diff --git "a/kmb_Latn/fineweb-2_000001_keep.jsonl" "b/kmb_Latn/fineweb-2_000001_keep.jsonl" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/kmb_Latn/fineweb-2_000001_keep.jsonl" @@ -0,0 +1,1011 @@ +{"text":"KITANGELU KYA NGONGO YA ITOKELU YA MUTHU\nMu dikwini dya mbeji ya kayadi dya muvu wa kwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake, o kixikameno kya katatu kya kyonge kyoso kya jixi jadisokeka akolo, mu mbonge ya Xailot mu Padiji, o kitangelu kya ngongo ya itokelu ya muthu.\nMukizwa kya kayela, dikwini ni kamoxi kya mbeji ya kayadi ya muvu wa dikwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake (1948), o kyonge kyoso kya Unesku kya tambula kikolelu kwene kwe kwejya o kutunda kwa kitangelu kya ngongo phala ikalakalu yoso ya kisangela.\nDIMATEKENU\nMu kutala kuma o ujitu wa kijingu wa tokala ku phunga yose ya mwiji wa'athu ni yoso ya itokelu ya sokelela ki itena ku ilanduka idibanga dimatekenu dya ufolo, dya difundisu ni dya kutululuka mu ngongo.\nMu kutala kuma o kukamba kwijya ni kudituna o itokelu ya muthu ya ambata mu ibangelu ya ku dijiba kuma ifutukisa o kubhanza kwa athu ni kuma o ngongo iza mwene o athu endakala ni kubanduluka mu kuzwela ni mu kwandala, akula ku woma ni ku wadyama, yai a ikola kala o kwandala kwavulu dingi kwa muthu.\nMu kutala kuma kyene kyawaba o kukulisa o kukula kwa kudibana kwa ukamba mukaxi kya jixi.\nMu kutala kuma mu mukanda wa athu wa jixi jadisokeka atangela lwamukwa o kixikinu kye mu itokelu ya dyanga ya muthu, mu kijingu ni kidunda kya muthu, mu kusokela kwa itokelu ya mala ni ahatu ni kuma atangela ni kukaka o kutenesa o kukuka kwa mundu ni abeka ixexilu ya mbote ya mwenyu mu ufolo wa kulu.\nMu kutala kuma o jixi jadisokeka asoto kikwatesu mu ku dibana ni phunga ya jixi jadisokeka, o kuxila kwa ngongo ni kititenesu kya itokelu ya muthu ni ya ufolo kwa dyanga.\nMu kutala kuma o kilunji kimoxi kya itokelu yi ni kubuluka yêne ya kitenenu kya kulu lwavulu phala kubanga kyambote o kikalakelu kiki.\nO kyonge kyoso kyatamena o kitangelu kiki kya ngongo kya itokelu ya muthu kuma o ilunji imoxi yasoko kubhixila ku mundu woso ni jixi joso phala ni kwandala kwa athu enyoso ni idyandu yoso ya kisangela kuma ala ni kitangelu kiki ku mixima abhanga jinguzu mukaxi dya kilongelu ni dya kibazelu, dya kukulisa o kuxila dya itokelu yi ni ufolo ni dya kikwatekesu bhukaxi dya itetulisu ya kulu ya ixi ni ya jixi jyengi, o kujya ni kukwatekesa mu ngongo yoso mu mundu wa jixi ja dibhundu ni mu ididi ya jixi jatokala mu kituminu kya.\nKAKIBATU KA DYANGA\nO athu woso avwala abhuluka ni kusokela mu kijingu ni mu itekelu. Ene ala ni ulungilu ni kilunji ni atokala kulaya kumoxi nya akwa mu mixima ya undandu.\nKAKIBATU KA KAYADI\nMuthu ni muthu utena kuditundisa mu itokelu yoso ni ufolo woso wakolo mu kitangelu kiki bha kambe katungu ka kikonda , ka kudifangana, ka mukutu, ka dizwi, ka kusamba, ka ilunji ya wanji mba ka ilunji ya kamuka, ka dimatekenu dya ixi, mba dya kisangela, ka wenji, ka uvwalelu mba ka ukexilu woso wakamukwa.\nKi enda bhanga katungu kalungu mu mabatwilu a wanji, a kitumu mba a jixi joso ja ixi mba ja ididi yatokala o muthu, kuma o ixi yi mba ididi ikala ni wembu, ni xamenena, mba a ite kisukisu kya ungana.\nKAKIBATU KATATU\nKana muthu ukala kumuta mu ubika nê mu kibikilu, o ubika ni o kusumbisa abika yene a ifudisa kutandi dya ifa ye yoso.\nKAKIBATU KAWANA\nKana muthu ukala kumujikila ku mpaxi ne tumbu mba kibangela kya tote, kya yama mba ya iba.\nKAKIBATU KATANU\nMuthu ni muthu wala ni kutokala o kumwijya mu ididi yoso o kijingu kye kya dimanda.\nKAKIBATU KA SAMANU\nEnyoso asoko ku pholo dya kijila ni wala ni kutokala se katungu o kilangelu kyasokela dya kijila. Enyoso ala ni kutokala o kilangelu kyasokelela kidita ku katungu koso ke kazanga o kizwelu kiki ni kudita mu kufunisa koso o moxi kutungu koko.\nKAKIBATU KA SAMBWADI\nMuthu ni muthu wala ni kutokala ni kilengo kyatenena ku photo dya jimbonge ja kufunda dya jixi jatenena jidita ku ibangelu izanga o ilunga yatokala yadyanga ke yene yejya ku mukanda wa kusokeka dixi mba ku kijila.\nKAKIBATU KA DINAKE\nMuthu ni muthu utena kukala kumukuta se kikuma, kumukwata mba ku mukaya mu ixi.\nKAKIBATU KA VWA\nMuthu ni muthu wala ni kutokala, mu kusokela kwa tenena, ku ke o kikuma kye kikala ni kukijya kwa soko ni kuyuka ni kukanga ku mbonge ya kufunda ya dyehelela ni kuyuka, ke utolola wandala ku ilunga yatokala yê ni ya mu jiji, wandala ku dyando dya mulonga oso mu imbamba ya ijila yendesa kudita kwe mwene.\nKAKIBATU KA KWINYI\n- Muthu oso a muxitala ku kibangelu kya iba mwene amufika kya kala ni kikuma katê ke o kituxi kye kikala kya yukise kyambote mu kubita kwa kibangelu ku mundu moso o ikwatesu yoso yatokala ku ngunji yê akala akwatesa mwene.\n- Kana muthu wakala ku mu balakala phala ibangelu mba kweha kuma, mu kithangana muke ene âi kukibanga ki kya bangele kibangelu kya kituxi ku ilunga yatokala mu ixi mba mu jixi mu kinyokyo, ki kala kulungulula koso koso hadi ya kolo lwavulu ke o ke ya kexile kumuta mu kithangana mu ke o kibangelu kya mulonga wai kukita.\nKAKIBATU KA DIKWINI NIKAMOXI\nKana muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngo mu mwenyu we wa mu tokala, mu mwiji we, mu inzu ye mba mu kudibana kwe, ne kwantala o kijingu ni ungana wê.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI KAYADI\nKana muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngô mu mwenyu wê wa mu tokala, mu mwiji wê, mu inzu ye mba mukudibana kwe, ne kwendala o kijingu ni ungana wê, muthu oso wala ni kutoxala o kilangelu kya kijila kudita ku ifunisu ini mba o yandelu ini.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI KITATU\nMuthu woso wala o kutokala dya kwenda folo oso xi dya kunona o dibata dye moxi dya ixi, (yadi) koso-koso muthu wala o kutokala dya kutunda dya ixi yoso kubunda we yo, ni dya kuvutuka mu ixi ye.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI KIWANA\nKu pholo o kunyengana, muthu woso wala o kutokala dya kusota kizwamenu ni dya ixi yoso kubunda we ye, ni dya kuvutuka mu jixi jyengi.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI KITANU\n- Muthu woso wala kutokala o kivwaluke kimoxi.\n- Kana muthu utena kukala ngo ku mu katula dya o kivwaluke kye , ne dya utokala dya kutungulula o kivwaluke.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI KISAMANU\n- O tunde dya kya kusakana, o dyala ni muhetu se koso kitatesu kya kikonda, kya kivwaluke mba kya ngeleja, wala o kutokala dya kusakana ni kwimika mwiji. Ene ala ni kutokala kwa sokelela mu ithangana ya kusokana ni kyoso kya diwanesu dya.\n- O kusakana kutena kuzala kusuka nghi ni folo ni kitenenu kya kixikinu kya asakane eza.\n- O mowiji ene o ngamba ya kivwaluke ni ya dyanga dya sengu ni wala kutokala o kilangelu dya sengu ni dya nguvulu.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI SAMBWADI\n- Muthu oso, kala mwene ngho kala mu mundu, wala kutukala wenji.\n- Seku muthu utena kukala ngho kumukatula o wenji we.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI DINAKE\nMuthu oso wala kutokala o kubuluka mu kubanza, kilunji ni ngeleja.\nKAKIBATU KA DIKWINI NI DIVWA\nNgamba woso wala kutokala o kubuluka dya kubalula ni dya kuzwela.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI\n- Muthu oso wala kutokala o kubuluka dya kudyongeka ni dya isangela ya tululuka.\n- Seku muthu utena kukala ku mujijila dya kubanga kuzanguka dya kisangela kimoxi.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI KAMOXI\n- Muthu woso wala o kutokala dya kubanga mbandu ku dyantu dya mihindu ya mundu dya ixi ye, wandala mwene-mwene wandala bhu kaxi dya mukwa wa mu solo mu vontadi.\n- Muthu woso wala kutokala o kujikina, mu kikexilu kya kukusokelela, o ikalakalu ya mundu ya ixi ye.\n- O kwandala kwa mundu kwene o kudyanga dya ungana dya itenenu ya mundu; o kwandala kuku kwatokala kujumbuluka mu kusola kwa tululuka kutokala kukala kididi mu ithangana ya kisolelu kya ngongo kya difu ni mu divoto dya kaswekele, mba kukayela kibangelu kimoxi kya difangana kikwatesa o kubuluka dya divoto.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI KIYADI\nMuthu woso, kyoso mbanji dya kisangela, wala kutokala o kikwatesu kya kisangela, mwene mwa xikama mu kutena dya kisakidila dya itokelu ya wenji, wa isangela ni ya ifwa ni ibangelu yatokala o kijingu kye ni mu folo ya kukulisa dya kijinga kye, sakidila mu jinguzu ja ixi ni o kudibana mu ngongo, mukala mukwijya o kisangela ni o jimbote dya kala ixi.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI KITATU\n- Muthu woso wala kutokala mu kikalakalu, mu folo kunona dya kikalakalu kye, o ikexilu ya soko ni ikwatesa dya kikalakalu ni o kukwatesa kudita ku kamba kikalakalu.\n- Enyoso ala kutokala, se katungu, o nganyo imoxi ya sokelela phala kikalakalu kimoxi kyasokelela.\n- Woso ukalukala wala kutokala o nganyo imoxi ya difangana ni ya tenena ikwatesa kiniki kala o mwiji we mu kulaya kabhasa o kijingu kya muthu ni umubandesa, se kyatokala kuya, mu yoso o imbambu ya mukwa ya kilangelu kya kisangela.\n- Muthu woso wala kutokala dya kubhanga, ni akwa, jisindikatu ni kubokona mu jisindikatu phala o kuzokela o itokelu ya.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI KIWANA\nMuthu woso wala kutokala makuhemena ni makembu ni tutanga o kisukilu kimoxi kyabhexa kya thempu kya kikalakalu ni o kuhemena kwa futa mu ithangana.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI KITANU\n- Muthu woso wala kutokala o nividi imoxi ya mwenyu watenena phala kukwatesa o kudisanza kwe, o kikexilu kye kyawaba ni o kya mwiji we phala o kudya, o kuzwata, o dibata, o ilangelu ya jimetuku kiniki kala phala o ixala kalu ya kisangela yatokala; mwene wala kutokala o kikwatesu mu kikuma kya kukamba kikalakalu, mu uhaxi, mu unema, mu utudi, mu kukuta mba mu ikuma ya mukwa ya kutexika o imbamba ye ya kulaya mu ubitilu dya ibidi ki ya tokala mu vontadi ye.\n- O kavwadi ni undenge wala kutokala o kizokelu kimoxi ni kilangelu ya tenena. O jindenge joso avwala mu kusakana mba kukanga dye, ala ni kikwatesu kyadifangana mu kisangela.\nKAKIBATU KA MUKWINYI A YADI NI KISAMANU\n- Muthu woso wala kutokala o kumulongesa, o kulonga kwatokala kukala kwa favolo, kwa bhexa mu ke mwa tokala o kilongelu kya muthu ni kya dyanga. O kilongelu kya muthu kyene a kijijila. O kilongo kya umesene ni ufunu kyatokala kukala mu kusanzuka; o kutena kwa ilonge ya tundu ya tokala kukala yojukuke mu kitala kya kusokelela phala enyoso mu kibangelu kya kijingu kye.\n- O kilongelu kyatokala kusanga o kitala kya kujukula dya kilunji kya muthu ni o kuswinisa dya kuxila dya itokelu dya muthu ni dya ufolo ya dyanga. Kyene kyatokala kwahula o kilunji. O kutetuluka ni o ukamba bhukaxi dya jixi joso ni jiphunga yoso ja miji mba ja ngeleja, kyene kala o kukula kwa ikalakalu ya jixi ja dibundu phala o kikwatesu kya kutululuka .\n- O jixi jala, mu kutokala, o kitokelu dya kunoxa o ukolo dya kilongelu phala kubana ku jindenge jye.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI SAMBWADI\n- Muthu woso wala okitokelu dya kubanga mbandu mu kwandala kwe o mwenyu wa kwijya kwa sengu, dya kukemba dya ufunu ni kubanga mbandu ku kukula kwa kwijya ni ku jimbote ke kwe jitunda.\n- Ngamba ni ngamba wala kutokala o kilangelu kya yandelu ya mixima ni ya imbamba itunda ku ikalakalu yoso ya kwijya kwa kusoneka mba ufunu kwambe mwene o ngane.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI DINAKE\nMuthu woso wala kutokala o ke kyala, mu mbandu ya kisangelu ni mu mbandu ya ngengo, kituninu kimoxi kyene kala o itokelu ni ufolo twa tange mu kizwelu kiki atokala mwene kusanga o kitala kya wika.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A YADI NI DIVWA\n- O muthu wala ibezelu phala o sengu muke ngho ya dyeha ni kitala kya kukula dya kilunji kye kyene kitena.\n- Mu kubanga kwa itokelu ya ni mu kukemba kwa ufolo ya, kala ngamba mwene ngho amukondeka mwa soko ya tunina ku kijila kutungula mu kutala o kikwatesu o kwijya ni ijijilu ya mbote ya kuzwela, ya kituminu kya mundu ni dya kikexilu kyambote kya enyoso mu kisangela kya kudivwisa.\n- Itokelu ye ni ufolo ki itena, mu kikuma kyoso-kyoso kukibanga mwengi mu kwandala ni ituminu dya jixi jadibundu.\nKAKIBATU KA MAKWINYI A TATU\nKana kituminu kya kizwelu kiki kitena kukala kukitungununa kala kukita phala nguvulu imoxi, phunga imoxi mba ngamba imoxi kitokelu kyoso-kyoso kimoxi dya kubanga o kukalakala kumoxi mba dya kubanga kibangelu kimoxi kitena o kuzanga kwa itokelu ni ufolo ke yene bhaba twa tange.","id":"","dump":"CC-MAIN-2013-20","url":"http:\/\/www.ohchr.org\/EN\/UDHR\/Pages\/Language.aspx?LangID=mlo","date":"2013-05-22T04:47:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2013-20\/segments\/1368701314683\/warc\/CC-MAIN-20130516104834-00003-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000078678,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":158,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000078678131104}","num_words":2065,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.215,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"OTWANA TWETU\n(I)\nTwana twetu twala ni nzala Nzala mu mala yavulu kujiza Ilembwesa tumbonga kutuza Kala mu ukambelu wa nzala!\n(II)\nTumbonga twiyadi tweza kya Tweza mu ukyelu wa mbumbi Ni inama ya yaxidi kala alambi Twabingi kima kala tumenya!\n(III)\nMenya makamba, nzala ivula – Ni ukudilu wa ufwilu usunga Woso wandala we kudivunga Ni kivungu kya kudizediwila!\n(IV)\nSembele ngakexile kitumba Muthu wakambe kuxinganeka Una ukala kukingidila o ubeka Sumbala ndumba kudisamba\n(V)\nMala mala ni nzala mu mala Atala mu ngongo mu twala Ni mesu ma kudila, kuvwala O kizwa kyengi mu sanzala!\n(VI)\nSembele ngendele mwazanga Kudisanga ni makamba mami Mangijidisa o kitundilu kyami Mukuya mu kilunga kyakalunga!\n(VII)\nTwana twami tweza kungimona Kusanjuka kwami kwangikambe Ngitenami dingi kwaamona mbe Kudya kwakambe; kwasonona\nOs nossos filhos estão com fome\/ A fome na barriga teima em demasia\/ Que faz impedir as crianças de mexericar\/ Tal como na ausência de fome!\nJá chegaram duas crianças\/Vieram do jogo da bola\/Com os pés sujos como enterradores\/Pediram algo como água!\nA água falta, e a fome cresce\/Com o crescimento da morte que puxa\/Quem também se quer encobrir\/Com a manta da felicidade!\nSeria razoável se eu fosse um parvo\/Alguém sem raciocínio\/Aquele que ica à espera da solidão\/Apesar de muitos festejarem!\nOs homens que têm fome na barriga\/Olham, no mundo em que estamos\/Com olhos de chorar, de nascer\/Um outro dia na sanzala!\nSeria razoável que eu fosse à ilha\/Encontrarme com os meus amigos\/Que me fazem entender a minha saída\/Quando for rumo ao mar!\nOs meus putos vieram ver-me\/Falta-me a extrema alegria\/Não posso mais vê-los se\/Falta a comida que caiu","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-39","url":"http:\/\/www.pressreader.com\/angola\/jornal-cultura\/20170829\/281578060796724","date":"2017-09-23T18:53:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-39\/segments\/1505818689775.56\/warc\/CC-MAIN-20170923175524-20170923195524-00663.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9843277931,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9843277931213379}","num_words":266,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.098,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JISABU JA KAKALUNGA PROVÉRBIOS DE KAKALUNGA\nMbe umona nduta ikala kukuzukama, eye usanduka dikanga dina.\n1.- Se vir o suborno aproximarse de si, afaste-se para bem longe.\nMbe umona kuma eye wala dikanga anga wandala kuzukama, wimana hanji kofele anga uzukama kwenyoko.\n2.- Se se aperceber que está distante e quer estar próximo, levante-se um pouco e aproxime-se do lugar.\nWoso ukala mukwendesa mwendexi lusolo, amwendesa we, mwalunga kwenyoko, ni lusolo lwoso lwatokala.\n3.- Quem faz com que um condutor conduza rápido, ele também é encaminhado par a eternidade com a devida rapidez.\nOkikalakalu kya katunda kyene kyafwamena kukibanga.\n4.O trabalho excelso é o que se pretende que seja feito.\nKubendujuke kyoso ki ukala mu njila, ki a ike kuma wala hanji wakodiwa.\n5.- Não cambaleie na rua para que não suponham que ainda está bêbado.\nOkukodiwa kwa monandenge hanji, iyi yene o ukatelu wa mwiji wetu.\n6.- A bebedeira de uma criança é a doença da nossa geração.\nKutumbisa mukutu ni kudya kwavulu, iyi yene o ukatelu wa kindala mu ngongo mumu mu twala.\n7.- Fazer inchar o corpo com a comida, é essa a enfermidade actual do mundo em que nos encontramos. (os excessos prejudicam).\nKuzula kwene kwazele, uxisa muxima wazele we.\n8.- Despir em lugar limpo, deixa a alma limpa, também.\nKujize kutula mwalunga lusolo, nda ukale hanji ni mwenyu, benyaba.\n9.- Não insista pousar rapidamente na eternidade, para que ainda tenha vida, aqui.\n10.- Lenguluka kukala hanji ni mwenyu, ki usange okizukamenu kya kufwa kwe.\n10.- Apressa-te em estares ainda com vida, para que não encontres a proximidade da tua morte.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-43","url":"http:\/\/www.pressreader.com\/angola\/jornal-cultura\/20170620\/281569470724187","date":"2017-10-20T22:29:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-43\/segments\/1508187824357.3\/warc\/CC-MAIN-20171020211313-20171020231313-00579.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9852868915,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9852868914604187}","num_words":255,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.098,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"PROVÉRBIOS DE KAKALUNGA\n1.- Mwazanga mwala mala ni ahetu azola kalunga ka menya.\n1.- Na ilha há homens e mulheres que amam o mar.\n2.- Kuzembe mukwa zanga nda kalunga ka menya kakwambate mwalunga.\n2.- Não odeies quem é da ilha para que o mar não te leve para a eternidade.\n3.- Kulumbe ukumbu mwazanga Mbata kwenyoko ukumbu wabeta kuvula.\n3.- Não realce a vaidade na ilha porque é lá que ela abunda.\n4.- Kulembwe Kuya mwazanga, kuma kwenyoko akulongesa kuzowa.\n4.- Não evites de ir a ilha, pois lá ensinam-te a nadar.\n5.- Mwazanga usanga dilonga dyezala muzonge ni mbiji yabeta kufula yezala minya.\n5.- Na ilha encontras um prato repleto de caldo com o peixe mais gostoso repleto de espinhas.\n6.- Mwazanga mulenge wiza ni kulokosa kwa menya mongwa ma kalunga.\n6.- Na ilha o vento vem com o ondular da água salgada do mar.\n7.- Mu sambwa ku mbandu ya kalunga mwazanga kwenyoko, athu azola kuzula okuzola kwa kwoso.\n7.- À beira-mar, na ilha, as gentes adoram despir todo o seu amor.\n8.- Kuzula mukutu mwazanga, mu sambwa ku mbanji ya kalunga kwenyoko, ki kikuma, kana ngana.\n8.- Despir o corpo na ilha, à beira-mar, não é pecado, não senhor.\n9.- Mbe wandala kwivila wimbilu wa kalunga ka menya, uya mwazanga mu kaxaxi ka usuku.\n9.- Se queres ouvir o canto do mar, vá à ilha à meia-noite.\n10.- Dilange mwazanga ni menya a mongwa ku mukutu.\n10.- Protege-te na ilha com água salgada no corpo.\n11.- Dizonde mukwendela mwazanga mbata kwenyoko usanga mwenyu weyimana kya mu kalunga ka menya.\n11.- Entusiasma-te quando fores à ilha porque lá encontras a vida aprumada na água do mar.\n12.- Swila ka mbiji ke mwazanga kwenyoko ku uya.\n12.- Valoriza o teu peixe lá na ilha onde vais.\n13.- Kuzembe mukwenu mwazanga, nda kakusenge mu sanza wa kalunga kwenyoko.\n13.- Não odeies alguém na ilha, para que não te desprezem no alto mar.\n14.- Zemba una uku idisa Kuya mwazanga mu usuku.\n14.- Odeia quem te impede de ir à ilha de Luanda à noite.\n15.- Mbe umona ulungu boso boso, ngixi kuma iyi ulungu watundu mwazanga.\n15.- Se viste uma canoa algures, eu a irmo que esta canoa saiu da ilha.\n16.- Kuswilajala mbiji mwazanga kwene kimoxi kudiswala eye mwene, pangyami.\n16.- Valorizares o peixe na ilha equivale a valorizares-te a ti próprio, meu irmão.\n17.- Kuzange ulungu wa monazanga, nda kakusange ni kisunji kyakulenge.\n17.- Não dani iques a canoa de um ilhéu, para que não te achem com a alma em fuga.\n18.- Kukale mukudinanza kuma wala ni isunji yabeta okuwaba. Nde kya mwazanga kwenyoko, nda utene kumona isunji ya kidi yolotambula ituminu ya Kyanda.\n18.- Não estejas a gabar-te de que és possuidor dos melhores espíritos. Vá já para a ilha para que possas ver os verdadeiro espiritos a receberem ordens da Kyanda, divindade dos mares.\n19.- Malaweza mukutu we woso ni kamuzonge ka mukwazanga mu dilonga dye kya.\n19.- Espiritualiza o teu corpo com o caldito de um ilhéu a partir do seu prato.\n20.- Omunza wa kalunga ka menya utemesa muxima wa akwazanga kwenyoko.\n20.- O calor da água do mar faz aquecer a alma dos ilhéus.\n21.- Okusamba kwa akwazanga ukongesa athu andala kusanjukisa muxima wa woso.\n21.- A festa dos ilhéus faz unir gente que quer tornar alegre toda a sua alma.\n22.- Bulakana, eye wamuya mwazanga, mbata kilunga kya kuya kwenyoko, kilunga kya kalunga.\n22.- Presta atenção, tu que vais à ilha, porque o caminho para lá ir, é o caminho da eternidade.\n23.- Mbe umona mukwazanga wolotunga mulele wakusuka, kusamba kwaakwazanga kwazukama kya.\n23.- Se vês um ilheu a coser pano vermelho, é porque a festa da ilha está próxima.\n24.- Mbe umona akwazanga adikongejeka mukukina, karnavale kyolotula we kya.\n24.- Se vês os ilhéus ajuntarem-se constantemente para dançar, o carnaval já está a chegar.\n25.- Mbe umona mukwazanga wayi mu sanza walembwa kuvutuka, kalunga wamwambata.\n25.- Se vês um ilhéu que foi para o alto mar e não conseguiu voltar, a Morte o levou.\n26.- Kuzonge muzonge wa mukwazanga, mukonda amuvudisa menya.\n26.- Não meças o caldo de um ilhéu, porque izeram-no possuidor de muita água.\n27.- Lembwa kuzonga muzonge wa mukwazanga, nda kufwe ni dinyota mwalunga.\n27.- Evita medir o caldo de um ilhéu, para que não morras de sede na eternidade.\n28.- Kubite mwazanga seku takula hanji Kama ku menya.\n28.- Não passes pela ilha sem antes jogares algo para a água.\n29.- Dyanga kwijiya kuzowa, nda utene kwendela kyambote mwazanga kwenyoko.\n29.- Começa por saberes nadar, para que possas andar bem lá na ilha.\n30.- Okuxingila kwa mukwazanga wene wabeta kutowala.\n30.- O transe de um ilhéu é mais doce.\n31.- Kulembwe kulemba kalumba mwazanga, nda kalemba kakulembe.\n31.- Não evites dar o dote à rapariga na ilha, para que a tempestade marinha não te dê o seu dote.\n32.- Omukwazanga kadye mbiji ya wisu, kana: udya ngo mu kifwa kya mufete ni menya ndungu.\n32.- O ilhéu não come peixe cru: come-o em mufete com água e jindungu.\n33.- Zola mwazanga, nda akuzole mwalunga kwenyoko.\n33.- Ama na ilha, para que te amem na eternidade.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-43","url":"http:\/\/www.pressreader.com\/angola\/jornal-cultura\/20170606\/281616715336828","date":"2017-10-17T14:23:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-43\/segments\/1508187821189.10\/warc\/CC-MAIN-20171017125144-20171017145144-00351.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9818239212,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9818239212036133}","num_words":794,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.092,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kingungwanjila nyi Sumbu\nKingugwanjila et Sumbu\nConte Kimbundu\nZanga, Província de Kwanza NorteAngola\nConteur\nAntónio Florentino\nO Kingungwanjila ni Sumbu akexile makamba, sekulu ni mwebhu. Kiyadi kya asakanene dikota ni ndenge;\nKingungwanjila wasakana o dikota, Sumbu wasakana o ndenge.\nKizuwa kimoxi o ukowa wafu. Atumikisa o njimbu ya thambi o kiyadi kya o dikota ni ndenge akatuka ni lusolo, kyoso kyabhixila adibakanesa: o dikota wambela ku denge: manu Sumbu phala kulondekesa o dilamba dyetu dya ufwilu wa ukowetu, o tata ya ahatwetu, twotokala tujila o kudya kitudyetu kima mu izuwa yiyi. Kyawabha manu Kingungwanjila, eme we kyene ngabanze, wazwela manu Sumbu. Abha phe kiyadi kya ayi ku thambi ya ukowa, atambwijila ku athu akexilebhu.\nAxikama, adikwata mukondo bhu hota dya inzo ku mixima yabanza o ukowakime wafu. O Sumbu wabhange kakithangana watundu bhu kanga watuka bhulu wakwata dihoho dye wadiminya se mukwa kuta kama mu thulu.\nO Kingungwanjila waluwala bhu hota dya inzo, webhula kwamukwa: twandabhanga kyebhi? Yuwambe wexi: bhu thambi ya ukowami ki ngidyami kima bhu mbandu; Sumbu watambwijila: eme we ki ngidyami kima maji\nSumbu watuka dingi wayi bhulu mutuluka wakwata dihoho yuwadiminya.\nMaji mukubhita izuwa Kingungwanjila wakexile mubhela o mukwetu wale kyambote; wadizwelela mudye: eme ngamubhela, ngamubotomoka maji mukwetu wale hanji kyambote, mwene wamudya. Mu kithangana kyenyoko, ubanzelu wenyu wamwiza mu mutwe yu wakexile kudizwelela: ku thambi ya ukowami ki ngidyami kima o mukwa utambwijila: eme we ki ngidyami kima, maji utuka uya bhulu ukwata dihoho uminya. O izuwa ibhita o Sumbu yusuluka ni kudya mu kaswekele; o Kingungwanjila bhu hota dya inzo yubhela ni nzala kate kyafu.\nMu kiki, O sabhu yiyi itolonga kwila ki tutena kuxikana yoso itudibakanesa ni muthu. Ki tutena kubhana kixikanu kyoso ku muthu umoxi ngo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/contafrica.org\/fr\/contes\/conte-nat\/kingungwanjila-nyi-sumbu","date":"2017-11-22T11:14:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934806569.66\/warc\/CC-MAIN-20171122103526-20171122123526-00531.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.999997139,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":22,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999971389770508}","num_words":284,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.165,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu dikwini dya mbeji ya kayadi dya muvu wa kwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake, o kixikameno kya katatu kya kyonge kyoso kya jixi jadisokeka akolo, mu mbonge ya Xailot mu Padiji, o kitangelu kya ngongo ya itokelu ya muthu.\nMukizwa kya kayela, dikwini ni kamoxi kya mbeji ya kayadi ya muvu wa dikwini dya hama ni divwa dya hama ni makwini a wana ni dinake (1948), o kyonge kyoso kya Unesku kya tambula kikolelu kwene kwe kwejya o kutunda kwa kitangelu kya ngongo phala ikalakalu yoso ya kisangela.\nMu kutala kuma o ujitu wa kijingu wa tokala ku phunga yose ya mwiji wa'athu ni yoso ya itokelu ya sokelela ki itena ku ilanduka idibanga dimatekenu dya ufolo, dya difundisu ni dya kutululuka mu ngongo.\nMu kutala kuma o kukamba kwijya ni kudituna o itokelu ya muthu ya ambata mu ibangelu ya ku dijiba kuma ifutukisa o kubhanza kwa athu ni kuma o ngongo iza mwene o athu endakala ni kubanduluka mu kuzwela ni mu kwandala, akula ku woma ni ku wadyama, yai a ikola kala o kwandala kwavulu dingi kwa muthu.\nMu kutala kuma kyene kyawaba o kukulisa o kukula kwa kudibana kwa ukamba mukaxi kya jixi.\nMu kutala kuma mu mukanda wa athu wa jixi jadisokeka atangela lwamukwa o kixikinu kye mu itokelu ya dyanga ya muthu, mu kijingu ni kidunda kya muthu, mu kusokela kwa itokelu ya mala ni ahatu ni kuma atangela ni kukaka o kutenesa o kukuka kwa mundu ni abeka ixexilu ya mbote ya mwenyu mu ufolo wa kulu.\nMu kutala kuma o jixi jadisokeka asoto kikwatesu mu ku dibana ni phunga ya jixi jadisokeka, o kuxila kwa ngongo ni kititenesu kya itokelu ya muthu ni ya ufolo kwa dyanga.\nMu kutala kuma o kilunji kimoxi kya itokelu yi ni kubuluka yêne ya kitenenu kya kulu lwavulu phala kubanga kyambote o kikalakelu kiki.\nO kyonge kyoso kyatamena o kitangelu kiki kya ngongo kya itokelu ya muthu kuma o ilunji imoxi yasoko kubhixila ku mundu woso ni jixi joso phala ni kwandala kwa athu enyoso ni idyandu yoso ya kisangela kuma ala ni kitangelu kiki ku mixima abhanga jinguzu mukaxi dya kilongelu ni dya kibazelu, dya kukulisa o kuxila dya itokelu yi ni ufolo ni dya kikwatekesu bhukaxi dya itetulisu ya kulu ya ixi ni ya jixi jyengi, o kujya ni kukwatekesa mu ngongo yoso mu mundu wa jixi ja dibhundu ni mu ididi ya jixi jatokala mu kituminu kya.\nO athu woso avwala abhuluka ni kusokela mu kijingu ni mu itekelu. Ene ala ni ulungilu ni kilunji ni atokala kulaya kumoxi nya akwa mu mixima ya undandu.\nMuthu ni muthu utena kuditundisa mu itokelu yoso ni ufolo woso wakolo mu kitangelu kiki bha kambe katungu ka kikonda , ka kudifangana, ka mukutu, ka dizwi, ka kusamba, ka ilunji ya wanji mba ka ilunji ya kamuka, ka dimatekenu dya ixi, mba dya kisangela, ka wenji, ka uvwalelu mba ka ukexilu woso wakamukwa.\nKi enda bhanga katungu kalungu mu mabatwilu a wanji, a kitumu mba a jixi joso ja ixi mba ja ididi yatokala o muthu, kuma o ixi yi mba ididi ikala ni wembu, ni xamenena, mba a ite kisukisu kya ungana.\nKana muthu ukala kumuta mu ubika nê mu kibikilu, o ubika ni o kusumbisa abika yene a ifudisa kutandi dya ifa ye yoso.\nKana muthu ukala kumujikila ku mpaxi ne tumbu mba kibangela kya tote, kya yama mba ya iba.\nMuthu ni muthu wala ni kutokala o kumwijya mu ididi yoso o kijingu kye kya dimanda.\nEnyoso asoko ku pholo dya kijila ni wala ni kutokala se katungu o kilangelu kyasokela dya kijila. Enyoso ala ni kutokala o kilangelu kyasokelela kidita ku katungu koso ke kazanga o kizwelu kiki ni kudita mu kufunisa koso o moxi kutungu koko.\nMuthu ni muthu wala ni kutokala ni kilengo kyatenena ku photo dya jimbonge ja kufunda dya jixi jatenena jidita ku ibangelu izanga o ilunga yatokala yadyanga ke yene yejya ku mukanda wa kusokeka dixi mba ku kijila.\nMuthu ni muthu utena kukala kumukuta se kikuma, kumukwata mba ku mukaya mu ixi.\nMuthu ni muthu wala ni kutokala, mu kusokela kwa tenena, ku ke o kikuma kye kikala ni kukijya kwa soko ni kuyuka ni kukanga ku mbonge ya kufunda ya dyehelela ni kuyuka, ke utolola wandala ku ilunga yatokala yê ni ya mu jiji, wandala ku dyando dya mulonga oso mu imbamba ya ijila yendesa kudita kwe mwene.\nKana muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngo mu mwenyu we wa mu tokala, mu mwiji we, mu inzu ye mba mu kudibana kwe, ne kwantala o kijingu ni ungana wê.\nKana muthu utala hadi ya kufunisa kwa ngô mu mwenyu wê wa mu tokala, mu mwiji wê, mu inzu ye mba mukudibana kwe, ne kwendala o kijingu ni ungana wê, muthu oso wala ni kutoxala o kilangelu kya kijila kudita ku ifunisu ini mba o yandelu ini.\nMuthu woso wala o kutokala dya kwenda folo oso xi dya kunona o dibata dye moxi dya ixi, (yadi) koso-koso muthu wala o kutokala dya kutunda dya ixi yoso kubunda we yo, ni dya kuvutuka mu ixi ye.\nKu pholo o kunyengana, muthu woso wala o kutokala dya kusota kizwamenu ni dya ixi yoso kubunda we ye, ni dya kuvutuka mu jixi jyengi.\nMuthu oso wala kutokala o kubuluka mu kubanza, kilunji ni ngeleja.\nNgamba woso wala kutokala o kubuluka dya kubalula ni dya kuzwela.\nMuthu woso, kyoso mbanji dya kisangela, wala kutokala o kikwatesu kya kisangela, mwene mwa xikama mu kutena dya kisakidila dya itokelu ya wenji, wa isangela ni ya ifwa ni ibangelu yatokala o kijingu kye ni mu folo ya kukulisa dya kijinga kye, sakidila mu jinguzu ja ixi ni o kudibana mu ngongo, mukala mukwijya o kisangela ni o jimbote dya kala ixi.\nMuthu woso wala kutokala makuhemena ni makembu ni tutanga o kisukilu kimoxi kyabhexa kya thempu kya kikalakalu ni o kuhemena kwa futa mu ithangana.\nMuthu woso wala kutokala o ke kyala, mu mbandu ya kisangelu ni mu mbandu ya ngengo, kituninu kimoxi kyene kala o itokelu ni ufolo twa tange mu kizwelu kiki atokala mwene kusanga o kitala kya wika.\nKana kituminu kya kizwelu kiki kitena kukala kukitungununa kala kukita phala nguvulu imoxi, phunga imoxi mba ngamba imoxi kitokelu kyoso-kyoso kimoxi dya kubanga o kukalakala kumoxi mba dya kubanga kibangelu kimoxi kitena o kuzanga kwa itokelu ni ufolo ke yene bhaba twa tange.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/anitra.net\/activism\/humanrights\/UDHR\/mlo_print.htm","date":"2017-11-17T19:31:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934803906.12\/warc\/CC-MAIN-20171117185611-20171117205611-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":1066,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.219,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nTua tundu mu ifuxi ioso ni madimi, né kiki tuala ni kibanzelu kimoxi. Mukonda dia kiki, tua mesena ku ximana Jihova o Nzambi ia Bibidia ni Mubhangi ia ima ioso. Tu bhanga ioso phala ku kaiela o phangu ia Jezú Kristu, tu sanguluka mu ku tu ixana tu Jikidistá. Izuua ioso kala muthu mudietu, u katula kithangana mu ku kuatekesa o athu ku di longa ia lungu ni Bibidia ni Utuminu ua Nzambi. Mukonda tu bhana umbangi mba tu zuela ia lungu ni Jihova ni Utuminu uê, a tuijiia kuma tu Jimbangi ja Jihova.\nKatula mbote mu kijimbuete kietu. Tanga o Bibidia mu internete. Di longe dingi ia lungu n'etu ni itumu ietu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/","date":"2018-01-16T17:41:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084886476.31\/warc\/CC-MAIN-20180116164812-20180116184812-00532.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":115,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.383,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TALA o anju ia jikula o dibhitu dia kaleia. O maiala a mu a katula bhu kanga, jipoxolo ja Jezú. Ndoko tu tale se ihi ia bhange phala ku a ta mu kaleia.\nKua bhitile ngó thembu, tundé Jezú kia tumikisa o nzumbi ikôla ku maxibulu mê. Kia bhitile kiki: Mu ngoloxi Phetele ni Nzuá endele mu tembulu mu Jeluzaleme. Bhenhobho, bhu mbandu ia dibhitu bhua kexile o diiala diexile kinema. Athu akexile ku mu bheka izuua ioso bhu kididi kiki, phala ku bhinga jimola ku athu akexile mu bokona mu tembulu. Kioso kia mono Phetele ni Nzuá, muéne ua zukama phala ku bhinga jimola. Ihi ia bhange o jipoxolo?\nEne emana, ia mono o kinema. Phetele uambe, 'Eme ki ngala ni kitadi, maji ngala ni kima ki nga-nda ku bhana. Mu dijina dia Jezú emana ni uende!'\nKienhiki, Phetele ua kuata ku lukuaku lua kinema, muéne uemana iu ua mateka o kuenda. Kioso athu kia mono kiki, ene a sangulukile kiavulu, mukonda dia madiuanu enhá.\nPhetele uixi, 'Tua bhange o madiuanu enhá ni ku tena kua Nzambi ua fukununa Jezú.' Kioso muéne ni Nzuá kia kexile hanji mu zuela, saí atuameni a jingeleja a bhixila. Ene a temene mukonda Phetele ni Nzuá, akexile mu tangela o athu maka alungu ni difukunukinu dia Jezú. Kienhiki ene a a kuata, ni a takula mu kaleia.\nMu kizuua kia mukuá, o atuameni a jingeleja a diongeka. A tumina ku bheka Phetele ni Nzuá ni diiala dia sakele. O atuameni a jingeleja ebhula, 'Mu kutena kua nanhi mua bhange madiuanu iá?'\nPhetele ua ambela kuma mu ku tena kua Nzambi, ió ua fukununa Jezú mu kaxaxi ka ió afú. O akunji a jingeleja ka kijidile kiebhi kieji bhanga, mukonda o madiuanu exile kidi. Kienhiki, ene a tendelesa o jipoxolo kueha ku zuela o maka alungu ni Jezú, ni a ehela kuia. Mu izuua ia kaiela-ku o jipoxolo a kolokota dingi mu kuboka maka alungu ni Jezú ni ku saka o jihaxi. O njimbu íii a ivu. Katé ué athu oso mu jimbanza ja kondolokele Jeluzaleme, a bhekele o jihaxi jâ phala ku a saka ku jipoxolo. Kiki kia bhangesa a tuameni a jingeleja ku kala ni difuba, kienhiki ene a kuata o jipoxolo, ia a takula mu kaleia. Maji ene ka kexile-mu, mu thembu iavulu.\nMu usuku, o anju ia Nzambi ia jikula o dibhitu dia kaleia, kála ki ua mu mona bhabha. O anju iambe: 'Ndenu mu tembulu, kolokote-nu mu tangela athu.' Mu kimene kia kaiela-ku, kioso atuameni a jingeleja kia tumina ku bheka o jipoxolo, ene ka a sange mu kaleia. Anga a a sangele mu tembulu mu longa, ia ambatele mu kididi kia ku Fundisa.\nO atuameni a jingeleja ambe, 'Tua mi tendelesa o kueha o ku zuela maka alungu ni Jezú.' 'Maji enu mua ezalesa Jeluzaleme ni ilongesu ienu.' O jipoxolo ja tambuijila: 'Kia dianga, tua tokala ku belesela Nzambi kála nguvulu ietu.' Ene a kolokota mu kuboka \"o njimbu iambote.\" Ki phangu iambote phala etu?\nIkalakalu kibatulu kia 3katé 5.\nIbhuidisu\n- Ihi ia bhitile ni Phetele ni Nzuá mu ngoloxi kioso kia kexile múia mu tembulu?\n- Ihi ia zuela Phetele ku diiala dia nemana, ni ihi ia mu bhana ia beta-kota, o kitadi ndenge?\n- Mukonda diahi atuameni a jingeleja a dizangalele, ni ihi ia bhangele kua Phetele ni Nzuá?\n- Ihi iambe Phetele ku a tuameni a jingeleja, ni kiebhi kia tendelesa o jipoxolo?\n- Mukonda diahi atuameni a jingeleja akexile ni difuba, maji ihi ia bhiti kioso o jipoxolo kia a tele mu kaleia mu veji ia kaiadi?\n- Ihi ia tambuijila o jipoxolo kioso kia ambatele mu sala ia ku Fundisa?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Ikalakalu 3:1\nSumbala ki tu tena ku bhanga madiuanu lelu, kiebhi ki tu kuatekesa o izuelu ia Phetele mu divulu dia Ikalakalu 3:6, ku mona o valolo ia njimbu ia Utuminu? (Nzuá 17:3; 2 Kol. 5:18-20; Fil. 3:8)\n- Tanga Ikalakalu 4:1\nKioso ki tu kala ni jinguma mu kikalakalu kia kuboka, kiebhi ki tu tena ku kaiela o jiphange jetu ja Jikidistá ja dianga? (Ikalakalu 4:29, 31; Efe. 6:18; 1 Tes. 2:2)\n- Tanga Ikalakalu 5:17\nKiebhi a mukuá kexile Jimbangi mu ukulu ni lelu, edikisa o mbote iâ, mu kikalakalu kia kuboka? (Ikalakalu 5:34-39)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-7-Tund%C3%A9-ku-Difukunukinu-Dia-Jez%C3%BA-Kat%C3%A9-mu-Kaleia-ka-Phaulu\/musoso-106-a-a-jitula-mu-kaleia\/","date":"2018-02-22T21:48:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891814290.11\/warc\/CC-MAIN-20180222200259-20180222220259-00781.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":685,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KI IA difuangana muene ni nhoka ia kidi ia di nhingi ku muxi? Ki iene. O nhoka io bhange ni kóbidi. Jihova ua tumina Mozé ku iudika o nhoka, ni ku itula ku muxi phala kioso athu kia tala-ku a bhuluka. Maji o ji nhoka ja kamúkua jala bhoxi ja kidi. Jene ja numatene athu, ia a bhangesa ku kata. Uejiia mukonda diahi?\nMukonda akua Izalaiele a zuelele kiaiibha kua Nzambi ni Mozé. Ene a ditende: 'Mukonda diahi ua tu katula mu Ijitu phala tu fué mu kikangalakata mumu? Ki muala kúdia né menha. Ki tua-ndala kudia dingi o maná.'\nMaji o maná iexile kúdia kuambote. Jihova ua a bhanene mu madiuanu. Muéne ua a bhanene ué menha mu madiuanu. Maji o mundu ka kexile mu sakidila Nzambi mu ku a tambula konda. Kienhiki, Jihova ua tumikisa jinhoka ja madiuta phala ku kaxtikala akua Izalaiele. O jinhoka ja kexile mu a numata, kienhiki avulu a fuile.\nMu kusukáko, athu eza kua Mozé ni exi: 'Tua te kituxi, mukonda tua zuela kiaiibha kua Jihova ni eie. Kindala sambela kua Jihova phala ku katula o jinhoka jiji.'\nkienhiki, Mozé ua sambela phala o mundu, kala kia mu bhingi. Inga Jihova ua tumina Mozé ku bhanga nhoka ia kóbidi. Muéne ua tumina ku itula ku muxi, oso a mu numata ua tokalele ku i tala. Mozé ua bhange kála kia mu zuelele Nzambi. Athu oso a a numatene, kia tale ku nhoka, a disanzele.\nDidi disá phala etu. Etu oso tuala kála akua Izalaiele a a numatele ku jinhoka. Etu oso tuala mu ukexilu umoxi ua ku kumbama. Tala ku mundu lelu, ua-nda mona kuma athu a kuka, a kata, ni a fuá. Mukonda dia diiala dia dianga ni muhatu, Adá ni Eva a bhukumukina Jihova, etu tu an'ê. Maji Jihova ua bhange kima phala etu tu kale ni muenhu ua kalelaku.\nJihova ua tumikisa Mon'ê, Jezú Kristu, mu ixi. Jezú a mu phaphela ku taka, mukonda athu avulu a banzele kuila muéne muthu uaiibha. Maji Jihova ua tumikisa Jezú phala ku tu bhulula. Se tu mu kaiela, tua-nda kala ni muenhu ua kalelaku. Maji tua-nda dilonga dingi maka alungu ni muéne.\nDialuilu 21:4-9; Nzuá 3:14, 15.\nIbhuidisu\n- Mu fikula, ihi ia dinhingi ku muxi, ni mukonda diahi Jihova ua tumina Mozé ku i tula ku muxi?\n- Kiebhi kiedikisa o mundu o ku kamba o kisakidilu mu ioso ia kexile mu ku a bhangela Nzambi?\n- Ihi ia bhingi o mundu kua Mozé kioso kia tumikisa Jihova o jinhoka ja madiuta phala ku a kaxtikala?\n- Mukonda diahi Jihova ua tumina Mozé ku bhanga o nhoka ia kóbidi?\n- Disá diahi di tu longa o musoso iú?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Dialuilu 21:4-9.\nKiebhi o ku dikola kua akua Izalaiele kua lungu ni kúdia kua kexile ku a bhana Jihova, ku sidivila phala ku tu dimuna? (Dia. 21:5, 6; Lom. 2:4)\nMu ukulu, ihi ia kexile mu bhanga akua Izalaiele ni nhoka ia kóbidi, ni ihi ia bhange o Sobha Ezekiia? (Dia. 21:9; 2 Jis. 18:1-4)\n- Tanga Nzuá 3:14, 15.\nKiebhi o nhoka ia kóbidi io tudile ku muxi, ia sidivila phala ku tu dimuna, ilondekesa kiambote Jezú Kristu a mu phaphela ku taka? (Nga. 3:13; 1 Phe. 2:24)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-3-Tund%C3%A9-ku-Ubhulukilu-mu-Ijitu-Kat%C3%A9-o-Sobha-ia-Dianga-ia-Izalaiele\/Musoso-41-O-Nhoka-ia-K%C3%B3bidi\/","date":"2018-02-24T09:44:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891815544.79\/warc\/CC-MAIN-20180224092906-20180224112906-00729.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":518,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O JIFESA ja mundu, mba jifesa ja jingeleja ja bhanga ku mundu, ki ilongesu ia Bibidia. O jifesa jiji ja tundu kuebhi-phe? Se uia m'onzo ia madivulu, ua-nda sanga-mu madivulu a tanga maka alungu ni jifesa jiji jene mu bhanga mu diembu diê. Tu di longe jifesa jiji.\nO Phasu. 'Ki bhuala kididi kilondekesa o fesa ia Phasu,' um Kikutu Kiobhe, kála kiambe o Encyclopoedia Britannica. Kiebhi-phe kia mateka o fesa ia Phasu? Iene ia tundu ku ubhezelu ua jiphagão. Sumbala o jifesa jiji, ene mu ji bhanga phala ku lembalala o difukunukinu dia Jezú, o ijila ia lungu ni kithangana kia Phasu, ki ia Jikidistá. Mu kifika, o kia lungu ni \"dibhulu dia Phasu,\" O Catholic Encyclopedia, dizuela: \"o dibhulu kijimbuete kia jiphagão phala kuimuisa idima.\"\nJifesa ja Muvu ua Ubhe. O kizuua ni ijila ia lungu ni jifesa ja muvu ubhe, ki iene imoxi mu jixi jôso. O World Book Encyclopedia, izuela se kiebhi kia mateka o jifesa jiji: \"O nguvulu ia Loma Júlio Sézalu, ua solo o kizuua kia 1 kia mbeji ia Katatu, kála o Kizuua kia Muvu ua Ubhe ua 46 K.K. O akua Loma, akexile mu bhanga o fesa íii phala ku bhana kijingu ku Janu, ua kexile ni pholo jiiadi—ku dima ni ku pholo.\" Kála kiki o fesa ia Muvu ia Ubhe, ia lungu ni ijila ia akua jiphagão.\nKizuua kia aloji. O Encyclopedia Americana, izuela: O ijila ia kizuua kia aloji, ia difu ni fesa ia Druida [ungana uokulu ua ji Celta] o ji Celta akexile um bhanga fesa, phala ku bhana kijingu ku jinzambi jiiadi ja makota—o nzambi muanha ni nzambi ia madifundu…o fesa íii akexile mu i bhanga mu kizuua kia 1 kia mbeji ia Kamoxi, iexile o dimatekenu dia Muvu ua Ubhe ua Celta. O fesa ia ku bhana kijingu ku madifundu a i bokuesa ué mu kijila kia Jikidistá.\"\nJifesa ja mukuá. Ki tua-nda tanga o jifesa joso ja bhanga ku mundu uoso, Maji o jifesa ji bhana kijingu ku athu, ka ji xikina kuala Jihova (Jelemiia 17:5-7; Ikalakalu 10:25, 26) Ijiia-kiu kuila, kuoso ku tunda o jifesa jiji, iene i bhangesa Nzambi ku ji xikana mba ku dituna. (Izaia 52:11; Dijingunuinu 14:4) O ilongesu ia Bibidia i tu sanga mu Kibatulu 16 kia divulu didi, kia-nda ku kuatekesa kuijiia se kiebhi Nzambi kia mona oso a bhanga o jifesa ja ngongo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/o-kuila-tua-tokala-ku-bhanga-o-jifesa-ja-mundu\/","date":"2018-02-22T21:45:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891814290.11\/warc\/CC-MAIN-20180222200259-20180222220259-00196.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":385,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi tua tokala kusamba kua Nzambi?\nIhi i tua tokala ku bhanga phala a tu ivue kua Nzambi?\nKiebhi Nzambi kia tambuijila o misambu ietu?\nMU KU SOKESA ni ngongo, o ixi ia tolo. Mu kidi, Jihova, 'ua Bhange o diulu ni ixi,' o ifuxi ioso iala kála dibêbe dia menha mu disanga. (Jisálamu 115:15; Izaia 40:15) Kienhiki-phe, o Bibidia izuela: \"Jihova ua zukama kua ió a dikola kua muene, oso a dikola kua muene mu kidi. Muene u bhanga o vondadi ia ió oso a mu kala ni uoma; uívua nzongo iâ, ia kudikola, hé u a bhulula.\" (Jisálamu 145:18, 19) Xinganeka ngó se íii ijimbulula ihi! O Mubhangi muteni-a-ioso ua tu zukama, iu ua-nda tu ívua se tu \"dikola kua muene mu kidi.\" Ujitu ua dikota u tuala nau, ua ku zukama kua Nzambi mu musambu!\n2 Se tua mesena kuila Jihova uivua o misambu ietu, tua tokala ku mu sambela mu ukexilu ua mu uabhela. Tu tena ku bhanga kiki, mu kuijiia ioso i longa o Bibidia ia lungu ni musambu, ki kiene? Kia beta-kota kuijiia se ihi izuela o Mikanda Ikôla ia lungu ni maka iá, o musambu u tu kuatekesa ku zukama kua Jihova.\nMUKONDA DIAHI TUA TOKALA KUSAMBA KUA JIHOVA?\n3 Tuene mu samba kua Jihova, mukonda muéne ua mesena kuila tu bhanga kiki. O Kizuelu kiê ki tu suínisa: \"Ki mu kale ni hele ia kima, ki mu ile bhidibhidi, maji ima ioso-phe iiza-ku, mu ila ni kusamba ni kudionda, kumoxi ni kusakidila, mu ende ni kubhinga kua Nzambi ioso i mua mesena. Bheniobho o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kuanda ku mi bateka mixima ni ilunji, mu ukamba ni Kristu Jezú.\" (Filipe 4:6, 7) Mu kidi, etu ki tua-ndala ku bhanga poko ia ujitu iú, ua tu bhana nau o Nguvulu ia Dikota ia ngongo!\n4 Lua mukuá, tuene mu samba mukonda, o kusamba izuua ioso kua Jihova, u kolokotesa o ukamba uetu ni muéne. O makamba a kidi ka di zuelesa ngó kioso kia mesena kima. Maji, ene a mesena o mbote mudiâ, o ukamba uâ u uabha dingi kioso ene a di zuelesa mu ibanzelu iâ, ni ibhindamu iâ. Kiki kia difu ué ni ukamba uetu ni Jihova Nzambi. Ni kikuatekesu kia divulu didi, eie ua di longo kiavulu se ihi i longa o Bibidia ia lungu ni Jihova, ni ídifua iê, ni vondadi iê. Eie ua muijiia kála muthu ua kidi. O musambu u ku kuatekesa kuzuela ioso iala ku muxima uê, kua Tat'ê ia diulu. Kioso ki u bhanga kiki, ua-nda zukama dingi kua Jihova.—Tiiaku 4:8.\nIMA IAHI I TUA TOKALA KU BELESELA?\n5 O kuila Jihova uivua o misambu ioso? Xinganeka ia zuela muéne ku akua Izalaiele, a bhukumukine mu izuua ia polofeta Izaia: \"Kioso ki mu vudisa o misambu ienu eme ki ngi ivu, mukonda o maku'enu ezala manhinga.\" (Izaia 1:15) Kienhiki, saí ibhangelu i tena ku fudisa Nzambi kuívua o misambu ietu. Kiki-phe, phala Nzambi kuívua o misambu ietu, saí ijila i tua tokala ku belesela.\n6 O kijila kia dianga, tua tokala tu kala ni kixikinu. (Marku 11:24) O poxolo Phaulu ua soneka: \"Muthu-phe ua kambe o kuxikana ka tena kuuabhela Nzambi. Kuma uoso uiza kua Nzambi ki kala u xikana kuila sai-ku Nzambi, kuma muène mukua kubhandulula oso a mu sota ni muanu.\" (Jihebeleu 11:6) Ku kala ni kixikinu kia kidi kia beta dingi, o kuijiia ngó kuila kuala Nzambi, ni kuijiia kuila muéne uivua, ni u tambuijila ué o misambu, ndenge. O kixikinu a kidikisa mu ima i tu bhanga. Tu tena kuidikisa kuila tuala ni kixikinu, mu ima i tu bhanga izuua ioso.—Tiiaku 2:26.\n7 Jihova ua mesena ué kuila oso u mu sambela, ua tokala u ki bhanga ni ku lenduka ni kidi kioso. Mu kidi, ki tua tokala muene ku lenduka kioso ki tu zuela ni Jihova? Kioso athu kiene mu kala ni kithangana kia kuzuela ni sobha mba mukulundi (Presidente), ene a zuela ni ujitu, mu kuijiia o kididi kiê, kia dikota. Kioso ki tu zukama kua Jihova, tua tokala ku ki bhanga ni ujitu uoso! (Jisálamu 138:6) Mukonda muéne \"Nzambi, Muteni-a-Ioso.\" (Dimatekenu 17:1) Kioso ki tu samba kua Nzambi, tua tokala ku bhanga ni ku lenduka kuoso, mu kuijiia kuma etu ku pholo iê tu utuma. O ku lenduka kuku, kua-nda tu bhangesa kusamba ni kidi kioso, ni muxima ni kueha o ku tumbula o ima imoxi ngó izuua ioso mu misambu.—Matesu 6:7, 8.\n8 O kijila kia mukuá, ki bhangesa Nzambi ku tu ívua, o ku bhanga o ima i tu bhinga mu misambu ietu. Jihova ua mesena kuila tu bhanga ioso i tu tena, ia lungu ni musambu uetu. Mu kifika, se tu samba, \"Kúdia kuetu kua nzala ia kizuua ni kizuua, tu bhane-ku lelu.\" Tua tokala ku kalakala mu kikalakalu kioso-kioso ki tu tena ku bhanga. (Matesu 6:11; 2 Tesalonika 3:10) Se tu bhinga kikuatekesu mu musambu phala ku dibhana ni iluezu ia xitu, tua tokala ku dilanga ni kueha o ima i tu bhangesa ku lueza. (Kolose 3:5) Mu ijila íii, muala dingi ibhuidisu ia lungu ni musambu a tokala ku itambuijila.\nITAMBUIJILU IA IBHUIDISU IA LUNGU NI MUSAMBU\n9Tua tokala kusamba kua nanhi? Jezú ua longo o akaiedi'ê kusamba kua \"Tata ietu uene mu diulu.\" (Matesu 6:9) Kienhiki, tua tokala ku sambela ngó kua Jihova Nzambi. Jihova ua mesena kuila tuijiie o kididi kia tokala Mon'ê, umoxi-élele Jezú Kristu. Kála ki tua di longo kiá mu Kibatulu 5, Jezú a mu tumikisa mu ixi phala ku tu kula ni ku tu bhulula ku ituxi ni kufuá. (Nzuá 3:16; Loma 5:12) Muéne a mu bhange Mukunji ua Dikota ni Mufundixi. (Nzuá 5:22; Jihebeleu 6:20) Kienhiki, o Mikanda ikôla i tu suínisa kusamba mu kaxi ka Jezú. Mu kiki muéne uambe: \"Eme ngi njila, ngi kidi, ngi muenhu. Kana muthu u bhixila kua Tata, ua kambe kuijila ko kuami.\" (Nzuá 14:6) Phala o misambu ietu a ivue, tua tokala ku sambela ngó Jihova, mu kaxi ka Mon'ê.\n10Tua tokala ku kala ni ukexilu umoxi ngó ua kusamba? Kana. Jihova ka mesena ngó ukexilu umoxi, ua kusamba. O Bibidia i longa kuma, kima kiambote kusamba mu ukexilu ua vulu. Mu kusamba ki kale ku xikama, ku bhetama, ku fukama, mba kuimana. (1 Malunda 17:16, NW; Nehemiia 8:6; Daniiele 6:10; Marku 11:25) Mu kidi, ki kua bhingi ku kala ni ukexilu umoxi ua kusamba phala ku tu mona ku athu, maji o ukexilu uambote ua muxima. Mu kidi mu ikalakalu ietu ia kizuua ni kizuua, kioso ki tu dibhana ni ibhidi, etu tu tena kusamba mu kasuekele mu kididi kioso-kioso. Jihova uivua o misambu íii, né muéne kioso athu ala ku mbandu ietu ka mu ívua.—Nehemiia 2:1-6.\n11Ihi i tua tokala ku bhinga mu musambu? O Bibidia ijimbulula: \"Kima kioso ki tu mu bhinga, se kia xikina mu vondadi iê, muène [Jihova] u tu ivua.\" (1 Nzuá 5:14) Kienhiki, tu tena ku bhinga ima ioso ixikana Nzambi. O kuila tu tena kusamba ia lungu ni ibhindamu ietu? Tu tena! Mukonda o kusamba kua Jihova, kua difu kála o kuzuela ni kamba dietu dia kazola. Etu tu tena kuzuela sé hele, mu ku 'lundula o muxima uetu' kua Nzambi. (Jisálamu 62:8) Tua tokala ku bhinga o nzumbi ikôla, ia-nda tu kuatekesa ku bhanga o ima iambote. (Luka 11:13) Etu ué tu tena ku bhinga o kikuatekesu phala ku bhanga kiambote o ima ni ku dibhana kiambote ni ibhidi. (Tiiaku 1:5) Kioso ki tu ta o kituxi, tua tokala ku bhinga o muloloki mu sata ia Kristu. (Efezo 1:3, 7) Mu kidi, o maka metu, ka tokala ku kala ku pholo mu misambu ietu. Mu misambu ietu tua tokala ué ku tumbula—o muiji uetu, ni jiphange jetu ja ubhezelu.—Ikalakalu 12:5; Kolose 4:12.\n12 O maka alungu ni Jihova Nzambi, a tokala ku kala ku pholo mu misambu ietu. Mu kidi, etu tua tokala ku mu ximana, ni ku mu sakidila ni muxima uetu, o henda iê. (1 Malunda 29:10-13) Jezú ua xisa o phangu ia lungu ni musambu iosoneke mu divulu dia Matesu 6:9-13, mu musambu uê ua tu longo ku bhinga phala o dijina dia Nzambi a di xila ni a di ximane. Ua bhingi ué kuila, o Utuminu ua Nzambi uize, o vondadi iê a i bhange bhoxi kála kiala ku i bhanga ku diulu. Jezú kioso kia zubha kuzuela o ima ioso íii ia beta-kota ia lungu ni Jihova, kiene ngó kia zuela ia lungu ni ibhindamu ietu ni maka a mukuá. Kioso ki tu ta o maka a Nzambi ku pholo mu misambu ietu, tu idikisa kuma ki tua mesene'tu ngó o mbote ietu.\n13O kuila o misambu ia bhingi kithangana kia vulu? O Bibidia ki izuela se ithangana ikuxi ia bhingi, kioso ki tu samba mu ubheka, mba mu kaxi ka athu. O musambu a tena ku u bhanga mu ithangana iofele ande dia kúdia, mba mu ithangana ia vulu, kioso ki tu lundulula o muxima uetu kua Jihova. (1 Samuuele 1:12, 15) Jezú ua fudisile o misambu ia makutu ia athu akexile mu bhanga phala ku di londekesa ngó ku pholo ia akuâ. (Luka 20:46, 47) O misambu íii, ki ia uabhela Jihova. O kima kia beta-kota, o kusamba mu muxima. O kithangana kia misambu ki kiene mu difua, o ibhindamu iene i bhangesa kulebha mu ithangana.\n14Mu veji jikuxi tua tokala kusamba? O Bibidia i tu suínisa \"sambenu izuua ioso\" \"kolokotenu mu kusamba\" \"sambenu sé kufula.\" (Matesu 26:41, NW; Loma 12:12; 1 Tesalonika 5:17) Kiki ki kilombolola kuila tua tokala kusamba mu ithangana ioso ia kizuua. Maji o Bibidia, i tu suínisa kusamba izuua ioso kua Jihova, ni ku mu sakidila o ima ioso iambote iene mu tu bhana, ni ku bhinga o kikuatekesu, o kikolesu ni nguzu iê. Ki kia uabha kuijiia kuma tu tena kuzuela ni Jihova mu ithangana ioso sé hele? Se tua uabhela o ujitu iú ua kusamba, tua-nda samba izuua ioso kua Tata ietu ia diulu.\n15Mukonda diahi tua tokala kuzuela \"Amém!\" mu disukilu dia musambu? O kizuelu \"amém!\" kilombolola kuila 'tua xikina.' O jiphangu ji tu sanga mu Mikanda ikôla, jidikisa kuila ki fuama kuzuela \"Amém!\" mu disukilu dia misambu ia ubheka ni mu kaxi ka athu. (1 Malunda 16:36, NW; Jisálamu 41:13) Kioso ki tu zuela \"Amém!\" mu disukilu dia musambu uetu, kilombolola kuma, tua zuela muene ni kidi kioso. Kioso ki tu zuela \"Amém!\"—ku muxima uetu, mba ni dízui dia suína—mu disukilu dia musambu ua muthu, mu kaxi ka athu, mu ku bhanga kiki, tu londekesa kuila tua xikana o musambu.—1 Kolindo 14:16.\nKIEBHI NZAMBI KIA TAMBUIJILA O MISAMBU IETU\n16 O kuila Jihova u tambuijila muene o misambu ietu? U tambuijila! Etu tuala ni kidielelu kuma o 'Mukua kuívua o musambu' u tambuijila o misambu ia kidi ua jimidi ja athu. (Jisálamu 65:2) Jihova u tambuijila o musambu uetu mu ukexilu ua vulu.\n17 Jihova u tambuijila o misambu ietu mu kaxi ka ji-anju, ni jiselevende jê mu ixi. (Jihebeleu 1:13, 14) Kuene misoso ia vulu, ia athu a sambela kua Nzambi mu ku bhinga kikuatekesu phala ku tendela o Bibidia, a a tambuijila mu ku a kenga ku jiselevende ja Jihova. O misoso íii idikisa kuila, o kikalakalu kia kuboka kiala ni kikuatekesu kia ji-anju. (Dijingunuinu 14:6) Phala ku tambuijila o misambu mu ithangana ia tokala, Jihova u tena ku tumikisa o Kidistá phala ku tu kuatekesa.—Jisabhu 12:25; Tiiaku 2:16.\n18 Jihova Nzambi u tambuijila ué o misambu ia jiselevende jê, mu kaxi ka nzumbi ikôla, ni mu Maka mê, o Bibidia. Muéne u tena ku tambuijila o misambu ietu, mu ku tu kuatekesa ku dibhana kiambote ni ibhidi, ni ku tu kolesa mu kaxi ka nzumbi iê ikôla. (2 Kolindo 4:7) O itambuijilu ia misambu ietu i tunda mu Bibidia, muene muala o kikuatekesu kia Jihova phala tu dibhana kiambote ni maka. O kikuatekesu kia mikanda ikôla tu ki sanga kioso ki tu di longa o Bibidia ubheka uetu, ni kioso ki tu tanga o madivulu a Kidistá, kála o divulu didi. O ki kuatekesu ki tua mesena, tu tena ku ki sanga mu iônge ia Jikidistá, mba mu izuelu ia adiakimi a kilunga.—Ngalásia 6:1.\n19 Jihova Nzambi u tambuijila ué o misambu ia jiselevende jê, mu kaxi ka nzumbi ikôla, ni mu Maka mê, o Bibidia. Muéne u tena ku tambuijila o misambu ietu, mu ku tu kuatekesa ku dibhana kiambote ni ibhidi, ni ku tu kolesa mu kaxi ka nzumbi iê ikôla. (2 Kolindo 4:7) O itambuijilu ia misambu ietu i tunda mu Bibidia, muene muala o kikuatekesu kia Jihova phala tu dibhana kiambote ni maka. O kikuatekesu kia mikanda ikôla tu ki sanga kioso ki tu di longa o Bibidia ubheka uetu, ni kioso ki tu tanga o madivulu a Kidistá, kála o divulu didi. O ki kuatekesu ki tua mesena, tu tena ku ki sanga mu iônge ia Jikidistá, mba mu izuelu ia adiakimi a kilunga.—Ngalásia 6:1.\n20 Kisakidilu kia dikota mu kuijiia kuila o Mubhangi ua ngongo ioso, ua zukama ku athu a dikola kua muéne mu musambu! (Jisálamu 145:18) Tu tena ku kala ni mbote mu ujitu iú, ua kusamba. Se tu bhanga kiki, tua-nda kala dingi ni kisangusangu, mu ku zukama kua Jihova, o Mukua kuívua o misambu.\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- O kusamba izuua ioso kua Jihova ku tu kuatekesa ku mu zukama dingi.—Tiiaku 4:8.\n- Phala o musambu uetu ku ívua kua Nzambi, tua tokala kusamba ni kixikinu, ni ku lenduka, ni kidi kioso.—Marku 11:24.\n- Etu tua tokala kusamba ngó kua Jihova mu kaxi ka Mon'ê.—Matesu 6:9; Nzuá 14:6.\n- Jihova 'Mukua kuívua o misambu,' muéne u tambuijila o misambu mu kaxi ka ji-anju, ka jiselevende jê, ka nzumbi ikôla, ni ka Maka mê.—Jisálamu 65:2.\nIbhuidisu\n1, 2. Mukonda diahi tua tokala ku mona o musambu kála ujitu ua dikota, ni mukonda diahi tua tokala kuijiia, se ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka iá?\n3. Mukonda diahi tua tokala kusamba kua Jihova?\n4. Kiebhi o kusamba izuua ioso kua Jihova ku kolokotesa o ukamba uetu ni muéne?\n5. Ihi idikisa kuila Jihova kene mu kuívua o misambu ioso?\n6. Kijila kiahi kia dianga, ki tua tokala ku belesela phala Nzambi kuívua o misambu ietu, ni kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki?\n7. (a) Mukonda diahi tua tokala ku kala ni ujitu kioso ki tu zuela ni Jihova mu musambu? (b) Kioso ki tu samba kua Nzambi, kiebhi ki tu tena kuidikisa ku lenduka ni kidi kioso?\n8. Kiebhi ki tu tena ku bhanga ioso i tu bhinga mu musambu?\n9. Kua nanhi tua tokala kusamba, ni mu kaxi ka nanhi?\n10. Mukonda diahi ki kua bhingi ku kala ni ukexilu umoxi ngó phala kusamba?\n11. Maka ahi u tua tokala ku bhinga mu musambu?\n12. Kiebhi ki tu tena ku ta ku pholo o maka a Tat'etu ia diulu mu misambu ietu?\n13. Ihi i zuela o Mikanda ikôla ia lungu ni kithangana kia misambu?\n14. Ihi ilombolola o Bibidia kioso ki tu suínisa mu kusamba \"izuua ioso,\" ni mukonda diahi kuijiia kiki ki tu kolokotesa?\n15. Mukonda diahi tua tokala kuzuela \"Amém!\" mu disukilu dia misambu?\n16. Kidielelu kiahi ki tokala ku kala na-kiu kia lungu ni musambu?\n17. Mukonda diahi tu tena kuzuela kuila Nzambi, u tambuijila o misambu ietu mu kaxi ka ji-anju ni jiselevende jê?\n18. Kiebhi Jihova kia tambuijila o misambu ia jiselevende jê, mu kaxi ka nzumbi iê ikôla ni mu Maka mê?\n19. Ihi i tua tokala ku banza se o misambu ietu nange i moneka kála ka mu i tambuijila?\n20. Mukonda diahi tua tokala ku tambula mbote mu ujitu ua kusamba?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/zukama-kua-nzambi-mu-musambu\/","date":"2018-02-24T22:48:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891815951.96\/warc\/CC-MAIN-20180224211727-20180224231727-00371.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2490,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.094,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JISABU JA KAKALUNGA PROVÉRBIOS DE KAKALUNGA\n1.- Owimbilu wa kuzola awusanga ku muxima wa muthu uzola. 2.- Muxima walenduka,\ncanto de amor é encontrado no coração de quem ama. 2.- Um coração brando, é aquele\nuna ukwimbila kuzola kwala ku muxima. 3.- Mwimbu wa mbote una utunda moxi ya muxima ni kulenduka kwe kwoso. 4.- Woso uzola utena kwimbila\nque canta o amor que se encontra na alma. 1.- O 3.- Uma boa canção é aquela que sai dentro da alma com toda a sua brandura. 4.- Quem ama pode cantar o amor que lhe 5.- Não de-\nokuzola kwamukala ku muxima. 5.- Kulanduke kwimbila okuzola, nda kudibanze. Kulembwe kwimbila ku-\nestá na alma. mores cantar o amor, para que não te arrependas. 6.-\n6.- Não evites de cantar o amor deste mundo\nzola kwa ngongo iyi mu twala.\n7.- Kuzange kwimbila kwa kuzola, nda utene kulanga kwimbila kwa muxima.\nem que nos encontramos. 7.- Não estragues um canto de amor, para que possas proteger o cantar da alma. 8.- Segura esta canção para que sejas feliz. 9.- O cantar de uma pessoa é um cantar divino.\n8.- Kwata kamimbu kaka, nda ukale wazediwa. 9.- Owimbilu wa muthu, wimbilu wa Nzambi. 10.Kwimbila kwa muxima, kanjila ka Nzambi ngo utena kuwubanga. 10.- 11.- Kwimbila kwa ku-\nO cantar da alma, só um passarinho divino o pode fazer. 11.- Um canto de desamor, enfeita a quem te\nzemba, ukembesa akuzembe.\n12.- Kujimbe kwimbila kuzola kwa Nzambi, nda akutambule kyambote mwalunga.\nodeia. 12.- Não olvides cantar o amor divino, para que te recebam bem na eternidade. 13.- Se um canto divino fugiu de ti, vá a correr à sua procura. 14.- Prospera quem tem\nsota ni madima. 14.- Ulenda woso wala ni kamimbu ke ku muxima.\n15.- Kulembwe kwimbila kwa usuku, nda utene kuzelesa we hanji jinjila jaxidi ja ngongo iyi mu twala.\na sua cançãozinha na alma. 15.- Não evites o canto da noite, para que possas tornar puros, os sujos caminhos do mundo em que nos encontramos. 16.- Cantar as lágrimas do mundo, é o mesmo que afugentá-\n16.- Kwimbila masoxi ma ngongo, kyene kimoxi kumalengesa dikanga. 17.- Muthu ulembwa kwimbila kuzola, usota kilunga kya\nlas para longe. 17.- Quem não consegue cantar o amor, procura o caminho da eternidade. 18.- 18.- É preferível gostar de um canto verdadeiro do que amar um canto 19.- Um bom cantar, é o 20.- O cantar de um\nkalunga. 13.- Mbe wimbilu wa Nzambi wakulenge, lenga kumu- Kuzola kwimbila kwa kidi kota; kuzola kwimbila kwa makutu ndenge. 19.- Kwimbila kwambote kwabeta okuwaba. 20.- Kwimbila kwa njila kwimbila kwa Nzambi. 21.- Kondona masoxi me ni wimbilu wa njila.\nfalso. melhor. pássaro é um cantar divino. 21.- Limpa as tuas lágrimas com o cantar de um pássaro. 22.- O calor da amizade é encon-\nukamba awusanga mu mwimbu wa kuzola. 23.- Dilangyenu ni mawimbilu ma kuzolesa\ntrada numa canção de amor. 23.- Protegei-vos com cantares de fazerem amar quem chora. 24.- Não desperdice uma canção re-\nmuthu udila. 24.- Kutexike kwimbila kwezala kuzola.\n25.- Kwendela ni kwimbila kuzola kwalenduka, uzelesa uxidilu wa ngongo.\npleta de amor. 25.- Caminhar a cantar a brandura do amor, permite limpar a sujeira do mundo.\nObra de Hildebrando de Melo","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"http:\/\/www.pressreader.com\/angola\/jornal-cultura\/20160704\/281629599588385","date":"2018-02-17T19:36:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891807660.32\/warc\/CC-MAIN-20180217185905-20180217205905-00060.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9711872935,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9711872935295105}","num_words":491,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.092,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Dinake dia athu ngó a subhukile ku Dilúvio, maji ene a dimendalele mu midi ia jimidi. Bhenhobho, 352 ia mivu kioso kia bhiti o Dilúvio, Mbalahamu a mu vuala. Tua-nda kuijiia kiebhi Nzambi kia kumbidila o kikanenu kiê, kia ku bhana o mona kua Mbalahamu, a mu ixanene Izake. Kienhiki, mu kaxaxi ka ana kiiadi a Izake, Nzambi ua solo-bho Jakobo.\nJakobo uakexile ni muiji uonene, 12 kia ana-mala ni ana-ahatu. O 10 dia an'â Jakobo a zembele phangi'ê ia ndenge Zuze, kienhiki a mu sumbisile kála mubhika ku Ijitu. Zuze a mu bhange muthu uonene mu Ijitu. Kioso kia bhixila o thembu ia nzala iavulu, Zuze ua polovala o jiphange jê phala kuijiia se ene a xisa kiá o mixima iaiibha. Mu kusukáko Jakobo ni muiji'ê uoso akua Izalaiele, ai mu tunga ku Ijitu. Kiki kia bhitile mu 290 a mivu kia vuala Mbalahamu.\nMu 215 ia mivu, akua Izalaiele a tungile mu Ijitu. Kienhiki, kioso kiafú Zuze, ene a a bhange abhika. Mu ku bhita thembu, Mozé a mu vuala, Nzambi ua mu tumikisa phala ku bhulula akua Izalaiele ku Ijitu. Mu kienhiki, o Kibatu kia KAIIADI kia tena 857 dia mivu ia musoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-2-Tund%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio-Kat%C3%A9-mu-u-Bhulukilu-ku-Ijitu\/","date":"2018-02-24T22:08:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891815951.96\/warc\/CC-MAIN-20180224211727-20180224231727-00502.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":190,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.374,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O jingeleja ji bhekela ukamba ku athu inga ji uanuna o athu?\" O kibhuidisu kiki a ki bhange ku atangi a jurnale, The Sydney Morning Herald. Avulu a tambuijila\nO ATHU ene mu zokela o isangela ia jingeleja kuila a tokala ku samba kumoxi, a banza kiéngi. O Eboo Patel, ua mateka ni kisangela kia Interfaith Youth Core, uebhuidisa: \"Ngi londekese ngeleja ka mesena o henda . . . , ka mesena ku langa kiambote o ima . . . , mba ka mesena ku londekesa o ukexilu ua ku zalela asonhi.\"\nO akua Buda, akua Katolika, akua Prostante, akua Hindu, ni akua Muxulumanu, ene mu kalakala kumoxi phala ku zubha o uadiama mu ngongo, ni ku zokela o ufôlo ua athu, a thandanganha ni ku langa kiambote o ibhangelu mu ngongo. Jingeleja javulu ene mu diongeka phala kuzuela maka alungu ni ku kala ni ukamba ni ku sota o paze mudiâ. Ene a bhanga fesa ni ji nvela, mimbu, misambu ni ima ia kamúkua dingi.\nO kuila o ku bhanga kiki, kia-nda tena ku zubha o unguma ua jingeleja? O kuila o isangela ia jingeleja ku samba kumoxi, uene o ukexilu ua Nzambi ua ku bheka paze ku mundu?\nUKAMBA UA KIDI\n—IHI IA BHINGI?\nSaí kisangela kia dikota ki kuatekesa o isangela ia jingeleja ku samba kumoxi, ki di zangeleka mu ku kala ni athu ala mu 200 ja jingeleja mu 76 a jixi. O kisangela kiki kia tokala \"ku suínisa o ku kolokota ni ukamba ua jingeleja izuua ioso.\" Maji kiki kuzuela ngó, kene mu ilondekesa mu ibhangelu iâ. Mu kifika, kala kia zuela o adiakimi ala ku pholo dia kisangela kiki, o dukumendu diâ a tokalele ku di soneka kiambote phala ka soneke ima i xinga o jingeleja ja mukuá a xikina ué o dukumendu didi. Mukonda diahi? Mukonda akexile mu zoka se o dijina dia Nzambi a tokalele ku di soneka mu dukumendu didi. Mukonda dia kiki, ka tumbula o dijina dia Nzambi.\nSe Nzambi ka mu tumbula o dijina, kikalakalu kiebhi kiala na-kiu o kixikanu? Maji kiebhi o kisangela kia jingeleja ku samba kumoxi ki ki difu ni isangela ia mukuá iene mu bhindumuna o athu a bhindamena? Kiki kiene kia bhangesa o kibuka kia jingeleja ki tua tumbula kia ku dima kuzuela kuila, ki ngeleja kana, maji kisangela \"ki kuatekesa o jingeleja ku kala ni ukamba mudiâ.\"\nO KISANGELA KIKI KIA MU BHEKA MUENE O KIKUATEKESU KIA TOKALA?\nO ngana Dalai Lama, diiala dia fuma, u suínisa o isangela ia jingeleja ku samba kumoxi, uambe: \"Ngeleja joso ji longa kima kimoxi: O henda, ukamba ni ku di loloka.\" Anga u zuela dingi: \"Maji o kia beta o kota, o kulondekesa o ídifua íii izuua ioso ku muenhu uetu.\"\nMu kidi o valolo ia ídifua íii, o henda, ukamba ni ku di loloka, ka tokala ku i zangeleka kiavulu. Kia lungu ni Kijila kia Ulu, Jezú uambe: 'Ima ioso-phe i mua mesena kuila athu a mi bhanga-iu, iene ué i mu a bhanga ene.' (Matesu 7:12) Maji o kuila o kixikanu kia kidi, kia lungu ngó ni ku suínisa o athu ku bhanga ima iambote?\nO poxolo Phaulu ua zuela kua ió akexile mu zuela mu izuua iê kuila a mu sidivila Nzambi, uixi: 'Eme ngi mbangi iâ kuma ene a mu suína bhu pholo ia Nzambi. Maji o ku suína kuâ kua ku kamba ku tongoloka kua kidi.' Mukonda diahi Phaulu ua zuela kiki? 'Mukonda dia ku kamba kuijiia o ku iuka kua Nzambi' Phaulu uambe kuma ene akexile mu 'di lungisa mudiâ.' (Loma 10:2, 3) O ku kamba ku kala ni kuijiia kua kidi kua lungu ni ima ia mesenene Nzambi kua ene, ia bhangesa o ku suína kuâ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA IA LUNGU NI ISANGELA IA JINGELEJA KU SAMBA KUMOXI\nJezú uambe: \"Azediua ió a bheka o paze.\" (Matesu 5:9) Jezú ua kexile mu bhanga o ima ia kexile mu longa ku athu ni ku suínisa o ukamba ni ku boka o njimbu ia ku tululuka ku athu a jingeleja. (Matesu 26:52) O athu akexile mu belesela o milongi iê, akexile ni ukamba uambote ni akuâ. (Kolose 3:14) Maji o kuila Jezú ua mesenene ngó ku kuatekesa o athu a jixi javulu ku di bhana kiambote mudiâ ni ku kala ni paze? O kuila muéne ua di bundu ni athu mu ubhezelu uâ?\nO atuameni a jingeleja ja ji Falizeu ni ji Saduzeu ni ku suína kuoso a zukutisa Jezú\nMu ku bhita thembu, ku mbanza ia Kolindo, mu Grécia, a bhange-ku kilunga\nKienhiki, o Bibidia ki i xikina o ibhangelu ia isangela ia jingeleja ku samba kumoxi. Maji u di bhuidisa: 'Kiebhi ki tu tena o ku sanga o ukamba ua kidi?'\nKU BHEKA UKAMBA UA KIDI\nO Estação Espacial Internacional\nIá o maka ene mu di bhana nau lelu o isangela ia jingeleja. Sumbala ene mu di xila ni ku di kuatekesa, kala ni kibanzelu kimoxi kia lungu ni ku kolesa o kixikanu kia athu. Mukonda dia kiki, o ukexilu ua athu ni ilongesu ki i difu, kiki kiene mu uanuna o athu.\nO Bibidia iala ni ijila ia Nzambi ilondekesa kiebhi kia tokala ku bhanga o ima. Tu tena ku kolesa o kixikanu kietu mu ima i longa o Bibidia. O athu ene mu belesela o ijila ia Bibidia kene dingi mu londekesa kathombo ku athu a jixi jengi mba a jingeleja ni ku kalakala kumoxi mu ku sota o paze ni ukamba ua kidi. Nzambi ua ki zuelele kiá kuila: \"Ifuxi ioso nga kà i bhana [dimi dia zele], phala ene oso a tene ku hingila o dijina dia Jihova, phala ene oso a mu bhikile ni muxima umoxi.\" Kienhiki, o ukamba ua kidi, uijila mu kuzuela o 'dimi dia zele' o ijila ia Nzambi ia lungu ni ubhezelu.\nO Jimbangi ja Jihova a mu kuixana phala kuia mu Kididi kia Ubhezelu mu diembu mu ua tungila phala ni u mone o paze ni ukamba uene mu kaxi kâ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/interfaith\/","date":"2018-03-20T16:03:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647498.68\/warc\/CC-MAIN-20180320150533-20180320170533-00665.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":978,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu mbanza ia Filipe mua kexile mubhika, ka kilumba, ua kexile ni dimonho moxi diê. O dimonho dia kexile mu bhangesa o kilumba kuzambula, o jingana jê ja kexile mu nganhala kitadi kiavulu. Kioso Phaulu ni Sila kiendele mu mbanza ia Filipe, muene ua kexile mua kaiela mu izuua iavulu. O dimonho dia mu bhangesele kudikola: \"Mala iá jiselevende ja Nzambi ukôla.\" Mu kusuka-ku, Phaulu ua vutuila o dimonho, uixi: 'Nga ku tumu mu dijina dia Jezú, tunda mu mukutu uê!' Bhenhobho o dimonho dia tundu mu mukutu ua kilumba.\nKioso o jingana ja kilumba, kia mono kuila keji tena kunganhala dingi kitadi, njinda iá a kuata. A koko Phaulu ni Sila katé ku afundixi, exi: 'Mala iá ka mu belesela o kitumu, a mu tatesa kiavulu o mbonge ietu!' O afundixi a tumu kubeta Phaulu ni Sila ni ku a jikila mu kaleia. O mulangidi ua kaleia ua a tula ku hotélele lua kaleia, o inama iâ ua i kutu mu itutu.\nPhaulu ni Sila akexile mu kuimba mu kuximana Jihova, athu a mukuá mu kaleia akexile mu kuivua. Mu kaxi ka usuku, kua moneka kitungutu kia tungutisa o kaleia koso katé ku madisesa. O mabhitu a kaleia a jikuka, o jipelezu joso ja jituka ku malubhambu. O mulangidi ua kaleia uai ni lusolo-luoso katé moxi ia kaleia, ua sange kuila mabhitu moso a jikukile. Mu kubanza kuila jipelezu joso ja lengele, ua sungu o xibhata phala kudijibha.\nBhenhobho Phaulu ua dikola: 'Kana kudijibha! Etu bhabha!' O mulangidi ua kaleia uai ni lusolo katé bhua kexile Phaulu ni Sila anga u fukama. Ua ebhuidisa: \"Ihi i nga tokala o kubhanga phala ngi tene kubhuluka?\" A mu tangela: 'Eie ni dibhata dié dioso mua tokala kuxikina Jezú.' Phaulu ni Sila anga a a longo o mak'â Jihova, o mulangidi ua kaleia ni dibhata diê dioso a a batizala.\n\"Enu a-nda ku mi kuata, a-nda ku mi zukutisa. A kà mi bheka mu malombe, phala ku mi fundisa ni ku mi takula mu jikaleia. A mi ambata bhu pholo ia enexi ni jinguvulu, mukonda dia dijina diami. Ima iíi ia-nda ku bhita, phala mu tene kukala mu jimbangi.\"—Luka 21:12, 13","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/mulangidi-uijiia-o-kidi\/","date":"2018-03-20T14:03:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647475.66\/warc\/CC-MAIN-20180320130952-20180320150952-00498.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":357,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila kioso o Jikidistá kia fuá a tokala ku a oha?\nO Mikanda Ikôla ki i zuela kuila, o athu kioso kia fuá ka tokala ku a oha.\nKuene misoso ia Bibidia ilondekesa kuila, o mikutu ni ifuba ia athu a kexile mu i oha. (Josu. 7:25; 2 Mal. 34:4, 5) O misoso íii ilondekesa kuila, o athu ió a oha, mukonda ka fuamene ku a funda. Maji ithangana ioso ia kexile mu kuoha o athu, ka kexile mu bhanga kiki mukonda o athu enhó ka fuamene ku a funda.\nO musoso ua lungu ni ufuilu ua Sobha Saúlu ni an'ê kitatu, u londekesa o kidi kiki. O kiuana kiâ afú, mukonda a kexile mu luua ita ni akua Fidíxia. Umoxi uexile Jonata, uexile dikamba dia fiiele dia Davidi. Kioso o mala oso akua nguzu akua Izalaiele a tungile mu ixi ia Jabezi, kiévu o ima ia bhitile, ene a katula o mikutu iuana, a ioha, anga a funda o ifuba. Mu ku bhita kithangana, Davidi ua ximana o maiala enhó akua Izalaiele, mukonda dia kima kia bhangele.\nO kidielelu kia Bibidia kia lungu ni ió afú, o difukunukinu, o kithangana kia Nzambi kia-nda bheka ku muenhu ió afú kiá. Ki kale o muthu u fuá, a mu oha mba kana, Jihova uala ni kutena kua ku bheka ku muenhu, o muthu uafu kiá ni mukutu ua uobhe. O minzangala itatu akua Hebeleu, a mesenene ku a jibha kua Sobha Nabukodonozolo mu kijiku kia túbhia tua muzukuta. Ene ka kexile ni uôma mukonda ejidile kuila né muene se a a jibhile, Nzambi ueji ku a fukununa. (Dan. 3:16-18) Kiene ué kimoxi ni jiselevende ja fiiele ja Jihova a a jibha ni ku a oha mu ibende ia akua ji Nazí. Jiselevende javulu ja Nzambi afú ku ji bomba, mu kiki, ka tena ku sanga o mikutu iâ. Maji né kiki, a-nda ku a fukununa.\nJihova ka bhingi kuongeka o jimbandu joso ja mukutu ua muthu phala ku mu fukununa. Tu tena ku mona o kididi kiki, mu ukexilu ua Nzambi ua ku fukununa o Jikidistá a a undu, phala ku kala ni muenhu ku diulu. Kála Jezú, \"a mu phaphumuna mu nzumbi,\" o Jikidistá a a undu, a a fukununa ni mukutu ua nzumbi, maji ki muthu uéngi kana. Ene kai ku diulu ni mikutu iâ ia xitu.\nO kidielelu kietu ku difukunukinu, ki ki lungu ni ima ia-nda bhanga ni mukutu uetu ua xitu, maji kia lungu ni kixikanu kietu kua Nzambi, uala ni kutena ni vondadi ia ku kumbidila o ikanenu iê. (Ika. 24:15) Nange ki tu tendela kiambote kiebhi Nzambi kia fukununa o athu mu madiuanu m'ukulu, nange ki tuejiia ué kiambote kiebhi kia-nda fukununa o athu ku hádia. Maji né kiki, tu dielela kuila Jihova ua-nda fukununa o athu afu. Muéne ua tu bhana o 'kidielelu,' kioso kia fukununa Jezú.\nKima kiambote o Jikidistá ku kaiela o ijila, ni ku xila o ibanzelu ia athu mu ixi mua tungu, ia lungu ni athu a fuá. (2 Kol. 6:3, 4) Mu ku suluka, o muiji ua tokala ku sola se a-nda kuoha o muthu uafu, mba a-nda mu funda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/o-kuila-o-Jikidist%C3%A1-kia-fu%C3%A1-a-tokala-ku-a-oha\/","date":"2018-03-25T05:38:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257651820.82\/warc\/CC-MAIN-20180325044627-20180325064627-00104.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":514,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasambuadi 2015\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia\nMaukexilu atatu a Satanaji a bhangesa ku kala nguma ia dikota.\nKiebhi ki u tena ku lenga o ibhetu ia Satanaji kala o ku di zangeleka, o jimbongo ni undumbu?\nO maiala ni ahatu a fiiele m'ukulu, a xisa phangu iambote ia lungu ni ku mona o mabesá u tua-nda tambula ku hádia.\nO kuila tu tena ku tendela kiambote o ibhidi i bhita na-iu akuetu, sumbala nuka tua di bhana ni ibhidi íii?\nNanhi Ngongo dia Mangongo a mu tumbula mu divulu dia Izekiiele?\nMu ukexilu uebhi o kima ki bhekela ndolo iavulu ki tena ku bhangesa athu avulu ku katula mbote?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150515\/","date":"2018-03-23T15:50:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648313.85\/warc\/CC-MAIN-20180323141827-20180323161827-00718.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1. O njimbu iambote ia Nzambi ihi?\nNzambi ua mesena o athu a kale ni muenhu mu ixi. Muéne ua bhange o ixi ni ioso iala-mu, mukonda ua zolo o athu. Kua kambe ngó bhofele, muéne ua-nda bhangesa athu oso ku kala kiambote mu ixi ioso. Ua-nda bhulula o mundu ku jiphaxi joso.—Tanga Jelemiia 29:11.\nSe-ku unguvulu u tena ku zubha o mauhaxi, o usuéia, ni kalunga. Maji né kiki, saí hanji njimbu iambote. Kua kambe ngó bhofele, Nzambi ua ka sasujula o mautuminu oso, o utuminu uê uene ua-nda ku a bhingana. O mundu uoso, ua ka kala mu ku tululuka ni sauidi iambote.—Tanga Izaia 25:8; 33:24; Daniiele 2:44.\n2. Mukonda diahi o njimbu íii iambote, ia tokala ku i tula ni lusolo?\nO hadi ia-nda bhua ngó kioso Nzambi kia-nda buika o athu oso a iibha mu ixi. (Sofoniia 2:3) Kiki kia-nda bhita thembu kuxi? O Mak'â Nzambi a kanena o ukexilu ua ima ia iibha iene mu ta o mienhu ia athu mu iluezu. O izulukutu ia mu bhita ilondekesa kuila o thembu ia Nzambi ia ku buika o mundu iú ua Diabhu, ia zukama kiá.—Tanga 2 Timote 3:1-5.\n3. Ihi i tua tokala o ku bhanga?\nTua tokala ku di longa ia lungu ni Nzambi, mu Maka mê, o Bibidia. Iene iala kála mukanda u tumikisa o tata ia henda, phala etu, i tu tangela kiebhi ki tu tena ku kala ni muenhu uambote lelu, ni kiebhi ki tu tena ku kala ni muenhu ua kalela-ku mu ixi ku hádia. Tuejiia kuila saí athu, ka-nda ki uabhela se u di longa o Bibidia.. Maji kana kuehela kuila o athu enhá a ku fidisa ku tambula o muenhu ua kalelaku.—Tanga Jisabhu 29:25; Dijingunuinu 14:6, 7.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/good-news-from-god\/O-njimbu-iambote-ihi\/","date":"2018-03-19T21:36:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647146.41\/warc\/CC-MAIN-20180319194922-20180319214922-00707.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SAÍ kizuua Jezú uambela o diiala, kuma muéne ua tokalele ku zola akuâ. O diiala uebhula Jezú: 'O mukuetu-phe nanhi?' Mbe, Jezú uejidile se ihi ia kexile mu banza o diiala. O diiala ua banzele kuma athu a ixi iê, ni ia ngeleja iê, ene ngó u tu zola. Kienhiki, ndoko tu tale, ihi ia mu tangela Jezú.\nMu ithangana ia mukuá, Jezú uakexile mu a longa, mu musoso. Kienhiki kiene kia bhangele. Muéne ua tange o musoso ua mukuá Judé ni mukuá Samádia. Tua dilongo kiá kuma, akua Judé ka di zolele ni akua Samádia. Íii iene o musoso ua Jezú:\nSaí kizuua, mukuá Judé uakexile mu bhita mu njila ia mulundu ua Jedikó. Maji o jibandi ja mu kuata. A mu katula o kitadi kioso, iu a mu beta katé kiexile kuaji phala kufuá.\nAnga, kua moneka mu njila mukunji ua Judé. Muéne ua mono o diiala a mu bhé-kibetu. Ihi ia bhange muéne? Muéne ua somboka ku mbandu iéngi ia njila, iu uaié. Kua bhiti ué muthu uéngi, mukuá ngeleja. Muéne uexile Levita. O kuila muéne uemanene? Kana, muéne kemanene phala ku kuatekesa o diiala a mu bhê-kibetu. Eie ua mu mona o mukunji mu njila ni Levita, a múia kala muthu ni njila iê.\nMaji-phe, tala se nanhi uala ni diiala a mu bhê-kibetu. Muéne mukuá Samádia. Muéne ua kuatekesa o Judé. Ua mu te milongo mu jifidila jê. Inga uambata o Judé mu kididi kia tokalele phala muéne ku nhoha ni ku mu saka.\nKioso kia zubha ku tanga o musoso, Jezú uebhula o diiala: 'Mu kitatu kiâ, nanhi ua bhange o mbote ku diiala a mu bhê-kibetu? Uexile o mukunji, o Levita mba o mukuá Samádia?'\nO diiala ua tambuijila: 'O mukuá Samádia. Muéne ua bhangele o mbote ku diiala a mu bhê-kibetu.'\nJezú uixi: 'Ua lungu'ê. Kienhiki, ndé ka bhange ku akuenu, kála kia bhange muéne.'\nO ilongesu ia Jezú, ki ia ku uabhela? Tu tena ku dilonga maka avulu se tuívua ioso ia zuela Jezú mu Bibidia, ki kiene?\nLuka 10:25-37.\nIbhuidisu\n- Ihi iebhula o diiala kua Jezú, ni mukonda diahi?\n- Mu ithangana ia mukuá kiebhi Jezú kia kexile mu longa, ni ihi i tua dilongo ia lungu ni Jijudé, ni akua Samádia?\n- Mu musoso ua tangele Jezú, ihi ia bhitile ni mukuá Judé mu njila ia Jedikó?\n- Ihi ia bhitile kioso o mukunji Judé ni mukuá Levita kia bhitile mu njila?\n- Mu fikula, nanhi ua mu kuatekesa o Judé ua kumbama?\n- Kioso kia zubha Jezú ku tanga o musoso, ihi iebhula muéne, ni kiebhi kia tambuijila o diiala?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Luka 10:25\nMu veji dia ku tambuijila ngó, kiebhi kia kuatekesa Jezú o mesene ia Kitumu ku xinganeka o maka? (Luka 10:26; Mat. 16:13)\nKiebhi o ilongesu ia Jezú, ni ifika ia kuatekesa athu ku xisa o kathombo? (Luka 10:36, 37; 18:9)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-6-Tund%C3%A9-ku-Uvualukilu-ua-Jez%C3%BA-Kat%C3%A9-mu-Kufu%C3%A1-Ku%C3%AA\/Musoso-95-Kiebhi-Jez%C3%BA-Kia-Kexile-Mu-Longa\/","date":"2018-03-23T19:06:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648431.63\/warc\/CC-MAIN-20180323180932-20180323200932-00511.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":466,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nange ua tange mu milongi ku dima kuila, o Utuminu ua Nzambi, uala ni valolo ia dikota phala o Jimbangi ja Jihova. Nange ua sanguluka mu ku di longa o mabesá a-nda bheka o Utuminu ua Nzambi. Nange ua mu dibhuidisa se o ikanenu íii ia-nda di kumbidila muene, inga nzoji ngó.\nUnjimu ku bhanga kiki, mu veji dia ku xikina ngó mu ima ioso i uivua. (Jisabhu 14:15) O ukexilu ué a tena ku u sokesa ni ukexilu ua akua Beleia m'ukulu. * Kioso kiévu o njimbu iambote ia Nzambi mu veji ia dianga, ene a i xikina, maji ka xikina ngó mukonda a mesenene kuijiia o kidi. Mu veji dia kiki ene a tonginina o Mikanda Ikola, phala ku mona \"se o ima iii kia mu i tanga Phaulu, kiene ki ia tokala.\" (Ikalakalu 17:11) Kiki kilombolola kuila akua Beleia a sokesa o ima ia kexile mu kuívua ni ilongesu ia Mikanda Ikola. Mu ku bhita kithangana, a xikina kuila o njimbu iambote ia tundile muene mu Mak'â Nzambi.\nLelu o Jimbangi ja Jihova a ku suínisa ué ku bhanga kála kia bhangele akua Beleia. Se u di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, ua-nda tena ku sokesa o milongi ia xikina ene ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, ni ihi i longa o Bibidia.\nO ku di longa ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, kua-nda ku kuatekesa ué ku sanga o itambuijilu ia ibhuidisu ia beta-kota ku muenhu.\nKuebhi ku tua tundu?\nO kima kia beta-kota mu ku di longa o Bibidia, o ku ku kuatekesa ku 'zukama kua Nzambi.' (Tiiaku 4:8) Kioso ki uia ni ku zukama kua Nzambi, ua-nda tena ku mona dingi o valolo ia Utuminu ua Nzambi ku muenhu uê, lelu ni ku hádia. Jezú ua zuela ni Tat'ê mu musambu, uixi: \"O muenhu ki uábhua uenhú: Kuila oso a ku ijiie eie u Nzambi ia kidi imoxi-èlele, ni kuijiia ue Jezú Kristu, ió ua mu tumu eie.\"\n^ kax. 4 Beleia iexile mbanza iokulu ia ixi ia Masedonha.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/ihi-ilombola-o-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2018-03-20T06:03:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647299.37\/warc\/CC-MAIN-20180320052712-20180320072712-00724.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.399,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena kuijiia ia-nda bhita ku hádia? Athu avulu ku mundu a mesena. Athu avulu a zuela o izulukutu ia-nda bhita ku hádia, saí íii i di kumbidila, maji ia mukuá, kana. Talesa o ifika íii:\nJINGIJIIE a kalakala ni ji makina ja katunda, a ngastala kitadi kiavulu phala kuijiia ia-nda bhita ku hádia. Mu kifika, kuijiia ihi ia-nda bhanga o dixi ku athu mu ixi ni kuijiia se ku diembu diê kua-nda noka mungu mba kana.\nAKUA KU TOKUESA O IMA a zambula ué kiebhi kia-nda kala o mauenji ni jinguvulu ku pholo. Warren Buffett, ua beta-kota mu ku kala mvuama mu ngongo ioso, a mu i xana kuala o athu kuila polofeta mukonda dia uhete uê ua kuijiia ni kidi kioso kiebhi kia-nda kala o mauenji ku pholo. Nate Silver, mukua ku tokuesa ué o ima, uene mu zuela ioso ia-nda bhita ni jinguvulu ja Estados Unidos ni ditenda dia jifilme, a di xana, Hollywood.\nMADIVULU OKULU athu ene mu mona o madivulu enhá kala ikanenu. Saí athu a zuela kuila, o ima iene mu bhita lelu ku mundu, a i sonekene kiá ku hama ia 16 kuala Michel de Notredame (Nostradamus). Mu ku kaiela o kalendalu ka akua Maya, athu avulu akexile mu zuela kuila, o ixi ieji lunguluka mu kizuua kia 21 kia mbeji ia Kaiadi 2012.\nATUAMENI A JINGELEJA saí ithangana a zuela o mavuua a-nda bhita mu ixi phala ku dimuna o athu ni ku bhongolola o akaiedi oso. O mukua ku zambula o dizubhilu dia mundu, polofeta Harold Camping ni maxibulu mê, a bhana ngolokela ku mundu uoso kuila o ixi eji ku i buika ku muvu ua 2011. Maji katé kiki, o ixi i ié hanji.\nIMBANDA amba kuila ala ni kutena kua kuijiia ni ku zambula o ima ia-nda bhita ku hádia. O ngana Edgar Cayce ni ngana Jeane Dixon, a zuelele ni kidi kioso o izulukutu ieji bhita ku hama ia 20. Maji kiiadi kiâ, a zuela ué ima iavulu ki i di kumbidila. Mu kifika, o ngana Dixon ua zuelele kuila, kueji moneka Ita ia Katatu ku Mundu Uoso ku muvu ua 1958, o ngana Cayce ua zuelele ué kuila o mbanza ia Nova York, ieji boba bhu menha ku muvu 1970.\nO kuila kuala muthu u tena kuijiia ia-nda bhita ku hádia? Kiki kibhuidisu kiambote. Se ua tenene kuijiia o ima ia-nda bhita ku hádia, o muenhu uê ueji kala kiéngi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/kuijiia-o-ima-ia-nda-bhita-ku-h%C3%A1dia\/","date":"2018-03-20T04:41:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00537.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":396,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai diiala mukua Izalaiele, a muixana Elikana ua kexile ni kiiadi kia ahatu, Hana ni Penina, maji muene ua zolele dingi Hana. Penina ua kexile mu tobhesa Hana, mukonda Hana ka kexile ni tuana, maji Penina ua kexile ni tuana tuavulu. Muvu ni muvu, Elikana ua kexile mu kuambata o muiji uê, phala kubheza Nzambi mu balaka ia kutakanena, mu mbanza ia Silo. Saí kizuua, kioso ene kia kexile mu Silo, Elikana ua muene kuila kazola kê Hana ua luualele kiavulu. Muene uambe: 'Hana nga ku dióndo kana kudila. Ngala ku mbandu ié. Eme nga ku zolo kiavulu.'\nMu kusuluka, Hana uai mu samba ubheka uê. Muene ua kexile mu dila, kioso kia kexile mu samba kua Jihova phala ku mu kuatekesa. Muene ua kanena: 'Jihova se eie u ngi bhana mona, eme nga-nda kubhana-nê, phala muene ku kusidivila izuua ioso ia muenhu uê.'\nMukunji ua Dikota Eli, ua mono Hana ua kexile mu samba ku muxima uê, o mizumbu iê, iene ngó ia kexile mu zamba, iu ua banzele kuila Hana ua kodiuile. Hana ua tambujiila: 'Kana, ngana iami, eme ki ngi kodiua kana. Eme ngala ni maka a bhonzo, nga mu zuela ni Jihova ia lungu ni maka enhá.' Eli ua mono kuila, ua tondalele iu ua zuela kua muéne: 'Nzambi a ku bhane ki ua mesena.' Hana mu kuívua o izuelu ia Eli, ua divu kiambote iu ua vutuka. Ande dia kutenesa muvu muene ua vuala mona iu ua mu luku o dijina dia Samuuele. U tena kuxinganeka o kisangu-sangu kia Hana mu kukala ni mona?\nHana ka jimbile o kikanenu kia bhangele kua Jihova. Kioso kia zubha o kusasa Samuuele, muene ua muambata phala kusidivila mu balaka ia kutakanena. Muene uambela Eli: 'Iú o mona nga mu bhingi kua Jihova mu musambu. Mu izuua ioso ia muenhu uê, ngi mu bhakula kua Jihova.' Mivu ni mivu, Elikana ni Hana, a kexile mu kunda Samuuele, ni ku muambatela izuatu ia ubhe. Jihova ua besoala dingi Hana ni tuana tutatu tua mala, ni tuiadi tua ahatu.\n\"Bhinga, nda a ku bhane; sota, nda u sange.\"—Matesu 7:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/musambu-ua-hana\/","date":"2018-03-18T04:38:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645513.14\/warc\/CC-MAIN-20180318032649-20180318052649-00537.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000089407,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000089406967163}","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO uendelu ni valolo ia iônge ietu\nKI KU bhitile kithangana kiavulu kioso kia fukunuka Jezú, o maxibulu a diongekele phala ku di suínisa mudiâ. Maji ene a di jikile m'onzo, mukonda akexile ni uôma ua jinguma jâ. O uôma uâ uabhu, kioso kia a monekena Jezú bhu kaxi kâ, anga u a tangela: \"Tambulenu o Nzumbi Ikôla!\" (Tanga Nzuá 20:19-22.) Mu ku bhita kithangana, o maxibulu a diongeka dingi, Jihova anga u a bhana dingi o nzumbi ikôla. Mu kiki, ene a tambula dingi kikuatekesu phala ku bhanga o kikalakalu kia kuboka kieji bhanga ku pholo!—Ika. 2:1-7.\n2. (a) Kiebhi Jihova kiene mu tu kuatekesa, ni mukonda diahi tua bhingi o kikuatekesu kiki? (b) Mukonda diahi kima kiambote ku kala ni ubhezelu ku muiji? (Tanga ku luiji ni mu kitutu \"Ubhezelu ku Muiji,\" ku difue dia 175.)\n2 Etu tuene mu di bhana ni ibhidi iavulu, kala ia di bhanene na-iu o jiphange ku hama ia dianga. (1 Phe. 5:9) Saí ithangana muthu mudietu u tena ku kala ni uôma ua athu. Mu kiki, tu bhinga o kikuatekesu kia Jihova phala ku kolokota mu sidivisu ia kuboka. (Efe. 6:10) Jihova u tu bhana o nguzu íii mu iônge ietu. Lelu tuala ni ujitu ua ku kala ni iônge iiadi ku semana—Diskursu dia Katunda, Milongi ia Mulangidi, ni kiônge Ukexilu Uetu ua Ukidistá ni Ukunji. * Tuala ué ni iônge iuana ku muvu—Kiônge kia dikota, kiônge kia ilunga, lu iiadi ku muvu, ni Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. Mukonda diahi kima kiambote kuia mu iônge ioso íii? Kiebhi kia mateka o kuenda o iônge mu izuua ietu? Ni kiebhi ki tua tokala ku mona o iônge?\nMukonda Diahi Tuene mu Diongeka?\n3, 4. Ihi i mesena Jihova ku mundu uê? Bhana phangu.\n3 Tundé ukulu Jihova uene mu tendelesa o mundu uê ku diongeka phala ku mu bheza. Mu kifika, ku muvu ua 1513 A.K.K., Jihova ua bhana o Kitumu kiê ku kifuxi kia Izalaiele, o Kitumu kieniókio, kia lungile ué ni ku bhaka o kizuua kia Sabhalu. O miji a tokalele ku mu bheza, ni kua longa o Kitumu mu kizuua kieniókio. (Mate. 5:12; 6:4-9) Kioso akua Izalaiele kia kexile mu belesela o Kitumu kieniókio, o miji ia suinine, o kifuxi kioso kia zelele mu nzumbi, o mundu ua suinine. Maji kioso o kifuxi kia bhukumukine o Kitumu, kála o kitumu kia ku diongeka, ene ka kexile mu ku a besoala kua Nzambi.—Iji. 10:11; 26:31-35; 2 Mal. 36:20, 21.\n4 Xinganeka ué o phangu ia xisa Jezú. Muéne ua zolele kiavulu kuia mu dilombe dia jijudé mu Sabhalu joso. (Luka 4:16) Kioso kiafu Jezu, ni kia fukunuka, o maxibulu mê a suluka ni ku diongeka ithangana ioso, sumbala ka kexile dingi mu belesela o kitumu kia Sabhalu. (Ika. 1:6, 12-14; 2:1-4; Loma 14:5; Kol. 2:13, 14) Mu iônge ienióio, o Jikidistá ku hama ia dianga, ka kexile ngó mu tambula milongi mba ku a suínisa, maji ene akexile ué mu bhana ji sata ja ku ximana Nzambi mu ku samba, ku bhana itambuijilu ni kuimba.—Kol. 3:16; Jihe. 13:15.\n5 Lelu ué, kioso ki tuia mu iônge mu kilunga semana joso mba mu iônge ia makota, tua mu londekesa kuila tuala ku mbandu ia Utuminu ua Nzambi, mu iônge muenhomo tu tambula o nzumbi ikôla ia Nzambi ni ku di suinisa mudietu. Tuala ué ni ujitu ua ku bheza Jihova bhu kaxi ka misambu, ku tambuijila ibhuidisu, ni kuimba. Nange o iônge ietu ki i difu ni iônge ia akua Izalaiele mba ia Jikidistá ku hama ia dianga, maji iala ué ni valolo ia dikota.Kiebhi kia mateka o kuenda o iônge mu izuua ietu?\nO ku Bhanga Iônge Semana Joso, ku tu Suinisa \"ku di Zola ni ku Bhanga Mbote\"\n6, 7. (a) Mukonda diahi tuene mu bhanga o iônge? (b) Kiebhi o ukexilu ua jiphange ku bhanga o iônge ki u difuile?\n6 Kioso Phang'etu Charles Taze Russell, kia mateka ku tokuesa o kidi mu Mak'â Nzambi, muéne ua mono kuila ua tokalele ku diongeka ni ió a mesenene ué ku sanga o kidi. Ku muvu ua 1879, o phange Russell ua soneka: \"Eme ni akuetu mu mbanza ia Pittsburgh, tuene mu diongeka phala ku tokuesa o Mikanda Ikola mu Malumingu moso.\" O atangi a kadivulu, Torre de Vigia de Sião, a a suinisa ku diongeka. Tundé ku muvu ua 1881, o iônge akexile mu i bhanga mu mbanza ia Pittsburgh, Pennsylvania, mu Malumingu moso ni mu ji Kuarta. O kadivulu, Torre de Vigia ia mbeji ia Kamoxi ua muvu ua 1895, iambele kuila akexile mu bhanga o iônge ienióio phala ku suinisa o \"ukamba ua Jikidistá, ni henda iâ\" ni ku kuatekesa ió akexile muia mu iônge íii ku suinisa ué akuâ.—Tanga Jihebeleu 10:24, 25.\n7 Mu mivu iavulu o ibuka ia Adilongi a Bibidia, ka kexile mu bhanga o iônge mu ukexilu umoxi. Mu kifika, o mukanda ua sonekene o kibuka ku ixi ia Estados Unidos ia América, ua tundu mu A Sentinela ua muvu ua 1911, uambe: \"Tuene mu bhanga iônge itanu ku semana.\" Ene akexile mu bhanga o iônge kia Sekunda, kia Kuarta, kia Sesa ni veji jiiadi mu Lumingu. O mukanda ua mukua ua soneka o kibuka kia jiphange ku ixi ia Africa, ua tundu mu kadivulu A Torre de Vigia ku muvu 1914, uambe: \"Tua kexile mu bhanga o iônge veji jiiadi ku mbeji, tu mateka kia Sesa katé kia Lumingu.\" Maji mu ku bhita kithangana tua mateka ku bhanga o iônge kala ki tua mu bhanga lelu. Tu di longe kiebhi kia kexile mu bhanga o iônge ietu m'ukulu.\n8. Ebhi exile o diambu dia madiskursu a dianga?\n8 Diskursu Dia Katunda. Ku muvuua 1880, kua bhitile ngó muvu umoxi kioso o Phang'etu Russell kia mateka ku soneka o kadivulu A Torre de Vigia de Sião, muéne ua kaiela o phangu ia xisa Jezú, uai mu jixi jengi kuboka. (Luka 4:43) Mu njila ia bhangele, o Phange Russell ua bhana phangu ia lungu ni kiebhi kia tokalele ku bhanga o diskursu dia katunda ene mu di bhanga lelu mu ilunga. Mu ku jimbulula o njila ia bhangele, o kadivulu A Torre de Vigia, iambe kuila o Phange Russell \"ua sangulukile kiavulu mu ku bhanga madiskursu a katunda, ni diambu: 'Ima ia tokala ku Utuminu ua Nzambi.'\" Ku muvu ua 1911, kioso ki kua monekene kiá ilunga mu jixi javulu, o ilunga a i suinisa ku tumikisa alongexi ala ni uhete mu ididi ia zukama phala ku bhanga samanu dia madiskursu a lungu ni kufundisa kua Nzambi ni kukula. Ku disukilu dia diskursu, akexile mu tumbula o dijina dia mulongexi, ni diambu dia diskursu dia semana ieji kaiela.\n9. Kiebhi kia lungulula o madiskursu a katunda, ni kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o kiônge kiki?\n9 Ku muvu ua 1945, o kadivulu, Torre de Vigia ia bhana ngolokela ia lungu ni Madiskursu a Katunda eji bhanga ku mundu uoso, dinake dia madiskursu eji zuela o \"maka a bhingi ku a batula mu izuua ietu.\" Mu mivu iavulu o alongexi ka kexile ngó mu bhanga o madiskursu a bhanene o kimbadi kia fiiele, maji ene akexile mu soneka ué madiskursu a mukua. Maji ku muvuua 1981, o alongexi oso a a tendelesa ku bhanga ngó o madiskursu a tundile ku kimbadi. * Katé ku muvu ua 1990, saí mikanda ia madiskursu a katunda, ia kexile mu bhinga kuila o jiphange a xikama mu kiônge, a tambuijila ibhuidisu, ni ku bhanga ifika; maji ku muvu uenhó o itendelesu a i lungulula, ka kexile mu bhinga dingi kuila o jingivuidi a tambuijila. Ku mbeji ia Katatu ku muvu ua 2008 a lungulula dingi o madiskursu, mu veji dia ku a bhanga mu 45 a ithangana, a tokalele ku a bhanga kiá mu 30 a ithangana. Sumbala a lungulula o madiskursu, maji né kiki, o madiskursu a a iudika kiambote, ene mu suinisa o kixikanu kietu mu Mak'â Nzambi ni ku tu longa ima iavulu ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. (1 Tim. 4:13, 16) O kuila eie uene mu kuixana ni kisangusangu o athu uene mu ku a longa o Bibidia ni ió kene mu di longa hanji o Bibidia, phala kuivua o madiskursu a katunda mu iônge ietu?\n10 Milongi ia Mulangidi. Ku muvu ua 1922, o jiphange a ejidile mu dijina dia peregrinos—akunji akexile mu ku a tumikisa kuala o Sociedade Torre de Vigia phala ku bhanga madiskursu mu ilunga ni kuendesa o kikalakalu kia kuboka—a tumina ku bhanga iônge phala ku di longa o A Sentinela. O jiphange a belesela, ku dimatekenu o milongi ia A Sentinela ia akexile mu i bhanga mu kaxi ka semana mba kia Lumingu.\n10-12. (a) Ihi ia lungulula mu ukexilu ua kuendesa o Milongi ia Mulangidi? (b) Ibhuidisu iebhi i ua tokala ku di bhanga?\n11 O A Sentinela 15 ua Kanake, ua muvu ua 1932, ia bhana dingi itendelesu ia lungu ni kiebhi kia tokalele kuendesa o kiônge kieniókio. A tokalele kuendesa o kiônge kieniókio kála kia kexile mu bhanga o muiji ua Betele, phange imoxi ua tokalele ku kala ku pholo phala kuendesa o kiônge. Phange jitatu a tokalele ku xikama ku pholo mu kiônge, phala ku tanga o ji kaxi, muthu ni muthu ua tokalele u bhingana mukua. Mu kithangana kieniókio o milongi ki i kexile ni ibhuidisu, kienhiki o muendexi ua kexile mu bhinga ku jiphange akexile mu iônge phala ku bhanga ibhuidisu, ia lungu ni milongi ia kexile mu di longa. Muéne anga u sola athu a mukua phala ku tambuijila o ibhuidisu ienióio. Se kua bhingile dingi ku jimbulula o milongi, o muendexi a mu tendelesa ku jimbulula \"bhofele\" o milongi.\n12 Ku dimatekenu, o ilunga ia kexile mu sola o milongi ia mulangidi ia mesenene o ku di longa. Maji o A Sentinela 15 ua Kasamanu ua muvu ua 1933, ia tendelesa kuila, o ilunga ioso ia tokalele ku di longa o milongi ia ubhe. Ku muvu ua 1937, a tendelesa kuila o kiônge a tokalele ku ki bhanga kia Lumingu. O ima ia lungulula mu iônge kala ki tua mu mona lelu, a i soneka mu A Sentinela ia 1 ua mbeji ia Kamusasadi, ua muvu ua 1942. Kia dianga, o A Sentinela ia bhana ngolokela kuila, o ibhuidisu ieji moneka ku luiji lua difue dia milongi ia ku di longa, ni kuila iene o ibhuidisu ia tokalele ku bhanga o muendexi. A tendelesa ué kuila o milongi a tokalele ku i bhanga mu ola imoxi. Ua suinisa ué o jiphange akexile mu tambuijila o ibhuidisu ku jimbulula o milongi \"mu izuelu iâ,\" mu veji dia ku tanga dingi o kaxi.O Milongi ia A Sentinela kate lelu, uene o ukexilu ua beta-o-kota ua kimbadi ku bhana o kudia mu nzumbi ku mundu ua Nzambi mu kithangana kia tokala. (Mat. 24:45) Muthu ni muthu mudietu ua tokala ku dibhudisa: 'Ngene mu di longa o milongi ia Mulangidi semana joso? Ngi di suinisa ku tambuijila o ibhuidisu?'\n13, 14. Kiebhi kia kexile mu bhanga o kiônge kia Milongi ia Bibidia mu Kilunga, ni ihi ia ku uabhela mu kiônge kiki?\n13 Milongi ia Bibidia mu Kilunga.Ku dimatekenu dia muvu ua 1890, kioso kia soneka o madivulu, Aurora do Milênió, o phange H. N. Rahn ua kexile mu di longa o Bibidia, ua tungile mu mbanza ia Baltimore, Maryland, Estados Unidos ia America, ua bhana ndunge ia ku bhanga kiônge a ki xana, \"Círculos da Aurora,\" phala ku di longa o Bibidia. Ku dimatekenu o iônge íii akexile mu i bhanga mu jinzo ja jiphange. Maji ku mbeji ia Katutu ku muvu ua 1895, o iônge íii a kexile mu i bhanga mu ji mbanza javulu ku ixi ia Estados Unidos ia America. O A Sentinela ia mbeji ienióio ia tendelesa kuila, o jiphange joso akexile mu di longa o kidi, a tokalele ku bhanga o iônge ienióio. Ua tendelesa ué kuila o muendexi ua tokalele ku kala muthu u tanga kiambote. Muéne ua tokalele ku tanga o kaxi ni ku kingila o jiphange ku tambuijila. Kioso kia zubha ku bhanga kiki, ua tokalele ku tanga o ibatulu mu Bibidia imoneka mu kaxi. Ku di sukilu dia milongi, o jiphange a tokalele ku bhitulula o milongi.\n14 O dijina dia kiônge kiki a di lungulula veji javulu. Akexile kia mu ki xana Círculos Bereanos phala ku di longa o Bibidia, mu ku kaiela o phangu ia akua Beleia ku hama ia dianga akexile mu tekula o Mikanda Ikola. (Ika. 17:11) Mu ku bhita kithangana o kiônge kiki a kixana Kiônge kia Divulu kia Kilunga. Lelu a kixana Milongi ia Bibidia mu Kilunga, o kilunga kioso ki diongeka mu Kididi kia Ubhezelu, kana dingi ku mabhata a jiphange. Mu mivu iavulu, tua di longo kiá madivulu avulu, ni tu madivulu, ni milongi ia Mulangidi. Tundé ku dimatekenu o jiphange joso mu kiônge ene mu a suinisa ku tambuijila o ibhuidisu. O kiônge kiki kiene mu tu kuatekesa kiavulu ku bandekesa o kuijiia kuetu kua lungu ni Bibidia. O kuila uene mu di longa o milongi iii, ni ku tambuijila o ibhuidisu?\n15. Mukonda diahi a bhange o Xikola ia Ukunji ua Nzambi?\n15 Xikola ia Ukunji ua Nzambi. Phang'etu Carey Barber, mu kithangana kieniókio ua kexile mu sidivila mu mbonge ia Brooklyn, mu mbanza ia Nova Yorque, uambe: \"Mu kizuua kia 16 kia mbeji ia Kauana ku muvu ua 1942, kia Sekunda mu usuku, o jiphange joso ja mala ku muiji ua Betele ku mbonge ia Brooklyn, a exana phala ku di longa mu Xikola ia Ukunji ua Nzambi.\" O Phange Barber, ua tokalele ué ku Kibuka Kia Utuminu, uambe kuila, o xikola \"ilondekesa kiebhi Jihova kiene mu di bhana ni mundu uê mu izuua ietu.\" O xikola ia kuatekesa o jiphange ku bandekesa o uhete uâ ua ku longa ni ku boka, ni kuila tundé ku muvu ua 1943 o ilunga ku mundu uoso a mateka o ku tambula o divulu, Curso Adiantado do Ministérió Teocrático. O A Sentinela 1 ia mbeji ia Kanake, ua muvu ua 1943, iambe kuila o Xikola ia Ukunji ua Nzambi, a i bhange phala ku kuatekesa o mundu ua Nzambi \"ku di longa mudiâ, phala ku kala aboki ambote a Utuminu ua Nzambi.\"—2 Tim. 2:15.\n16, 17. O kuila o Xikola ia Ukunji ua Nzambi ia tu longele ngó kuzuela kiambote? Jimbulula.\n16 Ku dimatekenu, jiphange javulu ka tenene ku zuela bhu pholo ia athu avulu. O phange Clayton Woodworth, Jr., uavu o tata a mu tele ué mu kaleia kumoxi ni Phange Rutherford ni jiphange ja mukuá ku muvu ua 1918, u di lembalala kiebhi kia divu kioso kia di sonekesa mu xikola íii ku muvu ua 1943, muéne uambe: \"Kua bhonzele kiavulu ku bhanga madiskursu. Dimi diami dia kexile kala dia mu tunda, o mizumbu iami ia kexile mu ngi kukuta, ki ngi tenene kuzuela.\" Maji kioso phange Clayton kiai ni ku bandekesa o uhete uê, muéne ua kexile mu tambula ujitu uavulu ua ku longa athu. O xikola ki i mu longo ngó kiebhi kia tokalele ku zuela. O xikola ia mu longo ué o valolo ia ku lenduka, ni kudielela kua Jihova. Muéne uambe: \"Nga mono kuila, o ku kala ni uhete ua ku longa ki ku soko, o kia beta-o-kota o ku di sokejeka ni ku dielela kua Jihova. Se u bhanga kiki, o jiphange anda kuivua kiambote ni ku katula mbote ku milongi iê.\"\n17 Ku muvu ua 1959, o jiphange ja ahatu a exana ué phala ku di longa o xikola íii. O Phang'etu Edna Bauer u lembalala kioso kievu o njimbu mu kiônge. Muéne uambe: \"Ngi lembalala o kisangusangu kia jiphange ja ahatu, mu kithangana kieniókio ene eji tambula ué o milongi ia xikola ienióio.\" Ku mivu ia bhiti jiphange javulu a katula mbote mu kudisonekesa mu xikola ia ukunji ua Nzambi, ia a tambula o ulongelu ua Jihova.Lelu tua mu suluka mu kutambula o ulongelu iú mu kiônge kietu kia dianga kia semana.—Tanga Izaia 54:13.\n18, 19. (a) Lelu kiebhi ki tuene mu tambula itendelesu phala kukumbidila o ukunji uetu? (b) Mukonda diahi tuene mu kuimba mu iônge ietu? (Tanga o kitutu \"Mimbu ia Kidi.\")\n18 Kiônge kia Sidivisu. Ku dimatekenu dia muvu ua 1919, akexile mu bhanga iônge phala o sidivisu ia kuboka. Mu kithangana kieniókio, ko jiphange joso mu kilunga akexile muia mu kiônge kieniókio—maji ió ngó akexile mu bhana o madivulu ku athu. Ku muvu ua 1923, o Kiônge kia Sidivisu akexile mu ki bhanga ngó veji imoxi ku mbeji, o jiphange joso akexile muia mu kiônge kieniókio. Ku muvu ua 1928, o ilunga a i tendelesa ku bhanga o Kiônge kia Sidivisu semana joso, ku muvu ua 1935, o A Sentinela ia suinisa o ilunga ioso ku bhanga o Kiônge kia Sidivisu mu ku kaiela o milongi mu kamukanda Director (mu ku bhita kithangana o kamukanda kaka a kexana Informante, mu kubhita thembu a kexana Kikalakalu Kietu Kia Utuminu).Mu ku bhita kithangana o kiônge kiki a mateka ku ki bhanga mu ilunga ioso sé ku fonga.\n19 Lelu tuene mu tambula itendelesu phala kukumbidila o ukunji uetu mu kiônge kietu kia dianga kia semana. (Mat. 10:5-13) Se uala kiá ni ujitu ua ku tambula o kamukanda Milongi Phala o Iônge, o kuila uene mu di longa, ni ku kaiela o itendelesu iê kioso ki uia mu boka?\nO Kiônge Kia Beta-Kota ku Muvu\n20 O akaiedi a Jezú a a tendelesa ku bhanga o Lembalasa ia Kufua Kuê katé kia-nda vutuka. Kala kia kexile mu bhanga o Fesa ia Phasu, o Lembalasa ia Kufua Kua Jezú ene mu i bhanga ué veji imoxi ku muvu. (1 Kol. 11:23-26) Mu kiônge kiki muene mu kala athu avulu mivu joso. O kiônge kiki ki lembalesa o Jikidistá a a undu kuila, ala ni ujitu ua ku tumina kumoxi ni Jezú ku Utuminu ua Nzambi. (Loma 8:17) Ki kuatekesa o jimbudi ja mukua, ku xila ni ku kala fiiele ku Sobha ia Utuminu ua Nzambi.—Nzuá 10:16.\n20-22. (a) Mukonda diahi tuene mu bhanga o Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú? (b) Mbote iahi i uene mu katula mu ku kala mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú mivu ioso?\n21 Phang'etu Russell ni jiphange ja mukua a monene o valolo ia ku bhanga o fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú, ejidile kuila a tokalele ku i bhanga veji imoxi ku muvu. O ku mbeji ia Kasamanu ku muvu ua 1880, O Mulangidi uambe: \"Mu mbanza ia Pittsburgh tuene mu bhanga kiki mu mivu ioso . . . ku lembalala o Phasu [o Lembalasa ia Kufua Kua Jezú], ni kudia o mbolo, ilombolola o mukutu ua Ngana ni kunua o vinhu, ilombolola o manhinga.\" Mu ku bhita kithangana tua mateka ku bhanga iônge ia makota mu kithangana kia Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. O kiônge kia dikota kia bhangele ku muvu ua 1889, mu kiônge kiki mua betele ku moneka athu, a tenesa 225 ia athu, ia a batizala-mu 22 kia athu.\n22 Lelu ki tu bhanga dingi o Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú kumoxi ni kiônge kia dikota, maji tuene mu kuixana athu oso mu diembu dietu, phala kuia mu Kididi kietu kia Ubhezelu mba kididi kiengi. Ku muvu ua 2013, 19 a mazunda athu ndenge, akexile mu Fesa ia Lembalasa ia kufua kua Jezú. Mu kiki ki tuala ngó ni ujitu ua kuia mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú, maji tuala ué ni ujitu ua ku suinisa akuetu mu usuku uenhú ua beta-kota! O kuila uene mu kuixana o athu, phala kuia mu fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú mivu ioso?\nKiebhi ki tu Mona o Iônge Ietu\n23 O jiselevende ja Jihova kene mu mona o kitumu kia ku diongeka kuila kitumu kia bhonzo. (Jihe. 10:24, 25; 1 Nzu. 5:3) Mu kifika, o Sobha Davidi ua uabhele kiavulu o kuia mu inzo ia ubhezelu ku bheza Jihova. (Jisá. 27:4) Muéne ua sangulukile mu ku bhanga kiki kumoxi ni akua a zolele ué Nzambi. (Jisá. 35:18) Xinganeka ué ku phangu ia Jezú. Sumbala uexile hanji mona-ndenge maji ua zolele ku kala mu inzu ia Tat'ê phala ku mu bheza.—Luka 2:41-49.\nO vondadi ietu ia ku diongeka kumoxi ni jiphange, kulondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi kidi phala etu\n24. O iônge ietu i tu kuatekesa ku bhanga ihi?\n24 Kioso ki tuia mu iônge, tu kala ni ujitu ua kulondekesa o henda ietu kua Jihova, ni vondadi ietu ia ku kuatekesa o jiphange jetu. Tu londekesa ué o vondadi ietu ia ku di longa o ukexilu ua tokala kulondekesa o athu a xikina o Utuminu ua Nzambi, mukonda mu iônge ietu muene muene mu tu longa o milongi íii. O iônge ietu ué i tu suinisa phala tu tene ku kolokota mu ku bhanga o kikalakalu kia beta-o-kota, kia Utuminu ua Nzambi lelu—ku bhanga maxibulu a Sobha Jezú Kristu. (Tanga Matesu 28:19, 20.) Sé phata, o vondadi ietu ia ku bheza kumoxi ni jiphange, kulondekesa kuila muthu ni muthu mudietu, ua xikina kuila o Utuminu ua Nzambi, kidi. Tua tokala ku kolokota ku bhana valolo mu iônge ietu!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ulongelu\/tu-diongeka-phala-ku-bheza\/","date":"2018-03-18T04:38:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645513.14\/warc\/CC-MAIN-20180318032649-20180318052649-00537.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3374,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.399,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda Jihova Nzambi * muéne o Mubhangi ua ima ioso, ni Muteni-a-Ioso, athu avulu a mu tatela kuila muéne uene mu bheka o hadi iene mu bhita mu ngongo, katé muene ni kuiibha kuoso. Maji talesa ihi i longa o Bibidia ia lungu ni Nzambi ia kidi:\n\"Jihova mukua kidi mu njila jê joso.\"\n—Jisálamu 145:17.\n'O uendelu uoso ua Nzambi ua kidi; o mua muene ki muene mangonha; izuua ioso muéne ngó ua iuka, o ku tetuluka ué muene ngó.'\n—Matendelelu 32:4.\n'Jihova ua vulu o ku kuatela henda ni ku lendukila.'\n—Tiiaku 5:11.\nNzambi ki muéne uene mu bheka o ima ia iibha mu ngongo. Maji o kuila muéne u diangula athu ni ima ia iibha? Kana. O Mikanda Ikola i zuela: \"O muthu kia dianguka mu ithangana ia malamba ienhi'ii, k'ele, uixi: Nzambi muène ua ngi diangula.\" Mukonda diahi ka tokala ku banza kiki? \"Mukonda Nzambi kene ku mu diangula ku kima kiaiibha kioso-kioso, o muène ue kene mu diangula muthu.\" (Tiiaku 1:13) Nzambi kene mu diangula muthu mba ku mu bhangesa ku bhanga ima ia iibha. Kienhiki, Nzambi kene mu bheka o kuiibha, kene ué mu diangula muthu kana. Kienhiki-phe, nanhi tua tokala ku mu tela o kikuma mu ima ia iibha i bhita mu ngongo?\nKU KALA MU KIDIDI NI KITHANGANA KIA IIBHA\nMu kulondekesa o kima kia dianga kiene mu bheka o hadi ku athu, o Bilbidia izuela: \"O ibatu ni jithembu ja tokala ene oso.\" (Ndongixi 9:11) Kioso ku bhita mavuua mba iluezu ioso-ioso, iene i kuama ngó muthu se o muthu muenhú u kala mu kididi ni mu kithangana kienhokio. 2.000 ja mivu ku dima, Jezú Kristu ua zuela ia lungu ni dikuinhi dia athu ni dinake afu kioso o sabhalu kia lundumukina ku thandu diâ. (Luka 13:1-5) Ene ka fu mukonda dia ima ia iibha ia bhangele m'ukulu; ene afu mukonda exile m'oxi dia sabhalalu kioso iene kia lundumuka bhoxi. Ku mbeji ia Katatu ua muvu 2010, kua bhiti mavuua mu ixi ia Haiti; o nguvulu ia Haiti a zuela kuila, o mavuua a jibha 300.000 a athu. O athu oso enhá ka fu mukonda dia ima ia iibha ia bhangele ande dia kufua kana. O makukata a jibha uá athu mu kithangana kioso-kioso.\nMukonda diahi Nzambi kene mu langa o athu ambote ku mavuua?\nSaí athu a dibhuidisa: 'Nzambi ka tokalele ku fudisa o mavuua enhá phala ene ka bhite? Ka tokalele ku fikidila o athu ambote?' Phala Nzambi ku fudisa o ima íii phala ki i bhite, kilombolola kuila muéne uijiia o ima íii, ande dia iene ku bhita. Né muene Nzambi uala ni kutena kua ku tanga o ima ia-nda bhita ku hádia, tua tokala ku dibhuidisa: O kuila Nzambi mukonda dia kutena kuê, uejiia ioso ia-nda bhita?\nO Mikanda Ikola i zuela: \"Nzambi ietu-phe uene mu diulu; mukua ku bhanga ioso iandala.\" (Jisálamu 115:3) Jihova u bhanga ioso i mona kuila ia tokala ku i bhanga\nO KUILA KIKUMA KIA ATHU?\nSaí bhabha, o athu ene ala ni kikuma mu ima ia iibha iene mu bhita mu ngongo. O Bibidia i jimbulula kiebhi kiki kiene mu bhita. \"Muthu-phe u dianguka, ki mu sanga o hanji iê-muène iiaibha, anga i mu bhomba. Kienhiki o hânji iaiibha ienhi'ii, ki i zubha o kuimita, i vuala kituxi. O kituxi k'ila kiza ku kitala, ki vuala kalunga.\" (Tiiaku 1:14, 15) O athu a tena ku di bhekela ima ia iibha ku mienhu iâ, mu ku kaiela o jihanji jâ mba ku ta kituxi ni ku di bhekela hadi iavulu. (Loma 7:21-23) Kala ki tuene mu mona, tundé ukulu o athu ene mu bhanga ima iavulu ia iibha iene mu bheka hadi iavulu ku akuâ. O athu a iibha a funhisa akuâ, ku kituka ué athu a iibha, mukonda dia kiki-phe o kuiibha kua mu suluka katé kiki.\nO Athu ene mu bhanga ima iavulu ia iibha iene mu bheka hadi\nO kuila Nzambi ua tokala ku fudisa o athu phala ka bhange ima ia iibha? Talesa kiebhi kia bhange o muthu. O Mikanda Ikola ilondekesa kuila Nzambi ua bhange o muthu mu kidifuanganu kiê. Kienhiki, o athu ala ni kutena kua kulondekesa o ídifua ia Nzambi. (Dimatekenu 1:26) Nzambi ua bhange o athu ni ujitu ua ku sola, se a zola Nzambi mba kana, se a mu belesela mu ku bhanga o ima ia uabha bhu pholo iê mba kana. (Matendelelu 30:19, 20) Se Nzambi ua jijidikile o athu ku kaiela ngó njila imoxi ku muenhu, kiki kieji katula o valolo ia ujitu ua tu bhana Nzambi, o ujitu ua ku sola o ima? O athu keji kala ni valolo, eji kala kála jimakina ji kalakala ngó kala kia ji bhange! Kiene kimoxi ué se a xindile kiá ioso i tua-nda bhanga ni ioso ia-nda bhita ku muenhu uetu. Tu sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila Nzambi ua tu jingisa mu ku tu bhana o ufolo ua ku sola o uendelu uetu ku muenhu! Maji kiki ki kilondekesa kuila o kuiibha kuene mu bheka o athu ni ima ia iibha iene mu sola ene, ia-nda suluka ku mivu sé dizubhilu, kana.\nO KUILA O MUTHU U TALA HADI MUKONDA DIA IMA IA BHANGE M'UKULU ANDE DIA KUFUA?\nSe uibhuidisa muthu mukua Hindu mba mukua Buda o kibhuidisu kiala ku thandu dia kadivulu kaka, ene a-nda ku tambuijila: \"O athu ambote a bhita mu ima ia iibha mukonda dia kitumu kia Karma. Ene a mu futa o ima ia bhange m'ukulu ande dia kufua.\" *\nIa lungu ni ulongelu ua Karma, kima kiambote kuijiia ihi i longa o Bibidia ia lungu ni kufua. Mu jaludim ia Edene, muejila o athu, o Mubhangi uambela o diiala dia dianga, Adá: \"Ku mixi ioso mu díbhia u die-ku kioso ki ua mesena; maji ku muxi-phe ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha kana ku dia-ku; mukonda o kizuua ki ua kà dia-ku ijiia na-kiu kuma ua kà fua muene.\" (Dimatekenu 2:16, 17) Se Adá ka tele kituxi mu ku bhukumukina Nzambi, muéne ueji kalelaku ku muenhu. O kufua o kaxtiku kejila mu ku bhukumukina o kitumu kia Nzambi. Kienhiki, kioso Adá kia vuala an'a, 'o kufua kua bhiti ku thandu dia athu oso.' (Loma 5:12) Kienhiki tu tena kuzuela kuila \"o futu ia ituxi kufua.\" (Loma 6:23) O Bibidia ué i jimbulula: \"Uoso uafu, ua jituka kiá ku nguzu ia ituxi.\" (Loma 6:7) Kiki kilombolola kuila, o athu kene mu ku a kaxtikala mukonda dia ituxi kioso kiafuá.\nAthu avulu lelu a banza kuila o athu a tala hadi mukonda dia kitumu kia Karma. O muthu u xikina o hadi iê ni ia akuâ sé ku fundisa. Maji o kibanzelu kiki, ki ki bhana kidielelu kia kuila hádia o kuiibha kua-nda bhua mu ngongo. Ene mu zuela kuila o muthu ka-nda tala dingi hadi se a kamba ku mu vuala mu kididi kiéngi. Sé phata o ibanzelu íii, ki i difu ni ima i longa o Bibidia. *\nO MUTHU UA BHEKA O KUIIBHA!\nMaji o muthu ki muéne ua mateka ni kuiibha. Mu dimatekenu Satanaji, o Diabhu uexile anju ia fiiele ia Nzambi, 'ka nange mu kidi' iu ua bheka o kituxi mu ngongo. (Nzuá 8:44) Muéne ua suínisa o ku bhukumuka mu jaludim ia Edene. (Dimatekenu 3:1-5) Jezú Kristu ua mu ixana 'kadiaphemba' ni \"sobha ia mu tumina mu ngong'umu.\" (Matesu 6:13; Nzuá 14:30) O athu a belesela Satanaji, kioso kia dituna o njimbu iambote ia Jihova. (1 Nzuá 2:15, 16) O divulu dia 1 Nzuá 5:19 di zuela: \"Mundu uoso-phe ua zeka mua Kadiaphemba ió mukua ku tondalesa.\" Kuene ji-anju ja mukuá a di bhange ji-anju ja iibha ji ja di bundu ni Satanaji. O Bibidia ilondekesa kuila, Satanaji ni madimonho mê, a mu 'nganala o mundu uoso,' ni ku bheka 'malamba mu ngongo.' (Dijingunuinu 12:9, 12) Kienhiki, tua tokala ku tatela Satanaji o Diabhu mu kuiibha kuoso kuene mu bhita mu ngongo.\nMu kidi, Nzambi ki muéne uene mu bheka o ima ia iibha ku athu mu ngongo; ki muéne ué uene mu a talesa hadi. Maji muéne ua kanena ku zubha o kuiibha kuoso kala kia-nda londekesa o mbandu ia-nda kaiela.\n^ kax. 3 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.\n^ kax. 11 Phala kuijiia se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi, tanga o kibatulu kia 11 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 16 Phala kuijiia dingi ia lungu ni kuebhi kua tundu o kitumu kia Karma, tanga o difué dia 8-12 dia kadivulu, Que Acontece Conosco Quando Morremos? a ka bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 18 O Bibidia i longa ia lungu ni kiebhi kiala o athu afu ni kidielelu kiala na-kiu, tanga o kibatulu 6 ni 7 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/Mukonda-diahi-kuene-mu-bhita-ima-ia-iibha\/","date":"2018-03-23T18:30:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648431.63\/warc\/CC-MAIN-20180323180932-20180323200932-00540.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1416,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Paul munumi uala ni an'a kiiadi uambe: \"Kioso kia bhiti o maka a kukamba o kitadi mu ixi ietu, o kudia kua bhonzele, akexile mu ku ta kalu iavulu, tua kexile mu kala ku munono ola javulu, maji kioso ki bhixila o kithangana kietu, o kudia kuabhué kiá. O athu abhelele kiavulu, saí iá akexile mu bua mu ikoka. Katé muéne ni ima iofele ia kexile mu ta kalu iavulu. Mu kusuka-ku, o kitadi kia ixi ietu, ki ki kexile dingi ni valolo. O kitadi kiami kioso ki nga bhakele mu bango kia diboto.\"\nPaul uejidile kuila phala kubhulula o muiji uê, muéne ua tokalele ku kala ni \"unjimu ua kidi.\" (Jisabhu 3:21) Muéne uambe: \"Eme ngala ni ufunu ua kuiudika mukengeji, maji nga kexile mu bhanga kabasa salu ia kexile mu moneka, sumbala ka kexile mu ngi futa kiavulu. Saí athu akexile mu ngi futa kudia mba imbamba ia mukuá. Se a ngi bhele ixinhi iuana ia nzaba, ngi katula-bhu iiadi, anga ngi sumbisa iiadi. Nga kexile ué ni 40 a tuana tua jisanji. Kioso ki tu kula nga kexile mu ji sumbisa, anga ngi sumba dingi 300. Mu ku bhita kithangana nga tolokala 50 a ji sanji, mu 50 a jikilu ja fuba ia masa. Nga kexile mu disa o muiji uami ni fuba ienioió, ni ku kuatekesa ué o miji ia mukuá mu ithangana iavulu.\"\nPaul uejidile ué kuila o kima kia betele kota o kubhanga, o kudielela kua Nzambi. Kioso ki tu belesela Nzambi, muéne u tu kuatekesa. Jezú uambe ia lungu ni kusota o ibhindamu ia muenhu: \"Kana ku vula uê ilunji; . . . tata ienu ua k'ijiia kuma ima iíi mua i bhindamena.\"\nO nguma ia dikota ia Nzambi, Satanaji, uene mu bhangesa o athu ku mundu kuthandanganha kiavulu ni ibhindamu ia muenhu. O athu a thandanganha kiavulu ni ibhindamu iâ, katé muéne ni ima ka i bhindamena, ene a di suínisa kiavulu phala kukala ni ima íii. Saí athu a sobha kitadi, mu ku sukaku ene a di longa kuila, o \"mukua ku sobha muene selevende ia ió mukua kusobhesa.\"\nSaí athu ene mu bhanga ima ia a bhekela ibhidi. Paul uambe: O jivizinhu jami a xisa o miji iâ ni makamba mâ ai mu sota 'jimbongo ku jixi jengi.' Amukuá kambata o madukumendu, phala kubokona mu jixi jieniojo, mukonda dia kiki, ka tenene kukalakala. Saí ithangana ene akexile mu lenga a xiku dia ngoxi, ni kuzeka bhu kanga. Ene kehela Nzambi ku akuatekesa. Maji eme ni muiji uami, tua dielela ku kikuatekesu kia Nzambi ku maka u tua kexile nau.\"\nKUKAIELA O MULONGI UA JEZÚ\nPaul u suluka: \"Jezú uambe: 'Kana ku ki kuatela hele. Mukonda o kizuua kia mungu kia di kalela ni hele íê. O hadi ia lelu ia soko ni kizuua kiê.' Izuua ioso-phe nga kexile mu samba kua Nzambi phala 'ku tu bhana ngó o mbolo ia kizuua kieniókio,' phala ki tu fue ni nzala. Muéne-phe ua tu kuatekesa kala kia kanena Jezú. Ki tu kexile mudia o kudia ku tua mesenene. Saí kizuua nga kexile ku munono phala kusumba kudia, maji ki ngejidile ihi ia kexile mu sumbisa. Kioso ki nga bhixila ku pholo, nga mono kuila akexile mu sumbisa iogurte. Eme ki ngi uabhela iogurte. Maji iexile kudia, mu kiki tuadi o iogurte mu usuku uenhó. Ngi sakidila Nzambi, mukonda mu ithangana ioso ia nzala, o muiji uami nuka ua zekele ni nzala.\" *\nNzambi ua tu kanena: \"Eme nuka nga kà mi xisa, ki nga kà mi ehelela ue, kana.\"\nLelu o kitadi ki ki tu kambe dingi. Maji o musoso uetu ua tu longo kuila, o milongo phala o hele, o kudielela kua Nzambi. Jihova * nuka ua-nda tuehelela se tu suluka kubhanga o vondadi iê. Tuene mu mona o kidi kia divulu dia Jisálamu 34:8: 'Lole-nu, mu mone kuila Jihova uene ni mbote; muthu ió u lunga uoso ua mu dielela muene.' Mukonda dia kiki, ki tuala ni uôma ua kubhita dingi mu ibhindamu ia ku kamba kitadi.\nLelu tuejiia kiambote kuila phala ku kala ku muenhu o athu ka bhingi kitadi, mba salu, maji o kudia. Tua mu kingila o kithangana kioso Nzambi kia-nda kumbidila o kikanenu kiê, kixi: 'Mu ngongo mu kale nzungule ia masa.' Mu kiki, 'se tua mono-phe kia kudia ni kia kudivunga, ima ienhi'ii i tu soke.' O Bibidia i tu bhana nguzu iavulu, iene i zuela: 'Ki mu kale mu akua luimbi lua kitadi, ioso i mua mono i mi soke. Kuma Nzambi uambe uixi: Eme nuka nga kà mi xisa, ki nga kà mi ehelela ue, kana. Uila kiki, tu kolokotienu ni kuila: Ngana muène mukuatekexi uami, eme ki ngi kala ni uoma.'\" *\nKubhinga kixikanu kia kidi phala 'kuenda ni Nzambi,' kála kia mu kuenda Paul ni muiji uê. (Dimatekenu 6:9) Ki kale se mu kithangana kiki tua mu bhita ni maka alungu ni kitadi mba tua-nda bhita-mu ku hádia, o phangu ia Paul ni kixikanu kiê ni unjimu uê, i tu longa ima iavulu iambote.\nMaji ihi i tu bhanga se o maka ku muiji a mu tu thandanganhesa kiavulu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/kitadi-maka\/","date":"2018-03-19T15:26:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646952.38\/warc\/CC-MAIN-20180319140246-20180319160246-00147.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":834,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O kididi kia kutula inama iami nga kà ki jingisa.\"\nMIMBU: 28, 136\n1, 2. Ihi i tena kulombolola ué o kizuelu 'kididi kia kutula o inama,' mu Mikanda ia Hebalaiku?\nJIHOVA NZAMBI uambe: 'O diulu kiandu kiami, oxi kididi kia ku tula o inama iami.' (Izaia 66:1) Nzambi ua kexile ué mu zuela ia lungu ni 'kididi kia ku tula o inama' iê, kioso kiambe: \"O kididi kia kutula inama iami nga kà ki jingisa.\" (Izaia 60:13) Kiebhi muéne kia jingisa o kididi kia kutula o inama iê, ni ku ki fuamesa dingi? Kiki kilombolola ihi phala o athu a tungu ku kididi kia kutula o inama iê, mba mu ixi?\n2 Mu Mikanda ia Hebalaiku, o kizuelu 'kididi kia kutula o inama,' kilombolola ué o tembulu iexile mu Izalaiele iokulu. (1 Malunda 28:2; Jisálamu 132:7) Jihova uexile mu mona kuila, o tembulu ia fuamene, mukonda iexile o kididi kia betele kota kia ubhezelu. Iexile o kididi kia kuximana Jihova mu ixi.\n3. Ihi ilombolola o kididi kia beta kota kia ubhezelu lelu, ni thembu kuxi kia mateka?\n3 Ihi ilombolola o kididi kia ubhezelu lelu? Ki inzo ia difuangana ni tembulu. Kilombolola tembulu mu nzumbi i ximanesa Jihova, o inzo ió tunge ndenge. Ihi ilombolola o tembulu mu nzumbi? Ilombolola o ima ia iudika Nzambi, phala ku kuatekesa o athu kukala makamba mê, ni ku mu bheza. Muéne ua iudika o ima íii bhu kaxi ka sata ia kukula kua Jezú. O ima íii ia mateka ku muvu ua 29, kioso Jezú kia mu batizala, ni ku mu unda kala Mukunji ua Dikota ua Jihova, mu tembulu mu nzumbi.\nO mundu ua Jihova uejiia kuila, o kima kia beta kota o ku mu ximana lelu mu ixi\n4, 5. (a) Kala kia ki tange mu divulu dia Jisálamu 99, ihi ia mesena o kubhanga o abhezi a kidi a Jihova? (b) Ihi i tua tokala ku dibhuidisa?\n4 Etu tu sakidila kiavulu Nzambi, mukonda dia kuiudika o ima phala o ubhezelu ua kidi. Tu londekesa o kisakidilu kietu, kioso ki tu zuela ku athu, ia lungu ni dijina dia Jihova, ni ujitu ua tu bhana, o sata ia kukula. Tua sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila, mazunda a nake a Jikidistá ndenge a mu bheza Jihova izuua ioso! Sumbala athu avulu mu jingeleja a di nganala mu ku banza kuila, a-nda ximana Nzambi ku diulu kioso kia-nda fua, maji o mundu ua Jihova uejiia kuila, o kima kia beta-o-kota o ku mu ximana lelu mu ixi.\n5 Kioso ki tu ximana Jihova, tu kaiela o phangu ia jiselevende ja fiiele ja Nzambi a a tange mu divulu dia Jisálamu 99:1-3, 5-7. (Tanga.) Maiala a fiiele kala Mozé, Alá, ni Samuuele, a bhangele ioso phala kukuatekesa o ubhezelu ua Nzambi m'ukulu. Lelu, ande dia Jikidistá a a undu ku mateka kusidivila kala akunji ni Jezú ku diulu, ene a mu sidivila kiá Jihova ni ufiiele uoso mu tembulu mu nzumbi. Mazunda ni mazunda a \"jimbudi jamukuá\" ene mu a kuatekesa. (Nzuá 10:16) O ibuka iiadi a bheza kumoxi Jihova. Maji, tua tokala ku dibhuidisa: 'O kuila nga mu bhanga ioso phala kukuatekesa o ubhezelu ua kidi?'\nKUSANGA O ATHU A SIDIVILA NZAMBI MU TEMBULU MU NZUMBI\n6, 7. Maka ahi a moneka mu kilunga kia dianga kia Jikidistá, ni ihi ia bhitile ku muvu ua 1919?\n6 Ki ku bhitile hanji 100 ia mivu kioso kia bhangele o Kilunga kia dianga kia Jikidistá, o ubhezelu ua makutu ua mateka kukula kala kia ki kanene mu Mikanda Ikola. (Ikalakalu 20:28-30; 2 Tesalonika 2:3, 4) Tundé o kithangana kieniókio, kia bhonzele kiavulu kusanga o abhezi a kidi a Nzambi. Kua bhitile hama ni ji hama ja mivu, ande dia Jihova ku tuma Jezú kumona se nanhi ua kexile mu bheza Nzambi mu tembulu Iê mu nzumbi.\n7 Ku muvu ua 1919, o athu a tena kumona ni kuijiia o jiselevende ja kexile mu bheza Nzambi mu tembulu iê mu nzumbi. Ene a lunguluile o ukexilu uâ ua kubheza, phala Jihova ku xikina o ubhezelu uâ. (Izaia 4:2, 3; Malakiia 3:1-4) Mu kiki, o kisuma kia monene poxolo Phaulu mu hama ja mivu kudima, kia matekene ku dikumbidila.\n8, 9. Ihi ilombolola o \"palaízu\" ia mono Phaulu mu kisuma?\n8 O kisuma kia Phaulu tu ki sanga mu divulu dia 2 Kolindo 12:1-4. (Tanga.) Mu kisuma kieniókio, Jihova ua londekesa kua Phaulu o kima kieji bhita ku hádia. Ihi ilombolola o \"palaízu\" ia mono Phaulu? Kia dianga, ilombolola o palaízu ia-nda kuíza ku hádia mu ixi. (Luka 23:43) Kia kaiiadi, i tena kulombolola o kutululuka kua-nda kala ku mundu uobhe. Kia katatu, ilombolola o ujitu ua katunda ua kukala ku diulu.\n9 Mukonda diahi Phaulu ua zuela kuila, muéne uevu \"ima ki i xikina ku i lombolola mu maka, ima i kola ki i xikina ku i zuela ni mizumbu ia muthu?\" Mukonda, ki kiexile hanji o kithangana phala muéne ku jimbulula kiambote, o ima ia madiuanu ia monene mu kisuma. Maji lelu, Jihova u tu ehela ku tangela akuetu o ima ia lungu ni mabesá ene mu tambula o mundu uê lelu!\n10. Mukonda diahi o palaízu mu nzumbi, ni tembulu mu nzumbi ki ilombolola kima kimoxi ngó?\n10 Tuene mu zuela mu veji javulu ia lungu ni palaízu mu nzumbi, maji ihi-phe ilombolola o palaízu mu nzumbi? Ilombolola o paze i bhana Nzambi ku mundu uê. Mu kiki, o palaízu mu nzumbi, ni tembulu mu nzumbi, ki i difu. O tembulu mu nzumbi, o ima ia iudika Nzambi phala o ubhezelu ua kidi. O palaízu mu nzumbi, ilondekesa kiambote o athu a a xikina kua Nzambi, a mu bheza mu tembulu iê mu nzumbi.\n11. Ujitu uahi u tuala nau lelu?\n11 Tu sanguluka kiavulu mu kumona kuila, tundé ku muvu ua 1919, Jihova uene mu kuatekesa o athu a kambe ku iuka, kukalakala ni kusuína, phala kubandekesa o palaízu mu nzumbi. O kuila eie uene mu kuatekesa o kikalakalu kiki kia katunda? O kuila eie ua mu bhana valolo ku ujitu ua kukalakala kumoxi ni Jihova, phala ku ximanesa o dijina diê mu ixi?\nJIHOVA UA MU BHANGESA O KILUNGA KIÊ KU FUAMA DINGI\n12. Kiebhi ki tuejiia kuila, o kikanenu mu divulu dia Izaia 60:17, kia mu di kumbidila? (Tala o foto ia dianga.)\n12 O Polofeta Izaia ua kanene kuila, mu kilunga kia Nzambi mu ixi, ima iavulu ieji lunguluka. (Tanga Izaia 60:17.) O Minzangala mba o Jikidistá ja ubhe, evu mba a tange ngó o ima ia lunguluka. Maji kuene jiphange javulu ja mala ni ja ahatu, a mono o ima ioso íii! O jiselevende jiji ja fiiele, a xikina ni kidi kioso kuila, Nzambi ua mu kuendesa o kilunga Kiê bhu kaxi ka Sobha ietu Jezú Kristu! Kioso ki tuívua o misoso ia Jikidistá jiji, o kixikanu kietu ni kidielelu kietu kua Jihova, ki di bandekesa dingi.\nO \"palaízu\" mu nzumbi, ilombolola o paze i bhana Nzambi ku mundu uê lelu\n13. Kala ki tu tanga mu divulu dia Jisálamu 48:12-14, ihi i tua tokala o kubhanga?\n13 O Jikidistá joso ja kidi, a tokala kulonga o athu, o kidi kia lungu ni kilunga kia Jihova. Tu diuana mu kumona kuila, sumbala tua tungu bhu kaxi ka mundu ua Satanaji, maji né kiki tuala mu paze ni jiphange jetu! Tua-nda sanguluka mu kuzuela ia lungu ni kilunga kia Jihova ni palaízu ietu mu nzumbi, ku 'miji ia kèza-ku!'\n14, 15.Ima iahi ia lungulula kioso kia bhiti o muvu ua 1970, ni kiebhi o kilunga kiene mu katula mbote?\n14 Adiakimi avulu mu ilunga ietu, a mono o ima ia lungulula, ia bhangesa o kilunga kia Jihova kuuabha dingi. Ene a di lembalala o thembu, kioso o kilunga kia kexile ni selevende imoxi ia kilunga, mu veji dia kukala ni kibuka kia tufunga, kioso o jixi ja kexile ni selevende imoxi ia filiiale, mu veji dia kukala ni Kibuka kia Filiiale, mba kioso o mutuameni ua Mbonge ietu, ua kexile mu kuendesa o ima, mu veji dia Kibuka Kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova. Sumbala o jiphange joso jiji a kexile ni akuatekexi a fiiele, maji muthu umoxi ngó ua kexile mu batula o maka mu ilunga, mu jifiliiale ni ku mbonge ietu. Kioso kia bhiti o muvu ua 1970, o ima ia lunguluka, o kibuka kia tufunga ene akexile mu kuendesa o ima, mu veji dia kukala muthu umoxi ngó.\n15 Mukonda diahi o ima ia lungulula ia kuatekesa o kilunga? Mukonda akexile mu tendela dingi o milongi ia Bibidia. Mu veji dia kukala muthu umoxi u batula o maka oso, o kilunga kiene mu katula mbote mu uhete ua tufunga tuoso, mukonda o tufunga, \"maujitu\" a tu bhana Jihova.\n16, 17. Ima iebhi ia lungulula mu thembu íii, i ku sangulukisa dingi, ni mukonda diahi?\n16 Xinganeka o milongi ia lungulula mu madivulu metu. Tu sanguluka kiavulu kioso ki tu bhana o madivulu metu ku athu mu ukunji, phala ku a kuatekesa. Xinganeka ué o ukexilu u tuene mu kalakala ni ji makina ja ubhe, phala kuboka o njimbu iambote. Mu kifika, tuene mu sanga dingi o athu bhu kaxi ka kijimbuete kietu jw.org, ni ku a kuatekesa mu ima ia bhindamena. Mu ima ioso íii, ia lungulula, tu tena kumona o henda ia Jihova ku athu oso mu ixi.\nTu sakidila o milongi ia Bibidia, i tuene mu di longa mu ji xikola jetu\n17 Tua sanguluka ué kiavulu mukonda a sosola o iônge ietu, phala ku tu kuatekesa kukala dingi ni kithangana kia kubhanga o ubhezelu uetu ku muiji mba ku di longa ubheka uetu. Tua sanguluka ué ni ukexilu ua sokejeka o iônge ionene ni iônge ia makota. Mivu ioso o ima ia mu uabha dingi! Tu sakidila ué kiavulu mukonda dia milongi ia Bibidia, i tuene mu di longa mu ji xikola jetu. O ima ioso íii ilondekesa kuila, Jihova ua mu kuendesa o kilunga kiê, ni ku bhangesa o palaízu ietu mu nzumbi kuuabha dingi!\nKIEBHI KI TU TENA KUKUATEKESA O PALAIZU MU NZUMBI KUUABHA DINGI\n18, 19. Kiebhi ki tu tena kukuatekesa o Palaízu ietu mu nzumbi ku fuama dingi?\n18 Jihova ua tu bhana o ujitu ua kukuatekesa o palaízu ietu mu nzumbi kuuabha dingi. Maji kiebhi ki tu bhanga kiki? Tu tena kubhanga kiki, kioso ki tu boka o njimbu iambote ni ku suína kuoso, ni kubhanga maxibulu. Kioso ki tu kuatekesa muthu kukala selevende ia Nzambi, etu tua mu kuatekesa o palaízu ietu mu nzumbi kukula dingi.\n19 Etu tu kuatekesa ué o palaízu ietu mu nzumbi kuuabha dingi, kioso ki tu bhanga ioso phala kukala ni ukexilu ua Ukidistá. O kubhanga kiki, kubhangesa o athu engi kuíza mu palaízu ietu mu nzumbi. Mu kidi, o athu ka bokona ngó mu kilunga mukonda dia kuijiia ku tuala na-ku kua lungu ni Bibidia, maji mukonda dia ukexilu uetu ua zele ni uendelu uetu uambote ua tululuka, mu kusuluka, ene a zukama kua Jihova ni Jezú.\n20. Kala ki zuela o divulu dia Jisabhu 14:35, ukexilu uebhi u tua tokala kulondekesa?\n20 Jihova ni Jezú a sanguluka kiavulu mu ku mona o palaízu ietu mu nzumbi lelu. O ku sanguluka ku tuala na-ku lelu mu kukuatekesa o Palaízu ietu kuuabha dingi, kulondekesa o kisangusangu kia dikota ki tua-nda kala na-kiu kioso ki tua-nda kalakala, phala kubhangesa o ixi ku kituka palaízu. Ithangana ioso tua tokala ku di lembalala o milongi mu divulu dia Jisabhu 14:35, iambe: \"Muenexi ua di-uabhela ni selevende ia sanguluka; maji o njinda iê-phe i landula uoso o semenhi u bhanga ima i kuatesa jisonhi.\" Tu londekese-nu unjimu, kioso ki tuia ni kukalakala phala kubhangesa o palaízu ietu mu nzumbi kuuabha dingi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150715\/palaizu-mu-nzumbi-diulu-dia-katatu-tembulu-mu-nzumbi\/","date":"2018-03-18T21:13:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646176.6\/warc\/CC-MAIN-20180318204522-20180318224522-00352.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1866,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.379,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O ku sobha kitadi kua difuangana ni ku kazala maji o ku ki vutula, mukôndo ua dikota.\"\n—Sabhu ia akua Swahili.\nSAÍ mbandu ia Africa, o sabhu íii a i ijiia kiambote kuala o athu. o sabhu íii ilondekesa kiebhi kiene mu divua athu avulu mu jixi joso. O kuila kiene ué ki uene mu divua mu kaxi ka ku sobha kitadi ku dikamba mba ku muthu uéngi? Sumbala saí ithangana ku bhinga muene ku sobha kitadi, o kuila kibanzelu kiambote ku bhanga kiki? Maka ebhi ejila mu ku sobha kitadi?\nO sabhu ia mukua ia akua Swahili, i tu kuatekesa kuijiia o maka ejila mu ku sobha. O sabhu iexi: \"O ku sobha kitadi ku zanga ukamba.\" Sé phata, o makongo a tena ku zanga o ukamba ua athu. Né muene se tu banza ni ku di sokejeka kiambote, o ima ki iene mu bhita kála ki tua banze. Mu kifika, se o kizuua kia ku futa o dikongo ki bhita, o muthu ua sobhesa o kitadi u tena ku thathamana. O ukamba ua ió ua sobho ni ió ua sobhesa ki u kala dingi kiambote. Katé muene ni ukamba ua muthu ni muiji u tena ku kala kia iibha. Kuma o makongo a bheka jinvunda javulu, tua tokala ku banza kiambote ande dia ku sobha kitadi.\nO ku sobha kitadi, ki tena ué ku zanga o ukamba ua muthu ni Nzambi. Kiebhi? Kia dianga, o Bibidia i zuela uoso u dituna ku futa o dikongo diê, iú muthu ua iibha. (Jisálamu 37:21) Izuela ué kuila 'mukua ku sobha muene selevende ia ió mukua ku sobhesa.' (Jisabhu 22:7) O muthu ua sobho kitadi u bhanga i mu tuma ió ua mu sobhesa o kitadi, katé kia-nda ki futa. Saí sabhu ia mukuá mu Africa, iexi: \"Eie se ua sobho kinama kia mukuenu, kala uia bhuoso-bhuoso bhu ku tumina muéne.\" O izuelu íii ilombolola kuila uoso u ta dikongo dia dikota, ka tena ku kuata kilu mba ku bhanga ima ia mesena muéne o ku bhanga.\nKienhiki-phe, o muthu ua te dikongo ua tokala ku bhanga ioso phala ku di futa. Se ka ki bhange, mua-nda moneka ibhidi. O ku ta makongo avulu ku bheka njinda iavulu ku muthu, ku kamba ku kuata kilu, ku kalakala kiavulu, ku bheka jinvunda diiala ni muhatu, o makaza a tena ku di senga, o muthu u tena kuia mu kaleia. Mukonda dia kiki, o divulu dia Loma 13:8, di tu tangela kiki: \"Kana ku dievela kima ku muthu uoso-uoso. O dikongo di moxi di mu kala na-diu ngó, dia ku dizola mudienu.\"\nO KUILA KU BHINGA MUENE KU SOBHA KITADI?\nMu kuijiia o ima íii, tua tokala ku dimuka mu ku sobha kitadi. Kima kiambote ku dibhuidisa: Nga bhingi muene ku sobha kitadi? O kuila nga mesena ku sobha kitadi phala ku dikila o muiji? Inga nga mesena ku bhanga kiki, phala ngi kale ni kitadi kiavulu ni ku kala ni ima ioso i nga mesena? Kima kiambote ku sanguluka ni ima i tuala na-iu mu veji dia ku ta dikongo.\nMaji saí ithangana ku bhinga muene ku sobha kitadi, mu kifika kioso ki moneka kibhidi kia dikota ki tuejiia dingi kima kia mukua kia ku bhanga phala ku ki batula. Né muene kiki, se o muthu u banza ku sobha kitadi, ua tokala ku kala muthu ua kidi. Kiebhi kia tena ku bhanga kiki?\nKia dianga, kana ku banza kuila kuma o muthu uala ni kitadi kiavulu, muéne ka-nda mesena dingi o kitadi. Ki tu tokala ku banza kuila, se o muthu mvuama ua tu sobhesa kitadi, muéne u bhanga kiki phala ku tu kuatekesa. Ki tu tokala ué ku banza kuila ki tu bhingi ku futa o dikongo. Kana ku kala ni luímbi lua ió ela kála ala ni kitadi kiavulu.\nKienhiki, sota ku futa o dikongo di ua te ni lusolo luoso. Se o muthu ua ku sobhesa o kitadi, ka ku tangela o kizuua ki ua tokala o ku ki futa, mu tangele o kizuua ki ua-nda bhanga kiki. Kima kiambote ku soneka ioso phala ki mu moneke maka. (Jelemiia 32:9, 10) Kima kiambote eie muene ku bheka o kitadi kia dikongo mu veji dia ku tuma muthu uéngi, phala u tene ku mu sakidila. O ku futa o dikongo, ku suínisa o ukamba ua muthu ni muthu. Mu Diskursu dia bhange ku Mulundu, Jezú uambe: \"O kudikunda kuenu-phe ku kale kua kuila: Kiene, kiene; kana, kana.\" (Matesu 5:37) Ta ué ku muxima o Kijila kia Ulu, kiambe: \"Ima ioso-phe i mua mesena kuila athu a mi bhanga-iu enu, iene ue muene i mua bhanga ene.\"\nITENDELESU IA BIBIDIA I TENA KU TU KUATEKESA\nO Bibidia i tu bhana milongi iambote i tena ku tu kuatekesa ku dibhana ni maka alungu ni kitadi. I zuela: \"Kuma kia kidi kiene, o kuxila Nzambi-phe ni kutululuka kuê, nganhu muene ia dikota, kabasa muthu ua tena kusanguluka ni kioso kiala na-kiu.\" (1 Timote 6:6) O izuelu íii ilombolola kuila, o ku sanguluka ni ima i tuala na-iu iene ngó ia-nda tu kuatekesa ku lenga o ibhidi ijila mu ku ta makongo. Maji ku mundu iú ki bhonza kiavulu ku sanguluka ni ima i tuala na-iu. Bhabha bhuene bhu moneka o \"kuxila Nzambi.\" Kiebhi ki tu bhanga kiki?\nTala o musoso ua dikaza Jikidistá mu kibatu kia Asia. Mu unzangala uâ, ene a diuanene kiavulu mu ku mona athu a tenene ku sumba jinzo. Kienhiki, ene a banze uá ku sumba inzo iâ mu ku phopheka kitadi ni ku sobha ku ji bangu ni jindandu. Maji mu ku bhita thembu, a mateka ku divua kuila o makongo edile kála pezu ia dikota mu dikunda diâ, mukonda kua bhingile ku a futa mbeji ni mbeji. Ene a mateka ku kalakala kiavulu katé muene ka kexile ni kithangana kia ku xikama ni ana ku bhata. O diiala diambe: \"O njinda, ndolo ni ku bhita mausuku sé ku zeka, edile kála ditadi dia dikota ku thandu dia mutué uami. Kia bhonzele kiavulu, ku tena.\"\n\"O ku mona o ima mu xitu ni mesu a nzumbi iene i langa o muthu\"\nMu ku bhita thembu, ene a di lembalala o izuelu i tu sanga mu divulu 1 Timote 6:6 ia a mono kuila a tokalele ku sumbisa o inzo iâ. Kua bhiti mivu iiadi phala ene ku futa o makongo, kiene ngó kia mateka ku divua kiambote. Ihi ia di longo o dikaza didi? Ene ambe: \"O ku mona o ima mu xitu ni mesu a nzumbi iene i langa o muthu.\"\nO sabhu ia akua Swahili i tua tange mu dimatekenu, a i ijiia ku athu avulu. Maji né kiki, o athu ene mu ta hanji makongo avulu. Mu kuijiia o itendelesu ia Bibidia i tua di longo kiá, ki kima kiambote ku xinganeka o kibhuidisu kiki: O Kuila Ngi Sobha Kitadi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/ku-sobha-kitadi\/","date":"2018-03-18T21:13:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646176.6\/warc\/CC-MAIN-20180318204522-20180318224522-00352.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1126,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Kizuua Kia ku Fundisa Ihi?\nM'ukulu, Nzambi ua tumina afundixi ku bhulula o mundu uê bhu maku a jinguma jâ. (Afundixi 2:18) O Bibidia i tanga o Kizuua kia ku Fundisa kuila kithangana kia ku sanguluka, mukonda Jihova, o mufundixi ua ixi ioso, ua-nda bhulula o athu ku ima ia iibha.\nNzambi ua solo Jezú phala ku fundisa o athu oso katé ni ió afu kiá. (Ikalakalu 10:42; 17:31) Athu avulu a fu sé kuijiia Nzambi. Mu kithangana kia kizuua kia ku fundisa, Jezú ua-nda bheka dingi ku muenhu o athu afu kiá, phala ene kuijiia Nzambi ni ku mu zola.\nMukonda diahi o Kizuua kia ku Fundisa kia-nda bhanga midi ia mivu?\nO athu afu a-nda kua fukununa ku midi ia mivu. (Dijingunuinu 20:4, 12) Ene a-nda bhinga kua longa o itumu ia Nzambi ni ku i belesela. O Bibidia ki i longa kala kiene mu xinganeka o athu, iene i londekesa kuila o athu a-nda kua a fundisa mu ima ia-nda bhanga kioso kia-nda kua fukununa.\nO Bibidia i tanga ué o kizuua kia ku fundisa kia-nda bhita ande dia ku mateka o midi ia mivu. O kizuua kiki a k'ixana dizubhilu kála kia londekesa o milongi mu jimbandu ja dianga ja kadivulu kaka. Mu kizuu'okio Nzambi ua ká buika athu oso a iibha, a kambe ku mu xila. ( 2 Phetele 3:7) Kienhiki-phe tua tokala kulondekesa kuila tua zolo Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150501\/1000-ia-mivu\/","date":"2018-03-18T21:13:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646176.6\/warc\/CC-MAIN-20180318204522-20180318224522-00352.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":226,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Eme nga kexile mu banza kuila kua kexile ididi itatu múia o athu kioso kia fua: ku diulu, ku ifernu ni mu kididi kia kufundisa athu afu. Eme ng'ejidile kuila, ki ng'exile ngi muthu uambote phala kuia ku diulu, maji ng'ejidile ué kuila ki ng'exile ngi muthu ua iibha kiavulu phala kuia mu ifernu. Maji ki ngi kijidile kiambote se o kididi kia kufundisa o athu afu kilombolola ihi. O kizuelu kiki nuka nga ki tangele mu Bibidia. O athu ngó akexile mu tumbula o kididi kiki.\"\n—Lionel.\n\"A ngi longele kuila athu oso kia fua, aia ku diulu, maji eme ki ngi xikinine o milongi íii. Nga kexile mu banza kuila, kioso muthu kia fua, ioso ia bhu kiá, se-ku dingi kidielelu phala muéne.\"\n—Fernando.\nEie ua dibhuile kiá: 'Ihi i bhita ni athu kioso kia fua? O kuila o athu afu ai mu kididi kiéngi ia a mu tala hadi? O kuila saí kizuua, ene a-nda vutuka dingi? Kiebhi ki tu tena o kuijiia o maka enhá?' Tua ku dióndo, tala ihi i longa o Mikanda Ikôla. Kia dianga, tua-nda mona ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni kufua, lua kaiadi tua-nda zuela o kidielelu ki bhana o Mak'â Nzambi kua ió afu.\nUebhi o ukexilu ua athu afu?\nO BIBIDIA I ZUELA: \"Kuma ió oso ala ni muenhu ejiia kuila a-nda kúfua, maji o ió afu kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso; né ue kisakidilu kia kima, ene kala nakiu dingi; kuma o dixinganeku diâ, athu a di bhakuila ue kiá o kijimba. Kioso kia kuiza bhu maku phala ku ki bhanga, bhanga-kiu muene katé bhuoso bhua suku o nguzu ié, mukonda o mu mbila mu ua-nda kuia, kana-mu dingi kikalakalu, mba ufunu, mba uhete, mba kuijiia kuoso-kuoso.\" *\nO Mbila, o kididi múia o athu kioso kia fua; kilombolola kuila kioso athu kiaia mu mbila, ene ka tena dingi kubanza mba kubhanga kima kioso-kioso. Ihi ia banzele Jobe ia lungu ni Mbila? Jimbote jê joso a ji nhanene, ua xalele sé kima, tuana tuê tuoso tua fuile mu kizuua kimoxi, muéne ua katele kiavulu, mukutu uê uoso uezalele ni mabhumbu ku mutué katé bhu inama. Muéne ua bhingi kua Nzambi: \"Tamanu ua ngi suekele mu mbila.\" (Jobe 1:13-19; 2:7; 14:13) O izuelu íii ilondekesa kuila, Jobe ka kexile mu banza kuila o Mbila kididi kia túbhia, kididi mueji tala dingi hadi iavulu kana. Mu veji dia kiki Jobe uejidile kuila o Mbila iexile kididi kia kutululuka.\nSaí dingi ukexilu uéngi ua kuijiia o ukexilu ua athu kioso kia fua. O Mikanda Ikôla i tanga dinake dia athu a fuile maji a vutukile dingi ku muenhu.\nO athu enhó a fukunukine, ka zuela kuila akexile mu kididi kia kutululuka mba mu kididi kia túbhia kana. Se ene endele kididi kiéngi kioso kia fuile, o kuila ene keji tangela o athu? O Bibidia ki ieji tu tangela phala etu ué kuijiia? Mu Mikanda Ikôla, ki muala kima kia lungu ni maka enhá. O dinake dia athu enhó, ka zuela kima mukonda ene kexile ni kima kia kuzuela. Mukonda diahi? Mukonda ene kejidile kima, exile kála endele ku kilu kia zongo. Mu kidi, saí ithangana o Bibidia i tumbula o kizuelu kilu phala kulombolola o kufua. Mu kifika, Davidi ni Xitevá ai \"ku kilu,\" mba a fuile.\nKidielelu kiahi kiala na-kiu o athu afu? O kuila a tena dingi ku fundumuka ku kilu?\n^ kax. 7 Mu Mikanda Ikôla, o kizuelu \"Mbila\" mu dimi dia Hebeleu kilombolola \"Sheol\" o mu Ngeleku kilombolola \"Hades.\" Saí ji Bibidia o kizuelu kiki a ki lungulula \"ifernu,\" maji o Mikanda Ikôla ki iene mu longa kuila o athu kia fua aia mu kididi kia túbhia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/ihi-i-bhita-ni-athu-kioso-kia-fua\/","date":"2018-03-20T12:43:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00368.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":606,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.289,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita mbeji jiiadi kioso akua Izalaiele kia tundu ku Kalunga ka Kusuka, ene a bhixila ku Mulundu ua Sinai. Kuenhoko kuene Jihova kua bhangele o kikutu ni akua Izalaiele phala kukala mundu uê ua katunda. Muene ua a bhulula iu ua a bhanene o ima ia bhindamene, kála o maná, izuatu ni kididi kia kondama phala kuzeka. Se u tata, kuatekesa mon'é kutendela se mukonda diahi Jihova ua bhanene o Kitumu kua akua Izalaiele, o balaka ia kutakanena ni ukunji. Lombolola o mbote ijila mu kukumbidila o ima i tu bhanga, kukala tu athu a lenduka, ni kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 23\nKioso akua Izalaiele kia kexile mu Mulundu ua Sinai ene a kanena kima kua Nzambi.\nDISÁ 24\nKioso Mozé kia kexile mu tambula o Dikuinhi dia Ijila, o mundu ua tele kituxi kia dikota.\nDISÁ 25\nM'oxi ia balaka ia katunda, mua kexile o álaka ia kikutu.\nDISÁ 26\nJosuué ni Kalebe ka difu ni kuinhi dia mala a londa o ixi ia Kanana.\nDISÁ 27\nKola, Datane, Abilamu, ni 250 a athu ka tenene kumona o ima kála kia i mona Jihova.\nDISÁ 28\nO bulu ia mono muthu, Balamu ka tenene ku mu mona","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/","date":"2018-03-20T05:03:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00437.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona.'—Dimatekenu 'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona.'—Dimatekenu Izuelu ia dianga ia vidiu 'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona.' Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share MOVIES—EXTRA FEATURES 'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona.'—Dimatekenu Kimbundu 'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona.'—Dimatekenu https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102016357\/univ\/art\/1102016357_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/dielela\/dimatekenu\/","date":"2018-03-24T10:37:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00189.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9976664782,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9976664781570435}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.193,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.288,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O divulu dia Izekiiele, dia zuela o ima ioso ieji bhita, kioso kieji buika o mbanza ia Tilu.\n26:7-11\nKioso kia bhiti o muvu ua 607 A.K.K., ua buika o mbanza ia dikota ia Tilu\n26:4, 12\nKu muvu ua 332 A.K.K., ua bhange mulonde ni matadi a tundu mu mbanza ia buikile, anga u buika o ikolo ia Tilu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2017-mwb\/milongi-ia-31-ia-kav-6-ia-kakui\/o-kikanenu-kia-lungu-ni-tilu-ki-kolesa-o-kixikanu-kietu-kua-jihova\/","date":"2018-03-20T07:01:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647299.37\/warc\/CC-MAIN-20180320052712-20180320072712-00793.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.311,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tanga o ibhuidisu ia xikatela, phala kukuatekesa o dixibulu kutendela o pondo ia beta kota.\nTanga o kaxi ka mbandu.\nTanga o ibatulu ia Bibidia ia zendalala ni masunga kuatekesa o dixibulu kutendela kiebhi o ibatulu ia Bibidia, i tambuijila o kibhuidisu.\nSe saí kaxi ni kibhuidisu, bhitulula o ndunge ia 2 ni 3. Se saí vidiu mu jw.org, ia lungu ni ibhuidisu i ua mu longa, londekesa-iu.\nPhala kuijiia se o dixibulu ua tendela kiambote, mu bhinge n'a tambuijile o kibhuidisu.\nUa mesena ku tanga o milongi íii mu\nKiebhi ki tu Longa ni Kadivulu Njimbu Iambote","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2016-mwb\/milongi-ia-katat4-10\/kulonga-o-madis%C3%A1-a-bibidia-ni-njimbu-iambote\/","date":"2018-03-18T16:25:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645824.5\/warc\/CC-MAIN-20180318145821-20180318165821-00794.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":96,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kadivulu Ívua Nzambi a ka bhange phala kulonga milongi ia bhebhuluka ia Bibidia, benge benge phala ió kejiia kutanga ni ió kejiia kutanga kiambote. Kala disá dia mbandu jiiadi, a di pelepalala ni jifoto ja iuka, jala ni ilondekesu mba kijimbuete phala kuidikisa o foto ia kaiela-ku.\nO kadivulu Ívua Nzambi ni u Kale ku Muenhu, kala ni jifoto ja difu ni jala mu kadivulu Ívua Nzambi, maji o kadivulu kaka, kala ni isoneku iavulu i u tena kutanga ni dixibulu kejiia luua kutanga kiambote ni kusoneka. O aboki a uabhela kulonga ni kadivulu kaka, maji o dixibulu u kuata o kadivulu Ívua Nzambi. Sai jimbandu kuala jikaxa jala ni milongi io bandekese, o muboki u tena ku i jimbulula ku dixibulu se ua mu tendela kiambote.\nEie u tena kubhana o kadivulu kaka kabasa kithangana, né muene se ki kene o kadivulu ka mu bhana mu mbeji. Se ua mu longa o Bibidia ni kadivulu kaka, londekesa o jifoto phala kulombolola o ibatulu ia Bibidia. Bhanga ibhuidisu i kuatekesa o dixibulu kuzuela, phala kumona se o dixibulu ua tendela. Tanga ni kujimbulula o ibatulu ia Bibidia i moneka ku luiji dia disá. Kioso ki mua-nda zubha o kadivulu kaka, dilonge-nê o divulu Ihi i Longa o Bibidia? mba Ihi i Tu Longa o Bibidia? phala ku kuatekesa o dixibulu ku di batizala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2017-mwb\/milongi-ia-katan20-26\/kiebhi-ki-tu-tena-kukalakala-ni-kadivulu-%C3%ADvua-nzambi\/","date":"2018-03-20T12:39:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00274.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":224,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1958\nMUKUA: ITÁLIA\nMUSOSO: UA TOKALELE KU KIBUKA KIA JIBANDI\nMUSOSO UAMI:\nA ngi vualela, ia a ngi sase mu jinzala mu ixi ia Loma, mua tungile athu exile jingadiama. O ima ia bhonzele kiavulu. Ki ngejiia'mi manh'etu, eme ni tat'etu ki tuexile tu makamba. Nga di longo o ku dikila o ibhindamu iami mu ikoka.\nNga mateka o ku nhana, kioso ki nga tenesa dikuinhi dia mivu. Mu kitala kia 12 nga xisa o dibhata dia tat'etu mu veji ia dianga. O xiku dia ngoji akexile mu ngi kuata veji javulu, tat'etu ua kexile mu ngi bhulula. Nga kexile mu bhanga jinvunda ni athu izuua ioso\nNga kexile ni masunga avulu a ku nhana\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nSaí kizuua kioso ki nga tundu mu kaleia, ngai mu kunda sekaji'ami. Sé eme ku kijiia, mbé o sekaji'ami ni tuana tuê tuiadi, exile Jimbangi ja Jihova. A ngi xana phala kuia mu kiônge kumoxi ni ene. Ngai phala ku mona ngó kioso kia bhanga o iônge iâ. Kioso ki tua bhixila mu Kididi kia Ubhezelu, nga jijile o ku xikama bhu muelu phala ku mona uoso u bokona ni uoso u tubhuka. Nga kexile ni uta uami.\nO kiônge kieniókio kia lungulula o muenhu uami. Nga divuile kala nga kexile mu ixi iéngi! O athu a ngi tambulula kiambote, ni henda ni ku sanguluka kuoso. Nga mu di lembalala hanji o ukexilu ua zele ni ua sanguluka ua Jimbangi ja Jihova. Ki u difuile ni ukexilu ua muenhu uami!\nNga mateka o ku di longa ni Jimbangi ja Jihova. Mu ku di longa kuami, nga mono kuila nga tokalele ku lungulula o ukexilu uoso ua muenhu uami. O izuelu i tu sanga mu divulu dia Jisabhu 13:20, ia ngi tula ku muxima, iambe: \"Uoso uenda ni jinjimu, u biluka njimu; uoso-phe u kala kamba dia ku kaiela o ioua, kanange kukituka kala ene.\" Nga mono kuila nga bhingile ku batula o ukamba uami ni kibuka kiami kia jibandi. Kia ngi bhonzele kiavulu maji Jihova ua ngi kuatekesa.\nNga mateka o kuendesa kiambote o muenhu uami\nNga lungulula o ukexilu uami. Nga bhange ioso phala kueha o makanha ni kangonha. Nga bhutu o ndemba, nga katula o jibixa, eme nga xisa ué ku xinga jindaka. Kiene ki nga mateka o kuendesa kiambote o muenhu uami.\nEme ki ngi uabhele o ku tanga ni ku di longa, mukonda dia kiki, kia ngi bhonzele kiavulu ku ta o muxima uami mu milongi ia Bibidia ni ku i kumbidila. Maji mu ku bhanga nguzu, nga mateka o ku zola Jihova anga kima moxi diami kia mateka o ku lungulula\nO kibhidi kia mukuá kia lungile ni ku bokela akuetu o mak'â Nzambi, mu inzo ni inzo. (Matesu 28:19, 20) Nga kexile ni uôma ua ku di sanga ni muthu u nga mu kuamene mba nga mu bhangele kia iibha m'ukulu! Maji bhofele-bhofele, nga tolola o uôma iú. Nga sangulukile kiavulu mu ku kuatekesa akuetu kuijiia Tat'etu ia kazola uene mu diulu u loloka ni kidi kioso.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nO kuijiia Jihova, kua bhulula o muenhu uami! Athu avulu nga kexile mu kuenda nau m'ukulu, saí iá afu kiá, a mukuá ala mu kaleia maji eme nga zediua, ngala ni kidielelu. Nga di longo o ku lenduka, ku belesela ni ku tululuka mu ku dibhana ni akuetu. Mukonda dia kiki, ngala ni ukamba uambote ni athu mua'xaxi kami. Nga sanguluka ué mu ku kazala ni muhatu ua uabha, Carmen. Tu sanguluka kiavulu mu ku kuatekesa o athu ku di longa o Bibidia.\nKi ngene mu nhana dingi, ngi mukalakadi uambote","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/diiala-dia-tokalele-ku-kibuka-kia-jibandi-u-lungulula-o-muenhu-u%C3%AA\/","date":"2018-03-20T23:58:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.84\/warc\/CC-MAIN-20180320224824-20180321004824-00760.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":601,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O ajitu akexile ni nzala. Mu ku kunda o mbanza iokulu ia Beleme, nzala ia a tele ia a mesenene kudia mbolo. Muthu umoxi mudiâ ua mono kididi mua kexile mu sumbisa muzonge\nO ajitu enhá ka kijidile kuila, o kudia o mbolo ienioió iexile nange o kima kia betele o kota kia bhitile ni ene mu kizuua kieniókio. O dijina Beleme, dilombolola \"Nzo ia Mbolo,\" mukonda o mbolo akexile mu i bhanga mu mbanza ienioió mu tu zunda tua mivu. (Lute 1:22; 2:14) O mbolo ienioió iene hanji ia beta o kota ku jimbolo joso mu mbanza ia Beleme katé lelu.\nMidi ja mivu ku dima, bhua zukama ni mbandu ia Sulu ku Beleme, o muhatu ua Mbalahamu, Sala, ua bhange \"jimbolo\" phala o ajitu a monekene kubhata diâ. (Dimatekenu 18:6) Sala ua bhangele mbolo ni \"fuba ia fina\" nange fuba ia tiliku. Sala ua bhangele o mbolo ioio ni lusolo luoso, nange muéne ua i iohele ku matadi a tema.\nO musoso iú ulondekesa kuila o muiji ua Mbalahamu ua kexile mu bhanga jimbolo phala ene kudia. O ukexilu uâ ua muenhu ulondekesa kuila Sala ni jiselevende jê ka tenene ku bhanga jimbolo mu majiku mua kexile mu bhanga-mu o jimbolo kioso kia kexile mu mbanza ia Uli. Muéne ua bhongolola fuba ia fina ia kexile mu mbanza mua tungile ene. Kua bhingile ku kalakala kiavulu, ku zuka o fuba mu kinu phala ku bhanga o jimbolo.\nHama jiuana ja mivu, o Kitumu kia bhanene Nzambi kua Mozé, kia tendelesele kuila o athu ka tokalele ku tambula o matadi a ku huhila-mu o fuba, mukonda muene mua kexile mu tunda o kudia phala o 'muthu ku kala ku muenhu.' (Matendelelu 24:6) Nzambi ua kexile mu mona o matadi a ku huhila-mu o fuba kala kima kia valolo mukonda sé o matadi enhá, o muiji ka tenene ku kala ni mbolo ia kizuua.\nO MBOLO I KOLESA O MUXIMA UA MUTHU\nO Mikanda Ikola i tumbula 350 a ji veji, o asoneki a Bibidia a tumbula o kizuelu kiki phala kulombolola o kudia mu maukexilu oso. Jezú ua londekesa kuila ió a mu bheza Nzambi ni kidi kioso a tena ku samba ni ku mu bhinga: \"[Mbolo] ia kizuua ni kizuua, tu bhane-[iu] lelu.\" (Matesu 6:11) Bhabha o kizuelu, \"mbolo\" kilombolola kudia mu maukexilu oso, ni kuila Jezú ua mu londekesa kuila tu tena ku dielela kua Nzambi phala ku tu bhana kudia kua kizuua ni kizuua.\nMaji saí kima kiala dingi o kota o mbolo mba kudia, ndenge. Jezú uambe: \"O muthu ki ku mbolo ngó kua muena o muenhu, maji ku maka moso ma tunda ku dikanu dia Nzambi.\" (Matesu 4:4) O izuelu iê ia lungile ni kithangana kioso akua Izalaiele kia talele ngó kua Nzambi phala kua bhana kia kudia. Kiki kia bhiti kioso ene kia tundu mu Ijitu. Mu ku bhita mbeji imoxi, ene a bokona mu Kikangalakata kia Sinai, o kudia kuâ ni menha, a mateka o ku bhua. Mukonda dia uôma ua kufua ni nzala mu kikangalakata kieniókio, a mateka o ku di zuma: 'Mu Ijitu tua kexile mu xikama bhu mbandu'a jimbia ja xitu, anga tu dia o mbolo, hé tu i lémbua.'\nSé phata o mbolo ia Ijitu, ia toualele kiavulu. Mu izuua ia Mozé, o akua ku bhanga jimbolo akexile mu bhana ku akua Ijitu ji bolo ni jimbolo jambote. Maji Jihova ka mesenene kueha o mundu uê ku kala sé mbolo ia kizuua. Nzambi ua a tangela: \"Talesa-ze ngi mi nokesa mbolo i tunda mu diulu.\" Sé phata o mbolo i tunda mu diulu ia kexile mu moneka mu imene ioso kala, \"matadi mvula\" exile kála tumbundu tuofele. Akua Izalaiele a di bhuidisa mudiâ kioso kia i mono, exi: \"O kiki kima kia-hi?\" Mozé ua a tambuijila: \"O iii iene o mbolo, ia mi bhana Jihova phala ku i dia.\" Ene a i xana mu dijina dia \"maná,\" * o mbolo íii ia a kuatekesa mu 40 a mivu iejile-ku.\nMu dimatekenu o maná ioio ia bhangesa akua Izalaiele ku diuana kiavulu. O mbolo ioio mu kanu iedile kala \"jimbolo ja uiki,\" mua kexile kudia phala o mundu uoso. (Makatukilu 16:18) Maji mu ku bhita thembu, a mateka o ku banza mu kudia kua kexile mudia ene mu ixi ia Ijitu. Ene a kala mu dila: \"Ku mesu'etu tua mono ngó o maná ienhi'ii,\" (Dialuilu 11:6) Mu ku bhita kithangana, ene amba ni ukumbu uoso: \"Ima ia maná iii ia tu kumu!\" (Dialuilu 21:5) O \"mbolo i tunda mu diulu\" mudiâ ki i toualele dingi, ia kexile mu a bhekela dise.\nO MBOLO IA MUENHU\nMu kidi, kala o ima ia mukuá, saí ithangana o mbolo a tena ku i mona kala kima kia kambe valolo. Maji saí mbolo, o Bibidia i zuela kuila ki tu tokala ku i mona kala kima kia kambe valolo. Jezú ua sokesa o mbolo íii ni maná ia ditunine o mundu ua Izalaiele, iu ua londekesa kuila iene ieji bhana muenhu ua kalela-ku ni mabesá a mukuá dingi.\nJezú uambela o jingivuidi jê: 'Jitata jenu ja dile maná mu ixi ia isèkele, maji àfu. Mbolo iíi-phe, ia tuluka mu diulu, se muthu u i dia, ka fuê dingi. Eme ngi mbolo ia muenhu ia tuluka mu diulu. Se bhu kala muthu u dia o mbolo iíi, muenhu uê ki ua kà bhua dingi. O mukutu uami, iene o mbolo i nganda ku bhana, phala o mundu ni u kale ni muenhu.'\nAthu avulu akexile mu kuívua Jezú, ka tetulukile kiambote ia kexile mu zuela muéne mu ku tumbula o kizuelu \"mbolo\" ni \"mukutu.\" Maji o kifika kieniókio kia tokalele muene. O mbolo ia kexile mu bhana nguzu ku Jijudé kala kia kexile mu bhanga o maná ku akua Izalaiele mu 40 a mivu mu kikangalakata. Sumbala o maná Nzambi muéne ua a bhanene, iene ki i bhanene muenhu ua kalela-ku. Maji o sata ia Jezú i bhana muenhu kua ió a mu xikana. Ni kidi kioso muéne \"o mbolo ia muenhu.\"\nNange kioso ki uene mu kala ni nzala, uene mu sota mbolo. Nange uene mu sakidila ué Nzambi mu ku ku bhana o 'mbolo ia kizuua ni kizuua.' (Matesu 6:11) Mu kudia o kúdia kuedi nzué, ki tu jimbe o valolo ia \"mbolo ia muenhu,\" Jezú Kristu.\nKiebhi ki tu tena o kulondekesa kuila etu ki tu difu ni akua Izalaiele mu izuua ia Mozé a kambele ku bhana valolo ku mbolo ia bhanene Nzambi? Jezú uambe: \"Se mua ngi zola, alukenu o ijila iami.\" (Nzuá 14:15) Mu ku belesela o ijila ia Jezú, tua-nda kala ni kidielelu kia kudia mbolo katé ku hádia ni hádia.\n^ kax. 10 O kizuelu \"maná\" nange kiejila ku kizuelu kia Hebalaiku \"man hu'?\" kilombolola \"o kiki kima kiahi?\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/mbolo-ia-muenhu\/","date":"2018-03-17T22:57:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645362.1\/warc\/CC-MAIN-20180317214032-20180317234032-00025.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1106,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nNdunge: Athu avulu ejiia o kikanenu kia Bibidia mu divulu dia Dijingunuinu, kia lungu ni kiuana kia mala a mondala ku jikabalu. Sai iá, a mesena ku kijiia kiambote. Amukuá ala ni uôma.\nTanga: Dij 1:3\nZuela: O Mulangidi iú, u jimbulula kiebhi o kikanenu kiki, ki tena ku tu bhekela njimbu iambote.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Kiebhi ki tu tena kuijiia o ima ia-nda bhita ku hádia?\nTanga: Iz 46:10\nKidi: Bhu kaxi ka Bibidia, Nzambi u tu tangela o ima ia-nda bhita ku hádia.\nMUIJI UÊ U TENA KU ZEDIUA\nNdunge: Tua mu londekesa o ka vidiu kaka, ka lungu ni muiji. [Londekesa o vidiu, Muiji Uê U Tena Ku Zediua.]\nZuela: Se ua mesena kutanga o kadivulu ko tange mu vidiu, ngi tena ku ku bhana-ku, mba ku ku kuatekesa ku ka katula mu kijimbuete kietu.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambuadi-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-21T00:07:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.84\/warc\/CC-MAIN-20180320224824-20180321004824-00628.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.288,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jianju ja fiiele a mesena kiavulu o mbote ia athu, jene ja dibhakula ue mu kubhanga o vondadi ia Jihova. Kioso Nzambi kia bhange o ixi, o jianju \"ja kexile mu kuimbila kumoxi ni kusanguluka, o an'a Nzambi oso anga a kala mu tana.\" (Jobe 38:4,7) Tundé ukulu o jianju ja mesena kiavulu 'kutongolola' o ima ia upolofeta ia lungu ni ioso ia-nda bhita mu ngongo ku hádia.—1 Phetele 1:11, 12.\nO Bibidia ilondekesa kuila, phala kukumbidila o vondadi ia Nzambi, o jianju sai bhabha a langa o abhezi a kidi a Nzambi. (Jisálamu 34:7) Mu kifika:\nKioso Jihova kia buikisa o jimbanza jaiibha ja Sodoma ni Ngomola, o jianju ja kuatekesa Lote ni muiji uê kutunda ni kulenga ni lusolo luoso.—Dimatekenu 19:1, 15-26.\nMu Babilonha iokulu, kioso minzangala itatu Jihebeleu kia a te mu kijiku kia tubhia n'a fu kuenhomo, Nzambi 'ua tumu anju iê iú ua kudila jiselevende jê.'—Daniiele 3:19-28.\nKioso Daniiele muthu ua fiiele kia bhitile usuku ua muvimba mu dikungu dia jihoji, muene ua jimbulula kuila ua bhulukile mukonda 'Nzambi ua tumina anju iê, iú ua jika o makanu ma jihoji.'—Daniiele 6:16, 22.\nO JIANJU JA KUATEKESA O JIKIDISTÁ JA DIANGA\nSai ithangana, o jianju ja Nzambi ja kuatekesa o ikalakalu ia kilunga ku hama ia dianga, ja bhangele kiokio phala kukumbidila o vondadi ia Jihova. Mu kifika:\nAnju imoxi ia jikula o mabhitu a kaleia iu ua suinisa o jipoxolo ja kexile mu kaleia muenhomo phala a suluke mu kuboka mu tembulu.—Ikalakalu 5:17-21.\nAnju imoxi ia tumu o muboki Filipe phala kuia mu njila ia kikangalakata i tunda mu Jeluzaleme iia katé mu Ngaza phala kukuatekesa diiala mukua Itiiópia uendele mu Jeluzaleme kubheza Nzambi.—Ikalakalu 8:26-33.\nKioso kia tudile o kithangana kia ió kexile Jijudé kukituka Jikidistá, o disoladi dia Loma ngana Koloneliu a mu kundu kuala anju, anga a mu tendelesa kutuma kutakana Phetele n'eze kubhata die-muene.—Ikalakalu 10:3-5.\nKioso poxolo Phetele kia kexile mu kaleia, kua mu monekena anju ia mu tubhula bhu kanga dia kaleia.—Ikalakalu 12:1-11.\nKIEBHI O JIANJU JI TENA KU KU KUATEKESA?\nSe-ku kima kilondekesa kuila, Nzambi katé kiki ua mu tuma jianju phala kukuatekesa o jiselevende jê mu madiuanu kala kia kexile mu bhanga m'ukulu. Ia lungu ni izuua ietu Jezú uambe: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\" (Matesu 24:14) Ua kijidile kuila o jianju ja mu kuatekesa o kikalakalu kia kuboka kia mu bhanga o maxibulu a Kristu?\nO divulu dia Dijingunuinu dilondekesa kuila o jianju eji kala ni kikalakalu kiavulu kia kukuatekesa o athu mu ixi ioso kuijiia ia lungu ni Jihova Nzambi ni ima ia-nda bhanga phala o athu. O poxolo Nzuá ua soneka: \"Anga ngi mona anju iamukua ia mu bhita bhulu, ia di lèka, o bhu ala kubhitila, uasu o mbambe ni diulu. Uambata o jingolokela ji xalelà-ku ja Njimbu Iambote, phala ku ji kolela athu oso a tungu mu ngongo, ku ifuxi ioso, ni madimi, ni madiembu. Anga u tanga ni dízui dia suina uixi: Nzambi mu kuatedienu uôma, mu ximanienu o unène uê! Kuma o kumbi diê dia kufundisa athu oso ia bhixila! Mu bhezienu, ió ua bhanga o diulu, ni oxi, ni musanza ua kalunga ni jithu ji fuafua o menha!\" (Dijingunuinu 14:6, 7) Misoso iavulu ilondekesa kuila o jianju, ja mu kuatekesa o kikalakulu kia kuboka mu ngongo ioso. Mu kidi, kioso muthu kia diela o ituxi iê, anga u vutuka dingi kua Jihova, o 'kusanguluka kuvula ku pholo ia jianju ja Nzambi.' (Luka 15:10).\nIhi ia-nda bhita kioso o kikalakalu kia kuboka ki kia-nda suka? 'O ifuxi ia makuenze mba ia jianju mu diulu' a-nda kuatekesa Jezú Kristu, o Sobha ia jisobha, mu ita ia Alumajedone, o \"ita ia kizuua kia Dikota kia Nzambi, Muteni-a-Ioso.\" (Dijingunuinu 16:14-16; 19:14-16) Jianju jala ni kutena kuavulu a-nda ji tuma phala kubuikisa athu aiibha kioso Jezú kia-nda bheka \"kaxtiku ku oso . . . nguauâ kutumaka o njimbu ia ngana ietu Jezú Kristu.\"—2 Tesalonika 1:7, 8.\nMu kiki, xala mu kuijiia kuila o jianju ja mesena o mbote ié. Ene a mesena kiavulu o mbote ia athu oso a-ndala kusidivila Nzambi, mu kiki Jihova mu veji javulu u ji tuma phala kukuatekesa ni kusuinisa o jiselevende jê ja fiiele mu ixi.—Jihebeleu 1:14.\nKala muthu mudietu ua bhingi kusola kima. Tua-nda kuívua ni kubelesela o njimbu iambote a mu i tula mu ngongo ioso? O Jimbangi ja Jihova mu diembu diê a-nda sanguluka kiavulu mu ku ku kuatekesa kukatula mbote mu kikuatekesu ki bhana o jianju ja Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/anju-kukuatekesa\/","date":"2018-03-23T15:54:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648313.85\/warc\/CC-MAIN-20180323141827-20180323161827-00244.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":740,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú, o Sobha, ua solo \"ilamba,\" mba tufunga, ene mu langa o jimbudi\n32:1-3\nKála \"disuamenu kiza o kitembu,\" ene a kalakala phala kulanga o jimbudi ku kitembu kia izukutisu ia mundu iú ni kubhuila\nKála \"o jingiji ja menha mu mikáu ia kukuta,\" ene a suínisa ió a bhindamena kikuatekesu mu nzumbi, mu ku a longa o kidi kia Mak'â Nzambi\nKála \"kilembeketa kia ditadi dionene mu ixi ia kikáku, mua kambe o menha,\" ene a sangulukisa o jimbudi, mu ku a inga mba kua endesa mu nzumbi ni kutululuka kuoso","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2017-mwb\/milongi-ia-katat9-15\/kua-nda-kala-sobha-ua-k%C3%A0-tumina-ni-kuiuka\/","date":"2018-03-21T19:00:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00665.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":91,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.385,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kolokota ni kubhanga ima ienhi'ii, suua ngó iene mu iene, athu oso a ku mone ki uia kiambote ku pholo.\"\nMIMBU: 22, 52\n1, 2. Ihi i bhangesa o athu ku di tungula ku iama?\nO UONGO ua athu ua di tungula. Mu kifika, o athu ala ni uhete ua ku di longa madimi engi. O madimi a tu kuatekesa kutanga, kusoneka, kuzuela ni kutendela o maka oso u tuívua. A tu bhana ué o uhete ua kusamba, ni kuximana Jihova bhu kaxi ka mimbu. O ima ioso íii, i tu bhangesa ku di tungula ku iama. O jingijiie ka tena kutendela kiambote, se kiebhi o uongo uetu u tena kubhanga o ima ioso íii.\n2 O uhete uetu ua kuzuela madimi, ujitu ua tu bhana Jihova. (Jisálamu 139:14; Dijingunuinu 4:11) Saí dingi ujitu ua mukuá ua tu bhana muéne, u tu bhangesa ku di tungula ku iama. O athu a a bhange \"mu kidifuanganu\" kia Nzambi. Etu tuala ni ufolo ua kusola o ima i tua mesena. Mu kiki, tu tena kusola kusidivila ni kuximana Nzambi ni dimi dietu.\n3. Ihi ia tu bhana Jihova, i tu bhangesa kukala ni unjimu?\n3 Jihova ua tu bhana o Bibidia phala ku tu longa, se kiebhi ki tua tokala ku mu sidivila ni ku mu ximana. Kikale mu jimbandu mba ia tenena, o Bibidia a i soneka kiá mu 2.800 ja madimi ndenge. Kioso ki tu xinganeka mu milongi ia Bibidia, tu mateka kubanza kala ki banza Nzambi. (Jisálamu 40:5; 92:5; 139:17) O ibanzelu ia Jihova i tu bhangesa kukala tu jinjimu, ia-nda tu kuatekesa ué kutambula o muenhu ua kalelaku.\n4. O kuxinganeka kulombolola ihi, ni ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\n4 O kuxinganeka, kulombolola kukolokota mu kubanza mu kima. (Jisálamu 77:12; Jisabhu 24:1, 2) Etu tu katula mbote iavulu, kioso ki tu xinganeka mu milongi i tu di longa ia lungu ni Jihova ni Jezú. (Nzuá 17:3) Mu milongi íii, tua-nda tambuijila o ibhuidisu íii: Kiebhi ki tu tena o kutanga mu ukexilu u tu kuatekesa kuxinganeka mu milongi? Mu ima iebhi i tua tokala kuxinganeka? Ihi i tena ku tu kuatekesa kukolokota mu kuxinganeka, ni ku katula mbote?\nSOTA KUKATULA MBOTE MU MILONGI I U DI LONGA\n5, 6. Ihi i tena ku kukuatekesa kulembalala ni kutendela kiambote o milongi i u tanga?\n5 O kuila ua mono kiá kuila, saí ima iavulu i u tena o kubhanga sé kuxinganeka? O ima íii ia lungu ni kuenda, kubhuima, ni kuendesa bixi. Mu kidi, saí ithangana, nange eie u tena kutanga sé kuxinganeka. Nange mu kithangana ki ua mu tanga, eie u tena kumateka kubanza ima iéngi. Ihi i u tena o kubhanga phala kiki, ki ki bhite? Kima kiambote ku ta o muxima uê mu milongi i ua mu tanga, ni kuxinganeka mu dilomboluelu dia maka. Kioso ki u zubha ku di longa kaxi, mba mbandu imoxi ia divulu, imana bhofele, ni u xinganeke mu milongi i ua di longo. Banza mu ioso i ua di longo, bhanga nguzu phala ku i tendela kiambote.\nO kutanga o Bibidia ni dízui dia suína, kua-nda ku kuatekesa ku ta o muxima ué mu milongi i u tanga ni ku i lembalala kiambote\n6 O Jingijiie a mono kuila, o athu a tena dingi kulembalala kiambote kima, se a ki tanga ni dízui dia suína. O Mubhangi uetu, uejiia o kidi kiki, mukonda dia kiki, muéne ua tumina Josuué ku \"banza\" jinga mu divulu dia Kitumu, mba kutanga ni kufueta. (Tanga Josuué 1:8.) O kutanga o Bibidia ni dízui dia suína, kua-nda ku kuatekesa ku ta o muxima ué mu milongi i u tanga ni ku i lembalala kiambote.\n7. Kithangana kiebhi kia tokala phala kuxinganeka mu milongi ia Bibidia? (Tala o foto ia dianga.)\n7 Kubhinga kusuína, phala kuxinganeka mu milongi i tu di longa. Mukonda dia kiki, kima kiambote kuxinganeka mu milongi, kioso ki uala ni nguzu mu mukutu, ni kukala bhu kididi kia tululuka, ki muala ima iavulu i tena ku kulandukisa. O mukua jisalamu Davidi, ua kexile mu xinganeka mu hama iê, mu kaxaxi ka usuku, kioso kia tululukile. (Jisálamu 63:6) Sumbala Jezú uexile muthu ua iuka, maji muéne ua kexile mu sota ididi ia tululukile phala kuxinganeka ni kusamba.\nO IMA IAMBOTE I TU TENA KUXINGANEKA\n8. (a) Mu ima iebhi i tu tena kuxinganeka? (b) Kiebhi ki divua Jihova, kioso ki tu zuela ku akuetu ia lungu ni muéne?\n8 Sumbala ua tokala kuxinganeka mu milongi i u di longa mu Bibidia, maji kuene dingi ima i u tena kuxinganeka. Mu kifika, kioso ki u mona o ima ia iuka ia bhange Jihova, dibhuidise: 'Ihi i ngi tena ku di longa ia lungu ni Jihova?' O kuxinganeka kiki, ku tena ku ku suínisa kusakidila Jihova bhu kaxi ka musambu. Mu kiki, se u kala ni athu a mukuá, eie ua-nda mesena ku a tangela kiebhi ki u divua. (Jisálamu 104:24; Ikalakalu 14:17) Jihova uivua kiambote anga u sanguluka, kioso ki tu xinganeka, ki tu samba ni kioso ki tu zuela ku akuetu ia lungu ni muéne. O Bibidia i tu tangela: \"U ki soneka mu divulu kuma dilembalelu bhu pholo iê, kua iá akua uoma uê; iá ene mu 'xinganeka' Dijina diê.\"\n9. (a) Phaulu ua suínisa Timote kuxinganeka mu ihi? (b) Ihi i tu tena kuxinganeka kioso ki tua mu di pelepalala phala o ukunji?\n9 Poxolo Phaulu ua tendelesa Timote phala kuxinganeka, kiebhi o athu kia kexile mu mona o ukexilu uê ua kuzuela, o uendelu uê, ni ukexilu ua ku longa. (Tanga 1 Timote 4:12-16.) Eie u tena ué kuxinganeka mu ima íii. Mu kifika, ua tokala kukatula kithangana phala kuxinganeka, kioso ki ua mu pelepalala o milongi ia Bibidia phala kulonga dixibulu. Xinganeka kiambote mu ibhindamu ia dixibulu, ni u sote ibhuidisu mba ifika i tena ku mu kuatekesa kukula mu nzumbi. Se u pelepalala o milongi ia maxibulu mê mu ukexilu iú, eie ua-nda kolokotesa o kixikanu kiê, ua-nda kala mulongexi uambote ua Bibidia. Se u xinganeka ande dia kuia mu sidivisu ia kuboka, ua-nda katula ué mbote iavulu. (Tanga Ejidala 7:10.) Nange u tena kutanga kibatulu mu divulu dia Ikalakalu, phala ku kuatekesa kuboka ni kusuína kuoso. U tena ué kuxinganeka mu jivelusu ja Bibidia ji ua mesena kutanga ni athu mu ukunji, ni mu madivulu i ua mesena kubhana ku athu. (2 Timote 1:6) Xinganeka mu ibhindamu ia athu a mbambe iê, phala kuzuela o ima ia bhindamena. Se u di pelepalala mu ukexilu iú, ua-nda tena kukalakala kiambote ni Bibidia, mu kubhana umbangi ku athu.\nEha o milongi i u tanga kutula ku muxima uê, ni kusakidila Jihova mukonda dia ima ioso iambote i ua mu di longa\n10. Mu ima iebhi iambote mu tu tena kuxinganeka?\n10 Ihi i u tena kuxinganeka? Se u soneka milongi mu kithangana kia kiônge kia dikota, mba kioso ki uivua diskursu dia katunda, sota kithangana phala kutanga ni kuxinganeka mu milongi i ua soneka. Kioso ki uia ni kuxinganeka, dibhuidise: 'Ihi i nga di longo mu Mak'â Nzambi ni mu kilunga kiê?' Eie u tena ué kuxinganeka mu milongi i u tanga mu madivulu metu kala O Mulangidi ni Despertai! ni mu milongi ia madivulu i u tambula mu kiônge kia dikota. Kioso ki u tanga o divulu anuário, emana bhofele kioso ki u zubha kutanga musoso, xinganeka mu musoso u ua tange, eha o maka kutula ku muxima uê. Kioso ki u tanga o madivulu metu, kima kiambote kuxinda o jipondo ja beta kota, ni kusoneka ku mbandu o jipondo ji ua uabhela. O kubhanga kiki, kua-nda kukuatekesa kioso ki u di pelepalala phala kuvutuka ni kulonga o dixibulu, mba kukunda phange ua bhindamena kikuatekesu, mba kioso ki u di pelepalala phala kubhanga diskursu. O kia beta kota, kioso ki uimana ni u xinganeka mu milongi i ua mu tanga, eie u bhangesa o milongi kutula ku muxima uê, mu kiki, bhu kaxi ka musambu, eie u tena kusakidila Jihova mukonda dia ima ioso iambote i ua mu di longa.\nXINGANEKA MU MAK' NZAMBI IZUUA IOSO\n11. Milongi iebhi ia beta-kota i tua tokala o kuxinganeka, ni kiebhi o kubhanga kiki kua-nda tu kuatekesa? (Tala ku luiji.)\n11 Mu kidi, o milongi ia beta-kota i tua tokala o kuxinganeka o milongi ia Bibidia. Maji ihi i ueji bhanga, se a ku fidisile kukala ni Bibidia? * (Tala ku luiji.) Sé-ku muthu u tena ku ku fidisa kuxinganeka mu milongi i ua te ku muxima uê, kala o ibatulu ia Bibidia i ua uabhela, ni mimbu ia Utuminu ua uabhela kiavulu. (Ikalakalu 16:25) O nzumbi ia Nzambi, ia-nda kukuatekesa kulembalala o ima i ua di longele kiá, kiki kia-nda kukuatekesa kukolokota mu ufiiele uê.\n12. Kiebhi ki u tena ku di sokejeka phala kutanga o Bibidia izuua ioso?\n12 Kiebhi ki u tena ku di sokejeka phala kutanga o Bibidia izuua ioso? Saí izuua, nange eie u tena kukaiela o kitangelu kia Bibidia kia semana, mu milongi ia Xikola ia Ukunji ua Nzambi. Mu izuua ia mukuá eie u tena kutanga o madivulu a Matesu, Marku, Luka, ni Nzuá, ni kuxinganeka mu ima ia zuelele ni ia bhangele Jezú. (Loma 10:17; Jihebeleu 12:2; 1 Phetele 2:21) Tuala ué ni divulu di jimbulula kiambote o izulukutu ioso ia bhitile ni Jezú, tundé mu uvualukilu uê katé ku ufuilu uê. O divulu didi, di tena ku kukuatekesa kukatula mbote iavulu kioso ki u tanga o madivulu a Bibidia a zuela ia lungu ni Jezú.\nMUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUXINGANEKA?\n13, 14. Mukonda diahi kima kiambote kuxinganeka mu milongi ia lungu ni Jihova ni Jezú, kiki kia-nda tu suínisa kubhanga ihi?\n13 O kuxinganeka mu milongi ia lungu ni Jihova ni Jezú, kutena kukuatekesa o muthu kukula mu nzumbi, ni kukala ni kixikanu kia kolo. (Jihebeleu 5:14; 6:1) Se muthu ka xinganeka kiavulu mu milongi ia lungu ni Nzambi, o ukamba uê ni Jihova ua-nda zoza, mu kiki, muéne u tena kuxibhaka Nzambi. (Jihebeleu 2:1; 3:12) Jezú ua tu dimuna kuila, se tu dituna kuívua o Mak'â Nzambi, \"ni muxima ua kidi, ua uabha,\" ki tua-nda tena ku \"ma lunda\" ku muxima. Mu kiki, o 'luímbi lua jimbongo, ni mísendu ia muenhu iú,' ia-nda tu diangula.\n14 Tua tokala kukolokota mu kuxinganeka mu milongi ia Bibidia phala kuijiia kiambote Jihova. O kubhanga kiki, kua-nda tu suínisa ku kaiela kiambote o idifuá iê. (2 Kolindo 3:18) Tu tena ku suluka ni ku di longa dingi ia lungu ni Tata ietu ia diulu, ni kukaiela o phangu iê katé ku hádia ni hádia. Iú uene o ujitu ua beta-kota u tuala nau!\nO kuxinganeka mu milongi ia lungu ni Jihova ni Jezú, kua-nda ku kuatekesa kusuína mu ubhezelu uê\n15, 16. (a) Mbote iebhi i uene mu katula mu kuxinganeka mu milongi ia lungu ni Jihova ni Jezú? (b) Mukonda diahi, saí ithangana kibhonza kuxinganeka, ni mukonda diahi tua tokala kukolokota mu kuxinganeka?\n15 O kuxinganeka mu milongi ia lungu ni Jihova ni Jezú, kua-nda ku kuatekesa kusuína mu ubhezelu uê. O kusuína kuê, kua-nda kolokotesa o jiphange jê ni athu mu ukunji. Se u xinganeka mu ima ia bhange Jihova phala o mbote iê, mu kubhana Jezú kala sata phala ku tu kula, eie ua-nda bhana valolo iavulu ku ukamba uê ni Nzambi. (Loma 3:24; Tiiaku 4:8) Phange Mark ua tungu ku ixi ia África do Sul, ua bhitile mivu itatu mu kaleia mukonda dia kixikanu kiê, uambe: \"Tu tena kusokesa o kuxinganeka ni kubhanga njila iambote. Se tu katula kithangana kiavulu phala kuxinganeka, tua-nda kuijiia ué ima iavulu ia lungu ni Nzambi ietu Jihova. Se nga luuala mba ngala ni hele ia ima i tena kubhita ku hádia, ngi kuata o Bibidia, anga ngi tanga ni kuxinganeka mu milongi ia Mikanda Ikola. Ngi mona kuila, o kubhanga kiki, ku ngi kuatekesa ku divua kiambote.\"\n16 Ku mundu iú, kuene ima iavulu i tu landukisa, mu kiki, ki bhonza kiavulu kusanga kithangana phala kuxinganeka mu milongi ia Bibidia. Phange Patrick, ua tungu mu ixi ia África, uambe: \"O kitongoluelu kiami kia difu ni kitutu kia jinjimbu, muala mikanda i nga bhindamena ni mikanda ki ngi i bhindamena, mu kiki, nga tokala ku i uanuna izuua ioso. Kioso ki ngi sota milongi mu kitongoluelu kiami, ngene mu sanga ibanzelu ia iibha, mu kiki, ngi samba kua Jihova phala ku ngi kuatekesa kuxinganeka mu milongi ia Bibidia ni kitongoluelu kia zele. Sumbala ku bhinga thembu phala kubhanga kiki ande dia kumateka kuxinganeka mu milongi ia Nzambi, maji né kiki, ngi mona kuila, ngi zukama dingi kua Jihova. O kubhanga kiki, ku ngi kuatekesa kujikula o muxima uami, phala kutendela kiambote o kidi kia Bibidia.\" (Jisálamu 94:19) Mu kidi, kioso ki tu xinganeka mu milongi ia Bibidia izuua ioso, tu tena kukatula mbote iavulu.\nKIEBHI KI U TENA KUSANGA KITHANGANA PHALA KUTANGA NI KUXINGANEKA\n17. Kiebhi ki u tena kusanga kithangana phala kuxinganeka mu milongi ia Nzambi?\n17 Saí athu a uabhela kubalumuka selu, phala kutanga, kuxinganeka mu milongi ni kusamba. Amukuá a bhanga kiki kioso kia zumbuka phala ku dimosala. Nange eie u mona kuila, o kithangana kia fuama phala kutanga o Bibidia, mu usuku mba ande dia kuzeka. Saí athu a uabhela kutanga o Bibidia mu kamene ni mu ola ia kuzeka. (Josuué 1:8) O kima kia beta-kota ki tua tokala o kubhanga, o ku 'kumbidila kiambote o kithangana' kietu, mu kukatula kithangana phala kuxinganeka mu Mak'â Nzambi izuua ioso.\n18. Kikanenu kiahi ki tu sanga mu Bibidia phala o athu ene mu xinganeka ni ku kumbidila o milongi iene mu di longa mu Mak'â Nzambi?\n18 Bhu kaxi ka Bibidia, Jihova ua kanena kubesoala o athu oso ene mu xinganeka ni kukumbidila o milongi iene mu di longa mu Maka mê. (Tanga Jisálamu 1:1-3.) Jezú uambe: \"A beta o kuzediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!\" (Luka 11:28) Kima kiambote kuijiia kuila, o kuxinganeka mu Mak'â Jihova izuua ioso, kua-nda tu kuatekesa kubhanga o ima i mu sangulukisa. Se tu bhanga kiki, Jihova ua-nda tu besoala mu ku tu bhana o kuzediua kua kidi lelu, ni ku tu bhana o muenhu ua kalelaku ku hádia.\n^ kax. 11 Tala o milongi \"Nossa luta para permanecer espiritualmente fortes\" mu A Sentinela 1.° de dezembro de 2006.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151015\/Kolokota-mu-kuxinganeka-mu-ima-ia-nzambi\/","date":"2018-03-21T18:59:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00665.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2287,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1982\nMUKUA: POLÔNIA\nMUSOSO: UA UABHELE O USUÉIA, NI MAKANHA NI KUMESENA UFUNU UA FUMA\nMUSOSO UAMI:\nA ngi vuala mu mbanza iofele mu ixi ia Polônia, ia zukama ni mbambe ia Alemanha. Mu mbanza iami mua kexile mábhia avulu ni mixitu, nga kexile ni muenhu ua tululuka. O jitata jami a ngi suínisa kukala ngi muthu uambote, kusuína mu xikola ni kusota kukala ni ufunu ua fuma.\nO maka ku muenhu uami, a mateka kioso ki ngai mu di longa o ufunu ua kukala muzokedi mu xikola ia katunda mu mbanza ia Wrocław. Kuma nga kexile dikanga dia jitata jami, nga di te mu izomba ia iibha. Tundé ukulu nga uabhele jijoko, maji mukonda dia kudilunga ni makamba a iibha, o joko ia kituka nzambi iami. Nga uabhele kiavulu o kibuka kia joko kia tundile mu mbanza ia Warsaw, mu mausukilu a semana, nga kexile mu a kaiela bhuoso-bhuoso bhua kexile múia mu jokala. Mu jinjila jiji tua kexile mu nua kiavulu, kuxibha makanha ni kudibeta ni ió a tokalele ku mbandu ia mukuá. Eme nga kexile mu divua kiambote ni ukexilu iú, maji ng'ejidile kuila se a ngi kuatele kuala a xiku dia ngoji, ngeji zanga o ufunu uami ua kukala muzokedi.\nO makamba mami a uabhele kiavulu kuia mu masemba ni jifesa. Mu jifesa jenhojo tua kexile mu di ta mu jinvunda. A ngi kuatele luavulu kuala a xiku dia ngoji, maji nga kexile mu bhanga ioso phala ki ngi kale ni maka, saí ithangana nga kexile mu futa kitadi. Nga fikile kuila nga kexile mu kuambata kiambote o muenhu uami. Maji mu kidi, ngejidile kuila nga kexile mu kaiela njila ia iibha. Nga kexile múia mu ngeleja mu Malumingu phala kutululukisa o muxima uami.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nKu muvu ua 2004, Mbangi jiiadi ja Jihova a ngi kundu, eme nga xikina kudilonga o Bibidia ni ene. Mu kudilonga ima iavulu ia lungu ni Jikidistá ja kidi, o muxima uami ua mateka ku ngi fundisa kiavulu. Nga di longo kuila nga tokalele kúnua ni kilunji, kueha o makanha ni kudilunga ni athu ka mu kaiela o ijila ia Bibidia. Nga di longo ué kuila nga tokalele kulungulula o ukexilu uami, ni kueha o njinda ni usuéia. Maji ki ngi bhange kima phala kulungulula o ukexilu ua muenhu uami, nga suluka ni kubhanga ima ia iibha.\nSaí kizuua nga di te mu jinvunda ni dinake dia mala. Ngi di lembalala kuila a ngi takuile bhoxi, akexile mu ngi bhana jihuxi ni ku ngi diata ku mutué. Mu kumona kuila ngeji fua, nga sambe: \"Ngi loloke ngana Jihova, mu kukamba kubelesela o itumu iê. Se ngi bhuluka, nga-nda dilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, nga-nda lungulula o ukexilu ua muenhu uami.\" Nga bhuluka. Nga bhange kála ki nga kanene, nga mateka kudilonga o Bibidia.\nKu muvu ua 2006, ngai mu tunga mu ixi ia Inglaterra. Nga mesenene ku nganhala kitadi kiavulu ni ngi tene kuvutuka mu ixi iami ia Polônia ni kuzubha o xikola ia katunda. Mu ku suluka mu ku dilonga o Bibidia, nga tange kibatu kia ngi suínisa kiavulu. O poxolo Phaulu ua soneka: \"Ima iosololo ngi i kita kingoho mu ujitu ua kuijiia Kristu Jezú, Ngana iami. O mukonda dia muène, ima i nga kuatele, nga i texi dikanga, ioso ia di boto. Eme-muene-phe nga i kiti dixilu, phala ngi nganhale Kristu, nda ngi kondamene kua Muène.\" (Filipe 3:8) Kála eme, o poxolo Phaulu ua dilongele ué o ufunu ua kukala muzokedi—muéne uexile ué muthu ua iibha. (Ikalakalu 8:3) Maji muéne ua mono kuila, phala kusanguluka ku muenhu, muéne ua tokalele kubhanga kima: Kubheza Nzambi ni kubhanga ioso phala kukaiela o phangu ia Jezú. Mu kuxinganeka mu phangu ia Phaulu, nga mono kuila o kukala ni ufunu ua fuma ni kudita mu usuéia, ki iene i sangulukisa o muthu kana. Nga dielele kuila ngeji tena kulungulula o muenhu uami, mukonda Phaulu ua tenene ué. Kienhiki, nga xala mu ixi ia Inglaterra, ki ngi mesenene dingi kusuluka ni kudilonga o xikola ia katunda.\nMu kudilonga ima iavulu ia lungu ni Jihova, o henda iami kua muéne ia dibandekesa dingi. Nga sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila, muéne u loloka ni henda ioso oso a mesena kulungulula o mixima iâ. (Ikalakalu 2:38) Nga tendela kiambote se mukonda diahi Nzambi ua zembe o usuéia, kioso ki nga xinganeka mu izuelu i tu sanga mu divulu dia 1 Nzuá 4:16, iambe kuila \"Nzambi henda.\"\nNga mesenene ué kukala mu kilunga kia Jimbangi ja Jihova ni kusanguluka kála ene\nNga diuana ué kiavulu mu kumona o uendelu uambote ua Jimbangi ja Jihova. Ene a bhanga ioso phala kukaiela o itumu ia Bibidia ia lungu ni kuzela. Nga mesenene ué kusanguluka kála ene. Nga bhange ioso ku muenhu uami, ia a ngi batizala kála ngi Mbangi ia Jihova ku muvu ua 2008.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nO Bibidia ia ngi kuatekesa kueha o luímbi, o usuéia, o makanha ni ku uabhela kiavulu o jijoko. Lelu nga sanguluka kiavulu mu kukuatekesa o athu kuijiia o Mak'â Nzambi, o Bibidia. Nga uabhela hanji kutala malunda a fiti, maji ngi i ta mu kididi kiê.\nNga zediua, nga kazala ni Esther, muhatu ua uabha, ua zolo ué kiavulu Jihova. Tu sanguluka kiavulu mu kulonga o Bibidia ku athu a zuela Polonês, mu ixi ia Inglaterra. Nuka nga divuile kiambote ku muenhu uami. Lelu nga sanguluka kiavulu, ngala ni muxima ua zele.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/kuambata-kiambote-o-muenhu-uami\/","date":"2018-03-19T14:46:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646952.38\/warc\/CC-MAIN-20180319140246-20180319160246-00482.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":897,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu izuua íii ia bhonzo, o miji ni makaza a mu bhita mu ibhidi iavulu, o kuila o muiji u tena ku zediua? Ki kuzuela ngó kana, sai kikuatekesu. Sumbala o kadivulu kaka ki divulu di zuela maka oso alungu ni ukaza, maji kala ni itendelesu ia Bibidia, ka bhana ué milongi iambote. Se u belesela o itendelesu íii ua-nda kala ni muiji ua zediua.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/kadivulu-dimatekenu\/","date":"2018-03-24T10:37:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00589.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"14:2, 4, 9\nKioso ki u bhana o ima ia beta-o-kota kua Jihova, muene u sanguluka; eie ue u katula mbote\nEie u bhana o sata kua Jihova, kioso ki u mu ximana\nJihova u ku loloka, u ku xikana, u bhanga o ukamba n'eie\nU mona o mbote ijila mu kubelesela o itumu ia Jihova; mu kubhanga kiki, o vondadi ié ia ku mu sidivila, i di bandekesa dingi\nKiebhi ki ngi tena kubhana o ima ia beta-o-kota kua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2017-mwb\/milongi-ia-23-29-ia-kamusasadi\/bhana-o-ima-ia-beta-o-kota-kua-jihova\/","date":"2018-03-18T03:18:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645413.2\/warc\/CC-MAIN-20180318013134-20180318033134-00476.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":78,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"PANAYIOTA ua kudila mu ixi ia Mediterraneo. Mu unzangala muéne ua mesenene kiavulu kubhanga mbandu ku unguvulu. Mu kubhita thembu, muéne ua kituka seketa ia kibuka kia athu a mesenene kukala uá jinguvulu mu diembu mua tungile muéne. Muéne ua kexile múia nzo ni inzo mu bhinga kitadi phala kukuatekesa o kibuka. Maji mu kubhita thembu, Panayiota ua luuala kiavulu. Sumbala o athu mu kibuka akexile mu dixana makamba, maji ene akexile ni kathombo, luímbi, ku di kuata ni kudikuatela difuba mudiâ.\nDaniiele mukua Irlanda, ua kexile múia mu ngeleja ni jitata jê. Maji muéne u di lembalala o mangonha ni makutu a ji padele, akexile mu nua kiavulu, kujokala phala kunganhala kitadi ni kunhana o kitadi kia kexile mu bhana o athu mu ngeleja, maji akexile mu tangela Daniiele kuila se muéne ua tele kituxi eji mu takula mu ifernu ia túbhia.\nJeffery ua bhiti mivu iavulu mu kukalakala mu ditenda dia jinaviu, dia kexile ni jingana javulu. O jifiliale ja ditenda didi ja kexile mu ixi ia Reino Unido ni Estados Unidos. Muéne u dilembalala kuila o athu a mukuá akexile uá mu sumbisa, akexile mu nganala o akunji a jinguvulu phala kutena kuta o uenji uâ.\nKuene dingi misoso iavulu ia lungu ni maka enhá. O mangonha ni makutu tu a sanga mu ididi ioso—ku jinguvulu, mu jingeleja, ni mu kuta uenji. O kizuelu \"mangonha\" kia tundu mu Ngeleku, kilombolola kiteka kia pholo jiiadi. Mu kubhita thembu, o kizuelu kiki kia lombolola muthu u di bhangesa kukala muthu uambote phala kunganala ngó akuâ.\nO akua mangonha a bhangesa akuâ kukala ni njinda ni kuluuala. Mukonda dia kiki, o muthu uala ni njinda u tena kudibhuidisa, \"O kuila ku hádia o mangonha ni makutu a-nda bhua?\" Mu kidi, o Mak'â Nzambi a tu kuatekesa kudielela kuila ku hádia o mangonha a-nda kubhua.\nNZAMBI NI MON'Ê JEZÚ A IIBHILA O MANGONHA NI MAKUTU\nO Bibidia i tu tangela kuila, o mangonha ni makutu ka mateka ni athu kana, maji a mateka ni anju ku diulu. Ku dimatekenu, Satanaji o Diabhu ua di sueka ku nhoka iu ua di bhangesa kukala muthu uambote phala kunganala o muhatu ua dianga Eva. (Dimatekenu 3:1-5) Tundé o kithangana kieniókio, athu avulu ene mu kaiela Diabhu mu ku di bhangesa kukala athu ambote phala kunganala akuâ.\nM'ukulu kioso akua Izalaiele kia mateka kubhanga o ubhezelu ua makutu, Nzambi ua a dimuna veji javulu. Bhu kaxi ka polofeta Izaia, Jihova uambe: 'Manhi o mundu iú ua ngi zukama, uala ku ngi xila ngó ni dikanu diâ, ni mizumbu iâ, maji o muxima uâ ua di sandula kokuami.' (Izaia 29:13) Kioso akua Izalaiele kia kambele kudiela o ituxi iâ, Jihova uehela akua Babilonha kubuika Jeluzaleme ni tembulu iê ku muvu ua 607 A.K.K., ni akua Loma ku muvu ua 70 K.K. Ioso íii ilondekesa kuila, Nzambi kehela akua mangonha kunangenena.\nMaji Nzambi ni Mon'ê Jezú, a zolo kiavulu oso ala ni muxima ua kidi. Mu kifika, kioso Jezú kia kexile mu ngongo, diiala a mu ixanene Natanaiele uai kua muéne. Jezú kioso kia mu mono, uambe: 'Talenu! Muthu ió mukua Izalaiele ua kidi, moxi diê ki muala mangonha!' (Nzuá 1:47) Natanaiele, a mu ixanene ué Matulu, uexile ué poxolo ia Jezú.—Luka 6:13-16.\nJezú ua bhiti kithangana kiavulu ni maxibulu mê, iu ua a longo o ibanzelu ia Nzambi. Kienhiki, o maxibulu ka tokalele kukala akua mangonha. Phala kulondekesa kuila ua zembele kiavulu o mangonha, Jezú ni njinda ioso ua bazela o atuameni a jingeleja mu izuua ioio exile akua mangonha. Tala o ifika íii.\nEne akexile 'mu bhanga jimbote' phala athu kua mona. Jezú ua tangela o jingivuidi jê, uixi: \"Alukenu, ki mu bhange jimbote jenu bhu pholo ia athu, phala ene ku mi mona . . . uila ki bhanga akua mangonha.\" Muéne ua a tendelesa kubhanga mbote 'mu kasuekele.' Ene a tokalele kusamba mu xilu diâ, kana mu jiphambu phala athu kua mona. Mu kubhanga kiki, o Tat'ê Jihova ueji sanguluka kiavulu ni ubhezelu uâ.—Matesu 6:1-6.\nEne a uabhele kumona o ituxi ia akuâ. Jezú uambe: \"Kamangonha! Dianga hanji kukatula o kimuxi mu diesu dié e'muène nda u mone kiua kukatula o kakisoso mu diesu dia mukuenu.\" (Matesu 7:5) Mu kutala ngó o ituxi ia akuâ mu veji dia kutala o ituxi iê, o muthu u dilondekesa kukala muthu uambote maji mu kidi kana. Maji tuejiia kuila, \"oso ituxi a i te, a bhondalala, o bhu fuma ia Nzambi, i bhulula, ka tena-bhu.\"—Loma 3:23.\nEne akexile ni ibanzelu ia iibha. Saí kizuua, o maxibulu a ji Falizeu ni a Helode, aile kua Jezú ia a mu bhange kibhuidisu kia lungu ni kufuta o lubhaku. A bhombo Jezú exi: \"Mesene, etu tuejiia kuma Eie u mukua kidi, u longa njila ia Nzambi sé makutu.\" Mu suluka a mu bhange kibhuidisu kia bhonzo, exi: \"O lubhaku lua Sézalu lua tokala ku lu bhana, inga kana?\" Jezú ua tambuijila: \"Mu ngi bhombela-hi, mu akua mangonha?\" Jezú ua a exana akua mangonha mukonda ene ka kexile mu sota kuijiia kana, maji a mesenene ku \"mu kuatela mu kuzuela kuê.\"—Matesu 22:15-22.\nO Jikidistá ja kidi ala ni \"henda i tunda mu muxima uazele, ni mu kitongoluelu kiambote, ni mu kuxikana kua kidi ki kua kudibhangesa.\"\nKioso kia mateka o kilunga kia Jikidistá ku Pendekoxi ku muvu ua 33 K.K. athu oso mu kilunga exile akua kidi. O Jikidistá ja kidi, akexile mu bhanga ioso mu ioso phala ka kale ni kadia ku mixima iâ. Mu kifika, Phetele, uexile ué poxolo ia Jezú, ua suínisa o jiphange jê mu kilunga 'kutumaka o kidi, o henda iâ ku jiphange ki i moneka mangonha.' (1 Phetele 1:22) O poxolo Phaulu ua tendelesa o jiphange jê kukala ni \"henda i tunda mu muxima uazele, ni mu kitongoluelu kiambote, ni mu kuxikana kua kidi ki kua kudibhangesa.\"—1 Timote 1:5.\nO MAK' NZAMBI ALA NI KUTENA\nO ilongesu ia Jezú ni ia jipoxolo i tu sanga mu Bibidia, i tu kuatekesa ué kiavulu lelu kála kia kuatekesa o athu ku hama ia dianga. Ia lungu ni maka enhá, poxolo Phaulu ua soneka: \"Kuma o kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu, ki ala ni kutena. Kia beta kutua o xibhata ia mazu a iadi ndenge. O kubatula kuê, ki sesa ni muenhu, ni nzumbi, ni masokuelu, ni uongo ua ifuba. Ki tungula ni jivondadi ni mabanzelu ma mixima ia athu.\" (Jihebeleu 4:12) Mu kuijiia o ilongesu ia Bibidia ni kubhanga ioso phala ku i belesela, kuene mu kuatekesa athu avulu kukala akua kidi ni kueha o mangonha. Tala o misoso ia athu kitatu u tua tange kiá ku dimatekenu.\nPanayiota ua banze kulungulula o muenhu uê kioso kiai mu kiônge kia Jimbangi ja Jihova. Mu kiônge muéne ka mono-mu muthu ua di bhangesele kukala muthu uambote mu kudibhana ni akuâ. Muéne uambe: \"Mu kiônge nga mono kuila o athu a di zolele mu kidi. Mu mivu ioso i nga kexile mu kibuka kia athu a mesenene kukala jinguvulu, ki nga mono o ukexilu ua kudizola mu kidi.\"\nPanayiota ua mateka kudilonga o Bibidia ia a mu batizala. Tundé kia mu batizala kua bhiti kiá 30 a mivu. Muéne uambe: \"Nga sangulukile kiavulu, kana mukonda dia kuia nzo ni inzo kubhinga kitadi phala kukuatekesa o kibuka mu nga tokalele, maji nga sangulukile mukonda dia kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi, o Utuminu iú uene ngó ua-nda tena kubheka kutululuka mu ngongo.\"\nDaniiele ua kituka ué Mbangi ia Jihova iu ua tambula ikalakalu iavulu mu kilunga. Mu kubhita tumivu, ua lueza, o muxima ua mateka ku mu fundisa. Muéne uambe: \"Nga di lembalala o mangonha ni makutu u nga kexile mu mona mu ngeleja m'ukulu, kienhiki nga mono kuila ki ngi tokalele kusueka o kituxi kiami, eme nga ditunu o ikalakalu i nga kexile na-iu mu kilunga. Ki ngeji divua kiambote kubhangesa o jiphange jami kufika kuila ngi muthu uambote mbé kana.\"\nMaji mu kubhita thembu, Daniiele ua divu kiambote iu ua xikina kutambula dingi ikalakalu mu kilunga. Oso a bheza Nzambi ni muxima ua kidi, a bhanga kála kia bhange Daniiele. Ene a dilongo \"kukatula o muxi\" mu diesu diâ ande dia \"kukatula o kakisoso\" mu diesu dia jiphange jâ.\nJeffery, ua bhiti mivu iavulu mu kuta uenji, uambe: \"Mu kudilonga o Bibidia, nga mono kuila ki ngi tokalele dingi kubhanga o salu ióio ia kutanga makutu. O izuelu i tu sanga mu divulu dia Jisabhu 11:1, ia ngi thandanganhesa o muxima, iambe kuila o 'pezu ia kupezala ni mangonha, Jihova ia mu iibhila kiavulu.'\" Jeffery ka difuile ni Jifalizeu a bhangele kibhuidisu kua Jezú maji ni ibanzelu ia iibha ku muxima, Jeffery ua di longo kukala ni ibanzelu iambote ni ia kidi mu kudibhana ni jiphange jê mu kilunga ni athu amukuá.\nJi midi ni ji midi ja Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso, a bhanga ioso phala kubelesela o ilongesu ia Bibidia. Ene a bhanga nguzu phala ku \"zuata o muthu uobhe a mu bhangulula mu kidifua kia Nzambi, ki di monekena mu kukala ni muenhu ua kuiuka, ni mu kuzela kua kidi.\" (Efezo 4:24) Tua mu ku suínisa kusota kuijiia kiambote o Jimbangi ja Jihova, ni ilongesu iâ ni ku ku kuatekesa kuijiia o mundu uobhe ua kanena Nzambi. Ku mundu uobhe kua-nda kala ngó \"ubatuilu ua kuiuka,\" o mangonha ni makutu ka-nda kala-ku dingi.—2 Phetele 3:13.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151201\/mangonha-ihi\/","date":"2018-03-18T03:17:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645413.2\/warc\/CC-MAIN-20180318013134-20180318033134-00476.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1523,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua zuela kiá ni muthu ia lungu ni ithangana iambote i ua bhiti ni Jimbangi ja Jihova—mu kiônge mu kilunga kia ku suínisa kiavulu, mu iônge ia makota ia kusangulukisa kiavulu mba musoso uambote ua bhiti mu sidivisu ia kuboka, mba maka ambote u ua te ni phang'iê mu kilunga? Eie ku jimbi Jihova; muéne ué ka ku jimbi. Muéne ka jimbi o sidivisu iê i ua bhange ni ufiiele uoso. Muéne ua mesena kiavulu ku ku kuatekesa kuvutuka kua muéne.\nJihova uambe: \"Eme, eme-muène muene, nga-nda kusota o mbudi jami, inga ngi ji takana. Mukuâ ni mubidi kia kenga o kilunga kiê, bhu kizuua muene kia kala mu'axaxi ka jimbudi jê ja di muange, kiene ue eme ki nga-nda kukenga o jimbudi jami; anga ngi ji takana mu ididi ioso mu ja di muangena.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/kusota-mbudi-jami\/","date":"2018-03-20T21:53:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.54\/warc\/CC-MAIN-20180320205242-20180320225242-00159.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":135,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.274,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lembalalenu o Muhatu'a Lote —Mbandu 1 Lembalalenu o Muhatu'a Lote —Mbandu 1 O Ijijidiku ia Kukala ni Jimbongo Javulu Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA DI LONGE DINGI O MULANGIDI Maka Alungu ni Kitadi Diiala dia mu dikila o muiji uê né muene mu kithangana kia bhonzo, o kudia a ku te kalu iavulu. KATULA KOPIA Share Share LEMBALALENU O MUHATU'A LOTE Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 1 Kimbundu Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 1 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102017513\/univ\/art\/1102017513_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/lembalalenu-o-muhatua-lote\/filime-mbandu-1\/","date":"2018-03-21T18:37:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00679.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9993928671,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9993928670883179}","num_words":82,"character_repetition_ratio":0.147,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.293,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi a soneka o ikanenu mu Bibidia?\nMu Bibidia muala ikanenu iavulu ia kidi. Se-ku muthu u tena ku tanga o ima ia-nda bhita ku hádia ni kidi kioso. Kienhiki, o dikumbidilu dia ikanenu ia Bibidia, di tu londekesa kuila o Bibidia, Mak'â Nzambi.\nO ikanenu ia Bibidia ia dikumbidila kiá, i tu suinisa ku kala ni kixikanu kua Nzambi. (Jihebeleu 11:1) O ikanenu i tu bhana ué kidielelu kuila, o kikanenu kia Nzambi kia kuila ku hádia o athu a-nda zediua mu ixi, kia-nda dikumbidila. Kienhiki o ikanenu ia Bibidia i tu bhana kidielelu kia kidi.\nKiebhi o ikanenu ia Bibidia i tu kuatekesa?\nSaí ikanenu, i suínisa o jiselevende ja Nzambi ku bhanga kima. Mu kifika, kioso o Jikidistá ja dianga kia mono o dikumbidilu dia ikanenu, ene a xisa o mbanza ia Jeluzaleme. Mu kubhita kithangana, kioso kia buika o mbanza mukonda mundu uavulu ua ditunine Jezú, o Jikidistá akexile kiá dikanga mu kididi kia kondama.\nO ikanenu ioso ia mu dikumbidila lelu, ilondekesa kuila kua kambe ngó, o Utuminu ua Nzambi, ua-nda buika o jinguvulu joso mu ixi. (Daniiele 2:44; Luka 21:31) Mukonda dia kiki, kima kiambote se o athu lelu a bhanga kima, phala ku a xikina kua Sobha Jezú Kristu, a mu bhana o Utuminu kuala Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/ikanenu-ia-bibidia-lelu\/","date":"2018-03-17T06:54:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00690.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":211,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tishri 455 A.K.K.\n8:1-18\nMu kithangana kiki, nange Nehemiia uongekele o mundu phala o ubhezelu ua kidi\nA sangulukile kiavulu\nO atuameni a miji, a diongekele phala kumona kiebhi kieji kumbidila ni muxima uoso o Itumu ia Nzambi\nO mundu a di sokejekele phala o Fesa ia ji Balaka ni kusanguluka","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2016-mwb\/milongi-ki%C3%B4nge-kaua8-14\/nehemiia-milongi-ia-bibidia-mukunji\/","date":"2018-03-23T18:48:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648431.63\/warc\/CC-MAIN-20180323180932-20180323200932-00695.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.408,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nange kubhonza kudiloloka o ituxi i tua tele m'ukulu, né muene se Jihova ua tu loloka kiá. O maka iá a a jimbulula bhu kaxi ka diskursu ni vidiu, mu Kiônge kia Dikota kia 2016, ni diambu: \"Kolokota mu Ufiiele uê Kua Jihova!\" Tala dingi o vidiu bhu kaxi ka falamenda JW Library, mu kusuluka, tambuijila o ibhuidisu iala ku luiji:\nKioso kia kaie Sonia mu kilunga, muene ua bhiti thembu kuxi phala kuvutuka?\nKibatulu kiebhi kia tange o tufunga, phala kukuatekesa Sonia? Kiebhi o kibatulu kiki kia mu kuatekesa?\nKiebhi o jiphange kia tambulula Sonia, kioso kia vutuka mu kilunga?\nIbanzelu iebhi iaiibha ia kexile mu dibhana na-iu Sonia? Kiebhi tat'ê kia mu kuatekesa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2017-mwb\/milongi-ia-17-23-ia-kavua\/u-di-loloka\/","date":"2018-03-20T04:54:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00701.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ndunge jebhi ja-nda ku kuatekesa kuuabhela ni kukatula mbote mu kitangelu kié kia Bibidia? Tala ndunge jitanu jene mu kuatekesa athu avulu.\nSola kididi kia tululuka. Sota kukala mu kididi kia kondama. Katula o ima i tena ku ku landukisa, phala kutonginina kiambote o maka u ua mu tanga. Kukala mu kididi kiala ni mukengeji uambote, kia mu bhusa kiambote, kutena ku ku kuatekesa kukatula mbote mu kitangelu kié.\nPelepalala o muxima ué. Kuma o Bibidia divulu dia Tat'etu ia diulu, phala kukatula mbote, ua tokala kukala kála u mon'a ndenge u sanguluka mu kuívua o misoso ia tat'ê ia henda. Se uala ni ibanzelu iaiibha ia lungu ni Bibidia, tula-iu phala Nzambi n'a tene ku ku longa.—Jisálamu 25:4.\nBhanga musambu ande dia kutanga. Mu Bibidia muala ibanzelu ia Nzambi, mukonda dia kiki, ua tokala kubhinga o kikuatekesu kiê phala ku i tendela. Nzambi u kanena \"kubhana o Nzumbi Ikôla kua ió oso a mu bhinga.\" (Luka 11:13) O nzumbi ikôla i ku kuatekesa kutendela o ibanzelu ia Nzambi. Mu kubhita ithangana, ia-nda jikula o kilunji kié phala ku \"tungulula ima ioso, katé ni ima ia zongo ia sueka Nzambi.\"—1 Kolindo 2:10.\nXinganeka ku ima i ua mu tanga. Kana kutanga ngó phala kuzubha o jimbandu. Xinganeka ku ima i ua mu tanga. Dibhuidise: Idifua iebhi i ngi mona ku muthu iú? Kiebhi ki ngi tena kukumbidila o milongi íii ku muenhu uami?'\nXinda jimbambe. Phala kukatula mbote mu kitangelu kia Bibidia, sota kutanga kima kia-nda ku kuatekesa ku muenhu. Eie u tena kuxinda o jimbambe jiji: 'Nga mesena kudilonga ngó ia lungu ni idifua ia Nzambi.' 'Nga mesena kukala ngi muthu uambote, munumi mba muhatu uambote.' Mu kusuka-ku sola jimbandu ja Bibidia ji tena ku ku kuatekesa kukumbidila o jimbambe jiji. *\nO jindunge jitanu jiji, ja-nda ku ku kuatekesa kumateka kutanga o Bibidia. Maji ihi i u tena kubhanga phala kusanguluka mu kutanga o Bibidia? O milongi ia-nda kaiela ia-nda ku bhana jindunge.\n^ kax. 8 Se kuiji'ié o jimbandu ja Bibidia ji tena ku ku kuatekesa kubhixila ku jimbambe ji ua xindi, o Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka mu ku ku kuatekesa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/kukatula-mbote-mu-kutanga-o-bibidia\/","date":"2018-03-19T18:48:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647044.86\/warc\/CC-MAIN-20180319175337-20180319195337-00567.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":349,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Hitoshi uexile mukua kukondala kitadi mu ditenda mu ixi ia Japão. Kioso muéne ni xefe iê kia kexile mu kondala o kitadi kia ditenda, Hitoshi a mu bhingi kuala o xefe iê kutanga makutu mu kusoneka o mukanda ua kitadi. Maji Hitoshi ua mu tangela kuila, keji tena kubhanga kiki, mukonda dia Mak'â Nzambi. Mukonda dia kiki, Hitoshi a mu kaie ku salu.\nMu jimbeji ja kaiela-ku, Hitoshi ua luualele kiavulu mukonda kejidile se ueji tena kusanga salu iéngi. Mu kifika, saí kizuua mu kusota salu, Hitoshi ua jimbulula kuila keji xikina kubhanga kikalakalu kia lungu ni kutanga makutu. O muthu ua kexile mu muibhuidisa, uambe: \"O ibanzelu iê ki i difu ni ia athu oso!\" Hitoshi ua luualele, maji o muiji uê ni makamba mê a mu suínisa kukolokota kuenda mu kidi. Mu kifika, muéne uambe: \"Nga kexile mu dibhuidisa se kiexile muene kima kiambote kukala mukua kidi.\"\nO musoso ua Hitoshi u londekesa kuila, athu avulu ka uabhela kuzuela o kidi. Amoxi a banza kuila, athu oso mu matenda a tokala kutanga makutu, se ki kiene ka-nda ditunda kiambote. Saí muhatu, mukalakadi mu ixi ia África do Sul, uambe kuila: \"A ngi kondoloka ku athu a uabhela kutanga makutu, kienhiki saí ithangana ene a ngi jijidika kukala kála ene.\"\nLelu o kutanga o makutu kua muangana ixi ioso. Mivu ku dima, o ngijiie ngana Robert Feldman, mesene mu xikola ia katunda ia Massachusetts Amherst, ua tokuesa iu ua mono kuila, adiakime avulu mu ku dizuelesa mu dikuinhi dia ithangana, kene mu kamba kutanga makutu. Ngana Feldman uambe dingi: \"Tua diuanene kiavulu. Ki tua ki fikile kuila o athu eji tanga makutu izuua ioso.\" Athu avulu ka uabhela ku a tanga makutu, maji ene a uabhela kutanga makutu ku akuâ.\nMukonda diahi o kutanga makutu, kunhana, ni kunganala kua muangana ixi ioso lelu? Mukonda diahi ki kima kiambote kutanga makutu? Ihi i tua tokala o kubhanga phala ki tu kale ni maukexilu iá a iibha.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/mukonda-diahi-sa%C3%AD-athu-a-tanga-makutu\/","date":"2018-03-20T12:17:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00506.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":326,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.279,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Izake ua kexile ni 40 a mivu, dijina dia muhatu'ê Bebeka. Izake ua mu zolele kiavulu. Mu kubhita thembu, a vuala tuana tuiadi ene exile jingongo.\nO mona ua dianga dijina diê Izau, o ua kaiadi dijina diê Jakobo. Izau ka zolele kukala kubhata, muene uexile dinhanga. Maji Jakobo uexile mona uambote, ua kexile mu kuatekesa o ikalakalu ku bhata.\nIzau muene uexile o dikota, mu kiki muene ua tokalele kutambula o undundu ua beta-o-kota, o Jakobo ndenge. Uejiia ihi i lombolola o undundu? O undundu u lombolola o ima ioso ixa o jitata kioso kia fua, kala o kitadi ni mábhia ni ima ia ka mukuá. Ku muiji ua Izake, o kikanenu kia bhangele Jihova kua Mbalahamu, kia bhangele mbandu ia undundu. Izau ka kexile mu bhana valolo ku jipolomesa jiji, maji phala Jakobo jene jexile ni valolo ia dikota.\nSai kizuua, Izau uaile mu ta unhanga, o kia vutuka ku bhata ua bhuila. Kioso muene kia bhixila, uévu o dizumba dia kúdia kua kexile mu lamba Jakobo, muene ua muambela uixi: 'Nga mu fua ni nzala! Ngi bhane tu makunde phala ngi dié!' Jakobo uambe: 'Nga-nda ku bhana o kudia, maji kala u ngi sumbisa o undundu ué.' Izau ua zuela: 'Sé-ku maka! Ngi ku bhana o undundu uami. Nga mesena ngó o kudia.' Mudié, o kuila kima kia unjimu kia solo Izau? Kana, ki kima kia unjimu. Izau ua sumbisa kima kia betele-o-kota, o undundu uê, mu dilonga dia makunde.\nKioso Izake kia kukile kiá, ua mono kuila kiexile o kithangana kia kubesoala mon'ê ua dianga. Maji Bebeka ua kuatekesa Jakobo o kasule, kutambula o dibesá. Kioso Izau kia kivu, njinda ia mu kuata, iu ua mesenene kujibha phang'ê Jakobo. Kioso Bebeka kia kivu, ua bhingile kulanga Jakobo, muene uambe: 'Lenga bhabha, nde mu tunga ni phang'iami Labanu, katé o njinda ia Izau ki ia-nda bhita.' Jakobo uevu o kitendelesu kia mu bhele manh'â, phala kubhulula o muenhu uê, uai mu tunga ni sekulu'ê Labanu.\n'O muthu u bhanduluka-hi, se ua nganhala oxi ioso, n'a texi o muenhu uê? Mba muthu u bhana o muenhu uê mu kima kiahi?'—Marku 8:36, 37","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/jakobo-izau-undundu\/","date":"2018-03-25T06:19:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257651820.82\/warc\/CC-MAIN-20180325044627-20180325064627-00308.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":351,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.296,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kauana 2018\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 2 ndú 29 ia Kasamanu ua 2018.\nSai ibhidi ia dibhanene na-iu o maiala iá a fiiele, ia difu ni ibhidi ietu lelu. Ihi ia a kuatekesa kubelesela ni kukolokota mu ufiiele uâ?\nKiebhi o maiala iá kiéza mu kuijiia o Muteni-a-ioso? Kiebhi o kuijiia kuku kua a kuatekesa? Kiebhi ki tu tena kukala ni kixikanu kala ene?\nO Bibidia i jimbulula o idifua ia \"muthu ua kulu mu nzumbi\" ni ihi i mu tungula ku \"muthu ua xitu.\"\nKuijiia kiambote o Bibidia, ki ku kubhangesa kukala u muthu ua kulu mu nzumbi. Kubhinga dingi ihi?\nSe u mona kuila o ibhidi ia kizuua ni kizuua ia mu kukatula o kisangu-sangu, ihi i u tena kubhanga, phala kusanguluka dingi?\nO Kuila o Muthu ua Bhingile Kukala Mon'a Phande-kumbi Phala Mexiia Kuiza ku Muiji uê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kauana-ua-2018\/","date":"2018-03-19T12:35:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646914.32\/warc\/CC-MAIN-20180319120712-20180319140712-00116.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":146,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.37,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Zuze ni Madiia a tungile mu sanzala ia Nazalé ni Jezú ni tuana tua mukuá tua mala ni tua ahatu. Zuze ua kexile mu dikila o muiji uê mu kukalakala ku ufunu ua kalupindelu, muene ua longo o muiji uê ia lungu ni Jihova ni Kitumu kiê. O muiji uoso ua kexile muia mu bheza mu dilombe, mivu ioso a kexile muia mu Jeluzaleme mu fesa ia Phasu.\nKioso Jezú kia kexile ni 12 kia mivu, muiji uê uendele njila ia lebha katé mu Jeluzaleme phala kubheza. O mbanza ia kexile mu kuizala ni athu akexile muia mu fesa ia Phasu. Kioso kia zubha o fesa, Zuze ni Madiia akexile kiá mu vutuka ku bhata, ene a banzele kuila Jezú ua kexile kumoxi ni akuâ. Maji kioso ene kiai ni ku mu sota mu kaxi ka muiji, ka mu sange.\nEne a vutuka mu Jeluzaleme, anga mu izuua itatu, a kala mu sota Jezú. Mu kusuka-ku, ene ai mu tembulu. Anga a sanga Jezú mu tembulu, mu kaxi ka jimesene ni kubhanga ibhuidisu ia bhonzo. O jimesene a diuanene kiavulu ni Jezú, ia a kuata ku mu bhanga ibhuidisu. Mu kiki, ene a diuanene ni itambuijilu iê. Ene a tendela kuila Jezú uejiidile kiambote o Kitumu kia Jihova.\nZuze ni Madiia a tandanganhele kiavulu. Madiia uambe: 'Mona tata, tua kexile ku ku sota mu ididi ioso! Kuebhi ku ua kexile?' Jezú ua tambuijiila uixi: 'Ki mua kijiia kuma nga bhingi ngi kala bhabha m'onzo ia Tat'etu?'\nJezú ua vutuka ni jitata jê ku bhata mu sanzala ia Nazalé. Zuze ua longo Jezú kiebhi kia tokalele kubhanga o kikalakalu kia kalupindelu. Mudié idifua iahi ia kexile na-iu Jezú mu unzangala uê? Kioso kia kexile mu kula, Jezú anga u kala mu kuvula unjimu, ni ku mu uabhela kuala Nzambi ni athu.\n\"Nga sanguluka mu kubhanga ki ua mesena eie u Nzambi iami; xi, mbata, o ngonge ié ia ngi kala moxi dia muxima.\"—Jisálamu 40:8","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/munzangala-jez%C3%BA-mu-tembulu\/","date":"2018-03-19T12:40:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646914.32\/warc\/CC-MAIN-20180319120712-20180319140712-00116.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":321,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Naoko, a mu tumbula mu milongi ia dianga, uambe kiebhi kia tolola o kifua kia ku buakula. Muéne uambe: \"Nga tena ku lungulula o ukexilu ua muenhu uami mukonda dia ku di longa o kidi kia lungu ni ídifua ia Nzambi ni ikanenu iê.\" O ima ia di longo muéne tu i sanga mu Bibidia. Sumbala o Bibidia ki i tumbula o kizuelu, makanha, iene i tu kuatekesa kuijiia kiambote o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ku buakula. * O kuijiia kuku kua kuatekesa athu avulu kueha o ukexilu iú. (2 Timote 3:16, 17) Tu di longe ima itatu ia iibha ijila ku makanha ni ku mona ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni ima íii.\nO KU BUAKULA KU BHIKISA O MUTHU\nO makanha ala ni kima kia beta o ku iibha ki bhangesa o muthu ku a jidila—o uiji. O makanha a bhangesa o muthu ku bhanga o ima sé uôma maji ene a zozesa uá o mukutu ua muthu. O makanha a tumikisa o uiji ku uongo ua muthu ni lusolo ni mu veji javulu. Kala kithangana ki u xibha o makanha, ki bokuesa uiji uavulu, o ji konda ji londekesa kuila se u buakula malusu imoxi ia makanha mu kizuua, mu mukutu ué mu tena ku bokona 200 ja uiji ua makanha ni ku ku bhanga kia iibha kangonha koso-koso ndenge. O ku xibha o uiji iú, ku bhangesa o muthu ku jidila ni ku jiza o makanha. O muthu kia jidila kiá ni uiji iú, muéne u kuata mu divua kia iibha se u bhita kizuua sé ku buakula.\n\"Muala mu abhika a muthu uoso mua mu belesela.\"\nO kuila u tena ku belesela Nzambi se uala u mubhika ua makanha?\nO Bibidia i tu kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote ia lungu ni maka enhá, iene i zuela: 'Ki mu k'ijiia kuma kuoso ku mua di bhakula mu ku bhika, muala mu abhika a muthu muen'ió uoso mua mu belesela?' (Loma 6:16) Kioso o muthu kia kuata ku mu bhikisa kuala o makanha, mu ku bhita tu izuua muéne u kituka mubhika ua ukexilu iú ua iibha. Maji o Nzambi uávu o dijina dia Jihova ua mesena kuila tu di jituna kana ngó ku maukexilu a tu bhanga kia iibha ku mukutu maji ué ni ku maukexilu a tu bhanga kia iibha ku muxima ni kilunji. (Jisálamu 83:18; 2 Kolindo 7:1) Kienhiki, kioso o muthu kia kuata mu kuijiia kiambote Jihova ni ku mu xila, muéne u tendela kuila ua tokala ku bhana ioso kua Jihova, u tendela ué kuila ka tena ku bhanga kiki se u kituka mubhika ua makanha. O kuijiia kuku, ku kuatekesa o muthu ku dituna o hanji íii ia iibha.\nOlaf, diiala ua tungu mu ixi ia Alemanha, ua mateka o ku buakula kia kexile ni 12 dia mivu iu ua bhange 16 dia mivu mu ku buakula, maji ua tolola o ukexilu iú. Muéne uambe: \"Ki nga buakula mu veji ia dianga, nga fikile kuila ki kieji ngi bhanga kia iibha. Maji mu mivu iavulu nga kuata ku buakula kiavulu. Saí kizuua kioso ki nga fikisa o ku xisa o makanha, njinda ia ngi kuata, eme nga mateka o ku bonga o mijinha ia tu xikalu ni ku i jinga mu mafué a ji jurnale phala ku buakula. Lelu ngi mona kuila, o ukexilu uenhó uexile ukexilu ua iibha u bhekesa jisonhi.\" Kiebhi muéne kia tena o kueha o ukexilu iú? Muéne u jimbulula: \"O kia beta ku ngi kuatekesa o vondadi iami ia ku bhanga ima i sangulukisa Jihova. O henda ia kuatela Jihova ku athu ni kidielelu ia bhana muéne, kia ngi bhana nguzu ia kueha o makanha.\"\nO KU BUAKULA KU BHANGA KIA IIBHA KU MUKUTU\nO divulu, The Tobacco Atlas, diambe: \"O jingijiie a tokuesa kiambote ia a mono kuila o ku buakula . . . ku bhanga kia iibha ku mukutu uetu, ku jibha ué o muthu.\" Tuejiia kiambote kuila o ku buakula ku bheka kisongo ku izavu, ni mauhaxi ku pumbulu. Maji kala kilondekesa o Organização Mundial da Saúde (OMS), o ku buakula kuene mu bheka mauhaxi a makota a katula o mienhu ia athu kala o uhaxi ua ku lusa manhinga mu tulu.\n'Zola Jihova, Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kiê kioso.'\nO kuila ua mu londekesa henda kua Nzambi ni ku mu xila se ua mu xidisa o ujitu ua ku bhana muéne, o mukutu?\nMu Maka mê, o Bibidia, Jihova Nzambi u tu longa phala tu kale ni ibanzelu iambote ia lungu ni muenhu uetu, mukutu ni kilunji kietu. Kiene kia jimbulula Mon'ê, Jezú, muéne uambe: 'Zola Jihova, Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kiê kioso.' (Matesu 22:37) Kala kiki, Nzambi ua mesena kuila tu bhanga ima iambote ni muenhu uetu ni mukutu ni ku u xila. Mu ku di longa ia lungu ni Jihova ni ikanenu iê, tua-nda mu zola ni ku sakidila mu ioso iene mu tu bhangela muéne. Kiki ki tu suínisa ku lenga o ima i tena ku xidisa o mukutu uetu.\nJayavanth, musaki mukua India, ua buakula mu 38 a mivu. Muéne uambe: \"Nga di longo o iluezu ijila ku makanha mu ji jurnale. Ngejidile kuila kiki kiexile kia iibha, eme nga kexile mu tangela o athu nga kexile mu a saka phala ku lenga o makanha kuila ukexilu ua iibha. Maji eme ki ngi tenene kueha o ukexilu iú sumbala nga fikisile kiá lutanu mba lusamanu.\" Kienhiki, ihi-phe ia mu kuatekesa o kueha o makanha? Muéne u tambuijila: \"Nga tena o kueha o ku buakula mu kaxi ka ku di longa o Bibidia. O vondadi ia ku bhanga ia mesena Jihova, ia ngi suínisa kueha o ukexilu iú.\"\nO KU BUAKULA KU BHANGA KIA IIBHA KU AKUETU\nO dixi di tunda mu kanu dia muthu ua mu buakula ni di tunda mu kaxikalu di bhanga kia iibha ku akuetu. Kioso o dixi didi ki di bokona katé ku muxima ua athu, di bheka kisongo ku izavu ni mauhaxi a mukuá dingi, kala muvu di jibha 600.000 ja athu a ngene ka mu buakula, bhenge-bhenge ahatu ni ana ku bhata. Saí mukanda ua tundu ku Organição Mundial de Saúde, ua dimuna: \"O muthu u tambula o dixi dia makanha di tunda mu kanu dia ió a mu buakula, ka tena ku kala kiambote.\"\n'Zola mukuenu kala ki ua di zola eie-muène.'\nO kuila ua mu londekesa henda ku akuenu ni ku muiji uê se u ta muenhu uâ mu iluezu mukonda dia dixi dia mu tunda mu kanu diê?\nKala kia londekesa Jezú, o kijila kia kaiiadi mu kitumu o ku zola akuetu\nArmen, diiala ua tungu mu ixi ia Arménia, u di lembalala: \"O muiji uami ua ngi bhingile, ua ngi dióndele phala ki ngi buakule dingi mukonda kiki kia kexile mu a bhanga kia iibha. Maji ki ngi xikinine kuila o ukexilu uami ua kexile mu a bhanga kia iibha.\" Muéne u jimbulula ihi ia mu kuatekesa o kueha o ku buakula, muéne uambe: \"O ku di longa o Bibidia ni ku zola Jihova, ia ngi kuatekesa kueha o ku buakula, eme nga mono ué kuila, o makanha ka kexile ngó mu bhanga kia iibha ku muenhu uami maji ni ku athu a ngi zukamene.\"\nANDA ZUBHA O MAKANHA PHALA O MBOTE IA ATHU!\nO kuijiia kua Bibidia kua kuatekesa Olaf, Jayavanth, ni Armen, kueha o ukexilu iú ua iibha ua kexile mu bhanga kia iibha ki kale kua ene ni ku akuâ. Ene kehela o makanha mukonda dia kuijiia kuila, o makanha a bhanga kia iibha ku mukutu. Maji o ia a kuatekesa, o ku zola Jihova ni ku kala ni vondadi ia ku bhanga o ima ia mesena muéne. O valolo ia henda a ilondekesa mu divulu dia 1 Nzuá 5:3, di zuela: \"Kuma o henda ia kuzola Nzambi inhi'íi, o kualuka o ijila iê. O ijila iê-phe ki ia bhonzo ku i aluka.\" Mu kidi, saí ithangana, o kualuka o ijila ia Bibidia ku bhonza kiavulu, maji se o muthu u zola Jihova ni muxima ué uoso ua-nda tena ku bhanga kiki.\nMu kaxi ka kikalakalu kia kuboka ku mundu uoso, Jihova Nzambi ua mu kuatekesa mazunda a athu ku di bhulula ku ubhika ua makanha. (1 Timote 2:3,4) Kua kambe bhofele, bhu kaxi ka Utuminu uê\nSe eie ua mu bhanga nguzu phala kueha o makanha, kana ku bhuila. Mu ku di longa ku zola Jihova ni ku kala ni ibanzelu iê ia lungu ni ku buakula, ua-nda tena ué ku sanga nguzu ia kueha o ukexilu uenhú. O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka kiavulu ku ku bhana kikuatekesu kia tokala kia Bibidia ni ku ki belesela. Dielela kuila se ua mesena o kikuatekesu kia Jihova phala ku di bhulula ku ubhika ua makanha, muéne ua-nda ku bhana o nguzu ni ku tena ku ua bhingi.\n^ kax. 3 O ku buakula makanha bhabha, kulombolola ku a buakula mba ku a xibha bhu kaxi ka phexi, kaxikalu mba maukexilu engi. Maji o itumu io bhane bhabha ia tokala ué kua ió a xakuta makanha mba ima ia mukua ia iibha.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/bibidia-ia-lungu-ni-ku-buakula\/","date":"2018-03-18T04:10:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645513.14\/warc\/CC-MAIN-20180318032649-20180318052649-00726.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1504,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"XINGANEKA kuila eie ua mu kuenda mua vundu. Né muene o dikumbi dia boba kiá thembu, maji ki uala ni uôma, mukonda eie ua mu kuenda ni kandeia kambote bhu maku. Kioso ki u muikina bhoxi u tena kumona kiambote o ima ia kala kupholo. Kioso ki u muikina dingi dikanga u tena kumona kiambote o dikanga dioso di ua-nda kuenda.\nO Bibidia ia difuangana ue ni kandeia kaka. Kala ki tua mono kiá mu milongi kudima o Mak'â Nzambi, a tena ku tu kuatekesa kudibhana ni maka ku muenhu uetu, kala o ibhidi i tuene mu dibhana na-iu ku mundu iú uaiibha. Maji o Bibidia i tu kuatekesa dingi mu maukexilu a mukuá. Iene i tu bhana ue kidielelu kia lungu ni hádia, i tu kuatekesa kumona ni kukaiela o njila i tu bhekela o kutululuka ni kuzediua kua kidi. (Jisálamu 119:105) Kiebhi ki i bhanga kiki?\nTu mone maukexilu aiiadi a londekesa kuila o Bibidia i tu bhana kidielelu kia tokala kia lungu ni hádia: 1 I tu kuatekesa kukala ni kidielelu ku muenhu, ni 2 i tu longa kiebhi ki tu tena kukala ni ukamba u nangenena ni Mubhangi uetu.\n1 KIDIELELU KU MUENHU\nO Bibidia i tu bhana itendelesu ia tokala i tu kuatekesa kudibhana ni ibhidi. Maji o Bibidia ki divulu ngó phala ku tu kuatekesa. Mu veji dia ku tu suínisa ngó ku tala ku ibhindamu ietu, o Bibidia i tu longa kudimona kala tu mbandu ia foto ia dikota. Kiene ngó ki tua-nda tena kuzediua mu kidi.\nXinganeka o kitendelesu kiki kia Bibidia: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) U tena kuxinganeka o kizuua ki ua kuatekesa muthu ua bhindamene kima? Nange uevu kiambote kamba dié ua ku kundu o maka a kexile mu bhita nau ku muenhu? O kuila ki ua divu kiambote mu kukuatekesa muthu kubhita kiambote o kizuua?\nTu divua kiambote kioso ki tu kuatekesa muthu sé kukingila ku tu bhana kima. Sai musoneki uambe: \"Ki bhonza kiavulu muthu kubhana kima sé kukingila kutambula kima kia beta-o-kota, kifua kubhana kima sé kuxinganeka kutambula kisakidilu.\" Maji, kioso ki tu dibhakula phala kukuatekesa muthu—benge-benge ió kala ni kia ku tu vutuila—tu katula mbote. Mu kidi, tu bhanga mbandu ia foto muala athu avulu. Kioso ki tu kuatekesa muthu, tua mu kalakala kumoxi ni Mubhangi uetu. Muene u mona o mbote i tua bhange kala dikongo kua muene. (Jisabhu 19:17) Muene u bhana valolo ku ioso i tu bhanga phala kukuatekesa o athu a bhindama, muene anga u kanena kuvutuila o mbote ietu mu ku tu bhana o muenhu ua kalelaku mu palaízu mu ixi—kiki kidielelu kia dikota!—Jisálamu 37:29; Luka 14:12-14. *\nKia beta-o-kota, o Bibidia i tu longa kuila, tu tena kusanga o kuzediua kua kidi, se tu bheza o Nzambi ia kidi, Jihova. O Mak'â mê a tu tendelesa ku mu bhana o kijingu, ni ku mu belesela ni muxima uetu uoso. (Ndongixi 12:13; Dijingunuinu 4:11) Se tu bhanga kiki, tua-nda bhanga o kima kia beta-o-kota: O kusangulukisa o muxima ua Mubhangi uetu. Mu kiki, muene u tu tangela uixi: \"Dimuka . . . u tanese o muxima uami.\" (Jisabhu 27:11) Mu kiki, xinganeka—kioso ki tu sola kima ni kikuatekesu kia itumu ia Bibidia, tu sangulukisa o muxima ua Tat'etu ia kazola. Mukonda diahi? Mukonda muene ua tu zolo, iu ua mesena kuila, tu katula mbote mu kubelesela o itendelesu iê. (Izaia 48:17, 18) O kuila sai dingi kima kia soko ni ujitu u tuala nau ua kubheza o Ngana ia ngongo ioso ni kukala ni ukexilu u sangulukisa o muxima uê?\n2 UKAMBA NI MUBHANGI UETU\nO Bibidia i tu longa ue kukala ni ukamba uambote ni Mubhangi uetu. Iene iamba: \"Zukamenu kua Nzambi, muène u mi zukama enu.\" (Tiiaku 4:8) Nange tu kala ni phata, se tu tena muene kukala dikamba dia Muteni-ia-ioso, ni Mubhangi ua ima ioso. Maji o Bibidia i tu tangela kuila, se tu 'sota Nzambi' tua-nda \"di bonga-nê\" mukonda \"Muène kana muthu ua mu kala dikanga.\" (Ikalakalu 17:27) O kitendelesu kia Bibidia kia lungu ni kukala dikamba dia Nzambi, ki tu bhangesa kuxikina kuila, ku hádia tua-nda tena kuzediua ku muenhu. Mu ukexilu uebhi?\nXinganeka kiambote: Né muene se tu bhanga ioso, sé-ku muthu mudietu u tena kulenga o nguma ietu isukidila-ku—o kalunga. (1 Kolindo 15:26) Maji Nzambi kene ni dizubhilu. Muene nuka ua-nda fua, mukonda dia kiki, ua mesena kuila, o makamba mê a kala ua ku muenhu katé ku hádia ni hádia. O Bibidia i jimbulula kiambote o kima kia mesena Jihova phala o makamba mê, iene iamba: \"O mixima ienu i di sanze katé ku hadia!\"—Jisálamu 22:26.\nKiebhi ki u tena kukala ni ukamba ua kalelaku ni Nzambi? Suluka mu ku di longa ia lungu ni muene, bhu kaxi ka Bibidia. (Nzuá 17:3; 2 Timote 3:16) Sota o kikuatekesu kia Nzambi phala kutendela kiambote o milongi ia Bibidia. O Bibidia i tu longa kuila, se tu bhinga unjimu 'kua Nzambi,' muene ua-nda tu bhana. * (Tiiaku 1:5) Sota ue ku kumbidila o milongi i u dilonga. Ehela o Mak'â Nzambi kukala \"kandeia ka inama [ié], ni \"muanga u [ku], muikina mu njila.\"—Jisálamu 119:105.\n^ kax. 8 Phala kuijiia dingi ia lungu ni kikanenu kia Nzambi kia muenhu ua kalelaku mu Palaízu, tala o kibatulu 3 kia divulu Ihi i tu Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 13 O Jimbangi ja Jihova, a di bhakula mu kulonga o Bibidia ku athu. Ene a tena ku kuatekesa kutendela kiambote o milongi ia Bibidia. Phala kuijiia dingi ia lungu ni kiebhi kia longa o athu, tua ku dióndo tala o vidiu Kiebhi Kia Longa o Bibidia? Eie u tena kusanga o vidiu íii, mu kijimbuete jw.org, bueta mu mbandu madivulu ni u jikule o mbandu Jividiu.\nNzambi kene ni dizubhilu, muene ua mesena kuila, o makamba mê a kala ua ku muenhu katé ku hádia ni hádia","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/bible-hope-for-future\/","date":"2018-03-22T09:18:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647782.95\/warc\/CC-MAIN-20180322073140-20180322093140-00138.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":948,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA BHEBHULUKA) 2014-11-15\nMu mbandu íii, tu sanga-mu milongi ia 29 ia Kamoxi ndu 1 ua Kauana ua 2015.\nIma iuana i londekesa kuila Jezú a mu fukununa. O ku xikina o difukunukinu dia Jezú ku tu kuatekesa ku bhanga ihi?\nKia ku bhonzele kia ku tanga mu Bibidia o divulu dia Ijila? O milongi ia divulu dia Ijila i tena ku kuatekesa mu ku di zelesa ku ubhezelu uê\nKiebhi o ku dituna o ku xibhaka kua lungu ué ni kudia o kudia kua nguzu?\nO kuila Nzambi u xikina o athu oso a mu bheza ni muxima uoso, né muene se a tokala mu jingeleja jengi?\nKiebhi ki tu tena ku kituka ni ku kolokota ku kala \"mundu ua Nzambi\"?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141115\/","date":"2018-03-20T08:55:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647322.47\/warc\/CC-MAIN-20180320072255-20180320092255-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.433,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ku tunda muiji, kuiza muiji; maji o ixi ia kalé, kiene ki iene kiene.\"\nBhu mesu a Solomá, o mivu i kala o muthu ku muenhu ia tolo mu ku i sokesa ni ukalelu ua ixi. Mu kidi, mu jimidi ja mivu ja bhiti kiá, kueza muiji, kua tundu muiji, maji o ixi í ié hanji katé kiki ni kutena kua ku dikila o mienhu ioso.\nTundé kia bhiti o Ita ia Kaiadi ia Bhiti ku Mundu Uoso, o mundu ua lunguluka kiavulu mu mivu ia kaiela-ku, m'ukulu ndenge. Ku 70 a mivu, o athu ene mu mona izulukutu iavulu ku bhita ku mundu, kála o makalu, mitelembe ia kafuetele mba internete ni ima ia mukuá dingi, o ima íii iene mu bheka ué maka alungu ni kitadi. Athu avulu a zediua, m'ukulu ndenge. O athu ué mu ixi a dibandekesa kiavulu.\nMaji o ima ioso íii iene mu bheka ué maka avulu. Ene mu zuela kuila o ima i bhanga o athu i funhisa o ukexilu ua ixi ua ku kalakala kiambote. Saí jingijiie amba kuma, etu tuala mu kithangana a ki xana Anthropocene, kilombolola o kithangana o athu a beta ku bhanga ima iavulu ia mu buikisa o ixi.\nO Bibidia ia tangele kiá kuila o athu eji 'ku buikisa oxi.' (Dijingunuinu 11:18) Saí athu a di bhuidisa se etu tuala kiá mu kithangana kiki. Ihi dingi ia-nda bhanga o athu phala ku buikisa o ixi? O kuila ka tena dingi ku bhanga kima? O kuila o athu a-nda tena ku lungulula dingi o ixi n'a kale kiambote?\nO KUILA O ATHU KA TENA DINGI KU BHANGA KIMA?\nO kuila o athu ka-nda tena dingi ku lungulula o ixi ni i kale kiambote? Saí jingijiie, kia mona o ixi lelu, amba kuila ka tena ku jimbulula kiebhi kia-nda kala o ixi ku hádia. Mukonda dia kiki, ene a thandanganha mu kuila o kalolo, mavuua ni ima ia mukuá i tena ku bheka malamba ku athu.\nMu kifika, saí kididi ku Antartida, ku thandu dia menha a kalunga kua di zale gelo. Saí athu a xikina kuila mukonda dia muanha ku tema kiavulu ku mundu uoso, o gelo íii i tena ku jila mukonda dia muanha, ki i tena ku di kuata dingi. Kiki ki bhita mukonda o muanha u beta ku thandu dia gelo. Maji kioso o gelo kiia ni ku jila, tu tena ku mona koxi dia menha a kalunga. O menha a kalunga a tema dingi kiavulu, o gelo i jila dingi. Se-ku muthu u tena ku fidisa o kibuikilu kiki. Kienhiki, o menha avula, mukonda dia kiki ki tena ku bheka mavuua ku jimidi ni jimidi ja athu.\nKU BUIKA O IXI\nO athu ene mu banza jindunge javulu phala ku di fikidila se ku moneka kibhidi kia dikota mu ngongo. Ndunge imoxi ia lungu ni ku bandekesa o jimbongo ni ukexilu uambote ua athu, maji a bhanga kiki mu ku buikisa o ixi. Ihi iene mu bhita?\nKala ki bhita ni maka a ku kamba o kitadi ku mundu uoso, o ku buikisa o ixi kua mu di bandekesa dingi. O athu a suluka ni ku katula o jimbongo ja ixi ande dia jimbongo jiji ku kula kiambote. O kuila saí kima kia tena ku bhanga o athu? Saí diiala ngijiie, uambe: \"Etu ki tuejiia kiebhi ki tua tokala o ku langa kiambote o ixi.\" Kiene ki zuela o Bibidia kuila: \"O njila ienda o muthu ki iene bhu lukuaku lua muthu-muène.\"\nKu mbandu ia mukuá, o Bibidia i tu tangela kuila Nzambi, o Mubhangi, ka-nda kuehela o athu ku buika o ixi ietu. O divulu dia Jisálamu 115:16, diambe: \"O ixi-phe, [Nzambi] ua i bhana an'a athu.\" Kienhiki, o ixi ietu, \"ujitu uambote\" ua tundu kua Tata ietu ia diulu. (Tiiaku 1:17) O kuila Nzambi ueji tu bhana kima ki kalakala kiambote maji ki ki nangenena? Kana! Kiki tu ki mona mu ukexilu ua ixi ietu.\nIHI IA MESENA O MUBHANGI\nMu Bibidia o divulu dia Dimatekenu, di tu tangela kiebhi Nzambi kia bhange o ixi ni uhete uoso. Ku dimatekenu, o ixi \"ia kambe ku di umba; kua bhiti kitombe ku thandu dia menha mazongo.\" O Bibidia i tumbula ué kuila a bhange \"menha\"\nO polofeta Izaia m'ukulu, ua soneka ia lungu ni Nzambi kuma ua \"tenene kumba oxi, iu ua i iudika; ua i xikika, ka i'xia kiphulungunzu kia hatu, kana; ua i bhanga phala athu ku tunga-mu.\" (Izaia 45:18) Sé phata, Nzambi ua mesena kuila athu a kala mu ixi ku hádia ni hádia.\nMaji o athu kene mu langa kiambote o ujitu iú uambote, ene mu buika o ixi. Maji né kiki, o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi ki i lunguluka kana. Saí diiala m'ukulu uambe: \"Nzambi ki muthu, kuila u ta makutu. Ki mon'a muthu, kuila u zuela luiadi. Kima kiambe, u kamba ku ki bhanga?\" (Dialuilu 23:19) Kienhiki, Nzambi ka-nda kuehela o athu ku buika o ixi, mu veji dia kiki, o thembu ia zukama kiá ia muéne \"ku buikisa ió oso ene mu kubuikisa oxi.\"\nO IXI—IA-NDA KALA DIBHATA DIETU KATÉ KU HÁDIA NI HÁDIA\nJezú Kristu, mu ku bhanga o diskursu diê, muéne uambe: \"A zediua alenduka, ene a lundula o ixi.\" (Matesu 5:5) Jezú ua jimbulula ué kima kieji bhulula o ixi ku kibuikilu kia ixi. Muéne ua longo o akaiedi'ê o ku samba: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" Kienhiki, o Utuminu ua Nzambi mba o unguvulu uê ua-nda bhangesa kuila o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi, i di kumbidile.\nIa lungu ni ima ia-nda bhanga o Utuminu, Nzambi uambe: \"Kindala ima ioso nga i bhangulula ku ubhe!\" (Dijingunuinu 21:5) O kuila kiki kilombolola kuila Nzambi ua-nda bhanga ixi iéngi? Kana, mukonda o ixi ietu a i bhange ni ku iuka kuoso. Kienhiki, Nzambi ua-nda buikisa 'ió ene mu buikisa o ixi' o jinguvulu ja mundu. Ene a-nda ku a bhingana ku \"diulu diòbhe ni oxi iòbhe\"\nPhala ku zubha o maka ene mu bheka o athu mu ku buikisa o ixi, Nzambi ua-nda bhangulula o ima ioso ia buikisa ene phala o mbote ia athu. O mukua Jisálamu ua soneka ia lungu ni ima ia-nda bhanga Nzambi, muéne uixi: \"Ixi u i zungila, u i tekela; u sueka jimbongo javulu mu mavu.\" Ni dibesá dia Nzambi, o ixi ki ia-nda tema dingi kiavulu mba ku bhusa kiavulu, o ixi ia-nda kituka palaízu iezala ni kudia.\nO ngana Pyarelal, uexile seketa ia Mohandas Gandhi, uexile mutuameni ua ngeleja mu ixi ia Índia, uambe: \"O ixi i bhana ioso ia bhindamena o athu, maji phala o athu akua luímbi o ima íii ki i soko kana.\" O Utuminu ua Nzambi ua-nda batula o maka enhá, mu ku kuatekesa o athu ku lungulula o mixima iâ. O polofeta Izaia, ua sonekene kuila, kioso o Utuminu ua Nzambi ki ua-nda tumina o ixi, o athu \"ka kà bhanga-mu kiaiibha mba phulu ioso-ioso,\" kiki kilombolola ué kuila ka-nda di bhanga kia iibha. (Izaia 11:9) Mu kidi, jimidi ni jimidi ja athu lelu mu jixi joso, a mu di longa kiá o ijila ia iuka ia Nzambi. Ene mu a longa ku zola Nzambi ni akuâ, ku sakidila ni ku langa kiambote o ididi mua tunga ni kuenda kala kia mesena Nzambi, o Mubhangi uetu. A mu a longa ué kiebhi kia-nda kala mu palaízu ku hádia.\nO musoso u tu sanga mu divulu dia Dimatekenu ua lungu ni ibhangelu, ua suku mu kuzuela: \"Nzambi anga u mona ima ioso ia iudika, kuma ia uabha muene kiavulu.\" (Dimatekenu 1:31) Kienhiki, Nzambi ka-nda kuehela kuila athu a buikisa o ixi ietu ia uabha kiavulu. Tu sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila, o ixi ietu a-nda i langa kuala o Mubhangi uetu ua henda, Jihova Nzambi. Muéne ua tange: \"Ixi-phe i xalela ku athu ià a iuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\" (Jisálamu 37:29) O kuila ua-nda kala mua'xaxi ka athu a \"iuka,\" a-nda mona o ixi kala dibhata diâ ku hádia ni hádia.\n^ kax. 3 O izuelu íii ia tundu mu Bibidia mu divulu dia Ndongixi 1:4.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140901\/ku-buika-o-ixi\/","date":"2018-03-20T08:55:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647322.47\/warc\/CC-MAIN-20180320072255-20180320092255-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1345,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kua bhitile kiá 70 a mivu, tundé akua Izalaiele kia vutukile mu mbanza ia Jeluzaleme, maji sai athu akua Izalaiele a kexile hanji mu jimbanza ja mukuá ja Utuminu ua Pélesa. Mu'axaxe kâ, mua kexile o mukunji a muixanene Ejidala, ua kexile mu longa o Kitumu kia Jihova. Ejidala ueza mu kuijiia kuila, o mundu mu Jeluzaleme ki u kexile mu belesela o Kitumu, iu ua mesenene kuia mua kuatekesa. Sobha Artaxexe, mukua Pélesa ua mu tangela, uixi: 'Nzambi ua ku bhana unjimu phala eie kulonga o Kitumu kiê. Ndé, uambata muthu uoso-uoso ua mesena kuia n'eie.' Ejidala uongeka athu oso a mesenene kuia mu Jeluzaleme. Ene a sambe kua Jihova phala ku a langa mu njila, anga a mateka kuenda.\nMu kubhita mbeji jiuana, a bhixila mu mbanza ia Jeluzaleme. O ilamba ia tangela Ejidala, exi: 'Akua Izalaiele a bhukumukina Jihova, ia a kazala ni ahatu a kexile mu bheza jinzambi ja makutu.' Ihi ia bhangele Ejidala? Ku pholo dia mundu uoso, Ejidala ua fukama, iu ua sambe: 'Jihova, eie uene mu bhanga ima iavulu phal'etu, maji tua te kituxi kokué.' O mundu ua diele o ituxi iâ, maji né kiki a kexile mu bhanga hanji ima iaiibha. Ejidala ua solo tufunga ni afundixi phala kuijiia kiambote ihi ia kexile mu bhita. Kioso kia bhiti mbeji jitatu, o athu a ditunu kubheza Jihova a a kaie mu mbanza.\nKua bhitile kuinhi ni kiiadi kia mivu. Bhu kaxi ka mivu íii, o ilumbu ia mbanza ia Jeluzaleme a i tungu dingi. Mu kienhiki, Ejidala ua bhongolola o mundu bhu dikanga dia mbanza phala kua tangela o Kitumu kia Nzambi. Kioso Ejidala kia jikula o divulu, o mundu uemanene. Muene ua ximana Jihova, anga ene a zangula o maku mâ mu kulondekesa kuila a xikina. Ejidala anga ua tange iu ua jimbulula ue o Kitumu, o mundu uexile mu kuívua kiambote. Ene a xikina kuila, a xisa dingi Jihova, anga a didi masoxi. Mu kizuua kia mukuá, Ejidala ua a tangele dingi o Kitumu. Ene a tendela kuila, a tokalele kubhanga o Fesa ia Jibalaka. Ni lusolo, ene a mateka kudisokejeka phala kubhanga o fesa.\nMu sambuadi dia izuua ia fesa, o mundu ua sangulukile kiavulu anga a sakidila Jihova, mukonda dia kubhongolola kiambote o jimbutu. Tundé mu izuua ia Josuué, nuka kua bhitile dingi Fesa ia Jibalaka, kála ióio. Kioso kia bhiti o fesa o mundu ua diongeka dingi, anga a sambe: 'Jihova, eie ua tu bhulula ku ubhika, ua tu disa mu kikangalakata, eie ua tu bhana ue o ixi íii ia fuama. Maji mu veji javulu, ki tua ku belesela. Eie ua tumikisa jipolofeta phala ku tu dimuna, maji ki tua a bhana mátui. Né muene kiki, ua londekesele muanhu. Eie ua bhake kiambote o kikanenu kié kia lungu ni Mbalahamu. Kindala, tua kanena kuila, tua-nda ku ku belesela kiá.' Ene a soneka o kikanenu kiâ, anga o ilamba ioso, Jilevita, ni akunji a te o kidimbu kiâ mu mukanda ua ikanenu iâ.\n\"A beta o kuzediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!\"—Luka 11:28","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/ejidala-ua-longo-o-kitumu-kia-nzambi\/","date":"2018-03-17T13:15:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645069.15\/warc\/CC-MAIN-20180317120247-20180317140247-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":508,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.35,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o ifumbe akexile mu a bukula o inama ande dia kua jibha?\nIa lungu ni kithangana kia kexile mu jibha Jezú ni ifumbe iiadi ku taka, o divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, alondekesa kuila o Jijudé \"a [bhingi] Pilatu a a bukujule o inama, a a katule-ku.\"\nO kitumu kia Jijudé kia zuelele kuila, o kimbi kia kifumbe kia fuile ku taka, 'ki ki tokalele ku xala bhulu dia taka, kana.' (Matendelelu 21:22, 23) O Jijudé nange akexile mu kumbidila uá o kitumu kiki katé ku ió a a jibhile ku taka ku akua Loma. Kienhiki, o ku bukula o inama ia athu enhá, ia kexile mu fuisa o muthu ni lusolo luoso ni ku bhangesa kuila a mu funda ande dia kizuua kia Sábhalu.\nMu ku jibha, o ifumbe akexile mu a phaphela ku taka ni ku a phaphela ni jipheleku bhu maku ni inama iâ. Kioso kia kexile mu imanesa o taka, ene a kala mu divua ndolo iavulu mukonda o pezu iâ ioso i kala mu jipheleku jojo. Phala ku bhuima, ene a tokalele ku di sunga bhulu. Maji se o inama a i bukuile, ene keji tena ku bhanga kiki. Kienhiki eji fua mukonda dia ku kamba o ku bhuima\nKiebhi o masoladi kia kexile mu luua ni mbalafunda?\nO mbalafunda, o uta ua kuatekesa Davidi ku jibha o dizonda Ngoliia. Nange Davidi ua di longo o ku luua ni uta iú mu undenge uê kioso kia kexile mu kuinga o jimbudi.\nO mbalafunda ia kexile mu londekesa ué o ixi ia Ijitu ni Asídia m'ukulu kioso kia kexile mu soneka o Bibidia. O uta iú uexile kala jibela ja kibha mba ditele a di kutile ni ngoji jiiadi. O mukua ku loza ni mbalafunda íii u ta-mu ditadi dia 5 mba 7.5 a ji sentimetulu mu ku koma, o mu ku nema, dia kexile mu nema 250 a ji kilograma. Kienhiki-phe, o disoladi di nhunga o mbalafunda bhulu ni ku takula ngoji imoxi, o ditadi anga ditunda ni nguzu iavulu ni kuia kuoso kua lozela o disoladi.\nKu Oriente Médio a kande-ku makungu ia a sange-ku matadi akexile mu a ta ku jimbalafunda mu kithangana kia ita m'ukulu. O masoladi akexile ni uhete a lozele matadi akexile mu tula dikanga ku 160 mba 240 a ji kilómetulu ku ola. Akua ku tokuesa o Bibidia ka xikina kuila o ji mbalafunda jexile kala mifula, maji tua tokala kuijiia kuila o ji mbalafunda jexile mu jibha muéne.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/eie-ua-kijidile\/","date":"2018-03-17T13:15:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645069.15\/warc\/CC-MAIN-20180317120247-20180317140247-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":407,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o kukamba kusukula o maku, kuexile kituxi phala o jinguma ja Jezú?\nO jinguma ja Jezú ja kexile mu longolola Jezú ni maxibulu mê, mukonda dia ima iavulu, kála o kukamba kusukula o maku ande dia kudia. O Kitumu kia Mozé Kia jimbulula o ima i bhangesa o muthu kukasana. Mu kifika, se o muthu u kala ni kibhubhe kia masu mba kia manhinga, u kala ni dibhute, u kuata o kimbi kia muthu mba kia kiama, muéne u kasana. O Kitumu kia jimbulula ué ima ia tokalele kubhanga o muthu phala kuzela dingi. Muéne ua tokalele kubhana sata, ku disukula mba ku di lunduluila menha.—Ijila, Ibatulu 11-15; Dialuilu, kibatulu 19.\nO jimesene ja Jijudé a bandekesa ué o ijila iâ mu itumu íii. Saí divulu dia zuela kuila, o jimesene jiji ja bandekesa dingi ijila iéngi, mua tumbula o ima ioso i tena kuxidisa o muthu, ni kiebhi o muthu iú u tena ku sambukisa akuâ. Ene a tumbula ué o ima ia tokalele kuxila, ni ima ki i tokalele kuxila. A zuela ué o ima ia tokelele kubhanga o muthu, phala kuzela dingi.\nO jinguma ja Jezú, a muibhula: \"Phala-hi jixibulu jé ji kamba kukuata kijila kia akulu-a-ndamba, adia ni maku maxidi?\" (Marku 7:5) O Jifalizeu jojo, ka kexile mu zuela ia lungu ni kusukula o maku ande dia kudia. Ene a bhangele kijila kia kuila, ande dia muthu kudia, a tokalele ku mu lunduluila menha bhu maku. O divulu di tua tange kiá kudima dia zuela u�� kuila, o jimesene \"a zuelele ué o itutu mua tokalele kuta o menha, o menha a tokalele ku a ta mu kitutu, o muthu ua tokalele ku lunduluila o menha, ni kiebhi kia tokalele kua lunduluila bhu maku.\"\nKiebhi Jezú kia kexile mu mona o itumu ioso íii ia bhangele o jimesene jiji? Muéne ua tangela o atuameni a Jijudé, uixi: \"Mu akua mangonha! Izaia kidi kiê kia mi soneka enu, uixi: Nzambi uambe kuma: Athu iá a ngi xila ngó ni mizumbu iâ, maji mixima iâ-phe ia ngi kala kua lebha. A ngi bheza-phe ngó makutu ni kulonga ijila ia tumu ngó athu, kala Nzambi muène ua i tumu. Enu mu-xa kitumu kia Nzambi.\"—Marku 7:6-8.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-bhebhuluka-kakuinhi-2016\/kijila-kia-kusukula-o-maku\/","date":"2018-03-21T19:17:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00606.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":364,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Mu dié, ujitu uebhi ua dikota ua tu bhana Nzambi?\nTanga: Nz 3:16\nZuela: O Mulangidi iú, u jimbulula se mukonda diahi Nzambi ua tumikisa Jezú mu ixi, phala kufua mukonda dietu ni kiebhi ki tu tena ku londekesa o kisakidilu kietu ku ujitu iú.\nO UTUMINU UA NZAMBI IHI?\nKibhuidisu: [Londekesa o mbandu ia dianga ia kamukanda.] Kiebhi ki ueji tambuijila o kibhuidisu kiki? O kuila o Utuminu ua Nzambi kima kiala ku muxima ué? Kizuelu ngó? Inga unguvulu ua diulu?\nTanga: Da 2:44; Iz 9:6, nota.\nZuela: O kamukanda kaka, ka jimbulula ihi ilombolola o Utuminu ua Nzambi phala eie.\nKIXANU KIA LEMBALASA\nZuela: Tua mu bhana o kamukanda kaka, phala o lembalasa. [Bhana o kamukanda.] Mu kizuua kia 11 kia mbeji ia Kasamanu, mazunda ni mazunda a athu ku mundu, a-nda lembalala o kufua kua Jezú, ni kuívua o diskursu dia Bibidia, dia-nda tu jimbulula se kiebhi o kufua kuê ku tu kuatekesa. O kididi ni kithangana tu ki sanga mu kamukanda kaka. Tua mesena kuila eie u kala kumoxi n'etu.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2017-mwb\/Ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-24T10:32:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00212.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":187,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Falaó kiévu kuila akua Izalaiele a xisa o ixi ia Ijitu, ua lungulula o ibanzelu iê ia kua eha kutunda. Ua tumina o masoladi mê: 'Zenu ni makalu oso a ita, phala tua kaiele! Ki tua tokala kua eha kutunda bhabha.' Muene ni masoladi mê, a kaiela akua Izalaiele.\nJihova ua kexile mu kuendesa o mundu uê, bhu kaxi ka philadi ia dituta mu muanha, ni bhu kaxi ka philadi ia túbhia mu usuku. Muene ua endesa katé ku Kalunga ka Kusuka, iu ua tangela kuila a kala mu ibuka-ibuka.\nMu kienhiki, akua Izalaiele a mono Falaó ua kexile mu kuiza ku dima diâ. Ene a kexile bhu kanjila kajokota, ku pholo o Kalunga ka Kusuka, ku dima o masoladi akua Ijitu. Ene a dikola kua Mozé: 'Etu tua fuó! Sembele se tua kexile ku ixi ia Ijitu.' Mozé uambe: 'Ki mu kale ngó ni uôma. Emanenu phala mu mone kiebhi Jihova kia-nda tu bhulula.' Mozé ua dielele kua Jihova, ki kidi?\nJihova uambela akua Izalaiele phala kumateka o kuenda. Mu usuku uenhó, Jihova ua katula o dituta iu ua di tula bhu kaxi ka akua Izalaiele ni akua Ijitu. Ku mbandu ia akua Ijitu kua kexile kitombe. Maji ku mbandu ia akua Izalaiele, kua kexile mukengeji.\nJihova uambela Mozé phala kusununa o lukuaku luê mu kalunga. Anga Jihova ua bhangesa kubhusa kitembu kia dikota usuku uoso. O kalunga ka di uanuna mu mbandu jiiadi anga bhu jikula njila mu kaxi ka kalunga. O jimidi ni jimidi ja mundu ua Izalaiele a bhiti mu kaxi ka kalunga ka kukuta.\nO masoladi a Falaó, a kaiela akua Izalaiele katé mu kaxi ka kalunga. Anga Jihova ua bhangesa o masoladi kukala mu kavuanza. O malola exile mu kuika o makalu mâ. O masoladi a dikola: 'Tu lengienu! Jihova ua mua bhângela.'\nJihova anga uambela Mozé: 'Sununa o lukuaku lué mu kalunga.' Kalunga anga ka vutuka ni nguzu bhu kididi kiê, anga a a bobesa mu menha. Falaó ni masoladi mê moso, afu. Ki ku subhuka muthu.\nKu sambua dia mukua dia kalunga, o akua Izalaiele a ximana Nzambi ni muimbu: 'Tuimbila Jihova, kuma muéne ua di jingisa kinené; ni kabalu ni iú ua sambela-ku ua a texe mu menha.' Kioso o mundu ki ua kexile mu kuimba, o ahatu akexile mu kina ni kuxika jingoma. Mu kidi o mundu uoso ua sangulukile, mukonda a a bhulula ku hadi ioso.\n\"Uila kiki, tu kolokotienu ni kuila: 'Ngana muène mukuatekexi uami, eme ki ngi kala ni uoma. Hé muthu u ngi bhanga-hi?'\"—Jihebeleu 13:6","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/kubatula-mu-kaxi-o-kalunga-ka-kusuka\/","date":"2018-03-17T07:29:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00753.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":419,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jona Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jona O ima i tu sanga mu divulu dya Jona, ya lungu nyi yoso ya bhite nyi polofeta ya Jihova. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jona Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jona https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071976\/univ\/art\/1001071976_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-jona\/","date":"2018-03-24T08:26:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00159.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9993386269,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9993386268615723}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.188,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Phang'etu ia kazola:\nKala ki ua kijiia, o Bibidia divulu di zuela ia lungu ni athu. Mu Bibidia muala misoso ia athu exile ji fiiele, maiala ni ahatu, a di bhanene ni ibhidi kála etu lelu. Ene 'akexile mu divua uá kála etu.' (Tiiaku 5:17) Amoxi a kambele nguzu ia kukolokota mukonda dia ibhidi. A mukuá a divuile kia iibha ku muxima mukonda dia ima ia iibha ia zuelele o jindandu jâ mba iévu ku jiphange mu kilunga. Athu a mukuá a di tatela mukonda dia ima ia iibha ia bhangele m'ukulu.\nO kuila o athu enhá a xisa o ubhezelu ua Jihova? Kana. Avulu exile kála o mukua Jisalamu ua sambe: \"Ku nga tundu nga jimbila kala o mbudi; selevende ié ngana, mu sote; kuma itumu ié ki nga i jimbi kana.\" (Jisálamu 119:176) O kuila eie ué kiene ki u banza?\nJihova ka jimbi o jiselevende jê ja xisa o kilunga. Maji muéne u a zukama—saí ithangana muéne u bhanga kiki bhu kaxi ka jiselevende jê mu kilunga. Mu kifika xinganeka, kiebhi Jihova kia kuatekesa o selevende iê Jobe, ua bhiti mu mavuua avulu—ua xala sé jimbongo, ua fundu an'ê oso, iu ua kuata uhaxi ua dikota. Jobe uevu ué izuelu ia iibha ku makamba mê a tokalele ku mu kuatekesa. Maji muéne ka bhana dikunda kua Jihova, sumbala saí kithangana muéne ka kexile mu xinganeka kiambote. (Jobe 1:22; 2:10) Kiebhi Jihova kia kuatekesa Jobe ku xinganeka kiambote?\nJihova ua kuatekesa Jobe mu ku tumikisa Edihu, uexile ué selevende iê. Kioso Jobe kia zuela ioso ia mu kexile ku muxima, Edihu uevu ioso, kiki kia mu bhangesa o kuzuela. Ihi ia zuela muéne? O kuila ua mu tatela mba ua mu bhangesa kudivua kuila muéne ua kexile ni kikuma? O kuila ua mu kuatesa jisonhi? O kuila Edihu ua di zangeleka kuila, muéne ua beta-o-kota o Jobe ndenge? Kana! Ni kikuatekesu kia nzumbi ia Nzambi, Edihu uambe: \"Tala, eme ué nga tundu kua Nzambi kala eie; eme uami ué a ng'umbu ni mavu.\" Edihu ua tululukisa Jobe: \"Mukonda dia kiki, ki ngi ku bhekela uoma, mba o lukuaku luami lu ku nemena ku thandu diê.\" (Jobe 33:6, 7) Mu veji dia kuvudisa dingi o malamba a Jobe, Edihu ni henda ioso ua mu bhana milongi iambote ni kikuatekesu kia bhindamene mu kithangana kieniókio.\nTua ku dióndo, ijiia-kiu kuma, o kadivulu kaka tua ka bhange ué ni ukexilu uenhú. Kia dianga, tuevu o jiphange a xisa o kilunga, etu tua soto kuijiia kiambote o ibhidi ia bhiti na-iu. (Jisabhu 18:13) Kaiadi, tua sambe etu tua tokuesa mu Mikanda Ikola misoso ilondekesa kiebhi Jihova kia kuatekesa o jiselevende jê m'ukulu, mu ibhidi kála i tuene mu bhita na-iu lelu. Mu ku suka-ku, tua sokesa o misoso íii ia Mikanda Ikola ni misoso ia jiphange jetu lelu, etu tua bhange o kadivulu kaka. Ni henda ioso tua ku bhingi, tanga kiambote o kadivulu kaka. Tua ku dióndo, tambula o umenekenu uetu ua henda.\nKibuka Kia Utuminu Kia Jimbangi ja Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/jihova-kene-mu-jimba-o-abhezi-i%C3%AA\/","date":"2018-03-20T23:57:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.84\/warc\/CC-MAIN-20180320224824-20180321004824-00760.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":492,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o athu a bhanga ima ia iibha?\nO athu a mesena kukala athu a tululuka, akua kidi, athu a bhanga mbote. Maji mukonda diahi tuene mu mona o ujibhangânga ni ima ia mukua ia iibha? Tuene mu kuivua njimbu ia iibha ku mundu uoso. O kuila saí muthu uene mu funhisa o athu ku mundu kubhanga ima ia iibha?\nO kuila Nzambi muéne ua te ku mixima ia athu kubhanga ima ia iibha? Kana, Jihova ua bhange o athu mu kidifuanganu kiê, ni vondadi ia kukaiela o ifua iê kála o henda. (Dimatekenu 1:27; Jobe 34:10) Maji Nzambi ua bhange ué o athu ni ufolo ua kusola o ima ia uabha mu ia iibha. Kioso o jitata jetu ja dianga kia solo kubhanga o kima kia iibha, ene a ditunu kuivua Nzambi, mukonda dia kiki a kituka akua ituxi. Etu tua lundula o kituxi kiâ.\nO kuila o kuiibha kua-nda bhua?\nNzambi ua mesena kuila tueha o ukexilu uetu ua kubhanga ima ia iibha. (Jisabhu 27:11) Mukonda dia kiki muéne u tu longa kiebhi ki tu tena kueha kubhanga ima ia iibha phala tu tene kuzediua. Maji lelu ki tu tena hanji ku kaiela o henda ia Nzambi mu ukexilu uoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/evil\/","date":"2018-03-19T05:59:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646375.29\/warc\/CC-MAIN-20180319042634-20180319062634-00368.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kasamanu 2015 | Ua Mesena ku di Longa o Bibidia?\nMazunda ni mazunda athu ku mundu uoso ua mu di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova se ku futa kima. Ijiia kiebhi ki u tena ku di longa ué.\nCOVER SUBJECT\nUa zuelele kiá 'Ki ngala ni kithangana,' mba \"ngala ni ima iavulu phala ku bhanga?\"\nIjiia o itambuijilu ia dinake dia ibhuidisu iene mu bhanga kiavulu o athu ia lungu ni ku di longa o Bibidia.\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nKioso o dixibulu kia kituka o mulongexi o mulongexi kia kituka dixibulu, Doris Eldred ua sange o itambuijilu ia ibhuidisu ia lungu ni muenhu.\nO mukanda ua Rylands ua divulu dia Nzuá, uene o mukanda uo kulu ua Bibidia, ua Mikanda ia Ngeleku a u sange kiá katé lelu.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nAthu avulu a bhanga o fesa ia uvualukilu ua Jezú mu Natale ni difukunukinu diê mu Phasu. Maji mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a lembalala o kufua kua Jezú\nKikalakalu kiahi kia kexile na-kiu o kabhitangu ka masoladi a Loma? Mu ukexilu uebhi o malumuenu okulu ka difu ni a lelu?\nO kuila hádia o athu a-nda di zola mudiâ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150401\/","date":"2018-03-17T13:20:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645069.15\/warc\/CC-MAIN-20180317120247-20180317140247-00174.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.35,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ima ioso iala ni kithangana kiê.\" —NDONGIXI 3:1.\n1, 2. Ihi iene mu mona o tufunga tua ilunga mu ilunga iavulu?\nO KIÔNGE kia tufunga ni kafunga ka ilunga, kia kexile kiá ku disukilu. O kafunga ka ilunga ua tonginina kiambote o jiphange, henda ia mu kuata, mukonda dia kikalakalu kiavulu kia kexile mu bhanga. Saí iá, a kexile kiá mu kitala kia tat'ê. Maji bhua kexile maka exile mu thandanganhesa kiavulu o kafunga ka ilunga. O kafunga ka ilunga ua a ebhula: \"Jiphange, ihi i muene mu bhanga, phala ku longa o jiphange ja maiala n'a kale ni ikalakalu mu kilunga?\" O jiphange ejidile kuila, kioso o kafunga ka ilunga kia a kundile mu veji ia sukina, muéne ua a suínisine ku katula ithangana ia ku longa akuâ. Saí kafunga mudiâ, ua tambuijila: \"Etu ki tua bhange ioso i tua tokalele o ku bhanga.\" O tufunga tuoso a xikina.\n2 Se eie u kafunga, nange kiene ué ki ueji tambuijila. O tufunga tua ilunga a mona kuila, o tufunga a tokala ku longa o minzangala ni adiakimi, phala ku kuatekesa o kilunga. Saí bhabha, ki bhonza kiavulu ku bhanga kiki. Mukonda diahi?\n3. (a) Kiebhi o Bibidia ilondekesa kuila, kima kiambote ku longa akuetu ni mukonda diahi etu oso tua tokala ku bhana valolo ku kikalakalu kiki? (Tala ku luiji.) (b) Mukonda diahi saí bhabha, ki bhonza phala kafunga ku longa o jiphange?\n3 Mukonda u kafunga, eie uejiia kuila, kima kiambote ku katula kithangana phala ku kuatekesa o jiphange ja mala. * (Tala ku luiji.) Eie uejiia ué kuila, kua bhingi dingi jiphange ja mala phala ku kuatekesa ku kolesa o kilunga, ni ku kuatekesa o ilunga ia ubhe ku hádia. (Tanga Izaia 60:22.) O Bibidia i longa kuila, enu mua tokala \"kulonga akuâ.\" (Tanga 2 Timote 2:2.) Saí bhabha, ki bhonza kiavulu ku kala ni kithangana phala ku bhanga kiki. Eie ua tokala ku kalakala ku salu, ni ku suua o ibhindamu ia muiji uê. Eie ua tokala ué ku langa o ikalakalu iê mu kilunga, ni ku batula o maka a mukuá a moneka. Kuma kuene kikalakalu kiavulu, tua-nda di longa se mukonda diahi kima kiambote ku katula kithangana phala ku longa o jiphange.\nKUA BHINGI KU BHANGA LUSOLO MU KU LONGA\n4. Mukonda diahi saí bhabha, ki bhonza kiavulu phala o tufunga ku sanga kithangana kia ku longa o jiphange?\n4 Mukonda diahi ki tena ku bhonza ku sanga kithangana phala ku longa o jiphange ja maiala mu kilunga? Saí athu a xinganeka: 'Saí maka mu kilunga a tokala ku dianga ku a batula ni lusolo. Né muene se ki Ngi longa akuetu kindala, phala ku tambula ikalakalu, o kilunga ki kia-nda kala ni ibhindamu.' O kuila o kiki, kidi? Saí maka a mukuá a bhingi muéne ku a suua ni lusolo. Maji se u laleka kiavulu ku longa o jiphange ja maiala, o kilunga kia-nda kala ni ibhindamu iavulu.\n5, 6. Ihi i tu tena o ku di longa mu kifika kia muendexi ua dikalu, ni kiebhi muéne kia tena ku bhangesa o dikalu ku nangenena? Kiebhi o maka iá, tu tena ku a sokesa ni ku longa o jiphange mu kilunga?\n5 Xinganeka mu kifika kiki. Phala o dikalu ku nangenena, o muendexi uejiia kuila, ua tokala ku lungulula o maji mu ithangana ia tokala. Mu kiki, muéne u tena kuijiia se kua bhingi dingi ku ta kazolina mba kana, mukonda se u kamba ku ta kazolina ku dikalu, diene ki dia-nda kuenda. Nange muéne u tena ku banza ku lungulula o maji mu ola iéngi, se uala ni ima iavulu phala ku bhanga, mukonda muéne uejiia kuila, o dikalu dia-nda tena hanji kuenda tu ithangana. Maji kiki, ki tena ku kala kiluezu kia dikota. Se o muendexi u kamba ku lungulula o maji mu kithangana kia tokala, mu kithangana kioso-koso, o dikalu di tena ku zanganha. Mu kiki, muéne ua-nda zanga dingi kithangana ni kitadi kiavulu phala ku iudika o dikalu. O kifika kiki, ki tu longa ihi?\n6 O tufunga, a tokala ku batula o maka a moneka ni lusolo. Se ka ki bhange, o kilunga kia-nda kala ni maka. Kála o muendexi ua dikalu ua tokala ku ta kazolina mu dikalu mu ola joso, o tufunga a tokala 'ku sola o ima ia beta-kota.' (Filipe 1:10) Maji saí tufunga, a tena ku kala ni ikalakalu iavulu ia ku bhanga, mu kiki, kala ni kithangana phala ku longa o jiphange ja mukuá. Kiki kia soko ni ku kamba ku ta maji ku dikalu. Se o tufunga a laleka ku longa o jiphange, mu ku bhita thembu, a-nda mona kuila, mu kilunga ki muala jiphange ja soko, a tena ku langa kiambote o ikalakalu.\n7. Kiebhi ki tua tokala ku mona o tufunga a katula kithangana phala ku longa o jiphange ja maiala?\n7 Ki mu tokala ku banza kuila, o ku longa o jiphange ja maiala, ki kima kia tokala ku kala ku pholo. O tufunga a mesena o mbote ia kilunga a kala ni kithangana kia ku longa akuâ, jiselevende ja unjimu. Mu kiki, a kala ni valolo iavulu bhu pholo ia jiphange jâ ja maiala ni ja ahatu. (Tanga 1 Phetele 4:10.) Mbote iahi i tena ku katula o kilunga?\nKATULA KITHANGANA PHALA KU LONGA\n8. (a) Mukonda diahi o tufunga a tokala ku longa o jiphange ja maiala? (b) Kikalakalu kiahi kiala na-kiu o tufunga a sidivila mu ilunga muala ibhindamu iavulu? (Tala o kaxa \"Kikalakalu Kia Bhingi ku ki Bhanga ni Lusolo.\")\n8 Katé muéne ni jiphange ala kiá tufunga mu mivu iavulu, a tokala kuijiia ni ku xikina kuila, kioso ene kiaia ni ku kuka, kanda tena dingi ku langa o ikalakalu ia kilunga kala kiene mu langa lelu. (Mikeia 6:8) O tufunga a tokala kuijiia ué kuila, \"o ibatu ni jithembu,\" ji tena ku a fidisa ku kala ni kithangana kia soko phala ku langa kiambote o ikalakalu iâ. (Ndongixi 9:11, 12; Tiiaku 4:13, 14) Mu kiki, mukonda dia henda iâ ku mundu ua Jihova, o tufunga a bhanga ioso phala ku longa o minzangala mu kilunga, o ima ia di longo ku mivu iavulu.—Tanga Jisálamu 71:17, 18.\n9. Ima iahi ia-nda bhita ku hádia, i bhangesa ku longa o jiphange ja maiala?\n9 O tufunga a longa akuâ, ala ni valolo iavulu mukonda, o nguzu ia bhanga, i kuatekesa ku suínisa o kilunga. Kioso kia longa, ene a bhangesa kuila, ku kala dingi jiphange javulu ja maiala phala ku kuatekesa o kilunga ku kala kumoxi, ni ku kolokota ku kala fiiele kua Nzambi. Kua bhingi muéne ku bhanga kiki, mu izuua íii isukidila-ku, benge-benge mukonda dia hadi ia dikota ia zukama. (Izekiiele 38:10-12; Mikeia 5:5, 6) Mu kiki, tufunga, tua mi dióndo, tundé lelu, mateke-nu kiá ku longa o jiphange ja maiala izuua ioso.\n10. Phala ku kala ni kithangana kia ku longa o jiphange, nange ihi ia tokala ku bhanga o kafunga?\n10 Etu tuejiia kuila, eie uala ni ikalakalu iavulu ia ku bhanga, mukonda ua mu langa ikalakalu iavulu mu kilunga. Mu kiki, nange kua bhingi ku sota kithangana phala ku bhanga o ikalakalu iê, ni ku katula ué kithangana phala ku longa o jiphange ja maiala. (Ndongixi 3:1) Mu ku bhanga kiki, eie ua mu katula mbote mu kithangana kiê, kiki kia-nda bhangesa o kilunga ku katula mbote ku hádia.\nSOKEJEKA KIAMBOTE O IMA\n11. (a) Kima kiahi ki tua mono mu jindunge ja bhana o tufunga, sumbala a tungu mu jixi ki ji difu? (b) Kala kilondekesa o divulu dia Jisabhu 15:22, mukonda diahi kima kiambote ku di longa o jindunge ja tufunga tua mukuá?\n11 Ku mivu ia bhiti, ebhudisa tufunga ene mu di tunda kiambote mu ku longa o jiphange ja maiala, se ihi iene mu bhanga phala ku di tunda kiambote. * (Tala ku luiji.) Sumbala a tungu mu ididi ki i difu, maji o jindunge ja bhana, jene jimoxi. Kiki kilombolola ihi? O ilongesu íii ia Bibidia, phala o maxibulu a 'ididi ioso ni ia ilunga ioso.' (1 Kolindo 4:17) Mu kiki, mu milongi íii ni ia kaiela, tua-nda di longa o jindunge ja bhana o tufunga tutu. (Jisabhu 15:22) O jiphange ala ni kikalakalu kia ku longa, tua-nda ku a exana alongexi, o jiphange a tambula o milongi tua-nda ku a exana maxibulu.\n12. Ihi ia tokala o ku bhanga o mulongexi, ande dia ku mateka ku longa ni mukonda diahi?\n12 Kia dianga, o mulongexi ua tokala ku di longa ni ku sokejeka kiambote o ima. Mukonda diahi kima kiambote ku bhanga kiki? Mu kifika, o mukalakadi u kuna o jimbutu, ua tokala ku pelepalala kiambote o mavu, kiene kimoxi ué, o mulongexi ua tokala ku pelepalala kiambote o muxima ua dixibulu ande dia ku mu longa o jindunge ja ubhe. Mu kiki, kiebhi o mulongexi kia tena ku sokejeka kiambote o ima phala ku longa o dixibulu? Muéne u tena ku kaiela o phangu ia polofeta Samuuele, mulongexi uexile ni uhete ua ku longa.\n13-15. (a) Ihi ia zuela Jihova kua Samuuele? (b) Kiebhi Samuuele kia pelepalala o muxima ua Saúlu phala ku bhanga o kikalakalu kia ubhe? (Tala o foto ia dianga.) (c) Mukonda diahi o musoso ua Samuuele uala ni valolo phala o tufunga lelu?\n13 Saí kizuua mu 3.000 ja mivu ku dima, Jihova ua zuela kua polofeta Samuuele: 'Mungu mu kumbi kala didi, nga-nda ku ku tumikisa muthu, mukua'xi ia Bejamí, eie-phe u mu unda ni maji, phala a kale mutuameni ua mundu uami Izalaiele.' (1 Samuuele 9:15, 16) Samuuele ua mono kuila, ki muéne dingi ueji kuendesa o kifuxi kia Izalaiele, ni kuila Jihova ua mesenene kuma, muéne u sola muthu uéngi phala kuendesa o mundu. Mu kiki, phala ku pelepalala kiambote o muthu ueji kuendesa o mundu, Samuuele ua soto ndunge phala ku mu kuatekesa.\n14 Mu kizuua kia mukuá, Samuuele ua di sange ni Saúlu, Jihova anga u zuela kua Samuuele \"Muthu iú muene.\" Tundé mu kithangana kieniókio, Samuuele ua xinganekene o ku bhanga o ndunge ia sotele muéne. Muéne ua soto o kithangana kia tokala phala ku di zuelesa ni Saúlu. Samuuele uexana Saúlu ni jiselevende jê, phala kudia nê kumoxi, iú ua a xikamesa mu ididi ia ukota ni ku a bhana o jimbandu ja beta kota ja xitu. Samuuele uambe: \"Tambula-iu u i die, mukonda eie muene a ku bhakela-iu, phala mu kumbi didi di tua xindi.\" Kia zubha kudia, Samuuele uexana Saúlu phala kuia ku bhata diê. Kioso kia kexile mu kuenda, akexile mu di zuelesa ni ku sanguluka kuoso. Kioso kia bhixila mu inzo ia Samuuele, a bande ku thandu dia inzo, anga Samuuele \"u di kunda ni Saúlu bhu thandu dia'nzo,\" kia zubha ku di kunda ai mu zeka. Mu kizuua kia mukuá, Samuuele ua undu Saúlu, ni ku mu bhana nzobole, ni ku mu bhana dingi itendelesu. Kia zubha ku bhita o ima íii, Saúlu anga uia, muéne ua kexile polondo phala ku di bhana ni ima ieji kuíza ku pholo.—1 Samuuele 9:17-27; 10:1.\n15 Samuuele ua undu Saúlu phala ku kala mutuameni ua kifuxi. Kiki, ki ki difu ni ku longa phange phala ku kala kafunga mba múkuatekexi ua tufunga mu kilunga. Maji né kiki, o tufunga a tena ku di longa madisá avulu, mu ukexilu ua Samuuele ku pelepalala o muxima ua Saúlu. Tua-nda di longa madisá aiadi.\nALONGEXI ALA POLONDO, MAKAMBA AMBOTE\n16. (a) Kiebhi kia divu Samuuele kioso akua Izalaiele a bhingi sobha? (b) Ihi ia bhange Samuuele kioso Jihova kia mu tumu ku unda Saúlu?\n16 Kalenu polondo, ki mu kale ni hele. Kioso Samuuele kiévu kuma, o akua Izalaiele a mesenene ku kala ni sobha, muéne ua divu kia iibha. (1 Samuuele 8:4-8) Mu ithangana itatu, Jihova ua mu tumina kuívua o mundu, mukonda Samuuele ka mesenene ku a bhana sobha. (1 Samuuele 8:7, 9, 22) Sumbala Samuuele ua kexile mu divua kiki, maji muéne ka kexile ni difuba, né njinda ia muthu ueji kituka o mutuameni ua mundu. Kioso Jihova kia mu tumina ku unda Saúlu, Samuuele ka kexile ni hele. Muéne ua belesela ni muxima uoso, ka ki bhange ngó mukonda dia kuila, a mu tumu, maji ua ki bhange mukonda dia henda iê kua Jihova.\nAlongexi, katule-nu kithangana phala ku kala kumoxi ni dixibulu\n17. Kiebhi o tufunga kia kaiela o phangu ia Samuuele ni kisangu-sangu kiahi kia kala nakiu?\n17 Saí tufunga, ene mu kaiela o phangu ia Samuuele mu ku longa o jiphange ni henda ioso. (1 Phetele 5:2) O tufunga tutu tua henda, ala polondo phala ku kuatekesa akuâ, ene kala ni uôma ua ku longa ku maxibulu mu kilunga o ikalakalu iejiia ene, ia bhanga mu kilunga. Mu veji dia kiki, ene a mona o jiphange jiji, kala \"akuatekexi a ngalasa,\" a-nda ku a kuatekesa ku langa o ibhindamu ia kilunga. (2 Kolindo 1:24; Jihebeleu 13:16) O tufunga tutu tua henda, a uabhela kiavulu ku mona o maxibulu ku bhakula o uhete uâ, phala ku kuatekesa o mundu ua Jihova.—Ikalakalu 20:35.\n18, 19. Kiebhi o kafunga kia tena ku pelepalala o muxima ua dixibulu phala ku mu longa, ni mukonda diahi kima kiambote ku bhanga kiki?\n18 Sota ku kala dikamba, mu veji dia ku kala ngó mulongexi. Kioso Samuuele kia di sange ni Saúlu mu veji ia dianga, muéne ueji tena ku mu unda kiá ni lusolo, kala sobha mu ku mu lunduluila o maji ku mutué. O sobha ia ubhe eji mu unda mu kithangana kieniókio, maji muéne keji kala polondo phala kuendesa o mundu ua Nzambi. Mu veji dia ku bhanga kiki, Samuuele ua katula kithangana, phala ku pelepalala o muxima ua Saúlu, phala muéne ku ditunda kiambote mu kikalakalu kiki kia ubhe. Ande dia Samuuele ku unda Saúlu, ene adile hanji kumoxi, endele kumoxi ni ku di zuelesa mu kithangana kiavulu, ni ku nhoha. Samuuele ua soto o kithangana kia tokala phala ku unda o sobha ia ubhe.\n19 Kiki kiene kia tokala ku bhita lelu. Ande dia ku mateka ku longa o phange, o kafunga ua tokala ku bhanga ioso phala ku kala ni ukamba uambote ni muéne. O kafunga, ua tokala kuijiia kiambote o ukexilu ua dixibulu ni ijila iê, phala ku mu bhangesa ku divuua kiambote. Mu kiki, kididi kioso-kioso ki ua tungu, se u katula kithangana phala ku kala kumoxi ni dixibulu, muéne ua-nda mona kuma, eie u mu bhana valolo. (Tanga Loma 12:10.) Sé ku phata kuila, o maxibulu a-nda sakidila o henda i uene mu a londekesa.\n20, 21. (a) Ihi i u tena ku zuela ia lungu ni mulongexi uambote? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n20 Mu kidi, o mulongexi uambote u uabhela ku longa akuâ. Maji o mulongexi uambote, ua tokala u zola ué o muthu ua mu mu longa. (Sokesa ni Nzuá 5:20.) Mukonda diahi kima kiambote o ku bhanga kiki? Mukonda se o dixibulu u mona kuma, eie u mu bhana valolo, muéne ua-nda kala ni vondadi ia ku di longa n'eie. Mu kiki, o tufunga ka bhange ngó nguzu phala ku longa, maji a di suínisa ué ku kala ni ukamba uambote ni maxibulu.—Jisabhu 17:17; Nzuá 15:15.\n21 Kia zubha ku pelepalala o muxima ua dixibulu, o kafunga u tena ku mateka ku mu longa. Kiebhi o kafunga kia tena o ku longa o dixibulu? Tua-nda di longa o maka enhá mu milongi ia kaiela.\n^ kax. 3 O milongi íii, ni ia kaiela, a i pelepalala benge benge phala o tufunga. Maji etu oso tu tena ku katula mbote mu milongi íii. Mukonda diahi? O milongi íii ia-nda kuatekesa o jiphange joso ja maiala kuijiia kuila, ene a bhingi ku tambula milongi ku tufunga phala ku kalakala dingi kiambote mu kilunga. Kioso o jiphange kia tambula milongi phala ku kuatekesa o kilunga, athu oso mu kilunga a katula mbote.\n^ kax. 11 O tufunga tutu a tungu mu ixi ia Austrália, Bangladesh, Bélgica, Brasil, França, Guiana Francesa, Japão, Coréia, México, Namíbia, Nigéria, Ilha de Reunião, Rússia, África do Sul ni Estados Unidos.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150415\/tufunga-longa-akuenu\/","date":"2018-03-20T04:46:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00777.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2568,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA:1974\nMUKUA:MEXICO\nMUSOSO:MU UNZANGALA UÊ MUÉNE UEXILE KISUÉIA NI MUKU JINVUNDA\nMUSOSO UAMI: A ngi vualela ku Ciudad Mante, mu mbanza ia Tamaulipas ku ixi ia México, kididi kiambote.\nO athu a tungu mu mbanza íii, athu ambote ala ni ukexilu ua kubhana. Maji mukonda dia jibandi, athu mu diembu akexile ni uôma uavulu.\nA tu vuala tu kiuana, eme ngi mon'â ua kaiiadi mu mala dia mam'etu. O jitata jami a ngi batizala mu Ngeleja ia Katolika, mu kubhita thembu nga bhangele mbandu ku kibuka kia kuimba. Nga mesenene kubheza Nzambi, mukonda nga kexile ni uôma ua ku ngi fundisa ni ku ngi takula mu túbhia tua ifernu.\nKioso ki nga kexile ni kitanu kia mivu, tat'etu ua tu xisa. Kiki kia ngi bhekela ndolo ia dikota ku muxima. Tua mu zolele kiavulu, ki ngi kijidile se mukonda diahi tat'etu ua tu xisa. Mu kiki mam'etu ua bhingile kukalakala ola javulu phala kudikila o ibhindamu ietu.\nNga xisa o xikola eme nga dibundu ni akuetu a sungile-ku kiá mu kitala. Ene a ngi longo kuxinga, kunhana, kubuakula ni kubhânga. Kuma nga kexile ni ukexilu ua ku tumina akuetu, nga dilongo o bokisi ni maukexilu a mukuâ a kubhânga ni kuloza. Nga kituka ngi kisuéia. Nga kexile mu bhânga ithangana ioso, saí bhabha nga kexile mu mbomba manhinga avulu, ia akexile mu ngi buazeka mu ikoka kala ngi kimbi. Nga bhekela malamba avulu kua mam'etu kioso muéne kia kexile mu ngi sanga kala ngi kimbi, iu ua kexile mu ng'ambata ku inzo ia kusaka!\nKioso ki nga kexile ni 16 kia mivu, kamba diami dia undenge, Jorge, ua tu kundu ku bhata. Muéne ua tu'ambela kuila uexile Mbangi ia Jihova, iu ua mesenene ku tu tudila njimbu iambote. Ua mateka ku tu longa o kidi kiejidile ni kikuatekesu kia Bibidia. Ku muenhu uami uoso nuka ng'evuile o njimbu ioio. Nga sangulukile kiavulu mu kuijiia o dijina dia Nzambi ni vondadi iê. Mu kiki, Jorge ua tu bhingi phala ku tu longa o Bibidia. Etu tua xikina.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI: Muxima ua ngi tululukile kiavulu mu kuijiia o kidi kia lungu ni ifernu ia túbhia—kuila ki ulongelu ua Bibidia. (Jisálamu 146:4; Ndongixi 9:5)\nMu kuijiia o kidi kiki, ki ngi kexile dingi ni uôma ua Nzambi kuila ua-nda ngi takula mu túbhia. Maji nga mateka ku mu mona kála Tata ia henda ua mesena o mbote ia tuana tuê.\nKioso ki nga suluka mu kudilonga o Bibidia, nga mono kuila nga tokalele kulungulula o ukexilu ua muenhu uami. Nga tokalele kukala ngi muthu ua lenduka ni kueha o usuéia. O milongi i tu sanga mu divulu dia 1 Kolindo 15:33, ia ngi kuatekesa kiavulu. Iambe kuila o kudilunga ni athu aiibha \"ku bolesa o ifua iambote.\" Nga mono kuila, se nga mesenene kulungulula o ukexilu ua muenhu uami, nga tokalele kueha o ukamba ni athu akexile ni ukexilu uaiibha. Nga xisa o makamba mami okulu, eme nga mateka kudilunga ni jiphange mu kilunga kia Jikidistá—athu a batula o maka bhu kaxi ka itumu ia Bibidia, kana bhu kaxi ka jinvunda mba ka usuéia.\nO mbandu ia mukuá ia Mikanda Ikôla ia ngi kuatekesa kiavulu, tu i sanga mu divulu dia Loma 12:17-19. dixi: 'Kana kuvutula muthu uoso-uoso phulu mu phulu. . . . Se mua ki tena, kalenu ku paze ni athu oso; mvunda ki i tunde ko kuenu. Phange jami ki mu kale mù vutula phonzo ku muthu uoso-uoso, . . . kuma a ki soneka mu Mikanda Ikôla, exi: Phonzo ia ngi tokala eme ngi Jihova, eme-muène ngi futa.' Ngeza mu kuijiia kuila, Jihova muéne ngó ua-nda zubha o kuiibha mu kithangana kia tokala. Bhofele-bhofele, nga lungulula o ukexilu uami uaiibha.\nSaí kizuua m'usuku, mu kuvutuka kubhata, a ngi kuata ku jibandi. Nuka nga-nda jimba o kizuua kieniókio. O xefe ia ngi bhana home kudikunda iu ua mateka o kuzuela, \"Dizokele!\" Mu kithangana kieniókio, nga sambe kua Jihova, nga mu bhingi phala ku ngi kuatekesa kukolokota. Nga mesenene kiavulu ku mu vutula phonzo, maji mu veji dia kiki, nga'iami. Mu kizuua kia mukuá, nga disange ni xefe ioio ia jibandi, ua kexile ubheka uê. Njinda ia ngi kuatele, nga mesenene ku mu vutula phonzo, maji nga bhingi dingi kua Jihova ku muxima, phala ku ngi kuatekesa kulanga o njinda iami. Nga diuanene kiavulu, o munzangala uéza ko kuami, iu uambe: \"Ngi loloke mu ioso i nga ku bhange mazá. Mu kidi, nga mesena ué kulungulula o ukexilu uami. Nga mesena kudilonga o Bibidia.\" Nga sangulukile kiavulu mukonda nga tenene kulanga o njinda iami! Mukonda dia kiki, nga mateka ku mu longa o Bibidia.\nO muiji uami ki u sulukile mu kudilonga o Bibidia. Maji eme nga solo kusuluka ni kudilonga o Bibidia, ki ng'ehela muthu mba kima kioso-kioso ku ngi fudisa. Ng'ejidile kuila o kudilunga izuua ioso ni mundu ua Nzambi, kueji saka o muxima uami, kueji ngi bhana ué o muiji u nga mesenene. Nga suluka mu kudilonga. Ku muvu ua 1991 a ngi batizala kála ngi Mbangi ia Jihova.\nMABESÁ U NGA TAMBULA: Ng'exile ngi muthu uaiibha o muxima ni mukuâ jinvunda.\nMaji o Mak'â Nzambi a lungulula o muenhu uami uoso. Lelu ngi tudila athu oso a mesena kuívua o njimbu ia Bibidia, o njimbu ia paze. Ngala ni ujitu ua dikota ua kukalakala kála ngi muboki ua thembu ioso mu 23 a mivu.\nNga kalakalele kiá mu filiiale ia Jimbangi ja Jihova ku ixi ia México. Muenhomo, nga disange ni Claudia, Kidistá, muhatu ua nguzu, mukalakadi, tua kazala ku muvu ua 1999. Ngi sakidila kiavulu Jihova mu ku ngi bhana muhatu uambote, ua fiiele!\nTua kalakala kumoxi mu kilunga kia mabubu ni maxilu ku ixi ia México, mu ku a kuatekesa kuijiia Jihova. Mu kubhita thembu, a tuixana phala kuia ku ixi ia Belize phala kulonga o Bibidia ku athu a tungu kuenhoko. Bhabha etu ki tu jimvuama kana, maji tuala ni imbamba ioso i tua bhindamena phala kusanguluka. Sé-ku kima kieji tu bhangesa kueha o ujitu iú.\nMu kubhita thembu, mam'etu ua mateka dingi kudilonga o Bibidia iá a mu batizala. Lelu o kota diami, muhatu'ê ni tuana tuê a kituka ué Jimbangi ja Jihova. Saí makamba mami okulu u nga a longo o njimbu ia Utuminu, lelu a mu sidivila uá Jihova.\nMaji saí athu ku muiji uami áfu kiá, mukonda ka lungulula o ukexilu uâ ua usuéia. Se nga sulukile mu njíla ienióio, hinu nga fu ué. Ngi sakidila kiavulu Jihova mu ku ngi sunga mu kilunga kiê ni ku abhezi'ê, a ngi longo ni muanhu ni henda ioso kubelesela o itumu ia Bibidia ku muenhu uami.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/uexile-kisu%C3%A9ia-ni-muku%C3%A2-jinvunda-ua-lungulula-o-ukexilu-u%C3%AA\/","date":"2018-03-20T22:12:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.54\/warc\/CC-MAIN-20180320205242-20180320225242-00683.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1089,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I U BANZA?\nUebhi o ujitu ua beta-o-kota ua tu bhana Nzambi?\nO Bibidia iamba: \"Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele.\"\nO Mulangidi iú u zuela se mukonda diahi Nzambi ua tumikisa Jezú mu ixi phala kufuila bhu kididi kietu, ni kiebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu ku ujitu iú.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201703\/dimatekenu\/","date":"2018-03-17T07:37:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00790.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.007,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O Nzambi ia paze a mi bhane ioso ia uabha i mua bhindamena phala mu tene kubhanga o vondadi iê.\"\nMIMBU: 136, 14\n1. Mu ukunji uê kiebhi Jezú kia londekesa kuila, ua bhanene valolo iavulu ku Utuminu ua Nzambi? Jimbulula.\nJEZÚ mu ukunji uê ua uabhele kuzuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Kioso kiexile mu ixi, Jezú ua beta kota kuzuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Mu kubhanga o ukunji uê, muéne ua tumbula o kizuelu Utuminu, mu 100 a ji veji ndenge. Sé phata, Jezú ua bhanene valolo iavulu ku Utuminu ua Nzambi.\n2. Athu akuxi evu o kitumu kia Jezú kio soneke mu divulu dia Matesu 28:19, 20? Mukonda diahi tu banza kiki?\n2 Mu kubhita kathangana kioso kia mu fukununa, Jezú ua diongeka ni kibuka kia 500 a athu ndenge. (1 Kolindo 15:6) Nange mu kiônge kiki, muene mua bhana Jezú, o kitumu kia ku bokela o athu \"akua jixi joso.\" Kieji bhonza kubhanga o kikalakalu kiki. * (Tala ku luiji.) Muéne ua a tangela kuila, o kikalakalu kia kuboka kieji suluka katé \"ku dizubhilu dia mundu.\" Kioso ki u boka o njimbu iambote lelu, ua mu kuatekesa kukumbidila o kikanenu kiki.—Matesu 28:19, 20.\n3. Iebhi o ima itatu iene mu tu kuatekesa kuboka o njimbu iambote?\n3 Kioso kia bhana o kitumu kia kuboka, Jezú uambe: \"Ngà [ka] kala ni enu.\" (Matesu 28:20) Mu kiki, Jezú ua kanena o akaiedi'ê kuila, ueji kuendesa o kikalakalu kia kuboka, ni kuila, ueji ku a kuatekesa kuboka ku mundu uoso. Jihova uala ué n'etu. Muéne ua tu bhana o 'ima ioso ia uabha,' phala ku tu kuatekesa kuboka. (Jihebeleu 13:20, 21) Mu milongi íii, tua-nda di longa ia lungu ni ima itatu ia uabha, ia tu kuatekesa kuboka: (1) o jifalamenda jene mu tu bhana, (2) o maukexilu u tuene mu tula o njimbu, ni (3) kikuatekesu kiene mu tu bhana, phala ku longa kiambote. Kia dianga, tua-nda di longa o jifalamenda ji tuene mu boka na-ju mu 100 ia mivu.\nJIFALAMENDA JENE MU TU KUATEKESA KUBOKA\n4. Kiebhi o jifalamenda javulu jene mu tu kuatekesa kubhanga o kikalakalu kietu kia kuboka?\n4 Jezú ua sokesa o njimbu ia Utuminu ni mbutu io kune mu ididi iavulu. (Matesu 13:18, 19) Phala kudima o díbhia ni di kale polondo, o kidimakaji ki kalakala ni jifalamenda javulu. Kiene ki bhita ué n'etu. Sobha ietu ua tu bhana jifalamenda javulu, phala kukuatekesa o athu kuxikina o njimbu i tua tudila. Saí jifalamenda, ja tu kuatekesa ngó kathangana kófele. Maji o jifalamenda ja mukuá, ja mu tu kuatekesa hanji. Né kiki, o jifalamenda joso ja tu kuatekesa kubandekesa o uhete uetu ua ku longa.\nO kamukanda kaka, ka kuatekesa athu avulu kumateka kuboka\n5. O kamukanda ka kuboka, ihi? Kiebhi kia kexile mu kalakala ni kamukanda kaka?\n5 Ku muvu ua 1933, o aboki a mateka kukalakala ni kamukanda ka kuboka. O kamukanda kaka, ka kuatekesa athu avulu kumateka kuboka. O kamukanda ka tolele, maji kexile ni njimbu ia Bibidia. Saí ithangana, akexile mu bhanga kamukanda kamúkua, ka kexile ni njimbu ia ubhe. Kioso kia boko ni kamukanda kaka, phange Erlenmeyer, ua kexile ngó ni dikuinhi dia mivu. Muéne uambe: \"Tua kexile mu mateka kiki: 'Nga ku dióndo tanga o njimbu íii.' Kioso o muthu kia zubha kutanga, tu mu bhana divulu.\"\n6. O kamukanda ka kuatekesa o jiphange kubhanga ihi?\n6 O kamukanda ka kuboka ka kuatekesa o jiphange mu maukexilu avulu. Mu kifika, saí jiphange akexile ni jisonhi. Ene a mesenene kuboka, maji kejidile o kima kia tokalele kuzuela. O jiphange jamukuá ka kexile ni uôma. Ni lusolo luoso, ene akexile mu zuela o ima ioso ia mesenene, maji ka kexile mu zuela ni kuxila. O kamukanda ka kuboka, ka kuatekesa o jiphange joso kutula o njimbu mu ukexilu uambote.\n7. Ibhidi iahi ia bhiti na-iu o jiphange a boko ni kamukanda?\n7 Saí bhabha, kia bhonzele kuboka ni kamukanda. O Phange ia muhatu a mu ixana Grace Estep, uambe: \"Saí ithangana, o athu akexile mu kuibhula: 'Ihi ia mu zuela o kamukanda kaka? Kota se u ngi tangela kiá ngó o njimbu iala-mu.'\" O athu amukuá, kejidile kutanga. A mukuá banzele kuila, tua mu a xila ngó o kamukanda kuabhu. Mu kiki, akexile mu tambula o kamukanda, anga a jika o dibhitu. Amukuá ka uabhele o njimbu i tua kexile mu ku a tudila, akexile mu tandujula o kamukanda. Maji né kiki, o kamukanda ka kuatekesa o jiphange kubokela akuâ. O kamukanda ka kuatekesa ué o athu kumona kuila, o jiphange exile aboki a Utuminu.\n8. Kiebhi kia kexile mu kalakala ni mutelembe ua dibhitu? (Tala o foto ia dianga.)\n8 Kioso kia bhiti o muvu ua 1930, tua boko ué ni mutelembe ua dibhitu. Saí jiphange a luku o dijina dia Alá ku mutelembe iú, mukonda ua kexile mu zuela bhu kididi kiâ. (Tanga Makatukilu 4:14-16.) Se o muthu u xikina o kuívua, o muboki u xika diskursu diofele, anga u mu bhana o madivulu a Bibidia. Saí bhabha, o miji ia kexile mu diongeka phala kuívua diskursu! Ku muvu ua 1934, o Sociedade Torre de Vigia ia mateka kubhanga mitelembe phala kuboka. O jiphange a ngalavala 92 a madiskursu.\n9. Kiebhi o mutelembe ua dibhitu ua kuatekesa kuboka?\n9 Kioso kiévu diskursu dimoxi, Hillary Goslin, ua sobhesa o mutelembe, phala kuboka o njimbu ia Bibidia ku akuâ. Muéne ua bhiti na-iu semana imoxi. Mukonda dia kiki, athu avulu a di longo o kidi kia Bibidia, anga a a batizala. Mu kubhita kithangana, an'a aiiadi a phange Goslin a di longo o Xikola ia Ngiliiade, anga a kituka akunji a jixi jengi. Kála kia bhiti ni kamukanda, o mutelembe iú ua kuatekesa ué jiphange javulu kumateka kuboka. Mu kubhita thembu, o Sobha ueji kuatekesa o mundu uê kukala ni uhete ua kulonga.\nMAUKEXILU A KUBOKA O NJIMBU KU ATHU OSO\n10, 11. Kiebhi o mundu ua Nzambi ua boko ni ji jurnale ni mutelembe? Mukonda diahi o maukexilu iá a kuboka a kuatekesa kiavulu?\n10 Ni kikuatekesu kia Sobha ietu, o mundu ua Nzambi uene mu tula o njimbu iambote ku athu avulu. Ene a bhange o kikalakalu kiki, mu maukexilu avulu. O maukexilu iá a tu kuatekesa kiavulu, benge benge kioso ki tua tolele. (Tanga Matesu 9:37.) Mu kifika, m'ukulu o mundu ua Nzambi ua bokele o njimbu iambote ni ji jurnale. Semana joso, phange Russell ua kexile mu tumikisa diskursu dia Bibidia, ku mbonge ia jingolokela. Mu kusuluka, akexile mu tumikisa ué o diskursu didi ku jixi ja Canadá, Estados Unidos ni Europa, phala ku disoneka mu ji jurnale. Ku muvu ua 1913, o madiskursu a phange Russell, akexile kiá mu a soneka mu 2.000 a ji jurnale. Mu kiki, 15.000.000 a athu akexile mu tanga o njimbu íii!\nO ji jurnale ni mutelembe, ja tu kuatekesa kutula o njimbu ku athu a tungile mu ididi mua bhindamene aboki\n11 O mundu ua Nzambi ua kexile mu boka ué o njimbu iambote bhu kaxi ka mutelembe. Mu kizuua kia 16 kia mbeji ia Kasamanu, ua muvu ua 1922, phange Rutherford ua bhange o diskursu diê dia dianga mu mutelembe. Mu kizuua kieniókio, 50.000 ja athu evu o diskursu didi. Mu kubhita kathangana, tua mateka o mutelembe uetu, ua kexile ni dijina dia WBBR. Uene ua mateka mu kizuua kia 24 ua mbeji ia Kauana, ua muvu ua 1924. O Mulangidi ua 1 ua mbeji ia Kaiadi, ua muvu ua 1924, mu dimi dia Kingileji uambe: \"Tuejiia kuila, o mutelembe, uene o ukexilu ua beta kota ua ku tula o njimbu ia Bibidia ku athu avulu. Tuejiia ué kuila, ki ku bhingi kitadi kiavulu phala kutula o njimbu ni mutelembe.\" Kála o ji jurnale, o mutelembe ua tu kuatekesa kutula o njimbu ku athu a tungile mu ididi mua bhindamene aboki.\n12. (a) Uebhi o ukexilu ua kuboka u ua uabhela dingi? (b) Ihi i tena ku tu kuatekesa ku dibhana ni hele ia kuboka mu ididi mu bhongoloka o athu?\n12 O ukexilu ua kuboka mu ididi mu bhongoloka o athu, uene mu kuatekesa ué kutula o njimbu ku athu avulu. Tua mu bhanga ioso phala kutula o njimbu ku athu a bhongoloka mu ididi ia kukuata maximbombo ni komboio, mu ididi ia kubhaka makalu, mu matenda ni mu itanda. O kuila u kala ni hele ia kuboka mu ididi íii? Se kiene, bhinga o kikuatekesu kia Jihova. Mu kusuluka, xinganeka mu izuelu ia kafunga ka ilunga, a muixana Angelo Manera. Muéne uambe: \"Tua kexile mu mona o maukexilu a ubhe a kuboka, kála maukexilu a mukua a kusidivila Jihova, mba maukexilu a kulondekesa o ufiiele uetu kua muéne. Tua mesenene kulondekesa kuila, tua kexile polondo phala kusidivila Jihova mu ukexilu uoso uoso.\" O izuelu íii ilondekesa kuila, kioso ki tu di suínisa phala kuboka mu maukexilu a ubhe, o kidielelu kietu kua Jihova ki suína dingi. O uhete uetu ua kuboka u dibandekesa ué.\n13. Ihi ilondekesa kuila, o kijimbuete kietu ukexilu uambote ua kuboka? O kuila o kijimbuete kia ku kuatekesa kiá kuboka?\n13 Aboki avulu a uabhela ku zuelela o athu ia lungu ni kijimbuete kietu, jw.org. Mu kijimbuete kiki, o athu a tena kutanga mba kukatula madivulu a Bibidia mu 700 a madimi ndenge. Izuua ioso 1.6 a mazunda a athu a jikula o kijimbuete kietu. M'ukulu, o mutelembe ua kexile mu tula o njimbu iambote ku athu a tungile katé ku maxokololo. Lelu, o kijimbuete kietu kia mu tula ué o njimbu iambote katé ku maxokololo a ixi.\nKULONGA O ABOKI KUTULA O NJIMBU IAMBOTE\n14. Ihi ia bhingile o jiphange? Xikola iebhi ia kuatekesa o jiphange kukala ni uhete ua ku longa o Bibidia?\n14 O jifalamenda ni maukexilu a kuboka u tua di longo, ia kuatekesa kiavulu. Maji, kua bhingile ku longa o aboki kutula o njimbu ia Bibidia. Mu kifika, saí ithangana, o athu ka kexile mu xikina o milongi ia Bibidia ia kexile mu kuívua mu mutelembe. Saí bhabha, o muthu uivua o njimbu, anga u mesena ku di longa dingi. O aboki kexile ni uhete ua kutambuijila o athu akexile ni phata. A bhingile ué kukala ni uhete ua ku longa o athu a mesenene kuijiia dingi. Ni kikuatekesu kia nzumbi ikola, phange Knorr ua mono kuila, o jiphange a tokalele kukala ni uhete ua kuboka. Mu kiki, ku muvu ua 1943, o ilunga ia mateka ku longa o Xikola ia Ukunji ua Nzambi. O xikola íii, ia kuatekesa o jiphange kukala ni uhete ua ku longa o Bibidia.\n15. (a) Kiebhi kia divu o jiphange ja dianga kubhanga mbandu mu Xikola ia Ukunji ua Nzambi? (b) Kiebhi kia dikumbidila o kikanenu kia Jihova mu divulu dia Jisálamu 32:8 ku muenhu uê?\n15 Jiphange javulu kexile ni uhete ua ku longa o athu ku ditala. Phange Julio Ramu, u lembalala hanji kioso kia bhange o diskursu diê dia dianga ku muvu ua 1944. O diskursu dia lungile ni diiala mu Bibidia, a muixana Doueki. Muéne uambe: \"O inama iami ni maku, ia kexile mu teketa, o dízui ki dia kexile mu tunda kiambote.\" Muéne uambe dingi: \"Kiene ki nga divu mu veji ia dianga, maji ki nga bhuila.\" Sumbala kia bhonzele, o an'a ndenge akexile ué mu bhanga mbandu mu xikola. Phange Manera ua tange o musoso ua mon'a ndenge, ua bhange o diskursu diê dia dianga. Muéne uambe: \"Ku dimatekenu, muéne ua mateka kudila, mukonda ua kexile ni hele iavulu. Maji ka bhuila. Ni kudila, muéne ua suluka ni kubhanga o diskursu diê, katé kia zubha.\" Nange eie kuene mu tambuijila mu iônge mukonda dia jisonhi mba dia kubanza kuila, kua-nda tambuijila kiambote. Se kiene, bhinga kua Jihova n'a ku kuatekesa kutolola o hele. Muéne ua-nda ku kuatekesa ué, kála kia kuatekesele o jiphange ja dianga ku di longa o Xikola ia Ukunji ua Nzambi.—Tanga Jisálamu 32:8.\nTundé ku muvu ua 1943, a longo kiá 8.500 ja jiphange mu Xikola ia Ngiliiade, anga a a tumikisa mu 170 a jixi\n16. (a) kiebhi o Xikola ia Ngiliiade kia kuatekesa o Jiphange m'ukulu ni (b) Kiebhi kiene mu kuatekesa tundé ku muvu ua 2011?\n16 O kilunga kia Jihova kiene mu longa ué o jiphange bhu kaxi ka Xikola ia Ngiliiade. A mateka o xikola íii, phala ku kuatekesa o jiphange kubandekesa o vondadi iâ ia kuboka o njimbu iambote. O xikola ia Ngiliiade ia mateka ku muvu ua 1943. Tundé ku muvu iú, a longo kiá 8.500 ja jiphange. O jiphange jiji, a a tumikisa mu 170 a jixi. Tundé ku muvu ua 2011, a mu kuixana ngó o aboki a katunda, o tufunga tua ilunga, o akua Betele ni akunji a jixi jengi ka di longo luua o xikola íii.\n17. Phangu iahi ilondekesa kuila, o Xikola ia Ngiliiade ia kuatekesa o sidivisu ia kuboka?\n17 O kuila o Xikola ia Ngiliiade iene mu kuatekesa o sidivisu ia kuboka? Iene mu kuatekesa. Mu kifika, xinganeka o ima ia bhiti mu ixi ia Japão. Ku mbeji ia Kakuinhi ua muvu ua 1949, o aboki mu ixi ia Japão ka tenene 10. Maji ande dia kubhua o muvu iú, kua kexile kiá 13 kia akunji a jixi jengi phala kukuatekesa o jiphange mu ixi ienioió. Lelu, kuene 216.000 ja aboki mu ixi ia Japão. Kua kambe ngó bhofele, phala o aboki a thembu ioso kutenesa kaxi ka aboki iá!\n18. Jimbulula o ji xikola ja mukua ji tuala na-ju.\n18 Tuala ni ji xikola ja mukua. Mu kifika, tuala ni Xikola ia Tufunga, Xikola ia Aboki a Thembu Ioso, Xikola ia Aboki a Utuminu, Xikola Phala o Tufunga Tua Ilunga ni Ahatu'â, ni Xikola Phala o Kibuka Kia Filiiale ni Ahatu'â. O ji xikola jiji, jene mu kuatekesa o jiphange kukala ni uhete ua ku longa. Jene mu a kuatekesa ué kusuínisa o kixikanu kiâ. Sé phata, Jezú uene mu kuatekesa athu avulu.\n19. Ihi ia zuela phange Russell ia lungu ni kikalakalu kia kuboka? O kuila o kima kia zuela kia dikumbidila?\n19 Tundé kia mateka o Utuminu ua Nzambi, kua bhiti kiá 100 ia mivu. Sobha ietu, Jezú Kristu, uene mu kuendesa o kikalakalu kia kuboka ku mivu ioso íii. Ku muvu ua 1916, phange Russell uejidile ni kidi kioso kuila, o kikalakalu kia kuboka o njimbu iambote, kieji di muanga ku mundu uoso. Muéne uambe: \"O kikalakalu kia mu dibandekesa kiavulu, maji kia-nda dibandekesa dingi. Mukonda, kuene kikalakalu kia dikota kia kuboka o 'njimbu ia Utuminu' ku mundu uoso.\" (Faith on the March [A Fé em Marcha], de A. H. Macmillan, página 69) O kikalakalu kiki, a mu ki bhanga lelu! Tu sakidila Jihova, o Nzambi ia kutululuka, u tu bhana o ima ioso i tua bhindamena phala kubhanga o vondadi iê!\n^ kax. 2 Bhu kaxi ka athu a diongekele ni Jezú, nange avulu a kituka Jikidistá. Mukonda diahi tu banza kiki? Mukonda poxolo Phaulu ua exana 'jiphange.' Muéne ua zuela ué: \"Ku en'ió, ala-ku kota, ala hanji ni muenhu, suke amoxi-ku-phe afu ue kiá.\" Mu kiki, o izuelu íii ilondekesa kuila, Phaulu ni jikidistá ja mukuá, ejidile athu avulu a tokalele ku kibuka kia athu evu o kitumu kia Jezú kia kuboka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151115\/hama-ia-mivu-ia-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2018-03-25T05:55:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257651820.82\/warc\/CC-MAIN-20180325044627-20180325064627-00398.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2417,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi I lombolola o izuelu ia Jelemiia kioso kiambe kuila, Lakele ua mu dila tuana tuê?\nO divulu dia Jelemiia 31:15, di zuela: \"Jihova ua zuela kiki: Mu Lama, evu-mu mbimbi, jingololo ni kudila lujiji; Lakele ua mu dila tuana tuê, nguê ku mu di xibisa ku tuana tuê, mukonda ki tua moneka dingi.\"\nLakele muéne ua dianga kufua ande dia an'ê. Mu kiki o izuelu ia Jelemiia, a i soneka mu ku bhita 1.000 a mivu kudima, kioso kiafu Lakele, iedi kala ki ia kidi.\nO mona ua dianga ua Lakele uexile Zuze. (Dimatekenu 30:22-24) Mu ku bhita thembu, Lakele uafu mu kithangana kia kexile mu vuala o mon'ê ua kaiadi, Bejamí. Mu kiki, nange tu tena ku dibhuidisa: Mukonda diahi o divulu dia Jelemiia 31:15 diamba kuila, muéne ua mu dila tuana tuê, mukonda \"ki tua moneka dingi?\"\nZuze ua kexile ni kiiadi kia an'a, Manasa ni Ifalaíme. (Dimatekenu 41:50-52; 48:13-20) Mu ku bhita thembu o muiji ua Ifalaíme uexile ni kutena kuavulu, ku thunda dia utuminu ua Izalaiele ni ku kala ku pholo dia kuinhi dia miji dia utuminu ua thunda. O muiji ua tundila ku mona ua kaiadi ua Lakele, Bejamí, ua bhangele mbandu ku muiji ua utuminu ua Juda ua kexile ku luiji. Mu kiki tu tena ku zuela kuila, Lakele u lombolola o ji mama joso ja utuminu ua thunda ni ua luiji.\nKioso kia soneka o divulu dia Jelemiia, o akua Asídia a tambuile kiá o utuminu ua thunda ua Izalaiele ni kuambata athu avulu mu ubhika. Maji, saí mbutu ku muiji ua Ifalaíme ua lengele ku mbanza ia akua Juda. Ku muvu ua 607 ande dia Kristu, o akua Babilonha a tambula o miji iiadi ia utuminu ua thunda ua Juda ni kuambata athu avulu ku ubhika. Avulu a ambatele ku mbanza ia Lama ia kexile nange nake dia ji kilómetulu ku thunda dia Jeluzaleme. (Jelemiia 40:1) Nange athu avulu a a jibhile mu mbanza ia Bejamí, mua fundile Lakele. (1 Samuuele 10:2) Mu kiki, o kudila kua Lakele ku lombolola o mukôndo ua athu akexile mu dila o akua Bejamí mba o athu oso a a jibhile ku mbanza ia Lama. Nange o izuelu ia Jelemiia ilombolola ué o ji mama joso ja kexile mu dila o mundu ua Nzambi a u ambatele ku ubhika.\nMu kiki, tu tena ku zuela kuila, kioso Jelemiia kia zuela kuma, Lakele ua mu dila tuana tuê, ua kexile mu bhanga kikanenu. O izuelu íii, ia lungu ni ia bhitile ku hama ja mivu kioso Jezú kia kexile mona ndenge. O Sobha Helode, ua tumine ku jibha o an'a oso a mala akexile ni mivu iiadi mba ndenge, mu mbanza ia Beleme ia kexile ku luiji lua Jeluzaleme. Xinganeka kiebhi kia kexile mu dila o ji mama jojo, mukonda o tuana tuâ 'a tu jibha?' Nange o kudila kuâ kua kexile ué mu bhixila katé ku Lama, o mbandu ia thunda ia Jeluzaleme.\nMu kiki, ki kale mu izuua ia Jelemiia mba ia Kristu, o izuelu ia lungu ni Lakele, \"ua mu dila tuana tuê,\" ilombolola o mukôndo ua ji mama akua Juda mukonda dia an'â a a jibhile. Tuejiia kuila oso afu kia, ai ku \"ixi ia nguma iâ\" a-nda vutuka kioso kia-nda mateka o difukunukinu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/lakele-ua-mu-dila-tuana-tu%C3%AA\/","date":"2018-03-25T05:55:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257651820.82\/warc\/CC-MAIN-20180325044627-20180325064627-00398.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":532,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O muthu ua mono o \"Fotodrama\" ku 1914 uambe kuma, \"o phange Russell u moneka kiambote mu Fotodrama, o ku mu mona ku mesu ndenge!\"\nKU MUVU iú o \"Fotodrama da Criação,\" ia tenesa 100 ia mivu tundé mu kizuua kia dianga kia i londekesele, a i bhangele phala ku kuatekesa o athu ku kala ni kixikanu mu Bibidia, o Mak'â Nzambi. Mu thembu, o athu ka kexile ni kixikanu, akexile mu kaiela o ilongesu ia kuila o ima ia moneke ngó, ni kuzuela kia íibha, ni ku kamba kixikanu kua Nzambi, kia bhangesa athu avulu ku kamba ku kala ni kixikanu, maji o \"Fotodrama,\" ia londekesa kuila, Jihova Mubhangi ua ima ioso.\nCharles T. Russell, ua kexile ku pholo ia Adilongi a Bibidia, ni muanhu uoso, ua soto ndunge ia tokala ni lusolo ia ku sanzumuna o ilongesu ia kidi ia Bibidia. O Adilongi a Bibidia, mu makuinhi atatu a mivu, akexile kia mu bhana madivulu a iudika. Maji a mono ndunge iéngi\nKU BOKA O NJIMBU BHU KAXI KA FILME\nKu muvu ua 1890 a bhange ko filme phala o athu oso. Ku dimatekenu dia muvu ua 1903, sai ngeleja ia londekesa filme ia ngeleja mu Mbanza ia Nova Iorque. Bhu dimatekenu dia ku bhanga o jifilme bhu kaxi ka jifoto, dia kexile ku dimatekenu, kioso o phange Russell, ku muvu ua 1912, ni ku suína kuoso, kia mateka o ku iudika o \"Fotodrama.\" Muéne ua kijidile kuila o ndunge íii ieji kuatekesa kiavulu o ku ijidisa o kidi kia Bibidia, o ku bhana ngó o madivulu ki kieji soka.\nO kulondekesa o \"Fotodrama,\" mu dinake dia ji ola, akexile mu i bhanga mu mbandu ji uana, ia kexile mu londekesa mu 96 a madisá a Bibidia, o ngalavale, a kexile mu i jimbuluila bhu kaxi ka muthu a muijidile kiambote, kexile ni dízui dia mbote mu thembu ienioió. Bhua kexile ué mu xika mimbu iambote kioso kia kexile mu londekesa o jifilme. O jiphange akexile ni uhete ua ku kalakala ni ji makina, akexile mu bhangesa o ku xika o mimbu ni dízui dio ngalavale ni misoso ia Bibidia, kala kia mu londekesa o jifoto mu filme.\n\"Íii ia kumbidila ioso, tundé ku ibhangelu ia jithéthembua katé ku disukilu dia Midi ia Mivu ia Utuminu ua Kristu.\"\n—F. Stuart Barnes, ua kexile ni 14 dia mivu ku muvu ua 1914\nO ndumba ia jifilme ni jifoto, a ji sumbile ku athu akua ku bhanga uenji ua jifoto. O Athu akexile ni uhete ua maufunu akua Filadélfia, Nova Iorque, Paris ni akua Londres, ene a pelepalala o ima íii ia tokala ku filme, a i iudika ni ku i pindala. O jiphange ja mukua, akexile mu kalakala mu Betele mu Kididi Kia Ufunu, a pelepalala uâ mbandu ia filme. Katu-ko o jimbandu ja filme ja sumbu, o akalakadi a muiji ua Betele, a filmala ué o jiphange ja Betele ku Sanzala a ixana Yonkers, ku Nova Iorque, a londekesa kala Mbalahamu, Izake, ni kiebhi Mbalahamu kia mu fidisa ku anju o ku satela mon'ê.\nO phange ia mukua ua kexile mu kalakala ni phange Russell, uambe kuila o kikalakalu kiki kieji \"kuatekesa mundu uavulu o ku di longa o Bibidia, mukonda o kikalakalu kiki, kia betele-kota, o ikalakalu ia mukua [io] bhangele phala ku sanzumuna o kidi, kudima ndenge.\" O kuila o atuameni a jingeleja eji kuatekesa ku kikalakalu kiki, phala ku kuatekesa o athu ala ni dinhota mu nzumbi? Tua mono kuila, o akunji a Kidistándade a zuela kia iibha ia lungu ni kikalakalu kiki kia \"Fotodrama,\" katé muene a bhange ioso phala ku fidisa o athu o ku mona o filme íii. Bhu kididi kia mukuá bhua mesenene o jiphange kulondekesa o filme, akunji a jingeleja, a batula o mukengeji.\nNé muene kiki, o kididi kiezalele ni athu avulu a mesenene o ku mona o \"Fotodrama,\" sé ku futa. Ku Estados Unidos, kala kizuua, 80 a jimbanza akexile mu londekesa-mu o \"Fotodrama.\" Athu mu kizuua kiá kia dianga kia ku tala o filme, a sangulukile mukonda dia 'kuívua o izuelu.' Bhu kaxi ka ifikula, a mono kana ka sanji, ka mu tunda mu diiaki, ni kithulu kia mu jikuka phala kulondekesa o kuiuka kué. O ima íii, ilondekesa o ibhangelu ia madiuanu ua unjimu ua Jihova. Kala ki tua mono ku dimatekenu, muthu ua mono o \"Fotodrama\" uambe kuma, \"o phange Russell u moneka kiambote mu Fotodrama, o ku mu mona ku mesu ndenge!\"\nKIZULUKUTU KIA DIKOTA MU KILAKALU KIA KU LONGA O BIBIDIA\nO muthu uene mu tanga misoso ni ku bhanga jifilme, a mu ixana Tim Dirks, uambe kuma o \"Fotodrama\" íii, \"o filme ia dianga ia kexile ni mimbu ia londekesele kiambote ni ifikula ienda kumoxi ni dízui diambote dia ngalavala, ni lâmbada i muika mu filme.\" O jifilme ja mukuâ ja moneka kioso kia bhange o \"Fotodrama,\" ja londekesa ué o ima íii, maji ki ji di fuile kiambote kala jojo, benge benge, ja kexile ni ilondekesu ia Bibidia. Né muene kiki o jifilme jojo ja moneka, ki bhua kexile mu kala athu avulu\nO kizuua kia dianga kia londekesele o \"Fotodrama,\" kiexile ku mbeji ia Katatu mu kizuua kia 11 kia 1914, ku mbanza ia Nova Iorque. Mu ku bhita sambuadi dia jimbeji, kua bhiti divuua, eza mu dixana Ita ia Dianga ia Mundu. Maji o athu a suluka ni ku diongeka ku mundu uoso phala ku mona o \"Fotodrama,\" mukonda a sangele-mu kikuatekesu mu ifikula ia kexile mu londekesa o ikanenu ia Bibidia ia lungu ni mabesá a Utuminu ua-nda kuíza ku hádia. Ku muvu ua 1914, o \"Fotodrama\" ia londekesa, iexile kizulukutu kia beta-kota ku muvu uenhó.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140215\/foto-drama-ia-ibhangelu\/","date":"2018-03-20T12:09:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00612.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":926,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.383,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ki kale mu zela mu uendelu uenu uoso.\"\n1, 2. (a) Ihi i kingila Jihova ku mundu uê? (b) Ibhuidisu iebhi ia-nda tambuijila o milongi íii?\nBHU kaxi ka nzumbi ikola, poxolo Phetele ua tumbula o divulu dia Ijila ni ku jimbulula kuila, o Jikidistá a tokala ku zela kala kiexile o mundu ua Izalaiele. (Tanga 1 Phetele 1:14-16.) O \"Ió Ukôla,\" Jihova, u kingila kuila, o Jikidistá a a undu ni \"jimbudi jamukuá,\" a bhanga ioso ia tena phala ku kala athu a zele mu uendelu uâ uoso.\n2 Mu milongi íii, tua-nda di longa ijila io katule mu divulu dia Ijila, ia-nda tu kuatekesa kuijiia o itumu ia Nzambi ia lungu ni ku zela, ni ku i kumbidila ku muenhu uetu. Tua-nda tambuijila ué o ibhuidisu íii: Kiebhi ki tua tokala ku mona o ku bhukumuka? Ihi i tu longa o divulu dia Ijila ia lungu ni ku zokela o ungana ua Jihova? Ihi i tu tena o ku di longa ia lungu ni jisata ja kexile mu satela o akua Izalaiele?\nLANGA O UENDELU UÊ UOSO\n3, 4. (a) Mukonda diahi o Jikidistá ka tokala ku bhukumukina o itumu ni ijila ia Nzambi? (b) Mukonda diahi ki tu tokala ku vutula phonzo mba ku kala ni njinda iavulu?\n3 Phala ku sangulukisa Jihova, tua tokala ku belesela o ijila ni itumu iê ia zele, ki tu tokala ku bhukumukina o itumu iê. Lelu, ki tu bhingi ku kumbidila o Kitumu kia Mozé, maji o kitumu kiki, ki tu kuatekesa kuijiia o ima ia uabhela Jihova ni ima ia zembe muéne. Mu kifika, a bhanene o kitumu kiki ku akua Izalaiele: \"Kana ku vutula phonzo ku muthu, o an'a akua'xi ié kana ku a bhakela njinda; maji mukuenu u mu zola kala ki ua di zola e'muene; Eme-muène Jihova.\"\n4 Jihova ka mesena kuila tu vutula phonzo, mba tu kala ni njinda ia akuetu. (Loma 12:19) Se tu kamba ku bhana valolo ku ijila ni itumu ia Nzambi, Satanaji ua-nda sanguluka, mu kiki, tua-nda xidisa o dijina dia Nzambi. Né muene se a tu bhange kima kia iibha, ki tu tokala ku kala ni njinda iavulu. Mu Bibidia a tu ixana kala \"tu itutu ia mavu a hatu,\" iala ni jimbongo. O jimbongo jiji, o ukunji uetu. (2 Kolindo 4:1, 7) Etu ki tu mesena ku ta o njinda ia difu ni venenu, mu kitutu muala o jimbongo jala ni valolo iavulu.\n5. Ihi i tu tena ku di longa ku musoso ua lungu ni Alá ni kufua kua an'ê? (Tala o foto ia dianga.)\n5 O divulu dia Ijila 10:1-11, di zuela ia lungu ni maka a bhekela ndolo iavulu ku muiji ua Alá. Jihova ua tumikisine túbhia ni ku buika o an'a Alá, Nadabe ni Abihu. Mu ku suluka Nzambi uambe kua Alá kuila, o muiji uê ka tokalele kulondekesa o ku luuala kuâ. Kiki, kiexile kithangana kia bhonzo kia ku lola o kixikanu kiâ! O kuila eie ua mu londekesa kuma u muthu ua zele, mu ku kamba ku di lunga ni athu a a kaie mu kilunga, a tokala ku muiji uê?\n6, 7. (a) Kioso ki tu sola se tua-nda kuia mba kana mu ukaza ua-nda bhita mu ngeleja, ihi i tua tokala ku xinganeka? (Tala ku luiji.) (b) Kiebhi ki tu tena ku jimbulula se mukonda diahi ki tu xikina kuia mu ukaza mu ngeleja?\n6 Nange ki tu di bhana ni maka a sokela ni ia bhitile nau o muiji ua Alá. Maji ihi i tueji bhanga, se a tu ixana ku ndandu ietu ki mbangi ia Jihova, phala kuia ku ukaza uê mu ngeleja? Ki kuala kitumu mu Bibidia ki zuela kuila, ki tu tokala kuia, maji saí ijila mu Bibidia i tena ku tu kuatekesa kuijiia se tu tena kuia mba kana. *\n7 Nange o jindandu jetu, ka-nda tendela kiambote o kima ki tua-nda sola, phala ku belesela o itumu ia Nzambi. (1 Phetele 4:3, 4) Ki tu mesena ku a bhangesa ku divua kia iibha, mu kiki, tua tokala ku zuela nau ni henda ioso, maji tua tokala kua tangela o kidi. Se ki bhana, tu tena ku zuela ia lungu ni maka enhá, ande dia ku bhixila o kithangana kia-nda bhita o ukaza. Tua tokala kua sakidila mu ku tu ixana phala kuia ku ukaza uâ. Mu ku suluka, tu tena ku a tangela kuila, etu tua mesena kuila ene a sanguluka mu kizuua kiki kia katunda, ni kuila ki tu mesena ku bhangesa o jindandu ni athu a mukuá, ku divuua kia iibha mu ku kamba ku bhanga o ima ia-nda bhanga ene mu ngeleja. Iú ukexilu uambote, u tu kuatekesa ku kamba ku xibhaka o kixikanu ni ubhezelu uetu.\nZOKELA O UNGANA UA JIHOVA\n8. Kiebhi o divulu dia Ijila di londekesa o valolo ia ungana ua Jihova?\n8 O divulu dia IJila di londekesa kiambote o valolo ia ungana ua Jihova. O divulu didi, di londekesa mu 30 a ji veji ndenge kuila, Nzambi muéne ua bhanene o Itumu. Mozé uejidile o kidi kiki, mu kiki, muéne ua kumbidila ioso ia mu tumine Jihova o ku bhanga. (Ijila 8:4, 5) Kála Mozé, tua tokala ué ku bhanga ioso i tu tumina Jihova. Né muene o kilunga kia Jihova ki tu kuatekesa, maji saí ithangana a tu lola, kioso ki tu kala ubheka uetu, kála kia bhitile ni Jezú, kioso kiexile mu kikangalakata. (Luka 4:1-13) Se tu dielela kua Nzambi ni ku zokela o ungana uê, sé-ku muthu ua-nda tena ku tu bhangesa ku xibhaka o itumu iê. Ki tua-nda kala ué ni uôma ua kima.\nKála Mozé, etu tua tokala ué ku bhanga ioso i tu tumina Jihova\n9. Mukonda diahi o jiselevende ja Nzambi ku mundu uoso a a zembe?\n9 Etu tuejiia kuila, o jiselevende ja Nzambi ku mundu uoso a-nda kua zukutisa, mukonda Jezú ua tangela o maxibulu mê: 'A kà mi bhakula mu ku mi talesa hadi, ni ku mi jibha. A kà mi zemba kuala akua jixi joso mukonda dia dijina diami.' (Matesu 24:9) Né muene a tu zemba, etu tua tokala ku kolokota mu ku boka ni ku kala ni uendelu ua zele mu ibhangelu ietu ioso. Tu athu a kidi, tua zela mu ukexilu ua nzumbi ni ua xitu. Etu ué tuala tu athu ambote. Mu kiki, mukonda diahi-phe saí athu a tu zemba? (Loma 13:1-7) Mukonda tu belesela ngó Jihova kala Ngana ietu, ki tu belesela dingi muthu uéngi. Etu tuene mu bheza \"muène ngó,\" mu kiki, ki tua-nda xibhaka o Itumu ni ijila iê ia iuka.\n10. Ihi ia bhitile ni phange ua kambele ku kala fiiele?\n10 Etu 'ki tu tokala ku mundu,' mu kiki, ki tuene mu di ta mu maka a lungu ni jinguvulu ni mu ita ia mundu. (Tanga Nzuá 15:18-21; Izaia 2:4.) Saí Jikidistá, ka kolokota mu ufiiele uâ mu ku dituna ku di ta mu maka a jinguvulu. Avulu a diela o ima ia bhangele, ia a vutuka kua Jihova. (Jisálamu 51:17) Maji a mukuá ka diela. Mu kifika, mu kithangana kia Ita ia Kaiadi ia Bhiti ku Mundu uoso, jiphange javulu ku ixi ia Hungria a ambatele mu kaleia. O masoladi ongeka 160 a jiphange akexile ni 45 a mivu ndenge mu mbanza imoxi, anga a a jijidika ku bhanga mbandu ia kibuka kia masoladi. Jiphange javulu a ditunine, maji kua kexile divua dia jiphange a xikina, ia a tambula o izuatu ia masoladi ni ku loka, mu ku londekesa kuila a xikinine. Mu ku bhita mivu iiadi, ku iá a xikinine, a tumu muthu umoxi phala ku jibha o Jimbangi ja kolokotele mu fiiele uâ. Maji bhu kaxi ka athu eji kua jibha, bhua kexile ué o phangi'ê mu xitu! Maji o jimbangi ja fiiele a a balakele o kufuá ka a jibha.\nBHANA KUA JIHOVA O IMA IA BETA-O-KOTA\n11, 12. Ihi i tu tena ku di longa ia lungu ni jisata ja kexile mu bhana o akua Izalaiele m'ukulu?\n11 O Kitumu kia londekesele se sata iahi ia tokalele ku bhana o akua Izalaiele. (Ijila 9:1-4, 15-21) Ene a tokalele ku bhana ji sata ja fuamene, mukonda ja kexile mu lombolola o sata ia iuka ia bhana Jezú. Ene a tokalalele ué ku kaiela o ijila ia tokala phala ku bhana o sata. O divulu dia Ijila 12:6, di zuela se ihi ia tokalele o ku bhanga o muhatu ua vuala: 'Mu kuila izuua ia tena ia ku di zelesa mukonda dia mona-diiala mba mona muhatu, a bheke-phe kambudi ka muvu umoxi kua ngana phala o sata ia ku bhakula ni túbhia, a te-bhu ué ni ka pomba mba ka diembe ka mukáu phala sata iê ia kituxi, bhu muelu ua balaka ia ku takanena.' Né muene Jihova ua zuelele kiá o ima ia tokalele ku bhanga, o kitumu kilondekesa kuila, Jihova mukua henda, ni kuila ua lenduka. Mu kifika, se mama ka tenene ku bhana mbudi, muéne ua tokalele ku bhana membe aiadi mba pomba jiiadi. (Ijila 12:8) Né muene uexile ngadiama, Jihova ua mu zolele, iú ua kexile ku mu bhana valolo, kála kia kexile mu bhanga ni ió a kexile mu bhana ima ia valolo iavulu. Ihi i tu tena o ku di longa mu kifika kiki?\nO Kitumu kilondekesa kuila, Jihova mukua henda ni kuila ua lenduka\n12 O poxolo Phaulu ua tendelesa o Jikidistá ku bhana kua Nzambi 'sata ia ku ximana.' (Jihebeleu 13:15) Tu bhana kiximanu kua Nzambi, kioso ki tu boka ku athu ia lungu ni dijina dia Jihova. Jiphange javulu ja mala ni ja ahatu afu o mátui, a ximana Nzambi mu ku boka mu dimi dia ijimbuete. O Jikidistá kala dingi ni nguzu ia ku tunda ku mabhata mâ phala kuia mu boka, a ximana Jihova mu ku boka ni mikanda ia tumikisa, ni bhu kaxi ka mitelembe ni ku boka kua ió a a kunda. O ia-nda tu bhangesa ku ximana kiavulu Jihova mba kana, o sauidi ietu ni uhete uetu, maji ki kale se tu kalakala kiavulu mu ukunji mba kana, tua tokala ku bhana o ima ia beta-o-kota kua Jihova.\n13. Mukonda diahi tua tokala ku soneka o kithangana ki tu kalakala mu ukunji?\n13 Mukonda tua zolo Jihova, tu mu bhana o sata ia ku ximana, mu vondadi ietu. (Matesu 22:37, 38) Maji ukexilu uebhi, u tua tokala ku kala nau kioso kia tu bhinga phala ku soneka o kikalakalu kietu ku disukilu dia mbeji? Tua tokala ku bhanga kiki ni ngalasa ioso, mukonda mu ku bhanga kiki, tu londekesa kuila tua mu belesela Nzambi. (2 Phetele 1:7) Né muene kiki, sé-ku muthu ua tokala ku bhita ithangana iavulu mu ukunji, mukonda ua mesena ku bhana ji ola javulu. Se muboki ka tena ku kalakala kiavulu mu ukunji mukonda dia sauidi iê, muéne u tena ku bhana 15 kia ithangana. Jihova u sanguluka ni kithangana kiki, mukonda kiene ngó kia tena o ku bhana o muthu iú. Jihova uejiia ué kuila, o jiphange jetu ja mala ni ja ahatu a mu zolo, ni kuila a mesena ku kala Jimbangi jê. Kala kia kexile mu bhanga o akua Izalaiele, sumbala exile ji ngadiama, maji a tenene ku bhana sata, lelu, o athu ka tena ku kalakala kiavulu, a tena ué ku bhana o mikanda iâ ia ikalakalu ni ku kala ni kisangusangu. O mukanda uetu ua kikalakalu, u bhanga mbandu ku mukanda ua ikalakalu ku mundu uoso, ni ku kuatekesa o kilunga kia Jihova ku sokejeka o ima phala o mbambe ia kilunga. O ima íii, iene i tu bhangesa ku soneka o kithangana ki tu bhanga mu ukunji.\nO KU DI LONGA NI KU BHANA SATA IA KU XIMANA\n14. Jimbulula se mukonda diahi tua tokala ku tonginina kiambote o ukexilu uetu ua ku di longa.\n14 Mu ku zubha ku di longa o madisá iá a katunda mu divulu dia Ijila, o kuila eie u tena ku mona se mukonda diahi o divulu didi a di te mu Mikanda Ikôla ia bhusu Nzambi? (2 Timote 3:16) O kuila eie ua mesena ku kolokota mu ku kala muthu ua zele? Jihova ua mesena kuila tu mu bhana o kima kia beta-o-kota, mu kidi, kiki kima kia mu tokala. Nange eie ua mesena ku di longa, ni ku tokuesa ué kiambote o madivulu a mukuá a Bibidia. (Tanga Jisabhu 2:1-5.) Tonginina kiambote o ukexilu uê ua ku di longa. Dibhudise: 'O kuila nga mu bhana kua Jihova o kima kia beta-o-kota? Mba ng'ehela o mutelembe ua izunzumbia, ji joko, mba itonokenu ia mukuá, ku ngi fidisa ku kala ni ukamba uambote ni Jihova? Se kiki kia mu bhita, kima kiambote ku xinganeka mu milongi ia zuela Phaulu mu divulu dia Jihebeleu.\n15, 16. Mukonda diahi Phaulu ua zuela ni ku suína ku Jikidistá akua Jihebeleu?\n15 Phaulu ua zuela ni ku suína kuoso, kioso kia soneka phala o Jikidistá akua Jihebeleu. (Tanga Jihebeleu 5:7, 11-14.) Muéne uambe: 'Enu ki muene mu tendela o maka ni lusolo.' Mukonda diahi Phaulu ua zuela kiki? Kála Jihova, muéne ua zolele kiavulu o jiphange jê, iú ua thandanganhele mukonda ene akexile mu dia ngó lete mba ku di longa bhofele o Bibidia. Né muene kua bhingi kuijiia, maji etu tua bhingi \"kudia kua nguzu,\" kiki kilombolola ku kala ni kuijiia kua zongo kua Bibidia, phala ku kula mu nzumbi.\n16 Mu veji dia ku longa akuâ, o Jihebeleu a bhindamene muthu phala ku a longa. Mukonda diahi? Mukonda ene ka kexile mudia o \"kudia kua nguzu.\" Dibhudise: 'O kuila ngala ni ukexilu uambote ua lungu ni ku di longa o milongi ia zongo ia Bibidia? O kuila ngi kala muene ni hanji ia ku di longa o milongi ia zongo? Inga ki ngene mu di longa o ima ia zongo, ni ku samba ni muxima uoso kua Jihova? Se kiene, o kuila o maka a lungu ni ukexilu uami ua ku di longa?' Ki tu tokala ngó ku boka o njimbu iambote, maji tua tokala ué ku longa o athu ni ku bhanga maxibulu.\n17, 18. (a) Mukonda diahi tua tokala ku kolokota mu kudia o \"kudia kua nguzu\"? (b) Kiebhi ki tua tokala ku mona o kifua kia kúnua a-nde dia iônge?\n17 Jihova ka tu jijidika ku di longa o Bibidia. Né muene ki tu bhonza o ku di longa o Bibidia, tua tokala ku kolokota mu kudia o \"kudia kua nguzu\" né muene se tuala kiá mu kilunga mivu iavulu. Kiene ki tua tokala o ku bhanga se tua mesena ku kolokota mu ku kala tu athu a zele.\n18 Phala ku kala muthu ua zele, tua tokala ku tokuesa kiambote o Mikanda Ikôla ni ku kumbidila o milongi i tu bhana Nzambi. O an'a Alá Nadabe ni Abihu, a a jibha mukonda dia ku satela \"túbhia,\" sé ku a tumina. Nange mu kithangana kia bhange o kima kiki, ene a kodiuile. (Ijila 10:1, 2) Tala iambe Nzambi kua Alá. (Tanga Ijila 10:8-11.) O kuila o kibatulu kiki kilondekesa kuila, etu ki tu tokala ku nua uhôlua ande dia kuia mu iônge? Xinganeka mu maka iá: Etu ki tuene mu kaiela o Kitumu kia Mozé. (Loma 10:4) Saí jixi, mu kithangana kia kudia, o jiphange jetu a nua bhofele ande dia kuia mu iônge. Mu kithangana kia Phasu, kua kexile kopho jiuana ja vinhu. Kioso Jezú kia bhange o Lembalasa ia Kufua Kuê, muéne ua bhanene o vinhu ku maxibulu mê, ia kexile mu lombolola o manhinga mê. (Matesu 26:27) O Bibidia i longa kuila o kúnua kiavulu ni ku kodiua, kituxi. (1 Kolindo 6:10; 1 Timote 3:8) Mu kiki, mukonda dia kilunji kia akuâ, Jikidistá javulu ka xikina kúnua, ande dia kuia mu iônge, mu bheza Jihova. Maji o ima ki i difu mu jixi joso, mu kiki, o kima kia beta-o-kota ku Jikidistá, o kuijiia \"kutungula kiki ki kôla, ni kiki kia ngoho ki ki kôlo kima,\" phala ku kolokota ku kala tu athu a zele ni ku sangulukisa Jihova.\n19. (a) Kiebhi ki tu tena ku kala ni ubhezelu uambote ku muiji, ni ku di longa kiambote ubheka uetu? (b) Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila, ua mesena ku kolokota ku kala muthu ua zele?\n19 Saí ijila iavulu iambote mu Bibidia, i tu tena ku sanga se tu tokuesa kiambote o Mak'â Nzambi. Katula mbote mu ku kalakala ni madivulu a ku tokuesa phala ku bhanga kiambote o ubhezelu uê ku muiji, mba ku di longa ubheka uê. Sota kuijiia kiambote Jihova ni vondadi iê. Zukama dingi kua muéne. (Tiiaku 4:8) Samba kua Nzambi kála kia bhangele o mukua Jisalamu uembi: \"Ngi jikule o mesu, phala ngi mone madiuanu mósueke mu mukanda ua ngonge ié.\" (Jisálamu 119:18) Kana ku bhukumukina o itumu ni ijila ia Bibidia. Belesela o kitumu kia \"Ió ua Zele,\" Jihova, ni ku bhanga ni ku suína kuoso, o kikalakalu kia \"kutula o Njimbu Iambote ia Nzambi.\" (1 Phetele 1:15; Loma 15:16) Tua tokala ku kala tu athu a zele mu izuua íii ia iibha, ia sukidila-ku. Mu kiki, etu enioso tua tokala ku zela mu uendelu uetu uoso, ni ku zokela o ungana ua Jihova.\n^ kax. 6 Tala o mbandu \"Perguntas dos Leitores\" mu A Sentinela 15 de maio de 2002.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141115\/tokala-ku-zela-mu-uendelu-uetu-uoso\/","date":"2018-03-24T19:45:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650993.91\/warc\/CC-MAIN-20180324190917-20180324210917-00419.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2765,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\" Im'iíi ua i suekela jihete ni jinjimu, maji ua i tukuluila ana-ndenge.\"\n1. Mukonda diahi Jezú ua 'sangulukile kiavulu?' (Tala o foto ia dianga.)\nXINGANEKA kiebhi kia divu o athu kioso kia mono kuila, Jezú ua 'sangulukile kiavulu.' Nange muéne ua kexile mu kuelela, o mesu mê a kexile mu londekesa kuila ua sangulukile. Maji mukonda diahi Jezú ua sangulukile? Muéne ua tumikisine 70 a maxibulu mê phala ku boka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. Kuma kuexile athu avulu ka mesenene kuila ene a boka o njimbu iambote, Jezú ua mesenene kuijiia kiebhi o maxibulu mê eji bhanga o kikalakalu kia a tumine. O jinguma jiji exile o Jifalizeu, a di longele kiavulu. Ene a mesenene kuila, o athu a mona Jezú kála musongi ua mabaia, ni ku mona o maxibulu mê kála 'athu ka di longo kiavulu.' (Ikalakalu 4:13; Marku 6:3) Maji né kiki, o maxibulu a vutuka ni kisangusangu kioso. Sumbala ni izukutisu ia athu ni ia madimonho, ene a boko o njimbu iambote! Mukonda diahi ene a kolokotele ni kisangusangu kioso?\nTundé ukulu, o mundu ua Nzambi uene mu lungulula o ukexilu uâ ua ku longa, mu ku u bhanga mu ukexilu ua bhebhuluka\n2. (a) Mukonda diahi o maxibulu a Jezú a sokele ni an'a ndenge? (b) Ihi ia kuatekesa o maxibulu a Jezú ku tendela o milongi ia zongo ia Bibidia?\n2 Jezú ua sambe kua Jihova: 'Nga ku ximana Tata, Ngana ia diulu ni ixi, mukonda ima íii ua i sueka, jinjimu ni a dimuka ka i mono, maji ua idikisa ana ndenge. Kiene bá Tata, mukonda kiene kia ku uabhela kubhanga!' (Matesu 11:25, 26) Mukonda diahi Jezú uambe kuma o maxibulu mê an'a ndenge? O asoneki ni Jifalizeu a di longele kiavulu, mu kiki, a kexile mu banza kuila jinjimu, maji o maxibulu a Jezú, ka sokele ni ene, mukonda a xikinine ku a longa kála an'a ndenge. Ene a di longele o ku lenduka, mu veji dia ku di zangeleka. (Matesu 18:1-4) Mukonda dia ku lenduka kuâ, Jihova ua a kuatekesa ku tendelela o milongi ia zongo ia Bibidia bhu kaxi ka nzumbi iê ikola. Maji mukonda dia ukumbu, o atuameni a Jijudé a xala mua vundu mua a tele Satanaji.\n3. Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n3 Tu tena ku tendela o kima kia bhangele Jezú ku sanguluka! Muéne ua sangulukile mu ku mona kiebhi Jihova kia kuatekesa o athu a lenduka ku tendela o milongi ia zongo ia Bibidia, sumbala ene ka di longele kiavulu. Nzambi ua zolele o ukexilu iú ua ku longa, lelu ué kiene, Nzambi ka lunguluka. Kiebhi kia londekesa kuila, muéne ua uabhela hanji o ukexilu iú ua ku longa? Mu milongi íii, tua-nda di longa kiebhi Jihova kia kuatekesa o athu a lenduka kuijiia o milongi ia zongo ia Bibidia mu izuua ietu.\nKU JIMBULULA KIAMBOTE O KIDI KIA ZONGO KIA BIBIDIA KU ATHU OSO\n4. Mukonda diahi O Mulangidi ua bhebhuluka, ujitu ua dikota?\n4 Lelu, o kilunga kia Nzambi kiene mu tu suínisa ku longa mu ukexilu ua bhebhuluka. Tua-nda di longa phangu jitatu. Kia dianga, O Mulangidi ua bhebhuluka. * (Tala ku luiji.) O Mulangidi iú ujitu ua dikota, mukonda uene mu kuatekesa athu avulu katé muene ni ió kejiia ku tanga kiambote mba ió kejiia kiambote o dimi. Saí miji a mona kuila, o an'â a beta kota ku tendela O Mulangidi ua bhebhuluka. Avulu a soneka mikanda phala ku sakidila. Saí phange ia muhatu ua zuela kuila, muéne ua kexile ni hele ia ku tambuijila o ibhuidisu ia Mulangidi mu kiônge. Maji lelu kala dingi ni hele! Kioso kia di longo O Mulangidi ua bhebhuluka, muéne ua zuela: \"Mu kiki, ki ngala dingi ni uôma, ngene mu tambuijila kiá! Ngi sakidila Jihova ni enu.\"\n5. Mbote iahi i tu katula mu Bibidia ia ubhe ia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas?\n5 Kaiiadi, o Bibidia ia ubhe Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas, io bhange mu dimi dia Kingileji. O ngolokela a i bhange mu kiônge kia dikota ki bhanga o kimbadi kia fiiele ku disukilu dia muvu, mu kizuua kia 5, kia mbeji ia Kamusasadi ka 2013. * (Tala ku luiji.) Mu Bibidia íii, saí jivelusu ki jala dingi ni izuelu iavulu, maji o milongi ki i lunguluka, mu kiki, o athu a tena ku ji tendela kiambote. Mu kifika, o divulu dia Jobe 10:1 diala kia ngó ni 19 a izuelu, mu veji dia 27, o divulu dia Jisabhu 8:6, diala ué kia ngó ni 13 a izuelu, mu veji dia 20. O jivelusu jiiadi jiji, a ji jimbulula kiambote mu Bibidia ia ubhe, ja bhebhuluka. Saí phange a mu undu, uene mu sidivila kiá Jihova mu mivu iavulu, uambe: \"Nga tange o divulu dia Jobe mu Bibidia ia ubhe, nga divu kála nga mu tanga o divulu didi mu veji ia dianga!\" Avulu a divua ué kála muéne.\n6. Kiebhi ki u divua ia lungu ni ukexilu ua jimbulula o milongi mu divulu dia Matesu 24:45-47?\n6 Katatu, xinganeka mu ukexilu u tuene mu tendela o milongi ia Bibidia. Mu kifika, O Mulangidi ua 15 ua Kavua ua 2013, ua jimbulula kiambote o milongi ia lungu ni 'kimbadi kia fiiele.' (Matesu 24:45-47) O milongi ia jimbulula kuila, o kimbadi kia fiiele, o Kibuka Kia Utuminu. O \"dibhata diê,\" o Jikidistá joso a a undu ni \"jimbudi jamukuá,\" a tambula o kudia ku uana o kimbadi kia fiiele. (Nzuá 10:16) Tu sanguluka mu kuijiia o kidi kiki, ni ku ki tudila ué akuetu! Kiebhi Jihova kia londekesa dingi kuila, ua uabhela o ulongelu ua bhebhuluka?\nO MILONGI IA BIBIDIA IO JIMBULULE MU UKEXILU UA BHEBHULUKA\n7, 8. Phangu iahi ia misoso ia Bibidia ia ilombolola kima kia dikota kieji bhita ku pholo?\n7 Se uene kiá mu sidivila Jihova mu mivu iavulu, nange ua mono kuila, saí madivulu a Bibidia a jimbulula o milongi ia Bibidia mu ukexilu uéngi. M'ukulu, o madivulu metu a kexile mu jimbulula kuila, saí misoso ia kexile mu lombolola kima kia dikota kieji bhita ku pholo. O musoso a kexile mu uixana kifika. O kima kia kexile mu lombolola o kifika, a kexile mu k'ixana kilomboluelu kia kifika. O kuila saí ima i tu bhangesa ku jimbulula o Bibidia mu ukexilu iú? Xe. Mu kifika, Jezú ua zuela ia lungu ni 'kisuma kia polofeta Jona.' (Tanga Matesu 12:39, 40.) Jezú ua zuela kuila, o kithangana kia bhitile Jona mu divumu dia mbiji, kia kexile mu lombolola o kithangana kieji bhita Jezú mu mbila.\nKioso ki tu di longa ia lungu ni misoso íii ia Bibidia, ni ima ilombolola o misoso íii, o kixikanu kietu ki kola\n8 Kuene misoso ia mukuá ia Bibidia, ia lombolola ima ia makota ieji bhita ku pholo. O poxolo Phaulu ua jimbulula misoso iavulu ia lungu ni maka enhá. Mu kifika, o ukaza ua Mbalahamu ni Hangale ni Sala, ua kexile mu lombolola o ukamba ua Jihova ni kifuxi kia Izalaiele ni kilunga kiê ku diulu. (Ngalásia 4:22-26) Kiene ué kimoxi, o balaka, o tembulu, o Kizuua kia Kiamenga, mukunji ua dikota, ni ima ia mukuá ia lungile ni Kitumu, iexile 'ngó kizuzumbia kia ima iambote ieji kuíza-ku.' (Jihebeleu 9:23-25; 10:1) Kioso ki tu di longa ia lungu ni misoso íii ia Bibidia ni ima ilombolola o misoso íii, o kixikanu kietu ki kola. Maji o kuila, muthu uoso uoso, kizulukutu mba kima kio tange mu Bibidia, kilombolola muthu mba kima kia-nda bhita ku pholo?\n9. Kiebhi kia kexile mu jimbulula o milongi ia Bibidia ia lungu ni Nabote?\n9 M'ukulu, o madivulu metu a Bibidia, akexile mu jimbulula kuila kala muthu, kizulukutu mba kima mu milongi ia Bibidia ia kexile mu lombolola muthu mba kima. Mu kifika, o Nvuale ia iibha Jezabele ua jibha Nabote, phala o munumi'ê Akabe ku tambula o díbhia dia muvidi dia Nabote.(1 Jisobha 21:1-16) Ku muvu ua 1932, O Mulangidi ua jimbulula kuila, Akabe ni Jezabele, a kexile mu lombolola Satanaji ni kisangela kiê, Nabote ua kexile mu lombolola Jezú, ni kuila o kufua kua Nabote kua kexile mu lombolola o kufua kua Jezú. Maji ku muvu ua 1961, o divulu \"Santificado Seja o Teu Nome,\" dia zuela kuila, Nabote ua kexile mu lombolola o Jikidistá a a undu, Jezabele ua kexile mu lombolola o Kidistándade. O kufua kua Nabote bhu maku a Jezabele, kua kexile mu lombolola ué o kizukutisu kieji bhita na-kiu o Jikidistá a a undu mu izuua isukidila-ku. O milongi íii, ia suínisa o kixikanu kia mundu ua Nzambi mu mivu iavulu. Mu kiki, mukonda diahi tua mu jimbulula o milongi íii mu ukexilu uéngi?\n10. (a) Kiebhi o kimbadi kia fiiele kiene mu di langa mu ku jimbulula o misoso ia Bibidia? (b) Lelu o madivulu metu a zuela ia lungu ni ihi?\n10 Tundé ukulu, Jihova uene mu kuatekesa o 'kimbadi kia fiiele,' ku bandekesa o ufiiele uâ, ni ku langa kiambote o kikalakalu kiâ. Kiebhi kiene mu bhanga kiki? Lelu, o kimbadi kia fiiele ki zuela ngó kuila, o milongi ia Bibidia ia lungu ni kima kia dikota kia-nda bhita ku pholo, se bhu kala kibatulu kia Bibidia ki jimbulula kiambote o maka enhá. Saí milongi ia lungu ni kifika ni ima ilombolola o kifika mu madivulu o ukulu, ia bhonzele ku i tendela, ku i lembalala ni ku i kumbidila. Kioso kia kexile mu jimbulula ngó o ima ilombolola o misoso ia Bibidia, o athu ka kexile mu mona o valolo ia ku kaiela o milongi ia misoso íii ku mienhu iâ. Mukonda dia kiki, lelu o madivulu metu a zuela ia lungu ni madisá a lungu ni kixikanu, ni ku suína, ni uôma ua Nzambi ni ídifua ia mukuá i tu tena ku di longa mu misoso ia Bibidia. *\n11. (a) Kiebhi ki tu tendela o musoso ua Nabote lelu, ni kiebhi o phangu íii i tu kuatekesa? (b) Mukonda diahi o madivulu metu kene mu zuela dingi kiavulu ia lungu ifika ni kilombuelelu kia ifika? (Tala o milongi \"Atangi a Madivulu Metu Ebhula,\" mu Mulangidi iú.)\n11 Lelu, tua mu tendela kiambote o milongi ia lungu ni Nabote. Nabote kafú mukonda dia ku lombolola Jezú mba o Jikidistá a a undu. Muéne uafu mukonda dia ufiiele uê kua Nzambi. Muéne ua kolokota mu ku belesela o Kitumu kia Jihova, sumbala ni kizukutisu kia jinguvulu. (Dialuilu 36:7; 1 Jisobha 21:3) Íii phangu iambote phala o jiselevende joso ja Nzambi a mu a zukutisa ué lelu. (Tanga 2 Timote 3:12.) O Jikidistá joso a tena ku tendela, ku lembalala, ni ku kaiela o phangu íii, n'a suínise o kixikanu kiâ.\n12. (a) Ihi ki tu tokala ku zuela ia lungu ni misoso ia Bibidia? (b) Mukonda diahi tu tena ku jimbulula kiambote o milongi ia Bibidia, né muene o milongi ia zongo? (Tala ku luiji.)\n12 O kuila tua tokala ku zuela kuma, o misoso ia Bibidia i longa ngó ima i tu tena ku kaiela kizuua ni kizuua ku muenhu uetu? Kana. Maji mu veji dia ku jimbulula ngó o ima ilombolola o misoso ia Bibidia, lelu o madivulu metu a jimbulula kiebhi o musoso umoxi ua lungu ni musoso ua mukuá ua Bibidia. Mu kifika, sumbala ni kizukutisu ni kufuá, o ufiiele ua Nabote u tu lembalesa o ufiiele ua Kristu ni Jikidistá a a undu. U tu lembalesa ué o ufiiele ua athu avulu a tokala ku \"jimbudi jamukuá.\" Tu tena ku mona ni kidi kioso kuila, Jihova ua mu tu longa mu ukexilu ua bhebhuluka. *\nKU JIMBULULA O IFIKA IA JEZÚ MU UKEXILU UA BHEBHULUKA\n13. Phangu iahi ilondekesa kuila lelu tua mu jimbulula kiambote o ifika ia Jezú, m'ukulu ndenge?\n13 Jezú Kristu uexile o Mesene ia beta-o-kota mu ixi. Muéne ua zolele ku longa ni ifika. (Matesu 13:34) Kima kiambote ku longa ni ifika, mukonda i jimbulula kiambote o milongi ia bhonzo, mu kiki, tu tena ku xinganeka mu milongi íii ni ku lungulula o muxima uetu. Mu mivu ia bhiti, o madivulu metu a jimbulula kiambote o ifika ia Jezú. Mu kifika, O Mulangidi ua 15 ua Kavua ua 2008, ua tu kuatekesa ku tendela kiambote o ifika ia Jezú ia lungu ni kithuthume, o mbutu ia mustarda ni uanda. Lelu tu mona kuila o ifika íii ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, o milongi íii ia kuatekesa athu avulu ku dituna o mundu iú ua iibha, ni ku kituka maxibulu a Kristu.\nKima kiambote ku longa ni ifika, mukonda i jimbulula kiambote o milongi ia bhonzo, mu kiki, tu tena ku xinganeka mu milongi íii ni ku lungulula o muxima uetu\n14. (a) Kiebhi ki tua kexile mu jimbulula o kifika kia diiala mukua Samádia? (b) Kiebhi ki tu tendela o kifika kiki kia Jezú lelu?\n14 Kiebhi ki tu tena ku tendela kiambote o ifika ia mukuá ia tange Jezú? Saí ifika ilombolola ima ia-nda bhita ku hádia. O ifika ia mukuá, i tu kuatekesa mu maka u tu bhita nau kizuua ni kizuua. Kiebhi ki tu tena kuijiia se o ifika ilombolola ima ia-nda bhita ku pholo mba kana? Ku mivu ioso íii, tuene mu tendela kiambote o kitambuijilu. Mu kifika, xinganeka kiebhi ki tua kexile mu jimbulula o kifika kia Jezú kia lungu ni diiala mukua Samádia. (Luka 10:30-37) Ku muvu ua 1924, O Mulangidi ua jimbulula kuila, o diiala mukua Samádia ua kexile mu lombolola Jezú, o njila i kulumuka tundé ku Jeluzaleme katé ku Jedikó, ia kexile mu lombolola o hadi iene mu tala o athu tundé kia bhukumukina Nzambi mu Jaludim ia Edene. O mii akexile mu lombolola o matenda a makota ni maiala a uenji akua luímbi. O mukunji ni diiala mukua Levi a bhiti mu njila a lomboluele o Kidistándade. Maji lelu, o madivulu metu ene mu jimbulula o kifika kiki phala ku tu lembalala kuila, o Jikidistá joso ka tokala ku kala ni kathombo. Tua tokala ku kuatekesa o athu oso mu ku a tudila o njimbu iambote ia lungu ni Nzambi. Tu sanguluka kiavulu mu ku mona o ukexilu ua Jihova ua ku jimbulula o kidi.\n15. Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n15 Mu milongi ia-nda kaiela tua-nda di longa kifika kia lungu ni kuinhi dia ilumba. (Matesu 25:1-13) Jezú ua mesenene kuila, o akaiedi'ê mu izuua isukidila-ku ejiia ihi ia lungu ni kifika kiki? O kuila o muthu uoso uoso, kima, mba kizulukutu kilombolola muthu mba kima kia dikota kia-nda bhita ku pholo? Inga ua mesenene kuila, tu di longa madisá a tena ku tu kuatekesa mu izuua isukidila-ku? Tua-nda di longa ia lungu ni maka enhá.\n^ kax. 4 O Mulangidi ua bhebhuluka, a dianga ku u bhanga mu dimi dia Kingileji ku mbeji ia Kavua ua muvu ua 2011. Tundé o kithangana kieniókio, O Mulangidi ua bhebhuluka ene mu u bhanga ué mu madimi a mukuá.\n^ kax. 5 O Bibidia ia ubhe a-nda i bhanga ué mu madimi a mukuá.\n^ kax. 10 Mu kifika, o divulu Kaiela o Kixikanu Kiâ, di longa 14 kia misoso ia athu a a tange mu Bibidia. O divulu di longa o mbote i tu tena ku katula lelu mu misoso íii, kana kuila, kima kia dikota kia-nda bhita ku pholo.\n^ kax. 12 Mu Mak'â Nzambi, tu sanga-mu ué milongi i moneka kala ia \"bhônzo o ku ijiia,\" katé muene ni milongi ia Phaulu. Maji o asoneki oso a Bibidia, a soneka ni kikuatekesu kia nzumbi ikola. Lelu, o nzumbi ikola ia Nzambi i kuatekesa o Jikidistá ku tendela o milongi ia Bibidia, \"katé ni ima ia zongo ia sueka Nzambi.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150315\/milongi-ia-bhebhuluka-ku-longa-o-kidi-kia-bibidia\/","date":"2018-03-22T16:26:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00026.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2508,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kudima twa zwela kya, o musoso wa lungu ni Crezu twa mono kyebhi kya mu nganala kwala nganga Delphi mukwa kuzambula, ni kwila a mu tolola kwa sobha ya Pelesá. Ku mbandu ya mukwá, mu Bibidya tu sanga-mu kikanenu kya katunda kya lungu ni sobha ya Pelesá kya dikumbidila kala kya ki kanene.\nNange 200 ja mivu ku dima—thembu yavulu ande dya sobha Silu ku mu vwala—O polofeta mukwá Hebeleu Izaya, wa tumbula o dijina dya sobha Silu ni kyebhi mwene kyeji tambula o mbanza ya Babilonya.\nIzaya 44:24, 27, 28: \"Jihova, . . . wambe kiki: o musanza wa zongo ngi u ila: Kukuta! Eme hé ngi kukutisa o jingiji jê. Anga ngi tanga Silu kwila: Mwenyó kavila kami, mwene wa kà kumbidila o vondadi yami yoso ya ngi wabhela; ngambela we Jeluzaleme wixi: tunga-soma; o Tembulu, we, ngixi: Tunga dingi o madisesa mé!\"\nKala kilondekesa o Herodotus mukwá Ngeléxya ngijiye ya misoso, o masoladi a Silu a lungulula o menya a ngiji Ufalate a kondolokele o mbanza ya Babilonya. Silu wa soto ndunge phala kubhangesa o masoladi mê kuzawka o ngiji n'a bokone mu mbanza. Kyoso kya bwikisa o mbanza, Silu wa bhulula o Jijudé exile abhika mu mbanza ya Babilonya, yu wa ehela kuvutuka ni kutunga dingi o mbanza ya Jeluzaleme yó bwikise 70 a mivu kudima.\nIzaya 45:1: \"Jihova wambe kiki, kwa muthu wê a m'undu ni maji, mwene Silu, muthu nga mu kwata mu lukwaku lwa kadilu, phala mwene a ngi tolwele o ifuxi bhu pholo yê, anga jisobha ngi ji sokomona myongo, phala ku mu jikwila mabhitu; mabhitu a bhingi kwila ka kà ma jika dingi.\"\nAkwá Pelesá a zukamene mu ilumbu ya mbanza, yá a bokwene mu mbanza bhu kaxi ka mabhitu a jikukile. Se akwá Babilonya ejidile o ima ya kexile mu banza Silu ya lungu ni kubwikisa o mbanza, ene eji jika o mabhitu oso a mbanza a yalele mu ngiji. Maji kuma ka kijidile, mu kiki ene a landuka.\nO kikanenu kiki kya dikota ki kyene ngó kya dikumbidila kana, kwa dikumbidila we ikanenu yavulu i tanga o Bibidya. * O ikanenu ya Bibidya ki ya difu ni ikanenu ya athu ene mu sota jinzambi jya makutu phala kumona o ima ya lungu ni hádya, o ikanenu ya Bibidya ya tundu kwa yó u zwela: \"Ngi mukwá kutanga o dizubhilu tundé kyá bhu dimatekenu, tundé mu xyahulu muná ngi tanga ima kiluwa iyza-ku.\"—Izaya 46:10.\nO Nzambi ya kidi wevu o dijina dya Jihova, mwene ngó u tena kuzwela kiki. Mu kidi o dijina dyê dilombolola kwila, \"Mwene u Bheka Yoso ya Mesena o ku Bheka.\" Kiki kilondekesa kwila mwene wala ni kutena kwa kwijiya ni kutanga o ima ya lungu ni hádya kala kya mesena mwene. Kiki, ki tu bhangesa kuxikina kwila, o ikanenu yê yoso ya-nda dikumbidila mwene sé phata.\nIKANENU YA MU DIKUMBIDILA LELU\nWa mesena kwijiya se ihi i tu longa o ikanenu ya Bibidya ya lungu ni izuwa yetu? Ku 2000 jya mivu ku dima, o Bibidya ya kanena kwila \"mu izuwa isukidila-ku kwa-nda kwiza jithembu jabhonzo\" O izuwa i sukidila-ku ya ihi? Ki ya lungu ni dizubhilu dya ixi mba dya athu, maji ya lungu ni disukilu dya jimvunda mba unguma, ni jiphaxi jene mu talesa o hadi yavulu ku athu mu mivu yavulu. Tu mone ikanenu ya Bibidya i londekesa kwila twala \"mu izuwa i sukidila-ku.\"\n2Timote 3:1-5: \"Mu izuwa isukidila-ku . . . , athu a kà kala azodi a ene ngó, injenji, akwá ukumbu, a tènda akwâ, a nonga, a xibhaka tata ni mama, a kamba kusakidila, a kamba ujitu wa Maka ma Nzambi. Ka moneka henda ya muthu, kene kuloloka, akwá kutatela ngó akwâ, keji kufikisa jihanji, a kaka, a di zemba ni ima yambote. En'ya a bhanga ufe, a thathamana, a vula izala. A kala azodi i jivondadi jyâ, ki azodi a Nzambi, kana! Ku kanga a kwata kidifwa kala kya kuxila Nzambi, maji ki kalakala o kutena kwa Nzambi-phe, a ditunu-kyu.\"\nO kwila ku xikina kwila, lelu o mawkexilu ya a mu dibandekesa dingi ku athu? O kwila wene mu mona o athu a tu kondoloka kudizola ngó mu dyâ, azodi a kitadi ni akwá ukumbu mba a di zangeleka kyavulu? O kwila ki wene mu mona o athu a jijidika akwá, ni kwila kene mu kumbidila o ikanenu yâ? Mu kidi wene mu mona kwila o athu kene mu xila o jitata jyâ, ni kwila azodi a jivondadi jya ka azodi a Nzambi kana. Izuwa yoso o kwiybha kwa mu di bandekesa dingi.\nMatesu 24:6, 7: \"Mwà kèvwa ita, ni jingolokela jya ita. . . . Mbata akwa'xi imoxi a kà di kwata ni akwa'xi yamukwá kilômbo kya kà balukila kilômbo kyamukwá.\"\nO misoso ya londekesa kwila, o athu afu mukonda dya ita ya bhiti tundé ku muvu wa 1914 a tenesa 100 a mazunda ndenge a athu, o athu enyá a beta kuvula o ala ku mwenyu mu jixi jyavulu lelu ndenge. Xinganeka o masoxi, o ndolo ni hadi yene mu tala o athu mukonda dya ima yiyi. Mu kumona o ima yiyi o kwila o jinguvulu a tendela kwila kima kyaybha ku luwa ita? Ene a mu bhanga yoso phala kuzubha o ita?\nMatesu 24:7: \"Kwa kà kala nzala.\"\nO kisangela ki wanena o makúdya ku athu ku mundu woso kyambe: \"Twala ni kudya kwavulu phala kudikila athu oso ku mundu, maji ne kiki 815 a mazunda athu a bhita nzala—kifwa izuwa yoso muthu umoxi mu divwa dya athu —u zeka ni nzala. Ku mbandu ya mukwá—mu kitatu kya athu, muthu umoxi —wa zetuka ni nzala.\" Mivu yoso, mazunda atatu a ana ndenge ene mu fwa mukonda dya nzala.\nLuka 21:11: \"Oxi ya-ndu tunguta kyavulu.\"\nMivu yoso, nange 50.000 a itungutu ya makota yene mu talesa hadi yavulu ku athu. Nange 100 ya itungutu yene mu bula jisabhalalu javulu, mivu yoso kitungutu kimoxi kya dikota kyene mu bhita. O misoso yene mu londekesa kwila, tundé ku muvu wa 1975 katé ku muvu wa 2000, o itungutu ya jibha kya 471.000 a athu.\nMatesu 24:14: \"O Njimbu yiyi yambote ya Utuminu wa Nzambi, ya bhingi ku i tula mu ngongo yoso, mu kubhana umbangi ku akwá jixi joso; kyene kiwa kya kèza dizubhilu.\"\nMazunda a nake ndenge a Jimbangi jya Jihova ene mu boka ni kuswina kwoso o njimbu yambote ya Utuminu wa Nzambi mu 240 a jixi. Ene a tula o njimbu yambote ku jimbanza jya makota, mu jisanzala, mu jihonga mba mu mixitu ni mu milundu. O kizwelu ki tanga kwila kyoso Nzambi kya-nda mona kwila o kikalakalu kiki kya suku kyá bhu mbambe yê: 'o dizubhilu-phe dya-nda kwiza.' Kiki kya-nda lombolola ihi? Kiki kya-nda lombolola o dizubhilu dya jinguvulu jya mundu ni kwila, unguvulu wa Nzambi wa-nda mateka o kutumina. Kikanenu kyebhi kya-nda dikumbidila mu Utuminu wa Nzambi? Tanga o milongi ya kayela phala kusanga o kitambwijilu.\n^ kax. 8 Tala o milongi ni dyambu \"Muzeu u Bhana Umbangi wa Lungu ni Kikanenu Kya Kidi.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/Ikanenu-ya-dikumbidila\/","date":"2018-03-24T19:46:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650993.91\/warc\/CC-MAIN-20180324190917-20180324210917-00038.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1125,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.241,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kisuma kia Izekiiele kia lungu ni tembulu, kia kolesa o kixikanu kia Jijudé jexile ku ubhika, kuila o ubhezelu ua kidi ueji mateka dingi. O kisuma kiki, kia a kuatekesa ue kulembalala o itumu ia Jihova, ia lungu ni ubhezelu ua kidi.\n• O akunji a tokalele kulonga o itumu ia Jihova ku athu\n44:23\nZuela o ima iene mu bhanga o kimbadi kia fiiele, phala ku tu kuatekesa kutongolola o ima ia xidi, ni ia zele. (O Utuminu ua Nzambi ua mu Tumina Kiá! mban. 110-171)\n• O athu a tokalele kukuatekesa ió exile ku pholo\n45:16\nMu maukexilu ebhi u tu tena kulondekesa kuila, tu kuatekesa o tufunga mu kilunga?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2017-mwb\/milongi-ia-4-10-ia-katutu\/a-mateka-kubhanga-dingi-o-ubhezelu-ua-kidi\/","date":"2018-03-23T07:48:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648198.55\/warc\/CC-MAIN-20180323063710-20180323083710-00066.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":108,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.472,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IBHUIDISU IA BIBIDIA IO TAMBUIJILE\nIhi ia-nda bhanga Jezú ku hádia?\nKu muvu 33 K.K., Jezú uafú, a mu fukununa, iu ua bande ku diulu. Mu ku bhita thembu, Jezú ua tambula o ungana ua ku tumina kala sobha. (Daniiele 7:13, 14) Ku hádia, Jezú ua-nda bheka o ku tululuka ku mundu uoso ni ku zubha o uadiama.\nJezú ua-nda bhanga ima iambote kioso kia-nda kala Sobha ia mundu. Ni kutena kua tambula kua Tat'ê, muéne ua-nda bhangesa o athu ku iuka. A-nda kala mu ixi ni muenhu ua kalelaku sé ku kuka né kufuá.\nIhi ia mu bhanga Jezú lelu?\nLelu Jezú ua mu kuendesa o kikalakalu kia kuboka kia mu bhanga o akaiedi'ê a kidi ku mundu uoso. Ene a kunda o athu phala ku a tangela ioso i zuela o Bibidia ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Jezú ua kanena kuila ueji kuatekesa o kikalakalu kia maxibulu mê katé kioso o Utuminu ua Nzambi kia-nda buika o jinguvulu joso mu ixi.\nBhu kaxi ka kilunga kia kidi kia Ukidistá, Jezú ua mu londekesa ku athu o ukexilu uambote ua muenhu. Muéne ua-nda suluka ni ku a endesa katé kia-nda buika o mundu iú ua iibha ua Satanaji ni ku mundu ua ubhe ua kanena Nzambi.\nPhala kuijiia dingi, tanga o kibatulu 8 kia divulu didi, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova\nA tena ku di katula ué mu, www.jw.org","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/ihi-ia-nda-bhanga-jez%C3%BA\/","date":"2018-03-21T08:09:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647584.56\/warc\/CC-MAIN-20180321063114-20180321083114-00636.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":229,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.371,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2012 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201201\/","date":"2018-03-20T12:33:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00642.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9589132071,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9589132070541382}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O mu ku di tuma kuetu ni muène Kristu, o mukutu uoso u di banda kiambote.\"\nMIMBU: 53, 16\nJIHOVA uene ni ukamba uambote ni Jezú, tundé kia mu bhange. Jihova ua bhange Jezú, ande dia kubhanga o ima ioso. Mu kusuluka, Jezú 'ua kexile nê kumoxi, kala dixibulu diê.' (Jisabhu 8:30) O jiselevende ja Jihova m'ukulu, a di kuatekesa ué phala kukumbidila o kikalakalu kia a bhanene. Mu kifika, Noué ni muiji uê a kalakala kumoxi phala kutunga o álaka. Mu kubhita kithangana, o akua Izalaiele a kalakala ué kumoxi phala kutunga o balaka, ni ku i sokomona phala kuia na-iu mu ididi ia mukuá. Mu tembulu, ene akexile mu kuimba ni kuxika jingoma, phala kuximana Jihova ni mimbu iambote. O mundu ua Jihova ua bhange o ima ioso íii, mukonda akexile mu kalakala kumoxi.\n2. (a) Kiebhi kia kexile mu kalakala o Jikidistá ku hama ia dianga? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\n2 O Jikidistá ku hama ia dianga, akexile mu kalakala ué kumoxi. Poxolo Phaulu ua jimbulula kuila, sumbala kala muthu ua kexile ni ufunu uê, o ikalakalu ué ki i di fuile, maji né kiki, ene akexile mu kalakala kumoxi. Ene oso akexile mu kaiela o itendelesu ia Ngana iâ, Jezú Kristu. Phaulu ua a sokesa ni mukutu uala ni idiandu iavulu, i kalakala kumoxi. (Tanga 1 Kolindo 12:4-6, 12.) Maji ihi i tuamba ia lungu n'etu? Kiebhi ki tu tena kukalakala kumoxi mu sidivisu ia kuboka, mu kilunga, ni ku muiji?\nKUATEKESA MU SIDIVISU IA KUBOKA\n3. Kisuma kiahi kia mono poxolo Nzuá?\n3 Ku hama ia dianga, poxolo Nzuá ua mono kisuma kia sambuadi dia ji-anju, ja kexile mu xika jikoloneta. Kioso o anju ia katanu kia xiki o koloneta iê, Nzuá ua mono 'thèthembua ia kexile ku diulu, íii ia lauka bhoxi.' O \"thèthembua\" ia kuata o sabhi, anga i jikula o dikungu dia zongo, mua vundile kiavulu. Mu dikungu mua fuafua dixi, mu dixi anga mu tunda mahoho. Mu veji dia kuzanga o iangu ni mixi, o mahoho a kuama o athu oso 'a kambele o kidimbu kia Nzambi bhu dibhômo.' (Dijingunuinu 9:1-4) Nzuá uejidile kuila, o mahoho a tena kuzanga ima iavulu, mukonda kiene kia bhitile mu ixi ia Ijitu mu izuua ia Mozé. (Makatukilu 10:12-15) O mahoho a mono Nzuá, alombolola o Jikidistá a a undu ene mu boka o njimbu ia lungu ni jingeleja ja makutu. Mazunda ni mazunda a a athu a kingila kutambula o muenhu ua kalela-ku mu ixi, a dibundu kumoxi ni Jikidistá a a undu. Ene a bhanga kumoxi o sidivisu ia kuboka. O kikalakalu kiki, kia kuatekesa athu avulu kuxisa o jingeleja ja makutu, ni kubhuluka bhu maku a Satanaji.\nTua mu boka o njimbu ku mundu oso, mukonda tu kalakala kumoxi mu kilunga\n4. Kikalakalu kiahi kiala na-kiu o mundu ua Nzambi, ni kiebhi kia tena kubhanga kiambote o kikalakalu kiki?\n4 Tuala ni kikalakalu kia kuboka o 'njimbu iambote' ku athu oso ku mundu, ande dia kuíza o dizubhilu. Kiki kikalakalu kia dikota! (Matesu 24:14; 28:19, 20) Tua tokala kuixana o athu oso ala ni \"dinhota,\" phala kúnua o \"menha ma muenhu.\" Kiki kilombolola kuila, tua tokala ku longa o kidi kia Bibidia ku athu oso a mesena kuijiia o kidi kiki. (Dijingunuinu 22:17) Maji tu tena ngó kubhanga o kikalakalu kiki, se tu 'dibunda kumoxi,' ni ku di kuatekesa mu kilunga.\n5, 6. Kiebhi ki tu dibunda kumoxi, kioso ki tu boka o njimbu iambote?\n5 Phala kutula o njimbu ku athu avulu, tua bhingi ku di sokejeka kiambote, phala kubhanga o kikalakalu kia kuboka. O itendelesu i tu tambula mu kilunga kietu, i tu kuatekesa kubhanga o kikalakalu kiki. Kioso ki bhua o kiônge kia sidivisu, tu tunda phala kuia mu boka o njimbu iambote ia Utuminu. Tu bhana ué ku athu o madivulu metu a Bibidia. Mu kidi, tua bhana kiá mazunda ni mazunda a madivulu iá ku mundu uoso. Saí bhabha, a tu bhinga phala kutunda mu ibuka ia makota, phala ku bhana madivulu. Kioso ki u bhanga o kikalakalu kiki, ua mu dibunda kumoxi ni mazunda a jiphange jamukuá, a mu boka ué o njimbu íii ku mundu uoso! Ua mu kalakala ué kumoxi ni ji-anju, ja mu kuatekesa o mundu ua Nzambi kuboka o njimbu iambote.\n6 Kisangusangu kia dikota kutanga mu divulu Anuário, o mabesá u tuene mu tambula ku mundu uoso, mukonda dia kubhanga o kikalakalu kia kuboka! Xinganeka ué kiebhi ki tu kalakala kumoxi ni jiphange jetu ku mundu uoso, mu kuixana o athu phala kuia mu iônge ietu ia makota. O milongi i tuívua mu iônge íii, iene imoxi. O madiskursu, ni ji drama, ni ifika, i tu suínisa kubhanga ioso phala kusidivila Jihova. Tu dibunda ué kumoxi ni jiphange jetu ku mundu, kioso ki tuia mu fesa ia Lembalasa ku mivu ioso. (1 Kolindo 11:23-26) Etu enioso tu diongeka kimoxi mu kizuua kia 14 kia mbeji ia Nizá, kioso ki boba o dikumbi. Tuene mu bhanga kiki, phala kulondekesa o kisakidilu kietu kua Jihova, ni kubelesela o kitumu kia Jezú. Ande dia Lembalasa, tu bhita jisemana mu kukalakala kumoxi phala kuixana athu avulu, n'a di bunde kumoxi n'etu mu fesa íii ia dikota.\n7. Ihi i tu tena kubhanga, kioso ki tu kalakala kumoxi?\n7 O dihoho dimoxi, ki di tena kuzanga ima iavulu. Kiki ki bhita ué n'etu. Muthu umoxi, ka tena kubokela o athu oso ku mundu. Mukonda dia kukalakala kumoxi, tu tena kutula o njimbu ia lungu ni Jihova ku mazunda a athu, ni kukuatekesa amoxi mudiâ kuximana Jihova.\nKUATEKESA MU KILUNGA\n8, 9. (a) Kifika kiahi kia bhana Phaulu, kia londekesa o valolo ia Jikidistá kudizola? (b) Kiebhi ki tu tena kukuatekesa mu kilunga?\n8 Phaulu ua jimbuluila akua Efezo, kiebhi kia sokejeka o kilunga. Mu ku suluka, ua a tangela kuila, o athu oso mu kilunga a bhingi 'kukula mu ima ioso.' (Tanga Efezo 4:15, 16.) Phaulu ua bhana phangu ia lungu ni mukutu, phala kujimbulula kuila, o Jikidistá joso a tena kubhanga kima phala kukuatekesa o jiphange mu kilunga kudizola mudiâ, ni kukaiela o phangu ia Jezú, o Mutuameni ua kilunga. Phaulu ua zuela kuila, o mukutu uoso ua disokejeka mu idiandu, \"i kumbidila mu ididi iê.\" Mu kiki, ki kale se tu minzangala mba adiakimi, se tuala ni sauidi iambote mba kana, ihi i tua tokala kubhanga?\nKiebhi ki u tena kukuatekesa o jiphange mu kilunga kudizola mudiâ?\n9 Jezú ua solo o tufunga, phala kuendesa o kikalakalu mu kilunga. Mu kiki, muéne ua mesena kuila tu a xila, mu kubelesela o itendelesu ia tu bhana. (Jihebeleu 13:7, 17) Saí bhabha, ki bhonza kubelesela o itendelesu íii. Maji tu tena kubhinga o kikuatekesu kia Jihova. Bhu kaxi ka nzumbi iê ikola, muéne u tena ku tu kuatekesa kubelesela o itendelesu ia tu bhana. Xinganeka ué o kikuatekesu ki tua-nda bhana mu kilunga, se tu lenduka ni kubelesela o itendelesu ia tufunga. O kilunga kietu kia-nda di bunda kumoxi. Mukonda dia kiki, o henda ietu mudietu ia-nda dibandekesa dingi.\n10. Kiebhi o akuatekexi a tufunga kia kuatekesa o kilunga ku dibunda kumoxi? (Tala o foto ia dianga.)\n10 O akuatekexi a tufunga, a kuatekesa ué o kilunga ku dibunda kumoxi. Ene a kalakala kiavulu phala kukuatekesa o tufunga. Mu kiki, tu sakidila kiavulu o kikalakalu kia bhanga. Mu kifika, o akuatekexi a tufunga, a sokejeka o madivulu, phala etu kuia mu boka. Ene a sangesa ué o athu ene mu tu kunda mu iônge. Ene a kalakala ué kiavulu, phala kuzelesa ni kusokejeka o ima i zangiua mu Kididi Kia Ubhezelu. Kioso ki tu belesela o jiphange jiji, tu dibunda kumoxi. Mu kiki, tu tena kusidivila Jihova mu ukexilu ua iuka.\n11. Ihi i tena kubhanga o minzangala, phala kukuatekesa o kilunga ku dibunda kumoxi?\n11 Saí tufunga, ene mu kalakala kiá mu kilunga mu mivu iavulu. Maji nange ka tena dingi kukalakala kiavulu mukonda a kuka kiá. O minzangala a tena kukuatekesa. Se a a longa kiambote, ene a tena kubhanga dingi ikalakalu ia mukuá mu kilunga. Se o akuatekexi a tufunga a kalakala kiavulu, ku hádia ene a tena kusidivila kala tufunga. (1 Timote 3:1, 10) Saí tufunga tua minzangala, a tambula dingi ikalakalu ia mukuá. Lelu, ene a mu sidivila kala tufunga tua ilunga, iá a mu kuatekesa o jiphange mu ilunga iavulu. Tu sakidila kiavulu, kioso ki tu mona o minzangala ku di bhakula, phala ku sidivila o jiphange.\nKUATEKESA O MUIJI\n12, 13. Ihi i tena kukuatekesa o muiji ku dibhana kiambote?\n12 Kiebhi ki tu tena kukuatekesa o athu ku muiji uetu kukalakala kumoxi? O ubhezelu uetu ku muiji mu semana joso, u tena kukuatekesa. Se o jitata ni tuana a sota kithangana phala ku di longa kumoxi ia lungu ni Jihova, o henda iâ mudiâ ia-nda dibandekesa dingi. Mu kithangana kieniókio, ene a tena kubhanga ifika ia lungu ni ima ia-nda zuela mu sidivisu ia kuboka, phala ku a kuatekesa kukala polondo. Kioso kia-nda kuívua o ima ia xinganeka mudiâ, ia lungu ni kidi kia Bibidia, ni kumona kuila, o muiji uoso ua zolo Jihova, ni kuila, a mesena kubhanga o vondadi iê, ene a-nda di zukama dingi.\nSe o dikaza di zola Jihova ni ku mu sidivila kumoxi, ene a-nda kala ni ukamba uambote, ni kuzediua mu ukaza uâ\n13 Kiebhi o makaza kia tena kukalakala kumoxi? (Matesu 19:6) Se kiiadi kiá a zola Jihova, ni ku mu sidivila kumoxi, ene a-nda kala ni ukamba uambote, ni kuzediua mu ukaza uâ. Ene a tokala ué ku dizola mudiâ, kála kia bhangele Mbalahamu ni Sala, Izake ni Bebeka, ni Elikana ni Hana. (Dimatekenu 26:7; 1 Samuuele 1:4, 7; 1 Phetele 3:4) Se o diiala ni muhatu a bhanga kiki, ene a-nda kala ni ukamba uambote mudiâ, ni kuzukama dingi kua Jihova.\n14. Se dikaza diê ka mu bheza Jihova, ihi i ua tokala o kubhanga phala kusuínisa o ukaza uê?\n14 O Bibidia izuela ni kidi kioso kuila, ki tu tokala kukazala ni muthu ka mu sidivila Jihova. (2 Kolindo 6:14) Maji saí jiphange a kazala ni athu ka mu bheza Jihova. Saí iá, a kazala ande dia ku di longa o kidi kia Bibidia. O makaza mâ, ka xikina kukala Mbangi ia Jihova. A mukuá nange a kazala ni Jimbangi ja Jihova, maji mu kubhita thembu, o makaza mâ a xisa o kilunga. O Jikidistá jala ni makaza ka mu bheza Jihova, a tokala kubhanga ioso phala kusuínisa o ukaza uâ, mu kubelesela o itendelesu ia Bibidia. Saí bhabha, nange ki bhonza kukaiela o itendelesu íii. Mu kifika, Madiia ua kexile mu sidivila Jihova kumoxi ni muadi uê Davidi. Mu kubhita kithangana, Davidi ka mesenene dingi kuia mu iônge. Maji Madiia ua kexile hanji mu di suínisa, phala kukala muhatu uambote, ni kulondekesa o ídifua ia tokala o Jikidistá. Muéne ua longo ué o kidi kia lungu ni Jihova ku samanu dia an'ê, anga u kolokota ué mu kuia mu iônge ia kilunga ni mu iônge ia makota. Mu kubhita mivu, o tuana tua kulu, iá a tundu bhu bhata. Sumbala kia bhonzele dingi, Madiia ua suluka mu kusidivila Jihova. Mu kubhita thembu, Davidi ua mateka kutanga o madivulu akexile mu mu bhekela Madiia. Mu kubhita kithangana, muéne ua mateka dingi kuia mu iônge. Ithangana ioso, o mulaul'ê ua kexile ku mu bhakela kididi. Kioso Davidi kia kexile mu fonga mu iônge, o kabuetele ka kexile mu mu tangela: \"Lelu ki ngi ku mono mu kiônge.\" Mu kubhita 25 kia mivu, Davidi ua vutuka mu kilunga. Muéne ni muhatu'ê a sanguluka kiavulu, mukonda a mu sidivila dingi Jihova kumoxi.\n15. Kiebhi o makaza o'ukulu a tena kukuatekesa o makaza a ubhe?\n15 Lelu, Satanaji uene mu zukutisa o miji. Mukonda dia kiki, o dikaza di sidivila Jihova, dia tokala kukalakala kumoxi. Né muene se mua kazala kiá ukulu, xinganekienu mu ima i mu tena kuzuela mba kubhanga, phala kusuínisa o ukaza uenu. Se mua kazala kiá ukulu, mua tokala kubhana phangu ku makaza a minzangala. Nange mu tena kuixana dikaza dia ubhe, phala kubhanga o ubhezelu ku muiji kumoxi ni enu. Ene a-nda mona kuila, né muene se o dikaza diala kiá kumoxi mivu iavulu, ene a tokala ku dizola ni kukala makamba a kidi.\n\"TU BANDIENU KU MULUNDU UA JIHOVA\"\n16, 17. Ihi ia-nda tambula o Jiselevende ja Nzambi a dibundu kumoxi mu ku mu sidivila?\n16 Kioso kia kexile múia mu bhanga o jifesa jâ mu Jeluzaleme, o akua Izalaiele akexile mu kalakala kumoxi. Ene akexile mu sokejeka o ima ioso ia bhingile, phala kuenda o njila. Mu kusuluka, akexile mu di kuatekesa, ni kuia kumoxi. Ene oso akexile mu ximana ni kubheza kumoxi Jihova mu tembulu. (Luka 2:41-44) Lelu, kioso ki tuia ni ku disokejeka phala kutunga ku mundu uobhe, tua tokala kudizola, ni kubhanga ioso phala kukalakala kumoxi. O kuila u tena ku xinganeka mu maukexilu u u tena kubhanga dingi o ima íii?\n17 O athu ku mundu iú, a zoka ni kubhânga mukonda dia ima iavulu. Maji tu sakidila kiavulu Jihova, mukonda dia ku tu bhana o kutululuka, ni ku tu kuatekesa kuijiia o kidi kia Bibidia! O mundu uê ua mu mu bheza mu ukexilu u mu sangulukisa. Mu izuua íii isukidila-ku, o mundu ua Jihova ua beta-o-kota ku di bunda kumoxi. Kála kia kanena polofeta Izaia, ni Mikeia, etu tua mu banda kumoxi o \"mulundu ua Jihova\". (Izaia 2:2-4; tanga Mikeia 4:2-4.) Kioso o mundu ua Jihova mu ixi, ua-nda 'di bunda kumoxi,' ni kukalakala kumoxi phala kusidivila Jihova, tua-nda sanguluka kiavulu!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2016\/kubandekesa-o-henda-ietu-mu-kilunga\/","date":"2018-03-20T12:34:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00642.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2177,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.349,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia\nJihova ua kumbidila o kizuelu kiê kia kubhulula o mundu uê ku ubhika ku ixi ia Babilonha ni kubheka dingi o ubhezelu ua kidi mu mbanza ia Jeluzaleme.\nO divulu dia Nehemiia di tu longa ima iavulu ia lungu ni kubheza Nzambi mu izuua íii.\nO misoso ni izulukutu ia bhiti mu izuua ia Estere, ia-nda suínisa o kixikanu kié mu kutena kua Jihova Nzambi kua kubhulula o mundu uê ku ibhidi lelu.\nEnioso a zola Jihova a-nda kua polovala. O musoso ua Jobe, u londekesa kuila, tu tena kukolokota ni kuzokela o ungana ua Jihova.\nO Jisálamu i bhana kijingu ku ungana ua Jihova, i kuatekesa ni kukonda o malamba ia athu a zolo Nzambi, ilondekesa ué kiebhi o ima mu ngongo ia-nda bhiluka, bhu kaxi ka Utuminu ua Nzambi.\nTanga o unjimu ua Nzambi u tena ku ku kuatekesa mu njila jé joso— mu maka alungu ni kuta uenji ni mu maka alungu ni muiji.\nIzekiiele ni kulenduka ni kusuina kuoso, ua kumbidila o kikalakalu kia mu bhe Nzambi, né muene kia bhonzele kiavulu. O phangu iê iala ni valolo ia dikota phala etu lelu.\nO ikanenu ya Hozeya yala ni disá dya valolo phala etu lelu, ya lungu ni henda ya Jihova kwa yó a dyela o ituxi yâ, ni ya lungu ni ubhezelu u xikina mwene.\nJowele wa soneka ya lungu ni \"kizuwa kya Jihova\" kya zukama, ni ihi i twa tokala o kubhanga phala kubhuluka. O ikanenu íyi yala ni valolo ya dikota mu izwua yetu.\nJihova wa tumu o dyala didi dya lenduka kubhanga kikalakalu kyala nyi valolo ya dikota. Mbote yahi i tu tena kukatula mu phangu ya Amoji?\nO divulu dya Obadiya dyene o divulu dya beta o kutola mu Mikanda ya Hebalayku. O divulu didi di bhana kidyelelu dyene di kanena we kwila Jihova wa-nda zelesa o dijina dyê.\nO polofeta wa xikina o ku mu bazela, yú wa kumbidila o ukunji wê, wa dilongo disá dya dikota ya lungu nyi henda nyi kuloloka kwa Nzambi. O phangu yê ya-nda ku swinisa.\nO divulu didi dya ikanenu ya Nzambi di tena ku kolesa o kidyelelu kyetu kya kwila o ima i tu bhinga Jihova ki i bhonzo, yene phala o mbote yetu.\nO kikanenu ki tu bhana kidyelelu kya kwila Jihova u kumbidila jinga o kizwelu kyê. Mu kaxi ka Utuminu wê, mwene wa-nda kubhana kukondama kwa yo a mu sota o paze ni ubhulukilu.\nEtu tu tena ku dyelela kwila Jihova wa-nda bhulula o mundu wê mu ola ni mu ukexilu wa tokala.\nMukonda dyahi twa mu kingila kwila o kizuwa kya Jihova ku fundisa, kya-nda dikumbidila ni kidi kyoso?\nO divulu dya Ajew di londekesa o valolo ya ku ta kupholo o vondadi ya Jihova mu kididi kya vondadi yetu.\nIsuma yavulu ni ikanenu ya swinisine o mundu wa Nzambi mu ukulu. O ikanenu yiyi kate kiki yene hanji mu swinisa o mundu wa Nzambi ku dyelela mu kikwatekesu kya Jihova.\nO divulu didi di tanga kwila o ijila ya Jihova, ni kulenduka ni henda ki yene mu lunguluka, kana. O divulu didi di longa we phangu yambote phala etu mu izuwa yiyi.\nTanga o izulukuta ia beta-o-kota ia divulu didi dia Bibidia, diene o divulu dia dianga dia milongi ia Jezú.\nMu madivulu auana a tanga o musoso ua Jezú, o divulu dia Marku diene o divulu dia beta o kutola, maji o divulu dia Marku di tu kuatekesa kumona Jezú ku hádia ua mu tumina kala sobha ia Utuminu ua Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/","date":"2018-03-23T09:59:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648205.76\/warc\/CC-MAIN-20180323083246-20180323103246-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":590,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Muxima u mi lunge ku ima iala bhulu, kana ku ima iala mu ngongo.\"\n1, 2. (a) Mukonda diahi o kilunga kia Kolose kia kexile mu iluezu? (b) Milongi iahi ia kuatekesa o jiphange mu Kolose, ku kolokota mu ukamba uâ ni Nzambi?\nO KILUNGA kia Kolose ku hama ia dianga, kia kexile mu iluezu ia ku di bunda kumoxi! Saí jiphange, akexile mu longa kuila o athu oso, a tokalele ku belesela o Kitumu kia Mozé. Jiphange ja mukuá, akexile mu zuela kuila, o ku zediua ku muenhu ni ku kala ni jimbote, kiexile kima kia iibha. Phaulu ua a tendelesa ia lungu ni ulongelu uoso iú, kioso kiambe: \"Alukenu! Ki bhu kale muthu u mi tobhesa, anga u mi bhûnda kala kingûmba, ni uanji uê ni makutu, ua kaiela mu malunda ma ulongelu ua athu, ni mu jindonda ja mu ngong'umu, o kua Kristu ki kiala-ku.\"\n2 Se o Jikidistá jiji a a undu, a kaiele o ixinganeku ia athu, ene eji dituna o ujitu ua ku kala an'a Nzambi. (Kolose 2:20-23) Phala ku a kuatekesa o ku kala ni ukamba uâ ni Nzambi, Phaulu ua a tangela: \"Muxima u mi lunge ku ima iala bhulu, kana ku ima iala mu ngongo.\" (Kolose 3:2) O Jikidistá jiji, a tokalele o ku di lembalala o kidielelu kiâ, kia ku tambula o muenhu ku diulu.\n3. (a) Kidielelu kiahi kiala na-kiu o Jikidistá a a undu? (b) Ibhuidisu iahi i tua-nda di longa?\n3 O Jikidistá a a undu lelu, o mixima iâ, ia lungila ku Utuminu ua Nzambi, ni ku kidielelu kiâ, kia ku kala 'alundudi ni Kristu' ku diulu. (Loma 8:14-17) Maji, ihi i tu zuela ia lungu ni ió a-nda tambula o muenhu mu ixi? Kiebhi o izuelu ia Phaulu ia tokala kua ene? Kiebhi ene kia tena o ku lunga o mixima iâ, \"ku ima iala bhulu.\" (Nzuá 10:16) Mbalahamu ni Mozé, a lungile o mixima iâ ku ima iala bhulu, né muene mu ithangana ia bhonzo. Kiebhi ki tu tena o ku kaiela o phangu iâ?\nIHI I LOMBOLOLA O KU LUNGA O MUXIMA UETU KU IMA IALA BHULU\n4. Kiebhi o Jikidistá joso a dielela ku tunga mu ixi, kia tena o ku lunga o mixima iâ ku ima iala bhulu?\n4 O athu a dielela o ku tambula o muenhu mu ixi, a tokala o mixima iâ, a i lunga ku ima iala bhulu. Ene a bhanga kiki, kioso kia ta Jihova ni Utuminu uê ku pholo dia ima ioso. (Luka 10:25-27) Kiki kiene kia bhangele Kristu, kiene ué ki tua tokala o ku bhanga. (1 Phetele 2:21) O Jikidistá ku hama ia dianga, a a kondolokele ku ixinganeku ia makutu, ilongelu ia athu a iibha, ni athu a kexile mu sota kiavulu o jimbote. Lelu, o ima íii, tuene mu i mona ué ku mundu iú ua Satanaji. (Tanga 2 Kolindo 10:5.) Etu tua tokala o ku kaiela o phangu ia Jezú, ni ku di langa ku kima kioso kioso ki tena o ku zanga o ukamba uetu ni Jihova.\nO kuila tuene mu kaiela ué o ukexilu ua iibha ua mundu, ua ku di bhana ni kitadi?\n5. Ihi i tua tokala o ku dibhuidisa, ia lungu ni ku di bhana ni kitadi ni jimbote?\n5 O kuila tuene mu kaiela ué o ukexilu ua iibha ua mundu, ua ku di bhana ni kitadi? Tu londekesa o ima i tua zolo, bhu kaxi ka ima i tu banza, ni íii i tu bhanga. Jezú ua lombolola o maka enhá kioso kiambe: \"Mbata kuoso kua ku kala jimbongo, kuene ku ku kala o muxima.\"(Matesu 6:21) Tua tokala ku dibhuidisa, se ihi ia beta-o-kota. O kuila tuene mu bhita ithangana iavulu mu ku thandanganha ni kitadi, ku sota salu i futa jimbongo javulu, mba ku kala ni ku zediua ku muenhu? Mba tuala ni ukexilu ua muenhu, u tu kuatekesa o ku kala ni ukamba uambote ni Jihova? (Matesu 6:22) Jezú uambe kuila, se tu bhindamena o ku lundila \"jimbongo mu ngongo,\" ki tua-nda kala ni ukamba ni Jihova.\nTu tena ngó o ku di tunda kiambote mu ku bhânga ni ukexilu uetu ua ku kamba o ku iuka, se tu lunda o mixima ietu ku ima iala bhulu\n6. Kiebhi ki tu tena ku bhânga ni ukexilu uetu ua ku kamba o kuiuka?\n6 Etu tu akua ituxi, mu kiki, ki ki bhonzo ku bhanga o ima ia iibha. (Tanga Loma 7:21-25.) Se ki tu dielela ku nzumbi ikola ia Nzambi, tu tena ku di ta \"mu masemba ni mauhôlua,\" mu maundumbu mba \"maufusa,\" a bhangesa o ku kamba o ku xila o ijila ia Nzambi. (Loma 13:12, 13) Etu tuene mu bhânga izuua ioso ni ukexilu uetu ua ku kamba o kuiuka. Tu tena ngó o ku di tunda kiambote, se tu lunda o mixima ietu ku ima iala bhulu. Phala ku bhanga kiki, ku bhinga nguzu, mukonda dia kiki, Phaulu uambe: \"O mukutu uami-phe ngi u bhana jihuxi katé ki ngi u tolola, hé uenda ni kubelesela.\" (1 Kolindo 9:27) Etu ué tua tokala ku dijiia mudietu muene. Tua-nda zuela phangu jiiadi ja maiala a fiiele a bhange ioso phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi.\nMBALAHAMU UA \"XIKANA KUA JIHOVA\"\n7, 8. (a) Maka ahi a di bhanene nau Mbalahamu ni Sala? (b) Ihi ia kexile mu xinganeka Mbalahamu mu ithangana ioso?\n7 Kioso Jihova kia bhingi kua Mbalahamu phala kuia ku ixi ia Kanana ni muiji uê, Mbalahamu ua belesela ni vondadi ioso. Jihova ua besoala o kixikanu kia Mbalahamu, mu ku bhanga kikutu ni muéne. Jihova ua mu ambela: \"Eme-phe nga-nda ku ku sokolola, n'ukala u muiji ua dikota; ngi ku zediusa.\" (Dimatekenu 12:2) Kua bhiti mivu iavulu, Mbalahamu ni Sala ka kexile luua ni tuana. O kuila Mbalahamu ua banzele kuila, Jihova ua jimbi o kikanenu kiê? Mu kithangana kieniókio, o ima ia bhonzele phala Mbalahamu. Mukonda muéne ua xile o ima ioso iambote mu mbanza iambote ia Ule, iú uendele ku ixi ia Kanana, ia kexile o dikanga dia 1.600 a ji kilómetulu. Muéne ni muiji uê a tungile mu jibalaka, saí ithangana ka kexile ni kúdia, akexile ué mu iluezu mukonda dia mii. (Dimatekenu 12:5, 10; 13:18; 14:10-16) Maji né muene mu ima ioso íii, Mbalahamu ni muiji ué ka mesenene ku vutuka ku mbanza ia Ule, mua kexile o ima ioso iambote.\n8 Mbalahamu ua \"xikana kua Jihova,\" ka lungile ku 'ima iala mu ngongo.'(Dimatekenu 15:6) Muéne ua kexile mu xinganeka ku ikanenu ia mu bhangele Nzambi. Jihova ua mono o kixikanu kia Mbalahamu, anga u zuela: \"Tala-phe hanji ku diulu, u tange o jithéthembua, se u tena ku ji kuata konda; anga u mu ambela, uixi: Kiene kia kà kala o mbutu ié.\" (Dimatekenu 15:5) Kioso kiévu o kidi kiki, Mbalahamu ua mono kuila, Jihova ka jimbile o kikanenu kia mu bhangele. Kioso muéne kia tala ku jithéthembua, u di lembalala o kikanenu kia Jihova kia ku mu bhana mbutu iavulu. Kioso kia bhixila o kithangana kia Jihova kia ku kumbidila o kikanenu kiê, Mbalahamu ua tambula mon'a, kala kia zuelele Jihova.\n9. Kiebhi ki tu tena o kaiela o phangu ia Mbalahamu?\n9 Kala Mbalahamu, etu tua mu kingila ué o ki kumbidilu kia ikanenu ia Jihova. (2 Phetele 3:13) Se tu kamba ku lunga o mixima ietu ku ima iala ku diulu, nange tua-nda mona kuila, o ikanenu ia Nzambi ia mu laleka ku di kumbidila, mu kiki, ki tua-nda kalakala dingi ni ku suína kuoso phala Jihova. Nange mu ukulu, eie ua xisa ima iavulu ku dima, phala ku sidivila Jihova, kala muboki ua thembu ioso, mba ku kalakala mu sidivisu ia thembu ioso mu ukexilu ua mukuá. Maji ihi i ua mu bhanga kindala? O kuila eie ua mu kaiela o phangu ia Mbalahamu, ua bhangele ioso mu sidivisu ia Jihova ni ku kingila o mabesá eji tambula ku hádia? (Jihebeleu 11:10) Mbalahamu \"ua xikana kua jihova,\" anga a mu ixana kamba dia Nzambi.\nMOZÉ UA MONO \"IÓ KA MONEKA KU MESU\"\n10. Kiebhi Mozé kia mu sasele?\n10 Mozé muéne o phangu ia mukuá, ia muthu ua lungu o muxima uê mu ima iala ku diulu. Muéne ua kudila kala muthu ua tokalele ku muiji ua Falaó ku ixi ia Ijitu, mu kithangana kieniókio, o ixi ia Ijitu, iexile o ixi ia kexile dingi ni kutena mu ngongo ioso. O Bibidia iamba kuila, muéne a 'mu longo o unjimu uoso ua akua Ijitu.' Mukonda dia ilongesu ia katunda ia tambuile, Mozé uexile 'mesene mu ima ioso ia zuela, ni ia bhange.' (Ikalakalu 7:22) Mukonda dia ku kudila mu kididi kiki, Mozé ueji kala diiala dia fuma mu ixi ia Ijitu. Maji kua kexile ilongesu, ia betele dingi kota phala Mozé.\n11, 12. Ilongesu iahi ia betele kota phala Mozé? Kiebhi ki tuejiia o maka iâ?\n11 Kioso Mozé kia kexile mon'a ndenge, manh'â Jokebede, ua mu longo ia lungu ni Nzambi ia ji Hebeleu. O kuijiia kuku, kua lungu ni Jihova, kua betele kota phala Mozé, o ima ia mukua ndenge. Muéne ua xisa o ima ia lungu ni jimbote ni kutena, phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi. (Tanga Jihebeleu 11:24-27.) O ilongesu ia tambuile Mozé kioso kia kexile mon'a ndenge, ni kixikanu kiê kua Jihova, kia mu kuatekesa o ku lunga o muxima uê ku ima iala bhulu.\nMozé ua xisa o ima ia lungu ni jimbote ni kutena, phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi\n12 Né muene Mozé ua tambuile o ilongesu ia katunda mu ixi ia Ijitu, muéne ka soto ku kala ni kutena, fuma, mba unvuama. Mu kidi, o Bibidia iambe kuila muéne \"u dituna ku mu ixana dingi mon' angene a mon'a Falaó. Ua solo-bho o kutala hadi ni mundu ua Nzambi, kana o ku di uabhela muène mu jivondadi ja ituxi ji bhanga ngó kathangana.\" Mu ku bhita kithangana, o kuijiia kua tambuile Mozé kua Jihova, kua mu kuatekesa phala kuendesa o mundu Uê.\n13, 14. (a) Ande dia Mozé ku bhulula o mundu ua Jihova, ihi ia tokalele ku di longa? (b) Ihi i tua tokala ué o ku di longa?\n13 Mozé ua zolele Jihova ni mundu uê, akexile abhika mu ixi ia Ijitu mu kithangana kieniókio. Mozé ua kexile ni 40 a mivu, kioso kia divu kuila uala polondo phala ku bhulula o mundu. (Ikalakalu 7:23-25) Maji Jihova ua kijidile kuila Mozé, ka kexile luua polondo phala ku bhanga kiki. Muéne ua tokalele hanji ku di longa o ku xididika, o muanhu, o ku lenduka ni ku di tumina jihanji. (Jisabhu 15:33) Mozé ua bhingile hanji ku mu longa phala ku di bhana ni maka a bhonzo eji moneka ku pholo. O 40 a mivu a kalakala Mozé kala mubhidi ua jimbudi, a mu kuatekesa o ku kala ni ídifua íii iambote.\n14 O kuila o milongi ia tambula mu ithangana ioso íii, ia kuatekesa Mozé? Ia mu kuatekesa, mukonda o Bibidia iambe kuila muéne \"ua kexi muthu ua xididika, athu oso mu ngongo ndenge.\" (Dialuilu 12:3) Mukonda dia ku di longa o ku xididika, muéne ua tenene o ku kala ni muanhu mu ku di bhana ni athu a maukexilu uoso, ni ku di bhana ni maka oso. (Makatukilu 18:26) Etu ué tua tokala o ku kala ni ídifua íii, ia-nda tu kuatekesa o ku bhuluka ku \"hadi ia dikota,\" phala ku bokona ku mundu uobhe ua Nzambi. (Dijingunuinu 7:14) O kuila tuene mu di bhana kiambote katé muene ni athu a dizangala ni lusolo? O izuelu ia poxolo Phetele i tena ku tu kuatekesa, muéne uambe: \"Mu xila athu oso. Di zodienu ni jiphange jenu mu kuxikana.\"—1 Phetele 2:17.\nTU KOLOKOTE KU LUNGA O MUXIMA UETU KU IMA IALA BHULU\n15, 16. (a) Mukonda diahi tua tokala ku lunga o mixima ietu ku ima iala bhulu? (b) Mukonda diahi o Jikidistá a tokala ku kala ni uendelu uambote?\n15 Etu tuala mu \"jithembu jabhonzo.\" (2 Timote 3:1) Mukonda dia kiki, tua tokala ku lunga o muxima uetu mu ima iala bhulu, phala ku zukama dingi kua Nzambi. (1 Tesalonika 5:6-9) Tua-nda di longa maukexilu atatu a tena o ku tu kuatekesa ku lunga o mixima ietu ku ima iala bhulu.\n16 O uendelu uetu: Phetele ua londekesa kuila, o uendelu uetu uala ni valolo, kioso kiambe: \"Kalenu ni uendelu uenu uafuama, mu'axaxi ka akua jixi jengi.\" Muéne uambe ué kuila o athu kejiia Jihova, nange mu ku mona o uendelu uetu uambote, \"a kala mu ximana Nzambi.\" (1 Phetele 2:12) Tua tokala ku bhanga ioso phala ku ximana Jihova bhu kaxi ka uendelu uetu uambote, ki kale se tuala ku bhata, ku salu, bhu xikola, ku bhanga itonokenu, mba mu sidivisu ia ku boka. Mu kidi, etu enoso tu akua ituxi, mukonda dia kiki, tuene mu lueza kiavulu. (Loma 3:23) Maji ki tu tokala ku luuala. Ni kikuatekesu kia Jihova, tu tena ku di tunda kiambote mu ku \"lua o ita iambote ia kuxikana.\"\nSe tu kala ni ukexilu ua difu ni Kristu, tua-nda kala tu athu a lenduka ni ku bhanga o ukunji uetu ni ku suína kuoso\n17. Kiebhi ki tu tena o ku kaiela o ukexilu ua Jezú? (Tala o foto ia dianga.)\n17 O ibanzelu ietu: Phala ku kala ni uendelu ua fuama, tua tokala ku kala ni ibanzelu iambote. O poxolo Phaulu uambe: 'Mu kaxi kenu, kuatenu ukexilu iú kala ua kexile na-u Kristu Jezú.' (Filipe 2:5) Ukexilu uebhi ua kexile na-u Jezú? Muéne uexile muthu ua lenduka, kiki kia mu kuatekesa ku kalakala ni muxima uoso phala Jihova. Mu ithangana ioso, muéne uexile mu banza ia lungu ni ku boka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. (Marku 1:38; 13:10) Phala Jezú o Mak'â Nzambi exile o milongi ia betele-kota phala ku mu kuatekesa kuenda kiambote. (Nzuá 7:16; 8:28) Muéne ua di longo kiambote o Mikanda Ikola, phala n'a tene ku tumbula o ibatulu iala-mu, ku i jimbulula, ni ku i zokela. Se tu kala ni ukexilu ua difu ni ua Kristu, tua-nda kala tu athu a lenduka, tua-nda bhanga o ukunji uetu ni ku suína kuoso, ni ku di longa kiambote o Bibidia.\n18. Mu maukexilu ebhi mu tu tena ku kuatekesa o sidivisu ia Jihova?\n18 O kikuatekesu kietu: Nzambi ua mesena kuila o athu oso, \"kixi ió ala mu diulu, kixi ala mu ngongo,\" a belesela Jezú. (Filipe 2:9-11) Sumbala Jezú a mu zangeleka kiavulu, maji muéne u belesela Tat'ê ni kulenduka kuoso. Kiene ué ki tua tokala o ku bhanga. (1 Kolindo 15:28) Etu tu kuatekesa mu sidivisu ia Jihova, kioso ki tu 'longa o athu a jixi joso.' (Matesu 28:19) Tu bhanga ué o 'mbote ku athu oso,' kioso ki tu bhanga ima ia tokala ku ji vizinhu jetu, ni ku jiphange jetu.\n19. Ihi i tua tokala o ku bhanga?\n19 Tu sanguluka kiavulu mukonda, Jihova u tu tendelesa ku lunga o mixima ietu ku ima iala bhulu! Tua tokala ku 'lenga ni ku kolokota,' ni ku lunga o muxima uetu ku ima iala bhulu. (Jihebeleu 12:1) Tua tokala ué ku di suínisa phala ku kalakala 'ni muxima uoso, kuma tua mu kalakala phala Jihova,' mu kuijiia kuila, o Tata ietu ia diulu ua-nda ku tu besoala kiavulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141015\/muxima-u-lunge-ku-ima-iala-bhulu\/","date":"2018-03-23T02:00:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648113.87\/warc\/CC-MAIN-20180323004957-20180323024957-00056.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2435,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jimidi ni jimidi ja athu ku mundu uoso, a dielela ku Utuminu ua Nzambi. Ene a kaiela Jezú, ua longo o akaiedi'ê ku samba: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi.\"\nSumbala athu avulu ku mundu a uabhela kiavulu o Utuminu ua Nzambi, maji jingeleja javulu ka u bhana valolo. Ia lungu ni maka enhá, o mukua musoso H. G. Wells ua londekesa kuila, Jezú ua \"bhana valolo ia dikota . . . ku ulongelu ua Utuminu ua diulu,\" maji o ulongelu iú \"ki uene ni valolo ia dikota . . . ku ilongesu ia jingeleja javulu.\"\nMaji o Jimbangi ja Jihova, a bhana valolo ia dikota ku Utuminu ua Nzambi. Mu kifika: O kadivulu ku ua mu tanga kindala, a ka lungulula mu 220 a madimi. Kala kadivulu a ka katula 46 a jimidi ja ji kopia; kaka o kadivulu a beta ku ka bhana ku athu ku mundu uoso. Iebhi o njimbu ia kadivulu kaka? Tala o diambu diê: O Mulangidi U Bhana Ngolokela Ia Utuminu Ua Jihova. *\nMukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a bhanga nguzu iavulu phala ku boka mba kuijidisa o Utuminu ua Nzambi? Mukonda etu tu xikina kuila, o Utuminu ua Nzambi, o diambu dia beta-o-kota dia divulu dia beta o kota ku mundu uoso\nIa lungu ni Utuminu ua Nzambi, o Jimbangi ja Jihova ene mu bhanga ioso phala ku kaiela o phangu ia Jezú. Kioso kia kexile mu ixi, muéne ua beta ku bhana valolo ku Utuminu ua Nzambi. (Luka 4:43) Mukonda diahi o Utuminu ua Nzambi ua kexile ni valolo ia dikota phala Jezú? O Utuminu iú ulombolola ihi phala eie? Ijiia o itambuijilu ia Bibidia mu ku tanga o milongi ia kaiela.\n^ kax. 5 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/Mukonda-diahi-ua-tokala-kuijiia-o-Utuminu-ua-Nzambi\/","date":"2018-03-21T23:01:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647706.69\/warc\/CC-MAIN-20180321215410-20180321235410-00272.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":286,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.402,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasambuadi 2017\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 3 ndu 30 ia Kavua ua 2017.\nKiebhi ki tu tena kuzuela ia lungu ni Jihova, ku athu a tundu mu jixi jengi?\nSe ua tungu mu ixi iengi, kiebhi ki u tena kukuatekesa kiambote o tuana tué kudilonga ia lungu ni Jihova? Kiebhi o jiphange kia tena kukuatekesa?\nSai Jikidistá ku hama ia dianga ehela o henda iâ kuzonda. Ihi ia-nda tu kuatekesa kukolesa o henda ietu kua Nzambi?\nJezú ua longo Ximá dia Phetele disá dia dikota dia lungu ni kusola o ima ia beta-o-kota ku muenhu. O kuila tu tena ue kukaiela o milongi iê lelu?\nIhi ia bhangesa dikaza kusosolola o muenhu uâ? Kiebhi kia tena kubhanga kiki? Kiebhi o kima kia solo kia a bhekela kisangusangu?\nLIFE STORY\nWalter Markin ka tena kuívua, maji muene ua sanguluka kiavulu, iu uene mu tambula mabesá avulu mu kusidivila Jihova Nzambi","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kasambuadi-ua-2017\/","date":"2018-03-20T12:39:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00674.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":155,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mutangi ua Zolo Jihova:\nJezú uambe, \"o kidi mua-nda ku k'ijiia, o kidi anga ki mi bhana ufôlo.\" (Nzuá 8:32) O izuelu íii, i tu suínisa kiavulu! Sumbala tuala mu \"izuua íii isukidila-ku,\" maji né kiki tu tena kuijiia o kidi, ku mundu iú uezala ni makutu. (2 Timote 3:1) O kuila eie u di lembalala hanji kioso ki ua mateka o ku di longa o kidi, kála ki jimbulula o Maka a Nzambi? Mu kidi, eie ua sangulukile kiavulu!\nMaji o kima kia beta-kota, o ku kala ni kuijiia kuoso, ni kuboka o njimbu iambote izuua ioso ku akuenu, ni ku kala ni ukexilu uambote, kála ki tuene mu di longa mu Bibidia. Phala ku bhanga kiki, tua tokala ku kala mu henda ia Nzambi. Ihi ia bhingi? O izuelu ia Jezú ande dia kufuá, itambuijila o kibhuidisu kiki. Muéne uambe ku jipoxolo jê: \"Se mu belesela o ijila iami, mua-nda kala mu henda iami, kála ki ngene mu belesela o ijila ia Tata iami, eme ngala mu henda iê.\"—Nzuá 15:10, NW.\nKála ki ua mono, Jezú ua kexile mu henda ia Nzambi, mu ku belesela o ijila ia Tat'ê. Kiene kimoxi ué ni etu lelu. Phala tu kale mu henda ia Nzambi, tua tokala ku belesela o milongi ia Bibidia izuua ioso ku muenhu uetu. Mu usuku uenió, Jezú uambe: 'Se muejiia o ima íii, mu-nda zediua se mu i bhanga.'—Nzuá 13:17.\nTua mesena kuila o divulu didi, di ku kuatekesa ku belesela o milongi ia Bibidia ku muenhu uê, ni ku kala 'mu henda ia Nzambi, . . . ni ku kinga o muenhu ki uábhua.'—Juda 21.\nKibuka kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/governing-body-letter\/","date":"2018-03-18T12:29:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645613.9\/warc\/CC-MAIN-20180318110736-20180318130736-00682.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":268,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tu vutuke mivu ku dima. Nehemiia, selevende ia Sobha Artaxexe, uexile mukua Izalaiele, ua tungile mu ixi ia Pélesa mu mbanza ia Suzana. Nehemiia a mu tudila njimbu iaiibha kuala phang'iê ua tundile mu ixi ia Judá uixi: 'O mundu ua vutuka mu mbanza ia Jeluzaleme uala mu iluezu. O ilumbu ni mabhitu a budile akua Babilonha, ka a tungulula luua.' Nehemiia ua luualele kiavulu. Muene ua mesenene kuia mu mbanza ia Jeluzaleme phala kukuatekesa, mu kiki muene ua sambe, phala Sobha ku muehela kuia.\nMu kubhita kithangana, Sobha ua mono kuila Nehemiia ua luualele kiavulu. Muene uambe: 'Nuka nga ku muene kiki. Ihi ia mu bhita?' Nehemiia ua tambuijiila: 'Kiebhi ki nga-nda sanguluka se o mbanza iami, Jeluzaleme, ia xala ngundu?' Sobha ua muibhuidisa: 'Mu kiki, ngi bhanga ihi phala ku ku kuatekesa?' Mu kithangana kienhókio, Nehemiia ua sambe ku muxima. Muene uambela sobha: 'Nga ku dióndo, ng'ehele kuia mu Jeluzaleme phala kutungulula o ilumbu.' Sobha Artaxexe, ua tangela Nehemiia phala kuia, iu ua bhange ioso phala Nehemiia ka dibhane ni ibhidi mu njila ia dikanga ieji kuenda. Sobha ua tumbika Nehemiia kala nguvulu ia ixi ia Judá, iu ua mu bhana ue mabaia, phala kuiudika o mielu ia mbanza.\nKioso Nehemiia kia bhixila mu Jeluzaleme, ua tonginina kiambote o ilumbu ia mbanza. Mu kusuluka, muene uongeka o akunji ni jinguvulu iu ua a tangela uixi: 'O kia mu bhita ni mbanza kima kiaiibha. Tua tokala kukalakala.' Mundu uoso ua xikina, anga a mateka kutunga o ilumbu.\nMaji o jinguma akexile mu kuolela akua Izalaiele, anga ambe: 'Katé muene ni mukenge u tena kulundumuna o ilumbu i mua mu tunga.' O akalakadi ka bhana mátui ku jinguma, maji a suluka ni kutunga. O ilumbu ia lebhele dingi, anga ikola muene kiavulu.\nO jinguma ja mesenene kubhânga na-u a tundile mu ididi iavulu, ia a mesenene kutukumukisa akua Jeluzaleme. Kioso o Jijudé kiévu o maka iá, uôma ua a kuata. Maji Nehemiia uambe: 'Ki mu kale ni uôma. Jihova ua-nda tu kuatekesa.' Muene ua tula alangidi phala kulanga o akalakadi, mu kiki o jinguma ka tenene kubhânga na-u.\nMu kubhita ngó 52 a izuua, o ilumbu ni mabhitu a mbanza a a zubhile kua tunga. Nehemiia uambata o Jilevita, mu Jeluzaleme phala kujikula o mbanza. Muene ua a sokejeka mu ibuka iiadi ia jingimbidi. Ene ai katé ku thandu dia ilumbu ia Muelu ua Fixi, anga a nhunga o mbanza ku mbandu ia kiasu. Ene a xiki jikoloneta, jingonge ni tumbánza, anga a kala mu kuimbila ni kusakidila Jihova. Ejidala uai ni kibuka kimoxi, anga Nehemiia uambata kia mukuá. Mundu uoso—mala, ahatu, ni ana ndenge—a bhana jisata kua Jihova, ni kisangu-sangu kioso. O athu a tungile dikanga akexile mu kuívua o mázui mâ.\n\"Falamenda ioso-ioso iòbhange phala ku ku kuama, ia-nda kulueza.\"—Izaia 54:17","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/ilumbu-ia-jeluzaleme-nehemiia\/","date":"2018-03-22T07:07:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647777.59\/warc\/CC-MAIN-20180322053608-20180322073608-00097.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":461,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.338,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lote ua tungile ni sekulu'ê Mbalahamu, mu mbanza ia Kanana. Mu kubhita thembu Mbalahamu ni Lote, akexile ni iama iavulu, mukonda dia kiki o kididi kia tolele phala o iama. Mu kienhiki, Mbalahamu uambela Lote: 'Ki tu tokala kutunga dingi mu kididi kimoxi. Nga ku dióndo sola o kididi ki ua mesena ku ditela. Se u ditela ku kadilu eme ngi ditela ku kiasu.' Mbalahamu kexile mukua luimbi.\nLote ua mono o mbandu ia fuama ia ixi, bhua zukamene ku mbanza a ixana Sodoma. Kuenhoko kuexile iangu ia uisu, ni menha avulu. Muene ni muiji uê, ai mu tunga bhenhobo.\nO athu akua Sodoma ni Ngomola, exile athu aiibha. Mu kienhiki, Jihova ua kanene kubuikisa o jimbanza jiji. Maji Jihova ua mesenene kubhulula, Lote ni muiji uê, iu ua tumikisa jianju jiiadi phala kua dimuna: 'Lengulukenu! Tundenu mu mbanza íii! Jihova ua-nda i buikisa.'\nMaji Lote ka tundu ni lusolo. Muene ua kexile mu laleka hanji kiavulu. Mu kiki, o jianju ja kuata mu lukuaku lua Lote, lua muhatu, ni lua tuana tuê: 'Lengenu! Bhululenu o mienhu ienu. Ki mu tale ku dima, phala ki mu fue!'\nKioso ene kia bhixila mu mbanza ia Zouale, Jihova ua bhangesa kunoka nvula ia túbhia mu jimbanza ja Sodoma, ni Ngomola. O jimbanza jiiadi, ja buika. Mu kienhiki o muhatu ua Lote ka belesela Jihova, iu ua tale ku dima, mu kubhanga kiki, muene ua kituka philadi ia môngua! Lote ni tuana tuê, nange a luualele kiavulu mu kumona o kubhukumuka kua muene. Maji ene a sangulukile ue kiavulu, mukonda dia kubelesela Jihova ni kua bhulula.\n'Lembalalenu mukaji'a Lote!'—Luka 17:32","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/lembalala-muhatu-ua-lote\/","date":"2018-03-24T12:49:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650262.65\/warc\/CC-MAIN-20180324112821-20180324132821-00702.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":266,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ukamba ua Jihova u kala ni akua uoma uê; u a ejidisa kioso ki kala kikutu kiê.\"\nMIMBU: 27, 21\n1-3. (a) Mukonda diahi tu dielela kuila, tu tena kukala makamba a Nzambi? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\nMU BIBIDIA, Mbalahamu a mu ixana kamba dia Nzambi mu veji jitatu. (2 Malunda 20:7; Izaia 41:8; Tiiaku 2:23) Muene ngó o muthu a mu ixanene kala kamba dia Nzambi. O kuila kiki kilombolola kuila, Mbalahamu muene ngó ua tena kukala kamba dia Jihova? Kana. O Bibidia ilondekesa kuila, etu enioso tu tena kukala tu makamba a Jihova.\n2 Mu Mak'â Nzambi, muala misoso iavulu ia lungu ni maiala ni ahatu a fiiele. O athu enhá a belesele Jihova, a mu dielele, iá a kitukile makamba mê. (Tanga Jisálamu 25:14.) Ene a bhangele mbandu ia \"kifuxi kionéne kia jimbangi javulu,\" kia tumbula Phaulu. Athu iá exile makamba a Nzambi.\n3 Tua-nda di longa phangu ia athu kitatu exile makamba a Jihova, a a tange mu Bibidia: (1) Lute, uexile mutudi ua fiiele mu ixi ia Mouabhe, (2) Ezekiia, uexile sobha ia fiiele mu ixi ia Judá, ni (3) Madiia, manh'â Jezú. Ihi i tu tena ku di longa mu ukexilu ua athu iá ku kituka makamba a Nzambi?\nMUÉNE UA LONDEKESA O HENDA IA KIDI\n4, 5. Kibhidi kiebhi kia dibhana na-kiu Lute, ni mukonda diahi kia bhonzele? (Tala o foto ia dianga.)\n4 Nouemi ni jimbalakaji jê, Lute ni Olofa, akexile mu kuenda njila ia lebha, tundé mu ixi ia Mouabhe, katé mu ixi ia Izalaiele. Mu kaxi ka njila, Olofa ua banze kuvutuka ku dibhata diê mu ixi ia Mouabhe. Maji Nouemi ua mesenene kuvutuka ku ixi iê kua mu vualela mu Izalaiele. Ihi-phe ia bhange Lute? Muéne ua tokalele kubatula mak'â bhonzele. O kuila muéne ueji vutuka ku ixi ia Mouabhe, phala kukala kumoxi ni muiji uê, inga ueji kala kumoxi ni ukouê Nouemi ni kubhanga njila katé mu mbanza ia Beleme?\n5 O muiji ua Lute ua kexile mu ixi ia Mouabhe. Muéne ueji vutuka ku muiji uê, phala ku mu dikila o ibhindamu iê. Lute uejidile kiambote o athu, o dimi, ni ijila ia ixi ia Mouabhe. Nouemi keji kanena kubhana kua Lute o ima ioso íii mu ixi ia Beleme. Nouemi ua kexile ni uôma ua kuila, keji sanga munumi mba inzo phala muéne. Mu kiki, Nouemi ua mu tangela phala kuvutuka ku ixi ia Mouabhe. Kala ki tua tange kia, Olofa ua \"vutuka ku kifuxi kiê ni ku nzambi jê.\" (Lute 1:9-15) Maji, Lute ka xikina kuvutuka ku mundu uê ni ku jinzambi jê ja makutu.\n6. (a) Kiebhi Lute ua solele ni unjimu? (b) Mukonda diahi Bouaji uambele kuila, Lute ua lengela moxi a mabhabha a Jihova mu kusota kididi kia kukala?\n6 Nange Lute ua di longele ia lungu ni Jihova bhu kaxi ka munumi'ê mba Nouemi. Muéne ua di longele kuila, Jihova kexile kala o jinzambi ja Mouabhe. Lute ua zolele Jihova, muéne uejidile kuila, ua tokalele ku mu zola ni ku mu bheza. Mu kiki, Lute ua solele ni unjimu. Muéne uambe kua Nouemi: \"O mundu ué u kala mundu uami, Nzambi ié Nzambi iami.\" (Lute 1:16) O mixima ietu i fulujuka kioso ki tu xinganeka mu henda ia londekesele Lute kua Nouemi. Maji o kima kia beta o kota o henda ia Lute kua Jihova. Katé muéne Bouaji ua sangulukile ni henda íii, anga u mu ximana mukonda dia kulengela 'moxi dia mabhabha a Jihova mu kusota kididi kia kukala.' (Tanga Lute 2:12.) Nange o izuelu íii ia Bouaji, i tu lembalesa o ukexilu ua mon'a njila kusota kididi kia kondama bhu kaxi ka mabhabha a jitata. (Jisálamu 36:7; 91:1-4) Kiene kimoxi ué, Jihova ua lange Lute, ni ku mu bhana mabesá, mukonda dia kixikanu kiê. Lute nuka ua diela kusidivila Jihova.\n7. Nange ihi i tena kukuatekesa ió ala ni uôma ua kubhakula o mienhu iâ kua Jihova?\n7 Athu avulu a di longa ia lungu ni Jihova, maji ka mu dielela. Ene ala ni uôma ua kubhakula o mienhu iâ kua muéne, ni kua batizala. Se kiene ué ki u divua, banza se mukonda diahi u divua kiki. Etu enioso tu bheza kikale o nzambi ia makutu mba Nzambi ia kidi. (Josuué 24:15) O kusola kusidivila Nzambi ia kidi, kiene o kima kia tokala. Kioso ki u bhakula o muenhu uê kua Jihova, kiki kilondekesa kuila, eie uala ni kixikanu kia kuila, muéne ua-nda kulanga. Muéne ua-nda ku suínisa ku mu sidivila, né muéne ni ibhidi ioso ioso i moneka. Kiene o kima kia bhangele Nzambi kua Lute.\n'MUÉNE UA NAMININA KUA JIHOVA'\n8. Jimbulula o musoso ua Ezekiia.\n8 O musoso ua Ezekiia ki u difu ni musoso ua Lute. Ezekiia ua bhangele mbandu ia kifuxi kia kanene kubelesela o itumu ia Nzambi. Maji, ko athu oso akua Izalaiele, a kolokotele mu ufiiele uâ. O Sobha Akaji, tata ia Ezekiia, uexile muthu ua iibha. Muéne ka kexile mu xila o tembulu ia Nzambi, mukonda dia kiki, uexana athu phala kubheza o jinzambi jamukuá. Akaji ua tumu ué kuoha o jiphange ja Ezekiia, phala ku a satela ku nzambi ia makutu. Sé phata, Ezekiia ua dibhanene ni ibhidi iavulu mu undenge uê!\n9, 10. (a) Nange mukonda diahi Ezekiia ueji kala ni njinda ia Jihova? (b) Mukonda diahi ki tu tokala kutatela Nzambi? (c) Mukonda diahi ki tu tokala kubanza kuila, o musoso ua muiji uetu u bhangesa kukala tu athu ambote mba a iibha?\n9 O phangu ia iibha ia xisa Akaji, ieji bhangesa mon'ê Ezekiia kukala ni njinda ia Jihova. Lelu, saí athu a di bhanene ni ibhidi iavulu, maji o ibhidi íii, ki i sokela ni ia bhitile na-iu Ezekiia. Maji né kiki, o athu enhá a mona kuma, a tokala 'kutatela Jihova' mba o kilunga kiê. (Jisabhu 19:3) A mukuá a banza kuila, o ima ia iibha ia bhangele o jitata jâ, mba o miji iâ, i tena ku a bhangesa kubhanga ué o ima ia iibha ia bhangele ene. (Izekiiele 18:2, 3) O kuila o ibanzelu íii kidi mu��ne?\n10 O muenhu ua Ezekiia ulondekesa kuila, o kibanzelu kiki ki kidi! Ki bhuala kima ki tu bhangesa kutatela Jihova. Muéne ka bhange o athu phala kutala o hadi. (Jobe 34:10) Tuejiia kuila, o ima i longa o jitata kua an'â i tena ku a suínisa kubhanga ima iambote, mba ima ia iibha. (Jisabhu 22:6; Kolose 3:21) Maji kiki, ki kilombolola kuila, o musoso ua muiji uetu u tu bhangesa kukala muthu uambote mba muthu ua iibha. Mukonda diahi? Mukonda Jihova ua tu bhana o ufôlo ua kusola. Kiki kilombolola kuila, tu tena kusola kubhanga o ima iambote mba o ima ia iibha. (Matendelelu 30:19) Kiebhi Ezekiia kia katula mbote ku ujitu iú?\n11. Ihi ia bhangesa Ezekiia kukala sobha iambote ia Judá?\n11 Sumbala tat'ê uexile sobha ia iibha mu Judá, maji Ezekiia ua kituka sobha iambote. (Tanga 2 Jisobha 18:5, 6.) Muéne ka kaiela o phangu ia iibha ia tat'ê. Mu veji dia kiki, muéne ua solo kuívua o jipolofeta ja Jihova kála Izaia, Mikeia, ni Hozeia. Muéne ua xikina o itendelesu iâ, anga ua i kumbidila. Kiki kia mu bhangesa kubatula maka avulu a bheka tat'ê. Muéne ua zelesa o tembulu, iú ua bhingi kua Nzambi phala kuloloka o ituxi ia mundu. Muéne ua buikile ué o iteka mu ixi ioso. (2 Malunda 29:1-11, 18-24; 31:1) Mu kubhita kithangana, kioso Sinakedibhi, sobha ia Asídia kia kondoloka o mbanza ia Jeluzaleme, Ezekiia ua londekesele kusuína ni kixikanu kia kolo. Muéne ua dielele kua Jihova, anga ua suínisa ué o mundu uê. (2 Malunda 32:7, 8) Saí ithangana, Ezekiia ua kexile mu dizangeleka, maji kioso Jihova kia mu bazela, muéne ua xikina ni muxima uoso. (2 Malunda 32:24-26) Sé phata, Ezekiia phangu iambote phala ku i kaiela. Muéne kehela kuila, o musoso ua muiji uê, u mu bhangesa kukala muthu ua iibha. Mu veji dia kiki, muéne ua londekesa kuila, uexile kamba dia Jihova.\n12. Kála Ezekiia, kiebhi athu avulu lelu a londekesa kuila, makamba a Jihova?\n12 Lelu, o ku iibha ku mundu kuene mu dibandekesa dingi, o athu ka londekesa o henda. Mukonda dia kiki, an'a avulu ene mu a sasa sé o jitata. (2 Timote 3:1-5) Sumbala Jikidistá javulu a tundu mu miji iavulu, né kiki, ene a solo kukala makamba a Jihova. Kála Ezekiia, ene a xikina ni kidi kioso kuila, o musoso ua muiji, ki u bhangesa kuijiia se ua-nda kala muthu uahi ku hádia. Nzambi ua tu bhana o ufôlo ua kusola. O ujitu iú, u tu bhangesa ku mu sidivila ni ku mu ximana, kala kia bhangele Ezekiia.\n\"EME'AMI'Ú, NGI MUBHIKA\" UA JIHOVA!\n13, 14. Nange mukonda diahi o kikalakalu kia tambula Madiia kia bhonzele, maji kiebhi muéne kia vutuila kioso kiévu o izuelu ia anju Ngabidiiele?\n13 Mu kubhita mivu iavulu, kioso kia bhiti o izuua ia Ezekiia, kuexile muhatu ua tululuka a mu ixanene Madiia. Muéne uexile ni ukamba ua katunda ni Jihova. Mukonda dia kiki, ua tambula kikalakalu kia dikota. Muéne ueji vuala o Mon'a Nzambi ni ku mu sasa! Jihova ua zolele kiavulu Madiia, iú ua mu dielele, phala ku mu bhana o ujitu iú ua katunda. Maji kiebhi muéne kia divu, kioso kiévu mu veji ia dianga kuila, ueji vuala o Mon'a Nzambi?\n14 Tuene mu zuela kiavulu ia lungu ni ujitu iú ua katunda ua tambula Madiia. Maji ibhidi iahi ia bhiti na-iu Madiia, kioso kiévu o njimbu íii? Mu kifika, o anju Ngabidiiele ua mu tangela kuila, sê kuzeka ni diiala, ueji kuimita. Maji, o anju Ngabidiiele ka jimbulula ku muiji ni jivizinhu jê, kiebhi kieji kuimita. Ihi ieji banza ene? Kiebhi kieji londekesa kua Zuze kuila, uexile muhatu ua fiiele, ka zekele ni diiala? Muéne ueji tambula ué konda ni kusasa o Mon'a Nzambi! Ki tuejiia o ima ioso ia bhangesa Madiia kuthandanganha, maji tuejiia o ima ia bhangele muéne, kioso o anju Ngabidiiele kia zubha kuzuela né. Muéne uambe: \"Eme'ami'ú, ngi mubhika ua [Jihova]! Ki ngi bhite, Ngana kala ki ua ki zuela.\"\n15. Mukonda diahi o kixikanu kia Madiia ki tu bhangesa kudiuana?\n15 O kixikanu kia Madiia ki tu bhangesa kudiuana! Muéne ua kexile polondo, phala kubhanga kima kioso kioso kieji mu bhinga kála mubhika. Muéne ua dielele kuila, Jihova ueji mu langa ni ku mu fikidila. Kiebhi Madiia kia kexile ni kixikanu kiki kia kolo? Ka tu vuala ni kixikanu. Maji se tu suína kukala ni kixikanu ni kubhinga kua Nzambi phala kubesoala o nguzu ietu, tu tena kukala ni kixikanu. (Ngalásia 5:22; Efezo 2:8) Madiia ua bhange ioso phala kukolesa o kixikanu kiê. Kiebhi ki tuejiia? Tu mone kiebhi muéne kiévu ni ihi ia zuela kioso kiévu o maka iá.\n16. Ihi ilondekesa kuila, Madiia uevuidile kiambote?\n16 Madiia uevuidila kiambote. O Bibidia i zuela kuila, tua tokala 'ku lenguluka mu kuívua, ni ku kokoloka o kutema.' (Tiiaku 1:19) Madiia uevuidile kiambote. O Bibidia ilondekesa kuila, muéne uévu ni muanhu uoso o ima ia mu tangele, benge benge o ima ia di longele ia lungu ni Jihova. Muéne ua katula kithangana phala kuxinganeka o ima íii. Tu tena kumona kiki, mu kithangana kia vuala Jezú. Mu kithangana kieniókio, o abhidi a mu tangela o njimbu ia a tudile o anju. Mu kubhita kithangana, kioso Jezú kia kexile ni 12 kia mivu, muéne ua zuela kima kia bhangesa Madiia kudiuana. Mu izulukutu íii iiadi, Madiia uévu, ua lembalala ni kuila, ua banze ni muanhu mu ima ioso iévu.\n17. Mbote iahi i tu katula mu ukexilu ua kuzuela ua Madiia?\n17 Ihi ia zuela Madiia kioso kiévu o maka. O Bibidia ki i tu tangela kiavulu ihi ia zuela Madiia. O izuelu iê, tu i sanga mu divulu dia Luka 1:46-55. O izuelu íii ilondekesa kuila, Madiia uejidile kiambote o Mikanda ia Hebalaiku. Kiebhi? O izuelu ia Madiia ia difuile ni izuelu ia musambu ua Hana, manh'â Samuuele. (1 Samuuele 2:1-10) Nange Madiia ua tumbula o Mikanda Ikola mu 20 a ji veji. Sé phata, muéne ua uabhele kuzuela o ima ia di longele kua Kamba diê Jihova.\n18. Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Madiia?\n18 Kála Madiia, saí ithangana, nange tu banza kuila, ki bhonza kukumbidila o kikalakalu kia tu bhana Jihova. Tu kaiela o phangu iê, mu kuxikina o kikalakalu ni kulenduka kuoso, ni kudielela kuila, Jihova ua-nda tu kuatekesa. Tu tena ué kukaiela o kixikanu kia Madiia kioso ki tuívua Jihova ni kuxinganeka o ima i tu di longa ia lungu ni muéne ni ikanenu iê. Mu kusuluka, tua tokala kuzuela ni kisangusangu ku akuetu o ima i tua di longo.\n19. Mbote iahi i tu tena kukingila, kioso ki tuia ni kukaiela o phangu ia athu a kixikanu a a tange mu Bibidia?\n19 Sé phata, Lute, Ezekiia ni Madiia exile makamba a Jihova, kála Mbalahamu. Ene a bhanga mbandu ku \"kifuxi kionéne kia jimbangi javulu,\" exile ué makamba a Nzambi. Tu kolokotenu phala kukaiela o phangu íii ia kixikanu. (Jihebeleu 6:11, 12) Se tu bhanga kiki, tu tena kukingila ni muanhu uoso phala kukala ni ukamba uambote ni Jihova, katé ku hádia ni hádia!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kuauana-ua-2016\/kaiela-o-phangu-ia-makamba-a-nzambi\/","date":"2018-03-24T15:29:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00103.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2100,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kakuinhi 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 26 ia Katutu ndu 23 ia Kamusasadi ua 2016.\nO kuila tu tena kuzuela kuila o ukaza ujitu ua tu bhana Nzambi?\nSota kikuatekesu kiambote.\nEjiia o ikalakalu i u tena kubhanga dingi mu kilunga kia Jihova\nMbambe jebhi ji u tena kua kuatekesa kusuua?\nLIFE STORY\nMuzangala mukua Inglaterra, ua solo kubhanga o kikalakalu kia mu bhekela o kuzediua kua kidi, mu kuia mu boka mu ixi Porto Rico, kala mukunji ua jixi jengi.\nMukonda diahi o kukamba kusukula o maku, kuexile kituxi phala o jinguma ja Jezú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-bhebhuluka-kakuinhi-2016\/","date":"2018-03-25T05:38:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257651820.82\/warc\/CC-MAIN-20180325044627-20180325064627-00504.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.347,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"48:17\nJihova ni henda ioso u tu londekesa 'o njila i tua tokala kuenda' phala tu zediue ku muenhu.\nEtu tu katula mbote kioso ki tu mu belesela\n\"O Paze . . . Kala Ngiji\"\n48:18\nJihova u kanena o kutululuka kua soko, ku nangenena kala ngiji\n'O kulunga kué kueji kala kála mabhuku ma musanza ua kalunga'\nO ima ia iuka i tu bhanga, a tena ku i sokesa ni mabhuku avulu a kalunga","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/milongi-ia-kaua6-12\/kubelesela-jihova-kubhekela-mabes%C3%A1\/","date":"2018-03-24T17:09:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00123.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000067949,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000067949295044}","num_words":70,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Tundenu moxi dia mbanza íii, enu mu mundu uami!\"\nMIMBU: 10, 45\n1. Kiebhi ki tuejiia kuila, o mundu ua Nzambi ueji bhuluka ku Babilonha ia Dikota? Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\nMU MILONGI i tua di longo ku dima, tua mono kuila, o Jikidistá ja fiiele, akexile mu Babilonha ia Dikota. Maji tuejiia kuila, ene keji nangenena mu Babilonha. Tu zuela kiki, mukonda mu Bibidia, Nzambi u tumina o mundu uê 'kutunda' mu kisangela kia jingeleja ja makutu. (Tanga Dijingunuinu 18:4.) Kiki kilondekesa kuila, o Jikidistá, eji tunda mu Babilonha ia Dikota. Tua mesena kuijiia o kithangana kieji kua bhulula! Maji ande dia kiki, tua-nda tambuijila o ibhudisu íii: Ia lungu ni Babilonha ia Dikota, ihi ia mesenene kubhanga o Adilongi a Bibidia, ande dia muvu ua 1914? O kuila mu kithangana kia Ita ia Dianga, o jiphange jetu akexile mu boka ni kusuina kuoso? O kuila Nzambi uehela Babilonha ku kuika o mundu uê, phala kua kuatekesa kulungulula o ima?\n\"O KIBUIKILU KIA BABILONHA\"\n2. Ihi ia mesenene kubhanga o Adilongi a Bibidia, ande dia Ita ia Dianga?\n2 Mu kubhita mivu iavulu kioso kia bhiti o Ita ia Dianga, Charles Taze Russell, ni Adilongi a mukuá a Bibidia, a mono kuila, o jingeleja ja Kidistandade, ki ji kexile mu longa o kidi kia Bibidia. O ita ia matekene ku muvu ua 1914, ia bhu ku muvu ua 1918. Mukonda dia kiki, ene ka mesenene ku di lunga ni jingeleja ja makutu. Ku muvu ua 1879, O Mulangidi ua zuelele kiá kuila, o jingeleja ji zuela kuila a kaiela Kristu, maji a zokela o jinguvulu ja mundu, a tokala mu Babilonha ia Dikota. O Bibidia i zuela kuila, Babilonha ia Dikota, kidia-nzunga.\n3. Ihi ia bhange o Adilongi a Bibidia, phala kulondekesa kuila, ka mesenene dingi ku di lunga ni jingeleja ja makutu? (Tala o foto ia dianga.)\n3 O athu a fiiele ejidile kuila, se a sulukile mu ku di lunga ni jingeleja ja makutu, Nzambi keji kua besoala. Mukonda dia kiki, ene a tumikisa mikanda mu jingeleja jâ, phala kuzuela kuila, ka mesena dingi kukala-mu. Sai iá, a tange mikanda bhu pholo ia athu oso mu ngeleja. Mu jingeleja mua kexile kua fidisa kubhanga kiki, ene a tumikisa mikanda ku athu oso a tokalele mu ngeleja. O Adilongi a Bibidia a londekesa ni kidi kioso kuila, ka mesenene ku di lunga ni jingeleja ja makutu! Mivu ku dima, se ene a bhangele o ima íii, nange eji kua jibha. Ku muvu ua 1870, o jinguvulu ki ji kexile mu zokela dingi o jingeleja, kála m'ukulu. Mu kiki, o athu akexile ni ufolo ua kutula o njimbu ia Bibidia, ni kudituna o milongi ia jingeleja ja makutu.\n4. Kiebhi o Adilongi a Bibidia akexile mu mona Babilonha ia Dikota, mu kithangana kia Ita ia Dianga? Jimbulula.\n4 O Adilongi a Bibidia a mono kuila, ka tokalele ngó ku tangela o miji iâ, makamba, ni athu a mukuá a tokalele mu jingeleja jâ kuila, ka mesenene dingi ku di lunga ni jingeleja ja makutu. Ene a mesenene kuila, o athu oso ku mundu ejiia kuila, Babilonha ia Dikota, kidia-nzunga! Mukonda dia kiki, tundé ku mbeji ia Kaiadi ka muvu ua 1917, katé ku dimatekenu dia muvu ua 1918, o Adilongi a Bibidia a bhana 10.000.000 a jikópia ja kadivulu ku athu, mua kexile o milongi ni diambu: \"O Kibuikilu Kia Babilonha.\" O kadivulu, ka kexile mu londekesa o kidi kia lungu ni jingeleja ja Kidistándade. O atuameni a jingeleja, a kexile ni njinda iavulu! Maji o Adilongi a Bibidia a suluka ni kubhanga o kikalakalu kiâ. Ene a mesenene kuboka ni kubelesela \"Nzambi, kana athu.\" (Ikalakalu 5:29) Ihi i tu londekesa o kidi kiki? Kilondekesa kuila, mu kithangana kia Ita ia Dianga, o Jikidistá jiji, ka kexile muia mu Babilonha ia Dikota. Mu kidi, ene akexile mu tunda mu jingeleja ja makutu, ni kukuatekesa o athu a mukuá ku tunda-mu.\nKUBOKA NI KUSUINA, MU KITHANGANA KIA ITA IA DIANGA\n5. Mukonda diahi tu zuela kuila, mu kithangana kia Ita ia Dianga, o jiphange akexile mu boka ni kusuina kuoso?\n5 M'ukulu tua zuelele kuila, mu kithangana kia Ita ia Dianga, Nzambi ua ditunine o mundu uê, mukonda ene ka kexile mu boka ni kusuina kuoso. Mukonda dia kiki, tua kexile mu banza kuila, Jihova uehela Babilonha ia Dikota ku kuika o mundu uê. Maji o jiphange a sidivile Nzambi ni ufiiele uoso tundé ku muvu ua 1914, katé ku muvu ua 1918, a jimbulula kuila, o kibuka kia Adilongi a Bibidia, kia bhange ioso phala kusuluka ni kuboka. O kuijiia kiambote o ima ia bhitile ni Adilongi a Bibidia mu kithangana kieniókio, ki tu kuatekesa kutendela o izulukutu io tange mu Bibidia.\nO jiphange a sidivile Nzambi ni ufiiele uoso, tundé ku muvu ua 1914, katé ku muvu ua 1918, a bhange ioso phala kusuluka ni kuboka\n6, 7. (a) Ibhidi iahi ia dibhanene na-iu o Adilongi a Bibidia mu kithangana kia Ita ia Dianga? (b) Ihi ilondekesa kuila, o Adilongi a Bibidia, akexile mu boka ni kusuina?\n6 Mu kidi, mu kithangana kia Ita ia Dianga, o Adilongi a Bibidia akexile mu boka ni kusuina kuoso. Maji a dibhanene ue ni ibhidi iavulu. Tua-nda di longa ibhidi iiadi. Kia dianga, o Adilongi a Bibidia ka dilongele ku boka ni Bibidia. Akexile mu boka dingi ni madivulu a Bibidia. O milongi mu madivulu iá, ia kexile mu jimbulula kiambote o kidi. Mu kiki, kioso o jinguvulu kia fidisa kuboka ni divulu The Finished Mystery (O Mistério Consumado) ku muvu ua 1918, jiphange javulu ka tenene dingi kuboka. O kibhidi kia kaiiadi kia dibhanene na-kiu o jiphange ku muvu uenhó, o kixinda kia matekene ku ixi ia Espanha. O uhaxi uenhó ua dikota, ua kexile mu sambukila o athu ni lusolo. Mukonda dia kiki, kia bhonzele phala o jiphange kuia mu boka mu ididi iéngi. Maji né muéne ni ibhidi ienióio, o Adilongi a Bibidia a bhange ioso phala kusuluka ni kikalakalu kia kuboka.\n7 Ku muvu ua 1914, o Adilongi a Bibidia, a londekesa o filme \"Foto-Drama da Criação.\" Kioso kiexile mu londekesa o filme íii, o athu akexile mu mona jifoto, ni kuívua o mazuí a athu. O ukexilu iú, uexile ua ubhe. O filme íii, iexile mu kuixana Drama, ia kexile mu jimbulula o musoso ua athu, tundé kia bhange Adá, katé ku disukilu dia Utuminu ua Kristu ua midi ia mivu. O filme íii, a mateka ku i londekesa ku muvu ua 1914. Ku muvu uenhó, 9.000.000 a athu a i mono. Mu kiki, xinganeka: O athu a monene o filme a vudile dingi, o Jimbangi ja Jihova jene ku mundu lelu, ndenge! O misoso ia mukuá ia londekesa kuila, ku muvu ua 1916, 809.000 a athu ai mu iônge ia bhangele ku ixi ia Estados Unidos. Ku muvu ua 1918, kua kambele ngó phala kutenesa 950.000 a athu. Sé phata, o Adilongi a Bibidia, akexile mu boka ni kusuina!\nO jiphange akexile ku pholo, a kalakala kiavulu phala kubhana madivulu a Bibidia ku Adilongi oso a Bibidia, ni kua suinisa\n8. Kiebhi o jiphange akexile ku pholo, a suinisa o Adilongi a Bibidia mu kithangana kia Ita ia Dianga?\n8 Mu kithangana kia Ita ia Dianga, o jiphange akexile ku pholo, a kalakala kiavulu phala kubhana madivulu a Bibidia ku Adilongi oso a Bibidia, ni kua suinisa. O ima ia bhangele, ia kuatekesa kukolokota mu sidivsu ia kuboka. Richard H. Barber, ua kexile mu boka ni kusuina kuoso mu kithangana kieniókio, uambe: \"Tua bhange ioso phala kukuatekesa o tufunga tua ilunga kusuluka ni kubhanga o kikalakalu kiâ, ni ku tumikisa O Mulangidi katé muene ni ku Canadá, kua fidisile o kadivulu kaka.\" Muene uambe dingi: \"Nga tena kutumikisa o kadivulu The Finished Mystery (O Mistério Consumado) ku makamba mami, a a tambuile o madivulu mâ kuala o jinguvulu. Phange Rutherford ua tu tumine kusokejeka o ima, phala kubhanga iônge ia makota mu jimbanza ja Estados Unidos, ni kutumikisa alongexi, phala kusuinisa o jiphange.\"\nKUA BHINGILE KULUNGULULA IMA\n9. (a) Mukonda diahi tundé ku muvu 1914 katé ku muvu ua 1919, o mundu ua Nzambi ua bhingile kulungulula o ima? (b) Sumbala kexile mu tendela kiambote o ima ioso, ibanzelu iebhi i tua tokala ku dituna?\n9 O Adilongi a Bibidia, a bhingile hanji kulungulula ima. Ene ka kexile mu tendela kiambote o kitumu kia Jihova, kia lungu ni kubelesela o jinguvulu. (Loma 13:1) Mukonda dia kiki, o jiphange akexile hanji mu di lunga ni jinguvulu. Mu kifika, mu kizuua kia 30 kia mbeji ia Kasambuadi, ka muvu ua 1918, o sobha ia ixi ia Estados Unidos ua bhingi o athu phala kusamba, n'a kale ni kutululuka mu ixi. Mu kiki, O Mulangidi ua suinisa o Adilongi a Bibidia ku samba ue. Sai jiphange, a sangela kitadi phala kukuatekesa o ita. Amukuá a kituka masoladi, anga ai ku luua ita. Sumbala kexile mu tendela kiambote o ima ioso, ki tu tokala ku banza kuila, o ima ia bhangele, iene ia bhangesa kua ambata mu Babilonha ia Dikota. Mu kidi, mu kithangana kia Ita ia Dianga, kua kambele ngó phala ene kuxisa o ima ioso ia lungu ni ubhezelu ua makutu.\nO Adilongi a Bibidia kexile mu tendela kiambote o milongi ia lungu ni ku di lunga ni jinguvulu. Maji ene ejidile kuila, o kujibha muthu, kituxi\n10. Kiebhi o Adilongi a Bibidia alondekesa kuila, a xila o muenhu?\n10 Sumbala o Adilongi a Bibidia kexile mu tendela kiambote o milongi ia lungu ni ku di lunga ni jinguvulu, maji ene ejidile kuila, o kujibha muthu, kituxi. Mu kiki, mu kithangana kia Ita ia Dianga, né muéne o jiphange ja xikinine kuia mu usoladi ni kuambata mauta, a ditunu kujibha muthu. O jiphange ja ditunu kujibha muthu, a a tele ku pholo, phala kua jibha ku jinguma.\n11. Ihi ia bhange o jinguvulu, kioso o Adilongi a Bibidia a ditunu kuia mu ita?\n11 Kuma o jiphange alondekesa o ufiiele uâ kua Nzambi, Diabhu ua kexile ni njinda iavulu. Mukonda dia kiki, muene ua 'diódia milonga bhu kaxi ka kitumu.' (Jisálamu 94:20) James Franklin Bell, o kabhitangu ka masoladi a ixi ia Estados Unidos, ua tangela phange Rutherford, ni phange Van Amburgh kuila, o jinguvulu a mesenene kubhanga kitumu, phala kujibha muthu uoso uoso u dituna kuia mu ita. Mu kidi, muene ua kexile mu zuela kuila, o kitumu kiki kiexile phala o Adilongi a Bibidia. Ni njinda iavulu, o kabhitangu ua tangela Phange Rutherford kuila, ka bhange o kitumu kiki, mukonda o sobha ia Estados Unidos, ua a fidisa. Mu kusuluka, o kabhitangu ua zuela: \"Maji tuejiia o kima ki tua-nda bhanga, phala ku mi kuata. Tua-nda mi kuata!\"\n12, 13. (a) Mukonda diahi a kasele o nake dia jiphange, phala kubhita mivu iavulu mu kaleia? (b) O kuila o kukala mu kaleia, kua bhangesa o jiphange kubhukumukina o itumu ia Jihova? Jimbulula.\n12 Mu kusuka-ku, o jinguvulu a sange ndunge phala kukuata o Adilongi a Bibidia. Ene a kuata phange Rutherford, phange Van Amburgh, ni kisamanu kia jiphange ja mukuá akexile ku pholo mu kuendesa o ikalakalu ia kilunga, anga a a ta mu kaleia. O mufundixi uambe kuila, o jiphange jiji, exile kiluezu kia dikota, o kibuka kia masoladi a Alemanha, ndenge. Muene uambe kuila, o jiphange a xingile o jinguvulu, o masoladi, ni jingeleja joso. Mukonda dia kiki, a tokalele kua bhana kaxtiku. Mu kiki, a te o kisamanu kia jiphange mu kaleia ka sanzala ia Atlanta, mu mbanza ia Geórgia, phala kubhita-mu mivu iavulu. Maji kioso kia bhu o ita, a a katula mu kaleia, kexile mua tatela dingi.\n13 Né muéne kioso kiexile mu kaleia, o dinake dia jiphange jiji, akexile polondo phala kubelesela o Kitumu Kia Nzambi. Kiebhi ki tuejiia o kidi kiki? Ene a soneka mukanda phala o sobha ia Estados Unidos. Mu mukanda, ene a mu bhingi phala kua katula mu kaleia. Ene a mu tangela ue kuila, o Bibidia i zuela kuila, ki tu tokala kujibha muthu. Mu kiki, muthu uoso-uoso u di bhakula kua Nzambi, anga u xibhaka o kitumu kiki, u zanga o ukamba uê ni muene. Ku disukilu, Nzambi ua-nda mu buika. Ene a jimbulula dingi kuila, o kima kiki, kiene kia bhangesa ku dituna kujibha muthu. O mukanda ua sonekene o sobha, u londekesa kuila, ene a suinine! Sé phata, o jiphange jiji, ki jeji xikina kubhukumukina o itumu ia Jihova.\nO MUNDU UA NZAMBI UA BHULUKA!\n14. Ni kikuatekesu kia Mikanda Ikola, jimbulula o kima kia bhiti tundé ku muvu ua 1914, katé ku muvu ua 1919.\n14 O divulu dia Malakiia 3:1-3, di jimbulula o ima ia bhiti ni Adilongi a Bibidia, tundé ku muvu ua 1914 katé ku muvu ua 1919. (Tanga.) Jihova Nzambi, o \"Ngana\" ia kidi, ni Jezú Kristu, o \"mukunji ua kikutu,\" eza mu tonginina \"o muiji ua Levi,\" exile mu lombolola o Jikidistá a a undu. Kioso kia a zelesa kua Jihova, ene akexile polondo phala kutambula kikalakalu kia ubhe. Ku muvu ua 1919, Jezú ua solo o 'kimbadi kia fiiele,' phala kulonga ni kuendesa o jiselevende ja Nzambi. (Matesu 24:45) Mu kiki, o mundu ua Nzambi ua bhuluka ku Babilonha ia Dikota. Tundé o kithangana kieniókio, a muia ni kuijiia dingi o vondadi ia Nzambi. Mukonda dia kiki, o henda iâ kua muene ia muia ue ni ku di bandekesa. Ene a sakidila kiavulu o dibesá didi, dia a bhana! [1] —Tala ku disukilu dia milongi.\n15. Kiebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu kietu, mukonda dia ku tu bhulula ku Babilonha ia Dikota?\n15 Tu sakidila kiavulu, mukonda dia ku tu bhulula ku Babilonha ia Dikota. Satanaji ka tena ku buika o ubhezelu ua kidi. Muene ua lembua! Maji tua tokala kuijiia se mukonda diahi Jihova ua tu bhulula. Muene ua mesena kuila, o athu oso a bhuluka. (2 Kolindo 6:1) Maji o jingeleja ja makutu ja mu nganala hanji athu avulu, a mesena kuijiia Nzambi. O athu ala hanji mu Babilonha, a bhingi o kikuatekesu kietu! Mu kiki, tu bhange ioso, phala kukaiela o phangu ia jiphange jetu ja fiiele, mu kukuatekesa o athu kubhuluka.\n^ [1] (tala o kaxi 14) Sai ima ia bhitile ni Jijudé akexile ku ubhika mu Babilonha, ia bhitile ue ni Jikidistá kioso kia moneka o akua kulungulula o kidi mu kilunga. Maji ki tu tena kuzuela kuila, o ima ia bhitile ni Jijudé, iexile kizuzumbia kia ima ia bhiti ni Jikidistá a a undu. Mu kiki, ki tu tokala kuzuela kuila, o ima ioso ia bhitile, ia kumbidila kikanenu. Sai ima ia di tungula. Mu kifika, o Jijudé a bhiti 70 a mivu ku ubhika, maji o Jikidistá a bhiti mivu iavulu mu Babilonha ia Dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kamoxi-ua-2016\/o-adilongi-a-bibidia-a-bhuluka-ku-ubhezelu-ua-makutu\/","date":"2018-03-17T16:46:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645248.22\/warc\/CC-MAIN-20180317155348-20180317175348-00725.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2367,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jimidi ni jimidi ja athu ku mundu a xikina kuila o Natale, kifua fesa phala kulembalala o O Kuila o Fesa ia Natale ia Tokala ku Jikidistá ua Jezú Kristu. Maji ua dibhuidisile kiá se o Jikidistá ja dianga, o makamba a Jezú, akexile ua mu bhanga o fesa ia Natale? Eie uejiia ihi i longa o Bibidia ia lungu ni kubhanga fesa ia uvualelu? O kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu íii, kua-nda tu kuatekesa kuijiia se o fesa ia Natale ia tokala ku Jikidistá mba kana.\nKia dianga, se-ku mbandu mu Bibidia ilondekesa kuila a bhangele fesa phala kulembalala o uvualelu ua Jezú mba ua mubhezi ua mukua ua fiiele ua Nzambi. O Mikanda Ikola i zuela ngó athu kiiadi a bhange fesa phala kulembalala o uvualelu uâ. Kiiadi kiâ, kexile abhezi a Jihova, o Nzambi uávu o Bibidia. O mu kithangana kia bhangele o fesa ia uvualelu uâ, kua bhitile ima iaiibha. (Dimatekenu 40:20; Marku 6:21) O divulu Encyclopædia Britannica, diamba kuila o Jikidistá ja dianga ja kexile mu dituna \"o ifua ia jipagá ia kubhanga jifesa ja kulembalala o uvualelu ua muthu.\"\nKizuua kiahi kia vuala Jezú?\nO Bibidia ki i zuela ni kidi kioso o kizuua kia vuala Jezú. O divulu dia ngana McClintock ni ngana Strong diamba kuila \"mu Kikutu Kiobhe mba mu divulu dioso-dioso ki kuala mbandu i tanga o kizuua kia vuala Jezú.\" Mu kidi, se Jezú ua mesenene kuila o maxibulu mê a bhanga fesa mu kizuua kia mu vuala, muene ueji bhanga ioso phala o maxibulu mê ejiie o kizuua kia uvualelu uê.\nKia kaiadi, o Bibidia ki i longo kuila Jezú mba dixibulu diê ua bhangele o fesa ia Natale. O divulu New Catholic Encyclopedia, diambe kuila o kubhanga o fesa ia Natale a i tange mu veji ia dianga mu \"Crónofrafo ia Filocalus, divulu dia Loma, a di soneka ku muvu ua 336 [K.K.].\" Sé phata, kiokio kia bhiti kioso kia zubha kusoneka o Bibidia, kua bhitile ue kiá mivu iavulu tundé Jezú kia kexile mu ixi. Mu kiki, o ngana McClintock ni Strong, a mono kuila o \"fesa ia Natale ki i tokala kua Nzambi kana, ki i tundu ue mu Kikutu Kiobhe.\" *\nFesa iahi ia tumu Jezú o maxibulu mê kubhanga?\nKuma Jezú Mesene ia Dikota, muene hinu ua lombolola kiambote se ihi ia tokalele kubhanga o akaiedi'ê, o ia zuela muene hinu iala mu Bibidia. Maji muene ki kiene kia bhange. Mu kifika o mesene ia xikola ka mesena kuila o maxibulu mê a bhanga kima kia kambe ku a tangela, kiene kimoxi ue ni Jezú, muene ka mesena kuila o maxibulu mê 'a somboka ima ioso iòsoneke' mu Mikanda Ikola.—1 Kolindo 4:6.\nMaji kuala fesa ia beta kota, o Jikidistá ja dianga a ijidile kiambote—o fesa ia Kulembalala o kufua kua Jezú. Jezú ua tangela o maxibulu mê o kizuua kia tokalele kubhanga o fesa íii, iu ua tangela ue se kiebhi kia tokalele o ku i bhanga. O itendelesu íii ni kizuua kiafu muene, kiosoneke mu Bibidia.—Luka 22:19; 1 Kolindo 11:25.\nKala ki tua mono, o Natale fesa ia kulembalala o uvualelu ua muthu tua mono ue kuila o Jikidistá ja dianga ka kexile mu kaiela o ifua ia jipagá. O Bibidia ki i longo kuila Jezú mba dixibulu diê ua bhangele o fesa ia Natale, kana. Mukonda dia kiki, jimidi ni jimidi ja Jikidistá ku mundu uoso a suku mu kuzuela kuila o Natale ki i tokala ku Jikidistá.\n^ kax. 6 Phala kuijiia dingi kuebhi kua tundu o ifua ia lungu ni fesa ia Natale, tanga o maka \"Atangi a Madivulu Metu Ebhula . . . Kiebhi o Kidi Kia Lungu ni Natale?\" mu Mulangidi ua 1 ua Kaiadi ka 2014, uala ue mu www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-6-ua-2017-kamoxi\/jikidist%C3%A1-natale-bibidia\/","date":"2018-03-17T13:12:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645069.15\/warc\/CC-MAIN-20180317120247-20180317140247-00325.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":609,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso poxolo Nzuá kia kexile mu kaleia mu kikolo kia Pátamo, Jezú ua mu londekesa 16 ia isuma mba jifikula ja lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia. O isuma íii ia londekesa kiebhi o dijina dia Jihova a-nda di zelesa, kiebhi kia-nda kuiza o Utuminu uê ni kiebhi o vondadi iê kia-nda i bhanga bhoxi kala kiala ku i bhanga ku diulu.\nMu kisuma kimoxi, Nzuá ua mono Jihova ua xikama bhu kiandu kiê kia ungana ku diulu, a ki kondoloka kuala 24 a ikulakaji a te izuatu ia zele, o ku mitué iâ kuala itundu ia ulu. Bhu kiandu anga bhu tunda imuikinu ni jinzaji. O 24 ia ikulakaji a fukamena Jihova ni ku mu bheza. Mu kisuma kia mukuá, Nzuá ua mono mundu uavulu a mu bheza Jihova ene a tundu mu ifuxi ioso, miji ni madimi moso. O Kambudi Jezú, u kala mu a inga ni kua ambata katé bhuala o menha a muenhu. Mu kubhita thembu, mu kisuma kia mukuá, Nzuá ua mono Jezú ua mateka o kutumina kala Sobha ku diulu kumoxi ni 24 a ikulakaji. Mu kisuma kia mukuá, Nzuá ua mono Jezú ua mu bhânga ni kimudikixi mba Satanaji ni madimonho mê. Jezú ua a kaie ku diulu iu ua lundumuina mu ngongo.\nNzuá anga u mona o Kambudi ni 144.000 emana ku Mulundu ua Ziione. U mona ue anju ia mu bhita bhulu, ua mu tangela o athu phala kuxila Nzambi ni ku Mu bhana fuma.\nMu kisuma kia kaiela-ku, o ita ia Alumajedone i mateka. Mu ita ienioió, Jezú ni kifuxi kiê, a tolola o mundu uaiibha ua Satanaji. Mu kisuma kia sukina, Nzuá u mona kutululuka mu diulu ni mu ngongo. Satanaji ni madimonho mê anda ku a buikisa. Athu oso mu diulu ni mu ngongo a xila o dijina dia Jihova kuma dijina dikôla anga a mu bheza ngó muene.\n\"Nga-nda kuta unguma bhu kaxi ké eie ni muhatu, ni bhu kaxi ka mbutu ié-eie ni mbutu iê-muène; muène ua kà ku bula o mutue, eie ua kà mu numata o kasende.\"—Dimatekenu 3:15","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/divulu-dia-dijingunuinu-nzu%C3%A1\/","date":"2018-03-21T21:17:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647692.51\/warc\/CC-MAIN-20180321195830-20180321215830-00130.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":339,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.366,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2015 Ukexilu ua ku katula madivulu metu EPUB PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201505\/","date":"2018-03-24T11:02:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00539.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.8834991455,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.8834991455078125, \"yom_Latn_score\": 0.0664965882897377, \"sop_Latn_score\": 0.01508763711899519}","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.163,"word_repetition_ratio":0.211,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.213,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Zwatenu kibhakatu kyoso kya mi bhana Nzambi, phala mu di fikidile mu kubhânga ni jindunge joso ja Dyabhu.\"—EFEZO 6:11.\nMIMBU: 7, 55\n1, 2. (a) Mukonda dyahi o minzangala a mu tolola o ita ni Satanaji ni madimonyo mê? (Tala o foto ya dyanga.) (b) Ihi i twa-nda dilonga?\nO POXOLO Phawlu wa sokesa o Jikidistá ni masoladi. Etu twa mu bhânga mu ita, o nguma yetu muthu wa kidi! Maji ki twa mu bhânga ni athu mu xitu kana, twa mu bhânga ni Satana ni madimonyo. Ene ala kyá ni uhete wa kubhânga mu ita, mukonda ene mu ki bhanga kyá mu mivu yavulu. Kiki ki moneka kala ki twa-nda tena kutolola o ita yiyi, benge-benge se tu minzangala hanji. O kwila mu kubhânga ni jinguma jiji jyala ni kutena, o minzangala a tena kutolola o ita? Kyene, ene a tena. Ene mu a tolola kyá! Mukonda dyahi? Mukonda ene mu tambula kutena kwa Jihova. Ku mbandu ya mukwa, kala masoladi a disokejeka kyambote mu kukayela o kitendelesu kiki: \"Zwatenu kibhakatu kyoso kya mi bhana Nzambi.\" Kyenyiki ene a kala polondo phala o ita.—Tanga Efezo 6:10-12.\n2 Kyoso Phawlu kya te o kifika kiki, mwene wa kexile mu xinganeka mu izwatu ya kexile mu ta o masoladi akwa Loma. (Ikalakalu 28:16) Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga o kifika kiki. Twa-nda dilonga we ya zwela o minzangala ya lungu ni ibhidi ni mbote ya kuzwata o kibhakatu kyetu kyoso mu nzumbi.\nKUDIKUTA \"O KIDI KALA PHONDA\"\n3, 4. Kyebhi o kidi kya Bibidya kya difu ni phonda ya disoladi dya Loma?\n3 Tanga Efezo 6:14. O phonda ya disoladi mukwa Loma, yexile ni plaka ya felu, phala kulanga o dilembe. Say jiphonda ja kexile we mu fikidila o kibhakatu phala ni ki kwatenena mu mukutu wa disoladi. Ya kexile we ni kididi phala o xibhata ni kididi phala o phoko mba mukwale. Ni phonda yiyi yokute kyambote, o masoladi ka kexile ni hele mukonda ya kexile mu a fikidila kyambote mu ita.\nO kidi ki twa di longo mu mak'â Nzambi ki tu langa mu milongi ya makutu\n4 Kala ki bhita ni phonda, o kidi ki twa di longo mu mak'â Nzambi ki tu langa mu milongi ya makutu. (Nzuá 8:31, 32; 1 Nzuá 4:1) Kyoso ki tuya ni kubandekesa o kwijiya kwetu kwa Bibidya, ki kwa-nda tu bhonza kukayela o itumu ya Nzambi mba kuzwata o \"kivunga-thulu\" kyetu. (Jisálamu 111:7, 8; 1 Nzuá 5:3) Ku mbandu ya mukwa, se tu tendela kyambote o kidi kiki, ki kwa-nda tu bhonza kubhânga ni jinguma jetu.—1 Phetele 3:15.\n5. Mukonda dyahi twa tokala kuzwela o kidi ithangana yoso?\n5 Phala etu, o kidi kya Mak'â Nzambi ki kima kya kutonoka. Mukonda dya kiki, tu belesela o itendelesu yala mu Bibidya; tu zwela o kidi ithangana yoso. O makutu, uta wa beta o kota wa Satanaji, wene mu ditunda na-u kyambote. O makutu a kwamesa ki kale yó wa mu a ta, ni yó u a xikina. (Nzuá 8:44) Kyenyiki né mwene tu akwa ituxi, tu bhanga nguzu yoso phala ki tu tange makutu. (Efezo 4:25) Kiki ki bhonza. Abingayle, wala mu 18, dya mivu wambe: \"Kuzwela o kidi say bhabha kumoneka kala ki kwala ni valolo, benge-benge se kutanga o makutu ku tena ku kukatula mu kanjila ka jokota.\" Kyenyiki-phe mukonda dyahi wene mu bhanga yoso phala kuzwela o kidi? Mwene wambe: \"Kyoso ki ngi zwela o kidi, o kitongolwelu kyami ki zela bhu pholo ya Jihova. O makamba ni jindandu jami, a ngi dyelela.\" Victoria, wala mu 23, wambe: \"Kyoso ki u zwela o kidi, ni kuzokela o kixikanu kyê a tena ku kuxongwena. Maji u tambula mabesá avulu ithangana yoso: A ku dyelela dingi, u zukama dingi kwa Jihova, oso a kuzolo a kuxila dingi.\" Wa mono se mukonda dyahi kima kyambote kuzwata 'o phonda ya kidi' ithangana yoso?\n\"O KIVUNGA-THULU KYA KUYUKA\"\n6, 7. Mukonda dyahi o kuyuka a kusokesa ni kivunga-thulu?\n6 O kivunga-thulu kya disoladi dya Loma, akexile mu kibhanga ni felu. O ji felu akexile mu ji kuta ni kibha, akexile mu ta-ku we jifunete, ni jifivela ja felu. O isuxi ya disoladi, akexile mu i futa we ni felu. Ni kivunga-thulu kiki, o disoladi ka tenene kulenga mba kudizambesa kala kya mesenene. Wa bhingile we kutala se kya kexile mu kididi kya tokala veji jyavulu. Maji, kya kexile mu langa o thulu ni idyandu ya mukwa, ya disoladi, phala ka mu jibhe ni jisosa mba jixibhata!\nKi kyala mu kwijiya kwetu o kulanga o muxima wetu\n7 O itumu ya yuka ya Jihova, yene mu langa o \"muxima\" mba o muthu moxi dyetu, a tena ku i sokesa ni kivunga-thulu. (Jisabhu 4:23) O disoladi ka xikinine kuzula o kivunga-thulu kyê kya felu phala kuta kyengi kya beleketa. Kyene we kimoxi etu ki tu xikina kubhukumukina o itumu ya Jihova ni tu kayela o ixinganeku yetu ya lungu ni kyawabha. Ki kyala mu kwijiya kwetu o kulanga o muxima wetu. (Jisabhu 3:5, 6) Kiki kyene ki tu bhangesa ku ditonginina ithangana yoso se \"o kivunga-thulu\" kyetu kya mu langa hanji o muxima wetu.\n8. Mukonda dyahi twa tokala kubelesela o itumu ya Jihova?\n8 O kwila say ithangana u dívwa kuma o itumu ya Jihova ya mu kukatula o ufôlo wa kubhanga yoso i wa mesena? Daniyele, wala mu 21, wambe: \"O alongexi ni jikoleka jami a ngi xongwena mukonda dya kukayela o itumu ya Bibidya. Say ithangana, ki Ngi kexile dingi ni nguzu ya kuzokela o kixikanu kyami, muxima wami wa tolokele.\" Maji kindala mwene wa mu dívwa kyebhi? Mwene wambe: \"Ku disukilu, Nga mono o mbote ya kukayela o itumu ya Jihova. Say 'makamba' mami a mateka kunwa jidroga, amukwa a a kaye mu xikola. Nga luwala mu kumona kyebhi kya lunguluka o myenyu yâ. Jihova u tu langa mwene mu kidi.\" Madison, wala mu 15, kya mivu wambe: \"Kwa bhingi nguzu phala ku di kwatenena mu kukayela o itumu ya Jihova ni kudituna o ijijidiku ya jikoleka jami phala kubhanga o ima yene mu xinganeka ene kwila ya fwama.\" Ihi-phe ya bhange mwene? \"Nga di lembalala kwila, nga mu kwambata o dijina dya Nzambi ni kumona o jitendasá kala jihome ja Satanaji phala ku ngi tolola. Kyoso ki ngi mu tolola, ngi dívwa kyambote, ngi kala dingi ni nguzu.\"\n\"MU ZWATA JIHAYI JA KU DI YUDIKA MU NJIMBU YAMBOTE YA PAZE\"\n9-11. (a) Jihayi jebhi mu nzumbi ji zwata o Jikidistá? (b) Ihi i tena ku tu kwatekesa kudivwa kyambote kyoso ki tu boka?\n9 Tanga Efezo 6:15. O disoladi dya Loma, ka tenene kuya mu ita ni makanda a hatu. O jihayi jê, a kexile mu ji bhanga ni kidyotelu kyexile mu kwambata ibha itatu. Kyenyiki, tu tena kuzwela kwila, jene jya kolele mwene kyavulu. Maji ki jya kexile mwa bhekela jifidila kana, ene a tenene kulenga sé hele ya kuxalumuka.\n10 O jihayi jya masoladi akwa Loma jya kexile mu a kwatekesa kuditunda kyambote mu ita. O jihayi mu nzumbi ji tu kwatekesa kuboka o \"njimbu yambote ya paze.\" (Izaia 2:7; Loma 10:15) Né kiki, say ithangana phala kuboka kubhinga kuswina. Bo, wala mu 20 a mivu wambe: \"Eme ngene mu kala ni woma wa kubokela o jikoleka jami. Ngexile ni jisonyi. Mu kutala kudima ki ngejiya mukonda dyahi nga kexile mu dívwa kiki. Lelu nga sanguluka mu kubokela o jikoleka jami.\"\n11 Minzangala yavulu a dívwa dingi kyambote phala kuboka se a dipelepalala ni kithangana kya soko ande dya kuya mu boka. Ihi i u tena kubhanga phala ku di sokejeka? Julia, wala mu 16 a mivu, wambe: \"Ngene mu kwambata madivulu mu mbwenga yami ya xikola, ngila matwí tekenge kyoso o jikoleka jami kya mu zwela o ixinganeku ni ixikanu yâ. Mu kubhanga kiki, ngi tena kuxinganeka kyebhi ki nga-nda kwa kwatekesa. Kyoso ki ngi di pelepalala, ngi tena kuzwela kima kya-nda a kwatekesa.\" Makenzie, wala mu kitala kya 23, wambe: \"Se u kala u muthu wa henda, ni mukwa kwívwa kyambote, wa-nda kwijiya o ibhindamu ya mu dibhana na-yu o jikoleka jê. Ngi bhanga nguzu phala kutanga o milongi yoso ya lungu ni minzangala. Kyenyiki ngi a londekesa kima mu Bibidya mba mu jw.org, kya-nda ku a kwatekesa.\" Ku di pelepalala kyambote phala kuboka, kwa soko ni kuzwata \"idyotelu\" ji kusoka kyambote.\n\"O NGUBU YA KUXIKANA\"\n12, 13. 'Mifula yebhi ya wama' yala na-yu Satanaji?\n12 Tanga Efezo 6:16. O disoladi dya Loma, dyexile ni ngubu phala ku mu vungina tundé mu isuxi, katé mu jiphuna. Kyenyiki, kikale o jixibhata, o jisosa ni mifula, ki i kexile mwa kwama.\n13 'Mifula yebhi ya wama' yene mu tu takula Satanaji? Say ithangana u zoka n'eye bhu kaxi ka makutu a lungu ni Jihova. Satanaji wa mesena eye u dívwa kwila Jihova ka kuzolo, ni kwila se-ku muthu wa-nda kulanga. Ida, wala mu kitala kya 19, wambe: \"Mu veji javulu nga divu kwila Jihova wala dikanga ni kwila, ka mesena kukala Dikamba dyami.\" Ihi ya bhange mwene kyoso kya divu kiki? \"O yônge yene mu kolesa kyavulu o kixikanu kyami. Eme ngexile ni kifwa kya kuxikama ngó se kubhana itambwijilu, nga xinganekene kwila se-ku muthu weji mesena kwívwa o itambwijilu yami. Maji lelu, ngi pelepalala o yônge ngi di pelepalala phala o yônge, ngi sota kubhana itambwijilu iyadi mba itatu. Ki bhonza bhofele, maji ngi dívwa kyambote kyoso ki ngi ki bhanga. O jiphange ene mu ngi swinisa kyavulu. Izuwa yoso ki ngi tunda mu yônge, ngi tunda-mu ni kixinganeku kya kwila Jihova wa ngi zolo.\"\n14. Ihi i twa di longo ni musoso wa Ida?\n14 O ngubu ya masoladi ya kexile ni kitala kimoxi. Maji kala ki twa dilongo mu phangu ya Ida, o kixikanu kyetu ki kyene ki kya tokala kukala. O kixikanu kyetu, ki tena kukula mba kukonana, kukola mba kuzoza. Etu tu sola. (Matesu 14:31; 2 Tesalonika 1:3) Phala \"o ngubu ya kixikanu\" kyetu ku tu langa, twa tokala ku ki komesa ni ku ki kolesa!\n\"KAPASETE KA KUBHULUKA\"\n15, 16. Mu ukexilu wahi o kidyelelu kyetu kya difu ni kapasete?\n15 Tanga Efezo 6:17. O disoladi dya Loma, dya kexile mu ta we kapasete phala kulanga o mútwe, o xingu ni pholo. Say bhabha, ku kapasete a kexile mu ta-ku kinyengenu, phala o masoladi a tene ku kambata bhu maku.\n16 Kala o kapasete ka langa o wongo wa disoladi, o \"kapasete ka kubhuluka\" ka langa o ixinganeku yetu. (1 Tesalonika 5:8; Jisabhu 3:21) O kidyelelu ki tu kwatekesa kutala o ikanenu ya Nzambi, ki tu kwatekesa we phala ki tu bhwile mukonda dya ibhindamu ku mwenyu wetu. (Jisálamu 27:1, 14; Ikalakalu 24:15) Maji phala o kidyelelu kyetu ku tu langa kyene kya tokala ki kala kya kidi mwene. Twa tokala ku ta o \"kapasete\" ketu ku mútwe, mu veji dya ku kambata bhu maku!\n17, 18. (a) O kwila Satanaji u tena ku tu katula o kapasete ketu? (b) Kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila, ka tu nganala kwa Satanaji?\n17 Kyebhi Satanaji kya tu bhangesa kukatula o kapasete? Xinganeka ya mesenene kubhanga ni Jezú. Satanaji wejidile kwila, Jezú mwéne weji tumina o athu. Maji ande dya kiki, Jezú weji tala hanji hadi, ni kufwa. Mu kusuluka weji kingila kukala Sobha mu kithangana kya solo Jihova. Kyenyiki Satanaji wa mu bhana o ujitu wa kutumina kyá se kukingila dingi. Satanaji wa kanena kwila se Jezú u mu bheza ngó lumoxi, mwene weji kituka kyá sobha ya ngongo yoso, mu kithangana kyenyókyo. (Luka 4:5-7) Satanaji wejiya we kwila, Jihova wa kanena ku tu bhana ima yambote ku mundu wobhe. Maji twa tokala kukingila hanji phala kutambula o ikanenu yiyi, katé ki bhixila o kithangana kiki, twa-nda dibhana hanji ni maka avulu. Mu kiki Satanaji u tu bhana kithangana kya kukala kyá ni mwenyu wambote kindala. Mwene wa mesena kwila, tu ta kupholo o jivondadi jetu, o Utuminu wa Nzambi u kala kudima.—Matesu 6:31-33.\n18 Minzangala yavulu ya Jikidistá, ka a nganala kwala Satanaji. Mu kifika, Kiana, wala mu 20 a mivu, wambe: \"Eme ngejiya kwila o Utuminu wa Nzambi wene ngó wa-nda zubha o hadi yetu yoso.\" Kyebhi o kidyelelu kiki, kya mu bhangesa kukala ni ibanzelu yambote ni kukala ni ukexilu wambe ku mwenyu? Kiki kya mu kwatekesa kulembalala kwila, o jimbote jya mundu yú ki ji nange kubhita. Mu veji dya kubhanga yoso phala kufumana o ngongo yiyi, Kiana wa mu lunga o nguzu yê phala kusidivila Jihova.\n\"XIBHATA YA MI BHANA KWALA O NZUMBI IKÔLA' O MAKA MA NZAMBI\"\n19, 20. Kyebhi ki tu tena kubandekesa o uhete wetu wa kutokwesa o Mak'â Nzambi?\n19 O masoladi a Loma, akexile mu kwenda ni xibhata ya kexile ni kaxaxi ka metulu mu kulebha. Ene ejidile kuphéla kyambote ni jixibhata jâ, mukonda a kexile mu kalakala na-ju izuwa yoso.\n20 O poxolo Phawlu wambe kwila o mak'â a Nzambi a difu ni xibhata. Jihova wa tu bhana-yu. Maji twa tokala kwijiya kukalakala na-yu ni uhete, phala kuzokela o kixikanu kyetu mba kulungulula o ibanzelu yetu. (2 Kolindo 10:4, 5; 2 Timote 2:15) Kyebhi ki u tena kubandekesa o uhete wê? Sebastian, wala mu kitala kya 21, wambe: \"Eme nga soneka velusu imoxi mu ibatulu yoso ya Bibidya kyoso ki ngene mu i tanga. Nga soneka kamukanda mwala o jivelusu ji nga wabhela dingi.\" Kiki ki ngi kwatekesa kutendela kyambote o ixinganeku ya Jihova. Daniyele wate-ku dingi wixi: \"Kyoso ki ngi tanga o Bibidya Ngi sola velusu, i Ngi banza kwila ya-nda kwatekesa athu u ngi sanga mu sidivisu ya kuboka. Nga mono kwila o athu a xikina dingi se a mona kwila eye wa zolo mwene o Bibidya, wa mu bhanga yoso i u tena phala ku a kwatekesa.\"\n21. Mukonda dyahi ki tu bhingi kukala ni woma wa Satanaji ni madimonyo?\n21 Kala ki twa dilongo mu phangu ya minzangala mu milongi yiyi, ki twa bhingi kukala ni woma wa Satanaji ni madimonyo. Mwene wala ni kutena kwavulu, kidi, maji Jihova wa beta kota mu kutena. Ene kanda kala ni mwenyu wa kalela-ku. A-nda kwa takula mu dikungu ki di moneka hole, ka-nda tena dingi kukwamesa muthu mu Midi ya mivu ya Utuminu wa Kidistu, mu kusuluka a-nda ku a bwikisa. (Dijingunuinu 20:1-3, 7-10) Twejiya o nguma yetu, o jiphito jê ni yoso ya mesena. Ni kikwatekesu kya Jihova tu tena kubhânga nê!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2018\/minzangala-difikidilye-nu-mu-kubh%C3%A2nga-ni-dyabhu\/","date":"2018-03-24T11:02:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00539.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2280,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.263,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ioso jimidi ni jimidi ja athu ku mundu uoso ene múia mu Kikolo kia Shima mu ixi ia Japão. Ene aia ku Kididi Kikôla Kia Dikota kia Ise, bhuala o nzambi ia muanha a mu ixana Amaterasu Omikami, nzambi ia ngeleja ia Xintoísmo, ene mu mu bheza mu midi jiiadi ja mivu. Kia dianga o abhezi a di zelesa kiambote, a sukula o maku ni dikanu. Mu kusuluka emana bhu pholo ia kididi kikôla mba kididi kia ubhezelu, anga a fukama, a beta o maku mu kuximana, a sambela o nzambi ia muhatu. * O ngeleja ia Xintoísmo iehela o abhezi'ê kubhanga dingi ima ia mukuá, amoxi akua Budista ni ió amba kuila Jikidistá ni athu a mukuá, amba kuila ki kima kia iibha kukaiela o ijila ia Xintoísmo ni kusambela mu kididi kiâ kikôla.\nJingeleja javulu ku mundu uoso jala ni ididi ikôla, * ndumba ni ndumba dia athu ene múia mu ididi íii mu kusota o dibesá. Mu jixi muala athu amba kuila Jikidistá, muala jingeleja javulu ni ididi ikôla moxi diâ phala kubhezela Jezú, Madiia ni jisandu. Ididi ia mukuá ikola a i tunga bhuoso bhua bhiti \"madiuanu\" ni bhuoso bhua bhakela imbamba iokulu ia lungu ni ngeleja. Athu avulu aia ku ididi ikola mukonda ene a xikina kuila o misambu iâ a-nda i xikina dingi kua Nzambi se a i bhanga mu kididi kikôla. A mukuá amba kuila, o kuia mu kididi kikôla o kima kia dikota ki tena kubhanga o muthu phala kulondekesa kuila uala ni kixikanu kia dikota kua Nzambi.\nO kuila o misambu ietu a i ívua dingi se tu i bhanga mu ididi ikôla? O kuila Nzambi ua uabhela dingi o athu aia mu bheza mu ididi ikôla? O kuila o Jikidistá a tokala kubheza Nzambi mu ididi ikôla? O itambuijilu ia ibhuidisu íii ia-nda tu londekesa kiebhi ki tua tokala kumona o ubhezelu mu ididi íii, ia-nda tu kuatekesa ué kuijiia o ubhezelu ua kidi ua uabhela Nzambi.\nKUBHEZA \"NZAMBI MU NZUMBI NI MU KIDI\"\nJezú mu kudikunda ni muhatu mukua Samádia, ua londekesa o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni kubheza mu ididi 'ikôla.' Jezú ua kexile muia mu sanzala ia Samádia, uemanene bhu mbandu'a fixi ia menha ia zukamene ni mbanza ia Sikale phala kunhoha. Muéne ua dikundu ni muhatu uejile mu teka menha mu fixi muenhomo. Mu kudikunda kuâ, o muhatu ua tange kua Jezú maka alungu ni ubhezelu ua Jijudé ni ubhezelu ua akua Samádia. Muéne uambe: \"Jitata jetu já bhezela jinga Nzambi ku mulundu kuku, maji enu mu Jijudé muambe kuma kididi kia kubhezela Nzambi, mu Jeluzaleme.\"\nO mulundu ua kexile mu tanga o muhatu, o Mulundu ua Ngedizine, uoso uala mu Jeluzaleme phala kubhixila-ku kubhinga kuenda 50 a jikilometu. Ku mulundu koko, akua Samádia a tungile-ku tembulu mua kexile mu bhanga o fesa ia Phasu. Maji mu veji dia kuzuela ia lungu ni ubhezelu uâ, Jezú uambela o muhatu: \"Muhatu ngi xikane. Kumbi dí diza, dia bhingi kuila né ku mulundu kuku, né mu Jeluzaleme, ki muene athu mua bhezela Nzambi.\" (Nzuá 4:21) Íii ibanzelu iambote benge-benge mukonda ia tundile mu kanu dia muthu uexile Judé! Mukonda diahi o athu keji bheza dingi Nzambi mu tembulu mu Jeluzaleme?\nJezú ua suluka: \"Dikumbi dí diza-phe, o diene dia bhixila kiá, dia abhezi a kidi ku bheza Tata mu nzumbi ni mu kidi. Kuma Tata muène uandala abhezi a kala kiki, ni a mu bheze.\" (Nzuá 4:23) Mu mivu iavulu, o Jijudé akexile mu mona o tembulu mu mbanza ia Jeluzaleme kala o kididi kia tokalele phala kubheza-mu Nzambi. Mu kiki, ene akexile muia-ku lutatu ku muvu phala kubhana jisata kua Nzambi iâ Jihova. (Makatukilu 23:14-17) Maji Jezú uambe kuila o ima ioso ieji lunguluka, o \"abhezi a kidi\" eji bheza Nzambi \"mu nzumbi ni mu kidi.\"\nO tembulu ia Jijudé iexile muene inzo ia kidi, iexile mu mbanza ia Jeluzaleme. Maji o nzumbi ni kidi ki tu tena ku ki mona, ki kialé ué kididi bhua tokala kuia o athu. Mu kiki, Jezú ua kexile mu lombolola kuila o Jikidistá ja kidi keji bhinga dingi kukala ni ididi ikôla kála o Mulundu ua Ngedizine, ni tembulu ia kexile mu mbanza ia Jeluzaleme.\nMu kudikunda ni muhatu mukua Samádia, Jezú ua zuela ué kuila \"o dikumbi\" phala o athu kubheza Nzambi mu nzumbi ni mu kidi dia kexile 'mu kuíza.' Kithangana kuxi kieji kuíza o dikumbi didi? O dikumbi diódio dia bhixila kioso Jezú, mu kubhana o muenhu uê kala sata, ua sukisa o ukexilu ua Jijude ua kubheza Nzambi, mba ua sukisa o Kitumu kia Mozé. (Loma 10:4) Maji Jezú uambe ué: \"O dikumbi . . . dia bhixila kiá.\" Mukonda diahi? Mukonda kuma muéne uexile Mexiia, Jezú ua kexile mu bhongolola o maxibulu eji belesela o kitumu kia tange muéne, kuila: \"Nzambi Nzumbi, oso a mu bheza, ki bhinga a mu bheza mu nzumbi ni mu kidi.\" (Nzuá 4:24) Ihi-phe ilombolola o kubheza Nzambi mu nzumbi ni mu kidi?\nKioso Jezú kia tange kuila tua tokala kubheza Nzambi mu nzumbi, muéne ua kexile mu lombolola kuila a tokala ku tuendesa kuala o nzumbi ikola ia Nzambi, i tu kuatekesa kutendela kiambote o Mikanda Ikola. (1 Kolindo 2:9-12) O kubheza Nzambi mu kidi, kilombolola kukala ni kuijiia kua kidi kia lungu ni ilongesu ia Bibidia. Mu kienhiki, mu veji dia kubheza Nzambi mu kididi kikôla, Nzambi ua-nda xikina o ubhezelu uetu se uene ua lungu ni ilongesu ia Bibidia ni kuehela o nzumbi ikola ku tuendesa.\nIHI I BANZA O JIKIDISTÁ IA LUNGU NI IDIDI IKÔLA?\nKiebhi-phe o Jikidistá kia tokala kumona o ididi ikôla? Mu kuxinganeka mu kitumu kia Jezú kia kuila o abhezi a kidi a bheza Nzambi mu nzumbi ni mu kidi, tua-nda mona kuila o kubheza Nzambi mu ididi ikôla ki iene ni valolo bhu pholo ia Tat'etu ia diulu. O Bibidia i tu tangela ué kuila Nzambi ua iibhila o iteka mu ubhezelu uê. O Bibidia iamba: \"O ubhezelu ua iteka lengenu-u,\" i zuela ué kuila \"o nzambi ja makutu lengenu-ju!\" (1 Kolindo 10:14; 1 Nzuá 5:21) Kienhiki, o Jikidistá ja kidi ka tokala kubheza Nzambi mu kididi ki bhangesa o athu kufukamena iteka. Mu kiki, mukonda dia ima i tu sanga mu ididi ikôla, o Jikidistá ja kidi a dituna kuia-mu mu bheza Nzambi.\nMaji kiki ki kilombolola kuila o Mak'â Nzambi a mu fudisa o athu kukala ni kididi kiâ kia uabhela dingi phala kusamba, kudilonga mba kuxinganeka. O kididi kia kubhangela-mu o iônge se kia iuka, kia zele, kididi kiambote phala o athu kudilonga-mu o Mak'â Nzambi. Ki kima kia iibha kusoneka o dijina dia muthu ni kizuua kiafu ku thandu'a mbila. Mukonda o kubhanga kiki, kilombolola kuila o muthu ua zolele kiavulu o muthu uafu. Maji kála kia zuela Jezú, kima kia iibha kumona o jimbila kála kididi kikôla phala ku bhanga-mu ubhezelu.\nMu kiki, eie ku bhingi kuia mu kididi kikôla phala Nzambi kuívua kiambote o misambu iê. Nzambi ué ka-nda kubhana dibesá mukonda dia kuia mu kididi kikôla ku mu sambela. O Bibidia i tu tangela kuila Jihova Nzambi, o \"Ngana ia diulu ni oxi, ka tena kutunga mu jitembulu jokalakale ni maku.\" Maji kiki ki kilombolola kuila Nzambi uala dikanga dietu kana. Tu tena kusamba kua muéne, muéne u tena ku tuívua kuoso-kuoso ku tu samba mukonda muéne \"kana muthu ua mu kala dikanga.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/ididi-ik%C3%B4la\/","date":"2018-03-18T21:12:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646176.6\/warc\/CC-MAIN-20180318204522-20180318224522-00752.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1203,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita kuinhi dia izuua kioso kia vutuka Jezú ku diulu, o maxibulu mê a tambula o nzumbi ikola. O kima kiki, kia bhiti ku Pendekoxi ia muvu ua 33 K.K. Ku muvu uenhó, athu a jixi javulu ejile mu Jeluzaleme, phala kubhanga o fesa íii. Kuexile 120 a maxibulu a Jezú ndenge, a diongekele mu inzo ia thandu. O kia tukumuka, kua moneka kima kia madiuanu. Ku mituê ia maxibulu, kua moneka kima kia difu ni mulengu ua túbhia, anga a mateka kuzuela mu madimi avulu. Mu inzo mua kexile, ene evu kinuminu, kala kia kitembu kia suina.\nO athu akua jixi jengi ejile mu Jeluzaleme, evu o kinuminu, anga a lengela mu inzo, phala kumona se ihi ia kexile mu bhita. Kioso kia mono o maxibulu kuzuela mu madimi mâ, ene a diuana. Ene a zuela: 'Maji o athu iá, akua Ngalileia. Kiebhi kia mu zuela mu madimi metu a uvualukilu?'\nMu kusuluka, Phetele ni jipoxolo ja mukuá, emana bhu pholo dia mundu. Phetele ua a jimbuluila kiebhi kia jibhile Jezú, ni kiebhi kia mu fukunuine kua Jihova. Phetele uambe: 'Kindala Jezú uala ku diulu, ku madilu ma Nzambi, muene ua lundulula o nzumbi ikôla ia kanene. Kiene-phe ki mua mono, ni kuívua o ima íii ia madiuanu.'\nO athu a diuana kiavulu ni ima ia zuela Phetele. Mukonda dia kiki, ene ebhula: \"Akuetu, etu tu bhanga-phe kiebhi?\" Muene ua tambuijila: 'Diele-nu ituxi ienu, n'a mi batizale mu dijina dia Jezú. Mua-nda tambula ue o ujitu ua nzumbi ikôla.' O athu a di batizala mu kizuua kieniókio, a tena 3.000. Tundé o kizuua kieniókio, o maxibulu mu Jeluzaleme ai ni ku dibandekesa ni lusolo luoso. Ni kikuatekesu kia nzumbi ikola, o jipoxolo a sokejeka dingi ilunga ia mukuá, phala kulonga o maxibulu, o ima ioso ia tumine Jezú.\n\"Se u fisala ni dikanu dié kuma Jezú muene Ngana, anga u xikana mu muxima ué kuma Nzambi ua mu fukununa mu'alunga, eie u bhuluka.\"—Loma 10:9","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/o-maxibulu-a-tambula-nzumbi-ikola\/","date":"2018-03-22T07:08:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647777.59\/warc\/CC-MAIN-20180322053608-20180322073608-00161.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":322,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Jikidistá ji di monekena 'bhu pholo ia athu oso.' (1Ko 4:9) Mu kiki, ki tu tokala ku sasumuka, se o mukuá dibhata u tu talela mu njanena, mba u tuivuidila kudima dia dibhitu. Sai jinzo, nange jene mu kala ni jimakina ni ji koloneta, ji kuatekesa o mukuá dibhata ku tu mona, ku tuívua, ni ku ngalavala o ima i tu zuela. O jipondo ja kaiela, jilondekesa o maukexilu ambote u tu tena kulondekesa, kioso ki tu bhixila bhu dibhitu dia muthu.—2Ko 6:3.\n• O UKEXILU UÉ (Fi 1:27):\nXila o mukuá dibhata; kana kuzongola. Kana kudia, kunua, kuzuela mu mutelembe, mba kusoneka jinjimbu bhu dibhitu dia mukuá dibhata\n• O IMA I U ZUELA (Ef 4:29):\nKioso ki u bhixila bhu dibhitu dia muthu, kana kuzuela kima ku ki mesena kuila, o mukuá dibhata u kivua. Sai aboki, kioso kia bhixila bhu dibhitu dia muthu, a batula o maka a mu dikunda ni mukua, phala kusokejeka kiambote o ibanzelu iâ, ia lungu ni ima ia-nda zuela","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2017-mwb\/milongi-ia-24-30-ia-Kav\/kioso-ki-tu-bhixila-bhu-dibhitu-dia-muthu\/","date":"2018-03-20T12:23:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00762.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.272,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O kuzuela kuenu ku kale kua ujitu, kuotoue ni môngua, phala uoso ua m'ibhula, mu ijiie ku mu vutuila kiambote ni ujitu.\"\n1, 2. (a) Tanga musoso ulondekesa o valolo ia ku bhanga ibhuidisu iambote? (Tala o foto ia dianga.) (b) Mukonda diahi ki tu tokala ku kala ni uôma ua kuzuela milongi ia bhonzo?\nMIVU ku dima, saí phange ua kexile mu zuela maka a lungu ni Bibidia kua muadi uê ki Kidistá. Mu ukulu, muéne ua tokalele mu ngeleja ia Kidistándade. Kioso kia kexile mu zuela, muadi uê uambe kuila, ua xikinine kuma Nzambi Tilindade, mba muthu umoxi mu kitatu kia athu. Kioso kia mono kuila muéne kejidile ihi ilombolola o Tilindade, o muhatu'ê ua mu ebhuidisa: \"Eie u xikina kuila Nzambi, Nzambi, Jezú Nzambi, ni kuila o nzumbi ikôla Nzambi ué; maji né kiki ki kuene ji Nzambi jitatu, maji kuene ngó Nzambi imoxi?\" Muadi ué ua sasumuka, iu uambe: \"Kana, ki ngi xikina!\" Mu kithangana kieniókio, a mateka kuzuela maka a lungu ni Nzambi ia kidi.\n2 O kifika kiki, kilondekesa o unjimu ua ku bhanga ibhuidisu iambote, maji ni ujitu. Kilondekesa kima kia mukuá: Ki tu tokala ku kala ni uôma, se o maka a lungu ni Tilindade, infernu mba se kuene muene Mubhangi ua ima ioso. Se tu dielela kua Jihova, ni mu itendelesu ia tu bhana, tua-nda tena ku tambuijila kiambote o athu, kiki kia-nda sangulukisa o athu. (Kol. 4:6) Tu di longe ihi iene mu bhanga o aboki ambote, kioso kia zuela o maka a lungu ni milongi íii. Tua-nda di longa (1) ku bhanga ibhuidisu i bhangesa o muthu kuzuela, (2) kuzuela i longa o Mikanda Ikôla, ni (3) ku bhanga kifika phala ku jimbulula kiambote o maka.\nBHANGA IBHUIDISU PHALA KU BHANGESA O ATHU KUZUELA\n3, 4. Mukonda diahi kima kiambote ku bhanga ibhuidisu, phala kuijiia ihi i xikina o muthu? Bhana kifika.\n3 O ibhuidisu i tu kuatekesa kuijiia ihi i xikina o muthu. Mukonda diahi kima kiambote ku bhanga kiki? O divulu dia Jisabhu 18:13 di zuela: 'Ku vutula kua lusolo, kuila ioso kiluua u ivua, ió uôua ni ku di bhekela jisonhi; kota o kudianga kuividila.' Sé phata, ande dia kuzuela ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka u mua mu zuela, kima kiambote kuijiia ihi i xikina o athu. Se ki tu bhange kiki, tua-nda zanga kithangana mu kuzuela nê maka ka a xikina!\n4 Xinganeka kuila, tua mu zuela maka a lungu ni infernu. Ko athu oso a xikina kuila o infernu kididi kia túbhia tua muzukuta. Maji avulu a xikina kuila, o infernu, o ku di sondoloka kua Nzambi. Mu kiki, tu tena kuzuela kuila: \"Ngejiia kuila o athu ala ni ibanzelu ki i difu ia lungu ni infernu, ihi i u banza ia lungu ni infernu?\" Kioso ki tuívua ihi i banza o muthu, tua-nda tena ku mu kuatekesa kuijiia ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá.\n5. Kiebhi o ku bhanga ibhuidisu, ku tu kuatekesa kuijiia se mukonda diahi o muthu uala ni kixikanu kieniókio?\n5 O ibhuidisu iambote, i tena ku tu kuatekesa kuijiia se mukonda diahi o muthu uala ni kixikanu kiki. Mu kifika, abha se tu sanga muthu mu ukunji u zuela kuila ka xikina kua Nzambi? Nange tu banza kuila, o muthu iú a mu nganala ku ilongesu iamba kuila, o ima ia moneka ngó. (Jisá. 10:4) Maji saí athu, ka xikina kuila kuene Nzambi, mukonda ene mu tala hadi iavulu. Nange kia a bhonza ku xikina kuila kuene Mubhangi ua henda mukonda dia hadi. Mu kiki, se tu sanga muthu mu ukunji, uala ni phata kuila kuene Nzambi, tua tokala ku mu ebhuidisa: \"O kuila ibanzelu íii iokulu kiá?\" Se o muthu u tambuijila kana, tua tokala ku mu ibhula se saí kima ki mu bhangesa ku dituna kuila kuene Nzambi. O itambuijilu iê, i tena ku tu kuatekesa kuijiia kiebhi ki tu tena ku mu kuatekesa mu nzumbi.\n6. Ihi i tua tokala ku bhanga kioso ki tu zubha ku bhanga ibhuidisu?\n6 Kioso ki tu bhanga o kibhuidisu, tua tokala kuívua o itambuijilu ia muthu ni ku xila o ibanzelu iê. Nange muthu uamba kuila o mavuua ene a mu bhangesa ku dituna kuila kuene Mubhangi mukua henda. Ande dia ku mu londekesa o kidi kuila kuene Nzambi, kima kiambote se tu mu xila, ni ku mu kuatekesa kuijiia kuila, ki kima kia iibha kuibhula se mukonda diahi tuene mu tala hadi. (Haba. 1:2, 3) O muanhu uetu, ni henda ietu, i tena ku bhangesa kuila muéne u mesena ku di longa dingi. *\nZUELA IHI I LONGA O BIBIDIA\n7. Phala ku di tunda kiambote mu ukunji ku bhinga ihi?\n7 Tu di longe kiebhi ki tu tena kuzuela ihi i longa o Mikanda Ikôla. Sé phata, o Bibidia iene o falamenda ia beta-o-kota mu ukunji uetu. Iene i tu kuatekesa 'ku tenena, mu kubhanga madimu moso mambote ni uhete.' (2 Tim. 3:16, 17) Phala ku di tunda kiambote, ki ku bhingi ngó ku tanga ibatulu iavulu ia Bibidia, maji ku bhinga ku jimbulula kiambote o Bibidia, phala o muthu ku xikina. (Tanga Ikalakalu 17:2, 3.) Phala kulondekesa, tua-nda di longa ifika itatu.\n8, 9. (a) Uebhi o ukexilu uambote ua kuzuela ni muthu u xikina kuila Jezú muene Nzambi? (b) Kibatulu kiebhi ki uene mu kuatekesa nakiu o athu ene mu kala ni maka enhá?\n8 Kifika 1: Mu ukunji uetu tu sanga muthu ua xikina kuila Jezú muéne Nzambi. Kibatulu kiebhi ki tueji mu londekesa phala ku mu kuatekesa ku mona o kidi? Tu tena ku bhinga o muthu ku tanga o divulu dia Nzuá 6:38, mua zuela Jezú kuila: 'Eme nga tuluka ku diulu, kana mu ku bhanga o vondadi iami, maji ku bhanga vondadi ia ió uoso ua ngi tumu.' Kioso ki tu zubha ku tanga o kibatulu kiki, tu tena kuibhuidisa o muthu: \"Se Jezú muene Nzambi, nanhi ua mu tumikisa mu ixi? O Ua mu tumikisa ka beta-o-kota, Jezú ndenge? Sé phata o muthu u tuma ua beta-o-kota, o muthu a mu tuma, ndenge.\"\n9 Tu tena ué ku tanga o divulu dia Filipe 2:9, mua soneka poxolo Phaulu ia bhange Nzambi kioso kiafu Jezú, ni kioso kia fukunuka. O velusu izuela: \"Nzambi ua mu zangeleka kiavulu [Jezú], iú ua mu bhana dijina dia tundu o majina moso.\" Phala ku kuatekesa o muthu ku xinganeka mu kibatulu kiki, tua tokala ku mu ebhuidisa: \"Se Jezú muene uexile Nzambi ande dia kufua, mu ku bhita kithangana Nzambi anga u mu zangeleka kiavulu, Jezú keji kala kota, Nzambi ndenge? Né kiki, kiebhi o muthu kia tena ku kala kota, Nzambi ndenge?\" Se o muthu ua xila o Mak'â Nzambi, muthu ua kidi, o kuzuela né mu ukexilu iú, ku tena ku mu bhangesa ku sota kuijiia dingi o milongi íii.\n10. (a) Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o muthu u xikina kuila kuene infernu? (b) Kiebhi ki uene mu kuatekesa o athu ene mu kala ni maka enhá?\n10 Kifika 2: Muthu mu ukunji u xikina kua Nzambi, nange ki mu bhonza ku xikina kuila o athu a iibha ka-nda ku a kaxtikala mu infernu katé ku hádia. Mukonda dia ku xikina mu infernu, nange ki mu bhangesa ku mesena kuila o athu a iibha a a kaxtikala, mukonda dia ima ia iibha iene mu bhanga. Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o muthu uala ni kibanzelu kiki? Kia dianga, tu tena ku mu kuatekesa ku mona kuila o athu a iibha a-nda ku a buika. (2 Tes. 1:9) Mu kusuka-ku, tu mu bhinga ku tanga o kibatulu kia divulu dia Dimatekenu 2:16, 17, di londekesa kuila o futu ia kituxi, o kalunga. Tu tena ku mu londekesa ué kuila, mukonda dia kituxi kiê, Adá ua bhangesa kuila, o athu oso mu ngongo, a lundula o kituxi kiê. (Loma 5:12) Maji tu tena kulondekesa ku muthu kuila Nzambi, ka tange kima kia lungu ni ku kaxtikala o athu mu infernu. Tu tena ué ku mu ibhuidisa: \"Se Adá ni Eva, eji ku a kaxtikala mu infernu, Nzambi keji ku a dimuna?\" Tu tena ué ku tanga o divulu dia Dimatekenu 3:19, mu tu sanga o kizuelu kia Nzambi, kia lungu ni ibhidi ieji kala na-iu kioso kia té o kituxi, maji ki tu tange-mu maka a lungu ni infernu. Maji mu veji dia kiki, Adá a mu kanena kuila, ueji vutuka ku fufuta ia mavu. Tu tena ué kuibhula: \"O kuila kima kiambote ku tangela Adá kuila ueji vutuka ku fufuta ia mavu, se muéne ueji kuia mu ifernu?\" Se o muthu ka thathamana, o ku xinganeka kiki, ku tena ku mu kuatekesa ku banza mu maka enhá.\n11. (a) Uebhi o ukexilu uambote ua ku kuatekesa o muthu u xikina kuila o athu oso ambote aia ku diulu? (b) Kiebhi ki uene mu kuatekesa o athu a xikina kuila o athu oso ambote aia ku diulu?\n11 Kifika 3: Mu ukunji uetu tu sanga muthu ua xikina kuila o athu oso ambote aia ku diulu. O ku banza kiki, ku tena ku bhangesa o muthu ku kamba ku tendela kiambote o Bibidia. Mu kifika, se tu tanga né o divulu dia Dijingunuinu 21:4. (Tanga.) Nange o muthu u banza kuila o mabesá, a a tange mu velusu íii, a-nda ku a tambula ku diulu. Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o muthu iú? Mu veji dia ku tanga ibatulu iavulu, tu tena ku mu londekesa kima kimoxi mu kibatulu ki tua mu tanga. O kibatulu ki zuela kuila: \"Ki ku kala dingi kùfua.\" Tu tena ku ibhuidisa o muthu: \"Eie u xikina kuila phala o kima ki ki kale-ku dingi, kiene kia tokala ku dianga ku kala-ku?\" Nange muéne ua-nda tambuijila xé. Mu kusuka-ku, tu tena ku mu tangela kuila ku diulu ki kuene kufua; o athu a fuá ngó mu ixi. Mu kiki, o divulu dia Dijingunuinu 21:4, dia mu zuela o mabesá mu ixi.\nBHANGA IFIKA PHALA KU JIMBULULA KIAMBOTE O MAKA\n12. Mukonda diahi Jezú ua kexile mu bhanga ifika?\n12 Jezú ka kexile ngó mu bhanga ibhuidisu, maji ua kexile ué mu bhanga ifika. (Tanga Matesu 13:34, 35.) O ifika ia Jezú, ia kuatekesa kuijiia se o jingivuidi jê a mesenene muene ku sidivila Jihova ni kidi kioso. (Mat. 13:10-15) Ifika ia kexile mu bhanga Jezú, ia kuatekesa ué o athu ku lembalala o milongi iê ni ku mesena ku mu ívua. Kiebhi ki tu tena ku bhanga ifika iambote, kioso ki tu longa mu ukunji?\n13. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila Nzambi ua tundu Jezú?\n13 Kima kiambote ku bhanga ifika ia bhebhuluka. Mu kifika, kioso ki tu mesena ku jimbulula kuila Nzambi muene ua beta-o-kota, Jezú ndenge, nange tu tena ku bhanga o kifika kiki. Kia dianga, tu tena kuzuela kuila, ki kale Nzambi mba Jezú, a sokesa o ukamba uâ kála o ukamba ua Tata ni Mon'ê. (Luka 3:21, 22; Nzuá 14:28) Mu kusuka-ku, tu tena ku mu ebhuidisa: \"Se athu kiiadi, a kala muthu umoxi ngó, kiebhi ki ueji jimbulula o undandu ua athu enhá?\" O muthu nange u zuela jiphange, mba jingongo. Se muéne u tambuijila kiki, tu tena kuzuela: \"Kiki kieji kala kifika kiambote. Se eie n'eme ki ki tu bhonza ku bhanga o kifika kiki, o kuila Jezú, o Mesene ia dikota, ka tenene ku bhanga o kifika kiki? Mu veji dia kiki, muéne uambe kuila Nzambi, Tat'ê. Mu ku bhanga kiki, Jezú ua tu kuatekesa ku mona kuila Nzambi kota, ni kuila Nzambi ua mu tundu mu kutena.\"\n14. Kifika kiebhi kilondekesa kuila, ki kieji fuama Nzambi ku tumina Diabhu ku kaxtikala o athu mu infernu?\n14 Xinganeka o phangu ia mukuá. Saí athu a xikina kuila Satanaji muene uene mu \"tumina\" o ifernu. O kifika ki tena ku kuatekesa o tata ku mona, kuila ki kieji fuama se Nzambi u tumina Diabhu ku kaxtikala o an'ê mu ifernu. Tu tena kuibhula: \"Ihi i ueji bhanga se mon'ê u bhukumuka, anga u kala mu bhanga ima iavulu ia iibha?\" Nange o tata ueji zuela kuila, ueji bazela mon'ê. Muéne u bhanga ioso mu veji javulu phala ku kuatekesa mon'ê, ku xisa o ima ia iibha. (Jisa. 22:15) Mu kithangana kiki, tu tena kuibhula o tata se ihi ieji bhanga se o mon'ê u dituna o nguzu ioso ia mu bhanga phala mu ku kuatekesa. Jitata javulu eji tambuijila kuila, keji mu bazela dingi, maji eji mu kaxtila kiá. Tu tena kuibhula: \"Abha se uejidile kuila saí muthu ua iibha ua mu funhisa mon'ê ku bhukumuka?\" Sé phata, o tata ueji kuatela njinda ku muthu iú. Mu ku suka-ku, phala ku jimbulula o pondo, tu tena kuibhula: \"Mu kuijiia kuila muthu ua iibha ua longesa mon'ê ku bhanga ima ia iibha, ueji bhinga o muthu iú ku kaxtikala mon'ê, bhu kididi kiê?\" Nange ueji tambuijila kana. Diabhu muéne uene mu suínisa o athu ku bhanga ima ia iibha. Mu kiki, Nzambi keji tumina Satanaji ku kaxtikala o athu!\nTALA O IMA MU UKEXILU UAMBOTE\n15, 16. (a) Mukonda diahi ki tu tokala ku kingila kuila, o athu oso u tu bokela o njimbu iambote ia Utuminu, a xikina? (b) O kuila tua bhingi ku kala ni uhete ua katunda, phala ku longa kiambote? Jimbulula. (Tala ué o kaxa \"Falamenda Phala ku tu Kuatekesa o ku Vutuila ni Ujitu..\")\n15 Etu tuejiia kuila ki athu oso u tu bokela a-nda xikina o njimbu iambote ia Utuminu. (Mat. 10:11-14) Né muene se tu bhanga ibhuidisu iambote, tu a jimbuluila kiambote o milongi, mba tu bhanga ifika iambote. Mu izuua ia Jezú, ko athu oso a xikinine o milongi iê, sumbala muéne uexile o Mesene ia betele-o-kota mu ixi!\n16 Né muene se tu banza kuila ki tuala ni uhete, maji né kiki, tu tena ku di tunda kiambote mu ukunji uetu. (Tanga Ikalakalu 4:13.) O Mak'â Nzambi, ene mu tu londekesa kuila, \"oso-phe . . . a fuamena o muenhu ki uabhua,\" a-nda xikina o njimbu iambote. (Ika. 13:48) Mu kiki-phe, tua tokala ku mona o ima mu ukexilu uambote. Tua tokala ku di suínisa phala ku longa kiambote, ki tu tokala ku luuala se o athu u tu bokela o njimbu iambote ia Utuminu, a dituna. Se tu dielela kua Jihova ni itendelesu ia tu bhana, tua-nda kala jimesene jambote, mu kiki, tua-nda katula mbote iavulu, ni ió u tuene mu longa. (1 Tim. 4:16) Jihova u tena ku tu kuatekesa ku 'vutula kiambote ni ujitu.' Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa kiebhi ki tu tena ku di tunda kiambote mu ukunji uetu, mu ku belesela o izuelu, Bhanga Kua Mukuenu o Kima ki ua Mesena Kia ku Bhanga.\n^ kax. 6 Tala o milongi, \"É Possível Desenvolver fé Num Criador?\" mu A Sentinela 1.° de outubro de 2009.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140515\/kiebhi-kia-vutula-ni-ujitu\/","date":"2018-03-20T12:44:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00768.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2381,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Habakuke Kilombolwelu Kya Divulu Dya Habakuke O divulu dya Habakuke, di tu swinisa mu ithangana ya malamba. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Habakuke Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Habakuke https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071985\/univ\/art\/1001071985_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-habakuke\/","date":"2018-03-24T16:37:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00187.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9909670353,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9909670352935791}","num_words":61,"character_repetition_ratio":0.164,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.197,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mu kubhanga kima kioso-kioso, iene ioso i kale ia kuximanesa Nzambi.\"\nMIMBU: 34, 29\n1, 2. Mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova ala ni ukexilu uambote ua kuzuata? (Tala o foto ia dianga.)\nSAÍ JURNALE ia ixi ia Holanda, ia tange o izuatu ia tele o atuameni a ngeleja mu kuia mu iônge iâ. O jurnale iambe: \"Ene akexile mu ta izuatu ki ia fuama, benge-benge se kua kexile kalolo kavulu.\" Maji o jurnale ia tange ué kuila, o Jimbangi ja Jihova a tele izuatu iambote mu kuia mu iônge iâ ia makota. Ia tange kuila o mala a zuatele tuzaku ni jingalavata, o ilumba ni ahatu a tele jisaia ja fuama, ja lebhele. O Jimbangi ja Jihova ene mu a ximana kiavulu mukonda dia ukexilu uâ uambote ua kuzuata. Poxolo Phaulu uambe kuila, o izuatu ia Jikidistá ia tokala i \"fuama,\" kála kia tokala kuzuata o jiselevende ja Nzambi. (1 Timote 2:9, 10) Sumbala Phaulu ua kexile mu zuela ia lungu ni ahatu, maji o itendelesu ia tokala ué ku mala Jikidistá.\n2 Tua tokala kukala ni ukexilu uambote ua kuzuata, mukonda tu mundu ua Jihova, ni kuila, o ukexilu iú uala ni valolo iavulu bhu pholo ia Nzambi. (Dimatekenu 3:21) O Bibidia i tu londekesa kuila Jihova, o Suke-ku mu ngongo ioso, uala ni ijila ia lungu ni uzuatelu ua jiselevende jê. Mu kiki, ki tu tokala ngó kuta izuatu mukonda tua i uabhela kana, maji o kia beta-o-kota, o izuatu ietu ia tokala kuiuka bhu pholo ia Suke-ku, Ngana Jihova.\n3. O Kitumu kia bhele Nzambi ku akua Izalaiele ki tu longa ihi ia lungu ni ukexilu ua kuzuata?\n3 Mu Kitumu Kia Mozé, mua kexile ijila ia langele akua Izalaiele ku maukexilu a iibha ni ufusa a athu a tungile mu'axaxi kâ. O Kitumu kia londekesele kuila, Jihova ka mesenene kuila, o diiala di ta izuatu ia muhatu, o muhatu u ta izuatu ia diiala. Lelu, o izuatu i bhonzesa kumona se o muthu diiala mba muhatu. (Tanga Matendelelu 22:5.) Mu Kitumu kiki, tua di longo kuma Jihova ua zembe o izuatu i bhangesa o mala kudifuangana ni ahatu, o ahatu kudifuangana ni mala, mba izuatu i bhonzesa kutungula se o muthu diiala mba muhatu.\n4. Ihi i tena kukuatekesa o Jikidistá kusola kiambote o izuatu iâ?\n4 O itumu ia Bibidia i tena ku tu kuatekesa kusola kiambote o izuatu ietu. O itumu íii ia tokala athu oso, né muene se mu ixi ietu mu bhanga mbambi iavulu mba kalolo. Ki tu bhingi ku tu tangela o izuatu ioso ia fuama ni izuatu ki ia fuama. Tua bhingi ngó kukaiela itumu ia Bibidia i tu kuatekesa kusola kiambote o izuatu i tua uabhela. Tua-nda dilonga itumu ia Bibidia ia-nda tu kuatekesa kusola o izuatu ietu, phala i kale izuatu \"iauabha, ia ujitu, iatenena,\" ia uabhela Nzambi.\n'TU IDIKISA MU IMA IOSO KUILA TU JINGUNZA JA NZAMBI'\n5, 6. Kiebhi o athu kia tokala kudivua mu kumona o uzuatelu uetu?\n5 Nzambi ua tumina poxolo Phaulu kusoneka o kitumu kia dikota kiala mu divulu dia 2 Kolindo 6:4. (Tanga.) O ukexilu uetu ua kuzuata u londekesa kima ku athu a mu tu mona. Mu kumona o ukexilu uetu ua kuzuata, athu avulu a-nda xinganeka se tu athu a kídifua kiahi. (1 Samuuele 16:7) Kuma tu jiselevende ja Nzambi, ki tu tokala ngó kuta izuatu i tu bhangesa kudivua kiambote, mba izuatu i tua uabhela. O kubelesela o itumu ia Bibidia, ku tu kuatekesa kudituna o izuatu i naminina kiavulu ku mukutu mba izuatu i suínisa o undumbu. Kiki kilondekesa kuila, ki tu tokala kuta izuatu ilondekesa o idiandu ia ujitu ia mukutu uetu. Kana muthu ua tokala kudivua kiaiibha mba kutala kuengi mukonda dia izuatu ietu.\nSe tu zela ni kuta izuatu ia fuama, o athu a-nda tu xila dingi kuma tu jiselevende ja Jihova, o Ngana, Suke-ku\n6 Se tu zela ni kuta izuatu ia fuama, o athu a-nda tu xila dingi kuma tu jiselevende ja Jihova, o Ngana, Suke-ku. Amoxi a sota kuijiia dingi o Nzambi ietu, a xila dingi o kilunga kietu ni kuívua o njimbu i bhana o muenhu.\n7, 8. Benge-benge mu kithangana kiebhi mu tua tokala kuzuata ni kilunji?\n7 Kuma Nzambi ietu ia zele ni mukonda dia jiphange jetu, ni athu mu mbambe ietu, o izuatu ietu ia tokala i bhana kijingu kua Jihova ni ku njimbu i tuene mu boka. (Loma 13:8-10) Tua tokala kuta izuatu ia fuama, benge-benge kioso ki tuia mu iônge ni mu sidivisu ia kuboka. Tua tokala kuzuata mu ukexilu uambote, ulondekesa kuila, tu abhezi a Nzambi. (1 Timote 2:10) Mu kidi, saí izuatu ia fuamena mu kididi kimoxi, maji mu kididi kiéngi kana. Kuma tu Jimbangi ja Jihova, ki tu tokala kubhangesa o athu kudivua kiaiibha, mukonda dia ukexilu uetu ua kuzuata.\n8 Tanga 1 Kolindo 10:31. Kioso ki tuia mu iônge ia ilunga ni ia makota, tua tokala kuzuata kiambote ni kilunji. Ki tu tokala kukaiela o ukexilu uaiibha ua mundu ua kuzuata. Né muene ande mba kioso ki bhita o kiônge kia dikota, ni kioso ki tu bhixila mba ki tu tunda mu hotele, ki tu tokala kuta izuatu ia xidi. Mu kiki, ki tua-nda kala ni jisonhi ja kudilondekesa kuila, tu Jimbangi ja Jihova. Tua-nda kala ué polondo phala kubhana umbangi kabasa kithangana.\n9, 10. Mukonda diahi o divulu dia Filipe 2:4, di tu kuatekesa kusola kiambote o uzuatelu uetu?\n9 Tanga Filipe 2:4. Mukonda diahi tua tokala kuxinganeka kiebhi kia-nda divua o jiphange jetu ja mala ni ja ahetu mu kumona o uzuatelu uetu? Kima kimoxi o kuijiia kuila, o mundu ua Nzambi u bhanga nguzu iavulu phala kubelesela o kitendelesu kiki: \"O jihânji jenu ja mu ngongo jala kukalakala moxi dienu, jibhenu-ju: ni undumbu, ni ufusa, ni hânji jaiibha, ni vondadi jabolo, ni luimbi, [kuma] o luimbi lua soko ni kukaiela iteka.\" (Kolose 3:2, 5) Saí jiphange jetu, a xisa kiá o ukexilu ua undumbu, maji né kiki, ene mu bhânga hanji ni jihânji ja iibha. Se ki tu di lange, o ukexilu uetu ua kuzuata u tena ku a bhonzesa kubelesela o milongi ia Bibidia, ni kutolola o jihânji ja iibha. (1 Kolindo 6:9, 10) Mu kiki, ki tu mesena ku a bhangesa kukala ni jihânji ja iibha, kana.\n10 Kioso ki tu kala mu'axaxi ka jiphange jetu, tu kala mu kididi kia kondama, mukonda ki tuala mu kaxi ka athu a suínisa o undumbu. O ukexilu uetu ua kuzuata, ua tokala kulondekesa kuila, tuala muene mu kididi kia kondama, ki kale kioso ki tu kala mu iônge mba mu ididi ia mukuá. Sumbala tuala ni ufolo ua kusola kioso ki tu zuata, maji o uzuatelu uetu ua tokala kukuatekesa akuetu kukala ni ibanzelu ni uzuelelu ua zele, ni ukexilu uambote bhu pholo ia Nzambi. (1 Phetele 1:15, 16) O henda ia kidi \"ki iene kubhanga ufusa, ki iene kusota ngo o kiê.\"\n'TUA TOKALA KUZUATA KALA KI BHINGA O KITHANGANA NI KIDIDI'\n11, 12. Kiebhi o divulu dia Ndongixi 3:1, 17 di tu kuatekesa kuzuata ni kilunji?\n11 Kioso o jiselevende ja Nzambi kia sola kioso kia-nda zuata, ene ejiia kuila, \"sai thembu ia ima ioso, kixi ixinganeku mba ikalakalu.\" (Ndongixi 3:1, 17) O thembu ia mbambi, ia kalolo, mba o uadiama u tena ku tu bhangesa kuzuata kiaiibha. Maji o itendelesu ia Jihova ki iene mu lunguluka.\nO itendelesu ia Jihova ki iene mu lunguluka\n12 Mu thembu ia kalolo, kubhonza kiavulu kusola izuatu ia ujitu ni ia fuama. O jiphange jetu a sakidila kiavulu kioso ki tu zuata kiambote, kana o izuatu i naminina mba ilondekesa o mukutu uetu. (Jobe 31:1) Né muene kioso ki tu kala mu palaia, mba mu kididi kioso-kioso kia kuzoua, o izuatu ietu ki i tokala kulondekesa o mukutu. (Jisabhu 11:2, 20) Né muene se o athu ku mundu ka zuata kiambote kioso kia kala mu ididi ia kuzoua, maji o uzuatelu uetu ua tokala kubhana kijingu kua Nzambi ietu ia zele, Jihova.\n13. Mukonda diahi o milongi i tu sanga mu divulu dia 1 Kolindo 10:32, 33, i tu kuatekesa kusola kiambote o uzuatelu uetu?\n13 Saí dingi kitumu kia mukuá ki tu kuatekesa kusola kiambote o izuatu ietu. Tua tokala kudilanga phala ki tu bhangese akuetu kudibhala. (Tanga 1 Kolindo 10: 32, 33.) Ki tu tokala kuta izuatu i bhalesa o jiphange jetu mba ió kene mu bheza Jihova. Poxolo Phaulu ua soneka: 'Tuendienu kala muthu ni kuuabhela mukuâ, mu ima iambote i suínisa o kixikanu.' Mu kusuluka, Phaulu uambe dingi: \"Mukonda ni Kristu muène ka di uabhelele ngó muène.\" (Loma 15:2, 3) Kála kia bhangele Jezú, o kubhanga o vondadi ia Nzambi ni kukuatekesa o athu, kuene kua tokala kukala ku pholo, o jivondadi jetu ndenge. Mu kiki, ki tua-nda sola izuatu i tua uabhela, maji i tena kufidisa o athu kuívua o njimbu iambote.\n14. Kiebhi o jitata kia tena kulonga o tuana tuâ kubhana kijingu kua Nzambi mu ukexilu uâ ua kuzuata?\n14 O jitata mu kilunga, ala ni kikalakalu kia kulonga o tuana tuâ kukaiela o itumu ia Bibidia. Kiki, kilombolola ué kuila, ene ni tuana tuâ a tokala kusangulukisa Nzambi mu kuzuata ni kilunji. (Jisabhu 22:6; 27:11) Kiebhi o jitata kia tena kulonga o tuana tuâ kuxila o Nzambi ietu ia zele, ni kubelesela o ijila iê? O jitata ja tokala kubhana phangu iambote ku tuana tuâ. Ni henda ioso, a tokala kulonga o tuana tuâ kuebhi ni kiebhi kia tena kusanga izuatu iambote. O tuana ka tokala kusola izuatu mukonda a i uabhela kana, maji o kia beta-o-kota a tokala kusola izuatu i bhana kijingu kua Jihova, mukonda tu akunji a Nzambi.\nSOLA NI UNJIMU UOSO\n15. Ihi i tena ku tu kuatekesa kusola kiambote o izuatu?\n15 O Bibidia, i tena ku tu kuatekesa kusola ima i bhana kijingu kua Nzambi. Né muene kiki, tua tokala kuta izuatu i tua uabhela. Nange ki tuala ni kitadi phala kusumba o izuatu i tua uabhela. Mukonda dia kiki, nange o izuatu i tu ta, ki sokela ni izuatu ia akuetu. Maji o izuatu ietu ia tokala i zela, i kala ia ujitu, i fuama phala o kithangana, a i xikina mu diembu dietu.\n16. Mukonda diahi tua tokala kubhanga ioso-ni-ioso phala kuzuata kiambote?\n16 Saí bhabha, kubhonza kusanga izuatu ia ujitu ni ia fuama. Mu maloja avulu, tu sanga-mu ngó izuatu ki i fuama. Mukonda dia kiki, kubhinga thembu ni nguzu phala kusanga saia, buluza, mba kusola fatu, ni jikalasá ki ji naminina ku mukutu. Maji o jiphange jetu a-nda mona ni kuximana o nguzu i tu bhanga phala kuzuata ni kilunji. Kisangusangu kia dikota kubhana kijingu kua Tata ietu ia henda uene mu diulu, mu kubhanga ioso-ni-ioso, phala kuta izuatu i mu ximanesa.\n17. Ihi i tena ku kuatekesa phange kuijiia se u kala ni muezu mba kana?\n17 O kuila kima kia iibha o jiphange ja mala kukala ni muezu? Mu Kitumu kia bhele Nzambi kua Mozé, o mala a tokalele kukala ni muezu. Maji o Kitumu Kia Mozé, ki kia tokala ku Jikidistá, mu kiki, ka bhingi kukaiela o kitumu kiki. (Ijila 19:27; 21:5; Ngalásia 3:24, 25) Mu jixi ja mukuá, ki kima kiaiibha o muthu kukala ni muezu, mukonda ki ki fidisa athu kuívua o njimbu iambote. Katé muene saí jiphange tufunga ala uá ni miezu. Maji né muene kiki, akamukuá ka xikina kukala ni muezu. (1 Kolindo 8:9, 13; 10:32) Maji mu jixi ja mukuá, kikôla o muthu kukala ni muezu, mukonda dia kiki, o Jikidistá ka tokala kukala ni muezu. Mu jixi jiji, o kukala ni muezu kutena kufidisa o jiphange kubhana kijingu kua Nzambi, mba 'kukala ni kima kia ku mu fundisa na-kiu.'\n18, 19. Kiebhi o divulu dia Mikeia 6:8, di tu kuatekesa?\n18 Tu sakidila kiavulu Jihova mu kuila, muéne ka tu bhana mukanda muala o izuatu i tua tokala o kuta ni izuatu i tua tokala kudituna. Mu veji dia kiki, muéne ua tu bhana o ufolo ua kusola kioso ki tua-ndala kabasa tu belesela o itumu ia Bibidia. Mu kiki, kioso ki tu sola kiambote o ukexilu uetu ua kuzuata, tu londekesa kuila, tua mesena kusidivila Nzambi ni kuiuka kuoso.\n19 Tu xikina ni kulenduka kuoso kuila, Jihova muthu ua zele, ukôla, ni kuila, o itendelesu iê ia beta-o-kota. Se tu londekesa o ukexilu ua kulenduka, tua-nda belesela o itendelesu iê. O kulenduka, kua-nda tu kuatekesa ué kuxila o ibanzelu ia akuetu.\n20. Kiebhi o athu kia tokala kudivua mu kumona o uzuatelu uetu?\n20 O ukexilu uetu ua kuzuata, ua tokala kulondekesa kuila, tu jiselevende ja Jihova. Jihova uala ni itendelesu ia katunda, etu tua zediua mu ku i belesela. O jiphange jetu ja mala ni ja ahatu, ene mu a ximana kiavulu mukonda dia uzuatelu uâ, ni ukexilu uâ uambote. Ene a bhangesa athu avulu kuxikina o njimbu ia Bibidia i bhana muenhu, a bhana kijingu kua Jihova, ni ku mu sangulukisa. Kioso ki tu sola kiambote i tua-nda zuata, tua mu bhana kijingu kua Ió 'u zuata ni ujitu ni ungana.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-2016\/o-kuila-o-ukexilu-u%C3%A9-ua-kuzuata-u-bhana-kijingu-kua-nzambi\/","date":"2018-03-24T16:37:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00187.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2071,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu a mesena kukala ku mbandu ia Utuminu ua Nzambi, a tokala kuijiia ioso ia lungu ni Utuminu iú, ni ihi iene mu bhanga. Mukonda diahi? Kiki, ki kia-nda kolesa ngó o kixikanu kiâ kia kuila o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina kiá, maji a-nda tena ué kulonga o njimbu iambote ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. (Jis 45:1; 49:3) Kioso ki u tala o vidiu Hama ia Mivu—ia Utuminu ua Nzambi, sota o itambuijilu ia ibhuidisu íii:\nMukonda diahi o \"Foto Drama da Criação\" iexile dibesá phala ió a i monene?\nKiebhi o mutelembe, ua kuatekesa kuboka o njimbu iambote?\nJindunge jebhi ja kexile mu boka na-ju, ni mbote iahi ia tambula?\nKiebhi kiene mu tu kuatekesa kuboka ni uhete, lelu?\nMilongi iebhi ia bhana phala o jiphange a bhanga o Xikola ia Ngiliiade?\nMbote iahi iene mu katula o mundu ua Jihova, mu iônge ia makota?\nIhi i kubhangesa kuxikina kuila, o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina kiá?\nKiebhi ki tu tena kukuatekesa o Utuminu ua Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kanake-2016-mwb\/milongi-ia-kanake20-26\/Hama-ia-Mivu\/","date":"2018-03-23T21:48:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648594.80\/warc\/CC-MAIN-20180323200519-20180323220519-00189.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o athu iá a sanguluka? Mukonda ala mu Kiônge. Kála o jiselevende ja Nzambi m'ukulu, akexile mu tambula milongi veji jitatu ku muvu, etu ué tuene mu diongeka mu ibuka ia makota. (Matendelelu 16:16) Mivu joso tuene mu bhanga Iônge itatu: kiônge kia ilunga, kia kizuua kimoxi, veji jiiadi ku muvu, ni kiônge kia dikota, kia izuua itatu. Mbote iahi i tu katula mu iônge íii?\nIene i suínisa o ukamba uetu ni jiphange ku mundu. Kala o akua Izalaiele kia kexile mu sanguluka mu kubheza Jihova 'mu ku diongeka,' etu ué tu sanguluka mu ku mu bheza kumoxi mu iônge íii. (Jisálamu 26:12; 111:1) Mu iônge íii tuijiia o jiphange jetu a tokala mu ilunga iéngi ni a tokala mu jixi jengi. Mu ola ia ku nhoha tu dia kumoxi ni jiphange jetu, kiene mu kala kithangana kia kusanguluka. (Ikalakalu 2:42) Tu mona 'o ku di zola ni jiphange jetu ku mundu.'\nEne a tu kuatekesa kukula mu Mak'a Nzambi. O akua Izalaiele akexile mu katula mbote mukonda dia ku tendela kiambote o maka a mikanda ikola, mu kua 'a tetulukisa kiambote.' (Nehemiia 8:8, 12) Etu ué tu sanguluka ni milongi ia Bibidia i tu tambula mu iônge ietu. O milongi ene mu i katula mu ibatulu ia Bibidia. Madiskursu ambote, ni ifika, i tu longa kiebhi ki tu tena kubhanga o vondadi ia Nzambi ku muenhu uetu. O misoso ia jiphange jetu ene mu di tunda kiambote mu ibhidi mu izuua íii ia bhonzo, i tu suínisa. Mu iônge ia makota, ene mu londekesa-mu ji drama, ji tanga o misoso ia Bibidia i tu bhana milongi. Mu kiônge kia ilunga, a batizala-mu athu a mesena ku di bhakula kua Nzambi.\nMukonda diahi o kiônge kionene ni kiônge kia ilunga, ithangana ia ku sanguluka?\nMbote iahi i u katula mu kuia mu iônge íii?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/i%C3%B4nge-ionene-ia-jimbangi-ja-jihova\/","date":"2018-03-23T21:48:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648594.80\/warc\/CC-MAIN-20180323200519-20180323220519-00189.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":301,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena kulondekesa o ufiiele ué mu ithangana ia ibhidi, kála kia bhangele Daniiele? Daniiele ua kexile mu dilonga o Mak'â Nzambi ithangana ioso, katé muene ni milongi ia zongo ia lungu ni ikanenu. (Da 9:2) Kiebhi o kudilonga kiambote o Bibidia, ku tena ku ku kuatekesa kukolokota mu ufiiele ué? Ku tena kukolesa o kixikanu kié kuila, o ikanenu ia Jihova ia-nda di kumbidila. (Jos 23:14) Kukuatekesa ue kuzola dingi Nzambi; o henda íii ia-nda kusuinisa kubhanga o ima iambote. (Jis 97:10) Maji ua-nda mateka kuebhi? Kaiela o jindunge jiji.\nIhi i nga tokala kudilonga? Kudilonga kiambote, kua lungu ni ku di sokejeka kiambote phala o iônge. O kitangelu kia Bibidia kia semana, kia-nda ku kuatekesa dingi, se u sota kithangana phala kutokuesa o milongi ia bhonzo ku i tendela. Ki kiene ngó, sai athu a sota kuijiia dingi milongi ia lungu ni ikanenu ia Bibidia, milongi ia lungu ni kibundu kia nzumbi ikola ia Nzambi; o jinjila j'endele poxolo Phaulu mba o ibhangelu ia Jihova. Se u xinganeka mu kibhuidisu kia Bibidia, soneka-kiu, u ki bhange diambu phala o ubhezelu ué.\nKuebhi ku ngi tena kusanga o milongi? Phala kusanga o milongi, tala o vidiu, Jifalamenda ja Kutokuesa. Mu kifika, tokuesa ni u mone se mautuminu ebhi a mundu, a lombolola o iama io tange mu divulu dia Daniiele kibatulu 7.\nThembu kuxi i nga tokala kubhanga mu kudilonga? Phala kukala ni sauidi iambote mu nzumbi, kubhinga kudilonga ithangana ioso. Mateka mu kudilonga mu ithangana iofele, ku pholo enda ni kubandekesa-ku dingi tu ithangana. Kudilonga o Mak'â Nzambi, kua difu ni kusota jimbongo jo sueke, kioso ki u ji sanga, u mesena kusota dingi! (Ji 2:3-6) Mu kubhita thembu, ua-nda mesena kudilonga dingi o Mak'â Nzambi, ua-nda suluka ni kudilonga o Bibidia ku kizuua ni kizuua.—1Ph 2:2.\nIHI ILOMBOLOLA O IAMA IO TANGE MU DIVULU DIA DANIIELE KIBATULU 7?\nDa 7:4\nDa 7:5\nDa 7:6\nDa 7:7\nKIBHUIDISU KIENGI:\nKiebhi kia di kumbidila o divulu dia Daniiele 7:8, 24?\nMILONGI PHALA KUTOKUESA:\nIhi ilombolola o iama io tange mu divulu dia Dijingunuinu kibatulu 13?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2017-mwb\/milongi-ia-2-8-ia-kamusasadi\/kiebhi-ki-u-tena-kudilonga-kiambote-o-bibidia\/","date":"2018-03-24T10:37:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00589.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":332,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.295,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita thembu, kioso akua Izalaiele kia kexile hanji mu kikangalakata, Kolá, Datane ni Abilamu kumoxi ni 250 a athu a mukuá a bhukumukina Mozé. Ene a mu tangela: 'Mua tu kumu kiá! Mukonda diahi eie u tu kalela ku pholo, o Alá u kala mukunji ua dikota? Jihova uala n'etu oso, kalé ngó n'eie ni Alá.' Jihova ka sangulukile ni ukexilu uâ. Phala Jihova, ene akexile mu bhukumukina muene!\nMozé ua tangela Kolá ni akuatekexi'ê, uixi: 'Mungu zenu mu balaka, zenu ni itutu ia kuambatela-mu túbhia, iezala ni uasu ua dizumba. Jihova ua-nda lombuesa se nanhi a mu solo kua muene.'\nMu kukia, Kolá ni 250 a mala ai phala kudisanga ni Mozé mu balaka. Kuenhoko ene a te mu túbhia o uasu ua dizumba, kala akunji. Jihova ua tangela Mozé ni Alá, uixi: 'Tundenu mu kaxi ka Kolá ni kifuxi kiê.'\nSumbala Kolá uendele ku balaka phala kudisanga ni Mozé, maji Datane ni Abilamu ni miji iâ, a ditunine kuia-ku. Jihova ua tangela akua Izalaiele phala kutunda mu kaxi ka jibalaka ja Kolá, Datane ni Abilamu. Ni lusolo luoso, akua Izalaiele a tundu. Datane, Abilamu ni miji iâ emanene bhu mbandu ia mukuá ia jibalaka. Bhenhobho o mavu a mateka o kutunguta, a jikuka ia a a minha enoso! Ku thandu dia balaka kua tuluka túbhia tu tua jokotesa Kolá ni kifuxi kiê kia 250 a mala.\nJihova anga u tangela Mozé: 'Kala mutuameni ua muiji, mu tambule o mbangala iê, u soneka-ku o dijina diê. Maji ku mbangala ia muiji ua Levi, soneka-ku o dijina dia Alá. Mbangala joso u ji ta mu balaka, o mbangala ia ió u nga mu solo, ia-nda bhana ithulu.'\nMu kizuua kia kaiela, Mozé ua bheka o jimbangala joso iu ua ji londekesa ku atuameni. O mbangala ia Alá ia sabhukile ithulu, ia kexile jiamendua. Kienhiki, Jihova ua londekesa kuila muene ua solele Alá phala kukala mukunji ua dikota.\n\"Enió oso a mi kala ku pholo a tumakienu, mu itaie ioso ia mi mesena ku bhanga.\"—Jihebeleu 13:17","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/kola-kubhumukina-al%C3%A1-mbangala\/","date":"2018-03-21T12:23:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647649.70\/warc\/CC-MAIN-20180321121805-20180321141805-00394.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":332,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kukala mu balaka ia Jihova, kulombolola kuila o muthu uala ni ukamba ni Nzambi, u mu dielela ni ku mu belesela. Mu Jisálamu 15, di jimbulula ihi ia mesena Jihova kua kamba diê.\nU KALA MU BALAKA IA JIHOVA UA TOKALA . . .\nkukala muthu ua fiiele\nkuzuela o kidi ku muxima uê\nkuxila o jiselevende ja Jihova\nkukumbidila o kizuelu kiê, né muene se kibhonza\nkukuatekesa ió a bhindama sé kukingila kisakidilu\nU KALA MU BALAKA IA JIHOVA KA TOKALA . . .\nkuta jimbuémbue ni kutanga makutu\nkubhanga ima ia iibha ku mukuenu\nkunganala o jiphange\nkudilunga ni ió ki abhezi a Jihova\nkunhana","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb-2\/milongi-ia-kasambuadi16-22\/kamba-dia-nzambi-jis%C3%A1lamu-15\/","date":"2018-03-18T05:33:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645538.8\/warc\/CC-MAIN-20180318052202-20180318072202-00059.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":100,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.37,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jimbandu jiji ji mateka kuzuela ia lungu ni Zuze, Jobe, Mozé ni akua Izalaiele. Athu oso iá a kolokotele mu ufiiele ku mundu ua Diabhu. A mukuá a dibhanene ni kuiibha, a a tele mu kaleia, ku ubhika, katé muene ni kufua. Mu maukexilu avulu, Jihova ua a kuatekesa. Se u tata, kuatekesa mon'é kutendela se kiebhi o jiselevende ja Jihova a talele hadi iavulu, maji né kiki a kolokotele mu kixikanu kiâ.\nJihova ua bheka Dikuinhi dia Mabhebhu, phala kulondekesa kuila muene ua beta-o-kota mu kutena o jinzambi joso ja Ijitu ndenge. Londekesa kiebhi Jihova kia kuatekesa o mundu uê mu ukulu ni kiebhi kiene mu bhanga kiki lelu.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 14\nZuze ua bhange o kima kia tokala maji né kiki a mu zembe ni ku mu talesa hadi. Mukonda diahi?\nDISÁ 15\nSumbala Zuze ua kexile dikanga dia muiji uê, Nzambi ua londekesa kuila ua kexile ku mbandu iê.\nDISÁ 16\nMuene ua kexile mu belesela Jihova né muene mu ithangana ia bhonzo.\nDISÁ 17\nKioso kia kexile kabuetele, muene ua bhuluka mukonda dia unjimu ua manh'â.\nDISÁ 18\nMukonda diahi o túbhia ki tu jokotesa o kisasa?\nDISÁ 19\nFalaó ua bheka divuua kua mundu uê, mukonda dia kudizangeleka kuê ka bhange kima kia bhebhuluka\nDISÁ 20\nKiebhi o mabhebhu iá ki kia bhitile, kála kia bhiti o mabhebhu atatu a dianga?\nDISÁ 21\nO dibhebhu didi dia bheka ibhidi ia makota, mukonda dia kiki Falaó uehela akua Izalaiele kutunda.\nDISÁ 22\nFalaó ua bhuluka ku dikuinhi dia mabhebhu, maji o kuila ua bhuluka ku madiuanu iá ia bhange Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/","date":"2018-03-21T04:12:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647567.36\/warc\/CC-MAIN-20180321023951-20180321043951-00406.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":258,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O henda ia kidi, ia lungu ni kubhanga kikutu, kukolokota, kukala fiiele, ni kuzola ni muxima uoso. Bhu kaxi ka musoso ua Hozeia ni kazola kê Ngomele, ua kambele ufiiele, Jihova ua tu longo disá dia lungu ni kuzola ni kidi kioso, ni kuloloka.—Ho 1:2; 2:7; 3:1-5.\nKiebhi Ngomele kia kambe kulondekesa o henda ia kidi?\nKiebhi akua Izalaiele kia kambe kulondekesa o henda ia kidi?\nKiebhi Hozeia kia londekesa o henda ia kidi?\nKiebhi Jihova kia londekesa o henda ia kidi?\nPHALA KUXINGANEKA: Kiebhi ki ngi tena kulondekesa o henda ia kidi kua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2017-mwb\/milongi-ia-16-22-ia-kamusasadi\/jihova-ua-uabhela-o-athu-a-mu-zolo-ni-kidi-kioso\/","date":"2018-03-24T10:38:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00051.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":92,"character_repetition_ratio":0.185,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Bhu kaxi ka kisuma, Jihova ua bhana mukanda kua Izekiiele, iú ua mu tangela phala kudia o mukanda. Ihi ilombolola o kisuma kiki?\n2:9–3:2\nIzekiiele ua tokalele kudilonga kiambote o njimbu ia Nzambi. O kuxinganeka mu milongi iala mu mukanda, kueji mu bhangesa kukala ni vondadi ia kubokela o athu\n3:3\nO mukanda ua toualele, mukonda Izekiiele ua uabhele o kikalakalu kia mu bhanene","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2017-mwb\/milongi-ia-19-25-ia-kana\/izekiiele-ua-sangulukile-mu-kuboka-o-njimbu-ia-nzambi\/","date":"2018-03-17T22:56:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645362.1\/warc\/CC-MAIN-20180317214032-20180317234032-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":62,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.387,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nange uejiia athu avulu a di xisa mu ukaza. Kiki kia mu bhita, mukonda lelu, o ku di xisa ki kima kia bhonzo dingi. Mu kifika, o akua ku tokuesa mu ixi ia Polônia, a londekesa kuila o athu mu kitala kia 30 a mivu, a kala mu ukaza mu mivu itatu mba isamanu, ene a beta-o-kota ku di xisa; maji ko athu a kitala kiki ngó ene mu di xisa.\nSaí ditenda ku ixi ia Espanha, dizuela kuila: \"A mu mona kuma ku ixi ia Europa, kaxaxi ka athu a kazala, ki ku bhita kithangana a di xisa.\" Kiene kimoxi ué mu jixi ja mukuá.\nKU BHINGA NGUZU PHALA KU DIVUA KIAMBOTE\nIhi iene mu bhekesa o maka enhá? Saí diiala ku ixi ia Europa, uene mu bhana milongi ku makaza, uambe: 'O ku di xisa phala o athu oso kuijiia kiá kuila o makaza, ka kexile dingi kiambote, kiki, ki bheka ndolo iavulu.' Muéne uambe ué kuila: 'Mukonda dia kiki, ene a kala ni njinda iavulu, a diela, a luuala, a thandanganha, a kala ué ni jisonhi.' Saí ithangana, o maka enhá a bhangesa o muthu ku mesena ku di jibha. \"Kioso kia a batula ku Inzo ia ku Fundisa, ene a mateka ku kala ni ibanzelu iéngi. Mukonda dia ku divua ubheka, o muthu a mu xisa, nange u di ibhuidisa: 'Kindala ki nga di xisa, eme ngi muthu uahi? Valolo iahi i ngala na-iu?'\"\nEwa ua di xisa mivu ku dima, kioso kia xinganeka, muéne uzuela: \"Kioso ki tua di xisa, nga kexile ni jisonhi javulu kioso o jivizinhu jami, ni jikoleka jami, kia kexile mu zuela kuila a ngi 'xisa.' Nga kexile ni njinda iavulu. Ni an'a kiiadi u nga xala nau, eme ng'exile ngi mama, ngi tata.\" * Adam, uexile kafunga kambote mu 12 ia mivu, u zuela: \"Ki ngi kexile dingi mu di suua, saí ithangana nga kexile mu kala ni njinda iavulu, ni ku mesena ku kala ngó ubheka.\"\nKU BHINGA NGUZU PHALA KU DIVUA KIAMBOTE\nMukonda dia ku xinganeka kiavulu kiebhi kia-nda kala ku hádia, saí iâ, kia a bhonza o ku divua kiambote, né muene se kua bhiti kiá mivu iavulu kioso kia di xisa mu ukaza. Nange ene a banza kuila o athu ka mu ku a suua. Saí muhatu uambe: \"Ene a tokala ku lungulula o ukexilu uâ, ni ku di longa ku di bhana ni maka a mu bhita nau.\"\nStanisław u lembalala: \"Kioso ki nga di xisa ni muhatu'ami, muéne ua ngi fidisa ku mona o tuana tuami. Kiki kia ngi bhangesa ku banza kuila, se-ku muthu ua kexile mu ngi suua dingi, né muene Jihova, ka kexile dingi mu ngi suua. Nga mesenene kufua. Mu ku bhita kithangana, nga mono kuila ki ngi kexile mu banza kiambote.\" O ku xinganeka ihi ieji bhita na-iu ku pholo, kua thandanganhesa ué muhatu ua di xisa mu ukaza, a mu ixana Wanda, muéne uambe: 'Ki ngi kexile ni phata ia ku banza kuila, o athu ni jiphange mu kilunga keji ngi suua dingi, ni an'ami. Maji nga mu mona kuila, kioso ki nga kexile mu di suínisa phala ku sasa o tuana tuami mu njila ia Jihova, o jiphange ja ngi kuatekesa.'\nMu kuívua o misoso íii, u tena ku mona kuila kioso o athu kia di xisa, a kala ni ibanzelu ia iibha. A banza kuila kala dingi ni valolo, ni kuila o athu ka tokala ku a suua. Ene a mateka ué ku tatela o athu. Mukonda dia kiki, nange a mona kuila o jiphange mu kilunga kala mu ku a suua dingi. Maji né kiki, o misoso ia Stanisław ni Wanda, ilondekesa kuila o athu a di xisa mu ukaza, a mona kuila o jiphange jâ a tena ku a kuatekesa. Sé phata, o jiphange mu kilunga, ene mu kuatekesa kiavulu, né muene se ku dimatekenu o muthu ala ku mu kuatekesa ka mu mona o kikuatekesu kiâ.\nMUTHU U DIVUA UBHEKA NI IBANZELU IA KU KAMBA VALOLO\nKana ku jimba kuila né muene se tu bhanga ima iavulu, saí ithangana o jiphange a di xisa mu ukaza, a divua ubheka. Benge-benge o jiphange ja ahatu, nange a banza kuila o jiphange mu kilunga ka mu ku a suua. O phange Alicja uambe: \"Kua bhiti kiá nake dia mivu tundé ki nga di xisa mu ukaza. Maji né kiki, saí ithangana ngi divua hanji kala ki ngala ni valolo. Saí ithangana ngi mesena ku kala ubheka, mu ithangana ia mukuá, kioso ki ngi kala ubheka uami, ngi dila.\"\nSumbala o athu a di xisa ene mu kala ni ibanzelu íii, o Bibidia i longa kuila, o athu ka tokala ku kala ubheka. O muthu u kamba ku belesela o itendelesu íii, u tena ku dituna o 'unjimu ua kidi.' (Jisa. 18:1) Maji o muthu u divua ubheka, ua tokala kuijiia kuila, ki kima kiambote ku sota kikuatekesu mu ithangana iavulu ku diiala, mba ku muhatu. Se a belesela o kitendelesu kiki, ki kia-nda ku a bhekela maka.\nO jiphange jetu a di xisa, nange a kala ni ibanzelu ia iibha, kála o hele ia ima ia tena ku bhita na-iu ku hádia, mba ku banza kuila o athu ka-nda ku a mona kiambote. Mu kuijiia kuila ki kima kia iibha ku kala ni ibanzelu íii, ni kuila ki bhonza ku di bhana ni ibanzelu íii, tua tokala ku kaiela o phangu ia Jihova mu ku kuatekesa o jiphange jetu. (Jisá. 55:22; 1 Phe. 5:6, 7) Tua tokala kuijiia kuila, ene a-nda sakidila kiavulu, kabasa kikuatekesu ki tu a bhana. Sé phata, ene a-nda sanga mu kilunga, o kikuatekesu kia makamba a kidi!\n^ kax. 6 Saí majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/kuatekesa-dikamba-ua-di-xisa-mu-ukaza\/","date":"2018-03-23T01:21:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648113.87\/warc\/CC-MAIN-20180323004957-20180323024957-00226.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":935,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ku mbandu ia tundila kumbi ia ixi ia Izalaiele, mua kexile athu a xikinine kuila, o jithéthembua ji tena kua endesa. Sai usuku, o maiala akua Tundila Kumbi, a mono kima kia mu bhenha kia difu ni théthembua, kia kexile mu kuenda ku diulu, anga ene a ki kaiela. O \"théthembua\" ia endesa katé mu Jeluzaleme. O maiala ebhula: 'Kuebhi kuala o kamona ka-nda kala sobha ia Jijudé? Tueza bhabha phala ku mu fukamena.'\nKioso Helode, o sobha ia Jeluzaleme, kiévu o njimbu ia lungu ni kamona keji kala sobha ia ubhe, muene ua tandanganhele kiavulu. Muene uebhula o mutuameni ua akunji: 'Kuebhi kueji vualela o sobha?' A mu tangela exi: 'Mu Beleme ia Judeia kiene kia soneka o jipolofeta.' Mu kienhiki Helode uexana o maiala enhá, iu ua a tangela uixi: 'Ndenu mu Beleme mu sota o mona. Mu vutuka ni mu ngi tangela se kuebhi kuala. Mukonda nga mesena ue ku mu fukamena.' Maji kiki kiexile makutu.\nO \"théthembua\" ia mateka dingi o kuenda. O maiala iá a i kaiela katé mu Beleme. O \"théthembua\" ia zenzamene ku thandu dia inzo anga o maiala a bokona. Ene a sange Jezú ni manh'â, Madiia. Ene a fukamena o kamona, a mu bhana ujitu ua ulu ni uasu ua dizumba. O kuila Jihova muéne muene ua tumikisine o maiala enhó phala kusanga Jezú? Kana.\nMu usuku uenhó, Jihova uambela Zuze mu nzoji uixi: 'Helode ua mesena kujibha Jezú. Balumuka kuata muhatu'é ni kamona, lengelenu ku ixi ia Ijitu. Kalenu koko katé ki nga-nda ku ku tangela kuila mu Beleme mua tululuka kiá.' Ni lusolo luoso, Zuze ni muiji uê anga a lengela ku ixi ia Ijitu.\nJihova ua tangela o maiala akua Thundila-Kumbi phala ka vutuke kua sobha Helode. Kioso Helode kiéza mu kuijiia kuila ene keji vutuka dingi, muene njinda ia mu kuata. Kuma muene keji tena kusanga Jezú, ua tumina kujibha o tuana tuoso tua mala tua kexile mu kitala kia Jezú. Maji Jezú kexile dingi mu kiluezu, mu ixi ia Ijitu.\nMu kubhita kithangana, Helode uafu. Jihova ua tangela Zuze uixi: 'Kindala eie u tena kiá kuvutuka.' Zuze, Madiia, ni Jezú a vutuka mu ixi ia Izalaiele, anga a tunga dibhata diâ mu sanzala ia Nazalé.\n\"Kiene ue kià kala o kizuelu ki tunda mu kanu diami . . . kale kioso ki nga ki [tumikisina] kiene ki bhita.\"—Izaia 55:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/kiebhi-jez%C3%BA-kia-mu-lange\/","date":"2018-03-24T01:44:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649508.48\/warc\/CC-MAIN-20180323235620-20180324015620-00631.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":389,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"A NGI vuala ku mbeji ia Katanu ia muvu ua 1930, mu sanzala ia Namkumba, mu ixi ia Malaui. O muiji uami ua kexile mu sidivila Nzambi ni ufiiele uoso. Ku muvu ua 1942, nga bhakula o muenhu uami kua Jihova, iá a ngi batizala mu ngiji ietu. Ku 70 a mivu a bhiti, nga bhange o kima kia tendelesele poxolo Phaulu kua Timote, kioso kia zuela: 'Enda ni ku boka o maka enhá; jimbulula-u ni lusolo luoso mu ithangana ia uabha, ni mu ithangana ia bhonzo.'—2 Timote 4:2.\nKu muvu ua 1948, Nathan H. Knorr ni Milton G. Henschel eza mu ixi ia Malaui, kiki kia ngi suínisa ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso, phala ku sidivila Jihova. Mu ku bhita kithangana, ngejiia Lidasi, phange ia kazola ua mesenene ué ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Ku muvu ua 1950, tua kazala, ku muvu ua 1953, tua kexile kiá ni an'a aiadi. Sumbala tua kexile ni kikalakalu kiavulu kia ku langa o muiji, né kiki, tua mesenene ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Mu ku bhita mivu iiadi, a ngi bhana o ujitu ua ku sidivila kala muboki ua katunda.\nMu ku bhita kithangana, nga mateka ku kunda o ilunga, mukonda nga kexile ni ujitu ua ku sidivila kala kafunga ka ilunga. Ni kikuatekesu kia Lidasi, nga tena ku langa o ibhindamu ioso ia muiji uetu, sé ku xisa o sidivisu ia thembu ioso. * (Tala ku luiji.) Maji né kiki, kiiadi kietu tua mesenene ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Tua di sokejeka kiambote, mukonda o tuana tuetu ki tua bhonzele, Lidasi ua mateka ué o sidivisu ia thembu ioso ku muvu ua 1960.\nKu muvu ua 1962, tuai mu Kiônge Kia Ilunga ni diambu \"Ministros Corajosos.\" Mu ku bhita muvu, Phange Henschel uéza mu ixi ia Malaui, phala kuendesa o kiônge kia dikota mu mbanza ia Blantyre. O athu ai mu kiônge kiki, a tenena 10.000. Kioso ki ngi xinganeka mu iônge íii, ngi mona kuila, a i bhange phala ku kuatekesa o athu mu ixi ia Malaui ku di bhana ni ithangana ia bhonzo ieji kuíza ku pholo.\nO ITHANGANA IA BHONZO I MATEKA\nKu muvu ua 1964, a mateka ku zukutisa o Jimbangi ja Jihova mukonda, ka mesenene ku di ta mu maka a jinguvulu. Mu kiki, a buika 100 a Ididi ia Ubhezelu, ni 1.000 a mabhata a jiphange ndenge. Eme ni Lidasi, tua suluka mu sidivisu ia kafunga ka ilunga katé kia fidisa o kikalakalu kia Jimbangi ja Jihova ku jinguvulu, ku muvu ua 1967. O jinguvulu a tambula o filiiale ietu, a tumina o akunji a jixi jengi ku xisa o ixi, o Jimbangi ja mukuá kumoxi ni eme ni Lidasi a tu te mu kaleia. Kioso kia tu katula mu kaleia, tua suluka mu sidivisu ia kafunga ka ilunga mu kasuekele.\nSaí kizuua, ku mbeji ia Kamusasadi ka muvu ua 1972, athu a tokalele ku kibuka kia jinguvulu a ki exana Kibuka Kia Minzangala Kia Malaui, a kexile múia ku bhata dietu. Maji saí muthu mu kibuka, ua tuamena phala ku ngi tangela kuila, ene a mesenene ku ngi jibha. Nga tumina o muhatu'ami ni an'ami ku suama mu mixi ia mahonjo ia zukamene bhu bhata. Eme nga bande ku muxi ua dikota ua jimanga. Tundé ku thandu dia muxi, nga a mono ku buika o inzo ietu ni ima ioso i tua kexile na-iu.\nMukonda o kizukutisu kia vudile, Jimbangi javulu ja Jihova a xisa o ixi ia Malaui. Tua kexile ku ixi ia Moçambique, bhu kididi kia iudikile phala o athu a kexile mu lenga o ita, katé ku mbeji ia Kavua ka muvu ua 1974. Mu kithangana kieniókio, a ngi exana ni Lidasi phala ku kalakala kala muboki ua katunda mu mbanza ia Dómue, mu ixi ia Moçambique. Tua kalakala katé ku muvu ua 1975, o muvu ua tu tumina ku xisa o ixi ia Moçambique, phala ku vutuka ku ixi ia Malaui. Mu kithangana kieniókio, a kexile hanji mu zukutisa o Jimbangi ja Jihova mu ixi ia Malaui.\nKioso ki tua vutuka, a ngi exana phala ku kunda o ilunga mu mbanza ia Lilongwe. Sumbala ni kizukutisu ni ibhidi ia mukuá dingi, o ilunga ia di bandekesa.\nO KIKUATEKESU KIA JIHOVA KIA HENDA\nSaí kizuua, tuai mu sanzala mua diongekele o jinguvulu. Saí athu a mono kuila, tu Jimbangi ja Jihova, mu kiki, a tu tumina ku xikama kumoxi ni kibuka kia jinguvulu, a ki exana Kibuka Kia Minzangala ia Malui. Tua sambe kua Jihova, mu ku bhinga kikuatekesu ni unjimu. Kioso kiabhu o kiônge, a mateka ku tu beta. Ki tua sasumuka, tua mono muhatu ua kexile mu kuíza ni ku lenga, muéne ua dikôla: \"Nga mi dióndo ehelenu athu iá! O diiala didi, mon'a phangi'ami. Mu ehelenu, ende njila iê.\" O muthu ua kexile mu kuendesa o kiônge uambe: \"A ehelienu, aie!\" Ki tuejiia se mukonda diahi o muhatu ua zuela o ima ioio, mukonda muéne kexile ndandu ietu. Tua mono kuila, Jihova uevu o musambu uetu.\nKu muvu ua 1981, o Kibuka Kia Minzangala ia Malaui kia tu sange dingi. O veji íii ambata o ji bixi jetu, o imbamba ietu, o madivulu ni madukumendu a mukuá a lungile ni kikalakalu kia Jiphange mu ilunga i tua kexile mu kunda. Tua lenge, etu tuai ku dibhata dia kafunga. Maji tua thandanganhele ni milongi ia kexile mu madukumendu. Kioso o Kibuka Kia Minzangala ia Malaui kia jikula o ji mbuenga, a sange mikanda ia tu tumikisine o jiphange mu ididi ioso ia Malaui. Kiki kia a kuatesa uôma, mukonda a xinganeka kuila, ngi muthu ua dikota ku unguvulu. Mukonda dia kiki, a bhana o mikanda ioso ku tufunga tua tungile mu sanzala.\nSaí kizuua, tua kexile mu zaúka o ngiji ni baluku. O ngana ia baluku uexile mutuameni ua kibuka kia jinguvulu, mukonda dia kiki, muéne ua mesenene ku mona o madukumendu a athu oso mu baluku, phala ku mona se a tokalele ku kibuka kiebhi. Kioso kia kexile mu tu zukama, ua sange muii, a kexile ku mu sota ku xiku dia ngoji. O athu oso a landuka, mu kiki, o ngana ia baluku ka suluka dingi ni ku mona o madukumendu. Tua mono dingi o kikuatekesu kia Jihova kia henda.\nA NGI KUTU, A NGI TE MU KALEIA\nKu mbeji ia Kauana ka muvu ua 1984, nga kexile múia mu mbanza ia Lilongwe ku bheka mikanda phala o filiiale ia Zâmbia. Xiku dia ngoji ua ngi emanesa, iú ua jikula o mbuenga iami, phala ku mona o ima ia kexile-mu. Muéne ua sange madivulu a Bibidia, mu kiki, ua ngi ambata ku mbonge, anga u mateka ku ngi beta. Mu ku suluka, ua ngi kutu ni mikolo, iú ua ngi te mu dixilu mua tele o mii.\nMu kizuua kia kaiela, o mutuameni ua xiku dia ngoji, ua ngi ambata mu dixilu dia mukuá, anga u ngi tumina ku soneka mu mukanda ua kexile mu zuela: \"Eme, Trophim R. Nsomba, ki nga mesena dingi ku kala Mbangi ia Jihova, phala ku tambula o ufôlo.\" Nga ditunu ku soneka mu mukanda, eme nga zuela: \"Ngala polondo phala ku kala mu kaleia ni kufua. Ngi Mbangi ia Jihova hanji.\" O izuelu íii, ia bhangesa o xefe ku kala ni njinda iavulu, muéne ua beta ku meza ni ku suína kuoso, mukonda dia kiki, o xiku dia ngoji ua kexile mu xilu dia mukuá, uéza ni lusolo phala ku mona se ihi ia kexile mu bhita. O xefe ia zuela: \"O diiala didi, dia ditunu ku soneka mu mukanda u zuela kuila, muéne ki Mbangi ia Jihova dingi. Mu kiki, mu tumine ku soneka kuila, muéne Mbangi ia Jihova, phala tu mu tumikise mu kaleia mu mbanza ia Lilongwe.\" O kithangana kioso kiki, muhatu'ami kejidile kuebhi ku nga kexile. Mu ku bhita izuua iuana, saí jiphange a mu tangela o ima ia bhitile.\nKu mbonge ia Lilongwe, xiku dia ngoji a ngi kuatela henda. O xefe ia xiku dia ngoji ua zuela: \"Tambula o dilonga didi dia luoso, kuma a ku kutu mukonda dia Mak'â Nzambi. O athu a mukuá ala bhabha, mii.\" Mu ku suluka, ua ngi tumikisa mu Kaleia ka Kachere, ku nga bhiti mbeji jitanu.\nO xefe ia kaleia ua sangulukile n'eme, mukonda muéne ua mesenene kuila, ngi kala \"mubhidi\" ua kaleia. Muéne ua katula o mubhidi ua kexile mu longa o jipelêzu, anga u mu tangela: \"Ki nga mesena dingi kuila u longa o Mak'â Nzambi bhabha, mukonda a ku te mu kaleia mukonda dia ku nhana o kitadi mu ngeleja iê!\" Mu kiki, semana joso nga kexile mu longa o Bibidia ku athu a kexile mu kaleia.\nMu ku bhita thembu, o hadi ia di bandekesa. O xiku dia ngoji ua mesenene kuijiia se kuexile Mbangi jikuxi mu ixi ia Malaui. Ki nga a tambuijila, mukonda dia kiki, a ngi beta katé ki nga'mbuka. O veji ia mukuá, a mesenene kuijiia kuebhi kuexile o mbonge ietu. Nga zuela: \"Ua ngi ebhuidisa kima kiofele, mu kiki, nga-nda ku tambuijila.\" Nga a tangela kuila, o mbonge io tange mu Bibidia. Ene a sasumuka, mu kiki, ebhula: \"Kiebhi o kibatulu kia Bibidia?\"\nNga zuela: \"Mu divulu dia Izaia 43:12.\" A soto o kibatulu, anga a ki tange kiambote: 'Enu mu Jimbangi jami, eme Jihova; Kuma eme ngi Nzambi.' Ene a tange o kibatulu kiki mu veji jitatu. Mu ku suluka, ebhula: \"Kiebhi o mbonge ia Jimbangi ja Jihova iala mu Bibidia, mu veji dia ku kala ku América?\" Nga a tambuijila: \"O Jimbangi ja Jihova ku América, a mona ué o kibatulu kiki, kála mbonge iâ.\" Mukonda ki nga a tangela o kima kia mesenene kuívua, a ngi tumikisa mu Kaleia ka Dzaleka, ku thunda dia Lilongwe.\nMABESÁ, MU ITHANGANA IA BHONZO\nKioso ki nga bhixila mu Kaleia ka Dzaleka ku mbeji ia Kavua ka muvu ua 1984, kuexile kiá 81 kia athu. Kuexile athu avulu mu kaleia, mu kiki, 300 ja athu a kexile mu zeka bhoxi. Maji o Jimbangi ja Jihova a tena ku diongeka mu ibuka iofele phala o kibatulu kia kizuua, kiki kia tu suínisa kiavulu.\nKu mbeji ia Kamusasadi ka muvu ua 1984, etu enioso tuai mu inzo ia ku fundisa, kuenhoko, a tu balakala ku kala mivu iiadi mu kaleia. Kála kia bhitile kiá, a tu te mu kaleia ki mu kexile Jimbangi ja Jihova. Maji o xefe ia kaleia ua tangela o athu oso: \"O Jimbangi ja Jihova kene mu xibha makanha. Mu kiki, enu mu alangidi, kana ku a bhinga makanha, mba ku a tumina ku takana túbhia phala ku uama o makanha menu. Ene a tokala kua Nzambi! Mua tokala ku bhana o kudia ku Jimbangi ja Jihova veji jiiadi ku kizuua, mukonda ene ka bhange kima, eza bhabha mukonda dia kixikanu kiâ.\"\nMukonda dia ukexilu uetu uambote, tua tambula mabesá avulu. Se kua vundile mba kua nokene, o alangidi ka kexile mu kuehela o jipelêzu ku tunda bhu kanga. Maji ene a kexile mu tuehela ku tunda, mukonda ene ejidile kuila, ki tueji lenga. Mu kifika, saí kizuua tua kexile mu kalakala mu díbhia, anga bhu kala mulangidi u kuata uhaxi. Mu kiki, tua mu ambata m'onzo, mu kaleia. Mukonda dia ukexilu uetu uambote, tua mono o athu a kexile mu tu langa, ku ximana Jihova.—1 Phetele 2:12. * (Tala ku luiji.)\nO ITHANGANA IAMBOTE IA MATEKA DINGI\nMu kizuua kia 11 kia mbeji ia Kasambuadi ka muvu ua 1985, a ngi katula mu Kaleia ka Dzaleka, nga sanguluka mu ku di sanga dingi ni muiji uami! Tu sakidila Jihova mu ku tu kuatekesa ku kolokota mu ufiiele uetu kua muéne, mu ithangana ia bhonzo. Tu divua kála poxolo Phaulu ua soneka: \"Ki tua mi mesena, jiphange, kuila mu kamba kuijiia o hadi ioso i tua tale . . . Ki tua di fikile dingi kuila tu tunda-ku ni kukola muenhu. Etu-ene moxi dietu tua tambuile kiá lubhe lua kalunga kala athu a xikamena o ku a jibha. Maji kia tu bhiti kien'iki, phala ki tu di fiiale etu-ene, maji tu di fiiale Nzambi, u tena kufukununa o madifundu. Muène iú ua tu kudila ku kalunga kosu'oko, hanji ue uanda ku tu kudila. Ni ku pholo muène tua mu dielela ni muxima uetu uoso o ku tu kudila jinga.\"—2 Kolindo 1:8-10.\nSaí ithangana, ki tuejidile kuila tueji bhuluka. Maji ithangana ioso, tua kexile mu bhinga kua Jihova phala ku tu bhana ku suína, ni unjimu, ni ku lenduka, phala ku suluka ni ku bhana kijingu ku dijina dia Nzambi.\nJihova ua besoala o sidivisu ietu mu 'ithangana iambote, ni mu ithangana ia bhonzo.' Lelu, tu sanguluka mu ku mona o filiiale ietu mu mbanza ia Lilongwe ni 1.000 a Ididi ia Ubhezelu ndenge, mu ixi ia Malaui! O mabesá iá a Jihova, madiuanu phala eme ni Lidasi, a moneka kala nzoji! *—Tala ku luiji.\n^ kax. 6 O jiphange ala ni tuana bhu bhata, kene mu a exana dingi phala ku kalakala kala tufunga tua ilunga.\n^ kax. 27 Phala kuijiia dingi ia lungu ni izukutisu mu ixi ia Malaui, tanga o Anuário das Testemunhas de Jeová de 1999, páginas 171-223.\n^ kax. 31 Kioso kiexile mu soneka o milongi íii, Phange Nsomba uafu, muéne ua kexile ni 83 kia mivu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150415\/mabes%C3%A1-mu-ithangana-iambote-ni-mu-ithangana-ia-bhonzo\/","date":"2018-03-20T05:03:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00037.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2158,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.372,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2011 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201107\/","date":"2018-03-22T01:17:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647707.33\/warc\/CC-MAIN-20180321234947-20180322014947-00637.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9646351933,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9646351933479309, \"lua_Latn_score\": 0.022950157523155212}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O muenhu, ujitu ua dikota. O ukexilu u tu langa o ujitu iú ku kizuua ni kizuua, u londekesa se tu u bhana muene valolo mba kana. Kuma tu Jimbangi ja Jihova, tu bhanga ioso phala kubhana o uhete u tuala nau, phala kufumanesa ni kujingisa Jihova, o Mubhangi ua Muenhu. (Jis 36:9; Dij 4:11) Maji o ku thandanganha kiavulu ni ima ia xitu ku mundu ua Diabhu, ku tena ku tu bhangesa kuta o jimbambe mu nzumbi kudima. (Mar 4:18, 19) Kala muthu mudietu, ua tokala ku dibhuidisa: 'O kuila nga mu bhana o kima kia beta-o-kota kua Jihova? (Ho 14:2) O kuila o salu iami ia mu ngi fidisa kusidivila Jihova? Jebhi o jimbambe jami mu nzumbi? Kiebhi ki ngi tena kusanzumuna o ukunji uami?' Se u mona kuila kua bhingi kulungulula o ima ku muenhu ué, samba kua Jihova, mu kubhinga kikuatekesu. Mu kusuluka, lungulula o ima, u disokejeke. Sé phata, o kuximana Jihova izuua ioso, ku tu bhekela kisangusangu ni kuzediua!—Jis 61:8.\nTALA O VIDIU, BHANA O UHETE UÉ KUA JIHOVA; MU KUSULUKA TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nMukonda diahi o kuzanga o mauhete metu ku mundu ua Satanaji, kiluezu kia di kota? (1Nz 2:17)\nMabesá ebhi a tambula ió a bhana o ima ia beta-o-kota kua Jihova?\nMbambe iebhi i u tena kusuua, phala kubhana o mauhete u uala nau?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2017-mwb\/milongi-ia-23-29-ia-kamusasadi\/sidivila-jihova-ku-muenhu-u%C3%A9-uoso\/","date":"2018-03-21T21:44:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647692.51\/warc\/CC-MAIN-20180321195830-20180321215830-00238.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O TATA ia Nzuá a mu batizala ku mivu ia 1950, mu mbanza ia Gujarat, mu ixi ia Índia. Maji Nzuá, ni kitanu kia jiphange jê ni manh'â, exile akua Katolika. Mukonda dia kiki, kioso kia batizala tat'â, ene ka sangulukile.\nSai kizuua o tata ia Nzuá, ua mu bhingi phala kuambata mukanda kua phange mu kilunga. Maji mu kamene, Nzuá ua di kuamene ku mulembu. Né kiki, Nzuá ua belesela o tata iê, mu kiki, muene ua vungina o mulembu ni ka mulele, anga uai mu bheka o mukanda.\nKioso Nzuá kia bhixila, muene ua bhana o mukanda ku muhatu ua phang'ietu, uexile ue Mbangi ia Jihova. O muhatu ua mono kuila, Nzuá ua kexile ni fidila ku mulembu. Mu kiki, muene ua mu kuatekesa. Ua katula o mbuenga iê ia milongo, phala kutumba o fidila ia Nzuá. Mu kusuluka, ua mu bhana xá. Kioso kiexile mu kuatekesa Nzuá, muene ua zuela-né ia lungu ni Bibidia, ni kubatâma kuoso.\nMukonda dia kumona o kubatâma kuê, Nzuá ua mono kuila, o Jimbangi ja Jihova, athu ambote. Mu kiki, Nzuá ua mu ibhuidisa ia lungu ni milongi ia Jimbangi ja Jihova. Muene ua mu ibhuidisa se Jezú muéne Nzambi, ua mu ibhuidisa ue se o Jikidistá a tokala kusamba kua Madiia. Kuma o muhatu uejidile o dimi dia Gujarat, o dimi dia uvualukilu ua Nzuá, ua mu londekesa o itambuijilu mu Bibidia, iu ua mu bhana o kamukanda \"Estas Boas Novas do Reino.\"\nKioso Nzuá kia mateka kutanga o kamukanda, muene ua mono kuila, ua sange o milongi ia kidi. Muene uai mu zuela ni padele, anga ua mu ibhuidisa ue ia lungu ni Jezú ni Madiia. O padele njinda ia mu kuatele, iú ua takula o Bibidia kua Nzuá, anga u dikola, uixi: \"Eie ua bhiluka Satanaji! Ngi londekese o mbandu mu Bibidia iamba kuila, Jezú ki muéne Nzambi. Ngi londekese o mbandu iamba kuila, ki tu tokala kubheza Madiia. Ngi londekese!\" Nzuá ua divuile kiaiibha mu kumona o ukexilu u ua tambuijila o padele. Muene uambela o padele, uixi: \"Nuka dingi nga-nda kuíza mu ngeleja!\" Nzuá ua kumbidila o kizuelu kiê!\nMuene ua mateka kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, ua xikina o kidi, iú ua kituka mubhezi ua Jihova. Mu ku bhita thembu, athu avulu ku muiji uê, a kituka ue Jimbangi ja Jihova. Kua bhiti kiá 60 a mivu, Nzuá uala hanji ni kitoto ku mulembu mukonda dia ku di kuama. Maji, kioso kia mona o mulembu uê, muene u lembalala o ukexilu uambote ua phange'ietu ia muhatu. O ukexilu uenhó ua mu kuatekesa kuijiia Jihova.—2 Kolindo 6:4, 6","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kamusasadi-ua-2017\/kilondekesu-kia-henda\/","date":"2018-03-22T08:16:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647782.95\/warc\/CC-MAIN-20180322073140-20180322093140-00441.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":429,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA kaiiadi 2011 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201112\/","date":"2018-03-18T00:31:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645405.20\/warc\/CC-MAIN-20180317233618-20180318013618-00643.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9837807417,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9837807416915894}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Itambuijilu ia 10 Dia Ibhuidisu Iene mu Bhanga o Minzangala\nIjiia milongi i tena ku ku kuatekesa kuzediua ku muenhu.\nKIBHUIDISU 1\nO kuijiia o ijila ié, mauhete, ibhindamu ni jimbambe, ja-nda ku kuatekesa kusola kiambote kioso kia ku jijidika kubhanga kia iibha.\nKIBHUIDISU 2\nO kuila eie u luuala kioso ki u dimona mu lumuenu? Ihi i u tena o kubhanga phala kukala ni pholo mba mukutu uambote?\nKIBHUIDISU 3\nO jindunge jiji ji tena ku kuatekesa ku di zuelesa kiambote ni jitata jê.\nKIBHUIDISU 4\nMu kubhita thembu eie ua-nda lueza—athu oso ene mu lueza. Maji iluezu iebhi?\nKIBHUIDISU 5\nEie uala ni kutena kua soko. U tena kudibhana ni maka enhá sé kubhânga.\nKIBHUIDISU 6\nKubhonza kudituna kubhanga o kima ki ua kijiia kuila kiambote\nKIBHUIDISU 7\nXinganeka o ibhidi i bhiti na-iu o minzangala a mateka kudizola kiavulu.\nKIBHUIDISU 8\nO minzangala ene a beta-o-kota kua kuata. Kiebhi ki u tena kudibhana ni maka enhá?\nKIBHUIDISU 9\nKiebhi o kixinganeku kia tokala?\nKIBHUIDISU 10\nAthu avulu a zuela kuila, o Bibidia iezala ni misoso ia makutu, ni kuila, o milongi iê ki iala dingi ni valolo. Ene a zuela ué kuila i bhonza kiavulu ku i tendela. Maji iá makutu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/","date":"2018-03-21T19:13:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00045.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":193,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.28,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MADIIA ua xikama ni ndolo iavulu ku muxima. Ua mu kuívua mon'ê ua mu dikola mu kufua. Mediia hanji maji mua vundile ni muene buí. Muéne uivua ixi ia mu tunguta, matadi a mu baza. (Matesu 27:45, 51) Kiki kia kexile mu bhita nange phala ku kuatekesa Madiia ku mona kuila, Jihova ua betele kota mu ku luuala mu ku mona mon'ê, Jezú Kristu, ua mu fua.\nMu Ngolongota mba bhu Kididi a k'ixana Kibolongonho, sumbala ngoloxi kiá o dikumbi ki di bobele luua, Madiia ua di kuata mukôndo mukonda dia mon'ê. (Nzuá 19:17, 25) Muéne nange ua mateka o ku xinganeka mu ima ia kexile mu bhanga mon'ê mu undenge. Nange ua kexile mu banza mu ima ia bhitile 33 a mivu ku dima. Kioso muéne ni muadi uê Zuze, ambata mon'â a kazola mu tembulu mu Jeluzaleme mua kexile diiala dijina diê Ximinhá ua tambuile kutena kua Nzambi ua kuzuela ihi ieji bhita ni mona ku hádia. Muéne ua zuelele ima iambote ieji bhita ni Jezú maji ua londekesa ué ihi ieji bhita ni Madiia mu kizuua kieniókio ni kuila Madiia ueji divua kála a mu kubula ni xibhata ia dikota ku muxima. (Luka 2:25-35) Madiia ua tendela ngó o izuelu ioio mu ola kioso mon'ê akexile ku mu jibha.\nEne mu zuela kuila, o kufua kua mona, kua beta o kuiibha ni ku bheka ndolo iavulu ku muxima, o kufua kua muthu uoso-uoso ndenge. O kalunga nguma ia dikota, ka tu bhekela ndolo iavulu mu maukexilu avulu. (Loma 5:12; 1 Kolindo 15:26) O kuila tu tena ku kolokota sumbala ni ndolo i bheka o kalunga? Kioso ki tua-nda di longa o muenhu ua Madiia tundé kia matekena Jezú o ukunji uê ndu mu kufua kuê, tua-nda di longa ima iavulu ia lungu ni kixikanu kia kuatekesa Madiia o ku kolokota sumbala ni kikote ku muxima.\n\"KIOSO KIA MI TUMA, BHANGENU-KIU.\"\nTu mone ihi ia bhitile mivu itatu ni kaxaxi ku dima: Madiia ua monene kuila ima ieji lunguluka. Né muene mu mbanza iofele ia Nazalé, athu akexile mu zuela ia lungu ni Nzuá dia Batizu ni njimbu iambote ia kexile mu boka muéne ia kuila athu a tokalele ku diela o ituxi iâ. Madiia ua monene kuila mon'ê ua dianga ua kexile mu mona o njimbu ioio kala kijimbuete; kuila o kithangana kia ku mateka o ukunji uê kia bhixile kiá. (Matesu 3:1, 13) Phala Madiia ni dibhata diê dioso, kieji kala kibhidi kia dikota se Jezú ua tundile kubhata. Mukonda diahi?\nNange o muadi ua Madiia, Zuze, ua fuile kiá ukulu. Se kiki kidi, Madiia uejidile kiá o ndolo ijila mu ku funda ndandu. * Kienhiki, Jezú ka kexile ku mu ixana dingi \"mon'a kalupindelu\" maji 'musongi a mabaia,' mba kalupindelu. Kiki kilondekesa kuila, Jezú ua sulukile ni uenji ua tat'ê iu ua kexile mu kalakala phala ku dikila o muiji uoso kubhata, a tenesele samanu dia jiphange. (Matesu 13:55, 56; Marku 6:3) Né muene se Jezú ua longele Tiiaku—nange o mona ua kaiela Jezú mu ku mu vuala\nJezú uai kua Nzuá phala ku mu batizala ni ku kituka o Muthu a mu Undu kua Nzambi, mba Mexiia. (Luka 3:21, 22) Mu ku bhita kithangana, ua mateka o ku bhongolola o jixibulu jê. Sumbala ua tokalele ku bhanga o kikalakalu kiê ni lusolo luoso, muéne ua kexile ué ni kithangana kia ku kala ni jindandu ni makamba. Muéne uai ni manh'â ni jixibulu, ni ndenge jê ku fesa ia ukaza ku mbanza ia Kanana, kua bhingile kuenda 13 dia ji kilómetulu tundé ku mbanza ia Nazalé. Ku fesa, Madiia ua mono kuila kua kambele kima. Madiia nange ua mono kuila o muiji ku fesa ua kexile mu di zuma mudiâ. Kua kambele vinhu! Ku ixi iâ, o ku kamba vinhu ku fesa, kua kexile mu londekesa kuila o muiji ka tambuluile kiambote o asonhi kiki kia kexile mu kuatesa jisonhi ku muiji. Madiia ua a kuatela henda iu uai mu zuela ni Jezú.\nMuéne uambela mon'ê, uixi: \"Ene kala dingi ni vinhu.\" Ihi ia mesenene Madiia kua Jezú n'a i bhange? Manhi kiá; maji muéne uejidile kuila mon'ê uexile diiala dia dikota ueji bhanga ima iavulu iambote. Nange muéne ua fikile kuila, Jezú ueji mateka mu kithangana kieniókio mu ku bhanga madiuanu. Mu kidi, muéne ua kexile mu zuela kua Jezú: \"Nga ku dióndo, mon'ami bhanga kima phala ku a kuatekesa!\" Madiia nange ua diuana kiavulu kioso Jezú kia mu vutuila. Jezú uambe: \"Muhatu, ki ku bhingi eie u ngi longa kioso ki nga fuama o kubhanga?\" O izuelu ia Jezú ki ilondekesa ku bhukumuka, sumbala kiene kia banza athu avulu. Maji o izuelu iê ilondekesa ukexilu ua henda ua ku bazela. Jezú ua kexile mu lembalala manh'â kuila, kexile ni ufolo ua ku mu tangela kiebhi kia tokalele ku kumbidila o ukunji uê; mukonda kiokio kiexile kikalakalu kia Tat'ê, Jihova.\nMadiia ua xikina o kibazelu kia mon'ê mukonda muéne uexile muhatu ua henda ni ku lenduka. Muéne uai mu zuela ni ió akexile mu sidivila ku fesa iu ua a tangela, uixi: \"Kioso kia mi tuma, bhangenu-kiu.\" Madiia ua tendela kuila ki kiexile dingi kikalakalu kiê ku tangela mon'ê ihi ia tokalele o ku bhanga; maji muéne ni akuâ, a tokalele ku kaiela o izuelu iê. Jezú ua londekesa kuila ua kexile ué ni henda ia dikaza dienhódio. Muéne ua bhange o madiuanu mê a dianga mu ku bhilula o menha mu vinhu. Kiebhi kia divu o athu? \"Jixibulu jê anga ji mu xikana.\" Madiia ua xikina ué Jezú. Muéne ka mono ngó Jezú kala mon'ê, maji kala Ngana ni Mubhuludi uê.\nO jitata lelu a tena ku di longa ima iavulu ku kixikanu kia Madiia. Tuejiia kuila, se-ku dingi tata u sasa mona kala Jezú. Maji kioso mona uoso-uoso kia kula, kiki ki tena ku bheka ibhidi iavulu. Nange o tata mba mama u suluka ni ku mona mon'ê kala mona-ndenge hanji, maji o ukexilu iú, ki u mu tokala dingi. (1 Kolindo 13:11) Kiebhi o tata mba mama kia tena ku di bhana ni mon'ê ua kulu kiá? Kima kimoxi, o ku dielela ni muxima uoso kuila mon'ê ki kale ua diiala mba ua muhatu, ua-nda suluka ni ku belesela o ilongesu ia Bibidia ni kuila mu ku bhanga kiki ua-nda tambula mabesá a Jihova. O izuelu ia tululuka ia tata mba ia mama mu kulondekesa kuila a mu dielela, ia-nda suínisa kiavulu o mona. Sé phata, Jezú ua sakidila kiavulu o kikuatekesu kia Madiia ku mivu ia kaiela-ku.\n'JIPHANGE JÊ UÉ KA MU XIKANA'\nO divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, ki di tumbula kiavulu Madiia ku mivu itatu ni kaxaxi mu ku kumbidila Jezú o ukunji uê. Maji ijiia-kiu kuma, muéne nange uexile mutudi\nKiki ki kilondekesa kuila muéne uexile mu kiônge kioso Jezú kia balumuka iu ua tange o divulu dia Nzambi mu mbanza ia Nazalé? Kisangusangu kia dikota kuívua mon'ê ku tanga o kikanenu kiokulu kia lungile ni Mexiia ni kulondekesa kuila kia kexile mu di kumbidila kua muéne! Madiia ua divu kia iibha kioso kia mono kuila akuâ Nazalé ka xikinine mon'ê. Ene a soto ku mu jibha!\nKia mu luualesa ué kiavulu ku mona kiebhi an'ê a mukua kia kexile mu tambuijila Jezú. O divulu dia Nzuá 7:5, di tu londekesa kuila o jiphange ja Jezú ka kexile ni kixikanu kala manh'â. O Bibidia i zuela: 'Ni jiphange jê ué ka mu xikana.' Ia lungu ni jiphange ja ahatu ja Jezú\nSaí kithangana o jindandu ja Jezú\nEie ua tungu ni muiji ki muala mu ubhezelu umoxi? O kixikanu kia Madiia ki tu longa disá dia dikota. Muéne ka bhuila mu ku sota ku kuatekesa ndandu jê kexile mu bheza Jihova. Mu veji dia kiki, uehela kuila ene a mone kuila o kixikanu kiê kia kexile ku mu bhekela kisangusangu kia dikota ni ku tululuka kua muxima. Muéne ua suluka ué ni ku kuatekesa mon'ê ua fiiele. O kuila Madiia uexile ni ngunzu ia Jezú? O kuila saí ithangana muéne ua mesenene kuila Jezú u kala hanji kubhata ni muiji? Se kiki kidi, muéne ua tena ku langa o muxima uê. Muéne ua kexile mu mona kuila o ku kuatekesa ni ku suínisa Jezú, ujitu ua dikota. O Kuila u tena ué ku kuatekesa an'ê ku ta Nzambi ku pholo dia muenhu uâ?\n\"XIBHATA I KU TUBULA MUXIMA UÉ MUÉNE\"\nO kuila Madiia a mu besoala mu ku xikina Jezú? Jihova u besoala jinga ió a kala ni kixikanu, sé phata kiene ué kia bhange ni Madiia. (Jihebeleu 11:6) Xinganeka kiebhi kia divu Madiia mu kuívua mon'ê ku longa mba kuívua athu kuzuela ni kisangusangu kioso o ilongesu ia mon'ê.\nKu ifika ia kexile mu ta mon'ê, o kuila Madiia ua mono-ku ima ia bhitile ni Jezú mu undenge uê mu mbanza ia Nazalé? Kioso Jezú kia te o kifika kia muhatu ua kexile mu komba o dibhata diê phala ku sanga kiphaka kia texikile, ku zuka o fadinha phala ku bhanga nê mbolo, mba o kifika kia lungu ni ku muika kandeia ni ku ka ta ku thandu dia meza, o kuila Madiia ua lembalala Jezú kioso kiexile mona-ndenge ua kexile mu mbanji iê ni ku mu kuatekesa ku ikalakalu kubhata? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Kioso Jezú kia zuela kuila o njungu iê ki i bhonzele maji ia bhebhulukile, o kuila Madiia ua lembalala o ithangana kioso muadi uê, Zuze, kia kexile mu longa Jezú kiebhi kia tokalele ku bhanga njungu iambote phala o iama ki i di kuame mu ku dima o mavu? (Matesu 11:30) Sé phata Madiia ua sangulukile kiavulu mu ku banza ku ujitu ua tambuile kua Jihova—ku kuatekesa ku sasa ni ku longa o mona ueji kituka Mexiia. Muéne ua sangulukile ué mu kuívua Jezú, o mesene ia dikota, ua kexile mu longa ima iambote bhu kaxi ka ifika!\nMaji Madiia ua suluka ni ku kala ni ukexilu ua lenduka. Mon'ê nuka ua mu bhingile ubhezelu. Mu ukunji uê, saí muhatu ku kifuxi, ua dikola kuila o manh'a Jezú ua zediuile mu ku vuala Jezú. Muéne ua tambuijila: \"A beta ku zediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!\" (Luka 11:27, 28) Kioso athu mu kifuxi kia zuela kuila o manh'a Jezú ni jiphange jê akexile bhu kanga, muéne ua zuela kuila oso a xikinine Nzambi, ene exile ji mama ni jiphange jê. Madiia ka luuala ni izuelu íii, muéne ua tendela se mukonda diahi Jezú ua zuela kiki\nIzuelu iebhi ilondekesa o ndolo ia kexile mu divua Madiia mu ku mona mon'ê ku mu phaphela ku taka? O poxolo Nzuá ua mono kioso Jezú kia kexile ku mu jibha, ua soneka: Kioso kia kexile mu jibha Jezú, Madiia uemanene 'bhu mbandu ia taka ia Jezú.' Se-ku kima kieji fidisa o mama ua fiiele ni ua henda kuimana bhu mbandu a mon'ê mu kithangana kieniókio. Jezú ua mono Madiia, sumbala o ku bhuima ni kuzuela kua kexile ku mu bhekela ndolo iavulu mukonda dia jipheleku, né kiki muéne ua zuela, ua bhingi poxolo iê ia kazola, Nzuá, ku langa manh'â. Mukonda o jiphange jê kexile hanji abhezi a Nzambi, Jezú ka xisa manh'â phala ene ku a langa, maji ua dielela dixibulu diê dia kazola phala ku bhanga kiki. Kienhiki, Jezú ua londekesa kuila, o diiala dia kixikanu dia tokala ku langa kiambote o muiji uê, benge-benge mu ukexilu ua nzumbi.\nKioso Jezú kiafu, Madiia ua kexile ni ndolo iavulu ku muxima kala kia ki tangele kiá ukulu, kuila xibhata ia ka mu tubula o muxima. Se ki tu bhonza ku xinganeka kiebhi kia kexile mu divua Madiia mu kithangana kieniókio, kia-nda tu bhonza ué ku xinganeka o kisangusangu kia kexile na-kiu kioso kia bhiti izuua itatu! Madiia ua mono o madiuanu a betele o kota\nIa lungu ni Madiia, o Bibidia i suka ni ku mu tumbula mu kiônge mua kexile ni an'â o ku samba. Disukilu diambote dia musoso ua Madiia ni phangu iambote ia tu xila muéne! Mukonda dia kixikanu kiê, muéne ua kolokota ku kikote kia muxima iu ua tambula kijingu kia dikota. Se tu kaiela o kixikanu kiê, tua-nda kolokota ué mu ibhidi ioso-ioso mu tu bhita ni ku tambula mabesá avulu ku hádia.\n^ kax. 8 O divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá a suka mu ku tumbula Zuze kioso Jezú kia kexile ni 12 dia mivu. Kienhiki, o manh'â Jezú ni ana a mukua a Madiia a a tumbula maji Zuze kana dingi. Jezú akexile ku mu ixana \"mon'a Madiia\" kana dingi mon'a Zuze.\n^ kax. 16 Jezú ka mu vualele kua Zuze, kienhiki, o jiphange jê jexile ngó jiphange ja mama imoxi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/madiia-manha-jez%C3%BA\/","date":"2018-03-20T16:04:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647498.68\/warc\/CC-MAIN-20180320150533-20180320170533-00265.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2061,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Suina, u kale u kindanda, u kalakale. Ku kale ni hèle, mba u kala ni uôma. Mukonda o Jihova Nzambi, Nzambi iami, uanda kukala ni eie.\"—1 MALUNDA 28:20.\nMIMBU: 60, 29\n1, 2. (a) Kikalakalu kiahi kia tambuile Solomá? (b) Mukonda diahi Davidi ua thandanganhele ni Solomá?\nSOLOMÁ ua tambuile kikalakalu kia katunda. Jihova ua mu solele phala kutunga o thembulu mu mbanza ia Jeluzaleme. Mu thembu ienioió, o thembulu kiexile o kididi kia betele-o-kota. O thembulu ia tokalele ku \"uabha kiavulu.\" Mukonda dia kuiuka kiavulu, eji ku ijiia mu ngongo ioso. O kima kia betele-o-kota o kuijiia kuila o thembulu ieji kala o 'inzo ia Jihova.'—1 Malunda 22:1, 5, 9-11.\n2 Sobha Davidi uejidile ni kidi kioso kuila, Nzambi ueji kuatekesa Solomá. Maji Solomá uexile \"mon'a ndenge, muzebeta ua ngoho.\" O kuila muene ueji kala ni kusuina, phala kuxikina o kikalakalu kia kutunga o thembulu? Inga ueji dituna mukonda dia kukala munzangala? Phala kuditunda kiambote, muene ua tokalele kusuina, ni kukala polondo phala kukalakala.\n3. Phangu iebhi ieji katula Solomá mu kusuina kua tat'ê?\n3 Nange Solomá ua kaiela o phangu ia kusuina ia tat'ê Davidi. Kioso Davidi kiexile munzangala, muene ua jibhile o iama ia mixitu, ia mesenene kujibha o jimbudi ja tat'ê. (1 Samuuele 17:34, 35) Muene ua londekesa ue kusuina mu kuxikina kubhânga ni disoladi diexile kindanda a mu ixanene Ngoliia. Ni kikuatekesu kia Nzambi, Davidi ua jibha Ngoliia mu ku mu takula kaditadi kófele.—1 Samuuele 17:45, 49, 50.\n4. Mukonda diahi Solomá ua bhingile o kusuina?\n4 Tu tena kumona kuila, Davidi uexile muene o muthu ua tokalele kusuinisa Solomá kutunga o thembulu. (Tanga 1 Malunda 28:20.) Se Solomá ka suinine, ueji kala ni uôma, mukonda dia kiki keji suluka ni kikalakalu kia mu bhanene. Kieji beta-kota kufikisa kubhanga o kikalakalu, mu veji dia kuehela o uôma ku mu tolola.\nTua bhingi o kikuatekesu kia Jihova phala kukala tu athu a suina, ni tu tene kubhanga o kikalakalu kia tu bhana Muene\n5. Mukonda diahi etu ue tua bhingi kusuina?\n5 Kala Solomá, tua bhingi o kikuatekesu kia Jihova phala kukala tu athu a suina, ni tu tene kubhanga o kikalakalu kia tu bhana muene. Mukonda dia kiki, tua-nda dilonga misoso ia athu a londekesele o kusuina. Mu kusuluka, tu tena kuxinganeka kiebhi ki tu tena kulondekesa o kusuina ni kumbidila o kikalakalu kietu.\nMISOSO IA ATHU A LONDEKESA O KUSUINA\n6. Ihi i ku bhangesa kudiuana kioso ki u tanga ia lungu ni kusuina kua Zuze?\n6 Zuze ua londekesa kusuina, kioso o muhatu ua Potifale kia mesenene kuzeka n'ê. Nange, Zuze uejidile kuila, se ua ditunine ueji kuta o muenhu uê mu kiluezu. Né kiki, ni kusuina kuoso Zuze ua ditunu kuzeka n'ê, iu ua lenge.—Dimatekenu 39:10, 12.\n7. Kiebhi Lahaba kia londekesa kusuina? (Tala o foto ia dianga.)\n7 Lahaba ua londekesa ue kusuina. Kioso o kiiadi kia alondi kiai mu inzo iê, mu mbanza ia Jedikó, muene uôma hinu ua mu kuatele, anga ueji dituna kua kuatekesa. Kuma muene ua dielele kua Jihova, ni kusuina kuoso muene ua sueka o alondi. Mu suluka, ua a kuatekesa kulenga sé athu kua mona. (Josuué 2:4, 5, 9, 12-16) Lahaba uejidile kuila, Jihova muéne o Nzambi ia kidi. Muene ua dielele kuila, Jihova ueji bhulula o akua Izalaiele ni kua bhana o ixi ienióio. Muene kehela kuila, o uôma ua athu, né muene ua sobha ia Jedikó ni masoladi mê, u mu fidisa ku kuatekesa o alondi. Mu veji dia kiki, muene ua londekesele kusuina, iu ua bhulula o muenhu uê, ni ua muiji uê.—Josuué 6:22, 23.\n8. O kusuina kua Jezú kua kuatekesa kiebhi o jipoxolo?\n8 O maxibulu a fiiele a Jezú a londekesa ue kusuina. Ene a mono o kusuina kua Jezú, o kiki, kia kuatekesa ue ku londekesa kusuina. (Matesu 8:28-32; Nzuá 2:13-17; 18:3-5) Kioso o Jisaduseu kia fidisa o Jipoxolo kuboka ia lungu ni Jezu, ene a ditunu.—Ikalakalu 5:17, 18, 27-29.\n9. Kiebhi o divulu dia 2 Timote 1:7, di tu kuatekesa kutendela kuebhi kutunda o kusuina?\n9 Zuze, Lahaba, Jezú ni jipoxolo, a solele ku bhanga o kima kia tokalele. Ene a londekesa kusuina. Kio kuila mukonda dia ku dielela mu nguzu iâ kana, maji, mukonda dia ku dielela kua Jihova. Mu ithangana i tu bhinga o kusuina, tua tokala kudielela ue kua Jihova, kana mu nguzu ietu. (Tanga 2 Timote 1:7.) Tua-nda tala maukexilu a iiadi mu tua bhingi kulondekesa o kusuina: ku muiji ni mu kilunga kietu.\nITHANGANA I BHINGA KULONDEKESA O KUSUINA\n10. Mukonda diahi o minzangala Jikidistá a bhingi o kusuina?\n10 O minzangala a bhingi kulondekesa kusuina mu ithangana iavulu, phala kusangulukisa Jihova. Ene a tena kukatula phangu ku musoso ua Solomá, kioso muene kia solele kutunga o tembulu ia Jihova. Sumbala o minzangala a bhingi kubelesela o milongi ia jitata jâ, éne a tokala kusola o ima ia-nda bhanga ku muenhu. (Jisabhu 27:11) O minzangala éne a tokala kusola o makamba-mâ, o itonokenu-iâ, ni kiebhi kia-nda tena kuzela ku muxima, ni thembu kuxi a-nda ku a batizala. Ene a bhingi ue kusuina mukonda, ka mu bhanga o vondadi ia Satanaji, ió uene mu xonguena o ijila ia Nzambi.\n11, 12. (a) Kiebhi Mozé kia londekesa o kusuina? (b) Kiebhi o minzangala kia tena kukaiela o phangu ia Mozé?\n11 O minzangala a bhingi ue kusuua o jimbambe, mba kusola ihi ia-nda bhanga ku muenhu uâ. Sai jixi, o minzangala ene mu a jijidika kubokona mu jixikola ja katunda ni kusota salu mu a-nda nganhala kitadi kiavulu. Mu jixi mua vulu o uadiama, o minzangala ene mu divua kuila, o kima kia beta-o-kota o kukalakala, phala kukuatesa o miji iâ. Se ua mu bhita ni maka enhá, xinganeka mu phangu ia Mozé. Muene a mu sasele kuala o mon'a Falaó. Se ua ki mesenene, muene ueji sola kukala mvuama mba muthu ua fuma. Sé phata a mu jijidika kuala o muiji uê akua Ijitu, alongexi ni jingijiie a mu ijidile kiambote! Maji Mozé ua suinine, iú ua solo kusidivila Nzambi. Kioso kia xisa o ixi ia Ijitu ni ma umvuama, muene ua dielele kua Jihova ni kusuina kuoso. (Jihebeleu 11:24-26) Mukonda dia kiki, Jihova ua mu besoala kiavulu. Ku hádia Jihova ua-nda beta ku mu besoala.\n12 Se o minzangala, a sola kusuua jimbambe mu kilunga kia Jihova, ni kuta ku pholo o Utuminu ua Nzambi, muene ua-nda kua besoala ue. Nzambi ua-nda kua kuatekesa mu kubhana o ima ia bhindamena o miji iâ. Ku hama ia dianga, o munzangala Timote ua tele ku pholo o sidivisu ia Nzambi. Kiki kilombolola kuila, eie u tena ue. * (Tala ku luiji.)—Tanga Filipe 2:19-22.\n13. Kiebhi o kusuina kua kuatekesa phange ia muhatu kukumbidila o jimbambe ja xindile?\n13 Sai phange ia muhatu, mu mbanza ia Alabama, mu ixi ia Estados Unidos ia Ámerica, ua bhingile kusuina phala kuta ku pholo o sidivisu ia Nzambi. Muene uambe: \"Mu unzangala uami, ngexile ngi mukua jisonhi. Ngexile ni hele ia kuzuela ni athu mu Kididi kia Ubhezelu. Mu sidivisu ia kuboka nga betele kukala ni hele.\" Ni kikuatekesu kia jitata jê ni jiphange mu kilunga, muene ua kumbidila o mbambe iê ia kukala muboki ua thembu ioso. Muene uambe dingi: \"O mundu ua Satanaji u londekesa kuila, o kukala mu xikola ia katunda, kukala ni fuma, kitadi, mba jimbongo javulu, iene o ima ia beta-o-kota. Nga mono ue kuila, athu avulu kene mu tena kukala ni imbamba ioso íii, mukonda dia kiki, a kala ni hele iavulu ni kikote ku muxima. O kusidivila Jihova, kua ngi bhekela kuzediua kua kidi. Mu kiki, nga mono kuila, o jimbambe joso ji nga suu, nga ji kumbidila muene.\"\n14. Ithangana iebhi o jitata Jikidistá ja bhingi kulondekesa o kusuina?\n14 O jitata Jikidistá a bhingi ue kusuina. Mu kifika, o xefe ié nange u ku bhinga phala kukalakala katé mu usuku, mu izuua i uala ni ubhezelu ku muiji, i ua bakana ni phange phala kuboka, mba ia iônge mu kilunga. Kubhinga kusuina phala kudituna ni kubhana phangu iambote ku tuana tué. Nange sai jitata mu kilunga kiê, ehela o tuana tuâ kubhanga o ima, maji eie ku mesena kuila, o tuana tué a bhanga ue o ima ien'íii. O jitata jiji, nange a-nda kubhinga phala kua tangela se mukonda diahi eie ku ehela o tuana tué, kubhanga o ima ien'íii. O kuila ua-nda kala ni kusuina, phala kua jimbulula o maka enhá ni kuxila kuoso?\n15. Kiebhi o madivulu a Jisálamu 37:25, ni Jihebeleu 13:5, a tena kukuatekesa o jitata?\n15 Kubhinga ue kusuina phala kukuatekesa o tuana kusuua ni kukumbidila jimbambe mu sidivisu ia Nzambi. Mu kifika, sai jitata nange a kala ni hele ia kusuinisa o tuana tuâ kubokona mu sidivisu ia thembu ioso, kukalakala mu kididi mua bhindamena aboki, kukalakala ku Betele, mba kukuatekesa o kibuka kia kutunga o Ididi ia Ubhezelu ni Ididi ia Iônge ia Makota. Nange, a kala ni hele ia kuila, se o tuana tu di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, ka-nda tena kua langa kioso kia-nda kuka. Maji, o jitata jala ni unjimu, alondekesa kusuina. Mu kiki, a xikina kuila, Jihova ua-nda kumbila o ikanenu iê. (Tanga Jisálamu 37:25; Jihebeleu 13:5.) Se jitata alondekesa o kusuina ni kidielelu kua Jihova, o tuana tuâ a-nda ki bhanga ue.—1 Samuuele 1:27, 28; 2 Timote 3:14, 15.\n16. Kiebhi jitata ja mukuá jene mu kuatekesa o tuana tuâ, kusuua jimbambe mu sidivisu ia Nzambi? Ni kiebhi o kubhanga kiki, kia a kuatekesa?\n16 Sai dikaza mu ixi ia Estados Unidos ia Ámerica, a kuatekesa o tuana tuâ kusuua jimbambe mu sidivisu ia Jihova. O tata uambe: \"Ande dia tuana tuetu, kumateka o kuenda ni kuzuela, tuexile kiá mua tangela o kisangusangu kijila mu kukala muboki ua thembu ioso, ni ku kuatekesa o jiphange mu kilunga. Lelu, jiji jene o jimbambe jâ. Mukonda dia tuana tuetu kusola ni kukumbidila o jimbambe jiji, kia a kuatekesa kulenga o jitendasá ja Diabhu ni kuta ku pholo o sidivisu ia Jihova.\" Sai phange uala ni tuana tuiadi, uambe: \"Jitata javulu, jene mu ngastala kitadi kiavulu ni kusuinisa o tuana kusuua jimbambe ku mundu kála: jijoko, itonokenu, ni xikola ia katunda. Maji, se tu ngastala kitadi mu ku kuatekesa o tuana tuetu kukumbidila o jimbambe ja-nda kua kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni Jihova, tua-nda londekesa unjimu. Kisangusangu kia dikota kumona o tuana tuetu, kukula mu nzumbi ni kukumbidila o jimbambe jâ. Kima kiambote kusanguluka kumoxi ni ene.\" Xala mu kuijiia kuila, o jitata a kuatekesa o tuana tuâ kusola ni kukumbidila jimbambe mu sidivisu ia Nzambi, a mu sangulukisa o muxima ua Jihova.\nLONDEKESA KUSUINA MU KILUNGA\n17. Bhana phangu ilondekesa kiebhi ki tu tena kulondekesa o kusuina mu kilunga.\n17 Tua bhingi ue kulondekesa kusuina mu kilunga. Mu kifika, o tufunga a bhingi kusuina kioso kia mu batula maka a lungu ni kituxi kia dikota, mba kioso kia kuatekesa phange uala ni ibhidi mu inzo ia kusaka. Sai tufunga ene mu kunda athu ala mu kaleia phala kua longa o Bibidia ni kuendesa o iônge mu kaleia. Abha o jiphange ja ahatu ala makudi? Ene ala ni ithangana iavulu phala kulondekesa kusuinisa mu sidivisu ia Jihova. A tena kukala aboki a thembu ioso, ku dibhakula phala kuia kuoso kua bhingi dingi aboki, mba kukala mu kibuka kia kutunga o Ididi ia Ubhezelu ni Ididi ia Iônge ia Makota, mba kubhanga o Xikola ia Akunji a Utuminu. Amukuá, ene muia mu Xikola ia Ngiliiade.\n18. Kiebhi o adiakime a ahatu a tena kulondekesa o kusuina?\n18 Etu tua zolo kiavulu adiakime etu a ahatu, tu sakidila kiavulu mu kukala nau mu kilunga! Né muene ka tena dingi kubhanga ioso ia mesena mu sidivisu ia Nzambi, a tena hanji kulondekesa kusuina, ni kukala polondo phala kukalakala. (Tanga Tito 2:3-5.) Mu kifika, se tufunga a bhinga ku muadiakimi ia muhatu phala kuzuela ni kilumba mu kilunga ia lungu ni kuzuata ni kilunji, muene ka-nda bhana itumu ku kilumba kana, maji, ni henda ioso, ua-nda kuatekesa o munzangala kuxinganeka kuila, o uzuatelu uê u tena ku fuinhisa akuâ. (1 Timote 2:9, 10) Kioso adiakime ahatu kia londekesa o henda mu ukexilu iu, ene a ximbakatesa o kilunga.\n19. (a) Kiebhi o jiphange a a batizala kiá a tena kulondekesa o kusuina? (b) Kiebhi o divulu dia Filipe 2:13, ni Izaia 40:29 di tena kukuatekesa o jiphange kusuina?\n19 O jiphange a a batizala kiá, a bhingi ue kusuina mu kubhanga ikalakalu mu kilunga. Se ene a kala polondo phala kukalakala kala akuatekexi a tufunga mba tufunga, a tena kukuatekesa dingi o kilunga. (1 Timote 3:1) Maji sai iá, a kala ni hele ia kukala akuatekexi mba tufunga. Nange phange, mu ukulu ua tele kituxi, lelu u tena kubanza kuma, ka fuama kukala mukuatekexi mba kafunga. Sai phange nange u xinganeka kuila kala ni uhete ua kutambula o maujitu iá. Se kiene ki uene mu divua, Jihova u tena ku kukuatekesa kusuina. (Tanga Filipe 2:13; Izaia 40:29.) Lembalala ia bhitile ni Mozé. Muene ua divuile ue kuila kexile ni uhete ua kubhanga ia mu tumine Jihova. (Makatukilu 3:11) Maji Jihova ua mu bhana kusuina phala kubhanga ioso ia mu tumina. Ihi ia bhingi phala o phange a mu batizala kukala ni kusuina? Muene u tena kubhinga kikuatekesu kua Jihova mu musambu, ni kutanga o Bibidia izuua ioso. U tena ue kuxinganeka mu misoso iala mu Bibidia, ia athu a londekesa o kusuina. Ni kulenduka kuoso, muene u tena kubhinga ku tufunga phala ku mu longa, mba kubhinga kikalakalu kioso-kioso mu kilunga. Tua mesena kuila, jiphange joso a a batizala kiá, a kala athu a suina, a kalakala ni nguzu ioso phala kukuatekesa o kilunga!\n'JIHOVA UA-NDA KALA N'EIE'\n20, 21. (a) Davidi ua lembalesa ihi kua Solomá? (b) Ihi i tu tena kuxikina?\n20 Sobha Davidi ua lembalala mon'ê Solomá kuila, Jihova ueji kala nê kate kieji zubha ku tunga o thembulu. (1 Malunda 28:20) Sé phata, Solomá ua xinganeka mu izuelu ia tate, kehela o undenge ue ku mu fidisa kubhanga o sidivisu ia Nzambi. Mu veji dia kukala ni uôma, muene ua londekesa kusuina kua dikota. Ni ki kuatekesu kia Jihova, ua zubha kutunga o thembulu mu sambuadi dia mivu ni mbeji jisamanu.\n21 Jihova ua kuatekesa Solomá. Muene ua-nda ku tu kuatekesa ue kubhanga o ikalakalu ietu, ki kale ku muiji, mba mu kilunga. (Izaia 41:10, 13) Tu xikina kuila, se tu londekesa kusuina mu sidivisu ietu kua Jihova, Muene ua-nda tu besoala lelu ni ku hádia. Mu kiki-phe, 'suina . . . u kalakale'.\n^ kax. 12 O kuila ua mesena jindunge ja lungu ni kiebhi ki u tena kusuua jimbambe mu sidivisu ia Nzambi? Tala o milongi: \"Estabeleça Alvos Espirituais Que Glorifiquem Seu Criador\", mu A Sentinela de 15 de julho de 2004.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-ua-2017\/suina-u-kalakale\/","date":"2018-03-21T12:31:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647649.70\/warc\/CC-MAIN-20180321121805-20180321141805-00470.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2339,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kima kia fuama, kia di uabhela kiambote, ki u sanga jiphange a takana mu muxima umoxi!\"—JISÁLAMU 133:1.\nMIMBU: 149, 30\nMU KIZUUA kia 31 kia Katanu ka muvu ua 2018, mazunda a athu ku mundu uoso a-ndaia mu lembalasa ia kufua kua Kristu, i bhita veji imoxi ku muvu. Kioso kia-nda boba o dikumbi, o Jimbangi ja Jihova ni athu engi a-nda diongeka phala ku lembalala o sata ia Jezú. Mu mivu ioso, o Lembalasa ia kufua kua Jezú, iene mu ongeka athu avulu mu ngongo ioso.\n1, 2. Kiônge kiebhi kia-nda bhita mu kizuua kia 31 kia mbeji ia Katanu ua 2018, ni mukonda diahi? (Tala o foto ia dianga.)\n2 Mu kidi, Jihova ni Jezú a sanguluka mu ku mona mazunda a athu ku mundu uoso, kuia mu kiônge kia Lembalasa. O Bibidia i zuela ia lungu ni \"mundu uavulu kana muthu u tena ku u tanga! Ua tundu mu ifuxi ioso, ni mu miji ioso, ni mu madiembu moso, ni mu madimi moso.\" Ene a dikola, exi: \"O kubhuluka kuetu ku tunda kua Nzambi ietu ua xikama bhu kiandu, ni kua Kambudi!\" (Dijingunuinu 7:9, 10) Kisangusangu kia dikota, mivu ioso kumona athu avulu ku jingisa Jihova ni Jezú, mukonda dia ima ia bhange!\n3. Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila mu milongi íii?\n3 Mu milongi iii, tua-nda sanga o itambuijilu ia ibhuidisu ia kaiela: (1) Kiebhi ki tu tena ku di sokejeka phala o kiônge kiki, ni mbote iebhi i tua-nda katula? (2) Mu ukexilu uebhi o Lembalasa ia kufua kua Jezú i tu bhangesa ku di zola dingi? (3) Ihi i tua tokala o kubhanga, phala tu di bhane kiambote ni jiphange? (4) O Lembalasa ia sukina-ku ia-nda bhita thembu kuxi?\nKIEBHI KI TU TENA KU DI SOKEJEKA PHALA O KIÔNGE KIKI, NI MBOTE IEBHI I TUA-NDA KATULA?\n4. Mukonda diahi tua tokala kuia mu Lembalasa?\nJihova ni Jezú ejiia kuila, ki kima kioso-kioso ki tu bhangesa kufonga mu kiônge kia Lembalasa\n4 Mukonda diahi kima kiambote ku kala mu kiônge kia Lembalasa? Mukonda, ia lungu ni ubhezelu uetu kua Jihova. Tua tokala kuijiia ni kidi kioso kuila, Jihova ni mon'ê Jezú, a tala oso a bhanga nguzu phala kuia mu kiônge kiki kia beta-o-kota ku muvu. Tua mesena kuila, Jihova ni Jezú ejiia kuila, ki kima kioso-kioso ki tu bhangesa kufonga mu kiônge kia Lembalasa. Se o ibhangelu ietu ilondekesa kuila tua uabhela kiavulu o iônge ietu, Jihova ka-nda katula o dijina dietu mu \"divulu\" diê dia dilembalelu. O divulu dienhidi a dixana ue \"divulu dia muenhu.\" Mu divulu didi, muala o majina a athu oso ió, ku mesu ma Jihova a fuama ku tambula o muenhu ua kalelaku.—Malakiia 3:16; Dijingunuinu 20:15.\n5. Mu jisemana ande dia kubhita o Lembalasa, kiebhi ki tu tena 'kukolokota ku di lola se tuala mu kuxikana?'\n5 Mu jisemana ande dia Lembalasa, tu tena ku xisa dingi kithangana phala kusamba ni kuxinganeka kiambote, kiebhi kiala o ukamba uetu ni Jihova. (Tanga 2 Kolindo 13:5.) Poxolo Phaulu uambela o Jikidistá mu kilunga kia Kolindo: 'Di lodienu ni mu mone se muala mu kuxikana.' Kiebhi ki tu tena kubhanga kiki? Tu tena ku dibhuidisa: 'Eme ngi xikina ni kidi kioso kuila, kiki kiene o kilunga kia solo Jihova phala kubhanga o vondadi iê? O kuila nga mu bhanga ioso i ngi tena phala kuboka o njimbu iambote? O ibhangelu iami i londekesa muene kuma, nga xikina kuila tuala mu izuua ia sukidila-ku, ni kuila o mundu iu uaiibha ua Diabhu ua-nda bhua? O kidielelu kiami kua Jihova ni kua Jezú kia kolo muene uila ki kia kexile kioso kia ngi batizala?' (Matesu 24:14; 2 Timote 3:1; Jihebeleu 3:14) Kuxinganeka mu itambuijilu ietu ku ibhuidisu iii kua-nda tu kuatekesa 'ku suluka ni ku dilola' se tuala muene mu kixikanu.\n6. (a) Ihi i tua tokala kubhanga, phala kutambula o muenhu ua kalelaku? (b) Ihi iene mu bhanga o kafunga phala kudisokejeka? Kiebhi ki u tena kukaiela o phangu iê?\n6 Tu tena ku di pelepalala phala o Lembalasa mu kutanga ni kuxinganeka milongi i jimbulula o Lembalasa. (Tanga Nzuá 3:16; 17:3.) Phala ku tambula o muenhu ua kalela-ku, tua bhingi kuijiia Jihova ni kuxikina Mon'ê Jezú. Ande dia Lembalasa, tu tena ku dilonga milongi i tu kuatekesa kuzukama dingi kua muene. Kiki kiene kia bhange phang'ietu uala kiá kafunga mu thembu iavulu. Mu mivu iavulu, muene ua bhake milongi ia Mulangidi i zuela ia lungu ni Lembalasa, ni henda ia tu londekesa Jihova ni Jezú. Mu ku bhita ithangana, muene ua kexile mu bandekesa-ku milongi ia ubhe. Muene ua kexile mu tanga ni kuxinganeka ue ni muxima uoso mu kitangelu kia Bibidia kia lungu ni Lembalasa. O kafunga kaka uambe kuila, mu kubhanga kiki mivu ioso, muene ua dilongo ima ia ubhe. Kia beta-o-kota, o kudilonga kuku kua bandekesa o henda iê kua Jihova ni kua Jezú. Se u dilonga ue mu ukexilu iú, henda ié kua Jihova ni kua Jezú ia-ndaia ni ku dibandekesa dingi. Mu kiki, ua-nda londekesa kisakidilu ku ioso ia bhange ene, ua-nda katula dingi mbote mu Lembalasa.\nO LEMBALASA IA KUFUA KUA JEZÚ I TU BHANGESA KU DI ZOLA DINGI\n7. (a) Ihi ia bhingi Jezú mu musambu kioso kia zubha kudiongeka ni jipoxolo jê? (b) Ihi ilondekesa kuila Jihova ua tambuijila o musambu ua Jezú?\n7 Mu usuku ua dianga ua bhangele Jezú o Lembalasa ia Kufua kuê, muene ua bhangele musambu ua katunda. Mu musambu, muene ua zuela ia lungu ni ukamba uê ua katunda ni Tat'ê. Jezú ua sambe ue phala o maxibulu mê kukala ni ukamba mudiâ, kala kiala muene ni tat'ê. (Tanga Nzuá 17:20, 21.) Jihova ua tambuijila o musambu ua Mon'ê ua kazola. O kiônge kia Lembalasa, kilondekesa kuila o Jimbangi ja Jihova ala ni ukamba uambote mudiâ. Mu kizuua kia Lembalasa, mu jixi joso, mazunda a athu a ikonda ioso, a diongeka phala kulondekesa kuila a xikina kuma Jihova ua tumikisa Mon'ê. Sai jixi, ki bhonza kumona o ambundu ku diongeka ni mindele, se a ki bhanga, akuâ ka a mono kiambote. Maji ki kiene ki mona Jihova ni Jezú. Kioso ki tu diongeka mu Lembalasa, ene a sanguluka kiavulu.\n8. Njimbu iebhi ia bhana Jihova kua polofeta Izekiiele?\n8 Kuma tu mundu ua Jihova, ki tu sasumuka mu kukala ni ukamba uambote mudietu. Bhu kaxi ka Izekiiele, Jihova ua kanena o ukamba uambote ua mundu uê. Muene ua tumu Izekiiele phala ku kuata mbangala jiiadi, imoxi ia 'Judá' ia mukua ia \"Zuze.\" Muene ua tokalele ku ji bunjika, ni i kale imoxi. (Tanga Izekiiele 37:15-17.) O mbandu \"Atangi a Madivulu Metu Ebhula\" mu Mulangidi ua Kavua ua 2016, ia jimbulula: \"Bhu kaxi ka polofeta Izekiiele, Jihova ua kanena kuila, o mundu uê ueji vutuka mu Ixi ia a Kanene, ni kuila, eji dibunda dingi kumoxi kala kifuxi kimoxi. O kikanenu kiki kia zuela ué kuila, o athu eji sidivila Nzambi mu izuua isukidila-ku, eji dibunda ue kala kifuxi kimoxi.\"\n9. Kiebhi ki tuene mu mona o kikumbidilu kia kikanenu kia Izekiiele, mu kithangana kia Lembalasa ia kufua kua Jezú?\n9 Tundé ku muvu ua 1919, Jihova ua mateka ku bhongolola ni kusokejeka o Jikidistá a a undu. Ene exile kala o mbangala 'ia Judá.' Mu ku bhita thembu o athu akexile ni kidielelu kia kutambula o muenhu ua kalelaku mu ixi, a mateka ue ku di bunda kumoxi ni Jikidistá a a undu. O athu iá akexile mu lombolola o mbangala 'ia Zuze.' Jihova ua kanena ku bunjika o ji mbangala jiiadi, n'a kale \"mbangala imoxi ngó\" bhu maku mê. (Izekiiele 37:19) Jihova ua bhangesa o Jikidistá a a undu ni \"jimbudi jamukuá\" kukala \"kilunga kimoxi.\" (Nzuá 10:16; Zakadiia 8:23) Lelu, o ibuka iiadi iii, ala kumoxi mu kusidivila Jihova. Ene ala ni Sobha imoxi ngó, Jezú Kristu. Mu kikanenu kia Izekiiele Nzambi ua mu ixana \"mubhik'ami Davidi.\" (Izekiiele 37:24, 25) Kioso ki tu diongeka mu ku lembalala o ufuilu ua Jezú, tu tena kumona o ukamba uambote ua ibuka iiadi iii ia tumbula Izekiiele. Maji ihi i tu tena o kubhanga phala kusuinisa o henda bhu kaxi ka mundu ua Nzambi?\nIHI I TUA TOKALA O KUBHANGA PHALA TU DI BHANE KIAMBOTE NI JIPHANGE?\n10. Ihi i tua tokala kubhanga phala tu di bhane kiambote ni jiphange?\n10 Ihi i tua tokala kubhanga phala kukuatekesa o mundu ua Nzambi ku dibhana kiambote? Mu kubhanga ioso phala kukala tu athu a lenduka. Kioso kiexile mu ixi, Jezú ua tendelesa o maxibulu mê kukala athu a lenduka. (Matesu 23:12) Mu ngongo mu tuala, o athu a banza kuila, ene a beta-o-kota akuâ, ndenge. Maji se tu lenduka, tua-nda belesela ni kuxila o jiphange a langa o kilunga kia Nzambi. Se tu bhanga kiki, athu oso mu kilunga a-nda dibhana kiambote. Kia beta-o-kota, se tu lenduka, tua-nda sangulukisa Nzambi, mukonda muene \"u bhânga ni akua izala, u bhana-phe ujitu oso a batâma.\"—1 Phetele 5:5.\n11. Kiebhi o kuxinganeka ku mbolo ni ku vinhu, ku tu kuatekesa ku di bhana kiambote?\n11 Kima kiebhi kia mukuá, ki tu tena kubhanga phala ku tu kuatekesa kudibhana kiambote? Tu tena kuxinganeka mu kilomboluelu kia mbolo ni vinhu i bhita mu kizuua kia Lembalasa. Tua bhingi kuxinganeka mu ima íii, ande dia Lembalasa, benge-benge mu kizuua kieniókio. (1 Kolindo 11:23-25) O mbolo ia kambe felemendu, ilombolola o mukutu ua iuka ua Jezú, ua u bhana kala sata. O vinhu, ilombolola o manhinga mê. Maji ki tu tokala kutendela ngó o maka enhá. Tua bhingi kulembalala kuila, o sata ia kukula ia Jezú, ilondekesa ima iiadi ia beta-o-kota. Kia dianga, mu vondadi iê Jihova ua tu bhana Mon'ê. Kaiiadi, ni muxima uoso, Jezú ua bhana o muenhu uê kokuetu. Se tu xinganeka mu henda ia tu londekesa, tua-nda kua zola dingi. O henda ietu kua Jihova ia-nda tu kuatekesa ku di bhana kiambote.\n12. Mu musoso ua sobha ni mubhika, kiebhi Jezú kia londekesa kuila, Jihova ua mesena kuila, tu loloka o jiphange jetu?\n12 Ihi dingi i tua tokala kubhanga phala tu dibhane kiambote? Tu tena kuloloka akuetu ni muxima uoso. Kioso ki tu bhanga kiki, tu londekesa o kisakidilu kietu kua Jihova mu ku tu loloka o ituxi ietu, bhu kaxi ka sata ia Jezú. Phala kulondekesa se mukonda diahi, kima kiambote kuloloka muthu, Jezú ua tange musoso ua lungu ni sobha ni mubhika. Tua ku dióndo, tanga o divulu dia Matesu 18:23-34, anga u dibhuidisa: 'O kuila nga mesena muene kukumbidila o disá dia longo Jezú? O kuila ngi sota kutendela o jiphange jami ni kua londekesa muanhu? O kuila ngala muene polondo phala kuloloka o muthu ua ngi xingi?' Mu kidi, sai bhabha athu a ta kituxi kia dikota. Mu ithangana iii, kibhonza kiavulu kuloloka. Maji o musoso ua Jezú u tu longa se ihi ia mesena Jihova kokuetu. (Tanga Matesu 18:35.) Jezú ua londekesa kuila, Jihova ka-nda tu loloka se ki tu loloka o jiphange jetu kioso kia diela ni muxima uoso. Tua bhingi kuxinganeka kiavulu ku maka iá. Phala tu dibhane kiambote mu kilunga ni tu takane mu muxima umoxi, tua bhingi kuloloka akuetu kála kia tu longo Jezú.\n13. Kiebhi ki tu kuatekesa o jiphange jetu ku di bhana kiambote, kioso ki tu kala ni kutululuka ni akuetu?\n13 Kioso ki tu loloka akuetu, tu langa o ku tululuka ni jiphange jetu. Poxolo Phaulu uambe uixi tua tokala ku bhanga nguzu phala ku kala kiambote ni ku tululuka ni akuetu. (Efezo 4:3) Mu kithangana kia Lembalasa, benge-benge mu usuku ua kiônge kia Lembalasa, xinganeka kiebhi ki uene mu talatala akuenu. Dibhuidise: 'O kuila a ngi jiia kuma, ngi muthu u tululuka né muene kia ngi luualesa? O kuila o jiphange a tena kumona kuila ngi bhanga ioso phala kutululuka ni kudibhana kiambote ni akuetu?' Tua tokala kuxinganeka mu ibhuidisu iii sé ku fula.\n14. Kiebhi ki tu tena kukolokota mu ku di londekesa o henda?\n14 Kiebhi o kima kia kauana kia-nda tu kuatekesa kudibhana kiambote? O kulondekesa o henda kala ki bhanga Jihova. (1 Nzuá 4:8) Etu ki tu tokala kuzuela: \"Eme ngi tena kuzola phange jami, maji kuala iá, ku di tendela kiá ngó.\" Se tu xinganeka kiki, ki tua mu kaiela o kitendelesu kia Phaulu kioso kiambe: \"Mu londekesa jinga o henda ienu mu ku di kuatekesa kala muthu ni mukuâ.\" (Efezo 4:2) Phaulu kambe ngó \"mu ku di kuatekesa kala muthu ni mukuâ,\" maji uambe \"mu londekesa jinga henda.\" Ki ki difu kana. Mu kilunga kietu, muala athu a idifua iavulu. Maji Jihova muene ua bheka oso mu kilunga. (Nzuá 6:44) Sé phata, muene ua mono ima iambote ku mixima iâ. Se Nzambi ua zolo o jiphange jetu, o kuila ki tua bhingi ue kua zola? Tua tokala kubhanga nguzu, phala kua zola kala kia mesena Jihova.—1 Nzuá 4:20, 21.\nO LEMBALASA IA SUKINA-KU IA-NDA BHITA THEMBU KUXI?\n15. O Lembalasa ia sukina-ku ia-nda bhita thembu kuxi?\n15 Sai kizuua kua-nda bhita o Lembalasa ia sukina-ku. Kiebhi ki tuejiia o maka enhá? Poxolo Phaulu ua tangela o Jikidistá a a undu kuila kioso ene kia lembalala o kufua kua Jezú, a mu \"bhana o jingolokela ja kufua kua Ngana, katé hinu ki a kèza muène.\" (1 Kolindo 11:26) Mu kikanenu kiê kia lungu ni dizubhilu dia mundu, Jezú ua zuela ue ia lungu ni 'kuíza' kuê. Kioso kia zuela ia lungu ni hadi ia dikota, ieji kuiza, muene uambe: \"Kiene kiua kia kà tukuluka o kijimbuete kia Mon'a Muthu ku diulu. Maji ioso mu ngongo anga i kala mu dila, kia kà mona Mon'a Muthu iú uiza ku matuta ma diulu, ni nguzu ni fuma iavulu. Muène ua kà tuma o ji-anju jê ni dízui dia koloneta, anga ji bhongolola athu'ê ósole ku itembu iuana, tunde kua tundu o diulu katé ku dia suku.\" (Matesu 24:29-31) Jezú ua-nda \"bhongolola athu'ê ósole,\" kioso kia-nda kuambata o Jikidistá joso a a undu a-nda kala hanji mu ixi. Kiki kia-nda bhita kioso kia-nda bhua o hadi ia dikota, maji ande dia kumateka o ita ia Alumajedone. Mu ita íii, Jezú, kumoxi ni 144.000, a-nda luua ita ni jisobha ja ngongo, anga o jisobha a-nda ji tolola. (Dijingunuinu 17:12-14) O Lembalasa ia sukina-ku ia-nda bhita ande dia Jezú kuiza phala kuambata ku diulu, o Jikidistá a a undu a-nda kala hanji mu ixi.\n16. Mukonda diahi ua mesena kuia mu Lembalasa ia Kufua kua Jezú ku muvu iú?\n16 Bhanga ioso phala kuia mu Lembalasa mu kizuua kia 31 kia mbeji ia Katanu ua 2018. Bhinga kua Jihova phala ku kukuatekesa kubhanga o mbandu ié phala tu dibhana kiambote kala tu mundu uê. (Tanga Jisálamu 133:1.) Sai thembu tua-nda ia mu Lembalasa mu veji ia sukina. Katé ki bhixila o thembu íii, tua tokala kubhanga ioso phala kuia mu Lembalasa ni kulondekesa kuila, tu sanguluka mu ku dibunda kumoxi ni jiphange jetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-katatu-ua-2018\/mbote-iebhi-i-tu-bhekela-o-lembalasa\/","date":"2018-03-22T16:38:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00273.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2368,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O jipolomesa ja a bhele Nzambi ka ji tambuile luua, maji a ji muena ngó mu kanga.\"\n1. Mukonda diahi o kutena kua ku xinganeka mu ima kiluua tu i mona, ujitu ua dikota? (Tala o foto ia dianga.)\nJIHOVA ua tu bhana ujitu ua dikota. O ujitu iú, o kutena kua ku xinganeka mu ima kiluua tu i mona. O kutena kuku, ku tu kuatekesa ku kingila ni hanji ioso, o ima iambote i tua-nda tambula ku hádia. Ku tu kuatekesa ué ku di iudika kiambote, phala ku di langa mu ibhidi. Jihova uejiia o ima ia-nda bhita ku hádia, mu kiki, muéne u tu tangela o ima iambote i tu tena ku kingila. Sumbala ki tu tena ku i mona, tu tena ku i banza ni ku dielela kuila, ia-nda dikumbidila.\n2, 3. (a) O ku xinganeka mu ima ia-nda bhita ku hádia, ku tu kuatekesa kiebhi? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila mu milongi íii?\n2 Mu kidi, saí bhabha, tu xinganeka ima iambote, maji o ima íii, ki i tena ku dikumbidila. Mu kifika, kamona ka muhatu nange ka xinganeka kuila ka mu sambela ku thandu a kimbiambila. Mu kidi, muéne ka tena kuenda ni kimbiambila. Maji mam'â Samuuele, Hana, ua xinganekene mu ima ia tenene kubhanga. Muéne ua kexile mu xinganeka o kizuua kieji kuambata mon'ê mu tembulu, phala ku kalakala kumoxi ni akunji. Muéne kexile mu lota nzoji, kana. Ua mesenene muene ku ki bhanga. Mu kiki, o ku xinganeka mu kizuua kiki, kua kuatekesa Hana ku kumbidila o kikanenu kia bhangele kua Jihova. (1 Samuuele 1:22) Kioso ki tu xinganeka mu ima ia tu kanena Jihova, tua mu xinganeka mu ima ia-nda dikumbidila sé kufula.\n3 M'ukulu, bhu kaxi ka mundu ua Jihova, saí athu akexile mu banza mu ima ia a kanene Nzambi. Mukonda diahi ene a bhangele kiambote ku banza mu ima ienioió? Mukonda diahi kima kiambote ku xinganeka o kuzediua ku tua-nda kala na-ku, kioso kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Nzambi?\nO KIXIKANU KI KIA SUÍNA DINGI, KIOSO KIA XINGANEKA MU IMA IEJI BHITA KU PHOLO\n4. Mukonda diahi Abele ua kexile mu xinganeka mu ima iambote ieji bhita ku pholo?\n4 Abele uexile o diiala dia dianga ku xikina mu ikanenu ia Jihova. Muéne uejidile ihi ia zuelele Jihova ku nhoka, kioso Adá ni Eva kia tele o kituxi. Nzambi uambe: \"Nga-nda kuta unguma bhu kaxi ké eie ni muhatu, ni bhu kaxi ka mbutu ié-eie ni mbutu iê-muène; muène ua kà ku bula o mutue, eie ua kà mu numata o kasende.\" (Dimatekenu 3:14, 15) Abele kejidile kiambote kiebhi kieji dikumbidila o kikanenu kiki. Maji nange muéne ua xinganeka kiavulu mu ima ia zuelele Nzambi. Nange Abele ua xinganeka: 'Nanhi a-nda mu numata kuala o nhoka, ni ku kuatekesa o athu ku kala athu a iuka?' Abele ua dielele kuila, kima kioso kioso kia kanene Jihova, kieji dikumbidila. Kioso kia bhana o sata iê, Jihova ua sanguluka kiavulu.\n5. O kuxinganeka mu ima ieji bhita ku pholo, kua kuatekesa Enoko ku bhanga ihi?\n5 Enoko uexile mu dielela ué kiavulu kua Nzambi. Muéne ua tungile bhu kaxi ka athu akexile mu zuela 'ima ia iibha,' ia lungu ni Nzambi. Maji Enoko uexile muthu ua suína, muéne ua boko o njimbu ia Nzambi. Muéne ua tangela o athu kuila, Jihova ueji buika o athu a iibha. (Juda 14, 15) Ihi ia mu kuatekesa? Nange Enoko ua xinganekene kiebhi kieji kala o mundu, kioso o athu oso mu ngongo kieji sidivila Jihova.\n6. Nange ihi ia banze Noué, kioso kia bhiti o Dilúvio?\n6 Noué ua dielele kua Jihova, mukonda dia kiki, ka mu buika ku Dilúvio. (Jihebeleu 11:7) Mukonda dia kixikanu kiê, Noué ua bhana sata ia iama kua Jihova. (Dimatekenu 8:20) Mu ku bhita kithangana, kioso kia bhitile o Dilúvio, o ixi iezalele dingi ni athu a iibha. Nimilodi ua mateka ku tumina, muéne ua mesenene kuila, o athu a bhukumukina Jihova. (Dimatekenu 10:8-12) Maji Noué ua kolokota mu kixikanu kiê. Kála kia bhitile ni Abele, muéne ua dielele ué kuila, saí kizuua, Nzambi ueji buika o kituxi ni kalunga. Nange Noué ua banze ué o kithangana kieji buika o jinguvulu joso ja iibha. Etu tu tena ku xinganeka ué mu kithangana kiki, mukonda kia zukama kiá!\nENE A XINGANEKA MU KITHANGANA KIEJI DIKUMBIDILA O IKANENU IA NZAMBI\n7. Ihi ia kexile kiá mu mona Mbalahamu, Izake, ni Jakobo?\n7 Mbalahamu, ni Izake, ni Jakobo a xinganekene mu ima iambote ieji bhita ku pholo. Jihova ua a kanene kuila, ku \"mbutu\" iâ kuene kueji zediuila o miji ioso mu ixi. (Dimatekenu 22:18; 26:4; 28:14) Nzambi ua a kanena ué kuila, o muiji uâ ueji kituka kifuxi kia dikota, ueji tunga mu Ixi ia iuka ia a Kanene. (Dimatekenu 15:5-7) Mbalahamu, Izake, ni Jakobo, ejidile kuila o ikanenu ia Jihova ieji dikumbidila, mu kiki, ene a kexile kiá mu mona o miji iâ ku tunga mu ixi ienioió. Mu kidi, tundé Adá ni Eva kia te o kituxi, Jihova uene mu kuatekesa o jiselevende jê ku tendela, kiebhi o athu kia-nda kala dingi ni muenhu ua iuka.\n8. Ihi ia kuatekesa Mbalahamu ku dielela ni muxima uoso, ni ku belesela?\n8 Kuma ua dielele kua Jihova ni muxima uoso, Mbalahamu ua belesela Jihova, katé muéne ni mu ithangana ia bhonzo. Mbalahamu ni Jiselevende ja mukuá ja fiiele, akexile mu xinganeka mu ima ia kanene Jihova, sumbala o ima ki i dikumbidile kioso kiexile hanji ku muenhu. O Bibidia i zuela: \"A ji muena ngó mu kanga, hé a ji tanesa ku makanga kuenioko ku ja monekena.\" (Tanga Jihebeleu 11:8-13.) Mbalahamu uejidile kuila, Jihova ua kumbidile o ikanenu iê ioso ia bhangele m'ukulu, mukonda dia kiki, muéne ua dielele ni muxima uoso kuila, ioso ia kanena Jihova ku hádia, ua-nda i kumbidila.\nO athu m'ukulu, akexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji tumina Jihova mu ixi, katé ku hádia ni hádia\n9. Kiebhi o kixikanu kia Mbalahamu mu ikanenu ia Nzambi ia mu kuatekesa?\n9 Kuma Mbalahamu ua dielele mu ima ia mu kanene Jihova, muéne ua bhange o ima ioso ia mu tumine Jihova. Mu kifika, muéne ua xisa o inzo iê mu Mbanza ia Ule, anga u kuata mu nhunga mu jimbanza katé kiafú. Muéne uejidile kuila, o jimbanza jiji ja mu kondolokele, ki jeji nangenena, mukonda o jisobha kexile mu sidivila Jihova. (Josuué 24:2) Mu veji dia kiki, ene akexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji tumina Jihova mu ixi, katé ku hádia ni hádia. O utuminu iú, 'dibhata diala ni madisésa ma nangenena, o mesene iê ni mutungi muène Nzambi.' (Jihebeleu 11:10) Mbalahamu, ni Abele, ni Enoko, ni Noué, ni abhezi a mukuá, a xikinine ku difukunukinu. Kioso kia kexile mu banza mu ujitu ua ku tunga mu ixi ia iuka katé ku hádia ni hádia, o kixikanu kiâ kua Jihova kia di bandekesele dingi.\n10. O ku xinganeka mu ima ieji bhita ku pholo, kua kuatekesa Sala ku bhanga ihi?\n10 O muhatu ua Mbalahamu, Sala, ua dielele mu ikanenu ia Jihova ni muxima uoso. Sumbala ua tenesele kiá 90 a mivu sé ku vuala mon'a, maji muéne ua kexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji vuala mon'a. Sala ua kexile ué mu mona kiá an'ê ku kituka kifuxi kia dikota. (Jihebeleu 11:11, 12) Mukonda diahi muéne ua dielele mu ima íii ni muxima uoso? Mukonda Jihova ua zuelele kua muadi uê kuila: \"Nga-nda ku mu zediuisa, ngi mu bhana dibhesá; nga-nda ku ku bhela kua muene, mona u tunda momu'é; ngi mu bhana dibesá, u kala kivuadi ki bhanga miji; jisobha muene ji tumina ifuxi hinu ji tunda ku mukutu uê.\" (Dimatekenu 17:16) Kala kia kanene Jihova, Sala ua vualele mon'a, dijina diê Izake. Kiki kia bhangesa Sala ku dielela kuila, o ikanenu ioso ia Jihova ieji dikumbidila. Etu tu tena ku suínisa ué o kixikanu kietu, mu ku xinganeka mu ima ioso ia tu kanena Jihova.\nMUÉNE UA KOLOKOTA KU XINGANEKA MU KIKOUÉ\n11, 12. Ihi ia kuatekesele Mozé ku bandekesa o henda iê kua Jihova?\n11 Mozé ua dielele ué mu ikanenu ia Jihova. A mu sase ku Ijitu, kala mon'â sobha. Maji kuma Mozé ua zolele kiavulu Jihova, muéne ua ditunu o jimbongo. O jitata jê ja mu vuala, exile Jihebeleu, a mu longo kuila, Jihova ua kanene kubhulula o Jihebeleu ku ubhika, ni ku a bhana o Ixi ia Kanana. (Dimatekenu 13:14, 15; Makatukilu 2:5-10) Kioso Mozé kia kexile mu banza mu ikanenu íii, o henda iê kua Jihova ia kexile mu di bandekesa dingi.\n12 O Bibidia i tu tangela o ima ia kexile mu xinganeka Mozé, mu ku zuela: \"Mu kuxikana, Mozé kia zubha kukula, u dituna ku mu ixana dingi mon'a ngene a mon'a Falaó. Ua solo-bho o kutala hadi ni mundu ua Nzambi, kana o ku di uabhela muène mu jivondadi ja ituxi ji bhanga ngó kathangana. O muondo ua Kristu phala muène kota dia nganhu, o jimbongo joso ja Ijitu ndenge. Kuma muène ua tele mesu ku dilau dià keza-ku.\"\n13. O ku xinganeka mu ikanenu ia Jihova, kua kuatekesele Mozé ku bhanga ihi?\n13 Mozé ua xinganeka kiavulu mu kikanenu kia Jihova kia ku bhulula o Jihebeleu ku ubhika. Kála o jiselevende ja mukuá ja Jihova, Mozé uejidile kuila, Jihova ueji bhulula o athu oso ku'alunga. (Jobe 14:14, 15; Jihebeleu 11:17-19) Mu kiki, Mozé uejidile kuila, Jihova ua zolele kiavulu o mundu ué. Kiki kia bhangesa Mozé ku zola dingi Jihova, ni ku mu dielela ni muxima uoso. Kia mu kuatekesa ué ku sidivila Jihova, katé bhu ufuilu ué. (Matendelelu 6:4, 5) Mozé ka kexile ni uôma, né muene kioso kia mesenene ku mu jibha kua Falaó. Muéne uejidile kuila, ku hádia Jihova ueji mu besoala.\nXINGANEKA O IMA IA-NDA BHANGA O UTUMINU UA NZAMBI\n14. Ihi i banza o athu ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia?\n14 Athu avulu a banza ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia, maji ene a banza ima ki ia-nda di kumbidila. Mu kifika, o jingadiama ji banza kuila, a-nda kala jimvuama, ni kuila, ka-nda thandanganha dingi ni kima. Maji o Bibidia i zuela kuila, o mundu iú ua Satanaji, ua \"hadi ngó ni mukôndo.\" (Jisálamu 90:10) Saí iâ a banza kuila, ku hádia kua-nda moneka nguvulu mu ixi, ua-nda batula o maka oso ku mundu. Maji o Bibidia i zuela kuila, o Utuminu ua Nzambi uene ngó u tena ku batula o maka oso mu ngongo. (Daniiele 2:44) Athu avulu a banza kuila, o ima mu ngongo ki ia-nda lunguluka. Maji o Bibidia i zuela kuila, Nzambi ua-nda buika o ima ioso ia iibha ku mundu. (Sofoniia 1:18; 1 Nzuá 2:15-17) O athu ió a banza o ima ka i kanena kua Jihova, a-nda diela.\n15. (a) O ku xinganeka mu ima ia-nda bhita ku hádia ku tu kuatekesa kiebhi? (b) Kima kiahi ki ua mu kingila ni hanji ioso?\n15 Jihova ua tu kanena ima iambote. Kioso ki tu banza mu ima íii, tu sanguluka kiavulu, tu kala ué ni nguzu ia bhingi phala ku kolokota ku mu sidivila. O kuila u xinganeka ku bhanga o ima ia ku kanena Jihova, ki kale se ua dielela ku tunga mu ixi mba kuia ku diulu? Se ua kingila ku tunga mu ixi katé ku hádia ni hádia, di xinganeke kukalakala kumoxi ni makamba mê, phala ku bhangesa o ixi kukituka jaludim ia iuka. O jiphange ji langa o kikalakalu kiki, a mesena o mbote iê. O athu oso a ku kondoloka a zolo Jihova, kála eie. Eie uala ni sauidi iambote, uala ué ni nguzu iavulu, mu kiki, ku tokala ku thandanganha ni kima. Eie ua zediua mukonda, bhu kaxi ka unjimu ni uhete uê, u tena ku kuatekesa akuenu ku ximana Jihova. Nange ua-nda kuatekesa o athu a-nda ku a fukununa kua Jihova. (Nzuá 17:3; Ikalakalu 24:15) Kioso ki u xinganeka mu ima íii, kua mu lota nzoji kana. Kala ki tanga o Bibidia, o ima ioso íii, ia-nda di kumbidila muene.\nZUELA IA LUNGU NI IMA I UA MU KINGILA\n16, 17. O kuzuela ia lungu ni ima ia kanena Jihova ku tu kuatekesa kiebhi?\n16 Kioso ki tu zuela ku jiphange jetu o ima i tua mesena ku bhanga ku mundu uobhe, tua mu di kuatekesa ku xinganeka mu ima iambote ia-nda bhita ku hádia. Mu kidi, ki tuejiia kiambote o ima i tua-nda bhanga. Maji kioso ki tu zuela ia lungu ni ima i tua mu kingila, tu londekesa kuila, tua dielela mu ima ia tu kanena Jihova. Mu kiki, tu di suínisa ku kolokota mu ku sidivila Jihova mu ithangana ia bhonzo, kála kia bhangele poxolo Phaulu ni jiphange ja mukuá, mu ixi ia Loma.\n17 Se u xinganeka mu ima ia kanena Jihova, kua-nda xinganeka kiavulu mu malamba mê. Saí kithangana Phetele ua thandanganhele, mu kiki, ua tangela Jezú: \"Talesa, etu, iene ioso tua i xi, etu tua ku kaiela; diláu dietu di kala dia-hi?\"Jezú anga u mu ambela, uixi: \"Kidi kiene ngi mi ambela, mu kikexilu kióbhe, Mon'a Muthu kia kà xikama ku kialu kia ungana uê, enu uenu mua ngi kaiela, mua kà xikama ku kuinhi dia ialu ni'iadi, mu fundisa kuinhi dia miji ni'iadi ia Izalaiele. Uoso ue u-xa jinzu, mba jiphange ja mala, mba jiphange ja ahatu, mba tata, mba mama, mba muhatu, mba ana, mba jixi, mu henda ia dijina diami, ioso ia-xi i mu vutukila luhâma, hé ua kà lundula ue ni muenhu ki uàbhua.\" (Matesu 19:27-29) Mu kiki, Phetele ni maxibulu a mukuá a xinganeka o kithangana kieji tumina kumoxi ni Jezú ku diulu, ni ku kuatekesa o athu a belesela mu ixi, kukituka athu a iuka.\n18. O ku xinganeka mu kithangana kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Nzambi, ku tu kuatekesa kiebhi?\n18 Tua di longo o ima ia kuatekesa o jiselevende ja Jihova ku kala ni kixikanu kia kolo. Abele ua xinganeka mu ima iambote ia kanene Jihova, mukonda dia kixikanu kiê, ua sangulukisa Jihova. Mbalahamu ua xinganeka mu kithangana kieji dikumbidila o ikanenu ia Jihova ia lungu ni \"mbutu,\" mukonda dia kiki, muéne ua belesela Jihova katé muene ni mu ithangana ia bhonzo. (Dimatekenu 3:15) Mozé ua kingila ni hanji ioso o kikoué kia mu kanene Jihova, kiki kia mu kuatekesa ku zola Jihova, ni ku kala fiiele. (Jihebeleu 11:26) Kioso ki tu xinganeka mu kithangana kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Jihova, o kixikanu kietu ni henda ietu kua Jihova i di bandekesa. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa ima ia mukuá i tu tena ku xinganeka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150515\/kixikanu-mona-o-ima-ia-a-kanena-nzambi\/","date":"2018-03-22T16:38:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00273.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2343,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Jihova a kale bhu kaxi k'etu, n'eme n'eie, bhu kaxi ka mbutu iami ni mbutu iê, sé dizubhilu.'\nMIMBU: 43, 31\n1, 2. Mukonda diahi o ukamba ua Jonata ni Davidi, phangu iambote ia ufiiele?\nNANGE Jonata ua diuana mu kumona o kusuína kua munzangala Davidi. Davidi ua jibhile o dizonda Ngoliia, iú ua bheka o \"mútue ua mukua Fidíxia\" kua Saulu, o Sobha ia Izalaiele, tat'â Jonata. (1 Samuuele 17:57) Jonata ka kexile ni phata kuila, Nzambi ua kexile ni Davidi. Mukonda dia kiki, tundé o kithangana kieniókio, Jonata ni Davidi a kituka makamba ambote. Ene a kanena kuila, eji di londekesa o ufiiele katé ku hádia ni hádia. (1 Samuuele 18:1-3) Jonata ua londekesa o ufiiele uê kua Davidi, katé ku ufuilu uê.\n2 Sumbala Jihova ua solele Davidi phala kukala o sobha ia Izalaiele, mu veji dia kusola Jonata, maji né kiki, Jonata ua londekesa o ufiiele uê kua Davidi. Kioso Saúlu kia kexile mu sota Davidi phala ku mu jibha, Jonata ua thandanganhele ni kamba diê. Muéne uejidile kuila, Davidi ua di suekele mu ditutu dia Holesa. Mu kiki, muéne uai mu mu sota, phala ku mu suínisa phala kukolokota mu kudielela kua Jihova. Jonata ua tangela Davidi, uixi: \"Ku kale ni uoma; kuma lukuaku lua tat'etu Saúlu lu ku lémbua muene, ki lua-nda kutena ku ku kuata. Hádia eie muene ua kà kala ku ungana ua kutumina Izalaiele, eme-phe ngà bhabhelela kó-kué; kifua mu ungana ué eme kadi.\"\n3. Kiebhi o kima kia betele-o-kota ku muenhu ua Jonata, sumbala ua londekesa o ufiiele uê kua Davidi? Kiebhi ki tuejiia o kidi kiki? (Tala o foto ia dianga.)\n3 Etu tua uabhela o athu a fiiele. Maji o kuila tua uabhela ngó Jonata mukonda dia kulondekesa o ufiiele uê kua Davidi? Kana. O kima kia betele-o-kota ku muenhu ua Jonata, o kulondekesa o ufiiele uê kua Nzambi. Mu kidi, kiki kiene o kima kia mu bhangesa kulondekesa o ufiiele uê kua Davidi, mu veji dia ku mu kuatela difuba, sumbala Davidi ua kituka sobha bhu kididi kiê. Jonata ua kuatekesa Davidi kudielela kua Jihova. O maiala iá, a kolokota mu kulondekesa o ufiiele uâ mudiâ, ni kua Jihova. Ene a kumbidila o kikanenu kia bhangele, kioso kia zuela: 'Jihova a kale bhu kaxi k'etu, n'eme n'eie, bhu kaxi ka mbutu iami ni mbutu iê, sé dizubhilu.'\n4. (a) Ihi ia-nda tu bhekela o kisangusangu kia kidi? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n4 Etu tua tokala ué kulondekesa o ufiiele uetu ku muiji uetu, ku makamba metu, ni jiphange jetu mu kilunga. (1 Tesalonika 2:10, 11) Maji o kima kia beta-o-kota, o kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova. Muene ua tu bhana o muenhu! (Dijingunuinu 4:11) Kioso ki tu londekesa o ufiiele uetu kua muéne, tu kala ni kusanguluka kua kidi. Maji tuejiia kuila, tua tokala kulondekesa o ufiiele uetu kua Nzambi, katé muene ni mu ithangana ia bhonzo. Mu milongi íii, tua-nda mona kiebhi o phangu ia Jonata, i tena ku tu kuatekesa kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova, mu maukexilu a uana: (1) se tu mona kuila, o muthu ua tu kala ku pholo, ka fuamena ku mu xila, (2) se ku bhinga kusola o muthu u tua tokala ku mu londekesa o ufiiele, (3) se phange ka tu tendela kiambote, mba u tu talatala mu ukexilu ua iibha, (4) se ki bhonza kukumbidila o kikanenu kietu.\nSE TU MONA KUILA O MUTHU UA TU KALA KU PHOLO, KA FUAMENA KU MU XILA\n5. Mukonda diahi kia bhonzele phala o mundu ua Izalaiele, kulondekesa o ufiiele uâ kua Nzambi, kioso Saulu kiexile sobha?\n5 Jonata ni mundu ua Izalaiele, akexile mu dibhana ni ibhidi ia dikota. Sobha Saúlu, tat'â Jonata, ua bhukumukine. Mukonda dia kiki, Jihova ua ditunu o ungana uê. (1 Samuuele 15:17-23) Maji Nzambi uehela hanji Saúlu kutumina mu mivu iavulu. Mu kiki, kia bhonzele phala o athu kulondekesa o ufiiele uâ kua Nzambi, mukonda o sobha ia solele phala ku xikama ku \"kiandu kia Jihova,\" ua kexile mu bhanga ima ia iibha.\n6. Ihi ilondekesa kuila, Jonata ua kolokota mu ufiiele uê kua Jihova?\n6 Jonata ua kolokota mu ufiiele uê kua Jihova. Xinganeka o kima kia bhangele Jonata, mu kubhita kathangana kioso Saúlu kia mateka kuxibhakela Nzambi. (1 Samuuele 13:13, 14) Mu kithangana kieniókio, o masoladi akua Fidíxia eza ni 30.000 a makalu, phala kulúa ita ni Izalaiele. Saúlu ua kexile ngó ni 600 ja masoladi. Muene ngó ni Jonata akexile ni mauta. Maji Jonata ka kexile ni uôma. Muéne ua lembalala o izuelu ia polofeta Samuuele, kioso kiambe: 'Jihova ka xikina kuxisa o mundu uê, mukonda dia dijina diê dikôla.' (1 Samuuele 12:22) Jonata ua tangela o disoladi ni mukuá, uixi: \"Kuma Jihova ki bhuala ki mu fudisa kubhulula mundu uê ni athu avulu mba kubhulula mundu uê ni athu atolo.\" Mu kiki, muéne uai mu lua ni kibuka kia akua Fidíxia, kumoxi ni disoladi dia mukuá, anga a jibha-ku 20 a athu. Jonata ua dielele kua Jihova, mu kiki, Jihova ua mu besoala. Jihova ua bheka kitungutu kia ixi, kia bhangesa o akua Fidíxia kuteketa ni uôma. Mu kusuluka, ene a mateka kulúa ni ku dijibha mudiâ. Mu kiki, o akua Izalaiele a tolola akua Fidíxia.\n7. Kiebhi Jonata kia talatala tat'ê?\n7 Sumbala Saúlu ua kolokota mu ku xibhaka Jihova, maji né kiki, Jonata ua suluka mu kubelesela tat'ê. Mu kifika, ene ai mu lua ita kumoxi, phala kubhulula o mundu ua Jihova.\n8, 9. Kiebhi ki tu londekesa o ufiiele uetu kua Nzambi, kioso ki tu xila o athu ala ku pholo?\n8 Kala kia bhangele Jonata, etu ué tu tena kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, mu kubelesela o jinguvulu mu ixi mu tua tungu. Jihova uehela \"o maungana\" iá kutumina. Muéne u kingila kuila, tu a xila. (Tanga Loma 13:1, 2.) Mukonda dia kiki, tua tokala kuxila o jinguvulu, né muene se tu mona kuila, ki athu a kidi mba ka fuamena ku a xila. Mu kidi, tua tokala kuxila o athu oso a a bhana o ungana kua Jihova.\n9 Phange Olga, ua tungu mu ixi ia América do Sul, ua londekesa o ufiiele uê kua Jihova, mu kubelesela o muadi uê, sumbala o muadi uê ua kexile ku mu talatala kia iibha. [1] (Tala ku disukilu dia milongi.) Saí ithangana, muadi uê ka kexile mu zuela ni muéne. Mu ithangana ia mukuá, ua kexile mu mu zuela ima ia iibha, mukonda dia kukala Mbangi ia Jihova. Muéne ua mu ambela kuila, ueji mu senga, maji ueji kuambata o tuana. Maji Olga ka 'vutula phulu mu phulu.' Muéne ua bhange ioso phala kukala muhatu uambote. Muéne ua kexile ku mu lambela o kudia, ku mu sukuila o izuatu, ni kukuatekesa o athu amukuá a tokala ku muiji uê. (Loma 12:17) Saí ithangana, muéne ua kexile múia mu kunda o muiji uê ni makamba mê, kumoxi ni muéne. Mu kifika, kioso kia kexile kuia mu funda tat'ê mu mbanza ia mukuá, muéne ua sokejeka o ima ioso ia bhingile phala kuenda o njila. Mu kithangana kia kufunda, muéne ka bokona mu ngeleja, maji ua mu kingila bhu kanga. Mu kubhita mivu iavulu, o munumi'â Olga ua mateka ku mu talatala kiambote, mukonda dia muanhu ni kuxila kua kexile ku mu londekesa. Lelu, muéne u mu suínisa kuia mu iônge, anga u mu bheka mu iônge. Saí ithangana, muéne uia ué mu iônge.\nSE KU BHINGA KUSOLA O MUTHU U TUA TOKALA KU MU LONDEKESA O UFIIELE\n10. Ihi ia kuatekesa Jonata kusola o muthu ua fuamene ku mu londekesa o ufiiele?\n10 Kioso Saúlu kiambe kuila, ueji jibha Davidi, iá exile maka a dikota phala Jonata, mukonda muéne ua tokalele kusola. Muéne ua mesenene kulondekesa o ufiiele uê kua tat'ê, maji ua mesenene ué kulondekesa o ufiiele uê kua Davidi. Jonata uejidile kuila, Nzambi ka kexile ni Saúlu, maji ua kexile ni Davidi. Mukonda dia kiki, muéne ua solo kulondekesa o ufiiele uê kua Davidi. Muéne ua dimuna Davidi phala ku di sueka, anga u zuela ué kua Saúlu kuila ka tokala kujibha Davidi.\n11, 12. Kiebhi o henda ietu kua Nzambi, i tu kuatekesa ku mu londekesa o ufiiele?\n11 Phange Alice, ua tungu mu ixi ia Austrália, ua tokalele kusola o muthu ua fuamene ku mu londekesa o ufiiele. Kioso kia kexile mu di longa o Bibidia, muéne ua tangela o muiji uê, ia lungu ni ima ia kexile mu di longa. Muéne ua a tangela ué kuila, keji bhanga dingi o fesa ia Natale kumoxi ni ene, anga u a jimbuluila ué o kima kia kexile ku mu fidisa kubhanga o fesa íii. Ku dimatekenu, o jindandu jê a divuile kia iibha, akexile ni njinda. Ene a divu kuma, Alice ka kexile dingi mu ku a suua. Mu kusuluka, manh'â uambe kuila, ka mesenene dingi ku mu mona. Alice uambe: \"Nga diuana. Nga divu kia iibha, mukonda nga zolele kiavulu o muiji uami. Maji né kiki, nga mono kuila, nga tokalele ku ta Jihova ni Mon'ê ku pholo. Mu kiki, nga di batizala mu kiônge kia ilunga kia kaiela.\"\n12 Ki tu tokala kuehela kuila, o kibuka kia jijoko, ni xikola, ni ixi ietu, i tuamena ku muenhu uetu, mukonda o ufiiele uetu kua Jihova ua beta-o-kota. Mu kifika, Henry ua uabhele ku jokala ni kibuka kia jikoleka jê ja xikola, phala kutambula kikoué mu dijina dia xikola. Kuma ua kexile mu jokala mu sukilu joso ja semana, muéne ka kexile ni thembu phala kuia mu boka mba mu iônge. Henry uambe kuila, o ufiiele uê bhu xikola ua betele-o-kota, kua Nzambi ndenge. Mu kiki, muéne ua solo kuxisa o jijoko bhu xikola.\n13. Kiebhi o ufiiele uetu kua Nzambi, u tena ku tu kuatekesa kudibhana ni maka a moneka ku muiji?\n13 Saí ithangana, ki bhonza kulondekesa o ufiiele uetu ku athu avulu ku muiji mu veji imoxi. Mu kifika, Ken u zuela: \"Nga mesenene ku kunda mam'etu mu ithangana ioso, mukonda muéne ua kukile kiá. Nga mesenene ué kuila, mu ithangana ni ithangana, muéne u bhita izuua bhu bhata diami. Maji mam'etu ni muhatu'ami ka kexile mu dibhana kiambote.\" Muéne u suluka: \"Ki ngejidile kiebhi ki ngeji bhanga o mbote ku muthu umoxi, sé kuluualesa o muthu ua mukuá.\" Ken ua xinganeka mu milongi ia Bibidia, anga u mona kuila, mu kithangana kieniókio, muéne ua tokalele kubhanga o kima kia mesenene o muhatu'ê, ni ku mu londekesa o ufiiele. Mu kiki, muéne ua soto ndunge ia sangulukisa o muhatu'ê. Mu kusuluka, muéne ua jimbuluila muhatu'ê, o valolo ia ku dibhana kiambote ni manh'ê. Muéne ua jimbuluila ué manh'ê, se mukonda diahi muéne ua tokalele kuxila o muhatu'ê.\nSE PHANGE KA TU TENDELA KIAMBOTE, MBA U TU TALATALA MU UKEXILU UA IIBHA\n14. Kiebhi Saúlu kia talatala Jonata?\n14 Tu tena ué kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, se phange ua tu kala ku pholo u tu talatala kia iibha. Nzambi muene ua solele Sobha Saúlu, maji né kiki, muéne ua talatala mon'ê mu ukexilu ua iibha. Muéne kejidile se mukonda diahi Jonata ua zolele Davidi. Mu kiki, kioso Jonata kia fikisa kukuatekesa Davidi, Saúlu ua kexile ni njinda iavulu. Mukonda dia kiki, muéne ua mu kuatesa jisonhi bhu kaxi ka athu. Maji né kiki, Jonata ua kolokota mu kuxila tat'ê. Mu kithangana kieniókio, muéne ua londekesa o ufiiele uê kua Jihova ni Davidi, a mu solele kua Nzambi phala kubhingana ku ungana mu Izalaiele.\n15. Se phange u tu talatala kia iibha, ihi i tua tokala o kubhanga?\n15 Lelu, o jiphange ala ku pholo mu kilunga, a bhanga ioso phala kutalatala kiambote o athu oso. Maji o jiphange jiji, akua ituxi. Mukonda dia kiki, nange kia bhonza ku tendela o ima i tu bhanga. (1 Samuuele 1:13-17) Mu kiki, se a kamba ku tendela o kima ki tua bhange, tua tokala kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova.\nSE KI BHONZA KUKUMBIDILA O KIKANENU KIETU\n16. Mu ithangana iebhi mu tua tokala kulondekesa o ufiiele uetu kua Nzambi, ni ku dituna o luímbi?\n16 Saúlu ka mesenene kuila, Davidi u bhingana ku ungana. Muéne ua mesenene kuila, Jonata muene u bhingana ku ungana. (1 Samuuele 20:31) Maji Jonata ua zolele Jihova, mukonda dia kiki, muéne ua kolokota mu ufiiele uê kua Jihova. Mu kiki, mu veji dia Jonata kukala ni luímbi, muéne ua bhange ukamba ni Davidi, anga u kumbidila o kikanenu kia mu bhangele. Tu mona kuila, o muthu u zola Jihova ni ku mu londekesa o ufiiele, 'se ua loka kiá, ka lunguluka dingi bhu dimi, né ua di fumbu.' (Jisálamu 15:4) Kuma tua zolo Nzambi, tua-nda kumbidila o ikanenu ietu. Mu kifika, se tu kanena kubhanga kikalakalu phala muthu, tua tokala kubhanga o kima ki tua kanena, né muéne se kibhonza ku kibhanga. Se tu dibhana ni maka mu ukaza, tua tokala kulondekesa o henda ietu kua Jihova, mu kukolokota mu ufiiele uetu kua kaza dietu.\n17. Mbote iebhi i ua katula mu milongi íii?\n17 Tua mesena kukaiela o phangu ia Jonata, mu kukolokota kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova, né muéne mu ithangana ia bhonzo. Mu kiki, tu kolokote kulondekesa o ufiiele uetu ku jiphange jetu, né muene kioso kia tu bhanga kima kia iibha. Se tu bhanga kiki, tua-nda sangulukisa o muxima ua Jihova. (Jisabhu 27:11) Tu tena kudielela kuila, muéne ua-nda tu langa, ni kubhanga o kima kia beta-o-kota phala etu, mu ithangana ioso. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda mona o kima ki tu tena ku di longa mu phangu ia athu a fiiele a tungile mu izuua ia Davidi, ni phangu ia athu a mukuá a kambele o ufiiele.\n^ [1] (kaxi 9) Saí majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kuauana-ua-2016\/londekesa-o-ufiiele-u%C3%AA-kua-nzambi\/","date":"2018-03-17T07:11:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00078.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2200,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIEBHI ki u divua kioso ki u banza mu ku kuka? Avulu kioso kia banza o maka enhá, ene a thandanganha, a kala ni hele ni ku kala ni uôma. Ene a divua kiki, mukonda o ku kuka kubhangesa o mukutu ua muthu ku zoza, o muthu u jimba o ima ni kukata kiavulu.\nMaji tua tokala kuijiia kuila kala muthu uala ni ukexilu uê ua ku kuka. Amoxi a kuka ni sauidi iambote. Mukonda dia maukexilu a katunda a ku saka, a mukuá a mu tena ku disanza ni ku di langa. Mukonda dia kiki, mu jixi javulu saí athu, a mu tena ku kala dingi ku muenhu mu mivu iavulu ni ku kala ni sauidi iambote.\nMaji ki kale se a mu bhita ni ibhidi ijila mu ku kuka mba kana, athu avulu a mesena ku kuka kiambote. Kiebhi kia tena kubhanga kiki? Kia dianga, phala tu tene ku bhanga kiki, tua tokala kukala ni ibanzelu iambote, kukala ni vondadi ni kuxikina kuila tua mu kuka. Phala ku tu kuatekesa mu maka enhá, tua-nda di longa itumu i tu kuatekesa.\nKU DI TULULA: \"Oso a di tululula, ene adimuka.\" (Jisabhu 11:2) Mu maka u tua mu zuela, \"oso a di tululula,\" o adiakimi a mu kuka kiá, a xikina kuila ka tena dingi kubhanga o ima kala kia kexile mu i bhanga mu unzangala. Charles uala ni 93 ua tungu ku ixi ia Brazil, u xikina o kidi kiki, muéne uambe: \"Se uala ku muenhu, ijiia-kiu kuma hadia ua-nda kuka. Kana-ku muthu u tena ku kala ngó sé ku kuka.\"\nMaji o ku di tulula, ki kulombolola kukala ni ibanzelu ia iibha kala íii: \"Eme nga kuka kiá, ki ngala'mi dingi ni valolo.\" O kubanza kiki, kutena kuluualesa o muthu. O divulu dia Jisabhu 24:10, dizuela: 'Bhu kizuua kia phaxi, se u beleketa, kuabhu, ni nguzu ié i tola'. Maji o muthu u di tulula ulondekesa unjimu, u sota kubhanga o ima ia tena o kubhanga.\nCorrado uala ni 77 ia mivu, ua tungu mu ixi ia Itália, ni unjimu uoso uambe: \"Kioso ki u kuka, phala kusuluka eie ku tokala kubhanga dingi o ima ni lusolo.\" Mu kiki, kioso o muthu kia kuka, muéne ua tokala kulungulula ima iavulu ku muenhu uê. Corrado ni muhatu uê kioso kia mu kalakala kubhata diâ, a katula ithangana phala kunhoha phala ka bhuile kiavulu. Marian uala ni 81 ia mivu ua tungu mu ixi ia Brazil, uala ué ni mulongi uambote ua lungu ni ku kuka. Muéne uambe: \"Nga di longo o kulungulula o ukexilu uami. Kioso ki nga mu kalakala, se nga mono nga bhuila, ngi katula kithangana phala kunhoha. Ngi xikama, ngi tanga mba ng'ivua muimbu. Mukonda nga mono kuila ki ngi tena kubhanga dingi o ima kála ki nga kexile mu i bhanga mu unzangala.\"\nZUATA NI KILUNJI: \"Ahatu a kemba ni izuatu ia fuama muthu ua sonhi, a kala jinjimu.\" (1 Timote 2:9) O kizuelu \"izuatu ia fuama\" kilombolola kusola kiambote o izuatu. Barbara uala ni 74 kia mivu, ua tungu ku ixi ia Cánada, uambe: \"Ngi sota kuzuata kiambote. Ki ngi mesena kuzuata ngó kabasa kima mukonda 'nga kuka kiá; ki ngi di bhana dingi valolo,' kiki kana.\" Fern uala ni 91 ia mivu ua tungu ku ixi ia Brazil, uambe: \"Saí ithangana ngi sumba izuatu ia ubhe mukonda kiki ki ngi bhangesa kudivua kiambote.\" Abha o maiala akuka kiá? Antônio uala ni 73 kia mivu, ua tungu ku ixi ia Brazil, uambe: \"Ngi sota kukala kiambote, ngi zuata izuatu ia zele, ia uabha.\" Ia lungu ni kuzela, muéne uambe dingi: \"Ngi zóua, ngi di bhuta o muezu izuua ioso.\"\nMaji ki kima kiambote kuthandanganha kiavulu ni pholo iê, kima kiambote kulondekesa \"kilunji.\" Bok-im uala ni 69 dia mivu ua tungu ku ixi ia Korea do sul uala ni ibanzelu iambote ia lungu ni kuzuata. Muéne uambe: \"Ngejiia kuila saí izuatu i nga kexile mu i ta mu unzangala, lelu ki ngi tokala dingi ku i ta mukonda nga kuka kiá.\"\nKANA KU DI TATA: 'Mukua hadi izuua iê ioso ia lamba ngó; uoso-phe mukua muxima ua tana ió muéne mukua ji fesa ja kal'é.' (Jisabhu 15:15) Mu ku kuka, eie nange u divua kia iibha kioso ki u lembalala o nguzu i ua kexile na-iu mu unzangala ni ima i ua tenene o kubhanga. Ki kima kia iibha ku divua kiki. Maji kana kuehela kuila o ibanzelu íii i ku zozese. O kubanza izuua ioso mu unzangala uê, kubhangesa o izuua iê kukala ngó ia lamba, ni ku ku katula o nguzu ia kubhanga o ima i u tena hanji o kubhanga. Joseph uala ni 79 dia mivu ua tungu ku ixi ia Cánada, uambe: \"Ngi sota kubhanga o ima i ngi tena o kubhanga mu veji dia kudila mukonda lelu ki nga mu tena kubhanga dingi o ima i nga kexile mu bhanga m'ukulu.\"\nO kutanga ni kudilonga ima ia ubhe, kutena ué ku kubhangesa kudivua kiambote ni kuijiia dingi ima iavulu ia ubhe. Mu kiki, sota kutanga ni kudilonga ima ia ubhe. Ernesto uala ni 74 kia mivu ua tungu ku ixi ia Filipinas, uene múia mu ididi ia madivulu, u sola-ku madivulu anga u a tanga. Muéne uambe: \"Ngi uabhela kiavulu kutanga misoso, ni ima ia lungu ni jixi ja makanga.\" Lennart uala ni 75 kia mivu ua tungu ku ixi ia Suécia, ua xikina kudilonga dimi diéngi.\nKU UABHELA KUBHANA: \"Bhanenu akuenu, enu uenu Nzambi a mi bhane.\" (Luka 6:38) Sota kukatula kithangana phala kukala ni akuenu ni kua kuatekesa. O kubhanga kiki, kia-nda ku kuatekesa kudivua kiambote ni kusanguluka. Hosa uala ni 85 kia mivu ua tungu ku ixi ia Brazil, u sota kukuatekesa akuâ sumbala kalé dingi ni nguzu iavulu ku mukutu. Muéne uambe: \"Ngi xindila o makamba a mu kata, mba a luuala. Ngi a sonekena phala kua kuatekesa. Saí ithangana ngi a sumbila kima. Nga uabhela ué kulamba phala o makamba mami a mu kata.\"\nKudibhana ku dibhakesa. Jan uala ni 66 ia mivu ua tungu ku ixi ia Suécia uambe: \"Kioso ki u zola akuenu, ene ué a ku zola.\" Mu kidi, o mukua kubhana u tambulula kiambote o athu, o athu a divua kiambote kukala ni muéne.\nKALA U MUKUA NGALASA: \"Uoso u kala ubheka uê, u sota ku bhanga o jivondadi jê, ka tena ku kala ni unjimu ua kidi.\" (Jisabhu 18:1, NW) Sumbala saí ithangana eie u mesena kukala ubheka uê, maji kana ku dikexila ithangana ioso mba kukala sé kuzuela ni athu. Innocent uala ni 72 kia mivu ua tungu ku ixi ia Nigéria, ua uabhela kiavulu kukala kumoxi ni makamba. Muéne uambe: \"Nga uabhela kukala ni athu a itala ioso.\" Börje uala ni 85 kia mivu ua tungu ku ixi ia Suécia, uambe: \"Ngi bhanga ioso phala kukala kumoxi ni minzangala. O nguzu iâ i ngi bhangesa kudivua kala ngi munzangala hanji\nO makamba a kidi a uabhela kiavulu kudizuelesa mudiâ. Maji mu kudizuelesa ni makamba mê, eie ué ua tokala kua evua kioso ene kia kala mu zuela. Suua akuenu. Helena uala ni 71 ia mivu ua tungu ku ixi ia Moçambique, uambe: \"Eme ngi mukuá ngalasa, ngi sota kuxila o athu. Ng'ivua kioso kia mu zuela phala ngi tene kuijiia ihi iala ku mixima iâ ni ihi ia uabhela ene.\" José uala ni 73 kia mivu ua tungu ku ixi ia Brazil, uambe: \"O athu a uabhela kukala ni athu a a evua kioso kia mu zuela\nMu kuzuela ni akuenu, 'o kuzuela kuê ku kale kua ujitu, kuotoue ni môngua.' (Kolose 4:6) Mu kiki, xinganeka kiambote ande dia kuzuela, zuela ima i suínisa akuenu.\nSAKIDILA: \"Muila ue ni kusakidila.\" (Kolose 3:15) Kioso kia ku kuatekesa, kima kiambote kusakidila. O kusakidila ku tu kuatekesa kukala ni makamba a kidi. Marie-Paule uala ni 74 kia mivu ua tungu ku ixi ia Cánada, uambe: \"Muadi uami n'eme, tuai mu tunga kididi kiéngi. Makamba avulu eza mu tu kuatekesa. Ki tuejidile kiebhi ki tueji kua sakidila. Tua a sonekena mikanda mu ku a sakidila mu ioso ia tu bhange, a mukuá tu a exana phala tu dile kumoxi.\" Jae-won uala ni 76 ia mivu ua tungu ku ixi ia Korea do Sul u sakidila o jiphange ene ku muambata mu dikalu diâ katé mu Kididi kia Ubhezelu. Muéne uambe: \"Ngi sakidila kiavulu, ngi bhana tu itadi phala kukuatekesa mu kusumba o ngazolina. Saí ithangana ngi a sumbila ima ni kua sonekena mikanda ia ku a sakidila.\"\nKu ima ioso, ua tokala u sakidila o ujitu ua muenhu. O njimu Sobha Solomá u tu tangela: \"Kota o ímbua iala ni muenhu, kuindi o hoji ia fu kiá.\" (Ndongixi 9:4) Mu kidi, o kukala ni ibanzelu iambote ni kuxikina kuila ua mu kuka, kutena kukuatekesa o muthu ku kuka kiambote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/o-ukexilu-uambote-ua-ku-kuka\/","date":"2018-03-21T18:53:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00081.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1429,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katutu 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 24 ia Kamusasadi ndu 27 ia Kamoxi ua 2016.\nKiebhi Jihova kia suínisa o jiselevende jê? Kiebhi ki u tena kukaiela o phangu iê?\nKioso kiaia ni kubhanga ima phala kukolesa o ukamba uâ ni Jihova, o jiselevende ja nzambi a dibhana ni ibhidi. Maji né kiki, ene a tena ku ditunda kiambote!\nO itumu ia Bibidia i tena ku tuendesa.\nO kuila u divua kuma a mu ku jijidika kuxikina ué kuila o ima ia moneké ngó, mu veji dia kuxikina kuila, kuene mubhangi ua ima? Se kiene, o milongi íii, phala eie.\nO kuila saí ithangana u divua kuma, kuala ni kutena kua kulonga o tuana tué? Kuene ima iuana, i tena ku kukuatekesa ku ditunda kiambote.\nO divulu dia Jihebeleu 4:12, dizuela kuila, o 'kizuelu kia Nzambi, kima kia muenhu, kiala ni kutena.' O kuila Phaulu ua kexile mu zuela ia lungu ni Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-2016\/","date":"2018-03-23T22:37:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649095.35\/warc\/CC-MAIN-20180323220107-20180324000107-00482.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1928\nMUKUÂ: COSTA RICA\nMUSOSO: UA ZOLELE KIAVULU KUJOKALA BEISEBOL NI KUTA UÁDI\nMUSOSO UAMI\nNga kudila mu mbanza ia Puerto Limón, ia tokala mu ixi ia Costa Rica. O jitata jami a kexile ni dinake dia tuana, éme ngexile ngi mona ua kasambuadi. Tat'etu uafu kioso eme ki nga kexile ni dinake dia muvu. Mukonda dia kiki, mam'etu ua tu sase ubheka ue.\nO kujokala o Beisebol * ua bhangele mbandu ku muenhu uami. Mu unzangala uami nga zolele kiavulu kujokala. Nga bokonene mu kibuka kia kujokala phala ngó kutonoka. Kioso ki nga kexile mu kitala kia 20, nga kexile mu jokala, mu kithangana kienhókio kua moneka diiala ua ngi bhingi phala kujokala mu kibuka kia dikota kia jihete mu ixi ia Nicaragua. Maji kuma mu kithangana kienhókio mam'etu ua katele, éme nga kexile ku mu tambula konda, mukonda dia kiki ki ngi mesenene kuia mu tunga mu ixi ia Nicaragua. Nga ditunu o ujitu iú. Mu kubhita thembu, kueza dingi muthu ua ngi xana phala kujokala mu kibuka kia beisebol kia ixi ia Costa Rica, o eji jokala mu kibuka kienhókio a tundile mu ibuka iofele ia ixi. Mu kiki, nga xikina o ujitu iú. Nga jokala mu kibuka kia ixi tundé ku muvu ua 1949 ndú 1952, nga jokala veji javulu mu ixi ia Cuba, México, ni mu ixi ia Nicaragua. Éme ngexile ngi ngunji ia kibuka, nga jokala 17 dia jijoko, ki ngi luezele né ngó lumoxi, lémbua, nga jokala kiambote. Nga uabhelele kiavulu kuivua o athu ku ngi ximana!\nMaji o fuma ienióio ia ng'endesa mu njila ia ufusa. Sumbala nga kexile ngó ni kahatu kamoxi, maji nga kexile dingi mu tunda ni ilumba ia mukuá. Nga kexile mu nua kiavulu. Sai kizuua nga nuine kiavulu, mu kamene kioso ki nga balumuka mu xilu diami, ki ngi kijidile kiebhi ki nga vutukile kubhata! Nga kexile ue mu ta uádi ni kuseta kiela.\nMu ku bhita thembu, mam'etu ua kituka Mbangi ia Jihova. Muene ua ngi suínisa ku mu kaiela, maji ku dimatekenu nga ditunine mukonda muxima uami ua kexile ngó mu jijoko. Se mu ola ia kudia, ngi kala mu jokala, ki ngivua'mi nzala! Muxima uami ua kexile ngó mu joko. Nga zolele kiavulu kujokala beisebol ima ioso ndenge!\nMaji mu kitala kia 29, nga di kuamene kiavulu mu kuata o bola. Kioso ki nga disanze, nga ditunu kukala mu jokala mu jijoko ja makota. Mu kiki, nga mateka kukuatekesa o minzangala ia kexile mu jokala mu ibuka iofele mu diembu dietu.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI\nKu muvu ua 1957, ngai mu kiônge kia dikota kia Jimbangi ja Jihova kia bhitile mu kambu mu nga kexile mu jokala o beisebol m'ukulu. Mu kuxikama, nga mono o ukexilu uambote ni kuxila kua Jimbangi ja Jihova, ki uene ua kexile na-u o athu akexile muia mu tala o jijoko ja beisebol. O ima i nga mono mu kiônge kiókio kia dikota ia ngi suínisa kumateka kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova ni kuia mu iônge mu kilunga.\nNga diuanene ni ima iavulu i nga dilongele mu Bibidia. Mu kifika, Jezú ua tangele kuila mu izuua isukidila-ku, o maxibulu mê eji tula o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi mu ngongo ioso. (Matesu 24:14) Nga dilongo ue kuila o Jikidistá ja kidi kene mu boka phala kunganhala kitadi. Jezú uambe: \"Mua tambula ngoho, bhanenu ngoho.\"\nKioso ki nga kexile mu dilonga o Bibidia, nga kexile mu sokesa o milongi ia Bibidia ni ima i nga kexile mu mona ku Jimbangi ja Jihova. Nga diuanene mu kumona o nguzu ia kexile mu bhanga ene, mu kuboka o jimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi mu ngongo ioso. Nga mono kua ene, o ukexilu ua kubhana ua tendelesa Jezú ku Jikidistá. Kioso ki nga tange mu divulu dia Marku 10:21 nga mono o kixanu kia Jezú kioso kiambe 'Zá u ngi kaiele.' Mu kiki nga solo kukala Mbangi ia Jihova.\nMaji kua bhiti thembu iavulu phala kukituka Mbangi ia Jihova. Mu kifika, ku mivu iavulu nga kexile mu jokala semana joso ni numelu iami ia \"sólote\" mu kiela kia ixi. Nga dilongo mu Bibidia kuila Nzambi ua zembe o abhezi a \"Kilundu-kia-Jimbongo\", ni athu a kuá luimbi lua kitadi. (Izaia 65:11; Kolose 3:5) Mukonda dia kiki nga xisa o kuta o uadi. O Lumingu lua dianga kioso ki nga xisa kuta o uádi, numelu iami ia \"sólote\" ia nganhala! O athu a kexile mu ngi tobhesa mukonda eme ki nga tele o uadi mu semana ienióio, mu kiki ene a kexile mu ngi suínisa phala kuta dingi o uádi maji eme nga ditunu. Ki nga kexile dingi kuta uádi.\nMu kizuua kia ngi batizala mu kiônge kia dikota kia Jimbangi ja Jihova, nga bhiti mu tendasá iengi 'mu ukexilu uami ua ubhe.' (Efezo 4:24) Mu usuku uenhó nga vutuka mu hotele, nga sange o kilumba uexile saí iami m'ukulu ua kexile mu ngi kingila bhu kanga. Muene uambe \"Sammy eió. Tu tonoke bhofele!\" Maji eme nga mu tangela ni kusuína kuoso, \"Kana!\" Nga mu lembalesa kuila, nga kexile kiá mu belesela o itumu ia iuka ia Bibidia. (1 Kolindo 6:18) Muene ua dikola \"Ua zuela ihi?\" Muene ka bhana valolo ku milongi ia Bibidia ia lungu ni undumbu, iu ua ngi jijidika kuila tua tokalele ku vutuka dingi ni ukamba uetu. Maji nga bokona mu xilu diami, anga ngi jika o dibhitu. Lelu nga zediua, tundé ki nga kituka ngi Mbangi ia Jihova ku muvu ua 1958, ngene mu bhanga nguzu mu ku lungulula o ukexilu ua muenhu uami.\nMABESÁ U NGA TAMBULA\nNgi divua kuila ngi tena kusoneka divulu, mukonda dia mabesá u ngene mu tambula mu kubelesela o itumu ia Bibidia! O mabesá amoxi o kukala ni makamba avulu a kidi, o muenhu uami uala dingi ni valolo ni kutululuka kua kidi.\nLelu nga zolo hanji o beisebol, maji nga mu i tala kiá mu ukexilu uengi. Mu kujokala o beisebol nga nganhala fuma iavulu ni kitadi, maji ima íii ki ia nangenena. Maji o ukamba uami ni Nzambi ni jiphange jami, ua-nda nangenena katé ku hádia ni hádia. O Bibidia iambe: \"O mundu-phe u buila, ni ima iê ioso iene mu kuinda athu. Maji uoso-phe u bhanga o vondadi ia Nzambi, ió muène o muthu u nangenena.\" (1 Nzuá 2:17) Lelu eme nga zolo dingi Jihova Nzambi ni mundu ue o ima ioso ndenge!\n^ kax. 9 Beisebol, joko ia ibuka iiadi, kala kibuka ki kala ni divua dia muthu. Mu joko íii o jokadolo ia kibuka kiki, u takula o bola, anga o jokadolo ia kibuka kia mukuá, u bhanga ioso phala kubeta o bola íii ni mbangala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/kuzola-o-beisebol\/","date":"2018-03-17T13:18:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645069.15\/warc\/CC-MAIN-20180317120247-20180317140247-00541.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1091,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Kiebhi ki ueji tambuijila se muthu u ku ibhula, kiebhi kiala o diulu?\nTanga: Nzuá 8:23\nZuela: O Mulangidi iú ulondekesa ihi ia zuela Jezú ni Tata iê ia lungu ni diulu.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: U xikina kuila, o ikanenu íii ia Bibidia ia mu dikumbidila lelu?\nTanga: 2Ti 3:1-5\nKidi: Kuma o ikanenu ia Bibidia ia lungu ni izuua ia sukidila-ku ia mu dikumbidila lelu, tu tena ué kudilela kuila, o ikanenu ia lungu ni ima iambote ku hádia, ia-nda di kumbidila.\nMUKONDA DIAHI TUA TOKALA KU DI LONGA O BIBIDIA? (Vidiu)\nDimatekenu: Tua mu londekesa vidiu iofele, i jimbulula kuebhi ku tu sanga o itambuijilu ia ibhuidisu ia beta o kota ku muenhu. [Xika o vidiu.]\nZuela: O divulu didi, di londekesa ihi i longa o Bibidia ia lungu ni kiebhi Nzambi kia-nda zubha o maka ku mundu. [Bhana o divulu Bibidia i Longa mba divulu I Tu Longa.]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2016-mwb\/Ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-24T11:11:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650188.31\/warc\/CC-MAIN-20180324093251-20180324113251-00564.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ZUZE ua mu tala ku mbandu ia luiji, ua mesena ku lenga mu kaxi k'athu. A bhixila ku mbanza ia Hebron, dikanga kiá anga u tunga-mu dibhata diê. Nange tat'ê Jakobo ua kexile kiá mu zeka, sé kuijiia ihi ia kexile mu bhita ni mon'ê ua kazola. Maji Zuze keji tena ku vutuka mu kithangana kieniókio, muéne uejidile ué kuila nuka dingi ueji mona o pholo ia tat'ê. Mu kuenda mu njila iezalele ni makungu, mu njila iia ku sulu, o akua uenji akexile mu langa kiambote Zuze phala ka lenge. Ene a sumbile Zuze, ka mesenene ku mueha dingi. Zuze uexile kima kia valolo kála o maji a mazumba akexile mu kuambata\nZuze uexile ngó ni 17 dia mivu. Mu xinganeke, muéne ua bhiluka, ua bhiluka ua mu tala ku diulu mu tala o dikumbi dia mu bokona mu Kalunga Konene, ua mu xinganeka ku malamba mua kexile mu bhita muéne. Kia mu bhonzele ku xikina kuila o jiphange jê a mesenene ku mu jibha, ia a mu sumbisa ku ubhika. Zuze ua didi. Muéne kejidile ihi ieji bhita na-iu ku hádia.\nKiebhi Zuze kia tena ku di bhana ni maka enhá? Ihi i tu longa o phangu ia munzangala iú a mu zukutisa ku athu a tokalele ku muiji uê?\nO MUIJI UA ZUZE UA KEXILE NI MAKA AVULU\nZuze ua tokalele ku muiji uonene\nLakele ua bhiti mivu iavulu ka kexile mu vuala né mona umoxi ngó kana, maji kioso kia vuala Zuze, Jakobo ua zolele kiavulu o mon'a iú. Mu kifika kioso kia kexile mu kuenda o njila ia bhonzele phala ku di sanga ni phang'ê, Izaú, ua mesenene ku mu jibha, Jakobo ua solo kididi kia kondama ku dima dia kibuka kia muiji phala Lakele ni Zuze. Zuze ka jimbile o kizuua kieniókio. Xinganeka kiebhi kia divu mu kamene kioso kia balumuka iu ua mono kuila tat'ê ua kukile kiá, maji uexile hanji ni nguzu iavulu, ua mu tenguna. Nange muéne ua diuanene kioso kia mu tangela se mukonda diahi: Tat'ê ua bhitile o usuku uoso mu ku bhânga ni anju! Mukonda diahi? Mukonda Jakobo ua mesenene ku mu besoala kua Jihova Nzambi. Jakobo a mu besoala mu ku tambula o dijina dia Izalaiele. O muiji uoso ueji tambula o dijina diê! (Dimatekenu 32:22-31) Mu ku bhita kithangana, Zuze uevu kuila o kifuxi kioso kia Izalaiele, kieji tunda ku an'â Izalaiele!\nZuze ua bhiti ué mu ibhidi kioso kiexile hanji mona-ndenge. O manh'ê uafu kioso kia kexile mu vuala ndenge'ê, Bejamí. Tat'ê ua kexile ni kikote kiavulu ku muxima. Xinganeka Jakobo ua mu konda o masoxi ku mesu a Zuze ni henda ioso, mu ku mu suínisa ni kidielelu kia suinisine kuku'a Jakobo, Mbalahamu. Xinganeka o kisangusangu kia Zuze mu kuijiia kuila saí kizuua Jihova ueji bheka dingi manh'ê ku muenhu! Nange o henda iê kua \"Nzambi ia . . . muenhu,\" ia dibandekesa dingi. (Luka 20:38; Jihebeleu 11:17-19) Né muene kioso kiafu muhatu'ê, Lakele, Jakobo ua zolele kiavulu o kiiadi kia an'â Lakele.\nNange an'a avulu a a zanga ni ji mimo; Maji Zuze ua di longo ku jitata jê ídifua iambote, iu ua kexile ni kixikanu, uejidile ku tonginina o ima ia uabha mu ima ia iibha. Kioso kia kexile ni 17 dia mivu uexile kafunga, ua kexile mu kuatekesa o makot'ê, kioso kia monene kuila ene akexile mu bhanga ima ia iibha. O kuila muéne ua kexile ni uôma ua kuzuela mukonda ua mesenene ku mu zola ku jiphange jê? Mu ithangana ioso, muéne ua mono kuila ua bhangele o kima kia tokala. Muéne uai mu ki tangela kua tat'â. (Dimatekenu 37:2) Kioso kia bhange kiki Jakobo ua monene kuila mon'ê ua kexile mu kula kiambote. Phangu iambote phala o minzangala Jikidistá mu izuua ia lelu! Se a mesena ku sueka kituxi kia akuâ mba kia phange mba dikamba, kima kiambote ku xinganeka ku phangu ia Zuze, sota kuijiia se o tufunga ejiia kiá o maka mukonda ene ala ni kikalakalu kia ku kuatekesa o muthu ua te o kituxi.\nTu tena ku katula phangu ku muiji ua Zuze. Sumbala o miji ia Kidistá kene ni maka a lungu ni hongo, maji saí miji, nange o diiala mba o muhatu ua sakanene kiâ, oso a bheka an'a. Ene a tena ku katula phangu ku muiji ua Jakobo, kuila o kathombo ka tena ku uanuna ni ku zozesa o muiji. O jitata mba mama a bheka an'a ku miji, a tokala kulondekesa ku tuana kuila ene oso a a zolo, ni kuila kala muthu ua tokala ku bhanga o mbandu iê phala ku zediuisa o muiji.\nO DIFUBA DIA DI BANDEKESA\nMukonda dia ku suína kuê, mu ku bhanga o ima iambote, Jakobo ua bhana ujitu kua mon'ê. Muéne ua kexile ni divunga dia bhangele phala mon'ê. (Dimatekenu 37:3) Saí athu amba kuila o divunga dia kexile ni mixinda iavulu, dia vudile o jikolo, maji se-ku kima kilondekesa kuila kiki kidi. Nange dia lebhele kiavulu, dia kexile mu suka katé mu inama ni maku. Nange o divunga didi dia difuile ni divunga dia kexile mu zuata o jimvuama mba an'a sobha.\nSé phata Jakobo ka bhange kia iibha, Zuze ua mono kuila tat'ê ua mu zolele kiavulu. Maji o divunga dienhódio dieji mu bhekela maka avulu. Mu kifika, o munzangala uexile kafunga. Kiki kilombolola kuila ua kexile mu bhanga kikalakalu kia bhonzo. Xinganeka o munzangala ni kizuatu kiki mu iangu, ni ku banda o milundu, mba ku jituna o mbudi ia di nhingi ku muxi. Kiebhi kieji kala Zuze ni jiphange jê, mukonda dia tata ku mu zola kiavulu?\nO Bibidia i tambuijila: \"O jiphange jê joso ki a mono kuma tat'â ua beta ku mu zola muene, o jiphange jê joso ndenge, a mu zemba, o mu kuzuela aia ni ku mu handulukila, ka tena ngó ku mu kunda ni paze.\" * (Dimatekenu 37:4) Nange tu tendela o difuba dia kexile na-diu, maji o jiphange ja Zuze ka tenene kueha o difuba dia kexile na-diu. (Jisabhu 14:30; 27:4) Ua kexile kiá ni difuba dia muthu ua tambula ujitu u ua mesenene eie? Lembalala o musoso ua jiphange ja Zuze. O difuba dia a bhangesa ku ta kituxi kia dikota kia bhangesa ku diela ku pholo. O phangu iâ, i lembalesa o Jikidistá kuila, kia beta-kota o ku 'Sanguluka kumoxi ni iá a sanguluka.'\nSé phata Zuze ua mono kuila o jiphange jê a mu zembele kiavulu. O kuila muéne ua kexile mu sueka o divunga diê mukonda dia jiphange jê? Nange muéne ua banzele ku bhanga kiki. Maji lembalala kuila Jakobo ua mu bhanene o divunga phala kulondekesa o henda iê kua muéne. Zuze ué ua mesenene kulondekesa kua tat'ê kuila uexile muthu ua kidi, kienhiki muéne ua kexile mu zuata muene o divunga. Muéne ua tu xila phangu iambote. Sumbala o tata ietu ia diulu ki mukua kathombo, maji muéne u tungula o jiselevende jê anga u ji besoala. Muéne ué u a tendelesa ku di tungula ku mundu iú uezala ni undumbu. Kála o divunga dia Zuze o ukexilu uambote ua Jikidistá u a tungula bhu kaxi ka athu a mundu. O ukexilu iú nange kuene mu bheka difuba, ni ku a zemba ku athu. (1 Phetele 4:4) O kuila o Jikidistá a tokala ku kala ni uôma ua ku di londekesa kuila Jiselevende ja Nzambi? Kana\nO JINZOJI JA ZUZE\nKi ku bhitile kithangana kiavulu Zuze, ua njiua nzoji jiiadi. O nzoji ia dianga, Zuze ua kexile ni jiphange jê, kala muthu ua kexile mu kasa kita kia tiliku. Maji o ita ia jiphange jê, ia kondoloka o kita kiê, maji o kita kiê kiemanene, o ita ia jiphange jê ia kexile mu fukamena o kita kiê. Mu nzoji ia kaiadi, o muanha ni mbeji ni jithethembua ja kexile mu fukamena Zuze. (Dimatekenu 37:6, 7, 9) Ihi ieji bhanga Zuze ni ji nzoji jiji?\nO jinzoji ja tundile kua Jihova Nzambi. Iexile ikanenu ieji di kumbidila ku hádia, Nzambi ua mesenene kuila, Zuze u tanga o njimbu ia kexile mu ji nzoji jiji. Kiki kia londekesa kuila, o kima kia kexile mu bhanga Zuze, kiene kia bhangele ué o jipolofeta ande dia muéne, kioso kia tula o njimbu ia Nzambi ia kufundisa ku mundu Uê.\nNi henda, Zuze ua tangela o jiphange jê: \"Ivenu nga mi diondo o nzoji iii i ng'anjiua.\" O jiphange jê a tendela o nzoji, maji ene ka i uabhela. Ene a tambuijila: \"Mbé kifua eie kiá u sobha ua-nda kuia ni ku tu tumina?\" O musoso u suluka: \"Anga a mu zemba dingi kiavulu mukonda dia jinzoji jê, ni kuzuela kuê.\" Kioso Zuze kia tangela kua Tat'ê ni ku jiphange jê o nzoji ia kaiiadi, muéne ué ka i uabhela. O Bibidia i zuela: \"Tata anga u mu bazela uixi: Nzoji iahi i kala kiki? Kifua ni eme ni manhenu, ni jiphange jé tua kèza muene mu ku ku diundila eie?\" Maji Jakobo ua kexile mu xinganeka ku maka. O kuila Jihova ua kexile mu di kunda ni munzangala.\nZuze kexile o muthu ua dianga a mu tumine kua Jihova ku tula o njimbu iê, ki kieji kala o veji ia dianga se a mu zukutisile. Jezú muéne uexile o mukunji ua dikota, muéne uambela o akaiedi iê: \"Se a ngi zukutisa eme, enu uenu a mi zukutisa; se aluka maka mami, enu a mi aluka ue o maka menu.\" (Nzuá 15:20) O Jikidistá mu i tala ioso a tena ku di longa o phangu ia ufiiele ni ku suína kua Zuze.\nDIFUBA DIA A BHANGESA KU TA KITUXI\nKia bhiti kiki, Jakobo ua tumikisa o munzangala Zuze, mu njila ia dikanga. O makota mê akexile mu kuinga o ibhaku ku thunda kua zukama ku Xikeme, kua kexile jinguma javulu. Sé phata Jakobo ua thandanganhele ni an'ê, kiki kia mu bhangesa ku tumikisa Zuze phala kuia mu tala kiebhi kia kexile o jiphange jê. O kuila u tena ku xinganeka kiebhi kia divu Zuze? Muéne uejidile kuila o makota mê a mu zembele kiavulu! Kiebhi kieji divua mu ku mona kuila a mu tumikisine kua tat'â kala mukunji? Maji Zuze ua belesela tat'ê iu uai.\nO njila iexile dikanga, nange uendele izuua itatu. Tundé ku mbanza ia Xikeme katé ku mbanza ia Hebron, kua bhingile kuenda 80 a ji kilómetulu. Maji kioso kia bhixila ku Xikeme, Zuze ua sange o jiphange jê ai mu mbanza ia Dotane, ua tokalele kuenda dingi 22 a ji kilómetulu. Kioso kia bhixila mu Dotane, o jiphange jê a mu mono dikanga, Zuze ua mu kuíza. Mu kithangana kieniókio ka tena ku sueka kuila a mu zembele. O musoso uzuela: \"Anga a diâ ambela mudiâ, exi: Na ka jinzoji-ze iú uiz'ó! Ndokuenu tu mu jibhe, tu mu takuile mu dikungu, ku makungu enha, tua kela kuma kiama kia makanda'ngu kia mu di; tu tale hanji se ku jinzoji jê ku tunda-hi?\" Maji Lubene ua diondele o jiphange jê ku takula Zuze mu dikungu mu kaxi ka mukau, phala muéne ku vutuka-ku kithangana kiéngi phala ku mu bhulula.\nSé kuijiia ihi ia kexile mu banza phange jê, Zuze ua a zukama ni ku banza kuila ueji di kunda nâ kiambote sé jinvunda. Maji mu veji dia kiki, o jiphange jê a mu kuata, a kuata ku mu beta! A mu zula o divunga diê dia fuama ni undanda, ia a mu takula mu dikungu mua kambele menha. Kioso kia mateka ku divua kiambote, ua bhange ioso phala ku tunda mu dikungu maji ua lembua, muéne ka tenene ku bhanga kiki sé kikuatekesu. Mu dikungu muenhomo, muéne ka tenene ku mona dingi o diulu dioso, ua kexile mu kuívua kia ngó o mazui a jiphange jê a mu tunda dikanga. Muéne ua didi ni ku dionda o jiphange jê, maji ene a mu bhange phoko. Ene adi hanji bhua zukamene o dikungu. Kioso Lubene kia tunda mua'xaxi kâ, ene akexile mu zuela mudiâ o ku jibha ndenge'â, maji Juda ua bhana o ndunge ia ku mu sumbisa ku ji ngeji mu veji diâ ku mu jibha. O mbanza ia Dotane ia zukamene ku njila ia ku ta uenji, o njila ia Ijitu, ki ku bhitile kithangana kiavulu, akua Ijimaiele ni akua Midiiana akexile mu bhita mu njila ienioió. Kioso Lubene kia vutuka, ua sange Zuze a mu sumbisile kiá. Ene a sumbisile ndenge'â ku ubhika mu 20 a itadi ia phalata. *\nKienhiki, tu vutuke mu dimatekenu dia musoso iú. Kioso Zuze kia kexile ku mu ambata ku Ijitu, muéne ua divuile kala muenhu uê ua bhu. A mu katuile mu mbanji ia muiji uê. Kua bhitile mivu iavulu, muéne ka tambuile njimbu ia muiji uê\nZuze ua xalele hanji ni kima, phange jê ka tenene ku mu katula-kiu: O kixikanu kiê. Muéne uejidile ima iavulu ia lungu ni Nzambi, Jihova, sé-ku kima mba muthu ueji tena ku mu katula o kuijiia kuku\n^ kax. 15 O akua ku tokuesa amba kuila o jiphange ja Zuze a banzele kuila o ujitu ua bhanene tat'â kua Zuze, kua lomboluele kuila muéne ueji mu bhana o dibesá dia tokalele ku mona ua phande-kumbi. Ene ejidile kuila Zuze uexile o mona ua phande kumbi ua muhatu ua kazola ka tat'â. O mona ua phande kumbi ua Jakobo, Lubene ua tele phánda ni muhatu ua tat'â, kiki kia kuatesa jisonhi javulu kua tat'â, kia mu bhangesa ku mu katula o dibesá dia mu tokalele mukonda muéne uexile o mona ua phande-kumbi.\n^ kax. 25 Katé muene mu maka enhá, o musoso ua Bibidia u zuela o kidi. O madukumendu o soneke mu kithangana kieniókio, alondekesa kuila o abhika mu ixi ia Ijitu akexile mu a sumbisa mu 20 a itadi ia phalata.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140801\/zuze-ni-jiphange-j%C3%AA\/","date":"2018-03-21T19:02:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00106.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2238,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 O Dijimbuluilu Dia Kulueza Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share LEMBALALENU O MUHATU'A LOTE Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 Kimbundu Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102017516\/univ\/art\/1102017516_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/lembalalenu-o-muhatua-lote\/filime-mbandu-2\/","date":"2018-03-19T14:46:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646952.38\/warc\/CC-MAIN-20180319140246-20180319160246-00710.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9836623669,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9836623668670654}","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.169,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.271,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mbandu íii i mateka mu kulombolola o Mikanda ia Ngeleku. Jezú a mu vualela ku muiji uexile jingadiama, ua tungile mu mbanza iofele. Muene ua kexile mu kalakala ni tat'ê, uexile kalupindelu. Jihova ua mu solo kala Sobha ia Utuminu ua diulu. Se u tata kuatekesa mon'é kuxinganeka kiebhi Jihova kia solo kiambote o muiji ni kididi kieji vualela ni kusasa Jezú. Tala kiebhi Jihova kia lange Jezú phala ka mu jibhe kuala Helode ni kuila sé-ku kima ki tena kufidisa o vondadi ia Jihova. Dilonge kiebhi Jihova kia solo Nzuá phala kuiudika o njila ia uijilu ua Jezú. Kuatekesa o mona kumona kiebhi Jezú tundé mu undenge uê, ua zolele kudilonga ia lungu ni Jihova.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 68\nMukonda diahi o muadi ua Nzebele a mu tangela kuila ua-nda kala dibubu katé kioso kia-nda vuala o mona?\nDISÁ 69\nO anju ua bheka njimbu ia lungulula o muenhu ua Madiia.\nDISÁ 70\nO abhidi evuile o ngolokela ai mu sanzala ni lusolo luoso.\nDISÁ 71\nSobha iaiibha ia mesenene kujibha Jezú.\nDISÁ 72\nMukonda diahi o jimesene mu tembulu a diuanene ni muene?\nDISÁ 73\nNzuá ua kulu phala kukala polofeta. Muene ua longo kuila o Mexiia ueji kuiza. Kiebhi o athu kia divu kioso kiévu o njimbu iê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/","date":"2018-03-21T19:41:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00116.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":207,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"2:13-16\nMu izuua ia Malakiia, athu avulu ku akua Izalaiele akexile mu di senga mukonda dia kima kioso-kioso. Jihova ka xikina o ubhezelu ua muthu ka londekesa ufiiele kua kaza diê\nJihova u besoala ió a londekesa ufiiele ku makaza mâ\nLelu kiebhi o makaza kia tena kukolokota mu ufiiele uâ, bhu kaxi ka . . .\nibanzelu iâ?\nmesu mâ?\nizuelu iâ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kaiadi-2017-mwb\/milongi-ia-25-31-ia-Kaiiadi\/o-kuila-o-ukaza-u%C3%A9-u-sangulukisa-jihova\/","date":"2018-03-23T15:47:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648313.85\/warc\/CC-MAIN-20180323141827-20180323161827-00545.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":59,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.22,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi i bhanga o tata iambote?\nSe mu dibhata o jitata a zola ni kuxila oso ku muiji, o tuana tu kula kiambote. (Kolose 3:14, 19) O tata iambote u zola ni kuximana o tuana, kála kia ximana Jihova Nzambi Mon'ê.\nO Tata ietu ia diulu uivua o jiselevende jê, muéne u suua o ibanzelu ietu. O jitata a tokala ku kaiela o phangu iê, mu kuívua o tuana kioso kia zuela. (Tiiaku 1:19) Ene a tokala kuijiia o ibanzelu ia tuana tuâ, né muene se ibanzelu ia iibha.\nKiebhi ki u tena ku sasa an'ê n'a kule ni kilunji?\nMukonda u tata, eie ua tokala kulondekesa kiebhi kia tokala kuenda o ima kubhata. (Efezo 6:1) Katula phangu kua Nzambi. Muéne u londekesa henda ku an'ê, mu kua londekesa ihi ia tokala kubhanga, ni ibhidi ijila mu kukamba kubelesela. (Dimatekenu 3:3) Maji muéne ka jijidika o athu ku mu belesela, muéne u a longa o mbote ijila mu ku belesela.\nSuua mbambe ia ku kuatekesa o tuana tuê ku zola Nzambi. Ene a-nda bhanga ima iambote né muene kioso kia kala ubheka uâ. Nzambi u bhana phangu kioso kia longa, sota ué ku longa mon'ê ku zola Nzambi mu ku mu bhana phangu iambote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/Kiebhi-ki-u-tena-ku-kala-tata-iambote\/","date":"2018-03-23T20:40:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648594.80\/warc\/CC-MAIN-20180323200519-20180323220519-00329.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Palaízu! O matenda ene mu londekesa ididi ia fuama phala o athu kuia mu nhoha-mu, ididi íii ené a i xana \"palaízu.\" Mu ididi íii o athu a tena kunhoha kiambote ni kujimba o malamba mâ. Maji kala ki tuejiia kiá, kioso athu iá kia vutuka ku mabhata mâ, mienhu iâ i kala kála kia kexile ande dia kuia ku ididi ienióio.\nMu kidi, athu oso a mesena kukala mu kididi kia fuama mba mu palaízu. Maji amoxi a dibhuidisa: 'O kuila \"o palaízu\" kidi muene? Maji se makutu, mukonda diahi tua mesena kiavulu kukala-mu? O kuila ku hádia o ixi ia-nda kituka muene palaízu?'\nO MUSOSO UA LUNGU NI PALAÍZU\nMu mivu iavulu, athu ene mu xinganeka kiavulu o palaízu. Sai iá a mateka kubanza mu maka enhá mukonda ene a tange mu Bibidia ia lungu ni 'jaludim ia Edene'. Maji mukonda diahi o kididi kieniókio kia iukile kiavulu? O Bibidia iamba: \"Jihova Nzambi anga u sabhukisa mu mavu mbutu ioso ia mixi ia uabha ku mesu, ia uabha ue ku i dia.\" O jaludim ia Edene ia iukile kiavulu phala muthu kutunga-mu. O kia betele-kota mu kuiuka mu jaludim ienióio o kuijiia kuila 'mu kaxi kê mua kexile ue ni muxi ua muenhu.'\nO divulu dia Dimatekenu di tanga ue ia lungu ni ngiji jiuana ja kexile mu tunda mu jaludim ia Edene. Jingiji jiiadi, a ji jiia hanji katé mu lelu—o ngiji ia Tigre ni ngiji ia Ufalate. (Dimatekenu 2:10-14) O ngiji jiiadi jiji ji bhitila mu ixi ia Iraque ia tokalele mu kibatu kia Pelesa, jiia bhua lungila o golfo ia Pelesa.\nKaté kiki, akua Pelesa a xikina ku musoso ua lungu ni palaízu mu ixi. Ku Muzeu ua Jifikula mu mbanza ia Filadelfia, mu ixi ia Estados Unidos, kuala mulele ua mivu ia hama 16, u londekesa jaludim ni mixi, ithulu ni ilumbu. O kizuelu \"ilumbu ni jaludim\" mu dimi dia Pelesa kilombolola ue \"palaízu.\" O fikula iala ku mulele ilombolola kiambote o musoso ua Bibidia ua lungu ni jaludim ia Edene.\nMu kidi, o musoso ua lungu ni palaízu ene mu u tanga mu madimi ni mu jixi javulu. Kioso athu kia kexile mu di muanga mu kuia mu ididi iengi, kala muthu ua kexile mu kuambata o musoso uê ua lungu ni jaludim ia Edene. Ku pholo dia kuenda, o musoso iú ua difungu ni ilongesu ni misabhu ia makutu ia athu. Katé kiki, o athu ene mu kuixana o ididi iaiuka iala ni mixi iavulu, kala palaízu.\nMU KUSOTA O KIDIDI BHUA KEXILE O PALAÍZU\nAkua kusota o jixi, a zuela kuila, a sange o kididi bhua kexile o palaízu. Mu kifika o Britâniku Charles Gordon, mutuameni ua masoladi, uai ku kikôlo kia Seychelles ku muvu ua 1881. Muene ua diuanene kiavulu ni kuiuka kua hônga ia Mai, mu lelu kididi kiki kia tokala ku mundu uoso, muene ua zuela kuila o jaludim ia Edene ia kexile bhenhobho. Ku mivu ia hama 15 o mukua kuendela mu kalunga Cristóvão Colombo mukua Italia uendele njila katé ku kikôlo kia Hispaniola, lelu ki bhanga mbandu ku jixi ja República Dominicana ni Haiti. Muene ua banzele kuila ua sangele ue o kididi bhua kexile o jaludim ia Edene.\nMu divulu Kubhanga o Mapa ia Palaízu * muala jifikula ja 190 a jimapa j'okulu. Jimapa jiji ji londekesa Adá ni Eva mu jaludim ia Edene. Muala ue kopia ia mapa ia mivu ia hama 13, ia Beato de Liébana. Mu kaxi ka mapa íii, ku mbandu ia thunda, muala fikula ia palaízu. Ku palaízu ku tunda ngiji jiuana, a j'ixana \"Tigre,\" \"Ufalate,\" \"Pixone,\" ni \"Ngibone.\" Kala ngiji ienda njila iê. Kiki kia kexile mu lombolola o kudimuanga kua Jikidistá ku mundu uoso. Mu kidi, etu ki tuejiia se o palaízu ia kexile kuebhi, maji ima ioso i tua zuela bhabha ilondekesa kuila tundé ukulu athu a uabhela kiavulu o kibanzelu kia kukala mu palaízu.\nJohn Milton, musoneki mukua Inglaterra ku mivu ia hama 17 ua soneka ia lungu ni Palaízu ia Texika, ua kaiela o musoso u tu sanga mu divulu dia Dimatekenu ua lungu ni kituxi kia Adá, ni kioso kia mu kaie mu jaludim ia Edene. Ku musoso iú, John Milton ua lombolola o polomesa ia bhange Nzambi ia kuila athu oso a-nda kala mu ixi katé ku hádia ni hádia. Muene uambe: \"O ixi ioso ia-nda kituka palaízu.\" Mu kubhita thembu, o ngana John Milton ua soneka dingi musoso uambele: O Palaízu io Sange.\nA LUNGULULA O IBANZELU I IA LUNGU NI PALAÍZU\nSé phata tundé ukulu athu a uabhela kiavulu o kibanzelu kia kukala mu palaízu. Mukonda diahi-phe, lelu athu kene mu zuela dingi kiavulu ia lungu ni palaízu? O divulu Kubhanga o Mapa ia Palaízu diambe: \"Mukonda o jingijiie akua kulonga o Bibidia . . . ka mesenene dingi kuta maka alungu ni kididi bhua kexile o palaízu.\"\nAthu avulu ene múia mu jingeleja, a dilongo kuila athu oso a-nda tunga ku diulu kana mu palaízu mu ixi. Maji o Bibidia mu divulu dia Jisálamu 37:29, diambe: \"Ixi-phe i xalela ku athu iá aiuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\" Maji o mundu lelu ki palaízu kana! Mu kiki-phe, o kuila ku hádia o polomesa íii ia-nda dikumbidila? *\nO PALAÍZU MU IXI KI NZOJI NGÓ KANA, KIDI MUENE\nO Ngana Jihova ua bhange o Palaízu mba o jaludim ia Edene, muéne ua kanena kuila o ixi ia-nda kituka dingi palaízu. Kiki kia-nda bhita kiebhi? Jezú ua tambuijila o kibhuidisu kiki kioso kia tu longo o kusamba, muene uixi: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Matesu 6:10) O Utuminu iú bhu maku a Sobha Jezú Kristu, unguvulu ua-nda tumina o ixi ioso. O unguvulu uenhú ua-nda katula o jinguvulu joso jene ku mundu lelu. (Daniiele 2:44) Bhu kaxi ka Utuminu iú, Nzambi ua-nda 'kumbidila' o polomesa ia bhange ia ku kitula dingi o ixi palaízu.\nNzambi ua tumina ue polofeta Izaia kusoneka kiebhi kia-nda kala o muenhu ua athu mu Palaízu, ima ioso iaiibha iene ku mundu lelu, ku hádia ki ia-nda kala-ku dingi. (Izaia 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Tua mu kusuinisa kukatula tu ithangana phala kutanga mu Bibidia ié o jivelusu jala ku dima. Kubhanga kiki kua-nda ku kuatekesa kukala ni kidielelu kia kuila o jipolomesa joso ja Nzambi ja-nda dikumbidila. Oso ió ene mu belesela Nzambi a-nda kala mu palaízu ni kukala ni ukamba uambote ni muene\nMukonda diahi tu tena kudielela kuila o polomesa ia ixi kukala Palaízu, kidi muene? Mukonda o Bibidia iamba: \"Diulu, diulu dia ngene dia Jihova, maji o ixi-phe, ua i bhana an'a athu.\" Lembalala kuila Nzambi muéne ua bhange o polomesa íii, \"Nzambi ka moneka makutu.\" (Jisálamu 115:16; Tito 1:2) Kidielelu kia dikota ki tu bhana o Bibidia","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/pala%C3%ADzu-mu-ixi\/","date":"2018-03-20T04:41:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00137.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1110,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi tuala ku muenhu?\nMukonda diahi o athu a tala hadi ni kufua?\nIhi ia-nda bhita ku hádia?\nO kuila Nzambi u ngi suua?\nO kuila ua di bhangele kiá o ibhuidisu íii? Se ua di bhangele kiá, k'eie ngó kana. O athu ku mundu uoso ene mu di bhanga o ibhuidisu íii ia beta-o-kota ku muenhu. O kuila u tena ku sanga o itambuijilu?\nMazunda ni mazunda a athu eji tambuijila kuila \"u tena ku sanga.\" Mukonda diahi? Mukonda ene a sange o itambuijilu ia ibhuidisu iâ mu Bibidia. Ua mesena kuijiia ihi i longa o Bibidia? Se ua mesena, eie u tena ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova sé ku futa. *\nIa lungu ni ku di longa o Bibidia, saí athu ene mu zuela: \"Ki ngala ni kithangana.\" \"Ku bhonza o ku di longa o Bibidia. \"Ngala ni ima iavulu phala ku bhanga.\" Maji a mukuá ala ni ibanzelu iéngi. Ene a uabhela ku di longa o Bibidia. Tanga o misoso ia athu enhá:\nGill, mukua Inglaterra uambe: \"Eme nga kexile múia mu ngeleja ia Katolika ni mu Prostante, nga kexile múia ué mu tembulu ia ji Sikh, ni ia Budista, nga di longo o Bibidia mu xikola ia katunda. Maji ki nga sange o itambuijilu ia ibhuidisu iami ia lungu ni Nzambi. Saí kizuua kueza Mbangi ia Jihova ku bhata diami. Nga sangulukile kiavulu mukonda ioso ia kexile mu zuela ia kexile mu tunda mu Bibidia, eme nga xikina ku di longa o Bibidia ni muéne.\"\n—\nKoffi, mukua Benin uambe: \"Nga kexile ni ibhuidisu iavulu ia lungu ni Bibidia, maji ki nga sangulukile ni itambuijilu ia kexile mu ngi bhana o kafunga ka ngeleja iami. Maji sai Mbangi ia Jihova ua tambuijila o ibhuidisu iami ni Bibidia. Kioso muéne kia ngi bhuidisa se nga mesenene ku di longa dingi, eme nga xikina.\"\n—\nJosé, mukua Brazil uambe: \"Nga mesenene kiavulu kuijiia kuebhi kuia o athu kioso kia fua. Nga banzele kuila o athu afu kiá a tena ku bhanga kia iibha ku athu ala ku muenhu, maji nga mesenene kuijiia ihi i longa o Bibidia. Mu kiki-phe nga mateka ku di longa o Bibidia ni kamba diami uexile Mbangi ia Jihova.\"\n—\nDennize, mukua México uambe: \"Nga fikisa ku tanga o Bibidia, maji ki nga kexile mu i tendela. Maji o Jimbangi ja Jihova eza a ngi jimbulula kiambote o ikanenu ia Bibidia. Nga mesenene ku di longa o Bibidia.\"\n—\nAnju, mukua Nepal uambe: \"Nga kexile mu di bhuidisa se Nzambi ua kexile mu ngi suua. Kienhiki nga mateka ku samba kua Nzambi. Mu kizuua kia kaiela-ku o Jimbangi ja Jihova a phupu ku dibhitu diami eme nga xikina ku di longa o Bibidia.\"\n—\nO misoso íii i tu lembalesa o izuelu ia Jezú, uexi: \"A beta ku zediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!\" (Luka 11:28) Kidi muene, tuejiia kuila athu oso a bhindamena kuijiia Nzambi. Nzambi muéne ngó u tena ku tu kuatekesa ku muijiia, muéne u bhanga kiki bhu kaxi ka Maka mê, o Bibidia.\nKiebhi-phe ki u tena ku di longa o Bibidia? Mbote iahi i u tena o ku katula? O milongi ia-nda kaiela ia-nda tambuijila o ibhuidisu íii.\n^ kax. 8 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150401\/ua-mesena-ku-di-longa-o-bibidia\/","date":"2018-03-20T04:41:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00137.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":543,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nzambi . . . a mi bhane o kukala ni muxima umoxi mudienu, mu kukaiela o phangu ia Jezú Kristu.\"—LOMA 15:5.\nMIMBU: 25, 5\n1, 2. (a) Ihi ia zuela jiphange ia lungu ni kukula mu nzumbi? (b) Ihi i tua-nda dilonga?\nPHANGE ia muhatu mu ixi ia Canadá, uambe kuila kukala muthu ua kulu mu nzumbi kua mu bhekela dingi kusanguluka. Kua mu kuatekesa kudibhana ni maka ku muenhu uê. Phange ia diiala ku Brasil, ua tenesa kiá 23 a mivu tundé kia kazala, uambe kuila kukala muthu ua kulu mu nzumbi, kua kuatekesa muene ni muhatu'ê kusanguluka mu ukaza. Phange ia mukuá mu ixi ia Filipinas uambe kuila kua mu bhekela ku tululuka kua muxima, kua mu kuatekesa ue ku dibhana kiambote ni jiphange javulu.\n2 Misoso iii, ilondekesa kuila, kukala muthu ua kulu mu nzumbi, ku tu kuatekesa mu maukexilu avulu. Ihi-phe i tua tokala kubhanga phala kukula dingi mu nzumbi, ni kusanguluka ni dibesá didi? Kia dianga, tua tokala kutendela ihi izuela o Bibidia ia lungu ni athu a kulu mu nzumbi, kifua ió a mu a endesa ni nzumbi ikola ia Nzambi, ala ni ixinganeku ia Jihova. Mu milongi iii, tua-nda tambuijila ibhuidisu itatu: (1) Kiebhi ki kala o muthu ua kulu mu nzumbi? (2) Phangu ja nanhi ja-nda tu kuatekesa kukala athu a kulu mu nzumbi? (3) Kiebhi o nguzu i tu bhanga phala kukala ni \"kilunji kia Kristu\" i tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi?\nKIEBHI KI KALA O MUTHU UA KULU MU NZUMBI?\n3. Kiebhi o Bibidia i londekesa kuila, o muthu ua xitu ka difu ni muthu ua kulu mu nzumbi?\n3 Poxolo Phaulu u tu kuatekesa kutendela kiebhi ki kala o 'muthu ua kulu mu nzumbi' ni 'muthu ua xitu.' (Tanga 1 Kolindo 2:14-16.) O muthu ua xitu, \"ka tena kutambulula ima ia [nzumbi] ia Nzambi, u tokoka ku i tongolola. Mbata phala muène i mu kala uôua, ka tena ku ijiia.\" Maji o muthu ua kulu mu nzumbi \"u tongolola ima ioso,\" muene uala ni 'kilunji kia Kristu.' Kifua u bhanga nguzu phala kuxinganeka kala Kristu. Poxolo Phaulu ua tu suinisa kukala tu athu a kulu mu nzumbi. Mu maukexilu ebhi dingi o muthu ua xitu ka difu ni muthu ua kulu mu nzumbi?\n4, 5. Kiebhi ki banza o muthu ua xitu?\n4 Kiebhi ki banza o muthu ua xitu? Muene u kala ni ibanzelu ia mundu, ia kusuua ngó o jihânji ni jivondadi jê. Phaulu uambe kuila, o ukexilu iú \"o nzumbi kindala iala moxi dia ana abhukumuka, a kamba kutumaka Nzambi.\" (Efezo 2:2) O ukexilu iú uene mu funhisa athu avulu kukaiela o ima ia a kondoloka. Ene a bhanga ia fuama ku mesu mâ, sé kuxinganeka o itumu ia Nzambi. O muthu ua xitu u banza ngó mu ima ia xitu, muene u banza kuila, o fuma iê, kitadi mba o ima iala naiu ia beta-o-kota ima ia mukuá ndenge.\n5 O muthu ua xitu, u bhanga o \"imbamba ioio i bhanga o xitu.\" (Ngalásia 5:19-21) Mu mukanda ua dianga ua sonekene poxolo Phaulu ku akua Kolindo, muene ua tumbula ima ia mukuá i bhanga o athu a xitu. Kioso ki moneka maka bhu kaxi ka athu, ene a zokela muthu, a sota ku uana o athu mu ibuka-ibuka, a suinisa akuâ kuxibhaka, ambata akuâ ku jinzo ja kufundisa, ka kalakala kiambote ni ungana uala nau, ene a bhana dingi valolo mu ima ia lungu ni kudia ni kunua. Mu kubhita mu jitendasá ja kubhanga kima kiaiibha, o muthu ua xitu ka bhanga nguzu phala ku ji tolola. (Jisabhu 7:21, 22) Juda ua soneka kuila, o athu ala ni ibanzelu ia xitu, a tena ku a katula o kikuatekesu kia nzumbi ikola ia Jihova.—Juda 18, 19.\n6. Kiebhi ki tu tena kumona se muthu ua kulu mu nzumbi?\n6 O muthu ua kulu mu nzumbi ka difu ni muthu ua xitu, mukonda muene u langa kiambote o ukamba uê ni Nzambi. Muene uehela ku mu endesa kuala o nzumbi ikola ia Nzambi, u sota kukaiela o phangu ia Jihova. (Efezo 5:1) Muene u bhanga ioso phala kuijiia kiebhi ki banza Jihova, u sota kubhanga o ima kala kia mesena Nzambi. U mona Jihova kala muthu ua kidi. Muthu ua kulu mu nzumbi, u xila Jihova ni itumu iê, ka difu ni muthu ua xitu. (Jisálamu 119:33; 143:10) O muthu ua kulu mu nzumbi ka bhange o \"imbamba ioio i bhanga o xitu\" maji u sota kukala ni idifua ia 'kibundu kia nzumbi ikola.' (Ngalásia 5:22, 23) Phala kujimbulula kiambote o ku di tungula kua muthu ua xitu ni muthu ua kulu mu nzumbi, xinganeka mu kifika kiki: O muthu uala ni uhete ua ku ta uenji nange a muixana diiala dia uenji. Kiene ue kimoxi, o muthu uala ni ukamba uambote ni Nzambi, a tena ku mu ixana diiala mba muthu ua kulu mu nzumbi.\n7. Ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni athu a xinganeka mu ima ia nzumbi?\n7 Jezú uambe kuila, o muthu uala ni ukamba uambote ni Nzambi u zediua. O divulu dia Luka 11:28 diamba: \"A beta o kuzediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!\" O divulu dia Loma 8:6 di londekesa kuila, tua-nda kala ngó ni muenhu se tu kala ni ibanzelu ia difu ni ia Jihova. Diene diamba: \"O kukala ni kilunji kia mu tumina kuala o hanji ia xitu, kubhekela kalunga. O kukala-phe ni kilunji kia mu tumina kuala o [nzumbi], ki bhekela muenhu ni kutululuka.\" Mu kiki, se tu kala tu athu a kulu mu nzumbi, né muene lelu, tua-nda kala ni kutululuka ni Nzambi ni kutululuka kua muxima. Tu tena ue kukala ni kidielelu kia muenhu ua kalelaku.\n8. Mukonda diahi tua bhingi kubhanga nguzu phala kulanga o ibanzelu ietu?\n8 Maji tua tungu ku mundu uaiibha kinene. Kuma tua tungu mu kaxi ka athu kala ni ibanzelu ia Nzambi, tua bhingi kubhanga nguzu phala kulanga o ibanzelu ietu. Se ki tu zalesa o kitongoluelu kietu ni ibanzelu ia Jihova, o athu ku mundu a-nda ki zalesa ni ixinganeku iaiibha. Ihi i tu tena o kubhanga phala kulenga o kima kiki? Kiebhi ki tu tena ku kula mu nzumbi?\nDILONGE KU PHANGU IAMBOTE\n9. (a) Ihi ia-nda tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi? (b) Misoso ia nanhi i tua-nda dilonga?\n9 O mon'a ndenge ua bhingi kudilonga ni jitata jê, ni kukatula mbote ku phangu iâ. Tua bhingi ue kudilonga ni kukaiela o phangu ia athu akexile ni ukamba uambote ni Jihova. Kiki kia-nda tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi, mba kukala ni ukamba uambote ni Nzambi. Maji, kudilunga ni athu ala ni ibanzelu ia xitu ku tu bhangesa kukala ni idifua iaiibha. (1 Kolindo 3:1-4) O Bibidia izuela ia lungu ni phangu iambote ni iaiibha. Tu mone o mbote i tu tena kukatula ku musoso ua Jakobo, Madiia ni ua Jezú.\n10. Kiebhi Jakobo kia londekesa kuila, uexile muthu ua kulu mu nzumbi?\n10 Jakobo uexile ue ni ibhidi ku muenhu, kala etu. Kota diê, Izaú, ua mesenene ku mu jibha. Ukouê ua mu nganala mu mivu iavulu. Maji, o kixikanu kia Jakobo ku kikanenu kia Jihova kua Mbalahamu kia kolele muene. Jakobo uejidile kuila, o muiji uê ueji kala ni mbandu ku kikumbidilu kia kikanenu kiokio, mu kienhiki-phe muene uexile mu a langa kiambote. (Dimatekenu 28:10-15) Jakobo kehela o ibanzelu ia athu aiibha a mu kondolokele ku mu bhangesa kujimba o kikanenu kia Jihova. Mu kifika, Jakobo ua diondela kua Jihova phala ku mu bhulula kioso kia banze kuila, uexile mu kanjila ka jokota mukonda dia kota diê. Muene ua sambe: \"Eie-phe uambe kuma: \"Kidi muene ngà ku bhanga mbote, ngi sokolola o mbutu ié i soka ni museke bhu ndundu ia kalunga.\" (Dimatekenu 32:6-12) Jakobo uexile ni kixikanu kia kolo ku kikanenu kia Jihova, iú ua londekesa kiki ku muenhu.\n11. Kiebhi ki tuejiia kuila Madiia uexile ni ukamba uambote ni Nzambi?\n11 Tu xinganeke ku phangu ia Madiia. Jihova ua mu solo phala kukala manh'a Jezú, mukonda uexile muthu ua kulu mu nzumbi. Tanga ihi ia zuela Madiia kioso kia kundu o jindandu jê, Zakadiia ni Nzebele. (Tanga Luka 1:46-55.) Tu tena kumona kuila, Madiia ua zolele kiavulu o Mak'â Nzambi ni kuila, uejidile kiambote o Mikanda ia Hebalaiku. (Dimatekenu 30:13; 1 Samuuele 2:1-10; Malakiia 3:12) Né muene kioso Madiia ni Zuze kia kazala, a kingila o uvualelu ua Jezú, phala kuzeka kumoxi. O kikalakalu kia tambuile kia betele-o-kota, o jihânji jê ndenge. (Matesu 1:25) Madiia ua kexile mu tonginina ioso iexile mu bhita, kioso Jezú kia kexile mu kula, muene uevu o ima ia longo muene. O Bibidia iamba: \"Manh'â, anga u lunda o maka moso'ama ku muxima uê.\" (Luka 2:51) Kiki kilondekesa kuila, muene uexile mu xinganeka kiavulu mu kikanenu kia lungu ni Mexiia. O kuila tu tena kukaiela o phangu ia Madiia ni kubhanga o ima ia mesena Nzambi kokuetu, mu ithangana ioso?\n12. (a) Kiebhi Jezú kia kaiela o phangu ia Tat'ê? (b) Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Jezú? (Tala o foto ia dianga.)\n12 Bhu kaxi ka athu oso exile mu ixi, Jezú muéne o phangu ia beta-o-kota ia ku kula mu nzumbi. Mu ukunji ni muenhu uê uoso mu ixi, ua londekesa kuila ua mesenene kukaiela Tat'ê. Muene uexile mu xinganeka, mu divua ni kubhanga o ima kala ki bhanga Jihova. Muene ua bhange o vondadi ia Nzambi, ua tumaka ue o itumu iê. (Nzuá 8:29; 14:9; 15:10) Mu kifika, tala ngó kiebhi kia divu Jihova, kala kia soneka Izaia. Sokesa-iu ni isoneku ia Marku ia lungu ni kiebhi kia divu Jezú. (Tanga Izaia 63:9; Marku 6:34.) O kuila tuene mu kaiela o phangu ia Jezú, mu kulondekesa henda kua ió a bhindamena kikuatekesu? Kala Jezú, tuene mu bhanga ioso phala kuboka ni kulonga o njimbu iambote? (Luka 4: 43) Athu a kulu mu nzumbi, akuâ henda, a bhanga ioso phala kukuatekesa akuâ.\n13, 14. (a) Ihi i tu tena ku dilonga ku athu ala ni ukamba uambote ni Nzambi? (b) Bhana phangu.\n13 Mu izuua ia lelu, kuene jiphange javulu a kulu mu nzumbi, a bhanga ioso phala kukaiela Jezú. U tena kumona kuila ene a fulujuka mu sidivisu ia kuboka, akua ku zalela, a londekesa henda. Ejiia kuila akuâ ituxi, maji a bhanga ioso phala kukala ni idifua iambote, ni kubhanga ia mesena Jihova. Phang'etu ku ixi ia Brasil a muixana Rachel, uambe: \"Nga zolele kiavulu kukaiela o funza ia mundu mu uzuatelu. Mu kiki, uzuatelu uami ki ua fuamene. Maji ku dilonga o kidi, kua ngi kuatekesa ku kula mu nzumbi. Kulungulula o ukexilu uami kia bhonzele, maji kusanguluka kuami kua dibandekesa dingi. Muenhu uami uala dingi ni valolo.\"\n14 Phange ia mukuá mu ixi ia Filipinas, a muixana Reylene, uexile ni maka engi. Né muene uexile kiá Mbangi ia Jihova, uexile mu banza dingi mu xikola ia katunda ni kukala ni salu i futa kitadi kiavulu. Mu kubhita kithangana, o ji mbambe jê mu nzumbi, ki jexile dingi ni valolo. Muene uambe: \"Nga mateka kudivua kuila kua kambele kima kiexile ni valolo iavulu ku muenhu uami, o salu ndenge.\" Reylene ua lungulula o ibanzelu iê, iú ua tula dingi o ubhezelu kua Jihova ku pholo dia ima ioso. Kindala ua dielela dingi mu kikanenu kia Jihova kiala mu divulu dia Matesu 6:33, 34. Muene uambe: \"Nga dielela kuila Jihova ua-nda ngi langa!\" Nange eie uejiia jiphange mu kilunga kié, ala ue ni ukexilu iú. Kioso ki tu mona o nguzu ia bhanga phala kukaiela Kristu, tu mesena kukaiela o ufiiele uâ.—1 Kolindo 11:1; 2 Tesalonika 3:7.\nKALA NI \"KILUNJI KIA KRISTU\"\n15, 16. (a) Ihi i tua tokala kubhanga phala kukaiela Jezú? (b) Kiebhi ki tu tena kubanza kala \"Kristu?\"\n15 Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Kristu? O divulu dia dianga dia Kolindo 2:16 dilondekesa kuila, tua bhingi kukala ni \"kilunji kia Kristu.\" O divulu dia Loma 15:5 di tu suinisa 'kukala ni muxima umoxi mu kukaiela o phangu ia Jezú Kristu.' Phala kukaiela Kristu, tua bhingi kuijiia ihi ia kexile mu xinganeka ni kubhanga, ni kiebhi kia kexile mu divua. Jezú ua bhanene dingi valolo ku ukamba uê ni Nzambi, ima ia mukuá ndenge. Mu kiki, se tu kaiela o phangu ia Jezú, tua-nda kaiela ue o phangu ia Jihova. Kima kiambote kubanza kala Kristu.\n16 Kiebhi ki tu tena kubanza kala Kristu? O maxibulu mê a mu muene kubhanga madiuanu, a mu ivu kulonga athu avulu, a muene ue kiebhi kia talatala athu a maukexilu oso, a mono ue kiebhi kiexile ni ixinganeku ia difu ni ia Jihova. Ene ambe: \"Tuala tu jimbangi ja ima ioso Muene ia bhangele.\" (Ikalakalu 10:39) Lelu, ki tu tena kumona Jezú. Maji, mu Bibidia muala misoso ia zuela ia lungu ni Jezú, i tu kuatekesa ku muijiia kiambote. Kioso ki tu tanga ni kuxinganeka mu divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, tu dilonga ima iavulu ia lungu ni Jezú. Kiki ki tu kuatekesa 'ku mu kaiela mu makanda' phala tu kale ni \"kilunji kimoxi\" kia kexile na-kiu muene.—1 Phetele 2:21; 4:1.\n17. Kiebhi o kuxinganeka kala Kristu kua-nda tu kuatekesa?\n17 Mbote iebhi i tu katula mu kukala ni ixinganeku ia difu ni ia Kristu? O kúdia kuambote ku tu bhana nguzu. Kiene ue kimoxi, o kuizalesa o kilunji kietu ni ixinganeku ia Kristu ku tu bhangesa ku kula mu nzumbi. Bhofele-bhofele, tuejiia ihi ieji bhanga muene. Kubhanga kiki, kua-nda tu kuatekesa kusola o ima i sangulukisa Nzambi, ni kukala ni kitongoluelu kia zele. Kiki ki tu bhangesa kumona kuila, tua bhingi muene 'kukaiela o phangu ia Jezu Kristu.'—Loma 13:14.\n18. Ihi i ua dilongo ia lungu ni kukala muthu ua kulu mu nzumbi?\n18 O milongi iii ia tu kuatekesa kutendela kiebhi ki kala o muthu ua kulu mu nzumbi. Tua dilongo phangu iambote ia athu a a endesa kuala o nzumbi ikola. Tua dilongo ue kuila, o kukala ni \"kilunji kia Kristu\" ku tu kuatekesa kukala ni ixinganeku ia difu ni ia Jihova, ni kukala ni ukamba uambote ni muene. Maji sai kima ki tu tena kuijiia dingi. Mu kifika: Kiebhi ki tena kuijiia se tuala tu athu a kulu mu nzumbi? Ihi i tu tena kubhanga phala tu kule mu nzumbi? Ni kiebhi o kukala ni ukamba uambote ni Nzambi ku tu kuatekesa kuzediua ku muenhu? Tua-nda dilonga o itambuijilu ia ibhuidisu iii mu milongi ia kaiela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kauana-ua-2018\/kiebhi-ki-kala-o-muthu-ua-kulu-mu-nzumbi\/","date":"2018-03-22T09:18:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647782.95\/warc\/CC-MAIN-20180322073140-20180322093140-00538.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2309,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi i ku bhangesa ku sanguluka? O kuila o ku di bhana ni athu kála mu ukaza, o ku sasa an'a, mba o ku kala ni makamba ambote? Nange u sanguluka mu kudia ni jindandu jê. Ki kima kiambote eie u selevende ia Jihova, ku bhanga o vondadi ia Nzambi, ku di longa o Maka mê, ni ku boka o njimbu iambote?\nMu muimbu uê ua lungu ni ku ximana o Mubhangi, o Sobha Davidi uexile mukua Izalaiele uimbi: 'Nga sanguluka mu kubhanga ki ua mesena eie u Nzambi iami, o ngonge ié ia ngi kala moxi dia muxima.' (Jisá. 40:8) Sumbala ni ibhidi mba izukutisu ia bhiti na-iu ku muenhu, Davidi ua sangulukile mu ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Mu kidi, Davidi ki muéne ngó uexile mubhezi ua Jihova ua sidivila o Nzambi ia kidi ni kisangusangu.\nO poxolo Phaulu ua tumbula o izuelu ia Jisálamu 40:8, kua Mexiia, mba Kristu. Phaulu ua soneka: \"Eie ku indi jisata, ni maujitu ma ibhaku, maji ua ngi bhangela o mukutu. O jixitu ja kuoha bhu kalatodio, ni ilumbu ia ituxi, ki ia ku kala mu vondadi. Né mbé o jisata ja kukatula ituxi. Ngixi-phe, kiua\nKioso kiexile mu ixi, Jezú ua sangulukile mu ku mona o ima ia bhange Nzambi mu ngongo, o ku kala ni makamba mê, ni kudia kumoxi ni athu. (Mat. 6:26-29; Nzuá 2:1, 2; 12:1, 2) Maji o kima kia betele-o-kota kia mu bhangele ku sanguluka, o ku bhanga o vondadi ia Tat'ê ia diulu. Mu kidi, Jezú uambe: \"Kúdia kuami, o kubhanga vondadi ia ió ua ngi tumu, ni kuzubha o kikalakalu kiê kia ngi bhana o kubhanga.\" (Nzuá 4:34; 6:38) O maxibulu a Jezú, a di longo ni Mesene iâ, ihi i bheka o ku sanguluka kua kidi. Ni kisangusangu kioso, ene a boko o njimbu iambote ia Utuminu mu vondadi iâ.\n'NDENU MUA KA BHANGE MAXIBULU'\nJezú ua tumina o maxibulu mê: \"Ndenu, mua ka longe jixibulu ku akua jixi joso, ni ku a batizala mu dijina dia Tata, ni dia Mona, ni dia Nzumbi Ikôla; ni ku a longa kualuka ima ioso kiá i nga mi tumu eme. Talenu, eme-muène ngà kala ni enu izuua ioso, katé ku dizubhilu dia mundu.\" (Mat. 28:19, 20) O ku bhanga o kikalakalu kiki, kua lungu ni ku bokela o athu kabasa kididi, ku kunda ió a mesena kuijiia o kidi, ni ku a longa o Bibidia. O ku bhanga o kikalakalu kiki, ku bheka kisangusangu kia dikota.\nO henda i tu suínisa ku boka o njimbu iambote, né muene se o athu ka mesena ku tuívua\nO ukexilu uetu uambote ua ku mona o ima, ki kale o athu a mesena kuívua o njimbu mba kana, ku tu kuatekesa ku sanguluka mu ukunji. Mukonda diahi tu kolokota ku boka o njimbu iambote, sumbala saí athu ka mesena ku tuívua? Mukonda tuijiia kuma kioso ki tu boka o njimbu iambote ia Utuminu ni ku bhanga maxibulu, tu londekesa o henda ietu kua Nzambi ni ku athu. Sé phata, ki kale o mienhu ietu mba o mienhu ia athu, iala mu iluezu. (Ize. 3:17-21; 1 Tim. 4:16) Tu di longe ima ia kuatekesa o jiphange jetu o ku kolokota mu ukunji uâ, mu madiembu mua tungu o athu ka mesena kuívua njimbu.\nBOKA ITHANGANA IOSO I MONEKA\nO ku bhanga ibhuidisu iambote mu ukunji uetu, ku bhangesa o athu ku tuívua. Saí kizuua mu kamene, Amalia ua mono diiala dia kexile mu tanga jurnale mu parke. Muéne ua mu zukama, anga u mu ibhula se ua tangele-mu njimbu iambote. Muéne ua tambuijila kana, Amalia uambe: \"Nga ku bhekela njimbu iambote ia lungu ni Utuminu ua Nzambi.\" O diiala dia uabhela o njimbu íii, iu ua xikina ku di longa o Bibidia. Mu kidi, Amalia ua mateka ku longa o Bibidia ku kitatu kia athu bhu kididi kieniókio.\nJanice ua kexile mu boka ku sidivisu iê. Mu ku mona kuila o mulangidi ni koleka iê, a uabhele o milongi ia kexile mu Mulangidi, Janice ua a kanena ku a bhekela O Mulangidi mbeji joso. Kiene kia bhange ué ni koleka iê ia mukuá ua uabhele kiavulu o milongi ia Mulangidi ni ia Despertai! Kiki kia bhangesa o koleka ia mukuá ku bhinga uê o Mulangidi. Janice uambe: \"Didi dibesá dia dikota dia tundu kua Jihova!\" Mu kidi, muéne ua kexile mu bhana O Mulangidi ku 11 dia athu.\nKALA NI UKEXILU UAMBOTE\nSaí kafunga ka ilunga ua tendelesa kuila, mu ku boka inzo ni inzo, o aboki ka tokala ku di xalesa ni muthu mu kuzuela ngó kuila, a-nda vutuka kizuua kiéngi. Mu veji dia kiki, ene a tena kuibhula o muthu: \"O kuila ua mesena ngi kulondekesa kiebhi ki tu longa o Bibidia?\" mba, \"Kizuua kuxi ki ua mesena ngi vutuka phala ku suluka ni maka metu?\" O kafunga ka ilunga ua zuela kuila, mu ku bhanga kiki, o jiphange mu kilunga kua kexile mu sidivila, a mateka ku longa o Bibidia ku 44 kia athu, mu semana imoxi ngó.\nO ku kunda dingi o athu u tua zuela nau, sé ku bhita izuua iavulu, ku tena ku bhangesa o athu ku xikina ku di longa o Bibidia. Mukonda diahi? Mukonda mu ku bhanga kiki, tu londekesa kuila tua mesena muene ku kuatekesa o athu, ku xikina o kuijiia ihi i longa o Bibidia. Saí muhatu, o kia mu ibhuidisa se mukonda diahi ua xikina ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, muéne ua tambuijila: \"Nga mateka ku di longa o Bibidia, mukonda ene a londekesa kuila, a ngi zolo muene.\"\nU tena kuibhula o muthu: \"O kuila ua mesena ngi kulondekesa kiebhi ki tu longa o Bibidia?\"\nMu ku bhita kathangana kioso kia di longo mu Xikola ia Aboki a Thembu Ioso, Madaí, ua kexile mu longa o Bibidia ku 15 kia athu, anga u bhinga ku jiphange phala ku longa o 5 kia athu a mukuá. Avulu akexile múia mu iônge ithangana ioso. Ihi ia kuatekesa Madaí ku kala ni maxibulu avulu? O xikola ia mu longo o valolo ia ku kolokota mu ku kunda dingi o athu a zuela nau kiá, katé kia sanga ió a mesena muene ku di longa o Bibidia. O phang'etu ia mukuá ua kuatekesa ué athu avulu kuijiia o kidi kia Bibidia uambe: \"Nga di longo kuma o ku kolokota mu ku kunda dingi o athu u tua zuela nau kiá, iene o ndunge phala ku kuatekesa o athu a mesena kuijiia Jihova.\"\nO ku kunda ni lusolo o athu, tu londekesa kuila tua mu suua a mesena o ku di longa o Bibidia\nPhala ku kunda dingi o athu u tua zuela nau kiá, ni ku longa o Bibidia, ku bhinga ku suína. Maji o mabesá u tu tambula ka sokela ni nguzu i tu bhanga. Se tu boka o njimbu iambote ia Utuminu, tua-nda kuatekesa akuetu \"kuijiia o kidi,\" phala n'a bhuluke. (1 Tim. 2:3, 4) Kiki, ki tu bhekela kisangusangu kia dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140515\/o-kudia-kuami-o-ku-bhanga-o-vondadi-ia-nzambi\/","date":"2018-03-23T18:29:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648431.63\/warc\/CC-MAIN-20180323180932-20180323200932-00140.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1137,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.371,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Vutukilenu kokuami, nda eme ue ngi mi vutukile enu.\"—ZAKADIIA 1:3.\nMIMBU: 120, 20\n1-3. (a) Kiebhi kia kexile o mundu ua Jihova, kioso Zakadiia kia kituka polofeta?(b) Mukonda diahi Jihova ua bhingi ku mundu uê phala kuvutuka kokué?\nMU DIVULU dia Zakadiia tu sanga-mu isuma i tu bhangesa kudiuana. Mu kifika diene di zuela ia lungu ni mukanda ua mu tuka, muhatu a mu sueka mu kinda, ni ahatu aiiadi a mu tuka ni mabhabha a nhange. (Zakadiia 5:1, 7-9) Mukonda diahi Jihova ua bhana o isuma iii kua Zakadiia? Ihi ia kexile mu bhita ni akua Izalaiele mu kithangana kieniókio? Ihi i tu dilonga ku isuma iii?\n2 Ku muvu ua 537 ande dia kithangana kietu, akua Izalaiele a sangulukile kiavulu, mukonda mu kithangana kieniókio, a a katuile mu Babilonha mua kexile mu 70 a mivu! O mixima iâ ia kexile mu fulujuka ni kisangusangu, mukonda eji tena kutunga dingi o tembulu, ni kubheza Jihova. Mu kubhita muvu, a mateka kutunga o tembulu. O mundu ua sangulukile kiavulu. O Bibidia izuela kuila: O \"mazuí mâ anga aia muene ni kua evua ku makanga kinéne.\" (Ejidala 3:10-13) Maji o jinguma ai ni ku fidisa o kikalakalu. Akua Izalaiele a luuala kiavulu mukonda dia izukutisu ia jinguma. Mukonda dia kiki a bhuila. Mu veji dia kutunga o tembulu, a landuka mu kutunga jinzo jâ, ni kudima o mábhia mâ. Kua bhiti kuinhi ni samanu dia mivu, maji o tembulu a lembua ku i zubha. O mundu ua Nzambi, a bhingile kua lembalesa kuila, a tokalele ku vutuka kua Jihova, mu veji dia ku xinganeka ngó mu ibhindamu iá. Jihova ua mesenene kuila ene a mu bheza ni muxima uoso, sé uôma.\nJihova u xikina ngó o ubhezelu uetu, se tu mu bheza ni muxima uoso\n3 Bhenhobho, mu muvu ua 520, Jihova ua tumikisa polofeta Zakadiia, phala kua lembalesa, se mukonda diahi ua a katula mu Babilonha iú ua a vutukisa mu ixi iâ. Kima kiambote kuijiia kuila, o dijina Zakadiia, dilombolola \"Jihova ua dilembalala.\" Né muene akua Izalaiele a jimbi o mbote ioso ia bhangela Jihova, Jihova ka a jimbi kana. (Tanga Zakadiia 1:3, 4.) Jihova ua kanena kua kuatekesa kubheka dingi o ubhezelu ua kidi. Maji ua a dimuna ue kuila, ueji xikina ngó o ubehzelu uâ, se a ki bhangele ni muxima uoso. Phala kutendela o maka enhá, tu dilonge o kisuma kia kasamanu ni kia kasambuadi kia mono Zakadiia. Tua-nda mona ue kiebhi Jihova kia suinisa akua Izalaiele, ni mbote i tu katula mu isuma iiadi íii.\nNZAMBI UA-NDA BUIKISA O MÍI\n4. Ihi ia mono Zakadiia mu kisuma kiê kia kasamanu? Mukonda diahi a soneka ku mbandu jiiadi ia mukanda?(Tala o foto ia dianga ku dimatekenu 1.)\n4 O divulu dia Zakadiia kibatulu 5, di mateka ni kisuma ki tu bhangesa ku di uana. (Tanga Zakadiia 5:1, 2.) Zakadiia ua mono mukanda, ua kexile mu tuka bhulu. O mukanda uexile ni 9 dia ji métulu mu kulebha, metulu jiuana ni kaxaxi mu ku zanza. O mukanda a u jikula, uene ua kexile ni njimbu. (Zakadiia 5:3) Iexile njimbu ia dikota ia kufundisa. M'ukulu, o athu akexile mu soneka ngó mbandu imoxi ia mukanda. Kuma o njimbu iii ia betele kota, a soneka mu mbandu jiiadi ia mukanda.\n5, 6. Kiebhi Jihova kia mona o ukexilu ua kunhana?\n5 Tanga Zakadiia 5:3, 4. Athu oso a-nda bhakula ji konda kua Nzambi. Kiki kia tokala benge-benge ku jiselevende ja Jihova, mukonda ene ambata o dijina diê. Ene a zolo Jihova, ejiia kuila, o kunhana kuxidisa o dijina diê. (Jisabhu 30:8, 9) Sai athu a banza kuila, ki kima kiaiibha kunhana, se ala mu kanjila kajokota. Maji né muene se muthu ua bhindamena kima, uoso u nhana u londekesa kuila, o luímbi luê lua beta-kota, o dijina ni itumu ia Jihova, ndenge.\n6 Ua mono ihi ia-nda bhita ni mii? O divulu dia Zakadiia 5:3, 4 dizuela kuila, o 'divuua dieji bokona m'onzo ia muii, anga di bhita usuku ua muvimba muenhomo mu kaxi ka inzo iê, anga di jikinisa o inzo.' Kiki kilombolola kuila, Jihova u tena kulondekesa kima kioso-kioso kiaiibha ki bhanga o mundu uê, ni ku u fundisa. Sai bhabha, o muthu kia kala mu nhana, u di sueka phala ka mu mono kuala o xiku dia ngoji, o xefe iê ia salu, tufunga tua kilunga, mba ku jitata jê. Maji muene ka tena kusueka o ibhangelu iê ku pholo dia Jihova, mukonda muene u mona o ima ioso. Nzambi u tu tangela kuila, ima ioso-ioso i nhana o muthu, ia-nda tukuluka. (Jihebeleu 4:13) Kuma tu mundu ua Nzambi, tu sanguluka kiavulu mu kukala ni makamba, kala ni kifua kia kunhana, maji a sota \"kubhanga mu kidi o ima ioso.\"—Jihebeleu 13:18.\n7. Ihi i tua tokala o kubhanga, phala ki tu mone o divuua dio soneke mu mukanda?\n7 Jihova ua zembe o maukexilu oso a kunhana. Mukonda dia kiki, kijingu kia dikota kubelesela o ima i tu tangela Jihova kuila ia uabha, kuzemba ia zembe muene, ni kujingisa o dijina diê bhu kaxi ka uendelu uetu. Se tu bhanga kiki, o divuua dio soneke mu mukanda, ki dia-nda tu kuata. Mukonda o divuua didi, dia-nda kuata o athu oso a dituna kubelesela o itumu ia Jihova.\nKUMBIDILA IOSO I U KANENA\n8-10. (a) O kuloka ihi? (b) Kiebhi Zedekiia kia ditundu ku kima kia loko?\n8 Mu mukanda ua mono Zakadiia, muala ue njimbu ia kufundisa phala o athu a \"loka ngó makutu mu dijina\" dia Nzambi. (Zakadiia 5:4) Kioso muthu kia loka, muene u londekesa kuila, o kima kia zuela kia kidi, ni kuila ua-nda kumbidila o ikanenu iê.\n9 Kikôla kuloka mu dijina dia Jihova. Tu tena kumona kiki, ni kima kia bhiti ni Zedekiia, o sobha ia sukina kutumina o mbanza ia Jeluzaleme. Zedekiia ua loko mu dijina dia Jihova kuila, ueji di bheka kua sobha ia Babilonha. Maji, Zedekiia ka kumbidila o kima kia kanene. Mukonda dia kiki, Jihova uambela Zedekiia, uixi: \"Ni kidi kioso kala enu ki nga mu laia, bhu kididi bhuoso bhua tungu o sobha ua mu hingisa, ua vu o mulôko uê ua lutu, o kikutu kiê iu ua ki bulu, xi, bhu mbandu iê muene mu kaxi ka Babilonha, bhene muene bhua mu jibhila.\"—Izekiiele 17:16.\n10 Zedekiia ua loko mu dijina dia Nzambi, mukonda dia kiki jihova ua mesenene kuila, Zedekiia u kumbidila o kikanenu kiê. (2 Malunda 36:13) Maji Zedekiia ka kumbidila o kima kia kanene, iu ua bhingile kikuatekesu ku Ijitu phala kulenga o kibuikilu kia akua Babilonha. Né kiki, o akua Ijitu ka tenene ku mu kuatekesa—Izekiiele 17:11-15, 17, 18.\n11, 12. (a) Kikanenu kiahi kia beta kota ki tu tena kubhanga? (b) Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, tu bhana valolo ku kikanenu ki tu bhanga?\n11 O kia bhitile ni Zedekiia kilondekesa kuila, Jihova uene mu kuívua o ima i tu kanena. Mu kiki, phala ku mu sangulukisa, tua tokala kukumbidila o ikanenu ietu. (Jisálamu 76:11) O kikanenu kia beta-o-kota ki tu tena o kubhanga, o kudibhakula kua Jihova. Kioso ki tu di bhakula kua Jihova, tu kanena kuila, tua-nda mu sidivila kabasa kima ki bhita ku muenhu uetu.\n12 Kiebhi ki tu tena kukumbidila o kikanenu ki tu bhanga kua Jihova? Tu bhanga kiki, mu ku sidivila Jihova \"izuua ioso,\" né muene ni jitendasá ij tu bhita na-ju. Tu londekesa kuila, tuala ni ukamba uambote ni Jihova kioso ki tu dibhana kiambote ni ibhidi íii. (Jisálamu 61:8) Mu kifika, ihi i ueji bhanga se koleka ié mu xikola mba ku salu, u ku tangesa? O kuila ueji lenga o tendasá ni kulondekesa kuila, ua mesena kubelesela Jihova? (Jisabhu 23:26) Abha se éie ngó ua mu sidivila Jihova ku muiji ué? O kuila, u bhinga kikuatekesu kua Jihova phala ku bhukumukine o itumu iê? O kuila eie u sakidila Jihova izuua ioso, mu ku kulondekesa o henda iê, ni ku kuendesa? O kuila uene mu tanga o Bibidia izuua ioso? Kioso ki tua dibhakula kua Nzambi, tua mu kanena kubhanga o ima ioso íii. Se tu belesela Jihova ni ku mu sidivila ni muxima uetu uoso, tua-nda londekesa kua muene kuila, tua mu zolo kiavulu ni kuila, tu mundu uê. O kubheza Jihova uene o muenhu uetu. Mu kiki, tu kala fiiele kua Jihova, mukonda muene u tu kanena o muenhu ua kalela-ku.—Matendelelu 10:12, 13.\nBhu kaxi ka phangu iê Jihova u tu longa kuila, tua tokala ue kukumbidila o ikanenu ietu\n13. O kisuma kia kasamanu kia mono Zakadiia ki tu longa ihi?\n13 O kisuma kia kasamanu kia mono Zakadiia ki tu longa kuila, se tu zola Jihova ni muxima uoso, ki tua-nda nhana mba kukamba kukumbidila o ikanenu ietu. Tua dilongo ue kuila, sumbala akua Izalaiele a tele ituxi iavulu, Jihova ua kukumbidila o kikanenu kiê. Muene ka buazeka o mundu uê. Jihova ua mono kuila, o mienhu iâ ia kexile mu kiluezu mukonda, a a kondolokele kuala o jinguma jâ. Kuma Jihova ua kumbidila o kikanenu kiê, muene ua tu longo kuila, tua tokala ue kukumbidila o ikanenu ietu. Tu tena kuijiia kuila, muene ua-nda tu kuatekesa kubhanga kiki. Jihova u tu kuatekesa mu ku tu bhana kidielelu kia lungu ni hádia. Kua kambe ngó bhofele, muene ua-nda zubha o kuiibha kuoso mu ixi. Tu tena kuijiia o maka enhá mu kisuma kia kasambuadi kia mono Zakadiia.\nJIHOVA UA-NDA ZUBHA O KUIIBHA\n14, 15. (a) Ihi ia mono Zakadiia mu kisuma kia kasambuadi?(Tala o foto ia kaiiadi ku dimatekenu 2.) (b) Nanhi o muhatu mu kinda, ni mukonda diahi a mu tula-bhu?\n14 Kioso Zakadiia kia zubha kutala o mukanda ua kexile mu tuka, sai anju ia muambela: 'Zangula mesu mé.' Mu suluka, Zakadiia ua mono kinda a kiexana \"efa.\" (Zakadiia 5:5-8.) O kinda kiki, a ki xitile ni tamba ia xumbu. Kioso kia i katula o tamba iê, Zakadiia ua mono \"moxi diê, mua xikama muhatu.\" O anju ia tangela Zakadiia kuila, o muhatu moxi dia kinda jina diê \"Na kituxi.\" Sé phata Zakadiia ua divu kiaiibha mu kumona o muhatu ua mesenene kutunda mu kinda mua mu jikile. Maji o anju ni lusolo luoso ua mu jikila dingi mu kinda. Ima ioso íii i lombolola ihi?\n15 O kisuma kiki, ki tu dielelesa kuila Jihova kehela o kuiibha bhu kaxi ka mundu uê. Kioso Jihova kia mona kima kiaiibha, u ki katula ni lusolo. (1 Kolindo 5:13) Kiene kia londekesa o anju, kioso kia jika o kinda mua kexile o muhatu, ni lusolo luoso.\n16. (a) Ihi ia bhiti ni efa mba kinda? (Tala o foto ia katatu ku dimatekenu 3.) (b) O ahatu akexile ni mabhabha ambata kuebhi o kinda?\n16 Mu kisuma kia kaiela, Zakadiia ua mono ahatu aiiadi ala ni mabhabha a difu ni a nhange. (Tanga Zakadiia 5:9-11.) O ahatu iá ka difuile ni muhatu uaiibha uexile mu kinda. Ni mabhabha mâ a nguzu, a kuata o kinda, ni muhatu \"Na kituxi,\" anga a kiambata dikanga. Kuebhi kua ditela ni kinda kiki? Ene a kiambata \"mu ixi ia Xinale,\" mba Babilonha. Mukonda diahi ai ku Babilonha?\n17, 18. (a) Mukonda diahi kia fuamene ku kuika \"Na kituxi\" mu ixi ia Babilonha? (b) Ihi i ua mesena o kubhanga?\n17 Akua Izalaiele mu thembu ia Zakadiia, a kijidile se mukonda diahi Babilonha iexile o kididi kia tokalele phala kuambata o muhatu uaiibha, \"Na kituxi.\" Ene ejidile kuila Babilonha iexile mbanza iaiibha, iezalele ni undumbu, ni ubhezelu ua makutu. Kioso kiexile mu ixi ia Babilonha, Zakadiia ni Jijudé ja mukuá, a bhingile kubhanga nguzu, phala ka a fuinhise ku athu kexile mu bheza Jihova. Mu kiki-phe, o kisuma kiki, kiexile mu londekesa kuila, Jihova ueji bhanga ioso phala kuzelesa o ubhezelu ua jiselevende jê.\n18 O kisuma kiki, kia kexile mu lembalesa ue o Jijudé kuila, ene a kexile ni ujitu ua dikota, ua kuzelesa o ubhezelu uâ. Mu kilunga kia Jihova, ki muala kididi phala o ima iaiibha. Lelu, Jihova uene mu tu ixana mu kilunga kiê, mu tu sanga o henda ni kifikidilu. Kala muthu mudietu, ua tokala kubhanga ioso phala kukuatekesa o kilunga kia Jihova kuzela. O kuiibha ki kua tokala kukala mu kilunga kia Jihova.\nMUNDU UA ZELE U BHANA KIJINGU KUA JIHOVA\n19. O isuma ia mono Zakadiia i tu longa ihi??\n19 O kisuma kia kasamanu ni kia kasambuadi kia mono Zakadiia, kidimuinu phala ió a bhanga ima iaiibha. Ki kima kia ku tonoka, kana. Jihova ua-nda zubha o kuiibha kuoso. Kuma tu jiselevende jê, tua tokala kuzemba o ima iaiibha. O isuma íii, i tu bhana ue kidielelu kia kuila, se tu bhanga ioso phala kusangulukisa o muxima ua Tata ietu ia henda Jihova, muene uanda tu langa, ni ku tu bhana dibesá. Né muene kiene mu bhonza kuzela ku mundu iú uaiibha, ni kikuatekesu kia Jihova, tu tena muene kuzela! Maji, kiebhi ki tuejiia kuila o ubhezelu ua kidi ua-nda nangenena? Kuma o hadi ia dikota ia zukama kiá, kiebhi ki tu tena kuijiia kuila Jihova ua-nda langa o kilunga kiê? Tua-nda tambuijila o ibhuidisu íii, mu milongi ia kaiela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kamusasadi-ua-2017\/ihi-i-tu-tena-kudilonga-ku-isuma-ia-mono-zakadiia\/","date":"2018-03-23T01:43:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648113.87\/warc\/CC-MAIN-20180323004957-20180323024957-00341.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2089,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MU BIBIDIA iê, o divulu dia Jisálamu 83:18, a disoneka kiebhi? Mu Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas a disoneka kiki: \"Phala athu a kijiie kuma eie, ngó uevo o dijina diê dia Jihova, eie ngó Suke-ku ia ngongo ioso.\" Mu ji Bibidia ja kamúkua a soneka ué kienhiki. Maji saí ji Bibidia, a katula-mu o dijina dia Jihova, a te-mu o majina a ujitu, kála \"Ngana\" mba 'Unangenena.' Dijina diahi dia tokalele ku di zuela mu velusu íii? O dijina dia ujitu, anga o dijina Jihova?\nO dijina dia Nzambi mu muxinda ia Hebalaiku\nO velusu íii, izuela dijina. Mu dízui dia Hebalaiku, dia soneka na-diu o Bibidia, mu moneka o dijina dimoxi-élele. A disoneka kiki mu isoneku ia Hebalaiku, יהוה (YHWH). Mu dízui dietu dia Kimbundu, o dijina didi a di lombolola, \"Jihova.\" O kuila o dijina didi di moneka ngó mu velusu imoxi ia Bibidia? Kana. Mu Mikanda ia Hebalaiku, o dijina didi di moneka 7.000 ia ji veji!\nValolo iahi iala na-iu o dijina dia Nzambi? Xinganeka o musambu ua longo Jezú Kristu. Uene u mateka kiki: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile.\" (Matesu 6:9) Mu kithangana kia mukuá, Jezú ua sambe kua Nzambi: \"Tata, fumanesa o dijina dié!\" Nzambi ua mu tambuijila tundé ku diulu, uixi: \"Nga di fumanesa kiá, hanji ngi di fumanesa jinga.\" (Nzuá 12:28) Mu kidi, o dijina dia Nzambi diala ni valolo ia dikota. Mukonda diahi-phe o a mu bhitulula o isoneku ia Bibidia mu madimi engi, a katula o dijina didi mu Bibidia iâ, ia te-mu majina a ujitu?\nNange a di katula mu ima iiadi. Kia dianga, saí athu a zuela kuma o dijina didi, ki dia tokala ku di tumbula, mukonda ene kejiia se kiebhi kia kexile mu dixana m'okulu. Mu dízui dia Hebalaiku, akexile mu disoneka sé o isoneku ia tokala (vogais; a, e, i, o, u) Kienhiki, ki bhuala muthu lelu u tena kuzuela ni kidi kioso, se M'okulu kiebhi kia kexile mu xana o dijina, YHWH. Maji, o kuila kiki kieji tu fidisa ku tumbula o dijina dia Nzambi? Muizuua ia Jezú nange o dijina diê, akexile mu dixana Yeshua mba Yehoshua—se ko muthu ua kijidile. Né kiki, athu mu ngongo ioso, a tumbula o dijina dia Jezú mu ukexilu uéngi, kala muthu mu dízui diê. Ene ka kambe ku di tumbula, mukonda kejidile kiebhi kia kexile mu dixana m'okulu. Kiene kimoxi ué, se uia ku ixi iéngi, ua-nda mona kuila o dijina dié, a dixana kiéngi, mu dízui dia mukuá. Kienhiki, o ku kamba kuijiia se kiebhi kia kiexile mu kuixana o dijina dia Nzambi m'okulu, kia kia tokala ku tu fidisa ku di tumbula.\nLua kaiiadi, o kima kia mukuá kiene mu londekesa phala ku katula o dijina dia Nzambi mu Bibidia, kia lungu ni kijila kiokulu kia Jijudé. Saí athu mudiâ, a xikinine kuila, o dijina dia Nzambi, ka tokalele ku di tumbula. O kixikinu kiki kiéza, mukonda ene ka kexile mu tendela kiambote o kitumu kiki kia Bibidia, ki zuela kuma: \"Kana ku tumbula dijina dia Jihova, Nzambi ié, mu kingoho; mukonda kua Jihova kà kamba kuêla uoso u tumbula o dijina diê mu kingoho.\"—Makatukilu 20:7.\nO kitumu kiki, kia fidisile ku tumbula o dijina dia Nzambi mu ukexilu ua iibha. Maji o kuila kia fidisile ué o ku tumbula o dijina didi ni ujitu? Kana. O asoneki, ia Bibidia ia Hebalaiku (mu \"Kikutu Kiokulu\"), ene oso exile jifiiele, a belesele o Kitumu kia Nzambi kia bhanene ku akua Izalaiele m'okulu. Ene ué akexile mu tumbula o dijina dia Nzambi. Mu kifika, ene a tumbula o dijina didi mu mikumbi iâ, ia jisálamu, iexile mu kuimba o abhezi, ni dízui dia suína. Katé ué Jihova Nzambi, ua longo o abhezi'ê, ku kola o dijina diê, o akua kixikinu a belesela. (Jisálamu 116:4; Ikalakalu 2:21) Mukonda dia kiki, o Jikidistá ja lelu, kala ni hele ia ku tumbula o dijina dia Nzambi ni ujitu, kála kia bhangele Jezú.—Nzuá 17:26.\nMu bhitulula o isoneku ia Bibidia mu madimi engi, kioso kia katula o dijina dia Nzambi, ia a te-mu o majina a ujitu, ene a té kituxi kia dikota. Ene a bhangesa kuila athu, a banza kuma Nzambi uala dikanga, ni kuila muéne ki muthu, maji o Bibidia i suínisa athu, ku kala ni \"ukamba ua Jihova.\" (Jisálamu 25:14) Xinganeka o dikamba diê dia kazola. O kuila enu mueji kala makamba, se ki uejidile o dijina diê? Kiene kimoxi ué, se athu a a suekela o dijina dia Nzambi, Jihova, kiebhi ene kia tena ku kala makamba a Nzambi? Lua kamúkua ué, se athu a kamba ku tumbula o dijina dia Nzambi, ene ka tena kuijiia o dijimbuluilu diê. O dijina dia Ngana di jimbulula ihi?\nNzambi ua bhana o kijimbuluilu kia dijina diê, kua selevende iê, Mozé. Kioso Mozé kiebhula o dijina dia Nzambi, Jihova ua mu tambuijila: \"Eme kala-dia-kala.\" (Makatukilu 3:14) O mutongoluelu Rotherham's ua ki lungulula kiki: \"Eme ngi kala o kima ki nga-ndala ku kala.\" Kiki kilombolola kuila Jihova u tena ku kala o kima kia mesena, phala ku kumbidila o vondadi iê.\nXinganeka kuila eie u tena ku kala ioso i ua mesena ku kala. Ihi i ueji bhanga phala o makamba mê? Se bhu kala muthu u kata, eie ueji bhiluka dotolo phala ku mu saka. Se mukuá u tala hadi, ni uadiama, eie ueji bhiluka mvuama phala ku zubha o uadiama uê. Mu kidi, eie kuala ni kutena phala ku kala ioso i ua-ndala ku kala. Kioso ki uia ni ku di longa o Bibidia, ua-nda diuana mu ku mona se kiebhi Jihova u tena ku kala, kabasa kima kia mesena, phala ku kumbidila o ikanenu iê. Muéne ki mu uabhela ku bhanga ioso, ni kutena kuê phala ió a mu zolo. (2 Malunda 16:9) O ukexilu iú uambote ua Jihova, ka uijiia kua ió a kambe kuijiia o dijina diê.\nMu kidi, o dijina dia Jihova dia tokala ku kala mu Bibidia. O kuijiia o dilomboluelu diê, ni ku di tumbula mu ubhezelu uetu, kikuatekesu kia dikota, phala ku tu zukamesa dingi kua Tata ietu ia diulu, Jihova.*\n* Phala kuijiia dingi ia lungu ni dijina dia Nzambi, ni dilomboluelu diê, ni mukonda diahi tua tokala ku di tumbula mu ubhezelu uetu, tanga o kadivulu kofele, O Nome Divino Que Durará Para Sempre a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/O-Dijina-dia-Ngana-O-ku-di-Tumbula-ni-Dijimbuluilu-Di%C3%AA\/","date":"2018-03-19T21:34:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647146.41\/warc\/CC-MAIN-20180319194922-20180319214922-00348.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1046,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita kithangana, kioso Sobha Nabukodonozolo kia lotele o nzoji ia lungu ni kiteka, muene ua bhangele kiteka kionene kia ulu. Muene ua ki tele mu honga ia Dula, anga uexana makota oso mu ixi, kála Sadalake, Mizake, ni Abede-neko, phala kudibhongolola ku pholo dia kiteka. O sobha ua tumu: 'Kioso kia-nda xika o jimbánza, o jikoloneta, ni ngaieta ia jiphukila, fukamenu ku kiteka! Muthu uoso-uoso ka fukama ku kiteka, a-nda ku mu takula ku kijiku kia uama túbhia.' O kuila, o minzangala itatu Jihebeleu, eji fukama ku kiteka, inga eji bheza ngó Jihova?\nAnga sobha ua tumu phala kuxika o muimbu. Mundu uoso ua fukamena o kiteka, maji Sadalake, Mizake ni Abede-neko ka ki fukamena. Sai maiala a mono kia bhiti, a tangela sobha, exi: 'O Jihebeleu jenhiji, ka xikina kubheza o kiteka kié.' Nabukodonozolo ua tumikisa dingi o maiala enhó kua ene, anga uambela Jihebeleu, uixi: Nga-nda mi bhana kithangana kia mukuá phala mu bheze o kiteka. Se mu dituna, nga-nda mi takula ku kijiku kia uama o túbhia. Sé-ku nzambi u tena ku mi bhulula bhu maku mami.' Mu kienhiki, ene a mu ambela, exi: 'Ki tu bhingi ku tu tangela dingi. Nzambi ietu u tena ku tu bhulula. Né muene se ka tu bhulula, sobha, ki tua-nda bheza o kiteka.'\nNabukodonozolo njinda ia mu kuata. Muene ua tangela o maiala, uixi: 'Temesenu dingi o kijiku kia túbhia lusambuadi!' Muene anga ua tumu o masolodi mê: 'Kutienu o Jihebeleu jiji, a takulienu mu kijiku!' O kijiku kia temenene kiavulu, kioso o masoladi kia zukama, afu mu kithangana kienhokio. O kitatu kia Jihebeleu a a takula mu kijiku. Maji, kioso Nabukodonozolo kia mono mu kijiku, mu veji dia kukala kitatu kia athu, akexile-mu kiuana kia athu. Muene uôma ua mu kuatele, iu uambe: 'Etu ki tu takula ngó kitatu kia athu mu kijiku? Nga mu mona kiuana kia athu, muthu umoxi ua difu ni anju!'\nNabukodonozolo ua zukamene dingi ku kijiku, iu ua dikola, uixi: 'Tundenu bhu kanga, enu mu jiselevende ja Nzambi Suke-ku!' Athu oso a diuanene kiavulu mu kumona Sadalake, Mizake ni Abede-neko a mu tunda mu kaxi ka túbhia sé kujokota. Ene ka jokota né ku mukutu, o ndemba mba o izuatu, ka kexile ue mu nuha dixi kana.\nNabukodonozolo uixi: 'O Nzambi ia Sadalake, Mizake ni Abede-neko, Nzambi ia dikota. Ua tumikisa anju iê phala ku a bhulula. Se-ku nzambi iéngi ia soko ni Nzambi iâ.'\nO kuila ua mesena kulondekesa o ufiiele ué kua Jihova katé muene mu ithangana ia bhonzo, kála kia bhangele o minzangala itatu Jihebeleu?\n\"Mu kubheza kikale u bheza Jihova, Nzambi ié, muène ngó u mu tumaka.\"—Matesu 4:10","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/sadalake-mizake-abede-neko\/","date":"2018-03-20T05:00:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00154.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":438,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi kia kexile mu bhanga o mikanda ni kiebhi kia kexile mu i jikula?\nO divulu dia Luka di tu tangela kuila, Jezú ua jikula o divulu dia Izaia, ua di tange iu ua di jika. Ku disukilu dia divulu dia Nzuá, o poxolo Nzuá ua zuela ué ia lungu ni mikanda ni kuila ka tenene kusoneka mu mikanda, ioso ia bhangele Jezú kioso kia kexile mu ngongo.\nKiebhi kia kexile mu bhanga o mikanda? Akexile mu banda o ibha ia iama mba o ibalabala ia mixi phala kubhanga o mikanda. O mikanda íii akexile mu i nhinga ku muxi, o mbandu mua kexile o isoneku ia kexile moxi. O isoneku a i sokejekele mu jimbandu-jimbandu mu mukanda. Se o mikanda ia vudile, o mikanda íii exile mu i nhinga ku mixi iiadi, ku dimatekenu ni kudisukilu, phala kukuatekesa o mutangi kujikula ni kujika o mikanda.\nO divulu dia kutokuesa (The Anchor Bible Dictionary) diambe kuila \"o athu a tenene kubhanga mikanda iala ni 10 dia ji metulu mu ku lebha phala kusoneka-mu o divulu dioso.\" O jingijiie ene mu zuela kuila phala kusoneka o divulu dioso dia Luka, kueji bhinga mikanda iala ni 9.5 ia jimetulu mu kulebha. Saí ithangana o jimbandu ja mikanda akexile mu ji fuamesa ni tumatadi tua iuka akexile mu tu pindala.\nA nanhi exile o 'akunji a makota'a a tumbula mu Mikanda ia Ngeleku?\nKu dimatekenu dia ukunji ku Izalaiele, muthu umoxi ngó uexile ni kikalakalu kia mukunji ua dikota, muéne ua tokalele kubhanga o kikalakalu kiki katé ku ufuilu uê, kiene kiua kieji bhingana-ku mukuá. (Dialuilu 35:25) Alá muéne o muthu a diangele ku mu sola kala mukunji ua dikota. Ku pholo, o ukunji iú exile mu u bhana ué ku ana a phandekumbi a mukunji ua dikota. (Makatukilu 29:9) Athu avulu ku muiji ua Alá a kalakala kala akunji, maji a sidivila kala akunji a makota ka vudile.\nKioso akua Izalaiele kia kexile ku ubhika, o atuameni ka tokalele ku Izalaiele, akexile mu katula o athu akexile mu ukunji ni kusola athu engi kala kia mesenene. Nange o athu akexile mu a sola, a betele kota ió a tokalele ku muiji ua Alá. O kizuelu 'akunji a makota' kia tokala ku ilamba ia ukunji. Ku akunji a makota, kua kexile ué o atuameni a 24 kia athu a tokalele kutambula o ukunji; ni athu a tokalele ku miji ia akunji a makota ni akunji a makota a a katuile o ujitu ua ukunji kala Hana.—1 Malunda 24:1-19; Matesu 2:4; Marku 8:31; Ikalakalu 4:6.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/akunji-a-makota-ni-mikanda-ia-bibidia\/","date":"2018-03-20T05:00:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00154.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":412,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.357,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso ki ku bhita divuua, o Jimbangi ja Jihova ni lusolo luoso, a bhanga nguzu phala ku kuatekesa o jiphange jâ a bhiti ni divuua. O nguzu íii, ilondekesa o henda ietu ia kidi ku akuetu. (Nzuá 13:34, 35; 1 Nzuá 3:17, 18) kiebhi ki tu kuatekesa?\nTu sangela kitadi mba kima kiéngi. Kioso ku Judeia kua bhiti nzala ia dikota, o Jikidistá ja dianga ku Andiioka a tumikisa kitadi phala kukuatekesa o jiphange jâ. (Ikalakalu 11:27-30) Kiene kimoxi ué lelu, kioso ki tuívua kuila o jiphange jetu a mu dibhana ni ibhidi, etu tu sangela kitadi mba ku tumikisa ima iéngi, phala kusuua o ibhindamu iâ.\nTua bhana o ima ia bhindamena. O tufunga tuala bhu kididi bhua bhiti o divuua, a sota o jiphange joso ja kilunga, phala kuijiia kuila oso ala kiambote. Kibuka kimoxi kia jiphange, ki tena ku uanena o kudia ku jiphange, menha, izuatu, inzo ni milongo. Jimbangi javulu ja Jihova ala ni uhete, a di bheka mu vondadi iâ phala kuia ni kitadi kiâ mu kukuatekesa, ku iudika o jinzo jo buike ni Ididi ia Kubheza. O kukalakala kumoxi ni jiphange ni uhete u tuala nau, ku tu kuatekesa kubhanga ioso phala kusuua o ibhindamu ia jiphange jetu. Sumbala etu tu kuatekesa 'oso a bheza kumoxi n'etu,' tuene mu kuatekesa ué a mukua né muene se ki jiphange jetu mu nzumbi.\nTua bhana kikuatekesu mu kaxi ka mikanda ikola. O athu a dibhana ni mavuua, a bhingi ku a konda malamba. Mu ithangana íii, etu tu tambula nguzu kua Nzambi, 'o Nzambi ia kikuatekesu kioso.' (2 Kolindo 1:3, 4) Ni kusanguluka kuoso, tu tula o njimbu iambote ia lungu ni ikanenu ia Nzambi kua ió a kambe kidielelu, mu kua kuatekesa kuila kua kambe ngó, o Utuminu ua Nzambi ua-nda zubha o mavuua oso a bhekela ndolo ni hadi ku athu.\nMukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a tena ni lusolo luoso, kukuatekesa o athu mu ithangana ia mavuua?\nKu kondama kuebhi ku tu tena kubhana ku athu, a bhuluka ku mavuua?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kukuatekesa-o-jiphange-jetu-kia-bhita-ni-mavuua\/","date":"2018-03-23T11:09:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648207.96\/warc\/CC-MAIN-20180323102828-20180323122828-00355.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":329,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Maji eie-phe, Izalaiele, u selevende iami, eie, u Jakobo, u muthu nga ku tungula, u mbutu ia Mbalahamu dia kamba diami.\"\nMIMBU: 51, 22\n1, 2. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila, o athu a tena kukala makamba a Nzambi? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\nTUNDÉ mu kithangana kia tu vuala katé kia ku fuá, tu bhindamena o henda. O athu a bhindamena kukala ni ukamba uambote, ka bhindamena ngó o henda i di londekesa o diiala ni muhatu. Maji o henda ia Jihova, iene i tua bhindamena dingi. Athu avulu ka xikina kuila, o athu a tena kukala ni ukamba uambote ni Nzambi, mukonda ki tu tena ku mu mona, ni kuila, muene o muteni a ioso. Maji etu tuejiia o kidi kia lungu ni maka enhá!\n2 Bhu kaxi ka Bibidia, tuejiia kuila, o athu exile makamba a Nzambi. Etu tua tokala kukaiela o phangu ia athu enhá. Mukonda diahi? Mukonda o kima kia beta-o-kota ki tu suua ku muenhu uetu, o kukala ni ukamba uambote ni Nzambi. Tua-nda di longa ia lungu ni phangu ia Mbalahamu. (Tanga Tiiaku 2:23.) Kiebhi muéne kia kituka dikamba dia Nzambi? Mbalahamu ua kexile ni ukamba uambote ni Nzambi, mukonda uexile ni kixikanu kua Nzambi. Mukonda dia kiki, muéne a mu tumbula kala \"tata ia oso a xikana Nzambi.\" (Loma 4:11) Kioso ki uia ni ku di longa ia lungu ni phangu iê, dibhuidise: 'Kiebhi ki ngi tena kukaiela o kixikanu kia Mbalahamu ni kusuínisa o ukamba uami ni Jihova?'\nKIEBHI MBALAHAMU KIA KITUKA DIKAMBA DIA JIHOVA?\n3, 4. (a) Jimbulula o kibhidi kia betele kota, kia bhitile ku muenhu ua Mbalahamu. (b) Mukonda diahi Mbalahamu uexile polondo phala kusatela Izake?\n3 Xinganeka Mbalahamu ku banda o mulundu, sumbala uala kiá mu 125 ia mivu. [1] (Tala ku disukilu dia milongi.) Izake uala ku dima diê, muéne uala ni 25 ia mivu. Izake uambata o jihuinhi, Mbalahamu ua kuata o phoko, ni ima ia mukuá dingi, ia bhindamena phala kubhana o sata ia kuoha. O njila íii ia bhangele Mbalahamu, nange ia bhonzele dingi ku muenhu uê uoso. Maji ki i bhonzele mukonda dia ku kuka kiá, kana. Muéne ua kexile hanji ni nguzu iavulu. O njila ienioió ia bhonzele, mukonda Jihova ua mu bhingile phala kusatela mon'ê!—Dimatekenu 22:1-8.\nMbalahamu kexile mu belesela ngó Nzambi sé kuxinganeka\n4 Nange kiki, kiene o kibhidi kia betele kota, kia bhiti ku muenhu ua Mbalahamu. Saí athu a zuela kuila, Nzambi ua bhangele kia iibha, mu kubhinga kua Mbalahamu phala kusatela mon'ê. O athu amukuá, a zuela kuila, Mbalahamu ua kexile polondo phala kubhanga kiki, mukonda ka zolele mon'ê. Kuma o athu a zuela o ima íii kala ni kixikanu, ene kejiia se ihi ilombolola o kixikanu kia kidi, kejiia ué o ima i tena kubhanga o muthu uala ni kixikanu kia kidi. (1 Kolindo 2:14-16) Maji Mbalahamu kexile mu belesela ngó Nzambi sé kuxinganeka. Muéne ua kexile mu belesela mukonda uexile ni kixikanu kia kidi. Muéne uejidile kuila, Jihova keji mu bhinga kubhanga kima kieji mu bhekela malamba ku muenhu uê uoso. Mbalahamu uejidile kuila, mu kulondekesa o kubelesela, Jihova ueji mu besoala, ni mon'ê ua kazola. Ihi ia kuatekesa Mbalahamu kukala ni kixikanu kia suína? O kuijiia o kidi, ni ima ia bhitile ku muenhu uê.\n5. Nange kiebhi Mbalahamu kia di longo ia lungu ni Jihova? O kuijiia kuku, kua mu bhangesa ku divua kiebhi?\n5 Kuijiia o kidi. Mbalahamu ua kulu, amu mbanza ia Ule. O athu oso mu mbanza katé muéne ni tat'ê, akexile mu bheza jinzambi ja makutu. (Josuué 24:2) Mu kiki, kiebhi Mbalahamu kia di longo ia lungu ni Jihova? O Bibidia ilondekesa kuila, Seme, mon'â Noué uexile ndandu ia Mbalahamu. Kioso Mbalahamu kia kexile ni 150 a mivu, Seme ua kexile hanji ku muenhu. Seme uexile diiala dia kixikanu kia dikota, nange muéne ua zuela ia lungu ni Jihova ku jindandu jê. Ki tuejiia ni kidi kioso, maji nange kiene Mbalahamu kia di longo ia lungu ni Jihova. O ima ia di longo Mbalahamu ia mu bhangesa kuzola Jihova, ni kukala ni kixikanu kia kolo.\n6, 7. Kiebhi o izulukutu ia bhitile ku muenhu ua Mbalahamu, ia suínisa o kixikanu kiê?\n6 O ima ia bhiti ku muenhu uê. Kiebhi o ima ia bhitile ku muenhu ua Mbalahamu ia suínisa o kixikanu kiê kua Jihova? Saí athu a zuela kuila, o ima i tu banza i tula ku muxima uetu, anga o muthu u bhanga ima phala kulondekesa o ixinganeku iê. O ima ia di longo ia lungu ni Nzambi, ia tula ku muxima ua Mbalahamu, kiki, kia mu bhangesa kuxila kiavulu \"Jihova, Nzambi Suke-ku, ua'vu o diulu ni ixi.\" (Dimatekenu 14:22) O Bibidia ixana o kuxila kuku, kala 'uôma ua Nzambi.' (Jihebeleu 5:7) Phala kukala ni ukamba uambote ni Nzambi tua tokala kuzola Nzambi. (Jisálamu 25:14) O kídifua kiki, kiene kia suínisa Mbalahamu kubelesela Jihova.\n7 Nzambi ua tangele Mbalahamu ni Sala, phala kuxisa o inzo iâ mu mbanza ia Ule, phala kuia mu tunga ku ixi iéngi. Ene kexile dingi minzangala, ene eji tunga mu jibalaka ku muenhu uâ uoso. Sumbala Mbalahamu uejidile kuila, ueji bhita mu iluezu iavulu, maji né kiki, muéne ua kexile polondo phala kubelesela Jihova. Mukonda dia kubelesela kuê, Nzambi ua mu besoala ni ku mu langa. Mu kifika, kioso Sala muhatu ua Mbalahamu, kia mu ambatele, anga Mbalahamu u kala mu kiluezu kia ku mu jibha, Jihova ua lange Mbalahamu ni Sala mu veji javulu. (Dimatekenu 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) O izulukutu íii, ia suínisa dingi o kixikanu kia Mbalahamu.\n8. Kiebhi o kukala ni kuijiia kua kidi, ku tu kuatekesa kusuínisa o ukamba uetu ni Jihova?\n8 O kuila tu tena kukala makamba a Jihova? Tu tena! Kala Mbalahamu, etu tua tokala ku di longa ia lungu ni Jihova. Tu tena ué kukala ni kuijiia, ni uhete u tua bhindamena. Lelu tuala dingi ni milongi iavulu, o ia kexile na-iu Mbalahamu, ndenge. (Daniiele 12:4; Loma 11:33) O Bibidia iezala ni milongi iavulu, ia lungu ni ió \"ua'vu o diulu ni ixi.\" O ima i tu di longa, i tu bhangesa kuzola Jihova, ni ku mu xila ni muxima uoso. O henda íii, ni kuxila, ku tu suínisa ku mu belesela. Kioso ki tu bhanga kiki, tu tena kumona kiebhi muéne kia tu langa ni kia tu besoala. Mu kumona o ima íii, o kixikanu kietu ki suína dingi. Kiki ki tu kuatekesa kukala polondo phala kudibhana ni ibhidi ia mukuá. Se tu bheza Jihova ni muxima uoso, tua-nda zediua ku muenhu, tua-nda kala ni kutululuka, ni kusanguluka kua kidi. (Jisálamu 34:8; Jisabhu 10:22) Se tu kolokota mu ku di longa ia lungu ni Jihova, o ukamba uetu ni muéne ua-nda suína dingi.\nKIEBHI MBALAHAMU KIA SUÍNISA O UKAMBA UÊ NI NZAMBI\n9, 10. (a) Ihi ia bhingi phala kusuínisa o ukamba uetu ni akuetu? (b) Ihi ilondekesa kuila, Mbalahamu ua kexile mu bhana valolo ni kukolesa o ukamba uê ni Jihova?\n9 O ukamba uambote ni muthu, ua difu ni jimbongo jala ni valolo iavulu. (Tanga Jisabhu 17:17.) Ki u difu ni kitutu kia te kalu iavulu, kio bhange phala ku fuamesa ngó o inzo. Mu veji dia kiki, o ukamba uambote ua difu ni kitulu ki bhindamena menha, phala ku buingita kiambote. Mbalahamu ua bhanene valolo iavulu ku ukamba uê ni Jihova, mukonda dia kiki, ua suínisa o ukamba uê ni muéne. Kiebhi muéne kia bhange kiki?\nO ukamba uambote, ua difu ni kithulu, ki bhindamena menha phala ku buingita kiambote\n10 Mbalahamu ua kolokota kuzola Nzambi, ni ku mu belesela. Mu kifika, kioso muéne kiendele mu ixi ia Kanana kumoxi ni muiji uê ni jiselevende jê, muéne ua suluka mu kuehela Jihova ku muendesa, kioso kia mesenene kubatula maka oso-oso. Mu kubhita muvu umoxi, ande dia Izake ku mu vuala, kioso Mbalahamu kia kexile ni 99 dia mivu, Jihova ua tumina Mbalahamu kusaia o maiala oso akexile mu dibhata diê. O kuila Mbalahamu ua kexile ni phata, mba ua soto jindunge jengi, phala ku dituna kubhanga o kima kia mu tumine Jihova? Kana, muéne ua kexile ni kidielelu kua Jihova, anga u mu belesela mu \"kizuua kienhokio.\"\n11. Mukonda diahi Mbalahamu ua thandanganhele ni jimbanza ja Sodoma ni Ngomola, ni kiebhi Jihova kia mu kuatekesa?\n11 Kuma Mbalahamu ua kexile mu belesela katé muene ni ima iofele ia mu tumine Jihova, o ukamba uâ ua dibandekesa dingi. Muéne ua divu kuma, u tena kubhinga kima kioso kioso kua Jihova, kala o ku mu bhinga phala ku mu jimbuluila kiambote o ima. Mu kifika, Mbalahamu ua thandanganhele kioso kia mu tangela kua Jihova kuila, ueji buika o jimbanza ja Sodoma ni Ngomola. Mukonda diahi? Muéne ua kexile ni uôma mukonda ua kexile mu banza kuila, Nzambi ueji buika o athu ambote kumoxi ni athu a iibha. Nange ua thandanganhele ni muebhu'ê Lote ni muiji uê, mukonda a tungile mu mbanza ia Sodoma. Mbalahamu ua dielele kua Jihova, o \"Mufundixi u fundisa ioso mu ngongo.\" Mu kiki, ni kulenduka kuoso, muéne ua zuela ni Jihova ia lungu ni ima ia kexile ku mu thandanganhesa. Jihova ua londekesa o muanhu kua kamba diê, anga u mu bhangesa kumona kuila, Muéne mukua henda. Jihova ua mu tangela kuila, kioso kia fundisa o athu ni ku a buika, muéne u sota o athu oso ambote, anga u a bhulula.\n12, 13. (a) Kiebhi o kuijiia ni izulukutu ia bhitile ku muenhu ua Mbalahamu, ia mu kuatekesa mu ithangana ia mukuá? (b) Ihi ilondekesa kuila, Mbalahamu ua dielele kua Jihova?\n12 Tu tena kumona kuila o kuijiia kua kidi, ni izulukutu ioso ia bhitile ku muenhu uê, ia kuatekesa Mbalahamu kukolesa o ukamba uê ni Jihova. Mu kiki, mu kubhita thembu, kioso Jihova kia bhingi kua Mbalahamu phala kusatela mon'ê, muéne uejidile ni kidi kioso kuila, Jihova uexile mukua muanhu, muthu ua tenene ku mu dielela, ni mukua kulanga o jiselevende jê. Mbalahamu uejidile ni kidi kioso kuila, Jihova ka kitukile muthu ua iibha! Mukonda diahi tu tena kuzuela kiki?\n13 Ande dia kubanda ku mulundu, Mbalahamu uambe ku jiselevende jê: \"Xalenu bhabha ni bulu, eme ni mona tuie bhaná; o ki tua kà zubha kubheza tu vutuke, tu mi sange.\" (Dimatekenu 22:5) Ihi ia kexile mu lombolola o izuelu ia Mbalahamu? Mu kuzuela kuila ueji vutuka kumoxi ni Izake, o kuila muéne ua kexile mu tanga makutu, sumbala ua kijidile kuila ueji mu bhana kala sata? Kana. O Bibidia izuela kuila, Mbalahamu uejidile ni kidi kioso kuma, Jihova ua kexile ni kutena kua kufukununa Izake. (Tanga Jihebeleu 11:19.) Mbalahamu uejidile kuila, Jihova muéne ua a bhanene o kutena kua kuvuala mon'a, sumbala muéne ni Sala a kukile kiá. (Jihebeleu 11:11, 12, 18) Mu kiki, muéne ua mono kuila, sé-ku kima ki tena kufidisa Jihova kubhanga o ima ia mesena. Mu kidi, Mbalahamu kejidile o izulukutu ieji bhita mu kizuua kieniókio. Maji muéne ua dielele kuila, se kiexile mu vondadi iê, Jihova ueji fukununa mon'ê Izake, phala kukumbidila o ikanenu iê ioso. Mukonda dia kiki, Mbalahamu a mu ixana \"tata ia oso a xikana Nzambi.\"\nMbalahamu ua dielele kuila, se kiexile mu vondadi iê, Jihova ueji fukununa mon'ê Izake, phala kukumbidila o ikanenu iê ioso\n14. Ibhidi iahi i u dibhana na-iu mu sidivisu ia Jihova? Kiebhi o phangu ia Mbalahamu i tena ku u kuatekesa?\n14 Sumbala Jihova kene mu tu tuma kusatela o tuana tuetu, maji muéne u tu tuma kubelesela o itumu iê. Saí ithangana, nange ki tu tendela se mukonda diahi a tu bhana o itumu íii, mba nange ki tu bhonza kiavulu ku i belesela. O kuila u divua ué kiki? Saí iá, kia a bhonza kuboka. Mukonda dia jisonhi, nange ki a bhonza kuzuela ni athu a kambe o kuijiia. Amukuá ala ni uôma ua ku a mona kala asonhi ku salu mba bhu xikola. (Makatukilu 23:2; 1 Tesalonika 2:2) Kioso kia ku bhinga phala kubhanga kima kia bhonzo, xinganeka mu kixikanu ni kusuína kua londekesa Mbalahamu. Kioso ki tu xinganeka mu phangu ia maiala ni ahatu a fiiele, tu kala ni vondadi ia kukaiela o phangu iâ, phala kuzukama dingi kua Kamba dietu, Jihova.\nUKAMBA U BHEKA MABESÁ\n15. Mukonda diahi tu tena kuxikina kuila, Mbalahamu ka diela mukonda dia kubelesela Jihova ni ufiiele uoso?\n15 O kuila Mbalahamu ua diela mukonda dia kubelesela Jihova? O Bibidia izuela kuila, Mbalahamu \"[uafu] kiá ku uadiakimi uavulu, ua kuka kiá, ua kukidila muene, mivu ia mu kumu.\" (Dimatekenu 25:8) Kioso kia tenesa 175 kia mivu, muéne ua kexile mu xinganeka mu ima ia bhitile ku muenhu uê, ni kusanguluka. Mukonda diahi? Mukonda o ukamba uê ni Jihova, uexile o kima kia betele kota ku muenhu uê. Maji kioso ki tuívua kuila, Mbalahamu ua \"kukidila muene, mivu ia mu kumu,\" ki kilombolola kuila, muéne ka mesenene dingi kukala ku muenhu ku mundu uobhe.\n16. Iebhi o ima iambote ia-nda mona Mbalahamu mu Palaízu?\n16 O Bibidia izuela kuila, Mbalahamu \"ua kingile dibhata di kala ni madisesa ma nangenena, o mesene iê ni mutungi muène Nzambi.\" (Jihebeleu 11:10) Mbalahamu ua dielele kuila, saí kizuua muéne ueji mona o mbanza íii, o Utuminu ua Nzambi, kutumina o ixi ioso. Kiene muene kia-nda bhanga! Xinganeka o kisangusangu kia Mbalahamu, kioso kia-nda tunga mu palaízu mu ixi, ni kusuínisa dingi o ukamba uê ni Nzambi. Muéne ua-nda sanguluka mu kuijiia kuila, o phangu iê ia kuxikana ia kuatekesa o jiselevende ja Nzambi mu midi ni jimidi ja mivu! Mu Palaízu, muéne ua-nda mona kuila, o sata ia bhanene ku Mulundu ua Modiia, ia lombolola kima kia dikota. (Jihebeleu 11:19) Muéne ua-nda mona kiebhi o ndolo ivu kioso kia kexile polondo phala kusatela mon'ê Izake, ia kuatekesa mazunda ni mazunda a athu a fiiele kutendela o ndolo ievu Jihova, kioso kia bhana Mon'ê Jezú Kristu, kala sata ia kukula phala kubhulula o athu. (Nzuá 3:16) O phangu ia Mbalahamu i tu kuatekesa kubhana dingi valolo ku sata ia kukula, o kima kia beta kota kia bhange Nzambi phala kulondekesa o henda iê!\n17. Ihi i ua tokala kubhanga, ni ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n17 Kala muthu mudietu ua tokala ku di suínisa phala kukaiela o kixikanu kia Mbalahamu. Kala kia bhitile ni muéne, tua bhingi ué kuijiia o ima ni ku dibhana ni ibhidi ku muenhu uetu, phala kusuína. Kioso ki tuia ni ku di longa o kidi kia lungu ni Jihova ni ku mu belesela, tua-nda mona kiebhi muéne kia tu besoala ni ku tu langa. (Tanga Jihebeleu 6:10-12.) Jihova a kale Kamba dietu katé ku hádia ni hádia! Mu milongi ia kaiela, tua-nda di longa dingi phangu jitatu ja athu a fiiele, a kituka makamba ambote a Nzambi.\n^ [1] (kaxi 3) O dijina dia dianga dia Mbalahamu diexile Mbalamu, o Sala akexile ku mu ixana Salai. Maji mu milongi íii, tua-nda tumbula o majina a a bhana Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kuauana-ua-2016\/mbalahamu-kamba-dia-nzambi\/","date":"2018-03-19T03:26:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646213.26\/warc\/CC-MAIN-20180319023123-20180319043123-00560.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2390,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Tu bhinga tu bokona mu Utuminu ua Nzambi mu ku bhita ni Izukutisu Iavulu.'\n1. Mukonda diahi o Jiselevende ja Nzambi a bhita ni 'izukutisu iavulu?'\nTUEJIIA kuila, ande dia ku tambula o muenhu ua kalela-ku, tua-nda di bhana ni 'izukutisu iavulu.' O Jikidistá joso a di bhana ni ibhidi, katé muene ni ió ene mu sidivila kiá Nzambi tundé ukulu. Mukonda diahi? Mukonda Satanaji muéne ua mu tumina o mundu iú.\n2. (a) Iebhi o ibhidi ia mukuá i di bhana na-iu o Jikidistá? (Tala o foto ia dianga.) (b) Nanhi uene mu zukutisa o Jikidistá? Kiebhi ki tuejiia o kidi kiki?\n2 O athu oso a di bhana ni ibhidi, mukonda akua ituxi. Maji o ibhidi i di bhana na-iu o Jikidistá a beta-kota. (1 Kolindo 10:13) O Jikidistá a a zukutisa kiavulu, mukonda a mesena ku sidivila Nzambi ni ufiiele uoso. Jezú ua tangela o akaiedi'iê: \"Mubhika ka tundu ngana iê. Se a ngi zukutisa eme, enu uenu a mi zukutisa; se aluka maka mami, enu a mi aluka ue o maka menu.\" (Nzuá 15:20) Nanhi uene mu zukutisa o Jikidistá? Satanaji. O Bibidia i zuela kuila, Satanaji uala kála \"hoji iala mu zuma,\" ia mu 'nhunga jinga, mu ku sota' ku dia o mundu ua Nzambi. (1 Phetele 5:8) Satanaji ua-nda bhanga ioso, phala ku batula o ukamba uetu ni Jihova. Tu di longe ihi ia bhiti ni poxolo Phaulu.\nIZUKUTISU MU MBANZA IA LISTRA\n3-5. (a) Izukutisu iahi ia bhiti na-iu Phaulu mu mbanza ia Listra? (b) Kiebhi o kitendelesu kia Phaulu kia lungu ni izukutisu kia suínisa o maxibulu?\n3 Phaulu a mu zukutisile kiavulu, mukonda dia ufiiele uê kua Nzambi. (2 Kolindo 11:23-27) Saí kizuua, Phaulu ua sake diiala mu mbanza ia Listra. O diala didi a mu vuala kinema, ka tenene kuenda. Mukonda dia ku saka o diiala dienhódio, o athu a kexile mu banza kuila, Phaulu ni Barnabe exile jinzambi. Ene a diondela o athu phala ka a bheze. Mu ku bhita kathangana, o atuameni a jingeleja ja Jijudé a bhixila, anga a mateka ku longolola Phaulu ni Barnabe. O athu a xikina o makutu enhá. Mukonda dia kiki, ene a buba Phaulu ni matadi, katé kia fika kuma uafu.\n4 Kioso kia zubha ku kunda o mbanza ia Derbe, Phaulu ni Barnabe a 'vutukila ku Listra, ni ku Ikonio, ni ku Andiioka. Ene anga a kala mu ku suínisa o mixima ia jixibulu ni ku a longesa kujijila o kuxikana. A kala ué mu longa kuma 'tu bhinga tu bokona mu Utuminu ua Nzambi mu ku bhita ni izukutisu iavulu.' (Ikalakalu 14:21, 22) O izuelu ku bhita ni 'izukutisu iavulu,' ki i suínisa. Maji kiebhi Phaulu ni Barnabe kia 'suínisa o maxibulu,' mu ku a tangela kuila eji di bhana ni izukutisu iavulu?\nPhaulu ua tumbula o mabesá a-nda tambula ió a kolokota mu ufiiele uâ kua Nzambi\n5 O kitambuijilu tu ki sanga mu izuelu ia Phaulu. Muéne uambe: 'Tu bhinga tu bokona mu Utuminu ua Nzambi mu ku bhita ni izukutisu iavulu.' Muéne ka zuela ngó kuila: 'Tua tokala ku di bhana ni izukutisu iavulu.' Mu kiki, Phaulu ua londekesa ni kidi kioso, o mabesá a-nda tambula oso a kolokota mu ufiiele uâ kua Nzambi. O mabesá iá a kidi, mukonda Jezú uambe: 'Uoso-phe u kolokota katé bhu dizubhilu, muéne ua ka bhuluka.'\n6. Mabesá ahi a-nda tambula ió a kolokota, né muene se a bhita ni izukutisu?\n6 Se tu kolokota, né muéne se tu bhita ni izukutisu, tua-nda tambula mabesá. O Jikidistá a a undu a-nda tambula o muenhu sé dizubhilu ku diulu, a-nda tumina kumoxi ni Jezú. O \"jimbudi jamukuá,\" a-nda tambula o muenhu ua kalela-ku mu ixi. (Nzuá 10:16; 2 Phetele 3:13) Maji tua-nda bhita hanji ni 'izukutisu iavulu.' Tu mone maukexilu a iiadi a izukutisu u tu tena ku bhita nau.\nIZUKUTISU IA ATHU\n7. Ibhidi iebhi iene mu di bhana na-iu o Jikidistá?\n7 Jezú ua kanena: 'Kuma a ka mi kuta ni ku mi ambata bhu kiônge phala ku mi fundisa, a ka mi beta mu malombe. A ka mi bheka bhu pholo ia jinguvulu ni atumini.' (Marku 13:9) Kala ki tua mono, Jezú uambe kuila saí Jikidistá, eji ku a zukutisa ku athu. Saí ithangana, o athu a zukutisa o Jikidistá, o jinguvulu ni atuameni a jingeleja. (Ikalakalu 5:27, 28) Xinganeka dingi mu phangu ia Phaulu. O kuila muéne ua kexile ni uôma ua izukutisu ia athu? Kana.\n8, 9. Kiebhi kia londekesa Phaulu kuila ua mesenene ku kolokota? Kiebhi o jiphange jetu kia kolokota mu ku di bhana ni izukutisu mu izuua ietu?\n8 Phaulu ua di bhana ni izukutisu ia Satanaji ni ku suína kuoso, iu uambe: \"Ki nga suu-phe kima. Né o muenhu uami ki ng'u jijila, kabasa ngi zubha o njila ia ngi xindi, ni ukunji ua ngi bhana Ngana Jezú. O ukunji uen'iú: O kubhana umbangi ua Njimbu Iambote ia kiadi kia Nzambi.\" (Ikalakalu 20:24) Phaulu ka kexile ni uôma ua izukutisu. Muéne ua kolokotele né muene ni izukutisu. Ua mesenene \"kubhana umbangi,\" sumbala ni izukutisu.\n9 Kuene ué jiphange javulu lelu, ene mu kolokota mu ufiiele uâ kua Nzambi mu ithangana ia izukutisu. Saí ixi, ambata jiphange javulu mu kaleia mu 20 a mivu, sé ku a fundisa. Mukonda diahi? Mukonda ene ka xikina ku di ta mu maka a jinguvulu. O jinguvulu kehela o jindandu ja jiphange ku a kunda, saí iâ a a beta kiavulu.\nKuene ima iavulu i tena ku ku kuatekesa ku dielela kua Jihova, ni ku kolokota né muene kioso ki u di bhana ni ibhidi\n10. Mukonda diahi ki tu tokala ku kala ni uôma ua ibhidi i moneka ni lusolo?\n10 Saí jiphange a di bhana ni ibhidi i moneka ni lusolo. Se ki bhita n'eie, kana ku kala ni uôma. Lembalala o phangu ia Zuze. Muéne a mu sumbisile ku ubhika. Maji Jihova ua mu \"kudila mu malamba mê moso.\" (Ikalakalu 7:9, 10) Jihova u tena ué ku ku kuatekesa. Lembalala kuila, \"Nzambi uejiia kukudila akua uôma uê mu'axaxi ka kudianguka.\" (2 Phetele 2:9) O milongi íii, i tena ku ku kuatekesa ku dielela kua Jihova, ni ku kolokota, né muene kioso ki u di bhana ni ibhidi. Dielela kuila Jihova, u tena ku ku bhulula ku mundu iú ua iibha, ni ku ku bhana o muenhu ua kalela-ku.\nIZUKUTISU IA LUNGU NI KU LUUALA\n11. Mukonda diahi tuamba kuila o izukutisu ia lungu ni ku luuala, ki i difu ni izukutisu ia athu?\n11 Nange tu di bhana ué ni izukutisu ia lungu ni ku luuala. Kiebhi o izukutisu íii, ki i difu ni izukutisu ia athu? O izukutisu ia athu ia difu ni kitembu ki tena ku buika o inzo iê mu kithangana kiofele. Maji o izukutisu ia lungu ni ku luuala, ia difu ni kiumba ki buika o dibhata diê bhofele bhofele. Katé ki ua-nda mona o kima kia mu bhanga o kiumba, o dibhata diala polondo phala ku bua.\n12. (a) Mu ukexilu uebhi Satanaji u tena ku tu zozesa? Mukonda diahi? (b) Mukonda diahi Phaulu ua luualele?\n12 Satanaji ua mesena ku zanga o ukamba uê ni Jihova. Muéne u tena ku tu zozesa bhu kaxi ka izukutisu ijila ku athu, mba mu ku tu bhangesa ku kala ni kikote. Mukonda diahi? Mukonda o izukutisu íii, i tena ku zozesa o ukamba uetu ni Nzambi bhofele bhofele. Saí ithangana, poxolo Phaulu ua luualele. Mu kithangana kia mukuá, muéne uambe: 'Kokolo diami dia kuxixima kuku.' (Tanga Loma 7:21-24.) Mukonda diahi Phaulu ua luualele? Muéne ua kexile ni ukamba uambote ni Jihova, nange ua bhangele mbandu ku kibuka kia utuminu. Maji né kiki, Phaulu ua luualele mukonda uexile mukua ituxi. Muéne ua mesenene ku bhanga o mbote, maji saí ithangana kia mu bhonzele. Se ua luuala ué, o phangu ia Phaulu i tena ku ku suínisa.\n13, 14. (a) Mukonda diahi saí jiphange a luuala kiavulu? (b) Nanhi ua mesena ku zanga o ukamba uetu ni Jihova? Mukonda diahi?\n13 Saí ithangana jiphange javulu a luuala, a kala ni hanji, mba a divua kuma kala ni valolo. Mu kifika, saí phange ia muhatu, muboki ua thembu ioso uambe: \"Ithangana ioso ki ngi banza o kima kia iibha ki nga bhange, ngi divua kia iibha. Kioso ki ngi xinganeka mu ima ioso ia iibha i nga bhangele m'ukulu, ngi divua kuma se-ku muthu ua-nda ngi zola, né muene Jihova.\"\n14 Mukonda diahi sai jiselevende ja Jihova, kala o phange tua mu tange kiá ku dima, a divua kia iibha? Saí ima iavulu i tena ku a bhangesa ku divua kiki. Nange ene a divua kia iibha mukonda a banza ima ia iibha ia lungu ni ene, mba a xinganeka mu ibhidi ia di bhana na-iu. (Jisabhu 15:15) A mukuá nange a divua kia iibha, mukonda dia uhaxi uala nau. Maji lembalala kuila saí muthu ua mesena kuila tu luuala. Nanhi ua mesena kuila tu luuala, katé ki tu bhuila mu ku sidivila Jihova? Sé phata, Satanaji. Muéne a mu xindi o kufua, mu kiki, muéne ua mesena kuila eie u divua ué kala muthu kala ni kidielelu. (Dijingunuinu 20:10) Satanaji ua mesena ku tu thandanganhesa, ni ku tu zozesa mu nzumbi. Ki kale se u tu zukutisa bhu kaxi ka athu, mba u tu bhangesa ku luuala kiavulu, muéne ua mesena kuila tu bhuila mu ku sidivila Nzambi. Kana ku bhanga ima ia iibha, mukonda o mundu ua Nzambi ua mu di suínisa phala ku londekesa o ufiiele uâ kua Jihova.\nKana ku bhanga ima ia iibha, mukonda o mundu ua Nzambi ua mu di suínisa phala kulondekesa o ufiiele uâ kua Jihova\n15. O divulu dia 2 Kolindo 4:16, 17 di tu suínisa ku bhanga ihi?\n15 Kana ku bhuila, kolokota. Kolokota ku xinganeka mu mabesá. Phaulu ua sonekena o Jikidistá mu Kolindo: 'Ki tu kuata usudi. Né-mbe o mukutu uetu iú uia ni kujila, o ukexilu uetu mu nzumbi-phe uia ni ku kala dingi ua ubhe kizuua ni kizuua. Kuma o hadi ietu íii i tua mu bhita na-iu ia bhebhuluka, ia kithangana ngó, hinu i tu bhekela ku zediua kuavulu kinéne, kua beta ukota o hadi íii ndenge, ku xalela-ku ndu ku hádia ni hádia.'\nKALA POLONDO PHALA KU DIBHANA NI KIZUKUTISU\n16. Mukonda diahi kima kiambote ku di pelepalala kindala, phala o ibhidi ia-nda moneka ku pholo?\n16 Satanaji uala ni \"jindunge\" javulu phala ku tu kuata. (Efezo 6:11) Mukonda dia kiki, tua tokala ku kaiela o kitendelesu ki tu sanga mu divulu dia 1 Phetele 5:9 diambe: \"Kolokotenu-phe mu kuxikana, mbé mu tene kubhânga ni Diabhu.\" Phala ku kolokota, tua tokala ku pelepalala o kilunji ni muxima uetu lelu ni tu kale polondo phala ku bhanga o ima iambote ku pholo. Mu kifika, ande dia kuia mu ita, o masoladi a a bhana milongi ni ku a pelepalala kiambote phala kuia mu bhânga. Kiki, ki bhita ué n'etu. Ki tuijiia se ibhidi iahi i tua-nda di bhana na-iu ku pholo. Mu kiki, tua tokala ku di pelepalala kindala, mukonda kua tululuka hanji. O poxolo Phaulu ua suínisa o Jikidistá: 'Di tonginine-nu se muala muene mu kuxikana.'—2 Kolindo 13:5.\n17-19. (a) Kiebhi ki tu tena ku di tonginina? (b) Kiebhi o minzangala kia tena ku di iudika, phala ku zokela o ubhezelu uâ bhu xikola?\n17 U tena ku di tonginina mu ku bhanga o ibhuidisu kala íii: 'O kuila ngi samba mu ithangana ioso? Kioso kia ngi suínisa ku bhanga ima ia iibha, o kuila ngi belesela Nzambi, mba ngi belesela o athu? O kuila ngiia mu iônge ithangana ioso? O kuila ngi zokela o ubhezelu uami ni ku suína kuoso? O kuila ngi loloka o ituxi ia jiphange jami, kala ki nga mesena kuila ene a ngi loloka? O kuila ngi belesela o tufunga mu kilunga, ni ió a langa o kilunga ku mundu uoso?'\nTua tokala ku pelepalala o kilunji ni muxima uetu lelu ni tu kale polondo phala ku bhanga o ima iambote ku pholo\n18 A tu kondoloka ku athu a bhanga ioso phala ku tu suínisa ku banza kia iibha. Saí jiphange ja minzangala, a zokela o ubhezelu uâ ni ku suína kuoso bhu xikola. Ene ka kala ni hele mba uôma ua ku zokela o ubhezelu uâ. Ihi i kuatekesa o minzangala íii ku zuela ni ku suína kuoso? Ene a kaiela o milongi iala mu madivulu metu. Mu kifika, mu Mulangidi ua 15 ua Kasambuadi ka 2013 mu mbandu 3 tu sanga-mu milongi, i tena ku kuatekesa o minzangala ku zokela o ubhezelu uâ mu xikola mu ku xinganeka ni koleka iê ni ku bhanga ibhuidisu ia tokala. O jingijiie ki ji xikina kuila o athu a moneka ngó, maji ene o jimesene!\" Jitata, longenu o tuana tuenu o maukexilu a ku zokela o ubhezelu, n'a kale polondo phala ku zokela o ubhezelu uâ bhu xikola.\nJitata, longenu o tuana tuenu o maukexilu a ku zokela o ubhezelu uâ\n19 Mu kidi, saí ithangana ki bhonza ku zokela o ubhezelu uetu, mba ku bhanga ima ia mukuá i tu tumina Jihova. Mu kifika, kioso ki tu zumbuka ku salu nange ku bhinga nguzu phala kuia mu kiônge. Mba nange ki bhonza ku balumuka selu, phala kuia mu sidivisu ia ku boka. Maji ijiia kuila, se uene mu bhanga o ima íii lelu, ua-nda kala polondo phala o ibhidi ia-nda moneka ku pholo.\nPhaulu ua xikina o sata ia kukula, mukonda uejidile kuila ia mu tokalele ué\n20, 21. (a) Kiebhi o ku xinganeka mu sata ia kukula kua Jezú, ku tu kuatekesa ku di bhana ni ku luuala? (b) Ihi i tua tokala o ku bhanga?\n20 Ihi i tuamba ia lungu ni izukutisu ijila mu ku luuala? Mu kifika, ihi i tua tokala o ku bhanga kioso ki tu luuala? Tua tokala ku xinganeka mu sata ia kukula kua Jezú. Kiene kia bhange poxolo Phaulu. Saí ithangana, muéne ua luualele. Maji uejidile kuila Kristu kafú mukonda dia athu a iuka, maji uafu mukonda dia athu akua ituxi, kála muéne. Muéne ua soneka: \"O kiki o muenhu u ngala na-u mu xitu, nga u muena mu kuxikana Mon'a Nzambi, ió ua tenene ku ngi zola ni ku di bhakula mukonda diami.\" (Ngalásia 2:20) Mu kidi, Phaulu ua xikina o sata ia kukula, mukonda uejidile kuila ia mu tokalele ué.\n21 Eie u tena ué ku katula mbote mu sata ia kukula kua Jezú, se u i mona kuma ujitu ua tundu kua Jihova. Kiki, ki kilombolola kuila o ku luuala kua-nda bhua ni lusolo. Saí athu a-nda di bhana ni ibhidi, i bhangesa o ku luuala, katé kia-nda kuíza o mundu uobhe. Maji lembalala kuila, o mabesá a tokala kua ió a kolokota katé ku dizubhilu. Kala kizuua ki bhita, o Utuminu ua Nzambi u zukama dingi. Kioso kia-nda kuíza o Utuminu ua Nzambi, kua-nda kala kutululuka mu ixi ioso, o athu oso a-nda iuka. Mu kiki, bhanga ioso phala ku bokona mu Utuminu ua Nzambi, né muene se ku bhinga ku di bhana ni ibhidi iavulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20140915\/sidivila-nzambi-n%C3%A9-muene-ni-izukutisu-Iavulu\/","date":"2018-03-22T16:19:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00365.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2423,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi kia tukuluka o diulu ni ixi? Kiebhi kia tukuluka o muanha o dieji, o jithéthembua, ni ima ioso iala mu ixi? O Bibidia i bhana o kitambuijilu kia kidi kuma, Nzambi ua bhange o ima ioso. Kienhiki o divulu dietu di mateka ni misoso ia Bibidia ia lungu ni ibhangelu.\nO ibhangelu ia dianga ia Nzambi, tua-nda dilonga kuma, exile athu mu nzumbi a difuangana ni muéne. Exile ji-anju. Maji o ixi ai bhange phala athu kála etu. Kienhiki, Nzambi ua bhange diiala ni muhatu, a exana Adá ni Eva, iu ua a tula mu jaludim ia uabha. Maji ene a xibhakele Nzambi, ni a texi o ufôlo ua ku kala ni muenhu.\nTundé kia bhange Adá, katé ku Dilúvio, kua bhiti 1.656 ja mivu. Mu thembu ienioió mua kexile athu avulu aiibha. Mu diulu, mua kexile athu a nzumbi, Satanaji ni ji-anju jê jaiibha. Mu ixi mua kexile Kaini, ni athu a mukuá aiibha ni maiala a nguzu. Maji mua kexile ué athu ambote kála Abele, Enoko, ni Noué. Mu Kibatu kia DIANGA, tua-nda tanga maka alungu ni athu iâ, ni ioso ia bhiti na-iu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-1-Tund%C3%A9-ku-Ibhangelu-Kat%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio\/","date":"2018-03-19T21:38:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647146.41\/warc\/CC-MAIN-20180319194922-20180319214922-00366.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":186,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"6:6-8\nJihova uejiia katé bhebhi bhua suku o nguzu ietu, mukonda dia kiki, muene ka tu jijidika kubhanga ima ki tu tena ku i bhanga. Phala Nzambi, o kudibhana kiambote ni jiphange, kubhanga mbandu ku ubhezelu ua kidi. Se tua mesena kuila Jihova u xikina o ima i tu mu bhana, tua tokala kuxila o jiphange jetu ni kua londekesa henda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-20-26-ia-kamoxi\/ihi-ia-mesena-jihova-ko-kuetu\/","date":"2018-03-19T18:50:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647044.86\/warc\/CC-MAIN-20180319175337-20180319195337-00167.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.006,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Ku mundu ku tuala, o muenhu saí ithangana u bhonza kiavulu. O kuila saí muthu u tena ku tu konda o malamba metu?\nTanga: 2Ko 1:3, 4\nZuela: O Mulangidi iú, ulondekesa kiebhi Nzambi kia tu konda o malamba.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Ihi i bhita n'etu kioso ki tu fua?\nTanga: Nz 11:11-14\nKidi: Kioso muthu kia fua, muenhu uê u jimuka. Mukonda dia kiki, ki tu bhingi kukala ni uôma ua muthu uafu kiá. Jezú ua sokesa o kalunga ni kilu. Jezú ua-nda 'fukununa' o jindandu jetu jafu, phala kutunga dingi mu ixi, kála kia fukunuine Lázalu.\nKIXANU KIA KUIA MU IÔNGE MU KILUNGA (inv)\nZuela: Nga mesena ku kuixana phala kuívua diskursu dia Bibidia sé kufuta. A-nda di bhanga mu Kididi kietu kia Ubhezelu. [Bhana o kamukanda kixanu kia kuia mu iônge, mu tangele o ola ni kididi muanda bhita o kiônge kia disukilu dia semana, mu tangele ué o diambu dia diskursu.]\nKibhuidisu: O kuila uaíle kiá mu Kididi kia Ubhezelu? [Se ki bhana mu londekese o vidiu Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu?]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2016-mwb\/Ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-21T09:22:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647600.49\/warc\/CC-MAIN-20180321082653-20180321102653-00170.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.299,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UUA MU mona se Dinah ua múia mu kunda nanhi? Muéne ua múia mu kunda o ilumba ia akua Kanana. O kuila tat'ê Jakobo kiki kia mu uabhele? Phala ku tambuijila, lembalala se ihi Mbalahamu ni Izake ia banzele ia lungu ni ahatu ia akua Kanana.\nUa mesene Mbalahamu kuma mon'ê Izake u kazala ni kilumba kia Kanana Kana?, muéne ka mesenene. Izake ni Bebeka a mesenene kuma mon'ê, Jakobo u kazala ni kilumba kia Kanana? Kana, ene ka mesenene. Uejiia se mukonda diahi?\nMukonda athu akua Kanana akexile abhezi a nzambi ja makutu. Ene ka kexile athu ambote phala ku kazala nâ, né ka kexile athu ambote phala ku di bhana nâ, kála makamba. Mu kienhiki, tu tena ku kala ni kixikinu kuma Jakobo ki kia mu uabhele kioso mon'ê kia di bhange dikamba ni ilumba ia akua Kanana.\nMu kidi, Dinah ua di tele muene mu ibhidi. Ua mu mona o diiala diná mukuá Kanana mu fikula, ua mu tala Dinah? Dijina diê Xikeme. Saí kizuua, Dinah kiendele mu kunda ahatu a Kanana, Xikeme ua kuata Dinah iu ua mu jijidika ku zeka-nê. Kiki kiexile kituxi, mukonda o makaza ngó a tena ku zeka kumoxi. O ia bhange Xikeme kua Dinah, ia bhekele dingi ibhidi a mukuá.\nKioso o jiphange ja Dinah kiévu, akexile ni njinda iavulu. Kiiadi kiâ, Ximinhá ni Levi akexile ni njinda iavulu, a kuata ku jixibhata endele mu mbanza ia tukumuisa o maiala. Ene ni jiphange jê a jibha Xikeme, ni maiala oso a mukuá. Jakobo ua dizangalele, mukonda an'ê a bhangele kima kiaiibha.\nKiebhi kia mateka o ibhidi ioso íii? Ia mateka mukonda Dinah ua di bhangele dikamba dia athu ka beleselele o itumu ia Nzambi. Etu ki tua mesene ku bhanga makamba ni athu iâ, ki kiene?\nDimatekenu 34:1-31.\nIbhuidisu\n- Mukonda diahi Mbalahamu ni Izake kandalele kuma an'ê a kazala ni ahatu akua Kanana?\n- O kuila Jakobo ua xikanene o ukamba ua mon'ê ni ilumba ia akua Kanana?\n- Mu fikula nanhi o diiala ua mu tala Dinah? Kima kiahi kiaiibha kia bhangele muéne?\n- Ihi ia bhange o jiphange ja Dinah, Ximá ni Levi, kioso kiévu ioso ia bhitile ni muéne?\n- O kuila Jakobo kia mu uabhela ioso ia bhange Ximá ni Levi?\n- O maka oso iá, a bhekesa ihi ku muiji?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Dimatekenu 34:1-31.\nO kuila Dinah uendele mu kunda ana a ixi ia Kanana veji imoxi ngó? Lombolola-kiu. (Dim. 34:1)\nMukonda diahi Dinah uexile ni kikuma kia ku texi o ujitu uê? (Nga. 6:7)\nKiebhi o mizangala ia lelu a tena kuidikisa kuma evu o ngolokela ia disá dia lungu ni ia bhitile ni Dinah? (Jisa. 13:20; 1 Kol. 15:33; 1 Nzuá 5:19)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-2-Tund%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio-Kat%C3%A9-mu-u-Bhulukilu-ku-Ijitu\/musoso-20-dinah-ua-di-te-mu-ibhidi\/","date":"2018-03-23T19:05:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648431.63\/warc\/CC-MAIN-20180323180932-20180323200932-00171.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":436,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Jezú kia kexile mu ixi, muene ua bhitulula o izuelu ia kitumu: \"Bhana ujitu kua tat'enu ni mam'enu.\" (Ma 20:12; Mat 15:4) Jezú ua zuela o maka iá sé hele, mukonda muene ua kexile 'mu tumaka' o jitata jê, kioso kiexile ka munzangala. (Lu 2:51) Kioso kia kulu, muene ua tendelesa kulanga manh'â kioso kieji fua.—Nz 19:26, 27.\nMu izuua ietu ue, o minzangala a belesela o jitata jâ ni kuzuela nau kiambote, a mu londekesa kuila a mu a xila. Mu kidi, o kitumu kia kuxila o jitata jetu, ki kiala ni disukilu. Né muene se o jitata jetu ja kuka kiá, tua tokala kusuluka ni ku a xila, phala kukatula mbote mu unjimu uâ. (Ji 23:22) Tu xila ue o jitata jetu ja kuka, mu kudikila o ibhindamu iâ mu xitu, nange mu ku a bhana ka kitadi, ni ku a kunda. (1Ti 5:8) Kikale se tu minzangala hanji mba tua kulu kiá, phala kulondekesa kuila tua mu xila o jitata jetu, tua tokala ku di zuelesa nau kiambote.\nTALA O VIDIU, KIEBHI KI NGI TENA KUZUELA NI JITATA JAMI? MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nMukonda diahi sai ithangana kubhonza kuzuela ni jitata jé?\nKiebhi ki u tena kuxila o jitata jé, kioso ki u zuela nau?\nMukonda diahi kima kiambote kubhanga nguzu phala kuzuela ni jitata jé? (Ji 15:22)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2018-mwb\/milongi-ia-12-18-ia-kauana\/xila-tatenu-ni-mamenu\/","date":"2018-03-24T09:04:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00605.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":217,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.26,"stopwords_ratio":0.3,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila uôua kubanza kuila o athu afu a-nda vutuka dingi ku muenhu? O poxolo Phaulu ki kiene kia kexile mu banza. Muéne ua soneka: 'Se o Kristu tua mu dielela ngó kunu ku muenhu iú, ku athu oso mu ngong, etu ene tuala kota mu kuxixima! Maji kiki-phe, Kristu a dianga ku mu fukununa mu'alunga, iu ua di bhange ngunji ia tu dielelesa kuila athu oso afú kiá hádia ué a ka a fukunuka.' (1 Kolindo 15:19, 20 ) Phaulu ua dielele mu difukunukinu kuila kidi. Mu kidi, tu tena kudielela mu difukunukinu mukonda dia difukunukinu dia Jezú. * (Ikalakalu 17:31) Kiene kia bhangesa Phaulu kuixana kuila, Jezú \"a dianga ku mu fukununa mu'alunga\"\nKuala dingi kima kia mukuá ki tena ku kuatekesa ku xikina kuila o athu afu a-nda vutuka dingi ku muenhu. Jihova Nzambi ia kidi. \"Nzambi ka moneka makutu.\" (Tito 1:2) Jihova nuka ua tangele makutu, nuka ua-nda tanga ué makutu. O kuila muéne ueji tu kanena o difukunukinu katé muene mu kulondekesa kuila uala ni kutena kua kufukununa o madifundu, maji mu kusuka-ku u dituna kubhanga kála kia kanena? Kana, kiki ki ki tena kubhita!\nMukonda diahi Jihova ua mesena kufukununa o athu afu? Mukonda dia henda iê. Jobe uebhuidisa: \"Muthu n'a fu, mbé ua kà kala dingi ni muenhu?\" Muéne uambe dingi: \"Eie-phe ueje ku ng'ixana, eme hé ngi ku'itaia; Ngana, kuatela henda ku kikalakalu kia maku mê.\" (Jobe 14:14, 15) Jobe ua kexile ni kixikanu kia kuila Tat'ê ia henda uene ku diulu ueji kala ni vondadi ia ku mu fukununa. O kuila Nzambi ua lunguluka? 'Eme ngi Jihova, ki ngi lunguluka.' (Malakiia 3:6) Nzambi ua mesena hanji kiavulu kufukununa oso afu ni kua bhana sauidi iambote ni kusanguluka kuavulu. Kiki kiene ki mesena tata ioso-ioso kia funda mon'ê ua kazola. Maji Nzambi ka soko ni jitata akua ituxi, mukonda Nzambi uala ni kutena kua kubhanga kála kia mesena.\nO kalunga kene mu bheka ndolo iavulu, maji Nzambi ua-nda batula o maka enhá\nJihova ua-nda bhana kutena kua Mon'ê phala kubheka kusanguluka ku athu oso ala ni jindandu ja fu. Kiebhi kia divua Jezú ia lungu ni kufukununa athu afu? Ande dia kufukununa Lázalu, Jezú ua mono o kikote kia kexile naiu o jiphange ja Lázalu ni makamba, \"Jezú anga u dila.\" (Nzuá 11:35) Mu kubhita thembu, Jezú ua sange o mutudi mukua Naíne ua kexile mu dila mon'ê umoxi-élele ua fuile. Jezú \"henda ia mu kuata, anga u mu ambela uixi: Ku dile.\" Bhenhobho, muéne ua fukununa mon'ê. (Luka 7:13) Kiki kilondekesa kuila, Jezú ua divuile ué kia iibha mu kumona o athu a mu fua. Kisangusangu kiahi ngó kia-nda kala na-kiu Jezú mu kuzubha o jiphaxi joso mu ngongo ni kubheka kisangusangu ku athu!\nUa fundile kiá ndandu? Nange u banza kuila se-ku kidielelu phala ió afu. Maji saí hanji kidielelu\nLionel, tua mu tange kiá, uambe: \"Kioso kia ngi longo o kidielelu kia difukunukinu, ku dimatekenu ki ngi xikinine kuila kiki kidi, eme ué ki ngi kexile mu dielela o muthu ua kexile mu ngi tangela o ima íii. Maji nga tokuesa mu Bibidia, eme nga mono kuila mbé kidi muene! Nga mesena kiavulu ku di sanga dingi ni kuku'ami uafu.\"\nUa mesena kuijiia dingi o maka enhá? O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka kiavulu ku kulondekesa mu Bibidia iê, se mukonda diahi ene a xikina ni mixima iâ kuila o athu afu a-nda vutuka dingi ku muenhu. *","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/o-difukunukinu\/","date":"2018-03-24T09:04:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00605.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":556,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.3,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamusasadi 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 28 ia Kamoxi ndu 25 ia Kaiadi ua 2016.\nKiebhi Nzambi kia mona o asonhi? Ihi i u tena o kubhanga phala kukuatekesa o asonhi kudivua kiambote mu kilunga kiê?\nO Jikidistá a tokala kulanga o ukamba uâ ni Nzambi ni ua miji iâ. Maji se ua tungu mu ixi iéngi kia-nda bhonza dingi kubhanga kiki.\nTu tena kukaiela o phangu ia kixikanu, ia athu avulu o ukulu ni a lelu. Kiebhi ki u tena kusuínisa o kixikanu kiê?\nIhi ilombolola o kixikanu? Kiebhi ki tu tena kulondekesa o kixikanu?\nLIFE STORY\nO kisuínisu kia adiakimi mu kilunga, ki tena kukuatekesa akuâ kusuua jimbambe jambote. Thomas McLain u zuela kiebhi akuâ kia mu bhana phangu iambote, ni kiebhi kia di suínisa phala kukuatekesa ué akuâ.\nUfolo uahi ua bhanene o Utuminu ua Loma ku atuameni a Jijudé ku hama ia dianga? O kuila m'ukulu kuexile muene athu akexile mu kuna jimbundu ja iangu mu mábhia a akuá?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kamusasadi-ua-2016\/","date":"2018-03-21T19:17:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00206.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jobe ua dielele kuila Nzambi ueji mu fukununa\n14:7-9, 13-15\nJob ua te o kifika kia muxi—nange kia muxi ua muvidi—phala kulondekesa o kidielelu kiê, mu kutena kua Nzambi kia ku mu fukununa\nO jindanji ja mixi ia mividi, jiia muene koxi dia mavu, mu kiki o muxi u tena kusabhuka dingi, né muene se a u batula. Se o jindanji jala hanji kiambote, o muxi u tena kukula dingi\nKioso ki ku noka, o muxi ua midiva ua kukuta, u tena kukula dingi ni kubhana \"jithangu kala kixina kia ubhe\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/milongi-ia-kata28-kasa3\/jobe-14-bibidia-difukunukinu\/","date":"2018-03-20T06:58:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647299.37\/warc\/CC-MAIN-20180320052712-20180320072712-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":89,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nzambi ka tena ku mu tongolola.\"\n—Philo dia Alexandria, ngijiie ku hama ia dianga.\n\"[Muène] kana muthu ua mu kala dikanga.\"\n—Saulu mukua Talasu ua zuelela o jingijiie ja akua Atenas ku hama ia dianga.\nKU IZUELU iiadi íii, kiebhi o kibanzelu kiê? Athu avulu a sanga kutululuka mu izuelu ia Saulu mukua Talasu, a muixana ué poxolo Phaulu. (Ikalakalu 17:26, 27) Mu Bibidia, tu sanga-mu ué izuelu ia mukua kála íii. Mu kifika Jezú ua bhange musambu ua londekesa kuila o akaied'ê a tena kuijiia Nzambi ni ku tambula o mabesá mê.\nMaji jingijiie javulu kála Philo, ki kiene kia kexile mu banza. Akexile mu longesa kuila nuka tueji kuijiia kiambote Nzambi, mukonda Nzambi ua bhonzo ku mu tongolola. Kiki ki kidi kana.\nO Bibidia i tu tangela ué kuila, mu kidi saí ima ia lungu ni Nzambi ia bhonzo ku i tongolola. Mu kifika o mivu Iê, ni kilunji kiê, ni unjimu uê, ki tu tena ku u tanga. Ua somboka o kuijiia kua athu oso. Maji o ima íii, ki i tokala ku tu fidisa ku muijiia. O kuxinganeka mu ima íii i tena ku tu kuatekesa ku 'Zukama kua Nzambi.' (Tiiaku 4:8) Tu dilonge ima ia bhonzo ia lungu ni Nzambi. Mu suluka, tua-nda dilonga ima ia lungu ni Nzambi ki i bhonzo ku i tongolola.\nIma iahi ia lungu ni Nzambi ia bhonzo ku i tongolola?\nNZAMBI UA KALELA-KU: O Bibidia i tu longa kuila Nzambi uene ku muenhu \"tunde xahulu katé ku hádia.\" (Jisálamu 90:2) Kiki kilombolola kuila muéne kene ni dimatekenu ka-nda kala ué ni disukilu. Phala o athu, \"o izuua ia mivu iê, ki i xikina ku i tanga.\"\nMbote i u katula: Nzambi u ku kanena muenhu ua kalelaku se u muijiia. (Nzuá 17:3) Kiebhi Nzambi keji kanena o muenhu ua kalelaku se muéne uexile ni disukilu? Muéne ngó \"o muenexi ió, kene kùfua.\"\nKILUNJI KIA NZAMBI: O Bibidia i longa kuila Nzambi, \"o kilunji kiê kibhuene muthu utena kuzubha ku ki ijiia\" mukonda o ibanzelu iê ia tundu o ibanzelu ietu. (Izaia 40:28; 55:9) O Bibidia ibhuidisa: \"Nanhi u tena kuijiia o muxima ua [Jihova]? Nanhi muène u tena ku mu longa kaiula?\"\nMbote i u katula: Nzambi u tena kuívua misambu ia mazunda ni mazunda a athu mu kithangana kimoxi. (Jisálamu 65:2) Nzambi u mona katé ni tudièdie tu lauka bhoxi. O kuila o kilunji kia Nzambi kia-nda kuizala, ni ku mu fidisa ku ku mona mba kuívua o misambu iê? Kana mukonda o kilunji kiê, ki kiene mu kuizala. O kia beta-kota \"Tudièdie né tua ndumba, enu mua beta ukota,\" bhu pholo iê.\nJINJILA JA NZAMBI: O Bibidia i longa kuila o \"muthu ua lémbua kuijiia o kikalakalu kioso kia bhange Nzambi, tundé ku dimatekenu katé ku dizubhilu.\" (Ndongixi 3:11) Etu nuka tua-nda kuijiia o ima ioso ia lungu ni Nzambi. O unjimu ua Nzambi, 'ka tena ku u tongolola.' (Loma 11:33) Maji Nzambi ua mesena ku jimbulula o jinjila jê ku athu a mesena ku mu bheza.\nO muenhu ua Mubhangi uetu, ni kilunji kiê, ni unjimu uê ki tu tena ku u tanga\nMbote i u katula: Se u tanga ni ku di longa o Bibidia, eie nuka ua-nda suka ku di longa ima ia ubhe ia lungu ni jinjila ja Nzambi. Kiki kilombolola kuila, etu tu tena kuzukama kua Tat'etu ia diulu katé ku hádia ni hádia.\nIma ia Lungu ni Nzambi i u Tena o Kuijiia\nMukonda kuene ima ia bhonzo ia lungu ni Nzambi, ki kilombolola kuila ki tu tena ku muijiia kiambote. O Bibidia iala ni milongi iavulu i tena ku tu kuatekesa kuijiia kiambote Nzambi. Xinganeka:\nO DIJINA DIA NZAMBI: O Bibidia I longa kuila Nzambi ua di luku dijina. Muéne uambe: \"Eme ngi Jihova, Didi diene o dijina diami.\" O dijina dia Nzambi tu di sanga mu Bibidia 7.000 dia ji veji, dijina dia mukua ndenge.\nMbote i u katula: Jezú uambe mu musambu uê: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile.\" (Matesu 6:9) O kuila eie u tena ué ku tumbula o dijina dia Nzambi mu musambu? Jihova ua mesena ku bhulula o athu a xila o dijina diê.\nDIBHATA DIA NZAMBI: O Bibidia i longa kuila kuene \"maulu aiadi\"\nMbote i u katula: Eie u tena kuijiia kiambote Nzambi. O Mubhangi ki muthu uala mu ididi ioso mba mu ima ioso kana. Jihova Muthu ua kidi ua tungu mu kididi kia kidi. Maji \"kana-ku kima kiobhange ki kamba ku moneka ku mesu ma Nzambi.\"\nUKEXILU UA NZAMBI: O Bibidia i tu longa kuila Jihova uala ni ídifua iambote. \"Nzambi henda.\" (1 Nzuá 4:8) Muéne ki mukua makutu. (Tito 1:2) Muéne ki mukua kathombo, maji mukua henda, ua kokoloka mu ku tema. (Makatukilu 34:6; Ikalakalu 10:34) Athu avulu nange a sasumuka kioso kievua kuila o Mubhangi ua mesena ku kala ni \"ukamba\" ni ió a mu xila.\nMbote i u katula: Eie u tena ku kala u dikamba dia Jihova. (Tiiaku 2:23) kioso ki ua-nda kuijiia kiambote o ukexilu ua Jihova, ua-nda tena ué kutendela kiambote o misoso ia Bibidia.\n\"MU SOTE JINGA\"O Bibidia iezala ni idifua iavulu ia Jihova Nzambi. O Mubhangi uetu ua mesena u muijiia, muéne ka bhonzo ku muijiia kana. O Maka mê a kanena: \"Eie se u mu sota, ua-nda ku mu sanga.\" (1 Malunda 28:9) Mukonda diahi ku di longe ia lungu ni Nzambi mu ku tanga o Bibidia ni kuxinganeka mu milongi iê? Se u bhanga kiki o Bibidia i kanena kuila, 'muéne u ku zukama.'\n—Tiiaku 4:8.\nNange u dibhuidisa: 'Se ki ngi tena kuijiia o ima ioso ia lungu ni Mubhangi, kiebhi ki ngi tena ku kala dikamba diê?' Xinganeka: O kuila o dikamba dia dotolo uene mu bhanga pelasá ua bhingi kukala ué dotolo? Kana! O dikamba dia dotolo u tena ku sola ufunu ua mukuá. Maji a tena ku kala makamba ambote. O kima kia beta-kota, o dikamba dia dotolo kuijiia o ukexilu ua dotolo ni ima ia uabhela ni ima ia zembe. Kiene kimoxi ué, eie u tena ku di longa mu Bibidia o ukexilu ua Jihova\nMu veji dia ku tu suekela o ukexilu ua Mubhangi uetu, o Bibidia i tu tangela o milongi i tua bhindamena phala kuijiia Nzambi. O kuila ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni Jihova Nzambi? O Jimbangi ja Jihova ene mu longa o Bibidia ku mabhata a athu se ku kobhala kima. Tua mu ku suinisa ku sota Mbangi ia Jihova mu diembu diê mba ku jikula o kijimbuete kietu www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/Kiebhi-ki-u-tena-kuijiia-Nzambi\/","date":"2018-03-20T06:57:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647299.37\/warc\/CC-MAIN-20180320052712-20180320072712-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1062,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"DIAMBU DIA KAPA | O KUILA UA TOKALA KU SAMBA?\nMukonda Diahi Athu Ene mu Samba?\nUene mu samba izuua ioso? Athu avulu ene mu samba katé muene ni ió ka xikina kua Nzambi. Maji mukonda diahi athu ene mu samba? Ku ixi ia França, a tokuesa kuila athu avulu akua França ene mu samba mba ku katula kithangana kia ku xinganeka \"phala ngó ku divua kiambote.\" Kala ki bhita ni athu avulu akua Europa, o akua França iá kene mu samba phala ku bheza Nzambi kana. Mu veji dia kiki, ene a sota ngó o \"ku tululuka kuijila ku musambu.\" Saí athu, a samba ngó kioso kia mu bhita ni maka, ni ku kinga kuila Nzambi u tambuijila o misambu iâ ni lusolo.\nAbha eie? O kuila uene mu mona ué o musambu kala ukexilu u ku kuatekesa ku divua kiambote? Se u xikina kua Nzambi, o kuila o musambu uene mu ku kuatekesa ku muenhu uê? Inga o misambu iê kene mu i tambuijila? O Bibidia i tena ku kuatekesa ku mona o musambu, kana kala ukexilu u kuatekesa o muthu ku divua kiambote, maji kala ukexilu u tena ku kuatekesa o muthu ku zukama kua Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/mukonda-diahi-athu-ene-mu-samba\/","date":"2018-03-22T01:15:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647707.33\/warc\/CC-MAIN-20180321234947-20180322014947-00677.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.338,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"40:29-31\nO holokoko i tena kuimana bhulu ola javulu, kiki ki bhita kioso iene ki i zala o mabhabha mê phala ku kuata o munza ua tema, u mu kuatekesa phala kabue. Kioso iene ki i bhixila bhu kididi bhuala o munza ua tema, i tena kuia mba ku tuka dingi dikanga. Kioso iene ki i dileka dingi dikanga i sanga dingi o munza ua tema, iia dingi dikanga\nO jiholokoko ji tuka bhulu kala ki ja mu bhanga nguzu iavulu, o uhete iú a u sokesa ni kiebhi ki tu tena kusuluka mu ubhezelu uetu ni nguzu i tu bhana Nzambi","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2017-mwb\/milongi-ia-katat23-29\/jihova-u-bhana-kutena-kua-i%C3%B3-az%C3%B4ndo\/","date":"2018-03-23T20:46:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648594.80\/warc\/CC-MAIN-20180323200519-20180323220519-00416.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.128,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.287,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kuma o hadi ia dikota ia zukama, o kikalakalu kia kuboka a tokala ku ki bhanga dingi ni lusolo. (Ji 24:11, 12, 20) Phala kukuatekesa o athu, tu tena kukalakala ni jikalatá phala kua kuatekesa kuijiia o Mak'â Nzambi, mba o kijimbuete kietu. O kalatá kala ni kidimbu, kilondekesa o vidiu, Mukonda Diahi Tua Tokala ku di Longa o Bibidia? ni kixanu phala kutambula dingi kitendelesu mba ku mu longa o Bibidia. Saí athu ka xikina kutambula o madivulu metu, maji a xikina kutokuesa mu kijimbuete kietu. Kana kukala ni hele ia ku mu bhana o kalatá. Kana kuxá o kalatá, ku athu ka mesena kuívua.\nKioso ki u tunda phala kuia kuoso kuoso, u tena ué kuambata jikalatá, ni kuzuela kiki: \"Ngala ni kima ki nga mesena o ku kubhana. O kalatá íii, i kuambata mu kijimbuete muala milongi, jividiu ni madivulu, eie u tena ku a katula sé kufuta kima.\" (Nz 4:7) Kuma o jikalatá jofele, eie u tena ku jambata, phala ku ji bhana ku athu, se o kithangana ki bhana.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa31-kamo6\/kalakala-ni-kalat%C3%A1\/","date":"2018-03-24T08:36:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00622.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Eme ng'exile mu jokala izuua ioso. Nuka nga sambele. Maji saí kizuua nga sambe phala ku nganhala itadi iavulu.\"\n—Samuel, * Kenya.\n\"Etu oso mu xikola tua tokalele kubhitulula o misambu ia tu longele mu ngeleja.\"\n—Teresa, Philippinas.\n\"Eme ngi samba kioso ki nga mu bhita ni maka. Ngi samba ué phala kubhinga o muloloki ua ituxi ni phala kukala Kidistá iambote.\"\n—Magdalene, Ghana.\nO ima ia zuela Samuel, Teresa, ni Magdalene, ilondekesa kuila o athu ene mu samba mukonda dia ima iavulu, amoxi a samba mu kubhinga ima iambote, a mukuá kana. Saí athu a samba ni muxima uâ uoso, maji a mukuá a samba ngó mu kusamba. Kienhiki, ki kale se o athu a samba phala kuditunda kiambote mu xikola mba phala o kibuka kiâ kia joko kunganhala, mba a bhinga kua Nzambi phala kua kuatekesa kulanga kiambote o miji iâ, mba kubhinga ima iéngi, tu xala mu kuijiia kuila jimidi ni jimidi ja athu, a samba. O jingijiie amba kuila katé muene ió kene múia mu ngeleja, ene uá mu samba izuua ioso.\nEie uene mu samba? Se kiene, uene mu samba mukonda diahi? Ki kale se uene mu samba mba kana, nange u dibhuidisa: 'O kuila o kusamba ku tu kuatekesa? O kuila kuene muthu uene mu kuívua o misambu?' Saí musoneki uambe kuila o kusamba, \"ku kuatekesa o muthu kudivua kiambote . . . Kua soko ni kuívua kamuimbu kambote.\" Saí ji dotolo, ja sokesa uá o kusamba ni \"milongo.\" O kuila o athu a samba ngó mu kusamba inga a samba phala kua kuatekesa kudivua kiambote?\nMu veji dia kiki, o Bibidia i tu londekesa kuila o misambu ki i tu kuatekesa ngó kudivua kiambote kála ki bhanga o milongo, kana. O Bibidia i tu tangela kuila kuene muthu uivua o misambu iambote i bhanga o athu. O kuila kiki kidi? Tu mone o ima ilondekesa o kidi kiki\n^ kax. 3 O majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/kusamba-kua-nzambi\/","date":"2018-03-24T08:35:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00622.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":317,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jipoxolo ja belesela o kitumu kia Jezú kia kutula o njimbu iambote mu jixi joso. Ku muvu ua 47 K.K., o jiphange mu mbanza ia Andiioka a tumikisine Phaulu ni Barbabé mu kikalakalu kia ukunji. Ni kusuina kuoso kiiadi kiâ a bokele mu Ázia Menor mu mbanza ia Derbe, Listra ni Ikônio.\nPhaulu ni Barnabé akexile mu bokela athu oso, jimvuama, jingadiama, minzangala ni adiakimi. Athu avulu a xikina o kidi kia lungu ni Kristu. Kioso Phaulu ni Barnabé kia bokele o nguvulu ia Xipele, Serju Phaulu, kuexile nganga mba muloji ua mesenene kua fidisa. Phaulu ua tangela o nganga uixi: 'Lukuaku lua Jihova lua ku tula.' Mu kithangana kienhiókio, o nganga ua kituka kafofo. Mu kumona o maka enhá, o Nguvulu Phaulu ua kituka kidistá.\nPhaulu ni Barnabé a boko mu ididi ioso, nzo ni inzo, mu itanda, mu ikoka ni mu malombe. Kioso kia sakele kinema mu mbanza ia Listra, o mundu ua muene o madiuanu enhó a banzele kuila ene exile jinzambi, mu kienhiki a mesenene kua bheza. Maji Phaulu ni Barnabé a a fidisa, anga ambe exi: 'Bhezienu ngó Nzambi! Etu uetu tuala tu athu ni akuenu.' Mu kienhiki, sai Jijudé a bhixila anga a bhangesa o mundu kulungulukila Phaulu. O mundu ua buba Phaulu ni mátadi, a mu koko katé ku mukau kuma a fika uafu. Maji Phaulu ka fuile! Ni lusolo luoso, o jiphange ai phala ku mu kuatekesa anga a mu ambata dingi mu mbanza. Mu kubhita kithangana, Phaulu ua vutuka mu mbanza ia Andiioka.\nKu muvu ua 49 K.K., Phaulu uendele mu jimbanza ja mukuá. Kioso kia vutuka phala kumona o jiphange mu kibatu kia Ázia Menor, muene ua tula o njimbu iambote mu jixi ja makanga mu kibatu kia Europa. Muene uai mu jimbanza kala Atena, Efezo, Filipe, Tesalonika, ni mu ididi ia mukuá. Sila, Luka ni munzangala a mu ixana Timote ai kumoxi ni Phaulu. Ene a kalakalele kumoxi mu kujikula ilunga ni ku i kuatekesa kukula mu nzumbi. Phaulu ua xala mu mbanza ia Kolindo muvu umoxi ni kaxaxi mu kukuatekesa o jiphange. Muene ua boko, ua longo, ua sonekene ue mikanda phala kukuatekesa o ilunga. Muene ua kexile ni kikalakalu kia kutunga jibalaka. Mu kubhita kithangana, Phaulu ua vutuka mu mbanza ia Andiioka.\nKu muvu ua 52 K.K., Phaulu uendele o njila ia katatu, mu kumateka mu kibatu kia Ázia Menor. Muene uendele ku thunda mu mbanza ia Filipe anga u kulumuka mu mbanza ia Kolindo. Phaulu ua bhiti mivu iavulu mu mbanza ia Efezo mu kulonga, kusaka, ni kukuatekesa o kilunga. Izuua ioso muene ua kexile ue mu bhanga madiskursu mu kithádi kia xikola. Athu avulu a kexile mu muívua, mukonda dia kiki a lungulula ukexilu uâ. Mu kusuka-ku, kioso kia bokele o njimbu iambote mu jixi javulu, Phaulu uai mu mbanza ia Jeluzaleme.\n\"Enu-phe ndenu, mua ka longe jixibulu ku akua jixi joso.\"—Matesu 28:19","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/o-ulongelu-ua-jikidist%C3%A1-u-di-muanga-mu-jixi-javulu\/","date":"2018-03-17T07:24:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00224.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":475,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Athu avulu mu Izalaiele a vutukile dingi mu kubheza iteka, mu kienhiki, Jihova uehela akua Fidíxia kutambula o ixi iâ. Maji mu Izalaiele muexile athu a zolele Jihova. Kála o diiala a mu ixana Manoua. Muéne ni muhatu uê ka kexile ni tuana. Saí kizuua, Jihova ua tumikisa anju kua muhatu ua Manoua. O anju ua muambela uixi: 'Eie ua-nda vuala mona. Muéne ua-nda bhulula Izalaiele bhu maku a akua Fidíxia. Muéne ua-nda kala Nazilé.' O kuila uejiia se a nanhi exile o Jinazilé? Ene exile jiselevende ja katunda ja Jihova. O Jinazilé ka tokalele kubhuta o ndemba iâ.\nMu kubhita kithangana, Manoua ua vuala mona, ua mu luku o dijina dia Sansau. Kioso Sansau kia kulu, Jihova ua mu bhanene nguzu iavulu. Muene ua tenene kujibha hoji ni maku mê. Saí kizuua, Sansau ua jibhile 30 a masoladi akua Fidíxia ubheka uê. O akua Fidíxia a mu zembele kiavulu, a kexile mu sota ndunge phala ku mu jibha. Kioso Sansau kia kexile mu zeka mu mbanza ia Ngaza, o masoladi akua Fidíxia ai katé bhu muelu ua mbanza íii, ia a mu kingila phala ku mu jibha mu kimenemene. Maji bhu kaxi ka usuku, Sansau ua balumuka, iu uai katé bhu dibhitu dia mbanza, anga ua di takula bhu muelu. Muene uambata o dibhitu bhu isuxi iê katé ku thandu'a mulundu bhua zukamene ku Hebolone!\nMu kubhita thembu, akua Fidíxia ai katé kua saí ia Sansau, Dalila, anga a muambela exi: 'Tua-nda ku bhana midi ni hama ia itadi ia phalata se eie u tu tangela kuebhi ku tunda o nguzu ia Sansau. Tua mesena ku mu kuata ni ku mu takula mu kaleia.' Kuma Dalila ua mesenene kitadi, ua xikina. Kia dianga Sansau ka xikina ku mu tangela se mukonda diahi ua kexile ni nguzu iavulu. Maji Dalila ua mu jijidika katé kia mu tangela o kikutu kiê. Muéne uambela Dalila: 'Nuka a ngi bhutile o ndemba, mukonda ngi Nazilé. Se a ngi bhuta o ndemba, nguzu ibhua.' Sansau ua luezele kiavulu mu ku mu tangela o kikutu kiê, ki kiene?\nNi lusolo, Dalila ua tangela akua Fidíxia uixi: 'Ngejiia kiá o kikutu kiê!' Muéne ua bhangesa Sansau kuzeka mu jihata jê, anga ua tumina muthu kubhuta o ndemba ia Sansau. Dalila ua dikola: 'Sansau, akua Fidíxia ala bhabha!' Kioso Sansau kia balumuka ku kilu, o nguzu iabhuile kiá. Akua Fidíxia a mu kutu, a mu tubula o mesu, anga a mu te mu kaleia.\nSai kizuua, athu avulu akua Fidíxia a di bundu kumoxi mu tembulu ia nzambi iâ, a mu ixana Dangoni, akexile mu dikola: 'O nzambi ietu ua tu bhakula Sansau! Katulenu Sansau bhu kanga! Phala tu tonoke n'ê.' Ene a mu imanesa bhu kaxi ka philadi jiiadi, anga aia ni ku mu tobhesa. Sansau ua dikola: 'Ngana iami Jihova, tata, nga ku dióndo, ngi bhane dingi nguzu.' Kuma o ndemba ia Sansau ia kudile dingi, muéne ua lundula o jiphiladi ni nguzu iê ioso. O sábhalalu ioso ia lundumuka, mu kienhiki, athu oso a kexile mu tembulu afu.\n'Ima ioso nga soko na-iu mua ió mukua ku ngi bhana o kutena.'—Filipe 4:13","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/sansau-ni-dalila\/","date":"2018-03-17T07:24:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00224.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":516,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIOSO ki nga kexile ni 12 kia mivu, nga mono kuila, ngexile ni kima kia valolo phala kubhana ku akuetu. Mu kiônge kionene, saí phange ua ng'ixana phala kuia kuboka kumoxi ni muéne. Sumbala nuka nga bokele, maji nga xikina. Tuai mu mbambe phala kuboka, muéne ua ngi bhana tumikanda tua kexile mu zuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Mu kusuluka, muéne uambe: \"Eie u phupha o mabhitu ala ku mbandu ioio, eme nga-nda phupha o mabhitu ala ku mbandu íii ia kikoka.\" Nga kexile ni hele iavulu, maji né kiki, nga mateka kuboka nzo ni inzo. Nga sasumuka mu kumona kuila, mu kithangana kiofele, nga bhanene kiá o tumikanda tuoso. Nga mono kuila, o athu a mesenene kutambula o tumikanda tu nga kexile mu bhana.\nA ngi vuala ku muvu ua 1923, mu mbanza ia Chatham, mu ixi ia Inglaterra. Mu kithangana kieniókio, o Ita ia Dianga ku Mundu Uoso, ia bhitile kiá. Mu kiki, o athu a dielele kuila, o ima ku mundu ieji kala kiéngi. Maji o ima ki i lunguluka, mukonda dia kiki, o athu a luuala kiavulu, katé muene ni jitata jami. Ene a luualele ué ni atuameni a ngeleja ia Batista, mukonda a mesenene ngó kukala ni fuma mu ngeleja. Kioso ki nga tenesa dinake dia mivu, mam'etu ua mateka kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova. Saí phange ia muhatu ua kexile mu longa o misoso ia Bibidia ku tuana. Muéne ua kexile ué mu longa ni divulu A Harpa de Deus. Nga uabhele kiavulu o milongi i nga kexile mu di longa.\nNGA DILONGO IMA IAVULU NI ADIAKIMI\nMu unzangala uami, nga uabhele kiavulu kukuatekesa o athu kuijiia o ima iambote io kanene mu Bibidia. Nga kexile mu boka kiavulu ubheka uami, maji kioso ki nga kexile mu boka ni akuetu, nga kexile mu dilonga ima iavulu. Mu kifika, saí kizuua, nga tundile ni phange muadiakimi kiá, tuai mu mbambe phala kuboka. Tua di sange ni mutuameni ua ngeleja, mu kiki, eme nga zuela: \"Tala o hombo.\" O muadiakimi ua kexile kumoxi n'eme uemana, anga tua xikama. Muéne uambe: \"O kuila eie uala ni kutena phala kufundisa muthu ni kuijiia se muéne hombo mba kana? Tua tokala ngó kuboka o njimbu iambote ku athu. Jihova muéne ua-nda fundisa o athu.\" Mu izuua ienioió, nga dilongo ima iavulu ia lungu ni kusanguluka kuijila mu kubhana.—Matesu 25:31-33; Ikalakalu 20:35.\nPhange ia mukuá, ua ngi longo kuila, phala kumona o kusanguluka kuijila mu kubhana, o muthu ua tokala kukala ni muanhu. O muhatu uê ua zembele o Jimbangi ja Jihova. Saí kizuua, muéne ua ng'ixana phala kudia kubhata diê. O muhatu ua kexile ni njinda iavulu mukonda dia muéne kuia kuboka, mu kiki, ua mateka ku tu takula o jipakote ja xá. Mu veji dia kuzoka nê, muéne ua nona o jipakote joso, anga ua ji tula mu ididi ia tokala. Mu kubhita thembu, Nzambi ua mu besoala, mukonda o muhatu a mu batizala anga ua kituka ué Mbangi ia Jihova.\nMu mbeji ia Katutu ia muvu ua 1939, kioso ki nga kexile ni 16 kia mivu, o akua Grã-Bretanha a mateka kubhanga o ita ni akua Alemanha. Mu mbeji ia Katanu ia muvu ua 1940, eme ni mam'etu a tu batizala mu mbanza ia Dover. Mu mbeji ia Kanake ia muvu ua 1940, nga mono mazunda ni mazunda a masoladi mu makalu, akexile mu bhita bhu muelu uami. Ene a bhulukile mu Ita ia bhitile mu Dunquerque. Nga mono kuila, ene a kexile mu divuua kiaiibha, ene kexile ni kidielelu. Nga mesenene kua tangela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, ni ku a bhana kidielelu kiambote kia lungu ni hádia. Mu kubhita kithangana, o akua Alemanha a mateka kutakula jibomba mu ixi ia Grã-Bretanha. Mausuku oso, tua kexile mu mona o iphululu ia jibomba kubhita mu mbanza ietu. Tua kexile ni uôma uavulu, mu kuívua o jibuia ja jibomba kioso ki ja kexile mu baza. Mu kamene, tua kexile mu sanga jinzo javulu jo buike. O ima ioso íii, ia ngi kuatekesa kumona kuila, o Utuminu ua Nzambi uene ngó ua-nda zubha o maka oso.\nNGA MATEKA KUBHANGA KIKALAKALU KIÉNGI\nKu muvu ua 1941, nga mateka kukalakala mu sidivisu ia thembu ioso. O kikalakalu kiki, kia ngi sangulukisa kiavulu. Ande dia kubokona mu sidivisu ia thembu ioso, nga kexile mu kalakala mu ditenda dia kexile mu bhanga jibaluku ja ita. O athu a mesenene kiavulu kukalakala mu ditenda didi, mukonda akexile mu futa kitadi kiavulu. Maji o jiselevende ja Jihova ejidile kiá kuila, o Jikidistá ka tokalele kubhanga ita. Ku muvu ua 1941, tua mateka kutendela kuila, ki tu tokalele kukuatekesa kubhanga mauta. (Nzuá 18:36) Mu kididi mu nga kexile mu kalakala, akexile ué mu bhanga mauta a katunda phala o ita. Mukonda dia kiki, nga mono kuila nga tokalele kuxisa o salu, ni kubokona mu sidivisu ia thembu ioso. A diangele ku ngi tumikisa mu mbanza ia Cirencester, mu ixi ia Inglaterra.\nKioso ki nga tenesa 18 dia mivu, a ngi te mu kaleia mu 9 dia jimbeji, mukonda dia kudituna kuia mu ita. Nga divu kiaiibha, kioso kia jika o dibhitu dia kaleia, anga a ngi xisa ubheka uami. Maji o alangidi ni athu amukuá akexile mu kaleia, a ngi ibhuidisa se mukonda diahi a ngi tele mu kaleia. Ni kisangusangu kioso, nga a tangela ia lungu ni kixikanu kiami.\nKioso ki nga tundu mu kaleia, nga dibundu kumoxi ni Leonard Smith, * anga tua boko mu jimbanza javulu ja Kent, kuene kua ngi vualele. Phala kutakula jibomba mu mbanza ia Londres, o iphululu ia akua Alemanha ia tokalele kubhita mu mbanza ia Kent. Tundé ku muvu ua 1944, midi ja jibomba ndenge, a ji takula mu mbanza ia Kent. Ene exile mu tumikisa iphululu ia jibomba, ki kuexile muthu mu iphululu íii, maji jibomba ngó. Ki tu mona kuila o motolo ki ia mu kalakala dingi, tuejidile kiá kuila o kiphululu kieji baza. Tua kexile ni uôma uavulu. Mu kithangana kieniókio, tua kexile mu longa o Bibidia ku kitanu kia athu a tokalele ku muiji umoxi. Saí ithangana, tua kexile mu xikama koxi a meza ia felu, phala kudilanga. Se o jibomba ji buika o inzo, ki tueji kala mu iluezu iavulu. O athu oso ku muiji a a batizala.\nNGA MATEKA KUBOKA O NJIMBU IAMBOTE MU JIXI JÉNGI\nKioso kia bhiti o ita, nga kalakala mivu iiadi kala muboki ua thembu ioso mu mbandu ia thunda ia Irlanda. Tuendele nzo ni inzo, ni kuzuela kuila tu akunji, ni kuila, tua kexile mu sota kididi phala kukala-ku. Tua kexile ué mu bhana o madivulu metu mu ikoka. O ixi ia Irlanda ki i sokele ni ixi ia Inglaterra. Kuma o akua ixi exile akua Katolika, athu avulu akexile mu banza kuila, kutobha kuxikina kuila o athu eji tuívua. Saí kizuua, kua moneka diiala uambe kuila, ueji tu beta. Mu kiki, ngai mu zuela ni xiku dia ngoji, maji muéne uambe: \"Muéne ua lungu'é.\" Ki tuejidile o kutena kuexile na-ku o atuameni a jingeleja mu ixi íii. Se a xikinine kutambula o madivulu metu, eji kua kaia ku salu. Mukonda dia kiki, ene akexile mu tu kaia. Tua tokalele kuia mu tunga kididi kiéngi.\nKioso ki tua kexile múia mu tunga kididi kiéngi, tua kexile ué kuia mu boka mu ididi ka tuejidile kiambote ku atuameni a jingeleja. Mukonda dia kiki, tua diangele kubokela o athu a tungile dikanga, mu kusuka-ku, kiene ki tua kexile mu bokela o jivizinhu jetu. Mu mbanza ia Kilkenny, tua kexile mu dilonga ni kilumba, mu veji jitatu mu semana, sumbala o athu akexile mu tu zukutisa. Kuma nga zolele kiavulu kulonga o Bibidia ku athu, nga mesenene kubhanga o xikola phala o akunji a jixi jengi. Mu kiki, nga disoneka phala kubhanga o Xikola ia Ngiliiade.\nNga bhange mivu itanu mu kudilonga mu mbanza ia Nova York. Eme ni kitatu kia jikoleka jami, a tu tumikisa phala kuboka mu jixi ja Caribe. Mu mbeji ia Kamoxi ka muvu ua 1948, tua tundu mu mbanza ia Nova York ni ulungu a u lukile Sibia. Nuka ngendele njila ni ulungu, mukonda dia kiki, nga sangulukile kiavulu. Gust Maki, phange tua dilongele kumoxi o xikola, uexile muendexi uambote. Muéne ua tu longo ima iavulu ia lungu ni kuendesa o baluku, kála o kukalakala ni busula, ni kiebhi ki tuendesa o baluku se kua mu bhusa kiavulu. Tua bhange 30 a izuua mu baluku, tua di bhanene ni kitembu kia dikota mu kalunga. Maji Gust, ua tu kuatekesa kubhixila kiambote mu ixi ia Bahamas.\n'TANGELENU KU IKOLO IA TAKUKA KU MAKANGA'\nMu kubhita thembu ni kuboka mu jixi ja Bahamas, tuai mu boka mu jixi ja mukuá ja Sotavento ni Barlavento. O ididi íii, ia zukama ni jixi ja Ilhas Virgens ni Trinidad. Phala kubhixila, o muthu ua tokala kuenda 800 a jikilómetulu. Tua bhiti mivu itanu, mu kuboka mu jixi ja kambele Jimbangi ja Jihova. Saí bhabha, tua kexile mu bhita jisemana sé kutambula mba kutumikisa mikanda. Maji né kiki, tua sangulukile kiavulu mukonda dia kuboka o njimbu ia lungu ni Jihova mu \"ikolo.\"—Jelemiia 31:10.\nKioso ki tua kexile mu bhixila, o athu akexile mu kuíza ni lusolo, phala ku tu tambulula. Amukuá nuka a monene baluku, mba mundele. O athu iá a sangulukile kiavulu, ejidile kiambote o Bibidia. Ene exile mu tu bhana ima iavulu, kála jimbiji, jibakata, ni jinguba. Sumbala o kididi mu baluku kia tolele, maji tua kexile mu lamba, kuzeka, ni kusukula o izuatu ietu mu kididi kieniókio.\nTua kexile mu bhita kizuua kia muvimba mu kukunda o athu. Tua kexile mu a exana phala kuívua diskursu dia Bibidia. Mu ngoloxi, tua kexile mu xika o ngunga ia baluku. Nga uabhele kiavulu kumona o athu kubhixila ku tua kexile. O jikandeia bhu maku a athu exile mu kulumuka o milundu, ja difuile ni jithéthembua. Saí ithangana, kuexile mu moneka hama ia athu. Ene exile mu bhanga ibhuidisu iavulu, katé muene mu usuku. Ene a uabhele kuimba, mukonda dia kiki, tua bhange jikopia ja mimbu ia Utuminu phala ene. Kiuana kietu, tua kexile mu mateka o kuimba. Kioso kiévua kiambote, ene anga a tu kaiela. O dizuí diâ dia kexile mu tunda kiambote. Tua sangulukile kiavulu!\nKioso ki tu zubha kudilonga ni muthu, saí bhabha o maxibulu akexile mu tu xinjikila ku maxibulu a mukuá, phala kudilonga dingi. Tua kexile mu bhanga jisemana mu kididi kimoxi, anga tuenda mu boka kididi kiéngi. Maji tua kexile mu bhinga ku athu a uabhele dingi kudilonga o Bibidia, phala kusuluka ni kulonga akuâ, katé ki tueji vutuka dingi. Tua sangulukile kiavulu mu kua mona kukumbidila kiambote o ikalakalu i tua kexile mu ku a bhana.\nLelu, o ididi íii iezala ni athu a tundu mu ididi ia mukuá, maji m'ukulu, iexile ididi ia fuama, ia tululuka, iezalele ni mixi ia iuka. Tua kexile kubhanga njila mu usuku, mu kutunda kididi phala kuia kididi kiéngi. O dieji diexile mu muikina kiambote o njila. Tua kexile mu mona o jimbiji ja iuka kutuka-tuka mu menha, ni kuívua o jibuia ja baluku kioso ki tuexile mu kuenda njila.\nMu kubhita mivu itanu ni kuboka mu jixi jiji, tuai katé ku ixi ia Porto Rico, phala kusumba motolo ua ubhe phala o baluku ietu. Kioso ki tua bhixila kuenhoko, nga mono mana Maxine Boyd. Muéne uexile mukunji mu ixi ienioió, muéne ua iukile kiavulu. Mukonda dia kiki, nga mesenene kukazala nê. Muéne ua mateka kuboka ni kusuína kuoso tundé mu undenge. Mu kubhita thembu, muéne ua mateka kusidivila mu ixi ia República Dominicana, kala mukunji mu ixi iéngi katé ku muvu ua 1950, kioso o jinguvulu akua Katolika kia mu tumu kuxisa o ixi. Kuma nga kexile mu tunga mu baluku, nga tokalele ngó kukala mu ixi ia Porto Rico mbeji imoxi. Mu kusuluka, nga tokalele kuvutuka ku nga tundile ni kubhanga dingi mivu mu kuboka kuenhoko. Mu kiki, nga banze mudiami, eme ngambe: \"Se nga mesena kukazala ni mana Maxine, nga tokala kubhanga kima!\" Mu kubhita semana jitatu, nga bhingi Maxine, mu ukaza, mu kubhita samanu dia jisemana, etu tua kazala. Mu kiki, a tu tumina phala kukala akunji mu ixi ia Porto Rico, mukonda dia kiki, ki ngendele dingi ni baluku ienioió.\nKu muvu ua 1956, tua mateka kubhanga o sidivisu ia kukunda o ilunga. Tua uabhele kiavulu kukunda o jiphange. Avulu mudiâ exile jingadiama. Mu kifika, mu sanzala ia Potala Pastillo, muexile makaza aiadi exile ni tuana tuavulu. Nga uabhele kuxika mimbu phala ene. Ng'ebhuidisa kilumba kimoxi a mu ixanene Hilda, se muéne ua mesenene kuia kuboka n'etu. Muéne uambe: \"Nga mesena, maji ki nga-nda tena kuia. Mukonda ki ngala ni idiatelu.\" Mu kiki, tua mu sumbila idiatelu, anga tuai mu boka kumoxi. Ku muvu ua 1972, kioso eme ni Maxine tuendele mu mbanza ia Brooklyn, saí munzangala ua muhatu ua dilongele mu Xikola ia Ngiliiade, ueza kuzuela n'etu. Muéne uexile mu disokejeka phala kuia mu ixi ia Equador, kua mu tumikisa. Muéne ua tu tangela: \"O kuila mua ngijiia hanji? Mua mu lembalala o kilumba mukuá Pastillo ua kambele idiatelu? Eme muéne.\" Hilda! Tua didi, mukonda tua kexile ni kisangusangu kia dikota!\nKu muvu ua 1960, tuai mu sidivila ku Betele ia Porto Rico, mu mbanza ia San Juan. O kididi kiki, kiexile mu sanzala ia Santurce, kia tolele. Mu dimatekenu, eme ni Lennart Johnson tua kexile mu bhanga o ikalakalu ioso. Muéne ni muhatu uê, ene o Jimbangi ja Jihova ja diangele mu ixi ia República Dominicana. Ku muvu ua 1957, ene ai mu tunga mu ixi ia Porto Rico. Mu kubhita thembu, Maxine ua mateka kutumikisa madivulu, phala o athu a bhindamene. Semana joso, muéne ua kexile mu tumikisa midi ia madivulu ndenge. Muéne ua uabhele kubhanga o sidivisu íii, mukonda ua mesenene kuila, o athu oso ejiia o milongi ia lungu ni Jihova.\nNga uabhela kukalakala ku Betele, mukonda ngi tena kusidivila Jihova ni nguzu iami ioso. Maji saí bhabha, kumoneka ibhidi. Mu kifika, mu kiônge kia jixi javulu kia bhitile mu ixi ia Porto Rico ku muvu ua 1967, nga kexile ni hele iavulu, mukonda dia ima i nga tokalele kusokejeka. Nathan Knorr, uexile kupholo dia ikalakalu ia Jimbangi ja Jihova mu ithangana ienioió, uendele mu ixi ia Porto Rico. Muéne ua banzele kuila, eme ki nga sokejekele o makalu eji kuambata o akunji a jixi jengi ejile mu kiônge, maji kiene ki nga bhangele. Muéne ua ngi bazela, iú uambe kuila ua luualele, mukonda eme ki ngi sokejekele kiambote o ima. Ki ngi mesenene kuzoka nê, maji nga mono kuila, muéne ua ngi talatala kiaiibha. Eme nga luualele. Maji né kiki, kioso eme ni Maxine tua di sange dingi ni phange Knorr, muéne ua tuixana phala kudia kubhata diê.\nMu veji javulu, tuai mu kunda o jindandu jami mu ixi ia Inglaterra. O Tat'etu ka xikina kudilonga o kidi, kioso eme ni Mam'etu tua mateka. Maji kioso o jiphange akua Betele kia kexile múia mu mbanza ietu, mam'etu ua kexile kua zalela kubhata dietu. Tat'etu ua mono kuila, o jiphange exile athu ambote, a lenduka. Ka sokele ni atuameni a jingeleja, akexile mu a nganala. Ku muvu ua 1962, muéne a mu batizala, iú ua kituka Mbangi ia Jihova.\nO kazola kami Maxine, uafu ku muvu ua 2011. Nga mesena ku mu mona dingi kioso kia-nda fukunuka. O kuxinganeka mu maka iâ, ku ngi sangulukisa kiavulu! Mu 58 dia mivu, u tua kexile kumoxi, tua mono o Jimbangi ja Jihova ku dibandekesa kiavulu mu ixi ia Porto Rico. Ku dimatekenu kuexile ngó 650 a Jimbangi ja Jihova, lelu kuene 26. 000 a Jimbangi! Ku muvu ua 2013, o filiiale ia Porto Rico, a mateka ku i langa ku filiiale ia Estados Unidos, mukonda dia kiki, a ngi tumikisa phala kusidivila ku Betele ia Wallkill, mu mbanza ia Nova York. Nga tungu mu ixi ia Porto Rico mu 60 a mivu. Mu kiki, ngexile kiá kala ngi mukua bhata, kála o dizundu a dixana coquí, di tu sanga ngó mu ixi ia Porto Rico. O dizundu didi, diene mu kuimba kiki ko-ki, ko-ki. Nga sangulukile kiavulu mu kukala mu ixi ia Porto Rico, maji nga tokalele muene kuxisa o ixi.\n\"NZAMBI UA ZOLA MUKUA KUBHANA NI NGALASA IOSO\"\nEme nga sanguluka hanji mu kusidivila Nzambi ku Betele. Ngala kiá ni 90 a mivu ndenge, o kikalakalu kiami o kusuínisa o jiphange a tokala ku muiji ua Betele. Tundé ki ngeza ku Betele ia Wallkill, nga suínisa kiá 600 a jiphange ndenge. Saí iá eza mu zuela n'eme o maka ala nau, mba a mu bhita ku muiji uâ. A mukuá, a mesena jindunge ji a kuatekesa kusidivila ku Betele ni kisangusangu. A mukuá hanji eza mu sota itendelesu mukonda, a kazala kindala, mba a a tumikisa kala aboki a thembu ioso. Ngene mu kuívua kiambote oso eza mu zuela n'eme. Saí ithangana, ng'a tangela: \"'Nzambi ua zola mukua kubhana ni ngalasa ioso.' Mu kiki, bhanga o kikalakalu kiê ni kisangusangu kioso. Eie ua mu bhanga o kikalakalu kia Jihova.\"—2 Kolindo 9:7.\nSe ua mesena kusanguluka mu sidivisu iê ku Betele, mba mu kididi kiéngi, eie ua tokala kuxinganeka se mukonda diahi o kikalakalu ki u bhanga, kiala ni valolo. O ikalakalu ioso i tu bhanga ku Betele, tu i bhanga phala Jihova Nzambi. O kikalakalu kiki, ki kuatekesa o 'kimbadi kia fiiele,' kubhana o kudia phala o jiphange ku mundu uoso. (Matesu 24:45) Kabasa kididi ki tu sidivila Jihova, tu kala ni kithangana phala ku mu sangulukisa. Mu kiki, tu bhangienu ni kisangusangu kioso o ikalakalu i tu bhana muéne, mukonda \"Nzambi ua zola mukua kubhana ni ngalasa ioso.\"\n^ kax. 13 O musoso ua Leonard Smith a i soneka mu A Sentinela de 15 de abril de 2012.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-bhebhuluka-kakuinhi-2016\/akunji-a-jixi-jengi-kisangusangu-kijila-mu-kubhana\/","date":"2018-03-21T02:29:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647556.43\/warc\/CC-MAIN-20180321004405-20180321024405-00430.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2894,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.314,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"MUKONDA DIAHI EME? Mukonda diahi Nzambi uehela o ima íii kubhita n'eme?\" O ibhuidisu íii ia thandanganhesa Sidnei, munzangala mukua Brazil ua kexile ni 24 ia mivu. Mukonda dia kiluezu kia bhiti na-kiu kioso kia kexile mu zóua, lelu muéne kinema uenda bhu kialu kia malola.\nO hadi i bheka o iluezu, o kukata, kufua kua muthu u tua zolo, mavuua mba ita, i tena kubhangesa o athu kukala ni njinda ia Nzambi. O maka enhá a mateka ukulu. M'ukulu, Jobe ua katele kiavulu, ua bhiti ué mu mavuua avulu. Muéne ua tatela Nzambi, uixi: \"Nga dikola kokoué, maji kua ngi vutuila; ng'emana muene, maji eie ua mu ngi tal'é ngó kienhiki, ku ngi suu. Ua ngi kitukila ni usuéia; ua mu'lua n'eme ni nguzu ia lukuaku lué.\"\nJobe kejidile nanhi ua kexile mu mu talesa hadi, mba mukonda diahi muéne ua kexile mu bhita mu jiphaxi jojo. Maji o Bibidia i tu jimbulula se mukonda diahi tuene mu tala hadi ni kiebhi ki tua tokala kudibhana ni hadi íii.\nO KUILA NZAMBI UA BHANGE O ATHU PHALA KUTALA HADI?\nO Bibidia i tu tangela ia lungu ni Nzambi: \"Kima kioso kia bhanga ki tenena\nMu veji dia kiki, o Bibidia i tu tangela: \"O muthu kia dianguka mu ithangana ia malamba ienhi'ii, k'ele, uixi: Nzambi muène ua ngi diangula. Mukonda Nzambi kene ku mu diangula ku kima kiaiibha kioso-kioso, o muène ue kene mu diangula muthu.\" (Tiiaku 1:13) O Bibidia i tu tangela kuila Nzambi ka bhange o athu phala kutala hadi kana. Muéne ua bhana kua Adá ni Eva dibhata dia iuka, ua a bhana ima ioso ia bhindamene ni kikalakalu ki bheka kisangusangu ku muenhu. Nzambi ua a tangela: \"Vualenu, mu sokoloke, mu izalesa ixi ioso, mu i tolole.\" Adá ni Eva akexile ni ima ioso, ki bhua kambele kima phala kuluuala ni Nzambi.\nMaji lelu, o muenhu uetu ki ua iuka. Tundé ukulu, o hadi ia mu dibandekesa izuua ioso. Ni kidi kioso o Bibidia i zuela: \"Ibhangelu ioso hanji ia kuata kukema mu misusu kala ia kuvuala katé kindala.\" (Loma 8:22) Ihi ia bhiti?\nMUKONDA DIAHI TUENE MU TALA HADI?\nPhala ku tu kuatekesa kuijiia se mukonda diahi tuene mu tala hadi, tua tokala kuvutuka ku dimatekenu kua matekena o hadi. Mukonda dia anju ia bhukumuka, a mu ila Satanaji a muila Diabhu, Adá ni Eva a ditunu o ijila ia Nzambi ia lungu ni ima ia uabha ni ima iibha, kála kia londekesele o kitumu kia kuila ka tokalele kudia ku \"muxi ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha.\" O Diabhu ua tangela Eva kuila se a dile ku kibundu ene keji kufua, kienhiki Diabhu ua tatela Nzambi kuila mukua makutu. Satanaji ua tatela ué Nzambi mu kuila u fidisa o mundu uê kuijiia ene mudiâ ioso ia uabha mu íii ia iibha. (Dimatekenu 2:17; 3:1-6) Satanaji ua zuela kuila o athu eji beta kusanguluka sé o ungana ua Nzambi. Ima ioso íii ia vulumuna maka a dikota\nO Diabhu ua vulumuna dingi maka a mukuá. Muéne uambe kuila o athu kene mu bheza Nzambi mukonda dia henda. Ia lungu ni Jobe, diiala dia fiiele, Diabhu uambe kua Nzambi: \"Manhi eie ku muizalesa ni jimbote, ni muene ni dibhata diê dioso ni ioso iala na-iu? . . . Maji zènga hanji ngó o lukuaku lué u mu kuate ku ioso iala na-iu, utale se ka-nda ku ku xonguena bhu pholo iê.\" (Jobe 1:10, 11) Sumbala Satanaji ua tatela Jobe, maji mu kidi muéne ua kexile mu tatela athu oso kuila keji bheza Nzambi mukonda dia henda.\nKIEBHI NZAMBI KIA BATULA O MAKA\nIhi ia tokalele kubhanga Nzambi phala kubatula o maka oso iá a vulumuna Satanaji? Nzambi, o njimu ia dikota, ua sangele ndunge iambote phala kubatula o maka\nO ima ia iibha i tuene mu mona lelu mu ngongo, ilondekesa kiambote kuila o athu akua ituxi ka tena kutumina kiambote. O jinguvulu ja mundu ka mu tena kubheka o kutululuka, kukondama ni kusanguluka. Ene a mu bhanga uá ima iavulu iene mu bheka hadi iavulu ku athu. O ima íii ilondekesa o kidi kia Bibidia: 'Muthu kienda, ki muéne uendesa o makanda mê.' (Jelemiia 10:23) O ukexilu ua Nzambi ua kutumina uene ngó u tena kubheka kutululuka kua kidi, kuzediua ni mbote ku athu, mukonda íii iene ia mesena Nzambi ku athu.\nMu kiki, kiebhi Nzambi kia-nda tena kukumbidila o vondadi iê ia lungu ni athu? Lembalala kuma Jezú ua longo akaiedi'ê o kusamba: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Matesu 6:10) Mu kidi, mu kithangana kia tokala, bhu kaxi ka Utuminu uê Nzambi ua-nda zubha o ima ioso iene mu bheka hadi ku athu. (Daniiele 2:44) O uadiama, mauhaxi ni kufua, ima ioso íii ia-nda bhita. Ia lungu ni uadiama, o Bibidia i tu tangela kuila, Nzambi ua-nda \"bhindumuna o phulungu kioso kia dikola.\" (Jisálamu 72:12-14) Ia lungu ni jihaxi, o Bibidia i zuela: 'Ki bhua kà kala mukua-bhata uila: nga kata.' (Izaia 33:24) Ia lungu ni athu ió afu maji ala mu kilunji kia Nzambi, Jezú uambe: \"Kumbi dí diza, dia oso ala mu jimbila kuívua o dízui diê, ni kutunda-mu.\" (Nzuá 5:28) Íii ikanenu ia kusanguluka!\nKIKUATEKESU PHALA KUDIBHANA NI KULUUALA\nMu kubhita 17 ia mivu tundé kia bhitile mu kiluezu, Sidnei, munzangala u tua mu tange kiá ku dima, uambe: \"Eme nuka nga tatele Jihova Nzambi mukonda dia kiluezu ki nga bhiti na-kiu, maji ngi mi tangela kuila, ku dimatekenu nga luualele ni Jihova. Saí izuua kioso ki nga mu divua kia iibha, ngi dila kiavulu mu kuxinganeka mu unema uami. Maji o Bibidia ia ngi kuatekesa kuijiia kuila, Jihova ki muene ua ngi bhitisa mu kiluezu kana. Kála ki zuela o Bibidia, 'o ibatu ni jithembu ja tokala ene oso.' O kusamba kua Jihova ni kutanga o Bibidia, kuene mu ngi kuatekesa kukolokota mu nzumbi ni kukala ni ibanzelu iambote.\"\nO kuijiia se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi, ni kuijiia ué kuila hádia muéne ua-nda zubha o ima ioso ia iibha, ku tu fidisa ku luuala né. Tua dielela ni kidi kioso kuila, Nzambi muéne o \"mukua kubhandulula oso a mu sota ni muanu.\" Kana-bhu muthu u xikina kua muéne ni kua Mon'ê, u diela mu kubhanga kiki.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/kuluuala-ni-nzambi\/","date":"2018-03-21T02:29:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647556.43\/warc\/CC-MAIN-20180321004405-20180321024405-00430.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1022,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.321,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Uebhi o ujitu ua beta-o-kota ua bhana Nzambi ku athu?\nTanga: Tii 1:17\nZuela: O Mulangidi iú, ua-nda tu kuatekesa kubhana valolo ku ujitu ua beta dingi o kota ua tu bhana Nzambi.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: O dijina dia Nzambi nanhi?\nTanga: Jis 83:18\nKidi: O dijina dia Nzambi, Jihova.\nMUIJI UÊ U TENA KU ZEDIUA\nZuela kiki: Tua mu londekesa o kavidiu kaka, ka zuela maka a lungu ni muiji. [Xika o vidiu, Ndunge Phala Kubhana o Kadivulu Muiji uê u Tena Kuzediua.]\nZuela: Se ua mesena kutanga o kadivulu ko tange mu vidiu, ngi tena ku ku bhana-ku, mba ku ku kuatekesa ku ka katula mu kijimbuete kietu.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-17T07:24:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00243.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jelemiia ua dimuna o athu kuila, Jeluzaleme eji ku i buika kála kia buika Silu\n26:6\nO alaka ia kitumu, ia kexile mu lombolola Jihova bhu kaxi kâ, akexile mu i bhaka ku Silu\nJihova uehela akua Fidíxia kuambata o Alaka; iene ki i vutuka dingi ku Silu\nO akunji, ni jipolofeta, ni mundu uoso, a mesenene kujibha Jelemiia\n26:8, 9, 12, 13\nO mundu ua kutu Jelemiia, mukonda dia kutula o njimbu ia kubuika Jeluzaleme, ni tembulu\nJelemiia ka bhuile, ka lengele ué\nJihova ua lange Jelemiia\n26:16, 24\nJelemiia ua kolokotele, Jihova ka mu ehelela\nNzambi ua lange Jelemiia bhu kaxi ka Haikane, o diiala dia suina\nNi kikuatekesu ni kisuinisu kia Jihova, Jelemiia ua tena kuboka njimbu ia bhonzo mu 40 a mivu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2017-mwb\/milongi-ia-kasam17-23\/kala-u-kindanda-k%C3%A1la-jelemiia\/","date":"2018-03-21T19:46:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00253.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":118,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.347,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú ka kexile ngó ni kutena kua kusaka ni kufukununa o athu, maji ua kexile ue ni kutena kua kulanga o kitembu ni mvula. Kioso kia zubha kusamba ku mulundu, Jezú ua tale ku Kalunga ka Ngalileia, ua mono kitembu kia dikota. O jipoxolo jê ja kexile mu bhânga phala kuendesa o bote iâ. Jezú u bhixila iu ua mateka kuenda ku thandu a menha, phala kubhixila mu bote iâ. Kioso o jipoxolo kia mono muthu ua mu kuenda ku thandu a menha, uôma ua a kuata. Maji Jezú ua a ambela uixi: 'Eme muene. Ki mu kale ni uôma.'\nPhetele uambe: 'Ngana, se eie muene, ngi tume ngi kusange koko.' Jezú uambela Phetele: 'Zá bhabha.' Kienhiki, né muene ni kitembu kia dikota, Phetele ua tundu mu bote, anga ua mateka kuenda ku thandu a menha phala kusanga Jezú. Maji kioso kia kexile ku mu zukama, Phetele ua tale ku kitembu, uôma ua mu kuata. Muene ua mateka kuboba. Phetele u dikola uixi: 'Ngana, ngi kudile!' Jezú u sununa o lukuaku luê, u mu kuata, anga u mu ambela uixi: 'Phata ia ku kuatela-hi? O kixikanu kiê kiala kuebhi?'\nJezú ni Phetele a dilongo mu bote, o kitembu kia tululuka. U tena kuxinganeka kiebhi kia divu o jipoxolo? Ene ambe: \"Kidi kiene, eie u Mon'a Nzambi.\"\nJezú ka bhange ngó kidiuanu kimoxi kia difu ni kiki. Mu kithangana kia mukuá, kioso o jipoxolo kia kexile mu kuenda njila, mu ku zaúka o kalunga, Jezú ua kexile mu zeka kudima dia bote. Kioso kia kexile mu zeka, kua mateka kitembu kia dikota. Katé ni mabhuku eza kuthandu a bote, iezalele ni menha. O jipoxolo a balumuna Jezú, anga a dikola exi: 'Mesene, tua-nda fua! Tu kuatekese!' Jezú ua balumuka anga uambela o kitembu: \"Di xibhe!\" Mu kithangana kienhokio, o kitembu ni kalunga, ka tululuka. Jezú uebhula o jipoxolo: 'O kixikanu kienu kiala kuebhi?' Ene a di fuetela mu diâ exi: 'Hé, ni kitembu ni menha a kalunga a mu belesela.' O jipoxolo a dilongo kuila, se a dielele kua Jezú ni muxima uoso, ene keji bhinga kukala ni uôma ua kima.\n'Kuebhi ku ngeji kala se nga kambele kudielela, o kumona hanji jimbote ja Jihova kulu dia mundu kunu?'—Jisálamu 27:13","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-uenda-ku-thandu-a-menha\/","date":"2018-03-23T02:01:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648113.87\/warc\/CC-MAIN-20180323004957-20180323024957-00456.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Kuila Jezú ua fukununa muene o athu a fuile?\nO Bibidia i tanga kuila Jezú ua fukununa o athu a fuile. Iú ki musoso ngó; ua bhiti mu ididi ni ithangana ia kidi. Mu kifika, ku muvu ua 31 K.K. mundu uavulu uendele ni Jezú tundé ku Kafanau katé ku Naini. Kioso kia bhixila ene a sange ué mundu uavulu. U tena ku dielela ku difukunukinu dia bhiti mukonda diosoneke mu Mikanda Ikola, ni kuila dia bhiti bhu pholo ia jimbangi javulu.\nJezú ua fukununa ué kamba diê Lázalu, ua fuile kiá izuua iuana. U tena ku xikina mu madiuanu a bhange Jezú, mukonda bhua kexile ué athu avulu mu kizuua kieniókio.\nMukonda diahi Jezú ua fukununa o athu?\nJezú ua fukununa o athu, mukonda ua kexile ni henda. Muéne ua ki bhange ué phala kulondekesa kuila o Tat'ê, Mukua ku bhana o muenhu, ua mu bhana o kutena kua ku tolola o kalunga.\nO difukunukinu dia bhange Jezú, di tu bhana kidielelu ku ikanenu iê ia lungu ni hádia. Muéne ua-nda fukununa athu avulu, katé muene ni athu kejidile kima kia lungu ni Nzambi ia kidi. Ene a-nda ku a bhana o ujitu ua kuijiia Jihova ni ku mu zola.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/mukonda-diahi-jez%C3%BA-ua-fukununa-o-athu\/","date":"2018-03-23T02:12:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648113.87\/warc\/CC-MAIN-20180323004957-20180323024957-00456.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kanake 2017\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 31 ia Kavua ndu 27 ia Kakuinhi ua 2017.\nIbhidi iebhi iene mu dibhana na-iu o Jikidistá mu ukaza ni ku muiji? Se ua mu dibhana ni ibhidi ku muenhu, kiebhi Nzambi kia tena ku ku kuatekesa?\nMaujitu ebhi u tu tena ku a bhana valolo, ni kiebhi ki tu tena kubhanga kiki?\nEbhi o maka a beta-o-kota phala o athu oso? Mukonda diahi eie ua tokala kuijiia kiambote o maka enhá?\nMbote jebhi ji ua-nda katula, se u xikina Jihova kala Ngana ua tokala kutumina o ngongo ioso?\nMukonda diahi Jezú ua lungile mu kuzuela kuila, o jingenji ja kexile mu sumbisa mu tembulu mu Jeluzaleme exile 'mii?'\nO athu a bhindamena kutululuka. Né muene kiki, se kumoneka izukutisu, a mesena kubhanga nvunda. Kiebhi ki tu tena kueha o ukexilu iú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2017\/","date":"2018-03-19T11:34:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646875.28\/warc\/CC-MAIN-20180319101207-20180319121207-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mozé uendesa akua Izalaiele tundé ku ubhika mu Ijitu katé ku Mulundu ua Sinai, kuenhoko kuene Nzambi kua bhanene o itumu iê. Anga Mozé u tumina 12 kia maiala ku londa o ixi ia Kanana. Maji o 10 diâ a vutuka ni njimbu iaiibha. Ene a bhangesa o mundu ku mesena ku vutuka mu Ijitu. Mukonda dia ku kamba o kixikinu, Nzambi ua a kaxtikala mu ku a xisa mu kikangalakata mu 40 a mivu.\nMu kusukáko, Josuué a mu solo phala kuendesa akua Izalaiele katé mu ixi ia Kanana. Phala ku a kuatekesa ku tambula o ixi, Jihova ua bhange madiuanu. Muéne ua bhangesa o menha a Ngiji ia Njolodá ku'imana, ni ilumbu ia Jedikó ku lundumuka, ni muanha ku'imana mu kizuua kia muvimba. Kua bhitile mivu isamanu phala ku tambula o ixi ia akua Kanana.\nA mateka ni Josuué, akua Izalaiele a a tumina ku afundixi mu 356 ia mivu. Tua-nda dilonga maka alungu ni ene, kála Balake, Ngidiione, Jefete Sansau ni Samuuele. Tua-nda tanga ué, maka alungu ni Lahaba, Debola, Jaiele, Lute, Nouemi ni Dalila. Mu Kibatu kia KATATU kioso muala 396 ia mivu ia musoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-3-Tund%C3%A9-ku-Ubhulukilu-mu-Ijitu-Kat%C3%A9-o-Sobha-ia-Dianga-ia-Izalaiele\/","date":"2018-03-17T21:15:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645310.34\/warc\/CC-MAIN-20180317194447-20180317214447-00464.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":184,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu izuua íii a bhange filimi iala ni diambu Antichrist (Kristu ia makutu).\nSaí kibuka kia kuimba, o dilonga diâ a di ixana Antichrist Superstar (Kristu ia makutu ia fuma).\nO ngijiie Friedrich Nietzsche, ku hama ia 19, o divulu diê ua dixana The Antichrist (o kristu ia makutu).\nJisobha ni jinguvulu mukulu akexile mu kuixana o jinguma jâ ji kristu ja makutu.\nMartin Luther, mukua Alemanhã ua bhilukile o ngeleja ia Katolika, uambe kuila o ji papa exile ji kiristu ja makutu.\nKUMA o kizuelu \"kristu ia makutu,\" tundé ukulu kiene mu moneka mu ima ia jinguvulu ni mu jifilimi, mukonda dia kiki ku moneka o kibhuidisu kiki: O Kristu ia makutu nanhi? O kuila o kizuelu kiki kia lungu ni izuua ietu? Sé phata, o kididi kia fuama ku sota-mu o kristu ia makutu, o Bibidia, mu tu sanga o kizuelu kiki veji jitanu.\nO KRISTU IA MAKUTU A MU LONDEKESA\nMusoneki umoxi ngó ua Bibidia ua tumbula o kizuelu \"kristu ia makutu,\" o musoneki iú, poxolo Nzuá. Kiebhi muéne kia jimbulula o kristu ia makutu? Tanga o izuelu iii i tu sanga mu divulu diambata o dijina diê: \"Enu tuana tuami, kumb'idi diene dia sukidila-ku. O ki muevu'okio, kuila hinu kuiza Kristu ia makutu, kiene kiabhu'iki. Kuma kiki kueza kiá jikristu javulu ja makutu, kiene ki tua k'ijidila kuila o kumb'idi diene kiá dia sukidila-ku, o dizubhilu dia zukama. Ni kidi, athu enhó a di katula mudietu, mukonda ene ka tu tokala . . . O mukua makutu-phe, nanhi? Oko muenhó uoso u dituna kuma Jezú ki muene Kristu. Muene o Kristu ia mukutu, mukonda muène u dituna ni Tata ni Mona.\"\nO poxolo Nzuá ua londekesa kuila o kristu ia makutu, o athu oso ene mu tanga makutu ia lungu ni Jezú Kristu, ni ilongesu iê\nIhi i tu longa o izuelu íii? Kioso Nzuá kia tumbula \"jikristu javulu ja makutu,\" kia londekesa kuila o kristu ia makutu ki muthu umoxi, maji kibuka kia athu. O athu mba isangela alombolola o kristu ia makutu, a zuela makutu, a dituna kuila Jezú muéne Kristu mba Mexiia, a longa makutu a lungu ni Nzambi, ni Mon'ê Jezú Kristu. O athu enhá a di bhangesa kristu, amba kuila ene o Kristu ia kidi, mba eza mu dijina diê. Maji mukonda \"athu enhó a di katula mudietu,\" ene a xisa o milongi ia kidi ia Bibidia. O athu enhá akexile kiá mu izuua ia poxolo Nzuá, kioso kia soneka 'o kumb'idi dia sukidila-ku,' nange o disukilu dia jipoxolo.\nNzuá ua soneka dingi ihi ia lungu ni kristu ia makutu? Mu kuzuela ia lungu ni jipolofeta ja makutu, muéne ua dimuna: \"Uoso u tanga kuma Jezú Kristu ueza mu mukutu ua xitu, ió uala ni Nzumbi ia tundu kua Nzambi. Maji o uoso u kamba kutanga kiki kua Jezú, kala ni Nzumbi ia tundu kua Nzambi. Ioio iene o nzumbi ia tundu kua Nguma ia Kristu. Enu muevu kuila o iene hadia iza, kindala ieza-phe kiá mu ngongo.\" (1 Nzuá 4:2, 3) Mu mukanda uê ua kaiadi Nzuá uambe dingi: \"Kuma mu ngongo mua tukuluka axombi avulu. Athu a kamba kufisala kuila Jezú Kristu uejile ni mukutu ua xitu. Muthu u bhanga kiki, muxombi, muen'ió Nguma ia Kristu.\" (2 Nzuá 7) Sé phata Nzuá uejidile kuila o nguma ia Kristu o athu a muanga makutu a lungu ni Jezú kristu ni ilongesu iê.\n\"JIPOLOFETA JA MAKUTU\" NI \"MUTHU UA KISUEIA\"\nAnde dia Nzuá, ku soneka ia lungu ni akua ku nganala, Jezú Kristu ua dimuna o akaied'ê: \"Dimukinenu o jipolofeta ja makutu, a mi kana mu izuatu ia jimbudi, maji moxi diâ-phe ala jimbinji jahame.\" (Matesu 7:15) O poxolo Phaulu ua tendelesa o Jikidistá mu Tesalonika: \"Ki bhu kale muthu u mi nganala kioso-kioso. Mukonda kizuu'okio ki kiza luua, kikale ku dianga hanji kubhita o thembu ia athu kubaluka, a balukila Nzambi, o muthu ua Kisueia, n'a kà tukuluke, o mona kibuika io a mu elesela kuia [ku-alunga]\"\nMukonda dia kiki o jipolofeta ja makutu ni akua ku lungulula o kidi ku hama ia dianga, akexile kiá mu bhangesa o jiphange mu kilunga mu kilunga, ku zoza mu nzumbi. Athu oso akexile mu tanga makutu ni kulonga ilongesu ia makutu ia lungu ni Jezú Kristu, o athu enhá \"jikristu ja makutu.\" O kibanzelu kia Jihova kia lungu ni athu enhá a ki tukulula kioso kia exana Phaulu \"o mona kibuika.\"\nDILANGE KU IBHANGELU IA KRISTU IA MAKUTU\nIhi ia mu bhita lelu? Saí athu ni isangela lelu a di bhanga o kristu ia makutu ene mu bhilukila o Kristu ia kidi ni ilongesu iê. Ene a tanga makutu ni ku nganala athu, phala o athu kejiie o kidi kia lungu ni Tata Jihova Nzambi, ni mona Jezú Kristu. Ki tuala ni phata kuila o jingeleja jene mu nganala o athu. Tu di longe phangu jiiadi.\nMu hama ia mivu o jingeleja jene mu longa kuila o tata ni mona, athu kiiadi ku muthu umoxi. O kristu ia makutu u sueka o kidi kia lungu ni Jihova Nzambi ni Jezú Kristu. O kusueka o kidi kiki, ki fidisa o athu ku kaiela o phangu ia Jezú Kristu, ni ku zukama kua Nzambi, kala kia a suínisa mu Bibidia.\nO jingeleja ué jene mu sueka o kidi kia Nzambi, mu ku bhangesa o athu ku tanga o Bibidia ja lungulula mua katula o dijina dia tokala kua Nzambi, Jihova. Sumbala kioso kia dianga ku soneka o Bibidia o dijina dia Jihova dia moneka 7.000 ja jiveji. Mukonda dia kiki ihi ia bhiti? Lelu athu avulu ala mua vundu kejiia se Nzambi nanhi.\nMaji o kuijiia o dijina dia Nzambi Jihova, kua mu kuatekesa athu ku mu bheza ni ku mu zukama. Kiene kia bhiti ni Richard, ua dikundile ni Jimbangi jiiadi ja Jihova. Richard uambe: \"Ene a ngi londekesa mu Bibidia kuila o dijina dia kidi dia Nzambi, Jihova. Nga sangulukile kiavulu mu kuijiia o kidi kuila Nzambi uala ni dijina, ki ngi kijidile nuka nga kivuile.\" Tunde o kithangana kieniókio, muéne ua lungulula o muenhu uê, mu ku belesela o itumu ia Bibidia, ni ku bheza Jihova. \"O ku dilonga o dijina dia Nzambi kua ngi kuatekesa ku zukama kua Nzambi ni ku mu bheza.\"\nO kristu ia makutu uene mu ta o athu mua vundu mu hama ja mivu. Maji o ku dilonga o Mak'â Nzambi, o Bibidia, tu tena kuijiia se o kristu ia makutu nanhi, ni ku kala dikanga dia jingeleja ja makutu jene mu nganala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/o-kristu-ia-makutu-nanhi\/","date":"2018-03-24T17:32:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650764.71\/warc\/CC-MAIN-20180324171404-20180324191404-00669.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1066,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JIHOVA NZAMBI ua mesena kuila, o abhezi'ê a kale ni kutululuka. Muene ua mesena ue kuila, a sote o kutululuka mudiâ. Kioso kia bhanga kiki, o kilunga ki kala ni kutululuka. O kutululuka kuku, kubhangesa athu avulu kuiza mu kilunga.\nMu kifika, sai kimbanda mu ixi ia Madagascar, ua mono o kutululuka kua abhezi a Jihova, muene uambe: 'Se ngi bhinga ku tokala mu ngeleja, iii iene o ngeleja mu nga-nda bokona.' Mu kubhita kithangana, muene ueha o kubheza o madimonho, ua kazala ni muhatu uê, iu ua kituka mubhezi ua Jihova, o Nzambi ia kutululuka.\nKála o diiala didi, mivu ioso mazunda a athu a kituka abhezi a Jihova, ene mu sanga o kutululuka kuene mu sota. Maji o Bibidia i tu tangela kuila, 'o difuba, ni kulula' mu kilunga kutena ku muangununa o kilunga ni kubheka maka. (Tiiaku 3:14-16) Maji o Bibidia i tu bhana itendelesu ia tokala i tu kuatekesa kuzubha o maka iá, ni kudibhana kiambote ni jiphange jetu. Tu mone kiebhi o itendelesu iii i tena ue ku tu kuatekesa.\nMAKA U TU TENA KUBHITA NAU NI JINDUNGE JA KU A BATULA\n\"Nga kexile ni maka kioso ki nga kexile mu kalakala ni phange mu sidivisu ia kuboka. Kioso ki tua kexile mu zoka, kua moneka athu aiiadi phala ku tu mona.\"—CHRIS.\n\"Sai phange ia muhatu, ngexile mu boka né veji javulu, muene ua batula o kikutu kietu kia kuboka kumoxi. Mu kusuluka, ueha kuzuela n'eme. Ki ngejiidile se mukonda diahi.\"—JANET.\n\"Nga kexile mu zuela mu mutelembe ua kafuetele ni athu atatu mu kithangana kimoxi. Umoxi ua ngi lekela, eme nga fikile kuila ua jika o mutelembe uê. Nga mateka kuzuela ima iaiibha ia lungu ni muene, maji ki ngejidile kuila, ua kexile mu kuívua.\"—MICHAEL.\n\"Mu kilunga kietu aboki aiadi a thembu ioso, a mateka kukala ni maka. Sai muboki ua mateka kuzoka ni mukuá. O kuzoka kuâ, kua luualesa akuâ.\" —GARY.\nMaka iá, nange tu mona kala, ki maka a dikota. Maji a tena kubhekela kikote ku muxima ua athu, ni kuzanga o ukamba mu kilunga. Kima kiambote kuijiia kuila, o jiphange jenhojo a kaiela o itendelesu ia Bibidia, iá a mateka kudibhana dingi kiambote. Itendelesu iebhi ia a kuatekesa?\n\"Alukenu, ki mu di kuatele mvunda mu njila.\" (Dimatekenu 45:24) Zuze ua bhana o kitendelesu kiki ku jiphange jê, kioso kia kexile mu vutuka kua tata iâ. Se o muthu ka lange kiambote o ibanzelu iê mukonda dia maka oso-oso a moneka, muene u tena kubandekesa dingi o kuthathamana kuê. A mukuá a tena kukala ni njinda. Chris ua kexile mu divua kienhiki. Sai ithangana, kia mu bhonzele kulondekesa o kulenduka ni kukaiela o itendelesu. Muene ua lungulula o ifua iê, iú ua bhingi muloloki kua phange ua mu xingile. Kienhiki Chris ua bhange nguzu phala ka kale ni njinda. Kioso o phange kia mono o nguzu ia kexile mu bhanga Chris, phala kulungulula o ifua iê, muene ua mateka ue kubhanga kienhokio. Lelu, ene ala ni kutululuka, a mu sidivila Jihova kumoxi.\n\"Bhua kambe o kaiula . . . mabanzelu moso ma kituka kingoho.\" (Jisabhu 15:22) Kioso o dikamba dia Janet ueha kuzuela né, muene ua kaiela o kitendelesu kia Bibidia. Muene uai mu zuela ni phang'iê. Janet uebhula se ua zuela kima kia mu luualesa. Ku dimatekenu ene kiiadi a kexile ni ji sonhi. Maji kioso kia suluka mu kuzuela, a tena kudivua kiambote. O phange ua mono kuila muene ka tendela kiambote o maka a bhitile mudiâ. Mu kidi Janet ka bhangele kima phala ku mu xinga. Muene ua bhingi muloloki kua Janet. Lelu, ala dingi makamba, a mu sidivila Jihova kumoxi.\n\"Kienhiki, se u kala mu bhana ujitu ué bhu kalatódio kua Nzambi, anga u tukumuka bhenhobo kuma mukuenu ua ku luualela, Ujitu ué xe-u bhu kalatódio, uie hanji u di luulule ni mukuenu.\" (Matesu 5:23, 24) Jezú ua bhana o kitendelesu kiki ku Diskursu diê ku Mulundu. Kioso Michael kia zuela ima iaiibha ia lungu ni phange imoxi, muene uexile mu divua kiaiibha. Muene ua mesenene kubhanga ioso, phala kuzubha o maka. Kienhiki muene uai kua phange iú ua mu bhingi muloloki Ihi ia bhiti? Michael uambe: \"Phange'ami ua ngi loloka ni muxima uoso.\" Ene a kituka dingi makamba.\n\"Mu di lendukile ni kudikuatekesa mudienu, mu di loloka, se bhuala muthu ua di kuata ni mukuá.\" (Kolose 3:12-14) Ua di lembalala ia lungu ni aboki aiadi a thembu ioso a zoka mu sidivisu ia kuboka? Sai kafunga ua a kuatekesa kumona kuila, akuâ a kexile mu divua kiaiibha mukonda dia kua mona kuzoka. Muene ua ambela kuila, ene a tokalele ku di londekesa kulenduka mudiâ, ni kukuatekesa o kilunga kukala ni kutululuka. Ene a xikina, iá a kaiela o kitendelesu. Lelu, a mu dibhana kiambote mu kubhanga o kikalakalu kia kuboka.\nO kitendelesu ki tu sanga mu divulu dia Kolose 3:12-14, ki tena ku ku kuatekesa kukala muthu ua lenduka, u loloka ió a ku xinga mba a ku bhange kima kiaiibha, ni kueha kuxinganeka mu kima kia ku bhange. Abha se tua bhange kiá nguzu, maji ki tua mu tena? Sai kitendelesu mu divulu dia Matesu 18:15, di tena ku tu kuatekesa. Sumbala Jezú ua kexile mu zuela ia lungu ni ituxi ia makota, muene ua zuela kima ki tu tena kubhanga kioso ki tu kala ni maka ni phang'ietu. Ni kulenduka, tu tena kusota o muthu phala kuzuela né ni kuzubha o maka.\nMu Bibidia muala jindunge ja lungu ni kudielela ku nzumbi ikôla ia Nzambi, phala tu tene kulondekesa o idifua ia 'kibundu kia Nzumbi.' O idifua kala o \"henda, ngalasa, kutululuka, kuxididika, kulenduka, kubhanga mbote, kukala fiiele, kubelesela, ni ku di tumina jihanji.\" (Ngalásia 5:22, 23) Mu kifika: Jimakina jene mu kalakala kiambote kioso o jimbandu ji kala ni maji. Se tu londekesa o ifua i tunda kua Jihova, ki kua-nda bhonza kubatula o maka ni kukala ni ukamba uambote ni jiphange jetu.\nO KUKALA NI ATHU A MAUKEXILU AVULU, KUBHANGESA O KILUNGA KUSANGULUKA DINGI\nMuthu ni muthu, uala ni kidifua kiê, ni ukexilu uê ua kubanza ni ua kuzuela. Kiki kibhangesa o ukamba uetu ku uabha dingi. Kuma, o ukexilu uetu ki ua difu, kiki ki tena ku bhekela maka. Sai kafunga ua bhana phangu ilondekesa kiebhi kiki ki tena kubhita. Muene uambe: \"Mukua jisonhi, kioso kia sanga athu kene ni jisonhi, nange ka-nda tena ku dibhana kiambote ni ene. Kiki, ki moneka kala kima kiofele, maji ki bhekela maka a dikota.\" O kuila o athu ala ni idifua ki ia difu, ka tena ku dibhana kiambote? Tu mone o phangu ia jipoxolo jiiadi. Kioso ki tu xinganeka o phangu ia poxolo Phetele, tu tena kumona kuila, muene uexile mukua kuzuela kiavulu. Kioso ki tu xinganeka mu phangu ia Nzuá, tu tena kumona kuila uexile muthu ua zolele kuxinganeka ande dia kuzuela ni kubhanga o ima. Phetele ni Nzuá kexile ni idifua imoxi. Maji ene a tenene kukalakala kumoxi, kioso kia kexile mu sidivila Jihova. (Ikalakalu 8:14; Ngalásia 2:9) Kiki, ki tena ue kubhita n'etu. Katé muene o Jikidistá ala ni idifua ki ia difu, a tena kukalakala kumoxi.\nMaji ihi i tuamba se sai muthu mu kilunga, u zuela mba u bhanga kima ki ku luualesa? Kima kiambote kulembalala kuila, Jezú uafu phala ku tu bhulula. Muene u kingila kuila u londekesa henda ku jiphange. (Nzuá 13:34, 35; Loma 5:6-8) Ki kima kiambote kubanza kuila, ki mua-nda tena kukala dingi makamba, mba kukamba ku di sota. Mu veji dia kuxinganeka kiki, dibhuidise: 'O kuila phang'iami ua mu bhanga ima ia zembe Jihova? O kuila muene ua mesenene ku ngi luualesa? O kuila etu tuala ngó ni idifua ki ia difu? O kuila muene uala ni idifua i nga bhindamena?'\nMu kifika, se o muthu ua zolo kuzuela kiavulu, eie kana, mukonda diahi ki mu kalakale kumoxi mu sidivisu ia kuboka, phala kumona se ima iebhi i u tena kudilonga? O kuila muene ua zolo kuzalela o ajitu, eie ndenge? O kuila eie ua mono o kisangusangu kijila mu kubhana ni kukuatekesa o adiakime, a kate, ni ió a bhindamena kima? O kuila u tena kukaiela o phangu ia muthu iú, ia kuzalela? Sumbala eie ni jiphange ki mua difu, u tena kudilonga mu idifua iâ iambote. Né muene se ki mu tena kukala makamba a dikota, mua-nda tena ku di zukama dingi. Kiki, kia-nda bhangesa o kilunga kukala ni kutululuka.\nKu hama ia dianga, kuexile jiphange jiiadi ja ahatu a exanene Evodia, ni Sindike. Nange ene ka kexile ni idifua imoxi, mukonda dia kiki, poxolo Phaulu ua a tendelesa kukala ni \"muxima umoxi mua Ngana.\" (Filipe 4:2) Etu ue tua tokala kubheza Jihova kumoxi ni jiphange jetu ni kukala ni kutululuka mu kilunga.\nSOTA KUBATULA O MAKA NI LUSOLO\nMukonda diahi tua tokala kueha o ixinganeku ioso iaiibha ia lungu ni akuetu? Tu tena kusokesa o ixinganeku iii, kala o minha i sabhuka mu jaludim. Se ki tu katula o minha, iene i tena kusabhuka mu jaludim ioso. Kiene ue kimoxi, se o ixinganeku ietu iaiibha ia lungu ni akuetu i kula kiavulu ku muxima uetu, tu tena ku bhekesa maka mu kilunga. Maji se tua zolo Jihova tua-nda bhanga ioso phala o kilunga kukala ni kutululuka.\nKioso ki tu sota kukala ni kutululuka ni akuetu, nange tua-nda di uana mu kumona o kutululuka kua-nda kala mu kilunga. Sai phange ia muhatu ua bhiti mu phangu iii. Muene uambe: \"Eme nga divuile kuila sai phange ia muhatu ua kexile mu ngi mona kala ngi mon'a ndenge. Kiki kia kexile mu ngi bhangesa kudivua kiaiibha. Mu kubhita kithangana, o njinda iami ia dibandekesa, mukonda dia kiki, nga mateka kuzuela nê mu ukexilu uaiibha. Nga kexile mu xinganeka: 'Muene kene mu ngi xila, kienhiki ki nga-nda mu xila ue.'\"\nMu kubhita kithangana, o phange ia muhatu ua mateka kuxinganeka mu ukexilu uê. Muene uambe: \"Nga mateka kumona kuila, nga kexile ni maka mu ukexilu uami, nga thathamene mukonda diami muene. Nga mono kuila, nga tokalele kulungulula o ixinganeku iami. Mu kiki, nga tange o maka kua Jihova, anga nga sumbu kima kiofele phala o phange. Nga soneka ue kamukanda, phala ku mu bhinga o muloloki mu ukexilu uami uaiibha. Etu tua di bhabha, mu kusuka-ku tua di loloka. Ki tuene mu kala dingi ni maka.\"\nAthu oso a bhindamena kukala ni kutululuka. Maji o ku dizangeleka, kubhangesa o athu kukamba kukala ni kutululuka. Kiki, kiene ki bhita ni athu ka sidivila Jihova, maji ki kiene ki kingila Jihova ku jiselevende jê. Mu kaxi ka Jimbangi ja Jihova, mua tokala kukala kutululuka. Jihova ua tumu poxolo Phaulu ku sonekena o Jikidistá kuila \"mu enda kioso kia fuama mu kixanu'okio kia m'ixana.\" Muene ua a suinisa kubhanga kiki \"ni kubatâma kuoso, ni kubelesela, ni kuxididika, ni ku di lendukila. Mu londekesa jinga henda ienu mu ku di kuatekesa kala muthu ni mukuâ. Mu kuata muanu ua kubhanga kioso ki mua tena mu ku di bhaka mu usoko ua kuongama kua mi bhana o Nzumbi, mu dijikita diê dia paze.\" (Efezo 4:1-3) O \"dijikita dia paze,\" diala nadiu o jimbangi ja Jihova, kiene o kima kia beta-o-kota. Kienhiki tua tokala kubhanga ioso, phala kukala ni kutululuka ni kubatula o maka oso a moneka mudietu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2017\/batula-o-maka-ni-kusota-o-kutululuka\/","date":"2018-03-21T23:01:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647706.69\/warc\/CC-MAIN-20180321215410-20180321235410-00672.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1836,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.32,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Nzambi ió, athu oso kuene mú tambula o kikuatekesu . . . mukua ku tu kuatekesa mu hadi ietu ioso.'—2 KOLINDO 1:3, 4.\nMIMBU: 38, 6\nSAI phang'ietu dikudi ua kexile mu xinganeka mu izuelu iala mu divulu dia 1 Kolindo 7:28, iamba kuila, o athu a kazala \"andù kala ni jingongo mu xitu.\" O munzangala muenhó, ua zuela ni kafunga, dikaza, iu ua mu ebhuidisa: \"O 'jingongo' jiji, ihi, ni kiebhi ki ngi tena ku di bhana na-ju se ngi kazala?\" Ande dia ku mu tambuijila, o kafunga ua tangela o munzangala phala kuxinganeka kiambote mu izuelu ia poxolo Phaulu, kioso kiambe: Jihova muéne o 'Nzambi ió, athu oso kuene mú tambula o kikuatekesu, muéne mukua ku tu kuatekesa mu hadi ietu ioso,' mba ibhidi.—2 Kolindo 1:3, 4.\n1, 2. Kiebhi Jihova kia tu kuatekesa mu ibhidi ietu, ni kikanenu kiebhi ki tu sanga mu Maka mê?\n2 Tuejiia kuila, Jihova, Tatʹetu, muene ua tu zolo, u tu kuatekesa kioso ki tu bhita ni ibhidi. Mu kidi, eie u tena kulembalala mu ithangana kioso Jihova kia ku kuatekesa ni ku kuendesa bhu kaxi ka Maka mê. Tu tena kuijiia kuila, muene ua mesena o mbote ietu, kála kia mesenene ku jiselevende jê m'ukulu.—Tanga Jelemiia 29:11, 12.\n3. Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\n3 Mu kidi, kibhonza kudibhana kiambote ni ibhidi, se ki tuejiia mukonda diahi ia moneka. Mu kiki, mukonda diahi tu kingila ku di bhana ni ibhidi mu ukaza ni ku muiji? Phangu jebhi ji tu sanga mu Bibidia, ni ja izuua ietu, ji tu kuatekesa ku di bhana kiambote ni ibhidi? Tua-nda di longa o itambuijilu ia ibhuidisu iii, ni kumona kiebhi ki tu tena kukolokota mu ibhidi.\nIBHIDI I MONEKA MU UKAZA\n4, 5. Ibhidi iebhi i tena kubhita na-iu o dikaza?\n4 Kioso Jihova kia bhange o muhatu ua dianga, muene ua muambata ku diiala, hé u kituka muhatu'ê. Anga Jihova uambe, uixi: \"Diiala u xia tat'â ni mam'â anga u di banda kua mukaji'ê, ene kiiadi kiâ hé a di bhanga xitu imoxi ngó.\" (Dimatekenu 2:24) Mu kidi, etu enioso tu akua ituxi. (Loma 3:23) Mukonda dia kiki, kioso o diiala ni muhatu kia kazala, ene a kingila ku di bhana ni ibhidi. Mu kifika, ande dia kukazala, o muhatu ua tokala kubelesela o jitata jê. Maji, o Mak'â Nzambi amba kuila, kioso kia kazala o diiala u kala ku pholo dia muiji. (1 Kolindo 11:3) Mu dimatekenu, nange o munumi u mona kuila, ki bhonza kuendesa o muhatu'ê. Nange o muhatu ki mu bhonza kubelesela o munumi'ê, mu veji dia jitata jê. Ku dimatekenu nange o dikaza, di mona ibhidi mu ku di bhana ni jihuedi'akimi.\n5 Xinganeka ue kiebhi ki divua o diiala ni muhatu, kiéza mu kuijiia kuila a-nda vuala mona. Sumbala a sanguluka, ene a kala ue ni hele ia ibhidi i tena kubhita na-iu. Ene nange a kala mu dibhuidisa se o divumu dia-nda bhita kiambote, a sota ue kuijiia o sauidi ia kabuetele. Ene ejiia ue kuila, o ibhindamu iâ, ia-nda di bandekesa dingi. Kioso o mona kia mu vuala, o dikaza a bhanga ima iéngi. O mama u katula kithangana kiavulu phala kulanga o mona. Mukonda dia kiki, o diiala ni muhatu nange ka tena ku dilondekesa henda kála kia kexile mu bhanga m'ukulu. O kikalakalu kia tata, ki dibandekesa dingi. Muene ua tokala kubhanga ioso phala kudikila o muhatu ni mona.\n6-8. Kiebhi o makaza kia divua se ka tena kuvuala?\n6 Makaza a mukuá, a bhita ni ibhidi iengi. Ene a mesena kuvuala, maji ka tena. O muhatu u lembua o kuvuala, u kala ni kikote ku muxima. (Jisabhu 13:12) M'ukulu, o kukazala ni kuvuala, kuexile kima kia dikota phala o ahatu. Mukonda dia kiki, Lakele, muhatu ua Jakobo ua divuile kiaiibha mukonda kexile mu vuala, sumbala phangi'ê ua kexile ni tuana tuavulu. (Dimatekenu 30:1, 2) Lelu, sai jixi, a banza kuila o kuvuala kiavulu kima kia beta-o-kota. Sai ithangana o athu ene mu ibhula o akunji a jixi jengi se mukonda diahi kala ni tuana. Né muene kioso o akunji a jixi jengi kia jimbulula kiambote o ima iene kua bhangesa phala ka kale ni tuana, o athu a zuela hanji: \"Tua-nda mi sambela!\"\n7 Tala phangu iengi. Sai phange'a muhatu mu ixi ia Inglaterra, ua mesenene kiavulu kuvuala. Kioso kiéza mu kuijiia kuila, keji tena kuvuala, ua luualele kiavulu. Mu kubhita kithangana, muene ni muadi uê, a tambula mona a muthu uengi phala kukala mon'â. Maji né kiki, sai bhabha muene u luuala kiavulu. Muene uambe: \"Ngejiia kuila, kusasa mona, ki kua difu ni kuvuala.\"\n8 O Bibidia i zuela kuila, o \"muhatu hádia ua kà bhulukila mu kuvuala ana.\" (1 Timote 2:15) Maji kiki, ki kilombolola kuila muene ua-nda kala ni muenhu ua kalelaku mukonda dia kuvuala. Mu kiki-phe o velusu iii ilombolola ihi? O mama u kala ni ima iavulu phala kubhanga m'onzo ni kulanga o tuana. Kiki ki tena ku mu kuatekesa kulenga o jimbuémbue mba ku di ta mu maka ka mu tokala. (1 Timote 5:13) Maji né kiki, u tena ku dibhana ni maka mu ukaza ni ku muiji.\nJihova ua kanena ima iavulu i tu suinisa mu ithangana ia ibhidi\n9. Kibhidi kiebhi kia mukuá ki tena kubhita na-kiu o makaza?\n9 O makaza a tena ku di bhana ni kibhidi kiengi. Mu kifika, o kibhidi kia kufunda o kazola. Sumbala o makaza kene mu xinganeka kuila, o maka enhá a-nda bhita ni ene, maji avulu ene mu dibhana ni kibhidi kiki. O Jikidistá a dielela ni muxima uoso mu kikanenu kia difukunukinu, kiki kiene mu a kuatekesa. (Nzuá 5:28, 29) Mu Maka mê, Tat'etu Jihova ua kanena ima iavulu i tu suinisa mu ithangana ia ibhidi. Mu kindala, tua-nda mona kiebhi Jihova kia kuatekesa o jiselevende jê.\nKIKUATEKESU KIOSO KI KUMONEKA IBHIDI\n10. Kiebhi Hana kia tambula kikuatekesu? (Tala o foto ia dianga.)\n10 Tala ihi ia bhiti ni Hana, kazola ka Elikana. Muene ua mesenene kuvuala, maji ka tenene. Muadi uê ua kexile ni muhatu'engi, a mu ixana Penina, muene ua kexile ni tuana tuavulu. (Tanga 1 Samuuele 1:4-7.) Phala kubhangesa Hana kudivua dingi kiaiibha, Penina ua kexile ku mu xonguena \"mivu ioso,\" mukonda dia kukamba kuvuala. Kiki kia bhangesa Hana kuluuala kiavulu. Ihi ia bhange Hana phala kusanga kikuatekesu? Muene ua kexile mu samba kua Jihova. Hana katé muene uaile mu kididi kia kubhezela Jihova, anga ua sambe ithangana iavulu. Muene ua bhingi mona kua Jihova. Hana ua dielele kuila, Jihova ueji mu bhana. Kioso kia zubha o kusamba, muene ua divu kiambote, \"o pholo iê ki ia di suuata dingi ni malamba.\" (1 Samuuele 1:12, 17, 18) Muene uejiidile kuila, Jihova ueji ku mu bhana mona mba kikuatekesu mu ukexilu ua tokala.\n11. Kiebhi o musambu u tena ku tu kuatekesa?\n11 Kuma tu akua ituxi, tuala ue ku mundu ua Satanaji, tua-nda bhita ni ibhidi. (1 Nzuá 5:19) Maji tuala ni kikuatekesu. Tu tena kusamba kua Jihova, o 'Nzambi ió, athu oso kuene mú tambula o kikuatekesu.' Kiki kiene kia bhange Hana. Muene uambe kua Jihova ni kidi kioso, kiebhi kia kexile mu divua, ua bhingi ue kikuatekesu. Kiene ue kimoxi, kioso ki tua mu bhita ni ibhidi, ki tu tokala kuzuela ngó o maka u tua mu bhita nau kua Jihova. Tua tokala ku mu bhinga kikuatekesu ni ku mu jimbulula kiambote kiebhi ki tua mu divua.—Filipe 4:6, 7.\n12. Ihi ia kuatekesa Ana kukala ni kisangusangu né muene ni ibhidi?\n12 Nange tu tena ku divua kiaiibha, mukonda ki tua mu tena kuvuala. Tu luuala ue kioso ki tu funda muthu u tua zolo kiavulu. Maji tu tena kusanga o ku kondama kua kidi. Tala o phangu ia Ana, ua tungile mu izuua ia Jezú. Kioso kia bhiti sambuadi dia mivu mu ukaza, muadi uê uafu. Nange muene nuka ua vualele. Maji ihi ia mu kuatekesa? O Bibidia i zuela kuila, 'muene, mu tembulu kexile mu tunda-mu dingi.' Né muene kioso kia kexile ni 84 ia mivu, muene ua kexile muia mu tembulu phala kubheza ni kusamba kua Jihova. (Luka 2:37) Kiki, kiene kia mu kuatekesa kukolokota. Né muene ni ibhidi ku muenhu, muene ua sangulukile.\n13. Se o jindandu jetu ji tu luualesa, kiebhi o makamba metu kia tena ku tu konda o malamba?\n13 O makamba metu mu kilunga, a tena ue ku tu konda o malamba. (Jisabhu 18:24) Paula ua kexile ngó ni mivu itanu, kioso manh'â ua xisa o kilunga kia Jihova. Paula ua luualele, kia mu bhonzele ue kiavulu. Maji sai phange, muboki ua thembu ioso, a mu ixana Ana, ua mu londekesa henda, ni ku mu suinisa. Paula uambe: \"Sumbala Ana, kexile ndandu iami mu xitu, maji o henda ia ngi londekesa, ia ngi suinisa kiavulu. Muene ua ngi kuatekesa kusuluka mu kusidivila Jihova.\" Mu kubhita thembu, o manh'a Paula, ua vutuka mu kilunga, mukonda dia kiki, Paula ua sanguluka kiavulu. Ana ua sanguluka ue mukonda ua kuatekesa Paula kukolokota mu kusidivila Jihova.\n14. Mbote iebhi i tu katula mu kusuinisa akuetu?\n14 Kioso ki tu sota kukuatekesa akuetu, sai bhabha, tu jimba o jiphaxi jetu. Mu kifika, phange javulu ja ahatu makaza mba makudi, ejiia kuila, kioso kia boka o njimbu iambote ia Utuminu ku akuâ, a mu kalakala kumoxi ni Jihova, ni kubhanga o vondadi iê. Kubhanga kiki, ku a bhekela kisangusangu kia dikota. Mu kidi, etu enioso tu tena kusuinisa akuetu, kioso ki tu kalakala nau mu sidivisu ia kuboka. Kioso ki tu londekesa henda ku jiphange jetu, o ukamba uetu u di bandekesa dingi. (Filipe 2:4) Kiene kia bhangele poxolo Phaulu. Muene ua lange akuâ kála kibhanga o \"mama ia kiledi, ki âkata o tuana tuê.\" Poxolo Phaulu ua suinisa, ni kukolokotesa ue o jiphange jê \"kala tata kia di tuma ni an'ê.\"—Tanga 1 Tesalonika 2:7, 11, 12.\nKIKUATEKESU PHALA O MUIJI\n15. Nanhi ua tokala kulonga o tuana ia lungu ni Jihova?\n15 Kiebhi ki tu tena kusuinisa o miji mu kilunga? Sai ithangana, o jiphange ja ubhe mu kilunga, a tu bhinga kikuatekesu kia lungu ni kiebhi kia tena kulonga o tuana tuâ ia lungu ni Jihova. Mba nange a tu bhinga phala kumateka kulonga o Bibidia ku tuana tuâ. O Bibidia ilondekesa kuila, Jihova ua bhana ku jitata o kikalakalu kia kulonga o tuana. (Jisabhu 23:22; Efezo 6:1-4) Sumbala o jiphange mu kilunga a tena kukuatekesa, maji kima kiambote o jitata kulonga o tuana tuâ. O jitata a tokala kuzuela ni tuana tuâ, ithangana ioso.\nO jitata a tokala kuzuela ni tuana tuâ, ithangana ioso\n16. Ihi i tua tokala kulembalala kioso o jitata kia tu bhinga phala kulonga o tuana tuâ?\n16 Kioso o jitata kia tu bhinga, phala kulonga o Bibidia ku tuana tuâ, tua tokala kulembalala kuila, ki tuala ni ungana uala nau o jitata. Maji nange o muthu u tua-nda mu longa, o jitata jê ki Jimbangi ja Jihova. Kioso ki tu di longa ni mon'â ngene, kima kiambote kubhanga kiki kioso o jitata jala kubhata. Mba kioso ki tu tunda ni muboki ua mukuá ua kulu kiá, mba se tuala mu kididi mu bhongoloka athu avulu. Mu kubhanga kiki, ki tua-nda bhangesa muthu uoso-uoso kukala ni ibanzelu iaiibha. Mu kubhita kithangana, nange o jitata ja-nda xikina o kidi kia Bibidia. Mu kiki, a-nda tena kulonga o tuana ia lungu ni Jihova.\n17. Kiebhi o tuana kia tena kusuinisa o muiji?\n17 O minzangala a zolo Jihova, a tena kusuinisa ni ku kolesa o athu a tokala ku miji iâ. Kiebhi kia tena kubhanga kiki? Mu kuxila o jitata ni kubhanga nguzu phala ku a kuatekesa mu ukexilu ua tokala. A tena ue kusuinisa o muiji mu kukolokota mu ufiiele uâ kua Jihova. Ande dia kuiza o Dilúvio dia menha, Lameke uexile mubhezi a Jihova. Muene ua zuela ia lungu ni mon'ê Noué: \"Muen'iú u tu bhandulula mu ibhangelu ietu, ni mu kukalakala kua maku metu, mukonda dia mavu iá ò'nake kuala Ngana.\" O kikanenu kiki, kia dikumbidila kioso Jihova kia bheka o Dilúvio, iú ua buikisa o athu oso aiibha. (Dimatekenu 5:29; 8:21) Lelu, o tuana a kolokota mu ufiiele uâ kua Jihova, a tena ua kusuinisa o muiji. Ene a tena kukuatekesa o muiji kukolokota mu ibhidi ia dibhana na-iu lelu, ni ku hádia.\n18. Ihi ia-nda tu kuatekesa kukolokota né muene ni ibhidi?\n18 Lelu o mundu ua Jihova u sota o kisuinisu, mu kusamba, kuxinganeka mu milongi ia Bibidia, ni mu kubhanga ukamba ni jiphange mu kilunga. (Tanga Jisálamu 145:18, 19.) Tuejiia kuila, Jihova uala polondo phala ku tu kuatekesa mu ithangana ioso. Muene ua-nda tu kuatekesa kukolokota mu ibhidi ioso-ioso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2017\/jihova-u-tu-kuatekesa-kioso-ki-tu-bhita-ni-ibhidi\/","date":"2018-03-19T18:45:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647044.86\/warc\/CC-MAIN-20180319175337-20180319195337-00278.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2009,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ima ien'iii-phe a i soneka phala ku tu dimuna etu. Mukonda tuala mu kithangana kia kuila o dizubhilu dia jithembu dia zukama kiá.\"\nMIMBU: 11, 29\n1, 2. Mukonda diahi tua-nda dilonga o phangu ia sobha jiuana ja Judá?\nSE UA monene muthu kuxalumuka ni ku dibhala mu njila, kioso ki ueji kuenda mu njila iii, nange eie ueji dilanga. Kiene ue kimoxi, se tu sota kuijiia o phangu ia akuetu, tu tena ku di langa ku ima ia bhangele ene. Mu kifika, tu tena ku di longa disá mu ima ia bhangele o athu a a tange mu Bibidia.\n2 O kiuana kia jisobha ja Judá ji tua tange mu milongi ku dima, a sidivila Jihova ni muxima uoso. Maji né kiki, ene a bhange ima iaiibha. O phangu iâ io tange mu Bibidia, phala etu ku ijiia ni ku di longa disá. Ihi i tu tena kudilonga mu phangu iâ, ni kiebhi ki tu tena kudilanga, phala ki tu bhange o ima iaiibha ia bhangele?\nO KU DIELELA MU UNJIMU UA ATHU, KUBHEKA DIVUUA\n3-5. (a) Sumbala Aza ua kexile mu sidivila Jihova ni muxima uoso, kima kiahi kia bhange? (b) Nange ihi ia bhangesa Aza kudielela o athu, kioso kia bhânge ni Bahasa?\n3 Kia dianga, tua-nda dilonga o phangu ia Aza. Kioso o masoladi akua Itiiópia a kondoloka o mbanza ia Judá, muene ua dielela kua Jihova. Maji kioso kiai mu luua ni Bahasa, o sobha ia Izalaiele, muene ka dielela dingi kua Jihova. Aza ua mesenene kufidisa Bahasa kutunga o ilumbu ia mbanza ia Lama, o mbanza ia dikota mu Izalaiele, ia tele o mbambe ni mbanza ia Judá. (2 Malunda 16:1-3) Aza ua zuela ni sobha ia Asídia, phala ku mu kuatekesa. Kioso o masoladi akua Asídia a kondoloka o jimbanza ja Izalaiele, Bahasa 'ueha kutunga Lama; kikalakalu kiê ua lémbua kuia na-kiu ku pholo.' (2 Malunda 16:5) Ku dimatekenu, nange Aza ua banze kuila, muene ua bhangele o kima kia tokala!\n4 Maji kiebhi kia divu Jihova? Jihova ka sangulukile, mukonda Aza ka mu dielela. Mukonda dia kiki, muene ua tumu polofeta Hanani kubazela Aza. (Tanga 2 Malunda 16:7-9.) Hanani ua tangela Aza, uixi: \"Tunde lelu ua-ndu kala jinga ni ita iza kokué.\" Aza ua tambula o mbanza ia Lama, maji muene ni mundu uê a luu ita ni jinguma jâ ithangana ioso.\n5 Mu milongi i tua dilongo kudima, tua mono kuila, Jihova ua sangulukile ni Aza. Sumbala Aza uexile mukua ituxi, Nzambi ua mono kuila, Aza ua di bhakuile ni muxima uoso. (1 Jisobha 15:14) Maji kioso Aza kia bhange o kima kiaiibha, muene ua dibhana ni ibhidi iejila mu kima kia solele. Mukonda diahi muene ua dielela mu nguzu iê, ni unjimu ua athu amukuá, mu veji dia kudielela kua Jihova? Nange Aza ua banze kuila, se u sota jindunge jambote, o masoladi mê eji tolola o ita. Mba nange muene uevu o jindunge jaiibha ja akuâ.\nMu veji dia kudielela mu unjimu uetu, tua tokala kudielela kua Jihova mu ithangana ioso\n6. Ihi i tu longa o ima ia bhiti ni Aza? Bhana phangu.\n6 O ima ia bhiti ni Aza, i tu longa ihi? Mu veji dia kudielela mu unjimu uetu, tua tokala kudielela kua Jihova mu ithangana ioso. Ki kale se o maka u tua mu bhita nau a dikota mba kana, tua tokala kusota o kikuatekesu kiê. Kima kiambote ku dibhuidisa: O kuila, mu ithangana ia mukuá ngi dielela mu nguzu iami, mu kufikisa kubatula o maka mu ukexilu uami? Inga ngi dianga kutokuesa o milongi ia Bibidia, phala kubatula o maka a moneka? Mu kifika, xinganeka kuila, o muiji ué ua mu ku fidisa kuia mu kiônge, mba mu kiônge kia dikota. O kuila ua-nda bhinga kua Jihova phala ku ku kuatekesa kuijiia o kima ki ua tokala kubhanga? Mba xinganeka kuila, eie ua bhiti kiá thembu iavulu sé salu, mu kiki, sai muthu ua mesena ku ku bhana salu. O kuila ua-nda mu tangela kuila, ua bhingi kuia mu iônge semana joso, sumbala eie uejiia kuila, mu kubhanga kiki, nange muene ka-nda xikina ku ku bhana o salu? Maka oso oso u tu bhita nau, tua tokala ku di lembalala o izuelu ia mukua jisalamu, uambe: \"Njila ié i uenda bhakula-iu kua Jihova. U mu dielele muene, a bhange-bhu kioso kia tokala.\"\nIHI I BHITA SE TU SOLA MAKAMBA AIIBHA?\n7, 8. Ihi ia bhange Jozafate? Ihi ia bhiti ni muene? (Tala o foto ia dianga.)\n7 Kindala, tua-nda di longa o phangu ia Jozafate, o mon'â Aza. Muene ua kexile ni idifua iambote. Mu kiki, Jihova ua sangulukile ni muene. Kioso kiexile mu dielela kua Jihova, muene ua bhange ima iambote. Maji muene ua bhange ue ima iaiibha. Mu kifika, muene ua sokejeka o ima phala o mon'ê kukazala ni mon'â Akabe, o sobha iaiibha. Mu kubhita kithangana, Jozafate ua dibundu ni Akabe, phala ku luua ita ni akua Asídia. Maji polofeta Mikeia, ua mu dimuine ku kiluezu kiki. Mu ita, Jozafate eji ku mu jibha ku akua Asídia . (2 Malunda 18:1-32) Kioso kia vutuka mu Jeluzaleme, polofeta Jehú ua muibhudisa: \"Eie ueji ku kuatekesa muthu ua ibha, ni kuzola ió a zembe Jihova?\"\n8 O kuila Jozafate ua di longo disá mu kima kia bhitile ni muene, ni kima kia mu tangele o polofeta? Kana. Sumbala muene ua zolele hanji Jihova, Jozafate ua bhange dingi ukamba ni diiala dia mukuá dia ditunine kubheza Jihova. O diiala didi, Sobha Azadiia, o mon'â Akabe. Jozafate ni Azadiia a dibundu, phala kutunga jibaluku. Maji o jibaluku jo buikise. Mukonda dia kiki, ene ka tena dingi kuenda na-ju.\n9. Ihi i tena kubhita, se tu sola makamba aiibha?\n9 Ihi i tu longa o phangu ia Jozafate? Jozafate ua bhange o kima kia tokala, iú \"ua sotele Jihova ni muxima uê uoso.\" (2 Malunda 22:9) Maji né kiki, muene ua solo ku dilunga ni athu a ditunine Jihova. Mukonda dia kiki, muene ua dibhana ni ibhidi iavulu ku muenhu. Mu kiki, kua kambele ngó phala ku mu jibha. Lembalala o milongi mu divulu dia Jisabhu, iambe: \"Uoso uenda ni jinjimu, u biluka njimu; uoso-phe u kala kamba dia ku kaiela o ioua, kanange kukituka kala ene.\" (Jisabhu 13:20) Etu tua mesena kulonga o kidi kia lungu ni Jihova ku athu. Maji né kiki, o kubhanga o ukamba ni athu ka mu sidivila Jihova, kiluezu kia dikota.\nO kuila u xikina kuma, Nzambi ua-nda ku kuatekesa kusanga muthu phala kukazala-nê?\n10. (a) Se tua mesena kukazala, ihi i tu tena ku dilonga mu phangu ia Jozafate? (b) Ihi i tua tokala ku lembalala?\n10 Mu kifika, se tua mesena kukazala, ihi tu tena ku dilonga mu phangu ia Jozafate? Nange tu mateka kuzola muthu ka mu sidivila Jihova. Nange tu banza kuila, ki tua-nda sanga muthu mu kaxi ka mundu ua Nzambi, phala kukazala-nê. Mba nange o athu ku muiji uetu a tu jijidika ku kazala, mukonda o kitala kia kukazala kia mu bhita kiá. Mu kidi, Jihova ua tu bhange ni hanji ia kuzola, ni ku divua kuma a tu zolo. Maji se ki tua mu sanga o muthu ua tokala phala kukazala nê, ihi i tua tokala kubhanga? O kuxinganeka mu kima kia bhiti ni Jozafate, ku tena ku tu kuatekesa. Ithangana ioso, muene ua kexile mu sota o kikuatekesu kia Jihova. (2 Malunda 18:4-6) Maji kioso kia bhange o ukamba ni Akabe, ua ditunine kubheza Jihova, Jozafate ua mateka kubhukumukina o itendelesu ia Jihova. Jozafate ua tokalele kulembalala kuila, \"Jihova mesu mê ma bhita mu ngongo ioso, phala ku [londekesa] o kusuína kuê mu ku kudila ió oso ala ni muxima ua tenena kua muene.\" (2 Malunda 16:9) Etu ue tua tokala ku lembalala kuila, Jihova ua mesena ku tu kuatekesa. Muene uejiia o maka u tua mu bhita nau. Muene ua tu zolo. O kuila u xikina kuma, Nzambi ua-nda ku kuatekesa kusanga muthu phala kukazala-nê? Dielela ni kidi kioso kuila, sai kizuua muene ua-nda langa o kibhindamu kié!\nKANA KUEHELA O MUXIMA UÉ KU DI ZANGELEKA\n11, 12. (a) Ihi ia bhange Ezekiia, ia londekesa o ima ia kexile ku muxima uê? (b) Mukonda diahi Jihova ua loloka Ezekiia?\n11 Ihi i tu tena ku di longa mu phangu ia Ezekiia? Jihova ua kuatekesa Ezekiia kuijiia ioso ia kexile ku muxima uê. (Tanga 2 Malunda 32:31.) Kioso Ezekiia kiexile mu kata, Nzambi ua mu tangela kuila muene ueji disanza, anga u mu bhana kijimbuete, n'a xikine kuila, kidi. Jihova ua bhangesa o kilembeketa kia dikumbi kuvutuluka kuinhi dia makânda kuema. Mu kubhita kithangana, o ilamba ia Babilonha a tumu maiala kua Ezekiia, phala kuijiia dingi ia lungu ni kijimbuete kiki. (2 Jisobha 20:8-13; 2 Malunda 32:24) Jihova ka tangela Ezekiia, se kiebhi kia tokalele kua tambulula. O Bibidia i zuela kuila, Jihova \"ua mu ehela\" ubheka uê, phala kumona o kima kieji bhanga. Ezekiia ua londekesa o jimbongo joso ku maiala a Babilonha. O kima kia bhange Ezekiia, kia londekesa o ima ioso ia kexile ku muxima uê. Mukonda diahi?\n12 Ezekiia ua kexile ni ukumbu. Mukonda dia kiki, \"o mbote ia mu bhange ka i tambuijila kala kia tokala.\" O Bibidia ki i jimbulula o kima kia mu bhangesa kukala ni ukumbu. Nange mukonda dia kutolola o akuá Asídia, mba mukonda dia ku mu saka kua Jihova. Mba nange mukonda dia unvuama ni fuma. Sumbala Ezekiia ua sidivila Jihova ni muxima uoso, sai kithangana, muene ua kexile ni ukumbu. Mu kienhiki, Jihova ka sangulukile dingi ni muene. Maji mu ku bhita thembu, Ezekiia ua \"di tolesa.\" Mukonda dia kiki, Nzambi ua mu loloka.\nO kima ki tu bhanga kioso kia tu ximana, kilondekesa o ima iala ku muxima uetu\n13, 14. (a) Ihi i tena kulondekesa o ima iala ku muxima uetu? (b) Ihi i tua tokala kubhanga kioso kia tu ximana?\n13 Ihi i tu tena ku dilonga mu phangu ia Ezekiia, ni ima iaiibha ia bhangele? Lembalala kuila, Ezekiia ua londekesa o ukumbu, kioso Jihova kia mu kuatekesa kutolola o akua Asídia, ni kioso kia mu sake ku uhaxi uê. Mu kiki, ihi i tua tokala kubhanga, se a tu bhangela ima iambote, mba a tu ximana? O kima ki tua-nda bhanga, kia-nda londekesa o ima iala ku muxima uetu. Mu kifika, nange phange u bhanga nguzu phala ku disokejeka kiambote, ni kubhanga diskursu phala athu avulu. Ku disukilu, o athu a mu ximana. Ihi ia tokala kubhanga?\n14 Ithangana ioso, tua tokala ku lembalala o izuelu ia Jezú, iambe: \"Enu se mua bhange kia ima ioso ia mi tumu, mu ila kuma: Tu akalakadi a iximba! Mukonda tua bhange ngó o ima ia tu tokala o ku i bhanga.\" (Luka 17:10) Lembalala kuila, kioso Ezekiia kia londekesa o ukumbu, muene ka sakidila o kikuatekesu kia mu bhanene Jihova. Mu kiki, se akuetu a tu ximana mukonda dia diskursu di tua bhange, ihi i tena ku tu kuatekesa ku di tolesa? O ku xinganeka mu ima iene mu tu bhangela Jihova. Tu tena kuzuela ia lungu ni muene, ni kujimbulula kiebhi kiene mu tu kuatekesa. Mu kidi, muene ua tu bhana o Bibidia ni nzumbi ikola, ia tu kuatekesa kubhanga kiambote o diskursu.\nEHELA JIHOVA KU KUENDESA KIOSO KI U SOLA KIMA KU MUENHU\n15, 16. Ihi ia bhange Joziia? Ihi ia bhiti ni muene?\n15 Ihi i tu tena ku dilonga mu phangu ia Joziia? Sumbala Joziia uexile sobha iambote, muene ua bhange kima kiaiibha, kia mu bhekela o kalunga. (Tanga 2 Malunda 35:20-22.) Ihi ia bhiti? Joziia uai mu luua ita ni Neku, o sobha ia Ijitu, maji muene ka mu bhange kima. Neku ua tangela Joziia kuila, ka mesenene kubhânga nê. O Bibidia izuela kuila, o izuelu ia Neku ia 'tundu mu dikanu dia Nzambi.' Maji né kiki, Joziia uai mu bhânga nê, iú uafu. Mu kiki, mukonda diahi muene uai mu luua ni Neku? O Bibidia ki i jimbulula.\n16 Joziia ua tokalele o kuibhuidisa, phala kuijiia se o ima ia kexile mu zuela Neku, ia tundile kua Jihova. Ua tokalele kuibhuidisa nanhi? Muene ua tokalele kuibhuidisa Jelemiia, o polofeta ia Jihova. (2 Malunda 35:23, 25) Joziia ua tokalele ue kuxinganeka kiambote, mukonda Neku ka kexile muia mu luua ni akua Izalaiele. Muene ua kexile muia mu luua ni akua Kakemiji. O kia mukuá, Neku ka xonguena Jihova, mba o mundu uê. Ande dia kuia mu ita, Joziia ka xinganeka mu ima iii. Ihi i tu longa o phangu iii? Kioso ki ku moneka maka, tua tokala kuxinganeka mu ima ia mesena Jihova, ande dia kubatula o maka.\n17. Se ku moneka maka, kiebhi ki tu tena ku dilanga ku ima ia bhangele Joziia?\n17 Ande dia kubatula maka, tua tokala kuxinganeka mu ibatulu ia Bibidia i tena ku tu kuatekesa, ni kumona kiebhi ki tua tokala kubatula o maka bhu kaxi ka milongi i tua tange. Sai bhabha, nange ku bhinga kutokuesa dingi o madivulu metu, mba kubhinga kikuatekesu ku kafunga. Muene u tena ku tu kuatekesa kuxinganeka mu ibatulu ia mukuá ia Bibidia. Xinganeka mu phangu iii: Phange ia muhatu ua kazala ni muthu ka mu bheza Jihova. Muene u sola kizuua phala kuia mu boka. (Ikalakalu 4:20) Maji mu kizuua kiki, o muadi uê ka mesena kuila muene uia mu boka. Muene u di tenda mu kuzuela kuila, kua bhiti kiá thembu iavulu sé kukala kumoxi. Mu kienhiki, ua mesena ku tunda nê. Mu kiki, phangi'etu u sota ibatulu ia Bibidia i tena ku mu kuatekesa kubatula kiambote o maka enhá. Muene uejiia kuila, ua tokala kubelesela Nzambi, ni kuila, Jezú ua tu tumina kubhanga maxibulu. (Matesu 28:19, 20; Ikalakalu 5:29) Maji muene uejiia ue kuila, o muhatu ua tokala kuxila o munumi'ê, ni kuila, o jiselevende ja Nzambi, a tokala kukala akua kutetuluka. (Efezo 5:22-24; Filipe 4:5) O kuila o muadi uê ua mesena ku mu fidisa kuboka, inga ua mesena ngó kukala nê? Kuma tu jiselevende ja Jihova, etu tua mesena kubhanga o ima i mu sangulukisa.\nKALA NI MUXIMA UA TENENA, U SANGULUKE\n18. Ihi i u tena ku dilonga mu kuxinganeka mu phangu ia kiuana kia jisobha jiji ja Judá?\n18 Sai ithangana, tu tena ue kubhanga o ima iaiibha ia bhangele o kiuana kia jisobha ja Judá. Tu tena (1) kudielela mu unjimu uetu, (2) kusola makamba aiibha, (3) kukala ni ukumbu mba kudizangeleka, ni (4) kubhanga ima, sé kusota kuijiia o vondadi ia Nzambi. Maji né kiki, ki tu tokala kudivua kuma, ki tu tena kusangulukisa o muxima ua Jihova. Kala kia bhangele ni kiuana kia jisobha jiji, muene u tonginina ue o ima iambote ia tu kala ku muxima. Jihova u mona ue kuila tua mu zolo kiavulu, ni kuila, tua mesena ku mu sidivila ni muxima uoso. Mukonda dia kiki, muene ua tumu kusoneka o phangu ia athu iâ, phala ku tu kuatekesa ku dilanga ku ituxi ia dikota. Tu xinganeke mu phangu ia athu iá a tange mu Bibidia, ni kusakidila Jihova mukonda dia ku i soneka phala etu!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2017\/belesela-o-ima-io-soneke-mu-mikanda-ikola\/","date":"2018-03-17T06:50:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00279.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2412,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o unjimu u tunda kua Nzambi uala ni valolo ia dikota? U langa o jinjila ja ió a u kaiela, u langa ué o mienhu iâ. U a bhangesa kudivua kiambote, kuzuela kiambote ni kubhanga ima iambote.\nO unjimu u tu langa ku ukexilu ua kudizangeleka\n16:18, 19\nO muthu ua unjimu, uejiia kuila o unjimu uê, u tunda kua Jihova\nO athu ene mu ditunda kiambote ni ió ene mu tambula maujitu, ene a tokala dingi kudilanga ku ukexilu ua kudizangeka mba ukumbu\nO unjimu u bhangesa o muthu kuzuela ima iambote\n16:21-24\nO muthu ua unjimu u sota ima iambote ku akuâ, u a zuela kiambote\nO izuelu ia unjimu i touala kála uiki, ki i luualesa o athu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa17-23\/o-unjimu-ua-beta-kota-o-ulu-ndenge\/","date":"2018-03-17T06:43:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00282.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ukexilu uahi o Bibidia ki ia difu ni madivulu a kamúkua?\nKiebhi o Bibidia i tena ku kuatekesa mu ku bhânga ni ibhidi?\nMukonda diahi u tena ku dielela mu ikanenu ia Bibidia?\nUA LEMBALALA o kizuua ki ua tambuile o ujitu kua kamba diê? Kiki ki kiexile ngó kima kiambote, maji kiedikisa o henda iê. O ujitu u londekesa kijingu kua ió ua u bhana—idikisa kuma o ukamba uê ua mu uabhela. Sé phata, eie ua sakidila o ujitu ua ku bhana kamba diê.\n2 O Bibidia o ujitu ua Nzambi, u tua tokala ku sakidila. O divulu didi, dia beta-kota, di tu tangela maka ki tueji ku a ejiia, se diene ki di tu tangele. Di tanga kiebhi kia bhange o diulu, o jithéthembua, o ixi, ni diala dia dianga ni muhatu. O Bibidia iala ni itumu ia kidi, i tu kuatekesa ku bhanga ni ibhidi ku muenhu. Iene i jimbulula kiebhi Nzambi kia-nda kumbidila o vondadi iê, ni ku iukisa o ixi. O Bibidia ujitu ua madiuanu!\n3 O Bibidia o ujitu uambote u tu sangulukisa, mukonda i tu lombolola kima kia lungu ni Jihova Nzambi. Mukonda dia ku tu bhana o divulu didi, u londekesa kuma muéne ua mesena kuila tu muijiia kiambote. Sé phata, o Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku zukama kua Jihova.\n4 Se uala ni Bibidia, ki eie ngó kana. Ki kale mbandu mba ia tenena, o Bibidia a isoneka mu 2.300 a mazui, athu avulu mu ngongo ala ni Bibidia. Jimidi ja ji Bibidia a mu jiuana mu semana ioso! A bhange-ku kia jimidi ni jimidi ja Bibidia ja tenena, mba ji mbandu. Midi ki kuale divulu dia soko ni Bibidia.\n5 Tuila muene, o Bibidia a i 'bhusu kua Nzambi.' (2 Timote 3:16) Kiebhi? O Bibidia itambuijila: \"Maji athu a zuela jinga mu kutula o Njimbu i tunda kua Nzambi kala kioso kia a tuma jinga kuzuela kuala Nzumbi Ikôla.\" (2 Phetele 1:21) Phala kuidikisa: o mukuá uenji u bhinga o musoneki uê, ku soneka mukanda. O mukanda uala ni ndunge ni ilongesu ia diala dia uenji. Mu kidi, o mukanda ua muéne, ki ua musoneki kana. Kiene kimoxi ué, o Bibidia iala ni njimbu ia Nzambi. Ki ia tokala ku athu a i soneka. Kienhiki, o Bibidia ioso \"maka mene ma Nzambi.\"—1 Tesalonika 2:13.\nIA DISOKEJEKA NI KIDI KIOSO\n6 O Bibidia a isoneka mu ithangana ia 1.600 ja mivu. O asoneki, akexile mu thembu iéngi, ni a tundile mu miji iavulu. A mukuá exile idimakaji, a mukuá exile athambi a jimbiji, mba abhidi. A mukuá exile jipolofeta, afundixi mba ji sobha. O musoneki ua njimbu ua Luka, uexile musaki a jihaxi. Sumbala o asoneki ka di fuile mu ukexilu uâ, maji o Bibidia izuela kima kimoxi ngó, tundé ku dimatekenu katé ku disukilu.*\n7 O divulu dia dianga dia Bibidia, di tu tangela kiebhi kia mateka o maka ku mundu. O divulu dia sukina, dizuela kuma o ixi ia-nda kala palaízu. O maka oso uala mu Bibidia, a tenesa jimidi ja mivu ja misoso, o ibatu ioso izuela maka a lungu ni vondadi ia Nzambi. O ku disokejeka kua Bibidia madiuanu, mukonda i tanga kima kimoxi ngó, maji íii iene i tueji kingila ku divulu dia Nzambi.\n8 O Bibidia ngijiie ia kidi. I tanga ué maka alungu ni ilomboluelu iala ku pholo ka ijidile luua ku athu. Mu kifika, mu divulu dia Ijila muala itumu ia bhanene ku akua Izalaiele, ia lungu ni uhete ni ku zela, mu ithangana kioso o ifuxi ia mukuá kejidile kima kia lungu ni maka enhá. M'ukulu kioso athu kia kexile ni ilunji ia tondala ia lungu ni ukexilu ua ixi, o Bibidia ia tangele kiá kuila o ixi iala kála dikende. (Izaia 40:22) O Bibidia ia tangele ué kuma o ixi ia nzenzama, 'ki bhuala kima kia i kuata.' (Jobe 26:7) Mu kidi, o Bibidia ki divulu dia jingijiie ja ngongo. Maji ki diamba maka a jingijiie, diene di zuela ué o kidi. Kiki, ki kiene ki tueji kingila ku divulu dia Nzambi?\n9 O Bibidia i tanga ué misoso ia kidi ia bhitile muene. I tanga ia lungu ni athu ni mu ididi mua tungile. Iene ki i tange ngó o majina a athu, i tanga ué o jikuku jâ.# Kiki, ki ia difu ni akua ku tanga misoso ia mundu, ene ka zuela o kidi kioso, kia lungu ni ioso ia bhiti mu ita, né ia mundu uâ, o asoneki a Bibidia exile athu a kidi, mu ku soneka o ituxi iâ, ni ia jixi jâ. Mu Bibidia, mu divulu dia Dialuilu, o musoneki Mozé ua xikina o ituxi iê ia dikota ia bhangesa ku mu bazela. (Dialuilu 20:2-12) O kidi kiki, ki ki moneka mu misoso iéngi, maji tu ki sanga mu Bibidia, mukonda iene o divulu dia Nzambi.\nO DIVULU DIA UNJIMU UA SOKO\n10 Mukonda o Bibidia io sonekese kuala Nzambi, phala \"kubhandulula, ni mu kulonga o kidi, ni mu kubazela itondalu, ni mu kuiukisa iabhengalala.\" (2 Timote 3:16) Kiene, o Bibidia divulu dia unjimu ua soko. I tu bhana o kuijiia kua kidi kua lungu ni ídifua ia athu. Kiki ki kima kia kudiuana—mukonda, diene dia Tokala kua Jihova Nzambi, muéne o Mubhangi! Muéne ua beta-kota o kuijiia o ibanzelu ietu. Jihova uejiia ihi i tua mesena phala tu zediue. Muéne ué uejiia o ífua i tua tokala kueha.\n11 Xinganeka o diskursu dia Jezú, a dixana Dilombuelelu dia Mulundu diosoneke mu divulu dia Matesu mu kibatulu 5 katé 7. Ni umesene uoso ua ku longa, Jezú ua zuela maka avulu, ua zuela ué kiebhi kia sanga o ku zediua kua kidi, kiebhi kia batula o maka, kiebhi ki tua tokala ku samba, ni kiebhi ki tua tokala ku dilanga ku jimbote ja mundu. O maka a zuela Jezú ala ué ni nguzu ni valolo lelu kála kia kexile m'ukulu.\n12 Saí itumu ia Bibidia izuela maka a lungu ni muiji, ni ífua ia ku kalakala, ni kiebhi athu kia tokala ku di bhana ni akuâ. O itumu ia Bibidia, phala athu oso, o milongi iê i bhana ukexilu uambote. O milongi iala mu Bibidia tu i mona mu dízui dia Nzambi, diambe o polofeta Izaia: \"Eme Jihova Nzambi ié, u ku longa kioso kia uabha.\"—Izaia 48:17\nDIVULU DIA IKANENU\n13 Mu Bibidia muala ikanenu iavulu, ia mukuá ia dikumbidila kiá. Tala o kifika kimoxi. mu kaxi ka polofeta Izaia, ua kexile mu muvu ua nake A.K.K, (ande dia kithangana kia Kristu) Jihova ua kanene kuma o mbanza ia Babilonha eji ku i buika. (Izaia 13:19; 14:22,23) Ua bhanene ilombuelelu phala kuidikisa kiebhi kieji tambula o mbanza. Masoladi eji kukutisa o menha ngiji ia Babilonha, eji bokona mu mbanza sé ku bhânga. Kiki ki kiene ngó. O polofeta Izaia katé ué ua tambula o dijina dia sobha ueji tambula Babilonha—Silu.—Izaia 44:27-45:2.\n14 Mu 200 ja mivu ku pholo—mu usuku ua 5\/6, ia Katatu, mu 539 A.K.K—o masoladi a zukamene mu Babilonha. Nanhi uexile o mutuameni uâ? O sobha ia Pélesa a mu ixana Silu. Kua kambele ngó bhofele, phala o kikanenu ku dikumbidila. Maji o kuila o masoladi a Silu eji bokona mu Babilonha sé ku bhânga, kála kia ki kanene?\n15 Akua Babilonha akexile mu usuku uenió, nga ene a dielele mu ilumbu ionene ia mbanza. Mu kithangana kieniókio, Silu ua lungulula o menha a ngiji a kondolekele o mbanza. O menha a sosoloka phala o masoladi mê, ku zaúka o ngiji ni ku zukama ku ilumbu ia mbanza. Maji kiebhi o masoladi a Silu kieji tana ku bhita mu ilumbu ia Babilonha? Mu kima kimoxi, mu usuku uenió o mabhitu a mbanza a a landuka ku a jika!\n16 Kia lungu ni Babilonha, a ki tange kuila: \"Ki mua kà kala dingi muthu u tunga-mu, ki mua kà kala u bhanga-mu dingi dibhata ku tunda muiji kuiza muiji; né mukua Alábia ka kà phapha-mu o balaka iê, mba ue kiá ngó [abhidi] kuzekesa-mu o ilunga iâ.\" (Izaia 13:20) o kikanenu kiki, ki kia tange ngó o kubuika kua mbanza. Kia tange ué kuma Babilonha ieji kala kia hatu katé ku hádia. Tu tena ku mona lelu o kidi mu kikumbidilu kia maka iá. O kididi kia hatu mua kexile Babilonha—tu ki sanga mu 80 a kilometu ku sulu ia Bagda, ku Iraque—idikisa kuila o ia tangele Jihova kua polofeta Izaia ia dikumbidila: \"Anga ki kuata kiezu kia dibuikilu ng'a kombela mu dibuikilu.\"—Izaia 14:22,23.%\n17 O kuijiia kuila o Bibidia divulu dia ikanenu ia kidi, i kolesa o kixikinu kietu, ki kiene? Se Jihova Nzambi ua kumbidila o ikanenu iê m'ukulu, tua tokala ku dielela kuila muéne ua-nda kumbidila ué o kikanenu kiê, kia ku bheka o palaízu mu ixi. (Dialuilu 23:19) Mu kidi, tua mu dielela o muenhu ki uábhua. Nzambi ka moneka makutu, muène ua tu kanena-nâ tunde xahulu ku dimatekenu dia ithangana ioso.\"—Tito 1:2.^\n\"O KIZUELU KIA NZAMBI KIMA KIA MUENHU\"\n18 Ioso i tua di longo kiá um kibatulu kiki, idikisa kuila o Bibidia o divulu dimoxi-élele dia kidi. Kiene, o valolo iê ia beta-kota, ioso izuela ngó kima kimoxi, divulu dia kuijiia ni misoso ia kidi, unjimu ua soko ni ikanenu ia kidi. O Kidistá poxolo Phaulu ua soneka: \"o kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu, [kiala] ni kutena. Kia beta kutua o xibhata ia mazu iadi ndenge. O kubatula kuê, ki sesa ni muenhu, ni nzumbi, ni mabanzelu ma mixima ia athu.\"—Jihebeleu 4:12.\n19 O ku tanga o \"kizuelu\" kia Nzambi mba o njimbu iê mu Bibidia, ku zediuisa o muenhu uetu. Ku tu kuatekesa ku di tonginina mudietu, kala nuka tua ki bhangele. Nange tuamba kuma tua zolo Nzambi, maji o ukexilu uetu ua lungu ni maka a longo o Bibidia, uidikisa ioso i tu banza ku bhanga iala ku mixima ietu.\n20 O Bibidia, mu kidi diene o divulu dia Nzambi. O divulu dia tokala ku di tanga, ku di longa-diu ni ku di zola. Edikisa o kisakidilu kiê ku ujitu iú ua diulu, mu ku suluka ni ku tonginina o ilongesu iê. Se u bhanga kiki, eie ua-nda uabhela o vondadi ia Nzambi ia lungu ni athu. Maji, iebhi o vondadi íii ni kiebhi ki ia-nda dikumbidila, tua-nda di longa-iu mu kibatulu kia kaiela.\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- O Bibidia iosonekese kuala Nzambi, kienhiki ia kidi i tua tokala ku i dielela.—2 Timote 3:16.\n- O ilombuelelu i tu sanga mu Maka a Nzambi, ia uabha phala o muenhu izuua ioso.—Izaia 48:17.\n- O ikanenu ia Nzambi iala mu Bibidia, ia-nda dikumbidila muene.—Dialuilu 23:19.\n* Sumbala athu a mukuá mba kuma o Bibidia ki iala ni kizuelu kimoxi, maji kiki ki kidi. Tanga o kibatulu 7 kia divulu, A Bíbilia—A palavra de Deus ou de homem? A di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n# Mu kifika, tala hanji o maka a lungu ni jikuku ja Jezú ala mu divulu dia Luka 3:23-38.\n% Phala kuijiia dingi ia lungu ni ikanenu ia Bibidia, tanga um jimbandu ja 27-9 ia kadivulu kofele, Um Livro Para Todas as Pessoas, a di bhange ku jimbangi ja Jihova.\nIbhuidisu\n1, 2. Mu ukexilu uahi o Bibidia ujitu ua madiuanu ua Nzambi?\n3. O ku tu bhana Jihova o Bibidia, idikisa ihi ia lungu ni muéne, ni mukonda diahi íii i tu sangulukisa?\n4. Ihi i ku diuanesa ku u uanenu ua Bibidia mu ngongo ioso?\n5. Mu ukexilu uahi o Bibidia a i 'bhusu kua Nzambi'?\n6, 7. Mukonda diahi madiuanu, o ku disokejeka kua Bibidia?\n8. Tanga ima idikisa kuila o Bibidia ngijiie ia kidi.\n9. (a) Kiebhi kidikisa o Bibidia kuma i tanga misoso ia kidi i tua tokala ku i dielela? (b) Mu ku mona o kidi kia asoneki, ki tu tangela ihi ia lungu ni Bibidia?\n10. Mukonda diahi ki tua tokala kudiuana kuijiia kuma o Bibidia, divulu dia unjimu ua soko?\n11, 12. (a) Maka ahi a longo Jezú ku Dilombuelelu dia Mulundu? (b) Maka ahi a mukuá a tanga o Bibidia, ni mukonda diahi o milongi iê iala ni valolo?\n13. Ihi ia lungu ni kubuika Babilonha, ia tumina Jihova ku polofeta Izaia phala ku i soneka?\n14, 15. Kiebhi o kikanenu kia tangele Izaia kia lungu ni Babilonha kia di kumbidila?\n16. (a) Ihi ia tangele Izaia ia lungu ni dizubhilu dia Babilonha? (b) Kiebhi kia dikumbidila o kikanenu kia lungu ni Babilonha ku kala sé athu?\n17. Kiebhi o ki kumbidilu kia ikanenu ia Bibidia ki kolesa o kixikinu kietu?\n18. Ihi iambe o Kidistá poxolo Phaulu kia lungu \"ni kizuelu kia Nzambi\"?\n19, 20. (a) Kiebhi o Bibidia i tena ku ku kuatekesa mu ku di tonginina mudiê? (b) Kiebhi ki u tena kuidikisa kisakidilu ku ujitu ua Nzambi, o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/o-bibidia-divulu-dia-nzambi\/","date":"2018-03-17T21:35:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645310.34\/warc\/CC-MAIN-20180317194447-20180317214447-00483.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2036,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lelu o muenhu ua athu, uene mu bhonza kiavulu mukonda dia kuthandanganha ni ima iavulu. Kubhinga nguzu ni kithangana phala kusumba, kufuta, kulanga ni kubhaka o ima. Jezú ua sosolole o ukexilu ua muenhu uê, kehela kima kioso-kioso kufidisa o ukunji uê.—Mat 8:20.\nKiebhi ki u tena kusosola o ukexilu ua muenhu, phala kusanzumuna o ukunji ué? Di sokejeke, o kuila saí muthu ku muiji ué, u tena kubokona mu sidivisu ia thembu ioso? Né muene se ua mu sidivila kála u muboki ua thembu ioso, o kuila uene mu kuehela o jimbote kufidisa o muenhu ué? Kusosola o ukexilu ua muenhu phala kusidivila Jihova ku bhekela kisangu-sangu.—1Ti 6:7-9.\nMaukexilu a kusosola o ukexilu ua muenhu uami:","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/milongi-ia-kavua4-10\/kusosolola-o-ukexilu-ua-muenhu\/","date":"2018-03-17T06:53:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00290.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":115,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jobe ua belesele o itumu ia Jihova ia lungu ni ukaza\n31:1\nMuéne ua bhangele kikutu ni mesu mê, ua zolele ngó o muhatu'ê\nJobe ua bhana phangu iambote ia kudibhana ni akuâ\n31:13-15\nMuéne uexile muthu ua lenduka, ua iuka, mukua henda. Athu oso a mu zolele né muene o jingadiama\nJobe uexile mukua kubhana, kexile ni luímbi\n31:16-19\nMuéne ua kexile mu kuatekesa ió a bhindamene","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2016-mwb\/milongi-ia-kasa-18-24\/jobe-bibidia-phangu-ia-kukolokota\/","date":"2018-03-24T15:30:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00503.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.017,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.338,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Sai athu amba kuila o Bibidia ki iala dingi ni valolo, maji athu amukuá amba kuila iala hanji ni valolo. Abha eie ihi i u banza?\nTanga: 2Ti 3:16, 17\nZuela: O Mulangidi iú, u bhana phangu iambote ia Bibidia, i tu tendelesa ue kiebhi ki tu tena kukatula mbote mu kitangelu kia Bibidia.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Milongi iebhi i zediuisa o ukaza?\nTanga: Ef 5:33\nKidi: O ukaza u zediua dingi kioso o makaza kia di zola ni ku di xila.\nA ORIGEM DA VIDA\n—CINCO PERGUNTAS QUE MERECEM RESPOSTA (lf)\nKibhuidisu: Se a kuibhuidisa kiebhi o muenhu kia mateka, ihi i ueji zuela ia lungu ni maka enhá?\nTanga: Jih 11:1, nota\nZuela: Kala kilondekesa ku luiji ia velusu íii, etu tu ji njimu mukonda tu xikina mu \"milongi ia kidi.\" O kadivulu kaka, ka londekesa ibhuidisu itanu ia lungu ni dimatekenu dia muenhu, ni ihi i londekesa ue o milongi ia jingijiie.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-03-21T22:57:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647706.69\/warc\/CC-MAIN-20180321215410-20180321235410-00703.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.249,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O kidi ki kala kiebhi?\" Kiene kiebhuidisa Poncio Pilatu, nguvulu mukua Loma ua kexile mu tumina o mbanza ia Judá mu hama ia dianga kioso kia kexile mu fundisa Jezú. (Nzuá 18:38) Maji Pilatu ka kexile mu sota o kidi kana. O kibhuidisu kiê kia londekesa o ukumbu uê. Nange mu ku mona kua Pilatu\nO athu akexile múia mu ngeleja mu hama ia 16 mu kibatu kia Europa, kejidile mu ihi mua tokalele o ku xikina kuila kidi. Mukonda dia ku a longa tundé undenge o ku xila o ungana ua Papa ni ilongesu ia mukuá dingi ia ngeleja, o athu enhó akexile mu dibhana ni ilongesu ia ubhe ia muanganene o athu akexile mu lungulula o ilongesu ia jingeleja mu kibatu kioso kia Loma. Mu ihi mua tokalele o ku xikina ene? Kiebhi kieji tena o ku tungula o kidi?\nMu thembu'omo mu kaxi ka athu avulu, mua kexile mala kitatu a mesenene ni nguzu ioso ku sanga o kidi. * Kiebhi ene kieji tena ku tungula o kidi mu makutu? Ihi ia sange ene? Tu mone.\n\"TUEHELIE-NU O BIBIDIA . . . KU KALA JINGA KOTA\"\nWolfgang Capito uexile munzangala ua diiala ua kexile ni kixikanu kia kolo kia lungu ni ngeleja. Capito uexile mu di longa ufunu ua ku saka, itumu ia ku fundisa maka ni ima ia lungu ni Nzambi, muéne ua kituka padele ku muvu ua 1512 mu ku bhita thembu ua kituka múkuatekexi ua arsebispu ia Mainz.\nMu dimatekenu, Capito ua bhange ioso phala ku zubha o nguzu ia kexile na-iu o athu akexile mu longa ulongelu uéngi mu veji dia ku longa o ulongelu ua ngeleja ia Katolika. Maji ku pholo dia kuenda, Capito ua mateka ku a kuatekesa. Ihi ia bhange muéne? Kioso kia di bhana ni ilongesu iavulu ki i difuile, o mukua musoso ngana James M. Kittelson, ua soneka kuila, Capito ua xikinine ni kidi kioso kuila \"phala ku tena ku fundisa kiambote o maka mâ, a tokalele ku lengela mu Bibidia, mukonda diene ngó o divulu di zuela o kidi.\" Kienhiki, Capito ua mono kuila o ku xikina mu ulongelu ua ngeleja ua kuila o mukutu ua Jezú uene ua kituka o mbolo ni kuila o manhinga mê ene o vinhu ni ku xikina mu ulongelu ua ku bheza o jisandu ki u tundile mu Mikanda Ikola. (Tanga o kitutu: 'Ku Mona se o Ima Íii Kia mu i Tanga Kiene ki ia Tokala.') Mu ku xisa o kikalakalu kiê kia katunda kia ku kuatekesa o arsebispu ku muvu ua 1523, Capito uai mu tunga mu mbanza ia Strasbourg, mua tungile athu avulu akua ku lungulula o ilongesu mu jingeleja mu kithangana kieniókio.\nO dibhata dia Capito mu mbanza ia Strasbourg, dia kituka kididi mua kexile mu di sanga oso ka xikinine mu ilongesu ia ngeleja phala ku mona kiebhi kia tokala ku kala o ima ni ilongesu ia Bibidia. Sumbala mua kexile hanji athu akexile mu longa ni nguzu ioso o ulongelu ua Tilindade, o ia soneka Capito, kala kilondekesa o divulu, The Radical Reformation, ilondekesa kuila muéne \"ka xikinine mu ulongelu ua Tilindade.\" Mukonda diahi? Capito ua diuanene kiavulu ni ima ia zuelele diiala ua kexile mu longa ima ia lungu ni Nzambi, ngana Miguel Servet mukua Xipânha, o ibatulu ia mu londekesa muéne iedikisa kuila o ulongelu ua Tilindade ki ulongelu ua kidi kana. *\nO ku dituna o ulongelu ua Tilindade ua kexile mu bheka ibhidi iavulu kala o kalunga, mukonda dia kiki Capito ua di lange phala ka zuele bhu pholo ia mundu o ima ia kexile mu di longa muéne. Maji o isoneku iê ilondekesa kuila muéne ua kexile kiá ni phata ia lungu ni ulongelu ua Tilindade ande muene dia ku di sanga ni ngana Servet. Saí padele ia Katolika mu ku bhita thembu ua soneka kuila, Capito ni makamba mê \"a suluka ni ku di longa ubheka uâ\nCapito ua xikinine kuila o kidi tu ki sanga ngó mu Bibidia. Muéne uambe: \"Tuehelie-nu o Bibidia ni kitumu kia Kristu ku kala jinga kota mu ku longa o ima ia lungu ni Nzambi.\" Kala kia zuela Dotolo Kittelson, Capito \"ua jijile mu kuzuela kuila o ia bhuisa o jimesene jene mu longa o ima ia lungu ni Nzambi, o ku dituna o milongi ia Mikanda Ikola.\"\nO vondadi iâ ia ku di longa o kidi mu Mak'â Nzambi iene ia kexile na-iu ué Martin Cellarius, (a mu ijidile ué mu dijina dia Martin Borrhaus), munzangala ua diiala ua tungile mu dibhata dia Capito ku muvu ua 1526.\n\"KUIJIIA KUA LUNGU NI NZAMBI IA KIDI\"\nCellarius a mu vuala ku muvu 1499, ua kexile mu di longa ni nguzu iavulu o ima ia lungu ni Nzambi ni unjimu ua ngongo. Muéne ua xikina o kikalakalu kia ku longa mu mbanza ia Wittenberg, mu ixi ia Alemanha. Kuma mu mbanza ia Wittenberg, muene mua betele ku kala athu akexile mu lungulula o ilongesu ia jingeleja, mu ku bhita ithangana Cellarius ueza mu kuijiia ngana Martin Luther ni athu a mukuá a mesenene ku lungulula o ilongesu ia ngeleja. Kiebhi Cellarius kieji tena kuijiia kuila íii ibanzelu ia athu, o kiki kidi kia Mikanda Ikola?\nKala kilondekesa o divulu, Teaching the Reformation, Cellarius ua xikinine kuila o kuijiia kua kidi kuijila \"mu ku tanga o Mikanda Ikola, ku i tongolola, ku samba ni ku diela o ituxi.\" Ihi ia sange Cellarius mu ku di longa kuê kua Bibidia?\nKu mbeji ia Kavua ua muvu 1527, Cellarius ua soneka o ima ia sangele mu divulu, On the Works of God. Muéne ua soneka ia lungu ni milongi ia ngeleja, kala o milongi ia kuila o mbolo, o mukutu ua Jezú, o vinhu, o manhinga mene a Jezú, kexile milongi ia kidi. Kala kia zuela o Mesene ia ku longa, ngana Robin Barnes, o divulu dia Cellarius dia tetulukisa ué \"o athu mu kuila o ia xindile Nzambi mu Mikanda Ikola ia kuila kioso kieji bhua o hadi, o ixi ieji kala kididi kiambote, ieji di kumbidila.\nO ia beta o kota ku izuelu ia soneka Cellarius, o ima ia soneka muéne ia lungu ni Jezú Kristu. Sumbala muéne ka ditunu ni nguzu ioso o ulongelu ua Tilindade, Cellarius ua londekesa kuila \"o Tata ia Diulu\" ka sokela ni \"Mon'ê Jezú Kristu\" iu ua soneka kuila Jezú uexile ué nzambi kala o jinzambi ja mukuá ni mona ua Nzambi muteni-a-ioso kala o ana a mukuá.\nMu divulu diê, Antitrinitarian Biography (1850), Robert Wallace ua mono kuila o ia sonekene Cellarius ki i lungile ni ima ia kexile mu longa o ngeleja ortodoxia mu hama ia 16. * Kienhiki, athu avulu akua ku tokuesa o Bibidia a zuela kuila Cellarius nange ua ditunine o ulongelu ua Tilindade. Athu ene mu mu tumbula kala mukunji ua Nzambi \"mu ku lunda ku mixima ia athu o kuijiia kua lungu ni Nzambi ia kidi ni Kristu.\"\nMUÉNE UA DIELELE KUILA O NGELEJA IEJI LUNGULULA O ILONGESU\nKu muvu ua 1527, o mbanza ia Wittenberg ia kituka ué dibhata dia Johannes Campanus uexile mu longa ima ia lungu ni Nzambi a mu monene mu thembu'omo kala o muthu ua beta o kota mu ku di longa kiavulu. Sumbala ua tungile mu mbanza mua vudile o athu akua ku lungulula o ilongesu ia jingeleja, Campanus ka sangulukile ni ilongesu ia Martin Luther. Mukonda diahi?\nCampanus ua ditunu o ulongelu ua kuila o mbolo ia uanene Jezú ku jixibulu jê iexile muene o mukutu uê, o vinhu o manhinga mê muene. Ua ditunu ué o ulongelu ua kuila o mbolo ni vinhu iexile kumoxi ni mukutu ua Jezú. * Kala kia zuela ngana André Séguenny, Campanus ua xikinine kuila \"o mbolo, mbolo muene ki i lunguluka, maji mu ku lembalala o kufua kua Kristu, o mbolo ilombolola o mukutu ua Kristu.\" Ku muvu 1529 mu mbanza ia Marburg Colloquy, a bhange-mu kiônge phala ku mona o maka enhá, maji Campanus ka muehela kuzuela ia di longele mu Mikanda Ikola. Mu ku bhita thembu, o makamba mê a tungile mu mbanza ia Wittenberg, ka kexile dingi mu dilunga ni muéne.\nO akua ku lungulula o ilongesu ia jingeleja a a luualesele kiavulu kuala o ima ia kexile mu longa Campanus ia lungu ni Tata, o Mona, ni Nzumbi Ikola. Mu divulu diê dia soneka ku muvu ua 1532, o divulu, Restitution, Campanus ua longo kuila Jezú ni Tat'ê, athu kiiadi ka difu. O Tata ni Mona \"umoxi,\" kala o diiala ni muhatu kia di bhanga \"xitu imoxi\"\nAbha o nzumbi ikola? Campanus bhu kaxi ka Bibidia ua soneka dingi: \"O Mikanda Ikola ki ilondekesa kuila o Nzumbi Ikola, muthu ua katatu mu Tilindade. . . o nzumbi nguzu ia Nzambi mu kuila iene ia bhange na-iu o ima ioso mu ngongo.\"\nLuther ua monene Campanus kala mukua kuzuela kia iibha, nguma ia Mon'a Nzambi. Muthu ua mukua ua kexile ué mu lungulula o ilongesu ia ngeleja ua mesenene kuila Campanus a mu jibha. Maji né kiki, Campanus kexile ni uôma. Kala ki zuela o divulu, The Radical Reformation, \"Campanus ua kijidile kuila o ku jimba o ulongelu ua ji poxolo ni ua bibidia ua lungu ni unéne ua Nzambi ni muthu, uene ua bhuisa o Ngeleja.\"\nCampanus nuka ua banzele ku kala ku pholo dia ngeleja. Muéne uambe kuila ua sotele o kidi sé ku ki sanga \"mu jingeleja javulu.\" Kienhiki, muéne ua kexile ni kidielelu kia kuila o Ngeleja ia Katolika ieji tena ku lungulula o ilongesu iê ni ku longa dingi o ulongelu ua kidi ua Ukidistá. Maji mu ku bhita thembu, o atuameni a ngeleja ia Katolika a kuata Campanus ia a mu jikila mu'aleia, muéne nange ua bhiti 20 a mivu mu kaleia. Akua misoso a zuela kuila muéne nange ua fu ku muvu ua 1575.\n\"TUNGULENU JINGA O IMA IOSO\"\nO ku di longa ni nguzu ioso, kua bhangesa Capito, Cellarius, Campanus, ni athu a mukuá dingi ku tungula o kidi mu makutu. Né muene saí ima ia zuela ene ki i dilungu ni Bibidia, o mala enhá ni ku lenduka kuoso a soto o kidi mu Mikanda Ikola ia a bhake ku muxima uâ ioso ia kexile mu di longa.\nO poxolo Phaulu ua tendelesa o Jikidistá ni akuâ: \"Tungulenu jinga o ima ioso, phala mu kuate-bhu ioso iauabha,\" (1 Tesalonika 5:21) Phala ku u kuatekesa ku sota o kidi, o Jimbangi ja Jihova ala ni divulu diambe, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?\n^ kax. 4 Tanga o kitutu \"Deixai ambos crescer juntos até a colheita,\" mu mbandu 44 ia divulu, Testemunhas de Jeová\n^ kax. 8 Tanga o milongi \"Miguel Servet\n^ kax. 17 Cellarius mu kuixana Kristu kala \"nzambi,\" o divulu di zuela: \"A soneka nzambi, ni kijimbuete kiofele, kana Nzambi, ni kijimbuete kia dikota, mukonda o ku soneka Nzambi ni kijimbuete kia dikota, kua tokala ngó kua Nzambi Suke-ku.\"\n^ kax. 20 O ulongelu ua kuila o mbolo ni vinhu iexile \"kumoxi\" ni mukutu ua Jezú kioso muéne Jezú kia i uanena o jixibulu jê, ulongelu ua ngana Martin Luther.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/ku-lungulula-o-kidi-akua-ku-sota\/","date":"2018-03-20T17:18:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647519.62\/warc\/CC-MAIN-20180320170119-20180320190119-00704.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1803,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ixi ia Uze, mua tungile diiala dia kexile mu bheza Jihova. A mu ixanene Jobe. Muene uexile mvuama, ua kexile ni muiji ua dikota. Uexile muthu uambote, ua kexile mu kuatekesa o jingadiama, atudi ni an'â itungu. Maji o kuila mukonda dia kukala muthu uambote, Jobe keji bhita mu ibhidi?\nJobe ka kijiidile kuila Satanaji o Diabhu ua kexile mu mu ta diesu. Jihova ua tangela Satanaji: 'Selevende iami Jobe, ua mu mono? Ki kuala mukuâ mu ngongo ua soko ni muene. Muene u ng'ívua, u lenga o ima iaiibha.' Satanaji uambe: 'Kidi, Jobe u ku belesela. Mukonda uene mu mu langa ni ku mu besoala. Ua mu bhana ixi ni ibhaku iavulu. Mu katule ngó o imbamba íii, muene ka-nda ku bheza dingi.' Jihova uambe: 'Mu te mu polova. Maji kana ku mu katula o muenhu.' Mukonda diahi Jihova uehela Satanaji kupolovala Jobe? Mukonda muene uejiidile ni kidi kioso kuila Jobe ueji kolokota mu ufiiele uê.\nSatanaji ua mateka kubheka mavuua avulu kua Jobe. Kia dianga, muene ua tumikisa athu, a exanene Jisabéu phala kunhana o jingombe ni jibulu ja Jobe. Kua tuluka túbhia tuohele o jimbudi joso. Kibuka kia mukuá kia athu, akua Kaldeia, eza ia a nhana o jikamelu jê joso. Abhika oso akexile mu langa o ibhaku ióio, a a jibha. Mu kusuluka, kueza o divuua dia beta o kuiibha. Ana oso a Jobe afu kioso kia kexile mu bhanga fesa, o inzo mua kexile ia a buila ku thandu. Jobe ua tolokele o muxima, maji ka bhana dikunda kua Jihova.\nSatanaji ua mesenene kutalesa hadi iavulu kua Jobe, mu kidi muene ua bhangesa kuila mu mukutu uoso ua Jobe mu kala ijimbu. Jobe ua kexile mu kuivua ndolo iavulu. Muene kejiidile se mukonda diahi ua kexile mu bhita mu ima ioio. Maji né kiki, Jobe ua kexile hanji mu bheza Jihova. Nzambi ua muene ioso, ua sangulukile kiavulu mukonda dia ufiiele ua Jobe.\nKu pholo dia kuenda, Satanaji ua tumikisa maiala atatu phala kulola Jobe. Ene a mu tangela: 'Eie nange ua te kituxi, eie ua ki sueka. Kiene Nzambi kia mu ku kaxtikala.' Jobe uambe: 'Ki ngi bhange kima kiaiibha.' Maji bhenhobho muene ua mateka kufika kuila Jihova muéne ua kexile mu mu bhekela o ibhidi ienióio, iu uambele kuila Nzambi ka kexile mu batula kiambote o maka.\nSai munzangala, a muixanene Edihu, ua kexile mu kuívua kiambote o maka. Mu kubhita ithangana, muene ua mateka o kuzuela, uixi: 'Ioso i mua zuela, makutu. O unene ua Jihova ki tu tena ku u tendela kiambote. Muene ka tena kubhanga kima kiaiibha. Muene u mona ioso, u kuatekesa o athu a mu bhita ni maka.'\nKu pholo dia kuenda, Jihova ua zuela ni Jobe. Muene uambe: 'Kuebhi ku ua kexile kioso ki nga bhange o diulu ni ixi? Mukonda diahi ua mu zuela kuila ki nga mu batula kiambote o maka? Eie uejiia ngó kuzuela, maji kuijiie se mukonda diahi o ima ia mu bhita.' Jobe ua xikina kuila ua tondalele, muene uambe: 'Nga tondala. Ngevuile ngó ima ia lungu n'eie, maji kindala nga kuijiia kiá kiambote. Sé-ku kima kia ku bhonzo o kubhanga. Ngi loloke mu ioso i nga zuela.'\nKioso Jobe kia zubha o ku mu polovala, Jihova ua bhangesa kuila Jobe u kala dingi ni sauidi iambote iu ua mu bhana jimbongo javulu, m'ukulu ndenge. Jobe ua kexile ku muenhu mivu iavulu ni kusanguluka kuoso. Jihova ua besoala Jobe, mukonda dia ku mu belesela né muene mu ithangana ia bhonzo. O kuila ua-nda kaiela o phangu ia Jobe mu kukolokota kubheza Jihova sumbala ni ibhidi?\n\"O kukolokota kua Jobe mua kuivua, muejiia ue o disukilu diê kioso Nzambi kia mu zediuisa.\"—Tiiaku 5:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/jobe\/","date":"2018-03-20T08:58:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647322.47\/warc\/CC-MAIN-20180320072255-20180320092255-00721.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":610,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 1 2018 | O Kuila Katé Kiki o Bibidia Iala Hanji ni Valolo?\nO KUILA KATÉ KIKI O BIBIDIA IALA HANJI NI VALOLO?\nNé muene ni milongi iavulu iala ku mundu lelu, o kuila o milongi ia Bibidia iokulu kiá, mba iala hanji ni valolo? O Bibidia iamba:\n\"Mikanda ioso ia bhusu Nzambi, mikanda ia kubhandulula.\"—2 Timote 3:16.\nO kadivulu kaka O Mulangidi, ka-nda zuela se kiebhi o milongi ia Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku muenhu uetu lelu.\nNyi milongi yoso yiyi mu izuwa yetu, mukonda dyahi twa tokala kukayela o itendelesu ya Bibidya, o divulu dyo soneke 2.000 jya mivu kudima?\nO Bibidya ki divulu dya kuka, kana, o milongi ya Bibidya yala nyi valolo yavulu phala etu, o itumu nyi ijila ya Bibidya i tena ku tu kwatekesa mu ithangana yoso.\nO Bibidya ki divulu dya jingijiye, maji i tanga maka a lungu nyi jingijiye i tena ku ku diwanesa.\nTala kyebhi o unjimu wa Bibidya ya kwatekesa athu avulu, ku dibhana nyi ibhidi ku mwenyu ande dya ibhidi yiyi ku di bandekesa dingi.\nO Bibidya i tu bhana o unjimu i tena ku tu kwatekesa ku dibhana nyi maka a bhonzo, kala o kubanza kyavulu, kubhaka o ima phala ku i bhanga kizuwa kyengi, nyi kudivwa ubheka.\nIhi i twamba ya lungu nyi ibhidi yavulu ki tu tena ku i lenga né mwene ku i batula, kala o uhaxi ki u xikina milongo mba kufwa?\nO Mak'a Nzambi a tena ku tu kwatekesa ku dibhana nyi maka a kizuwa nyi kizuwa u twene mu dibhana na-yu ku mundu yú wa yibha. Maji o Bibidya i tu tangela we o ima ya-nda bhita ku hádya.\nTala ihi i banza o athu nyi ihi i longa o Bibidya ya lungu nyi kibhwidisu kiki.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/","date":"2018-03-21T00:02:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.84\/warc\/CC-MAIN-20180320224824-20180321004824-00346.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":294,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.269,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kavua 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 29 ia Kavua-25 ia Katutu ua 2016.\nJezú ua jimbulula se mukonda diahi tua tokala ku di langa ni hanji ia kumesena jimbongo javulu.\nIma itatu i tena ku tu fidisa kudilanga, se ki tu dimuka.\nKiebhi o kima kia beta-o-kota kia bhange Nzambi, phala kulondekesa o henda iê ku athu?\nKiebhi o 'njimbu iambote ia Utuminu,' ilondekesa kiambote o henda ia Nzambi?\nM'ukulu, Jihova ua londekesele o ukamba uê ua fiiele mu thembu ia jiphaxi.\nIhi ilombolola o mbangala jiiadi jo bunjike kumoxi, mu divulu dia Izekiiele kibatulu kia 37?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-bhebhuluka-ua-kavua-ua-2016\/","date":"2018-03-21T00:03:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647545.84\/warc\/CC-MAIN-20180320224824-20180321004824-00346.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":103,"character_repetition_ratio":0.01,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.379,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kua bhiti kiá mivu iavulu tundé kia mateka o Jimbangi ja Jihova kulonga o Bibidia, ku i bhanga, ni ku ji uanena athu. Maji tua mono kuila kua bhingile ku i lungulula mu madimi éngi ni mu izuelu ia bhebhuluka phala athu oso, \"eze mu kuijiia o kidi,\" mukonda kiene kia mesena Nzambi. (1 Timote 2:3, 4) Kienhiki ku muvu ua 1950, tua mateka kulungulula o Bibidia ietu mu izuelu ia lelu, o Tradução do Novo Mundo. O Bibidia íii ene mu i lungulula kiambote mu 130 ia madimi ndenge.\nKua bhingile Bibidia ki i bhonzo ku i tendela. O madimi ene mua lungulula thembu joso, mu ji Bibidia muala izuelu iokulu, i bhonza ku i tendela. A sange ué mikanda ia Bibidia iokulu izuela o kidi mu madimi a Hebalaiku, Alamaiku, ni Ngeleku, a kuatekesa kutendela kiambote o Bibidia.\nKua bhingile ilomboluelu, maji ia tokalele ku xila o Mak'â Nzambi. Mu veji dia kulungulula o izuelu ia Mak'â Nzambi, o asoneki a Bibidia a tokalele kusoneka ngó ia kexile-mu. Maji saí ji Bibidia, o dijina di kola, Jihova, ka di soneka-mu.\nKua bhingile muene Bibidia i bhana kijingu kua Nzambi. (2 Samuuele 23:2) Mu Tradução do Novo Mundo, o dijina Jihova ka di katula, diene di moneka-mu 7.000 dia veji kala kiala mu Mikanda iokulu ia Bibidia, kala kia kilondekesa bhabha. (Jisálamu 83:18) Mukonda dia kutokuesa o Bibidia mu mivu iavulu, kima kiambote kutanga o Bibidia íii, mu tu sanga o ibanzelu ia Nzambi. Kienhiki ki kale uala ni Bibidia, Tradução do Novo Mundo, mba kana, tua kusuinisa kukala ni kifua kia kutanga o Mak'â Jihova izuua ioso.\nMukonda diahi tua mono kuila kua bhingile ku lungulula o Bibidia?\nUkexilu uahi uambote u tu tendelesa kua ió a mesena kuijiia o vondadi ia Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/new-world-translation\/","date":"2018-03-17T16:34:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645248.22\/warc\/CC-MAIN-20180317155348-20180317175348-00153.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":286,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O ima íii lundisa-iu athu ala jifiiele, a tena ue kulonga akuâ.'—2 TIMOTE 2:2.\nMIMBU: 42, 53\n1, 2. Kiebhi athu avulu a mona o kikalakalu kiâ?\nSAI athu, a divua ngó kuila ala ni valolo, se a kala ni salu iambote. Mu jixi ja mukuá, kioso o athu kia dijiia, a dibhuidisa: \"Salu iahi i u bhanga?\"\n2 Sai bhabha, mu ku tumbula o athu, o Bibidia i jimbulula ue o ufunu uâ. Mu kifika, iene iambe: \"Matesu dia mukua kutambula lubhaku;\" \"Ximá dia muteki a ibha;\" \"Luka, kamba dietu dia muxima, musaki a jihaxi.\" (Matesu 10:3; Ikalakalu 10:6; Kolose 4:14) Mu ithangana ia mukuá, o Bibidia i tumbula o kikalakalu kia kexile na-kiu o athu mu sidivisu ia Jihova. Xinganeka mu phangu ia Sobha Davidi, polofeta Elija, ni poxolo Phaulu. O maiala iá, a bhana valolo iavulu ku kikalakalu kia a bhanene Jihova. Etu tua tokala ue kubhana valolo ku kikalakalu kioso-kioso ki tu bhana Jihova.\n3. Mukonda diahi o adiakimi a bhingi ku longa o minzangala? (Tala o foto ia dianga.)\n3 Kuma tua zolo kusidivila Jihova, tu bhana valolo iavulu ku ikalakalu ietu mu kilunga. Avulu mudietu, a uabhela kiavulu o kikalakalu kiâ. Mukonda dia kiki, tua mesena kubhanga o kikalakalu kietu, ku mivu iavulu. Maji kioso o athu kia kuka, ene ka tena dingi kubhanga o kikalakalu kia kexile mu bhanga mu unzangala. (Ndongixi 1:4) O kukuka, ku bheka ibhidi iavulu phala o mundu ua Jihova. Lelu, o kikalakalu kia kuboka kia muia ni ku dibandekesa. Mukonda dia kiki, o kilunga kia Jihova kia mu kalakala ni jifalamenda ja katunda, phala kutula o njimbu iambote katé ku maxokololo a jixi. Maji sai bhabha, ki bhonza phala o adiakimi kukalakala ni jifalamenda jiji. (Luka 5:39) Kioso o athu kia mu kuka, ene ue ka kala dingi ni nguzu iavulu. (Jisabhu 20:29) Mu kiki, kima kiambote o adiakimi kulonga o minzangala kubhanga o ikalakalu mu kilunga kia Jihova.—Tanga Jisálamu 71:18.\n4. Mukonda diahi sai athu, kia bhonza ku longa mba kuehela akuâ kubhanga o kikalakalu kiâ? (Tala o kaxa \"Mukonda Diahi, Nange ki Bhonza Kulonga o Kikalakalu Kietu, ku Akuetu.\")\n4 Sai bhabha, ki bhonza phala o athu ala ni ungana, kulonga mba kuehela o minzangala kubhanga o kikalakalu kiâ. O jiphange a luuala mu kuijiia kuila, a-nda bhana o kikalakalu kia zolo kiavulu. O kuijiia kuila, a-nda xisa o kikalakalu kia uabhela kiavulu, kia bhekela ndolo ku muxima. Mba nange ene a banza kuila, se ehela o minzangala kubhanga o kikalakalu, o ima ki ia-nda tunda kiambote. Nange a mona ue kuila, kála ni kithangana kia soko phala kulonga akuâ. Maji o minzangala a tokala ue kulondekesa muanhu, se a mona kuila, o adiakimi ka mua bhana luua ikalakalu iamukuá mu kilunga.\n5. Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n5 Mu kiki, mukonda diahi kima kiambote o adiakimi kukuatekesa o minzangala kubhanga dingi ikalakalu mu kilunga? Kiebhi kia tena kubhanga kiki? (2 Timote 2:2) Mukonda diahi o minzangala a bhingi kulondekesa muanhu, kioso kia kalakala mba a di longa ni adiakimi mu kilunga? Phala kumateka, tu mone kiebhi Sobha Davidi, kia kuatekesa mon'ê kubhanga kikalakalu kia dikota.\nDAVIDI UA KUATEKESA SALOMÁ\n6. Ihi ia mesenene kubhanga Sobha Davidi? Ihi ia mu tangela Jihova?\n6 Davidi a mu zukutisa ku mivu iavulu. Mukonda dia kiki, muene ua tungile mu ididi iavulu. Maji kioso kia kituka sobha, muene ua tungu mu inzo ia katunda. Mukonda dia kiki, muene ua tangela polofeta Natane, uixi: \"Tala-ze eme ngala m'onzo ia misédulu, maji o álaka ia kikutu kia Jihova ialé-ngó moxi dia milele iònhenge.\" Davidi ua mesenene kutunga thembulu ia iuka phala Jihova. Natane ua mu tambuijila, uixi: \"Ioso i uala na-iu ku muxima ué, bhanga-iu kuma Nzambi uala n'eie.\" Maji Jihova ka mesenene kuila, muéne u tunga o thembulu. Mu kiki, muene ua tumina Natane, kutangela Davidi, uixi: \"Eie k'eie ua kà ngi tungila inzo phala kukala.\" Sumbala Jihova ua kanena Davidi kuila, muene ueji kala nê ithangana ioso, ua mu tangela ué kuila, o mon'ê muéne ueji tunga o thembulu. Kiebhi kia divu Davidi?—1 Malunda 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1.\n7. Ihi ia bhange Davidi, kioso kiévu o kitendelesu kia Jihova?\n7 Davidi ua mesenene kiavulu kutunga thembulu phala Jihova. Mu kiki, nange muene ua luualele kiavulu. Maji né kiki, muene ua kuatekesa mon'ê Solomá kusokejeka o ima. Mu kifika, Davidi ua kuatekesa kubhongolola o akalakadi, felu, kóbidi, phalata, ulu, ni mabaia. Muene ka thandanganhele ni muthu ueji tambula o fuma mukonda dia kutunga o thembulu, sumbala ku pholo o athu a mateka ku ixana thembulu ia Solomá. Mu veji dia kiki, muene ua suinisa Solomá, mu kuzuela: \"Kala kiki-phe, mon'ami, Jihova akale ni eie; u laie, ukale ni kuzediua, nda u tunge o inzo ia Jihova, Nzambi ié, kala muene kia ku tange-kiu.\"—1 Malunda 22:11, 14-16.\n8. Mukonda diahi nange Davidi ua banze kuila, Solomá kexile polondo phala kutunga o thembulu? Maji ihi ia bhange Davidi?\n8 Tanga 1 Malunda 22:5. Nange Davidi ua banzele kuila, Solomá keji tena kuendesa o kikalakalu kiokio kia dikota. O thembulu ia tokalele ku \"uabha kiavulu,\" maji Salomá uexile \"mon'a ndenge, muzebeta ua ngoho.\" Maji Davidi uejidile kuila, Jihova ueji kuatekesa Solomá kubhanga o kikalakalu kiki kia katunda. Mu kiki, Davidi ua bhange ioso phala ku mu kuatekesa ku di sokejeka, phala kubhanga o kikalakalu kionene.\nLONGA AKUENU NI NGALASA IOSO\n9. Kiebhi o adiakimi kia divua, kioso kia longa o minzangala kubhanga o ikalakalu? Bhana phangu.\n9 Se ku bhinga ku longa mba kuehela o minzangala kubhanga o ikalakalu mu kilunga, o adiakimi ka tokala ku divua kiaiibha. Etu enioso tuejiia kuila, o kikalakalu kia Jihova, kiene o kima kia beta-o-kota lelu. O kulonga o minzangala, kua-nda kuatekesa o kikalakalu kiki kuia ku pholo. Xinganeka mu phangu íii: Kioso ki uexile mon'a ndenge, nange eie ua kexile mu mona tat'enu kuendesa o dikalu diê. Kioso ki uai ni kukula, muene ua mateka ku ku jimbuluila ihi ia kexile mu bhanga. Mu kubhita thembu, eie ua dilongo mu xikola ia kuendesa, ua tambula o mukanda ua kuendesa, anga u mateka kuendesa ubheka ué. Né kiki, tate'nu ua suluka mu ku ku bhana itendelesu. Sai ithangana, mua kexile mu ku di bhingana mu kuendesa. Maji kioso tat'enu kia mateka ku kuka, eie ua kexile mu kuendesa dingi, muene ndenge. O kuila muene ua luualele? Kana. Nange muene ua sangulukile, mukonda eie ua kexile ku mu kuatekesa mu ku muambata kuoso kua mesenene kuia. Kiene kimoxi, o adiakimi a sanguluka ue kioso kia mona o minzangala ia longo, ku bhanga o ikalakalu mu kilunga kia Jihova.\n10. Kiebhi Mozé kia kexile mu mona o kijingu ni ungana?\n10 Tua tokala ku di langa, phala ki tu kale ni difuba dia jiphange a tambula maujitu mu kilunga. Tu tena kukatula phangu mu kima kia bhangele Mozé, kioso o akua Izalaiele kia mateka kubhanga o kikalakalu kia jipolofeta. (Tanga Dialuilu 11:24-29.) Josuué ua mesenene kua fidisa, maji Mozé ua zuela: \"Uala ni dixinga mukonda diami eme? Eme nginda kifuxi kioso kia Jihova a kale jipolofeta, Jihova n'a te nzumbi iê ku thandu diâ.\" Mozé uejiidile kuila, Jihova ua kexile mu kuendesa o kikalakalu. Mu veji dia kusota kukala ni kijingu kioso, Mozé ua mesenene kuila, o jiselevende joso ja Jihova, a kala ni ikalakalu. Abha etu? Kioso ki tu mona kuila, akuetu a tambula ujitu mu kilunga kia Jihova, o kuila tu sanguluka?\n11. Ihi ia zuela phange Phetele, ia lungu ni kulonga mba kuehela akuâ, kubhanga ikalakalu mu kilunga?\n11 Kuene jiphange javulu ene mu kalakala mu kilunga kia Jihova ku mivu iavulu. O jiphange jiji a longo minzangala iavulu kubhanga dingi ikalakalu ia mukuá mu kilunga. Mu kifika, tu mone o phangu ia phange Phetele. Ku 74 kia mivu mu sidivisu ia Jihova, muene ua kalakala 35 kia mivu ku filiiale ia Europa. Ku mivu iavulu, muene ua lange o kikalakalu kia Kibuka Kia Sidivisu ku filiiale. Mu kubhita thembu, a bhana o kikalakalu kiki, kua Phaulu. Maji Phetele muéne ua longele o munzangala iú. O kuila Phetele ua divu kiaiibha? Kana. Muene uambe: \"Nga sanguluka, mukonda kuene jiphange javulu jala ni uhete ua kulanga o ikalakalu ia dikota mu kilunga. Ene a mu bhanga kiambote o kikalakalu kiki.\"\nBHANA VALOLO KU ADIAKIMI\n12. Ihi i tu tena ku di longa mu phangu ia Lobouamu?\n12 Kioso Lobouamu, mon'a Solomá, kia kituka sobha, muene ua bhingi kikuatekesu ku adiakimi, phala kubhanga kiambote o kikalakalu kiê. Maji muene ua ditunu o itendelesu iâ, iú ua kaiela o itendelesu ia makamba mê, a kulu nê kumoxi. Mukonda dia kiki, kua moneka ibhidi iavulu. (2 Malunda 10:6-11, 19) Ihi i tu longa o phangu íii? Kima kiambote kubhinga o kikuatekesu kia adiakimi, mukonda ene a beta kuijiia kiambote o ima. O minzangala ka tokala ku divua kala, a mua jijidika kubhanga o ima ioso kala kiexile mu i bhanga m'ukulu. Maji né kiki, ene a tokala ku xila o ibanzelu ia adiakimi. Ka tokala kubanza kuila, se a kaiela o ukexilu uâ, o ima ki ia-nda tunda kiambote.\n13. Kiebhi o minzangala kia tokala kukalakala ni adiakimi?\n13 Sai ithangana, o minzangala a tambula o ujitu ua kubhanga o ikalakalu ia kexile mu bhanga o adiakimi ku mivu iavulu. Kima kiambote kusota ku di longa ni jiphange jiji. Mu kifika ki tua mono kiá, kioso Phaulu kia bhingana bhu kididi kia Phetele kia kulanga o kikalakalu ku Betele, muene uambe: \"Nga soto o kikuatekesu kia Phetele, anga ngi bhinga ue ku akuetu akexile mu kalakala kumoxi n'eme, phala kusota o kikuatekesu kiê.\"\nPhaulu ua soto kithangana phala kulonga Timote. Timote ua di longo kiambote o ima\n14. Disá diahi di tu katula mu phangu ia Timote ni poxolo Phaulu, ia ku kalakala kumoxi?\n14 Timote uexile mona ndenge, Phaulu uexile muadiakimi. Maji ene a kalakala kumoxi ku mivu iavulu. (Tanga Filipe 2:20-22.) Phaulu ua tangela akua Kolindo, uixi: \"Nga mi tumikisina Timote. Muène mon'ami'a henda, ua fiiele mua Ngana. Muène uanda ku mi kuatekesa mu kulembalala o maulongelu mami u ngene mú kaiela ku muenhu ua ubhe mua Kristu, kala ki ngene kulonga kuene kuoso mu [ilunga ioso].\" (1 Kolindo 4:17) O izuelu íii ilondekesa kuila, kioso Phaulu ni Timote kia kexile mu kalakala kumoxi, ene akexile mu dibhana kiambote, ni ku di kuatekesa. Phaulu ua soto kithangana phala kulondekesa kua Timote, o 'maulongelu mê a kexile mu kaiela ku muenhu ua ubhe mua Kristu.' Timote ua di longo kiambote o ima. Phaulu ua zolele kiavulu Timote. Muene uejiidile kuila, Timote ueji langa kiambote o jiphange mu kilunga kia Kolindo. O tufunga a tena kukaiela o phangu ia Phaulu, kioso kiaia ni kulonga o minzangala, phala ku hádia a lange o ikalakalu mu kilunga.\nETU ENIOSO TUALA NI KIKALAKALU KIA DIKOTA MU KILUNGA\n15. Kiebhi o divulu dia Loma 12:3-5 di tu kuatekesa ku dibhana ni ibhidi i moneka, kioso ki lunguluka o ima mu kilunga?\n15 O izuua ietu, izuua ia madiuanu. O kilunga kia Jihova mu ixi, kia mu kula mu maukexilu avulu. Kiki kilombolola kuila, o ima ia-ndaia ni ku lunguluka. Sai bhabha, kioso ki lunguluka o ima mu kilunga kia Jihova, o ima ku muenhu uetu i lunguluka ue. Mu kiki, nange ki bhonza ku dibhana ni maka enhá. O kulenduka, kua-nda tu kuatekesa kusuua o ima iambote i tena ku tu kuatekesa kubhanga o kikalakalu kia Utuminu, mu veji dia kuthandanganha ni ima i tua mesena. Se tu bhanga kiki, tua-nda kala ni ukamba uambote mudietu. Phaulu ua sonekena akua Kolindo mu Loma, uixi: \"Ng'ambela kala muthu mudienu, kuila: Muthu ka di fike ima ia mu tundu.\" Mu kusuluka, muene ua jimbulula kuila, o idiandu ioso ku mukutu ua muthu, iala ni valolo iê. Muene ua zuela kiki, phala kulondekesa kuila, kala muthu mu kilunga uala ue ni kikalakalu kiê.—Loma 12:3-5.\nO mundu uoso ua Jihova ua mesena kukuatekesa o kikalakalu kia Utuminu ua Nzambi, mu kubhanga kima kioso-kioso kia a tumina\n16. Ihi i tena kubhanga o Jikidistá joso, phala kukuatekesa o kilunga kutululuka ni kukala kumoxi?\n16 O mundu uoso ua Jihova, ua mesena kukuatekesa o kikalakalu kia Utuminu ua Nzambi, mu kubhanga kima kioso-kioso kia a tumina. O adiakimi a tena ku longa o minzangala. O minzangala a tena kubhanga dingi ikalakalu ia mukuá mu kilunga. Maji mu kubhanga kiki, ene a tokala kulondekesa o ukexilu ua ku di tulula, ni kuxila o adiakimi. O maiala a kazala, a sanguluka kioso o ahatu'â a kuatekesa, né muene kioso ki lunguluka o ima. O ahatu iâ, a tena kukaiela o phangu ia Pidisila, ua londekesa o ufiiele uê mu kukalakala kumoxi ni muadi uê Akuila.—Ikalakalu 18:2.\n17. Jezú ua longo o maxibulu mê kubhanga ihi?\n17 Jezú ua xisa phangu iambote, mukonda ua kexile polondo phala kulonga akuâ. Jezú uejiidile kuila, akuâ eji suluka ni kubhanga o kikalakalu kiê. Sé phata, muene uejiidile kuila, o maxibulu mê, exile akua ituxi. Maji muene ua dielele kuila, ene eji tula o njimbu iambote, katé muene ni mu ididi mua kambele kuboka. (Nzuá 14:12) Muene ua a longo kiambote. Mukonda dia kiki, ene a kexile polondo phala ku boka mu jixi joso.—Kolose 1:23.\n18. Kikalakalu kiahi ki tua-nda bhanga ku hádia? Kikalakalu kiahi ki tuala na-kiu lelu?\n18 Kioso kiafu Jezú, Jihova ua mu fukununa, iú ua mu bhana dingi kikalakalu ni ungana. Mu kiki, muene ua mu tumina \"o mautuminu oso mu madimbinza, ni atumini oso, ni nguzu joso ni makutena oso.\" (Efezo 1:19-21) Né muene se tu fua ande dia kuiza Alumajedone, kuma tu jiselevende ja fiiele ja Jihova, muene ua-nda tu fukununa phala ku tunga ku mundu uobhe, mu tua-nda kala ni ikalakalu iambote. Lelu, etu tuala ni kikalakalu kia katunda kia kuboka o njimbu iambote, ni kubhanga maxibulu. Mu kiki, ki kale se tu minzangala, mba tu adiakimi, etu enioso tu tena kusuluka ni kubhanga ima iavulu mu \"kikalakalu kia Ngana.\"—1 Kolindo 15:58.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katatu-ua-2017\/o-ima-%C3%ADii-lundisa-iu-athu-ala-jifiiele\/","date":"2018-03-20T12:49:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00156.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2234,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O ATHU a xikina ku milongi ia Tilindade, amba kuma Nzambi uala mu kitatu kia athu—o Tata, o Mona, mi Nzumbi Ikôla. Athu atatu enhá, ene mu ku a amba kuma a sokela, ala ni kutena, kala ni dimatekenu. Kienhiki, kála kiamba o milongi ia Tilindade, o Tata, Nzambi, o Mona, Nzambi, o Nzumvi Ikôla, Nzamvi ué, né kiki, kuala ngó Nzambi imoxi.\nAthu a vulu a xikina mu Tilindade, ejiia kuma ene ka tena ku jimbulua o milongi íii. Né kiki, ene nange a xikina kuma o milongi íii iala mu Bibidia. Tua tokala kuijiia kuma o kizuelu \"Tilindade,\" ki ki mondka mu Bibidia. O kuila o milongi ia Tilindade iala mu Bibidia? Phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, ndoko tu tale o kibatulu kiene mu tanga o athu a xikina mu Tilindade.\n'O DIAMBU MUENE NZAMBI'\nO divulu dia Nzuá 1:1 diamba: \"Ku Dimatekenu kioso o mundu kiluua a u bhaga, ku kala o Diambu; o Diambu anga di kala kua Nzambi; o Diambu muène Nzambi.\" Mu ku bhita kithangana, o poxolo Nzuá uedikisa mu kibatulu kiki kuila \"o Diambu\" Jezú. (Nzuá 1:14) mukonda o Diambu a di xana Nzambi, saí athu a banza kuila o Mona ni tata, Nzambi umoxi ngó.\nIjiia-nakiu kuila o kibatulu kiki kia Bibidia, a dianga ku ki soneka um dízui dia Ngeleku. Mu ku bhita kithangana o a tongoluelu a soneka o kibatulu kiki kia Ngeleku um mazui engi. Maji saí atongoluelu a soneka o Bibidia, ka soneka kuila, \"o diambu muene Nzambi.\" Mukonda diahi? Mukonda dia kuijiia o dízui dia Ngeleku, o atongoluelu iâ a xinganeka kuila o diambu muene Nzambi, a tokalele ku di soneka kiéngi. Eji di soneka kiebhi-phe? Tala o ifika bhabha: \"O Logos [Diambu] uexile ngana.\" (A New translation of the Bible) \"o Diambu diexile nzambi.\" \"The New Testament in an Improved Version\" \"o Diambu anga I kala kua Nzambi, ene exile umoxi ngó.\" (The Translator's New Testament) Kála ki zuela o ji Bibidia jiji, o Diambu ki muene Nzambi.* Mukonda dia ku kala o anju ia dikota mu kaxaxi ka ji-anju ja Jihova, o Diambu a mu ixana \"nzambi\" bhabha, o kizuelu \"nzambi\" kilombolola \"muteni\" kana o Muteni-a-Ioso.\nSOTA DINGI ILOMBUELELU IA KIDI\nAthu avulu kejiia o dizui dia Bibidia mu Ngeleku iokulu. Kienhiki, kiebhi ki u tena kuijiia se ihi ia mesene kuzuela poxolo Nzuá? Xinganeka o phangu íii: o mesena ia xikola u longa o maka ku maxibulu mê. Kia zubha, kala dixibulu u tendela mu ukexilu uê. Kiebhi o maxibulu kieji batula o maka enhá? Ene eji bhinga dingi ilomboluelu ku mesene. Se phata, o ilombuelelu ia mukuá, ieji ku a kuatekesa ku tendela dingi kiambote o maka enhá. Kiene kimoxi ué, phala kuijiia se ihi ia mesenene ku zuela o divulu dia Nzuá 1:1 eie u tene ku sanga mu njimbu ia Nzuá, o ilombuelelu iavulu, ia lungu ni kididi kia Jezú. Ku di longa dingi ia lungu ni maka enhá, ia-nda ku kuatekesa kuijiia o kidi.\nMu kifika, xinganeka ia soneka Nzuá mu divulu didi, mu kibatulu 1 um velusu 18: \"Kiluua kukala muthu u mona [Muteni-a-Ioso] Nzambi.\" maji athu a monene kiá Jezú, o Mona, kienhiki, Nzuá ua bandekesa dingi: \"O Diambu anga u di bhanga xitu, anga u tunga mu'axaxi ketu, uezala kiadi ni kidi. Etu anga tu mona o unène uê.\" (Nzuá 1:14 KJ) Kiebhi-phe o Mona kieji kala kála Nzambi o Muteni-a-Ioso? Nzuá uambe ué kuila o Diambu anga di kala \"kua\" Nzambi.\" Maji kiebhi o muthu uala ni mukuá kumoxi, mu kithangana kieniókio u tena ku kala muene? (Nzuá 1:34) Kála kia kisoneka mu divulu dia Nzuá 17:3, Jezú uedikisa kiambote kuma muéne ni Tat'ê ia diulu ka sokela. Muéne uambe kuila Tat'ê, \"Nzambi ia kidi umoxi-élele.\" Mu disukilu dia njimbu iê, Nzuá uambe: \"Maji im'iíi-phe iosòneke phala enu ni mu xikane, kuma Jezú muéne Kristu, Mon'a Nzambi.\" (Nzuá 20:31) Tonginina kuma, Jezú ka mu ixana Nzambi, maji mona Nzambi. O ilomboluelu íii ia mukua ia tu bhana o njimbu ia Nzuá, ilondekesa kiebhi kia tokala ku tendele o divulu dia Nzuá 1:1. Jezú o Diambu, a mu ixana \"nzambi\" Mukonda dia kididi kiê kia ukota, maji ki kiene kimoxi o ku kala Nzambi Muteni-a-Ioso.\nTALA O KILOMBUELELU KIA KIDI\nXinganeka dingi mu phangu ia mesena ia xikola, ni mu maxibulu mê. Xinganeka kuma o maxibulu a mukuá ala hanji ni phata, né muene ni ilombuelelu ia bhana dingi o mesene. Ene eji bhanga dingi ihi? Ene, eji sota mesene iéngi phala ku a lombuela dingi o maka. Se o mesene ia kaiiadi ulombolola kala kia lombolola o mesene ia dianga, o phata ia maxibulu ieji bhua. Kiene kimoxi ué, se uala ni phata ia lungu ni Nzuá, o musoneki ua Bibidia, ia lungu ni kiebhi kiene Jezú ni Nzambi, Muteni-a-Ioso, ueji sota o musoneki ua mukuá ua Bibidia phala kuijiia dingi. Mu kifika tanga ia soneka Matesu, ia lungu ni dizubhilu dia mundu, muéne ua bhitulula o kizuelu kia Jezú, kioso kiambe: \" kizuu'okio-phe ni kithangana kiê, kana muthu ua k'ijiia, né ji-anju mu diulu, né o Mona, ki kale Tata muène ngó.\" (Matesu 24:36)Kiebhi o kizuelu kiki kilondekesa kuila Jezú ki muéne o Nzambi Muteni-a-Ioso?\nJezú uambe kuila o Tata ua beta kuijiia dingi, o Mona, ndenge. Se Jezú mbandu ia Nzambi o Muteni-a-Ioso, muéne ueji kuijiia ué ioso iejiia Tat'ê. Mu kiki-phe o Mona ni Tata ka sokela. Né kiki, saí athu eji zuela: 'Jezú ua kexile ni maukexilu aiiadi a muenhu. Bhabha muéne ua zuela kála muthu mu xitu.' Maji né muene uexile kála ki zuela athu, ihi i tuamba ia lungu ni nzumbi ikôla? Se o nzumbi ikôla ni Tata, Nzambi imoxi ngó, mukonda diahi Jezú kambe kuila o nzumbi ikôla uejiia ioso iejiia o Tata?\nSe u sukula ku di longa o Bibidia, ua-nda kuijiia ibatulu ia vulu ia Bibidia, i tanga o maka iá. Iene i tanga o kidi kia lungu ni Tata, ni Mona, ni Nzumbi ikôla.—Jisálamu 90:2; Ikalakalu 7:55; Kolose 1:15.\n* Phala kuijiia dingi o maka iala mu divulu didi dia Nzuá 1:1, tanga A Sentinela ia mbeji ia 1 ia kamoxi ua muvu ua 2008, mu jimbandu ja 24-5, a ka soneka ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/O-Kidi-Kia-Lungu-ni-Tata-ni-Mona-ni-Nzumbi-Ik%C3%B4la\/","date":"2018-03-19T21:23:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647146.41\/warc\/CC-MAIN-20180319194922-20180319214922-00598.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1012,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú uambe: \"Mua tambula ngoho, bhanenu ngoho.\" (Mat 10:8) Tu xikina o kitendelesu kiki kioso ki tu kamba kubhinga kitadi ku athu mukonda dia ku a bhana Bibidia mba madivulu. (2Ko 2:17) Maji né kiki, mu madivulu metu muala milongi iavulu, i tanga o kidi kia Mak'â Nzambi. Kua bhingi nguzu ni kitadi, phala kubhanga o madivulu ni ku a tumikisa mu ilunga ioso ku mundu. Mu kiki, tua tokala kukatula mba kubhinga ngó o madivulu u tua mesena.\nLondekesa unjimu mu kubhana o madivulu ku athu, né muene mu ididi mu bhongolokela athu avulu. (Mat 7:6) Mu veji dia kubhana ngó o madivulu ku athu a mu bhita, bhanga ioso phala kuzuela nau bhofele ni kumona se a mesena muene. O kuila u tena kutambuijila xé, mu kusola kitambuijilu kimoxi mu kaxa iala ku luiji? Se kua mu tena kumona se o muthu ua mesena, mu bhane kamukanda. Mu kidi, se muene u bhinga mulangidi mba kadivulu koso-koso, tua-nda mu bhana ni kisangusangu kioso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/milongi-ia-kaua20-26\/bhana-o-madivulu-ni-unjimu\/","date":"2018-03-19T10:53:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646875.28\/warc\/CC-MAIN-20180319101207-20180319121207-00604.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.284,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu.\"—JIHEBELEU 4:12..\nMIMBU: 37, 43\n1. (a) Kikalakalu kiahi kia bhanene Nzambi kua Adá? (b) Kiebhi o mundu ua Nzambi kiene mu katula mbote ku ujitu ua kuzuela?\nJIHOVA NZAMBI ua bhange o athu ni ujitu ua kuzuela. Mu jaludim ia Edene, Nzambi ua bhana kua Adá o kikalakalu kia kubhana majina ku iama ioso. Adá ua bhana o majina a tokala ku iama ioso. (Dimatekenu 2:19, 20) Tundé mu kithangana kieniókio, o mundu ua Nzambi uene mu ximana Jihova bhu kaxi ka izuelu, ni kutangela o athu o ima ia lungu ni muéne. Lelu, o mundu ua Nzambi uene mu katula mbote ku ujitu iú, mu kulungulula o Bibidia, phala kukuatekesa o athu kuijiia Jihova.\n2. (a) Jindunge jebhi ja kaiela o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n2 Kuene jimidi ni jimidi ja ji Bibidia, saí ji Bibidia a ji lungulula kiambote, maji ja mukuá kana. Phala ku lungulula kiambote o Bibidia, o jiphange a tokala ku kibuka kia kulungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo, a soto kukaiela jindunge jitatu: (1) Kujingisa o dijina dia Nzambi, ni ku di soneka mu ididi ioso kala kia di sonekene mu Mikanda iokulu. (Tanga Matesu 6:9.) (2) Kusoneka o milongi ioso mu ukexilu ua tokala, né muene kizuelu ni kizuelu. Mu ididi ia mukuá ki mu bhana kusoneka kizuelu ni kizuelu, eji lungulula o kilomboluelu kia milongi. (3) Kusoneka mu ukexilu ua bhebhuluka, ki ki bhonzo ku i tendela. * (Tala ku luiji.) (Tanga Nehemiia 8:8, 12.) O Bibidia a i lungulula kiá mu 130 a madimi ndenge. O jiphange joso a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo a kaiela ué o jindunge jitatu jiji. Mu milongi íii, tua-nda di longa se kiebhi o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo a muvu ua 2013, kia kaiela o jindunge jiji, ni kiebhi o jiphange a i lungulula mu madimi engi kia kaiela ué o jindunge jiji.\nO BIBIDIA IA UBHE I BHANA KIJINGU KU DIJINA DIA NZAMBI\n3, 4. (a) Kuebhi ku tu tena kusanga o Tetragrama? (b) O kuila tu sanga o dijina dia Nzambi mu ji Bibidia joso?\n3 Mu dimi dia Hebalaiku, o dijina dia Nzambi a di soneka ni ijimbuete i uana, a ixana Tetragrama. Tu tena kusanga o Tetragrama mu mikanda iokulu ia Hebalaiku. Mu kifika, tu tena ku i sanga mu Mikanda ia Mar Morto. Tu tena ku i sanga ué mu mikanda ia Bibidia Septuaginta. O mikanda íii a mateka ku i bhanga ku 200 ja mivu ande dia Kristu, a zubha ku i bhanga mu kubhita 100 ia mivu kioso kiafu Kristu. Athu avulu a diuana mu kumona kuila, o dijina dia Nzambi dio tumbule kiavulu mu mikanda iokulu.\nAthu avulu a diuana mu kumona kuila, o dijina dia Nzambi dio tumbule kiavulu mu mikanda iokulu\n4 Mu kidi, o dijina dia Nzambi dia tokala kukala mu Bibidia. Maji né kiki, saí alunguludi ka xikina kusoneka o dijina dia Nzambi mu ji Bibidia ja lungulula. Mu kifika, mu kubhita mivu iiadi kioso kia bhange o Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs, a lungulula dingi o Bibidia American Standard Version (Versão Normal Americana). O Bibidia io lunguluile ku muvu ua 1901, ene a sonekene o dijina dia Nzambi, maji mu Bibidia ia muvu ua 1952 ka soneka-mu o dijina dia Nzambi. Mukonda diahi? O alunguludi a mono kuila, \"ka tokalele\" kutumbula o dijina dia Nzambi. Saí ji Bibidia ja mukuá a ji lungulule ué kiki, kikale mu dimi dia Kingileji, mba mu madimi engi.\n5. Mukonda diahi o alunguludi a tokala kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia?\n5 O kuila o alunguludi a tokala muene kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia? A tokala! O Bibidia ia tokala kua Nzambi, mu kiki, Jihova ua mesena kuila, o athu oso ejiia o dijina diê. O mulunguludi uambote ua tokala kuijiia o ima ia mesena o muthu uávu o divulu. Kioso kia lungulula o divulu, muéne u bhanga o ima kála kia mesena o muthu uávu o divulu. Mu Bibidia tu sanga-mu ibatulu iavulu ia ilondekesa kuila, o dijina dia Nzambi diala ni valolo ia dikota, ni kuila, a tokala ku di xila. (Makatukilu 3:15; Jisálamu 83:18; 148:13; Izaia 42:8; 43:10; Nzuá 17:6, 26; Ikalakalu 15:14) Jihova ua tumina o asoneki a Bibidia kusoneka o dijina diê mu veji javulu mu mikanda iokulu. (Tanga Makatukilu 3:15; Izekiiele 38:23.) Mukonda dia kiki, kioso o alunguludi kia katula o dijina dia Nzambi mu Bibidia, ene a londekesa kuila, ka mu xila o dijina dia Jihova.\n6. Mukonda diahi a bandekesa dingi o dijina dia Nzambi mu Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe?\n6 Lelu, kuene ima iavulu i tu bhangesa kuxikina kuila, tua tokala kutumbula o dijina dia Jihova. Mu Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe ia 2013, tu sanga-mu o dijina dia Nzambi mu 7.216 a ji veji. Kiki kilombolola kuila, mu Bibidia íii ia ubhe, a di soneka dingi samanu dia ji veji, mu Bibidia iokulu ndenge. A bandekesa o ibatulu itanu, mukonda a sange dingi Mikanda ia Mar Morto muala o dijina dia Nzambi. * (Tala ku luiji.) Ene a sange o dijina dia Nzambi mu divulu dia 1 Samuuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. O kia kasamanu, mu divulu dia Afundixi 19:18, a i bandekesa mukonda a tokuesa kiambote o mikanda iokulu ia Bibidia.\n7, 8. O dijina dia Jihova dilombolola ihi?\n7 O Jikidistá ja kidi ejiia o valolo ia kuijiia kiambote o dilomboluelu dia dijina dia Nzambi. O dijina diê dilombolola kuila, \"Muene u Bheka ioso ia Mesena o ku Bheka.\" * (Tala ku luiji.) M'ukulu o madivulu metu akexile mu jimbulula o dilomboluelu dia dijina dia Nzambi bhu kaxi ka divulu dia Makatukilu 3:14. O divulu didi dizuela: \"Eme kala-dia-kala.\" O Bibidia ia 1984 ia jimbulula kuila, Jihova ió u bheka ioso ia mesena o kubheka phala kukumbidila o ikanenu iê. * (Tala ku luiji.) Maji o Bibidia ia ubhe ia 2013, ijimbulula: 'Sumbala o dijina Jihova dilombolola kuila, muéne u bheka ioso ia mesena o kubheka, maji o dijina didi, ki di lungu ngó ni ima ia sola kubheka. Dilombolola ué kuila, Nzambi u bhangesa o ibhangelu iê kubhanga ioso ia mesena muéne, phala kukumbidila o vondadi iê.'\n8 Jihova u bhangesa o ibhangelu iê kubhanga o ima phala ku kumbidila o vondadi iê. Mu kifika, Nzambi ua bhangesa Noué kukala ni uhete ua kutunga o álaka, ua bhangesa Bezalele kukala ni uhete phala ku fuamesa o balaka. Ua bhangesa ué Ngidiione kukala disoladi dia katunda, ni kubhangesa Phaulu kukala mukunji. O dijina dia Nzambi diala ni dilomboluelu dia katunda phala o mundu uê, kiki kiene kia bhangesa o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo, kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia.\n9. Mukonda diahi ene mu bhana valolo ia dikota ku kikalakalu kia kulungulula o Bibidia mu madimi engi?\n9 Mu ji Bibidia javulu, o dijina dia Nzambi a di katula-mu. Mu veji dia kusoneka o dijina dia Nzambi, ene a soneka o dijina dia ujitu \"Ngana,\" mba majina a jinzambi jâ. Mukonda dia kiki, o Kibuka Kia Utuminu, kia mono kuma, o mundu ua Nzambi ua tokala kukala ni Bibidia ijingisa o dijina dia Nzambi. (Tanga Malakiia 3:16.) Lelu, o dijina Jihova a mu di jingisa mu ku di soneka mu Bibidia Tradução do Novo Mundo, iala kiá mu 130 a madimi ndenge.\nO BIBIDIA IA UBHE KI I BHONZO KU I TENDELA\n10, 11. Ibhidi iebhi iene mu sanga o jiphange kioso kia lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu madimi engi?\n10 Kuene mu bhonza kiavulu kulungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu Kingileji phala o madimi engi. Mu kifika, o Bibidia ia Kingileji mu divulu dia Ndongixi 9:10, ni mu jivelusu ja mukuá, di tumbula o kizuelu \"Seol\" mu dimi dia Hebalaiku. O kizuelu kiki, kia kexile ué mu ji Bibidia ja mukuá mu dimi dia Kingileji. Maji o athu a madimi engi kejidile o kizuelu \"Seol\" mu dimi dia Hebalaiku, mukonda dia kiki, ka tenene kusoneka o kizuelu kiki mu kulungulula o Bibidia mu madimi mâ. O kizuelu kiki, ki ki moneka mu madivulu mâ a kutokuesa, saí bhabha akexile mu banza kuila, o kizuelu kia lungile ni kididi kioso-kioso. Mukonda dia kiki, a tumina o alunguludi kulungulula kiki: O kizuelu \"Seol,\" mu dimi dia Hebalaiku, a ki lungulula mbila, o kizuelu \"Hades\" mu dimi dia Ngeleku a ki lungulula ué \"mbila.\" Iú uene o ukexilu uambote ua kulungulula, u kuatekesa o athu kutendela kiambote o Bibidia.\n11 O kizuelu \"muenhu mba muthu\" mu dimi dia Hebalaiku, ni dia Ngeleku, kia bhonzele ué ku ki lungulula mu madimi engi. Mu madimi iá, o kizuelu \"muenhu mba muthu,\" kilombolola jinzumbi, mba kima kiala moxi dia muthu ki tunda kioso muthu kiafuá. Phala kukuatekesa o athu kutendela kiambote, a tumina o alunguludi kulungulula o kizuelu \"muenhu mba muthu,\" kala ki moneka mu milongi. O ilomboluelu ia kizuelu \"muenhu mba muthu,\" io soneke kiambote mu kibandekesu kiala mu Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas com Referências. O milongi i tu sanga ku luiji mu Bibidia ia ubhe, i kuatekesa kuijiia ni kutendela kiambote o izuelu io soneke mu dimi dia Hebalaiku, ni dia Ngeleku.\nO jiphange ja lungulula o Bibidia ia ubhe, a di longo kiambote o ibhuidisu ia bhange o alunguludi a Bibidia\n12. Ihi dingi ia lungulula mu Bibidia ia ubhe ia 2013?\n12 O ibhuidisu ia bhange o alunguludi, ia londekesa kuila, saí ibatulu ia mukuá kene mu i tendela hanji kiambote. Mukonda dia kiki, ku muvu ua 2007 o Kibuka kia Utuminu, kia xikina kubhanga o Bibidia ia ubhe mu dimi dia kingileji. Kioso kia kexile mu lungulula o Bibidia ia ubhe, o jiphange ja bhange o kikalakalu kiki, a di longo kiambote o ibhuidisu ia kexile mu bhanga o alunguludi a Bibidia. Ene a katula o izuelu iokulu, anga a soneka mu ukexilu ua bhebhuluka, sumbala a bhange kiki, maji a soto kulungulula ioso mu ukexilu ua tokala. O ji Bibidia ja mukuá ja ubhe jo lunguluile mu dimi dia Kingileji, ja kuatekesa ué kusoneka kiambote o milongi mu dimi dia Kingileji.—Jisabhu 27:17.\nO ATHU A I UABHELA KIAVULU\n13. Kiebhi ki divua o athu kioso kia tanga o Bibidia ia ubhe ia 2013?\n13 Kiebhi ki divua o athu kioso kia tambula o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe mu dimi dia Kingileji? O jiphange mu mbonge ia Jimbangi ja Jihova ku Brooklyn, Nova York, ene mu tambula ji midi ni ji midi ja mikanda iene mu tumikisa o jiphange ku mundu uoso phala kulondekesa o kisakidilu kiâ. Saí phange ia muhatu ua soneka: \"O Bibidia ia difu ni ngonga iezala ni misanga ia valolo. O kutanga o Mak'â Nzambi mu Bibidia ia ubhe ia 2013, kua difu ni kutonginina kiambote o misanga mu umoxi umoxi, phala kumona o kuuabha kua misanga ioso. O kutanga o Bibidia io lungulule mu ukexilu ua bhebhuluka, kuene mu ngi kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni Jihova. Muéne ua difu ni tata ia henda u tanga misoso i ngi bhangesa ku divua kiambote.\"\n14, 15. Kiebhi ki divua o athu kioso kia tanga o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe, mu madimi mâ?\n14 Katé muene ni athu ka zuela o dimi dia Kingileji, a sanguluka kiavulu mukonda dia Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe. Saí diiala muadiakimi kiá, ua tungu mu mbanza ia Sofia, mu ixi ia Bulgária ua zuela ia lungu ni Bibidia ia ubhe mu dizuí dia Búlgaro. Muéne uambe: \"Ngene mu tanga kiá o Bibidia tundé ukulu, maji nuka nga tange Bibidia ia bhebhuluka i tula o maka ku muxima, kala o Bibidia íii.\" Kiene kiambe ué phange ia muhatu ua tungu ku ixi ia Albânia. Muéne uambe: \"Nga uabhela kiavulu kutanga o Mak'â Nzambi mu dimi dia Albanês! Ujitu ua dikota kuívua o dizuí dia Jihova mu dimi dietu dia uvualukilu!\"\n15 Mu jixi javulu, ki bhonza kiavulu kusumba mba kusanga Bibidia. O kukala ni Bibidia, ujitu ua dikota! O jiphange ja tokala ku ixi ia Ruanda a soneka: \"M'ukulu, o maxibulu a Bibidia ka kexile ni kixikanu kia kolo, mukonda kexile ni Bibidia. Ene kexile ni kitadi phala kusumba o ji Bibidia ja jingeleja. Mu kiki, ene kexile mu tendela kiambote o ibatulu ia mukuá ia Bibidia. Mukonda dia kiki, kia bhonzele kiavulu phala kukala ni kixikanu kia kolo.\" Kioso kia tambula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu dimi diâ, saí muiji akua Ruanda, ala ni kiuana kia ana, ambe: \"Tua sakidila kiavulu Jihova ni kimbadi kia fiiele, mu ku tu bhana o Bibidia íii ia ubhe. Etu tu jingadiama, ki tu kexile ni kitadi kia kusumba ji Bibidia, phala o athu oso ku muiji uetu. Maji lelu, kala muthu ku muiji uetu uala kiá ni Bibidia. Tuene mu tanga kumoxi o Bibidia izuua ioso, phala kulondekesa o kisakidilu kietu kua Jihova.\"\n16, 17. (a) Ihi ia mesena Jihova phala o mbote ia mundu uê? (b) Ihi i tua tokala o kubhanga?\n16 Ku hádia, o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe, a-nda i lungulula mu madimi a mukuá. Satanaji ua mesena kufidisa o kikalakalu kiki, maji tuejiia kuila, Jihova ua mesena kuma, o mundu uê uivua kiambote o dizuí diê, kioso muéne kia zuela mu ukexilu ua bhebhuluka. (Tanga Izaia 30:21.) Kua kambe ngó bhofele, \"[o ixi] ioso ia kèzala ni kuijiia Nzambi, kala o menha kiezalesa kalunga.\"—Izaia 11:9.\n17 Tua tokala kubhanga ioso phala kukatula mbote mu maujitu oso ene mu tu bhana Jihova, ni mu Bibidia íii ia ubhe i jingisa o dijina diê. Ívua o dizuí dia Jihova mu kutanga o Mak'â mê izuua ioso. Muéne uivua ni henda ioso o misambu ietu. O kuzuela ni Jihova izuua ioso, kua-nda tu kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni muéne. Mukonda dia kiki, tua-nda mu zola ni muxima uoso.—Nzuá 17:3.\n^ kax. 2 Tanga o milongi \"Como Você Pode Escolher Uma Boa Tradução da Bíblia?\" mu A Sentinela de 1.° de Maio de 2008.\n^ kax. 6 O Bibidia Tradução do Novo Mundo iokulu, a i lungulula ni kikuatekesu kia mikanda a ixana texto massorético hebraico, maji kioso kia bhange o mikanda ia massorético hebraico, o Mikanda ia Mar Morto ia kexile kiá ni 1.000 ia mivu.\n^ kax. 7 Sumbala saí madivulu avulu a jimbulula o maka mu ukexilu iú, maji saí akua kutokuesa ka xikina mu dilomboluelu didi.\n^ kax. 7 Tanga o kadivulu Kikuatekesu Phala ku di Longa o Mak'a Nzambi, mu mbandu ia 5.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151215\/new-world-translation-bible\/","date":"2018-03-17T05:31:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644271.19\/warc\/CC-MAIN-20180317035630-20180317055630-00209.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2332,"character_repetition_ratio":0.112,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o mbanza ia Jedikó a i tolola mu kithangana kiofele, kala ki zuela o Bibidia?\nO divulu dia Josuué 6:10-15, 20, dizuela kuila, mu samanu dia izuua, o masoladi akua Izalaiele akexile mu kondoloka o mbanza ia Jedikó lumoxi ku kizuua. Mu kizuua kia kasambuadi, ene a kondolokele o mbanza mu sambuadi dia ji veji. Mu kiki, Jihova ua buika o ilumbu ia mbanza ia Jedikó, anga akua Izalaiele a tolola o mbanza. O kuila o jingijiie ene mu kanda o mavu, a sange ima ilondekesa kuila o mbanza ia Jedikó a i tolele mu kithangana kiofele?\nM'ukulu, kioso o masoladi kia mesenene kutambula mbanza, ene akexile mu kala bhu muelu ia ilumbu, ni kukala polondo phala kubhânga. Ene akexile mu fidisa o athu kubokona ni kutunda mu mbanza. Mukonda dia kiki, o athu akexile mudia ngó o kúdia kua bhakele mu mbanza. Kioso o jinguma kia bokona mu mbanza, ene akexile mu kuambata o ima ioso ia mesenene, katé muene ni kúdia kua subhukile. Mukonda dia kiki, o jingijiie ene mu kanda o mavu, ka tena kusanga kúdia mu iphulungunzu ia Palestina, a i tolele ué mu ukexilu iú. Maji mu iphulungunzu ia Jedikó ene a sange ima iéngi. Saí divulu dizuela ia lungu ni kusota ima iala koxi a mavu, diambe: \"O kima kia sange dingi mu mbanza ioso, o idima mba kúdia.\" O divulu di zuela dingi: \"Kibhonza kiavulu kusanga idima iavulu mu jimbanza a ji tolole ku jinguma.\"\nO Bibidia izuela kuila, Jihova ua fidisile akua Izalaiele kukatula kúdia mu mbanza ia Jedikó phala kuambata. (Josuué 6:17, 18) O Bibidia izuela ué kuila, o akua Izalaiele a tolole o mbanza ia Jedikó kioso kia bhitile o kithangana kia kubhongolola. Kiki kilombolola kuila, mu kithangana kieniókio kua kexile idima iavulu mu mbanza ia Jedikó. (Josuué 3:15-17; 5:10) Kioso kia tolola o mbanza ia Jedikó, kua kexile hanji idima iavulu. Kiki ilondekesa kuila, o mbanza a i tolola mu kithangana kiofele, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151115\/kutolola-kua-jedik%C3%B3\/","date":"2018-03-19T06:02:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646375.29\/warc\/CC-MAIN-20180319042634-20180319062634-00022.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":324,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mbandu ja manhinga. Mbandu jiji jiuana, ja lungu ni manhinga—ndundula ia kusuka, ndundula ia zele, jiplaketa, ni jiplasma. Mu kifika, o ndundula ia kusuka, muala kima a ki ixana hemoglobina. O ima muala o hemoglobina ia athu, mba ia iama ene mu saka na-iu o athu ala ni uhaxi a u xana anemia aguda, uhaxi u bhangesa o muthu ku kamba ku kala ni manhinga a soko.\nMu jiplasma muala—90% a menha—iambata makuinhi ni makuinhi a homônios, ji sais inorgânicos, enzimas, ni ima muala minerais, ni sukidi. Iambata ué o ima ia coagulação, ji proteínas, kála o albumina, ni ima i langa o mukutu ku mauhaxi. Se o muthu u kala ni uhaxi, o ji dotolo nange a mu bhana gama globolina i tunda ku jiplasma ja athu a a sake kiá ni uhaxi iú. O ndundula ia zele i tena ku kala ni interferons ni ia interleucinas, a tena ku saka na-iu mauhaxi ni uhaxi ua izabhu,(Câncer).\nO kuila o Jikidistá a tokala ku xikina milongo ia lungu ni mbandu jiuana ja manhinga? O Bibidia ki i bhana itendelesu ia tokala, kienhiki, kála muthu ua tokala ku sola se ihi ia tokala o ku bhanga ku pholo ia Nzambi, mu kaxi ka kitongoluelu kiê. Saí athu a dituna ku tambula o mbandu joso ja manhinga, mu ku xinganeka kuila o kijila kia Nzambi ku mundu ua Izalaiele, kia jijile kuila o manhinga a katuile ku iama a tokalele ku a nzunzina 'bhoxi.' (Matendelelu 12:22-24) A mukuá, sumbala a dituna ku tambula o manhinga ku mukutu uâ, mba o mbandu jiuana ja manhinga, nange a xikina ku a saka ni milongo ia lungu ni mbandu jiuana ja manhinga (frações de sangue). Nange a banza kuila, o mbandu jiuana ja tundu ku manhinga, ki ji lombolola dingi o muenhu ua muthu, mba ua kiama kua tundu o manhinga.\nMu ku sola ia lungu ni mbandu jiuana ja manhinga dibhudise: O kuila ngejiia kuila ku dituna o mbandu jiuana ja manhinga, nga mu dituna o milongo ioso ió bhange ni manhinga, phala ku saka mauhaxi mba ku kuatekesa o manhinga kioso ki ngi bhubha manhinga? O kuila ngeji tena ku jimbulula kua dotolo iami, se mukonda diahi ngi xikina mba ngi dituna o ima iavulu i tunda ku mbandu jiuana ja manhinga?\nUendelu ua lungu ni pelasá. Ua bhingi o hemodiluição ni ku bhandululula o ji célula, mu pelasá. Mu hemodiluição, o manhinga a bhitila kuengi mu mukutu, a bhingana-mu kima a ki ixana expansores ia kambe manhinga, mu ku bhita kithangana, a i vutula ku mukutu ua muthu. O kima a ki ixana ku bhanduluka kua ji célula, ku bhaka o manhinga a tundu ku mukutu ua muthu a mu bhanga o Pelasá, ni kua a vutula dingi ku mukutu ua muthu. Mu ukexilu iú, o manhinga a tunda ku fidila, a a zelesa, ni ku a vutula dingi ku mukutu. Mu ku mona kuila kala dotolo uala ni ukexilu ué ua ku kalakala, o Kidistá ua tokala kuijiia se ihi ia-nda bhanga o dotolo iê.\nMu ku sola ia lungu ni mbandu jiuana ja manhinga dibhudise: 'O kuila, se o mbandu ia manhinga mami a bhilula ku mbandu ia mukutu uami, o kitongoluelu kiami kia-nda xikina kuila manhinga mami, a bhanga dingi mbandu ia mukutu uami, inga a tokala ku a nzunzina 'bhoxi?' (Matendelelu 12:23, 24) O kuila ngeji kala ni kitongoluelu kia neme, se kioso kia ngi bhanga pelasá o manhinga mami a a katula, phala ku a zelesa ni ku a vutula dingi ku mukutu uami? O kuila ngejiia kuila mu ku dituna o uendelu uoso ua lungu ni manhinga, nga mu dituna katé muene ku ngi katula manhinga ku mukutu phala ku a tala kiambote (exame), ni ukexilu ua ku saka ni hemodiálise mba ia máquina (coração-pulmão)?'\nO Kidistá muéne ua tokala ku sola se ihi ia-nda bhanga ni manhinga mê, mu uendelu ua pelasá. Kiene kimoxi ué ni ku tala o manhinga (exame) ni ji terapia ja lelu, ku bhinga ku katula o manhinga ku mukutu, nange phala ku a zelesa ni ku a vutula dingi ku mukutu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/Mbandu-ja-Manhinga-ni-Uendeluua-Lungu-ni-Pelas%C3%A1\/","date":"2018-03-21T19:32:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00425.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":679,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.387,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katanu 2018\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 30 ya Kasamanu ndu 3 ka Kasambwadi ka 2018.\nIhi yamba o Bibidya ya lungu ni batizu? Ihi ya tokala kubhanga o muthu ande dya ku mu batizala? Mukonda dyahi o Kidistá wa mu longa o Bibidya wa tokala ku bhanza ku batiza kyoso kya longa monê mba dixibulu dya mukwa?\nMukilunga kya Jihova, Ande dya anâ kwa batizala, ihi i mesena kwijia o Jitata jâ?\nMukondadi dyahi o Mikanda Ikola i tu tendelesa kulondekesa o ukexilu wa ku zalela? Ithangana yebhi i twala na-yu phala kulondekesa o ukexilu wa kuzalela? Kyebhi ki tu tena kutolola o ibhidi i tu fidisa kulondekesa o ukexilu wa kuzalela?\nKyebhi o kibazelu kya Nzambi kilondekesa o henda yê ko kwetu? Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Jihova ni Mon'ê, kyoso ki tu bazela akwetu?\nMu mawkexilu ebhi Jihova u tu longa ku di bazela? Kyebhi ki tu tena kukatula mbote mu kybazelu kyoso-kyoso ki tu tambula mu kilunga?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-katanu-wa-2018\/","date":"2018-03-18T16:28:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645824.5\/warc\/CC-MAIN-20180318145821-20180318165821-00635.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.29,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mu xila athu oso.\"—1 PHETELE 2:17.\n1, 2. (a) Mukonda diahi o ku belesela o maungana a mu tu tumina kiene mu bhonza kiavulu? (b) Ibhuidisu iahi i tua-nda di longa?\nUA MONO kiá kiebhi kia kala o mona, kioso tat'ê kia mu tumina ku bhanga kima, ka mesena ku ki bhanga? Maka a dikota phala muéne, muéne u kilondekesa ku pholo iê. O mona uivua o dízui dia tata, uejiia kuila muéne ua tokala ku belesela o ungana ua tat'ê. Maji mu kithangana kiki, muéne ka mesena ku belesela. O kifika kiki, kilondekesa o maka u tuene mu bhita nau.\n2 Saí ithangana o ku xila o maungana, ku tu bhonza kiavulu. O kuila kiene mu ku bhonza o ku xila o maungana ene mu ku tumina? Se kiene mu ku bhonza, ijiia na-kiu kuila k'eie ngó. Lelu o ukexilu ua ku kamba o ku xila o maungana, ua di bandekesa dingi. Maji, o Bibidia i tu tendelela ku xila o maungana a mu tumina. (Jisabhu 24:21) Tua tokala ku belesela o kitendelesu kiki, se tua mesena ku kala mu henda ia Nzambi. Mukonda dia kiki, ku moneka ibhuidisu. Mukonda diahi o ku belesela o maungana a mu tu tumina, kiene mu bhonza kiavulu? Mukonda diahi Jihova u tu tumina ku xila o maungana? Ihi ia-nda tu kuatekesa ku belesela? Mu kusuka-ku, kiebhi ki tu tena ku xila o maungana a mu tumina?\nMUKONDA DIAHI KIENE MU BHONZA KU XILA O MAUNGANA\n3, 4. Kiebhi kia mateka o kituxi ni ku kamba kuiuka, ni mukonda diahi o ku kala tu akua ituxi ki tu bhonzesa ku xila o maungana?\n3 Tua-nda di longa pondo jiiadi, ji londekesa se mukonda diahi kiene mu bhonza ku xila o maungana a mu tumina. Kia dianga, tu akua ituxi; kaiiadi, o maungana ué a mu tumina, akua ituxi. O kituxi kia mateka mu jaludim ia Edene, kioso Adá, ni Eva kia bhukumukina o ungana ua Nzambi. kienhiki, o kituxi kia bheka o bhukumuka. Mukonda dia kiki, etu lelu tuala ni ukexilu ua ku bhukumukina o maungana.—Dimatekenu 2:15-17; 3:1-7; Jisálamu 51:5; Loma 5:12.\n4 Mukonda dia ku lundula o kituxi, ki ki bhonzo o muthu ku kala ni luímbi, ni ku dizangeleka, kienhiki tua tokala ku bhanga ioso phala ku kala ni kídifua ki kiene mu moneka kiavulu, o ku lenduka. Né muene se tua mu sidivila kiá Jihova tundé ukulu, tu tena ku kala ni ukexilu ua ku kala ni luímbi, ni ku dizangeleka. Mu kifika, xinganeka Kola, muéne ua tale hadi iavulu kumoxi ni mundu ua Nzambi, maji né kiki, muéne ua mesenene ué ku tumina, iu ua bhukumukina Mozé, o diiala dia betele-kota mu ku lenduka, mu izuua ienioió. (Dialuilu 12:3; 16:1-3) Xinganeka ué mu phangu ia Uziia, mukonda dia luímbi, muéne ua bokona mu tembulu ia Nzambi, phala ku bhana sata, o kikalakalu kiki, kia tokalele ngó ku mukunji ua dikota. (2 Malunda 26:16-21) O mala enhá, a tambula kaxtiku konene, mukonda dia ku bhukumuka. O phangu ia athu enhá a bhukumuka, i sidivila phala ku tu dimuna. Tua tokala kueha o ukexilu ua luímbi, u tu bhonzesa ku xila o maungana a mu tumina.\n5. Kiebhi o athu kiene mu zangata o ungana?\n5 Maji o maungana a mu tumina, ene mu bhangesa ué athu ku kamba ku a xila. Saí maungana a tumina ni undanda, ka xila muthu uoso-uoso. O misoso ia mundu ilondekesa kuila o maungana ene mu tumina ni undanda. (Tanga Ndongixi 8:9.) Mu kifika, Saúlu uexile diiala diambote dia lenduka, kioso kia mu solo kua Jihova phala ku kala sobha. Maji Saúlu ua mateka ku kala ni luímbi, ni difuba, kiki kia mu bhangesa ku zukutisa Davidi. (1 Samuuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mu ku bhita kithangana, Davidi ua kituka sobha ia Izalaiele, mu ku mona kuila muéne sobha, ua nhana o muhatu ua ngene ua Udiia, mukua Hitita, iu ua tumikisa Udiia mu ita phala ku mu jibha. (2 Samuuele 11:1-17) Kiki ki tu longa kuila, mukonda dia ku kala athu a ituxi, kia a bhonzo ku tumina kiambote. Se o maungana ka mu belesela Jihova, ki beta ku bhonza. O mukua Grã-Bretanha, kioso kia mono o kizukutisu, kia kexile mu bhanga o jibispu ja Katolika, muéne ua soneka kuila \"o ungana u bhangesa athu ku bhanga ima ia iibha.\" Mu kuijiia o kidi kiki, tua tokala ku di ibhuidisa se mukonda diahi tua tokala ku xila o maungana?\nMUKONDA DIAHI TUA TOKALA KU XILA ALA KU MAUNGANA?\n6, 7. (a) O henda ietu kua Jihova, i tu suinisa ku bhanga ihi, ni mukonda diahi? (b) Mukonda diahi tua tokala o ku belesela, ni kiebhi ki tu bhanga kiki?\n6 O kima kia dianga ki tu bhangesa ku xila o maungana—o ku zola Jihova, ni ku zola athu, ni ku di zola mudietu. Mukonda dia ku zola Jihova, tua mesena ku sangulukisa o muxima uê. (Tanga Jisabhu 27:11; Marku 12:29, 30.) Tuejiia kuila athu kene mu xila o Ungana ua Jihova, tundé kia bhukumuka Adá, ni Eva, mu Jaludim ia Edene, o mundu ua solo ku a tumina kua Satanaji, ka mesena ku a tumina kua Jihova. Tua sanguluka mukonda tua solo ku tu tumina kuala Jihova. Kioso ki tu tanga o izuelu iala mu divulu dia Dijingunuinu 4:11, tu sanguluka kiavulu. Tuijiia kuila Jihova, muéne ua tokala ku Tumina o Ngongo! Tuala ku mbandu ia utuminu ua Jihova, etu tua xikina o ku tu tumina ku muenhu uetu.\n7 O ku xila o ungana ua Jihova, ki kulombolola ngó ku belesela, kua bhingi dingi kima. Tu mu belesela mukonda tua mu zolo. Maji saí ithangana ki bhonza kiavulu o ku mu belesela. Se tu mona kuila kia bhonzo o ku belesela, tua tokala ku xikina, kála ki tua mono mu kifika kia mona mu dimatekenu dia kibatulu kiki. Tuijiia kuila Jezú, ua xikina ku bhanga o vondadi ia Tat'ê, né muene kia mono kuila kia bhonzole ku belesela. Muéne uambela Tat'ê: 'Ki ngidi kuila ki bhita mu vondadi iami, ki kale ngó o vondadi ié.'—Luka 22:42.\n8. (a) O ku xila o ungana ua Jihova lelu, ku lombolola ihi? Ni kiebhi ki tu tena kuijiia ihi iene mu banza Jihova? (b) Ihi i tu kuatekesa ku xikana o milongi, ni kioso kia tu bazela? (Tanga o kaxa mu jimbandu ja 46-47.)\n8 Tuijiia kuila Jihova lelu, kene mu zuela ni athu kála kia kexile mu bhanga m'ukulu; muéne u zuela ni etu mu kaxi ka Bibidia, ni jiselevende jê ala ku pholo mu ixi. Etu tu xikina o ungana ua Jihova, kioso ki tu xila, ni ku belesela ala ku maungana a mu tumina. Se tu bhukumukina athu iá—mu ku xibhaka o milongi iâ, ni kioso kia tu bazela mu kaxi ka Bibidia—tua mu xibhaka, mba ku xinga Nzambi. Kioso akua Izalaiele kia kexile mu longolola Mozé, Jihova uambe kuma a mu longolola muéne.—Dialuilu 14:26, 27.\n9. Mukonda diahi o ku zola athu, kua-nda tu bhangesa ku xila o maungana a mu tumina? Bhana phangu.\n9 Tu xila ué o maungana mukonda tua zolo o athu. Kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki? Xinganeka kuila eie u disoladi. Phala o kifuxi kia masoladi ku di tunda kiambote mu ita, ni ku bhuluka, kala disoladi ua tokala ku belesela, ni ku xila o mutuameni ua kifuxi. Se eie u kamba ku belesela, ni ku xila o mutuameni ua kifuxi, eie u tena ku ta o kifuxi kioso kia masoladi mu kiluezu. Tuejiia kuila o kifuxi kia masoladi, ene mu buikisa o mundu iú. Maji o kifuxi kia Jihova kia mesena ngó o mbote ia athu. O Bibidia i tumbula veji javulu kuma Nzambi, \"Jihova dia ifuxi.\" (1 Samuuele 1:3) Muéne mutuameni ua kifuxi kia beta-kota kia ji-anju, ja tenena. Mu veji javulu, Jihova uene mu sokesa o jiselevende jê mu ixi, kála kifuxi kia masoladi. (Jisálamu 68:11; Izekiiele 37:1-10) Se tu bhukumukina o maungana a mu tu tumina, ki tua-nda bhalesa ió a mu sidivila ué kála masoladi, mu ukexilu ua nzumbi? Se Kidistá u bhukumukina o atuameni, mba o tufunga mu kilunga, o kilunga kioso ki kala mu ibhidi. (1 Kolindo 12:14, 25, 26) Se mona u bhukumuka, o muiji uoso u kala mu ibhidi. Kienhiki, tu londekesa kuila tua zolo athu, mu ku kala ni ukexilu ua ku xila, ni ku kuatekesa o kilunga.\n10, 11. Kiebhi o vondadi ia ku katula mbote, i tu kuatekesa ku belesela o maungana?\n10 Tu xila ué o maungana, mukonda etu tu katula-ku mbote. Kioso Jihova kia tu bhinga ku belesela o maungana, muéne u tu tangela o mbote i tu katula mu ku bhanga kiki. Mu kifika, muéne u tumina o ana ku belesela o jitata phala ku zediua, ni ku kola muenhu mu ngongo. (Matendelelu 5:16; Efezo 6:2, 3) Muéne u tu tumina ku xila o tufunga, o ku kamba ku bhanga kiki, kieji ku tu zozesa mu nzumbi. (Jihebeleu 13:7, 17) Muéne u tu tumina ku belesela o maungana a ngongo, phala ku tu langa.—Loma 13:4.\n11 Ku xikina kuila, o kuijiia se mukonda diahi Jihova u tu bhinga ku belesela, ku tu kuatekesa ku xila o maungana? Tu di longe o maukexilu atatu, a-nda tu londekesa se mukonda diahi tua tokala o ku belesela o maungana ku muenhu uetu.\nLONDEKESA KU XILA KU MUIJI\n12. Kikalakalu kiahi kia bhana Jihova ku diiala, mba tata, ni kiebhi muéne kia tena ku kumbidila o kikalakalu kiki?\n12 Jihova muéne ua bhange o muiji. Mu kuijiia kuila muéne ki Nzambi ia kanvuanza, ua iudika o muiji mu ukexilu uambote. (1 Kolindo 14:33) Muéne ua bhana ku diiala o ujitu ua ku kala ku pholo ia muiji. O diiala u xila o Mutuameni uê, Jezú Kristu, mu ku kaiela o phangu iê, ia ku tumina kiambote o kilunga. (Efezo 5:23) Kienhiki, o diiala ka tokala ku bhanga phoko ia kikalakalu kia mu bhana, kia ku kala ku pholo ia muiji; ka tokala ku tumina o muiji ni undanda, maji ua tokala ku zola o muiji uê, ni ku lenduka. O diiala uejiia kuila, Jihova muéne o mutuameni uê.\nTata ua mu langa o muiji uê, kála Kristu kia langa o kilunga kiê\n13. Kiebhi o muhatu, mba mama, u tena ku kumbidila o kikalakalu kiê ku muiji kála kia mesena Jihova?\n13 O muhatu, mba mama, ua tokala ku kuatekesa o muadi uê. Muéne ué, ua tambula kikalakalu ku muiji, mukonda o Bibidia i zuela ia lungu ni \"ijila ia mam'enu.\" (Jisabhu 1:8) Maji o kikalakalu kiki kia muhatu, ki ki sokela ni kia muadi uê. O muhatu Kidistá ulondekesa kuila ua xila muadi uê, mu ku mu kuatekesa mu kikalakalu kia ku kala ku pholo ia muiji. Muéne ka sebhulula muadi uê, mba ku mu bhita ku pholo. Mu veji dia kiki, muéne u mu kuatekesa. Se o muhatu ka xikina o kima kia solo muadi uê ku bhanga, ni ku xila kuoso, muéne u zuela kiebhi kia banze, maji u kolokota ku belesela muadi uê. Se o diiala ki kidistá, nange muéne u kala ni ithangana ia bhonzo, maji se muéne u kolokota ku mu belesela, saí kizuua muéne u tena ku kala mubhezi ua Jihova.—Tanga 1 Phetele 3:1.\n14. Kiebhi o ana a tena ku sangulukisa o jitata, ni Jihova?\n14 Kioso ana kia belesela o tata, ni mama, a sangulukisa o muxima ua Jihova. A sangulukisa ué o muxima ua jitata jâ. (Jisabhu 10:1) O muiji uala ngó ni tata, mba mama, o ana a kaiela o kitumu kia ku belesela o jitata, mu kuijiia kuila o mama, mba o tata, ua bhingi dingi kiavulu o kikuatekesu kiá. Kioso athu oso ku muiji a kumbidila o kikalakalu kia a bhana Nzambi, o muiji uoso u sanguluka. Kiki ki bhana kijingu kua Jihova Nzambi, o mubhangi ua muiji.—Efezo 3:14, 15.\nLONDEKESA KU XILA MU KILUNGA\n15. (a) Kiebhi mu kilunga, tu kulondekesa kuila tua mu xila o ungana ua Jihova? (b) Itumu iebhi i tu kuatekesa ku xila o jiphange ala ku pholo mu kilunga? (Tanga o Kaxa mu jimbandu ja 48-49.)\n15 Jihova ua bhana kua mon'ê o kikalakalu kia ku tumina o kilunga. (Kolose 1:13) Jezú ua bhana ué o kikalakalu kiki, ku \"kimbadi kia fiiele\" phala ku langa o kilunga kia Nzambi mu ixi. (Matesu 24:45-47, NW) O Kibuka kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, kiene o 'kimbadi kia fiiele.' Kála kiexile mu hama ia dianga, o Jikidistá lelu, a tambula o milongi ku Kibuka kia Utuminu, mba ku tufunga tua ilunga. Kioso ki tu belesela o tufunga mu kilunga, tua mu belesela Jihova.—Tanga 1 Tesalonika 5:12; Jihebeleu 13:17.\n16. Kiebhi kiene mu sola o tufunga mu kaxi ka nzumbi ikôla?\n16 O tufunga ni akuatekexi a tufunga, ka iuka, akua ituxi ué. Ene a lueza ué kála ki tuene mu lueza. Maji né kiki, o tufunga 'ujitu ua tu bhana' Jihova, phala ku kuatekesa o kilunga ku kula mu nzumbi. (Efezo 4:8) O tufunga a sola bhu kaxi ka nzumbi ikôla. (Ikalakalu 20:28) Kiebhi? Ande dia ku a bhana o kikalakalu kiki, o mala enhá a tokala ku kumbidila o itumu i tu sanga mu Maka a Nzambi, a isoneka mu kaxi ka nzumbi ikôla. (1 Timote 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) O tufunga kioso kia sola phange, phala ku mu bhana o kikalakalu kiki, a samba mu ku bhinga o kikuatekesu kia nzumbi ikôla ia Jihova.\n17. Mukonda diahi o ahatu Jikidistá, a tokala ku ta dilesu ku mutué kioso kia bhanga kikalakalu mu kilunga, kia tokala ku mala?\n17 Saí ithangana ki bhuala tufunga, mba akuatekexi a tufunga mu kilunga, phala ku bhanga o ikalakalu iene mu bhanga, kála o ku bhanga o kiônge phala o sidivisu ia kuboka. Mu ithangana íii, se bhu kala jiphange a a batizala kiá a tokala ku bhanga o kikalakalu kiki. Se ki bhu kala jiphange ja mala, o jiphange ja ahatu, a tena ku bhanga o sidivisu íii. Maji se phange ia muhatu muéne ua mu bhanga o kikalakalu kiki, ua tokala ku ta dilesu ku mutué. * (1 Kolindo 11:3-10) O kitendelesu kiki, ki kilombolola kuila o muhatu kala ni valolo. Mu veji dia kiki, a a bhana kikalakalu kia ku xila o a tuameni mu kilunga, ni ku muiji, ni ku belesela o itumu ia Jihova, ia lungu ni ku belesela o maungana mu kilunga.\nLONDEKESA KU XILA O MAUNGANA A MU TUMINA\n18, 19. (a) Kiebhi ki ueji lombolola o kitumu ki tu sanga mu divulu dia Loma 13:1-7? (b) Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tua xila o maungana?\n18 O Jikidistá ja kidi, a belesela o kitumu ki tu sanga mu divulu dia Loma 13:1-7. (Tanga.) Mu ku tanga o kibatulu kiki, ua-nda mona kuila \"o maungana\" enhá, o jinguvulu ja ngongo. O thembu íii ia ehela Jihova ku tumina, o jinguvulu jiji, a mu bhanga ikalakalu iambote, kála o ku langa athu. Tu londekesa kuila tua xila o maungana enhá, kioso ki tu belesela o itumu ia bhana. Tua tokala ku futa o madijimu, ni ima ia makuá i bhinga o jinguvulu ia lungu ni madukumendu, ni ku belesela o itumu ia mukuá ia lungu ni muiji uetu, ni uenji, ni ima ioso ia tu tokala. Maji ki tu belesela o maungana enhá, kioso kia tu bhinga ku xisa o ubhezelu uetu kua Nzambi. Mu kithangana kienhiki, tu zuela kála kia zuelele o jipoxolo \"tua bhingi tu tumaka Nzambi kana athu.\"—Ikalakalu 5:28, 29; tanga o kaxa \"Ungana ua Nanhi u Nga Tokala ku Xikina?\" mu mbandu 42.\n19 Tu londekesa ué ku xila o maungana, mu ku xila ió ene mu tuma. Saí ithangana, ku bhinga ku belesela o jiselevende ja jinguvulu. O poxolo Phaulu uai ku jinguvulu kála o Sobha Helode ia Ngilipa, ni Nguvulu Festu. O mala enhá akexile ni ukexilu ua iibha, maji Phaulu ua xila o athu enhá. (Ikalakalu 26:2, 25) Tua tokala ku kaiela o phangu ia Phaulu, ki kala o muthu nguvulu, mba xiku dia ngoji. O minzangala mu kilunga a tokala ku xila ué o alongexi mu ji xikola jâ, ni maungana a kamúkua. Ki tu tokala ngó ku xila ió, a xila o milongi ietu; tu xila ué ió, kene mu xikina o milongi ia Jimbangi ja Jihova. Mu kidi, athu oso kene mu bheza ni etu, a tokala kuijiia kuila etu tuene mu xila athu oso.—Tanga Loma 12:17, 18; 1 Phetele 3:15.\n20, 21. Mabesá ahi a tu bhekela o ku belesela o maungana?\n20 Tua tokala ku xila athu oso mu ithangana ioso. O poxolo Phetele ua soneka: \"Mu xila athu oso.\" (1 Phetele 2:17) Kioso athu kia mona kuila tua mu a xila, ene a divua kiambote. Lembalala kuila, o ku xila, kima kia bhonzo mu izuua ietu. Kienhiki o ku kala ni kídifua kiki, kilondekesa kuila tua mu belesela o kitumu kia Jezú, kiambe: \"O mukengeji uenu u muikine bhu pholo ia athu, ene a mone ima iambote i mu bhanga, ni a ximane Tata ienu uala mu diulu.\"—Matesu 5:16.\n21 O mundu iú uala mua vundu, o athu ambote a mesena kuijiia o kidi kia Nzambi. Kienhiki, o ku xila athu ku muiji, ni mu kilunga, ni ku maungana a mu tumina, ki tena ku bhangesa athu ku tu kaiela mu njila ia kidi. Iá mabesá a dikota! Né muene kiki, se ki ki bhita, maji tuijiia kuila, o ku xila athu ki uabhela Jihova, ki tu kuatekesa ué ku kala mu henda iê. O kuila saí mabesá a beta-kota, kála iá?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/Mukonda-Diahi-Tua-Tokala-ku-Xila-Ala-ku-Maungana\/","date":"2018-03-18T16:28:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645824.5\/warc\/CC-MAIN-20180318145821-20180318165821-00635.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2782,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O milongi iala ku luiji, ia-nda tu londekesa kiebhi o Jimbangi ja Jihova kiene mu zuela ni vizinhu jâ. Tu xinganeke Mbangi ia Jihova, dijina diê Madiia ua tula ku dibhata dia muhatu, dijina diê Sala.\n\"BHANGENU JINGA KIENHIKI MU KU NGI BANZA EME\"\nMadiia: Sala eió. Nga uabhela kiavulu ku ku mona mu Fesa ia Lembalsa ia Kufua Kua Jezú Kristu mu semana ia bhiti. * Ua uabhela o kiônge?\nSala: Nga uabhela kiavulu kuia mu kiônge, maji ki nga tendela kiambote o milongi ioso ia zuela mu kiônge. Ngene mu mona athu ku bhanga o fesa ia uvualukilu ua Jezú mu Natale ni difukunukinu diê mu fesa ia Phasu, maji nuka nga mono muthu ua mu bhanga o fesa ia lembalasa ia kufua kuê.\nMadiia: Kidi muene, o Natale ni Phasu, ene mu i bhanga ku mundu uoso. Maji o Jimbangi ja Jihova ejiia kuila o lembalasa ia kufua kua Jezú kuene kua beta-o-kota. Se uala ni kithangana nga mesena ku kulondekesa se mukonda diahi ene a banza kiki.\nSala: Ngala ni kithangana.\nMadiia: O Jimbangi ja Jihova ene mu lembalala o kufua kua Jezú, mukonda muéne ua tendelesa o akaiedi'ê ku bhanga kiki. Tu mone ihi ia bhiti mu usuku ande dia Jezú kufua. Uevuile kiá kuila saí kizuua Jezú ua dile kumoxi ni akaiedi'ê a fiiele?\nSala: O kuila ua mu zuela o Seialu ia Ngana?\nMadiia: Kiene muene. A i xana ué Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. Kioso kia kexile mu kudia, Jezú ua bhanene itendelesu ku akaiedi'ê. Nga ku diondo, o kuila u tena ku tanga o izuelu íii mu divulu dia Luka 22:19?\nSala: Xe. 'Anga u katula o mbolo, u sakidila Nzambi, anga u i uana, u i bhana o maxibulu, uixi: íii i lombolola o mukutu uami, ióbhane mukonda dienu. Bhangenu jinga kienhiki mu ku ngi banza eme.'\nMadiia: Nga ku sakidila. Tala kiambote o itendelesu ia Jezú mu disukilu dia velusu: 'Bhangenu jinga kienhiki mu ku ngi banza eme.' Ande dia ku tendelesa o akaiedi'ê ku mu lembalala, Jezú ua a lombuelela kiambote ihi ia tokalele ku lembalala ia lungu ni muéne. Muéne uambe kuila ueji bhana o muenhu uê phala ku bhulula o akaiedi'ê. Jezú ua tumbula o izuelu íii kala kia i tumbula mu divulu dia Matesu 20:28. O velusu izuela: \"Mukonda uila ki eza Mon'a Muthu, kana kukala ni athu a mu bhikila muène, maji muène-ku kubhika, ni kubhana o muenhu uê mu kukula mundu.\" Kiki kiene ki bhangesa o Jimbangi ja Jihova ku diongeka ku mivu ioso phala ku lembalala o sata ia kukula ia bhana Jezú. O kufua kuê ku bhana muenhu ku athu oso a belesela.\nMUKONDA DIAHI KUA BHINGILE KU TU KULA?\nSala: Ngene mu kuívua o athu kuzuela kuila Jezú uafu phala tu kale ni muenhu. Maji mu kidi ki ngejiia se kiki kilombolola ihi.\nMadiia: K'eie ngó, Sala. O maka alungu ni sata ia ku kula kua Jezú maka a zongo. Maji maka ambote, tu a sanga mu Mak'â Nzambi. O kuila uala hanji ni kithangana?\nSala: Xe ngala hanji ni kithanaga.\nMadiia: Kiambote. Eme nga tange kiá milongi ia lungu ni kukula, eme nga-nda kulomboluela-iu mu izuelu ia bhebhuluka.\nSala: Kia uabha.\nMadiia: Phala kuijiia ihi ilombolola o sata ia kukula, kia dianga tua bhingi kuijia ihi ia bheka Adá ni Eva mu ku ta o kituxi kioso kia kexile mu Jaludim ia Edene. Phala ku tu kuatekesa kuijiia o maka enhá, tu tange kumoxi o divulu dia Loma 6:23. Ua mesena ku tanga o velusu íii?\nSala: Nga mesena. Iambe kiki: \"Kuma o futu ia ituxi kufua. Maji o ujitu-phe ua Nzambi muenhu ki uabhua, mua Kristu Jezú, Ngana ietu.\"\nMadiia: Nga sakidila. Tu xinganeke mu izuelu íii. Kia dianga tonginina kiebhi ki mateka o velusu íii: \"Kuma o futu ia ituxi kufua.\" Kiene ué kia zuelele Nzambi kioso Adá ni Eva\nSala: Kana. Adá ni Eva adi o kibundu kia a fidisile Nzambi.\nMadiia: Kidi muene. Kioso kia di o kibundu\nSala: Kiki ki lombolola ihi?\nMadiia: Ngi ku tele kifika. Eie ua uabhela ku bhanga ji bolo?\nSala: Xe! Nga uabhela kiavulu.\nMadiia: Xinganeka kuila uala ni imbia iambote ia ku bhangela ji bolo. Maji ande dia ku bhangela-mu o ji bolo, iene i baluka anga i bofoka. Se u bhangela-mu o ji bolo kiebhi kia-nda tunda o ji bolo? O kuila ja-nda iuka?\nSala: Kana.\nMadiia: Kiene kia bhiti ni Ada ni Eva kioso kia bhukumukina Nzambi, ene a \"bofoka\" ku kituxi, ni ku kamba o ku iuka. Mukonda dia ku kala akua ituxi ande dia ku vuala an'â, kioso kia mateka o ku vuala, o muiji uê uoso ua \"bofoka.\" Ene oso eji ku a vuala mu ituxi. Mu Bibidia o kizuelu kituxi, ki kilombolola ngó ku bhukumuka, maji kilombolola ué o ukexilu ua ituxi u tua lundula. Sumbala eie n'eme ki tua bhange kima kia iibha, maji ka tu vualele luua kioso ene kia te o kituxi, mu kiki o muiji uê uoso ni etu ué tua lundula o kituxi kiâ, ki bhekesa o kalunga. Kala ki tua tange mu divulu dia Loma 6:23, o futu ia ituxi kufua.\nSala: Kiki ki kia tokalele ku bhita. Mukonda diahi o athu oso eji tala hadi mukonda ngó dia kituxi kia Adá ni Eva?\nMadiia: Ua zuela\nO SATA IA KU KULA\n—UJITU UONENE UA NZAMBI\nMadiia: Kuala dingi kima kia mukuá mu velusu íii, nga mesena ku kulondekesa-kiu.\nSala: Kima kiahi?\nMadiia: O velusu izuela kiki: \"O ujitu-phe ua Nzambi muenhu ki uabhua, mua Kristu Jezú, Ngana ietu.\" Se Jezú muéne ua tale hadi ni ku bhana o muenhu uê phala ku tu bhulula, mukonda diahi o velusu íii ia mu zuela kuila, o kukula 'ujitu ua Nzambi?' Mukonda diahi ki iambe, \"ujitu ua Jezú?\" *\nSala: Kibhuidisu kiambote. Ki ngi kijiia o kitambuijilu kiê.\nMadiia: Nzambi muéne ua bhange Adá ni Eva. Maji mu veji dia ku mu belesela a solo ku bhukumuka mu Jaludim ia Edene. Nzambi ua divu kia iibha kioso an'ê a dianga, Adá ni Eva, a solo ku mu bhana dikunda. Maji Jihova ua bhange kima. * Ku ji-anju joso, muéne ua katula-ku imoxi iu ua mu tumikisa mu ixi, kala muthu mu xitu, phala ku bhana o muenhu uê ua iuka kala sata ia kukula o mundu. Kienhiki, o sata ia kukula ujitu ua Nzambi. Kuene dingi kima kia mukuá kilondekesa kuila, o sata ia kukula, ujitu muene ua Nzambi. Ua banzele kiá kiebhi Nzambi kia divu mu ku mona mon'ê ku mu jibha kuala o athu?\nSala: Kana, kiluua.\nMadiia: Nga mu mona bhabha ima ia ku tonoka na-iu o ana-ndenge. Ngi mona kuila uala ni ana m'onzo.\nSala: Kiene muene, ngala ni ana kiiadi\nMadiia: Kienhiki, banza hanji kiebhi o Tata ia Jezú mu diulu, Jihova Nzambi, kia divu mu kizuua kioso Jezú kia fu. Kiebhi kia divu muéne ku mona ni mesu mê mon'ê ua kazola a mu mu kuta, ku mu tobhesa ni ku mu beta? Kiebhi o Tata kia divu kioso Mon'ê kia kexile ku mu phaphela ku muxi, ia a muehela kuenhoko phala kufua kála imbua?\nSala: Kiki kia mu bhekela lamba ku muxima. Nuka nga banzele kiki!\nMadiia: Ki tu tena kuzuela kiebhi kia divu Nzambi mu kizuua kieniokio. Maji tuejiia kuila Nzambi uala ni muxima kala etu, tuejiia ué se mukonda diahi muéne uehela o ima ioio o ku bhita. O divulu dia Nzuá 3:16 di tu jimbulula kiambote se mukonda diahi Nzambi uehela o ima ioio o ku bhita. Ua mesena ku tanga o divulu didi?\nSala: Xe, nga mesena. Di zuela kiki: \"Mbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\"\nO sata ia kukula o kilondekesu kia dikota kia henda ia Nzambi ko kuetu\nMadiia: Nga sakidila. Tala dingi mu dimatekenu dia velusu íii. Diambe kiki: \"Nzambi ua zola o mundu.\" O henda iene ia bhangesa Nzambi ku tumikisa mon'ê mu ixi phala ku tu fuila. Mu kidi, o sata ia kukula, o kilondekesu kia dikota kia henda ia Nzambi ko kuetu. Kiki kiene ki bhangesa o Jimbangi ja Jihova ku lembalala mivu ioso o kufua kua Jezú. Manhi se ua tetuluka?\nSala: Xe, nga tetuluka. Nga ku sakidila mu ku ngi kuatekesa kuijiia o maka enhá.\nEie uala ni kibhuidisu kia lungu ni Bibidia, iu ua mesena kikuatekesu? Ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni ilongesu mba ni ukexilu ua ku longa ua Jimbangi ja Jihova? Se kiene, ku kale ni hele ia kuibhuidisa ku Mbangi ia Jihova. O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka ku ku jimbuluila o maka enhá.\n^ kax. 5 O Jimbangi ja Jihova ene mu diongeka veji imoxi ku muvu phala ku lembalala o kufua kua Jezú. Ku muvu iú o fesa ia-nda bhita kia Sesa mu kizuua kia 3 ku mbeji ia Kasamanu.\n^ kax. 32 Mu milongi ia-nda kuíza mu mbandu íii, ia-nda zuela kiebhi o sata ia kukula kua Jezú i tu bhulula ku kituxi, ia-nda zuela ué ihi i tua tokala ku bhanga phala ku katula mbote ku sata ia ku kula.\n^ kax. 36 O Bibidia ilondekesa kuila Nzambi ni Jezú athu kiiadi, ka sokela kana. Phala kuijiia dingi o maka enhá, tanga o kibatulu kia 4 kia divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 38 Tanga Dimatekenu 3:15.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150401\/lembalasa-ia-kufua-kua-jez%C3%BA\/","date":"2018-03-21T08:10:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647584.56\/warc\/CC-MAIN-20180321063114-20180321083114-00236.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1550,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzebele * uai mu kibatu kia Europa mukonda a mu tangele kuila ua-nda kala mukua kuinda ndemba. A mu beta kiavulu mu dikuinhi dia izuua. A mu tangela kuila muiji uê eji u beta ni ku u vutukisa mu ixi iâ se u dituna kukalakala kala kidianzunga. Mukonda dia kiki Nzebele ua kituka muhatu ua undumbu.\nNzebele ua tokalele ku nganhala 200 mba 300 ja jieuro mu usuku umoxi phala kufuta o dikongo dia 40.000 a jieuro * dia tele muene kua ngana iê. Nzebele uambe kiki: \"Ithanana ioso nga kexile mu xinganeka kulenga, maji nga kexile ni uôma ua kuila ene eji bhanga kima kiaiibha ku muiji uami. Ngexile kala a ngi kutu bhu jingoji.\" O musoso ua Nzebele ua difu ni misoso ia mazunda auana a athu ala abhika mu matenda a kubhanga undumbu ku mundu uoso.\nMidi jiuana ja mivu kudima, kamunzangala a muixanene Zuze, a mu sumbisile kuala o jiphange jê. Muene ua sidivila kala mubhika m'onzo ia diiala dia dikota mukua Ijitu. Maji ku dimatekenu, Zuze ka mu talatala kiaiibha kuala ngana iê kala kia bhitile ni Nzebele. Maji kioso muene kia ditunu kuzeka ni muhatu ua ngana iê, a mu tatela o makutu a kuila ua mesenene kuzeka ni muhatu ua ngana iê. Bhenhobho a mu takula mu'aleia, iá a mu kutila ku jifelu.\nZuze uexile mubhika m'ukulu; maji Nzebele mubhika mu izuua ietu. Maji kiiadi kiâ ka a bhele valolo, a a talatala kala uenji mba kima kia kusumbisa.\nO ITA I BHANGESA O UBHIKA KUKALA UENJI UA DIKOTA\nO ita ia jikula njila phala athu ku mundu uoso kukala ni abhika. O athu amba kuila o sobha mukua Ijitu, ngana Tutmósis III, ua kutile 90.000 a abhika mu ita mu ixi ia Kanana. Akua Ijitu a tumine o abhika enhá kubula matadi, kutunga jitembulu ni kuiudika milombo ia menha.\nMu Utuminu ua Loma, o ita ia bhangesa kukala ni abhika avulu, kuma athu oso a mesenene kukala ni abhika m'onzo, o ita iavudile. Amba kuila, ku hama ia dianga, kaxaxi ka athu mu ixi ia Loma, exile abhika. Abhika avulu akua Ijitu ni akua Loma akexile mu a tatesa kiavulu. Mukonda dia kiki, o abhika akexile mu bula matadi mu ixi ia Loma, akexile mu kala ngó 30 a mivu ku muenhu.\nMu kubhita thembu, o ubhika uai ni ku dibandekesa ithangana ioso. Tundé ku hama ia 16 ndú ku hama ia 19, o uenji ua kusumbisa abhika mu jixi ja Africa phala o jixi ja America, ua bhanene kitadi kiavulu ku jingana. O kisangela kia UNESCO kiambe kuila '25 mba 30 a mazunda a mala, ahatu, ni ana-ndenge a a sumbisile kala abhika.' Athu ene mu zuela ue kuila, jihama ni jihama ja abhika afu kioso kia kexile mu zauka o Kalunga ka Atlântico. Olaudah Equiano, mubhika ua bhuluka, uambe kiki: \"O kudikola kua ahatu akexile mu fua, ni ioso iaiibha ia kexile mu bhita, sé-ku muthu u tena ku i lombolola.\"\nMu kienhiki, o ubhika ki musoso ngó uokulu kana, maji katé lelu iú hanji. O Kisangela kia Akalakadi ku Mundu kiambe kuila, 21 a mazunda, mala, ahatu, ni ana-ndenge ene mu kalakala hanji kala abhika, ene a kalakala kiavulu sé kua futa kitadi. O abhika mu izuua ia lelu, a kalakala kiavulu mu matenda a kubula o matadi, a kutunga izuatu, a kubhanga jiboloko, ni mu jinzo ja kubhanga undumbu. O ukexile iú né muene ene mu u bhanga sé kukaiela o itendelesu ia jinguvulu, uene mu dibandekesa kiavulu.\nLENGELA KUALA O UFOLO\nMukonda dia ukexilu uaiibha uene mua talatala, abhika avulu ene mu lengela kuala o ufolo. Ku hama ia dianga A.K.K., sai dizonda a muixana Espártaco, ni 100.000 ia abhika a mukuá, a bhange ita ni akua Loma, maji ene ka ditundile kiambote. Ku hama ia 18, o abhika mu Kikolo kia Karaíba, a kixanene Hispaniola, a bhukumukine o itumu ia jingana jâ. O ukexilu uaiibha ua talatala o abhika mu ididi ia kukuna o mienge, ua bheka ita ku ixi ia Haiti o ita íii ia bhange 13 a mivu. Mukonda dia kiki, ku muvu ua 1804 o ixi ia tambula o ufolo.\nMaji o ukexilu ua akua Izalaiele ua kutunda ku ixi ia Ijitu, kiene o kizulukutu kia beta-o-kota kia kulenga o ubhika, ki tu sanga mu misoso ku mundu uoso. Nange mazunda 3 a athu, kifua mundu uavulu, a a bhulula ku ubhika ku ixi ia Ijitu. Mu kidi, ene a tokalele muéne kukala ni ufolo. O Bibidia iambe kuila anga \"a a bhikisa mba a a talatala jinga kiaiibha ni kuazukutisa.\" (Makatukilu 1:11-14) Sai Falaó ua bhana ngonge phala kujibha o ana-ndenge oso akua Izalaiele, kiki kieji mu kuatekesa kufidisa o ku dibandekesa kua akua izalaiele.\nAkua Izalaiele a a talatala mu ukexilu uaiibha, ku ixi ia Ijitu, mukonda dia kiki Nzambi uambela Mozé: \"Eme ngejiia o malamba mâ. Kala kiki, [ngi] tuluka-phe mu ku a kudila.\" (Makatukilu 3:7, 8) Tundé mu kizuua kienhókio, o Jijudé ene mu bhanga o fesa ia Phasu mivu ioso, phala kulembalala o kizulukutu kiki.\nKU HÁDIA KI KUA-NDA KALA DINGI UBHIKA\nO Bibidia iamba kuila, \"kua Jihova, Nzambi ietu, ki ku moneka kituxi.\" O Bibidia i tu tangela ue kuila Nzambi ka lunguluka kana. (2 Malunda 19:7; Malakiia 3:6) Nzambi ua tumikisa Jezú phala 'kuxika ngonge ia ufôlo kua abhika . . . ni ku jituna oso a a kuika.' (Luka 4:18) O kuila o izuelu íii ilombolola ufolo ua ubhika mu xitu? Mu kidi kana. Nzambi ua tumikisa Jezú phala kubhulula o athu ku jingoji ja kituxi ni kufua. Jezú uambe: \"O kidi anga ki mi bhana ufôlo.\" (Nzuá 8:32) Katé mu izuua ia lelu, o kidi kia longo Jezú, kia mu bhulula o athu mu maukexilu avulu.\nMu kidi, Nzambi ua kuatekesa Zuze ni Nzebele kulenga o ubhika. U tena kusanga o musoso ua Zuze mu Bibidia mu divulu dia Dimatekenu kibatulu kia 39 ndu 41. Nzebele ue ua sange ufolo.\nKioso Nzebele kia mu kaie mu ixi mua kexile, muene uai mu ixi ia Espanha. Kuenhoko, muene ua disange ni Jimbangi ja Jihova iu ua mateka kudilonga nau o Bibidia. Muene ua mesenene kiavulu kulungulula o muenhu uê, mu kiki ua soto salu iu ua bhingi o muhatu uexile ngana iê, phala kukala ni muanhu mu kuila ueji futa o dikongo mbeji ni mbeji. Sai kizuua, Nzebele a mu xindi kuala o muhatu uexile ngana iê. Muene ua tangela Nzebele kuila ka bhingi dingi kufuta o dikongo, ua mesenene ue kubhinga muloloki kua Nzebele. Mukonda diahi? Muene ua kexile ue mu dilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova! Nzebele uambe: \"O kidi ki bhulula o muthu mu ukexilu nuka ua u fikile.\"\nJihova Nzambi ua kexile mu divua kiaiibha mukonda o abhika akua Izalaiele akexile mu a zukutisa kiavulu mu ixi ia Ijitu; mukonda dia kiki tu tena kuzuela kuila muene u divua ue kiaiibha mukonda dia kuiibha kuene mu ngongo lelu. Mu kidi phala kuzubha o maukexilu moso a ubhika, o athu mu ngongo a tokala kulungulula o ibanzelu iâ. Maji Nzambi ua kanena kubhanga kiki. O Bibidia iamba: \"Etu-phe, tua kinga, uila kia bhana Nzambi muène o kizuelu, maùlu m'obhe, ni oxi i'obhe, muà tunga ubatuilu ua kuiuka.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201703\/lenga-o-ubhika-kindala\/","date":"2018-03-17T16:04:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645248.22\/warc\/CC-MAIN-20180317155348-20180317175348-00236.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1166,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mukua jisálamu ua londekesa kisakidilu kiê kua Jihova, mukonda dia ku mu bhulula ku \"mikolo ia kalunga.\" (Jis 116:3) Muéne ni hanji ioso ua londekesa kisakidilu, mu kukumbidila o ikanenu iê ni kubhanga o vondadi ia Jihova.\nNgala ni kisakidilu kua Jihova o semana íii, mukonda diahi?\nKiebhi ki ngi londekesa o kisakidilu kiami kua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui29-katu4\/jis%C3%A1lamu-116-kusakidila-nzambi\/","date":"2018-03-20T05:03:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647280.40\/warc\/CC-MAIN-20180320033158-20180320053158-00437.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":56,"character_repetition_ratio":0.133,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu mbanza ia Ninive, mu ixi ia Asídia, o athu iaiibhile kiavulu. Jihova ua tangela polofeta Jona phala kuia mu mbanza ia Ninive ni kudimuna o athu, n'a lungulule o ukexilu uâ. Maji Jona ua ditela mu njila iengi. Muéne ua bande mu baluku, phala kulengela mu mbanza ia Talxixi.\nKioso o baluku kia kexile mu kalunga, kitembu kia dikota kia mateka, akalakadi a baluku akexile ni uôma uavulu. Ene a sambe ku jinzambi jâ, ia ebhuidisa: 'Mukonda diahi o kitembu kiki kia moneka?' Mu kithangana kienhokio, Jona ua a tangela uixi: 'Eme ngi mukua kikuma. Nga mu lenga kima kia ngi tumu kuala Jihova, phala ku ki bhanga. Ngi takulienu mu kalunga, o kitembu kia-nda tululuka.' O akalakadi a baluku, ka mesenene kutakula Jona mu kalunga, maji muéne ua a jijidika. Kioso ene kia mu takula mu kalunga, o kitembu kia tululuka.\nJona ua banze kuila, ueji fua. Kioso kia kexile mu boba mu kalunga, muéne ua sambe kua Jihova. Jihova anga u tumikisa mbiji ia dikota. O mbiji ia minha Jona, maji ki ia mu jibha. Mu mala dia mbiji, Jona ua sambe: 'Nga-nda belesela kiá ithangana ioso.' Jihova ua bhake Jona mu mala dia mbiji mu izuua itatu, iu ua bhangesa o mbiji kulusa Jona ku museke.\nKuma Jihova ua mu bhulula, o kuila Jona ka tokalele dingi kuia mu mbanza ia Ninive? Kana. Jihova ua tangela dingi Jona phala kuia-mu. Kindala, Jona ua belesela. Muéne uai-mu iu uambela o athu a iibha: 'Mu 40 a izuua, o mbanza ia Ninive, a-nda i buikisa.' Mu kusuluka, kua bhitile kima kiambote—akua Ninive evu o njimbu anga a lungululula ukexilu uâ. O sobha ia Ninive uambela o mundu uê uixi: 'Diondelenu Nzambi, diele-nu o ituxi. Nange muéne ka-nda tu buikisa.' Kioso Jihova kia mono kuila, o mundu ua diele o ituxi iâ, muéne ka buikisile o mbanza ia Ninive.\nJona njinda ia mu kuata, mukonda o mbanza ki i buikile. Xinganeka: Jihova ua londekesele muanhu ni henda kua Jona, maji Jona ka londekesa henda ku akua Ninive. Mu veji dia kiki, muéne ua xikama bhu kanga dia mbanza mu kilembeketa kia músala ua dinhángua, ni pholo ia futuluka. Mu kusuluka, o muxi ua kukutile, Jona njinda ia mu kuata dingi. Mu kienhiki, Jihova ua mu tangela uixi: 'Eie ua zolo dingi o muxi iú, akua Ninive ndenge. Eme nga a kuatela henda, ia a bhuluka.' Disá diahi dia mesenene kulonga Jihova? Akua Ninive a betele-o-kota, o muxi uoso-uoso ndenge.\n\"[Jihova] . . . ua xididika mba mukua muanhu, mukonda muène ka mesena kuila ku kala muthu u texika, mbata ua mesena ene oso eza mu kudielela.\"—2 Phetele 3:9","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/jona\/","date":"2018-03-24T19:49:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650993.91\/warc\/CC-MAIN-20180324190917-20180324210917-00038.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":434,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KUMA ua zolele Nzambi, tat'etu Arthur ua mesenene kukala mukunji ua ngeleja ia Metodista. Maji muene ua lungulula o ibanzelu iê, kioso kia tange o mikanda ia Adilongi a Bibidia, ni ku diongeka ni ene. Mu muvu ua 1914, kioso tat'etu kiexile ni 17 dia mivu, ua di batizala. Kioso kia bhiti o Ita ia Dianga ku Mundu uoso, a mu tumu kuia mu usoladi, maji muene ua ditunu. Mukonda dia kiki, a mu te mu kaleia ka Kingston mu mbanza ia Ontário, mu ixi ia Canadá, phala ku bhita-mu kuinhi dia mbeji. Kioso kia tundu mu kaleia, ua mateka kukalakala kala muboki ua thembu ioso.\nKu muvu ua 1926, tat'etu ua kazala ni Hazel Wilkinson. Manh'â ua di longo o kidi ku muvu ua 1908. A ngi vuala mu kizuua kia 24 kia mbeji ia Kasamanu, ka muvu ua 1931. A tu vualele tu kiuana, eme ngi mona ua kaiadi. Kuma tat'etu ua zolele kiavulu o Bibidia, muene ua tu longo ue kubhanga kiki. O ubhezelu ua Jihova, uexile o kima kia betele o kota ku muenhu uetu. Muiji uetu ua kexile mu boka nzo ni inzo mu ithangana iavulu.—Ikalakalu 20:20.\nKALA KIA BHANGELE TAT'ETU, KI NGI DI TE MU MAK' JINGUVULU, NGEXILE NGI MUBOKI UA THEMBU IOSO\nKu muvu ua 1939, kua mateka o Ita ia Kaiadi ku mundu uoso. Ku muvu ua kaiela-ku, o kikalakalu kia Jimbangi ja Jihova a ki fidisa mu ixi ia Canadá. Mu jixikola, o tuana exile mua jijidika ku ximana o dibandela, ni kuimba o mukumbi ua ixi. O Jimesene a kexile mu tuehela eme ni phang'iami Dorothy, ku tunda bhu kanga, kioso kiexile mu bhita o ima iii. Maji sai kizuua, mesene iami ua ngi xonguena, ni ku ngi kuatesa jisonhi, mu ku ngixana kióua. Kioso ki nga tundu, o jikoleka a ngi takula bhoxi, iá a ngi beta. Kiki kia bandekesa dingi o vondadi iami ia ku \"tumaka Nzambi, kana athu.\"—Ikalakalu 5:29.\nKu mbeji ia Kavua ia muvu ua 1942, kioso ki ngexile ni 11 kia mivu, nga di batizala mu ditangi dia menha dia kexile mu thonga. Kioso ki tua kexile mu nhoha bhu xikola, nga zolele kukalakala kala muboki ua ithangana ni ithangana. Sai kithangana, eme ni phange jitatu, tuai ku mbandu a thunda ia mbanza ia Ontário, phala kuboka ku axangi a jihuinhi.\nMu kizuua kia dianga, kia mbeji ia Kasambuadi ia muvu ua 1949, nga mateka kukalakala kala muboki ua thembu ioso. Mu kusuluka, a ng'ixana ku Betele, phala kukuatekesa ku kikalakalu kia kutunga. Mu kubhita thembu, nga bhange mbandu ia muiji ua Betele mu ixi ia Canadá. Kuenhoko, a ngi bhana o ujitu ua kukalakala bhu kididi kia kubhanga o madivulu. Eme nga di longo kukalakala ni jimakina ja kubhanga madivulu. Ngi lembalala o kikalakalu ki ngexile mu bhanga ku semana javulu mu usuku, phala kubhanga ka mukanda, kexile mu zuela ia lungu ni izukutisu, iexile mu bhita na-iu o Jimbangi ja Jihova mu ixi ia Canadá.\nMu ku bhita thembu, nga kalakala ku Kibuka Kia Sidivisu kia filiiale. A ngi bhana kikalakalu kia kuzuela ni jiphange ja kexile phala kuia mu boka mu mbanza ia Quebec, kua fidisile o kikalakalu kietu. Mu'axaxi kâ, mua kexile muboki ua thembu ioso, dijina diê Mary Zazula, mukua Edmonton, Alberta. Jitata jê, a tokalele mu ngeleja Ortodoxa. Kuma Mary ni kota diê ka mesenene kuxisa o milongi ia Bibidia, tata jâ a a kaie ku bhata. Mary ni phang'iê, a di batizala ku mbeji ia Kanake ka muvu ua 1951. Mu ku bhita samanu dia jimbeji, ene a kituka aboki a thembu ioso. Kioso ki tua kexile mu zuela nga mono kuila, Mary ua zolele kiavulu Jihova. Moxi diami, nga mono kuila, muene uexile o kilumba ki nga tokalele ku kazala. Mu ku bhita divua dia jimbeji, mu kizuua kia 30 mbeji ia Katatu ka muvu ua 1954, tua kazala. Mu ku bhita semana imoxi a tuixana phala ku tu longa ku bhanga o kikalakalu kia tufunga tua ilunga. Ku mivu iiadi ia kaiela, tua kalakala mu ilunga ia thunda ia Ontário.\nO kikalakalu kia kuboka, kiexile mu kula kiavulu. Kienhiki, kua bhingile dingi akunji a jixi jengi. Eme ni Mary, tua banze kuila, se tua tena kukala mu ixi ia Canadá, kididi muala o mbambi iavulu ni jihamue, tu tena ue ku dibhana ni ibhidi ia-nda moneka mu kididi kiéngi. Ku mbeji ia Kavua ka muvu ua 1956, tua zubha o Xikola ia Ngiliiade mu kibuka kia 27. Mu mbeji ia Kamoxi, tuai mu ixi ia Brasil kala akunji a jixi jengi.\nKUKALAKALA KALA MUKUNJI UA JIXI JÉNGI KU BRASIL\nKioso ki tua bhixila ku Brasil, tua mateka ku di longa o dimi dia Phutu. Kia dianga, tua di longo kiebhi ki tu tena kumateka kuzuela ni athu mu ukunji. Mu kusuluka, tua soto kuijiia o jindunge ja bhebhuluka ja mulangidi. Sai kizuua, tua tundu mu sidivisu ia kuboka, tua disange ni muhatu ua mesenene kuijiia o njimbu ietu. Tua banzele kuila, se tu sanga muthu ua mesenene kuívua o njimbu, tueji zuela né kiebhi kia-nda kala o muenhu, kioso o Utuminu ua Nzambi ua-nda kala mu tumina. Tua tange o divulu dia Dijingunuinu 21:3, 4, mukonda dia kalolo kavulu, nga mateka ku divuua kia iibha, eme ng'ambuka! Ki nga kexile hanji mu divua kiambote mu thembu ia kalolo. O kalolo kexile maka ku muenhu uami.\nA tu tumu kuia mu bhanga o kikalakalu kietu mu mbanza ia Campos. Lelu, muala kia 15 a ilunga! Maji kioso ki tua bhixila, tua sange ngó kibuka kimoxi, ni dibhata dimoxi phala o akunji a jixi jengi. Mu inzo, mua kexile phange jiuana ja ahatu: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz ni Lorraine Brookes (mu kindala a muixana Lorraine Wallen). O kikalakalu kiami mu inzo ia akunji a jixi jengi, kiexile kusukula, ni ku sota o jihuinhi phala kulamba. Sai kizuua, kia Sekunda mu usuku, ki tua zubha o milongi ia Mulangidi, Mary ua kexile mu nhoha mu kialu ni mutué ku phetu. Tua kexile mu zuela ia lungu ni kizuua kietu. Kioso Mary kia balumuka, kua tundu nhoka mu phetu mua tele o mutué! O nhoka iii, ia bhekesa jibuia javulu kate ki nga i jibha.\nKu muvu umoxi, tua di longo o dimi dia Phutu. Mu suluka, tua mateka o sidivisu ietu ia ku kunda o ilunga. Tua kalakalele mu ididi mua kambele mukengeji. Tua kexile mu zeka mua vundu, ni kuendela ku kabalu. Sai kizuua, tua kuata komboio phala kuia mu boka mu mbanza ia kexile ku milundu, ki kuexile kilunga. Tua futu inzo phala kukala. O jiphange ku Betele, a tu tumikisa 800 a madivulu phala ku boka. Tua tokalele kuenda veji javulu, phala kuia mu ji takana.\nKu muvu ua 1962, a bhange Xikola ia Tufunga mu ididi iavulu mu Brasil. Mu samanu dia jimbeji, a kexile mu ngi tumikisa ubheka uami, phala ku longa mu jixikola javulu. Nga longo xikola mu jimbanza ja Manaus, Belém, Fortaleza, Recife ni Salvador. Kioso ki nga kexile mu Manaus, nga sokejeka kiônge kia dikota mu dibhata a d'ijidile kiavulu, mua kexile mu bhanga ji drama. Mukonda dia nvula, ki tua kexile ni menha a soko phala kunua, né kididi phala o jiphange ku lamba o kudia. Nga zuela o ibhindamu ietu ku kabhitangu ka masoladi. Muene ua tu bhana menha a soko, phala o kiônge kioso kia dikota. Ua tumikisa ue masoladi, phala ku tunga balaka jiiadi. imoxi tua kexile mu lamba-mu, ia mukua iexile phala o kididi kia kudila.\nKioso ki nga tundile, Mary uai mu boka mu mbambe mua kexile kukalakala akua ku sumbisa, maji o athu, ka mesenene kuívua o njimbu ia Bibidia. O athu iâ, exile akua Portugal ejile ku Brasil mu bhanga uenji. Mary ua luualele, muene ua zuela ku makamba mê, uixi: \"Nuka nga-ndaia mu tunga mu ixi ia Portugal.\" Mu ku bhita kithangana kiofele, tua tambula mukanda. A tuixana phala kuia mu kalakala mu ixi ia Portugal, kua fidisile o kikalakalu kietu. Mary ua luualele kiavulu! Maji né kiki, tua xikina o ujitu, etu tuai ku Portugal.\nO KIKALAKALU KIETU MU IXI IA PORTUGAL\nTua bhixila mu mbanza ia Lisboa, mu ixi ia Portugal, mu mbeji ia Kakuinhi ka muvu ua 1964. A xiku dia ngoji akexile mu zukutisa o jiphange, ni kua talesa hadi iavulu. Mukonda dia kiki, ki tua bhixila, ki tu mesenene kusota luua o jiphange. Kia dianga, tua soto ka'nzo kófele phala kukala-mu. Kioso kia tu bhana o madukumendu, tua soto inzo ia dikota. Kia bhiti mbeji jitanu, kiene ki tua zuela ni jiphange ku filiiale. Tua sangulukile kiavulu, kioso ki tuai mu kiônge!\nKuma o kikalakalu kietu a ki fidisile, o Ididi ia Ubhezelu a i jikile. Mu kiki, tua kexile mu bhanga o iônge mu jinzo ja jiphange. A xiku dia ngoji akexile mu londa kiavulu o jinzo ja jiphange. Hama ni jihama ja jiphange, a ambata kua xiku dia ngoji phala kua tokuesa. O jiphange a a talesa hadi ni ku a jijidika phala ku tumbula o majina a jiphange exile ku pholo. Phala ku di langa mudiâ, o jiphange a solo ku dixana mu majina a dianga, se ku tumbula o majina a jitata jâ.\nO kima kia beta kota ki tua mesenene, o kubhana kúdia mu nzumbi ku jiphange, n'a kolokote. Mary ua kexile mu bhanga jikopia ja milongi ia Mulangidi, ni madivulu engi mu papela ia katunda. Ni papela iii, tua kexile mu bhanga jikopia jengi phala o jiphange.\nKIOSO KI TUA ZOKELA O NJIMBU IAMBOTE MU INZO IA KUFUNDISA\nMu mbeji ia Kanake ka muvu ua 1966, akexile mu batula maka a dikota mu inzo ia kufundisa ia mbanza ia Lisboa. O 49 dia jiphange ja kilunga kia Feijó, a a fundisa mukonda dia ku diongeka mu jinzo ja jiphange. Phala ku kuatekesa o jiphange, nga di bhange kala muthu ua kexile mu a tatela. Maji kala ki tua kexile mu banza, tua bele mu inzo ia ku fundisa. O afundixi a te o 49 dia jiphange mu kaleia phala ku bhita-mu 45 kia izuua, mba mbeji ji jitanu ni kaxaxi. Maji o ima iii ia bhiti, ia bhana umbangi ua dikota. Mu kidi, mu ku tu fundisa, o muzokedi uetu ua tumbula o izuelu ia Ngamadiiele i tu sanga mu Mak'â Nzambi. (Ikalakalu 5:33-39) Mu ku suluka, o ji jurnale ja bhana ngolokela ia ima iii. Tua sanguluka kiavulu mu kumona o muzokedi uetu, ku di longa o Bibidia ni kuia mu iônge.\nMu mbeji ia Kaiadi ka muvu ua 1966, a ngi bhana o ujitu ua kukala ku pholo dia ikalakalu ku filiiale. Nga bhiti thembu iavulu mu kalakala, phala o jinguvulu ji ku tu bhana o ufolo ua ku bhanga o kikalakalu kietu. Tua bhange ioso phala kusokejeka madukumendu eji kuatekesa o Jimbangi ja Jihova kukala ni ufolo mu ixi ia Portugal. (Filipe 1:7) Mu kizuua kia 18, ia mbeji ia Kaiadi ka muvu ua 1974, tua sanguluka kiavulu, mukonda a tu bhana o ufolo. O Jiphange Nathan Knorr ni Frederick Franz, a tundile ku mbonge ia Jimbangi ja Jihova, phala o kizuua kiki kia kisangusangu. Tua bhange kiônge kia katunda mu mbanza ia Porto ni ia Lisboa, kua monekene 46.870 dia athu.\nJihova ua tu kuatekesa kuboka o njimbu iambote, mu ididi iéngi mua zuela o dízui dia Phutu kala: Açores, Cabo Verde, Madeira, ni São Tomé e Príncipe. Kuma o Jimbangi ja Jihova jexile mu ku dibandekesa mu ididi iii, tua bhingile ku bhanga filiiale ia dikota. Kia zubha o kutunga o filiiale mu kizuua kia 23 kia mbeji ia Kasamanu ka muvu ua 1988, phange Milton Henschel ua bhange o diskursu phala ku bhakula o filiiale ia ubhe kua Jihova. Mu kiônge kiki, mua monekene 45.522 a jiphange. Ku iâ, 20 akexile akunji a jixi jéngi a kalakalele mu ixi ia Portugal.\nTUA KAIELA O PHANGU IA JIPHANGE JA FIIELE\nKu mivu ioso ia bhiti, eme ni Mary tua dilongo ima iavulu ni jiphange ja fiiele. Mu kifika, kioso ki nga kexile mu kunda o jifiliiale ni phange Theodore Jaracz, nga dilongo disá dia dikota. Sai filiiale i tua kundu, iexile ni maka a dikota. O Kibuka Kia Filiiale a bhangele kia ioso phala ku batula o maka. Ene akexile mu divua kiaibha mukonda ene a lembua kua batula. O phange Jaracz uondeka o jiphange mu ku zuela: \"Kiki kithangana phala kuehela o nzumbi ikola kukalakala.\" Ki nga-nda jimba ue o kima kia ngi tangele phange Franz ku mivu ia bhiti, kioso eme ni Mary tua kexile mu kunda o mbanza ia Brooklyn. Kioso ki tua mu bhingi kitendelesu, muene ua tu tangela: \"Kitendelesu kiami kiki: Kalenu mu kilunga kia Jihova, né muene mu ithangana ia bhonzo. Kiki kiene ngó o kilunga kia mu bhanga o kikalakalu kia tumu Jezú ku maxibulu mê, kia kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi!\"\nO kubhanga kiki, kuene mu tu bhekela kisangusangu kia dikota. Tuala ue ni jilembalasa jambote, ja jifiliale ji tua kundu mu jixi javulu. Tua zolo kuijiia ji selevende ja Jihova ja itala ioso, ni ku a kuatekesa mu ku a tangela kuila, tua zolo o kikalakalu kiene mu bhanga mu sidivisu ia Jihova. Tua a kuatekesa ue, n'a suluke ku mu sidivila.\nMivu iavulu ia bhiti, tuala kiá ni 80 a mivu. Mary uene mu kata kia kiavulu. (2 Kolindo 12:9) Tua bhiti mu ibhidi iavulu. Maji o ibhidi iii, ia kolesa o kixikanu kietu, ia suinisa ue kubhanga o vondadi ia Jihova. Ki tu banza ku mivu ioso i tua bhiti mu sidivisu ia Jihova, tu mona kuila, Jihova ua tu besoala mu maukexilu avulu. *—Tala ku luiji.\n^ kax. 29 Kiexile mu sokejeka o musoso iú, Douglas Guest uafu ni ufiiele uê kua Jihova mu kizuua kia 25, ia mbeji ia Kamusasadi ka muvu ua 2015.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kauana-ua-2\/experiencing-gods-undeserved-kindness-in-many-ways\/","date":"2018-03-17T11:43:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644877.27\/warc\/CC-MAIN-20180317100705-20180317120705-00640.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2242,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.349,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kizuua kia 28, kia mbeji ia kakuinhi ka muvu ua 2012, o Jimbangi ja jihova a lungulula kijimbuete jw.org. Tala kiebhi o Jimbangi ja Jihova ni iá ki Jimbangi, kiene mu katula mbote ku kijimbuete kiki.\nUa mesena ku tanga o milongi íii mu\nKalakala ni JW.ORG phala ku boka o njimbu ia Bibidia","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/Ikalakalu\/kuboka\/vidiu-jimbangi-jihova-kijimbuete\/","date":"2018-03-20T12:34:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00242.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.434,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Kana . . . kukala ni luímbi ua athu a bhanga ima ia iibha'\n37:1, 2\nKana kuehela kuila o jimbote ja athu a iibha ji ku fidisa kusidivila Jihova. Kolokota kusuua jimbambe ni kuxinganeka mu mabesá\n37:3\n\"Dielela kua Jihova, enda ni kubhanga o mbote\"\nDielela kuila Jihova ua-nda ku kuatekesa, né muene se u kala ni hele. Muéne ua-nda ku kuatekesa kukala fiiele\nKolokota ni kutula o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi\n37:4\n'Sanguluka mu kusidivila Jihova'\nSota kithangana phala kutanga o Mak'â Nzambi ni kuxinganeka, phala kuijiia kiambote Jihova\n37:5, 6\n'Dielela kua Jihova mu uendelu ué uoso'\nDielela kua Jihova kuila, muéne ua-nda ku kuatekesa kudibhana ni maka oso-oso\nKala ni ukexilu uambote, mu kudibhana ni kizukutisu mba kioso kia kubhanga ima ia iibha\n'Kingila Kua Jihova ni Muanhu Uoso'\n37:7-9\nKana kubhanga ima i ku fidisa kukala ni kisangu-sangu ni kusuua jimbambe\n'Athu a lenduka a-nda lundula o ixi'\n37:10, 11\nKala u muthu ua lenduka, kingila kua Jihova ni muanhu uoso, katé kia-nda zubha o jiphaxi joso ji u bhita na-ju\nKuatekesa o jiphange, suínisa ió a bhita ni maka ni kikanenu kia kukala ku mundu uobhe ua Nzambi, ua zukama","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kanake-2016-mwb\/milongi-ia-kanake6-12\/dielela-kua-nzambi-jis%C3%A1lamu-kilomboluelu\/","date":"2018-03-23T11:32:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648207.96\/warc\/CC-MAIN-20180323102828-20180323122828-00511.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":186,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Minzangala ia mala, ni enu mu an'a ilumba, ximanenu o dijina dia Jihova.'\nMIMBU: 41, 48\n1, 2. (a) Mukonda diahi ki bhonza phala o jitata kulonga o tuana tuâ kukala ni kixikanu kua Jihova? Kiebhi o jitata kia tena kukuatekesa o tuana tuâ kuzola Jihova? (b) Iebhi o ima iuana i tua-nda dilonga kindala?\nSAÍ DIKAZA mu ixi ia França, dia zuela: \"Etu tu xikina kua Jihova. Maji kiki, ki kilombolola kuila, o an'etu a-nda mu xikina ué. Mukonda, o muthu ka tena kulundula o kixikanu. Mu kiki, bhofele bhofele, o an'etu a mu xikina kua Jihova.\" Saí phange ia diiala mu ixi ia Austrália, ua soneka: \"Nange kia-nda ku bhonza dingi kukuatekesa mon'é kuxikina kua Jihova, o ima ia mukuá ndenge.\" Muéne uambe dingi: \"Nange u divua kuma, ua tambuijila kiá o ibhuidisu ioso ia mon'é. Maji mu kubhita thembu, muéne u ku bhanga dingi o kibhuidisu ki ua tambuijile kiá! Se u xikina o kitambuijilu ki ua mu bhana lelu, mungu u kale dingi ni phata.\" Nange o jitata a mona kuila, kioso o ana kiaia ni kukula, ene a bhingi kua jimbuluila dingi kiambote o ima ia a longele kiá m'ukulu. Ene a mona ué kuila, phala kulonga o tuana kuzola Jihova, ene a bhingi kua longa mu maukexilu avulu.\n2 Se u tata mba u mama, o kuila uene mu dibhuidisa se ua-nda tena kulonga mon'é kuzola Jihova ni kukolokota mu ku mu sidivila, né muene kioso kia-nda kula? Mu kidi, ki tu tena kubhanga o kikalakalu kiki ubheka uetu. (Jelemiia 10:23) Mukonda dia kiki, tua tokala kudielela mu kikuatekesu kia Jihova. Muéne ua bhana itendelesu iavulu ku jitata. Kiebhi ki u tena kukuatekesa o tuana tué?1) Sota kuijiia kiambote o tuana tué. (2) Longa o Mak'â Jihova ku tuana tué. (3) Longa ni ifika. (4) Samba mu kubhinga o nzumbi ikola ia jihova, longa o tuana tué ni muanhu.\nSOTA KUIJIIA KIAMBOTE O TUANA TUÉ\n3. Kiebhi o jitata kia tena kukaiela o phangu ia Jezú ia kulonga o maxibulu mê?\n3 Ithangana ioso, Jezú ua kexile mu kuibhula o maxibulu mê, o ima ia kexile mu xikina. (Matesu 16:13-15) Eie u tena kukaiela o phangu iê. Se ua mu zuela ni tuana tué, mba mua mu bhanga kima kumoxi, ua tokala kua bhanga ibhuidisu, ni kua ehela kuzuela o ima ia banza. Nange ene ala ni phata! Saí munzangala uala ni 15 kia muvu mu ixi ia Austrália, uambe: \"Ithangana ioso, tat'etu u ngi bhanga ibhuidisu ia lungu ni kixikanu kiami. Kiki, ki ngi bhangesa kuxinganeka. Muéne uibhula: 'Ihi i longa o Bibidia?' 'O kuila u xikina mu ima i zuela o Bibidia?' 'Mukonda dianhi u xikina mu ima i zuela o Bibidia?' Muéne ka mesena kuila, ngi bhitulula ngó o itambuijilu iê, mba o itambuijilu ia Mama. Muéne ua mesena kuila, ngi tambuijila ubheka uami. Kioso ki ngai ni kukula, nga di longo kujimbulula kiambote o itambuijilu iami.\"\n4. Mukonda diahi kima kiambote kukala ni muanhu ni kutambuijila o ibhuidisu ioso i bhanga o tuana tué? Bhana phangu.\n4 Se o tuana tué ka xikina ni lusolo o ima ia di longa mu Bibidia, kala ni muanhu. A kuatekese kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu iâ. Saí tata ia zuela: \"Kana kubhanga phoko ia ibhuidisu ia mon'é. Kana kubhanga kala, o ibhuidisu iê ki iala ni valolo. Se o maka a mu zuela mon'é a ku kuatesa jisonhi, kana ku mu fidisa kuzuela.\" Mu kidi, se o tuana tué a ku bhanga ibhuidisu, kima kiambote. Mukonda ene a mesena kuijiia kiambote o maka. Katé muene ni Jezú, ua bhange ué ibhuidisu mu undenge uê. (Tanga Luka 2:46.) Saí munzangala mu ixi ia Dinamarca, uambe: \"Kioso ki nga zuela kuila, ngala ni phata se o ubhezelu uetu uene o ubhezelu ua kidi, o jitata jami ka luuala. Nange ene a thandanganhele n'eme. Maji né kiki, a tululuka. Ni kikuatekesu kia Bibidia, ene a tambuijila o ibhuidisu ioso i nga bhange.\"\nSota kuzuela ia lungu ni Jihova izuua ioso, benge benge kioso ki ua mu bhanga kima kumoxi ni tuana tué\n5. Né muéne se o tuana tu londekesa kuila, a xikina kua Jihova, ihi ia tokala kubhanga o jitata?\n5 Sota kuijiia kiambote o tuana tué. Kana kubanza kuila, o tuana tué a xikina kua Jihova, mukonda a ia mu sidivisu ia kuboka, ni mu iônge. Mu kidi, ihi ia banza ia lungu ni Jihova? Ihi ia banza ia lungu ni Bibidia? Bhanga ioso phala kumona se saí kima kia mua fidisa kukolokota mu ufiiele uâ kua Jihova. Sota kuzuela ia lungu ni Jihova izuua ioso, benge benge kioso ki ua mu bhanga kima kumoxi ni tuana tué. Kikale se uala ni tuana tué mba ubheka ué, sota kua sambela.\nLONGA O MAK' JIHOVA KU TUANA TUÉ\n6. Mukonda diahi o kuijiia kiambote Jihova ni Bibidia, ku kuatekesa o jitata kulonga kiambote o tuana tuâ?\n6 O athu a uabhele o kuívua Jezú, mukonda muene ua zolele Jihova, ni kuila, uejiidile kiambote o Mikanda Ikola. Ene akexile ué mu mona o henda ia Jezú, mukonda dia kiki, akexile ku muívua. (Luka 24:32; Nzuá 7:46) Kiene ué kimoxi, se o an'é a mona kuila eie ua zolo Jihova, ene a-nda mu zola ué. (Tanga Matendelelu 6:5-8; Luka 6:45.) Mu kiki, kolokota mu ku dilonga kiambote o Bibidia ni kutanga o madivulu metu, ithangana ioso. Sota kuijiia dingi o ima ia mukuá ia bhange Jihova. (Matesu 6:26, 28) O kuijiia kiambote Jihova, kua-nda ku kuatekesa kulonga kiambote o tuana tué.\nKioso ki u dilonga kima kia lungu ni Jihova, zuelela o tuana tué\n7, 8. Kioso ki u dilonga kima kia lungu ni Jihova, ihi i u tena kubhanga? Kiebhi o jitata ja mukuá a kaiela o phangu íii?\n7 Kioso ki u dilonga kima kia lungu ni Jihova, zuelela o tuana tué. Mu veji dia kubhanga ngó kiki mu kithangana kia kudisokejeka phala o iônge, mba kioso ki mu bhanga o ubhezelu ku muiji, sota kubhanga kiki mu ithangana ioso. Kiene ki bhanga o mama ni tata mu ixi ia Estados Unidos. Se a mu dia, mba a mona kima kiambote kia bhange Jihova, ene a zuela ia lungu ni Jihova ni tuana tuâ. Ene ambe: \"Tu kuatekesa an'etu kumona o henda ilondekesa Jihova mu ima ioso ia bhanga phala etu.\" Saí dikaza ku África diala ni kiiadi kia an'a ahatu. Kioso kia mu kalakala kumoxi ni tuana tuâ mu díbhia, ene a zuela o maka a lungu ni ibhangelu. Mu kifika, ene a a tangela kuila, o kumona o mbutu ku sabhuka ni kukula, madiuanu. O jitata ja zuela: \"Tu bhanga ioso phala kukuatekesa o an'etu kuxila o muenhu ni ukexilu ua madiuanu ua bhange o muenhu.\"\n8 Saí tata mu ixi ia Austrália, uambata o mon'é ku museu. Muéne ua kexile ni dikuinhi dia mivu. O tata ia kuatekesa o mon'é kusuínisa o kixikanu kiê, ni kumona kuila, Jihova muéne o Mubhangi ua ima ioso. Muéne uambe: \"Tua mono jifoto ja tu ibamba tuofele tua kexile mu moneka mu menha a kalunga m'ukulu. Tua diuana mu kumona kuila, sumbala o ibamba íii ki i moneka dingi lelu, iene ia fuamene kiavulu kála o iama ia mukuá i tu mona lelu. Mu kiki, se o ima ia moneke ngó, mukonda diahi mu thembu ienioió, kia bhonzele kiá kutendela kiambote o ukexilu ua bhange o iama ienioió? Kuma o ima ienioió ia ngi bhangesa kudiuana kiavulu, nga solo kuzuela o maka enhá ni mon'ami.\"\nLONGA NI IFIKA\n9. Mukonda diahi kima kiambote kulonga ni ifika? Kifika kiahi kia bhange o mama mu ixi ia Japão?\n9 Jezú ua kexile mu bhanga ifika mu ithangana ioso. Muéne ua longo ima ia dikota mu kutanga misoso mba kubhanga ifika. (Matesu 13:34, 35) Kioso ki u ta ifika, eie u kuatekesa an'é kuxinganeka. Ua kuatekesa kuxinganeka mu maka u ua mu longa, kutendela kiambote o maka enhá, ni kua bhaka ku muxima uâ. Ene a-nda kala ué ni vondadi ia ku di longa dingi. Mu kifika, saí mama mu ixi ia Japão, iala ni kiiadi kia ana a mala, ua mesenene kua kuatekesa kumona kuila, o ukexilu ua bhange o munza u tu bhuima mu ixi, ulondekesa kuila, Jihova ua tu zolo kiavulu. O mona umoxi ua kexile ni dinake dia mivu, o mukuá ua kexile ni dikuinhi. Mukonda dia kiki, muéne ua bhange kifika kia bhebhuluka, phala kua kuatekesa kutendela kiambote o maka enhá. Muéne ua a bhana lete, sukidi ni kafue. Mu kusuluka, ua tumina ku mu bhangela kafue, maji kala muthu ua tokalele kubhanga o kafue kê. Muéne uambe: \"Ene a bhange kiambote o kafue. Kioso ki nga a ebhuidisa se mukonda diahi ene ka bhange o kafue ni lusolo, ene a zuela kuila, a mesenene kuila, o kafue ki tunda mu ukexilu u nga uabhela. Mu kusuluka, nga a jimbuluila kuila, mu ku bhanga o munza u tu bhuima, Nzambi ua sokejeka ué kiambote o ima, ni tu kale ku muenhu.\" O minzangala a uabhela o kifika kiki. Katé lelu, ene a bhake o kifika kiki ku mixima iâ!\n10, 11. (a) Kifika kiahi ki u tena kubhanga, phala kukuatekesa o tuana tué kuxikina kuila, kuene Mubhangi ua ima ioso? (Tala o foto ia dianga.) (b) Ifika iebhi i uene mu bhanga?\n10 Kifika kiahi ki u tena kubhanga phala kukuatekesa o tuana tué kumona kuila, saí muthu ua Bhange o ima ioso? U tena kubhanga mbolo ni mon'é, mu kukaiela o itendelesu phala kubhanga o mbolo. Jimbulula o valolo ia kukaiela kiambote o itendelesu ioso ia lungu ni kubhanga o mbolo. Bhana kibundu kioso kioso ku mon'é. Mu kusuluka, muibhudise: \"Eie uejiia kuila, kuene ué itendelesu phala kubhanga o kibundu kiki?\" Mu kusuluka, teta o kibundu, u mu bhane o mbutu. Jimbulula kuila, o mbutu, iala ni itendelesu ioso ia lungu ni kiebhi kia tokala kubhanga o kibundu kiki. Maji ki bhonza dingi kutendela o itendelesu íii, o itendelesu ia lungu ni kubhanga o mbolo, ndenge. U tena ku mu bhanga dingi o kibhuidisu kiki: \"Saí muthu ua soneka o itendelesu phala kubhanga o mbolo, ki kiene? Mu kiki, nanhi ua soneka o itendelesu phala kubhanga o kibundu kiki?\" Se o tuana tué tua kulu kiá, u tena kua tangela kuila, o itendelesu ia lungu ni kubhangesa o mbutu ia kibundu kiki kusabhuka, kukituka muxi uonene, ni kubhana ibundu iavulu, tu i sanga mu DNA iala moxi dia mbutu. U tena ué ku mu londekesa o jifoto ni ifika mu kadivulu, A Origem da Vida\n11 Mbeji joso, jitata javulu ene mu tanga ni tuana tuâ, o milongi ni diambu, Teve um Projeto? iene mu soneka mu Despertai! Se o tuana ki tu kulu luua, o jitata ji tena kujimbulula o ima mu ukexilu ua bhebhuluka. Mu kifika, saí dikaza mu ixi ia Dinamarca, dia sokesa o iphululu ni jinjila. Ene a zuela: \"O iphululu ia difu ni jinjila. Maji o kuila, o iphululu i tena kuta maiaki, ni kua tota, phala mu tunde tu iphululu? O kuila o jinjila ja bhingi kididi kia iuka phala kutula-mu? Kiebhi ki ueji sokesa o jibuia ja iphululu ni mimbu ia jinjila? Mu kiki, nanhi uala dingi ni unjimu? O mubhangi ua iphululu, inga o Mubhangi ua jinjila?\" Kioso ki u bhanga o ibhuidisu ku tuana tué, ua kuatekesa kuxinganeka, ni kusuínisa o kixikanu kiá kua Jihova.\n12. Kiebhi ki u tena kubhanga ifika, phala kukuatekesa o tuana tué kuxikina kuila, o ima ioso i tanga o Bibidia, kidi?\n12 Eie u tena kuta ifika, phala kukuatekesa o tuana tué kuxikina kuila, o ima ioso i zuela o Bibidia, kidi. Mu kifika, u tena kutanga o divulu dia Jobe 26:7. (Tanga.) Kana kutangela ngó o tuana tué kuila, o milongi iala mu velusu íii, ia tundu kua Jihova. Mu veji dia kiki, a kuatekese kuxinganeka. Eie u tena kuzuela kuila, nange mu izuua ia Jobe, o athu ka kexile mu xikina kuila, o ixi ia zenzama. Ene ejidile kuila, kima kioso kioso kia difu ni bola mba ditadi, kia tokala kukala ku thandu dia kima. Mu kithangana kieniókio, o athu ka tenene luua kulondekesa kuila o ixi ia zenzama, mukonda ki ku kexile jimakina ja kukatula jifoto, mba iphululu ia tokala phala kuia ku diulu. O tuana tua-nda di longa kuila, sumbala o Bibidia io soneke ukulu, o mak'ê a kidi, mukonda, Mak'â Jihova.\nKUATEKESA O TUANA TUÉ KUMONA O VALOLO IA KUKAIELA O ITENDELESU IA BIBIDIA\n13, 14. Kiebhi o jitata kia tena kukuatekesa o tuana tuâ kubelesela o milongi ia Bibidia?\n13 Kima kiambote kulonga o tuana tué kuila, se a kaiela o itendelesu ia Bibidia, ene a-nda zediua dingi. (Tanga Jisálamu 1:1-3.) Mu kifika, eie u tena kubhinga o tuana tué phala kuxinganeka kuila, a-ndaia mu tunga mu sanzala ia ubhe. Ene a tokala kusola o athu a-nda tunga kumoxi ni ene mu sanzala. Mu kusuluka, u tena kua ebhula: \"Athu ebhi u mueji sola, se mua mesenene kuila, o athu oso mu sanzala a dibhana kiambote?\" Mu kusuka-ku, u tena kutanga o divulu dia Ngalásia 5:19-23, phala kua kuatekesa kumona o athu a-nda kua sola kua Jihova, phala kutunga ku mundu uobhe.\n14 Se u bhanga kiki, ua-nda longa ima iiadi ku tuana tué. Kia dianga, Jihova ua mu tu longa kiebhi ki tu tena kuzediua ku muenhu lelu, ni kudibhana kiambote ni athu oso. Kia kaiiadi, muéne ua mu tu longa kiebhi ki tua-nda tunga ku mundu uobhe. (Izaia 54:13; Nzuá 17:3) U tena ué kukuatekesa o tuana tué kumona kiebhi o Bibidia iene mu kuatekesa o jiphange jetu. Mu kifika, u tena kusota misoso ia kidi mu madivulu metu, kala o milongi ni diambu, \"O Bibidia i Lungulula o Ukexilu ua Athu,\" iene mu soneka mu Mulangidi. U tena ué kubhinga phange mu kilunga, phala kutangela o tuana tué, kiebhi o Bibidia ia mu kuatekesa kulungulula ima ia dikota ku muenhu uê, phala kusidivila Jihova.\n15. Ihi ia-nda ku kuatekesa kulonga o tuana tué?\n15 Sota ndunge iambote, phala kukuatekesa o tuana tué kuuabhela o milongi i ua-nda kua longa. Xinganeka mu maukexilu avulu, a kukuatekesa o tuana tué kukala ni vondadi ia kudilonga o kidi kia lungu ni Jihova, ni ku mu zukama dingi. Kolokota kubhanga kiki, katé kia-nda kula. Saí tata ua zuela: \"Kana kubhuila mu kufikisa jindunge jengi, phala kujimbulula milongi iokulu.\"\nSAMBA MU KUBHINGA O NZUMBI IKOLA IA JIHOVA, LONGA O TUANA TUÉ NI MUANHU\n16. Mukonda diahi kima kiambote o jitata kulondekesa o muanhu, kioso kia mu longa o tuana tuâ? Bhana phangu ia jitata ja londekesa o muanhu.\n16 Ni kikuatekesu kia nzumbi ikola ia Jihova, o tuana tué a tena kukala ni kixikanu kia kolo. (Ngalásia 5:22, 23) Maji kubhinga kithangana, phala ene kukala ni kixikanu kia kolo. Mu kiki, londekesa muanhu, kolokota kulonga o tuana tué. Saí tata mu ixi ia Japão uala ni kiiadi kia ana, uambe: \"Ki kale eme mba o muhatu uami, tuene mu langa kiambote o tuana tuetu. Tundé mu undenge uâ, ngene mu katula 15 kia ithangana ku kizuua, phala kulonga kima ku tuana tuami. Ngi kamba ngó kubhanga kiki, mu izuua ia iônge. Ki tu kexile mu bhuila mukonda dia 15 dia ithangana i tua kexile mu dilonga ku kizuua.\" Saí kafunga ka ilunga, uambe: \"Kioso ki ngexile ngi munzangala, nga kexile ni ibhuidisu iavulu, mba phata iavulu. Mu kubhita thembu, o ibhuidisu iami io tambuijile mu iônge, kioso ki tua kexile mu bhanga ubhezelu ku muiji, mba kioso ki nga kexile mu di longa o Bibidia ubheka uami. Mu kiki, kima kiambote o jitata kukolokota mu kulonga o tuana tuâ.\"\n17. Mukonda diahi kima kiambote o jitata kusuínisa dingi o kixikanu kiâ? Kiebhi o tata ni mama mu ixi ia Bermuda, a kuatekesa o tuana tuâ kudielela dingi kua Jihova?\n17 Sé phata, se o tuana tué a mona kuila, o kixikanu kié kua Jihova kia kolo, ene a-nda katula mbote iavulu. Ene a-nda mona o ima i u bhanga. Mu kiki, kolokota kusuínisa o kixikanu kié. Londekesa ku tuana tué kuila, Jihova muthu ua kidi phala eie. Mu kifika, saí dikaza mu ixi ia Bermuda, ene mu samba kumoxi ni tuana tuâ tua ahatu, phala kubhinga kikuatekesu kua Jihova, kioso ki kumoneka maka. Ene a suínisa ué o tuana tuâ kusamba ubheka uâ. Ene ambe: \"Tu tangela ué o mon'etu: 'Dielela kua Jihova ni muxima uoso, kolokota kubhanga o sidivisu ia Utuminu, kana kuthandanganha kiavulu.' Kioso kia mona kuila ua mu di tunda kiambote, muéne uejiia kuila, ua mu tambula o kikuatekesu kia Jihova. Kiki kia mu kuatekesa kudielela dingi kua Nzambi, ni mu milongi ia Bibidia.\"\n18. Ihi ia tokala kuijiia o jitata?\n18 Enu mu jitata, ki mu jimbe kuila, ki mu tena kujijidika o tuana tuenu kukala ni kixikanu. Enu mu kuna o mbutu, mu i tekela, maji Jihova muéne u i bhangesa kukula. (1 Kolindo 3:6) Mu kiki, bhanga nguzu phala kulonga o kidi kia lungu ni muéne ku tuana tué. Samba mu kubhinga o nzumbi iê ikola, phala kua kuatekesa kukala ni kixikanu. U tena kudielela ni muxima uoso kuila, Jihova ua-nda besoala o nguzu ioso i u bhanga, phala kulonga o tuana tué.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-2016\/jitata-kuatekese-nu-o-tuana-tuenu-kukala-ni-kixikanu-kia-kolo\/","date":"2018-03-18T06:43:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645538.8\/warc\/CC-MAIN-20180318052202-20180318072202-00652.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2782,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi o athu m'ukulu kia kexile mu bhanga o maulungu mâ mu ukexilu ua kuila o mabaia ka kuate menha?\nLionel Casson, ngijiie u di longa ia lungu ni maulungu okulu, u jimbulula ihi ia kexile mu bhanga o athu mu Loma kioso kia zubhile o ku bhanga o maulungu mâ. Ene akexile \"mu xiia o mabaia ni uasu [betume] ni ku u muanga katé ni moxi dia ulungu.\" Ande dia akua Loma, o akua Akadia ni Babilonha akexile uá mu ta uasu mu ku tunga o maulungu mâ phala ene ka kuate menha.\nO Mikanda Ikola mu dimi dia Hebalaiku, mu divulu dia Dimatekenu 6:14, i zuela ué o ukexilu iú. O kizuelu \"uiji ua betume\" mu Hebalaiku kilombolola uasu u tunda mu phete.\nO betume i kala mu maukexilu a iiadi—i kala kála menha mba i di kuata. O abhangi a ulungu m'ukulu akexile mu kalakala ni betume iedile kala menha; ene akexile mu i xiia muene ku mabaia a maulungu mâ. Kioso kia zubhile o ku bhanga kiki, o betume ia kexile mu kukuta ni ku di bhanga kala mulele a vungu nau o mabaia phala ene ka kuate menha.\nM'ukulu mua kexile betume iavulu. O Dikolo dia Sedime, mua lungila o Mar Morto, muakexile 'makungu ma uiji ua betume.'—Dimatekenu 14:10.\nKiebhi kia kexile mu bhaka o jimbiji m'ukulu?\nTundé ukulu o mbiji, kudia kuambote. Saí ji poxolo ande dia ku mateka o kuenda ni Jezú, ene exile atambi a jimbiji mu Kalunga ka Ngalileia. (Matesu 4:18-22) Akexile ni \"kididi\" mua kexile mu bhaka o jimbiji.\nO ukexilu ua ku bhaka o jimbiji m'ukulu mu mbanza ia Ngalileia ene mu i bhanga ué mu ididi ia mukuá lelu. A diangele ku tandujula o jimbiji ni ku ji sukula ni menha. O divulu, Studies in Ancient Technology di zuela kuila: \"Akexile mu ji touesa ni móngua uavulu. O jimbiji, ni móngua akexile mu ji ta kala mbiji ku thandu dia mukuá ni ku ji vunga ni mulele ua kukuta. Mu ku bhita izuua 3 mba 5, o atambi a bhanga dingi kiki. Mu ku bhanga kiki o menha oso mu jimbiji a kukuta, o móngua anga a bokona mu mbiji. Kioso o jimbiji ki ji kukuta, jene ji kola.\"\nKi tuejiia se o jimbiji akexile mu ji bhaka mu ithangana ikuxi mu ukexilu iú. Maji mu kuijiia kuila akua Ijitu akexile mu tumikisa mbiji ku akua Asídia, kilondekesa kuila o ukexilu iú ua ku bhaka o jimbiji uexile ukexilu uambote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/mukulu-maulungu-mbiji-ku-bhaka\/","date":"2018-03-19T11:04:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646875.28\/warc\/CC-MAIN-20180319101207-20180319121207-00658.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":407,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Tua kexile kiá tu makaza ku 25 a mivu, maji eme ni muadi uami tua di xisa. Ana'mi a xisa o kilunga. Nga kate kiavulu. Nga luualele kiavulu. Nga tolokele o muxima, ki ngi kexile ni nguzu ia kubalumuka ni kuenda ku pholo. Nga lembua o kuia mu iônge ni kubhanga o ikalakalu mu nzumbi.\"—June.\nATHU oso a bhita mu ibhidi katé muene ni ji selevende ja Nzambi. O mukua jisálamu ua soneka: \"Hele jivula jandekele ku ngi kuata mu muxima.\" (Jisálamu 94:19) Jezú uambe kuila, mu izuua isukidila-ku, o \"makubhindama ma muehu,\" eji bheka ibhidi iavulu benge-benge phala ku sidivila Jihova. (Luka 21:34) Abha eie? O kuila uene mu bhita mu ibhidi ia lungu ni ku kamba kitadi, maka ku muiji mba ku kata? Kiebhi Jihova kia tena ku ku kuatekesa ku dibhana ni ibhidi íii?\n\"O Nguzu i Ienda\"\nEtu ki tu tena ku dibhana ni ibhidi i moneka ku muenhu uetu sé kikuatekesu. O poxolo Phaulu ua soneka: \"A tu xina mbandu ni mbandu. Tu kala mu jiphata . . . ; a tu kuama.\" Maji muéne uambe ué kuila \"ka tu tolola,\" \"ki tu kala ni kikote,\" \"ki tu jimi o mbutu.\" Ihi i tu kuatekesa o kukolokota? \"O nguzu i lenda\"—i tunda kua Nzambi ietu, ua tena ioso, Jihova.—2 Kolindo 4:7-9.\nXinganeka kiebhi ki ua tambula \"o nguzu i lenda\" m'ukulu. O kuila ua di lembalala hanji kiebhi kia ku kuatekesa ku diskursu di uevu, o ku bandekesa o henda iê ia kidi kua Jihova? O kuila o kixikanu kiê ku ikanenu ia Jihova, kia dimendala dingi kioso ki ua zuela ku akuenu ia lungu ni Palaízu? Kioso ki tu diongeka mu iônge ni jiphange jetu, tu di kuatekesa mu ku di suínisa o kixikanu kietu, kiki ki tu bhana dingi nguzu phala ku dibhana ni ibhindamu ia muenhu, tu kala ué ni kutululuka phala kusidivila Jihova ni kisangusangu.\n\"Lolenu, mu Mone Kuila Jihova Uene ni Mbote\"\nMu kidi, eie u tena ku divua kala a mu ku sunga ku mbandu jiiadi mu kithangana kimoxi. Mu kifika, Jihova ua tu bhingi ku dianga ku sota o Utuminu ni kubhanga o kikalakalu kia nzumbi ni kusuína. (Matesu 6:33; Luka 13:24) U bhanga kiebhi, se o kizukutisu, uhaxi, mba maka ku muiji, a mu ku bhindamesa? Mba o salu iê ia mu ku bhinga thembu iavulu ia tokalele ku i bhana mu kilunga? Bhu kaxi ka ibhindamu íii—ni thembu ni nguzu ia tolo phala ku di bhana ni ibhindamu íii—eie u bhuila. Nange u banza kuila, Jihova ua mu ku bhinga ué kiavulu mu kikalakalu kiê.\nJihova uejiia ioso. Muéne ka tu bhingi ima iavulu, ki tu tena ku i bhanga. Muéne uejiia kuila, etu tua bhingi ithangana phala kunhoha, phala kudivua kiambote mu íii i tu bhanga.—Jisálamu 103:13, 14.\nMu kifika, tala kiebhi Nzambi kia kuatekesa Elija. Kioso Elija kia kexile ni uôma, muéne ua lengele mu kikangalakata, o kuila Jihova ua bazela o polofeta iê iu ua mu tumina kuvutuka mu kikalakalu kiê? Kana. Luiadi lua muvimba, Jihova ua tumikisa o anju iê phala kubalumuna Elija phala ku mu bhana kúdia. Né kiki, mu ku bhita 40 a izuua, Elija ua kexile hanji ni hele ni uôma. Ihi ia bhange Jihova phala ku mu kuatekesa? Kia dianga, Jihova ua londekesa kuila ueji mu langa. Kaiadi, Jihova ua kuatekesa Elija ni \"dízui dia lenduka kiambote.\" Mu ku suka-ku, Jihova ua jimbulula kuila, mu ixi mua kexile hanji jimidi ni jimidi ja athu akexile ku mu bheza ni ufiiele uoso. Mu kubhita ithangana, Elija ua suínine dingi mu kubhanga o ikalakalu ia upolofeta. (1 Jisobha 19:1-19) Ihi i tu di longa ku musoso iú? Kioso Elija kia kexile mu bhita mu ibhidi iavulu, Jihova ua mu talatala ni henda ni muanhu uoso. Jihova ka lunguluka. Muéne u tu kuatekesa kála kia kuatekesa Elija.\nKioso ki u banza kubhana kima kua Jihova, dianga kubanza se ua-nda tena muene mba kana. Kana kusokesa o ima i u tena o kubhanga lelu ni ima i ua tenene o kubhanga m'ukulu. Mu kifika: O muthu uala ni ufunu ua kulenga, se u kala mbeji javulu mba mivu sé kulenga, kioso kia vutuka o kulenga, muéne ku dimatekenu ka tena luua kulenga kála kia kexile mu lenga m'ukulu. Mu veji dia kiki, muéne u mateka kulenga bhofele katé kia kala ni nguzu i mu kuatekesa o kukolokota. O Jikidistá ja difu ni athu akua kulenga. Ene a lenga phala kutambula kima ku pholo. (1 Kolindo 9:24-27) Mukonda diahi ku banze kubhanga kima ki u mona kuila u tena ku ki bhanga mu kindala kiki? Mu kifika, eie u tena kubanza kuia mu iônge mu kilunga. Bhinga kua Jihova n'a ku kuatekese kubhanga kiki. Kioso ki ua-nda kala dingi ni nguzu mu nzumbi, eie ua-nda 'lola, ni kumona kuila Jihova uene ni mbote.' (Jisálamu 34:8) Di lembalale kuila, kima kioso-kioso ki ua bhange phala Jihova—né muene kima kiofele—Jihova u ki bhana valolo—Luka 21:1-4.\n\"O Kikuatekesu ki Nga Kexile mu Kingila\"\nKiebhi Jihova kia kuatekesa June kuvutuka kua muéne? Muéne u tu tangela: \"Eme nga bhingi kua Jihova phala ku ngi kuatekesa. O mbalakaji iami, ua ngi tangela kuila, kua-nda bhita kiônge ku mbanza iami. Eme nga banzele kuia kizuua kimoxi mu kiônge. Nga sangulukile mu ku kala kumoxi ni mundu ua Jihova! O kiônge kiki, kiexile o kikuatekesu ki nga kexile mu kingila. Mu kiki, nga sanguluka mu kusidivila dingi Jihova. O muenhu uami lelu, uala dingi ni valolo. Eme ngejiia kuila ki ngala dingi ubheka uami, mba ki ngi diungu. Eme ngi sakidila Jihova, ua ngi bhana o kithangana kia kuvutuka.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/ibhidi-a-tu-xina-mbandu-ni-mbandu\/","date":"2018-03-19T11:03:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646875.28\/warc\/CC-MAIN-20180319101207-20180319121207-00658.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":910,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu? Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu? Bokona-mu ni u mone ni mesu mê. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii DI LONGE DINGI A NANHI A MU BHANGA O VONDADI IA JIHOVA LELU? Kiebhi ni Mukonda Diahi Tuene mu Tunga—Ididi Ia Ubhezelu? Mukonda diahi o ididi ietu ia kubheza, a ixana Ididi ia Ubhezelu? Di longe dingi ia lungu ni kiebhi o ididi íii, i kuatekesa o ilunga ietu. NJIMBU IAMBOTE IA NZAMBI! Mukonda Diahi Nzambi Uala ni Kilunga? O Bibidia i zuela se mukonda diahi ni kiebhi o JIkidistá ja kidi a di iudika kiambote. KATULA KOPIA Share Share IÔNGE Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu? Kimbundu Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu? https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502014315\/univ\/art\/502014315_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/i%C3%B4nge\/vidiu-kididi-kia-ubhezelu\/","date":"2018-03-17T16:42:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645248.22\/warc\/CC-MAIN-20180317155348-20180317175348-00258.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000083447,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000083446502686}","num_words":136,"character_repetition_ratio":0.133,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Ua a jikula o ilunji, phala ku tendela kiambote o Mikanda Ikôla.'\n1, 2. Kiebhi Jezú kia suínisa o maxibulu mê mu kizuua kia mu fukunuine?\nKIIADI kia maxibulu a Jezú akexile mu kuenda njila, phala kuia mu sanzala iala 11 dia ji kilómetulu, dikanga dia mbanza ia Jeluzaleme. Ene a luualele kiavulu mukonda, Jezú ua fuile, ene kejidile kuila Jezú a mu fukunuine. Mu kithangana kieniókio, Jezú ua tukuluka bhu kaxi kâ, iu ua kexile mu kuenda nau. Anga \"ua andekela ku madivulu a Mozé, hé u bhita mu madivulu a jipolofeta joso, ni ku a jimbuila ima ioso iòsoneke mu Mikanda Ikôla ia Nzambi, ia mu tokalele muène.\" (Luka 24:13-15, 27) Ene a divu kiambote, mixima iâ anga ia kexile mu lema moxi, mukonda muéne ua a 'lomboluele kiambote' o Mikanda Ikôla.\n2 Mu usuku uenhó, o kiiadi kia maxibulu, a vutuka ku mbanza ia Jeluzaleme. Kioso ene kia sange o jipoxolo, a zuela ioso ia bhitile. Kia kexile hanji mu di zuelesa, Jezú ua tukuluka bhu kaxi kâ. O jipoxolo akexile ni uôma uavulu, ene akexile ué ni phata se uexile muene Jezú, mba kana. O Bibidia i jimbulula se kiebhi Jezú kia a suínisa: 'Ua a jikula o ilunji, phala ku tendela kiambote o Mikanda Ikôla.'\n3. Mukonda diahi tu tena o ku luuala mu sidivisu ietu kua Jihova, ni kiebhi ki tu tena o ku sanguluka?\n3 Saí ithangana tu luuala kiavulu kala o maxibulu aiadi iá. Né muene tuala ni kikalakalu kiavulu mu sidivisu ia Jihova, maji né kiki, nange tu luuala kioso o athu kia dituna kuívua o njimbu iambote mu sidivisu ia ku boka. (1 Kolindo 15:58) Nange tu mona kuila, o athu u tua mu a longa o Bibidia ka mu kula mu nzumbi. A mukuá nange a dituna ku bheza Jihova. Kiebhi ki tu tena ku sanguluka mu ukunji uetu? O kima ki tena o ku tu kuatekesa o ku tendela kiambote, o ilomboluelu ia ifika ia Jezú. Tua-nda di longa ifika itatu, ni ku mona se mbote iebhi i tu tena o ku katula.\nO MUKUNI U ZEKA\n4. Ihi i lombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni mukuni u zeka?\n4 Tanga Marku 4:26-29. Ihi i lombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni mukuni u zeka? O mukuni u lombolola o aboki a Utuminu, o mbutu ilombolola o njimbu ia boka ku athu ala ni muxima uambote. O mukuni u bhanga o ima kala ki bhanga o athu a mukuá, muéne \"u zeka, u balumuka, ngoloxi ni kimene.\" Tundé o kithangana kia kuna o mbutu, katé o kithangana kia ku bhongolola, ku bhita thembu. Mu ku bhita o thembu íii, 'o mbutu-phe i sabhuka, anga i kula.' Mu kiki, \"o mavu a di imina ene\" bhofele-bhofele. Kala ki bhita ni mbutu, o muthu u kula ué mu nzumbi, mba u zukama kua Jihova bhofele-bhofele. Muéne kioso kia kula katé kia sola ku sidivila Nzambi, 'u bhana kibundu' mu ku bhakula o muenhu uê kua Jihova, ni ku mu batizala.\nJihova muéne u bhangesa o kidi ku kula ku mixima ia athu a \"fuamena o muenhu\"\n5. Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kia mukuni u zeka?\n5 Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kiki? Jezú ua mesena kuila, etu tuijiia kuma Jihova muéne u bhangesa o kidi ku kula ku mixima ia athu a \"fuamena o muenhu.\" (Ikalakalu 13:48; 1 Kolindo 3:7) Etu tu kuna ni ku tekela, maji ki tu tena ku bhangesa o mbutu ku kula ni lusolo. Kála o diiala dia kifika, etu ki tuejiia kiebhi ki kula o mbutu. Kioso ki tuia ni ku bhanga o ima ietu, nange ki tu mono o ku kula kua mbutu ia Utuminu ku muthu. Maji mu ku bhita thembu, nange ki bhana kibundu, mu kiki, o dixibulu dia ubhe u kalakala kumoxi n'etu mu sidivisu ia ku bhongolola.\n6. Ihi i tua tokala kuijiia ia lungu ni ku kula kua dixibulu dia Bibidia?\n6 Ihi i tu tena ku di longa mu kifika kiki? Kia dianga, tua tokala kuijiia kuila, etu ki tu tena ku bhangesa o maxibulu metu a Bibidia, ku kula mu nzumbi ni lusolo. Né muene tu bhanga ioso phala ku kuatekesa o dixibulu, maji ki tu tokala ku mu jijidika phala ku mu batizala. Mu veji dia kiki, tua tokala ku xikina kuila, o dixibulu, muene ua tokala o ku sola se ua-nda bhakula o muenhu uê kua Nzambi mba kana. Jihova ua-nda xikina ngó o ku di bhakula kuetu, se tu mu zola ni muxima uoso.\n7, 8. (a) Madisá ebhi a mukuá a tu longa o kifika kia Jezú kia lungu ni mukuni u zeka? Bhana phangu. (b) Ihi i tu longa o kifika kiki, kia lungu ni Jihova ni Jezú?\n7 Kia kaiadi, o ku tendela kiambote o dilomboluelu dia kifika kiki, kua-nda tu kuatekesa ku kamba o ku luuala, se tu mona kuila, o maxibulu metu ka mu kula mu nzumbi. Tua tokala ku kala ni muanhu. (Tiiaku 5:7, 8) Se tu bhanga ioso phala ku kuatekesa o dixibulu, maji o kidi ki ki tula ku muxima uê, ki kilombolola kuila tu alongexi a iibha. Jihova uehela ngó o mbutu ia kidi ku kula ku muxima ua muthu ua lenduka uala polondo phala ku lungulula o ukexilu uê. (Matesu 13:23) Mu kiki, ki tu tokala ué ku banza kuila tua mu di tunda kiambote mu ukunji, mukonda dia ku kuatekesa athu avulu ku a batizala. O kia mukuá, Jihova ka mono se tua mu di tunda kiambote mu ukunji mba kana, mukonda dia athu a xikina o njimbu i tu boka. Mu veji dia kiki, muéne u bhana valolo iavulu mu nguzu i tu bhanga phala ku boka o njimbu ku athu.\nJihova ka mona se tua mu di tunda kiambote mu ukunji mba kana, mukonda dia athu a xikina o njimbu i tu boka\n8 Kia katatu, etu ki tu tena kuijiia kioso o muthu kia lungulula o ima ku muxima uê. Mu kifika, saí dikaza kia kexile mu di longa o Bibidia ni mukunji ua jixi jengi, diambe kuila a mesenene ku kala aboki ka a batizala luua. O mukunji ua a tangela kuila, ene a tokalele kueha o ku buakula. O mukunji ua di uana kioso o dikaza kiambe kuila, a kexile kiá thembu sé ku xibha makanha. Ene a mono kuila, né muéne se a buakule makanha mu kasuekele, Jihova ueji ku a mona, ni kuila muéne ua zembe o mangonha. Mu kiki, ene ambe dingi kuila, se a mesenene eji buakula bhu pholo ia mukunji, mba eji kueha. Né muene o mukunji kejidile ihi ia bhangele o dikaza, o henda iâ kua Jihova ia a kuatekesa ku sola o kima kiambote.\nO UANDA\n9. Ihi ilombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni uanda?\n9 Tanga Matesu 13:47-50. Ihi ilombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni uanda? Jezú uambe kuila, o ku boka o njimbu ia Utuminu kua difu ni ku takula uanda ua dikota mu menha. Kála o uanda u kuata \"jimbiji ngó joso-joso,\" o sidivisu ietu ia ku boka, i sunga mazunda ni mazunda a athu a maukexilu oso. (Izaia 60:5) O mazunda ni mazunda a athu ene mu kuíza mu iônge ietu ia makota ni mu Lembalasa ia Kufua Kua Jezú, a londekesa kuila kiki kidi. O athu ala kala jimbiji \"ja uabha,\" a bhanga mbandu ku kilunga kia Jikidistá. A mukuá ala kala jimbiji \"jaiibha,\" Jihova ka a xikina.\n10. Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kia lungu ni uanda?\n10 Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kiki? O ku tungula o jimbiji ja uabha ku jiji ja iibha, ki ku lungu ni ku fundisa kua-nda bhita mu kithangana kia hadi ia dikota. Mu veji dia kiki, kua lungu ni kima ki bhita mu izuua ia sukidila-ku ia mundu iú. Jezú ua londekesa kuila, ko athu oso a uabhela o njimbu ia Utuminu, a-nda xikina ku kala ji selevende ja Jihova. Athu avulu aia mu iônge, mba u tua longo o Bibidia, ka mesena ku bhakula o mienhu iâ kua Jihova. (1 Jisobha 18:21) A mukuá kene múia dingi mu iônge. Saí minzangala a a sase ku jitata Jikidistá, ka di suínisa phala ku zola Jihova. Jezú uambe kuila, kala muthu mudietu, ua tokala ku sola o kima kia mesena o ku bhanga. Se tu sola kiambote mu maka iâ, Jihova ua-nda tu mona kala tu athu tuala ni 'valolo.'\n11, 12. (a) Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu kifika kia lungu ni uanda? (b) Ihi i tu longa o kifika kiki, kia lungu ni Jihova ni Jezú?\n11 Ihi i tu tena o ku di longa mu kifika kia lungu ni uanda? O ku tendela o dilomboluelu dia kifika kiki, kua-nda tu kuatekesa o ku kamba ku luuala kiavulu se dixibulu dia Bibidia, mba mon'etu u dituna ku sidivila Jihova. Nange tua bhange ioso phala ku mu longa kiambote. O ku xikina ku di longa o Bibidia mba ku kudila ku muiji Kidistá, ki kiene ki bhangesa o muthu ku kala kamba dia Jihova. Se o muthu ka mesena ku xikina o ungana ua Jihova, muéne ka tena ku kala selevende ia Nzambi.\nO athu a zola o kidi, a-nda sola ku sidivila Jihova (Tala o kaxi 9-12)\n12 O kuila kiki kilombolola kuila, o athu a xisa o kilunga, ka tena dingi ku vutuka? Mba kilombolola kuila, o muthu ka bhakula luua o muenhu uê kua Jihova kala ni kidielelu? Kana, saí hanji kidielelu phala o muthu iú ku kituka kamba dia Jihova ande dia ku mateka o hadi ia dikota. Jihova u a tangela: \"Ngi vutukidienu eme, phala eme ue ngi mi vutukile enu.\" (Malakiia 3:7) Kiki kiene kia londekesa ué Jezú mu kifika kia lungu ni mona ua zange.\nKIFIKA KIA MONA UA ZANGE\n13. Ihi ilombolola o kifika kia lungu ni mona ua zange?\n13 Ihi ilombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni mona ua zange? O tata ia henda mu kifika kiki, ilombolola o Tata ietu ia henda, Jihova. O mon'a ua zange o jimbote joso, ulombolola o athu a xisa o kilunga kia Nzambi. Ene ai mu bhanga mbandu ia mundu ua Satanaji ia difu kala \"ixi ia dikanga,\" iala dikanga dia Jihova. (Efezo 4:18; Kolose 1:21) Mu ku bhita thembu o athu enhá, a mona kuila a solo kia iibha, anga a sola ku vutuka kua Jihova. Phala ku bhanga kiki, ku bhinga nguzu, maji mukonda ene athu a lenduka ni kuila a diela ni muxima uoso o ima ia bhange, Jihova u a loloka, ni ku a xikina ni kisangusangu kioso.\nJihova ua mesena kuma, o athu oso a xisa o kilunga, a vutuke kua muéne\n14. Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kia mona ua zange?\n14 Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kiki? Jezú ua londekesa kuila, Jihova ua mesena kuma, o athu oso a xisa o kilunga a vutuke kua Muéne. O tata mu kifika, ua dielele kuila o mon'ê ueji vutuka. Kioso muéne kia mono mon'ê, \"hanji uala dikanga,\" muéne uai ni ku lenga phala ku mu tambulula. O tata ua mesenene kuila o mon'ê u divua kiambote, mu ku vutuka ku bhata. O kifika kiki, kia tokala ku suínisa o athu a xisa o kilunga kia Jihova ku vutuka ni lusolo. O ukamba uâ ni Jihova nange ua zoza, nange a kala ni jisonhi, mu kiki, a mona kuila ki bhonza o ku vutuka, maji o kima kiambote, o ku bhanga nguzu phala ku vutuka. Kioso o athu iá kia vutuka, Jihova, ni Jezú ni ji anju a sanguluka kiavulu.\n15, 16. (a) Ihi i tu di longa mu kifika kia Jezú kia lungu ni mona ua zange? Bhana ifika. (b) Ihi i tu longa o kifika kiki, kia lungu ni Jihova ni Jezú?\n15 Ihi i tu tena o ku di longa mu kifika kia lungu ni mona ua zange? Tua tokala ku kaiela o phangu ia henda ia Jihova. Kioso muthu kia vutuka mu kilunga, ki tu tokala ku kala 'muthu ua iuka kinéne,' ni ku kamba ku mu sangesa. O ku bhanga kiki, ku tena ku zanga o ukamba uetu ni Jihova. (Ndongixi 7:16) O kima kia mukuá ki tu tena o ku di longa, o ku mona o muthu kala 'mbudi ia jimbila,' u tena o ku vutuka. (Jisálamu 119:176) Se tu sanga muthu ua xisa o kilunga, o kuila tua-nda bhanga ioso phala ku mu kuatekesa ku vutuka? O kuila tua-nda tangela o tufunga phala ku kuatekesa o muthu iú? Se tua tendela kiambote o dilomboluelu dia kifika kia Jezú, sé phata tua-nda bhanga kiki.\n\"O ku bhanga mbandu ia kilunga kia Jihova, kima kiala ni valolo ia dikota!\"\n16 O athu a vutuka mu kilunga a sakidila o henda ia Jihova, ni kikuatekesu kia tambula mu kilunga. Saí phange ua xisa o kilunga mu 25 a mivu, uambe: \"O ku sanguluka kuami tundé ki nga vutuka mu kilunga kuene mu di bandekesa, mukonda ngi tambula o kikuatekesu kia Jihova. (Ikalakalu 3:19) Athu oso a tu kuatekesa ni ku tu londekesa o henda! Lelu, ngala ni muiji uambote mu nzumbi.\" Saí phange ia muhatu ua vutuka mu kilunga mu ku bhita mivu itanu, uambe: \"Ki ngi tena ku zuela kiebhi ki nga divu mu ku mona o jiphange ku ngi londekesa o henda ia kidi ia zuela Jezú. O ku bhanga mbandu ku kilunga kia Jihova, kima kiala ni valolo ia dikota!\"\n17, 18. (a) Ihi i tu di longa ia lungu ni ifika itatu íii? (b) Ihi i tua tokala o ku bhanga?\n17 Ihi i tu tena o ku di longa mu ifika itatu íii? Kia dianga, tua tokala kuijiia kuila, etu ki tu tena ku bhangesa o maxibulu metu a Bibidia ku kula mu nzumbi ni lusolo. Tuehela Jihova ku bhanga o kikalakalu kiki. Kia kaiiadi, ki tu tokala ku kingila kuila o athu oso a xikina ku di longa o Bibidia, a kituka jiselevende ja Jihova. Katatu, né muene athu avulu a xisa o kilunga kia Jihova, ki tu tokala ku kamba kidielelu kia kuila, ku hádia o athu enhá a tena ku vutuka. Se a vutuka, tua tokala ku a tambulula kiambote, mu ku londekesa o henda ia Jihova.\n18 Etu enoso tua tokala ku suluka mu ku sota o kuijiia o ku tendela ni unjimu. Mu ku tanga o ifika ia Jezú dibhudise: 'Ihi ilombolola o kifika kiki? Mukonda diahi a ki soneka mu Bibidia? Kiebhi ki ngi tena ku kumbidila o milongi ia kifika ku muenhu uami? Ihi i ngi longa ia lungu ni Jihova ni Jezú?' Kioso ki tu bhanga kiki, tu londekesa kuila, tua mu tendela o dilomboluelu dia kifika kia Jezú.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/o-ifika-ia-Jez%C3%BA-o-kuila-uene-mu-tendela-kiambote-o-ilomboluelu\/","date":"2018-04-24T16:00:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946807.67\/warc\/CC-MAIN-20180424154911-20180424174911-00492.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2393,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.057,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.39,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu kya divulu dya Jowele Kilombolwelu kya divulu dya Jowele Isuma ya lungu ni izulukutu ya kizuwa kya Jihova. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu kya divulu dya Jowele Kimbundu Kilombolwelu kya divulu dya Jowele https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071967\/univ\/art\/1001071967_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-jowele\/","date":"2018-04-20T14:51:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125938462.12\/warc\/CC-MAIN-20180420135859-20180420155859-00139.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9995301962,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9995301961898804}","num_words":59,"character_repetition_ratio":0.167,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.186,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o muenhu iú uene ngó?\nO kuila saí kizuua ua dibhuidisile kiá se o muenhu kutonoka ngó, ku kalakala, kukazala, kukala ni tuana ni kukuka, kuabhu? (Jobe 14:1, 2) O Bibidia i tu tangela kuila katé muene ni athu exile jinjimu, a di bhangele ué o kibhuidisu kiki.\nO kuila o muenhu uala ni vololo? Phala kutambuijila o kibhuidisu kiki, kia dianga tua tokala kuijiia kiebhi kia mateka o muenhu. Mu kutonginina o uongo uetu ni mukutu uetu, athu avulu a xikina kuila o Muthu ua tu bhange, njimu ia dikota. (Tanga Jisálamu 139:14.) Se kiki kiene, muéne ua tu bhange phala tu bhange kima! O kuijiia se a tu bhange phala-hi, kubhana valolo ku muenhu uetu.\nMukonda diahi Nzambi ua bhange o athu?\nNzambi ua besoala o dikaza dia dianga, iu ua a bhana o kikalakalu ki bhana kisangusangu. Jihova ua a bhange phala kukala ni muenhu sé dizubhilu, kuzalesa o ixi ni tuana ni ku bhanga o ixi kukala palaizu.\nO vondade ia Nzambi ki ia di kumbidila luua mukonda dia athu kubukumukina o ungana uê. Maji Nzambi ka jimbi o kikanenu kiê kia lungu ni ixi ni athu. O Bibidia i tu tangela kuila Nzambi ua mu kalakala phala kubhulula athu a fiiele, ni kukumbidila o kikanenu kiê kia lungu ni ixi! Mu kienhiki, Nzambi ua mesena kuila eie u kala ni muenhu kála kia mesenene tundé ku dimatekenu! (Tanga Jisálamu 37:29.) Ni kikuatekesu kia Bibidia, dilonge kiebhi ki u tena kukala ni mabesá enhá ku hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/Mukonda-diahi-Nzambi-ua-bhange-o-athu\/","date":"2018-04-21T02:22:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00304.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":248,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.391,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o akuâ Izalaiele ni lusolo a jimbile o ima iambote ia a bhangele Jihova?\n106:7, 13, 14\nMu kulanduka ni jihanji jâ ja xitu, a jimbi Jihova\nKiebhi ki tu tena kukolokota mu kukala ni muxima ua kusakidila?\n106:1-5\nXinganeka mu ima i kubhangesa kusakidila\nXinganeka mu kidielelu ku hádia\nSakidila Jihova mukonda dia mabesá","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui22-28\/sakidilenu-jis%C3%A1lamu-106\/","date":"2018-04-27T00:03:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948617.86\/warc\/CC-MAIN-20180426222608-20180427002608-00587.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nXinganeka mu maka iá: Davidi ua mu kuendesa dikalu. O kididi ka kijiia kiambote. O ijimbuete ia kikoka, ilondekesa kuila, sumbala muéne uendesa kiá kiavulu, maji ki luua kia bhixila. Mu kiki, Davidi u mona kuila, ua jimbila. Nange muéne ua ditela njila iéngi.\nSe ua kexile bhu kididi kia Davidi, ihi i ueji bhanga?\nXINGANEKA!\nU tena kubhanga ima iavulu:\nKuibhula muthu.\nKutala mu mapa, mba o GPS.\nKusuluka ni kuendesa o dikalu, ni kidielelu kia kusanga o njila ia tokala.\nMu kidi, o kitambuijilu C, nange ki i kuatekesa kubatula o maka ni lusolo.\nO kitambuijilu B ki kuatekesa dingi, o ia dianga ndenge. Mu kidi, o mapa ni GPS, ia-nda kala n'eie kioso ki uia ni kuenda. Iene i tena kukuatekesa kusanga o njila ia tokala.\nKiene kimoxi, o Bibidia i tena ué kubhana o kikuatekesu kia tokala!\nO divulu didi, dia beta-o-kota ku disumbisa, ditena:\nku kuatekesa ku dibhana ni maka a moneka ku muenhu ué\nKu kuatekesa kuijiia kiambote o ídifua ié, ni kulungulula o ukexilu ué\nku kuatekesa kuijiia ihi i ua tokala kubhanga phala kuzediua ku muenhu\nKUTAMBUIJILA O IBHUIDISU IA BETA-O-KOTA KU MUENHU\nKioso ki tu mateka kuzuela, tu bhanga ibhuidisu.\nMukonda diahi o diulu diâ zulu?\nKiebhi kia bhange o jithéthembua?\nMu kubhita thembu, tu mateka kubhanga ibhuidisu ia lungu ni ima ia tu kondoloka.\nMukonda diahi o athu a fúa?\nAbha se o itambuijilu ia ibhuidisu íii, iala kiá mu Bibidia tundé ukulu?\nAthu avulu a zuela kuila, o Bibidia iezala ni misoso ia makutu, ni kuila, o milongi iê ki iala dingi ni valolo. Ene a zuela ué kuila, ki bhonza kiavulu ku i tendela. O kuila o maka, o Bibidia, inga o ima iévu o athu ia lungu ni Bibidia? O kuila a a tangela makutu?\nMu kifika, o athu a banza kuila, o Bibidia i zuela kuila, Nzambi muéne ua mu tumina o mundu. Maji o kuila kidi? O mundu iú uaiibha! Uezala ni ndolo ni hadi, mauhaxi ni kalunga, uadiama ni mavuua. Kiebhi o Nzambi ia henda u tena kubhanga o ima ioso íii iaiibha?\nUa mesena kuijiia o kitambuijilu? Nange, o ima i zuela o Bibidia ia lungu ni muthu ua mu tumina o mundu, ia-nda kubhangesa kudiuana!\nNange eie ua mono kiá kuila, o milongi ia kadivulu kaka ia tundu mu Bibidia. O Jimbangi ja Jihova a xikina ni kidi kioso kuila, o milongi ia Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku muenhu. Ene a xikina o kidi kiki mukonda, o Mikanda ioso ia 'bhusu Nzambi, mikanda ia kubhandulula, ni kulonga o kidi, ni kubazela itondalu, ni ku iukisa ia bhengalala.' (2 Timote 3:16, 17) Ua tokala kutonginina kiambote o milongi ia divulu didi, mukonda sumbala a di soneka kiá ukulu, diala hanji ni valolo!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/kiebhi-o-bibidia-i-tena-ku-ngi-kuatekesa\/","date":"2018-04-25T02:02:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947654.26\/warc\/CC-MAIN-20180425001823-20180425021823-00219.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":462,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KUENE ibanzelu iavulu ia lungu ni muenhu ni kufua. Amoxi amba kuila kioso muthu kia fua, o muenhu ki u fu, o muthu u kala ni muenhu mu kididi kiengi. A kamukuá a xikina kuila mu kufua, ene a a vuala dingi n'a kale ni muenhu uengi. Sai hanji iá, amba kuila o kufua o disukilu dia ima ioso.\nEie nange uala ue ni ibanzelu ié ku thandu dia maka enhá, mukonda dia ukexilu ua ku sase nau mba mukonda dia ifua ia ixi ié. Kuma kuene itambuijilu iavulu ia lungu ni ihi i bhita ni muthu kioso kia fua, o kuila sai muthu u tena ku tu bhana kitambuijilu kia kidi kia kibhuidisu kiki kia bhonzo?\nMu mivu iavulu, o atuameni a jingeleja ene mu longa kuila muthu kia fua, o nzumbi ié ki i fu. O akaiedi a jingeleja ja makota—Jikidistá, Hindus, Jijudé, Jimusulumanu ni akaiedi a mukuá—a xikina kuila o nzumbi ki i fu, amba kuila o mukutu uene ngó u fua, o nzumbi kana, i kala ku muenhu mu kididi kiengi. Maji o Jibudista a xikina kuila mukonda dia ku a vuala mu veji javulu, o muthu, ku pholo dia kuenda u sanga o kuzediua kua kidi, a kuixana Nirvana.\nMukonda dia ulongelu iu, athu avulu mu ngongo, a xikina kuila o kufua ku jikula o njila phala o muthu kuia ku mundu uengi. Athu avulu, amba kuila o muthu ua tokala kufua phala kukala ni muenhu uengi, mu kiki a xikina kuila o kufua, vondadi ia Nzambi. Maji ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá? Tua ku dióndo tanga o mbandu ia kaiela-ku. Ua-nda diuana mu kuijiia o kitambuijilu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/kibhuidisu-kia-lungu-ni-muenhu-kioso-muthu-kia-fua\/","date":"2018-04-22T00:18:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00290.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":277,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Hebalaiku, Betele kilombolola \"Inzo ia Nzambi.\" (Dimatekenu 28:17, 19) Dijina dia tokala phala o jinzo ji tunga o Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso, bhuoso bhua kuatekesa o kikalakalu kia kuboka. O kibuka kia Utuminu, kiala mu mbanza ia Nova Iorque, ku Estados Unidos, bhenhobho, ene a langa o ikalakalu ia jifiliiale ja jixi joso. Oso a kalakala ku Betele, a exana muiji ua Betele. Kala muiji, ene a tunga kumoxi, a kalakala kumoxi, adia kumoxi ni ku di longa kumoxi o Bibidia.\nBetele kididi ki ki difu, kuene ku di bhakula athu mu vondadi iâ. Ku Betele joso, kuene maiala ni ahatu jikidistá a di bhakula phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi ni kusidivila mu thembu ioso, mu kuta kupholo o Utuminu. (Matesu 6:33) Sé-ku muthu a mu futa mu ioso ia bhanga, maji enioso ala ni dixilu dio iudike kiambote, kúdia ni ku tambula kikuatekesu phala kusuua o ibhindamu iâ ia xitu. O jiphange joso ku betele ala ni kikalakalu. Saí iá ala mu maxilu a kusoneka, a kulamba, mba kusidivila kúdia. A mukua, a sokejeka o madivulu, a zelesa o maxilu, a sukula izuatu ni ima ia mukua dingi.\nKididi ki kuatekesa o kikalakalu kia kuboka. O kikalakalu kia beta-kota ku Betele joso, o ku ijidisa o kidi kia Nzambi ku athu oso. Mu kifika, o kadivilu kaka. A ka soneka ni kikuatekesu kia kibuka kia Utuminu, iá a ka tumikisa ku jiphange joso ene mu lungulula o madivulu ku mundu uoso. A ji katula kopia javulu mu filiiale ji bhanga o kikalakalu kiki. Mu ku suka-ko, a ji tumikisa ku 110.000 ia ilunga ndenge. O miji ioso ia Betele a bhanga o sidivisu ioso íii, phala kukuatekesa o kikalakalu kia beta dingi kota\nNanhi u sidivila ku Betele, ni ihi ia bhanga phala n'a suu o ibhindamu iâ?\nKikalakalu kiebhi kia beta-kota kiene mu kuatekesa o Betele joso?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/o-betele-ihi\/","date":"2018-04-21T02:20:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00340.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":310,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nga kexile mu banza kuila o Bibidia ia bhonzele kiavulu phala ku i tendela.\"—Jovy\n\"Nga kexile mu banza kuila, o kutanga o Bibidia ki kueji ngi bhangesa kudivua kiambote.\"—Queennie\n\"Kioso ki nga kexile mu mona kuila o Bibidia divulu dia dikota, o vondadi ioso i nga kexile na-iu ia ngi bhuile.\"—Ezekiel\nO kuila ua banzele kiá kutanga o Bibidia, maji kua kexidié ni vondadi kala o athu u tua tange ku dima? Athu avulu a banza kuila, kutanga o Bibidia kima kia bhonzo. Abha se uejiidile kuila o Bibidia i tena ku ku kuatekesa kukala ni kisangu-sangu ni kuzediua ku muenhu? Se uejiidile kuila kuala maukexilu avulu a kutanga o Bibidia a tena ku ku kuatekesa kukatula mbote? O kuila ueji kala ni kithangana kia kutokuesa dingi, phala kuijiia o valolo iala na-iu o Bibidia?\nTala o izuelu ia athu a katula mbote kioso kia mateka o kutanga o Bibidia.\nEzekiel, uala ni 20 a mivu uambe: \"M'ukulu nga kexile kala ngi muthu ua mu kuendesa dikalu, maji kala ni kididi kia kubhixila. Maji o kitangelu kia Bibidia, kiene mu ngi kuatekesa kukala ni muenhu uambote. Mu Bibidia muala itendelesu ia tokala i ngi kuatekesa izuua ioso.\"\nFrieda uala ni 20 a mivu uambe: \"Nga kexile ngi muthu ua teme kiavulu. Maji o kitangelu kia Bibidia kia ngi kuatekesa ku di tonginina kiambote o idifua iami. Kiki kia ngi kuatekesa kukala ngi muthu ua lenduka. Kindala, ngala dingi ni makamba avulu m'ukulu ndenge.\"\nEunice uala ni 50 a mivu, uambe ia lungu ni Bibidia: \"O Bibidia ia mu ngi kuatekesa kukala ngi muthu uambote, ni kueha o idifua iaiibha.\"\nO athu iá ni mazunda a athu ku mundu uoso, a mono kuila o kitangelu kia Bibidia, ki tena ku ku kuatekesa kukala ni muenhu uambote lelu. (Izaia 48:17, 18) O Bibidia i tena ku ku kuatekesa (1) kubatula kiambote o maka (2) kusola makamba a kidi (3) kudibhana ni hele (4) o kima kia beta-o-kota, o kuijiia o kidi kia lungu ni Nzambi. O itendelesu ia Bibidia i tunda kua Nzambi, mu kiki nuka ua-nda lueza se u belesela o itendelesu ioso. Nzambi nuka u tu bhana itendelesu iaiibha.\nO kia beta-o-kota, o kumateka. Mbambe jebhi jambote ja-nda ku ku kuatekesa phala kumateka, ni kuuabhela dingi o kitangelu kié kia Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/mukonda-dia-ua-tokala-kutanga-o-bibidia\/","date":"2018-04-27T03:34:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948950.83\/warc\/CC-MAIN-20180427021556-20180427041556-00624.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":372,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu akexile mua tatesa ni kua zukutisa. Mukonda dia kiki ene akexile mu dikola kua Nzambi izuua ioso mu kubhinga kikuatekesu, maji mu kithangana kieniókio ka tambuile kikuatekesu. O athu iá, akua Izalaiele, exile o mundu ua Nzambi m'ukulu. O kifuxi kia dikota kia akua Ijitu, kiene kia kexile mua bhikisa ni kua zukutisa. (Makatukilu 1:13, 14) Mu mivu iavulu, akua Izalaiele akexile mu kingila Nzambi phala kua bhulula bhu maku a akua Ijitu. Maji mu kithangana kia tokala, Nzambi ua bhange kima phala ku kuatekesa o mundu uê. (Makatukilu 3:7-10) O Bibidia i tu tangela kuila, Nzambi ua luu ita ni akua Ijitu. Muéne ua bheka mabhebhu avulu ku akua Ijitu iu ua buika o sobha ia Ijitu ni kilombo kiê kioso mu Kalunga Kakusuka. (Jisálamu 136:15) Jihova Nzambi ua londekesa kuila \"kindanda kia ita\" mu kubhulula o mundu uê.—Makatukilu 15:3, 4..\nMu kuluua ita ni akua Ijitu, Nzambi ua londekesa kuila saí ita muéne u i xikina. Mu ithangana ia mukuá, muéne ua tumina o mundu uê ua Izalaiele kuluua ita. Mu kifika, muéne ua a tumina kuluua ni akua Kanana, mukonda a iibhile kinene. (Matendelelu 9:5; 20:17, 18) Muéne ua kuatekesa Davidi, Sobha ia Izalaiele kuluua ni akua Fidíxia. Katé muene ua mu bhana itendelesu ieji mu kuatekesa kutolola akua Fidíxia.—2 Samuuele 5:17-25.\nO misoso íii ia Bibidia, ilondekesa kuila, se o jinguma ja mesenene kubhanga kia iibha ku mundu uê ni kuzubha o ubhezelu ua kidi, Nzambi ua kexile mu tumina o mundu uê kuluua ita. Maji tala ku luiji, ima itatu ia lungu ni ita ia kexile mu tumina Nzambi.\nNZAMBI NGÓ UA KEXILE MU SOLA SE NANHI UA TOKALELE KULUUA O ITA. Saí kithangana, Nzambi uambela akua Izalaiele: \"Mu nvunda íii, enu ki mua-nda kubhanga.\" Mukonda diahi? Nzambi ueji kua bhângela. (2 Malunda 20:17; 32:7, 8) Muéne ua bhange kiki mu ithangana iavulu, kála mu kithangana ki tua zuela kiá ku dimatekenu dia milongi íii. Maji mu ithangana ia mukuá, Nzambi ua tumina o mundu uê ua Izalaiele m'ukulu kuluua, phala kutambula ni kulanga o Ixi ia Kanana.— Matendelelu 7:1, 2; Josuué 10:40.\nNZAMBI NGÓ UEJIDILE O KITHANGANA KIA TOKALELE KULUUA O ITA. O jiselevende ja Nzambi ja tokalele ku mu kingila ni muanhu uoso katé o kithangana kieji kua tumina kuluua ita phala kuzubha o hadi ni kuiibha mu'axaxi kâ. Sé o kizuelu kia Nzambi, ene ka tokalele kuluua o ita. Se a ki bhangele, Nzambi keji kua kuatekesa. O Bibidia i tu tangela kuila, kioso akua Izalaiele kia kexile múia mu ita sé Nzambi kua tumina, ene akexile mua tolola ni kua jibha. *\nNZAMBI KA UABHELA O KALUNGA KA ATHU NÉ MUENE KA AKUA PHULU. Jihova Nzambi, muéne ua Bhange o muenhu ni athu. (Jisálamu 36:9) Mu kienhiki, muéne ka mesena kuila o athu a fua. Maji saí athu ni kuiibha kuoso a tatesa ni kujibha akuâ. (Jisálamu 37:12, 14) Phala kufudisa o athu enhá, saí ithangana Nzambi ua kexile mu tumina o mundu uê kuluua ita ni athu akua phulu. Maji mu mivu ioso ia kexile mu tumina akua Izalaiele kuluua ita, muéne ua londekesa kuila uexile ué Nzambi ia \"jihenda,\" \"ua kokoloka o kutema\" mu kudibhana ni ió akexile mu tatesa akua Izalaiele. (Jisálamu 86:15) Mu kifika, muéne ua tangele akua Izalaiele kuila, ande dia kuluua ita ni diembu, kia dianga a tokalele 'kubhanga ngolokela ia kuta kikutu kia paze,' phala kubhana kithangana ku akua diembu kia kulungulula o ilunji iâ ni kuxisa o ita. (Matendelelu 20:10-13) Mu kubhanga kiki, Nzambi ua londekesa kuila 'kene mu kuuabhela kalunga ka mukua phulu, maji ki mu uabhela o mukua phulu kudiela mu njila iê ia iibha n'a kole muenhu.'—Izekiiele 33:11, 14-16. *\nTundé ku dimatekenu, tua mono kuila m'ukulu, Nzambi ua bhangele ita phala kuzubha o hadi ioso ni kuiibha. Maji Nzambi muéne ua kexile mu zuela o kithangana kia kuluua o ita, ni kuzuela ué se nanhi ua tokalele kuluua ita. O kuila Nzambi ua kexile mu bhanga ita mukonda ua zolele kumona athu kufua? Kana. Muéne ua zembe o usuéia. (Jisálamu 11:5) O kuila o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita ia lunguluka ku hama ia dianga kioso Mon'ê, Jezú Kristu kia mateka o kuboka?\n^ kax. 7 Mu kifika, saí ithangana, akua Izalaiele a a tolola kioso kiendele mu luua ni akua Amaleke ni akua Kanana, mukonda Nzambi ua a tangele kuila ka tokalele kubanda mu ita. (Dialuilu 14:41-45) Mu kubhita mivu iavulu, Joziia Sobha ia fiiele, uendele mu ita sé Nzambi ku mu tumina, mukonda dia kiki muéne uafu.—2 Malunda 35:20-24.\n^ kax. 8 Akua Izalaiele ka kexile mu bhanga ngolokela ia kuta kikutu kia paze ande dia kuluua ita ni akua Kanana. Mukonda diahi kana? Mukonda akua Kanana a a bhele 400 ja mivu phala kuxisa o uendelu uâ ua iibha. Kioso akua Izalaiele kiendele mu bhânga ni akua Kanana, o akua Kanana a iibhile kinene, ka mesenene kulungulula o mixima iâ. (Dimatekenu 15:13-16) Kienhiki, ene oso a tokalele ku a jimuna mu ixi. Maji kuexile athu akua Kanana mukonda dia kulungulula o mixima iâ, ka a jibhile kana.—Josuué 6:25; 9:3-27.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/ita-mukulu\/","date":"2018-04-21T02:56:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00395.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":810,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2011 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201109\/","date":"2018-04-19T23:09:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937074.8\/warc\/CC-MAIN-20180419223925-20180420003925-00379.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9766354561,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9766354560852051}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jobe ua luualele kiavulu, ua bhiti ni ibhidi, uhaxi ua bhonzo maji né kiki ua kolokotele mu ufiiele uê. Kioso Satanaji kia mono o kuluuala kua Jobe, ua tendala o ufiiele uê. O kitatu kia \"makamba\" mê a bhixila. Kia dianga, ene alondekesa ngalasa. A xikama ni Jobe mu sambuadi dia izuua, sé ku mu tangela kima phala ku mu konda o malamba. Mu kusuka-ku a zuela ima ia iibha ni ku mu tatela.\nJobe ua kolokota fiiele kua Jihova né muene ni ibhidi\n6:3; 7:16; 9:20-22; 10:1, 12\nO kuluuala kua bhangesa Jobe, kukala ni ibanzelu ia iibha. Ua banzele kuila, Nzambi ka mu suu né muene se u kala fiiele\nMukonda dia kuluuala, Jobe ka banze dingi sé ima iéngi ia mu bhekela o hadi\nSumbala ua luualele kiavulu, Jobe ua zuela ia lungu ni henda iê kua Jihova ku makamba mê","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/milongi-ia-kata-21-27\/ibhidi-ia-jobe-bibidia-kuluuala\/","date":"2018-04-27T04:56:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00552.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O divulu, Enciclopédia Británica di jimbulula kuila o Phasu, \"o fesa ia beta-o-kota iene mu bhanga o jingeleja phala ku lembalala o Difukunukinu dia Jezú Kristu.\" Maji o kuila o fesa íii ia tokala muene ku Jikidistá?\nPhala kuijiia se o kima kia kidi muene, tua tokala ku ki tonginina kiambote. Mu kiki, phala kuijiia se o fesa ia Phasu ia tokala ku Jikidistá mba kana, tua tokala ué kuijiia o ifua ioso ia lungu ni fesa íii ia Phasu.\nKia dianga, Jezú ka bhingi o akaiedi'ê ku bhanga fesa ia difukunukinu diê kana, maji ua a bhingi phala ku lembalala o kufua kuê. O poxolo Phaulu uexana o fesa íii 'Lembalasa ia Ngana.'\nKia kaiadi, o divulu Enciclopédia Británica, diambe ué kuila kuene ijila iavulu ia Phasu \"ki i lungu\" ni difukunukinu dia Jezú kana, \"maji ia tundu mu ijila ia jiphagão.\" Mu kifika, mu jixi javulu o fesa ia Phasu ene mu i bhanga ni ima kála o diiaki ni dibhulu, o divulu di zuela dingi kuila: \"O dibhulu a d'ijidile kála kiama kiala ni kifua kia ku vuala kiavulu, o dibhulu didi dia kexile mu lombolola o uijilu ua kithangana kia idima iavulu.\"\nO ngana Philippe Walter, mulongexi ua madivulu okulu, ua jimbulula kiebhi o ima íii kia bokona mu fesa ia Phasu. Muéne ua soneka kuila, \"mu kithangana kia ku bokuesa o jiphagão mu kilunga phala ku kituka Jikidistá,\" ki kua bhonzele ku sokesa o difukunukinu dia Jezú ni ji fesa ja jiphagão ja lungu ni \"ku tunda kua'lunga phala ku kala ku muenhu.\" O ngana Walter uambe dingi kuila kiki kia fuamene kiavulu phala ku bhangesa o \"Jifesa ja Jikidistá\" ku ji soneka mu kalendalu ka jiphagão, phala ku suínisa athu avulu ku kala Jikidistá.\nO ukexilu iú ua ku \"bhangesa o jiphagão ku kituka Jikidistá,\" ki u kexile mu bhita kioso o jipoxolo kia kexile ku muenhu, mukonda ene akexile mu \"fudisa\" o ilongesu ia makutu phala ki i bokone mu kilunga kia Nzambi. (2 Tesalonika 2:7) O poxolo Phaulu ua zuelele kuila kioso kieji 'kutunda' mu kilunga kueji \"moneka athu a tanga ima ia makutu, ia kutondalesa, hé a sunga jixibulu ku mbandu iâ.\" (Ikalakalu 20:29, 30) Mu ku bhita ku hama ia dianga, o poxolo Nzuá ua soneka kuila saí maiala akexile kiá mu nganala o Jikidistá. (1 Nzuá 2:18, 26) Kienhiki, o njila a i jikuile phala o ilongesu ia makutu ku bokona moxi ia kilunga kia Nzambi.\n\"Ki mu sote ku di ta mu kikalakalu kimoxi ni iá a kambe kuxikana, kala enu uenu mua sokela-nâ.\"\nMaji saí iá a banza kuila, ki kiexile kima kia iibha o ijila ia Phasu ku kala moxi ia kilunga kia Nzambi\nMbote iahi i tu katula mu ku tonginina kiambote o ijila ia fesa ia Phasu? Ia tu kuatekesa o ku mona kuila o fesa ia Phasu ki ia tokala ku Jikidistá kana.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/O-Kuila-o-Fesa-ia-Phasu-ia-Tokala-ku-Jikidist%C3%A1is\/","date":"2018-04-23T14:05:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00588.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":473,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.389,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O ngoji io bhidike mu lutatu, ki i batuka lusolo.'—NDONGIXI 4:12.\n1, 2. (a) Ihi i tu dibhudisa ia lungu ni makaza a ubhe, ni mukonda diahi? (b) Ibhuidisu iahi i tua-nda di longa mu kibatulu kiki?\nEIE ua uabhela kuia ku fesa ia ukaza? Athu avulu a uabhela, mukonda kithangana kia ku sanguluka. Eie u mona kuila, o dikaza dia te izuatu ia fuama kiambote. Mu kidi, ene a sanguluka kiavulu! Mu kizuua kiki, ene a sanguluka ngó, ejiia ué kuila ku hádia a-nda dibhana kiambote.\n2 Kienhiki, tua tokala kuijiia kuila saí makaza avulu, kene mu bhana valolo mu ukaza, mu kiki, o ukaza ki uene mu nangenena. Sumbala tua mesena kuila o dikaza dia ubhe a dibhana kiambote, nange tu dibhudisa: 'O kuila o dikaza didi a-nda sanguluka muéne mu ukaza uâ? O kuila o ukaza uâ, ua-nda nangenena?' O itambuijilu ia ibhuidisu íii, a tena ku i tambuijila se o munumi, ni muhatu, a dielela ni ku belesela o itumu ia Nzambi mu ukaza uâ. (Tanga Jisabhu 3:5, 6.) Ene a tokala ku bhanga kiki, phala ku kala mu henda ia Nzambi. Mu kithangana kiki, tua-nda xinganeka mu itambuijilu i uana ia Bibidia: Mukonda diahi o athu a mesena ku kazala? Se ua mesena ku kazala, nanhi ua tokala ku kala munumi, mba muhatu uambote? Kiebhi o muthu kia tena ku di pelepalala phala ku kala ni ukaza uambote? Ihi i tena ku kuatekesa o dikaza ku kala ni kisangusangu mu ukaza uâ?\nMUKONDA DIAHI O ATHU A MESENA KU KAZALA?\n3. Mukonda diahi, ki kima kiambote o ku kazala, se a mu ku jijidika ku athu?\n3 Saí athu, a banza kuila phala o muthu ku sanguluka, ua tokala u kazala—a zuela kuila eie ki u tena ku sanguluka ku muenhu, se ki bhu moneka muthu phala ku kazala nê. O ibanzelu íii, ki ia kidi kana! Jezú ua kexile dikudi, muéne ua zuela kuila o ukexilu ua dikudi, ujitu ua dikota, iu ua suínisa oso a mesena ku kala akudi. (Matesu 19:11, 12) O poxolo Phaulu, ua zuela o mbote ijila mu ku kala dikudi. (1 Kolindo 7:32-38) Jezú ni Phaulu, ka bhana ijila i fidisa athu ku kazala; mu kidi, 'ku fidisa o ukaza' a u tange kuila 'maulongelu a madimonho.' (1 Timote 4:1-3) Mu kidi, o athu ala kala akudi, a tena ku sidivila kiambote Jihova sé ku thandanganha ni kima. Ki kima kiambote o ku kazala, se a mu ku jijidika ku athu.\n4. Kiebhi o ukaza uambote, u tena ku kuatekesa kiambote ku sasa o tuana?\n4 O kuila kuala kima ki bhangesa o muthu ku kazala? Kuala. O ukaza ujitu ua Nzambi ietu ia henda. (Tanga Dimatekenu 2:18.) Kienhiki, tu tena ku katula mbote mu ukaza, ni ku tambula o mabesá ijila mu ukaza. Mu kifika, o ukaza uambote, u bheka kisangusangu ku muiji. O tuana a tokala ku kala bhu kididi kia tululuka, ni jitata a tena ku a langa ni henda ioso, ni ku a longa. (Jisálamu 127:3; Efezo 6:1-4) O ku sasa tuana, ki kiene ngó ki bhangesa o muthu ku kazala.\n5, 6. (a) Kála ki tanga o divulu dia Ndongixi 4:9-12, mbote iahi a tena ku kala na-iu o makaza se a kala ni ukamba uambote? (b) Kiebhi o ukaza u tena ku kala kála ngoji io bhidike mu lutatu?\n5 Xinganeka mu kibatulu kia Bibidia kiala mu dimatekenu dia kibatulu kiki, ni mu jivelusu ja mukuá: 'Kota o ku kala kiiadi, muthu umoxi ndenge; kuma o kiiadi a beta ku bhanduluka mu ikalakalu iâ. Mba se bhu kala muthu u dibhala, mukuá u mu balumuna; maji ió uala u bheka uê, kokôlo diê! Kuma se ua dibhale, ki bhua-nda kala mukuá u mu balumuna. Se kiiadi a zeka kumoxi, a di temesa mudiâ; maji o muthu umoxi-phe u di temesa kiebhi? Se bhu kala muthu u sota ku tolola umoxi, kiiadi kiâ à-lua-nê, kuma ene mu ki'amba muene, exi: O ngoji io bhidike mu lutatu ki i batuka lusolo.'—Ndongixi 4:9-12.\n6 O jivelusu jiji, ja londekesa o valolo ia ku kala ni ukamba. Mu kidi, o ukaza u bhinga ukamba uambote. Kála ki tua mono kiá mu jivelusu, o ukamba iú, ubheka kikuatekesu ni ku di langa mudiâ. O ukaza u nangenena dingi, se ene ka dielela ngó mudiâ. O ngoji io bhidike mu luiadi, a tena ku u batula ni lusolo. Maji o ngoji io bhidike mu lutatu, ki i batuka ni lusolo. Kioso o diiala ni muhatu a uabhela ku bhanga o vondadi ia Jihova, o ukaza uâ, ua difu ni ngoji u bhita lutatu. Jihova muéne o mbandu ia beta-kota ku ukaza phala o makaza ku di zukama dingi mudiâ.\n7, 8. (a) Milongi iahi ia bhana Phaulu ku Jikidistá akudi, ene mu bhânga ni jihanji ja xitu? (b) Milongi iahi i bhana o Bibidia ia lungu ni ukaza?\n7 O jihanji ja xitu, ja tokala ku ji bhanga ngó mu ukaza. Kiki kilombolola kuila, kioso o makaza kia bhanga o jihanji ja xitu mu ukaza uâ, kia a bhekela kisangusangu kia dikota. (Jisabhu 5:18) Kioso o dikudi kia bhita mu 'kitala kia ki kumbi' kála ki tanga o Bibidia—kiki kiene o kithangana kia ku bhânga ni jihanji ja xitu—mukonda dia kiki, muéne ua tokala ku bhanga nguzu phala ka bhange o jihanji ja xitu. Se muéne ka lange o jihanji jiji, u tena ku ta kituxi. Phaulu a mu tumina ku soneka o izuelu íii, phala o akudi: 'Maji se ka tena-phe ku di tumina o jihanji jâ, kota-phe a kazale; kuma o ku kazala ki kua soko ni ku uama mu jihanji.'—1 Kolindo 7:9, 36; Tiiaku 1:15.\n8 O muthu ka tokala ku kazala ngó, maji ua tokala kuijiia se mukonda diahi ua mesena ku kazala. Kála kiambe Phaulu, oso a kazala, 'a-nda kala ni jingongo mu xitu.' (1 Kolindo 7:28) O makaza a dibhana ni ibhidi iavulu, maji o akudi kana. Se eie ua mesena ku sola muthu phala ku kazala nê, ihi i ua tokala ku bhanga, phala ki u kale ni ibhidi iavulu, maji ku kala ni kisangusangu mu ukaza uê? Sola kiambote o muthu u ua mesena ku kazala nê.\nNANHI U TENA KU KALA MUNUMI UAMBOTE, MBA MUHATU UAMBOTE?\n9, 10. (a) Kifika kiahi kia bhange Phaulu, kilondekesa kuila kiluezu ku kazala ni muthu ua kambe kixikanu? (b) Ibhidi iahi ijila mu ku xibhaka o kitumu kia Nzambi kia lungu ni ku kazala ni muthu ki mubhezi ua Jihova?\n9 Phaulu a mu tumina ku soneka o kitumu kiki, kia beta-kota ki tena ku kuatekesa o muthu ua mesena ku sola diiala, mba muhatu phala ku kazala nê: 'Ki mu sote ku di ta mu kikalakalu kumoxi ni athu a kambe kixikanu.' (2 Kolindo 6:14) O kifika kiê, kia tundu mu ukexilu ua muenhu ua athu, a bhanga o kikalakalu kia mábhia. Se o iama a bhanga o kikalakalu kiki, ka soko mu nguzu, ene kiiadi a-nda tala hadi. Kiene kimoxi uê, o jikidistá a kazala ni athu ki abhezi a Jihova, a tena ku kala ni ibhidi iavulu. Mukonda se o diiala mba muhatu ua mesena ku kala mu henda ia Jihova, o mukuá kana, kiki ki tena ku a bhekela ibhidi iavulu ku muenhu uâ. Phaulu ua tendelesa o Jikidistá kuila a tokala ku kazala 'ngó mua Ngana.'—1 Kolindo 7:39.\n10 Saí Jikidistá akudi, a banza kuila kima kiambote ku kazala ni athu ki abhezi a Jihova, mu veji dia ku kala ubheka uâ. Saí a mukuá, kene mu belesela o itumu ia Jihova ia lungu ni ku kazala ni athu ki abhezi a Jihova. Mukonda dia kiki, ene mu bhita ni ji hadi javulu. O athu a kazala ni athu ki abhezi, ka tena ku di longa kumoxi o Maka a Nzambi, ku muenhu uâ. Kiki kia a bhangesa ku divua dingi kuila ala ubheka uâ. Mu kidi, kuene akudi avulu ene mu dielela, ni ku belesela o kitumu kia ku kazala mua Ngana. (Tanga Jisálamu 32:8.) Sumbala a mesena ku kazala, maji a kinga katé kia sanga o mubhezi ua Jihova Nzambi, ua tokala phala ku kazala nê.\n11. Ihi i tena ku ku kuatekesa ku sola kiambote, o diiala mba o muhatu phala ku kazala nê? (Tanga ué o kaxa mu mbandu ia 114.)\n11 Mu kidi, o ku kala mubhezi ua Jihova ki kilombolola kuila, ua tokala phala ku kazala nê. Se eie ua mesena ku kazala, sola o muthu uala ni ídifua ia difu ni eie, ua mesena ku suua mbambe mu kikalakalu kia Ngana, ua zolo Nzambi kála eie. O kimbadi kia fiiele, uene mu tu bhana milongi iavulu ia lungu ni maka enhá, kima kiambote ku xinganeka mu milongi íii ni musambu, kuehela kuila o milongi íii, i tu kuatekesa ku sola kiambote i tua mesena. *—Tanga Jisálamu 119:105.\n12. Ihi iene mu bhanga mu jixi javulu ia lungu ni ukaza, ni phangu iebhi i tu sanga mu Bibidia i tena ku tu kuatekesa?\n12 Saí jixi, o jitata ene a sola se nanhi ua tokala ku kazala ni an'ê. Mu jixi jiji, a xikina kuila o jitata ene ala ni unjimu ua beta-kota phala ku sola kiambote nanhi ua tokala ku kazala ni an'ê. Kiki kiene mu bhangesa o makaza ku di bhana kiambote, kála kia kexile m'ukulu. * Mu kifika, Mbalahamu ua tumikisa o selevende iê, phala ku sota muhatu phala mon'ê Izake, kiki kiene mu bhita ué lelu. Mbalahamu ka mesenene muhatu uala ni kitadi, mba uala ni fuma. Mu veji dia kiki, muéne ua mesenene kuila o muhatu ua Izake, ua tokalele ku kala mubhezi ua Jihova.—Dimatekenu 24:3, 67.\nKIEBHI O MUTHU KIA TENA KU DI PELEPALALA PHALA KU ZEDIUA MU UKAZA?\n13-15. (a) Kiebhi o milongi iala mu divulu dia Jisabhu 24:27, i tena ku kuatekesa o diiala ua mesena ku kazala? (b) Ihi ia tokala ku bhanga o kilumba ua mesena ku kazala?\n13 Se eie ua mesena ku kazala, kima kiambote ku dibhudisa: 'O kuila nga di pelepalala muene kiambote?' Ki u tokala ku banza ngó mu ima kála, o ku zola o muthu, kuzeka kumoxi, kuenda kumoxi, mba o ku sasa tuana, ni ku bhanga o ji vondadi ja xitu, phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki. Mu veji dia kiki, ua tokala uijiia kuila kuala ima iéngi ia tokala ku bhanga o diiala, mba o muhatu ua mesena ku kazala.\n14 O munzangala u sota muhatu phala ku kazala nê, ua tokala ku xinganeka mu kitumu kiki: 'Dianga ku bhanga o ima ioso ku kanga, dianga ué ku bhanga o midimu iê ku mábhia mu mukau, kiene kiua ki u tunga o inzo phala dibhata.' (Jisabhu 24:27) Kiki kilombolola ihi? M'ukulu, se o muthu ua mesenene ku kala ni muiji mu ku kazala, ua tokalele ku dibhudisa: 'O kuila nga-nda tena ku dikila o muiji, ni ku langa kiambote o tuana?' Muéne ua tokalele ku kalakala hanji ku mábhia. O kitumu kiki, kia tokala ku ki belesela ué lelu. O diiala ua mesena ku kazala, ua di pelepalala phala kuijiia ku dibhana kiambote ni ikalakalu iê. Kiki, kilondekesa kuila o diiala ua tokala ku kalakala, se uala hanji ni nguzu. O Maka a Nzambi, alondekesa kuila o diiala ka bhanga kima phala ku dikila o muiji uê mu ukexilu uoso, ua tundu mu kuiibha, athu a kambe o kixikanu ndenge!—Tanga 1 Timote 5:8.\n15 O muhatu ua mesena ku kazala, ua tokala kuijiia, kuila muéne uala ué ni ikalakalu iavulu. O Bibidia iximana o uhete, ni ídifua ia tokala kulondekesa o muhatu, ua mesena ku kuatekesa kiambote o munumi, ni muiji uê. (Jisabhu 31:10-31) O diiala ni muhatu a kazala sé ku di pelepalala kiambote a mu londekesa luímbi, mukonda ene kejiia se ihi ia tokala ku bhanga, phala ku zediuisa o ukaza uâ. Mukonda dia kiki, oso a mesena ku kazala, a tokala ku di pelepalala kiambote mu ukexilu ua nzumbi.\n16, 17. Itumu iebhi ia tokala ku xinganeka oso a mesena ku kazala?\n16 O ku di pelepalala phala o ukaza, kua bhingi ku xinganeka mu ikalakalu ia mesena Nzambi, ia tokala ku bhanga o diiala, ni muhatu. O diiala Kidistá, ua tokala uijiia se ihi ilombolola ku kala ku pholo ia muiji. Kiki ki kilombolola kuila, muéne ua tokala ku kala kindanda ni muiji uê, kana. Mu veji dia kiki, muéne ua tokala ku kaiela o phangu ia Jezú, ia ku kala ku pholo ia kilunga. (Efezo 5:23) Kiene kimoxi ué, o muhatu Kidistá, ua tokala kuijiia o ikalakalu ia mu tokala. O kuila muéne ua-nda xila 'o kitumu kia munumi'ê?' (Loma 7:2) Muéne ua mu belesela kiá o kitumu kia Jihova, ni kia Kristu. (Ngalásia 6:2) Muéne ua tokala ué ku belesela o kitumu kia munumi'ê, uala ku pholo ia muiji. O kuila u tena ku xila, ni ku kuatekesa o munumi'ê, sumbala muéne mukua ituxi? Se muéne ka xikina ku xila o kitumu kiki, ka tokala ku kazala.\n17 O makaza a tokala kuijiia kuila, kala muthu ua tokala ku dikila o ibhindamu ia mukuá. (Tanga Filipe 2:4.) Phaulu ua soneka: 'Kala diiala mudienu a zole muhatu'ê kala kia di zolo muéne; o muhatu ué a xile munumi'ê.' Phaulu uambe kuila o diiala ua tokala ku divua kuila o muhatu uene mu mu xila. O muhatu ué ua tokala ku divua kuila, o diiala ua mu zolo.—Efezo 5:21-33.\nO diiala ni muhatu a di solo phala ku kazala, kima kiambote ku kala ni muthu uéngi kioso kia kala kumoxi\n18. Kiebhi o diiala, ni muhatu ua mesena ku kazala, kia tena kulondekesa o kídifua kia ku tululuka?\n18 O kithangana kia ku dijiia, ki kithangana kia ku tonoka ngó. Kithangana phala o diiala, ni muhatu ku dibhana kiambote mudiâ, phala kuijiia kiambote se a tokala ku kazala muéne. Kithangana ué kia kulondekesa o kídifua kia ku tululuka! O vondadi ia ku bhanga o jihanji ja xitu javulu—mu kidi, Nzambi ua tu bhange kiá ni jihanji jiji. Kienhiki, ió a di zolo ka-nda kuehela kuila bhu kala kima ki bhangesa mukuá ku dibhala mu nzumbi. (1 Tesalonika 4:6) Se mua di solo phala ku kazala, mua tokala kulondekesa o kídifua kia ku tululuka; se ulondekesa o kídifua kiki, ua-nda katula mbote ki kale lelu, ni ku hádia.\nKIEBHI KI U TENA KU BHANGESA O UKAZA KU NANGENENA?\n19, 20. Kiebhi o ibanzelu ia Kidistá ia lungu ni ukaza ki ia tokala ku difua ni ibanzelu ia athu ku mundu? Bhanga kifika.\n19 Se o dikaza a mesena kuila o ukaza uâ unangenena, a tokala a belesela o kikutu kia bhange, kia lungu ni ukaza. O ukaza mu jifilme, ni mu jinovela, uene mu londekesa kuila o ukaza uala ni disukilu diambote. Maji o ukaza ko disukilu kana maji o dimatekenu; mukonda Jihova ua bhange o ukaza phala ku nangenena. (Dimatekenu 2:24) Maji, o athu ku mundu kene mu banza kiki. Saí jixi o athu a zuela kuila o ukaza ua difu ni 'ku kuta ngoji.' Ene kejiia kuila o ibanzelu íii ia difu ni ia athu oso ku mundu, ia lungu ni ukaza. Kiebhi-phe? O ngoji io kute kiambote i bhonza ku i jituna, maji a tena ku i jituna.\n20 Saí athu a banza kuila o ukaza ki kima kia ku nangenena. Ene a mesena ku kazala, mukonda a banza kuila a-nda tena ku bhanga ioso ia mesena, maji kioso ki bhu moneka maka, ene a tena ku zubha o ukaza. Xinganeka mu kifika ki tanga o Bibidia, kia lungu ni ngoji mu ukaza. O ngoji ia kasa ku navio a i bhange phala ku nangenena, né muene se bhu moneka kitembu kia unéne. Kiene kimoxi ué, o ukaza a u bhange phala ku nangenena. Xinganeka mu izuelu ia Jezú: 'Ioso-phe ia bandeka Nzambi, ki bhu kale muthu u i uanuna.' (Matesu 19:6) Se ua mesena ku kazala, ua tokala ku kala ni ibanzelu kála íii. O kuila o kikutu kia lungu ni ukaza kia neme? Kana.\n21. Ukexilu uahi ua tokala kulondekesa o diiala ni muhatu, ni ihi ia-nda ku a kuatekesa ku bhanga kiki?\n21 O diiala ni muhatu, a tokala ku kala ni ibanzelu iambote ia lungu ni mukuá. Se o makaza a di suínisa phala ku mona ngó o ídifua iambote ia mukuá, ene a-nda kala ni kisangusangu kiavulu mu ukaza uâ. O kuila ki bhonza ku mona o ídifua iambote ia mukuá, sumbala mukua ituxi? Tuejiia kuila Jihova u mona o ukexilu uambote u tuala nau. O mukuá jisalamu uebhula: 'Eie, Jihova, se kuila u kuata konda ia ituxi ietu ioso, nanhi muene u tena kuimana bhu pholo iê?' (Jisálamu 130:3) O diiala ni muhatu, a tokala a kala ni ukexilu ua ku di loloka mudiâ.—Tanga Kolose 3:13.\n22, 23. Kiebhi Mbalahamu, ni Sala, a bhana phangu phala o makaza oso lelu?\n22 Mu ku bhita o mivu o ukaza u tena ku bheka mabesá avulu. O Bibidia i tanga o ukaza ua Mbalahamu, ni Sala, kioso ene kia kexile adiakimi. Ene a bhiti ué mu ibhidi, ni hadi mu ukaza uâ. Xinganeka Sala, nange mu 60, a mivu ku xisa o dibhata diê diambote mu mbanza ia Ule, phala kuia mu tunga mu balaka. Maji né kiki, Sala ua xila o munumi'ê uala ku pholo dia muiji. Sala uexile kikuatekesu kiambote phala Mbalahamu, ni ku xila kuoso, ua mu kuatekesa mu ibanzelu iê. Sala ua londekesa o ku xila kuê, ni muxima uê uoso. Sala 'mu muxima uê', uejidile kuila Mbalahamu uexile muadi uê. (Dimatekenu 18:12; 1 Phetele 3:6) Sala ua xila Mbalahamu ni muxima uoso.\n23 Maji, kiki ki kilombolola kuila Mbalahamu ni Sala, a kexile ni ibanzelu imoxi mu ima ioso. Saí kithangana, Sala ua zuela kima, 'kia iibhila kiavulu Mbalahamu.' Maji né kiki, Jihova uambela Mbalahamu ku ivuidila kiambote o izuelu ia Sala, mukonda kieji kuatekesa o muiji uoso ku katula mbote. (Dimatekenu 21:9-13) O anumi ni ahatu lelu, a tena ku katula mbote ku phangu íii.\n24. Ukaza uebhi u bhana kijingu kua Jihova Nzambi, ni mukonda diahi?\n24 Mu kilunga kia Jikidistá, kuene makaza avulu a sanguluka—o muhatu u xila o diiala diê, o diiala u zola, u xila o muhatu uê, ene a bhanga ioso phala ku ta ku pholo o vondadi ia Jihova. Se ua mesena ku kazala, sola kiambote o muthu u ua mesena ku kazala nê, di pelepalale kiambote phala o ukaza, di suínise kulondekesa o ukexilu ua ku tululuka, mukonda, o ukaza uambote u bhana kijingu kua Jihova Nzambi. Mu ku bhanga kiki, o ukaza uê ua-nda ku kuatekesa ku kala mu henda ia Nzambi.\n^ kax. 11 Tanga o divulu Segredo de Uma Família Feliz, mu kibatulu 2, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 12 Saí jiselevende ja Nzambi m'ukulu, ka kexile ngó ni muhatu umoxi. Kioso Jihova kia dibhana ni jiselevende jê m'ukulu, ni akua Izalaiele, muéne uehela o ukexilu ua ku kala ni ahatu avulu. Ki Nzambi ua a tumina ku bhanga kiki, maji muéne ua zubha o ukexilu iú. Kienhiki, o jikidistá ejiia kuila Jihova ka xikina kuma o abhezi iê, a kala ni ahatu avulu.—Matesu 19:9; 1 Timote 3:2.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/o-ukaza-ujitu-ua-zzambi-ia-henda\/","date":"2018-04-26T17:30:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948426.82\/warc\/CC-MAIN-20180426164149-20180426184149-00638.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3069,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.367,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu divulu dia 1 Kolindo 6:1-8, o phoxolo Phaulu ua zuela ia lungu ni kuambata phange, phala ku mu fundisa ku jinguvulu. Muéne ua luualele mukonda saí jiphange mu Kolindo kioso kiambe, 'akexile mu kuambata jiphange kuia ku funda na-u bhu pholo ia isueia.' (Velusu 1) Phaulu ua bhana itendelesu ku jiphange, phala ku batula o maka mudiâ mu kilunga, mu veji dia ku diambata ku afundixi a mundu. Tua-nda di longa maukexilu alondekesa se mukonda diahi muéne ua bhana o itendelesu íii, ni ku xinganeka mu maka ki tu a sange mu itendelesu íii.\nSe tu kala ni maka alungu ni uenji ni phange mu nzumbi, tua tokala ku batula o maka iá mu ibanzelu ia Jihova, kana mu ibanzelu ietu. (Jisabhu 14:12) Kála kia londekesa Jezú, kima kiambote ku batula o maka ni lusolo, phala o maka iá ka di bandekese kiavulu. (Matesu 5:23-26) Maji saí Jikidistá, a kala ni ibanzelu ia jinvunda, katé muene ni kuambata o maka ku afundixi a mundu. Phaulu uambe: \"Kiene ue kisemu, kuila mu'axaxe kenu mu kala ni madimanda mudienu!\" Mukonda diahi? Mukonda kuambata phange ku afundixi a mundu, ku tena ku bhangesa kuzuela kia iibha o kilunga, ni dijina dia Nzambi ietu i tua mu bheza. Mukonda dia kiki, tu xinganeka mu kibhuidisu kia Phaulu: 'Mukonda diahi ki mu ehelela o ku mi bhanga kia iibha?'—Velusu 7.\nPhaulu ua londekesa ué kuila Nzambi ua solo athu mu kilunga, phala ku kuatekesa ku batula o maka. O tufunga athu ala ni unjimu, mu kuijiia o kidi ki tu sanga mu Bibidia, Phaulu uambe kuila ene ala ni kutena kua 'ku fundisa . . . jiphange,' kioso ki tu zuela ia lungu ni \"ima ia muenhu iú.\" (Velusus 3-5) Jezú ua longo maukexilu atatu, a tokala ku a belesela phala ku batula o maka alungu ni kiluezu kionene, kála o kuzuela makutu alungu ni mukuenu, ni ku nhana: kia dianga, ku batula o maka mudienu; kaiadi, se o ukexilu ua dianga ki u bhana, uixana mbangi jiiadi, katatu, se ki bhu bhana, ambata o maka ku tufunga mu kilunga.—Matesu 18:15-17.\nMu kidi, o tufunga, ki afundixi a mundu, mba athu a uenji, ka bhingi ku kala kála afundixi a mundu. Ene ka bhana itendelesu ku jiphange phala ku batula o maka a uenji. Mu veji dia kiki, ene a kuatekesa oso ku belesela o itumu ia Bibidia, ni ku di tendela mudiâ. Se bhu moneka maka a dikota, a tokala kuzuela ni kafunga ka ilunga, mba ku Betele ia Jimbangi ja Jihova. Mu kiki, kuene maka ka a zuela mu itendelesu ia bhana Phaulu. Itendelesu iebhi?\nSaí ithangana, ki tena ku kala ngó kima phala ku batula maka ku jinguvulu kála, o ku batula maka alungu ni ukaza, ua ku kamba ku dikila o muiji, ku langa o tuana, ku futa o kikalakalu ki ua bhange, ni ku soneka mukanda ulondekesa kuila se ufuá, o mukanda u kuatekesa o muiji ku kala ni jimbote. Ki tena ué ku kala maka a phange, ua mesena ku dilanga phala ka kale ni maka ni afundixi a mundu. *\nSe o muthu u sota kikuatekesu kia mufundixi ua mundu, mu ukexilu ua ku tululuka kuoso, nange o ukexilu iú, ki u bhangesa o muthu ku xibhaka o itendelesu ia bhana Phaulu. * Mu kienhiki, o Kidistá ua tokala ku dianga ku xila o dijina dia Jihova, ni ku kuatekesa o kilunga ku kala ni paze, ni ku tululuka. O akaiedi a Kristu, a ejiia mu kulondekesa o henda, o 'henda . . . ki iene ku sota ngó o ibhangelu iê.'—1 Kolindo 13:4, 5; Nzuá 13:34, 35.\n^ kax. 2 Saí ithangana, nange o Kidistá u bhanga kia iibha kua mukua—kála o undumbu, ujibhangânga, mba ku nhana. Mu ithangana íii, ki kima kiambote kuzuela o maka enhá ku maungana, né muene se o maka a bhangesa phange ietu ku mu fundisa.\n^ kax. 3 Phala kuijiia dingi, ia lungu ni maka enhá, tanga A Sentinela ua 15 ua mbeji ia Katanu ua 1997, mu jimbandu ja 17-22, ni ua 15 ua mbeji ia Katutu ua 1991, mu jimbandu ja 25-28.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/Batula-o-Maka-Alungu-ni-Uenji\/","date":"2018-04-20T06:13:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937114.2\/warc\/CC-MAIN-20180420042340-20180420062340-00484.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":654,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.379,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Jimbangi ja Jihova, a sota ku di longa o Bibidia ni athu ni ku tambuijila ibhuidisu iavulu i bhanga ene, kala:\n- Nzambi nanhi?\n- O kuila Nzambi ua ngi suu?\n- Kiebhi ki ngi tena ku zediuisa o ukaza uami?\n- Kiebhi ki tena o ku sanga o ku zediua kua kidi?\nTala o itambuijilu ia ibhuidisu iene mu bhanga o athu ia lungu ni ukexilu uetu ua ku longa o Bibidia.\nTuene mu longa o athu maka alungu ni \"Nzambi\"\nmba \"ukaza\" ni ku tanga ibatulu iavulu ia Bibidia ia lungu ni maka enhá. Mu ku sokesa o ibatulu íii, tuene mu mona ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá, ni kuehela kuila o Bibidia i tambuijila o ibhuidisu i bhanga o athu.\nKi ku bhingi kitadi. Ki tuene mu bhinga ué kitadi mu madivulu u tu bhana ku athu phala ku a longa o Bibidia.\nAthu avulu ene mu katula ola imoxi ku semana phala ku di longa o Bibidia n'etu. Maji saí ithangana tu bhanga kaxaxi ka ola mba ndenge. O muthu muéne u sola se ithangana ikuxi ia mesena ku di longa.\nMuéne ua-nda kulondekesa mu ithangana iofele, kiebhi kia di longa o Bibidia ni athu. Se u ki uabhela, u tena ku suluka ni ku di longa.\n● Se ngi xikina ku di longa o Bibidia, o kuila nga tokala ku kituka mbangi ia Jihova? Kana. Jimbangi ja Jihova, a uabhela kiavulu o ku longa o athu ia lungu ni Bibidia, maji kene mu jijidika o athu ku kala mbangi ia Jihova. Mu veji dia kiki, tu londekesa ku athu ihi i longa o Bibidia, mu kuijiia kuila kala muthu muéne ua tokala ku sola o ngeleja iê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/Ihi-Ilombolola-o-ku-Longa-o-Bibidia\/","date":"2018-04-23T14:20:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00259.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":283,"character_repetition_ratio":0.109,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.378,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mulangidi uexile mu kala ku thandu a ilumbu mba mbonge, phala kudimuna o athu ku iluezu. Jihova ua bhana kua Izekiiele, kikalakalu kia difuile ni kia mulangidi. Muene uexile \"mulangidi ua dibhata dia Izalaiele.\"\n33:7\nIzekiiele ua dimuna o mundu ua Izalaiele mu kua tangela kuila, se a sulukile mu kubhanga ima iaiibha, ene eji fua\nIebhi o njimbu ia Jihova i tuene mu boka lelu?\n33:9, 14-16\nMu ku dimuna o athu, Izekiiele ueji bhulula o muenhu uê, ni ua akuâ\nMukonda diahi tua tokala kuboka o njimbu ia Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2017-mwb\/milongi-ia-14-20-ia-kakuinhi\/izekiiele-mulangidi-kikalakalu\/","date":"2018-04-23T07:49:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945855.61\/warc\/CC-MAIN-20180423070455-20180423090455-00530.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":89,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.371,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O musoneki ua Jisalamu 83, nange ua tokalele ku muiji ua Azafo mukuá Levi, ndandu ia Sobha Davidi. O kibatulu kiki, a kisoneka kioso o jinguma ja kexile mu zukutisa o mundu ua Jihova.\n83:1-5, 16\nMu musambu uê, o mukuá Jisalamu ka thandanganhele ni kubhulula o muenhu uê, maji ua thandanganhele dingi ni dijina dia Jihova ni ungana uê\nLelu, o jiselevende ja Jihova ene mu a zukutisa kiavulu. O kusuína ni ufiiele uetu, kubhana kijingu kua Jihova\n83:18\nJihova ua mesena kuila tuijiia o dijina diê\nBhu kaxi ka ibhangelu ietu, tua tokala kulondekesa kuila Jihova muene o Muthu ua beta o kota ku muenhu uetu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/milongi-ia-kavua25-31\/jis%C3%A1lamu83-o-muthu-ua-beta-o-kota\/","date":"2018-04-24T09:24:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946578.68\/warc\/CC-MAIN-20180424080851-20180424100851-00214.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":104,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kala ki tua ki mono, ki bhonza kusanga ujitu u sangulukisa o muthu. Mbe, o ua tambula o ujitu muéne u mona se o ujitu uala ni valolo mba kana. O athu ka difuangana, mu kiki, ujitu umoxi u tena kukala ni valolo ku muthu iú maji phala mukuâ kana.\nMu kifika, o munzangala u tena kumona kuila o ujitu ua mutelembe, uéne o ujitu ua beta o kota. Maji o muadikime, nange u sanguluka kiavulu mu kutambula kima kia tokala ku muiji. Mu jixi javulu, kota kubhana kitadi ku munzangala mba ku muadikime, éne ejiia kioso kia-nda sumba ni kitadi kieniokio.\nNé muene kia bhonzo kiavulu, athu avulu a suluka mu kusota ujitu uambote phala ku u bhana ku muthu ua kazola. Né muene ki bhonza kusanga ujitu uambote, sai ima i tua tokala kuijiia i tena ku tu kuatekesa kusanga o ujitu uambote. Tua-nda mona ima iuana i tena ku tu kuatekesa kubhana ujitu u sangulukisa o muthu.\nO jivondadi ja muthu ua-nda tambula o ujitu. Sai diiala mu mbanza ia Belfast, Irlândia, uambe kuila o bixi ia tambuile kioso kia kexile ni 10 mba 11 dia muvu, iexile o ujitu ua betele kota phala muene. Mukonda diahi? Muene uambe: \"Mukonda eme nga mesenene kiavulu kukala ni bixi.\" O musoso iú ulondekesa kuila o vondadi ia muthu, iene ilondekesa se muene ua-nda uabhela kiavulu o ujitu mba kana. Mu kiki, sota kuijiia o muthu u ua mesena ku mu bhana o ujitu. Sota kuijiia o ukexilu ua muene, mukonda o ukexilu ua muthu u funhisa o ima ia uabhela muene. Mu kifika, mu ithangana iavulu o jikuku ji uabhela kiavulu kukala kumoxi ni jindandu jâ. Ene a sanguluka kiavulu kukala kumoxi ni ana ni alaul'â mu ithangana iavulu. O jikuku jeji sanguluka dingi kiavulu, se o muiji a xinganeka kuenda nau njila mu veji dia kua bhana kama koso-koso.\nPhala ku tu kuatekesa kuijiia o jivondadi ja muthu, ó kua evua kiambote kioso kia kala mu zuela. O Bibidia iamba: \"Muthu ni muthu-phe a lenguluke kuivua, maji a kokoloke kuzuela.\" (Tiiaku 1:19) Kioso ki ua-ndaia ni kudizuelesa ni makamba mê mba jindandu, sota kua evua kiambote n'uijiie o ima ia uabhela ni ima ia zembe ene. Mu kubhanga kiki, ua-nda tena kua bhana ujitu uambote phala ene.\nO ibhindamu ia muthu ua-nda tambula o ujitu. O muthu u tena kusakidila kiavulu o ujitu ua tambula né muene se uofele mba ki u te kalu iavulu, se o ujitu uenhu u mu kuatekesa ku ibhidi. Maji kiebhi ki ua-nda tena kuijiia o ima ia bhindamena o muthu?\nO kuibhula o muthu se ihi ia bhindamena, ku tu kuatekesa kuijiia kia mesena o muthu. Maji athu avulu a mona kuila o kuibhula o muthu, kusosolola o kusanguluka kuijila mu kubhana, mukonda ene a mesena kubhana ujitu uambote sé o muthu ku kijiia. Sumbala kuene athu avulu a uabhela kuzuela o ima ia uabhela ni ima ia zembe, maji ka xikina kuzuela o ima ia bhindamena.\nMu kiki, tonginina kiambote ni kuijiia ia mu bhita ni muthu. Muene muzangala, muadiakime, dikudi, dikaza, a mu senge, mutudi, ua mu kalakala, mba ka mu kalakala dingi? Katula kithangana phala kuxinganeka se maujitu ebhi a-nda kuatekesa o ibhindamu ia muthu iú.\nMu kiki phala kuijiia kiambote o ibhindamu ia muthu tua mesena ku mu bhana ujitu, sota kuzuela ni uoso ua bhiti ue mu ibhidi kala muene. Ene a-nda tena ku ku tangela ibhindamu, ia bhonzo ku ijiia sé ku ku tangela-iu. Ni kikuatekesu kiki, ua-nda tena kubhana ujitu ua tokala u kuatekesa o muthu mu ibhindamu iê.\nO kithangana. O Bibidia iamba: \"O kizuelu kiene mu touala bhu thembu iê!\" (Jisabhu 15:23) O izuelu íii ilondekesa kuila o kithangana ki tu zuela, kiala ni valolo ia dikota. Kiene ue ki bhita ni ibhangelu ietu. O izuelu i tu zuela mu kithangana kia tokala, i tena kusangulukisa uoso ua mu tuivua, kiene kimoxi ue, o ujitu u tu bhana mu kithangana kia tokala, u tena ue kusangulukisa kiavulu ió tua mu mu bhana o ujitu.\nKamba dietu ua-nda kazala. Munzangala kua kambe ngó ua-nda zubha kiá o xikola. Dikaza kua kambe ngó bhofele a-nda kala ni mona. Athu a uabhela kubhana maujitu mu ithangana kala íii. Sai athu a mona kuila kima kiambote kusoneka o ithangana íii ia katunda ia-nda kuiza ku muvu uiza-mu. Mu kubhanga kiki, ene a tena kuxinganeka kiambote o ujitu ua tokala kubhana mu ithangana íii. *\nMu kidi, eie ku bhingi kukingila o ithangana ia katunda phala kubhana ujitu ku muthu. O kusanguluka kuijila mu kubhana, tu tena ku kuívua mu kithangana kioso-kioso. Maji tua tokala kudilanga. Mu kifika, se diiala u bhana ujitu ku muhatu mu kithangana kioso-kioso, o muhatu u tena kufika kuila a mu bhana o ujitu mukonda o diiala ua mu zolo, iu ua mesena ku muijiia kiambote. Se o diiala u bhana o ujitu ni ixinganeku iaiibha, o ujitu iú u tena kubhekesa maka. Kiki kilondekesa o valolo ia kuijiia se mukonda diahi eie ua mesena kubhana ujitu ku muthu.\nMukonda diahi ua mesena kubhana ujitu. Kala ki tua tange kiá kudima, kima kiambote kuxinganeka se o muthu ua-nda tambula o ujitu, ua-nda banza kia iibha ia lungu ni ió ua mu bhana o ujitu. Mu kiki, o muthu ua mesena kubhana ujitu, kima kiambote se u dianga hanji kuditonginina se mukonda diahi muene ua mesena kubhana o ujitu uenhú. Sumbala athu avulu a mesena kuxinganeka kuila a mu bhana ujitu phala kujingisa o muthu, maji sai ue athu avulu a bhana ngó ujitu mukonda a divua kala a mua jijidika kubhanga kiki. A kamukuá a bhana ujitu mukonda a kingila kua xila mba kua bhana ua kama koso-koso.\nIhi i ua tokala o kubhanga phala kuijiia se ua mu bhana ni muxima ua zele mba kana? O Bibidia iamba: \"Ioso i mu bhanga, mu i bhanga ni henda.\" (1 Kolindo 16:14) Eie se ua mu bhana ujitu mukonda ua zolo o athu, xala mu kuijiia kuila o athu a-nda sanguluka kiavulu mu kutambula o ujitu, eie ue ua-nda sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila u mukua kubhana. Kioso ki u bhana ni muxima uoso, eie u sangulukisa ue o muxima ua Tata ietu ia diulu. O poxolo Phaulu ua ximana kiavulu o Jikidistá m'ukulu mu mbanza ia Kolindo mukonda a kuatekesele ni kusanguluka kuoso o jiphange jâ mu Judeia, a bhindamene kiavulu. Phaulu ua a tangela: \"Nzambi ua zola mukua kubhana ni ngalasa ioso.\"—2 Kolindo 9:7.\nO kukaiela o ima i tua dilongo bhabha, ku tena ku tu kuatekesa kubhana maujitu a sangulukisa akuetu. O ima íii—ni ia mukua dingi—iene ia bhangesa kuila Nzambi u bhana ku athu o ujitu ua beta dingi kota. Mu kiki, suluka mu kutanga o mbandu ia kaiela phala u mone se uebhi o ujitu ua beta dingi kota ua tu bhana Nzambi.\n^ kax. 13 Athu avulu ene mu bhana ue maujitu mu kizuua kia fesa ia uvualelu ni mu jifesa ja mukua ja mundu. Maji mu jifesa jiji ene mu bhanga-mu ima iamba o Bibidia kuila ka tokala ku i bhanga. Tanga mu kadivulu kaka o maka \"Atangi a Madivulu Metu Ebhula—O Kuila o fesa ia Natale ia tokala ku Jikidistá?\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-6-ua-2017-kamoxi\/ujitu-ua-beta-kota\/","date":"2018-04-21T22:18:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945448.38\/warc\/CC-MAIN-20180421203546-20180421223546-00080.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1184,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI i u xinganeka kioso ki u banza mu dixita? Nange u xinganeka kididi kiezala ni ixete ia mu nuha kia iibha. O kuila ueji xinganeka ku sanga kima kia valolo mu dixita didi, kála ulu mba madiamande?\nMaji ku hama ia mivu ia bhiti a sange kima kia valolo ku dixita. O kima kiki ki kiexile diamande mba ulu, maji kima kiala ni valolo ia dikota. Kima kiahi kia valolo kia sange? Mukonda diahi o kima kiki kiala ni valolo phala etu lelu?\nUA SANGE KIMA KA KI FIKILE\nKu dimatekenu dia hama ia 20, Bernard P. Grenfell ni Arthur S. Hunt, ji ngijiie mu Xikola ia Katunda ia Oxford, endele mu ixi ia Ijitu. Kuenhoko mu ixete mu honga ia Nilu, ene a sange jimbandu ja mikanda akexile mu ji bhanga ni dibu. Mu ku bhita kithangana, ku muvu ua 1920, kioso o mala enhá kia kexile mu sokejeka o mikanda íii, o ngana Grenfell, ua sumbu ji mbandu ja mikanda ja mukua jo fukunuine ku Ijitu. Muéne ua tambula o ji mbandu jiji mu dijina dia Inzo ia ku Bhakela o Madivulu ia John Rylands ku mbanza ia Manchester, ku ixi ia Englaterra. Maji o mala enhó afu ande dia ku zubha ku sokejeka o mikanda ienioio.\nO ngana Colin H. Roberts, uexile ué ngijiie ia Xikola ia Katunda ia Oxford muéne ua zubha o kikalakalu kiki. Kioso kia kexile mu kuongeka o mikanda ienioió, muéne ua mono mbandu ia mukanda ia sokele ni bilete. Muéne ua sangulukile mu ku mona kuila mu isoneku ia Ngeleku mua kexile izuelu iejidile kiambote. Ku pholo kua kexile o izuelu i tu sanga mu divulu dia Nzuá 18:31-33. Ku dima kua kexile mbandu ia izuelu ia ji velusu ja 37 ni 38. Roberts uejidile kuila ua sangele kima kia valolo.\nKU SOTA KUIJIIA O MIVU IÊ\nRoberts, ua banzele kuila o mbandu ia mukanda uenhó uexile uokulukulu. Maji ia kexile ni mivu ikuxi? Phala kuijiia muéne ua sokesa o isoneku ia mukanda iú ni isoneku ia mikanda ia mukuá iokulukulu, ia kexile ni mivu. Muéne ua bhange kiki ni milongi\nKioso kia di longo o ukexilu ua isoneku, o jingijiie jitatu a mono kuila o mukanda a u sonekene ku muvu ua 125 K.K.\nIHI ILONDEKESA O MBANDU IA MUKANDA IA RYLANDS\nMukonda diahi o mukanda mu tu sanga o divulu dia Nzuá uala ni valolo phala o athu a uabhela o Bibidia lelu? Mukonda dia ima iiadi. Kia dianga, o ukexilu ua kamukanda kaka, ka londekesa kuila o Jikidistá m'ukulu a bhanene valolo ku Mikanda Ikola.\nMukonda diahi o mukanda mu tu sanga o divulu dia Nzuá uala ni valolo phala o athu a uabhela o Bibidia lelu?\nKu hama ia kaiiadi mu K.K., o milongi akexile mu isoneka—\nMaji o mukanda ua sange Roberts, ua kexile ni isoneku ku mbandu jiiadi. Kiki kia londekesa kuila ua tundile mu divulu ki u tundile mu mikanda. O divulu didi akexile mu di bhanga ni jipapela ja bhangele ni dibu, akexile mu ji bandeka ni ku ji tunga phala ku kala divulu.\nMukonda diahi o divulu dia betele-o-kota o mikanda ndenge? O Jikidistá ku hama ia dianga exile aboki a njimbu iambote. (Matesu 24:14; 28:19, 20) Ene akexile mu boka o njimbu ia Bibidia mu ididi ioso mua kexile mu sanga o athu\nO divulu dia betele ku kuatekesa o jiphange mu kilunga ku katula jikopia ja Mikanda Ikola. Kienhiki o madivulu a Matesu ni Marku ni Luka ni Nzuá, akexile mu a katula jikopia veji javulu, kiki kia kuatekesa o kilunga kia Nzambi ku kula kiavulu.\nKima kia mukuá ki bhangesa o mukanda ua Rylands ku kala ni valolo phala etu lelu, o ku tu londekesa kuila o Bibidia a i soneka muene kala kia tumina Nzambi. Maji mu mukanda iú, ki tu sanga-mu o jivelusu joso ja divulu dia Nzuá, maji o njimbu i tu sanga mu jivelusu iene imoxi i tu tanga mu ji Bibidia jetu lelu. O mukanda ua Rylands, u tu londekesa ué kuila mu Bibidia ka katula-mu kizuelu, sumbala o isoneku akexile mu i kopiala mu Bibidia phala ku i ta mu mikanda ia mukua veji javulu.\nSé phata o mukanda ua Rylands, muala o izuelu i tu sanga mu divulu dia Nzuá, kilondekesu kia kuila o Bibidia a isoneka muene kála kia isonekene mu mikanda ia dianga. Mu divulu diê dia lungu ni misoso ia Bibidia, o ngana Werner Keller, uambe: \"O mikanda íii iokulu, ilondekesa kuila ioso i tuene mu tanga mu ji Bibidia jetu a i soneka ni kidi kioso.\"\nTuejiia kuila o Jikidistá ja kidi ka bhingi o ima iene mu sanga o jingijiie phala ku kala ni kixikanu, kana. Ene a xikina kuila, 'Mikanda ioso a i bhusu kua Nzambi.' (2 Timote 3:16) Maji kisangusangu kia dikota kioso kia sanga kima kiokulu kia valolo, kilondekesa o kidi kiene mu zuela o Bibidia tundé ukulu kuila: \"O Maka ma Ngana-phe ma xalelà-ku.\"\n^ kax. 8 Kala kizuela o divulu Manuscrito da Bibidia Grega, paleografia \"o milongi i longa o isoneku iokulu.\" Mu ku bhita kithangana, o ukexilu ua ku soneka u lunguluka. Kiki ki tena ku kuatekesa kuijiia o mivu ia mukanda kioso kia i sokesa ni mikanda ia mukua iala ni mivu ia kidi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150401\/o-mukanda-ua-john-rylands-52\/","date":"2018-04-24T09:25:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946578.68\/warc\/CC-MAIN-20180424080851-20180424100851-00249.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":861,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Eme a ngi vwalela mu kanzo ka mixi, mu kambonge ka Liberty, mu mbanza ya Indiana, ku Estados Unidos. Kyoso kya ngi vwala, o jitata jami a kexile kyá ni mona umoxi wa diyala ni kiyadi kya ahatu. Mu kusuluka mame'tu wa vwala dingi phange jami jiyadi ja mala, ni kasule ketu ka muhatu.\nKYOSO ki nga bokona mu xikola, o ima ki i kexile mu lunguluka kyavulu. O jikoleka ji u mateka kudilonga na-ju ku muvu wa dyanga, u dilonga na-u katé ku muvu wa sukina. Mu kidi, eye u tena kwijiya o majina a athu oso mu mbonge, ene a kwijiya we.\nO ka mbonge ka Liberty kexile ni jifazenda javulu, o kudya kwetu kwa betele kota o masa. Kyoso kya ngi vwala, tat'etu wa kexile mu kalakala mu fazenda. Mu kitala kya kikumbi, nga dilongo kwendesa makina ya kudima na-yu, ni kubhanga ikalakalu ya mukwa mu fazenda.\nKyoso kya ngi vwala tat'etu wa kexile kyá ni 56, mame'tu wa kexile ni 35 a mivu. Eme ki ngi mono tat'etu mu unzangala wê. Maji tat'etu wa kexile ni nguzu yavulu ni sawidi yambote. Mwene wa zolele kyavulu kukalakala, wa tu longo we kuwabhela kukalakala. Mwene ka kexile ni kitadi kyavulu, maji wa tu tungila inzu, wa tu bhana izwatu ni kudya. Wa kexile mu bhita kithangana n'etu. Tat'etu wafu ni 93 dya mivu, Mam'etu ni 86 kya mivu. Kiyadi kyâ ka kexile mu sidivila Jihova. Maji kota dyami kafunga ka fiyele tundé ku muvu wa 1972.\nO UNDENGE WAMI\nMam'etu wa wabhelele kuya mu ngeleja. Mwene wa kexile mu twambata mu ngeleja ya Batista mu Malumingu oso. Ki ngexile ni 12 kya mivu, ngevu mu veji ya dyanga o ilongesu ya Tilindade. Ng'ebhwidisa mam'etu: \"Kyebhi Jezú kya tena kukala mwene Mona, mwene we Tata mu kithangana kimoxi?\" Ngi lembalala hanji o kitambwijilu kya mamá: \"Mon'ami, kiki kisumwa. O milongi yiyi ki yene dijimbulwilu, ki tu tena ku i tendela.\" Mu kidi kyexile mwene kisumwa phala eme. Né kiki, kyoso ki nga tenesa 14 a mivu a ngi batizala mu ka kizanga kófele. A ngi bondo lutatu mu menya. Lumoxi mu dijina dya Tata, lwa kayadi mu dijina dya Mona o lwa katatu mu dijina dya nzumbi ikôla!\nKyoso ki nga bhange o xikola ya kaxi, ngexile ni makamba a wabhelele kyavulu o boxiki a ngi funyisa kuwabhela we o boxiki. Kyenyiki nga mateka we kutonoka o boxiki, eme nga bhange mbandu mu kibuka kya Golden Gloves. Eme ki ngexile ni uhete mu kubhânga, kyenyiki nga xisa o ufunu yú. Mu kusuluka a ng'ixana mu usoladi, ya a ngi tumikisa ku ixi ya Alemanha. Mu usoladi, o jixefe jami a ngi tumikisa ku xikola ya masoladi, mukonda a mono kwila ngexile ni uhete wa ku kala mutwameni. Ene a mesenene kwila mwenyu wami woso ngi u bhita mu usoladi. Maji, eme ki nga mesenene kukala disoladi ku mwenyu wami woso. Ki nga tenesa o mivu iyadi, nga xisa o usoladi mu muvu wa 1956. Mu kubhita kithangana, nga di bundu ni kibuka kyengi kyene mu bhanga o kikalakalu kya Nzambi.\nMWENYU U LUNGULUKA\nAnde dya kudilonga o kidi, ki ngexile ni ixinganeku yambote ya lungu ni uyala. Nga kexile mu kayela o ixinganeku ya jifilme ni ya athu a ngi kondolokele. Ngexile mu xinganeka kwila o dyala dya kidi, ka tokalele kuzwela ya lungu ni Bibidya. Maji nga mateka kudilonga ima ya lungulula o mwenyu wami. Say kizuwa, mu kwendesa o dikalu dyami mu mbonge, nga di sange ni minzangala iyadi ya ahatu, a ngi'xana phala kuzwela na-u. Exile hwed'ya phang'ami ya muhatu. Kiyadi kyâ, exile Jimbangi jya Jihova. Ene a ngi bhanene kyá Mulangidi ni Despertai! maji nga monene kwila, a bhonzele ku a tendela. Maji mu kithangana kiki, a ng'ixana phala kuya mu kyônge kya Milongi ya Bibidya mu Kilunga, kyônge kyofele kya kexile mu bhanga mu jinzo jâ, phala kudilonga ni kuzwela ya lungu ni Bibidya. Nga a ambela: Nga-nda xinganeka mu maka yá. Ene olela ya ambe: \"Tu kanene?\" Eme ngambe, \"Nga kanena.\"\nNga dyela mu ku kanena maji, nga tokalele kukumbidila o kikanenu kyami. Kyenyiki, ngay mu kyônge mu usuku wenyó. Ana jindenge a ngi bhangesa kudiwana kyavulu. Ene ejidile ima yavulu ya lungu ni Bibidya! Sumbala ngexile muya mu ngeleja ni mam'etu mu Malumingu moso, o Bibidya ki nga ijidile kyambote. Mu kithangana kyenyókyo, nga mesenene kwijiya dingi. Mu kiki, nga xikina kudilonga o Bibidya. O kima kya dyanga ki nga dilongo, o kwijiya kwila, o dijina dya Nzambi Muteni-a-yoso, Jihova. Mivu kudima, ng'ebhwidisile mam'etu ya lungu ni Jimbangi jya Jihova, mwene wambele wixi: Oh! Ene a bheza mwadyakime wokulu a mwixana Jihova.\" Nga divu kwila, mesu ami a matekene kujikuka!\nKi nga laleka kukula mu nzumbi, mukonda ngejidile kwila nga sange o kidi. Mu mbeji ya Katanu wa muvu wa 1957, a ngi batizala. Kwa bhitile ngó divwa dya mbeji tundé ki nga ile mu kyônge kya dyanga. O ukexilu wami wa lungulukile kyá. Nga sanguluka mu kwijiya o milongi ya Bibidya ya lungu ni uyala. Jezú wexile muthu wa yuka. Mwene wexile ni nguzu ni kutena, dyala dyoso-dyoso ndenge. Maji mwene ka di te mu homojona akwa. Mu veji dya kiki, mwene wehela ku mu 'sebhulula,' kala kya ki kanene. (Izaia 53:2, 7) Nga dilongo kwila dixibulu dya kidi dya Jezú wa tokala \"u lendukila athu oso.\"—2 Timote 2:24.\nNga mateka kukalakala kala muboki wa thembu yoso ku muvu wa 1958. Maji mu kubhita tu ithangana nga i xisa hanji. Mukonda dyahi? Mukonda nga kazala ni Gloria, o kilumba kya ng'ixanene phala kuya mu kyônge, mu veji ya dyanga! Ki nga dyela mu kusola kukazala kana. Gloria wexile kala ditadi dya kamanga, dya te dingi ku mundu woso, kyene ki ngene mu mu mona katé lelu. Nga zediwa mu kukazala-nê! Mwene wa-nda zwela bhofele ya lungu ni mwene:\n\"Eme nga kexile ni 16 dya jiphange. Mam'etu wa sidivila Jihova ni ufiyele woso. Mwene wafu kyoso ki ngexile ni 14 kya mivu. Kyoso mwene kyafu, tat'etu wa mateka kudilonga o Bibidya. Kuma ki twexile dingi ni mamá, tat'etu wa zwela ni mwendexi wa xikola. Kota dyami, wexile kyá mu muvu wa sukina wa xikola ya kaxi, o tat'etu wa bhingi kwa mwendexi wa xikola phala kutwehela ku di bhingana mu izuwa ya kuya mu xikola. Mu ukexilu yú eme mba mwene tweji tena kukala kubhata phala kulanga o tubwetele. Mu ku tunda ku salu Papá wa wabhelele kusanga kyá o kudya ku meza. O mwendexi wa xikola wa xikina. Tway ni ku di bhingana mu xikola katé phang'ami kya zubha o xikola ya kaxi. Say miji iyadi ya Jimbangi, a tu longo o Bibidya. Ku jiphange jami, 11 twa kituka tu jimbangi jya Jihova. Eme nga wabhelele kyavulu o sidivisu ya kuboka, né mwene ngexile ngi mukwa jisonyi. Mwadi wami, Sam, wa ngi kwatekesa mu mivu yoso yiyi.\"\nGloria ni eme twa kazala ku mbeji ya Kawana ka muvu wa 1959. Twa wabhela kyavulu kukalakala kumoxi, kala tu aboki a thembu yoso. Mu mbeji ya Kavwa ka muvu wenyó, twa tumikisa mukanda phala kusidivila ku Betele. Twa mesenene kukalakala ku Betele ya Estados Unidos. Say phange ya kazola a mwixana, Simon Kraker, mwene wa tu bhange o ibhwidisu. Mwene wa tu tangela kwila, Betele ki ya kexile mu xikina makaza mu kithangana kyenyókyo. Né kiki twa mesenene mwene hanji kuya ku Betele, maji kweji bhita mivu yavulu phala kuya-ku.\nTwa sonekena o Betele ya Estados Unidos, twa bhingi phala ku tu tumikisa mu kididi mwa bhindamene dingi aboki. Ene a tu londekesa ngó kididi kimoxi: Pine Bluff, Arkansas. Mu izuwa yenyoyo ku Pine Bluff kwexile ngó ilunga iyadi. Kimoxi kya mindele, kya mukwa kya ambundu. A tu tumikisa ku kilunga kya ambundu kyexile ngó ni 14 kya aboki.\nO KATHOMBO NI KU DI WANUNA KWA TU BHEKELA IBHIDI\nNange u dibhwidisa se mukonda dyahi o Jimbangi jya Jihova a di wanwine mu kilunga kya mindele ni kya ambundu. O kitambwijilu kyenyiki: Mu izuwa yoyó, etu ki twexile ni ujitu wa kusola. Kubunda o mindele ni ambundu kyexile kituxi phala o jinguvulu, kya kexile mu bheka we usweya. Mu ididi yavulu o jiphange akexile ni woma wa kwila o Kididi Kya Ubhezelu a ki bula se o ambundu ni mindele a dyongeka kumoxi. Kiki kya kexile mu bhita mwene. Se o jiphange ambundu a boka nzo ni inzo mu mbambe ya mindele, eji ku a kasa mba kwa bhana kibetu. Phala kukala ni ufôlo wa kuboka, twa kexile mu kumbidila o ijila yenyoyo ni kukinga se hádya yeji lunguluka.\nO ukunji wetu wa bhonzele. Kyoso ki twexile mu boka mu mbambe ya ambundu, say ithangana twa kexile mu phupa mabhitu a mindele, sé ku ki mesena. Mu kithangana kyenyókyo, twa tokalele kusola ni lusolo se tweji zwela bhofele ya lungu ni Bibidya mba tweji bhinga muloloki ni kusuluka mu dibhitu dyéngi. Kyene kyexile o imi'ki mu thembu yóyo.\nKuma twexile tu aboki a thembu yoso, twa bhingile kukalakala phala kudikila o ibhindamu yetu. Ku salu yetu ka kexile mu tu futa kitadi kya soko. Gloria wa sangele ikalakalu ya kuzelesa jinzo. Say ididi se mwene ka tenene kuzubha o ikalakalu a kexile mu ng'yehela ku mu kwatekesa. A kexile mu tu bhana kudya, kwene ku twexile mudya eme ni Gloria. Semana joso, Gloria wa kexile mu ngomala izwatu ya mwiji umoxi. Eme nga kexile mu kalakala mu jaludim, kusukula ji njanela, kubhanga ikalakalu yengi mu dibhata dyoso. Say inzo ya mindele, twa sukula o jinjanela kiyadi kyetu. Kyoso Gloria kya kexile mu sukula moxi, eme nga kexile mu sukula bhu kanga. Twa kexile mu kalakala kizuwa kyoso, kyenyiki, a kexile mu tu bhana we kudya. Gloria wa kexile mu dila m'onzo, maji wa kexile mu di kexidila. Eme nga kexile mu dila bhu kanga, maji ki kyexile maka. Kwexile kudya kwambote. Ku dimatekenu ene exile athu ambote, maji a a funyisa ku athu a a kondolokele. Say kizuwa twemana mu jibomba phala kwizalesa o dikalu dyetu. Ki twa zubha, nga bhingi ku mundele wa kexile mu tendela phala Gloria kuya mu dixidixilu, mwene wa ngi twinina o mesu, wa dizangala, wixi: \"Dyo jike.\"\nO HENDA YA TU LONDEKESA O JIPHANGE\nKu mbandu yengi, twa bhiti ithangana yambote ni jiphange jetu, twa zolo o ukunji wetu! Kyoso ki twa bhixila ku Pine Bluff, twa tungile mu dibhata dya phange wexile kafunga ka kilunga. Muhatu'ê kexile mbangi ya Jihova, Gloria wa mateka ku mu longa o Bibidya. Mu kubhita ithangana, nga mateka kudilonga ni mon'ê wa muhatu ni holome yê. O mama ni mona a solo kusidivila Jihova, ya a batizala.\nTwexile ni makamba a kazola mu kilunga kya mindele. Ene a kexile mu twixana mu jinzo jyâ phala kujandala maji twa kexile mu kingila katé ki kuvunda, phala o jivizinyu ka tu mone kumoxi. O akwa Ku Klux Klan (KKK), kibuka kyexile mu swinisa o usweya ni kathombo, kya kexile mu kalakala kyavulu mu thembu yenyoyo. Say kizuwa, nga mono dyala dya xikama mu mbalanda yê, wa tele o izwatu ya kexile mu ta o akwa KKK. Sumbala ni ima yayibha ya kexile mu bhita, o jiphange a suluka ni kulondekesa henda. Say kixibhu, twa bhindamene kitadi phala kuya mu kyônge kya dikota. Say phange wa xikina kusumba o dikalu dyetu dyexile Ford 1950. Maji mu kubhita mbeji, say kizwa twa bhwila, twa boko nzo ni inzo, twa dilongo ni maxibulu avulu. Mu kubhixila kubhata twa sange kima ki twa ki fikile. Dikalu dyetu twa di sang'e dingi kubhata! Twa sange kamukanda ku thandu kambe kiki: \"Nga mu mi vutwila o dikalu dyenu, ujitu u nga mu mi bhana. Phang'enu.\"\nSay dingi phange wa tu londekesa henda. Ku muvu wa 1962, a ng'ixana phala kudilonga o Xikola Phala o Tufunga Twa Kilunga ku South Lansing, ku Nova Ior-que. Mbeji ya muvimba ni kudilonga ki kale o tufunga, tufunga twa ilunga, ni tufunga a kunda o tufunga twa ilunga (superintendentes de distritos). Mu kithangana kyenyókyo ki ngexile mu kalakala, o kitadi we kya tolele. Maji, say ditenda dya lungu ni mitelembe ya kafwetele ku Pine Bluff, dya ngi bhangele ibhwidisu phala kukalakala na-u. Se a ng'ixanene, eme ngeji kala o mu mbundu wa dyanga weji kalakala mu ditenda dyenyódyo. Ku disukilu a ng'ixana phala kumateka kukalakala. Ihi i ngeji bhanga? Eme nga bhindamene kitadi phala kuya ku Nova Iorque. Nga kwata o kuxinganeka: Ngi xikina o salu, inga ngi xikina o kixanu kya kuya mu xikola? Ngexile kyá phala kusoneka ku Betele, maji kwa bhiti kima kya ngi bhangesa kudiwana katé lelu.\nSay phange ya muhatu mu kilunga kyetu, wa pupu ku dibhitu dyetu, mu kamene ka selu, wa tu bhana kivilope. Mwene, mwadi wê kexile mbangi ya Jihova. Mu kivilope mwexile kitadi kyavulu. Mwene ni twana twê a kexile mu balumuka selu phala kusonzola o mábhia a mujinya ni kukatula o ixoka yoso. Ene a bhange kiki phala kunganyala kitadi kya soko phala ngi tene kubhanga o njila i nga kexile na-yu ya kuya ku nova Iorque. O phange ya muhatu mwenyu wambe: \"Ndé mu xikola, u dilonga kyavulu, nu vutuke phala ku tu longa we etu!\" Mu bhita izuwa, nga xindila akwa ditenda se ngeji tena kumateka kukalakala ngó semana jitanu kupholo dya kithangana kya ngi bhanene. Ene \"ka\" xikina. Maji ki kyexile maka. Eme nga solele kyá. Nga sanguluka kyavulu mu kukamba kukalakala mu ditenda dyenyódyo!\nIhi i xinganeka Gloria, ya lungu ni kithangana ki twa bhiti ku Pine Bluff? Tu mwehele n'a zwele: \"Eme nga zolele kyavulu o mbambe yoyó! Ngexile ni 15 mba 20 a athu u ngexile mu longa o Bibidya. Kyenyiki mu kamene twa kexile muya mu boka nzo ni inzo, kumbi ki di banda-ku dingi, tuya kyá mu longa o maxibulu, say izuwa tu zumbuka 23h00. Twa sangulukile kyavulu mu kikalakalu kyetu! Nga mesenene kusuluka mu kikalakalu kiki. Mu kidi eme ki ngi mesenene kuxisa o kikalakalu kiki ni ngi bokona mu sidivisu ya kukunda o ilunga, maji Jihova wa kexile mu xinganeka ima yengi.\" Kyene-phe mwene kya bhange.\nO MWENYU WETU MU KIKALAKALU KYA KUKUNDA O ILUNGA\nKyoso ki twa kexile mu kalakala kala aboki a thembu yoso ku Pine Bluff, twa sonekene mukanda phala kukala aboki a katunda. Twejidile ni kidi kyoso kwila, eji tu sola. Mukonda dyahi? Mukonda twejidile kwila, o phange wa kexile mu kunda o tufunga twa ilunga wa mesenene kwila tu kwatekesa kilunga kya kexile mu mbanza ya Texas. Mwene wa mesenene kwila, tu sidivila kala aboki a katunda mu kilunga kyenyókyo. Twa ki wabhela. Maji twedi kya kingiléé, ka twixana, mu ngonga yetu ya mikanda ki mwexile mukanda phala ku tu tangela kima. Ku disukilu, kwa bhixila mukanda. A twixana phala o sidivisu ya kukunda o ilunga! Kiki kya bhiti mu mbeji ya Katatu ku muvu wa 1965. O phange Leon Weaver, lelu wala kupholo ya kibuka kya fyilyale kya Estados Unidos, a mu solele we phala kukala kafunga ka ilunga mu thembu yenyoyo.\nKu dimatekenu nga kexile ni woma wa kukala kafunga ka ilunga. Muvu kudima o phange James A. Thompson, Jr., wa kexile mu kunda o tufunga twa ilunga, wa ngi tonginina kyambote phala kumona se ngexile mwene mu kitala kya kukala kafunga ka ilunga. Ni henda yoso wa ngi tangela bhebhi bhu nga bhingile kulungulula, wa zwela we o mawhete u nga tokala kukala na-u kala kafunga ka ilunga. Ki nga mateka o kikalakalu kiki, nga mono kwila nga bhingile mwene kwívwa o kitendelesu kyokyo. Kya ngi solo kala kafunga ka ilunga nange phange, Thompson mwene nga dyanga kukalakala-nê kala kafunga ka tufunga twa ilunga. Nga dilongo ima yavulu ni phange yú wa fiyele.\nMu izuwa yenyoyo, o tufunga twa ilunga ka kexile mu a longa kya soko. Eme nga tonginina kafunga ka ilunga, kyoso kyay ni ku kunda kilunga, mu semana imoxi. Mu semana ya kayela-ku mwene wa ngi tale we kyoso ki ngay ni kukunda o kilunga kya kamukwa. Mwene wa ngi bhana itendelesu ni milongi. Kyoso kya bhiti o semana yoyó, twa xala ubheka wetu. Say kizuwa ngambela Gloria: \"Mwene ka tokalele ku tu xisa hanji kindala.\" Maji mu kubhita ithangana nga, mono kwila, say jiphange javulu jambote ji tena ku tu kwatekesa, maji a ku kwatekesa ngó se u a bhinga o kikwatekesu. Eme katé lelu ngene mu sakidila hanji o kikwatekesu ki nga tambwile ku jiphange ja kulu mu nzumbi kala J. R. Brown, wexile we kafunga ka ilunga, ni phange Fred Rusk wa tokalele ku mwiji wa Betele.\nMu izuwa yoyó, o kathombo kexile mu ididi yoso. Say kizuwa o kibuka kya KKK, kya kexile mu kwenda mu mbonge ya Tennessee i nga kexile mu kunda. Ngi lembalala o kizuwa ki twemana mu restaurante, phala kunyoha-ku, ki twa kexile mu boka. Ki ngay mu dixidixilu, a ngi kayela kwala o dyala dya futuluka dyexile ni jitatwaji ji londekesa o kathombo. Maji say phange mundele wa beta kota mu ku lebha, wa tu kayela we. Mwene wa ngibhwidisa: \"Phange Herd, kwala maka?\" Diyala dyodyó dya futulukile dya tundu ni lusolo, mu dixidixilu ka bokona-mu dingi. Mu mivu yoso yiyi, nga mono kwila, o kathombo ki keza mukonda dya kikonda kana, maji keza mukonda dya kituxi ki twa lundula etu woso. Nga dilongo we kwila, phange, phange mwene, kikale mundele mba mumbundu, se kwa bhingi mwene u tena kufwila mu kididi kyê.\nKU DISUKILU NGA KITUKA MVWAMA\nTwa bhange 12 kya mivu mu sidivisu ya kukunda o ilunga. Mu sidivisu ya kukunda o tufunga twa ilunga, twa bhange-mu 21 a mivu. Mivu yoyó yexile mivu yambote, twa kexile mu dibhana ni ima ya kexile mu tu swinisa kyavulu. Maji kwexile dingi ujitu wa mukwa wexile mu tu kingila. Mu mbeji ya Kakwinyi ka 1997 o kima ki twa kexile mu kingila mu mivu yavulu, kya bhixila. A twixana phala kukalakala ku Betele ya Estados Unidos. Kwa bhitile kyá 38 a mivu kyoso ki twa sonekene o mukanda wa dyanga phala kukalakala ku Betele. Mu mbeji ya kayela-ku twa mateka kukalakala ku Betele. Nga fikile kwila o jiphange a kexile ku pholo ku Betele a tu mesenene ngó phala kukwatekesa mu kithangana kyofele, maji ki kyene kya bhiti.\nKya dyanga a ngi tumu phala kukalakala ku Kibuka kya Sidivisu. Nga dilongo ima yavulu! O jiphange a kalakala mu kibuka kiki a tambula ibhwidisu ya bhonzo i bhanga o ibuka ya tufunga ni tufunga twa ilunga mu ixi yoso. Nga sakidila o mwanu ni kikwatekesu kya ngi bhana o jiphange ja ngi longo. Se a ngi sola phala kukalakala na-u dingi kumoxi, ngejiya kwila a-nda ngi longa dingi ima yavulu.\nGloria ni eme twa zolo kusidivila ku Betele. Etu twala ni kifwa kya kubalumuka selu, o kifwa kiki ki kwatekesa kyavulu ku Betele. Mu kubhita muvu, nga mateka kukalakala kala mukwatekexi wa Kibuka kya Sidivisu kya Kibuka kya Utuminu kya Jimbangi ja Jihova. Ku muvu wa 1999, a ngi solo phala kubhanga mbandu ya Kibuka kya Utuminu. Nga dilongo ima yavulu, mu kikalakalu kiki. Maji o kya beta kota, o kwijiya kwila, o mutwameni wa kilunga kya Jikidistá, Jezú Kidistu, ki muthu mu xitu kana.\nKi ngi xinganeka o mwenyu wami, say bhabha ngi divwa kala kya divu polofeta Amoji. Jihova wa tale o kafunga kaka wexile ngadyama, wexile ni kikalakalu kya ku nona jifiku ja kexile mu dya o jingadyama. Né kiki, Nzambi wa solo Amoji phala kukala polofeta, yú wa mu besowala kyavulu mu kikalakalu kiki. (Amoji 7:14, 15) Kyene kimoxi we. Jihova wa ngi tale we eme ngi mona a ngadyama mu mbonge ya Liberty, Indiana. Jihova yu wa ngi besowala ni mawmvwama avulu, u nga tumbula mu musoso yú ndenge! (Jisabhu 10:22) Mwenyu wami, wa mateka ni wadyama, maji ni kidi kyoso ngi divwa kwila, o disukilu dya somboka o ixinganeku yami!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2018\/nga-mateka-mu-wadyama-ku-disukilu-nga-tambula-mawjitu-onene\/","date":"2018-04-23T14:07:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00302.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":3240,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.227,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kidi nanhi ua mu tumina o mundu iú?\nAthu avulu a xikina kuila, o Nzambi ia kidi, muéne ua mu tumina o mundu iú. Maji se kiki kiexile kidi, o ixi ki ieji kala kididi kia iuka? (Matendelelu 32:4, 5) Kala kilondekesa o Bibidia, o mundu iú a mu u tumina kuala o kadiaphemba.\nKiebhi o kadiaphemba iú kiéza mu tumina o mundu? Mu dimatekenu dia mundu, anju imoxi ia bhukumukina Nzambi iu ua suínisa ué o dikaza dia dianga ku bhukumukina o kitumu kia Nzambi. (Dimatekenu 3:1-6) O dikaza dia solo ku kaiela o kizuelu kia Satanaji kuila ngana iâ. O Nzambi Muteni-a-Ioso, muéne ngó ua tokala o kididi kia Mutumini ua ngongo, maji muéne ua mesena kuila o athu a sola o ungana uê mukonda dia henda iala na-iu kua muéne. (Matendelelu 6:6; 30:16, 19) Maji athu avulu, ene mu a nganala ni ku sola kia iibha kala kia bhangele o dikaza dia dianga.\nNanhi ua-nda zubha o kuiibha?\nO kuila Nzambi ua-nda kuehela jinga Satanaji ku tumina o mundu? Kana! Nzambi ua-nda tumina Jezú ku zubha o kuiibha kuoso kuene mu bhanga Satanaji.\nNi ungana ua tambula kua Nzambi, Jezú ua-nda buikisa Satanaji. (Loma 16:20) Kiene Nzambi kia-nda mateka o ku tumina o athu ni ku bhangesa kuila o athu a kale ni muenhu ua sanguluka ni ku tululuka kála kia mesenene mu dimatekenu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/nanhi-ua-mu-tumina-o-mundu\/","date":"2018-04-19T10:34:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00272.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kiafú Jezú, mu kizuua kia katatu ua fukunuka. Mu kizuua kieniókio muéne ua monekena ku akaiedi'ê mu veji jitanu. Jezú ua kolokota ku a monekena mu 40 a izuua. Kioso o maxibulu mê kia kexile hanji mu tala, Jezú ua bande ku diulu. Mu ku bhita dikuinhi dia izuua, Nzambi ua tumikisa o nzumbi ikôla ku akaiedi a Jezú akexile mu kinga mu Jeluzaleme.\nKua bhiti kithangana, o jinguma ja Nzambi a te o jipoxolo mu kaleia, maji o anju ia a katula. O dixibulu Xitevá a mu bundu ni matadi katé kiafú. Maji tua-nda dilonga kiebhi Jezú kia solo nguma imoxi phala ku kala selevende iê ia kazola, iu ua kituka poxolo Phaulu. Kienhiki kioso kiafú Jezú, kua bhitile mivu itatu ni kaxaxi, Nzambi ua tumikisa poxolo Phetele phala kubokela Koloneliu ni muiji uê, ki uexile Jijudé.\nMu ku bhita 13 ia mivu, Phaulu ua mateka o njila iê, ia dianga ia kuboka. Mu njila iê ia kaiadi, Timote ua diongeka ni Phaulu. Tua-nda kijiia kiebhi Phaulu ni makamba mê, a sangulukile mu ku bhanga o sidivisu ia Nzambi. Mu kusukáko, Phaulu a mu te mu kaleia mu Loma. Mu ku bhita mivu iiadi, muéne a mu katula mu kaleia, maji kia vutuka dingi mu kaleia, mu veji íii a mu jibha. O izulukutu mu Kibatu kia 7, kia bhitile mu 32 a mivu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-7-Tund%C3%A9-ku-Difukunukinu-Dia-Jez%C3%BA-Kat%C3%A9-mu-Kaleia-ka-Phaulu\/","date":"2018-04-25T17:19:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947931.59\/warc\/CC-MAIN-20180425154752-20180425174752-00045.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":222,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.396,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Athu ku mundu oso a mesena kua konda o malamba. (Nd 4:1) Mu mbeji ioso ia Katutu, tua-nda bhanga kambanha ka kubhana O Mulangidi, ua-nda zuela ia lungu ni kukonda o malamba. Bhana o mulangidi iú mu kambanha. Etu tua mesena kuzuela ni athu pholo ni pholo phala ku a kuatekesa, mu kiki, ki tu tokala kuxisa o Mulangidi se mu inzo ki muala athu.\nIHI I TUA-NDA ZUELA\n\"Etu enioso tua bhindamena ku tu konda o malamba ithangana ioso. Nanhi u Tena ku tu konda o Malamba? [Tanga 2 Kolindo 1:\nSe o muthu u londekesa kuila ua mesena kudilonga anga u xikina o mulangidi, . . .\nMu kusuluka mu longe o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui29-katu4\/kambanha-phala-kubhana-o-mulangidi\/","date":"2018-04-20T21:22:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944682.35\/warc\/CC-MAIN-20180420194306-20180420214306-00474.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.321,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jiphange Jetu ja Kazola:\nMukonda dia kukala tu abhezi a Jihova, tua zolo o Maka mê, o Bibidia. Tuejiia kuila o misoso i tu sanga mu Bibidia ia kidi, i tu bhana itendelesu i tu kuatekesa ku muenhu, i londekesa ue o henda ia Jihova ku athu. (Jisálamu 119:105; Luka 1:3; 1 Nzuá 4:19) Etu tua-ndala kukuatekesa akuetu kuijiia o kidi ki tu sanga mu Mak'â Nzambi. Mukonda dia kiki, kisangu-sangu kia dikota ku mi bhana o divulu didi, \"Katula Mbote mu Misoso ia Bibidia\". Tua-nda mi tangela bhofele ia lungu ni divulu didi.\nO divulu didi, a di bhange benge benge phala o ana ndenge. Adiakime a mesena kuijiia dingi o Bibidia, a tena ue ku di tanga. Kuma o Bibidia divulu phala o athu oso, sé phata etuenioso tua-nda katula mbote, mu kutanga o divulu didi, dia-nda tu kuatekesa ue kuzediua ku muenhu.\nMu kutanga o misoso ia Bibidia, o divulu didi di tu tangela o misoso ia athu tundé ku dimatekenu dia ixi katé ku hádia. Tua bhange ioso, phala ku mi londekesa o misoso ia Bibidia, mu ukexilu ua bhebhuluka a tena ku u tendela kiambote, kala ki ia bhiti.\nMu kidi, o divulu didi ki dia misoso ngó kana, maji di zuela ima iavulu. O madisá ni jifoto, a ji bhange phala kubhana nguzu mu misoso ia Bibidia, ni ku kulondekesa kiebhi kia divu o athu ala mu jifoto.\nO divulu didi di tu kuatekesa kumona kiebhi o Bibidia izuela ia lungu ni athu a belesela Jihova, ni a kambe ku mu belesela. Kiki ki tu kuatekesa kukatula madisá mu phangu iâ. (Loma 15:4; 1 Kolindo 10:6) O divulu didi diala ni 14 a jimbandu. Mu dimatekenu dia jimbandu, tu sanga-mu o madisá u tu tena kudilonga.\nSe u tata mba u mama, u tena kutanga o madisá ni tuana tuê, ni kua lombolola o jifoto. Kiiadi kienu mu tena kutanga o jimbandu ja Bibidia ja lungu ni musoso u mua mu dilonga. Kuatekesenu o tuana tuenu, ku tendela o misoso ia mu dilonga ni ku i sokesa ni ia Bibidia. Mu tena ue ku bhanga kiki, mu kulonga o Bibidia ni adiakime.\nTua mu kingila kuila o divulu didi, di kuatekese ió ala ni muxima ua lenduka—minzangala ni adiakime—mu kudilonga o Mak'â Nzambi, phala kukumbidila o milongi ia Bibidia ku mienhu iâ. Mu kubhanga kiki, ene a-nda tena ue kubhanga mbandu ia muiji ua Nzambi.\nPhange jenu,\nKibuka kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/utuminu-kibuka-mukanda-lfb\/","date":"2018-04-25T01:06:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947654.26\/warc\/CC-MAIN-20180425001823-20180425021823-00222.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":402,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: O kuila o mundu ueji kala\nkididi kia tululuka, se athu a kaiela\no kitumu kiki?\nDivulu: Jih 13:18\nKubhana: O Bibidia i suínisa athu oso kukala athu a fiiele. O Mulangidi iú, u londekesa kuila tua tokala kulondekesa ufiiele mu ukexilu uoso ua muenhu uetu.\nO MULANGIDI (kudima)\nKibhuidisu: Nga mesena kuijiia, ihi i u banza ia lungu ni kibhuidisu kiki. [Tanga o kibhuidisu kia dianga.] Saí athu a xikina kuila, kioso ki tu fua tuia kididi kiéngi, a mukuá amba kuila o kufua o disukilu dia muenhu. Abha eie,ihi i u banza?\nDivulu: Ndo.9:5\nKubhana: O Mulangidi iú, u jimbulula ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá. O Mulangidi iú phala eie. Mu kizuua kia mukuá, tua-nda zuela dingi.\nNJIMBU IAMBOTE IA NZAMBI!\nKubhana: Ngala bhabha phala kulondekesa kiebhi kia longa o Bibidia sé kufuta.\nO kadivulu kaka ka londekesa kuebhi ku u sanga o itambuijilu ia beta kota ku muenhu, mu Bibidia iê.\nKibhuidisu: O kuila ua dilongele kia o Bibidia? Ki kubhonzo kudilonga o madisá, nga-nda kulondekesa. [Tanga o kibhuidisu kia 1 mu disá dia 2.]\nDivulu: Dij 4:11\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2016-mwb\/Ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-04-20T14:48:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125938462.12\/warc\/CC-MAIN-20180420135859-20180420155859-00431.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.291,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se uala ni dikamba uejiia kukalakala kiambote ni falamenda ia JW Language, nange muene u tena ku kukuatekesa. Se kualé, soneka o kamukanda ka kubhinga kikuatekesu bhu kaxi ka internet.\nUa mesena ku tanga o milongi íii mu\nIhi i Ngi Tena Kubhanga se Ibhuidisu Iami ka mu i Tambuijila Bhabha?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-language\/Ihi-i-Ngi-Tena-Kubhanga-se-Ibhuidisu-Iami-ka-mu-i-Tambuijila-Bhabha\/","date":"2018-04-26T08:48:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00258.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.196,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Tua tambula-phe . . . o nzumbi i tunda kua Nzambi, phala im'oio tu ijiie ioso ia tu bhana Nzambi mu ujitu.\"\n1. Kiebhi ki divua o athu a mukuá ia lungu ni ima iala na-iu?\nO KUILA uevu kiá o athu ku zuela: \"U bhana ngó valolo ku kima kiê, kioso ki texika o kima kiki?\" Nange kiki kia bhitile kiá n'eie. Mu kifika, o muthu ua kudila ku muiji ua jimvuama, ka bhana valolo ku ima iala na-iu. Mukonda dia ku kamba unjimu, nange o muzangala kejiia o ima ia beta-kota ku muenhu.\n2, 3. (a) Ima iahi o minzangala ia Jikidistá ka tokala ku i banza? (b) Ihi i tena ku tu kuatekesa ku bhana valolo ku undundu u tua tambula?\n2 Se u muzangala, ihi ia beta-kota ku muenhu uê? Lelu, o minzangala a beta-kota ku bhana valolo ku jimbongo, ka bhana valolo iavulu ku ukamba. Nange ene a bhindamena salu iambote, jinzo jambote ni mitelembe ia katunda. Se a thandanganha kiavulu ni ima íii, a tena ku texi o kima kia beta-kota ku muenhu, o ukamba uâ ni Nzambi. Se a ku sase ku jitata ja Jikidistá, eie ua tambula undundu ua dikota mu nzumbi. (Matesu 5:3) Se u kamba ku bhana valolo ku undundu uê mu nzumbi, ua-nda di bhana ni ibhidi iavulu ku muenhu uê.\n3 Kana ku bhanga ima i tena ku ku bhekela o ibhidi íii. Tua-nda di longa misoso mu Bibidia, ia-nda ku kuatekesa ku bhana valolo ku undundu uê mu nzumbi. O misoso íii, ia-nda kuatekesa etu uoso, minzangala ni adiakimi, ku bhana valolo ku undundu ua tu bhana Jihova.\nO ATHU KA BHANA VALOLO KU UNDUNDU UÂ\n4. Ihi i zuela o divulu dia 1 Samuuele 8:1-5, ia lungu ni an'a Samuuele?\n4 Saí athu a a tange mu Bibidia, a tambula undundu ua dikota mu nzumbi, maji ka u bhana valolo. O polofeta Samuuele ua mateka ku sidivila Jihova mu undenge, iú ua kolokotele mu ufiiele uê kua Muéne. (1 Samuuele 12:1-5) Samuuele ua xisa phangu iambote, maji o an'ê Jouele ni Abiia, ka kaiela o phangu iê. Mu veji dia kiki, ene a kexile mu bhanga ima ia iibha.\n5, 6. Ihi ia bhiti ni an'a Joziia ni mulaul'ê?\n5 Kiki kia bhitile uê ni an'a a Sobha Joziia. Sobha Joziia uexile fiiele, ua zolele Jihova ni ku mu bheza. Kioso kia bongo o Divulu dia Kikutu, anga a di tanga phala Joziia, muéne ua kaiela o itendelesu ia Jihova. Muéne ua katula o iteka ni ima ia kuzambula mu ixi, anga u tendelesa o athu ku belesela Jihova. (2 Jisobha 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25) O an'ê a tambula undundu ua dikota mu nzumbi! Maji kioso o kitatu kia an'ê ni mulaul'ê a kituka jisobha, ene ka bhana valolo ku undundu uâ.\n6 Kioso o mon'a Joziia, Nzouakaji, ua kituka sobha, muéne ua bhange \"ima ia ibha bhu mesu'a Jihova.\" Muéne ua bhange ngó mbeji jitatu ku ungana, Falaó, mukua Ijitu, ua mu te mu kaleia. Mu ku bhita thembu, muéne ua fuila kuenhoko, dikanga dia dibhata diê. (2 Jisobha 23:31-34) Mu ku bhita thembu, phangi'ê Nzouakí ua kituka sobha, anga u tumina mu 11 a mivu. Kála kia bhitile ni akuâ, muéne ué ka bhana valolo ku undundu ua tambuile kua tat'ê. Muéne uexile muthu ua iibha, mukonda dia kiki, Jelemiia ua zuela: \"A-nda ku mu funda ufundilu ua bulu.\" (Jelemiia 22:17-19) O mon'a Joziia, Zedekiia, ni mulaul'ê Nzuakí, exile athu a iibha, ka kaiela o phangu ia Joziia, uexile fiiele.\n7, 8. (a) Kiebhi Solomá kia texi o undundu uê mu nzumbi? (b) Ihi i tu tena ku di longa mu phangu ia athu a a tange mu Bibidia, a texi o undundu uâ mu nzumbi?\n7 Sobha Solomá a mu longo kua tat'ê Davidi, kiebhi kia tokalele ku sidivila Jihova, maji mu ku bhita thembu, muéne ka bhana dingi valolo ku undundu uê mu nzumbi. 'Solomá kia kuka, akaj'ê a mu diangula o muxima uê, hé u kuata ku kaiela jinzambi jengi; muxima uê ki u kexile dingi kua Jihova Nzambi iê, kála kia kexile o muxima ua tat'ê Davidi.' (1 Jisobha 11:4) Mukonda dia kiki, Solomá ua zange o ukamba uê ni Jihova.\n8 O maiala oso iâ, akexile ni ujitu ua ku sidivila Jihova, ni ku bhanga o kima kia tokala. Maji ene a texi o undundu uâ. Maji saí minzangala, a bhana valolo ku undundu uâ mu nzumbi. Tua-nda di longa phangu ia minzangala i u tena ku kaiela.\nO ATHU A BHANA VALOLO KU UNDUNDU UÂ\n9. Kiebhi o an'a Noué a xisa phangu iambote? (Tala o foto ia dianga.)\n9 O an'a Noué a xisa phangu iambote. Ene akexile ni ujitu ua ku kuatekesa Noué ku tunga o álaka phala ku bhulula o athu. Ene ejidile kuila, a tokalele ku belesela Jihova, mu kiki, a bokona mu álaka ande dia ku mateka o Dilúvio. (Dimatekenu 7:1, 7) Ihi ia bhiti? O divulu dia Dimatekenu 7:3, di zuela kuila, ene ambata o iama mu álaka, \"phala a xale mbutu ku muenhu kulu dia mundu.\" O athu a bhuluka ué. Mukonda dia ku bhana valolo ku undundu uâ mu nzumbi, o an'a Noué akexile ni ujitu ua ku bhulula o mbutu ia athu, ni ku mateka dingi o ubhezelu ua kidi mu ixi.\nO kiuana kia minzangala akua Jihebeleu, ka jimbile kua tundile, mba o ima ia di longele\n10. Kiebhi o kiuana kia minzangala akua Jihebeleu, a a ambatele ku Babilonha, a bhana valolo ku undundu uâ mu nzumbi?\n10 Mu ku bhita hama ni jihama ja mivu, o kiuana kia minzangala a mala akuâ Jihebeleu, ka xikinine ku kaiela o ijila ia akua Babilonha. Ku muvu ua 617 ande dia kithangana kia Kristu, Hananiia, ni Mizaiele, ni Azadiia ni Daniiele a ambatele ku ixi ia Babilonha. Mukonda ene a iukile kiambote, exile jinjimu, akexile ni kutena kua ku ditunda kiambote ku muenhu, mu ixi ia Babilonha. Maji ene ka jimbile kua tundile, mba o ima ia di longele, mukonda dia kiki, Jihova ua a besoala kiavulu.\n11. Kiebhi o athu a mukuá a katula mbote mu undundu ua Jezú?\n11 Jezú, muene o phangu ia dikota ia muthu ua bhana valolo ku undundu uê mu nzumbi. Jezú ua zolele o ima ia mu longele Tat'ê. Muéne ua londekesa o kidi kiki, kioso kiambe: \"Nga zuela kala kia ngi longo Tata.\" (Nzuá 8:28) Muéne ua zolele ku tangela akuâ o ima ia di longele, phala n'a katule ué mbote mu milongi íii. Muéne uambe: \"Kua ngi bhingi ue kuia kukola o Njimbu Iambote ia Utuminu ua Nzambi mu jisanzala jamukuá, kuma kiene kia ngi bheka.\" (Luka 4:18, 43) O athu ku mundu ka bhana valolo ku Mak'â Nzambi, mukonda dia kiki, Jezú ua tendelesa o maxibulu mê phala 'ka bhange mbandu ia mundu.'\nBHANA VALOLO KU UNDNDU U UA TAMBULA\n12. (a) Kiebhi o milongi mu divulu dia 2 Timote 3:14-17, ia lungu ni minzangala lelu? (b) Ihi ia tokala ku dibhudisa o minzangala?\n12 Se uala ni jitata a zolo Jihova, ua tambula undundu mu nzumbi. O milongi ia Bibidia ia lungu ni Timote, nange i tena ku ku kuatekesa ué. (Tanga 2 Timote 3:14-17.) O jitata jê, ja ku longo ia lungu ni Jihova, ni kiebhi ki ua tokala ku mu sangulukisa. Nange ene a ku longo tundé mu undenge. O milongi íii, ia ku \"ijidisa o kubhuluka, mu kuxikan'oko kuene mua Kristu Jezú,\" ni ku 'di lunga kiasoko,' phala ku sidivila Nzambi. Maji o kuila u bhana valolo ku undundu uê mu nzumbi? Dibhudise: 'Ihi i ngi banza ia lungu ni jimbangi javulu ja fiiele j'okulu? O kuila ngi sanguluka mu ku kala Mbangi ia Jihova? Kiebhi ki ngi divua mu kuijiia kuila ngala bhu kaxi ka athu, a a ejiia kua Nzambi? O kuila ngejiia kuma, iú ujitu ua dikota, ni kuila ki u difu ni ujitu uéngi?'\n13, 14. Ihi i mesena ku bhanga o minzangala ia mukuá, a a sase ku jitata Jikidistá, ni mukonda diahi o ku banza kiki, uôua? Bhana phangu.\n13 Saí minzangala a a sase ku jitata Jikidistá, nange ka mono kuila, o kidi kia Bibidia kima kiambote, ni kuila o mundu ua Satanaji ua iibha. A mukuá a mesena ku fikisa o ima ku mundu, phala ku mona se ima iambote. Maji o kuila ueji tuamena ku pholo dia dikalu dia mu kuíza ni lusolo, phala ku mona ngó se o dikalu di tena ku ku kuama, mba ku ku jibha? Iú ki unjimu kana, uôua! Mu kiki, ki tu bhingi ku fikisa o ima ia iibha ia mundu iú, phala kuijiia o ndolo i tu bhekela o ima íii.\nKi tu bhingi ku fikisa o ima ia iibha ia mundu iú, phala kuijiia o ndolo i tu bhekela o ima íii\n14 Saí munzangala a mu ixana Gener, a mu sase ku jitata Jikidistá ku Ásia. Muéne a mu batizala kioso kiexile ni 12 kia mivu. Maji kioso kiexile mu kitala kia kikumbi, muéne ua kexile ni hanji ia ku fikisa o ima ku mundu, mu ku banza kuila ueji kala ni ufôlo. Gener ua mateka ku dingila o muiji uê, mu ku bhanga o ima mu kasuekele. Kioso kia tenesa 15 kia mivu, muéne ua mateka ku bhanga o ima ia iibha ia kexile mu bhanga o makamba mê, kala o kúnua o uhôlua, ni ku xinga jindaka. Gener ua kexile mu jokala ji joko ja usuéia ni makamba mê, iú ua kexile mu bhixila tádidi ku bhata. Mu ku suka-ku, muéne ua mono kuila, o ima ia kexile mu bhanga, ki i kexile ku mu sangulukisa, kua kambele kima. Muéne ua vutuka mu kilunga. Muéne uambe kuila, saí ithangana, u kala hanji ni vondadi ia ku bhanga o ima ia mundu, maji o kima kia beta-kota phala muéne, o ku tambula o mabesá a Jihova.\n15. Ki kale se a tu sase ku jitata ja Jikidistá mba kana, ihi i tua tokala o ku banza?\n15 Né muéne se o jitata jê ki Jikidistá, xinganeka mu ujitu ua dikota u uala nau, ua kuijiia o Mubhangi ua ima ioso mu ngongo, ni ku mu sidivila! Kuene athu avulu ku mundu, maji Jihova, ni henda ioso, ua ku solo eie phala ku kala kamba diê. Didi dibesá dia dikota! (Nzuá 6:44, 45) Ki kale tua di longo o kidi kia Bibidia ni jitata jetu, mba kana, tu tena ku sanguluka mu kuijiia o kidi kiki. (Tanga 1 Kolindo 2:12.) Gener uambe: \"Eme nanhi, phala ku kala ni ukamba ni Jihova, o Ngana ia ima ioso mu ngongo?\" (Jisálamu 8:4) Saí phange ia muhatu ua zuela: \"O maxibulu bhu xikola a sanguluka kiavulu, se a bhanga ukamba ni jimesene jâ. Manhi ki ujitu ua dikota ku kala ni ukamba ni Jihova, o Mesene ia Dikota?\"\nIHI I UA-NDA BHANGA?\n16. Kima kiahi kia tokala ku sola o minzangala Jikidistá?\n16 Xinganeka mu undundu ua dikota u uala nau, sola ku sidivila Jihova. Kaiela o phangu iambote ia athu exile jifiiele m'ukulu. Kana ku bhanga kala o minzangala ku mundu, a mu zanga o mienhu iâ, ene kala ni kidielelu.\n17-19. Mukonda diahi o ku kamba ku bhanga o ima i bhanga o mundu, kulondekesa o unjimu?\n17 Mu kidi, ki bhonza ku tunga ku mundu iú, sé ku kaiela o ima i bhanga o mundu. Maji o ku lenga o ima íii, kulondekesa unjimu. Xinganeka o muthu a mu sola phala ku bhanga mbandu ia Joko ia ku lenga kumoxi ni athu a tokala ku jixi joso. Phala ku di tunda kiambote, muéne ua tokala ku xisa ima iavulu i bhanga o minzangala mu kitala kiê. Muéne u fula ima iavulu i tena ku mu bhangesa ku zanga o kithangana kiê, ni ku mu landukisa. Muéne u fula ku bhanga o ima i bhanga akuâ, phala n'a di iudike kiambote, phala ku nganhala o joko.\nXinganeka mu undundu ua dikota u uala nau, sola ku sidivila Jihova\n18 Athu avulu ku mundu, ka xinganeka mu ibhidi i tena ku moneka mukonda dia ima ia iibha ia bhanga, maji o jiselevende ja Jihova a xinganeka mu ima íii. Se tu di tungula bhu kaxi ka mundu iú, mu ku kamba ku bhanga o ima ia iibha, kála o ufusa u tena ku batula o ukamba uetu ni Jihova, tua-nda 'nganhala o muenhu ua kidi.' (1 Timote 6:19) O phange ia muhatu tua mu tange ku dima ua zuela: \"Se u zokela o kixikanu kiê, ku disukilu, ua-nda divua kiambote. Kiki kia-nda londekesa kuila, uala ni kutena kua ku bhânga ni mundu ua Satanaji. Ua-nda divua kála ua mu mona o kisangusangu kia Jihova Nzambi, mukonda dia kima kiambote ki ua bhange! Mu kithangana kieniókio, ua-nda divua kiambote, mukonda dia ku kamba ku kaiela o mundu!\"\n19 Kana ku zanga o muenhu uê, mu ku banza ngó mu ima i u tena ku nganhala lelu. (Ndongixi 9:2, 10) Eie uejiia se mukonda diahi uala ku muenhu, ni kuila, uala ni ujitu ua ku kala ku muenhu katé ku hádia ni hádia. Kiki kia-nda ku kuatekesa ku sola o ima iambote, ni ku kamba kuenda 'kála kienda ió kejiia Nzambi.' O muenhu uê uala ni valolo.\n20, 21. Se tu sola o ima ia tokala, ihi ia-nda bhita n'etu ku hádia? Maji ihi i kingila Jihova ko kuetu?\n20 Se tu sola o ima ia tokala, tu tena ku sanguluka kindala, ni ku tambula o muenhu ua kalela-ku ku mundu uobhe ua Nzambi. Jihova ua-nda tu besoala kiavulu. (Matesu 5:5; 19:29; 25:34) Maji muéne ka besoala o athu oso. Muéne ua-nda tu besoala ngó, se tu mu belesela. (Tanga 1 Nzuá 5:3, 4.) Maji o nguzu i tu bhanga lelu phala ku sidivila Jihova, iala ni valolo!\n21 Jihova ua tu bhana kiá ima iavulu. Tuala ni kuijiia kua kidi kua Maka mê, tuejiia kiambote o kidi kia lungu ni muéne, ni vondadi iê. Mukonda tu Jimbangi ja Jihova, tuala ni ujitu ua kuambata o dijina diê. Nzambi ua kanena ku kala n'etu, phala ku tu kuatekesa. (Jisálamu 118:7) Ki kale tu minzangala mba tu adiakimi, etu enioso tua tokala ku londekesa kuila, tu bhana valolo ku undundu uetu mu nzumbi, ni kuila, tuala ni vondadi ia ku 'fumanesa' o dijina dia Jihova, katé ku hádia ni hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/bhana-valolo-ku-undundu-u-ua-tambula\/","date":"2018-04-21T21:57:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945448.38\/warc\/CC-MAIN-20180421203546-20180421223546-00198.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2291,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O \"kididi kia kondama\" kia Jihova, ki tu kuatekesa\n91:1, 2, 9-14\nLelu, Kubhinga kudibhakula ni ku di batizala, phala kukolokota mu kididi kia kondama kia Jihova\nAthu ka dielela kua Nzambi, ka tena kuijiia o kididi kiki\nSé-ku kima ki tena kufunhisa o athu ala mu kididi kia kondama kia Jihova, mba kima kioso-kiso ku a bhangesa kuzoza o kixikanu kiâ kua Nzambi, lémbua\n\"O dinhanga dia ngenga\", ua mesena ku tu kuata mu mibhetu\n91:3\nO jinjila a dimuka kiavulu, kibhonza ku ji kuata mu mibhetu\nO dinhanga dia ngenga-phe, u sokejeka o ima iê ni muanhu, na kuate o jinjila mu mibhetu\nSatanaji, o \"dinhanga dia ngenga\" uene ué mu tonginina kiambote o mundu ua Jihova, u ta mibhetu phala na dibhale mba na zoze\nMibhetu i Uana ia Satanaji:\nUôma ua athu\nO jimbote\nItonokenu ia iibha\nMaukexilu a muenhu ka difu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui1-7\/kididi-kia-kondama-kia-suke-ku\/","date":"2018-04-22T00:19:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00578.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":142,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tunde ku mbeji iii, mu iônge ia semana ki kua-nda kuiza dingi ifika itatu ki idifu. Mu veji dia kiki, mu Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu—Milongi Phala o Iônge, mua-nda kuiza jinga jindunge phala kubhana umbangi, a-nda ji bhanga bhu kaxi ka ibhuidisu, velusu, mba kubhanga ibhuidisu iengi ia lungu ni maka u mua mu zuela, phala kukunda dingi o muthu. Mu semana imoxi a-nda xika ngó vidiu imoxi ia lungu ni ndunge phala kubhana umbangi. O aboki ene ejiia se divulu diebhi dia-nda kalakala nadiu bhu kaxi ka Madivulu Metu a Kulonga—kikale mu umbangi ua dianga mba mu kukunda o muthu. Lua mukuá, mu milongi phala o iônge mua-nda kuiza ndunge jiiadi phala kukuatekesa kubhana umbangi. O ima ioso iii ia-nda tu kuatekesa kulonga \"oso-phe a a sola, a fuamena o muenhu ki uabhua, anga a xikana.\"—Ik 13:48.\nAboki a Bhanga Mbandu: Se ki kuala kitendelesu kiengi, o maxibulu a tokala kubhanga ifika ia bhebhuluka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2018-mwb\/ukunji-kubhana-umbangi\/","date":"2018-04-22T00:14:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00585.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":156,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.282,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nXinganeka mu kifika kiki: Karen uala mu fesa, mu kubhita kuinhi dia ithangana, muéne uivua dizuí kudima diê, dia muthu ua muijiia.\n\"Mukonda diahi uemana bhabha?\"\nKaren u mona kamba diê Jessica, ua kuata ngalafa jiiadi. Muéne uejiia kuila muala uhôlua. Jessica u bhana imoxi kua Karen, muéne uambe: \"Eie ku mona ndenge dingi, tambula ngó o sele íii.\"\nKaren u mesena kudituna, maji Jessica kamba diê dia kazola. Karen ka mesena kulualesa kamba diê. Ku mbandu iamukuá, Jessica kilumba kiambote. Se muéne ua mu nùa, nange ki kima kiaiibha. Karen uambe ku muxima ué: 'Sele imoxi ngó. Ki ku difu ni kunua jidroga.'\nSe ua kexile bhu kididi kia Karen, ihi i ueji bhanga?\nXINGANEKA!\nPhala ku sola kiambote i ua-nda bhanga mu maka enhá, eie ua tokala kudijiia. O Kudijiia kulombolola kuijia se eie nanhi ni kuijiia ué o ijila ié. O kuijia o kidi kiki, kua-nda ku kuatekesa kusola kiambote o ima ku muenhu uê, mu veji dia kuehela akuenu ku kusolela bhu kididi.\nKuebhi ku u tena kusanga nguzu phala kudibhana ni maka enhá? Kutambuijila o ibhuidisu ia kaiela, ndunge iambote.\n1 IEBHI O IFUÀ IAMBOTE I NGALA NA-IU?\nKuijiia o uhete ni ifuá iambote i uala na-iu, ku kubhana dingi nguzu.\nPHANGU IA BIBIDIA: O Poxolo Phaulu ua soneka: 'Né mbe ki ngi muzuedi uambote, ki ngi kambe kuijiia.' (2 Kolindo 11:6) O kuijiia o Mikanda Ikola kua kuatekesa Phaulu kukolokota kioso kia kexile mu mu xomba. Muéne kexile mu kuehela kuila o ixinganeku iaiibha ia akuá i mu zozesa.\nTONGININA O IFUÁ I UALA NA-IU: Soneka ku luiji o kifuá ni uhete u uala nau.\nZuela o kifuá kiambote ki uala na-kiu. (Mu kifika, o kuila u mukuâ henda? U mukuâ kidi? U mukuâ kubhixila selu?)\n2 IEBHI O IBHINDAMU IAMI?\nSe uehela o ibhindamu ié kulanga o muenhu ué, iene i tena kuzanga o muenhu ué uoso. Kia difuangana ni fuluja, se i kuata, i tena kuzanga o kima kioso.\nPHANGU IA BIBIDIA: Phaulu uejidile kiambote o itondalu iê. Muéne ua soneka: 'Ngejiia kuma moxi diami nga sangulukila o Kitumu kia Nzambi. Maji nga mono kuila Kitumu kiéngi kia mu tumina mu idiandu iami, kia mu lua ni kitumu kia ngi kala mu kilunji kiami, kiene kiala ku ngi kutila mu ubhika ua kitumu kia ituxi.'\nTONGININA O IFUÁ I UALA NA-IU: Ibhindamu iebhi i ua la na-iu ni kiebhi ki ua tokala kudibhana na-iu?\n3 IHI I NGA MESENA KUBHANGA?\nO kuila ueji kuixana táxi, hé u tangela o muendexi kuila, tu nhunge hanji o kithádi kiki katé ki bhua o kazolina? Kiki kieji londekesa kukamba kilunji\nIhi i tu dilonga mu kifika kiki? O kuijiia o ima i tua mesena o kubhanga i tu fidisa kunhunga-nhunga ngó kididi kimoxi. Eie ua-nda kuijiia ku ua múia ni kiebhi ki u bhixila-ku.\nPHANGU IA BIBIDIA: Phaulu ua soneka: \"kiene ué ki ngi lenga katé bhu mbambe, phala ki ngiie ni kubelajaka.\" (1 Kolindo 9:26) Mu veji dia kubelajaka Phaulu uejidile o jimbambe jexile mu suua, iú uexile mu ji kaiela.\nTONGININA O IFUÀ I UALA NA-IU: Soneka ku luiji ima itatu i ua mesena kubhanga ku muvu uizaku.\n4 MILONGI IEBHI I NGI XIKINA?\nSe kualé ni kixikanu ku ima i ua mu dilonga, ki ua-nda kuijiia ia kubhanga. Kála o dinonguena, ithangana ioso ua-nda lungulula o ukexilu ué phala ngó kumesena kusangulukisa o jikoleka jé.\nSe u kala ni kixikanu kia kolo ku ima i ua dilongo, eie kua-nda lungulula o ukexilu ué kala u dinonguena\nPHANGU IA BIBIDIA: O polofeta Daniiele \"ua solo ni muxima uoso\" kubelesela o itumu ia Nzambi, mu unzangala uê sumbala ka kexile dingi kumoxi ni muiji uê. (Daniiele 1:8) Mukonda dia kiki, Daniiele uejidile ia kubhanga ni muenhu uê. Daniiele ua bhangele ioso kala kia dilongele.\nTONGININA O IFUÁ I UALA NA-IU: Milongi iebhi i u xikina? Mu kifika: Eie u xikina Nzambi? Se kiene, mukonda diahi? Ihi i ku bhangesa kuxikina kuma kuene Nzambi?\nMudié, o kuila u xikina o itumu ia Nzambi ia lungu ni kuzela? Se kiene mukonda diahi?\nIhi i ua mesena","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/eme-nanhi\/","date":"2018-04-27T07:09:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949489.63\/warc\/CC-MAIN-20180427060505-20180427080505-00368.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":675,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kibatulu kietu kia Bibidia kia muvu ua 2018: \"Oso a kinga kua Ngana-phe, a tambula nguzu iobhe.\"—IZAIA 40:31.\nMIMBU: 152, 51\nO MUENHU ku mundu iú ua bhonzo kiavulu. Mu kifika, jiphange jetu javulu, a mu tala hadi, mukonda dia mauhaxi. A mukuá, sumbala adiakime kiá, a bhingi hanji kulanga jitata jâ, a kuka. Sai iá, a thandanganha se kiebhi kia-nda tena kudikila o miji iâ. Tuejiia ue kuila, avulu a mu dibhana ni ibhidi ia bhitile kiá m'ukulu. Kiki ki a bhangesa kubhuila, kungastala kithangana ni kitadi kiavulu. Maji né kiki, Jihova ua-nda tu kuatekesa. Tuejiia kuila, ku hádia o ima ia-nda kala kiambote, mukonda kiene kia tu kanena Jihova. Sé phata, Jihova u sanguluka kiavulu mu kumona kuila, tuala ni kixikanu kiki kia dikota!\n2. Kiebhi o izuelu iala mu divulu dia Izaia 40:29 i tu kuatekesa? Kiluezu kiebhi kiene mu ta athu avulu?\n2 O kuila sai ithangana u divua kuila, o maka u ua mu bhita nau, a bhonzo kiavulu ku a batula? Se u divua kiki, k'eie ngó. Sai jiselevende ja Nzambi m'ukulu, a divuile ue kiki. (1 Jisobha 19:4; Jobe 7:7) Ihi ia a kuatekesa kukolokota? Ene a dielele kuila, Jihova ueji kua bhana nguzu. O Bibidia iamba kuila, Nzambi \"ubhana huiii kua ió uazôndo.\" (Izaia 40:29) Maji, mu izuua ia lelu, sai jiselevende ja Nzambi, a banza kuila, phala kubatula kiambote o maka mâ, a bhinga kuxisa o kilunga kia Jihova. Mu veji dia kubanza kuila, o kusidivila Jihova dibesá dia dikota, ene a banza kuila kima kia bhonzo. Mu kiki, kene mu tanga dingi o Bibidia, kuia mu iônge, ni kuboka. Kiki kiene o kima kia mesena Satanaji.\n3. (a) Ihi i tua tokala kubhanga phala Satanaji ka tu zozese? (b) Ihi i tua-nda dilonga mu milongi íii?\n3 Diabhu ka mesena kuila, tu kala ni nguzu mu sidivisu ia Jihova. Muene uejiia kuila, o kixikanu kietu ki di bandekesa kioso ki tu bhanga dingi mu sidivisu ia Jihova. Mu kiki, kioso ki u bhuila, kana ku di sondolola kua Jihova. Zukama kua muene. Mu kiki o Bibidia i tu tangela: \"Muène-muene u mi tenesa, u mi kuatesa.\" (1 Phetele 5:10; Tiiaku 4:8) Mu milongi íii, tua-nda dilonga kiebhi o divulu dia Izaia 40:26-31, dilondekesa o kutena kua Jihova kua ku tu suinisa. Mu kusuluka, tua-nda mona ima iiadi i tena ku tu zozesa mu sidivisu ietu kua Jihova. Tua-nda dilonga ue kiebhi o kukaiela itumu ia Bibidia ku tena ku tu kuatekesa kukolokota.\nOSO A KINGA KUA JIHOVA, A KALA NI NGUZU\n4. Disá diebhi di tu longa o divulu dia Izaia 40:26?\nJihova u tena ku kubhana o nguzu i ua bhindamena phala ku kolokota mu maka oso-oso a moneka ku muenhu ué\n4 Tanga Izaia 40:26. Sé-ku muthu uejiia se kuene jithéthembua ji kuxi. O ji ngijiie amba kuila, mu kibuka kia jithéthembua kia tu kondoloka a kixana Via-lactea muala 400 ja mazunda ndenge a jithéthembua. Né kiki, Jihova uejiia o majina ma jithéthembua joso. Iii, i tu longa ihi ia lungu ni Jihova? Se muene uejiia o majina a jithéthembua ja kambe o muenhu, xinganeka o valolo ia bhana kokué! Eie ua mu mu sidivila ki mukonda a ku jijidika kana, maji mukonda ua mu zolo. (Jisálamu 19:1, 3, 14) Tata ietu ia kazola uejiia ioso ia lungu n'eie. O Bibidia iamba: \"Katé ni jindemba ku mítue ienu a ji'aleka.\" (Matesu 10:30) Jihova ua mesena tuijiia kuila, muene \"uejiia o izuua ia athu a iuka.\" (Jisálamu 37:18) Sé phata, Jihova u mona o maka oso u tu bhita na-u, muene u tena ku kubhana o nguzu i ua bhindamena phala ku kolokota mu maka oso-oso a moneka ku muenhu ué.\n5. Ihi i tena ku tu kuatekesa kudielela kuila, Jihova uala ni kutena kua soko phala ku tu suinisa?\n5 Tanga Izaia 40:28. Jihova muene othó ia kutena. Xinganeka ngó o kutena kua bhana muene ku muanha. O ngijiie David Bodanis ua soneka uixi: 'Tu ithangana tuoso, o muanha u muanga dingi nguzu mba kutena, o kubaza kua mazunda a ji bomba ja katunda ndenge.' Sai dingi milongi ia mukuá ia londekesa kuila, o kutena ku tunda mu muanha mu ka kithangana kamoxi, ku tena ku dikila o athu oso mu ngongo mu 200.000 a mivu! Sé phata, Jihova, ua bhana o kutena ku muanha, u tena ku tu bhana o nguzu phala kudibhana ni mak'etu.\n6. Kiebhi o njungu ia Jezú ki i neme? O kuijiia o maka enhá ku tu kuatekesa kiebhi?\n6 Tanga Izaia 40:29. Ku sidivila Jihova ku tu bhana dingi kisangu-sangu. Jezu uambela maxibulu mê uixi: \"Di tuikienu jungu iami.\" Mu suluka muene ua bandekesa: \"Nda mu mone kutululuka . . . Mbata o ima iami ioso i ngi m'inda na-iu, ki i bhonzo; o kimbamba kiami ki ngi mi tuika, kia bhebhuluka.\" (Matesu 11:28-30) Kidi muene! Sai bhabha tu divua kuila, tua bhuila kiavulu mu ola ia kuia mu kiônge mba mu sidivisu ia kuboka. Maji kiebhi ki tu divua kioso ki tu vutuka ku bhata? Tu divua kuila, nguzu iéza dingi phala ku dibhana ni maka ku muenhu uetu. Kidi muene, o jungu ia Jezú ia bhebhuluka.\n7. Bhana phangu ilondekesa kuila, o izuelu iala mu divulu dia Matesu 11:28-30, ia kidi muene.\n7 Sai phang'ietu ia muhatu, uala ni uhaxi u mu bhangesa kubhuila kiavulu. Muene uene mu kala ue ni kikote kia muxima ni ndolo ia mutué. Kiene ku mu bhonza kuia mu iônge. Né kiki, sai kizuua, muene ua bhange nguzu phala kuia mu kiônge. Muene ua soneka uixi: \"O diskursu dia zuela ia lungu ni kikote kia muxima. O mulongexi ua lombolola o maka mu ukexilu uambote, katé a ngi bhangesa ku dila. A ngi lembalesa kuila o kiônge, kiene o kima ki nga bhindamene.\" Muene ua sanguluka mu kubhanga nguzu phala kuia mu kiônge!\n8, 9. Ihi ilombolola o izuelu ia poxolo Phaulu, kioso kiambe: \"Kithangana ki nga mu bhuila, kiene kia mu ng'iza o nguzu?\"\n8 Tanga Izaia 40:30. Tu tena ku kala ni kuijiia kuavulu, maji ki tu tena kubhanga ima iavulu mu kutena kuetu ngó. Ki tu tokala ku jimba o kima kiki. Poxolo Phaulu ua tenene kubhanga ima iavulu, maji ka tenene kubhanga ioso ia mesenene. Kioso kia zuela kua Jihova kiebhi kiexile mu divua, Jihova ua muambela uixi: \"Kuma nguzu iami i beta kota mu kutena mu ku bhuila kué.\" Phaulu ua tendela ia mesenene ku mu tangela Jihova. Muene ua zuela uixi: \"Kuma kithangana ki nga mu bhuila, kiene kia mu ng'iza o nguzu.\" (2 Kolindo 12:7-10) Ihi ia mesenene kuzuela muene?\n9 Phaulu ua tendela kuila, muene kexile ni kutena kua kubhanga ioso. Muene ua bhingile kikuatekesu kia muthu ua beta-o-kota mu kutena. O nzumbi ikola ia Nzambi ia tenene ku mu bhana kutena kioso kia kambele nguzu. Iene i tena kubhanga dingi. O nzumbi ikola ia Nzambi ieji bhana ue kutena kua Phaulu, phala ku kumbidila ikalakalu, mu nguzu iê muene keji tena ku i kumbidila. Ki tena ue kubhita n'etu. Kioso Jihova kia tu bhana o nzumbi iê ikola, tu kala ni kutena kuavulu!\n10. Kiebhi Jihova kia kolokotesa Davidi mu ibhidi?\n10 O mukuá Jisálamu Davidi, ua mono ue kiebhi nzumbi ikola ia mu kolesa. Muene uembi: \"Kuma mu nguzu ié, Ngana, ngi kaia ilômbo ia jinguma, mu kutena kua Nzambi iami ngi tuka imbaka.\" (Jisálamu 18:29) Sai bhabha o maka u tu bhita nau, a difu ni mulundu uonene u bhonza ku u banda, mukonda dia kiki, ki tu tena ku a batula mu nguzu ietu. Tu tena ngó ku ki bhanga ni kikuatekesu kia Jihova.\n11. Kiebhi o nzumbi ikôla i tena ku tu kuatekesa kukolokota mu ibhidi?\n11 Tanga Izaia 40:31. O jiholokoko ki jene mu tuka ngó mu nguzu iá. O munza ua tema, u bhangesa o holokoko kuimana ku diulu, sé ku beta o mabhabha. O kubhanga kiki, kukuatekesa o jiholokoko, ku tuka ola javulu sé kubhuila. Mu kiki-phe, kioso ki u dibhana ni maka ku muenhu, sota kuxinganeka ku jiholokoko. Bhinga kua Jihova phala ku kubhana o kutena bhu kaxi ka 'mukuatekexi, mba nzumbi Ikôla.'(Nzuá 14:26) Tu tena kubhinga o nzumbi ikola ia Jihova mu kithangana mba ola ioso-ioso, ku kizuua. Tua tokala ue kubhinga o kikuatekesu kia Jihova, kioso ki tu kala ni maka ni jiphange jetu mu kilunga. Maji mukonda diahi tu kala ni maka ni jiphange jetu?\n12, 13. (a) Mukonda diahi sai bhabha kumoneka maka bhu kaxi ka jiphange? (b) O muenhu ua Zuze u tu longa ihi ia lungu ni Jihova?\n12 Tuene mu kala ni maka mudietu, mukonda etu enioso tu akua ituxi. Sai bhabha tu zuela mba tu bhanga ima i luualesa akuetu, mba nange phang'ietu u zuela mba u bhanga kima, ki tu luualesa. Kiki ki tena kubhonza kiavulu. Maji o ima iii, i tu bhana kithangana kia kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova. Kiki ki bhita kiebhi? Mu kusota kukalakala kumoxi ni jiphange jetu ni kutululuka kuoso. Jihova ua a zolo né muene ni ukexilu uâ ua ituxi. Mukonda dia kiki, tua tokala ue ku a zola.\n13 Jihova ka fidisa o jiselevende jê kubhita mu ibhidi. Tu tena kumona o kidi kiki, mu kudilonga ia bhitile ni Zuze. Kioso Zuze kiexile munzangala, o jiphange jê a mu kuatele difuba. Ene a mu sumbisa kala mubhika, anga a mu ambata mu ixi ia Ijitu. (Dimatekenu 37:28) Jihova ua mono ihi ia kexile mu bhita ni Zuze, muene ua divu ue kiaiibha mu kumona o selevende iê kubhita mu jiphaxi. Maji né kiki, Jihova ka fidisa o ima ioio kubhita. Mu kubhita thembu, Zuze a mu tatela kuila, ua zekele ni muhatu ua Potifale. Mukonda dia kiki, a mu tele mu kaleia, maji né kiki Jihova uehela Zuze kubhita mu ibhidi iii. O kuila Jihova ua bhanene dikunda kua Zuze? Kana. O Mikanda Ikola i tu tangela ia lungu ni Zuze: 'Jihova uexile-nê; o ima ioso ia bhange, Jihova u i zediuisa, ie-nde kiambote.'—Dimatekenu 39:21-23.\n14. Mbote iebhi i tu katula kioso ki tueha o njinda?\n14 O phangu ia mukuá, ia Davidi, muene a mu talatala kiaiibha. Maji né kiki, o dikamba didi dia Nzambi kexile ni phonzo ku muxima. Muene ua soneka: \"Eie-phe, ku njinda tunda-ku, u ehe o kutema; kuma o kuthathamana ku ku bhangesa ngó kiaiibha.\" (Jisálamu 37:8) O kima kia beta-o-kota ki tu bhangesa 'ku tunda' mba kulenga o njinda, o vondadi ietu ia kukaiela o phangu ia Jihova. Muene 'ka tu bhange kala kia fuama mu ikuma ietu,' maji u tu loloka. (Jisálamu 103:10) Sai dingi mbote i tu katula mu kulenga o kutema mba njinda. Mu kifika, o njinda i tu bhekela tesá, i tu fidisa ue ku hemena kiambote. Kioso ki tu kala ni njinda, ki tu tena kuxinganeka kiambote. Tu tena kuzuela mba kubhanga kima ki luualesa akuetu, maji mu kusuluka tu tena kudivua kiiabha mukonda dia kima ki tua zuela. Mukonda dia kiki-phe, kima kiambote kutululuka mba kubatâma. O Bibidia i zuela: \"Muxima ua batama, ubhekela kudisanza mu mukutu.\" (Jisabhu 14:30) Maji ihi i tua tokala o kubhanga kioso akuetu kia tu luualesa, ni kiebhi ki tu tena kubhanga o paze ni jiphange jetu? Tu tena ku kaiela o itendelesu i tu sanga mu Bibidia.\nKIOSO JIPHANGE JETU KIA TU LUUALESA\n15, 16. Ihi i tua tokala kubhanga kioso phang'ietu kia tu luualesa?\n15 Tanga Efezo 4:26. Ki tu diuana kioso ki tu mona kuila, o athu mu ngongo, ene mu xonguena o abhezi a Jihova. Maji, kioso kia tu luualesa kuala phang'ietu mu kilunga mba ndandu ietu, tu divua dingi kiaiibha. Abha se ki tua mu tena kujimba o maka a bhiti? O kuila tua-nda kala ni njinda ia jiphange jetu, katé muene kioso kia-nda bhita mivu iavulu? O kuila tua-nda batula o maka ni kikuatekesu kia Bibidia? Se tu laleka kiavulu phala kuzuela ni phange ua tu luualesa, kia-nda tu bhonza dingi kubhanga o paze.\n16 Abha se phange ua ku luualesa, ki ua mu tena kujimba o kima kia ku bhangele? Ihi i ua bhingi kubhanga phala mu kale ni kutululuka? Kia dianga, samba kua Jihova. Bhinga kua Nzambi, n'a ku kuatekese kuzuela kiambote ni phang'ié. Kuma eie u kamba dia Jihova, lembalala kuila, o phang'ié, dikamba dia Jihova ue. (Jisálamu 25:14) Nzambi ua mu zolo ue. Jihova u talatala o makamba mê ni henda ioso, muene ua mesena kuila, tu bhanga ue kiki. (Jisabhu 15:23; Matesu 7:12; Kolose 4:6) Kia kaiiadi, xinganeka kiambote mu ima i ua-nda zuela ni phang'ié. Kana kubanza kuila, phang'ié ua mesenene ku kuluualesa. Nange muene ua zuela ima iaiibha mukonda, muene mukua ituxi. Mba nange eie ku tendela kiambote o maka. Xikina ni muxima uoso kuila, nange eie uala ue ni kikuma. Eie u tena kumateka kuzuela ni muthu mu ku mu tangela: \"Manhi se maza, eme nga thandanganhele, maji kioso ki ua zuela n'eme, nga divu . . . \" Kioso ki ua-nda zuela ni phang'ié, nange ki mua-nda kala hanji ni kutululuka. Maji né kiki, suluka mu kubhanga ioso phala mu kale ni paze. Tumbula o dijina dia phang'ié mu musambu. Bhinga kua Jihova phala ku mu besoala, ni ku ku kuatekesa kuxinganeka o idifua iambote ia phang'ié. Se u bhanga kiki, Nzambi ua-nda sanguluka kiavulu, mukonda ua mu bhanga nguzu phala kukala ni paze ni phang'ié, ió dikamba dia Jihova.\nKIOSO KI TU DIVUA KIAIIBHA MUKONDA DIA ITUXI I TUA TELE M'UKULU\n17. Kiebhi Jihova kia tu kuatekesa kukala dingi ni ukamba ni muene kioso ki tu ta kituxi? Mukonda diahi tua bhingi kuxikina o kikuatekesu kiki?\n17 Saí iá a mona kuila, ka fuama kusidivila Jihova mukonda m'ukulu a tele kituxi. O ku di tatela ku tena ku tu katula o kutululuka, ni nguzu. Sobha Davidi ua dibhanene ni maka iá. Muene uambe: \"O ki ngedile ngi dixibha, ni ifuba imoxi ikala ni kutuza, ngi kala mu kumba izuua ioso. Kuma lukuaku lué lua ngi nemena muanha ni usuku.\" Kisangusangu kia dikota kuijiia kuila, Davidi ua lungulula o ima, iú ua soto kubhanga o kima kia sangulukisa Jihova. Muene uambe dingi: \"O ki ngedi ngi fisala kutondala kuami kua Jihova, eie kindala ua ngi loloka o kituxi ni mulonga.\" (Jisálamu 32:3-5) Se eie ua te kituxi kia dikota, ejiia kuila Jihova uala polondo phala ku kuloloka. Muene ua mesena ku kukuatekesa kukala dingi ni ukamba uambote ni muene. Maji eie ua tokala kuxikina o kikuatekesu ki bhana Jihova, bhu kaxi ka tufunga. (Jisabhu 24:16; Tiiaku 5:13-15) Mu kiki-phe, bhanga lusolo! Bhanga kiki, ni u tambule o muenhu ua kalela-ku. Nange eie ua mono kuila, Jihova ua kuloloka o kituxi kié, maji sai bhabha mu kubhita thembu u mateka dingi kukala ni kikote ku muxima. Ihi i ua tokala kubhanga?\n18. Kiebhi o phangu ia Phaulu i kuatekesa o athu a banza kuila, kala ni ujitu ua kubheza Jihova?\n18 Sai ithangana poxolo Phaulu ua luualele kiavulu mukonda dia ituxi ia tele m'ukulu. Muene uambe: 'Kuma ku Jipoxolo joso eme ngala-ku ngi ndenge, ki ngi fuama ku ng'ixana ngi Poxolo, mukonda eme nga zukutisile o kilunga kia Nzambi.' Né kiki, muene uambe dingi: \"Maji dioso o ditala-phe di ngeza, nga di bhixila mu kiadi kia Nzambi, o kiadi kiê kia ng'idikiza ki kiaii ngó.\" (1 Kolindo 15:9, 10) Jihova uejidile kuila, Phaulu uexile mukua ituxi. Maji o kiadi mba henda ia Nzambi, ia londekesa kuila, Jihova ua mu solo, sumbala uexile mukua ituxi. Se ua diela o kituxi kié, ua tangela kua Jihova ni ku tufunga ioso ia bhiti, sé phata Jihova ua ku loloka. Dielela ni muxima uoso kuila, Jihova ua ku loloka, anga xikina o muloloki uê!—Izaia 55:6, 7.\n19. Kiebhi o kibatulu kia muvu ua 2018? Mukonda diahi tua ki bhingi?\n19 Kioso ki tua-nda ia ni kuzukama ku dizubhilu dia mundu iú, tua-nda dibhana dingi ni maka a mukuá. Maji tua bhingi kulembalala kuila, Jihova, ió \"ubhana huii kua ió uazôndo, o ua kambe nguzu u mu bhana kusuína kuia ni ku di bandeza,\" u tena ku ku bhana ioso i ua bhindamena n'u suluke ku mu sidivila ni muxima uoso. (Izaia 40:29; Jisálamu 55:22; 68:19) Ku muvu iú ua 2018, kioso ki tua-nda ia mu iônge ietu, tua-nda mona o kibatulu kietu kia muvu ni diambu: 'Oso a Kinga Kua Jihova-phe, a Tambula Nguzu.'—Izaia 40:31.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-katatu-ua-2018\/oso-a-kinga-kua-jihova-phe-a-tambula-nguzu\/","date":"2018-04-24T09:25:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946578.68\/warc\/CC-MAIN-20180424080851-20180424100851-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2602,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nBhofele-bhofele Jihova u longa o mundu uê\nKIOSO John A. Bohnet, diiala ua kexile mu di longa o Bibidia ni ku suína kuoso, kia tambula o kadivulu ka Mulangidi ua Ziione ua mbeji ia Katatu ua muvu 1895, muéne ua sangulukile kiavulu. O kadivulu ka kexile ni kapa ia ubhe—ku thandu dia kapa kua kexile musanza ua kalunga uexile ni ki thembu kia dikota kia mabhuku, o mu kalunga mua kexile fikula ia sabhalalu mua kexile kimuikinu kia kexile mu muika o diulu diedile buí. O ngolokela ia lungu ni kadivulu ka ubhe, iambele kiki: \"Izuatu Ietu ia Ubhe.\"\n1, 2. Kima kiahi kia lungulula mu Mulangidi ua Ziione ku mbeji ia Katatu 1895, ni kiebhi kia divu o jiphange?\n2 Ni ku sanguluka kuoso o Phange Bohnet ua sonekena mukanda kua Phang'etu Russell, muéne ua soneka: \"Nga sanguluka kiavulu mu ku mona o kizuatu kia ubhe kia Mulangidi. Kia uabha kinene.\" Diiala dia mukua dia kexile mu di longa o Bibidia, jina diê John H. Brown, ua soneka ué ia lungu ni kapa, muéne uambe: \"Kapa iambote. O jingunji ja sabhalalu ja kolo muene mukonda né muene ni mabhuku a di beta-beta, ja kolo jene ngé.\" O kapa ióio ia ubhe, ki iexile o kima kia suku kia lunguluile kia monene o jiphange ku muvu uenhó—maji eji lungulula dingi ima iavulu ku pholo dia kuenda. Ku mbeji ia Kamoxi, evu dingi kima kia mukuá kia dikota a ki lunguluile. Kia lungile dingi ni musanza ua kalunga ua temene kiavulu mukonda dia mabhuku.\n3, 4. Maka-hi a tange O Mulangidi ua 15 ua mbeji ua Kamoxi ua muvu ua 1895, ni kima kiahi dingi kia tange kuila eji ki lungulula?\n3 Saí milongi ia moneka mu Mulangidi ua 15 ua mbeji ia Kamoxi ua muvu 1895, ia bheka maka a dikota: Maka akexile mu katula o kutululuka mu kilunga kia Adilongi a Bibidia. O jiphange akexile mu di kuata mudiâ se nanhi ueji kala ku pholo dia kilunga. Phala ku kuatekesa o jiphange ku mona ihi ia tokalele ku bhanga phala ku katula o ukexilu uenhó ua ku diuanuna mudiâ, o mulangidi ua sokesa o kilunga ni ulungu ua dikota. O mulangidi ua zuela ué kuila oso ala ku pholo dia kilunga ka longele o imbamba ioso ia tokala phala ku fikidila o ulungu mba kilunga se bhua monekene maka mu njila. Ihi ia tokalele ku bhanga ene?\n4 O mulangidi ua zuela kuila o kabhitangu ka ulungu kala ni unjimu u sota kuijiia se mu ulungu muala ima i kuatekesa ku bhulula o athu se bhu moneka maka mu njila kala ki thembu mba mvula ia dikota. Kiene kimoxi ué, oso akexile ku pholo dia kilunga a tokalele kuijiia se ilunga ioso ieji tena ku dibhana ni ibhidi ia makota. Phala ku tena ku bhanga kiki, o mulangidi ua tange kima kieji lungulula mu kilunga. O kima kieniokio kia lungile ni kuila, \"mu ilunga ioso, mua tokalele ku kala tufunga\" phala \"'kuendesa' o kilunga.\"—Ikalakalu 20:28.\n5. (a) Mukonda diahi o phangu ia lungu ni ku sola tufunga, ia tokalele muene mu kithangana kieniokio? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?\n5 O phangu ioio ia lungile ni ukexilu ua ku sola tufunga, kiexile muene kima kiambote mu kithangana kieniokio, phala ku kolesa o ilunga. Kiki kia kuatekesa o jiphange jetu ku di bhana ni ibhidi iejila ku Ita ia dianga ia bhiti ku Mundu Uoso. Ku mivu ia kaiela, a lungulula dingi ima ia kuatekesa o mundu ua Nzambi ku kala ni kuijiia kua soko phala ku bhanga o vondadi ia Jihova. Kikanenu kiahi kia Bibidia kia tange kuila ku pholo dia kuenda kueji bhita o ima íii? Ima iahi ia lungulula mu kilunga i ua mono kiá? Ni mabesá-hi uene mu tambula?\n'Tufunga Tuê Ngi tu Bhangesa ku Kala Akua ku Tululuka'\n6 Kala ki tua di longo mu Kibatulu 9, Izaia ua tange kuila Jihova ueji besoala o mundu uê mu ku kala mundu uavulu. (Iza. 60:22) Maji Jihova ua tange kuila, ueji bhanga dingi ima ia mukuá. Mu divulu didi dia Izaia, muéne uambe ué: 'Bhu kididi kia kobidi nga kéza ni ulu, bhu kididi kia felu ene nga ká bheka phalata, bhu kididi kia mabaia a mixi ngôndo, bhu kididi kia matadi feleu; tufunga tuê ngi tu bhangesa ku kala akua paze, atumini'é ng'a bhanga akua kidi.' (Isa. 60:17) Ihi ilombolola o izuelu íii? Kiebhi o izuelu íii ia tu tokala ué etu lelu?\nO ku lungulula kuku, ki ku lungulula kua iibha kana maji ku lungulula kuambote\n6, 7. (a) Ihi ilombolola o izuelu i tu sanga mu divulu dia Izaia 60:17? (b) Ihi ilondekesa o kizuelu \"tufunga\" ni \"atumini?\"\n7 O ia soneka Izaia ilondekesa kuila mu kididi kia ditadi a-nda ta-mu ditadi diengi. Maji talesa kuila o ku lungulula kuku, ki ku lungulula kua iibha kana maji ku lungulula kuambote. O ku katula o ngôndo ni ku ta-mu phalata, kima kiambote kiene kimoxi ué ni matadi a mukuá a a tange kuala Izaia. Ni kuijiia kuku, Jihova ua londekesa kuila o ukexilu ua mundu uê ueji kala ukexilu uambote bhofele-bhofele. Maji ku lungulula kuahi kua mu tanga Izaia? Mu ku tumbula 'tufunga' ni \"atumini,\" Jihova ua londekesa kuila o ku lunguluka kuku kua lungu ni kiebhi o mundu uê kieji kala mudiâ ni ku di iudika.\n8. (a) Nanhi u bhangesa o kilunga ku kula? (b) Mabesá-hi u tu tambula? (Tanga ué o kitutu \"Ni ku Lenduka Kuoso Muéne ua Xikina o ku mu Bazela.\")\n8 Nanhi u bhangesa o kilunga ku kula? Jihova uambe: \"Nga kéza ni ulu. . . nga ká bheka phalata, . . . ni ngi tu bhangesa ku kala akua paze.\" Sé phata mu kilunga kia Nzambi ene mu lungulula-mu ima iavulu phala kiende kiambote, kana ni nguzu ia athu maji mu nguzu ia Jihova. Tundé o kizuua kia tumbika Jezú kala Sobha, Jihova uene mu lungulula o ima bhu kaxi ka Mon'ê. Mabesá-hi u tuene mu tambula? O divulu diene dia Izaia di tu tangela kuila o ku lungulula o ima, kueji bheka \"ku tululuka\" ni \"kidi.\" Kioso ki tuehela Nzambi ku tuendesa ni ku lungulula o ima phala o kilunga kiende kiambote, tu kala ni ku tululuka mu dietu, o henda ni kidi ki tu suinisa ku bhanga o vondadi ia ió a mu tumbula kua poxolo Phaulu kala \"o Nzambi ia paze.\"—Fil. 4:9.\n9. Ihi i suínisa o ukamba mu kilunga ni mukonda diahi?\n9 Phaulu ua soneka dingi ia lungu ni Jihova, uixi: 'Nzambi, ki Nzambi ia kavuanza, maji Nzambi ia ku tululuka.' (1 Kol. 14:33) Talesa kuila Phaulu ka sokesa o kavuanza ni ku sokejeka kiambote o ima maji ua londekesa kuila o kavuanza ki ka sokela ni ku tululuka. Mukonda diahi? Xinganeka: O ku sokejeka ngó kiambote o ima, ki kuene ku bhekela o ku tululuka. Mu kifika, o kifuxi kia masoladi ki tena ku di sokejeka kiambote mu ibuka-ibuka kioso kia mu kuenda mu kuia mu ita, maji ka muia mu bheka ku tululuka. Kienhiki, kuma tu Jikidistá tua tokala ku bhaka ku muxima uetu o kidi kiki: Kima kioso-kioso ki kamba o ku tululuka, ki ki nanga-ku kana, kiene ki jima. Maji o ku tululuka ku tunda kua Nzambi, kuene ku sokejeka kiambote o ima ni ku nangenena. Kienhiki, tu sakidila kiavulu mukonda o kilunga kietu a mu kiendesa ni ku ki zelesa kuala \"o Nzambi ia paze ietu.\" (Lom. 15:33) O ku tululuka ku tunda kua Nzambi ku di bhanga kala ngunji ietu, ku tu bhekela ukamba, ku sanguluka ni ku ximana kiavulu o ilunga ioso mu ngongo ioso.—Jisá. 29:11.\n10. (a) Ku lungulula kuahi kua bhiti mu kilunga kietu m'ukulu? (tanga o kitutu \"Kiebhi Kia Lungulula o Ukexilu ua ku Sola o Tufunga mu Ilunga.\") (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?\n10 O kitutu \"Kiebhi Kia Lungulula o Ukexilu ua ku Sola o Tufunga mu Ilunga,\" ki tu kuatekesa ku mona o mabesá ejila mu ku lungulula o ima mu kilunga kia Nzambi m'ukulu. Lelu kiebhi Jihova bhu kaxi ka Sobha ietu kia kumbidila o izuelu 'bhu kididi kia kobidi nga kéza ni ulu?' Kiebhi o ku lungulula kuku kua bhekela paze ni ukamba mu kilunga mu ngongo ioso? Kiebhi o ku lungulula kuku kuene mu ku kuatekesa eie ku sidivila \"o Nzambi ia paze?\"\nKiebhi Kristu Kiene m\n11 Tundé ku muvu ua 1964 katé ku muvu ua 1971, o Kibuka kia Utuminu kiene mu tokuesa kiambote o Bibidia ni ku di longa maka kala o maka alungu ni kiebhi o kilunga mu hama ia dianga kia kexile mu kalakala. * Ia lungu ni kilunga kia Nzambi, a di longo kuila o ilunga ku hama ia dianga, akexile mu i langa ku kibuka kia tufunga kana ku kafunga kamoxi ngó kana. (Tanga Filipe 1:1; 1 Timote 4: 14.) Kioso kia tendela kiambote o maka enhá, o Kibuka Kia Utuminu kia mono kuila o Sobha iâ, Jezú, ua kexile mua endesa mu ku lungulula o ima mu kilunga phala o mundu ua Nzambi—mukonda dia kiki o jiphange ja Kibuka Kia Utuminu a mesenene ni vondadi ioso ku di ehela kua a endesa kuala o Sobha. Ni lusolo luoso a bhange ioso phala ku kaiela o phangu ia Bibidia ia lungu ni ku sola tufunga mu kilunga. Ima iahi ia lungulula mu kilunga mu dimatekenu dia muvu ua 1970?\n12. (a) Ku lungulula kuahi kua bhiti mu Kibuka Kia Utuminu? (b) Jimbulula kiebhi o Kibuka Kia Utuminu kiala lelu. (Tanga o kitutu \"Kiebhi o Kibuka Kia Utuminu Kiene mu Langa o Ikalakalu ia Utuminu,\" ku mbandu 130.)\n12 O kima kia dianga kia ki lungulula kia tokalele ku kibuka kia utuminu. Ku muvu uenhó, o kibuka kia utuminu kia kexile ni sambuadi dia athu exile endexi ia Sociedade Torre de Vigias de Bíblias e Tratados de Pensilvânia, EUA. Maji ku muvu ua 1971, o Kibuka Kia Utuminu kiexile ni 11 dia athu, ka kexile mua exana dingi endexi. Oso a tokalele ku kibuka kia utuminu a sokele, ki kuexile muthu ua kexile mu di mona kuila ua betele kota akuâ ndenge. Mukonda dia kiki muvu ni muvu akexile mu sola muthu umoxi mudiâ phala ku kala ku pholo.\n13. (a) Kiebhi kia kexile o ima mu ilunga mu 40 a mivu? (b) Ihi ia bhange o Kibuka Kia Utuminu ku muvu 1972?\n13 O kima kia mukuá kia lungulula, kia tokalele ku ilunga ioso. Kiebhi? Tundé ku muvu ua 1932 katé ku muvu ua 1972, o kilunga akexile mu kiendesa ku muthu umoxi ngó. Katé ku muvu ua 1936, o muthu a mu solele kuendesa o kilunga a mu i xanene muendexi ua ikalakalu. Mu ku bhita thembu, o dijina a di lungulula, a kuata ku mu i xana servo de companhia, o kia bhiti dingi thembu, a exana selevende ia kilunga, mu ku suka-ku eza mu a exana mu dijina dia kafunga ka kilunga. O jiphange akexile mu kuendesa o ilunga akexile mu langa kiambote o jimbudi mu ukexilu ua nzumbi. O kafunga ka kilunga ua kexile mu bhanga o ima sé ku sota akuâ mu kilunga. Maji ku muvu ua 1972, o Kibuka Kia Utuminu kia jikula o njila phala o kima kia dikota eji ki lungulula ku pholo. Ku lungulula kuahi?\n14 Mu veji dia ku kala ngó ni muthu umoxi ku sidivila kala kafunga ka kilunga, akexile mu sola uá jiphange ja mukua ja mala akexile ni ukexilu uambote kala ki tuma o Mikanda Ikola phala ku kala tufunga. Oso a solele ku kala tufunga, ene eji bhanga o kibuka kia tufunga kia kilunga ni ku ki langa. O phangu ioio ia ubhe ia ku sola tufunga ia mateka mu kizuua kia 1 kia mbeji ia Kamusasadi ua muvu ua 1972. Lelu o kafunga ka kibuka kia tufunga ka di fika kuila ua beta kota akuâ mu kibuka ndenge, maji u di mona kala ió \"ua beta o kutola.\" (Luka 9:48) O jiphange jiji ja lenduka mabesá a dikota phala o jiphange joso ku mundu!—Fil. 2:3.\nNi unjimu ua soko, o Sobha ietu ua bhana ku akaiedi'ê tufunga mu kithangana kia tokala\n15 O phangu ia ku uana o ikalakalu ni jiphange joso a tokala ku kibuka kia tufunga iene mu kala phangu iambote. Talesa o mabesá a tatu iá: Kia dianga ni kia beta dingi o kota, o phangu íii i kuatekesa o tufunga tuoso—né muene se ala ni ikalakalu iavulu mu kilunga—ku mona kuila Jezú, muéne o Mutué ua kilunga. (Efe. 5:23) Kia kaiiadi, kala kilondekesa o divulu dia Jisabhu 11:14: \"Bhuala o nzungule ia jindongixi, mundu a tunga a soma.\" Kioso o tufunga kia di sota mudiâ phala ku mona kiebhi kia tokala ku funda maka mu kilunga ni ku divua kiambote mudiâ, ene a tena ku fundisa kiambote kala ki tuma o ijila ia Bibidia. (Jisa. 27:17) Jihova u besoala o ku funda kuâ ni ku bhekela mbote ku kilunga kioso. Kia katatu, mu ku kala tufunga tuavulu mu kilunga, a tena ku langa kiambote o athu a mu bokona mu ilunga ioso. (Iza. 60:3-5) Xinganeka—o ilunga mu ngongo ioso ia di bandekesa kiavulu, ku muvu ua 1971 kua kexile 27.000, maji ku kuvu ua 2013 kua kexile 113.000! Ni unjimu uoso, o Sobha ietu uene mu tu bhana tufunga phala ku tuendesa.—Mik. 5:5\n\"Mu Kala mù [Atuameni a] Bhana Phangu ku Kilunga\"\n16. (a) Kikalakalu kiahi kiala na-kiu o tufunga? (b) Kiebhi o Adilongi a Bibidia kia monene o kitumu kia Jezú kia lungu ni 'kuinga o jimbudi?'\n16 M'ukulu mu izuua ia Adilongi a Bibidia, o tufunga ejidile kiá kuila akexile ni kikalakalu kia ku kuatekesa o jiphange jâ phala n'a tene ku kolokota ku bheza Nzambi. (Tanga Ngalásia 6:10.) Ku muvu ua 1908, saí milongi ku Mulangidi ua lombolola o kitendelesu kia Jezú: 'Enga o tumbudi tuami.' (Nzuá 21:15-17) O mulangidi ua tangela o tufunga: \"Tua tokala ku ta ku muxima uetu o kitumu kia Ngana kia lungu ni kuinga o jimbudi, ni ku mona kuila kijingu kia dikota ku disa ni ku langa o akaiedi a Ngana.\" Ku muvu ua 1925, O Mulangidi ua londekesa dingi o valolo ia ku kala tufunga, uambe: \"O ngeleja, ia tokala kua Nzambi, . . . kienhiki muéne ua-nda kuatekesa oso a tambula o ujitu ua ku sidivila o jiphange jâ mu kilunga.\"\n17 Kiebhi o kilunga kia Jihova kiene mu kuatekesa o tufunga kuinga kiambote o jimbudi mu ku kala 'phalata kana felu?' Mu ku a longa. Ku muvu ua 1959, a bhange o xikola ia dianga phala o tufunga a i xana, Escola do Ministério do Reino. Saí mbandu mu xikola íii, ia zuela ia lungu ni \"Ku Suua Muthu ni Muthu mu Kilunga.\" O jiphange jojo akexile ku pholo, a a suínisa \"ku bhaka kithanganga kia ku kunda o aboki mu mabhata mâ.\" O mbandu ia londekesa maukexilu avulu o tufunga mu kilunga a tena ku bhanga kiki mu ukexilu u tena ku kolokotesa o jiphange. Ku muvu ua 1966 kua mateka dingi o Escola do Ministério do Reino ni milongi ia ubhe. O xikola ieza ni maka alondekesa o \"valolo ia ku kunda o jiphange ku mabhata mâ.\" Diba diahi dia bhana o mbandu íii ia xikola? Oso ala ku pholo \"a tokala ku kuatekesa ni henda ioso o jimbudi ja ngene ja Nzambi maji ka tokalele ku landuka ku langa o miji iâ ni ku bhanga o kikalakalu kia kuboka.\" Mu mivu íii, muene mu bhita dingi xikola javulu jene mu kuatekesa o tufunga. Ni ilongesu iene mu bhana jinga o kilunga kia Jihova, mabesá-hi tuene mu tambula? Lelu, mu kilunga kia Jikidistá muala jimidi ni jimidi ja jiphange ja mala a kulu mu nzumbi a mu sidivila kala tufunga.\n18 Jihova muéne uene mu ta ku pholo dia ilunga o tufunga bhu kaxi ka Sobha ietu, Jezú, phala ku kumbidila o kikalakalu kiki kia dikota. Kikalakalu kiahi? Kuendesa o jimbudi ja ngene ja Nzambi mu jithembu jiji ja beta o ku bhonza. (Efe. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Jihova ni Jezú a ximana kiavulu o kikalakalu kiene mu bhanga o tufunga, mukonda o jiphange jiji a belesela o kitumu kia Mikanda Ikola: \"Ingenu o kilunga kia Nzambi ku mual'oko, ni ku ki tambula konda . . . ni vondadi ioso, . . . [ni nguzu ioso] . . . , mu kala mù [atuameni a] bhana phangu ku kilunga.\" (1 Phe. 5:2, 3) Tu mone ngó maukexilu a iiadi o tufunga Jikidistá ene mu bhana phangu iambote ku jiphange ni ku bheka ku tululuka ni ku sanguluka mu kilunga.\nKiebhi o Tufunga Lelu Kiene mu Inga o Jimbudi ja Nzambi\n19 Kia dianga, o tufunga a kalakala ni jiphange mu kilunga. O dixibulu Luka ua soneka ia lungu ni Jezú: \"Jezú u kala mù nhunga ku jimbanza ni mu jisanzala, mu ku boka ni kutula o Njimbu Iambote ia Utuminu ua Nzambi. O kuinhi dia xibulu ni kiiadi anga a kala-nê kumoxi.\" (Luka 8:1) Kala kia bhange Jezú ua boko kumoxi ni jipoxolo jê, o tufunga uá mu ku bhana phangu iambote ku kilunga, a kalakala ni jiphange jâ mu kikalakalu kia kuboka. Ene a mona kuiila mu ku bhanga kiki, a mu kuatekesa o kilunga ku kala ni ukexilu uambote. Kiebhi o jiphange mu kilunga kia divua mu kaxi ka tufunga? Jeannine, phang'etu ia muhatu uala mu kitala kia 80, uambe: \"O ku kalakala ni kafunga mu sidivisu ia kuboka, kua ngi bhana kithangana kiambote kia ku di kunda ni muéne ni ku muijiia dingi kiambote.\" Steven, phang'etu ia diiala uala mu kitala kia 30, uambe: \"kioso kafunga kia kalakala kumoxi n'eme nzo ni inzo, ngi mona kuila muéne ua mesena ku ngi kuatekesa. O kikuatekesu kiê ki ngi bhana kisangusangu kia dikota.\"\n20 Kia kaiiadi, o kilunga kia Jihova kiene mu longa o tufunga ku thandanganha ni ió a bhuila ia a lembua o kuia mu iônge. (Jihe. 12:12) Mukonda diahi o tufunga a tokala ku kuatekesa o jiphange jiji a bhuila ni kiebhi kia tena o ku bhanga kiki? O kitambuijilu tu ki sanga mu kifika kia Jezú kia lungu ni mubhidi ni mbudi ia texika. (Tanga Luka 15:4-7.) Kioso o mubhidi kia mona kuila kua kambe mbudi imoxi mu kibhanga, muéne u i sota kala iene ngó ia kexile na-iu. Kiebhi o tufunga mu ilunga lelu kiene mu kaiela o phangu ia mubhidi iú? Kala o mbudi ia texikile ia kexile hanji ni valolo ia dikota bhu pholo ia mubhidi, o athu a bhuila ia a lembua o ku di lunga ni mundu ua Nzambi ala uá hanji ni valolo ia dikota bhu pholo ia tufunga. Ene a mona o athu enhá kala jimbudi ja texika—kienhiki a bhanga ioso phala ku a sanga. Mu kifika kia te Jezú, o mubhidi uia \"mù sota iíi ia jimbidila, katé kia i sanga,\" o tufunga aia uá mu sota ni ku kuatekesa ió a bhuila.\n21 Ihi i bhanga o mubhidi mu kifika kia te Jezú kioso kia sanga o mbudi ia texikile? Muéne ni henda ioso \"u i ta bhu isuxi,\" anga u i iambata muala o jimbudi ja mukuâ. Kiene kimoxi ué, o izuelu ia henda ia tufunga kua ió a bhuila i tena ku a balumuna mu nzumbi ni ku a kuatekesa ku vutuka mu kilunga. Kiki kiene kia bhiti ni Victor, phang'etu mu ixi ia África ua lembuele o ku di lunga ni kilunga. Muéne uambe: \"Ku nake dia mivu ioso íii i nga kexile bhu kanga dia kilunga, o tufunga a sulukile ni ku ngi kuatekesa.\" Ihi ia beta o ku mu kuatekesa? Muéne u jimbulula: \"Saí kizuua, John, kafunga tua di longele kumoxi o Xikola ia Aboki a Thembu Ioso, ua soto kithangana phala ku ngi menekena iu ua ngi londekesa jifikula ji tua katuile kioso ki tua kexile mu xikola. O jifikula jojo ja ngi lembalesa ima iavulu, eme nga mateka ku kala ni ngunzu ia thembu i nga sangulukile mu ku sidivila Jihova.\" Mukonda dia kiki, mu ku bhita tu izuua, Victor ua vutuka mu kilunga. Lelu muéne ua mu sidivila dingi kala muboki ua thembu ioso. Mu kidi, o tufunga a langa kiambote o kilunga, a tu bhekela kisangusangu kiavulu.—2 Kol. 1:24. *\nO Phangu ia ku Lungulula o Ukexilu ua ku Sola o Tufunga i Bheka Ukamba mu Kaxi ka Mundu ua Nzambi\n22. Kiebhi o ku fundisa mu kidi ni ku tululuka kuene mu kolesa o ukamba mu ilunga? (Tanga ué kitutu \"Tua Sangulukile Kiavulu.\")\n22 Kala ki tua mono kiá, Jihova ua tangele kuila o ku fundisa mu kidi ni ku tululuka kueji di bandekesa mu kaxi ka mundu ua Nzambi. (Iza. 60:17) O ídifua íii i kolesa o ukamba mu ilunga. Kiebhi? Ia lungu ni ku fundisa mu kidi, 'O Jihova . . . Nzambi imoxélele ngó.' (Mate. 6:4) O itumu iê ia lungu ni íii ia uabha ni íii ia iibha iene imoxi mu ilunga ioso mu ngongo. (1 Kol. 14:33) Mukonda dia kiki, o kilunga ki buingita ngó se kiene ki belesela o itumu ia Nzambi. Ia lungu ni ku tululuka, o Sobha ietu ka-ndala ngó kuila tu kala ni ku tululuka mu kilunga maji ua-ndala kuila tu kala tu athu \"a buisa jimvunda.\" (Mat. 5:9) Kienhiki, tu sota \"o ima i bheka paze.\" Tu sota ku batula o maka a moneka mudietu a tena ku katula o ku tululuka. (Lom. 14:19) Mu ku bhanga kiki, tua mu bheka ku tululuka ni ukamba ua kidi mu kilunga kietu.—Iza. 60:18.\n23. Ihi iala na-iu o Jimbangi ja Jihova lelu?\n23 Ku mbeji ia Kamoxi ua muvu 1895, kioso o Mulangidi kia bhana o ngolokela ia lungu ni phangu ia ubhe ia ku sola tufunga, o jiphange akexile ku pholo alondekesa ia akexile ku muxima. Ihi? Ene a mesenene ia a sambe phala o phangu ioio ia ubhe ia lungu ni ku sola tufunga mu kilunga, i kuatekesa o mundu ua Nzambi ku kala ni \"kixikanu kimoxi.\" Lelu, tu sakidila kiavulu Jihova ni Sobha ietu, Jezú, ua lungulula bhofele-bhofele o ima mu kilunga ia lungu ni tufunga mbata o ukexilu iú uene mu kolesa kiavulu o ukamba ni ubhezelu. (Jisá. 99:4) Mukonda dia kiki, lelu o mundu ua Jihova ku mundu uoso a sanguluka mu kuenda ni \"muxima . . . umoxi,\" ni \"uendelu . . . umoxi,\" ni ku sidivila kumoxi 'o Nzambi ia ku tululuka.'—2 Kol. 12:18; tanga Sofoniia 3:9.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/itumu\/kilunga\/","date":"2018-04-22T00:18:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00610.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3575,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Tuia ni kukula katé mu kitala kia tenena kia Kristu.'\nMIMBU: 11, 42\n1, 2. Mbambe iebhi i suua o Jikidistá? Bhana phangu.\nMUKONDA diahi o muhatu uia mu kitanda, u sola kiambote o ibundu ia-nda sumba? Nange muéne ka bhanga kiki phala kusanga o kibundu kia dikota, mba ki i te kalu iavulu. Mu veji dia kiki, muéne u sota kiambote mukonda ua mesena kusanga kibundu kiala ni dizumba diambote, kia buingita kiambote, kia tokala phala ku ki dia. Mu kidi, muéne u sota kibundu kiabhi kiá.\nO Kidistá ua kulu mu nzumbi u kolokota mu kusota o ijila ia Bibidia, ia-nda mu kuatekesa kuijiia o kima kia uabha, mu kiki kia iibha\n2 Kioso o muthu kia di longa ia lungu ni Jihova ni ku mu batizala, o ukamba ué ni Nzambi u kula dingi. Muéne u suua o mbambe ia kukala Kidistá ua kulu mu nzumbi. O kukula kuku, ki kulombolola kukula mu kitala kia mukutu. Kulombolola, kukula mu nzumbi, mba kukala ni ukamba uambote ni Jihova. Poxolo Phaulu ua mesenene kuila, o Jikidistá akua Efezo a kula mu nzumbi. Muéne ua a suínisa kukolokota mu kukala kumoxi mu kuxikana, ni ku di longa ia lungu ni Jezú, phala kukala adiakimi, ni kuia ni 'kukula katé mu kitala kia tenena kia Kristu.'\n3. Kiebhi ki tu tena kusokesa o kilunga kia Efezo, ni mundu ua Jihova lelu?\n3 Kioso Phaulu kia sonekene o akua Efezo, o kilunga a ki iudikile kiá thembu. Avulu mu kilunga kieniókio, exile Jikidistá a kudile kiá mu nzumbi. Maji né kiki, athu a mukuá a tokalele hanji kukolesa o ukamba uâ ni Jihova. Kiene kimoxi ué, lelu, saí jiphange javulu ja mala ni ja ahatu, Jikidistá a kulu mu nzumbi, ene mu sidivila Jihova mu mivu iavulu. Maji mu kilunga, saí a mukuá ka kulu luua mu nzumbi. Mu kifika, midi ni jimidi ja athu ene mu a batizala mivu joso, a mukuá a bhingi hanji kukula mu nzumbi. Abha eie?\nKIEBHI O KIDISTÁ KIA TENA KUKULA MU NZUMBI?\n4, 5. Kiebhi o Jikidistá ja kulu mu nzumbi ki ji difu mu maukexilu oso, ni mu ukexilu uebhi ene a difu? (Tala o foto ia dianga.)\n4 Kioso ki u mona o ibundu iabhi mu kitanda, eie u tena kumona kuila, o ibundu ioso ki i difu. Maji o ibundu ienioió iala ni ima ia difu, ilondekesa kuila iabhi kiá. Kiene kimoxi ué ni Jikidistá ja kulu mu Nzumbi. Ene ka difu mu maukexilu oso. Ene a tundu mu jixi ki ji difu, ala ni ijila ki i difu. O mivu iâ ki i difu, o ima ia uabhela ni ia ibhila ki i difu ué. Maji né kiki, o Jikidistá joso ja kulu mu nzumbi jala ni ídifua ia difu, i bhangesa ku a mona kala athu a kulu mu nzumbi. Idifuá Iebhi?\n'O kuila saí ima i nga tokala kulungulula phala kukaiela kiambote Jezú?'\n5 O Kidistá ua kulu mu nzumbi u kaiela o phangu ia Jezú, ni ku 'mu kaiela mu makanda.' (1 Phetele 2:21) Jezú uambe kuila, o muthu ua tokala kuzola Jihova ni muxima uê uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kiê kioso, ni kuzola o athu kala kia di zolo muéne. (Matesu 22:37-39) O kidistá ua kulu mu nzumbi, u bhanga ioso phala kubelesela o kitendelesu kiki. O ukexilu uê ua muenhu ulondekesa kuila, o ukamba uê ni Jihova, ni henda iê ku athu, ia beta kota o ima ia mukuá ndenge.\n6, 7. (a) Idifuá iebhi dingi ilondekesa o Kidistá ua kulu mu nzumbi? (b) Ibhuidisu iebhi i tu tena o kubhanga?\n6 O Kidistá ua kulu mu nzumbi ulondekesa o henda. (Ngalásia 5:22, 23) Muéne ulondekesa ué kuila, muthu u di tumina jihanji, ua xididika, ni kuila, mukua muanhu. O ídifua íii, i tena ku mu kuatekesa kukolokota mu ithangana ia bhonzo, sé ku divuua kia iibha, ni kukolokota kukala ni kidielelu, né muene se saí kima ki i tundu kala kia mesenene muéne. Mu ku di longa ubheka uê, o muthu ua kulu mu nzumbi u kolokota mu kusota o ijila ia Bibidia ia-nda mu kuatekesa kuijiia o kima kia uabha, mu kiki kia iibha. Mu kiki, bhu kaxi ka kitongoluelu kiê kio longe ni milongi ia Bibidia, muéne u tena kusola o ima iambote. O Kidistá ua kulu mu nzumbi, muthu ua lenduka, mu kiki, muéne u xikina kuila, o ukexilu ua Jihova ua kubhanga o ima, ua beta-o-kota o ukexilu uê ndenge. * (Tala ku luiji.) Muéne u boka o njimbu iambote ni kusuína kuoso, ni kubhanga ioso phala kukuatekesa o jiphange mu kilunga kukala ni ukamba uambote.\n7 Kikale se tua mu sidivila Jihova thembu iavulu mba kana, etu enoso tua tokala ku dibhuidisa: 'O kuila saí ima i nga tokala kulungulula phala kukaiela kiambote Jezú? Ihi i ngi tena o kubhanga phala ku i lungulula?'\n\"O KUDIA KUA NGUZU-PHE KUA TOKALA ADIAKIME\"\n8. Kiebhi Jezú kia londekesa kuila, uejidile kiambote o Bibidia ni kuila ua kexile mu i tendela kiambote?\n8 Jezú Kristu uejidile kiambote o Mikanda Ikôla, muéne uexile ué mu i tendela kiambote. Né muene kioso kia kexile ni 12 kia mivu, muéne ua jikula o Mikanda Ikola, kioso kia kexile mu zuela ni jimesene mu tembulu. 'Oso bhenhobo, akexile ku muívua, a diuana kiavulu o kuijiia kuê, ni kia kexile mu kumbulula adiakimi.' (Luka 2:46, 47) Mu ku bhita thembu kioso kia kexile mu boka, ni unjimu uoso, ua katula mbote mu Mak'â Nzambi, phala kubhangesa o jinguma jê ku di xibha.\n9. (a) Kiebhi kia di longa o Kidistá ua kulu mu nzumbi? (b) Mukonda diahi tuene mu di longa o Bibidia?\n9 O muthu ua mesena kukala Kidistá ua kulu mu nzumbi, u kaiela o phangu ia Jezú, muéne u bhanga ioso phala kutendela kiambote o milongi ia Bibidia. Izuua ioso muéne u tokuesa o milongi ia kidi kia Mikanda Ikola, mukonda muéne uejiia kuila, 'o kudia kua nguzu kua tokala adiakimi.' (Jihebeleu 5:14) O Kidistá ua kulu mu nzumbi, u sota \"kuijiia\" kiambote o milongi ia Bibidia. (Efezo 4:13) Mu kiki, dibhuidise: 'O kuila ngene mu tanga o Bibidia izuua ioso? O kuila ngene mu di longa ubheka uami? O kuila ngene mu bhanga o ubhezelu ku muiji semana joso?' Kioso ki u di longa o Bibidia, sota ijila i tena ku ku kuatekesa kuijiia o ima i banza Jihova ni kiebhi ki divua muéne. Se kubhinga kusola kima, mba kubatula maka oso-oso, lembalala o milongi ienioió i ua di longo. O kubhanga kiki, kua-nda kukuatekesa kuzukama dingi kua Jihova.\n10. Kiebhi o Kidistá ua kulu mu nzumbi, kia mona o itendelesu ni ijila ia Nzambi?\n10 O Kidistá ua kulu mu nzumbi, ka sota ngó kuijiia o ima i longa o Bibidia. Muéne ua tokala kuzola o itendelesu ni ijila ia Nzambi. Muéne ua tokala kulondekesa o henda iê ku ijila ia Nzambi, mu kusola kubhanga o vondadi ia Jihova mu veji dia kubhanga o vondadi iê muene. Muéne u lungulula o ukexilu uê ua muenhu, o ukexilu ua kubanza, ni ua kubhanga o ima. Mu kifika, muéne u kaiela o phangu ia Jezú mu kusota kukala ni ukexilu ua ubhe a u \"bhangulula mu kidifua kia Nzambi, ki di monekena mu kukala ni muenhu ua kuiuka, ni mu kuzela kua kidi.\" (Tanga Efezo 4:22-24.) Kima kiambote kulembalala kuila, bhu kaxi ka nzumbi iê ikola, Nzambi ua bhangesa o asoneki a Bibidia kusoneka o Bibidia. Mu kiki, kioso o Kidistá kia di longa o Bibidia, o nzumbi ikola ia Nzambi i mu kuatekesa kukula mu kuijiia, mu henda, ni mu ukamba uê ni Jihova.\nDI SUÍNISE PHALA KUKALA NI UKAMBA UAMBOTE NI AKUENU\n11. Ima iahi ia bhiti na-iu Jezú kioso kiexile mu ixi?\n11 Jezú uexile diiala dia iuka. Maji kioso kia kexile mu ixi, Jezú a mu kondolokele ku athu akua ituxi. O jitata jê ni jiphange jê ja mala ni ja ahatu, exile akua ituxi. Katé muene ni maxibulu mê, a londekesa o ídifua ia iibha, kála o luímbi ni ku di zangeleka. Mu kifika, mu usuku ande dia kufua kuê, o maxibulu mê akexile mu zoka se \"nanhi ua tokala kukala o dikota.\" (Luka 22:24) Sumbala ene akexile ni ibanzelu ia iibha, maji Jezú uejidile kuila, o maxibulu mê eji kala Jikidistá ja kulu mu nzumbi, ni kuila, ene eji bhanga mbandu ku kilunga kieji kala ni ukamba uambote mudiâ. Mu usuku uenió, Jezú ua sambele phala ene kukala ni ukamba uambote. Muéne ua bhingi kua Tata iê ia diulu, phala ene kukala kála muthu umoxi ngó. Muene uambe: 'Kala eie u tata iami, uala kumoxi n'eme, eme ngala kumoxi n'eie.' Muéne uambe dingi: \"Ene ni a kale umoxi, kala etu ki tuala umoxi.\"\n12, 13. (a) Kuma tu Jikidistá, ihi i tua mesena? (b) Kiebhi o phange kia di longo kusuínisa o ukamba?\n12 O Kidistá ua kulu mu nzumbi u suínisa o ukamba mu kilunga. (Tanga Efezo 4:1-6, 15, 16.) Kuma tu Jikidistá, tua mesena kukalakala \"kumoxi mu henda.\" Phala kukalakala kumoxi ni akuâ, o Kidistá ua tokala kukala mukuá kulenduka. Mu kiki, né muene se muthu uoso-uoso u mu bhanga kima kia iibha, mukonda dia kukala mukua ituxi, o Kidistá ua kulu mu nzumbi u kolokota mu kusuínisa o ukamba mu kilunga. Mu kiki, dibhuidise: 'Ihi i ngi bhanga kioso phange ia diiala mba ia muhatu, u bhanga kima kia ngi ibhila? Kiebhi ki ngi divua kioso kia ngi bhanga kima kia iibha? O kuila ki ngi zuela dingi ni muthu ua ngi bhange kia iibha? Inga ngi bhanga ioso phala kukala dingi ni ukamba uambote ni muéne?' O kidistá ua kulu mu nzumbi, u bhanga ioso phala kubatula o maka, mu veji dia kubhekela maka ku akuâ.\n13 Dilonge o phangu ia Uwe. M'ukulu, muéne ua kexile mu divuua kia iibha mukonda dia ima ia kexile mu bhanga o jiphange. Mu kiki, muéne ua kuata o Bibidia, ni divulu Estudo Perspicaz das Escrituras, phala kutokuesa o musoso ua Davidi. Mukonda diahi muéne ua solo o musoso ua Davidi? Mukonda Davidi ua di bhanene ni ibhidi iavulu ni jiselevende ja mukuá ja Nzambi. Mu kifika, o Sobha Saulu ua mesenene kujibha Davidi, saí athu akua kifuxi kiê a mesenene ku mu buba ni matadi, katé muene ni muhatu uê uexile ku mu sebhulula. (1 Samuuele 19:9-11; 30:1-6; 2 Samuuele 6:14-22) Sumbala ni ima ioso ia bhangele o athu, Davidi ua zolele Jihova, iú ua kexile ku mu dielela. Davidi ua londekesa ué o henda. Uwe uambe kuila, muéne ua tokalele ué kubhanga kiki. Mu ku di longa o Bibidia, muéne ua mono kuila, ua tokalele kulungulula o ukexilu uê ua kumona o ituxi ia jiphange jê. Muéne ka tokalele kulembalala dingi o ituxi ia jiphange, maji ua tokalele kukolokota mu ku suínisa o ukamba uambote mu kilunga. O kuila kiene ué ki ua mesena o kubhanga?\nSOLA O MAKAMBA MÊ BHU KAXI KA ATHU A BHANGA O VONDADI IA NZAMBI\n14. Kiebhi Jezú kia solo o makamba mê?\n14 Jezú Kristu uexile mu dibhana kiambote ni athu oso. Ki kale o maiala, ni ahatu, minzangala ni ana jindenge, enoso akexile mu divuua kiambote mu kukala ni Jezú. Maji muéne ua solo kiambote o makamba mê. Muéne uambe ku jipoxolo jê: \"Enu mu makamba mami se mu bhanga ima ioso i nga mi tumu.\" (Nzuá 15:14) Jezú ua solo o makamba mê a kazola bhu kaxi ka ió akexile ku mu kaiela ni ufiiele uoso, a zolele kusidivila Jihova. O kuila eie u sola makamba a zolo Jihova ni muxima uoso? Mukonda diahi kima kiambote kubhanga kiki?\nO kuila eie u sola makamba a zolo Jihova ni muxima uoso?\n15. Kiebhi o minzangala kia tena kukatula mbote mu kubhanga ukamba ni Jikidistá ja kulu mu nzumbi?\n15 Kuene ibundu iavulu ibhia dingi kiambote ni muanha. Kiene kimoxi ué, o henda ia jiphange jetu ja mala ni ja ahatu, i tena ku kukuatekesa kukala Kidistá ua kulu mu nzumbi. O kuila eie u munzangala, ua mesena kusola se ihi i ua-nda bhanga ku muenhu? Se kiene, kima kiambote kusola makamba a sidivila Jihova mu thembu iavulu, ene mu suínisa o jiphange kukala ni ukamba uambote mu kilunga. Nange ene a bhiti kiá mu ibhidi iavulu, maji né kiki, ene mu kolokota mu kusidivila Jihova. Ene a tena ku kukuatekesa kusola o ukexilu ua muenhu u bheka o kusanguluka kua kidi. O kukala kumoxi ni ene, kua-nda kukuatekesa kusola kiambote ni kukala Kidistá ua kulu mu nzumbi.\n16. Kiebhi o adiakimi mu kilunga kia kuatekesa phange mu unzangala uê?\n16 Helga u di lembalala kuila, ku muvu ua sukina mu xikola, o jikoleka jê, ja kexile mu zuela ia lungu ni ima ia mesenene o kubhanga ku hádia. Avulu mudiâ a mesenene kubokona mu xikola ia katunda, phala ku di tunda kiambote ku muenhu. Maji Helga, ua zuela ni makamba mê mu kilunga, a kudile mu nzumbi. Muéne uambe: \"Avulu exile adiakimi, mukonda dia kiki, ene a ngi kuatekesa kiavulu. Ene a ngi suínisa kubokona mu sidivisu ia thembu ioso. Tundé mu kithangana kieniókio, nga kolokota mu sidivisu ia thembu ioso mu mivu itanu. Lelu, eme nga sanguluka kiavulu, mukonda nga bhakula o unzangala uami mu sidivisu ia Jihova. Sé-ku kima ki tena ku ngi bhangesa o kudiela, mu kusola kubhanga o sidivisu íii.\"\n17, 18. Kiebhi ki tu tena kusidivila kiambote Jihova?\n17 Kioso ki tu kaiela o phangu ia Jezú, tu kula dingi, tu kala tu Jikidistá ja kulu mu nzumbi. Tu zukama dingi kua Jihova, mu kiki, o vondadi ietu ia ku mu sidivila, i di bandekesa dingi. O muthu u sidivila kiambote Jihova, se ua kulu mu nzumbi. Jezú ua suínisa o maxibulu mê: \"O mukengeji uenu u muikine bhu pholo ia athu, ene a mone ima iambote i mu bhanga, ni a ximane Tata ienu uene mu diulu.\"\n18 Tua di longo kuma, o Kidistá ua kulu mu nzumbi, kikuatekesu kia dikota phala o kilunga. O Kidistá ulondekesa ué kuma ua kulu mu nzumbi, mu ukexilu uê ua kusola o ima bhu kaxi ka kitongoluelu kiê. Kiebhi o kitongoluelu kietu ki tena ku tu kuatekesa kusola kiambote? Ni kiebhi ki tu tena ku xila o kitongoluelu kia akuetu? Tua-nda tambuijila o ibhuidisu íii, mu milongi ia-nda kaiela.\n^ kax. 6 Mu kifika, o phange muadiakimi kiá, uala ni uhete uavulu, u tena kuxisa o kikalakalu ku phange munzangala, a tena ué ku mu bhinga phala kukuatekesa o munzangala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150915\/kula-mu-nzumbi\/","date":"2018-04-23T22:00:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946199.72\/warc\/CC-MAIN-20180423203935-20180423223935-00259.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2335,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi o poxolo Phaulu kia katula mbote mu ku kala mukua Loma?\nO ku kala mukua Loma, kua bhanene ku muthu maufolo ni maujitu a kuia bhuoso-bhuoso bhua mesenene o kuia ku kibatu kia Loma. O muthu mukua Loma ua tokalele ku tumaka o kitumu kia Loma, kana o itumu ia ji mbonge. Se a mu tele milonga, o muthu ua xikinine ku mu fundisa kala ki tuma o kitumu kia mbonge, maji né kiki, muéne ua kexile ni ufolo ua ku lengela ué ku inzo ia dikota ia Loma ia ku fundisa o madimanda. Se a mu balakele o kufua, muéne ua kexile ni ufolo ua ku lengela kua nguvulu.\nMukonda dia maufolo iá, Cicero, uexile nguvulu ia Loma ku hama ia dianga A.K.K., uambe: \"Kituxi kia dikota ku kuta muthu mukua Loma; o ku mu beta kuexile kuiibha kua dikota; o ku mu jibha kua difuanganene ni ku jibha tata jê,\" mba ku jibha ndandu iê.\nO poxolo Phaulu ua boko mu Kibatu kioso kia Loma. O Bibidia i tu tangela ithangana itatu, o poxolo Phaulu ua katula mbote mu ku kala mukua Loma: (1) Muéne ua tangela o jisalajendu akua Filipe kuila akexile mu ta kituxi mu ku mu beta. (2) Muéne ua zuela kuila uexile mukua Loma phala ka mu bete mu mbanza ia Jeluzaleme. (3) Muéne ua bhingi phala kuia kua Sézalu, nguvulu ia Loma, phala ku mu fundisa kiambote.\nKiebhi kia kexile mu futa o abhidi m'ukulu?\nJakobo uexile mubhidi ua ibhaku ia sekulu'ê Labanu mu 20 a mivu. Jakobo ua dianga ku kalakala 14 kia mivu phala ku kazala ni an'a kiiadi kia Labanu, muéne ua tambula ué ibhaku phala o mivu 6 ia kalakala. (Dimatekenu 30:25-33) O divulu Biblical Archaeology Review diambe kuila: \"O kikutu kia kexile mu bhanga o athu kia kuinga o ibhaku, kála kia bhangele Labanu ni Jakobo, a kijidile kiambote ku asoneki ni ku atangi a Bibidia.\"\nO ikutu ia sange ku mbanza ia Nuzi, Larsa ni ku ididi ia mukuá ku ixi ia Iraque, ilondekesa kiambote o ikutu íii. Saí kikutu kia kexile mu bhanga o athu kiexile kia ku langa o ibhaku ku muvu ua muvimba. O abhidi a tokalele kuijiia se iama ikuxi ieji langa ni itala iê, se jindumbe jikuxi mba akaji akuxi. Mu ku bhita muvu o mukua ibhaku ua kexile mu tambula o jindemba ja jimbudi ja mu tokele, ni lete ni matheka ni keju ni tu mbudi, ni ima ia mukuá dingi. O ima ioso ia kexile mu di bandekesa ia tokalele ku mubhidi.\nPhala o ibhaku ku sokolola kiavulu kua bhingile jimbudi javulu. Hama ia jimbudi ia tokalele ku vuala 80 a tumbudi. Se kua kambele mba kua texikile jimbudi o mubhidi ua tokalele ku ji futa. O ukexilu iú ueji bhangesa o mubhidi ku langa kiambote o jimbudi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/Eie-ua-Kijidile\/","date":"2018-04-25T11:40:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947795.46\/warc\/CC-MAIN-20180425100306-20180425120306-00110.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":461,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.38,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Etu oso tua di bhange tu idiandu ku mukutu ua Kristu.\"\n1, 2. Ihi i kingila Nzambi ku mundu uê, ki kale minzangala mba adiakimi?\nO KUILA eie u munzangala? Se kiene, ejiia kuila eie uala ni valolo mu kilunga kia Jihova. Mu jixi joso, minzangala iavulu ene mu a batizala. Kisangusangu kia dikota ku mona minzangala iavulu a mu xikina ku di bhakula kua Jihova!\n2 Mu kidi, o minzangala a uabhela ku kala kumoxi ni minzangala ni akuâ? Nange eie u bhanga kiki. Tua uabhela ku kala kumoxi ni makamba ala mu kitala kietu. Né muene kiki, Jihova ua mesena kuila, tu mu bheza kumoxi ni jiphange jetu. Muéne ua mesena kuila o mundu uê u kala kumoxi, né muene se adiakimi kiâ, mba ka di longo kiavulu. O poxolo Phaulu ua soneka kuila Nzambi ua mesena kuma, \"athu oso a bhuluke, eze mu kuijiia o kidi.\" (1 Timote 2:3, 4) O divulu dia Dijingunuinu 7:9, di zuela kuila, io a bheza Nzambi a tundu mu \"ifuxi ioso, ni mu miji ioso, ni mu madiembu moso, ni mu madimi moso.\"\n3, 4. (a) Ukexilu uebhi o minzangala avulu ala nau lelu? (b) Kiebhi Phaulu kia tumbula o kilunga mu divulu dia Efezo 4:25?\n3 O minzangala ka mu sidivila Jihova, ka difu ni ió a mu sidivila. Athu avulu ka mu sidivila Jihova a banza ngó ku ima iâ. Mu kidi, saí akua ku tokuesa a zuela kuila o minzangala ia lelu, ala dingi ni luímbi, m'ukulu ndenge. O ukexilu uâ ua ku zuela, ni ima ia zuata, ilondekesa kuila ka xila o adiakimi.\nKima kiambote ku kala kumoxi ni jiphange jetu ja mala ni ja ahatu mu izuua íii ia sukidila-ku ia mundu ua Satanaji\n4 O ukexilu iú uala ku mundu uoso, mu kiki, ku bhinga nguzu phala ku belesela Jihova. Ku hama ia dianga, o poxolo Phaulu ua tendelesa o jiphange phala ka kale ni ukexilu iú. Muéne ua tumbula o ukexilu iú kala 'o nzumbi iala moxi dia an'a abhukumuka.' (Tanga Efezo 2:1-3.) Kima kiambote ku mona kuila, o minzangala mu kilunga, kene ni ukexilu iú. Ene a mesena ku sidivila Jihova kumoxi ni jiphange jâ. Ene ejiia kuila, o kilunga kiala kala mukutu uala ni idiandu, mba athu a kalakala kumoxi. Kala kia soneka Phaulu \"etu oso tua di bhange tu idiandu ku mukutu ua Kristu.\" (Efezo 4:25) Kima kiambote ku kala kumoxi ni jiphange jetu ja mala ni ja ahatu, mu izuua íii ia sukidila-ku ua mundu ua Satanaji. O phangu ia Bibidia ia-nda kaiela, ia-nda tu kuatekesa ku mona kuila, tua tokala ku kala kumoxi.\nENE A DI BUNDU KUMOXI\n5, 6. Madisá ahi tua katula mu phangu ia Lote ni an'ê?\n5 M'ukulu, o mundu ua Jihova ua kexile mu iluezu. Maji Jihova ua a lange kioso ene exile kumoxi ni ku di kuatekesa mudiâ. Etu enioso, minzangala ni adiakimi, tu tena ku di longa mu phangu íii ia Bibidia. Tua-nda di longa ihi ia bhitile ni Lote.\n6 Lote ni muiji uê, exile mu iluezu. Jihova ua kexile polondo phala ku buika o mbanza ia Sodoma, mua tungile muéne ni muiji uê. Muéne ua tumikisa ji anju phala ku bhana kitendelesu kua Lote phala ku xisa o mbanza ni ku lengela ku milundu. Ene a zuela: \"Lenga, se uendi o muenhu.\" (Dimatekenu 19:12-22) Lote ni an'ê aiadi, a belesela o kitendelesu kiki. A mukuá ka belesela. Kioso Lote kia zuela ni jiholome jê kuila, ene a tokalele kuenda, ene a banzele kuila Lote diiala dia kuka, \"ualu ta kasekelu kê.\" Ene ka bhana mátui, mu kiki, ene afu kioso kia buika o mbanza. (Dimatekenu 19:14) Lote ni an'ê kiiadi, a bhuluka mukonda dia ku belesela ni ku kala kumoxi.\n7. Kiebhi Jihova kia kuatekesa o mundu ué uexile kumoxi mu Ijitu?\n7 Ihi i tu tena o ku di longa ia lungu ni akua Izalaiele, kioso ene kia xisa o ixi ia Ijitu. Ene ka diuanuna mu ibuka ibuka ni ku sola jinjila jengi phala kuia mu Ixi ia a Kanena. Mu veji dia kiki, ene endele kumoxi kala kibuka. Kioso Jihova kia bula o musanza ua Kalunga ka Kusuka, Mozé ka bhiti ubheka uê mba ni kibuka kófele kia akua Izalaiele. Mu veji dia kiki, o kifuxi kioso kia bhiti ni Mozé, mu kiki Jihova ua a lange. (Makatukilu 14:21, 22, 29, 30) Katé muéne io kexile akua Izalaiele, a xisa o ixi ia Ijitu phala ku sidivila Jihova. O kifuxi kioso kia di bundu kumoxi. (Makatukilu 12:38) Ki kueji kala unjimu, se kibuka kia athu, minzangala ni adiakimi a banzele kuia njila iéngi ni ku xinganeka kuila, iene o njila ia tokala. Muthu uoso-uoso ueji sola kuia njila iéngi, Jihova keji mu langa.\n8. Kiebhi o mundu ua Nzambi uexile kumoxi mu izuua ia Jozafate?\n8 Mu izuua ia Sobha Jozafate, saí kibuka kia masoladi akexile mu kuíza phala ku bhânga ni mundu ua Nzambi. (2 Malunda 20:1, 2) Kiebhi kia bhangele o akua Izalaiele kioso kia a kondolokele ku jinguma jiji? Ene a dielele kua Jihova, mu kiki, a bhingile o kikuatekesu kiê. (Tanga 2 Malunda 20:3, 4.) O akua Izalaiele a di bundu kumoxi phala ku batula o maka enhá. O Bibidia i zuela: \"O Juda ioso-phe kienhokio emana bhu pholo ia Jihova, kumoxi ni tumbonga tuâ ni ahetu'â, ni an'â.\" (2 Malunda 20:13) O kifuxi kioso, minzangala ni a diakimi, a dielela kua Jihova ni ku kumbidila ia tumu muéne. Ene exile kumoxi, mu kiki, Jihova ua a lange ku jinguma jâ. (2 Malunda 20:20-27) O íii phangu iambote ilondekesa kiebhi o mundu ua Nzambi, u tena ku kala kumoxi kioso kia bhita mu iluezu.\n9. Ihi i tu tena o ku di longa ia lungu ni Jikidistá ku hama ia dianga?\n9 Ku hama ia dianga, o Jikidistá exile mu bheza Jihova kumoxi ni kisangusangu kioso. Mu kifika, kioso kia bhiti thembu, o ji Judé ni ió kexile ji Judé a kituka Jikidistá, a kaiela o ilongesu ia jipoxolo. Ene exile kumoxi, mu kudia ni ku samba. (Ikalakalu 2:42) Kioso o Jikidistá exile mu a zukutisa, ene exile kumoxi. Mu kithangana kieniókio ene a tokalele ku kala kumoxi. (Ikalakalu 4:23, 24) Kioso kia tu zukutisa, tua tokala ku kala kumoxi, mu ku di kuatekesa mudietu.\nTUA TOKALA KU KALA KUMOXI ANDE DIA KUÍZA O KIZUUA KIA JIHOVA\n10. Kizuua kuxi tua-nda bhindamena ku kala kumoxi?\n10 Kua kambe ngó bhofele, tua-nda bhita ni jithembu ja bhonzo, kiluua kia bhitile ku mundu uoso. O polofeta Jouele ua soneka kuila, \"kizuua kia kuvunda, kizuua kia dilamba.\" (Jouele 2:1, 2; Sofoniia 1:14) Mu kithangana kieniókio, o mundu ua Nzambi ua tokala ku kala kumoxi. Xinganeka mu milongi ia Jezú: \"Kilômbo kioso kia sobha se kia di balukila ene mudiâ, kindala ki muangana.\"\n11. Ihi o mundu ua Jihova ua tokala ku di longa kala kia ki soneka mu divulu dia Jisálamu 122:3, 4? (Tala o foto ia dianga.)\n11 Kiebhi ki tua tokala ku kala kumoxi? Tu xinganeke kiebhi kia tungile o jinzo mu Jeluzaleme. O jinzo a ji tungile kumoxi, o mukuá jisalamu ua soneka kuila, o mbanza 'ió tunge kumoxi.' O athu a divuile kiambote, mukonda exile kumoxi ni ku di langa. O ku tunga kumoxi o jinzo, kua lembalesa o mukuá jisalamu kioso o kifuxi kia Izalaiele kia di bundu kumoxi phala ku bheza Jihova. (Tanga Jisálamu 122:3, 4.) Lelu, ni mu kizuua kia hadi ia dikota ia-nda kuíza, o mundu ua Jihova ua tokala ku kala 'kumoxi kala mundu umoxi.'\nJihova ua mesena ku ongeka o ima ioso kixi ima ku diulu, kixi ima mu ngongo, phala ku kala muiji umoxi ngó phala ku mu bheza\n12. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku kala ni muenhu kioso o Ngôngo ua-nda zukutisa o mundu ua Jihova?\n12 Mukonda diahi o ku di bunda kumoxi kua-nda tu kuatekesa ku hádia? O divulu dia Izekiiele mu kibatulu 38, di kanena kuila, o 'Ngôngo, ia ixi ia Mangongo,' ua-nda zukutisa o mundu ua Jihova. Kiki, ki kia-nda kala kithangana kia ku di sondoloka. Ki kithangana kia ku banza kuila o mundu ua Satanaji ua-nda tu kuatekesa. Mu veji dia kiki, tua tokala ku kala kumoxi ni jiphange jetu. Mu kidi, ki tua-nda bhuluka ngó, mukonda dia ku bhanga mbandu ku kibuka. Tua tokala ku dielela kua Jihova ni ku mu belesela. Mu ku suluka, Jihova ni Jezú a-nda tu bhulula mu dizubhilu dia mundu iú, phala tu kale ku mundu ua ubhe. (Jouele 2:32; Matesu 28:20) Etu ué tua tokala ku kala kumoxi kala mundu ua Nzambi. O kuila Jihova ua-nda bhulula ió a sola ku kaiela njila iéngi?\n13. Kiebhi o minzangala ia lelu a tena ku katula mbote mu phangu íii i tua di longo?\n13 Se eie u munzangala, o kuila u tena ku kala kumoxi ni jiphange jê? Ku tokala ngó ku di lunga ni ió ala mu kitala kiê, kana ku kala ubheka uê. Kua kambe ngó, etu enioso tua-nda bhindamena ku di kuatekesa mu dietu katé ku hádia ni hádia. Bandekesa o ukamba uê ni jiphange ja ahatu ni ja maiala, mu ku kala ni kisangusangu kia ku sidivila kumoxi Jihova. O ku di bunda ni mundu ua Jihova lelu, kua-nda ku kuatekesa ku bhulula o muenhu ué ku hádia!\n\"TU IDIANDU KU MUKUTU UA KRISTU\"\n14, 15. (a) Mukonda diahi Jihova u tu longa phala tu kale kumoxi? (b) Milongi iahi Jihova u tu bhana phala tu kale kumoxi?\n14 Jihova ua mu tu kuatekesa ku mu 'sidivila ni muxima umoxi' ni jiphange ja ahatu ni ja maiala. (Sofoniia 3:8, 9) Muéne ua mu tu longa phala ku hádia, kioso muene kia-nda ongeka o \"ima ioso, kixi ima ku diulu, kixi ima mu ngongo, i takanena mua Kristu.\" (Tanga Efezo 1:9, 10.) Jihova ua mesena ku ongeka o ima ioso kixi ima ku diulu, kixi ima mu ngongo, phala ku kala muiji umoxi ngó phala ku mu bheza. Sé ku phata kuila, Jihova ua-nda bhanga kiki. Minzangala, enu mu tena ku bhanga mbandu ia muiji iú, ku hádia ni hádia. O kuila eie ua mesena ku kala kumoxi ni kilunga kia Jihova?\n15 Jihova ua mu tu longa ku kala kumoxi lelu, phala tu kale kumoxi ku mundu ua ubhe. Muéne u tu longa ni henda ioso phala tu di 'kuatele muanhu mudietu,' ni ku 'di zola mudietu,' ni ku 'di konda o malamba mudietu.' (1 Kolindo 12:25; Loma 12:10; 1 Tesalonika 4:18; 5:11) Jihova uejiia kuila, etu tu akua ituxi, saí ithangana ki tu bhonza ku kala kumoxi. Mukonda dia kiki, muéne u tu tangela kuila tua tokala \"ku di loloka.\"\n16, 17. (a) Mukonda diahi tua tokala kuia mu iônge ietu? (b) Phangu iahi Jezú ua xisa phala o minzangala ia lelu?\n16 Jihova u tu longa ué ku kala kumoxi bhu kaxi ka iônge. O divulu dia Jihebeleu 10:24, 25, di tu londekesa kuila o kima ki tu bhangesa kuia mu iônge, o ku di suínisa phala ku bhanga o mbote. Tua bhindamena o iônge ietu mu ku zukama o kizuua kia Jihova.\n17 Jezú ua tu xisa phangu iambote, mukonda muéne uexile mu diongeka ni mundu ua Jihova. Kioso muéne kia kexile ni 12 kia mivu, muéne ua ile ni jitat'a jê mu tembulu. Saí kizuua o jitat'a ja Jezú ja kexile ku mu sota. O kuila muéne uexile ni minzangala a mukuá? Kana. O jitat'a jê a mu sange bhu kaxi ka jimesene mu tembulu, ku zuela ia lungu ni Mikanda Ikôla.\n18. Kiebhi o ku samba ku bandekesa o ukamba uetu?\n18 Etu ué tu tena ku bandekesa o ukamba uetu mu ku samba kua Jihova phala ku kuatekesa o jiphange jetu. O ku samba phala o jiphange jetu, kua-nda tu lembalesa kuila ene ala ni valolo. Kima kiambote ku zola o jiphange jetu, ni ku di suínisa mu iônge, ni ku samba phala ene. Minzangala, o kuila enu mua solo ku bhanga kiki, phala ku kala ni ukamba uambote mu kilunga? Phala ku bhuluka ku dizubhilu, tua tokala ku kala kumoxi ni jiphange jetu, kana ku mundu ua Satanaji.\nLONDEKESA KUILA \"TU IDIANDU KU MUKUTU UA KRISTU\"\n19-21. (a) Ihi i tua tokala o ku bhanga mukonda dia ku kala tu 'idiandu tua di sokejeka mudietu?' Bhana kifika. (b) Ihi i ua di longo mu ku mona o jiphange ku di kuatekesa mudiâ mu ku bhita ni mavuua?\n19 Saí phangu javulu ji londekesa kuila o mundu ua Jihova lelu, ala kala 'idiandu ia di sokejeka mudiâ.' (Loma 12:5) Kioso o jiphange jetu kia bhita mu ibhindamu etu ué tu divua kia iibha, tu a kuatekesa. Mu mbeji ia kaiadi ku muvu ua 2011, kua bhiti kalemba ka dikota mu mbanza ia Mindanau, mu ixi ia Filipinas. Mu usuku uenhó, 40.000 a jinzo ja boba mu menha katé muene ni jinzo ja jiphange jetu. O kibuka kia filiiale kia zuela kuila, ande dia ku tambula o kikuatekesu kia jiphange ja kilunga kiâ, \"o jiphange a tokalele ku ilunga iéngi, ene exile mu bhana kikuatekesu ku jiphange exile mu bhita mu mavuua.\"\n20 Ku ixi ia Japão, o jiphange jetu a bhitile mu mavuua kioso o kitungutisu kia ixi ni kalemba kia bhitile ku mbandu ia ixi. Athu avulu ka kexile dingi ni kima. Mu kifika, o inzo ia phange Yoshiko ia buika. Phala kuia mu Kididi Kia Ubhezelu, muéne ua tokalele kuenda 40 a ji kilómetulu. Muéne u zuela: \"Mu ku bhita thembu a tu tangela kuila, o kafunga ka ilunga ni jiphange ja mukuá ejile mu tu kunda.\" Ni kisangusangu kioso muéne uambe dingi: \"Tua sangulukile kiavulu mu ku tambula o kikuatekesu mu nzumbi mu kilunga. O kima kia mukuá, tua tambula dingi jibota ni ji mbuenga ni izuatu.\" Saí phange ua tokalele ku kibuka kia kikuatekesu uambe: \"Jiphange joso ku ixi ia Japão eza phala ku kuatekesa. O jiphange ja ixi ia Estados Unidos ejile ué phala ku bhana kikuatekesu. Kioso kia a ebhuidisa se mukonda diahi ene ejile ku ixi ia Japão, ene ambe: 'Etu tuala kumoxi ni jiphange jetu ku ixi ia Japão, ene a bhindamena kikuatekesu.'\" O kuila eie u bhana valolo mu ku bhanga mbandu ia kilunga kia ku di kuatekesa mudiâ? Xinganeka mu kisangusangu kia Jihova, mu ku mona o mundu ué ku mu bheza kumoxi.\n21 Se tu sota ku di kuatekesa lelu, tua mu di longa phala tu kale kumoxi ku hádia, kioso ki tua-nda kala mu ji thembu ja bhonzo. Né muene se tu kamba ku kala kumoxi ni jiphange jetu ja jixi jengi, etu tua-nda bhanga ioso phala ku di bunda kumoxi ni jiphange ja ixi ietu. Saí phange ia muhatu ku ixi ia Japão a mu ixana Fumiko ua bhitile mu mavuua, uambe: \"O dizubhilu dia zukama kiá. Etu tua tokala ku kuatekesa o jiphange jetu, kioso ki tua mu kinga o thembu ki kua-nda kala dingi mavuua.\"\n22. Kiebhi o ku kala kumoxi kua-nda tu kuatekesa ku hádia?\n22 Di pelepalale phala o kizuua kia Jihova, mu ku kala kumoxi ni jiphange jetu. Kioso o mundu ua Satanaji kia-nda u buika, Jihova ua-nda bhulula o mundu uê kala kia bhangele m'ukulu. (Izaia 52:9, 10) Ki kale se eie u munzangala mba u muadiakimi, eie ua tokala ku kala kumoxi ni mundu ua Nzambi phala ku bhuluka. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa se mukonda diahi tua tokala ku sakidila o ima i tua tambula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/tu-kala-kumoxi-mu-ku-dibhana-ni-dizubhilu-dia-mundu-i%C3%BA\/","date":"2018-04-20T03:33:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937113.3\/warc\/CC-MAIN-20180420022906-20180420042906-00353.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2458,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O ku buakula, ku di jibha.\nO makanha a jibha kiá 100.000.000 ja athu mu hama ia mivu ia bhiti.\nMivu ioso o makanha a jibha 6.000.000 ja athu.\nMuthu umoxi ku mundu uoso u fua mu samanu dia tu ithangana mukonda dia makanha.\nSe-ku kijimbuete kilondekesa kuila o ima ia-nda lunguluka.\nO jingana amba kuila se o ima i suluka kiki katé ku muvu 2030, o athu ene mu fua mu mivu ioso mukonda dia ku buakula, a-nda tenesa 8.000.000 ndenge. Kienhiki, ene a zuela kuila katé ku disukilu dia hama ia 21, o makanha a-nda jibha 1.000.000.000 ja athu.\nO makanha kene mu bhanga ngó kia iibha kua ió ene mu a buakula, kana. A bhanga ué kia iibha ku muiji uâ, mu ku a talesa hadi ni ku a ta mu uadiama ua dikota; a bhanga ué kia iibha ku 600.000 ja athu ene mu fua mivu ioso mukonda dia dixi dia makanha. Mundu uoso u tala hadi mu kuila o usakelu mu ididi ia ku saka u bhinga kitadi kiavulu.\nO maka enhá ka difu ni uhaxi u bhangesa o asaki ku di longa kiavulu phala ku sanga o milongo, mukonda o maka enhá ala ni milongo; athu oso ejiia ihi ia bhingi phala ku a zubha. O Dr. Margaret Chan, uala ku pholo dia Organição Mundial da Saúde, uambe: \"O muthu muéne u bhanga o makanha, kienhiki, o jinguvulu ni athu oso a tena ku zubha o maka enhá se a kalakala kumoxi.\"\nKu mundu uoso, athu ene mu bhanga ima iavulu phala ku zubha o maka enhá. Tundé ku mbeji ia Kakuinhi ua muvu 2012, sai 175 a jixi a xikama ia a soto ndunge phala ku sosolola o maka a lungu ni makanha. * Maji saí kima kiene mu bhangesa o uhaxi iú ku di bandekesa kiavulu. Mivu ioso, o matenda a ku bhanga makanha, a ta mazunda ni mazunda a ji dolale mu ku fumanesa o makanha phala uoso ka mu buakula hanji u kale ni vondadi ia ku mateka, bhenge-bhenge o ahatu ni minzangala a tungu mu jixi ja katunda. O kifua kia ku buakula kilondekesa kuila ku mazunda a athu ene mu buakula, avulu-ku a-nda kufua. Se o athu enhá keha o kifua kiki, mundu uavulu ua-nda fua mu makuinhi a uana a mivu ku pholo.\nMukonda dia fuma iene mu bhana o athu ku makanha, mundu uavulu ua mu bua mu kibhetu kiki ni ku fika kuila saí kizuua a-nda tena ku di jituna. Kiki kiene kia bhiti ni muhatu dijina diê Naoko. Muéne ua mateka o ku buakula mu unzangala uê. Mu ku mona kuila o ukexilu iú akexile mu u zangeleka kiavulu mu mitelembe ia izunzumbia, ia bhangesa o muhatu iú ku divua kiambote. Né muene ni ku mona kuila o jindandu jê a fuile mukonda dia makanha, muéne ua suluka ni ku buakula né muene ni ku sasa ana kiiadi. Muéne uambe: \"Nga kexile ni uôma ua ku kuata kisongo ku izavu, eme nga kexile mu banza ué kiavulu ana'mi. Maji ki ngi kexile ni nguzu ia kueha o ku buakula. Nga fikile kuila nuka ngeji tena ku tolola o kifua kiki.\"\nMaji Naoko ua tolola o kifua kiki. Muéne ua sange nguzu ia ku bhanga kiki mu kididi muene mu sanga athu avulu o nguzu ia kueha o makanha. Kididi kiebhi? Tua ku dióndo, suluka ni ku tanga.\n^ kax. 11 O jindunge jiji ja lungu ni ku longa o athu o iluezu ijila ku makanha, ku bhana itumu ku matenda a bhanga o makanha, ku bandekesa o madijimu a makanha, ni ku bhana milongi ia tokala phala ku kuatekesa oso ió a mesena kueha o ukexilu ua ku buakula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/ku-buakula-makanha-maka\/","date":"2018-04-19T10:37:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00447.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":603,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasamanu 2018\nMu mulangidi yu, tu sangamu o milongi ia 4 ua Kanake ndu 8 ia Kavwa ua 2018.\nSay athu a mesena kukala ni ufôlo mukonda dya ubhika, katungu, ni wadyama, amukwa a mesena kukala ni ufôlo wa kuzwela ni kusola. O kwila tu tena kukala ni ufôlo wa kidi?\nKyebhi o nzumbi ya Jihova i tu bhana ufôlo? Kyebhi ki tu tena kudituna kubhanga ima yayibha ni ufôlo wa tu bhana Nzambi?\no mundu wa jihova wene mu bhindamena kikilokotesu\nKuma o kizuwa kya Jihova ki zukama, twa bhingi kulondekesa dingi henda ku jiphange jetu, ni tu tene ku a swinisa mu kima kyoso-kyoso kya bhindamena.\nSay ithangana kumoneka ima yavulu i bhonzesa o minzangala kukusola. Kyebhi o minzangala kya tena kudibhana ni maka yá?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-Kasamanu-ua-2018\/","date":"2018-04-24T01:03:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946314.70\/warc\/CC-MAIN-20180424002843-20180424022843-00010.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":129,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UZE ua kexile mu nhunga mu kaleia, ni ku suuala mukonda dia salu ni kalolo. Ku ixi ia Ijitu o muanha ua temene kiavulu, uexile kála dijiku dia uama kiavulu. Muéne uejidile se ji ndobi ji kuxi ja kexile mu kaleia, ni misula ia kexile mu ji phalelu. O kaleia kifua kiexile kala inzo iê. Maji Zuze akexile ku mu xila kiavulu, ne muene mu kaleia.\nMuéne ua kexile mu xinganeka veji javulu o milundu ia Hebolone, mua kexile mu kuinga o ibhaku ia tat'ê! Muéne ua kexile ni 17 ia mivu kioso kia mu tumikisa tat'ê Jakobo, dikanga dia dibhata diâ. Maji kindala kiki muéne ka tenene dingi ku xinganeka ku ufolo ua kexile nau mu kithangana kieniókio. O jiphange ja Zuze akexile ni difuba diê, a mu zembele, ia a mu sumbisile ku ubhika. Muéne a mu ambatele ku Ijitu, kia dianga uai mu sidivila ku dibhata dia kabhitangu ka kilangidilu mukua Ijitu, dijina diê Potifale. Zuze a mu dielele kiavulu kua ngana iê, maji o kidielelu kiki kiabhu kioso o muhatu a ngana iê ua mu tatela kuila muéne ua mesenene ku mu ngombela, ia a mu takuile mu kaleia kaka. *\nZuze ua tenesa kiá 28 dia mivu, kifua ua bhiti dikuinhi dia mivu ku ubhika ni mu kaleia. Muéne ka kexile mu tambula o ufolo kála kia kexile mu banza. O kuila eji ku mu katula mu kaleia? O kuila ueji di sanga dingi ni Tat'ê ni ndeng'ê ia kazola, Bejamí? Thembu kuxi ieji kala dingi mu kaleia?\nO kuila eie ua divuile kiá kála kia divu Zuze? Kioso ki tu kula tu kala ni ibhidi iavulu ku muenhu uetu, ki tu i fikile kioso ki tua kexile mu unzangala uetu. O ibhidi íii i tena ku nangenena sé kuijiia kiebhi ki tu dibhana na-iu ni ku kolokota. Tua-nda mona ihi i tu longa o musoso ua Zuze.\n\"JIHOVA-PHE ANGA U KALA NI ZUZE\"\nZuze uejidile kuila o Nzambi iê, Jihova, nuka ueji ku muenha ubheka. O kuijiia kuku sé phata kua mu kuatekesa o ku kolokota. Né muene mu kaleia, Jihova ua tena ku besoala Zuze. Mu kiki, O Bibidia i zuela: \"Jihova-phe anga u kala ni Zuze, u mu bhanga henda, u mu sangesa ngalasa ku mesu a kasalelu ua tambula konda ia kaleia.\" (Dimatekenu 39:21-23) Mukonda dia Zuze ku kalakala ni nguzu ioso, Nzambi ua mono kuila ua tokalele ku mu besoala. Sé phata, Zuze ua divu kiambote mu kuijiia kuila Jihova ua kexile jinga ku mbandu iê!\nO kuila Jihova ua mesenene kuila Zuze u kala mu kaleia muenhomo izuua ioso sé dizubhilu? Zuze ka kijidile, maji muéne uambatele o maka enhó kua Nzambi mu musambu. Kála kiene mu bhita, Nzambi u tambuijila o misambu ietu mu ukexilu ki tu u fikile. Saí kizuua mu kaleia mua bokona pelezu jiiadi ji fixiiadi ja Sobha Falaó. Diiala dimoxi uexile padelu ia dikota ua kexile ku pholo, o diiala dia mukua uexile kopelu ia dikota ua kexile ku pholo.\nO kabhitangu ka kilangidilu ua bhingi Zuze phala ku tambula konda ia maiala aiadi iá, exile akalakadi a Sobha. * Saí usuku, kiiadi kiâ a loto nzoji ia bhonzele ku i jimbulula. Kioso Zuze kia a mono mu kamene, muéne ua mono kuila ene kexile kiambote. Kienhiki, uebhula: \"Lelu mua di suuatela-hi kiki, pholo jenu ja luuala?\" (Dimatekenu 40:3-7) Nange o henda ia Zuze kua ene iene ia a bhangesa ku divua kiambote ni ku mu tangela ihi ia kexile mu a luualesa. Zuze kejidile o maka enhá, maji o kuzuela ni ene kueji lungulula o muenhu uê. Se Zuze ka londekesele henda ku maiala enhó hinu ene keji mu tangela o maka. O ia bhange muéne ia tokala ku tu suínisa ku di bhuidisa, 'O kuila ngi londekesa o kixikanu kiami kua Nzambi mu ku zola o athu?'\nO maiala aiadi a zuela kuila a luualele mukonda a lotele nzoji ia bhonzele o ku i jimbulula ni kuila ki mu kexile muthu ueji tena ku a jimbuluila na-iu. Akua Ijitu a bhanene valolo ia dikota ku ji nzoji, akexile mu dielela kiavulu ku jinganga ambele kuila akua ku jimbulula o ji nzoji. O maiala aiadi kejidile kuila o ji nzoji jâ ja tundile ku Nzambi ia Zuze, Jihova. Maji Zuze uejidile. Muéne ua a tangela: \"Manhi o kujimbulula ki kuangene kua Nzambi? Ngi tangedienu-iu, [o nzoji] nga mi diondo.\" (Dimatekenu 40:8) Lelu o ia zuela Zuze iala hanji ni valolo ia dikota ku jiselevende joso ja Nzambi akua ku di longa o Bibidia. Kima kiambote se athu oso akua ngeleja a lenduka! Mu veji dia ku di nanza, tua tokala tu dielela kua Nzambi kuila muéne ngó u tena ku a jimbuluila o Maka Mê!\nO kopelu muéne ua tuamena mu kuzuela o nzoji ia lotele muéne. Muéne ua tangela Zuze kuila ku nzonji ua mono muvidi, o ku muvidi anga ku kala thangu jitatu kua buingita ithulu ni jiuva. O jiuva jabhi kiá, o kopelu ua ji kamena mu kopho ia Falaó. Ni kikuatekesu kia Jihova, Zuze uejidile o dijimbuluilu dia nzoji. Muéne ua tangela o kopelu kuila o jithangu jitatu, jilombolola izuua itatu; mu izuua itatu ienioio o Sobha Falaó ueji mu tudika dingi ku kididi kua kexile kiá mu kalakala m'ukulu. O kopelu ua divu kiambote ni dijimbuluilu didi, Zuze anga ua mu tangela, uixi: \"Kioso ki ua kà bhanduluka, u ngi kuatele henda, nga ku diondo, u ngi zuelele kua Falaó.\" Zuze ua tangela o kopelu kuila a mu nhanene mu ixi iê-muene ni kuila ka bhange kima kia tokalele ku mu tela mu kaleia.\nMu kuívua o dijimbuluilu diambote dia nzoji ia kopelu, o padelu uebhula Zuze o dijimbuluilu dia nzoji iê. Muéne ua mono mihamba itatu ia kuambatela jimbolo, jinjila ji kala mu kudia mu mu hamba umoxi uambatele ku mutué uê. Nzambi ua bhana ué kua Zuze o dijimbuluilu dia nzoji íii. Maji o padelu keji sanguluka ni njimbu. Zuze uambe: \"O dijimbuluilu diê dienhidi: O mihamba itatu, izuua itatu. Bhua kà bhitila izuua itatu, Falaó ua-nda ku katula o mútue ku mukutu, u ku nienga ku muxi, o xitu ié anga i diua ku jinjila.\" (Dimatekenu 40:16-19) Kála kiene mu bhita ni jiselevende joso ja Nzambi, Zuze ni ku suina kuoso ua boko o njimbu ia Nzambi, ki kala o njimbu iambote mba o njimbu ia kufundisa.\nO kia bhiti izuua itatu, ia bhiti muene kala kia tangele Zuze. Falaó ua tenesa mivu ia uvualukilu iu ua bhana fesa, maji o mundu ua Nzambi ka kexile mu bhanga o ji fesa jiji. Mu fesa íii ia bhange o Sobha, muene mua fundisa o maiala aiadi. O padelu a mu nhenga kála kia tangele Zuze, maji o kopelu a mu tudika dingi ku kididi mua kexile kiá m'ukulu. Maji muéne ua jimbi o ku tumbula Zuze kua Sobha.\n'KIÓKIO K'EME NGALA NA-KIU!'\nKua bhiti mivu iiadi ia muvimba. (Dimatekenu 41:1) Sé phata, Zuze ua divu kiaiibha! Nange muéne ua dielele kiá kuila ueji tambula ufolo mukonda dia kikuatekesu kia mu bhana Jihova kia ku jimbulula o ji nzoji ja bhonzele ja kopelu ni padelu. Izuua ioso ki kukia, Zuze u dielela kuila a-nda mu bhulula. Maji mu ku bhita izuua, ua mono kuila ua kexile hanji mu kaleia. O mivu iiadi ienioio ia betele ku bhonza phala Zuze. Maji muéne nuka ua bhana dikunda kua Nzambi iê Jihova. Mu veji dia ku bhuila, muéne ua kolokotele, o ibhidi mua bhitile ia mu bhangesa ku kala dingi ni nguzu ia ku kolokota.\nMu izuua íii ia bhonzo, etu oso tua bhingi ku kolokota. Phala ku di bhana ni ibhidi ia kizuua ni kizuua, tua bhingi o nguzu, ni muanhu ni ku tululuka kua muxima kuijila ngó kua Nzambi. Kála kia kuatekesa Zuze, Nzambi u tena ué ku tu kuatekesa phala ki tu thandanganhe, muéne u tu bhana kidielelu.\nO kopelu ua jimbi Zuze maji Jihova kana. Saí kizuua, m'usuku, Nzambi ua njiuisa Falaó nzoji jiiadi. Mu nzoji ia dianga, o Sobha ua mono kuila ku honga ia menha a Ngiji ia Nilu u mona mua mu tunda sambuadi dia jingombe ja di sanze ji ja nete kiambote, u mona dingi sambuadi dia jingombe ja mukuá ja bhele ni ja iibha. O jingombe ja bhele ji dia o jingombe ja nete. Mu ku bhita kithangana, Falaó ua mono dingi sambuadi dia mítue ia masa a sabhuka ku kixina kimoxi. Maji kua sabhuka mítue ia mukua ia masa a tolo a xoueta ni kithembu anga a minha akuâ a uabha. Ki kukia, mu kimene, muxima u mu sakalala ni jiphata, iu ua tumu kuixana o jinganga ni jinjimu phala ku mu jimbuluila o ji nzoji jê. Maji ki bhu kexile muthu ua tenene ku ji jimbulula. (Dimatekenu 41:1-8) Ki tu kijiia se ene a diuanene mu kuivua o ji nzoji mba kala muthu uejile ni ibanzelu iê. Mukonda dia kiki, Falaó ua divu dingi kia iibha, ua thandanganhele, ua mesenene kiavulu kuijiia o dijimbuluilu dia ji nzoji jê.\nKophelu kiene ngó kia banze Zuze! O kitongoluelu kiê kia mateka ku mu fundisa moxi diê, iu ua tangela o Sobha Falaó kuila mivu iiadi ku dima, mu kaleia mua kexile munzangala ua mu jimbuluile kiambote o nzoji iê ni nzoji ia padelu. Bhenhobho Falaó u tuma kuixana Zuze anga a mu katula ni lusolo mu kaleia.\nXinganeka kiebhi kia divu Zuze mu ku mona o akunji a Sobha Falaó a mu kuiza ni njimbu ia ku mu katula mu kaleia. Ni lusolo-luoso, muéne ua di bhutu o muezu, ua zuata izuatu iengi, nange ua kolola o ndemba ioso ku mutué mukonda kiene kiexile o kifua kia akua Ijitu. Sé phata, muéne ua sambe ua dióndo kua Jihova n'a mu kuatekesa! O kia bhiti kiki, muéne uai ku kiandu kia ungana ua Sobha. O Bibidia i zuela: \"Falaó anga uambela Zuze, uixi: Eme ng'anjiua nzoji, maji ki bhuala-phe muthu u tena ku i jimbulula; eie-phe nga kuívu, exi se uevu nzoji, ua soko-bho ku i jimbulula.\" O ia zuela Zuze ia londekesa dingi o kulenduka kuê ni kixikanu kua Nzambi. Muéne uambe: 'Kiókio k'eme ngala na-kiu; Nzambi muéne u bhana kua Falaó o dijimbuluilu di tululuisa.'\nJihova ua zolo o athu alenduka a mu kala fiiele, kiki kiene kia bhangesa Jihova ku bhana kua Zuze o kitambuijilu kia kexile mu sota o jinganga ni jinjimu akua Ijitu. Zuze ua tangela o Sobha kuila o jinzoji jiiadi ja loto muéne kifua nzoji imoxi ngó. Mu ku tona o njimbu, Jihova ua kexile mu londekesa kuila o maka \"kua Nzambi kiókole kiá\"\nFalaó uejidile kuila Zuze ua kexile mu jimbulula kiambote o ji nzoji jê. Maji ihi-phe ia tokalele ku bhanga o Sobha? Zuze ua bhana ndunge kua Sobha. Falaó ua tokalele ku sota muthu \"ua dimuka, uala ni kilunji\" phala ku tambula konda ia ixi ia Ijitu ni ku bhongolola o kudia n'a i bhake mu jimbonge kioso kiala ku mivu iambote ia idima ni ku i uanena ku athu a bhindama phala kafue ni nzala. (Dimatekenu 41:33-36) O kuijiia kua Zuze ni mauhete mê a mu kuatekesa ku mu sola phala ku bhanga o kikalakalu kiki, maji muéne ka soto fuma phala muéne. Muéne ka bhange kiki mukonda dia kulenduka kuê ni kixikanu. Se tu kala ni kixikanu kua Jihova, ki tua-nda bhinga ku di zangeleka mba ku di sota fuma. Ki tua-nda bhinga ku thandanganha, mak'etu oso tua-nda a takula bhu maku a Nzambi!\n\"MUTHU TU MU SANGA KUEBHI U SOKA NI MUENHÚ?\"\nFalaó ni ji selevende jê a mono o unjimu ua ku kaiela o ndunge ia Zuze. O sobha ua xikina ué kuila, o Nzambi ia Zuze muéne ua bhanene o unjimu uoso kua Zuze. Muéne uambe bhu pholo ia isengele iê ioso, uixi: \"Muthu tu mu sanga kuebhi u soka ni muenhú, [muthu uala ni] nzumbi ia Nzambi?\" Muéne uambela Zuze: \"O ki kiedi Nzambi ua kuidikisa ima ioso íii, kana-ku muthu ua dimuka uala ni kilunji kala eie. Eie muène-muene ua-ndu tambula konda ia dibhata diami; kioso ki u zuela eie, o mundu uami uoso kiene kia tumaka; eme ngi ku tunda ngó mu kuila emi-eme ngi muenexi nga xikama bhu kiandu.\"\nFalaó ua bhange kála kia zuela. Zuze a mu zuika izuatu ia linhu ia fina. Falaó ua mu te lubhambu lua ulu bhu xingu, ni nela ia sineta, u muambela ku sambela mu dikalu dia kaiadi, ua mu bhana ué ungana ua kuia mu ixi ioso phala ku bhanga o kikalakalu kiê. (Dimatekenu 41:42-44) Mu kizuua kieniókio, Zuze ua tundu mu kaleia iu uai ku mbonge. Muéne ua balumuka kála pelezu, maji ua zeka kála o muthu ua kaiadi ku utuminu ua Falaó. O kixikanu kia Zuze kia bhangesa Nzambi ku mu besoala! Jihova ua mono o hadi ioso ia bhiti na-iu selevende iê, Zuze, mu mivu iavulu. Muéne ua batula o maka mu kithangana kia tokala ni mu ukexilu ua tokala. Jihova ka mesenene ngó ku batula o maka a Zuze maji ua mesenene ué ku langa o muenhu ua kifuxi kioso kia Izalaiele. Tua-nda mona o maka enhá ku pholo mu milongi kála íiii.\nSe ua mu bhita ni ibhidi iavulu, nange a mu ku bhanga kia iibha mu mivu iavulu, kana ku bhuila. Lembalala o musoso ua Zuze. Jihova ua mu besoala mukonda muéne uexile muthu uambote, mukua henda, ua lenduka, mukua ku kolokota iu ua kexile ni kixikanu kia kolo kua muéne.\n^ kax. 10 Akua Ijitu m'ukulu a uabhele 90 a ifuanganu ia jimbolo ni jibolo. Kienhiki, tu tena kuzuela kuila o padelu ia dikota ua kexile ku pholo, uexile diiala dia dikota ku utuminu ua Falaó. O kopelu ia dikota, ua kexile ku pholo mu kuendesa o jiselevende ja mukuá mu ku tonginina se o vinhu ia Falaó ni mauholua a mukuá a uabhele mba se ka tele-mu ima ikôla i tena ku fuisa o Sobha","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150201\/zuze-nzoji\/","date":"2018-04-19T11:01:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00452.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2283,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kauana 2017\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 3-30 ia Kasamanu ua 2017.\nIebhi iexile o vondadi ia Nzambi, phala o athu ni ixi? Mukonda diahi, o sata ia kukula ia Jezú, iene o sabhi ia ku jikula o njila phala o vondadi ia Nzambi ku dikumbidila?\nO ujitu ua sata ia kukula ki u tu bhekela ngó mabesá avulu, maji u batula ue, o maka a lungu ni utuminu ua Nzambi mu ngongo ioso.\nM'ukulu, Jihova ua solele athu phala kuendesa o mundu uê. Ihi ilondekesa kuila, muene ua kexile mu fikidila o maiala ió?\nJezú ua kanena kuila, ueji kala ni akaiedi'ê, katé ku dizubhilu dia mundu. Kiebhi kia mu kuendesa o mundu ua Nzambi mu ixi?\nLIFE STORY\nDouglas ni Mary Guest a mono o henda ia Nzambi mu ku sidivila kala aboki a thembu ioso mu ixi ia Canadá ni akunji a jixi jengi mu ixi Brasil ni Portugal.\nPoxolo Phaulu ua soneka kuila, Jihova ka-nda kuehela \"ku mi diangula kia tundu o nguzu ienu.\" O kuila kiki kilondekesa kuma, Jihova u xinda o ibhidi i tu tena kutolola, anga u sola o ibhidi i tua-nda dibhana naiu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kauana-ua-2\/","date":"2018-04-22T07:07:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945497.22\/warc\/CC-MAIN-20180422061121-20180422081121-00113.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.416,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ima ioso-phe i mua mesena kuila athu a mi bhanga-iu enu, iene ue muene i mua bhanga ene.\"\n1. O kuila o ukexilu uetu ua ku di bhana ni athu kioso ki tuia mu ukunji, u kuatekesa o athu ku tuívua? Bhana kifika. (Tala o foto ia dianga.)\nMIVU ku dima, saí dikaza Kidistá dia kexile mu boka mu ixi ia Fiji, mu kuixana o athu phala kuia mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. Kioso kia kexile mu zuela ni muhatu bhu kanga, kua mateka o ku noka. O phang'etu ua bhana o dikumbi diê ku muhatu, muéne ni kaza diê a di futu ngó ni dikumbi dimoxi. O muhatu ua sangulukile kiavulu, mu kiki muéne uai mu Lembalasa. Muéne uambe kuma ka di lembalala o ima ioso ia mu tangela o Jimbangi ja Jihova, kioso kia mu kundu. Maji muéne ua uabhela kiavulu o kima kia mu bhangele, mukonda dia kiki, ua xikina kuia mu Lembalasa. Ihi ia mu bhangesa ku xikina kuia mu Lembalasa? O dikaza dia kaiela o ukexilu ua ku Bhanga ku Athu, o Ima ia Mesena kua Bhanga Ene.\n2. Ihi i lombolola o ku Bhanga ku Athu o Ima i ua Mesena ia ku Bhanga, ni kiebhi ki tu tena ku kaiela o kitendelesu kiki?\n2 Ihi i lombolola o ku Bhanga ku Athu o Ima i ua Mesena ia ku Bhanga? Jezú ua tu tendelesa kioso kiambe: \"Ima ioso-phe i mua mesena kuila athu a mi bhanga-iu enu, iene ué muene i mua bhanga ene.\" (Mat. 7:12) Kiebhi ki tu tena ku kaiela o kitendelesu kiki? Mu ku bhanga ima iiadi: Kia dianga, tua tokala ku dibhuidisa: 'Se ng'exile o muthu muenhó, ihi i ngeji mesena i ngi bhanga o athu?' Kaiiadi, tua tokala ku suína phala tu bhange ku akuetu o ima i tu mesena ia tu bhanga.\n3, 4. (a) Jimbulula se mukonda diahi ki tu tokala ku kaiela ngó o kitendelesu kia ku Bhanga ku Athu o Ima i tua Mesena ia tu Bhanga, kioso ki tu di bhana ni jiphange? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n3 Tuene mu kaiela o kitendelesu kia ku Bhanga ku Athu o Ima i tua Mesena ia tu Bhanga, kioso ki tu di bhana ni jiphange. Maji Jezú ka tendelesa ku kaiela ngó o kitendelesu kiki, kioso ki tu di bhana ni jiphange jetu. Muéne ua tendelesa o ku kala ni ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i tua Mesena ia tu Bhanga, kioso kia kexile mu zuela ia lungu ni ukexilu ua ku di bhana ni athu. (Tanga Luka 6:27, 28, 31, 35.) Mu kiki, kima kiambote ku kaiela o ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i tua Mesena ia tu Bhanga mu ukunji uetu, mukonda avulu nange a xikina o njimbu iambote, phala ku tambula \"o muenhu ki uabhua!\"\n4 Tua-nda di longa ibhuidisu itatu, ki tu tokala ku i jimba kioso ki tuia mu ukunji: Nga mu zuela ni nanhi? Kuebhi ku ngiia mu zuela ni athu? Kithangana kiebhi ki ngi zuela ni athu? Kiebhi ki nga tokala kuzuela ni athu? Kala ki tua-nda mona, o ibhuidisu íii, i tena ku tu kuatekesa kuijiia ihi ia mesena o athu.\nNGA MU ZUELA NI NANHI?\n5. Ibhuidisu iahi i tua tokala o ku di bhanga?\n5 Mu ukunji uetu, tu zuela ni athu. O athu ka difu, kala muthu uala ué ni ibhidi iê. (2 Mal. 6:29) Kioso ki u zuela ni muthu, dibhudise: 'Se ng'exile o muthu iú, ihi i ngeji mesena ia ngi bhanga? O kuila ngeji sanguluka se muthu u ngi tala kala ka ngijiia? Anga ngeji mesena kuila o muthu iú u ngijiia?' O ku di longa o ibhuidisu íii, ku tena ku tu kuatekesa ku bhanga o mbote kabasa muthu tu mu sanga mu ukunji.\n6, 7. Ihi i tua tokala ku bhanga se tu sanga muthu mu ukunji uala ni njinda mba u tu zuela ima ki i tokala?\n6 Se-ku muthu ua uabhela ku mu ixana 'muthu ua iibha.' Mu kifika, o Jikidistá a bhanga ioso phala ku kaiela o kitendelesu kia Bibidia kia 'ku zuela ni ujitu.' (Kol. 4:6) Mukonda tu akua ituxi, saí ithangana tu zuela ima i tu bhangesa ku diela. (Tiia. 3:2) Se tu zuela kima kia iibha ku muthu ki tu ki mesenene ku ki zuela, mukonda ki tu nange kiambote, tueji kingila kuila o muthu iú ka banze kuila tu 'athu a iibha.' Tueji mesena kuila muéne uejiia kuila ki tu mesenene kuzuela kima kia iibha. O kuijiia o kidi kiki, ki tu kuatekesa kuijiia kuila, o athu a zuela ima ia iibha, mu ku bhita kithangana nange a diela o ima ia zuela.\n7 Se u sanga muthu mu ukunji u moneka kuma uala ni njinda mba u zuela ima ki i tokala, o kuila u sota kuijiia se mukonda diahi muéne ua mu zuela o ima íii? O kuila muéne uala ni maka bhu xikola mba ku salu? O kuila ua mu kata? Athu avulu akexile ni njinda ia Jimbangi ja Jihova kioso kia dianga o ku a kunda, maji a xikina o kidi mukonda dia ku a xila.\n8. Mukonda diahi tua tokala kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ku 'athu oso?'\n8 Mu ukunji uetu tu zuela ni athu a itala ioso. Mu mivu ia bhiti, a tange 60 a misoso ndenge, mu milongi ia Mulangidi iambe: \"O Bibidia i Lungulula o Mienhu ia Athu.\" Avulu a a tange mu misoso íii, akexile mu nhana, exile jihôlua, akexile mu ibuka ia jibandi, akexile mu xibha diamba. A mukuá exile jinguvulu, exile atuameni a jingeleja mba akexile ngó mu sota salu iambote. A mukuá exile jindumbu. Maji né kiki, ene oso evu o njimbu iambote, a xikina o ku di longa o Bibidia, a lungulula o ukexilu uâ, iá eza mu kilunga kia Nzambi. Mu kiki, ki tu tokala ku banza kuila saí athu ka-nda xikina o njimbu ia Utuminu. (Tanga 1 Kolindo 6:9-11.) Mu veji dia kiki, tuejiia kuila 'athu oso' a tena ku xikina o njimbu iambote.\nKUEBHI KU NGIIA MU ZUELA NI ATHU?\n9. Mukonda diahi tua tokala ku xila o jinzo ja akuetu?\n9 Kuebhi ku tuia mu zuela ni athu mu ukunji? Tuene mu zuela ni athu mu jinzo jâ. (Mat. 10:11-13) Ki tu uabhela se akuetu a xila o inzo ietu ni ima ietu. Mu kidi, o inzo ietu kima kia valolo phala etu. Tua mesena ku divua kiambote mo'nzo ietu. Mu kiki, kioso ki tu zuela ni athu mu ukunji, tua tokala ué ku xila o jinzo jâ.\n10. Ihi i tua tokala ku bhanga phala o athu mu ukunji uetu ka teme?\n10 O mundu mu tuala, uezala ni ujibhangânga, mukonda dia kiki, athu avulu ala ni uôma ua athu ka ejiia. (2 Tim. 3:1-5) Ki tu tokala ku bandekesa dingi o uôma uâ. Mu kifika, nange u pupa ku dibhitu dia inzo. Se ka ku tambuijila, nange u mesena ku zongojola mu njanela, mba u kondoloka o inzo phala ku sota o mukua dibhata. Mu ixi iê, o kuila o mukua dibhata kieji mu uabhela? Ihi ia-nda banza o jivizinhu jê? Nange u bhanga kiki mukonda ua mesena ku sanga athu avulu kioso ki uia mu boka. (Ika. 10:42) Tua mesena ku kuatekesa o athu kuijiia o kidi kia lungu ni Nzambi. (Loma 1:14, 15) Maji tua tokala tu aluka, tu kala ni unjimu phala ki tu bhange kima ka ki uabhela ku athu mu diembu dietu. Kála kia soneka poxolo Phaulu: \"Kana kubhanga kima kioso-kioso ki bhangesa mukuenu ku di bhala, phala o ungunza uetu ki u kale ni malebhu.\" (2 Kol. 6:3) Se tu xila o inzo ni ima ia athu mu diembu dietu, nange ene a-nda xikina o kuívua o kidi.\nKITHANGANA KIEBHI KI NGI ZUELA NI ATHU?\n11. Mukonda diahi tu sakidila se o athu a xila o kithangana kietu?\n11 Mukonda tu Jikidistá, etu enioso tu bhanga ima iavulu. Phala ku kumbidila o kikalakalu kietu, tua tokala ku bhanga o ima ia beta-o-kota ni ku di sokejeka kiambote phala ki tu zange o kithangana kietu. (Efe. 5:16; Fil. 1:10) Se ku moneka kima ki tu fidisa ku bhanga o kima ki tua mesena, nange tu luuala. Mu kiki, tu sakidila se akuetu a xila o kithangana kietu, ni kioso kia xikina kuila saí bhabha ki tu kala ni kithangana kiavulu phala ku kala nau. Mu kuijiia kuila tua tokala ku kala ni ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i Tua Mesena ia tu Bhanga, kiebhi ki tu tena ku xila o athu u tu bokela?\n12. Kiebhi ki tu tena kuijiia o kithangana kia tokala kia kuzuela ni athu mu diembu dietu?\n12 Tua tokala kuijiia se kithangana kiebhi ki tua tokala kuzuela ni athu. Mu diembu dietu, kiebhi o kithangana kiene mu kala o athu ku bhata? Kithangana kiebhi kia mesena ku tuívua? Tua tokala ku di sokejeka phala kuzuela nau mu kithangana kieniókio. Saí jixi ku mundu, kima kiambote ku boka mu inzo ni inzo, mu ngoloxi mba se kua mu vunda kiá. Se kiene ué mu ixi iê, o kuila u tena kuzuela ni athu mu kithangana kiki? (Tanga 1 Kolindo 10:24.) Tu tena ku dielela kuila, Jihova ua-nda besoala o nguzu ioso i tu bhanga phala ku bokela o athu mu diembu dietu, mu kithangana kia mesena ku tuívua.\n13. Kiebhi ki tu tena ku xila muthu u tu mu bokela mu diembu dietu?\n13 Kiebhi dingi ki tu tena ku xila o muthu tu mu sanga ku bhata? Kioso ki tu sanga muthu uivua o njimbu ietu, tua tokala ku mu bokela, maji ki tu tokala kuzuela nê kithangana kiavulu. Nange o muthu iú ua mesena ku bhanga kima kia valolo mu kithangana kieniókio. Se muéne u zuela kuma ua mu bhanga kima, tu tena kuzuela kuma ki tua-nda laleka, maji tua tokala ku kumbidila o kikanenu kietu. (Mat. 5:37) Kioso ki tu zubha kuzuela nê, kima kiambote kuibhula o kithangana ki tua tokala ku vutuka, phala ku mu kunda dingi. Saí aboki a zuela: \"Nga mesena ku vutuka dingi. O kuila ngi tena ku kuixana mu mutelembe ua kafuetele mba ku ku tumikisa njimbu ande dia kuíza?\" Kioso ki tu xila o kithangana kia athu mu diembu dietu mu kuijiia kuila, ene ala ni ima iavulu ia ku bhanga, tua mu kaiela o phangu ia poxolo Phaulu ua kexile mu 'sota ku a uabhesa mixima mu ima ioso ia kexile mu bhanga, kuma ka bhindamene muéne ngó kubhanduluka, maji ua mesenene kuila oso a bhanduluke, phala n'a bhuluke.'\nKIEBHI KI NGA TOKALA KUZUELA NI ATHU?\n14-16. (a) Mukonda diahi tua tokala ku tangela o muthu ihi ia tu bheka? Bhanga kifika. (b) Ihi i bhanga o kafunga ka ilunga phala ku di tunda kiambote mu ukunji uê?\n14 Xinganeka muthu u kuixana, maji kuijiia o dízui diê? Eie ki u muijiia, maji u kuibhula se kudia kuahi ku ua mesena. Eie u dibhudisa se muthu iú nanhi, ni ihi ia mesena muéne. Kua mesena ku mu zuela ima ia iibha, mu kiki u zuela nê bhofele, anga u mu xalesa. Kindala, xinganeka muthu u kuixana, maji o veji íii o muthu u tumbula o dijina diê, ni kuila o kikalakalu kiê o ku kuatekesa o athu kudia o huta i bheka sauidi. Ni henda ioso muéne u ku tangela kuila uala ni njimbu iambote phala eie, i tena ku ku kuatekesa. Nange eie u mesena ku muivua. Mu kidi, tu sanguluka se o athu a dijimbulula kioso kia zuela n'etu. Kiebhi ki tu tena kulondekesa o ukexilu iú ku athu u tu sanga mu ukunji?\n15 Saí ixi, tua tokala ku tangela o muthu tu mu sanga ku bhata, o kima kia tu bheka. Sé phata, tuala ni njimbu iambote phala o muthu tu mu sanga ku bhata. Maji xinganeka se ki tu di jimbulula ku muthu, mba se ki tu tangela o muthu o kima kia tu bheka, anga tu mateka kiá ku mu ibhuidisa kiki: \"Se uexile ni kutena kua ku batula maka ku mundu maka ebhi ueji batula?\" Tu ibhula kiki phala kuijiia ihi i banza o muthu, ni tu mu kuatekese bhu kaxi ka Bibidia. Maji o muthu nange u dibhudisa: 'O muthu iú nanhi, mukonda diahi muéne ua ngi bhudisa kiki? Ihi ia mesena?' Tua mesena kuila o muthu u divua kiambote kioso kia zuela n'etu. (Fil. 2:3, 4) Kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki?\n16 Saí kafunga ka ilunga u bhanga kiki: Kioso kia zubha ku menekena o muthu, muéne u mu bhana o kamukanda Ua Mesena Kuijiia o Kidi? anga u zuela: \"Lelu tua mu bhana o tumikanda tutu ku athu oso. Ka zuela ia lungu ni ibhuidisu isamanu iene mu bhanga o athu. Kaka phala eie.\" O phange ua zuela kuila, se o athu ejiia se mukonda diahi ua mu ku a kunda, ene a tululuka, mu kiki, ki ku bhonza kuzuela nau. Mu ku suluka o phange uibhula: \"O kuila ua di bhangele kia o ibhuidisu íii?\" Se o muthu u sola kibhuidisu, o phange u jikula o kamukanda, anga u jimbulula i zuela o Bibidia ia lungu ni kibhuidisu kieniókio. Se o muthu ka solo kibuidisu, o phange muéne u sola, anga u suluka ni ku mu jimbulula se ku mu kuatesa jisonhi. Mu kidi, kuene maukexilu avulu a ku mateka kuzuela ni athu. Saí madiembu, o athu u tu sanga, nange a kingila kuila tu belesela o ijila iâ kioso ki tu a menekena ande dia ku a tangela ihi ia tu bheka. Tua tokala kuijiia kuila, ku tena ku bhinga ku lungulula o milongi i tua mesenene ku tangela o athu mu ukunji, phala ene evué o njimbu ietu.\nKOLOKOTA KU BHANGA KU ATHU O IMA I UA MESENA IA KU BHANGA MU UKUNJI UÊ\n17. Kala ki tua di longo mu milongi, maukexilu ebhi mu tu tena ku kaiela o ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i Tua Mesena ia tu Bhanga mu ukunji uetu?\n17 Ihi i tua di longo i tena ku tu kuatekesa ku kaiela o ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i Tua Mesena ia tu Bhanga mu ukunji uetu? Kabasa muthu tu mu sanga, tu mu bhana valolo. Tu xila o inzo ni ima iê. Tu suína phala ku bokela o athu mu kithangana kia kala ku bhata, kia mesena ku tuívua. Tu tula o njimbu iambote mu ukexilu u bhangesa o athu ku mesena kuívua.\n18. Mukonda diahi kima kiambote ku bhanga ku athu mu diembu dietu, o ima i tua mesena ia tu bhanga?\n18 Se tu bhana valolo ku athu mu diembu dietu kioso ki tuia mu ukunji, mu ku a londekesa o henda, tu londekesa kuila tua mu kaiela o itumu ia Bibidia, mu kiki tu bhana kijingu kua Tata ietu ia diulu. (Mat. 5:16) Athu avulu a xikana ku di longa o Bibidia kioso ki tu a xila. (1 Tim. 4:16) Ki kale se athu a xikana o njimbu iambote ia Utuminu mba kana, tuejiia kuma tua bhange ioso phala ku kumbidila o ukunji uetu. (2 Tim. 4:5) Tu kaiele o phangu ia poxolo Phaulu ua soneka: \"Ima ioso iii ngi i bhanga mukonda dia Njimbu Iambote, phala ngi tambule ku mbote iê kumoxi ni akuetu.\" (1 Kol. 9:23) Mu kiki, tu kaiele o ukexilu ua ku Bhanga ku Athu o Ima i tua Mesena ia tu Bhanga mu ukunji uetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140515\/o-ukexilu-ua-ku-bhanga-ku-athu-o-ima-i-ua-mesena-ia-ku-bhanga\/","date":"2018-04-26T07:48:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00124.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2508,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kubhanga maxibulu kwedi kala o kutunga inzo. Phala kutunga kyambote, twa tokala kwijiya kukalakala kyambote ni jifalamenda jya kutunga. Etu we twa bhingi kubandekesa o uhete wetu wa kukalakala ni falamenda yetu ya beta-o-kota, o Mikanda Ikôla. (2Ti 2:15) Twa bhingi we kukalakala kyambote ni jividyu ni madivulu amukwa a kulonga na-wu phala ku tu kwatekesa kubhanga maxibulu. *\nKyebhi ki ngi tena kubandekesa o uhete wami mu kukalakala ni jifalamenda jetu jya kulonga na-ju? (1) bhinga kikwatekesu ku mutwameni wa kibuka kyé kya kuboka mba o kafunga ka sidivisu, (2) boka ni aboki ala ni uhete mba aboki a thembu yoso, ni (3) ndé ni kufikisa o jindunge jya-nda ku bhana. Kyoso ki wa-ndaya ni kubandekesa o uhete wé wa kukalakala ni jividyu ni madivulu a kulonga, eye wa-nda sanguluka dingi mu sidivisu i u bhanga.\nMULANGIDI\nTUDIVULU\nMADIVULU\nTUMIKANDA\nJIVIDYU\nIXANU\nJIKALATÁ\n^ kax. 3 Say-ku madivulu o bhange, ki twene mu longa na-wu, mukonda a a soneka mu kuxinganeka mu ibhindamu ya athu ofele, mba athu a ukexilu umoxi. Tu kalakala ngó ni madivulu enyá se ki bhana.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2018-mwb\/milongi-Kasamanu-30-Kasambwadi-6\/kalakala-kyambote-ni-jifalamenda-jetu-jya-kulonga-na-ju\/","date":"2018-04-27T05:03:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00091.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":175,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.251,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Mulangidi—Ene mu u Bhanga Tundé ku Muvu ua 1879 O Mulangidi—Ene mu u Bhanga Tundé ku Muvu ua 1879 Tala kiebhi kia lunguluka o kadivulu ka beta-o-kota mu ku ka bhanga ku mundu. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii KATULA KOPIA Share Share KIKALAKALU KIA KU BHANGA MADIVULU Vidiu: O Mulangidi—Ene mu u Bhanga Tundé ku Muvu ua 1879 Kimbundu Vidiu: O Mulangidi—Ene mu u Bhanga Tundé ku Muvu ua 1879 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/702012008\/univ\/art\/702012008_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/Ikalakalu\/ku-bhanga-madivulu\/vidiu-mulangidi-kadivulu\/","date":"2018-04-20T22:38:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00016.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999606609,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999606609344482}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.15,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.272,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Estere ua londekesa kixikanu ni kusuína mu kuzokela o mundu ua Nzambi\nMuthu u moneka bhu pholo ia sobha sé ku mu ixana, a tokalele ku mu jibha. Estere ka mu ixanene kua sobha mu 30 a izuua\nSobha Asuuelu, ua mesenene ué ku kituka Xerxe I, uexile kijibhangânga. Saí kizuua, muéne ua tumu kubatula muthu bhu kaxi, phala kudimuna athu oso. Ua katuile o nvuale Váxiti ku usobha uê, kioso kia mu bhukumukine\nEstere ua londekesa kua sobha kuila, muéne uexile mukua Judá, ni kuila kima kiambote kukaiela o itendelesu iê ni ku mu dielela","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2016-mwb\/milongi-ia-kaua29-kata6\/mvuale-estere-bibidia\/","date":"2018-04-24T07:44:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946565.64\/warc\/CC-MAIN-20180424061343-20180424081343-00140.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":95,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o ima i sanga o jingijiie koxi'a mavu i kuatekesa o misoso i tanga o Bibidia?\nO kadivulu ka zuela maka alungu ni ima io sange koxi'a mavu (Biblical Archaeology Review) kambe kuila \"50\" a athu a a tumbula mu Mikanda ia Hebalaiku, o jingijiie a sange ima koxi'a mavu ia londekesa kuila o athu enhó akexile muene ku muenhu m'ukulu. Ku athu enhá, kua kexile 14 kia ji sobha ja Judá ni Izalaiele, kala Davidi ni Ezekiia, ni athu a kambele kua ejiia kiavulu ku athu kala Menaheme ni Peka. A sange ué ima ilondekesa ji Falaó jitanu ni 19 dia ji sobha akua Asídia, Babilonha, Mouabhe, Pélesa, ni Sídia. Maji o jingijiie ki jene mu sanga ngó ima ilondekesa ji sobha ja kexile ku muenhu kana. Ene mu sanga ué majina a akunji, asoneki ni majina a athu a mukuá.\nO kadivulu kambe dingi kuila, kuala muene \"ima ia nzungule ilondekesa kuila,\" o athu oso enhá akexile muene ku muenhu. O Mikanda ia Ngeleku i tumbula athu avulu ene mua tanga ku misoso ia mundu, kuala ué ima iavulu ilondekesa kuila ene akexile muene ku muenhu\nTundé thembu kuxi kia kambe o jihoji mu jixi ji tanga o Bibidia?\nSumbala lelu ki tu sanga dingi jihoji mu Izalaiele, maji mu Mikanda Ikola tu sanga-mu 150 a ididi mua tumbula o jihoji, kiki kilondekesa kuila o asoneki a Bibidia ejidile kiambote o jihoji. Maji nzungule ia izuelu íii ifika ngó, maji saí ibatulu ia Bibidia i tanga athu a di sangele muene ni jihoji. Mu kifika Sansau, Davidi ni Benaia a a tange kuila a jibhile jihoji. (Afundixi 14:5, 6; 1 Samuuele 17:34, 35; 2 Samuuele 23:20) A mukuá a a jibhile ku jihoji.\nMu'ukulu, o hoji ia ixi ia Ázia (Panthera leo persica) ia kexile mu tunda ku jixi ja Ázia, Ngeléxia anga iia ku Palestina, Sídia, Mezopotamiia, katé ku thunda dia India. Mukonda dia ku xila o kiama kiki, o athu ku Oriente Próximo akexile mu seta o ima iâ ni fikula ia hoji. O jindobhi mua kexile mu ta ji fikula ja jihoji, akexile mu fuamesa na-ju o Njila ia ji sabhalalu ja mbanza ia Babilonha m'ukulu.\nO ji Crusados akexile mu tomba o jihoji mu ixi ia Palestina ku disukilu dia hama 12 K.K. Nange o jihoji ja jimuka ku ixi ienioió kioso kia bhiti o muvu ua 1300. Maji katé ku hama 19, mu ixi ia Mezopotamiia ni Sídia o ji hoji akexile hanji mu ji tumbula, ku jixi ja Irão ni Iraque akexile mu ji tumbula katé ku hama 20.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150501\/bibidia-ima-io-kande-koxi-a-mavu\/","date":"2018-04-22T01:17:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.57\/warc\/CC-MAIN-20180422002521-20180422022521-00087.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.3,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1, 2. Ihi iene mu dibhuidisa o athu?\nO KALEMBA ka jibha athu avulu mu diembu. Diiala ua bokona mu ngeleja ni uta, ua lozo athu iu ua a jibha. Muhatu uáfu mukonda dia uhaxi, ua xisa ana kitanu.\n2 Kioso ki bhita mavuua kála iá, athu avulu a dibhuidisa, \"Mukonda diahi?\" Athu avulu ene mu dibhuidisa se mukonda diahi o ngongo iezala ni unguma ni hadi. Eie ua dibhuidisile kiá kiki?\n3, 4. (a) Ibhuidisu iebhi ia bhange Habakuke? (b) Kiebhi Jihova kia mu tambuijila?\n3 Mu Bibidia, muala misoso ia mala akexile ni kixikanu kia dikota kua Nzambi, a bhange uá o ibhuidisu íii. Mu kifika, o polofeta Habakuke uebhuidisa Jihova: 'Phala-hi u ngi muesa o ufusa ni lusebu, anga u ngi bhangesa kutala ungulungumba? Phala-hi ku pholo kua ngi xikamena kibuika ni kubhondalala? Phala-hi ué a vulumuna jimvunda ni ku kuata kuzoka?'—Habakuke 1:3.\n4 Mu divulu dia Habakuke 2:2, 3, Nzambi ua tambuijila o ibhuidisu ia Habakuke iu ua mu kanena kuila ueji batula o maka. Jihova ua zolo kiavulu o athu. O Bibidia i zuela kiki: \"Muène ua mi kuatela muanu.\" (1 Phetele 5:7) Mu kidi, Nzambi ua zembe kiavulu kumona o hadi, etu ndenge. (Izaia 55:8, 9) Mu kiki-phe, tua-nda dilonga o kibhuidisu kiki: Mukonda diahi kuene hadi iavulu mu ngongo?\nMUKONDA DIAHI KUENE HADI IAVULU?\n5. Ihi iene mu zuela jimesene javulu ja jingeleja ia lungu ni hadi? Maji ihi i longa o Bibidia?\n5 O atuameni a ji ngeleja mba jimesene ni ji padele, jene mu zuela kuila Nzambi, muéne ua mesena kuila o athu a tala hadi. Amoxi amba kuila, ioso i bhita ku muenhu ua muthu, kála o mavuua, Nzambi ua i xindi kiá tundé ukulu ni kuila etu ki tu tena ku ki tendela se mukonda diahi. A mukuá amba kuila, o athu katé muene ni ana-ndenge, a fua phala kuia kukala kumoxi ni Nzambi mu diulu. Maji iá makutu. Jihova ka tena kubhanga ima ia iibha ku athu. O Bibidia i zuela: \"Nzambi ka tena kubhanga kia iibha! O Muteni-a-Ioso ka tena kubhanga mangonha!\"—Jobe 34:10.\n6. Mukonda diahi athu avulu ene mu tatela Nzambi kuila muéne ua mu bheka o hadi mu ngongo?\n6 Athu avulu ene mu tatela Nzambi kuila, muéne ua mu bheka o hadi, mukonda a banza kuila, Nzambi muéne ua mu tumina o mundu. Maji kála ki tua di longo mu Kibatulu 3, o ua mu tumina o mundu iú, Satanaji o Diabhu.\n7, 8. Mukonda diahi kuene hadi iavulu ku mundu?\n7 O Bibidia i tu tangela kuila, \"o mundu uoso-phe ua zeka mua Kadiaphemba ió mukua ku tondalesa.\" (1 Nzuá 5:19) O sobha ia mundu iú, Satanaji, muthu ua iibha kiavulu. Muéne ua mu 'nganala o mundu uoso.' (Dijingunuinu 12:9) Athu avulu ene mu kaiela o ukexilu uê ua iibha. Mukonda dia kiki, o mundu uezala ni makutu, unguma ni kuiibha kuavulu.\n8 Kuene dingi ima ia mukuá i bhangesa o mundu kukala ni hadi iavulu. Kioso Adá ni Eva kia bhukumuka, ene a bhitisa o kituxi ku tuana tuâ. Mukonda-phe dia kituxi kiki, o athu a di talesa hadi muthu ni mukuá. Ene a mesena kubeta-o-kota akuâ ndenge. Ene a zoka, aia mu ita, a lokalala akuâ. (Ndongixi 4:1; 8:9) Saí ithangana, o athu a tala hadi mukonda dia 'ima i bhita sé ku i kingila.' (Ndongixi 9:11) Saí athu, mukonda dia kukala mu kididi ka tokalele kukala-mu mba mu kithangana ki ki tokala, a tena kubhita mu iluezu mba kubhita mu ima ia iibha.\n9. Mukonda diahi Jihova ka zubha hanji o hadi?\n9 Jihova ka tena kubhekela hadi ku athu kana. Ki muéne uene mu bheka o ita, o milonga mba hadi ku athu. Nzambi kene mu bhekela mavuua kála o kalemba, kitembu ni mvula iene mu jibha athu. Maji eie nange u dibhuidisa, 'Se Jihova muéne Suke-ku mu ngongo ioso, mukonda diahi ka mu fidisa o ima íii ia iibha o kubhita?' Tuejiia kiambote kuila Nzambi ua tu zolo, kienhiki, saí kima kia mu mu bhangesa kukamba kuzubha hanji o hadi.—1 Nzuá 4:8.\nMUKONDA DIAHI NZAMBI UEHELA O HADI?\n10. Kiebhi Satanaji kia tatela Jihova?\n10 Mu jaludim ia Edene, o Diabhu ua nganala Adá ni Eva. Satanaji uambe kuila, Nzambi kejiia kutumina kiambote. Muéne uambe ué kuila, Nzambi ua kexile mu sueka ima iambote kua Adá ni Eva. Satanaji ua mesenene kuila ene a xikina kuila muéne ueji kua tumina kiambote, Jihova ndenge, ni kuila ene keji bhindamena o kikuatekesu kia Nzambi.—Dimatekenu 3:2-5; tala o Kibandekesu kia 27.\n11. Kibhuidisu kiahi ki tua bhingi kuijiia o kitambuijilu kiê?\n11 Adá ni Eva a xibhakela Jihova ni kudituna o ungana uê. Ene a banze kuila, akexile ni ufolo ua kusola ene mudiâ o ima ia uabha mu íii ia iibha. Kiebhi Jihova kieji tena kulondekesa kuila ene a tondalele mu ibanzelu iâ ni kuila, muéne ua beta kuijiia o ibhindamu ietu?\n12, 13. (a) Mukonda diahi Jihova ka buikisa Adá ni Eva mu kithangana kieniókio? (b) Mukonda diahi Jihova uehela Satanaji kutumina o mundu iú ni kuehela ué o athu kuditumina mudiâ?\n12 Jihova ka buikisa Adá ni Eva mu kithangana kieniókio. Mu veji dia kiki muéne ua a ehela kuvuala ana. Kienhiki, Jihova ua bhana kithangana ku tuana tua Adá ni Eva kia kusola o sobha iâ. Jihova ua mesenene kuila o ixi izala ni athu a iuka. Kiki kia-nda bhita muéne sé phata né muene ni mibhetu ia Diabhu.—Dimatekenu 1:28; Izaia 55:10, 11.\n13 Satanaji ua tatela Nzambi kuila nguvulu ia iibha bhu pholo ia mazunda ni mazunda a ji-anju. (Jobe 38:7; Daniiele 7:10) Mukonda dia kiki, Jihova ua bhana kithangana kua Satanaji phala kulondekesa ku athu se mu kidi Nzambi kejiia muene kutumina. Ua bhana ué kithangana ku athu kia kusola jinguvulu jâ, jene mu kuatekesa kuala Satanaji, phala kulondekesa se ene eji beta kuzediua sé o kikuatekesu kia Nzambi.\n14. O kithangana kia bhana Nzambi, kiene mu londekesa ihi ia lungu ni Satanaji?\n14 Mu jimidi ni jimidi ja mivu, o athu ene mu sota kuditumina ene mudiâ, maji kene mu ditunda kiambote. Kiki kilondekesa kuila Satanaji mukua makutu. Mu kidi o athu a bhingi muene o kikuatekesu kia Nzambi. O polofeta Jelemiia ua zuela kidi kioso kiambe: 'O njila ienda o muthu ki iene bhu lukuaku lua muthu-muene mba muthu ki muéne uendesa o makanda mê.'—Jelemiia 10:23.\nMUKONDA DIAHI JIHOVA UA MU KINGA KIAVULU PHALA KUZUBHA O HADI?\n15, 16. (a) Mukonda diahi Jihova ka zubha luua o hadi mu ngongo katé kiki? (b) Mukonda diahi Jihova ka zubha o hadi ia bhekela Satanaji?\n15 Mukonda diahi Jihova ua mu kinga kiavulu phala kuzubha o hadi? Mukonda diahi muéne ka mu fidisa o ima ia iibha o kubhita? Phala kulondekesa kuila Satanaji ka tena kutumina kiambote o athu. O athu a fikisa kiá maukexilu avulu a mautuminu, maji né kiki hadi ngó. Né muene o jingijiie ja mu dilonga kiavulu ni kubhanga ji makina ja katunda, maji o kuiibha, uadiama, milonga ni ita ia mu dimendala dingi m'ukulu ndenge. Etu ki tu tena kuzediua ku muenhu sé o kikuatekesu kia Nzambi.\n16 Maji Jihova ka mu zubha o hadi ia bhekela Satanaji. Se muéne ua zubhile o hadi, kieji londekesa kuila, Nzambi ua mu kuatekesa o utuminu ua Satanaji. Maji Muéne ka tena kubhanga kiki. Se Jihova ua zubhile o hadi, o athu eji xikina kuila ene a tena kuditumina kiambote sé Nzambi. Maji iá makutu. Jihova uambe kuila o athu ka tena kuditumina mudiâ. Muéne ka tena kutanga makutu.—Jihebeleu 6:18.\n17, 18. Ihi ia-nda bhanga Jihova ni hadi iene mu bheka Satanaji?\n17 O kuila Jihova u tena kuzubha o hadi ioso iene mu bhekela Satanaji ni athu? U tena. Nzambi u tena kubhanga o ima ioso. Jihova uejiia o kithangana kia-nda zubha o hadi iene mu bhekela Satanaji. Mu kusuluka, muéne ua-nda bhanga o ixi kukala palaízu kála kia mesenene kudimatekenu. Athu oso ala \"mu jimbila,\" a-nda fukunuka. (Nzuá 5:28, 29) O athu ka-nda kata dingi né kúfua. Jezú ua-nda zubha o hadi ioso iene mu bheka Satanaji. Jihova ua-nda tumina Jezú phala \"ku buika o ibhangelu ia Diabhu.\" (1 Nzuá 3:8, NW) Mu kiki, tua sakidila o muanhu ua tu kuatela Jihova ua ku muijiia ni ku mu sola phala ku kala Nguvulu ietu. (Tanga 2 Phetele 3:9, 10.) Né muene kioso ki tu bhita mu jiphaxi, muéne u tu kuatekesa kukolokota.—Nzuá 4:23; tanga 1 Kolindo 10:13.\n18 Jihova ka tu jijidika ku mu sola kukala Nguvulu ietu kana. Muéne ua bhana ku athu o ufolo ua kusola. Tu di longe ihi ilombolola o ujitu iú phala etu.\nIHI I UA-NDA BHANGA NI UFOLO UÊ UA KUSOLA\n19. Ujitu uahi ua tu bhana Jihova? Mukonda diahi tua tokala kusakidila o ujitu iú?\n19 O ujitu ua kusola ua tu bhana Jihova, u tu tungula ku iama. O iama ki iene mu banza, maji etu tu tena kubanza ni kusola o ukexilu uetu, kubheza Nzambi mba kana. Ki tu difu ni ji makina ji bhanga ngó o ima ia a tumina. Etu tuala ni ufolo ua kusola o ukexilu uetu, mba kusola o makamba metu ni ihi i tua mesena ku bhanga ni muenhu uetu. Jihova ua mesena tu sanguluka ku muenhu.\n20, 21. Kima kiahi kia beta-o-kota ki ua tokala kusola lelu?\n20 Jihova ua mesena tu mu zola. (Matesu 22:37, 38) Muéne ua difu ni tata ua zediua mu kuívua mon'ê kuzuela sé ku mu jijidika kuila, \"nga ku zolo.\" Jihova ua tu bhana o ufolo phala tu tene kusola ku mu sidivila mba kana. Satanaji, Adá, ni Eva a solo kudituna Jihova. Kiebhi ki u tena kusola kiambote ni ufolo ua ku bhana Jihova?\n21 Sola kiambote ni ufolo ua kubhana Jihova phala ku mu sidivila. Kuene mazunda ni mazunda a athu a solo kusidivila Jihova ni kudituna Satanaji. (Jisabhu 27:11) Ihi i ua tokala o kubhanga phala kukala ku mundu uobhe ua Nzambi, kioso kia-nda zubha o hadi ioso? O kibatulu kia kaiela kia-nda tambuijila o kibhuidisu kiki.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/mukonda-diahi-kuene-hadi-iavulu\/","date":"2018-04-26T10:18:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948125.20\/warc\/CC-MAIN-20180426090041-20180426110041-00547.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1581,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Mu kale ni kitongoluelu kiambote.'—1 PHETELE 3:16.\nDIIALA ua mu kuendesa o naviiu iê mu kaxi ka menha a kalunga; o diiala dia mukuá, ua mu kuenda njila ubheka uê, mu kikangalakata, mu njila ia bhonzo; o mukuá, ua mu kuenda ni kiphululu, ku thandu dia matuta. Uejiia se ihi iala na-iu o athu enhá? Kala muthu, ua múia mu njila iê, maji ene a di ta mu ibhidi, se a kamba bússola i a kuatekesa—bhenge-bhenge se kala ni kima kia mukuá ki tena ku a endesa.\n1, 2. Mukonda diahi o bússola kima ki kuatekesa ku muenhu, ni kiebhi ki tu tena ku ki sokesa ni kitongoluelu kietu?\n2 O bússola kama kófele, ka tena ku kuatekesa o muthu kuijiia se kuebhi kuala, o bússola íii, ilondekesa ku thunda. Se o ka bússola kaka, ka kalakala kiambote kumoxi ni mukanda ulondekesa o jixi, ka tena ku bhulula athu. Kia difu ué ni ujitu ua tu bhana Jihova—o kitongoluelu. (Tiiaku 1:17) Se Nzambi, ka tu bhanene o kitongoluelu, tueji texika ué o muenhu uetu. Se tu longa kiambote o kitongoluelu kietu, kia-nda tu kuatekesa o ku sanga o njila ia muenhu, ni kuendela-mu. Tua-nda di longa se kitongoluelu ihi, ni kiebhi ki kalakala o kitongoluelu. Tua-nda di longa pondo jitatu: (1) Kiebhi ki tu tena ku longa o kitongoluelu kietu? (2) Mukonda diahi tua tokala ku xila o kitongoluelu kia akuetu? (3) Kiebhi o ku kala ni kitongoluelu kiambote, ki bheka mabesá avulu?\nO KITONGOLUELU IHI, NI KIEBHI KI KALAKALA\n3. Ihi ilombolola o kizuelu \"kitongoluelu\" mu Ngeleku, ni mukonda diahi athu ene ngó ala ni kitongoluelu?\n3 Mu Bibidia o kizuelu mu Ngeleku \"kitongoluelu\" kilombolola \"kuijiia, mba ku dijiia kiambote.\" Nzambi ua tu bhana o kutena kua ku dijiia mudietu, kiene ki tua di tungula ku iama mu ixi. O kitongoluelu ki tena ku tu kuatekesa ku di tonginina mudietu ni kuijiia se tua mu kuenda kiambote. Ki fundisa o muxima uetu, ki tena ku tonginina o ima ioso i tu bhanga, ki kale o ibanzelu ietu, mba o ima i tu sola ku muenhu. Ki tena ku tu kuatekesa ku sola kiambote, ni ku tu dimuna ku ima ia iibha. Kioso ki tu sola o ku bhanga o ima iambote, tu divua ué kiambote, maji se tu sola ima i bhekela ibhidi, o kitongoluelu ki tu bazela.\n4, 5. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila Adá ni Eva, a kexile ni kitongoluelu, ni ibhidi iahi ia a bhekela mu ku kamba kuívua o kitumu kia Nzambi? (b) Ifika iebhi i tuala na-iu, ilondekesa kuila o kitongoluelu kia Jiselevende j'okulu, kia kexile mu kalakala kiambote?\n4 O ku tena kua ku dijiia mudietu, a ku bhana ku athu kioso kia a bhange. Adá ni Eva, a londekesele kuila ene a kexile ni kitongoluelu. Mukonda kioso kia te kituxi, ene a kexile ni jisonhi. (Dimatekenu 3:7, 8) Ene akexile ni kitongoluelu kia neme, mukonda a bhange kima kia iibha. Ene a xibhakele o kitumu kia Nzambi. Mu ku bhanga kiki, ene a bhukumuka, ia a kituka jinguma ja Jihova Nzambi. Mukonda dia ku kala athu a iuka, ene ejidile o ima ia kexile mu bhanga, ene ka tenene dingi ku vutuka ku dima.\n5 Né muene tu akua ituxi, athu avulu, ene mu kuívua o kitongoluelu kiâ, kene mu bhanga kála Adá ni Eva. Mu kifika Jobe, uexile diiala dia kixikanu uambe kuila: 'O kuiuka kuami ngi ku naminina muene, ki nga-nda ku kueha, kana; mbata o muxima uami ki ua-nda ngi fundisa kizuua kimoxi ku muenhu uami.' * (Jobe 27:6) Jobe ua kexile ni kitongoluelu kiambote. Mukonda muéne uévu o kitongoluelu kiê, mu ibanzelu iê, ni mu ku bhanga o ima. Mukonda dia kiki, muéne uambe kuila, ua kexile ni kitongoluelu kiambote, se-ku kima kia kexile ku mu fundisa, ku mu bhekela jisonhi, mba ku mu bhangesa ku kala ni kitongoluelu kia neme. Xinganeka mu phangu ia Jobe, ni Davidi. Kioso Davidi kia kambe ku xila Saúlu, a mu solo kála sobha kuala Jihova, 'muxima uê ua kuata ku mu teketa, mukonda dia ku batula o divunga dia Saúlu.' (1 Samuuele 24:5) O kitongoluelu kiambote, kia kuatekesa Davidi, kia mu longo kueha o ukexilu ua ku kamba ku xila Saúlu.\n6. Ihi i londekesa kuila o kitongoluelu, ujitu ua dikota ua bhana Nzambi ku athu?\n6 O kuila Jihova ua bhana ngó o kitongoluelu, ku jiselevende jê? Xinganeka mu izuelu iambe poxolo Phaulu: \"O ió akua jixi jengi a kambe o Kitumu, ki ela mu kikexilu kiâ'okio a bhanga o ima ia tumu o Kitumu, ene kiá a di kala Kitumu kiâ. Kuma mu ima iâ ia bhanga, o ufunu ua Kitumu a uidikiza kuila uòsoneke kiá mu mixima iâ. Ni kitongoluelu kiâ ki bhana umbangi kuma kidi, mukonda o mabanzelu mâ ma mu kuila hinu ma a lungisa, hinu ma êlesa.\" (Loma 2:14, 15) Né muene ió a kambe kuijiia Jihova, saí ithangana ene a tena ku bhanga ima iambote, mukonda dia kitongoluelu kiâ, kála kiene mu longa o itumu ia Jihova.\n7. Mukonda diahi o kitongoluelu kietu ki tena ku tu nganala?\n7 Maji o kitongoluelu, ki tena ku tu nganala. Mukonda diahi? Se o bússola i kala bhu kididi ki kia tokala, iene ia-nda londekesa ku kididi kiéngi, mu veji dia kulondekesa ku thunda. Se bhu kamba mapa iambote, o bússola i kala sé valolo. Kiene kimoxi ué n'etu, se a tu funhisa kuala o jihanji ja jitu, o kitongoluelu kietu ki tena ku tuendesa mu ku bhanga ima ia iibha. Bhenge-bhenge se tu kamba ku ki longa ni Maka a Nzambi, ki tua-nda tena ku tungula o ima iambote, mu kaxi ka ima ia iibha, ni ima ia mukuá dingi. Mu kiki, se tua mesena kuila o kitongoluelu kietu, ki kalakala kiambote, kua bhingi o kikuatekesu kia nzumbi ikôla ia Jihova Nzambi. Phaulu uambe: \"Mukonda ni kitongoluelu kiami kia ngi bhela umbangi mua Nzumbi Ikôla.\" (Loma 9:1) Ihi i tua tokala ku bhanga phala o kitongoluelu kietu, ki kalakale kumoxi ni nzumbi ikôla ia Jihova? Tua tokala ku ki longa kiambote.\nKIEBHI KI TU TENA KU LONGA O KITONGOLUELU\n8. (a) Kiebhi o muxima uetu, u tena ku funhisa o kitongoluelu kietu, ni ihi i tua tokala ku bhanga ku ima i tua mesena? (b) Mukonda diahi o Kidistá ka bhingi ngó ku banza kuila uala ni kitongoluelu kiambote? (Tala ku luiji.)\n8 Kiebhi ki u tena ku sola kiambote o ima i ua mesena, ni kitongoluelu kiê? Saí athu ande dia ku bhanga kima, ene a xinganeka kiambote, phala kuijiia se ihi ia tokala ku bhanga. Nange ene amba kuila \"o kima kiki, ki kia-nda ngi bhangesa ku kala ni kitongoluelu kia neme.\" O jihanji ja xitu jala ni nguzu iavulu, ji tena ku fidisa o kitongoluelu kia muthu ku sola kiambote. O Bibidia iamba kuma: \"O muxima ua muthu u bhomba kinéne, ima ioso ndenge, ua bhukumuka kiavulu: mukuahi u tena ku uijiia?\" (Jelemiia 17:9) Kienhiki, ki tua tokala ku bhanga o jihanji joso ja muxima uetu. Mu veji dia kiki, tua tokala kuijiia se ihi ia-nda sangulukisa o muxima ua Jihova Nzambi. *\n9. O ku kala ni uôma ua Nzambi, ku lombolola ihi, ni kiebhi o uôma iú u tena ku kuatekesa o kitongoluelu kietu?\n9 Kioso ki tu longa o kitongoluelu kietu, kiene ki tu kuatekesa ku xila o ijila ia Nzambi, kana o jivondadi jetu. Xinganeka mu phangu íii. Nehemiia ua tokalele ku bhongolola kitadi, ni madijimu ku akua Jeluzaleme, mukonda muene uexile nguvulu. Maji muéne ka xikina ku bhanga kiki. Mukonda diahi-phe? Mukonda muéne ka mesenene ku luualesa Jihova, mu ku talesa hadi ku mundu ué. Muéne uambe: \"Maji eme-phe ki kiene ki nga bhange, mukonda dia ku xila Nzambi.\" (Nehemiia 5:15) Se tua mesena ku xila Jihova, tua tokala ku kala ni uôma ua Nzambi. O uôma iú, uene ua-nda tu suínisa ku sota o milongi iê, kioso ki tua mesena ku sola kima.\n10, 11. Itumu iebhi ia Bibidia, i tua tokala ku xinganeka, ia lungu ni ukexilu ua kúnua uhôlua, ni kiebhi ki tu tena o ku kaiela o itumu ia Nzambi mu maka enhá?\n10 Mu kifika, xinganeka ku maka alungu ni kúnua uhôlua. Mu itonokenu, etu enioso tua tokala tu sola se tua-nda kúnua mba kana. Kia dianga, tua tokala ku dibhuidisa mudietu. Velusu iebhi ia Bibidia i tanga maka enhá? O Bibidia ki iene mu fidisa o kúnua bhofele, o uhôlua. Mukonda, Jihova muene ua bhange o vinhu, kála ujitu. (Jisálamu 104:14, 15) Maji o Bibidia, i fidisa o ukexilu ua kúnua kiavulu, ni jifesa ja mundu. (Luka 21:34; Loma 13:13) Mukonda o uhôlua, uala kumoxi ni ituxi ionene ia mukuá, kála o undumbu, ni ku ta phánda. *—1 Kolindo 6:9, 10.\n11 O Kidistá ua tokala ku longa o kitongoluelu kiê, ni itumu ia Nzambi. Kioso ki tu dibhana ni maka alungu ni kúnua, ni kuia mu jifesa, tua tokala ku dibhanga o ibhuidisu íii: 'Kiebhi kia-nda kála o fesa íii? O kuila o fesa íii, ia-nda kala kála jifesa ja mundu? O kuila ngala ni ukexilu ua kúnua kiavulu? O kuila ngene mu sakamana phala kúnua, mba ngala ngi mubhika ua uhôlua? O kuila ngejiia o mbambe iami mu kúnua?' Mu ku xinganeka mu milongi ia Bibidia, ni mu ibhuidisu íii, tua tokala ku samba kua Jihova, phala ku bhinga o kikuatekesu kiê. (Tanga Jisálamu 139:23, 24.) Mu ku bhanga kiki, tua tokala kueha kuila Jihova, u tu kuatekesa ni nzumbi iê ikôla. Tu tena ué ku longa o kitongoluelu kietu, ni itumu ia Nzambi. Saí dingi ima ia mukuá, i tua tokala ku xinganeka kiambote, kioso ki tua mesena ku sola kima.\nMUKONDA DIAHI TUA TOKALA KU XILA O KITONGOLUELU KIA AKUETU?\n12 Saí ithangana, nange u diuana, mu ku mona kuila o Jikidistá kene ni ibanzelu imoxi ia lungu ni kitongoluelu. Nange saí phange u mona kuila o ukexilu kala iú ua iibha, maji mukuá-phe, nange u u uabhela kiavulu, u mona kuila ki kuala kikuma mu ku bhanga kiki. Mu kifika, mu kithangana kia ku nhoha, nange muthu u banza kuila, kima kiambote kúnua bhofele kumoxi ni makamba, nange o mukuá u mona kuila o ukexilu iú, ua iibha. Mukonda diahi athu oso kene ni ibanzelu imoxi ngó ni kiebhi ki tua tokala ku sola ioso i tua mesena?\n12, 13. Mukonda diahi o ibanzelu ia Jikidistá ki i difu ni kiebhi ki tu tena ku dibhana ni maka enhá?\n13 Kuene ima iavulu i bhangesa kuila muthu ni muthu u kala ni ibanzelu iê. O ithangana, ni ididi mua kudila o muthu ki i difu. Saí a mukuá, a bhange ioso phala kueha o kifuá kia iibha, maji saí ithangana, kia a bhonza kiavulu. (1 Jisobha 8:38, 39) O athu enhá, akexile ni kifua kia kúnua kiavulu, se a kala bhu kididi bhuene uhôlua, nange o kitongoluelu kiâ ki a fidisa. Se muthu iú, uíza mu ku kunda mu inzo iê, se u mu bhana uhôlua, nange o kitongoluelu kiê, ki mu fidisa ku xikina o kúnua. O kuila ua-nda luuala? O kuila eie ua-nda mu jijidika? Kana. Ki kale se ua kijiia se mukonda diahi muéne ua mu dituna, mba kana, o kulondekesa o henda ietu ku phange iú, ia-nda tu kuatekesa ku xila o vondadi ia phang'etu.\n14, 15. Maka-hi a lungu ni kitongoluelu, a moneka mu kilunga kia Jikidistá ja dianga, ni milongi iebhi ia bhana Phaulu?\n14 O poxolo Phaulu ua monene kuila o itongoluelu ia Jikidistá, mu hama ia dianga, ki iexile imoxi. Saí Jikidistá a kexile mu banza kia iibha ia lungu ni kúdia kua kexile mu satela-ku o iteka. (1 Kolindo 10:25) O kitongoluelu kia Phaulu ki kia kexile mu nema, mukonda dia ku sumba o kúdia kuku kua kexile mu sumbisa mu kitanda. Mukonda mudiê, o iteka ki ia kexile ni muenhu; o makúdia a a bhange kuala Jihova, ka tokalele ku iteka. Maji né kiki, Phaulu ua xila o ibanzelu ia akuâ. Nange a mukuá a kexile mu bheza iteka ande dia ku kituka Jikidistá. Phala ene, kima kioso-kioso kia bhitile mu iteka kiexile kima kia iibha. Kiebhi-phe kieji batula o maka enhá?\n15 Phaulu uambe: 'Etu-phe tuala ni nguzu mu ku xikana, tua tokala tu kuatekesa oso a bhuila, kuambata o imbamba iâ. Kana ku kuata ku di uabhela ngó etu-ene. Mukonda ni Kristu muéne ka di uabhelele ngó muéne.' (Loma 15:1, 3) Phaulu, ua monene kuila, tua tokala ku dianga ku bhanga o vondadi ia jiphange jetu, kála kia bhange Kristu. Mu kithangana kia mukuá mua zuela o maka enhá, Phaulu uambe kuila, ka tokalele kudia xitu ia satela ku iteka, phala o jimbudi ja Kristu ka dibhale, mukonda Jezú ua ji bhulula mu ku bhana o muenhu uê.—Tanga 1 Kolindo 8:13; 10:23, 24, 31-33.\n16. Mukonda diahi o athu ala ni ibanzelu iéngi ia lungu ni kitongoluelu, ka tokala ku fundisa akuâ?\n16 Maji o ió a dituna ku bhanga ima mukonda dia kitongoluelu kiâ, ka tokala ku tatesa akuâ, mu ku a jijidika ku bhanga o ima kala kia bhanga ene. (Tanga Loma 14:10.) Kienhiki, o kitongoluelu kietu, kia tokala ku tu bazela etu kana akuetu. Xinganeka mu izuelu ia Jezú: 'Ki mu fundise akuenu, phala ka mi fundise.' (Matesu 7:1, NW) Athu oso mu kilunga ka tokala ku di ta mu maka a ngene, alungu ni kitongoluelu kiâ. Mu veji dia kiki, athu'enioso tua tokala kulondekesa o henda, ni ku di zola mudietu, mu veji dia ku di muangununa.—Loma 14:19.\nO MABESÁ A BHEKELA O KITONGOLUELU KIAMBOTE\n17 O poxolo Phetele ua soneka: 'Kale-nu ni kitongoluelu kiambote.' (1 Phetele 3:16) O kitongoluelu kia zele, ujitu ua dikota bhu pholo ia Jihova Nzambi. Lelu, athu avulu kene ni kitongoluelu kia zele. Phaulu uambe: \"Kuma o kitongoluelu kiá, kia di fuila mukonda kia xixidila kala kiauka ku felu iatema.\" (1 Timote 4:2) O felu ia tema, iaukisa o xitu, i xixidila, o muthu ka divue dingi, né muene se a mu xina bho. Saí athu, o kitongoluelu kiâ, ki kiene mu kalakala dingi kiambote—kiala kála kia uka ku felu, mukonda ki kia mu kuatekesa dingi mu ima ia bhanga, né ngó ku kala ni jisonhi kioso kia bhanga o ima ia iibha. Ene a mona kuma o ima ioso iene mu bhanga, iambote.\n18, 19. (a) Mukonda diahi o ku kala ni kitongoluelu kia neme, ki tu kuatekesa? (b) Ihi i tua tokala ku bhanga, se o kitongoluelu kietu kia mu tu fundisa, mukonda dia ituxi i tua te m'ukulu, né muene se tua diela kiá o ituxi ietu?\n18 O ku kala ni kitongoluelu kia neme, kilondekesa kuila saí kima kia iibha ki tua bhange. Kioso muthu kia kala ni ibanzelu íii, ki mu bhangesa ku diela o ituxi iê, né muene se ua te kituxi kia dikota u tena ku tambula o muloloki. Mu kifika, o Sobha Davidi ua kexile ni kitongoluelu kia neme, mukonda dia kituxi kia tele, maji ua tambula muloloki mukonda dia ku diela o kituxi kiê. Muéne ua diela o ibhangelu iê ia iibha, iu ua mesenene ku belesela kia ngó o kitumu kia Jihova, ua mono kuila Jihova \"muthu ua mbote u lenguluka ku loloka.\"(Jisálamu 51:1-19; 86:5) Ihi i tua tokala ku bhanga se tuala hanji ni kitongoluelu kia neme, ni jisonhi, né muene se tua diela kiá o ituxi ietu, se Nzambi ua tu loloka kiá?\n19 Mu veji javulu, o muthu u tena hanji ku kala ni kitongoluelu kia neme mu thembu iavulu, né muene se ua diela kiá. Maji o ku kala ni ibanzelu íii, i tena ku mu fidisa ku sidivila kiambote Nzambi. Mu ku dibhana ni ibanzelu íii, tua tokala kuijiia kuila Jihova uala kota, o muxima uetu ndenge. Tua tokala ku xikina o henda iê, ni muloloki uê, kála ki tuene mu suínisa akuetu ku bhanga kiki. (Tanga 1 Nzuá 3:19, 20.) Lua mukuá, o kitongoluelu kiambote, ki bhekesa ku tululuka ku muxima, ki bhekesa kisangusangu kia kidi, kima ki tuene mu ki sanga ku mundu iú ua iibha. Saí athu a tele kituxi, a tambula o muloloki, iâ ala ni kitongoluelu kiambote, mukonda dia ku sidivila Jihova Nzambi.—1 Kolindo 6:11.\n20, 21. (a) O divulu didi a di bhange phala'hi? (b) Ufolo uahi uala-nau o Jikidistá, ni ihi ia tokala ku bhanga nau?\n20 O divulu didi, a di bhange phala ku u kuatekesa ku kala ni kisangusangu, ni ku kala ué ni kitongoluelu kiambote, mu izuua íii isukidila-ku ia mundu iú ua Satanaji. Mu divulu didi, ki ua-nda sanga-mu itumu ioso ia Bibidia, i ua tokala ku xinganeka mu ku dibhana ni ibhidi ia kizuua ni kizuua. Ki tua tokala ku kingila kuila o divulu didi, di jimbulula kama koso-koso ka lungu ni kitongoluelu kietu. O divulu didi, a di bhange phala ku u kuatekesa ku longa o kitongoluelu kiê, mu ku di longa o Maka a Nzambi izuua ioso. \"O kitumu kia Kristu,\" ki kia difu ni Kitumu kia bhanene kua Mozé, mukonda ki tu kuatekesa ku kala ni kitongoluelu kiambote, ni ku belesela o itumu i tu sanga mu Bibidia. (Ngalásia 6:2) Jihova ua bhana ufolo kua Jiselevende jê joso. Maji né kiki, o Maka a Nzambi a tu tangela kuila o ufolo uetu ki ua tokala ku kala \"divunga dia kusueka usueia.\" (1 Phetele 2:16) Mu veji dia kiki, o ufolo iú, ua tokala u kala kithangana kiambote kia kulondekesa o henda ietu kua Jihova.\n21 O ku samba ni ku belesela o itumu ia Bibidia ku muenhu ué, mu ukexilu uambote, ua-nda ku u kuatekesa ku bhanga o ima iambote, ia-nda ku kuatekesa ué ku kula mu nzumbi, ni kuijiia ioso ia lungu ni Jihova. \"Mukonda dia ku di longa,\" eie ua \"sungu kiá kilunji.\" (Jihebeleu 5:14) O ku longa o kitongoluelu kiê, ni milongi ia Bibidia, kia-nda kala dibesá izuua ioso ku muenhu uê. Kála o bússola ki tena ku kuatekesa o muthu, o kitongoluelu kiê, ki tena ué ku u kuatekesa mu bhanga o ima iambote i sangulukisa o Tat'ê ia diulu. Kiki kiene ki bhangesa o muthu ku kala mu henda ia Nzambi.\n^ kax. 5 Mu Hebalaiku, se-ku kizuelu phala \"kitongoluelu.\" Maji né kiki, o kizuelu kitongoluelu, kiene mu moneka mu ifika iavulu, kala mu kifika kiki kia Jobe. O kizuelu \"muxima\" kilombolola o ibanzelu ia zongo ia muthu. Mu kifika kiki kála kia Jobe, kilombolola muene o kitongoluelu kia muthu. Mu Mikanda Ikôla ia Ngeleku, o kizuelu \"kitongoluelu\" a ki soneka mu 30 a jiveji.\n^ kax. 8 O Bibidia ilondekesa kuila ki tu banze ngó ku kala ni kitongoluelu kiambote. Mu kifika, Phaulu uambe: \"Kuma ki ngejiia kikuma ki ngala na-kiu. Maji ki bhene ngó bhu ngi lungila. U ngi tokuesa muène Ngana.\" (1 Kolindo 4:4) Né muene ió a zukutisa o Jikidistá, kála kia bhangele Phaulu, a tena ku i bhanga ni kitongoluelu kiambote, mukonda ene a banza kuila, Nzambi ua uabhela o ibhangelu iâ. Mu kiki, tua tokala ku kala ni kitongoluelu kiambote, ki kale mudietu, ni bhu pholo ia Nzambi.—Ikalakalu 23:1; 2 Timote 1:3.\n^ kax. 10 O ji dotolo ene mu kuamba kuila o jihôlua ka tena kúnua bhofele, phala ene o \"kúnua bhofele\" kilombolola ku kamba kúnua.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/kala-ni-kitongoluelu-kiambote\/","date":"2018-04-25T05:57:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947693.49\/warc\/CC-MAIN-20180425041916-20180425061916-00160.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3075,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kakuinhi 2014 Ukexilu ua ku katula madivulu metu EPUB PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201408\/wpub\/km_KIM_201408_lg.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201408\/wpub\/km_KIM_201408_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201408\/","date":"2018-04-26T03:07:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948047.85\/warc\/CC-MAIN-20180426012045-20180426032045-00121.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.950085938,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9500859379768372, \"cjk_Latn_score\": 0.026210008189082146}","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.163,"word_repetition_ratio":0.211,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.213,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI: Se \"o ixinganeku mu muxima ua muthu, ia zonga kala menha,\" o kubhanga ibhuidisu kiedi kala o kizenzu ki sunga o menha mu ditangi. (Ji 20:5) O ibhuidisu i kuatekesa o athu ku tuívua. Kioso o muthu kia tambuijila kibhuidisu kio sole kiambote, kukuatekesa kuijiia se ihi iejiia muene ia lungu ni maka u tua mu zuela. Jezú ua bhange ibhuidisu ni unjimu. Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu iê?\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nBhanga ibhuidisu i bhangesa o muthu kuzuela ia mu kala ku muxima. Jezú ua bhange ibhuidisu phala kuijiia ihi iexile mu banza o maxibulu mê. (Mat 16:13-16; Escola do Ministério pág. 238 parág. 3-5) Iebhi o ibhuidisu i ua tokala kubhanga?\nBhanga ibhuidisu i kuatekesa o muthu kulungulula o ibanzelu iê. Phala kubazela Phetele mukonda dia ibanzelu iê iaiibha, Jezú ua mu bhange ibhuidisu phala ku mu kuatekesa kuijiia o kima kia tokala. (Mat 17:24-26) Ibhuidisu iebhi i tena kukuatekesa muthu kuijiia o kima kia tokala o kubhanga?\nU a ximana. Kioso o mesene ia Kitumu, kia zubha 'kutambuijila ni kilunji,' Jezú ua mu ximana. (Mar 12:34) Kiebhi ki u tena kuximana muthu ua tambuijila o kibhuidisu ki ua mu bhange?\nSumbala o milongi ia kexile mu zuela o muboki, ia kidi, mukonda diahi iu ki ukexilu uambote ua kulonga?\nMukonda diahi ki tu tokala ngó kujimbulula o milongi?\nTALA O MBANDU IA KAIIADI IA VIDIU, MU KUSULUKA TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nKiebhi o phange kia bhange kiambote o ibhuidisu?\nIhi dingi i tu tena kudilonga mu ukexilu uê ua kulonga?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2018-mwb\/milongi-ia-19-25-ia-kauana\/kubhanga-ibhuidisu-ni-unjimu\/","date":"2018-04-26T03:07:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948047.85\/warc\/CC-MAIN-20180426012045-20180426032045-00121.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":259,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kilunga kietu, ki bhanga jimidi ja ji Bibidia mivu joso ni madivulu a mukuá, se ku fonga. Tu tunga Ididi ia Ubhezelu ni jifiliale. Tu kuatekesa jimidi ja jiphange ene mu kalakala mu Betele ni akunji a jixi jengi, tuene mu kuatekesa o jiphange kia bhita ni mavuua. Nange u di bhuidisa: 'Nanhi uene mu bhana o kitadi?'\nKi tuene mu bhinga kitadi. Sumbala ku bhingi kitadi kiavulu phala o kikalakalu kia kuboka, maji ki tuene mu bhinga kitadi, ku hama ia bhiti, o Mulangidi mu milongi ia kaiiadi, iambe kuila Jihova uene mu tu kuatekesa ni kuila etu 'nuka tua-nda bhinga kikuatekesu ku athu'\nO kikalakalu kietu tu ki bhanga ni kitadi ki bhana athu mu vondadi iâ. Athu avulu a uabhela o kikalakalu kietu kia kulonga o Bibidia, ene mu bhana o kitadi kiâ. O Jimbangi ja Jihova a bhana ué o kithangana kiâ, o nguzu iâ ni kitadi kiâ ni ima ia mukuá phala kukuatekesa kubhanga o vondadi ia Nzambi ku mundu uoso. (1 Malunda 29:9) Mu Kididi kia Ubhezelu, tu sanga-mu ji kaxa, uoso ua mesena kusangela kitadi, u ta mu kaxa. O athu a tena ue kusangela kitadi bhu kaxi ka kijimbuete kietu jw.org. O athu ene mu bhana o kitadi, ki jimvuama kana, a difu ni mutudi ua ngadiama a mu tange kua Jezú, ua tele kitadi kia tolo o valolo mu kaxa ia tembulu. (Luka 21:1-4) Kienhiki kala muthu mudietu 'a bhake kia soko' \"uila kia mu kala ku muxima uê.\"\nTua dielela kuila Jihova ua-nda suínisa ió a mesena ku mu jingisa 'ni ioso iala na-iu' phala kukuatekesa o kikalakalu kia Utuminu, phala kubhanga o vondadi iê.\nIhi i bhangesa kuila o kilunga kietu ki ki sokela ni jingeleja?\nIhi ia bhanga ni kitadi kisangela o athu mu vondadi iâ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kusangela-kitadi-phala-o-kikalakalu-ku-mundu-uoso\/","date":"2018-04-26T08:45:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00210.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":296,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.372,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Adá ni Eva kia a kaie mu jaludim ia Edene, ene a mateka kuvuala ana avulu. O mona uâ, ua dianga Kaini, ua kituka kidimakaji, o mona ua kaiadi, Abele, ua kituka mubhidi ua jimbudi.\nSai kizuua, Kaini ni Abele a bhana jisata kua Jihova. Eie uejiia se sata ihi? Ujitu ua katunda. Jihova ua sangulukile ni ujitu ua Abele maji ka sangulukile ni ujitu ua Kaini. Kiki kia bhangesa Kaini kukala ni njinda iavulu. Jihova ua tangela Kaini kuila, o njinda iê ieji mu bhangesa kuta kituxi. Maji Kaini ka belesela kana.\nMu kiki, Kaini ua tangela Abele: 'Tuende ku mábhia.' Kioso kia kexile ngó kiiadi kiâ ku mábhia, Kaini ua jibha phang'ê. Ihi ieji bhanga Jihova? Jihova ua mu bhana kaxtiku iu ua mu tumikisa dikanga dia muiji uê. Kaini keji vutuka dingi kubhata.\nIhi i tua dilongo? Tu tena kukala ni njinda se tu mona kuila o ima ki ia mu bhita kala ki tua mesenene. Se tu mona kuila tua mu kala ni njinda, mba se muthu u tu tangela kuila tu akua njinda, tua tokala kubhanga ioso phala kueha o ukexilu iú uaiibha, phala ki u tu bhangese kuta kituxi.\nAbele ua zolele Jihova iu ua kexile mu bhanga ima iambote. Mukonda dia kiki Jihova ka-nda mu jimba. Nzambi ua-nda bheka dingi Abele ku muenhu kioso o ixi ki ia-nda kala palaízu.\n'Ndé hanji u bhange paze ni mukuenu, uíze kiua u bhane o ujitu ué kua Nzambi.'—Matesu 5:24","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/2\/njinda-kujibha-kaini-abele\/","date":"2018-04-26T03:10:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948047.85\/warc\/CC-MAIN-20180426012045-20180426032045-00131.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú Kristu ua tangela o akaied'ê: \"O mukengeji uenu u muikine bhu pholo ia athu, ene a mone ima iambote i mu bhanga, ni a ximane Tata ienu uene mu diulu.\" (Matesu 5:16) Phala tu tene kubhanga kiki, tua mu kalakala kiambote ni ima ia bhange o jingijiie, kála o internete. O kijimbuete kietu, jw.org, muene mu tu sanga maka alungu ni kixikanu ni ikalakalu ia Jimbangi ja Jihova. Kiebhi kia bhanga kiki?\nO ibhuidisu ia beta-kota i tambuijila o Bibidia. Eie u tena ku sanga-mu o itambuijilu ia ibhuidisu ia beta-kota ia bhange o athu. Mu kifika, o kamukanda O Kuila ku Hádia o Hadi Ia-nda ku Bhua? ni O Kuila o Athu Afú Kia a ka Vutuka Dingi? Tu ka sanga mu internete mu 600 ja madimi ndenge. Eie u tena ué kusanga o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu 130 a madimi, tu sanga-mu ué madivulu a tu kuatekesa kudilonga o Bibidia, kála o divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? milongi ia Mulangidi, ni Despertai! O madivulu enhá, tu tena ku a tanga mba ku a evua mu Internete, mba ku a katula ni jifoto mu ukexilu a uixana MP3, PDF, mba EPUB. Eie u tena ué kukatula jikopia phala kukuatekesa muthu ua mesena kuijiia mu dimi diê! O madivulu mu vídeo, mu dimi dia maxilu ni mabubu tu a sanga ué mu internete. Eie u tena kukatula milongi ia kuívua ia Bibidia, drama ia Bibidia ni mimbu i ximana Jihova.\nTu sanga-mu ué misoso ia kidi ia lungu ni Jimbangi ja Jihova. Tu sanga-mu njimbu ia ubhe ni ji vídeo ja lungu ni kikalakalu kietu ku mundu uoso, izulukutu ia tokala ku Jimbangi ja Jihova ni maka alungu ni nguzu i tu bhanga phala kukuatekesa o athu a bhindama. Eie u tena kusanga-mu ué jingolokela ja lungu ni izuua ia iônge ia makota ni ijimbuete ia jifiliiale jetu.\nBhu kaxi ka ima íii, tua mu bhenha o mukengeji ua kidi katé ku maxokololo a jixi. Athu a jixi joso, kála o Antártida, a mu katula ué mbote. Tua mu samba phala o 'maka a Jihova a sambuke ni lusolo,' mu ixi ioso phala kubhana kijingu kua Nzambi.\nKiebhi o kijimbuete jw.org, kia mu kuatekesa athu avulu kuijiia o kidi kia Bibidia?\nIhi i ua mesena kusanga mu kijimbuete kietu kia Internete?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kijimbuete-kia-jimbangi-ja-jihova\/","date":"2018-04-20T22:04:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00097.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":384,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katanu 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia 2-29 ia Kasambuadi ua 2016.\nSumbala mu kilunga kiê, maji o kuila u tena kukalakala kála u mukunji ku ixi iéngi?\nKuene ima itatu i tena ku ku kuatekesa kusola kiambote.\nIhi i ua tokala o kubhanga, se u divua kuma ki uala luua polondo? Mba se ua mesena kuila a ku batizala, maji o jitata jê a mona kuma, eie ua tokala kukingila dingi?\nO kisuma ki tu sanga mu divulu dia Dijingunuinu mu kibatulu kia 9, kilondekesa o valolo ia kukalakala kumoxi.\nKiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, tua mesena kukaiela o itendelesu ia Jihova?\nMu kithangana kiebhi, o mundu ua Nzambi uexile abhika a Babilonha ia Dikota? Kioso kia tendala Jezú, o kuila Satanaji ua mu ambata mu tembulu, inga ua mu idikisa o tembulu bhu kaxi ka kisuma?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2016\/","date":"2018-04-20T22:21:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00099.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":143,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.371,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O muthu ua tobho, ió ka uabhela kutanga o jinjimbu mu jurnale; maji ua beta o kutobha, ió u xikina mu milongi ioso ia tanga mu jurnale.\" —August von Schlözer, mukua musoso ni musoneki, ua tokala ku ixi ia Alemanha (1735-1809).\nKU 200 ja mivu ku dima, o athu ka kexile mu xikina mu milongi ioso ia ji jurnale. Lelu, etu ki tu tokala kuxikina mu milongi ioso i tu tanga, mba i tuívua mu internete. Kuene milongi iavulu mu internete, mu kiki, o mitelembe ia ubhe ia katunda i tu kuatekesa kusanga o milongi ioso ni lusolo. Saí milongi iavulu iambote, ia kidi, ki i bhekela maka oso-oso, maji kuene ué milongi iavulu ia makutu, ki iala ni valolo, i tena ku tu bhangesa ku di ta mu iluezu. Mukonda dia kiki, tua tokala kusola kiambote o milongi i tua-nda tanga. Saí athu, kioso kia mateka kukalakala ni internete, nange a banza kuila, o milongi ioso ia kidi mukonda iala mu internete, mba mukonda a i tumikisa ku makamba mâ. Ene nange a xikina mu misoso ioso-ioso, né muéne se milongi i bhekela jiphata. Maji o Bibidia i tu dimuna: \"Kilalu maka oso a zuela kuala athu, muene u a xikina; maji ió ua sunguluka-phe, u zonga kiambote kioso kienda.\"\nKioso ki tu xikina mu milongi ioso i tuívua, tu londekesa o kutobha, maji se tu kamba kuxikina mu milongi ioso i tuívua, tu londekesa kuila, tu ji njimu. Se tu londekesa unjimu, tua-nda dilanga kiambote, ni kuxikina ngó mu milongi i tuejiia kiambote kuila ia kidi. Ki tua-nda xikina ku tu nganala bhu kaxi ka milongi ia makutu i tu sanga mu internete, né muene se athu avulu a xikina mu milongi ienioió. Ihi i tena ku kukuatekesa kukala u njimu, mba ku di langa? Kia dianga dibhuidise: 'O kuila o athu, mba kibuka kia soneka o musoso iú a ejiia kala athu a kidi? Inga, o athu a i soneka ki athu a kidi? O kuila saí kibuka kia mukuá kia internete ki zuela o kidi, kia londekesa kiá kuila o milongi íii ia makutu?' * (Tala ku luiji.) Mu kusukáku, sola ni \"kilunji.\" (Jisabhu 7:7) Se o milongi i kubhekela jiphata, nange milongi ia makutu. Se u tanga milongi ia iibha ia lungu ni akuenu, xinganeka se nanhi ueji katula mbote mu ku muanga o njimbu íii, ni mukonda diahi o muthu iú, nange ua mesena ku muanga o njimbu íii.\nO KUILA O NJIMBU IOSO I U TAMBULA MU INTERNETE, U I TUMIKISA UÉ KU AKUENU?\nSaí athu nange a tumikisa ji njimbu ku makamba mâ sé ku ji tonginina hanji kiambote se ja kidi mba kana, mba sé kubanza mu ima i tena kubhita mu ku tumikisa o ji njimbu jiji. Nange ene a bhanga kiki phala ku a suua ku athu, mba nange a mesena kukala kupholo mu kutula o njimbu ku akuâ. (2 Samuuele 13:28-33) Maji o njimu, u xinganeka mu maka a tena kubheka o njimbu. Mu kifika, nange o njimbu i tua-nda tumikisa, i tena ku xidisa o dijina dia muthu, mba kisangela.\nO muthu u tumikisa o njimbu, nange ka tokuesa kiambote phala kumona se musoso ua kidi mba kana, mukonda phala kubhanga kiki, kubhinga kithangana kiavulu ni nguzu. Muéne u mona kuila, o athu a tambula o njimbu ene a tokala kubhanga kiki. Maji o kithangana kiâ kiala ué ni valolo iavulu. (Efezo 5:15, 16) Mu kiki, mu veji dia kutumikisa milongi kuijiia hanji kiambote se ia kidi, kima kiambote kubanza kiki: \"Kuma ngala ni phata, nga tokala ku jima o njimbu íii!\"\nDibhuidise: 'O kuila o njimbu ioso i ngene mu tambula mu internete, ngene mu i tumikisa ué ku akuetu?' O kuila saí kizuua nga bhingi muloloki ku akuetu mukonda dia ku a tumikisa njimbu iala ni milongi ia makutu? O kuila saí muthu ua ngi kidika kiá ku mu tumikisa ji njimbu?' Lembalala kuila, se o makamba mê a tena kubokona mu internete, ene a tena ué kusanga milongi ia bhindamena, ki ku bhingi ku a kuatekesa ku sanga o milongi. Ene ka mesena kutambula ji njimbu javulu jala ni misoso, ji vidiu mba jifoto ji bhangesa kuelela. Ki kima kiambote kutumikisa ji njimbu ja lungu ni madiskursu a Bibidia io ngalavale mba io soneke. * (Tala ku luiji.) Ejiia kuila, se muthu u tokuesa ubheka ué o milongi ia Bibidia ni kutanga o jivelusu, ni ku pelepalala o itambuijilu ia kiônge, muéne ua-nda katula dingi mbote. Maji se a mu bhangela-iu kua mukua, ni ku mu tumikisa o milongi bhu kaxi ka njimbu, muéne ka-nda katula mbote iavulu.\nIhi i ua tokala o kubhanga se u sanga milongi ia makutu mu internete, ia lungu ni kilunga kia Jihova? Ditune o milongi ioso íii! Kana kuxikina mu milongi íii ia makutu! Ki kima kiambote ku tangela akuenu o milongi i ua tange mba ku a bhinga kikuatekesu, mukonda se u bhanga kiki, ua mu muanga dingi o milongi ienioió ia makutu. Se ua mono kima mu internete kia mu ku thandanganhesa, bhinga o unjimu kua Jihova, ni kuzuela ni jiphange a kulu mu nzumbi phala ku kuatekesa. (Tiiaku 1:5, 6; Juda 22, 23) Ki tu tokala ku sasumuka mu kumona kuila, saí athu a tu zuela kia iibha. Mu izuua ia Jezú, o athu akexile ué mu zuela ima ia makutu ia lungu ni muéne, mu kiki, muéne ua dimuna o maxibulu mê kuila, eji ku a zukutisa ni ku a zuela 'ima iaiibha iavulu ia makutu.' (Matesu 5:11; 11:19; Nzuá 10:19-21) Se u kala ni kilunji kiambote, ua-nda tena kuijiia se o muthu ua mu zuela makutu, mba ua mesena ku nganala akuâ.\"\nXILA AKUENU\nTua tokala ué ku di langa mu ku tumikisa njimbu ia lungu ni phange jetu, mba misoso i tuevu. Saí ithangana ki kima kiambote kutumikisa njimbu mba milongi, né muene se o milongi i tua mesena kutumikisa ia kidi. (Matesu 7:12) Mu kifika, ki tua-nda londekesa henda, se tu tumikisa ji njimbu ji zuela ima ia iibha ia lungu ni akuetu. (2 Tesalonika 3:11; 1 Timote 5:13) Saí milongi nange ikutu, o athu a mukuá ka tokala ku ijiia. O athu nange a mesena kuzuela ngó o maka mu kithangana kiéngi, mba mu ukexilu uéngi. Tua tokala kuxila o ibanzelu iâ, ia lungu ni kithangana kia mesena kuzuela o maka, ni kiebhi kia mesena kuzuela. Mu kidi, se tu dianga kiá kuzuela o maka ku athu oso, tu tena kubheka maka avulu.\nLelu, o ji njimbu a tena ku ji muanga ni lusolo, kikale se ja kidi mba ja makutu, jala ni valolo mba kana, njimbu jambote, mba ja iibha. Né muéne se u tumikisa o njimbu ku muthu umoxi ngó, mu kithangana kiofele, o muthu iú u tena kutumikisa o njimbu íii ku athu avulu, ku mundu uoso. Mu kiki, bhanga ioso phala ki u tumikise ji njimbu ku athu oso u uejiia, ni lusolo. Sumbala o henda i 'xikana mu ima ioso,' ki iene mu kala ni phata, maji ki tu tokala kutobha ni kuxikina mu milongi ioso mba misoso i tu mona kuila iambote. (1 Kolindo 13:7) Ki tu tokala kuxikina mu milongi ia makutu ia lungu ni kilunga kia Jihova ni ia lungu ni jiphange jetu, ji tua zolo kiavulu. Lembalala kuila, o athu a zuela o milongi íii ia makutu, ni ió ene mu i muanga, a mu bhanga o vondadi ia Satanaji o Diabhu, o \"tata ia makutu oso.\" (Nzuá 8:44) Mu kiki, tua tokala kukala tu ji njimu ni kuxinganeka kiambote se ihi i tua tokala o kubhanga ni ji njimbu ja tu tumikisa, ni milongi ioso i tu sanga mba i tuívua mu kizuua ni kizuua. O Bibidia i zuela: \"O jisemenhi, hádia a tambula undundu ua kusebuluka; maji o jinjimu-phe, a kà zakela itundu ia kuijiia.\"\n^ kax. 4 Né muene se m'ukulu a zuelele kiá kuila, o musoso ua makutu, nange o musoso mba njimbu i tena kumoneka hanji mu ithangana ni ithangana. Nange o athu a tena kulungulula bhofele o musoso, phala kubhangesa o athu kuxikina kuila, musoso ua kidi.\n^ kax. 8 Tala o Nosso Ministério do Reino de abril de 2010, \"Perguntas Respondidas.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151015\/milongi-ia-kidi-mukonda-iala-mu-internete\/","date":"2018-04-20T22:21:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00099.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1328,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nXinganeka o kifika kiki: Heather uene mu disanga ni Mike luiadi ku mbeji, maji muéne u divua kuila ua muijiia kiá ukulu. Ene a di tumikisa ji njimbu, ithangana ioso a di zuelesa mu mutelembe, a laleka kiavulu! Maji Mike ua mesena kia kukala sai iê.\nMu jimbeji ja bhiti, Mike ni Heather, ene ngó mu di kuata o maku ni ku dibhana ji nzobole. Heather ka mesena hanji kukala ni sai. Maji ka mesene kuzanga o ukamba uê ni Mike. Se-ku muthu u mu bhangesa kudivua kiambote kála Mike. Muéne u zuela mudiê 'Eme ni Mike tua di uabhela kiavulu . . .'\nSe ua kexile bhu kididi kia Heather, anga uala kia mu kitala kia kukala ni sai, ihi i ueji bhanga?\nXINGANEKA!\nSe kuxila o kitumu kia lungu ni ibhangelu, kála o kitumu kia ku lauka, ua-nda dibhana ni ibhidi. Kiene ué kimoxi ni kuxibhaka o kitumu kia lungu ni kubhanga undumbu, kála o kitumu ki tendelesa kuila: \"o undumbu mu ueha.\"\nIebhi o ibhidi i dibhana na-iu o muthu, mu kuxibhaka o kitumu kiki? O Bibidia i zuela: 'Muthu uoso-phe u ta phánda, ua te kituxi ku mukutu uê.' (1 Kolindo 6:18) Mukonda diahi kiki kidi muene?\nMu kutokuesa, a mono kuila o minzangala a bhangele kia o undumbu, a bhitile mu ibhidi iavulu.\nNDOLO. Minzangala iavulu a bhangele o undumbu ande dia kukazala, ambe kuila a diela.\nO KUKAMBA KU KUDIELELA. Kioso kia bhanga o undumbu, o diiala mba muhatu a dibhuidisa: 'Nanhi ua zeka né dingi?'\nKIKOTE KU MUXIMA. O ilumba a uabhela munzangala u mu langa kiambote mu veji dia ku mu zangata. Minzangala iavulu, ka uabhela dingi o ilumba se a xikina kubhanga nau undumbu kioso kia a jijidika.\nMu kusuka-ku: Se u bhanga undumbu, kua mu xila o mukutu uê. (Loma 1:24) O mukutu ué uala ni valolo ia dikota, ka tokala ku u bhana bhane ngó!\nLondekesa kuila, u xila o kitumu ni kusuína kuoso, kia lungu ni 'kueha undumbu.' (1 Tesalonika 4:3) Ku hádia kioso, ki ua-nda kazala, kiene ki ua-nda zeka ni diiala diê mba muhatu'é. Ua-nda sanguluka, sé kuthandanganha, kukala ni kikote ku muxima mba ndolo mukonda dia kubhanga o undumbu.\nIHI I U BANZA?\nO kuila se muthu ua kuzolo mu kidi, ueji ta o muenhu uê mu kiluezu, mba ku u bhangesa kudivua kia iibha?\nO kuila o muthu ua kuzolo mu kidi, u kubhangesa kuzanga o ukamba uê ni Nzambi?\n—Jihebeleu 13:4.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/ihi-i-nga-tokala-o-kubhanga-se-a-mu-ngi-jijidika-kubhanga-undumbu\/","date":"2018-04-22T18:59:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945637.51\/warc\/CC-MAIN-20180422174026-20180422194026-00384.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":403,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.293,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kanake 2018\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 6 ia Kakuinhi ndu 2 ua Katutu ua 2018\nkyebhi o ukexilu wa jezú wa kutala o maka a jinguvulu, u tu kwatekesa phala ki tu dite mu maka o jinguvulu lelu?\nIhi i u tena kubhanga phala kukolesa o ukamba wala bhu kaxi ka mundu wa Nzambi?\nNzambi wa tu bhana o, busula ya kilunji, twa tokala kwijiya se ya lungila mu kididi kya tokala.\nKi kuboka ngó o njimbu yambote, kwala dingi ima yengi i twa tokala kubhanga\nKuma twala ku mundu wezala ni itateku, twa tokala kubhanga yoso phala kusanga o kutululuka. O Mak'â Nzambi a tena ku tu kwatekesa.\nO musoso wa Lobowamu, sobha ya juda, u tu kwatekesa kutendela se ihi i dyanga kusota Nzambi ko kwetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2018\/","date":"2018-04-22T01:20:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.57\/warc\/CC-MAIN-20180422002521-20180422022521-00488.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":134,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.299,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mukonda ua ngi naminina ni henda, eme-phe, ngi mu kudila; ngi mu tudika ditala, ka mu tena, mukonda ua ng'ijiia o dijina.\"\n1, 2. Kiebhi etu ki tu difu mu ukexilu ua tu sase ku muiji, ni ua tu longo o kidi kia Bibidia?\nJIHOVA muéne ua bhange o muiji. (Efe. 3:14, 15) Né muene se tua tokala ku muiji umoxi, kala muthu uala ni ídifua iê. Nange a ku sase ku jitata jê. A mukuá nange kala dingi ni jitata, nange afú mukonda dia uhaxi, dia divuua, mba ima ia mukuá dingi. A mukuá nange kejiia o jitata jâ.\n2 Etu tua tokala ku muiji ua abhezi a Jihova, maji kala muthu ua di longo o kidi mu ukexilu uê. Nange a ku sase ku jitata ja ku 'longo o itumu ia Bibidia tundé mu undenge.' (Mate. 6:6, 7) Mba nange eie uala bhu kaxi ka jimidi ni jimidi ja athu, a di longo o kidi kia Bibidia ni kikuatekesu kia jiselevende ja Jihova.\n3. Ihi i bhita ni etu enioso?\n3 Sumbala a tu sase mu maukexilu ka difu, saí ima i bhita ni etu enioso. Mukonda dia kituxi kia Adá, etu enioso tua lundula o kituxi ni kalunga. (Loma 5:12) Maji né kiki, tu tena kuixana Jihova \"Tata ietu,\" mukonda tu abhezi a kidi. M'ukulu, o mundu ua Nzambi uo solele, ua tenene ku tumbula o izuelu mu divulu dia Izaia 64:8: \"Jihova ei'eie u Tat'etu.\" Jezú ua mateka ué o musambu uê ni izuelu: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile.\"\n4, 5. Ihi i tua-nda di longa, phala ku bandekesa o henda ietu kua Tata ietu ia diulu, Jihova?\n4 Tata ietu ia diulu u langa o muiji uê ua abhezi a kidi, kioso kia bhindamena kikuatekesu. Kála kia tange o mukua Jisálamu, Jihova uambe: \"Mukonda [o mubhezi ua kidi] ua ngi naminina ni henda, eme-phe, ngi mu kudila; ngi mu tudika ditala ka mu tena, mukonda ua ng'ijiia o dijina.\" (Jisá. 91:14) Jihova Nzambi mu henda iê u bhulula o mundu uê ku jinguma, u a langa ué, phala ka a buike.\n5 Phala ku bandekesa o henda ietu kua Tata ietu ia diulu Jihova, tu di longe ima itatu: (1) Tata ietu, Mubhani uetu. (2) Jihova Mulangidi uetu. (3) Nzambi Kamba dietu dia beta-o-kota. Kioso ki tua-ndaia ni ku di longa o jipondo jitatu jiji, tu xinganeke kiambote mu ukamba uetu ni Nzambi, tu di longe kiebhi ki tu tena ku bhana kijingu, kua Tata ietu. Xinganeka ué mu mabesá a kanena Jihova kua ió a mu zukama.—Tiia. 4:8.\nJIHOVA UA BETA-O-KOTA MU KU BHANA\n6. Mu ukexilu uahi mu londekesa Jihova kuila muéne Mubhani ua \"ujitu uambote?\"\n6 Dixibulu Tiiaku ua soneka: 'Kuma o ujitu uambote u tu tambula, ni uhete ua uabha, u tunda ku diulu. Ima ioso íii i tuluka kua Nzambi, Tata ua bhanga o mikengeji ia diulu.' (Tiia. 1:17) O muenhu, ujitu ua dikota ua tundu kua Jihova. (Jisá. 36:9) Se tu bhakula o muenhu uetu mu ku bhanga o vondadi ia Jihova, tua-nda tambula mabesá avulu lelu, ni muenhu ua kalela-ku ku mundu uobhe. (Jisa. 10:22; 2 Phe. 3:13) Maji kiebhi ki tu tena ku tambula o muenhu iú, se etu enioso tua lundula o kituxi ni kalunga kua Adá?\n7. Ihi ia bhange Nzambi phala tu kale ni ukamba uambote ni muéne?\n7 Mu kidi, Jihova Mubhani ua Dikota, ki tu tena ku tanga o ima ioso ia tu bhana. Mu kifika, mukonda dia mbote iê, muéne u tu bhulula. Mu kidi, etu enioso tua lundula o kituxi kia Adá. (Loma 3:23) Maji mukonda dia henda iê, Jihova ua bhange ioso phala tu kale ni ukamba uambote ni muéne. O poxolo Nzuá ua soneka: \"Muene mua tu tukuluila Nzambi o henda iê ia tu kuatela, Nzambi kia katula Mon'ê umoxi-èlele, anga u mu tumikisa mu ngongo, phala etu ni tu mone muenhu kua muène. Muenhumu mua kala o henda, mu kuila: Etu ki etu tua zola Nzambi, maji muène-ku ua tu zola, iú ua tumikisa Mon'ê mu kukala kiluuluilu kia ku tu lolokesa o ituxi ietu.\"\n8, 9. Kiebhi Jihova kia londekesa kuila muéne Mubhani ua Dikota mu izuua ia Mbalahamu ni Izake? (Tala o foto ia dianga.)\n8 Kua bhitile kizulukutu ku muenhu ua Mbalahamu, ku hama 19, ande dia Jezú ku mu vuala, kia londekesa kuila Jihova ueji bhana o muenhu ua kalelaku ku athu oso a mu belesela. O divulu dia Jihebeleu 11:17-19, dizuela: \"Kiejila mu kuxikana, Mbalahamu kia mu lola, anga u bhakula Izake kala sata. Muéne Mbalahamu a mu bhele o polomesa kuala Nzambi, ia ku di sokolola ndumba ia miji, sumbala kiene, muène ua bhakuile mon'ê umoxi-eléle mu ku mu vuala. Nzambi ua mu ambelele uixi: Mua Izake mua kà sokoloka miji ia ndumba, i kala mu dijina diê. Mbalahamu kia mu tetulukila kuila Nzambi ua soko-bho kubheka dingi Izake ku muenhu, né ku'alunga ku aii, o ki kia bhiti kifua Mbalahamu ua tambula muene mon'ê Izake ku'alunga.\" Kála kia bhangele Mbalahamu ua mesenene ku bhana mon'ê, Jihova ua bhana Mon'ê Jezú Kristu phala ku bhulula o mundu.\n9 Xinganeka kiebhi kia divu Izake mu kuijiia kuila keji mu jibha dingi! Sé phata, muéne ua sangulukile, mu ku mona kuila Jihova ua bhanene mbudi phala ku i satela bhu kididi kiê. (Dim. 22:10-13) Mukonda dia kiki, o kididi kieniókio a kixana \"Jihova-jileh,\" mu ku ki lombolola edi 'Jihova Muéne Ua-nda Bhana.'\nUA BHANGE KIMA PHALA TU KALE NÊ DINGI KU PAZE\n10, 11. A nanhi a dianga ku bhanga 'o kikalakalu kia ku bhangesa kuila akuâ uâ a bhiluka makamba a Kristu,' ni kiebhi kia bhange o kikalakalu kiki?\n10 Kioso ki tu xinganeka mu ima ioso ia bhange Jihova phala etu, tu mona kuila sé o sata ia kukula kua Jezú, ki tueji tena ku kala makamba a Nzambi. Phaulu ua soneka: 'Mukonda tua k'ijiia kuila muthu umoxi ua fuile bhu kididi kia athu ene oso, mu kiki, athu ene oso a tambula mbandu mu kufuá kuê. O muéne ua fuile bhu kididi kia athu ene oso, phala oso ala ku muenhu, ki ki kale ene dingi a di vu, maji ua a vu muéne ua a fuile bhu kididi, iú ua fukunuka.'\n11 Mukonda o Jikidistá ku hama ia dianga a zolele Nzambi, ni kuila a bhanene valolo iavulu ku ujitu ua ku mu sidivila, ni henda ioso ene a xikina 'o kikalakalu kia ku bhangesa kuila akuâ uâ, a bhiluka makamba a Kristu.' O kikalakalu kiki, kia lungu ni ku boka o njimbu, kieji bhangesa o athu ku kala ku paze ni Nzambi, ku kala makamba mê, ni ku kituka an'a a Nzambi ku diulu. Lelu, o jiselevende ja Jihova a a undu, a bhanga ué o kikalakalu kiki. Ene a sidivila kala akunji a Nzambi ni a Kristu. O kikalakalu kiâ kia ku boka, ki bhangesa o athu a lenduka ku zukama kua Jihova ni ku kituka jiselevende jê.\n12, 13. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tu sakidila o ima ioso iene mu tu bhana Jihova?\n12 Mukonda o jimbudi ja mukuá ala ni kisakidilu mu kuijiia kuila Jihova muene o Mubhani ua Dikota, ene a kalakala kumoxi ni Jikidistá a a undu, mu ku boka o njimbu iambote. Kioso ki tuia mu sidivisu ia ku boka, tuambata o Bibidia, mukonda ujitu ua dikota ué ua tu bhana Nzambi. (2 Tim. 3:16, 17) Kioso ki tu longa o Bibidia ni uhete mu sidivisu ia ku boka, tu kuatekesa akuetu ku tambula o muenhu ua kalelaku. Jihova u tu bhana ué o nzumbi iê ikôla. Kala muthu mudietu u dielela o nzumbi ikôla, phala ku tu kuatekesa mu sidivisu ietu ia ku boka. (Zak. 4:6; Luka 11:13) Kála kilondekesa o divulu Anuário das Testemunhas de Jeová, o sidivisu ietu ia ku boka i kuatekesa athu avulu kuijiia o kidi. Ujitu ua dikota ku kuatekesa o kikalakalu kiki ni ku bhana kijingu kua Tata ietu, o Mubhani uetu!\n13 Mu kuijiia kuila Nzambi ua bhange ima iavulu phala etu, tua tokala ku di ebhuidisa: 'O kuila nga mu bhanga ioso mu sidivisu ia ku boka phala kulondekesa kua Jihova kuila, nga sakidila o ima ioso ia ngi bhana? Kiebhi ki ngi tena ku kala ni uhete mu ku boka?' Se tu sakidila o ima ioso i tu bhana Nzambi, tua-nda tá o Utuminu ua Nzambi ku pholo ku muenhu uetu. Se tu bhanga kiki, Jihova ua-nda tu bhana o ima ioso i tua bhindamena. (Mat. 6:25-33) Mukonda Jihova mukua henda, etu tua mesena ku bhanga ioso i tua tena phala ku mu sangulukisa o muxima.\n14. Kiebhi Jihova kiene mu Bhulula o mundu uê?\n14 Davidi uembi: \"Eme-phe, bhu ngal'abha, ngi ngadiama, nga tâte; maji o Ngana-phe ua ngi bhake muxima ni ku ngi sasa; eie ngó u mukuatekexi uami, u mubhuludi uami.\" (Jisá. 40:17) Jihova uexile Mubhuludi ua mundu uê mu veji javulu, benge-benge kioso kia a zukutisile kiavulu ku jinguma jâ. Tu sakidila kiavulu, mukonda ithangana ioso Jihova u tu bhana i tua bhindamena phala ku kolokota mu ufiiele uetu, kioso ki tu dibhana ni ibhidi.\nJIHOVA U TU LANGA\n15. Bhana phangu i londekesa kiebhi o tata ia henda kia lange o mon'ê.\n15 O tata ia henda ka bhana ngó ku tuana tuê o ima ia bhindamena, maji u a langa ué. Muéne ueji ku a bhulula ni lusolo, se kua monekene kiluezu. Saí phange u di lembalala kiebhi tat'ê kia mu bhulula, kioso kiexile hanji mon'a ndenge. Muéne ni tat'ê akexile mu tunda mu sidivisu ia ku boka, kioso kia sange o honga. Mu kamene kenióko, kua nokene kiavulu, mu kiki o honga iezalele ni menha. Phala ku tuka o honga, ene a tokalele ku tuka tundé ku ditadi dionene dia kexile ku mbandu iâ, katé ku ditadi dia mukuá dia kexile ku mbandu ia mukuá. O mona ndenge ua tuamenene, maji mu ku tuka, ua xangumuka iú ua lauka mu menha, anga uia koxi uíza kulu dia menha, mu veji jiiadi. O kamona koko, ka sakidila kiavulu kioso o tat'ê kia mu sungu ni maku, anga u mu bhulula ku kalunga. Kiene kimoxi ué, Tata ietu ia diulu u tu langa mu iluezu ku mundu iú ua iibha, ni kua ngana ia mundu iú, Satanaji. Mu kidi, Jihova muéne o Mubhuludi ua dikota.\n16, 17. Kiebhi Jihova kia kuatekesa ni ku langa akua Izalaiele, kioso kia lua itá ni akua Amaleke?\n16 Ni henda ioso, Jihova ua lange o mundu uê ku muvu ua 1513 A.K.K. Muéne ua bhuluile kiá akua Izalaiele ku ubhika, ua a langele ué kioso kia zauka o Kalunga ka Kusuka. Kioso kia kexile mu kuenda mu kikangalakata phala kuia ku Mulundu ua Sinai, o akua Izalaiele a bhixila ku Lefidimi.\n17 Mukonda dia kikanenu mu divulu dia Dimatekenu 3:15, Satanaji nange ua thandanganhele mu ku sota ndunge iéngi phala ku zukutisa akua Izalaiele, exile kala athu ka kexile ni mulangidi. Muéne ua bhange kiki bhu kaxi ka akua Amaleke, exile jinguma ja mundu ua Nzambi. (Dia. 24:20) Xinganeka ia bhange Jihova bhu kaxi ka kiuana kia mala a fiiele\nUA A LANGE KU IBHETU IA SATANAJI\n18, 19. Kiebhi Nzambi kia langa o jiselevende jê mu izuua ietu?\n18 Jihova u langa ió a mu zolo, ni ió a mu belesela. Kála o akua Izalaiele mu Lefidimi, tu dielela kua Nzambi phala ku tu langa ku jinguma jetu. Tundé ukulu, Jihova uene mu langa o kilunga kiê kioso mu ixi, ka fulu o ku tu bhulula ku ibhetu ioso ia Diabhu. Xinganeka kiebhi Jihova kia bhulula o jiphange jetu a a zukutisile mukonda dia ku dituna kuia mu ita. Mu kifika, kiki kia bhitile mu ixi ia Alemanha ni jixi ja mukuá ku utuminu ua ji Nazi, ku muvu ua 1930, ndu ku dimatekenu dia muvu ua 1940. O ku tanga ni ku xinganeka mu misoso i tanga o divulu Anuário, ia lungu ni kiebhi Nzambi kia lange o jiselevende jê mu ithangana ia kizukutisu, kua-nda suínisa o kidielelu kietu kua Jihova, o Dilengelu dietu.\n19 Jihova u tu langa ué mu ku tu bhana itendelesu bhu kaxi ka kilunga kiê ni madivulu mê. Xinganeka kiebhi o itendelesu íii ia mu tu langa lelu. O mundu iú ua suína mu ku bhana valolo ku undumbu, ku uhôlua ni ufusa. Maji Jihova ua tu bhana itendelesu ni kikuatekesu ki tu langa mu ima i tena ku zanga o ukamba uetu ni muéne. Mu kifika, tua tambula itendelesu kua Tata ietu ia diulu, i tu kuatekesa ku di langa mu kibhetu kia ku kala ni ukamba ni athu mu internete. *\n20. Kikuatekesu, mba itendelesu iahi i tu tambula mu kilunga?\n20 Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tu \"maxibulu a Jihova?\" Mu ku belesela o itumu iê. (Iza. 54:13) O ilunga ietu, ididi ia kondama mu tu tena ku tambula itendelesu, mba mua tena ku tu langa. Mu ilunga, o tufunga a tu bhana itendelesu ia Bibidia. (Nga. 6:1) Jihova u tu langa bhu kaxi ka 'athu a a uanena maujitu.' (Efe. 4:7, 8) Ihi i tua tokala ku bhanga se o tufunga a tu bhana itendelesu? Tua tokala ku belesela. Se tu bhanga kiki, Jihova ua-nda tu besoala.\n21. (a) Ihi i tua tokala o ku bhanga? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n21 Tu dielele ku nzumbi ikôla phala ku tu kuatekesa, tu xikine ué o itendelesu ia Tata ietu ia diulu. Tua tokala ué ku xinganeka mu ima ia bhange Jezú Kristu, ni ku bhanga ioso phala ku kaiela o phangu iê. Jezú ua tambula dibesá dia dikota, mukonda ua tumaka katé mu kufuá. (Fil. 2:5-11) Tua-nda tambula ué mabesá se tu dielela kua Jihova ni muxima uoso. (Jisa. 3:5, 6) Tu dielele kua Jihova, mukonda muene o Mubhani, o Mulangidi ua dikota. Ujitu ua dikota ku mu sidivila, mukonda kiki, ki tu bhekela kisangusangu kia dikota! Kiebhi Jihova kia kala Kamba dietu dia beta-o-kota? O henda ietu kua muéne ia-nda dibandekesa dingi, kioso ki tua-nda di longa o kitambuijilu kia kibhuidisu kiki mu milongi ia-nda kaiela.\n^ kax. 19 Tu tena ku sanga o itendelesu íii mu milongi: \"Internet","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140215\/jihova-mubhani-mulangidi\/","date":"2018-04-27T05:06:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00192.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2269,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: O kuila se o Bibidia ki ia tokalele kua Nzambi, ieji kala hanji katé lelu, sumbala athu ka i mesenene?\nTanga: Iz 40:8\nZuela: O mulangidi iú, u jimbulula kiebhi ki tuala hanji ni Bibidia lelu.\nO MULANGIDI (kudima)\nKibhuidisu: Nga mesena kuijiia ihi i u banza ia lungu ni kibhuidisu kiki. [Tanga o kibhuidisu kia dianga mu mbandu 16.] Saí athu banza kuila o jingeleja a ji bhange ku athu. A mukuá amba kuila, Nzambi muéne ua bhange o jingeleja phala kukuatekesa o athu ku mu zukama. Abha eie, ihi i u banza?\nTanga: Tii 1:27\nZuela: O Mulangidi iú u jimbulula ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá. Nga mesena kuvutuka mu kizuua kiéngi, phala kuzuela dingi o maka enhá.\nNJIMBU IAMBOTE IA NZAMBI!\nKibhuidisu: Athu avulu a banza kuila, o kutanga o Bibidia kua soko ni kutanga jurnale. Ima iahi a i kanena, i uene mu mona mba mu kuívua?\nTanga: 2Ti 3:1-5\nZuela: O kadivulu kaka, ka jimbulula mukonda diahi o ima i tuene mu mona lelu, njimbu iambote phala o athu a zolo Nzambi. [Londekesa o disá 1, kibhuidisu 2.]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2018-04-20T07:42:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937161.15\/warc\/CC-MAIN-20180420061851-20180420081851-00537.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se eie ua mu di longa o Bibidia ni Mbangi ia Jihova, uene mu di iudika ande dia kudilonga. O mbote ia dikota ijila mu kubhanga ué kiki, ande dia kuia mu kiônge. Tu di tunda dingi kiambote, kioso ki tuala ni ukexilu uambote ua kudilonga.\nIjiia kizuua kuxi ni kuebhi ku ua tokala kudilonga. Ola iebhi i u tena kudilonga dingi kiambote? ku dimatekenu dia kizuua, ande dia kumateka kukalakala, inga kioso o an'a kiaia mu zeka? Se kutena kudilonga mu kithangana kiavulu, ijiia thembu kuxi ki u tena kudilonga mu mbandu ni mbandu, kana kuehela kima ki kufidisa. Sota kididi kia tokala, ni kukatula o ima ioso i ku landukisa, mu ku jika o mutelembe, mutelembe ua izunzumbia, ni mutelembe ua kafuetele. Mu kusamba ande dia kumateka o kudilonga, kua-nda kukuatekesa kuzubha o jihanji, phala ni u tene ku xinganeka kiambote mu Mak'a Nzambi.\nXinda o itambuijilu, ni ku di iudika phala kubhana itambuijilu mu kilunga. Mateka mu kuijiia o milongi ioso. Xinganeka mu diambu dia milongi mba kibatulu, tala kiebhi kala diambu diofele dia sokela ni diambu dia milongi. Tonginina o jifoto joso ni ibhuidisu ia kubhitulula ilondekesa o milongi ia tokala. Mu kiki, tanga ni kusota o kitambuijilu kia kibhuidisu kia tokala. Xinganeka ni kutanga o ibatulu io lomboluele, ni kuxinganeka kiebhi iene ia lungu ni milongi. (Ikalakalu 17:11) Kioso ki ua-nda sanga o kitambuijilu kia kibhuidisu, u ki xinda, mba u zuela ngó ia tokala, ia-nda kukuatekesa kulembalala o kitambuijilu mu kiônge. Mu kiônge, eie u tena kuzangula o lukuaku luê, se ua mesena ku bhana kitambuijilu mu kithangana kiofele mu izuelu iê.\nKudilonga o milongi ki i difu kala semana mu iônge, eie ua-nda bandekesa o kuijiia kuê kua lungu ni Bibidia.\nKithangana kiebhi ki ueji katula mbote mu ku di iudika phala o iônge?\nKiebhi ki u tena ku di iudika phala kubhana kitambuijilu mu kiônge, mu izuelu iê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kiebhi-kia-pelepalala-o-milongi-phala-i%C3%B4nge\/","date":"2018-04-26T03:07:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948047.85\/warc\/CC-MAIN-20180426012045-20180426032045-00201.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":315,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi Izuela o Bibidia ia Lungu ni Utuminu ua Nzambi?\nIhi ia-nda bhanga o Utuminu ua Nzambi?\nThembu kuxi, o Utuminu ua Nzambi ua-nda bhanga o vondadi iê mu ixi?\nJIMIDI ja athu mu ngongo ioso ejiia o musambu a uixana Tata Ietu, mba Musambu ua Ngana. O majina aiadi iâ, a londekesa o musambu ua fuma ua xisa Jezú Kristu. O musambu iú, uala ni valolo ia dikota, o ku di longa ia lungu ni ibhingilu itatu iala-mu, ia-nda ku kuatekesa kuijiia dingi se mu kidi ihi i longa Bibidia.\n2 Mu dimatekenu dia musambu, Jezú ua longo o jingivuidi jê: \"Kienhiki, mu kusamba kuenu, muila kala kiki: Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile. Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Matesu 6:9-13) Ihi ilombolola o ibhingilu itatu íii?\n3 Tua di longo kiá ima iavulu ia lungu ni dijina dia Nzambi, Jihova. Tua mono kiá ué se iebhi o vondadi ia Nzambi—ni ihi iene mu bhanga muéne ni ia-nda bhanga hanji kua athu. Maji ihi Jezú ia mesenene ku zuela kioso kia tu longo o kusamba: O \"Utuminu ué uize\"? O Utuminu ua Nzambi ihi? Kiebhi kia-nda zelesa o dijina dia Nzambi? Kiebhi o kuíza kua Utuminu kua-nda bhanga o vondadi ia Nzambi?\nO UTUMINU UA NZAMBI IHI?\n4 O Utuminu ua Nzambi, o unguvulu ua Jihova Nzambi, uala ni Sobha a mu solo kuala Nzambi. Nanhi o Sobha ua Utuminu ua Nzambi? Jezú Kristu. O Sobha Jezú, uala ku thandu dia jinguvulu joso ja ngongo, inga a mu ixana \"Sobha ia jisobha, Ngana ia jingana.\" (1 Timote 6:15) Muéne uala ni kutena kua ku bhanga o mbote, o jinguvulu ja ngongo ndenge, né muene ió ua di tundu mudiâ.\n5 Kuebhi kua-nda tumina o Utuminu ua Nzambi? Kuebhi kuala Jezú? Eie Ua-nda di lembalala kuila muéne a mu jibha ku taka, ni a mu fukununa. Ki kua bhiti kithangana kiavulu, muéne ua bande ku diulu. (Ikalakalu 2:33) Kuenhoko, kuene kuala o Utuminu ua Nzambi—ku diulu. Mukonda dia kiki o Bibidia u uixana o 'utuminu ua diulu.' (2 Timote 4:18) Sumbala o Utuminu ua Nzambi uala ku diulu, maji uene ua-nda tumina o ixi ioso.—Dijingunuinu 11:15.\n6 Ihi i bhangesa Jezú ku kala Sobha ia dikota? Mukonda muéne nuka ua-nda fuá. Mu disokesa ni jisobha ja ngongo, o Bibidia izuela kuma Jezú 'Muéne ngó ubhek'élele uê, uavu o muenhu ki uene mbambe. Ua tunga mu mukengeji ki u xikina ku u bhixila.' (1 Timote 6:16) Kiki kilombolola kuma o ima ioso iambote ia-nda bhanga Jezú, ia ka kala katé ku hádia. Muéne ua-nda bhanga ima iavulu iambote.\n7 Tanga hanji o kikanenu kia Bibidia kia lungu ni Jezú: \"Anga o nzumbi ia Jihova ia kà mu tula ku thandu diê, iene o nzumbi ia unjimu ni kutetuluka, nzumbi ia phangu ni ndongo, ifikidila muthu, iene nzumbi i bhekela muthu o kuijiia ni kukala ni uoma ua Jihova. Mu uoma ua Jihova muene mu mu kala kusanguluka kuê; ka [xikina] kufundisa mulonga kala kia u mono ku mesu mê, ka [xikina] ue kubazela kima kivu ngó ku mátui mê. Maji ua kà fundisa jingadiama ni kidi kioso; oso a belesela bhoxi'abha ua kà a bazela sé ngó katungu. Maji oxi ua kà i nemeka ni mbangala ia dikanu diê, mukua-phulu ua ká mu jibha ni muha ua dikanu diê.\" (Izaia 11:2-4) O kikanenu kiki kilombolola kuma Jezú ua-nda tumina athu mu ixi kála Sobha ia iuka, ni henda. Ua mesena ku kala ni nguvulu kála iú?\n8 O kidi kia mukuá kia lungu ni Utuminu ua Nzambi kiki: Jezú ka-nda tumina o bheka-ué. Muéne ua-nda tumina ni jisobha ja mukuá. Mu kifika, o poxolo Phaulu uambela Timote: \"Se tua jiji ni kukolokota mu hadi, tua kà hinga-nê kumoxi o ungana.\" (2 Timote 2:12) Kiki-phe, Phaulu ni Timote ni athu a kamúkua a solo kua Nzambi, a-nda tumina ni Jezú mu Utuminu ua diulu. Athu a kuxi a-nda kala ni ujitu iú?\n9 Kála ki tua mono mu Kibatulu kia 7 kia divulu didi, o poxolo Nzuá ua mono mu nzoji \"Kambudi [Jezú Kristu] uemana ku Mulundu ua Ziione. [o kididi kiê kia u sobha ku diulu] anga ku kala athu kumoxi ni muène, hâma ia midi ni makuinhi auana ni midi jiuana, ala ni dijina diê ni dijina dia Tata iê, òsoneke bhu mabhômo mâ.\" O 144.000 iâ, a nanhi? Nzuá ua tambuijila: \"Enhá ene a nhenganana Kambudi, ene a nhunga-nê kuoso-kuoso ku a di tela. Enhá ene a a sumbu mu'axaxe ka mundu ua athu mu ngongo, mu kukala ibundu ia kutomona ia bhakuila Nzambi ni Kambudi.\" (Dijingunuinu 14:1, 4) Kiene, ene o akaiedi a fiiele a Jezú Kristu, a a solo phala ku tumina-nê ku diulu. Kioso kia-nda ku a fukununa phala o muenhu ku diulu, \"ene hinu à kala mù tumina mu ngongo.\" kumoxi ni Jezú. (Dijingunuinu 5:10) Tundé mu izuua ia jipoxolo, Nzambi uene mu sola Jikidistá ja kixikinu phala ku tenesa o mixinda ia 144.000.\n10 O ku sola Jezú ni 144.000 phala ku tumina o ixi, kima kiambote. Mukonda, Jezú uejiia kiebhi kia kala athu ni kiebhi ki i kala o hadi. Phaulu uambe kuma Jezú \"u tena kuivua o malamba metu. Mukonda o Nganga ia Dikota muen'iú, a mu thendalele mu ima ioso kala etu-ene, maji sé ngó ku ta kituxi.\" (Jihebeleu 4:15; 5:8) Athu a-nda tumina ni muéne, a talele ué o hadi kála athu mu ixi. Ene a bhânge ni ku kamba o kuiuka ni hadi ni mauhaxi. Kienhiki, ene a-nda tendela o maka ene mu bhita ni athu!\nO UTUMINU UA NZAMBI UA-NDA BHANGA IHI?\n11 Kioso Jezú kiambe ku maxibulu mê kuma a tokalele kusamba phala o Utuminu ua Nzambi uize, mu kidi, muéne ua kexile mu zuela kuma ene a tokalele kusamba phala o vondadi ia Nzambi ai bhanga ué \"bhoxi kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" Nzambi uala ku diulu, o vondadi iê ene mu i bhanga koko ku ji-anju ja fiiele. Mu Kibatulu 3 kia divulu didi, tua di longo kuma saí anju ia iibha ia xisa ku bhanga o vondadi ia Nzambi, iu ua bhangesa Adá ni Eva ku ta kituxi. Mu Kibatulu 10 tua-nda di longa dingi ia lungu ni ihi i longa o Bibidia ia lungu ni anju íii ia iibha, a ixana Satanaji o Diabhu. Satanaji ni ji-anju ja solo ku mu kaiela—a exana madimonho—a ehela ku kala ku diulu mu kithangana kofele. Kienhiki, saí ji-anju ki ja kexile mu bhanga o vondadi ia Nzambi ku diulu. Eji ku i bhanga ngó kioso o Utuminu ua Nzambi ueji mateka o ku tumina. Jezú Kristu o Sobha, ueji luua ita ni Satanaji.—Dijingunuinu 12:7-9.\n12 O ikanenu ia zuela ku ima ieji bhiti: \"Anga ng'ívua dízui dia dikota mu diulu, dixi: \"Kiki kueza ubhulukilu ua Nzambi ietu! Kiki o Nzambi ietu uedikiza o unéne uê kuila Muéne Sobha! Kiki o Kristu iê, ua londekeza ki kala o ungana uê! Kuma o mutatedi ua jiphange jetu [Satanaji] a mu lundumuna, ua kexile ku a tatela bhu pholo ia Nzambi muanha ni usuku. \" (Dijingunuinu 12:10) Ua mono o ima iiadi ia beta-kota, ia tange mu velusu ia Bibidia? Kia dianga, mu Utuminu ua Nzambi Jezú Kristu ua mateka kiá ku tumina. Kaiiadi, Satanaji a mu kaie ku diulu iu a mu lundumuina mu ngongo.\n13 Ihi ia bheka o izulukutu iiadi íii? Ia lungu ni kima kia bhiti ku diulu, tu tange: \"Kala kiki, ku madiulu-phe tanenu-ku, ni enu oso mua tunga momo!\" (Dijingunuinu 12:12) Kiene, o ji-anju ja fiiele ku diulu a sangulukile, mukonda dia ku kaia Satanaji ni madimonho mê a lundumuna mu ngongo, kienhiki kia bhekela o ji-anju joso ku diulu ku kála jifiiele kua Jihova Nzambi. Kuenhoko kuala kutululuka kuoso. O vondadi ia Nzambi ene mu i bhanga kiá ku diulu.\n14 Maji ihi iene mu bhita mu ixi? O Bibidia izuela: \"Lamba dienu mu ngongo ni ku musanza! Mukonda Diabhu ua mi tulukila ni njinda iavulu, kuma muène uejiia kuila o thembu iê ia butu kia.\" (Dijingunuinu 12:12) Satanaji uala ni jinda, mukonda dia ku mu kaia ku diulu, ni mu k'jiia kuma o thembu iê ia butu kiâ. Ni njinda ioso, muéne ua mu bheka \"malamba,\" mu ixi. Tua-nda di longa dingi ia lungu ni \"malamba\" iá mu kibatulu ku pholo. Maji mu banza kienhiki, ki tu bhangesa kuibhula se kiebhi o Utuminu ua Nzambi ua-nda bhanga kuila o vondadi ia Nzambi a i bhanga mu ixi?\n15 Ua lembalala iebhi o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi? Tua di longo kiá ia lungu ni maka enhá mu Kibatulu 3. Mu Edene, Nzambi uedikisa kuma ua mesena kuila o ixi i kale palaízu mua tunga athu aiuka sé kufuá. Satanaji ua bhangesa Adá ni Eva ku ta kituxi, kiki kia bhangesa kuila o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi ki i dikumbidile, maji ka i lungulula. O vondadi ia Jihova iemana hanji phala o \"ixi-phe i xalela ku athu iá aiuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\" (Jisálamu 37:29) O Utuminu ua Nzambi ua-nda bhanga kiki. Kiebhi-phe?\n16 Tanga o kikanenu mu divulu dia Daniiele 2:44. Tu tange-mu: \"Maji, mu izuua ia jisobha jenhiji, o Nzambi ia diulu ua kà bheka-ku o utuminu ki u xikina dingi ku u jikinisa; o utuminu iú, kà u ehela ku bhita dingi bhu maku ma miji iéngi; uene kiá, ua kà sasujula o mautuminu moso'ama anga a-bhua-ku, maji o uene ua kà xalela ni kutumina mu thembu joso katé ku hádia ni hádia.\" Íii i tu longa ihi ia lungu ni Utuminu ua Nzambi?\n17 Kia dianga, íii i tu longa kuma o Utuminu ua Nzambi ueji tumina \"mu izuua ia jisobha jenhiji\" mba mu thembu ia kuila o jisobha ja mukuá, ji tumina hanji. Kaiadi, íii i tu longa kuma o Utuminu ua-nda kala katé ku hádia. Uene, ua-nda bhingana o jinguvulu jiji. Katatu, kua-nda bhita ita bhu kaxi ka Utuminu ua Nzambi ni mautuminu a ngongo íii. O Utuminu ua Nzambi ua-nda nganhala. Mu disukilu, uene ngó ua-nda kala-ku mu ixi ioso. Kienhiki-phe, athu a-nda sanguluka ni unguvulu ua beta-kota, o ja kexile-ku ndenge.\n18 O Bibidia izuela maka avulu alungu ni ita ia sukina mu kaxi ka Utuminu ua Nzambi ni jinguvulu ja ngongo íii. Mu kifika, iene i longa kuma ni dizubhilu dia zukama, o jinzumbi jaiibha ja-nda fumanesa makutu phala ku nganala o \"jisobha mu ngongo.\" Phala'hi? \"Mu ku a kasa [o jisobha] ku ita ia kizuua kia Dikota kia Nzambi o Muteni-a-Ioso.\" O jisobha ja ngongo a-nda ku a ongeka \"bhu kididi a k'ixana mu mbimbi ia Hebeleu exi Alumajedone.\" (Dijingunuinu 16:14, 16) Kála kia ki tange mu velusu jiiadi jiji, o ita ia sukina mu kaxi ka jinguvulu ja athu ni Utuminu ua Nzambi, a ixana ita ia Alumajedone.\n19 Ihi ia-nda bhanga o Utuminu ua Nzambi mu kaxi ka Alumajedone? Xinganeka dingi se iebhi iexile o vondadi ia Nzambi phala o ixi. Jihova Nzambi ua mesenene kuila mu kale athu a iuka mu Palaízu, na mu sidivile. Mukonda diahi kiki ki kia mu dikumbidila lelu? Kia dianga, mukonda tu akua ituxi, tuene mu kata ni kufuá. Tua di longo mu Kibatulu 5, kuma Jezú uafú ko kuetu phala tu kale ni muenhu ua kalelaku. Nange eie ua di lembalala ia izuelelu íii, mu Njimbu ia Nzuá: \"Mbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\"—Nzuá 3:16.\n20 O maka a mukuá ene mu bhita, mukonda athu avulu a bhanga ima ia iibha. Ene a tanga makutu, a nganala ni a bhanga o ndumbu. Ene ka-ndala ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Athu a bhanga ima ia iibha, Nzambi ua-nda ku a buika mu ita ia Alumajedone. (Jisálamu 37:10) O kima kiéngi ki bhangesa kuila o vondadi ia Nzambi ka mu i bhanga mu ixi, mukonda o jinguvulu kene mu suínisa o mundu ku i bhanga. Jinguvulu ja mukuá kala ni kutena, a bhanga ia iibha. O Bibidia izuela ni kidi kioso: \"Muthu u kala mu kutumina mukuá phala ngó ku mu sengulula.\"—Ndongixi 8:9.\n21 Kioso kia-nda bhita o ita ia Alumajedone, athu a-nda kala ngó ni unguvulu imoxi, o Utuminu ua Nzambi. O Utuminu iú ua-nda bhanga o vondadi ia Nzambi, ni ku bheka mabesá avulu. Mu kifika, ua-nda buika Satanaji ni madimonho mê. (Dijingunuinu 20:1-3) Kienhiki, kua-nda kala o kutena kua sata ia Jezú, athu ka-nda kata dingi né ngó kufuá. mu unguvulu ua Utuminu, ene a-nda kala katé ku hádia. (Dijingunuinu 22:1-3) O ixi ia-nda kituka palaízu. Kienhiki, o Utuminu ua Nzambi ua-nda bhanga kuila o vondadi iê a i bhanga mu ixi, o dijina dia Nzambi a di xile. Íii ijimbulula ihi? Íii ijimbulula kuma ku Utuminu ua Nzambi athu oso a-nda ximana o dijina dia Jihova.\nO UTUMINU UA NZAMBI UA MATEKA THEMBU KUXI?\n22 Kioso Jezú kia zuelele ku akaiedi iê, kuma a tokalele kusamba phala, \"utuminu uize,\" uedikisa kuma o Utuminu ki ua bhixile luua mu thembu ienioió. O kuila ua bhixile kioso Jezú kia bande ku diulu? Kana, mukonda Phetele ni Phaulu ambe kuma kioso Jezú kia fukunuka, kiene kia dikumbidila o Jisálamu 110:1: \"Jihova ua ki ambe kua Ngana iami, uixi: Xikama ku mbandu iami ia madilu, katé ki ngi ku bhanga o jinguma ji kala kibaka kié kia kutula inama. \" (Ikalakalu 2:32-35; Jihebeleu 10:12, 13) Kua kexile kithangana kia ku kinga.\n23 Kueji bhita thembu ikuxi ia ku kingila? Mu 19 dia hâma ja mivu, o alongixi a Bibidia a ki tendela kuma o thembu íii ieji bhixila katé mu 1914. (kia lungu ni muvu iú, tanga o Kibandekesu) O izulukutu mu ngongo, ia mateka tundé mu 1914, iedikisa kuma o alongixi a Bibidia a zuelele o kidi. O ki kumbidilu kia ikanenu ia Bibidia kidikisa kuma mu 1914, Kristu a mu tula Sobha, mu Utuminu ua Nzambi ku diulu, ua mateka o ku tumina. Kienhiki, tuala mu \"thembu ia butu\" ia subhukila Satanaji. (Dijingunuinu 12:12; Jisálamu 110:2) Tu tena ué kuzuela ni kidi kioso kuma o Utuminu ua Nzambi, ua-nda bhanga kuila o vondadi ia Nzambi ai bhanga mu ixi. O kuila njimbu íii ia ku uabhela? Eie u xikina kuma kiki kidi? O kibatulu ku pholo kia-nda ku kuatekesa kuijiia kuma o Bibidia i longa o ima íii.\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- O Utuminu ua Nzambi, o unguvulu ia diulu, Jezú Kristu muéne o Sobha, mu kaxi ka athu mu ixi a solo-bho 144.000 phala ku tumina nê.—Dijingunuinu 14:1, 4.\n- O Utuminu ua mateka ku tumina mu 1914, kioso Satanaji kia mu lundumuna mu ngongo.—Dijingunuinu 12:9.\n- O Utuminu ua Nzambi, ua-nda buika o jinguvulu ja ngongo, o ixi ia-nda kituka palaízu.—Dijingunuinu 16:14, 16.\nIbhuidisu\n1. Musambu uahi ua fuma u tua-nda di longa kindala?\n2. Jimbulula ima itatu ia longo Jezú ku maxibulu mê kusamba?\n3. Ihi i tua tokala kuijiia ia lungu ni Utuminu ua Nzambi?\n4. O Utuminu ua Nzambi ihi, o Sobha iê nanhi?\n5. O Utuminu ua Nzambi ua-nda tumina kuebhi, iu ua-nda tumina nanhi?\n6, 7. Ihi i bhangesa Jezú ku kala Sobha ia beta-kota?\n8. Nanhi ua-nda tumina ni Jezú?\n9. Athu akuxi a-nda tumina ni Jezú, ni thembu kuxi Nzambi ua mateka ku a sola?\n10. Mukonda diahi kima kiambote ku sola Jezú ni 144.000 phala ku tumina o ixi?\n11. Mukonda diahi Jezú uambe kuma o maxibulu a tokalele kusamba phala o vondadi ia Nzambi a i bhanga ku diulu?\n12. Izulukutu iiadi iahi ia beta-kota iosoneke mu divulu dia Dijingunuinu 12:10?\n13. Ihi ia bhiti ku diulu tundé kia kaie Satanaji?\n14. O ku kaia Satanaji ku diulu katé bhoxi, ia bhekesa ihi mu ixi?\n15. Iebhi o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi?\n16, 17. Ihi i tu longa o divulu dia Daniiele 2:44 ia lungu ni Utuminu ua Nzambi?\n18. Kiebhi k'ixana o ita ia sukina mu kaxi ka Utuminu ua Nzambi ni jinguvulu ja ngongo íii?\n19, 20. Mukonda diahi o vondadi ia Nzambi ka mu i bhanga luua mu ixi?\n21. Kiebhi o Utuminu ua Nzambi ua-nda bhanga o vondadi iê mu ixi?\n22. Kiebhi ki tuejiia kuma o Utuminu ua Nzambi ki ua mateka kioso Jezú kia kexile mu ixi, mba kioso kia mu fukununa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/o-utuminu-ua-nzambi-ihi\/","date":"2018-04-23T14:00:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00043.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2615,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.347,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Jihova u langa jinzuángiza.\"\nMIMBU: 25, 3\n1, 2. (a) Ibhidi iebhi iene mu dibhana na-iu o jiphange? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\nSAI phange a mu ixana Lije, uambe: \"Kioso kia mateka o ita mu ixi ia Burundi, o muiji uetu ua kexile mu kiônge kia ilunga. Tua mono athu kulenga, ni kuloza ni mauta. Eme ni jitata jami ni 10 dia jiphange jami, tua lengele ngó ni tu imbamba tuofele. Mu kusuluka, o jindandu jetu, a lengela ue mu ixi ia Malawi, mu kididi mua kexile mu tambulula o athu akexile mu lenga o ita. Phala kubhixila mu kididi kienhókio, kua bhingile kuenda 1.600 ja jikilómetulu ndenge. Etu enioso tua di muange.\"\n2 Ku mundu uoso kuala makuinhi a samanu ni kitanu kia mazunda a athu ndenge, a lengela mu jixi jengi, mukonda dia ita, mba izukutisu. Lelu, kuene dingi athu ene mu lengela mu jixi jengi, m'ukulu ndenge. * (Tala ku luiji.) Mu kaxi ka athu iá, avulu Jimbangi ja Jihova. Avulu a fundu athu a a zolele. O jimbote jâ joso ja diboto. Ibhidi iebhi iene mu dibhana na-iu? Kiebhi ki tu tena kukuatekesa o jiphange jetu kusidivila Jihova ni kisangusangu, kioso kia dibhana ni ibhidi ienii? (Jisálamu 100:2) Uebhi o ukexilu ua tokala ua kubokela o athu a tundu mu jixi jengi, kejiia luua Jihova?\nO MUENHU UA MUTHU UA LENGELA MU IXI IENGI\n3. Mukonda diahi Jezú ni maxibulu mê a lengele mu jixi jengi?\n3 Jezú ni jitata jê a lengele ue mu ixi ia Ijitu. Kiki kia bhiti kioso o anju ia Jihova kia dimuna Zuze kuila, Sobha Helode ua mesenene kujibha Jezú. Ene a tungu mu ixi ia Ijitu katé kiafu Helode. (Matesu 2:13, 14, 19-21) Mu kubhita thembu, o maxibulu a Jezú a \"muanganena mu jixi ja Judeia ni Samádia,\" mukonda dia izukutisu. (Ikalakalu 8:1) Jezú uejiidile kuila, o maxibulu mê eji lengela mu jixi jengi, mukonda dia izukutisu. Muene uambe: 'Ki a mi kaiesa mu mbonge imoxi-phe, enu lengelenu ku mbonge ia mukuá.' (Matesu 10:23) Kibhonza kiavulu kuxa o ixi ié, phala kulengela mu ixi iengi, mukonda dia ibhidi ku muenhu.\n4, 5. (a) Iebhi o iluezu iene mu bhita na-iu o athu kioso kia lengela mu jixi jengi? (b) Iebhi o iluezu iene mu dibhana na-iu o athu mu ididi ia kulanga ió a lengela mu jixi jengi?\n4 Kioso o athu kia lenga mu jixi jâ, anga a kala mu ididi muene mu tambulula ió a lenge o ita mba izukutisu, ene a kala mu iluezu iavulu. Gad, o ndenge'a Lije, ua zuela uixi: \"Mu kuenda o njila mu jisemana javulu, tua mono imbi iavulu mu njila. Nga kexile ngó ni 12 kia mivu. O inama iami ia jimbile, mukonda dia kiki, nga tangela o muiji uami, phala ku ngi xisa kuenhoko, n'a suluke o njila. Tat'etu, ka mesenene ku ngi xa, mukonda dia jinguma. Mu kiki ua ngi'ambata. Ithangana ioso, tua kexile mu samba kua Jihova, ni ku mu dielela. Kiki kiene kia tu kuatekesa kubhuluka. Sai bhabha tua kexile mu dia ngó, jimanga ji tua kexile mu kanza mu njila.\"\n5 Lije ua bhiti thembu iavulu mu kididi kia Nações Unidas kia kulanga o athu a lengela mu jixi jengi. Mu kididi kieniókio, mua kexile iluezu iavulu. Lelu, Lije kafunga ka ilunga. Muene uambe: \"O athu kexile ni salu. Akexile ngó mu zuela ima iaiibha, kunua uhôlua, kubhanga jijoko ja kitadi, kunhana, ni kubhanga undumbu.\" O Jimbangi ja Jihova akexile mu di bhakula mu sidivisu mu kilunga, phala ka a funhise ku athu aiibha. (Jihebeleu 6:11, 12; 10:24, 25) Ene akexile mu katula mbote mu kithangana, phala kukolesa o kixikanu kiâ. Mukonda dia kiki, avulu a mateka kukalakala kala aboki a thembu ioso. Ene a dielele kuila, sai kizuua o hadi ia kexile mu bhita mu kididi kieniókio ieji bhua, kala kia bhitile ni akua Izalaiele, mu kikangalakata. Kubanza kiki, kua a kuatekesa kukala ni ukexilu uambote.\nLONDEKESA HENDA KU ATHU A TUNDU MU JIXI JENGI\n6, 7. (a) O 'henda ietu kua Nzambi,' i tu suinisa kubhanga ihi ku jiphange jetu? (b) Bhana phangu.\n6 O 'henda ietu kua Nzambi,' i tu suinisa kulondekesa ue henda ku jiphange jetu, benge-benge kioso ene a mu bhita ni ibhidi ku muenhu. (Tanga 1 Nzuá 3:17, 18.) Mu kifika, ku hama ia dianga, kioso o Jikidistá akua Judeia a bhindamene kúdia, o jiphange mu kilunga a di sokejeka phala kua kuatekesa. (Ikalakalu 11:28, 29) Poxolo Phaulu ni Phetele, a suinisa ue o Jikidistá phala kuzalela akuâ. (Loma 12:13; 1 Phetele 4:9) Kuma o Jikidistá ene mua suinisa kulondekesa henda ku jiphange a tunda mu jixi jengi, tua tokala ue kulondekesa henda ku jiphange jetu a mu tala hadi, mba a mua zukutisa mukonda dia kixikanu kiâ! * (Tala ku luiji.)\n7 Mu izuua ietu, sai Jimbangi ja Jihova, mu ixi ia Ucrânia a xisa o jinzo jâ, mukonda dia ita ni izukutisu. Tu luuala kiavulu mu kuijiia kuila, amukuá a a jibha. Maji o jiphange ja mukuá, a a tambulula kiambote ku jiphange jetu a tungile mu jimbanza ja mukuá mu ixi ia Ucrânia ni mu ixi ia Rússia. O jiphange mu jixi jiji, ka di te mu maka a jinguvulu mukonda \"ka tokala ku mundu.\" Ene a suluka mu \"kulonga o maka\" ma Nzambi ni kusuina kuoso.\nKUATEKESA O ATHU A LENGELA MU JIXI JENGI KUKOLESA O KIXIKANU\n8, 9. (a) Ibhidi iebhi i tena kubhita na-iu o athu a lengela mu jixi jengi? (b) Mukonda diahi tua bhingi kua kuatekesa ni muanhu?\n8 Sai athu ene mu lengela mu jimbanza jengi ja ixi iâ. Maji, a mukuá ene mu lengela muene mu jixi jengi. Nange o jinguvulu a bhana kúdia, izuatu ni inzo phala kukala-mu. Maji né kiki, a bhita hanji ni ibhidi. Mu kifika, nange o kúdia kua ixi ienióio, ki ku difu ni kua ixi iâ. O athu a tundu mu ixi mu bhanga kalolo kavulu, nange a tala hadi ni mbambi. A mukuá, nange a tokala ku di longa kukalakala ni mitelembe ia katunda.\n9 Sai jinguvulu a bhana kikuatekesu kia tokala phala o athu a lengela mu jixi jâ. Maji, mu kubhita thembu, ene a kinga kuila, o athu a langa o ibhindamu iâ. Kubhanga kiki, kutena kubhonza kiavulu, mukonda a tokala ku di longa ima iavulu mu ithangana iofele. A tokala ku di longa dimi dia ubhe, ijila, ni itumu ia ubhe ia lungu ni kufuta lubhaku, taxi, xikola, ni ukexilu ua ubhe ua kulonga o tuana! O kuila u tena kukuatekesa o jiphange jiji, ni muanhu uoso?\n10. Kiebhi ki tu tena kukolesa o kixikanu kia jiphange a lengela mu ixi ietu? (Tala o foto ia dianga.)\n10 Sai ithangana, o jinguvulu a bhanga ima i bhonzesa o jiphange jetu kusanga o kilunga. Sai isangela ia jinguvulu, a kala ni uôma ua kukuatekesa o jiphange jetu. O athu a isangela iii, nange a zuela kuila, o jiphange ka-nda kala mu ixi, se a dituna salu ia a fidisa kuia mu iônge. Mukonda dia uôma, ni kukamba kikuatekesu, sai iâ, a xikina o kikalakalu. Mukonda dia kiki, se o jiphange jiji a bhixila mu ixi ietu, tua tokala kua sota ni lusolo luoso. Ene a tokala kumona kuila, tua a zolo. O kikuatekesu kietu ki tena kusuinisa o kixikanu kiâ.\nSUUA O IBHINDAMU IA ATHU A LENGELA MU JIXI JENGI\n11. (a) Iebhi o ibhindamu ia dianga ia athu a lengela mu ixi iengi? (b) Kiebhi o athu a lengela mu ixi iengi kia tena kulondekesa kisakidilu?\n11 Kia dianga, tua bhingi kubhana ku jiphange jetu kúdia, izuatu, ni ima ia mukuá ia bhindamena. * (Tala ku luiji.) Né muene kubhana kima kiofele kala ngalavata, ki tena kukala ni valolo iavulu ku mesu a jiphange jetu. Mu kidi, o athu a lengela mu ixi iéngi, ka mesena kukamba kusakidila. Ene a mesena kulondekesa o kisakidilu kiâ ku jiphange. Kioso kia londekesa kisakidilu, o jiphange a sanguluka kiavulu. Kima kiambote ue o athu enhá kubhanga nguzu, phala kulanga o ibhindamu iâ. Kubhanga kiki, kua-nda kua kuatekesa ku di mona kuila, ala ni valolo, ni kukala ni ukamba uambote ni jiphange. (2 Tesalonika 3:7-10) Maji né kiki, o athu a lengela mu ixi iengi a bhindamena o kikuatekesu kietu.\n12, 13. (a) Kiebhi ki tu tena kubhana o kikuatekesu kia tokala ku athu a lengela mu ixi ietu? (b) Bhana phangu.\n12 Ki tu bhingi kukala tu jimvuama, phala kukuatekesa o athu a lengela mu ixi ietu. O kima kia beta-o-kota ki tuala na-kiu, o kithangana kietu, ni henda. Mu kifika, eie u tena kua londekesa kuebhi kua tena kukuata o makalu, mba kuebhi kua tena kusumba kúdia kuambote, sé ku ngastala kitadi kiavulu. U tena ue kua londekesa kuebhi kua tena kusumba jimakina ja kusukula, ni ja kuiudika o jaludim, ni kua londekesa kiebhi kia tena kubhanga uenji bhu kaxi ka jimakina jiji. Tua tokala ue kua kuatekesa kudivua kiambote mu kilunga kia ubhe. Se ki bhana, u tena kua ambata mu iônge. Sota kua jimbulula o ukexilu uambote ua kubokela o athu mu mbambe. Bhanga ioso phala kukalakala nau mu sidivisu ia kuboka.\n13 Sai tufunga tua bhanene o kikuatekesu kia tokala ku minzangala i uana a lengele mu ixi iâ. O tufunga a longo o minzangala kuendesa dikalu, kusoneka mikanda, ni kiebhi kieji tena kusanga salu. Ene a a londekesa ue kiebhi kia tokalele kusokejeka o ima ku muenhu, phala kukala ni kithangana kia soko, ni kuta ku pholo o sidivisu ia Jihova. (Ngalásia 6:10) Mu kubhita tu ithangana, ene a kituka aboki a thembu ioso. Mukonda dia kikuatekesu kia tufunga, ni nguzu ia bhangele, ene a tena kusuua jimbambe mu sidivisu ia Jihova. Ene a kituka Jikidistá jambote, a ditunu kubhanga mbandu ia mundu iú ua Satanaji.\n14. (a) Tendasá iebhi ia tokala kulenga o athu a tundu mu jixi jengi? (b) Bhana phangu.\n14 Kála o Jikidistá joso, o jiphange ja lengela mu ixi iengi, a tokala kudilanga ku jitendasá, ni kijijidiku kia kuta o jimbote ku pholo mu veji dia ukamba ni Jihova. * (Tala ku luiji.) Lije, tua mu tumbula mu dimatekenu, ni jiphange jê, a lembalala o milongi ia katunda ia lungu ni kixikanu ia kexile mua bhana o jitata jâ, kioso kia kexile mu lenga. Ene ambe: \"Tat'etu ua kexile mu texa o ima ia kexile mu mbuenga. Mu kusuka-ku, muene ua bhetula o mbuenga ia hatu bhulu, iu uambe ni kuelela: 'Mua mono-zé? Kiki kiene kioso ki tua bhindamena!'\"\nBHANA KIKUATEKESU MU IBHINDAMU IA BETA-O-KOTA\n15, 16. (a) Kiebhi ki tu tena kukuatekesa o jiphange kukolesa o kixikanu? (b) Kiebhi ki tu tena kua tululukisa o muxima?\n15 O athu a lengela mu ixi iengi ka bhindamena ngó kúdia, ni izuatu. Ene a bhindamena ue kua konda o malamba, ni kisuinisu ki tunda mu Bibidia. (Matesu 4:4) O tufunga a tena kusota o madivulu mu madimi mâ, ni kua kuatekesa kusanga o jiphange a zuela o madimi mâ a uvualukilu. Kima kiambote kubhanga kiki, mukonda ene a xisa o ima ioso iejiidile kiá. Ene a kala ni ngunzu ia jindandu jâ, ia diembu, ni ia kilunga kiâ. Ene a bhindamena kumona o henda ia Jihova, ni ia jiphange. Se ka mono o henda iii, nange a-nda sota o athu a tokala ue mu ixi iâ, maji ki jiselevende ja Jihova. (1 Kolindo 15:33) Kioso ki tua bhangesa kudivua kiambote mu kilunga, tua mu kalakala kumoxi ni Jihova mu ku \"langa jinzuángiza.\"\n16 Jezú ni muiji uê, ka tokalele kuvutuka mu ixi iâ, kioso o jinguma ja kexile hanji mu tumina. Kiene ue kimoxi, nange o athu a lengela mu jixi jengi, ka tena kuvutuka hanji mu jixi jâ. Maji a mukuá, nange ka mesena dingi kuvutuka. Lije uambe kuila, athu avulu a mono o jindandu jâ kua nhana ni kua jibha, ka mesena dingi kuvutuka ku jixi jâ. Phala kukuatekesa o jiphange jetu, tua tokala kulondekesa 'henda ku jiphange, ku nengana mixima, ni ku batâma.' (1 Phetele 3:8) O izukutisu iene mu bhangesa o athu a tundu mu jixi jengi ku di sondoloka, ni kukala ni jisonhi ja kuzuela ia lungu ni ibhidi ia mu bhita, benge-benge se o tuana tuâ, ala ue mu kaxi kâ. Dibhuidise: 'Se nga kexile mu bhita ni maka enhá, ki ngeji mesena kuila o athu a ngi suua mba a ngi talatala kiambote?'\nKUBOKELA O ATHU A LENGELA MU JIXI JENGI\n17. Kiebhi o kuboka kukuatekesa o athu a lengela mu ixi iengi?\n17 Athu avulu lelu, ene mu tunda mu jixi mua fidisa o kikalakalu kietu kia kuboka. Mukonda dia kikalakalu kia dikota kia Jimbangi ja Jihova, mazunda a athu a lengela mu jixi jengi a mu kuívua \"o maka ma Utuminu.\" (Matesu 13:19, 23) Avulu mudiâ a \"bhuila,\" a sanga o kikuatekesu kia tokala mu iônge ietu. Mukonda dia kiki ene a zuela: \"Nzambi uala mudienu, ni kidi kiene.\"\n18, 19. Kiebhi ki tu tena kulondekesa unjimu, kioso ki tu bokela o athu a lengela mu ixi ietu?\n18 Tua tokala kukala tu jinjimu ni \"kudimuka,\" kioso ki tu bokela o athu a lengela mu ixi ietu. (Matesu 10:16; Jisabhu 22:3) Kioso ene kia mu zuela, sota kua évua kiambote, maji kana kuzuela nau maka a lungu ni jinguvulu. Tua tokala kukaiela o itendelesu i tu tambula ku jiphange ala ku filiiale, ni ia jinguvulu, phala ki tu kale mu kiluezu. Kuma o athu iá a tundu mu jingeleja javulu, ala ni ijila ki i difu, tua tokala kuxila o ibanzelu, ni izuelu iâ. Mu kifika, o athu akua jixi jengi ala ni ibanzelu iengi ia lungu ni uzuatelu ua ahatu. Mu kiki, kioso ki tu a bokela, tua tokala kuzuata mu ukexilu uambote, phala ene ka divue kiaiibha.\n19 Tua mesena kukuatekesa o athu oso a mu tala hadi, katé muene ni ió ka mu sidivila Jihova. Kioso ki tu bhanga kiki, tua mu kaiela o phangu iambote ia diiala mukua Samádia, dia tange Jezú, mu kifika kia tele. (Luka 10:33-37) O kulonga o njimbu iambote ku muthu, uene o ukexilu ua beta-o-kota ua kukuatekesa muthu. Sai kafunga, uene mu kuatekesa athu avulu a lenge ku jixi jâ, uambe kuila, kioso o muboki u bhixila mu ididi mua bhongolokela o athu iá, kia dianga, muéne ua takala ku di londekesa kala Mbangi ia Jihova. Tua tokala kua londekesa kuila, o kima kia beta-o-kota phala etu, ki kua bhana kúdia, izuatu mba ima iengi, maji kua kuatekesa kutendela o kidielelu ki tu sanga mu Bibidia.\nMBOTE IJILA MU KIKALAKALU KIKI\n20, 21. (a) Mbote iebhi ijila mu kulondekesa o henda ku jiphange a lengela mu ixi ietu? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n20 Kulondekesa henda ku athu a jixi jengi, kubhekela mabesá. Mu kifika, sai phange a mu ixana Alganesh, ua fundu o diiala. Mukonda dia izukutisu iavulu mu ixi ia Eritreia, muene ni tumbonga tuê tu samanu, a lengela mu ixi iengi. Ene endele dinake dia izuua mu kikangalakata. Mu kusuka-ku, a bhixila mu ixi ia Sudão. Muene uambe: \"O jiphange a tu talatala ni henda ioso, a tu bhana kúdia, izuatu, inzo, ni kitadi phala kukuata taxi.\" Muene uambe dingi: \"A nanhi ngó a tambulula o asonhi mu ukexilu iú uambote mukonda dia kubheza Nzambi imoxi? Kikale ngó o Jimbangi ja Jihova!\"\n21 Ihi i tu tena kuzuela ia lungu ni an'a lengela kumoxi ni jitata jâ? Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda mona kiebhi ki tu tena kukuatekesa o miji iii kusidivila Jihova ni kisangusangu.\n^ kax. 2 Mu milongi iii, tua-nda zuela ia lungu ni athu a lengela ixi iengi, mukonda dia ita, izukutisu, mba itungutu ia ixi. Nange ene a lengela mu ixi iengi mba aia mu tunga mu jimbanza jengi ja ixi iâ. O kibuka kia Nações Unidas ki langa o athu a lengela mu jixi jengi (ACNUR\n^ kax. 6 Tanga o milongi \"Kana Kufula Kutambulula o Asonhi mu Mabhata Menu,\" mu Mulangidi ua Kamusasadi ua 2016, jimbandu ja 3-8.\n^ kax. 11 Kioso o jiphange a lengela mu ixi iengi kia bhixila, o tufunga a tokala kukaiela o itendelesu iala mu divulu Organizados Para Fazer a Vontade de Jeová, kibatulu 8, kaxi 30. Phala kusanga kilunga mu kididi mua tundu o jiphange, o tufunga a tokala kusonekena o filiiale ia ixi iâ, bhu kaxi ka jw.org. Mu kithangana kienhókio, o tufunga a tokala kua ebhuidisa ni unjimu, phala kuijiia o kilunga ni ima ia lungu ni ukunji uâ.\n^ kax. 14 Tanga o milongi, Kana Muthu u Tena ku Sidivila Ngana Jiiadi, ni Kolokota Jihova Muene Mukuatekexi Uê, mu Mulangidi ua 15 ua Kasamanu ua 2014, mu jimbandu 17-26.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kasambuadi-ua-2017\/kuatekesa-akua-jixi-jengi-kusidivila-nzambi\/","date":"2018-04-25T01:27:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947654.26\/warc\/CC-MAIN-20180425001823-20180425021823-00525.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2662,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Enu mu mundu, dielele-nu kua Nzambi mu thembu joso.'—JISÁLAMU 62:8.\n1-3. Mukonda diahi Phaulu ua dielele kua Jihova? (Tala o foto ia dianga.)\nSE EIE uexile Kidistá mu ixi ia Loma ku hama ia dianga, ueji di bhana ni izukutisu iavulu. O akua Loma akexile mu zukutisa kiavulu o Jikidistá. Akua Loma akexile mu tatela o Jikidistá kuila, ene a matekene ni ita mu ixi ia Loma, ni kuila, ene ka zolele o athu. Saí jiphange javulu ja maiala ni ja ahatu, a a tele mu kaleia. A mukuá a a jibhile ku iama. A mukuá a a phaphele ku mixi ni kua jokota mu usuku, né muene se akexile hanji ku muenhu. Izuua ioso eie ueji kingila o ima íii, ku bhita ué n'eie.\n2 Mu thembu íii ia bhonzo, poxolo Phaulu a mu tele mu kaleia. Nange muéne ua dibhuidisa, se o jiphange jê Jikidistá eji mu kuatekesa, kioso kia lembalala o ibhidi ia bhitile na-iu sé ku tambula kikuatekesu. Maji Phaulu ua tambuile o kikuatekesu kia Jihova, bhu kaxi ka Ngana Jezú. Muéne uambe: \"Ngana ua ng'imanena, ua ngi bhana nguzu.\" Jezú ua bhana kua Phaulu, o nguzu ia bhingile muéne. Phaulu uambe kuma, a mu \"kudila mu kanu dia hoji.\"—2 Timote 4:16, 17. * (Tala ku luiji.)\n3 Phaulu ua di lembalala kiebhi Jihova kia mu kuatekesele. Mu kiki, muéne uejidile kuila, Jihova ueji mu bhana o nguzu ia bhindamene phala ku kolokota mu izukutisu ia kexile mu bhita na-iu, ni mu izukutisu ieji kuíza ku pholo. Muéne ua dielele ni muxima uoso, mukonda dia kiki, muéne ua soneka: 'Ngana ua-nda ngi kudila ku phulu ioso iambe ku ngi bhanga.' (2 Timote 4:18) Phaulu ua di longo kuila, né muene se o jiphange jê ka tena ku mu kuatekesa kioso kia di bhana ni ibhidi, muéne u tena ku dielela mu kikuatekesu kia Jihova ni Jezú, mu ithangana ioso. Muéne kexile ni phata.\nITHANGANA IA FUAMA PHALA KU DIELELA KUA JIHOVA\n4, 5. (a) Nanhi u tena ku ku kuatekesa mu ithangana ioso? (b) Kiebhi ki u tena ku suínisa o ukamba uê ni Jihova?\n4 O kuila eie ua bhitile kiá ni ibhidi ia ku bhangesa ku divua ubheka uê, sé ku kala muthu phala ku ku kuatekesa? Nange a ku kaie ku salu mba a kexile ku ku zukutisa bhu xikola. Nange eie ua katele mba ua kexile mu di bhana ni ibhidi iavulu. Nange eie ua bhingi kikuatekesu ku athu engi, maji ua divu kia iibha, mukonda ene ka ku bhana o kikuatekesu ki ua bhindamene. Mu kidi, saí ibhidi, o athu ka tena ku i batula. Ihi i ua tokala o ku bhanga? O Bibidia i tu suínisa ku \"dielela kua Jihova.\" (Jisabhu 3:5, 6) Maji o kuila, eie u tena ku dielela mu kikuatekesu kiê? U tena ku dielela! Tu tena ku di longa phangu javulu mu Bibidia ji londekesa kuila, Jihova u kuatekesa o mundu uê.\nO izukutisu i tu kuatekesa ku dielela kua Jihova ni muxima uoso\n5 Kana ku luuala, se o athu ka tena ku ku bhana o kikuatekesu ki ua bhindamena. Mu veji dia kiki, kaiela o phangu ia Phaulu, mu ku mona o kizukutisu kala kithangana kia fuama phala ku dielela kua Jihova ni muxima uoso. Kiki kithangana kiambote phala ku mona ni mesu mê, kiebhi muéne kia ku langa. Mu ku bhanga kiki, eie ua-nda dielela dingi kua Jihova, o ukamba uê ni muéne ua-nda suína dingi.\nTUA TOKALA KU DIELELA KUA JIHOVA\n6. Mukonda diahi ki bhonza ku dielela kua Jihova, kioso ki tu di bhana ni ibhidi?\n6 Eie nange ua mu di bhana ni ibhidi i ku bhangesa ku divua kia iibha. Nange eie ua bhange ioso i ua tokalele o ku bhanga, iú ua sambe kua Jihova mu ku bhinga o kikuatekesu kiê. O kuila u tena ku tululuka dingi mukonda dia ku dielela mu kikuatekesu kia Jihova? Kiene, u tena ku tululuka! (Tanga Jisálamu 62:8; 1 Phetele 5:7.) Se ua mesena ku kala ni ukamba uambote ni Jihova, o kima kia beta kota ki ua tokala o ku bhanga, o ku mu dielela ni muxima uoso. Maji saí ithangana ki bhonza ku bhanga kiki. Mukonda diahi? Mukonda, nange Jihova ka tambuijila o musambu uê ni lusolo.—Jisálamu 13:1, 2; 74:10; 89:46; 90:13; Habakuke 1:2.\nJihova, o Tata ietu ia diulu, ua tu zolo, muéne uejiia o ima i tua bhindamena\n7. Mukonda diahi saí ithangana Jihova ka tambuijila o misambu ietu ni lusolo?\n7 Mukonda diahi saí ithangana Jihova ka tambuijila o misambu ietu ni lusolo? O Bibidia i zuela kuila Jihova Tat'etu, ni kuila, etu tu an'ê. (Jisálamu 103:13) O tata ka bhana kua mon'ê o ima ioso ia mu bhinga, muéne ka bhana o ima ioso ni lusolo. O tata uejiia kuila, o mona nange u mesena kima, maji mu ku bhita kithangana ka ki mesena dingi. O tata uejiia ué o ima iambote phala o mona, uejiia kiebhi kia-nda divua akuâ. Muéne uejiia o ima ia bhindamena o mona, ni kithangana kia tokala phala ku mu bhana. Se o tata u bhana ni lusolo o ima ioso i mu bhinga o mona, o tata u kituka mubhika ua mona. Jihova, o Tata ietu ia diulu, ua tu zolo. Mukonda muéne o Mubhangi uetu, muéne uejiia o ima i tua bhindamena, mu kiki muéne u mona o kithangana kia tokala, phala ku tu bhana o kima ki tua bhingi. Kima kiambote ku kingila ni ku mona kiebhi Jihova kia tambuijila o misambu ietu.—Sokesa ni Izaia 29:16; 45:9.\n8. Ihi i tu kanena Jihova mu ku di bhana ni ibhidi?\n8 Lembalala ué kuila, Jihova uejiia kiambote o ibhidi i tu tena ku tolola ni ibhidi i tena ku tu tolola. (Jisálamu 103:14) Mukonda dia kiki, muéne u tu bhana o nguzu i tu bhindamena. Mu kidi, saí ithangana tu mona kuila, tua-nda bhuila. Maji Jihova u kanena kuila, se o kizukutisu ki tena ku tu bhangesa ku bhuila, muéne ua-nda tu bhana \"ditundilu dia kutena kubhita.\" (Tanga 1 Kolindo 10:13.) Kima kiambote kuijiia kuila, Jihova uejiia bhuoso bhua suku o nguzu ietu.\n9. Ihi i tua tokala o ku bhanga se tu samba kua Jihova, maji muéne ka tu tambuijila ni lusolo?\n9 Se tua sambe kua Jihova ni ku bhinga o kikuatekesu kiê, anga muéne ka tambuijila ni lusolo, tua tokala ku kala ni muanhu. Lembalala kuila, Jihova ua mesena ku tu kuatekesa, maji muéne u kingila ni muanhu, o kithangana kia tokala, phala ku suua o ibhindamu ietu. O Bibidia i tu tangela: 'Kiene-phe kia-nda ku kingila Jihova ku mi kuatela henda; kiene kia-nda ku mi zangumuina phala ku mi lendukila, mukonda Jihova muéne Nzambi ia kutetuluka; a zediua oso a kinga kua muéne.'—Izaia 30:18.\n'O DIKANU DIA HOJI'\n10-12. (a) Ihi i bhonzesa kioso ki tu langa ndandu ua kate? (b) Kioso ki u dielela kua Jihova mu ithangana ia bhonzo, kiebhi ki kala o ukamba uê ni muéne? Bhana phangu.\n10 O ibhidi iê i tena ku bhonza kiavulu kala kia bhitile ni Phaulu, ua divu kuila, a tokalele ku mu bhulula \"mu kanu dia hoji.\" (2 Timote 4:17) Mu ithangana íii, kima kiambote ku dielela kua Jihova. Mu kifika, nange eie ua mu langa ndandu iê ua kate. Eie ua sambe kua Jihova, phala ku ku kuatekesa ku sola o ima ni unjimu, ni ku kolokota. * (Tala ku luiji.) Eie u tena ku divuua kiambote, kioso ki u di lembalala kuila, Jihova uejiia o ima i ua mu bhita na-iu. Muéne ua-nda ku bhana nguzu phala ku kolokota ni ku mu kala fiiele.—Jisálamu 32:8.\nDielela kuila, Tat'ê ia diulu ua-nda ku ku bhana nguzu phala ku mu belesela ni ufiiele uoso\n11 Saí ithangana, nange u mona kuma Jihova ka mu ku kuatekesa. Nange o ji dotolo ka xikina ku bhanga o ima kala ki ua mesena. Mba nange ua kexile mu kingila kuila o jindandu jê a ku kuatekesa, maji mu veji dia kiki, ene a bandekesa dingi o maka. Dielela kua Jihova phala ku ku suínisa. Kolokota ku zukama kua muéne. (Tanga 1 Samuuele 30:3, 6.) Kioso ki ua-nda mona kiebhi Jihova kia ku kuatekesa, o ukamba ué ni muéne ua-nda suína dingi.\n12 Kiene kia divu Linda. * (Tala ku luiji.) Muéne ua kexile mu langa o jitata jê akexile mu kata. Muéne uambe: \"Kioso ki tua kexile ni maka enhá, eme ni muadi uami, ni phang'iami, ki tuejidile ihi i tua tokalele o ku bhanga. Saí ithangana tua kexile mu divua ubheka. Maji kioso ki tua xinganeka mu ima ia bhitile, tua mono kuila, Jihova ua tu kuatekesa. Muéne ua tu suínisa, ni ku tu bhana o ima i tua bhindamene, né muene mu ithangana ia bhonzo.\"\n13. Kiebhi o ku dielela kua Jihova kua kuatekesa Rhonda ku di bhana ni mavuua?\n13 O ku dielela kua Jihova ni muxima uoso, ku tu bhangesa ku di bhana kiambote ni mavuua. Kiki kiene kia bhiti ni Rhonda. O munumi'ê kexile Mbangi ia Jihova, ua mu senge. Mu thembu ienioió, phangi'ê ua kuata uhaxi ua bhonzo, a uixana lupus. Mu ku bhita jimbeji, o muhatu ua phangi'ê uafu. Mu ku bhita thembu, kia bhiti o ima íii, Rhonda ua mateka ku kalakala kala muboki ua thembu ioso. Maji mu thembu ienioió, manhi'â uafu. Ihi ia kuatekesa Rhonda ku di bhana ni ibhidi íii? Muéne uambe: \"Nga kexile mu zuela ni Jihova izuua ioso, né muéne mu ima iofele. O ku bhanga kiki, kua ngi kuatekesa ku mona Jihova kala muthu ua kidi. Kiki kia ngi longo ku dielela kua muéne, mu veji dia ku dielela mu kilunji kiami, mba ku athu a mukuá. Muéne ua ngi bhana o kikuatekesu kia tokala, ua suu o ibhindamu iami ioso. Mukonda dia kiki, ngi mona kuila, nga kalakala kumoxi ni Jihova.\"\n14. Kiebhi Jihova kia tena ku ku kuatekesa, se ndandu iê a mu kaia mu kilunga?\n14 Xinganeka mu kibhidi kiéngi. Nange ndandu iê a mu kaie mu kilunga. Eie uejiia o milongi ia Bibidia ia lungu ni kiebhi ki ua tokala ku di bhana ni athu a a kaie mu kilunga. (1 Kolindo 5:11; 2 Nzuá 10) Maji, mukonda dia ku zola kiavulu o muthu a mu kaie, nange u mona kuila, ki bhonza ku belesela o kitumu kia Bibidia. O kuila ua-nda dielela kuila, o Tat'ê ia diulu ua-nda ku bhana nguzu phala ku belesela o kitumu kiê ni ufiiele uoso? O kuila ua-nda mona o kibhidi kiki, kala kithangana kia ku zukama dingi kua Jihova?\n15. Mukonda diahi Adá ua xibhakele Jihova?\n15 Kiebhi ki tu tena ku sokesa o maka enhá ni diiala dia dianga, Adá? O kuila muéne ua xikina kuila, mu ku xibhaka Jihova, ueji kolokota ku muenhu? Kana, Adá \"ka mu nganalele.\" (1 Timote 2:14) Mu kiki, mukonda diahi muéne ua xibhakele Jihova? Adá uadi o kibundu kia mu bhanene o muhatu'ê, mukonda muéne ua zolele dingi o muhatu'ê, Jihova ndenge. Mu veji dia ku belesela o kitumu kia Jihova, muéne uevu muhatu'ê.—Dimatekenu 3:6, 17.\n16. Nanhi u tua tokala ku mu zola dingi, ni mukonda diahi?\n16 O kima kia solo Adá ki tu longa kuila, tua tokala ku zola dingi Jihova, athu a mukuá ndenge. (Tanga Matesu 22:37, 38.) Se tu zola Jihova ni muxima uoso, tua-nda tena ku kuatekesa o jindandu jetu mu ukexilu uambote, ki kale se a sidivila Jihova mba kana. Mu kiki, bhanga ioso phala ku bandekesa o henda iê kua Jihova, ni ku mu dielela dingi. Se ua thandanganha ni ndandu iê a mu kaie mu kilunga, samba kua Jihova ni ku mu tangela o ima ioso i ku thandanganhesa. * (Tala ku luiji.) (Loma 12:12; Filipe 4:6, 7) Né muene se uala ni ndolo iavulu, xinganeka mu kithangana kiki, kala kithangana kia ku kolesa o ukamba uê ni Jihova. Mu kiki, eie ua-nda tena ku mu dielela ni muxima uoso, ni kuijiia kuila, o ku mu belesela ku bhekela mabesá avulu.\nKIOSO KI TUIA NI KU KINGILA\n17. Se tu kalakala ni ku suína kuoso, mu sidivisu ia ku boka, kidielelu kiahi ki tua-nda kala na-kiu kua Jihova?\n17 Mukonda diahi Jihova ua bhulula Phaulu \"mu kanu dia hoji?\" Phaulu uambe: Phala \"ngi tene kuzubha kubhana o Ngolokela.\" (2 Timote 4:17) Jihova ua tu bhana ué o kikalakalu kia ku boka \"o Njimbu Iambote,\" muéne u zuela kuila, tu 'akalakadi kumoxi ni muéne.' (1 Tesalonika 2:4; 1 Kolindo 3:9) Se tu kalakala ni ku suína kuoso mu kikalakalu kiki, tu tena ku dielela kuila, Jihova ua-nda tu bhana o ima ioso i tua bhindamena. (Matesu 6:33) Mu kiki, ki kia-nda bhonza ku kingila Jihova ku tambuijila o misambu ietu.\n18. Kiebhi ki u tena ku dielela kua Jihova ni ku kolesa o ukamba uê ni muéne?\n18 Mu kiki, bhanga nguzu, phala ku kolesa o ukamba uê ni Jihova izuua ioso. Se ku moneka kizukutisu, anga u kala ni hele, xinganeka mu kizukutisu kala kithangana kia ku zukama dingi kua Jihova. Tanga, di longe ni ku xinganeka mu Mak'â Nzambi, o Bibidia. Kolokota mu ku samba kua Jihova ni ku bhanga dingi mu sidivisu iê. Se u bhanga o ima íii, u tena ku dielela ni kidi kioso kuila, Jihova ua-nda ku kuatekesa ku kolokota mu izukutisu ni ibhidi i moneka lelu, ni ia-nda moneka ku hádia.\n^ kax. 2 Nange Phaulu a mu kudila ku jihoji ja kidi, mba ku izukutisu iéngi.\n^ kax. 10 Ene mu soneka milongi iavulu phala ku kuatekesa o Jikidistá ku kolokota mu ku di bhana ni mauhaxi, ni ku kuatekesa ué o athu ene mu ku a langa. Tala o Despertai! 8 de fevereiro de 1994; 8 de fevereiro de 1997; 22 de maio de 2000; 22 de janeiro de 2001.\n^ kax. 12 O majina a a lungulula.\n^ kax. 16 Ene mu soneka milongi iavulu phala ku tu kuatekesa, se ndandu ietu u xisa o kilunga kia Jihova. Tala A Sentinela 1 de setembro de 2006, páginas 17-21, 15 de Janeiro de 2007, páginas 17-20.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150415\/dielela-kua-jihova-mu-ithangana-oso\/","date":"2018-04-27T07:09:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949489.63\/warc\/CC-MAIN-20180427060505-20180427080505-00608.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2221,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O njimbu ia lungu ni mbanza ia Jedikó ia tula katé mu jixi ja mukuá ja Kanana. O jisobha ja Kanana ja banze kudibunda phala kuzoka ni akua Izalaiele. Maji akua Ngibiione a bhange kima kiéngi. Ene a te izuatu iokulu, ia tandujuka ai kua Josuué, ia ambe: 'Tua tundu ixi ia dikanga. Tuévu ioso ia bhange Jihova mu ixi ia Ijitu ni ia Mouabhe phala ku mi kuatekesa. Kana ku tu bhanga kiaiibha, tua-nda kala tu jiselevende jenu.'\nJosuué ua xikina ni kua dielela, ka a bhange kima kiaiibha. Mu kubhita izuua itatu, muene ueza mu kuijiia kuila ene mbé ka tundile ixi ia dikanga. Ene a tokalele mu ixi ia Kanana. Josuué uebhuidisa akua Ngibiione: 'Mukonda diahi mua tu dingila?' Ene a tambuijila: 'Tua kexile ni uôma! Tuejiia kuila Jihova uala ku mbandu ienu. Tua ku dióndo kanenu ku tu jibha.' Josuué ua kumbidila o kizuelu kiê, ka a jibha kana.\nKi ku bhiti thembu iavulu, sobha jitanu ja Kanana ni ifuxi iâ, a kuatesa uôma ku akua Ngibiione. Josuué ni masoladi mê, endele o usuku uoso phala kubhulula akua Ngibiione. O nvunda ia mateka mu kamenemene ka selu. Akua Kanana a mateka kulenga mu jimbandu joso. Kididi kioso-kioso kia lengele, Jihova ua kexile mua takula matádi a mvula ku thandu diâ. Josuué anga u bhinga kua Jihova phala kuimanesa o dikumbi. Mukonda diahi muene ua bhingi kua Jihova kubhanga kiókio, se o dikumbi nuka diemanene? Mukonda Josuué ua dielele kiavulu kua Jihova. O dikumbi ki di fuile mu kizuua kioso kia kambamba, katé akua Izalaiele kia buikisa o jisobha ja akua Kanana ni ifuxi iâ.\n\"O kudikunda kuenu-phe ku kale kua kuila: Kiene, kiene; kana, kana; kioso ki di bandekeza kuku, kima kia tundu ku Dimonho.\"—Matesu 5:37","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/josuu%C3%A9-ngibiione-dikumbi-kuimanesa\/","date":"2018-04-21T19:58:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945317.36\/warc\/CC-MAIN-20180421184116-20180421204116-00131.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":289,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ngalasa ié i tunde mu ku di tuma ni Jihova; muene u ku bhana ki ua solo mu muxima.\"—JISÁLAMU 37:4.\nMIMBU: 11, 140\n1. Ihi ia tokala kusola o minzangala? Ihi i tena kua kuatekesa phala ka thandanganhe kiavulu? (Tala o foto ia dianga.)\nMINZANGALA, enu muejiia kuila, se muthu ua mesena kuenda njila, ua tokala kuxinganeka kiambote kuebhi kua mesena ku ditela. O muenhu uetu ua difu, ni kuenda njila. Kuma u munzangala hanji, kiki, kiene o kithangana kia tokala phala kuxinganeka o ima i ua-nda bhanga ku hádia. Mu kidi, sai bhabha, ki bhonza kusola o ima i tua-nda bhanga. Sai kilumba a mu ixana Heather, uambe: \"O kuijiia kuila, eie ua tokala kusola kima ki ua-nda bhanga ku hádia, ku thandanganhesa.\" Se kiene ue ki u divua, lembalala o izuelu ia Jihova. Muene uambe: \"Kana kukala ni uoma, kuma eme ngala bhuamoxi n'eie; kana kubhuuama, mbata eme ngala ngi Nzambi ié; eme ngi ku suinisa, hé ngi ku kuatekesa.\"—Izaia 41:10.\n2. Kiebhi ki uejiia kuila, Jihova ua mesena kuila, eie u sola kiambote o ima?\n2 Jihova u ku suinisa kubanza ni unjimu mu ima i ua-nda sola kubhanga ku hádia. (Ndongixi 12:1; Matesu 6:20) Muene ua mesena kuila, u zediua ku muenhu. U tena kuijiia o kidi kiki, mu kumona, kuívua ni kudia o ima ia bhange muene. Jihova u tu langa ue mu maukexilu engi. Muene u tu bhana itendelesu i tu kuatekesa kuijiia o ukexilu ua beta-o-kota ku muenhu. Mukonda dia kiki, kioso o athu kia dituna o itendelesu iê ia unjimu, muene u luuala kiavulu. Oso a kamba kukumbidila o itendelesu iê, muene u a tangela: \"Enu mua solo-bhu kioso ki nga di zemba na-kiu eme . . . Talesa jiselevende jami ja k'ènda ni kutana, maji enu-phe sonhi ja kà mi kuata. Talesa, jiselevende jami ja kà kala mu kuimba mukonda o mixima iâ ia sanguluka.\" (Izaia 65:12-14) Kioso ki tu sola o ima ni unjimu, tu sangulukisa o muxima ua Jihova.—Jisabhu 27:11.\nSOLA IMA IA-NDA KU BHEKELA O KUZEDIUA KU HÁDIA\n3. Ihi ia mu kingila Jihova kokuetu?\n3 Phala kuzediua ku muenhu, tua tokala kuijiia Jihova ni ku mu sidivila. Jihova ua bhange o athu mu ukexilu iú. (Jisálamu 128:1; Matesu 5:3) O iama, idia ngó, inua, ni ku di sokolola. Maji Jihova ua mesena kuila, o athu a xinganeka mu ima ia-nda bhanga ku hádia, phala a zediue ku muenhu. O mubhangi uetu muéne o \"Nzambi ia henda,\" \"Nzambi Ukôla,\" ua bhange o athu \"mu kidifuanganu kiê.\" (2 Kolindo 13:11; 1 Timote 1:11; Dimatekenu 1:27) Se tu kaiela o Nzambi ietu ia henda, tua-nda sanguluka ku muenhu. O Bibidia izuela: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) O kuila ua divuile kiá kiki? Kiene ki bhita ni athu oso. Mu kiki, Jihova ua mesena kuila, tu banza kiambote mu ima i tua-nda bhanga ku hádia, mukonda dia henda ietu kua muene ni ku athu.—Tanga Matesu 22:36-39.\nEie ua-nda sanguluka se u londekesa o henda\n4, 5. Ihi ia bhekesa kisangusangu ku muenhu ua Jezú?\n4 Jezú Kristu ua xi phangu iambote phala o minzangala. Kioso kiexile mon'a ndenge, muene ua uabhelele ue kutonoka. O Mak'â Nzambi, a zuela kuila, sai \"thembu ia kuolela,\" ni \"thembu ia kutuka-tuka.\" (Ndongixi 3:4) Maji Jezú ua kexile ue mu dilonga o Mikanda ikola, phala kukolesa o ukamba uê ni Nzambi. Kioso kiexile ni 12 ia mivu, o jimesene mu tembulu a di uanene ni 'kuijiia kuê, ni kia kexile mu kumbulula adiakimi.'—Luka 2:42, 46, 47.\n5 Kioso kia kulu, Jezú ua sangulukile ku muenhu, mukonda ua sulukile mu kubhanga o ima ia mu tumine Nzambi. Mu kifika, Nzambi ua mesenene kuila, muene u tudila \"o jingadiama, Njimbu Iambote,\" ni \"kubhana mesu o ifôfo.\" (Luka 4:18) O divulu dia Jisálamu 40:8, di jimbulula kiambote kiebhi kia kexile mu divua Jezú. Diene diamba: \"Nga sanguluka mu kubhanga ki ua mesena eie u Nzambi iami.\" Jezú ua uabhelele kulonga o athu ia lungu ni Tat'ê. (Tanga Luka 10:21.) Sai kizuua kioso Jezú kia zubha kuzuela ni muhatu ia lungu ni ubhezelu ua kidi, ua tangela o maxibulu mê, uixi: \"Kúdia kuami, o kubhanga vondadi ia ió ua ngi tumu, ni kuzubha o kikalakalu kiê kia ngi bhana o kubhanga.\" (Nzuá 4:31-34) Jezú ua sangulukile ku muenhu, mukonda ua zolele Nzambi ni athu. Se tu bhanga ue kiki, tua-nda zediua ku muenhu.\n6. Mukonda diahi kima kiambote kuzuela ni akuenu ia lungu ni ima i ua mesena kubhanga?\n6 Sai jiphange javulu a mateka kukalakala kála aboki a thembu ioso, mu unzangala. Kubhanga kiki, kua a bhekela kisangusangu ku muenhu. O kuila, u tena kuzuela nau, ia lungu ni ima i ua mesena kubhanga ku muenhu ué? \"Bhua kambe o kaiula phala kumona o phangu ni ndongo, mabanzelu moso ma kituka kingoho; maji bhuala o nzungule ia jindongixi, ndunge joso ji tunda ni kubhanduluka.\" (Jisabhu 15:22) O jiphange jiji, nange a-nda ku tangela kuila, o sidivisu ia thembu ioso, ia-nda ku longa ima ia-nda ku kuatekesa ku muenhu ué uoso. Kioso kiexile ku diulu, Jezú ua di longo ima iavulu ni Tat'ê. Mu kiki, kioso kia kexile mu bhanga o ukunji uê mu ixi, muene ua suluka mu kudilonga ima iavulu. Muene ua sangulukile mu ku bokela o njimbu iambote ku akuâ, iú ua kolokotele mu ufiiele uê mu ithangana ia jipolova. (Tanga Izaia 50:4; Jihebeleu 5:8; 12:2) Tu mone se mukonda diahi o sidivisu ia thembu ioso, i tena ku kusangulukisa ku muenhu.\nKUBHANGA MAXIBULU KIENE O KIKALAKALU KIA BETA-O-KOTA\n7. Mukonda diahi minzangala iavulu a uabhela o kikalakalu kia kubhanga maxibulu?\n7 Jezú ua tu tendelesa 'kubhanga maxibulu' ni kulonga o athu. (Matesu 28:19, 20) Se eie ua mu banza kubhanga o kikalakalu kiki kala ufunu ué, kima kiambote, mukonda ua-nda ku zediuisa, kiki kia-nda ximana Nzambi. Kála ufunu uoso-uoso, eie ua tokala kukala ni uhete mu kikalakalu kiki. Sai phange a muixana Timote, ua kituka muboki ua thembu ioso kioso kia kexile ni 19 ia mivu. Muene uambe: \"Nga uabhela o sidivisu ia thembu ioso, mukonda uene o ukexilu u ngi londekesa o henda iami kua Jihova. Ku dimatekenu, ki ngi kexile ni maxibulu a Bibidia, mu suluka ngai mu sidivila mu kididi kiéngi. Ande dia kutenesa mbeji, nga kexile ni maxibulu avulu. Sai dixibulu ua mateka kuia mu iônge. Kioso ki nga zubha o Xikola ia Bibidia ia mbeji jiiadi phala o Makudi, a ngi tumikisa mu diembu diéngi, mu ngala ni kiuana kia maxibulu. Nga zolo kiavulu kulonga o athu, mukonda ngene mu mona kuila, Nzambi uene mu lungulula o mienhu iâ, bhu kaxi ka nzumbi ikôla.\" * (Tala ku luiji.)—1 Tesalonika 2:19.\n8. Ihi iene mu bhange o minzangala, phala kubokela athu avulu?\n8 Sai minzangala a dilongo dimi diéngi phala kubokela athu avulu. Mu kifika, Jacob, mukua Estados Unidos, ua soneka: \"Kioso ki nga kexile ni sambuadi dia mivu, sai jikoleka jami exile akua Vietname. Nga mesenene kuzuela nau ia lungu ni Jihova, mu kiki, nga bhange ioso phala kudilonga o dimi diâ. Ngexile mu dilonga o dimi dienhidi, mu ku di sokesa ni dimi dia Kingileji mu milongi ia Mulangidi. Nga kexile ue ni makamba akua kilunga kia dimi dia Vietname. O ki nga tenesa 18 dia mivu, nga kituka muboki ua thembu ioso. Mu kubhita thembu, ngai mu Xikola ia Bibidia phala o Makudi. Kiki kia ngi kuatekesa mu kikalakalu kiami kia ubhe. Lelu eme ngó ngi kafunga mu kibuka kia dimi dia Vietname. Akua Vietname ene mu diuana, mu kuijiia kuila, nga di longo o dimi diâ. Ene mu ngi bokuesa mu jinzo jâ, phala kua longa o Bibidia. Sai iá, a a batizala kiá.\"—Sokesa ni Ikalakalu 2:7, 8.\n9. O kikalakalu kia kubhanga maxibulu ki tu kuatekesa kubhanga ihi?\n9 O kikalakalu kia kubhanga maxibulu, ki tu longa maukexilu ambote a kukalakala, kudizuelesa kiambote ni athu, ku di dielela, ni kuzuela ni athu sé ku a xinga. (Jisabhu 21:5; 2 Timote 2:24) Maji o kikalakalu kiki, ki tu sangulukisa mukonda ki tu longa kiebhi ki tu tena kulondekesa ku athu o ima i tu xikina. O muthu u dilonga ue kiebhi kia tena kukalakala kumoxi ni Jihova.—1 Kolindo 3:9.\n10. Né muene se ua mu bhita ni ibhidi mu mbambe ié, kiebhi ki u tena kusanguluka mu kikalakalu kia kubhanga maxibulu?\n10 Eie u tena kusanguluka mu kikalakalu kia kubhanga maxibulu, né muene se mu mbambe ié ki muala athu avulu a mesena kudilonga o Bibidia. Phala kubhanga maxibulu, athu oso mu kilunga a kalakala kumoxi. Sumbala o dixibulu u dilonga ni muboki umoxi katé kia mu batizala, maji etu enioso tu sanguluka, mukonda tua bhange mbandu mu sidivisu íii. Mu kifika, Brandon, ua kalakala kala muboki ua thembu ioso, mu divua dia mivu, mu kididi mua kexile athu ofele a xikinine kudilonga o Bibidia, uambe: \"Nga uabhela kiavulu kuboka o njimbu iambote, mukonda kiene kia mesena Jihova. Nga bokona mu sidivisu ia thembu ioso kioso ki nga zubha o xikola. Nga uabhela kusuinisa o minzangala mu kilunga, ni kumona kuila, ene a mu kula mu nzumbi. Kioso ki nga tundu mu Xikola ia Bibidia phala o Makudi, a ngi bhana kikalakalu kiéngi. Mu kidi, ki ngi kuatekesa luua muthu kukala Mbangi ia Jihova, maji akuetu ala ni maxibulu a a batizala. Ngi sanguluka kiavulu mukonda, nga solo kubhanga ioso mu kikalakalu kia kubhanga maxibulu.\"—Ndongixi 11:6.\nKUSOLA KIAMBOTE KU BHEKELA MABESÁ\n11. Kikalakalu kiebhi kiene mu bhanga minzangala iavulu?\n11 Muala ikalakalu iavulu mu kilunga kia Jihova. Mu kifika, minzangala iavulu ene mu kuatekesa o kikalakalu kia kutunga. Kua bhingi kutunga hama ni jihama ja Ididi ia Ubhezelu. O ididi ��ii, iene mu ximanesa Jihova, mu kiki, kukuatekesa ku i tunga, kubhekela kisangusangu. Eie u tena ue kukala ni kisangusangu kia kukalakala kumoxi ni jiphange. U tena ue kudilonga ima iavulu, kála kiebhi ki u tena kukalakala ni kudilanga kiambote, ni kiebhi ki u tena kubelesela o athu a ku kala ku pholo.\n12. Kiebhi o sidivisu ia thembu ioso i tena kubhekela maujitu avulu?\n12 Sai phange a mu ixana Kevin, uambe: \"Tundé mu undenge uami, nga mesenene kusidivila Jihova mu sidivisu ia thembu ioso. Kioso ki nga tenesa 19 dia mivu, nga mateka kusidivila kala muboki ua thembu ioso. Phala kudikila o ibhindamu iami, nga kexile mu kalakala kaxaxi ka kizuua, ni phange uexile mutungi a jinzo. Nga dilongo kuiudika matala a jinzo, ji njanela, ni mabhitu. Mu kubhita thembu, ngexile mu kalakala ni kibuka kia kukuatekesa mu ididi muene mu bhita mavuua a kitembu, mu kutunga Ididi ia Ubhezelu ni jinzo ja jiphange jetu. Kioso ki ngevu o kibhindamu kia kexile mu ixi ia África do Sul, nga soneka mukanda, anga a ngi xana phala kuia-ku. Semana joso ngene mu kalakala mu ibuka ia kutunga Ididi ia Ubhezelu. O kibuka kiami kia kutunga kiala kala muiji uami. Tua tungu kumoxi, tu dilonga o Bibidia, ni kukalakala kumoxi. Nga uabhela ue kuboka ni jiphange ja mukuá, semana joso. O ima i nga solo mu undenge, ia ngi bhekela kisangusangu ku muenhu.\"\n\"O ima i nga solo mu undenge, ia ngi bhekela kisangusangu ku muenhu\"\n13. Mukonda diahi minzangala iavulu a sanguluka mu kusidivila ku Betele?\n13 Sai athu exile aboki a thembu ioso, lelu a mu sidivila ku Betele. O kukalakala ku Betele kubhekela ue kisangusangu ku muenhu, mukonda o ikalakalu ioso, u i bhanga phala Jihova. O muiji ua Betele u kuatekesa kubhanga Jibibidia, ni madivulu a kuatekesa o athu kuijiia o kidi. Sai phange mukua Betele, a mu ixana Dustin, uambe: \"Kioso ki nga kexile ni divua dia mivu, nga solele kiá kubokona mu sidivisu ia thembu ioso. Mu kiki, kioso ki nga zubha o xikola, nga mateka o sidivisu iii. Kioso kia bhiti muvu ni kaxaxi, ngai ku Betele, muene mu nga dilongele kukalakala ni makina ia kubhanga jikopia, ni kukalakala ni ji komputadolo. Ku Betele, ngi sanguluka kiavulu mukonda, tuene mu diangela kuívua kiebhi kiene mu dibandekesa o ikalakalu ietu ku mundu uoso. Nga uabhela kukalakala bhabha mukonda, o ima i ngi bhanga i kuatekesa athu kuzukama kua Jihova.\"\nIMA IEBHI I UA-NDA SOLA PHALA KUBHANGA KU HÁDIA?\n14. Ihi i u tena kubhanga lelu, phala ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso?\n14 Kiebhi ki u tena ku di pelepalala phala kubokona mu sidivisu ia thembu ioso? Phala ku sidivila Jihova mu ukexilu uambote, eie ua tokala kukala ni idifua iambote. Ua tokala ku di longa o Mak'â Nzambi izuua ioso, kuxinganeka i ua mu di longa, ni kutambuijila mu iônge, phala kulondekesa o kixikanu kié. Kioso ki uia ni kudilonga mu xikola, sota ku di zuelesa kiambote ni akuenu, mu kua tangela o njimbu iambote ia Nzambi. Sota kubhanga ibhuidisu, ni kuívua kiambote o itambuijilu iâ. U tena ue kudibhakula mu kubhanga ima mu kilunga, kala kukomba, ni kuiudika kima kioso-kioso mu Kididi kia Ubhezelu. Jihova u sanguluka mu kubhana ikalakalu ku athu a lenduka a di bhakula mu sidivisu ié. (Tanga Jisálamu 110:3; Ikalakalu 6:1-3) Poxolo Phaulu ua solo Timote, phala kukala mukunji mu jixi jengi, mukonda \"muene a mu tumbula kiambote kuala o jiphange joso.\"—Ikalakalu 16:1-5.\nKioso ki uia ni kudilonga mu xikola, sota ku di zuelesa kiambote ni akuenu, mu kua tangela o njimbu iambote ia Nzambi\n15. Ihi i ua tokala kubhanga, phala kusanga salu ia-nda ku kuatekesa kukala sidivisu ia thembu?\n15 Jiphange javulu ala mu sidivisu ia thembu ioso a bhingi kukalakala, phala kudikila o ibhindamu iâ. (Ikalakalu 18:2, 3) Nange eie u xinganeka ku di longa ufunu u tena ku kukuatekesa kusanga salu ia kukalakala kaxaxi ka kizuua. Zuela ni kafunga ka ilunga, mba aboki a thembu ioso, ia lungu ni jimbambe jé n'a ku bhane jindunge. Mukonda o Bibidia iamba: \"Ikalakalu ié ioso bhakula-iu kua Jihova, muene u ku xikikila ima ioso i u kana kubhanga.\"—Jisabhu 16:3; 20:18.\n16. Kiebhi o sidivisu ia thembu ioso i tena ku kuatekesa kukula mu nzumbi?\n16 Dielela kuila Jihova ua-ndala kuila, eie u sanguluka ku hádia. (Tanga 1 Timote 6:18, 19.) O sidivisu ia thembu ioso ia-nda ku kuatekesa kukala Kidistá ua kulu mu nzumbi, kioso ki uia ni kukalakala ni akuenu mu sidivisu íii. Athu avulu ambe kuila o ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso kioso kiexile hanji minzangala, ia a kuatekesa mu ukaza uâ. Sai bhabha, o jiphange a bokona mu sidivisu ia thembu ioso ande dia kukazala, ene mu suluka ni sidivisu íii, né muene kioso kia kazala.—Loma 16:3, 4.\n17, 18. O ima i u sola ilondekesa ihi ia lungu n'etu?\n17 O divulu dia Jisálamu 20:4, di zuela ia lungu ni Jihova: \"Muene a ku bhese kia ku kala ku muxima; kima ki ua kane kubhanga, muene a ki kumbidile.\" O izuelu iii, i longa kuila o ima i tu sola phala kubhanga, ilondekesa o ima iala ku muxima uetu. Xinganeka ia mu bhanga Jihova mu izuua ietu, ni ihi i u tena o kubhanga mu sidivisu iê. Mu kiki, bhanga ima i mu sangulukisa.\n18 Se u dibhakula mu sidivisu ia Jihova, ua-nda kala ni kisangusangu ku muenhu. O 'ngalasa ié ia-nda kuijila mu ku di tuma ni Jihova; muene ua-nda ku bhana ki ua solo mu muxima.'—Jisálamu 37:4.\n^ kax. 7 Lelu, o xikola íii a ixana, Xikola ia Akunji a Utuminu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kavua-ua-2017\/minzangala-ihi-i-mua-mu-banza-kubhanga-ku-h%C3%A1dia\/","date":"2018-04-19T10:34:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00672.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2432,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1981\nMUKUA: GUATEMALA\nMUSOSO: UA BHITI BHU JIPHAXI JAVULU MU UNDENGE\nMUSOSO UAMI: A ngi vuala ku Acul, mbanza iofele iala bhu kaxi ka milundu mu ixi ia Guatemala.\nO muiji uami ua tokala ku akua Ixil, kibuka kia athu a tundu ku muiji ua Maya. Katu-ko o kuzuela o dimi dia Xiphânha, nga kulu ni kuzuela ué o dízui dietu dia uvualukilu. Kioso kia ngi vuala, mu ixi ia Guatemala mua kexile ita ia dikota ia jibha mundu uavulu, o ita ioio ia bhange 36 ia mivu. Mu kithangana kieniókio, athu avulu akua Ixil, afu.\nKioso ki nga tenesa mivu iuana, o dikota diami, dia kexile ni sambuadi dia mivu, ua kexile mu tonoka ni ngalanada anga i baza. Mukonda dia kiki, nga kituka kifofo; maji o phange'iami uafu. O undenge uami uoso nga u bhiti mu kididi mua kexile mu kala o ana-ndenge exile ifofo, mu Mbanza ia Guatemala, kuene ku nga dilongo o kutanga o Braile. Mu kididi kieniókio, manhi se mukonda diahi o atuameni a ngi fidisile kuzuela ni ana-ndenge ni akuetu, o jikoleka jami ja kexile mu ngi lenga. Izuua ioso nga kexile mu kala ubheka, nga kexile mu kingila ni vondadi ioso o mbeji jiiadi ku muvu ji nga kexile mu bhita ni manh'etu kubhata, muéne uexile muthu uambote, ni mukua henda. Maji muéne uafu kioso ki nga tenesa dikuinhi dia mivu. Mukonda dia kufunda manh'etu, o muthu ua betele ku ngi zola, muxima uami ua tolokele.\nKi nga tenesa 11 ia mivu, nga vutuka ku diembu diami, nga kexile mu dibhata dia phang'iami ia tata imoxi ua kexile kiá ni muiji uê. Ene a ngi dikila kiambote mu xitu, maji kana muthu ua tenene ku ngi kuatekesa kudivua kiambote. Saí ithangana nga kexile mu dikola kua Nzambi: \"Mukonda diahi manh'etu uafu? Mukonda diahi ngala ngi kifofo?\" O athu akexile mu ngi tangela kuila, Nzambi muéne ua mesenene kuila ngi bhita mu ibhidi ioso ioio. Mu kiki, ng'ambe kuila, Nzambi ki mukua henda kana, muéne muthu ua iibha. Eme nga mesenene ku di jibha, maji ki ngi ki bhange mukonda ki ngi kexile ni uta.\nMukonda dia kukala kifofo, akexile mu ngi beta ni ku ngi tobhesa. Mu ithangana iavulu, mukonda dia kukala ngi mona-ndenge, a ngi ngombela. Maji ki ngi kexile mu ki zuela muthu, mukonda kana muthu ueji ngi suua. O athu ka mesenene kuzuela n'eme. Akexile mu ngi bhanga phoko, nga tolokele o muxima, eme ki ngi dielele dingi muthu.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI: Kioso ki nga kexile ni 13 a mivu, Mbangi jiiadi ja Jihova (dikaza), eza kôkuami mu xikola, mu kithangana kia kunhoha.\nMesene imoxi mu xikola, ua ngi kuatele henda, muéne ua a bhingile phala ku ngi kunda. Ene a ngi tangela o ikanenu ia Bibidia kuila ku hádia, o afu a-nda fukunuka, o ifofo ia-nda tena kumona. (Izaia 35:5; Nzuá 5:28, 29) Nga uabhele kiavulu o ima ia kexile mu ngi longa, maji kia bhonzele kiavulu kuzuela nau, mukonda mu undenge uami ki ngi kexile mu zuela ni athu. Maji sumbala ng'exile ngi mukua jisonhi, ene ni henda ioso ni muanhu uoso, a suluka ni ku ngi kunda ni ku ngi longa o Mak'â Nzambi. O dikaza didi dia kexile mu tunda dikanga, 10 dia ji kilómetulu akexile mu banda milundu phala kubhixila mu diembu dietu.\nO phang'iami ua ngi tangele kuila ene exile athu a zuata kiambote, maji kexile jimvuama. Maji né kiki, ene a ngi zolele kiavulu, akexile mu ngi bhekela maujitu. Ng'ejidile kuila, o Jikidistá ja kidi, ene ngó eji tena kuzola o athu mu ukexilu uenhó.\nNga di longo o Bibidia ni kikuatekesu kia madivulu o ósonekene mu Braile. Sumbala nga kexile mu tendela ioso ia kexile mu ngi longa, maji saí ima ia ngi bhonzele kiavulu ku i xikina. Mu kifika, kia ngi bhonzele kuxikina kuila, Nzambi ua ngi zolele ni kuila athu a tokalele ku ngi zola kála kia ngi zolo Nzambi. Ng'ejidile kiá se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi, maji kia ngi bhonzele ku mu mona kála Tata ua zolo an'ê. *\nO milongi i nga kexile mu di longa mu Bibidia ia ngi kuatekesa bhofele-bhofele ku lungulula o ibanzelu iami. Mu kifika, nga di longo kuma Nzambi u kala ni henda ia athu a mu tala hadi. Nzambi uambe ia lungu ni jiselevende jê akexile mu a zukutisa: \"Nga mono kidi muene o phaxi ia ifuxi iami . . . eme ngejiia o malamba mâ.\" (Makatukilu 3:7) Kioso ki nga mateka kuijiia o ídifua ia Jihova, nga dibhakula kua muéne. Ku muvu ua 1998, a ngi batizala eme nga kituka mbangi ia Jihova.\nKioso ki nga tenesa muvu ua batizu, ngai mu xikola phala o ifofo ia zukamene ku mbanza ia Escuintla. O kafunga ka kilunga ua mono kuila kia ngi bhonzele kutunda ku mbanza iami mu nga tungile phala kuia mu iônge. O kilunga kia zukamene kia kexile ué ku mulundu, kua kexile mu banda o dikaza dia kexile mu kuíza mu ngi longa o Bibidia, kia ngi bhonzele kiavulu kubhixila-ku. O kafunga ua soto muiji mu mbanza ia Escuintla, a mesenene ku ngi tambulula ku bhata diâ ni ku ngi kuatekesa kuia mu iônge. Ene a ngi zolele kala nga tokalele ku muiji uâ.\nNgeji tanga misoso iavulu ia lungu ni henda ia ngi londekesa o jiphange jami mu kilunga. O misoso ioso íii, ia ngi londekesa kuila ngala bhu kaxi ka Jikidistá ja kidi.—Nzuá 13:34, 35.\nMABESÁ U NGA TAMBULA: Mu mivu iavulu nga kexile mu divua kála ngi muthu sé valolo, sé kidielelu.\nMaji lelu o muenhu uami uala ni valolo. Ngi mukunji ua kulonga o Bibidia mu kilunga kia Jimbangi ja Jihova, nga dibhakula mu kulonga akuetu o njimbu iambote mu veji dia kuxinganeka ngó o ukexilu uami ua ufofo. Ngala uami ni ujitu ua kukala kafunga mu kilunga, ni kubhanga madiskursu mu kilunga kiami. Ngene mu bhanga ué madiskursu mu iônge ia makota, muene múia jimidi ni jimidi ja athu.\nKu muvu ua 2010, ngai mu Xikola Phala o Jiphange Akudi (lelu Xikola ia Akunji a Utuminu) mu ixi ia El Salvador. O xikola íii, ia ngi kuatekesa kukala ni uhete ua kubhanga kiambote o kikalakalu mu kilunga. Ia ngi kuatekesa ué kumona kuila Jihova ua ngi zolo, ni kuila muéne u tena kulonga muthu uoso-uoso phala kubhanga o kikalakalu kiê.\nJezú uambe: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) Lelu, ngi tena kuzuela sé phata kuila nga zediua, sumbala m'ukulu, nga kexile mu banza kuila ki ngeji tena, maji lelu ngi tena kiá ku kuatekesa o athu.\n^ kax. 13 Phala kuijiia dingi mukonda diahi Nzambi uehela o hadi, tanga o kibatulu 11 kia divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/ku-kuatekesa-o-athu\/","date":"2018-04-27T05:23:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00132.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1109,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.297,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kanake 2011 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201106\/","date":"2018-04-27T05:28:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00286.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9538310766,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9538310766220093}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Iii iene o njila, endelenu muenhumu.\"\nMIMBU: 32, 48\n\"IMANA, TONGININA, IVUA.\" Kiene kia sonekene mu jinjila ja ji komboio, ku ixi ia América, ku 100 ia mivu ku dima. Mukonda diahi a sonekene-mu kiki? Mukonda ene a mesenene kudimuna o a endexi a makalu, ku iluezu ia ku a lanvula ku ji komboio. O kukaiela o itendelesu íii, kua kuatekesele athu avulu kubhuluka.\n1, 2. (a) Itendelesu iebhi ia kaiela o athu ia a kuatekesa kubhuluka? (Tala o foto ia dianga.) (b) Itendelesu iebhi iala na-iu o mundu ua Nzambi, i tena ku a kuatekesa kubhulula o mienhu iâ?\n2 Jihova u bhanga ima ionene, muéne ka tu dimuna ngó ku iluezu. Muéne uendesa o mundu uê, phala kutambula o muenhu ua kalelaku, ni kulenga o iluezu. Jihova ua difu ni mubhidi, uendesa o jimbudi jê ni ku a dimuna, phala kulenga o ji njila ja iibha.\nTUNDÉ UKULU, JIHOVA UENE MU KUENDESA O MUNDU UÊ\n3. Mu ukexilu uebhi o athu akexile mu njila ia kalunga?\n3 Tundé ukulu, Jihova uene mu bhana itendelesu ia tokala ku mundu uê. Mu kifika, mu jaludim ia Edene, Jihova ua bhanene itendelesu iambote ieji kuatekesa o athu oso kuzediua ku muenhu, katé ku hádia ni hádia. (Dimatekenu 2:15-17) Maji Adá ni Eva, ka xikina kubelesela o itendelesu ia Tata ia henda. Eva ua xikina o itendelesu ia nhoka, Adá uevu o muhatu'ê. Ihi-phe ia bhiti? Adá ni Eva afú, ene kala dingi ni kidielelu kia kukala ku muenhu. Mukonda dia kubhukumuka kuâ, o athu oso akexile mu njila ia kalunga.\n4. (a) Mukonda diahi kua bhingile itendelesu ia ubhe, kioso kia bhiti o Dilúvio? (b) Kiebhi o ima ia ubhe, ia kuatekesa kuijiia o ibanzelu ia Nzambi?\n4 Nzambi ua bhana itendelesu kua Noué, ia kuatekesa kubhulula o muenhu ua athu. Kioso kia bhiti o Dilúvio, Jihova ua kidika o athu kúnua ni kudia manhinga. Mukonda diahi? Mu kithangana kieniókio, Jihova ua tumine o athu kudia o xitu. Kuma o ima ia lungulukile, ene a bhingile itendelesu ia ubhe. Nzambi uambe: \"O xitu-phe ki mu i die ni muenhu uê, o manhinga.\" (Dimatekenu 9:1-4) Bhu kaxi ka kitumu kiki, tu tena kuijiia o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni muenhu, mukonda ia mu tokala muéne. Kuma muéne o Mubhangi uetu, u tu bhana o muenhu, muene uala ni kutena kua ku tu bhana o itendelesu i tua tokala kukaiela ku muenhu. Mu kifika, muéne uambe kuila, o athu ka tokala ku di jibha mudiâ. Ku mesu ma Nzambi, o muenhu ni manhinga ima ikola, mukonda dia kiki, muéne ua-nda buika oso a kambe kubhana valolo ku ima íii.\n5. Ihi i tua-nda di longa, ni mukonda diahi?\n5 Kioso Noué kiafú, Nzambi ua suluka ni kuendesa o mundu uê. Mu milongi íii, tua-nda di longa se kiebhi muéne kia a endesa. O milongi íii, ia-nda tu suínisa kukaiela o itendelesu ia Jihova katé ku mundu uobhe.\nITENDELESU IA UBHE, PHALA O KIFUXI KIA UBHE\n6. Mukonda diahi o mundu ua Nzambi ua bhingile kubelesela o itumu ia bhanene bhu kaxi ka Mozé, ni ukexilu uebhi ua tokalele kulondekesa?\n6 Mu izuua ia Mozé, Jihova ua bhanene ku mundu uê, itendelesu ia lungu ni uendelu uâ, ni ubhezelu uâ. Mukonda diahi? Mukonda o ima ia lungulukile dingi. Ku hama jiiadi ja mivu ndenge, o akua Izalaiele exile abhika mu ixi ia Ijitu. O athu mu ixi ienioió, exile mu bheza o madifundu, iteka, ni kubhanga ima ia mukuá ia zembe Nzambi. Kioso o mundu ua Nzambi kia tundu mu ixi ia Ijitu, ene a bhingile itendelesu ia ubhe. Ene eji kaiela ngó o Kitumu kia Jihova. Saí madivulu, a zuela kuila, o kizuelu \"kitumu\" mu dimi dia Hebalaiku, kilombolola ué \"itendelesu, mba milongi.\" O Kitumu kia kexile mu langa o akua Izalaiele mu ima ia lungu ni undumbu, ni ubhezelu ua makutu, ua kexile mu bhanga o ifuxi ia a kondolokele. Kioso kia kexile mu belesela o itumu ia Nzambi, ene akexile mu tambula o mabesá mê. Maji kia ditunine kuívua o itendelesu, akexile mu dibhana ni mavuua avulu.\n7. (a) Jimbulula se mukonda diahi Jihova ua bhanene itumu ku mundu uê? (b) Mu ukexilu uebhi o kitumu kiexile \"kiledi,\" phala akua Izalaiele?\n7 Saí kima kia mukuá, kia bhangesa ku a bhana itumu ia ubhe. O Kitumu, kiexile phala kupelepalala o akua Izalaiele phala ku dibhana ni izulukutu ia dikota ia lungile ni vondadi ia Jihova, o uijilu ua Mexiia, mba Jezú Kristu. O Kitumu kia kuatekesele o akua Izalaiele ku di lembalala kuila, ene exile akua ituxi. Kia a kuatekesa ué kutendela kuila, ene a bhingile ku a kula, a bhindamene sata ia iuka phala kuzubha o ituxi iâ ioso. (Ngalásia 3:19; Jihebeleu 10:1-10) O Kitumu kia lange o mbutu ia Mexiia, ni kukuatekesa o athu kuijiia o Mexiia a mu kanene. Mu kidi, o Kitumu kiexile kala muendexi mba \"kiledi,\" kia a endesa katé kua Kristu.\n8. Mukonda diahi tua tokala kukaiela o itendelesu i tu sanga mu Kitumu kia Mozé?\n8 Kuma tu Jikidistá, etu tu tena ué kukatula mbote mu itendelesu ia bhana Jihova bhu kaxi ka Kitumu. Kiebhi ki tu tena kukatula mbote? Tu tena kuimana, ni kutonginina o ijila bhua tundu o Kitumu. Sumbala o itumu íii ki i tu tokala dingi, maji tu tena kudielela hanji mu milongi ijila mu kitumu, phala ku tu endesa kioso ki tuia ni kubheza Jihova izuua ioso. Muéne ua tumina kusoneka o itumu íii mu Bibidia, phala tu katule mbote, ni kubelesela o milongi, ni kulondekesa o kisakidilu kietu kua Jezú, mukonda muéne ua tu longo ima ia katunda, o Kitumu ndenge. Ivua kiambote ia zuela Jezú kioso kiambe: \"Enu muevu kuma a ki zuela, exi: Kana kuta phànda. Eme-phe ngi mi ambela kuma: Uoso ngó u tonginina muhatu ni ku mu kuatela luimbi, uate-nê kiá phànda ku muxima uê.\" Mu kiki, ki tu tokala kulenga ngó o undumbu, maji tua tokala ué kulenga o ibanzelu ia iibha, ni jihanji ja kubhanga o undumbu.\n9. Ima iebhi ia lungulukile ia bhangesa Nzambi kubhana itendelesu ia ubhe?\n9 Kioso Jezú kiéza mu ixi kala Mexiia, Jihova ua bhanene dingi itendelesu ia ubhe, ni kujimbulula ima ia mukuá ia lungu ni vondadi iê. Mukonda diahi? Ku muvu ua 33, Jihova ua ditunu o kifuxi kia Izalaiele, iú ua solo o kilunga kia Jikidistá phala kukala mundu uê. Mukonda dia kiki, o ima ia lungu ni mundu ua Nzambi, ia lungulukile dingi.\nITENDELESU PHALA O IZALAIELE IA NZAMBI\n10. Mukonda diahi o kilunga kia Jikidistá a tambula itendelesu ia ubhe, ni mu ukexilu uebhi o itendelesu ki i difuile ni ia akua Izalaiele?\n10 Bhu kaxi ka Mozé, Jihova ua bhana o Kitumu ku akua Izalaiele, phala ku a longa o ukexilu ua muenhu ua tokalele kukala nau, ni kiebhi kia tokalele o ku mu bheza. Tundé ku hama ia dianga, o mundu ua Nzambi ua kituka kifuxi kia athu akua jixi joso, ni maukexilu oso. Ene a exana Izalaiele ia Nzambi. Ene a tokalele mu kilunga kia Jikidistá, akexile ni kikutu kia ubhe. Jihova ua a bhana itendelesu ia ubhe ia lungu ni kiebhi kia tokalele kuambata o muenhu, ni ku mu bheza. Mu kidi, \"Nzambi kene ni kathombo ka athu. Maji ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\" (Ikalakalu 10:34, 35) Ene akexile mu kaiela o \"Kitumu kia Kristu.\" O Kitumu kiki, kia lungile ni ijila io sonekene ku mixima iâ, mu veji dia ku i soneka ku ditadi. O kitumu kiki, kieji kuendesa o Jikidistá ni ku a bhangesa kukatula mbote, kabasa kididi bhua kala.\n11. Itendelesu iebhi ia bhana o \"Kitumu kia Kristu,\" phala o Jikidistá?\n11 O Izalaiele ia Nzambi, i katula mbote iavulu mu itendelesu i bhana Jihova bhu kaxi ka Jezú. Ande dia kubhanga o kikutu kia ubhe, Jezú ua bhana itendelesu iiadi ia dikota. O kitendelesu kia dianga, kia lungile ni sidivisu ia kuboka. O kia mukuá, kia lungile ni ukexilu ua Jikidistá, ni kiebhi kia tokalele ku di talatala mudiâ. O itendelesu íii, a i bhana phala o Jikidistá joso. Mu kiki, etu enioso tua tokala ku i belesela, kikale se tuala ni kidielelu kia kuia ku diulu, mba kukala mu ixi.\n12. Kitendelesu kiebhi kia ubhe kia bhanene, kia lungu ni sidivisu ia kuboka?\n12 M'ukulu, o athu a ifuxi iéngi a mesenene kusidivila Jihova, a tokalele kuia mu ixi ia Izalaiele. (1 Jisobha 8:41-43) Maji Jezú ua bhana o kitendelesu ki tu sanga mu divulu dia Matesu 28:19, 20. (Tanga.) Jezú ua tumina o maxibulu mê 'kuia' ku akua jixi joso. Ku Pendekoxi ia muvu ua 33, Jihova ua londekesa kuila, muéne ua mesena kuila, o njimbu iambote a i tula ku akua jixi joso. Mu kizuua kieniókio, o 120 a athu mu kilunga kia ubhe, a a undu ni nzumbi ikola. Ene a mateka kuboka mu madimi avulu ku Jijudé ni kua ió kexile ji Judé. (Ikalakalu 2:4-11) Mu kusuluka, a sanzumuna dingi o ukunji uâ, ni bokela ué o akua Samádia. Mu kiki, ku muvu ua 36, a kuata ué kubokela katé muene o Athu ka a sáiele. Kiki kia londekesele kuila, o Jikidistá a tokalalele kuboka o njimbu ku mundu uoso!\n13, 14. (a) O \"kijila kiôbhe\" kia lungu ni ihi? (b) O phangu ia Jezú i tu longa ihi?\n13 Jezú ua bhana ué \"kijila kiôbhe,\" kia lungu ni ukexilu ua ku dibhana ni jiphange jetu. (Tanga Nzuá 13:34, 35.) Tua tokala ku a londekesa o henda, maji tua tokala ué kukala polondo phala kubhana o muenhu uetu bhu kididi kiâ. Mu Kitumu kia Mozé, ki mu kexile o kitendelesu kiki.\n14 Jezú muene o phangu ia dikota ia muthu ua londekesa o henda íii ia kidi. Muéne ua zolele kiavulu o maxibulu mê, katé kia xikina kufuá bhu kididi kiâ. Muéne ua mesena kuila, o maxibulu mê, a bhanga ué kienhiki. Mu kiki, tua tokala kukala polondo phala kutala hadi, katé muene ni kufuá bhu kididi kia jiphange jetu.\nITENDELESEU PHALA ETU LELU, NI KU HÁDIA\n15, 16. Ima iahi i tuene mu dibhana na-iu lelu, ni kiebhi Nzambi kia tuendesa?\n15 Jezú ua solo o 'kimbadi kia fiiele,' phala ku uanena o 'kúdia mu ola joso ja tokala' ku akaiedi iê. (Matesu 24:45-47) O kudia kuku, kua lungu ni itendelesu ia dikota i bhana Nzambi phala o mundu uê, kioso o ima i lunguluka. Mukonda diahi o ima i tena ku lunguluka?\n16 Etu tuala kiá mu \"izuua isukidila-ku,\" kua kambe ngó bhofele, o hadi ia dikota, nuka ia kexile-ku, ia-nda mateka. (2 Timote 3:1; Marku 13:19) Kuma Satanaji ni madimonho a a kaie ku diulu, ene a bhangesa o athu mu ixi kutala hadi iavulu. (Dijingunuinu 12:9, 12) Etu tua mu belesela o kitendelesu kia Jezú, kia kubokela o athu akua jixi joso. Lelu, tua mu boka dingi ku athu a madimi avulu, m'ukulu ndenge!\n17, 18. Kiebhi ki tua tokala kumona o itendelesu ia tu bhana?\n17 O kilunga kia Nzambi ki tu bhana jifalamenda javulu, ji tu kuatekesa mu sidivisu ia kuboka. O kuila uene mu kalakala ni jifalamenda jiji? Mu iônge ietu, ene mu tu bhana itendelesu iavulu, i tu kuatekesa kukalakala ni jifalamenda jiji mu ukexilu ua tokala. O kuila u mona kuma, Nzambi muéne ua mu tu bhana o itendelesu íii?\n18 Se tua mesena kutambula o mabesá a Nzambi, tua tokala o kuivuidila kiambote o itendelesu ioso i tu bhana muéne bhu kaxi ka kilunga kiê. Se tu belesela o itendelesu lelu, ki kia-nda tu bhonza kubelesela mu kithangana kia 'hadi ia dikota,' kioso Nzambi kia-nda buika o mundu iú ua iibha ua Satanaji. (Matesu 24:21) Kioso kia-nda bhita o ima íii, tua-nda bhinga itendelesu ia ubhe, ia-nda tu kuatekesa kukala ku muenhu ku mundu uobhe, sé Satanaji.\n19, 20. Madivulu ebhi a-nda jikuka, ni ihi ia-nda bhita?\n19 Mu izuua ia Mozé, o mundu ua Izalaiele ua bhingile itendelesu ia ubhe, mukonda dia kiki, Nzambi ua bhana o Kitumu. Mu kubhita thembu, o kilunga kia Jikidistá kia tokalele kukaiela o \"kitumu kia Kristu!\" Kiene kimoxi ué, o Bibidia i tu tangela kuila, ku mundu uobhe, tua-nda tambula mikanda ni itendelesu ia ubhe. (Tanga Dijingunuinu 20:12.) Nange o mikanda íii, ia-nda jimbulula o vondadi ia Jihova ia lungu ni kithangana kieniókio. Mu ku di longa o mikanda íii, o athu oso, katé muene ni ió a-nda kufukunuka, a-nda kuijiia se iebhi o vondadi ia Nzambi phala ene. O mikanda íii, ia-nda tu kuatekesa kuijiia kiambote o ibanzelu ia Jihova. Tua-nda tendela kiambote o Bibidia. Mukonda dia kiki, mu Palaízu, tua-nda dizola ni ku dixila. (Izaia 26:9) Mu Utuminu ua Sobha ietu Jezú Kristu, tua-nda di longa ima iavulu ia katunda, ni kulonga ué akuetu!\n20 Se tu kaiela ni kubelesela \"o ima ioso iosonèke mu madivulu,\" ni kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova mu polova ia sukina, muéne ua-nda soneka o majina metu mu \"divulu dia muenhu,\" katé ku hádia ni hádia. Tua-nda kala ni muenhu ua kalelaku! Mu kiki, tua tokala KUIMANA mu kutanga o milongi ia Bibidia, ku TONGININA phala kutendela o dilomboluelu dia milongi, ni KUÍVUA kiambote phala kubelesela o itendelesu ia Nzambi. Se tu bhanga o ima íii, nange tua-nda bhuluka mu kithangana kia hadi ia dikota, ni kusanguluka mu ku di longa ia lungu ni Jihova, o Nzambi ia henda ni unjimu, katé ku hádia ni hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2016\/jihova-uendesa-o-mundu-u%C3%AA\/","date":"2018-04-22T01:17:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.57\/warc\/CC-MAIN-20180422002521-20180422022521-00247.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2158,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nTala o kifika kiki: Kia Kuarta mu usuku. Geoff uala ni 17 dia mivu, ua zubha kubhanga o ikalakalu iê kubhata, iú ua mesena kukatula tu ithangana phala kunhoha-ku! Muéne u xikama, u jikula o mutelembe ua izuzumbia.\nMu kithangana kienhokio o Tata u moneka, ua luuala.\n\"Geoffrey! Ua mu zangé o kithangana ni jifilme, hinu kua mu kuatekesa ndeng'ê mu kubhanga o ikalakalu iê! Kuxibhaka kuê kua ngi kumu ué kiá!\"\nGeoff u di kumuna ni dizuí dia suína, \"Ua mateka-zé kiá.\"\nO Tata u mu zukama, anga u zuela. \"Ihi, ihi i ua zuela?\"\nGeoff u hemena, u jika o pholo, anga u tambuijila. \"Kané, ki kima Papá.\"\nO Tata njinda i mu kuata, anga u zuela. \"Kana ku ngi tambuijila kiki!\"\nSe ua kexile bhu kididi kia Geoff, ihi i ueji bhanga phala kuzoke ni tat'ê?\nXINGANEKA!\nKuzuela kiambote ni jitata jê kua difu ni kuendesa dikalu. Se u sanga kiluezu, ua-nda kuimana ni kusota njila iéngi.\nKIFIKA:\nLeah uambe, \"ku ngi bhonza kuzuela ni tat'etu. Saí bhabha, nga mu zuela-né kiá tu ithangana maji muéne u ng'ibhuidisa dingi, 'ua mu zuela n'eme?'\"\nLEAH UALA NI NDUNGE JITATU PHALA KUBATULA O MAKA ENHÁ.\nKuzoka ni tat'ê.\nLeah u dikola, \"ki nga mu tonoka! Ngivuidile!\"\nKudixibha.\nLeah ka mesena dingi kudikunda o maka ala nau ni tat'ê.\nKu kingila o kithangana kia tokala phala kudikunda o maka ni tat'ê.\nLeah u kinga bhofele phala kuzuela ni tat'ê mba u soneka o maka ala nau mu mukanda.\nNdunge iebhi i ueji bhana kua Leah?\nXINGANEKA MU MBOTE: O tata ia Leah ua landuka ni kima kiengi\nSumbala o Ndunge ia 2 ki i bhonzo ku i bhanga maji kubhanga kiki, ki ku londesa unjimu. Mukonda diahi? Mukonda phala kubatula kiambote o maka, Leah ua bhingi kudikunda ni tat'ê. Kia mukuá, phala ku mu kuatekesa kua tata, o tata ua tokala uijiia ia mu bhita ni mon'ê. Mu kiki kudixibha ki kueji mu kuatekesa kubatula o maka.\nNi Ndunge ia 3, Leah kehela o ibhidi ku mu fidisa kuzuela ni tat'ê. Mu veji dia kiki, muéne u sola kithangana kiéngi phala kudikunda o maka. Se u sola kusoneka mukanda phala ku u bhana tat'ê, Leah ua-nda divua kiá kiambote.\nKusoneka o mukanda kua-nda mu kuatekesa ué kusokesa o izuelu ia mesena kuzuela. Kioso tata kia-nda tanga o mukanda, ua-nda mona se ihi ia mesenene ku mu tangela, kiki kia-nda mu kuatekesa ué kuijiia ia mu bhita ni mon'ê. Kienhiki o Ndunge ia 3 i kuatekesa kixi Leah mba o tata. Ki kale kuzuela pholo ni pholo mba bhu kaxi ka mukanda, o ndunge iii ia lungu ni kitumu kia Bibidia kiamba kuila, tu \"kaiedienu o ima i bheka paze.\"\nNdunge iebhi dingi ieji kuatekesa Leah?\nSe u tena kuxinganeka ndunge iéngi, soneka-iu ku luiji. Mu kusuluka, soneka o mbote ijila mu kukaiela o ndunge iií.\nLOMBOLOLA KIAMBOTE I UA MESENA O KUZUELA KU JITATA JÉ\nIjiia na-kiu kuila, o kima ki ua zuela nange ki kiene kivua o jitata jé.\nMU KIFIKA:\nO jitata jé a kuibhuidisa se mukonda diahi ua luuala. Eie u tambuijila, \"ki ngi mesena kuzuela o maka enhá.\"\nMaji o jitata jé a banza kiki: \"Ki ngi mesena kuzuela o maka iá mukonda ki ngi mi dielela. Nga-nda zuela o maka iá ni makamba mami.\"\nXinganeka kuila, eie ua mu dibhana ni ibhidi, o jitata jé a mesena ku ku kuatekesa. Maji eie u zuela: \"Ki mu thandanganhe ngó. Ngejiia i nga-nda bhanga.\"\nO jitata jé a tena kubanza kiki ...\nO kitambuijilu kia tokalele kiki ...","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/kiebhi-ki-ngi-zuela-ni-jitata-jami\/","date":"2018-04-20T13:30:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937780.9\/warc\/CC-MAIN-20180420120351-20180420140351-00420.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":589,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.282,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O lusolo ki lua ió ngó a bhebhuluka, mba o mazonda ene ngó a tolola o ita, né ué o kúdia ki phala ngó oso ejiia, mba o jinjimu ene ngó a mona o u mvuama, mba oso a xitunuka mu thulu ene ngó a bonga o ujitu, maji o ibatu ni jithembu, ja tokala ene oso mu uzediuilu ua muthu ni muthu.'\nNdongixi 9:11\n\"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te—.\"\nLoma 5:12\n\"Kiene kia bhekele Mon'a Nzambi kuíza phala ku buika o ibhangelu ia Diabhu.\"\n1 Nzuá 3:8, NW\n\"O mundu uoso-phe ua zeka mua Kadiaphemba ió mukua ku tondalesa.\"\n1 Nzuá 5:19","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Kilomboluelu-Kia-Maka-Nzambi\/human-suffering\/","date":"2018-04-23T20:18:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946165.56\/warc\/CC-MAIN-20180423184427-20180423204427-00192.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":127,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.271,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya O divulu dya Obadiya, di bhana kidyelelu nyi ikanenu ya kwila Jihova wa-nda zelesa o dijina dyê. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Share Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071973\/univ\/art\/1001071973_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-obadiya\/","date":"2018-04-26T07:47:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00364.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9988446832,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9988446831703186}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.16,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.179,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita 400 ja mivu ndenge, tundé kia tungulula o ilumbu ia Jeluzaleme, sai mukunji a mu ixana Zakadiia ni muhatu uê, Nzebele, a tungile bhua zukamene o mbanza. Ene a kexile kiá makaza mu mivu iavulu maji ka kexile ni tuana. Sai kizuua kioso Zakadiia kia kexile mu kuoha o uasu ua dizumba mu kididi kikôla, o anju Ngabidiiele ua moneka. Zakadiia uôma ua mu kuata, maji Ngabidiiele ua muambela uixi: 'Ku kale ni uôma. Nga ku bhekela njimbu iambote ia Jihova. Muhatu ué Nzebele, ua-nda vuala mon'a diiala, mua-nda mu luka o dijina dia Nzuá. Jihova ua solo Nzuá phala kubhanga kikalakalu kia katunda.' Zakadiia uambe uixi: 'Ki ngi tena kuxikina o njimbu íii. Ni mivu íii i ngala na-iu eme ni kazola kami, tu vuala dingi mona?' Ngabidiiele uambe: 'A ngi tumikisa kuala Nzambi phala ku ku tudila o njimbu íii. Kuma kua ngi xikina, ua-nda kala u dibubu katé o kizuua kioso muhatu ué kia-nda vuala o mona.'\nZakadiia ua xala mu kididi kikôla kithangana kiavulu. Mu kiki, kioso kia tundu-mu, o athu a kexile mu mu kingila a mesenene kuijiia o kima kia bhiti. Maji Zakadiia ua kexile mu bhanga ngó ijimbuete ni maku mê, ka tenene dingi kuzuela. Mu kienhiki, athu a tendela kuila Zakadiia ua tambula njimbu kua Nzambi.\nKioso kia bhixila o kithangana, Nzebele uemita anga u vuala mon'a diiala, kála kia zuelele o anju. O makamba ni jindandu jê endele phala kumona o kabuetele. Ene a sangulukile kiavulu. Nzebele uambe uixi: 'O dijina dia kabuetele, dia-nda kala Nzuá.' Ene a mu tangela: 'Ku muiji ué sé-ku muthu a mu ixana Nzuá. Mu luke Zakadiia, o dijina dia tat'ê.' Maji Zakadiia ua soneka uixi: 'Nzuá diene o dijina diê.' Mu kithangana kienhiókio, Zakadiia u mateka dingi o kuzuela! O njimbu ia lungu ni kabuetele ia di muange mu mbanza ioso ia Judeia, mundu anga ua kexile mu dibhuidisa: 'Kiebhi kia-nda kala o muenhu ua kabuetele kaka?'\nMu kithangana kienhiókio Zakadiia anga uizala ni nzumbi ikôla. Muene ua kanena: 'Sakidilenu Jihova. Mukonda Muene ua kanena Mbalahamu kuila ueji tumikisa mubhuludi, o Mexiia, phala ku tu bhulula. Nzuá ua-nda kala polofeta, muene ua-nda pelepalala ue o njila phala o uijilu ua Mexiia.'\nKua bhiti ue kima kia katunda ku muenhu ua Madiia, ndandu ia Nzebele. Tu mone kima kiki mu disá dia kaiela.\n\"Ku athu ki ki xikina; kua Nzambi-phe iene ioso i xikina.\"—Matesu 19:26","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/zakadiia-nzebele-nzu%C3%A1\/","date":"2018-04-25T01:27:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947654.26\/warc\/CC-MAIN-20180425001823-20180425021823-00605.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":399,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saí ithangana, o athu a tu xonguena, mba ka uabhela kioso ki tu zuela nau ia lungu ni Jihova. Kiki, ki tu bhangesa ku kamba o vondadi ia kuzuela nau o Mak'â Nzambi. O kuila ua divuile kiá kiki?— O Bibidia i tu tangela ia lungu ni munzangala ua zolele kiavulu Jihova, maji kua kambele ngó bhofele, muéne keji mesena dingi kuzuela maka a lungu ni muéne. O dijina diê Jelemiia. Tu di longe ia lungu ni muéne.\nKioso Jelemiia kiexile munzangala, Jihova ua mu tumine ku dimuna o athu, phala kueha ku bhanga o ima ia iibha ia kexile mu bhanga. Kiki kia bhonzele kiavulu phala Jelemiia, mukonda muéne ua kexile ni uôma. Muéne uambela Jihova: 'Eme ki ngijiia kuzuela. Ngi mona-ndenge hanji.' Maji Jihova ua tambuijila: 'Kana ku kala ni uôma. Nga-nda ku kuatekesa.'\nMukonda dia kiki, Jelemiia ua mateka ku dimuna o athu kuila, eji ku a kaxtikala, se ene ka lungulula o ukexilu uâ ua iibha. O kuila o athu a bhangele ia a tendelesa Jelemiia?— Kana. Ene a mu xonguena, a dizangala né. Saí athu a mesenene ku mu jibha! Kiebhi kia divu Jelemiia?— Muéne ua kexile ni uôma, iu ua zuela: 'Ki nga-nda kuzuela dingi o dijina dia Jihova.' O kuila muéne ua bhuile o kuzuela o dijina dia Jihova?— Kana, ka bhuila mu kuzuela. Muéne ua zolele kiavulu Jihova, mukonda dia kiki, ka tenene kueha kuzuela ia lungu ni muéne. Mukonda Jelemiia ka bhuila mu kuzuela ia lungu ni muéne, Jihova ua mu bhulula.\nMu kifika, saí kizuua o maiala a iibha, a takula Jelemiia mu kixima kia kexile ni matóua. Muéne ka kexile ni kudia, mba menha. O maiala enhó, a mesenene kueha Jelemiia mu kididi kieniókio, phala muéne kufuá. Maji Jihova ua mu kuatekesa, iu ua tundu mu kididi kieniókio!\nIhi i u tena ku di longa ku phangu ia Jelemiia?— Sumbala saí ithangana muéne ua kexile mu kala ni uôma, maji muéne ka bhuila mu kuzuela ia lungu ni Jihova. Kioso ki uzuela ia lungu ni Jihova, nange o athu a ku xonguena, mba kia a iibhila. Nange u kala ni jisonhi, mba u kala ni uôma. Maji ku tokala ku bhuila mu ku zuela ia lungu ni Jihova. Muéne ua-nda ku kuatekesa mu ithangana ioso, kála kia kuatekesele Jelemiia.\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\nJelemiia 1:4-8; 20:7-9; 26:8-19, 24; 38:6-13","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/jelemiia-keha-kuzuela-ia-lungu-ni-Jihova\/","date":"2018-04-20T22:40:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00260.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":385,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kufikisa ihi? Kukala muboki ua thembu ioso! Ua-nda tambula mabesá avulu! —Ji 10:22.\nSE U KALA U MUBOKI UA THEMBU IOSO, U TENA . . .\nkukala ni uhete ua kuboka ni kusanguluka dingi mu ukunji\nkusuínisa o ukamba ué ni Jihova. Kioso ki u zuela ku athu ia lungu ni Nzambi, ua-nda kuijiia dingi o ídifua iê.\nkusanguluka mu kudianga kuta o Utuminu ua Nzambi kupholo, ni kukuatekesa o jiphange.—Mat 6:33; Ik 20:35\nkuia mu kiônge kia aboki a thembu ioso, ene mu i bhanga ku kafunga ka ilunga, ni kiônge kia bhanga ande dia kiônge kia ilunga ni Xikola ia Aboki a Thembu Ioso\nkukala dingi ni kithangana kia kulonga o Bibidia ku athu\nkukala dingi ni kithangana kia kuboka ni aboki engi, ni ku di suínisa dingi. —Lo 1:11, 12","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/Ukexilu-Uetu-ua-Ukidist%C3%A1-ni-Ukunji-Uetu-milongi-ia-Kavua-11-17-2016\/kukala-muboki-ua-thembu-ioso\/","date":"2018-04-21T22:13:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945448.38\/warc\/CC-MAIN-20180421203546-20180421223546-00581.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":125,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kibundu kia nzumbi-phe . . . kukala fiiele.—Nga. 5:22.\nSé phata, se o tuana tué a mona kuila, o kixikanu kié kua Jihova kia kolo, ene a-nda katula mbote iavulu. Ene a-nda mona o ima i u bhanga. Mu kiki, kolokota kusuínisa o kixikanu kié. Londekesa ku tuana tué kuila, Jihova muthu ua kidi phala eie. Mu kifika, saí dikaza mu ixi ia Bermuda, ene mu samba kumoxi ni tuana tuâ tua ahatu, phala kubhinga kikuatekesu kua Jihova, kioso ki kumoneka maka. Ene a suínisa ué o tuana tuâ kusamba ubheka uâ. Ene ambe: \"Tu tangela ué o mon'etu: 'Dielela kua Jihova ni muxima uoso, kolokota kubhanga o sidivisu ia Utuminu, kana kuthandanganha kiavulu.' Kioso kia mona kuila ua mu di tunda kiambote, muéne uejiia kuila, ua mu tambula o kikuatekesu kia Jihova. Kiki kia mu kuatekesa kudielela dingi kua Nzambi, ni mu milongi ia Bibidia.\" Enu mu jitata, ki mu jimbe kuila, ki mu tena kujijidika o tuana tuenu kukala ni kixikanu. Enu mu kuna o mbutu, mu i tekela, maji Jihova muéne u i bhangesa kukula. (1 Kol. 3:6) Mu kiki, bhanga nguzu phala kulonga o kidi kia lungu ni muéne ku tuana tué. Samba mu kubhinga o nzumbi iê ikola, phala kua kuatekesa kukala ni kixikanu. U tena kudielela ni muxima uoso kuila, Jihova ua-nda besoala o nguzu ioso i u bhanga, phala kulonga o tuana tué.—Efe. 6:4. w16.09 5:16-18\nAn'é u a longa muene o ku a bhaka ni ku a kumbidila [o maka enhá.]—Mate. 6:7.\nDi longe o phangu ia Serge ni muhatu'ê Muriel, a sidivila mu kilunga kia dimi diéngi mu mivu itatu ndenge. Ene a mateka kumona kuila, o mona ua kexile ni 17 dia mivu, ka uabhele kuboka ni kuia mu iônge. Serge uambe: \"Kioso ki nga mono kuila, o kukala mu kilunga kiki, kua kexile mu fidisa mon'etu kusuínisa o ukamba uê ni Jihova, tua vutuka mu kilunga kia Francês.\" Ihi i tena kukuatekesa o jitata kumona se a tokala kuvutuka? Kia dianga, ene a tokala kumona se ala ni kithangana, ni nguzu ia soko phala kulonga o tuana tuâ kuzola Jihova, ni kua longa dimi dia ubhe. Kia kaiiadi, nange ene a mona kuila, o ana ka mesena kuboka, kuia mu iônge mba kukala mu kilunga mua zuela dimi diéngi. Mukonda dia ima íii, o jitata nange a sola kuvutuka mu kilunga mua zuela o dimi dijiia kiambote o ana. Kioso o ana kia-nda kala ni ukamba uambote ni Jihova, o jitata a tena kuvutuka dingi mu kilunga mua zuela dimi diéngi.—Mate. 6:5-7. w16.10 2:14, 15\nKiejila mu kuxikana, Noué kia mu dimuna kuala Nzambi, ku ima ianda kubhita, o iene kiluua i moneka. Noué anga u tumaka Nzambi, hé u tunga álaka, ia mu bhulula muène ni akua bhata diê.—Jihe. 11:7.\nKuma Noué ua dielele mu ima ia mu tangele Jihova, muéne ua tungu álaka ia dikota. Nange o jivizinhu jê a muibhudisa se mukonda diahi ua kexile mu tunga o álaka. Tu tena kuxikina ni kidi kioso kuila, Noué ka dixibha. O Bibidia i zuela kuila, Noué uexile \"mujimbuidi ua maka maiuka.\" Muéne ua dimuna o athu kuila, Jihova ueji bheka o dilúviu, phala kubuika o athu aiibha. Nange muéne ua tangela o ima ia mu tangele Jihova: \"Dizubhilu dieza dia xitu ioso; kia ngi tetulukila muene; kuma ixi ioso iezala usuéia mukonda dia athu . . . nga-nda kulundulula dilúviu dia menha mu ngongo, phala ku buidisa o xitu ioso iala ni muenhu bhoxi dia diulu; ima ioso mu ngongo ia kà buika.\" Mu kusuluka, nange Noué ua zuela o ima ia tokalele kubhanga o athu, phala kubhuluka. Jihova ua mu tendelesa: \"Ua kà bokona mu álaka.\"—Dim. 6:13, 17, 18; 2 Phe. 2:5. w16.10 4:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/h\/r149\/lp-kim","date":"2018-04-23T03:22:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945724.44\/warc\/CC-MAIN-20180423031429-20180423051429-00350.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":596,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1987\nMUKUA: AZERBAIJÃO\nMUSOSO: O TATA, MUXULUMANU, O MAMA, JUDÉ\nMUSOSO UAMI:\ny A ngi vualela mu mbanza ia Baku, mu ixi ia Azerbaijão, eme ngi mona ua kaiadi mu divumu dia mam'etu. Tat'etu uexile mukua muxulumanu, mam'etu uexile Judé. O jitata jami a di zolele kiavulu né muene ni ku kala kála muthu ni ngeleja iê. Mam'etu ua kexile mu kuatekesa Tat'etu kioso Tat'etu kia kexile mu jejuuala, Tat'etu ué ua kexile mu kuatekesa Mam'etu kioso Mam'etu kia kexile mu bhanga o fesa ia Phasu. Ku dibhata dietu, tua kexile mu tanga o Alcorão, Tora ni Bibidia.\nNga kexile mu di mona kála ngi Muxulumanu. Eme ki ngi kexile ni phata kuila Nzambi kuene kuala maji ng'exile ni ibhuidisu ia kexile mu ngi thandanganhesa kiavulu. Nga kexile mu dibhuidisa, 'Mukonda diahi Nzambi ua bhange o athu ni mukonda diahi muéne u talesa hadi ku athu ni ku a ta mu túbhia mu mivu iavulu sé dizubhilu?' Kuma athu akexile mu zuela kuila ima ioso i bhita, vondadi ia Nzambi, kienhiki nga kexile mu banza 'o kuila Nzambi muéne uene mu bhekela hadi ku athu?'\nKioso ki nga tenesa 12 kia mivu, nga mateka o ku samba o misambu itanu ia tokala ku bhanga o ji muxulumanu mu kizuua ni kizuua. Mu kithangana kieniókio, Tat'etu ua te phang'iami ia muhatu n'eme mu xikola ia ji Judé. Akexile mu tu longa o ijila ia Tora ni dimi dia Hebalaiku. Ande dia ku mateka o milongi mu xikola, a tu bhingile ku samba mu ku kaiela o ijila ia ji Judé. Mu kienhiki, ku bhata dietu ki kukia, tua kexile mu bhanga o misambu ia ji muxulumanu, mu ngoloxi ki ngi bhixila mu xikola ngi bhanga o misambu ia ji Judé.\nNga kexile mu sota o itambuijilu ia tokala ia ibhuidisu iami. Nga kexile mu kuibhula o ji mesene jami mu xikola: \"Mukonda diahi Nzambi ua bhange o athu? Kiebhi Nzambi kia mona tat'etu, muxulumanu? Tat'etu muthu uambote, mu kiki, mukonda diahi muéne u di mona kala kifusa? Mukonda diahi Nzambi ua mu bhange?\" O itambuijilu i nga tambula ki ia ngi xikinisa, mukonda ki iexile ia kidi.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nO kixikanu kiami kua Nzambi kia bhu ku muvu ua 2002. Tuaile ku ixi ia Alemanha, mu ku bhita semana imoxi, tat'etu ua kumbama. Mu mivu iavulu nga kexile mu samba mu ku bhinga sauidi iambote phala o muiji uami. Mu kuijiia kuila o Muteni-a-Ioso uala ni kutena kuavulu o muenhu ni kalunga ndenge, nga mu bhingi nga mu dióndo phala ku kuatekesa tat'etu. Ng'ambe ku muxima uami, 'o kima ki nga mu bhinga kua Nzambi, ki kima kia dikota kana.' Nga dielele kuila Nzambi ueji tambuijila o misambu iami. Maji ta'etu ua suluka ni ku kata katé kiafu.\nNga divu kia iibha ku muxima, mu ku mona kuila Nzambi mbé kene mu suua athu. Eme nga di bhuidisa: 'O kuila o maka ala n'eme inga Nzambi ki muthu ua kidi?' Nga divu kia iibha, ki ngi kexile mu samba dingi, né muene o misambu ia ji muxulumanu. Ki ngi uabhele o jingeleja ja mukuá, mukonda dia kiki-phe, ki ngi kexile dingi mu xikina Nzambi.\nMu ku bhita mbeji jisamanu, o Jimbangi ja Jihova a phupu ku dibhitu dietu. Kuma ki tu kexile mu banza kiavulu mu jingeleja ja Jikidistá, Phang'iami n'eme tua mesenene kua londekesa kuila kejidile kima kia lungu ni Nzambi. Tua ebhuidisa: \"Kiebhi o Jikidistá kiene mu bheza Jezú, ku bheza dikulusu, ku bheza Madiia ni iteka ia mukuá se o Dikuinhi dia Ijila iamba kuila o ku bhanga kiki kituxi?\" Ni kikuatekesu kia Bibidia, o Jimbangi ja Jihova a tu londekesa kuila o ubhezelu ua iteka ki u tokala ku Jikidistá ja kidi ni kuila o misambu ia tokala ngó Nzambi. Mu kuívua kiki, nga diuana kiavulu.\nMu kiki-phe tua ebhuidisa dingi: \"Abha o Tilindade? Se Jezú muéne Nzambi, ki bhita kiebhi Nzambi ku kala mu ixi ni ku mu jibha kuala o athu?\" Ene a ngi jikula dingi o Bibidia ia a ngi tambuijila o kibhuidisu kiami, a ngi lombolola ué kuila Jezú ki muéne Nzambi, ka soko ué ni Nzambi. Mukonda dia kiki o Jimbangi ja Jihova ambe kuila ene ka xikina kuma Nzambi Tilindade. Eme nga banze moxi diami kuila 'o Jikidistá jiji ka difu ni Jikidistá ja mukuá.'\nNé muene kiki, nga mesenene kuijiia se mukonda diahi o athu a fua ni mukonda diahi Nzambi uehela o hadi. O Jimbangi ja Jihova, a ngi londekesa o divulu Kuijiia Kuambata ku Muenhu ua Kalelaku, * dia kexile ni kibatulu kimoxi kia kexile ni itambuijilu ia ibhuidisu iami. Mu kithangana kieniókio, ene a mateka ku ngi longa o Bibidia.\nKala kizuua ki tua kexile mu di longa, nga kexile mu sanga o itambuijilu ia Bibidia ia ibhuidisu iami. Ngeza mu kuijiia kuila o dijina dia Nzambi, Jihova. (Jisálamu 83:18) O kifua kiê kia beta-o-kota, o henda. (1 Nzuá 4:8) Muéne ua bhange o athu mukonda ua mesenene kua bhana o muenhu. Nga di longo kuila sumbala Nzambi uehela o hadi maji muéne u i zemba ni kuila ku hádia ua-nda zubha o hadi ioso. Nga di longo ué kuila o kituxi kia Adá ni Eva, kia bhekela maka a dikota ku athu oso mu ngongo. (Loma 5:12) Mukonda dia kituxi, tuene mu funda athu u tua zolo, mu kifika tat'etu. Maji Nzambi ku mundu ua ubhe, ua-nda bhuisa o jiphaxi joso, oso afu a-nda kua fukununa.\nO Bibidia ia ngi tambuijila o ibhuidisu iami ioso. Nga mateka dingi ku xikina kua Nzambi. Mu kuijiia kiambote o Jimbangi ja Jihova, nga mono kuila ene ala mu ngongo ioso. Nga diuana kiavulu mu ku mona o undandu ni ukamba uâ uambote. (Nzuá 13:34, 35) O ima i nga di longo ia lungu ni Jihova, ia ngi bhangesa ku mu bheza, ni ku kituka Mbangi ia Jihova. A ngi batizala mu kizuua kia 8 dia mbeji ia Katatu ka 2005.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nO itambuijilu ia Bibidia ia lungulula o muenhu uami uoso, lelu nga beta o ku zediua. O milongi ia Mak'â Nzambi a ngi bhekela kutululuka kua muxima. Ngi sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila nga-nda di sanga dingi ni tat'etu kioso kia-nda fukunuka kála kilondekesa o Mak'â Nzambi.\nNga kazala ni diiala diambote, u xila kiambote Nzambi, dijina diê Jonathan. Tundé ki tua kazala kua bhiti kiá samanu dia mivu. Kiiadi kietu tua di longo kuila o Mak'â Nzambi ene o kidi, ka bhonzo phala ku a tendela. O mak'â Nzambi ala ni valolo ia dikota kála ulu. Kiki kiene ki tu bhangesa ku uabhela kiavulu ku tangela o athu o ilongesu ia Bibidia ni kidielelu kiê. Lelu ngejiia kuila o Jimbangi ja Jihova ki \"athu a iibha\" maji ene o Jikidistá ja kidi.\n^ kax. 15 A di bhange ku Jimbangi ja Jihova maji kene mu di bhanga dingi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150101\/mukonda-diahi-nzambi-ua-bhange-o-athu\/","date":"2018-04-21T14:43:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945222.55\/warc\/CC-MAIN-20180421125711-20180421145711-00151.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1131,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Njimbu Iambote ia Nzambi!\nWhat is the good news from God? Why can we believe it? This brochure answers common Bible questions.\nO kadivulu kaka ka-nda ku kuatekesa ku uabhela o ku di longa o Mak'â Nzambi, o Bibidia. Talesa kiebhi ki u tena ku jikula o Bibidia iê phala ku sanga o kibatulu kia mikanda ikola.\nIjiia se o njimbu iambote ihi, ni mukonda diahi ia tokala ku i tula ni lusolo, ni ihi i tua tokala o ku bhanga.\nO kuila Nzambi uala ni dijina, ni kuila muéne ua tu suu?\nKiebhi ki tu tena kuijiia kuila o njimbu ia Bibidia ia kidi?\nDi longe se mukonda diahi Jezú uafú, o kukula ihi, ni ihi ia mu bhanga Jezú lelu.\nO Bibidia ijimbulula se mukonda diahi Nzambi ua bhange o ixi ni thembu kuxi o hadi ia-nda ku bhua ni kiebhi kia-nda kala o ixi ku hádia ni athu a-nda kala-mu.\nIhi i bhita n'etu kioso ki tu fuá? O kuila saí kizuua tua-nda tena ku di sanga dingi ni jindandu jetu jafú?\nNanhi o Sobha ia Utumiu ua Nzambi, ni ihi ia-nda bhanga o Utuminu?\nKiebhi kia mateka o kuiibha, ni mukonda diahi Nzambi uehela o kuiibha katé kiki? O kuila saí kizuua o kuiibha kua-nda ku bhua?\nJihova, o Nzambi ia ku sanguluka, ua mesena kuila o miji i sanguluke. Ijiia o milongi i bhana o Bibidia ku anumi, ahatu, jitata ni ana.\nO kuila kuene ubhezelu ua kidi? Ijiia ima itanu i kuatekesa kuijiia o ubhezelu ua kidi.\nJezú ua jimbulula se mukonda diahi tua bhingi itendelesu ni ijila iiadi iebhi ia Bibidia ia beta dingi kota.\nIjiia se Nzambi uivua o misambu ioso mba kana, kiebhi ki tua tokala o ku samba, ni ihi dingi i tu tena o ku bhanga phala ku zukama kua Nzambi.\nO kuila saí kizuua o athu a-nda kala kumoxi mu ku bheza ngó o Nzambi ia kidi?\nO Bibidia i zuela se mukonda diahi ni kiebhi o JIkidistá ja kidi a di iudika kiambote.\nSe uijiia o Mak'â Nzambi, mbote iahi ia-nda katula akuenu? O kuila u tena ku kala ni ukamba ni Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/good-news-from-god\/","date":"2018-04-23T14:00:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00152.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":356,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"12:41-44\nKyebhi o musoso yú u tu longa kwila:\nJihova u bhana valolo mu ima i tu bhanga\nTwa tokala kubhanga yoso i tu tena mu sidivisu ya Jihova\nKi tu tokala ku di sokesa ni akwetu mba kubanza kyavulu mu ima i twa tenene kubhanga m'ukulu\nO ngadyama ka tena kweha kubhana mu kubanza kwila o ya-nda bhana ya tolo\nIhi dingi i wa dilongo?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2018-mwb\/milongi-ya-21-27-ya-kasambwadi\/kota-kya-te-mu-o-muhatu-y%C3%BA-ene-oso-ndenge\/","date":"2018-04-19T10:59:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00768.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.246,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kia bhiti o Dilúviu, o tuana tua Noué a vualele ana avulu. Mu kubhita thembu o miji ia vudile, mu kiki o miji ia mateka ku dimuanga mu ngongo ioso, mukonda kiene kia tumine Jihova.\nMaji athu a mukuá, ka mesenene kubelesela o kitumu kia Jihova. Ene a zuela: 'Ki tua-ndaia mu tunga mu ixi ioso. Tua-nda tunga muene bhabha etu enioso. Tua-nda tunga mbanza ni sabhalalu ia lebha kiavulu i bhixila ku diulu phala tu kale ni fuma iavulu.'\nJihova ka sangulukile ni ima ia kexile mu bhanga o athu iá. Uejiia se ihi ia bhange? Muene ua a bhangesa kuzuela mu madimi avulu. Kuma ka kexile dingi mu ditendela múdia, a lembua kutunga o sabhalalu. Mu kiki, o mbanza ia kexile mu tunga, a i xanene Babele, ilombolola \"kavuanza.\" Kiki kia bhangesa o athu kudimuanga mu ngongo ioso. Maji ene a suluka mu kubhanga o ima iaiibha. O kuila mu mbanza ki muexile dingi muthu ua zolele Jihova? Tu mone o kibatulu kupholo..\n'Uoso u dizangeleka a mu tulula, uoso-phe u ditulula a mu zangeleka.'—Luka 18:14","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/tower-babel\/","date":"2018-04-19T10:59:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125936833.6\/warc\/CC-MAIN-20180419091546-20180419111546-00768.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIZUUA kiebhi, ki ua betele o kota o kusanguluka? O kuila o kizuua ki ua kazala? O kuila o kizuua ki ua vuala o mon'ê ua dianga? Mba o kizuua kia ku batizala? Nange ku muenhu uê uoso, eie ua sangulukile dingi mu kizuua kia ku batizala. Mu kizuua kieniókio, o jiphange jê a sangulukile kiavulu, mu kumona kuila, eie ua zolo Nzambi ni muxima uê uoso, ni muenhu uê uoso, ni kilunji kiê kioso, ni nguzu iê ioso!—Marku 12:30.\nNange tundé mu kithangana kia ku batizala, eie uene mu sanguluka kiavulu mu kubhanga o sidivisu ia Jihova. Maji saí aboki ka sanguluka dingi mu sidivisu ia Nzambi, kála kiexile ku dimatekenu. Mukonda diahi ene ka sanguluka dingi? Ihi i tu bhangesa kukolokota kusidivila Jihova ni kisangusangu kioso?\nMUKONDA DIAHI SAÍ ATHU KA SANGULUKA DINGI MU SIDIVISU IA NZAMBI?\nO njimbu ia Utuminu, i tu bhangesa kusanguluka kiavulu. Mukonda diahi? Mukonda Jihova u tu kanena kuila, kua kambe ngó bhofele, o Utuminu ua Nzambi ua-nda buika o mundu iú ua iibha, ni kubheka o mundu uobhe. O divulu dia Sofoniia 1:14, dizuela: \"Kuma kizuua kionéne kia Jihova kia zukama; ku kizuelu kiê, kia-nda kuiza muene lusolo, ki ki kokoloka.\" Maji se tu banza kuma, o kizuua kiki, kia mu laleka kiavulu, o kisangusangu kietu kia-nda zoza. Kiki, kieji tu bhangesa kubhuila mu sidivisu ietu kua Nzambi.\nO kukala kumoxi ni jiphange jetu ja maiala ni ja ahatu, ku tu suínisa kukolokota kusidivila Jihova ni kisangusangu. O uendelu uambote u londekesa o mundu ua Jihova, nange uene ua tu bhangesa kuxikina o ubhezelu ua kidi, ni kumateka kusidivila Nzambi ni kisangusangu kioso. (1 Phetele 2:12) Maji ihi ieji bhita, se phange a mu bazela mukonda dia ku kamba kubelesela o itumu ia Nzambi? Mukonda dia ima íii, nange saí jiphange mu kilunga a tena kuluuala, ni kukamba kusanguluka mu sidivisu ia Nzambi.\nO hanji ia kumesena kukala ni jimbote javulu, i tena ué ku tu katula o kisangusangu kietu. Kiki ki bhita kiebhi? O mundu ua Satanaji u sota ku tu fuinhisa phala kusumba ima iavulu, katé muene ni ima ki tu i bhindamena. Mukonda dia kiki, tua tokala kulembalala o izuelu ia Jezú, kioso kiambe: \"Kana muthu u tena kubhikila ngana jiiadi. Mukonda bhu kala ni iú u mu zemba, o iú u mu zola; mba iú a di tuma, o iú a di bhonza. Enu ue ki mu tena kubhikila Nzambi ni Mamunu (kilundu kia jimbongo).\" (Matesu 6:24) Etu ki tu tena kubhanga o ima iiadi: Kusidivila Jihova ni kisangusangu, ni kusota kukala ni jimbote joso ji tu mona ku mundu iú.\nSIDIVILA JIHOVA NI KISANGUSANGU\nO athu a zolo Jihova, ka mono kuila, o ku mu sidivila kimbamba kia bhonzo. (1 Nzuá 5:3) Jezú uambe: 'Zenu kokuami enu oso mua bhuila, enu mua tate ni imbamba ia mi nemena, eme nda ngi mi nhohese. Di tuikienu jungu iami, mu di longe ko kuami; mbata eme nga belesela, nga batama muxima, nda mu mone kutululuka kua mienhu ienu. Mbata o ima iami ioso i ngi m'inda na-iu, ki i bhonzo; o kimbamba kiami ki ngi mi tuika, kia bhebhuluka.' (Matesu 11:28-30) Kisangusangu kia dikota kukala, Kidistá ia kidi. Tuala ni ima iavulu i tu bhangesa kusanguluka mu sidivisu ietu kua Jihova. Tua-nda di longa ima itatu, i tu bhangesa kusanguluka mu sidivisu ia Nzambi.\nTuene mu sidivila o Nzambi ua tu Bhana o Muenhu, mukuá kusanguluka. (Ikalakalu 17:28; 1 Timote 1:11) Etu tuejiia kuila, Nzambi muéne ua tu bhana o muenhu. Mu kiki, tua tokala kusuluka ni ku mu sidivila ni kisangusangu kioso, né muéne se a tu batizala kiá ukulu.\nXinganeka o phangu ia Héctor, muéne ua sidivile kala kafunga ka ilunga mu 40 a mivu. \"Katé ni mu ukukilu,\" muéne ua kolokota mu kusidivila Jihova ni kisangusangu kioso. (Jisálamu 92:12-14) Kuma o muhatu'ê ua katele, Héctor ka tenene kukalakala dingi kiavulu mu sidivisu ia Nzambi, maji né kiki, muéne ka bhuila. Muéne uambe: \"Sumbala o uhaxi ua muhatu uami, u ngi bhangesa kuluuala kiavulu, ni kuila, ki bhonza kiavulu ku mu langa, maji ki ngene mu bhuila mu sidivisu ia Nzambi. Mu kuijiia kuila, Jihova muene ua ngi bhana o muenhu, ni kuila, muéne ua bhange o athu phala kuzediua, ku ngi bhangesa ku mu zola kiavulu ni ku mu sidivila ni muxima uoso. Ngene mu bhanga ioso phala kukolokota mu kuboka o njimbu iambote, ni kuxinganeka mu ikanenu ia Nzambi ia lungu ni Utuminu uê. O kubhanga kiki, ku ngi kuatekesa kukolokota.\"\nJihova ua tu bhana o ujitu ua kukula, u tu bhangesa kusanguluka ku muenhu. Mu kidi, \"Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\" (Nzuá 3:16) Mu kidi, se tu londekesa kixikanu ku ujitu ua henda ua tu bhana Nzambi, o ujitu ua kukula, o ituxi ietu a-nda ku i loloka, tu tena kukala ni kidielelu kia kutambula o muenhu ua kalelaku. O ima íii, i tu bhangesa kulondekesa o kisakidilu kietu! Kuma tua mesena kulondekesa o kisakidilu kietu ku ujitu ua kukula, tua-nda sidivila Jihova ni kisangusangu kioso.\nO phange a mu ixana Jesús, ua tungile mu ixi ia México, uambe: \"Mu salu mu nga kexile mu kalakala, ngexile kala ngi mubhika. Nga kexile mu kalakala ithangana iavulu, sumbala ka ngi jijidikile kubhanga kiki. Nga kexile mu kalakala kiki, phala kukala ni kitadi kiavulu. Mu kubhita thembu, nga di longo ia lungu ni Jihova, kiebhi muéne kia bhange phala kubhana o Mon'ê ua kazola. Nga kexile ni hanji iavulu ia ku mu sidivila. Mukonda dia kiki, nga di bhakula kua Jihova. Mu kiki, nga xisa o salu mu nga kalakalele mu 28 dia mivu, eme nga bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Mu kubhanga kiki, Jesús ua mateka kusidivila Nzambi ni kisangusangu.\nTuala ni ukexilu ua muenhu ua zele, u tu bhangesa kusanguluka. O kuila u tena ku di lembalala, kiebhi kiexile o muenhu uê ande dia kumateka kusidivila Jihova? Poxolo Phaulu ua lembalesa o Jikidistá akua Loma kuila, m'ukulu ene exile \"abhika a ituxi,\" maji a 'bhiluka abhika a kuiuka.' Mukonda ene akexile ni uendelu uambote, a tenene kukingila kutambula o muenhu ua kalelaku. (Loma 6:17-22) Kuma tuene mu kaiela ué o ijila ia Jihova, ki tuene ni kuluuala kuala na-ku akua kubhanga o ufusa, ni usuéia. Kiki ki tu bhekela kisangusangu kia dikota!\nTu mone o phangu ia Jaime, muéne ka xikinine kuila kuene Nzambi, ua xikinine kuila, o ima ia moneka ngó. Muéne uexile ué mu bhanga o ji joko ja kubhânga. Jaime ua mateka kuia mu iônge, muéne ua diuanene kiavulu mu kumona o henda ia kexile mu londekesa o athu. Phala kuxisa o ukexilu uê ua iibha, Jaime ua sambele kua Jihova, mu ku mu bhinga phala ku mu kuatekesa kukala ni kixikanu kua Muéne. Jaime uambe: \"Bhofele bhofele, nga mono kuila, Nzambi uexile Tata ia henda, nga mono ué kuila, muéne mukuá kuloloka. O kubelesela o itendelesu ia iuka ia Jihova, kuene mu ngi kuatekesa kiavulu. Se ki ngi lunguluile o ukexilu uami, nange lelu ki ngeji kala dingi ku muenhu, kála o jikoleka jami akexile ué mu bhanga o ji joko ja kubhânga. Ku muenhu uami uoso, lelu nga beta-o-kota o kusanguluka, mukonda dia kusidivila Jihova.\"\nKANA KUBHUILA!\nIhi i tua tokala o kubhanga kioso ki tu kingila o dizubhilu dia mundu iú ua iibha? Lembalala kuila, etu tua mu bhanga o vondadi ia Nzambi, ni kuila, tua mu kingila o muenhu ua kalelaku. 'Ki tu kale ni usudi mu kubhanga mbote. Kuma hinu ki tu bhixila bhu thembu ia tokala, tua kà bhongolola, se tua kambe kubhuila.' (Ngalásia 6:8, 9) Ni kikuatekesu kia Jihova, tu kolokotienu, tu bhangie-nu ioso phala kukala ni ídifua iambote ia-nda tu kuatekesa kubhuluka mu kithangana kia \"hadi ia dikota,\" ni kusuluka mu kusidivila Jihova ni kisangusangu kioso.\nTuejiia kuila, Jihova ua-nda besoala o kukolokota kuetu, ni nguzu ioso i tu bhanga, mukonda muéne uejiia kiambote o kikalakalu ki tuene mu bhanga ni henda i tuene mu londekesa mu dijina diê. Se tu kolokota mu kusidivila Jihova ni kisangusangu, tua-nda divua kala Davidi, muéne uambe: \"Jihova izuua ioso nga mu bhaka bhu pholo iami; o mukonda dia muene ku ng'imanena bhua zukama, ki bhuala u tena ku ngi lundumuna. Kala kiki, muxima uami ua tana, dimi diami dia sanguluka, katé ni xitu iami hinu i kala bhua kondama.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kuauana-ua-2016\/kolokota-mu-kusidivila-nzambi-ni-kisangusangu\/","date":"2018-04-24T01:02:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946314.70\/warc\/CC-MAIN-20180424002843-20180424022843-00330.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1377,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"5:6, 14, 15\nIhi i lombolola kusota Jihova?\nKulombolola kusuluka ni kudilonga ia lungu ni Jihova, ni kubelesela o itumu iê ku muenhu uetu\nIhi ia bhitile ni akua Izalaiele kioso kia fulu kusota Jihova?\nEne ka kexile dingi mu 'zemba o ima iaiibha ni kuzola o ima iambote'\nAkexile mu ta o ibhindamu iâ kupholo\nKa xikina kua endesa kua Jihova\nIhi iene mu tu bhana Jihova, phala ku tu kuatekesa ku mu sota?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-6-12-ia-kamoxi\/sotenu-phe-jihova-ni-mu-kale-ku-muenhu\/","date":"2018-04-22T01:19:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.57\/warc\/CC-MAIN-20180422002521-20180422022521-00334.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":72,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Dijina dié a dixile.\"\n1. Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o athu bhu kaxi ka musambu ua Jezú, u tu sanga mu divulu dia Matesu 6:9-13, kioso ki tu boka o njimbu?\nATHU avulu ejiia kiambote o izuelu ia musambu i tu sanga mu divulu dia Matesu 6:9-13. Kioso ki tu boka o njimbu, tu tumbula o izuelu ia musambu iú phala ku longa o athu kuila, o Utuminu, unguvulu ua kidi ua Nzambi, ua-nda bhangesa o ixi ioso ku kituka palaízu. Tu tumbula ué o izuelu, \"dijina dié a dixile,\" phala ku londekesa kuila, Nzambi uala ni dijina, ni kuila, tua tokala ku mona o dijina didi kala dijina di kôla.\n2. Kiebhi ki tuejiia kuma, Jezú ka mesenene kuila, tu bhitulula o izuelu iê kioso ki tu samba?\n2 O kuila Jezú ua mesenene kuma, tu bhitulula o izuelu iê mu misambu ietu, kala kiene mu bhanga athu avulu? Kana. Jezú uambe: \"Mu kusamba ue kana kubuabuala ngó.\" (Matesu 6:7) Mu kithangana kia mukuá, kioso kia kexile mu longa o maxibulu mê kusamba, muéne ua vutuila o musambu, maji ua tumbula izuelu iéngi. (Luka 11:1-4) Mu kiki, Jezú ua kexile mu longa o ukexilu uambote ua kusamba, ni ku longa o ima i tu tena ku bhinga mu musambu.\n3. Ibhuidisu iebhi i u tena ku bhanga mu ku di longa o musambu ua tu longo Jezú?\n3 Mu milongi íii, ni ia-nda kaiela, tua-nda di longa kiambote o musambu ua tu longo Jezú. Tu tena ku dibhuidisa: 'Kiebhi o musambu iú u tena ku ngi kuatekesa kusamba kiambote? Kiebhi ki ngi tena ku kumbidila o musambu iú ku muenhu uami?'\n\"TATA IETU UENE MU DIULU\"\n4. O izuelu \"Tata ietu,\" i tu lembalesa ihi, ni mu ukexilu uebhi Jihova Tata ietu?\n4 Jezú ua mateka o musambu uê mu ku zuela: \"Tata ietu.\" Kiki, ki tu lembalesa kuila, Jihova, muene o Tata ia jiphange jetu ku mundu uoso. (1 Phetele 2:17) O athu a a solo kua Jihova phala kuia ku diulu a kala an'ê, mu kiki, muéne Tata iâ mu ukexilu ua katunda. (Loma 8:15-17) O athu a-nda tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi, a tena ku mu ixana ué, \"Tata.\" Jihova u a bhana o muenhu ni ku dikila o ibhindamu iâ ni henda ioso. Ene a-nda ku a exana \"an' a Nzambi,\" kioso kia-nda kala athu a iuka ni ku londekesa o ufiiele uâ kua Jihova mu polova ia sukina.\n5, 6. Ujitu uebhi ua beta kota, u tena kubhana o jitata ku tuana tuâ, ni ihi ia tokala ku bhanga o tuana ni ujitu iú? (Tala o foto ia dianga.)\n5 O jitata a bhana ujitu ua dikota ku an'ê, kioso kia kuatekesa o ana kuijiia kuila, Jihova muene o Tata iâ ia diulu, ni kioso kia a longa o kusamba. Saí kafunga ka ilunga mu ixi ia África do Sul uambe: \"Tundé ki tua vuala an'etu, nga kexile mu samba kumoxi ni ene mu mausuku oso u nga kexile ku bhata. O an'etu a zuela kuila, ka di lembalala o izuelu ia misambu i nga kexile mu bhanga mu usuku. Maji ene a di lembalala o ukexilu uetu uambote ni mbote ijila mu ku zuela ni Tata ietu, Jihova, ni kutululuka ni kukondama ku tua kexile na-ku. Kioso kia mateka ku kula, nga a suínisa kusamba ni dízui dia suína, ni ngi tene ku a evua kuzuela kua Jihova o ima ia kexile mu banza ni kiebhi kia kexile mu divua. Kiexile kithangana kia tokala phala kuijiia o ima ia kexile ku mixima iâ. Mu ku suluka, ni henda ioso, nga kexile mu a kuatekesa ku kaiela o jindunge ja musambu ua tu longo Jezú, n'a tene ku bhanga misambu iambote.\"\n6 Kioso an'ê kia kulu, ene a kolokota ku zukama kua Jihova. Ene a kazala kiá, maji a mu sidivila Jihova mu sidivisu ia thembu ioso kumoxi ni anumi'â. O ujitu ua beta kota u tena kubhana o jitata ku tuana tuâ, o ku a longa kuila, Jihova Muthu ua kidi, ni ku a londekesa kuila, ene a tena ku mu zukama ni ku kituka makamba mê. Maji o tuana, a tokala ku suínisa o ukamba uâ ni Jihova.\n\"DIJINA DIÉ A DIXILE\"\n7. Ujitu uebhi u tuala nau, maji ihi i tua tokala o kubhanga?\n7 Etu tuala ni ujitu ua kuijiia o dijina dia Nzambi, ni ku kala \"mundu uê uangene mu dijina diê.\"(Ikalakalu 15:14; Izaia 43:10) Etu tuene mu samba mu ku zuela kuila, \"dijina dié a dixile,\" phala o athu a xile o dijina didi, ni di kale dijina dikôla. Tuene mu bhinga ué o kikuatekesu kia Jihova, phala ki tu bhange kima mba ku kuzuela kima ki tena ku xidisa o dijina diê. Ki tu tokala ku kaiela o ukexilu ua athu a mukuá a tungile ku hama ia dianga, ka kexile mu kumbidila o ima ia kexile mu longa akuâ. Phaulu ua a sonekena: \"Mukonda dienu, enu mu Jijudé, o dijina dia Nzambi a di xingi mu'axaxe ka matumbu.\"\n8, 9. Bhana phangu ilondekesa kiebhi Jihova kia kuatekesa o athu a mesena ku zelesa o dijina diê.\n8 Etu tu bhanga ioso, phala ku jingisa o dijina dia Jihova. Saí phange ia muhatu mu ixi ia Noruega, muadi uê uafu kioso mon'ê ua kexile ni mivu iiadi. Muéne uambe: \"Kiki kiexile kithangana kia bhonzo ku muenhu uami. Nga kexile mu samba izuua ioso, mu ola joso, mu ku bhinga nguzu phala ngi tene ku batama muxima, ni kukolokota mu ku batula kiambote o maka, mukonda ki nga mesenene kuehela Satanaji ku ngi diangula, n'a xonguena Jihova. Nga mesenene ku zelesa o dijina dia Jihova, nga mesene ué kuila, mon'ami u mona tat'ê mu Palaízu.\"\n9 O kuila Jihova ua tambuijila o misambu iê? Ua tambuijila. Mukonda dia ku bhita thembu iavulu ni jiphange, muéne ua tambula o kikuatekesu kia tokala. Mu ku bhita mivu itanu, muéne ua kazala ni kafunga. Mu kindala kiki, mon'ê uala ni 20 a mivu, a mu batizala kiá. Muéne u zuela: \"Nga sanguluka kiavulu, mukonda muadi uami ua ngi kuatekesa ku mu sasa.\"\n10. Kiebhi Nzambi kia-nda zelesa o dijina diê?\n10 Jihova ua-nda zelesa kiambote o dijina diê, kioso kia-nda buika o athu oso a xidisa o dijina diê, ni ió a dituna o Unguvulu uê. (Tanga Izekiiele 38:22, 23.) Mu thembu ienioió, oso mu ixi a-nda kituka athu a iuka, mu kiki, athu oso ku diulu ni mu ixi, a-nda bheza ngó Jihova, ni kuximana o dijina diê dikôla. Mu ku suka-ku, o Tata ietu ia henda ua-nda \"tumina sé mbambe ku thandu dia ima ioso.\"\n\"UTUMINU UÉ UIZE\"\n11, 12. Ku muvu ua 1876, Jihova ua kuatekesa o mundu uê kuijiia ihi?\n11 Ande dia Jezú ku vutuka ku diulu, o maxibulu mê a mu ibhuidisa: \"Ngana, thembu iíi iene eie i uanda kubheka-ku dingi o usobha ua Izalaiele?\" Jezú ua a tangele kuila, ki kiexile hanji o kithangana kia tokala phala ene kuijiia o thembu ieji mateka o Utuminu ua Nzambi. Muéne ua tendelesa o maxibulu mê ku suína mu ku bhanga o kikalakalu kia ku boka. (Tanga Ikalakalu 1:6-8.) Maji muéne ua a longo ué o kusamba, phala o Utuminu ua Nzambi uíze, ni ku kingila o kithangana kieji kuíza. Mukonda dia kiki, etu ué tuene mu samba phala o Utuminu, uíze.\n12 Kioso kia zukamene o kithangana kia Jezú ku mateka ku tuimina ku diulu, Jihova ua kuatekesa o mundu uê kuijiia o muvu ueji bhita o ima íii. Ku muvu ua 1876, o phange Charles Taze Russell ua soneka milongi mu dimi dia kingileji, ni diambu: \"O Thembu ia Ifuxi: Ia-nda Bhua Thembu Kuxi?\" muéne ua jimbulula kuila o \"sambuadi dia jithembu,\" mu divulu dia Daniiele iene imoxi ni \"thembu ia akua jixi jengi,\" ia kanena Jezú. O milongi ia jimbulula kuila, o thembu íii ieji bhua ku muvu ua 1914. * (Tala ku luiji.)\n13. Izulukutu iebhi ia bhiti ku muvu ua 1914, ni ihi ilondekesa o izulukutu iene mu bhita tundé ku muvu ua 1914?\n13 Ku muvu ua 1914, o ita ia dikota ia mateka ku jixi ja Europa, ia di muange ku mundu uoso. Mukonda dia ita, o nzala ia di bandekesa. Kioso kiabhu o ita ku muvu ua 1918, o uhaxi ua kixinda, ua beta ku jibha athu avulu, o ita ia bhitile ndenge. O izulukutu ioso íii, ia bhangele mbandu ku \"Kijimbuete\" kia tangele Jezú. O ijimbuete íii, ia londekesa kuila, Jezú a mu tumbika ku Usobha ku diulu ku muvu ua 1914. (Matesu 24:3-8; Luka 21:10, 11) Ku muvu uenhó, muéne ua tundu \"ni uzonda ua kuia ni kùluua ni kutolola.\" (Dijingunuinu 6:2) Jezú ua kaie Satanaji ni madimonho ku diulu, ni ku a lundumuna mu ngongo. Kioso kia bhiti o izulukutu ioso íii, o kikanenu kia mateka ku di kumbidila: \"Lamba dienu mu ngongo ni ku musanza! Mukonda Diabhu ua mi tulukila ni njinda iavulu, kuma muène uejiia kuila o thembu iê ia butu kia.\"\n14. (a) Mukonda diahi tua tokala ku samba phala o Utuminu ua Nzambi uíze? (b) Kikalakalu kiahi kia dikota ki tua tokala kubhanga?\n14 O kikanenu mu divulu dia Dijingunuinu mu kibatulu kia 12, ki tu kuatekesa kuijiia se mukonda diahi o izulukutu íii, ia mateka kioso Jezú kia mu tumbika kala Sobha ia Utuminu ua Nzambi. Sumbala Jezú ua mu tumina kiá ku diulu, maji Satanaji muene ua mu tumina hanji o ixi. Maji kua kambe ngó bhofele, Jezú ua-nda \"kutolola\" o jinguma jê, ni ku zubha o kuiibha kuoso kuene mu ixi. Maji, kioso ki tuia ni ku kingila o kithangana kiki, tua tokala ku kolokota ku samba phala o Utuminu ua Nzambi uíze ni ku suína mu ku boka o njimbu ia lungu ni Utuminu. O kikalakalu kiki, ki kumbidila o kikanenu kia bhangele Jezú, kioso kiambe: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\"\n\"VONDADI IÉ A I BHANGE BHOXI\"\n15, 16. O kuila kua bhingi ngó kusamba, phala o vondadi ia Nzambi a i bhange mu ixi? Jimbulula.\n15 Mu 6.000 ja mivu ku dima, o vondadi ia Nzambi akexile mu i bhanga mu ixi. Kiki kiene kia bhangesa Jihova ku zuela kuila, ima ioso 'ia uabha muene kiavulu.' (Dimatekenu 1:31) Mu ku suluka, Satanaji ua bhukumukina Jihova, mu kiki tundé mu thembu ienioió, kuene athu avulu kene mu bhanga o vondadi ia Nzambi. Maji lelu, kuene mazunda a nake a athu ndenge, ene mu sidivila Jihova. Ene a samba mu ku bhinga kuila, o vondadi ia Nzambi a i bhanga mu ixi, ene a bhanga uá o vondadi ia Nzambi. Ene a di suínisa phala ku kumbidila o milongi ia Nzambi, ni ku boka o njimbu ia Utuminu ku athu oso.\n16 Mu kifika, saí mukunji ua jixi jengi ku África uala ni 80 a mivu, a mu batizala ku muvu ua 1948, uambe: \"Ngene mu samba phala tu tene ku sanga o athu oso a difu kála jimbudi, n'a tene kuijiia Jihova ande dia kuíza o dizubhilu. Ngene mu bhinga ué o unjimu, kioso ki nga mesena ku bhana umbangi, phala ngi tene ku tula o kidi kia Nzambi ku muxima ua muthu. Ngi samba ué kua Jihova phala ku tu kuatekesa mu nguzu i tu bhanga phala ku langa kiambote, o athu u tua sange kiá, a difu kála jimbudi.\" O phange íii ia muhatu, uene mu kuatekesa athu avulu ku di longa ia lungu ni Jihova. O kuila eie u tena ku xinganeka adiakimi a mukuá, ene mu bhanga o vondadi ia Jihova ni kusuína kuoso?\n17. Kiebhi ki u divua ia lungu ni ima ia-nda bhanga Jihova ku athu ni ixi?\n17 Tua-nda kolokota ni kusamba phala o vondadi ia Nzambi a i bhange mu ixi, katé Jihova kia-nda buika o jinguma jê mu ixi. Mu ku suka-ku o ixi ia-nda kituka palaízu, athu avulu a-nda ku a fukununa. Jezú uambe kuila, \"kumbi dí diza, dia oso ala mu jimbila kuívua o dízui diê, ni kutunda-mu.\" (Nzuá 5:28, 29) Xinganeka o kusanguluka ku tua-nda kala na-ku, kioso ki tua-nda tambula o jindandu jetu ni makamba metu a kazola! Nzambi ua-nda \"kondona o masoxi moso\" ku mesu metu. (Dijingunuinu 21:4) Ku athu a-nda kua fukununa, avulu \"athu abhukumuka,\" ió afu sé kuijiia o kidi kia lungu ni Jihova ni Jezú. Tua-nda sanguluka kiavulu mu ku longa o kidi kia Nzambi ku athu enhá, n'a tambule o \"muenhu ki uábhua.\"\n18. Ihi ia bhindamena o athu?\n18 Kioso kia-nda kuíza o Utuminu ua Nzambi, ua-nda zelesa o dijina diê, mu kiki o athu oso mu ngongo a-nda bheza kumoxi Jihova. Mu kidi, Nzambi ua-nda bhana ku athu mu ixi, o ima ioso ia bhindamena, kioso kia-nda tambuijila o ima itatu i tu sanga mu musambu ua tu longo Jezú. Mu milongi ia-nda kaiela tua-nda di longa o ima ia mukuá ia beta kota ia tu longo Jezú, i tua tokala o ku bhinga mu musambu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150615\/kumbidila-o-milongi-ia-musambu-ua-ngana-mbandu-1\/","date":"2018-04-20T13:29:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937780.9\/warc\/CC-MAIN-20180420120351-20180420140351-00500.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2096,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"NZAMBI nzumbi,\" athu ka tena ku mu mona. (Nzuá 4:24) Maji o Bibidia i zuela kuila, kua kexile athu m'ukulu edile kala a muene Nzambi. (Jihebeleu 11:27) Kiki ki bhita kiebhi? O kuila u tena ku mona o \"Nzambi ua kambe ku moneka ku mesu?\"—Kolose 1:15.\nTu di sokesa ni muthu a mu vuala kifofo. O kuila o ku kamba o ku mona ki mu fudisa kuijiia ia mu bhita mu'axaxe kê? Kana. O kifofo u tena kuijiia ioso ia mu bhita mu maukexilu avulu a tena ku mu kuatekesa kuijiia o athu, o ima ni ikalakalu. Saí diiala kifofo, uambe: \"O mesu ala ku muxima.\"\nSumbala eie ué ku tena ku mona Nzambi ni mesu'ê, maji u tena ku mu mona ni \"mesu'ê a muxima.\" (Efezo 1:18) Talesa maukexilu atatu a ku bhanga kiki.\n'A I MONA MU IMA IA BHANGE MUÉNE'\nO mauhete a kifofo a lungu ni kuívua ni ku babata o ima, ki mu kuatekesa kuijiia o ima i kamba o ku mona. Eie ué u tena ku tonginina o ima iene mu ngongo ni ku mona kuila Nzambi ua i bhange. 'O ídifua iê-muène ia kambe kumoneka ku mesu, athu a i mona mu ima ia bhange muéne.'—Loma 1:20.\nMu kifika talesa o ixi ietu. Iene ka i bhange ngó phala athu ku kala-mu kana, maji a i bhange mu ukexilu ua kuila o athu a sanguluka ku muenhu. Kioso ki tuala mu muaha uatu, anga tuivua kithembu kia zaila ku mukutu uetu, kioso ki tu dia dilalaja diedi nzué mba tuívua o jinjila ja mu kuimba, tu sanguluka kiavulu. O kuila o maujitu enhá ka tu londekesa kuila o Mubhangi uetu, Nzambi ia henda, uambote ni mukua ku bhana?\nIhi i u tena o ku di longa ia lungu ni Nzambi ku ibhangelu iê mu ngongo? Kima kimoxi, o kuijiia kuila, o diulu dilondekesa o unene ua Nzambi. Lelu o jingijiie ja mu londekesa kuila o ngongo ia mu di nana ngó kana maji iene i bhanga kiki ni lusolo! M'usuku Kioso ki u mona ku diulu diezala ni ji thethembua, xinganeka: 'Kuebhi kua mu tunda o kutena kuoso kuku ku bhangesa o ngongo o ku di nana?' O Bibidia i tu tangela kuila o Mubhangi uala ni \"kutena.\" (Izaia 40:26) O ibhangelu ia Nzambi i tu londekesa kuila muéne \"Muteni-a-Ioso\"—Nzambi \"ukôla mu kutena kuê.\"—Jobe 37:23.\n\"UENE BHU JIHATA JÁ TATA, MUENE UA TU [JIMBULUILA] NZAMBI\"\nSaí mama ua mu sasa ana kiiadi ifofo, uambe: \"O ku di zuelesa, kuene o ukexilu uâ ua beta o kota ua ku di longa ni kuijiia o ima. U a tangela ioso i ua mu mona ni kuívua, ni ku i jimbulula. O mesu'â, eie.\" Kiene kimoxi ué, sumbala \"kiluua ku kala muthu u mona Nzambi,\" Jezú, o Mon'â Nzambi \"uene bhu jihata já Tata, muene ua tu [jimbuluila] Nzambi.\" (Nzuá 1:18) Mukonda dia ku kala o kibhangelu kia dianga, o Mon'a umoxié-lele ua Nzambi ni kamba dia kazola dia Nzambi, Jezú u di bhanga kala \"mesu'etu\" u tu kuatekesa kuijiia Nzambi. Muéne o muthu ua tokala u tena ku tu kuatekesa kuijiia o Nzambi ua kambe ku moneka ku mesu.\nTalesa kiebhi kia jimbulula Jezú, ua bhiti mivu iavulu bhu mbanji ia Tat'ê:\nNzambi u kalakala sé ku bhuila. \"Tata iami ua mu kalakala katé kindala.\"\n—Nzuá 5:17.\nNzambi uejiia o ima i tu bhanga. \"Tat'enu uejiia kiá ima ioso i mua bhindamena, kioso enu kiluua ngó mu mu bhinga.\"\n—Matesu 6:8.\nNzambi u tu dikila. \"Tata ienu uene mu diulu . . . muène mukua kubhangesa dikumbi diê di bandela athu abhukumuka ni athu ambote, u tumikisa mvula ni kua ia aiuka ni ku ísueia.\"\n—Matesu 5:45.\nNzambi u zola muthu ni muthu. \"tudièdie tuiadi, kala ku tu sumbisa mu mulambongo? Ni kamoxi-ku-phe ngó ki ka laúka bhoxi sé Tat'enu ku ki andala. Kuambe dingi enu-phe katé ni jindemba ku mítue ienu a ji'aleka. Uila kiki, ki mu kale ni uôma. Tudièdie né tua ndumba, enu mua beta ukota.\"\n—Matesu 10:29-31.\nMUTHU UA LONDEKESA O ÍDIFUA IA NZAMBI\nO ifofo ka mona o ima kala ki mona o athu ala ni mesu. O kifofo u tena kuijiia kuila uala mu kilembeketa maji ka tena kuijiia kuila o kilembeketa kididi kia vundu. Uejiia ngó kuila kididi kia talala kifikidila o muthu ku muanha. Kala o muthu a mu vuala kifofo ka tena ku mona o kilembeketa né o muanha, etu ki tu tena ku tendela Jihova sé kikuatekesu. Kienhiki, Jihova ua tumikisa muthu mu ixi ua tenene ku londekesa o ídifua Iê ni ukexilu.\nO muthu iú Jezú. (Filipe 2:7) Jezú ka zuela ngó ia lungu ni Tat'ê maji ua tu londekesa ué kiebhi kiala Nzambi. O dixibulu dia Jezú, Filipe uebhuidisa: \"Ngana, tuidikise Tata.\" Jezú uixi: \"Uoso ua ngi mono eme, ua mono ue Tata.\" (Nzuá 14:8,9) Ihi i u tena o ku \"mona\" ia lungu ni Tata mu ima ia bhange Jezú kioso kia kexile mu ixi?\nJezú uexile muthu uambote, ua lenduka, o athu ka kexile ni uôma ua kuzuela nê. (Matesu 11:28-30) O ukexilu uê uambote ua bhangesa athu avulu ku mu zukama. Jezú ua divu kia iibha kioso kia monene akuâ akexile mu bhita ni hadi iu ua kexile mu sanguluka ni ió a sangulukile. (Luka 10:17, 21; Nzuá 11:32-35) Kioso ki uia ni ku tanga, kuívua o misoso ia Bibidia ia lungu ni Jezú, bhanga kiki mu ukexilu u ku kuatekesa ku tendela kiambote o muenhu ua Jezú. Se u xinganeka kiebhi Jezú kia kexile mu di bhana ni athu, ua-nda tena kuijiia kiambote o ídifua iambote ia Nzambi ni ku mesena ku Mu zukama.\nKU SOKEJEKA KIAMBOTE O IMA\nMu ku zuela ia lungu ni kiebhi o kifofo kia mona o ima mu ngongo, sai musoneki uambe: \"Muéne ka tambula o njimbu kala ki tambula o muthu u mona, u tambula o njimbu mu maukexilu avulu (mu ku babata, bhu kaxi ka dizumba, mu kuívua, ni maukexilu a mukuá), iu ua tokala ku bunda o ima.\" Mu kiki, kioso ki uia ni ku tonginina o ibhangelu ia Nzambi, mu ku tanga ia lungu ni ima ia zuela Jezú ia lungu ni Tat'ê, ni ku xinganeka kiebhi Jezú kia londekesa o ídifua ia Nzambi, ua-nda kuijiia kiambote Jihova. Ua-nda mu mona kala muthu ua kidi.\nJobe, selevende ia Nzambi m'ukulu kiene kia divu. Mu dimatekenu ua zuela ima ka \"ijidile.\" (Jobe 42:3) Maji kioso kia tokuesa kiambote o ibhangelu ia Nzambi Jobe uambe: \"Ngana, ki nga kuijidile kiambote, nga kuívua jinga ngó ni matui mami; maji o kiki, mesu'a mi ala ku ku mona.\"—Jobe 42:5.\n\"Eie se u mu sota, uanda ku mu sanga\"\nKiki ki tena ku bhita ué n'eie. \"Eie se u mu sota [Jihova], uanda ku mu sanga.\" (1 Malunda 28:9) O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka kiavulu mu ku kuatekesa ku sota ni ku sanga o Nzambi ua kambe ku moneka ku mesu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/ku-mona-nzambi-ua-kambe-ku-moneka-ku-mesu\/","date":"2018-04-27T03:28:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948950.83\/warc\/CC-MAIN-20180427021556-20180427041556-00020.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1122,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O bhuoso-phe bhu kala Nzumbi ia Ngana, bhu kala ufôlo.\"—2 KOLINDO 3:17.\nMIMBU: 31, 32\n1, 2. (a) Ihi iene mu zuela o athu ia lungu ni ufolo uetu ua kusola? (b) Ihi i longa o Bibidia ia lungu ni ufolo, ni ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?\nKIOSO kia mesenene kusola kima ku muenhu uê, sai muhatu uambela o dikamba diê, uixi: \"Kana ku ngi bhangesa kubanza dingi kiavulu, ngi tangele kia ngó o kima ki nga tokala o kubhanga. Se u ngi tangela, ki kua-nda ngi bhonza dingi kubatula o maka.\" O muhatu ua mesenene kuila, a mu tangela o kima kia tokalele o kusola, mu veji dia kukatula mbote ku ujitu ua kusola, ua mu bhana o Mubhangi uê. Abha eie? O kuila uene mu sola o ima i ua tokala o kubhanga, inga u kinga kuila, akuenu a bhanga kiki bhu kididi kié? Kiebhi ki u mona o ujitu ua kusola o ima?\n2 O athu ala ni ibanzelu ki i difu ia lungu ni ufolo ua kusola. Sai athu a zuela kuila, etu ki tuala ni ufolo ua kusola, mukonda Nzambi ua xindi kiá o ima ioso i tua tokala o kubhanga. A mukuá a zuela kuila, tu kala ngó ni ufolo ua kusola, se a tuehela kusola o ima ioso i tua mesena. Maji o Bibidia i longa kuila, a tu bhange ni uhete, ni ufolo ua kusola kiambote o ima ku muenhu uetu. (Tanga Josuué 24:15.) Mu Bibidia tu sanga-mu o itambuijilu ia ibhuidisu iii: 'O kuila ki tuala ni ufolo ua kusola o ima ioso i tua mesena? Kiebhi ki tu tena kukatula mbote ku ufolo ua kusola o ima ku muenhu uetu? Mu ukexilu uebhi o ima i tu sola ilondekesa o henda ietu kua Jihova? Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, tu xila o ima i sola akuetu?\nIHI I TU LONGA O PHANGU IA JIHOVA NI JEZÚ?\n3. Kiebhi Jihova kia kalakala ni ufolo uê ua katunda?\n3 Jihova uala ni ufolo ua kubhanga o ima ioso ia mesena. Mu kiki, etu tu tena ku di longa mu phangu iê ia kusola o ima. Mu kifika, Jihova ua solo o kifuxi kia Izalaiele phala kukala mundu uê, mba \"povo ia mu fuama muene ngó.\" (Matendelelu 7:6-8) Sai kima kia mu bhangesa kusola o kifuxi kiki kala mundu uê. Jihova ua mesenene kukumbidila o kikanenu kia bhangele kua kamba diê Mbalahamu. (Dimatekenu 22:15-18) Mu kukalakala ni ufolo uê, Jihova u ki bhanga ni henda, ni kuiuka kuoso. Tu tena kumona o idifua íii, mu ukexilu ua kexile mu bazela o akua Izalaiele kioso kia kexile ku mu bhukumukina. Kioso kia kexile mu diela o ituxi iâ, Jihova ua kexile ku a londekesa o henda. Muene uambe: \"Eme nga-nda kuilula o kuxibhaka kuâ ni kudianguka kuâ, anga ng'a zola muene ni muxima uoso.\" (Hozeia 14:4) Jihova ua tu bhana phangu iambote, mu ku katula mbote ku ufolo uê ua kusola phala kukuatekesa akuâ!\nAnde dia kuiza mu ixi, Jezú ua solo kulondekesa o ufiiele uê kua Nzambi. Muene ka xikina ku di bunda kumoxi ni Satanaji phala kubhukumukina Nzambi\n4, 5. (a) Nanhi a dianga ku mu bhana o ufolo kua Nzambi? Kiebhi kia kalakala ni ufolo uê? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua tokala ku di bhanga?\n4 Mu vondadi iê, Jihova ua solo kubhanga o jianju ni athu. Jihova ua diangele kubhanga Jezú. Muene a mu bhangele mu kidifuanganu kia Nzambi, ua kexile ni ufolo ua kusola. (Kolose 1:15) Ihi ia bhange Jezú ni ufolo uê ua kusola o ima? Ande dia kuíza mu ixi, Jezú ua solo kulondekesa o ufiiele uê kua Nzambi. Muene ka xikina ku di bunda kumoxi ni Satanaji, phala kubhukumukina Nzambi. Kioso Jezú kieza mu ixi, muene ua ditunu o jitendasá ja Satanaji. (Matesu 4:10) Mu usuku ande dia kufua kuê, Jezú uambe kuila, ua mesenene kubhanga o vondadi ia Tat'ê. Muene uambe: \"Tata, eie se ua ki andala, dikáu dia phaxi dienhidi, ngi katule-diu. Maji-phe ki ngindi kuamba o vondadi iami iene i bhita, ki kale ngó o vondadi ié.\" (Luka 22:42) O kuila tu tena kukaiela o phangu ia Jezú, ni kukatula mbote ku ufolo uetu ua kusola, phala kuximana Jihova ni kubhanga o vondadi iê?\n5 Tu tena kukaiela o phangu ia Jezú, mukonda a tu bhange ue mu kidifuanganu kia Nzambi. (Dimatekenu 1:26) Maji etu ki tuala ni ufolo ua katunda uala nau Jihova. O Mak'â Nzambi a tu tangela kuila, Jihova ka tu bhange ni ufolo ua kusola o ima ioso ku muenhu uetu, ni kuila, muene ua mesena tu mu belesela. Mu kifika, ku muiji, o ahatu a tokala ku tumaka o maiala, o tuana a tokala kubelesela o jitata jâ. (Efezo 5:22; 6:1) Mu ukexilu uebhi o jimbambe ja tu xindila Nzambi ji tu kuatekesa kulanga kiambote o ufolo uetu ua kusola? O kitambuijilu kia kibhuidisu kiki, ki tena ku tu bhangesa kutambula o muenhu ua kalelaku ku hádia mba kana.\nIHI IA BHANGE O ATHU NI UFOLO UA BHANA NZAMBI\n6. Bhana phangu ilondekesa se mukonda diahi kima kiambote Nzambi ku tu xindila jimbambe ku ufolo uetu ua kusola.\n6 Kuma ki tuala ni ufolo ua kusola o ima ioso, o kuila tu tena kuzuela kuila, tuala muene ni ufolo ua kidi? Tuala muene! Mukonda diahi? Mukonda o jimbambe ja tu xindila, ji tena ku tu langa. Mu kifika, nange tu sola kuendesa o dikalu phala kuia ku mbanza iéngi iala dikanga. Maji xinganeka se mu kikoka ki muala itumu i tendelesa o endexi a makalu. Mu veji dia kiki, kala muthu muene u sola kiebhi kiendesa mu kikoka. O kuila ueji divua muene kiambote mu kuendesa mu kikoka kiki? Kana! Tua bhingi ijila mba jimbambe, mukonda ji kuatekesa o athu oso kukatula mbote ku ufolo uâ ua kusola. Tua-nda di longa phangu ia athu mu Bibidia, ia-nda londekesa se kiebhi o jimbambe ja tu xindila Jihova, ji tu bhekela ngó mbote.\n7. (a) Mu ukexilu uebhi Adá ka difuile ni iama? (b) Jimbulula kiebhi Adá kia katuile mbote ku ufolo uê.\n7 Kioso Jihova kia bhange o diiala dia dianga, Adá, muene ua mu bhanene ue o ujitu ua bhanene ku jianju. Nzambi ua mu bhana ue o ufolo ua kusola. Maji Nzambi ka bhange o iama ni ufolo ua kusola. Kiebhi Adá kia katula mbote ku ufolo uê ua kusola? Adá ua sangulukile mu kubhana o majina ku iama. Nzambi anga u mateka ku \"ji bheka ku muthu, [phala] ku mu tala se u ji luka kiebhi.\" Mu ku mona o iama, Adá ua kexile kubhana o majina a fuamene phala o iama ioso. Jihova Nzambi ka lungulula o majina a solele Adá. Mu veji dia kiki, o Bibidia izuela: \"Kioso-phe kia luku Adá ku jixitu ja muenhu, diene kiá o dijina diê dia xala na-diu.\"—Dimatekenu 2:19.\n8. Kiebhi Adá kia kambe kukatula mbote ku ufolo uê, ni ihi ia bhiti?\n8 Jihova ua bhana kua Adá, o kikalakalu kia ku bhangesa o ixi kukala palaízu. Muene ua mu tangela: \"Vualenu, mu sokoloke, mu izalese ixi ioso, mu i tolole; mu tumine ue jimbiji jendela mu menha, ni jinjila ji bhita bhulu, ni iama ioso ia muenhu iendela ku mavu.\" (Dimatekenu 1:28) Maji Adá ua solo kudia o kibundu, mu kubhanga kiki, muene ua bhukumukina o kijila kia mu bhanene Jihova. Mukonda dia Adá ku kalakala kiaiibha ni ufolo ua mu bhanene Nzambi, tundé ukulu, o athu ene mu tala hadi iavulu. (Loma 5:12) Tua-nda lembalala, o ibhidi iejila mu kusola kua Adá. Kiki, kia-nda tu kuatekesa ku katula mbote ku ufolo uetu ua kusola, ni kuxikina o jimbambe ja tu xindila Jihova.\nO akua Izalaiele a solo kukala mundu ua Nzambi, anga a xikina o jimbambe ja a xindile Nzambi\n9. Ujitu uebhi ua bhanene Jihova ku akua Izalaiele? O mundu ua Izalaiele ua kanene ihi?\n9 O athu oso mu ngongo, a lundula o kituxi ni kalunga kua Adá ni Eva. Maji etu tuala hanji ni ufolo ua kusola. Tu tena kuijiia o kidi kiki, mu kumona kiebhi Nzambi kia di bhanene ni kifuxi kia Izalaiele. Jihova ua a bhanene o ujitu ua kukala mundu uê. (Makatukilu 19:3-6) O kifuxi kia solo kukala mundu ua Nzambi, anga a xikina o jimbambe ja a xindile Nzambi. Ene ambe: \"Ioso ia tange Jihova, iene i tua-nda kubhanga.\" (Makatukilu 19:8) Maji mu kubhita thembu, ene a solo kubhukumukina o kikanenu kia bhangele kua Jihova. Tu tena ku di longa disá dia dikota mu phangu íii. Tu sulukienu mu kubhana valolo ku ujitu uetu ua kusola, ni kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova, mu kubelesela o itumu iê.—1 Kolindo 10:11.\n10. Phangu jebhi ji tu sanga mu divulu dia Jihebeleu kibatulu 11, ji londekesa kuila, o athu akua ituxi a tena kusola kuximana Nzambi? (Tala o foto ia dianga.)\n10 Mu divulu dia Jihebeleu kibatulu kia 11, tu sanga-mu o majina a 16 kia maiala ni ahatu a fiiele, a solele kuxila o jimbambe ja a xindile Jihova. Mukonda dia kiki, ene a tambuile mabesá avulu, ni kidielelu kia kuzediua ku hádia. Mu kifika, Noué ua kexile ni kixikanu kia dikota. Mukonda dia kiki, muene ua solo kubelesela o itendelesu ia Nzambi ia kutunga o alaka, phala kubhulula o muiji uê, ni miji ieji kuíza-ku. (Jihebeleu 11:7) Mbalahamu ni Sala, a belesela Nzambi ni muxima uâ uoso, mukonda dia kiki, endele ixi iéngi ia a kanene Nzambi. Sumbala ene a mono \"kithangana kia kuvutukila\" ku ixi ia Ulu, a solo kusuua o ikanenu ia Nzambi, ieji dikumbidila ku hádia. O Bibidia izuela kuila, ene akexile mu \"sota ixi ia beta o kuuabha.\" (Jihebeleu 11:8, 13, 15, 16) Mozé ua ditunu o jimbote joso ja Ijitu, iú ua solo-bho o \"kutala hadi ni mundu ua Nzambi, kana o ku di uabhela muène mu jivondadi ja ituxi ji bhanga ngó kathangana.\" (Jihebeleu 11:24-26) Tu kaiedienu o phangu ia maiala ni ahatu iá a fiiele, ni kubhana valolo ku ujitu uetu ua kusola, mu ku katula mbote ku ufolo uetu, phala kubhanga o vondadi ia Nzambi.\n11. (a) O ujitu ua kusola, u tu bhana kithangana kia kubhanga ihi? (b) Ihi i ku bhangesa kukatula mbote ku ujitu ué ua kusola ni ufolo?\n11 Nange tu mona kuila, kima kiambote se bhu kala muthu u sola bhu kididi kietu. Maji se tu bhanga kiki, ki tua-nda tena kumona o mabesá ejila mu ufolo ua kusola. Mukonda diahi? O Bibidia ijimbulula o maka enhá mu divulu dia Matendelelu 30:19, 20. (Tanga.) O velusu ia 19, i zuela kuila, Nzambi ua tumina akua Izalaiele kusola kima. O velusu ia 20 izuela kuila, Nzambi ua bhanene kithangana, phala ene kulondekesa o henda iâ kua muene. Etu tu tena ue kusola kusidivila Jihova. Etu tuala ue ni kithangana kia kukatula mbote ku ujitu uetu ua kusola ni ufolo, phala kuximana Jihova, ni ku mu londekesa o henda ietu!\nKANA KUKALAKALA KIAIIBHA NI UFOLO UA KUBHANA NZAMBI\n12. Ihi ki tu tokala o kubhanga ni ufolo ua tu bhana Nzambi?\n12 Xinganeka kuila, eie ua bhana ujitu ua katunda kua kamba dié dia kazola. Kiebhi ki ueji divua se muene u texa o ujitu u ua mu bhana? Mba se muene u kuata o ujitu uenhó, phala ku bhangesa akuâ ku divua kiaiibha? Eie ueji kala ni ndolo ku muxima. Jihova ua tu bhana o ujitu ua kukala ni ufolo ua kusola. Mu kiki, kioso muene kia mona o athu kusola kiaiibha, ni kubhangesa akuâ ku divuua kiaiibha, muene u kala ni kuxixima ku muxima. O Bibidia i zuela kuila, mu \"izuua isukidila-ku,\" o athu eji \"kamba kusakidila.\" (2 Timote 3:1, 2) Mu kiki, kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, tu bhana valolo ku ujitu ua ufolo ua tu bhana Jihova? Ni kiebhi ki tu tena kukalakala kiambote ni ujitu iú ua tu bhana Nzambi?\n13. Ihi i tua tokala o kubhanga, phala ki tu kalakale kiaiibha ni ujitu uetu ua kusola?\n13 Etu enioso tuala ni ufolo ua kusola o makamba metu, o izuatu, ni itonokenu. Kuma tuala ni ufolo iú, nange tu tena kumateka kusola ima ia zembe Nzambi, mba kukaiela o ima i bhanga o athu ku mundu. (Tanga 1 Phetele 2:16.) Mu veji dia kukalakala ni ufolo uetu phala kubhanga o ima iaiibha, tua tokala ku katula mbote ku ufolo uetu phala kubhanga ima ia \"kuximanesa Nzambi.\"—1 Kolindo 10:31; Ngalásia 5:13.\n14. Mukonda diahi tua bhingi kudielela kua Jihova, phala kukatula mbote ku ufolo uetu ua kusola?\n14 Jihova uambe: \"Eme Jihova Nzambi ié, u ku longa kioso kia uabha, hé u ku endesa mu njila i ua fuama kuenda mu ku di-tela.\" (Izaia 48:17) Tua tokala ku dielela kua Jihova, ni kuxikina o jimbambe ja tu xindila, phala kusola o ima iambote. Tua tokala kuxikina ni muxima uoso kuila, \"o njila ienda o muthu ki iene bhu lukuaku lua muthu-muène, mba muthu kienda, muene u tongesa o makanda mê-muène.\" (Jelemiia 10:23) Adá ni akua Izalaiele, ka xikina o jimbambe ja a xindile Jihova. Mu veji dia kiki, ene a dielele ku mixima iâ. O phangu iâ iaiibha, i tu longa disá dia dikota. Mu veji dia ku dielela mudietu, tua tokala ku \"dielela kua Jihova ni muxima [uetu] uoso.\"—Jisabhu 3:5.\nXILA O UFOLO UA AKUENU\n15. Ihi i tu tena ku di longa mu milongi i tu sanga mu divulu dia Ngalásia 6:5?\n15 Tua tokala ue kuxila o ufolo ua akuetu, ua kusola o ima ku muenhu uâ. Mukonda diahi? Kuma etu oso tuala ni ufolo ua kusola, sai bhabha, o Jikidistá ka-nda sola o ima mu ukexilu umoxi. Kiki ki tena kubhita, mu kusola ima ia lungu ni uendelu uetu, ni ubhezelu. Lembalala o kijila ki tu sanga mu divulu dia Ngalásia 6:5. (Tanga.) Se tu sota ku lembalala kuila, kala Kidistá ua-nda bhakula jikonda ku ima ia sola ku muenhu uê, tua-nda xila o ufolo ua akuetu.\n16, 17. (a) Maka ahi a monekene mu kilunga kia Kolindo? (b) Kiebhi Phaulu kia kuatekesele o Jikidistá ku Kolindo, ni ihi i tu tena o ku di longa?\n16 Tu di longe phangu mu Bibidia, i tu londekesa se mukonda diahi tua bhingi ku xila o ufolo ua jiphange jetu. O Jikidistá akua Kolindo, akexile mu di kuata mukonda dia kudia o xitu io bhakuile ku ji nzambi ja makutu, ia kexile mu sumbisa mu itanda. Sai Jikidistá, akexile mu sumba o xitu ienióio, mukonda ejiidile kuila, o iteka ki ia kexile ni valolo. Maji o athu akexile mu bheza o iteka m'ukulu, a monene kuma, o kudia o xitu ienióio, kua difuile ni kubheza o iteka. (1 Kolindo 8:4, 7) Ia exile maka a dikota, mukonda eji uana o kilunga. Kiebhi Phaulu kia kuatekesele o Jikidistá kubatula o maka iá a dikota?\n17 Kia dianga, Phaulu ua lembalesa o ibuka iiadi kuila, o kudia ki kueji kua kuatekesa kusuinisa o ukamba uâ ni Nzambi. (1 Kolindo 8:8) Mu kusuluka, Phaulu ua a dimuna, phala ka bhangese akuâ ku divua kiaiibha, mukonda dia \"ufôlo\" uâ ua kusola. (1 Kolindo 8:9) Mu kubhita thembu, muene ua tangela o athu akexile mu divua kiaiibha, phala ka fundise o athu akexile mu sola kudia o xitu. (1 Kolindo 10:25, 29, 30) Mu kiki, mu maka a lungu ni ubhezelu, o Kidistá muene ua tokala o kusola o kima kia-nda bhanga. Ki tu tokala kuxila ue o ufolo ua jiphange jetu mu ima iofele?—1 Kolindo 10:32, 33.\n18. Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila, eie u bhana valolo ku ufolo ua kubhana Nzambi?\n18 Jihova ua tu bhana ujitu ua kusola ni ufolo. O ujitu iú, u tu bhana o ufolo ua kidi. (2 Kolindo 3:17) Tu bhana valolo ku ujitu iú, mukonda u tu kuatekesa kusola kiambote o ima ku muenhu uetu, ni kulondekesa o henda ietu kua Jihova. Mu kiki, tu kolokotienu mu kusola o ima i mu ximanesa, ni kuxila o ufolo ua akuetu, ua ku kalakala ni ujitu iú ua dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katatu-ua-2017\/ufolo-ua-kusola-ua-bhana-nzambi\/","date":"2018-04-26T23:58:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948617.86\/warc\/CC-MAIN-20180426222608-20180427002608-00309.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2548,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.357,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Athu ka uabhela kuzuela maka alungu ni kufuá. Maji saí kizuua tua-nda dibhana ni maka enhá. O kufuá kua muthu, ku bhekela ndolo iavulu ku muxima.\nSe-ku kima ki tena ku tu bhangesa ku kala polondo phala ku dibhana ni kufuá kua ndandu ietu, kaza dietu, mba kua mon'etu. O kufuá ku tena ku tu tula, sé ku ki kingila. Kienhiki, athu ka tena ku lenga o ndolo ni malamba ijila mu kufuá.\nAntónio, ua fundu tat'ê a mu lanvula ku dikalu, uambe: \"O kufuá kuedi kala, muthu u jika o dibhata diê, anga uambata o sabhi. Eie ku tena ku bokona m'onzo. U mu lembalala kia ngó ku muxima. Kiki o kidi. Sumbala u sota ku dituna o kidi kiki\nDoroteia, ua fundu muadi uê kioso kia kexile 47 a mivu, ua soto o itambuijilu ia ibhuidisu iê. Sumbala ua kexile mu longa o ana kuila, o athu a kala dingi ku muenhu kioso kia fuá, muéne ka kexile ni itambuijilu ia kidi ia lungu ni maka enhá. Muéne uebhuidisa o mukunji ua ngeleja Anglicana: \"Ihi i bhita n'etu kioso ki tu fuá?\" O mukunji ua tambuijila: \"Se-ku muthu ua kijiia kiambote, tu kingile phala kuijiia.\"\nO kuila tua tokala ku \"kingila phala kuijiia?\" O kuila saí ukexilu u tu kuatekesa kuijiia se o kalunga o disukilu muene dia ima ioso?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/o-kufu%C3%A1-o-disukilu-dia-ima\/","date":"2018-04-20T12:37:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937780.9\/warc\/CC-MAIN-20180420120351-20180420140351-00512.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Estere ua suínine mu kuzokela o dijina dia Jihova ni mundu uê\n8:3-5, 9\nEstere ni Moledekai akexile kiambote. Maji o kitumu kia bhele Hamane kia lungile ni kujibha o Jijudé, kia kexile mu tula ku jisanzala joso\nEstere ua te o muenhu ué mu kiluezu ni kulenduka kuoso, uai dingi mu sota o sobha sé ku mu ixana. Muéne ua didile o mundu uê, ni ku diondela o sobha phala kujima o kitumu kia bhele\nO itumu ia bhanene o sobha, ka tokalele ku i jima dingi. Kienhiki, o sobha ua bhana ufolo kua Estere ni Moledekai phala kusoneka itumu ia ubhe\nJihova ua bhana kikoué ku mundu uê\n8:10-14, 17\nA tumikisa mukanda ua kaiiadi ua londekesele kuila o Jijudé a tokalele kubhânga\nA tumikisa masoladi ku ixi ioso ia pélesa, o Jijudé exile polondo phala kubhanga o ita\nAthu avulu a kituka Jijudé, mu kumona o henda ia Nzambi ku mundu uê","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/milongi-ia-kata7-13\/estere-milongi-ia-Bibidia-ua-su%C3%ADnine\/","date":"2018-04-26T07:47:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":151,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.397,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Akua Izalaiele a kexile mu kikangalakata mu 40 a mivu. A buikisile kiá jimbanza javulu. Mu kithangana kiki, ene a kexile kiá kua zukamene o Mulundu ua Mouabhe ku mbandu ia tundila-kumbi, ia Ngiji ia Njolodá, kiexile o kithangana kia tokalele phala kubokona mu ixi ia Kanana. Balake o Sobha ia Mouabhe, ua kexile ni uôma kuila eji mu tambula o ixi, mukonda dia ene. Mu kienhiki muene uexana diiala dijina diê Balamu, phala kuloka akua Izalaiele.\nMaji Jihova uambela Balamu: 'Eie ku tokala kuloka akua Izalaiele.' Mu kiki, Balamu ua ditunu o kuenda. O Sobha Balake ua muixana dingi lua kaiadi, iu ua mu kanena ku mu bhana kima kioso-kioso kieji bhinga. Né muene kiki, Balamu ua ditunu. Mu kienhiki, Nzambi uambe: 'Eie ndaie maji ua tokala u zuela ngó o maka u nga-nda ku ku tangela.'\nBalamu ua sambela ku bulu iê, iu uai katé ku sulu ia Mouabhe. Muene ua kanena kuloka akua Izalaiele, né muene ni maka a mu tangele kia Jihova. O anju ia Jihova ia moneka mu njila mu veji jitatu. Balamu ka mono o anju, maji o bulu ia muene o anju. Kia dianga, o bulu ia tundu mu njila, i iai mu iangu. Mu kusuluka, o bulu anga i di phupha ku ditádi, o kinama kia Balamu anga ki naminina ku ditádi. Mu kusuka-ku, o bulu ia butama mu kaxi ka njila. Mu kithangana kienhókio, Balamu ua beta o bulu ni mbangala.\nMu veji ia katatu, Jihova ua bhangesa o bulu kuzuela. O bulu iebhuidisa Balamu: 'Mukonda diahi ua mu ngi beta?' Balamu ua zuela: 'Ua ngi bhangesa kukala ngi kioua. Se nga kexile ni xibhata hinu nga ku jibha.' O bulu ia zuela: 'Eie uene mu ngi sambela kiá tundé ukulu. O kuila eme nga ku bhangele kiá kiki?'\nMu kusuluka, Jihova ua bhangesa Balamu ku mona o anju. O anju iambe: 'Jihova ua ku tangela phala kuloke Izalaiele.' Balamu uambe: 'Eme nga lueza. Nga-nda vutuka kubhata.' Maji o anju iambe: 'Ndaie ku Mouabhe, maji kále u zuela ngó kia ku tumu Jihova.'\nO kuila Balamu ua dilongo disá? Kana. Kioso kia bhiti o ima íii, Balamu ua loka dingi Izalaiele mu veji jitatu, maji Jihova ua bhangesa o izuelu iê iaiibha kukala mabesá. Mu kusukaku akua Izalaiele a buikisa akua Mouabhe, anga Balamu a mu jibha. Ki kieji kala kima kiambote, se Balamu ua belesele Jihova?\n\"Alukenu, mu di lange ku luímbi, mukonda o muenhu ua muthu ki u tundu mu unvuama uê ua kuvula o jimbongo.\"—Luka 12:15","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/balamu-kuzuela-bulu\/","date":"2018-04-23T08:36:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945855.61\/warc\/CC-MAIN-20180423070455-20180423090455-00127.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":416,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mbote iahi i tu katula mu kufua kua Jezú?\nKioso Nzambi kia bhange o athu, muéne ua mesenene kuila ene a kala ku muenhu ki uábhua mu ixi sé ku kata mba kufua. Maji o diiala dia dianga, Adá, ua bhukumukina o Mubhangi iu ua texi o kidielelu kia ku kala ni muenhu ki uábhua. Kuma tu muiji ua Adá, tua lundula o kituxi. (Loma 5:8, 12; 6:23) O Nzambi ia kidi, Jihova, ua tumikisa Mon'ê, Jezú, mu ixi phala kufua ni ku bhulula ioso ia texile Adá.\nO kufua kua Jezú ku bhangesa kuila o ituxi ietu a i loloke ni ku tu bhana o kidielelu kia ku kala ku muenhu ki uábhua ku hádia. O Bibidia i tu kuatekesa kuijiia kiebhi kia-nda kala o muenhu kioso athu ka-nda kuka dingi, ku kata mba kufua.\nKiebhi ki tu tena ku lembalala o kufua kua Jezú?\nM'usuku ande dia kufua, Jezú ua tangela o akaiedi'ê phala ku lembalala o kufua kuê. O ku lembalala o kufua kua Jezú mivu ioso, ku tu kuatekesa ku mona kuila Jezú ni Jihova a zolo kiavulu o athu mu ngongo.\nKu muvu iú, o Lembalasa ia kufua kua Jezú ia-nda bhita kia Sekunda mu kizuua kia 14 kia mbeji ia Kasamanu, mu ngoloxi. Tua mu kuixana eie phala kuia mu kiônge kiki kumoxi ni Jimbangi ja Jihova ku diembu diê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/jesus-death\/","date":"2018-04-26T08:45:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00450.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":222,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.396,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nTala o kifika kiki: Tim ua mu jokala bola ni makamba mê. Muéne u takula o bola anga i bula o dibhitu dia vizinhu iê.\nSe ua kexile bhu kididi kia Tim, ihi i ueji bhanga?\nXINGANEKA!\nUALA NI NDUNGE JITATU PHALA KU BATULA O MAKA ENHÁ:\nKulenga.\nKutatela muthu uéngi.\nKutangela vizinhu ié ioso ia bhiti, ni kufuta o dibhitu di ua bulu.\nNange u banza kubhanga kala ki zuela o ndunge ia 1: Kulenga. Maji kima kiambote kuxikina o itondalu ié.\nNDUNGE JITATU JI TENA KU KU KUATEKESA KUXIKINA O ITONDALU IÉ\nKiene o kima kia tokala phala kubhanga.\nO Bibidia i zuela: \"Tua mesena kubhanga mu kidi o ima ioso.\"\n—Jihebeleu 13:18.\nO athu a kala dingi ni vondadi ia kuloloka se o muthu u xikina o itondalu iê.\nO Bibidia i zuela: \"Muthu uoso u vunga o ikuma iê, katena kubhanduluka; maji muthu uoso-phe ikuma iê u i fisala, anga u i ambula, ió hinu a mu kuatela henda.\"\n—Jisabhu 28:13.\nO kia beta-o-kota, o kuxikina o itondalu ietu ku sangulukisa Nzambi.\nO Bibidia i zuela: \"Kuma ngana ua di-zemba ni athu abhukumuka; maji o kikutu kiê u ki jituina athu oso aiuka muxima.\"\n—Jisabhu 3:32.\nKarina uala ni 20 a mivu, a mu kuata kua xiku dia ikoka iá a mu te muluta mukonda dia kufuona kiavulu ni dikalu. Muéne ka tangelé tat'ê o maka enhá. Maji ka tenene kusueka o maka enhá mu ithangana iavulu. Karina ua zuela: \"Mu kubhita muvu, tat'etu uéza mu kuijiia kuila a ngi tele muluta. Mu kiki nga soto maka a dikota!\"\nDisá dia-hi dia di longo? Karina ua zuela: \"Kusueka o itondalu kubheka ibhidi iavulu. Kikale lelu mba ku hádia ua-nda futa i ua bhange!\"\nKATULA MBOTE MU ITONDALU IÉ\nO Bibidia i zuela: \"Etu-ene oso, tuene mu tondajala mu ima iavulu.\" (Tiiaku 3:2) Kala ki tua mono kiá, kioso ki u xikina kuila ua lueza, ua mu londekesa kuila u muthu ua lenduka, uala ni kilunji.\nKia mukuá, tua tokala kukatula phangu mu itondalu ietu. Kilumba dijina diê Vera, uambe: \"Kioso ki ngi tondala, ngi sota kudilonga phangu. Kiki kiene mu ngi kuatekesa kusunga kilunji, kizuua kia mukuá mu veji dia kutondala dingi, ngi bhanga kiá kiambote o ima.\" Tu mone kiebhi ki u tena kukatula phangu.\nXinganeka kuila ua zange o bixi ia tat'enu. Ihi i ueji bhanga?\nNgi dixibha. Ngi samba phala muéne ka mone kuila o bixi ia zanganha.\nNga-nda mu tangela ioso ia bhiti.\nNga-nda tangela kua papa kuila o bixi ia zanganha maji nga-nda zuela kuila k'eme nga i zange.\nXinganeka kuila eie kudilongo kiambote phala kubhanga o jipolova mu xikola, mukonda dia kiki ua xumbala. Ihi i ueji bhanga?\nNga-nda zuela kuila o polova ia bhonzele kiavulu.\nNga-nda ditatela eme kuila ki ngi dilongo kiambote.\nNga-nda zuela kuila o mulongexi ua ngi zembe.\nMu kiki, xinganeka dingi mu kifika kiki. Kindala di te mu kididi kia (1) tata ni (2) mulongexi. Se u xikina kuila eie ua tondala, kiebhi ene kieji ku mona? Kiebhi ene kieji ku mona se u dituna kuila kualé ni kikuma?\nXinganeka kima kiaiibha ki ua bhange ku muvu ua tundu-mu, mu kusuluka tambuijila o ibhuidisu íii.\nKima kiahi kiaiibha ki ua bhange ni ihi i ua bhange?\nKi ngi tangela muthu.\nNga tatela muthu uéngi.\nNga zuela o kidi mu kithangana kienhokio.\nSe kuxikina kuila ua lueza, kiebhi ki ua divu?\nNga divu kiambote, mukonda ka ngi kaxtikala!\nNga divu kiaiibha. Hinu nga zuela o kidi.\nIhi i ueji bhanga phala kudivua kiambote?\nPhangu iahi i ua katula mu kitondalu kié?\nIHI I U BANZA?\nMukonda diahi sai athu kene mu xikina o itondalu iâ?\nIhi ia-nda banza o athu ia lungu n'eie, se uenda ni kusueka o itondalu ié? Ihi ia-nda banza o athu ia lungu n'eie, se u xikina o itondalu ié?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/kudibhana-ni-itondalu-ku-muenhu\/","date":"2018-04-20T22:40:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00340.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":634,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.254,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O ku kamba o ku iuka ku jinguvulu, ene mu ku lombolola kála o ku bhanga kia iibha ku athu mukonda dia kutena mba o ungana ala nau, ene a bhanga kiki phala o mbote iâ-ene. O ku bhanga kiki, kua tundu ukulu. Mu kifika, o Bibidia ia tendelesele o afundixi phala ka tambule kitadi mu ku fundisa o athu, mu kulondekesa kuila o ukexilu iú ua mateka ukulu, 3.500 a mivu kudima. (Makatukilu 23:8) Maji o ku kamba o ku iuka ki kulombolola ngó ku bhinga kitadi ku athu phala ku a lungisa. Saí athu akua kutena, a nhana o imbamba ia athu, mukonda dia kutena kuala na-ku, a sota ku bhanga ima ia iibha ku akuâ. Mukonda dia ungana ala nau, a bhanga mbote ku makamba mâ ni jindandu.\nSumbala o ukexilu iú tu u sanga ku mbandu ioso, maji ku jinguvulu kua beta o kota. Ku muvu ua 2013 o divulu Global Corruption Barometer, a di bhange ku kisangela a ki xana Transparência Internacional, o divulu didi dia soneka kuila, o athu ku mundu uoso amba kuma o isangela itanu ia beta o kuiibha mu ngongo, ienii: Ibuka ia jinguvulu, a xiku dia ngoji, akua ku tumina mu jimbonge mba jisanzala, akua ku bhana ijila, ni afundixi. Tala kiebhi kiene mu bhita o maka enhá.\nÁFRICA: Ku muvu ua 2013, 22.000 a jingana mu África do Sul a a tela milonga ni ku a ta mu kaleia mukonda ka bhange kiambote o ikalakalu iâ.\nAMÉRICA DO SUL: Ku muvu ua 2012, mu ixi ia Brasil, 25 kia athu a a kuata mukonda dia ku nhana o kitadi kia kexile mu bhana o athu, ene a bhange kiki phala ku kuatekesa o unguvulu uâ. Ku athu enhá, mua kexile o diiala dia kaiiadi dia betele o kutena mu ixi ia Brasil.\nÁSIA: Ku muvu ua 1995, mu mbanza ia Seoul, ku Sulu ia Koreia, 502 kia athu afu mu diloja dia lundumukine bhoxi. O akua ku tokuesa o ima, a mono kuila o madimixi a diembu a tambuile kitadi ia ehela o atungi ku tunga sé ku kaiela o ijila ia ku tunga o maloja.\nEUROPA: O Ngana Cecilia Malmström, Mukunji ua Kibuka ki Langa o Kibatu kioso kia Europa, uambe kuila \"o maka enhá [mba o ku kamba o ku iuka mu kibatu kia Europa] a mu vula kiavulu ni ku kuatesa uôma.\" Muéne uambe dingi kuila \"o jinguvulu ka mu bhanga ioso phala ku zubha o kuiibha mu jixi.\"\nKi bhonza kiavulu o athu ku zubha o ukexilu iú mu ngongo. O mesene Susan Rose-Ackerman, ngijiie u bhana milongi ia lungu ni ku zubha o ku kamba o ku iuka, ua soneka kuila o ku lungulula o ijila ia ixi kueji bhinga \"ku lungulula o ukexilu ua jinguvulu ua ku kalakala.\" Sumbala o maka enhá edi kala nuka ia-nda ku bhua, ijiia-kiu kuma o Bibidia ilondekesa kuila o ima a-nda lunguluka sé phata.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150101\/unguvulu-ua-iuka\/","date":"2018-04-20T21:49:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00345.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":478,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.391,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kakuinhi 2011 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201108\/","date":"2018-04-22T22:38:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945660.53\/warc\/CC-MAIN-20180422212935-20180422232935-00348.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.977429986,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.977429986000061, \"cjk_Latn_score\": 0.015617752447724342}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"11:28-30\n\"O ima iami ioso i ngi m'inda na-iu, ki i bhonzo\"\nKala musongi a mabaia mba kalupindelu, Jezú uejidile ku lungulula o jungu, sai bhabha uexile mu i budika ni dikoza mba ibha ia iama, phala kukalakala na-iu kiambote. Kioso ki tu xikina o jungu ia kukala dixibulu dia Jezú mu kithangana kia batizu, tua xikina kikalakalu kia bhonzo, maji kubhanga kiki ku tu konda o malamba, ku tu bhana mabesá avulu.\nMabesá ebhi u uene mu tambula, tundé ki ua kituka dixibulu dia Jezú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2018-mwb\/milongi-ia-29-ia-Katatu-4-ia-Kauana\/jez%C3%BA-ua-kondo-o-malamba-a-athu\/","date":"2018-04-20T13:34:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937780.9\/warc\/CC-MAIN-20180420120351-20180420140351-00565.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":85,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.282,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KILUEZU: Jingana javulu ni atuameni a jingeleja a zembele kiavulu o Bibidia. Mu ithangana iavulu mukonda dia ungana uâ, akexile mu fidisa athu phala ka kale ni Bibidia, né ku i kopiiala mba ku i lungulula. Tala misoso iiadi:\nMuvu ua 167 A.K.K. Sobha Antíoco Epífânio, ua tokalele ku utuminu ua Selêucida, ua jijidika o Jijudé kukala mu jingeleja ja Jingeleku. Muéne ua tumina kubuika o Mikanda Ikôla ioso ia Hebalaiku. O mukua musoso ngana Heinrich Graetz ua soneka kuila o makuenze a sobha \"mikanda ioso ia Kitumu ia sangele akexile mu i tandula ni ku ioha. Akexile uá mu jibha uoso a mu sangele ua mu tanga o Bibidia phala kudivua kiambote.\"\nIdade Média: Saí atuameni a jingeleja ja Katolika, akexile mu zukutisa jifiiele mu ngeleja akexile mu boka o kidi kia Bibidia mu veji dia kuboka ngó o ilongesu ia ngeleja. A tokalele ngó kukala ni divulu dia Jisálamu mu dimi dia Latinu, uoso a mu kuatele ni madivulu a mukuá a Bibidia, muthu ió akexile mu mu mona kala muthu ua bhukumuka. Saí kiônge kia ngeleja kia bhanene kitumu ku akunji'ê kia \"kusota izuua ioso ni kusuína kuoso ni ufiiele oso a bhukumukine . . . kusota nzo ni inzo, ni mu maxilu, oso ió akexile ni madivulu a Bibidia. . . . Jinzo joso mua sangele muthu ni madivulu akexile mu jibuika.\"\nSe jinguma ja tenene kubuika o Bibidia, o njimbu ia Bibidia ki ieji bhixila katé mu izuua ietu.\nO BIBIDIA IA NANGENENA KIEBHI? Sobha Antíoco ua soto mu Izalaiele ioso, maji o Jijudé a tungile madiembu avulu mu jixi ja mukuá. Mu kiki, o jingijiie a tokuesa ia a mono kuila ku hama ia dianga K.K. 60 a jipursentu a Jijudé ka tungile moxi ia Izalaiele. Mu malombe mâ, o Jijudé akexile ni Mikanda Ikola, o Mikanda ieji tanga o miji ieji kuíza ku pholo katé muene ni Jikidistá.\nMu kithangana kia Idade Média, o azodi a Bibidia a a zukutisa kiavulu, maji a suluka ni kulungulula ni kukopiiala o Mikanda Ikôla. Katé muene ande dia kubhanga o makina ia kukopiiala ku hama ia 15, saí jimbandu ja Bibidia ja kexile kiá mu 33 a madimi. Kioso kia moneka o jimakina, a lungulula ni kukopiiala ndumba ia Jibibidia m'ukulu ndenge.\nO MBOTE: Sumbala o jisobha ni atuameni a jingeleja ka mesenene o Bibidia, lelu se-ku divulu dia muangana kiavulu ni ku di lungulula o Bibidia ndenge. O Bibidia i funhisa o itumu ia jixi javulu ni uzuelelu uâ, i lungulula ué o mienhu ia athu avulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no4-2016-kavua\/bibidia-kunangenena-ku-i-buika\/","date":"2018-04-24T01:01:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946314.70\/warc\/CC-MAIN-20180424002843-20180424022843-00410.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":413,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi o musoso ua soneka Matesu ua lungu ni ima ia bhiti ande dia uvualelu ua Jezú, ki u difu ni ua soneka Luka?\nO musoso ua soneka Matesu ua lungu ni ima ia bhiti ande dia uvualelu ua Jezú, ki u difu ni ua soneka Luka. Mukonda, kiiadi kiâ ka zuela ia lungu ni muthu umoxi.\nO divulu dia Matesu, dia jimbulula o ima ia bhiti ni Zuze. O divulu didi di jimbulula kiebhi kia divu Zuze kioso kia mu tangela kuila Madiia uemita, kiebhi o anju kia jimbulula o maka iâ mu nzoji, ni kiebhi muene kia kaiela o itendelesu ia anju. (Matesu 1:19-25) O divulu dia Matesu, di jimbulula ue kiebhi o anju kia dimuna Zuze phala ku lengela ku Ijitu ni muiji uê, ni kiebhi muene kia belesela o kitendelesu. Mu ku suluka, Zuze ua loto nzoji iamukuá. Mu nzoji iii, o anju ia mu tangela phala ku vutuka ku ixi ia Izalaiele. Kioso kia vutuka, muene ua solo ku tunga ni muiji uê mu Nazalé. (Matesu 2:13, 14, 19-23) Mu kibatulu kia dianga ni kia kaiadi kia divulu dia Matesu, muene u tumbula o dijina dia Zuze mu sambuadi dia veji, maji o dijina dia Madiia u di tumbula ngó veji jiuana.\nMaji, o divulu dia Luka di jimbulula dingi ia bhiti ni Madiia. Luka u jimbulula kioso o anju Ngabidiiele kia zuela ni Madiia, kioso Madiia kiai mu kunda ndandu iê Nzebele, ni kioso Madiia kia ximana Jihova mu musambu. (Luka 1:26-56) O musoso ua Luka u jimbulula ue ia zuela Ximinhá ia lungu ni hadi ieji tala Jezú. Mu suluka, Luka u zuela o kithangana kiai Jezú mu tembulu ni muiji uê, kiexile ni 12 kia mivu. Mu kithangana kiki, Luka ua soneka o izuelu ia Madiia, kana ia Zuze. Luka ua londekesa kuila, Madiia ua thandanganhele ni izulukutu iii. (Luka 2:19, 34, 35, 48, 51) Mu kibatulu kia dianga ni kia kaiiadi, o dijina dia Madiia di moneka 17 dia ji veji, o dia Zuze 5 kia ji veji. Mu kiki-phe, Matesu u tu tangela dingi ia lungu ni ixinganeku ni ibhangelu ia Zuze, o ku mbandu iengi, Luka u tu tangela dingi ia lungu ni ibhangelu ia Madiia.\nMu madivulu a iadi iá, o majina a muiji ua Jezú a a soneka mu maukexilu ki u difu. Matesu u londekesa dingi o muiji ua Zuze, phala ku londekesa kuila, Jezú mon'a Zuze, ua tundile ku mbutu ia Davidi, mu kiki, o ungana ua Davidi ua mu tokalele. Mukonda diahi? Mukonda Zuze ua tundile ku mbutu ia sobha Davidi, bhu kaxi ka Solomá, mon'a Davidi. (Matesu 1:6, 16) Maji Luka, ua soneka o muiji ua Madiia, phala ku londekesa kuila, \"mu kidifua kia muthu,\" Jezú o ungana ua Davidi ua mu tokalele. (Loma 1:3) Mukonda diahi? Mukonda Madiia ua tundile ku mbutu ia sobha Davidi, bhu kaxi ka Natane mona Davidi. (Luka 3:31) Maji, mukonda diahi Luka ka tumbula kuila Madiia uexile mona Heli? Kiki kia bhiti mukonda, mu majina a miji, akexile mu tumbula ngó o maiala o ahatu kana. Kienhiki, kioso Luka kiambe kuila Zuze uexile mona a Heli, muene ua kexile mu zuela kuila, Zuze uexile holome a Heli.—Luka 3:23.\nO majina a muiji ua Jezú a moneka mu madivulu a Matesu ni Luka, a londekesa kuila Jezú muéne o Mexiia a mu kanene kuala Nzambi. Katé muene o Jifalizeu ni Jisaduseu a xikinine kuila Jezu ua tundile ku mbutu ia Sobha Davidi. Oso a kijidile. O ia soneka Matesu ni Luka, ia lungu ni muiji ua Jezú i kolesa kixikanu kietu, i tu kuatekesa ku dielela kuila ioso ia kanena Nzambi ia-nda dikumbidila.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kakuinhi-ua-2017\/matesu-luka-muiji-ua-jez%C3%BA\/","date":"2018-04-25T05:53:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947693.49\/warc\/CC-MAIN-20180425041916-20180425061916-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":588,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.052,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.35,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"XINGANEKA: Eie uai mu nhunga mu muzeu, uezala ni iteka ni iselekete iokulu. Sai ima ia kubujuka kiá, ki iale dingi kiambote. Sai iteka iala ngó ni mbandu imoxi. Maji u sanga-mu hanji kiteka kimoxi kiambote; eie u tena kumona kuila o kiteka kiki kia tenena hanji. Eie uibhuidisa o muthu ua mu kulondekesa o ima; \"O kuila kiki kia ubhe?\" Muene u tambuijila; \"Kana, kiene kiokulu kiá, o ia mukua ndenge, nuka tua ki iudikile dingi.\" Eie uibhuidisa dingi; \"O kuila muene mu ki langa?\" O muthu ua mu kulondekesa u tambuijila, \"kana, mu kidi kiené kia nangenena né muene ni mvula ni kitembu kia nguzu, ni isuéia iavulu a mesenene kuzanga o kiteka kiki.\" Nange ni kudiuana ueji kuibhuidisa, 'Kiki a ki bhange ni ima iahi?'\nKiene kimoxi ue, o Bibidia ia difu ni kiteka kiki. Diene divulu dio-kulu o madivulu a mukuá ndenge. Mu kidi, kuene madivulu a mukuá okulu. Maji kala kia bhiti ni iteka iokulu, mikanda iavulu iokulu ia zanganha mukonda dia kubhita thembu iavulu. Mu kifika, o ima iene mu zuela o jingijiie, ni lusolo luoso i lunguluka kioso ki ku moneka milongi ia ubhe. O itendelesu iâ ia lungu ni mauhaxi, mu veji dia kukuatekesa sai bhabha i bhekela dingi hadi. Mikanda iavulu iokulu ki iala ni valolo lelu; jimbandu javulu ja texika kiá, ja mukua ja zanganha.\nMaji-phe o Bibidia ki i difu ni mikanda íii. O isoneku ia Bibidia ia mateka 35 a jihama kudima, maji né kiki iene ia nangenena. Athu avulu ka kexile mu xila o Bibidia, mesenene ku i buikisa mu túbhia, ka mesenene kuila athu a i tanga. Maji o izuelu ia Bibidia ia nangenena. Mu veji dia kukala iokulu mukonda dia milongi ia ubhe mu izuua ietu, o ima i zuela o Bibidia i bhangesa kudiuana. Tala o kaxa \"O Kuila o Milongi ia Bibidia ki Ialé Dingi ni Valolo?\"\nIJILA I TUA BHINDAMENA LELU\nNange u dibhuidisa, 'o kuila o milongi ia Bibidia iala hanji ni valolo mu izuua ietu?' Phala ku tambuijila dibhuidise: 'Ibhidi iebhi ia bhonzo iene mu dibhana na-iu o athu mu izuua ietu? Iebhi ia bhonzo dingi?' Nange eie u banza mu ita, mu ima iene mu bhanga o athu i zanga o ixi, ujibhangânga mba ku kamba kuiuka. Mu kiki dilonge o ijila i longa o Bibidia. Kioso ki uia ni kutanga, dibhuidise, 'o kuila o ixi ieji kala kididi kiambote se o athu a kaiele o itendelesu íii ia Bibidia?'\nKUZOLA O KUTULULUKA\n'A zediua akua kutululuka, a buisa jimvunda, ene a exana an'a Nzambi.' (Matesu 5:9) \"Se mua ki tena, kalenu ku paze ni athu oso; mvunda ki i tunde ko kuenu.\"—Loma 12:18.\nHENDA NI KULOLOKA\n\"A zediua akua henda, ene ue Nzambi u a kuatela henda.\" (Matesu 5:7) \"Mu di lendukile ni kudikuatekesa mudienu, mu di loloka, se bhuala muthu ua di kuata ni mukuá. Kala muthu a loloke mukuá kala kioso Nzambi * kia mi loloka enu, kiene ue ki mu bhanga jinga.\"—Kolose 3:13.\nKUKALA KUMOXI SÉ KATOMBO\nNzambi \"akua jixi joso mu ngongo ua a bhange ku mbutu ia muthu umoxi, phala kutunga k'ulu dia mundu.\" (Ikalakalu 17:26) \"Nzambi kene ni kathombo ka athu, maji ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\"—Ikalakalu 10:34, 35.\nKULANGA KIAMBOTE O IXI\n\"Jihova Nzambi anga u kuata o muthu, u mu ta mu díbhia dia Edene phala ku di dima ni ku di tambula konda.\" (Dimatekenu 2:15) Nzambi ua-nda 'kubuikisa ió a zanga oxi.'—Dijingunuinu 11:18.\nKUZEMBA O LUIMBI NI MAUFUSA\n\"Alukenu, mu di lange ku luímbi, mukonda o muenhu ua muthu ki u tundu mu umvuama uê ua kuvula o jimbongo.\" (Luka 12:15) \"O undumbu-phe, ni ufusa uoso, ni hanji jaiibha, ka j'ivue né ku ji ta ngó maka mu'axaxe kenu, kala kia fuama akua Ngana.\"—Efezo 5:3.\nKUKALA MUTHU UA KIDI NI MUKALAKADI UA SUÍNA\n\"Tua mesena kubhanga mu kidi o ima ioso.\" (Jihebeleu 13:18) \"Uoso ua nhanéne, ka nhane dingi; inda a mateke kukalakala.\"—Efezo 4:28.\nO VALOLO IA KUKUATEKESA OSO A BHINDAMA\n\"Suinisenu oso a toloka mixima, kuatekesenu oso a bhuila mu kuxikana, athu a lendukidienu ene oso.\" (1 Tesalonika 5:14) 'Bindumunenu jihukunhu ni atudi a ahatu mu ibhidi iâ.'—Tiiaku 1:27.\nO Bibidia ki izuela ngó ihi i tua tokala o kubhanga, maji iene i tu londekesa ue kiebhi ki tua tokala o kubhanga. Se athu avulu a xikinine o milongi íii o kuila ki ieji sosolola o ibhidi ia bhonzo mu ngongo? Mu kidi, o milongi ia Bibidia iala dingi ni valolo iavulu! kiebhi-phe o milongi ia Bibidia i tena ku ku kuatekesa kindala?\nKIEBHI O ILONGESU IA BIBIDIA I TENA KU KU KUATEKESA LELU\nO diiala ua beta kota mu unjimu uambe: 'O unjimu-phe a u tongolola mu ibhangelu.' (Matesu 11:19) Ku xikina mu izuelu íii? O unjimu ua kidi a u mona mu mbote ijila mu kukaiela o unjimu iú. Nange eie u banza, se mu kidi o Bibidia i tu kuatekesa, ki ieji ngi bhekela mbote ku muenhu uami? Kiebhi iene i tena ku ngi kuatekesa mu ibhidi iami kindala?' Tala o kifika kiki.\nFina, * uexile ni ikalakalu iavulu ku muenhu uê ua sangulukile. Maji mu kithangana kimoxi, muene ua bhiti mu ibhidi iavulu. O mon'ê ua kilumba uafu. Ua disenge ni muadi uê. Kitadi kia kexile na-kiu kiabhu. Muene u lembalala: \"Eme ki ngi dijidile dingi se me nanhi, mukonda ki ngexile dingi ni mona, diiala, né inzo. Nga divuile sé valolo, sé nguzu, né kidielelu kia lungu ni hádia.\"\nFina nuka ua monene o kidi kia izuelu íii : \"Izuua ia mivu ietu makuinhi sambuadi, amoxi kia kala ni nguzu, a bhixilu bhu makuinhi nake; hanji-phe kujiza kuâ kua hadi ngó ni mukôndo; ki i nange kubhita, kindala tu tuka.\"—Jisálamu 90:10.\nMu ithangana ia bhonzo Fina ua soto o kikuatekesu mu Bibidia. O kikuatekesu kia tambula mu Bibidia kikuatekesu kia dikota. Kala ki tua-nda mona mu milongi ia-nda kaiela, athu avulu, a mono kuila o Bibidia ia a kuatekesa kioso kia kaiela o itendelesu ia sange mu Bibidia, mu ku dibhana ni ibhidi ku muenhu uâ. Ene a divu kuila o Bibidia iedi kala o kiteka kiambote kia kexile ku muzeu ki tua tange ku dimatekenu dia milongi. Iene ki i difu ni milongi ia madivulu a mukua, kioso ki bhita thembu ki i kala dingi ni valolo. O kuila kiki ki bhita mukonda o Bibidia a isoneka mu ukexilu uengi? O kuila iene iala ni ibanzelu ia Nzambi mba o ibanzelu ia athu?—1 Tesalonika 2:13.\nNange eie uene mu mona kuila o muenhu ki u nange kubhita, uezala ue ni ibhidi. Kioso ki u dibhana ni ibhidi, kuebhi ku u tena kusanga o ku kondama, kikuatekesu ni itendelesu i ku suínisa?\nTua-nda dilonga mbandu jitatu ji londekesa kuila o Bibidia i tena ku ku kuatekesa. O Bibidia i tena ku ku kuatekesa mu:\nkubhanga ioso phala kulenga o ibhidi.\nkubatula o maka kioso kia moneka.\nkudibhana kiambote ni maka ki u tena kua batula.\nO milongi ia-nda kaiela-ku ia-nda zuela o maka enhá.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/biblical-principles-wisdom\/","date":"2018-04-23T08:01:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945855.61\/warc\/CC-MAIN-20180423070455-20180423090455-00181.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1151,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi ia kuatekesa Jelemiia kukolokota ni muanhu uoso, sumbala ni hadi iavulu ia tale?\n3:20, 21, 24, 26, 27\nMuene ua dielele kuila, Jihova ueji \"kotamena\" mba kukuatekesa o athu a diele o ituxi iâ bhu kaxi ka mundu Uê, ni kubatula o maka oso akexile mu a bhangesa kuluuala kiavulu\nMuene ua di longo 'ku dibhana ni ibhidi mu undenge uê.' O kukolokota mu ithangana ia bhonzo mu unzangala, ku kuatekesa o muthu ku dibhana ni ibhidi i moneka ku pholo","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2017-mwb\/milongi-ia-12-18-ia-kana\/o-ukexilu-ua-kukingila-u-tu-kuatekesa-kukolokota\/","date":"2018-04-25T21:03:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947957.81\/warc\/CC-MAIN-20180425193720-20180425213720-00604.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia ki izuela ngó misoso ia kidi, ia bhitile mu ukulu, maji izuela ué, ihi ia-nda bhita ku hádia. Athu ka tena ku tanga ia-nda kuíza ku hádia. Mukonda dia kiki, tuejiia kuma o Bibidia, ia Nzambi. Ihi izuela o Bibidia ia lungu ku hádia?\nIene izuela maka alungu ni ita ia Nzambi. Mu ita íii Nzambi ua-nda zubha o kuiibha kuoso, ni athu aiibha, ua-nda zelesa ué o ixi, maji ua-nda fikidila oso a mu sidivila. O sobha ia Nzambi, Jezú Kristu, ua-nda bhanga kuila o jiselevende ja Nzambi a kala ni paze, ni ku sanguluka, nuka dingi a-nda kata mba kufuá.\nTua tokala ku sanguluka mu kuijiia kuila Nzambi ua-nda bhanga o palaízu iobhe mu ixi, ki kiene? Maji tua tokala ku bhanga kima, se tua-ndala ku kala mu palaízu. Mu musoso ua sukina mu divulu didi, tua-nda dilonga ihi i tua mesena ku bhanga, phala ku tambula o mabesá, a bhake Nzambi phala io ene ku mu sidivila. Kienhiki tanga o Kibatu kia 8 ni u dilonge, ihi izuela o Bibidia ia lungu ku hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/kibatu-8-ioso-izuela-o-bibidia-i-di-kumbidila\/","date":"2018-04-23T14:18:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00267.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jikolo ja tokala phala kutungununa o dinake dia ibuka ia madivulu, kala ki tu sanga mu Kibhuidisu 19 kia kadivulu Kilomboluelu kia Mak'a Nzambi. [link \"Kibhuidisu 19\" to the corresponding page]\nO milongi ia divulu Kingdom Interlinear iala ngó phala o mitelembe ia Android 4.0 mba ia dikota ni mu mitelembe ia katunda ni jitablete.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/android\/Frequently-Asked-Questions%E2%80%8B-JW-Library-Android\/","date":"2018-04-22T03:23:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.58\/warc\/CC-MAIN-20180422022057-20180422042057-00048.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000011921,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000011920928955}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Muéne ua fukunuka.'\n1, 2. (a) Ihi ia mesenene kuijiia o atuameni a jingeleja, ni kiebhi Phetele kia tambuijila? (Tala o foto ia dianga) (b) Mukonda diahi Phetele ua zuela sé uôma?\nKI KU bhitile semana javulu, kioso kiafú Jezú, o poxolo Phetele ua di bhana ni kizukutisu kia kibuka kia atuameni a ji Judé. Ene a bhangele o ndunge ia ku jibha Jezú. Mu kiki, a kexile ni njinda ia Phetele, mukonda muéne ua sakele diiala uexile kinema. Ene ebhula kua Phetele: \"O kubhanga kiki, mua ki bhange ni kutena kuahi, mba mu dijina dia nanhi?\" Phetele ua tambuijila sé uôma: 'Mu dijina dia Jezú Kristu dia Nazalé, mua mu jibhile ku taka, Nzambi anga u mu fukununa ku'alunga, muene mua disanzela o muthu iú uemana bhu pholo ienu bhenhabha.'\n2 Ande dia ku bhita o maka enhá, Phetele uexile ni uôma, iú ua ditunu Jezú mu veji jitatu. (Marku 14:66-72) Mu kindala kiki, mu veji dia ku kala ni uôma, muéne ua londekesa ku suína bhu pholo ia atuameni a jingeleja. Mukonda diahi? Né muene ni kikuatekesu kia nzumbi ikola, maji Phetele ua dielele kuila Jezú ua kexile ku muenhu. Mukonda diahi o poxolo ka kexile ni phata? Mukonda diahi etu ué tua tokala ku kala ni kidielelu kia soko?\n3, 4. (a) Ihi a bhitile ande dia jipoxolo ja Jezú ku kala ku muenhu? (b) A nanhi a a fukunuine kua Jezú?\n3 O jipoxolo a kijidile kuila, o athu afu ku hádia a-nda kua fukununa. Ande dia jipoxolo ku kala ku muenhu, Nzambi ua bhanene ku jipolofeta Ilizeu ni Elija, o kutena kua ku fukununa o athu afú. (1 Jisobha 17:17-24; 2 Jisobha 4:32-37) Saí kizuua, diiala ua fukunuka, kioso o mukutu ué kia u takula mu mbila iu ua di pupu ku ifuba ia Ilizeu. (2 Jisobha 13:20, 21) O Jikidistá ja dianga, a xikinine ku misoso íii kuila ia kidi, kala ki tuene ué mu xikina mu Mak'â Nzambi, kuila ene o kidi.\nNange eie u sanguluka kioso ki u tanga o misoso ia athu a a fukununa kua Jezú\n4 Nange eie u sanguluka kioso ki u tanga o misoso ia athu a a fukununa kua Jezú. Mu kifika, xinganeka kiebhi kia divu o mutudi, kioso Jezú kia fukununa o mon'ê umoxielele. (Luka 7:11-15) Xinganeka ué o thembu, kioso Jezú kia fukununa o kilumba. Sé phata, o kikote kia kexile na-kiu o jitata jê, kia bhiluka ku sanguluka, kioso kia mono o mon'a ni muenhu! (Luka 8:49-56) Kisangusangu kiahi kia kexile na-kiu o athu, mu ku mona Lázalu ua mu tunda mu mbila ni muenhu!\nMUKONDA DIAHI O DIFUKUNUKINU DIA JEZÚ, KI DI DIFU NI DIFUKUNUKINU DIA ATHU A MUKUÁ\n5. Kiebhi o difukunukinu dia Jezú, ki di difuile ni a mukuá a bhitile ku dima?\n5 O jipoxolo a kijidile kuila o difukunukinu dia Jezú, ki di difuile ni difukunukinu dia athu a mukuá dia bhitile m'ukulu. O athu a a fukunuine, akexile ni mukutu ua xitu, maji mu ku suluka, a vutuka dingi mu kufua. Jezú ua tambula mukutu ua nzumbi, ka tena ku u buika. (Tanga Ikalakalu 13:34.) Phetele ua soneka kuila, Jezú \"a mu jibhila mu xitu, a mu phaphumuina mu nzumbi.\" Muéne ué \"uaii ku diulu, iú uala ku madilu ma Nzambi. O kuenhoko ni ji-anju, ni makota ma ji-anju, ni mazonda ma mu belesela muène.\" (1 Phetele 3:18-22) O difukunukinu dia athu a mukuá, diexile madiuanu, maji o difukunukinu dia Jezú, diexile o madiuanu uonene a moneke.\n6. Kiebhi o difukunukinu dia Jezú dia kuatekesa o maxibulu mê?\n6 O difukunukinu dia Jezú, dia kuatekesa kiavulu o maxibulu mê. Muéne ka kexile mu a lunga kala kia kexile mu banza o jinguma jê. Mu veji dia kiki, muéne uexile ku muenhu kala muthu mu nzumbi, mu kiki, ki ku kexile muthu mu xitu ueji mu bhanga dingi kima kia iibha. O difukunukinu diê, dia londekesa kuila muéne uexile Mon'a Nzambi. Mukonda dia ku kijiia kuila muéne uexile ku muenhu, o maxibulu mê, ka luualele dingi, né ngó ku kala ni uôma. Ene a sangulukile mu ku kala ni kidielelu kua muéne. Se Jezú ka mu fukunuine, o vondadi ia Nzambi ki ieji di kumbidila, ni kuila o njimbu iambote ia kexile mu boka o maxibulu ki ieji kala ni valolo.\n7. Ihi ia mu bhanga Jezú lelu, ni ibhuidisu iahi nange i tueji bhanga?\n7 Tuejiia kuila, Jezú kexile ngó muthu uonene. Jezú uala ku muenhu, muéne ua mu kuendesa o kikalakalu kia ku boka ku mundu uoso. Muéne o Sobha ia Utuminu ua Nzambi ku Diulu, kua kambe ngó, muéne ua-nda zubha o ku iibha kuoso mu ixi ni ku i kitula palaízu, mua-nda tunga o athu ni muenhu ua kalelaku. (Luka 23:43) Ki kueji kala palaízu ni muenhu ua kalelaku, se Jezú ka mu fukunuine. Mu kiki, mukonda diahi tu tena ku xikina ni kidi kioso kuila, Jezú a mu fukununa k'u alunga? O difukunukinu dia Jezú di lombolola ihi phala etu?\nSe Jezú ka mu fukunuine, o vondadi ia Nzambi ki ieji di kumbidila, o njimbu iambote ki ieji kala ué ni valolo\nJIHOVA UALA NI KUTENA KUA KU TOLOLA O KALUNGA\n8, 9. (a) Mukonda diahi o atuameni a Jijudé, a bhingile phala ku langa o mbila ia Jezú? (b) Ihi ia bhitile kioso o ahatu kia bhixila bhu mbila?\n8 Kioso Jezú kia mu jibha, o atuameni a ji Judé, ejile kua Pilatu, ia a mu ambele: \"Ngana, etu tua lembalala kuma mukua makutu'ó, kia kexile hanji ku muenhu, ua tangele, uixi: Izuua itatu ki i bhita, nga kà fukunuka. Kiki-phe tuma kulanga o mbil'oio ni muanu uoso, katé kizuua kia katatu; phala ki ki bhite kuila jixibulu jê jiia mu usuku hé ji mu nhana, n'a kà tangele o mundu, exi: Ua fukunuka ku'alunga, o makutu á keza-ku ni a kale kota, a diangele-ku ni a kale ndenge.\" Pilatu ua a tambuijila uixi: \"Masoladi a langa, enu-nâ; ndenu, kà langienu o mbila kioso ki muejiia.\" Ene a bhange kienhiki.\n9 Mu ku mu funda, Jezú a mu tula mu mbila io kandele kiá, ia a xiti-ko ni ditadi dionene. O atuameni a jingeleja ja mesenene kuila, o mukutu ua Jezú u nangenena mu mbila. Maji ki kiene kia xinganekene Jihova. Mu ku bhita izuua itatu, Madiia dia Manda ni Madiia dia mukuá, maxibulu a Jezú, endele ku mbila. Ene a sangele o ditadi a di katula, a mona anju ia xikama ku ditadi. O anju ia bhingi ku ahatu phala ku tala moxi a mbila phala ku mona kuila, ki muala kima. O anju iambela o ahatu: \"Muène bhabha kala-bhu; ua fukunuka.\" (Matesu 28:1-6) Jezú ua kexile ku muenhu!\n10. Kiebhi kia londekesa Phaulu kuila Jezú a mu fukununa?\n10 O ia bhitile ku 40 a izuua a kaiela, ia londekesele sé phata kuila, Jezú a mu fukunuine muene. O poxolo Phaulu ua sonekena ku akua Kolindo uixi: \"O kima kia kate-ku, ki nga tambulula eme uami, ki nga tuamene ku mi tambuisa-kiu, kien'iki: Kuila Kristu ua fuidile o ituxi ietu kala kia ki soneka mu Mikanda Ikôla. Kuma Muène a mu fundile, mu kizuua kia katatu anga u fukunuka kala kia ki soneka mu Mikanda; anga u dianga kutukulukila Phetele, hé u tukulukila kiua o kuinhi ni kiiadi. Lua katatu u tukulukila hama jitanu ja axikani bhua-moxi. Ku en'ió, ala-ku kota, ala hanji ni muenhu, suke amoxi-ku-phe afu ue kiá. Uana, ua tukulukila Tiiaku, o tanu, u tukulukila Jipoxolo joso. Kiabhu ene oso, nga sukidila-ku eme, ku ngi tukulukila, kala mona a mu vuala musunda mu nzumbi, o kiene mù vuala akuá ki kiene.\"\nIMA I UANA I TU KUATEKESA KUIJIIA KUILA JEZÚ A MU FUKUNUNA\n11. Kiebhi kia bhiti o difukunukinu dia Jezú \"kala kia ki soneka mu Mikanda Ikôla?\" o dia?\n11 O difukunukinu dia Jezú, dia bhitile muene \"kala kia ki soneka mu Mikanda Ikôla.\" O Mak'â Nzambi a kanene o difukunukinu. Mu kifika, Davidi ua soneka kuila \"muthu ué ua mu solo,\" Nzambi ka tena ku mu xisa mu Mbila. (Tanga Jisálamu 16:10.) Mu kizuua kia Pendekoxi kia muvu ua 33, Phetele ua jimbulula kuila, o \"muthu ué ua mu solo,\" uexile Jezú, kioso kiambe: \"[Davidi] kia ki mono m'okulu munhá, ua tange o kufukunuka kua Kristu, kuila: Muène ka mu xalesa m'alunga mua tunga o madifundu, o xitu iê kà iehela kusekumuka.\"\n12. Nanhi ua monene Jezú kioso kia mu fukununa?\n12 Athu avulu a mono Jezú kioso kia mu fukununa. Mu ku bhita 40 a izuua kioso kia mu fukununa, Jezú ua monekena ku maxibulu mê mu jaludim ia zukamene bhu mbila iê, mu kikoka kia Emaú, ni mu ididi ia mukuá. (Luka 24:13-15) Muéne ua zuelele ni athu mu ubheka-uâ, kala Phetele, mu ithangana ia mukuá ua zuelele ni athu avulu. Jezú ua monekena katé muene, bhu kaxi ka kibuka kia 500 ja athu ndenge. Ki tu tena ku dituna, mukonda athu avulu a mono Jezú kioso kia mu fukununa.\n13. Kiebhi o muanhu ua maxibulu ua londekesa kuila ene a kijidile kuma Jezú a mu fukunuine?\n13 O maxibulu a boko o difukunukinu dia Jezú. Ene a a zukutisile, a talele hadi, a mukua a a jibha mukonda dia ku boka mu dijina diê. Xinganeka ku maka iâ: Se Jezú ka mu fukunuine, o kuila Phetele ueji suína mu ku di ta mu kiluezu kia ku boka ia lungu ni difukunukinu dia Kristu, ku athu a zembele Jezú, ia a bhangele o ndunge ia ku mu jibha? Phetele ni maxibulu a mukuá, a kijidile kuila Jezú ua kexile ku muenhu, ni kuila, muéne uexile mu kuendesa o kikalakalu kia ku boka. Ku mbandu ia mukuá, o difukunukinu dia Jezú, dia bhana dingi kidielelu kia kolo ku maxibulu mê kuila ene uâ a-nda kua fukununa. Mu kifika, Xitevá uafu ni kidielelu kia ku mu fukununa.\n14. Mukonda diahi eie u xikina kuila Jezú uala ku muenhu?\n14 Etu tuejiia kiambote kuila Jezú ua mu tumina kindala kala Sobha, muene uala ku pholo dia kilunga kia Jikidistá. O kilunga kia Jikidistá kia múia ni ku di bandekesa. O kuila kiki ki kieji bhita, se Jezú ka mu fukunuine mu'alunga? Mu kidi, etu ki tueji kuívua ia lungu ni Jezú, se ka mu fukunuine. Maji etu tu zuela ni kidi kioso kuila Jezú uala ku muenhu, ni kuila muéne ua mu kuendesa o kikalakalu kia ku boka ku mundu uoso.\nO DIFUKUNUKINU DIA JEZÚ DILOMBOLOLA IHI PHALA ETU?\n15. Mukonda diahi o difukunukinu dia Jezú di tu bhana ku suína phala ku boka?\n15 O difukunukinu dia Jezú di tu bhana ku suína phala ku boka. Tundé mu thembu ia Jezú, o jinguma ja Nzambi ene mu bhanga ima ioso ia iibha phala ku fidisa o kikalakalu kia ku boka, bhu kaxi ka ulongelu ua makutu, ku zuela kia iibha, ujibhangânga, ku talesa hadi ni ku jibha. Maji o Bibidia ia kanene: \"Falamenda ioso ioso ióbhange phala ku ku kuama, ia-nda kulueza.\" (Izaia 54:17) Etu ki tuala ni uôma ua ió ene mua funhisa kua Satanaji phala ku tu zukutisa. Jezú ua mu tu kuatekesa kala kia tu kanena. (Matesu 28:20) Etu tuala ni kidielelu kia kuila ene ka tena ku tu zozesa!\n16, 17. (a) Kiebhi o difukunukinu dia Jezú di londekesa o ima ioso ia longo? (b) Kala ki zuela o divulu dia Nzuá 11:25, kutena kuahi kua bhana Nzambi kua Jezú?\n16 O difukunukinu dia Jezú di londekesa o ima ioso ia longo. Saí muthu uene mu di longa o Bibidia ua soneka kuila, se Kristu ka mu fukunuine, o Jikidistá a xikina ku ima ia makutu. O poxolo Phaulu uambe kuila se Jezú ka mu fukunuine, o kikalakalu kia ku boka ni kixikanu kia Jikidistá, ki kieji kala ni valolo. Mu kidi, o madivulu a misoso ia Jezú, eji kala misoso ia malamba ngó, ia lungu ni muthu uambote mukua unjimu, a mu jibha ku jinguma jê. Maji, mukonda Jezú a mu fukununa muene, kiki kilondekesa kuila, ioso ia longo, ia kidi muene.\n17 Jezú uambe uixi: \"Eme ngi difukunukinu ni muenhu. Uoso u ngi xikana eme, né uafu, u kala dingi ni muenhu.\" (Nzuá 11:25) O kikanenu kiki kia Jezú, ki bhana kidielelu kuila, kia-nda di kumbidila mu kidi. Jihova ua bhana kua Jezú o kutena kua ku fukununa ió a-nda kala nau ku diulu, ni mazunda a athu a-nda tambula o muenhu mu ixi. O sata ni difukunukinu dia Jezú, di tu bhana kidielelu kia kuila ku hádia ki kua-nda kala dingi kufua. Mu kiki, tu tena ku kala ni nguzu ia ku bhita mu ibhidi ioso ioso, katé muene ni ku kolokota mu kufua mukonda dia kixikanu!\n18. O difukunukinu dia Jezú dia bhana kidielelu kiahi?\n18 O difukunukinu dia Jezú, di tu bhana kidielelu kia kuila o athu a-nda kua fundisa, bhu kaxi ka itumu ia henda ia Jihova. Phaulu uambela ku mundu ua athu, o maiala ni ahatu ku mbanza ia Atena kuila, Nzambi ua-nda \"kufundisa mundu uoso mu kidi, kua muthu uê ua mu tungula,\" ni kuila \"Nzambi-iú ua tumu ku k'ijidisa kua ene oso mu ku mu fukununa ku'alunga.\" (Ikalakalu 17:31) Nzambi ua solo Jezú phala ku kala mufundixi uetu, etu tu tena ku dielela kuma muéne ua-nda fundisa ni ku iuka ni henda.\nEtu, tu bhana valolo ku kidielelu kia difukunukinu, mu kiki, tuala polondo phala ku belesela Jihova\n19. O ku xikina o difukunukinu dia Jezú ku tu kuatekesa ku bhanga ihi?\n19 Etu tua mesena o ku bhanga o vondadi ia Nzambi, mukonda tua xikina ku difukunukinu dia Jezú. Se Jezú ka bhakuile o muenhu uê ni ku mu fukununa, etu tueji nangenena mu kituxi ni mu kufua. (Loma 5:12; 6:23) Ki tueji kala ni kidielelu, tueji zuela ngó: 'Tu dienu-tu, tu nuenu-tu, mukonda a tu kane kufua.' (1 Kolindo 15:32) Etu ki tu dielela ngó ku muenhu iú, mu kudia ni kúnua. Maji etu, tu bhana valolo ku kidielelu kia difukunukinu, mu kiki tuala polondo phala ku belesela Jihova.\n20. Kiebhi o difukunukinu dia Jezú, di londekesa o kutena kua Nzambi?\n20 O difukunukinu dia Jezú, dilondekesa o kutena kua Jihova, ió \"mukua kubhandulula oso a mu sota ni muanu.\" (Jihebeleu 11:6) Jihova ua londekesa o kutena kuê kua unéne ni unjimu, mu ku fukununa Jezú phala ku mu bhana o muenhu ku diulu sé kufua. Nzambi ua londekesa ué o uhete uê, mu ku kumbidila o kikanenu kiê. Jihova ua kanena \"mbutu\" ia katunda, ieji batula o maka a lungu ni ungana ua ku tumina. Phala ku kumbidila o kikanenu kiki, o \"mbutu,\" Jezú, ua tokalele kufua ni ku mu fukununa.\n21. O kidielelu kia difukunukinu kilombolola ihi phala eie?\n21 Etu tu sakidila Jihova mukonda dia ku tu bhana o kidielelu kia difukunukinu. O Bibidia iambe: \"Talesa, kindala o balaka ia Nzambi iala mu'axaxi ka athu! Nzambi muène uenda jinga-nâ, u kala Nzambi iâ. Muène u a kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfua, nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata. Mukonda ima ia diangèle-ku, ia bhiti.\" O kikanenu kiki, a ki bhanene ku poxolo Nzuá, a mu ambele kuila: \"Kiki soneka-kiu! Kuma maka ià a kidi, a tokala ku a dielela.\" Nanhi ua tangela o maka enhá mu kisuma kua Nzuá? Jezú Kristu muéne ua bhanene o kisuma kiki!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141115\/difukunukinu-jez%C3%BA-di-lombolola-phala-etu\/","date":"2018-04-22T23:04:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945660.53\/warc\/CC-MAIN-20180422212935-20180422232935-00393.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2465,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kakuinhi 2015\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia 28 ia Katutu ndu 25 ia Kamusasadi ua 2015.\nKiebhi ki u tena ku dielela kuila, Jihova uala bhu mbandu iê né muene mu ithangana ia bhonzo?\nKuene ima iiadi, i tu bhangesa kudilanga ku dizubhilu dia mundu iú.\nO mundu ua Nzambi ua difu ni athu a mu di iudika phala kuia kutunga mu ixi iéngi.\nO makamba mê, ko athu ngó u u kala nau.\nTanga o musoso ua Geoffrey Jackson, ua tokala mu Kibuka Kia Utuminu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150815\/","date":"2018-04-23T00:03:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945668.34\/warc\/CC-MAIN-20180422232447-20180423012447-00331.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":90,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1960\nMUKUA: FRANÇA\nMUSOSO: UA UABHELE KIAVULU O JIDROGA, KA KEXILE UÉ MU XILA O AHATU\nMUSOSO UAMI:\nA ngi vuala ku mbanza ia Mulhouse ku ixi ia França, ku maxokololo kuezalele ni usuéia uavulu. Mu undenge uami nga mono miji iavulu ku di kuata ni kudibeta. Ku muiji uetu o ahatu ka kexile mu a xila, o mala ué ka kexile mu kuívua o ibanzelu ia ahatu. A ngi longo kuila, o ahatu a a bhange ngó phala kulamba ni kulanga o muiji.\nO undenge uami ua bhonzele kiavulu. Kioso ki nga kexile ni kuinhi dia mivu tat'etu uafu mukonda uexile hôlua. Mu kubhita mivu itanu, kota diami ua di jibha. Ku muvu uenhó, nga mono muthu a mu jibha kuala ndandu iê, mukonda dia kudibhakela phonzo, nga luualele kiavulu. O jindandu jami a ngi longo kukuata ji phoko, mauta ni kubhala, kioso ki moneka maka. Nga mateka kusema o mukutu uami ni kunuá.\nKi nga tenesa 16 kia mivu, ku kizuua nga kexile mu nua 10 mba 15 kia jisele ni kudita mu jidroga. Phala kusumba o jisele ni jidroga, nga kexile mu sumbisa imbamba ni kunhana. Ki nga bhange 17 ia mivu, a ngi tele kiá mu kaleia. A ngi fundisa 18 dia jiveji mukonda dia kunhana ni kubhanga usuéia.\nKu 20 a mivu, o ibhidi iami ia dibandekesa. Ku kizuua Nga kexile mu buakula 20 a ji phexi ja makanha. Mu ithangana iavulu hinu nga fú, mukonda dia kubuakula kiavulu. Nga mateka kusumbisa jidroga, mukonda dia kiki, mu kuenda nga kexile mu di bhakata ni ji phoko ni mauta. Saí kizuua nga lozo diiala, maji nga mu lueza! Kioso ki nga tenesa 24 kia mivu, mam'etu uafu, o njinda iami ia dibandekesa dingi. O athu akexile mu ngi lenga. Mukonda dia jinvunda, nga kexile mu bhita o mausukilu a semana mu kaleia mba mu inzo ia kusaka.\nKi nga tenesa 28 dia mivu, nga kazala. Maji ki ngi kexile mu xila muhatu'ami. Nga kexile mu mu xonguena ni ku mu beta. Ki tu kexile ni ukexilu ua kubhanga kumoxi o ima kála kia bhanga o makaza. Nga fikile kuila, o ku mu bhana o ima ia ulu i nga kexile mu nhana, kua sokele. Maji kua bhiti kima ki ngi ki fikilé. Muhatu'ami ua mateka kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Kioso kia dilongo mu veji ia dianga, o makanha ua a eha, ua kexile mu dituna o kitadi kiami kia uii, ua ngi vutuila o ima ioso ia ulu i nga mu bhanene. Njinda ia ngi kuata. Nga mateka ku mu fudisa kudilonga o Bibidia ni ku mu takula o dixi dia makanha u nga kexile mu buakula ku pholo. Nga kexile ué mu mu xonguena bhu kaxi ka athu mu diembu.\nSaí kizuua nga kodiuile, nga ximika túbhia m'onzo ietu. Muhatu'ami ua ngi bhulula, ua bhulula ué mon'etu ua kexile ni mivu itanu. Kioso o uhôlua ki ua ngi bhiti, nga divu kia iibha. Nga divuile kala Nzambi keji ngi loloka dingi. Nga lembalala o izuelu ia zuelele padele kuila, o athu a iibha a-nda jokota ku ifernu. O dotolo iami ua ngi'ambele: \"Eie kuívué dingi! Ua-nda fua muene.\"\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nKioso kia jimi o túbhia, tuai m'onzo ia ukouami. Kioso o Jimbangi ja Jihova kiéza mu kunda muhatu'ami, nga a ebhuidisa, \"O kuila Nzambi u tena kuloloka o ituxi iami ioso?\" Ene a ngi londekesa mu Bibidia o divulu dia 1 Kolindo 6:9-11. O ji velusu jiji, ji jimbulula kiambote o ima ia iibhila Nzambi, maji ji zuela ué: \"Enu amoxi-mu, kiene ki mua kexile.\" O izuelu íii ia ngi londekesa kuila, ngi tena kulungulula o ukexilu uami. O Jimbangi ja Jihova a ngi tangela ué kuila Nzambi ua ngi zolo, ia a ngi londekesa o divulu dia 1 Nzuá 4:8. Nga divu kiambote, nga bhingi o Jimbangi ja Jihova phala ku ngi longa o Bibidia luiadi ku semana, nga mateka kuia mu kiônge kumoxi ni ene. Nga kexile mu samba kiavulu kua Jihova.\nMu mbeji imoxi ng'eha o jidroga ni uhôlua. Kuma o mukutu uejidile kiá, nga divu kia iibha! Nga tale hadi, mutué ua kexile mu ngi kata kiavulu, mukutu uami ua kexile mu teketa. Maji ku mbandu ia mukuá, nga divu kala Jihova ua kexile ku mbandu iami, iú ua kexile mu ngi kuatekesa. Nga divu kala kia divuile poxolo Phaulu. Mu kusoneka ia lungu ni kikuatekesu kia mu bhanene Nzambi, Phaulu uambe: \"Ima ioso nga soko na-iu mua Kristu ió mukua ku ngi bhana o kutena.\" (Filipe 4:13) Mu kubhita thembu, nga xisa ué o makanha.\nO Bibidia ki i lungulula ngó o ukexilu uami, ua lungulula ué o muiji uami. Nga mateka kuxila muhatu'ami, nga mateka kubhinga \"nga ku dióndo\" ni \"ku sakidila.\" Nga mateka ué kulanga kiambote mon'ami. Kioso ki nga tenesa muvu umoxi ni kudilonga, nga kaiela o phangu ia muhatu'ami, nga dibhakula kua Jihova ia a ngi batizala.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nNg'ejiia kuila o itumu ia Bibidia ia bhulula o muenhu uami. Katé muene ni jindandu jami ki Jimbangi ja Jihova a xikina kuila, hinu nga fu mukonda dia ji droga mba jinvunda.\nO itumu ia Bibidia ia lungulula o muenhu ua muiji uami, ia ngi jimbulula kiambote o kikalakalu kia diiala ni kia tata kubhata. (Efezo 5:25; 6:4) Tua mateka kubhanga kumoxi o ima. Lelu mu veji dia kumona muhatu'ami kala mubhika, ni kusanguluka kuoso ngene mu mu kuatekesa, phala kutena kukala muboki ua thembu ioso. Kuma ngi kafunga mu kilunga, muhatu'ami ua sanguluka kiavulu mu ku ngi kuatekesa mu kikalakalu kiki.\nO henda ni mbote iene mu ngi bhangela Jihova ia lungulula o muenhu uami. Ngi sanguluka kiavulu mu kuzuela o ima íii ni athu edi kala a jimbidila kála ki nga kexile m'ukulu. Ng'ejiia kuila o Bibidia iala ni kutena kua kulungulula muthu uoso-uoso phala kukala ni muenhu ua zele ni kuzediua. O Bibidia ki i ngi longo ngó kuxila akuetu, mala ni ahatu maji ia ngi longo ué kubhana valolo ku muenhu uami.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/kuxila-ahatu-ni-kudibhana-valolo\/","date":"2018-04-23T20:18:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946165.56\/warc\/CC-MAIN-20180423184427-20180423204427-00192.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":988,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamusasadi 2013 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201310\/wpub\/km_KIM_201310_lg.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201310\/wpub\/km_KIM_201310_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201310\/","date":"2018-04-25T06:07:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947693.49\/warc\/CC-MAIN-20180425041916-20180425061916-00483.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9523283839,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9523283839225769, \"yom_Latn_score\": 0.015489867888391018}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"20:28\nO jimesene jya kulonga o kitumu ni Jifalizew, awabhele kutambula kiximanu ni kumesena kijingu. (Mat 23:5-7) Jezú ka difwile ni Jifalizew. \"Mon'a Muthu, kala ni athu a mu bhikila mwène, maji mwène-ku ubhika.\" (Mat 20:28) O kwila tu xinganeka kyavulu mu ima i tu bhanga mu kilunga, i tena kubhangesa athu ku tu mona ni ku tu ximana? Se twa mesena ku tu xikina bhu pholo ya Jihova, twa tokala kukayela o phangu ya Jezú ni kubhanga yoso phala kukwatekesa akwetu. Ki kubhingi ku tu mona ku athu — maji Jihova ngó watokala ku tu mona. (Mat 6:1-4) O Mukunji wa lenduka wa-nda . . .\nkwatekesa o kuzelesa ni kuyudika o ima ya zanganya mu kididi kya ubhezelu\nkwatekesa o adyakimi ni athu engi\nsangela kitadi phala kukwatekesa o kikalakalu kya Utuminu","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2018-mwb\/milongi-ya-5-11-ya-katanu\/wa-mesena-ukota-a-kale-ng%C3%A0mba-yenu\/","date":"2018-04-25T21:03:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947957.81\/warc\/CC-MAIN-20180425193720-20180425213720-00364.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Zuze kia kexile mu kaleia, o Sobha ia Ijitu, Falaó, ua lotele jinzoji, ki mu kexile muthu ua tenene ku mu jimbuluila-ju. Sai selevende ia tangela Falaó kuila Zuze ueji tena ku mu lomboluela o jinzoji jê. Bhenhobho Falaó ua tumu kuixana Zuze.\nFalaó ua muibhula: 'U tena ku ngi lomboluela o jinzoji ji nga loto?' Zuze ua mu tambuijila: 'Ejiia na-iu, kuma kua-nda kuiza sambuadi dia mivu ia idima iavulu mu ixi ioso ia Ijitu. O ki i zubha o kubhita, kua-nda kaiela sambuadi dia mivu ia nzala; mu kienhiki sola njimu ia diiala, phala kubhaka kudia mu thembu ioso íii, se u bhanga kiki, o mundu ki ua-nda fua ni nzala.' Falaó anga u zuela uixi: 'Nga ku solo eie! Eie ua-nda kala u muthu ua kaiiadi ua beta o kota mu ixi ia Ijitu!' Kiebhi Zuze kia tenene kulombolola o jinzoji jojo kua Falaó? Jihova ua mu kuatekesele kuijiia ihi ia kexile mu lombolola o jinzoji jojo.\nMu sambuadi dia mivu, Zuze ua bhakele kudia kuavulu. Mu kienhiki o kithangana kia nzala kia bhixila mu ixi, kala kia zuelele Zuze. Athu akua jixi joso akexile muia kua Zuze phala kusumba kudia. Kioso tat'ê kiévu kuila ku Ijitu kudia kuavulu, ua tumikisa an'ê phala kusumba kudia.\nAn'â Jakobo ai kua Zuze, Zuze ua a mono kuila jiphange jê. Maji o jiphange jê kejiidile kuila muene uexile Zuze phang'iâ. Ene a mu fukamena kala kia lotele Zuze mu unzangala uê. Zuze ua mesenene kuijiia se phange jê exile hanji athu aiibha. Mu kiki, muene ua a tangela: 'Enu mu alondi. Mueza kumona kiebhi ki mu tena ku tu tolola.' Ene a mu tambuijila: 'Kana tata! Etu tu 12 kia jiphange mu ixi ia Kanana. O kasule ketu ua xala ni tat'etu, o mukua uafu.' Zuze anga u zuela: 'Ngi bhekedienu o kasule kenu, kiene ngó ki nga-nda xikina kuila mua mu zuela kidi.' Mu kienhiki, ene a vutuka kua tat'â.\nKioso o kudia kuoso ki kuabhu, Jakobo ua tumikisa dingi an'ê mu ixi ia Ijitu. Mu kithangana kienhókio, ene ambata o kasule kâ, Bejami. Phala kulola o jiphange jê, Zuze ua sueka o dikau diê dia phalata m'oxi ia mbuenga ia kudia ia Bejami, iu ua tatela o jiphange jê kuila a di nhanene. Kioso o jiselevende ja Zuze kia sange o dikau mu mbuenga ia Bejami, o jiphange jê a thandanganha kiavulu. Ene a bhingi a diondo kua Zuze phala ku a kaxtikala ene, kana Bejami.\nMu kiki Zuze uejiidile kuila jiphange jê exile kiá athu ambote. Zuze ka tenene dingi ku di sueka. Muene ua di te ni kudila, iu uambe: 'Eme Zuze, phang'enu. O kuila tat'etu uala hanji ku muenhu?' Jiphange jê a diuanene kiavulu. Muene ua a tangela: 'Kanenu kudivua kiaiibha mu ioso i mua ngi bhange. Nzambi ua ngi tumikisa bhabha phala ku mi bhulula. Mu kiki, ndenu ni lusolo, zenu ni tat'etu.'\nEne a vutuka kubhata, ia a tangela kua tat'â o njimbu iambote, ia a muambata mu Ijitu. Kua bhitile kiá mivu iavulu, maji mu kithangana kieniókio Zuze ua kexile dingi kumoxi ni tat'ê.\n\"Se mu kamba-phe kuloloka athu ikuma iâ, ni Tat'enu uene ku diulu ka mi loloka ue ikuma ienu.\"—Matesu 6:15","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/fala%C3%B3-jinzoji\/","date":"2018-04-19T20:18:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937016.16\/warc\/CC-MAIN-20180419184909-20180419204909-00370.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":530,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mona kilumba u mona dixi dia mu tunda mu ditenda, dia mu di muanga ku diulu kala matuta. Mu kiki, muene u banza kuila, o ditenda a dibhange phala kubhanga matuta. Kukamba kutendela kiambote, kala kia bhange o mona iú ki tu bhangesa kuolela. Maji se tu kamba kutendela kiambote mu ima ia makota ku muenhu, kubheka maka. Mu kifika, se ku tange kiambote o dijina dia milongo, kutena ku kubhekela maka a dikota.\nKukamba kutendela kiambote o maka a lungu ni Nzambi kubheka dingi maka a dikota. Mu kifika, athu avulu ka tendela kiambote o ulongelu ua Jezú. (Nzuá 6:48-68) Mu veji dia kubhana mátui, ene a ditunu o maka oso a longo Jezú. Kima kiaiibha!\nO kuila eie uene mu tanga o Bibidia phala ku kuendesa? Se kiene, kima kiambote. Maji o kuila sai kiluezu mu kukamba kutendela o Bibidia? Kiki kiene mu bhita ni athu avulu. Tala ima itatu athu kene mu i tendela kiambote mu Bibidia.\nAmoxi ene mu tendela kiaiibha o kitumu kia Bibidia kia ku \"xila Nzambi mba ku mu kuatela uôma.\" Ene amba kuila, o kitumu kiki kilombolola kukala ni uôma uavulu kua Nzambi mba kuteketa. (Ndongixi 12:13) Maji Nzambi ka mesena kuila abhezi'ê a kala ni ibanzelu kala íii. Muene uambe: \"Kana kukala ni uoma, kuma eme ngala bhuamoxi n'eie; kana kubhuuama, mbata eme ngala ngi Nzambi ié; eme ngi ku suinisa, hé ngi ku kuatekesa.\" (Izaia 41:10) Kukala ni uôma ua Nzambi kilombolola, ku mu xila kiavulu ni ku mu ximana.\nSai athu kene mu tendela kiambote o izuelu íii ia Bibidia: \"Ima ioso iala ni kithangana kiê kia i xindila Nzambi, . . . sai thembu ia kuvuala, ni thembu ia kúfua.\" Ene amba kuila Nzambi ua xindi kiá o kizuua kala muthu kia-nda fua. (Ndongixi 3:1, 2) Maji mu kidi, o izuelu íii ia mu londekesa ngó o ukexilu ua muenhu uetu, kuila u jimuka. O Mak'â Nzambi a longa kuila o ima i tu sola i tena kubandekesa o muenhu mba ku u tolesa. Mu kifika o Bibidia iamba: \"Uoma ua Jihova uia ni kubandekeza ku izuua.\" (Jisabhu 10:27; Jisálamu 90:10; Izaia 55:3) Kiebhi-phe? O kuxila o Mak'â Nzambi kua-nda tu kuatekesa kuxisa o maukexilu aiibha, kala o uhôlua ni kubhanga undumbu.—1 Kolindo 6:9, 10.\nSai athu kioso kia tanga mu Bibidia kuila o diulu ni ixi \"ia xikamena tubhia,\" ene a banza kuila Nzambi ua-nda buikisa o ixi ioso. (2 Phetele 3:7) Maji Nzambi ua kanena kuila o ixi mu tuala nuka a-nda i buikisa. Nzambi \"ua tena kutula madisesa ma'xi katé ia kuata, ki i xikina ku i lundumuna.\" (Jisálamu 104:5; Izaia 45:18) Mu kidi o ima iaiibha ia mundu iú iene ia-nda buika, ia-nda buika katé ku hádia ni hádia kala mu túbhia. Maji o kizuelu maúlu kilombolola o diulu diezala ni jithethembua mba o kididi kua tungu Nzambi. O kididi kiki ki kia-nda buika.\nMUKONDA DIAHI O BIBIDIA KENE MU I TENDELA KIAMBOTE?\nKala ki ua mono mu ifika íii, athu avulu kene mu tendela kiambote o ima iene mu tanga mu Bibidia. Maji mukonda diahi Nzambi uene mu kuehela o ima íii kubhita? A mukuá ene mu banza kiki: 'Se Nzambi uala ni unjimu uonene, muene ua tokalele ku tu bhana divulu diosoneke ni izuelu ia bhebhuluka, phala athu oso a tene ku di tendela kiambote. Mukonda diahi muene ka bhange kiki?' Tala o maukexilu atatu a bhangesa athu kukamba kutendela kiambote o Bibidia.\nO Bibidia a i soneka phala ku i tendela ku athu a lenduka, a mesena kudilonga. Jezú uambe kua Tat'ê: \"Nga ku ximana Tata, Ngana ia diulu ni ixi! Mukonda im'iíi ua i suekela jihete ni jinjimu, maji ua i tukuluila ana-ndenge ni iá kejiia kima.\" (Luka 10:21) O Bibidia a i soneka mu ukexilu uambote phala ió ala ni muxima uazele, a tene kutendela o njimbu iê. Athu ala ni ukumbu\n—ene mua exana \"jihete ni jinjimu,\" —ene mu tendela kiaiibha o Bibidia. Maji o athu ene mu tanga o Bibidia ni muxima uazele a difu ni \"ana-ndenge\" —alenduka ala ni hânji ia ku i tendela —a a kuatekesa kutendela kiambote o njimbu ia Nzambi. Nzambi ua tumina kusoneka o Bibidia mu ukexilu ua katunda!\nO Bibidia a i sonekena athu a sota o kikuatekesu kia Nzambi phala kua longa. Jezú ua londekesa kuila, athu a bhingile kikuatekesu phala kutendela kiambote o milongi ia kexile mu longa. Kiebhi ene kieji tambula o kikuatekesu? Jezú ua lomboluela uixi: \"O mukuatekexi ió-phe, muène muène Nzumbi Ikôla, a-ndu mu tumikisa kuala Tata mu dijina diami, muène u mi longa ima ioso.\" (Nzuá 14:26) Nzambi u bhana o nzumbi iê ikôla\n—o nguzu iê ilenda ioso —phala kukuatekesa o athu kutendela ima iene mu tanga mu Bibidia. Maji Nzambi kene mu bhana o nzumbi iê ikôla kua ió kene mu dielela kua muene, mu kiki o milongi ia Bibidia a i mona kala ia bhonzo. O nzumbi ikôla iene mu kuatekesa ué o Jikidistá ejiia kiambote o milongi ia Bibidia, phala kukuatekesa o athu a mesena kutendela o Bibidia. —Ikalakalu 8:26-35.\nSai jimbandu ja Bibidia, athu a tena ngó ku ji tendela mu kithangana kia xindi Nzambi. Mu kifika, o polofeta Daniiele, a mu tumine kusoneka kikanenu kieji dikumbidila ku hádia. O anju ua mu tangela: \"Daniiele, maka ià jika-u a suke bhenhabha; jika ue idimbu ku divulu didi, katé bhua kà suka o thembu.\" Ku jihama javulu ja mivu, athu a tange o divulu dia Daniiele, maji ka di tendela kiambote. Katé muene ni Daniiele, ka tendela o maka a mukuá a sonekene muene. Muene ni kulenduka kuoso ua zuela: \"Eme-phe kia zuel'iki nga k'ivu maji ki kia ngi jimbulukila.\" Maji kupholo dia kuenda o athu eji tendela kiambote o kikanenu kia Nzambi kia soneka Daniiele, maji mu kithangana ngó kia tokala kia xindi Nzambi. O anju ia zuela: \"Katuka, Daniiele, mbata mak'ama a ma jika, ia ate-ku kidimbu katé kia k'eza o thembu ia kà sukidilá-ku.\" Nanhi ueji tendela o kikanenu kia Nzambi? \"Akua phulu né ngó umoxi ka kà tena kutetuluka; maji oso ala jinjimu, kia kà a tetulukila muene.\" (Daniiele 12:4, 8-10) Mu kienhiki, Nzambi kene mu lombolola jimbandu ja Bibidia ande dia kubhixila o kithangana.\nO kuila m'ukulu o Jimbangi ja Jihova ka tendela kiambote o milongi ia Bibidia mukonda ki kiexile luua o kithangana kia xindi Nzambi? Kiene. Maji kioso kia bhixila o thembu ia Nzambi kulombolola kiambote o maka, o Jimbangi ja Jihova a lungulula o ibanzelu iâ ni lusolo. Ene a xikina kuila mu kubhanga kiki a mu kaiela o phangu ia jipoxolo ja Kristu, ni kulenduka kuoso a xikinine kulungulula o ibanzelu iâ, kioso Jezú kia kexile mua bazela.\nO kibanzelu kia mona kilumba kia lungu ni matuta, kilombolola kukamba kutendela kiambote. Maji o milongi ia Bibidia ia beta kukala ni valolo ku muenhu ué. O njimbu ia Bibidia iala ni valolo ia dikota. Mu kiki kima kiambote kusota kikuatekesu phala ku i tendela. Sota ió ene mu tanga o Bibidia ni kulenduka kuoso, athu a dielela mu nzumbi ikôla ia Nzambi phala kutendela o Bibidia, athu a xikina kuila tuala mu izuua isukidila-ku, ni kuila Nzambi ua mesena, tu tendela kiambote o Bibidia. Kana kukala ni jisonhi ja kuzuela ni Jimbanji ja Jihova, mba ja kutanga o milongi iala mu kijimbuete kia jw.org. O Bibidia i kanena: \"Se u di ta mutendu mu sota o kuijiia . . . [ua-nda] d'ijiia kiambote ni Nzambi.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/tendela-o-bibidia\/","date":"2018-04-20T21:49:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944742.25\/warc\/CC-MAIN-20180420213743-20180420233743-00425.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1207,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O utuminu ua dikuinhi dia ifuxi dia Izalaiele, ua kexile ni jisobha javulu ja iibha, maji katé mu kithangana kienhókio, Akabe ua tundile mu kuiibha. Muéne ua kazala ni muhatu uaiibha kiavulu, ua kexile mu bheza Bahale. Dijina diê Jezabele. Akabe ni Jezabele, a zalesele o ixi ni ubhezelu ua Bahale, ia a kexile mu jibha o jipolofeta ja Jihova. Ihi ia bhangele Jihova? Muéne ua tumikisa o polofeta iê Elija, phala kuambata njimbu kua Akabe.\nElija ua tangela Sobha Akabe kuila, mukonda dia ima iaiibha ia kexile mu bhanga, mu ixi ioso ia Izalaiele ki mueji noka mvula. Mu mivu itatu, mu ixi ki mu sabhukile idima, kiki kia bheka nzala iavulu ku athu. Mu kubhita kithangana, Jihova ua tumikisa dingi Elija kua Akabe. O sobha ua zuela: 'Eie u mukua maka! Ioso íii mukonda di'eie.' Elija ua mu vutuila: 'K'eme nga bheka o kixibhu kiki. Eie muene ua ki bheka, mukonda dia kubheza Bahale. Zá tu bhange polova. Bhongolola o mundu uoso, ni jipolofeta ja Bahale ku thandu dia Mulundu ua Karmelo.'\nMundu uoso anga a di bhongolola ku mulundu. Elija uambe: 'Tonenu o mesu. Se Jihova muéne o Nzambi ia kidi, mu kaielienu. Maji se Bahale, mu kaielienu. Tu bhange kiki. O 450 a jipolofeta ja Bahale, a sokejeka sata anga a dikola ku nzambi iâ, eme nga-nda sokejeka ue sata anga ngi dikola ué kua Nzambi iami Jihova. Uoso ua-nda tambuijila ni túbhia, ió muene o Nzambi ia kidi.' Mundu uoso anga u xikina.\nO jipolofeta ja Bahale ja sokejeka o sata. Kizuua kioso kia muvimba, a dikola kua nzambi iâ: 'Bahale tata, tu tambuijile!' Kuma Bahale ka kexile mua tambuijila, Elija ua kexile mua tobhesa. Muéne uambe: 'Kota se mua dikola dingi. Nange ola íii ua mu zeka kilu kiê, kubhinga muthu phala ku mu balumuna.' Usuku ua bhixila, o jipolofeta ja Bahale, a sulukile hanji ni kudikola. Maji ki ku kexile muthu phala kua tambuijila.\nElija ua tula o sata iê bhu kalatódio, anga ua lundula menha ku thandu dia kalatódio. Muéne anga u samba: 'Jihova tata nga ku diondo, ejidisa o mundu kuila eie u Nzambi ia kidi.' Mu kithangana kienhokio, Jihova ua tumikisa túbhia tunde ku diulu, phala ku jokotesa o sata. O mundu uoso anga u dikola ni dizuí dia suína: 'Jihova muéne o Nzambi ia kidi!' Elija uambe: 'Kanenu kueha o jipolofeta ja Bahale kulenga!' Mu kizuua kienhokio 450 a jipolofeta ja Bahale a a jibha.\nKioso ki kua kexile mu moneka kadituta ku thandu dia kalunga, Elija ua tangela Akabe: 'Nga mu kuivua kiá kinuminu kia mvula. Banda mu dikalu, uie kubhata dié.' O diulu dia xiketele ni matuta, o kitembu kia bhusu, anga o mvula ia dikota ia mateka kunoka. Mu kusukaku, o kixibhu kiabhu, Akabe ua kexile mu kuendesa ni lusolo-luoso, o dikalu diê. Ni kikuatekesu kia Jihova, Elija ua xisa Akabe ni dikalu diê ku dima! Maji o kuila o maka oso a kexile na-u Elija a bhu kiá? Tu mone.\n\"Phala athu a k'ijiie kuma eie ngó uavu o dijina dié dia Jihova, ku moneka luiadi; eie-muène ngó Suke-ku mu ngongo ioso.\"—Jisálamu 83:18","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/elija-ni-jipolofeta-ja-bahale\/","date":"2018-04-22T22:36:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945660.53\/warc\/CC-MAIN-20180422212935-20180422232935-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":515,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Hab 1:5, 6\nO kibuikilu kia Juda, bhu kaxi ka akua Babilonha, nange kiexile kala ki kieji kuiza. Akua Juda a dielele mu kutena kua akua Ijitu. Mu kidi, o Jikaldeu ka kexile ni kutena kua kexile na-ku akua Ijitu. Ku mbandu ia mukua, o Jijudé ka ki fikile kuila, Jihova ueji kuehela kubuika Jeluzaleme ni tembulu. Maji o kikanenu kiki, kieji di kumbidila; Habakuke ua tokalele kukala ni ukexilu ua kukinga mu kukala ku mesu a zele, ni kukolokota kudilanga mu nzumbi.\nIhi i ngi xikinisa kuila, o dizubhilu dia mundu iú dia zukama?\nKiebhi ki ngi tena kukala ku mesu a zele, ni kukolokota kudilanga mu nzumbi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-27-ia-kamoxi-3-ia-kaiiadi\/kala-ku-mesu-a-zele-kolokota-kudilanga-mu-nzumbi\/","date":"2018-04-20T03:34:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937113.3\/warc\/CC-MAIN-20180420022906-20180420042906-00113.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.29,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu ka tokala ku di tumina mu diâ, kála ue ni kutena kua kubhanga kiki\n10:21-23\nMu Izalaiele, mukonda dia tufunga mu nzumbi kukamba kukaiela o itendelesu ia Jihova, a bhangesa o athu ku di muanga\nO athu a kexile mu kaiela o itendelesu ia Jihova, akexile ni kutululuka ni kuzediua","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2017-mwb\/milongi-ia-katan20-26\/o-athu-a-tena-ng%C3%B3-kuzediua-se-a-endesa-kua-jihova\/","date":"2018-04-22T01:20:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945484.57\/warc\/CC-MAIN-20180422002521-20180422022521-00494.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.392,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Noué ni muiji uê ni iama a bokona mu álaka. Jihova ua jika o dibhitu, mu kienhiki kua mateka o kunoka. Kua noko luavulu, o ixi ioso iezalele ni menha o álaka ia kexile ku thandu dia menha. Athu oso aiibha akexile bhu kanga dia álaka afú. Maji Noué ni muiji uê moxi dia álaka a bhuluka. U tena kuxinganeka o kisangusangu kia kexile na-kiu mukonda dia kubelesela Jihova?\nKua noko 40 a Izuua ni 40 a usuku. Bhofele-bhofele o menha akexile mu sosoloka. O álaka anga imana ku thandu dia mulundu. O ixi ioso iezalele hanji ni menha, kiki kia bhangesa Noué ni muiji uê kukala mu álaka izuua iavulu.\nBhofele-bhofele, o menha oso a kukuta mu ixi. Noué ni muiji uê akexile m'oxi ia álaka muvu umoxi ndenge. Mu kusuka-ku Jihova ua tumina kutunda mu álaka. Mu ixi ioso o kuiibha ni usuéia kua bhuile. Mu kienhiki o ixi ioso iexile kala mundu ua ubhe. Ene a sangulukile kiavulu mukonda Jihova ua a bhulula. Mukonda dia kiki, a bhana ujitu kua Jihova, ua difuanganene ni ua bhanene Abele.\nKiki kia sangulukisa Jihova. Muene ua kanena kuila nuka dingi ueji buikisa o ima ioso mu ixi ni dilúviu dionene. Phala ene kulembalala o polomesa íii Jihova ua bhangesa kumoneka o hongolo ia dianga. O kuila eie ua muene kiá hongolo? Kioso ki u mona hongolo ku diulu, lembalala o kikanenu kia Jihova.\nJihova uambela Noué ni muiji uê phala a vuale ni kuizalesa o ixi ni tuana tuâ.\n'Katé o kizuua kia bokona Noué mu álaka, ene kejidile kima katé dilúviu dia menha ki dia tula di dia kungulula ene oso.'—Matesu 24:38, 39","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/2\/muiji-ua-nou%C3%A9-u-bhuluka\/","date":"2018-04-21T02:13:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00198.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":270,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi Zuze ua tuamene ku bhuta o muezu ande dia kuia kua Falaó?\nKala ki tanga o divulu dia Dimatekenu, Falaó ua tumine kuixana Zuze o pelezu mukua Izalaiele, phala ku mu jimbuluila o nzoji ia kexile ku mu thandanganhesa. Mu kithangana kieniokio, Zuze ua kexile kiá mu kaleia mu mivu iavulu. Sumbala a mu tumine kuia ni lusolo loso, maji muéne ua tuamene kubhuta o muezu. (Dimatekenu 39:20-23; 41:1, 14) O musoneki ua soneka o musoso iú uejidile kiambote o ijila ia akua Ijitu.\nO kuehela o muezu ku kula, kiexile kijila kia ifuxi iavulu m'ukulu, akua Izalaiele ué kiene kia kexile mu bhanga. Maji o divulu dia McClintock ni Strong dizuela kuila, \"o akua Ijitu ene ngó ka kexile mu kuehela muthu ku kala ni muezu.\"\nO kuila o akua Ijitu akexile mu bhuta ngó o muezu? Saí kadivulu (Biblical Archaeology Review) kamba kuila, saí ijila ia akua Ijitu ia bhingile kuila o diiala uia mu disanga ni Falaó, ua tokalele ku di iudika kála ua muia mu tembulu. Mu kiki-phe Zuze ua tokalele ku bhuta o muezu ni mutue ni mukutu uoso.\nO divulu dia Ikalakalu di zuela kuila o tat'â Timote uexile Ngeleku. O kuila kiki kilondekesa kuila a mu vualele mu ia Ngeléxi?\nKana. Mu mikanda ia soneka poxolo Phaulu,saí ithangana muéne ua kexile mu tungula o Jijude kuila jingeleku.(Loma 1:16; 10:12) Ua kexile mu bhanga kiki mukonda o dimi dia Ngeleku ni ijila ia dimuangene mu ididi ioso mua kexile mu boka Phaulu.\nM'ukulu a nanhi akexile mu ku a exana Jingeleku? Ku hama ia kauana A.K.K,o mu muboki Isocrates mukua Atenas, ua kexile mu dizangeleka mu kuzuela o ukexilu ua kexile mu di muanga o ijil ia Ngeleku ku mundu uoso. Mukonda dia kiki,muéne uambe kuila,o \"Jingeleku, ió akexile mu kaiela o ijila ietu, ki ió a a vualele mu Ngeléxia kana.\"Kiki kilondekesa kuila o tat'â Timote ni akuâ a tumbula Phaulu kuila Jingeleku, ka a vualele mu Ngeléxia,maji akexile mu kaiela ngó o ijila ia Jingeleku.-Ikalakalu16:1.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/zuze-fala%C3%B3-timote\/","date":"2018-04-25T00:05:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947421.74\/warc\/CC-MAIN-20180424221730-20180425001730-00480.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":330,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nga sanguluka mu kubhanga ki ua mesena eie u Nzambi iami.\"\nMIMBU: 51, 48\nEIE u munzangala, o kuila ua mesena ku di batizala? Se kiene, iú uene o ujitu ua beta-o-kota u uala nau. Kala ki tua di longo kiá, o batizu kima kia dikota. Eie ulondekesa ku athu kuila, ua di bhakula kua Jihova. Kiki kilombolola kuila, eie ua mu kanena ku mu sidivila katé ku hádia ni hádia, ni kuila, o kima kia beta-o-kota ku muenhu uê, o kubhanga o vondadi ia Nzambi. Kuma kikanenu kia dikota kua Nzambi, eie ua tokala ngó ku u batizala, kioso ki u mona kuila, uala ni kixikanu kia kolo, ni mu vondadi iê, ni kioso ki u tendela kiambote se ihi ilombolola ku dibhakula kua Nzambi.\n1, 2. (a) Jimbulula se mukonda diahi o batizu kima kia dikota. (b) Ande dia muthu ku mu batizala, ihi ia tokala kuijiia, ni mukonda diahi?\n2 Maji, nange eie kuala luua polondo phala o batizu. Mba nange eie uala polondo, maji o jitata jê a ku bhingi phala kukingila katé ki ua-nda kula dingi, ni kukala ni kuijiia kua soko. Ihi i ua tokala o kubhanga? Kana kubhuila. Mu veji dia kiki, katula mbote mu kithangana kiki, phala kubhanga ima i tena ku kukuatekesa kukala polondo phala o batizu. Eie u tena kusuua mbambe mu maukexilu atatu: (1) o kixikanu kiê, (2) o uendelu uê, ni (3) kisakidilu kiê.\nO KIXIKANU KIÊ\n3, 4. Ihi i tena ku di longa o minzangala mu phangu ia Timote?\n3 Xinganeka kiebhi ki ueji tambuijila o ibhuidisu íii: Mukonda diahi, ngi xikina kuila, kuene Nzambi? Mukonda diahi ngi dielela kuila, o Bibidia ia tokala kua Nzambi? Mukonda diahi ngi belesela o itumu ia Nzambi, mu veji dia kukaiela o ukexilu ua athu k'abhezi a Nzambi? O ibhuidisu íii, i tena ku kukuatesa kukaiela o itendelesu ia poxolo Phaulu, kioso kiambe: \"Mu tongolole ioso o vondadi ia Nzambi, iauabha, ia ujitu, iatenena, i mu uabhela kiambote.\" (Loma 12:2) Mukonda diahi ua tokala kubhanga kiki?\nTimote ua xikina o kidi kia Mikanda Ikola, mukonda muéne ua tokuesa o ima ia di longele, anga ua i mono kuila, ima ia kidi\n4 O phangu ia Timote ia-nda kukuatekesa. Manh'ê ni kuku'ê, a mu longele o Mikanda Ikola, mukonda dia kiki, muéne uejidile kiambote o Mikanda Ikola. Maji, Phaulu ua tangela Timote: \"Eie-phe, xikama mu ima ioso i ua di longa jinga, i ua mono ia kidi.\" (2 Timote 3:14, 15) O kizuelu \"ua mono ia kidi,\" kilombolola kuxikina ni kidi kioso, kala kia kidi muéne. Mu kiki, Timote ua tokalele kudielela ni kidi kioso kuila, o milongi ia kidi ia kexile mu Mikanda Ikola. Kuma manh'ê ni kuku'ê a mu longele o kidi, muéne ka xikinine o Mikanda Ikola mukonda dia ene. Mu veji dia kiki, muéne ua tokuesa o ima ia di longele, anga ua i mono kuila, ima ia kidi.\n5, 6. Mukonda diahi kima kiambote kukala ni 'kilunji kia fuama' tundé mu unzangala?\n5 Abha eie? Nange uejiia o kidi kia Bibidia tundé ukulu. Se kiene, xinganeka se mukonda diahi ua xikina o kidi kiki. Kubhanga kiki, kua-nda suínisa o kixikanu kiê. Kua-nda kukuatekesa ué kusola kiambote o ima, né muene ni ijijidiku ia jikoleka jê, mba o ibanzelu ia athu ku mundu.\n6 Kima kiambote kukala ni 'kilunji kia fuama' tundé mu unzangala uê. Kiki, kia-nda ku pelepalala phala kuvutuila kiambote o ibhuidisu ia jikoleka jê. Ene nange a ku ibhuidisa: 'Ihi i ku bhangesa kuxikina kuila, kuene muéne Nzambi? Se Nzambi mukuá henda, mukonda diahi muéne uehela o hadi? Kiebhi Nzambi u nangenena tundé xahulu?' Se uejiia kiambote o itambuijilu ia ibhuidisu íii, kua-nda kala ni phata. Mu veji dia kiki, ua-nda di suínisa ku di longa dingi o Bibidia.\n7-9. Jimbulula kiebhi o mbandu ni diambu, \"O Que a Bíblia Realmente Ensina?,\" i tu sanga mu kijimbuete kietu, i tena kusuínisa o kixikanu kiê?\n7 Se u di longa kiambote o Bibidia ubheka uê, eie u tena kutambuijila o ibhuidisu, kueha kukala ni jiphata, ni kukolesa o kixikanu kiê. (Ikalakalu 17:11) Tuala ni madivulu avulu phala kubhanga kiki. Saí athu a sange kikuatekesu mu ku di longa o kadivulu ni diambu A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, ni divulu ni diambu Existe um Criador Que Se Importa com Você? Minzangala iavulu a uabhela o mbandu ni diambu \"O Que a Bíblia Realmente Ensina?\" i tu sanga mu kijimbuete kietu jw.org. O mbandu íii, iala ku luiji lua diambu ENSINOS BÍBLICOS. O jimbandu jiji, a ji bhange phala kukuatekesa kukolesa o kixikanu kiê kia lungu ni Bibidia.\n8 Nange saí ibhuidisu eie uejiia kiá o itambuijilu, mukonda dia ku di longa o Bibidia. Maji o kuila eie u xikina ni kidi kioso mu itambuijilu iê? O mbandu íii, ia-nda kukuatekesa kutokuesa ni muanhu uoso ibatulu iavulu ia Bibidia. Ia-nda suínisa ué o kixikanu kiê. Ua-nda kala polondo phala kubokela akuenu o milongi i u xikina. U tena kubokona mu mbandu ni diambu \"O Que a Bíblia Realmente Ensina?\" mu jw.org, u i katule phala ku u kuatekesa kusuínisa o kixikanu kiê mu ku di longa o Bibidia ubheka uê.\n9 Eie ua tokala kuxikina ni kidi kioso o kidi kia Bibidia. Kiki kia-nda kupelepalala phala o batizu. Saí phange ia muhatu, uambe: \"Ande dia ku ngi batizala, nga kexile mu di longa o Bibidia. Mu kubhita kithangana, nga mono kuila, iú uene o ubhezelu ua kidi. O Kuijiia kuku, ku ngi suínisa dingi izuua ioso.\"\nO UENDELU UÊ\n10. Mukonda diahi o Kidistá a mu batizala, ua tokala kulondekesa o kixikanu kiê bhu kaxi ka uendelu uê?\n10 O Bibidia iambe: \"O kuxikan'oko, kua bhingi ki ku moneka ima iê ia kubhanga, kua di fuila.\" (Tiiaku 2:17) Se uala ni kixikanu kia kolo, ua-nda kilondekesa bhu kaxi ka uendelu uê. O Bibidia ixana o ima íii kala \"kuuabha uendelu, mienhu ienu ia fuama mu i bhakula mu kuzela, ni uôma ua Nzambi.\"\n11. Jimbulula o kizuelu kukala ni 'uendelu ua zele.'\n11 O 'uendelu ua zele' ulombolola ihi? Se o uendelu uê uoso ua zele, eie u muthu ua zele. Mu kifika, xinganeka o ima ia bhiti n'eie mu jimbeji jisamanu ja bhiti. Kioso kia ku tendala phala kubhanga ima iaiibha, o kuila eie ua sungu o kilunji kiê phala kusola o kima kia uabha, mu íii iaiibha? (Jihebeleu 5:14) O kuila eie u di lembalala o kithangana ki ua ditunu kubhanga kima kia iibha, mukonda dia tendasá mba o kijijidiku kia jikoleka jê? O kuila eie u phangu iambote phala akuenu bhu xikola? O kuila eie u kolokota mu ufiiele kua Jihova, inga u bhanga o ima ia uabhela o jikoleka jê, phala ka ku sebhulule? (1 Phetele 4:3, 4) Mu kidi, etu enioso tu akua ituxi. Saí ithangana, katé muene ni ió ene mu sidivila Jihova mu mivu iavulu a kala ni hele, ni kuila, ka kolokota mu sidivisu ia kuboka. Maji o muthu ua di bhakula kua Nzambi u sanguluka mu kukala Mbangi ia Jihova. Mukonda dia kiki, muéne ulondekesa bhu kaxi ka uendelu uê ua zele.\n12. O kukala ni \"uôma ua Nzambi\" kua lungu ni ihi? Kiebhi ki ua tokala kumona o ima íii?\n12 O kukala ni \"uôma ua Nzambi\" kua lungu ni ihi? Kua lungu ni ikalakalu i u bhanga mu kilunga, kála o kuia mu iônge ni kuboka. Kua lungu ué ni ima i u bhanga ubheka, kála o kusamba kua Jihova ni ku di longa o Bibidia. O muthu ua bhakula o muenhu uê kua Jihova ka banze kuila, o ima íii ia bhonzo. Muéne u divua kala Sobha Davidi. Muéne uambe: \"Nga sanguluka mu kubhanga ki ua mesena eie u Nzambi iami; xi, mbata, o ngonge ié ia ngi kala moxi dia muxima.\"\nIhi i uene mu tumbula mu misambu iê, ni ihi ilondekesa ia lungu ni henda iê kua Jihova?\n13, 14. Milongi iebhi i tena ku ku kuatekesa kubhanga o ima ia tokala kulondekesa o muthu uala ni \"uôma ua Nzambi,\" ni mbote iahi ijila mu milongi íii?\n13 Mu divulu Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2 mu jimbandu 308 ni 309, tu sanga-mu kaxa phala kukuatekesa kusuua mbambe. Mu kaxa íii, nange eie u tena kutambuijila o ibhuidisu kala íii: \"Ihi i uene mu tumbula mu misambu iê, ni ihi ilondekesa ia lungu ni henda iê kua Jihova?\" \"Milongi iebhi ia Bibidia i uene mu di longa ubheka uê?\" \"O kuila eie uene mu boka mu vondadi iê?\" Mu kaxa íii, tu sanga-mu ué kididi phala kusoneka o jimbambe ji ua mu suua ja lungu ni kusamba, ku dilonga o Bibidia ubheka uê, ni kuboka.\n14 Minzangala iavulu a mesenene ku a batizala, a uabhela o kaxa íii. Saí munzangala ua muhatu a mu ixana Tilda, uambe: \"Nga soneka mu kaxa íii, o jimbambe ji nga mesenene kusuua. Bhofele bhofele nga kexile mu kumbidila o ima i nga sonekene. Mu kubhita muvu umoxi, nga kexile polondo phala ku ngi batizala.\" Kiene ué kia bhange phange Patrick. Muéne uambe: \"Ngejidile kiá o jimbambe ji nga mesenene kusuua, maji o kusoneka o jimbambe jiji mu mukanda, kua ngi suínisine kubhanga ioso phala ku ji kumbidila.\"\n15. Jimbulula se mukonda diahi o muthu a tokala ku mu batizala mu vondadi iê.\n15 Saí kibhuidisu ki tu sanga mu kaxa íii, kiambe: \"O kuila eie ua-nda kolokota mu ufiiele uê kua Jihova, né muéne se o jitata jê mba makamba mê ka mu mu sidivila dingi?\" Kioso ki u di bhakula kua Jihova, anga a ku batizala, eie u kituka kamba diê. Mu kiki, eie ku solo kubhanga o ima phala o jitata jê mba muthu uoso uoso, maji phala kuximana ngó Jihova. O kukala ni uendelu ua zele ni uôma ua Nzambi, kulondekesa kuila, eie ua xikana o kidi, ni kuila, eie ua mesena kubelesela ni muxima uoso o itumu ia Nzambi. Mu kubhita kithangana, eie ua-nda kala polondo phala ku kubatizala.\nO KISAKIDILU KIÊ\n16, 17. (a) Ihi ia tokala kubhangesa o muthu kukituka Kidistá? (b) Kifika kiebhi ki tena ku tu kuatekesa kujimbulula o kisakidilu kietu ku ujitu ua kukula?\n16 Saí kizuua, diiala uejidile kiambote o Kitumu kia Mozé uebhula kua Jezú: \"Kiebhi o kijila kia dikota mu Kitumu? Jezú ua mu vutuila, uixi: Zola Ngana, Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kié kioso.\" (Matesu 22:35-37) Jezú ua jimbulula kuila, o henda ietu kua Jihova, iene i bhangesa o muthu ku mu batizala ni kukala Kidistá. O ukexilu uambote ua mukua u suínisa o henda iê kua Jihova, o kuxinganeka kiambote mu kukula, o ujitu ua dikota ua bhana Nzambi phala o athu. (Tanga 2 Kolindo 5:14, 15; 1 Nzuá 4:9, 19.) Se u bhanga kiki, ua-nda mesena kulondekesa o kisakidilu kiê ku ujitu iú ua dikota.\n17 Tu tena kujimbulula o kisakidilu kietu ku ujitu ua kukula mu ukexilu iú: Xinganeka kuila, eie ua mu boba mu menha, anga kuíza muthu u kubhulula. O kuila ueji ia mu inzo iê, ni kujimba o ima ia bhange o muthu iú? Kana! Eie ua tokalele kusakidila o muthu, mukonda dia kubhulula o muenhu uê! Kiene kimoxi ué, tua tokala kusakidila Jihova ni Jezú, mukonda dia ujitu ua kukula. Tuala ku muenhu, mukonda dia Ene! Ene a tu bhulula ku kituxi ni kalunga. Kuma ene a tu zolo, tuala ni kidielelu kia kukala ni muenhu ua kalelaku mu Palaízu mu ixi!\n18, 19. (a) Mukonda diahi eie ku tokala kukala ni uôma ua ku di bhakula kua Jihova? (b) Kiebhi o kusidivila Jihova, kusangulukisa dingi o muenhu uê?\n18 O kuila, eie uene mu londekesa o kisakidilu kiê mu ima ioso ia bhange Jihova phala o mbote iê? Se kiene, o ku di bhakula ni batizu iene o ima i ua tokala o kubhanga. Kioso ki u di bhakula kua Nzambi, eie u mu kanena ku mu sidivila katé ku hádia ni hádia. O kuila, eie ua tokala kukala ni uôma ua kikanenu kiki? Kana! Jihova ua mesena o mbote iê, muéne ua-nda bhulula ió ene mu bhanga o vondadi iê. (Jihebeleu 11:6) Kuma eie ua bhakula o muenhu uê kua Nzambi, anga a ku batizala, ua-nda sanguluka mu kukala ni muenhu ua uabha! Saí phange a mu batizala ande dia unzangala, maji lelu uala kiá ni 24 a mivu, uambe: \"Nange ngeji tendela kiambote o ima, se ng'exile muadiakimi, maji o ku di bhakula kuami kua Jihova kua ngi fikidila ku ima ia mundu.\"\nSatanaji mukua luímbi, ka mesena o mbote iê\n19 Jihova ua mesena o mbote iê. Maji Satanaji mukua luímbi, ka mesena o mbote iê. Se u bhanga o vondadi iê, muéne ka tena ku kubhana ima iambote. Muéne ka tena ku kubhana kima kala na-kiu. Muéne kala ni njimbu iambote, ni kuila, kala ni kidielelu. Kuma a-nda mu buika ku hádia, muéne ka tena ku kubhana kidielelu!\n20. Ihi ia tokala kubhanga o munzangala ua mesena o ku dibhakula ni ku mu batizala? (Tala o kaxa \"PHALA KU KUATEKESA KUSUUA MBAMBE.\")\n20 O kikanenu kia beta-o-kota ku muenhu uê, o kubhakula o muenhu kua Jihova. O kuila uala polondo phala kubhanga kiki? Se kiene, kana kukala ni uôma. Maji se u divua kuma, kuala luua polondo, kaiela o itendelesu ia milongi íii phala kusuluka ni kukolesa o ukamba uê ni Nzambi. Phaulu ua tendelesa o jiphange akua Filipe phala kusuluka ni kusuínisa o ukamba uâ ni Nzambi. (Filipe 3:16) Se u bhanga ioso phala kukaiela o kitendelesu kiki, ua-nda mesena kubhakula o muenhu uê kua Jihova, ni ku ku batizala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2016\/minzangala-kiebhi-ki-mu-tena-ku-disokejeka-phala-ku-mi-batizala\/","date":"2018-04-26T07:48:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948119.95\/warc\/CC-MAIN-20180426070605-20180426090605-00604.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2185,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KU MBANZA YA LOMA, MU IXI YA ITALYA MWALA MUZEU YA DIKOTA YENE MU BHANGESA ATHU AVULU KU MUNDU WOSO KUYA MU MBANZA YA LOMA. O MUZEU YIYI I BHANA KIJINGU MBA I FUMANESA O NGUVULU A BETELE KU MU ZOLA KWALA O ATHU MU MBANZA YA LOMA, A MU IXANENE TITO.\nO muzeu yiyi yala ni jifikula jiyadi, ji lembalesa o kithangana kya tolola o mbanza ya Jeluzaleme. O muzeu yiyi i tu longa ima ya lungu ni Bibidya, sumbala athu ofele ejiya o kidi kya kwila: o muzeu ya Tito, i bhana umbangi wa kikanenu kya kidi kya Bibidya.\nMBANZA A I BALAKALA\nKu dimatekenu dya hama ya dyanga mu K.K., o Unguvulu wa Loma wa kexile mu tumina tundé ku ixi ya Grã-Bretanha, ni ixi ya Gália (lelu a ijiya kala França) ndu ku ixi ya Ijitu, o jimbanza jya sangulukile ni kutuluka kwavulu ni jimbote javulu. Maji-phe say kibatu kya tokalele ku unguvulu yú kya kexile dikanga, kya kexile mu thandanganyesa kyavulu o unguvulu wa Loma—o jimbanza jya subhukile mu Judeya.\nO Enciclopédia da Roma Antiga, yambe: \"Mu unguvulu woso wa Loma jimbanza jofele a luwalele kyavulu kala o ixi ya Judeya. O Jijudé a kexile ni njinda ya jimesene jya akwá jixi jyengi ka kexile mu xila o ijila yâ, o akwá Loma a mono kwila o Jijudé a kexile mu bhukumuka kyavulu.\" Jijudé jyavulu a kexile ni kidyelelu kya kwila kweji moneka o unguvulu wa Mexiya, weji kaya o akwá Loma ni kubheka kithangana kya kutululuka (mu phutu exi: Era de ouro). Maji, ku muvu wa 33 K.K., Jezú Kidistu wa zwela kwila, Jeluzaleme eji ku i bwika.\nJezú wambe: \"Kuma izuwa ya-ndu kwiza, jinguma ji ku kandela jimbonge mu jimbandu, ji ku kanda ji ku xita matundilu moso, ji ku lundumuna, ni eye ni an'é moxi dyê. Bhenyabha kà kaxya-bhu ditadi ku thandu'a ditadi, mukonda eye wa kambele kwijiya o kithangana Nzambi kya ku zungidile, phala ku kubhulula.\"—Luka 19:43, 44.\nO izwelu ya Jezú ya thandanganyesa o maxibulu. Mu kubhita izuwa i yadi, kyoso kya kexile mu talela o tembulu mu Jeluzaleme, umoxi mudyâ, wexi: \"Mesene, talesa o matadi kya ma kalakala, ni jinzu ki jala! Kutunga kwahi ngó!\" Mu kidi, say matadi a thembulu akexile ni 11 a jimetulu mu kulebha, 5 kya jimetulu mu ku sanzumuna ni jimetulu 3 mu kitala! Né mwene kiki Jezú wambe: \"Im'iyi i mwala kumona, izuwa yi iza, ya ku i mwanga. Bhenyabha ni ditadi dimoxi ngó ki dya-ndu xala-bhu ku thandu dya mukwá á kamba ku di lundumuna.\"—Marku 13:1; Luka 21:6.\nJezú wa a tangela dingi: \"Ki mu mona-phe Jeluzaleme a i kondoloka ni ifuxi ya masoladi, ijiyenu-kyu kuma kubwika kwê kwa zukama kyenyókio oso a kala mu Judeya, a lengele ku milundu. Oso-phe a kala mu'axaxe ka mbonge, a tunde-mu. Oso a kala ku matutu, kaye-mu dingi.\" (Luka 21:20, 21) O kwila o izwelu ya Jezú ya dikumbidila mwene?\nKIBWIKA KYA MBANZA\nKwa bhiti makwinyi atatu ni kitatu kya mivu, maji o Jijudé a kexile hanji kwa talatala kya yibha kwala o akwá Loma. Maji ku muvu wa 66 K.K. kyoso o Géssio Floro wa tokalele mu unguvulu wa Loma, wa nyana o jimbote jya kexile mu thembulu ikôla, o Jijudé jya kexile ni njinda yavulu, ka tenene dingi ku dixibha ni ukexilu yú. Mu kiki mu kusuluka a mateka ita ni akwá Loma, a bwikisa o kididi kya alangidi kya akwá Loma kya kexile mu Jeluzaleme, yá a bhana o ngolokela ya kwila ene ka tokalele dingi ku unguvulu wa Loma.\nMu kubhita mbeji jitatu, 30.000 a masoladi ndenge a tokalele ku unguvulu wa Loma, o kabhitangu kâ, wexile Céstio Galo, ay katé ku Jeluzaleme n'a bwikisa yó a bhukumukina o unguvulu wa Loma. O akwá Loma ni lusolo a bokona mu mbanza, ya a bwikisa o ilumbu ya thembulu. Maji mu kusuluka o masoladi a xisa o mbanza. O Jijudé a kayela dingi o masoladi a Loma. Mu ku mona kwila o masoladi akwá Loma ni Jijudé a bhukumukine a xisa o mbanza, o jikidistá, mu kubelesela o kitendelesu kya Jezú, a lengela ku milundu ya kexile kudima dya Ngiji ya Njolodá.—Matesu 24:15, 16.\nKu muvu wa kayela, o akwá Loma a disokejeka dingi phala ku bwika Judá, mu veji yiyi o kabhitangu wexile Vespasiano ni mon'ê Tito. Maji-phe, kyoso o nguvulu Nero kya fu ku muvu wa 68 K.K., Vespasiano wa vutuka ku Loma phala kubhingana ku utuminu. Mu kiki-phe nange wa xisa 60.000 a masoladi ni mon'ê Tito, phala kusuluka ni kikalakalu kya kubwika Judá.\nMu mbeji ya kanake ya muvu wa 70 K.K., Tito wa tumina o masoladi mê phala kubwikisa o muxitu wa Jijudé, mwa kexile mu katula-mu o mixi phala kutunga, o kididi kiki kya kexile ni 7 dya jikilometulu ya ilumbu a i bhange ni mixi ya kondolokele mbanza yoso ya Jeluzaleme. Mu mbeji ya Katutu, o akwá Loma a tambula o mbanza, yá a jokotesa o mbanza ni tembulu, a i kitula ditumbu dya matadi kala kya kanena Jezú. (Luka 19:43, 44) O musoso ulondekesa kwila, \"athu avulu afu mu mbanza ya Jeluzaleme ni mu ixi yoso ya Judá.\"\nUTUNIMU WA TOLOLA\nKu muvu wa 71 K.K., Tito wa vutukile ku Italya, a mu tambulula ni kisangusangu kyoso kwala o athu a tungile mu mbanza ya Loma. O mbanza yoso ya mateka kubhanga fesa, mukonda o kutambula o mbanza ya Jeluzaleme kyexile kikowé kya dikota kya bhangele o masoladi.\nO mundu oso wa sangulukile mu kumona o jimbote joso mu ikoka ya mbanza ya Loma. Ene a sangulukile mu kumona jibaluku jya tambula ni ima ya mukwá ya kexile mu londekesa kyebhi kya tolola o mbanza ya Jeluzaleme ni ima ya katula mu thembulu ya Jeluzaleme.\nTito wa bhingana tat'ê Vespasiano ku ungana ku muvu wa 79 K.K. Maji mu kubhita mivu iyadi, Tito wafu. Domiciano, phange ya Tito mwene wa mu bhingana ku ungana, ni lusolo wa bhange o museu, phala kulembalala Tito.\nO MUZEU MU IZUWA YA LELU\nLelu, mazunda a athu aya mu kunda o kitanda mu mbanza ya Loma mu mivu yoso, ene a beta kota mu kuximana o museu ya Tito. Sayi athu a mona o museu yiyi kala fikula a bhange ni uhete woso, a mukwá kala kijingu phala o kutena kwa unguvulu wa Loma, a mukwá a i mona kala kima ki lembalesa o kibwika kya Jeluzaleme ni tembulu yê.\nMaji o atangi a Bibidya, ni kuxila kwoso, a mona o muzeu wa Tito, kala kima kyala ni kilombolwelu kya dikota. O umbangi wa muzeu wa Tito, u londekesa o kidi kya ikanenu ya Bibidya, u londekesa we kwila, yene a i bhusu kwala Nzambi.—2 Phetele 1:19-21.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/muzeu-ya-tito-kikanenu-kya-kidi\/","date":"2018-04-22T00:14:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00505.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000089407,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000089406967163}","num_words":1086,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.251,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kilunga kietu, o athu ala kupholo kene mua futa. Mu veji dia kiki, a bhanga kala kia kexile mu bhanga mu kilunga kia dianga, a sola tufunga phala \"ku inga o kilunga kia Nzambi.\" (Ikalakalu 20:28, NW) O tufunga tutu, maiala a kulu mu Mak'a Nzambi, a kala kupholo mu kilunga ni ku inga \"kana ni usudi, maji ni vondadi ioso, kioso kia mesena Nzambi. Ki mu ki bhangela nganhu ia xidi, maji a ki bhangela [ni] muxima.\" (1 Phetele 5:1-3, NW) Kikalakalu kiebhi kia bhanga phala ku tu kuatekesa?\nEne a tu suua ni ku tu langa. O tufunga endesa ni kulanga o kilunga mu nzumbi. Mu kuijiia kuila Nzambi ua bhana o kikalakalu kiki kia dikota, o tufunga ka tumina o mundu ua Nzambi, maji ene a kuatekesa phala o mbote iâ ni kusanguluka kuâ. (2 Kolindo 1:24) Kala o mubhidi u langa o jimbudi ni henda ioso, o tufunga a bhanga ioso phala kuijiia kiambote o jiphange joso mu kilunga.\nEne a tu longa kiebhi ki tu bhanga o vondadi ia Nzambi. Mu semana joso, o tufunga endesa o iônge mu kilunga, phala kukolesa o kixikanu kietu. (Ikalakalu 15:32) O maiala iâ, a kala ué kupholo mu sidivisu ia kuboka, a kalakala kumoxi n'etu ni ku tu longa o maukexilu oso a ukunji.\nEne a bhana kikolokotesu kala muthu mudietu. Phala kusuua o ibhindamu ietu ia nzumbi, o tufunga a tu kunda ku mabhata metu, mu Kididi kia Kubheza, phala kubhana kikuatekesu ni ku tu konda o malamba bhu kaxi ka Bibidia.\nEne a kalakala ué phala ku dikila o muiji. Ene a bhingi ué kithangana phala kukala kumoxi ni muiji. Tua bhingi-phe tua xila.\nKikalakalu kiebhi kia bhanga o tufunga mu kilunga?\nKiebhi o tufunga kia londekesa kuila a mesena o mbote ietu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/tufunga-tua-kilunga\/","date":"2018-04-21T19:58:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945317.36\/warc\/CC-MAIN-20180421184116-20180421204116-00451.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":292,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.414,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TUNDÉ ku muvu ua 1992, o Kibuka Kia Utuminu kiene mu sola tufunga a kulu mu nzumbi, phala kukuatekesa o ibuka ioso kukumbidila o ikalakalu iâ. * (Tala ku luiji.) O akuatekexi iâ a tokala ku \"jimbudi jamukuá,\" ene a kuatekesa o Kibuka Kia Utuminu. (Nzuá 10:16) Semana joso ene a moneka mu kiônge kia kibuka mua tokala. O ikalakalu iâ, ia lungu ni ku pelepalala o milongi ia tambula ni kubhana jindunge. O jiphange ja tokala ku Kibuka Kia Utuminu, a batula o maka oso-oso a moneka mu ukexilu ua iuka, mu kusuluka o akuatekexi a kumbidila o milongi ioso i bhana o Kibuka Kia Utuminu. O jiphange jiji ala polondo phala kubhanga kikalakalu kioso-kioso kia a tumina o kubhanga. Ene a bhanga njila ja makanga kumoxi ni jiphange ja tokala ku Kibuka Kia Utuminu, mu iônge ia makota iene mu bhita ku mundu uoso. Ene ué a tena kua tumikisa phala kukunda jifiliale.\nSaí phange ua mu kalakala kala múkuatekexi tundé ku muvu ua 1992, uambe: \"Kioso ki ngi bhanga o kikalakalu kiami, o Kibuka Kia Utuminu ki suluka mu kubhanga o ikalakalu iâ.\" O phange ia mukua ua mu kalakala kala múkuatekexi mu 20 a mivu, uambe: \"Ujitu ua dikota, ki nga banzele kuila, ngeji bhanga o kikalakalu kiki ku muenhu uami.\"\nO Kibuka Kia Utuminu a bhana ikalakalu iavulu ku akuatekexi, ene a uabhela kiavulu o ikalakalu i bhanga o jiphange jiji ja fiiele. Mu kiki, tu bhangienu ioso phala kukaiela o kitendelesu kiambe: 'Athu oso a kala kiki, muenda ni ku a xila.'\n^ kax. 2 Tala o mbandu 131 ia divulu O Utuminu ua Nzambi ua mu Tumina Kiá! phala kuijiia dingi ia lungu ni ikalakalu i bhanga o ibuka isamanu ia Kibuka Kia Utuminu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151015\/akuatekexi-a-kibuka-kia-utuminu\/","date":"2018-04-26T03:10:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948047.85\/warc\/CC-MAIN-20180426012045-20180426032045-00531.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":283,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu musambu ua tu longo Jezú, muene ua londekesa kuila, o ima ia lungu ni vondadi ia Jihova, ni Utuminu, iene ia tokala kukala ku pholo.\n6:9-13\nDijina dia Nzambi\nUtuminu ua Nzambi\nO vondadi ia Nzambi\nO kudia kuetu kua kizuua ni kizuua\nKuloloka o ituxi\nKudilanga ku ji tendasá\nIma ia lungu ni Utuminu i ngi tena kubhinga mu musambu:\nO kukula kua ikalakalu ia kuboka\nO nzumbi ikola ia Nzambi i kuatekesa oso a mu a zukutisa\nKubhinga o dibesá dia Nzambi mu ikalakalu ia kutunga o ididi ia ubhezelu ni ikalakalu ia kuboka\nKubhinga o unjimu ua Nzambi ni nguzu, phala kuendesa ió ala ku pholo mu ilunga\nIma iengi","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2018-mwb\/milongi-ia-15-21-ia-katatu\/kusota-o-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2018-04-24T15:57:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946807.67\/warc\/CC-MAIN-20180424154911-20180424174911-00412.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.434,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nange 200 ja mivu ande dia kutambula o mbanza ia Babilonha, Jihova bhu kaxi ka Izaia ua zuela ioso ieji bhita.\n44:27–45:2\nSilu, muéne ueji tambula o mbanza ia Babilonha\nO mabhitu a mbanza eji kua ehelela sé ku a jika\nO Ngiji ia Ufalate, ia kexile mu langa o mbanza, ieji \"kukuta\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2017-mwb\/milongi-ia-katat30-kaua5\/jihova-mu%C3%A9ne-o-nzambi-ia-ikanenu-ia-kidi\/","date":"2018-04-27T00:02:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125948617.86\/warc\/CC-MAIN-20180426222608-20180427002608-00500.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"5:38-42\nO ndolo i tu dívwa kyoso ki tu funda muthu twa mu zolo, ki kilombolola kwila ki tu xikina mu difukunukinu, kana (Di 23:2)\nO kuxinganeka mu misoso ya Bibidya ya lungu ni difukunukinu, kwa-nda kolesa o kixikanu kyetu kya kwila hádya kwa ká kala difukunukinu\nWala ni hânji ya kumona nanyi mu kithangana kya difukunukinu?\nMu difukunukinu, kyebhi ki u xinganeka kudisanga ni athu u wa zolele kyavulu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2018-mwb\/milongi-Kasamanu-30-Kasambwadi-6\/jez%C3%BA-wala-ni-kutena-kwa-kufukununa-o-jindandu-jetu-jafu\/","date":"2018-04-21T14:39:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945222.55\/warc\/CC-MAIN-20180421125711-20180421145711-00392.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":68,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.265,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katatu 2014\nO milongi íii ilondekesa kuila tunde ukulu, Jihova muéne o Sobha. I tu kuatekesa ué o ku bhana dingi valolo ku Utuminu ua Sobha Mexiia ni ku íii ia bhange.\nIhi ia bhangesa o jiphange akua Europa kuia mu tunga ku África, ni mabesa ahi a tambula?\nDi longe kiebhi Jihova kia difu ni Tata, ni kiebhi kia tumina, ki ku kuatekesa o ku mu zukama.\nKiebhi ki tu tena ku katula mbote ku utuminu ua Nzambi? Di longe kiebhi o Sobha Mexiia kia zelesa ni ku longa o jiselevende jê.\nMinzangala iavulu Jikidistá a di bhakula, a mu sanguluka kiavulu mu ku kuatekesa o athu. Kiebhi ki u tena ku kuatekesa dingi o sidivisu ia Jihova?\nIhi i tena dingi o ku bhanga Jikidistà ja kuka phala ku bhanga dingi mu ukunji uâ?\nMukonda diahi tu tena ku dielela kuila o Sobha a mu Undu kua Nzambi ua-nda buika o mundu iú, phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi mu ixi?\nMon'a ndenge, mukua Columbus, Ohio, ku Estados Unidos ia América, ua solo ku di longa o dimi dia Camboja. Mukonda diahi? Kiebhi, o kima kia solo, kia mu kuatekesa ku pholo?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/","date":"2018-04-23T13:59:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125946011.29\/warc\/CC-MAIN-20180423125457-20180423145457-00403.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.41,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1, 2. Kuebhi ku tu tena kusanga o kukondama kua kidi lelu?\nXINGANEKA kuila, ua mu kuenda mu mukau, kua mu bhanga kitembu kiavulu. O diulu dia mu vunda, kua mu baza ji nzaji, kuma kua mu numina. O nvula i sonoka. U mateka kusota kididi phala kudisueka. Kioso ki u sanga kididi kia kondama, u divua kiambote!\n2 Kiene kimoxi ué ki tuala lelu. O kuiibha mu ngongo kua mu dibandekesa dingi kala kizuua. Eie nange u dibhuidisa, 'Kuebhi ku ngi tena kusanga o kukondama kua kidi?' O Bibidia izuela: 'Ua kéla kuma: Jihova dilengelu, kimbaka; Nzambi iami, nga dielela kua muéne.' (Jisálamu 91:2) Sé phata Jihova u tena ku tu kuatekesa ku batula o maka u tuala nau lelu, ni ku tu bhana o kidielelu ku hádia.\n3. Kiebhi Jihova kia tena kukala dilengelu dietu?\n3 Kiebhi Jihova kia tena ku tu langa? Muéne u tena ku tu kuatekesa ku batula maka oso-oso u tu kala nau, muéne uala ni kutena kua soko muthu uoso-uoso nange u fikisa ku tu bhanga kia iibha ndenge. Né muene se tu fuá mba tu kata, tu tena ku dielela kuila ku hádia ima íii ki ia-nda kala-ku dingi. O Bibidia i tu suínisa: 'Kala mu henda ia Nzambi.' (Juda 21) Phala ku tambula o kikuatekesu kia Nzambi mu ithangana ia bhonzo, tua tokala ku zukama kua muéne. Kiebhi-phe ki tu tena kubhanga kiki?\nSAKIDILA O HENDA IA NZAMBI\n4, 5. Kiebhi Jihova kiene mu londekesa o henda iê ko kuetu?\n4 Phala kuzukama kua Jihova tua tokala kuijiia kuila muéne ua tu zolo kiavulu. Xinganeka mu ima ioso ia tu bhana Jihova. Muéne ua tu bhana ixi ia iuka iezala ni ithulu ni iama. Ua tu bhana ué kudia kuambote ni menha. Bhu kaxi ka Bibidia, Jihova ua tu longo o dijina diê ni idifuá iê ia iuka. Mu ima ioso íii, o kima kia beta-o-kota, o kubhana mon'ê phala ku tu bhulula ku ituxi ni kalunga. (Nzuá 3:16) Mukonda dia sata íii, tuala ni kidielelu ku hádia.\n5 Jihova ua tumbika Unguvulu ku diulu, iu ua solo Kristu kukala Sobha. O Utuminu iú, ua-nda zubha o hadi ioso mu ngongo. O Utuminu ua-nda bhangesa o ixi ku kituka palaízu athu oso a-nda tena kuzediua. (Jisálamu 37:29) Kima kia mukua ki londekesa o henda ia Jihova ko kuetu o ku tu longa ku kala ni muenhu ua zediua lelu. Muéne ué ua mesena kuila tu samba kua muéne, mukonda uala polondo phala kuívua o misambu ietu. Sé phata, Jihova uene mu londekesa o henda iê ku athu oso.\n6. Kiebhi ki tu tena kusakidila o henda ia Jihova?\n6 Kiebhi ki u tena ku sakidila o henda ia Jihova? Londekesa kuila ua sanguluka ni ima ioso ia bhange muéne phala o mbote iê. Saí athu kala ni ukexilu ua kusakidila. Kiki kiene ué kia bhitile kioso Jezú kia kexile mu ixi. Saí Kizuua Jezú ua sakele kuinhi dia mala akexile ni dibhute maji diiala dimoxi ngó dia vutuka phala ku mu sakidila. (Luka 17:12-17) Tua mesena kulondekesa o ukexilu ua diiala ua sakidila Jezú. Tua mesena ku sakidila Jihova izuua ioso.\n7. Kiebhi ki tua tokala kuzola Jihova ni muxima uoso?\n7 Tua tokala ué kulondekesa o henda ietu kua Jihova. Jezú uambela o maxibulu mê kuila ene a tokalele kuzola Jihova ni muxima uâ uoso, muenhu uâ uoso ni kilunji kioso. (Tanga Matesu 22:37.) Kiki ki lombolola ihi?\n8, 9. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tua zolo Jihova mu kidi?\n8 O kuila o kuzuela ngó mu kanu kuila tua zolo Jihova, kuabhu? Kana ngana. Se mu kidi tua zolo Jihova ni muxima uetu uoso, muenhu uoso ni kilunji kioso, o ima i tu bhanga ia-nda londekesa kuila tua mu zolo muene mu kidi. (Matesu 7:16-20) O Bibidia i tu longa kuila, o muthu se ua zolo kiambote Nzambi, o muthu iú ua-nda belesela o ijila ia Nzambi. O kuila kubhonza o kubhanga kiki? Kané, mukonda o ijila ia Nzambi \"ki ia bhonzo ku i aluka.\"—Tanga 1 Nzuá 5:3.\n9 Kioso ki tu belesela Jihova, tu sanguluka kiavulu ku muenhu. (Izaia 48:17, 18) Maji ihi ia-nda tu kuatekesa kuzukama kua Jihova? Tu mone.\nKOLESA O UKAMBA UÊ NI JIHOVA\n10. Mukonda diahi eie ua tokala kukolokota kudilonga ia lungu ni Jihova?\n10 Kiebhi ki ua kituka u kamba dia Jihova? Mu kudilonga o Bibidia, eie uijiia kiambote Jihova, ua kituka u kamba dia muéne. O ukamba iú ua difuangana ni túbhia, ku mesena kuila tuene tu jima. O túbhia phala ki tu jime, kubhinga kuta-mu jihuinhi, eie ué ua bhingi kukolokota mu kudilonga ia lungu ni Jihova phala o ukamba uê ni muéne u kolokote.—Jisabhu 2:1-5.\n11. Kiebhi ki ua-nda divua mu kudilonga o Bibidia?\n11 Kioso ki uia ni kudilonga o Bibidia, ua-nda dilonga ima iavulu ia-nda ku suínisa kiavulu. Talesa kiebhi kia divuile o maxibulu aiadi a Jezú kioso Jezú kia a jimbuluile o ikanenu ia Bibidia. Ene ambele: 'Manhi kiene o mixima ki ia kexile mu ku tu lema moxi, kia kexi ku tu zuelesa mu njíla, ni ku tu jimbuila o maka mòsoneke mu Mikanda ia Ngana!'—Luka 24:32.\n12, 13. (a) Se ki tu dilange ihi i tena kubhita ni henda ietu kua Nzambi? (b) Ihi ia-nda tu kuatekesa phala o henda ietu kua Nzambi ki i zonde?\n12 O mixima ia maxibulu ia sangulukile kiavulu mukonda dia kutendela kiambote o Mikanda Ikôla, eie ué ua sangulukile kiavulu kioso ki ua mateka kuijiia kiambote o Bibidia. O kuijiia kuku kua ku kuatekesa kuijiia kiambote Jihova ni ku mu zola. Mu kiki, eie ku mesena kuila o henda íii i zonda.—Matesu 24:12.\n13 Kuma u dikamba dia Nzambi, ua bhingi kubhanga nguzu phala kukolesa o ukamba uê ni muéne. Ua tokala kusuluka mu kudilonga ia lungu ni muéne ni ia lungu ni Jezú. Ua tokala ué kuxinganeka mu ima i ua mu dilonga ni kumona kiebhi ki u tena ku i kumbidila ku muenhu uê. (Nzuá 17:3) Kioso ki ua mu tanga mba kudilonga o Bibidia, dibhuidise: 'O velusu íii i ngi longa ihi ia lungu ni Jihova? Mukonda diahi nga tokala ku mu zola ni muxima uami ni muenhu uami uoso?'—1 Timote 4:15.\n14. Kiebhi o kusamba ku kolesa o henda ietu kua Jihova?\n14 O makamba a kazola, a dikunda izuua ioso, kiki ki bhangesa o ukamba uâ kukolokota. Kiene kimoxi ué, kioso ki tu samba izuua ioso, o henda ietu kua muéne i kuata dingi nguzu. (Tanga 1 Tesalonika 5:17.) O musambu ujitu ua dikota ua tu bhana Tat'etu ia diulu, Jihova. Kima kiambote kuzuela-né ni muxima uoso. (Jisálamu 62:8) Ki tu tokala kubhitulula o misambu kana, maji tua tokala kuzuela o ima ia tu kala ku muxima, o ima i tua-ndala. Kienhiki, se tu suluka mu kudilonga o Bibidia ni kusamba ni muxima uoso, o henda ietu kua Jihova ia-nda kolokota.\nBOKA O MAKA A JIHOVA KU AKUENU\n15, 16. Kiebhi ki u divua mu kuboka o njimbu iambote ia Nzambi?\n15 Se tua mesena ué kukolokota mu ukamba uetu ni Jihova, tua tokala kutangela akuetu o ima i tua mu dilonga. O kutangela akuetu o mak'â Jihova, ujitu ua dikota ua tu bhana Nzambi. (Luka 1:74) Jezú ua bhana o kikalakalu kiki ku Jikidistá joso ja kidi. Kala muthu mu dietu, ua tokala kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. O kuila ua mu bhanga kiá kiki?—Matesu 24:14; 28:19, 20.\n16 O poxolo Phaulu ua bhanene valolo ia dikota mu kikalakalu kia kuboka, muéne ua sokesa o kikalakalu kiki ni \"umvuama.\" (2 Kolindo 4:7) O kutangela akuetu ia lungu ni Jihova ni ikanenu iê, kiene o kikalakalu kia beta-o-kota ki tua tokala o kubhanga. Mu kubhanga o kikalakalu kiki, eie ua mu sidivila Jihova, muéne nuka ua-nda jimba o sidivisu i ua mu bhanga. (Jihebeleu 6:10) O kuboka kukuatekesa kikale eie ni akuenu a mu kuívua, mukonda mu kubhanga kiki eie ua mu dikuatekesa ni kukuatekesa ué akuenu kukituka makamba a kazola a Nzambi, o ku hádia mua-nda tambula o muenhu ua kalela-ku. (Tanga 1 Kolindo 15:58.) Sé-ku dingi kikalakalu kia mukuá ki tena ku bhana kisangusangu kia dikota kála o kuboka o njimbu ia Nzambi!\n17. Mukonda diahi tua tokala kuboka ni lusolo luoso?\n17 O kuboka kikalakalu kia lusolo. Tua tokala \"kutanga o maka,\" mba o njimbu iambote ni lusolo luoso. (2 Timote 4:2) O athu a bhingi kuívua o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. O Bibidia iamba: 'Kizuua kionéne kia Jihova kia zukama; kia-nda kuiza muene lusolo!' O dizubhilu ki dia-nda \"ku kokoloka, kana.\" (Sofoniia 1:14; Habakuke 2:3) Kua kambe ngó kathangana, Jihova ua-nda buika o mundu iú ua iibha ua Satanaji. Maji ande dia Nzambi kubhanga kiki, o athu a bhingi ku a dimuna n'a tene kusola kusidivila Jihova.\n18. Mukonda diahi tua tokala kubheza Jihova kumoxi ni jiphange jetu mu kilunga?\n18 Jihova ua-ndala kuila tu mu bheza kumoxi ni akuetu mu kilunga. O Bibidia iamba: 'Tu di xinganekienu mudietu, tu di suinise mu ku dizola, ni kubhanga o mbote. Kana kufula ku di bhongolola jinga, uila amoxi ki ene kufula, maji tu di longesa mudietu. Uila kiki, tu di suinisienu mudietu, kota-kota dingi kioso ki mu mona o Kizuua kia Ngana Jihova kí zukama.' (Jihebeleu 10:24, 25) Tua tokala kubhanga ioso phala ki tu fonge mu iônge. O iônge i tu bhana kithangana kia kudisuínisa ni jiphange jetu.\n19. Ihi ia-nda tu kuatekesa kuzola o jiphange jetu mu kilunga?\n19 Mu kuia mu iônge, eie ua-nda tena kukala ni makamba ambote a-nda ku kuatekesa kubheza kiambote Jihova. Ua-nda kuijiia jiphange javulu, mala ni ahatu, a mu bhanga uá nguzu phala kubheza muéne. Ene uá akua ituxi, a lueza uá kála eie. Ene se a tondala, a loloke. (Tanga Kolose 3:13.) Di kuatenene mu ifua iambote iala na-iu o jiphange jê, kubhanga kiki kua-nda ku kuatekesa ku a zola ni ku kolokotesa o ukamba uê ni Jihova.\nO MUENHU UA KIDI\n20, 21. \"O muenhu ua kidi\" ihi?\n20 Jihova ua-ndala kuila o makamba mê oso a sanguluka ku muenhu. O Bibidia i tu tangela kuila ku hádia tua-nda kala ni muenhu uambote.\n21 Ki tua-nda tenesa ngó 70 mba 80 a mivu kana, tua-nda kalela-ku ku muenhu. Tua-nda kala ni 'muenhu ki ua bhua' ni sauidi iambote, kutululuka ni kuzediua mu palaízu. O Bibidia i xana o muenhu iú, \"muenhu ua kidi.\" Jihova ua tu kanena ku tu bhana o muenhu iú ua kidi, maji tua tokala kubhanga ioso phala 'kunaminina' o muenhu uenhú.—1 Timote 6:12, 19.\n22. (a) Kiebhi ki tu tena 'kunaminina o muenhu ki ua bhua?' (b) Mukonda diahi ki tu tena kunganhala o muenhu ua kalela-ku mu nguzu ietu?\n22 Kiebhi ki tu tena 'kunaminina o muenhu ki ua bhua?' Tua tokala 'kubhanga jinga o mbote' ni 'kukala ni umvuama ua ikalakalu ia fuama.' (1 Timote 6:18) Kiki kilombolola kuila tua tokala kukumbidila o ima i tua mu dilonga mu Bibidia. Maji o muenhu ua kidi ki tua-nda u tambula mukonda dia nguzu ietu kana. Se mu nguzu ietu ngó hinu nuka tueji nganhala o muenhu ua kalela-ku. Iú ujitu ua bhana Jihova ku jiselevende jê ja fiiele phala kulondekesa 'o henda iê ko kuetu.' (Loma 5:15) O Tat'etu ia diulu, mu kidi ua mesena kubhana ku jiselevende jê o ujitu iú.\n23. Mukonda diahi ua tokala kusola kusidivila Jihova lelu?\n23 Dibhuidise, 'O kuila nga mu bheza Nzambi mu ukexilu ua tokala?' Se u mona kuila ua bhingi kulungulula o muenhu uê, bhanga-kiu kindala. Kioso ki tu bhanga nguzu phala kubelesela Jihova ni ku mu dielela, Jihova ua-nda kala dilengelu dietu. Muéne ua-nda langa o jiselevende jê ja fiiele mu izuua íii isukidila-ku ia mundu ua Satanaji. Hádia Jihova ua-nda bhangesa kuila etu oso tu kala mu Palaízu ia tu kanena. Mu kidi, eie u tena kutambula o muenhu ua kidi, se u sola kusidivila Jihova!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/ukamba-u%C3%A9-ni-nzambi\/","date":"2018-04-21T23:38:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945459.17\/warc\/CC-MAIN-20180421223015-20180422003015-00208.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1881,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TIMOTE uala mu njila, ua múia dikanga, dikanga dia muiji uê, ua mu xinganeka mu ima ia-nda bhanga ku pholo. O makamba mê ala ku pholo ia njila, Timote uejiia kiambote o njila mua mu bhitila. Bhofelele-bhofele, o mbanza ia Listra, iala ku thandu dia mulundu, ia mu xala dikanga. Timote ua mu kuelela mu ku mona kuila manh'â ni kuku'ê, a sanguluka, sumbala a mu dila ku muxima mukonda muéne ua mu kuenda njila. O kuila Timote ua tokala ku bhiluka dingi phala kua lekela?\nMaji o poxolo Phaulu ua kexile mu tala Timote ni kusanguluka kuavulu. Muéne uejidile kuila Timote uexile hanji mukua jisonhi maji Phaulu ua sangulukile kiavulu mu kumona o kusanguluka kua Timote. Timote uexile munzangala nange ua kexile mu kitala kia 20, muéne ua zolele kiavulu Phaulu ni ku mu xila. Mu kiki, Timote ua kexile mu kaiela o diiala didi dia nguzu ni kixikanu, sumbala ueji kala dikanga dia muiji uê. Ene eji kuendela bhoxi, ni mu ulungu ni kudibhana ni iluezu iavulu mu njila. Mu kidi, Timote kejidile se hádia ueji vutuka dingi kubhata.\nIhi ia suínisa o munzangala Timote kukaiela o njila íii? Mabesá-hi a tambula muéne? Kiebhi o kixikanu kiê ki suínisa o kixikanu kietu?\n\"TUNDÉ UNDENGE\"\nTu vutuke mivu iiadi mba itatu kudima katé ku mbanza ia Listra, nange kuene kua vualela Timote. Listra iexile mbanza iofele, mua kexile idima iavulu ni menha. O athu ejidile kiambote o dimi dia Ngeleku maji akexile hanji mu zuela o dimi dia uvualukilu, Likaónio. Listra iexile mbanza ia tululuka maji saí kizuua, o athu a thandanganhele kiavulu ni ku bhanga jibuia javulu. Akunji a iadi, poxolo Phaulu ni kamba diê, Barnabé, a tundile ku mbanza ia dikota ia Ikonio ia zukamene ni mbanza ia Listra. Kioso kia kexile mu boka, Phaulu ua mono diiala uexile kinema, maji ua kexile ni kixikanu kia kolo. Kienhiki, Phaulu ua sake o diiala dienhódio!—Ikalakalu 14:5-10.\nAthu avulu akua Listra a xikinine ku misoso ia makutu ia kuila o jinzambi ja kexile mu kuíza mu mbanza mu idifanganu ia athu. Kienhiki o athu a luku Phaulu o dijina dia Kalongolo, o Barnabé a mu luku Nganga-Zumba! O Jikidistá jiiadi jiji, mukonda dia kulenduka kuâ, a fudisa o mundu kua a satela.—Ikalakalu 14:11-18.\nMaji saí athu mu mbanza ia Listra, ka kexile mu mona Phaulu ni Barnabé kála jinzambi ja jiphagão kana. Mu kifika, Eunice, muhatu Judé ua kazalele ni diiala mukua Ngeleku, kexile Kidistá, * ni manh'â Loide, evuile kiambote ni kisangusangu kioso o njimbu ia Phaulu ni Barnabe. O Jijudé a mesenene kiavulu kuívua o njimbu ioio ia kuila—Mexiia uejile mu ngongo iu ua kumbidile ikanenu iavulu io sonekene mu Mikanda Ikola ia lungu ni muéne!\nXinganeka kiebhi Timote kia divu mu kumona Phaulu. Timote a mu longele \"tundé undenge\" kutanga ni kuzola o Mikanda Ikola ia Hebalaiku. (2 Timote 3:15) Kála manh'â ni kuku'ê, Timote uejidile kuila Phaulu ni Barnabe, akexile mu zuela o kidi kia lungu ni Mexiia. Xinganeka ué o diiala diexile kinema, a mu sakele kuala Phaulu. Tundé undenge, Timote nange ua kexile mu mona o diiala diodio izuua ioso ua xikama mu ikoka ia mbanza ia Listra. Maji mu kindala kiki, Timote ua mono o diiala dia mu kuenda! Kiki kia suínisa Eunice, Loide ni Timote ku kituka Jikidistá. Lelu ué, o jikuku ni jitata a tena kudilonga disá dia dikota ku musoso ua Loide ni Eunice. O kuila mu tena kubhana phangu iambote ku minzangala?\n\"KUBHITA MU MALEBHU AVULU\"\nO a kituka Jikidistá mu mbanza ia Listra, a sangulukile kiavulu mu kuívua o kidielelu kieji tambula o akaiedi a Kristu. Maji a di longo ué kuila eji bhita mu ibhidi iavulu mukonda dia ku kituka maxibulu a Jezú. O jinguma akua Ikonio ni Andiioka, a bokona mu mbanza ia a suínisa o mundu phala ku bhilukila Phaulu ni Barnabé. Ki ku bhiti ithangana iavulu, o mundu uéza kua Phaulu ia a mateka ku mu buba ni matadi. A mu kuama kiavulu iu ua bu bhoxi. O jinguma a koko Phaulu katé bhu kanga dia mbanza, a mu fikile kuila uafu.—Ikalakalu 14:19.\nMaji o maxibulu mu mbanza ia Listra ai mu sota Phaulu, o kia mu sange a mu te mu kaxi. Ene a sangulukile kiavulu kioso Phaulu kia di mexena iu uemana. Ni kusuína kuoso ua vutuka dingi ku mbanza ia Listra! Mu kizuua kia kaiela, muéne ni Barnabé ai ku mbanza ia Derbe phala kusuluka kuenhoko ni kikalakalu kia kuboka. Ku Derbe a bhange-ku ué maxibulu, ni kusuína kuoso a vutuka dingi ku mbanza ia Listra né muene ni kuijiia kuila eji bhita mu iluezu. Mukonda diahi a vutuka? O musoso u tu tangela kuila, a vutuka phala, \"kukolesa o mixima ia jixibulu ni ku a longesa kujijila o kuxikana.\" Xinganeka o munzangala Timote ua mu kuívua Phaulu ni Barnabe a mu longa o Jikidistá kuila o kidielelu kiâ ku hádia kia betele-o-kota o ibhidi ndenge. Ene ambe kuma: \"Tu bhinga tu bokona mu Utuminu ua Diulu mu kubhita ni malebhu mavulu.\"—Ikalakalu 14:20-22.\nTimote ua mono Phaulu ku bhita ni ibhidi maji ua kukolokota phala kuboka o njimbu iambote ku athu. Timote uejidile ué kuila se muéne ua kaiele o phangu ia Phaulu akua Listra eji ku mu zukutisa; O tat'ê ueji mu zukutisa ué. Maji Timote kehela kuila o kizukutisu ki mu fidisa kusidivila Nzambi. Lelu kuala minzangala iavulu ia mu kaiela o phangu ia Timote. Ene ala ni unjimu ua ku sota makamba ala ni kixikanu kia kidi, a tena ku a suínisa. Ene kehela kuila o kizukutisu kia a fidisa ku sidivila o Nzambi ia kidi!\n\"MUÉNE A MU TUMBULA KIAMBOTE KUALA O JIPHANGE JOSO\"\nKala ki tua mono ku dimatekenu, Phaulu ua vutuka ngó kioso kia bhiti mivu iiadi mba itatu. Xinganeka o kisangusangu kubhata dia Timote mu veji ia kaiadi kioso kia vutuka Phaulu, kiéza kumoxi ni Sila. Phaulu ua sangulukile ué kiavulu. Muéne ua mono o jimbutu ja kunine mu Listra. Ua sange Loide ni Eunice, a kitukile Jikidistá, ezalele ni kuxikana \"kua kidi, ki kua ku di bhangesa\" kana, Phaulu ua diuanene. (2 Timote 1:5) Ihi ia kexile mu bhita ni Timote?\nPhaulu ua mono kuila o munzangala Timote ua kudile mu nzumbi tundé o veji ia dianga kioso kia a kundile. O Timote akexile ku \"mu tumbula kiambote kuala o Jiphange joso\" ja kexile mu Listra ni mu Ikonio, o dikanga diê 32 ji kilómetulu. (Ikalakalu 16:2) Kiebhi kia tena ku kala ni ukexilu iú uambote?\nO \"Mikanda Ikôla\" ia mu longele kuku'ê ni manh'â—\"tundé undenge\" ia lungile ué ni milongi ia lungu ni minzangala. (2 Timote 3:15) Mu kifika a mu longo kuila \"Mu izuua ia unzangala ué, lembalala Ió uoso ua ku bhanga.\" (Ndongixi 12:1) O izuelu íii ia kexile ni valolo ia dikota kua Timote kioso kia kituka Kidistá. Muéne ua mono kuila o ukexilu uambote ua ku lembalala o mubhangi uê o ku bokela akuâ o njimbu iambote ia lungu ni Kristu, Mon'â Nzambi. Bhofele-bhofele Timote ueha o jisonhi iu ua suína, mu kutangela akuâ o njimbu iambote ia lungu ni Jezú Kristu.\nO tufunga mu kilunga a mono kuila Timote ua kexile mu kula mu nzumbi. Mukonda dia kiki ene a sangulukile kiavulu mu ku mona o munzangala ku bhana phangu ni ku suínisa akuâ. Maji o kia betele-o-kota, Jihova Nzambi ua kexile mu mona o ukexilu ua Timote. Nzambi ua tumina kusoneka ikanenu ia lungu ni Timote—nange ia lungile ni ikalakalu ieji bhanga phala o ilunga ku pholo. Kioso kia a kundu, Phaulu ua mono kuila, Timote ueji kala múkuatekexi uambote mu jinjila jeji kuenda mu ukunji. O jiphange mu Listra a xikina. Ene a te o lukuaku ku mutué ua Timote, mu kulombolola kuila ene a mu bhana o ujitu ua katunda mu sidivisu ia Jihova Nzambi.—1 Timote 1:18; 4:14.\nTimote, ua divu kiambote maji ua londekesa o ukexilu ua kulenduka mukonda dia ujitu iú. Muéne ua kexile polondo phala kuia. * Maji kiebhi kia divu tat'ê ka kexile Kidistá mu kuijiia kuila o mon'ê ueji kala mukunji ua Nzambi? Nange muéne ua mesenene ima iéngi phala mon'ê kioso kieji kula. Ihi ia banzele o mama ni kuku'â Timote? O kuila alondekesa ngó kisangusangu, ka londekesa kuila akexile ni hele ia ibhidi ieji bhita na-iu o munzangala? Ki kieji kala kima kia iibha kukala ni hele.\nTuejiia ngó kuila Timote uai. Mu kimenemene kala ki tua tange ku dimatekenu, muéne ua mateka o sidivisu ia ukunji kumoxi ni poxolo Phaulu. Mu ku xisa Listra, o mbombota ku inama ni mbimbi ia iangu mua kexile mu vuua, ia kexile mu londekesa kuila ua kexile múia dikanga dia muiji uê. Mu kuenda kizuua kia muvimba o mala kitatu a tula mu Ikonio. Timote ua kexile mu tala kiebhi Phaulu ni Sila kia kexile mu tangela o jiphange o itendelesu ia ubhe ia kibuka kia utuminu mu Jeluzaleme, ni ku suínisa o Jikidistá mu mbanza ia Ikonio. (Ikalakalu 16:4, 5) Maji ene akexile ngó mu mateka.\nKioso kia zubha ku kunda o ilunga mu mbanza ia Ngalata, o akunji a xisa o ikoka ia Loma anga enda njila ia lebha mu milundu ia Filija ia kexile múia ku thunda mu kusuka-ku ai ku luiji. Ni kitendelesu kia nzumbi ikola ia Nzambi ene a kulumuka ku Tolouade, a kuata ulungu anga aia ku Masedonha. (Ikalakalu 16:6-12) Mu kithangana kieniókio Phaulu ua mono kuila Timote uexile kikuatekesu kia dikota. Phaulu ua xisa Timote ni Sila mu Beleia. (Ikalakalu 17:14) Ua mu tumikisa ué ubheka uê katé ku Tesalonika. Kuenhoko Timote ua kaiela o phangu ia kexile mu mona ku adiakimi, iu ua kuatekesa o Jikidistá kuenhoko.—1 Tesalonika 3:1-3.\nMu kubhita kithangana Phaulu ua soneka ia lungu ni Timote: \"Ki ngala dingi ni muthu ua sokela-nê muxima, u mi kala ni muanu ua kidi mu ku mi tambula konda.\" (Filipe 2:20) O ukexilu uambote ua Timote ki ua moneka ngó kana. Timote ua suínine kiavulu mu sidivisu ia Nzambi sumbala ni ibhidi iavulu. Muéne phangu iambote phala o minzangala lelu! Kana ku jimba kuila eie u tena ku kala ni ukexilu uambote mba ua iibha. Eie se u munzangala, uala ni ujitu ua ku sola ukexilu uambote mu ku dianga ku bhanga o vondadi ia Jihova ku muenhu uê ni ku xila akuenu.\n\"BHANGA KIOSO KI UA TENA PHALA KU NGI SANGA KUNU\"\nTimote ua kalakala kiavulu ni kamba diê poxolo Phaulu mu 14 ia mivu. Muéne ua bhiti ué mu ibhidi mua kexile mu bhita Phaulu, maji ua sangulukile ué ni ima iambote mu sidivisu iê. (2 Kolindo 11:24-27) Timote a mu tele ué mu kaleia mukonda dia kixikanu kiê. (Jihebeleu 13:23) Muéne ua kexile ué ni henda ia jiphange jê Jikidistá kála kiexile Phaulu. Kienhiki Phaulu ua mu sonekena: \"Ngi xinganeka o masoxi mé.\" (2 Timote 1:4) Kala kiexile mu bhanga Phaulu, Timote ua kexile ué 'mu dila kumoxi ni ió akexile mu dila,' ni ku a kuatela henda phala ku tena ku a kuatekesa kiambote. (Loma 12:15) Tua tokala ku kaiela o phangu iâ!\nSé phata, mu ku bhita kithangana Timote ua kituka kafunga kambote. Phaulu ka mu dielela ngó o kikalakalu kia ku kunda o ilunga ni ku i suínisa, maji ua mu bhana ué o ujitu ua ku sola mala a fuamene ku kala tufunga ni akuatekexi a tufunga mu kilunga.—1 Timote 5:22.\nPhaulu ua zolele kiavulu Timote ua kexile ku mu bhana milongi iambote kála mon'ê. Muéne ua tendelesa Timote ku suluka mu ku kula mu nzumbi. (1 Timote 4:15, 16) Muéne ua suínisa Timote kuzokela o kidi. (1 Timote 1:3; 4:6, 7, 11, 12) Phaulu ua mu tendelesa kiebhi kia tokalele ku dibhana ni uhaxi ua kexile ku mu thandanganhesa, nange sai ithangana mu mala mua kexile ku mu kata.—1 Timote 5:23.\nPhaulu ua mono kuila ua zukamene kiá o kufua kuê; nange eji ku mu nhenga. Muéne ua tumikisa o mukanda ua sukina kua Timote. Muala o izuelu íii: \"Bhanga kioso ki ua tena phala ku ngi sanga kunu kindala.\" (2 Timote 4:9) Phaulu ua zolele kiavulu Timote, ua mu tumbula kuila eie u \"mon'ami'a henda, ua fiiele mua Ngana.\" (1 Kolindo 4:17) Sé phata muéne ua mesenene kuila o kamba diê u kala bhu mbandu iê kioso kieji kufua! Muthu ni muthu mudietu ua tokala u dibhudisa, 'o kuila o athu a ngi sota kioso kia kala ni malamba?'\nO kuila Timote ua sange Phaulu kiluua a mu jibha? Ki tuejiia. Maji tuejiia kuila Timote ua kondo malamba kua Phaulu ni ku suínisa akuâ akexile mu bhita mu ibhidi. Muéne ua bhange kala kilombolola o dijina diê, \"Muthu u ximana Nzambi.\" Muéne ua tu xila phangu iambote ia kixikanu phala ku i kaiela, ki kala o minzangala mba adiakimi.\n^ kax. 20 Timote ka ditunu kioso kia mu bhingi kua Phaulu phala ku mu saia—muéne ka xikina ngó mukonda kiexile kitumu phala o Jikidistá, kana, maji mukonda Phaulu ka mesenene kuila o Jijudé eji kuívua o njimbu a dituna mukonda dia tat'â Timote kukala Ngeleku.—Ikalakalu 16:3.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/timote-bibidia-phangu\/","date":"2018-04-20T09:37:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937193.1\/warc\/CC-MAIN-20180420081400-20180420101400-00010.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2105,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ng'ivue, nga-nda kuzuela.\"—JOBE 42:4.\nMIMBU: 37, 23\n1-3. (a) Mukonda diahi o ibanzelu ia Nzambi ni dimi diê, dia beta kota, o dia athu ndenge? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\nJIHOVA ka mesenene kukala muéne ngó ku muenhu. Mukonda dia kiki, muéne ua bhange o ji-anju ni athu, phala kusanguluka nau kumoxi. (Jisálamu 36:9; 1 Timote 1:11) Jihova ua dianga kubhanga anju, o poxolo Nzuá ua ixana \"Diambu.\" (Nzuá 1:1; Dijingunuinu 3:14) Jihova ua zuela ni anju íii, Jezú, phala ku mu ijidisa o ibanzelu iê. (Nzuá 1:14, 17; Kolose 1:15) Poxolo Phaulu ua zuela kuila, o ji-anju ji di zuelesa ué, mukonda a zuela dimi dimoxi. Maji o dimi dia zuela, ki di difu ni dimi di zuela o athu.—1 Kolindo 13:1.\n2 Jihova uejiia kiambote o ji-anju joso, ni athu oso. Muéne uala ni kutena kua kuívua o misambu ia mazunda ni mazunda a athu mu kithangana kimoxi, né muene se a samba mu madimi avulu. Mu kithangana kivua o misambu ioso íii, Jihova u zuela ué ni ji-anju jê phala ku a kuatekesa. O ima ioso íii ia bhange, ilondekesa kuila, o dimi di zuela Jihova ni ibanzelu iê, ia beta kota, o ia athu ndenge. (Tanga Izaia 55:8, 9.) Mu kiki, kioso kia zuela ni athu, muéne u zuela mu ukexilu ua bhebhuluka, phala o athu ku muivua kiambote.\n3 Mu milongi íii, tua-nda di longa kiebhi Jihova kia zuela ni athu mu ukexilu ua bhebhuluka. Tua-nda di longa ué kiebhi muéne kia lungulula o ukexilu uê ua kuzuela ni athu.\nNZAMBI U ZUELA NI ATHU\n4. (a) Jihova ua zuela ni Mozé, Samuuele, ni Davidi, mu dimi diebhi? (b) Milongi iebhi i tu sanga mu Bibidia?\n4 Kioso kia zuela ni Adá mu jaludim ia Edene, nange Jihova ua zuela né mu dimi dia Hebalaiku, kála kia kexile mu di zuela m'ukulu. Mu kubhita kithangana, Jihova ua zuela ni maiala kála Mozé, Samuuele, ni Davidi. Sumbala ene a soneka mu dimi dia Hebalaiku, anga a soneka mu ukexilu uâ, o ibanzelu ia soneka, iangene ia Nzambi. Ene a soneka o izuelu ia Jihova, kala kia a tangele muéne. A soneka ué misoso ia lungu ni ukamba ua Nzambi ni mundu uê. Mu kifika, o Bibidia i zuela ia lungu ni kixikanu ni henda iâ kua Nzambi. I zuela ué ia lungu ni ima ia iibha ia bhangele, ni ukexilu uâ ua kukamba o ufiiele. O ima ioso íii, io soneke phala o mbote ietu.—Loma 15:4.\nO athu a soneka o Bibidia, a soneka o izuelu ia Jihova kala kia a tangele muéne. Ene a soneka ué misoso ia lungu ni ukamba ua Nzambi ni mundu uê\n5. O kuila Nzambi ua zuela ngó ni athu mu dimi dia Hebalaiku? Jimbulula.\n5 Jihova ka zuela ngó ni athu mu dimi dia Hebalaiku. Kioso kia bhulula akua Izalaiele mu Babilonha, avulu mudiâ akexile kiá mu zuela o dimi dia Alamaiku. Nange kiki kiene o kima kia bhangesa Daniiele, ni Jelemiia, ni Ejidala kusoneka jimbandu ja Bibidia mu dimi dia Alamaiku. * (Tala ku luiji.)\n6. Mukonda diahi a lungulula o Mikanda ia Hebalaiku mu dimi dia Ngeleku?\n6 Mu kubhita kithangana, Alexandre ia Dikota ua tolola jixi javulu ku mundu, anga u kuata ku ji tumina. Mukonda dia kiki, o athu mu jixi jiji, akexile mu zuela o dimi dia Coiné, mba Grego comum. Jijudé javulu a mateka kuzuela o dimi dia Ngeleku. Mu kiki, o Mikanda io sonekene mu dimi dia Hebalaiku, io lungulule mu dimi dia Ngeleku. O Bibidia íii, a ixana Septuaginta. Íii iene o Bibidia ia dianga kulungulula. O Bibidia íii, ia kexile ué ni valolo iavulu. O jingijiie a xikina kuila, o Bibidia Septuaginta, io lungulule ku 72 kia athu. * (Tala ku luiji.) Mu ku lungulula o Bibidia íii, saí athu a soneka o izuelu ioso, kála kia soneka o Mikanda mu dimi dia Hebalaiku. Maji o athu amukuá ka kaiela o ukexilu iú. Maji né kiki, o Jijudé akexile mu zuela o dimi dia Ngeleku ni Jikidistá, a xikinine kuila, o Bibidia Septuaginta, Mak'â Nzambi.\n7. Jezú ua kexile mu longa o maxibulu mê mu dimi diebhi?\n7 Kioso kiexile mu ixi, nange Jezú ua kexile mu zuela o dimi dia Hebalaiku. (Nzuá 19:20; 20:16; Ikalakalu 26:14) Nange muéne ua kexile mu tumbula ué izuelu mu dimi dia Alamaiku, kála kia kexile mu di zuela mu izuua ienioió. Maji muéne uejidile ué kuzuela o dimi dia Hebalaiku, mu ukexilu ua kexile mu di zuela kua Mozé ni jipolofeta. Mukonda, semana joso, ua kexile mu tanga o madivulu mâ mu dimi dia Hebalaiku. (Luka 4:17-19; 24:44, 45; Ikalakalu 15:21) Sumbala mu izuua ia Jezú o athu akexile mu zuela o madimi a Ngeleku ni Latini, maji o Bibidia ki i tu tangela se Jezú ua kexile mu zuela ué o madimi iá.\n8, 9. Mukonda diahi Jikidistá javulu a zuelele o dimi dia Ngeleku? Kiki ki tu longa ihi ia lungu ni Jihova?\n8 O akaiedi a dianga a Jezú, akexile mu zuela o dimi dia Hebalaiku. Maji kioso Jezú kiafu, ene a mateka kuzuela madimi engi. (Tanga Ikalakalu 6:1.) Kioso kia di muange o njimbu iambote, Jikidistá javulu a mateka kuzuela o dimi dia Ngeleku, mu veji dia kuzuela o dimi dia Hebalaiku. Kuma o dimi dia Ngeleku diene dia kexile mu zuela dingi, o madivulu a Matesu, Luka, Maluku, ni Nzuá, o soneke mu dimi dia Ngeleku. * (Tala ku luiji.) O mikanda ia poxolo Phaulu ni madivulu a mukuá a Bibidia, o soneke ué mu dimi dia Ngeleku.\n9 O athu a soneka o Mikanda mu dimi dia Ngeleku, a tumbula o izuelu iala mu Mikanda io soneke mu dimi dia Hebalaiku. Maji mu kutumbula o izuelu íii, mu veji dia kulondekesa kuila, o izuelu ia tundu mu Mikanda íii, ene akexile mu tumbula o Bibidia Septuaginta. Saí ithangana, o izuelu mu Bibidia íii, ki i kexile kála kia i soneka mu Mikanda ia Hebalaiku. Mu kiki, o ima ia kambe mu Bibidia íii, ia kambe ué mu Bibidia ietu, mukonda o athu a lungulula o ji Bibidia jiji, kexile athu a iuka. Kiki ki tu longa kuila, Jihova u mona o madimi oso mu ukexilu umoxi. Sé-ku dimi dia beta-o-kota.—Tanga Ikalakalu 10:34.\n10. Ihi i tu longa o ukexilu ua Jihova ua kuzuela ni athu?\n10 Tua di longo kuila, se kubhinga, Jihova u lungulula o ukexilu ué ua kuzuela ni athu. Muéne ka kingila kuila, tu zuela dimi dia fuama phala ku muijiia, ni kuijiia ué vondadi iê. (Tanga Zakadiia 8:23; Dijingunuinu 7:9, 10.) Tua di longo ué kuila, sumbala o athu a soneka o Bibidia, o ibanzelu ia soneka iangene ia Jihova. Maji Nzambi ua ehela kusoneka o Bibidia mu ukexilu uâ.\nNZAMBI UA LANGE O MAKA MÊ\n11. Mukonda diahi o madimi avulu a zuela o athu, ka fidisa Jihova ku a ivua?\n11 Sumbala o athu a zuela madimi avulu, o madimi iá ka fidisa Jihova ku a ivua. Kiebhi ki tuejiia o kidi kiki? Mukonda o Bibidia ki iala ni izuelu iavulu ia tumbula Jezú mu dimi dia kexile mu zuela. (Matesu 27:46; Marku 5:41; 7:34; 14:36) Maji Jihova ua iudika o ima phala kulungulula o njimbu ia Jezú mu dimi dia Ngeleku, ni mu madimi amukuá. Tu zuela ué kiki, mukonda o Jijudé ni Jikidistá, a soneka o Mak'â Nzambi mu veji javulu, maji Nzambi ua lange o Maka mê. Mu kusuluka, a lungulula o jikopia jiji mu madimi engi. Mu kubhita 400 ja mivu kioso kiafu Kristu, John Chrysostom ua zuela kuila, o milongi ia Jezú io lungulule mu madimi a akua Sídia, Ijitu, Índia, Pélesa, Etiópia, ni madimi a jixi jengi.\n12. Ihi ia bhange o athu phala ku buika o Bibidia?\n12 Tundé u'kulu, ene mu bhanga ioso phala kubuika o Bibidia. Ene mu zukutisa ué o athu ene mu lungulula o Bibidia. Mu kubhita 300 ja mivu kioso kia vuala Jezú, o Nguvulu ia Loma Diocleciano, ua bhana kitumu phala kubuika o ji Bibidia joso. Mu ku bhita 1.200 ja mivu, William Tyndale ua mateka kulungulula o Bibidia mu dimi dia Kingileji. Muéne uambe kuila, se mu ngalasa ia Nzambi muéne u kola o muenhu, ueji bhanga ioso phala kukuatekesa o athu oso kuijiia o Bibidia. Katé muene ni kidimakaji kia munzangala, ueji beta kota kuijiia o Bibidia, o padele ndenge. Mukonda dia ku mu zukutisa, Tyndale ua lenge mu mbanza ia Inglaterra, anga uia mu jixi ja mukuá ja Europa, phala kuzubha kulungulula o Bibidia. Sumbala o atuameni a jingeleja a bhange ioso phala kuoha o ji Bibidia joso ja lungulula Tyndale, ene ka tena. Mu kiki, a bhange jikopia phala athu avulu. Mu ku suluka, a nhenga Tyndale, anga a mu oha. Maji o atuameni a Jingeleja, ka tena kubuika o Bibidia ia lunguluile. Mu kiki, ni kikuatekesu kia Bibidia íii, a lungulula o Bibidia King James Version (Versão Rei Jaime).—Tanga 2 Timote 2:9.\n13. Ihi ilondekesa o kikalakalu kia bhange o akua kutokuesa o Bibidia?\n13 Mu kidi, saí ima mu ji Bibidia j'okulu, ki jo soneke kiambote. Maji o akua kutokuesa a tonginina Mikanda iavulu iokulu, ki kale mu jimbandu mba ja tenena, katé ni ji Bibidia j'okulu. Mu kusokesa o ji Bibidia joso jiji, ene a mono kuila, o jivelusu ja kambe kusoneka kiambote, ja tolo. Maji o njimbu mu jivelusu jiji, ki i lunguluka. O kikalakalu ki bhanga o akua kutokuesa, ki bhangesa o athu a mesena ku di longa o Bibidia, kudielela ni muxima uoso kuila, o Bibidia iala na-iu lelu, Mak'â Jihova.—Izaia 40:8.\n14. O kuila kuene athu avulu ala ni Bibidia?\n14 Né muene ni izukutisu ioso íii, o Bibidia io lungulule mu 2.800 a madimi ndenge. Sé-ku divulu dio lungulule mu madimi oso iá. Sumbala athu avulu ka xikina Nzambi, o divulu dia beta o ku di uanena ku athu, o Bibidia. Sumbala saí ji Bibidia ja bhonzo ku ji tanga, mba ka ji lungulula kiambote, jene joso ji tula o njimbu ia lungu ni kidielelu kia muenhu ua kalela-ku.\nKUA BHINGILE BIBIDIA IA UBHE\n15. (a) Tundé ku muvu ua 1919, kiebhi kia lungulula o ukexilu ua kubhanga o madivulu metu a Bibidia? (b) Mukonda diahi o madivulu metu a dianga ku a soneka mu dimi dia Kingileji?\n15 Ku muvu ua 1919, a solo kibuka kiofele kia Adilongi a Bibidia, kala 'kimbadi kia fiiele.' Mu kithangana kieniókio, o kimbadi kia fiiele, kia kexile mu longa o mundu ua Nzambi mu dimi dia Kingileji. Ka kexile mu bhanga madivulu avulu mu madimi a mukuá. (Matesu 24:45) Maji lelu, a mu bhanga o madivulu a Bibidia mu 700 a madimi ndenge. Kála kia bhitile ni dimi dia Ngeleku, lelu athu avulu a zuela ué o dimi dia Kingileji, mukonda diene o dimi dia ku ta uenji ni athu akua jixi jengi, ni ku di longa mu ididi iéngi. Mu kiki, o madivulu metu a dianga ku a soneka mu dimi dia Kingileji, mu kusuluka, a a lungulula mu madimi engi.\n16, 17. (a) Ihi ia bhindamene o mundu ua Nzambi? (b) Kiebhi kia dikila o ibhindamu iâ? (c) Ihi ia mesenene phange Knorr?\n16 O milongi ioso ia madivulu metu, i tunda mu Bibidia. Ku dimatekenu, o mundu ua Nzambi ua kexile mu kalakala ni Bibidia King James Version (Versão Rei Jaime), io lungulule ku muvu ua 1611. Maji mukonda dia ukexilu ua soneka o Bibidia íii, kia bhonzele ku i tendela. Sumbala mu ji Bibidia ja mukuá j'okulu a tumbula o dijina dia Nzambi mu veji javulu, mu Bibidia íii, ka di tumbula kiavulu. Saí jivelusu mu Bibidia íii, ka ji lunguluile ué kiambote. O jamukuá, ki ji kexile mu ji Bibidia j'okulu. O ji Bibidia jamukuá ja lunguluile mu dimi dia Kingileji, ja kexile ué ni maka iá.\n17 Sé phata, o mundu ua Nzambi ua bhingile Bibidia io lungulule mu ukexilu ua bhebhuluka. Mu kiki, a bhange kibuka a kixana Comissão da Tradução do Novo Mundo da Bíblia. Tundé ku muvu ua 1950, o jiphange mu kibuka kiki, a mateka kulungulula mbandu jisamanu ja Bibidia. Ku muvu ua 1960, a zubha ku ji lungulula. Mu kiônge kia dikota kia bhiti mu kizuua kia 2 kia mbeji ia Kakuinhi, ka muvu ua 1950, a bhange ngolokela kuila, a zubha kiá kulungulula mbandu imoxi ia Bibidia. Mu kiônge kiokio, phange Knorr uambe kuila, o mundu ua Nzambi ua bhindamene Bibidia io lungulule mu ukexilu ua bhebhuluka, phala ku a kuatekesa kuijiia kiambote o kidi kia Bibidia. Ene a bhindamene o Bibidia ia bhebhuluka, kála o isoneku ia maxibulu a Kristu. Phange Knorr ua mesenene kuila, bhu kaxi ka Bibidia Tradução do Novo Mundo, mazunda ni mazunda a athu ijiia Jihova.\n18. Ihi ia kuatekesa kulungulula o Bibidia mu madimi avulu?\n18 Ku muvu ua 1963, o ima ia bhiti kala kia mesenene phange Knorr. O Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs, io lunguluile kiá mu dimi dia phutu, Holandês, Françês, Alemão, Italiano, ni dimi dia Espanhol. Ku muvu ua 1989, o Kibuka Kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, kia iudika dingi kibuka kia ubhe ku mbonge, phala kukuatekesa o alunguludi a Bibidia. Ku muvu ua 2005, a bhana ngolokela kuila, o ibuka ioso ia madimi ia mu lungulula kiá O Mulangidi, a tokala ku lungulula o Bibidia. Mukonda dia kiki, lelu, o Bibidia Tradução do Novo Mundo, io lungulule kiá kikale mu jimbandu, mba ia tenena mu 130 a madimi ndenge.\n19. Ihi ia bhiti ku muvu ua 2013? Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n19 Tundé kia bhange o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia dianga, o dimi dia Kingileji dia lunguluka. Mu kiki, kua bhingile kulungulula dingi o Bibidia íii. Mu kizuua kia 5 ni 6, kia mbeji ia Kamusasadi ka muvu ua 2013, a bhange o kiônge kia dikota kiene mu bhanga o Jimbangi ja Jihova ku disukilu dia muvu. O athu ai mu kiônge kiki, a tena 1.413.676 ia athu. Ene a tundu ku 31 kia jixi. Mu kiônge kiki, o phange ua tokala ku Kibuka Kia Utuminu, ua bhange ngolokela kuila, a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe, mu dimi dia Kingileji. O athu akexile mu kiônge, a sangulukile kiavulu. Kioso kia tambula o Bibidia ia ubhe, avulu mudiâ a didi ni kisangusangu. O jiphange ja bhange o madiskursu a tange jivelusu mu Bibidia ia ubhe. Kioso kia kexile mu tanga, o athu a mono kuila, o Bibidia ia ubhe ia bhebhuluka, ki i bhonzo ku i tendela mba ku i tanga. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa dingi ia lungu ni Bibidia íii ia ubhe. Tua-nda mona ué kiebhi kia mu i lungulula mu madimi amukuá.\n[Tanga mu luji]\n^ kax. 5 O kizuelu Septuaginta, kilombolola \"makuinhi a sambuadi.\" Tu mona kuila, a mateka kulungulula o Bibidia íii, ku 300 ja mivu, ande dia Kristu. Kua bhiti 150 a mivu, phala kuzubha ku i lungulula. O Bibidia íii, iala hanji ni valolo lelu, mukonda ia mu kuatekesa o jingijiie kutendela kiambote o izuelu mba jivelusu ja bhonzo, jo soneke mu dimi dia Hebalaiku.\n^ kax. 6 Athu avulu a banza kuila, nange Matesu ua soneka o divulu diê mu dimi dia Hebalaiku, anga u di lungulula mu dimi dia Ngeleku.\n^ kax. 8 O madivulu a Ejidala 4:8-6:18, 7:12-26; Jelemiia 10:11; ni Daniiele 2:4b-7:28, o soneke mu dimi dia Alamaiku.\n[Ibhuidisu ia ku dilonga]\n[Foto ku mbandu 5]\nNzambi ka kingila kuila, tu zuela dimi dia fuama phala ku muijiia, ni kuijiia ué o vondadi iê","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151215\/jihova-nzambi-ua-uabhela-kuzuela-ni-athu\/","date":"2018-06-22T18:13:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864740.48\/warc\/CC-MAIN-20180622162604-20180622182604-00151.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2472,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamoxi 2012 Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201211\/","date":"2018-06-23T07:26:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864943.28\/warc\/CC-MAIN-20180623054721-20180623074721-00163.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9950985312,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9950985312461853}","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.217,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mbudi ia jimbidila. Kioso ki ia kexile mudia ni akuâ, iene ia sondoloka bhu kaxi ka kilunga. Kindala ki ia mu tena kumona o kilunga, né o mubhidi. Kuma kua mu vunda kiá. O mbudi ia jimbidila mu honga muala iama ia muxitu, iene ia kambe kilangidilu. Mu kusuka-ku iene ivua dizui diejiia kiambote—o dizui dia mubhidi uê, ua mu kuiza mu i takana, u i zangula, u i nhinga mu izuatu iê, anga u iambata kubhata.\nJIHOVA ua soko kiavulu ni mubhidi iú. Mu Maka mê, muéne u tu kanena: \"Eme-muène muene, nga-nda kusota o mbudi jami inga ngi ji takana.\"—Izekiiele 34:11, 12.\n\"Jimbudi ja Dikèla Diami\"\nA nanhi o jimbudi ja Jihova? O jimbudi ja Jihova, o athu oso a mu zolo, ene ku mubheza. O Bibidia izuela: \"Ndokuenu tu bhetame, phala tu bhezienu, tu fukame bhu pholo ia Jihova ua tu bhanga. Mukonda muene Nzambi ietu; etu tu athu ku makèla mê, tu jimbudi uala ku tu inga ni lukuaku luê.\" (Jisálamu 95:6, 7) Kála o jimbudi ja kidi ji kaiela o mubhidi, o abhezi a Jihova, a mesena kiavulu ku kaiela o mubhidi uâ. O kuila ene kene mu ta kituxi? Kana. Saí ithangana o jiselevende ja Nzambi, ji kala kála \"jimbudi ja di muange,\" mba \"jimbudi ja jimbidila,\" mba \"jimbudi ja jimbila o njila.\" (Izekiiele 34:12; Matesu 15:24; 1 Phetele 2:25) Maji né kiki, se muthu u xisa o kilunga Jihova ka mu landuka kana, kála muthu ka-nda vutuka dingi mu kilunga.\nO kuila u banza hanji kuila Jihova Mubhidi uê? Kiebhi Jihova kiene mu londekesa kuila muéne mubhidi uambote lelu? Xinganeka phangu jitatu:\nMuéne u tu disa mu nzumbi. Jihova uambe: \"Mu sabhelela ia mbote, muene mu nga-nda ku ji disila, muenhomo ja kà zeka mu kibhanga kia mbote, hé ja k'ènda ni kudila mu makèla a nete.\" (Izekiiele 34:14) Jihova nuka ua kambele ku tu disa mu nzumbi mu kithangana kia tokala. O kuila u tena ku lembalala milongi mu madivulu metu, diskursu, mba vidiu ia tambuijila o musambu uê, kioso ki ua bhingi kikuatekesu? O kuila uala hanji ni phata kuila Jihova uene mu ku suua?\nMuéne u tu langa, u tu kuatekesa. Jihova ua kanena: \"O ia di texi ngiza na-iu dingi, o ia bukula kinama ngi i tá mu kitanda, o ia kate ngi i tumba.\" (Izekiiele 34:16) Jihova u suínisa o jiselevende jê ja zoza mu nzumbi, a toloka o mixima mukonda dia hele. Muéne u tumba o jimbudi jê, u ji kuatekesa ku di sanza se a ji kuama—nange ku abhezi ni akuâ. Muéne u bheka mu kilunga oso a xisa o kilunga, ni ió ala ni ndolo ku muxima.\nMuéne uejiia kuila tu jimbudi jê. Jihova uambe: \"Ngi ji takana mu ididi ioso mu ja di muangena, ioso ia jimbila ngi i kenga.\" (Izekiiele 34:12, 16) Jihova ka banze kuila o mbudi ia texika ki i tena dingi ku vutuka. Muéne uejiia kioso ki bhu kamba mbudi, anga u i sota, o kia i sanga u sanguluka kiavulu. (Matesu 18:12-14) Mukonda muéne uixana o abhezi'ê, \"mu jimbudi jami, jimbudi ja dikèla diami.\" (Izekiiele 34:31) Eie uala ué mu dikèla didi.\nJihova ka banze kuila o mbudi ia texika ki i tena dingi kuvutuka. Muéne uejiia kioso ki bhu kamba mbudi, anga u i sota, o kia i sanga u sanguluka kiavulu\n'Tu Bhane Dingi Izuua ia Ubhe Kála ki Tua Kexi mu Xiahulu'\nMukonda diahi Jihova u ku sota ni ku ku bhinga phala u vutuke dingi kua muéne? Mukonda muéne ua mesena kuila eie u sanguluka ku muenhu. Muéne u tu kanena kuila, o mabesá a \"kà kala mvula ia kizediuise,\" phala o jimbudi jê. (Izekiiele 34:26) Iá ki makutu kana. Eie ua mono kiá kuila Jihova ki mukua ku tanga makutu.\nXinganeka hanji kiebhi ki uéza mu kuijiia Jihova. Mu kifika, kiebhi ki ua divu kioso kia ku longo o kidi kia lungu ni dijina dia Nzambi, ni vondadi iê phala o athu? Ua mu dilembalala o kusanguluka ku ua kexile na-ku, mu ku dilunga ni jiphange jê mu iônge ia makota? Kioso ki ua bokele o njimbu iambote ku muthu ua mesenene kiavulu kuívua o njimbu ia Nzambi, kiebhi ki ua divuile, ku sangulukile kiavulu?\nEie u tena ku sanguluka dingi kála ki ua kexile. O jiselevende ja Nzambi m'ukulu a sambe: 'Tu vutule dingi kokué, U Jihova, nda etu tu tene o ku ku vutukila; tu bhane dingi izuua ia ubhe kála ki tua kexi mu xiahulu.' (Kuditenda 5:21) Jihova ua tambuijila o musambu iú, anga o mundu uê u vutuka ku mu sidivila dingi ni kisangusangu. (Nehemiia 8:17) Kiki kiene kia-nda bhanga ué Jihova n'eie.\nNé kiki, o kuzuela kiki, ki ki bhonzo, maji o ku ki bhanga ki bhonza. Tanga o ibhidi i tena ku ku fidisa kuvutuka, ni kiebhi ki u tena ku i tolola.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/ioso-ia-jimbila-ngi-i-kenga\/","date":"2018-06-24T20:43:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267867055.95\/warc\/CC-MAIN-20180624195735-20180624215735-00436.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":789,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O ku di lunga ni athu aiibha, ku bolesa o ifua iambote.\"\nMIMBU: 25, 20\n1. Etu tuala mu jithembu jebhi?\nETU tuala mu \"jithembu jabhonzo.\" Tundé kia mateka o \"izuua isukidila-ku\" ku muvu ua 1914, o kuiibha ku mundu kuene mu di bandekesa dingi. (2 Timote 3:1-5) Mu kidi, etu tuejiia kuila, o kuiibha ku mundu iú kua-nda dibandekesa, mukonda o Bibidia izuela: 'Athu aiibha-phe, akua makutu, jindunge jâ jiia ni ku dibandekesa.'\n2. Itonokenu iebhi iene mu bhanga o athu? (Tala o foto ia dianga.)\n2 Athu avulu lelu, a tonoka ni ima ia ujibhangânga, ia ufusa mba ia uloji. Mu kifika, o internete, ni milongi ia mitelembe ia izunzumbia, jifilme ni madivulu, ji bhangesa o athu kubanza kuila, o ufusa kima kiambote. Saí ima m'ukulu, exile mu i mona kala ima ia iibha, lelu o athu mu ididi ia mukuá a mona kuila ima iambote. Maji kiki, ki kilombolola kuila, Jihova u xikina o ima íii ia iibha.\n3. Ihi i banza o athu ia lungu ni ió a kaiela o itendelesu ia Nzambi?\n3 Ku hama ia dianga, o athu akexile ué mu mona ima ia ujibhangânga ni ia undumbu mu itonokenu. Maji o akaiedi a Jezú ka kexile mu bhanga o ima íii, mukonda ene akexile mu belesela o itendelesu ia Nzambi. Mukonda dia kiki, o athu akexile mu \"diuana.\" Ihi iexile mu bhanga o athu enhá? Ene akexile mu tobhesa o Jikidistá ni ku a zukutisa. (1 Phetele 4:4) Lelu, athu avulu a banza kuila, o athu a kaiela o itendelesu ia Nzambi, a tobho. Mu kidi, o Bibidia i tu tendelesa kuila, o athu a kaiela o phangu ia Jezú Kristu, 'a-nda tala hadi ni ku a zukutisa.'\n\"O KU DI LUNGA NI ATHU A IIBHA KU BOLESA O IFUA IAMBOTE\"\n4. Mukonda diahi ki tu tokala kuzola o mundu iú?\n4 Se tua mesena kubhanga o vondadi ia Nzambi, ki tu tokala \"kuzola o mundu, mba o ima iene ku mundu.\" (Tanga 1 Nzuá 2:15, 16.) Satanaji, 'o nzambi ia mundu iú,' muéne ua mu tumina o mundu. Muéne u nganala o athu bhu kaxi ka jingeleja, jinguvulu, isangela ia uenji, ni bhu kaxi ka milongi ia mitelembe. (2 Kolindo 4:4; 1 Nzuá 5:19) Kuma ki tu mesena ku tu funhisa ku mundu, tua tokala ku dituna ku di lunga ni athu a iibha. O Bibidia i tu dimuna: \"Kana kudinganala! O ku dilunga ni athu aiibha, ku bolesa o ifua iambote.\"\n5, 6. Ki tu tokala ku dilunga ni athu a ukexilu uebhi, ni mukonda diahi?\n5 Etu ki tu xikina ku dilunga ni athu a bhanga ima ia iibha, mukonda tua mesena kukala ni ukamba uambote ni Jihova. Ki tu xikina ku dilunga katé muéne ni athu a zuela kuila, a bheza Jihova, maji ka belesela o itendelesu iê. Se athu enhá a ta kituxi kia dikota sé ku diela, etu ki tu xikina ku dilunga dingi ni ene.\n6 O athu a uabhela kubhanga o ima ia zolo o makamba mâ. Mu kiki, se tu bhanga o ukamba ni athu a xibhaka o itumu ia Nzambi, tu tena kubhanga ué o ima iene mu bhanga ene. Mu kifika, se tu dilunga ni akua ufusa, tu tena ué kubhanga o ima íii. Kiki kiene kia bhiti ni jiphange jetu javulu, ja mala ni ja ahatu. O athu ka diela o ituxi iâ, a a kaie mu kilunga. (1 Kolindo 5:11-13) Se ene ka diela o ituxi iâ, a tena ku sokela ni athu a tumbula Phetele.\n7. A nanhi a tokala kukala makamba metu?\n7 Sumbala tua tokala kulondekesa o henda ku athu oso, maji ki tu tokala kubhanga ukamba ni athu ka belesela Nzambi. Se Mbangi ia Jihova u sola kutunga kumoxi ni dikamba ka belesela o itumu ia Jihova, muéne u londekesa kuila, ua kambe kilunji. Kiene kimoxi, kieji kala kituxi, se Mbangi ia Jihova u sota ku tangesa muthu, ki Mbangi ia Jihova. Kia beta dingi kota kukala ni ukamba uambote ni Nzambi, o ukamba ni athu ka mu zolo ndenge. Tua tokala ngó kubhanga o ukamba ni athu a bhanga o vondadi ia Nzambi. Jezú uambe: \"Kuma uoso u bhanga vondadi ia Nzambi, muène phange iami ia diiala, muène phange iami ia muhatu, muène mam'etu.\"\nKia beta dingi kota kukala ni ukamba uambote ni Nzambi, o ukamba ni athu ka mu zolo ndenge\n8. Ihi ia bhiti ni akua Izalaiele mukonda dia ku dilunga ni athu a iibha?\n8 O ku dilunga ni athu a iibha ku bhekela ibhidi iavulu. Mu kifika, xinganeka mu ima ia bhitile ni akua Izalaiele. Ande dia kubokona mu Ixi ia a Kanene, Jihova ua a dimuna ia lungu ni athu a tungile mu ixi ienioió. Muéne uambe: 'Enu-phe kana kufukamena o nzambi jâ, kana ku ji diondela mba eie ua kà fikisa o imbamba iâ ia bhanga; inda ene mua a sengulula muene, o iteka iâ mu i bula-bula. Enu-phe mua kà bhikila ngó Jihova Nzambi ienu.' (Makatukilu 23:24, 25) Maji athu avulu akua Izalaiele, ka belesela o itendelesu ia Nzambi, ene a mu bhukumukina. (Jisálamu 106:35-39) Ihi ia bhiti? Mu ku bhita thembu, Jihova ua ditunu o kifuxi kia Izalaiele, iú ua solo o kilunga kia Jikidistá phala kukala mundu uê.\nDILANGE NI IMA I U TANGA, NI IMA I U MONA\n9. Mukonda diahi o milongi mu mitelembe ni madivulu a mundu iú, a tena kukala kiluezu kia dikota?\n9 Ima iavulu ku mundu, kala o minangu ia mitelembe ia izunzumbia, milongi ia internete, ni madivulu, i tena kuzanga o ukamba uetu ni Jihova. O ima íii kene mu i bhanga phala kusuínisa o kixikanu kia Jikidistá, ni kukolesa o kidielelu kiâ ku ikanenu ia Jihova. Mu veji dia kiki, o ima íii i suínisa o athu kudielela ku mundu iú ua iibha ua Satanaji. Mukonda dia kiki, tua tokala ku dilanga, phala ki tu mone, ki tu tange mba tuivue kima kioso-kioso ki tena ku tu bhangesa kukala ni \"jihânji jaiibha ja mundu.\"\n10. Ihi ia-nda bhita ni milongi ioso ia mitelembe ia mundu iú?\n10 Kua kambe ngó bhofele, o mundu ua Satanaji ni milongi ioso ia iibha ia mitelembe, a-nda i buika. O Bibidia izuela: \"O mundu-phe u buila, ni ima iê ioso iene mu kuinda athu. Maji uoso-phe u bhanga o vondadi ia Nzambi, ió muène o muthu u nangenena.\" (1 Nzuá 2:17) O mukua Jisalamu uembi ué: \"Mukonda oso a bhanga ima ia iibha, a xikamena ku a batula bhoxi.\" Muéne uambe dingi: \"Oso-phe a lenduka, ene a lundula o ixi; A kala ku ngalasa ni kutululuka kuavulu.\" Mu ithangana ikuxi? \"Ixi-phe i xalela ku athu iá aiuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\"\n11. Kiebhi Nzambi kiene mu tu kuatekesa kukolesa o kixikanu kietu?\n11 O kilunga kia Jihova ki ki difu ni mundu ua Satanaji, mukonda o kilunga kia Nzambi ki tu kuatekesa kukala ni uendelu uambote ua-nda tu bhangesa kutambula o muenhu ua kalelaku. Jezú ua sambe kua Jihova, mu kuzuela: \"O muenhu ki uábhua uenhú: Kuila oso a ku ijiie eie u Nzambi ia kidi imoxi-èlele, ni kuijiia ue Jezú Kristu, ió ua mu tumu eie.\" (Nzuá 17:3) Bhu kaxi ka kilunga kiê, Jihova uene mu tu bhana ioso i tua bhindamena phala ku muijiia kiambote. Mu kifika, tuala ni tu madivulu tuavulu, madivulu, jividiu, ni milongi ia internete, iene mu tu kuatekesa kukolokota mu ku sidivila Nzambi. O kilunga kiê kiene mu sokejeka o ima, phala kubhanga o iônge mu 110. 000 ja ilunga ndenge ku mundu uoso. O milongi ia Bibidia i tuene mu di longa mu iônge ia ilunga, ni mu iônge ia makota, i suínisa o kixikanu kietu ni kidielelu kietu, ku ikanenu ia Jihova.\nKAZALA NGÓ \"MUA NGANA\"\n12. Jimbulula o kitumu kia Bibidia kia lungu ni kukazala ngó \"mua Ngana.\"\n12 O Jikidistá a mesena kukazala, a tokala ku di langa kiambote mu kusola o muthu phala kukazala nê. O Mak'â Nzambi a tu tendelesa: \"Ki mu sote ku di ta mu kikalakalu kimoxi ni iá a kambe kuxikana, kala enu uenu mua sokela-nâ. Kuma o kuiuka ku kala kiebhi mu kisangela ni kubhengalala? Mba o muanha u di lunga kiebhi ni usuku?\" (2 Kolindo 6:14) O Bibidia i tendelesa o jiselevende ja Nzambi phala kukazala ngó \"mua Ngana,\" kiki kilombolola kukazala ngó ni muthu a mu batizala, u belesela o itumu ia Jihova. (1 Kolindo 7:39) Se u kazala ni muthu ua zolo Jihova, eie ua-nda tunga ni muthu ua-nda kukuatekesa kukolokota mu ufiiele uê kua Nzambi.\nSe u kazala ni muthu ua zolo Jihova, eie ua-nda tunga ni muthu ua-nda kukuatekesa kukolokota mu ufiiele uê kua Nzambi\n13. Kitendelesu kiahi kia bhanene Nzambi ku akua Izalaiele?\n13 Jihova uejiia o ima ia beta kota phala etu, o kitumu kiê kia kukazala ngó \"mua Ngana,\" ki kia lelu kana. Mu kifika, xinganeka ihi ia zuelele Jihova ku akua Izalaiele, ia lungu ni ifuxi ia kambele ku mu sidivila. Bhu kaxi ka Mozé, muéne ua a bhana o kitendelesu kiki: 'Ku di tange-nau undandu; an'é a ahatu ku a bhane mu kusakana ni an'â a mala; eie ue kana kusola an'â a ahatu phala an'é, a mala; kuma enhó asoko-bhu ku hunganesa an'é a mala n'a lembua ku di tuma n'eme anga a kuata ku bheza jinzambi jengi; kiókio-phe o njinda ia Jihova i mi uamena anga mu jima o mbutu kindala.'\n14, 15. Ihi ia bhiti ni Solomá mukonda dia ku xibhaka o kitumu kia Jihova?\n14 Mu kubhita thembu kioso Solomá kia habe kala sobha ia Izalaiele, muéne ua sambele kua Jihova mu kubhinga unjimu, mu kiki, Jihova uevu o musambu uê. Mukonda dia kiki, Solomá a mu ijidile ku athu oso kuma sobha mukua unjimu, ni kuila, o kifuxi kiê kia zediuile. Katé muéne ni mvuale mukua Sabá, ua di uanene ni unjimu ua Solomá, muéne uambe: \"Eie ua somboka mu kuijiia ni mu fuma ia jimbote joso ji ngevu.\" (1 Jisobha 10:7) Maji o phangu ia Solomá, i tu longa ué ia lungu ni kiluezu kia ku xibhaka o kitumu kia Nzambi, ni kukazala ni muthu ka sidivila Jihova.\n15 Sumbala a mu besoalele kua Jihova, Solomá ua bhukumukina o kitumu kia Nzambi. Solomá ua dizolo ni \"ahatu avulu akua jixi jengi,\" ka kexile abhezi a Jihova, iú uéza mu kala ni 700 a ahatu ni 300 ja ahatu a mukuá. Maka ahi a moneka? Kioso Solomá kia kuka, o akaj'ê \"a mu diangula o muxima uê, hé u kuata kiá kukaiela jinzambi jengi . . . Solomá anga u bhanga kiaiibha ku mesu ma Ngana.\" (1 Jisobha 11:1-6) O ku dilunga ni athu a iibha, kua mu bhangesa ku xisa o ubhezelu ua Jihova. O kia bhitile ni Solomá, ki tena kubhita ni muthu uoso-uoso mudietu. Mukonda dia kiki, etu ki tu xikina né ngó kuxinganeka kukazala ni muthu ka zolo Jihova!\n16. Milongi iebhi i bhana o Bibidia ku muthu uala ni dikaza, ka sidivila Jihova?\n16 Maji ihi i tuamba ia lungu ni muthu ua kazala, ande dia ku mateka kusidivila Jihova? O Bibidia izuela: \"Enu ahatu beleselenu anume enu, phala né-mbe bhu kala ni iá a kamba kutumaka o maka ma Nzambi, ki bhekela ku a nganhala mu uendelu ua mbote ua ahatu â.\" (1 Phetele 3:1) O milongi íii, ia tokala ué ku diiala diala ni muhatu ka bheza Jihova. Mu kidi, o Mak'â Nzambi a mu zuela: Sota kukala diiala mba muhatu uambote, ni kukumbidila o itumu ia Nzambi ia lungu ni ukaza. Kioso o kazola kê, kia-nda mona kuila eie ua lungulula o ukexilu uê, muéne ua-nda mesena ué kusidivila Jihova. Kiki, kiene mu bhita ni makaza avulu.\nDILUNGE NI IÓ A ZOLO JIHOVA\n17, 18. Ihi ia kuatekesa Noué kubhuluka ku Dilúvio, ni ihi ia kuatekesa o Jikidistá ku hama ia dianga kubhuluka ku kibuikilu kia Jeluzaleme?\n17 O ku dilunga ni athu a iibha ku tena ku tu bhangesa ku xibhaka Jihova, maji o ku dilunga ni athu ambote, ku tu kuatekesa kukolokota mu ku mu londekesa o ufiiele uetu. Noué phangu iambote phala etu. Mu thembu iê, o 'kubhukumuka kua muthu kua di vualele mu ngongo, o ilunji ioso ia ku xinganeka kua muxima uê, ia iibhile ithangana ioso.' (Dimatekenu 6:5) O athu akexile mu bhanga ngó ima ia iibha, mukonda dia kiki, Jihova ua mono kuma ua tokalele kubuika o mundu uenhó ua iibhile. Maji Noué ka di fuile ni athu enhá. O Bibidia izuela kuila, muéne uexile \"muthu uaiuka,\" ni kuila, muéne 'uende ni Nzambi ia kidi.'\n18 Noué ka dilungile ni athu ka zolele Jihova. Muéne ni muiji uê akexile mu kalakala ni kusuína kuoso mu kutunga o álaka, muene uexile ué \"mujimbuidi ua maka maiuka.\" (2 Phetele 2:5) Kikale Noué ni muhatu uê, ni kitatu kia an'ê ni ahatu'â, exile makamba ambote. Ene a kolokota mu kubhanga o ima ia uabhele Nzambi, mukonda dia kiki, ene a bhuluka ku Dilúvio dia menha. Etu enoso tua tundu kua ene, mukonda dia kiki, tua tokala kusakidila Noué ni muiji uê, mukonda dia kubelesela Jihova, ni ku dituna ku dilunga ni athu a iibha. Kiene ué kia bhiti ku hama ia dianga, mu thembu ienioió, o Jikidistá ka xikinine ku dilunga ni athu ka zolele Jihova. Ene a mu belesela, mukonda dia kiki, kioso kia buika o mbanza ia Jeluzaleme ku muvu ua 70 K.K., ene a bhuluka.\n19. Ihi ia-nda tu kuatekesa kukolokota mu ufiiele uetu kua Jihova?\n19 Kala Noué ni muiji uê, ni Jikidistá ku hama ia dianga, etu ki tu xikina kubhanga o ukamba ni athu ka sidivila Jihova. Etu tuala ni mazunda ni mazunda a jiphange ja fiiele, ji tu tena kusola phala kubhanga nau o ukamba. Ene a-nda tu kuatekesa ku 'di fikidila mu kuxikana,' mu jithembu jiji ja bhonzo. (1 Kolindo 16:13; Jisabhu 13:20) Xinganeka o kisangusangu kia kubhuluka ku dizubhilu dia mundu iú ua iibha, ni kutunga ku mundu uobhe ua Jihova! O kima kia beta-o-kota ki tua tokala kubhanga kindala, o ku dituna ku dilunga ni athu a iibha!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150815\/watch-associations-last-days\/","date":"2018-06-23T07:28:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864943.28\/warc\/CC-MAIN-20180623054721-20180623074721-00243.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2253,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kima kiambote kuxinganeka mu ima iene mu bhanga Jihova\n74:16; 77:6, 11, 12\nO kuxinganeka kua-nda tu kuatekesa kukumbidila o ima i tu tanga mu Mak'â Nzambi, ni ku tu kuatekesa kubhana valolo ku milongi ia madivulu metu\nO kuxinganeka ia lungu ni Jihova, kua-nda tu kuatekesa kulembalala o ibhangelu iê, ni ku ikanenu ia tu bhange\nO ima i bhanga Jihova ia lungu ni:\n74:16, 17; 75:6, 7; 78:11-17\nIbhangelu\nKioso ki tu dilonga dingi ia lungu ni ibhangelu ia Jihova, tua-nda mu ximana dingi\nKusola athu n'a kale kupholo ia ilunga\nTua tokala kubelesela ió ala kupholo, a a solo kua Jihova\nO ima ia bhange Jihova phala kubhulula o athu\nO kuxinganeka mu ima ia bhange Jihova, kua-nda kolesa dingi o kixikanu kietu ni kuijiia kuila muéne u langa o jiselevende jê","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/milongi-ia-kavua-kavua18-24\/good-works-of-god\/","date":"2018-06-19T01:32:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267861641.66\/warc\/CC-MAIN-20180619002120-20180619022120-00264.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.413,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Barra do Kwanza\nSabu Enga Xinji Ninga Nzeke\nTerça, 8 Mai\nDiyala dyasakana hongo. Wasakana Nga Xinji ni Nga Nzeke. Watula ku longo. Kyatula kya ku longo Nga Nzeke wabanduluka mona. Nga Xinji na wabandulaka mona.\nDiyala dyasakana hongo. Wasakana Nga Xinji ni Nga Nzeke. Watula ku longo. Kyatula kya ku longo Nga Nzeke wabanduluka mona. Nga Xinji na wabandulaka mona. Ya kya okwila Nga Nzeke kya ya ku mabya mona umuxila Nga Xinji. Nga Xinji na kya ya ku mabya mona umuxila Nga Nzeke. Ya kyobanga kyenyiki.\nKizuwa ki kizuwa, Nga Nzeke wate kya mosu kuthulu. Wala kya ni jindunge ku muxima. Wixi kiki: - mona wami walebha muzumbu wila ngumba wala kiki, mwene ngiya ne ku vumu dyamya?\nKyatange kya kyenyiki ma, Nga Xinji wayi kya ku mabya, Nga Nze kya mona wa Nga Xinji kya wayi ne ku bhata dya. Wanyane mona wa Xinji. Waximbula kya watula kya mwa Xanga kya momo. Wixi ngalukwata ni lusolo. Ende ndu ku dibhata dyawu. We ngatula: - Eh! Eh! Eh! Nga Nzeke weza! Kwala mone! Ngasakidila. Wadifwe mwene ni manya ya hongo Nga Xinji. Nga Xinji kyatundu Kya ku mabya, kyatula wasange mona wa Nga Nzeke yu udila.\n- Aha! Mona wodila yu manya wayi kyehi?\nExi manya waximbula benyaba, wayi ku dibata dya.\n-Aha! Mwene wangixila mona we waleba muzumbu?\nAma, ni kwa Maya. Nga Nzekye! Ama, kya kumudikisa kya kiki, ama, Nga Xinji kyedi kya tule:\n-Ngibhane mona wami, ngibane mona wami! Mona we waleba muzumbu wamuxye, eye wambata mona wami?\n- Aha! Nga Nzeke, kyene kitwamono mona wadifwe manya ya hongo Nga Xinji, mbe mona wangene weza nayi? Nga Xinji watambula mona wayi, mwene waxala ni jisonyi. Mwiji we wixi nde watakane na mona we, eye mbe kyenyiki! Mona we umuxixe ni wambate mona wa mukwenu?\nCONTO\nA SENHORA XINJI E A SENHORA NZEKE\nUm homem tinha duas mulheres. A Senhora Xinji e a Senhora Nzeke. Ambas deram à luz. Quando uma fosse à lavra, a outra ficava com o bebé da sua rival e vice-versa. Depois de um longo tempo de convivência, a Senhora Nzeke começou a invejar a outra. Pensava numas estratégias e disse: - O meu filho que tem o focinho comprido como uma flecha, é o que vou levar à minha família? Não! _ Deixou a sua rival ir à lavra. Onde ficou, senhora Nzeke levou o filho da outra, que era mais bonito, à sua família e deixou o seu. - Eh! Eh! Eh! Senhora Nzeke veio! – diziam os familiares. _ Que lindo bebé! Obrigada! É parecido com a sua madrasta, Senhora Zinji.\nA Senhora Xinji quando regressou à lavra, encontrou o bebé da senhora Nzeke a chorar e questionou-se: - Aha! Este bebé que está a chorar, onde foi a sua mãe? As pessoas responderam-lhe: - A mãe dele foi na aldeia dela. - Aha! Ela levou o meu bebé e deixou-me o seu que tem o focinho comprido?- Interrogou-se a Xinji. Começou a seguir. A senhora Nzeke estava a ser elojiada pela família pelo lindo bebé da rival que havia sequestrado, supondo que era dela. Quando a Senhora Xinji chegou disse: - Dê-me o meu filho, dê-me o meu filho! O teu filho que tem o ficinho comprido o deixaste e levaste o meu?\nA família da Nzeke disse: - Ah! Senhora Nzeke, é por isso que estamos a notar que o bebé é parecido com a sua madrasta, afinal é o da tua rival? A Senhora Xinji recebeu o filho dela e sua rival ficou invergonhada e a família disse: - Vai buscar o seu filho. Afinal és assim! Deixa o teu filho e leva o da outra?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"http:\/\/m.jornalcultura.sapo.ao\/inicio\/modal\/barra-do-kwanza\/sabu-enga-xinji-ninga-nzeke","date":"2018-06-21T21:48:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864300.98\/warc\/CC-MAIN-20180621211603-20180621231603-00002.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9972007871,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9972007870674133}","num_words":594,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.055,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.116,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Eie ua katele kiá? Nange ki ku bhiti izuua iavulu, ua disanze, nange ua jimbile kiá o ndolo. Maji kiki ki kiene ki bhita ni ndolo ijila mu kufunda ndandu. Mu divulu diê dia lungu ni kudibhana ni ndolo ia kufunda (Healing a Spouse's Grieving Heart) O ngijiie ngana Alan Wolfelt ua soneka-mu kuila, \"o ndolo ijila mu kufunda ndandu ki i bhu. Maji mu kubhita thembu, ni kikuatekesu kia akuenu, o ndolo ia-nda sosoloka.\"\nMu kifika, tala kiebhi kia divu Mbalahamu kioso muhatu'ê kiafu. O Bibidia i zuela kuila, \"Mbalahamu anga uiza kudila thambi ia Sala.\" O kizuelu \"anga\" kilombolola kuila kua bhitile thembu iavulu kiene ngó Mbalahamu kia tenene kudivua kiambote. * O musoso ua mukuá ua lungu ni Jakobo, a mu nganele kuila mon'ê Zuze a mu jibhile ku kiama kia mu xitu. Muéne ua didi \"mu izuua iavulu,\" muiji uê ka tenene ku mu konda o malamba. Kua bhitile mivu iavulu, maji Jakobo ua kexile hanji mu kuívua ndolo mukonda dia mon'ê Zuze.\nKiene ué kiene mu divua o athu lelu kioso kia funda ndandu. Tu tange o misoso ia athu kiiadi.\n\"Muadi uami, Robert ua fu mu kizuua kia 9 kia mbeji ia Kavua ka 2008. Mu kamene kioso kiafu, tua balumuka, tua matala mukonda kiexile kifua kietu, kumatala ande dia kuia ku salu, tua dibhana jinzóbole, tua dibhubhala, 'etu tua dilekela.' Kua bhitile samanu dia mivu, o ndolo ia kexile hanji ku muxima uami. Manhí se hádia o ndolo ia-nda bhua.\"\n—Gail uala ni 60 a mivu.\n\"Tundé kiafu kazola kami, kua bhiti kiá 18 dia mivu, maji ngala hanji ni ngunzu iavulu, ngi dila hanji kiavulu. Kioso ki ngi mona kima kia uabha, kála kithulu, ngi banza kua muéne kuila ueji sanguluka kiavulu mu kumona o kima kia uabha ki nga mu tala.\"\n—Etienne uala ni 84 kia mivu.\nMu kidi ki kima kia iibha kukala ni kikote ku muxima, mukonda dia ndandu ietu uafu. Kala muthu uala ni ukexilu uê ua kudila thambi, kienhiki kikôla ku a fundisa. Ki tu tokala kudivua kia iibha ni ukexilu uetu ua kudila. Kiebhi ki tu tena kukolokota se tuala ni kikote ku muxima?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/o-kithangana-kia-kikote\/","date":"2018-06-18T19:48:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267860776.63\/warc\/CC-MAIN-20180618183714-20180618203714-00284.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":352,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.284,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"PASCAL ua kudila mu sanzala ia jingadiama, mu ixi ia Costa do Marfim, maji muéne ua mesenene ku kala mvuama. Mukonda muéne ua uabhele o ufunu ua ku bhânga, muéne ua dibhuidisa: 'Kuebhi ku nga-nda sanga o kididi ki ngi kuatekesa ku kala ni fuma, ni ku kala mvuama? Kioso kia tenesa 20 a mivu, ua mono kuila o kididi kiki, ku ixi ia Europa. Maji ka kexile ni madukumendu phala ku bhanga o njila, muéne ueji bokona mu ixi ia Europa, sé o madukumendu.\nKu muvu ua 1998, mu kitala kia 27, Pascal ua mateka kuenda o njila. Muéne ua bhixila mu ixi ia Ghana, iu ua bhitile mu ixi ia Togo, ni mu ixi ia Benim, mu kusuka-ko, ua bhixila mu mbanza ia Birni Nkonni, ku ixi ia Niger. Maji o kibhidi kia dikota kia kuenda o njila kieji mateka. Phala kuenda o njila ia kuia ku thunda, kua bhingile kuendela ku thandu dia kaminhá, phala ku zaúka o Kikangalakata kia kukuta kia Sahara. Kioso kieji bhixila ku Kalunga ka Mediterraneo, muéne ueji kuata baluku phala kuia ku ixi ia Europa. Kiene kia mesenene o ku bhanga\nKia dianga, o kitadi kiê kiabhu. Kaiiadi, muéne ua di sange ni muboki ua katunda a mu ixana Noé, iu ua mateka ku mu longa o Bibidia. O ima ia kexile mu di longa ia mu tula ku muxima, muéne ua mateka ku lungulula o ibanzelu ia kexile na-iu. O vondadi iê ia ku kala mvuama ua i lungulula, phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Ku mbeji ia Kaiiadi ku muvu ua 1999, Pascal a mu batizala. Phala kulondekesa o kisakidilu kiê kua Jihova, muéne ua kituka muboki ua thembu ioso, ku muvu ua 2001, mu ixi ia Niger\nKUSANGULUKA DINGI KUAVULU KU MUENHU\n—MU ÁFRICA\nKála kia bhitile ni Pascal, jiphange javulu a sange ku sanguluka dingi kuavulu ku muenhu, mu ku suua jimbambe mu nzumbi. Phala ku tena ku suua o jimbambe jiji, jiphange javulu a tundu ku Europa ai mu África phala ku kuatekesa mu ididi mua kambe aboki a Utuminu. Phange javulu, a soko 65, akua Europa\nAnne-Rakel, mukua Dinamarka, uzuela: \"O jitata jami exile akunji a jixi jengi ku ixi ia Senegal. Ithangana ioso a zuela ni kisangusangu kioso, o ukexilu ua akunji a jixi jengi, mukonda dia kiki, eme nga mesenene ué ku kala mukunji a jixi jengi.\" Kua bhitile 15 kia mivu, kioso Anne-Rakel kia tenesa 20 a mivu, muéne uai ku ixi ia Togo, kuene kua mu sidivila mu kilunga kia dimi dia ijimbuete. Kiebhi o ku bhanga kiki, kia suínisa akuâ? Muéne uambe: \"Mu ku bhita kithangana, o ndenge'ami ia muhatu, ni phang'ami ia diiala, a ngi kaiela ku ixi ia Togo.\"\nAurele, Phang'etu dikaza uala mu 70 a mivu mukua França, uambe: \"Ku mivu itanu ia bhiti, kioso ki nga nhoha kiá ku salu, nga tokalele ku sola: se o ku nhoha mu França, mu ku kingila katé kiza o Palaízu, mba ku bandekesa o sidivisu iami ia ku boka.\" Aurele ua solo ku bandekesa o ukunji ué. Kua bhiti kiá mivu itatu tundé muéne kiai mu tunga ni muhat'uê Albert-Fayette ku ixi ia Benim. Aurele uambe: \"O ku di bhakula mu ku sidivila Jihova ku ixi íii, kiene o kima kia beta-kota ki tua bhange kiá ku muenhu uetu.\" Muéne uambe dingi ni kuelela: \"Mukonda dia kiki, o mbandu ku tua kexile mu kalakala ia zukamene ku palaia, ia kexile mu ngi bhangesa ku xinganeka o Palaízu.\"\nClodomir ni muhat'ê Lysiane, akua França, ai mu tunga mu ixi ia Benim, kua bhiti kiá 16 dia mivu. Ku dimatekenu, akexile ni ngunzu ia makamba mâ ni jindandu jâ ku França, o dikaza dia kexile ni uôma ua ku kamba kuijidila o ukexilu ua ubhe. Maji ene ka tokalele ku kala ni uôma. Ene a sangulukile kiavulu. Clodomir uambe: \"Mu 16 a mivu íii, etu tua tena ku kuatekesa muthu umoxi ku muvu mu ku xikana o kidi.\"\nSébastien ni Johanna, dikaza dia tokala ku França, ai mu tunga mu ixi ia Benim, ku muvu ua 2010. Sébastien uambe: \"Kuala ikalakalu iavulu mu kilunga, o ku sidivila kuku, kua difuangana ni ku tambula milongi mu ji xikola ja utuminu!\" Kiebhi kiene mua tambulula ku athu mu ukunji? Johanna uambe: \"O athu ala ni dinhota dia kuijiia o kidi. Né muéne se ki tua mu boka, o athu a tu ixana mu ikoka kioso ki tu bhita, phala ku tu bhanga ibhuidisu ia Bibidia, ni ku bhinga o madivulu metu.\" Kiebhi o kuia mu ixi iéngi kia kuatekesa o ukaza uâ? Sébastien uambe: \"Kiki kia suínisa o ukaza uetu. Kima kiambote ku kala ithangana ioso ni muhatu'mi mu ukunji.\"\nEric ni muhatu'ê Katy, a mu sidivila mu sanzala mua tungu athu avulu, ku thunda dia ixi ia Benim. Kioso kia kexile hanji ku França, ku dikuinhi dia mivu ku dima, ene a matekene ku tanga o milongi ia mulangidi, ia lungu ni ku sidivila mu ididi mua bhindamena aboki a utuminu, ni kuzuela ni jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso. Kiki kia a bhangesa ku kala ni vondadi ia kuia mu ixi iéngi, ene ai ku muvu ua 2005. Ene a diuanene mu ku mona o ilunga ku kula kiavulu. Eric uambe: \"Kua bhiti kiá mivu iiadi, o kibuka kietu mu mbanza ia Tanguiéta, kia kexile ni 9 dia aboki; lelu tuala tu 30. O kia Lumingu, 50 mba 80 a athu eza mu kiônge. Kisangusangu kia dikota, ku mona o kilunga ku kula!\"\nO KUIJIIA O IBHIDI NI KU DI BHANA NA-IU\nIbhidi iahi ia di bhanene na-iu o \"aboki mu ididi mua bhindamena aboki?\" O phange ia Anne-Rakel, Benjamin, uala mu 33 a mivu. Ku muvu ua 2000, muéne uejidile phange ku Dinamarka, uexile mukunji ua ixi iéngi, ua sidivile mu ixi ia Togo. Benjamin u lembalala: \"Kioso ki nga tangela o mukunji kuila, nga mesenene ku kala muboki ua thembu ioso, muéne uambe: 'Eie u tena ku kala muboki ua thembu ioso mu ixi ia Togo.'\" Benjamin ua xinganeka kiambote. Muéne uamba: \"Mu kithangana kieniókio eme ki ngi kexile luua ni 20 a mivu, maji o jiphange jami jiiadi ja ahatu, akexile kiá mu sidivila mu ixi ia Togo. Mukonda dia kiki, ki ki ngi bhonzele kuia-ku.\" Mu kiki-phe, muéne uai. Maji né kiki, kua kexile hanji kibhidi kia mukuá. Benjamin u jimbulula: \"Ki ngejidile né ngó kizuelu kimoxi mu dimi dia Françês. O mbeji jisamanu ja dianga, kia ngi bhonzele kiavulu, mukonda ki ngi tenene kuzuela ni athu.\" Mu ku bhita thembu muéne ua di tundu kiambote. Lelu Benjamin ua mu sidivila mu Betele ia Benim, mu kuambata o madivulu mu ilunga, ni ku kuatekesa o kibuka kia ji komputadolo.\nEric ni Katy, u tua tange ku dimatekenu, akexile mu sidivila mu kilunga kia dimi dia ixi iéngi ku França, ande dia kuia mu ixi ia Benim. Ihi ki i difuile ku África? Katy uambe: \"Kia bhonzele ku sanga kididi kiambote kia ku kala. Tua bhitile mbeji javulu mu inzo ki i kexile ni mukengeji, né menha mu jiturnela.\" Eric uambe dingi: \"O jivizinhu ja kexile mu xika mimbu katé ku makolombolo. Eie kala, u kala ni muanhu, mukonda dia ima íii ni ku kala ni vondadi ia kuijidila o ukexilu uenhó.\" Kiiadi kiá, a zuela: \"O kisangusangu kia ku sidivila mu kididi ki muala luua aboki, ki beta-kota o ibhidi ndenge.\"\nKua bhiti kiá mivu itanu tundé o dikaza Michel ni Marie-Agnès, a tokala ku França, ala mu kitala kia 50 a mivu, ai mu tunga ku ixi ia Benim. Ku dimatekenu akexile ni hele iavulu. Michel uambe: \"O athu a sokesa o njila ietu ni muthu uendela ku ngoji ua mu sunga kadikalu\nKIEBHI KI U TENA KU DI PELEPALALA\nO misoso ia jiphange, \"aboki mu ididi mua bhindamena aboki,\" ilondekesa o valolo ia ku di pelepalala phala ku bhanga kiki: Di pelepalale ande dia kuia. Di longe kuijidila. Popala o kitadi. Dielela kua Jihova.\nSébastien, tua mu tange ku dimatekenu uamba: \"Ande dia kuenda o njila, eme ni Johanna, tua popala kitadi, ki tu kexile mu zanga kitadi mu itonokenu, mba mu ima ki tu i mesenene.\" Phala ku suluka mu kalakala mu ixi iéngi, ene a kalakala jimbeji ku muvu, ku ixi ia Europa, o jimbeji ja mukuá a kalakala kala aboki ku ixi ia Benim.\nMarie-Thérèse, phange uala bhu kaxi ka 20 a jiphange akudi, \"aboki mu ididi mua bhindamena aboki,\" ku ixi ia África. Muéne uexile muendexi ia maximbombo ku ixi ia França; maji ku muvu ua 2006, muéne ua nhoha muvu umoxi ku salu, phala kuia mu boka thembu ioso ku ixi ia Niger. Mu ku bhita kithangana, muéne ua mono kuila o kikalakalu kiki, kiene o kima kia tokalele ku bhanga ku muenhu uê. Marie-Thérèse uambe: \"Kioso ki nga vutuka ku França, nga zuela ni xefe iami kuila nga mesenene ku sosola o thembu i nga kexile mu bhanga ku salu, muéne ua xikina. Mu kiki, ku mbeji ia Kasambuadi, katé ku mbeji ia Kakuinhi, ngi kalakala ku salu iami ia kuendesa o maximbombo mu ixi ia França, ku mbeji ia Katutu, katé ku mbeji ia Kasamanu, ngi muboki ua thembu ioso ku ixi ia Niger.\"\nOso a 'dianga kusota o Utuminu ua Nzambi,' a tena ku dielela kuila, Jihova ua-nda ku a bhana, 'o ima ia mukuá ia bhindamena.' (Mat. 6:33) Mu kifika: Xinganeka ia bhiti ni Saphira, dikudi mukua França, uala mu 20 a mivu, muboki ua thembu ioso ku Benim. Ku muvu ua 2011, muéne ua vutuka ku França mu kalakala phala ku kala ni kitadi kia soko phala ku dikila o ibhindamu iê, ku muvu ua mukuá (ueji tenesa kiá mivu isamanu), mu ixi ia África. Saphira u zuela: \"Kiexile o kizuua kiami kia suku-ko ku salu, kiexile kia Sesa, maji eme nga bhingile ngi kalakala dingi, dikuinhi dia izuua, phala ku tenesa o kitadi phala o muvu ueji kuíza. Nga tokalele ngó ku kala ku França semana jiiadi. Nga sambe kua Jihova, nga mu tangela o maka u nga kexile mu bhita nau. Mu ku bhita kithangana, saí ditenda dia ngi xindi, dia mesenene kuijiia se nga mesenene ku bhingana bhu kididi kia muthu mu semana jiiadi.\" Kia Sekunda, Saphira uai ku salu phala ku mu longa ku mukalakadi ueji ku mu bhingana. Muéne uambe: \"Nga sasumuka kioso ki nga mono kuila, o muthu uexile phang'etu, ua mesenene dikuinhi dia izuua, phala kuia mu Xikola ia Aboki a Thembu Ioso! O xefe iê, ka mesenene ku mueha sé ku sanga muthu ueji ku mu bhingana. Muéne ua sambe kua Jihova phala ku mu kuatekesa\nKIMA KI BHEKESA KISANGUSANGU\nSaí jiphange a tokala mu jixi jéngi, a mu sidivila ku África mivu iavulu, kuene kiá kua tungu. A kamúkua akexile-ko ngó mivu, ia a vutuka ku jixi jâ. Maji né muene lelu, o \"aboki mu ididi mua bhindamena aboki,\" ene hanji mu katula mbote ia mivu ia bhitile ku jixi jiji. Ene a di longo o kisangusangu kijila mu ku sidivila Jihova.\n^ kax. 6 O filiiale ku Benim, iene mu langa o ikalakalu ia jixi jiuana mua zuela o dimi dia Françês.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/a-di-bhakula-mu-vondadi-i%C3%A2-ku-ixi-ia-%C3%A1frica\/","date":"2018-06-24T04:26:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267866191.78\/warc\/CC-MAIN-20180624024705-20180624044705-00437.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1820,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia ki i tange o kizuua kia vuala Jezú. Iene i tu tangela kuila Jezú, ka mu vuala mu mbeji ia Kaiadi.\nXinganeka ngó kiebhi kia kexile o jithembu mu mbeji íii mu mbanza ia Beleme mua vualela Jezú. O mbeji ia akua Judé ia Quisleu (o jimbeji já Kamoxi ni Kaiadi) iexile mbeji ia mbambi ni ia mvula. O mbeji ia kaiela o mbeji ia Tebete (o jimbeji já Kaiadi ni ia Katatu). Iexile mbeji ia mbambi ia vulu ku muvu, kuexile mbundu ku milundu. Ndoko tu di longo ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni jithembu ku ixi ienhoió.\nO musoneki ua Bibidia, Ejidala, uambe kuila o mbeji ia Quisleu iexile muene mbeji ia mbambi ni ia mvula. Kioso kia zuela kuila o mundu ua di bhongoluela mu Jeluzaleme \"bhu mbeji ia kavua [Quisleu] mu kizuua kia makuinhi aiadi ia mbeji\" Ejidala uambe kuila, o mundu uoso 'akexile mu teketa mukonda dia mvula.' Mukonda dia jithembu ku bhonza, ku muvu uenhio o mundu a diongekele, ia a di ambela mudiâ: \"Kuene ué makumbi ma jimvula ja vulu kinéne, ku kala bhu kanga bhabha, ki ki xikina.\" (Ejidala 10:9, 13; Jelemiia 36:22) Ki tua tokala ku di uana kuila o abhidi a tungile kuenhoko akexile bhu kanga mu usuku ni ibhaku iâ mu mbeji ia Kaiadi!\nKioso kia vuala Jezú, o abhidi ni ibhaku iâ akexile mu mukáu\nMaji, o Bibidia iamba kuma, o abhidi akexile mu mikau, mu kuinga o ibhaku mu usuku uenhó kioso kia vuala Jezú. O musoneki ua Bibidia, Luka, uambe kuila mu kithangana kienhokio kua kexile abhidi \"a xala mu mukáu, mú langa o ilunga iâ mu usuku\" bhua zukama mu Beleme. (Luka 2:8-12) Ejiia nakiu kuila o abhidi a tungile mu mukáu, ka kexile ngó muia-ku um muanha. Ene akexile ni ibhaku iâ, mu mukáu mu usuku. O kuila o ku tunga mu mukáu ku lombolola thembu ia mbambi, mba ia mvula, ia mbeji ia Kaiadi mu Beleme? Kana. O ima ia bhiti kioso kia vuala Jezú ilondekesa kuila, muéne ka mu vuala mu mbeji ia Kaiadi.*\nO Maka a Nzambi a tu tangela o kizuua kiafu Jezú, maji ka tu tangela o kizuua kia mu vuala. Kiki, ki tu lembalala o maka a zuela Sobha Solomá 'Kota o kufumana, unguendu ua uabha o dizumba ndenge; o kizuua ué kia kufuá kota, o kia ku vuala muthu ndenge.' (Ndongixi 7:1) Mukonda dia kiki, ki tua tokala ku diuana kuila o Bibidia i tu tangela maka a vulu alungu ni ukunji, ni ufuilu ua Jezú, maji u tanga ngó bhofele o kizuua kia uvualukilu uê.\n* Phala kuijiia dingi, tanga o divulu Raciocínio à Base das Escrituras mu jimbandu ja 167-171, a di bhange ku jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/O-Kuila-Jez%C3%BA-a-mu-Vuala-mu-Mbeji-ia-Kaiadi\/","date":"2018-06-23T00:41:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864848.47\/warc\/CC-MAIN-20180623000334-20180623020334-00408.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":449,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA BHEBHULUKA) 2015-04-15\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia\nDi longe jindunge ji sambuadi, ja tufunga tua di tundu kiambote mu ku longa akuâ.\nO tufunga a tena ku katula mbote mu ukexilu ua Jezú ua ku longa, a maxibulu a tena ku kaiela o phangu ia Ilizeu.\nO ku di zuelesa ku suínisa o ukamba. Kiebhi ki u tena ku suínisa ué o ukamba uê ni Nzambi, mu ku di zuelesa?\nU tena ku di bhana ni kibhidi kia dikota ki tena ku ku fidisa ku kala mu ukamba ni Nzambi.\nLIFE STORY\nO musoso ua Trophim Nsomba, ua kolokota mu izukutisu ia bhiti mu ixi ia Malaui mukonda dia kixikanu kiê, u tena ku ku kuatekesa ku kolokota mu ufiiele uê.\nO kitambuijilu kia lungu ni kiedilelu kiê mu ima ia-nda bhita ku hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150415\/","date":"2018-06-19T01:31:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267861641.66\/warc\/CC-MAIN-20180619002120-20180619022120-00424.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":138,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi Jihova ua bheka diluviu dia buikisa o mundu mu izuua ienióio? Ku dimatekenu dia muiji, kua moneka maka a dikota—o maka alungu ni kubhanga o mbote ni kuiibha. Amoxi kála Adá, Eva, ni mon'â Kaini a solo kukala ku mbandu ia kuiibha. Maji a mukuá kála Abele ni Noué a solo kukala ku mbandu iambote. Athu avulu a kituka athu aiibha, mukonda dia kiki, Jihova ua buikisa athu oso aiibha. O mbandu íii ia-nda tu kuatekesa kuijiia kuila Jihova u tala o mbandu i tu sola ni kuila muene ka-nda kuehela kuila o kuiibha kutolola o mbote.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 3\nMukonda diahi muxi umoxi mu jaludim ia Edene ua ditunguile mu mixi ia mukuá? Mukonda diahi Eva ua di ku kibundu kia muxi?\nDISÁ 4\nNzambi ua xikina o sata ia bhana Abele maji ka xikina o sata ia Kaini. Kioso Kaini kia mono kuila Nzambi ua xikina ngó o sata ia Abele njinda ia mu kuata iu ua bhange kima kiaiibha.\nDISÁ 5\nKioso o jianju ja iibha ki ja kazala ni ahatu mu ngongo, ene a vuala ana a kituka mazonda. O usuéia ua dibandekesa mu ididi ioso. Maji Noué uexile muthu uambote—muene ua zolele Nzambi ni ku mu belesela.\nDISÁ 6\nO Diluviu dia bhange 40 a izuua ni 40 a mausuku ni kunoka. Noué ni muiji uê akexile m'oxi ia álaka muvu umoxi ndenge. Mu kusuka-ku Nzambi ua a tangela kutunda-mu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/2\/","date":"2018-06-19T01:32:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267861641.66\/warc\/CC-MAIN-20180619002120-20180619022120-00504.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":233,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se-ku divulu dia mukuá dia jingeleja, dia soko ni Bibidia. Tundé ukulu se-ku dingi divulu diene mu tena kulungulula ibanzelu ia athu. Maji se-ku ué divulu diene mu tokuesa kiavulu o athu, ni ku di zuela kiaiibha kala ki bhita ni Bibidia.\nMu kifika, saí jingijiie ka xikina kuila o Jibibidia ja lelu ja tundu muene mu mikanda ia dianga. Saí mesene, mukuâ kulonga ilongesu ia jingeleja, uambe: \"Etu ki tuejii'etu se mu kidi tua lungulula muene kiambote o mikanda ia dianga. Tuala ngó ni Jibibidia j'ezala ni makutu. Jibibidia javulu a ji lungulula kioso kia bhiti hama javulu ja mivu, o mikanda ia dianga a i sonekene kiá ukulu. Mukonda dia kiki mu maukexilu avulu o Jibibidia jiji ki ja mu zuela kidi kála o mikanda ia dianga.\"\nA mukuá ka xikina kuila o Bibidia divulu dia kidi, mukonda dia ima ia dilongo mu ngeleja iâ. Mu kifika Faizal, a mu longo ku muiji uê ki Kidistá kuila o Bibidia divulu dikola maji a i lungulula. Muéne uambe: \"Mukonda dia kiki, nga kexile mu kala ni phata kioso athu kia mesenene kuzuela n'eme ia lungu ni Bibidia, mukonda ene ka kexile dingi ni Bibidia ia dianga. O ia kexile na-iu, a i lunguluile kiá!\"\nO kuila tua bhingi kuijiia se o Bibidia io lungulule mba kana? Tala o ibhuidisu íii: O kuila u tena kudielela mu ikanenu i tanga o Bibidia ia lungu ni hádia se kuijiie se o ikanenu íii ia kexile muene mu mikanda ia dianga? (Loma 15:4) O kuila ueji kaiela o itumu ia Bibidia phala kubatula maka a makota ku muenhu ué, kala maka alungu ni salu, muiji ni ubhezelu sé uejidile kuila o Jibibidia ja lelu j'ezala ni makutu a athu?\nSumbala lelu se-ku dingi madivulu a dianga a Bibidia, maji tu tena kutanga mu jikopia j'okulu, kala mu jimidi ni jimidi ja mikanda ia Bibidia. Kiebhi o mikanda iií ia nangenena né muene ni ibhidi ia mivu-ni-mixinda, ni jinguma a mesenene ku i buika mba kulungulula o njimbu iê? Kiebhi o kuijiia kuila o Bibidia ia bhixila katé mu izuua ietu, kutena ku ku suínisa kudielela kuila o Jibibidia ja lelu, ja kidi muene? Tala o itambuijilu ia ibhuidisu íii mu kutanga o mbandu ia kaiela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no4-2016-kavua\/ia-dianga-bibidia-mikanda\/","date":"2018-08-17T12:22:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-34\/segments\/1534221212040.27\/warc\/CC-MAIN-20180817104238-20180817124238-00702.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":372,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MIVU iavulu ku dima, nga kexile mu mbanza ia Brookings, Dakota, mu ixi ia Estados Unidos. Ngi lembalala kuila, sai kizuua mu kamene, kua kexile mu bhanga mbambi iavulu. Nga monene kuila, kueji mateka ku noka neve. Nga kexile ni kibuka kia athu mu kanzo kofele, maji mua zaile kiavulu, tua kexile mu teketa ni mbambi. Etu enioso tuemanene, bhu mbandu ietu kuexile ditangi diezalele ni menha a talala! Nga-nda mi tangela o musoso uami, ni mu tendele se mukonda diahi tua kexile bhu kididi kieniókio.\nO MUIJI UAMI\nA ngi vuala mu kizuua kia 7 kia mbeji ia Katanu, ka muvu ua 1936. O jitata jami a vuala kiuana kia tuana, eme ngi kasule. Tua tungile ku thonga ietu, mu mbanza ia Dakota. Tua kexile mu bhana valolo ku kikalakalu kietu kia kudima, maji sai kima kia mukuá kia betele-kota ku muenhu uetu. O jitata jami exile Jimbangi ja Jihova. Ene a a batizala ku muvu ua 1934. Ene a di bhakuile kua Jihova, mukonda dia kiki, o kima kia betele-o-kota ku muenhu uâ, o kubhanga o vondadi ia Jihova. Tat'etu Clarence, ni sekulu'ami Alfred, ene akexile ku pholo dia kilunga kiexile mu sanzala ia Conde, mu mbanza ia Dakota.\nSemana joso, muiji uetu ua kexile muia mu iônge, ni kuboka nzo ni inzo, phala kulonga o athu ia lungu ni ikanenu ia Nzambi. O phangu iambote ia jitata jami, ni ulongelu uâ, ua tu kuatekesa kuzola Jihova. Eme ni Phang'iami Dorothy, tua mateka kuboka kioso ki tuexile ni samanu ia mivu. Ku muvu ua 1943, nga mateka kubhanga mbandu ia Xikola ia Utuminu. O xikola íii, ia matekene ku muvu uenió.\nTua kexile mu bhana valolo iavulu ku iônge ia makota, ni iônge ia ilunga. Ngi lembalala o kiônge kia dikota kia bhitile ku muvu ua 1949, mu sanzala ia Sioux Falls, mu mbanza ia Dakota. Phange Grant Suiter, ua bhange o diskursu ni diambu: \"É mais Tarde do Que Pensais!\" Muene ua zuela kuila, o Jikidistá joso a tokala ku di bhakula, phala kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. Mu kubhita kithangana, nga di bhakula kua Jihova. A ngi batizala mu kiônge kia ilunga kia kaiela, mu kizuua kia 12 kia mbeji ia Kamoxi ka muvu ua 1949, mu mbanza ia Brookings. Kiene kia ngi bhangesa kukala mu kanzo ka zaile kiavulu, ki nga tange ku dimatekenu. Tuexile tu kiuana kia athu, tuemanene phala ku tu batizala mu ditangi dienhódio.\nMu kusuluka, nga mateka o sidivisu ia thembu ioso. Nga mateka kubhanga o sidivisu íii mu kizuua kia dianga kia mbeji ia Katatu, ka muvu ua 1952. Mu kithangana kieniókio, nga kexile ni 15 kia mivu. O Bibidia izuela: \"Uoso uenda ni jinjimu, u biluka njimu.\" Ku muiji uetu, kuexile jinjimu javulu ja ngi kuatekesa mu sidivisu iami ia thembu ioso. (Jisabhu 13:20) Ithangana ioso, nga kexile mu boka kumoxi ni sekulu'ami Julius, sumbala uexile kiá ni 60 a mivu. Sumbala muene uexile muadiakimi, maji tua uabhele kiavulu kuboka kumoxi. Muene ua ngi longo ima iavulu. Mu kubhita thembu, phang'iami Dorothy ua mateka ue kukalakala kala muboki ua thembu ioso.\nO TUFUNGA TUA ILUNGA TUA NGI KUATEKESA\nKioso ki ngexile ngi munzangala, o jitata jami akexile mu tambula o tufunga tua ilunga ni ahatu'â ku bhata dietu. Mu kifika, Jesse ni Lynn Cantwell, a ngi kuatekesa kiavulu. Ene akexile mu ngi suua, ni ku ngi suinisa kiavulu. Kioso kia kexile mu kunda o ilunga ia zukamene ni dibhata dietu, akexile ku ng'ixana phala kuia nau mu sidivisu ia kuboka. Nga uabhele kiavulu kukala ni ene! Eme nga mesenene kubhanga dingi mu sidivisu ia Jihova kala kiexile mu bhanga ene, ni kubhanga o sidivisu ia thembu ioso.\nBud Miller muene o kafunga ketu ka ilunga, ka kaiela. Kioso muene ni muhatu uê Joan, exile mu kunda o kilunga kietu, nga kexile ni 18 dia mivu. Mu kiki, nga tokalele kuia ku di londekesa ku jinguvulu, n'a mone se nga tokalele kuia mu ita. Kioso ki ngai mu disoneka, ene a mesenene ku ngi bhana kikalakalu kieji ngi bhangesa kubhukumukina o kitumu kia Jezú, kia lungu ni kukamba ku di ta mu maka a jinguvulu. Maji nga mesenene kuboka o njimbu iambote ia Utuminu. (Nzuá 15:19) Mu kiki, nga a bhingi phala ku ngi bhana o ufolo ua kuboka o njimbu iambote.\nNga sanguluka kiavulu, kioso phange Miller, ua ngi tangela kuila, ua mesenene ku ngi xinjikila mu kiônge kieniókio. Muene kexile ni uôma ua athu. Uejiidile kiambote o Mikanda Ikôla. Mukonda dia kiki, o kuia kumoxi ni muene, kua ngi suinisa dingi! Mu kiki, ku muvu ua 1954, a ngi bhana o ufolo ua kukalakala kala mukunji. Nga kexile dingi ni ufolo phala kubhanga dingi mu sidivisu ia Jihova.\nKi ku bhitile kithangana kiavulu, a ng'ixana phala kukalakala ku betele, ku Fazenda da Torre de Vigia, mu mbanza ia Staten Island, Nova York. Nga kalakala kuenhoko nange mivu itatu. Mu kithangana ki nga bhiti bhu kididi kiki, nga dilongo ima iambote. Mukonda nga kalakala ni jiphange javulu exile jinjimu.\nO SIDIVISU IA BETELE\nMu thonga ia mbanza ia Staten Island, mua kexile ue o mutelembe ua WBBR. O Jimbangi ja Jihova ja kalakala ni mutelembe iú, tundé ku muvu ua 1924, katé ku muvu ua 1957. Kua kexile ngó 15 mba 20 a jiphange a a bhanene o ujitu ua ku kalakala mu thonga. Avulu tuexile tu minzangala, tua kambele uhete. Maji phange Eldon Woodworth, phange a mu undu, uexile o muadiakimi ua kexile mu kalakala n'etu. Muene ua kexile kala tat'etu, ua tu longo ima iavulu. Sai ithangana, ki tuexile mu kala ni maka mudietu, phange Woodworth ua kexile mu zuela: \"Mu kidi, Ngana uene mu bhanga madiuanu, ni ió a a bhana o ujitu ua kubhanga o kikalakalu kiê.\"\nPhange Frederick W. Franz ua kexile ue n'etu, muene ua tu kuatekesa kiavulu. Muene uexile njimu, uejiidile ue kiambote o Mikanda Ikola. Ua kexile mu tu suua. Phange Harry Peterson, muéne ua kexile mu ku tu lambela o kudia. Tua uabhele dingi ku muixana mu dijina diê dia sukina, mu veji dia ku mu ixana mu dijina dié muene, Papargyropoulos. Muene a mu undile ue, ua zolele kiavulu o sidivisu ia kuboka. Phange Peterson, ua kexile mu bhanga kiambote o kikalakalu kiê ku Betele, maji kexile mu jimba o ukunji uê. Muene ua kexile mu bhana jihama ja madivulu mu mbeji joso. Uejiidile kiambote o Mikanda Ikola, ua kexile ue mu tambuijila o ibhuidisu ietu.\nNGA DILONGO NI JIPHANGE JA AHATU\nMu thonga, tua kexile mu sokejeka o ibundu ni mafe a kudia, mu ji lata. Nange 42.600 a ji litulu ja ibundu ni mafe a kudia ku muvu, ji tua kexile mu tumikisa ku muiji ua Betele. Nga kalakala ni phange Etta Huth, njimu ia dikota ia muhatu. Muéne ua kexile mu bhana o milongi, phala ku sokejeka o ibundu. Jiphange ja ahatu ja tungile bhua zukama, akexile mu kalakala kumoxi n'etu; Etta muéne ua kexile mu kuendesa o kikalakalu kiâ. Sumbala Etta uejiidile kiambote o kikalakalu kia kusokejeka o ibundu, muene ua kexile mu xila kiavulu o jiphange ja kexile ku pholo dia ikalakalu mu thonga. Muene ua bhana phangu iambote phala etu enioso.\nKua kexile phange ia muhatu, uejile mu ku tu kuatekesa ku ikalakalu mu thonga, dijina diê Angela Romano. Phange Etta ua mu kuatekesele kuijiia o kidi kia Bibidia. Eme ni Angie tua kazala ku mbeji ia Kasamanu ka muvu ua 1958. Kiadi kietu, tuene mu bhita ithangana ia kisangusangu mu sidivisu ia Jihova ku 58 a mivu. Ku mivu ioso iii, o ufiiele ua Angie kua Jihova, uene mu kolesa dingi o ukaza uetu. Muene njimu ia muhatu. Nga mu dielela ni muxima uoso, né muene mu ithangana ia ibhidi.\nSIDIVISU IA AKUNJI A JIXI JENGI, NI KUKUNDA O ILUNGA\nKioso o jiphange kia sumbisa o mutelembe WBBR mu mbanza ia Staten Island ku muvu ua 1957, ngai mu sidivila ka kithangana ku Betele mu mbanza ia Brooklyn. Ki kua bhiti thembu, nga kazala ni Angie, mu kiki, nga xisa o Betele. Mu mivu itatu, tua sidivila kala aboki a thembu ioso mu mbanza ia Staten Island. Nga kalakala ka kithangana ni jingana ja ubhe ja mutelembe ua kexile kia mu kuixana WPOW.\nTua solo kusosolola o ima ku muenhu uetu, mukonda eme ni Angie, tua mesenene kukala ni kithangana kia soko phala kukalakala kuoso-kuoso kueji bhinga. Mu kiki, ku muvu ua 1961 tua xikina o ujitu ua ku kalakala kala aboki a katunda, mu mbanza ia Falls City, Nebraska. Maji ki tua bhixila, a tuixana phala kuia ku Xikola ia tufunga mu mbanza ia South Lansing, Nova York. Tua uabhela kiavulu o milongi i tua tambula. Tua banzele kuila, ki tueji zubha o xikola tueji vutuka ku mbanza ia Nebraska. Mu kiki, tua diuana kiavulu kioso ki tua tambula kikalakalu kiéngi. A tu tumikisa kala akunji a jixi jengi mu ixi ia Camboja! O ixi ienioió, ixi iambote. Tua mono, tuevu ni kulola ima iavulu iambote. Tua mesenene muene kubokela o athu, ia lungu ni njimbu iambote ia Utuminu.\nMaji kioso kia mateka o ita mu ixi ia Camboja, tuai ku ixi ia Vietnã. Mu kubhita mivu iiadi, nga kuata uhaxi ua dikota, mukonda dia kiki, tua vutuka ku ixi ia Estados Unidos. Nga bhingile tu ithangana phala ku disanza. Kioso ki nga disanze, tua mateka dingi o sidivisu ia thembu ioso.\nMu mbeji ia Katanu ka muvu ua 1965, tua mateka ku kunda o ilunga. Mu 33 a mivu, tua uabhela ku kunda o ilunga, ni ku kuatekesa mu iônge ia makota. Nga uabhelele kiavulu o kikalakalu kiki, mukonda o ithangana ia iônge ia makota, ithangana ia kusanguluka. Tua bhiti mivu mu kukunda o ilunga mu mbanza ioso ia Nova York, ni ku sokejeka iônge ia makota mu Estádio Ianque.\nTUA VUTUKA KU BETELE, NGA MATEKA KULONGA DINGI MU JIXIKOLA JA UTUMINU\nMu kubhita thembu, eme ni Angie tua tambula ikalakalu iavulu ia ubhe. Ku muvu ua 1995, a ngi bhingi phala kulonga o Xikola Phala o Jiphange Makudi. Mu kubhita mivu itatu, a tuixana phala kuia ku Betele. Mu kubhita 40 a mivu, nga sanguluka mu kuvutuka ku Betele, mukonda kuene ku nga matekene o sidivisu ia thembu ioso. Nga bhange mivu iavulu mu ku kalakala mu Kibuka Kia Sidivisu, ni kulonga mu jixikola javulu. Ku muvu ua 2007, o Kibuka Kia Utuminu kia sokejeka o Kibuka Kia Jixikola, phala kulanga o ima ioso ia lungu ni jixikola joso ja kexile mu longa ku Betele. Mu kiki, a ngi solo phala kulanga o kikalakalu kiki.\nMu mivu iii, a lungulula kiavulu o jixikola ku Betele. Ku muvu ua 2008, tua mateka ni Xikola phala o Tufunga. Mu mivu iiadi ia bhiti, a longo 12.000 ja tufunga ndenge, mu jixikola ja Patterson ni Brooklyn. Lelu, ene mu bhanga ue o xikola iii mu jixi ja ka mukuá. Ku muvu ua 2010, tua mateka ni Xikola Phala o Jiphange ja Makudi. A sokejeka dingi o Xikola Phala o Makaza Jikidistá.\nMu mbeji ia Katutu ka muvu ua 2014, o jixikola jiiadi jiji, a ji bundu. Mu kiki, a mateka ku i xana Xikola ia Aboki a Utuminu. O adilongi a tena kukala makaza, jiphange ja maiala ni ja ahatu ala hanji makudi. Ku mundu uoso, athu avulu a sanguluka, kioso kiévu kuila, eji tena kudilonga o xikola iii mu ixi iâ. Kisangusangu kia dikota kumona kuila, athu avulu a-ndala ku di longa o jixikola jiji. Ngi sakidila kiavulu, mu ku di sanga ni athu avulu a sosolola o ukexilu ua mienhu iâ, phala ku di longa mu jixikola jiji.\nKioso ki ngi banza o muenhu uami, tundé kia ngi batizala mu inzo ienioió ia zaile kiavulu, ngi sakidila Jihova mu kuijiia athu avulu a unjimu. Ene a ngi kuatekesa ku muijiia, ni ku mu sidivila kiambote. Sai jiphange exile kiá adiakimi, a mukuá exile jindenge jami. Avulu exile athu a ijila iéngi. Maji bhu kaxi ka ibhangelu iâ, nga mono kuila, ene a zolele kiavulu Jihova. Ngi sakidila kiavulu o makamba a unjimu mu kilunga kia Jihova, a tena ku ngi longa ima iavulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2017\/ngene-mu-katula-mbote-mu-kukalakala-ni-athu-a-unjimu\/","date":"2018-08-17T12:17:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-34\/segments\/1534221212040.27\/warc\/CC-MAIN-20180817104238-20180817124238-00214.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1974,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"8:20-23\nKuinhi dia muthu a tokala ku madimi m'engi ma miji ioso mu ngongo, eji naminina ku divunga dia Judé imoxi, eji zuela: \"Tua-nda kuia ni enu.\" Mu izuua íii isukidila-ku, athu a ifuxi ioso a mu xikina kubheza Jihova kumoxi ni Jikidistá a a undu\nMu maukexilu ebhi o jimbudi ja mukua ene mu kuatekesa o Jikidistá a a undu lelu?\nEne a bhanga o kikalakalu kia kuboka ni muxima uoso\nEne mu sangela kitadi mu vondadi iâ, phala kukuatekesa o kikalakalu kia kuboka","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kaiadi-2017-mwb\/milongi-ia-11-17-ia-kaiiadi\/a-k%C3%A0-naminina-ku-divunga-dia-jud%C3%A9-imoxi\/","date":"2018-08-19T04:51:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-34\/segments\/1534221214691.99\/warc\/CC-MAIN-20180819031801-20180819051801-00385.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":84,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ibanzelu ia Iibha\nMakutu: O Jimbangi ja Jihova kene mu bhanga fesa ia Natale, mukonda ka xikina kua Jezú.\nKidi: Etu tu Jikidistá. Tu xikina kuila o athu a tena ngó ku bhuluka mukonda dia Jezú dia Kristu.—Ikalakalu 4:12.\nMakutu: Enu mua mu uanuna o miji mu ku longa o athu phala ka bhange o fesa ia Natale.\nkidi: Etu tua mesena kuila miji ioso i kala kumoxi, ni kikuatekesu kia Bibidia, etu tu a suínisa ku kala ni ukamba uambote mudiâ.\nMakutu: Ki mua-nda sanguluka ni ku kala ni kutululuka mu'axaxe k'athu oso a tungu mu ngongo mukonda dia ku kamba ku bhanga o fesa ia Natale.\n●Kidi: Etu tuene mu bhanga ioso phala tu kuatekese o athu ni ku dibhana nau kiambote izuua ioso ku muvu. (Jisabhu 11:25; Loma 12:18) Mu kifika, o iônge ietu ni ku boka kuetu ku lombolola kuila tua mu kaiela o kitendelesu kia Jezú: \"\nMua tambula ngoho, bhanenu ngoho.\" (Matesu 10:8) Kienhiki tu longa kuila, o Utuminu ua Nzambi uene ua-nda tu bhekela o paze mu ixi.—Matesu 10:7.\nMukonda Diahi o Jimbangi ja Jihova Kene mu Bhanga Fesa ia Natale?\nJezú ua tumu phala ku bhanga lembalasa ia kufua kuê, ka tu tumu phala ku bhanga fesa ia uvualukilu uê.—Luka 22:19, 20.\nO Jipoxolo ja Jezú ka kexile mu bhanga fesa ia Natale. O divulu, Nova Enciclopédia Católica, diambe kuila,\"\no fesa ia Natale a mateka ku i bhanga kuala o mutuameni ua ngeleja ia Katolika Libério ku muvu ua 243 [K.K.],\" kioso kia bhiti hama jiiadi ja mivu, tundé kiafu o poxolo ia subhukile mu ixi.\nSe ku kima kilondekesa kuila, Jezú uafu ku 25 kia mbeji ia Kaiiadi, o Bibidia ki izuela o kizuua kia mu vuala.\nEtu tu xikina kuila Nzambi ka uabhela o fesa ia Natale, mukonda a mateka ku i bhanga ku jiphagão.—2 Kolindo 6:17.\nMukonda Diahi ki mu Difu ni Athu Oso\nAthu avulu a bhanga o fesa ia Natale. Mu kidi, ene ejiia kuila, o fesa íii a mateka ku i bhanga ku jiphagão. Maji ka i soneka mu Bibidia. Nange o athu enhá ebhula: Mukonda diahi o Jikidistá ala ni ukexilu uéngi? Mukonda diahi ki mu difu ni athu oso?\nO Bibidia i tu suínisa banza kiambote ni ku sunga '\nkilunji kia fuama.' (Loma 12:1, 2) O Bibidia i tu longa phala ku bhana valolo ku kidi. (Nzuá 4:23, 24) Sumbala, tua mesena kuijiia o ibanzelu ia akuetu ia lungu ni etu, maji tu kaiela o milongi ia Bibidia, né muene se kiki ki tu bhangesa ku di tungula mua'xaxi k'athu.\nSumbala ki tu bhanga fesa ia Natale, maji tu xila ió a mu i bhanga, mukonda kala muthu uala ni ibanzelu iê ia lungu ni maka enhá. Etu tu xila oso a mesena ku bhanga o fesa ia Natale.\nDi longe dingi\nIhi i Longa o Bibidia ia Lungu ni Fesa ia Natale?\nSaí Kima Kia Beta-o-Kota o Natale Ndenge","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/mukonda-diahi-kene-mu-bhanga-fesa-ia-natale\/","date":"2018-08-18T13:37:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-34\/segments\/1534221213666.61\/warc\/CC-MAIN-20180818114957-20180818134957-00211.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":472,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mivu ioso o Jimbangi ja Jihova a bhanga fesa phala kulembalala o kufua kua Jezú kála kia tendelesele muéne. (Luka 22:19, 20) Ni henda ioso tua kuixana phala kukala kumoxi n'etu mu kithangana kieniókio. Ua-nda kuijiia kiebhi ki u tena kukatula mbote ku muenhu ua Jezú ni kufua kuê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/lembalasa\/lembalala-o-kufua-kua-jez%C3%BA\/","date":"2018-09-22T08:52:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267158279.11\/warc\/CC-MAIN-20180922084059-20180922104459-00177.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.007,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.277,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nXinganeka mu maka iá: Alex uala ni jiphata javulu. Tundé mu undenge uê, muene u xikina kuila, kuene Nzambi ua bhange o ima ioso. Maji lelu, o mesene iê, ua zuela ni kusuína kuoso kuila, o jingijiie a tokuesa kiambote o ima, anga a mono kuila, o ima ia moneka ngó. Muéne uambe kuila, o milongi íii, milongi ia kidi. Alex ka mesena kubhita jisonhi, mu kubhanga ibhuidisu ia lungu ni maka a mu longa o mesene. Muéne u xinganeka: 'O jingijiie a tokuesa kiambote o milongi, anga a mono kuila, o ima ia moneka ngó. O kuila nga tokala kukala ni phata?'\nSe ua kexile bhu kididi kia Alex, o kuila ueji xikina kuila, o ima ia moneka ngó, mukonda o madivulu a londekesa kuila íii milongi ia kidi?\nXINGANEKA!\nKikale o athu a xikina kuila, saí mubhangi, mba ió a xikina kuila o ima ia moneké ngó, kejiia kujimbulula kiambote se mukonda diahi a xikina mu milongi íii.\nSaí athu a xikina kuila, kuene muthu ua bhange o ima ioso, mukonda kiene kia a longo mu ngeleja.\nSaí athu a xikina kuila, o ima ia moneké ngó, mukonda kiene kia a longo mu jixikola.\nSAMANU DIA IBHUIDISU IA BHINGI KU I TAMBUIJILA\nO Bibidia i zuela: \"Dibhata dioso di bhinga muthu u di tunga; ua tungu-phe o ima ioso, Nzambi.\" (Jihebeleu 3:4) O kuila tu tena kuxikina mu maka enhá?\nO ATHU A ZUELA: O ima ioso ku mundu ia moneka mukonda dia dikende dia baze.\n1. Nanhi mba ihi ia bhangesa o dikende ku baza?\n2. Kiebhi o kixinganeku kia tokala? O kixinganeku kia kuila o ima ia moneké ngó? Inga o kixinganeku kia kuila, saí muthu ua bhange o ima ioso?\nO ATHU A ZUELA: O athu a tundu ku iama.\n3. Se o athu a tundu ku iama kala o hima, mukonda diahi o athu a beta-o-kota kuijiia, o iama ndenge?\n4. Mukonda diahi ku bhonza ku tendela katé muene o ukexilu ua bhange o ima iofele-fele, kala o \"tu ibamba?\"\nO ATHU A ZUELA: O jingijiie a londekesa ni kidi kioso kuila, o ima ia moneka ngó.\n5. O kuila o athu a zuela kiki, a tokuesa muene o maka?\n6. Athu avulu a xikina kuila, o athu a moneka ngó, mukonda a tangela kuila o jinjimu a ki xikina.\n\"Se ua kexile mu kuenda mu muxitu, anga u sanga inzo ia iuka, o kuila ueji banza: 'Kuala o inzo ia fuama! Nange o mixi ia lauka, í ia di tula mu ididi iê ia tokala, phala i di bhange inzo.' Maji kiki ki kidi! Se kiene-phe, mukonda diahi tua tokala kuxikina kuila, o ima ioso mu ngongo ia moneké ngó?\"\n—Julia.\n\"Xinganeka hanji: A kuambela kuila, mu ditenda dia kubhanga madivulu mua baze lata ia tinda. Mu ku muangajana, o ku ia tula kua di iudika divulu dio sokejeke kiambote. O kuila ueji ki xikina?\"\n—Gwen.\nMUKONDA DIAHI UA TOKALA KUXIKINA KUILA KUENE NZAMBI?\nO Bibidia i ku suínisa kukala ni 'kilunji kia fuama.' (Loma 12:1) Kiki kilombolola kuila, ki u tokala ku xikina ngó kuila kuene Nzambi, mukonda dia:\nUKEXILU U U DIVUA (Ngi divua kuma kuene muthu ua beta-o-kota mu kutena)\nKUKAIELA AKUENU (Bhu kididi bhu nga tungu, o athu akuâ ngeleja)\nKIJIJIDIKU (Tundé mu undenge o jitata jami a ngi sasela mu ngeleja; ene a ngi longo kuila, kuene Nzambi)\nMu veji dia kiki, ua tokala kutokuesa kiambote o maka, ni u xikine ni kidi kioso kuila, kuene Nzambi.\n\"Kioso o mesene kia jimbulula kiambote kiebhi ki kalakala o idiandu ioso ia mukutu uetu, ki ngi kexile dingi ni phata kuila, kuene Nzambi. Kidiandu ni kidiandu ki kumbidila o kikalakalu kiê, sé etu ku kijiia. Mu kidi, o mukutu uetu madiuanu!\"\n—Teresa.\n\"Kioso ki ngi mona sabhalalu ia dikota, baluku ia dikota mba dikalu, ngi dibhuidisa: 'Nanhi o mubhangi?' Kubhinga muthu u sokejeka kiambote o jipesa ja dikalu, ni diende. Se saí muthu ua bhange o dikalu, saí ué Muthu ua bhange o athu.\n—Richard.\n\"Kioso ki ngai ni ku di longa o ukexilu ua ima, ngai ni kumona kuila, o ilongesu ia kuila o ima ia moneké ngó, makutu. . . . Nga mono kuila, kubhinga dingi kixikanu phala kuxikina kuila, o ima ia moneké ngó, o kuxikina kuila kuene Nzambi, ndenge.\"\n—Anthony.\nXINGANEKA!\nSumbala kua bhiti kiá makuinhi a mivu ni kutokuesa, o jingijiie ka tena luua kujimbulula kiambote o milongi iamba kuila, o ima ia moneké ngó. Êne mu ditatesa. Se mudiâ a mu ditatesa, o kuila kima kiaiibha eie kukala ni phata?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/o-kuila-nga-tokala-kuxikina-kuila-o-ima-ia-moneka-ng%C3%B3\/","date":"2018-09-23T05:43:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267159006.51\/warc\/CC-MAIN-20180923035948-20180923060348-00338.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":749,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia, divulu diokulu a mateka ku i soneka 3.500 ja mivu ku dima, mu kithangana kioso ngana Shang kia kexile mu tumina o ixi ia China, midi ia mivu ande dia kumoneka o ngeleja ia Budista mu ixi ia India.—Tanga o kaxa \"Kidi Kia Lungu ni Bibidia.\"\nPhala kuijiia dingi ia lungu ni muenhu, tanga o kibatulu 13 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\nO athu a tena ngó kukatula mbote mu kutanga divulu, se mu ku di tanga ene a di tendela. Kiene kimoxi ué ni Bibidia. O Bibidia i tambuijila ibhuidisu iene mu di bhanga o athu ia lungu ni muenhu.\nMu kifika, eie ua dibhuidisa kiá, 'Mukonda diahi tuala ku muenhu?' Mu mivu iavulu o athu kene mu tena kujimbulula o maka enhá. Maji o ibatulu iiadi ia dianga ia divulu dia Dimatekenu, i tambuijila o kibhuidisu kiki. O Bibidia iambe kuila, \"kudimatekenu\"—mazunda ni mazunda a mivu ku dima, Nzambi ua bhange o ngongo ioso ni jithéthembua ni ixi. (Dimatekenu 1:1) O Bibidia i jimbulula ué kiebhi o ima ia moneka mu ixi, o iama ni mixi, ni kiebhi kia moneka o athu mu ngongo ni mukonda diahi Nzambi ua bhange o ima ioso íii.\nO BIBIDIA KI DIVULU DIA BHONZO\nO Bibidia i bhana milongi iambote i tena ku tu kuatekesa kubatula o maka a moneka ku muenhu. O milongi íii ki i bhonzo ku i tendela. Tu tena ku i tendela mukonda dia ima iiadi.\nKia dianga, o izuelu i tu sanga mu Bibidia ki i bhonzo ku i tendela. Mu veji dia ku ta mu Bibidia izuelu ia bhonzo, a te-mu izuelu i tuejiia kiambote. O ilongesu ia bhonzo a i lombolola mu ima i tuejiia kiambote.\nMu kifika, Jezú ua te ifika ia lungu ni ima iejidile kiambote o jingivuidi, ua bhange kiokio phala o maka a tule ku mixima iâ, ni kua longa phangu iambote. Ifika iavulu tu i sanga mu diskursu dia bhange muéne ku Mulundu, tu di sanga mu kibatulu 5 ndu 7 mu divulu dia Matesu. Saí diiala uambe kuila, o diskursu dia bhange Jezú, \"diskursu diambote, ka di bhange ngó phala kuizalesa o mitué ietu ni kuijiia kana, maji ua di bhange phala ku tu kuatekesa kubatula o maka.\" Eie u tena kutanga o ibatulu íii mu 15 mba 20 a ithangana, ki ua-nda diuana ngó mu kumona o ifika ia bhebhuluka ia te Jezú, maji ua-nda mona ué o valolo iê ku muenhu uetu.\nO kima kia mukuá ki tu bhangesa kutendela kiambote o Bibidia, o milongi i tu sanga-mu. O Bibidia ki divulu dia jisabhu kana. Maji kála kia londekesa o divulu dia mundu (The World Book Encyclopedia), o Bibidia izuela ia lungu ni athu avulu, \"jimvuama, ni jingadiama, i tu tangela o ibhidi iâ, o ima ia dielele, o ituxi ni kusanguluka kuâ.\" Ki ki bhonzo ku di ta mu kididi kia athu enhá ni kutendela o ima mua bhiti ene ni phangu ia tu longa.—Loma 15:4.\nPHALA ATHU OSO\nPhala kuijiia kiambote o Bibidia, iene ia tokala i kala mu dimi di uejiia kiambote. Lelu kabasa kididi bhu ua tungu, nange ua-nda sanga Bibidia mu dimi diê. Ijiia ihi i bhinga phala o athu kukala ni Bibidia.\nKu i lungulula. Ku dimatekenu o Bibidia a i sonekene ngó mu Hebalaiku, Alamaiku ni Ngeleku. Kienhiki, o athu a kambele kuijiia o madimi enhá, ka tenene ku i tanga. Mu kiki, o alunguludi a bhange ioso mu ioso phala kulungulula o Bibidia mu madimi amukuá. Mukonda dia ene, lelu o Bibidia a i lungulula kiá mu 2.700 a madimi. Kiki kilombolola kuila, athu avulu mu ngongo a tena kutanga o Bibidia mu dimi diâ dia uvualukilu.\nKu i kopiala. Ku dimatekenu, o Bibidia akexile mu i soneka ku ibha ia iama ni ku ibalabala ia mixi. Phala kulungulula kiambote o njimbu ia Bibidia, o alunguludi a tokalele kudilanga mu ku i kopiala. O jikopia jiji a ji tele kalu iavulu, athu avulu ka kexile ni kitadi. Maji kioso o ngijiie Gutenberg kia bhange o makina ia kukopiala, mu 550 a mivu ku dima, a mateka kukopiala ji Bibidia javulu. O jingijiie amba kuila, katé lelu a bhange kiá mazunda atanu a ji Bibidia ndenge.\nSe-ku divulu dia mukuá dia jingeleja, dia soko ni Bibidia. Sé-ku phata, eie u tena kutendela o Bibidia. Maji saí bhabha i tena kubhonza bhofele. Maji a tena ku ku kuatekesa. Nanhi u tena kukuatekesa? Kiebhi ki u tena kukatula mbote? Tanga o mbandu ia kaiela-ku.\n[Foto ku mbandu 5]\nPhala kuijiia dingi ihi i longa o Bibidia, tanga o kadivulu A Bíblia —Qual é a Sua Mensagem? mu phutu, a ka bhange ku Jimbangi ja Jihova. Tu ka sanga ué mu kijimbuete kia www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151201\/kutendela-o-bibidia\/","date":"2018-09-23T19:37:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267159744.52\/warc\/CC-MAIN-20180923193039-20180923213439-00260.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":783,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SAÍ kibuka kia minzangala Jimbangi ja Jihova, a bakana kuia mu tala filme. O athu oso mu xikola a mu zuela ia lungu ni filme íii, ene oso amba kuila filme iambote. Kioso kia bhixila ku cinema, ene a tonginina o jifoto ja lungu ni filme, anga a mona-ku mauta a katunda ni ahatu a zuata kia iibha. Ihi ia-nda bhanga o minzangala Jimbangi ja Jihova? O kuila ene a-nda bokona mu cinema phala ku tala o filme íii?\nIzuua ioso, etu tua tokala ku sola, o kima ki tu sola ki tena ku kolesa o ukamba uetu ni Jihova mba ku zozesa o ukamba uetu ni muéne. Eie nange u sola ku bhanga kima, maji kioso ki u banza kiambote ia lungu ni kima ki ua solo, u lungulula o kibanzelu kiê, anga u sola ku bhanga kima kiéngi. O kuila eie uejiia ku sola kiambote o ima, inga kana?\nKithangana Ki u Tokala ku Lungulula o Kibanzelu Kiê\nMukonda dia ku zola kiavulu Jihova, tua bhakula o muenhu uetu kua muéne mu ku tu batizala. Etu tua kanena Jihova ku mu kala fiiele, mu kiki, tua mesena ku kumbidila o kikanenu ki tua bhange. Maji o nguma ietu Satanaji o Diabhu, ua-nda bhanga ioso, phala ki tu kolokote mu ufiiele uetu. (Dijingunuinu 12:17) Etu tua solo ku sidivila ni ku belesela Jihova. Se tu lungulula o kibanzelu kietu, tua-nda texa o muenhu uetu.\nKu 2.600 a mivu ku dima, o Sobha Nabukodonozolo ia Babilonha, uedika kiteka kia dikota kia ulu, ni ku jijidika o athu oso ku ki bheza. Muthu uoso-uoso ua ditunine, eji mu takula mu kijiku kia túbhia. Maji Sadalake, Mizake ni Abede-neko, kitatu kiâ exile abhezi a Jihova, mu kiki ka mesenene ku mu luualesa. Mukonda dia kiki, ene ka belesela o kitumu kia sobha, o sobha anga u a takula mu kijiku kia túbhia. Jihova ua bhange madiuanu ni ku bhulula o mienhu iâ. Ene a solo o kufua mu veji dia ku xibhaka Nzambi.\nMu ku bhita Thembu, Daniiele uejidile kuila, se o athu a mu monene ku bhanga musambu, eji mu takula mu ngenda ia jihoji ni kufua kuenhoko. Maji né kiki, muéne ua suluka mu ku samba veji jitatu ku kizuua. Muéne ka lungulula o kibanzelu kiê kia ku bheza o Nzambi ia kidi, mukonda dia kiki, Jihova ua mu bhulula ku 'uhamenu ua nguzu ia jihoji.'\nO jiselevende ja Nzambi lelu, a kumbidila ué o kikanenu kia bhange kua Jihova kioso kia di bhakula kua muéne. Saí kibuka kia minzangala kia Jimbangi ja Jihova ku África, a ditunu ku bheza o dibandela mu xikola, mukonda dia kiki, o jimesene ja xikola a mesenene ku a kaia. Mu ku bhita thembu, o mutuameni ia ji xikola joso ja ixi, ua zuela ni minzangala iá, Jimbangi ja Jihova. Ene ka kexile ni uôma, mu kiki a jimbulula ni ku xila kuoso, se mukonda diahi ka kexile mu bheza o dibandela. Tundé mu kithangana kieniókio, o jimesene ja xikola, ka kexile dingi ku a thandanganhesa mukonda dia ku kamba ku bheza o dibandela. Mu kiki, o minzangala akexile múia kiá mu xikola sé hele, mukonda ka kexile dingi mu a jijidika ku xibhaka Jihova.\nRigobert ua di bhana ué ni ibhidi kioso o muhatu ué uafu. Muéne uambe: \"Nga divu kia iibha. Etu ki tu fikile kuila, uexile uhaxi ua dikota. Mu ku bhita mbeji imoxi mu inzo ia ku saka, muéne uafu. Ku jindandu jetu, avulu ki jimbangi ja Jihova, mukonda dia kiki, nga tokalele ku di langa ni athu a mesenene kuendesa o thambi. Ene a mesene ku bhanga ima ia zembe Nzambi. Mukonda eme ki nga mesenene ku lungulula o ukexilu uami ua ku banza, ene a mesenene ku fuinhisa o an'ami, maji ene uá a kolokota mu ufiiele uâ kua Nzambi. Kioso ki tua zubha o ku funda, o jindandu ka mesenene ku vutuka ku mabhata mâ. Maji eme nga a tangele phala kuia, n'a xale ngó ió a tungile dikanga, maji né kiki, ka tokalele ku bhanga o ima ia lungu ni ubhezelu ua madifundu mba komba.\"\n\"Mu kithangana kioso kiki kia bhonzo, eme nga diondela kua Jihova, phala o muiji uetu ka bhukumuka o itumu iê. Muéne uevu o misambu iami, iú ua tu kuatekesa ku kolokota mu ufiiele, né muene ni ijijidiku.\" Rigobert ni an'ê ka xinganeka ku lungulula o kibanzelu kiâ, kia ku belesela Jihova.\nKithangana Ki Bhinga ku Lungulula o Kibanzelu Kiê\nKu muvu ua 32 K.K., saí muhatu kexile Judé, ua bhingi kua Jezú phala ku kaia dimonho kua mon'ê. Sumbala ua bhingi mu veji javulu, maji muéne ka mu tambuijila. Muéne uambe ku maxibulu mê: \"Eme a ngi tumu ngó ku jimbudi ja jimbidila ja dibhata dia Izalaiele.\" O muhatu ua kolokota mu ku bhinga, mukonda dia kiki, Jezú ua mu ambela: \"O mbolo ia ana, ki i tokala ku i texila tuana tua jímbua.\" O muhatu ua londekesa kuila ua kexile ni kixikanu kia dikota, kioso kiambe: \"Kiene, Ngana! Maji o tuana tua jímbua-phe, tu dia ku ixete i lalumuka ku meza a ngana jâ.\" Jezú ua lungulula o kibanzelu kiê, iú ua kaie o dimonho kua mon'ê.\nMu ku kala polondo phala ku lungulula o kibanzelu kiê mu kithangana kia tokala, Jezú ua kaiela o phangu ia Jihova. Mu kifika, kioso akua Izalaiele kia bhukumukina Jihova mu ku bheza o kangombe ka ulu, Jihova ua kanene ku a jibha. Maji kioso Mozé kia diondela phala Jihova ku a loloka, Jihova ka a jibha dingi.\nKála Jihova ni Jezú, o poxolo Phaulu ua kexile ué polondo phala ku lungulula o kibanzelu kiê. Mu veji ia dianga kuia mu ukunji ku jixi jengi, Marku ua mu xisa mu njila iú ua vutuka. Mukonda dia kiki, kioso kia kexile phala kuenda njila iéngi, Phaulu ka mesene dingi kuambata Marku. Maji mu ku bhita thembu, Phaulu nange ua mono kuila Marku ua kudile mu nzumbi ni kuila muéne ueji mu kuatekesa mu sidivisu. Mu kiki, Phaulu ua tangela Timote: \"Katula ue Marku, uize-nê, kuma u ngi kuatekesa ku sedivisu.\"\nKiki ki tu longa ihi? Né muene Jihova muthu ua iuka, maji uala polondo phala ku lungulula o kibanzelu kiê, mukonda muéne mukuá muanhu ni henda. Etu tu akua ituxi, mukonda dia kiki, saí ithangana ki tu tena kuijiia kiambote o ima. Mu kiki, tu lungulula kiavulu o ibanzelu ietu. Mu kifika, etu tu lungulula o kibanzelu kietu kia lungu ni akuetu, kioso ki tu tendela kiambote o ima ia lungu ni ene.\nSaí ithangana tu bhinga ku lungulula o ibanzelu ietu, ia lungu ni jimbambe mu kilunga. Etu tu tena ku di longa o Bibidia ni kuia mu iônge, maji nange tu bhita thembu iavulu phala ku tu batizala. Mba nange tu kala ni hele ia ku kala muboki ua thembu ioso. Phange ia diala nange u kala ni hele ia ku sidivila kala múkuatekexi a tufunga mba kafunga mu kilunga. (1 Timote 3:1) O kuila eie ua divu kiá kiki? O kuila u tena ku lungulula o kibanzelu kiê? Jihova ua mesena kuila u katula mbote ku ujitu iú ni ku sanguluka mu ku sidivila Nzambi ni akuenu.\nO phange mukua Betele ku Africa a mu ixana Ella uambe:\"Mu kithangana ki nga bhixila ku Betele, ki nga kexile mu banza ku kala bhabha thembu iavulu. Eme nga mesenene muene ku sidivila Jihova ni muxima uoso, maji nga zolele ué kiavulu o muiji uami. Ku dimatekenu nga kexile ni ngunzu iavulu ia muiji uami! Maji o phange u nga kexile nê kumoxi mu xilu, ua ngi suínisa kiavulu, mu kiki nga solo ku xala. Mu ku bhita kuinhi dia mivu ku Betele, ngala hanji ni vondadi iavulu ia ku suluka mu ku sidivila o jiphange jami, mu ku kolokota ku sidivila ku Betele.\"\nKithangana Kia Tokala Phala Ku Lungulula o Kibanzelu Kiê\nSaí ithangana etu tua tokala ku lungulula o kibanzelu kietu. Mu kifika, Kaini ua kexile ni difuba dia phangi'ê anga \"njinda i mu kuata.\" Nzambi ua mono kuila Kaini ueji bhanga kima kia iibha, mukonda dia kiki, ua mu dimuna, phala ku di langa ku njinda. Nzambi uambe kuila o 'kituxi kia batamene bhu muelu.' Maji mu veji dia ku lungulula o kibanzelu ni ukexilu uê, Kaini ka bhana mátui ku izuelu ia Nzambi. Mukonda dia kiki, Kaini ua jibha phangi'ê!\nTu tena ué ku di longa ku phangu ia Sobha Uziia. Ku dimatekenu, muéne uexile muthu ua belesela, mu kiki, ua kexile ni ukamba uambote ni Jihova. Maji, mu ku bhita thembu, muéne ua kexile mu di zangeleka kiavulu. Uziia uai mu tembulu ku satela uasu ua dizumba, sumbala o akunji ene ngó a tokalele ku bhanga kiki. O akunji a mu dimuna phala ka bhange kiki, maji muéne ka lungulula o kibanzelu kiê. Uziia \"njinda i mu kuata,\" ka bhana mátui ku izuelu iâ. Mukonda dia kiki, Jihova ua mu kuama ni uhaxi ua dibhute.\nMu izuua ietu, Joachim phangu iambote ia muthu ua bhingile ku lungulula o kibanzelu kiê, muéne a mu batizala ku muvu ua 1955, maji ku muvu ua 1978 a mu kaie mu kilunga. Mu ku bhita 20 a mivu muéne ua lungulula o kibanzelu kiê, ua diela o ituxi iê, ni ku vutuka mu kilunga. Kioso kafunga kia mu ibhula se mukonda diahi ua laleka kiavulu, Joachim ua tambuijila: \"Eme nga kexile ni njinda iavulu, ng'exile ué ni ukumbu uavulu. Ngi divua kia iibha mukonda dia ku laleka kiavulu phala ku vutuka mu kilunga. O thembu ioso i nga kexile dikanga dia kilunga, nga kijidile muene kuma, o Jimbangi ja Jihova a longa o kidi.\"\nEtu ué nange tu bhindamena ku lungulula o ibanzelu mba ibhangelu ietu. Se tu kala polondo phala ku bhanga o ima íii, tua-nda sangulukisa Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/lungulula-o-kibanzelu-ki%C3%AA\/","date":"2018-09-21T02:43:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267156724.6\/warc\/CC-MAIN-20180921013907-20180921034307-00403.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1607,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ku kaiela o phangu ia Jikidistá ja dianga, o Jimbangi ja Jihova ka di uanuna mu ibuka-ibuka. Oso a a batizala akunji a boka o njimbu ia utuminu. O Jimbangi ja Jihova a di sokejeka mu ilunga-ilunga ia 100 ia athu.\nMaiala a kulu mu nzumbi a sidivila kala \"adiakimi\" mba tufunga mu kilunga. (Tito 1:5) Ene kene mu a futa mu sidivisu ia bhanga.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/ki-tuala-ni-atuameni-ene-mu-a-futa\/","date":"2018-09-19T11:41:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267156192.24\/warc\/CC-MAIN-20180919102700-20180919122700-00408.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kuma tua di fika kukala ni kitongoluelu kia zele, mbata tua mesena kubhanga mu kidi o ima ioso.\"\nMu Bibidia, o kizuelu \"kubhanga mu kidi o ima ioso,\" mu Ngeleku kilombolola kubhanga kima kia uabha kinene. Kilombolola ué kukala ni ukexilu uambote.\nO Jikidistá a belesela o izuelu íii: \"Tua mesena kubhanga mu kidi o ima ioso.\" Ihi ia bhingi phala kubhanga ioso mu kidi?\nKUBHÂNGA NI IBANZELU IA IIBHA\nAthu avulu ande dia kutunda, a ditala mu lumuenu. Phala-hi? Phala kudimona se a zuata kiambote. Maji kuene dingi kima kia beta-o-kota, o pholo ndenge. Mu kidi o ima i tu banza, i tena kubandekesa mba kusosolola o kuuabha kuetu.\nO Mak'â Nzambi a zuela kuila, athu oso a a vuala ni ukexilu ua kubhanga ima ia iibha. O divulu dia Dimatekenu 8:21, dizuela: \"Ilunji ioso ia ixinganeku ia muthu, iaiibha tundé mu undenge uê.\" Mu kiki, tua tokala kubhânga ni ixinganeku íii ia kuta ituxi. O poxolo Phaulu ua soneka ia lungu ni ima ia bhiti na-iu ku muenhu uê, muéne uixi: \"Ngejiia kuma moxi diami nga sangulukila o Kitumu kia Nzambi. Maji nga mono kuila Kitumu kiengi kia mu tumina mu idiandu iami, kiala ku di lua ni kitumu kia ngi kala mu kilunji kiami, kiene kí kiala ku ngi kutila mu ubhika ua kitumu kia ituxi kia ngi kala mu idiandu iami.\"\nMu kifika, se o muxima uetu ua mu tu sunga phala kubhanga ima ia iibha, tua tokala kubhanga nguzu phala ki tu kale tu abhika a muxima. Etu tua tokala o kusola, se tu bhanga ima iambote mba ia iibha. Kioso ki tu dituna o ibanzelu ia iibha, tu kala tu akua kidi sumbala tuala bhu kaxi ka athu a bhanga ima ia iibha.\nKUTOLOLA O IBANZELU IA IIBHA\nPhala kubhanga kiki, tua tokala kukala ni ukexilu uambote. Maji athu avulu a thandanganha dingi ni ihi ia-nda 'zuata' o kutonginina o ukexilu uâ kana. Mukonda dia kiki, a sota ndunge phala kujimbulula o makutu'â. O divulu, O Kidi Kia lungu ni Makutu (The Truth About Dishonesty) diambe kiki: \"Sumbala saí ithangana tu dinga maji o kudinga kuku ki ku tu bhangesa kiá kukala tu akua makutu kana.\" Maji o kuila saí kitumu ki tu kuatekesa kuijiia se kima kiambote kutanga makutu mba kana? Xe saí.\nJimidi ni jimidi ja athu mu ngongo ioso, a mono kuila o Bibidia i tena ku a kuatekesa kuijiia kiambote o maka enhá. Se-ku divulu di tena kubhana milongi iambote kála o Bibidia. (Jisálamu 19:7) O Bibidia i bhana milongi ia lungu ni muiji, salu, ukexilu uambote ni ubhezelu. Sumbala a i soneka ukulu, maji iala hanji ni valolo iavulu katé kiki. O itumu iê ni ijila i kuatekesa athu oso. Kutanga o milongi ia Bibidia, ku i xinganeka ni ku i belesela ku muenhu uetu, kua-nda tu kuatekesa kubhanga ima ioso mu kidi.\nMaji o kuijiia kiambote o Bibidia, ki kuene ngó kua-nda tu kuatekesa kutolola o ibanzelu ia kutanga makutu. Tuejiia-kiu kuma, etu tuala mu ngongo ia ufusa, i tu jijidika kukaiela o ukexilu uê ua iibha. Mukonda dia kiki, tua tokala kusamba kua Nzambi phala ku tu kuatekesa. (Filipe 4:6, 7, 13) Mu kubhanga kiki, tua-nda tena kukolokota mu kubhanga o ima ni kuiuka kuoso ni mu kidi kioso.\nMABESÁ EJILA MU KUZUELA O KIDI\nHitoshi, tua mu tange ku mbandu ia dianga, ua tambula dibesá dia dikota, oso a muijidile kuma mukalakadi uambote, u bhanga ioso mu kidi. Lelu muéne ua mu kalakala ni xefe ua mu zolo kiavulu mukonda dia ukexilu uê uambote. Hitoshi uambe: \"Nga sanguluka kiavulu mu kusanga salu i ngi kuatekesa kukala ni muxima ua zele.\"\nAthu avulu kiene ué kiene mu divua. Tanga o misoso ia athu a tambula mabesá avulu mukonda dia kukaiela o mulongi ua Bibidia ua \"kubhanga mu kidi o ima ioso.\"\nMuxima ua zele\n\"Ki nga tenesa 13 kia mivu, nga xisa o xikola eme ngai mu kalakala ni mii. Kienhiki, kifua kitadi kioso ki nga kexile mu nganhala kia tundile ku uii. Mu kubhita thembu, nga kazala. Muadi uami n'eme tua mateka kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. A tu longo kuila Jihova * ua zembe o maukexilu a iibha kála o kunhana, kienhiki tua lungulula o ukexilu ua muenhu uetu. Ku muvu ua 1990 tua dibhakula kua Jihova ia a tu batizala.\n—Jisabhu 6:16-19.\n\"M'ukulu, m'onzo iami muezalele ni imbamba i nga nhanene, maji lelu imbamba ioso nga i texi; ku muxima kua ngi zele. Kioso ki ngi xinganeka m'ukulu, ngi sakidila kiavulu Jihova mu ku ngi kuatela henda ni ku ngi loloka o ituxi iami. Lelu ki ngiia mu zeka, ngi sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila nga mu bhanga o vondadi ia Jihova.\"\n—Cheryl, mukua Irlanda.\n\"Kioso xefe iami kievu kuila nga ditunine kutambula kitadi ku diiala dia mesenene ku ngi zonza, muéne uambe: 'O Nzambi iê ia ku kitula muthu uambote! Dibesá dia dikota kukalakala n'eie mu ditenda dietu.' O kubhanga ima ioso mu kidi, ku ngi bhangesa kukala ni muxima ua zele bhu pholo ia Jihova. O ukexilu iú u ngi kuatekesa ué kusuínisa o muiji uami, ni athu a mukuá kukala uá ni ukexilu iú.\"\n—Sonny, mukua Hong Kong.\nKutululuka\n\"Ngene mu kalakala mu bangu. Mu salu íii o kukala mvuama kua beta-o-kota o kukala ni ukexilu uambote ndenge. O athu ene mu zuela kuila 'ki kima kia iibha kunhana bhofele, mukonda ku tu bhangesa kukala ni kitadi kiavulu.' Maji mukonda dia kubhanga ioso mu kidi, ngala ni kutululuka kua kidi. Nga mesena kukolokota mu kuenda mu kidi, né muene se a ngi kaia ku salu. Jixefe jami ejiia kuila nuka nga-nda kua tanga makutu.\"\n—Tom, mukua Estados Unidos.\nO athu a ku xila\n\"Ku salu kua jimbile imbamba, kienhiki o xefe iami ua ngi bhingi kutanga makutu; maji nga ditunu. Kioso o mii kia a kuata, o xefe iami ua ngi sakidila kiavulu mu kukala ngi mukua kidi. O kubhanga ima ioso mu kidi mu kaxi ka athu akua makutu, kubhinga nguzu. Maji se tu kolokota, o athu a-nda tu xila kiavulu.\"\n—Kaori mukua Japão.\nO kukala ni muxima ua zele, kutululuka kua kidi ni ku ku xila ku akuenu, mabesá a dikota alondekesa kuila kima kiambote kubhanga ioso mu kidi. O kuila makutu?\n^ kax. 18 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/kala-u-muthu-ua-kidi\/","date":"2018-09-18T20:27:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267155676.21\/warc\/CC-MAIN-20180918185612-20180918205612-00304.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1037,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.301,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila Nzambi ua-nda kuehela kuila o athu a tumina jinga o akuâ ni ku bhanga ima i bhangesa o athu ku kamba ku kala ni muenhu uambote ku hádia? Kana, kala ki tua mono, muéne ua-nda zubha o uadiama ni hadi ioso i tuene mu tala tundé ukulu. O Mubhangi ua athu ni ixi, ua mesena kuila eie uijiia kuila o kithangana kiê kia ku zubha o ima íii kia zukama kiá. Kiebhi muéne kiene mu tu ijidisa o ima íii?\nTala o kifika kiki: Kioso ki u banza kuenda njila ni dikalu, kia dianga eie uene mu sota kuijiia kiambote o njila mu ku sota ji mapa ni itendelesu ia mukuá i tena ku ku kuatekesa kuenda kiambote. Kienhiki, mu ku mona o ijimbuete ia ku tangela kuila ueji i sanga mu njila, eie u kala dingi ni kidielelu kuila ua múia muene mu kididi ki ua mesena. Kiene kimoxi ué, Nzambi ua tu bhana o Maka mê, a tu tangela kiebhi kieji kala o ima mu ngongo ioso. O ku mona o ima íii ku bhita, ku tu xikinisa kuila o dizubhilu dia zukama muene.\nO Bibidia i tu tangela kuila kueji kuíza kithangana kia dikota nuka kia bhitile tundé ku dimatekenu, o kithangana kiki kieji bheka o dizubhilu dia mundu. Mu kithangana kiki mueji bhita ima iavulu mu ngongo ioso, ima nuka ia bhitile mu ngongo. Tala ima imoxi io tange mu Mak'â Nzambi.\n1. IMA IA MU LUNGULUKA KU MUNDU O kikanenu ki tu sanga mu divulu dia Matesu kibatulu 24, ki tanga izulukutu ieji bhita mu ngongo, o izulukutu íii ieji bhita mu kithangana kimoxi ngó. O Izulukutu íii ieji londekesa kuila o \"dizubhilu dia mundu\" dia zukama. O izulukutu íii ia-nda suluka ni ku bhita katé kia-nda kuíza o \"dizubhilu.\" (Velusu 3, 14) O izulukutu íii, o nzala, oxi kutunguta mu ididi iavulu, ku bhukumuka kua athu, ku kamba henda, ji mesene ja makutu ja ji ngeleja ji nganala o athu. (Velusu 6-26) Mu kidi, o izulukutu íii iene mu bhita kiá tundé ukulu, kidi. Maji, mu ku zukama o dizubhilu dia mundu, o ima ioso íii ieji bhita mu kithangana kimoxi. O izulukutu íii ieji bhita kumoxi ni izulukutu itatu i tua-nda tanga ku luiji.\n2. O UKEXILU UA IIBHA UA ATHU O Bibidia i zuela kuila \"mu izuua isukidila-ku\"—o kithangana kieji bheka o dizubhilu dia mundu—o athu ku mundu, eji kala ni maukexilu a iibha. O Bibidia iambe: 'Kuma athu a kà kala azodi a ene ngó, injenji, akua ukumbu, a tènda akuâ, a nonga, a xibhaka tata ni mama, a kamba ku sakidila, a kamba ujitu ua Maka ma Nzambi. Ka moneka henda ia muthu, kene ku loloka, akua ku tatela ngó akuâ, keji ku fikisa jihanji, a kaka, a di zemba ni ima iambote.' (2 Timote 3:1-4) Mu kidi, tundé ukulu kuene mu kala athu ni maukexilu a iibha, maji mu \"izuua isukidila-ku\" o maukexilu a iibha a athu eji di bandekesa dingi kiavulu, mukonda dia kiki o Bibidia i zuela kuila o 'jithembu jeji bhonza' kiavulu. O kuila uene mu mona o maukexilu iá a iibha ku athu?\n3. O IXI A MU I BUIKA O Bibidia i zuela kuila Nzambi ua-nda 'buikisa ió oso ene mu buikisa oxi!' (Dijingunuinu 11:18) Mu ukexilu uebhi o athu a mu buika o ixi? O izuua ia Noué a i tange ué mu Bibidia kuila ia iibhile: 'Ixi anga i kala ia sekala bhu pholo ia Nzambi, mu ngongo anga mu izala usuéia. Ngana Nzambi anga u tala ixi, u mona kuma ia sekala.' Mukonda dia kiki, Nzambi uambe: \"Nga-nda ku a buidisa kumoxi ni ixi ioso.\" (Dimatekenu 6:11-13) O kuila uene mu mona ni mesu mê kuila o ixi ioso iezala ni usuéia? O athu a múia dikanga mu ku bhanga ima ia iibha, m'ukulu ndenge: O athu a tena ku buika o ixi ni ku jima o mbutu ia athu. Ene ala ni mauta a katunda. Maji o ixi a mu i buika ué mu ukexilu uéngi. O ima kala\nDibhuidise, 'o kuila m'ukulu-kulu o athu akexile ni kutena mba mauta a katunda phala ku buika o ima íii?' Maji lelu o athu a mu iudika ni ku bhaka mauta a katunda ni ku zanga o ixi. O ji makina ja katunda jene mu bhanga o athu lelu, jedi kala jene mu kuatekesa o athu kuijiia ni ku langa o ibhidi i tena ku moneka. Maji o athu ka a bhange ni ku tena kua kuijiia o ima ia-nda bhita ku pholo ni ku i fidisa phala ki i bhite. Ande dia ima ioso iene ni muenhu kulu dia mundu ku i jima-ku, Nzambi ua-nda buika oso ió ene mu buika o ixi. Kiki kiene kia tange Nzambi!\n4. O NJIMBU IAMBOTE A MU I BOKA MU NGONGO IOSO O mbandu ia mukuá ia kijimbuete kieji londekesa kuila o dizubhilu dia zukama, ia lungu ni kikalakalu kia dikota, nuka a ki bhangele ku mundu, o Bibidia iamba: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\" (Matesu 24:14) O kikalakalu kiki kia ku boka, ki kieji difua ni ikalakalu ia ku boka iene mu bhanga o ji ngeleja tundé ukulu. Mu izuua isukidila-ku, eji beta ku boka njimbu, \"o Njimbu . . . Iambote ia Utuminu ua Nzambi.\" Eie uejiia athu ene mu boka o njimbu íii ku akuâ? Né muene se kuene mu kala athu a mu boka o njimbu íii, o kuila ene, ene mu boka ngó kididi kimoxi inga ene mu i \"tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso?\"\nO Kijimbuete www.jw.org ki beta ku longa \"o Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi.\" Mu kijimbuete kiki tu sanga-mu madivulu a zuela o njimbu íii ó lungulule mu 700 a madimi. O kuila uejiia dingi kijimbuete kiéngi ki beta ku longa o njimbu iambote ia Utuminu mu madimi avulu? Mivu iavulu ku dima, ande dia Internete ku i bhanga, o Jimbangi ja Jihova a ejidile kiá kiavulu mu kuila athu a muanga o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. Tundé ku muvu ua 1939, mu kapa ia O Mulangidi tu sanga-mu o izuelu íii \"U Bhana Ngolokela ia Utuminu ua Jihova.\" Saí divulu di zuela ia lungu ni ji ngeleja, diambe kuila o se-ku ngeleja iéngi ia soko ni Jimbangi ja Jihova mu ku boka o njimbu iambote, \"ni ku suína kuoso ni mu ngongo ioso.\" O kuboka kuku, kulondekesa kuila kua kambe ngó bhofele o 'dizubhilu dia-nda kuíza,' mukonda dia Utuminu ua Nzambi..\nJITHEMBU JA BHONZO\nO kuila o ima i uana íii ia tange o Bibidia, i tua mono mu mbandu íii, uene mu i mona kubhita ku mundu? Mu hama ia mivu ku dima, o kadivulu kaka kene mu kuatekesa o athu ene mu tanga o kadivulu kaka kuijiia o izulukutu ia mundu phala kua kuatekesa ku mona kuila o dizubhilu dia mundu dia zukama kiá. Maji kuene hanji athu akua jiphata ka xikiná, amba kuila o ima íii ki kidi kana, makutu. Ene amba ué kuila mukonda dia athu ku kala mu kumona o ima i bhita mu jixi ja mukua, o kuiibha ku mundu kuedi kála kua mu di bandekesa dingi kiavulu. Kienhiki athu avulu a mona o jipolova ji londekesa kuila tuala ku disukilu dia jithembu jiji ja bhonzo.\nSaí jingijiie amba kuila kua kambe ngó bhofele, o ima mu ixi ia-nda lunguluka kiavulu. Mu kifika ku muvu ua 2014, o kisangela kia jingijiie kia bhange o kadivulu Bulletin of the Atomic Scientists, kia dimuna o adiakimi ku Estados Unidos mu kiônge kuila o athu mu ngongo ala mu ibhidi iavulu, i tena ku jima o mbutu ia athu. O jingijiie ambe kuila: \"O ku tonginina kiambote o ibhidi íii, i tu bhangesa kuzuela kuila, ku tena ku moneka divuua dia dikota ku athu mu ngongo.\" Athu avulu a xikina kuila tuala mu jithembu ja bhonzo. O athu a soneka o kadivulu kaka, ni ió ene mu ka tanga, kene ni phata kuila o jithembu jiji ji lombolola izuua isukidila-ku ni kuila o dizubhilu dia mundu dia zukama. Maji mu veji dia ku kala ni uôma ua ima ia-nda bhita ku hádia, eie u tena ku sanguluka mukonda dia ima ia-nda kuíza ku pholo. Mukonda diahi? Mukonda eie u tena ku bhuluka ku dizubhilu!","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150501\/o-kuila-o-dizubhilu-dia-zukama\/","date":"2018-09-23T23:46:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267159938.71\/warc\/CC-MAIN-20180923232129-20180924012529-00502.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1378,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"DOLINA ua diuanene kiavulu mukonda dia kuila muadi uê, Wesli, a mu tale ku jidotolo kuila uala ni kijimbu mu uôngo. Muadi uê ua kexile ngó ni 54 a mivu. * O jidotolo ja mu tangela kuila kua kambele ngó tumbeji phala kufua. Dolina uambe uixi: \"Ki ngi xikinine mu ima i nga kexile mu kuívua. Mu jisemana javulu, ki ngi tenene kuxikina kuila kiokio kia kexile mu bhita n'eme. Kiedile kala kia kexile mu bhita ni athu engi. Ki ngi kexile polondo phala kubhita mu maka enhó.\"\nMaji ki Dolina ngó ua divu kiki kana. Etu enioso mu kithangana kioso-kioso tu tena kukuata uhaxi ua bhonzo ku u saka. Kuene athu avulu a xikina kutambula konda ia ndandu ua kuata uhaxi ua bhonzo, athu iá tua tokala kua ximana. Mukonda kubhanga kiki kikalakalu kia dikota. Mu kiki-phe, ihi ia tokala kubhanga o jindandu phala kukuatekesa ndandu ua kuata uhaxi ua bhonzo ku u saka? Ihi ia-nda kuatekesa o jindandu kukolokota mu kulanga o haxi? Ku pholo dia kuenda, ibhidi iebhi ia-nda moneka-ku? Kia dianga, tua-nda kuijiia se mukonda diahi o kulanga o haxi mu izuua ia lelu, kikalakalu kia dikota.\nMAKA A BHONZO MU IZUA IETU\nO jidotolo ja mu bhanga ioso mu ioso phala kufidisa o kufua. Hama ja mivu kudima, o athu katé muene mu jixi ja katunda, akexile mu laia ngó mivu iofele. Athu akexile mu fua ni lusolo mukonda dia kukata mba mukonda dia kiluezu kioso-kioso. Kua bhonzele kiavulu o jihaxi ku ji saka mu ididi ia kusakela, mukonda dia kiki, jihaxi javulu akexile mu ji langa muene ku jindandu jâ ku mabhata katé kia fua.\nMu lelu'idi, o jidotolo jene mu tena kusaka mauhaxi a bhonzo ni kubhangesa kuila athu a sunga-ku dingi ku muenhu. O mauhaxi akexile mu jibha athu avulu m'ukulu, lelu a mu tena kia ku a saka, mu kiki athu a mu tena kukala ku muenhu mivu iavulu. Maji-phe sai bhabha athu enhá kene mu a saka kiambote, a kuata dingi mauhaxi a ka mukuá, a a fidisa kudilanga ene mudiâ. O kutambula konda dia athu enhá, kubhonza kiavulu.\nMukonda dia kiki, jihaxi javulu, jene mu kala mu ididi ia kusakela katé kia fua. Athu avulu kejiia kiebhi ki kala o muthu ua haxila ande dia muene kufua, a tolo a muene kiá muthu ua mu fua. Mu kiki, kioso o muiji ki u kala ni ndandu ua kate, ua bhingi ku mu langa, ene a kala sé kuijiia kioso kia-nda bhanga. Ihi i tena kukuatekesa o muiji mu maka enhá?\nXINGANEKA KIOSO KI MUA-NDA BHANGA\nKala kia londekesa o musoso ua Dolina, o athu a thandanganha kiavulu kioso ndandu iâ kia kuata uhaxi ua bhonzo ku u saka. O athu a kala ni hele iavulu, uôma ni kuluuala. Mu kiki-phe ihi i tena ku ku kuatekesa ku di iudika phala o ibhidi ia-nda kuiza ku pholo? Sai selevende ia Nzambi ua sambe kiki: \"Tu longe, ngana, kukuata o konda ia izuua ietu, phala ku muxima tu kale ni kilunji.\" (Jisálamu 90:12) Mu kiki, bhinga kua Jihova phala ku ku bhana unjimu n'u tene kukatula mbote mu izuua isukidila-ku ia ndandu ié ua kate.\nMu kiki, kua bhingi kuxinganeka kiambote. Se o ndandu ua kate ua mu tena hanji kuzuela, muibhuidisienu se nanhi a mu mesena kuila u mu zuelela bhu kididi kiê, kioso muene ka-nda tena dingi kuzuela. Dikundienu kiambote se muene ua-ndala kukala mu kididi kia kusakela, usakelu uebhi ua-ndala muene ni kuila se u xikina ku mu nhukuisa se a mona kuila ua kumbama. O kudikunda kuku, kusosolola o maka phala o muiji ka ditatele mudiâ. O kudikunda kiambote mu kithangana kia soko, kubhangesa o muiji kulanga kiambote o haxi. O Bibidia iamba: \"Bhua kambe o kaiula phala kumona o phangu ni ndongo, mabanzelu moso ma kituka kingoho.\"\nKIEBHI KI TU TENA KU KUATEKESA O HAXI\nO kikalakalu kia dikota kiala na-kiu o muthu ua mu langa haxi, o kubhana kikuatekesu. Kima kiambote kutangela o haxi kuila tua mu zolo kiavulu, ni kuila muene kalé ubheka. Kiebhi ki tu tena o kubhanga kiki? Tanga mba imba phala muene. Maji tanga ima iambote i mu suínisa, sola mimbu ia-nda mu sangulukisa. Kima kia mukuâ kia tokala ue o ku kibhanga, o kukuata o lukuaku luê ni henda ioso kioso ki tu kala mu zuela-nê.\nKima kiambote kutangela o haxi o dijina dia muthu ueza ku mu kunda. Sai njimbu iambe kiki: \"O jingijiie a tokuesa kuila o haxi né muene ia mu zeka, u tena hanji kuívua kiambote. Mu kiki kana kuzuela kima kueji ki zuela se muene ka kexile ku kilu.\"\nSe ki bhana samba kumoxi ni haxi. O Bibidia iamba kuila sai kithangana, o poxolo Phaulu ni makamba mê akexile mu a zukutisa kiavulu ni kumesena kua jibha. Kikuatekesu kiebhi kia kexile mu sota? Phaulu ua bhingi kiki ku jiphange jê: 'Kiosu'iki-phe ni enu uenu mu tena ku tu kuatekesa ni kusamba kuenu.' (2 Kolindo 1:8-11) O kusamba ni muxima uoso kioso ki tua mu bhita ni maka a bhonzo mba uhaxi, ku tu kuatekesa kiavulu.\nXIKINA O KIDI\nO kuijiia kuila ndandu ietu tua mu zolo ua-nda fua, ku tu luualesa kiavulu. Mukonda o athu ka a bhange phala kufua. Etu ka tu bhange phala kuxikina o kalunga kuila ka bhanga mbandu ku muenhu. (Loma 5:12) Mu kiki, o mak'â Nzambi exana o kulunga kala \"nguma.\" (1 Kolindo 15:26) Mukonda dia kiki, ki kima kiaiibha muthu kudituna kuila ndandu iê ua-nda fua.\nNé muene kiki, o kuxinganeka ku ima ia-nda bhita, kutena kukuatekesa o muiji kutululuka, o haxi ue u tululuka. O ima i tena kubhita ni haxi, tu i sanga mu kaxa \"Kiebhi Ki Kala o Haxi mu Jisemana Ande Dia Kufua.\" Mu kidi, ko ima ioso io tange mu kaxa, i bhita ku jihaxi joso. Maji né kiki, sai ima ia tange o kaxa, i bhita ni jihaxi javulu.\nKioso ki tu funda ndandu, kima kiambote kusota dikamba dia kazola, ua bhangele ioso phala kukuatekesa o haxi ande dia kufua. Mu kithangana kiki kia bhonzo, o muiji ni ió a tambuile konda ia muthu ua fu, a bhingi kuijiia ue kuila o difundu ka mu tala dingi hadi. O Mubhangi uetu ua tu tululukisa mu kuamba kuila o \"afu kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso.\"\nO MUKUATEKEXI UA DIKOTA\nKima kiambote kudielela kua Nzambi\nMu kidi, Jihova Nzambi muéne o muthu ua beta-o-kota, u tena ku tu kuatekesa. Muéne o Mubhangi uetu, mukonda dia kiki muene uejiia o ndolo ni malamba metu. Ijiia na-kiu kuma, muene uala ni nguzu iu ua-ndala ku tu kuatekesa. Jihova ua tu kanena kuila ku hádia, muene ua-nda bhuisa o kalunga, ni kufukununa o mazunda ni mazunda a athu ala mu dilembalelu diê. (Nzuá 5:28,29; Dijingunuinu 21:3, 4) Tua-nda tena kuibhuidisa kala kiebhula poxolo Phaulu: 'Kalunga, o kikôue kiê kiala kuebhi? Kalunga, o nguzu iê ia kujibha iala kuebhi?'\n^ kax. 2 O majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/se-muthu-tua-mu-zolo-uala-ni-uhaxi-ua-bhonzo-ku-u-saka\/","date":"2018-09-19T22:25:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267156311.20\/warc\/CC-MAIN-20180919220117-20180920000117-00538.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1135,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kia Tersa, mu kizuua kia 11 kia Kasamanu, Jikidistá javulu a bhuila mu nzumbi a-ndaia mu Lembalasa. Ene akexile mu njila ia kutambula o muenhu, maji a bhuila mukonda dia ima iavulu, o ima ienii a i jimbulula kiambote mu kadivulu Vutuka Kua Jihova. (Jih 12:1) Maji né kiki, o athu a bhuila mu nzumbi ala hanji ni valolo phala Jihova, mukonda ua a sumbu ue ni manhinga a Mon'ê. (Ik 20:28; 1Ph 1:18, 19) Kiebhi ki tu tena ku a kuatekesa kuvutuka mu kilunga?\nO tufunga mu ilunga a sota kubhanga ioso phala kukuatekesa o Jikidistá a bhuila mu nzumbi, kála kia bhanga o mubhidi ua jimbudi kia sota o kambudi ka jimbidila mba ua sondoloka ku ibhaku. (Lu 15:4-7) Kiki kilondekesa o henda ia Jihova. (Je 23:3, 4) Ko tufunga ngó, etu enioso tu tena ku a suinisa. Jihova u sanguluka kiavulu kioso ki tu bhanga nguzu phala kulondekesa o henda, tu tambula mabesá. (Ji 19:17; Ik 20:35) Mukonda dia kiki, xinganeka nanhi u tena ku mu suinisa, ni kubhanga kiki sé kulaleka!\nTALA O VIDIU SUINISA IÓ A BHUILA MU NZUMBI, MU KUSUKA-KU TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nKu dimatekenu ihi ia bhange Abbey kioso kia sange muthu uexile Mbangi ia Jihova maji ka di ijidile?\nMukonda diahi tua tokala kuzuela ni tufunga, se tua mesena kukuatekesa muthu ua bhuila mu nzumbi?\nKiebhi Abbey kia disokejeka phala kukunda Laura mu veji ia kaiiadi?\nKiebhi Abbey kia londekesa kusuina, muanhu, ni henda mu ioso ia kexile mu bhanga phala kusuinisa Laura?\nIhi i tu tena kudilonga mu kifika kia Jezú, ki tu sanga mu divulu dia Luka 15:8-10?\nMabesá ebhi a tambula Abbey mu nguzu ioso ia bhange phala kukuatekesa Laura?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2017-mwb\/milongi-ia-kasam10-16\/suinisa-kidist%C3%A1-ua-bhuila-mu-nzumbi\/","date":"2018-09-23T23:09:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267159820.67\/warc\/CC-MAIN-20180923212605-20180923233005-00155.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":272,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamoxi 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 26 ia Kaiadi ndu 29 ia Katatu ua 2017.\nMukonda diahi kiambote kuximana? Ihi i u tena ku di longa mu phangu ia Jihova, Jezú ni Phaulu ia kuximana akuâ? Kiebhi ki u tena kuximana kiambote akuenu?\nJihova muene ngó uejia kusokejeka kiambote o ima. Ki tu kingila ue kuila, o abhezi'ê a di sokejeka kiambote?\nO mundu ua Nzambi a katula mbote iavulu kioso kia bhanga nguzu ia ku kaiela o itumu ia Nzambi ni mu ku kuatekesa o kilunga kiê\nMu ukexilu uebhi o mundu ua Nzambi a a kuikile ku Babilonha ia dikota tundé ku hama ia kaiiadi K.K.? Kiebhi ni mu kithangana kiebhi ene a mateka kuijiia o kidi?\nThembu kuxi o mundu ua Nzambi ua bhuluka bhu maku a Babilonha?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kamoxi-ua-2016\/","date":"2018-09-25T11:14:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267161501.96\/warc\/CC-MAIN-20180925103454-20180925123854-00532.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":137,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.416,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Saí maka, phala ku a batula kubhinga kutanga makutu.\"\n—Samantha, mukua África do Sul.\nO kuila kiki kidi? Kála kia bhitile ni Samantha, saí ithangana etu oso tuene mu dibhana ni ibhidi. O ukexilu uetu ua kudibhana ni ijijidiku ia kutanga makutu, u londekesa o ima i tu bhana valolo. Mu kifika, se tu tandanganha kiavulu ni pholo ietu, mba kiebhi kia-nda tu mona kuala o athu, tua-nda mona kuila o kutanga makutu kima kiambote. Maji kioso o kidi ki tukuluka, o makutu a bhekela ibhidi iavulu. Tala o ibhidi íii.\nO KUTANGA MAKUTU KUZANGA O UKAMBA\nPhala kukala ni ukamba uambote kubhinga kidielelu. O makamba se a didielela, se-ku kima ki a thandanganhesa. Maji phala kudielela muthu, kubhinga kithangana. O athu a kolesa o ukamba uâ, mu kubhita kithangana kumoxi, mu kuzuela o kidi mudiâ ni kudizola. Maji o ukamba iú, u tena kubatuka se tu tanga makutu né muene mu ima iofele. Kioso o ukamba ki u batuka, phala ku u jikita dingi, kubhonza.\nO kuila a ku nganale kiá ku muthu ua mu fikile kukala kamba diê dia kazola? Se kiene, kiebhi ki ua divu? Sé phata, ua divu kiiabha. Ki kituxié ku divua kiki. Athu avulu a xikina kuila, o makutu a tena kuzanga o ukamba uambote.\nO KUTANGA MAKUTU KUA DIFU NI UHAXI U SAMBUKILA\nO mesene ia xikola ia katunda ia mbanza ia California ngana Robert Innes, ua mono kuila o \"makutu a difu ni uhaxi u sambukila.\" Kienhiki o makutu tu tena ku a sokesa ni uhaxi—o kuenda ni muthu u tanga makutu, ku tena \"ku tu bhangesa ué\" kutanga makutu.\nKiebhi ki u tena ku dilanga ku mubhetu ua kutanga makutu? O Bibidia i tena ku ku kuatekesa. Tua ku dióndo tanga o ibatulu íii ia Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/Ibhidi-ijila-mu-kutanga-makutu\/","date":"2018-09-23T15:57:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267159561.37\/warc\/CC-MAIN-20180923153915-20180923174315-00036.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":295,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"3:1-5\nMukonda dyahi Jezú wa luwalele kyavulu ni atwameni a Jijudé? Mukonda ene a bhangele o kizuwa kya Sábhalu kubhonza kinene, ene a bandekesa-ku o ijila yâ. Mu kifika, o athu ka tokalele kujibha mbwanana mu kizuwa kya Sábhalu. O muthu eji mu saka ngó se wa mu fwa. Kiki kilombolola kwila o muthu wa bukuka o kinama, wa tolokele o kifuba, mba wa kexile ni kifunate, ka tokalele ku mu saka kya Sábhalu. Mu kidi, o atwameni a Jijudé ka kexile ni henda ya diyala dyexile kinema kya lukwaku.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2018-mwb\/milongi-ia-23-29-ia-kasamanu\/kusaka-kya-s%C3%A1bhalu\/","date":"2018-09-20T11:47:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267156460.64\/warc\/CC-MAIN-20180920101233-20180920121633-00403.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":89,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.247,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu izuua ietu, ene mu sumbisa madivulu avulu a mu lombolola o ibanzelu ia ió ka xikina Nzambi. Athu avulu ene mu tanga o madivulu enhá ni ku bhangesa o athu kuzuela kiavulu o maka enhá ni kua zokela. Ia lungu ni maka enhá, o ngijiie mukua ku di longa o uongo, ngana David Eagleman, ua soneka: \"Saí atangi a banza kuila o jingijiie ejiia o ima ioso ia ngongo. Maji o jingijiie ja kidi a sota kuijiia dingi ima ia mukuá, mukonda kuala jinga ima ia ubhe phala ene kuijiia.\"\nMu mivu iavulu, o jingijiie jene mu bhanga ima iavulu iambote mu kusota o itambuijilu ia ibhuidisu iâ ia lungu ni ngongo. Maji a mukuá, ene mu tondala kiavulu mu kusota o itambuijilu ia ibhuidisu iâ. O ngana Isaac Newton, katé lelu a muijiia kála ngijiie ia dikota. Muéne ua londekesa kiebhi o nguzu ia kambe kumoneka ku mesu i bhangesa o ixi, o jithéthembua ni ima ia mukuá ku diulu ku kala kumoxi mu ngongo. Muéne ua bhange ué ukexilu ua katunda ua kukondala, o jingijiie ene mu kaiela o ukexilu iú ua kukondala phala kubhanga o ji komputadolo, iphululu ienda bhulu, ni kuijiia kiambote o ima iala moxi ia atomo. Maji o ngana Newton ua di longo ué ku bhilula o xumbu ni ima ia mukuá mu ulu.\nMidi ni hama jitanu ja mivu ande dia ngana Newton kumoneka, o ngijiie mukua Ngeléxia ngana Ptolemy ua soto kuijiia kiambote kiebhi kiala o maúlu. Muéne ua tonginina kiambote o ixi ni ima ia mukuá ku diulu m'usuku, iu ua soneka mu ifikula ioso ia mono muéne. Maji muéne ua xikinine kuila o ixi ia kexile mu kaxi ka ima ioso mu ngongo. O ngijiie ngana Carl Sagan ua soneka ia lungu ni ngana Ptolemy, muéne uambe: \"Mu kuijiia kuila o ia longo Ptolemy ia lungu ni ixi, sumbala ki iexile kidi maji mu 1.500 ja mivu athu a i xikina kuila kidi, ilondekesa kuila katé muene o ngijiie ia katunda u tena ku lueza mu ima ia bhanga.\"\nLelu ué o jingijiie ene mu dibhana ni ibhidi kala íii mu kusota kuijiia o ima. O kuila hádia ene a-nda tena kuijiia kiambote o ngongo ni ku ijimbulula? Sumbala kima kiambote kuxikina kuila o jingijiie ene mu bhanga ima iambote phala o athu, maji tua tokala kuijiia ué kuila ene ka tena kubhanga ioso. O ngijiie ngana Paul Davies uambe: \"Kana-ku muthu u tena kujimbulula o ima ioso mu ngongo ni kuila o ijimbuluilu íii i kala ia kidi mu ithangana ioso.\" O izuelu íii, kidi muene mukonda: O athu ka tena kutendela ioso ia lungu ni ngongo. Kienhiki, mu kuzuela ia lungu ni ima iene mu bhanga o jingijiie phala kujimbulula o ima iene mu ngongo, kima kiambote kuijiia kuila ene kejiia ioso.\nSé phata o Bibidia i tu bhana milongi iambote, o jingijiie ki ji tena ku tu bhana\nO Bibidia i zuela ia lungu ni ima ia madiuanu iene mu ngongo: \"Iii-phe ngoho, kífua o mizumbu ia jinjila jê [Nzambi] i tuene mu kuívua kua muene iòfelefele ngoho!\" (Jobe 26:14) Mu ngongo muene hanji ima iavulu o athu ka tena ku i tendela. O izuelu ia poxolo Phaulu, ia soneka 2.000 ja mivu ku dima, katé lelu izuelu ia kidi: \"O jimbongo ja Nzambi kuvula kuahi! Ku zonga kuahi o unjimu ua Nzambi, ni kuijiia kuê! Mu kuahi u tena ku lombolola o kaiula kê? Nanhi u tena kutongolola o ikutu iê?\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/o-ungijiie-ua-athu-ki-u-tena-ku-bhanga-ioso\/","date":"2018-09-22T23:42:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267158766.53\/warc\/CC-MAIN-20180922221246-20180923001646-00101.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":573,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tu di longe ia lungu ni munzangala ua bhulula o muenhu ua sekulu'ê. O sekulu ia munzangala iú, uexile poxolo Phaulu. Ki tuijiia o dijina diê, maji tuejiia kuila, muéne ua bhangele kima kia londekesele ku suína. Ua mesena kuijiia se ihi ia bhangele?—\nPhaulu ua kexile mu kaleia mu Jeluzaleme. Muéne a mu kutile, mukonda ua kexile mu zuela ia lungu ni Jezú. Saí maiala a zembele Phaulu, mukonda dia kiki, a xinganeka ndunge phala ku mu jibha. Ene a zuela: 'Tu bhingenu kabhitangu phala ku tumina o masoladi mê ku bheka Phaulu ku mbonge. Tua-nda di sueka mu njila, kioso kia-nda bhita Phaulu, tua-nda mu jibha!'\nO muevu a Phaulu, uevu o ndunge ia kexile na-iu o maiala. Ihi ia bhange? Muéne uai mu kaleia, iu ua ki tangela Phaulu. Phaulu ua mu tendelesa kuia ni lusolo mu tangela o ndunge iâ ku kabhitangu ka masoladi. Ihi i u banza, o kuila ki ki bhonzele phala o muevu a Phaulu kuia ku ki tangela ku kabhitangu ka masoladi?— Kia bhonzele, mukonda o kabhitangu uexile muthu ua katunda. Maji o muevu a Phaulu ua suínine, iu uai mu zuela ni kabhitangu.\nO kabhitangu ka masoladi uejidile kiambote ihi ia tokalele o ku bhanga. Muéne ua bhongolola 500 ja masoladi phala ku langidila Phaulu! Muéne ua a tumina kuambata Phaulu ku Sezaleia mu usuku uenhó. O kuila Phaulu ua bhuluka?— Xé, ua bhuluka mukonda o maiala a iibha ka tenene ku mu bhanga kia iibha! O ndunge iâ, ki i tundu kiambote.\nIhi i u di longa ku musoso iú?— Eie u tena ué ku suína kála kia suínine o muevu ua Phaulu. Tua tokala ku suína, kioso ki tu zuela ni akuetu ia lungu ni Jihova. Eie ua-nda suína mu ku suluka ni kuzuela ia lungu ni Jihova?— Se u bhanga kiki, nange ua-nda bhulula muenhu ua muthu.\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\nIkalakalu 23:12-24\nMatesu 24:14; 28:18-20\n1 Timote 4:16","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/o-muevu-a-phaulu-ka-kexile-ni-u%C3%B4ma\/","date":"2018-09-26T06:25:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267163704.93\/warc\/CC-MAIN-20180926061824-20180926082224-00145.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":315,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Tat'enu uejiia kiá ima ioso i mua bhindamena.\"\n1-3. Mukonda diahi o phange ia muhatu u xikina ni kidi kioso kuila, Jihova uejidile o ima ia bhindamene?\nLANA, muboki ua thembu ioso, ka-nda tena ku di jimba o kima kia bhitile, kioso muéne kiai mu kunda o ixi ia Alemanha, ku muvu ua 2012. Muéne uambe kuila, Jihova ua tambuijila o misambu iiadi ia bhangele. Kioso kia kexile mu maximbombo, mu kuia mu kididi kia kukuata o kiphululu, muéne ua sambe kua Jihova phala ku mu kuatekesa ku sanga muthu ua mesena ku di longa o Bibidia. Kioso kia tula bhu kididi kia kukuata o kiphululu, a mu tangela kuila, o kiphululu kiê kieji tunda ngó mu kizuua kia mukuá. Lana ua bhingi kikuatekesu kua Jihova, mukonda muéne kexile dingi ni kitadi, né kididi kia kuzeka usuku uenhó.\n2 Kioso Lana kia zubha o kusamba, muéne uevu muthu ku zuela: \"Lana, ua nange, ihi i ua mu bhanga bhabha?\" Muthu ió, uexile munzangala a di longele kumoxi mu xikola. Muéne uexile kumoxi ni mam'ê ni kuku'ê akexile ku mu lekela, mukonda muéne ua kexile múia ku ixi ia África do Sul. Kioso Lana kia a tangela o maka akexile mu bhita nau, o mama ni kuku, a mu ixana phala kuzeka ku bhata diâ. Ene a bhange ibhuidisu iavulu ia lungu ni kixikanu kiê, ni sidivisu ia thembu ioso.\n3 Mu kamene, kioso kia zubha kumatala, Lana ua tambuijila dingi ibhuidisu ia mukuá ia lungu ni Bibidia. Lana ua bhingi o mixinda iâ, phala ku suluka ni kutambuijila o ibhuidisu ia mukuá. Lana ua bhixila kiambote ku bhata diê, iú ua suluka mu sidivisu ia thembu ioso. Muéne u mona kuila, Jihova uevu o misambu iê, ni kuila, muéne uejidile o ima ia bhindamene, iú ua mu kuatekesa.\nKi tu bhingi kuthandanganha ni ima i tua-nda bhindamena ku hádia\n4. Ima iahi i tua bhindamena i tua-nda di longa?\n4 Kioso ki tu bhita ni maka, tu tena kusamba kua Jihova, mu kiki, muéne uivua o misambu ietu ni ngalasa ioso. (Jisálamu 34:15; Jisabhu 15:8) Maji o musambu ua tu longo Jezú, u tu longa kuila, saí ima ia mukuá iala ni valolo ia dikota, i tu tena kubhinga mu musambu. Mu milongi íii, tua-nda di longa, se kiebhi o ima i uana ia sukina, ia bhingile Jezú mu musambu uê, i tena ku tu kuatekesa kulondekesa o ufiiele uetu kua Jihova.\n\"KÚDIA KUETU KUA NZALA IA KIZUUA NI KIZUUA, TU BHANE-KU LELU\"\n5, 6. Mukonda diahi Jezú ua tu longo ku bhinga o \"kúdia kuetu,\" né muene se tuala ni kudia kuavulu?\n5 Jezú ua tu tendelesa kubhinga o \"kúdia kuetu,\" mu veji dia ku bhinga \"kúdia kuami.\" Victor, kafunga ka ilunga ku África u jimbulula: \"Ithangana ioso ngene mu sakidila Jihova, mukonda eme ni muhatu uami, ki tuene mu thandanganha kiavulu mu kuxinganeka se mungu tua dia ihi, né kuthandanganha ni kitadi kia kufuta o inzo. Izuua ioso, o jiphange jetu ene mu tu langa ni henda ioso. Maji, ngi samba phala o jiphange ene mu tu kuatekesa, n'a tene ku di bhana kiambote ni ibhidi ioso ia lungu ni kitadi.\"\n6 Nange etu tuala ni kúdia kuavulu, maji phange jetu ja mukuá ala mu uadiama. A mukuá a bhiti ni mavuua. Mu veji dia kusamba ngó phala ene, tu tena ué kubhanga kima phala ku a kuatekesa. Mu kifika, tu tena ku a bhana kama koso-koso ku tuala na-ku, phala ku suua o ibhindamu iâ. Tu tena ué kusangela kitadi phala ku kuatekesa o kikalakalu kia Jihova ku mundu uoso. Tuejiia kuila, o kitadi ki tu sangela, ki kuatekesa o jiphange jetu ala ni ibhindamu iavulu.\n7. Ihi ia mesenene ku tu longa Jezú kioso kiambe: \"Kizuua kia mungu, kana ku ki kuatela hele?\"\n7 Kioso Jezú kia zubha kulonga o ukexilu uambote ua kusamba, muéne ua tu tendelesa phala ki tu bhinge ngó o jimbote. Muéne uambe kuila, se Jihova u zuika o iangu ku mukáu, \"kífua ki ki mu kala kot'èlele o ku mi zuika enu, enu mua tolo o kuxikana? Kienhiki kana kukala ni hele, muexi: . . . tu zuata-hi?\" Mu ku suluka, muéne uambe dingi: \"Kizuua kia mungu, kana ku ki kuatela hele.\" (Matesu 6:30-34) Ki tu bhingi kuthandanganha ni ima i tua-nda bhindamena ku hádia. Mu veji dia kiki, tua tokala kusanguluka ni ima i tuala na-iu, kabasa kizuua. Mu kifika, tu tena kusamba kua Nzambi phala ku tu kuatekesa kukala ni inzo, kusanga salu phala ku dikila o muiji uetu, ni kukala ni unjimu ua kubatula kiambote o maka a lungu ni sauidi ietu. Maji saí kima kia beta dingi kota ki tua tokala kubhinga mu musambu.\n8. O izuelu ia Jezú ia lungu ni kúdia kuetu kua kizuua ni kizuua, i tu lembalesa ihi? (Tala o foto ia dianga.)\n8 O izuelu ia Jezú ia lungu ni kúdia kuetu kua kizuua ni kizuua, i tu lembalesa kima kia mukuá kia zuelele muéne: \"O muthu ki ku mbolo ngó kua muena o muenhu, maji ku maka moso ma tunda ku dikanu dia Nzambi.\" (Matesu 4:4) Mu kiki, tua tokala kukolokota mu kusamba kua Jihova, phala ku tu longa ni ku tu bhana o ima i tua bhindamena phala ku mu zukama.\n\"TU LOLOKE O MAKONGO METU\"\n9. Mukonda diahi o ituxi ia difu ni makongo?\n9 Jezú uambe: \"Tu loloke o makongo metu.\" Mu kithangana kia mukuá muéne uambe: \"Tu loloke o i kuma ietu.\" (Matesu 6:12; Luka 11:4) Muéne ua zuela o ima íii, mukonda o ituxi ietu ia difu ni makongo. Ku muvu ua 1951, O Mulangidi ua jimbulula kuila, kioso ki tu ta kituxi, kia difu ni ku ta dikongo kua Jihova. Etu tua tokala kuzola ni kubelesela Jihova. Mu kiki, kioso ki tu ta kituxi kua Nzambi, ki tua mu bhana kua muéne o kima kia mu tokala. O Mulangidi ua jimbulula ué kuila, se Jihova ua mesenene, ueji batula o ukamba uê n'etu. Uene uambe dingi: 'Kioso muthu kia ta kituxi ulondekesa kuila, ka zolo Nzambi.'\nTua tokala kusakidila Jihova izuua ioso, mukonda dia ujitu ua kukula\n10. Mukonda diahi Jihova u loloka o ituxi ietu, ni ihi i tua tokala o kubhanga?\n10 Tu sakidila kiavulu Jihova, mu kubhana Jezú kala sata, phala ku tu loloka o ituxi! Etu tua bhindamena o muloloki ua Jihova izuua ioso. Kua bhiti kiá 2.000 ja mivu tundé kiafu Jezú bhu kididi kietu, maji katé lelu, tuene mu katula hanji mbote mu sata ia kukula kua Jezú. Tua tokala kusakidila Jihova izuua ioso, mukonda dia ujitu iú ua dikota. Sé-ku muthu mudietu ueji tena kufuta o sata ia bhingile phala ku tu bhulula ku kituxi ni kalunga. (Tanga Jisálamu 49:7-9; 1 Phetele 1:18, 19.) O izuelu \"tu loloke o makongo metu,\" i tu sanga mu musambu ua tu longo Jezú, i tu lembalesa kuila, k'etu ngó tua bhindamena o ku tu loloka, maji ni jiphange jetu ué. Jihova ua mesena kuila, tu a banza ué, ni ku xinganeka mu ukamba uâ ni muéne. Mu kiki, tua tokala ku a loloka ni lusolo, kioso ene kia tu bhanga kima ki tu luualesa. Mu kidi, saí bhabha o ima ia bhanga, ima iofele, maji kioso ki tu loloka o jiphange jetu, tu londekesa o henda ietu kua ene. Tu londekesa ué o kisakidilu kietu kua Jihova, mukonda dia ku tu loloka.\n11. Mukonda diahi kima kiambote kuloloka akuetu?\n11 Kuma tu akua ituxi, saí bhabha ki bhonza kiavulu kuloloka o athu a tu bhanga ima ia iibha. (Ijila 19:18) Se tu kuata kuzuela ni jiphange mu kilunga o kima kia iibha kia tu bhange, ene a-nda di ta ué mu maka, kiki ki tena ku bhangesa o kilunga ku di uanuna. Se tu suluka ni kubhanga o ima íii, tua-nda londekesa kuila, ki tu bhana valolo ku ujitu ua Nzambi, mu kiki ki tua-nda katula mbote mu sata ia kukula kua Jezú. (Matesu 18:35) Se ki tu loloka akuetu, Jihova ka-nda tu loloka ué. (Tanga Matesu 6:14, 15.) Se tua mesena kuila Jihova u tu loloka, ki tu tokala ku suluka mu ku bhanga ima ia mu ibhila.\n\"KU TU EHELE KUDIBHALA MU KUDIANGUKA\"\n12, 13. (a) Ihi ia bhiti ni Jezú kioso kia mu batizala? (b) Mukonda diahi ki tu tokala kutatela akuetu se a tu nganala? (c) Ihi ia londekesa Jezú mu ku kolokota kukala fiiele katé mu ufuilu uê?\n12 O izuelu \"ku tu ehele kudibhala mu kudianguka,\" ia tumbula Jezú mu musambu ua tu longo, i tu lembalesa o kizulukutu kia bhiti kioso kia mu batizala. O nzumbi ikola ia Nzambi ia mu ambata mu kikangalakata, \"phala Diabhu ku mu funhisa.\" (Matesu 4:1; 6:13) Mukonda diahi Jihova uehela o kima kiki kubhita? Jihova ua tumikisa Jezú mu ixi, phala ku batula o maka oso a moneka, kioso Adá ni Eva a ditunu o ungana ua Jihova. Mukonda dia kubhukumuka kuâ, kua moneka ibhuidisu ia bhingile ku i tambuijila. Mu kifika, o kuila Jihova ua lueza kioso kia bhange o athu? O kuila o muthu ua iuka ueji tena kukala fiiele kua Jihova, né muene se a mu tendala kua 'Satanaji?' O kuila o athu eji ditunda dingi kiambote se a di tumine mudiâ? (Dimatekenu 3:4, 5) Ku hádia, kioso kia-nda tambuijila o ibhuidisu ioso íii, kala kia mesena Jihova, o athu oso, ki kale ku diulu ni mu ixi, a-nda kuijiia kuila Jihova muéne ua beta kota kuijiia o kutumina.\nTu tena kukolokota ku kala fiiele kua Jihova, né muene mu izukutisu ia bhonzo\n13 Jihova muthu ua zele, mu kiki, muéne ka tena ku lola muthu ni ima ia iibha. Satanaji muéne mukuá ku 'tendala.' (Matesu 4:3) Satanaji u fikisa ku tu nganala mu maukexilu avulu. Maji etu tu tena kusola. Kala muthu mudietu u tena kusola se ua-nda kuehela ku mu nganala mba kana. (Tanga Tiiaku 1:13-15.) Kioso kia mu tendala kua Satanaji, Jezú ua ditunu ni lusolo mu ku tumbula o Mak'â Nzambi. Jezú ua kolokotele mu ufiiele uê kua Nzambi. Maji Satanaji ka bhuila. Muéne ua kingila \"kithangana kiengi,\" phala kutendela Jezú. (Luka 4:13) Maji kabasa kima kia bhangele Satanaji, Jezú ua kolokotele mu kubelesela Nzambi, o Ngana iê. Muéne ua londekesa kuila, o athu a iuka a tena kukolokota kukala fiiele kua Jihova, né muene mu izukutisu ia bhonzo. Maji né kiki, Satanaji uene hanji mu tendala o akaiedi a Jezú katé muene ni eie phala kuxibhaka Jihova.\nJihova uejiia kuila, etu tu tena kukolokota kukala fiiele kua muéne, mu kiki, muéne uala polondo phala ku tu kuatekesa\n14. Ihi i tua tokala o kubhanga phala ka tu nganale?\n14 O ibhuidisu ia bhangele ia lungu ni ungana ua Jihova, ia bhingi hanji ku i tambuijila. Jihova uehela hanji Satanaji ku tu tendala. Jihova ka tu ehela \"kudibhala mu kudianguka.\" Mu kidi, muéne uejiia kuila, etu tu tena kukolokota kukala fiiele kua muéne, mu kiki, muéne uala polondo phala ku tu kuatekesa. Maji muéne ka tu jijidika kubhanga o ima ia iuka. Muéne u xila o ufôlo uetu. Mukonda dia kiki, muéne u tu ehela kusola, se tua-nda mu kala fiiele mba kana. Se ki tua mesena ku tu nganala, tua tokala kubhanga ima iiadi: Kuzukama kua Jihova, ni kukolokota kusamba mu kubhinga o kikuatekesu kiê. Kiebhi Jihova kia tambuijila o misambu ietu phala tu kolokote mu jitendasá?\n15, 16. (a) Jitendasá jebhi ji tua tokala kutolola? (b) Se a tu nganala, tua-nda tatela nanhi?\n15 Jihova u tu bhana o nzumbi ikola, phala ku tu kuatekesa ku zoka ni kutolola o jitendasá ja Satanaji. Jihova ua tu bhana ué o Bibidia, ni milongi bhu kaxi ka kilunga, phala ku tu dimuna ni ku tu londekesa o iluezu. Mu kifika, muéne u tu dimuna phala ki tu zange o kithangana kietu, ni kitadi ni nguzu ietu, ku ima ki tu i bhindamena. Espen ni Janne, a tungu ku ixi muala o umvuama uavulu, ku Europa. Ene a kalakala mivu iavulu kala aboki a thembu ioso, bhu mbambe ia ixi mua bhindamene dingi aboki. Kioso kia vuala o mona, a xisa o kikalakalu kia aboki a thembu ioso, lelu ala ni tuana tuiadi. Espen u zuela: \"Tuene mu samba kua Jihova phala ki tu dibhale mu kudianguka lelu, mukonda dia kukamba kithangana kia soko phala kubhanga o sidivisu ia Jihova, kala ki tua kexile mu bhanga m'ukulu. Tuene mu bhinga kua Jihova phala ku tu kuatekesa kukolokota kukala fiiele, ni kusuína mu ukunji.\"\n16 O tendasá ia mukuá i tua tokala kutolola, o kutala o ufusa. Se a tu kuata bhu kaxi ka tendasá íii, ki tu tokala kutatela Satanaji. Mukonda diahi? Mukonda Satanaji ni mundu uê, ka tena ku tu jijidika kubhanga kima kioso kioso kia iibha. Saí athu a mona o ufusa, mukonda dia kukolokota ku xinganeka mu ima ia iibha. Maji saí jiphange javulu ja mala ni ja ahatu, a tolola o tendasá íii, etu ué tu tena ku i tolola.\n'TU KUDILE KUA SATANAJI'\n17. (a) Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, tua mesena kuma Jihova u tu 'kudila kua Satanaji?' (b) Ubhulukilu uebhi ua zukama?\n17 Kiebhi ki tu tena ku londekesa kuila, tua mesena kuma Jihova u tu 'kudila kua Satanaji?' Etu ki tu \"tokala ku mundu,\" ki tu tokala ué \"kuzola o mundu, mba o ima iene ku mundu.\" (Nzuá 15:19; 1 Nzuá 2:15-17) Tua-nda sanguluka kiavulu kioso Jihova kia-nda buika Satanaji ni mundu iú ua iibha! Kuma kithangana kiki ki ki tula luua, tua tokala kulembalala kuila, Satanaji uala ni \"njinda iavulu, kuma muène uejiia kuila o thembu iê ia butu kia.\" Muéne ua-nda bhanga ioso, phala ku tu fidisa kubheza Jihova. Mukonda dia kiki, tua tokala kusuluka ni ku samba phala Jihova ku tu kudila kua Satanaji.\n18. Ihi i tua tokala o kubhanga, se tua mesena kutunga ku mundu sé Satanaji?\n18 O kuila eie ua mesena kutunga ku mundu sé Satanaji? Kolokota mu kusamba phala o Utuminu ua Nzambi uíze, o dijina dia Nzambi a di xile, ni ku samba phala o vondadi iê a i bhange mu ixi. Dielela kua Jihova phala ku ku langa ni ku ku bhana ioso i ua bhindamena, phala kukolokota mu ufiiele uê. Bhanga ioso phala kukumbidila o musambu ua tu longo Jezú.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20150615\/kumbidila-o-milongi-ia-musambu-ua-tu-longo-jez%C3%BA-mbandu-2\/","date":"2018-09-26T13:08:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267164925.98\/warc\/CC-MAIN-20180926121205-20180926141605-00468.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2295,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se ua mesena kuzuela n'etu, kuia mu iônge ietu, kudilonga o Bibidia mba ku tuijiia kiambote, o mbandu íii ia-nda ku kuatekesa. Tua kuixana ué phala kuia mu jifiliiale jetu phala kumona kiebhi ki kalakala o kilunga kietu.\nJimbangi ja Jihova—Ku Kunda\nNi henda ioso tua mu kuixana eie phala ku kunda o filiiale ietu ni ididi muene mu bhanga o madivulu metu. Tala o ji mbanza ni ola ia ku kunda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/filiiale\/","date":"2018-09-26T11:10:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267164750.95\/warc\/CC-MAIN-20180926101408-20180926121808-00032.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":72,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF JWPUB Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201109\/","date":"2018-10-18T11:09:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583511806.8\/warc\/CC-MAIN-20181018105742-20181018131242-00539.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9690245986,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9690245985984802}","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.16,"word_repetition_ratio":0.25,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kima kioso-kioso ki ua mesena, ngi tangele ngó nga-nda ku bha-kiu ni muxima uoso.\" Eie nange kueji tanga o izuelu íii ku muthu ua kambe ku muijiia mba muthu ua muijiia ngó o pholo. Maji eie kueji kala ni hele ia kuzuela kiki se o muthu iú kamba diê dia kazola. O makamba a kidi, a di tuma kiambote.\nO Bibidia i tu londekesa kuila, Jihova izuua ioso u bhanga ima iejiia kuila ia-nda sangulukisa o abhezi'ê. Mu kifika, o Sobha Davidi, ua kexile ni ukamba uambote ni Nzambi, uambe: 'Jihova, Nzambi iami, madiuanu mê mavulu mu ua kalakala ni mabanzelu mê ma ku tu banza etu. Ki bhuala muthu u tena ku a kuata konda!' (Jisálamu 40:5) Jihova u bhanga ué mbote katé muene kua ió ka muijiia hanji, u a bhana 'kúdia, phala o mixima iâ izale ni kusanguluka.'\nEtu tuene mu bhanga ima iambote kua ió u tua a zolo\nKuma Jihova ua uabhela ku bhanga ia uabhela o athu, kima kiambote ué se oso a mesena ku kala makamba a Nzambi, a bhanga ima i 'sangulukisa o muxima uê.' (Jisabhu 27:11) Maji ihi i u tena o ku bhanga phala ku sangulukisa o muxima ua Nzambi? O Bibidia i tu tambuijila: \"O kubhanga o mbote ni ku di bhindumuna mudienu ki ku mi jimbe, mukonda ilumbu kala iii Nzambi ia mu uabhela kiavulu.\" (Jihebeleu 13:16) O kuila kiki kilombolola kuma, o ku bhanga mbote ni ku di bhindumuna mudietu, iene ngó o ima i tua tokala o ku bhanga phala ku sangulukisa o muxima ua Jihova?\nO Bibidia i zuela: \"Muthu-phe ua kambe o kuxikana ka tena kuuabhela Nzambi.\" (Jihebeleu 11:6) O Bibidia i zuela ué kuila \"Mbalahamu ua xikana Nzambi\" mu ku xikana kuê \"Nzambi anga u mu ixana, uixi: Kamba diami Mbalahamu.\" (Tiiaku 2:23) Jezú Kristu ua londekesa ué kuila tua tokala ku 'kala ni kixikanu kua Nzambi' se tua mesena ku tambula o mabesá mê. (Nzuá 14:1) Kienhiki, kiebhi ki u tena ku kala ni kixikanu kia mesena Nzambi kuila oso a-ndala ku kala makamba mê, a tokala ku kala na-kiu? U tena ku kala ni kixikanu kiki mu ku di longa izuua ioso o Mak'â Nzambi, o Bibidia. O ku bhanga kiki, kia-nda ku kuatekesa ku kala ni \"kuijiia kua kutongolola o vondadi iê muene\" ni kuijiia kiebhi ki u tena \"kubhanga jinga ioso ia mu uabhela kiambote muène.\" Kienhiki, kioso ki ua-ndaia ni ku bandekesa o kuijiia kuê kua lungu ni Jihova ni ku belesela o itumu iê, o kixikanu kiê kua muéne kia-nda di bandekesa dingi, muéne ua-nda ku zukama dingi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/ia-mesena-nzambi\/","date":"2018-10-19T09:56:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583512382.62\/warc\/CC-MAIN-20181019082959-20181019104459-00195.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":425,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Kuma tuene ku mi lembalala, sé ngó kufula, bhu pholo ia Nzambi ietu, Tat'etu, o ku kalakala kuenu kua ufiiele, ni ku di bhakula kuenu kua henda.'\n1. Kiebhi Phaulu kia kexile mu mona ió a di bhakuile mu ku boka o njimbu iambote?\nO POXOLO PHAULU ua kexile mu bhana valolo iavulu ku jiphange jê ja mala ni ja ahatu, a di bhakuile mu ku boka o njimbu iambote. Muéne ua soneka: 'Kuma tuene ku mi lembalala, sé ngó kufula, bhu pholo ia Nzambi ietu, Tat'etu, o ku kalakala kuenu kua ufiiele, ni ku di bhakula kuenu kua henda , ni ku kolokota kuenu mu ku dielela Ngana Jezú Kristu.' (1 Tesalonika 1:3) Jihova u lembalala ué ni ku bhana valolo mu ima ioso ia bhanga o jiselevende jê phala ku mu sidivila, ki kale se a kalakala kiavulu mba bhofele.\n2. Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n2 Tundé mu ukulu, o Jikidistá ene mu dituna ima iavulu phala ku di bhakula mu sidivisu ia Jihova. Mu milongi íii, tua-nda di longa se ihi ia bhangele o Jikidistá ku hama ia dianga, phala ku sidivila Jihova. Tua-nda di longa ué, ihi ia mu bhanga lelu, o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, ni ku mona se kiebhi ki tu tena o ku a kuatekesa.\nO JIKIDISTÁ KU HAMA IA DIANGA\n3, 4. (a) Mu maukexilu ebhi o jiphange ja mala ni ja ahatu a sidivile Jihova ku hama ia dianga? (b) Kiebhi o aboki a Utuminu ku hama ia dianga kia a dikila o ibhindamu iâ?\n3 Mu ku bhita kithangana, kioso Jezú kia mu batizala, muéne ua mateka ku boka o njimbu ia Utuminu ni ku longa ué akuâ ku bhanga o kikalakalu kiki. (Luka 3:21-23; 4:14, 15, 43) Kioso Jezú kiafu, o jipoxolo a suluka mu ku bhanga o kikalakalu kia ku boka, ni ku ki sanzumuna dingi. (Ikalakalu 5:42; 6:7) Saí Jikidistá a xisa o mabhata mâ, phala ku kalakala kala akunji mu jixi jengi. Mu kifika, Filipe ua boko mu jimbanza javulu ja Palestina. (Ikalakalu 8:5, 40; 21:8) Phaulu, ua xisa ué o dibhata diê, phala ku boka mu jixi javulu kala mukunji. (Ikalakalu 13:2-4; 14:26; 2 Kolindo 1:19) A mukuá kala, Marku, Luka ni Sidivanu (Sila), a soneka madivulu a Bibidia mba a kalakala kála ji seketa ja asoneki a Bibidia. (1 Phetele 5:12) Jiphange javulu ja ahatu a kalakalele kumoxi ni jiphange jiji. (Ikalakalu 18:26; Loma 16:1, 2) Mu Mikanda ia Ngeleku, tu sanga-mu misoso iavulu iambote, ia lungu ni jiphange jiji ja mala ni ja ahatu. O misoso íii, i tu longa kuila, Jihova u bhana valolo ku kikalakalu kia bhanga o jiselevende jê ni ku dikila o ibhindamu iâ.\n4 Kiebhi o aboki a Utuminu ku hama ia dianga, kia tenene ku dikila o ibhindamu iâ? Ene ka kexile mu jijidika o jiphange jâ kua kuatekesa, maji akexile mu katula kithangana phala ku kalakala ni ku dikila o ibhindamu iâ mu xitu. (1 Kolindo 9:11-15) Maji kioso kia monekene kikuatekesu, ene akexile mu xikina. Saí ithangana, a a kuatekesele mu ku a bhana kudia, kua bhana inzo, ni ima ia mukuá. Saí ithangana o kilunga kia kexile mu kuatekesa, mu ithangana ia mukuá, o kikuatekesu kia kexile mu kuíza bhu kaxi ka ji phange.\nO AKALAKADI A THEMBU IOSO LELU\n5. Ihi iambe o dikaza, ia lungu ni ku sidivila mu thembu ioso?\n5 Lelu, Jiphange javulu a di suínisa phala ku sidivila Jihova mu maukexilu avulu. (Tala o kaxa \"Maukexilu Avulu a ku Kalakala mu Sidivisu ia Thembu Ioso.\") O kuila o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, a sanguluka mu ku sola o ukexilu iú ua muenhu? Se u bhanga o kibhuidisu kiki, ku jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, o kitambuijilu kiâ, kia-nda ku suínisa kiavulu. Saí phange ua sidivile kiá kala muboki ua thembu ioso, muboki ua katunda, mukunji mu ixi iéngi, ni ku muiji ua Betele, uambe: \"Ngi mona kuila, o ku di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, kiene o kima ki nga beta o ku sola ni unjimu ku muenhu uami. Kioso ki nga tenesa 18 dia mivu, nga kexile mu banza se ngi bokona mu xikola ia katunda, se ngi mateka o ku kalakala, mba se ngi kala muboki ua thembu ioso. O ima ioso ia bhiti kiá, ia ngi londekesa kuila, Jihova kene mu jimba o nguzu i tu bhanga, ni ima ioso i tu xisa ku dima, phala ku di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso. Ngene mu bhakula kua Jihova o uhete uami uoso ni nguzu ia ngi bhana muéne, ki ngeji tena ku bhanga kiki, se nga solele kikalakalu ku mundu.\" O kazola kê uambe: \"Kikalakalu kioso kia tu bhana, ki ngi kuatekesa ku kula dingi mu nzumbi. Tua mono o kikuatekesu kia Jihova mu ithangana iavulu, kiki, ki kieji bhita se tua solele ku kala mu mbanza ietu ia fuama, mu tua tungile. Ngene mu sakidila Jihova izuua ioso, mukonda dia muenhu uetu mu sidivisu ia thembu ioso.\" O kuila eie ua mesena uê ku divua kiki?\n\"Ngi mona kuila, o ku di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, kiene o kima ki nga beta o ku sola ni unjimu ku muenhu uami.\"\n6. Kiebhi kia divua Jihova kia lungu ni sidivisu i tu bhanga phala muéne?\n6 Saí jiphange ka tena ku di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, maji a mu bhanga ioso ia tena mu sidivisu ia Jihova. Tuejiia kuila o sidivisu ia Jiphange jiji, iala ni valolo iavulu phala Jihova. Mu kifika, mu divulu dia Filimone 1-3, Phaulu ua tumikisa umenekenu ku jiphange joso a tokalele mu kilunga kia Kolose, ni ku tumbula o majina mâ. (Tanga.) Kala Jihova kia bhana valolo ku kikalakalu kia jiselevende jê, Phaulu ua kexile ué mu bhana valolo iavulu ku kikalakalu kia kexile mu bhanga o jiphange jê. Jihova u bhana valolo mu ima ioso i uene mu bhanga mu sidivisu iê. Ihi-phe i u tena o ku bhanga phala ku kuatekesa o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso?\nMAUKEXILU U TU TENA KU KUATEKESA O ABOKI A THEMBU IOSO\n7, 8. Kikalakalu kiahi kia bhanga o aboki a thembu ioso, ni kiebhi o jiphange mu kilunga kia tena o kua kuatekesa?\n7 Kala o aboki mu hama ia dianga, lelu o aboki a thembu ioso, a suínisa kiavulu o jiphange mu kilunga. Aboki avulu a thembu ioso a bhanga 70 a ji ola ku mbeji mu ukunji. Kiebhi ki u tena o ku a kuatekesa?\n8 Saí phange ia muhatu muboki ua thembu ioso, a mu ixana Shari uambe: \"O aboki a thembu ioso a kala dingi ni nguzu, kioso ene kia kala mu sidivisu ia ku boka izuua ioso. Maji né kiki, a bhingi ué kua suínisa.\" (Loma 1:11, 12) O phange ia mukuá ia muhatu, uexile kiá muboki ua thembu ioso mu mivu iavulu, uambe ia lungu ni aboki a kilunga kiê: \"Ene a kalakala kiavulu sé ku nhoha. Kioso o jiphange kia a kuatekesa mu sidivisu ia ku boka mu ku kalakala kumoxi, kua exana phala kudia kumoxi, kua bhana ka kitadi mba ku a kuatekesa mu maukexilu a mukuá, ene a sakidila ni ngalasa ioso. Mu ku bhanga kiki, o jiphange a londekesa kuila a bhana valolo, ku kikalakalu kia bhanga ió a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso.\"\n9, 10. Ihi iene mu bhanga o jiphange, phala ku kuatekesa o aboki a thembu ioso mu kilunga?\n9 O ukexilu ua mukuá ua ku kuatekesa o aboki, o ku kalakala nau mu sidivisu ia ku boka. Jiphange jiiadi ja ahatu, aboki a thembu ioso, ambe kuila a bhingile dingi kikuatekesu kia jiphange ja mukuá, ja mala ni ja ahatu, phala ku kalakala nau mu sidivisu ia ku boka mu kaxi ka semana, ni mu ngoloxi. Saí phange ia muhatu ua mu sidivila ku Betele ia Brooklyn, ua di lembalala o kikuatekesu kia tambuile kioso muéne kiexile muboki ua thembu ioso. Muéne uambe: \"Saí phange ua kexile ni dikalu, ua ngi tangela kuila, 'kabasa kithangana ki u kala ubheka ué mu sidivisu ia ku boka, u ngi ixana phala ku boka kumoxi.' O phange íii, ia ngi kuatekesa ku kolokota mu sidivisu ia thembu ioso.\" Shari uambe: \"Kioso kia zubha o sidivisu ia ku boka, o aboki a thembu ioso akudi, a kala ubheka uâ. Saí ithangana eie u tena kuixana o jiphange jiji ja ahatu mba ja mala, phala ku bhanga mbandu ku ubhezelu uê ku muiji. Kima kiambote kua exana phala ku bhanga ué ima ia mukuá i tena o kua suínisa.\"\n10 Saí phange ia muhatu ua kexile mu sidivisu ia thembu ioso mu 50 a mivu, ua zuela ia lungu ni kikuatekesu kia tambuile muéne, ni jiphange ja mukuá ja ahatu exile makudi, muéne uambe: \"O tufunga tuetu tua kexile mu kunda o aboki a thembu ioso mu ku bhita jimbeji. Ene akexile ku tu ibhula ia lungu ni sauidi ietu, ni sidivisu ia ku dikila o ibhindamu ietu ni ku sota kuijiia, se kua kexile kima kia kexile mu tu thandanganhesa. Ene exile athu ambote. Ene a tu kundu mu inzo ietu phala ku mona se tua bhindamena kikuatekesu.\" O tufunga tutu, ni tua mukuá, a kaiela o phangu ia Onezifolo. Muéne ua tokalele ku dikila o muiji uê, maji né kiki, ua kuatekesa ué Phaulu, mukonda ua bhindamene kikuatekesu.\n11. Kikalakalu kiahi kiene mu bhanga o aboki a katunda?\n11 O ukexilu ua mukuá ua ku kalakala mu sidivisu ia thembu ioso, o ku kalakala kála muboki ua katunda. O aboki a katunda a bhanga 130 a ji ola, ku mbeji mu sidivisu ia ku boka. Ene a bhanga ikalakalu ia mukuá mu kilunga. O filiiale i bhana kikuatekesu ku jiphange jiji, mukonda ene kala dingi ni kithangana phala ku kalakala. O kikuatekesu kiki, phala ku dikila o ibhindamu iâ ni ku kalakala dingi mu sidivisu ia ku boka.\n12. Kiebhi o tufunga ni aboki kia tena o ku kuatekesa o aboki a katunda?\n12 Ihi i tu tena o ku bhanga phala ku kuatekesa o aboki a katunda? Saí kafunga ua mu sidivila ku filiiale, uene mu zuela ni aboki avulu a katunda, uambe: \"O tufunga a tokala ku zuela ni aboki a katunda phala kuijiia se ima iahi ia bhindamena ni ku mona kiebhi kia tena o kua kuatekesa. Saí jiphange a banza kuila, o aboki a katunda ka bhingi kikuatekesu mukonda, ene mua kuatekesa kiá ku filiiale, maji mu kidi, o jiphange ja kilunga a tena ku kuatekesa mu maukexilu avulu.\" Kala ki bhita ni aboki a thembu ioso, o aboki a katunda a sakidila ué ni muxima uoso, kioso o jiphange kia kalakala nau mu sidivisu ia ku boka. O kuila eie u tena ku kalakala nau?\nKIEBHI KI TU TENA KU KUATEKESA O TUFUNGA TUA ILUNGA\n13, 14. (a) Ihi i tua tokala o ku lembalala ia lungu ni tufunga tua ilunga ni ahatu'â? (b) Ihi i u tena o ku bhanga phala ku kuatekesa o tufunga tua ilunga?\n13 O tufunga tua ilunga ni ahatu'â, jiphange ala ni kixikanu kia kolo, a tu suínisa kiavulu. Maji tua tokala ku lembalala kuila, ene a bhingi uâ o kua suínisa. Ene a bhingi uâ, o kikuatekesu kia jiphange, phala ku kalakala nau mu sidivisu ia ku boka. O tufunga tua ilunga a sakidila kiavulu, kioso o jiphange kia exana phala ku tonoka nau. Kioso o tufunga tua ilunga mba o ahatu'â kia kata, u tena kua kuatekesa mu kua kunda ni ku suua o ibhindamu iâ. Luka, 'kamba dia muxima, musaki a jihaxi' ua kuatekesele ku suua o ibhindamu ia Phaulu ni ia jiphange ja mukuá, endele mu kunda o ilunga.\n14 O tufunga tua ilunga ni ahatu'â, a bhindamena o henda ni kikuatekesu kia makamba. Saí kafunga ka ilunga ua soneka: \"O makamba mami, ala kala ejiia kiambote o kithangana kia tokala ki nga bhingi ki suinisu. Ene a bhanga ibhuidisu i ngi bhangesa ku zuela, o ima ia mu ngi thandanganhesa. Mukonda dia ku ngi ivua kiambote ene a ngi kuatekesa kiavulu.\" O tufunga tua ilunga, a sakidila kiavulu kioso o jiphange ja mala ni ja ahatu kia londekesa o henda iâ ni ku kala makamba a kidi.\nKU KUATEKESA O MUIJI UA BETELE\n15, 16. Mukonda diahi o kikalakalu kia bhanga o jiphange ku Betele ni mu Ididi ia Iônge ia makota iala ni valolo, ni kiebhi ki tu tena o kua kuatekesa?\n15 O jiphange a sidivila mu betele ni ió a sidivila mu Ididi mu bhita o Iônge ia makota, a bhanga kikalakalu, ki kuatekesa o sidivisu ia ku boka o njimbu iambote. Se saí athu a kalakala mu betele mu kilunga kiê, Kiebhi ki u tena o kua kuatekesa?\n16 Mu izuua ia dianga ku Betele o jiphange jiji, nange a divua ubheka, anga a kala ni ngunzu ia makamba ni ia muiji uâ. O jiphange jiji, a sanguluka kiavulu kioso kia bhanga ukamba ni jiphange ja mukuá, ku Betele ni mu kilunga. (Marku 10:29, 30) O akua Betele a tena kuia mu iônge ni mu sidivisu ia ku boka, semana joso. Maji, saí ithangana o akua betele a kala ni ikalakalu ia mukuá. Kima kiambote o jiphange mu ilunga ku tendela o ima íii, ni ku londekesa kuila a bhana valolo mu sidivisu ia bhanga o jiphange jiji.\nKU KUATEKESA O AKUNJI A JIXI JENGI\n17, 18. Kikalakalu kiahi kia bhanga o akunji mu jixi jengi?\n17 Saí jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso, a xikina kuia mu jixi jengi. Ene nange adia kudia kuengi, a di longa dimi diéngi ni ku di longa ué ijila ia ubhe ni ukexilu uéngi ua muenhu. Kikalakalu kiahi kia bhanga o akunji mu jixi jengi?\n18 O akunji, a bhita ithangana iavulu mu ku boka o njimbu iambote. O jiphange jiji, ala ni uhete uavulu ua ku boka ni ku longa, ene a kuatekesa ué o jiphange ja kilunga bhu kaxi ka milongi ia tambula. O jiphange ku filiiale a bhana kididi phala o mukunji ku kala-mu ni ku mu bhana kikuatekesu phala ku dikila o ibhindamu iê. A mukuá, a a tumikisa mu jixi ja mukuá, phala ku sidivila mu filiiale mba ku tunga ji filiiale, ididi ia ku lungulula madivulu mba ku tunga Ididi ia Ubhezelu, ni Ididi ia Iônge ia Makota. O filiiale mba o jiphange ja ilunga, a suua o ibhindamu ia jiphange jiji, mu kua bhana kididi, ni kudia. Kála ki bhita ni jiphange a kalakala ku Betele, o jiphange jiji, a katula ué kithangana phala ku boka o njimbu iambote ni kuia mu iônge. O jiphange mu kilunga a katula mbote mu jindunge ja jiphange jiji ja mala, ni ja ahatu.\n19. Kiebhi ki u tena o kuatekesa o akunji a jixi jengi eza mu sidivila mu ixi iê?\n19 Kiebhi ki u tena o ku kuatekesa o akunji a jixi jengi a di bhakula phala ku sidivila mu ixi iê? Ejiia kuila, kioso ene kia bhixila, ka-nda tena luua kudia o kudia kua ixi. Mu kiki, se ua exana phala kudia nau kumoxi, u tena ku a ibhuidisa se a mesena kudia kua ubhe mba se saí kudia ka tokala ku kudia. Ejiia kuila, ene ka-nda tena ku zuela ni lusolo o dimi dia ixi ni kuijiia kiambote o ijila ia ixi iê. Kima kiambote kua talatala ni muanhu ni kua kuatekesa ni henda ioso. Ene a mesena o kuijiia!\n20. Kiebhi ki tu tena o ku kuatekesa o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso ni jitata jâ?\n20 Mu ku bhita kithangana o akunji a sidivila mu jixi jengi, a xinganeka kiebhi kia tena o ku kuatekesa o jitata jâ, ja kuka. Se o jitata jimbangi ja Jihova, ene a mesena kiavulu kuila, o an'ê a kolokota mu sidivisu ia thembu ioso. (3 Nzuá 4) O jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso, a bhanga ioso phala ku langa o jitata jâ, ni kua kunda. Maji o jiphange ala kumoxi ni jitata ja akunji, a tena ué ku kuatekesa. Ene a tena ku di bhakula phala ku kuatekesa o athu enhá, se ene a bhingi kikuatekesu. Tua tokala kuijiia kuila, o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso ala ni sidivisu iavulu, ene a kuatekesa o kikalakalu kia ku boka, o kikalakalu kiki, kiene kia beta dingi kota ku kala ni valolo mu ixi, lelu. (Matesu 28:19, 20) O kuila u tena ku lembalala o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso, mu ku kuatekesa o jitata jâ?\n21. Kiebhi kia divua o jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso, kia lungu ni kikuatekesu kia tambula ku jiphange?\n21 Athu avulu a kalakala ni ku suína kuoso mukonda a mesena ku kituka ji mvuama. Maji o jiphange a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso a kalakala ni ku suína kuoso mukonda ene a mesena ku bhanga ioso phala Jihova ni ku kuatekesa o athu. Mu kiki, ene a sakidila ni muxima uoso, o kikuatekesu kia bhana o jiphange. Saí phange ia muhatu uala mu sidivisu ia thembu ioso mu ixi iéngi, uambe: \"O kizuelu kimoxi kia kisakidilu kilondekesa kuila, a ku bhana valolo ni kuila o jiphange a sanguluka ni ima ioso i ua mu bhanga.\"\n22. Ihi i u banza ia lungu ni sidivisu ia thembu ioso?\n22 O jiselevende ja thembu ioso, a solo o ukexilu ua muenhu, u bhekela kisangusangu kia dikota. Uene o ukexilu ua muenhu ua beta-kota lelu. O jiselevende ja thembu ioso, a tena ku di longa ídifua ni jindunge jambote ji tena kua kuatekesa lelu ni ku mundu ua ubhe. Kua kambe ngó bhofele, o jiselevende joso ja Jihova, a-nda bhanga ikalakalu i suínisa izuua ioso. Mu kiki, tua tokala kuia ni ku lembalala 'o ku kalakala kua ufiiele,' ni ku 'di bhakula' kua henda,' kua ió, a di bhakula mu sidivisu ia thembu ioso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20140915\/lembalala-i%C3%B3-a-di-bhakula-mu-sidivisu-ia-thembu-ioso\/","date":"2018-10-18T07:29:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583511744.53\/warc\/CC-MAIN-20181018063902-20181018085402-00068.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2906,"character_repetition_ratio":0.121,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu PDF JWPUB Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201107\/","date":"2018-10-20T00:37:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583512499.22\/warc\/CC-MAIN-20181019232929-20181020014429-00477.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.954888761,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9548887610435486, \"lua_Latn_score\": 0.02986150234937668}","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.16,"word_repetition_ratio":0.25,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O milongi iala ku luiji, ia-nda tu londekesa kiebhi o Jimbangi ja Jihova kiene mu zuela ni vizinhu jâ. Tu xinganeke Mbangi ia Jihova, dijina diê Thonhi ua tula ku dibhata dia diiala, dijina diê Timi.\nTUA TOKALA KU XIKINA JEZÚ\nThonhi: Ua zekele kiebhi Timi. Nga sanguluka ku ku mona dingi.\nTimi: N'eme uami nga sanguluka.\nThonhi: Nga ku bhekela Mulangidi ni Despertai! dia mbeji íii. Ua-nda uabhela kiavulu o ku a tanga.\nTimi: Nga sakidila. Ua bhange kiambote uéza lelu mukonda nga mesena ku kuibhuidisa kima.\nThonhi: Kiambote, ihi?\nTimi: Mazá nga kexile mu zuela ni koleka kami mu salu. Nga mu tangela o maka ala mu tumikanda tu ua ngi bhana. Maji muéne ua ngi tangela kuila ki ngi tokalele tu tanga o madivulu enhá, mukonda o Jimbangi ja Jihova ka xikina Jezú. O kuila kidi? Nga mu tangela kuila ngeji di kunda n'eie kioso ki ueji kuíza mu ngi kunda.\nThonhi: Nga sanguluka mu ku ngi tangela o maka enhá. Kima kiambote ua mu ta o maka enhá ni Mbangi ia Jihova. Mukonda se ua mesena kuijiia mu ihi mua xikina muthu, ku tokala ku mu ibhuidisa?\nTimi: Kiene muene.\nThonhi: Ngi ku tangela kuila, o Jimbangi ja Jihova a xikina Jezú ni kidi kioso, mukonda tuejiia kuila phala ku bhuluka tua bhingi ku xikina Jezú.\nTimi: Kiene ki nga kexile mu banza, maji kioso koleka kami kia ngi tangela kuila enu ki mu xikina Jezú, phata ia ngi kuata, eme nga mesenene kuijiia kiambote o maka enhá. Etu ué nuka tua zuelele o maka enhá.\nThonhi: O kuila ngi tena ku kulondekesa ibatulu mu Bibidia ilondekesa o valolo ia ku kala ni kixikanu kua Jezú? O Jimbangi ja Jihova ene mu kuatekesa athu avulu mu ukunji uâ ni ibatulu íii.\nTimi: Ngi londekese.\nThonhi: Tu mateke ni ku tanga ihi ia zuela Jezú mu divulu dia Nzuá 14:6. Jezú ua kexile mu zuela ni poxolo jê. O Bibidia i zuela: \"Jezú uixi: Eme ngi njila, ngi kidi, ngi muenhu. Kana muthu u bhixila kua Tata, ua kambe kuijila ko kuami.\" Kala kilondekesa o velusu íii, kiebhi ki tu tena ku bhixila kua Tata?\nTimi: Bhu kaxi ka Jezú.\nThonhi: Kiene muene. Kiki kiene kia xikina o Jimbangi ja Jihova ni muxima uoso. Ngi tangele: Mu kuijiia kuê kua lungu ni itumu ia Nzambi, o muthu kia samba, ua tokala u bhinga o ima mu dijina dia nanhi?\nTimi: Mu dijina dia Jezú.\nThonhi: Kiene. Kiki kiene ki bhangesa kuila izuua ioso ki ngi samba, ima ioso ngi i bhinga mu dijina dia Jezú. Kiene uá kia bhanga o Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso.\nTimi: Nga sanguluka mu kuijiia o maka enhá.\nThonhi: O divulu dia mukua di tua tokala o ku tanga o divulu dia Nzuá 3:16. O velusu íii iala ni valolo ia dikota, saí athu a zuela kuila o velusu íii ilombolola o divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá. Kiki kilombolola kuila se u katula o misoso ioso io soneke ia lungu ni muenhu ua Jezú ni ukunji uê mu ixi ni ku i ta mu velusu imoxi, tueji sola o velusu íii. Nga ku dióndo tanga o velusu íii.\nTimi: Kiambote. I zuela: 'Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu ku bhana Mon'ê umoxi-élele, phala uoso u mu xikana muene, kafue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.'\nThonhi: Nga sakidila. Ua tangele kiá o velusu íii?\nTimi: Xe, athu ene mu i tumbula veji javulu, saí bhabha a i soneka mu matadi.\nThonhi: Athu avulu ejiia o velusu íii. Tu tale kiambote ihi ia zuela Jezú mu velusu íii: Muéne uambe kuila o henda ia Nzambi i bhangesa o athu ku kala ni muenhu ua kalelaku—maji ihi i tua tokala o ku bhanga?\nTimi: Ku kala ni kixikanu.\nThonhi: Kiene muene. Ku xikina o Mona umoxi-élele, Jezú Kristu. Kienhiki mu mbandu 2 ia kadivulu kaka, ku nga ku bhekela—tu sanga-mu o kidi kiki kia kuila o kuxikina Jezú ku jikula o njila ia ku bhuluka. O kadivulu, O Mulangidi, a ka bhange phala ku \"suínisa o kixikanu kua Jezú Kristu, uafú phala etu tu tambule o muenhu ua kalelaku, lelu muéne ua mu tumina kiá kala Sobha ia Utuminu ua Nzambi.\"\nTimi: Nga diuana, mbé io soneke muene mu madivulu menu kuila o Jimbangi ja Jihova a xikina Jezú?\nThonhi: Kiene.\nTimi: Maji-phe mukonda diahi athu ene mu mi tangela kuila ki mu xikina kua Jezú?\nThonhi: Muala ima iavulu i bhangesa o athu kuzuela kiki. Saí bhabha, athu a zuela kiki mu ku kaiela athu a mukuá ene mu zuela kiki. Mba kiene kia di longo mu jingeleja jâ.\nTimi: Nga mu xinganeka\nThonhi: Nange kiene.\nTimi: Mukonda diahi muene mu zuela kiavulu ia lungu ni Jihova?\n\"EME NGA EJIDISA O DIJINA DIÉ\"\nThonhi: Etu tu xikina kuila tua tokala ku tumbula o dijina dia Nzambi, Jihova\nTimi: Nga mesena. 'Eme nga ejidisa o dijina diê, hanji ngi d'ijidisa o dijina diê, hanji ngi d'ijidisa dingi, phala o henda i ua ngi zola na-iu eme, ni i kale mua ene, ni eme-muéne mua ene.'\nThonhi: Nga sakidila. Jezú uambe bhabha kuila uejidisile ku athu o dijina dia Nzambi. Mudiê, mukonda diahi Jezú ua bhange kiki?\nTimi: Ki ngejiia.\nTua bhingi ku kala ni kixikanu kua Jezú phala tu bhuluke\nThonhi: Tu tange divulu diéngi phala tu mone se mukonda diahi muéne ua bhange kiki. O divulu dia Ikalakalu 2:21. Diambe: 'Ki bhita kuma, uoso ua kola o dijina dia Ngana, u bhuluka.' Kienhiki, ua-nda xikina n'eme kuila se phala ku bhuluka, o muthu ua bhingi ku kola o dijina dia Jihova, sé phata Jezú uejidile kiambote o kitumu kiki.\nTimi: Kiene muene.\nThonhi: Kienhiki, o ubhulukilu ua akaiedi'ê kiene kia bhangesa Jezú ku mesena kuila ene ejiie o dijina dia Nzambi ni ku di tumbula. Kiki kiene ué ki tu bhangesa kuzuela ia lungu ni Jihova veji javulu. Tu mona kuila kima kia valolo ku ijidisa o dijina dia Nzambi ku athu phala ene uá a di tule ku akuâ.\nTimi: Maji né muene se athu kejiia o dijina dia Nzambi mba a di tumbula, ene ejiia kuila a mu zuela o Nzambi ia kidi.\nThonhi: Nange kiene. Mu ku tu tangela o dijina diê, Nzambi ua mu tu jikula o njila phala tu mu zukame dingi.\nTimi: Kiki kilombolola ihi?\nThonhi: Xinganeka: Etu ki tu bhingile kuijiia o dijina dia Mozé. Tua tokalele ku mu ijiia ngó kala o diiala dia jikula o Kalunga ka Kusuka mba o diiala dia tambula kua Nzambi o Dikuinhi dia Ijila. Kiene kimoxi ué ni Noué\nTimi: Kiene.\nThonhi: Maji Nzambi ua bhangesa kuila tuijiia o majina a athu enhá. Mukonda o kuijiia o majina mâ, ku bhangesa o misoso iâ ku kala dingi ia kidi. Sumbala nuka tua di sangele ni Mozé, Noué ni Jezú, o kuijiia o majina mâ ku tu kuatekesa ku mona kuila o mala enhá akexile muene ku muenhu.\nTimi: Nuka nga banzele kiki, maji ua lungu'ê muene!\nThonhi: Kiki kiene ué ki bhangesa o Jimbangi ja Jihova ku tumbula veji javulu o dijina dia Nzambi. Tua mesena ku kuatekesa o athu ku kala ni kixikanu kua Jihova Nzambi ni ku mu mona kala muthu ua kidi a tena ku bhanga nê ukamba. Maji tuejiia ué o kididi kia dikota kia Jezú mu ubhulukilu uetu. Tu tange dingi mu Bibidia kibatulu ki tu kuatekesa ku tendela o diba didi.\nTimi: Kiambote.\nThonhi: Mu dimatekenu tua tange o divulu dia Nzuá 14:6. Jezú uambe kuila muéne 'o njila, o kidi ni muenhu.' Tu vutuke mu dimatekenu dia kibatulu kiki, Nzuá 14:1. Nga ku dióndo tanga o divulu didi.\nTimi: Kiambote. Di zuela: \"Dielelenu Nzambi; eme uami ngi dielelienu.\"\nThonhi: Nga sakidila. O kuila kiki kilombolola kuila etu tu sola se tu xikina Jezú mba Jihova?\nTimi: Kana. Jezú uambe kuila tua bhingi tu xikina kiiadi kiâ.\nThonhi: Kiene muene. Ngejiia kuila eie u xikina kuila ki ku bhingi ngó kuzuela kuila ngala ni kixikanu kua Nzambi ni kua Jezú. O uendelu uetu ua tokala ulondekesa kuila, etu tuala ni kixikanu kua ene.\nTimi: Kiene muene.\nThonhi: Maji kiebhi o muthu kia londekesa kuila uala ni kixikanu kia kidi kua Nzambi ni kua Jezú? Tu tena kuzuela o maka enhá kizuua kiéngi. *\nTimi: Nga-nda ku kingila.\nEie uala ni kibhuidisu kia lungu ni Bibidia, iu ua mesena kikuatekesu? Ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni ilongesu mba ni maukexilu a Jimbangi ja Jihova? Se kiene, ku kale ni hele ia kuibhuidisa Mbangi ia Jihova. O Mbangi ia Jihova ua-nda sanguluka ku ku jimbuluila o maka enhá.\n^ kax. 60 Phala kuijiia dingi, tanga o Kibatulu 12 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova. A tena ku di katula ué mu jw.org\/kmb.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/o-jimbangi-ja-jihova-a-xikina-jez%C3%BA\/","date":"2018-10-22T23:34:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583515555.58\/warc\/CC-MAIN-20181022222133-20181023003633-00124.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1455,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O BIBIDIA I LUNGULULA O UKEXILU UA ATHU\nJihova ka ngi bhana dikunda\nKala Kia Tange Susana Plasín Udías\nMUVU UA MU VUALA: 1922\nMUKUA: ESPANHA\nMUSOSO: KATAKA\nMUSOSO UAMI: A ngi vualela ku mbanza ia Bilbao, ku ixi ia Espanha. Tu kiuana kia jiphange, eme ngi mona ua kaiiadi mu divumu dia mam'etu. Tua kexile tu akua Katolika, nga kexile múia mu ngeleja izuua ioso. Ki nga tenesa 23 a mivu, nga kituka mesene ia ku longa\nMu ku bhita 12 dia mivu ni ukaza ua sanguluka, muadi uami uafú, eme nga xala ni kiuana kia ana phala ku a sasa. Nga kexile ngó 33 a mivu! Nga soto kikuatekesu mu ngeleja iami ia Katolika, maji nga kexile ni ibhuidisu iavulu. Nga kexile mu dibhudisa: 'Mukonda diahi o athu ene mu suluka ni kufuá se Kristu ua tu bhulula kiá? Mukonda diahi tuene mu samba phala o Utuminu ua Nzambi uíze, se athu ambote a-ndaia ku diulu?' Eme nga kexile mu banza ué: 'Se Nzambi u tu fundisa kioso ki tufuá, mukonda diahi tu bhinga dingi ku tunda ku diulu, ku tunda mu kididi kia ku fundisa o imbi, mba mu ifernu?'\nNga bhange o ibhuidisu íii ku jipadele mu ngeleja. Padele imoxi ua ngi tambuijila: \"Ki nga kijiia. Uibhuidisa o Bispo. Maji mukonda diahi ua mesena kuijiia? Eie ku xikina Nzambi? Kana kuibhula!\" Maji nga suluka ni ku sota o itambuijilu. Mu ku bhita thembu, ngai mu ngeleja ia Jesuíta, Pentekostale, ni akua Gnósticos. Maji ka tena ku ngi bhana o itambuijilu ia tokala.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI: Kioso ki nga kexile kiá 60 a mivu, dixibulu diami dia kexile mu kitala 7 dia mivu, ua ngi xana phala kuia mu kiônge kia Jimbangi ja Jihova. Nga uabhela kiavulu ioso i nga mono, ni ioso i ngevu mu kiônge, maji mukonda dia ku kamba kithangana, ki nga kexile dingi mu di sanga ni Jimbangi ja Jihova. Mivu jiiadi ku pholo, dikaza diexile Mbangi ia Jihova, Juan ni Maite, a phuphu o dibhitu dietu. Mu mbeji jitatu, tua kexile mu di longa kiavulu, ku bhanga ibhuidisu ni ku ngi bhana o itambuijilu, ia ngi bhangesa ku xikina o ku di longa o Bibidia.\nNga uabhele kiavulu o ku di longa o Bibidia! Nga kexile mu tokuesa ioso i nga kexile mu di longa phala ku mona se o Jimbangi ja Jihova, akexile muene mu longa o kidi. Nga mono kuila, ku mivu iavulu nga kexile mua vundu. Nga thandanganha kiavulu mukonda o ilongesu i nga di longele mu ngeleja ki i difuile ni ilongesu i nga kexile mu di longa mu Bibidia. Maji o ilongesu ia ngeleja iami ia kolele ku muxima uami kála jindanji mu mavu.\nMu ku bhita thembu, muadi uami ua kaiiadi, ua kate kiavulu iu uafú. Maji, mukonda dia kitala kiami, ki ngi kexile dingi mu kalakala, eme nga tundu ku mbanza ia Bilbao. Juan ni Maite a tundu uá. Kuenhoko ki ngi kexile mu di longa o Bibidia. Maji nga kijidile kuila, nga sangele kima kia valolo. Nuka nga ki jimbile.\nMu ku bhita 20 a mivu, ki nga tenesa 82 a mivu, Juan ni Maite a vutuka ku mbanza ia Bilbao, a ngi kuatekesa eme ngai ku a kunda. Nga sangulukile kiavulu ku a mona dingi! Nga mono kuila Jihova ka ngi bhana dikunda, eme nga mateka dingi o ku di longa o Bibidia. Juan ni Maite akexile mu ngi longa o Bibidia ni muanhu uoso, mukonda nga kexile mu a bhanga ibhuidisu iavulu. Nga bhindamene kuívua o milongi ia Bibidia ithangana ioso phala ku jima o ilongesu ia makutu ia kexile ku muxima uami. Nga mesenene ué ku kala polondo phala ku jimbulula kiambote ku makamb'ami ni ndandu jami o kidi kia Bibidia.\nKia ngi batizala\nMABESÁ U NGA TAMBULA: Ngejidile kiá tundé ukulu kuila, Jezú Kristu muéne o \"njila.\" (Nzuá 14:6) Maji, o milongi ia Bibidia ia ngi kuatekesa kuijiia kiambote Jihova, o muthu ua tu suínisa Jezú o ku mu bheza. Kindala ngi tena kiá ku samba kua Nzambi, kala Tata iami ia kazola ni Kamba diami. O ku tanga o divulu: Achegue-se a Jeová, * dia ngi suínisa kiavulu ku muenhu uami. Mu veji ia dianga, nga tange o divulu dioso mu usuku umoxi! Nga sangulukile kiavulu mu kuijiia kuila Jihova mukua henda.\nMu ku tala ku dima, mu ioso i nga bhange phala ku sanga o kidi mu jingeleja, ngi xinganeka mu izuelu ia Jezú: \"Bhinga, nda a ku bhane; sota, nda u sange; phupha, nda a ku jikuile.\" (Matesu 7:7) Kindala nga sange o itambuijilu ia ibhuidisu i nga mesenene, ngi sanguluka kiavulu ku tangela ué o athu.\nSumbala ngala kiá 90 a mivu, ngi divua kala ngi munzangala hanji mu nzumbi. Kala kizuua ki ngiia mu kiônge, kizuua kia katunda phala eme\n[Ku luji]\n^ kax. 15 A di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n[O pondo ia tokala ku mbandu 13]\nNga kijidile kuila, nga sangele kima kia valolo","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/jihova-ka-ngi-bhana-dikunda\/","date":"2018-10-17T12:04:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583511173.7\/warc\/CC-MAIN-20181017111301-20181017132801-00108.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":813,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kisuma kia monene Izekiiele, nanhi o muthu ni tindelu ia musoneki, ni kisamanu kia athu akexile ni mata ma kubuika?\nEne a lombolola athu mu nzumbi, a tumine kubuika o mbanza ia Jeluzaleme, ene a-nda kua tumina ué phala kubuika o mundu uaiibha ua Satanaji mu ita ia Alumajedone. O milongi íii, a i lungulula. Mukonda diahi?\nAnde dia muvu ua 607 A.K.K., bhu kaxi ka kisuma, Jihova ua londekesa kua Izekiiele o ima ieji bhita mu Jeluzaleme ande dia ku i buika. Izekiiele ua monene ima iavulu iaiibha ia bhitile mu mbanza. Muéne ua monene samanu dia maiala, ene oso akexile ni 'mata ma kubuika bhu maku.' Kua kexile ué diiala ua 'zuata izuatu ia linhu,' iú ua kexile ni \"tindelu ia musoneki.\" (Izekiiele 8:6-12; 9:2, 3) O diiala didi, a mu tumine kubhita mu mbanza ioso ni ku ta \"kidimbu bhu mabhômo ma athu oso a mu di tula muenhu ni kukema, mukonda dia isunji ioso iaiibha ialu'ia ni kubhanga athu mu kaxi ka mbonge.\" Mu kusuluka, a tendelesa o samanu dia maiala phala kujibha o athu oso kexile ni kidimbu. (Izekiiele 9:4-7) O kisuma kiki, ki tu longa ihi? Nanhi o diiala ni tindelu ia musoneki?\nIzekiiele ua monene o ima íii ku muvu ua 612 A.K.K. O kikanenu kiki, kia dianga ku di kumbidila mu kubhita mivu itanu, kioso Jihova kia buika o mbanza ia Jeluzaleme bhu kaxi ka masoladi akuâ Babilonha. Mu kiki, bhu kaxi ka akuâ Babilonha, Jihova ua kaxtikala o mundu uê ua mu bhukumukine. (Jelemiia 25:9, 15-18) Maji ihi i tuamba ia lungu ni Jijudé a belesela, ka xikinine kubhanga o ima iaiibha ia kexile mu bhanga mu mbanza? Jihova ua a bhulula.\nMu kisuma, Izekiiele ka te kidimbu ku muthu, mba ku kuatekesa kubuika o mbanza. Mu veji dia kiki, o ji anju ene a buika o mbanza ia Jeluzaleme. Mu kiki, o kikanenu kiki, ki tu kuatekesa kuijiia o ima ia bhiti ku diulu. Jihova ua tumina o ji anju jê kubuika o athu aiibha ni kubhulula o athu aiuka. *\nO kikanenu kiki, kia-nda dikumbidila ué ku hádia. M'ukulu, tua kexile mu ki tendela kuila, o diiala ni tindelu, u lombolola o Jikidistá a undu ala hanji mu ixi. Tua kexile mu ki tendela ué kuila, o athu akexile mu a ta o kidimbu phala kubhuluka, a lombolola o athu ene mu kuívua ni kuxikina o njimbu iambote i tuene mu boka. Maji tua mono kuila, tua tokala kulungulula o ukexilu uetu ua kujimbulula o kikanenu kiki. Mu divulu dia Matesu 25:31-33, tua di longo kuila, Jezú muéne u fundisa o athu. Muéne ua-nda bhanga kiki ku hádia, mu kithangana kia hadi ia dikota. Mu kithangana kieniókio, o athu a-nda ku a tungula kála jimbudi a-nda bhuluka. Maji o athu a-nda ku a tungula kála jihombo, a-nda ku a buika.\nIhi i tua di longo mu kisuma kia Izekiiele? Tua di longo madisá atanu:\nAnde dia kubuika Jeluzaleme, Izekiiele, Jelemiia ni Izaia, a dimuine o mundu ia lungu ni ima ieji bhita mu mbanza. Ene exile kála alangidi. Lelu, Jihova u longa o mundu uê bhu kaxi ka kibuka kiofele kia Jikidistá a undu, ni ku dimuna o athu a mukuá, ande dia kumateka o hadi ia dikota. Mu kidi, o mundu uoso ua Nzambi, mba o dibhata dioso dia Kristu, di bhanga mbandu mu kikalakalu kiki kia ku dimuna o athu.—Matesu 24:45-47.\nIzekiiele, ka te kidimbu ku athu eji bhuluka. Kiene kimoxi ué lelu, o mundu ua Nzambi kene mu ta kidimbu ku athu. Ene a boka ngó ku athu ni kua tangela o ima ia-nda bhita ku hádia. O kikalakalu kiki kia kuboka ku mundu uoso, ene mu ki bhanga ni kikuatekesu kia jianju.—Dijingunuinu 14:6.\nO athu a bhuluka mu izuua ia Izekiiele, ka kexile ni kidimbu bhu mabhômo mâ. O athu a-nda bhuluka ku hádia, ka-nda kala ué ni kidimbu. Ihi ia tokala kubhanga o athu phala kubhuluka mu kithangana kia hadi ia dikota? Kioso kiévua o njimbu, ene a tokala kusota ku kaiela o phangu ia Jezú, ku dibhakula kua Nzambi, kukuatekesa o jiphange ja Kristu, ni kuboka o njimbu iambote. (Matesu 25:35-40) Mu kithangana kia hadi ia dikota o athu enhá, a-nda kua sola phala kubhuluka.\nO diiala ni tindelu, u lombolola Jezú. Mu kithangana kia hadi ia dikota, Jezú ua-nda ta kidimbu ku mundu uavulu, kioso kia-nda kua tungula kala jimbudi. Mukonda dia kiki, ene a-nda tambula o mabesá a kukala ni muenhu ua kalelaku mu ixi.—Matesu 25:34, 46. *\nLelu, o kisamanu kia maiala ni mata a kubuika, a lombolola o kifuxi kia masoladi a diulu kumoxi ni Jezú, o mutuameni uâ. Kua kambe ngó bhofele, ene a-nda buika o ifuxi ioso, ni kuzubha o kuiibha kuoso.—Izekiiele 10:2, 6, 7; Dijingunuinu 19:11-21.\nO madisá u tua di longo mu kisuma kiki, a tu kuatekesa kukala ni kidielelu kia kuila, Jihova ka-nda buika o athu aiuka kumoxi ni athu aiibha. (2 Phetele 2:9; 3:9) O madisá u tua di longo, a tu lembalesa ué kuila, o kikalakalu kia kuboka, kiala ni valolo iavulu lelu. Athu oso a tokala kuívua o njimbu ande dia kuíza o dizubhilu!—Matesu 24:14.\n^ kax. 6 O athu a bhuluka, enhá: Mbaluke (seketa ia Jelemiia), Ebede-Meleke mukuâ Etiópia, ni Jilekabita akexile ni kidimbu bhu mabhômo mâ. (Jelemiia 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) O kidimbu ki kiexile kia kidi, kiexile ngó kilomboluelu kia kuila, ene eji bhuluka.\n^ kax. 12 O Jikidistá a undu a kolokota mu fiiele, ka-nda bhinga ku a ta o kidimbu kiki phala kubhuluka. Mu veji dia kiki, ene a-nda tambula o kidimbu kiâ, kia sukina, kikale ande dia kufua mba ande dia hadi ia dikota.—Dijingunuinu 7:1, 3.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/watchtower-simplified-june-2016\/diiala-ni-tindelu\/","date":"2018-10-22T19:09:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583515375.86\/warc\/CC-MAIN-20181022180558-20181022202058-00471.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":908,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O thembu ia mi sange o Mak'â Nzambi, enu mua a tambulula, kana kuma mak'â muthu, maji kuma ene o Mak'â Nzambi.—1 Tes. 2:13, NW.\nTu bhana valolo iavulu ku Bibidia, mukonda tuejiia kuila, Mak'â Nzambi. O Bibidia iala ni itendelesu i tena ku tu kuatekesa kulenga o ibhidi, ni ku tu kuatekesa kioso ki tu bhanga ima ia iibha. Mu kiki, o kuila tuene mu kaiela o itendelesu ia Bibidia? Xinganeka mu phangu ia Evodia ni Sindike ku hama ia dianga. Ene exile Jikidistá a a undu. Nange o maka iá, a bhangesa o jiphange ja mukuá mu kilunga, ku divua kiaiibha. O Bibidia ilondekesa kuila, Phaulu ua bazela Evodia ni Sindike, anga ua a suinisa kubatula o maka mudiâ. Nange ene a kaiela o itendelesu iê, anga a kolokota mu kusidivila Jihova ni kisangusangu. (Fil. 4:2, 3) Lelu, nange tu di kuata ué ni phange mu kilunga kietu. Maji se tu kaiela o itendelesu ia Bibidia, tu tena kubatula o maka. Mu kidi, se tu bhanga kiki, tu tena kudilanga ku maka. Kioso ki tu kaiela o milongi ia Bibidia, tu londekesa kuila, tu bhana valolo iavulu mu Mak'â Nzambi.—Jisá. 27:11. w16.11 3:1-3\nBhu kizuua kia phaxi, se u beleketa, kuabhu, ni nguzu ié itola.—Jisa. 24:10.\nEtu enioso tua bhingi ku tu suinisa. Benge benge o jitata, a tokala kusuinisa o tuana tuâ. Sai mesene, a mu ixana Timothy Evans, ua jimbulula kuila, o ana a \"difu ni ithulu ia bhingi ku i tekela. Mu kiki, ene a bhingi kua suinisa.\" Muéne uambe dingi: \"Se a ximana o mona, muéne u divua kuma uala ni valolo.\" Maji kuma tua tungu mu \"izuua isukidila-ku,\" athu avulu akuâ luímbi, ka moneka \"henda\" ia muthu. (2 Tim. 3:1-5) Satanaji uejiia kuila, se u tu bhangesa kuluuala, muéne u tena kuzozesa o ukamba uetu ni Jihova. Muéne ua fikisa kuluualesa Jobe, mu ku mu bhangesa kutala hadi iavulu. Maji né muéne ni jindunge jiji ja iibha, Satanaji ka mu kuata. Jobe ua kolokota mu ufiiele uê kua Jihova. (Jobe 2:3; 22:3; 27:5) Etu ué tu tena kubhânga ni Satanaji, ni kubhanga ioso phala ku mu fidisa ku tu tolola. Se tu suluka ni kusuinisa o muiji uetu, ni jiphange jetu mu kilunga, tu tena ku di kuatekesa kuzediua ku muenhu, ni kukolokota mu ukamba uetu ni Jihova. w16.11 1:4, 6\nNzambi ió ua mi katula muavundu iú ua mi bheka mu mukengeji uê u diuanesa.—1 Phe. 2:9.\nKu muvu ua 1500, sai maiala a suinine, a lunguluile o Mak'â Nzambi mu madimi akexile mu zuela ku athu avulu. Mukonda ene akexile ni uôma ua kuila, se o athu a tangele o Bibidia mu madimi mâ a uvualukilu, eji ku a bhanga ibhuidisu iavulu. Ene eji kua ebhula: 'Kibatulu kiebhi kia Bibidia, ki zuela ia lungu ni kididi kia kufundisa o madifundu? Kibatulu kiebhi ki longa kuila, o muthu ua fundu ndandu, ua tokala kufuta o padele phala kubhanga o diskursu? Kibatulu kiebhi ki zuela ia lungu ni jipapa ni atuameni a mukuá a ngeleja?' Kioso o athu kia kexile mu bhanga ibhuidisu, o jimesene ja jingeleja akexile mu kala ni njinda iavulu. Athu avulu a a jibha mukonda dia kudituna o milongi ia jingeleja. O atuameni a jingeleja a mesenene kufidisa o athu kutanga o Bibidia, ni kubhanga ibhuidisu. Ene a tena kufidisa athu avulu. Maji sai athu a ditunu o milongi ia Babilonha ia Dikota. Ene a sangele o kidi kia Mak'â Nzambi, mukonda dia kiki, a mesenene kuijiia dingi. w16.11 4:13","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-47","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/h\/r149\/lp-kim","date":"2018-11-21T12:33:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-47\/segments\/1542039748315.98\/warc\/CC-MAIN-20181121112832-20181121134832-00350.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":565,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kibatulu Kuinhi ni Moxi\nMukonda Diahi Nzambi Uehela o Hadi?\nO kuila Nzambi muéne ua bheka o hadi mu ngongo?\nMaka ahi a mateka mu jaludim ia Edene?\nKiebhi Nzambi kia-nda zubha o hadi i tuene mu bhita na-iu?\n1, 2. Hadi iahi iene mu bhita na-iu athu lelu, ni ibhuidisu iahi iene mu di bhanga?\nKIOSO kia bhiti o ita ia dikota mu ixi imoxi, mazunda a athu, ahatu ni ana-ndenge afú, enioso a afundu mu dikungu dimoxi ngó. O dikungu dia kondoloka ni makulusu a soneka-ku: \"Mukonda diahi?\" Kiki o kibhuidisu kiene mu bhanga athu, kiene mu a bhekela o ndolo iavulu. Athu ebhula kiki, kioso o ita, mauhaxi mba usuéia, a jibha o jindandu jâ, a bula o jinzo jâ, mba ia a bhekela ibhidi iavulu. Ene a-ndala kuijiia se mukonda diahi o ibhidi ioso íii iene mu bhita nau.\n2 Mukonda diahi Nzambi uehela o hadi? Se Jihova Nzambi o muteni-a-ioso, mukua henda, mukua unjimu, ni kuiuka, mukonda diahi o mundu uezala ni usuéia, ni kathombo? Eie uene mu dibhula ia lungu ni ima ioso íii?\n3, 4. (a) Ihi ilondekesa kuma, ki kima kia iibha kuibhula se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi? (b) Kiebhi kiene mu divua Jihova ia lungu ni ima ia iibha ni hadi?\n3 O kuila kima kia iibha kuibhula se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi? A mukuá a banza kuila se ebhula kiki, a-nda londekesa kuila kala ni kixikinu kua Nzambi, mba kene ku mu xila. Kioso ki ua-nda tanga o Bibidia, ua-nda sanga ué kuila, saí jiselevende ja kixikinu kua Nzambi, a bhangele kiá o kibhuidisu kiki. Kála o polofeta Habakuke, uebhula kua Jihova: \"Phalahi u ngi muesa o ufusa ni lusebu, anga u ngi bhangesa kutala ungulungumba? Kuma ku pholo kua ngi xikamena kibuika ni kubhondalala; sai ue a vulumuna jimvunda ni ku kuata kuzoka.\"—Habakuke 1:3.\n4 O kuila Jihova ua luualele ni polofeta Habakuke, mu kuibhula kiki? Kana. Nzambi uehela kuila o kibhuidisu kia Habakuke, a ki soneke mu Bibidia. Nzambi ué ua mu kuatekesa dingi mu ku di longa, ni ku suínisa o kixikinu kiê. Kiene ué kia mesena Jihova ko kuê. Lembalala kuma, o Bibidia i tu longa kuila, \"muène ua mi kuatela muanu.\" (1 Phetele 5:7) Nzambi ua zembe o ima ia iibha ni hadi i tuene mu bhita na-iu. (Izaia 55:8, 9) Se kidi, mukonda diahi-phe, o ngongo iezala ni hadi?\nMUKONDA DIAHI KUENE HADI IA VULU?\n5. Ihi iene mu zuela, phala ku jimbulula o hadi iene mu tala athu, maji ihi i longa o Bibidia?\n5 Athu a jingeleja ja vulu, aia ku atuameni'â, ni ku jimesene jâ, ni a ebhula se mukonda diahi kuene hadi ia vulu. Ene a tambuijila kuma íii, o vondadi ia Nzambi, muéne ua xindi kiá ioso ieji bhita, katé ué ni jiphaxi. Athu a vulu a di longa kuma o jinjila ja Nzambi ja bhonzo, anga muéne u bheka o kufuá ku athu.—katé ué kua ana-ndenge—kienhiki muéne u tena ku kala nau ku diulu. Kála ki ua di longo kiá, Jihova ki muéne uene mu bheka o ima ia iibha. O Bibidia izuela: \"Nzambi ka tena kubhanga kia ibha! o Muteni-a-Ioso ka tena kubhanga mangonha!\"—Jobe 34:10.\n6. Mukonda diahi athu ene mu tatela Nzambi, mukonda dia hadi ioso mu ngongo?\n6 Eie uejiia se mukonda diahi athu ene mu tatela Nzambi, mukonda dia hadi ioso mu ngongo? Ene, ene mu tatela Nzambi o Muteni-a-Ioso, mukonda a banza kuila muéne ua mu tumina o mundu iú. Ene kejiia o kidi kia beta-kota ki longa o Bibidia. Eie ua di longo kiá o kidi kiki, mu Kibatulu 3 kia divulu didi. Mu kidi o nguvulu ia mundu iú, Satanaji o Diabhu.\n7, 8. (a) Kiebhi o mundu iú uidikisa ídifua ia nguvulu iê? (b) Kiebhi o ku kamba o kuiuka ni \"ibatu ni jithembu\" iene mu bandekesa ku hadi?\n7 O Bibidia izuela ni kidi kioso: \"O mundu uoso-phe ua zeka mua Kadiaphemba ió mukua kutondalesa.\" (1 Nzuá 5:19) Kiki, ki kidi? O mundu iú uidikisa ídifua ia anju ia iibha, muéne \"mukua kunganala o mundu uoso.\" (Dijingunuinu 12:9) Satanaji muthu ua iibha, mukua luímbi. Kienhiki o mundu ua mu tumina muéne, uezala ni makutu ni kuiibha. Kiki kiene ki bhekesa o hadi iavulu.\n8 Lua kaiiadi, i bhekesa o hadi ioso íii, kála ki tua di longo mu Kibatulu 3, o athu a kambe kuiuka, ni akua ituxi, tundé o ubhukumukinu mu jaludim ia Edene. Mukonda dia ituxi, athu ene mu bhânga phala ku tumina akuâ, íii iene mu bheka ita ni jiphaxi. (Ndongixi 4:1; 8:9) Lua katatu, i bhekesa o hadi ioso íii, \"o ibatu ni jithembu ja tokala ene oso mu uzediuilu ua muthu ni muthu.\" (Ndongixi 9:11) O mundu sé kilangelu kia Unguvulu ua Jihova, athu ene mu tala hadi mu ku kala mu kididi, ni mu kithangana ki kia tokala.\n9. Mukonda diahi tua tokala ku xikina kuma Jihova ua lungu mu kuehela o hadi?\n9 Ki tu uabhela kuijiia kuma Nzambi ki muéne uene mu bheka o hadi. Ki Muéne uene mu bheka o ita, o jiphaxi, ni hadi ioso iene mu bhita ni athu. Kienhiki, tua tokala kuijiia hanji, se mukonda diahi Jihova uehela o hadi ioso íii? Se muéne o Muteni-a-Ioso, uala ni kutena phala ku zubha o kuiibha kuoso. Muéne ka mu kibhanga mukonda diahi-phe? Kála ki tua kijiia, o Nzambi ia henda, uejiia se mukonda diahi.—1 Nzuá 4:8.\nKUA MONEKA MAKA A DIKOTA\n10. Ihi ia tatela Satanaji, ni kiebhi kia bhange kiki?\n10 Phala kuijiia se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi, tua tokala ku xinganeka ku maka a bhiti ku dimatekenu. Kioso Satanaji kia bhangesa Adá ni Eva ku bhukumukina Jihova, kua moneka maka a dikota. Satanaji ka zokela o kutena kua Jihova. Katé ué Satanaji uejiia kuila o kutena kua Jihova, kuene dizubhilu. Satanaji ua zokesa o phangu ia Jihova ia ku tumina. Mukonda dia kuixana Nzambi mukua makutu, ni kuila ua kexile mu sueka ima ia uabha phala athu'ê, Satanaji uambe kuila Jihova kejiia ku tumina. (Dimatekenu 3:2-5) Satanaji uambe ué kuila, athu eji kala kiambote sé unguvulu ua Nzambi. Kiki kiexile kitatelu kia ungana ua Jihova, kuila ua tokala ku tumina.\n11. Mukonda diahi Jihova ka buika mu kithangana kieniókio oso a bhukumuka mu Edene?\n11 Adá ni Eva a bhukumukina Jihova. Mu kidi ene ambe: \"Etu ki tu bhingi Jihova kála Nguvulu ietu. Tu tena ku sola mu dietu o kima kiauabha ni kiaiibha.\" Ihi ieji bhanga Jihova ni maka iâ? Kiebhi muéne kieji longa o ji-anju joso, kuma o ió a bhukumuka ka lungile, kuma o ukexilu uê ua ku tumina ua beta-kota? A mukuá nange a zuela kuma Nzambi ua tokalele ku buika mu kithangana kieniókio, oso a bhukumuka, ni kuila ueji mateka dingi lua kamúkua. Maji o vondadi iaJihova iexile kuila o ixi izale ni an'a Adá ni Eva, anga muéne ua mesenene kuila oso a kala mu palaízu mu ixi. (Dimatekenu 1:28) Jihova u kumbidila o vondadi iê mu ithangana ioso. (Izaia 55:10, 11) Né kiki, o ku jibha oso a bhukumukine mu jaludim ia Edene, ki kieji batula o maka alungu ni kuila se Jihova muéne ua tokala ku tumina.\n12, 13. Bhana kifika kilondekesa, se mukonda diahi Jihova uehela Satanaji ku kala nguvulu ia mundu, ni mukonda diahi Nzambi uehela athu ku di tumina mudiâ.\n12 Ndoko tu di longe o kifika kimoxi. Xinganeka o mesene u longa o dixibulu diê, kiebhi kia batula o maka a bhonzo. O dixibulu njimu, maji mukua ku bhukumuka, u zuela kuma o mesene kejiia ku batula o maka. Muéne ua mesenene ku longesa kuila o mesene kejiia ku longa kiambote, o dixibulu didi dia bhukumuka, dizuela kuma uejiia o ukexilu uambote ua ku batula o maka. Saí maxibulu a banza kuma o dixibulu didi, dia bhukumuka uejiia kiambote, ene a bhukumuka ué. Ihi ieji bhanga o mesene? Se muéne u kaia o maxibulu enhá, ihi ieji banza o maxibulu a mukuá? Keji xikina kuma o dixibulu ni ió ala nê a lungu? O maxibulu a mukuá mu sala, keji xila dingi o mesene, mu ku banza kuma muéne uala ni uôma ua kuzuela kuma kala ni kidi. Maji tuila kuila o mesene ueha o dixibulu ua bhukumuka, kuidikisa kiebhi muéne kieji batula o maka.\n13 Jihova uene mu bhanga ué ima kála kia bhange o mesene. Lembalala kuma o a bhukumukine mu Edene, kiexile ngó ene akexile mu maka. Jimidi ja ji-anju akexile mu mona. (Jobe 38:7; Daniiele 7:10) O ukexilu ueji batula o maka iâ, ueji bhana o umbangi ku ji-anju ni njimu joso mu ngongo. Ihi ia bhange Jihova? Muéne ua bhana kua Satanaji, kithangana kia kuidikisa kiebhi kia tumina o mundu. Nzambi ué, uehela athu ku di tumina mudiâ ni ilongesu ia Satanaji.\n14. Kuehela Jihova kuma athu a di tumina mudiâ, kueji batula maka ahi?\n14 O mesene ia kifika, uejidile kuila o dixibulu ua bhukumuka ni maxibulu akexile ku mbandu iê, ka lungile. Muéne uejidile ué kuila, o ku a bhana kithangana phala ku londekesa o milongi iâ, ieji kuatekesa oso mu sala. Se o maxibulu a bhukumuka, ka tenene ku batula kiambote o maka, o maxibulu ambote eji mona kuila o mesene, muéne ngó u tena ku batula kiambote o maka. Ene eji ki tendela se mukonda diahi o mesene ua kaie oso a bhukumuka mu sala. Kiene kimoxi u��, Jihova uejiia kuila athu oso ambote, ni ji-anju, eji katula o mbote, mu ku mona kuila Satanaji ni akaiedi'ê a bhukumuka, a lueza, ni kuila athu ka tena ku tumina mudiâ. Kála o muadiakimi Jelemiia, ene eji kuijiia o kidi kiki: \"Jihova, tata, eme ngejiia kuila o njila ienda o muthu ki iene bhu lukuaku lua muthu-muène, mba muthu kienda, muene u tongesa o makanda mê-muène.\"—Jelemiia 10:23.\nMUKONDA DIAHI THEMBU IOSO ÍII?\n15, 16. (a) Mukonda diahi Jihova uehela o hadi, o thembu ioso íii? (b) Mukonda diahi Jihova ka fidisa o ima iene mu bhita kála, o ujibhangânga?\n15 Mukonda diahi Jihova uehela o hadi, o thembu ioso íii? Mukonda diahi muéne ka fidisa o ima ia iibha iene mu bhita? Ndoko tu di longe ima iiadi, ki keji bhanga o mesene ia kifika kietu. Kia dianga, muéne keji fidisa o dixibulu ua bhukumuka, ku londekesa se kiebhi kia batula o maka. Kaiiadi, o mesene keji kuatekesa o dixibulu ku batula o maka. Kiene kimoxi ué, tu di longe ima iiadi kuila Jihova keji ki bhanga. Kia dianga, muéne keji fidisa Satanaji, ni ió ala ku mbandu iê, ku londekesa kuila a lungu. Kia bhingile kuehela ku bhita thembu. Mu jimidi ja mivu joso jiji ja bhiti, athu a fikisa kiá jinguvulu javulu. O mundu ua bandekesa o kuijiia kuê, ni mu ima ia mukuá, maji o phulu, o uadiama, o ujibhangânga, ni ita, iene mu di bandekesa. O kiki ki londekesa kuma o jinguvulu ja bhange ioso, maji a lembua.\n16 Kaiiadi, Jihova kene mu kuatekesa Satanaji mu ku tumina o ngongo íii. Se Nzambi ua fidisile kuma o ujibhangânga u bhita, kiki ki kieji kuidikisa kuila muéne ua mu kuatekesa oso a bhukumuka? Nzambi keji bhangesa kuila athu a banza kuila, a mu tunda kiambote mu ku di tumina mudiâ sé maka? Se Jihova ua bhangele kiki, ueji kala mukua makutu ué. Maji, \"Nzambi mu ku i tanga ka tena ku kala ni makutu.\"—Jihebeleu 6:18.\n17, 18. Ihi ia-nda bhanga Jihova, ia lungu ni kuiibha kuoso kuene mu bheka o jinguvulu ja athu, ni ukexilu ua Satanaji?\n17 Ihi i tu zuela ia lungu ni ima ioso ia iibha iene mu bhita, tundé kia mateka o ku bhukumukina Nzambi? Tua-nda bhanga kiambote ku di lembalala kuma Jihova o muteni-a-ioso. Kienhiki muéne u tena, iu ua-nda zubha o hadi ku mundu. Kála ki tuene mu di longa kiá, o i phulungunzu ia hatu a-nda i lungulula mu Palaízu. O ima ia bheka o ituxi ia-nda bhua mu sata ia Jezú, o kalunga ka-nda lunguluka mu difukunukinu. Kienhiki, Nzambi ua-nda tumina Jezú \"phala a muange o ikalakalu iene mu bhanga Diabhu.\" (1 Nzuá 3:8) Jihova ua-nda bhanga ioso íii mu kithangana kia tokala. Tua tokala ku sanguluka kuma Nzambi ka buika luua o mundu, mu muanhu uê, uene mu tu bhana kithangana phala kuijiia o kidi kiê, ni ku mu sidivila. (2 Phetele 3:9, 10) Nzambi uene mu sota o abhezi a kidi, ni ku a kuatekesa ku kolokota mu hadi ioso iene mu bhita na-iu ku mundu.—Nzuá 4:23; 1 Kolindo 10:13.\n18 Saí athu ebhula se mukonda diahi Nzambi, ka bhange Adá ni Eva mu ukexilu kuila ene keji tena ku bhukumuka? Phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, eie ua tokala ku lembalala o ujitu ua beta-kota ua ku bhana Jihova.\nIHI I UA-NDA BHANGA NI UJITU UA NZAMBI?\n19. Ujitu uahi ua dikota ua tu bhana Jihova, ni mukonda diahi tua tokala ku u bhana valolo?\n19 Kála ki tua mono mu Kibatulu 5, athu a a bhange ni ufôlo ua ku sola ioso ia uabha ni ia iibha. Eie uejiia kuila iú ujitu ua valolo? Nzambi ua bhange iama iavulu, maji iene ua i bhange ngó sé kilunji. (Jisabhu 30:24) Athu a bhanga jimakina kála ji robo, ji tena ku kaiela o ilongesu ia a bhana. O kuila tueji sanguluka se Nzambi ua tu bhangele kála o ji robo? Kana, etu tua sanguluka mu ku kala ni ufôlo ua ku sola o muthu u tua-ndala ku kala, ni ukexilu u tua-ndala ku kala nau ku muenhu, ni makamba u tua-ndala ku kala nau, ni ima ia mukuá. Tua sanguluka mu ku kala ni ufôlo ua ku sola, anga Nzambi ua-ndala kuila tu sanguluka ni íii.\n20, 21. Kiebhi tu tena ku kalakala kiambote ni ufôlo uetu ua ku sola, ni mukonda diahi tua tokala ku bhanga kiki?\n20 Jihova ka-ndala o kikalakalu kia ku jijidika. (2 Kolindo 9:7) Phala kuidikisa: Ihi ieji beta ku uabhela o tata, mba o mama—o mona kuzuela kuila \"eme nga ku zolo\" mukonda a mu tumina kuzuela kiki, anga o ku bhanga kiki ni muxima uê? Kienhiki, kiebhi ki ua-nda bhanga ni ufôlo ua ku sola, ua ku bhana Jihova? Satanaji, ni Adá, ni Eva ka kalakalele kiambote ni ufôlo uâ ua ku sola. Ene a ditunu Jihova Nzambi. Ihi i ua-nda bhanga?\n21 Eie uala ni kithangana kia ku kalakala kiambote, ni ufôlo uê ua ku sola. Eie u tena ku kala ku mbandu ia jimidi ja athu a solo Jihova. Ene a sangulukisa Nzambi, mukonda a xikina kuila Satanaji mukua makutu, muéne nguvulu ua diboto. (Jisabhu 27:11) Eie ué u tena ku sola o njila ia tokala ku muenhu uê. O maka iá a-nda kua jimbulula mu kibatulu ku pholo.\nO BIBIDIA I LONGA\n▪ Nzambi ki muéne uene mu bhekela o ima ia iibha ku mundu.—Jobe 34:10.\n▪ Mukonda dia kuixana Nzambi, mukua makutu, ni kuamba kuma Muéne ua mu dituna o mbote ku mundu uê, Satanaji ua zokesa o kutumina kua tokala kua Jihova ia ku tumina.— Dimatekenu 3:2-5.\n▪ Jihova ua-nda tumina Mon'ê, o Nguvulu ua Utuminu ua Mexiia, phala ku muangana o hadi iene mu ngongo.—1 Nzuá 3:8.\n[Foto ku mbandu 107]\nJihova ua-nda zubha o hadi ioso\n[Foto ku mbandu 110]\nO kuila o dixibulu dia beta-kota mu kuijiia, o mesene ndenge?\n[Foto ku mbandu 113]\nNzambi ua-nda ku kuatekesa ku kolokota ku jiphaxi","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-47","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/d\/r149\/lp-kim\/1102005141","date":"2018-11-21T15:39:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-47\/segments\/1542039749054.66\/warc\/CC-MAIN-20181121153320-20181121175320-00256.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2463,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se ua mesena kuzuela n'etu, kuia mu iônge ietu, kudilonga o Bibidia mba ku tuijiia kiambote, o mbandu íii ia-nda ku kuatekesa. Tua kuixana ué phala kuia mu jifiliiale jetu phala kumona kiebhi ki kalakala o kilunga kietu.\nJimbangi ja Jihova—Filiiale\nTu sanguluka kiavulu kukuatekesa ió a mesena kuijiia o Bibidia mba o kikalakalu kietu kia kuboka ku mundu uoso. Sola mbandu imoxi kuluiji phala kudikunda ni Jimbangi ja Jihova mu diembu dié.\nBhinga muthu phala ku ku longa o Bibidia, sé kufuta kitadi\nSota Kididi kia Ubhezelu kia Jimbanga ja Jihova\nSota kuijiia o kizuua ni kididi kia-nda bhita o Lembalasa kia Kufua Kua Jezú\nSota kuijiia o kizuua kia-nda bhanga o kiônge kia dikota kia Jimbangi ja Jihova\nNdé mu kunda o filiiale ietu\nTu xinde mba tu sonekene mu kukaiela o jinjila jala ku luiji","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-04","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/sota\/","date":"2019-01-20T09:42:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-04\/segments\/1547583705091.62\/warc\/CC-MAIN-20190120082608-20190120104608-00296.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":138,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIA Lumingu mu kamene, ku mivu ia 1520, o athu a tungile mu mbanza ia Meaux, ia lungile ni Paris, a diuanene kiavulu ni ioso ievuile mu ngeleja. Ene evuile o kitangelu kia madivulu a tanga o misoso ia Jezú mu dimi diâ dia uvualukilu—o dimi dia Francês, kana mu dimi dia Latin!\nO muthu ua lunguluile o Bibidia íii, ngana Jacques Lefèvre d'Étaples (mu Latin a muila Jacobus Faber Stapulensis) mu kubhita thembu muéne ua sonekena kamba diê dia kazola: \"Eie kua-nda xikina kiebhi Nzambi kia mu kuatekesa athu avulu kuijiia o Maka mê.\"\nMu thembu'omo, o ngeleja ia Katolika ni jingana ja kamukuá mu mbanza ia Paris, ka mesenene kuila o Bibidia a i lungulula mu madimi a uvualukilu. Mu kiki, ihi ia bhangesa Lefèvre kulungulula o Bibidia mu dimi dia Francês? Kiebhi muéne kia tena kukuatekesa athu a kambele kudilonga kiavulu, kuijiia kiambote o Mak'â Nzambi?\nMUÉNE UA SOTO O DILOMBOLUELU DIA KIDI DIA MIKANDA IKÔLA\nAnde dia kukituka mulunguludi ua Bibidia, Lefèvre ua dibhakuile mu kulombolola kiambote o madivulu a lungu ni Nzambi ni madivulu a mukuá a athu. Mu mivu iavulu, muéne ua muene kuila o madivulu okulu ezalele ni iluezu iavulu. Mu kutokuesa o dilomboluelu dia madivulu okulu, muéne ua mateka mu kudilonga o Bibidia ia Ngeleja Katolika, o Vulgata Latina.\nO kutokuesa kuê kua Mikanda Ikôla kua mu bhangesa kutendela kuila, \"o kudilonga o kidi kia Nzambi, kiene ki bhekela . . . o kisangusangu kia dikota.\" Mu kiki, Lefèvre ua mateka kulungulula o Bibidia ni kusuina kuoso, mu veji dia kudilonga o ijila ia athu.\nKu muvu ua 1509, Lefèvre ua soneka madivulu a tanu a divulu dia Jisálamu dia kexile mu dimi dia Latinu, * ni ima ia lunguluile muéne mu Bibidia ia Vulgata. Muéne ka difuile ni jingijiie mu izuua iê, mukonda muéne ua bhangele ioso phala kusanga \"o ukexilu uambote, ua bhebhuluka ua kulungulula\" o milongi ia Bibidia. O jingijiie ja mukuá ja Bibidia ni alunguludi a ilongesu ia ngeleja, a kaiela uá o ukexilu uê ua kutokuesa o Mikanda Ikôla. Tanga o kaxa \"Kiebhi Martinho Lutero Kia Divu mu Kutanga o Bibidia ia Lefèvre?.\"\nTundé kia mu vuala, Lefèvre uexile mukua Katolika. Muéne ua dielele kuila o ilongesu ia ngeleja ieji lunguluka ngó se o Mikanda Ikôla a i longele ku athu oso, katé muene kua ió ka dilongele kiavulu. Maji kiebhi o athu a kambele kudilonga kiavulu kieji tena kukatula mbote mu kutanga o Mikanda Ikôla, se iene ia kexile ngó mu dimi dia Latin?\nBIBIDIA PHALA ATHU OSO\nO henda ia dikota ia kexile na-iu Lefèvre ku Mak'â Nzambi, ia mu bhangesa kubhanga o Bibidia phala athu avulu ku i tanga. Phala kubhanga kiki, ku mbeji ia Kanake ka 1523, muéne ua lungulula volume jiiadi jofele mu dimi dia Francês, volume ia madivulu a Bibidia a tanga o misoso ia Jezú. O Jibibidia jiji ki ji tele kalu iavulu. Mukonda dia kiki, o jingadiama a tenene kiá kukala ni Bibidia.\nMu kiki, athu a sangulukile kiavulu. Kikale mala mba ahatu a mesenene kiavulu kutanga o izuelu ia Jezú mu dimi diâ dia uvualukilu. Mukonda dia kiki, o 1.200 ja jikopia ja Bibidia ja bhuile ni lusolo-luoso.\nMUÉNE UA ZOKELA O BIBIDIA NI KUSUINA KUOSO\nMu dimatekenu dia madivulu a tanga o misoso ia Jezú, Lefèvre uambe kuila muéne ua lunguluile o madivulu enhó mu dimi dia Francês phala \"athu oso\" mu ngeleja \"a tene kuijiia kiambote o njimbu iambote kála ió akexile mu i tanga mu dimi dia Latinu.\" Maji mukonda diahi Lefèvre ua mesenene kiavulu kukuatekesa athu oso kutendela kiambote o njimbu ia Bibidia?\nLefèvre uejiidile kiambote o maka akexile mu ngeleja ia Katolika mukonda dia ilongesu ni ijila ia athu. (Marku 7:7; Kolose 2:8) Muéne uejiidile kuila o kithangana kia 'kutula o Njimbu Iambote mu ngongo ioso, phala athu ka a nganale dingi ku ilongesu ia makutu,' kia bhixidile kiá.\nLefèvre ué ua bhange ioso phala kulondekesa o makutu a ió ka mesenene kuila o Bibidia a i lungulula mu dimi dia Francês. Muéne ua vulumuna o makutu mâ, uixi: \"Kiebhi ene kia-nda tena kulonga [athu] kukumbidila o ilongesu ioso ia Jezú Kristu, se ene ka mesena kuila athu oso a mona ni kutanga o Njimbu Iambote ia Nzambi mu dimi diâ dia uvualukilu?\"—Loma 10:14.\nMukonda dia kiki, o jingana mu Xikola ia Katunda ia Sorbonne mu mbanza ia Paris, a soto kufidisa Lefèvre kubhanga ia mesenene o kubhanga. Mu mbeji ia Kakuinhi ka 1523, ene a ditunu kuila o Bibidia a i lungulula mu madimi a uvualukilu, mukonda phala ene, o kubhanga kiki \"kieji bhekela maka ku Ngeleja.\" Se o Sobha ia França, ngana Francis I ka mu kuatekesele, Lefèvre eji mu mona kála muthu ua bhukumukina o ngeleja.\nO MULUNGULUDI UA ZUBHA O KIKALAKALU KIÊ\nLefèvre kehela kuila, o ima iaiibha ia kexile mu zuela o athu ia lungu ni kikalakalu kiê, i mu fidisa kulungulula o Bibidia. Ku muvu ua 1524, kioso kia zubha kulungulula o Mikanda ia Ngeleku (a ixana ué Kikutu Kióbhe), muéne ua soneka o divulu dia Jisálamu mu dimi dia Francês, phala kukuatekesa o jifiiele kusamba \"ni kixikanu ni muxima uoso.\"\nO jingijiie ja kexile mu longa maka a lungu ni Nzambi mu xikola ia katunda ia Sorbonne, ni lusolo-luoso a mateka kutekula o Bibidia ia Lefèvre. Mu kubhita kithangana, ene a tumina kujokotesa ku mesu ma athu o Bibidia iê ia Mikanda ia Ngeleku, ene a zuela ué ia lungu ni madivulu engi kuila, akexile mu \"zokela o ilongesu ia Lutero.\" Kioso o jingijiie jiji kia mu ixanene phala kujimbulula o ixinganeku iê, Lefèvre \"ka zuela kima,\" ua lengela ku Strasbourg. Kuenhoko, mu kasuekele ua suluka mu kulungulula o Bibidia. Sumbala saí athu ambe kuila, mu ku bhanga kiki ua londekesa uôma, maji muéne uejiidile kuila iú uene o ukexilu ua beta-o-kota ua kulondekesa kua ió ka bhana valolo ku \"jiphelula\" ja kidi kia Bibidia.—Matesu 7:6.\nMu ku tenesa muvu umoxi, kioso kiai ku mbanza ia Strasbourg, o Sobha Francis I ua solo Lefèvre kála kiledi kia mon'ê, Charles ua kexile ni mivu iuana. O kikalakalu kiki kia bhana kithangana kia soko kua Lefèvre phala kuzubha o kikalakalu kiê kia kulungulula o Bibidia. Ku muvu ua 1530, o Bibidia iê ioso a i bhange mu ixi iéngi, ku Antuérpia, ni kikuatekesu kia Sobha Charles. *\nKIDIELELU KIONENE NI KUTATA\nKu muenhu uê uoso, Lefèvre ua mesenene kuila o ngeleja i xisa o ijila ia athu, ni i vutuke mu ilongesu ia kidi ia Bibidia. Ni muxima uoso, muéne ua dielele kuila, o \"Jikidistá joso ja tokala kutanga ni kudilonga o Bibidia ubheka uâ.\" Mu kiki, muéne ua kalakala ni kusuína kuoso phala athu oso kukala ni Bibidia. Sumbala o hânji iê ia kumona o ngeleja kulungulula o ilongesu iê, ki i dikumbidila maji o undundu ua Lefèvre a u xikina ku athu oso. Muéne ua kuatekesa o athu ka dilongele kiavulu mu xikola, kuijiia o Mak'â Nzambi.\n^ kax. 8 O volume Fivefold Psalter ia londekesa madivulu a tanu a divulu dia Jisálamu, mua kexile ué kaxa mua kexile o majina a ujitu a Nzambi ni Tetragrama, o jiletala jiuana jilombolola o dijina dia Nzambi mu dimi dia Hebalaiku.\n^ kax. 21 Kioso kia bhiti mivu itanu, ku muvu ua 1535, o mulunguludi mukua França Olivétan ua bhana o Bibidia iê ku athu. Ua lungulula o Bibidia iê bhu kaxi ka madimi okulu. Muéne ua dielele ni nguzu ioso mu ikalakalu ia Lefèvre kioso kia lungulula o Mikanda Ikôla ia Ngeleku.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-6-2016-ua-kamoxi\/bibidia-ia-lungulula-lefevre-detaples\/","date":"2019-03-25T09:30:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203865.15\/warc\/CC-MAIN-20190325092147-20190325114147-00438.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1224,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzwá 10:33-36\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Kana kutanga ngó o velusu, ha u suluka mu pondo yamukwá sé ku ijimbulula. Bhanga yoso phala o jingivwidi jé ji tene kumona kyebhi o velusu i wa tange ya lungu ni pondo i wa mu zwela.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nSondolola o izuwelu ya beta kota. Kyoso ki u tanga velusu, jimbulula o izwelu ya lungu ni pondo ya beta kota. U tena kubhanga kiki, mu kubhitulula o izwelu, mba kubhanga ibhwidisu i kwatekesa o jingivwidi kutonginina o izwelu ya beta kota.\nBhitulula o pondo ya beta kota. Se wa tange velusu ni kixinganeku kimoxi, jimbulula yebhi o izwelu ya beta kota ya velusu, ya lungu ni kixinganeku kiki.\nBhebhulukisa o disá di twa tokala ku katula mu velusu. Kana kulombolola o ima yoso ya lungu ni velusu i wa tange. Jimbulula ngó o jipondo ja lungu ni maka u wa mu zwela. Sola o ima i wa bhingi kubandekesa phala kujimbulula dingi kyambote o pondo ya beta kota. Mu ku bhanga kiki, wa tokala kutongina o ima yejiya kyá o jingivwidi ya lungu ni maka ni pondo ya beta kota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/6-kulondekesa-kyebhi-kya-tokala-kukumbidila-o-ibatulu-mu-kizuwa-ni-kizuwa\/","date":"2019-03-27T01:19:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912207146.96\/warc\/CC-MAIN-20190327000624-20190327022624-00394.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":191,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.209,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MAKA A JINGIJIIE\nO BIBIDIA KI DIVULU DIA JINGIJIIE, MAJI I TANGA O KIDI KIA LUNGU NI MAKA A JINGIJIIE. TALA O IFIKAKA ÍII.\nO Kuila o Ngongo Iexile ni Dimatekenu?\nSai jingijiie a tambuijile ni kidi kioso kuila kana. Maji kindala a xikina kuila o ngongo iene ni dimatekenu. O Bibidia i zuela o kidi kiki tundé ukulu.—Dimatekenu 1:1.\nUebhi o ukexilu ua ixi?\nMu kulu athu avulu a xikinine kuila o ixi, ki iexile kala dikende kana. Ku hama ia katanu A.K.K, o jingijiie akuá Ngeléxia a zuelele kuila o ixi iexile kala dikende. Maji mivu iavulu kudima ku hama ia nake A.K.K. o polofeta Izaia ua sonekene kiá mu Bibidia kuila o ixi \"dikende.\"—Izaia 40:22.\nO kuila mu kubhita thembu o diulu di zanganha mba di jila?\nO ngijiie ngana Aristotele ua tungile Ku hama ia kauana A.K.K., uambe kuila o ima i zanganha ngó mu ixi, maji o diulu nuka dia-nda zanganha mba kujila. O ibanzelu íii ia nangenena mu mivu iavulu. Maji mu kubhita thembu ku hama ia 19, o jingijiie a kexile ni ibanzelu iengi. A zuela kuila ima ioso ku diulu ni mu ixi i zanganha mba i lunguluka. Mu kifika o ngijiie ngana Kelvin ua mono i zuela o Bibidia ia lungu ni diulu ni ixi: \"A kà kuka muene kala kizuatu, ki bhinga ku ki zula.\" (Jisálamu 102:25, 26) Kelvin ua xikinine, kala ki longa o Bibidia kuila, Nzambi ueji langa o ibhangelu iê phala ki i zanganhe.—Ndongixi 1:4.\nO kuila sai kima kia kuata o ixi?\nAristotele, uambe kuila, o ima ioso ku diulu iala moxi dia jibola, o ima íii ia kondoloka o ixi. Ku hama ia 18 K.K. o jingijiie a xikinine o kibanzelu kia kuila o jithéthembua ni jiplaneta se-ku kima kia ji kuatele. Maji mu divulu dia Jobe dio soneke ku hama ia 15 A.K.K. tu tanga-mu kuila, o Mubhangi u \"bhangesa ixi kuzenzamena bhua kambe kima.\"—Jobe 26:7.\nMAKA A LUNGU NI SAUIDI\nO BIBIDIA KI DIVULU DIA KUSAKA, MAJI MUALA MILONGI IA KATUNDA IA LUNGU NI SAUIDI.\nO muthu ua kate u di kexidila.\nMu Kitumu kia Mozé, se muthu ua kexile ni dibhute ka tokalele kukala muaxaxe ka athu, maji ua tokalele ku di kexidila. Kioso kia moneka o mauhaxi a bhonzo mu kithangana kia Idade Média, kiene ngó o jidotolo kia mateka kukaiela o itendelesu íii, katé kiki o ukexilu iú uene hanji mu kuatekesa.—Ijila, kibatulu 13 ni 14.\nSe ua kuata kimbi u di sukula.\nAnde dia disukilu dia hama ia 19, o jidotolo a kexile mu kuata o imbi ni ku saka o jihaxi sé kusukula o maku. O ukexilu iú ua bhekela kufua kuavulu. Maji o Kitumu kia Mozé kiambele kuila, se muthu u kuata ku kimbi u kasana. Katé muene kiambele ue kuila, kua bhingile menha phala ku mu zelesa. O ukexilu iú ua bhekela mbote iavulu ku athu.—Dialuilu 19:11, 19.\nKididi kia kutexa o ixete.\nKala muvu, kaxaxi ka jimidi a tumbonga ene mu fua ni kabualala mukonda dia ixete iene mu buazeka o athu. O Kitumu kia Mozé kiambele kuila, o muthu ua tokalele ku kandela o ixete bhoxi phala ki i kale muaxaxe ka athu.—Matendelelu 23:13.\nKithangana kia kusaia.\nO Kitumu kia Nzambi kiambele kuila, o kabuetele ka diiala a tokalele ku mu saia kioso kieji tenesa dinake dia izuua. (Ijila 12:3) O tubuetele a bhingile kubhita semana phala ka bhubhe manhinga avulu mu kithangana kia kua saia. Mu kulu ande dia kuijiia ima iavulu ia lungu ni kusaka, o ku kingila semana ande dia kusaia o kabuetele kiexile kikuatekesu kia dikota.\nO kusanguluka kua muxima ku bhekela sauidi iambote.\nO jingijiie ni jidotolo amba kuila o kusanguluka kua muxima, ni kidielelu, kusakidila, ni ukexilu ua kuloloka ku bhekela sauidi iambote. O Bibidia iamba: \"Muxima ua sanguluka, u di bhanga milongo ia mbote mu mukutu ua muthu; maji o muxima-phe ua budika ni dilamba, u kukutisa ifuba\"—Jisabhu 17:22.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/is-the-bible-outdated\/","date":"2019-03-22T10:57:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202642.32\/warc\/CC-MAIN-20190322094932-20190322120932-00313.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":635,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TWA tungu mu ngôngo i thandanganyesa o muxima, kyenyiki kyene mu bhonza kusanga o kutululuka. Né mwene twa sange kutululuka mu kithangana kyofele, ki ku nangyé. Ihi yamba o Bibidya i tena ku tu kwatekesa kusanga o kutululuka? Kyebhi ki tu tena kukwatekesa akwetu kusanga o kutuluka?\nIHI I TWA BHINGI KUBHANGA?\nPhala kusanga o kutululuka kwa kidi, twa bhingi kudivwa sé woma mba hele ya kima. Twa bhingi kukala ni makamba ambote, o kya beta kota o ukamba ni Nzambi. Kyebhi ki tu tena kuzukama kwa Nzambi?\nO itumu ni ijila ya Jihova phala o mbote yetu, i tu kwatekesa mu ithangana yoso. Kyoso ki tu i belesela, tu londekesa kwila twa dyelela kwa Jihova, ni kwila twa mesena kukala ni ukamba wambote, wa tululuka ni mwene. (Jelemiya 17:7, 8; Tiyaku 2:22, 23) Mu kubhanga kiki, Jihova u tu zukama we, u tu bhana kutululuka kwa muxima. O divulu dya Izaya 32:17 dyamba: \"O ibundu ya kuyuka ya kà kala kutululuka; o ukalakelu wa kuyuka o kunyoha ni ku kondama mu thembu joso.\" Tu tena kusanga o kutululuka kwa kidi kyoso ki tu belesela Jihova sé kuxinganeka luyadi.—Izaya 48:18, 19.\nJihova u tu bhana we ujitu wa katunda u tu kwatesa kubandekesa o kutululuka, kwa kalelaku. O ujitu yú o nzumbi yê ikola.—Ikalakalu 9:31.\nO NZUMBI YA NZAMBI I TU KWATEKESA KUBANDEKESA O KUTULULUKA\nO poxolo Phawlu wambe kwila o kutululuka kubhanga mbandu ku 'kibundu kima o nzumbi.' (Ngalásya 5:22, 23) Kuma o nzumbi ya Nzambi yene i bhana o kutululuka, se twa mesena kutuluka, twa bhingi kwehela o nzumbi ikola ku twendesa. Kyebhi ki tu tena kwehela o nzumbi ikola ku twendesa?\nKya dyanga, twa bhingi kutanga o maka o Nzambi izuwa yoso. (Jisálamu 1:2, 3) Kyoso ki tu xinganeka kyambote mu ima i tu tanga, o nzumbi ikola ya-nda tu kwatekesa kutendela o ixinganeku ya Jihova ya lungu ni maka avulu. Mu kifika, tu dilonga kyebhi mwene kya kolokota mu kutululuka, ni mukonda dyahi mwene u bhana valolo yavulu mu kidifwa kiki. Kyoso ki tu kumbidila o ima i tu dilonga mu Bibidya, tu kala dingi ni kutululuka ku mwenyu.—Jisabhu 3:1, 2.\nKayadi, Twa tokala kubhinga o nzumbi ikola ya Nzambi mu musambu. (Luka 11:13) Jihova wa kanena kwa yó a sota o kikwatekesu kyê: \"O kutululuka kwa Nzambi kwa somboka o kitongolwelu kyoso kya muthu, kwa-nda ku mi bateka mixima ni ilunji, mu ukamba ni Kidistu Jezú.\" (Filipe 4:6, 7) Kyoso ki tu zukama ni kudyelela mu nzumbi ya Jihova, mwene u tu bhana o kutululuka kwa kidi, kwa muxima.—Loma 15:13.\nO Bibidya ya kwatekesa athu avulu kulungulula o ukexilu wa myenyu yâ. Lelu ala ni kutululuka kwa muxima ni Jihova ni akwa. Kyebhi ene kya lungulula o myenyu yâ?\nKYEBHI O ATHU KYENE MU SANGA O KUTULULUKA KWA KIDI?\nSay jiphange akexile isweya, akwa njinda yavulu ande dya kwijiya o kidi. Maji a bhange yoso phala kubhilula o ukexilu wâ, lelu a kituka akwa henda, akwa mwanyu, a bhanga yoso phala kutululuka ni akwá. * (Tala ku lwiji.) (Jisabhu 29:22) Tala kyebhi phange ya diyala a mwixana Davidi ni ya muhatu a mwixana Rachel kya lungulula o ukexilu wâ.\nAndé dya kudilonga o kidi, Davidi wexile ni ukexilu wa kulongolola akwá, wa kexile mu zwela ni jindandu jê ni undanda. Maji wa mono kwila wa bhingile kulungulula o ukexilu wê. Kyebhi mwene kya sange o kutululuka? Davidi wambe: \"Nga mateka kukumbidila o itumu ya Bibidya ku mwenyu wami, mukonda dya kiki ngene mu xila kyá o jindandu jami.\"\nRachel wa lundula o ukexilu wayibha wa athu a mu sase. Mwene wambe, \"Katé lelu, Ngene mu bhânga hanji ni njinda i Nga lundula ku athu a ngi sase.\" Ihi ya kwatekesa Rachel kusanga o kutululuka? Mwene wambe: \"O kusamba ni kudyelela kwa Jihova.\"\nDavid ni Rachel phangu jiyadi ja athu ala ni kutululuka lelu, mukonda a kumbidila o itumu ya Bibidya, a dyelela we mu kutena kwa nzumbi ikola. Sumbala twala ku mundu wezala ni usweya, tu tena kukala ni kutululuka kwa muxima. Ni kutululuka kuku, ki kwa-nda bhonza kudibhana kyambote ni jindandu jetu, ni jiphange jetu mu kilunga. Maji Jihova u tu tendelesa 'kukala ku paze ni athu oso.' (Loma 12:18) O kwila tu tena kubhanga kiki? Mukonda dyahi twa tokala kukala ku paze ni akwetu?\nBHANGA YOSO PHALA KUKALA NI KUTULULUKA NI AKWENU\nMu ukunji wetu tu boka o njimbu ya kutululuka ya Utuminu wa Nzambi. (Izaya 9:6, 7; Matesu 24:14) Athu avulu a wabhela o njimbu yiyi, a i xikina. Mukonda dya kiki, ene kà kala dingi ni woma mba njinda mukonda dya ima ya yibha i bhita mu ngôngo. Lelu, ene ala ni kidyelelu kya kidi kya lungu ni hádya, kiki kya a bhangesa \"kusota o paze.\"—Jisálamu 34:14.\nNé kiki, athu avulu ka xikina o njimbu yetu, benge-benge ku dimatekenu. (Nzwá 3:19) Sumbala say ithangana athu a dituna, Jihova u tu bhana o nzumbi yê ikola. Kiki ki tu kwatekesa kukolokota mu kulondekesa kuxila ni kutululuka kyoso ki tu boka. Mu kubhanga kiki, twa mu kayela o kitendelesu kya Jezú kyoso kyambe: \"Ki mu bokona dibhata, mu di menekena, mwexi: o paze i tunge mu bhat'umu. O dibhata se di kala dya athu a ujitu, o paze yenu iza ku thandu dyê; se di kala dya athu a kambe ujitu, paze yenu i mi vutukila.\" (Matesu 10:11-13) Kyoso ki tu kayela o kitendelesu kiki, tu tena kukala ku paze né mwene ni ima izwela o athu. Tu lembalala kwila nange tu tena kukala ni kithangana kya kukwatekesa o athu enyó ku hádya.\nTu sota we o kutululuka kyoso ki tu zwela ni kuxila kwoso ni tubhitangu twa jinguvulu, né mwene se a fidisa o kikalakalu kyetu. Mu kifika, say ixi ku Áfrika, o jinguvulu a tu fidisa kutunga Ididi ya Ubhezelu. O jiphange jetu ejiya kwila a tokala kubhanga yoso phala kubatula o maka mu ukexilu wa tululuka. Ene a tumikisa phange wa kalakala kyá kala mukunji wa ixi yengi mu ixi yenyóyo, phala kuzwela ni Mukunji mba (Embaixador) wa kexile mu kalakala ku Londres, ku ixi ya inglaterra ni ku mu tangela o kikalakalu kya kutululuka kyene mu bhanga o Jimbangi ja Jihova.\nO phange wambe: \"Ki nga bhixila mu kididi kya kutambwijila o ajitu, nga mono kwila o muthu wa kexile mu kalakala-mu, wa tokalele ku mwiji u zwela o dimi di nga dilongo, mukonda dya uzwatelu wê. Nga mu menekena mu dimi dyê dya uvwalukilu. Mwene wa diwana yú wa ngibhwidisa: 'Ihi ya kubheka?' Ni kuxila kwoso nga mu tangela kwila, nga mesenene kuzwela ni Mukunji mba (Embaixador). Mwene wa mwixana, weza, wa ngi menekena mu dimi dyâ. Mu kusuluka, Nga mu tangela o ikalakalu yoso ya kutululuka yene mu bhanga o Jimbangi. Mwene wa ng'ivu ni mwanu woso.\"\nKyoso o Mukunji kyevu yoso ya mu tangela phang'etu, mwene wa tendela kyambote o kikalakalu kyetu, mu kusuluka ka kexile dingi ni kathombo kala ande dya kuzwela-nê. Mu kubhita thembu o nguvulu yenyoyo ya bhilula o ima, ehela o Jimbangi ja Jihova kutunga o Ididi ya Ubhezelu. O jiphange ja sangulukile kyavulu! Mu kidi, kyoso ki tu xila akwetu, twa mu sota paze.\nKEMBA NI KUTULULUKA KWA KALELAKU\nO mundu wa Jihova lelu, wa sanguluka ni palayízu mu nzumbi, mwene mu bheza mu ukexilu wa tululuka. Kala muthu mu dyetu, u tena kukwatekesa kubandekesa o kutululuka kuku, mu kubandekesa o paze ku myenyu yetu. Se kyene ki twa mu bhanga, tu tena kuxikana kwila, Jihova wa sanguluka n'etu. Ku mundu wa ubhe, mwene wa-nda tu bhana o paze ya kalela-ku.—2 Phetele 3:13, 14.\n^ kax. 13 Say milongi ya-nda zwela ya lungu ni kubhanga mbote, mu mbandu yiyi ya lungu ni kibundu kya nzumbi ikola, ya Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2018\/ibundu-ima-o-nzumbi-kutululuka\/","date":"2019-03-26T00:40:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204736.6\/warc\/CC-MAIN-20190325234449-20190326020449-00554.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1246,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JOZIIA uakexile ngó ni dinake dia mivu, kioso kia kituka sobha ia madiembu aiadi a luiji a Izalaiele. Uexile hanji muzangala phala ku kala sobha. Mu dimatekenu, adiakimi a mu kuatekesele ku tumina o diembu.\nKioso Joziia kiexile kia sobha mu sambuadi dia mivu, ua mateka ku sidivila Jihova. Muéne ua kaiela o njila ja jisobha ja mbote kala Davidi, Jozafate ni Ezekiia. Kienhiki, kioso kiexile hanji muzangala, Joziia ua bhangele kima kia suína.\nMu ithangana iavulu, saí akua Izalaiele a bhangele ima iaiibha. Ene a bhezele jinzambi ja makutu. Ene a fukamene ku iteka. Kienhiki, Joziia ni maiala mê a mateka ku buika o ubhezelu ua jinzambi ja makutu mu ixi. Kiki kiexile kikalakalu kiavulu, mukonda kua kexile athu avulu akexile mu bheza jinzambi ja makutu. Eie ua mu mona Joziia, ni maiala mê, bhobha mu bula o iteka.\nMu kusukáko, Joziia ua tumina maiala atatu, ku iudika o tembulu ia Jihova. Ua bhingi athu ku sangela kitadi phala ku futa o maiala eji bhanga o kikalakalu. Kioso kia kiexile mu ku kalakala, o mukunji Hilikiia ua sange-mu kima kia valolo. Kexile o divulu dionene dia itumu, ia tumine Jihova kua Mozé ku di soneka. Kua bhitile kiá mivu iavulu tundé ki dia jimbidile.\nO divulu didi a diambata kua Joziia, muéne ua bhingi phala ku mu tangela na-diu. Kioso kia di tange, Joziia uejidile kuma athu ka kexile mu belesela o itumu ia Jihova. Kienhiki, muéne ua dizangalele kiavulu, iu ua tandula o izuatu iê, kala ki ua mu mona mumu. Muéne uambe: 'Jihova ua dizangala n'etu, mukonda tata jetu ka belesele o itumu io soneke mu divulu didi.'\nJoziia ua tumu o mukunji Hilikiia phala ku tungununa se ihi Jihova ia-nda ku a bhanga. Hilikiia uai ku muhatu polofeta Hulda, iu ua mu ibhula. Muéne ua mu tangela o njimbu ia tundu kua Jihova phala ku i tangela Joziia: 'Jeluzaleme ni athu oso a-nda ku a kaxtikala, mukonda akexile mu bheza jinzambi ja makutu, o ixi iezalele ni ituxi. Maji mukonda eie, Joziia ua bhange ima iambote, o kaxtiku kaka ka-nda kuíza ngó, mu kufuá kuê.'\n2 Malunda 34:1-28.\nIbhuidisu\n- Joziia uakexile ni mivu ikuxi kioso kia kexile sobha, ni ihi ia mateka ku bhanga kioso kiexile kiá sobha mu sambuadi dia mivu?\n- Mu fikula ia dianga, Ihi ia mu bhanga Joziia?\n- Ihi ia sangele o mukunji ua dikota kioso o maiala akexile mu iudika o tembulu?\n- Mukonda diahi Joziia ua mu tandujula o izuatu iê?\n- Njimbu iahi ia tundu kua Jihova ia bhanene o polofeta Hulda kua Joziia?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga 2 Malunda 34:1-28.\nPhangu iahi ia xisa Joziia, phala o mizangala a kulu ni ibhidi iavulu? (2 Mal. 33:21-25; 34:1, 2; Jisá. 27:10)\nIma iahi iambote ia bhangele Joziia phala ku kolokotesa o ubhezelu ua kidi mu utuminu uê mu 8, 12 ni 18 dia mivu? (2 Mal. 34:3, 8)\nDisá diahi dia tu xisa o Sobha Joziia ni Mukunji ua Dikota Hilikiia, dia lungu ni ku iudika o ididi ietu ia ubhezelu? (2 Mal. 34:9-13; Jisa. 11:14; 1 Kol. 10:31)","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/kibatu-4-Tund%C3%A9-o-Sobha-ia-Dianga-ia-Izalaiele-Kat%C3%A9-ku-Ubhika-mu-Babilonha\/musoso-73-o-sobha-iambote-ia-sukina-mu-izalaiele\/","date":"2019-03-26T04:28:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204790.78\/warc\/CC-MAIN-20190326034712-20190326060712-00435.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":487,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JOSUWÉ wexile ni kikalakalu kya kwendesa o kifuxi kya Izalayele katé ku Ixi ya Kanana. Kiki kyeji bhonza kyavulu. Kyenyiki-phe, Jihova wa mu swinisa, wa mu kolokotesa bhu kaxi ka izwelu yiyi: \"Kala ngó u kindanda, u kole muxima kyavulu.\" Mwene wambela Josuwé kwila, phala kusola ni ku di tunda kyambote wa tokalele kutanga ni kubelesela o Kitumu.—Josuwé 1:7, 8.\nEtu twala ku \"jithembu jabhonzo,\" kyenyiki ku mwenyu wetu ku tena kumoneka ibhidi. (2 Timote 3:1) Se twa mesena kuditunda kyambote kala Josuwé, twa tokala kukayela o itendelesu ya mu bhanene Jihova. Twa bhingi kutanga o Bibidya izuwa yoso. O milongi i tu dilonga ya-nda tu kwatekesa kusola kyambote.\nMaji sayi athu bhu kaxi ketu, kejiya kyebhi kya di longa; amukwa nange ka wabhela kudilonga. Maji kudilonga o Bibidya kima kya tokala. Kyoso ki uya ni kubhitulula o kaxa, \"Fikisa o Jindunge Jiji,\" wa-nda sanga jindunge ja-nda kukwatesa kukatula dingi mbote mu kudilonga ubheka ni kuwabhela kudilonga.\nO mukwa Jisálamu wembila: \"Ng'endese, Ngana, mu hota ya itumu yé; kuma mwene mwa ngi kala o kusanguluka kwami.\" (Jisálamu 119:35) Eye we u tena kuwabhela kyavulu kudilonga o Mak'â Nzambi. Wa-nda sanga milongi ya katunda ya tokala kyoso ki uya ni kudilonga o Bibidya.\nSumbala eye kwa mu kwendesa kifuxi kala kya bhangele Josuwé, eye wala we ni ibhidi yê. Kyenyiki, di longe, belesela o Mak'â Nzambi kala kya bhangele Josuwé. Se kyene ki u bhanga wa-ndaya ni kusola ni unjimu, wa-nda di tunda kyambote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kavwa-ua-2018\/kuwabhesa-ni-kukatula-dingi-mbote-mu-kudilonga-o-bibidya\/","date":"2019-03-26T19:12:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205600.75\/warc\/CC-MAIN-20190326180238-20190326202238-00517.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":238,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.181,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Jinganga ku Thunda jiza. . . a jikula mu imbamba iâ, a mu bhanga ujitu, ni ulu, ni uasu ua dizumba ua libana, ni uamukuá ua sumuna; a mu bhana.\"\nIHI i ueji bhana ku muthu u uejiia kuila muthu uonene kála sobha? M'ukulu saí mazumba ambote, exile ni valolo ia dikota kála o ulu, kienhiki akexile mu a bhana ku ji sobha kala maujitu. * Mukonda dia kiki, ku maujitu a bhana o jinganga jiji kua \"Sobha ia Jijudé,\" maujitu aiadi exile mazumba ambote.\nO Bibidia i zuela ué kuila kioso o sobha ia muhatu mukua Saba kiai mu menekena Solomá, ua \"bhana kua sobha hâma ni makuinhi a iiadi a ji talendu ja ulu ni ima ia te kiavulu ua i bhana ni kusukumuna kuoso, ni ji phelu ja nzaji; o ima ia te kiavulu ia bhana sobha ia Saba, ia muhatu, kua sobha Solomá ima kiluua a i muene kala ioio.\" * (2 Malunda 9:9) O jisobha a tumikisa ué kua Solomá maji a bálsamu kála ujitu.\nMukonda diahi o ima íii ni ima ia mukuá ia kexile mu tunda mu ima íii iexile ni valolo ia dikota ni ku i ta kalu iavulu m'ukulu? Mukonda o ima íii akexile mu bhanga na-iu ima iavulu, kála o ku i uesa ku mukutu ua muthu, ku bhanga na-iu o sidivisu ia Nzambi ni ku i uesa ku kimbi ande dia ku ki funda. (Tanga o kitutu \"M'ukulu o Mazumba Ambote Akexile mu Bhanga Nau Ima Iavulu.\") O ima íii a i tele kalu iavulu, mukonda akexile mu i takana dikanga ni ku i sumba kalu iavulu.\nAKEXILE MU ZAUKA O KIKANGALAKATA KIA ARÁBIA\nM'ukulu saí mixi ia mazumba ia kexile mu sabhuka mu honga ia Njolodá. Maji mixi ia mukuá ia kexile mu tunda dikanga mu jixi jengi. O Bibidia i zuela ia lungu ni mazumba avulu ambote. O a beta kua ejiia, o diloza dia açafrão, aloué, maji a bálsamu, kanela, uasu ua dizumba ni mira. Kua kexile ué mazumba a mukuá a ku touesa o kudia, kála o kominhu, olatelá, ni mafué a mukuá a ku touesa o kudia.\nKuebhi kua kexile mu tunda o mafué iá? O aloué, kásia, ni kanela a i sangele mu ixi ia China, India ni ixi ia Sri Lanka. O mafué a mazumba kála o mira ni uasu ua dizumba a tunda mu mixi ni isasa i sabhuka mu kikangalakata ki tunda mu ixi ia Arábia kiia katé ku Somália mu África. O maji a nardu, a tokalele ngó ku Índia, a tundile mu Himalaias.\n\"O mazumba ambote a tolele, a a tele kitadi kiavulu, athu avulu akexile mu a sota, mukonda dia kiki, iene iexile uenji uambote.\"\nPhala o ima íii ku bhixila mu mbanza ia Izalaiele, o jingenji a tokalele ku bhita mu kikangalakata kia Arábia. Ene akexile mu bhita mu kikangalakata kiki, mukonda ku muvu ua midi mba midi jiiadi A.K.K. o ixi ia Arábia iene ngó \"ia betele kota mu ku kala ni mauenji ku Leste ni Oeste,\" kiene kiambe o divulu The Book of Spices (Divulu Dia Mazumba Ambote). O ji sanzala ni ji sabhalalu ja kexile mu mbanza ia Negeve ia lungila ku sulu ia Izalaiele kuene kua kexile mu bhita o jingenji ni ku sumbisa o mauenji mâ. O ididi íii, \"ilondekesa kuila o uenji iú ua kexile mu bhana kitadi kiavulu . . . tundé ku sulu ia Arábia katé ku Mediterrânio,\" kiene kiambe o kisangela kia Patrimônio Mundial da Humanidade kia UNESCO.\nO jingenji ja kexile mu kuenda njila ia lebha izuua ioso, 1.800 km phala ku bhixila mu ixi ia Arábia. (Jobe 6:19) O Bibidia i zuela ia lungu ni jingenji akua Ijimaiele akexile mu tunda mu mbanza ia Ngiliiade ni ima i bhana dizumba diambote kála o \"uasu ua dizumba ni mubafu ni mirra,\" ene akexile múia ku ta uenji mu Ijitu. (Dimatekenu 37:25) O an'â Jakobo a sumbisa ndenge'â Zuze ku ubhika ku jingenji jiji.\n\"O UENJI A BETELE-O-KOTA MU KU U SUEKA\"\nMu hama ni ji hama ja mivu, o jingenji akua Arábia ene akexile ku pholo mu ku ta o uenji iú ua mazumba. Ene ngó akexile mu sumbisa o uasu ua mazumba ku Ásia, kala o kásia ni kanela. Phala ku zozesa o athu ku Mediterraneo phala ka di te mu uenji iú mu ku bhanga ukamba ni akua Leste, o jingenji akua Arábia a tange misoso ia makutu mu kuamba kuila kiexile kiluezu kia dikota ku sanga o mazumba ambote. O ididi mua kexile mu tunda o mazumba ambote, nange iene ia \"betele-o-kota mu ku i sueka,\" kiene kiambe o The Book of Spices (Divulu Dia Mazumba Ambote).\nMisoso iebhi ia kexile mu tanga akua Árabia? Herodotus, diiala mukua Ngeleku, mutangi ua misoso ku hama ia katanu A.K.K. uambe kuila, akexile mu ta misoso ia lungu ni jinjila ji kuatesa uôma ja kexile mu tunga ikalanga ia iangu ia kanela mu ndanji ia lebha kiavulu i xanana. Herodotus ua soneka dingi kuila phala ku sanga o dizumba didi diambote, o athu akexile mu ta jithumba ja xitu bhoxi ia ndanji. O jinjila ni uilu uoso ua kudia xitu, a kuata jithumba javulu ja xitu ni ku j'ambata mu ikalanga iâ, o ikalanga íii i bua bhoxi mukonda dia ku nema kuâ. Kienhiki, o athu ni lusolo luoso a bonga o iangu ia kanela ni ku i sumbisa ku jingenji. O misoso íii ia makutu ia di muangene kiavulu. Kienhiki, mukonda dia \"iluezu ia kexile mu tanga o athu ia lungu ni ku sanga o ji kanela, kiene kia bhangesa o [ji kanela] ku ji sumbisa kitadi kiavulu,\" kiene kiambe dingi o The Book of Spices (Divulu Dia Mazumba Ambote.)\nMu ku bhita thembu, o kikutu kia akua Arábia kia kexile mu ki sueka a ki tungununa, mukonda dia kiki, kene ngó dingi akexile mu ta o uenji iú. Ku hama ia dianga A.K.K., o mbanza ia Alexandria, mu ixi ia Ijitu, ia kituka kididi kia dikota kia ku sumbisa o mazumba ambote. Kioso o jingenji kia di longo o ku katula mbote mu kitembu kia Musanza ua Kalunga ua Índia, o jingenji mu ji naviiu ja akua Loma akexile mu sumbisa mu ji tabhu ja Ijitu katé ja Índia. Mukonda dia kiki, o mazumba ambote a vudile mu jixi joso, ka kexile mu a ta dingi kalu iavulu.\nLelu, o ulu ua beta-o-kota mu ku kala ni valolo, o mazumba ambote ndenge. Lelu sé-ku muthu u tena ku xinganeka ku bhana ku jisobha mazumba ambote kála maujitu. Maji né kiki, jimidi ni jimidi ja athu mu ngongo ioso ene mu ta hanji o mazumba iá ambote ku mikutu iâ ni ku bhanga nau milongo. O mazumba iá ene mu a ta ué mu kudia phala ku ku touesa kiambote. Mu kidi, o dizumba diambote di bhangesa athu avulu ku di uabhela kála kia uabhele o athu m'ukulu, jimidi ja mivu ku dima.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/mazumba-ambote-mukulu\/","date":"2019-03-23T14:58:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202872.8\/warc\/CC-MAIN-20190323141433-20190323163433-00256.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1136,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova Nzambi ua bhange itumu phala o athu. Mu kifika, muéne ua dianga kuiudika o ukaza ua diiala ni muhatu. (Mat 19:4-6, 9) Muene ua zembe o maukexilu oso a undumbu. (1Ko 6:9, 10) Muene ua bhange ue itumu ia lungu ni izuatu, i bhangesa o mundu uê ku di tungula bhu kaxi ka athu a mukuá.\nLelu, athu avulu a dituna o itumu ia Jihova. (Lo 1:18-32) Ene a kaiela o ukexilu ua kuzuata, ni uendelu ua athu ku mundu iú. Sai iâ, a dizangeleka mu ima iaiibha ia bhanga, anga a tatela o athu a kaiela ukexilu uéngi ku muenhu.\nKuma tu Jimbangi ja Jihova, tua tokala kuzokela o itumu ia Nzambi ni kusuina. (Lo 12:9) Kiebhi ki tu tena kubhanga kiki? Ni kuxila kuoso, tua tokala kuijidisa ku athu o ima ia zembe ni ia uabhela Nzambi. Maji etu ue tua tokala kukumbidila o itumu ia Nzambi ku muenhu uetu. Mu kifika, kioso ki tu sola izuatu, tua tokala ku di bhuidisa: 'O kuila o ima i ngi sola ilondekesa kuila, nga mu kaiela o itumu ia Jihova, inga ia mundu? O kuila o izuatu iami ilondekesa kuila, ngi mubhezi ua Nzambi?' Mba kioso ki tu sola minangu mu mutelembe ua izunzumbia mba filme, tua tokala ku dibhuidisa: 'O kuila Jihova u xikina o filme íii? O filme íii i suinisa kubhanga ima iambote, inga iaiibha? O kuila o itonokenu i ngi sola, ia-nda ngi bhangesa kubhanga ima iaiibha? (Jis 101:3) O kuila i tena kukala kiluezu phala o muiji uami, ni athu amukuá?'\nMukonda diahi tua tokala kuzokela o itumu ia Jihova? Kua kambe ngó bhofele, Jezú Kristu ua-nda buika o athu aiibha, ni kuzubha o kuiibha kuoso mu ngongo. (Ize 9:4-7) O athu a bhanga o vondadi ia Nzambi, ene ngó a-nda nangenena. (1Nz 2:15-17) Mu kiki, tu zokele o itumu ia Jihova, phala o athu kubhana kijingu kua Nzambi, mukonda dia ima iambote i tu bhanga.\nTALA O VIDIU, KALA U KAMBA DIA JIHOVA\nMukonda diahi kima kiambote kubelesela o itumu ia Jihova?\nMukonda diahi o jitata a tokala kulonga o itumu ia Jihova ku tuana tuâ, tundé mu undenge?\nKiebhi o minzangala ni adiakimi, kia tena kukuatekesa o athu kukatula mbote mu henda ia Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2017-mwb\/milongi-ia-26-ia-kana-2-ia-Kav\/zokela-o-itumu-ia-jihova\/","date":"2019-03-19T23:04:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202161.73\/warc\/CC-MAIN-20190319224005-20190320010005-00342.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":363,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tu tena kuijiia kiambote o kiuana kia mala a mondala ku jikabalu, ki tu bhingi ue kukala ni uôma. Mukonda diahi kana? Mukonda o Bibidia ni izulukutu iene mu bhita mu izuua ietu i tu kuatekesa kuijiia kiambote ihi ilombolola o kiuana kia mala a mondala ku jikabalu. Sumbala o kukaba-kaba kuâ kuene mu bheka malamba mu ngongo, kutena ue kulombolola njimbu iambote phal'eie ni muiji uê. Mu ukexilu uebhi? Kia dianga, tua-nda kuijiia hanji o mala a mondala ku jikabalu.\nO DIIALA DIA MONDALA KU KABALU KA ZELE\nO kisuma ki mateka kiki: \"Ngedi ngi tala, kua moneka kabalu kazele. O ua mondala-ku ua kuata mufula, muène anga a mu bhana kitundu kia ungana. Hé u tunda ni uzonda ua kuia ni kùluua ni kutolola.\"\nNanhi o diiala dia mondala ku kabalu ka zele? O Bibidia mu divulu diene dia Dijingunuinu, i tu kuatekesa ku muijiia se nanhi. Mu jivelusu ja mukuá, o diiala didi mu diulu, a muixana \"Diambu dia Nzambi.\" (Dijingunuinu 19:11-13) O dijina, O Diambu, dia tokala kua Jezú Kristu, mukonda muene mukunji ua Nzambi. (Nzuá 1:1, 14) Muene a muixana ue \"Sobha ia jisobha, Ngana ia jingana,\" \"a mu ixana Fiiele, a mu ixana Kidi.\" (Dijingunuinu 19:16) Muene uala ni ungana, muene sobha u tolola ioso, maji muene u kalakala kiambote ni kutena kuala na-ku, muene ka talesa hadi kua akuâ mukonda dia ungana uala-nau. Maji nange tu dibhuidisa.\nNanhi ua bhana kua Jezú o ungana ua kutolola? (Dijingunuinu 6:2) O polofeta Daniiele mu kisuma kia usuku ua mono Mexiia, a mu sokesa ni \"mon'a muthu,\" a mu bhana kuala o \"Mukula-ua-Ndamba,\" Jihova Nzambi * o \"kutumina, ni kijingo, ni ungana.\" (Daniiele 7:13, 14) Mu kiki, o Nzambi Muteni-a-ioso, muéne ua bhana kua Jezú o kutena ni ungana ua kutumina ni kufundisa. O kabalu ka zele, kijimbuete kia tokala kia ita ia iuka ia-nda lúa o Mon'â Nzambi, mukonda o Mikanda Ikola mu ithangana iavulu i tumbula o kolo ia zele phala kulombolola kidi.\nThembu kuxi kia mateka o mala ni kukaba-kaba? Ijiia-kiu kuma, o diiala dia dianga ku kabalu, Jezú, muene u moneka kioso kia tambula o kitundu kia sobha. (Dijingunuinu 6:2) Thembu kuxi kia bhana o kitundu kia Sobha kua Jezú? Ka mu bhana-kiu kioso kia mu fukununa iu ua vutuka ku diulu, kana. O Bibidia iamba kuila muene kia vutuka ku diulu, ua kingila hanji thembu iavulu. (Jihebeleu 10:12, 13) Jezú Kristu ua kuatekesa o akaiedi'ê kuijiia kioso kia bhu o thembu ia kingila muene ni thembu ia mateka o kutumina ku diulu. Muene uambele kuila, ku dimatekenu dia utuminu uê, o ima mu ngongo ieji iibha kinene. Kueji moneka ita, nzala ni mauhaxi. (Matesu 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Kioso kia bhiti o Ita ia Dianga mu Ngongo Ioso ku muvu ua 1914, o athu a bokuene mu kithangana kienhiókio kia tangele Jezú, ithangana iabhonzo mu ngongo, o Bibidia ixana o kithangana kiki \"izuua isukidila-ku.\"—2 Timote 3:1-5.\nMaji mukonda diahi o ima mu ngongo ia iibha kinene tundé Jezú kia tambula o kitundu kia u sobha ku muvu ua 1914? Mukonda mu kithangana kienhókio, Jezú ua mateka kutumina ku diulu, ki mu ngongo kana. Ku diulu anga kua moneka ita, o Sobha ia ubhe, Jezú, a muixana ue Mingedi, ua lundumuina Satanaji ni madimonho mê mu ngongo. (Dijingunuinu 12:7-9, 12) Tundé kia mu takula mu ngongo mumu, Satanaji uala ni njinda iavulu mukonda uejiia kuila o thembu ié ia butu. Mu kidi, kua kambe ngó bhofele, Nzambi ua-nda kumbidila o vondadi iê ni kubuikisa Satanaji. (Matesu 6:10) Mu kiki tua-nda mona kiebhi o kitatu kia mala a subhuka-ku a tu kuatekesa kuijiia kuila mu kidi tuala muene mu ithangana ia bhonzo mba mu \"izuua isukidila-ku.\" O a mondala ku jikabalu jitatu, ki athu kala ió ua mondala ku kabalu ka dianga kana, mu kidi ene a lombolola izulukutu iene mu bhita mu ngongo ioso ni kubhekesa hadi iavulu ku athu.\nO DIIALA DIA MONDALA KU KABALU KAKUSUKA\n\"Anga ku tunda kabalu kamukuá kakusuka. O ua mondala-ku, a mu bhana o kubheka ita mu ngongo, ni kubhangesa athu kudijibha-jibha mudiâ. Anga a mu bhana kixibhata kia dikota.\"\nO ua mondala ku kabalu kaka, ulombolola ita. Talesa kuma muene u katula o kutululuka kana ngó mu jixi jofele maji mu jixi joso. Ku muvu ua 1914, mu veji ia dianga, ku mundu uoso kua moneka ita, nuka ia bhitile. Kua kaiela o ita ia kaiadi ku mundu, ia beta kujibha athu o ita ia diangele-ku ndenge. A bhange o jikonda ja athu afu tundé ku muvu ua 1914 mu ita ni jinvunda ja kamukuá, a somboka 100 ia jimidi ja athu! Nzungule ia athu a mukuá a nemeka mukonda ue dia ita.\nKaté bhebhi bhua suku o ita mu izuua ietu? Nuka kia bhitile, lelu o athu ala ni kutena kua kubuikisa o athu oso kulu dia mundu. Katé muene ni isangela i zokela o kutululuka, kala o Jinações Unidas, ki ia mu tena kubhuisa o kabalu ka kusuka mba o ita.\nO DIIALA DIA MONDALA KU KABALU KA XIKELELA\n\"Kambudi kia jikula o kidimbu kia katatu, ngevu o kiama kia katatu, kixi: Enda kunu! Ngedi ngi tala kua moneka kabalu kaxikelela. O ua mondala-ku, ua kuata pezu bhu lùkuaku. Anga ng'ivua kala dízui dia mu tunda mu'axaxi ka iama iuana ia muenhu, dixi: Kizongelu kioxi kia tiliku mu kizuua kia muvimba ki kalakala o muthu, o sevada izongelu itatu mu kizuua kia muvimba ue ki kalakala o muthu. O mu maji-phe ni mu vinhu, kana kufungisa-mu kima kioso-kioso.\"\nO ua mondala ku kabalu kaka, u lombolola nzala. Jivelusu jiji jilombolola kuila o kudia kueji bhonza kiavulu, mukonda dia kiki kizongelu kimoxi (1.08 L) kia tiliku eji ki sumbisa mu denadia dimoxi, o kitadi kia kexile mu nganhala o muthu mu kizuua kia muvimba ku hama ia dianga! (Matesu 20:2) O kitadi kiki, eji sumba na-kiu ue izongelu itatu (3.24 L) ia sevada, kifua o tiliku ia beta-o-kota o sevada ndenge. Kiebhi o muiji uoso kieji tena o kuikuta? Mukonda dia kiki o athu ene mu a dimuna phala kupopala o kitadi kiâ, katé muene mu kusumba o kudia kua kizuua ni kizuua, kala o maji ni vinho m'ukulu.\nTundé ku muvu ua 1914, o kuila tuene mu mona o ijimbuete ilondekesa kuila o kabalu ka xikelela ka mu kaba-kaba katé kiki? Xiê, tuene mu mona! Makuinhi a sambuadi a jimidi ndenge a athu afu mukonda dia nzala mu hama ia 20. Sai ngana uambe kuila \"805 a jimidi—kifua ku divua dia muthu mu ngongo ioso, muthu umoxi ua katele nzala ku muvu ua 2012 ndú 2014.\" Minangu ia mukuá iambe kuila \"mivu ioso o nzala i jibha dingi mundu uavulu, o afu mukonda dia Sida, uhaxi ua masambisambi ni uhaxi ua thulu ala ndenge.\" Sumbala ni nguzu ia mu bhanga phala kudisa ió ala ni nzala, o ua mondala ku kabalu ka xikelela katé kiki iu hanji u kaba-kaba.\nO DIIALA DIA MONDALA KU KABALU KA MUKÈTE\n\"Ngedi ngi tala, kua moneka kabalu ka mukète. O ua mondala-ku 'jina diê Kùfua, o kuema diê kua mu kaiela Kalunga-Ngombe. Enhá anga a a bhana ukota ua mbandu ia kauana mu ngongo, phala kujibha ni ita, ni nzala, ni dibhebhu, ni ku iama i kuama iene mu mukáu mu ngongo.\"\nO diiala dia kauana ua mondala ku kabalu, dilombolola kufua mukonda dia uhaxi mba malebhu engi. Kioso kia bhiti o muvu ua 1914, o uhaxi ua kukohona ua Spanha, ua jibha jimidi ni jimidi ja athu. Nange 500 ja jimidi ja athu a kuatele o uhaxi uenhó, kifua ku 3 kia athu, muthu 1 ua u kuatele!\nMaji o uhaxi ua kukohona ua Spanha uexile ngó o dimatekenu. O jingijiie ja tokuesa kuila jihama ja jimidi ja athu afu mu hama ia 20 mukonda dia kingongo. Mu lelu didi, o athu a mu fua selu mukonda dia Sida, uhaxi ua thulu ni masambisambi sumbala ni nguzu iavulu ia mu bhanga o jidotolo mu kusota o milongo.\nO disukilu diene dimoxi, o kufua\nKUZEDIUA KU HÁDIA!\nKua kambe ngó bhofele, o jithembu jetu ja bhonzo, ja-nda bhua. Ijiia na-kiu kuma: Jezú \"u tunda ni uzonda ua kuia ni kùluua ni kutolola\" ku muvu ua 1914, ua takula Satanaji mu ngongo maji Jezú ka zubha kutolola ku muvu uenhó. (Dijingunuinu 6:2; 12:9, 12) Kua kambe ngó, mu Alumajedone, Jezú ua-nda zubha o ibhangelu ioso ia Satanaji ni kubuikisa o athu ene mu kuatekesa Diabhu. (Dijingunuinu 20:1-3) Jezú ka-nda zubha ngó ni kukaba-kaba kua kitatu kia mala a mondalu ku jikabalu, maji ua-nda zubha ue o hadi iene mu bheka ene. Kiebhi? Tala i tanga o Bibidia.\nMu kididi kia ita, mua-nda kala kutululuka. Jihova 'ua-nda sukisa o ita katé ku maxokololo a'xi. Uta ua mufula ua u bukula, dionga ua di batula mu kaxi.' (Jisálamu 46:9) Oso ió a zolo o kutululuka, \"a kala ku ngalasa ni kutululuka kuavulu.\"\nMu kididi kia nzala, mua-nda kala nzungule ia kudia. \"Mu ngongo mu kale nzungule ia masa katé ni ku thandu dia milundu.\"\nMu kididi kia mauhaxi mba kufua, kua-nda kala sauidi iambote ni muenhu ua kalelaku phala o mundu uoso. Nzambi ua-nda kua \"kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfua, nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata.\"\nKioso kia kexile mu ixi, Jezú ua londekesa kiebhi kia-nda kala o ngongo kioso muene kia-nda i tumina. Muene ua suínisa o kutululuka, ua disa jimidi ni jimidi ja athu, ua sake jihaxi iu ua fukununa athu a fuile.\nO Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka kiavulu ku kulondekesa mu Bibidia ié ihi i ua tokala o kubhanga phala kukala polondo ku disukilu dia kukaba-kaba kua maiala enhá a mondala ku jikabalu. Ua mesena kudilonga dingi o maka enhá?\n^ kax. 7 Jihova o dijina dia Nzambi kala ki longa o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/ananhi-o-kiuana-kia-mala-a-mondala-ku-jikabalu\/","date":"2019-03-24T12:53:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203448.17\/warc\/CC-MAIN-20190324124545-20190324150545-00104.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1581,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"U di lembalala hanji mu undenge ué, kioso ki ua di bhukana ku ditadi, eie ua dibhale? Nange ua di kuama ku lukuaku mba ua xolomoka o phuna. U di lembalala kiebhi mam'enu kia ku kondo o malamba? Nange muéne ua sukula o fidila iu ua i kutu ni kaditele. Eie ua didi, maji izuelu iê ia henda, ni ukexilu ua ku ku ondeleka, ua kubhangesa kudivua kiambote. Mu kithangana kienhokio, ki kubhingile kusota muthu phala ku kukonda o malamba.\nMaji kioso ki tu kula, o muenhu u bhonza dingi. O ibhidi i vula dingi, kubhonza dingi kusanga kikuatekesu. O ibhidi i moneka mu kitala kia uadiakime, ki i tena kubhita ni kaditele mba mu ku tu ondeleka kua mam'etu. Tanga ifika íii.\nO kuila uevuile kiá o ndolo ia ku kukaia ku salu? Julian uambe kuila, kioso kia mu kaie ku salu, ua thandanganhele kiavulu, muéne uexile mu dibhuidisa: 'Kiebhi ki nga-nda langa o muiji uami? Nga kalakala mivu iavulu phala o ditenda didi, mukonda diahi lelu ki ngi sidivila dingi?'\nNange o muxima uê ua toloka mukonda, ua di senge ni muhatu'ê mba muadi uê. Raquel uambe: \"Kioso muadi uami kia ngi senge, 18 dia jimbeji ku dima, muxima uami ua tolokele. Ngevu ndolo iavulu, mu mukutu ni ku muxima.\"\nNange uala ni uhaxi ua bhonzo, kuijiia se ua-nda disanza. Nange saí ithangana u divua kála kia divuile Jobe, ua di tende: \"Muenhu uami ua ngi kumu, nguami kukola muenhu izuua ioso kiki.\" (Jobe 7:16) Nange u dívua kála kiene mu dívua Luis, uala mu kitala kia 80 a mivu, muéne uambe: \"Saí ithangana ngi dívua kala kua ngi kambe kia ngó kúfua.\"\nNange o kufunda ndandu ku kubhangesa kumesena ku ku konda o malamba. Robert uambe: \"Kioso mon'ami kiafu mu kiluezu kia kiphululu, kia ngi bhonzele ku ki xikina. Mu kiki kua ngiza dilamba, o dilamba di sokesa o Bibidia ni xibhata i ku tubula muxima.\"—Luka 2:35.\nRobert, Luis, Raquel, ni Julian a a kondo o malamba. Ene a sange o Muthu ua beta kota mu kua konda o malamba, o Nzambi Muteni-a-Ioso. Kiebhi muéne kia konda o malamba? O kuila muéne ua-nda kukonda o malamba, kala ki ua mesena?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/tua-bhingi-ku-tu-konda\/","date":"2019-03-22T06:09:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202635.43\/warc\/CC-MAIN-20190322054710-20190322080710-00244.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":359,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.306,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O anju Ngabidiiele a mu tumina ku zuela ni muhatu, a mu ixana, Madiia. Muéne ua mu ambela kuma ua-nda vuala mona, ua-nda tumina kála sobha katé ku hádia. O mona, Jezú, a mu vuala mu kidilu kia ibhaku, kuendele abhidi ku mu menekena. O maiala a endesa ku théthembua tundé ku Thunda, katé ku mona. Tua-nda kuijiia se nanhi ua a bhangesa ku mona o théthembua íii, ni kiebhi Jezú a mu bhulula kioso kia mesene ku mu jibha.\nTua-nda dilonga maka alungu ni Jezú, kioso kia kexile ni 12 ia mivu, mu zuela ni jimesene mu tembulu. Mu ku bhita dikuinhi ni dinake dia mivu, Jezú a mu batizala, iu ua mateka o kikalakalu kia kulonga o maka alungu ni Utuminu ua mu tumina Nzambi ku bhanga mu ixi. Phala ku mu kuatekesa mu kikalakalu kiki, Jezú ua solo 12 ia maiala, iu ua a bhange jipoxolo jê.\nJezú ua bhange ué madiuanu avulu. Muéne uadisa midi ja athu, ni tu mbiji, ni jimbolo jofele. Ua sake jihaxi iu ua fukununa o athu. Mu kusukáko, tua-nda dilonga ima iavulu ia bhitile ni Jezú, katé ku izuua ia sukina ku muenhu uê, ni kiebhi kia mu jibha. Jezú ua boko mu mivu itatu ni kaxaxi, o KIBATU kia 6 kia soko 34 a mivu ndenge.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-6-Tund%C3%A9-ku-Uvualukilu-ua-Jez%C3%BA-Kat%C3%A9-mu-Kufu%C3%A1-Ku%C3%AA\/","date":"2019-03-21T07:36:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202506.45\/warc\/CC-MAIN-20190321072128-20190321094128-00413.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":212,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.401,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lelu, kala ku hama ya dyanga etu we twala ni ujitu wa kulondekesa henda ku jiphange jetu a bhita ni mavuwa. (Nz 13:34, 35) Tala o vidyu, Kulondekesa o Henda mu Ibhangelu—O Kikalakalu Kya ku Kwatekesa ku Kikôlo kya Caribe phala kumona kyebhi o Jikidistá kya kwatekesa o jiphange jâ a tungu mu kikôlo kya Caribe, mu kusuluka tambwijila o ibhwidisu ya kayela:\nIhi ya bhiti ni jiphange mu kikôlo kya Caribe mukonda dya Kalemba a k'exana Irma ni Kalemba Maria?\nKyebhi Jihova kya kwatekesa o jiphange jetu mu kikôlo kya Caribe bhu kaxi ka jiselevende jê?\nKyebhi o yó a bhiti mu mavuwa, a mono o henda ya londekesa o jiphange jâ?\nJiphange jikuxi a dibhakula mu kikalakalu kiki kya kukwatekesa yó a bhiti mu mavuwa mu kikôlo kya Caribe?\nKyebhi etu enyoso tu tena kubhanga mbandu mu ukunji wa kukwatekesa?\nMu kumona o vidyu, kyebhi ki wa divu mu kubhanga mbandu ya kilunga kiki kyavulu o henda?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2019-mwb\/milongi-ya-13-19-ya-kasambwadi\/ukunji-wa-kukwatekesa-o-akwa-caribe\/","date":"2019-03-25T03:40:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203548.81\/warc\/CC-MAIN-20190325031213-20190325053213-00214.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nNdunge: Athu avulu ejiia o kikanenu kia Bibidia mu divulu dia Dijingunuinu, kia lungu ni kiuana kia mala a mondala ku jikabalu. Sai iá, a mesena ku kijiia kiambote. Amukuá ala ni uôma.\nTanga: Dij 1:3\nZuela: O Mulangidi iú, u jimbulula kiebhi o kikanenu kiki, ki tena ku tu bhekela njimbu iambote.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Kiebhi ki tua tokala kumona o ujitu ua muenhu?\nTanga: Dij 4:11\nKidi: Kuma o muenhu ujitu ua tu bhana Nzambi, tua tokala ku u bhana valolo. Tuejiia kuila, tua tokala kulanga o muenhu. Mu kiki, ki tu xikina kujibha muthu ku luelu. Tu bhana valolo ku muenhu.\nMILONGI IEBHI I ZEDIUISA O MUIJI?\nKibhuidisu: Tala o kibhuidisu kiala ku mbandu ia dianga ia kamukanda kaka, ni itambuijilu i tena kubhana o athu. Ihi i u banza?\nTanga: Lu 11:28\nZuela: O kamukanda kaka, ka jimbulula o mbote i tena kukatula o muiji ué mu milongi íii. Ka jimbulula ue se mukonda diahi tu tena kuxikina mu milongi ia Bibidia.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2019-03-23T01:23:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202704.58\/warc\/CC-MAIN-20190323000443-20190323022443-00221.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.283,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE u tena kutanga o Bibidia mu dimi dia Hebalaiku? Nange kana. Nange tundé kia ku vuala, nuka ua muene Bibidia mu dimi dia Hebalaiku. Maji ku mivu ia hama 16, kua kexile diiala, njimu ia dikota, a muixanene Elias Hutter, muene ua lungulula Bibidia jiiadi mu dimi dia Hebalaiku. O ku muijiia kiambote ni ioso ia bhange muene, kua-nda ku kuatekesa kubhana dingi valolo mu Bibidia i uala na-iu kubhata.\nElias Hutter a mu vuala ku muvu ua 1553 mu Görlitz, kambanza kofele ka zukama ku mbambe ia Alemanha ni Polônia ni República Tcheca. O ngana Hutter ua dilongo madimi a Oriente Médio mu xikola ia katunda ia Luterana ia Jena. Kioso kia kexile ni 24 a mivu, muene ua kituka mesene ia kulonga o dimi dia Hebalaiku mu mbanza ia Leipzig. Kuma muene ua mesenene kulungulula o ukexilu ua kulonga mu ixi muenhomo, muene ua tungisa xikola mu mbanza ia Nuremberg. Muenhomo o maxibulu akexile mu dilonga mu mivu iuana o madimi a Hebalaiku, Ngeleku, Latinu ni dimi dia Alemão. Mu thembu'omo, ki mu kexile xikola iengi ia tenene kubhanga kiokio.\n\"O KUIUKA KUA BIBIDIA IA LUNGULULA MUENE\"\nKu muvu ua 1587, ngana Hutter ua lungulula mbandu ia Bibidia mu dimi dia Hebalaiku, mu izuua ia lelu o mbandu íii a beta ku i xana Kikutu Kiokulu. O diambu dia Bibidia íii dia zuelele kiki: Derekh ha-Kodesh diambu didi a di katula mu divulu dia Izaia 35:8. O ukexilu ua jiletala ja soneka na-ju Elias Hutter, ua lungu ni ia zuela diiala dimoxi, musoneki, muene uixi: \"Kima kioso-kioso kilondekesa o kuiuka kua Bibidia íii.\" O Bibidia íii ia kituka Bibidia ia katunda mukonda ia kexile mu kuatekesa o maxibulu kudilonga o dimi dia Hebalaiku.\nPhala kutendela se mukonda diahi o Bibidia ia lungulula Elias Hutter, ia kexile mu kuatekesa kiavulu o athu, tala ibhidi iiadi i bhonzesa o athu kudilonga o dimi dia Hebalaiku. Kia dianga, o muthu kejiié o jiletala ja Hebalaiku, mukonda jala kiéngi. Kaiadi, o jiprefixu ni jisufixu ja izuelu ja bhonzo, athu ka tena kuijiia se kiki kizuelu kiebhi. Mu kifika, tala o kizuelu kia Hebalaiku נפשׁ (mba néfesh), kilombolola \"muenhu.\" Mu divulu dia Izekiiele 18:4, ande dia kizuelu néfesh, a te-mu o prefixu ה (ha), ilombolola \"o\". Kiki ki tenesa o kizuelu הנפשׁ (hannéfesh), mba \"o muenhu.\" Uoso kejiié o dimi didi, ua-nda fika kuila o kizuelu, הנפשׁ (hannéfesh) ki kiene kimoxi ni kizuelu נפשׁ (néfesh).\nPhala kukuatekesa o maxibulu, Elias Hutter ua kaiela ukexilu ua katunda ua kubhanga madivulu\nBIBIDIA IA HEBALAIKU IA \"KIKUTU KIOBHE\"\nElias Hutter ua lungulula ue o mbandu ia Bibidia mu 12 kia madimi, lelu o mbandu íii a beta ku i ijiia mu dijina dia Kikutu Kiobhe. O Bibidia íii a i bhange mu mbanza ia Nuremberg ku muvu ua 1599, o mbandu íii ia Bibidia, ene mu i xana ue mu dijina dia Poliglota ia Nuremberg. Elias Hutter ua mesenene kuta-mu ue o Tradução das Escrituras Gregas Cristãs mu dimi dia Hebalaiku. Maji muene uambe kuila né muene se \"ua kexile ni kitadi kiavulu phala kusumba\" Bibidia mu dimi dia Hebalaiku, muene keji tena ku i sanga. * Mu kiki-phe, muene ua kuata o Bibidia ia Kikutu Kiobhe ia kexile mu Ngeleku iu ua i lungulula mu dimi dia Hebalaiku. Elias Hutter ua xi hanji o ikalakalu ia kexile mu bhanga phala kuzubha kulungulula o mbandu íii ia Bibidia. Muene ua zubha o kikalakalu kiki ku muvu umoxi!\nKiebhi kiexile o mikanda ia Ngeleku ia lunguluile Hutter? Tala ia zuela Franz Delitzsch ngijiie mu kudilonga o dimi dia Hebalaiku, muene uambe: \"O Bibidia ia lungulula Elias Hutter ia londekesa kuila muene uejidile kiambote o dimi dia Hebalaiku, ko Jikidistá joso ejidile kiambote o dimi dienhódio. Tu tena kudielela mu Bibidia íii mukonda Elias Hutter ua solo kiambote o izuelu ia soneka.\"\nKIKALAKALU KIA KATUNDA\nElias Hutter ka kituka mvuama mu kulungulula Jibibidia mukonda o Jibibidia jê ka ji sumbisile kiavulu. Maji né muene kiki, o ia bhange muene iala ni valolo ia dikota katé mu izuua ia lelu. Mu kifika ku muvu ua 1661, o Bibidia ia Kikutu Kiobhe ia lungulula muene mu dimi dia Hebalaiku a i talele dingi phala kumona se ia kexile hanji kiambote, anga a i kopiiala kuala ngana William Robertson. Ku muvu ua 1798 o ngana Richard Caddick kiene ue kia bhange. Mu kulungulula, Elias Hutter ua lungulula kiambote o majina a ujitu Kyʹri·os (Ngana) ni The·osʹ (Nzambi) ni \"Jihova\" (יהוה, JHVH) mu jimbandu ji tumbula o Mikanda ia Hebalaiku, mba mu jimbandu ji tumbula o dijina dia Jihova. Kiki kima kia dikota mukonda sai Jibibidia javulu ki jene mu tumbula o dijina \"Jihova\", o dijina dimoxié-lele dia Nzambi. Maji o Bibidia ia lungulula Elias Hutter polova ia kamukuá ia kuila o dijina dia Nzambi dia bhingi kumoneka mu Bibidia mu Mikanda ia Ngeleku.\nKizuua ki u sanga o dijina dia Nzambi, Jihova mu Mikanda ia Ngeleku lembalala ioso ia bhange Elias Hutter ni Jibibidia ja lungululula muene.\n^ kax. 7 Tanga o nota ia kaiadi ia divulu dia Izekiiele 18:4 ni Apêndice 3B mu Bíblia com Referências.\n^ kax. 9 O jingana akua kudilonga, a lunguluile kiá Jibibidia ja Kikutu Kiobhe mu dimi dia Hebalaiku. Mu kifika, ku muvu ua 1360 o ngana Simon Atoumanos, ua lungulula Bibidia imoxi. Bibidia ia mukua a i lunguluile ku muvu ua 1565 kuala ngana Oswald Schreckenfuchspor, ngijiie mukua Alemanha. O Jibibidia jiji nuka a ji katuile jikopiia, mu lelu didi jene joso ja texika.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/elias-hutter-ni-bibidia-i%C3%AA-ia-hebalaiku\/","date":"2019-03-26T12:14:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205163.72\/warc\/CC-MAIN-20190326115319-20190326141319-00271.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000085831,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000085830688477}","num_words":893,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.301,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tundé ku mbeji ia Katatu ka 2016, kudima dia Mulangidi ua kubhana ku athu, kuene mu kuíza milongi iambe \"Ihi i Longa o Bibidia?\" O milongi íii, a i bhange phala ku tu kuatekesa kumateka kulonga o Bibidia ku athu. A i bhange kála kia bhange o tumikanda tuetu. Saí kibhuidisu ni kibatulu kia Bibidia, kitambuijila o kibhuidisu, ni ibhuidisu ia mukuá dingi.\nKutanga kibatulu kia Bibidia, kioso ki tu bhana umbangi, ki bhangesa o muthu kudilonga o Bibidia. O milongi íii ia ubhe, ia-nda kuatekesa athu avulu kuijiia o mak'a Nzambi.\nKIEBHI KI TU TENA KULONGA O MILONGI ÍII:\nIbhuidisa ku mukua dibhata, ihi ia banza ia lungu ni kibhuidisu\nÍvua kiambote, sakidila o kitambuijilu kiê\nTanga kibatulu kia Bibidia kiala mu diambu \"Ihi i Zuela o Bibidia,\" ibhuidisa ihi ia banza ia lungu ni milongi. Se kithangana ki bhana phala kusuluka, zuela o diambu \"Ihi Dingi i tu Longa o Bibidia?\"\nBhana O Mulangidi\nKu mu kunda dingi phala kutambuijila o kibhuidisu kia kaiiadi","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2016-mwb\/milongi-ia-kasa-4-10\/mateka-kulonga-milongi-ia-bibidia\/","date":"2019-03-23T10:52:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.83\/warc\/CC-MAIN-20190323101107-20190323123107-00443.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":165,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena kuijiia o kidi kia lungu ni jianju?—ene a nanhi, kiebhi kieza mu kala ku muenhu, ihi iene mu bhanga ene? O kidi kia lungu ni jianju tu ki sanga ngó mu Mak'â Nzambi, o Bibidia. (2 Timote 3:16) Ihi izuela o Bibidia ia lungu ni jianju?\nKi tu tena kumona Nzambi mukonda muene Nzumbi, kiene ue kimoxi ni jianju ki tu tena ku ji mona, 'ene kala ni xitu né ifuba.' O Jianju ja fiiele ja tungu ku diulu, mukonda dia kiki ene a tena kumona o pholo ia Nzambi.—Luka 24:39; Matesu 18:10; Nzuá 4:24.\nM'ukulu sai jianju ejile mu ixi kala athu mu xitu, phala kubhanga o kikalakalu kia bhanene Nzambi. Kioso kia zubha o kikalakalu kiâ, ene a vutuka dingi ku diulu kala jianju.—Afundixi 6:11-23; 13:15-20.\nMu kidi o Bibidia izuela veji javulu, kuila o jianju ja dilondekesa ku athu kala maiala, maji mu'axaxi ka jianju, ki mualé maiala mba ahatu. O jianju ki jene mu kazala phala kudivualulula, jene ki ji diangele kukala athu mu xitu ande dia kukala jianju kana. Kiki kilombolola kuila se-ku kabuetele mba muadiakimi u bhiluka anju. Jihova muene ua bhange o jianju, mukonda dia kiki o Bibidia ixana o jianju kala \"an'â Nzambi.\"—Jobe 1:6; Jisálamu 148:2, 5.\nO Bibidia i tumbula o 'mazui a athu ni a jianju,' kiki kilondekesa kuila o jianju ki jene mu di zuelesa kala o athu mu xitu. Mu kidi Jihova ua tumikisine jianju phala ku zuela ni athu mu xitu, maji muene ka mesena kuila o athu a bheza o jianju, mba a samba kua ene.—1 Kolindo 13:1; Dijingunuinu 22:8, 9.\nKuene jimidi ni jimidi, mba nange mazunda ni mazunda a jianju. *—Daniiele 7:10; Dijingunuinu 5:11.\nO jianju \"ja beta o kota mu nguzu ni kutena\", athu ndenge ene ue ala mi kuijiia kuavulu o athu mu xitu ndenge. Ene a tena kuenda kiavulu, etu ki tu tena kuxinganeka o ukexilu uala na-u.—Jisálamu 103:20; Daniiele 9:20-23.\nNé muene o jianju a beta kota mu nguzu ni kuijiia, maji sai ima ene ka ijiia.—Matesu 24:36; 1 Phetele 1:12.\nO jianju a a bhange mu ukexilu ua katunda, ala ue ni idifua kala ia Nzambi. Kala o athu, ene ala ue ni ufolo ua kusola o ima iambote mba iaiibha. Maji jianju ja mukuá ki ja belesela, mu kiki a solo ku bhukumukina Nzambi.—Juda 6.\n^ kax. 8 O jimidi ja tumbula mu divulu dia Dijingunuinu jilombolola 10.000, ja jianju. Mu kiki se tu kondala o 10.000 mu 10.000 a jiveji , tua-nda tenesa o konda ia 100 ia mazunda. Kuma o Bibidia izuela kuila kuene jimidi ni jimidi ja jianju, tu tena kuzuela kuila kuene mazunda a jianju.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/kidi-kia-lungu-ni-jianju\/","date":"2019-03-19T00:29:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201812.2\/warc\/CC-MAIN-20190318232014-20190319013459-00010.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":415,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.269,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"7:15-18, 28, 29; 8:29\nJezú wa bhana kijingu kwa Tat'ê, mu yoso ya bhange ni ya zwela. Jezú wa mesenene kwila, o athu ejiya kwila o njimbu ya kexile mu tula mwene, ya tundu kwa Nzambi. Mu kiki mwene wa bhangesa kwila, yoso ya kexile mu longa i tunda mu Mikanda Ikola. Mu ithangana yavulu mwene wa tumbula o izwelu ya Bibidya. Kyoso Jezú kya kexile ku mu ximana, mwene wa kexile mu bhana o kiximanu kwa Jihova. O kima kya betele kota ku mwenyu wê, o kuzubha o kikalakalu kya mu bhanene Jihova phala ku ki bhanga.—Nz 17:4.\nKyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Jezú . . .\nkyoso ki tu longa o Bibidya ku athu mba kubhanga madiskursu?\nkyoso akwetu kya tu ximana?\nkyoso ki tu sola kyebhi ki twa-nda ngastala o kithangana kyetu","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2018-mwb\/milongi-ya-24-30-ya-Katutu\/jez%C3%BA-wa-mu-bhana-o-kijingu-kwa-tat%C3%AA\/","date":"2019-03-24T07:45:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203378.92\/warc\/CC-MAIN-20190324063449-20190324085449-00435.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":130,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.285,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katanu 2017\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 1-28 ia Kasambuadi ua 2017.\nNanhi tua tokala ku mu jingisa, ni mukonda diahi? Mbote iebhi i u katula mu kuximana akuenu?\nSai ima i u sola, ia-nda lungulula o muenhu uê. Ihi ia-nda ku kuatekesa ku sola o ima ni unjimu?\nO jisobha ja Judá, Aza, Jozafate, Ezekiia, ni Joziia a te kituxi. Maji né kiki, Nzambi ua a mono kala athu a mu sidivila ni muxima ua tenena. Mukonda diahi?\nU tena kudilonga phangu iambote mu ima i bhanga akuetu, ni mu phangu i u sanga mu Bibidia.\nLIFE STORY\nKu mivu ioso ia bhange mu sidivisu ia thembu ioso, William Samuelson ua bhange ikalakalu iambote, maji ua dibhana ue ni ibhidi iavulu.\nO ituetue ia kitutu kia bhange 3.000 ja mivu ku dima, ia kande ku muvu ua 2012 ia bhangesa akua ku tokuesa ku diuana. Kima kiahi kia katunda kia kexile mu ituetue ia sange?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katanu-ua-2017\/","date":"2019-03-24T09:45:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203409.36\/warc\/CC-MAIN-20190324083551-20190324105551-00290.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 PDF EPUB JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201505\/","date":"2019-03-22T06:02:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202635.43\/warc\/CC-MAIN-20190322054710-20190322080710-00299.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.894304812,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.8943048119544983, \"yom_Latn_score\": 0.06747233867645264, \"sop_Latn_score\": 0.012190843001008034}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.186,"word_repetition_ratio":0.182,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.208,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O divulu didi ki phala kusumbisa. O divulu didi dia tokala ku kikalakalu kia ku longa o Bibidia ku mundu uoso a di bhange ni kitadi kia bhana athu mu vondadi iâ.\nSe ua mesena kubhana kitadi, tua ku dióndo ndé mu kijimbuete www.jw.org\/kmb.\nNange bhu kala ilondekesu iéngi, maji o isoneku mumu ia dízui dia lelu, io katule mu, Mikanda Ikôla. Kioso ki mu mona NW, ijimbulula Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas\nA Nanhi a mu Bhanga o Vondadi ia Jihova Lelu?\nKisoneku kia Kamoxi ka 2016\nKimbundu (jl-KIM)","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/Diambu-dia-KapaEdika\/","date":"2019-03-26T21:05:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912206016.98\/warc\/CC-MAIN-20190326200359-20190326222359-00061.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":91,"character_repetition_ratio":0.02,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KUBHANGA KIKI: Jezú wa longo kwila, o athu eji kwijiya o maxibulu mê, mukonda dya henda yâ mudyâ. (Nz 13:34, 35) Phala kulondekesa o henda, ki tu tokala ku di banza ngó mudyetu, ki tu tokala we kukala ni njinda mba kuthathamana ni lusolo.—1Ko 13:5.\nKYEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nSe muthu u zwela mba u bhanga kima ki tu luwalesa, ande dya kubhanga kima, dibhwidise: Mukonda dyahi mwene wa zwela, mba wa bhange kiki? Se ngi mu vutwila ni njinda, ihi ya-nda bhita?—Ji 19:11\nLembalala kwila, etu enyoso tu akwa ituxi. Mu kiki, sayi ithangana, tu zwela mba tu bhanga ima i tu bhangesa kudyela.\nBatula o maka ni lusolo\nTALA O VIDYU 'DIZOLYENU MUDYENU'—KANA KUSOTA NGÓ O MBOTE YÉ, KANA KUTHATHAMANA NI LUSOLO, MU KUSULUKA, TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi Phange Ngola kya tambwijila phange Adá?\nKyebhi o kuxinganeka, kwa kwatekesa phange Adá kuvutwila sé njinda?\nKyebhi o kitambwijilu kya lenduka kya phange Adá, kya batula o maka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kamusasadi-2018-mwb\/milongi-ya-15-21-ya-kamusasadi\/kana-kusota-ng%C3%B3-o-mbote-y%C3%A9-kana-kuthathamana-ni-lusolo\/","date":"2019-03-26T02:12:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204768.52\/warc\/CC-MAIN-20190326014605-20190326040605-00109.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.198,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 3 2018 | O kwila Nzambi Wene mu Kulanga?\nKyoso ki kumoneka dívuwa, hadi mba kufwa tu tena kudibhwidisa se Nzambi u mona mba u tu langa mwene. O Bibidya yamba:\n\"Kuma mesu ma Ngana ma lungu kwa yá ayuka, kya dikola, u ta-ku matwí ku misambu yâ. Maji o pholo ya Ngana-phe ya luwalela oso a bhanga o phulu.\"—1 Phetele 3:12.\nO Mulangidi yú, ulondekesa kyebhi Nzambi kya tu kwatekesa ni ihi ya mu bhanga phala kuzubha o hadi yoso.\nO kwila wa bhiti mu hadi ya ku bhangesa ku dibhwidisa se wene mu kulanga mwene?\nIhi i londekesa kwila Nzambi wa mesena kyavulu o mbote yê?\nNzambi wejiya kyambote o ukexilu wetu, ni kyebhi ki kalakala o mukutu wetu. Kiki ki tu bhangesa ku dyelela kwila mwene u tendela o ibhindamu yetu mu ukexilu wa tenena.\nO Bibidya i tu dyelelesa kwila Nzambi u tala, wejiya, wivwa o ndolo ni hadi i tu bhita na-yu.\nO kwila Nzambi wene mu mu kaxtikala o athu bha kaxi mabhebhu ni mawhaxi mukonda dya ituxi yâ?\nO Bibidya, i tumbula ima itatu yene mu bhekela dingi hadi kwa athu.\nHkyebhi ki tu tena kwijiya kwila, kwa kambe ngó Nzambi wa-nda zubha o hadi yoso ni kufundisa kwa yibha?\nO Mikanda Ikola i tu kwatekesa kudyelela mu kikanenu kya Nzambi kya lungu ni mundu wa ubhe, wa yuka kyambote.\nO jivelusu jiji ja Bibidya, ji tena ku ku kwatekesa ku tendela kyebhi ki divwa Nzambi ya lungu ni jiphaxi jé.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/","date":"2019-03-24T09:55:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203409.36\/warc\/CC-MAIN-20190324083551-20190324105551-00311.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":247,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.275,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I TU LONGA O IBHANGELU\nXinganeka ngó o ukamba u kala bhu kaxi ka ana jingóngo. Ene ala ni ukamba wambote mudyá. Sayi jingongo ejiya mwene kyebhi kya tena kuzwela kima ku muthu u tendela kyambote o maka a mesena, se ku a jimbulwila kyavulu,\" kiki kyene kyambe Segal, o diretora ya Centro de Estudos sobre Gemios. Sayi muhatu wa jimbulula o ukamba we ni phang'ê ya jingongo ni izwelu yiyi: \"Etu twejiya ima yoso ya lungu n'etu.\"\nIhi ya lungu ni kibanzelu kiki? Akwa kutokwesa amba kwila, phala o jingongo kudifwa kyavulu ki kale o pholo wixi o idifwa, nange kya lungu ni kididi ni jitata.\nXINGANEKA: O mubhangi wa ima yoso yiyi, ya unjimu, wa twijiya kyambote muthu woso-woso ndenge. Phala kukolesa o kibanzelu kiki, o mukwa jisálamu Davidi wambe: \"Eye-mwène wa ngi bhanga mixima moxi; eye wa ngi tunga jixitu mu vumu dya mam'etu. Ifuba yami eye kwa kambela ku i mona, kyoso ki wa ngi bhanga ufunu mu kaswekèdya . . . Mesu mé ma ngi mono mukutu wami, kyoso ngó kiluwa u di umba; o indyandu yami wa i soneka mu divulu dyé.\" (Jisálamu. 139:13, 15, 16) Nzambi mwene ngó wejiya kyambote o ukexilu wetu moxi, o ibhindamu yetu ni kyebhi kya tena ku tu kwatekesa. Nzambi, o muthu wa twijiya kyambote u tu dyelelesa kwila, wejiya kyambote o ibhindamu yetu yoso.\nIHI I TU LONGA O BIBIDYA YA LUNGU NI UNJIMU WA NZAMBI\nDavidi wa sambe: \"U Jihova, eye wa ngi solokota, wa ng'jiya. Wa ng'ijiya ni kuxikama kwami ni kubalumuka, o ilunji yami, ni mu kanga muná ya kujimbulukila kyá. Né ngó kizwelu kya ngi kala bhu dimi, eye-phe, u Jihova, ka ku dingila kima.\" (Jisálamu 139:1, 2, 4) Ku mbandu ya mukwa, Jihova wejiya kyambote katé mwene o ndolo i twívwa moxi, \"o mabanzelu moso ma ixinganeku wa m'ejiya.\"(1 Malunda 28:9; 1 Samuwele 16:6, 7) O jivelesu jiji, jilondekesa ihi ya lungu ni Nzambi?\nSumbala o izwelu i tu tumbula mu misambu yetu ki ijimbulula kyambote o ibanzelu yetu ni kyebhi ki tu dívwa moxi, o Mubhangi wetu ka tale ngó o kima ki tu bhanga, mwene wejiya we se mukonda dyahi twa mu bhanga o kima kiki. Mwene, wejiya we o mbote i twa mesena kubhanga, né mwene se ibhidi yetu i tu fudisa kubhanga yoso i twa mesena. Sé phata, Nzambi wa te o henda ku mixima yetu, mu kididi kya dyanga; sumbala ni hele yetu, mwene wala—polondo phala kutala ni kwijiya o ixinganeku yetu ya henda, ni ihi i tu bhangesa kubhanga kiki.—1 Nzwá 4:7-10.\nKana-ku kima kibhita ku mesu a Nzambi sé ku kimona. Mwene, u mona o hadi yetu, né mwene se akwetu nange ka i mono, mwene u tendela kyambote\nO Bibidya i tu kanena\n'Mesu a [Jihova] a lungu kwa yá ayuka, kya dikola, u ta-ku matwi ku misambu yâ.'—1 PHETELE 3:12.\nNzambi wa kanena: \"Ngi ku longesa, ngi ku idikisa njila yoso i wa fwama kwila; ngi ku bhana kayula, kuma nga ku te mwene dyesu.\"—JISÁLAMU 32:8.\nNZAMBI MUKWA KU KWATELA HENDA\nO kwila Nzambi u tena mwene kwijiya o kudikola kwetu ni kyebhi ki tu dívwa anga u tu kwatekesa ku dibhana ni ibhidi yetu? Xinganeka ya bhiti ni Ana, mukwa Nigeria. \"Nga kexile mu dibhwidisa se nga tokalele mwene kukala ku mwenyu mukonda dya ibhidi i nga kexile mu dibhana na-yu.\" Mwene wambe. \"Eme ngexile mutudi, ngexile mu langa mon'ami wa kexile mu kata uhaxi a wixana (hidrocefalia) mu phutu; mwene wexile mu inzo ya kusaka. Mu kithangana kyenyiki a ngi zambula, akwa kusaka a mono kwila nga ngexile ni dimbu dya dikota ku dyele; uhaxi a wixana (cancer de mana) mu phutu. Phala kusaka o uhaxi yú, kwa bhingile jindunge a jixana (qumioterapia ni radioterapia). Maka oso yá a bhonzele kyavulu phala eme; kukala mu inzo ya kusaka mu kithangana kimoxi ni mon'ami wa katele.\"\nIhi ya bhange Ana? \"Nga xinganeka mu jivelusu ja Bibidya kala, Filipe 4:6, 7, ilondekesa kwila 'o kutululuka kwa Nzambi kwa somboka o kitongolwelu kyoso kya muthu, kwa-nda ku mi bateka mixima ni ilunji.' Kyoso ki ngexile mu xinganeka mu jivelusu jiji, nga kexile mu dívwa kala nga zukamene dingi kwa Jihova; mu kwijiya kwila, mwene wa beta kota ku ng'ijiya eme ndenge. A ngi swinisa we kyavulu ku jiphange jami ja kazola mu nzumbi, mu kilunga.\nSumbala nga mu bhânga hanji ni uhaxi wami, maji ngila ngixi lelu twala-ku kyá kasembele, kikale eme, kikale mon'ami. Mukonda Jihova wala ku mbandu yetu, twa dilongo kukala ni ixinganeku yambote kyoso ki tu dibhana ni itateku yiyi. O divulu dya Tiyaku 5:11, di tu kanena: \"Etu twa a mono kuzediwa, mukonda dya kukolokota kwâ. O kukolokota kwa Jobe mwa kwívwa, mwejiya we o disukilu dyê kyoso Nzambi kya mu zediwisa. Mbata [Jihova] wa vula o kukwatela henda ni kulendukila.\" Jihova wejidile kyambote o ibhidi ya Jobe; tu tena kudyelela kwila, mwene wejiya we o ibhidi yoso i tu dibhana na-yu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/o-kwila-nzambi-wejiya-o-ibhindamu-y%C3%AA\/","date":"2019-03-24T13:57:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203448.17\/warc\/CC-MAIN-20190324124545-20190324150545-00194.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":804,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.221,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TWALA bhu mbandu ya Ngiji ya Niger, mu kuzanza o ngiji yiyi i tenesa 1,6 dya Kilómetulu. O Ita mu ixi ya Nigéria ya wama. Kuzawúka o ngiji kilwezu kya dikota. Né kiki, twa bhingi ku i zawúka mwene. Ki veji imoxi ngó, kana. Kyebhi ki ngeza mu kala mu maka yá? Tu vutukile mu thembu, ande dya ku ngi vwala.\nTat'etu John Mills a mu batizala mu muvu wa 1913, ku Mbaza ya Nova York, mu kitala kya 25 kya mivu. Phange Russell mwene wa bhange o diskulusu dya batizu. Ki kulaleka, Tat'etu wayi ku ixi ya Trinidad, kwene kwa sange Constance Farmer yu wa kazala-nê, mwene wa wabhelele kudilonga o Bibidya. Tat'etu wa kwatekesa kamba dyê William R. Brown mu kikalakalu kya kulondekesa o \"Foto Drama da Criação.\" Kyene o kikalakalu kya bhange kiyadi kyâ, katé mu muvu wa 1923, kyoso phange Browns kya mu tumikisa ku mbandu ya Africa kufwila o dikumbi (África Ocidental.) O Jitata jami, a suluka ni kusidivila Jihova mu ixi ya Trinidad. Kiyadi kyâ exile ni kidyelelu kya kuya ku dyulu.\nJITATA JA TU ZOLELE\nO jitata jami jexile ni divwa dya an'a. Wa dyanga a mu luku o dijina dya Rutherford, mukonda dya phange Rutherford, wexile kupholo dya Associação Torre De Vigia de Bíblias e Tratados. Kyoso kya ngi vwala mu kizuwa kya 30 ya Kayadi ka 1922, a ngi luku o dijina dya Clayton J. Woodworth, wexile musoneki wa kadivulu A Idade de Ouro (lelu o Despertai!). O jitata jetu, a tu longo kyambote, a tu te mu xikola. Maji ene exile mu tu swinisa dingi kyavulu kukala ni jimbambe mu sidivisu ya Jihova. Mam'êtu wexile ni uhete wavulu wa ku xinganeka ni kuxikinisa o athu bhu kaxi ka Mikanda Ikôla. Tat'êtu wa wabhelele ku tu tangela misoso ya Bibidya. Phala ku tu kwatekesa kutendela o misoso yiyi, mwene wa kexile mu fikisa o athu a misoso.\nO nguzu yâ bhange, ya bhana ibundu yambote. Bhu kaxi k'etu, kitatu kya bhange o xikola ya Ngiliyade. O jiphange jetu ja ahatu, a kalakala mu mivu yavulu kala aboki a thembu yoso ku Trinidad ni ku Tobago. Mukonda dya milongi ni phangu yâ yambote, o jitata jetu a tu phaphe mba a tu kunu \"m'onzo ya Jihova,\" mu undenge. O kiswinisu kyâ, kya tu kwatekesa kukolokota ni kwima ibundu \"mu malumbu ma Nzambi yetu.\"—Jisá. 92:13.\nO yônge phala o sidivisu ya kuboka, ya kexile mu bhita ku dibhata dyetu. O aboki a thembu yoso akexile mu dyongekela bhenyobho, mu veji javulu akexile mu tumbula Phange George Young, mukwa ixi yengi wa tokala ku Canada, wayile mu kunda o ixi ya Trinidad. O jitata jami jexile mu zwela ni kisangusangu kyavulu, ya lungu ni koleka yâ yokulu, phange Browns, a mu tumikisine ku mbandu ya Africa Kufwila o Dikumbi (África Ocidental.) Ima yoso yiyi, ya ngi bhangesa kumateka kuboka kyoso ki ngexile mu kitala kya dikwinyi dya mivu.\nIKALAKALU YA DYANGA\nO madivulu m'etu akexile mu jingununa mu izuwa yóyo o ubhezelu wa makutu, wenji wa lwimbi ni atumini a kambe o sonyi. Mu konda dya kiki, mu muvu wa 1936, o atumini a jingeleja a funyisa o jinguvulu ja ixi ya Trinidad, ku fidisa o madivulu oso a Watch Tower (Torre de Vigia). Twa sweka o madivulu, maji twa suluka ni kukalakala na-u katé ki twa a zubha. Twa boko ni ji marcha informativa, twa kexile mu boka we bhu kaxi ka tudimbula mba jibixi, jikalatá ni jiplaka. Mu kwenda ni kibuka kya dikalu dya mimbu kuxika mu mbonge ya Tunapuna, twa boko katé mwene ku maxokololo a ixi ya Trinidad. Ikalakalu yóyo yexile mu tu sangulukisa kyavulu! Kukala bhu kaxi ka athu a kulu mu nzumbi, kwa ngi kwatekesa ku sola ku ngi batizala kyoso ki nga tenesa 16 kya mivu.\nO phangu i twa lundula ku jitata jetu ni ikalakalu yiyi ya dyanga, ya ngi bhangesa kumesena kukala mukunji wa jixi jengi. O vondadi ya kukala mukunji wa jixi jengi, yexile hanji ku muxima katé ku muvu wa 1944 kyoso ki nga dibundu ni Phange Edmund W. Cummings, mu kikôlo kya Aruba. Twa sangulukile kyavulu mu kumona dikwinyi dya athu ayile mu Lembalasa ya muvu wa 1945. Mu kubhita muvu, a jikula o kilunga kya dyanga mu kikôlo kyenyókyo.\nMu kubhita ithangana, Eme nga bhana umbangi ku koleka ku salu, a mwixanene Oris Williams. Oris wa bhange yoso phala kuzokela o ima ya mu longo tunde undenge. Maji, mu kudilonga o Bibidya, mwene wa mon'o kidi ki longa o Mak'â Nzambi, ya a mu batizala mu kizuwa kya 5, Katatu ka 1947. Mu kubhita ithangana, twa mateka ku di wabhela, etu twa kazala. Mwene wa mateka kukalakala kala muboki wa thembu yoso mu mbeji ya Kamoxi ka 1950. Ni Oris, mwenyu wami wa sanguluka kyengi.\nIKALAKALU YA TU SANGULUKISA KU IXI YA NIGERIA\nKu muvu 1955 a twixana phala kubhanga o Xikola ya Ngiliyade. Mu ku disokejeka phala o xikola yiyi Oris ni eme twa xisa o salu twa sumbisa o inzo ni imbamba yetu, etu twa lekela Aruba. Mu kizuwa kya 29 kya mbeji ya Kavwa ka 1956 twa zubha o xikola ya Ngiliyade turma ya 27. Kupholo a tu tumikisa ku ixi ya Nigéria.\nMu kulembalala yoso i twa bhiti, Oris wambe: \"o nzumbi ya Jihova i kwatekesa o muthu kudibhana ni ima yoso i moneka mu kikalakalu kya ukunji kya jixi jengi. Ki ngexile ni mbambe ya kukala mu ukunji wa jixi jengi kala o mwadi wami. Mu veji dya kiki, nga mesenene kukala ni inzo ni kuvwala an'ami. Nga lungulula o ibanzelu yami kyoso ki nga mono kwila, o njimbu yambote kwa bhingile ku itula ni lusolo lwoso. Kyoso ki twa zubha o xikola ya Ngiliyade, ngexile polondo phala kukala mu ukunji wa jixi jengi. Kyoso ki twexile mu sambela mu ulungu wa Queen Mary, o phange Worth Thornton, u kalakala mu xikitodyu ya Phange Knorr, wa tu lekela, 'Bon voyage!' (kilombolola endenu njila yambote.) Mwene wa tu tangela kwila tweji kalakala ku Betele, nga dikola 'kiki kana!' Maji ni lusolo lwoso nga lunguluka o ixinganeku yami, nga mateka kuzola o Betele. Ku Betele nga kalakala mu ididi yavulu. Nga wa bhele dingi o kikalakalu kya kutambulula athu. Nga zolo athu, o kikalakalu kiki kya ngi bhangesa kuzwela ni Jiphange ja Nigéria. A vulu akexile mu bhixila fubufubu, ni dinyota, ni kubhwila ni nzala. Kyexile kisangusangu kya dikota ku a bhana kima kya talala phala kujibha o dinyota ni kwa swinisa. Yoso yiyi yexile ikalakalu phala Jihova, ya ngi bhekele kisangusangu ni kuzediwa ku mwenyu.\" Kyene, kala kikalakalu ki tu bhangesa kubhana ibundu.\nSayi kizuwa mu kyônge kya mwiji ku muvu 1961 ku Trinidad, Phange Brown wa zwela ya lungu ni musoso wê ya mu sangulukisa ku Africa. Mu kusuluka nga zwela ya lungu ku dibandekesa kwa kikalakalu kyetu ku Nigéria. Phange Brown wa ngi kwata mu isuxi ni henda yoso yu wambela Papá: \"Johnny, eye nuka wayile ku Africa, maji Woodworth wayi-ku kyá!\" Mu kutambwijila Papá wambe: \"Suluka mwene, Worth! Suluka!\" O kiswinisu kya tundu ku athu yâ a kulu mu nzumbi kya bandekesa o vondadi yami ya kukumbidila dingi o ukunji wami.\nku muvu 1962, Nga tambula o ujitu wa kuya dingi mu xikola ya Ngiliyade o turma ya 37 mu dikwinyi dya mbeji. Phange Wilfred Gooch wexile ku pholo dya filiyale ku Nigéria, wa bhange o turma ya 38, ya a mu tumikisa ku Inglatera. Mu kiki-phe kukala ku pholo ya filiyale ya Nigéria kya kituka kikalakalu kyami. Mu kukayela o phangu ya Phange Brown, ngende mu jimbandu joso, ngeza mu kwijiya ni kuzola o Jiphange ja kazola ja Nigéria. Sumbala exile mu wadyama, mukonda kyene kyene mu bhita ni jixi jala ni jimbongo jofele, maji ene a sangulukile ni ima ya kexile na-yu. A londekesa kwila o jimbongo ki ji bhekela kuzediwa ku mwenyu. Mu ku mono o mwenyu wâ, kiki kyexile kima kyambote o kwa tala o kuzela kwâ ni ukexilu wa kuyudika kijingisa o yônge. Kyoso kyaya ku kyônge kya dikota avulu mudya ejila mu jikaminya ni bolekajas * (dikalu dyo jukule mu jimbandu a i bhanga kwenyóko.) Mu veji javulu jexile ni izwelu i bhangesa kuxinganeka. Sayi kizwelu: \"Mabebe a menya ene a zalesa o kalunga.\"\nO sabhu yiyi, yexile ya kidi! Ndunge yoso-yoso i bhanga o muthu i kwatekesa; kifwa eme ni Oris twa bandekesa o nguzu yene mu bhanga o jiphange mu ixi ya Nigéria. Katuku o ixi ya Estados Unidos, ku mu muvu wa 1974, o aboki ku ixi ya Nigéria a tenesa 100.000. O kikalakalu kyexile mu dibandekesa!\nO Ita ku ixi ya Nigéria ya mateka ku mivu ya 1967 ndu ku muvu wa 1970, ya mateka bhu kaxi ka kibandekesu kiki. Sayi jimbeji o jiphange jetu ku Biafran ku sambwa dya Ngiji ya Niger, ka kexile mu tena ku dizwelesa ni jiphange ku filiyale. Mu kiki, twa bhingile kwa ambatela kudya mu nzumbi. Bhu kaxi ka musambu ni kidyelelu kwa Jihova, twa zawuka o ngiji veji javulu, kala ki twa mono mu dimatekenu.\nNgi di lembalala hanji kala lelu o jinjila ni ilwezu i twa bhiti mu kuzawuka o Ngiji ya Niger, ni masoladi akexile polondo phala kujibha, mu ithangana yoso, mawuhaxi ni ilwezu yengi. Kyexile kilwezu kya dikota kubhita mu masoladi a tokalele ku jinguvulu; maji o kilwezu kya betele dingi kota kyexile-ku, o kubhitila ku mbandu ya mukwá ya ngiji kwexile yó a bhukumukina o jinguvulu. Sayi kizuwa, eme nga zawuka o Ngiji Niger mu usuku ubheka wami, tundé ku Asaba ndu ku Onitsha, ngayi dingi mu swinisa o tufunga twa ilunga ku Enugu. O njila ya mukwa nga i bhange phala kuswinisa o tufunga ku mbanza ya Aba, kwa bhingile kujima o tundeya mu usuku. Mu mbanza ya Port Harcourt, o kyônge kyetu kyabhu ni lusolo mukonda o masoladi a jinguvulu a bulu o ifikidilu ya mbanza ya Biafran.\nKwa bhingile kubhanga o yônge yiyi, phala kukwatekesa o jiphange kumona o henda ya Jihova ni ku a bhana o itendelesu ya bhingile phala ka bhange mbandu ya mundu ni kukala ni muxima umoxi. O jiphange akwa Nigéria a kexile mu kolokota mu ima yoyó ya yibha. O henda ya kexile mu dilondekesa mudyâ, ya betele kota o ima ya yibha ya kexile mu bhita ndenge. Kuma Jikidistá, akexile kumoxi. Kyexile kisangusangu kya dikota kukala ku mbandu yâ mu kithangana kya ibhidi!\nKu muvu wa 1969, Phange Milton G. Henschel wendesa o Assembléya Internacional ni dyambu: \"Paz na Terra\" ya bhiti ku stadyu Yankee ku Nova York, kuma ngexile ngi mukwatekexi wê nga dilongo ima yavulu. Nga tambula o kikwatekesu kiki mu kithangana kya tokala mukonda ku muvu wa 1970 twa kwatekesa o Assembléya Internacional ni dyambu: \"Homens de Boa Vontade\" ku Lagos, ku ixi ya Nigéria. O yônge yiyi, ya bhiti ni dibesá dya Jihova, mukonda ki kubhitile luwa thembu yavulu kyoso kya bhiti o ita. Kyexile kizulukutu kya katunda mukonda kya bhiti mu 17 a madimi, kwayile 121.128 a athu mu kyônge kiki. Phange Knorr ni phange Henschel ni asonyi, ayile mu iphululu ya lukala ku Estados Unidos ni ku Inglaterra a mono 3.775 Jikidistá a a batizala! Kya bhiti kala kya bhitile mu Pendekoxi. Kukwatekesa mu kikalakalu kyokyo, nange kyexile o kithangana kya mwenyu wami ki nga kexile dingi ni ikalakalu. O aboki mu ixi yiyi, a kexile mu di bandekesa kyavulu!\nMu 30 a mivu u nga bhiti ku ixi ya Nigéria, Nga wabhela kyavulu kukalakala mu ithangana yofele kala kafunga ka ilunga ni superintendente zonal ku este ya Africa. O akunji a jixi a wabhelele kyavulu kutambula o kiswinisu! Kyexile kisangusangu kya dikota kwa ejidisa kwila ene kexile ubheka! O kikalakalu kiki kya ngi longo kwila, o kuta o vondadi ya akwetu kupholo, kyene o kima kya beta kota phala ku a kwatekesa ku di tunda kyambote. Ki kwatekesa we o kilunga kya Jihova kukala dingi ni nguzu ni kukala ni muxima umoxi.\nTwa tenene ngó kudibhana ni ibhidi ni mawuhaxi ejila mukonda dya ita bhu kaxi ka kikwatekesu kya Jihova. O mabesá a Jihova ene dingi a betele kota. Oris wambe:\n\"Twexile ni malária mu veji javulu. Mu veji imoxi Worth wa baxala mu inzu ya kusaka ku mbonge ya Lagos, wa kumbamene. A ngi tangele kwila, mwene keji bhuluka, maji nga sanguluka mukonda wa bhuluka! Kyoso kya phaphumuka, wa zwela ya lungu ni Utuminu wa Nzambi, ku diyala wexile mu mu langa. Mu kubhita kithangana, Ngayi ni Worth mu kunda o musaki Ngana Nwambiwe, phala kubandekesa o vondadi yê ya lungu ni Bibidya. Mwene wa xikina o kidi, mu kusuluka wa kituka kafunga ku mbonge ya Aba. Eme we nga ditundu kyambote mu kukwatekesa athu avulu kukituka jiselevende ja di bhakula kwa Jihova, katé mwene akwa Muxulumanu a di kwatenene mu ijila yâ. Twa sanguluka kyavulu mu kwijiya ni kuzola o jiphange mu ixi ya Nigéria, tweza mu kwijiya we o ukexilu wâ wa kuzwata, o ijila ni dimi dyâ.\"\nKiki kya tu longo kwila, phala kuditunda kyambote mu ikalakalu yetu, twa bhingile kudilonga kuzola o jiphange jetu né mwene se o ukexilu wâ ki wa difwile ni wetu.\nIKALAKALU YA UBHE\nMu muvu wa 1987, kyoso ki twexile mu kalakala ku Betele ya Nigéria twa tambula kikalakalu kya ubhe kala akunji a jixi jengi mu kikôlo kya fwama ku St.Lucia mu Caribe. Kiki kyexile kikalakalu kyawabha, maji kyexile ni ibhidi yê ya ubhe. Ku Africa o mayala a kazala ni ahatu avulu, maji ku St. Lucia, o diyala ni muhatu akexile mu kala kumoxi sé kukazala. O kutena kwa Mak'â Nzambi kwa kwatekesa oso u twexile mu longa o Bibidya kulungulula o ukexilu wâ.\nKyoso nguzu yetu ki yayi ni kuzoza mukonda dya kukuka, ni henda yoso o Kibuka kya Utuminu kya tu tumikisa ku mbonge ya Brooklyn, Nova York, ku Estados Unidos, ku muvu wa 2005. Ngene hanji mu sakidila Jihova kizuwa ni kizuwa mu ku ngi bhana kazola kami Oris. Mwene wafu ku muvu wa 2015. O ndolo ya kufunda, i bhonza ku i jimbulula ni izwelu. Mwene wexile mukwatekexi wa katunda, mukwa henda, wa kexile ni idifwa yavulu yambote. Mu 68 a mivu u twa kexile kumoxi, nga mu zolele kyavulu. Twa mono kwila o ima ya bhingi phala kusanga o kusanguluka kwa kidi, ki kale mu ukaza wixi mu kilunga, o kuxila o athu ala kupholo, kuloloka, kulenduka ni kulondekesa o idifwa ima o nzumbi.\nKyoso ki twa kexile mu dibhana ni ibhidi mba kuluwala, twa kexile mu dyelela kwa Jihova phala ku tu kwatekesa kusuluka ni ku mu bheza. Kyoso kyayi ni ku tu lungulula o ididi ni ikalakalu, twa mono kwila o ima ya kexile mu kala kyambote—ku pholo kwala hanji ima ya mukwá ya beta kota o kuwabha!—Iza. 60:17; 2 Kol. 13:11.\nKu Trinidad ni Tobago, Jihova wa besowala o kikalakalu kya jitata jami, ni kya jiphange ja mukwá, mukonda o mikanda ya ikalakalu ya sukina ilondekesa kwila, 9.892 a bokona mu ubhezelu wa kidi. Ku Aruba, jiphange javulu ayile mu swinisa o jiphange mu kilunga mu Nga tokalele. Lelu, mu kikôlo kyokyo mwala 14 kya ilunga yala kyambote mu nzumbi. Ku ixi ya Nigéria, kwala 381.398 a aboki. Mu kikôlo kya St. Lucia, kwala 783 kya aboki, a mu kwatekesa o Utuminu wa Jihova.\nLelu, ngala kya ni 90 a mivu. Ya lungu ni oso a a phaphe m'onzo ya Jihova, o Salámu 92:14 yamba: \"Katé ni mu ukukilu, hanji ema ibundu; a kà bwingita mwene kyavulu, a zanda.\" Ngi sakidila kyavulu o mwenyu u ngene nawu mu sidivisu ya Jihova. O undundu wa Ukidistá wa ngi xila, wene mu ngi swinisa kusidivila Jihova ni muxima woso. Mu henda yê, Jihova wa ngehela ku \"jingila mwene ku malumbu ma Nzambi [yami].\"—Jisá. 92:13.\n^ kax. 18 See Tala o Despertai! 8 Setembro, 1972, Pag. 24-26.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kawana-wa-2019\/o-undundu-wa-ukidist%C3%A1-wa-ngi-xila-o-jitata-jami-wa-ngi-zediwisa\/","date":"2019-03-18T22:31:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201707.53\/warc\/CC-MAIN-20190318211849-20190318233849-00186.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":2565,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.251,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201201\/","date":"2019-03-27T02:25:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912207618.95\/warc\/CC-MAIN-20190327020750-20190327042750-00402.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9674124718,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9674124717712402}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi kiexile o matadi a kuhuhila o masa m'ukulu?\nO jimbutu ja tiliku akexile mu ji huhila ku matadi phala ji kale fuba phala kubhanga na-iu jimbolo. O ahatu oso mba o jiselevende, akexile mu bhanga o kikalakalu kiki izuua ioso. M'ukulu o jibuia ja matadi a kuhuhila akexile mu j'ivua izuua ioso.\nO ifikula ia akua Ijitu, ilondekesa kiebhi kia kexile mu bhanga kiki. O jimbutu ja tiluku akexile mu ji ta ku ditadi, o ditadi didi a d'ixana ué saddle-quern. O muthu u fukama ku dima dia ditadi anga u kuata ditadi diofele dia kuhuhila ni maku a iiadi, anga u kuata kuhuha o jimbutu ja tiliku. Saí divulu dizuela kuila o matadi enhó a ku huhila, akexile mu pezala kilu jiiadi mba jiuana. Se muthu u takula o ditadi didi kua mukuá, dieji tena ku jibha.\nO ukexilu ua kuhuha o tiliku, uexile phala o mbote ia muiji m'ukulu, mukonda dia kiki, o kitumu kia Bibidia, kia fidisile o muthu kutambula o ditadi dia kuhuhila dia ió ua mu dile dikongo. O divulu dia Matendelelu 24:6, dizuela: \"Matadi ma kuhuhila masa kene ku ma tambula ku kikunji ene kiiadi kiâ ni dia thandu, ni dia bhoxi ne-mbé dia thandu ngó diene, kuma kiokio kuximbika muenhu.\"\nIhi ilombolola o kukala \"bhu jihata?\"\nO Bibidia i tu tangela kuila Jezú \"uene bhu jihata já Tata.\" (Nzuá 1:18) O kizuelu kiki kilombolola o ukamba uambote, ua kidi, uala nau Jezú ni Nzambi. O izuelu íii ia lungu ni ukexilu ua kexile mu kaiela o Jijudé mu kithangana kia kujandala.\nMu izuua ia Jezú, o Jijudé ja kexile mu xikama bhu ialu iexile kala hama, akexile mu i ta mu kididi kia jandalu, o meza a kala bhu kaxi, mu kuxikama ene a bhetama. O mitué ia athu oso i lunga ku meza, o inama iâ a i sununa, i lunga kuéngi, o muthu u xamenena bhu hama ni phuna ia lukuaku lua kiasu. O ukexilu iú ua kuxikama, ua kuatekesele o muthu kudia ni kukuata ima ia mukuá ni lukuaku luê lua kadilu. Kuma athu oso a xamenene ku mbandu iâ ia kiasu, kala muthu ku mbandu ia mukuâ, saí divulu diambe kuila: \"O mutué ua iú u zukama bhu jihata ja muthu ua xikama ku dima diê, kienhiki tu tena kuzuela kuila, muéne ua kexile 'bhu jihata' ja mukuâ.\"\nO kukala bhu jihata ja mutuameni ua muiji, kuexile kijingu kia dikota phala o muthu iú. Kienhiki, mu fesa ia sukina ia Phasu, o \"xibulu imoxi a mu zola kuala Jezú,\" poxolo Nzuá, ua xamenene bhu jihata ja Jezú. Mu kiki, Nzuá ua tenene ku 'bhetamena kua Jezú' phala ku mu ibhula kima.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/eie-ua-kijidile\/","date":"2019-03-26T06:35:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204857.82\/warc\/CC-MAIN-20190326054828-20190326080828-00010.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":441,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.29,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O Sobha ia kalelaku . . . a tambule kijingu ni fuma sé dizubhilu.'\n1, 2. (a) Nanhi 'o Sobha ia kalelaku,' ni mukonda diahi o dijina didi dia mu fuama? (Tala o foto ia dianga.) (b) Mukonda diahi tua mesena kuila Jihova u kala Sobha ietu?\nSOBHA SOBHUZA ia II, mukua Suazilândia, ua tumina mu 61 a mivu. Kiki ki kiene mu bhita dingi mu mautuminu a izuua íii. Sumbala tu diuana mukonda tuejiia kuila Sobha Sobhuza ua tumina mu mivu iavulu, maji kuene sobha ia mukuá, o utuminu é ua kalelaku, mukonda muéne kafú kála o athu lelu. O Bibidia ixana 'Sobha ia kalelaku.' (1 Tim. 1:17) O musoneki ua jisalamu uexana o Sobha íii, mu dijina diê, kioso kia mu tumbula kuila: \"Jihova eie u muenexi, o ungana ué unangenena.\"\n2 O kithangana kiene mu tumina Nzambi, ki mu tungula ku mautuminu a athu. Maji ki íii ngó, o ukexilu ua Jihova ua ku tumina uene u tu bhangesa ku mesena ku mu bheza. Saí sobha ua tumina mu Izalaiele mu 40 a mivu, ua ximana Nzambi ni izuelu íii: \"Jihova ua lenduka, mukua kisambu, u kokoloka o kutema, o jihenda jê ji vula. Jihova, kialu kiê kia ungana ua ki xikika mu diulu, o utuminu uê ua bhiti kuene kuoso.\" (Jisá. 103:8, 19) Jihova ki Sobha ietu ngó, maji muéne Tata ietu ué\nO SOBHA IA KALELAKU U BHANGA O MUIJI UOSO\n3. Nanhi uexile o mon'a ua dianga ku muiji ua Jihova mu ngongo, a nanhi dingi a a bhange kala \"an'a\" Nzambi?\n3 Jihova ua sangulukile kiavulu kioso kia bhange o Mon'e umoxi-élele! Nzambi ka kexile mu mona o mon'ê kála kima kioso-kioso ngó. Maji muéne ua mu zolele kála Mon'a, iu ua mu bhingi phala ku sanguluka né mu ku bhanga o mazunda ni mazunda a ji-anju ja iuka. (Kol. 1:15-17) O Bibidia, izuela kuila o ji-anju jiji, ji sidivila Nzambi ni kisangusangu kioso kala: 'Akunji iê a bhanga ioso ia mu uabhela muéne.' Nzambi u a bhana kijingu mu ku a exana \"an'a.\" Ene a tokala ku muiji ua Jihova ua ngongo ioso.\n4. Kiebhi o athu mu ixi kia bhange mbandu ku muiji ua Nzambi?\n4 Kioso kia zubha ku bhanga o diulu ni ixi, Jihova ua bandekesa o muiji uê. Kioso kia zubha ku iudika o ixi, Jihova ua bhange o diiala dia dianga, Adá, mu kidifuanganu Kiê. (Dim. 1:26-28) Mukonda muéne ua Bhange Adá, Jihova ua mesenene kuila Adá u mu belesela. Mukonda muéne uexile Tata, Jihova ua bhana o itendelesu ni henda ioso. Muéne ka bhana itumu kua Adá ieji mu fidisa ku kala ni ufôlo.\n5. Ihi ia bhange Nzambi phala ku izalesa o ixi ni an'ê?\n5 Jihova ka difu ni jisobha mu ixi, muéne u langa kiambote o muiji uê, muéne u a dielela kiavulu, ki ki mu bhonza ku a bhana o ujitu ua ku bhanga o kikalakalu kiê. Mu kifika, muéne ua bhana kua Adá, o kikalakalu kia bhonzo kia ku luka majina ku iama ioso mu ixi. (Dim. 1:26; 2:19, 20) Nzambi ka bhange o athu oso mu ixi. Maji ua bhange muhatu phala Adá\nAN'A A BHUKUMUKA, A DITUNA O UNGANA UA NZAMBI\n6. (a) Kiebhi kia mateka o muiji ua Nzambi ku mu bhukumukina? (b) Kiebhi ki tuejiia kuila Jihova ua mu tumina hanji?\n6 Maji Adá ni Eva, ka xikina kuila Jihova u kala Sobha iâ. Mu veji dia kiki a solo ku kaiela o mona ua bhukumuka ua Nzambi, Satanaji. (Dim. 3:1-6) Mukonda dia ku dituna ku a tumina kua Nzambi, kia a bhekela hadi ni kalunga ku an'ê. (Dim. 3:16-19; Loma 5:12) Mu kiki, Nzambi ka kexile dingi ni an'a a mu belesela mu ixi. O kuila kiki kilombolola kuma muéne ka tenene dingi mba ka mesenene dingi ku tumina o ixi ni athu? Kana! Muéne ua londekesa o kutena kuê kioso kia kaie o diiala ni muhatu mu jaludim ia Edene, phala ku a fidisa ku vutuka-mu, muéne ua te jixelube phala ku langa o njila. (Dim. 3:23, 24) Muéne ua londekesa ué o henda iê ia tata, mu kulondekesa kuila o vondadi iê ia ku kala ni muiji ku diulu ni athu mu ixi, ieji dikumbidila. Muéne ua kanena \"mbutu\" ieji buika Satanaji ni ku zubha o ibhidi ioso ia bheka o kituxi kia Adá.\n7, 8. (a) Ukexilu uahi ua iibha ua kexile ku mundu mu izuua ia Noué? (b) Ihi ia bhangele Jihova phala ku zelesa o ixi ni ku langa o muiji uê mu ixi?\n7 Ku hama ia mivu ia bhiti athu avulu a solo ku bheza Jihova. Bhu kaxi ka athu enhá, bhua kexile Abele ni Enoko. Maji nzungule dia athu a ditunine Jihova kala Sobha iâ, o Tata iâ. Mu izuua ia Noué, mu ixi ioso anga \"muizala usuéia.\" (Dim. 6:11) O kuila kiki ki lombolola kuma Jihova ka tenene dingi ku tumina o ixi? Ihi ilondekesa o misoso ia Bibidia?\n8 Xinganeka mu musoso ua Noué. Jihova ua mu bhana itendelesu ia lungu ni kiebhi kia tokalele o ku tunga o álaka ieji bhulula Noué ni muiji uê. Nzambi ua londekesa ué henda ku muiji uoso mu ixi, kioso kia tumina Noué ku kala \"mujimbuidi ua maka maiuka.\" (2 Phe. 2:5) Nange o njimbu ia Noué ia lungile ni ku dimuna o athu phala ku diela phala ku bhuluka. Mu mivu iavulu, Noué ni muiji ué, a tungile mu ixi iezalele ni undumbu ni usuéia. Kála o Tata ia henda, Jihova ua lange ni ku besoala o dinake dia athu enhó exile jifiiele. Mu ku bheka o Dilúvio ku mundu uoso, Jihova ua londekesa kuila ua kexile ni kutena kua ku buika o athu ni ji-anju ja mu bhukumukine. Mu kidi, Jihova ua kexile hanji mu tumina.\nO UNGANA UA JIHOVA KIOSO KIA BHITI O DILÚVIO\n9. Ujitu uahi ua bhana Jihova ku athu mu ixi, kioso kia bhitile o Dilúvio?\n9 Kioso kia tundu Noué ni muiji uê mu álaka, anga a diota ixi ia zelele ni nuha dizumba diambote, ene a sakidile kiavulu Jihova mukonda dia ku a langa. Mu kithangana kieniókio, Noué ua bhangele kalatódio, iu ua bhanene sata kua Jihova. Nzambi ua besoala Noué ni muiji uê, iu ua bhanene o kitendelesu kiki: \"Divualienu mu sokoloke, mu izalese o ngongo.\" (Dim. 8:20–9:1) Mu veji íii, o athu mu ixi a tambuile dingi o ujitu ua kubheza kumoxi, ni ku izalesa o ixi.\n10. (a) Kioso kia bhitile o Dilúvio kuebhi ni kiebhi o athu a mateka ku bhukumukina Jihova? (b) Ihi ia bhangele Jihova phala o vondadi iê ku i kumbidila?\n10 O Dilúvio ki di katula o kituxi ku athu, Satanaji ni ji-anju ja iibha akexile hanji mu funhisa o athu ku bhanga o ima ia iibha. Mu ku bhita kithangana, o athu a mateka dingi ku bhukumukina o ungana ua henda ua Jihova. Mu kifika, o mulaula ua Noué Nimilodi, ua ditunu o ungana ua Jihova. Nimilodi a mu tange kuila, 'dinhanga dia ngenga bhu pholo ia Jihova.' Muéne ua tungu jimbanza jonene, kala Babele, iu ua di bhange sobha, 'mu ixi ia Xinale.' (Dim. 10:8-12) Ihi ia tokalele ku bhanga o Sobha ia kalelaku ku sobha íii ia bhukumukine, phala ku fidisa ku zanga o kikanenu kia Nzambi kia 'ku izalesa o ixi?' Nzambi ua bhidika o mazui ma athu mu ngongo, phala ku bhangesa kuila o akaiedi a Nimilodi, ka di tendela n'a di muange \"mu jixi joso kulu dia mundu.\" Ene ambata o ubhezelu uâ ua makutu, ni ukexilu uâ ua ku tumina mu ididi muendele.\n11. Kiebhi kia londekesa Jihova o ufiiele kua kamba diê Mbalahamu?\n11 Sumbala athu avulu akexile mu bheza o jinzambi ja makutu kioso kia bhitile o Dilúvio, kua kexile ué athu avulu exile ji fiiele a kolokotele mu kubheza Jihova. Muthu umoxi uexile Mbalahamu, ua kexile mu mbanza iambote ia Uli, a mu tumine kuia mu tunga mu jibalaka mu mivu iavulu. (Dim. 11:31; Jihe. 11:8, 9) Mu kithangana kia kexile mu nhunga Mbalahamu, kua kexile ji sobha mu jixi. Saí jisobha, a tungile mu jimbanza a ji kondoloka ni ilumbu. Maji Jihova ua lange Mbalahamu ni muiji ué. Kia lungu ni ukexilu ua Jihova ku langa, o mukua jisalamu uambe: 'Nzambi kehela diiala ku a bhanga phulu; ua bazela o jisobha mukonda diâ-ene.' (Jisá. 105:13, 14) Mukonda Jihova fiiele ku makamba mê, muéne ua kanena Mbalahamu: \"Jisobha hinu ja kà tunda momu'é.\"\n12. Kiebhi Jihova kia londekesa o kutena kuê mu Ijitu, ni kiebhi kiki kia kuatekesa o mundu uê?\n12 Nzambi ua tona dingi o kikanenu kiê kua mon'a Mbalahamu Izake, ni mulaulé Jakobo, kuila ueji ku a besoala, ni kuila ku muiji uâ kueji tunda o jisobha. (Dim. 26:3-5; 35:11) Maji ande dia ku kala jisobha, o muiji ua Jakobo ua kexile hanji ku ubhika mu ixi ia Ijitu. O kuila kiki kilombolola kuma Jihova keji kumbidila o kikanenu kia bhangele, mba ka kexile dingi mu tumina o ixi? Kana! Mu kithangana kia tokala, Jihova ua londekesa o kutena kuê kua Falaó, o sobha ia bhukumukine. O abhika akua Izalaiele a dielele kua Jihova, ua a bhuluile bhu kaxi ka Kalunga ka Kusuka. Kiki kilondekesa kuila Jihova uexile hanji o Sobha ia Ngongo Ioso. Kála o Tata ia henda u langa o tuana tuê, muéne ni kutena kuê, ua bhange ioso phala ku langa o mundu uê.\nJIHOVA U KALA SOBHA IA AKUA IZALAIELE\n13, 14. (a) Ihi imbi akua Izalaiele, ia lungu ni utuminu ua Jihova? (b) Kikanenu kiahi kia bhangele Nzambi kua Davidi kia lungu ni unguvulu?\n13 Kioso kia zubha ku a bhulula mu Ijitu, o akua Izalaiele embi muimbu ua ku ximana Jihova. O muimbu iú, tu u sanga mu divulu dia Makatukilu kibatulu 15. O velusu 18 iambe: \"Jihova ua hingila-ku; o ungana ué u nangenena.\" Sé phata Jihova uexile Sobha ia kifuxi kioso kia Izalaiele. (Mate. 33:5) Maji o athu ka mesenene kuila Jihova, o muthu ka tena ku mu mona, u kala Sobha iâ. Mu ku bhita 400 ja mivu, kioso kia tundu mu Ijitu, ene a bhingi kua Nzambi phala ku a bhana sobha, kála kia kexile o ifuxi ki i kexile ku mu bheza. (1 Sam. 8:5) Né muene kiki, Jihova uexile hanji o Sobha, kiki tu ki mona mu utuminu ua Davidi, uexile o sobha ia kaiiadi ia Izalaiele.\n14 Davidi ua bhekele o álaka ia kikutu mu Jeluzaleme. Mu kithangana kieniókio kia ku sanguluka, o Jilevita embi muimbu ua ku ximana, mua tumbula o izuelu i tu sanga mu divulu dia 1 Malunda 16:31: 'A kizuele muene mu axaxi ka muiji kuila: \"Nzambi muene utumina.'\" Nange muthu u di ebhuidisa, 'Se Jihova muene o Sobha ia kalelaku, kiebhi kia tena ku kala Sobha mu kithangana kieniókio?' Jihova u kala Sobha kioso, mu kutena kuê, u sola sobha phala ku tumina. Kima kiambote ku tendela kiebhi Jihova kia kala Sobha. Ande dia Davidi kufuá, Jihova ua mu kanene kuila o utuminu uê ueji nangenena: \"Nga kà zangeleka o mbutu ié i ku bhingana ku dima, i tunda mu divumu dié muene, o utuminu uê ngi u kuatesa, u kola kiambote.\" (2 Sam. 7:12, 13) O kikanenu kiki, kia di kumbidila kioso \"o mbutu,\" mba mon'a a Davidi, kia moneka mu ku bhita 1.000 a mivu ndenge. Nanhi uexile o mon'a iú, ni thembu kuxi kia kituka Sobha?\nJIHOVA U SOLA SOBHA IA UBHE\n15, 16. Thembu kuxi kia undu Jezú phala ku kala Sobha, ni ihi ia bhange Jezú ia lungu ni utuminu uê?\n15 Ku muvu ua 29 K.K., Nzuá dia Batizu ua mateka ku boka kuma, o \"utuminu ua diulu ua [zukamene].\" (Mat. 3:2) Kioso Jezú kia mu batizala kua Nzuá, Jihova ua undu Jezú kala Mexiia, ueji kala Sobha ia Utuminu ua Nzambi. Jihova ua londekesa o henda ia tata kua Jezú, mu izuelu íii: \"Muenhú Mon'ami a kazola, ua ngi uabhela kiambote.\"\n16 Mu ukunji uê Jezú ua ximana Tat'ê. (Nzuá 17:4) Muéne ua bhange kiki mu ku boka o Utuminu ua Nzambi. (Luka 4:43) Muéne ua longo ué o akaiedi'ê ku samba phala o Utuminu iú uíze. (Mat. 6:10) Mukonda muéne uexile o Sobha, Jezú ua zuela ku jinguma jê: \"O Utuminu ua Nzambi uala moxi dienu.\" (Luka 17:21) Mu ku bhita kithangana mu usuku ande dia kufuá, Jezú ua bhangele 'kikutu ni maxibulu mê, phala ene ku kala jisobha.' Muéne ua bhana ku akaiedi'ê exile jifiiele, o kidielelu kia ku tumina né ku Utuminu ua Nzambi ku diulu.\n17. Kiebhi kia mateka Jezú ku tumina ku hama ia dianga, maji ihi ia tokalele ku kingila?\n17 Thembu kuxi Jezú ieji mateka o ku tumina ku Utuminu ua Nzambi? Muéne ka mateka kioso kia mu undu. Mu kizuua kia mukuá mu ngoloxi, Jezú a mu jibha, o akaiedi'ê a lenge. (Nzuá 16:32) Mu kiki, kala m'ukulu, Jihova uene mu tumina hanji. Mu kizuua kia katatu muéne ua fukununa Mon'ê, mu kizuua kia Pendekoxi kia 33 K.K., Jezú ua mateka ku tumina mu kilunga kia Jikidistá kia jiphange jê a a undu. (Kol. 1:13) Maji né kiki, Jezú ua tokalele hanji ku kingila phala ku tumina o ixi ioso kala o mbutu ia kanene Nzambi. Jihova uambela kua Mon'ê: \"Xikama ku mbandu iami ia madilu, katé ki ngi ku bhanga o jinguma ji kala kibaka kié kia kutula inama.\"\nBHEZA O SOBHA IA KALELAKU\n18, 19. Ihi ia tu suínisa ku bhanga, ni ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n18 Ku mazunda ni mazunda a mivu, o ungana ua Jihova a u bhukumukina ku diulu ni mu ixi. Maji Jihova muéne hanji o Sobha. Mukonda Tata ia henda, muéne ua lange o jiselevende exile jifiiele, kála Noué, Mbalahamu, ni Davidi. O kuila kiki ki tu bhangesa ku belesela o Sobha ietu ni ku mu zukama?\n19 Maji nange tu dibhuidisa: Kiebhi Jihova kia kala Sobha mu izuua ietu? Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tua mu belesela o Utuminu ua Jihova, ni kiebhi ki tu tena ku kala tu an'a a iuka ku muiji uê mu ngongo? Ihi ilombolola kioso ki tu bhinga phala o Utuminu ua Nzambi uíze? O ibhuidisu íii a-nda ku i tambuijila mu milongi ia-nda kaiela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/bheza-jihova-o-sobha-ia-kalelaku\/","date":"2019-03-22T17:12:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202672.57\/warc\/CC-MAIN-20190322155929-20190322181929-00538.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2268,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nga kexile ngó ni dikuinhi dia mivu ku muvu ua 1985, kioso o an'a ndenge akua ixi ia Camboja, kia bhixila bhu xikola iami ku mbanza ia Columbus, Ohio, ku ixi ia Estados Unidos ia América. Bhua kexile mon'a ndenge uejidile kuzuela bhofele o dimi dia Kingileji. Ni ki kuatekesu kia ifikula, muéne ua kuata ku ngi tangela misoso ia iibha i tesa uôma, ia lungu ni kibetu kia ku jibha, ujibhangânga ni ku lenga. Mu usuku kioso ki nga kexile mu xinganeka ku an'a ndenge iá, nga kexile mu dila. Eme nga mesenene kua tangela ia lungu ni kidielelu kia Palaízu ni difukunukinu, maji ene ka kexile mu tendela o dimi di nga kexile mu zuela. Né muene nga kexile hanji ngi mon'a ndenge, nga banzele ku di longa o dimi dia Camboja, phala ku tangela o jikoleka jami ia lungu ni Jihova. Ki ngi kexile mu ku banza kuila, o kima ki nga solo, kieji ngi kuatekesa ku hádia.\nO ku di longa o dimi dia ixi ia Camboja, kia bhonzele kiavulu. Mu veji jiiadi, nga xinganeka o ku bhuila o ku di longa, maji Jihova ua ngi suínisa bhu kaxi ka jitata jami. Mu ku bhita ithangana, o alongexi ni jikoleka jami, a mateka o ku ngi suínisa phala ku kala ni ufunu u bhana kitadi kiavulu. Maji eme nga mesenene ku kala muboki ua thembu ioso, mukonda dia kiki, nga solo ku di longa xikola i ngi kuatekesa ngó ku sota salu ia ku kalakala kaxaxi ka kizuua, phala ngi tene ku kála muboki ua thembu ioso. Kioso ki nga kexile mu tunda bhu xikola, nga kexile múia kumoxi ni aboki a thembu ioso, mu sidivisu ia kuboka. Nga di bhakula phala ku longa athu a mesenene o kuijiia o dimi dia Kingileji\nKioso ki nga kexile ni 16 dia mivu, ngevu kuila kuexile kibuka kia athu a zuela o dimi dia Camboja ku mbanza ia Long Beach, Califórnia, Estados Unidos ia América. Eme ngendele-ko, kuene ku nga di longo ku tanga o dimi dia Camboja. Kioso ki nga zubha o ku di longa bhu xikola, nga kituka muboki ua thembu ioso, anga ngi suluka mu bokela o athu akua Camboja, a tungile bhua zukamene o inzo iami. Kioso ki nga tenesa o 18 dia mivu, nga kexile mu banza kuia mu tunga ku ixi ia Camboja. Kiexile kididi kia iibha, maji nga kijidile kuila, o dikuinhi dia mazunda athu a tungile ku ixi ia Camboja, kua kexile athu a tolo evuidile o njimbu iambote ia Utuminu. Mu thembu ienioió kuexile ngó kilunga kia 13 a aboki mu ixi ioso. O ki nga dianga kuia ku ixi ia Camboja, nga kexile ni 19 dia mivu. Kioso kia bhiti mivu iiadi, ngai mu tunga kuenhoko. Nga sange salu ia kaxaxi ka kizuua, ia lungu ni ku lungulula ni ku longa mu dimi dia Kingileji, phala ku ngi kuatekesa eme ni ku kikalakalu kia ukunji. Mu ku bhita ithangana, nga kazala ni muhatu ua mesenene o ku bhanga kikalakalu ki nga mu bhanga eme. Kumoxi, tua kuata ku kuatekesa o athu avulu a kua ixi ia Camboja, ku bhakula o mienhu iá kua Nzambi.\nJihova ua ngi bhana 'ki nga solo ku muxima.' (Jisá. 37:4) O ku bhanga maxibulu, ufunu ua beta-o-kota ku maufunu oso, mukonda o kikalakalu kiki, ki bhekela ku sanguluka. Ku 16 a mivu i nga tungu ku ixi ia Camboja, o kilunga kimoxi kiofele, kia kexile ni 13 a jiselevende ja Jihova, kia kulu, lelu kuala 12 dia ilunga ni ibuka 4!","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/ku-kuatekesa-athu-ku-Camboja\/","date":"2019-03-26T13:13:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205163.72\/warc\/CC-MAIN-20190326115319-20190326141319-00431.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":578,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O milongi iala ku luiji, ia-nda tu londekesa kiebhi o Jimbangi ja Jihova kiene mu zuela ni jivizinhu jâ. Tu xinganeke Mbangi ia Jihova, dijina diê Nguxi ua mu zuela ni diiala, dijina diê Maniko.\nO BIBIDIA\n—DIVULU DI TANGA MISOSO IA KIDI\nManiko: Ngi ku tangela kiá kuila eme ki ngi mukua ngeleja kana. Ki tuala ni kima phala kuzuela.\nNguxi: Nga sakidila ku ngi tangela. Ngi loloke dijina diami Nguxi. Eie nanhi?\nManiko: Eme Maniko.\nNguxi: Kima kiambote kuijiia o dijina diê, Maniko\nManiko: N'eme uami.\nNguxi: Kubhata ku ua kudila ki mu kexile mu bheza Nzambi?\nManiko: Tua kexile. Maji kioso ki nga tundu kubhata mukonda dia xikola, nga lembua kuia mu ngeleja.\nNguxi: Nga mu mona. Ufunu uahi u ua di longo bhu xikola?\nManiko: Nga di longo o ukexilu ua athu, ni misoso. Nga uabhela kiavulu o misoso phala kuijiia kiebhi kia kexile o athu m'ukulu.\nNguxi: O kuijiia o misoso kima kiambote. Nange ua kijiia kuila o Bibidia divulu dia misoso. O kuila ua banze kiá ku tokuesa o misoso ia Bibidia?\nManiko: Mu kidi, kana. Ngejiia kuila divulu diambote maji nuka nga banzele kuila o Bibidia divulu dia misoso.\nNguxi: Eie u njimu. Se u ng'ehela nga mesena ku kulondekesa misoso ia kidi i tu sanga mu Bibidia.\nManiko: Seku-maka. Maji ki ngala ni Bibidia.\nNguxi: Kiambote. Nga-nda kulondekesa mu Bibidia iami. O musoso ua dianga uala mu divulu dia 1 Malunda mu kibatulu 29, mu velusu 26 ni 27. O jivelusu jiji ji zuela: \"Kienhiki Davidi, dia mon'a Jese, kia tumina ku thandu dia mundu ua Izalaiele, mu makuinhi auana a mivu. Mu Hebolone ua tumina-mu sambuadi dia muvu, o mu Jeluzaleme ua tumina-mu makuinhi atatu a muvu ni itatu.\"\nManiko: Kiebhi ki uejiia kuila iú musoso ua kidi?\nNguxi: Mukonda o jingijiie akexile mu zuela kuila Sobha Davidi ka kexile ku muenhu.\nManiko: Kiki kidi? Mukonda diahi akexile mu zuela kiki?\nNguxi: Ki ku kexile ima iavulu phala kulondekesa kuila muéne ua kexile muene ku muenhu, katu-ko o Bibidia. Maji ku muvu ua 1993, saí kibuka kia jingijiie a sange ditadi kua sonekene o kizuelu \"Inzo ia Davidi.\"\nManiko: Kima kiambote.\nNguxi: O muthu ua mukua a mu tange mu Bibidia, akexile ku muamba kuila ka kexile ku muenhu Pônsio Pilatu, uexile nguvulu mu izuua ia Jezú. Muéne a mu tange mu divulu dia Luka kibatulu 3 mu velusu 1. Mu velusu íii muéne a mu tumbula ni jinguvulu ja mukuá ja kexile mu tumina mu izuua iê.\nManiko: O velusu íii i zuela kuila: \"Kioso ki ala Pônsio Pilatu ku nguvulu ia Judeia, ni Helode sobha ia Ngalileia.\"\nNguxi: Nga sakidila. Mu mivu iavulu o jingijiie akexile mu zuela kuila o Pônsio Pilatu ka kexile ku muenhu. Maji mu ku bhita 50 a mivu, a sange ditadi ku Oriente Médio\" kua sonekena o dijina diê.\nManiko: Manhi? Nuka ng'evuile o maka enhá.\nNguxi: Ngi sanguluka mu ku kulondekesa o maka enhá.\nManiko: Ngi ku tangela o kidi kuila tundé ukulu nga xikina kuila o Bibidia divulu diambote, maji ki ngi kijidile kuila diene diala ni valolo phala o izuua ietu. Diene diala ni misoso ia kidi, maji ki ngi xikina kuila diene di tena ku tu kuatekesa.\nO BIBIDIA\n—DIVULU DIO KULU MAJI DIALA NI VALOLO IA DIKOTA LELU\nNguxi: Athu avulu ene mu banza ué kiki. Maji eme ki kiene ki ngi banza. Nga-nda ku tangela se mukonda diahi: O ibhindamu ietu ia muenhu ki i lunguluka tundé ku dimatekenu dia mundu. Mu kifika, tundé ukulu tuene mu bhindamena o kudia, izuatu ni kididi kia kuzeka. Tuene mu bhindamena ué kuzuela ni athu, ni ku kala ni muiji ua zediua. Ku xikina kuila etu enioso tu bhana valolo ku ima íii?\nManiko: Sé phata.\nNguxi: O Bibidia i tena ku tu kuatekesa mu maukexilu oso enhá. Mu kiki tu tena ku zuela kuila o Bibidia divulu dio kulu, maji diala ni valolo ia dikota lelu.\nManiko: Kiki kilombolola ihi?\nNguxi: Kilombolola kuila: Mu Bibidia tu sanga-mu itumu iala ni valolo lelu kála kia kexile na-iu kioso kia i soneka m'ukulu.\nMu Bibidia tu sanga-mu itumu, iala ni valolo lelu kála kia kexile na-iu kioso kia i soneka m'ukulu.\nManiko: Kiambote. Maji kiebhi?\nNguxi: O Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku kala ni unjimu kioso ki tu di bhana ni kitadi, ku zediua ku muiji ni ku kala dikamba diambote. O divulu didi dia difu ni mapa ilondekesa o njila. Ku xikina kuila mu izuua ietu kia mu bhonza ku kala munumi uambote ni kuendesa kiambote o muiji?\nManiko: Kiene mu bhonza muene. Tundé ki nga kazala ni muhatu'ami tua bhange kiá muvu, maji kiene mu tu bhonza ku divua mudietu.\nNguxi: Kidi muene. Maji mu Bibidia tu sanga-mu itumu i tena ku ku kuatekesa. Mu kifika, o divulu dia Efezo kibatulu 5. Tu tange o velusu 22, 23, ni 28. Ua mesena ku tanga?\nManiko: Xe. Iambe kiki: \"Enu ahatu, beleselenu anumi'enu, kala Ngana muène mua mu belesela. Kuma o ngana uala ni ukota ua kutumina ndona iê, mukuâ ni Kristu ki ala ni ukota ua kutumina o [Kilunga]. Kristu muène o Mubhuludi ua [Kilunga,] kuma uene o mukutu uê.\" O velusu 28 iambe: \"Kiene ue o jingana ja tokala kuzola o jindona jâ, kala mikutu iâ ene. Diiala uoso ua zolo muhatu'ê, muenié ua di zolo.\"\nNguxi: Kima kiambote. Nga sakidila. Ku xikina kuila se o diiala ni muhatu a belesela o kitumu kiki o muiji uâ u zediua?\nManiko: Xe, a zediua. Maji ki ku bhonza kuzuela, o ki bhonza o ku bhanga.\nNguxi: Kidi kiê, se-ku muthu ua iuka. Mu kibatulu kiki tu sanga-mu ué velusu i tu suinisa kuila ki tu tokala ku kingila kuila akuetu a bhanga ngó ima ia iuka. * Mu ukamba uoso-uoso ku bhinga kuila kala muthu u bhanga o mbandu iê. Muhatu'ami n'eme tua mono kuila o Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku bhanga kiki.\nManiko: Kima kiambote.\nNguxi: Etu tuala ni kididi kia madivulu mu Internete mu tu tena ku tokuesa milongi ia ukaza. Tua tokala ku soneka ngó o kizuelu ukaza, mua-nda moneka maba avulu a ukaza. Diba diebhi dia ku uabhela dingi?\nManiko: Didi: \"Kolokotesa o ukaza uê mu ku di zuelesa kiambote.\"\nNguxi: O mbandu íii ia-nda ku bhana milongi ia-nda ku kuatekesa ku zediua mu ukaza. Talesa o kaxi kaka. Ua mesena ku ka tanga?\nManiko: Xe, kambe kiki: O ku dizuelesa kimbote mu ukaza, kua difuangana kala menha a kunguluka mu jaludim ni ku tululuka kuoso. o kukala ni mixima ia batama kima kia tokala phala ku tululuka mu ukaza.\nNguxi: Nga sakidila. a te-mu kibatulu kia Bibidia. Ua mesena ku ki tanga?\nManiko: Xe, 1 Phetele 3:8. Kiambe kiki: \"Mu kuzubha-phe, kalenu ni muxima umoxi ni kixinganeku kimoxi, mu di xinganeke jinge mudienu. Mu di zole kala mu jiphange, mu nengane ni muxima, mu batâma.\"\nNguxi: O kibatulu kiki kia Bibidia sumbala a ki soneka kiá 2000 ja mivu ku dima, kiene ki zuela o ibhindamu ia diiala ni ia muhatu, se a ki kumbidila ene a zediua. kala ki tua tange kiá ku diama, kuila o ku di zuelesa mu ukaza, kua difuangana kala menha a kunguluka mu jaludim.\nManiko: Nga mono kuila o Bibidia i zuela ima iavulu ki ngi ijidile.\nNguxi: Nga sanguluka mu kuijiia kuila kiene kiki ki ua banze. Nga mesena ku di sanga dingi n'eie mu kididi kiki phala kuívua o ibanzelu iê ia lungu ni milongi iala bhabha \"kolokotesa o ukaza uê mu ku dizuelesa kiambote\" i tu sanga mu Kijimbuete Kietu. *\nManiko: Se-ku maka. Eme ni muhatu'ami tua-nda di longa kumoxi.\nEie uala ni kibhuidisu kia lungu ni Bibidia, iu ua mesena kikuatekesu? Ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni ilongesu mba ni ukexilu ua ku longa ua Jimbangi ja Jihova? Se kiene, ku kale ni hele ia kuibhuidisa ku Mbangi ia Jihova. O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka mu ku ku jimbuluila o maka enhá.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150201\/bibidia-musoso-kidi\/","date":"2019-03-20T12:19:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202326.46\/warc\/CC-MAIN-20190320105319-20190320131319-00126.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1306,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Madiwanu a Ibhangelu a Bhana Kijingu Kwa Nzambi\nWhen we look closer at the natural world around us, we can perceive the qualities of the Creator and draw closer to him.\nIkuxi o ibhangelu ya Nzambi, i twene mu mona kizuwa ni kizuwa? O unjimu wonene wa Nzambi ni henda yê ya dikota kokwetu, tu tena ku u mona bhu kaxi ka ima ya bhange mwene.\nO jikolo jambote ja solo Jihova phala o ibhangelu yê yoso, i tu lembalesa o henda yê ko kwetu mu izuwa yoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/o-madiwanu-a-ibhangelu-a-bhana-kijingu-kwa-nzambi\/","date":"2019-03-18T23:23:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201812.2\/warc\/CC-MAIN-20190318232014-20190319014014-00090.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000013113,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000001311302185}","num_words":89,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.225,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sumbala lelu o Jikidistá ka mu kayela dingi o Kitumu kya Mozé, maji o ijila iyadi yiyi ya beta-o-kota, o kuzola Nzambi ni kuzola akwetu, ilondekesa hanji o ima i kingila Jihova kokwetu. (Mat 22:37-39) O henda yiyi ki tu tena ku i lundula, mba ka tena ku tu bhana-yu. Twa tokala kubhanga yoso phala kukala na-yu. Kyebhi? Mu kutanga o Bibidya Izuwa yoso. Kyoso ki tu xinganeka mu idifwa ya Nzambi, kala kyo soneke mu Mikanda Ikola, twa-nda tena kumona 'o kuwabha kwa Jihova.' (Jis 27:4) Mu kiki, o henda yetu kwa mwene ya-nda dibandekesa dingi, o ixinganeku yetu we ya-nda difwa ni ya Nzambi. Kiki kya-nda tu kwatekesa kukumbidila o itumu ya Nzambi, ni kulondekesa henda ni muxima woso ku akwetu. (Nz 13:34, 35; 1Nz 5:3) Tala jindunge jitatu phala kuwabhela dingi o kitangelu kyé kya Bibidya:\nXinganeka. Xinganeka kwila wala koko. Ihi i weji mona, kwívwa, ni kunuha? Nange ihi ya mu divwa o athu mu musoso?\nLungulula o ukexilu wa kutanga. Kayela o jindunge jiji: Tanga ni dízwi dya swina, mba kayela o kitangelu mu Bibidya yé, se wa mu kwívwa o Bibidya yongalavale. Tanga ya lungu ni musoso wa muthu umoxi a mu tange mu Bibidya, mba maka amoxi, mu veji dya kutanga ibatulu mu ibatulu. Mu kifika, tala o Apêndice A7 mba B12 mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, phala kutanga ya lungu ni Jezú. Tanga o ibatulu yoso mwa tundu o ibatulu ya izuwa. Tanga o madivulu a Bibidya mu ukexilu ma a soneka (na ordem em que foram escritos).\nTanga phala kutendela o ima i wa mu tanga. Kya beta-o-kota o kutanga kibatulu kimoxi mu kizuwa mu kuxinganeka ni kutendela o ima i wa mu tanga, mu veji dya kutanga ibatulu yavulu sé kutendela, kifwa phala kuzubha ngó o kitangelu kyé. Xinganeka mu ima ya mu bhita. Mu ima yoso ya lungu ni musoso. Tala o jimapa ni kijila kya kubandekesa milongi ku lwiji lwa madivulu (referências marginais). Tokwesa pondo imoxi ki wa mu i tendela kyambote. Se ki bhana, o jihola ji wangastala mu kutanga, jene we ji ungastala mu kuxinganeka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2018-mwb\/milongi-ya-12-18-ya-katanu\/kulondekesa-henda-kwa-nzambi-ni-ku-akwetu\/","date":"2019-03-20T17:23:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202450.64\/warc\/CC-MAIN-20190320170159-20190320192159-00153.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.265,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sebena uexile \"kimbadi\" mba muthu a mu bhanene ujitu ua kulanga o dibhata dia sobha Ezekiia. Muéne uexile o diiala dia kaiiadi kudima dia sobha, ua kexile ni ikalakalu iavulu.\n22:15, 16\nSebena ua tokalele kulanga o ibhindamu ia mundu ua Jihova\nMuéne ua soto fuma phala muéne, ua dizangeleka\n22:20-22\nJihova ua bhinganesa Eliiakime bhu kididi kia Sebena\nEliiakime ua tambula \"o sabhi ia dibhata dia Davidi\" i lombolola o kutena ni ungana\nXinganeka: Kiebhi Sebena kieji londekesa o ungana uê phala ku kuatekesa akuá?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kaiiadi-2016-mwb\/milongi-ia-kaiia-26-katat1\/mu%C3%A9ne-ua-tumina-mu-ukexilu-ua-iibha-a-mu-tambula-o-ungana\/","date":"2019-03-23T23:14:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203093.63\/warc\/CC-MAIN-20190323221914-20190324003914-00173.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":83,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ku Diulu\nO Bibidia i londekesa isuma iavulu iambote, i tena ku tu kuatekesa kutendela kiambote o diulu. Tua ku bhingi kuila, tendela kiambote o isuma íii. Sumbala ima ioso i moneka mu isuma íii, eie ku tokala ku i tendela kala kia i soneka, maji o isuma ki ia-nda ngó ku ku kuatekesa kuijiia kiebhi kiala o athu a tungu ku diulu, maji ua-nda tendela ué kiebhi ene kia tena ku ku kuatekesa.\nJIHOVA MUÉNE SUKE-KU\n\"Sai-ku ni ió ua xikama bhu kiandu. Muène ua xikama bhu kiandu, ku mu tala mesu, uedi kala ditadi dia jàxipe ni dia salado mu kubenha. Anga ku kala hongolo ia kondoloka o kiandu, kidifua kiê mukuâ ni ditadi dia zemelada.\"—Dijingunuinu 4:2, 3.\n\"Mukuâ ni ki kala o hongolo ku diulu, ki i moneka ku matuta bhu kumbi dia mvula, kiene ué kia di-fuile o mukengeji uenhú ua kondoloka mu jimbandu; kienhiki kia di-fuile o ku bhenha kua unéne ua Jihova.\"—Izekiiele 1:27, 28.\nO isuma íii, ia mono phoxolo Nzuá ni polofeta Izekiiele, ilondekesa o unéne ua Nzambi Suke-ku, Jihova. O unéne uê a u londekesa mu ukexilu u tu tena ku tendela ni lusolo—o matadi avalolo, o hongolo, ni ku fuama kua kiandu. O isuma íii, ilondekesa kuila o kididi kiala Jihova, kia uabha, kia tululuka.\nO izuelu íii ia lungu ni Nzambi ia difu ni ia mukua Jisalamu ua soneka: \"Kuma Jihova munéne, ua tokala ku mu ximana kiavulu; muéne a mu kuatela uoma, jinzambi jengi kana. Mukonda o jinzambi ja ifuxi ioio, iteka ngó; Jihova phe muene ua bhanga o diulu. Ni ujitu ni ungana ua mu kala bhu pholo iê; ni nguzu ni kuuabha kuala mu kididi kiê kiangene.\"—Jisálamu 96:4-6.\nSumbala Jihova Suke-ku, muéne u tuixana phala ku mu zukama bhu kaxi ka musambu, ua tu bhana ué o kidielelu kia kuila ua-nda tuivua. (Jisálamu 65:2) Nzambi ua tu zolo kiavulu iu uene mu tu langa, o poxolo Nzuá sé phata ua soneka: \"Nzambi henda.\"—1 Nzuá 4:8.\nJEZÚ UALA KUMOXI NI NZAMBI\n\"[O dixibulu Kidistá Xitevá] uezala ni Nzumbi Ikôla, u tonginina mu diulu anga u mona o kubenha kua Nzambi. Ua mono ue ni Jezú uemana ku madilu ma Nzambi. Bhenhobho uixi: Talese-nu! Nga mono diulu dia jikuka, ni Mon'a Muthu uemana ku madilu ma Nzambi!\"—Ikalakalu 7:55, 56.\nAnde dia Xitevá ku mona o kisumua kiki, Jezú a mu jibha kua ió a kexile mu zuela ni Xitevá o atuameni a Jijudé. O kisumua kia londekesa kuila Jezú ua kexile ku muenhu, a mu fukunuine ni ku mu unda. Ia lungu ni maka iá, Phoxolo Phaulu ua soneka: 'Jihova ua fukununa Kristu, iú ua mu zangeleka ku madilu mê ku mundu ua diulu. O kiki Kristu muene ualù tumina o mautuminu oso mu madimbinza, ni atumini oso, ni nguzu joso ni makutena oso, Muène a mu zangeleka ku thandu dia mautuminu oso ala ku mundu iú, ni ku mundu uà k'eza-ku.'—Efezo 1:20, 21\nO Mikanda Ikôla ki ilondekesa ngó o kutena kua Jezú, maji i tu tangela ué kuila Jezú u suua o athu kála Jihova. Kioso kiexile mu ixi, Jezú ua sakele o jihaxi ni kufukununa o athu afú. Bhu kaxi ka sata iê, muéne ua londekesa henda ia dikota kua Nzambi ni ku athu oso. (Efezo 2:4, 5) Jezú uemana bhu kadilu ka Nzambi, muéne ua-nda bheka mabesá avulu ku athu oso a mu belesela mu ngongo.\nO JIANJU JISIDIVILA NZAMBI\n\"Eme [polofeta Daniiele] nga kexe-phe mu kukengelela katé kia bheka iandu, a i tula, anga Mukulu-ua-Ndamba [Jihova] uxikama. . . . Jimidi ja jimidi ja kuata ku mu xibhidila, jifuku ni jifuku jemana bhu pholo iê.\"—Daniiele 7:9, 10.\nMu kisuma kiki kia diulu, Daniiele ka mono ngó anju imoxi maji ua mono mazunda ni mazunda a jianju. Kiexile kisuma kiambote! O jianju athu mu nzumbi, jinjimu jala ni kutena kuavulu. O ibuka iâ, a ixana jiselafi ni jixelube. O Bibidia i tumbula o kizuelu jianju 250 a jiveji ndenge.\nO jianju k'athu a tungile mu ixi. Nzambi ua bhange o jia-nju ande dia ku bhanga o athu. Kioso Nzambi kia bhange o ngongo, o jianju kuene kiá ku ja kexile, ja sangulukile kiavulu.—Jobe 38:4-7.\nO jianju ja fiiele ji sidivila Nzambi, mu kubhanga o kikalakalu kia beta-o-kota kiene mu bhanga mu ixi—o kikalakalu kia kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. (Matesu 24:14) Nzuá ua mono o kikuatekesu kia bhana o jianju mu kikalakalu kiki, muéne ua soneka: \"Anga ngi mona anju iamukua ia mu bhita bhulu, ia di lèka, o bhu ala kubhitila, uasu o mbambe ni diulu. Uambata o jingolokela ji xalelà-ku ja Njimbu Iambote, phala ku ji kolela athu oso a tungu mu ngongo, ku ifuxi ioso, ni madimi, ni madiembu.\" (Dijingunuinu 14:6) Sumbala o jianju ki jene mu zuela dingi ni athu kála kia kexile mu bhanga m'ukulu, maji jene jendesa o aboki kua ió ala ni muxima uambote.\nSATANAJI U NGANALA ATHU AVULU\n\"Kienhókio, mu diulu anga mu kala ita. Mingedi [Jezú Kristu] ni ji-anju jê a lua ita ni mudikixi, o mudikixi anga u lua ue kumoxi ni ji-anju jê. Enhá-phe a tokoka-ku! Ni muène ni ji-anju jê, mu diulu ka mono-mo dingi kididi. Kimudikixi kia dikota anga a mu takuila ku kanga! A mu kaia, na Kinhoka kiokulu, a mu ila Diabhu, a mu ila Satana, mukua kunganala o mundu uoso. A mu lundumuina mu ngongo, ni ji-anju jê a ji lundumuina-nê kumoxi.\"—Dijingunuinu 12:7-9.\nKuexile kithangana, ku diulu ki kuexile kutululuka. Ku dimatekenu dia ngongo, saí anju ua mesenene kiavulu o ubhezelu, mukonda dia kiki ua lungulukila Jihova iu ua kituka Satanaji mba \"Nguma.\" Jianju ja mukuá ja mu kaiela, ja lungulukila uá Jihova ji ja dibhange madimonho. Ni kuiibha kuoso jene ja lungulukila Jihova, jene jendesa o athu mu njila iéngi kana mu njila iambote ia Jihova.\nSatanaji ni madimonho mê, ifusa, athu aiibha. Ene a zembe kiavulu o athu, a bheka hadi iavulu mu ngongo. Mu kifika, Satanaji ua jibhile o ibhaku ni jiselevende ja Jobe, diiala dia fiiele. Ua jibhile ué o dikuinhi dia an'â Jobe mu kubheka 'kitembu kia dikota' kia divundu ku inzo kua kexile ene. Mu kusuka-ku, Satanaji ua kuama Jobe \"ni ijimbu ia ibha tunde bhu kànda dia kinama katé bhu thala ia mútue.\"—Jobe 1:7-19; 2:7.\nMaji kua kambe ngó, Satanaji a-nda mu buika. Tundé kia mu takula mu ngongo, muéne \"uejiia kuila o thembu iê ia butu.\" (Dijingunuinu 12:12) Satanaji ka-nda kala-ku dingi, íii njimbu iambote!\nATHU A TUNDA MU IXI\n'[Jezú] ua sumbu athu ku miji ioso, ni ku madimi moso, ni ku madiembu moso, ni mu ifuxi ioso phala Nzambi. Eie ua bhake ku usobha ni unganga ua Nzambi ietu, ene hinu à kala mù tumina mu ngongo.'—Dijingunuinu 5:9, 10.\nKála kia fukunuine Jezú mu ixi phala kuia ku diulu, athu a mukuá ué a-ndaia. Jezú uambela o jiphoxolo jê ja fiiele: \"Eme ngala kuia ku mi iudikila-ku kididi. Se ngai, . . . hádia ngiza, ngi mi tambulula ko kuami; o kuoso ku ngala eme, enu uenu kuene ku muà kala.\"—Nzuá 14:2, 3.\nO athu a-ndaia ku diulu, a-ndaia phala kubhanga-ku kima. Kumoxi ni Jezú a-nda bhanga mbandu ku Utuminu, ua-nda tumina o athu oso mu ngongo ni ku a bhana mabesá. Iú uene o Utuminu ua tumina Jezú o maxibulu mê o kusamba mu kuila: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile. Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\"—Matesu 6:9, 10.\nIHI IA-NDA BHANGA IÓ A-NDAIA KU DIULU?\n'[poxolo Nzuá] anga uívua dízui dia suina dia mu tunda bhu kiandu, dixi: Talesa, kindala o balaka ia Nzambi iala mu'axaxi ka athu! Nzambi muène uenda jinga-nâ, u kala Nzambi iâ. Muène u a kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfua, nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata. Mukonda ima ia diangèle-ku, ia bhiti.'—Dijingunuinu 21:3, 4.\nO kisuma kiki, ki tu tangela o kithangana kioso o Utuminu ua Nzambi bhu maku a Jezú ni ió a tundu mu ixi, kia-nda zubha o unguvulu ua Satanaji ni kubhangesa o ixi kukala palaízu. Ki kua-nda kala dingi o ima iene mu bheka ndolo ni malamba ku athu. Katé ni kúfua, ki kua-nda kala-ku dingi.\nIhi ia-nda bhita ni jimidi ni jimidi ja athu áfu kiá, ka-nda ku a fukununa phala kuia ku diulu? Ene a-nda kua fukununa phala kukala ni muenhu ua kalela-ku mu Palaízu mu ixi.—Luka 23:43.\nO isuma íii i tu dielelesa kuila Jihova Nzambi ni Mon'ê Jezú Kristu ni jianju ja fiiele ni ió a a sumbu mu ngongo, ene oso a tu zolo kiavulu ia a mesena o mbote ietu. Phala kuijiia dingi ihi ia-nda bhanga ene, sota o Jimbangi ja Jihova mba jikula o kijimbuete kietu, www.jw.org\/kmb ni kukatula o divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-6-2016-ua-kamoxi\/isuma-ia-diulu\/","date":"2019-03-23T14:19:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202872.8\/warc\/CC-MAIN-20190323141433-20190323163433-00416.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1422,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.32,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"6:11-17\nPoxolo Phawulu wa sokesa o Jikidistá ni masoladi ala mu lwa ita. O jinguma jetu \"ifuxi ya jinzumbi ja phulu.\" Sumbala tu moneka kala ki twala ni nguzu ya kubhânga mba a tu kwata ni lusolo, maji tu tena kutolola o ita ni kikwatekesu kya Jihova se tu 'zwata o kibhakatu kyoso kya tu bhana Nzambi.'\nSoneka o jipesa joso ja kibhakatu ni ihi ilombolola\nPHALA KUXINGANEKA: O kwila o kibhakatu kyami kya tenena mwene?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2019-mwb\/milongi-ya-17-23-ya-Kanake\/zwatenu-kibhakatu-kyoso-kya-mi-bhana-nzambi\/","date":"2019-03-22T18:42:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202688.89\/warc\/CC-MAIN-20190322180106-20190322201644-00038.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":75,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mbandu íii i londekesa misoso ia Sobha Saulu ni Sobha Davidi, íii ia bhiti mu 80 a mivu. Ku dimatekenu, Saulu ua lendukile, iu ua kexile ni uôma ua Nzambi, maji mu kusuluka muene ua lunguluka anga ua ditunu kubelesela Jihova. Jihova ka mu xikina dingi kala sobha, mu kienhiki ua tumu Samuuele kusola Davidi kala sobha ia Izalaiele. Mukonda dia luimbi, veji javulu Saulu ua mesenene kujibha Davidi, maji Davidi nuka ua mu vutuile phonzo. O mon'â Saulu Jonata uejiidile kuila Davidi a mu solele kuala Jihova, mu kienhiki ua londekesa ufiiele kua Davidi. Davidi ua tele ituxi ia dikota, maji nuka ua ditunine o kibazelu kia Jihova. Se u tata, kuatekesa mon'é kumona o mbote ijila mu kuzokela o kidi kia lungu ni Nzambi.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 39\nNzambi ua bhana kua akua Izalaiele afundixi phala ku a endesa maji ene a bhingi sobha. Samuuele ua undu Saulu phala kukala sobha, o sobha ia dianga maji mu kubhita thembu Jihova ua ditunu Saulu. Mukonda diahi?\nDISÁ 40\nJihova ua solo Davidi kukala sobha ia Izalaiele, Davidi ua londekesa kuila a solo o muthu ua tokala.\nDISÁ 41\nMukonda diahi umoxi ua zembele kiavulu mukuâ ni ihi ia bhange ió a mu zembele?\nDISÁ 42\nO mon'â sobha ua kituka dikamba diambote phala Davidi.\nDISÁ 43\nO kukamba kusola kiambote o ima, kubheka maka avulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/","date":"2019-03-20T13:52:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202347.13\/warc\/CC-MAIN-20190320125919-20190320151919-00419.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":222,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) kaiiadi 2018\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 4 Kawana-3 ya Katanu ka, 2019.\nIhi ilombolola Palayízu phala eye? O kwila wa mu kingila o Palayízu?\nIhi ngó yo xikine mu Mikanda Ikôla i bhangesa o athu kudixisa ni kukazala ni athu engi?\nIma iwana yebhi i tena kukwatekesa o munzangala kusanga o kusanguluka ni kuditunda kyambote ku mwenyu?\nKyebhi o izwelu i tu sanga mu divulu dya Jisálamu 16, yendesa o minzangala phala kukala ni kusanguluka ku mwenyu lelu ni ku hádya?\nKyebhi ki tu tena kusanguluka né mwene se twa mu di bhana ni ibhidi i zozesa?\nKubhanga mbote kubhanga mbandu ku kibundu kima o nzumbi ya Nzambi. Kyebhi ki tu tena kulondekesa o kidifwa kya yuka kiki?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kayadi-wa-2018\/","date":"2019-03-26T02:24:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204768.52\/warc\/CC-MAIN-20190326014605-20190326040605-00178.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) kaiiadi 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 30 ia Katatu ndu 26 ia Kauana ia 2017.\nU tena kukatula mbote iavulu, mu ku di longa kiebhi Jihova kia ku bhulula ku kituxi.\nO divulu dia Loma kibatulu 8, diala ni milongi i tena ku ku kuatekesa ku tambula o mabesá a kanena Jihova phala o athu oso.\nSai ithangana, o jiselevende ja Nzambi a kala ni hele. Ima iuana i tena ku ku kuatekesa kumona \"o kutululuka kua Nzambi.\"\nKiebhi o kikanenu kia Jihova kia ku tambula o mabesá mê, ki tu kuatekesa? Kiebhi Jihova kia besoala o jiselevende jê m'ukulu, ni kiebhi kiene mu bhanga kiki lelu?\nLIFE STORY\nO ikalakalu iavulu ia bhange Denton Hopkinson tundé mu undenge uê, ia mu kuatekesa kumona kiebhi o henda ia Jihova i sunga o athu a jixi joso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kaiadi-ua-2016\/","date":"2019-03-21T20:50:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.29\/warc\/CC-MAIN-20190321193403-20190321215403-00186.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":141,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.404,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzebele ua kexile ni ndandu iê munzangala, a mu ixana Madiia, ua tungile mu sanzala ia Nazalé mu mbanza ia Ngalileia. Madiia ua kexile phala kukazala ni Zuze kalupindelu. Kioso Nzebele kia kexile ni samanu dia jimbeji ni divumu, o anju Ngabidiiele ua kundu Madiia. Muene uambe: 'Nga ku menekena, Madiia. Jihova ua ku ximana kiavulu.' Madiia ka tendela kiambote o izuelu ia Ngambidiiele. Muene ua mu tangela uixi: 'Ua-nda kuimita ni kuvuala mona, ua tokala ku mu luka o dijina dia Jezú. Muene ua-nda tumina kala Sobha. O Utuminu uê ua-nda xalelaku katé ku hádia ni hádia.'\nMadiia uambe: 'Kiki ki bhita kiebhi, eme ki ngejiia luua diiala?' Ngambidiiele uambe uixi: 'Phala Jihova sé-ku kima kia bhonzo. Nzumbi ikôla ia-nda ku vungina ku thandu dié, ua-nda vuala mona. Ndandu ié Nzebele uemita ue.' Mu kienhiki Madiia uambe uixi: 'Eme ngi mubhika ua Jihova. Ki bhite muene kala ki ua zuela.'\nMadiia uai mu kunda Nzebele. Kioso Madiia kia menekena Nzebele, o mona mu mala ua tuka. Kuma uezalele ni nzumbi ikôla, Nzebele uambe uixi: 'Madiia, Jihova ua ku besoala. Ujitu ua dikota kutambula manh'â Ngana iami kubhata diami.' Madiia uambe uixi: 'Ngi ximana Jihova ni muxima uami uoso.' Madiia ua kexile ni Nzebele mu mbeji jitatu, anga u vutuka kiua ku bhata diê mu sanzala ia Nazalé.\nKioso Zuze kiévu kuila Madiia uemita, muene ua mesenene ku mu senga. Maji o anju ia mu tulukila ku nzoji uixi: 'Kana kukala ni uôma ua kukazala ni Madiia. Muene ka te kituxi.' Mu kienhiki Zuze uambata muhatu'ê Madiia ku bhata diê.\n\"Jihova ioso ia mu kexe mu vondadi iê, iene muene ia bhange, ni mu diulu ni mu ngongo.\"—Jisálamu 135:6","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/ngabidiiele-u-kunda-madiia\/","date":"2019-03-23T18:28:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202924.93\/warc\/CC-MAIN-20190323181713-20190323203713-00306.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":278,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ngi ku ximana bhu kyônge bhwa bhongoloka o mundu.\"—JISÁ. 22:22.\nMWIMBU 59 Tu Ximane Jihova\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Kyebhi kya divu Davidi ya lungu ni Jihova? Kiki kya mu bhangesa kubhanga ihi?\nSOBHA DAVIDI wa soneka: \"Jihova ukôla, wa tokala ku mu ximana kyavulu.\" (Jisá. 145:3) Mwene wa zolele Jihova, o henda yiyi ya mu bhangesa kuximana Nzambi \"bhwa bhongoloka o mundu.\" (Jisá. 22:22; 40:5) Sé phata, eye we wa zolo Jihova, u xikina mu izwelu ya Davidi, kyoso kyambe: 'Tana-ku, eye u Jihova Nzambi ya tat'etu Jakobo, katé ku hádya ni hádya.'—1 Mal. 29:10-13.\n2. (a) Kyebhi ki tu tena kuximana Jihova? (b) Ibhidi yebhi yene mu dibhana na-yu amoxi mu dyetu? Ihi i twa-nda bhitulula?\n2 Ukexilu umoxi u tu tena kuximana Jihova lelu, o kutambwijila mu yônge ya Ukidistá. Maji sayi jiphange ene mu dibhana ni ibhidi. Ene a mesena kutambwijila mu yônge maji o wôma wene mu a fidisa. Kyebhi kya tena kutolola o wôma wâ? Jindunge jebhi ji tena ku tu kwatekesa kubhana itambwijilu i swinisa? Ande dya kutambwijila o ibhwidisu yiyi, tu bhitulule ima iwana ya beta kota i tu bhangesa kutambwijila mu yônge.\nTWENE MU TAMBWIJILA MU YÔNGE MUKONDA DYAHI?\n3-5. (a) Kala kya ki jimbulula mu divulu dya Jihebelewu 13:15, mukonda dyahi twene mu tambwijila mu yônge? (b) O kwila etwenyoso twa tokala kutambwijila mu ukexilu umoxi? Jimbulula.\n3 Etwenyoso, Jihova wene mu tu bhana o ujitu wa ku mu ximana. (Jisá. 119:108) O itambwijilu yetu mu yônge i bhanga mbandu ku \"sata i twa bhakula,\" se-ku muthu u tena ku tu bhangela o sata yiyi mu kididi kyetu. (Tanga Jihebelewu 13:15.) O kwila Jihova u jijidika o athu kubhana sata mba kutambwijila mu ukexilu umoxi? Kana!\n4 Jihova wejiya kwila o mawuhete ni ithangana yetu ki i difu, mwene u bhana valolo yavulu mu sata i tu tena ku mu bhana. Xinganeka mu jisata ja xikina mwene ku akwa Izalayele. Sayi akwa Izalayele, exile mu tena kusatela mbudi mba hombo. Maji o ngadyama mukwa Izalayele, weji tena kusatela \"membe mayadi, mba twana tuyadi twa jipomba.\" Se mukwa Izalayele ka tenene kusatela twana tuyadi twa jipomba, Jihova wexile mu xikina, \"kakinda ka fuba ya fina ka tena mbandu ya kakwinyi ya efah.\" (Iji. 5:7, 11) O fuba ki i tele kitadi kyavulu, maji Jihova wa kexile mu bhana valolo ku ujitu yú, se ya kexile \"fuba ya fina.\"\n5 O Nzambi yetu ya henda kyene hanji kya divwa lelu. Kyoso ki tu tambwijila, mwene ka tu jijidika kukala tu jimesene ja kuzwela kala Apolo mba kubhanga o athu kuxikina kima kala Phawulu. (Ika. 18:24; 26:28) Jihova wa mesena kwila tu bhana yoso i tu tena kubhanga ni uhete u twala nawu. Lembalala o mutudi wa bhanene tumilambongo tuyadi. Mwene wa kexile ni valolo kupholo ya Jihova, mukonda wa bhana o kima kya betele kota kya kexile na-kyu.—Luka 21:1-4.\n6. (a) Kala ki zwela o divulu dya Jihebelewu 10:24, 25, o itambwijilu i twívwa i tu bhangesa kudivwa kyebhi? (b) Kyebhi ki u tena kulondekesa o kisakidilu mu itambwijilu i ku swinisa?\n6 Tu di swinisa mudyetu bhu kaxi ka itambwijilu. (Tanga Jihebelewu 10:24, 25.) Etwenyoso twa wabhela kwívwa itambwijilu ya mawukexilu avulu mu yônge yetu. Tu sanguluka mu kwívwa o itambwijilu ya bhebhuluka i tunda ku mixima ya tumbonga. Ki tu swinisa kwívwa dízwi dya phange wa mu jimbulula maka a lungu ni kidi kya dilongo. Tu diwana we o ku \"bhwa wôma\" kwene mu londekesa oso a bhana itambwijilu, sumbala akwa jisonyi, mba a mateka kudilonga o dimi dyetu kindala. (1 Tes. 2:2) Kyebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu mu nguzu yene mu bhanga? Tu tena ku a sakidila mu itambwijilu yâ i swinisa ku disukilu dya yônge. O ukexilu wa mukwa wa kusakidila, o kubhana we o kitambwijilu kyê. Ku disukilu, ki tu tambula ngó kiswinisu mu yônge yetu maji tu bhana we.—Loma 1:11, 12.\n7. Mbote yebhi i tu katula kyoso ki tu tambwijila mu yônge?\n7 Tu katula mbote kyoso ki tu tambwijila. (Iza. 48:17) Kiki ki bhita kyebhi? Kya dyanga, se twa mesena kutambwijila, tu kala dingi ni vondadi ya kudipelepalala kyambote phala o kyônge. Kyoso ki tu dipelepalala kyambote, tu tena kutendela kyambote o milongi ya zongo ya Mak'â Nzambi. O kutendela kyambote, kwa-nda tu kwatekesa kukumbidila o ima i twa mu dilonga. Kayadi, twa-nda wabhela dingi o kyônge mukonda mu yoso ya zwela twa bhange-mu we mbandu. Katatu, mukonda o kubhanga nguzu phala kutambwijila, ku tu kwatekesa kulembalala o jipondo ji twa dilongo né mwene se kubhita thembu yavulu.\n8-9. (a) Kala kya kilondekesa mu Malakiya 3:16, kyebhi Jihova kya divwa ya lungu ni itambwijilu yetu? (b) Ibhidi yebhi yene mu di bhana na-yu amoxi mu dyetu?\n8 Tu sangulukisa Jihova kyoso ki tu zwela ya lungu ni kixikanu kyetu. Tu tena kudyelela kwila Jihova u twívwa, u bhana valolo mu nguzu i tu bhanga phala kutambwijila mu yônge. (Tanga Malakiya 3:16.) Mwene u londekesa kwila, u tu bhana valolo, mu ku tu besowala kyoso ki tu bhanga nguzu phala ku mu sangulukisa. —Mal. 3:10.\n9 Sé phata twala ni ima yambote i tu bhangesa kutambwijila mu yônge. Né kiki nange sayi yá a kala hanji ni wôma wa kuleka o lukwaku. Se kyene ki wene mu divwa, kana kuluwala. Tu mone itumu ya Bibidya, phangu ya athu, ni jindunge ji tena ku tu kwatekesa kutambwijila dingi mu yônge.\nKYEBHI KI U TENA KUTOLOLA O WÔMA WA KUTAMBWIJILA?\n10. (a) Wôma webhi wala na-wu jiphange javulu bhu kaxi ketu? (b) Mukonda dyahi o wôma wa kutambwijila utena kukala kijimbwete kyambote?\n10 O kwila wene mu teketa ni wôma mu ola ya kuzangula o lukwaku phala kutambwijila? Se kyene, k'eye ngó. Mu kidi, avulu mu dyetu ene mu dívwa we kiki, mu ola ya kutambwijila. Phala kutolola o wôma wene mu kufidisa, wa bhingi kwijiya o kima ki kubhangesa kukala ni wôma yú. O kwila u kala ni wôma wa kujimba o kima ki wa mesena kuzwela, mba kwa-nda bhana o kitambwijilu kya tokala? O kwila u tandanganya, kwila o kitambwijilu kyê ki kya-nda wabha kala o kitambwijilu kya akwenu? Mu kidi, kukala ni wôma yú, kutena kukala kijimbwete kyambote. U londekesa kwila u muthu wa lenduka, u mona akwenu kala a beta kota, eye ndenge. Jihova wa zolo o athu a lenduka. (Jisá. 138:6; Fil. 2:3) Maji Jihova wa mesena we kwila, u mu ximana, u swinisa o jiphange jê mu yônge. (1 Tes. 5:11) Mwene wa kuzolo, wa-nda kubhana o nguzu i wa bhingi.\n11. Ilembalesu yebhi ya Bibidya i tena ku tu kwatekesa?\n11 Tu mone i tu lembalesa o Mak'â Nzambi. O Bibidya yamba kwila, etwenyoso twene mu tondala mu ima i tu zwela ni mu ukexilu u tu zwela. (Tiya. 3:2) Jihova ni jiphange jetu, ka kingila kuyuka ko kwetu. (Jisá. 103:12-14) Ene a tokala ku mwiji wetu mu nzumbi, a tu zolo. (Mar. 10:29, 30; Nzwá 13:35) Ene ejiya kwila, sayi bhabha ki twa-nda tena kuzwela i twa mesenene kuzwela.\n12-13. Ihi i tu dilonga mu phangu ya Nehemiya ni ya Jona?\n12 Xinganeka mu phangu ya athu i tena ku kukwatekesa kutolola o wôma wê. Lembalala Nehemiya. Mwene wa kalakala mu inzo ya sobha wa kexile ni kutena kwavulu. Nehemiya wa luwalele mukonda wevu kwila, o imbaka ni mabhitu a Jeluzaleme ka i tungile luwa. (Neh. 1:1-4) Xinganeka o wôma wa kexile na-wu kyoso sobha kya mwibhwidisa: Mukonda dyahi wa luwala? Ande dya kutambwijila, Nehemiya wa sambe ni lusolo. O sobha wa kwatekesa kyavulu o mundu wa Nzambi. (Neh. 2:1-8) Xinganeka we mu phangu ya Jona. Kyoso Jihova kya mu tumu phala kuzwela ni akwa Ninive, Jona wôma wa mu kwata, wa lengela ku mbandu yengi, kwa mu tumine ki kwene. (Jona 1:1-3) Maji ni kikwatekesu kya Jihova, Jona wayile mu bokela akwa Ninive. O izwelu ya Jona ya tula ku mixima ya akwa Ninive. (Jona 3:5-10) Mu phangu ya Nehemiya twa dilongo kwila, kima kyambote kusamba ande dya kutambwijila. Mu phangu ya Jona, twa dilongo kwila, Jihova u tena ku tu kwatekesa ku mu sidivila né mwene se tu kala ni wôma wavulu. Mu kidi, se-ku kilunga ki kwatesa wôma wavulu kala akwa Ninive!\n13 Jindunge jebhi ji tena ku kukwatekesa kubhana itambwijilu i swinisa mu yônge? Tu mone tu ndunge.\n14. Mukonda dyahi twa tokala ku di sokejeka kyambote phala o yônge yetu? Tu tena kumateka ku di sokejeka thembu kuxi?\n14 Pelepalala o jimbandu joso ja yônge. Se u di pelepalala kyambote, ni kithangana kya soko, wa-nda divwa dingi kyambote phala kutambwijila. (Jisa. 21:5) Mu kidi kala muthu mudyetu wala ni kithangana kyê phala ku di pelepalala phala o yônge. Eloise, mutudi wala ni 80 a mivu, wene mu mateka kupelepalala o milongi ya Mulangidi mu dimatekenu dya semana. Mwene wamba, \"Ngi katula dingi mbote mu yônge se ngi dilonga ni kithangana kya soko.\" Joy, wene mu kalakala kizuwa kya muvimba, u sota kithangana ku ji Sábhalu phala kudilonga o Mulangidi. Mwene wambe: \"Ki ku ngi bhonzo kulembalala o milongi se ngi pelepalala kizuwa kimoxi ande dya kizuwa kya kyônge.\" Ike, kafunga muboki wa thembu yoso, wala ni ikalakalu yavulu, wambe: \"Mu dyami nga mono kwila, kota se ngi dilonga bhofele-bhofele kala kizuwa, mu veji dya kudilonga milongi yavulu mu kizuwa.\"\n15. Kyebhi ki u tena ku di pelepalala kyambote phala o yônge?\n15 Ihi ya bhingi phala kupelepalala kyambote o yônge? Samba kwa Jihova mu kubhinga o nzumbi ikôla ande dya kumateka kudilonga. (Luka 11:13; 1 Nzwá 5:14) Katula tu ithangana phala kuyala o milongi yoso. Tala, xinganeka mu dyambu, tu dyambu twofele, o ifika ni milongi ya jikaxa. Kyoso ki wa-ndaya ni kudilonga o makaxi, sota kutanga o jivelusu jo tumbule katé bhwa suku o kithangana kyê. Xinganeka mu milongi, benge-benge o jipondo ji wa mesena kutambwijila. Se u dipelepalala kyambote, wa-nda katula dingi mbote, ki kwa-nda kubhonza kutambwijila.—2 Kol. 9:6.\n16. Jifalamenda jebhi ji twala naju? Kyebhi ki tu tena kukalakala naju?\n16 Se ki bhana, dilonge bhu kaxi ka mitelembe yala ni ji falamenda jetu, mu dimi di wejiya. Bhu kaxi ka kilunga kyê, Jihova wene mu tu bhana jifalamenda ja katunda ji tu kwatekesa ku pelepalala o yônge. O aplikativu JW Library® i tu kwatekesa kukatula o madivulu m'etu, phala ku ji bhaka mu mutelembe wetu. Ki tu zubha o ku ji katula, tu tena kyá kudilonga, kutanga mba kwívwa o milongi i twa katula mu kididi ni ola yoso i twa mesena. Amoxi a dilonga bhu kaxi ka JW Library® ku salu mu ola ya ku dimosala, ku xikola mba kyoso kya mu kwenda njila. O Watchtower Library ni Watchtower ONLINE LIBRARY™ yene mu kwatekesa kyavulu kutokwesa kyambote o jipondo ni milongi i wa mesena kwijiya dingi.\n17. (a) Mukonda dyahi kima kyambote kupelepalala itambwijilu yavulu? (b) Ihi i u tena kudilonga mu vidyu, Kala u Dikamba Dya Jihova—Pelepalala o Itambwijilu Yé?\n17 Se u tena, pelepalala itambwijilu yavulu mu milongi ya semana imoxi. Mukonda dyahi? Mukonda, ki wejiya se ibhwidisu yebhi ya-nda kusola phala kutambwijila kyoso ki wa-nda leka o lukwaku. O jiphange jamukwá a-nda leka we o maku mu kithangana kimoxi n'eye. O phange wa mu kwendesa, u tena kusola phange yoso-yoso. Phala kuzubha o kyônge mu ola ya tokala, o jipondo ja mukwá o mwendexi nange ka-nda kwehela jiphange ku ji jimbulula kyavulu. Kyenyiki, kana kuluwala mba u ta xingu bhu mbandu se ku dimatekenu dya milongi a kamba ku kusola phala kutambwijila. Se u pelepalala itambwijilu yavulu, wa-nda tena kuleka o lukwaku mu veji javulu, kyenyiki, ki wa-nda fula ku tambwijila. O itambwijilu i wa tokala kupelepalala, i tena kukala o kutanga velusu mu Bibidya. Maji se wa tena, disokejeke we phala kutambwijila mu izwelu yé mwene. *\n18. Mukonda dyahi twa tokala kubhana itambwijilu ya butu?\n18 Kana kuzwela kyavulu. Mu veji javulu, o itambwijilu i swinisa dingi, o itambwijilu ya butu, ya bhebhuluka. Kyenyiki, bhanga nguzu phala kutambwijila mu izwelu yofele. Bhana o itambwijilu yé mu kaxaxi ka kithangana. (Jisa. 10:19; 15:23) Se wene mu tambwijila kya mu yônge tundé ukulu, eye wa tokala kubhana phangu yambote—mu ku tambwijila mu izwelu yofele. Se u kala ni kifwa kya kuzwela ima yavulu mu ithangana yavulu, akwenu a tena kudivwa kyayibha, mu kuxinganeka kwila, ene ka-nda kala ni uhete wa kutambwijila kyambote kala eye. Kumbandu yengi, kubhana itambwijilu mu izwelu ya butu, kwa-nda kwehela we akwenu kutambwijila mu kyônge. Kotelele se éye wa twama kutambwijila mu mbandu, wa tokala kutambwijila o kibhwidisu mu izwelu ya bhebhuluka. Kana kusota kuzwela o jipondo joso mu mbandu. Se o pondo ya beta kota yo tambwijile kyá, eye u tena kutumbula o jipondo ja mukwá.—Tala o kaxa \"Itambwijilu Yebhi i Ngi Tena Kubhana?\"\n19. Kyebhi o mwendexi kya tena ku kukwatekesa? Maji ihi i wa bhingi kubhanga?\n19 Zwela ni mwendexi kwila sayi kaxi wa mesena kutambwijila. Se u sola kubhanga kiki, zwela kyambote ni mwendexi ande dya kyônge kumateka. Kyoso kya-nda bhixila o kithangana kya kutambwijila o kaxi ku wa solo, leka o lukwaku ni lusolo, ki kya-nda bhonza phala o mwendexi ku kumona phala ku kusola.\n20. Kyebhi o yônge mu kilunga ya soko ni kudya ni makamba?\n20 Tala o kyônge kya kilunga kala kudya kumoxi ni makamba. Xinganeka kwila sayi makamba mu kilunga a kwixana phala kutonoka na-wu, anga a kubhinga phala kulamba ka kudya. Kyebhi ki weji tambwijila? Weji thandanganya, maji weji bhanga nguzu phala kwambata kima. Oso eji sanguluka mu nguzu i wa bhange. Jihova, Muzaledi wetu, wene mu pelepalala o meza yezala ni kudya phala etu, mu kyônge. (Jisá. 23:5; Mat. 24:45) Mwene u sanguluka kyavulu kyoso ki tu bhanga nguzu phala ku mu bhana ujitu, né mwene kófele phala etu, maji kyene kya beta kota phala mwene. Kyenyiki, disokejeke kyambote, bhana o itambwijilu i u tena. Mu kiki ki wa-nda divwa kwila wala ubheka ku meza ya Jihova maji kala wa mu dya kumoxi ni kilunga.\nMWIMBU 2 Dijina Dyé, Jihova\n^ kax. 5 Etwenyoso twa zolo Jihova, twa wabhela ku mu ximana kala o mukwa jisálamu Davidi. Twala ni ujitu wa katunda wa kulondekesa o henda kwa Nzambi, kyoso ki tu dyongeka mu kilunga phala ku mu bheza. Maji amoxi mu dyetu, kyene mu a bhonza kutambwijila mu yônge yetu. Se wene mu dibhana ni kibhidi kiki, o milongi yiyi, i tena ku kukwatekesa kutendela mukonda dyahi wene mu kala ni wôma; ni kutolola o wôma wé.\n^ kax. 17 Tala mu site jw.org, o vidyu Kala u Dikamba Dya Jihova—Pelepalala o Itambwijilu Yé. Jikula o mbandu ENSINOS BÍBLICOS > CRIANÇAS.\n^ kax. 63 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: O Jiphange mu kilunga a sanguluka mu kudilonga kumoxi o Mulangidi.\n^ kax. 65 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Jiphange ja tokala kilunga kimoxi, a mu pelepalala o milongi ya Mulangidi mu kithangana kya soloSumbala kala muthu wala ni kithangana kyé, enyoso a soto kithangana phala kupelepalala o kyônge.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-katatu-wa-2019\/ximana-jihova-mu-kilunga\/","date":"2019-03-25T18:57:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204086.87\/warc\/CC-MAIN-20190325174034-20190325200034-00428.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2371,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.238,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Utuminu ua Nzambi ua mu Tumina Kiá!\nJi midi ni ji midi ja athu, a sange o ku zediua ni ku kondama, mu Utuminu ua iuka ua Nzambi. Ua mesena ku kala ku mbandu ia Utuminu iú?\nKiebhi o izuelu ia C. T. Russell mu kizuua kia 2 kia mbeji ia Kamusasadi ua muvu 1914 kiene mu londekesa ku kala izuelu ia kidi?\nKIBATULU 1\nJezú ua zuela kiavulu ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, maka a mukuá ndenge. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tua mu kuívua Jezú?\nKIBATULU 2\nNanhi ua kuatekesa ku pelepalala o mundu ua Kristu mu ixi phala ku tambula o Utuminu? Ima iahi ilondekesa kuila o Utuminu unguvulu ua kidi?\nKIBATULU 3\nO kuila mu dimatekenu o Utuminu ua Mexiia ua kexile kiá mu vondadi ia Jihova? Kiebhi Jezú kia jimbulula o Utuminu?\nKIBATULU 4\nIhi iene mu bhanga o Utuminu ua Nzambi ia lungu ni ku zelesa o dijina dia Jihova? Kiebhi ki u tena ku zelesa o dijina dia Nzambi?\nKIBATULU 5\nA tendela kiambote ihi ilombolola kulondekesa ufiiele ku Utuminu ua Nzambi, o jisobha ja utuminu, ni athu a xikina o utuminu ni maka alungu ni kulondekesa o ufiiele.\nKIBATULU 6\nMukonda diahi Jezú ua dielele kuila ueji kala ni athu avulu eji di bheka mu vondadi iâ mu izuua isukidila-ku? Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila ua mu ta ku pholo o Utuminu ua Nzambi?\nKIBATULU 7\nIjiia o maukexilu a ubhe a mundu ua Nzambi a tokala phala ku bokela athu avulu o njimbu iambote ande dia dizubhilu dia mundu o kuíza.\nKIBATULU 8\nKiebhi o kikalakalu kietu kia ku lungulula kilondekesa kuila tuala ni kikuatekesu kia Sobha? Ihi ia lungu ni madivulu metu i ku londekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua kidi muene?\nKIBATULU 9\nJezú ua longo o maxibulu mê ima iiadi ia beta kota ia lungu ni kikalakalu kia dikota kia ku bhongolola mu nzumbi. Kiebhi o ima iiadi íii ia tu tokala ué etu lelu?\nKIBATULU 10\nO fesa ia uvualukilu ua Jezú ni dikulusu, a difu mu ihi?\nKIBATULU 11\nO mabhitu a mono Izekiiele mu kisuma kiala ni kilomboluelu kia dikota phala o mundu ua Nzambi tundé ku muvu 1914.\nKIBATULU 12\nO Bibidia ki i zuela kuila o kavuanza ki ka sokela ni ku sokejeka kiambote o ima maji ia londekesa kuila o kavuanza ki ka sokela ni ku tululuka. Mukonda diahi? Kiebhi o kitambuijilu kia tokala o Jikidistá joso lelu?\nKIBATULU 13\nSaí afundixi mu jinzo ja ku fundisa a bhanga kala kia bhangele o mesena ia Kitumu Ngamaliiele m'ukulu\nKIBATULU 14\nO \"ngiji\" ia izukutisa o Jimbangi ja Jihova mukonda kene mu di ta mu maka a jinguvulu, a i minha ku azokedi.\nKIBATULU 15\nO mundu ua Nzambi uene mu zokela o ufolo uâ ua ku belesela—o kitumu kia Utuminu ua Nzambi.\nKIBATULU 16\nKiebhi ki tu tena ku katula mbote iavulu mu ku diongeka phala ku bheza Jihova?\nKIBATULU 17\nKiebhi o ji xikola ja Utuminu iene mu longa akunji a Utuminu ku bhanga kiambote o ukunji uâ?\nKIBATULU 18\nKuebhi kuene mu tunda o kitadi? Ihi ia bhanga ni kitadi kiki?\nKIBATULU 19\nO Ididi ia ubhezelu i bhana kijingu kua Nzambi, maji muene u bhana valolo ku kima kiéngi.\nKIBATULU 20\nKiebhi ki tuejiia kuma o kikalakalu kietu kia ku kuatekesa kia tokala ku sidivisu ietu kua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/","date":"2019-03-24T09:39:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203409.36\/warc\/CC-MAIN-20190324083551-20190324105551-00391.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":541,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.407,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova uambela Samuuele: 'Ndé kubhata dia Jese. Saí mon'ê, ua-nda kala o sobha ia Izalaiele.' Mu kienhiki, Samuuele uai ku bhata dia Jese. Kioso kia mono mon'ê ua dianga, muéne ua banze: 'O munzangala iú muéne a-nda mu sola.' Maji Jihova ua tangela Samuuele kuila, ió ki muéne a mu solele kana. Jihova uambe: 'Eme ki ngi tala o pholo ia muthu kana, maji o muxima uê.'\nJese ua bheka dingi o sambuadi dia an'ê kua Samuuele. Maji Samuuele uambe: 'Jihova ka solo-bho né ngó muthu umoxi mudiá. O kuila eie uala dingi ni tuana tua mukuá?' Jese uambe: 'Ngala dingi ni mona umoxi o kasule kami, Davidi. Muéne ua tundu, uai mu langa o jimbundi jami.' Kioso Davidi kia bokona, Jihova uambela Samuuele: 'Iú muéne nga mu solo!' Samuuele ua lundula máji ku mutué ua Davidi, ua mu undu, mukonda muéne ueji kala sobha ia Izalaiele.\nMu kubhita thembu, akua Izalaiele a luu ita ni akua Fídixia, exile ni dizonda dia diiala a muixana Ngoliia ua kexile mua bhângela. Izuua ioso Ngoliia ua kexile mu lebhula akua Izalaiele. Muéne ua kexile mu dikola: 'Ngi tu mikisienu diiala phala ku bhânga n'eme. Se muéne u tu tolola, etu tua-nda kala tu abhik'enu. Maji se ngi mu tolola, enu mua-nda kala mu abhik'etu.'\nDavidi uai bhu kididi bhua kexile akua Izalaiele ni kudia phala o makota-mê, exile masoladi. Muéne uevu Ngoliia, iú uambe: 'Nga-nda bhânga n'ê!' O Sobha Saulu uambe: 'Eie u mona ndenge hanji.' Davidi ua mu vutuila: 'Jihova ua-nda ngi kuatekesa.'\nSaulu ua bhana kua Davidi o izuatu iê ia ita, maji Davidi uambe: 'Eme ki nga-nda tena kubhânga kiambote ni izuatu íii ia ita.' Davidi ua katula o mbala-funda iê iú uai katé mu honga. Muéne ua solo matadi atanu a xanana, iú ua te mu mbuenga iê. Bhenhobho Davidi anga u kala pholo-ni-pholo ni Ngoliia. O dizonda ua dikola: 'Zá bhabha mon'a ndenge. Nga-nda bhana o xitu ié ku jinjila ni ku iama ia muxitu.' Davidi ka kexile ni uôma. Muéne ua mu vutuila ni dizuí dia suína: 'Eie uiza kokuami ni xibhata ni sosa, maji eme ngiza mu dijina dia Jihova. Eie ki ua mu bhânga n'etu, maji ua mu bhânga ni Nzambi. Mundu uoso uala bhabha ua-nda mona kuila, Jihova ua beta-o-kota mu kutena, o xibhata ni sosa ndenge. Muéne ua-nda mi bhana enu oso bhu maku'etu.'\nDavidi ua katula o ditadi mu mbuenga iê iú ua di nhungu ni nguzu iê ioso. Ni kikuatekesu kia Jihova, o ditadi dio takule anga di bokona bhu dibhomo dia Ngoliia. O dizonda ua bu bhoxi anga ufuá. Akua Fídixia mu ku mona kiki, a lenge. O kuila eie u dielela ué kua Jihova, kala kia bhangele Davidi?\n\"Ku athu ki kamba ku xikina, kua Nzambi phe kana. Kuma kua Nzambi iene ioso i xikina.\"—Marku 10:27","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/davidi-ni-ngoliia\/","date":"2019-03-24T21:23:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203493.88\/warc\/CC-MAIN-20190324210143-20190324232143-00033.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":467,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.278,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA kaiiadi 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201212\/","date":"2019-03-24T13:45:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203448.17\/warc\/CC-MAIN-20190324124545-20190324150545-00274.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9848026037,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9848026037216187}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia ki i longo kuila kala muthu uala ni anju iê iene mu mu langidila. Kidi, sai kizuua Jezú uambe: \"Alukenu, ki mu tènde kamona ku tuana tutu. Mbata ngi mi ambela kuma, o ji-anju jâ mu diulu jene mù mona o pholo ia Tata iami uene mu diulu.\" (Matesu 18:10) Mu kidi Jezú ua kexile mu zuela kuila, o jianju ja mesena o mbote ia athu, ka kexile mu zuela kuila kala muthu uala ni anju iê iene mu mu langidila. Mukonda dia kiki o Jikidistá ja kidi ki jene mu di ta mu iluezu, mu ku banza kuila o jianju ja Nzambi ja-nda kua langa.\nO kuila kiki kilombolola kuila o jianju ki jene mu kuatekesa o athu? Kana. (Jisálamu 91:11) Athu avulu a xikina ni kidi kioso kuila, Nzambi ua a kuatekesa kiá bhu kaxi ka jianju. Kala Kenneth, tua mu tumbula kiá mu mulangidi iú, ua muene kuila a mu kuatekesele ku jianju. Ki tuejiia kiambote o maka iá, maji nange o ia zuela muene kidi. O Jimbangi ja Jihova ene mu mona o kikuatekesu kia jianju, mu kikalakalu kia kuboka. Kuma etu ki tu tena kumona o jianju, ki tu tena ue kuzuela se kiebhi Nzambi kiene mu ji tumikisa phala kukuatekesa o athu. Mu kidi kima kiambote ku sakidila Nzambi mu ioso iene mu bhanga phala ku tu kuatekesa.—Kolose 3:15; Tiiaku 1:17, 18.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/mulangidilu-anju\/","date":"2019-03-24T03:29:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203168.70\/warc\/CC-MAIN-20190324022143-20190324044143-00081.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":225,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.369,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai maka ene mu nangenene mivu iavulu ku muenhu uetu; sai ithangana a tena ku di bandekesa se ku kijiia. O kuila o Bibidia i tu bhana unjimu phala ku batula o maka iá, a nangenena? Tala o ifika íii.\nKUBANZA KIAVULU\nLuzia uambe, \"Nga kexile mu banza kiavulu mu ima ia bhiti kiá, kiki kia kexile mu ngi bhangesa kumona o ima íii kala ia bhonzele kiavulu.\" Ibatulu iebhi ia mu kuatekesa? O kibatulu ki tu sanga mu divulu dia Matesu 6:34: \"Uila kiki, ni kizuua kia mungu, kana ku ki kuatela hele. Mukonda o kizuua kia mungu kia di kalela ni hele íê. O hadi ia lelu ia soko ni kizuua kiê.\" Luzia uambe kuila o izuelu íii ia Jezú ia mu kuatekesa kumona kuila, ka tokalele kuthandanganha ni kizuua kia mungu. Muene uambe dingi, \"Nga kexile kia ni ibhidi iavulu, sé kuta-ku o jihele ja maka a kambele kubhita, ni kuila nange keji bhita uá.\"\nSesá ua kexile ue mu banza kiavulu. \"Ku semana nga kexile mu bhita izuua iiadi ni ku dila, sai mausuku ki ngi tenene kuzeka. Nga divuile kuila o ibanzelu íii ia iibha ieji ngi tolola.\" Kibatulu kiebhi kia mu kuatekesa? Muene uambe kuila, o mukanda ua 1 Phetele 5:7: \"Héle ienu ioso xilenu-iu Nzambi, kuma muène ua mi kuatela muanu.\" Sesá uambe: \"Nga kexile mu samba kua Jihova ithangana ioso, muene ua tambuijila o misambu iami. Nga divuile kala a ngi katula kimbamba kia n'eme ku mutué. Sai bhabha ngi kala hanji ni ibanzelu iaiibha, maji ngejiia kiá se kiebhi ki ngi tena ku dibhana na-iu.\"\nKUBHAKA O IMA PHALA KU I BHANGA KIZUUA KIENGI\nSai kilumba a mu ixana Nzebele, uambe: \"O kifua kiki ukexilu kiá ua muiji. Ka kexile mu ta kupholo o ima ia beta kota, phala kukala ni kithangana kia kunhoha ni kutala mutelembe ua izuzumbia. Iú ki ukexilu uambote kana, mukonda u bhangesa o muthu kukala ni hele ni kukamba kubhanga kiambote o ikalakalu.\" O kibatulu kia mu kuatekesa, o mukanda ua 2 Timote 2:15, uambe: \"Kala ni muanu ua ku d'idikiza kua Nzambi u muthu a ku lola, a ku mono kuiuka; u mukalakadi kua bhange kima kia tena ku ku kuatesa jisonhi.\" Nzebele uambe, \"Ki ngi mesenene kuila Jihova u dituna o ikalakalu iami mukonda dia ukexilu iú.\" Muene ua kulu mu nzumbi.\nKiene ue kia bhite ni Ngalaxi, muene uambe: \"Né muene ni ikalakalu iavulu nga kexile mu i bhaka phala ku i bhanga mu kithangana kia sukina. Nga kexile mu dila, kukamba kuzeka, ni kubanza kiavulu. Ki nga kexile mu divua kiambote.\" Ngalaxi ua sange o kikuatekesu mu divulu dia Jisabhu 13:16: \"Muthu uadimuka, o ima ia bhanga u i endesa kiambote; maji o semenhi-phe, uaneka o usemenhi uê.\" Muene ua jimbulula kiebhi o kuxinganeka mu kibatulu kiki kia mu kuatekesa: \"Unjimu o kubelesela ni ku disokejeka ande dia kizuua kubhixila. Kindala ngala ni programa ia ikalakalu phala ku ngi kuatekesa mu ikalakalu iami, kiki ki ngi kuatekesa kubhanga o ima mu kithangana kia tokala.\"\nKUDIVUA UBHEKA\nTina uambe, \"Muadi uami ua ngi xisa ni tuana tu uana.\" Kibatulu kiebhi kia mu kuatekesa? Jisabhu 17:17 kiambe: \"Dikamba u zola mu thembu joso; o ndandu u di monekena mu jiphaxi.\" Tina ua soto o kikuatekesu ku jiphange mu kilunga. Ihi ia sange muene? \"O makamb'ami a ngi kuatekesele mu maukexilu avulu! Sai ia akexile mu ngi xila makúdia ni jifololo bhu dibhitu diami. Mu veji jitatu athu avulu a ngi kuatekesa ni tuana tuami kioso ki tua ile mu tunga mu inzo iengi. Sai muthu ua ngi kuatekesa kusanga salu. O makamb'ami akexile mu ngi kuatekesa mu ithangana ioso.\"\nO Fina tua mu tange kudima, ua dibhanene ue ni maka iá, a kudivua ubheka. Muene ua dilembalala kioso kia bhiti ni ibhidi: \"Nga divuile kala o muenhu uami ki u kexile ni valolo. Nga divuile kuila ngala ubheka.\" O kibatulu kimoxi kia mu kuatekesa kia Jisálamu 68:6: \"Phulungu [mba muthu] ua xala ubheka, Nzambi u bhanga dibhata.\" Muene uambe: \"Ngejidile kuila o kibatulu kiki ki kia kexile mu lombolola dibhata mu tunga o muthu. Maji ngeza mu ku tendela kuila, Nzambi u bhana dibhata mu nzumbi, o kididi kia ku kondama kua kidi ki tu zukamesa dingi ni ió a zolo ue Jihova. Maji ngejiia kuila ki ngi tena kuzukama ku jiphange jami sé kuzukama kua Nzambi. Mu kiki o divulu dia Jisálamu 37:4 dia ngi kuatekesa: 'Ngalasa ié i tunde mu ku di tuma ni Jihova; muene u ku bhana ki ua solo mu muxima.'\"\nMuene ua suku mu kuzuela kuila: \"Nga mono kuila nga bhingile kuzukama dingi kua Jihova. Muéne o muthu ua beta dingi o kota mu ku uabha. Mu kiki nga soneka ima mu kamukanda i ngeji uabhela kubhanga ni akuetu, phala ngi tene kukala ni makamba a zolo ue Jihova. Nga dilongo ku tonginina ngó o idifua iambote ia akuetu ni kua talatala kiambote.\"\nMu kidi o makamb'ami a mu sidivila Jihova ki athu akua ituxi hanji. O Jimbangi ja Jihova ene ue mu dibhana ni maka kala o athu ku mundu uoso. Maji o milongi ia Bibidia i a bhangesa kukuatekesa akua mu ithangana ia tokala. Kima kiambote kukala ni makamba kala iá. O kuila o itendelesu ia Bibidia i tena ue ku tu kuatekesa mu ku dibhana ni maka ki tu tena kua batula lelu kala, uhaxi ki u xikina milongo ni kuluuala kiavulu?\nO kukaiela o itendelesu ia Bibidia kutena ku kukuatekesa kukala ni makamba ambote","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/help-to-resolve-problems\/","date":"2019-03-24T07:28:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203378.92\/warc\/CC-MAIN-20190324063449-20190324085449-00218.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":901,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Muéne, o thunda u i zala ku thandu dia ngó, anga u tula ué o ixi ku thandu dia ngó.'\nJobe 26:7\n'O jingiji joso jiia ni ku kungulukila mu kalunga, maji-phe o kalunga ki kene mu kuizala. O kuoso kuene múia o jingiji joso ni ku kunguluka, kuene ku jiene mu vutuka dingi, anga kuene ku ji kuata o kuia dingi.'\nNdongixi 1:7\n'Muene muéne ua xikama kulu dia dikende dioso dia ixi.'\nIzaia 40:22","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Kilomboluelu-Kia-Maka-Nzambi\/bible-and-science\/","date":"2019-03-25T11:51:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203947.59\/warc\/CC-MAIN-20190325112917-20190325134917-00126.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":73,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.266,"stopwords_ratio":0.274,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilomboluelu Kia Divulu Dia Jobe Kilomboluelu Kia Divulu Dia Jobe Mu kubhitulula bhofele o divulu dia Jobe, di longa o kutena kua ni unjimu ua Jihova. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Share Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilomboluelu Kia Divulu Dia Jobe Kimbundu Kilomboluelu Kia Divulu Dia Jobe https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071934\/univ\/art\/1001071934_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dia-jobe\/","date":"2019-03-23T04:49:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202723.74\/warc\/CC-MAIN-20190323040640-20190323062640-00255.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9997881055,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9997881054878235}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.168,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"LUZIYA WENE MU TENGUNA KU KINAMA KYA KYASU. O kyexile hanji kabwetele, wa kwata uhaxi wa huhyalenge. O uhaxi yú, u bhangesa o mixibha kukonana, mukutu ki u kale ni nguzu. Kyoso kya kexile ni 16 a mivu; sayi muhatu u kalakala nê wa mwambela wixi: \"Nzambi mwene wa kubhangesa kukala huhyalenge, mukonda eye u mukwa kuxibhaka mam'enu, ni kwila u muthu wayibha.\" Kwa bhiti mivu yavulu maji Luziya wexile hanji mu lembalala o izwelu yenyoyo.\nKYOSO DAMARIS KYEVU KWILA WA KEXILE NI UHAXI MU WONGO A WIXANA CANCER, tat'ê wa mwibhula: \"Ihi i wa bhange phala kukala ni uhaxi yú? Nange eye wa bhange kima kyayibha kinene. Kyene Nzambi kya kubhana o kaxtiku kaka. Izwelu yiyi ya luwalesa kyavulu Damaris.\nO ibanzelu ya kwila o jiphaxi kaxtiku ka Nzambi ya ukulu. O divulu Hábitos e Custumes das Terras Bíblicas di zwela kwila athu avulu mu thembu ya Jezú a xikinine kwila, \"o mawuhaxi exile mu moneka mukonda dya ituxi ya muthu mba ituxi ya jindandu, ni kwila a a tumikisa kwala Nzambi kala kaxtiku.\" Mu ukulu , \"Athu exile mu xikina kwila Nzambi u bhekela mabhebhu phala kukaxtikala o athu mukonda dya ituxi yâ,\" kala ki zwela o divulu Medicina Medieval e Praga. Mu kiki-phe, kyoso kyafu o mazunda ni mazunda athu ku Europa yoso mu hama ya 14, o kwila Nzambi mwene wa kaxtikala o athu yó? Inga o dibhebhu uhaxi ngó kala kya mono o jingijiye mivu kupholo? Amukwa a tena kudibhwidisa, o kwila Nzambi u kaxtikala o athu bhu kaxi ka mawuhaxi? Amukwa nange a dibhwidisa, o kwila Nzambi u kaxtikala mwene o athu ni mawuhaxi mukonda dya i tuxi yâ? *\nXINGANEKA: Mukonda dyahi Jezú, wa sakele o jihaxi, se o mawuhaxi ni hadi kexile kaxtiku ka Nzambi? Se kyene, ki kyeji moneka kala Jezú wa balukila o kuyuka kwa Nzambi? (Matesu 4:23, 24) Jezú nuka weji balukila o ibhangelu ya Nzambi. Mwene wambe: \"O kyoso kya ngi tumu [Tata], Eme kyene ki ngi bhanga.\"—Nzwá 8:29; 14:31.\nO Bibidya yamba ni kidi kyoso kwila: Jihova Nzambi \"ki mukwa mangonya.\" (Matendelelu 32:4) Mu kifika, Nzambi katena kubwisa kiphululu há kufwa jihama ja athu, mukonda mwene wa-ndala kukaxtikala muthu mu kiphululu mwenyomo! Mu kuyuka kwa Nzambi, Mbalahamu selevende yê ya fiyele, wa zwela kwila Nzambi ka 'bwikisa kumoxi yó a kumbidila, ni yó a bhukumuka.' Kiki ki ki tena kubhita.' (Dimatekenu 18:23, 25) O Bibidya yamba we kwila 'Nzambi kene mu bhanga usweya,' mwene kyene mu bhanga \"kuyibha.\"—Jobe 34:10-12.\nIHI I TU LONGA O BÍBIDYA YA LUNGU NI JIPHAXI?\nKyoso ki tu tala hadi, ko kwila Nzambi wa mu tu kaxtikala mukonda dya kituxi, kana. Jezú wa jimbulula kyambote o maka yá, kyoso mwene ni maxibulu mê kya mono o diyala a mu vwalele kifôfo. 'Maxibulu mê anga a mu ibhwidisa, exi: 'Mesene, phala-hi muthu yú a mu vwala kifôfo? Nanyi wate kituxi? Mwène wa te kituxi, inga o jitata jê a te kituxi?' Kwala Jezú: 'Mwène kala kifôfo mukonda dya ituxi yê yate, mba mukonda dya ituxi ya jitata jê; maji mwène wala kifôfo, nda o kutena kwa Nzambi ni ku di londekese mwa mwène.''—Nzwá 9:1-3.\nNange o maxibulu a diwana kyoso Jezú kya tambwijila kwila, o dilamba dya diyala dyódyo, ki dya mwiza mukonda dya kituxi kyê mba kya jitata jê kana; mukonda, avulu kyene kya kexile mu banza. Jezú ka sake ngó o kifôfo maji wa tolola we o kixinganeku kya kwila o hadi kaxtiku ka Nzambi. (Nzwá 9:6, 7) O athu a mu tala hadi mukonda dya uhaxi wa bhonzo lelu, a tena kusanga kikolokotesu mu kwijiya kwila, Nzambi ki mwene wa mu a talesa hadi.\nSe Nzambi wene mu kaxtikala o athu mukonda dya ituxi, mukonda dyahi Jezú wa sakele athu?\nO Bibidya i tu kanena\n\"Nzambi kene ku mu diyangula ku kima kyayibha kyoso-kyoso, o mwène we kene mu diyangula muthu.\" (TIYAKU 1:13) Kyenyiki, o 'ima yayibha'\" yene mu tatesa o athu mu hama ja mivu, kala o mawuhaxi, o ndolo ni kufwa ki ya-nda kala-ku dingi.\nJezú Kidistu \"wa sake o jihaxi joso.\" (MATESU 8:16) Mu kusaka o jihaxi joso jejile kwa mwene, o Mon'a Nzambi wa londekesa ya-nda bhanga o Utuminu wa Nzambi ku mundu woso.\n\"Mwène u a kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfwa, nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata. Mukonda ima ya dyangèle-ku, ya bhiti.\"—DIJINGUNWINU 21:3-5.\nNANYI-PHE WALA NI KIKUMA?\nMukonda dyahi o athu ene mu tala hadi yavulu? O athu ene mu di bhanga o kibhwidisu kiki mu mazunda ni mazunda a mivu. Se Nzambi ki mwene wala ni kikuma, nanyi-phe wala ni kikuma? O milongi ya kayela-ku ya-nda tambwijila o ibhwidisu yiyi.\n^ kax. 4 Sumbala m'ukulu Nzambi wa bazela athu mukonda dya kubhukumuka ni ituxi yâ, o Bibidya ki i longo kwila katé mu izuwa ya lelu, Jihova wene mu kaxtikala o athu mukonda dya ituxi; bhu kaxi ka mawuhaxi mba mavuwa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/o-kwila-o-hadi-kaxtiku-ka-nzambi\/","date":"2019-03-25T00:06:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203529.38\/warc\/CC-MAIN-20190324230359-20190325012359-00502.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":795,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.233,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SAI I AMBA KUILA KANA. Sai Dotolo ua sokesa o itendelesu ia Bibidia ni mesene ua kaiela o divulu dio soneke ku mivu ia 1920 phala kulonga mu xikola maka a lungu ni química. O mukua jiphata nange uibhula hanji se eie u tena kukaiela o itendelesu ia komputadolo iokulu phala ku ku kuatekesa kukalakala ni komputadolo ia izuua ietu. Mu izuelu ia mukua, sai iâ a mona kuila ka tokala kudielela mu Bibidia mukonda iokulu kiá.\nMukonda diahi o muthu ueji kaiela o itendelesu ia Bibidia iokulu mu izuua íii muezala ni mitelembe ia katunda? Mu kidi kuene zungule ia jisaite, jene mu tumikisa itendelesu ia ubhe mu ithangana ioso phala ku kuatekesa o athu. O mitelembe ia izunzumbia iene mu kuixana jingijiie ja katunda ni jidotolo phala kubhana kaiula mu kukuatekesa o athu kukala ni ukexilu uambote. O maloja a madivulu a sumbisa ndumba dia madivulu phala kukuatekesa o athu, mu kiki o matenda a nganhala kitadi kiavulu.\nNi milongi ioso íii mu izuua ietu mukonda diahi tua tokala kukaiela o itendelesu ia Bibidia, o divulu dio soneke 2.000 ja mivu kudima? O kuila o athu ka xikina mu Bibidia ka lungu mu kuzuela kuila, o kukaiela o itendelesu ia Bibidia kia difu ni kulonga ni divulu dio kulu dia química, mba kukaiela o itendelesu ia komputadolo iokulu? Mu kidi o kubanza kiki kiluezu. O ima i bhanga o jingijiie i lunguluka ni lusolo luoso, maji o kuila o vondadi ia athu ia kukala ni muenhu uambote ia lunguluka? O athu a mesena hanji kuijiia se kiebhi kia moneka o muenhu ni kukala ni kisangusangu ni ku kondama, kuzediua ku muiji, ni kukala ni makamba ambote.\nNé muene o Bibidia iokulu, maji iene i zuela ia lungu ni ima íii i tua bhindamena ni ima ia mukua. I zuela ue kuila a i bhusu kuala o Mubhangi uetu. Iene i tuendesa mu maukexilu avulu a muenhu ni ku tu pelepalala phala ku dibhana kiambote kabasa kibhidi ki moneka. (2 Timote 3:16, 17) Ku mbandu ia mukua i tu bhana itendelesu mu ithangana ioso, o itendelesu íii i nangenena! O Bibidia iamba: \"O kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu.\"��Jihebeleu 4:12.\nO kuila o ima i tanga o Bibidia ia kidi muene? O kuila iene ió kulu kiá? Inga ku madivulu moso iene iala kota mu ku tu kuatekesa, ni kuila divulu dia muenhu? O Mulangidi iú uene ua dianga mu Milangidi ia katunda, ua-nda ku kuatekesa kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu íii.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/bible-guidance-relevant\/","date":"2019-03-20T22:11:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320232433-00384.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":407,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tundé mu undenge wê, Jezú wa bhana phangu yambote mu kusidivila Jihova ni kuta ku pholo o ima mu nzumbi, wa kexile we mu xila o jitata jê\nMinzangala, kyebhi ki mu tena kukayela o phangu ya Jezú mu mawukexilu yá?\n2:41, 42\nMu kubhanga o sidivisu mu nzumbi:\n2:46, 47\nMu kubandekesa o kwijiya kwenu ya lungu ni Jihova ni Maka mê:\n2:51, 52\nMu kuxila o jitata jenu:","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2018-mwb\/milongi-ia-18-24-ia-kanake\/minzangala-a-mu-kula-mu-nzumbi\/","date":"2019-03-21T12:10:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202523.0\/warc\/CC-MAIN-20190321112407-20190321134407-00476.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.27,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Athu avulu amba kwila, a xikina Nzambi. Maji se u a ebhwidisa se Nzambi nanyi, wa-nda kwívwa itambwijilu yavulu. Kwala yá, amba kwila Nzambi mufundixi wa yibha, wa mesena ngó kukaxtikala o athu mukonda dya ibhangelu yâ yayibha. Amukwá amba kwila mwene mukwá henda, mukwá kuloloka, né mwene se ene a bhanga ima yayibha. Amukwá hanji, a xikina kwila Nzambi wala dikanga, mwene ka tu suwu. Mukonda dya ima yavulu yene mu zwela o athu, mundu wavulu amba kwila, sé-ku muthu u tena kwijiya se Nzambi nanyi.\nO kwila kima kyambote kwijiya se Nzambi nanyi? Xé, kima kyambote. O kwijiya kyambote Nzambi, ku tena ku ku kwatekesa kumona o valolo ya mwenyu. (Ikalakalu 17:26-28) Kyoso ki uya ni kuzukama dingi kwa Nzambi, mwene wa-nda ku zola dingi ni ku ku kwatekesa. (Tiyaku 4:8) O kya mukwá, o kwijiya kyambote Nzambi, kutena ku tu bhangesa kukala ni mwenyu ki wa kà bhwa.—Nzwá 17:3.\nKyebhi ki u tena kwijiya Nzambi? Xinganeka muthu wa mwijiya kyambote, mu kifika kamba dyé. Kyebhi o ukamba wenu ki wa mateka? Nange eye wa mateka mu kwijiya o dijina dyê, o ifwa yê ni ima ya wabhela ni ya ibhila. Wejiya we o ima ya bhange mwene mba ya mu xinganeka o kubhanga, ni ima ya mukwá dingi. O ima yiyi yene ya ku bhangesa ku mu zukama — kya dyanga eye weza mu ku mwijiya.\nKyene we kimoxi, tu tena kwijiya Nzambi, mu kudilonga o ima yiyi:\nO kadivulu kaka, a ka bhange phala kutambwijila o ibhwidisu yiyi ya Bibidya. O jimbandu joso ja-nda ku kwatekesa kwijiya se Nzambi nanyi, ni mbote yahi i u tena kukatula mu kukala ni ukamba ni mwene.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2019-kata-kawa\/nzambi-nanyi-itambwijilu-ya-bibidya\/","date":"2019-03-23T11:05:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.83\/warc\/CC-MAIN-20190323101107-20190323123107-00189.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.256,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIANHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI: O iônge i tu bhana ithangana ia 'kuimba,' ni 'kuximana Jihova.' (Jis 149:1) Mu iônge, a tu suínisa kubhanga o vondadi ia Nzambi. (Jis 143:10) O athu a xikina o kidi ni adilongi a Bibidia, a kula mu nzumbi kioso kia mateka kuia mu iônge.\nKIEBHI KI TU BHANGA KIKI:\nKu dimatekenu muixane phala kuia mu iônge. Kubhingi kukingila katé kia-nda kituka dixibulu dia Bibidia.—Dij 22:17\nZuela ku muthu ua xikina o kidi, ihi ia-nda kuívua mu iônge ni ihi ia-nda zuela mu iônge ia semana iza-mu. O mbandu ia kaiela i tena ku kukuatekesa: o kixanu kia kuia mu iônge mu kilunga, o vidiu Ihi Iene mu Bhanga Bhu Kididi Kia Ubhezelu? Ni disá dia 5 ni 7, dia kadivulu Vondadi ia Jihova\nMu kuatekese. O kuila o muthu ua bhindamena kikuatekesu bhu kaxi ka dikalu phala kuia mu iônge mba ku mu kuatekesa kusola o izuatu ia fuama? Xikama-nê kumoxi mu iônge, ni kutanga kumoxi o madivulu. Muijiidile ku athu a mukuá","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2016-mwb\/milongi-ia-katu26-kamusa2\/su%C3%ADnisa-o-athu-a-xikina-o-kidi-kuia-mu-i%C3%B4nge\/","date":"2019-03-19T00:07:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201812.2\/warc\/CC-MAIN-20190318232014-20190319014014-00170.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":165,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"15:11-32\nMadisá u tu tena ku di longa mu kifika kiki.\nUnjimu kukala mu kilangidilu kya mundu wa Nzambi, ni kikwatekesu kya tat'etu ya henda wene mu dyulu\nSe tu bhukumukina Nzambi, ni kulenduka kwoso twa tokala kuvutuka kwa Jihova, mu kudyelela kwila, mwene wa-nda tu loloka\nTwa tokala kukayela o phangu ya Jihova, mu kutambulula ni kisangu-sangu kyoso yó a dyela anga a vutuka mu kilunga","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2018-mwb\/milongi-ia-30-ia-kavwa-5-ia-Kakwinyii\/kifika-kya-mona-wa-jimbidila\/","date":"2019-03-26T18:44:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205600.75\/warc\/CC-MAIN-20190326180238-20190326202238-00357.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000047684,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000004768371582}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Dimatekenu 15:5\nIHI I WA TOKALA KUBHANGA?: Wa tokala kusola jividyu, jifikula mba jifoto, phala kulonga o jipondo já beta kota, phala o jingivwidi a tene kutendela ni ku ji lembalala.\nKYEBHI KI WA TOKALA KUBHANGA?:\nSola o jividyu mba jifoto ji wa-nda longa naju. Wa tokala kujimbulula o jipondo ja beta kota bhu kaxi ka: jifoto, ji diyagrama, ji mapa, muxinda wa ithangana, mba kima kyengi dingi. Ki kubhingi kubhanga kiki ni jipondo joso. Kwatekesa o jingivwidi jé kulembalala o pondo ya dilongo, kana ngó o fikula i wa londekesa.\nBhanga yoso phala jingivwidi jé a tene kutendela o vidyu mba fikula i wa solo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/9-kulonga-kyambote-bhu-kaxi-ka-ji-vidyu-ni-jifikula\/","date":"2019-03-22T05:11:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202628.42\/warc\/CC-MAIN-20190322034516-20190322060516-00021.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000066757,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000066757202148}","num_words":105,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.171,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Zuze uexile mon'â Jakobo. O makota mê ejiidile kuila o tata iâ ua zolele kiavulu Zuze, ene ndenge. Mudié, kiebhi ene kia divu? Difuba dia a kuata anga a mu zemba. Kioso Zuze kia loto jinzoji, ua ji tangela o makota mê. Ene a banzele kuila sai kizuua eji mu fukamena. Mu kiki a mu zembele dingi kiavulu!\nSai kizuua o makota mê akexile mu langa jimbudi bhua zukamene ku mbanza ia Xikeme. Jakobo ua tumikisa Zuze phala kuijiia se kiebhi kiexile mu bhita o makota mê. Ene a mono Zuze, ua kexile mu kuiza dikanga, a zuela mudiâ exi: 'Ka jinzoji iú uiz'ó. Tu mu jibhe!' Ene a mu kuata ia a mu takula mu dikungu dia zongo. Maji Judá, kota diê uixi: 'Ki tu mu jibhe! Tu mu sumbisienu kala mubhika.' Mu kiki, a mu sumbisa mu 20 a itadi ia phalata ku jingenji ja akua Midiiana akexile múia ku Ijitu.\nMu kienhiki, o makota mê a kuata o divunga diê, ia a dikunga mu manhinga a ka hombo, a tumikisa o divunga kua tat'â exi: 'Didi ki diene o divunga dia mon'é?' Mu kiki Jakobo ua banzele kuila, mon'ê a mu jibha ku kiama kia muxitu. Muene anga u kala mu dila mon'ê mu izuua iavulu. Sé-ku muthu ua tenene ku mu konda o malamba.\nKu Ijitu Zuze a mu sumbisile ku kabhitangu ka kilangidilu, dijina diê Potifale. Maji Jihova ua kexile mu kuatekesa Zuze. Potifale ua muene kuila Zuze uexile mukalakadi uambote, ueji tena ku mu dielela. Mu kubhita thembu, Zuze a mu bhana o ungana ua kulanga o dibhata ni imbamba ioso ia Potifale.\nO muhatu ua Potifale ua kexile mu mona Zuze kuila diiala dia nguzu iu ua uabhele o pholo. Izuua ioso ua kexile mu tangela Zuze, phala kuzeka ni muene. Ihi ia bhangele Zuze? Muene ua kexile mu dituna ni kuzuela: 'Kana! Kiki kima kiaiibha. Ngana iami ua ngi dielela kiavulu, eie u muhatu'ê. Se ngi ta phánda n'eie, kiki kituxi kia dikota kua Nzambi!'\nSai kizuua o muhatu ua Potifale ua kuata Zuze. Ua mu kuata mu divunga diê, maji Zuze ua lenge. Kioso Potifale kia bhixila kubhata, muene uambe kuila Zuze ua mesenene kuzeka-nê. Maji ka kexile mu zuela o kidi. Potifale njinda ia mu kuata, mu kiki ua te Zuze mu kaleia. Maji Jihova ka jimbi Zuze.\n\"Uila kiki, batâmenu bhoxi dia lukuaku lua Nzambi lua suina, muène a mi zangeleke bhu kitangana kiatokala.\"—1 Phetele 5:6","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/zuze\/","date":"2019-03-21T02:26:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202476.48\/warc\/CC-MAIN-20190321010720-20190321032720-00307.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":405,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"9:1-7\nKyoso Jezú kya kituluka, xinganeka kyebhi kya divu mu kwívwa Tat'ê ya dyulu kuzwela kwila mwene mon'ê, ni kwila Mwene wa mu zolo. Sé phata kiki kya swinisa dingi Jezú kukolokota mu hadi yoso yeji dibhana na-yu. O kisuma kiki kya kwatekesa Phetele, Tiyaku ni Nzwá kuxikina ni kidi kyoso kwila Jezú Mwene o Mexiya, ni kwila akexile mu bhanga kima kyambote mu ku mwivwa. Mu kubhita 32 a mivu, Phetele wa sulukile mu kuxinganeka ni kidi kyoso o kithangana kiki ni kyebhi o kisuma kiki kya mu kwatekesa kudyelela dingi mu ikanenu ya Nzambi.—2Ph 1:16-19.\nSumbala ki twa mono ni mesu metu o kisuma kiki, maji lelu etu twa mu mona o kikumbidilu kyê. Ni kutena kwoso Jezú wa mu tumina kyá kala Sobha. Kwa kambe ngó mwene wa-nda 'luwa ni kutolola o jinguma jê,' mu ku jikula o njila yambata ku mundu wobhe.—Dij 6:2.\nKyebhi o kumona o ikanenu ya Bibidya ku dikumbidila, ki kolesa dingi o kixikanu kyé?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2018-mwb\/milongi-ya-14-20-ya-kasambwadi\/kisuma-ki-kolesa-o-kixikanu-kyetu\/","date":"2019-03-26T20:55:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912206016.98\/warc\/CC-MAIN-20190326200359-20190326222359-00229.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.247,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú muéne ua tokalele kutumina, phala kukumbidila o kikanenu kia Izekiiele. Soneka o itambuijilu ié ku luiji.\nDi 49:10\nMexiia ua tundu ku muiji ua\n2Sa 7:12, 16\nJihova uambela kuila, o utuminu uê ueji nangenena katé ku hádia ni hádia\nMat 1:16\nMatesu ua zuela kuila, Jezú ua tundu ku muiji ua phala kulondekesa kuila, muéne ua tokalele kulundula o ungana ua Davidi","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2017-mwb\/milongi-ia-24-30-ia-Kav\/ungana-ua-ngene-ua-i%C3%B3-ua-tokala-o-kutumina\/","date":"2019-03-25T07:33:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203842.71\/warc\/CC-MAIN-20190325072024-20190325094024-00407.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.4,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O salu iami ia ubhe ia kexile mu ngi futa kiambote, ia lungulula o ukexilu ua muenhu ua muiji uami, maji ia ngi bhekela ku bhanga ima iibha. Nga mateka ku bhanga jifesa ja mundu, kudita mu ikalakalu ia jinguvulu, katé muene ni kuia mu ngeleja. Nga xisa o kilunga kia Jihova mu 40 a mivu. Mu kubhita thembu, nga kexile mu divua kuila, Jihova keji ngi loloka dingi. Nga kexile ué mu divua kuila ka tokala ku ngi loloka muene. Nga divuile kiki, mukonda eme ngejidile kiá o kidi kia Nzambi, ande dia kudita mu njila íii ia iibha.\"\nO KIKUMA, ki bhangesa o muthu kudivua kia iibha. O Sobha Davidi ua soneka: \"Mukonda ikuma iami ia ngi bhiti ku thandu, nga jikinina muene; ia ngi xina ni iene kala kimbamba kia dikota.\" (Jisálamu 38:4) Saí Jikidistá a divua kia iibha ku muxima, mu kubanza kuila Jihova nuka dingi ua-nda kua loloka. (2 Kolindo 2:7) O kuila kiki kidi muene? Né muene se eie ua te kituxi kia dikota, o kuila Jihova ka-nda ku loloka? Kana, ua-nda kuloloka!\n'Zenu-phe Kiá, ni tu Batule o Maka Mudietu'\nJihova ka xisa o athu a te ituxi, maji a diela o ituxi iâ. Mu kidi, muéne u a tambulula! Mu kifika kia mon'a ua vutuka, Jezú ua sokesa Jihova ni tata ia henda, uexile ni mona ua xisa o muiji iu uai mu bhanga ima ia iibha. Mu kubhita thembu, o mona ua banze kuvutuka ku bhata. \"Ki ala mù kuiza-phe, hanji uala dikanga, tat'â ua mu mono. Anga henda ia mon'ê i mu kuata, u lenga lusolo, u di bhubhala-nê, u mu bhana jibeju.\" (Luka 15:11-20) O kuila eie ua-ndala kuvutuka kua Jihova, maji u divua kala \"hanji uala dikanga\" dia muéne? Kála o tata mu kifika kia Jezú, Jihova u ku kuatela henda. Muéne uala ni ngunzu, iu ua mesena kuila eie u vutuka.\nMaji ihi i tuamba se u xikina kuila o ituxi iê iavulu, ia iibha kinene phala Jihova ku i loloka? Tua ku dióndo, xikina o izuelu ia Jihova iala mu divulu dia Izaia 1:18: 'Zenu-phe kiá, ni tu batule o maka mudietu, eme Jihova. Né-mbé o ituxi ienu ia kusuka kala husu, ia-ndu zela mukuâ ni neve (o kikulakaji).' Né muene o ituxi i moneka kála ia kusuka kiavulu se iala ku izuatu ia zele, hanji Jihova u i loloka.\nJihova ka mesena kuila eie u tala hadi mu kubanza mu ituxi i ua te. Ihi-phe i ua tokala o kubhanga phala kutambula o muloloki kua Nzambi ni kukala ni kitongoluelu kia zele? Tu di longe ima iiadi ia bhangele Sobha Davidi. Kia dianga, muéne uambe: \"Ngi fisala kutondala kuami kua Jihova.\" (Jisálamu 32:5) Lembalala kuila Jihova ua kuixana kiá phala ku mu zukama mu musambu, ni mu 'batule o maka' mudienu. Xikina o kixanu kiki. Fisala o ituxi iê kua Jihova ni ku mu tangela o ixinganeku iê. Davidi mu íii ia bhiti, ua sambe: \"Ngi zelese ku ikuma iami. . . . Muxima uatoloka, uadiela muene, eie Nzambi ku dituna-u.\"—Jisálamu 51:2, 17.\nKaiiadi, Davidi ua tambuile kikuatekesu ku mukunji ua tumikisa Nzambi, o polofeta Natane. (2 Samuuele 12:13) Lelu Jihova uene mu tumikisa o tufunga tua ilunga, ene mua longa phala ku kuatekesa o jiphange a te ituxi maji a diela, phala ku kala dingi ni ukamba ni Jihova. Kioso eie ki uixana o tufunga, ene a-nda ku ku kuatekesa bhu kaxi ka Mikanda Ikola ni misambu ia kidi, phala ku ku batamesa o muxima, ni u kale ni ixinganeku i ku kuatekesa o kuvutuka mu kilunga.—Tiiaku 5:14-16.\n'Ua Zediua Uoso Kikuma Kiê Kióloloke'\nMu kidi, eie nange u divua kuila o kufisala o ituxi iê kua Jihova Nzambi ni kuixana o tufunga, ki bhonza phala eie ku ki bhanga. Davidi ua divuile uê kienhiki. Muéne ku dimatekenu, ua \"dixibha\" kufisala o ituxi iê. (Jisálamu 32:3) Maji mu ku bhita ithangana, muéne ua mono o mbote ijila mu ku fisala o kituxi ni ku lungulula o ukexilu uê.\nO mbote ia dikota ia tambuile Davidi, o kukala dingi ni kisangusangu. Muéne ua soneka: 'Ua zediua uoso kikuma kiê kióloloke, kituxi kiê kiabhu, a ki làmbe.' (Jisálamu 32:1) Muéne ué ua sambe kua Jihova: \"Ngi jikule, Ngana, o mizumbu; dikanu diami di kale mu ku tumbula jinga o fuma ié.\" (Jisálamu 51:15) Davidi ua kexile ni nguzu ia kuzuela ia lungu ni Jihova ku athu mukonda dia kudivua kiambote ku muxima ni mukonda ué dia Nzambi ku mu loloka o ituxi iê.\nJihova ua mesena kuila eie u kala ni kitongoluelu kia zele ni kusanguluka. Muéne ua mesena ué kuila, eie u tangela akuenu ia lungu ni muéne ni ikanenu iê, sé eie kudivua kia iibha, maji ni muxima ua zele ni kusanguluka. (Jisálamu 65:1-4) Lembalala o kixanu kiê, kuila \"muenhu uenu u biluke, mu vutuke kua Nzambi, o muène ituxi ienu phala a mi jimune-iu.\"—Ikalakalu 3:19.\nKiki kiene kia bhiti ni Martha. Muéne uambe: \"Mon'ami ua diiala ua kexile mu ngi tumikisa o tumadivulu, O Mulangidi ni Despertai!. Bhofele-bhofele, nga mateka kuzukama dingi kua Jihova. O kibhidi kia dikota phala kuvutuka kua Nzambi, o ku mu bhinga o muloloki ua ituxi ioso i nga tele m'ukulu. Maji, nga sambe kua Nzambi, nga mu bhingi o muloloki. Ngi divua kia iibha mu kuijiia kuila nga bhiti 40 a mivu dikanga dia Jihova. O ima ia bhiti ku muenhu uami, ilondekesa kuila o muthu u tena kuvutuka dingi ni kusidivila Nzambi ni kukala mu henda iê.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/muloloki-ua-ituxi\/","date":"2019-03-20T21:54:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320232433-00441.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":889,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO Sobha u bhongolola kifuxi kia aboki\nMU ITHANGANA iavulu, o jinguvulu a kanena ima iavulu, maji a lembua ku i kumbidila. Katé muene ni ió a mesena ku bhanga mbote ku athu, kene mu tena ku kumbidila ia kanena. Maji o Sobha Mexiia, Jezú Kristu, u kumbidila ioso i kanena muéne.\n1, 2. Kikalakalu kiahi kia dikota kia tange Jezú kuila eji ki bhanga, ni kibhuidisu kiebhi kia beta-kota ki tua tokala o ku bhanga?\n2 Kioso kia kituka sobha ku muvu 1914, Jezú ua kexile polondo phala ku kumbidila o kikanenu kia bhangele mu 1.900 ja mivu ku dima. Ande dia kufuá, Jezú ua kanena: \"O Njimbu íii iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso.\" (Mat. 24:14, NW) O ki kumbidilu kia izuelu íii ieji londekesa o kijimbuete kia ku tukuluka kuê ku Utuminu. Maji kua moneka maka a mukuá: Kiebhi o Sobha kieji tena ku bhongolola kifuxi kionene kia aboki a di bheka mu vondadi iâ mu izuua isukidila-ku—se o athu a di banza ngó ene mudiâ, ka londekesa henda, ka xikina Nzambi? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Tua tokala kuijiia, mukonda o kitambuijilu kia kibhuidisu kia tokala ku Jikidistá joso ja Kidi.\n3. Kidielelu kiahi kia londekesa Jezú, ni nanhi ua mu longo o ukexilu iú?\n3 Xinganeka dingi mu izuelu ia Jezú. O kuila o izuelu: \"Ia bhingi ku i tula\" ilondekesa kidielelu? Kiene muene! Jezú ua kijidile kuila muéne ueji kala ni athu eji di bheka mu vondadi iâ mu izuua isukidila-ku. Nanhi ua mu longo o ukexilu iú? Muéne ua di longo kua Tat'ê. (Nzuá 12:45; 14:9) Kioso kia kexile ku diulu, Jezú ua mono kuila Jihova u dielela o abhezi Iê a di bheka mu vondadi iâ. Tua-nda mona kiebhi Jihova kia londekesa o kidielelu kiki.\n'Mundu uê ua ka di Bheka Muene mu Vondadi Iâ'\n4. Kikalakalu kiebhi kia bhingile Jihova ku akua Izalaiele ku kuatekesa, ni kiebhi kia tambuijila ene?\n4 Ijiia ihi ia bhiti kioso Jihova kia tumina Mozé ku mu tungila balaka, kueji bheza o kifuxi kia Izalaiele. Jihova, bhu kaxi ka Mozé ua bhingi athu oso ku kuatekesa o kikalakalu kiki. Mozé ua ambela: \"Uoso muxima ua mu zangumuka mu vondadi iê, a bheke ujitu kua Jihova.\" Ihi ia bhiti? O mundu \"enda ni ku mu bhekela maujitu ma vondadi izuua ioso mu kimene.\" Ene a bheka ima iavulu, kua bhingile ku a 'fidisa o ku bheka dingi imbamba!' (Mak. 35:5; 36:3, 6) O akua Izalaiele alondekesa kuila Jihova ua tokalele ku a dielela.\n5 O kuila Jihova ua kexile ué mu kinga o ukexilu iú ku abhezi iê mu izuua isukidila-ku? Kiene! Midi ia mivu ande dia ku vuala Jezú mu ixi, Jihova ua tumina Davidi ku soneka o kithangana kieji mateka Mexiia o ku tumina. (Tanga Jisálamu 110:1-3.) Jezú, o Sobha, ueji kala ni jinguma jeji ku mu zemba. Maji muéne ueji kala ué ni athu avulu eji kala ku mbandu iê. Ene keji ku a jijidika ku sidivila o Sobha. Katé muene ni minzangala, eji di bheka mu vondadi iâ, ni ku kituka mundu uavulu, ni kuila eji ku a sokesa ni dimume mu kamene. *\n5, 6. Kala kilondekesa o divulu dia Jisálamu 110:1-3, ukexilu uebhi ua mesenene ku sanga Jihova ni Jezú ku abhezi a kidi mu izuua isukidila-ku?\n6 Jezú uejidile kuila o kikanenu mu divulu dia Jisálamu 110 kieji di kumbidila kua muéne. (Mat 22:42-45) Mukonda dia kiki, muéne ua lungile mu ku dielela kuila muéne ueji kala ni kifuxi kia athu mu ixi eji di bheka mu vondadi iâ phala ku boka o njimbu iambote mu ixi oso. Ihi ilondekesa o misoso? O kuila o Sobha uene mu bhongolola kifuxi kia aboki a di bheka mu vondadi iâ mu izuua íii isukidila-ku?\n\"O Ujitu ni Kikalakalu Kiami, o ku Kola o Njimbu Íii\"\n7. Kioso kia mu tumbika ku Usobha, ihi ia bhange Jezú phala ku pelepalala o akaiedi iê phala ku bhanga o kikalakalu kia ku boka?\n7 Kioso kia mu tumbika ku Usobha, Jezú ua bhange kima phala ku pelepalala o akaiedi'ê phala o kikalakalu kia dikota kieji bhanga. Kala ki tua di longo mu Kibatulu 2, muéne ua tonginina iu ua zelesa o tembulu iê tunde ku muvu 1914 ndu ku muvu 1919. (Mal. 3:1-4) Ku muvu 1919, muéne ua solo o kimbadi kia fiiele phala ku kala ku pholo dia akaiedi iê. (Mat. 24:45) Tundé ku muvu uenhó, o kimbadi kia mateka ku bhana kudia mu nzumbi—bhu kaxi ka madiskursu mu iônge ia makota ni bhu kaxi ka madivulu metu—akexile mu suínisa ithangana ioso o Jikidistá joso ku bhanga o kikalakalu kia kuboka.\n8-10. Kiebhi o iônge ia makota kia kuatekesa o kikalakalu kia ku boka? Bhana phangu. (Tanga ué o kitutu: \"Iônge ia Makota ia Suínisa o Kikalakalu Kia Kuboka.\")\n8 Madiskursu mu kiônge kia dikota. Kuma o Adilongi a Bibidia a mesenene kiavulu ku tambula itendelesu, ene a diongeka mu mbanza ia Cedar Point, Ohio, E.U.A., mu kizuua kia 1 ndu 8 kia mbeji ia Katutu ua muvu 1919, phala ku bhanga kiônge kia dikota, tunde kia bhitile o Ita ia dianga ia bhiti ku Mundu Uoso. Mu kizuua kia kaiiadi, o Phange Rutherford ua bhange diskursu iu uambela oso a xikamene mu kiônge kia dikota, uixi: \"O kikalakalu kia Kidistá mu ixi . . . o ku tula o njimbu ia utuminu ua Ngana.\"\n9 O ngolokela ia dikota mu kiônge a i bhange mu kizuua kia katatu, kioso o Phange Rutherford kia bhange o diskursu dia kexile ni diambu: \"Phala o Akalakadi,\" dia moneka ué mu Mulangidi ua kexile ni diambu: \"Ku Boka o Utuminu.\" Muéne uambe dingi: \"Saí ithangana o Kidistá u dibhudisa: Mukonda diahi ngala mu ixi? O kitambuijilu kia tokala ki kala: O Ngana ua ngi solo ngi mukunji uê phala kuambata o njimbu ia Nzambi ku mundu, ni kuila ujitu ni kikalakalu kiami o ku kola o njimbu íii.\"\n10 Mu diskursu didi, o Phange Rutherford ua bhanene ngolokela ia kadivulu ka ubhe, A Idade de Ouro (lelu a ka i xana Despertai!), eji ka bhanga phala kulondekesa ku athu kuila, a tokala ku dielela ngó ku Utuminu ua Nzambi. Muéne uebhuidisa ué ku jingivuidi se nanhi ua mesenene ku bhana o kadivulu kaka ku athu. Saí milongi ia lungu ni kiônge kia dikota, iambe: \"Oso a sangulukile kiavulu ni ngolokela. Midi jisamanu ja athu a balumuka kumoxi.\" * Kienhiki, o Sobha ua kexile ni kifuxi kia athu, akexile polondo phala ku tula o njimbu ia Utuminu uê!\n11, 12. Ihi iambe O Mulangidi ua 1920 ia lungu ni thembu ieji mateka o kikalakalu kia kanene Jezú?\n11 Madivulu metu. O kadivulu, O Mulangidi, ka kuatekesa o athu ku tendela kiambote o kikalakalu kia kanena Jezú—ku boka o njimbu iambote ia Utuminu. Tu di longe phangu ia bhiti tunde ku muvu 1920.\n12 Njimbu iebhi eji i tula mu ku kumbidila o divulu dia Matesu 24:14? O kikalakalu kiki eji ki bhanga thembu kuxi? O milongi ia Mulangidi ua 1 ua Kavua ua 1920 ua kexile ni diambu: \"Njimbu ia Utuminu,\" uambe: \"O njimbu iambote bhabha, ia lungu ni dizubhilu dia mundu iú ua iibha ni njimbu ia lungu ni utuminu ua Mexiia uo tumbike kiá.\" O milongi ia londekesa ué o thembu ieji mateka o ku boka o njimbu íii, mu kuzuela: \"O njimbu íii eji ku i boka kioso kieji bhita o [Ita ia Dianga ku Bhita ku Mundu uoso] katé ku 'hadi ia dikota.'\" Kienhiki, o milongi, iambe: \"Kiki kiene o kithangana . . . kia ku tula ku Kidistándade o njimbu íii iambote.\"\n13. Kiebhi O Mulangidi ua 1921 kia zuela ia lungu ni ukexilu uambote ua Jikidistá a a undu?\n13 O kuila o mundu ua Nzambi eji ku u jijidika ku bhanga o kikalakalu kia kanene Jezú? Kana. O milongi ia kexile ni diambu: \"Suína,\" mu Mulangidi ua 15 ua Katanu ua muvu 1921, ua zuela maka alungu ni vondadi ia Jikidistá a a undu ku bhanga o kikalakalu. Kala muthu a mu suínisa o ku dibhudisa: \"Kiki ki ujitu ua dikota ku bhanga o kikalakalu kiki?\" O Mulangidi ua suluka ni kuzuela: \"Tuejiia kuila se u mona o kikalakalu kiki [kala ujitu ua dikota] ua-nda kala kála Jelemiia, ua monene o mak'â Ngana kala 'túbhia tua uamene ku muxima uê' ni ku mu suínisa phala ka bhuile o kuzuela.\" (Jel. 20:9) Kiki kia londekesa o kidielelu kiala na-kiu Jihova ni Jezú Kristu ku athu alondekesa o ufiiele uâ ku Utuminu.\n14, 15. Ku muvu 1922, O Mulangidi ua tendelesa o Jikidistá a a undu ku boka o athu mu ukexilu uebhi?\n14 Kiebhi o Jikidistá ja kidi kia tokala ku tula ku athu o njimbu ia Utuminu? O milongi ia kexile ni diambu: \"Sidivisu ia Tokala,\" mu Mulangidi ua 15 Kakuinhi ua 1922, ia tendelesa o Jikidistá a a undu ku boka uá ni \"kuambata ni nguzu ioso o madivulu ku athu ni ku a tangela o njimbu ku mabhata mâ mu ku a tangela kuila o Utuminu ua Nzambi ua zukama.\"\n15 Kienhiki tundé ku muvu 1919, Kristu bhu kaxi ka Kimbadi kia Fiiele, uene mu londekesa mu ithangana iavulu kuila, o ujitu ni kikalakalu kia Kidistá mu ixi, o ku boka o njimbu ia Utuminu. Maji kiebhi-phe o Adilongi a Bibidia kia divu kioso kia a suínisa o ku boka o njimbu ia Utuminu?\n\"O Jifiiele A-nda di Bheka mu Vondadi Iâ\"\n16. Kiebhi o tufunga kia tambuijila o kitendelesu kia kuila oso a tokala ku boka o njimbu iambote ku athu?\n16 Ku muvu 1920 ni 1930, saí athu akexile mu banza kuila, o Jikidistá joso a a undu ka bhingile ku boka o njimbu iambote. O Mulangidi ua 1 ua Kamoxi ua 1927, ua jimbulula o ima ia kexile mu bhita: \"Lelu saí iá mu ngeleja [kilunga] a sidivila kala tufunga . . . ka xikina o ku suínisa o jiphange jâ ku boka, ni kuila ene uá a dituna o ku bhanga o sidivisu ia kuboka. . . . ene ka xikina o kitendelesu kia kuia mu boka inzo ni inzo mu ku tula o njimbu ia Nzambi, ia Sobha iê ni ia utuminu uê ku athu.\" O milongi iambe: \"O kithangana kia bhixila kia athu oso a fiiele ku batula o ukamba ni athu enhá, ni ku a tangela kuila etu [o jikidistá ja fiiele] ki tua dielela dingi ku maiala enhá ni ku a katula o ujitu ua ku kala tufunga mu kilunga.\" *\n17, 18. Kiebhi o athu mu ilunga kia tambuijila o kitendelesu kia tundile mu mbonge ni ihi iene mu bhanga ué mundu uavulu lelu?\n17 Kienhiki, o athu mu ilunga a belesela o kitendelesu kia tundile mu mbonge. Ene a mono kuma, ujitu ua dikota ku boka o njimbu ia Utuminu. O Mulangidi ua 15 ua Katanu ua 1926, ua jimbulula kiki: \"O athu a fiiele a ka di bheka mu vondadi iâ, . . . phala kuambata o njimbu íii ku athu.\" O athu enhá a kumbidila o kikanenu mu divulu dia Jisalamu 110:3, mu ku kala polondo phala ku zokela o Sobha Mexiia.\n18 Mu 100 ja mivu ja bhiti, athu avulu a di bheka mu vondadi iâ phala ku boka o njimbu ia Utuminu. Mu ibatulu ku pholo, tua-nda di longa, kiebhi ene kiene mu boka—o maukexilu ni jifalamenda ja ku boka—ni ihi iene mu bhita mu ku boka. Maji kia dianga, tua-nda mona se mukonda diahi athu avulu a di bheka mu kikalakalu kiki kia ku boka o njimbu ia Utuminu mu vondadi iâ, sumbala a tungu ku mundu kuala athu a di banza ngó ene. Kioso ki tuia ni ku di longa se mukonda diahi, kima kiambote ku dibhudisa: 'Mukonda diahi eme ngene mu boka o njimbu iambote ku athu?'\n\"Diangenu-phe [ku Sota] o Utuminu ua Nzambi\"\n19. Mukonda diahi tu belesela o kitendelesu kia Jezú kia ku 'dianga ku sota o Utuminu ua Nzambi?'\n19 Jezú ua tendelesa o akaiedi iê: \"Diangenu-phe [ku sota] o Utuminu ua Nzambi.\" (Mat. 6:33) Mukonda diahi tua tokala ku belesela o kitendelesu kiki? Mukonda tuejiia o valolo ia Utuminu, o kima kia beta o kota mu vondadi ia Nzambi. Kala ki tua di longo kiá mu kibatulu kia bhiti, o nzumbi ikôla bhofele-bhofele ia jingununa o kidi kia lungu ni vondadi ia Utuminu. Kioso o kidi kia lungu ni Utuminu ki tula ku muxima uetu, tu suína dingi mu ku dianga ku sota o Utuminu ua Nzambi.\n20 Jezú ua kijidile ihi ieji bhanga o akaiedi'ê ni kitendelesu kia ku dianga ku sota o Utuminu. Tala o kifika kiê kia lungu ni jimbongo jo sueke. (Tanga Matesu 13:44.) Mu kikalakalu kiê kia kizuua ni kizuua, o mukalakadi mu kifika, u sanga jimbongo jo sueke, anga u mona o valolo ia jimbongo jiji. Ihi i bhanga muéne? 'Mu ku sanguluka kuê anga uia, u sumbisa ioso iala na-iu, anga u sumba o mukáu uenhó.' Ihi i tua di longo bhabha? Tua di longo kuma, kioso ki tu sanga o kidi kia Utuminu ni ku mona o valolo iê, ni ku sanguluka kuoso, tu bhanga ioso phala ku ta o Utuminu ua Nzambi—ku pholo. *\n21, 22. Kiebhi o athu a zokela o Utuminu kiene mu londekesa kuila a mu dianga ku sota o Utuminu? Bhana phangu.\n21 O athu a zokela o Utuminu, alondekesa mu ima ia bhanga, kana mu izuelu kuila, a mu dianga ku sota o Utuminu ua Nzambi. Ene a bhakula o mienhu iâ, o mauhete mâ, ni jimbongo jâ phala ku kuatekesa o kikalakalu kia ku boka o Utuminu. Saí athu a bhanga ioso phala ku bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Aboki oso a di bheka mu vondadi iâ, ene mu mona kuila Jihova u besoala ió a dianga ku sota o Utuminu ua Nzambi. Tu di longe phangu imoxi.\n22 Avery ni Lovenia Bristow a sidivila kumoxi kala akunji (aboki a thembu ioso) ku Sulu ia Estados Unidos ku muvu 1920. Mivu ku pholo, Lovenia u di lembalala: \"Avery n'eme tua sanguluka kiavulu mu ku kala kumoxi mu sidivisu ia thembu ioso tunde ku muvu uenhó. Kua kexile ithangana, ki tu kexile ni kitadi kia ku sumba kazolina phala o dikalu dietu mba phala ku sumba kudia. Maji, Jihova ua tu kuatekesa mu ithangana ioso. Nuka tua banze kueha o sidivisu ia thembu ioso.\" Lovenia ua di lembalala o kithangana kioso kia kexile mu sidivila mu companhia Pensacola, mbanza ia Florida, ka kexile ni kitadi ni kudia kua soko. Ene a vutuka kubhata, ia a sange mabunda a iiadi a kudia, ni mukanda uambele: \"Phange jenu ja kazola, companhia Pensacola.\" * Mu ku xinganeka mu mivu ioso ia bhange mu sidivisu ia thembu ioso, Lovenia uambe: \"Jihova ka tu bhana dikunda. Muéne ka kambe ku tu kuatekesa.\"\n23. Kiebhi ki u divua kia lungu ni kidi kia Utuminu ki ua sange, ni ihi i ua mesena o ku bhanga?\n23 Etu oso ki tu tena ku kala mu sidivisu ia thembu ioso. O ukexilu ua muenhu uetu u lunguluka. Maji, etu oso tu tena ku kala ni ujitu ua ku tula o njimbu iambote ni muxima uoso. (Kol. 3:23) Mukonda tua zolo o kidi kia Utuminu, tua mesena—kiavulu—ku bhanga ioso phala ku sidivila kiambote Jihova. Ki kiene ué ki ua mesena?\n24. Kima kiahi kia beta o kota kia mu bhanga o Utuminu ua Nzambi mu izuua isukidila-ku?\n24 Mu mivu iavulu o Sobha uene mu kumbidila o izuelu iê iala mu divulu dia Matesu 24:14. Iu uene mu bhanga kiki sé ku jijidika muthu. Kioso o athu enhá kia xisa o mundu, a di bheka mu vondadi iâ phala ku boka o njimbu. O kikalakalu kia bhanga ku ixi ioso kia ku boka o njimbu iambote, kijimbuete kilondekesa kuila Jezú ua mu tumina kiá ku Utuminu—o kikalakalu kia beta o kota kia mu bhanga o Utuminu ua Nzambi mu izuua isukidila-ku.\n^ kax. 5 Mu Bibidia, o kizuelu dimume, kilombolola ndumba.—Dim. 27:28; Mik. 5:7.\n^ kax. 10 O kamukanda: O Kikalakalu a ki Bhana Kua Nanhi, kambe: \"O kadivulu, A Idade de Ouro a ka bhange phala ku boka inzo ni inzo mu ku tula o njimbu ia utuminu. . . . ka ka bhange ngó phala ku zuela ni athu. O kadivulu, A Idade de Ouro, a tokala ku ka bhana ué ku athu ku mabhata mâ, ki kale se o muthu a bhana kitadi mba kana.\" Mu ku bhita mivu, o jiphange a a tendelesa ku bhinga kitadi ku athu a mesenene o kadivulu, A Idade de Ouro ni kadivulu, O Mulangidi. Tundé mu kizuua 1 kia mbeji ia Kauana ua 1940, o mundu ua Jihova, a u tendelesa ku bhana o madivulu ni ku soneka se madivulu akuxi a bhana ku athu.\n^ kax. 16 Mu thembu iná, o athu mu ilunga ene akexile mu sola o tufunga. Kienhiki, o athu mu ilunga a tenene ku dituna ku sola muthu ka mu belesela o kitendelesu kia ku boka. O maka alungu ni ku sola o tufunga, tua-nda di longa nau mu Kibatulu 12.\n^ kax. 20 Jezú ua zuela dingi o maka enhá mu kifika kiê kia lungu ni ngenji uia mu sota phélula iala ni valolo iavulu. Kioso o ngenji kia sanga o phélula íii, muéne u sumbisa o ima iê ioso phala ku i sumba. (Mat. 13:45, 46) O ifika iiadi, i tu londekesa ué kuila tu tena ku di longa ia lungu ni Utuminu mu maukexilu avulu. Saí iá a a sanga ku mabhata mâ phala ku di longa o Bibidia; a mukuá ene a sota. Maji né muene se a tu sange mba etu tua soto o kidi, tu bhanga ioso phala ku ta o Utuminu ua Nzambi ku pholo.\n^ kax. 22 O ilunga a ijidile mu dijina, companhia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kuboka\/akunji\/","date":"2019-03-19T03:30:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201885.28\/warc\/CC-MAIN-20190319032352-20190319054352-00082.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2831,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Bibidia ihi Ilombolola o izuelu 'muthu a mu kapala?'\nSaí ithangana, o izuelu íii ilombolola o diiala a mu te o ukexilu ua kapadu. M'ukulu saí maiiala akexile mu a kapala phala ku a kaxtikala mba kua ambata kala abhika. Saí maiiala a a kapele akexile mu tambula konda ia maxilu a ahatu mu jinzo ja jisobha. Mu kifika, Henge ni Saxingazi akexile mu tambula konda ia ahatu a sobha ia Pélesa, Asuuelu, mba Xerxe I.\nMaji ko athu oso a a tumbula mu Bibidia kuila ji kapadu, a a kapala. Saí jingijie ambele kuila, o izuelu ia tokalele ku muthu u kalakala mu inzo ia sobha. Nange kiene kia kexile Ebede-Meleke, dikamba dia Jelemiia ni diiala mukua Etiiopia, ua dikundu ni Filipe o Mak'â Nzambi. Ebede-meleke uexile muthu ua kexile mu bhanga ikalakalu m'onzo ia sobha mukonda o Bibidia ilondekesa kuila muéne ua tenene kuzuela ni sobha zedekiia. (Jelemiia 38:7, 8) O Bibidia ilondekesa kuma o mukua Etiiopia uexile mukua ku tambula konda ia jimbongo ja sobha, \"uendele mu Jeluzaleme mu kubheza Nzambi.\"\nMukonda diahi o abhidi m'ukulu akexile mu tungula o jimbudi mu jihombo?\nMu ku jimbulula o kufundisa kua-nda kuíza ku hádia, Jezú uambe: \"Kià keza Mon'a Muthu-phe, ni ungana uê, . . . muène anga u a tungula, kala mubidi u tungula jimbudi mu jihombo.\" (Matesu 25:31, 32) Mukonda diahi o abhidi akexile mu tungula o jimbudi mu jihombo?\nO jimbudi ni jihombo akexile mu a ta kididi kimoxi, ia akexile ué mu dila kididi kimoxi. M'usuku ene akexile mua ta mu kibhanga phala ka a die mu iama ia muxitu, mba phala ka a nhane kuala o mii mba kafue ni mbambi. (Dimatekenu 30:32, 33; 31:38-40) O jimbudi ka kexile mu zeka kumoxi ni jihombo bhenge-bhenge o tumbudi phala ka a bete mba ka a kuame kuala o jihombo. o divulu, All Things in the Bible (Ima Ioso mu Bibidia) di zuela kuila, o mubhidi ua kexile ué mu tungula o jimbudi mu jihombo kioso o jimbudi \"kiemita, mba mu kithangana kia ku a katula lete mba ku a bhuta o ndemba.\" Kienhiki, o kifika kia Jezú kia kexile mu londekesa o ifua iejidile kiambote o jingivuidi jê mukonda avulu mu ixi ia Izalaiele exile abhidi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150101\/athu-a-kapala-abhidi-mukulu\/","date":"2019-03-25T08:17:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203842.71\/warc\/CC-MAIN-20190325072024-20190325094024-00327.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":362,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MU Mbeji ya Katatu kya Kwarta 24, ku muvu wa 2018, a bhana ngolokela ku mwiji wa Betele ku Estados Unidos, ni ku mwiji wa Betele ku Canadá kwila, phange Kenneth Cook, Jr., a mu solo phala kubhanga mbandu ku Kibuka Kya Utuminu kya Jimbangi ja Jihova.\nPhange Cook a mu vwala yú wa kudila mu mbanza ya Pennsylvania, ku Estados Unidos. Mwene wa dilongo o kidi ni koleka ya xikola ande dya kuzubha o xikola ya kaxi. A mu batizala mu kizuwa kya 7 mu mbeji ya Kanake ka 1980. Mwene wa mateka kusidivila kala muboki wa thembu yoso mu kizuwa kya 1 kya mbeji ya Katutu ka 1982. Mu kubhita mivu iyadi, a mwixana phala kusidivila ku Betele. Wa matekena ku Wallkill, Nova York, mu kizuwa kya 12 kya mbeji ya Kamusasadi ka muvu wa 1984.\nMu 25 a mivu a kayela, Phange Cook wa bhange ikalakalu yavulu, tundé ku Inzu ya kukatula jikópya ni ikalakalu yengi mu Xikitodyu ya Betele. Mwene wa kazala ni phange Jamye, ku muvu wa 1996 a sidivila kumoxi ku Betele ya Wallkill. Mu mbeji ya Kayadi ya 2009, o dikaza Cook a a tumikisa ku Centro Educacional da Torre de Vigia, ku mbanza ya Patterson, Nova York. Phange Cook wa kalakala ku Departamento de Correspondência da Redação. Ku mbeji ya Kasamanu ka 2016, kyoso kya vutuka ku Wallkill, o dikaza Cook, a a tumikisa ku Nova York. Mu kubhita mbeji jitanu ayi ku Warwick, mbanza ya Nova York. Ku mbeji ya Katatu ka muvu wa 2017, Phange Cook a mu solo phala kukala mukwatekexi wa Kibuka kya Utuminu Kya ku Longa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-katatu-wa-2019\/phange-ya-ubhe-mu-kibuka-kya-utuminu\/","date":"2019-03-24T01:19:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203123.91\/warc\/CC-MAIN-20190324002035-20190324024035-00313.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999644756,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999644756317139}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.238,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kakuinhi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201308\/","date":"2019-03-26T06:38:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204857.82\/warc\/CC-MAIN-20190326054828-20190326080828-00170.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9847696424,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9847696423530579, \"cjk_Latn_score\": 0.010807103477418423}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.178,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kidielelu Phala o Athu Afú o Difukunukinu\nO kuila eie u xikina mu kikanenu kia Bibidia kia lungu ni difukunukinu? * O kidielelu kia ku di sanga dingi ni ndandu jetu jafú kiá, kidielelu kiambote. Maji o kuila kima kiambote ku kala ni kidielelu kiki ku muxima? Phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, kima kiambote ku di longa hanji o phangu ia jipoxolo ja Jezú Kristu.\nO jipoxolo a xikinine ni kidi kioso kuila, o difukunukinu, kidi muene. Mukonda diahi? Mu ima iiadi. Kia dianga, o kidielelu kiâ kia tundile mu kidi kiki: Jezú a mu fukunuine mu'alunga. O jipoxolo\nKia kaiiadi, o jipoxolo a monene mu veji jitatu Jezú ku fukununa kitatu kia athu\n\"EME NGI DIFUKUNUKINU\"\n'Phang'ê ua-nda fukunuka.' Jezú ua tumbula o izuelu íii kua Marta, ua fundile phang'ê, Lázalu, ua bhitile kiá izuua iuana mu mbila. Marta ka kexile mu tendela ihi ia mesenene kuzuela Jezú ni izuelu íii. Muéne ua tambuijila: 'Ng'ejiia kuma ua-nda fukunuka,' muéne ua kexile mu banza kuila kiki kieji bhita ngó ku pholo. Xinganeka kiebhi kia divu kioso kievu Jezú kuzuela: \"Eme ngi difukunukinu ni muenhu,\" muéne ua mono Jezú ku fukununa phang'ê mu'alunga!\nKuebhi kua kexile Lázalu mu izuua iuana kioso kiafú? Lázalu ka zuele kima kilondekesa kuila muéne ua kexile mu kididi kiéngi mu izuua iuana. Lázalu ka kexile ni kima kia tundile ku mukutu uê iu ua ile ku diúlu. Mu ku fukununa Lázalu, Jezú ka mu bhekele mu ixi kala o ku mu katula ku diulu, ku mbandu ia Nzambi. Kienhiki-phe, kuebhi kua kexile Lázalu mu izuua iuana? Muéne ua kexile mu zeka mu mbila.\nLembalala kuila Jezú ua sokesa o kalunga ni ku zeka, ni kuila o muthu a mu balumuna bhu kaxi ka difukunukinu. O musoso u suluka: \"'Kamba dietu Lázalu ua mu zeka. Maji eme ngiia-phe ku mu phaphumuna.' O maxibulu a mu ebhula: 'Ngana, se ua mu zeka, ua-nda balumuka.' Jezú-phe ua tange o kufuá kuê. Jezú anga u a lomboluela kiambote, uixi: Lázalu, uafú.'\" (Nzuá 11:11-14) Mu ku fukununa Lázalu, Jezú ua mu vutuila o muenhu, ni ku bheka dingi ku muiji uê. Ujitu ua di kota ua bhana Jezú ku muiji iú.\nO madifukunukinu a bhange Jezú kioso kia kexile mu ixi, ilondekesu ngó ia ima ia-nda bhanga kioso kia-nda tumina kala Sobha ia Utuminu ua Nzambi. * Kioso kia-nda tumina o ixi, Jezú ua-nda fukununa oso a mu zeka mu'alunga. Kiene kia mu bhangesa o kuzuela: \"Eme ngi difukunukinu.\" Xinganeka o kisangusangu ki ua-nda kala na-kiu mu ku mona dingi o jindandu jê afú! Xinganeka ué o kisangusangu kia-nda kala na-kiu o madifundu kioso kia-nda a fukununa!\nKIXIKANU KIA MUENHU UA KALELAKU\nJezú uambela Marta: \"Uoso u ngi xikana eme, né uafu, u kala dingi ni muenhu. O uoso uala ku muenhu, hé u kala mu ku ngi xikana, ka kà fua dingi.\" (Nzuá 11:25, 26) Oso a-nda ku a fukununa ku utuminu ua Jezú ua midi ia mivu, ka-nda fuá dingi\nKioso kia zubhu o kuzuela o izuelu íii iambote, Jezú ua bhange o kibhuidisu kiki kua Marta: \"'Eie kienhiki, ua ki xikana?' Kuala Marta: Kiene, Ngana! Eme nga ku xikana kuma eie u Kristu, Mon'a Nzambi.'\" (Nzuá 11:26, 27) Abha eie\n[Ku luji]\n^ kax. 9 Phala kuijiia dingi ia lungu ni ikanenu ia Nzambi ia lungu ni difukunukinu, tanga o kibatulu 7 kia divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova. Diala ué mu, www.jw.org\n[O pondo ia tokala ku mbandu 15]\n\"Uoso u ngi xikana eme, né uafu, u kala dingi ni muenhu.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/Jihova-ka-ngi-bhana-dikunda-2\/","date":"2019-03-19T20:57:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202131.54\/warc\/CC-MAIN-20190319203912-20190319225912-00183.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":583,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.314,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"M'usuku a-nde dia muéne kufua, Jezú ua tendelesa o jixibulu jê ku bhanga o fesa ia sata ieji bhana muéne. Muéne ua a tangela: \"Bhangenu jinga kienhiki mu ku ngi banza eme.\"—Luka 22:19.\nKu muvu iú, o Lembalasa ia Kufua kua Jezú a-nda i bhanga kia Sesa mu kizuua kia 3 ku mbeji ia Kasamanu mu ngoloxi. O Jimbangi ja Jihova a mu kuixana eie ni muiji uê phala kuívua diskursu dia-nda jimbulula se mukonda diahi o kufua kua Jezú kuala ni valolo ia dikota ni kiebhi o kufua kuku ku tena ku ku kuatekesa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/lembalasa-2015\/","date":"2019-03-19T21:24:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202131.54\/warc\/CC-MAIN-20190319203912-20190319225912-00183.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":93,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nKikalakalu kia ku tunga o ididi ia ubhezelu ku mundu uoso phala ku bheza Jihova\nTUNDÉ ukulu o jiselevende ja Jihova, ene mu sanguluka mu ku tunga Ididi ia Ubhezelu, i bhana kijingu ku dijina diê. Mu kifika, o akua Izalaiele a tungu ni kisangusangu kioso o balaka ia kubheza, ene a sangela kitadi mu vondadi iâ phala ku tena ku tunga o balaka.—Mak. 35:30-35; 36:1, 4-7.\n1, 2. (a) Tundé ukulu ihi iene mu bhanga o ji selevende ja Jihova ni kisangusangu kioso? (b) Jihova u bhana valolo ku ihi?\n2 Jihova ka mona kuila o ima ia tunga na-iu o ididi ia ubhezelu, iene i mu bhana kijingu, mba iene ia beta-o-kota ku bhana valolo. (Mat. 23:16, 17) Jihova u bhana dingi valolo, benge-benge o ubhezelu u tambula ku jiselevende jê, kála o ku di bhakula mu ku bhanga o sidivisu mu vondadi iâ. (Mak. 35:21; Mar. 12:41-44; 1 Tim. 6:17-19) Se-ku phata kuila kiki kidi. Mukonda diahi? Mukonda o ididi íii, ki i nangenena. Mu kifika, o balaka ia ku bheza, ni tembulu, ki iene-ku dingi. Sumbala o ididi íii ki iene-ku dingi, maji Jihova ka jimbi o jiselevende jê ja fiiele a kuatekesele o ku tunga o ididi ienioio, ni ima iâ ia valolo ia bhanene.—Tanga 1 Kolindo 15:58; Jihebeleu 6:10.\n3. Ihi i tua-nda bhitulula mu kibatulu kiki?\n3 Lelu o jiselevende ja Jihova, ene mu kalakala ué kiavulu phala ku tunga ididi ia ubhezelu. O ima i tuene mu bhanga ni kikuatekesu kia Sobha ietu Jezú Kristu, ima ia madiuanu! Sé phata Jihova uene mu tu besoala mu nguzu i tu bhanga. (Jisá. 127:1) Mu kibatulu kiki, tua-nda bhitulula o kikalakalu ki tuene mu bhanga, ni kiebhi o kikalakalu kiki kiene mu bhana kijingu kua Jihova. Tua-nda kuívua ué o jiphange ene mu bhanga o sidivisu íii.\nKu Tunga Ididi ia Ubhezelu\n4. (a) Mukonda diahi tua bhindamena dingi ididi ia ubhzelu? (b) Mukonda diahi a mu sosolola o ji filiale? (Tala o kitutu \"Ku Tunga ji Filiiale—Kioso Kia Bhindamena.\")\n4 Kala ki tua di longo mu kibatulu kia 16, Jihova ua mesena tu diongeka phala ku mu bheza. (Jihe. 10:25) O iônge ietu ki i suínisa ngó o kixikanu kietu, maji i tu suínisa ué ku bhanga o kikalakalu kia ku boka. Mukonda tua zukama ku dizubhilu dia mundu, Jihova ua mu kuendesa o kikalakalu kiki ni lusolo. Mukonda dia kiki, nzungule dia athu a mu kuíza mu kilunga mivu ioso. (Iza. 60:22) Mukonda dia nzungule dia jiselevende ja Utuminu, ku di bandekesa, kua bhingi dingi ididi phala ku bhanga-mu madivulu a longa o Bibidia. Tua bhindamena ué ididi ia ubhezelu.\n5 Kioso kia mateka o jiselevende ja Jihova mu izuua ietu, o Adilongi a Bibidia a monene kuila kua bhingile ididi phala ku diongeka. O kididi kia dianga o ku tunga, kiexile mu mbanza ia Virginia, ku ixi ia Estados Unidos ia América ku muvu ua 1890. Katé ku muvu ua 1930, o Jimbangi ja Jihova a tungile kiá ididi iavulu ia ubhezelu, maji o ididi ienioio, ki i kexile luua ni majina. Ku muvu ua 1935, o Phange Rutherford uendele mu kunda o mbanza ia Hawaii, kua kexile mu tunga kididi kia ubhezelu, ni filiiale ia ubhe. Kioso kia mu ibhudisa kiebhi kia tokalele kuixana o kididi kieniokio, o phange Rutherford ua tambuijila: \"Tua tokala ku kixana Kididi kia Ubhezelu, mukonda kiene ki tua mu bhanga, o ku boka o njimbu iambote ia Utuminu.\" (Mat. 24:14) Tundé o kithangana kieniókio, o ididi ia ubhezelu ioso ia Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso, ia tambula o dijina didi.\n6, 7. Mbote iahi ijila mu ku tunga o Ididi ietu ia Ubhezelu?\n6 Ku muvu ua 1970, o ibhindamu ia ididi ia ubhezelu ia dibandesa ni lusolo. Mukonda dia kiki, o jiphange ku ixi ia Estados Unidos, a mono ndunge iambote ia ku tunga ididi ia ubhezelu mu ithangana ia tolo. Katé ku muvu ua 1983, a tenesa mu ku tunga, 200 ja jinzo ja ubhezelu ku Estados Unidos, mu Ixi ia Canadá. Phala ku bhanga o kikalakalu kiki, o jiphange a mateka ku bhanga ibuka ia ku tunga, a ixana Comissões Regionais de construção. Mu ku mona kuila o Ibuka ia ku Tunga ia kuatekesa kiavulu, ku muvu ua 1986 o Kibuka Kia Utuminu, kia xikina o kikalakalu kiki, mukonda dia kiki, ku muvu ua 1987 kua kexile kiá 60 a ibuka ia ku tunga ku Estados Unidos. * Ku muvu ua 1992 o ibuka íii, ia kexile kiá ku Argentina, Austrália, França, Alemanha, Japão, Mexico, Africa do Sul ni Espanha. Sé phata, tua tokala ku kuatekesa o jiphange ene mu tunga Ididi ia Ubhezelu, mukonda o kikalakalu kia bhanga, kia tokala kua Nzambi.\n7 O Ididi íii ia Ubhezelu, ia bhanene umbangi uambote, mu jixi mua kexile mu tunga o ididi íii. Mu kifika, o jurnale ia Espanha, ia kexile ni diambu \"O kixikanu ki lundula milundu.\" Mu ku zuela ia lungu ni Kididi kia Ubhezelu kia tungu mu mbanza ia Martos, o jurnale ia lombolola: \"Kiebhi kiki ki tena o ku bhita? Ku mundu iú kuene o athu akua luímbi, ku moneka athu a di bhakula, a tundu mu ididi ioso ia [Espanha], aiá ku Martos, phala ku tunga inzo ia iuka ni lusolo mu ithangana ia tolo sé ku laleka? Ki kuala inzo io tunge kala íii.\" O jurnale ia tambuijila o kibhuidisu kiki, mu ku zuela o izuelu ia Mbangi ia di bhakuile mu ku tunga: \"Kiki ki bhita mukonda a mu tu longa kuala Jihova.\"\nKu Tunga mu Jixi Mua Kambe Jimbongo ja Soko\n8. Ku dimatekenu dia muvu ua 1999, ihi ia xikina ku bhanga o Kibuka Kia Utuminu, ni mukonda diahi?\n8 Kioso kia kexile mu zukama ku hama ia 20, o athu a kuata kuiza mu Kilunga kia Jihova mu jixi mua tungu o jiphange jala ni jimbongo ja tolo. O ilunga ia bhange ioso phala ku tunga dingi ididi phala ku diongeka. Maji mu jixi ja mukuá, o jiphange, akexile mua xonguena ku athu, ni kua zuela ima ia íibha, mukonda o Ididi ia Ubhezelu, ki i uabhele, kála o ididi ia mukua ia ku bheza. Ku dimatekenu dia muvu ua 1999, o Kibuka Kia Utuminu kia soto ndunge phala ku kuatekesa ku tunga Ididi ia Ubhezelu mu jixi mua kambe jimbongo ja soko. O kitadi kia bhake o jiphange mu jixi jala ni kitadi, akexile mu ki bhana phala \"kubindumuna\" akuâ, mu jixi mua kambe jimbongo ja soko. (Tanga 2 Kolindo 8:13-15.) O jiphange ja maiala ni ahatu mu jixi ja mukuá, a di bhakula phala ku bhanga o kikalakalu.\n9 Ku dimatekenu, kia monekene kala kikalakalu kia dikota. Maji ku muvu ua 2001, o jiphange a mono kuila kua bhingile 18.300 ja Ididi ia Ubhezelu mu jixi ja kambele jimbongo ja soko. Ni kikuatekesu kia nzumbi ia Nzambi ni Sobha ietu Jezú Kristu, ima ioso i tena ku bhita. (Mat. 19:26) Mu ku bhita 15 kia mivu, tundé ku muvu ua 1999 ndu ku muvu ua 2013, o mundu ua Nzambi ua tungu 26.849 a Ididi ia Ubhezelu. * Jihova ua mu suluka ni ku besoala o kikalakalu kia kuboka, ku muvu ua 2013 kua bhingile hanji 6.500 ja Ididi ia Ubhezelu mu jixi jiji, lelu kala muvu, kua bhingi ji hama ni ji hama ja ididi ia ubhezelu.\n10-12. Kiebhi o ku tunga o Ididi ia Ubhezelu kia bheka kijingu kua Jihova?\n10 Kiebhi o ku tunga o Ididi ia Ubhezelu ia ubhe kia bheka kijingu ku dijina dia Jihova? O filiiale ia Zimbabwe i zuela: \"Kioso kia zubha o ku tunga o Kididi Kia Ubhezelu kia ubhe, o athu ene mu kuíza mu kiônge, a dibandekesa dingi.\" Mu jixi javulu o athu ka mesena ku diongeka n'etu se ki tu kala ni kididi kiambote kia ubhezelu. Kioso kia tunga o kididi kia Ubhezelu, ki ku nangenena o kididi kizala kiavulu, ku bhinga kiá kididi kiéngi. Maji ko ididi iambote i bhangesa o athu kuíza mu bheza Jihova. O henda ilondekesa o athu, a a tungila o ididi ia ubhezelu, iene mu bhangesa ué o athu ku uabhela o kilunga kiê. Xinganeka mu phangu íii.\n11 Indonésia. Saí diiala ua mono kioso kia kexile mu tunga o Kididi kia Ubhezelu kioso kiévu kuila, athu oso akexile mu tunga ka kexile mu ku a futa, muéne uambe: \"Enu mu athu ambote! Nga mono kuila muthu ni muthu mudienu, u kalakala ni muxima uoso ni kisangusangu, sumbala ki mu tambula kitadi. Nga mono kuila ki kuene dingi kilunga kia mukuá kia sokela n'enu!\"\n12 Ucrânia. Saí muhatu ua kexile mu bhita bhu kididi bhua kexile mu tunga o Kididi Kia Ubhezelu, muéne ua mono kuila o akalakadi exile Jimbangi ja Jihova, ni kuila o inzo ieji kala Kididi kia Ubhezelu. Muéne uambe: \"Eme ngevu ia lungu ni Jimbangi ja Jihova kua phang'ami ia muhatu uexile ué Mbangi ia Jihova. Mu ku mona kioso kia kexile mu tunga, nga banze ué ku bhanga mbandu ku muiji iú. Eme nga mono kiebhi kia londekesa o henda.\" O muhatu iú ua mateka ku di longa o Bibidia ia a mu batizala ku muvu ua 2010.\n13, 14. (a) Ihi i ua di longo ku ukexilu ua dikaza kioso kia mono o Kididi kia Ubhezelu kia kexile mu tunga? (b) Ihi i u tena o ku bhanga phala o kididi kiê kia ubhezelu ki bhane kijingu kua Jihova?\n13 Argentina. Saí dikaza ua zuela ni phange ua kexile mu kuendesa o kikalakalu kia ku tunga o Kididi Kia Ubhezelu. O diiala diambe: \"Tuene mu mona kiebhi ki mua mu kuendesa o kikalakalu kiki, etu . . . tua mesena ué ku di longa ia lungu ni Nzambi bhu kididi kiki.\" Muéne uebhula, \"Ihi i tua tokala o ku bhanga phala ku tu xikina kuiza mu iônge mu kididi kiki?\" O dikaza a xikina o ku di longa o Bibidia, se o muiji uâ uoso u di longa ué. O jiphange a xikina ku longa o muiji uoso.\n14 Nange eie ku kuatekesa mu ku tunga o Kididi Kia Ubhezelu mu uene mu diongeka, maji u tena hanji ku bhanga ima mu Kididi kiê kia Ubhezelu ki tena ku bhana kijingu kua Jihova. Mu kifika, eie u tena ku bheka o maxibulu mê, ni athu a mukuá mu Kididi Kia Ubhezelu. Eie ué u tena ku kuatekesa ku zelesa o kididi kia ubhezelu. Eie u tena ué ku kuatekesa o kididi kiê kia ubhezelu ni jimbongo jê, mba ku sangela kitadi phala ku kuatekesa o ku tunga Ididi ia Ubhezelu mu jixi ja mukuá. (Tanga 1 Kolindo 16:2.) O ikalakalu ioso i kuatekesa ku bhana kijingu ku dijina dia Jihova.\nAKalakadi a \"di Bheka Muene mu Vondadi Iâ\"\n15-17. (a) Nanhi uene mu beta-kota mu ku tunga o ididi ietu ia ubhezelu? (b) Ihi i ua di longo mu misoso ia tange o makaza a kalakala mu ku tunga o ididi ia ubhezelu mu jixi jengi?\n15 O ikalakalu ioso ia ku tunga o ididi ia ubhezelu ni ji filiiale, ene mu i bhanga ku jiphange ja maiala mba ahatu mu kididi kieniókio. Saí ithangana ene mu ku a kuatekesa ku jiphange ji tunda ku jixi jengi, ala ni uhete ua ku tunga. O jiphange jiji, a sosola o ukexilu ua mienhu iâ phala ku kuatekesa o ikalakalu íii mu jixi jengi, saí bhabha a bhita ji semana. A mukuá a mu kalakala kiá mivu iavulu, mu ididi iavulu.\n16 O kikalakalu kia ku tunga ku mundu uoso, kiala ni ibhidi iê, maji ki bheka kisangusangu kia dikota. Mu kifika, Timo ni Lina, ene múia mu jixi ja Europa ni Asia, ni ku América do Sul mu ku tunga Ididi ia Ubhezelu, ni ji filiiale. Timo ua zuela: \"Mu 30 a mivu ia bhiti, nga kalakala mu jixi javulu, kala ixi nga bhiti-mu mivu iiadi.\" Lina ua kazala ni Timo mu 25 a mivu ua zuela: \"Nga kalakala ni Timo mu dikuinhi dia ixi. Ku bhinga nguzu ni kithangana, ni kuijidila o kudia kua ixi iengi, ni ukexilu uâ, ni ku di longa o dimi, ni kididi kia ku boka, ni kuijiia athu.\" * O kuila a katula-ku mbote? Lina ua zuela: \"O ibhidi ia tu bhekela mabesá avulu. Tua mono o henda ia jiphange ni ukexilu uâ uambote ua ku tu zalela, tua mono ué kuila Jihova uene mu tu langa. Tuene mu mona o ki kumbidilu kia kikanenu kia Jezú kia bhange ku maxibulu mê ki tu sanga mu divulu dia Marku 10:29, 30. Tua tambula jihama ja jiphange ja mala ni ja ahatu ni ji mama mu nzumbi.\" Timo uambe: \"Tu sanguluka kiavulu mu ku tena ku kuatekesa ni uhete uetu, o kikalakalu kia Utuminu.\"\n17 Darren ni Sarah, a kuatekesa ku tunga o ididi ia Ubhezelu mu jixi ja África, Asia, América Central, Europa, ni América do Sul, ni ku Sul do Pacífico, amba kuila a tambula kiavulu, o ia bhana ene ndenge. Sumbala a bhiti mu ibhidi iavulu, maji Darren ua zuela: \"Kisangusangu kia dikota ku kalakala ni jiphange ja jixi jengi. Nga mono kuila o henda i tuene na-iu kua Jihova, ia difu ni ngoji ia kondoloka o ngongo, i tu ongeka etu enioso.\" Sarah uambe: \"Nga di longo ima iavulu ni jiphange ja jixi jengi, ala ni ijila iengi! Kioso ki tu mona o nguzu ia bhanga phala ku sidivila Jihova i tu suinisa ué ku bhanga ioso i tua tena.\"\n18. Kiebhi kia mu di kumbidila o kikanenu mu divulu dia Jisálamu 110:1-3?\n18 O Sobha Davidi ua kanena kuila ne muene se o jiselevende ja Nzambi a bhita mu ibhidi, ene eji \"di bheka muene mu vondadi iâ,\" phala ku kuatekesa o ikalakalu ia Utuminu. (Tanga Jisálamu 110:1-3.) Oso a bhanga o kikalakalu ki kuatekesa o Utuminu, a mu kumbidila o kikanenu kiki. (1 Kol. 3:9) O ji filiiale ja tungu, ni jihama ja Ididi ia Ubhezelu, jimidi ja Ididi ia Ubhezelu ia makota ku mundu uoso, ilondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua kidi, ni kuila ua mu tumina kiá. Ujitu ua dikota ku sidivila o Sobha Jezú Kristu mu kikalakalu ki bhana kijingu kua Jihova!\n^ kax. 6 Ku muvu ua 2013, 230.000 a jiphange a di bhakula mu vondadi iâ phala ku kalakala ni ibuka ia ku tunga ku ixi ia Estados Unidos. Ku ixi ienioio o ibuka íii, ia kexile ku pholo mu ku tunga 75 a ididi ia Ubhezelu ia ubhe, ni ku kuatekesa mu iudika 900 a Ididi ia Ubhezelu.\n^ kax. 9 O ididi ia ubhezelu io tunge mu jixi jengi sé ku kaiela o ukexilu ua kibuka kia Utuminu, ki iala mu ijimbuete íii.\n^ kax. 16 O jiphange ja jixi jengi, a bhita kithangana kiavulu mu ku bhanga o kikalakalu kia ku tunga, maji ene a kuatekesa ué ilunga mua kala, mu ku boka mu disukilu dia semana mba mu usuku.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ku-kuatekesa\/kikalakalu-kia-ku-tunga-ididi-ia-ubhezelu-ki-bhana-kijingu-kua-jihova\/","date":"2019-03-20T21:56:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320232433-00469.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2378,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201209\/","date":"2019-03-22T04:57:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202628.42\/warc\/CC-MAIN-20190322034516-20190322060516-00090.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.979816258,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9798162579536438}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita thembu, Belxazale ua kituka sobha ia Babilonha. Sai kizuua mu usuku, muene uexana jimidi ja athu a katunda mu ixi ioso, phala kuia mu fesa. Muene uexana o jiselevende jê, phala kuiza ni jikopho ja ulu, ja katuile Nabukodonozolo mu tembulu ia Jihova. Belxazale ni makamba mê, a nuina mu jikopho jenhójo, ni kusambela ku jinzambi jâ. Mu kithangana kienhokio, kua moneka lukuaku, lua mateka kusoneka isoneku ku phalelu, mu kididi mua kexile, ia bhonzele kiavulu phala ku i tendela.\nBelxazale uôma ua mu kuatele. Muene uexana o imbanda iê, iu ua a tangela: 'Se kumoneka muthu u ngi lombuelela o izuelu íii, nga-nda mu bhanga o muthu ua katatu ua beta-o-kota mu ixi ia Babilonha.' Ene oso a fikisa, maji sé-ku muthu ua tena ku i lombolola. Mu kusuluka o nvuale ua bokona iu uambe: 'Sai diiala a muixana Daniiele, ua kexile mu lombolola jinzoji kua Nabukodonozolo. Muene u tena ku kulomboluela o izuelu íii.'\nDaniiele ua bokona m'onzo ia sobha. Belxazale ua mu tangela uixi: 'Se u tena kutanga ni ku ngi lomboluela o izuelu íii, nga-nda ku bhana musanga ua ulu, ni ku kubhanga o muthu ua katatu ua beta-o-kota mu ixi ia Babilonha.' Daniiele uambe: 'Nguami o ujitu ué ua katunda, maji nga-nda ku ku tangela se ihi i lombolola o izuelu íii. Tat'enu Nabukodonozolo, uexile mukua ku dizangeleka, mu kienhiki Jihova ua mu tulula. Eie uejiia ioso ia bhiti ni muene, maji eie ku belesela Jihova, ua nuina o vinhu mu jikopho ja ulu ja tembulu Iê. Mu kienhiki Nzambi ua soneka o izuelu íii: Mene, Mene, Thekel, ni Peres. O izuelu íii, i lombolola kuila akua Mediia ni akua Pelesa, a-nda tolola o ixi ia Babilonha, eie kua-nda kala dingi u sobha.'\nKia kexile mu londekesa kuila sé-ku muthu ueji tolola o mbanza ia Babilonha. O mbanza a i kondolokele ku ilumbu ionene, ni ku ngiji ia zongo kiavulu. Maji mu usuku, akua Mediia ni akua Pelesa, a tolola o mbanza. O Sobha ia akua Pelesa Silu, ua jikula njila iengi phala o menha na sosoloka, kiki kieji kuatekesa o masoladi mê kubokona katé ku mielu ia mbanza. Kioso ene kia bhixila a sange o mabhitu a jikuka! O masoladi a bokona, a tolola o mbanza, anga a jibha o sobha. Mu kienhiki, Silu ua kituka o nguvulu ia Babilonha.\nAnde dia ku tenesa muvu Silu ua bhana ngolokela: 'Jihova ua ngi tangela phala kutunga dingi o tembulu ia Jeluzaleme. Muthu uoso uoso, ua mesena o ku kuatekesa aié phala kukalakala.' Mu kienhiki, kala kia kanene Jihova, Jijudé javulu ja vutuka ku ixi iâ mu kubhita 70 ia mivu, kioso o mbanza ia Jeluzaleme kia i buikisile. Silu ua tumikisa o jikopho ja ulu ni ima ioso ia katunda ia katuile Nabukodonozolo mu tembulu. U tena kumona kiebhi Jihova kia kuatekesa Silu phala kubhulula o mundu Uê?\n\"Ia jimi! o Babilónia ia Dikota ia jimi! Mua bhiluka ditungilu ia madimonho.\"—Dijingunuinu 18:2","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/kisoneku-ku-phalelu\/","date":"2019-03-22T04:49:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202628.42\/warc\/CC-MAIN-20190322034516-20190322060516-00090.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":487,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Dielela mu Ima Kiluua tu i Mona'\nSatanaji ua mesena ku tu zozesa mu nzumbi ni ku tu katula o kidielelu kietu kua Nzambi. Kiebhi ki tu tena kukolokota ni kukala ni ibanzelu iambote?\nMuiji mu izuua ietu, ua mu dibhana ni maka kála o maka u tu sanga mu divulu dia Jobe. O ibhidi ietu ni ibhidi iâ, tu tena kudibhana na-iu ni kikuatekesu kia Jihova.\nO vidiu íii ia-nda ku kuatekesa kukolokota mu kixikanu kié ni kunaminina o kidielelu kia ku bhana Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/dielela\/","date":"2019-03-24T18:53:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203464.67\/warc\/CC-MAIN-20190324165854-20190324191854-00295.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":85,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.424,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu mivu ku pholo kioso kia bhiti o Diluviu, o Bibidia i tu tangela kuila athu ofele ngó akexile mu bheza Jihova. Mu kifika, Mbalahamu ua kexile mu sidivila Nzambi, mukonda dia kiki a mu ixana kamba dia Jihova. Mukonda diahi a mu ixanene kamba dia Jihova? Se u tata, kuatekesa mon'ê kumona kuila Jihova ua mu zolo iu ua mesena ku mu kuatekesa. Kála kia bhangele Mbalahamu ni athu a mukuá a fiiele kala Lote ni Jakobo, etu ue tu tena kubhinga kua Jihova phala ku tu kuatekesa. Tu tena kudielela kuila Jihova ua-nda kumbidila o ikanenu ioso ia bhange.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 7\nAthu a mesenene kutunga mbanza ni sabhalalu ieji bhixila ku diulu. Mukonda diahi Nzambi ua a bhangesa kuzuela mu madimi avulu?\nDISÁ 8\nMukonda diahi Mbalahamu ni Sala a xisa o ixi iâ phala kutunga mu ixi iengi, ia Kanana?\nDISÁ 9\nKiebhi Nzambi kieji kumbidila o kikanenu kiê kua Mbalahamu? Mona uebhi ua Mbalahamu kueji di kumbidila o kikanenu—Izake mba Ijimaiele?\nDISÁ 10\nNzambi ua bhangesa kunoka nvula ia túbhia ni xofidi mu Sodoma ni Ngomola. Mukonda diahi o jimbanza jójo ja buika? Mukonda diahi tua tokala kulembalala o kima kia bhiti ni muhatu ua Lote?\nDISÁ 11\nNzambi uambela Mbalahamu: 'Nga ku dióndo kuata mon'ê umoxi-élele, u muambate katé ku ixi ia Modiia, ku mulundu u nga-nda ku ku londekesa phala ku mu bhana kala sata.' Kiebhi Mbalahamu kieji dibhana ni kima kiki kia bhonzo?\nDISÁ 12\nIzake ni Bebeka a vuala jingongo, Izau ni Jakobo. Kuma Izau uexile dikota, muene ueji tambula o undundu ua katunda. Mukonda diahi muene ua u sumbisa mu dilonga dia makunde?\nDISÁ 13\nKiebhi Jakobo kia mu bhana dibesá kual'o anju? Ni kiebhi kia bhange o paze ni Izau?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/","date":"2019-03-24T18:20:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203464.67\/warc\/CC-MAIN-20190324165854-20190324191854-00295.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":286,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"6:9-11, 25-27, 54, 66-69\nKyoso Jezú kya tele o kifika kya bhonzele kyavulu ku kitendela kwala o maxibulu mê, sayi yá, a dibhalele mu ukexilu wa nzumbi, ya eha kwenda né. Kwa bhitile ngó kizuwa kimoxi, kyoso Jezú kya a a disa bhu kaxi ka madiwanu, mu kulondekesa kwila, o kutena kwê kwa tundile kwa Nzambi. Abha-phe mukonda dyahi a dibhalele? Nange ene a kexile mu kayela Jezú ni ibanzelu yayibha, mba mukonda dya jihanji jâ ja xitu. Ene a kexile mu kayela Jezú mukonda ngó dya kúdya.\nKala muthu mu dyetu wa tokala ku dibhwidisa: 'Mukonda dyahi nga mu kayela Jezú? Mukonda ngó dya mabesá u nga mu tambula lelu ni u nga-nda tambula ku hádya? Inga mukonda dya henda yami kwa Jihova ni kwila nga mesena ku mu sangulukisa?'\nMukonda dyahi tu tena kudibhala mu ukexilu wa nzumbi, se o kima kya dyanga ki tu bhangesa kusidivila Jihova o ima yiyi ya kayela?\nTwa wabhela kukala kumoxi ni mundu wa Nzambi\nTwa mesena kukala mu Palayízu","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2018-mwb\/milongi-ya-17-13-ya-Katutu\/kayela-jez%C3%BA-ni-ibanzelu-yambote\/","date":"2019-03-23T12:47:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202804.80\/warc\/CC-MAIN-20190323121241-20190323143241-00140.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.22,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi i u bhanga kioso ki u kala ni uôma?— Nange u bhinga kikuatekesu ku ji tata jê. Maji kuene ué muthu ua mukuá u tena ku ku kuatekesa. O muthu iú uala ni kutena kuavulu, se-ku muthu u mu tunda. O muthu iú ua muijiia se nanhi?— Kidi muene, Jihova Nzambi. Tu di longe mu Bibidia, phangu ia munzangala a mu ixana Davidi. Muéne uejidile kuila, Jihova ueji mu kuatekesa mu ithangana ioso, mukonda dia kiki, muéne ka kexile ni uôma.\nTundé kia mu vuala, Davidi a mu longo ku jitata jê ku zola Jihova. Kiki kia kuatekesa Davidi ku kamba uôma, né muene se kua monekene ibhidi. Muéne uejidile kuila Jihova uexile Dikamba diê, ni kuila Muéne ueji mu kuatekesa. Saí kizuua, kioso Davidi kia kexile mu kuinga o jimbudi jê, kua moneka hoji ionene ia kuata o mbudi iê ni dikanu! Eie uejiia ihi ia bhangele Davidi? Muéne ua kaie o hoji, iu ua i jibha ni maku mê! Kioso o ulusu ki ia kuata o mbudi, Davidi ua i jibha ué! Ihi i ua banze, nanhi ua kuatekesa Davidi?— Kidi muene, Jihova.\nSaí kithangana kia mukuá, Davidi ua londekesa kuila ka kexile ni uôma. O akua Izalaiele akexile mu bhânga ni akua Fidíxia. Saí disoladi dia akua Fidíxia, diexile dizonda! Dijina diê Ngoliia. O dizonda didi, dia kexile mu xonguena o masoladi akua Izalaiele, ni Jihova. Ngoliia uexana o masoladi akua Izalaiele kuíza mu bhânga nê. Maji o akua Izalaiele oso akexile ni uôma ua ku bhânga nê. Davidi, kioso kia kívu, uambela Ngoliia kuila: 'Nga-nda bhânga n'eie! Jihova ua-nda ngi kuatekesa, eme nga-nda ku ku tolola!' Eie ua xinganeka kuila Davidi ua suínine?— Kiene muene, Davidi ua suínine kiavulu. Eie ua mesena kuijiia ihi ia bhiti dingi?\nDavidi ua kuata o mbala funda iê, ni matadi atanu, iu uai mu bhânga ni dizonda. Ngoliia, kioso kia mono kuila Davidi mona ndenge, muéne ua mateka ku xonguena Davidi. Maji Davidi ua mu ambela: 'Eie uíza ko kuami ni xibhata, maji eme ngiza mu dijina dia Jihova!' Kienhiki, muéne ua te o ditadi mu mbala funda iê, iu ua di takula kua Ngoliia. O ditadi dia tula bhu dibhômo dia Ngoliia! O dizonda dia bu bhoxi, diáfu! O akua Fidíxia, uôma ua a kuatele, ia a lenge. Kiebhi o munzangala Davidi, kia tena ku tolola o dizonda?— Jihova ua mu kuatekesa, Jihova ua betele mu kutena, o dizonda ndenge!\nIhi i u tena ku di longa mu phangu ia Davidi?— Se-ku muthu ua tundu Jihova mu kutena. Muéne Kamba diê. Se kizuua u kala ni uôma, lembalala kuila, Jihova ua-nda ku kuatekesa o ku suína!\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\nJisálamu 56:3, 4\n1 Samuuele 17:20-54","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/davidi-ka-kexile-ni-u%C3%B4ma\/","date":"2019-03-19T08:39:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201922.85\/warc\/CC-MAIN-20190319073140-20190319095010-00022.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":444,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Davidi ua bhange kifika phala kulondekesa o henda ia Jihova.\n103:11\nKi tu tena kuijiia kiambote o dikanga dia diulu ni ixi, ki tu tena ué kuijiia kiambote o unene ua henda ia Jihova\n103:12\nJihova u texi o ituxi ietu dikanga, kála o dikanga dia tundil'o kumbi ndu ku musanza\n103:13\nKála o tata ia kazola u londekesa henda kua mon'ê ua di kuama, Jihova u londekesa henda kua ió a diela iá a luuala mukonda dia ituxi iâ","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui15-21\/jjis%C3%A1lamu-103-henda-ia-nzambi\/","date":"2019-03-20T03:30:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202199.51\/warc\/CC-MAIN-20190320024206-20190320050206-00553.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MU kizuua kia 26 kia mbeji ia Kaiiadi ka muvu ua 2004, kua bhiti kitungutu kia ixi mu kikolo kia Simeulue kiala mu ixi ia Indonésia. Athu oso a talele mu musanza ua kalunga kioso o ixi ki ia tunguta. Mu kithangana kieniókio, o menha a kalunga a mateka ku sosoloka kiavulu. Bhenhobho athu oso a mateka kulenga ku milundu, ia akexile mu dikola, \"Smong Smong!\" mu dimi diâ, o kizuelu Smong kilombolola kalemba. Mu kubhita 30 a ithangana, o menha eza ni nguzu ioso ia a kungulula jinzo javulu ni madiembu.\nO kalemba koko, kia dianga, ka kungulula o Kikolo kia Simeulue. Maji mu 78.000 ja athu, kuafu-mu ngó 7 dia athu. Sambuadi ngó mukonda diahi? * Mukonda o athu akua Simeulue, ene ni sabhu iamba kuila: 'Se ua mono o ixi ia mu tunguta ni nguzu iavulu, anga o menha a kalunga a mu sosoloka, lenga ku milundu mukonda kua kambe ngó o kalemba ka-nda bhixila.' Tundé ukulu, o sabhu íii iene mu kuatekesa o athu akua Simeulue kutena kuijiia se kua mu kuíza kalemba mba kana. O kubelesela o itendelesu íii ia bhulula o mienhu iâ.\nO Bibidia i tu tangela kuila kua mu kuíza 'phaxi ia dikota, kiluua ngó i kala-ku, tundé ku dimatekenu dia'xi katé ni kiki; o ku hádia ué ki ia kà kala-ku dingi.' (Matesu 24:21) Maji kiki ki kilombolola kuila o Ixi ia-nda jimuka, mukonda dia ikalakalu iene mu bhanga o athu kana, mukonda Nzambi ua mesena kuila o ixi i kalela-ku katé ku hádia ni hádia. (Ndongixi 1:4) Maji Nzambi ua-nda bheka o phaxi íii phala 'kubuikisa ió oso ene mu buikisa o ixi!' (Dijingunuinu 11:18; Jisabhu 2:22) Didi dibesá dia dikota!\nO kalemba ni itungutu ia ixi iene mu jibha athu oso, kikale athu ambote mba a iibha, maji o kibuikilu kia-nda kuíza ku hádia ki kiene kia-nda bhanga. O Bibidia iamba kuila o Nzambi uávu o dijina dia Jihova, 'Nzambi ia henda', muéne ua tange kuila \"Ixi-phe i xalela ku athu iá aiuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\" (1 Nzuá 4:8; Jisálamu 37:29) Kiebhi-phe ki u tena kubhuluka ku hadi ia dikota ni kutambula o jipolomesa ja tu kanena? O kima ki tua tokala o kubhanga o kubelesela o itendelesu!\nKALA KU MESU A ZELE, O IMA KU MUNDU IA MU LUNGULUKA\nKi tu tena kuxinda o kithangana kia-nda bhua o kuiibha ni hadi, mukonda Jezú uambe: 'Kizuu'okio-phe ni kithangana kiê, kana muthu ua k'ijiia, né ji-anju mu diulu, né o Mona, kikale Tata muène ngó.' Maji Jezú ua tu suínisa o 'kudilanga.' (Matesu 24:36; 25:13) Phala-hi? O Bibidia i tu tangela o ima ieji bhita mu ngongo ioso ande dia Nzambi kubheka o dizubhilu. O athu akua Simeulue ejidile kuila kueji kuíza kalemba, mukonda dia ima ia kexile mu bhita, kiene ué kimoxi lelu, o ima ia mu bhita ku mundu ilondekesa kuila o dizubhilu dia zukama. O kaxa kala ku mbandu ka tanga o izulukutu i tanga o Bibidia ia mu bhita ku mundu uoso.\nMu kidi, saí ima íii io tange mu kaxa ia bhitile kiá m'ukulu. Maji Jezú ua tange kuila mu kumona o \"ima ioso iíi\" tueji xala mu kuijiia kuila o dizubhilu dia zukama. (Matesu 24:33) Dibhuidise, 'thembu iebhi o ima ioso ia tange bhabha (1) ia bhiti kiá ku mundu uoso, (2) ia bhiti mu kithangana kimoxi ni (3) o kuiibha kuai ni kudibandekesa izuua ioso?' Sé phata, ima ioso íii ia mu bhita mu thembu ietu.\nO KIKALAKALU KIA KUBOKA KILONDEKESA O HENDA IA NZAMBI KU ATHU\nSaí diiala diexile muendexi ua ixi ia Estados Unidos, uambe kuila \"o kudimuna o athu . . . kubhulula o mienhu iâ.\" Mukonda dia kalemba ka bhitile, o jinguvulu ja te jimakina ji dimuna o athu mu kididi mua bhitile o kalemba, phala kafué dingi athu ku hádia. Kiene kimoxi ué, Nzambi ua bhange kima phala kudimuna o athu ande dia kubheka o dizubhilu. O Bibidia iambe: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\"—Matesu 24:14.\nKu muvu ua tundu-mu, o Jimbangi ja Jihova a ngastala 1.9 ia mazunda a ji ola mu kuboka o njimbu iambote mu 240 ja jixi ni mu 700 a madimi ndenge. O izulukutu ia mu bhita mu izuua íii, polova ia dikota ia kuila o dizubhilu dia mundu dia zukama muene. Mukonda dia kuzola o athu, o Jimbangi ja Jihova a bhanga ioso phala kudimuna o athu kuila o kizuua kia Nzambi kufundisa o athu kia mu zukama ni lusolo. (Matesu 22:39) O kuijiia o ima íii ilondekesa kuila Jihova mu kidi ua ku zolo kiavulu. Lembalala kuma Nzambi \"ka mesena kuila ku kala muthu u texika, mbata ua mesena ene oso eza mu kudiela.\" (2 Phetele 3:9) O kuila ua-nda belesela o itendelesu ia Nzambi ia henda?\nLENGELA KU MULUNDU UA JIHOVA!\nLembalala kuila o athu akua Simeulue a lengele ku milundu ia dilekele kinene kioso kia mono o menha a kalunga a mu sosoloka; ene k'emana phala kumona o kalemba kana. Mu kubhanga kiki, ene a bhuluka. Phala kubhuluka ku kibuika kiala ku pholo, eie ua tokala ué kifua kulenga ku milundu. Kiebhi ki u tena kubhanga kiki? O polofeta Izaia a mu tumu kuixana o athu, katé lelu 'mu izuua ia kà sukidila-ku,' mu tuala a mu kuixana hanji o athu kuila: \"Zenu tu bande ku mulundu ua Jihova . . . phala a tu longese kioso kiene o jinjila jê nda tuendele mu jihoka jê.\"—Izaia 2:2, 3.\nO kubanda katé ku thandu dia mulundu, kubhangesa o muthu kukala mu kididi kia kondama. Kiene kimoxi ué, o kuijiia kiambote o jinjila ja Nzambi mu kutanga o Bibidia, kua mu kuatekesa athu avulu kukala ni ukexilu uambote ku mienhu iâ. (2 Timote 3:16, 17) Mu kubhanga kiki, ene a mateka o kuenda \"mu jinjila ja Nzambi,\" anga a sanguluka kiavulu, Nzambi u a langa.\nO kuila ua-nda banda ku mulundu ua Jihova ni kutambula o kikuatekesu kia Nzambi ia henda mu izuua íii ia bhonzo? Tua ku dióndo, dilonge o ima i tanga o Mikanda Ikôla iala mu kaxa, ia mu londekesa o izulukutu ilondekesa kuila tuala mu \"izuua isukidila-ku.\" O Jimbangi ja Jihova mu diembu diê a-nda sanguluka kiavulu mu ku ku kuatekesa kutendela kiambote o Mikanda Ikola ni ku i kumbidila ku muenhu uê. U tena ué kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu iê mu kujikula o kijimbuete kietu, www.jw.org\/kmb. Ndé ku mbandu iambe ENSINOS BÍBLICOS > PERGUNTAS BÍBLICAS RESPONDIDAS.\n^ kax. 3 O kalemba ka bhiti ku muvu ua 2004, ka katula o mienhu ia 220.000 ia athu ndenge. Ki ku bhitile luua kalemba ka dikota kála koko mu kikolo kioso kia Simuelue.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/hadi-dikota-itendelesu\/","date":"2019-03-21T02:11:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202476.48\/warc\/CC-MAIN-20190321010720-20190321032720-00395.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1084,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kalunga ngombe, nguma. Tuene mu bhânga ni nguma íii ni nguzu ioso. Saí ithangana ki tu xikina kuila ndandu ietu uafú muene. Mukonda dia nguzu ia unzangala, tu banza kuila nuka tua-nda fuá\nO Jifalaó ja Ijitu m'ukulu, a betele o kota, athu a mukuá ndenge, mu ku banza kuila, o muthu u kala ni muenhu bhu kididi kiéngi kioso kia fuá. Ene a ngastala kithangana kiavulu\nO jinguvulu akua Xina, akexile mu kaiela uá o phangu íii ia ku tolola o kalunga, sumbala mu ukexilu uéngi\nKu hama 16 K.K., o mutokuexi ua jixi, Juan Ponce de León, mukua Espanha, ua záuka o musanza ua Caraíbas mu ku sota milongo i kuatekesa o muthu ku kala sé ku kuka. Muéne ua bhixila katé ku Flórida, ku Estados Unidos, maji uafú mu ku bhânga ni akua América. Ka sange milongo ia mu fidisa o ku kuka.\nO Jifalaó ja Ijitu m'ukulu, ni jinguvulu akua Xina, ni atokuexi a jixi, a soto ku tolola o kalunga. Nanhi mudietu u bhanga phoko ku nguzu ia bhange ene, sumbala mu maukexilu a iibha? Etu oso tua mesena ku kala ku muenhu.\nO KUILA O KALUNGA A TENA KU KA TOLOLA?\nMukonda diahi tu dituna o kalunga? O Bibidia i tu jimbulula se mukonda diahi. Ia lungu ni Mubhangi uetu, Jihova Nzambi, * o Bibidia i zuela: 'Ima ioso Nzambi ua i bhange ni ku uabha bhu thembu iê. Iu ua te ku muxima ua athu, muenhu ua kalelaku.' (Ndongixi 3:11) Tua mesena ku katula mbote mu ima ioso ia uabha iene mu ixi izuua ioso katé ku hádia ni hádia, kana ngó ku 80 a mivu. (Jisálamu 90:10) A tu bhange kiá ni vondadi íii.\nMukonda diahi Nzambi ua tula ku mixima ia athu, o vondadi ia ku kala ku 'muenhu ua kalelaku?' Phala ku tu nganala ngó? Kana. Mu veji dia kiki, Nzambi ua tu kanena kuila, o kalunga kua-nda bhua. O Bibidia, i zuela ia lungu ni ku buika o kalunga ni kikanenu kia Nzambi kia lungu ni muenhu ua kalelaku.\nJezú Kristu ua zuela ni kidi kioso: \"Kuku ku lombolola muenhu ua kalelaku, kuma oso a ku ijiie eie u Nzambi ia kidi imoxi-élele, ni kuijiia ué ió ua mu tumu eie, Jezú Kristu.\" (Nzuá 17:3, NW) Kienhiki, tu tena ku dielela kuila, o kalunga a-nda ku ka tolola. Jezú u tu tangela kuila Nzambi, muéne ngó u tena ku tolola o kalunga.\n^ kax. 9 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/o-athu-ka-mesena-kalunga\/","date":"2019-03-20T07:47:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202303.66\/warc\/CC-MAIN-20190320064940-20190320090940-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":409,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.367,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu a beta-kota mu tuijiia mukonda dia kikalakalu kietu kia kuboka nzo ni inzo ni mu ikoka, ni mu ididi ia mukua mu tu sanga o athu. Mukonda diahi tuene mu bhanga o kikalakalu kiki?\nO Jimbangi ja Jihova ene mu boka phala kubhana kijingu kua Nzambi, ni kuijidisa o dijina diê. (Jihebeleu 13: 15) Tua mesena ué kubelesela o kitendelesu kia Jezú: \"Enu-phe ndenu, mua ka longe jixibulu ku akua jixi joso, . . . ni ku a longa kualuka ima ioso kiá i nga mi tumu eme.\"\nEtu tua zolo ué o athu. (Matesu 22:39) Tuejiia kuila athu avulu ala kiá ni jingeleja jâ, ni kuila k'athu oso a-nda mesena kuívua o njimbu ietu. Né kiki tuejiia kuila, o njimbu ia Bibidia i bhulula o athu. Mukonda dia kiki 'ki tu fula kulonga ni kutanga o Njimbu Iambot'iii, kuma Jezú, muène Kristu.'\nO ngijiie Antonio Cova Maduro ua soneka ia lungu ni \"nguzu i bhanga o Jimbangi ja Jihova ni ibhidi ia bhita na-iu . . . , phala o njimbu iambote ku i tula katé ku maxokololo ma ixi.\"\nAthu avulu akua kutanga o madivulu metu, ki Jimbangi ja Jihova. Jimidi ni jimidi ja athu a mu dilonga o Bibidia n'etu, a tokala mu jingeleja jengi. Maji athu enhá a sanguluka mu kuzuela ni Jimbangi ja Jihova.\nNange uala ni ibhuidisu ia mukua ia lungu ni Jimbangi ja Jihova. Tua mu ku suínisa kusanga o itambuijilu mu\nKuebhuidisa Mbangi ia Jihova\nKujikula o kijimbuete kietu, www. jw.org.\nKuia mu iônge ietu, ki ku bhingi kufuta, muthu uoso-uoso u bokona.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/jimbangi-ja-jihova-ja-mu-boka\/","date":"2019-03-25T03:59:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203548.81\/warc\/CC-MAIN-20190325031213-20190325053213-00534.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":253,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Mu Kidi Nzambi ua mu Bhange Muéne Ngana, Muéne Kristu'\nMu kubhita mivu, tu tena kukala ni jiphata ji tena ku tu zozesa o kixikanu kietu. Kuatesa o kixikanu kié kua Jezú, o Mexiia a mu kanene, o Sobha ia Utuminu ua Nzambi.\nIhi i ku xikinisa kuila Nzambi ua bhange Jezu, Ngana muéne Kristu?\nTala ihi i tena ku ku kuatekesa kukala ni kixikanu kia kolo kua Jezú.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/jez%C3%BA-ngana-kristu\/","date":"2019-03-24T13:16:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203448.17\/warc\/CC-MAIN-20190324124545-20190324150545-00454.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.377,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Eye ku Nzambi ya kwila u xikina kuwabhela ituxi; mukwa phulu-phe ka tena kukala ni ukamba n'eye.'—JISÁ. 5:4.\nMWIMBU 142 O Kidyelelu ki tu Bhana Nguzu\nI TWA-NDA DILONGA *\n1-3. (a) Kala ki londekesa Jisálamu 5:4-6, kyebhi kya divwa Jihova mu maka a lungu ni kuyibha? (b) Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila o kuzangata an'a ndenge, kubhukumukina 'o kijila kya Kidistu'?\nJIHOVA NZAMBI wa zembe o mawukexilu oso a kuyibha. (Tanga Jisálamu 5:4-6.) Mwene wa zembe kyavulu o mawukexilu oso a kuzangata o an'a ndenge. Yú u bhangelu wa phulu, kituxi kya dikota! Kuma tu Jimbangi ja Jihova, tu kayela Jihova mu kuzemba o ukexilu wa kuzangata o an'a ndenge ki tu kyehela kubhita mu kilunga kya Jikidistá.—Loma 12:9; Jihe. 12:15, 16.\n2 Kima kyoso-kyoso kya lungu ni kuzangata an'a ndenge, kubhukumukina 'o kijila kya Kidistu'! (Nga. 6:2) Mukonda dyahi tu tena kuzwela kiki? Kala ki twa dilongo mu milongi ya tundu-mu o kijila kya Kidistu, kifwa o ima yoso ya longo Jezú kikale mu izwelu ki kale mu wendelu, kya lungu ni henda, ki kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka. Kuma o Jikidistá a belesela o kijila kiki, ene a talatala o an'a ndenge mu ukexilu u a bhangesa kudivwa kwila a mu a langa kyambote, a a zolo ni muxima woso. Maji o kuzangata an'a ndenge ukexilu wa xitu, kima kyayibha, ki bhangesa o an'a ndenge kudivwa kwila sé-ku muthu wa mu a langa, mba wa a zolo.\n3 O kuyibha kwa kuzangata an'a ndenge kwa di mwange ku mundu woso, o Jikidistá ene mu dibhana we ni maka yá, kiki ki luwalesa. Mukonda dyahi? Mukonda o \"athu ayibha-phe, akwa makutu,\" avulu. Sayi yá a tena kusota kubokona mu kilunga. (2 Tim. 3:13) Ku mbandu yengi, amoxi a kexile mu sidivila Jihova a dyanguka, a dibhale mu jihanji ja yibha anga a te o kituxi kya kuzangata ana ndenge. Twa-nda mona se mukonda dyahi o kuzangata ana ndenge kituxi kya dikota. Twa-nda mona we ihi i bhanga o tufunga se phange mu kilunga u ta kituxi kya dikota, kala o kuzangata an'a ndenge ni kyebhi o jitata kya tena kulanga o twana twâ. *\nKITUXI KYA DIKOTA\n4-5. Mukonda dyahi o kuzangata o an'a ndenge kituxi ku muthu a mu zangata?\n4 O kuzangata an'a ndenge kwene mu luwalesa o athu mu ithangana yavulu. Kubhekela ndolo ku muxima wa muthu a mu zangata, ku athu a mu langa, kala o mwiji ni jiphange mu kilunga. Kuzangata mon'a ndenge kituxi kya dikota.\n5 Kituxi ku muthu a mu zangata. * O kubhekela ndolo ku akwetu ni ku a talesa hadi, kituxi. Kala ki twa-nda mona mu milongi ya kayela, o mukwa kuzangata u bheka ndolo ku muxima wa mon'a ndenge mu mawukexilu avulu. Sumbala o mona ndenge wa mu dyelela, o mukwa kuzangata u bhanga kima kyayibha ku mona ndenge mu lwelu, u bhangesa o mona ndenge kudivwa kwila ka mu mu langa. U mu jijila kubhanga ima ka tokalele ku i bhanga. Twa tokala kulanga o ana ndenge phala ima ya ibha yiyi ki ya a bhite, twa tokala we kuximbakatesa o an'a ndenge a a zangata ni ku a kwatekesa.—1 Tes. 5:14.\n6-7. Mukonda dyahi o kuzangata o ana ndenge kituxi mu kilunga ni ku jinguvulu?\n6 Kituxi mu kilunga. O muthu wa tokala mu kilunga anga o zangata mona ndenge, u xidisa o dijina dya kilunga. (Mat. 5:16; 1 Phe. 2:12) Kubhanga kiki, kulondekesa kukamba ufiyele ku mazunda a Jikidistá jene mu bhanga yoso phala \"kuzokela o kixikanu\"! (Juda 3) O athu a bhange o ima yayibha, a xidisa o dijina dyambote dya kilunga, maji ka dyela, ki twa ehela kukala mu kilunga.\n7 Kituxi ku jinguvulu mba mawungana. O Jikidistá ja tokala \"ku belesela o mawungana.\" (Loma 13:1) Tu londekesa kwila twa mu tumaka o \"mawungana\" mu kuxila ni kubelesela o ijila ya jinguvulu. Se kukala muthu mu kilunga u bhukumukina kijila kya jinguvulu, kala o kuzangata mona ndenge, mwene wa te kituxi ku jinguvulu. (Sokesa ni Ikalakalu 25:8.) O tufunga ki twala ni ungana wa kukaxtikala oso a bhukumukina o kijila kya jinguvulu. Kyenyiki, ene ka sweka o muthu wa zangata o mona ndenge, phala ka mu kaxtikale ku jinguvulu. (Loma 13:4) O muthu wa te o kituxi, u bhongolola yoso ya kunu.—Nga. 6:7.\n8. Kyebhi Jihova kya mona o ituxi i ta o athu ku athu ni akwá?\n8 O kya beta kota ku ima yoso, kituxi kwa Nzambi. (Jisá. 51:4) Kyoso muthu kya ta kituxi ku muthu ni mukwá, wa te we kituxi kwa Jihova. Mu kifika, xinganeka mu Kijila kya bhanene Nzambi kwa akwa Izalayele. O Kijila kyambele kwila, o muthu u nganala mba u ta kituxi kwa mukwá, wa \"tondala kwa Jihova.\" (Iji. 6:2-4) Sé phata-phe, mu kilunga kya Jikidistá, woso u zangata mona ndenge, wa tondala kwa Jihova mu ku mu nyana o kutululuka ni ku mu bhangesa kudivwa kwila sé-ku muthu wa mu mu langa. O muthu u zangata mona ndenge, u xidisa, u bhekela lusebhu ku dijina dya Jihova. Kiki kyene ki tu bhangesa kuxikina kwila, o kuzangata mona ndenge, kituxi kwa Nzambi. Kyenyiki, twa tokala ku u balakala mba kuwelesa.\n9. Ya lungu ni kuzangata an'a ndenge, milongi yebhi ya tundu mu Mikanda Ikôla yene mu bhana o kilunga kya Jihova, ni mukonda dyahi?\n9 Mivu ku dima o kilunga kya Jihova kya bhange madivulu avulu a lungu ni Mikanda Ikôla phala kujimbulula o maka a lungu ni kuzangata ania ndenge. Mu kifika. sayi milongi mu Mulangidi ni Despertai! yene mu londekesa ihi i tena ku bhanga o athu a a zangatele, phala kudibhana ni ibhidi ijila mu maka yá. I bhana we milongi ya lungu ni kyebhi athu engi kya tena ku a kwatekesa ni ku a swinisa ni kyebhi o jitata kya tena kulanga o twana twâ. O kilunga kyene mu bhana milongi ku tufunga bhu kaxi ka Mikanda Ikôla phala ku a kwatekesa kwijiya ihi ya tokala kubhanga se phange u ta kituxi kya kuzangata mona ndenge. O kilunga, hanji kyene mu tonginina o itendelesu i tambula o tufunga mu ithangana yoso phala n'ejiya yoso ya tokala kubhanga mu maka yá. Sayi ithangana o itendelesu yiyi, a tena ku i lungulula. Mukonda dyahi? A bhanga kiki phala kukwatekesa o tufunga kukayela o kijila kya Kidistu mu ithangana yoso ni kubatula o maka ni henda ni kuyuka kyoso ki kumoneka muthu u ta kituxi kya kuzangata mona ndenge.\nIHI I BHANGA O TUFUNGA SE KUKALA PHANGE U TA KITUXI KYA DIKOTA\n10-12. (a) Kyoso tufunga kyévwa kwila, sayi phange wa te kituxi kya dikota, ihi ya tokala kulembalala? Yebhi o mbambe yâ ya beta kota? (b) Kala ki londekesa Tiyaku 5: 14, 15 ihi i sota kubhanga o tufunga?\n10 Kyoso tufunga kya mu batula maka oso-oso a lungu ni kituxi kya dikota, ene a lembalala kwila, o kijila kya Kidistu kibhinga kwila, ene a talatala o jimbudi mba kilunga ni henda, ni kwila a tokala kubhanga kyawabha ni kya yuka kupholo ya Nzambi. Kyenyiki, ene a tokala kuxinganeka kyambote mu maka avulu kyoso kyévwa kwila, sayi muthu wa te kituxi kya dikota. O mbambe ya beta kota ya tufunga o kuzokela o kuzela kwa dijina dya Jihova. (Iji. 22:31, 32; Mat. 6:9) O mbambe ya mukwa ya beta kota ya tufunga, o kukwatekesa o jiphange ja fiyele mu kilunga, kukala ni ukamba wambote ni Jihova. Ene a mesena we kuximbakatesa ni kukwatekesa oso a a zangata.\n11 O tufunga a sota kwijiya se o muthu wa te o kituxi wa dyela. Se mwene wa dyela, a mu kwatekesa kukala dingi ni ukamba wambote ni Jihova. (Tanga Tiyaku 5:14, 15.) O Kidistá u ta kituxi kya dikota phala kujibha o jihanji jê jayibha, wa soko ni muthu wa mu kata. Kiki kilombolola kwila, mwene kala dingi ni ukamba wambote ni Jihova. * Kifwa, o tufunga tu tena kwa sokesa ni jidotolo. Ene a sota kusaka woso \"wa-lu kata [kifwa, o muthu wate o kituxi].\" O itendelesu yâ bhu kaxi ka Bibidya, i kwatekesa o muthu wa te kituxi kukala dingi ni ukamba wambote ni Nzambi. Maji kiki kya-nda bhita ngó se mwene u dyela ni kidi kyoso.—Ika. 3:19; 2 Kol. 2:5-10.\n12 Sé phata, o tufunga ala ni kikalakalu kya dikota. Ene a zolo o kilunga mukonda Nzambi wa a bhana o kikalakalu kya kulanga o mundu wê, ni kwa a talatala ni henda ni kuyuka. (1 Phe. 5:1-3) Ene a mesena kwila, o jiphange mu kilunga a divwa kwila ala mu kididi kya kondama. Kyenyiki, kyoso kyévwa kwila sayi muthu wa te kituxi kya dikota, kala o kuzangata mon'a ndenge, ene ka laleka mu kubatula o maka. Ihi ya bhanga? Tala o ibhwidisu i moneka ku dimatekenu dya makaxi 15, ni 17.\n13-14. O kwila o tufunga a belesela o kijila kya kutangela maka a lungu ni kuzangata an'a ndenge ku jinguvulu? Jimbulula.\nLoma 13:1) O ijila yiyi, ki i bhukumukina o ijila ya Nzambi. (Ika. 5:28, 29) Kyenyiki-phe, se tufunga a a tangela kwila, sayi mon'a ndenge nange a mu zangata, ene a xinda ku filiyale ni lusolo phala kwibhula kyebhi kya tena kubelesela o ijila ya lungu ni kwambata o maka yá ku jinguvulu.13 O kwila o tufunga a belesela o kijila kya kutangela maka a lungu ni kuzangata ana ndenge ku jinguvulu? A belesela. Sayi jixi jala ni ijila i bhinga ku athu phala kutangela ku jinguvulu se eza mu kwijiya kwila sayi mona ndenge a mu zangata. O tufunga mu jixi jiji, a belesela o ijila yiyi. (\n14 Kyoso tufunga kya zwela ni muthu a mu zangata, o jitata jê mba muthu woso-woso wejiya o maka, ene a a lembalesa kwila, o mwiji wala ni ufôlo wa kutangela o maka yá kwa a xiku dya ngoji. Ihi i twamba se muthu a mu xitala ku jinguvulu wa tokala mu kilunga anga o maka a di mwanga mu dyembu? O kwila o Kidistá wa xitala wa tokala kudivwa kwila wa mu xidisa o dijina dya Jihova? Kana. O muzangati mwéne wa xidisa o dijina dya Nzambi.\n15-16. (a) Kala ki londekesa 1 Timote 5:19, mukonda dyahi kubhinga mbangi jiyadi ande dya tufunga kufundisa muthu? (b) Ihi i bhanga o tufunga kyoso kyeza mu kwijiya kwila sayi muthu mu kilunga wa zangata mon'a ndenge?\nMate. 19:15; Mat. 18:16; tanga 1 Timote 5:19.) O kwila kwa bhingi mbangi jiyadi phala kutangela ku jinguvulu kwila sayi mon'a ndenge a mu zangata? Kana. Phala kutangela maka kwa xiku dya ngoji ki kwa bhingi mbangi jiyadi.15 Mukonda dyahi o tufunga mu kilunga a bhingi mbangi jiyadi ande dya kusokejeka kibuka kya kufundisa yó wa te o kituxi kya dikota? Phala kukayela o kuyuka kutendelesa o Bibidya. Se muthu ka fisala o kituxi kya te, kubhinga mbangi jiyadi phala kubatula o maka, kyene kiwa o tufunga kya sokejeka o kibuka kya kufundisa. (\n16 Kyoso o tufunga kyeza mu kwijiya kwila sayi muthu mu kilunga wa zangata mona ndenge, ene a bhanga yoso phala kubelesela o kijila kya kutangela o maka ku jinguvulu. A sota kwijiya se o maka yá a kidi mwene. Mu kusuluka, a tokwesa mu Bibidya phala kumona se kwa-nda bhinga kusokejeka kibuka kya tufunga phala kufundisa o muthu wa te o kituxi. Kya dyanga o tufunga ebhwidisa o muthu a mu xitala se wa te mwene kituxi. Se mwene u dituna, a sota kwívwa o jimbangi. Se kukala athu ayadi, kifwa, yó wa xitala ni muthu umoxi dingi wa mono yoso ya bhiti, o maka oso a tenena, o tufunga a tena kusokejeka kibuka kya tufunga phala kufundisa yó wa te o kituxi. * O kukamba mbangi imoxi, ki kulombolola kwila, o muthu wa xitala wa mu zwela makutu. Né mwene se ki kwala mbangi jiyadi ja mono o kituxi kya lungu ni kuzangata mon'a ndenge, o tufunga ejiya kwila, nange o muthu a mu xitala wa bhange mwene kima kyayibha kinéne, kya bhekela ndolo kwa akwá. O tufunga twa-nda suluka ni kuximbakatesa ni kukwatekesa o muthu a mu bhange kima kyayibha. Mu kusuluka, o tufunga a-nda jikula o mesu, a-nda bhanga yoso phala kulanga o kilunga ku kilwezu kya akwa kuzangata an'a ndenge.—Ika. 20:28.\n17-18. Kyebhi o kikalakalu kya kibuka kya kufundisa? Jimbulula.\nLoma 13:2-4; Titu 3:1) Mu veji dya kiki, o tufunga a sota kumona se o muthu u kala hanji mu kilunga mba a mu ta mu kamukonde.17 Kyebhi o kikalakalu kya kibuka kya kufundisa? O kizwelu \"kufundisa\" ki kilombolola kwila o tufunga éne a sola se o muzangati a mu fundisa ku jinguvulu, mba kana. O tufunga ka fidisa o kikalakalu kya jinguvulu. Ene ehela o jinguvulu kubatula o maka a yó a bhukumukina o itumu yâ. Éne ejiya kyebhi kya-nda ku a kaxtikala. (\n18 O kikalakalu kya tufunga kyoso kya kala mu kibuka kya kufundisa, o kubatula o maka a lungu ni ukamba wa muthu wa te o kituxi ni Nzambi ni abhezi ni akwá. Ni kikwatekesu kya Bibidya, ene a tonginina se o muzangati wa dyela mba kana. Se mwene ka mesena kudyela, o tufunga a mu tangela kwila, a-nda mu ta mu kamukonde. Mu kusuluka, a bhanga o ngolokela mu kilunga kwila, mwene ki Mbangi ya Jihova dingi. (1 Kol. 5:11-13) Se mwene u dyela, u tena kukala mu kilunga. Maji, o tufunga twa-nda mu tangela kwila, ka-nda mwehela kukala ni mawujitu mu kilunga mu mivu yavulu mba nange ku mwenyu wê woso. Kuma o tufunga a mesena o mbote ya an'a ndenge, mu kaswekele a tena kudimuna o jitata kwila, a tokala kulanga o twana twâ kyoso kya kala kumoxi ni muthu yó. Kyoso tufunga kya bhanga kiki, a tokala kudilanga phala ka tumbule o majina a athu a a zangatele m'ukulu kwala mwene.\nKYEBHI KI MWA TOKALA KULANGA O TWANA TWENU?\n19-22. Ihi ya tokala kubhanga o jitata phala kulanga o twana twâ? (Tala o foto ya kapa.)\n19 A nanyi ala ni kikalakalu kya dyanga kya kulanga an'a ndenge ku kilwezu? O jitata. * O twana ujitu wa kubhana Nzambi, 'undundu wa tundu kwa Jihova.' (Jisá. 127:3) Jihova wa kubhana o kikalakalu kya kulanga o twana twé. Ihi i u tena kubhanga phala kulanga o twana twé ku kilwezu kya ku a zangata?\n20 Kima kya dyanga, dilonge o maka a lungu ni kuzangata. Ijiya kyebhi ki kala o athu ene mu zangata o an'a ndenge, ni jiphito jene mu ta phala ku a nganala. Jikula o mesu. Dilange ni athu a tena kubhanga o kuyibha kuku. (Jisa. 22:3; 24:3) Lembalala kwila, mu veji ja vulu o azangati ene mu kala athu a ejiya kyambote a a dyelela ku an'a ndenge.\n21 Kima kya kayadi, jikula o muxima wé ku twana twé, swinisa-u kujikula we o mixima yâ ko kwé. (Mate. 6:6, 7) Kiki kilombolola kwívwa kyambote o twana twé. (Tiya. 1:19) Lembalala kwila o mona ndenge a mu zangata wene mu kala ni wôma wa kuzwela. Ene nange a kala ni hele, a xinganeka kwila sé-ku muthu wa-nda xikina mu ima ya-nda zwela mba a a kusa kwila, se a tangela o maka ku muthu wengi, a-nda kwa bhanga kima kyayibha. Se u mona kwila, sayi kima kyayibha kya mu bhita ni mon'ê, mwibhwidise ni henda, ivwa yoso ya-nda zwela ni mwanyu woso.\n22 Kima kya katatu, longa o twana twê. Longa na-u o ima ya bhingi kwijiya ya lungu ni idyandu ya ujitu. Wa a tangela ngó o ima ya soko ni kitala kyâ, ni ima ya tena kutendela. Longa-u ihi ya tokala kuzwela ni ihi ya tokala kubhanga se kumoneka muthu u a kwata mu ukexilu ki wa tokala. O kilunga kya Jihova kyene mu bhana milongi i kukwatekesa kulanga o twana twê.—Tala o kaxa \"Dilonge Kyambote o Maka, u Tene Kulonga we o Twana Twé.\"\n23. Kyebhi ki tu tala o ukexilu wa kuzangata an'a ndenge? Kibhwidisu kyebhi kya-nda tambwijila o milongi ya-nda kayela?\n23 Kuma tu Jimbangi ja Jihova, tu mona o ukexilu wa kuzangata an'a ndenge kala kituxi kya dikota, kibhangelu kya phulu. Kuma twa mu belesela o kijila kya Kidistu, twehela mwene o azangati kubhongolola o ibhidi ijila mu ituxi yâ. Maji se phange ya muhatu mba ya diyala a mu zangatele, kyebhi ki tu tena kwa kwatekesa? O milongi ya kayela ya-nda tambwijila o kibhwidisu kiki.\nMWIMBU 103 O Tufunga—Mawujitu a tu Bhana Jihova\n^ kax. 5 O milongi yiyi ya-nda londekesa kyebhi ki tu tena kulanga o an'a ndenge. Twa-nda dilonga ihi i bhanga o tufunga phala kulanga o kilunga ni kyebhi o jitata kya tena kulanga o twana twâ.\n^ kax. 3 IZWELU YO JIMBULULE: O kuzangata an'a ndenge kulombolola mwadyakime u tonoka ni mona ndenge phala kujibha o jihaxi jê mwene ja xitu. Kwa lungu ni mawukexilu oso a undumbu, kuxaxata o mukutu ni idyandu ya sonyi ya mona ndenge, uhabhu, ufusa ni ima ya mukwa ya bolo. O athu ene mu a zangata dingi o twana twa ahatu, an'a mala avulu ene mu a zangata we. Sumbala o mayala ene dingi akwa kuzangata, sayi ahatu ene mu zangata we o an'a ndenge.\n^ kax. 5 IZWELU YO JIMBULULE: Mu milongi yiyi ni mu milongi ya kayela, o kizwelu \"muthu a mu zangata\" kilombolola muthu a mu zangatele mu undenge. Twa mu tumbula o kizwelu kiki, phala kulondekesa kwila, o mona ndenge a mu bhekela o ndolo yiyi, kala ni kikuma.\n^ kax. 11 Se muthu u ta o kituxi kya dikota mukonda o ukamba wê ni Jihova ki wala dingi kyambote, kiki ki kilombolola kwila mwene kala ni kikuma ku kima kya bhange.—Loma 14:12.\n^ kax. 16 O tufunga ka tokala kwixana o mon'a ndenge a mu zangata, phala kukala kumoxi kyoso kya-nda zwela ni muthu a mu xitala kwila, wa mu zangata. O jitata mba mwadyakime wengi wala polondo, a mu dyelela kwala o mon'a ndenge, mwéne wa tokala kutangela ku tufunga yoso ya bhiti, kala kya mu tangela o mon'a ndenge. O kubhanga kiki, kwa-nda sosolola o hadi ya mon'a ndenge.\n^ kax. 19 O maka u twa mu zwela mu milongi yiyi, ya tokala we kwa yó a mu sasa an'a ndenge, né mwene se ka tundu mu mala dyâ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2019\/henda-ni-kuyuka-mu-kudibhana-ni-ima-yayibha\/","date":"2019-03-25T14:27:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203991.44\/warc\/CC-MAIN-20190325133117-20190325155117-00325.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2900,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kauana 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201302\/","date":"2019-03-20T22:22:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320232433-00544.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9699622989,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9699622988700867}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Sola o ima ya beta-o-kota.'—FIL. 1:10.\nMWIMBU 35 'Sola o Ima ya Beta-o-kota'\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Nange ihi yene mu bhangesa athu avulu kukamba ku di longa?\nLELU, NZUNGULE ya athu a kalakala kyavulu maji kya nganyala kitadi kya soko phala ku di dikila. Jiphange jene mu kalakala ola javulu phala kudikila o ibhindamu yâ kala: kudya, izwatu ni inzo phala kutunga. A kamukwa a ngastala ola javulu phala kuya ni kuvutuka ku salu. Nzungule a xikina kubhanga ikalakalu ya bhonzo phala kudikila o mwiji wâ. Ku disukilu dya kizuwa o Jiphange jetu ja mala ni ja ahatu a bhixila kubhata ni kubhwila! Mukonda dya kiki avulu kya kala dingi ni nguzu phala ku di longa.\n2. Ola yebhi i wene musanga kithangana phala ku di longa?\n2 Maji né mwene ni kubhwila twa tokala kusanga kithangana phala ku di longa—ku di longa kyambote o Mak'â Nzambi ni madivulu metu. Ku di longa ki kima kya kutonoka. Se twa mesena kukala ni ukamba wambote ni Jihova ni kutambula o mwenyu wa kalelaku, twa bhingi mwene ku di longa. (1 Tim. 4:15, 16) Sayi yâ a balumuka selu phala ku di longa kyoso inzo ni kilunji kyâ kya tululuka hanji. A kamukwa a sola kakithangana ku disukilu dya izuwa phala ku di longa ni kuxinganeka mu Bibidya ni madivulu metu.\n3-4. Ima yahi yo lungulule mu milongi i twa tokala kutanga ni kutala? Mukonda dyahi?\n3 Nange u zwela: kyene mwene! Twa tokala kusanga kithangana phala ku di longa. Maji ihi i twa tokala ku di longa? 'Twene mu tambula milongi yavulu phala kutanga. Ki ngene mu tena kutanga o madivulu moso.' Amoxi a tena kutanga o madivulu ni kutala o jividyu joso ji twene mu tambula. Maji jiphange javulu kyene mwa bhonza kubhanga kiki. O Kibuka kya Utuminu kyejiya o maka enyá. Kyenyiki, mu mivu kudima ene a sosolola o milongi i twene mu tambula kikale mu madivulu kikale mu internete.\n4 Mu kifika, ki twa mu bhanga dingi o Anuário das Testemunhas de Jeová, mukonda twene mu sanga kya misoso i swinisa mu jw.org ni mu JW Broadcasting® ya jimbeji. Kindala ku muvu twene mu tambula ngó Milangidi itatu ni ma Despertai! atatu phala kwa bhana ku athu. O ima yiyi ka i lungulula phala ku tu bhana dingi kithangana kya kukayela ima ki ya tokala ku ubhezelu wetu wa Jihova. A sosolola o ima phala ni tu kale dingi ni kithangana kya kubhanga 'o ima ya beta-o-kota.' (Fil. 1:10) Tu mone kyebhi ki u tena kusota ihi ya beta kota ni kyebhi ki u tena kukatula mbote yavulu mu ku di longa o Bibidya ubheka.\nMU KU DI LONGA—SOTA IHI YA BETA KOTA PHALA EYE\n5-6. Milongi yebhi i twa tokala kudilonga kyambote?\n5 Mu ku di longa kyebhi ki tu tena kusota yebhi ya beta kota phala etu? Sé phata, twa tokala kuxisa kithangana kya kutanga ni ku di longa o Mak'â Nzambi izuwa yoso. O jivelusu ja kitangelu kya Bibidya mu semana joso, a ji sosolola phala ku tu bhana dingi kithangana kya kuxinganeka ni kutokwesa mu madivulu m'etu. Ki twa tokala ngó kutanga ni lusolo o jivelusu, maji o mbambe yetu ya tokala kukala: kwehela o njimbu ya Bibidya ku tula ku muxima wetu ni ku tu zukamesa dingi kwa Jihova.—Jisá. 19:14.\n6 Ihi dingi i twa tokala kudilonga kyambote? Sé phata, twa mesena kupelepalala O Mulangidi, o milongi ya Bibidya ni kupelepalala o milongi ya kyônge kya kaxi ka semana. Twa tokala we kutanga O Milangidi yoso, kikale ya kudilonga kikale ya kubhana ku athu, ni ma Despertai!\n7. O kwila twa tokala kuluwa se ki twene mu tena kutanga ni kutala o milongi yoso yala mu sayite yetu ni mu JW Broadcasting?\n7 Nange u zwela: 'Kyambote! Maji twila kyebhi ni milongi yoso yene mu moneka mu sayte jw.org, ni jividyu jene mu bhita mu JW Broadcasting? Kwala milongi yavulu!' Tala o kifika: Mu jifesa ja ukaza, éne mu ta makudya avulu, o jimbya ni malonga a a tula ku meza. O ajitu k'ene mu tena kudya o kudya kwoso kwa tula ku meza. Kyenyiki, ene adya ngó o kudya kwa soko o nzala yâ. Kyene we kimoxi, se ki u tena kutanga ni kutala o milongi yoso, kana kuluwala. Tanga ni kutala yoso i wa tena. Kindala twa-nda mona se ihi ilombolola o kizwelu ku di longa, ni ihi i twa tokala kubhanga phala kukatula mbote mu ku di longa kwetu.\nKU DI LONGA—KUKALAKALA WE!\n8. Jindunge jebhi ji twa tokala kukayela kyoso ki twa mu dilonga O Mulangidi? Kyebhi o kubhanga kiki ku kubhekela mbote?\n8 Ku di longa kilombolola kutanga ni muxima woso, kulunga o thulu ni kilunji mu ima i wa mu tanga, phala u tene kwijiya kima kya ubhe, kya beta kota. Ko kutanga ngó ni lusolo mba kuxinda o itambwijilu, kana. Mu kifika, kyoso ki wa mu pelepalala o Milongi ya Mulangidi, u dyanga kutanga o mbandu izwela i twa-nda dilonga, yala ku dimatekenu dya milongi. Mu kusuluka, tanga ni kuxinganeka mu dyambu dya milongi, kyene we ki u bhanga ni tu dyambu ni ibhwidisu ya kubhitulula. Kupholo, tanga kyambote, sé kulenga o milongi yoso. Tonginina o izwelu ya théxi, mu makaxi oso, o izwelu yiyi yene mu kala kudimatekenu. Mu kutanga o milongi, sota kuxinganeka kyebhi o makaxi a lungu ni izwelu yala mu ka dyambu, ni kyebhi ki i kwatekesa o dyambu dya milongi. Soneka o izwelu mba maba u wa kambe kwijiya ni jipondo ji wa-nda bhinga kutokwesa dingi kupholo.\n9. (a) Mukonda dyahi ni kyebhi ki twa tokala kutonginina mwene kyambote o jivelusu ja Bibidya kyoso ki tu dilonga O Mulangidi? (b) Kala kya ki tumbula mu Jisálamu 119:27, ihi i twa tokala kubhanga kyoso ki tu zubha kutanga o jivelusu?\n9 Ku di longa o Mulangidi mu kilunga, ku tu kwatekesa kutendela o Bibidya. Kyenyiki-phe, Tala o jivelusu joso, kotelele o jivelusu ji twa-nda tanga mu kyônge mu kilunga. Sota we kutonginina kyebhi o maba ni izwelu ya velusu, i kwatekesa dingi o pondo i twa mu dilonga mu kaxi. Kumbandu yengi, xisa kithangana phala kuxinganeka mu velusu i wa tange, ni kumona we kyebhi ki wa tokala ku i kumbidila ku mwenyu wê.—Tanga Jisálamu 119:27.\n10. Kala kya tu longo Jihebelew 5:14, mukonda dyahi mu ubhezelu ku mwiji o jitata ja tokala kulonga o twana phala n'ejiya kudilonga ni kutokwesa?\n10 Sé phata, o jitata ja mesena kuma o twana twâ a wabhela o Ubhezelu ku Mwiji mu semana joso. Sumbala o jitata ala ni ujitu wa kubhanga o ubhezelu ku mwiji mu ukexilu wa a wabhela dingi, ene ka bhingi kuxinganeka kwila, a tokala kubhanga ima ya katunda mu ji semana joso. Sumbala o miji i tena kutala o milongi ya JW Broadcasting mu Ubhezelu ku Mwiji mba kubhanga kima kya katunda kala o kutunga Álaka ya difu ni ya Nowé, o jitata ja tokala we kusola ithangana phala kulonga o twana twâ, kyebhi kya tena kutokwesa, mba kudilonga ubheka. O twana twa bhingi kwijiya kyebhi kya pelepalala o yônge ya kilunga, ni kyebhi kya tokwesa kibhwidisu kya a bhange mu xikola. (Tanga Jihebelewu 5:14.) Se a kala ni kifwa kya kudilonga o Bibidya kubhata, ki kya-nda ku a bhonza kutendela o milongi mu kyônge, mu yônge ya ilunga ni mu yônge ya makota. Ene ka-nda kwijidila ngó kutala jividyu. Mu kidi, o kithangana ki wa-nda bhita mu kulonga o mona, kya tokala kusoka ni kitala kyê, ni ukexilu wê.\n11. Mukonda dyahi kima kyambote kulonga o maxibulu metu kyebhi kya tena kudilonga kyambote mudyâ?\n11 O maxibulu metu a Bibidya, a bhingi we kwijiya kyebhi kya tena ku di longa ni kutokwesa. Kyoso kya mateka ku di longa, tu sanguluka kabasa a mu xinda o itambwijilu mu divulu dya ku di longa mba mu yônge. Maji twa bhingi ku a longa kyebhi kya tokwesa, ni kyebhi kya tena ku di longa ima ya zongo ubheka wâ. Se kyene ki tu bhanga, kyoso ki kwa-nda moneka maka, mu veji dya kulengela ku akwá mu kilunga phala kusota kikwatekesu, ene a-nda tena kutokwesa mu madivulu metu ni kusanga milongi ya tokala.\nSOLA MBAMBE MU KU DI LONGA\n12. Mbambe yebhi i tu tena kukala na-yu kyoso ki tu dilonga?\n12 Se eye ki wa wabhela ku di longa, u tena kufika kwila ki u tena kusanga kusanguluka mu ku di longa. Maji eye u tena. Mateka ni tu ithangana twofele. Bhofele bhofele enda ni kubandekesa o kithangana kyé. Kala ni mbambe. Sé phata, o mbambe yetu ya beta kota o kukolesa o ukamba wetu ni Jihova. Kudimatekenu o mbambe yetu i tena kukala ya kutambwijila o kibhwidisu kya tu bhange mba kutokwesa o maka u twa mu di bhana na-u.\n13. (a) Jimbulula ihi i tena kubhanga o munzangala phala kuzokela o kixikanu kyê mu xikola? (b) Kyebhi ki u tena kukumbidila o kitendelesu ki tu sanga mu divulu dya Kolose 4:6?\n13 Mu kifika, o kwila eye u mu zangala wala mu xikola? Nange o jikoleka jê joso jene mu bhanga o fesa ya uvwalukilu. Eye wa mesena kyavulu kwa jimbulwila bhu kaxi ka Bibidya se mukonda dyahi ki wene mu di bunda na-u mu jifesa jâ, maji nange u divwa kwila ki wala ni uhete wa soko phala ku ki bhanga. Eye wa bhingi ku di longa! Eye u tena kubhanga ima iyadi: (1) Kolesa o kixikanu kyé kya kwila o kubhanga fesa ya uvwalukilu kuluwalesa Nzambi. (2) Bandekesa o uhete we wa kuzokela o kidi. (Loma 1:20; 1 Phe. 3:15) Kya dyanga eye u tena kudibhwidisa, 'Mukonda dyahi o jikoleka jami a xikina kubhanga o jifesa ja uvwalukilu?' Mu kusuluka tokwesa ni mwanyu woso o maka ya mu madivulu metu. Se u bhanga kiki, ki kwa-nda kubhonza kujimbulula o ixikanu yé. Athu avulu a bhanga ngó o jifesa ja uvwalukilu mukonda avulu ene mu ki bhanga we. Se eye u sanga pondo imoxi mba pondo jiyadi ya lungu ni maka yá wa-nda tena kukwatekesa muthu wa mu sota o kidi.—Tanga Kolose 4:6.\nBANDEKESA O HANJI YÉ YA KWIJIYA DINGI\n14-16. (a) Ihi i utena kubhanga phala kwijiya dingi ya lungu ni divulu mu Bibidya di wa kambe kwijiya kyambote? (b) Kyebhi o jivelusu jo tumbule bhu mbandu (referências marginais) ji tena ku ku kwatekesa kutendela dingi kyambote o divulu dya Amoji? Jimbulula. (Tala we o kaxa \"U Tanga o Bibidya Kala wa mu Mona o Athu.\")\n14 Xinganeka kwila, mu kyônge twa-nda tanga ni kudilonga o madivulu a jipolofeta jofele, (kifwa tundé Hozeya ndu Malakiya), nange o divulu dyodyo di wa kambe kwijiya kyambote. O kima kya dyanga ki wa tokala kubhanga, o kubandekesa o hanji yê ya kwijiya o ima ya soneka o polofeta. Kyebhi ki utena kubhanga kiki?\n15 Kya dyanga, dibhwidise: 'Ihi i ngejiya ya lungu ni musoneki wa divulu? Mwene wexile nanyi? Wa tungile kwebhi? Kikalakalu kyebhi kyexile mu bhanga?' Kwijiya o ima yiyi ya lungu ni musoneki, kutena ku tu kwatekesa kutendela kyambote o izwelu ni ifika ya te. Kyoso ki wa-ndaya ni kutanga o Bibidya, tonginina o izwelu ilondekesa o idifwa ni ukexilu wa musoneki.\n16 Mu kusuluka, o kima kya mukwá kya-nda ku kwatekesa, o kwijiya o muvu ni kithangana kya soneka o divulu. Utena kusanga o mivu ya soneka o madivulu a Bibidya, mu \"Tabela dos Livros da Bíblia,\" mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, ku disukilu. Utena we kutala o mbandu Jipolofeta ni Jisobha ja Juda ni Izalayele, mu kadivulu Kikwatekesu Phala ku di Longa o Mak'â Nzambi, mafwe a 14-17. Se wa mu dilonga divulu dya lungu ni ikanenu, kima kyambote kusota kwijiya kyebhi kyexile o athu mu thembu ya soneka o divulu. Ukexilu ni ima yebhi ya bhangele o mundu, ya bhangesa o polofeta ku a bazela? Nanyi wa tungile mu thembu yê? Phala kutendela kyambote ya kexile mu bhita, nange kubhinga kutanga dingi divulu dyéngi mu Bibidya. Mu kifika, phala kutendela kyambote o ima ya kexile mu bhita mu thembu ya polofeta Amoji, wa-nda mona kwila, kima kyambote kutanga jivelusu mu madivulu a 2 Jisobha 14:25-28, ni 2 Malunda 26:1-15. * Mu kusuluka dingi, utena kutanga o isoneku ya Hozeya, nange mwene wa tungile mu thembu ya Amoji. O kumona o madivulu amukwá a Bibidya, kwa-nda kukwatekesa kutendela kyambote yoso ya kexile mu bhita mu thembu ya Amoji.—Hoz. 1:1-11; Amo. 1:1.\nTONGININA KYAMBOTE O TUMILONGI TWOFELE\n17-18. Londekesa bhu kaxi ka jiphangu yo tumbule mu makaxi mba kifika kyengi, kyebhi o kutonginina o milongi yofele ku tena ku tu kwatekesa kuwabhela kudilonga o Bibidya.\n17 Kima kyambote kutanga o Bibidya ni hanji ya kwijiya dingi. Mu kifika, xinganeka kuma wa mu tanga o divulu dya Zakadiya, kibatulu kya 12. O kibatulu kiki, kya zwela maka alungu ni ufwilu wa Mexiya. (Zak. 12:10) Mu kutanga o velusu ya 12, u tanga kwila \"mwiji wa dibhata dya Netane\" weji dila ni kunyongama o ufwilu wa Mexiya. Mu veji dya kubhita ni lusolo, wa tokala kwimana ni kudibhwidisa: 'O mwiji wa dibhata dya Netane wa lungu kyebhi ni Mexiya? O kwila sayi milongi ya lungu ni maka ya?' Wa tokala \"kusota kyambote kala u dinyanga.\" Mu kifika, utena kumona kwila, o referencia marginal mu divulu dya Zakadiya 12:12 mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, wa sanga-mu jireferencia marginal jiyadi. O referencia ya dyanga ya-nda kwambata mu divulu dya 2 Samuwele 5:13, 14. O jivelusu jiji, ji tu longa kwila, Netane wexile mon'â Sobha Davidi. O referencia ya kayadi, i kwambata mu divulu dya Luka 3:23, 31. O jivelusu jiji, ji tu longa kwila, Jezú wejila ku mwiji wa Netane, bhu kaxi ka Madiya, manya. (Tala o Mulangidi wa 3 wa 2016, difwe 9, kaxi 1-3, ni Estudo Perspicaz Volume 1, difwe 788, dijina Eli, III.) Kindala kiki, milongi ya towala! Eye wa kijidile kyá kwila, kala kyo kanene mu Bibidya, Jezú weji kwijila mu mbutu ya Davidi. (Mat. 22:42) Maji Davidi wexile ni 20 a twana. Sé phata, kima kya madiwanu kumona kyebhi Zakadiya kya tumbula mwene o dibhata dya Netane kwila, eji kala ni kuluwala kyoso Jezú kyeji fwa.\n18 Tala dingi kifika kyengi. Mu kibatulu kya dyanga kya divulu dya Luka, tu tanga kwila, o anju Ngabidiyele ya tangela ngolokela kwa Madiya ya lungu ni mon'â eji vwala: \"Mwène wa-ndu kala kota dya muthu, a kà mu ixana Mon'a Nzambi ya Dyulu. O Ngana Nzambi wa kà mu bhanga Sobha, kala kya kexile tat'â Davidi mu xahulu. Mwène wa ka tumina o dibhata dya Jakobo katé ni ku hádya.\" (Luka 1:32, 33) Nange tu lunga ngó o muxima mu izwelu ya dyanga ya Ngabidiyele, kwila, Jezú eji mwixana \"Mon'a Nzambi ya Dyulu.\" Maji Ngabidiyele wa kanena we kwila, Jezú weji 'tumina kala Sobha.' Kyenyiki-phe tu dibhwidisa: ihi ya xinganeka Madiya kyoso kyevu o izwelu yiyi ya Ngabidiyele? O kwila Madiya wa xinganekene kuma, o izwelu ya Ngabidiyele ilombolola kwila Jezú weji bhingana mu kididi kya Helode, mba weji kala Sobha mu Izalayele? Se Jezú wa kitukile Sobha, Madiya-phe weji kala Namvwale, manya Sobha, o mwiji wê weji tunga mu jinzo ja jisobha. Maji, o Bibidya ki ilondekesa kwila, Madiya wa tendela kiki o izwelu ya Ngabidiyele; ki i tu tangela we kwila Madiya wa bhingile kididi kya ujitu mu Utuminu, kala kya bhangele o maxibulu ayadi a Jezú. (Mat. 20:20-23) O milongi yiyi yofele, i tu kwatekesa kutendela kyambote o ukexilu wa lenduka wa Madiya!\n19-20. Kala kya kijimbulula mu divulu dya Tiyaku 1:22-25 ni 4:8, ebhi o masukilu m'etu kyoso ki tu dilonga?\n19 Ki tu jimbe kwila, twene mu di longa o Bibidya ni madivulu m'etu phala kukolesa dingi o ukamba ni Jihova. Twa mesena we kutonginina kyambote kyebhi 'kyala o kifwa kyetu,' ni ima i twa bhingi kulungulula ku mwenyu wetu phala kusangulukisa Nzambi. (Tanga Tiyaku 1:22-25; 4:8.) Twa tokala kubhinga o nzumbi ikôla kwa Jihova mu ithangana yoso i tu xikama phala ku di longa. Twa tokala ku mu bhinga we phala na tu kwatekesa kukatula mbote mu milongi i twa mu tanga, ni ku tu kwatekesa kumona bhebhi bhu twa bhingi kulungulula.\n20 Tu bhange yoso phala kudifwa ni selevende ya fiyele ya tumbula kajisalamu: \"Mwene-phe o ngalasa yê u i sanga mu ngonge ya Jihova; o ngonge yê yene ya banza mu mwanya ni mu usuku. . . . Kyoso kya bhanga, ki tunda ni kubhanduluka.\"—Jisá. 1:2, 3.\nMWIMBU 88 Ngi Longe Jinjila Jé\n^ kax. 5 Jihova mu henda yê u tu bhana milongi yavulu phala kutala, kutanga ni ku di longa. O milongi yiyi ya-nda tu kwatekesa kusola ihi i twa tokala ku di longa, ya-nda tu bhana jindunge ji tu kwatekesa kwijiya kyebhi ki tu tena kukatula mbote mu ku di longa ubheka.\n^ kax. 16 O madivulu ya amoneka kala jivelusu jo tumbule bhu mbandu (referências marginais) mu divulu dya Amoji 1:1 mu Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada.\n^ kax. 62 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Jitata ja mulonga o twana twâ phala n'ejiya kupelepalala o Milongi ya Mulangidi.\n^ kax. 64 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Phange wa tokwesa maka a lungu ni musoneki wa Bibidya, Amoji. O jifoto kudima, ja mu londekesa o ixinganeku yéza ku muxima wa phange kyoso kyayi ni kutanga ni kuxinganeka mu musoso mu Bibidya.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2019\/kifwa-kya-ku-di-longa-kyambote\/","date":"2019-03-20T05:07:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202299.16\/warc\/CC-MAIN-20190320044358-20190320070358-00025.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2759,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.242,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Saí phang'etu mu kilunga ua ngi tatela kuila nga nhana o kitadi kiê. O jiphange jamukua kievu o maka enhá, akexile mu ngi longolola. Mu kubhita kithangana o phange ua ngi tangela kuila, a muambela kuma k'eme nga katuile o kitadi. Sumbala muéne ua ngi bhingi muloloki, maji eme nga xinganeka kuila nuka ngeji tena ku mu loloka, mukonda dia jisonhi ja ngi kuatesa.\"—Linda.\nO kuila ua bhitile kiá mu maka kála a bhiti nau Linda, a mu kuatesa o jisonhi kua phang'etu? Saí jiphange ehela kuila o ima ia a bhange o jiphange i a fidisa kuia mu kilunga. O kuila kia mu bhita ué n'eie?\nNanhi-phe u Tena \"ku tu Batukisa ku Henda ia Nzambi?\"\nTuejiia kuila kiene mu bhonza kuloloka phang'etu ua tu te kituxi. Maji tuejiia ué kuila o Jikidistá a tokala ku dizola mudiâ. (Nzuá 13:34, 35) Se o ua tu te kituxi phang'etu mu kilunga, o ndolo ietu ivula dingi.—Jisálamu 55:12.\nSé phata, o Bibidia izuela kuila saí ithangana o Jikidista 'a di kuata mudiâ.' (Kolose 3:13) Maji kioso kiki ki bhita n'etu, ki tena ku bhonza ku dibhana ni maka enhá. O kuila saí kima ki tena ku tu kuatekesa? Tanga itumu itatu mu Bibidia:\nTat'etu ia diulu uejiia o ima ioso. Jihova u mona o ima ioso i bhita mu ngongo, ni ndolo ijila mu ima ia iibha ia tu bhanga. (Jihebeleu 4:13) Jihova uivua o ndolo i tu kala na-iu. (Izaia 63:9) Muéne kehela kuila \"phaxi,\" mba kima kia mukuá—mba selevende iê ia mukua—u tu \"batukisa ku henda ia Nzambi.\" (Loma 8:35, 38, 39) Ki kiene ué ki tua tokala o ku bhanga, o kuila tuehela kima kioso-kioso mba muthu u zanga o ukamba uetu ni Jihova?\nO kuloloka ki kulombolola ku xikina o kituxi. Kioso ki tu loloka ió a tu te kituxi, ki kilombolola kuila o kituxi kia tu té, ki ki tu kate, mba tua xikina o kituxi. Ijiia kuila Jihova ka xikina o kituxi, maji muéne u loloka o muthu, se o muthu u diela o ituxi iê. (Jisálamu 103:12, 13; Habakuke 1:13) Kioso muéne kia tu suínisa kuloloka akuetu, muéne ua mu tu bhinga ku kaiela o phangu iê. Muéne kene mu kuila \"u ku tatela phonzo.\"—Jisálamu 103:9; Matesu 6:14.\nTu divua kiambote se ki tu kala ni unguma ku muxima. Kiki ki bhita kiebhi? Xinganeka mu kifika kiki. Ua kuata ditadi, dia neme bhofele, u di kuata bhu maku ni lukuaku lu ua sununa. Nange ki kieji ku bhonza ku di kuata mu kithangana kiofele. Abha se u di kuata mu ithangana iavulu? Ithangana ikuxi i ueji tena kukuata o ditadi—ola imoxi, anga ji ola javulu? Sé phata, o lukuaku luê lueji suka! O kunema kua ditadi ki kueji lunguluka kana. Maji se u kuata o ditadi mu ithangana iavulu, o ditadi dieji moneka kala dia neme dingi. Kiene ki kala ué o ku kala ni njinda ku muxima. Se tu kala ni njinda ku muxima—né muene se iofele—i tu bhanga kia iibha. Mukonda dia kiki, kiene ki bhangesa Jihova ku tu tendelesa kueha o ku vutula phonzo. Sé phata o kubelesela o kitendelesu kiki, phala o mbote ietu.—Jisabhu 11:17.\n\"Nga divuile kala Jihova ua kexile mu zuela n'eme\"\nIhi ia fidisa Linda kuvutula phonzo ku jiphange jê, akexile ku mu longolola? Muéne ua xinganeka kibatulu kia Bibidia kia mu kuatekesa kuloloka. (Jisálamu 130:3, 4) O kima kia mukuá kia kuatekesa Linda, o kuijiia kuila, kioso ki tu loloka akuetu, Jihova ué u tu loloka. (Efezo 4:32–5:2) Linda u lembalala kiebhi kia kexile mu divua kioso kia kexile ni njinda, muéne uixi: \"Nga divuile kala Jihova ua kexile mu zuela n'eme.\"\nMu ku bhita kithangana, Linda ua tena kueha o njinda ia kexile na-iu ku muxima. Sé ku mu jijidika, muéne ua loloka phang'etu, lelu o phange íii, dikamba diê dia kazola. Linda ua suluka mu kubheza Jihova. Ijiia kuila Jihova ua mesena ué ku ku kuatekesa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/ndolo-ku-muxima\/","date":"2019-03-22T11:11:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202642.32\/warc\/CC-MAIN-20190322094932-20190322120932-00469.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":634,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TALA hanji o muiji iú uonene. O 12 kia an'a Jakobo. Muéne uakexile ué ni an'a ahatu. Uejiia o majina a an'ê? Ndoko tuejiie a mukuá.\nLiia ua vualele Lubene, Ximinhá, Levi, ni Juda. Kioso Lakele kia mono kuma ka-nda vuala ana, muéne ua luualele kiavulu. Mu kienhiki, muéne ua bhana mubhik'ê Bila kua Jakobo, Bila ua vuala ana aiiadi, a exanene Dane ni Nafitali. Liia ua bhana ué mubhik'ê Nzídipa kua Jakobo, kienhiki Nzídipa ua vuala ué Ngade ni Asele. Mu kusukáko, Liia ua vualele dingi ana aiadi, Isakale ni Nzebulone.\nMu kusukáko, Lakele ua vuala ué mona. Muéne ua mu luku dijina dia Zuze. Anga tua-nda kuijiia dingi maka alungu ni Zuze, mukonda muéne ua kituka muthu uonene. Iâ exile 11 ua an'â a vuala kuala Jakobo, kioso kia tungile ni Labano, tata ia Lakele.\nJakobo uakexile ué ni an'a ahatu, maji o Bibidia i tanga ngó o dijina dia mona umoxi. Dijina diê Dinah.\nKua bhixila ola ia Jakobo ku xisa o dibhata dia Labano ni ku vutuka mu Kanana. Muéne ua bhongolola o muiji uê uonene ni ibhanga ia jimbudi ni ibhanga ia jingombe, iu ua mateka o njila.\nKioso Jakobo ni muiji uê kia kexile kiá mu vutuka mu Kanana, Lakele ua vuala mona ua mukuá. Kiki kia bhitile mu njila. Lakele mu ku vuala ua bhitile hadi, kienhiki muéne uáfu kioso kia vuala. Maji o mona uakexile kiambote. Jakobo ua mu luku dijina dia Bejamí.\nTua-ndala ku lembalala o majina a 12 kia an'a Jakobo, mukonda o kifuxi kia Izalaiele kia tundu kokuâ. O 12 kia diembu dia Izalaiele akexile ni majina a 10 dia an'a Jakobo, ni kiiadi kia an'a Zuze. Izake uakexile hanji ni muenhu mu mivu iavulu kioso kia vuala o mizangala ioso íii, muéne ua sangulukile ni ku kala ni alaúla avulu. Maji tu tale se ihi ia bhiti ni mulaul'ê, Dinah.\nDimatekenu 29:32-35; 30:1-26; 35:16-19; 37:35.\nIbhuidisu\n- Kiebhi kiexanene o kisamanu kia ana a Jakobo a vuala ni muhatu'ê ua dianga Liia?\n- Nanhi exile ana aiadi a vuala selevende ia Liia, Nzidipa ni Jakobo?\n- Kiebhi kie xanene ana aiadi a vuala selevende ia Lakele, Bila ni Jakobo?\n- A nanhi exile ana aiadi a vuala Lakele, ni ihi ia bhitile kioso kia vuala o mon'ê ua kaiadi?\n- Kála ki ua mu mona mu fikula, Jakobo uakexile ni ana mala akuxi, ni ihi ia tundu kua ene?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Dimatekenu 29:32-35 ni 30:1-26.\nKála kia bhitile ni 12 kia ana a Jakobo, kiebhi kiexile mu sola o majina a ana a Jihebeleu mu ukulu?\n- Tanga Dimatekenu 35:16-19 ni 37:35.\nSumbala o Bibidia i tanga ngó o dijina dia Dinah, kiebhi ki tuejiia kuma Jakobo uakexile ni ana a kamúkua a ahatu? (Dim. 37:34, 35)","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-2-Tund%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio-Kat%C3%A9-mu-u-Bhulukilu-ku-Ijitu\/musoso-19-o-muiji-uonene-ua-jakobo\/","date":"2019-03-23T12:28:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202804.80\/warc\/CC-MAIN-20190323121241-20190323143241-00194.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":439,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ikalakalu yé yoso bhakula-yu kwa Jihova, mwene u ku xikikila ima yoso i u kana kubhanga.\"—JISABHU 16:3.\nMIMBU: 11, 24\n1-3. (a) Maka ebhi ene mu dibhana na-u minzangala yavulu? Maka yá, tu tena ku a sokesa ni ihi? (Tala o foto ya dyanga.) (b) Ihi ya-nda kwatekesa o minzangala Jikidistá kudibhana ni maka yá?\nXINGANEKA kwila, eye wa disokejeka phala kuya ku kizôkola kya ukaza, mu mbanza yalela dikanga. Phala kwenda o njila, kubhinga kudilônga mu maximba. Ki u bhixila mu kididi mwene mu kala o maximba, u thandanganha, mukonda kwala athu avulu ni maximba avulu. Maji, eye wejiya kyambote o kididi ku wa mesena kuya, ni maximba mu wa tokala kusambela. Kwa-nda sambela maximba oso-oso, mukonda wejiya kwila, a tena ku kwambata kididi kyengi.\n2 Tu tena kusokesa o mwenyu ni njila i bhanga o muthu, enu mu minzangala tu mi sokesa ni athu ala mu kididi kya kukwata o maximba. Say ithangana kumoneka ima yavulu ku mwenyu i bhonzesa o kusola. Maji se wejiya kyambote ku wa mesena kuya, ki kwa-nda kubhonza kusola. Kwebhi ku wa-nda ditela?\n3 O milongi yiyi, ya-nda tambwijila o kibhwidisu kiki, ya-nda ku kuswinisa we ku di kwatenena mu kuximana Jihova ku mwenyu. Kiki kilombolola, kukayela o itumu ya Jihova mu ima yoso i wa-nda sola, kala o salu, kudilonga mu xikola ya katunda, kukazala ni kuvwala. Kilombolola we kusuwa jimbambe mu nzumbi. O jimbambe jiji, ja-nda kolesa dingi o ukamba wê ni Jihova. Se u di kwatenena mu kusidivila Jihova, ijiya kwila, mwene wa-nda ku kubesowala wa-nda kukwatekesa we kuditunda kyambote. Tanga Jisabhu 16:3.\nMUKONDA DYAHI KWA BHINGI KU SOLA JIMBAMBE MU NZUMBI?\n4. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi yiyi?\n4 Mukonda dyahi kima kyambote kusuwa jimbambe mu nzumbi? Twa-nda dilonga ima itatu i londekesa se mukonda dyahi. O kima kya dyanga ni kya kayadi, ya-nda ku kwatekesa kumona kwila, kusuwa jimbambe mu nzumbi kwa-nda bandekesa dingi o ukamba wê ni Jihova. O kya katatu kya-nda londekesa se mukonda dyahi kima kyambote kubhanga kiki mu undenge.\n5. Kyebhi o kima kya beta o kota ki tu bhangesa kusuwa jimbambe mu nzumbi?\n5 O kima kya beta dingi o kota ki tu bhangesa kusuwa jimbambe mu nzumbi, o kusakidila Jihova mukonda dya henda yê ni ima yoso ya tu bhana. Say mukwa Jisálamu wambe: \"Kima kyambote o kusakidila jinga Jihova . . . Kuma eye, u Jihova, wa ngi sanguluysa ni ikalakalu yé; ngimba kikowé mu kubanza kya yudika o maku mé.\" (Jisálamu 92:1, 4) Xinganeka mu ima yoso yene mu kubhana Jihova: o mwenyu wê, o kixikanu, o Bibidya, o kilunga, ni kidyelelu kya kukala mu Palayzu ku hádya. Kyoso ki u suwa jimbambe mu nzumbi, u londekesa kwa Jihova kwila, eye wa sanguluka ni ima yoso yiyi, kiki ki ku zukamesa dingi kwa mwene.\n6. (a) Kyebhi o kusuwa jimbambe mu nzumbi kwa lungu ni ukamba wé ni Jihova? (b) Se u mona ndenge, jimbambe jebhi mba ikalakalu yebhi i u tena kusuwa?\n6 O kima kya kayadi ki tu bhangesa kusuwa jimbambe mu nzumbi, o kwijiya kwila, kyoso ki u bhanga nguzu phala kubhixila mu mbambe i wa suwu, wa mu bhanga kima kyambote phala Jihova. Kubhanga kiki, ki kuzukamesa dingi kwa mwene. Poxolo Phawlu wa kanena: \"Nzambi ki mukwa kaxixi. Mwene ka landuka wila sedivisu i mwa bhange i mu jimba, mba o henda i mu edikisa o dijina dyê.\" (Jihebelew 6:10) Kana kubanza kwila u mona ndenge hanji phala kusuwa jimbambe mu nzumbi. Mu kifika, kyoso Christine kya suwu o mbambe ya kutanga o misoso ya Jimbangi ja fiyele ithangana yoso, mwene wa kexile ngó ni 10 dya mivu. Toby wa kexile ni 12 kya mivu, kyoso kya suwu o mbambe ya kutanga o Bibidya yoso ande dya ku mu batizala. Maxim wa kexile ni 11 ka mivu, o phang'ê Noemi wa kexile ni 10 dya mivu kyoso kya a batizala. Kiyadi kyâ a suwu o mbambe ya kukalakala ku Betele. Phala ka jimbe o mbambe ya solele, ene a phaphela mukanda umoxi wene mu soneka o jiphange a mesena kukalakala ku Betele ku palelu ya inzu yâ. Abha eye? O kwila u tena kusuwa jimbambe ni kubhanga nguzu phala ku ji kumbidila?—Tanga Filipe 1:10, 11.\nSe wijya kyambote o jim-bambe jê, ki kwa-nda kubhonza kusola ni unjimu\n7, 8. (a) Mukonda dyahi kusuwa jimbambe kukwatekesa kusola o ima ku mwenyu? (b) Say kilumba wa ditunu kubokona mu xikola ya katunda. Mukonda dyahi?\n7 Kyebhi o kima kya katatu ki kubhangesa kusuwa jimbambe mu nzumbi mu undenge wê? Kuma u mona ndenge mba u munzangala, wala ni ima yavulu phala kusola. Wa bhingi kusola se wa-nda dilonga katé bhebhi, o salu ni ima yengi. Maka yá tu tena ku a sokesa ni jiphambu, se wa mu kwenda njila. Se wejiya kyambote ku wa mesena kubhixila, ki kwa-nda kubhonza dingi kusola o njila ya kuditela. Kyene we kimoxi ni kusola o ima ku myenyu yenu. Se mwijiya kyambote o jimbambe jenu, ki kwa-nda mi bhonza kusola ni unjimu. Jisabhu 21:5 yamba: \"Mukwa mwanu, o ixinganeku yê i bhangela kuvudisa nzungule ya jimbote.\" Se u suwa jimbambe jambote mu undenge, wa-nda mateka we ku di tunda kyambote, tundé undenge. Kyene kya divu Damaris kyoso kya bhingile kusola o kima kyeji bhanga kyoso kyexile mu kitala kya kikumbi.\n8 Damaris wa kexile ni jinota jambote, kyoso kya bhange o xikola ya kaxi. Phala kudilonga o ufunu wa azokedi mu xikola ya katunda, ki kweji bhinga kufuta. Mu veji dya kudilonga o ufunu wa azokedi, mwene wa soto salu yengi, ya kunganhala kitadi kyofele. Mukonda dyahi? Mukonda mu unzangala wê mwene wa suwu o mbambe ya kukala muboki wa thembu yoso. Mwene wambe: \"Kiki kilombolola kukalakala ngó mu kamene mba mu ngoloxi. Se nga dilongele o ufunu wa azokedi, ngeji nganhala kitadi kyavulu, maji kyeji ngi bhonza kusanga salu phala kukalakala ngó mu kamene, mba mu ngoloxi.\" Damaris wa kalakala kala muboki wa thembu yoso mu 20 a mivu. O kwila mwene wa dyela mu kusola o mbambe yiyi, mu unzangala wê? Kana. Mu salu mwa mu kalakala, wa sange-mu azokedi avulu a bhanga o kikalakalu kyeji bhanga mwene, se wa bhangele o xikola ya katunda. Mwene wa-mba kwila, avulu mu dyâ ka sanguluka ni kikalakalu kyâ. Damaris wambe we kwila, o mivu yoso yene mu kalakala kala muboki wa thembu yoso, yene mu mu sangulukisa kyavulu, yene we mu mu fidisa kuluwala kala o azokedi yâ.\n9. Mukonda dyahi tu sanguluka kyavulu ni minzangala yetu?\n9 Mazunda ni mazunda a minzangala ku mundu woso, ene mu sola kyambote o ima ku myenyu yâ. Twa a ximana mu kubhanga kiki. Ku myenyu yâ, o ukamba wâ ni Jihova ni jimbambe ja suwu, jene jala kupholo. Ene a sanguluka ni kidi kyoso ku mwenyu, a kukayela o itendelesu ya Jihova mu ima yoso, kala o xikola, o salu ni mwenyu ku mwiji. Solomá wambe: \"Dyelela kwa Jihova ni muxima wé woso.\" Mwene wambe dingi: \"Mu suwe mwene ngó mu mawendelu mé moso, mwene a yukise o njila jé joso.\" (Jisabhu 3:5, 6) Minzangala, Jihova wa mi zolo kyavulu! Mwala ni valolo yavulu ku pholo yê, Mwene wa-nda mi langa, wa-nda myendesa ni ku mi besowala.\nDISOKEJEKE KYAMBOTE PHALA KULONGA AKWENU YA LUNGU NI JIHOVA\n10. (a) Mukonda dyahi o kikalakalu kya kuboka kyene o kima kya beta-o-kota phala etu? (b) Kyebhi ki u tena kukala ni uhete wa ku jimbulula o kixikanu kyê?\n10 Kyoso ki u lunga o mwenyu wê mu kusangulukisa Jihova, wa-nda mesena kulonga akwenu ya lungu ni mwene. Jezú Kidistu wambe kwila, \"o Njimbu yambote a dyanga ku i boka.\" (Marku 13:10) Kyenyiki-phe, o sidivisu ya kuboka ya bhingi ku i bhanga ni lusolo, yene ya tokala ku kala ku pholo. O kwila u tena ku bandekesa o sidivisu yê ya kuboka? U tena kukala muboki wa thembu yoso? Abha, se ki wa wabhela kyavulu o sidivisu ya kuboka? Kyebhi ki u tena kukala ni uhete wa ku jimbulula o kixikanu kyê? Say ima iyadi ya-nda ku kwatekesa: Ku disokejeka kyambote, ni kuzwela kwa akwenu yoso i wejiya ya lungu ni Jihova. Kya-nda kubhekela kisangusangu kya dikota.\n11, 12. (a) Ihi i u tena kubhanga phala ku di pelepalala phala kuzwela ya lungu ni Jihova? (b) Kyebhi Luka kya soto kithangana phala kuzwela ya lungu ni Jihova mu xikola?\n11 Mateka ni kudilonga kyebhi ki wa-nda tambwijila o ibhwidisu i tena kubhanga o jikoleka jê, kala \"Mukonda dyahi u xikina kwila kwene Nzambi?\" Mu site yetu jw.org, mwala milongi i tena ku ku kwatekesa ku tambwijila o kibhwidisu kiki. Se u jikula mu mbandu ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES, wa-nda sanga-mu o Tabela \"Porque Eu Acredito Em Deus?\" Kayela o jimbandu jya tabela yiyi, phala u tene ku tambwijila kyambote. Wa-nda sangu-mu jivelusu jitatu ji tena ku ku kwatekesa ku tambwijila o kibhwidisu kiki: Jihebelew 3:4, Loma 1:20, ni Jisálamu 139:14. Mu mbandu yiyi, wa-nda sanga-mu we jitabela ja mukwa ja-nda ku kwatekesa ku tambwijila o ibhwidisu yiyi ni ya mukwâ.—Tanga 1 Phetele 3:15.\n12 Tangela jikoleka jê phala na jikula o site yetu jw.org ubheka wâ mwene. Kyene kya bhange Luka. Jikoleka jê ja kexile mu zwela ya lungu ni jingeleja. Luka wa mono kuma, ene a kexile mu zwela makutu a lungu ni Jimbangi jya Jihova. Mu veji dya ku dizangala, mwene wa bhingi ku mulongexi wê phala ku jimbulula o kidi kya lungu ni Jimbangi ja Jihova. O mulongexi wa mwehela. Kyenyiki, mwene wa jimbulula o ixikanu yê ku jikoleka jê joso, katé wa a londekesa o site yetu. O mulongexi wa bhingi o adilongi oso phala kutala o vidiu Ihi i wa Tokala o Kubhanga se a Kulokalala. Luka wa sangulukile kyavulu mukonda wa tenene kuzwela ya lungu ni Jihova mu xikola.\n13. Mukonda dyahi ki tu tokala kubhwila né mwene ni ibhidi?\n13 Se kumoneka ibhidi, kana kubhwila, bhanga nguzu phala u tene kubhixila ku mbambe yê. (2 Timote 4:2) Kyene kya bhangele Katidi. Mwene wexile ni 17 a mivu, kyoso kya suwu o mbambe ya kubokela o jikoleka jê joso. Say koleka, wa kexile mu mu lokalala lwavulu. Maji mwene ka jimbi o mbambe yê. O ukexilu wê wambote, wa bhangesa o koleka yê ya mukwá, a mwixana Hans kudiwana. Mwene wa mateka kutanga o madivulu metu, wa dilongo o Bibidya, katé kya mu batizala. Katidi ka kijidile mukonda mwene ka kexile dingi mu xikola yenyoyo. Mu kubhita 13 kya mivu, kyoso kyay mu kyônge ni mwiji wê, o mwendexi wa diskursu dya katunda, wexile Hans, mwene wa diwana! Mwene wa sanguluka kyavulu, mukonda wa kumbidila o mbambe yê, ya kubokela o jikoleka jê.\nKANA KUJIMBA O JIMBAMBE JI WA SOLO\n14, 15. (a) Ihi i wa tokala kulembalala kyoso akwenu kya kujijidika kubhanga kima kyayibha kya mu bhanga ene? (b) Ihi i u tena kubhanga phala kukolokota kyoso kya kujijidika kubhanga kima ku ki mesena?\n14 Katé bhabha, o milongi yiyi, ya mu mi swinisa kuximana Jihova ni kusuwa jimbambe. Maji say minzangala a wabhela kutonoka kyavulu. Nange ene a-nda ku kwambela phala kubhanga yene mu bhanga ene. Kupholo dya kwenda, wa-nda bhinga kulondekesa ku akwenu kwila, kukumbidila o mbambe yê, kima kya beta o kota phala eye. Kana kwehela akwenu ku kubhangesa kujimba o jimbambe jê. Se wa kexile mu kididi kya kukwata maximba, weji sambela ngó mu maximba oso-oso, mukonda o athu a sambela-mu ala ni kithangana kyavulu kya kutonoka? Kana, ki kyene!\n15 Ihi-phe i u tena kubhanga phala kukolokota kyoso akwenu kya ku jijidika kubhanga ya mu bhanga ene? Kana kuya mu ididi mu kubhonzesa kudituna o ijijidiku. (Jisabhu 22:3) Xinganeka mu ibhidi ijila mu kubhanga o ima yayibha. (Ngalásya 6:7) Kala u muthu wa lenduka, xikina kwila wa bhingi kikwatekesu. Kyoso jitata jê mba jiphange jengi jyakulu mu nzumbi kya kudimuna mu kima ki wa mu bhanga, bhana-u matwí.—Tanga 1 Phetele 5:5, 6.\n16. Kyebhi o musoso wa Christoph u londekesa kwila, o kulenduka kima kyambote?\n16 O kulenduka kwa kwatekesa Christoph kuxikina o idimwinu. Kyoso mwene kya di batizala wa mateka kuya mu kididi kya ku tungutisa o mukutu. Kwenyoko, minzangala ya mwixana phala kubhanga o joko yâ. Mwene wa zwela o maka yâ ni kafunga, anga o kafunga u mwambela phala kuxinganeka mu ilwezu, se a jokala kala joko ya kitadi. Né kiki, Christoph way mwene mu jokala. Mu ku bhita ithangana, wa mono kwila yexile mwene joko ya undanda. Wa zwela dingi ni tufunga, a mu bhana itendelesu bhu kaxi ka Bibidya. Christoph wambe, \"Jihova wa ngi dimuna, nga laleka maji nga mwivu mwene.\" O kwila eye wê wa lenduka, wene mu tumaka kyoso kya ku dimuna?\n17, 18. (a) Ihi ya mesena Jihova ni minzangala lelu? (b) Ihi i wa tokala kubhanga phala ku dyele mu wadyakime? Bhana phangu.\n17 O Bibidya yamba: \"Eye, munzangala, di kenye! Sanguluka mu unzangala wé, o muxima wé u tulumbe mu izuwa ya unzangala wé!\" (Ndongixi 11:9) Jihova wa mesena kwila u sanguluka mu unzangala wê. Mu milongi yiyi, mwa di longo kwila, o kima ki bhangesa o muthu kusanguluka, o kukumbidila o jimbambe jya suwu ni kukayela o itendelesu ya Jihova mu ima yoso ya sola kubhanga ku mwenyu. Se u bhanga kiki selu, kwa-nda laleka, wa-nda mona kyebhi Jihova kya kwendesa, kya kulanga, anga u kubesowala. Xinganeka mu itendelesu yoso yene mu mi bhana bhu kaxi ka Mak'â mê, anga kumbidila o kitendelesu kiki: \"Mu izuwa ya unzangala wé, lembalala Ió woso wa ku bhanga.\"—Ndongixi 12:1.\n18 O minzangala a kula ni lusolo. Maji say yá, a dyela mukondaa xindile jimbambe ja yibha mu undenge, mba kexile ni jimbambe. Maji se u di kwatenena mu jimbambe jê mu nzumbi, kyoso ki wa-nda kwila wa kulu, wa-nda sanguluka ni yoso i wa solo. Kyene kya divu Mirjana. Kyoso kyexile munzangala wa kexile hete ya kujokala. Katé mwene a mu solo phala kubhanga mbandu mu jijoko ja fuma a jixana, Jogos Olimpicos do Inverno. Mu veji dya kuxikina, mwene wa solo kusidivila Jihova mu sidivisu ya thembu yoso. Kwa bhiti kya 30 a mivu, mwene wala hanji mu sidivisu ya thembu yoso ni mwadi wê. Mwene wambe kwila, o athu a mesena fuma, kijingu, kutena ni umvwama, kala ni kisangu-sangu kya kidi. Mwene wambe we kwila o mbambe ya beta o kota o kusidivila Nzambi, ni kukwatekesa o athu ku mwijiya.\n19. Mukonda dyahi kima kyambote ku di kwatenena mu jimbambe mu nzumbi kyoso u munzangala hanji?\n19 Enu mu minzangala twa mi ximana mukonda né mwene ni ibhidi i mwa mu bhita na-yu, ki mwa mu jimba kusidivila Jihova. Mwa suwu jimbambe mu nzumbi, mwa mu mona o sidivisu ya kuboka kala kima kya beta-o-kota ku mwenyu wenu. Ku mbandu ya mukwa ki mwa mu kwehela o mundu yú, ku mi bhangesa kujimba o jimbambe jenu. Ejiyenu-kyu kwila, o ikalakalu yenu ki mwa mu i bhanga mu ki ngoho. Enu mwala ni jiphange ja mi zolo ja-nda mi kwatekesa. Mu kiki-phe \"ikalakalu yé yoso bhakula-yu kwa Jihova, mwene u ku xikikila ima yoso i u kana kubhanga.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-Kasamanu-ua-2018\/minzangala-suwe-nu-jimbambe-mu-nzumbi\/","date":"2019-03-25T05:31:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203755.18\/warc\/CC-MAIN-20190325051359-20190325073359-00001.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2418,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.23,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I U BANZA?\nO kuila kuene muene jianju? O Bibidia iamba:\n'Tanesenu Jihova, mu jianju jê; mu mazonda mua xikamena muene ku mi tuma, muéne mu tumaka izuua ioso o dízui diê.'—Jisálamu 103:20.\nO Mulangidi iú u tanga ihi i longa o Bibidia ia lungu ni jianju ni kiebhi jene ji tu kuatekesa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/dimatekenu\/","date":"2019-03-24T11:11:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203438.69\/warc\/CC-MAIN-20190324103739-20190324125739-00042.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.283,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201105\/","date":"2019-03-19T16:48:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202003.56\/warc\/CC-MAIN-20190319163636-20190319185636-00415.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9626561403,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9626561403274536, \"yom_Latn_score\": 0.021136298775672913}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.19,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.216,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso kya kexile mu kaleya, Phawulu ni Sila a ximana Jihova bhu kaxi ka mimbu. (Ik 16:25) O kwimba, kwa kwatekesa kukolokota. Ihi i tu zwela ya lungu n'etu lelu? O mimbu ya ubhezelu ni mimbu ya Broadcasting, i tena ku tu swinisa ni ku tu kwatekesa kukolokota mu kixikanu kyetu mu ithangana ya ibhidi. Maji o kya beta dingi kota, yene i ximanesa Jihova. (Jis 28:7) Ene mu tu swinisa kwijiya o mimbu. O kwila wejiya-ko kya mimbu? Tu tena kwimba mu ubhezelu wetu ku mwiji, phala kwijiya kyambote o mimbu.\nTALA O VIDYU, ANA-NDENGE A XIMANA JIHOVA BHU KAXI KA MIMBU. MU KUSULUKA, TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi ki tu divwa kyoso ki twimba o mimbu ya Utuminu?\nKyebhi o Kibuka Kya Kungalavala, ki disokejeka phala kungalavala o mimbu?\nKyebhi o ana-ndenge ni jitat'a jâ, kya disokejeka phala kungalavala o mimbu?\nMimbu yebhi i wa wabhela dingi? Mukonda dyahi wa i wabhela?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kayadi-2018-mwb\/milongi-ya-17-23-ya-kayadi\/ximana-jihova-bhu-kaxi-ka-mimbu\/","date":"2019-03-26T02:38:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204768.52\/warc\/CC-MAIN-20190326014605-20190326040605-00418.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.281,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"10:13\nJihova weji sola kukatula o kibhidi ki twa mu dibhana na-kyu. Maji mwene u tu bhana jinga o \"ditundilu\" mu ku tu bhana o ima i twa bhindamena phala ni tu tene kukolokota, ni ku ditunda kyambote mu ku dibhana ni ibhidi.\nJihova u tena kutululukisa o kilunji kyetu, o muxima, ni ixinganeku yetu bhu kaxi ka Bibidya, o nzumbi ikôla, ni bhu kaxi ka kudya ku tu bhana o kimbadi kya fiyele.—Mat 24:45; Nz 14:16; Lo 15:4\nJihova u tena ku twendesa bhu kaxi ka nzumbi ikôla, o nzumbi yiyi i tena ku tu kwatekesa kulembalala misoso ya Bibidya, ni itumu i tu kwatekesa kusola kyambote.—Nz 14:26\nJihova u tena ku tu kwatekesa bhu kaxi ka jyanju jê.—Jih 1:14\nJihova u tena ku tu kwatekesa we bhu kaxi ka jiphange jetu ja mala ni ja ahatu.—Kol 4:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/mwb201904\/milongi-ya-8-14-ya-kasamanu\/jihova-u-kumbidila-o-izwelu-y%C3%AA\/","date":"2019-03-24T06:58:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203378.92\/warc\/CC-MAIN-20190324063449-20190324085449-00179.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.133,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.26,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mbalahamu ni Sala akexile kiá ni mivu iavulu kala makaza. Ene a xisa inzo iambote, iá ai mu tunga mu balaka. Maji né muene kiki, Sala ka kexile mu dizuma mba mu kuditenda, mukonda ua dielele kuila, Jihova ueji kua langa.\nSala ua mesenene kukala ni mona, iu ua zuela kua Mbalahamu: 'Se u vuala mon'a ni selevende iami Hangale, nga-nda mu sasa muene kala eme nga mu vuala.' Mu kubhita thembu, Hangale ua vuala muene mon'a. O dijina diê Ijimaiele.\nMu kubhita mivu iavulu kioso Mbalahamu kia kexile ni 99 a mivu, o Sala ni 89 a mivu, a kundu ku kitatu kia maiala. Mbalahamu uexana o maiala, phala kunhoha bhu kilembeketa kia muxi, phala kuxakuta kadikoka. Uejiia se o kitatu kia maiala ió exile nanhi? Exile jianju! Ene a tangela Mbalahamu: 'Muvu ku pholo eie ni muhatu ué, mua-nda vuala mon'a.' Sala ua kexile mu balaka, maji ua kexile mu kuívua o maka oso akexile mu zuela. Kioso kiévu o maka enhó, ua mateka kuelela iu uambe: 'Eme nga kuka kiá kiki, kiebhi ki ngi tena kuvuala dingi?'\nMu kubhita muvu kala kia zuelele o anju ia Jihova, Sala ua vuala muéne mona. Mbalahamu ua mu bhana o dijina dia Izake, dilombolola \"Kuolela.\"\nKioso Izake kia kexile ni kitanu kia mivu, Sala ua mono Ijimaiele kuzukutisa Izake ni ku muolela. Muene ua mesenene kulanga mon'ê iu ua zuela ni Mbalahamu, phala kukaia Hangale ni Ijimaiele. Ku dimatekenu Mbalahamu ua ditunu. Maji Jihova uambela Mbalahamu: 'Bhanga kala kia mesena Sala. Ku tandanganhe ni Ijimaiele, eme nga-nda mu langa. Maji o kikanenu ki nga bhange n'eie, kia-nda dikumbidila kua Izake.'\n'Kiejila mu kuxikana, o Sala ue muene, a mu bhana o kutena kua kuimita. Muène-phe ua xikanene kuila Nzambi uanda kukumbidila polomesa iê.'—Jihebeleu 11:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/izake-ni-ijimaiele\/","date":"2019-03-19T08:46:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201922.85\/warc\/CC-MAIN-20190319073140-20190319095140-00102.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":291,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.289,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"2 Kolindo 2:17\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Zwela kala ki wene mu zwela izuwa yoso, sé mangonya, londekesa se kyebhi ki wa mu divwa mu milongi ni ku jingivwidi jé.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nSamba, di pelepalale kyambote. Bhinga kikwatekesu bhu kaxi ka musambu, phala kubanza mu milongi mu veji dya kudibanza mudyé. Ta mu kilunji o madisá a katunda u wa mesena kulonga. O ixinganeku wa tokala ku i tumbula mu izwelu yé, mu veji dya kutanga kizwelu ni kizwelu kala kya i soneka.\nZwela ni muxima woso. Xinganeka se mukonda dyahi o jingivwidi a bhindamena kwivwa o njimbu. Ene a tokala kukala o kima kya beta o kota. Kyenyiki, o ukexilu wé, o ijimbwete yé ni pholo yé, ya tokala kulondekesa kilendu ni ukamba ku jingivwidi.\nTala o jingivwidi jé. Se ku mbandu ku wa tungu ki kima kya yibha, wa tokala kutala ku pholo ya jingivwidi jé. Mu kubhanga diskulusu, u tena kutala muthu ni muthu, mu veji dya kutala ngó o kibuka kyoso kya athu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/2-kuzwela-mu-ukexilu-w%C3%A9-wa-kuzwela\/","date":"2019-03-21T22:43:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.7\/warc\/CC-MAIN-20190321213516-20190321235516-00454.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.246,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: O kuila Nzambi ua tu bhange phala kufua?\nTanga: Dij 21:4\nZuela: O Mulangidi iú, u jimbulula ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni muenhu ni kufua.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Kiebhi ki tu tena kulondekesa o henda kua Nzambi?\nTanga: 1Nz 5:3\nKidi: Tu londekesa o henda kua Nzambi, mu kubelesela o itumu iê.\nO KUILA O ATHU AFÚ KIÁ A KA VUTUKA DINGI? (T-35)\nKibhuidisu: Athu avulu ku mundu, ene mu bhanga jifesa ku mivu ioso, phala kubhana kijingu ku madifundu. O kuila sai kizuua tua-nda tena kumona dingi o jindandu jetu ja fú kiá?\nTanga: Ik 24:15\nZuela: O kamukanda kaka, ka londekesa kiebhi o kidielelu kia difukunukinu, ki tena ku ku kuatekesa. [Se ki bhana, xika o vidiu, O Kuila Saí Kidielelu Phala Athu Afú?]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2019-03-22T23:16:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202698.22\/warc\/CC-MAIN-20190322220357-20190323002357-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lembalalenu o Muhatu'a Lote\nO ia zuela Jezú 2.000 ja mivu kudima, iala dingi ni valolo lelu m'ukulu ndenge. Tala kiebhi Ndala ni Diminga kia dilongo kulanga o muiji uâ ku iluezu ia dimuna Jezú.\nKiebhi o miji Jikidistá kia tena kudiuanuna mu kukala fiiele kua Nzambi ni kumesena kukala ni jimbongo?\nIhi i tena ku tu ta mua vundu ni ku tu bhangesa kuzoza mu nzumbi?\nJezú ua tu tangela o misoso iâ phala ku tu longa phangu. O muhatu'a Lote hinu keji fua kana. Etu ki tu mesena kubhita mu ima mua bhiti o muhatu'a Lote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/lembalalenu-o-muhatua-lote\/","date":"2019-03-19T16:43:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202003.56\/warc\/CC-MAIN-20190319163636-20190319185636-00436.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":97,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IIHI ia tokala ku bhanga o diiala phala ku bhangesa muhatu'ê ku sanguluka? Athu avulu ene mua longa kuila, o kima kia dianga kia tokala ku kala na-kiu o diiala phala ku kuatekesa o muiji uê, o ku kala ni kitadi kiavulu. Ahatu avulu ene ni kitadi kiavulu, maji né kiki ka sanguluka ku muenhu uâ. Mu kifika, saí muhatu mukua Xiphanha, dijina diê Loza, uambe ia lungu ni muadi uê, uixi: \"Muadi uami ua kexile mu dibhana kiambote ni athu a mukuá, ua lendukile, maji kubhata muéne uexile muthu ua iibha.\" Juana, mukua Nigéria, uambe kiki: \"Se ki ngi xikinine ia zuela muadi uami, muéne ua kexile mu ngi tangela, 'eie ua tokala ku xikina ioso i ngi zuela, mukonda eme ngi muadi uê.'\"\nKiebhi o diiala kia tokala ku kumbidila o ikalakalu iê kubhata ni henda ioso? Ihi ia tokala ku bhanga o diiala phala ku kuatekesa o muhatu uê 'ku sanguluka?'\nIHI I ZUELA O BIBIDIA IA LUNGU NI DIIALA KU TUMINA O MUHATU UÊ\nSumbala ku pholo ia Nzambi o diiala ni muhatu a soko ngó, maji o Bibidia ilondekesa kuila kala muthu ku muiji uala ni kikalakalu kiê-muene. O divulu dia Loma 7:2 di zuela kuila o muhatu ua kazala u belesela o 'kitumu kia muadi uê.' Mu matenda ene mu sola-mu muthu phala kuendesa o ikalakalu, Nzambi ué ua solo o diiala phala kuendesa o muhatu uê. (1 Kolindo 11:3) O anumi a tokala kuendesa o mabhata mâ.\nEnu mu anumi, kiebhi ki mua tokala kuendesa o mabhata menu kála kia tumu Nzambi? O Bibidia i zuela: 'Zolenu ahatu enu kala Kristu kia zola o kilunga.' (Efezo 5:25) Sumbala Jezú Kristu nuka ua kazala maji o phangu iê i tena ku ku kuatekesa ku kala diiala diambote. Tu tale kiebhi kiki ki tena o ku bhita.\nJEZÚ PHANGU IAMBOTE PHALA O ANUMI\nJezú ua soto ku kuatekesa akuâ. Jezú ua tangela o ahatu akexile mu tata ni ku dila mukonda dia malamba mâ, muéne uixi: \"Zenu kokuami, . . . eme nda ngi mi nhohese.\" (Matesu 11:28, 29) Muéne ua kexile mu kuatekesa o athu mu ku a bhana ia bhindamene ni ku a kuatekesa ku kala makamba a Jihova. Kiki kia bhangesa athu avulu ku zola Jezú, ene ejidile kuila muéne ueji kua nhohesa!\nKiebhi o anumi kia tena o ku kaiela o phangu ia Jezú. Kuatekesa muhatu uê ni ikalakalu kubhata. Saí ahatu a divua kála kia divuile Loza, muéne uambe: \"Eme ng'exile ngó kála ngi mubhika ua muadi uami.\" Maji saí diiala, dijina diê Kweku, ua zediua mu ukaza, muéne uambe kiki: \"Eme ngene mu kuibhuila muhatu uami phala ku ngi tangela kiebhi ki ngi tena ku mu kuatekesa kubhata. Kuma nga zolo muhatu uami, ki ngi mona ikalakalu kubhata, eme ngi bhanga.\"\nJezú ua suuile o athu ni ku a kuatela henda. Saí muhatu, ngadiama, ua katele kiavulu mu 12 kia mivu. Mu kuívua kuila Jezú ua kexile ni kutena kua ku saka athu, muéne uixi: \"Se nga mu babata ngó ku kizuatu kiê, ngi di sanza.\" Kidi muene! Muéne ua zukama kua Jezú, ua kuata ku kizuatu kiê iu ua di sanze. Sumbala saí athu a mono kiki, amba kuila o muhatu uenhó, ka tokalele ku bhanga kiokio, maji Jezú ua mono kuila o muhatu uenhó ua kexile mu sota o ku di sanza. * Jezú ni henda ioso, uambe: \"Mona, . . . u di sanze ku uhaxi ué.\" Jezú ka bazela o muhatu, mu veji dia kiki, ua mono kuila muéne ua katele kiavulu. Mu ku bhanga kiki, Jezú ua londekesa kuila muéne uexile mukua henda.\nKiebhi o anumi kia tena o ku kaiela o phangu ia Jezú. Se o muhatu uê ka mu divua kiambote, mu londekese kuila ua mu zolo, mu kuatele muahu. Di te mu kididi kia-muene, sota ku mu tendela. Mu kifika, Ricardo uambe kiki: \"Kioso ki ngi mona kuila muhatu uami ua luuala, ngi di langa phala ki ngi zuele dingi kima ki tena ku mu luualesa.\"\nJezú ua kexile mu di kunda ni jixibulu jê. Jezú ua kexile mu di kunda kiavulu ni jixibulu jê. Muéne uambe: \"Ima ioso i ngevu kua Tata iami, nga m'ijidisa-iu.\" (Nzuá 15:15) O Bibidia i tu londekesa kuila, saí ithangana Jezú ua mesenene ku kala ubheka uê phala ku xinganeka ni ku samba. Maji mu ithangana iavulu, Jezú ua kexile mu zuela ni jixibulu jê kiebhi kia kexile mu divua. Ande dia ku mu jibha kála kifumbe, muéne ua a tangela ni kidi kioso kuila \"ua kexile ni malamba.\" (Matesu 26:38) Né muene kioso o ima ia kexile mu bhanga o jixibulu, ia mu luualesele, Jezú ka kexile mu thathamana ni ku kala sé ku di kunda ni jixibulu jê.\nKiebhi o anumi kia tena o ku kaiela o phangu ia Jezú. Zuela ni muhatu uê kiebhi ki ua mu divua ni kiebhi ki ua mu banza. O muhatu u tena ku luuala se o muadi uê, u zuela sé uôma mba sé hele bhuoso bhuala athu avulu maji kubhata muéne ka zuele ni muhatu uê. Maji tala kiebhi kiene mu divua Ana kioso muadi uê kia mu tangela ioso ia mu banza. Ana uambe: \"Ngi mona kuila, muéne ua ngi zolo ni kidi kioso, eme ngi mu zola dingi.\"\nKana ku kala sé ku di kunda ni muhatu uê, phala muéne ka divue kia iibha. Saí muhatu uambe: \"Kioso muadi uami kia kexile mu di zangala n'eme, muéne u dituna kuzuela n'eme mu izuua iavulu. Muéne ua kexile mu ngi bhanga phoko, nga kexile mu divua kála ngi mukua ikuma.\" Maji Edwin, u sota ku kaiela o phangu ia Jezú, muéne uambe: \"Kioso ki ngi di zangala, ngi di xibha, maji ngi sota kithangana kia tokala phala kuzuela o maka ni ku a batula.\"\nJuana u tua mu tange ku dimatekenu uene mu mona muadi uê ku kala ni ukexilu uambote tundé kia mateka ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Juana uambe: \"Muéne ua kituka muthu uengi, diiala diambote, u sota ku kaiela o phangu ia Jezú.\" Jimidi ni jimidi ja makaza ene mu tambula o ulongelu iú ua Bibidia. Ua mesena ué ku di longa o Bibidia? U tena kuzuela ni Jimbangi ja Jihova n'a ku longe o Bibidia kubhata diê sé ku futa kitadi..\n^ kax. 10 Mu Kitumu kia Mozé, o muhatu iú ua xidile, uoso u mu kuata, u xila ué.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150101\/munumi-uambote\/","date":"2019-03-24T03:09:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203168.70\/warc\/CC-MAIN-20190324022143-20190324044143-00321.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1046,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE u kanza o kibundu ku muxi. U ki nuha, anga u ki ta mu kinda muala o ibundu ia mukuá. Ua kalakala mu ola javulu, maji ku ua bhuila kana, ua mu divua muene kiambote, anga u suluka ni ku kalakala dingi. O manh'ê ua zukama ua mu kanza ué ibundu, ua mu zuela ni kisangusangu kioso ni jindandu jê ni makamba ala ku mu kuatekesa. Muéne uala kilumba—eie u di lembalala kiebhi kiexile muéne m'ukulu kioso ki uexile mona-ndenge. Ki bhonza ku xikina kuila eie ua mu mono kioso kia kexile mu kuka ku mundu uokulu ua bhiti kiá. Eie ua mu mono ué kioso kia kexile mu kata, eie ua mu kuata bhu lukuaku kioso kia zubha o kufua, eie ua didi kiavulu ku mbila iê. Maji kindala muéne uala kumoxi ni akuâ, uala ku muenhu ni sauidi iambote!\nTuejiia kuma, o kithangana kiki kia zukama. Tuejiia ué kuila ikanenu ioso ia Nzambi ki i kamba ku di kumbidila. Mu mbandu íii tua-nda di longa iebhi o ikanenu ia Utuminu ia-nda di kumbididila ku hádia, katé kia-nda mateka o Alumajedone. Tua-nda di longa ué ikanenu ia mukuá ia-nda di kumbidila kioso kia-nda bhita o Alumajedone. Tua-nda mona ué o kithangana kia-nda mateka o Utuminu ku tumina mu ixi ioso, ni ku bhangulula o ima ioso ku ubhe!","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ikanenu\/","date":"2019-03-23T05:04:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202723.74\/warc\/CC-MAIN-20190323040640-20190323062640-00489.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jisabhu kibatulu 31 muala milongi ia katunda, ia tambula Sobha Lemuuele kua manhâ. O milongi iê ia unjimu, ia mu kuatekesa kusota muhatu uambote.\nO muhatu uambote a mu dielela\n31:10-12\nMuéne ni kulenduka kuoso, u bhana jindunge jambote kua muadiuê, mu maka a lungu ni muiji\nMuadiuê u mu dielela, uejiia kuila muéne u tena kubhana jindunge jambote, muéne ka jijidika muadiuê kuxikina ioso ia zuela\nO Muhatu uambote mukalakadi\n31:13-27\nMuéne u phopheka o kitadi kia muiji, u sanguluka ni ima iala na-iu, phala o muiji uê a zuate izuatu ia zele ni ku di iudika kiambote, ni kukala ni kudia kua soko\nMuéne mukalakadi, u langa kiambote o muiji uê suku ni muanha\nO Muhatu uambote ua zolo Nzambi\n31:30\nMuéne ua zolo Nzambi, uala ni ukamba uambote ni muéne","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2016-mwb\/milongi-ia-kamo7-13\/o-bibidia-i-jimbulula-kiebhi-ki-kala-o-muhatu-uambote\/","date":"2019-03-18T22:33:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201707.53\/warc\/CC-MAIN-20190318211849-20190318233849-00186.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":129,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.287,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KU MUVU ua 1923, o Dixilu dia kulondekesa Mautonokenu mu mbanza ia São Paulo, iezalele ni athu! O kuila u tena kuívua o dízui dia Phange George Young? O izuelu iê a mu i lungulula mu Phutu, kizuelu mu kizuelu. O 585 kia athu akexile mu dixilu a mu kuívua. O ibatulu ia Bibidia mu phutu, a mu ilondekesa mu filme. Tumikanda tuavulu a tu ixana \"Milhões Que Agora Vivem Jamais Morrerão,\" a tu uana mu madimi a Phutu, a Kingileji, Alemão ni dimi dia Italianu. O athu a uabhela kiavulu o diskursu! O njimbu ia di muange. Mu ku bhita izuua iiadi, o dixilu diezalele dingi, phala o athu kuívua o diskursu dia mukuá. Maji ihi ia bhekele o izulukutu ienioió?\nKu muvu ua 1867, Sarah Bellona Ferguson, ua tundile ku Estados Unidos iu uendele mu tunga ku ixi ia Brasil. Ku muvu ua 1899, Sarah uejidile kuila ua sangele o kidi, kioso kia tange o madivulu a Bibidia, a mu bhekele phang'ê ku Brasile, a tundile nau ku Estados Unidos. Mukonda muéne ua uabhele kiavulu o ku tanga, ua soneka o dijina diê, phala ku tambula O Mulangidi mu dimi dia Kingileji ku mbeji joso. Muéne ua sangulukile kiavulu ni njimbu iambote ia Bibidia, mukonda dia kiki, ua sonekena Phange C. T. Russell, mu ku mu tangela kuila muéne uexile o 'phangu ilondekesa kuila se-ku muthu uala dikanga diavulu a kamba ku mu sanga ni njimbu iambote.'\nSarah Ferguson, ua bhange ioso ia tenene phala kubokela akuâ, o njimbu iambote ia Bibidia, maji ua kexile mu di bhuidisa se nanhi ueji mu kuatekesa ni muiji uê, ni athu a mukuá ku Brasil. Ku muvu ua 1912, o Betel ia Brooklyn ia tu tangela kuila, saí muthu ua kexile mu kuíza mu mbanza ia São Paulo, ua kexile mu bheka tumikanda tuavulu tua kexile ni diambu mu phutu, Onde Estão os Mortos? Ku muvu ua 1915, muéne uambe kuila ua sasumukine, mu ku mona o Adilongi a Bibidia avulu, akexile mu kingila kuia ku diulu mu kithangana kieniókio. Muéne ua soneka ia kexile mu banza: \"Abha o athu ku Brasil ni ku América do Sul? . . . Kioso ki u xinganeka o athu oso a tungu ku ixi ia América do Sul, u tena ku mona kuila kua bhingi hanji ku bhanga kikalakalu kiavulu kia ku bhongolola.\" Sé phata, kuala kikalakalu kiavulu kia ku bhongolola!\nKu muvu ua 1920, nake dia minzangala ku Brasil, exile endexi a ji naviiu, endele mu iônge mu ilunga mu Mbanza ia Nova Yorque, kioso kia kexile mu kingila ku iudika o naviiu iâ ia Ita. Mu ku vutuka ku mbanza ia Rio de Janeiro, ene a tangela akuâ o njimbu iambote ia di longo mu Bibidia. Mu ku bhita kithangana, ku mbeji ia Katanu, ku muvu ua 1923, George Young, uexile kafunga ka ilunga, ua tula ku mbanza ia Rio de Janeiro, kua sange athu a mesenene ku di longa o Bibidia. Muéne ua bhange ioso phala ku lungulula madivulu avulu mu dimi dia Phutu. Mu ku bhita kithangana o Phange Young uai katé mu mbanza ia São Paulo, kua tungile 600.000 ia athu. Kuenhoko muéne ua bhange madiskursu avulu, ni ku uana Mazunda a madivulu kála ki tua tange kiá ku dimatekenu. Muéne ua tange: \"Mukonda dia ku kala ubheka uami, nga bhingile kikuatekesu kia ji jurnale, phala kuboka.\" Muéne uambe ué kuila iá exile \"o madiskursu a dianga o ku bhanga ni kikuatekesu I.B.S.A. ku Brasil.\" *\nMu ku jimbulula ia lungu ni ixi ia Brasil, O Mulangidi ua 15 ua Kaiiadi ua muvu ua 1923, uambe: \"Kioso ki tu xinganeka kuila o kikalakalu kia mateka ku mbeji ia Kanake mu kizuua kia 1, ki ku kexile madivulu, tu diuana mu ku mona kiebhi Ngana kia besoala o kikalakalu.\" O musoso u suluka mu ku jimbulula kuila, Phange Young ua bhange, 21 a madiskursu tundé ku kizuua kia 1 kia mbeji ia Kanake, ndu ku kizuua kia 30 ku mbeji ia Katutu, 3.600 athu evu o madiskursu enhá, 2 ua a bhange mu mbanza ia São Paulo. Mu mbanza ia Rio de Janeiro, o njimbu iambote ia Utuminu, ia kexile múia ni ku di muanga. Ki ku bhitile ji mbeji javulu, a bhanene kiá 7.000 a madivulu mu dimi dia Phutu! O Mulangidi ua Phutu, a mateka ku u bhanga ku mbeji ia Kamoxi ni Kaiiadi ku muvu ua 1923.\nGeorge Young uai mu kunda Sarah Ferguson, O Mulangidi u jimbulula: \"O phange ua mu sange mu dixilu dia ku tambula o ajitu, muéne ua bhiti kithangana se kuzuela kima. Muéne ua kuatele o lukuaku lua Phange Young, mu kusuka-ku muéne ua zuela: 'Eie u kafunga ka ilunga ka kidi muene?'\" Ki ku bhiti kithangana kiavulu muéne ni an'ê a a batizala. Mu kidi, muéne ua kingila 25 a mivu phala ku mu batizala! O Mulangidi ua 1 ua mbeji ia Kakuinhi ua muvu ua 1924, ua tange kuila 50 a athu a a batizele ku ixi ia Brasil, a betele-o-kota mu mbanza ia Rio de Janeiro.\nMu ku bhita 90 a mivu ki ku bhingi kuibhula dingi: \"Abha o athu ku Brasil ni ku América do Sul?\" Lelu 760.000 a Jimbangi ja Jihova ndenge a mu boka o njimbu iambote ku ixi ia Brasil. Ku ixi ioso ia América do Sul, o njimbu iambote ia Utuminu a mu i boka mu dimi dia Phutu, ni dia Espanhol, ni mu madimi avulu a uvualukilu. Ku muvu ua 1915, Sarah Ferguson, ua zuelele kidi, 'kua bhingile hanji ku bhanga kikalakalu kiavulu kia ku bhongolola.'—Ima ietu io bhakele ku Brasil.\n^ kax. 6 I.B.S.A. ilombolola, Associação Internacional dos Estudantes da Bíblia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140515\/kikalakalu-kia-ku-bhongolola-ku-brasil\/","date":"2019-03-19T21:59:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202131.54\/warc\/CC-MAIN-20190319203912-20190319225912-00332.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":907,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.383,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Katutu 2014 | O Kuila o Athu A-nda Buika o Ixi?\nIhi i tu tena o ku bhanga phala ki tu buike o ixi?\nCOVER SUBJECT\nO Bibidia ki i tangele ngó o kibuikilu kia ididi mu tua tungu, maji ia tange ué o maka ieji bheka.\nItumu iuana iendesa o afundixi a Izalaiele.\nLIFE STORY\nMivu isamanu ku dima, Peter Carrbello ua bhiti mu ibhidi ia lungulula o ukexilu ua muenhu uê.\nO Bibidia, Pesito mu Dimi Dia Siríaco ia tu Kuatekesa Kuijiia Kiebhi Kia Lungulula o ji Bibidia ja Dianga\nO Bibidia íii iokulu ilondekesa kuila o ji Bibidia ja lelu a bandekesa-mu izuelu ki i kexile mu mikanda ia dianga.\nO kuila tua tokala ku samba ku ji-anju mu ku bhinga kikuatekesu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140901\/","date":"2019-03-24T07:01:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203378.92\/warc\/CC-MAIN-20190324063449-20190324085449-00218.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":125,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O musoso ua Jona u tu longa kuila, Jihova ka tu bhana dikunda né muene kioso ki tu lueza. Maji muene ua mesana kuila, tu dilonga ni itondalu ietu, ni kubhanga ioso phala kulungulula o ukexilu uetu.\nJo 1:3\nIhi ia bhangele Jona, kioso kia mu bhanene kikalakalu kua Jihova?\nJon 2:1-10\nIhi ia zuela Jona mu musambu uê, ni kiebhi Jihova kia tambuijila?\nJon 3:1-3\nKiebhi Jona kia londekesa kuila, ua dilongo ni itondalu iê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-13-19-ia-kamoxi\/di-longe-ni-itondalu-i%C3%A9\/","date":"2019-03-21T18:55:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202530.49\/warc\/CC-MAIN-20190321172751-20190321194751-00028.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":73,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Timote uexile munzangala mu kilunga kia Listra. Tat'ê uexile mukua Ngelexia, manh'â uexile mukua Judá. Manh'â, Eunise ni kuku'ê, Loide a mu longo ia lungu ni Jihova tundé mu undenge uê.\nKioso Phaulu kia kundu o kilunga kia Listra lua kaiadi, muene ua mono kuila Timote ua zolele kiavulu o jiphange, iu ua mesenene kua kuatekesa. Phaulu uexana Timote phala kuia-nê kumoxi mu njila iê. Mu kubhita kithangana, Phaulu ua longo Timote kukala muboki ni mulongexi ua katunda ua njimbu iambote.\nO nzumbi ikôla iendesa Phaulu ni Timote mu ididi ioso mu'aile. Sai kizuua mu usuku, Phaulu ua mono mu kisuma diiala dia mu tangela phala kuia ku Masedonha mua kuatekesa. Mu kienhiki, Phaulu, Timote, Sila, ni Luka endele kuenhoko mu boka ni kubhanga ilunga.\nMu mbanza ia Tesalonika, ku Masedonha, mala avulu ni ahatu a kituka Jikidistá. Maji sai Jijudé a kexile ni difuba dia Phaulu ni makamba mê. Ene a di bhongolola anga a koko o jiphange katé ku pholo ia jinguvulu ja mbanza, anga a dikola exi: 'O mala iá jinguma ja nguvulu ia Loma!' Phaulu ni Timote a kexile mu kiluezu, mukonda dia kiki a lengela ku Beleia mu usuku uenhó.\nO athu mu Beleia a kexile ni hânji iavulu ia kuívua o njimbu iambote, mukonda dia kiki ni Jingeleku ni Jijudé a kituka Jikidistá. Maji kioso Jijudé kia tundu mu mbanza ia Tesalonika iá ai ku Beleia, a bheka dingi maka, mu kiki Phaulu uai ku Atena. Timote ni Sila a xala mu Beleia phala kusuínisa o jiphange. Mu kubhita kithangana, Phaulu ua tumikisa Timote mu mbanza ia Tesalonika phala kukuatekesa o jiphange kukolokota sumbala ni izukutisu ia kexile mu dibhana na-iu. Mu kubhita thembu, Phaulu ua tumikisa Timote phala kukunda ilunga ia mukuá ni kua suínisa.\nPhaulu ua tangela Timote uixi: 'Oso andala kusidivila Jihova a-nda kua zukutisa.' Timote a mu zukutisa anga a mu te ue mu kaleia mukonda dia kixikanu kiê. Muene ua sangulukile mu kulondekesa o ufiiele uê kua Jihova.\nPhaulu ua tangela jiphange akua Filipe: 'Nga mu tumikisa Timote kokuenu. Muene ua-nda mi longa ihi ilombolola kuenda mu kidi, ua-nda mi longesa ue kiebhi ki mu tena kukalakala kiambote mu ukunji.' Phaulu ua dielele Timote. Ene a kalakala ni kusidivila kumoxi kala makamba mu mivu iavulu.\n\"Ki ngala dingi ni muthu ua sokela-nê muxima, u mi kala ni muanu ua kidi mu ku mi tambula konda. Mukonda akua ene oso a bhindamena ima iâ-ene, ka bhindamena ima ia Jezú Kristu.\"—Filipe 2:20, 21","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/phaulu-ni-timote\/","date":"2019-03-21T17:40:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202530.49\/warc\/CC-MAIN-20190321172751-20190321194751-00028.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":410,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzambi muthu ua kídifua kiahi?\nNzambi muthu mu nzumbi. Muéne ua bhange o diulu, o ixi ni ibhangelu ioso. Nzambi se-ku muthu ua mu bhange\nNzambi muthu, tu tena ku muijiia mu dijina diê. Tu tena ku tongolola o ídifua iê mu ku mona o ima ia bhange muéne. (Loma 1:20) Phala tuijiie kiambote Nzambi, tua tokala ku di longa o Maka mê, o Bibidia, i tu kuatekesa kuijiia kiambote o ídifua ia Nzambi.\nKiebhi ki divua Nzambi kia mona o kuiibha mu ngongo?\nO Mubhangi uetu, Jihova, ua zembe o kuiibha. Muéne ua bhange o athu mu kídifuanganu kiê. (Matendelelu 25:16) Kiki kiene ki tu bhangesa ku zemba ué o kuiibha. O kuiibha mu ngongo, ki Nzambi uene mu i bheka. Nzambi ua bhana ku athu o ufôlo ua ku sola. Maji athu avulu kene mu kalakala kiambote ni ufôlo uâ ua ku sola, ni ku bhanga ima iavulu ia iibha. Ene a \"bhekela lamba ku muxima\" ua Jihova.\nJihova ua zolo o kidi, muéne ka-nda kuehela o kuiibha ku nangenena. (Jisálamu 37:28, 29) O Bibidia i kanena kuila, Nzambi ua-nda ku bhua ni kuiibha kuoso mu ngongo.\nO Bibidia i kanena kuila, Nzambi ua-nda batula mu kidi","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/nzambi-muthu-ua-k%C3%ADdifua-kiahi\/","date":"2019-03-22T18:37:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202688.89\/warc\/CC-MAIN-20190322180106-20190322202106-00312.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":195,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.431,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MUTUDI ngadiama, u koteka mon'ê umoxi ua diiala. Muéne ka xikina ia mu mona. Ki ku bhitile kithangana, kia kuatele bhu maku o kimbi kia mon'ê. Bhu kithangana ni mbandu, o muhatu ua mu mona mon'ê ua fukunuka, iu u sanguluka mu ku mu mona ua mu kuelela. O mujitu ua kexile ku bhata diê ua mu ambela: \"Tala, mon'é-ze ió, ua phaphumuka kiá.\"\nO difukunukinu didi, dia bhiti kiá ku 3.000 ja mivu. Eie u tena ku tanga o musoso iú mu divulu dia 1 Jisobha mu kibatulu kia 17. O mujitu Elija, uexile polofeta ia Nzambi. O mama nanhi? Muéne ka mu tumbula o dijina, maji mutudi mukuá Seleta. O difukunukinu dia mon'ê, kizulukutu kia mu suinisine o kixikanu kiê. Kioso ki tua-nda di longa ia lungu ni muéne, tua-nda katula phangu iambote.\nELIJA UA SANGE MUTUDI MUKUA KIXIKANU\nJihova ua kanene kuila kueji bhita mivu iavulu sé ku noka, mu utuminu ua sobha Akabe, uexile sobha ia iibha mu Izalaiele. O kioso kia bhana o ngolokela kuila ki kueji noka, Nzambi ua lange Elija ku sobha Akabe, iu ua mu disa ni mbolo ni xitu ia kexile ku mu bhekela ku ilombelombe. Jihova anga uambela Elija: \"Fundumuka, uie mu Seleta, ku ixi ia Sidone, ua kà kale muenhomo; mukonda muenhomo nga tumina-mu muhatu ua mutudi phala ku ku disa.\"\nElija kioso kia bhixila mu Seleta, muéne ua mono mutudi ua muhatu ua mu xanga jihuinhi. O kuila muéne uexile o muhatu ueji bhana o kudia ku polofeta? Kiebhi kieji mu disa se muéne uexile ngandiama? Sumbala Elija ua kexile ni hele maji ua zuela ni muhatu. Muéne uambe: \"Nga kudiondo ngi bhekele-ku tumenha mu nganza ngi nue.\" Kioso kiai o muhatu ku mu takena o menha, Elija ua mu bhingi dingi: \"Kindala ngi bhekele-ku ue kamutetu ka mbolo bhu lukuaku lué.\" (1 Jis. 17:10, 11) O ku bhana kudia ku mujitu, ki ku bhonzele, maji o ku mu bhana mbolo kua bhonzele.\nMuéne ua tambuijila: 'Ngana Nzambi ié kuene kuala, kuma eme né ngó mbolo imoxi ki ngala na-iu; ngala ngó ni dibhûbhu dia tu fuba mu ímbia, ni tu maji tuòfele mu thenda. Kiki tala kunu, nga xanga o tu mixi tua jihuinhi tutu, eme ngala kuia kiá ku lamba o tu fuba tuenhoto anga tudia n'eme ni mon'ami, anga tufuetu kiá.' (1 Jis. 17:12) Tu xinganeke ihi ilombola o maka akexile mu tá.\nO mutudi uejidile kuila Elija ua tokalele mu Izalaiele, uejidile ué kuila uexile mubhezi a Nzambi. Kiki tu ki mona mu izuelu iê kioso kiambe: \"Ngana Nzambi ié kuene kuala.\" O izuelu iê ilondekesa kuila muéne uejidile kima kia lungu ni Nzambi ia Izalaiele, maji kejidile ima iavulu, kiki kiene kia mu fidisa kuzuela, \"Nzambi iami,\" kioso kia tumbula Jihova. Muéne ua tungile mu Seleta, o mbanza ia 'tokalele ku' Fidíxia mu ixi ia Sídone. Nange oso mu Seleta exile abhezi a Bahale. Maji Jihova ua monene kima kiambote ku mutudi muenho.\nSumbala o mutudi muenho uexile ngadiama, mukuá Seleta, ua kexile bhu kaxi ka abhezi a makutu, maji o ukexilu ué ua londekesele kuila ua kexile ni kixikanu ku Nzambi ia Izalaiele. Jihova ua tumikisa Elija mukonda dia muhatu íu ni muéne, Elija o polofeta iê. O musoso iú u tu longa phangu iambote.\nKo athu oso a tungile mu Seleta, mua kexile o ubhezelu ua Bahale, exile athu a iibha. Mu ku tumikisa Elija ku mutudi iú, Jihova ua londekesa kuila Muéne uejiia o athu ambote kala ku Mu sidivila luua. Sé phata, \"ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\"\nAthu akuxi a tungu mu diembu diê a difu ni mutudi mukuá Seleta? Sumbala ene a lungu ni athu a bheza jinzambi ja makutu, nange a mesena ku sanga o ubhezelu ua kidi. Nange kejiia kima kia lungu ni Jihova, mba ejiia bhofele, mu kiki a bhindamena kikuatekesu phala ku sanga o ubhezelu ua kidi. O kuila ua mu sota o athu iá, mba ku a kuatekesa?\n\"MAJI U DIANGA-PHE KU NGI BHANGELA-KU EME KAMBOLO KÓFELE\"\nXinganeka kiambote ia bhingi Elija ku mutudi. Muéne ua zubhile ku mu ambela kuila kioso kieji zubha kulamba o kudia kua suku-ko, phala muéne ni mon'ê, ene eji kudia ni kufua. Né kiki, ihi ia zuela Elija? \"Kana kukala ni uôma; ndé ka bhange ki ua zuela, maji u dianga-phe ku ngi bhangela-ku eme kambolo kófele, anga u ngi bhekela-ku bhu kanga bhabha; hé u bhanga kiua o iê eie ni ia mon'e. Mukonda o Jihova, Nzambi ia Izalaiele, uambe kiki: O fuba mu ímbia ki ia-nda kubhua, o maji ue mu thenda ki ma-ndu kamba, katé kizuua Jihova kia bhana dingi o mvula mu ngongo.\"\nNange o athu eji zuela, 'tu ku bhana o kudia kuetu kua tolo ku tuala na-ku? Ua mu tonoka anga.' Maji ki kiene kiambe o mutudi. Sumbala kejidile kiavulu ia lungu ni Jihova, muéne ua dielela kua Elija, iu ua bhange ia mu tumina. Kiki kia bhonzele kiavulu\nNzambi ka landuka o mutudi ua ngadiama. Kala kia mu kanene Elija, Jihova ua bhangesa kuila muéne u kala ni kudia kuavulu, kua sokele phala Elija ni mutudi, ni mon'ê, katé kia mateka dingi ku noka. Sé phata, \"o fuba mu ímbia ki iabhu, o maji ue mu thenda ki ma kambe. Anga ki bhita kienhiki, mu kutenesa o kizuelu kia Ngana kia tangele mu ukunji ua Elija.\" (1 Jis. 17:16; 18:1) Se o muhatu ka bhangele kála kia mu tumine Elija, o mbolo ia bhangele ni fuba iê ni maji mê akexile na-u, nange ieji kala o mbolo iê ia sukina. Mu veji dia kiki, muéne ua londekesa kixikanu, ua dielela kua Jihova, iu ua dianga ku bhana o kudia kua Elija.\nO phangu íii, i tu longa kuila, Nzambi u besoala ió u mu xikana. Se u di bhana ni ibhidi anga u londekesa kixikanu, Jihova ua-nda ku kuatekesa. Muéne ua-nda kala Mubhani, Mulangidi, Dikamba phala ku ku kuatekesa ku dibhana ni ibhidi iê.\nKu muvu ua 1898, Zion's Watch Tower (O Mulangidi) ua tange o disá didi dia lungu ni musoso ua mutudi: \"Se o muhatu ua kexile ni kixikanu kia bhingi phala ku belesela, muéne ueji tambula o kikuatekesu kia Ngana bhu kaxi ka Polofeta; se muéne ka londekesele o kixikanu, hinu ua solele mutudi uéngi uexile ni kixikanu. Kiene kimoxi uê ni etu\nKioso ki tu di bhana ni ibhidi, tua tokala ku sota kikuatekesu mu Mak'â Nzambi ni mu madivulu metu a Bibidia. Mu ku suluka, tua tokala ku bhanga kala ki tu tendelesa Jihova, né muene se ki bhonza. Sé phata tua-nda tambula mabesá se tu kaiela o itendelesu íii mu divulu dia Jisabhu: \"Dielela kua Jihova ni muxima ué uoso; kana kudielela ngó o kilunji kié. Mu suue muene ngó mu mauendelu mé moso, muene a iukise o njila jé joso.\"\n'UEZA KU NGI JIBHILA MON'AMI?'\nMu ku bhita kithangana o kixikanu kia mutudi a ki polovala dingi. O Bibidia iambe: \"O kia bhiti ima iii, mon'a muhatu muen'iú o mama ia mukua dibhata, kukata ku mu kuata; anga uhaxi ua mona u bhita kiavulu, katé kia tula o muenhu.\" Mu ku tokuesa kuebhi kua kexile mu tunda o uhaxi iú, o mama iexile ni dilamba uambela Elija: \"Kima kiahi ki nga ku bhange eie u muthu ua Nzambi, tata? Kiene ki uejila ko kuami, mbé o ku ng'idikiza kituxi kiami ki nga jimbile, ni ku ngi jibhila mon'ami, kuambe?\" (1 Jis. 17:17, 18) Ihi i lombolola o izuelu íii ia iibha?\nO kuila o muhatu ua lembalala kituxi kia kexile ku mu lualesa? O kuila muéne ua banzele kuila o kalunga ka mon'ê, ka tundile ku diulu ni kuila Nzambi ua tumine Elija, o mukunji ua Nzambi, phala o kalunga kaka? O Bibidia ki i tu tangela, maji tuijia kuila: O mutudi ka tatela Nzambi mu kima kia iibha.\nElija nange ua thandanganhele ni kalunga ka mon'a mutudi, ni kibanzelu kia mutudi kuila, muéne ua jibhile o mon'ê. Kioso kiambata mon'ê ku inzo ia thandu, Elija ua dikola: \"Kuambe, eie u Jihova, Nzambi iami, tata! Kifua u tatesa ue katé ni mutudi iú, nga tunganê anga u mu jibhila mon'ê?\" O polofeta ka mesenene kuila o dijina dia Nzambi di fumana kia iibha, se Muéne uehelele o mutudi ió, uexile muhatu uambote, ku bandekesa ku hadi. Mu kiki Elija ua diondo: \"Eie u Jihova, u Nzambi iami, nga ku diondo, muenhu ua kamona kaka vutula-u u bokone dingi moxi diê.\"\n\"TALA, MON'É-ZE IÓ, UA PHAPHUMUKA KIÁ\"\nJihova uevu o musambu ua Elija. O mutudi ua bhanene o kudia ku polofeta ia Nzambi, ua kexile ni kixikanu. Nange Nzambi uehela o mon'a ku kata, mu kuijiia kuila o difukunukinu\nO musoso mu divulu dia 1 Jisobha mu kibatulu kia 17, ki u zuela dingi, ihi ia bhiti ni muhatu iú. Maji o ku mu tumbula kuala Jezú, kulondekesa kuila, muéne ua kituka selevende ia fiiele ia Jihova. (Luka 4:25, 26) O musoso u tu longa ué kuila, Nzambi u besoala oso a bhanga ima iambote ku jiselevende jê. (Mat. 25:34-40) Kiki kilondekesa kuila Nzambi, u kuatekesa o jifiiele né muene mu ithangana ia bhonzo. (Mat. 6:25-34) O musoso iú, u tu londekesa o vondadi ia Jihova ni uhete ué, ua ku bheka o athu afú ku muenhu. (Ika. 24:15) Sé phata o kidi kiki, ki tu bhangesa ku lembalala o mutudi mukua Seleta.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140215\/mutudi-mukua-seleta-kixikanu\/","date":"2019-03-22T10:45:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202642.32\/warc\/CC-MAIN-20190322094932-20190322120932-00553.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1541,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kala kilunga kiala ni kibuka kia tufunga, mba kibuka kia mala kiala ku pholo. Makuinhi a iiadi a ilunga, a tenesa kibuka kimoxi kia ilunga, dikuinhi dia ibuka ia ilunga, a tenesa kibatu kimoxi kia ilunga.\nO kibuka kia utuminu u bhana itendelesu ni milongi ia Bibidia, kibuka kia athu kia Jimbangi ja Jihova, a sidivila ku Mbonge ia Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso, ku Estados Unidos, ku Nova York.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/congregations-organized\/","date":"2019-03-26T19:16:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205600.75\/warc\/CC-MAIN-20190326180238-20190326202238-00249.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila tu tena kudielela kuila o ikanenu ia Nzambi ia-nda di kumbidila muene? Jezú ua xikinine kuila kidi, o ulongelu uê ua kuatekesele athu kukala ni kixikanu. Xinganeka o izuelu ia Jezú mu diskursu dia bhangele ku mulundu, iala mu divulu dia Matesu 5:18: \"Mbata ngi mi tangela o kidi, katé bhua ka jimukina o diulu ni ixi, kana ngó kujimuka kapondo mba kama koso-koso kòfele ku Kitumu, katé bhua ka tenena o ima ioso.\"\nO kaletala kofele-fele ka dimi dia Hebalaiku a kexana י (yod), kene ue o kaletala ka dianga ka Tetragrama, mba ka dijina dia Nzambi Jihova. * O jifalizeu ni asoneki a mukua, ka bhanene ngó valolo mu izuelu mba mu jiletala ja Kitumu kia Nzambi, maji a bhanene ue valolo ku \"tuijimbuete tua jiletala\".\nJezú ua kexile mu zuela kuila o diulu ni ixi i tena kujimuka, maji kama koso-koso ka Mak'â Nzambi ka di kumbidila ni kidi kioso. Maji o Mikanda Ikôla i tu tangela kuila, o diulu ni ixi ia-nda nangenena katé ku hádia ni hádia. (Jisálamu 78:69) Mu kienhiki Jezú ua kexile mu zuela kuila, kama koso-koso ka Mak'â Nzambi keji di kumbidila ni kidi kioso.\nMaji o kuila Nzambi u tala ue o tuitumu tuofele tuala mu Bibidia? Xiê, u tu tala. Xinganeka ngó: Akua Izalaiele a tambuile o kitumu phala ka bukule kifuba kia kambudi, keji bhana mu Phasu. (Makatukilu 12:46) Nange tu banza kuila, kaka kexile ngó kakitumu kófele. Maji o kuila akua Izalaiele ejidile se mukonda diahi ka tokalele ku bukula né ngó kifuba kimoxi ku kambudi? Nange kana. Maji Jihova Nzambi uejidile se kiki kia kexile mu lombolola ihi. O ukexilu iú ua kexile mu lombolola kieji bhita ni Mexiia, kuila keji mu bukula kifuba, kioso kieji mu phaphela ku taka.\nO izuelu ia Jezú i tu longa ihi? Lelu etu ue tu tena kukala ni kidielelu, kuila o ikanenu ioso ia Jihova ia-nda di kumbidila, se-ku kama ka-nda xala sé ku di kumbidila. Tu tena kudilonga ima iavulu ku kaletala kofele-fele ka Hebalaiku!\n^ kax. 3 O letala iofele-fele ia dimi dia Ngeleku a ixana iota, ia difuangana ngó ni letala ia dimi dia Hebalaiku י (yod). Kuma o Kitumu kia Mozé a ki sonekene mu dimi dia Hebalaiku, nange Jezú ua kexile mu zuela ia lungu ni letala mu dimi dia Hebalaiku.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/kaletala-ka-hebalaiku-yode\/","date":"2019-03-22T04:34:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202628.42\/warc\/CC-MAIN-20190322034516-20190322060516-00490.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":382,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.296,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila ua mu bhita mu ibhidi io jimbulule mu kadivulu kaka? Se ua mu bhita mu ibhidi íii, ejiia kuila k'eie ngó. Jiselevende javulu ja Nzambi—m'ukulu ni mu izuua ietu—a mu dibhana ué ni ibhidi kála íii. Ene a tambula kikuatekesu kia Jihova phala kudibhana ni ibhidi, eie ué a-nda ku kuatekesa kudibhana na-iu.\n\"Nga mateka kumona kuila Jihova nuka ua ng'ehelele; Nga tokalele ngó kusanga o njila phala kuvutuka kua muéne\"\nIJIIA KUILA Jihova uala polondo phala ku ku kuatekesa, se u vutuka kua muéne. Muéne ua-nda ku kuatekesa kudibhana ni ibhidi, ku katula o ndolo ku muxima, ni ku kala ni kutululuka ku muxima, kuijila mu kukala ni kitongoluelu kia zele. Kiki-phe eie ua-nda mesena dingi kusidivila Jihova kumoxi ni jiphange jê mu kilunga. Eie ua-nda kala kála o Jikidistá ku hama ia dianga, a a tange Phetele mu mukanda ua soneka: \"Enu mua jimbidile kala mu jimbudi ja jimbila o njila. Maji kiki-phe a mi vutula dingi mu bhongolokela kukaiela o Mubidi, Muingi ua mienhu ienu.\"—1 Phetele 2:25.\nO kuvutuka kua Jihova, kiene o kima kia beta-o-kota ki ua tokala o kubhanga. Mukonda diahi? Mukonda ua-nda sangulukisa o muxima ua Jihova. (Jisabhu 27:11) Kála ki uejiia, Jihova uivua ndolo kioso ki tu bhanga kima kiaiibha, u sanguluka kioso ki tu bhanga kima kiambote. Tuejiia ué kuila Jihova ka tu jijidika ku mu zola mba ku mu sidivila. (Matendelelu 30:19, 20) Saí diiala mukua kutokuesa o Bibidia, uambe: \"Se-ku kikuatelu bhu kanga dia dibhitu dia muxima ua muthu. Ka tena ku di jikula bhu kanga.\" Mukonda dia kubheza Jihova ni muxima uezala ni henda, tu tena kusola kujikula o dibhitu didi. Kioso ki tu bhanga kiki, tua mu mu bhana ujitu ua katunda—o ufiiele uetu—kienhiki tu sangulukisa o muxima uê. Se-ku kima ki soka ni kisangusangu ki tu kala na-kiu, mu kubhana kua Jihova o ubhezelu ua mu tokala.—Ikalakalu 20:35; Dijingunuinu 4:11.\nKioso ki ua-nda vutuka kubheza Jihova, ki kua-nda ku kamba kudia mu nzumbi. (Matesu 5:3) Kiki kilombolola ihi? O athu ku mundu uoso ene mu dibhuidisa, 'mukonda diahi tuala ku muenhu?' Ene a mesena kiavulu kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu ia lungu ni muenhu. O athu ene ni ukexilu iú, mukonda kiene kia a bhange Jihova. Muéne ua tu bhange phala tu sanguluke mu ku mu bheza. Se-ku kima ki tu bhana kisangusangu kia dikota, kála o kuijiia kuila, tua mu bheza Jihova mukonda dia henda.—Jisálamu 63:1-5.\nTua ku bhingi, ijiia kuila Jihova ua mesena u vutuka kua muéne. Kiebhi ki u tena kuijiia kuila kiene kiandala muéne? Xinganeka: Tua sambe kiavulu phala ku iudika o kadivulu kaka. A ku bhekela-ku, ku kafunga mba phange mu kilunga. Kindala eie ua mu ka tanga, eie ua mu xinganeka mu njimbu iê. Kiki kilombolola kuila Jihova ka ku jimbi. Muéne ua mu ku sunga ni henda ioso.—Nzuá 6:44.\nTua tokala ku tululuka mu kuijiia kuila Jihova ka jimbi o jiselevende jê ja xisa o kilunga. Kiki kiene kiambe phang'etu a muixana Donna. Muéne uambe: \"Eme bhofele bhofele, nga kexile mu xisa o kilunga, maji mu ithangana iavulu nga kexile mu xinganeka mu divulu dia Jisálamu 139:23, 24, dizuela: 'Nzambi ngi solokote, u ng'ijiie muxima moxi; ngi lole, u ngi tongolole o ilunji ioso; ngi tangele, se ua ngi mono ngala kuila muengi; u ngi vutukise mu kikoka ki nangenena.' Ngejidile kuila ki ngi tokalele ku mundu—ki ngi sangulukile mu bhanga o ima ia mundu—ngejidile ué kuila eme nga tokalele mu kilunga kia Jihova, muene mu nga tokala ku kala. Nga mateka kumona kuila Jihova nuka ua ng'ehelele; Nga tokalele ngó kusanga o njila phala kuvutuka kua muéne. Nga sanguluka mu kuvutuka!\"\nJihova uala polondo phala ku ku kuatekesa, se u vutuka kua muéne\nTua mu samba ni kidi kioso phala eie ué u kale dingi ni \"kusanguluka kua [Jihova.]\" (Nehemiia 8:10) Kua-nda diela se u vutuka kua Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/vutuka-kua-jihova\/","date":"2019-03-18T20:33:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201672.12\/warc\/CC-MAIN-20190318191656-20190318213656-00518.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":629,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi i ua tokala o ku bhanga phala ku kala u dikamba dia Nzambi? Tua di longo ima itatu i u tena o ku bhanga phala u tene ku kala dikamba dia Nzambi. Ienii:\nKuijiia ni ku tumbula o dijina dia Nzambi, Jihova\nKuzuela ni Nzambi izuua ioso mu ku samba ni ku di longa o Maka mê, o Bibidia\nKu kolokota ku bhanga o ima i sangulukisa o muxima ua Jihova\nKienhiki, o kuila ua mu bhanga o ima íii phala ku zukama kua Nzambi? O kuila saí kima ku muenhu uê ua bhingi ku ki lungulula? Tuejiia kuila ku bhinga nguzu phala ku bhanga kiki. Maji xinganeka o mabesá u ua-nda tambula.\nJennifer mukua Estado unidos uambe: \"Nguzu ioso i u bhanga phala ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi, iala ni valolo ia dikota. O ukamba iú u bheka mabesá avulu, mu kifika, o kidielelu kietu kua Nzambi ki dibandekesa dingi, o kuijiia kuetu kua lungu ni muéne ni henda ietu kua muéne ivula dingi. Kiki o kima kia Beta-o-kota ku muenhu!\"\nSe eie ua mesena ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi, o Jimbangi ja Jihova a tena ku ku kuatekesa. Ene a tena ku di sokejeka kiambote phala ku di longa o Bibidia n'eie sé ku futa. Eie u tena ué kuia mu iônge iâ mu Kididi kia Ubhezelu mu ua-nda sanga athu a bhana valolo ia dikota mu ukamba uâ ni Nzambi. * Mu ku bhanga kiki, ua-nda divua kála kia divu o mukua Jisálamu, uexi: \"Eme-phe kia ngi uabhela ku zukama kua Nzambi.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/kima-kiambote-ku-muenhu\/","date":"2019-03-26T20:35:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912206016.98\/warc\/CC-MAIN-20190326200359-20190326222359-00442.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":259,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kisuma kia Izekiiele, kia dianga ku di kumbidila kioso kia buika o mbanza ia Jeluzaleme. Kiebhi kia mu di kumbidila o kisuma kiki lelu?\n9:1, 2\nO diiala ni tindelu ia musoneki, di lombolola Jezú Kristu\nO kisamanu kia maiala ni mauta a kubuika, a lombolola o kifuxi kia masoladi a diulu, kumoxi ni Kristu, o mutuameni uâ\n9:3-7\nO mundu uavulu ua-nda tambula o kidimbu, kioso kia-nda kua fundisa mba kua tungula kala jimbudi, mu kithangana kia hadi ia dikota","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2017-mwb\/milongi-ia-26-ia-kana-2-ia-Kav\/o-kuila-a-nda-ku-ta-o-kidimbu-kia-kubhuluka\/","date":"2019-03-20T13:14:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202347.13\/warc\/CC-MAIN-20190320125919-20190320151919-00138.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000076294,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000076293945312}","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu ene mu zuela kuila nga difu kiavulu ni tat'etu. O ukexilu uami, ni mesu mami ni kusanguluka kuami, nga i lundula kua muéne. Maji nga lundula dingi kima kia mukuá kua muéne\nKuku'etu Thomas 1 * Williams, a mu vuala mu mbanza ia Horncastle, ku ixi ia Inglaterra, mu kizuua kia 20 kia mbeji ia Katatu ka muvu ua 1815. O manh'â ua fu kioso kia bhiti mivu iiadi, kienhiki muéne ni jiphange jê jitatu a a sase kua tat'â, John Williams. John ua longo Thomas o ufunu ua ukalupindelu, maji Thomas ua mesenene njila iéngi.\nMu ixi ioso ia Inglaterra o jingeleja ja kexile mu di bandekesa kiavulu. O muboki John Wesley ua tundile mu Ngeleja ia Inglaterra iu ua bhange o kisangela kia akua Metodista, kibuka kia kexile mu tendelesa o athu kudilonga o Bibidia ni kuboka o njimbu iambote ku athu. O ilongesu ia Wesley ia muangana kála túbhia, o muiji ua Williams ua xikina o ilongesu iê. Thomas ua kituka muboki ua ngeleja ia Wesley, ni vondadi iê ioso ua di bhakula phala kuia mu ixi ia Pacifico Sul kuboka-mu o njimbu iambote. Ku mbeji ia Kavua ka muvu ua 1840, muéne ni dibhanga diê, Mary, 2 a bhixila mu kikolo kia Lakeba, * mu ixi ia Fiji, mua tungile athu akexile mu dia xitu ia athu.\nA TUNGILE BHU KAXI KA ATHU AKEXILE MU DIA XITU IA ATHU\nMu mivu kioso kia bhixila mu ixi ia Fiji, Thomas ni Mary a bhiti mu ibhidi iavulu. Ene a kalakalele ola javulu sé kukala ni falamenda jambote ni ku muanha ua temene kiavulu. Ene a mono ué ima iavulu\nMu kithangana kieniókio, Thomas, ni ufunu uê ua ukalupindelu ua tungu o dibhata dia dianga mu ixi ia Fiji, dibhata dia kexile ni ukexilu ua mabhata a tungile mu kibatu kia Europa. O dibhata didi a di tungile mu ukexilu uambote, u bhekesa o mulenge moxi, a di tungu ué ni imbamba ia mukuá ia ubhe, o akua ixi ia Fiji a mesenene kiavulu kuijiia. Ande dia kuzubha kutunga o dibhata, Mary ua vuala mon'ê ua kaiadi, Thomas Whitton 3 Williams, kuku'etu.\nKu muvu ua 1843, o kikulakaji Thomas ua kuatekesa kulungulula o divulu dia Nzuá mu dimi dia Fiji, ua sange ibhidi iavulu mu kubhanga o kikalakalu kiki. * Maji muéne uexile hete mu kuijiia kiambote o athu ni ifua iâ ni kutena kua kutonginina kiambote o ima. Ima ioso ia tokuesa muéne ua i soneka kiambote mu divulu diê, Fiji and the Fijians (1858), (Fiji ni akua Fiji) musoso uambote ua lungu ni muenhu ua athu akua Fiji mu hama ia 19.\nMukonda dia kukalakala kiavulu mu ixi ia Fiji mu 13 kia mivu, Thomas ua kate kiavulu, mukonda dia kiki muéne ni muiji uê uai mu tunga ku ixi ia Austrália. Mu kukalakala mu mivu iavulu kála padele, Thomas ua fu mu mbanza ia Ballarat, Victoria, ku muvu ua 1891.\n\"ULU\" KU MBANDU MU FUILA O DIKUMBI\nKu muvu ua 1883, Thomas Whitton Williams ni muhatu'ê, Phoebe, 4 ai mu tunga ku mbanza ia Perth, ku fuila o dikumbi mu ixi ia Austrália. O mon'â ua kaiadi Arthur Bakewell 5 Williamso kuku'mi ua mukua, ku muvu uenhó uexile ni divua dia mivu.\nKioso Arthur kia tenesa 22 kia mivu, muéne uai mu sota jimbongo jê mu diembu dia Kalgoorlie, phala kubhixila-ku kubhinga kuenda 600 km ku mbanza ia Perth. Kuenhoko muéne ua tange madivulu a Adilongi a Bibidia, o dijina dia kexile mu kuixana o Jimbangi ja Jihova mu izuua ienioió. Muéne ua mateka kubhinga o kadivulu Zions Watch Tower (lelu O Mulangidi.) Muéne ua sangulukile kiavulu ni milongi ia kexile mu tanga, mu kiki Arthur ua mateka ku tangela akuâ o milongi ia ubhe ia sangele ni ku diongeka nau phala ku dilonga o Bibidia. Kiene kia mateka o kikalakalu kia Jimbangi ja Jihova ku fuila o dikumbi mu ixi ia Austrália.\nArthur ua tangela ué o jindandu jê o milongi ia kexile mu dilonga. O tat'ê, Thomas Whitton, ua xikina kuila Arthur u diongeka ni Adilongi a Bibidia, maji ka nangenena uafu. O manh'â, Phoebe, ni ji phange jê ja ahatu, Violet ni Mary, a kituka uâ Adilongi a Bibidia. Violet ua kituka muboki ua thembu ioso. Arthur uambe kuila violet \"uexile o muboki ua thembu ioso ua betele o kusuína mu kuboka ku mbandu íii ia ixi ia Australia.\" Nange Arthur ua kexile mu ximana kiavulu phang'ê, maji tu mona kuila Violet, o phangu iê ia ku suína mu ukunji ia bhiti ku muiji uoso ua Williams.\nMu kubhita mivu, Arthur ua kazala iu uai mu tunga ku mbanza ia Donnybrook, mbanza muima ibundu iavulu ku ixi ia Austrália. Kuenhoko a mu luku o dijina dia \"Muadiakimi ua Saluka ua 1914!\" a mu luku o dijina didi, mukonda dia kusuína kuê mu kuboka o ikanenu ia Bibidia ia lungu ni muvu ua 1914. * Maji ene a dixibha kioso kiéza o Ita ia Dianga ia bhiti ku mundu uoso. Arthur ua kexile mu bhana umbangi ku athu akexile múia mu sumba ima mu diloja diê, muéne ua kexile mu tula madivulu bhu njanena. Ua tele-bhu ué kijimbuete kia kuila uoso ua tenene kulondekesa kuila Nzambi Tilindade, ueji tambula 100 pounds (kitadi kia akua Austrália mu kithangana kieniokio). Mukonda Arthur ka xikinine o ulongelu iú mukonda ki u kexile mu Mikanda Ikola. Kana-ku muthu ua moneka phala kuambata o kitadi.\nMu dibhata dia akua Williams dia kexile mu mbanza ia Donnybrook, muene mua kexile mu di bhongolola o jiphange phala ku di longa o Bibidia ni kubhanga o iônge. Mu kubhita thembu Arthur ua tungu o Kididi kia Ubhezelu mu mbanza, kiokio kiexile o kididi kia dianga mu ixi ia Austrália. Né muene mu kitala kia 70, muéne ua kexile hanji mu ta fatu ni ngalavata anga u sambela ku kabalu kê ka mu lukile o dijina dia Doll, anga uia mu boka katé ku maxokololo ia mbanza ia Donnybrook.\nO an'â Arthur a kaiela o phangu iê, muéne uexile muthu uambote, ua lenduka maji né kiki ua suínine mu kuboka. O mon'ê ua muhatu Florence 6 ua sidivila kála mukunji ku ixi ia India. O an'ê a mala, Arthur Lindsay 7 ni Thomas, kála muéne a sidivila mu mivu iavulu kala tufunga mu kilunga.\nMAÇÁ JA TOUALA KIAVULU\nArthur Lindsay Williams, kukuetu, a muijidile kiavulu kuala o athu ni ku mu zola mukonda dia ifua iê iambote. Muéne ua kexile mu katula jinga kithangana phala kukala ni athu ni kua xila. Muéne a muijidile ué kála mukua dixalu, muéne ua nganhala 18 dia jiveji mu 12 kia mivu mu joko ia kubatula mabaia.\nKienhiki Arthur, ka diuanene mu kumona mon'ê ua diiala Ronald 8 (kukua'mi) ua kexile mi mivu iiadi, ua batula ni dixalu o muxi ua ji maçá ua kexile bhua zukamene o dibhata diâ. O manh'â Ronald ua te ka dikoza bhu mbandu ia muxi bhua batuile mon'ê, mu kubhita thembu, o muxi iú ua bhana ji maçá ja beta o kutouala. O ji maçá jiji a ji luku o dijina dia Lady Williams, o maçá íii mu kubhita dingi thembu ia bhana ukexilu uéngi ua maçá a i luku o dijina dia Cripps Pink, o ji maçá jiji jene ja beta ku ji jiia ku mundu uoso lelu.\nRonald, mu kubhita mivu ua mateka kukaiela ima ia mukuá ia beta o valolo. Muéne ni muhatu'ê a sidivila mu mivu iavulu mu kutunga Ididi ia Ubhezelu ia Jimbangi ja Jihova mu ixi ia Austrália ni mu Kikolo kia Solomão. Lelu, uala kiá mu kitala kia 80 a mivu, Kukua'mi ua sidivila hanji kála kafunga mu kilunga, ni kukuatekesa mu kikalakalu kia kutunga ni kutungulula Ididi ia Ubhezelu mu ixi ia Austrália.\nNGI BHANA VALOLO KU UNDUNDU UAMI\nMu kukaiela o undundu ua muiji uetu, o jitata jami, Geoffrey 9 Janice 10 Williams, a bhange nguzu iavulu phala kulonga phang'iami, Katharine, n'eme kubhana valolo ku itumu ia Jikidistá. Mu kitala kia 13, nga soto kusuínisa o ukamba uami ni Jihova. Kioso ki nga kexile mu kiônge kia ilunga, ng'evu phang'etu John E. Barr, ua tokalele mu kibuka kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, kutendelesa o minzangala oso a xikamene mu kiônge, muéne uambe: \"Ki mu botese o kima kia valolo ki muala na-kiu\nLelu, eme 12 nga sanguluka kiavulu kukalakala kála ngi muboki ua thembu ioso kumoxi ni muhatu'ami, Chloe, 11 mu mbanza ia Tom Price, mbanza iala ku maxokololo ku ixi ia Austrália. Tuene mu kalakala kaxaxi ka kizuua phala kusota o mbolo ia kizuua. O jitata jami ni phang'iami ia muhatu, Katharine ni muadi uê, Andrew, aboki a thembu ioso mu mbanza ia Port Hedland, phala kubhixila-ku kubhinga kuenda 420 km kua lungila o mbandu ia thunda. Tat'etu n'eme tua mu kalakala kala tu tufunga mu kilunga.\nSambuadi dia miji ia bhiti, kuku'etu Thomas Williams ua solo kusidivila Ngana Jihova. O undundu iú ua kuxikina Jihova ni ku mu sidivila, eme uami nga u lundula. Dibesá dia dikota di ngala na-diu o kutambula o undundu iú mu nzumbi.\n^ kax. 5 O muxinda ulondekesa o athu ala mu jifoto jala ku mbandu ia 12 ni 13.\n^ kax. 6 M'ukulu a k'ixanene Kikolo kia Lakemba, kiala mu Kikolo kia Lau mu ixi ia Fiji.\n^ kax. 10 O mukunji John Hunt muéne ua beta mu kulungulula o Kikutu Kiobhe mu dimi dia Fiji, ku muvu ua 1847. O mbandu íii ia Bibidia ia lungulula muéne, mbandu iambote mu kuila iene i tumbula o dijina dia Nzambi, \"Jiova,\" mu divulu dia Marku 12:36, Luka 20:42, ni Ikalakalu 2:34.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/Undundu-ua-bhiti-ki%C3%A1-ku-sambuadi-dia-miji\/","date":"2019-03-23T21:19:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203021.14\/warc\/CC-MAIN-20190323201804-20190323223804-00048.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1542,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Solomá kia kexile mu bheza Jihova, mu ixi ia Izalaiele mua kexile kutululuka. Maji Solomá ua kazala ni ahatu avulu akua jixi jengi, o ahatu iá a kexile mu bheza iteka. Bhofele-bhofele, Solomá ua lungulula o ukexilu uê, ua mateka ué kubheza iteka. Jihova njinda ia mu kuatele. Muéne ua tangela Solomá: 'O Utuminu ua Izalaiele a-nda u tambula ku muiji ué, ni ku u uanuna mu mbandu jiiadi. Nga-nda bhana o mbandu ionene ku selevende ié, anga o muiji ué ua-nda xala ngó ni mbandu iofele.'\nJihova ua londekesele o kibanzelu kiê mu ukexilu uengi. Saí selevende ia Solomá, Jelobouamu, muéne uexile mu kuenda njila, kioso kia disange ni polofeta Ahiia. Ahiia ua tandula o divunga diê mu 12 kia jimbandu anga uambela Jelobouamu: 'Jihova ua-nda katula o utuminu ua Izalaiele bhu maku'a muiji ua Solomá ni ku u uanuna mu mbandu jiiadi. Kuata o kuinhi dia jimbandu jiji, mukonda éie ua-nda kala o sobha ia dikuinhi dia ifuxi.' Sobha Solomá uevu o maka enhá, iu ua mesenene kujibha Jelobouamu! Mu kienhiki, Jelobouamu ua lengela ku Ijitu. Mu kubhita kithangana, Solomá uafu, mon'ê Lobouamu ua kituka sobha. Kioso Jelobouamu kievu kuila, Solomá uafu, ua vutuka mu Izalaiele.\nAdiakime mu Izalaiele a tangela Lobouamu: 'Eie se u talatala kiambote o mundu, ene a-nda ku kala fiiele.' Maji o minzangala a kudile kumoxi ni Lobouamu a mu ambela exi: 'Eie ua tokala kukala u muthu ua teme! Nemesa dingi o ikalakalu iâ!' Lobouamu ua belesela o kitendelesu kia makamba mê. Muéne ua talatala o mundu ué mu ukexilu uaiibha, kiki kia bhangesa o mundu ku mu bhukumukina. Ene a bhange Jelobouamu kukala sobha ia kuinhi dia ifuxi, eza mu ixana mu dijina dia utuminu ua Izalaiele. O ifuxi iiadi ia mukuá ia kituka utuminu ua Judá, ene a londekesele ufiiele kua Lobouamu. Kindala kiki, o 12 kia ifuxi ia Izalaiele a i uanene kiá.\nJelobouamu ka mesenene kuila, o mundu uê u bheza mu Jeluzaleme, mua kexile o utuminu ua Lobouamu. O kuila uejiia se mukonda diahi? Jelobouamu ua kexile ni uoma kuila, ene eji mu bhanga ufe ni kuzokela Lobouamu. Mu kienhiki, muéne ua bhange ngombe, anga ua tangela o mundu uê: 'Jeluzaleme iala dikanga. Enu mu tena kubheza bhabha.' O mundu ua mateka kubheza o ngombe ia ulu, a xisa dingi Jihova.\n\"Ki mu sote ku di ta mu kikalakalu kimoxi ni iá a kambe kuxikana, kala enu uenu mua sokela-nâ. Kuma o kuiuka ku kala kiebhi mu kisangela ni kubhengalala? . . . Mba o muxikani u kala ni kima kiahi kumoxi ni ió ua kambe o kuxikana?\"—2 Kolindo 6:14, 15","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/utuminu-ua-izalaiele-a-u-uanuna\/","date":"2019-03-24T17:20:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203464.67\/warc\/CC-MAIN-20190324165854-20190324191854-00455.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":427,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I U BANZA?\nSe Nzambi ua ku bhele ujitu, ujitu uebhi u ueji mesena?\n\"Kuma o ujitu uambote u tu tambula, ni uhete uauabha, u tunda ku duilu. Ima ioso íii i tuluka kua Nzambi, Tata ua bhanga o mikengeji ia diulu.\"—Tiiaku 1:17.\nO Mulangidi iú ua-nda tu kuatekesa kubhana valolo ku ujitu ua beta dingi o kota ua tu bhana Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-6-ua-2017-kamoxi\/dimatekenu\/","date":"2019-03-21T20:33:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.29\/warc\/CC-MAIN-20190321193403-20190321215403-00506.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":62,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.306,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiene, o Jimbangi ja Jihova a xikina ku tambula milongo. Sumbala tu bhanga ioso phala ku langa o sauidi ietu, maji saí ithangana tu \"bhindamena musaki.\" (Luka 5:31) Mu kiki saí Jimbangi ja Jihova, a kalakala mu kididi kia ku saka kalá ji dotolo, kála kiexile Kidistá Luka m'ukulu.—Kolose 4:14.\nMaji saí maukexilu a ku saka olondekese mu Bibidia kuila ki tu tokala ku a kaiela. Mu kifika, ki tu xikina ku tambula manhinga ku mukutu, mukonda o Bibidia i tu tangela kuila ki tu tokala ku tambula manhinga mu mukutu. (Ikalakalu 15:20) O Bibidia i zuela ué kuila ki tu tokala ku tambula uanga.—Ngalásia 5:19-21.\nMaji saí milongo iavulu i bhana o ji dotolo ka i fidisa mu Bibidia. Maji muthu ni muthu muéne u sola se u xikina mba kana o milongo íii. Saí milongo a i xikina ku Jimbangi ja Jihova, maji ko Jimbangi joso ja Jihova a i xikina.—Ngalásia 6:5.\nDi longe dingi\nO Kuila o Kidistá u Tena ku Sota Asaki?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/jimbangi-ja-jihova-a-sota-asaki\/","date":"2019-03-26T20:37:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912206016.98\/warc\/CC-MAIN-20190326200359-20190326222359-00469.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":161,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O JW Library aplicativo io bhange ku Jimbangi ja Jihova. Iene iala ni Jibibidia javulu, madivulu ni tumadivulu phala o muthu kudilonga o Bibidia.\nIN THIS SECTION\nIjiia kiebhi ki u tena kukalakala ni jifalamenda ja JW Library mu mitelembe ia Android.\nEjiia kiebhi ki u tena kukatula Jibbibidia mu JW Library mi mitelembe iala ni Android.\nIjiia kiebhi ki u tena kutokuesa mu Bibidia mba madivulu a mukuá, ni kutokuesa diambu mu diambu mu Estudos Perspicaz mu JW Library mu mitelembe iala ni Android.\nIjiia kiebhi ki u tena kutokuesa milongi mu JW Library mu mitelembe.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/android\/","date":"2019-03-23T08:27:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.33\/warc\/CC-MAIN-20190323080959-20190323102959-00435.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000029802,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000029802322388}","num_words":97,"character_repetition_ratio":0.149,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.278,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Mwenda ni kudyahujula mba kudikwatekesa o imbamba mudyenu; o mu kubhanga kiki, kyene ki mu kumbidila o Kijila kya Kidistu.'—NGA. 6:2.\nMWIMBU 12 Jihova Nzambi, Muthu Wonene\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Tu tena kudyelela mu ima iyadi yebhi?\nJIHOVA NZAMBI wa zolo o abhezi'yê. Mwene wa zolo o athu tundé ukulu. Wa-nda suluka ni ku a zola katé ku hádya. Mwene wa zolo we o kuyuka. (Jisá. 33:5) Kyenyiki-phe tu tena kudyelela mu ima iyadi: (1) Se jiselevende jê a a talatala sé kuyuka, Jihova muxima u mu kata. (2) Mwene wa kanena kwila, o mundu wê ka-nda suluka ni ku a talatala kyayibha; wa-nda bhana o kaxtiku ka tokala. Mu mbandu ya dyanga ya milongi iwana yiyi, * twa dilongo kwila, o Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele bhu kaxi ka Mozé, a ki bhanene ni henda. Kya kexile mu kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka, benge-benge a yó ka tenene kudizokela mudyâ. (Mate. 10:18) O Kijila kyokyo, kyexile mu londekesa o henda ya dikota ya Jihova ku abhezi'yê.\n2. Ibhwidisu yebhi i twa-nda tambwijila?\n2 O Kijila kya Mozé kyabhu ku muvu wa 33 K.K., kyoso kya mateka o kilunga kya Jikidistá. O kwila o Jikidistá keji kala ni kijila kyo bhanene ni henda, ki kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka? Ki kyene! O Jikidistá ene mu belesela Kijila kya ubhe. Mu milongi yiyi, twa-nda dyanga kudilonga se o kijila kiki ihi. Mu kusuluka twa-nda tambwijila o ibhwidisu yiyi: Mukonda dyahi tu tena kwamba kwila, o kijila kiki kyo bhane ni henda? Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o kijila kiki ki bhangesa kubatula o maka ni kuyuka? Mu kukayela o kijila kiki, kyebhi o athu ala ni mawujitu kya tokala kutalatala akwá?\n'O KIJILA KYA KIDISTU' IHI?\n3. Kala kyo tumbule mu mukanda wa Ngalásya 6:2, \"o kijila kya Kidistu\" kya lungu ni ihi?\n3 Tanga Ngalásya 6:2. O Jikidistá jene mu belesela 'o kijila kya Kidistu.' Jezú ka soneka ijila phala o akayed'yê, maji mwene wa bhana itendelesu, itumu ni jingonge phala ku a endesa. 'O kijila kya Kidistu' kya lungu ni milongi yoso ya bhanene Jezú. Phala kutendela kyambote o kijila kiki, twa-nda dilonga dingi mu makaxi a kayela.\n4-5. Jezú wa longo mu mawukexilu ebhi? Mwene wa longo mu ithangana yebhi?\n4 Jezú wa longele mu mawukexilu ebhi? Kya dyanga, mwene wa longo o athu bhu kaxi ka izwelu yê. O izwelu yê yexile ni kutena mukonda mwene wexile mu longa o kidi kya lungu ni Nzambi, wa longo o valolo ya lungu ni mwenyu, wa boko we kwila, o Utuminu wa Nzambi wene ngó wa-nda zubha o hadi ya athu oso. (Luka 24:19) Jezú wa longo we bhu kaxi ka phangu yê. Bhu kaxi ka wendelu wê, mwene wa londekesa ku maxibulu mê, kyebhi kya tokalele kwambata o myenyu yâ.—Nzwá 13:15.\n5 Jezú wa longo mu ithangana yebhi? Mwene wa longo mu kithangana kya ukunji wê mu ixi. (Mat. 4:23) Mwene wa longo we o akayed'yê kyoso kya mu fukununa. Mu kifika, mwene wa monekena kibuka kya maxibulu—nange kya tenesa 500 a athu—yú wa a bhana o kitumu kya 'kulonga maxibulu.' (Mat. 28:19, 20; 1 Kol. 15:6) Kala mutwameni wa kilunga, Jezú wa suluka ni kubhana itendelesu ku maxibulu mê kyoso kya vutuka ku dyulu. Mu kifika, mu muvu wa 96 K. K. Kidistu wa bhangesa poxolo Nzwá kuswinisa ni kutendelesa o Jikidistá a a undu.—Kol. 1:18; Dij. 1:1.\n6-7. (a) O milongi ya Jezú a isoneka kwebhi? (b) Kyebhi ki tu belesela o kijila kya Kidistu?\n6 O milongi ya Jezú a isoneka kwebhi? Ima yavulu ya zwela ni ya bhange Jezú kyoso kyexile mu ixi, a isoneka mu madivulu a Matesu, Máluku, Luka ni Nzwá. O Mikanda ya amukwá ya Ngeleku a tu kwatekesa kutendela o ukexilu wa Jezú wa kutala o ima, mukonda a isoneka kwala o mala a a bhusu bhu kaxi ka nzumbi ikôla, exile we ni \"kilunji kya Kidistu.\"—1 Kol. 2:16.\n7 Madisá: O milongi ya Jezú i kwatekesa mu mawukexilu oso a mwenyu. Kyenyiki-phe, o kijila kya Kidistu kyendesa o ima i tu bhanga kubhata, kusalu, ku xikola ni mu kilunga. Tu dilonga o kijila kiki, mu kutanga ni kuxinganeka mu, Mikanda ya Ngeleku. Tu belesela o kijila kiki, kyoso ki tu tumaka o itendelesu, itumu ni jingonge ji tu sanga mu madivulu yâ o bhuse. Kyoso ki tu tumaka o kijila kya Kidistu, twa mu belesela o Nzambi yetu ya henda, Jihova, o Fixi ya milongi yoso ya tu bhana Jezú.—Nzwá 8:28.\nKIJILA KYO BHANE NI HENDA\n8. Kebhi o kaboko ka kijila kya Kidistu?\n8 O inzo yó tunge ni kaboko ka kolo kyambote i bhangesa o athu a tungu-mu kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. Kyene kimoxi we, o kijila kyo bhange ni kaboko ka kolo kyambote ki bhangesa o athu a ki kayela kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. O kijila kya Kidistu a ki bhange ni kaboko ka beta kota. O kaboko kaka, o henda. Mukonda dyahi tu zwela kiki?\n9-10. Ihi ya bhangele Jezú ya londekesa o henda yê? Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu yê?\n9 Kya dyanga, ima yoso ya bhange Jezú wa i bhange ni henda. Mwene wexile ni henda ya athu. Mukonda dya henda, Jezú wa longo kibuka kya athu, wa sakele jihaxi, wa disa exile ni nzala yú wa fukununa a fwile. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mál. 6:34; Luka 7:11-15) Sumbala o kubhanga kiki kwexile mu nyana kithangana ni nguzu, mwene wexile mu ta o ibhindamu ya akwá kupholo. O ukexilu wa beta kota wa Jezú kulondekesa o henda, o kubhana o mwenyu wê kala sata phala kubhulula akwá.—Nzwá 15:13.\n10 Madisá: Tu tena kukayela o phangu ya Jezú mu kuta o ibhindamu ya akwetu kupholo dya ibhindamu yetu. Tu tena we kukayela o phangu yê mu kubandekesa o henda yetu ku athu u tu sanga mu ukunji wetu. Se o henda yetu i tu bhangesa kuboka ni kulonga o njimbu yambote, kifwa twa mu belesela o kijila kya Kidistu.\n11-12. (a) Ihi i londekesa kwila, Jihova u tu suwa kyavulu? (b) Kyebhi ki tu tena kukayela o henda ya Jihova?\n11 Kayadi, Jezú wa londekesa o henda ya Tat'ê. Mu kithangana kya ukunji wê mu ixi Jezú wa londekesa kyebhi Jihova kya suwa o abhezi'yê ni muxima woso. Bhu kaxi ka ima ya mukwá ya zwela, Jezú wa longo kwila: Kala muthu mudyetu wala ni valolo ya dikota ku mesu a Tat'ê wala ku dyulu. (Mat. 10:31) Jihova wala polondo phala kutambulula o tumbudi twa texika, maji a dyela anga a mesena kuvutuka mu kilunga. (Luka 15:7, 10) Jihova wa tu londekesa o henda yê mu ku tu bhana Mon'ê kala sata ya kukula phala o mbote yetu.—Nzwá 3:16.\n12 Madisá: Kyebhi ki tu tena kukayela o henda ya Jihova? (Efe. 5:1, 2) Mu kubhana valolo ku jiphange jetu joso, ni mu kutambulula kyambote o 'mbudi ya jimbidile' kyoso kya vutukila kwa Jihova. (Jisá. 119:176) Etu tu londekesa kwila twa zolo o jiphange jetu mu kukatula kithangana ni nguzu yetu phala kwa kwatekesa benge-benge kyoso kya bhindama. (1 Nzwá. 3:17) Kyoso ki tu londekesa henda ku akwetu, twa mu belesela o kijila kya Kidistu.\n13-14. (a) Kala kilondekesa Nzwá 13:34, 35, Jezú wa tendelesa o akayed'yê kulondekesa ihi? Mukonda dyahi kiki kitumu kya ubhe? (b) Mukonda dyahi tu belesela o kitumu kya ubhe?\n13 Katatu, Jezú wa tendelesa o akayed'yê kulondekesa henda ya kidi, mu kusuwa dingi akwá. (Tanga Nzwá 13:34, 35.) O kitumu kya Jezú kya ubhe, mukonda ki tu bhinga kulondekesa henda mu ukexilu ki u difu ni wa Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele. Kifwa twa tokala kuzola o jiphange jetu kala kya tu zolo Jezú. Kubhanga kiki, kubhinga kulondekesa henda ya kidi. * Twa tokala kuzola dingi o jiphange jetu etu ndenge. Twa tokala ku a zola katé ki tu suka mu kubhana o mwenyu wetu kala kya bhanene Jezú kokwetu.\n14 Madisá: Kyebhi ki tu belesela o kitumu kya ubhe? Mu izwelu ya bhebhuluka, mu kuta o jivondadi jetu kudima phala kubhanga o mbote ku jiphange jetu. Etu twa zolo kyavulu o jiphange jetu, twa-nda tena kubhakula ima yonene phala ene, kala o kubhana o mwenyu wetu phala ku a bhulula. Maji twala we polondo phala kubhakula ima yofele. Mu kifika kyoso ki tu kwatesa mwadyakime kuya mu yônge, mba kukala polondo mu kuta o vondadi yetu kudima phala kusangulukisa muthu, kyoso ki tu katula o kithangana kyetu phala kukwatekesa yó a bhiti ni mavuwa, twa mu belesela o kijila kya Kidistu. Etu we tu kwatekesa mu kubhangesa o kilunga kukala kididi kya kondama. Kyenyiki, athu oso ala-mu a tena kudivwa kyambote.\nKIJILA KI KWATEKESA O ATHU KUBATULA O MAKA NI KUYUKA\n15-17. (a) O ibhangelu ya Jezú ya londekesa kyebhi o kuyuka kwê? (b) Kyebhi ki tu tena kukayela Jezú?\n15 Mu Bibidya o kizwelu \"kuyuka\" kilombolola kubhanga o ima ya wabha ku mesu a Jihova sé katombo. Mukonda dyahi tu zwela kwila o kijila kya Kidistu ki bhangesa kubatula maka ni kuyuka?\n16 Kya dyanga, o ibhangelu ya Jezú ya londekesa kyebhi mwene kexile kutala o kuyuka. Tala ngó, mu izuwa ya Jezú, o atwameni o Jijudé a zembele yó kexile Jijudé, akexile mu xongwena o Jijudé ka di longele mu jixikola ja Jijudé, ene kexile mu xila o ahatu. Maji, Jezú wa talatala athu oso ni kuyuka sé katombo mu ithangana yoso. Mwene wa xikina yó kexile Jijudé exile ni kixikanu phala ku mu kayela. (Mat. 8:5-10, 13) Mwene wa bokela athu oso sé katombo kikale o jimvwama, kikale o jingadyama. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) Mu ku di bhana ni ahatu mwene ka a talatala kyayibha mba kwa xongwena. Mu veji dya kiki, mwene wexile mu xila ni kulendukila ahatu, katé ni ahatu yó, ku mesu a akwá edile kala kyala ni valolo.—Luka 7:37-39, 44-50.\n17 Madisá: Tu tena kukayela o phangu ya Jezú mu kutalatala akwetu sé katombo ni mu kubokela athu oso ala polondo phala ku tu kwívwa, né mwene se ene jimvwama mba jingadyama mba a tokala mu ngeleja yengi. O mala mu kilunga kya Jikidistá a kayela o phangu yê mu kutalatala kyambote ni kuxila o ahatu. Kyoso ki tu bhanga o ima yiyi, twa mu belesela o kijila kya Kidistu.\n18-19. Ihi ya longo Jezú ya lungu ni kuyuka? Madisá ebhi u tu tena kudilonga mu milongi yê?\n18 Kayadi, tala ngó ya longo Jezú ya lungu ni kuyuka. Mwene wa bhana jingonge jeji kwatekesa o akayedi'yê kutalatala akwâ ni kuyuka. Mu kifika, xinganeka o ngonge ya lungu ni kukayela o ukexilu wa kubhanga ku athu o ima i wa mesena ya ku bhanga. (Mat. 7:12) Etwenyoso twa mesena kwila a tu talatala ni kuyuka. Maji, etu twa tokala kutalatala akwetu ni kuyuka. Se kyene ki tu bhanga, ene we a-nda tu talatala ni kuyuka. Maji-phe se éne mu ku talatala kyayibha? Jezú wa longo we o akayedi'yê phala kudyelela kwila, Jihova 'wa-nda batula ni kuyuka o maka a jiselevende jê, ene ku mu dyondela suku ni mwanya.' (Luka 18:6, 7) O izwelu yiyi, kikanenu kya kwila, o Nzambi yetu ya yuka, wa mu mona o hadi i twa mu tala mu izuwa yiyi ya sukidila-ku, ni kwila mu kithangana kya tokala, wa-nda batula o maka ni kuyuka.—2 Tes. 1:6.\n19 Madisá: Se tu kayela o ngonge ya longo Jezú, twa-nda talatala akwetu mu ukexilu wa yuka. Se a tu talatala kyayibha ku mundu yú wa Satanaji, tu tena kuximbakata mu kwijiya kwila, kwa kambe ngó Jihova wa-nda batula o maka ni kuyuka kwoso, phala o mbote yetu.\nO ATHU ALA NI MAWUJITU A TOKALA KUTALATALA KYEBHI AKWÁ?\n20-21. (a) O yó ala ni mawujitu a tokala kutalatala kyebhi akwá? (b) Kyebhi o munumi kya londekesa henda mu kusuwa o ibhindamu ya akwá ni kyebhi o tata kya tokala kutalatala o twana twê?\n20 Mu kutumaka o kijila kya Kidistu, o athu ala ni mawujitu a tokala kutalatala kyebhi akwá? Kuma o henda yene o kaboko ka kijila kiki, o athu ala ni mawujitu, a tokala kuxila akwá ni ku a talatala kyambote. Ene a tokala kulembalala kuma, Kidistu wa mesena kwila ima yoso tu i bhanga ni henda.\n21 Ku mwiji. O munumi wa tokala kuzola muhatu'ê 'kala Kidistu kya zolo o kilunga.' (Efe. 5:25, 28, 29) O munumi wa tokala kukayela o henda ya kidi ya Kidistu, mu kuta o ibhindamu ya muhatu'ê kupholo dya ibhindamu yê. Sayi mala, ki tena ku a bhonza kulondekesa o henda yiyi, nange mu kijila kya kudila, o kutalatala athu ni kuyuka ni henda, ka ku bhana valolo. Nange kwa bhonza kuxisa o ifwa yayibha, maji, phala kutumaka o kijila kya Kidistu, a tokala mwene kulungulula o ukexilu wâ. O diyala di londekesa o henda ya kidi, muhatu'ê u mu xila kyavulu. O tata ya zolo o twana twê, ka-nda ku a talatala kyayibha, kikale mu izwelu, kikale mu ibhangelu. (Efe. 4:31) Mu veji dya kiki, mwene wa londekesa henda, wa xikina, wa bhangesa kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. O tata i bhanga kiki, twana twê tu mu zola, tu mu dyelela.\n22. Kala ki londekesa 1 Phetele 5: 1-3, o \"jimbudi\" ja tokala kwa nanyi, ni kyebhi kya tokala kwa inga?\n22 Mu kilunga. O tufunga twa tokala kulembalala kwila, o \"jimbudi\" ki ja a tokala. (Nzwá 10:16; tanga 1 Phetele 5:1-3.) O izwelu \"kilunga kya Nzambi,\" \"kyoso kya mesena Nzambi,\" ni \"a mi bhana-nâ ku a enga\" i lembalesa o tufunga kwila, o jimbudi ja tokala kwa Jihova. Mwene wa mesena kwila, o jimbudi jê a ji talatala ni henda, ni kilendu. (1 Tes. 2:7, 8) O tufunga tu kumbidila o kikalakalu kyâ kya kwinga o kilunga ni henda, a a xikina kwala Jihova. O tufunga tutu, a a zola ni ku a xila ku jiphange mu kilunga.\n23-24. (a) Se sayi phange mu kilunga wa te kituxi kya dikota, kyebhi o kikalakalu kya tufunga? (b) Mu kubatula maka kala yá, ihi ya tokala kulembalala o tufunga?\n23 Mu kubatula o maka a lungu ni ituxi ya makota, kyebhi o kikalakalu kya tufunga? O kikalakalu kyâ ki kya difu ni kya afundixi ni tufunga twa kexile mu kumbidila o Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele. Mu kijila kyokyo, akexile mu sola mala phala kubatula maka a lungu ni ubhezelu kwa Jihova, ni maka amukwá a moneka mu kizuwa ni kizuwa. Maji mu kijila kya Kidistu, o kikalakalu kya tufunga o kubatula ngó o maka a lungu ni kubheza Jihova. Ene a xikina kwila, Nzambi wa bhana ku jinguvulu o kikalakalu kya kubatula o maka ka lungu ni ubhezelu. O jinguvulu jene jala ni kutena kwa kukaxtikala oso a tondala, kala kwa bhinga jimuluta ni ku a ta mu kaleya.—Loma 13:1-4.\n24 Se sayi phange mu kilunga wa te kituxi kya dikota, kyebhi o tufunga kya batula o maka? Ene a tokwesa o maka bhu kaxi ka Mikanda Ikôla phala kusola ihi ya-nda bhanga. Ene a ta mu kilunji kyâ kwila, o henda yene o kaboko ka kijila kya Kidistu. O henda i bhangesa o tufunga kudibhwidisa: Ihi i tu tena kubhanga phala kukwatekesa phange mu kilunga a mu te kituxi mba a mu bhange kyayibha? Ya lungu ni muthu wa te o kituxi, o henda i bhangesa o tufunga kudibhwidisa: O kwila mwene wa dyela? O kwila tu tena ku mu kwatekesa kuyudika o ukamba wê ni Jihova?\n25. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?\n25 Twa sanguluka kyavulu mu kukala ni kijila kya Kidistu! Se etwenyoso tu bhanga nguzu phala ku ki belesela, twa-nda kwatekesa o athu mu kilunga ku divwa kwila a a zolo, ala ni valolo, ala mu kididi kya kondama. Né kiki, etu twa tungu hanji ku mundu yú. O 'athu ayibha' a mu \"di bandekeza\" kizuwa ni kizuwa. (2 Tim. 3:13) Twa tokala kudilanga mu ithangana yoso. Kyebhi o kilunga kya Jikidistá kya londekesa o kuyuka kwa Nzambi kyoso kya batula o maka alungu ni kuzangata ana ndenge? O milongi ya kayela-ku, ya-nda tambwijila o kibhwidisu kiki.\nMWIMBU 15 Ximana o Mon'â Jihova!\n^ kax. 5 O milongi yiyi ni milongi iyadi ya-nda kayela, i bhanga mbandu mu milongi iwana i londekesa se mukonda dyahi tu tena kudyelela kwila, Jihova Nzambi ya henda ni kuyuka. Mwene wa mesena kwila o mundu wê a u talatala ni kuyuka; u ximbakatesa yó ene mu a talatala sé kuyuka ku mundu yú wayibha.\n^ kax. 13 IZWELU YO JIMBULULE: O henda ya kidi i tu bhangesa kuta kupholo o ibhindamu ni ima ya mesena akwetu, o yetu tu i tula kudima. Etu twala polondo phala kuxisa kima kudima, mba kudituna kubhanga kima phala kukwatekesa mba kubhanga mbote ku akwetu.\n^ kax. 61 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Jezú wa mu tala o mutudi wa fundu mon'ê umoxi. Mukonda dya henda Jezú wa fukununa o munzangala.\n^ kax. 63 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: JJezú wa mudya m'onzo ya Falizewu a mwixanene Ximá. Muhatu, nange kidyanzunga, wa sukula o inama ya Jezú ni masoxi mê, wa i kukutisa ni ndemba yê, wa i waye maji. Ximá ka wabhela o kima kya bhange o muhatu, maji Jezú wa mu zokela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2019\/henda-kuyuka-mu-kilunga-kya-jikidist%C3%A1\/","date":"2019-03-22T00:19:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202588.97\/warc\/CC-MAIN-20190321234128-20190322020128-00407.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2732,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.265,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KUZAMBULA NI JITHETHEMBWA\nO kuzambula ni jithethembwa, ukexilu wa kuzambula bhu kaxi ka jithethembwa, mbeji ni jiplaneta, mu kwila jene ji tena kutanga kyebhi kya-nda kala o mwenyu wa athu mu ngongo. O akwa kuzambula enyá, amba kuma o kididi ki kala o im'oyo ku dyulu mu kithangana kya kuvwala o muthu, kya-nda funyisa o idifwa ya muthu mwenyo ku hádya. Né mwene o uzambwilu yú wa mateka mu izuwa ya Babilonya yokulu, athu avulu hanji ene mu u kayela katé lelu. Ku muvu wa 2012 a bhange ibhwidisu ku athu ku Estados Unidos ya lungu ni jithethembwa. Ku yá a ebhudisa, amoxi a tambwijila kwila, \"sayi bhabha o ima i tanga o jithethembwa kidi mwene, maji sayi bhabha kana,\" a ka mukwá ambe kuma \"yoso i tanga o jithethembwa kidi mwene.\" O kwila kidi mwene? Kana. Tu mone se mukonda dyahi.\nO jiplaneta ni jithethembwa, ki jenyé ni nguzu ku athu mu ngongo kala kyene mu tanga o jinganga akwa kudilonga o jitethembwa.\nMu ithangana yavulu, o i tanga o jinganga jiji i tena kubhita ku muthu woso-woso.\nO izongelu ya astrologya ya naminina hanji mu kixikanu kyokulu kya kwila o jiplaneta ji kondoloka o ixi. Mu kidi, o jiplaneta mu kunyuka kwâ ji kondoloka o dikumbi.\nO izwelu ya azambwidi ayadi mba atatu ya lungu ni muthu umoxi, ki i difangana.\nO ulongelu wa jithethembwa u tanga kuma o jithethembwa jala ni 12 dya ibuka mba ijimbwete, kala muthu wala ni kijimbwete kyê, kabasa a kijiya o kizuwa kya mu vwalela. Mukonda dya kudisondoloka kwa ixi mu kunyunga kwê ku mivu ni mixinda, o kididi kya kijimbwete kya lukila na-kyu o muthu, ki ki kalé dingi mu kididi mwa kexile kyoso muthu mwenyó kya mu vwalele, mukonda o dikumbi di bhitila mu jithethembwa. Athu amba kwila o ijimbwete yiyi ya lungu ni jithethembwa i kwatekesa kwijiya o ifwa ya-nda kala na-yu o muthu ku hádya.\nMu kidi, athu a a vwalela mu kizuwa kimoxi kene mu kala-u ni ifwa imoxi kana; o kizuwa kya mu vwalela ki kyene mu lungulula o ifwa yâ. Mu veji dya kumona o ukexilu wa kidi wa muthu, akwa kuzambula a fundisa o ukexilu wa muthu, sé kwijiua o kidi ene amba kwila yú wa-nda kala kiki o yú kiki. Ki kathombolo kaka?\nIMBANDA MBA JINGANGA\nTundé ukulu, athu ene mu sota imbanda. Amoxi a sota kwijiya o dilombolwelu dya ima kala o midya mu yama mba mu athu mba o ukexilu wa dikolombolo kumoma o masa. A mukwa a tala o mafe a muxi wa xá mba lumbundu lwa kafe se a lombolola kima kyahi. Lelu ene a kalakala ni jikalatá, malumwenu, ifuba phala \"kutanga\" o ima ya-nda bhita ku hádya. O kwila tu tena kudyelela mu ukexilu wa kuzambula? Kana. Tu mone se mukonda dyahi.\nKala kimbanda u zambula kyengi. O ma-ukexilu a kuzambula, avulu, kala kimbanda mba nganga wala ni ukexilu wê. Né mwene se enoso a kayela ukexilu umoxi wa kuzambula, o ima i bhita ki yene imoxi. Mu kifika, se muthu wibhwidisa ku nganga jiyadi ihi ya-nda bhita ku hádya, ene anga a tala ku lumwenu lumoxi. O kitambwijilu ki ki tokala we kukala kimoxi? Maji mu ithangana yavulu ki kyene kyene mu bhita, kala muthu u tanga kima kyengi.\nAmoxi kene mu dyelela dingi mu ma-ukexilu a kuzambula a jinganga jiji. Sayi athu amba kwila o jikalatá ni malumwenu ni ifuba, kifwa imbamba ngo ya hatu. O jinganga kene mu tala ku jifalamenda jiji kana, ene a tala ku pholo ya muthu kyoso kya mu zwela. Mu kifika, o jihete mu kuzambula, u kwibhwidisa ima yavulu, anga u kwila mesu swí kyoso ki uya ni kuzwela mba ki u dimexena. Bhenyobho o nganga wa-nda kala kála wejiya kyambote o maka ua mu bhita na-u o muthu mukonda dya yiyi ya tange o muthu mwenyó. Kuma o muthu wa mu dyelela kyá, sayi jinganga jene mu nganyala kitadi kyavulu.\nIHI I ZWELA O BIBIDYA?\nO ukexilu wa kuzambula ni jinganga ji londekesa kwila o hádya yetu a i xindi kyá ukulu. Maji o kwila kidi mwene? O Bibidya i tu tangela kwila, etu twala ni ufolo wa kusola o ima i tu dyelela mba kubhanga o ima i twa mesena ni kwila étu tu sola kyebhi kya-nda kala o mwenyu wetu ku hádya.—Josuwé 24:15.\nO abhezi a Nzambi ene mu dituna o ukexilu wa kuzambula, kene mu sota imbanda, mukonda phala Nzambi ma-ukexilu moso a kuzambula, kituxi. Mu Bibidya tu sanga-mu o izwelu yiyi: \"Ki mwà kale mukwa . . . kuzambula mizambu, mba mukwa kusuma, mba mukwa kulandula isuma, mba u kala muloji; mba mukwa kubhuwíka, mba mukwa kutaha ngombo ya jinzambi, mba mukwa kubhanga jiphata; ki mu kale we mukwa kwibhula phangu ku ma-difunfu afwa kyá, mukonda woso ubhanga ima kala yiyi, kwa Jihova * mwenyu mukwa-phulu.\" —Matendelelu 18:10-12.\n^ kax. 16 Dijina dya \"Suke-ku mu ngongo ioso.\"—Jisálamu 83:18.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/bibidya-ya-lungu-ni-jithethembwa-azambwidi\/","date":"2019-03-19T15:29:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201996.61\/warc\/CC-MAIN-20190319143502-20190319165502-00089.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":802,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.248,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1 Timote 4:13\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Tanga o izwelu kala kya isoneka, ni dízwi dya swina.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nDipelepalale kyambote. Xinganeka se mukonda dyahi a soneka o izwelu i wa mu tanga. Fikisa kutanga izwelu yavulu kumoxi mu veji dya kutanga kizwelu ni kizwelu. Aluka phala kubandekese izwelu, kukatule izwelu, mba kubhilula izwelu. Belesela o ijimbwete i moneka kàla: o jivirgula, jipondo ni ijimbwete yamukwa.\nTumbula kyambote o maba moso. Se u mona kwila sayi diba ki wejiya kyebhi kya di tumbula, sota-dyu mu dixonadyu, ivwa o madivulu metu o ngalavale, mba bhinga kikwatekesu ku muthu u tanga kyambote.\nZwela mu ukexilu wa bhebhuluka. Tumbula kyambote o izwelu, imika o mutwé, jikula kyambote o dikanu. Bhanga nguzu phala kutumbula o jisilaba joso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/5-kutanga-kyambote\/","date":"2019-03-27T01:32:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912207146.96\/warc\/CC-MAIN-20190327000624-20190327022624-00074.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":127,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.205,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi i tu Longa o Bibidia?\nO divulu didi a di bhange phala ku ku kuatekesa kuijiia ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka kála mukonda diahi tuene mu fuá, ihi i bhita n'etu kioso ki tu fuá, kiebhi ki tu tena kukala ni muenhu ua zediua ni maka amukuá dingi.\nEie nange u dibhuidisa mukonda diahi kuene maka avulu lelu. O Bibidia i longa kuila hádia Nzambi ua-nda zubha o maka oso mu ngongo, kála o hadi, mauhaxi ni kúfua.\nKIBATULU 1\nMudié, o kuila Nzambi ua ku zolo? Dilonge o ídifua iê ni kiebhi ki u tena kukala dikamba dia Nzambi.\nKIBATULU 2\nKiebhi o Bibidia i tena ku ku kuatekesa kubatula o maka mé? Mukonda diahi u tena kudielela mu Bibidia ni mu ikanenu iê?\nKIBATULU 3\nKiebhi kia-nda kala o muenhu ku mundu uobhe kioso o ixi ia-nda kala palaízu?\nKIBATULU 4\nDilonge se mukonda diahi Jezú muéne o Mexiia a mu kanene, kuebhi kua tundu muéne ni mukonda diahi a muixana Mona umoxi-élele ua Jihova.\nKIBATULU 5\nO kukúla ihi? Kiebhi ki u tena kukatula-ku mbote?\nKIBATULU 6\nDilonge ihi i longa o Bibidia ia lungu ni kuebhi kuala o athu afu kiá ni mukonda diahi o athu ene mu fuá.\nKIBATULU 7\nO kuila tu tena kumona dingi o athu afu kiá? Dilonge ihi I longa o Bibidia ia lungu ni difukunukinu.\nKIBATULU 8\nAthu avulu ejiia o Musambu ua Ngana. Ihi ilombolola o izuelu: \"Utuminu ué uize?\"\nKIBATULU 9\nTala kiebhi o ibhangelu ni ukexilu ua athu mu'axaxi ketu, ulondekesa kuila tuala mu disukilu dia mundu kála kia ki tangele mu Bibidia.\nKIBATULU 10\nO Bibidia i tu tangela o kidi kia lungu ni ji-anju ni madimonho. O kuila o ji-anju athu muene mu kidi? Ene a tena ku tu kuatekesa mba ku tu bhanga kiaiibha?\nKIBATULU 11\nAthu avulu a banza kuila Nzambi muéne uene mu bheka o hadi ioso mu ngongo. Ihi i u banza? Dilonge ihi i longa o Bibidia ia lungu ni mukonda diahi kuene hadi mu ngongo.\nKIBATULU 12\nTu tena kukala ni ukexilu uambote u uabhela Jihova. Mu kidi, eie u tena kukala kamba diê.\nKIBATULU 13\nKiebhi Nzambi kia mona o kuseluka, kutambula manhinga ni mienhu ia iama?\nKIBATULU 14\nJezú ua xisa phangu iambote phala o diiala, muhatu, jitata ni ana ia lungu ni kulondekesa henda ku muiji. Phangu iahi i tu katula kua muéne?\nKIBATULU 15\nDilonge ima isamanu i tena ku ku kuatekesa kuijiia ió a mu bheza Nzambi mu kidi.\nKIBATULU 16\nIbhidi iebhi i u tena kudibhana na-iu mu kuzuela n'akuenu ia lungu ni ilongesu ié? Kiebhi ki u tena kubhanga kiki sé ku a xinga?\nKIBATULU 17\nO kuila Nzambi uivua kioso ki u samba? Phala kutambuijila o kibhuidisu kiki, ua tokala kutendela ihi i longa o Bibidia ia lungu ni misambu.\nKIBATULU 18\nIhi ia tokala kubhanga o muthu phala ku mu batizala? Dilonge ihi i lombolola o batizu ni kiebhi kia i bhanga.\nKIBATULU 19\nKiebhi ki tu tena kulondekesa henda ni kisakidilu mu ioso ia bhange Nzambi ko kuetu?\nKilomboluelu kia izuelu i moneka mu divulu Ihi i tu Longa o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/","date":"2019-03-24T06:55:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203378.92\/warc\/CC-MAIN-20190324063449-20190324085449-00298.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":508,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamoxi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201311\/wpub\/km_KIM_201311_lg.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201311\/wpub\/km_KIM_201311_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201311\/","date":"2019-03-23T12:56:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202804.80\/warc\/CC-MAIN-20190323121241-20190323143241-00354.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.994515121,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9945151209831238}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.269,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kauana 2014\nO Mulangidi iú, u zuela izulukutu i sangulukisa i tu sanga mu Salamu 45. Uene ué u tu kuatekesa ku bhana kijingu kua Jihova Nzambi, kala Mubhani, Mulangidi uetu, ni Dikamba dietu dia beta-o-kota.\nIhi ilombolola o izulukutu ia tange salamu 45 phala etu lelu?\nNanhi o dibhanga, ni kiebhi Kristu kiala mu pelepalala o dibhanga diê phala o ukaza? A nanhi a-nda sanguluka ué mu ukaza?\nO difukunukinu dia mon'ê, kizulukutu kia mu suinisine o kixikanu kiê. Madisá ahi u tu di longa kua muéne?\nSakidila Jihova Nzambi, o Tata ietu ia Diulu. Di longe kiebhi ki u tena ku suínisa o ukamba uê ni Nzambi, o Mubhani, Mulangidi uetu.\nDi longe o phangu ia Mbalahamu, ni Ngidiione, akexile makamba a kazola a Jihova Nzambi. Ihi i tua tokala o ku bhanga phala tu kale makamba a Jihova?\nIhi ia kexile mu bhangesa o Jijudé ku hama ia dinga ku 'kingila' Mexiia?\nO Sobha Davidi mu Izalaiele iokulu ua ximanene o ima ia bhangele Nzambi ku ubhezelu ua kidi. Kiebhi ki tu tena ku sanguluka ni ubhezelu ua kidi lelu?\nFROM OUR ARCHIVES\nKu muvu iú o \"Fotodrama da Criação,\" ia tenesa 100 ia mivu tundé mu kizuua kia dianga kia i londekesele, a i bhangele phala ku kuatekesa o athu ku kala ni kixikanu mu Bibidia, o Mak'â Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140215\/","date":"2019-03-23T13:16:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202804.80\/warc\/CC-MAIN-20190323121241-20190323143241-00354.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":225,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.378,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Muiji uê u Tena ku Zediua\nEie u tena ku zediua mu ukaza, ni ku muiji se u kumbidila o itumu ia Bibidia.\nEie u tena kukala ni ukaza ni muiji ua zediua mu ku kumbidila o milongi ia Bibidia i tu sanga mu kadivulu kaka.\nMBANDU 1\nIbhuidisu iiadi i tena ku kuatekesa ku kala ni ukaza uambote.\nMBANDU 2\nO kuila o ku kala fiiele mu ukaza kulombolola ngó ku kamba ku ta phánda?\nMBANDU 3\nO ku di zuelesa kiambote mu ukaza ku tena ku kuatekesa o makaza ku kala kiambote mudiâ ni ku zediua.\nMBANDU 4\nKiebhi o kudielela ni kuzuela o kidi ku tena ku kuatekesa o ukaza?\nMBANDU 5\nEie u tena ku xila o jitata jê sé ku bheka maka mu ukaza uê.\nMBANDU 6\nO kuila o ku kala ni mona u tena ku suínisa o ukaza uê?\nMBANDU 7\nO ku bazela ki kulombolola ngó ku bhana itumu kana mba ku bhana kaxtiku.\nMBANDU 8\nBhinga kikuatekesu kua akuenu.\nMBANDU 9\nKiebhi ki u tena ku bhangesa o muiji uê ku zola o ubhezelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/","date":"2019-03-20T09:05:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202324.5\/warc\/CC-MAIN-20190320085116-20190320111116-00163.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kikanenu kia Nzambi kia lungu ni kubhilula o ima ku ubhe, kiala mu divulu dia Izaia kibatulu 65, ki tu dielelesa kuila, Jihova ua kexile mu zuela ia lungu ni kikanenu kiki, kala ua ki kumbidile kiá.\nJihova ua kà iudika maúlu mobhe ni ixi iobhe; o ima ia bhiti kiá ka-nda i banza dingi\n65:17\nIhi i lombolola o maúlu mobhe?\nA lombolola unguvulu ua ubhe, ua-nda bhekela ukexilu uambote ua muenhu mu ixi\nO unguvulu iú, a u tumbika ku muvu ua 1914, kioso Kristu kia mu undu kála Sobha ia Utuminu ua Nzambi\nIhi i lombolola o ixi iobhe?\nIxi iobhe ilombolola o athu a maukexilu oso, akua jixi joso, madimi moso, ikonda ki i difu, a kà belesela o ukexilu ua kutumina ua unguvulu ua ubhe ua diulu\nKiebhi o ima ia bhiti kiá ka-nda i banza dingi?\nO ima ia bhiti n'etu i tu lembalesa ima iaiibha\n—ku mukutu, mu kilunji— ki ia-nda kala-ku dingi\nAthu a fiiele a-nda zediua ku muenhu katé ku hádia ni hádia, ene ka-nda jimba dingi o ima iambote ia-nda mona ku kizuua ni kizuua","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/milongi-ia-kaua27-kata5\/ma%C3%BAlu-mobhe-ni-ixi-iobhe-ia-nda-bheka-kusanguluka-kua-kidi\/","date":"2019-03-25T09:50:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203865.15\/warc\/CC-MAIN-20190325092147-20190325114147-00038.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Bhene bhu tu ijidila o milongi ya kidi ni milongi ya makutu, o nzumbi ya kidi ni nzumbi ya makutu i bhekela kutexika.\"—1 NZWÁ 4:6.\nMWIMBU 73 Tu Bhane Kuswina\nI TWA-NDA DILONGA *\n1-2. (a) Satanaji wene mu nganala kyebhi o athu? (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi yiyi?\nSATANAJI o \"tata ya makutu oso,\" wene mu nganala o athu tundé mu izuwa ya Adá ni Eva. (Nzwá 8:44) Sayi milongi yiyi ya makutu ya lungu ni kufwa, ni kwila kyoso o muthu kya fwa u kala dingi ku mwenyu mu kididi kyengi. Ijila yavulu yene mu kayela o athu, ya moneka mukonda ene ala ni wôma wa jinzumbi ja athu afu kyá kala kyene mu longa Satanaji. Mukonda dya kiki sayi jiphange a bhingile 'kuswina mu kuzokela o kixikanu' kyoso kyafu muthu ku mwiji mba mu dyembu dyâ.—Juda 3.\n2 Se u dibhana ni ibhidi yiyi, ihi i tena ku kwatekesa kuzokela o milongi ya Bibidya ya lungu ni kufwa? (Efe. 6:11) Kyebhi ki u tena kuximbakatesa ni kuswinisa Kidistá ni mukwenu, a mu mu jijidika kubhanga mbandu mu ijila ya ibhila Nzambi? O milongi yiyi ya-nda londekesa kyebhi Jihova kya tu kwatekesa. Kya dyanga, tu mone ihi i zwela o Bibidya ya lungu ni kufwa.\nO KIDI KYA LUNGU NI ATHU AFU KYÁ\n3. O makutu a dyanga a tu bhekela ihi?\n3 Nzambi ka mesenene kwila o athu afwa. Maji phala kukala ni mwenyu wa kalelaku, Adá ni Eva a bhingile kubelesela Jihova. Jihova wa a bhele o kitumu kiki kya bhebhuluka: \"Ku muxi-phe wa kwijiya kyawabha ni kyayibha kana kudya-ku; mukonda o kizuwa ki wa kà dya-ku, ijiya na-kyu kuma wa kà fwa mwene.\" (Dim. 2:16, 17) Maji Satanaji wa moneka ni kavwanza kê. Bhu kaxi ka nyoka, mwene wambela Eva: \"Makutu, ki mwa-nda kufwa.\" Kima kya kuluwala, maji mwene wa xikina mu makutu yá, yu wadi o kibundu. Mu kusuluka, mwadi wê wa di we o kibundu. (Dim. 3:4, 6) Kyenyiki, o kituxi ni kufwa kwa bokona mu ngongo.—Loma 5:12.\n4-5. Kyebhi Satanaji kyene mu suluka ni kunganala o athu?\n4 Adá ni Eva afu kala kyambele Nzambi. Maji o makutu a Satanaji a lungu ni kufwa, ka sukina bhenyobho. Mu kubhita kithangana, mwene wa mateka dingi ku ta makutu engi. Ku makutu yá, umoxi o makutu a kwila, o mukutu wa xitu ufwa, maji sayi nzumbi i tunda anga i kala hanji ni mwenyu, mu kididi kyengi. Makutu a difu ni yá, éne mu nganala athu avulu katé mu izuwa yetu.—1 Tim. 4:1.\n5 Mukonda dyahi, athu avulu éne mu a nganala? Satanaji wejiya kyebhi kya divwa o athu kyoso ki kufwa muthu. Mu kiki, mwene u a kwatesa wôma ni makutu mê. Kuma a tu bhange phala kukala ni mwenyu wa kalelaku, etu ki twa mesena kufwa. (Ndo. 3:11) Mu kixinganeku kyetu, o kalunga nguma.—1 Kol. 15:26.\n6-7. (a) O kwila Satanaji wa tena kusweka o kidi kya lungu ni kufwa? Jimbulula. (b) O kidi kya Bibidya ki tu kwatekesa kyebhi kukamba o wôma wa athu afu?\n6 Né mwene ni ngunzu ya bhange, Satanaji wa lembwa kusweka o kidi kya lungu ni kufwa. Lelu, o athu ejiya anga a boka o kidi kya Bibidya kya lungu ni athu afu ni kidyelelu kyala na-kyu, a beta kota mu ukulu ndenge. (Ndo. 9:5, 10; Ika. 24:15) O kidi kiki ki tu ximbakatesa ki tu kwatekesa we phala ki tu kale ni wôma mba phata ya lungu ni ihi i bhita ni muthu kyoso kya fwa. Mu kifika, etu tu jiselevende ja Jihova ki twala ni wôma wa athu afu kyá mba wôma wa kwila o jindandu jetu jafu a tala hadi. Twejiya kwila ene kala dingi ni mwenyu ni kwila ka tena ku tu bhanga kyayibha. Edi kala ayi ku kilu kya zongo. (Nzwá 11:11-14) Twejiya we kwila o athu afu kejiya dingi kima. Kyenyiki ku difukunukinu, katé mwene yó afu kya mivu yavulu kudima, kyoso kya-nda kwa fukununa a-nda mona kala kwa bhiti ngó kakithangana kófele.\n7 Sé phata u xikina kwila o kidi kya lungu ni athu afu kyá ki kya bhonzo phala ku kitendela. O kidi kiki ki kya difu ni makutu a Satanaji! O makutu a mê ka nganala ngó o athu maji a xidisa we o Mubhangi wetu. Phala ku tu kwatekesa kutendela kyambote o ibhidi i tu bhekela Satanaji, twa-nda tambwijila o ibhwidisu yiyi: Kyebhi o makutu a Satanaji a xidisa o dijina dya Jihova? Kyebhi kya bhangesa o athu kuxinganeka kwila o sata ya kukula ya Kidistu ki twa i bhindamena? Kyebhi kya bandekesa o kuluwala ni hadi ya athu?\nO MAKUTU A SATANAJI ENE MU BHEKELA HADI YAVULU\n8. Kala ki londekesa Jelemiya 19:5, kyebhi o makutu a Satanaji a lungu ni kufwa a xidisa o dijina dya Jihova?\n8 O makutu a Satanaji a lungu ni kufwa a xidisa o dijina dya Jihova. O makutu yá a lungu ni milongi ya kwila o athu afu a a bhitisa mu ifernu ya túbhya. O makutu yá a xingisa Nzambi! Kyebhi? O milongi yiyi, i bhangesa o athu kuxikina kwila, o Nzambi ya henda wa difwe ngó ni kijibhangânga Dyabhu. (1 Nzwá 4:8) Kyebhi ki u dívwa ni maka yá? O kya beta kota, kyebhi kya dívwa Jihova? Mwene wa zembe o ujibhangânga wa mawukexilu woso.—Tanga Jelemiya 19:5.\n9. Kyebhi o makutu a Satanaji a zozesa o kixikanu kya athu mu sata ya kukula ya bhana Kidistu yo londekese mu divulu dya Nzwá 3:16 ni 15:13?\n9 O makutu a Satanaji a lungu ni athu afu, a zozesa o kixikanu kya athu mu sata ya Kidistu. (Matesu 20:28) O makutu amukwá a Satanaji o kwamba kwila, o athu ala ni nzumbi ki ifu. Se o milongi yamba kwila, sayi mbandu ya muthu i kala ku mwenyu kyoso kya fwa yexile ya kidi, o athu oso eji kala ni mwenyu wa kalelaku. Kidistu-phe keji bhinga kubhana o mwenyu wê kala sata phala ku tu kula, ni tu kala ni mwenyu wa kalelaku. Lembalala kwila, o sata ya Kidistu, wene o ukexilu wa beta o kota wa kulondekesa henda ku athu. (Tanga Nzwá 3:16; 15:13.) Xinganeka kyebhi kya dívwa Jihova ni Jezú ni milongi ya kwila o ujitu wa katunda yú ki wala ni valolo!\n10. O makutu a Satanaji a lungu ni kufwa, kwa bandekesa kyebhi o kuluwala ni hadi ya athu?\n10 O makutu a Satanaji a bandekesa o hadi ya athu. O jitata ja mu bhânga ni ndolo ya kufunda mona, nange a a tangela kwila, Nzambi wa a katula o mona nange phala kukala anju ku dyulu. O makutu yá a Satanaji a sosolola inga a bandekesa o ndolo yâ? O athu exile mu kaxtikala ni kujibha yó a dituna o ilongesu ya jingeleja, a kexile mu zwela kwila a bhanga kiki mu kubelesela o ilongesu ya makutu ya ifernu. Kala kya londekesa o divulu A Inquisição Espanhola, o athu exile mu bhanga kiki, nange a kexile mu xikina kwila a kexile mu londekesa ngó kwa yó a bhukumukine o milongi ya ngeleja \"kyebhi kyeji kala o túbhya twa infernu\" phala n'a dyela ande dya kufwa ni kubhuluka ku infernu. Mu jixi javulu o athu ene mu dívwa kwila, a bhingi kuxila o jikuku jâ afu kyá, phala ku a bhana kijingu mba ku a besowala. Amukwá a mesena kusangulukisa o jikuku jâ phala ka a kaxtikale. Kima kya kuluwala, maji o ixikanu ijila mu makutu a Satanaji ki yene mu ximbakatesa o athu. Mu veji dya kiki, i bhekela dingi héle ni wôma.\nKYEBHI KI TU TENA KUZOKELA O KIDI KYA BIBIDYA?\n11. Sumbala a mesena o mbote yetu, kyebhi o jindandu mba makamba kya tena ku tu bhangesa kubukumukina o Mak'a Nzambi?\n11 O henda kwa Nzambi ni ku Mak'a mê, i tu kwatekesa kubelesela Jihova né mwene kyoso o jindandu ni makamba, sumbala a mesena o mbote yetu, maji a tu jijidika kukayela o ijila ya lungu ni kufwa, ki yala mu Bibidya. Ene nange a tena ku tu kwatesa jisonyi mu kuzwela kwila, etu ki tu xila mba ki twa zolele o difundu. Mba ene a tena kuzwela kwila, se tu dituna kukayela o ijila yiyi, o difundu dya-nda bhekela ibhidi kwa yó a ala ni mwenyu. Kyebhi ki tu tena kuzokela o kidi kya Bibidya? Xinganeka kyebhi ki u tena kukumbidila o itumu yiyi ya Bibidya.\n12. Ijila yebhi ya lungu ni kufwa ki yala mu Bibidya?\n12 Kayela o kitendelesu kiki: \"Tundenu mu mundu wâ, mu di kalele\" ku ijila ni ixikanu yo fidise mu Bibidya. (2 Kol. 6:17) Sayi kifuxi ku mbandu ya Caribe, o athu a xikina kwila, kyoso muthu kya fwa, o \"nzumbi\" yê i nyunga, anga i kaxtikala oso a mu bhangele kya ibha. Sayi divulu dyamba kwila, o \"nzumbi\" i tena mwene \"kubhekela mabhebhu ku dyembu dyoso.\" Sayi ididi ku Africa o athu ala ni kifwa kya kuvunga o malumwenu kubhata dya difundu, ni kubhilula o jifoto phala ni ji yalela ku phalelu. Mukonda dyahi? Amoxi amba kwila, o kimbi ki kya tokala kudimona! Kuma tu jiselevende ja Jihova, etu ki tu xikina mu idifwa yoso-yoso mba tu bhanga mbandu mu ibhangelu i mwanga o makutu a Satanaji!—1 Kol. 10:21, 22.\n13. Kala ki londekesa o divulu dya Tiyaku 1:5, ihi i wa tokala kubhanga se wala ni phata ya lungu ni kidifwa mba kijila?\n13 Se wala ni phata ya lungu ni kijila kyoso-kyoso, samba kwa Jihova, mu bhinge unjimu. (Tanga Tiyaku 1:5.) Mu kusuluka, tokwesa o madivulu metu. Se kubhinga, sota o kikwatekesu kya tufunga kya kilunga kyê. Ene ka-nda kutangela ihi i wa-nda bhanga, maji a tena ku kukwatekesa kusanga itumu ya Bibidya kala i twa mono mu milongi yiyi. Se u bhanga kiki, wa 'sungu kilunji,' o kilunji kiki kya-nda kukwatekesa \"kutungula kyoso kyawabha, mu kiki kyayibha.\"—Jihe. 5:14.\n14. Tu bhanga kyebhi phala ki tu bhangese akwetu kudibhala?\n14 'Mu kubhanga kima kyoso-kyoso, yene yoso i kale ya kuximanesa Nzambi. Kana kuta kifudisu mu njila ki di bhalesa.' (1 Kol. 10:31, 32) Mu kusola se twa-nda bhanga mbandu mu kijila mba kana, twa tokala we kuxinganeka kyebhi o kima ki twa-nda sola nange kya-nda funyisa o kitongolwelu kya akwetu benge-benge o Jikidistá. Mu kidi, ki tu mesena kubhalesa muthu! (Mál. 9:42) Ki tu mesena we kuxingisa o athu ki Jimbangi. O henda ya-nda tu bhangesa kuzwela na-u ni kuxila kwoso, kubhanga kiki, kubhekela kijingu kwa Jihova. Sé phata ki tu mesena kuxongwena o athu ni ijila yâ. Lembalala kwila, o henda yala ni kutena! Kyoso ki tu londekesa henda, ki tu xinganeka ni kuxila o athu, tu tena kuzozesa o mixima ya jinguma jetu.\n15-16. (a) Mukonda dyahi unjimu kutangela o ixikanu yé kwa akwenu? Bhana phangu. (b) Kyebhi o izwelu ya Phawulu mu divulu dya Loma 1:6, ya lungu n'etu?\n15 Ijidisa o athu mu dyembu dyê kwila u Mbangi ya Jihova. (Iza. 43:10) Se kufwa muthu ku mwiji wé, o jindandu ni jivizinyu jê a tena kuluwala kyavulu se u kamba kukayela kijila kyoso-kyoso. Ki kwa-nda kubhonza kudibhana ni maka yá se u dyanga ku a jimbulwila o kixikanu kyê. Xiku wa tungu ku Moçambique, wa soneka: \"Eme ni kazola kami Karolina, kyoso ki twa dilongo o kidi, twa tangela o jindandu jetu kwila, ki tweji bheza dingi o madifundu. O kima ki twa solo kubhanga a ki polovala kyoso kyafu phang'yâ Karolina. Mu dyembu dyetu ala ni kijila kya kuzowesa o kimbi. Mu kiki, o ndandu ya kazola, wa tokala kuzeka mawusuku atatu bhu kididi bhwa zowesa o kimbi. Ene a banza kwila, o ijila yiyi, i tululukisa o nzumbi ya difundu. O mwiji wa Karolina wa mesene kwila mwene u zekela bhu kididi bwa zowesa o kimbi.\"\n16 Ihi ya bhange Xiku ni kazola kê? Xiku wambe: \"Kuma twa zolo Jihova, etu twa mesena ku mu ximana, twa ditunu kubhanga mbandu mu kijila kiki. O mwiji wa Karolina njinda ya a kwata. Ene a tu tatela kwila ki tu xila o madifundu, ambe we kwila, keji tu kunda mba ku tu kwatekesa. Kuma twa dyangele kyá ku a tangela o kixikanu kyetu, ki tu zwela na-u dingi o maka yá kyoso kyexile ni njinda. Sayi jindandu katé mwene a tu zokela, ambe kwila, twa a tangele kyá o kixikanu kyetu. Ku pholo o mwiji wa Karolina, wa zozoka, twa tena kukala ni kutululuka. Mu kidi amukwá katé mwene ayi ku bhata dyetu phala ku tu bhinga madivulu a lungu ni Bibidya.\" Ki tu tokala kukala ni jisonyi ja kuzokela o kidi kya lungu ni kufwa.—Tanga Loma 1:16.\nKOLOKOTESA YÓ A LUWALA MUKONDA DYA KUFUNDA NDANDU\n17. Se phange wa fundu, ihi i tena ku tu kwatekesa kukala tu makamba a kidi, a zola mu thembu joso?\n17 Kyoso kidistá kya funda ndandu ya kazola, etu twa tokala kubhanga yoso phala kukala \"dikamba u zola mu thembu joso; o ndandu u di monekena mu jiphaxi.\" (Jisa. 17:17) Kyebhi ki tu tena kukala \"dikamba u zola mu thembu joso,\" benge-benge se phange wa fundu a mu mu jijidika kukayela ijila ki yala mu Bibidya? Tu mone itumu iyadi ya Bibidya i tena ku tu kwatekesa kukonda o malamba a yó a fundu.\n18. Ihi ya didisa Jezú? Ihi i tu tena kudilonga mu phangu yê?\n18 \"Dilenu kumoxi ni yá a dila.\" (Loma 12:15) Nange ku tu bhonza kwijiya i twa-nda zwela ku muthu wa fundu ndandu. Sayi ithangana o kudila ni yó a fundu ndandu kwa beta kota o izwelu ndenge. Kyoso Lázalu kamba dya Jezú kyafu, Madiya, Malata ni athu amukwá, a didi, mukonda dya kufwa kwa phange ni kamba dyâ. Izuwa iwana kupholo, kyoso Jezú kya bhixila, mwene we 'wa didi' sumbala wejidile kwila, kwa kambele ngó weji fukununa Lázalu. (Nzwá 11:17, 33-35) O masoxi a Jezú a londekesa kyebhi kya divu Jihova ni kufwa kwa Lázalu. Kwa londekesa we o henda ya Jezú ku mwiji yó. Sé phata, kwa ximbakatesa Madiya ni Malata. Kyene we kimoxi, kyoso jiphange jetu kya mona o henda yetu, ene a dyelela dingi kwila, kala ubheka wâ, a a kondoloka ku makamba a a langa, a a kwatekesa.\n19. Se kubhinga kuximbakatesa Kidistá ni mukwetu wa fundu, kyebhi ki twa tokala kukumbidila o divulu dya Ndongixi 3:7?\n19 \"Sayi kithangana kya kuzwela ni kithangana kya ku di xibha.\" (Ndo. 3:7) O ukexilu wa mukwá wa kuximbakatesa Kidistá wa fundu, o kukala ngivwidi yambote. Ehela phang'yê kuzwela yoso ya mu kala ku muxima, kana kuluwala se ene 'a zwela sé kuxinganeka.' (Jobe 6:2, 3) Nange o ndolo yê ya di bandekesa mukonda dya kizukutisu kya jindandu kala kumoxi n'etu mu ubhezelu. Samba kumoxi ni mwene. Bhinga ku 'mukwa kwívwa o misambu' phala ku mu bhana nguzu ni kutetuluka. (Jisá. 65:2) Se ki bhana, tanga-nê o Bibidya. Mba-phe tanga-nê milongi ya tokala ya madivulu metu kala o misoso ya kidi i swinisa.\n20. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?\n20 Ujitu wa dikota kwijiya o kidi kya lungu ni kufwa, ni mabesá a-nda tambula yó ala mu kixinganeku kya Nzambi! (Nzwá 5:28, 29) Mu kiki, ki kale mu izwelu ki kale mu ibhangelu, tu zokele o kidi kya Bibidya ni kuswina kwoso, tu tangele we akwetu mu ithangana yoso i tu kala na-yu. Mu milongi ya kayela twa-nda dilonga ukexilu wengi wa Satanaji wa kufidisa o athu kwijiya o kidi. O wanga. Twa-nda dilonga mukonda dyahi twa bhingi kudituna o ibhangelu ni itonokenu ya lungu ni mubhetu yú wa madimonyo.\nMWIMBU 24 Zenu ku Mulundu wa Jihova\n^ kax. 5 Satanaji ni madimonyo mê ene mu nganala o athu ni makutu a lungu ni athu afu kyá. O makutu yá ene mu bheka ijila yavulu. O ijila yiyi, ki ya tundu mu Mikanda Ikôla. O milongi yiyi, ya-nda ku kwatekesa kukolokota mu ufiyele wé kwa Jihova kyoso athu kya ku jijidika kubhanga mbandu mu ijila yiyi.\n^ kax. 55 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Muhatu wa fundu ndandu ya kazola, sayi jindandu ja mukwá Jimbangi, a mu mu konda o malamba.\n^ kax. 57 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Kyoso kya zubha kutokwesa ijila ya lungu ni kufunda, Mbangi ya Jihova wa mu jimbulula o kixikanu kyê ku jindandu ni henda yoso.\n^ kax. 59 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Tufunga twa kilunga a mu konda o malamba ni kukwatekesa phange wa fundu ndandu ya kazola.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasamanu-wa-2019\/zokela-kidi-kya-lungu-ni-kufwa\/","date":"2019-03-25T05:25:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203755.18\/warc\/CC-MAIN-20190325051359-20190325073359-00161.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2607,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.263,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ku bhonza kiavulu ku i tungula. Mukonda ki iala ni kolo né muene dizumba, i tena ku kuata o muthu sé muéne ku kijiia. Athu avulu ku mundu uoso ene mu fua mukonda dia venenu íii: O munza ukôla (monóxido de carbono.) Maji ki tu bhingi ku thandanganha. Kuene maukexilu a tena ku tu kuatekesa ku tungula o munza iú ni ku di langa. Athu avulu ene mu ta ji makina mu jinzo jâ phala ku a dimuna.\nKála o munza iú ukôla, Satanaji ki muthu u moneka ku mesu, kienhiki o athu ka tena ku mu mona, muéne kifumbe kia dikota. Maji Nzambi u tu kuatekesa. Eie ku bhingi ku kala ni uôma ua Satanaji se u katula mbote ku ima iene mu tu bhana Nzambi phala ku tu kuatekesa:\nO ufolo ua ku sola. O divulu dia Tiiaku 4:7, di tu tangela: \"Zokenu-phe ni Diabhu, muène u mi lenga.\" Sumbala Satanaji muthu uala ni kutena kuavulu, muéne ka tena ku ku jijidika ku bhanga ima ki u mesena o ku bhanga. Eie u sola se u i bhanga mba kana. O divulu dia dianga dia Phetele 5:9, dizuela: \"Kolokotenu-phe mu kuxikana, mbé mu tene kubhânga ni Diabhu.\" Lembalala kuila Satanaji ua xisa Jezú kioso Jezú kia ditunu o ku bhanga kala kia mesenene muéne mu ithangana itatu. (Matesu 4:11) Eie ué u tena ku dituna o jitendasá ja Satanaji.\nUkamba ni Nzambi. O divulu dia Tiiaku 4:8 di tu suínisa kiavulu, di zuela: 'Zukama kua Nzambi.' Jihova u kuixana phala eie u kale u kamba diê dia kazola. Kiebhi ki u tena o ku bhanga kiki? O ukexilu ua beta-o-kota, o ku di longa ia lungu ni muéne bhu kaxi ka Bibidia. (Nzuá 17:3) O ima i u di longa ia lungu ni Jihova, ia-nda ku suínisa ku mu zola ni ku bhanga o vondadi iê ni muxima uoso. (1 Nzuá 5:3) Kioso ki ua-ndaia ni ku zukama kua Tat'ê ia diulu, kiebhi muéne kia-nda divua? O divulu dia Tiiaku, di tambuijila: 'Nzambi u ku zukama ué.'\nO kikanenu kia ku tu langa. O divulu dia Jisabhu 18:10, di zuela: \"Dijina dia Jihova mukua ni mbonge ia matala ia di jikidila; muthu uoso ua iuka, kuene kua lengela, anga a mu bhaka kididi kia kondama.\" Maji o izuelu íii ki ilombolola kuila o dijina dia Nzambi, dia di bhange kála kiteka ki tena ku tu langa. Mu veji dia kiki, o izuelu íii ilombolola kuila oso a xila o dijina dia Nzambi a tena ku lengela kua muéne mu ku sota ki kuatekesu mu ithangana ioso.\nPhangu ia kidi. O divulu dia Ikalakalu 19:19, di tu tangela o musoso ua lungu ni athu mu mbanza ia Efezo a kituka Jikidistá, di zuela: \"Sai ue athu k'atolo, a tambuile uanga, a bheka o madivulu mâ, anga a ma ta mu tubhia ku mesu ma mundu. Hé a kuata konda kioso ki ate o madivulu, ma tena konda ia makuinhi a tanu a midi ia itadi ia phalata.\" * O Jikidistá jojo, a te mu tubhia o ima ioso ia lungile ni uanga sumbala ia tele kitadi kiavulu. O phangu íii i tena ku tu bhana unjimu ua dikota lelu. O mundu iú uezala ni uanga ni uloji. Katé muene ni ima iofele i tu bhanga, i tena kuixana o madimonho. Kima kiambote ku texa o ima ioso íii né muene se ia tu bhonzo o ku bhanga kiki.\nRogelio, u tua mu tange kiá mu dimatekenu dia milongi íii, ka xikinine kuila kuene Diabhu mu 50 a mivu. Maji muéne ua lungulula o ibanzelu iê. Mukonda diahi? Rogelio u tambuijila: \"Nga mateka ku tanga o Bibidia. O ima i nga kexile mu tanga mu Mikanda Ikola ia ngi xikinisa kuila Diabhu kuene kuala. O kuijiia kuku, kuene mu ngi kuatekesa ku di langa ku mibhetu ia Diabhu.\"\n\"O ima i nga kexile mu tanga mu Mikanda Ikola ia ngi xikinisa kuila Diabhu kuene kuala. O kuijiia kuku, kuene mu ngi kuatekesa ku di langa ku mibhetu ia Diabhu\"\nUa mesena ku mona o kizuua kioso Satanaji ka-nda kala dingi mu ixi? Eie u tena ku mona. O Mikanda Ikola i tu tangela kuila, ku hádia Satanaji, mukua ku nganala o athu, a-nda 'mu takula mu kizanga kia túbhia ni xôfidi.' (Dijingunuinu 20:10) Mu kidi, o túbhia ni xôfidi, ki i tena ku jikatesa muthu mu nzumbi. Mu kiki-phe, o kizanga kia tubhia, kilombolola ku jima Satanaji ku hádia ni hádia. Satanaji ka-nda moneka dingi mu ixi. Kisangusangu kia dikota phala o azodi a Nzambi!\nMu kithangana kienhiki, suluka ni ku di longa ia lungu ni Jihova ni jinjila jê. * Xinganeka o kithangana kioso athu kia-nda tena o kuzuela kuila, \"Satanaji kene-ku dingi!\"\n^ kax. 8 Se o itadi íii ia phalata, iexile o dénadia dia akua Loma, kueji bhinga o kitadi kia kizuua kimoxi kia makuinhi atanu a midi ia akalakadi phala ku sumba o madivulu moso enhó\n^ kax. 11 Phala kuijiia dingi ia lungu ni Satanaji ni uanga, tanga o kibatulu 10 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? Bhinga o divulu didi ku Jimbangi ja Jihova mba tanga-diu mu internete www.jw.org\/kmb.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/u%C3%B4ma-ua-satanaji-o-diabhu\/","date":"2019-03-26T21:14:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912206016.98\/warc\/CC-MAIN-20190326200359-20190326222359-00522.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":840,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Phaulu ni Sila a ximanene Nzambi bhu kaxi ka mimbu, kioso kia kexile mu kaleia. (Ik 16:25) Mu izuua ietu, o jiphange jetu embi mimbu ia Utuminu kioso kia kexile mu kaleia a k'exana Sachsenhausen, kiene o kididi mua kexile mu kutila o athu ku ji Nazi mu ixi ia Alemanha ni kioso kia kexile mu Sibéria. O jiphangu jiji, jilondekesa o kutena kuala na-ku o mimbu, ia kusuinisa o Jikidistá kioso kia dibhana ni ibhidi.\nKua kambe ngó bhofele, o madimi a mukuá a-nda kala kiá ni divulu dia ubhe dia mimbu, ni diambu \"Cante de Coração\" para Jeová. Kioso ki tua-nda kala ni divulu dietu, tua-nda tena ku ngalavala o mimbu mu mutué uetu, maji kiki ki bhita ngó se tu di sokejeka mu ubhezelu ku muiji. (Ef 5:19) Mu kusuluka, o nzumbi ikola ia-nda tu kuatekesa kulembalala o mimbu, kioso ki tua-nda dibhana ni izukutisu. O mimbu ia Utuminu i tu kuatekesa kuxinganeka mu kidielelu kietu mba ku hádia. O mimbu i tena ue ku tu kuatekesa kioso ki tua mu dibhana ni ibhidi ku muenhu. Ni kioso ki tuala kiambote, o mimbu i tu kuatekesa ue o kuimba ni muxima uoso mukonda dia ukexilu uambote ua muxima uetu. (1Mal 15:16; Jis 33:1-3) Mu kiki, etu enioso tua tokala kubhanga nguzu phala kuimba o mimbu ia Utuminu!\nTALA O VIDIU, MUIMBU U TU SUINISA. MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nIthangana iebhi ia bhangesa Phange Frost kusoneka o muimbu?\nKiebhi o muimbu iú ua kuatekesa o jiphange ja kexile mu kaleia ka Sachsenhausen?\nMu ithangana iebhi ia kizuua ni kizuua, o mimbu ia Utuminu i tena ku kukuatekesa?\nMimbu iebhi i ua uabhela dingi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2017-mwb\/milongi-ia-kasam17-23\/o-mimbu-ia-utuminu-i-tu-suinisa\/","date":"2019-03-18T14:17:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201329.40\/warc\/CC-MAIN-20190318132220-20190318154220-00285.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":274,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú uejile mu ixi, phala kuboka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. Phala kulondekesa ihi ia-nda bhanga Jezú mu kukala Sobha, Jihova ua mu bhana o nzumbi ikola phala kubhanga madiuanu. Muene ua kexile ni kutena kua kusaka uhaxi uoso-uoso. Mu ididi ioso mua kexile muia, o athu a katele, akexile ku mu zukama phala kua a kuatekesa, muene anga ua a sake enioso. O ifofo a tenene kumona, o maxilu akexile mu kuívua, o inema a matekene kuenda, o ió akexile ni madimonho akexile mu a kaiesa nau. Né muene se ene eji kuata ngó ku kizuatu kia Jezú, eji disanza. O athu akexile mu kaiela Jezú kuoso-kuoso kua ditela. Né muene se muéne ua mesenene kukala ubheka, Jezú ka kexile mu a vutula.\nSai kizuua, o athu a mu bhekela diiala huhi-alenge mba muthu ua kotama, mu dibhata mua kexile. Maji o dibhata diezalele kinene ni athu, ene ka tenene kubokona. Mu kiki, ene a habe kutala dia inzo anga a bhange-ku ka dikungu phala ku mu bokuesa. Mu kusuluka Jezú uambela o diiala: 'Zangula uie ni kuenda.' Kioso muene kia mateka kuenda o athu a diuanene kiavulu.\nMu kizuua kiéngi, kioso Jezú kia ile mu kunda diembu diéngi mba sanzala, kuinhi dia athu akexile mu kata uhaxi ua dibhute, a dikola kua muene, exi: 'Jezú tu kuatekese!' Mu izuua ienióio, o akua dibhute ka tokalele kukala mu ididi mua bhongolokele o athu. Jezú ua tangela o mala enhá phala kuia mu tembulu, kiki kiene kia tendelesele o Kitumu kia Jihova, kioso kieji saka mukuâ dibhute. Kioso kia kexile mu njila ia kuia mu tembulu, a mono kuila a disanze. Bhu kaxi ka dikuinhi dia akua dibhute, sai diiala dimoxi, kioso kia mono kuila ua disanze, muene ua vutuka phala kusakidila Jezú ni kuximana Nzambi. Mu kuinhi dia athu, umoxi ngó ua sakidila.\nSaí muhatu ua katele mu 12 kia mivu, ua mesenene kiavulu kudisanza. Muéne uéza ku dima dia Jezú, bhu kaxi ka athu anga ua kuata ku kizuatu kiê. Kioso kia bhange kiki, muéne ua disanze. Kioso kia bhiti o ima íii, Jezú uebhula: 'Nanhi ua ngi babata?' O muhatu ua kexile ni uôma, maji muéne uéza ua mu tangela o kidi. Jezú ua mu tululukisa mu ku mu tangela: 'Mon'a, ndé ni kutululuka.'\nSaí disoladi a mu ixanene Jailu, ua diondela Jezú, uixi: 'Zá ku bhata diami! Kamona kami ka muhatu ka kumbama.' Maji ande dia Jezú kubhixila ku dibhata dia Jailu, o kamona kafu. Kioso Jezú kia bhixila, muéne ua mono kuila athu avulu akexile mu dila kumoxi ni muiji. Jezú ua a tangela, uixi: 'Ki mu dile; muene ua zeka ngó.' Mu kusuluka muéne ua kuata ku maku a kilumba, anga u mu ambela uixi: \"Kilumba, balumuka!\" Kithangan'okio o kilumba kia balumuka, Jezú ua tumu o jitata jê ku mu bhana kúdia. Xinganeka kiebhi kia divu o jitata jê!\n\"Nzambi kia mu undu ni Nzumbi Ikôla, iú ua mu bhana ni kutena. Muene anga u nhunga ku mbandu joso ni kubhanga o mbote, ni kusaka oso a a tatesa kuala Diabhu, kuma Nzambi uala-nê.\"—Ikalakalu 10:38","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-bhanga-madiuanu-avulu\/","date":"2019-03-18T23:35:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201812.2\/warc\/CC-MAIN-20190318232014-20190319014014-00497.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":511,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saí athu ene mu dibhuidisa se o musoso ua Davidi ni Ngoliia, musoso ua kidi muene mba ua makutu. O kuila ua kexile ué ni phata kioso ki ua tange o mbandu ia bhiti? Se kiene, dilonge o ibhuidisu itatu íii.\n1 | O kuila kuexile muene muthu ua kexile ni kitala kia metulu 2 ni 9?\nO Bibidia i zuela kuila Ngoliia, \"o kitala kiê kóvado jisamanu ni phalumu imoxi.\" (1 Samuuele 17:4) O kóvado bhabha ia mu lombolola kifua 44 a jisentimetru ni 5 ia kulebha; o phalumu ilombolola 22 a jisentimetru ni 2. Se tu kondala tua-nda kala ni metulu 2 ni 9. Saí athu ka xikina kuila Ngoliia ua kexile ni kitala kiokio, maji xinganeka: Mu izuua ietu, saí divulu dia tange kuila, o muthu ua tundu oso mu kitala ua kexile ni metulu 2 ni 7. O kuila kubhonza kuxikina kuila Ngoliia ua mu tundile mu kitala? Muéne ua tokalele ku muiji ua Jilefaíme, o mala a tokalele ku muiji iú a lebhele kiavulu. Saí mukanda ua Ijitu ua muvu ua 13 kia hama A.K.K. uambe kuila kuexile mazonda mu ixi ia Kanana akexile ni metulu 2 ni 4 kia kitala. Mu kiki, sumbala kubhonza kuxikina, maji kidi muene Ngoliia ua kexile ni kitala kia dikota.\n2 | O kuila Davidi uexile muthu ua kidi?\nM'ukulu muexile athu akexile mu sota ndunge ia kutanga kuila o Sobha Davidi kexile muthu ua kidi, kifua sabhu ngó maji ka tena kulombolola o kidi. O jingijiie akua kukanda o ima k'oxi a mavu a sange isoneku iokulu iambe kiki: \"o inzo ia Davidi.\" Jezú Kristu ua tumbula ué Davidi kuila muthu ua kidi. (Matesu 12:3; 22:43-45) Jezú muéne o Mexiia. O Bibidia ilondekesa mu veji jiiadi kuila, Jezú ua tundu ku muiji ua Sobha Davidi. (Matesu 1:6-16; Luka 3:23-31) Sé phata, Davidi ua kexile muene ku muenhu.\n3 | O kuila o kididi kua bhiti o musoso iú, kia kidi muene?\nO Bibidia iamba kuila, o ita ia bhiti bhu honga ia Ela. Maji ilombolola kiambote o kididi. Iamba kuila akuâ Fidíxia a tele o kibângu kiâ ku mulundu mu kaxi ka mbanza jiiadi, o mbanza ia Soko ni mbanza ia Azeka. Akuâ Izalaiele akexile bhu honga, ni mu sambuá dia mulundu mua kexile akuâ Fidíxia. O kuila ididi íii ia kexile-ku muene?\nTalesa ia tange o diiala uendele mu ididi íii, muéne uixi: \"O muendexi uetu, kexile mukuá ngeleja, ua tuendesa katé bhu honga ia Ela. Tua bokuena mu njila ia tuendesa katé ku thandu'a mulundu. Kioso ki tua kexile mu tala o honga, muéne ua tu bhingi kutanga o divulu dia 1 Samuuele 17:1-3. Mu suluka ua londekesa o honga iu uambe: 'Kunhá, ku mbandu ienu ia kiasu, mu sanga-ku o ibhéla ia mbanza ia Soko.' Ua bhiluka iu uambe, 'O koko, ku mbandu ienu ia kadilu, mu sanga-ku o ibhéla ia mbanza ia Azeka. Akuâ Fidíxia, a tele o kibangu kiâ mu kaxi ka mbanza jiiadi jiji, mu milundu i mua mu tala. Mu kiki, etu tuemana bhua kexile akuâ Izalaiele.' Bhenhobho nga xinganeka Saulu ni Davidi emana bhu ng'emanene eme. Bhenhobho tua kulumuka etu tua zaúka o ngiji iezalele ni matadi, ki muexile menha avulu. Nga xinganeka Davidi ua mu bhetama phala kubonga matadi a tanu, bhua tundu o ditadi dia jibhile na-diu Ngoliia.\" O mujitu iú kála o ajitu a mukuá, a diuanene kiavulu mu kumona kuila ioso i tanga o Bibidia kidi muene.\nSé-ku kima kilondekesa kuila o musoso iú ua makutu. O athu ni ididi iexile muene ia kidi. O kia beta-o-kota, o musoso iú uala mu Mak'â Nzambi, o Nzambi ia kidi, Ió 'ka tena kutanga makutu.'—Tito 1:2; 2 Timote 3:16.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/davidi-ua-bh%C3%A2nge-ni-ngoliia-kia-bhiti-muene\/","date":"2019-03-20T06:00:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202299.16\/warc\/CC-MAIN-20190320044358-20190320070358-00221.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":581,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Xikana Ngana Jezú, nda u bhuluke, ni eie ni mbèle ié.\"\nPhaulu ni Silas a zuela o izuelu íii ku kalasalelu ku Masedonha mu mbanza ia Filipo. Ihi ia lombolola o izuelu iâ? Phala kuijiia kiebhi o ku xikina Jezú ku tu bhulula ku'alunga, kia dianga tua tokala kuijiia se mukonda diahi etu tuene mu fuá. Xinganeka ihi i longa o Bibidia.\nNzambi ka bhange o athu phala kufua\n\"Jihova Nzambi anga u kuata o muthu, u mu ta mu díbhia dia Edene phala ku dima ni ku di tambula konda. Jihova Nzambi anga u tendelela o muthu, uixi: Ku mixi ioso mu díbhia u die-ku kioso ki ua mesena; maji ku muxi-phe ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha kana kudia-ku; mukonda o kizuua ki ua kà dia-ku, ijiia na-kiu kuma ua kà fua muene.'\"\n—Dimatekenu 2:15-17.\nNzambi ua te o diiala dia dianga, Adá, mu Jaludim ia Edene, o kididi kiki kiexile Palaízu, iezalele ni iama ia muxitu ni ithulu iambote. Mua kexile ibundu iavulu, Adá ueji dia ibundu ioso. Maji Jihova Nzambi ua mu ambela kuila muxi umoxi ka tokalele kudia-ku o kibundu kiê, ua tendelesa ué Adá kuila, o kizuua kieji diâ o kibundu ueji kufua.\nO kuila Adá ua tendela o kitumu kiokio? Muéne uejidile se o kufua ku kala kiebhi; mukonda muéne ua kexile mu mona kioso o iama kia kexile mu fua. Se Nzambi ua bhangele Adá phala kufua, muéne keji mu kidika dingi kudia ku kibundu. Maji Adá uejidile kuila, se ua belesele Nzambi, anga u kamba kudia o kibundu, ueji kala ni muenhu ua kalelaku\nSaí athu a zuela kuila o muxi ua kidika Nzambi, ulombolola o diiala ku zeka ni muhatu, maji kiki ki kidi kana. Mukonda kioso kia zubha ku a bhanga, Jihova uambela Adá ni muhatu'ê, Eva, kuila \"vualenu, mu sokoloke,\" ni kuila \"mu izalese ixi ioso mu i tolole.\" (Dimatekenu 1:28) O muxi ua fidisa Nzambi muxi ua kidi. Jihova uambe \"muxi ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha,\" mukonda ua kexile mu lombolola kuila muéne uala ni ungana ua kuzuela ku athu ihi ia uabha ni ihi ia iibha. Se Adá ka dile ku kibundu keji londekesa ngó kuila ua belesela, maji ueji londekesa ué ua sakidila o Mubhangi uê ua mu bhanene ima iavulu iambote.\nAdá uafu mukonda dia ku bhukumukina Nzambi\n\"Anga [Nzambi] u ambela Adá uixi: 'mukonda eie . . . ua di ku muxi u nga ku kidika, ngixi kana kudia-ku, . . . ku suualu ia pholo ié kuene ku ua kà dia o mbolo iê, katé ki ua kà vutuka ku mavu; mukonda kuene ku ua tundile; kuma eie uala u mavu, ku mavu kuene ku ua kà vutukila.'\"\n—Dimatekenu 3:17, 19.\nAdá ua di ku kibundu kia mu kidikile Nzambi. O ku kamba ku belesela o kitendelesu kiki kiexile maka a dikota. O ku bhukumuka kuku kua londekesa kuila muéne ua kambele kisakidilu ku ima ioso ia mu bhanene Jihova. Mu kudia o kibundu, Adá ua ditunu o ungana ua Jihova iu ua solo o ku di tumina muéne mudiê, kiki kieji mu bhekela ibhidi iavulu ku muenhu.\nMu ku bhita kithangana Adá uafu muene kala kia kanene Jihova. Nzambi ua umbile Adá \"ni mavu ma bhoxi,\" iu ua mu ambele kuila, \"ku mavu kuene [kueji] vutukila.\" Adá kai bhu kididi kiéngi. Muéne uafu, kioso kiafu, o muenhu ua jimuka kala o mavu a mu bhangele nau.\nEtu tuene mu fua mukonda tu ana a Adá\n\"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\"\n—Loma 5:12.\nO ku bhukumuka kua Adá mba o kituxi kia te muéne, kieji bheka ibhidi ia makota. Mu ku ta o kituxi, Adá ka texi ngó muenhu ua 70 mba 80 a mivu, maji ua texi o muenhu ua kalelaku. Mu kusuka-ku mukonda dia ku bhukumuka muéne ua texi o kuiuka, o muiji uê uoso ua lundula o ituxi.\nEtu enioso tu muiji ua Adá. Mukonda dia muéne, a tu vuala ni mikutu ia ituxi i bhekela o kufua, sumbala k'etu tua solo o ukexilu iú. Phaulu ua jimbulula kiambote o ukexilu uetu. Muéne ua soneka: \"Eme-phe ngi muthu ua kufua, a ngi sumbisa ku ituxi. Kokolo diami dia kuxixima kiki! Nanhi u ngi kudila ku mukutu iú ua mu ngi bheka mu kalunga.\" Phaulu ua tambuijila o kibhuidisu kiê, muéne uixi: \"Nga sakidila-phe Nzambi, kuma sai-ku kubhanduluka mua Jezú Kristu, Ngana ietu!\"\nJezú ua bhana o muenhu ué phala tu tene ku kala ni muenhu ua kalelaku\n\"Nzambi ua tumikisa Mon'ê mu ku kala kibhamuenhu kia mundu.\"—1 Nzuá 4:14.\nJihova Nzambi ua bhange kima phala ku jima o kituxi ni ku tu bhulula ku kalunga. Ihi ia bhange? Muéne ua tumikisa Mon'ê ua kazola tundé ku diulu phala ku mu vuala mu ixi ni mukutu ua iuka kála kiexile Adá. Maji Jezú ka difuile ni Adá, mukonda Jezú \"ka tele kituxi.\" (1 Phetele 2:22) Mukonda dia ku kala muthu ua iuka, muéne ka lundula o kufua, muéne ueji tena ku kala ku muenhu hádia ni hádia, mukonda ka kexile ni kituxi.\nMaji Jihova uehela o jinguma ja Jezú ku mu jibha. Mu ku bhita izuua itatu Jihova ua mu fukununa mu nzumbi phala ku tena ku vutuka ku diulu. Kuenhoko Jezú ua londekesa kua tat'ê o valolo ia muenhu uê ua iuka mu xitu, phala ku kula o muenhu ua texi Adá phala o muiji uê. Jihova ua xikina o sata, phala oso a kala ni kixikanu kua Jezú a tambula o muenhu ua kalelaku.\nMu ku bhanga kiki, Jezú ua bheka dingi ia texile Adá. Muéne ua tu fuila phala tu tene ku tambula o muenhu ua kalelaku. O Bibidia izuela: 'Jezú uafu mu kiadi kia Nzambi, ua lola o kalunga mu mulonga ua mundu uoso.'\nO ujitu iú u tu longa kiavulu ia lungu ni Jihova. O ku iuka kuê kua fidisa o akua ituxi ku di kula mudiâ. Maji o henda iê ia mu suínisa ku kumbidila o itumu iê, iu ua tu bhana mon'ê phala ku tu kula, sumbala kia mu bhonzele o ku bhanga kiki.\nJezú a mu fukununa mu'alunga, a mukuá ué a-nda fukunuka\n\"Kristu ua fukunuka muene mu'alunga ni kidi, iú ua di bange ngunji ia tu dielelesa kuila athu oso afu kiá hadia ue a kà fukunuka. Kuma o ki ejila o kalunga ku muthu umoxi, ni ku muthu umoxi ue kuene ku ejila o kufukunuka kua madifundu. Uila ene oso kia fuila mua Adá, kiene ue kia phaphumukina ene oso mua Kristu.\"\n—1 Kolindo 15:20-22.\nKana muthu uene ni phata kuila Jezú ua kexile ku muenhu iu uafu, maji ihi i tu xikinisa kuila muéne a mu fukununa muene mu'alunga? O kima kia beta-o-kota ki tu xikinisa, o kuijiia kuila Jezú ua monekena athu avulu mu ididi iavulu. Saí kizuua muéne ua monekena ku 500 ja athu ndenge. O poxolo Phaulu ua ki soneka mu mukanda ua sonekena akua Kolindo, mu kuijiia kuila saí jimbangi ja kexile hanji ku muenhu, ene eji tena ku bhana umbangi ua ima ia monene ni ievuile.\nKioso kia soneka Phaulu kuila Kristu muéne a \"tuamene\" ku mu fukununa mu'alunga, muéne ua kexile mu londekesa kuila, a mukuá ué eji ku a fukununa. Jezú uambe ué kuila kueji kuíza kithangana, \"oso ala mu jimbila\" eji \"kutunda-mu.\"\nPhala ku kala ni muenhu ua kalelaku tua tokala ku xikina Jezú\nMbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\"\n—Nzuá 3:16.\nO ibatulu ia dianga ia Bibidia, i tu tangela kiebhi athu kia mateka o kufua, ni kiebhi kia texika o Palaízu. Maji o ibatulu ia sukina ia Bibidia i tu tangela kiebhi Nzambi kia-nda zubha o kalunga, ni ku bheka dingi o Palaizu mu ixi. Kienhiki, o athu a-nda tena ku kala ku muenhu ni ku sanguluka katé ku hádia ni hádia. O divulu dia Dijingunuinu 21:4 di zuela: \"Ki ku kala dingi kùfua.\" Phala kulondekesa o kidi kia kikanenu kiki, o velusu ia 5, izuela: \"Maka iá a kidi, a tokala ku a dielela.\" Ioso i kanena Jihova, muéne u tena ku i bhanga.\nO kuila u xikina kuila o \"maka iá a kidi, a tokala ku a dielela?\" Di longe-phe dingi ia lungu ni Jezú Kristu ni ku mu xikina. Se u bhanga kiki, ua-nda kala ni ukamba ni Jihova. Kua-nda zediua ngó lelu, ua-nda tambula ué o muenhu ua kalelaku mu Palaízu mu ixi, ki mua ka kala dingi kufua, \"nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/jez%C3%BA-kalunga-ni-difukunukinu\/","date":"2019-03-26T06:00:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204857.82\/warc\/CC-MAIN-20190326054828-20190326080828-00469.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1419,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201301\/","date":"2019-03-23T09:28:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.33\/warc\/CC-MAIN-20190323080959-20190323102959-00513.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9744619131,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9744619131088257}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ikalakalu 17:22\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: O izuwelu yé ya dyanga, ya tokala kubhangesa o jingivwidi jé kukala ni vondadi ya kwívwa o milongi, ya tokala kwa ejidisa o maka u wa-nda zwela ku pholo, ni kulondekesa se mukonda dyahi a tokala ku a bhana valolo.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nKwatekesa o jingivwidi kukala ni hanji ya kwivwa. Sola kibhwidisu, sabhu mba diba, musoso wa bhiti ni muthu, mba minangu, i wejiya kwila, o jingivwidi jé a-nda i wabhela.\nKwatekesa o jingivwidi kwijiya o maka u wa-nda zwela. Bhanga yoso phala kulondekesa o njimbu ni disukilu dya maka ku jingivwidi jé, mu ukexilu wa bhebhuluka.\nLondekesa o valolo ya maka u wa mu zwela. O izwelu yé ya tokala i lunga ni ibhindamu ya jingivwidi jé. Ene a tokala kutendela kwila, o maka u wa mu zwela a tena ku a kwatekesa ku mwenyu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/1-kusola-kyambote-o-izwelu-phala-kumateka\/","date":"2019-03-22T21:34:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202689.76\/warc\/CC-MAIN-20190322200215-20190322222215-00460.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":147,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.238,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mbandu íii i tu longa ia lungu ni minzangala, jipolofeta, ni jisobha ja londekesa ufiiele kua Jihova. Mu ixi ia Sídia, mua kexile mon'a kilumba mukua Izalaiele, ua kexile ni kixikanu kuila o polofeta ia Jihova ueji saka o uhaxi ua Naamane. Polofeta Ilizeu ua dielele kuila Jihova ueji mu bhulula bhu maku a jinguma jê. O Mukunji ua Dikota Joiada ua te o muenhu uê mu kiluezu phala kulanga o kamona Jouaji bhu maku a kuku'ê, Ataliia. Sobha Ezekiia ua dielele kuila Jihova ueji bhulula o mbanza ia Jeluzaleme, mukonda dia kiki ka bhana mátui mu itateku ia akua Asídia. Sobha Joziia ua bhuisa o ubhezelu ua iteka mu ixi ioso, ua jikula dingi o tembulu, anga ua bhangesa o mundu kuvutuka mu ubhezelu ua kidi.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 51\nO mona kilumba u tangela ndona iê ia lungu ni kutena kua dikota kua Jihova, anga kubhita madiuanu a dikota.\nDISÁ 52\nKiebhi o selevende ia Ilizeu kieza mu kuijiia kuila 'o ala n'etu kota mu kuvula, o ala n'ene ndenge.'\nDISÁ 53\nMukunji ua fiiele u zoka ni Nvuale iaiibha.\nDISÁ 54\nKiebhi o polofeta ia Nzambi kia mu minha kuala o mbiji ionene? Kiebhi muene kia tundu moxi'a mbiji? Disá diahi dia mu longo Jihova?\nDISÁ 55\nO jinguma ja Judá amba kuila Jihova ka-nda langa o mundu uê, maji a di nganala!\nDISÁ 56\nJoziia ua kituka sobha kioso kia kexile ni dinake dia mivu, muene ua kuatekesa o mundu uê kubheza Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/","date":"2019-03-24T03:14:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203168.70\/warc\/CC-MAIN-20190324022143-20190324044143-00481.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":243,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"IBHWIDISU I MONEKA ITHANGANA YAVULU: NZAMBI WEXILE KWEBHI?\"—Papa Bento XVI, kyoso kyexile mu kunda kibende ku Auschwitz, Polania.\nKYOSO KI KUBHITA DIVUWA, NANGE EYE U DIBHWIDISA, 'NZAMBI WEXILE KWEBHI?' O KWILA KWA BHITI KIBHIDI KU MWENYU WÉ, KYA KUBHANGESA KUDIBHWIDISA SE NZAMBI WENE MU KULANGA MWENE?\nNange eye u dívwa kala kya dívu Sheila, wa tungu ku Estados Unidos. A mu sase ku mwiji, wa wabhele kyavulu kuya mu ngeleja wixi: \"Tundé undenge eme ngexile mu sota Nzambi munkonda mwéne o mubhangi wetu. Maji ki ngexile mu divwa kwila nga zukamene kwa mwene. Eme ngejidile kwila mwene wexile mu ngi tala, maji wexile mu ngi talela dikanga. Ki nga divwile kwila Nzambi wa ngi zembe kana, maji ki nga xikinine we kwila mwene wa mu ngi langa.\" Mukonda dyahi Sheila wexile ni jiphata? Mwene u jimbulula: \"O mwiji wami wa bhiti mu ibhidi yavulu, kyedile wila Nzambi ka tu kwatekesa ne ngó mu veji imoxi.\"\nKala Sheila, eye nange ki wala ni phata kwila sayi Muteni-ya-yoso. Mu kiki nange eye u tena kudibhwidisa se mwene wene mu kulanga. O diyala dya yuka Jobe, wexile ni kixikanu mu kutena ni unjimu wa Mubhangi wexile we ni jiphata kala jiji. (Jobe 2:3; 9:4) Kyoso Jobe kya dibhana ni mavuwa avulu, sé kidyelelu kya kudisanza, mwene webhwidisa Nzambi: \"Ngana phala'hi u sweka o pholo yé, anga u ngi kita ngi nguma yé?\"—Jobe 13:24.\nIhi yamba o Bibidya? O kwila Nzambi mwene wala ni kikuma kyoso ki kubhita mavuwa? O kwila sayi kima kilondekesa kwila Nzambi u langa o athu mba u langa muthu ni muthu? Kala muthu mu dyetu, o kwila u tena kwijiya se mwene u tu tala mba u tu tendela mba u tu kwatekesa kudibhana ni ibhidi yetu?\nMu milongi ya kayela, twa-nda dilonga ihi i tu longa o ibhangelu ya lungu ni kyebhi Nzambi kya tu langa. (Loma 1:20) Mu kusuluka twa-nda mona ihi i jimbulula o Bibidya ya lungu ni kyebhi Nzambi kya langa o athu. Kyoso ki uya jinga ni 'kwijiya', o ibhangelu ni Mak'â mê, wa-nda dyelela dingi kwila, 'mwene u kulanga.'—1 Nzwá 2:3; 1 Phetele 5:7.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/nzambi-wexile-kwebhi-o-kwila-nzambi-wene-mu-langa\/","date":"2019-03-19T15:09:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201996.61\/warc\/CC-MAIN-20190319143502-20190319165502-00169.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":344,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? O Kuila Íii Iene ia Mesenene Nzambi? Kiebhi o Kidi Kia Lungu ni Nzambi? O Bibidia—Divulu Dia Nzambi Iebhi o Vondadi ia Nzambi Phala o Ixi? Jezú Kristu Nanhi? O Kukula—Ujitu Uonene ua Nzambi Kuebhi Kuala Athu Afú? O ku Kinga Kua Kidi Phala o Jindandu jê Jafú O Utuminu ua Nzambi Ihi? O Kuila Tuala \"mu Izuua Isukidila-ku\"? O Ji-anju—Ji tu Bhanga Ihi Mukonda Diahi Nzambi Uehela o Hadi? Kiebhi ki tu Kala ni Ukexilu u Uabhela Nzambi O Ubanzelu ua Nzambi ua Lungu ni Muenhu Kiebhi ki u Tena ku Kala ni Muiji ua Zediua O Ubhezelu u Xikina Nzambi Kolokota mu ku Zokela o Ubhezelu ua Kidi Zukama Kua Nzambi mu Musambu O Batizu ni Ukamba uê ni Nzambi Kolokota mu Henda ia Nzambi O Dijina dia Ngana—O ku di Tumbula ni Dijimbuluilu Diê Ihi ia Zuela Daniiele ia Lungu ni Kuíza kua Mexiia Jezú Kristu—O Mexiia a mu Kanena O Kidi Kia Lungu ni Tata, ni Mona, ni Nzumbi Ikôla Mukonda Diahi o Jikidistá ja Kidi Kene mu Bheza o Dikulusu O Seialu ia Ngana—Fesa i Bhana Kijingu Kua Nzambi \"Muenhu\" ni \"Nzumbi\"—Mu Kidi o Izuelu Íii Ijimbulula Ihi? O Seol Mba Hades Ihi? O Kizuua Kia Kufundisa—Ihi? 1914—Muvu Uala ni Kijimbuluilu mu Bibidia Nanhi Mingedi, Kota Dia Ji-anju? \"Babilonha ia Dikota\" Ihi? O Kuila Jezú a mu Vuala mu Mbeji ia Kaiadi? O Kuila Tua Tokala ku Bhanga o Jifesa ja Mundu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-teach\/","date":"2019-03-21T00:14:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202474.26\/warc\/CC-MAIN-20190320230554-20190321012554-00215.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia i tu tangela ihi ia-nda bhanga Jihova ni mon'ê, Jezú Kristu ku hadi iene mu bheka Satanaji, o Diabhu. Iene i zuela: \"Kiene kia bhekele Mon'a Nzambi kuíza phala ku buika o ibhangelu ia Diabhu.\" (1 Nzuá 3:8, NW) O mundu iú uezala ni luímbi, unguma ni kuiibha, a-nda u buikisa. Jezú u tu tangela kuila 'ua-nda kaia o sobha ia mundu iú'\nIhi ia-nda bhita ni ió a dituna ku lungulula o ifua iâ, a jiji mu ku bhanga ima ia iibha? Xinganeka mu izuelu íii: \"Kuma athu ambote ene a kà tunga mu ngongo, oso aiuka muxima a kà nangenena muenhomo. Maji akua-phulu mu ngongo a kà buikisa-mu, o ibalukutu a kà vuza-mu muene.\" (Jisabhu 2:21, 22) O athu a iibha ka-nda kala-mu dingi. Kienhiki, o athu a belesela a-nda ku a bhulula ku ituxi ia a-nda kala athu a iuka.\nKiebhi Nzambi kia-nda zubha o kuiibha ku mundu ua ubhe? Ka-nda katula ku athu o ujitu ua ku sola mba ku a bhangesa ku kala kála jimakina. Maji muéne ua-nda longa o athu a belesela o jinjila jê, ni ku a kuatekesa ku lenga o ibanzelu ia iibha.\nNzambi ua-nda zubha ioso i bhekesa o hadi\nIhi ia-nda bhanga Nzambi ni mavuua ene mu kuíza sé athu ku kijiia? Muéne ua tu tangela kuila o nguvulu ia Utuminu uê ua-nda langa o ixi. O Sobha ia Utuminu ua Nzambi, Jezú Kristu, uala ni kutena kua ku saka. (Matesu 14:14) Jezú uala ni kutena kua ku langa o ibhangelu ioso mu ixi. (Marku 4:35-41) Kienhiki o \"ibatu ni jithembu,\" ki ja-nda bheka dingi hadi ku athu. (Ngongixi 9:11) Ku Utuminu ua Kristu, kana-ku mavuua a-nda bhanga kia iibha ku athu.\nIhi ia-nda bhanga Nzambi ku athu afu ku mavuua? Kioso kia zubhile ku fukununa kamba diê Lázalu, Jezú uambe: \"Eme ngi difukunukinu ni muenhu.\" (Nzuá 11:25) Kiene muene, Jezú uala ni kutena kua ku fukununa mba ku bheka dingi ku muenhu uoso ua fu!\nSe ua sanguluka mu kuijiia kuila o athu ambote ka-nda bhita dingi mu ima ia iibha, mukonda diahi ku di longe o Bibidia phala kuijiia dingi ia lungu ni Nzambi ia kidi ni vondadi iê? O Jimbangi ja Jihova ku diembu diê a-nda sanguluka ku ku kuatekesa ku kala ni kuijiia kuku. Tua mu ku suínisa ku a sota ku diembu diê, mba soneka ku kibuka kia athu edika o kadivulu kaka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/ihi-ia-nda-bhanga-nzambi\/","date":"2019-03-21T18:52:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202530.49\/warc\/CC-MAIN-20190321172751-20190321194751-00184.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":392,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KILUEZU: Ku dimatekenu o asoneki, a sonekene o Bibidia mu mikanda ia dibu ni mu mikanda ia malânda. * (2 Timote 4:13) Kiebhi o mikanda íii, ia te o Bibidia mu iluezu?\nO mikanda ia dibu, i tanduka ni lusolo, o tinda i tunda, i zoza ué ni lusolo. O Ngijiie Richard Parkinson ni Stephen Quirke ambe \"mu kubhita thembu o mukanda u botomoka kála mbombo, u kituka mavu. O mukanda se a u bhaka thembu iavulu, u kuata mofo mukonda dia kutalala, maji se a u funda u kuata sualala.\" Saí mikanda ia dibu kioso kia i sange, a i bhake mu ididi mua vudile mukengeji, ni kutalala, mukonda dia kiki ia zanganha ni lusolo.\nO mikanda ia malânda i nangenena dingi o ia dibu ndenge maji iene i zanganha ué se ka mu i langa kiambote mba se a i ta mu kididi mua tema kiavulu mba mua talala kiavulu. * O mikanda ia malânda i kuata ué sualala. Saí divulu dia zuela kuila, sai \"ithangana o ima i nangenena, maji sai bhabha ki i nangenena.\" Mu kiki se o mikanda ia Bibidia ia zanganhele, o njimbu iê ki ieji bhixila katé mu izuua ietu.\nO BIBIDIA IA NANGENENA KIEBHI: O kitumu kia Jijudé kia tendelesele kuila, o jisobha joso a tokalele 'kukopiiala o Kitumu kiki mu divulu phala ene,' o kitumu kiala mu madivulu atanu a dianga mu Bibidia. (Matendelelu 17:18) O asoneki a katunda, a soneka uá mikanda iavulu, mukonda dia kiki ku hama ia dianga K.K. o Mikanda Ikola ia kexile mu malombe moso a Izalaiele ni ku maxokololo a Masedonha! (Luka 4:16, 17; Ikalakalu 17:11) Ihi ia kuatekesa o mikanda iokulu ku nangenena katé mu izuua ia lelu?\nO ngijiie ia Kikutu Kiobhe ngana Philip W. Comfort uambe: \"O Jijudé a ejidile mukonda dia ukexilu uâ, ua kubhaka o mikanda mu masanga phala ki i zanganhe.\" O Jikidistá akexile hanji mu kaiela o ukexilu iú. Mukonda dia kiki, saí mikanda ia Bibidia a i sange mu masanga, mu maxilu a vundu, mu makungu ni mu mikáu.\nO MBOTE: Mazunda ni mazunda a mikanda ia Bibidia nange iala kiá ni 2.000 ja mivu, ia nangenena katé mu izuua ietu. Sé-ku dingi divulu diala ni mikanda iokulu-kulu kála o Bibidia.\n^ kax. 3 O mikanda ia dibu, akexile mu i bhanga ni muxi u kudila mu ngiji, a uixana dibu. O mikanda ia malânda akexile mu i bhanga ni ibha ia iama.\n^ kax. 5 Mu kifika, o mukanda u tanga o Ufolo ua Estados Unidos, a u sonekene mu mikanda ia malânda. Mu lelu didi kua bhiti kiá 250 a mivu ndenge, athu k'ene mu tena kumona kiambote o isoneku iê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no4-2016-kavua\/i%C3%B3kulu-bibidia-mikanda-ia-nangenena-mivu-ni-mixinda\/","date":"2019-03-20T22:06:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320231955-00064.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":433,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MIVU ku dima, o jurnale ia akua Korea, The Chosun Ilbo, ia bhekele minangu ia bhangesa o athu ku banza kiavulu. O jurnale iebhuidisa, \"'Muthu ua Kazola, Shim Cheong,' Uoso ua Kambele Kuijiia Kima Kia Lungu ni Jezú\nO minangu íii ia bhekesa njinda iavulu ku athu mukonda Shim Cheong, ka munzangala ka muhatu mu sabhu ia akua Koreia, ua bhana o muenhu uê phala ku kuatekesa tat'ê uexile kafôfo. Mu mivu iavulu, athu avulu ene mu mu ximana mu ima ia bhange muéne. Kienhiki, mu ixi ia Koreia, \"Shim Cheong\" ene mu mona kala phangu iambote ia henda ia tokala ku kala na-iu o mona ua muhatu.\nKu athu avulu, o ku banza kuila muthu kala iú a-nda mu u kaxtikala mu túbhia tua ifernu mukonda ka mu batizala kala Kidistá, kuiibha kua dikota. Mbé o misoso íii ia bhitile ande dia njimbu iambote ia lungu ni Kristu ku i tula mu diembu diê.\nO minangu iejile ué ni mbandu muebhuidisa padele. O padele muenhó a mu ibhuidisa se o athu a fuile sé kuijiia Jezú a-nda ku a ta mu túbhia tua ifernu. Kiebhi kia tambuijila o padele? Muéne uambe: \"Manhi. Maji tua dielela kuila Nzambi ua-nda bhanga Kima [phala o athu enhá].\"\nKITUMU KIA KU BHULUKA\nO divulu, Nova Enciclopédia Católica, diambe: \"O muthu ua bhingi ku mu batizala phala muéne ku bhuluka. Kala kia zuela muéne Kristu, o muthu ka tena ku bokona mu Utuminu ua Nzambi, se muthu iú a kamba ku mu vuala mu menha ni mu nzumbi. (Nzuá 3.5).\" Mukonda dia kiki, saí athu a xikina kuila oso a fua sé ku a batizala, a a takula mu ifernu mba a tala hadi mu ukexilu uéngi.\nMaji saí athu avulu uá, ka xikina mu maka enhá. Mazunda a athu afu sé kuijiia kima kia lungu ni Bibidia. O kuila athu enhá a tokala ku a kaxtikala mu túbhia thembu ioso katé ku hádia ni hádia? Ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni maka enhá?\nKIDIELELU KIA BIBIDIA\nO Bibidia ilondekesa kuila Nzambi u bhana valolo katé kua ió afu kiá sé kuijiia o itumu iê. O divulu dia Ikalakalu 17:30 di tu dielelesa: \"Mu jitembu ja kukamba ku k'ijiia, Nzambi ua dixibhidiê.\" Kidielelu kiahi-phe kiala na-kiu ió afu kiá sé kuijiia Nzambi?\nO kitambuijilu tu ki sanga mu izuelu ia Jezú kia zuela ni kifumbe kiafu bhu mbandu iê. O diiala diambe kua Jezú: 'Jezú ngi lembalale, hádia ki uíza ku Usobha mu Utuminu ué.\" Kiebhi kia tambuijila Jezú? Jezú ua tambuijila: 'Kidi ngi ku kuambela lelu, ua kà kala ni eme ku kididi kiambote mu Palaízu.'\nO Jezú ua kexile mu tangela o diiala kuila ueji bokona mu diulu? Kana. O diiala ka mu 'vualele lua kaiadi' mu menha ni mu nzumbi, ia zuelele Jezú kuila kua bhingi phala o muthu ku bokona mu Utuminu ua diulu. (Nzuá 3:3-6) Maji Jezú ua kexile mu tangela o kifumbe kieniókio kuila ueji vutuka ku muenhu, \"mu Palaízu.\" Mukonda muéne uexile Judé, uejidile kiambote o Palaízu iexile mu ixi\nO Bibidia i tanga ni kidi kioso kuila \"hádia ku kala difukunukinu dia athu aiuka ni athu abhukumuka.\" (Ikalakalu 24:15) O \"athu abhukumuka\" ió ka tenene ku belesela o itumu ia Nzambi mukonda kejidile o itumu ia Nzambi. Jezú ua-nda fukununa o kifumbe ua 'bhukumukine' ua zuela nê mu taka ni mazunda ni mazunda a athu afu kiá sé kuijiia o vondadi ia Nzambi. Kienhiki, kioso kia-nda fukunuka a-nda ku a longa o itumu ia Nzambi ni ku a mona sé mu kidi a zolo muéne Nzambi mba kana mu ku belesela o ijila iê.\nKIOSO KIA-NDA FUKUNUNA O \"ATHU ABHUKUMUKA\"\nKioso o \"athu abhukumuka\" kia-nda ku a fukununa, o kuila a-nda ku a fundisa mu ima ia bhangele m'ukulu ande dia kufua? Kana. O divulu dia Loma 6:7, di zuela: \"Uoso uafu, ua jituka kiá ku nguzu ia ituxi.\" Kienhiki o \"athu abhukumuka\" a futa o ituxi iâ kioso kia fua. Kala kiki-phe, ene a-nda ku a fundisa mu ima ia-nda bhanga kioso kia-nda ku a fukununa kana mu ima ia bhangele sé ku kijiia m'ukulu ande dia ene kufua. Mabesá ebhi a-nda tambula ene?\nKioso kia-nda ku a fukununa, o \"athu abhukumuka\" a-nda kala ni kithangana kia ku di longa o itumu ia Nzambi a-nda i tanga kioso kia-nda jikula o madivulu a ubhe. Kienhiki, ene a-nda ku a fundisa \"kioso kia tokala mu imbamba iâ ia bhanga jinga,\" mu kua mona se a mu belesela o itumu ia Nzambi mba kana. (Dijingunuinu 20:12, 13) Phala o athu avulu \"abhukumuka,\" kiki kia-nda kala o kithangana kiâ kia dianga kia ku tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi mu ku di longa ia lungu ni vondadi ia Nzambi.\nO mulongi iú ua Bibidia, ua kuatekesa athu avulu ku kolesa dingi o kixikanu kiâ kua Nzambi, kala Yeong Sug. A mu sase mu ngeleja ia Katolika. Athu avulu ku muiji uê, exile ji padele. Kuma ua mesenene ué ku kala madele, ua bokona mu kididi kia ji padele mba ji madele. Mu ku bhita thembu, ua tundu-mu mukonda ua luualele mukonda dia ima ia kexile mu bhita mu kididi kieniókio. Muéne ué ka tenene ku xikina mu ulongelu ua túbhia tua ifernu mukonda mu ku banza kuê, o ku kaxtikala athu mu túbhia tua ifernu, ku kamba henda.\nKienhiki, saí Mbangi ia Jihova ua londekesa kua Yeong Sug o izuelu íii mu Bibidia: \"Kuma ió oso ala ni muenhu ejiia kuma a-nda kufua, maji o ió afu kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso; né ue kisakidilu kia kima, ene kala na-kiu dingi .\" (Ndongixi 9:5) O Mbangi ia Jihova ia mu kuatekesa ku tendela kuila o jikuku jê ja fuile kiá ka mu a kaxtikala mu túbhia tua ifernu. Maji a zeka mu'alunga, a mu kingila ku a fukununa.\nMu kuijiia kuila athu avulu hanji nuka evuile o kidi kia Bibidia, Yeong Sug ua te ku muxima o izuelu ia tange Jezú mu divulu dia Matesu 24:14: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\" Lelu muéne ua mu boka o njimbu iambote ni ku tangela ku akuâ o kidielelu kia sange muéne mu Bibidia.\n\"NZAMBI KENE NI KATHOMBO\"\nO Bibidia i zuela kuila \"Nzambi kene ni kathombo, maji ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\" (Ikalakalu 10:34, 35) Kiki o kima kia iuka ki tua mesena ku kingila etu enioso kua Nzambi, 'ua zolo o kufundisa kua kidi ni ku tetuluka.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/difukunukinu-phala-o-jikuku-ja-fu\/","date":"2019-03-23T17:04:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202889.30\/warc\/CC-MAIN-20190323161556-20190323183556-00321.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1085,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.338,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasamanu 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201304\/","date":"2019-03-22T17:08:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202672.57\/warc\/CC-MAIN-20190322155929-20190322181929-00046.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9734182358,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9734182357788086}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.178,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua solo Jelemiia phala kukala polofeta mu ixi ia Judá. Muéne ua mu tumu kubokela o mundu ni ku a dimuna phala ka bhange dingi o ima ia iibha. Jelemiia uambe: 'Jihova tata, eme ngi mona-ndenge hanji. Ki ngijiia kuzuela ni athu.' Jihova ua mu tangela: 'Kana kukala ni uôma. Nga-nda ku tangela o ima i ua-nda zuela. Nga-nda ku kuatekesa.'\nJihova ua tumina Jelemiia kubhongolola o adiakime, ni kubula kitutu kia utuma bhu pholo iâ. Jelemiia uixi: 'Jeluzaleme a-nda i bula kala ngi ka bulu o kitutu kiki.' Kioso Jelemiia kia bhange kia mu tangela Jihova, o adiakime njinda ia a kuata. Mukunji, dijina diê Paxulu, ua beta Jelemiia iu ua mu kutu ku muxi. Jelemiia ua bhiti usuku ua muvimba sé kudizambesa. Mu kúkia, Paxulu ua mu jituna. Jelemiia uixi: 'Kuabhu. Nguami'ami dingi kuboka.' Maji o kuila muene ka boko dingi? Kana. Jelemiia ua xinganeka kiambote iu ua zuela: 'O njimbu ia Jihova iedi kála túbhia moxi diami. Ki ngi tokala kubhuila.' Mu kiki, Jelemiia ua suluka mu ku dimuna o athu.\nKua bhiti mivu iavulu, mu ixi ia Judá mua kexile sobha ia ubhe. O akunji ni jipolofeta ja makutu a zembele o njimbu ia kexile mu boka Jelemiia. Mu kiki, a tangela o ilamba ia Juda, exi: 'Diiala didi a tokala ku mu jibha.' Jelemiia ua tambuijila: 'Se mu ngi jibha, mua-nda jibha muthu ka te kituxi. O ima i nga mu zuela, ki ia mu tunda mu kanu diami, maji ia mu tunda kua Jihova.' O ilamba kioso kievu kiki, a zuela: 'Diiala didi ki tu tokala ku mu jibha.'\nJelemiia ua suluka mu kuboka, maji o ilamba a mu kuatele njinda iavulu. Ai mu zuela ni sobha phala kujibha Jelemiia. O sobha uambe kuila ene kiá ejidile kioso kieji bhanga ni Jelemiia. O ilamba a mesenene kujibha Jelemiia, mu kiki, a mu kuata iá a mu takula mu dikungu dia zongo diezalele ni malôua. Muenhomo, Jelemiia ua mateka kuboba.\nKuexile diiala, a mu ixanene Ebede-meleke ua tangela sobha, uixi: 'O ilamba a takula Jelemiia mu dikungu! Se ki tu mu katula, muéne ua-nda fuá.' O sobha ua tumu Ebede-meleke kuia ni 30 a mala, n'ai mu sunga Jelemiia mu dikungu. Sumbala ni hadi ia tale, Jelemiia ua boko ni kusuina kuoso, ni kukolokota. O kuila tua mesena kubhanga kála kia bhangele Jelemiia?\n\"Enu a kà mi zemba kuala athu oso mukonda dia dijina diami. Uoso-phe u kolokota katè bhu dizubhilu, muène uà bhuluka.\"—Matesu 10:22","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/polofeta-jelemiia\/","date":"2019-03-18T18:35:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201521.60\/warc\/CC-MAIN-20190318172016-20190318194016-00253.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":409,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ni kuila ué, o muthu uoso, se u dia, n'a nu, n'a kembe ku mbote ioso ia kikalakalu kiê, 'ió-phe ujitu ua Nzambi kiá.\" (Ndongixi 3:13) Kuma Nzambi ua mesena kuila tu sanguluka ni kikalakalu kietu, ki tu tokala ku kingila kuila muéne u tu londekesa kiebhi ki tu tena ku sanga o ku sanguluka kuku? (Izaia 48:17) Bhu kaxi ka Maka mê, o Bibidia, muéne u tu londekesa kiebhi ki tu tena ku sanguluka mu ku kalakala. Tala o mulongi ua Bibidia u tena ku ku kuatekesa ku sanga o ku sanguluka mu kikalakalu kiê.\nKALA NI IBANZELU IAMBOTE IA LUNGU NI KIKALAKALU KIÊ\nKi kale se u kidimakaji mba u bhanga kikalakalu ki bhinga ku xinganeka kiavulu, ijiia kuma \"o kututumba kuoso muene ni ku kalakala ku bhekela, ku bhanduluka.\" (Jisabhu 14:23) Ku bhanduluka kuahi ku bhekela o ku kalakala? Kia dianga, o ku kalakala ku tu kuatekesa ku dikila o ibhindamu ietu mu xitu. O Bibidia i tu tangela kuila Nzambi u bhana kia soko kua ió a mu bheza ni muxima uâ uoso, kiki kidi. (Matesu 6:31, 32) Maji muéne u mesena ué kuila tu bhanga o mbandu ietu mu ku kalakala ni nguzu phala ku kala ni kia soko ni ku dikila o ibhindamu ietu\nKienhiki, tua tokala tu mona o kikalakalu kietu kála ukexilu ua ku dikila o ibhindamu ietu ia muenhu. O ku kalakala ku tu kuatekesa ku langa o ibhindamu ietu. Joshua uala ni 25 kia mivu, uambe: \"O ku tena ku di dikila mu xitu, ku bhekela ku sanguluka kua dikota ku muthu. Se o ku kalakala kua mu ku kuatekesa ku di dikila kiambote mu xitu, kiki-phe kilombolola kuila o kikalakalu kiê kia mu ku kuatekesa muene mu kidi.\"\nO ku kalakala ué ku bhangesa o muthu ku divua kiambote ku muxima. Sé phata o ku kalakala ku bhinga nguzu iavulu. Maji kioso ki tu di kuatenena ku kikalakalu kietu, né muene se kia tu kumu kiá mba kia bhonzo o ku ki bhanga\nDI BHAKULE MU KIKALAKALU KIÊ\nO Bibidia i ximana o diiala uala hete mu ima ia bhanga ni muhatu \"u kuata ku kalakala ni maku mê, ni vondadi ioso.\" (Jisabhu 22:29; 31:13) Mu kidi, o muthu ka mu vuala kiá ni uhete ua ku kalakala, kana, ua tokala ku bhanga nguzu. Athu ofele ene mu sanguluka mu ku bhanga ima ia kambe kuijiia kiambote. Nange kiki kiene ki bhangesa o athu ku zemba o kikalakalu kiâ; ene ka bhanga nguzu phala ku kala ni uhete ua ku bhanga kiambote o ikalakalu iâ.\nMaji muthu uoso-uoso u tena ku sanguluka mu ku kalakala, kabasa u kala ni ibanzelu iambote mba u ta o muxima uê ku kikalakalu ni ku kala ni vondadi ia ku di longa kiebhi kia bhanga o kikalakalu kiki. William uala ni 24, uambe: \"O muthu kioso kia kalakala ni nguzu ioso anga u mona o ima iambote ijila mu kikalakalu kiê, muéne u divua kiambote. Maji o muthu ka-nda sanguluka se muéne ka mu bhanga kiambote o kikalakalu kiê kala kia tokala o ku ki bhanga.\"\nXINGANEKA KIEBHI O KIKALAKALU KIÊ KI KUATEKESA AKUENU\nKana ku xinganeka ngó ku kitadi kia mu ku futa. Mu veji dia kiki, dibhuidise: 'Mukonda diahi nga tokala ku kalakala? Ihi ia-nda bhita se ngi kamba ku bhanga o kikalakalu kiki mba se ki ngi ki bhanga kiambote kala kia tokala? Kiebhi o kikalakalu kiami ki kuatekesa akuetu?'\nKima kiambote ku xinganeka ku kibhuidisu kia suku-ku, mukonda tu divua kiambote mu ku mona kiebhi o ima i tua mu bhanga kia mu kuatekesa akuetu. Jezú uambe: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) Katu-ku iá a mona mbote ku ima i tu bhanga kala o asumbixi ni ió avu o matenda, kuala hanji athu a mukuá a katula mbote iavulu ku ikalakalu ietu. O athu enhá o athu ku muiji uetu ni ió a bhindama.\nAthu ku muiji uetu. Kioso o tata kia kalakala phala ku dikila o muiji uê, muéne u kuatekesa o muiji uê mu maukexilu a iiadi. Ua dianga, muéne u dikila o muiji mu xitu mu ku sumba kudia, izuatu ni dibhata. Mu ku bhanga kiki, muéne ua mu kumbidila o kikalakalu kia mu bhana Nzambi kia \"kutambula konda ia ene a mu tokala.\" (1 Timote 5:8) Ua kaiiadi, o tata u kalakala phala ku dikila o muiji uê, u bhana phangu iambote ia lungu ni ku kalakala ni nguzu. Shane tua mu tange kiá ku milongi ia tundu-mu, uambe: \"Tat'etu phangu iambote ia muthu u kalakala ni nguzu. Muéne diiala dia kidi, uene mu kalakala mu mivu iavulu kiá kála kalupindelu. O phangu iê ia ngi londekesa o valolo ia ku kalakala ni maku mami, mu ku iudika imbamba ia-nda kuatekesa kiavulu o athu.\"\nIó a bhindama. O poxolo Phaulu ua suínisa o Jikidistá ku \"kukalakala. . . n'a tene kukuatekesa mukuâ uoso ua bhindama.\" (Efezo 4:28) Mu kidi, kioso ki tu kalakala tu tena ku di dikila ni ku dikila o muiji uetu, tu tena ué ku kuatekesa ió a bhindama. (Jisabhu 3:27) Kienhiki, o ku kalakala ku tena ku tu kuatekesa ku mona o ku sanguluka kuijila mu ku bhana ió a bhindama.\nKANA KU BHANGA NGÓ IA KU TUMINA O KU BHANGA\nMu Diskursu dia bhange ku Mulundu, Jezú uambe: \"Uoso ue u ku bhinjika kuenda-nê lékua, eie enda-nê lékua jiiadi.\" (Matesu 5:41) Kiebhi ki u tena ku kaiela o mulongi iú mu ku kalakala kuê? Kana ku bhanga ngó ia ku tumu o ku bhanga, eha o umonha. Suua jimbambe; Sota ku bhanga kiambote o kikalakalu kiê mba sota ku ki bhanga ni lusolo luoso. Sanguluka katé muene ni ima iofele i u bhanga mu kikalakalu kiê.\nSe ku bhange ngó o ima ia ku tumina o ku bhanga, kiki kilombolola kuila eie ua uabhela o kikalakalu kiê. Mukonda diahi? Mukonda kiki kilombolola kuila eie ua mu di tumina. Eie ua mu kalakala kiavulu ki mukonda a mu ku tuma mba ku ku jijidika kana, maji ua mu ki bhangela mukonda ua mesena. (Filimone 14) Mu kiki tu tena ku xinganeka ku izuelu ia divulu dia Jisabhu 12:24: \"Lukuaku lu kalakala makidikidi, luene lu tumina maji o jisemenhi-phe, ji xikamena ngó ku futa lubhaku.\" Mu kidi, athu ofele mudietu a-nda tu jijidika ku kalakala kála tu abhika. Maji o muthu u kalakala ni umonha, u divua kála a mu mu bhikisa mba a mu mu tumina kuala akuâ. Maji o muthu u bhanga katé ni ima ka mu tumina ku i bhanga\nTA O KIKALAKALU MU KIDIDI KIÊ\nKima kiambote o ku kalakala, maji tua tokala kuijiia kuila ku muenhu kuene ima ia mukua ia beta-o-kota o ku kalakala ndenge. O Bibidia i suínisa o athu ku kalakala ni nguzu. (Jisabhu 13:4) Maji iene ki i tendelesa o athu kuila a tokala kia ngó ku bunda kuabhu. O divulu dia Ndongixi 4:6, diambe: \"Kota o lukuaku luezala ni ku tululuka ni kunhoha, kuindi o maku ene kiiadi kiâ ezala ni ndumba dia ikalakalu ni dilamba dia muenhu.\" Ihi ilombolola o sabhu íii? O muthu u banza ngó mu kikalakalu nuka ua-nda kala ni kithangana kia ku sanguluka ni ima iambote i bheka o kikalakalu kiê mukonda o nguzu iê ni thembu u i ta mu ku kalakala. Mu kiki o kikalakalu kiê ki kala sé valolo mba \"dilamba dia muenhu.\"\nO Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku ta o kikalakalu mu kididi kiê. Sumbala o Bibidia i tu tangela kuila tua bhingi ku kalakala, i tu tangela ué kuila tua tokala 'ku sola o ima ioso ia beta-o-kota mu ku uabha.' (Filipe 1:10) Iebhi o ima ia beta-o-kota mu ku uabha? O ku kala kumoxi ni muiji ni makamba. O ima ia beta dingi kota, o ikalakalu ia nzumbi kála o ku tanga o Mak'â Nzambi ni ku a xinganeka n'a kale ku muxima.\nOso a ta o kikalakalu mu kididi kiê, a beta ku sanguluka ku muenhu mu ku kalakala kuâ. William tua mu tange kiá ku dima, uambe: \"Saí diiala uexile phátala iami, phangu iambote ia muthu uejiia ku ta o kikalakalu mu kididi kiê. Muéne mukua ku kalakala kiavulu, a mu xila kiavulu ku athu uene mu a kalakela mukonda u bhanga kiambote o ikalakalu iê. Maji ku disukilu dia kizuua, kioso kia zubha o ku kalakala muéne u jimba o kikalakalu kiê, u banza ngó o muiji uê ni ubhezelu uê kua Nzambi. Ngi mi tangela kuila, ku athu oso nga ejiia lelu muéne ua beta mu ku sanguluka!","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150201\/ku-sanguluka-mu-ku-kalakala\/","date":"2019-03-21T18:50:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202530.49\/warc\/CC-MAIN-20190321172751-20190321194751-00264.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1396,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.357,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Thomas Emlyn Muthu u Zuela Kia Iibha Anga Muzokedi ua Kidi?\nNANHI uexile Thomas Emlyn, ni ihi ia mu bhangesa ku zokela o kidi? Ihi i tu tena o ku di longa kua muéne i tena ku tu kuatekesa lelu?\nPhala ku tambuijila o ibhuidisu íii, tua bhingi kuijiia ia bhiti ku hama ia 17 ni mu dimatekenu dia hama ia 18 mu ixi ia Inglaterra ni Irlanda. Mu mivu ienioió, o Ngeleja ia Inglaterra ia kexile ni ungana ua dikota. Saí ibuka ia akua Prostante ni athu a mukuá ka xikinine o ilongesu ni ifua ia Ngeleja.\nMUÉNE UEXILE NANHI?\nThomas Emlyn a mu vualele mu kithangana kieniókio, mu kizuua 27 kia mbeji ia Kasambuadi ua muvu 1663, mu mbanza ia Lincolnshire, Inglaterra. Kia tenesa 19 dia muvu, muéne ua bhange o diskursu diê dia dianga. Mu ku bhita kithangana, muéne ua mateka ku kuatekesa ni ku longa o mak'â Nzambi ku muhatu ua Sobha. Mu ku bhita dingi kithangana, muéne uai mu tunga mu mbanza ia Belfast, ku ixi ia Irlanda.\nKia bhixila mu mbanza ia Belfast, muéne ua mateka ku sidivila mu ngeleja. Mu ku bhita kithangana, Emlyn ua kalakala kála mukunji mu ididi iavulu katé ku mbanza ia Dublin.\nMUKONDA DIAHI A MU TATELA KUILA MUKUA KUZUELA KIA IIBHA?\nMu kithangana kieniókio, Emlyn ua kexile mu di longa o Mikanda Ikola ni nguzu ioso. O ku di longa o Bibidia, kua mu bhangesa ku dituna o ulongelu ua Tilindade, sumbala ua u xikinine mu dimatekenu. Kioso kiai ni ku tokuesa o divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, muéne ua mono kuila o madivulu enhá a kuatekesele o ukexilu uê ua ubhe ua ku banza.\nEmlyn ka jimbulula kiá ni lusolo o kidi kia sangele. Maji amoxi, mu ngeleja iê mu mbanza ia Dublin, a mono kuila muéne ka kexile dingi mu tumbula o kizuelu Tilindade mu madiskursu mê. Kia mono kuila, akuâ keji tambula kiambote o ibanzelu iê, muéne ua soneka: \"ki ngi tokala ku kinga ku kala jinga mu kididi kiki, kioso ki nga-nda fisala o ibanzelu iami.\" Ku mbeji ia Kanake ia muvu 1702, athu kiiadi mu ngeleja a zoko ni muéne mukonda dia muéne ku jima o ulongelu ua Tilindade mu madiskursu mê. Emlyn ua fisala ni kidi kioso kuila ka xikinine dingi mu ulongelu ua Tilindade iu ua mesenene ku tunda mu ngeleja ienioió.\nMu ku bhita izuua, muéne ua tundu mu mbanza ia Dublin, Irlanda, iu uai ku Inglaterra. Maji, mu ku bhita mbeji jiiadi ni semana jiiadi, ua vutuka mu mbanza ia Dublin phala ku batula tu maka, ni ku banza kuia ku tunga mu mbanza ia Londres. Kioso kia kexile mu mbanza ia Dublin, muéne ua mesenene kulondekesa o ibanzelu iê ku athu, kienhiki ua soneka o kadivulu ni diambu: An Humble Inquiry Into the Scripture-Account of Jesus Christ. Mu kadivulu kaka, muéne ua londekesa mu Mikanda Ikola se mukonda diahi Jezú ka tokalele ku kala o Nzambi Suke-ku. Kiki kia bhekela njinda ku athu a tokalele mu ngeleja mua kexile Emlyn m'ukulu mu mbanza ia Dublin. A soneka mukanda phala ku mu kasa.\nEmlyn a mu ambata kua Mvuale ia Inzo ia Kufundisa ku mbanza ia Dublin mu kizuua kia 4 kia mbeji ia Kanake ua muvu 1703. Mu kadivulu kê, True Narrative of the Proceedings, Emlyn uambe kuila akexile ku mu tatela makutu \"mukonda dia ku soneka divulu mu nga zuela kuila Jezú Kristu ka soko ni Nzambi o Tata.\" Athu ka xikina mu itatelu íii ia makutu. Sambuadi dia ji Bispu ja Ngeleja mu ixi ia Irlanda a xikama mu kialu kumoxi ni afundixi. Emlyn ka muehela kuzuela phala ku di zokela. O, Ngana Richard Levins, muzokedi ua katunda ua athu, uambela Emlyn kuila eji mu kaia \"kala kimbungu, kia kambe kitumu.\" Mu disukilu dia kufundisa, Richard Pyne, mutuameni ua Kufundisa mu ixi ia Irlanda, uambela o kibuka kia afundixi kuila, se a kambele ku fundisa kala kia kexile mu kinga muene, o \"jingana jê, o ji bispu, eji mu tala,\" nange mu kulondekesa kuila o kibuka kia afundixi eji kua kaxtikala.\nKioso Emlyn kia mu tangela kuila ua bele mu kifundisu, o mufundixi ua dikota mu ixi ienioió ua mu tangela phala ku dituna o umbangi uenhó ua makutu. Maji Emlyn ua ditunu ku bhanga kiki. A mu bhingi dijimu ni ku mu ta mu kaleia mu mivu iavulu. Kuma muéne kexile ni kitadi phala ku futa o dijimu, ua bhiti mu kaleia mivu iiadi katé kioso kamba diê kia zuela ni jingana phala ku sosolola o kitadi kia dijimu. Emlyn a mu katula mu kaleia mu kizuua kia 21 kia mbeji ia Kavua ua muvu 1705. O jisonhi mua bhiti muene, ja mu bhangesa ku tumbula o izuelu i tua tange kiá mu dimatekenu: \"Ngene mu tala hadi mu ku zokela o kidi ni fuma iê [ia Nzambi].\"\nEmlyn uai mu tunga mu mbanza ia Londres, muenhomo ua di sange ni William Whiston, diiala ua kexile ué mu tokuesa o Mikanda ikola ni ku mu zukutisa mukonda dia ku soneka o kidi kia sangele mu Bibidia. Whiston ua kexile mu xila kiavulu Emlyn, ni ku mu i xana \"'o padele ia dianga' ia 'ukidistá.'\"\nMUKONDA DIAHI MUÉNE UA DITUNU O ULONGELU UA TILINDADE?\nKala William Whiston ni athu a mukuá akexile mu tokuesa o Bibidia kala Isaac Newton, Emlyn ua mono kuila o Bibidia ki i longa o Tilindade kala kia kexile mu londekesa o ulongelu ua Atanasiano. Muéne ua jimbulula: \"Mu ku tokuesa kiambote o maka, ni ku di longa o Mikanda ikola, . . . nga mono kuila . . . nga tokala ku lungulula o ukexilu uami ua ku banza ia lungu ni Tilindade.\" Muéne ua suku mu kuzuela kuila, \"o Nzambi ni Tata ia Jezú Kristu muéne ngó o Suke-ku mu ngongo ioso.\"\nIhi ia bhangesa Emlyn ku banza kiki? Muéne ua sange ibatulu mu Bibidia ia londekesa kuila Jezú ka soko ni Tat'ê. O ibatulu íii iala ku luiji (o ibanzelu ia Emlyn ia lungu ni mikanda ikola ia zendalala):\n• Nzuá 17:3: \"Kristu ka zuela kuila muéne uexile o Nzambi ió mba muéne o Nzambi imoxi-élele.\" O Tata ngó a mu i xana \"Nzambi ia kidi imoxi-èlele.\"\n• Nzuá 5:30: \"O Mona ka bhanga o vondadi iê muene, maji o vondadi ia Tata.\"\n• Nzuá 5:26: \"O muenhu uê a mu bhana nau kua Tata.\"\n• Efezo 1:3: \"Kuma Jezú Kristu a mu i xana Mon'a Nzambi, nuka tua sange mu Bibidia kuila o Tata a mu i xana Tata ia Nzambi, maji a mu i xana o Tata ia Ngana ietu Jezú.\"\nKioso Emlyn kia tange o ibatulu ioso íii, muéne uambe: \"Se-ku kibatu mu Mikanda ikola mu tu sanga kuila o Tata, o Mona ni Nzumbi Ikôla a sokela ngó.\"\nIHI I TU DI LONGA?\nLelu athu avulu ene ni uôma ua ku zokela o kidi kia Mikanda Ikola. Maji Emlyn ua suínine mu ku zokela o kidi kia Bibidia. muéne uebhuidisa: \"Se o muthu ka tena ku zokela o kidi kia sanga mu Mikanda Ikola, phala-hi muéne ua mu tanga ni ku di longa o Bibidia?\" O muthu iú keji londekesa kuila muthu ua kidi.\nO phangu ia Emlyn ni ia akuâ dingi, i tu suínisa ku dibhuidisa se tua mu suína ué mu ku zokela o kidi kioso ki tu bhita ni izukutisu. Tua tokala ué ku dibhuidisa: 'Ihi ia beta dingi kota phala eme\n[O pondo ia tokala ku mbandu 14]\n\"Ngene mu tala hadi mu ku zokela o kidi ni fuma iê [ia Nzambi].\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/thomas-emlyn\/","date":"2019-03-24T03:31:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203168.70\/warc\/CC-MAIN-20190324022143-20190324044143-00544.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1228,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.38,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"A ki kanene kuila, o athu eji dituna o ungana ua Jihova ni ua Jezú\n2:1-3\nA ki kanene kuila, o athu eji dituna o ungana ua Jezú, eji xikina ngó o ungana uâ\nO kikanenu kiki, kia dikumbidila mu izuua ia Jezú kioso kiexile mu ixi, kiene mu dikumbidila ué lelu\nO mukua jisalamu, uambe kuila o jinguvulu a di bhongolola phala kuzuela ima ia iibha maji o ima ieji zuela ki ieji kala ni valolo\n2:8-12\nO athu a xila o Sobha a mu tumbika kua Jihova, ene a-nda tambula o muenhu ku hádia\nAthu oso a dituna o Sobha ia Utuminu, a-nda kua buika\nO athu a tena kukala bhu kididi kia kondama ni kutululuka, sé a xila o Mon'a, Jezú","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb-2\/milongi-ia-kasambuadi9-15\/ukamba-ni-nzambi\/","date":"2019-03-20T01:09:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202188.9\/warc\/CC-MAIN-20190320004046-20190320030046-00430.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":122,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.393,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katatu 2019\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 4 ya Katanu ndu 7 ya Kasamanu ka, 2019\nTala ima itatu i tu tululukisa sumbala ni ibhidi i tu dibhana na-yu.\nO kwila kwene mu kubhonza kutambwijila mu yônge? O milongi yiyi i tena ku kukwatekesa kutukulula o wôma wê ni ku u tolola.\nKyebhi Satanaji kya sota kufunyisa o muxima wetu ni kyebhi ki tu tena ku u langa?\nO Fesa ya Lembalasa i tu longa ihi ya lungu ni kulenduka, kuswina ni henda ya Jezú?\nKyebhi o henda, kulenduka ni kuswina kwa lungu ni kuya mu yônge yetu mu kilunga?\nIjiya o musoso wa phange Kenneth Cook, Jr.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-katatu-wa-2019\/","date":"2019-03-21T21:53:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.7\/warc\/CC-MAIN-20190321213516-20190321235516-00112.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000061989,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000061988830566}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.283,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso ki tuya ni kwijiya o idifwa ya muthu, muthu mwenyú tu mwijiya kyambote, o ukamba wetu u kola dingi. Kyene we kimoxi, kyoso ki tuya ni kwijiya o idifwa ya Jihova, twa-nda ku mwijiya dingi, o ukamba wetu ni mwene, u kola we dingi. Nzambi wala ni idifwa iwana ya beta-o-kota: O kutena kwê, o unjimu wê, o kuyuka kwê, ni henda.\nNZAMBI MUKWA KUTENA\n\"Awá! Jihova, tata! Eye wa yudika o mawúlu ni ixi, ni kutena kwoso kwa nguzu yé, ni lukwaku lwé lwa sununuka; kanaku kima ki u mona kwila kisunji ku mesu mé.\"—JELEMIYA 32:17.\nTu tena kumona o kutena kwa Nzambi, mu ibhangelu yê. Mu kifika, se wemana mu mwanya watu kyavulu, wa-nda divwa kyebhi ku mukutu? Wa-nda dívwa o munza wa mwanya wa tema. Mu kidi, eye wa mu divwa o kutena kwa ibhangelu ya Jihova. Kutena kwahi kwala na-ku o mwanya? O kutwa kwa mwanya kutenesa 15.000.000 a ji graus Celsius. Ithangana yoso, o dikumbi dibhana mukengeji kala o kubaza kwa jihama ja mazunda ja jibomba ja makota.\nMu kidi, mu mazunda ni mazunda a jithethémbwa, o dikumbi dyene dya beta o kutola. Mu kutokwesa, o jingijiye a mono kwila, o thethémbwa ya beta-o-kota a ixana UY Scuti, o kusanzumuka kwê kwala kota o dikumbi ndenge mu 1.700 a jiveji. Se o thethémbwa UY Scuti yeji bhinganesa o dikumbi, yeji futa o ixi yoso, ni kwila o ku di zala kwê, kweji bhita o kididi kya planeta a ixana Jupiter. Kiki ki tu kwatekesa kutendelela kyambote o izwelu ya Jelemiya kyoso kyambe kwila Jihova Nzambi wa bhange o dyulu ni ixi, mba o ngongo yoso ni kutena kwê.\nMbote yahi i tu katula mu kutena kwa Nzambi? Etu tu tena ngó kukala ni mwenyu mukonda dya ima ya bhange Jihova, kála o dikumbi ni ima ya mukwá yala mu ixi. Lwa mukwá, Nzambi u londekesa o kutena kwê, phala o mbote ya muthu ni muthu. Kyebhi? Ku hama ya dyanga, Nzambi wa bhanene o kutena kwa Jezú, kwa kubhanga madiwanu. O Bibidya yamba: \"O ifofo yí tona mesu, inema yí yenda, jihaxi ja dibhute jí jiluka, maxilu yí ívwa, madifundu yá a fukunuka, o jingadyama a ji tangela o maka ma Njimbu Yambote.\" (Matesu 11:5) Abha lelu? 'Mwene ubhana nguzu kwa yó wa zôndo,' o Bibidya yamba we: \"Oso a kinga kwa Ngana-phe, a tambula nguzu yobhe.\" (Izaya 40:29, 31) Nzambi u tena ku tu bhana \"o nguzu i lenda ioso\" phala tu kolokote mu ku dibhana ni jiphaxi mba ibhidi ku mwenyu wetu. (2 Kolindo 4:7) Ku xikina kwila twa mesena kukala ni ukamba ni Nzambi wa tu zolo kyavulu, wala ni kutena, u tena ku tu kwatekesa kudibhana ni jiphaxi mba ibhidi?\nNZAMBI NJIMU\n'Eye, tata, u Jihova, ikalakalu yé kuvula kwahi! Yene yoso wa i bhange ni unjimu.'—JISÁLAMU 104:24.\nKyoso ki tuya ni kudilonga ya lungu ni ima ya bhange Nzambi, tu diwana mu kumona o unjimu wê. Mu kifika, sayi milongi a ixana, biomimética mba biomimetismo, ni milongi yiyi, o jingijiye a tonginina o ibhangelu ya Jihova phala kubhanga o ima yâ. Mu kutonginina o ibhangelu, a tena kubhanga kima kyofele kala o kima kya kuzwika lapi mba ima ya makota kala o iphululu.\nO unjimu wa Nzambi, tu tena ku u mona dingi ku mukutu wa muthu. Mu kifika, xinganeka kyebhi kya kula o kabwetele mu mala. Mwenyu wê u mateka ni célula imoxi, o célula yiyi yala ni itendelesu yoso phala kubhanga muthu. O célula imoxi yiyi i di wanununa, i kituka célula javulu ja difu. Mu kithangana kya tokala, o ji célula ji mateka ku di tungula, ji kala mu jihama ja idifwa ya ji célula, kála: O ji célula ja manyinga, ji células nervosas, ni ji célula ja ifuba. Mu kubhita kithangana kyofele, o idyandu i mateka kukula ni kukalakala. Mu divwa dya jimbeji, o célula yóyo i kula kyavulu, anga i kituka muthu, a u bhange ku mazunda ni mazunda a ji célula. O athu kyoso kya mona o unjimu kala yú, a xikina ku izwelu ya mukwá Jisálamu, kyoso kyambe: \"Nga sakidila Ngana, kuma ki kôla ki wa ngi yudika, ki kwata woma!\"—Jisálamu 139:14.\nMbote yahi i tu katula mu unjimu wa Nzambi? O Mubhangi wejiya ihi i twa bhindamena phala kusanguluka. Bhu kaxi ka kwijiya kwê mba unjimu, mwene u bhana itendelesu bhu kaxi ka Maka mê, o Bibidya. Mu kifika, mwene u tu tendelesa : \"Mu di lendukile ni kudikwatekesa mudyenu, mu di loloka.\" (Kolose 3:13) O kwila kiki kitendelesu kya yuka? Kyene. O jingijiye a mono kwila kukala muthu mukwa kuloloka, kubheka kilu kyambote ni kubhangesa o manyinga kunyunga kyambote mu ididi yoso ku mukutu. I tena we kusosolola o kikote ku muxima ni kukwatekesa kukala ni sawidi yambote. Nzambi wa difu ni dikamba dya njimu, mukwá kukwatekesa, ka fula ku tu bhana kikwatekesu ni itendelesu yambote. (2 Timote 3:16, 17) O kwila ki weji mesena kukala ni dikamba kala didi?\nNZAMBI MUTHU WA YUKA\n\"Kuma Jihova kya mu wabhela o kubatula mu kidi.\"—JISÁLAMU 37:28.\nMu ithangana yoso, Nzambi u bhanga o ima ya yuka. Mu kidi, \"Nzambi ka tena kubhanga kya yibha! O Muteni-a-Yoso ka tena kubhanga mangonya!\" (Jobe 34:10) O mukwá jisálamu wambe kwila o ufundisilu wa Jihova, ufundisilu wa kidi. Mwene wixi: \"Hinu u fundisa o ifuxi yoso mu kidi kyé.\" (Jisálamu 67:4) Mukonda \"Jihova-phe u tala ku muxima,\" sé-ku muthu u tena ku mu tobhesa bhu kaxi ka mangonya, maji ithangana yoso mwene u fundisa mu kidi, ni kubatula kyambote o maka. (1 Samuwele 16:7) Nzambi wejiya o ima yoso ya yibha ni ufundisilu wa yibha yene mu bhita mu ixi, mu kiki mwene wa kanene kwila \"akwa phulu mu ngongo a kà a bwikisa-mu.\"—Jisabhu 2:22.\nNzambi ki mufundixi wa yibha, u kala ni hanji yavulu ya kufundisa, kana. Mwene u londekesa henda mu kithangana kya tokala. O Bibidya yamba: \"Jihova wa lenduka, mukwa kisambu,\" né mwene kwa yó a ta ituxi, se a dyela ni muxima woso. O kwila kuku ki kufundisa kwa kidi?—Jisálamu 103:8; 2 Phetele 3:9.\nMbote yahi i tu katula mu kuyuka kwa Nzambi? O poxolo Phetele wambe: \"Nzambi kene ni kathombo ka athu. Maji ku akwa jixi joso, woso u mu xila mwène, hé u bhanga yoso ya yuka, Mwène u mu tambulula.\" (Ikalakalu 10:34, 35) Etu tu katula mbote mu kuyuka kwa Nzambi, mukonda mwene k'ene mu londekesa kathombo mba katungu. A tena ku tu xikina kwala mwene ni kukala tu abhezi'ê. Mwene ka tale o kikonda kyetu, ixi, ulongelu wetu mba unvwama.\nKuma Nzambi wa mesena kwila tu tendela ni kukatula mbote mu kuyuka kwê, mu kiki mwene wa tu bhana o kitongolwelu. O Mak'â Nzambi amba kwila o kitongolwelu kyedi kala 'kitumu kyósoneke mu mixima yetu,' ni kwila 'ki tu bhana umbangi' kikale se twala ni ukexilu wambote mba wa yibha. (Loma 2:15) Kyebhi ki tu katula mbote? Mu kulonga o kitongolwelu kyetu. Kubhanga kiki ki tena ku tu bhana nguzu phala kulenga o ilwezu, mba ima ya yibha. Ni kwila kyoso ki tu ta kituxi, o kitongolwelu ki tena ku tu kwatekesa kudyela o ituxi yetu, ni kweha o ukexilu yú. Lwa mukwá, o kutendela o ukexilu wa Nzambi wa kulondekesa o kuyuka, ku tu kwatekesa ku mu zukama dingi!\nNZAMBI HENDA\n\"Nzambi henda.\"—1 NZWÁ 4:8.\nNzambi u londekesa kutena, unjimu, ni kuyuka, maji o Bibidya k'ambe kwila Nzambi kutena, unjimu, mba kuyuka. Yamba kwila mwene henda. Mukonda dyahi? Mukonda tu tena kuzwela ni kidi kyoso kwila o kutena kwa Nzambi ku mu bhana o nguzu ya kubhanga o ima, o kuyuka kwê ni unjimu u mu bhangesa kubhanga o ima mu ukexilu wa tokala. Maji o henda ya Jihova yéne i mu bhangesa kubhanga o ima. Mwene u londekesa henda mu ima yoso ya bhanga.\nSumbala Jihova ka mu kambe kima, o henda yê ya mu bhangesa kubhanga athu a unjimu, kikale ku dyulu mba mu ixi; athu yá, a tena kusanguluka ni kukatula mbote ku henda yê ni ulangelu wê. Mwene mu henda yê wa bhange o ixi phala o athu. Ni kwila, mwene wene mu londekesa hanji o henda yê ku athu, mukonda \"mwène mukwa kubhangesa dikumbi dyê di bandela athu abhukumuka ni athu ambote, u tumikisa mvula ni kwa ya ayuka ni ku ísweya.\"—Matesu 5:45.\nLwa mukwá \"Jihova wa vula o kukwatela henda ni kulendukila.\" (Tiyaku 5:11) Mwene u londekesa henda kwa yó a bhanga yoso phala ku mu sota ni kidi kyoso, ni yó a mu zukama. Nzambi u tu mona muthu ni muthu. Mu kidi, 'mwène u ku langa.'—1 Phetele 5:7.\nMbote yahi i tu katula mu henda ya Nzambi? Tu sanguluka kyavulu ni ukexilu wa yuka wa dikumbi, kyoso ki dya mu boba. Tu sanguluka mu kwívwa o kambonga wa mu kwolela. Tu sanguluka we ni henda i tu londekesa ndandu yetu ya kazola. Nange ku mesu metu tu mona kwila o ima yiyi ki yala ni valolo yavulu, maji o ima yiyi i sangulukisa o mwenyu wetu.\nTu katula we mbote mu ukexilu wa mukwa wa Nzambi kulondekesa henda: o musambu. O Bibidya i tu tendelesa: \"Ki mu kale ni hele ya kima, ki mu ile bhidibhidi, maji ima yoso-phe iyiza-ku, mu ila ni kusamba ni kudyonda, kumoxi ni kusakidila, mu ende ni kubhinga kwa Nzambi yoso i mwa mesena.\" Kala o tata ya henda, mwene wa mesena kwila tu mu sota ni muxima woso phala ku mu bhinga o kikwatekesu. Mu kusuka-ku, Jihova, mu henda yê wa kanena ku tu bhana o \"kutululuka kwa Nzambi kwa somboka o kitongolwelu kyoso kya muthu.\"—Filipe 4:6, 7.\nO kwila o milongi yiyi i twa zwela ya lungu ni idifwa ya Nzambi, kála o kutena, unjimu, kuyuka ni henda yê— ya ku kwatekesa kutendela kyambote se Nzambi wa difu kyebhi? Phala kubandekesa dingi o henda yé kwa Nzambi, twa mesena kwila u dilonga o ima yene mu bhanga mwene ni ima ya-nda bhanga phala o mbote yé.\nIDIFWA YEBHI YALA NA-YU NZAMBI? Jihova wala kota mu kutena, mu unjimu, ni mu kulondekesa o kuyuka, athu oso ndenge. Maji o kidifwa kyê kya beta-o-kota, o henda","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2019-kata-kawa\/idifwa-yebhi-yala-na-yu-nzambi\/","date":"2019-03-23T10:34:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.83\/warc\/CC-MAIN-20190323101107-20190323123107-00043.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1639,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.278,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SE EYE mba muthu wa mu zolo u kwata uhaxi wa bhonzo kinene, eye wejiya kwila kiki kibhonza kyavulu, ki tena kubhekela malamba avulu. Ko uhaxi ngo, kumoneke we o hele ni njinda. O wôma ni kikote, u tena kudibandekesa mukonda dya kuya izwa yoso mu inzo ya ku saka, sayi bhabha kubhonza kutambula o milongo, mukonda dya kukamba ku i futa, muthu u tena kudivwa kyayibha. O ndolo ivwa o haxi i dibandekesa dingi.\nKwebhi ku tu sota o kikwatekesu? Athu avulu a mono kwwila, o kudivwa kyambote kwijila mu kusamba kwa Nzambi ni kutanga ibatulu ya Bibidya i swinisa. O kikwatekesu kya mukwa kijila bhu kaxi ka henda ya jindandu ni makamba.\nIHI YENE MU KWATEKESA AKWETU KUKOLOKOTA?\nRobert wala ni 58 dya mivu wambe: \"Kála ni kixikanu kwa Nzambi mu kudibhana ni uhaxi wé, mwene wa-nda ku langa. Samba kwa Jihova. Mu tangele kyebhi ki wa mu divwa. Bhinga o nzumbi yê ikôla. Bhinga kwa mwene phala ku ku bhana nguzu ni kukwatekesa o mwiji wé mu kithangana ki wa mu bhita ni uhaxi.\"\n\"Kima kyambote kyoso o mwiji wé u ku kwatekesa, kyoso ene kya kala n'eye ithangana yoso. Exile mu ngi xinda izuwa yoso mu ku ngi bhwidisa, 'Kyebhi ki wala?' Nga tambula kikwatekesu kya makamba a ididi yoso. Ene a ngi bhangesa ku divwa kyambote, ni ku ngi kwatekesa kukolokota.\"\nSe eye u dikamba, wa mu kunda muthu wa kate, tala ya zwela Linda: \"Sé phata, o haxi wa mesena kwambata o mwenyu wê kala ki bhanga akwâ, nange ka-nda mesena kuzwela ya lungu ni uhaxi. Mu kiki zwela-né o ima i mwene mu zwela.\"\nNi kikwatekesu kya Nzambi, kya mikanda ikôla ni henda ya jindandu ni makamba, etu tu tena kudyelela kwila o mwenyu wala ni valolo ya dikota, sumbala ni mawuhaxi a bhonzo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-Mulangidi-wa-2-2019-kasambwadi-kanake\/uhaxi-wa-bhonzo-kukonda-malamba\/","date":"2019-03-19T06:39:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201904.55\/warc\/CC-MAIN-20190319052517-20190319074517-00510.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":300,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.237,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O mukengeji wenu u mwikine bhu pholo ya athu, ni a ximane Tata yenu.\"—MATESU 5:16.\nMIMBU: 47, 9\n1. Kima kyahi kya katunda ki tu bhangesa kusanguluka?\nETU twa sanguluka kyavulu,mu kwívwa kwila o jiselevende ja Nzambi a mu kwehela o mukenge wâ, kumwikina! Ku muvu wa tundumu o mundu wa Jihova wa longo o Bibidya ku dikwinyi dya tuzunda (10.000.000) twa athu ndenge. Mazunda a athu ayile mu kyônge kya Lembalasa, a dilongo ya lungu ni ujitu wa kukula wa bhana Jihova mukonda dya henda yê.—1 Nzwá 4:9.\n2, 3. (a) Ima yahi ki yene mu tu fidisa ku \"kumwika kala tu mukengeji?\" (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi yiyi?\n2 Ku mundu woso o Jimbangi jya Jihova ene mu zwela madimi avulu kadifu. Maji kiki, ki kyene mu a fidisa kuximana Jihova kala mwiji umoxi. (Dijingunwinu 7:9) Dimi dyoso-dyoso di tu zwela mba kididi bhu twa tungu, tu tena 'kumwika mu'axaxe ka mundu kala mukengeji.'—Filipe 2:15.\n3 O ukunji wetu, o ukamba wetu wa Ukidistá, ni kubhanga o ima mu kubanza kwila o dizubhilu dya zukama, kujingisa Jihova. Kyebhi ki tu tena kwehela o mukengeji wetu kumwikina mu mawkexilu atatu yâ? —Tanga Matesu 5: 14-16.\nKWATEKESA AKWENU KUBHEZA JIHOVA\n4, 5. (a) Katu-ku o sidivisu ya kuboka, kyebhi ki tu tena kwehela o mukengeji wetu kumwikina? (b) O kutalatala akwetu ni henda ku tena kubhekela mbote yahi? (Tala o foto ya dyanga.)\n4 Kuboka ni kubhanga maxibulu wene o ukexilu wambote wa kwehela o mukengeji wetu kumwikina. (Matesu 28:19, 20) Ku muvu wa midi hama vwa ni makwinyi ayadi ni kitanu (1925), o milongi \"Mukengeji bhu kaxi ka Kitombe,\" yambe kwila, mu izuwa ya sukidila-ku, se-ku muthu weji londekesa ufiyele kwa Ngana se u kamba \"kwehela o mukengeji wê kumwikina.\" Mu kusuluka wambe: Mwene u bhanga kiki, mu kuboka o njimbu yambote ku athu mu ngongo, ni kukayela o mukengeji yú ku mwenyu wê.\" (O Mulangidi wa 1 wa Kanake wa 1925, mu kingileji) Katu-ku o sidivisu ya kuboka, o ukexilu wetu u jingisa we Jihova. Athu avulu ene mu tu mona kyoso ki tuya mu kuboka. Kyoso ki twolela ni athu, anga tu a menekena ni kisangusangu kyoso, ki a kwatekesa kukala ni ibanzelu yambote ya lungu ni etu ni Nzambi i tu bheza.\nO sidivisu yetu ya kuboka ni wendelu wetu, u ximanesa Jihova\n5 Jezú wambela o maxibulu mê: \"Ki mu bokona dibhata, mu di menekena.\" (Matesu 10:12) Mu ididi mwa boko Jezú, kyexile kifwa kyá, kwixana athu ka ejiya mu mabhata mâ. Lelu, mu ididi yavulu athu kala dingi ni kifwa kiki. O athu a futuluka, a kala ni njinda, kyoso kya mona muthu ka mwijiya mu mabhitu mâ. Maji se tu londekesa ukamba ni ku a talatala ni henda, ene kanda futuluka dingi. Kyoso ki u boka bhu kaxi ka kadikalu ka madivulu, u mona kwila, se wolela anga u menekena o athu ni ngalasa, ene a-nda divwa kyambote phala kuzukama ni kukatula madivulu mu kadikalu. Nange ene a mesena kudikunda!\n6. Ihi ya kwatekesa o dikaza dya adyakime kusuluka ni kuboka?\n6 Say dikaza dya jiphange a kuka kyá, ku ixi ya Inglaterra, ka tena dingi kuboka nzo ni inzo kala kya kexile mu bhanga, mukonda o sawidi yâ ki yala dingi kyambote. Kyenyiki a tula meza ya madivulu mu mbalanda yâ. Inzo yâ ya zukama mu mbandu ya xikola. Ene a ta o madivulu ku meza mu ukexilu u kwatekesa o jitata aya mu takana o twana ku a mona kyambote. Say jitata a katula madivulu kala Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 1 ni 2. Say phange ya muhatu muboki wa thembu yoso wa di bundu ni dikaza didi. O jitata jojo a mono kwila mwene wa kexile ni ukexilu wambote, ni kwila o dikaza dya mesenene mwene ku a kukwatekesa. Katé say tata wa mateka mwene kudilonga o Bibidya.\n7. Kyebhi ki tu tena kukwatekesa o athu a lengela mu ixi yengi?\n7 Athu avulu lelu, a bhingi kutunda mu ixi yâ, a lengela mu jixi jengi. Ihi i u tena kubhanga phala kukwatekesa o athu a tungu mu jixi jengi kwijiya Jihova? Kya dyanga, u tena kudilonga ku a menekena mu dimi dyâ. Ki kyene ngó, u tena we kudilonga izwelu yofele phala ku a kwatekesa kukala ni vondadi ya kudilonga bhu kaxa ka aplikativu, JW Language. Mu kusuluka u tena kulondekesa jividyu ni madivulu ala mu jw.org, mu dimi dyâ.—Matendelelu 10:19.\n8, 9. (a) O kyônge kyetu kya kaxi ka semana ki tu kwatekesa kyebhi? (b) Kyebhi o jitata kya tena kukwatekesa o twana twâ kutambwijila kyambote mu yônge?\n8 Jihova wa tu bhana yoso i twa bhindamena phala ku di tunda kyambote mu ukunji. Mu kifika, yoso i tu dilonga mu kyônge, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu, i tu kwatekesa kukunda o athu ni ku a longa o Bibidya sé héle.\n9 Kyoso ki kumoneka athu a ubhe mu yônge yetu, ene a diwana ni itambwijilu i bhana o tumbonga. Eye u tena kulonga o twana twê, kutambwijila mu izwelu yâ. Say athu a mateka kuwabhela o kidi, kyoso kya mono ana ndenge kujimbulula o kixikanu kyâ ni kidi kyoso, mu izwelu ki i bhonzo ku i tendela.—1 Kolindo 14:25.\nKOLESENU O UKAMBA WENU\n10. Kyebhi o ubhezelu ku mwiji u tena kukwatekesa o miji kutakana mu muxima umoxi?\n10 Kyoso ki tu bhanga yoso phala kukwatekesa o mwiji wetu kukala ni ukamba, ni kutululuka, kubhana kijingu kwa Jihova. Mu kifika se u tata mba u mama, bhanga yoso phala kukala ni Ubhezelu ku Mwiji. Miji yavulu ene mu mona o milongi ya JW Broadcasting kumoxi, mu kusuluka, a di kunda kyebhi kya tena kukumbidila o milongi ya dilongo. Kana kujimba kwila, kulonga o kabwetele ki kyene kumoxi ni kulonga munzangala, mukonda o ibhindamu yâ ki i difu. Bhanga yoso i u tena phala kukwatekesa oso kukatula mbote mu ubhezelu ku mwiji.—Jisálamu 148:12, 13.\n11-13. Kyebhi ki tu tena kukwatekesa o kilunga kyetu kukala dingi ni muxima umoxi?\n11 Né mwene se u munzangala u tena kukwatekesa oso mu kilunga kudivwa kwila ala ni valolo. U tena kubhanga kiki, mu kubhanga ukamba ni adyakime. Wa ebhwidisa se ihi yene mu a kwatekesa kukolokota mu kusidivila Jihova mu mivu yavulu. Ene a tena ku kulonga madisá avulu ambote. Kiki kya-nda swinisa ki kale ene, ki kale eye! Etu enyoso, adyakime ni minzangala tu tena kukwatekesa oso eza mu Kididi kya Ubhezelu kudivwa kwila a a tambwijila kyambote. Eye u tena kwa menekena, kwolela na-u, kwa kwatekesa kusanga kididi kya kuxikama, ni kwa londekesa ku jiphange ja mukwa. Wa a bhangesa kudivwa kala ala kubhata dyâ.\n12 Se a ku solo phala kwendesa o yônge ya sidivisu ya kuboka, u tena kukwatekesa o adyakime kusuluka ni kumwika. Wa a bhana jimbambe ja soko phala kuboka. U sola minzangala phala kukalakala ni adyakime. O adyakime, ni yó a kate, say ithangana a luwala, mukonda ka tena dingi kuboka kala mu ukulu. Ene a divwa kyambote se a mona kwila eye wa a zolo, anga u tendela o ibhidi yene mu dibhana na-yu. Né mwene adyakime kyá mba ala kya thembu yavulu mu kilunga kya Jihova, o henda i u a londekesa i tena ku a kwatekesa kusuluka mu kuboka ni kuswina.—Ijila 19:32.\nO kwila u tena kubhanga kima phala kwijiya kyambote o jiphange mu kilunga kyê?\n13 Akwa Izalayele, a sangulukile mu kubheza Jihova kumoxi. O mukwa Jisálamu wa soneka: \"Kima kya fwama, kya di wabhela kyambote, ki u sanga jiphange a takana mu muxima umoxi!\" (Tanga Jisálamu 133:1, 2.) Mwene wa sokesa o ukexilu wa kukala bhwamoxi ni maji a bhangesa o pholo ya muthu kubhenya ni kunuha kyambote. Kyene kimoxi we, tu kolokotesa o jiphange jetu mu ku a londekesa henda ni kwa bhangela ima yambote. Kiki ki bhangesa o jiphange mu kilunga kukala dingi kumoxi. O kwila u tena kubhanga kima phala kwijiya kyambote o jiphange mu kilunga kyé?—2 Kolindo 6:11-13.\n14. Kyebhi ki u tena kwehela o mukengeji ku mwikina mu dyembu di wa tungu?\n14 O mukengeji wê u tena kubhenya kabasa kididi. O henda yê i tena kukwatekesa o jivizinyu jê kumesena kudilonga ya lungu ni Jihova. Dibhwidise: 'Ihi i banza o jivizinyu jami ya lungu n'eme? O kwila o inzo yami ya zele? O kwila i kwatekesa kufwamesa o dyembu? O kwila ngi vizinyu yambote?' Ebhwidisa o Jimbangi ja mukwa se kyebhi o phangu yâ ya henda ya kwatekesa o jindandu, jivizinyu, jikoleka ja salu mba ja xikola.—Efezo 5:9.\nKALENU KU MESU A ZELE\n15. Mukonda dyahi ki twa tokala kulanduka?\n15 Se twa mesena kwehela o mukengeji wetu kumwika, twa bhingi kukala ku mesu a zele mbe-bhu o kithangana ki twala. Mu veji javulu, Jezú wambela o maxibulu mê: 'Dilangyenu-phe.' (Matesu 24:42; 25:13; 26:41) Se tu banza kwila, \"hadi ya dikota\" yalé hanji dikanga, twa-nda landuka. Ki twa-nda katula mbote mu kithangana kya kulonga akwetu ya lungu ni Jihova. (Matesu 24:21) Mu veji dya kumwika o mukengeji wetu wa-nda fwetela, ku disukilu u tena kujima.\n16, 17. Ihi i u tena kubhanga phala ki u jimbe kwila twala mu izuwa ya sukidila-ku?\n16 Twa bhingi kukala dingi ku mesu a zele kindala, m'ukulu ndenge. O kuyibha ku mundu kwa mu di bandekesa dingi. Maji twejiya kwila, o dizubhilu dya-nda bhixila mwene mu kithangana kya xindi Nzambi. (Matesu 24:42-44) O kithangana kya tolo, twa bhingi kukala ni paxola mba mwanyu ni kuxinganeka o ima kupholo. Tanga o Bibidya izuwa yoso, kana kujimba kusamba kwa Jihova. (1 Phetele 4:7) Dilonge ni phangu ya jiphange a mu sidivila kyá Jihova mu mivu yavulu. Mu kifika, u tena kutanga misoso ya kidi, milongi kala, \"Setenta Anos Agarrando a Aba da Veste de um Judeu;\" Mu Mulangidi wa 15 wa kasamanu wa 2012, mbandu 18-21, mu phutu.\"\n17 Dikwatenene mu kusidivila Jihova. Bhanga ima yambote ku athu, bhita kithangana ni jiphange jê. Mu kubhanga kiki, wa-nda sanguluka, wa-nda mona kwila o kithangana kya mu bhita ni lusolo. (Efezo 5:16) O jiselevende ja Jihova ja bhange ima yavulu mu hama ya mivu ya bhiti. Lelu, twa mu kalakala dingi m'ukulu ndenge. O kikalakalu kya Jihova, lelu kya mu kula dingi. O mukengeji wetu wa mu mwika kyambote!\n18, 19. Kyebhi o tufunga kya tu kwatekesa kusidivila Jihova ni kuswina? Bhana phangu.\n18 Sumbala mwene wejiya kwila tu akwa ituxi, Jihova u tu bhana ujitu wa ku mu sidivila. Phala ku tu kwatekesa, mwene wa tu \"wanena mawjitu\" a athu, o tufunga mu kilunga. (Tanga Efezo 4:8, 11, 12.) Kyenyiki, kyoso kya ku kunda ku tufunga, bhanga yoso phala kukatula mbote mu unjimu ni itendelesu yâ.\n19 Mu kifika o say dikaza ku ixi ya Inglaterra, a kexile mu di bhana ni ibhidi mu ukaza wâ, kyenyiki a bhingi kikwatekesu ku tufunga tuyadi. O muhatu wa kexile mu divwa kwila, o dyala ka kexile mu kwatekesa o mwiji kusidivila Jihova. O diyala wa kexile mu divwa kwila ka kexile ni uhete wa kulonga, wa xikina we kwila ka bhangele kima phala kukala ni ubhezelu ku mwiji. O tufunga a kwatekesa o dikaza kuxinganeka mu phangu ya Jezú. Ene a kwatekesa o dyala kukayela o phangu ya Jezú ya kulanga o maxibulu mê. Ene a swinisa o muhatu kulondekesa paxola kwa mwadi wê. Ene a bhana we jindunge ja lungu ni kyebhi o dikaza kyeji bhanga o ubhezelu ku mwiji ni twana twâ tuyadi. (Efezo 5:21-29) O dyala wa bhange yoso phala kukala mutwameni wambote wa mwiji. O tufunga twa mu kwatekesa phala ka bhwile, twa mu kwatekesa we kudyelela kwa Jihova ni ku nzumbi yê ikôla. O henda ya londekesa o tufunga tutu, ya kwatekesa o mwiji yó!\n20. Ihi ya-nda bhita kyoso ki wehela o mukengeji we kumwikina?\n20 \"Wa zediwa o muthu yó woso wa kwata woma wa Jihova, mukwa kwenda jinga mu 'njila Jê.\" (Jisálamu 128:1) Eye u sanguluka dingi se o mukengeji we wa mu kumwikina. Mu kiki-phe, longa akwenu ya lungu ni Nzambi, bhanga yoso i u tena phala kukwatekesa o mwiji ni kilunga kukala ku mesu a zele ithangana yoso. Akwenu a-nda mona o phangu yê yambote, hé a-nda ximanesa we Tata yetu Jihova.—Matesu 5:16.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2018\/O-Mukengeji-Wenu-u-Mwikine-Phala-Kuximana-Nzambi\/","date":"2019-03-25T05:52:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203755.18\/warc\/CC-MAIN-20190325051359-20190325073359-00291.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1934,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.255,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tala o vidiu, Zokela ni Ufiiele Uoso o Itumu ia Jihova—Kana Kudilunga ni ió a Akaie mu Kilunga (JW.ORG > JI VIDIU > O BIBIDIA), mu kusuluka, tambuijila o ibhuidisu ia kaiela:\nIhi ia lola o ufiiele ua jitata ja Sonia?\nIhi ia a kuatekesa kukolokota mu ufiiele uâ?\nKiebhi o ufiiele uâ kua Jihova, ua kuatekesa Sonia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2017-mwb\/milongi-ia-18-24-ia-katutu\/se-a-kaia-ndandu-i%C3%A9-mu-kilunga-londekesa-o-ufiiele\/","date":"2019-03-20T13:05:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202347.13\/warc\/CC-MAIN-20190320125919-20190320151919-00099.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":56,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.357,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 1 2019 | Nzambi Nanyi?\nIjiya o itambwijilu ya samanu ya ibhwidisu ya-nda ku kwatekesa kuzukama kwa Nzambi.\nO kwijiya Nzambi kyene o kima kya dyanga phala o muthu kutena kukala ni ukamba ni mwene. Kyebhi ki u tena kubhanga kiki?\nEye wejiya kwila Nzambi wala ni dijina dya tokala ngo kwa mwene, di tanga yoso ya lungu ni mwene?\nYebhi o idifwa ya beta dingi kota yala na-yu Nzambi?\nWa-nda diwana kyavulu mu kwijiya o ima ya bhange Nzambi phala kubhangesa kwila athu oso mu ngongo a kala ni mwenyu wambote ku hádya.\nIjiya kyebhi kya-nda kala o ixi kyoso o unguvulu wa Nzambi ki wa-nda tumina o ixi.\nMabesá ebhi a-nda tambula oso yó a kala ni ukamba wambote ni Nzambi?\nIjiya ima i wana i tena ku ku kwatekesa kuzukama kwa Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2019-kata-kawa\/","date":"2019-03-21T23:01:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.7\/warc\/CC-MAIN-20190321213516-20190321235516-00143.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":135,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.281,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Matesu 16:13-16\nIHI I WA TOKALA KUBHANGA?: Kubhanga ibhwidisu ni kilendu kyoso, phala kubhangesa o jingivwidi kwivwa ni kuxinganeka tunde ku dimatekenu ndú ku disukilu. Bhanga we ibhwidisu phala kulondekesa o jipondo ja beta kota.\nKYEBHI KI WA TOKALA KUBHANGA?:\nKwatekesa o jingivwidi kukala ni hanji ya kwijiya dingi tundé ku dimatekenu katé ku disukilu. Wa tokala kubhanga ibhwidisu i bhangesa o jingivwidi kuxinganeka, ni kutambwijila ku mixima wâ.\nXinganeka ni jingivwidi mu maka u wa solo. Kwatekesa o jingivwidi kukayela o jipondo ni wendelu wa diskulusu, mu kubhanga ibhwidisu ya a kwatekesa kubhixila mu kixinganeku kya tokala.\nBhitulula o jipondo ja beta kota. Phala kulondekesa o disá dya katunda, bhanga kibhwidisu ki bhangesa o jingivwidi kumesena kwijiya dingi. Kyoso ki u zubha kutumbula pondo ya beta kota, mba ku disukilu dya diskulusu, wa tokala kubhanga wé ibhwidisu ya kubhitulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/3-kubhanga-ibhwidisu-ya-tokala\/","date":"2019-03-20T03:01:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202199.51\/warc\/CC-MAIN-20190320024206-20190320050206-00492.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.223,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Solomá kia kituka sobha ia Izalaiele, Jihova ua mu ibhudisa: 'Ihi i ua mesena kuila ngi kubhana?' Solomá ua tambuijila: 'Eme ngi munzangala hanji, ki ngejiia i nga tokala kubhanga. Nga ku diondo ngi bhane unjimu phala kulanga o mundu ué.' Jihova uambe: 'Kuma ua bhingi unjimu, eme nga-nda ku bhanga o muthu ua beta-o-kota mu unjimu mu ixi ioso. Nga-nda ku bhana ué umvuama uavulu. Se u ngi belesela, ua-nda kola o muenhu.'\nSolomá ua mateka o kutunga o tembulu. Muéne ua kexile mu kalakala ni ulu, phalata, mabaia, ni mátadi a kexile ni valolo iavulu. Jimidi ja maiala ni ahatu a kexile ni uhete, a kalakala mu kutunga o tembulu. Mu kubhita sambuadi dia mivu, o tembulu ia kexile kiá polondo phala ku i bhakula kua Jihova. Kua kexile kalatódio, mua kexile jisata javulu. Solomá ua fukama bhu pholo ia kalatódio anga u samba: 'Jihova tembulu íii ki ia fuama kiavulu phal'eie, maji tua ku diondo xikina o ubhezelu uetu, ni kuivua o misambu ietu.' Kiebhi Jihova kia monene o tembulu, ni musambu ua bhangele Solomá? Kioso Solomá kia zubha kubhanga o musambu uê, o túbhia tua tundu ku diulu, anga tu jokotesa o jisata joso ja kexile bhu kalatódio. Kiki kia londekesele kuila, Jihova ua xikinine o tembulu. Kioso akua Izalaiele kia mono kiki, ene a sangulukile kiavulu.\nSobha Solomá a muijidile kiambote mu Izalaiele ioso, ni mu jixi ja mukuá mukonda dia unjimu uê. Athu avulu a kexile muia kua Solomá phala kua kuatekesa kubatula o maka mâ. Katé muene ni nvuale ia Saba, uendele phala kulola o unjimu ua Solomá ni ku mu bhanga ibhuidisu ia bhonzo. Kioso o nvuale kievu o itambujilu iê, muéne uambe: 'Ki nga xikinine mu ima ia kexile mu ngi tangela o athu, maji mu kindala ngejiia kiá kuila, eie mbé o unjimu ué ua beta o kota u nga kexile mu kuivua ndenge. O Nzambi ié Jihova, uene mu ku besoala.' Akua Izalaiele akexile ni muenhu uambote, o mundu ua sangulukile kiavulu. Maji o ima ieji lunguluka.\n\"Bhenhabha-phe sai-bhu ni iú ua tundu Solomá.\"—Matesu 12:42","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/tembulu-ia-sobha-solom%C3%A1\/","date":"2019-03-26T00:44:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204736.6\/warc\/CC-MAIN-20190325234449-20190326020449-00269.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":346,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lelu o athu a mu a talesa hadi iavulu. Athu avulu a mu dikola kua Nzambi phala ku a bhulula ku jiphaxi, ene a dibhuidisa ué se Nzambi ua-nda ku a bhulula muene. O kuila Nzambi uivua o ku dikola kua athu enhá? Ihi i tu zuela ia lungu ni athu a luua o ita phala kubhuluka ku hadi iene mu tala? O kuila Nzambi uene mu a kuatekesa mu kuijiia kuila a mu luua ita phala ku bhuluka ku kizukutisu?\nKia dianga ua tokala ku tululuka mu kuijiia o kidi kiki: Nzambi uene mu mona o hadi ioso ia mu bhita lelu ku mundu, muéne ua mesena ku bhanga kima. (Jisálamu 72:13, 14) Mu Bibidia, Nzambi ua kanena kua 'ió a mu tala hadi ku a bhana kunhoha.' Kizuua kuxi? Katé kia \"kà tukulukila Ngana Jezú ku diulu ni ji-anju jê ja nguzu . . . Mu ku a bhesa kaxtiku oso kejiia Nzambi, ni ió nguauâ kutumaka o Njimbu Iambote ia Ngana ietu Jezú Kristu.\" (2 Tesalonika 1:7, 8) O kutukuluka kua Jezú, kua-nda bhita ku hádia ku \"ita ia kizuua kia Dikota kia Nzambi, Muteni-a-Ioso.\" O ita íii a ixana ué Alumajedone.—Dijingunuinu 16:14, 16.\nMu ita íii, Nzambi ka-nda tumina o athu, maji ua-nda tumina Mon'ê Jezú Kristu ni ji-anju phala kuluua ita ni akua phulu. Jezú ni ji-anju ja diulu ja-nda zubha o hadi ioso ni kizukutisu.—Izaia 11:4; Dijingunuinu 19:11-16.\nKaté lelu, Nzambi ka lungulula o kibanzelu kiê kia lungu ni ita. Muéne uene mu banza hanji kuila o ita ukexilu ua tokala phala kuzubha o jiphaxi ni kizukutisu. Maji kala ki tuejiia, tundé ukulu Nzambi muéne u sola o kithangana kia kuluua o ita, ni nanhi ua tokala kuluua o ita. Kala ki tuejiia kiá, Nzambi ua tange kuila, o ita ia-nda zubha o jiphaxi joso ni kizukutisu, ia-nda bhita ngó ku hádia, o Mon'ê Jezú Kristu muéne ua-nda luua o ita íii. Kiki kilombolola kuila, o ita iene mu luua o athu mu ngongo ki Nzambi uene mu i tumina, né muene se o athu a mesena kubhuluka ku jiphaxi ka tokala ku luua ita.\nMu kifika: Xinganeka jiphange jiiadi ja mu bhânga, o tata kala ku bhata. Mu ku bhita kithangana ene a dieha hanji, anga exana tat'â mu mutelembe ua kafuetele. Umoxi u tangela tat'â kuila, o phang'ê muéne ua mateka. O ua mukuá uamba kuila, o phang'ê ua kexile ku mu zukutisa. Kala muthu u dikola kua tata mukonda kala muthu ua mesena kuila o tata u kala ku mbandu iê. Maji kioso kia zubha ku a evua, o tat'â u a tendelesa ku mu kingila katé kia vutuka ku bhata phala ku batula o maka. Ene a kingila bhofele. Maji a di kuata dingi, a kala mu bhânga. Kioso ki bhixila o tata kubhata ki mu ibhila kiavulu ia bhange o ana, muéne-phe u a kaxtikala mukonda ka mu belesela.\nKiene kimoxi ué lelu, o ifuxi iene mu luua o ita ene mu dikola kua Nzambi phala ku a kuatekesa. Maji Nzambi kene mu di ta mu ita iene mu luua o athu. Mu veji dia kiki muéne u zuela mu Maka mê: \"Kana ku vutula muthu uoso-uoso phulu mu phulu,\" ni kuila \"ki mu kale mù vutula phonzo ku muthu uoso-uoso.\" (Loma 12:17, 19) Muéne uambe ué kuila o athu a tokalele ku mu 'kingila ni muanhu uoso' kubhanga kima, kala kia-nda bhanga mu ita ia Alumajedone. (Jisálamu 37:7) Se o ifuxi i kamba ku kingila Nzambi, anga a kuata mu luua ita, muéne u mona kuila o athu enhá ka mu xila, kiki ki mu ibhila kiavulu. Kienhiki mu ita ia Alumajedone, Nzambi ua-nda londekesa kuila ua iibhila kiavulu iene mu bhanga o athu, iu ua-nda batula o maka oso bhua xaxi ka ifuxi, mu ku 'suikika o ita katé ku maxokololo a'xi.' (Jisálamu 46:9; Izaia 34:2) Sé phata o Alumajedone o ita ia-nda zubha o ita ioso iene mu luua o athu mu ngongo.\nO kuzubha o ita mu ngongo, dibesá dia-nda bheka o Utuminu ua Nzambi. Jezú uambe ia lungu ni Utuminu iú mu musambu uê ua fuma: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Matesu 6:10) O Utuminu ua Nzambi ki ua-nda zubha ngó o ita, maji ua-nda zubha ué o kuiibha kuoso kuene mu bhekesa o ita. * (Jisálamu 37:9, 10, 14, 15) Kiki kiene mu bhangesa o akaiedi a Jezú ku mesena kiavulu o mabesá a Utuminu ua Nzambi.—2 Phetele 3:13.\nMaji tua tokala ku kingila thembu kuxi phala Nzambi ku tu bhulula ku jiphaxi joso ni kizukutisu? O ikanenu ia Bibidia ia mu dikumbidila lelu ilondekesa kuila, tuala \"mu izuua isukidila-ku\" ia mundu iú. (2 Timote 3:1-5) * Kua kambe ngó, o Utuminu ua Nzambi ua-nda zubha o izuua isukidila-ku mu ita ia Alumajedone.\nKala ki tua mono kiá, o a-nda fua mu ita ia Alumajedone, ió \"nguauâ kutumaka o Njimbu Iambote ia Ngana ietu Jezú Kristu.\" (2 Tesalonika 1:8) Maji ijiia kuila Nzambi ka mesena kuila muthu ufua, né muene o akua phulu. (Izekiiele 33:11) Mukonda \"muène ka mesena kuila ku kala muthu u texika\" mu ita ia Alumajedone, kienhiki, muéne ua mu bhangesa kuila o njimbu iambote ia ngana ietu Jezú, a \"i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso\" ande dia kuíza o dizubhilu. (2 Phetele 3:8, 9; Matesu 24:14; 1 Timote 2:3, 4) Bhu kaxi ka njimbu iambote ia mu boka o Jimbangi ja Jihova, lelu o athu ala ni ujitu ua kuijiia Nzambi, ni kubelesela o njimbu iambote ia lungu ni Jezú ni kukingila o kizuua kia-nda bhua o ita ioso mu ngongo.\n^ kax. 10 Phala kuijiia dingi ia lungu ni izuua isukidila-ku, tanga o kibatulu 9 kia divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/o-kuila-ki-kima-kia-iibha-kuluua-ita\/","date":"2019-03-23T11:08:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.83\/warc\/CC-MAIN-20190323101107-20190323123107-00070.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":930,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1. Nanhi ua tu bhana o muenhu?\nJIHOVA muéne \"Nzambi ia muenhu.\" (Jelemiia 10:10) Muéne o Mubhangi uetu, ua tu bhana o muenhu. O Bibidia i zuela: \"Eie muene ua bhange ioso mu vondadi iê.\" (Dijingunuinu 4:11, NW) Jihova ua mesenene kuila tu kala ni muenhu. O muenhu ujitu uonene ua tu bhana muéne.—Tanga Jisálamu 36:9.\n2. Kiebhi ki tu tena kusanguluka ku muenhu?\n2 Jihova ua tu bhana ioso i tua bhindamena phala tu kale ku muenhu, kála o kúdia ni menha. (Ikalakalu 17:28) Maji muéne ka tu bhana ngó o ima íii, ua mesena ué kuila tu sanguluka kiavulu ku muenhu. (Ikalakalu 14:15-17) Phala kusanguluka ku muenhu, tua tokala tu belesela o ijila ia Nzambi.—Izaia 48:17, 18.\nNZAMBI U BHANA VALOLO KU MUENHU\n3. Ihi ia bhange Jihova kioso Kaini kia jibha phang'ê Abele?\n3 O Bibidia i tu longa kuila, Jihova u bhana valolo ia dikota ku muenhu uetu ni mienhu ia akuetu. Mu kifika, kioso Kaini—mon'â Ada ni Eva—kia kexile ni njinda iavulu ia ndeng'ê Abele, Jihova ua dimuna Kaini kuila ua tokalele kutululuka. Maji Kaini kevu Jihova, ua futuluka dingi iu ua \"lungulukila Abele, phang'ê, hé u mu jibha.\" (Dimatekenu 4:3-8) Jihova ua kaxtikala Kaini mukonda dia kujibha Abele. (Dimatekenu 4:9-11) Kienhiki, kiluezu kia dikota kukala ni njinda mba kuzemba muthu, mukonda i tu suínisa kubhanga ima ia iibha ku akuetu. O muthu u bhanga kiki, ka tena kukala ni muenhu ua kalela-ku. (Tanga 1 Nzuá 3:15.) Phala kusangulukisa o muxima ua Jihova, tua tokala tu zola athu oso.—1 Nzuá 3:11, 12.\n4. O kijila kia bhele Nzambi kua akua Izalaiele kia kuila \"kana kujibha mukuenu\", ki tu longa ihi ia lungu ni ujitu ua muenhu?\n4 Mu kubhita jimidi ni jimidi ja mivu, Jihova ua bhana kua Mozé Dikuinhi dia Ijila, mu kulondekesa kuila muéne u bhana valolo ia dikota ku muenhu. Kijila kimoxi kiambele kiki: \"Kana kujibha mukuenu.\" (Matendelelu 5:17) Se muthu ua jibhile mukuâ mu vondadi, muthu iú a tokalele ué ku mu jibha.\n5. Kiebhi Nzambi kia divua ia lungu ni kuseluka?\n5 Kiebhi Nzambi kia divua ia lungu ni kuseluka? Katé muene ni muenhu ua mona mu mala, uala ni valolo ia dikota kua Jihova. O Ijila ia Bhana Jihova ku akua Izalaiele, iambele kuila, se mu kala muthu u lokola muhatu uemita, mukonda dia kiki o mona mu divumu ufua, o muthu iú a tokalele ku mu jibha. (Tanga Makatukilu 21:22, 23; Jisálamu 127:3.) Kiki ki tu longa kuila, o kuselukisa mba kukatula o mona mu mala, kituxi bhu pholo ia Nzambi.—Tala o Kibandekesu kia 28.\n6, 7. Ihi i tua tokala kubhanga phala kulondekesa kua Jihova kuila tua mu bhana valolo ku muenhu?\n6 Kiebhi ki tu tena kulondekesa kua Jihova kuila tu bhana valolo ia dikota ku muenhu uetu ni mienhu ia akuetu? Ki tu tokala kubhanga kima ki tesa o muenhu uetu ni ua akuetu mu iluezu. Ki tu tokala kuxibha makanha mukonda o makanha a tena ku tu katesa ni ku tu jibha.\n7 Nzambi muéne ua tu bhana o muenhu ni mukutu, kienhiki tua tokala tu bhanga ima i uabhela muéne. Mu kiki, tua tokala tu langa kiambote o mukutu uetu. Se tu kamba kubhanga kiki, tua-nda xila bhu pholo ia Nzambi. (Loma 6:19; 12:1; 2 Kolindo 7:1) Ki tu tena kubheza Jihova, ua tu bhana o muenhu, se tu kamba kubhana valolo ku muenhu. Sumbala ku bhonza kueha o maukexilu a iibha, Jihova ua-nda ku tu kuatekesa se tu bhanga nguzu, mukonda muéne u bhana valolo ia dikota ku muenhu.\n8. Ihi i tua-nda bhanga phala ki tu te o muenhu uetu ni ua akuetu mu iluezu?\n8 Tua mono kiá kuila o muenhu uala ni valolo ia dikota. Jihova ua tu dielela kuila tua-nda langa kiambote o muenhu uetu ni mienhu ia akuetu. Tu bhanga kiki, mu kuendesa kiambote o dikalu dietu mba bixi. Tu lenga ué o itonokenu ia iibha i tena kuta o muenhu uetu mu iluezu. (Jisálamu 11:5) Tua tokala kubhanga ué ioso phala ku tungisa kiambote o nzo ietu. Jihova ua tumine akua Izalaiele: \"Kioso ki u tunga onzo iobhe, o bhu hòngo kondoluesa-bhu kifikidilu bhu ditala dioso di u iudika-bhu, phala ki mu langumuke muthu bhu hòngo ié, anga eie uiza mu mulonga ua manhinga, exi, uajibha.\"—Matendelelu 22:8.\n9. Kiebhi ki tua tokala kutalatala o iama?\n9 Jihova ua mesena kuila, tu langa kiambote o iama. Muéne u tuehela kujibha iama phala kudia ni kubhanga izuatu. Muéne u tuehela ué kujibha iama se iene ia mesena ku tu bhanga kia iibha. (Dimatekenu 3:21; 9:3; Makatukilu 21:28) Maji ki tu tokala kubhanga kima kia iibha ku iama mba ku i jibha ngó mukonda tua mu tonoka.—Jisabhu 12:10.\nXILA O MUENHU\n10. Kiebhi ki tuejiia kuila o manhinga a lombolola muenhu?\n10 O manhinga ala ni valolo ia dikota bhu pholo ia Jihova, mukonda ene a lombolola muenhu. Kioso Kaini kia jibha Abele, Jihova ua mu tangela: \"Dízui dia manhinga dia phang'é dia dikola kokuami tundé mu mavu.\" (Dimatekenu 4:10) O manhinga a Abele akexile mu lombolola muenhu. Jihova ua kaxtikala Kaini mukonda dia kujibha Abele. Kioso kia bhiti o Diluviu mu izuua ia Noué, Jihova ua londekesa dingi kuila, o manhinga muenhu. Jihova uehela Noué ni muiji uê kudia xitu. Muéne uambe: \"Ima ioso ia muenhu, iene mu kuenda, i kale kúdia kuenu; mukuá ki nga mi bhana idima ia uisu, iene ioso kindala nga mi bhana na-iu.\" Maji kuexile kima kimoxi kia fudisa Jihova o ku ki dia: \"O xitu-phe ki mu i die ni muenhu uê, o manhinga.\"—Dimatekenu 1:29; 9:3, 4.\n11. Kitumu kiahi kia lungu ni manhinga, kia bhanene Nzambi kua akua Izalaiele?\n11 Mu kubhita 800 a mivu kioso Jihova kia tangele Noué kuila ka tokalele kudia manhinga, muéne ua tangela dingi o mundu uê: \"Luamukua ué, o uoso-uoso mu an'a Izalaiele, mba mu jinzuangiza joso jala ku nhunganena momu'â, anga u ta unhanga ua xitu mba njila ioso i tokala ku i dia, manhinga mê a ma bhubhisile bhoxi, nda a a vumbike ni mavu.\" Jihova uambe dingi: \"Kana kúdia manhinga.\" (Ijila 17:13, 14) Jihova ua mesenene hanji kuila, o mundu uê u bhana valolo ku manhinga. Ene a tokalele kudia o xitu, maji o manhinga kana. Mu kujibha kiama phala ku kidia, ene a tokalele kubhubhisila o manhinga mê bhoxi.\n12. Ihi i banza o Jikidistá ia lungu ni manhinga?\n12 Mu kubhita mivu, kioso kiafu Jezú, o jipoxolo ni tufunga mu kilunga mu mbanza ia Jeluzaleme, a bhangele kiônge phala kutonginina o jimbandu ja Kitumu kia bhele Nzambi kua akua Izalaiele, ja tokalele hanji ku ji kaiela kuala o Jikidistá. (Tanga Ikalakalu 15:28, 29; 21:25.) Jihova ua a kuatekesa o kuijiia kuila o manhinga akexile hanji ni valolo phala muéne, ni kuila o Jikidistá a tokalele ué kubhana valolo ku manhinga. O Jikidistá ku hama ia dianga, ka tokalele kudia manhinga mba xitu ni manhinga mê. Se a ki bhangele, kieji kala kituxi kia dikota kála o kubheza iteka ni kubhanga undumbu. Tundé ku hama ia dianga, o Jikidistá ja kidi jene mu dituna kudia mba kuxibha manhinga. Abha lelu? Katé lelu, Jihova ua mesena kuila tu bhana valolo ia dikota ku manhinga, mukonda kima kikôla.\n13. Mukonda diahi o Jikidistá ka te manhinga mu mukutu?\n13 O kuila kiki kilombolola kuila o Jikidistá ka tokala kuta manhinga mu mukutu? Kiene, ka tokala. Jihova ua tu tangela kuila ki tu tokala kudia ni kuxibha manhinga. O dotolo se u ku tangela kuila kana kunua uhôlua, o kuila ueji u zuila mu mixibha? Mu kidi kana! Kiene kimoxi ué, o kitumu kia kuila ki tu tokala kuxibha né kudia manhinga, kilombolola kuila ki tu tokala kuta manhinga mu mukutu.—Tala o Kibandekesu kia 29.\n14, 15. Mukonda diahi o Jikidistá a tokala kuxila o muenhu ni kubelesela Jihova?\n14 Maji se a tu tangela kuala o dotolo kuila, tua-nda fuá se ki tu te manhinga mu mukutu? Kala muthu ua tokala kusola se u belesela o kitumu kia Nzambi kia lungu ni manhinga mba kana. O Jikidistá a bhana valolo ia dikota ku ujitu ua muenhu, kienhiki tua-nda sota milongo ia mukuá phala kudisanza; maji ki tua-nda xikina ku tu ta manhinga mu mukutu.\n15 Tu bhanga ioso phala tu kale ni sauídi iambote, maji kuma o manhinga kima kikôla phala Nzambi ki tua-nda xikina kuta manhinga mu mukutu. O kubelesela Jihova kia beta-dingi-kota, o kulebhesa o muenhu uetu mu ku mu bhukumukina ndenge. Jezú uambe: \"Uoso ua mesena kubhulula muenhu uê, ua-nda ku u texi; o uoso u texi muenhu uê mukonda diami, ua-nda ku u bonga.\" (Matesu 16:25) Tua mesena kubelesela Jihova, mukonda tua mu zolo. Muéne uejiia o ima i tu bhanga kiambote, tu bhanga ué kiki mukonda o muenhu uala ni valolo ia dikota bhu pholo ia Jihova.—Jihebeleu 11:6.\n16. Mukonda diahi o jiselevende ja Nzambi a mu belesela?\n16 O jiselevende ja Nzambi a mesena kiavulu kubelesela o kitumu kiê kia lungu ni manhinga. Ene ka-nda dia né kuxibha manhinga, ka-nda xikina ué kuta manhinga mu mukutu phala kudisanza. * Maji a-nda sota milongo ia mukuá phala kudisanza. A xikina ni kidi kioso kuila o mubhangi ua muenhu ni ua manhinga, ua beta kuijiia o ima i bhanga kiambote kua ene. O kuila eie u xikina kuila Jihova ua beta kuijiia o ima i ku bhanga kiambote?\nNZAMBI UEHELE NGÓ O ATHU KUBHANGA KIMA KIMOXI NI MANHINGA\n17. Ihi ngó ia tokalele kubhanga akua Izalaiele ni manhinga?\n17 Mu kitumu kia bhana Nzambi kua Mozé, muéne uambe: \"Muenhu ua xitu uala mu manhinga; kiene ki nga mi bhela-u ku thandu'a kalatódio mu ku mi jimuina kikuma, mienhu ienu phala ibhanduluke; mukonda o manhinga ene ngó a tena kubhanga kiamenga kizelesa o mienhu ia athu.\" (Ijila 17:11) Kioso akua Izalaiele kia kexile mu ta kituxi, ene eji bhinga muloloki kua Nzambi mu kusatela kiama ni kubhinga ku mukunji ua dikota phala kubhubhisa manhinga ku thandu'a kalatódio mu tembulu. Iú uene ngó o ukexilu uehele Jihova akua Izalaiele kubhanga ni manhinga.\n18. Mbote iahi i tu katula ku sata ia Jezú?\n18 Kioso Jezú kieza mu ngongo, muéne ua bhingana o kitumu kia kusatela iama mu kubhana o muenhu uê mba manhinga phala o muloloki ua ituxi ietu. (Matesu 20:28; Jihebeleu 10:1) O muenhu ua Jezú ua kexile ni valolo ia dikota, kioso Jihova kia mu fukununa iu ua vutuka ku diulu, Jihova ua jikula o njíla phala o athu kukala ni muenhu ua kalela-ku.—Nzuá 3:16; Jihebeleu 9:11, 12; 1 Phetele 1:18, 19.\n19. Ihi i tua tokala kubhanga phala 'ki tu kale ni kikuma kia manhinga ma muthu?'\n19 Tu sakidila kiavulu Jihova mu ku tu bhana o ujitu iú ua dikota ua muenhu! Mukonda dia kiki, tuene mu tangela o athu kuila se ene a xikina Jezú, a-nda kala ni muenhu ua kalela-ku. Etu tua zolo kiavulu o athu, mukonda dia kiki, tu bhanga ioso phala kua longa phala a tambule o muenhu. (Izekiiele 3:17-21) Se tu bhanga kiki, tua-nda zuela kála kia zuela Phaulu: \"Nga zele, kana muthu mudienu u texika, o manhinga mê ni ma ngi kala ko-kuami. Kuma ki nga fulu ku mi jimbuila o mutendelu uoso ua Nzambi.\" (Ikalakalu 20:26, 27) Tu londekesa kuila tu xila o muenhu mu ku tangela o athu ia lungu ni Jihova ni valolo i bhana muéne ku muenhu.\n^ kax. 16 Phala kuijiia dingi ia lungu kuta manhinga mu mukutu, tanga o jimbandu 77-79 mu divulu 'Kala mu Henda ia Nzambi,' a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/xila-o-ujitu-ua-nzambi-ua-lungu-ni-muenhu-ni-manhinga\/","date":"2019-03-22T18:14:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202688.89\/warc\/CC-MAIN-20190322180106-20190322202106-00552.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1816,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Samuuele ua kudila mu tembulu, mua kexile mu kuíza o athu phala ku bheza Jihova, muene mua kexile mu kalakala. Eie uejiia kiebhi kiai Samuuele mu tunga mu tembulu? Tu dianga ku di longa ia lungu ni manh'á Samuuele Hana.\nMu mivu iavulu, Hana ka kexile mu vuala, maji ua mesenene kiavulu ku vuala mon'a. Kienhiki, muéne ua sambe kua Jihova, iu ua diondela ku mu kuatekesa. Muéne ua mu kanena kuila, se u mu bhana mon'a, ueji mu bhakula mu tembulu. Jihova ua tambuijila o musambu anga muéne u vuala mon'a diiala. Muéne ua mu luku dijina dia Samuuele. Kala kia kanene Hana, kioso Samuuele kia tenesa mivu itatu mba iuana, muéne ua mu ambata mu tembulu, phala ku sidivila Nzambi.\nEli uexile mukunji mu tembulu. O an'ê kiiadi akexile mu kalakala ué mu tembulu. Lembalala kuila, o tembulu iexile inzo ia ku bheza Nzambi, o athu akexile mu tembulu, a tokalele ku bhanga o ima iambote. Maji o an'a a Eli akexile mu bhanga ima ia iibha. Samuuele ua mono ia kexile mu bhanga. O kuila Samuuele ua bhangele ué ima ia iibha kála o an'a a Eli?— Kana, muéne ua kexile mu bhanga ngó ima iambote kála kia mu longele o jitata jê.\nIhi i u xinganeka ia tokalele o ku bhanga Eli ku an'ê kiiadi?— Muéne ua tokalele ku a bazela. Ka tokalele ku a ehela dingi ku kalakala mu inzo ia Nzambi. Maji ki kiene kia bhangele Eli, mukonda dia kiki, Jihova ua dizangala nê, ni an'ê kiiadi. Jihova ua a kaxtikala.\nMu usuku, kioso kia kexile mu zeka, Samuuele uevu dízui dia kexile ku mu ixana: 'Samuuele!' Muéne ua lengela kua Eli, maji Eli uambe: 'Ki ngi ku ixana.' A mu ixana dingi mu veji ia kaiiadi. Mu veji ia katatu, Eli uambela Samuuele kuila, se uivua a ku ixana dingi, ua kela: 'Nga ku dióndo Jihova, zuela, mubhik'ê iu uivua.' Samuuele ua bhange kala kia mu tumina. Jihova uambela Samuuele: 'Tangela Eli kuila, eme nga-nda kaxtikala o muiji uê, mukonda dia ima ia iibha ia mu bhanga.' Eie ua fika kuila, ki ki bhonzele kua Samuuele ku tangela o njimbu íii kua Eli?— Kana, kia bhonzele. Sumbala Samuuele ua kexile ni uôma, maji ua bhangele ia mu tumine Jihova. Jihova ua kumbidila ia zuelele. O an'a kiiadi a Eli a a jibha, Eli ué uafú.\nSamuuele phangu iambote phala etu. Muéne ua bhangele o ima iambote, sumbala ua kexile mu mona o athu ku bhanga ima ia iibha. Abha eie ué? Ua-nda kala kála Samuuele, mu ku suluka mu ku bhanga o ima iambote? Se u bhanga kiki, Jihova ni ji tata jê, a-nda sanguluka.\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\n1 Samuuele 2:22-26; 3:1-21","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/samuuele-ua-kolokotele-ku-bhanga-kima-kia-tokala\/","date":"2019-03-22T22:16:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202698.22\/warc\/CC-MAIN-20190322220357-20190323002357-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":447,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA:1954\nMUKUA: CÁNADA\nMUSOSO: UEXILE MUKUA KU NGANALA\nMUSOSO UAMI:\nNga kudila mu mbanza ia Montreal, mbanza ia iibha. Kioso ki nga tenesa mivu i samanu, tat'etu uafu, mukonda dia kiki mam'etu muéne ua mateka ku tambula konda dia dibhata dioso. Tua kexile tu dinake, eme ng'exile o dikota.\nKioso ki nga kexile mu kula, nga kexile ngó mu nua ji droga, ku di ta mu jinvunda ni ku di lunga ni jibandi. Ki nga tenesa dikuinhi dia mivu, nga mateka kuambata mikanda ku iuaia ni ku sobha kitadi phala ku ki futa ni avasu. Nga kexile mu dinga kiavulu o athu, nga kexile mu sanguluka kiavulu mu ku nganala o athu. Eme nga kexile mu divua kiambote mu ku bhanga kiki.\nKioso ki nga tenesa 14 kia mivu, nga kituka hete mu ku nganala o athu. Mu kifika, nga kexile mu sumba ji Leloji, ji nela, a ji bhangele ni ulu uofele maji mu ku ji sumbisa nga kexile mu ta-mu ijimbuete ia londekesele kuila o ima íii a i bhange ni ulu uavulu ua 14 kia ji kilate. Nga kexile mu ji sumbisa mu ikoka ni mu itanda. Nga kexile mu divua kiambote mukonda ki nga bhingile ku kalakala kiavulu phala ku nganhala kitadi kiavulu. Saí kizuua, nga nganhala 10.000 dia ji dolale mu kizuua kimoxi ngó!\nMu kitala kia 15, kioso kia ngi kaie mu xikola mu nga kexile phala ngi lungulule o ukexilu uami ua iibha, ki nga kexile dingi ni kididi kia ku kala. Nga mateka ku zeka mu ikoka, mu ji jaludim ni mu mabhata a makamba.\nMukonda dia ikalakalu iami ia ku nganala o athu, a xiku dia ngoji akexile mu ngi kuata kiavulu. Kuma o ima i nga kexile mu sumbisa ki nga kexile mu i nhana, ene ka kexile mu ngi ta mu kaleia. Maji akexile mu ngi bhinga madijimu avulu mukonda dia ku nganala o athu ni ku sumbisa sé ku kala ni mikanda i ngi tumina o ku sumbisa. Ki ngi kexile ni uôma ua athu, katé muene nga kexile mu sobha kitadi ku ji mvuama phala ku ki futa ni ávasu. O ku bhanga kiki, kiexile kiluezu kia dikota, mukonda dia kiki saí ithangana nga kexile mu kuenda ni uta uami. Saí ithangana nga kexile mu kalakala ni kibuka kia jibandi.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nNgevu kima kia lungu ni Bibidia mu veji ia dianga kioso ki nga tenesa 17 dia mivu. Nga tungile ni saí iami, muéne ua mateka ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Maji nga iibhile o ijila ia Bibidia mukonda dia kiki, nga mu xisa eme ngai mu tunga ni muhatu uéngi nga kexile kiá ku mu tangesa.\nNga banze ku mateka ku di longa o Bibidia, kioso o muhatu uami iú kia mateka ué o ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova! Muéne ua lungulula o ukexilu ua muenhu uê, muéne ua kituka muhatu ua lenduka, mukua muanhu, kiki kia ngi sangulukisa kiavulu. Nga xikina o kuia mu kiônge mu Kididi kia Ubhezelu kia Jimbangi ja Jihova. Ki nga bhixila-ku, o athu a ngi tambulula kiambote, exile athu a kidi. Ene ka difuile ni athu nga kexile mu di lunga nâ! O jindandu jami ka ngi zolele; mu undenge uami uoso, o jindandu jami ka ngi londekesele henda. O henda i nga sange bhu kaxi ka Jimbangi ja Jihova, iene o henda i nga kexile mu sota ku muenhu uami. Kioso o Jimbangi ja Jihova kia bhingi phala ku ngi longa o Bibidia, eme nga xikina ni muxima uoso.\nO ima i nga kexile mu di longa mu Bibidia, ia bhulula o muenhu uami. Nga bakanene ni makamba a iiadi ku nhana kitadi phala ku futa o makongo mami a 50.000 a ji dolale. Maji nga sanguluka kiavulu mu ku dituna ku bhanga kiokio! O makamba mami a suluka, ai muene mu nhana. Muthu umoxi a mu kuata a mu te mu kaleia, o ua mukuá a mu jibha.\nMu ku suluka ni ku di longa o Bibidia, nga mono kuila nga bhingile ku lungulula ima iavulu ku muenhu uami. Mu kifika, nga di longo o itendelesu i tu sanga mu divulu dia 1 Kolindo 6:10: \"Ni mii, ni akua luimbi, ni jihôlua, ni axingi a jindaka, ni ingulungumba, ene oso kà tena kubhingana mu Utuminu ua Nzambi.\" Mu ku tanga o velusu íii, nga mateka o ku dila mukonda dia ukexilu uami ua iibha. Nga mono kuila nga bhingile ku lungulula o muenhu uami uoso. (Loma 12:2) Eme ng'exile ngi mukua njinda, mukua makutu.\nMaji nga di longo ué kuila Jihova mukua henda, mukua ku loloka. (Izaia 1:18) Nga sambe, nga dióndo kua Jihova phala ku ngi kuatekesa ku lungulula o ukexilu ua iibha ua muenhu uami. Ni kikuatekesu kiê, bhofele-bhofele, nga tenene ku lungulula o ukexilu uami ua iibha. Mu kifika, o kima kia dikota ki nga bhange, o ku kazala ni muhatu uami.\nLelu ngala ku muenhu mukonda dia ku kaiela o itumu ia Bibidia\nNga kexile ni 24 kia mivu ki nga kazala, nga kexile ni tuana tutatu. Kienhiki, nga tokalele ku sanga salu ia kidi. Maji ki nga di longele kiavulu mu xikola, ki nga kexile ni maufunu. Nga sambe dingi kua Jihova n'a ngi kuatekese. Kienhiki, ngai mu sota salu. Nga zuela ni ji ngana akua matenda kuila nga mesenene ku lungulula o ukexilu uami ni ku kalakala ni kidi kioso. Saí ithangana, nga kexile mu a tangela kuila, nga kexile mu di longa o Bibidia ni kuila nga mesenene ku kituka muthu uambote. Ji ngana javulu akua matenda a ditunine ku ngi bhana salu. Maji mu ku bhita izuua, nga sange ditenda diéngi. Kioso ki nga zubha ku jimbulula kiebhi ki ng'exile m'ukulu, o ngana mukua ditenda ua kexile mu ng'ibhula, uambe: \"Ki ngi kijiia se mukonda diahi, maji o muxima uami ua mu ngi tangela ku ku bhana salu.\" Nga mono kuila Jihova ua kexile mu ngi tambuijila o musambu uami. Mu ku bhita thembu, eme ni muhatu uami a tu batizala kala tu Jimbangi ja Jihova.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nLelu ngala ku muenhu mukonda dia ku kaiela o itumu ia Bibidia ni ku kala ni ukexilu uambote ua Jikidistá. Ngala ni muiji uambote ua sanguluka. Ng'ejiia kuila Jihova ua ngi loloka, mukonda dia kiki ngala ni kitongoluelu kia zele.\nNgi muboki ua thembu ioso mu 14 kia mivu, ngene mu ku kuatekesa o athu kuijiia ihi i longa o Bibidia, o muhatu uami ua kituka ué muboki ua thembu ioso. Mu 30 a mivu, nga sanguluka kiavulu mu ku kuatekesa 22 kia athu ku bheza Jihova, athu ene mu kalakala kumoxi n'eme. Ngene múia hanji mu itanda","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150501\/uexile-mukua-ku-nganala\/","date":"2019-03-22T06:34:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202635.43\/warc\/CC-MAIN-20190322054710-20190322080710-00350.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1103,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Josuué uafú ni 110 dia mivu, ua bhitile mivu iavulu kála mutuameni ua mundu ua Jihova. Kioso kia kexile ku muenhu, o akua Izalaiele akexile mu bheza Jihova. Maji kioso Josuué kia fú, ene a mateka ku bheza iteka, kála kia kexile mu bhanga akua Kanana. Mukonda akua Izalaiele ka kexile dingi ku mu belesela, Jihova uehela o sobha ia Kanana Jabine ku zukutisa o mienhu iâ. O athu akexile mu diondela o kikuatekesu kia Jihova. Mu kiki Jihova ua a bhana mutuameni ua ubhe, Balake. Muéne ueji kuatekesa o athu kuvutuka kua Jihova.\nO polofeta Debola a mu tumu phala kuia kua Balake. Muéne ua kexile ni njimbu ia Jihova phala ku mu tudila, muéne uambe: 'Katula kuinhi dia midi dia mala, ndé u takane ni masoladi a Jabine mu honga ia Kixone. Kuenhoko ua-nda tolola Xixela, kabhitangu ka masoladi a Jabine.' Balake ua tangela Debola: 'Nga-ndaia ngó se eie uia n'eme.' Muene uambe: 'Kiambote nga-ndaia n'eie. Maji k'eie ua-nda jibha Xixela. Jihova uambe kuila, Xixela a-nda mu jibha ku muhatu.'\nDebola uai ni Balake ni masoladi mê katé ku mulundu ua Tabola phala kudiudika phala kúlua o ita. Kioso Xixela kievu kiki, muéne ua bhongolola o makalu mê a ita ni masoladi iu ua kulumuka mu honga. Debola uambela Balake: 'Lelu kiene o kizuua kia-nda ku bhana o kikoué kua Jihova.' Balake ni 10.000 dia mala a kulumuka ku mulundu phala kutakana ni kifuxi kia dikota kia Xixela.\nJihova ua bhangesa o honga ia Kixone kuizala ni menha. O makalu a ita a Xixela a naminina mu maloua. Xixela ua xisa o dikalu diê iu ua lenge. Balake ni masoladi mê a tolola o kifuxi kia Xixela, maji Xixela ua lenge! Muéne ua lenge iu ua di sueka mu balaka ia muhatu a mu ixanene Jaiele. Jaiele ua mu bhana lete iu ua mu futu ni divunga. O disoladi dia zeka. Kioso kiai ku kilu, Jaiele uai ni kuzomba, ua mu phaphela ni phapha mu mutué, ia tundila ku mbandu ia mukuá ia mutué anga ufuá.\nBalake ueza mu ku sota Xixela. Jaiele ua tundu mu balaka iê iu uambe: 'Bokona, ngi ku idikise o diiala di ua mu sota.' Balake ua bokona mu balaka iu ua mono Xixela uafu. Balake ni Debola a ximana Jihova bhu kaxi ka muimbu mu ku kuatekesa akua Izalaiele ku tolola o jinguma jâ. Mu 40 a mivu ia kaiela, mu Izalaiele mua kexile kutululuka.\n\"O ahatu a bhana jinga o jingolokela . . . kifuxi kia dikota.\"—Jisálamu 68:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/debola-balake-jaiele\/","date":"2019-03-26T08:15:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204885.27\/warc\/CC-MAIN-20190326075019-20190326101019-00058.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":410,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzambi ua mesena kuila tu kala ni paze, ni ku zediua mu palaízu mu ixi hádia ni hádia!\nEie u tena ku diuana, 'kiebhi kiki kia-nda bhita?' O Bibidia i tanga kuila o Utuminu ua Nzambi, ua-nda bhanga kiki, ua-nda bhangesa kuma o vondadi ia Nzambi, o athu oso a di longa ia lungu ni Utuminu, ni vondadi iê phala etu.\nNzambi ua mesena kuila, tu katule mbote.\nKala o tata iambote u mesena o mbote phala o tuana tuê, o Tata ietu ia diulu ua mesena kuila, tu kale ni kuzediua ku nangenena. (Izaia 48:17, 18) Muéne ua kanena kuila \"uoso-phe u bhanga o vondadi ia Nzambi, ió muéne o muthu u nangenena.\"\nNzambi ua mesena kuila, tu e-nda mu jinjila jê.\nO Bibidia i zuela kuila o Mubhangi uetu, 'u tu longesa kioso kiene o jinjila jê' mukonda dia kiki, tu tena 'kuenda mu ikoka iê.' (Izaia 2:2, 3) Muéne uene mu kuongeka \"o mundu uê uangene mu dijina diê\" phala ku ijidisa o dijina diê mu ixi ioso.\nNzambi ua mesena kuila, tu diongeka phala tu mu bheze\nMu veji dia kumuangununa o athu, o ubhezelu ua kidi ua Jihova, uongeka mu henda ia kidi. (Nzuá 13:35) Lelu, nanhi uene mu longa ku athu bhu ididi ioso, kusidivila kumoxi Nzambi? Tua mesena kuila eie uijiia o maka enhá, bhu kaxi ka kadivulu kaka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/Iebhi-o-Vondadi-ia-Nzambi\/","date":"2019-03-19T15:38:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201996.61\/warc\/CC-MAIN-20190319143502-20190319165502-00312.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.385,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasamanu 2019\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 3-30 ya Kanake ka, 2019\nKyebhi ki tu tena kubandekesa o kusanguluka kwetu kyoso ki tuya ni kuboka?\nIma itatu ya bhangele Jezú, i tu tena kubhanga we phala kukala ni kutululuka kunangenena, né mwene kyoso ki tu dibhana ni ibhidi yavulu.\nKyebhi ki tu tena kulenga o kijijidiku kya kukayela ijila ki yala mu Bibidya ya lungu ni athu afu?\nIhi i tu tena kubhanga phala Satanaji ni madimonyo kya tu nganale?\nLIFE STORY\nTanga maka a lungu ni mabesá a tambula Winston ni Pamela Payne a tokala ku Australia.\nM'ukulu, kyebhi kyexile mu di sokejeka o muthu wa mesenene kwenda njila bhu kaxi ka mawulungu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasamanu-wa-2019\/","date":"2019-03-26T18:57:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912205600.75\/warc\/CC-MAIN-20190326180238-20190326202238-00277.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I U BANZA?\nAthu avulu ejiia o maka alungu ni kiuana kia mala a mu kaba-kaba mu divulu dia Dijingunuinu. Amoxi a kala ni uôma uavulu. A mukuá a kala ni vondadi ia kuijiia kiambote o maka. Tala ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni kikanenu kiki:\n\"Ua zediua uoso u tanga o divulu didi ni oso évua o maka iá a upolofeta.\"\nO Mulangidi iú u jimbulula kiebhi o kukaba-kaba kua jikabalu jiuana kutena kulombolola njimbu iambote phala etu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/dimatekenu\/","date":"2019-03-25T13:47:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203991.44\/warc\/CC-MAIN-20190325133117-20190325155117-00376.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":82,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.293,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kala kya tangele Jezú m'ukulu, o njimbu yambote ya Utuminu wa Nzambi a mu i tula mwene mu ngongo yoso. (Matesu 24:14) O divulu dya Daniyele di tu tangela kwamba o Utuminu yú unguvulu wa Nzambi. Mu kibatulu kya 2 kya divulu didi, mwala kikanenu ki tanga ma-utuminu a-nda tumina mu ngongo tundé mu utuminu wa Babilonya yokulu katé mu izuwa yetu. O velusu ya 44 i tu tangela ihi ya-nda bhita ku hádya, ixi kiki:\n\"Maji, mu izuwa ya jisobha jenyiji, o Nzambi ya dyulu wa kà bheka-ku o utuminu ki u xikina dingi ku u jikinisa; o utuminu yú kà u ehela ku bhita dingi bhu maku ma miji yengi; wene kyá wa ká sasujula o ma-utuminu moso'ama anga a-bhwa-ku, maji o wene wa kà xalela ni kutumina mu thembu joso katé ku hádya ni hádya.\"\nO kikaneku kiki ni ikanenu ya kamukwá i tanga kwila o Utuminu wa Nzambi katula o ma-utuminu a ngongo, wene wa-nda bheka kutululuka ni wembu mu ngongo yoso. Kyebhi kya-nda kala o mwenyu kyoso Utuminu wa Nzambi ki wa-nda tumina o ngongo? Tanga ku lwiji o ima ya-nda dikumbidila ku hádya.\nKiki kilomboloka kwila athu a-nda kala ni mwenyu mu palayizu mu ixi mu mivu ni mixinda sé dizubhilu! Kiki kyene kya tange o Mubhangi wetu wa henda, Jihova Nzambi.\nKI BHWA-NDA KALA DINGI NGELA\nJisálamu 46:9: \"Ita [Nzambi] wa i swikika katé ku maxokolo a'xi; uta wa mufula wa u bhukula, dyonga wa di batula mu kaxi; o makalu a ita wa oha mu túbhya.\"\nXinganeka kyebhi kyeji kala o ngongo se kitadi yoso kyene mu ta mu kubhanga mauta ni jibomba phala kujibha na-ju, a ki tele mu kubhanga imbamba i bheka mbote ku athu! O Utuminu wa Nzambi wa-nda tena kubhanga kiki.\nKI BHWA-NDA KALA MA-UHAXI\nIzaya 33:24: 'Ki bhwa kà kala mukwa-bhata, wila: nga kata, lémbwa.'\nXinganeka ixi mwa kambe muthu wa mu tala hadi mukonda thulu ya kate, wala ni kijimbu mu izavu, mba kusaluka (malarya) mba hanji mukonda dya ma-uhaxi a mukwá. Athu ka-nda bhinga ididi ya kusakela mba-phe milongo. Athu oso mu ngongo hádya a-nda kala ni sawidi yambote.\nKI BHWA-NDA KALA NZALA\nJisálamu 72:16: \"Mu ngongo mu kale nzungule ya masa katé ni ku thandu dya milundu.\"\nO mavu a-nda bhana idima soko phala o mundu woso, athu oso a-nda zediwa. Ki bhwa-nda kala muthu wa-nda bhela mukonda dya nzala.\nKI BHWA-NDA KALA DINGI NDOLO, MUKÔNDO MBA KUFWA\nDijingunwinu 21:4: \"[Nzambi] u a kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfwa, nè ngó mukôndo, mba kudila, mba kukata. Mukonda ima ya dyangèle-ku, ya bhiti.\"\n'KYA KÀ BHITA MWENE KALA KYA NGI WABHELA EME'\nO kwila yiyi nzoji ngó? Athu avulu a xikina kwila o Bibidya ia kanena ima yambote ya-ndala athu, maji kwala we athu avulu kejiya se o kukala ni mwenyu wa kalela-ku, kukala kyebhi. Kiki kidi, mukonda ki bhwala muthu mu ngongo, wa kexile kyá ni mwenyu wa kalela-ku phala a tene ku tu jimbulula o maka enyá.\nAthu mu ngongo ene mu a bhikisa kyavulu mu mivu yavuu kwala o kituxi, ni kufwa, a kalakala kyavulu, a a talesa hadi ni ku a zukutisa. Mukonda dya kiki, a xikina kwila o mwenyu wene mwene yú kifwa ejidila kyá. Maji kiki ki kyene kya-ndalele o Mubhangi wetu, Jihova Nzambi kyoso kya bhange o athu.\nPhala ki tu kale ni jiphata mu yoso ya tu tangela Nzambi, mwene wexi: \"Kyene ki kya kà vutuka kya hatu kokwami maji kya kà bhanga kyoso kya ngi wabhela eme, kale kyoso ki nga ki tumukixina kyene ki bhita.\"—Izaya 55:11.\nO Bibidya i tanga kwila Nzambi \"ka moneka makutu.\" (Tito 1:2) Kuma mwene wa kanena o ima yoso yiyi kwila ya-nda bhita ku hádya, kima kyambote kwijiya se: O kwila athu mu ngongo a tena mwene kukala ni mwenyu wa kalela-ku mu Palayizu mu ixi? Ihi i twa tokala o kubhanga phala tu mone o mabesá a-nda bhana Nzambi? O jimbandu jala ku pholo mu kadivulu kaka, ja-nda kukwatekesa kwijiya o itambwijilu ya ibhwidisu yiyi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/ikanenu-ya-nda-kudikumbidila\/","date":"2019-03-25T14:15:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203991.44\/warc\/CC-MAIN-20190325133117-20190325155117-00130.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":663,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.24,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se wa mu dilonga hanji mu xikola, o kwila wene mu kala ni wôma wa ku dilondekesa kala u Mbangi ya Jihova mba wa kubhana umbangi? Se kyene, kyebhi ki u tena kukala ni kuswina phala kubhana umbangi? (1Te 2:2) Mukonda dyahi wa tokala kubhanga kiki? Kyoso ki u zubha kutala o vidyu Jihova Wa-nda ku Swínisa, tambwijila o ibhwidisu ya kayela:\nPhangu yebhi ya Bibidya ya kwatekesa Sofiya kukala ni kuswina kwa kuboka?\nKyebhi Sofiya kya katula mbote mu ku disokejeka?\nMukonda dyahi wa tokala kubhana umbangi ku jikoleka jé jya xikola?\nSe ki wa mu dilonga dingi mu xikola, madisá ebhi u wa katula mu vidyu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2018-mwb\/milongi-ya-28-ya-Kasambwadi-3-ya-Kanake\/jihova-wa-nda-ku-sw%C3%ADnisa\/","date":"2019-03-20T04:02:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202199.51\/warc\/CC-MAIN-20190320024206-20190320050206-00557.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.215,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"15:24-28\nO yó a kolokota mu ufiyele kwa Jihova, ku hádya a kingila kutambula mabesá. Kyoso ki tu zwela ku akwetu ni kisangu-sangu kyoso ya lungu ni kidyelelu ki twala na-kyu mu ikanenu ya Nzambi, yene i kala dingi ku mixima yetu. Poxolo Phawulu wa swinisa o Jikidistá o kuxinganeka o kithangana kya disukilu dya Utuminu wa Kidistu wa Midi ya Mivu, kyoso Jihova kya-nda \"tumina sé mbambe ku thandu dya ima yoso.\"\nMabesá ebhi ku hádya u wa wabhela dingi, ni mukonda dyahi?\nIhi i kuxikinisa kwila o ikanenu ya Nzambi ya-nda dikumbidila mwene?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/mwb201904\/milongi-ya-22-28-ya-kasamanu\/nzambi-wa-ka-tumina-ku-thandu-dya-ima-yoso\/","date":"2019-03-25T07:55:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203842.71\/warc\/CC-MAIN-20190325072024-20190325094024-00407.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":94,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.255,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kuene milongi iavulu ia lungu ni maka enhá. Saí íii iambote maji ia mukuá kana. Mu kifika, saí athu ambela o muthu ua fundu kuila, kana kudila. Amukuá amba dilé muene, u katule ioso ia ku kala ku muxima. O Bibidia i bhana milongi iambote ia lungu ni maka enhá, o jingijiie a xikina ué mu milongi ienii.\nSaí ididi o mala ka tokala ku dila o ahatu ngó. O kuila tua tokala kukala ni jisonhi ja kudila? O jingijiie amba kuila, ki kima kia iibha o muthu ua fundu ndandu kudila. Ku pholo dia kuenda, o kudila kua-nda ku kuatekesa kukolokota sumbala ni ndolo ia dikota i uala na-iu. Maji o ku dixibhidila, mu veji dia ku kukuatekesa, ku bhekela dingi ibhidi ia mukuá. O Bibidia ki i longo kuila kima kia iibha o diiala kudila. Xinganeka Jezú. Kioso kiafu kamba diê Lázalu, Jezú ua didi kiavulu sumbala ua kexile ni kutena kua kufukununa o athu!—Nzuá 11:33-35.\nSaí bhabha o muthu ua fundu ndandu u kala ni njinda iavulu, benge-benge se o difundu ka katelié. Kuene ima iavulu i bhangesa o muthu ua fundu kukala ni njinda, mu kifika se bhu kala muthu u zuela kima ki ki tokala. Saí diiala a mu ixana Mike, mukua Africa do Sul uambe: \"Nga kexile ngó ni 14 kia mivu kioso tat'etu kiafu. Kioso ki tuai mu mu funda, saí padele uambe kuila, Nzambi ua mesena athu ambote phala kukala na-u ku diulu. * Kiki kia ngi kuatesa njinda, mukonda tua zolele kiavulu tat'etu. Kua bhiti kia 63 kia mivu, maji ki ngi banza mu izuelu ioió, ngi divua hanji kia iibha.\"\nIhi i tuamba se muthu ua mu ditatela? Se o difundu ka katelié, nange o muthu ua fundu u zuela, 'Se nga bhangele kiki mba kiná, hinu ndandu iami kafué.' Se ande dia kufua mua di kuatele, nange u di tatela dingi.\nSe ua mu bhita ni maka enhá, kana kudixibhidila. Mu veji dia kiki, zuela ni dikamba ua-nda ku kuatekesa kumona kuila, ki kima kia iibha kudivua kiki. O Bibidia iamba kiki: \"Dikamba u zola mu thembu joso; o ndandu u di monekena mu jiphaxi.\"—Jisabhu 17:17.\nO dikamba dia beta-o-kota di tena ku tu kuatekesa, Jihova Nzambi o Mubhangi uetu. Mu tangele ioso ia ku kala ku muxima mukonda 'muène ua-nda ku kuatekesa.' (1 Phetele 5:7) Muéne ua kanena ué kuila, oso a bhanga kiki, a-nda divua kiambote 'o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kua-nda ku a bateka o mixima ni ilunji.' (Filipe 4:6, 7) Ehela ué Nzambi ku u kuatekesa bhu kaxi ka maka mê o Bibidia. Soneka kamukanda ni jivelusu ji tena ku kusuínisa. (Tanga o kaxa.) Se ki bhana, ja mukuá ji kala kiâ ku mutué. Kubhanga kiki, kua-nda ku kuatekesa kiavulu, benge-benge mu usuku kioso ki u divua ubheka mba kua mu tena ku kuata kilu.—Izaia 57:15.\nSaí diiala uala ni 40 a mivu, a muixana Betu, ua fundu muhatu'ê ua kexile ni kijimbu. Betu uambe kuila, saí ithangana muéne u divua ubheka. Maji o kusamba kuene mu mu kuatekesa kiavulu. Muéne uambe: \"Kioso ki ngi samba kua Jihova, ki ngi divu dingi ubheka. Saí ithangana ngi balumuka mu kaxi ka usuku, ki ngi bhonza kuvutuka ku kilu. Maji kioso ki ngi tanga ni kuxinganeka mu milongi ia Bibidia ni ku samba kua Jihova, ngi divua kiambote, o muxima ni kilunji ki tululuka, kiki ki ngi kuatekesa kuzeka.\"\nSaí muhatu dijina diê Vanessa, ua fundu manh'â ua katele. Muéne ué ua mono o kutena kua kusamba. Muéne uambe: \"Mu ithangana ia bhonzo, nga kexile mu samba ni kutumbula o dijina dia Nzambi ni kudila. Jihova ua kexile mu kuivua o misambu iami, iú ua kexile mu ngi bhana nguzu.\"\nO athu ene mu bhana milogi ku athu a fundu, amba kuila o athu iá a tokala kubhanga ikalakalu ia kukuatekesa akuá. Kubhanga kiki, kubhekela kisangusangu, ku kuatekesa ué o muthu ua fundu. (Ikalakalu 20:35) Jikidistá javulu a fundu jindandu a mono kuila, kukuatekesa akuâ kuene mu a suínisa kiavulu.—2 Kolindo 1:3, 4.\n^ kax. 5 Milongi íii ki i tundu mu Bibidia. O Bibidia i longa kuila, kuene ima itatu i bhangesa o athu kufua.—Ndongixi 9:11; Nzuá 8:44; Loma 5:12.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/kudibhana-ni-ndolo-ia-kufunda\/","date":"2019-03-18T22:10:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201707.53\/warc\/CC-MAIN-20190318211849-20190318233849-00506.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":681,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.285,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu a xikina dingi o njimbu ya Utuminu ni lusolo, kyoso kya ivwa mu dimi dya uvwalukilu. Nange, kiki kyene kya bhangesa Jihova kusokejeka o ima mu Pendekoxi ya muvu wa 33 K.K., phala o 'Jijudé joso ja tundile mu jixi joso bhoxi'a dyulu,' kwívwa o njimbu yambote mu 'madimi a uvwalukilu,' sumbala ene exile mu zwela o dimi dya Hebalaiku mba dya Ngeleku, dyexile mu zwela o athu oso. (Ik 2:5, 8) Lelu, mu ididi mwa zwela madimi avulu, o aboki mu ilunga a madimi engi, nange a boka mu mbambe imoxi. Kyebhi o aboki a tokala mu ilunga yiyi, a tena kuboka mu kithangana kimoxi, sé kubhita dingi mu jinzo mwa bhiti kyá akwá, phala ka kwatese njinda ku athu?\nZwela ni akwenu (Ji 15:22): O tufunga twa sidivisu twa tokala kudizwelesa, phala kusanga ndunge ya kuboka o njimbu yambote. Se o mbambe yofele, o jiphange a ilunga a madimi engi, nange a mesena kwila, ki mu boke mu jinzo jala mu mbambe yâ. Maji se ka mu tena kuboka mu mbambe yoso, mukonda mbambe yâ ya dikota, nange a mesena kwila, mu boka mu jinzo joso; se kumoneka muthu wa mesena kudilonga, mwa tangela. (Organizados pág. 93 parág. 37) Mba nange ene a bhinga o kilunga kyé, phala kwa kwatekesa kusanga athu a zwela o dimi dya kilunga kyâ, ni kwa londekesa o jinzo. (Kikalakalu Kyetu Kya Utuminu 7\/12 difwe 5 ni kaxa) Lembalala kwila, bhu dibhata dimoxi, nange a zwela madimi avulu. Kyoso ki mu di sokejeka phala kuboka mu mbambe, mwa tokala kuxila o itumu, ya lungu ni kuzwela ima ya lungu ni myenyu ya athu.\nBelesela o Itendelesu (Ef 4:16): Kayela o itendelesu yoso i bhana o kafunga ka sidivisu. O kwila wa mu longa o Bibidya ku muthu wa mesena kudilonga mu dimi dyéngi, mu veji dya dimi di zwela o kilunga kyê? Nange o dixibulu dya-nda kula ni lusolo, se u mu bhana ku jiphange ja tokala mu kilunga mba kibuka mwa zwela o dimi dyê.\nDi sokejeke (Ji 15:28; 16:1): Se muthu mu mbambe yê u zwela dimi dyéngi, bhanga yoso phala ku mu tudila o njimbu yambote. U tena kudisokejeka mu kuxinganeka mu madimi u u tena kusanga mu mbambe yé, ni kuta jibibidya ni jividyu ja madimi yâ mu mutelembe wé wa kafwetele, ande dya kutunda ku bhata. U tena we kudilonga kumenekena mu madimi a mukwá, bhu kaxi ka falamenda JW Language.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2018-mwb\/milongi-ya-12-18-ya-kamoxi\/kuboka-mu-mbambe-mwa-zwela-madimi-avulu\/","date":"2019-03-24T05:12:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203326.34\/warc\/CC-MAIN-20190324043400-20190324065400-00110.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":394,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.244,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI: Polofeta Zakadiia ua kanene kuila, athu a tokala ku madimi moso mu ngongo, eji xikina o njimbu iambote. (Za 8:23) Maji nanhi ueji kua longa? (Lo 10:13-15) Etu tuala ni ujitu, ni kikalakalu kia kutula o njimbu iambote ku athu oso a tungu mu mbambe ietu.—Organizados pág. 84 parág. 10-11.\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nDisokejeke. O kuila uene mu sanga athu a zuela dimi diéngi mu diembu dié? Eie u tena kukalakala ni falamenda JW Language, phala kudilonga kubhanga ifika ia bhebhuluka mu dimi dienhódio. Mba u tena kukalakala ni mutelembe ué ua kafuetele; londekesa ku muthu se kiebhi kia tena kusanga dingi milongi mu dimi diê, bhu kaxi ka kijimbuete kia jw.org\nTonginina kiambote. Se ua mu boka nzo ni nzó, bhana umbangi ku athu a mu bhita mu kikoka, ni athu a mu kingila o makalu. Se ua mu bhana umbangi mu kididi mu bhita athu avulu, kana kujimba kuila o mbambe ié o kubhana umbangi ku athu, kana kulanduka\nBhanga ioso phala kuboka. Kolokota kusota ió ka kexile kubhata mu dimatekenu. Bhanga nguzu phala kuzuela ni muthu mu jinzo joso, nange mu ola iéngi ia kizuua mba mu kizuua kiengi kia semana. Sai akua dibhata a uabhela kuzuela nau bhu kaxi ka kamukanda, mutelembe ua kafuetele, mba kioso kia a bhana umbangi mu ikoka\nKunda ni lusolo. Se u mona kuila o muthu ua xikina o njimbu, vutuka ni lusolo. Se o muthu u zuela dimi diéngi, sota phange u zuela o dimi dienhódio, phala ku mu kuatekesa. Eie u tena kusuluka ni ku mu kunda, katé kia-nda sanga muboki u zuela o dimi diê-muene.—Organizados pág. 94 parág. 39-40\nTALA O VIDIU, KUBOKA \"KATÉ NI KU MAXOKOLOLO MA JIXI,\" MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nKiebhi o jiphange ja mala ni ja ahatu, kia disokejeka phala kuia mu boka mu jixi ja makanga? (1Ko 9:22, 23)\nIbhidi iebhi ia tokalele o kutolola?\nMabesá ebhi a tambula?\nIhi i u tena o kubhanga phala kuzuela ni athu avulu a tungu mu mbambe ié?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kaiadi-2017-mwb\/milongi-ia-11-17-ia-kaiiadi\/contact-everyone-in-territory\/","date":"2019-03-24T05:15:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203326.34\/warc\/CC-MAIN-20190324043400-20190324065400-00110.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":336,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihebelewu 8:1\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Wa tokala kukwatekesa o jingivwidi jé ku kukayela tundé ku dimatekenu ndú ku disukilu. Bhanga yoso phala kujimbulula kyebhi o jipondo ja lungu ni dyambu dya diskulusu ni disukilu dyé.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nSola o disukilu dyé. Tonginina se o diskulusu dyé phala kulonga, kuxikinisa mba kuswinisa o jingivwidi jé. Sokejeka o diskulusu dyé ni kixinganeku kya kubhixidisa o maka ku mixima ya athu. Bhanga yoso phala kubhixila bhu disukilu dya diskulusu dyé, kala ki wa tonginina.\nBhitulula o dyambu dya Diskulusu dyé. Tumbula jinga o dyambu tundé ku dimatekenu katé ku disukilu, mu kubhitulula o jipondo ja beta kota.\nKubhebhulukisa ni kujimbulula kyambote o jipondo ja beta kota. Sola ngó o jipondo ja beta kota, ja lungu ni dyambu dyé, ji u tena kulonga mu kithangana kya kubhana. Kana kuvudisa o jipondo já beta kota, jimbulula-ju kyambote, wa tokala u palala bhofele kyoso ki u zubha pondo, kyene kyuwa ki u somboka mu pondo yengi, ki kwa bhingi kulenga mu kubhita mu pondo yengi ya beta kota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/14-kubhitulula-o-jipondo-ja-beta-kota\/","date":"2019-03-19T06:54:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912201904.55\/warc\/CC-MAIN-20190319052517-20190319074517-00033.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000084639,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000008463859558}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.219,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 PDF JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201305\/","date":"2019-03-22T21:05:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202689.76\/warc\/CC-MAIN-20190322200215-20190322222215-00077.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9591498375,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9591498374938965, \"yom_Latn_score\": 0.025252390652894974}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.178,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.212,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TAMBUIJILA O IBHUIDISU ÍII KIOSO KI UIA NI KU TANGA O BIBIDIA:\nIhi i longa o velusu íii ia lungu ni Jihova Nzambi?\nKiebhi o mbandu íii ia Mikanda Ikola ilondekesa o njimbu ia Bibidia?\nKiebhi ki ngi tena ku kumbidila o milongi íii ku muenhu uami?\nKiebhi ki ngi tena ku kuatekesa akuetu ni jivelusu jiji?\n\"Maka mé kandeia ka inama iami, u ngi muikina mu njila.\"\nJisálamu 119:105","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Kilomboluelu-Kia-Maka-Nzambi\/how-to-read-the-bible\/","date":"2019-03-22T21:10:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202689.76\/warc\/CC-MAIN-20190322200215-20190322222215-00077.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1974\nMUKUÂ: REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DA ALEMANHA\nMUSOSO: KA XIKININE KUILA KUENE NZAMBI\nMUSOSO UAMI\nA ngi vualela mu mbanza ia Saxônia, m'ukulu muene mua kexile o ixi ia República Democrática da Alemanha (RDA). Kubhata kua tululukile, tua di zolele kiavulu, jitata jami tundé undenge ja ngi longele kukala ni ifua iambote. Mu thembu'omo mu ixi ia RDA, mundu uoso a sokele mu kukala ni valolo. Mu kiki athu avulu mu mbanza ia Saxônia ka kexile mu bhana valolo mu jingeleja. Eme ki ngi xikinine kuila kuene Nzambi. Kuexile ibanzelu iiadi ia funhisine o muenhu uami katé mu kitala kia 18 dia mivu. Kia dianga, o kibanzelu kia kuila ki kuene Nzambi, (Ateísmo) kia kaiadi, ó kibanzelu kia kuila mundu uoso a sokela mu kukala ni valolo (Comunismo).\nMukonda diahi nga zolele kiavulu o ukexilu ua kutumina kua ixi ietu? Mukonda nga uabhelele kiavulu o kibanzelu kia kuila athu oso a sokela, se-ku muthu uala kota o mukuâ ndenge. Mudiami jimbote joso a tokalele ku jiuanena mu ukexilu ua tokala, mukonda dia kutumina kuku, ki kueji kala jinvuama javulu mba jingadiama. Mu kiki, nga dibhakula mu kisangela kia Jicomunista. Mu ku tenesa 14 kia mivu, nga bhiti thembu iavulu mu kukalakala ni jipapela ja tandujukile kiá ni ji kituke dingi ja ubhe. O athu mu mbanza ia Aue a ngi sakidila kiavulu katé muene o jingana ja mbanza ja ngi bhana maujitu mu kusakidila ioso i nga bhangele. Sumbala ngexile hanji ngi mona-ndenge, ngeza mu kuijiia jingana javulu ni adimixi avulu. Nga divu kuila nga kexile muene mu kaiela njila iambote ku muenhu ni kuila ngeji kala ni muenhu ua iuka ku hádia.\nMaji ima ia lunguluka ni lusolo luoso. Ku muvu ua 1989 o kilumbu ua Berlin ni kisangela kia Jicomunista kia Europa kia bu. Maka a mateka kudibandekesa. Nga mono kuila o kuiibha mbé kuavudile mu ixi ioso ia RDA. Mu kifika, o athu a ditunine kukala ku mbandu ia Comunismo akexile mu a talatala ni katungu. Mukonda diahi? O Jicomunista ki ji kexile mu longa kuila athu oso a sokela mu kukala ni valolo? Mbé o Comunismo makutu ngó? Nga thandanganhele kiavulu.\nMu kiki, nga soto njila iengi, nga mateka kudilonga o ufunu ua kuimba ni ku kala hete ia ku bhanga jifikula. * Kuma nga tenene kudilonga mu xikola ia kuimba ni kuila nange ngejiia katé mu xikola ia katunda—nga kexile kiá mu xinganeka kuila ngeji kala ngi ngimbi ia katunda. Ng'eha o ifua ioso iambote ia ngi longele mu undenge uami. O ia ngi betele dingi kota mu kithangana kieniókio, o kutonoka, nga kexile ni ahatu avulu. Maji o kuimba, ni kubhanga jifikula ni ukexilu uami ki ngi kexile mu sanguluka. Katé muene ni jifikula ji nga kexile mu bhanga ja kexile mu londekesa ngó uôma. Kiebhi kieji kala o ima ku pholo? Valolo iebhi ia kexile na-iu o muenhu?\nKioso ki nga sange o itambuijilu ia ibhuidisu iami, nga diuanene kiavulu. Sai kizuua mu xikola, nga xikama kumoxi ni jikoleka jami, ene akexile mu ta maka alungu ni hádia. Mu kaxi kâ mua kexile Manda. Muene uexile Mbangi ia Jihova. Mu usuku uenhó muene ua ngi bhana itendelesu iambote. Muene uambe: \"Andreas, se ua mesena kuijiia o itambuijilu ia ibhuidisu iê ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia, dilonge o Bibidia.\"\nKi ngi xikinine kiavulu maji nga banze kudilonga o Bibidia phala kuijiia o itambuijilu. Manda ua tange n'eme o divulu dia Daniiele kibatulu 2. Nga diuana mu ioso i nga tange-mu. O divulu didi dilombolola o mautuminu avulu a ngongo ni jinguvulu jeji funhisa kiavulu o ima mu izuua ietu. Manda ua ngi londekesa divulu dia mukua mu Bibidia di zuela ue maka alungu ni hádia. Ibhuidisu iami ioso akexile mu i tambuijila! Maji nanhi ua sonekene o ikanenu ioso ienioió ni kutanga ni kidi kioso ioso ia-nda bhita ku hádia? Nga mono kuila mbé mu kidi kuene Nzambi.\nKIEBHI O BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI\nManda ua ngi londekesa kua Horst ni Angelika, makaza, Jimbangi ja Jihova eji ngi kuatekesa kuijiia kiambote o Mak'â Nzambi. Ni lusolo luoso ngeza mu kuijiia kuila o Jimbangi ja Jihova ene ngó a tumbula ni kulonga kiambote o dijina dia Nzambi, Jihova. (Jisálamu 83:18; Matesu 6:9) Nga di longo kuila Jihova Nzambi u bhana ku athu o kidielelu kia kukala ni muenhu ua kalela-ku mu palaízu mu ixi. O divulu dia Jisálamu 37:9 di zuela: \"Oso-phe a kinga Jihova, ene a lundula ixi.\" Nga sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila o kidielelu kiki a ki bhana athu oso a bhanga nguzu mu kubelesela o itendelesu ia Nzambi i tu sanga mu Bibidia.\nMaji nga bhange ioso phala kulungulula o ukexilu uami phala ngi tene kuenda kala ki tuma o Bibidia. O kukala ngimbidi kua ngi bhangesele kudinanza kiavulu mukonda dia kiki nga dilongo o ukexilu ua kuditulula. Kima kia mukuá kia ngi bhonzele kiavulu, ó kutula o ukexilu uami ua ufusa. Ngi sakidila kiavulu Jihova mu ku kuatela muanhu, henda ni kutendela ió a mu bhanga nguzu phala kubelesela o ilongesu ia Bibidia!\nO ibanzelu ia Comunismo ni kuila ki kuene Nzambi, ia lungulula o muenhu uami katé mu kitala kia 18; maji o Bibidia ia lungulula o muenhu uami. O ima i nga dilongo mu Bibidia ia sosolola o uôma uami ua lungu ni hádia, ia bhana ue valolo ku muenhu uami. Ku muvu ua 1993, a ngi batizala kala ngi Mbangi ia Jihova. Ku muvu ua 2000 nga kazala ni Tabita, Mbangi ue ia Jihova. Tua bhiti thembu iavulu mu kukuatekesa athu kuijiia o Bibidia. Athu avulu u tuene mu zuela nau, ala kala ki nga kexile eme m'ukulu. A kaiela o ibanzelu ia Comunismo ni kuila ki kuene Nzambi. Ngi sanguluka kiavulu mu kua londekesa kiebhi kia tena kuijiia Jihova.\nMABESÁ U NGA TAMBULA\nKu dimatekenu kioso ki nga mateka kudilunga ni Jimbangi ja Jihova, jitata jami ja dizangalele. Maji ene éne mu mona o ukexilu uambote u ngala nau lelu mukonda dia kudilunga ni Jimbangi ja Jihova. Mu lelu'idi u a sanga a mu tanga o Bibidia ni kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova. Ngi sanguluka kiavulu.\nTabita n'eme tua zediua kiavulu mu ukaza uetu mukonda tu sota kubelesela o itendelesu i bhana o Bibidia ku makaza. Mu kifika, o kubelesela o mulongi ua kukala fiiele mu ukaza, kua kuatekesa kiavulu o ukaza uetu.— Jihebeleu 13:4.\nKi ngala'mi dingi ni uôma ua muenhu mba ua ima ia-nda bhita ku hádia. Nga tokala mu muiji ua jiphange mu ngongo ioso, ala ni ukamba ua kidi ni kutululuka. Athu oso ku muiji iú tua sokela. Íii iene o ibanzelu i nga kexile na-iu kudimatekenu, kiene ue ki nga mesenene ku muenhu uami uoso.\n^ kax. 11 O majina ó lungulule.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/eme-ki-ngi-xikinine-kuila-kuene-Nzambi\/","date":"2019-03-24T15:22:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203462.50\/warc\/CC-MAIN-20190324145706-20190324171706-00322.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1108,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.31,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O itumu ia Jihova i tu langa. Phala kukatula-mu mbote, tua tokala ku i bhaka ku mixima ietu. (Ji 7:3) Se selevende ia Jihova uehela o muxima uê kubhukumuka, ka laleka kudibhala ku mibhetu ia Satanaji. O divulu dia Jisabhu kibatulu 7, di zuela ia lungu ni muzangala uehela o muxima uê kubhukumuka. Ihi i tu di longa ku musoso iú?\nO kumona\n7:10\nO kudivua\n7:13\nO kutouala\n7:14\nO dizumba\n7:17\nO kuivua\n7:21\nSatanaji u sota ku tu sondolola kua Jihova, bhu kaxi ka maukexilu metu atanu, phala ku tu bhangesa kubhanga ima ia iibha\nO unjimu ni kuijiia, kua-nda tu kuatekesa kutonginina o ibhidi mu nzumbi ijila mu kuta kituxi","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa-10-16\/kana-kuehela-o-muxima-u%C3%A9-kubhukumuka\/","date":"2019-03-24T20:09:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203491.1\/warc\/CC-MAIN-20190324190033-20190324212033-00230.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kakuinhi 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 PDF EPUB JWPUB Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201508\/wpub\/km_KIM_201508_lg.jpg Share KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201508\/wpub\/km_KIM_201508_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201508\/","date":"2019-03-21T17:37:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202530.49\/warc\/CC-MAIN-20190321172751-20190321194751-00392.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9655459523,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9655459523200989, \"cjk_Latn_score\": 0.01870032399892807}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.187,"word_repetition_ratio":0.182,"special_characters_ratio":0.262,"stopwords_ratio":0.208,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O PHANDA mu ukaza kima ki bhekela ndolo yavulu. Kidi, sayi makaza a mono kwila a tena kuloloka kaza dyâ wa te phanda maji wa dyela, ya a bhange yoso phala kukala dingi ni ukamba wambote mu ukaza. * Maji ki kale se o makaza a dibhana dingi kyambote mba kana, o yô ejiya kwila kaza dyê wa te phanda, a tala hadi yavulu. Kyebhi o athu yá kya tena ku di bhana ni ndolo?\nO BIBIDYA I TENA KU KWATEKESA\nSumbala ni ndolo ku muxima, athu avulu ala ni makaza a tele phanda— a lengela mu Mikanda Ikôla. Ene a di longo kwila Nzambi u mona o masoxi mâ, ni kwa kwatela henda.—Malakiya 2:13-16.\n\"Hele jivula jandekele ku ngi kwata ku muxima, maji mu ukamba wé, muxima wami wa batama dingi.\"—Jisálamu 94:19.\nBill wambe: \"Kyoso ki nga tange o velesu yiyi, nga xinganeka Jihova kusosolola o ndolo yami, kala ki bhanga o tata ya henda.\"\n'Mukwa henda, eye we u mu idikisa henda.'—Jisálamu 18: 25.\nCarmen wavu o dyala dya tele jiphanda mu mbeji javulu wambe: \"Mwadi wami kexile fiyele. Maji nga dyelele mu ufiyele wa Jihova. Mwene nuka weji ngi bhana dikunda.\"\n\"Ki mu kale ni hele ya kima, ki mu ile bhidibhidi, maji ima yoso-phe iyiza-ku, mu ila ni kusamba ni kudyonda . . . mu ende ni kubhinga kwa Nzambi yoso i mwa mesena. Bhenyobho o kutululuka kwa Nzambi kwa somboka o kitongolwelu kyoso kya muthu, kwanda ku mi bateka mixima.\"—Filipe 4:6, 7.\nSasha wambe: \"Eme nga tange o velesu yiyi mu ithangana yavulu. Mukonda dya kusamba lwavulu, Nzambi wa ngi bhana o kutululuka ku mwenyu.\"\nSayi ithangana o athu a a tumbula kudima, ka mesenene dingi kukala ku mwenyu. Maji ene a dyelela kwa Jihova Nzambi, ya a sange nguzu mu ku tanga o Maka mê. Bill wambe kiki: \"O kixikanu kyami kya bhangesa o mwenyu wami kukala ni valolo mu kithangana, kyoso ima yoso yedile kála ya diboto. Sumbala sayi ithangana nga bhitile 'mu dikôlo dya kithômbe kya kalunga,' maji Nzambi wexile ku mbandu yami.\"—Jisálamu 23:4.\n^ kax. 4 Phala kwijiya dingi se u loloka mba kana, tala o milongi mu Despertai! dya 22 de Abril de 1999, ni dyambu \"Quando o Cônjuge é Infiel.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-Mulangidi-wa-2-2019-kasambwadi-kanake\/Se-Kaza-Dy%C3%A9-u-ta-Phanda\/","date":"2019-03-26T02:54:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204768.52\/warc\/CC-MAIN-20190326014605-20190326040605-00540.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":356,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.242,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"17:11-18\nIhi i tu longa o mososo yú ya lungu ni kusakidila?\nKi tu tokala ngó kuzwela nga sakidila, maji twa tokala kulondekesa mu ibhangelu\nO izwelu ya kidi ya kusakidila, ilondekesa ukexilu wambote, ilondekesa we o henda yene na-yu o Jikidistá\nO athu a mesena kusangulukisa Kidistu, a londekesa henda ni kisakidilu ku athu oso, sé katombo ka ixi, kikonda mba ka ubhezelu","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakwinyi-2018-mwb\/milongi-ya-6-12-ya-kakwinyi\/londekesa-kisakidilu\/","date":"2019-03-27T03:31:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912207618.95\/warc\/CC-MAIN-20190327020750-20190327042750-00375.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":63,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.222,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila akuá kutokuesa a sange ima koxi a mavu ilondekesa kuila o i zuela o Bibidia kidi muene? Ku muvu ua 2014 sai divulu ditokuesa o milongi ia Bibidia, (Biblical Archaeology Review) dia bhange o kibhuididi kiki: \"Kikuxi kia athu a a tumbula mu Mikanda ia Ibalaiku a a sange o majina-u ku akuá kutokuesa o ima koxi a muvu?\" A tambuijila kiki: \"A sange 50!\" Maji o dijina diaTatenai ki di kexile mu mukanda. Muene uexile nanhi? Tua-nda dilonga se muene uexile nanhi mu musoso ua Bibidia.\nO mbanza ia Jeluzaleme ia tokalele mu Utuminu ua Pélesa. O mbanza ia kexile mu kididi a kixanene kuala akuá Pélesa kuila Sámbua dia Honga ia Ufalate. Kioso kia tambula o mbanza ia Babilonha, akuá Pélesa a bhulula o Jijudé akexile mu Babilonha, ia a tambula o disesa dia kutungulula o tembulu ia Jihova mu Jeluzaleme. (Ejidala 1:1-4) Maji o jinguma ja Jijudi, ka ehela ku tungulula o tembulu, ambe kuila o Jijudé a kexile mu bhukumukina o nguvulu ia Pélesa. (Ejidala 4:4-16) Mu utuminu ua Ndala I (522-486 A.K.K.), o mukunji ua Pélesa a muixanene Tetanai ua tokuesa o maka. O Bibidia i muixana kuila \"nguvulu ia Sàmbua dia kunu dia honga.\"\nSai ibasakasa ia matadi kua soneka o dijina dia Tatenai, ia nangenena katé lelu, i bhanga mbandu ku divulu diene mu kuixana kuila, divulu dia muiji. O kibasakasa kia ditadi kisokesa muthu ua tokala ku muiji uenhú, ni muthu a mu tumbula mu Bibidia, o kibasakasa kiki kifua kamukanda ka muvu ua 20 ia Ndala ia Dianga kala sobha, 502 A.K.K. O kamukanda kaka ka londekesa mbangi kala selevende ia \"Tatenai, nguvulu ia Sàmbua dia kunu dia Honga\"\nKikalakalu kiahi kia kexilu na-kiu o diiala didi? Mu 535 A.K.K., Silu ia Dikota ua sokejeka o utuminu ue mu ibatu-ibatu, sai kibatu a kixanene \"Babilonha ni Sàmbua dia Honga.\" Ku pholo dia kuenda o kibatu a kiuanuna mu luiadi, kibatu kimoxi a kixanene Sàmbua dia Honga. Mu kibatu kiki muene ue mua kexile o jixi ja Coele-síria, Finísia, Samádia, Judá ni mbonge ia kexile mu mbanza ia Damasku. Tatenai ua tumina o kibatu kiki tundé ku muvu ua 520 ndu 502 A.K.K.\nKioso kiai mu Jeluzaleme mu tokuesa o maka, Tatenai ua sonekena sobha Ndala kuila, o Jijudé ambe kuila a tambuile disesa kua sobha Silu, phala ku tungulula o tembulu ia Jihova. Kioso kia tokuesa mu madivulu a sange kuila kidi muene. (Ejidala 5:6, 7, 11-13; 6:1-3) Mukonda dia kiki Tatenai a mu tangela phala ka fidise o kikalakalu, muene anga ua belesela.\nMu kidi, \"Tatenai nguvulu ia Disámbua diódio dia Ufalate,\" muene ka bhange ikalakalu ia makota. Maji o Bibidia i mu tumbula ni ku muixana mu dijina dia tokala dia ujitu. O musoso iú u tu bhana dingi polova iengi kuila, o ima i sanga o jingijie koxi'a mavu i londekea kuila o misoso ia Bibidia ia kidi muene.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/ima-io-sange-koxi-a-mavu-polova-tatenai\/","date":"2019-03-27T02:55:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912207618.95\/warc\/CC-MAIN-20190327020750-20190327042750-00375.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000088215,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000088214874268}","num_words":469,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kithangana kia nzala mu ixi ia Izalaiele, muhatu mukua Izalaiele Nouemi, muadi uê, ni tuana ai mu tunga mu ixi ia Mouabhe. Mu kubhita kithangana muadi uê uafu. O tuana tuê tua kazala ni Lute ni Olofa, exile akua Mouabhe. Mu kubhita thembu, o tuana tua Nouemi tuafu ué.\nKioso Nouemi kievu kuila, mu Izalaiele ki muexile dingi nzala, ua vutuka mu ixi ié. Lute ni Olofa ai kumoxi, maji kioso kia kexile mu njila, Nouemi ua ambela uixi: 'Enu muexile mu ahatu ambote phala o tuana tuami, muexile ue mu jimbalakaji jambote phal'eme. Nga mesena kuila enu mu kazala dingi. Vutukenu mu ixi ia Mouabhe.' Ene ambe: 'Etu tua ku zolo kiavulu! Ki tua mesena ku kuxisa.' Nouemi ua jijidika muene phala kuvutuka. Mu kusuluka, Olofa ua vutuka, maji Lute ua xala. Nouemi ua mu tangela: 'Olofa ua mu vutuka ku muiji uê, ni ku jinzambi jê. Mu kaiele.' Maji Lute ua muambela: 'Eme ki nga-nda ku xisa. O mundu ué u kala mundu uami, o Nzambi ié Nzambi iami.' Ni izuelu iii ia Lute, kiebhi kia divu Nouemi?\nLute ni Nouemi a bhixila mu Izalaiele ku dimatekenu dia kubhongolola o sevada. Sai kizuua, Lute uai mu bonga o jimbundu ja subhukile mu dibhia dia Bouaji, uexile mon'a Lahaba. Muéne uevuile kuila, Lute uexile mukua Mouabhe ni ufiiele uoso ua xala ni Nouemi. Muéne ua tangela o jiselevende jê phala kuxisa jimbundu mu díbhia, phala Lute ku ji bhongolola.\nMu usuku uenhó Nouemi uebhuidisa Lute: 'Lelu ua kalakala ku díbhia dia nanhi?' Lute uambe: 'Mu díbhia dia diiala a muixana Bouaji.' Nouemi ua muambela: 'Bouaji ndandu ia muadi uami. Kolokota mu kukalakala mu díbhia dia muéne ni ilumba ia mukua. Eie a-nda ku langa kiambote mon'ami.'\nLute ua suluka ni kukalakala mu díbhia dia Bouaji, katé kiabhu o kithangana kia kubhongolola. Bouaji ua muene kuila, Lute ua kalakalele kiavulu ni kuila muhatu uambote. Mu izuua ienhoio, se diiala ufua se kuvuala mona, o ndandu iê, ua tokalele kukazala ni mutudi. Mu kienhiki, Bouaji ua kazala ni Lute. Ene a vualele mona, dijina diê Obede, mu kusuluka Obede ua kituka kuku ia Sobha Davidi. O makamba a Nouemi a sangulukile kiavulu. Ene a zuela: 'Kia dianga Jihova ua kubhana Lute, muthu uambote uene mu ku kuatekesa, kindala uala kia ni mulaula. Jihova a tane-ku.'\n\"Sai-phe dikamba di beta kota, o phange ndenge.\"—Jisabhu 18:24","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/lute-nouemi\/","date":"2019-03-23T15:36:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202872.8\/warc\/CC-MAIN-20190323141433-20190323163433-00083.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":393,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.31,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saúlu ua kituka sobha ia dianga ia Izalaiele. Maji Jihova ka mu xikana, kienhiki ua solo Davidi phala ku kala sobha bhu kididi kiê. Tua-nda kuijiia maka avulu alungu ni Davidi. Kioso kiexile hanji muzangala, muéne ua bhângele ni dizonda Ngoliia. Kienhiki, muéne ua lengele mukonda dia difuba dia Sobha Saúlu. Kienhiki-phe, o muhatu ua uabha Abingaili, ua mu fidisa ku bhanga kima kiaiibha.\nKu pholo, tua-nda dilonga maka avulu alungu ni mon'a Davidi, Solomá, ua lundula o kididi kia Davidi kia sobha ia Izalaiele. O jisobha jitatu ja dianga ku Izalaiele, a tumina mu 40 a mivu. Kiki-phe, Solomá uafú, Izalaiele a i uanene mu ma utuminu aiadi, mu utuminu ua thunda, ni mu utuminu ua luiji.\nO utuminu ua 10 dia-diembu dia thunda, ua tumina katé mu 257 dia mivu, ande dia ku a buika ku akua Asídia. Kia bhitile 133 a mivu, o diembu-dia kaiadi dia utuminu ua luiji a u buikile ué. Mu kithangana kiki akua Izalaiele a ambata kála abhika mu Babilonha. Mu kienhiki, o Kibatu kia KAUANA kiasoko 510 dia mivu ia musoso, mu thembu ioso íii kua bhiti ima iavulu kála ki tua-nda mona.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/kibatu-4-Tund%C3%A9-o-Sobha-ia-Dianga-ia-Izalaiele-Kat%C3%A9-ku-Ubhika-mu-Babilonha\/","date":"2019-03-25T14:13:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203991.44\/warc\/CC-MAIN-20190325133117-20190325155117-00216.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":186,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.306,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Thembu ande dia kubhita o fesa ia Phasu, ku muvu ua 32 K.K., o jipoxolo avutukile, mukonda endele njila ia lebha phala kuboka. Ene a bhuile, mukonda dia kiki Jezú ua a tumu kudilonga mu bote, phala kuia mu mbanza ia Betesáida, mu nhoha. Maji kioso o bote ki ia zukamene ku ndundu, mba kididi kia kuxisa o jibaluku, Jezú ua mono kuila mazunda a athu akexile mu a kaiela. Né muene kioso Jezú kia mesenene hanji kukala ubheka ni jipoxolo jê, muene ua tambulula o athu ni henda ioso. Muene ua sake o jihaxi, anga ua mateka kua a longa. Izuua ioso, Jezú ua kexile mu longa ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Kioso o dikumbi ki dia boba, o jipoxolo jê a mu zukamene, anga a muambela exi: 'O mundu-phe uala ni nzala. Sula o kifuxi, n'a sote kia kúdia.'\nJezú uambe: 'Ene ka bhingi kuia. Enu'enu a bhanenu kúdia phala kudia muene bhabha.' O jipoxolo ebhula: 'Ua mesena kuila tuia mu a sumbila jimbolo?' Poxolo Filipe, uambe: 'Né muene se tua kexile ni kitadi kiavulu, ki tueji tena kusumba jimbolo ja soko phala o mundu uoso iú.'\nJezú uebhula: 'O kuila tuala ni kúdia kua soko?' Mandele uambe: 'Tuala ngó ni mbolo jitanu ni mbiji jiiadi. Ki kua-nda soka.' Jezú uambe: 'Ngi bhekele-nu o jimbolo ni mbiji.' Muene ua tumina o mundu kuxikama mu iangu, mu ibuka ia 50 ni ia 100. Jezú ua kuata o jimbolo ni mbiji jiiadi, ua tale bhulu, ua sambe. Mu kusuluka ua bhana o kúdia ku jipoxolo, ene anga a uanene ku athu. O 5.000 ja mala, ni ahatu ni an'a ndenge oso adi ekuta. Mu kusuka-ku, o jipoxolo a nona o jisesekenha jasubhuka-ku. Ia tenesa 12 dia ngalu! Kiki kiexile kidiuanu kia dikota, ki kiene?\nO athu a diuanene kiavulu, mu kiki a mesenene kuila Jezú u kala o sobha iâ. Maji Jezú uejidile kuila ki kiexile hanji o kithangana kia Jihova kia ku mu bhanga sobha. Mu kiki muene ua tumikisa o mundu ku mabhata mâ, anga ua tumina o jipoxolo kuia kididi kiéngi kia Kalunga ka Ngalileia. Ene a dilongo mu bote iâ, maji Jezú uai ku mulundu ubheka uê. Mukonda diahi? Mukonda muene ua mesenene kukala ni kithangana phala kusamba kua Tat'ê. Né muene se ua kexile ni ima iavulu phala kubhanga, Jezú ua kexile mu sota kithangana phala ku samba.\n\"Kana ku kalakalela o kúdia ku bôla, kota o ku kalakalela kúdia ku nanga katé ku muenhu ki uábhua. Mon'a Muthu u mi bhana na-ku.\" —Nzuá 6:27","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-disa-mundu-uavulu\/","date":"2019-03-23T02:33:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202711.3\/warc\/CC-MAIN-20190323020538-20190323042538-00469.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":415,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kyene kya ngi vwalela, kyene we ki ng'ejila mu ngongo. Woso wa xikana o kidi, wívwa dízwi dyami.\"—NZWÁ 18:37.\nMIMBU: 5, 28\n1, 2. (a) Kyebhi o mundu ki wa mu di wanuna dingi kizuwa ni kizuwa? (b) Ibhwidisu yebhi ya-nda tambwijila o milongi ya lelu?\n\"SAY phange ya muhatu ku lwiji lwa Europa, wambe: Tundé undenge ngene mu mona ngó ima yayibha.\" \"Nga ditunu o ukexilu wa kutumina wa nguvulu ya ixi yami, nga zokela o ixinganeku yene mu banza o athu kwila yayibha. Mu kidi eme ngexile ni sáy ya kijibhangânga.\" Say phange ku lwiji lwa África wa jimbulula se mukonda dyahi wexile bandi: \"Eme ngexile mu banza kwila, o mwiji wami wa betele kota o wa mukwa ndenge. Nga di te mu kibuka kya jinguvulu. A tu longo kujibha o jinguma jetu ni jisosa, katé mwene yó a tokalele ku kibuka kyetu maji a kexile mu kwatekesa ibuka yengi ya jinguvulu.\" Say phange wa tungu ku Europa central wambe: \"Eme ngexile ni kathombo ka athu a jixi jengi mba ka yó a tokalele mu jingeleja jengi.\"\n2 Lelu ndumba dya athu ene mu banza kala yó u twa tange kudima. Ibuka yavulu ya jinguvulu a bhanga usweya phala kutambula o ufôlo. Athu a zoka mukonda dya maka a jinguvulu. Mu Jixi javulu, jizwangiza ene mu a talatala dingi kyaibha. Kala kya kanene o Bibidya, mu izuwa ya sukidila-ku, athu 'kene mu loloka akwa.' (2 Timote 3:1, 3) Kyebhi o Jikidistá kya tena kukala ni muxima umoxi, sumbala o mundu wa mu di wanuna dingi kizuwa ni kizuwa? Tu tena kudilonga kyavulu mu phangu ya Jezú. O athu mu izuwa yê, a di wanwine we mukonda o ixinganeku yâ ya lungile ni unguvulu ki i difwile. Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga itambwijilu ya ibhwidisu itatu: Mukonda dyahi Jezú wa ditunu kudita mu maka a jinguvulu? Kyebhi kya londekesa kwila o mundu wa Nzambi ka tokala ku dita mu maka a jinguvulu? Kyebhi Jezú kya tu longo kwila ki twa tokala kubhanga usweya?\nO KWILA JEZÚ WA KWATEKESA OSO A MESENENE O DIPANDA?\n3, 4. (a) Ihi ya mesenene Jijudé javulu mu izuwa ya Jezú? (b) Kyebhi o ixinganeku yenyóyo, ya sambukila o maxibulu a Jezú?\n3 Jezú wa bokela Jijudé javulu a mesenene kutambula dipanda ku akwa Loma. O kibuka kya Jizelote, kya bhange yoso phala kubandekesa dingi o ibanzelu yiyi mu mixima ya Jijudé. Bhu kaxi ka Jizelote, avulu akexile mu kayela Juda dya Ngalileya wexile ku mwenyu mu thembu ya Jezú. Juda wexile Mexiya ya makutu, wa nganala athu avulu. O mukwa misoso Jozefu wambe kwila, Juda wa swinisine o Judé, kubhânga ni Utuminu wa Loma. O athu a kexile mu xikina kufuta o lubhaku lwa akwa Loma wa exana akwa matumbu.\" O akwa Loma nange ene a mu jibha. (Ikalakalu 5:37) Say Jizelote, phala kubhanga o ima ya mesenene, a kexile mu jibha.\n4 Jijudé javulu exile mu kingila o wijilu wa Mexiya. Ene a dilongo kwila, o Mexiya mwene weji ku a bhulula bhu maku a akwa Loma, ni kubhangesa kwila Izalayele i kala dingi kifuxi kya dikota. (Luka 2:38; 3: 15) Avulu exile mu banza kwila o Mexiya weji tumbika utuminu mu Izalayele. Kyoso kya bhiti o ima yiyi, Jijudé joso ja tungile mu ididi yengi mu ngongo yoso, eji tena kuvutuka mu Izalayele. Katé mwene Nzwá dya Batizu say kizuwa webhwidisa Jezú: \"Eye-mwène yó twene ku mu kinga, inga tu tala dingi wengi?\" (Matesu 11:2, 3) Nange Nzwá wa mesenene kwijiya se say dingi muthu wengi weji kwiza phala kubhulula o Jijudé. Kyoso kya mu fukununa, kiyadi kya maxibulu kya disange ni Jezú mu kikoka kya Emahú, ambe kwila akexile ni kidyelelu kwa Jezú phala kubheka o ufôlo mu Izalayele. (Tanga Luka 24:21.) Ki kubhiti thembu ya vulu o Jipoxolo ebhwidisa Jezú: 'Ngana, thembu yiyi yene i wa-nda bheka o usobha wa Izalayele?'—Ikalakalu 1:6.\n5. (a) Mukonda dyahi akwa Ngalileya a mesenene kwila, Jezú u kala sobha yâ? (b) Kyebhi Jezú kya a kwatekesa?\n5 O Jijudé a fikile kwila Jezú weji zubha o maka mâ. Nange kiki kyene kya bhangesa akwa Ngalileya kumesena kwila Jezú u kituka sobha yâ. Ene a banze kwila mwéne weji beta-o-kota mu kutumina. Mwene wexile mulongexi wambote, wa tenene kusaka mawuhaxi ni kubhana kudya kwa yó a kexile ni nzala. Kyoso Jezú kya disa midi jitanu ja athu (5.000), bhu kaxi ka madiwanu, o athu a diwana. Jezú wejidile o kima kya mesenene. O Bibidya yamba: \"Jezú kya mono kuma a-ndala kwiza ku mu ambata mu nguzu ni ku mu bhanga sobha, u tunda-bhu, anga uya ku mulundu k' ubheka wê.\" (Nzwá 6:10-15) Mu kizuwa kya mukwá, o athu a tululukile kyá. Jezú wa a jimbulwila kwila, mwene kejile phala kudikila o ibhindamu yâ mu xitu, maji wejile phala ku a longa ya lungu ni Utuminu wa Nzambi. Mwene wa a a mbela wixi: \"Kana kukalakalela o kúdya ku bôla, kota o kukalakalela kúdya ku nanga katé ku mwenyu ki wabhwa.\"—Nzwá 6:25-27.\n6. Kyebhi Jezú kya londekesa kwila, mwene ka mesenene o kutena kwa unguvulu wa ixi? (Tala o foto ya dyanga.)\n6 Ande dya kithangana kya ufwilu wé, Jezú wa mono kwila o maxibulu mê a xikinine kwila mwene weji mateka kutumina kala sobha mu Jeluzaleme. Jezú wa a tela o kifika kya kwinyi dya saku ya kitadi phala ku a kwatekesa kutendela kwila mwene keji mateka kutumina kala sobha mu Jeluzaleme. O kifika kya lungile ni 'diyala, mon'a ngana,' kifwa Jezú, weji kwenda o njila ya dikanga. (Luka 19:11-13, 15) Jezú wa zwela kwa kabhitangu Pilatu mukwá Loma kwila, mwene keji bhanga mbandu ya unguvulu wa mundu. Pilatu webhwidisa Jezú: \"Eye u sobha ya Jijudé?\" (Nzwá 18:33) Pilatu nange wa kexile ni woma wa kwila Jezú weji bhangesa o mundu kulungulukila akwa Loma. Maji Jezú wa mu tambwijila: \"Eme o usobha wami, ki wa mu ngôngo mumu.\" (Nzwá 18:36) Jezú kehela o athu ku mu bhangesa ku di lunga ni jinguvulu, mukonda o Utuminu wê weji kala ku dyulu. Mwene wambe kwila wejile mu ixi phala, \"kuzwela o kidi.\"—Tanga Nzwá 18:37.\n7. Mukonda dyahi kibhonza kudituna ku di ta mu maka a jinguvulu né mwene ku muxima?\n7 Jezú wejidile kyambote o kikalakalu kya tambwile. Se tu tendela we o kikalakalu kyetu, ki twa-nda kwatekesa unguvulu woso-woso mu ngongo, né ku muxima wetu. Twejiya kwila kiki ki bhonza. Say kafunga ka ilunga wambe kwila o athu mu mbambe mwene mu kunda, a mu kala indanda. Ene a di zangeleka mukonda dya ixi yâ, a xikina kwila myenyu yâ ya-nda wabha dingi se éne mwene a di tumina mu dyâ. Mwene wambe dingi: \"Maji, o jiphange ka mu kwehela o ukexilu yú ku a mwanga, maji a mu suluka ni kuboka o njimbu yambote ya Utuminu. Ene a dyelela kwa Nzambi, kwila mwene wa-nda batula o ima yoso yayibha ni maka u twene mu di bhana na-u.\"\nIHI YA BHANGE JEZÚ PHALA KA DI TE MU MAKA A JINGUVULU?\n8. Ima yebhi yayibha ya kexile mu bhangesa Jijudé javulu kutala hadi mu izuwa ya Jezú?\n8 Kyoso o athu kya mona o kwiybha mu mbambe mwa tungu, ene a banza dingi ku di ta mu maka a jinguvulu. Mu izuwa ya Jezú, kufuta o lubhaku, maka a kexile mu bhangesa o athu ku di ta mu ibuka ya jinguvulu. Mu kidi, Juda mukwa Ngalileya wa bhukumukina akwa Loma, mukonda a sonekene o majina a athu mu mikanda, phala kwijiya se ene eji futa mwene kikuxi. Kwexile malubhaku avulu phala kufuta, jimbote, ibhela ni jinzo. Phala kubandekesa dingi o maka, akwa kutambula malubhaku exile miyi. Say ithangana, ene exile mu futa o tubhitangu phala kukala mu kididi kyenyókyo, phala n'a nganyala kitadi kyavulu. Zakew wexile o mutwameni wa kukobhalala o lubhaku ku Jedikó, wa kituka mvwama mukonda dya kitadi kyavulu kya kexile mu futa o athu.—Luka 19:2, 8.\n9, 10. (a) Kyebhi o jinguma jya Jezú kya mesenene ku mu bhangesa ku di ta mu maka a jinguvulu? Ihi i tu di longa ni kitambwijilu kya Jezú? (Tala o foto ya dyanga.)\n9 O jinguma jya Jezú, a soto ndunge phala ku mu bhangesa ku di ta mu maka a lungu ni kufuta o lubhaku. Ene a mu ibhwidisa ya lungu ni \"lubhaku lwa Sézalu,\" o lubhaku lwa denádya dimoxi dya tokalele kufuta o Jijudé joso. (Tanga Matesu 22:16-18.) O Jijudé, a zembele kufuta o lubhaku lulu, mukonda luwa kexile mu a lembalesa kwila, o unguvulu wa Loma wene wa kexile mu a tumina. O \"akayedi a Helode,\" o athu a kexile mu kwatekesa o ibanzelu ya unguvulu wa Helode, a kexile ni kidyelelu kya kwila, se Jezú wa zwelele kwila ene ka tokalele kufuta lubhaku, eji tena ku mu tatela kwila, mwene nguma ya Utuminu wa Loma. Maji se Jezú wedile kwila ki mu tokala kufuta o lubhaku, o athu keji mu kayela dingi. Ihi-phe ya bhange Jezú?\n10 Jezú wa di lange phala ka sole mbandu mu maka yá. Mwene wambe: \"Bhakwilenu-phe kwa Sézalu, ima yangene ya Sézalu; kwa Nzambi, o ima yangene ya Nzambi.\" (Matesu 22:21) Jezú wejidile kwila, o akwa ku kobhalala o lubhaku exile miyi, maji mwene ka tumbula o maka yá. Mu veji dya kiki mwene wa tumbula o Utuminu wa Nzambi weji zubha o maka oso. Jezú wa tu xila phangu. Ki tu tokala ku di ta mu maka a jinguvulu, né mwene se say nguvulu u moneka kala yambote, ya yuka o wa mukwa u moneka kala wa yibha. O Jikidistá a dyelela ngó mu Utuminu wa Nzambi ni mu ima ya yuka mu pholo ya Nzambi. Mukonda dya kiki, etu ki twa wabhela kuzwela ya lungu ni ima ya ibha i bhita mu ngongo, né ngó ku a longolola.—Matesu 6:33.\n11. Kyebhi ki tu tena kukwatekesa akwetu kusanga o kuyuka kwa kidi?\n11 Jimbangi javulu jya Jihova ene mu di tunda kyambote mu kuxisa o ixinganeku yayibha ya lungu ni jinguvulu. Mu kifika, say phange ku Grã-Bretanha wa bhange mbandu mu xikola ya katunda, wa kexile ni ixinganeku yayibha ya lungu ni jinguvulu, ande dya kudilonga o kidi. Mwene wambe: \"Nga mesenene kubhângela o mbote ya ambundu mukonda twa tale hadi yavulu. Sumbala ngexile hete mu kubatula madimanda, ku disukilu ngexile mu dívwa wila ku thulu kwa ngi xiti. Ki ngi banze kwila o kathombo kexile mu matekena mu mixima ya athu. Kyoso ki nga mateka ku dilonga o Bibidya, nga mono kwila phala kuyudika o ima nga tokalele kumateka ni muxima wami.\" O muthu wa kwatekesa kulungulula o ixinganeku yê, phange ya muhatu wexile mundele. Mwene wambe: \"Kindala nga mu sidivila mu kilunga kya dimi dya ijimbwete, nga dilongo kudibhana ni athu a mawkexilu oso.\"\n\"BHAKA O XIBHATA YÉ MU KIDIDI MU YA TUNDU\"\n12. Kithûthume kyebhi, kyambela Jezú phala o maxibulu mê kudituna-kyu?\n12 Mu thembu ya Jezú, atwameni a jingeleja a kexile mu kwatekesa o ibuka ya jinguvulu. Mu kifika o divulu, A vida na Palestina no tempo de Cristo dyamba kwila, o Jijudé a diwanwine mu ibuka-ibuka ya difwile ni ibuka ya jinguvulu. Kyenyiki, Jezú wa dimuna o maxibulu mê: \"Alukenu, mu dimukine o kithûthume kya jifalizew ni kithûthume kya Helode. (Marku 8:15) Kyoso Jezú kya tumbula Helode, nange mwene wexile mu zwela ya lungu ni akayedi a Helode. O kibuka kya mukwa kya Jifalizew a mesenene kwila o Jijudé a tambula o ufôlo ku Utuminu wa Loma. Kala kya soneka Matesu, Jezú wa dimwine we o maxibulu mê mukonda dya Jisadusewu. O Jisadusewu ja mesenene kwila akwa Loma a suluka mu ku tumina o Jijudé mukonda a kexile mu a bhana mawjitu ni kutena. Jezú wa dimwine o maxibulu mê phala kudituna o \"kithûthume\" mba milongi ya ibuka itatu yiyi. (Matesu 16:6, 12) Kyoso Jezú kya bhana o kitendelesu kiki, ki kubhitile luwa tembhu yavulu kyoso kya mesenene ku mu bhanga sobha.\n13, 14. (a) Kyebhi o maka a lungu ni jinguvulu ni jingeleja ene mu bandekesa o usweya? (b) Mukonda dyahi kima kyayibha kubhanga usweya, né mwene kyoso kya tu talatala kyaybha? (Tala o foto ya dyanga.)\n13 Kyoso o jingeleja kya di ta mu maka a jinguvulu, ki bhekela usweya. Jezú wa longo o maxibulu mê phala ka bhange mbandu ya mawunguvulu. Kiki kyene kya bhangesa o akunji a makota ni Jifalizew, kumesena kujibha Jezú. Ene a kexile ni woma wa kwila, o athu eji mwivwa mwene, keji ku a kayela dingi. Se kiki kyeji bhita o kutena kwa jingeleja ni kwa unguvulu kweji bhwa. Ene ambe: \"Se twa ehela kiki, athu oso a-ndu mu xikana. O mwene-phutu wa akwa Loma-phe, hinu eza, a tu katula bhu kididi, o tembulu a i bula, hé a bwikisa o mwiji wetu.\" (Nzwá 11:48) O Mukunji wa dikota Kayafa, wa funyu ndunge phala kujibha Jezú.—Nzwá 11:49-53; 18:14.\n14 Kayafa wa kingila katé mu usuku, wa tumikisa masoladi phala kukuta Jezú. Maji Jezú wejidile o ndunge ya ku mu jibha. Mu kiki, mu usuku wa sukina ni jipoxolo jê, mwene wa a tangela phala kusumba jixibhata. Jixibhata jiyadi jya a sokele phala ku a longa disá dyambote. (Luka 22:36-38) Mu usuku wenyó o mundu wa yile mu kuta Jezú. Phetele njinda ya mu kwata mu kumona o kuyibha kwoso kuku, wa fomona xibhata imoxi, wa batula o dítwi dya dyala dimoxi. (Nzwá 18:10) Maji Jezú wambela Phetele: 'Bhaka o xibhata yé bhu kididi bhu ya tundu, kuma oso a katula xibhata, a kà fwila ku xibhata.' (Matesu 26:52, 53) Didi disá dya dikota dya longo Jezú ku maxibulu mê. Kwila ene ka tokalele kubhanga mbandu ya mundu. Kiki kyene kya bhangesa Jezú kusamba. (Tanga Nzwá 17:16.) Nzambi mwene ngó wa tokala kuzubha o kuyibha.\n15, 16. (a) Kyebhi o Mak'â a Nzambi a kwatekesa o Jikidistá kulenga o maka? (b) Ima yahi ki i difu kyoso Jihova kya tala mu ngongo?\n15 O phange ku lwiji ya Europa a mu tange kya kudima, wa di longo we o disá didi. Mwene wambe: \"Ngene mu mona kwila o usweya ki u bhekela kuyuka kana. Eme nga mono kwila oso a di bonga ni usweya, afwa. Avulu a kituka athu a kambe o kisangu-sangu. Nga sanguluka kyavulu mu ku dilonga mu Bibidya kwila, Nzambi mwene ngó wala ni kutena kwa kubheka o kuyuka kwa kidi mu ixi. Yiyi yene o njimbu i nga boko mu 25 kya mivu.\" O phange ku lwiji lwa Africa, bhu kididi kya sosa wa te-bhu 'o xibhata ya nzumbi' o Mak'â Nzambi. (Efezo 6:17) Lelu mwene wa mu boka o njimbu ya paze ku athu a mawkexilu oso. Kyoso phange ku Europa central kya kituka Mbangi ya Jihova, wa kazala ni phange wa tokalele ku mwiji wa zembele mu ukulu. Kitatu kiki a bhilula o ukexilu wâ, mukonda a mesenene kukala kala Kidistu.\n16 Kima kyambote kubhilula o ixinganeku yetu! O Bibidya yamba kwila o athu mu ixi a soko ni kalunga, kaya ka vutuka, ki ka tululuka kana. (Izaya 17:12; 57:20, 21; Dijingunwinu 13:1) O maka a jinguvulu a bhekela kavwanza, a wanuna, a bhekela usweya bhu kaxi ka athu. Maji etu twa tululuka, twala bhwamoxi. O athu a di wanuna mu ngongo, maji Jihova u sanguluka mu kumona kwila o mundu wê u dila xinde dimoxi.—Tanga Sofoniya 3:17.\n17. (a) Mawkexilu ebhi atatu a tena ku tu kwatekesa kukala bhwamoxi? (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?\n17 Mu milongi yiyi, twa dilongo kwila, tu tena kubhangesa o athu kukala bhwa moxi, mu mawkexilu atatu: (1) Mu kudyelela kwila, o Utuminu wa Nzambi wa-nda zubha o kuyibha kwoso, (2) mu kubhanga yoso phala ki tu di te mu maka a jinguvulu ni (3) kuzemba o usweya. Maji o kima kya mukwa ki tena ku tu wanuna, o katombo. Mu milongi ya kayela, twa-nda dilonga kyebhi ki tu tena kutolola o katombo kala kya bhange o Jikidistá mu hama ya dyanga.\nJezú wa longo o maxibulu mê phala ka di te mu maka a jinguvulu","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-kanake-ua-2018\/o-usobha-wami-ki-wa-mu-ngongo-mumu\/","date":"2019-03-24T00:47:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203123.91\/warc\/CC-MAIN-20190324002035-20190324024035-00313.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2556,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.237,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ka ngi vuala ku muiji ua jimvuama kana, maji ku muvu ua 1984, nga kituka kilumba kia fuma. A ngi solo ngi muhatu ua beta o kuuabha mu ixi ia Hong Kong. O foto iami ia kexile mu madivulu ni mu ji jurnale. Ngimbi, nga kini, nga bhange madiskursu, nga moneka mu mutelembe ua izunzumbia, nga zuata izuatu iambote, nga kexile ué mu di lunga ni jimvuama, kála o muenexi ua Hong Kong.\nKu muvu ua kaiela, nga mateka ku bhanga jifilme, mu ithangana iavulu eme ng'exile o muthu ua betele-o-kota mu filme. O akua kusoneka o ji jurnale a mesenene kuijiia o musoso uami, o akua ku katula jifoto a mesenene ku ngi katula jifoto, o jimvuama a mesenene ku kala n'eme mu ididi ia katunda, ni kudia nau kumoxi. O athu a mesenene ngó ku ngi tala eme.\nMaji mu kubhita kithangana, nga mono kuila o ima íii ki iene i zediuisa o muthu kala ki nga kexile mu xinganeka. Nga kalakala kiavulu mu jifilme ja kubhânga, kiexile kiluezu, mukonda mu ixi ia Hong Kong, o athu a bhanga o jifilme a bhânga muene mu kidi, ka bhanga kála kia kexile mu bhanga o athu mu Hollywood, kienhiki eme nga kexile mu bhanga o ima mu kidi kála o kubanda ni mota ku thandu dia dikalu. Jifilme javulu ji nga bhangele, jexile ja ufusa ni ja ujibhangânga. Ja mukuá jexile ja uanga.\nKu muvu ua 1995, nga kazala ni diiala uexile ni ditenda dia kubhanga jifilme. Sumbala eme nga kexile ni ima ioso phala kuzediua ku muenhu\nNGA DILEMBALALA KIOSO KI NGA KEXILE MU DILONGA O BIBIDIA MU UNDENGE\nNga lembalala kioso ki nga kexile mu di longa o Bibidia mu undenge. Ji sábhalu joso, eme ni phang'ami, tua kexile múia mu kunda muiji uexile Jimbangi ja Jihova. O tata, Joe McGrath, ua kexile mu tu longa o Bibidia ni an'ê kitatu kia ahatu. Ene exile muiji uambote akua henda, o \"Papa Joe,\" ua zolele kiavulu o muhatu'ê, ni kuxila an'ê. Nga zolele kiavulu kuia nau mu iônge. Saí ithangana nga kexile múia mu iônge ionene. Iexile ithangana iambote. Nga kexile mu divua kiambote mu kukala kumoxi ni Jimbangi ja Jihova.\nMaji nga bhiti ni ima ia iibha ku bhata diami. O ukexilu ua tat'etu, ua bhekela dilamba diavulu kua manh'etu, muéne ua luualele kiavulu. Kioso ki nga kexile ni dikuinhi dia mivu, mama ka kexile dingi múia mu kilunga kia Jimbangi ja Jihova. Eme nga suluka, maji sé kisangusangu, nga di batizala mu kitala kia 17 ia mivu. Maji ki ku bhitile thembu iavulu, nga bhange kima kiaiibha, eme nga xisa o kilunga.\nNGA BANZE KUVUTUKA\nKioso ki nga kazala, tufunga tuiadi mu kilunga kia Jimbangi ja Jihova mu nga tundile ejile mu ngi kunda. Ene a ngi tangela ihi i nga tokalele kubhanga phala kuvutuka kua Jihova, a bhingi kua Cindy, uexile mukunji a jixi jengi, phala ku ngi kuatekesa. Mu kithangana kieniókio, ki ngi kexile dingi ni kixikanu kia soko, eme nga mu bhingi phala ku ngi xikinisa kuila o Bibidia ene muene o Mak'â Nzambi. Muéne ua ngi londekesa o ikanenu ia Bibidia ia dikumbidila kiá. Mu kubhita thembu tua kituka makamba, muéne ua ngi bhingi kumateka ku di longa né o Bibidia. Nga xikina. Kiene ki nga dianga kuijiia kuila, Jihova Nzambi ia henda, muéne ua mesena ngi zediua.\nKioso ki nga mateka dingi kuia mu iônge, nga mono kuila nga betele ku sanguluka bhu kaxi ka Jimbangi ja Jihova, o kukala ni jikoleka jami ndenge. Maji o ima i nga bhiti na-iu kioso ki ng'exile mona-ndenge ia ngi fidisa kudielela o athu, eme ué ki ngi di zolele. Saí phange mu kilunga ua ngi kuatekesa, kioso kia ngi londekesa mu Bibidia kiebhi ki nga tokalele ku di bhana ni ibanzelu ienioió, nga di longo ué ku bhanga makamba a kidi.\nNGA SANGE KIMA KIA BETA-O-KOTA O FUMA NDENGE\nKu muvu ua 1997, tuai ku Hollywood mu mbanza ia California, ku ixi ia Estados Unidos. Kuenhoko nga suína mu kukuatekesa dingi o athu kudilonga o unjimu ua Mak'â Nzambi. O kulonga o Bibidia ku athu kua ngi sangulukisa dingi, o fuma ioso mu kubhanga o jifilme ndenge. Mu kifika, ku muvu ua 2002, nga di sange ni Cheri, tua dijidile ukulu ku ixi ia Hong Kong. Muéne ua bhitile ué mu ima mu nga bhitile. Muéne a mu solele ué kukala muhatu ua betele kuuabha mu ixi ia Hong Kong, eme nga mu bhinganene. Kioso kia ngi solo, muéne ua ngi te o kitundu bhu mutué. Muéne ua kexile ué mu bhanga jifilme, uexile ué ni ditenda dia kubhanga jifilme, iu ua kexile mu kalakala ni maiala a mukua exile ué ni matenda a kubhanga jifilme. Muéne uendele ué mu kala ku Hollywood.\nNga kexile ni henda ia Cheri, kioso ki ngevu kuila o sai iê ua fuile. Muéne ka sangele kidielelu mu ngeleja iê ia Budista. Muéne uexile ué ni fuma, athu avulu a mesenene o fuma iê, maji muéne ka sangulukile, ka dielele ku muthu. Nga mateka ku mu tangela o ima i nga kexile mu dilonga, maji mukonda dia ngeleja iê, ka kexile mu bhana valolo mu ima i nga kexile ku mu tangela.\nSaí kizuua ku muvu ua 2003, Cheri ua ngi xindi, muéne ua kexile mu mbanza ia Vancouver, ku ixi ia Canada, kua kexile mu bhanga filme. Ni kisangusangu kioso ua ngi tangela kuila saí kizuua muéne ua kexile mu kuenda mu mbanza ni dikalu, mu kithangana kieniókio ua mateka kusamba ni dízui dia suína: \"Ngi tangele, eie o Nzambi ia kidi? Dijina diê nanhi?\" Mu kithangana kieniókio, muéne ua bhixila bhu kididi kia ubhezelu iu ua mono o dijina Jihova. Muéne ua mono kuila Nzambi ua kexile ku mu tambuijila o ibhuidisu iê, iu ua mesenene ku di sanga ni Jimbangi ja Jihova ni lusolo-luoso. Nga mu kuatekesa, ki ku bhiti izuua, muéne ua kexile kiá mu kilunga kia dimi dia China mu mbanza ia Vancouver.\nMu kubhita mivu, Cheri uambe: \"O Jimbangi ja Jihova a ngi zolo mu kidi. Ngi tena kua tangela o ima iala ku muxima uami.\" Nga sangulukile kiavulu kioso ki ngevu kiki, mukonda kioso Cheri kia kexile mu bhanga jifilme, muéne ka kexile ni makamba. Cheri ua suluka ni kuia mu iônge. Maji ku muvu ua 2005, a mu bhingi kubhanga filme jiiadi mu ixi ia China, muéne ua xikina. Kienhiki ua vutuka ku ixi ia Hong Kong. Maji ku muvu ua 2006, Cheri ua bhakula o muenhu uê kua Jihova, ia a mu batizala kála Mbangi ia Jihova mu kiônge kia dikota ku ixi ia Hong Kong. Sumbala muéne ua mesenene kubhanga kiavulu mu sidivisu ia Jihova, maji ka tenene kubhanga kiki, mukonda dia ikalakalu iê ia lungu ni kubhanga jifilme, muéne ua luualele kiavulu.\nKUSANGULUKA MU KU KUATEKESA ATHU\nKu muvu ua 2009, o muenhu ua Cheri ua lunguluka. Muéne ua solo kuxisa o ditenda dia kubhanga jifilme phala kukalakala dingi kiavulu mu sidivisu ia Jihova. Muéne ua bhange makamba avulu mu kilunga. Muéne ua kituka muboki ua thembu ioso, ua sangulukile kiavulu mu ku kuatekesa o athu kusanguluka ku muenhu mukonda dia kuijiia o Njimbu Iambote ia Utuminu ua Nzambi.\nMu kiki Cheri ua mateka kudilonga o dimi dia Nepalês phala ku kuatekesa o kibuka kia Jimbangi ja Jihova akexile mu zuela o dimi didi ku ixi ia Hong Kong. Athu avulu a zuela o dimi dia Nepalês mu ixi ia Hong Kong, ka a bhana valolo mukonda kejiia kuzuela kiambote o dimi dia Kingileji mba o dimi dia China, ka a bhana ué valolo mukonda dia ijila iâ ki i difu. Cheri ua ngi tangele kuila muéne ua sangulukile kiavulu mu ku kuatekesa athu enhó kuijiia kiambote o Bibidia. Mu kifika, saí kizuua muéne ua kexile mu boka mu nzo ni inzo, ua sange muhatu u zuela o dimi dia Nepalês, o muhatu iú uejidile bhofele maka alungu ni Jezú, maji kejidile o Nzambi ia kidi, Jihova. Cheri ua kuata o Bibidia phala ku mu londekesa kuila Jezú ua sambele kua Tat'ê ia diulu. O muhatu iú kioso kia di longo kuila muéne u tena kuzuela ni Nzambi ia kidi, Jihova, muéne ua xikina kuívua o njimbu iambote. Mu kubhita thembu, muadi uê ni mon'ê ua muhatu, a mateka uá kudilonga o Bibidia.\nKioso ki nga mono o kisangusangu kia Cheri, mukonda dia ku kala muboki ua thembu ioso, eme nga dibhuidisa: 'Ihi ia mu ngi fidisa ku kala muboki ua thembu ioso?' Mu kithangana kieniókio nga kexile ué mu ixi ia Hong Kong. Nga banze ku di popheka phala ku bandekesa dingi o kikalakalu kiami kia ku longa o kidi kia Bibidia. Nga mono kuila o kuívua o athu ni ku a kuatekesa kuijiia o Mak'â Nzambi, ku ngi sangulukisa kiavulu.\nNga mono kuila o ku kuatekesa o athu kuijiia o Mak'â Nzambi ku ngi sangulukisa kiavulu\nMu kifika, ngene mu longa o Bibidia ku muhatu mukua Vietname, ua luualele ithangana ioso, ni kudila. Lelu muéne ua sanguluka iu ua uabhela kiavulu kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova.\nKi kala Cheri mba eme, tua sange kima kia beta-o-kota, o fuma ndenge. Sumbala o kithangana ki tua bhiti mu kubhanga jifilme kia tu bhekela fuma, maji o kulonga o athu kuijiia Jihova Nzambi kia beta-o-kota, mukonda ki mu bhana kijingu. Se phata tua mono o kidi kia izuelu ia Jezú: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/musoso-ua-muhatu-ua-betele-o-kuuabha-mu-ixi-ia-hong-kong\/","date":"2019-03-20T22:12:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202471.4\/warc\/CC-MAIN-20190320210433-20190320231951-00069.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1553,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Wenda we ni kusakidila.'—KOL. 3:15.\nMWIMBU 46 Twa Sakidila, Jihova\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Kyebhi o mukwa Samadya a mu sakele kwa Jezú kya londekesa kisakidilu?\nDIKWINYI dya mayala a kexile mu kithangana kya bhonzo. Ene a kexile ni uhaxi wa dibhute, kexile ni kidyelelu kwila ku hádya eji disanza. Maji sayi kizuwa, ene a mono Jezú, o Mulongexi wa Dikota, wa kexile mu bhita. Ene evu kwila Jezú wa kexile mu saka mawuhaxi oso, ene a dyelela ni kidi kyoso kwila eji kwa saka. Mu kiki ene a dikola: \"Jezú, Mesene! Tu kwatele henda!\" O dikwinyi dya mayala a a sake. Mu kidi enoso a sakidila mukonda dya mbote ya londekesa Jezú. Maji mu dikwinyi didi, sayi-ku diyala dimoxi, dya bhange dingi, o kudivwa kyambote ndenge—mwene wa londekesa o kisakidilu * kyê kwa Jezú. O mbote ya bhange ku diyala dyódyo dya mukwa Samadya, a mu sakele ya mu bhangesa kuximana Nzambi ni \"dízwi dya zangumuka.\"—Luka 17:12-19.\n2-3. (a) Mukonda dyahi tu tena kujimba kulondekesa kisakidilu? (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi yiyi?\n2 Kala o mukwa Samadya, etu twa mesena kulondekesa o kisakidilu kyetu, ku akwa kubhanga o mbote. Maji sayi ithangana, nange tu jimba kusakidila akwetu mu mbote ya tu bhanga, ki kale mu izwelu wixi mu ibhangelu.\n3 Mu milongi yiyi, twa-nda mona se mukonda dyahi kima kyambote kulondekesa o kisakidilu kyetu, mu izwelu ni mu ibhangelu yetu. Twa-nda dilonga madisá mu phangu ya athu a a tumbula mu Bibidya a londekesa kisakidilu ni yó a kambe ku ki londekesa. Twa-nda dilonga mawukexilu u tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu.\nMUKONDA DYAHI TWA TOKALA KULONDEKESA KISAKIDILU?\n4-5. Mukonda dyahi twa tokala kulondekesa kisakidilu?\n4 Jihova wa tu bhana phangu yambote ya kulondekesa kisakidilu. Ukexilu umoxi wa kubhanga kiki, o kubesowala yó ene mu mu ximanesa. (2 Sam. 22:21; Jisá. 13:6; Mat. 10:40, 41) O Mikanda Ikôla i tu swinisa 'kufikisa Nzambi, kala tu an'ê a muxima.' (Efe. 5:1) O kima kya beta o kota ki tu bhangesa kulondekesa kisakidilu, o kwijiya kwila, twa mesena kukayela o phangu ya Jihova.\n5 Xinganeka mu kima kyengi ki tu bhangesa kulondekesa o kisakidilu kyetu ku akwetu. O kisakidilu tu tena ku ki sokesa ni kudya kwambote, kuwabha dingi kyoso ki tu dya ni akwetu. Kyoso ki twijiya kwila, akwetu a sakidila kima ki twa mu bhanga, tu sanguluka. Kyoso ki tu londekesa o kisakidilu kyetu tu sangulukisa we akwetu. O muthu u tambula o kisakidilu kyetu, wejiya kwila o nguzu ya bhange phala ku tu kwatekesa mba ku tu bhana kima ki twa bhindamene kya tu kwatekesa mwene. Mu kubhanga kiki, o ukamba wa muthu wa bhana o kiximanu ni yó wa ki tambula, u kola dingi.\n6. Kyebhi o izwelu ya kisakidilu ya difu ni jimasá ja ulu?\n6 O ukexilu wetu wa kulondekesa kisakidilu wala ni valolo. O Bibidya i tendelesa: \"Kima se u ki zwela bhu thembu yê ya tokala, kila kala jimasá ja ulu bhu mabandeja ma phalata.\" (Jisa. 25:11) Xinganeka o kubhenya kwa masá yo bhange ni ulu anga a i tadika mu dibandeja dya phalata! Xinganeka o valolo yala na-yu! Kyebhi ki weji dívwa se wa tambwile o ujitu yú? O izwelu ya kisakidilu i u zwelela akwenu i tena kukala ni valolo yiyi. Xinganeka mu kidi kiki: Masá yó bhange ni ulu, yeji tena kubhanga thembu yavulu. Kyene we kimoxi, o athu u wene mu londekesa o kisakidilu, a tena ku di lembalala ni ku ki bhaka ku mixima yâ ku mwenyu woso.\nENE A LONDEKESA KISAKIDILU\n7. Kala ki twa mono mu Sálamu 27:4, kyebhi Davidi ni asoneki amukwa a jisálamu kya londekesa o kisakidilu kyâ?\n7 Jiselevende javulu ja Nzambi m'ukulu a londekesa o kisakidilu. Davidi wala bhu kaxi ka jiselevende jiji. (Tanga Jisálamu 27:4.) Mwene wa londekesa o kisakidilu mu ubhezelu wa kidi, wa londekesa o kisakidilu kyê mu ima ya bhange. Mwene wa bhana ima ya valolo phala kutunga o tembulu. O ana a Azafo a londekesa o kisakidilu kyâ mu ku soneka o jisálamu mba mimbu ya kiximanu. Mu mwimbu umoxi ene a sakidila Nzambi, a londekesa kwila a diwana ni 'ikalakalu ya madiwanu ya Jihova.' (Jisá. 75:1) Sé phata, ki kale Davidi wixi o ana a Azafo, a mesenene kulondekesa kwa Jihova o kisakidilu kyâ kya dikota mu mabesá oso a tambula kwa mwene. O kwila u tena kuxinganeka mawukexilu a kukayela o akwa jisalamu yâ?\n8-9. Kyebhi poxolo Phawulu kya londekesa o kisakidilu ku jiphange jê? Nange ihi ya bhiti?\n8 Poxolo Phawulu wa londekesa kisakidilu ku jiphange jê mu ukexilu wa zwela ya lungu ni ene. Mwene wexile mu sakidila Nzambi mu misambu ya kexile mu bhanga ubheka, mukonda dyâ. Mwene wa londekesa we o kisakidilu kyê kwa ene kyoso kya a sonekena. Mu 15 kya jivelusu ja dyanga, mu divulu dya Loma kibatulu 16, Phawulu wa tumbula 27 a Jikidistá mu majina. Phawulu wa tumbula Pidisila ni Akwila kuma, \"a bhakwile kyá jixingu jâ ene\" mukonda dya mwene. . . \"mukwatekexi wa athu avulu,\" kate mwene ni Phawulu. Mwene wa ximana o jiphange jiji ja kazola, a kalakala ni nguzu yoso, suku ni mwanya.—Loma 16:1-15.\n9 Phawulu wejidile kwila o jiphange jojó exile akwa ituxi maji ku disukilu dya mukanda wa sonekena akwa Loma, mwene wa di kwatenena mu idifwa yâ yambote. Xinganeka kyebhi kya divu o jiphange jiji, kyoso kyevu o kiximanu kya Phawulu mu kilunga! Sé phata o ukamba wâ ni Phawulu wa kolo dingi. O kwila wene mu sakidila izuwa yoso o ima yambote i zwela ni i bhanga o jiphange mu kilunga kyé?\n10. Ihi tu tena kudilonga mu ukexilu wa Jezú wa kulondekesa kisakidilu ku akayedi'ê?\n10 Jezú wa londekesa kisakidilu mu kikalakalu kyexile mu bhanga o akayedi'yê mu ilunga ya Azya Menor, bhu kaxi ka njimbu ya a sonekena. Mu kifika mwene wa mateka o njimbu yê phala o kilunga kya Tiyatila mu kuzwela: 'Eme ngejiya o ima yoso i wa mu bhanga kindala. Ngejiya ni henda yé, ni kuxikana, ni kukalakala kwé ni mwanu. Ngejiya we kwila o ima i wa sukidila kubhanga yala kota, ya dyangele-ku ndenge.' (Dij. 2:19) Jezú ka tumbula ngó o kibandekesu kya ikalakalu yê maji wa ximana we idifwa ya a bhangesa kubhanga kiki. Sumbala sayi jiphange ku Tiyatila a bhingile kwa bazela kwa Jezú, maji mu disukilu dya njimbu yê mwene wa a swinisa. (Dij. 2:25-28) Xinganeka mu ungana wala nawu Jezú mu kukala mutwameni wa ilunga yoso. Mwene ka bhingi ku tu sakidila mu kikalakalu ki tu bhanga phala mwene. Né kiki, mwene u londekesa o kisakidilu kyê. Phangu yambote ya xisa phala o tufunga!\nENE KA LONDEKESA KISAKIDILU\n11. Kala kilondekesa Jihebelewu 12:16, kyebhi Izawú kya kexile mu tala o ima ikôla?\n11 Sayi athu a a tange mu Bibidya ka londekesa kisakidilu. Mu kifika sumbala Izawú a mu sase ku jitata ja zolele ni kuxila Jihova, mwene ka londekesa kisakidilu ku ima ikôla. (Tanga Jihebelewu 12:16.) O ukexilu we wa kukamba o kisakidilu wa di monekena kyebhi? Izawú ni wowa wê wa sumbisa o ukota wê kwa ndeng'yê Jakobo, mu dilonga dya makunde. (Dim. 25:30-34) Kupholo, Izawú wa dyela kyavulu mu kima kya solele kubhanga. Maji mwene ka londekesa kisakidilu. Kyenyiki, mwene kexile dingi ni ujitu wa kutambula o ukota.\n12-13. Kyebhi akwa Izalayele kya londekesa kukamba kisakidilu, ni ihi ya bhiti?\n12 Akwa Izalayele a kexile ni ima yavulu phala kulondekesa kisakidilu. Ene a a bhulula mu ubhika, kyoso Jihova kya bheka Dikwinyi dya Mabhebhu ku akwa Ijitu. Mu kusuluka Nzambi wa a bhulula mu kikangalakata mu ku bwika o kifuxi kyoso kya masoladi akwa Ijitu mu Kalunga Kakusuka. Akwa Izalayele a sakidila kyavulu, katé kya suku mu kwimba mwimbu wa kisakidilu phala kuximana Jihova. O kwila ene eji suluka ni kulondekesa o kisakidilu kiki?\n13 Kyoso akwa Izalayele kya dibhana ni ibhidi ya ubhe ene a jimbi o ima ya a bhangele Jihova ni lusolo. Ene a londekesa o kukamba kisakidilu kyâ. (Jisá. 106:7) Kyebhi? \"O kyônge kyoso kya an'a Izalayele anga a kwata ku longolola Mozé ni Alá\" mu kidi, a longolola Jihova. (Mak. 16:2, 8) Mwene wa luwala kyavulu ni kukamba kisakidilu kya mundu wê. Kupholo mwene wa kanene kwila o kifuxi kyoso kya Izalayele kyeji fwa mu kikangalakata, kweji bhuluka ngó Josuwé ni Kalebe. (Dya. 14:22-24; 26:65) Tu mone kyebhi ki tu tena kudituna kukayela o phangu ya athu a yibha yá ni kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya athu ambote.\nLONDEKESA KISAKIDILU LELU\n14-15. (a) Kyebhi o makaza kya tena ku di londekesa kisakidilu mudyâ? (b) Kyebhi o jitata kya tena kulonga o twana twâ kulondekesa kisakidilu?\n14 Ku mwiji. Oso ku mwiji a katula mbote, se kala muthu mudyâ u londekesa kisakidilu. O makaza a-nda di zukama dingi se a londekesa kisakidilu mudyâ. Ki kya-nda kwa bhonza we ku di loloka. O diyala dilondekesa o kisakidilu ku muhatu wê, ka tale ngó o ima yambote i izwela ni i bhanga, maji we \"u balumuka, u mu tanesa.\" (Jisa. 31:10, 28) O muhatu wala ni unjimu, u tangela ku munumi wê o ima ya wabhela kwa mwene.\n15 Jitata, kyebhi ki mu tena kulonga an'enu phala n'a londekesa kisakidilu? Kana kujimba kwila, o mon'ê wa-nda fikisa yoso i u zwela ni yoso i u bhanga. Kyenyiki-phe bhana phangu yambote mu kusakidila kyoso mon'ê kya bhanga kima kya ku wabhela. Longa we mon'ê phala n'a kale ni kifwa kya kusakidila kyoso akwa kya bhanga ima yambote phala mwene. Kwatekesa mon'ê kutendela kwila, o kisakidilu ki tunda ku muxima, ni kwila o izwelu yê i tena kusangulukisa akwâ. Mu kifika, sayi phange a mwixana Clary, wambe: \"Kyexile ni 32 a mivu, mam'etu a muxi ni twana tutatu phala kusasa, ubheka. Ki nga tenesa we 32 a mivu, nga tonginina kwila, kya mu bhonzele kyavulu kusasa o twana ni kitala kyokyo. Kyenyiki, nga mu tangela kwila, muxima wami wezalele ni kisakidilu mu ima yoso ya bhange phala ku tu sasa. Izuwa kudima, mwene wa ngi tangela kwila ya mu tula ku muxima, wa i wabhela kyavulu, wene mu i xinganeka jinga veji javulu, yene ku mu sangulukisa.\"\n16. Bhana phangu ya lungu ni kyebhi o kulondekesa kisakidilu ku swinisa akwenu?\n16 Mu kilunga. Kyoso ki tu londekesa kisakidilu mu izwelu ku jiphange jetu, ene a swina dingi. Tala mu kifika kya phange Jorge, kafunga wala mu 28 a mivu, wa katele kyavulu. Wa bhiti mbeji ya muvimba sé kuya mu yônge, mukonda dya uhaxi. Né mwene kya mateka dingi kuya mu yônge, mwene ka tenene hanji kubhanga mbandu mu yônge. Phange Jorge wambe: \"Eme nga divu kwila ki ngala ni valolo mukonda dya uhaxi ni mukonda dya ku lémbwa kubhanga o ikalakalu yami mu kilunga. Maji sayi kizuwa, ku disukilu dya kyônge, sayi phange wa ngambela wixi: 'Nga kusakidila mu phangu yambote i wene mu bhana ku mwiji wami. Twa wabhela kyavulu o madiskulusu u wa bhange mu mivu ya bhiti kudima. Ya tu kwatekesa kukula mu nzumbi.' Izwelu yiyi ya ngi tula ku muxima, nga mateka kudila. O izwelu yê yene mwene i nga bhindamene kwívwa.\"\n17. Kala kya ki tumbula Kolose 3:15, kyebhi ki tu tena kulondekesa kisakidilu mu ukexilu wa Jihova wa kubhana?\n17 Kwa Nzambi yetu, mukwa kubhana. Jihova wene mu tu bhana kudya kwavulu mu nzumbi. Mu kifika, twene mu tambula itendelesu i tu kwatekesa mu yônge, mu madivulu ni mu sayte yetu. O kwila wevwile kyá diskulusu, wa tangele milongi mba wa talele minangu mu broadcasting ya ku bhangesa kuzwela: 'Milongi yiyi yene mwene i nga bhindamene'? Kyebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu kwa Jihova? (Tanga Kolose 3:15.) Tu tena kulondekesa o kisakidilu kyetu, mu ku mu sakidila izuwa yoso mukonda dya mawujitu yá ambote, mu misambu.—Tiya. 1:17.\n18. Mu mawukexilu ebhi u tu tena kulondekesa kisakidilu mu Ididi yetu ya Ubhezelu?\n18 Tu londekesa we o kisakidilu kwa Jihova, kyoso ki tu zelesa ni kusokejeka o Kididi kyetu kya Ubhezelu. Tu xisa kithangana phala kuzelesa ni kuyudika o Ididi yetu ya Ubhezelu. O jiphange a kalakala ni iselekete ya mimbu ni jividyu, a dilanga kyambote phala ki ji zanganye. Se tu langa mu ukexilu wa tokala o Ididi yetu ya Ubhezelu, yene ya-nda nangenena dingi, ki kwa-nda bhinga ku yudika jinga kyavulu. Se tu bhanga kiki, twa-nda kala dingi ni kitadi phala kutunga Ididi yengi ya Ubhezelu ku mundu woso.\n19. Ihi i wa dilongo mu musoso wa kafunga ka ilunga ni muhatu wê?\n19 Kwa yó a kalakala kyavulu phala o mbote yetu. Kyoso ki tu londekesa o kisakidilu, o izwelu yetu i tena kulungulula o ixinganeku ya muthu wa mu dibhana ni ibhidi yavulu. Tala ngó ya bhiti ni kafunga ka ilunga ni muhatu wê. Ene a kalakala mu sidivisu ya kuboka. Mu ku vutuka kubhata, a bhwila kyavulu. O inzo yâ ya talalele kyavulu, katé muhatu wa bhingile kuzeka ni kazáku kê ka mbambi. Ki kwaki, mwene wa tangela munum'yê kwila, keji tena dingi kusuluka mu kikalakalu kya kukunda o ilunga. Kumbi ki dya bande-ku dingi, a tambula mukanda wa tundu ku filiyale phala mwene. O mukanda wa mu ximana kyavulu mukonda dya ukunji ni kukolokota kwê. O jiphange ejidile kwila, kwa bhonzele mwene kyavulu semana joso kuzeka inzo yengi. Mwadi we wambe: \"O kiximanu kiki kya mu tula ku muxima, mwene wa divu kyambote. Tundé o kizuwa kyenyókyo o kixinganeku kya kuxisa o sidivisu ya kukunda o ilunga ki kya mwiza dingi ku muxima. Mu kidi, mu ithangana yavulu mwene kya wa ngi swinisa kyoso ki ngexile ni ibanzelu ya kuxisa o kikalakalu kiki.\" Kwa kambele ngó phala o dikaza didi kutenesa 40 a mivu mu sidivisu ya kukunda o ilunga.\n20. Ihi i twa tokala kubhanga kizuwa ni kizuwa ni mukonda dyahi?\n20 Tu tena kulondekesa o ukexilu wetu wa kusakidila mu izwelu ni ibhangelu yetu. O ima i tu zwela ni ibhangelu yetu, nange yene ya bhindamena akwetu phala kuya kupholo, bhu kaxi ka mundu yú wa kambe o kisakidilu. O ukexilu wetu wa kusakidila u tena kubheka ukamba u nangenena. Kya beta kota, twa-nda kayela o phangu ya Tat'yetu ya henda, mukwa kusakidila, Jihova.\nMWIMBU 20 Wa Bhana o Mon'é wa Kazola\n^ kax. 5 Ihi i tu tena kudilonga mu phangu ya Jihova, Jezú ni mukwa Samadya wa kexile ni uhaxi wa dibhute, ya lungu ni kulondekesa kisakidilu? Mu milongi yiyi twa-nda dilonga o jiphangu jiji ni ja mukwa. Twa-nda mona se mukonda dyahi kima kya beta kota kulondekesa kisakidilu ni kyebhi ki tu tena kubhanga kiki.\n^ kax. 1 IZWELU YO JIMBULULE: Kusakidila muthu mba kima kya tu bhange, kulombolola kuxikina o valolo ya muthu mba ya kima kiki. O kizwelu kiki ki tena kulombolola kusakidila ni muxima woso.\n^ kax. 55 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: A mu tanga o mukanda wa Phawulu mu kilunga kya Loma. Akwila, Pidisila, Fibe ni jiphange jengi a mu tumbujuka ni kisangusangu mu kwívwa o majina mâ o tumbule mu mukanda..\n^ kax. 57 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mama ya mu kwatekesa o kana-kê phala kusakidila o phange ya mwadyakime, wene mu bhana phangu yambote.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kawana-wa-2019\/mukonda-dyahi-twa-tokala-kulondekesa-o-kisakidilu\/","date":"2019-03-21T08:57:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202506.45\/warc\/CC-MAIN-20190321072128-20190321094128-00253.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2414,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.241,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KUBHANGA KIKI: Mu kukayela o phangu ya Jezú, etu twa tokala kubhana umbangi wa kidi, wa lungu ni vondadi ya Nzambi. (Nz 18:37) Ne mwene twala ku mundu wezala ni uswéya, twa tokala kusanguluka ni kidi, kuzwela o kidi, ni kuxinganeka mu ima ya kidi.—1Ko 13:6; Fi 4:8.\nKYEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nKana kubhana matwí mba kuta jimbwembwe.—1Te 4:11\nKana kusanguluka ni divuwa dya mukwenu\nSanguluka ni ima yambote, i swinisa\nTALA O VIDYU 'DIZOLYENU MUDYENU'—KANA KUSANGULUKA NI IMA YAYIBHA, SANGULUKA NI KIDI, MU KUSULUKA, TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi Zefa kya londekesa kwila, wa \"sanguluka ni ima yayibha\"?\nKyebhi Lemba kya ditunu kuta jimbwembwe ni Zefa, yu wa lungulula o maka mu ukexilu wambote?\nIma yahi yambote i tu tena kuzwela ni akwetu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kamusasadi-2018-mwb\/milongi-ya-29-ya-kamusasadi-4-ya-kamoxi\/sanguluka-ni-kidi\/","date":"2019-03-23T09:04:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.33\/warc\/CC-MAIN-20190323080959-20190323102959-00410.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000046492,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000046491622925}","num_words":127,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.197,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ENOKO ua kexile ku muenhu mu mivu iavulu. Nange ku tu bhonza kuxinganeka o mivu íii, maji o diiala diódio ua kexile ku muenhu mu 365 ia mivu\nEnoko ua kexile mu iluezu iavulu. Xinganeka Enoko, ua mu lenga ni kudisueka, ua mu dikalanganza mukonda o athu a ditunine o njimbu ia mu bhele Nzambi. Ene a futukile kiavulu. A mu zembele. Ka bhele mátui mu njimbu ia a tudile, a zembele ue o Nzambi ia tumikisine Enoko o kuboka. Mu kidi, ene ka tenene kujibha o Nzambi ia Enoko, Jihova, maji eji tena kujibha o diiala diódio, Enoko! Nange Enoko ua kexile mu dibhuidisa, o kuila nga-nda tena dingi kumona o muiji uami? O kuila muene ua xinganekene muhatu'ê mba tuana tuê tua ahatu mba mon'ê ua diiala Matúzala mba mulául'ê Lameke? (Dimatekenu 5:21-23, 25) O kuila muenhu uê ueji suka mu kizuua kieniokio?\nO Bibidia ki i zuela kiavulu ia lungu ni Enoko. Mu Bibidia muala ngó mbandu jitatu jofele ji zuela ia lungu ni muenhu uê. (Dimatekenu 5:21-24; Jihebeleu 11:5; Juda 14, 15) Maji o jivelusu jiji ja soko phala etu kuijiia kuila Enoko uexile diiala dia kexile ni kixikanu kia dikota. O kuila u tata ua tokala kukalakala phala kudikila o muiji? O kuila ua bhitile kiá mu ibhidi ia kuzokela o kidi? Se kiene, Enoko ua ku xila phangu ia dikota ia kixikanu.\n\"ENOKO ANGA UENDA NI NZAMBI\"\nKioso Enoko kia mu vuala, o athu mu ngongo ka kexile ni ukexilu uambote. O athu enhó, a tokalele mu muiji ua kasambuadi ua Adá. Mu izuu'oio, ki kubhitile luua thembu iavulu kioso Adá ni Eva kia tele o kituxi. Kiene kia bhangesa kuila o athu a kala ku muenhu mu mivu iavulu. Maji ene ka kexile ni ukexilu uambote, a katele mu nzumbi. Mu ngongo mua kexile usuéia uavulu. O ukexilu uenhó ua matekene ni muiji ua kaiadi, kioso Kaini kia jibha phang'iê Abele. Mona umoxi ua Kaini ua dinanzele mu kuila ua betele mu kuiibha Kaini ndenge! Ku muiji ua katatu, kua moneka dingi kuiibha kuengi. O athu a mateka kudikola mu dijina dia Jihova, maji ki mu ukexilu uambote ua ku mu bheza. Ene akexile mu tumbula o dijina dikôla dia Nzambi mu ukexilu uaiibha, sé ku di xila.\nMu izuua ia Enoko, o ubhezelu ua makutu ua vudile kiavulu. Kioso Enoko kia kexile mu kula, muene ua tokalele kusola kima kimoxi. Kudibunda ni athu enhó mu ubhezelu ua makutu? Inga kusota o Nzambi ia kidi, Jihova, ua bhange o maúlu ni ixi? O musoso ua Abele ua mu tudile ku muxima, Abele a mu jibhile mukonda dia kubheza Jihova mu ukexilu ua tokala. Enoko uê ua solo kubheza Jihova. O divulu dia Dimatekenu 5:22 di tu tangela kuila: \"Enoko anga uenda ni Nzambi [ia kidi].\" O izuelu íii i tu londekesa kuila, Enoko uexile diiala dia kixikanu sumbala ua kexile bhu kaxi ka athu a kambele kixikanu. Muéne o muthu ua dianga mu ku mu tumbula mu Bibidia kuila uendele ni Nzambi.\nO velusu ienii i tu tangela ue kuila, Enoko ua suluka mu kuenda ni Jihova katé kioso kia vuala Matúzala. Mu kiki tu tena kumona kuila Enoko ua kexile ni muiji kioso kia kexile ni 65 ia mivu. Muene ua kexile ni muhatu, o Bibidia ki i tumbula o dijina dia muhatu uê, o Bibidia ue ki i tu tangela se ua kexile ni kikuxi kia \"an'â mala ni an'ahatu.\" Diiala se ua mu kuenda ni Nzambi, anga u kala ni muiji, diiala didi ua tokala kulanga o muiji uê kála kia tokala mu vondadi ia Nzambi. Enoko uejiidile kuila Jihova ua mesenene kuila muene u kala fiiele kua muhatu'ê. (Dimatekenu 2:24) Sé phata, muene ua bhange ioso phala kulonga o tuana tuê ia lungu ni Jihova Nzambi. Mbote iahi ia tambula mu kubhanga kiki?\nO Bibidia ki i tu tangela ima iavulu. O Bibidia ki i zuela kima kia lungu ni kixikanu kia mon'â Enoko, Matúzala, o muthu a mu tange mu Bibidia kuila ua bétele mu kukala ku muenhu, uafu mu muvu ueza o Diluviu dia dikota. Maji Matúzala ua vuala Lameke. Lameke ua laleka dingi ku muenhu, kuku'ê Enoko, ndenge, ua mu bhiti hama ia mivu ndenge mu kukala ku muenhu. Lameke ua kulu ni kixikanu kia dikota. Jihova ua mu tumina kusoneka ima ia lungu ni Noué, o mon'a Lameke. O ia soneka muene ia dikumbidila muéne kioso kia bhiti o Diluviu. O Bibidia i tu tangela ue kuila Noué uendele ni Nzambi kala kiendele kukululu'ê Enoko. Noué kejiidile Enoko. Maji Enoko ua mu xila undundu ua dikota. Noué nange uevuile o maka enhá bhu kaxi ka tat'ê, Lameke, mba kuku'ê Metúzala nange muéne ua mu tangela. Mba Jalede tat'â ia Enoko, uafu kioso Noué kia kexile ni 366 ia mivu muéne ua mu tangela.\nXinganeka, Adá ka difuile ni Enoko. Adá sumbala a mu bhangele muthu ua iuka ua te kituxi bhu pholo ia Jihova, maji ka bhana phangu iambote ku tuana tuê, uexile muthu ua bhukumuka. Maji Enoko sumbala a mu vuala mu ituxi, muene uendele ni Nzambi, iu ua xila phangu iambote ia kixikanu ku tuana tuê. Adá uafu kioso Enoko kia kexile ni 308 ia mivu. O kuila o muiji ua Adá ua kexile mu ditenda kiavulu mukonda dia kukala ni tata iaiibha, u dibanza ngó muene? Ki tu kijiia. Maji né muene kiki, Enoko \"anga uenda ni Nzambi [ia kidi].\"\nSe uala ni muiji, o kuila u tena kudilonga phangu iambote mu kixikanu kia Enoko. Kima kiambote kudikila o ibhindanu ia muiji ué mu xitu, maji o kima kia beta-o-kota o kua dikila mu nzumbi. (1 Timote 5:8) Eie u bhanga kiki, kana ngó mu ima i u zuela, maji ni mu ima i u bhanga. Se eie u sola kuenda ni Nzambi kála kiendele Enoko, mu kuehela o maka a Nzambi kuendesa o muenhu ué, eie ua-nda bhana ku muiji ué undundu ua dikota\nENOKO \"UA A TANGE . . . MU UPOLOFETA\"\nEnoko ua divu ubheka mukonda muéne ngó uexile ni kixikanu mu'axaxi ka athu mu izuua iê. Maji o kuila o Nzambi iê Jihova ua kexile mu tala ioso ia kexile mu bhanga muene? Xê, ua kexile. Sai kizuua Jihova ua dikundu ni selevende iê ia fiiele. Nzambi ua tumu Enoko kubokela o athu mu izuua iê. Mu kiki, Jihova ua bhange Enoko kukala polofeta ia dianga, o Bibidia ilondekesa o njimbu ia bokele muene. Tuejiia o maka enhá mukonda mu kubhita hama javulu kupholo, Juda, phang'iâ Jezú, a mu tumu kusoneka o izuelu ia tangele Enoko. *\nNjimbu iebhi ia bokele Enoko? Ua bokele kiki: 'Talesenu! Ngana ueza ni makuinhi a jimidi ja akunji'ê a ngene, mu kufundisa athu oso. Ueza mu kuêlesa athu oso abhumu, a kambe kuxikana, mukonda dia imbamba iâ ioso ia kubhukumuka ia bhumina kubhanga, ni malebhu moso akua ituxi abhumu enhâ a xonguena na-u Nzambi.' (Juda 14, 15) Nange o kima kia dianga ki u mona mu njimbu ia Enoko, o kuijiia kuila Enoko ua zuela kála, Nzambi ua fundisa kiá ukulu o athu abhukumuka. Ikanenu iavulu mu Bibidia a i tange ue mu ukexilu uenhú. O izuelu íii ilombolola kiki: O polofeta ua mu zuela kima kia kidi'élele, mukonda dia kiki u zuela kála kima kiki kia dikumbidila kiá!\nKiebhi kia divuile Enoko kutula o njimbu ióio ia kufundisa phala athu oso ku ivua? O njimbu ióio ia kexile ni nguzu iavulu. O izuelu \"oso a bhumu,\" \"imbamba iâ ioso ia kubhukumuka\" \"ia bhumina kubhanga\" ia tokala phala kulondekesa o athu, o ibhangelu iâ ni ukexilu uâ ua kubhanga o ima. Mu kiki, o kikanenu kiókio kia kexile mu dimuna o athu kuila tundé kia kaiele Adá mu Edene, o mundu uâ ua iibhile kinene. O mundu uenhó eji u buikisa kioso Jihova kieji kuiza ni \"makuinhi a jimidi ja akunji'ê\" mba kibuka kia mazonda a jianju phala kubuikisa oso abhumu. Enoko sé uôma ua boko o njimbu ienióio, ua bhangele kiki ubheka uê! Nange o kamunzangala Lameke, ua diuanene mu kutala o kusuina kua kuku'ê. Se kiene, tuejiia se mukonda diahi ua divuile kiki.\nO kixikanu kia Enoko ki tu bhangesa kudibhuidisa se tua mu mona o mundu mu tuala kála ki mona Nzambi. O njimbu ia kufundisa ia tudile Enoko, katé kiki i ié hanji; ia tokala ue ku mundu ua lelu kala kia tokalele ku mundu mu izuua ia Enoko. Kála kia bokele Enoko, Jihova ua bheka Diluviu dia dikota, dia buikisa o mundu uaiibha mu izuua ia Noué. Maji o kibuikilu kiókio kifua kilondekesu kia kibuikilu kia dikota kia mu kuiza ku pholo. (Matesu 24:38, 39; 2 Phetele 2:4-6) Kála kia bhitile m'ukulu, lelu Nzambi ni jianju jê ala polondo phala kufundisa o mundu iú uaiibha. Kala muthu mudietu ua tokala kuta ku muxima uê o njimbu ia Enoko ni ku i tangela ué akuâ. O muiji uetu ni makamba, nange ka mu bheza Nzambi. Sai bhabha nange tu divua kuila tuala ubheka. Maji Jihova ka xisa Enoko ubheka kana; ka-nda xisa uê o jiselevende jê ja fiiele lelu!\n\"A MU AMBATA SÉ KUMONA KALUNGA\"\nKiebhi Enoko kiafu? Mu kidi, o kufua kua Enoko ki tu kuijiia kiambote. O divulu dia Dimatekenu di tu tangela ngó kiki: \"Enoko anga uenda ni Nzambi, anga ku mesu a athu u jimuka-ku, kuma Nzambi ua mu ambata.\"(Dimatekenu 5:24) Mu ukexilu uebhi Nzambi uambata Enoko? Mu kubhita thembu poxolo Phaulu ua soneka: \"O mu kuxikana, Enoko a mu ambata sé kumona kalunga. Anga ubhua athu ku mesu kuma Nzambi ua mu ambata sé muthu dingi ku mu mona, mukonda Nzambi muène ua mu ambata. O mikanda Ikôla i ambe kuma kioso kiluua a mu ambata, muène ua kexi mukua kuxila kiambote Nzambi.\" (Jihebeleu 11:5) Ihi ia mesenene kuzuela Phaulu ni izuelu \"a mu ambata sé kumona kalunga\"? Sai Jibibidia jamba kuila, Nzambi uambata Enoko ku diulu. Maji ki kiene. O Bibidia i longa kuila, Jezú Kristu muéne o muthu ua diangela ku mu fukununa phala kuia ku diulu.\nMu ukexilu uebhi-phe, Enoko \"a mu ambata\" phala ka mone o \"kalunga?\" Nange Jihova ni henda ioso ua katula o muenhu ua Enoko phala kévue o ndolo ia kufua. Maji kia dianga Enoko a mu tange kuila \"ua kexi mukua kuxila kiambote Nzambi.\" Kiebhi-phe? Ande dia kufua, nange Nzambi ua bhanene kisuma kua Enoko, o kisuma kiki kia mu londekesa o ixi kala palaízu. O kijimbuete kiókio, kia londekesa kuila Jihova ua mu zolele, anga kia zubha kumona o kisuma Enoko uafu. Poxolo Phaulu kioso kia kexile mu soneka ia lungu ni maiala ni ahatu a fiiele, muene uambe: \"Athu oso en'iá afua, ezala ni kuxikana.\" (Jihebeleu 11:13) O jinguma jê nange a soto o kimbi kiê, maji Enoko \"ubhua athu ku mesu,\" Jihova nange muéne ua bhangesa kuila o athu ka mone o kimbi, phala ka ki bheze. *\nNi kibanzelu kiki, tu fikisa kuxinganeka kiebhi Enoko nange kiafu. Lembalala kuila, kiki nange kiene kia bhitile. Xinganeka, Enoko ua mu lenga, anga u bhuila. O jinguma jê a mu mu sota ni njinda iavulu mukonda dia njimbu ia kufundisa ia mu boka. Enoko ua sange kididi phala kudisueka ni kunhoha bhofele, maji muene uejiia kuila ka-nda bhuluka. A-nda mu jibha. Kioso kia kala mu nhoha, u samba kua Nzambi. Mu kiki, muene uivua kutululuka kuonene. Anga u mona kisuma kala muéne muala.\nXinganeka kuila, muene u mona kizuzumbia ki mu londekesa ixi iambote, nuka ua i muene. Muene u mona ixi ia fuama kála kiexile o jaludim ia Edene, maji sé-mu jixelube phala kufidisa athu kubokona-mu. Muene u mona maiala ni ahatu\nEnoko katé lelu uafu, maji Jihova Nzambi ua mu bhake kiambote mu kilunji kiê! Kála kia kanena Jezú, kua-nda kuiza kizuua oso ala mu kilunji kia Nzambi a-nda kuívua o dízui dia Kristu, anga a-nda tunda mu jimbila, a-nda sanga mundu uobhe ua fuama kinene ni kutululuka kuavulu.\nO kuila ua mesena kukala ku mundu uobhe? Xinganeka kudisanga ni Enoko. Xinganeka mu ima iambote i ua-nda dilonga kua muene! Muene ua-nda tu tangela se o ixinganeku ietu ia lungu ni disukilu dia muenhu uê, kidi muéne mba kana. Maji sai kima ki tua tokala kudilonga kindala kua muene. Kioso kia zubha kuzuela ia lungu ni Enoko, Phaulu uambe: \"Muthu-phe ua kambe o kuxikana ka tena kuuabhela Nzambi.\" (Jihebeleu 11:6) Mu kiki, kima kiambote kukaiela o phangu ia kusuina ni kixikanu kia Enoko!\n^ kax. 14 Sai jingijiie amba kuila, o izuelu ia soneka Juda ua i katula mu divulu dia Enoko, amba kuila Enoko muéne ua soneka o Divulu didi, maji iá makutu, ki kidi kana. O divulu didi di tangela ni kidi kioso ioso ia tangele Enoko maji o izuelu íii ia tangele Enoko, nange a i sange mu dukumendu diokulu mba a i zuela kuala adiakime a xahulu. Kiki nange kiene kia kuatekesa Juda kuijiia ia tangele Enoko, mba nange Jezú muéne ua mu tangela, mukonda Jezú tundé ku diulu, ua talele o muenhu uoso ua Enoko.\n^ kax. 20 Kiene kimoxi ue, Nzambi nange ua bhangesa o imbi ia Mozé ni ia Jezú kukala mu kididi ka tenene ku i mona ku athu, phala ka i bheze.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/enoko-uende-ni-nzambi\/","date":"2019-03-24T23:22:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203529.38\/warc\/CC-MAIN-20190324230359-20190325012359-00191.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2146,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O malombe a mateka kyebhi?\nO kizwelu \"dilombe\" kya tungu mu kizwelu kya Ngeleku kilombolola \"kilômbo\" mba \"athu a dyôngeka.\" O dijina dilombe dya tokala mwene mukonda o Jijudé m'ukulu exile mu dyôngeka mu ididi yiyi, phala kubheza ni kudilonga. O Mikanda Ikôla mu dimi dya Hebalayiku, ki i tumbula o kizwelu dilombe, maji mu Mikanda ya Ngeleku tu tena kumona kwila, o ididi yiyi ya vudile kya mwene mu hama ya dyanga K.K.\nAkwa ku tokwesa, avulu a xikina kwila, o malombe a moneka kyoso o Jijudé kya a balakalele mu Babilonya. O Encyclopaedia Judaica yamba kiki: \"O Jijudé a a balakala mu ixi yengi, kexile ni Tembulu phala kubheza, a bhindamene kiximbakatesu phala kusosolola o hadi ni ndolo yâ. Kyenyiki, a solo kudyongeka mu ithangana ni ithangana, nange mu Jisábhalu, phala kutanga o Mikanda Ikôla.\" Kyoso kya tundu mu Babilonya, ene a suluka ni kifwa kya ku dyongeka phala kusamba ni kutanga o Mikanda Ikôla, kabasa kididi kwa ditela.\nMu hama ya dyanga K.K., o malombe a bhangele kya mbandu ya ubhezelu ni mwenyu wa Jijudé joso ja di mwange mu kalunga ka Mediterraneo, bhu kaxi ka Médio Oriente katé mwene mu Izalayele. O Mulongexi wa Univierssidade Hebraica de Jerusalem, Lee Levine, wambe: \"[O malombe] exile ididi phala kudilonga, makúdya akôla, maka a kufundisa, kubhaka o ima ni kitadi ki bhana o athu, ni yônge ya jinguvulu ni athu oso-oso.\" Mwene wambe dingi: \"O kikalakalu kya betele dingi kota, sé phata, kya lungile ni ubhezelu.\" Kyenyiki-phe, tu tena kutendelela se mukonda dyahi Jezú wexile muya kyavulu mu malombe. (Marku 1:21; 6:2; Luka 4:16) Mwene wa longo, wa bhana itendelesu ku athu exile mu kwiza mu ididi yiyi. Kyoso kya mateka o kilunga kya Jikidistá, o poxolo Phawulu wa bokela we kyavulu mu malombe. O athu andalele kukala ni ukamba ni Nzambi, exile muya mu malombe. Kyenyiki, kyoso kyexile mu bokona mu mbonge yoso-yoso, Phawulu wexile ni kifwa kya kubokona hanji mu malombe ni kubokela mwenyomo.—Ika. 17:1, 2; 18:4.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kawana-wa-2019\/o-malombe-a-mateka-kyebhi\/","date":"2019-03-25T19:01:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912204086.87\/warc\/CC-MAIN-20190325174034-20190325200034-00160.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000087023,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000087022781372}","num_words":324,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.265,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso ki u mona o ithulu yala ni jikolo javulu, o dyulu dyezala ni jithethémbwa, mba dibhubha dya menya, o kwila eye u mona o ibhangelu ya Mubhangi? O ima ya tu kondoloka i tu londekesa o idifwa ya Jihova ya kambe kumoneka ku mesu. (Lo 1:20) Mu kutala ni kuxinganeka mu ima i tu mona ni mesu, tu tena kumona o kutena kwa Nzambi, o henda, o unjimu, o kuyuka, katé mwene o ukexilu wê wa kubhana.—Jis 104:24.\nIbhangelu yebhi ya Jihova i wene mu mona kizuwa ni kizuwa? Né mwene wa tungu mu mbanza, eye u tena kumona o jinjila mba o mixi. O kutala ni kuxinganeka o ibhangelu ya Jihova, i tena ku tu kwatekesa kusosolola o hele, ni kuta ku pholo o ima ya beta-kota, ni kubandekesa o kixikanu kyetu kya kwila Jihova u tena ku tu langa katé ku hádya ni hádya. (Mat 6:25-32) Se wala ni twana u a kwatekesa kumona o idifwa ya beta-o-kota ya Jihova. Kyoso ki tuya ni kuwabhela dingi o ibhangelu ya tu kondoloka, twa-nda zukama dingi ku Mubhangi wetu.—Jis 8:3, 4.\nTALA O VIDYU, O MADIWANU A IBHANGELU A BHANA KIJINGU KWA NZAMBI—O MUKENGEJI NI JIKOLO, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi o jipigmento ji tu kwatekesa kumona o jikolo?\nIhi i bhangesa kukala ni jikolo javulu?\nMukonda dyahi tu mona jikolo ki ji difu ku dyulu?\nJikolo jebhi ja ibhangelu ji bhenya kyavulu, ji wene mu mona bhu wa tungu?\nMukonda dyahi twa tokala kukatula kithangana phala kutala ni kuxinganeka mu ibhangelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kawana-2019-mwb\/milongi-ya-4-10-ya-kawana\/o-kwila-eye-u-mona-o-%C3%ADdifwa-ya-nzambi-ya-kambe-kumoneka-ku-mesu\/","date":"2019-03-20T23:30:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202474.26\/warc\/CC-MAIN-20190320230554-20190321012554-00111.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":251,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.299,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O athu akexile mua tatesa ni kua zukutisa. Kala kia bhangele o jitata jâ mu xahulu, o Jijudé ku hama ia dianga, akexile uâ mu dikola kua Nzambi phala kua bhulula ku juku ia akua Loma. Ene evuile athu kuzuela ia lungu ni Jezú. O kuila Jezú ua dilondekesa kuila muéne o Mexiia a mu kanene? Kana, athu avulu 'akexile ku dielela kuila Muène kiá ua-ndu bhandulula o mundu ua Izalaiele' bhu maku ma akua Loma. (Luka 24:21) Maji ka tambula kikuatekesu. Mu veji dia kiki, ku muvu ua 70 K.K., o masoladi akua Loma a buika o mbanza ia Jeluzaleme ni tembulu iê.\nIhi ia bhiti? Mukonda diahi Nzambi ka bhângela o Jijudé kála kia bhangele m'ukulu? Mukonda diahi muéne ka a tumina kuluua n'a tene kudibhulula? O kuila o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita ia lungulukile? Kana. Maji saí kima kia dikota kia fudisa Nzambi kukuatekesa o Jijudé. Ene a ditunine o Mon'â Nzambi, Jezú, o Mexiia a mu kanene. (Ikalakalu 2:36) Mukonda dia kiki, akua Izalaiele a texi o ujitu uâ ua kukala mundu ua Nzambi.—Matesu 23:37, 38.\nNzambi ka kexile dingi mu langa o Jijudé ni Ixi ia Kanana, ka kexile dingi mua tumina ni kua kuatekesa mu ita. Kála kia tangele Jezú, o mabesá ejila mu kukala ni ukamba ni Nzambi, a a tambuile nau ia a bhanene ku kifuxi kia ubhe, o Izalaiele mu nzumbi, mu kubhita thembu o kifuxi kiki kia ubhe a k'ixana Izalaiele ia Nzambi. (Matesu 21:43) O kilunga kia Jikidistá a a undu ni nzumbi ikola, iene o Izalaiele ia Nzambi mu nzumbi. Ku hama ia dianga, a a tangela kuila, ene exile \"mundu ua Nzambi.\"—1 Phetele 2:9, 10.\nKuma o Jikidistá ku hama ia dianga, ene exile kiá o \"mundu ua Nzambi,\" o kuila Nzambi ua a bhângela mu kua bhulula bhu maku ma akua Loma? O kuila muéne ua a tumina kuluua ni jinguma jâ? Kana, muéne ka bhange kiki. Mukonda diahi? Kála ki tua mono ku mbandu ia bhiti, Nzambi muéne u xinda o kithangana kia kuluua o ita. Nzambi ka bhângela o Jikidistá ku hama ia dianga, ka a tumina ué kuia mu ita. Nzambi ka bhange kiki, mukonda ki kiexile o kithangana kia tokala kia kuzubha o hadi ni kuiibha kuoso.\nKienhiki-phe, kála o jiselevende ja Nzambi m'ukulu, o Jikidistá ku hama ia dianga, a tokalele ku kingila katé o kithangana kia Nzambi kia kuzubha o kuiibha ni hadi. Mu kithangana kieniókio, Nzambi ka a tumina kuluua ita ni jinguma jâ. Jezú Kristu ua londekesa o kidi kiki mu ulongelu uê. Mu kifika, muéne ka longo o maxibulu mê kuluua ita kana, maji ua a tangele uixi: \"Zolenu nguma jenu; a sambedienu kua Nzambi, oso a mi tatesa; benzelenu a mi bhubhidila, bhangenu mbote oso a mi zembe.\" (Matesu 5:44) Mu kutangela o kithangana kioso o masoladi akua Loma kieji kuíza phala kubuika o mbanza ia Jeluzaleme, Jezú ka tendelesa o Jikidistá ku hama ia dianga kukala mu mbanza ni kubhânga kana, maji ua a tendelesa o kulenga. Mu kidi ene a belesela, a lengela ku milundu.—Luka 21:20, 21.\nNzambi ua tumina poxolo Phaulu o kusoneka: 'Ki mu kale mù vutula phonzo ku muthu uoso-uoso, . . . kuma a ki soneka mu Mikanda Ikôla, exi: 'Phonzo ia ngi tokala eme ngi Jihova, eme-muène ngi i futa.' (Loma 12:19) Phaulu ua kexile mu bhitulula ia zuelele Nzambi hama ja mivu kudima mu divulu dia Ijila 19:18 ni Matendelelu 32:35. Kála ki tua mono ku mbandu ia bhiti, Nzambi ua zokele o mundu uê m'ukulu mu ku a kuatekesa kutolola o jinguma jâ. Mu kiki o izuelu ia Phaulu, ilondekesa kuila, o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita ki i lungulukile kana. Katé ku hama ia dianga, Nzambi ua kexile mu mona hanji o ita kála ukexilu uambote ua kubhulula o jiselevende jê ni kuzubha o hadi ni kuiibha. Maji kála kia bhitile m'ukulu-kulu, Nzambi muéne ua tokalele kuxinda o kithangana kia kuluua ita, ni kusola ué se nanhi ua tokalele kubhanga mbandu ia ita.\nKala ki tua mono, Nzambi ka tumina o Jikidistá ku hama ia dianga kuluua ita. Abha lelu? O kuila Nzambi u tumina o athu kuluua ita? O kuila lelu kiene kiá o kithangana kia Nzambi kia kubhângela o mundu uê? Ihi i banza Nzambi ia lungu ni ita lelu? O mbandu ia kaiela ia-nda tambuijila o ibhuidisu íii.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/ita-jikidist%C3%A1-ja-dianga\/","date":"2019-03-24T15:30:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203462.50\/warc\/CC-MAIN-20190324145706-20190324171706-00446.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":713,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1:8-10\nO Ima Yene mu Bhanga Jihova, ó Kwôngeka o jyanju joso ku dyulu ni athu oso mu Ixi.\nO ima yiyi i pelepalala o kilunga kya Jikidistá a a undu phala kukala ku dyulu ni Jezú Kidistu, o Mutwameni wâ\nO ima yiyi i pelepalala yó a-nda kala mu Palayízu mu ixi mu Utuminu wa Kidistu\nMu mawukexilu ebhi u ngi tena kukwatekesa o kilunga kya Jihova mu kudilunga kumoxi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2019-mwb\/milongi-ya-10-16-ya-kanake\/o-ima-yene-mu-bhanga-jihova-phala-kukumbidila-o-kikanenu-ky%C3%AA\/","date":"2019-03-24T09:57:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203409.36\/warc\/CC-MAIN-20190324083551-20190324105551-00130.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":70,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai ithangana kubhinga muene kutunga kuengi, benge-benge mu izuua íii isukidila-ku. (1Ko 7:31) Kikale se tua kijidile kiá mba kana, se o kididi ku tua-ndaia kiambote mba kana, sai ithangana o kuia kutunga kuengi ku tena kuzozesa o ukamba uetu ni Jihova. Ihi ia-nda tu kuatekesa kukolokota kukala ku mesu a zele, ni kudilanga mu nzumbi kioso ki tuia mu tunga kuengi? Tala o vidiu, Kukolokota Kudilanga mu Nzumbi né Muene se Kubhinga Kutunga Kuengi, mu kusuluka, tambuijila o ibhuidisu ia kaiela:\nKitendelesu kiahi kia bhana phange, kua tata a mu londekesa mu vidiu?\nKiebhi o milongi i tu sanga mu divulu dia Matesu 7:25, ia lungu ue ni maka ene mu bhita ni miji iavulu?\nKiebhi o muiji kia di sokejeka ande dia kutunda, ni kiebhi o kubhanga kiki kua kuatekesa o muiji iú?\nIhi ia kuatekesa o muiji iú ku di bhana kiambote mu kilunga kia ubhe ni mu mbambe ia ubhe?\nIebhi o ibhidi i nga bhiti na-iu mu izuua íii:\nKiebhi ki ngi tena ku kumbidila o milongi i tu sanga mu vidiu íii, ku muenhu uami?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-27-ia-kamoxi-3-ia-kaiiadi\/kala-ku-mesu-a-zele-kolokota-kudilanga-mu-nzumbi-n%C3%A9-muene-se-muenhu-u%C3%A9-u-lunguluka\/","date":"2019-03-24T13:50:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203448.17\/warc\/CC-MAIN-20190324124545-20190324150545-00264.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":179,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.291,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia i mateka mu kutanga kiebhi Jihova kia bhange o ngongo, ni ima ioso iauabha ia bhange muene mu diulu ni mu ixi. Eie se u tata, kuatekesa an'ê kumona o idifua ioso ia ibhangelu ia Nzambi. Lombolola kiambote kiebhi Nzambi kia bhange o athu n'a kale kota o iama ndenge, mu ku tu bhana o uhete ua kuzuela, kuxinganeka, kuiudika ima, kuimba ni kusamba. U a kuatekesa kuximana o kutena ni unjimu ua Jihova benge-benge o henda iê kokuetu ni ku ibhangelu iê ioso.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 1\nO Bibidia i londekesa kuila Nzambi ua bhange diulu ni ixi. O kuila uejiia o anju ia bhange muene ande dia kubhanga athu ni ima ia mukuá?\nDISÁ 2\nNzambi ua bhange o diiala ni muhatu ua dianga, iu ua a tula mu jaludim ia Edene. Muene ua mesenene kuila ene eji vuala tuana ni kubhangesa ixi ioso kukituka palaízu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/1\/","date":"2019-03-20T17:43:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202450.64\/warc\/CC-MAIN-20190320170159-20190320192159-00233.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":149,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.369,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o ji-anju ji tena ku tu kuatekesa?\nJihova Nzambi ande dia ku bhanga o athu mu ixi, muéne ua bhange mazunda ni mazunda a ji-anju. (Jobe 38:4, 7) O ji-anju jiji jala ni kutena kuavulu, jene ji kalakela Nzambi, saí ithangana Nzambi u ji tuma phala kuendesa ni ku langa o mundu uê mu ixi. (Jisálamu 91:10, 11) Lelu o ji-anju ja mu kuatekesa o athu ku katula mbote ku njimbu iambote iene mu boka o akaiedi a Jezú.\nO kuila tua tokala ku samba ku ji-anju mu ku bhinga kikuatekesu? Kana. O ku samba kulombolola ku bheza muthu; maji o ubhezelu ua tokala ngó kua Nzambi. (Dijingunuinu 19:10) Mukonda o ji-anju jiselevende ja Nzambi, ene a belesela ngó o dízui diê kana dia athu. Mu kiki tua tokala tu samba ngó kua Nzambi bhu kaxi ka Jezú.\nO kuila kuene ji-anju ja iibha?\nO ji-anju a ji bhange ué ni ufôlo ua ku sola kála o athu, mu kiki ene a tena ué ku sola kia uabha mu kiki kia iibha. Maji ji-anju javulu a bhukumukina Nzambi. (2 Phetele 2:4) O ua dianga ku bhukumuka Satanaji; o a mukuá a mu kaiela a kituka madimonho. Mu izuua ietu, Satanaji ni madimonho mê a a kaie ku diulu ia a a lundumuina mu ixi.\nO ku iibha ni ujibhangânga ua di bandekesa mu ixi tundé ku muvu ua 1914, kilondekesa kuila Nzambi ua-nda buika Satanaji ni madimonho mê. Kienhiki Nzambi ua-nda bhanga dingi o ixi ku kala palaízu kala kia mesenene.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140901\/ji-anju-madimonho\/","date":"2019-03-25T04:01:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203548.81\/warc\/CC-MAIN-20190325031213-20190325053213-00534.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":245,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.392,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"CARLOS LAMARTINE\nPALA KU NWABESA Ó MUXIMA\nPala ku nwa abesa ó muxima Ngeza mukwimbila boba Nga ndalami ó kitadi kienu Nga ndala tu xikama boba Na ngi tange o misoso! O mwenho wu utopia Nu ngi lelese o Muxima Tendelenu o maka ma kudia Nzambi mu kibela kietu Atu jimbi kya! Ngane Futenu o makongo kwa nuvale Sanga kizua mwadiwano Woso wa dimuna Mwene o makamba Ku ji mbeku Nu jipange jami j'a mavu! Uelelelelelele. Uelelelelelele. Uelelelelelele. Música gravada pela Etiqueta Merengue em 1974 nos Estúdios da Companhia de Discos de Angola – CDA. Consta do CD – HISTÓRIAS DA CASA VELHA.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-22","url":"https:\/\/www.pressreader.com\/angola\/jornal-cultura\/20160801\/281496455671254","date":"2019-05-21T04:33:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-22\/segments\/1558232256227.38\/warc\/CC-MAIN-20190521042221-20190521064221-00490.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9991341233,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9991341233253479}","num_words":100,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.12,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ixi ia Ngalileia, Jezú ua di sange ni maxibulu mê. Muene ua a bhana kitumu kia dikota: 'Ndenu mua bhange maxibulu akua jixi joso. Mu a longa kualuka o ima ioso i nga mi longo eme, ni kua batizala.' Mu ku suluka muene ua a kanena: \"Talenu, eme-muène ngà kala ni enu izuua ioso.\"\nKu 40 a izuua a bhiti Jezú mu ixi kioso kia fukunuka, ua tukuluka ku ji hama ja maxibulu mê mu Ngalileia, ni Jeluzaleme. Muene ua a bhana milongi ia katunda, ni ku bhanga madiuanu avulu. Mu ku suluka, Jezú ua diongeka ni maxibulu mê ku Mulundu ua Midiva mu veji ia sukina. Muene ua a tendelesa: 'Mu Jeluzaleme ki mu tunde-mu, maji mu kinga momo o kikutu kia mi kanena Tata.'\nJipoxolo ka tendela kiambote, ia kexile mu zuela. Ene a mu ibhuidisa: 'Thembu íii iene i ua-nda kala Sobha ia Izalaiele?' Jezú uambe: 'Ki kiene lua o kizuua kia xindi Jihova phala eme ku kala Sobha. Kua kambe ngó, mua-nda tambula kutena kua nzumbi ikola, mua ka ngi kalela jimbangi. Ndenu mua boke mu Jeluzaleme, ni mu Judeia, ni mu Samádia, katé ku maxokololo ma jixi.'\nMu kithangana kieniókio Jezú ua zangumuka bhulu, anga bhu kala dituta dia tambula-nê ku mesu. Maxibulu a mu tonginina maji a lémbua ku mu mona dingi.\nO maxibulu a xisa o Mulundu ua Midiva, anga aia ku Jeluzaleme. Ithangana ioso, ene akexile mu diongeka ni ku samba kumoxi mu inzo ia thandu. Ene akexile mu kingila dingi milongi iéngi ia Jezú.\n\"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\"—Matesu 24:14","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/13\/jez%C3%BA-u-vutuka-ku-diulu\/","date":"2020-02-18T07:20:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143635.54\/warc\/CC-MAIN-20200218055414-20200218085414-00043.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi Ya-nda Bhita Ku Hádya?\nWa xinganeke kyá kyebhi kya-nda kala o mwenyu wé ni wa mwiji wé ku hádya? O Bibidya yamba kiki:\n\"Ixi-phe i xalela ku athu yá ayuka, ene a i lundula, mwene mwa tunga, o thembu yâ ki ibhu.\"—Sálamu 37:29.\nO Mulangidi yú, wa-nda ku kwatekesa kwijiya o vondadi ya Nzambi ku athu ni ku ixi ni ihi i wa tokala o kubhanga phala kutambula o mabesá a Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/dimatekenu\/","date":"2020-02-23T10:06:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145767.72\/warc\/CC-MAIN-20200223093317-20200223123317-00101.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":72,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.306,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Oso a ku ijiya o dijina, eye mwene u Jihova a ku dyelela; kuma, eye Jihova, ku muthu wa kukakula oso a ku kana.\" —JISÁ. 9:10.\nMWIMBU 56 Enda mu Kidi\nI TWANDA DILONGA *\n1-2. O musoso wa Anjelito u tu longa kubhanga ihi?\nO KWILA o jitata jê Jimbangi ja Jihova? Se kyene, ki u fike kwila wala ni ukamba ni Jihova mukonda ene makamba a Jihova. Se o jitata jetu a sidivila Nzambi mba kana, etwenyoso twa tokala kubhanga nguzu phala kukala ni ukamba ni Jihova.\n2 Xinganeka mu musoso wa phange Anjelito. Mwene wa kudila ku mwiji exile Jimbangi ja Jihova. Maji kyoso mwene kya kituka muzangala ka divu kuma wexile ni ukamba wambote ni Nzambi. Mwene wa zwela ni kidi kyoso: \"Nga sidivila ngó Jihova mukonda nga mesenene kubhanga o kima kyexile mu bhanga o mwiji wami.\" Maji Anjelito, wa soto kithangana phala kutanga o Mak'â Nzambi ni kuxinganeka mu ima ya tange, anga wa mateka kusamba veji javulu kwa Jihova. Ihi ya dilongo mwene? Anjelito wambe, \"Nga dilongo kwila o ukexilu umoxi wa kuzukama kwa tata yami ya kazola, Jihova, eme mwene nga tokala kukala ni ukamba ni mwene.\" O musoso wa Anjelito u tu bhangesa kuxinganeka mu ibhwidisu ya beta-kota kala yiyi: O kwila o kwijiya ima yofele ya lungu ni Jihova kilombolola ku mwijiya kyambote? Ihi i tu tena kubhanga phala kwijiya kyambote Jihova?\n3. O kwila o kwijiya ima yofele ya lungu ni Jihova kyene kimoxi ni ku mwijiya kyambote?\n3 Etu tu tena kuxinganeka kwila twejiya Jihova mukonda dya kwijiya o dijina dyê mba kima kya zwela mwene mba kya bhange. Maji phala kwijiya kyambote Jihova kubhinga kubhanga dingi kima. Twa bhingi kukatula kithangana phala kudilonga yalungu ni Jihova ni idifwa yê ya katunda. Kyene ngó ki twanda mateka kutendela se mukonda dyahi mwene wa zwela ni kuxinganeka kiki. Kiki kyanda tu kwatekesa kwijiya se Jihova wa wabhela o ima i twa mu xinganeka ni ima i twa mu bhanga. Twa bhingi kwijiya ihi ya mesena Jihova kokwetu, twa tokala kubhanga i twene mu dilonga.\n4. Kyebhi o kudilonga o phangu ya Bibidya i tena ku tu kwatekesa?\n4 Sayi athu a tena ku tu xongwena mukonda twa mesena kusidivila Jihova, ene katé a tu zukutisa kyoso ki tu mateka kudibunda ni mundu wê. Maji se tu dyelela kwa Jihova, mwene nuka wanda ku tu kwehelela mba ku tu xisa. Twanda bhanga ukamba ni Nzambi. O ukamba yú wanda nangenena ku mwenyu wetu woso. O kwila tu tena kwijiya kyambota Jihova? Xé, tu tena! O phangu ya tu xila o mayala akwa ituxi, kala: Mozé ni Sobha Davidi, i tu londekesa kwila tu tena kwijiya Nzambi. Kyoso ki tu dilonga o ima ya bhange ene, twanda tena kutambwijila ibhwidisu iyadi yiyi: Kyebhi ene kyeza mu kwijiya Nzambi? Madisá ebhi u tu tena kudilonga mu phangu yâ?\nMOZÉ WA MONO \"YÓ KA MONEKA KU MESU\"\n5. Ihi yasolo kubhanga Mozé?\n5 Mozé wasolo kusidivila Nzambi. Kyoso Mozé kyexile ni 40 a mivu, Mozé wa solo kudilunga ni mundu wa Nzambi akwa Izalayele, mu veje dya kumesena ku mwixana kala, \"mon'a ngene a mon'a Falawó.\" (Jihe. 11:24) Mozé wa ditunu o kididi kya fwama. Kyoso Mozé kya kwatekesa akwa Izalayele mwene wejidile kwila Falawó weji kala ni njinda yavulu. O sobha Falawó wexile ni kutena kwavulu, akwa Ijitu exile ku mu mona kala nzambi. Kiki kya londekesa kuma Mozé wexile ni kixikanu kyakolo! Mozé wa dyelele kwa Jihova. O kidyelelu kiki kyene o kima kya kwatekesa Mozé kukala ni ukamba wa mbote ni Jihova. O ukamba yú wa nangenena ku mwenyu wê woso.—Jisa. 3:5.\n6. Ihi i tu tena kudilonga mu phangu ya Mozé?\n6 Disá dyebhi di twa dilongo? Kala Mozé etwenyoso twala ni kima phala kusola: O kwila twanda sola kusidivila Nzambi ni kudilunga ni mundu wê? Etwenyoso tu tena kubhanga yoso ni yoso phala kusidivila Nzambi, maji o mwenyu wetu u tena kubhita mu ilwezu mukonda dya yó kejiya Jihova. Maji se tu dyelela kwa Tata yetu ya dyulu, twanda xikina ni kidi kyoso kwila mwene wanda ku tu kwatekesa!\n7-8. Mozé wa suluka mu kudilonga ihi?\n7 Mozé wa suluka ni kudilonga yalungu ni idifwa ya Jihova ni kubhanga o vondadi Yê. Mu kifika, kyoso Mozé kya mu bhingile phala kwendesa o kifuxi kya akwa Izalayele kyexile mu ubhika, mu kukamba kidyelelu mwene wa zwela mu jiveji javulu kuma keji tena. Nzambi wa mu tambwijila mu ku londekesa henda, yu wa kwatekesa Mozé. (Mak. 4:10-16) Kyebhi kya di tundu? Mozé wambata o njimbu ya kutena ya kufundisa, kwa Falawó. Mozé wa mono o kutena kwa dikota kwa Nzambi kyoso Jihova kya bhulula akwá Izalayele, maji wa bwika Falawó ni kifuxi kyê kya masoladi mu Kalunga ka Kusuka.—Mak. 14:26-31; Jisá. 136:15.\n8 Kyoso Mozé kya tundu mu Ijitu ni akwa Izalayele, ene exile mu dikola mba kulokalala kyavulu. Né kiki, Mozé wa tale kyambote o mwanyu wa dikota wa Jihova mu kudibhana ni mundu wê. Jihova wa a bhulula mu ubhika. (Jisá. 78:40-43) Mozé wa mono we Jihova kulondekesa o kulenduka kwê, kyoso Mwene kya lungulula o kixinganeku Kyê, kyoso Mozé kya mu bhingi phala kulungulula ibhanzelu yê.—Mak. 32:9-14.\n9. Kala kilondekesa Jihebelewu 11:27, kyebhi Mozé kya kolesa o ukamba wê ni Jihova?\n9 Mu kikangalakata, o ukamba wa Mozé ni Jihova wa kolele dingi. Kyedile kala wa mu mona Tat'ê ya dyulu. (Tanga Jihebelewu 11:27.) O Bibidya ilondekesa kyebhi kyexile o ukamba yú mu kuzwela: \"Jihova anga u kala kuzwela ni Mozé, pholo ni pholo kala muthu woso-woso kya zwela ni kamba dyê.\"—Mak. 33:11.\n10. Phala kwijiya kyambote Jihova, ihi i twa bhingi kubhanga?\n10 Disá dyebhi di twa dilongo? Phala kwijiya kyambote Jihova ki twa tokala ngó kudilonga o idifwa yê, maji twa tokala kubhanga o vondadi yê. Lelu Jihova wa mesena kuma, o athu \"oso a bhuluke, eze mu kwijiya o kidi.\" (1 Tim. 2:3, 4) Phala kubhanga o vondadi ya Nzambi, twa tokala kulonga akwetu ya lungu ni Jihova.\n11. Kyoso ki tu longa akwetu yalungu ni Jihova kyebhi ki twiza mu kwijiya dingi kyambote Jihova?\n11 Kyoso ki tuya ni kulonga akwetu yalungu ni Jihova etu we twiza mu kwijiya kyambote mwene. Mu kifika, twene mu mona o henda ya Jihova kyoso kya twendesa kwa yó a fwamena o mwenyu ki wabhwa. (Nzwá 6:44; Ika. 13:48) Twene mu mona o kutena kwa Maka a Nzambi, mukonda ene mu kwatekesa o maxibhulu metu kuxisa o idifwa ni kulungulula o ukexilu wa mwenyu wâ. (Kol. 3:9, 10) Twene mu mona we o mwanyu wê ni athu mu mbambe yetu, mukonda mwene u tu tumikisa kwa ene mu veji javulu phala kwa longa yalungu ni mwene phala a bhuluke.—Loma 10:13-15.\n12. Kala kilondekesa Makatukilu 33:13, ihi ya bhingi Mozé ni mukonda dyahi?\n12 Mozé wa bhana valolo mu ukamba wê ni Jihova. Bhu kaxi ka Mozé Jihova wa bhange ikalakalu yavulu ya kutena. Mu kyenyiki, Mozé wejidile kyambote Jihova. Maji né kiki, mwene wexile mu bhinga hanji o kikwatekesu kya Jihova phala ku mwijiya kyambote. (Tanga Makatukilu 33:13.) Kyoso Mozé kya bhingi o kikwatekesu kiki, mwene wexile kya ni 80 a mivu, maji né kiki mwene wejidile hanji kuma sayi dingi ima yavulu phala kudilonga yalungu ni Tat'ê ya dyulu.\n13. Kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila twa mu bhana valolo ku ukamba wetu ni Nzambi?\n13 Disá dyebhi di twa dilongo? Né mwene se twa mu sidivila kya Jihova tundé ukulu mba kana, twa tokala kusuluka mu kukolesa o ukamba wetu ni mwene. Tu tena kulondekesa kwila twa mu bhana valolo ku ukamba wetu kwa Nzambi mu kusamba kwa mwene.\n14. Mukonda dyahi o musambu u tu kwatekesa kudilonga dingi yalungu ni Nzambi?\n14 Kudizwelesa kyambote ene o manyinga a bhana o mwenyu ku ukamba. O kukala ni ukamba wa mbote ni Nzambi, wa bhingi kusamba kwa mwene, ki wa tokala kukala ni hele mba wôma wa kuzwela o ima i wa mu xinganeka mba i wa mu divwa. (Efe. 6:18) O phange Krista wa tungu ku Turquia, wa zwela: \"O henda yami ni kidyelelu kyami kwa Jihova kiya ni kudibandekesa mu kithangana ni kithangana, kyoso ki ngi mu tangela o ixinganeku yami bhu kaxi ka musambu ni kumona kyebhi mwene kya ngi kwatekesa. Kumona kyoso Jihova kya tambwijila o misambu yami, ku ngi kwatekesa kumona Jihova kala Tata ni Dikamba.\"\nMUTHU WANGI ZELELA KU MUXIMA\n15. Ihi ya zwela Jihova yalungu ni sobha Davidi?\n15 Kyoso kya vwalele sobha Davidi, o jitata jê ni athu a mu kondolokele exile abhezi a Jihova. Maji Davidi ka kituka mu bhezi a Jihova mukonda dya jitata jê. Mwene wa kolesa o ukamba we ni Nzambi. Jihova wa mu zolele kyavulu. Jihova katé wa mu ximana mu kuzwela \"muthu wa ngi zelela ku muxima.\" (Ika. 13:22) Kyebhi Davidi kyeza mu bhanga ukamba ni Jihova?\n16. Ihi ya dilongo Davidi yalungu ni Jihova mu kumona o ibhangelu yê?\n16 Davidi wa dilongo yalungu ni Jihova bhu kaxi ka ibhangelu. Kyoso Davidi kyexile muzangala wa bhiti ithangana yavulu bhu kanga mukulanga o jimbudi. Nange kwene mwene kwa mateka o kuxinganeka mu ibhangelu yâ Jihova. Mu kifika, kyoso Davidi kyexile kutala kudyulu mu usuku, mwene kexile mu yalé ngó o jithethembwa, kana. Maji mwene wexile mu xinganeka we mu idifwa ya Muthu wa bhange o jithethembwa. Kyene kya bhangesa Davidi kusoneka: \"Mawúlu ma tumbula o fuma ya Nzambi; o mu dinga ni dinga mwa d'idikisa o ufunu wa maku mê.\" (Jisá. 19:1, 2) Kyoso Davidi kyexile mu xinganeka mu ukexilu wa bhange o athu oso, mwene wa mono kikalakalu kya unjimu wa Jihova. (Jisá. 139:14) Kyoso Davidi kyexile muxinganeka mu ima ya bhange Jihova, mwene wexile mu mona kwila wa tolo kyavulu mu kudisokesa ni Jihova.—Jisá. 139:6.\n17. Ihi i tu tena kudilonga se tu xinganeka mu ibhangelu?\n17 Disá dyebhi di twa dilongo? Kuwabhela kutala o ibhangelu. O kukala ni kithangana kya kuyala o ngongo yiyi ya fwama ni kudiwana ni ibhangelu yiyi! Mu kizuwa ni kizuwa xinganeka mu ibhangelu ya kukondoloka, kala ithulu, yama ni athu, kiki kyanda kulonga yalungu ni Jihova. Kala kizuwa wanda dilonga dingi yalungu ni Tat'ê ya kazola. (Loma 1:20) Kala kizuwa ni kizuwa wanda mona o henda yé kudibhandekesa ni nguzu.\n18. Kala kilondekesa o Jisálamu 18, Davidi wejidile ihi?\n18 Davidi wejidile kwila Jihova wexile ku mu kwatekesa. Mu kifika, kyoso Davidi kya zokela o jimbudi jê ku hoji ni úlusu, mwene wejidile kwila Jihova mwene wexile ku mu kwatekesa kutolola o yama. Kyoso mwene kya tolola o dizonda Ngoliya, Davidi wa mono ni kidi kyoso kwila Jihova mwene wa mu mu kwendesa. (1 Sam. 17:37) Ni kyoso mwene kya lengele o mukwa lwimbi, sobha Sawulu, Davidi wejidile kuma kiki kya bhiti mukonda Jihova mwene wa mu bhulula. (Jisá. 18, kabesalyu) Se Davidi wexile mukwa lwimbi hinu weji banza kuma wa tolola o ima yoso iná mu ngunzu yé mwene. Maji Davidi wexile muthu wa lenduka, wejidile kwila Jihova mwene wexile ku mu kwatekesa ku mwenyu wê.—Jisá. 138:6.\n19. Ihi i tu tena kudilonga mu phangu ya Davidi?\n19 Disá dyebhi di twa dilongo? Twa bhingi kubhanga dingi kima mu veji dya kubhinga ngó o kikwateku. Twa tokala we kusota kwijiya kyoso kya tu kwatekesa ni kyebhi kya tu kwatekesa. Se tu kala tu athu alenduka twanda tendela kwila ki tu tena kubhanga o ima yoso mu dyetu, ni kwila Jihova u tu kwatekesa kubhanga o ima ki tu tena ku ibhanga. Kyoso ki tu mona o kikwatekesu kya Jihova o ukamba wetu ni mwene ukola dingi. Phange Izake mu Fiji wa mu sidivila Jihova mu mivu yavulu wa xikina o kidi kiki. Mwene wambe: \"Kyoso ki ngi tala o mwenyu wami kudima, ngi tena kumona kyebhi Jihova kya ngi kwatekesa tundé ki nga mateka kudilonga o Bibidya katé lelu. Kyenyiki, ngi mona kwila, Jihova muthu wa kidi mwene.\"\n20. Ihi i tu tena kudilonga mu ukamba wa Davidi ni Nzambi?\n20 Davidi wa kayela o idifwa ya Jihova. Jihova wa tu bhange ni uhete wa ku kayela o idifwa yê. (Dim. 1:26) Kudilonga kyambote o idifwa yê, kwanda ku tu watekesa ku mu kayela. Davidi weza mu kwijiya kyambote Tat'ê ya dyulu. Kyenyiki, mwene wa tena ku mu kayela mu kudibhana ni akwâ. Tala ngó o kifika kiki. Davidi wate kituxi kwa Jihova, kyoso kya bhange o undumbu ni Bete-Seba, yú wa jibha mwadi wê. (2 Sam. 11:1-4, 15) Maji Jihova wa solo kulondekesa henda kwa Davidi, diyala dya londekesele henda ku akwá. Mukonda Davidi wexile ni ukamba wambote ni Jihova, mwene wa kituka sobha ya kazola mu kaxi ka Izalayele. Jihova wa mu kitula Davidi phangu ya Jisobha phala akwa Izalayele.—1 Jis. 15:11; 2 Jis. 14:1-3.\n21. Kala kilodekesa Efezu 4:24 ni 5:1, ihi ibhita kyoso ki tu \"fikisa mba kukayela Nzambi\"?\n21 Disá dyebhi di twa dilongo? Twa bhingi \"kufikisa mba kukayela Nzambi.\" Kyoso ki tu kayela Nzambi, tu katula mbote ni kudilonga ima yavulu ni mwene. Kyoso ki tu kayela o idifwa ya Nzambi, etu we tu londekesa kwila tu an'ê.—Tanga Efezu 4:24; 5:1.\nSOTA KWIJIYA DINGI KYAMBOTE JIHOVA\n22-23. Ihi yanda bhita sê tu kumbidila o ima i twa dilongo yalungu ni Jihova?\n22 Kala ki twa mono, tu tena kudilonga dingi ya lungu ni Jihova bhu kaxi ka ibhangelu yê ni Bibidya. O Bibidya yezala ni phangu ya jiselevende jafiyele ja Nzambi, ji tu tena kukayela kala Mozé ni Davidi. Jihova wene mu bhanga bhandu yê. Etu we twa bhingi kubhanga o mbandu yetu, mu kubhanga yoso i tu tena phala kudilonga yalungu ni mwene.\n23 Etu nuka twanda kwehela kima ku tu fidisa kudilonga yalungu ni Jihova. (Ndo. 3:11) O kima kya beta-kota ko kima ki twejiya yalungu ni mwene, maji o ima i tu bhanga ni ima i twejiya. Se tu kumbidila o ima i twa dilongo, twanda sota kukayela o tat'êtu ya henda, twanda mu zukama dingi. (Tiya. 4:8) Bhu kaxi ka Maka Mê, mwene wa kanena kwila nuka wanda kwehelela yó a mu bhanga yoso phala ku mwijiya dingi kyambote.\nMWIMBU 80 'Lolenu, mu Mone Kuma, Jihova Wene ni Mbote'\n^ kax. 5 Athu avulu ejiya kwila kwene Nzambi, maji mu kidi kejya Nzambi. Ihi ilombolola kwijiya Jihova? Ihi i tu tena kudilonga kwa Mozé ni Sobha Davidi ya lungu ni kukala ni ukamba ni Nzambi? O milongi yiyi yanda tambwijila o ibhwidisu yiyi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kayadi-wa-2019\/o-kwila-eye-wejiya-kyambote-jihova\/","date":"2020-02-16T23:30:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00219.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2285,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201307\/wpub\/km_KIM_201307_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201307\/wpub\/km_KIM_201307_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201307\/","date":"2020-02-25T16:55:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146123.78\/warc\/CC-MAIN-20200225141345-20200225171345-00139.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9886960983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9886960983276367}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.263,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mikanda yoso ya bhusu Nzambi, mikanda ya kubhandulula.\"—2 TIM. 3:16.\nMWIMBU 98 O Mikanda Ikola, yo Bhuse Kwa Nzambi\nI TWANDA DILONGA *\n1-2. Mukonda dyahi o Jikidistá ja tokala kukala ni hânji ya kudilonga o divulu dya Ijila?\nPOXOLO Phawulu wa lembalesa kamba dyê munzangala Timote, kwila: \"Mikanda yoso ya bhusu Nzambi, mikanda ya kubhandulula.\" (2 Tim. 3:16) O izwelu yiyi ya lungu we ni divulu dya Ijila. Kyebhi ki u tala o divulu didi dya Bibidya? Avulu, a banza kwila, dyene divulu dya zala ni ijila ya kambe o valolo mu izuwa yetu. Maji o Jikistá já kidi, a tala kyengi o divulu didi.\n2 O divulu dya Ijila a disoneka 3.500 a mivu kudima. Né kiki, Jihova wa di bhake \"phala etu ku di longa.\" (Loma 15:4) O divulu didi, di kwatekesa kutendelela kyebhi Jihova kya tala o ima. Kyenyiki, twa tokala kukala ni hânji ya kudilonga o divulu didi. Mu kidi, sayi madisá avulu u tu tena kudilonga mu divulu didi dya Bibidya. Lelu, twanda dilonga-bhu ima iwana.\nIHI I TWA TOKALA KUBHANGA PHALA JIHOVA N'A TU XIKINA?\n3. Mukonda dyahi exile mu bhana jisata lumoxi ku muvu?\n3 Disá dya dyanga: Phala Jihova kuxikina o jisata jetu, twa tokala kubhanga yoso phala kukala ni wendelu wambote ku mesu-mê. Lumoxi ku muvu, exile muya o kifuxi kyoso ni yama phala kusatela. Mu kizuwa kiki, o kifuxi kya Izalayele kyexile mu dyongeka, o mukunji wa dikota wexile mubhana jisata. Exile mu bhana o jisata jiji phala kulembalesa akwa Izalyele kwila, a bhingile ku azelesa ku ituxi yâ. Maji ande dya kwambata o manyinga a sata mu Kididi-kikôla-kinéne, o mukunji wa dikota wa bhingile kubhanga kima kyengi. Mu kidi, o kima kiki kya betele kota, o muloloki wa ituxi ya akwa Izalayele ndenge.\n4. Kala kilondekesa Ijila 16:12, 13, ihi yexile mubhanga o mukunji wa dikota mu veji ya dyanga kubokona mu Kididi Kikôla Kinéne, mu Kizuwa Kya kubhwisa o ikuma? (Tala o foto ya kapa.)\n4 Tanga Ijila 16:12, 13. Xinganeka yexile mubhita mu Kizuwa Kya Kubhwisa o Ikuma. O mukunji wa dikota u bokona mu Balaka. Lukwaku lumoxi wa kwata kyómwenu kyezala ni wasu wa dizumba dyambote. Luwa mukwá wa kwata kyòmwenu kya ulu kyezala ni makala a túbhya. Mwene u tala kupholo dya kulutina wa xiti o dibokwenu dya Kididi Kikôla Kinéne. Mu Kizuwa Kya Kubhwisa o Ikuma, mwene wanda bokona lutatu mu Kididi Kikôla kinéne, yiyi o veji ya dyanga. Ni kuxila kwoso kwa muxima, mwene u bokona mu Kididi Kikôla kinéne, wimana kupholo dya álaka ya Umbangi. Kyedi kala wemana kupholo dya Jihova Nzambi! Mu kusuluka, o mukunji wa dikota o zunzumuna ni kudilanga kwoso o wasu wa dizumba ku makala a wama, kuma anga kumateka kunuha kyambote, anga wivwa dizumba dyambote. * Mu kubhita ithangana, wexile mu bokona dingi mu Kididi Kikôla kinéne ni manyinga o jisata jo bhane phala kuloloka o ituxi. Wa kimona? O mukunji wa dikota, wexile mu kwoha o wasu wa dizumba ande dya kubhana o manyinga o jisata ja kubhwisa o ituxi.\n5. Kwoha o wasu wa dizumba mu Kizuwa kya Kubhwisa o ikuma ku tu longa ihi?\n5 Kwoha o wasu wa dizumba mu Kizuwa kya Kubhwisa o ikuma ku tu longa ihi? O Bibidya yamba kwila, o misambu ya abhezi a fiyele a Jihova, yedi kala wasu wa dizumba. (Jisá. 141:2; Dij. 5:8) Lembalala kwila, o mukunji wa dikota wexile mu bokona ni wasu wa dizumba kupholo dya Jihova ni kuxila kwavulu. Etu we kyoso ki tu zukama kwa Jihova mu musambu, twa tokala ku kibhanga ni kuxila kwoso. Etu twa mu wabhela kyavulu. Tu sakidila o mubhangi wa ngongo yoso, mu ku twehela kuzukama kwa mwene, kala o kambonga kya zukama kwa tat'ê. (Tiya. 4:8) Mwene u tu xikina kala tu makamba-mê! (Jisá. 25:14) Yú ujitu wa dikota! Kyenyiki-phe, ki twa mesena kubhanga kima ki luwalesa o muxima wa Jihova.\n6. O mukunji wa dikota wexile mu kwoha o wasu wa dizumba ande dya kubhana o ji sata. Ki ki tu longa ihi?\n6 Lembala we kwila, ande dya kubhana o jisata, o mukunji wa dikota wa tokalele kwoha o wasu wa dizumba. Mu kubhanga kiki, mwene weji kwijiya kwila Jihova wa mu xikina. Weji bhana o jisata ni muxima wa zele. Ihi i tu dilonga mu maka yá? Xinganeka ya bhiti ni Jezú. Twejiya kwila, mwene weza mu ngongo phala kubhana o mwenyu wê kala sata. Maji ande dya kubhana o sata, mwene wa bhingi kubhanga kima kyengi kya beta dingi kota, o kubhulula o athu ndenge. Kima kyahi? Jezú wa tokalele kubhanga yoso phala Jihova n'a xikina o sata yê. Mwene weji bhanga kiki, mu kulondekesa ufiyele kwa Jihova. Mu kubhanga kiki, Jezú weji londekesa kwila, kubhanga o ima kala kya mesena Jihova, wene o ukexilu wambote wa kwambata o mwenyu. Jezú weji londekesa we ku athu oso kwila, o Utuminu wa Jihova ni ukexilu wê wa kutumina, wene wa yuka.\n7. Mukonda dyahi o ukexilu wa Jezú wa kwambata o mwenyu wê wa sangulukisa kyavulu Jihova?\n7 Ku mwenyu we woso mu ixi, Jezú wa belesela Jihova mu ukexilu wa yuka. Ki kwakexile tendasá mba polova ya mu fidisa kuzokela Tat'ê. Sumbala kwijiya kwila, eji mu talesa ndolo yavulu ande dya ku mu jibha. (Fil. 2:8) Kyoso kya dibhana ni jitendasá, Jezú wexile mu samba ni ku \"dyonda, ni kudila masoxi\". (Jihe. 5:7) O misambu yê ya nguzu, ilondekesa kwila, wexile fiyele kwa Jihova ni muxima woso, ya mu kwatekesa kusuluka ni kubelesela. Phala Jihova, o misambu ya Jezú yedile kala dizumba dyambote, dya fwama dya wasu. O ukexilu wa Jezú wa kwambata o mwenyu wê wa sangulukisa kyavulu Jihova, wa zokela o Ungana wa Jihova.\n8. Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Jezú?\n8 Etu we tu tena kukayela o phangu ya Jezú. Kyebhi? Mu kubhanga yoso phala kubelesela Jihova ni ku mu kala fiyele. Mu kubhita mu ima ilola o ufiyele wê, samba kwa Jihova ni muxima wê woso, mu bhinge phala ku kukwatekesa kubhanga yoso ya mu wabhela. Se u bhanga kiki, wanda londekesa kwila, eye u zokela o ukexilu wa Jihova wa kutumina. Ku mbandu yengi, kana kujimba kwila, Jihova kanda xikina o misambu yetu se twa mu bhanga o ima ya zembe. Maji, se twa mu bhanga o ima yambote, Jihova wanda xikina misambu yetu ya kidi. Phala mwene, o misambu yetu yanda kala wasu wa dizumba, unuha kyambote. Xikina ni muxima woso kwila, o ufiyele ni kubelesela kwê, wa sangulukisa kyavulu Jihova.—Jisa. 27:11.\nTU SIDIVILA JIHOVA MUKONDA DYA KISAKIDILU NI HENDA\n9. Mukonda dyahi akwa Izalayele akexile mu bhana o sata ya paze?\n9 Disá dya kayadi: Tu sidivila Jihova mukonda twa mesena kulondekesa o kisakidila kyetu. O disá dya kayadi, tu dimona mu sata ya paze. O sata ya paze ibhanga mbandu ya beta-kota mu ubhezelu mu kithangana kya Izalayele yòkulu. * O divulu dya Ijila ijimbulula kwila, o mukwa Izalayele wexile ni ufolo wa kubhana sata phala \"kusakidila.\" (Ijila 7:11-13, 16-18) Mwene wexile mu bhana o sata yiyi mu lwelu, sé ku mu jijila. O mukwa Izalyele mwene wexile mu sola ku muxima we kubhana o sata yiyi kwa Jihova, Nzambi yê. O muthu wa bhana o sata, wexile mu idya kumoxi ni mwiji wê ni akunji. Maji sayi jimbandu ja kyama exile mu i bhana ngó kwa Jihova. Jimbandu jebhi?\n10. O jisata ja paze j'o tumbule mu Ijila 3:6, 12, 14-16, ja difu kyebhi ni kikalakalu kya bhange Jezú phala Jihova?\n10 Disá dya katatu: Tu bhana o ima yetu ya beta-kota kwa Jihova mukonda twa mu zolo. Ku mesu a Jihova, o banya yene o mbandu ya beta-kota ku kyama. Mwene wambele kwila, o idyandu ya katunda kala o anasonyi, yexile ni valolo ya dikota. (Tanga Ijila 3:6, 12, 14-16.) Kyenyiki, Jihova wexile mu sanguluka kyavulu, se mukwa Izalayele u mu bhana ni muxima woso o banya ni idyandu yamukwá ya katunda. O mukwa Izalayele u bhanga kiki, wexile mu londekesa kwila, wa mesenene kubhana kwa Jihova o ima yê ya beta-kota. Kyene kya bhangele we Jezú, kyoso kya bhakula o mwenyu we kwa Jihova, o kima kya betele kota. Mukonda dya henda yê kwa Nzambi, Jezú wa mu sidivila ni muxima woso. (Nzwá 14:31) Kubhanga o vondadi ya Tat'ê kyexile kisangusangu phala mwene. Mwene wa zolele kyavulu o kijila kya Nzambi. (Jisá. 40:8) Sé phata, Jihova wa sangulukile kyavulu mu kumona kwila, Jezú wa mesenene ku mu sidivila!\n11. Mukonda dyahi o sidivisu yetu kwa Jihova ya soko ni sata ya paze? Kiki ki tu ximbakatesa kyebhi?\n11 Kala o jisata ja paze m'ukulu, o sidivisu yetu kwa Jihova tu i bhanga ni muxima woso, sé ku tu jijila. Etu twa mesena kubhana kwa Jihova o ima ya beta kota mukonda twa mu zolo ni muxima woso. Xinganeka hanji: Kyebhi kya kidivwa Jihova kyoso kya mona mazunda ni mazunda a athu, a dibhakula mu lwelu lwâ phala kubhanga o sidivisu yê, mukonda a mu zolo, a zolo we o itumu yê! Ki tu ximbakatesa kwijiya kwila, mwene u bhana valolo ku ima i tu bhanga, se tu bhana valolo mu kima ki tu bhangesa ku mu sidivila. Mu kifika, se ki wa mu tena dingi kubhanga yoso i wa mesena kubhanga mu kilunga mukonda dya ku kuka, ejiya kwila, Jihova wejiya o nguzu i wene mu bhanga. Nange u xinganeka kwila, ki wala dingi ni kima kya valolo phala kubhana kwa JIhova. Maji, mwene u mona o hanji ya muxima, i ku bhangesa ku mu bhana yoso i wa tena. Mwene u sanguluka mu ku tambula yoso i wa tena ku mu bhana.\n12. Kyebhi Jihova wexile mu tala o jisata ja paze? Kiki ki tu dyelesa-hi?\n12 Ihi i tu dilonga ku jisata ja paze? Kyoso o tubhya ki tuya ni kwoha o jimbandu ja beta-kota ja kyama, kwexile dixi dyexile mu banda kwa Jihova. Kyenyiki, se eye wa dibhakula mu vondadi yê mu sidivisu ya Jihova, wa mu bhanga yoso i wa tena, dyelela kwila, Jihova wa sanguluka kyavulu n'eye. (Kol. 3:23) Xinganeka o kusanguluka kupholo dya Jihova, wa londekesa kwila, mwene wa kuxikina. Phala Jihova, kuvula ki kwene kwa beta-kota. Se o sidivisu i wa mu bhanga phala Jihova, wa mu i bhanga mukonda dya henda, mwene u bhana valolo yavulu. Mwene wanda i lembalala katé ku hádya ni hádya.—Mat. 6:20; Jihe. 6:10.\nJIHOVA U BESOWALA KILUNGA KYÊ\n13. Kala kilondekesa Ijila 9:23, 24, Kyebhi Jihova kya londekesa kwila, wa xikinine o ukunji yú wa ubhe?\n13 Disá dya kawana: Jihova wa mu besowala jinga o kilunga kyê mu ixi. Xinganeka ya bhitile mu muvu wa 1512 A.K.K., mu mulundu wa Sinayi. (Mak. 40:17) Mozé wendesa kyônge. O mu kyônge kiki, ala ni an'ê a solo phala kusidivila kala akunji. Kifuxi kyoso kya Izalayele, kya dyongekele phala kumona o akunji kubhana o jisata mu veji ya dyanga. (Ijila 9: 1-5) Kyebhi Jihova kya londekesa kwila, wa xikinine o ukunji yú wa ubhe? Mbó, kyoso Mozé ni Alá kyexile mu besowala o mundu, Jihova wa tumikisa túbhya twa jidisa mba kwoha o jisata joso ja kexile mu kalatódyu.—Tanga Ijila 9:23, 24.\n14. Jihova wa xikina o ukunji wa Ala ni twana twê. Mukonda dyahi kiki kyala ni valolo phala etu lelu?\n14 O izulukutu yiyi yexile madiwanu. O thuya twa tundu ku dyulu, tu londekesa ihi? O madiwanu ya a londekesa kwila, Jihova wa xikina o ukunji wa Ala ni an'ê. Mu kumona kuma Jihova wa xikina o akunji a ubhe, akwa Izalayele a tonginina kwila, a tokalele ku a xikina we. O kwila kiki kyala ni valolo phala etu lelu? Kyala mwene. O ukunji mu Izalayele, wexile kizuzumbiya ngó kya ukunji wengi wa beta dingi kota. Kidistu mwene o mukunji wetu wa beta-kota, mwene wa kà kala ni 144 a jisobha ni akunji anda sidivila kumoxi ni mwene ku dyulu.—Jihe. 4:14; 8:3-5; 10:1.\n15-16. Ihi ilondekesa kwila o \"kimbadi kya fiyele kya dimuka\" a ki xikina kwala Nzambi?\n15 Mu muvu wa 1919, Jezú wa solo ka kibuka kya Jikidistá a undu, phala kusidivila kala \"kimbadi kya fiyele kya dimuka.\" O kimbadi kiki kyene kya mu kwendesa o kikalakalu kya kuboka, ki \"bhana o kudya mu kithangana kya tokala\" ku maxibulu a Kidistu. (Mat. 24:45) O kwila kwala ima ilondekesa ni kidi kyoso, kuma o kimbadi kya fiyele kya dimuka a ki xikina kwala Nzambi?\n16 Satanaji ni mundu wê, ene mu bhanga yoso phala kubhonzesa o kikalakalu kya kimbadi kya fiyele. Se o kimbadi kexile ni kikwatekesu kya Jihova, kyeji tena kukumbidila o kikalakalu kyâ. Maji, sumbala ni ita iyadi ya bhiti mu ngongo, kizulukutisu, maka a lungu ni kitadi mu jixi joso, ni ku tu talatala kyayibha, o kimbadi kya fiyele kya dimuka, kya mu suluka ni kubhana kudya phala o akayedi a Kidistu mu ngongo yoso. Xinganeka ngó: Lelu twala ni kudya kwavulu mu nzumbi, mu 900 a madimi ndenge! Twene mu kubhana sé kubhinga kima! Sé phata kiki kilondekesa kwila, Nzambi wa mu kwatekesa, wa xikina o kimbadi kya fiyele. Sayi dingi kima kyengi kilondekesa o mabesá a Jihova ku kikalakalu kya kimbadi: o kikalakalu kya kuboka. O njimbu yambote a mu i boka mu \"jixi joso.\" (Mat. 24:14) Ki kwala phata. Lelu, Jihova wa mu kwendesa ni kubesowala kyavulu o mundu wê.\n17. Lelu, kyebhi ki tu tena kukwatekesa o kilunga kya solo Jihova?\n17 Kima kyambote se tu dibhwidisa: 'O kwila ngene mu londekesa kisakidilu mu kubhanga mbandu ya kilunga kya Jihova?' Jihova wa mu tu londekesa kyambote o ima lelu, kala kya bhangele mu thembu ya Mozé ni Alá, kyoso kya londekesa ku akwa Izalayele bhu kaxi ka tubhya kwila, wa xikina o ukunji wa Alá. Twa tokala ku mu sakidila kyavulu. (1 Tes. 5:18, 19) Kyebhi ki tu tena kukwatekesa o kilunga kya solo Jihova lelu? Mu kukayela o itendelesu ya tundu mu Bibidya, madivulu metu ni mu yônge ya kilunga, yonene, ni yônge ya makota. Tu tena kulondekesa we o kikwatekesu kyetu ku kilunga, mu kuboka ni kulonga katé bhwa suku o nguzu yetu.—1 Kol. 15:58.\n18. Ihi i wa mesena kubhanga ni muxima woso?\n18 Sola ku muxima we kukayela yoso i twa dilongo mu divulu dya Ijila. Kya dyanga, bhanga yoso phala Jihova n'a kuxikina. Mu kiki, mwene wanda xikina o jisata jê. Kayadi, sidivila Jihova ni kisakidilu kya muxima. Katatu, mukonda dya henda yê kwa Jihova, kalakala ni nguzu yé yoso. Kawana, kwatekesa ni muxima wé woso o kilunga kya mu tambula o mabesá a Jihova. Se tu bhanga o ima yoso yiyi, twanda londekesa kwa Jihova kwila, twa zolo o ujitu wa kukala tu Jimbangi jê!\nMWIMBU 96 O Divulu Dya Nzambi, Kima Kya Valolo\n^ kax. 5 Mu Izalayele yòkulu, kwoha o wasu wa dizumba mu balaka, kyexile kima kikôla. Exile mu kibhanga ngó phala kubheza Jihova. (Mak. 30:34-38) Sé-ku mikanda ilondekesa kwila, o Jikidistá mu hama ya dyanga exile we mu kwoha wasu wa dizumba mu ubhezelu wâ kwa Jihova.\n^ kax. 4 Mu divulu dya Ijila mwala ijila ya bhanene Jihova ku Izalayele yòkulu. Etu tu Jikidistá, ki twa bhingi dingi kutumaka o ijila yiyi, maji yene i tena ku tu longa ima yavulu. Mu milongi yiyi, twanda mona madisá awana ambote, u tu tena ku katula mu divulu dya Ijila.\n^ kax. 9 Phala kwijiya dingi ya lungu ni sata ya paze, tala Perspicaz, volume 3, página 121.\n^ kax. 54 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mukwa Izalayele wa mu bhana mbudi ku mukunji wa dikota, phala ku u bhana kala sata ya kutululuka mu ulondekesu wa kisakidilu kya mwiji wé kwa Jihova.\n^ kax. 56 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: An Israelite hands a sheep to a priest as a communion sacrifice to express his family's gratitude to Jehovah.\n^ kax. 58 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mu ukunji wê mu ixi, Jezú wa londekesa o henda yê yonéne kwa Jihova mu kukwatekesa o muxibhulu-mê kuzola we Jihova.\n^ kax. 60 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Sumbala ka tena dingi kubhanga ima yavulu, phange ya muhatu, wa kuka kyá, wa mu bhanga yoso ya tena phala Jihova, mu koboka bhu kaxi ka mikanda.\n^ kax. 62 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mu mbeji ya Kawana ka 2019, phange Gerrit Lösch, wa tokala ku Kibuka kya Utuminu, wa mu londekesa o Tradução do Novo Mundo mu dimi dya Alemão. O athu exile mu kyônge kiki, a sangulukile kyavulu, a londekesa o kisakidilu kyâ. Lelu, o aboki ku ixi ya Alemanha, kala o jiphange jiyadi jiji, a sanguluka mu kutena o kuboka o njimbu ni Bibidya yiyi ya ubhe.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kamoxi-wa-2019\/madis%C3%A1-divulu-dya-ijila\/","date":"2020-02-28T16:24:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147234.52\/warc\/CC-MAIN-20200228135132-20200228165132-00261.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2634,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nange Jelemiia ua kexile ni 25 a mivu kioso Jihova kia mu solo phala kukala polofeta. Jelemiia ua divu kala keji tena kukumbidila o kikalakalu, maji Jihova ua mu kanene kuila Ueji mu kuatekesa phala muene kusuluka ni kikalakalu kiê.\n647\nJelemiia a mu solo kala polofeta\n607\nJeluzaleme io buike\n580\nA zubha o ku di soneka\nMivu ioso A.K.K.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2017-mwb\/milongi-ia-katan6-12\/eme-muene-ngi-kala-ni-eie-phala-ku-kudila\/","date":"2020-02-29T13:29:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875149238.97\/warc\/CC-MAIN-20200229114448-20200229144448-00354.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":57,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"BHU KANGA dia álaka, athu a tambuile konda ia muenhu uâ. Ene ka xikanene kuila o Dilúvio dia-nda kuíza. Ene akexile mu kuelela dingi kiavulu. Maji ene a phalala kuelela.\nMukonda o menha a mateka ku lauka. A lauka ku diulu kála dibanda. Noué ua lungil'ê! Maji athu ka tenene dingi ku bokona mu álaka. Jihova ua jikile kiá o dibhitu.\nKienhiki, o ixi iezalele ni menha. O menha a bhiluka jingiji jonene. A buika mixi ionene ni a kundumuna matadi onene, ni a bhange jibuia javulu. Athu akexile ni uôma. Ene a bande ku milundu. Se, evuile kioso kia ambele Noué ku bokona mu álaka, kioso o dibhitu ki dia jikukile hanji! Maji kindala kiexile kiá tádidi.\nO menha akexile mu banda kiavulu. Mu 40 a izuua ni 40 a usuku, kua lauka menha avulu ku diulu. O menha a bande ku milundu, o milundu ioso iezalele ni menha. Kála kia zuelele Nzambi, athu oso ni iama akexile bhu kanga dia álaka afú. Maji oso akexile mu álaka a bhuluka.\nNoué ni an'ê a tungile kiambote o álaka. O menha a bande, o álaka ia kexile ku lalama ku thandu a menha. Kizuua kimoxi kuila o nvula ia batuka kiá, o muanha ua mateka ku muika. Kiki kikembu! Mu ixi ioso mua kexile ngó kalunga konene. Kima kimoxi ngó kia kexile mu moneka, o álaka ia kexile ku thandu a menha.\nO makixi afú. Ka kexile dingi mu totojola athu. En'oso afú ni mama jâ ni athu a kamúkua aiibha. Maji ihi ia bhitile ni tata jâ?\nO jitata ja makixi kexile athu kála etu. Ene exile ji-anju, ejile mu ixi kála athu. Kienhiki, kioso kiéza o Dilúvio en'oso kafú ni akuâ. Ene a xisa o mikutu iâ, ni a vutuka ku diulu kála ji-anju. Maji ka tokalele dingi ku muiji ua ji-anju ja Nzambi. Ene a kituka ji-anju ja Satanaji. O Bibidia i ji xana mademonhu.\nNzambi ua bhusu, o menha a dilúvio, ia a mateka ku sosoloka. Kia bhiti mbeji jitanu, o álaka iemana ku thandu a mulundu. Kua bhitile dingi izuua iavulu, akexile mu álaka a tenene ku tala bhu kanga, ni ku mona ku thandu a milundu. O menha a suluka mu ku sosoloka.\nKienhiki, Noué uehela o njila ia xikelela a ixana kilombe ku tunda mu álaka. Iai ni kunhunga, i ia vutuka, mukonda ka sangele kididi kia kutula. Ia bhange kiki veji javulu, i ia kexile mu vutuka mu álaka.\nNoué ua mesenene ku tala se o menha a sosoloka mu ixi, kienhiki ua tumikisa diembe bhu kanga dia álaka. Maji o diembe dia vutuka mukonda ki dia sangele kididi kia ku tula. Noué ua di tumikisa dingi mu veji ia kaiadi, o diembe dia bheka kisasa kia midiva ku muzungu uê. Kienhiki, Noué ua kijidile kuma o menha a sosoloka kiá. Noué ua tumikisa dingi o diembe mu veji ia katatu, mu kusukáko diene dia sange kididi kia ku kala.\nNzambi uambela Noué. Muéne uixi: 'Tubhuka mu álaka. Katula o muiji uê uoso ni iama.' Ene akexile mu álaka muvu umoxi ndenge. Tu tena ku xinganeka kiebhi kia sangulukile mu ku kala dingi bhu kanga ni muenhu!\nDimatekenu 7:10-24; 8:1-17; 1 Phetele 3:19, 20.\nIbhuidisu\n- Mukonda diahi athu ka tenene dingi ku bokona mu álaka kioso kia mateka o ku noka?\n- Mu izuua ni mu mausuku akuxi Jihova ua nokesa o nvula, inga o menha a sukile katé tala diebhi?\n- Ihi ia bhitile ni álaka kioso o menha kia mateka ku xita o ixi?\n- O kuila o makixi a bhuluka ku Dilúvio? Ihi ia bhitile ni tata jâ?\n- Mu ku bhita mbeji jitanu, ihi ia bhitile ni álaka?\n- Mukonda diahi Noué uehela o kilombe ku tunda bhu kanga dia álaka?\n- Kiebhi k'ejidile Noué kuma o menha a xiti o ixi, a sosoloka kiá?\n- Ihi ia zuela Nzambi kua Noué, kioso muéne ni muiji uê akexile kiá mu álaka, muvu umoxi ndenge?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Dimatekenu 7:10-24.\nO kuila o mienhu ioso mu ixi a i buikile? (Dim. 7:23)\nBhua bhitile thembu ikuxi phala o menha a Dilúvio ku sosoloka? (Dim. 7:24)\n- Tanga Dimatekenu 8:1-17.\nKiebhi kidikisa o divulu dia Dimatekenu 8:17, kuma o vondadi ia Jihova ia lungu ni ixi ka i lungulula? (Dim. 1:22)\n- Tanga 1 Phetele 3:19, 20.\nKioso o ji-anju jaiibha ja vutuka ku diulu, kaxtiku kahi ka tambula? (Jude 6)\nKiebhi o musoso ua Noué u tu kolokotesa ku dielela mu nguzu ia Jihova, kuma muéne ua-nda bhulula o mundu uê? (2 Phe. 2:9)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-1-Tund%C3%A9-ku-Ibhangelu-Kat%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio\/Musoso-10-O-Dil%C3%BAvio-Dionene\/","date":"2020-02-23T21:30:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145839.51\/warc\/CC-MAIN-20200223185153-20200223215153-00001.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":728,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Thembu kuxi kyá i wene mu kinga o Utuminu wa Nzambi kwiza? Wene mu kolokota ni mwanyu sumbala ni ibhidi? (Lo 8:25) Sayi Jikidistá a a zembe, a a talatala kyayibha, a a ta mu kaleya mba a a jibha. Amukwá a dibhana ni ibhidi ya uhaxi ki wivu milongo mba o kukuka.\nIhi ya-nda ku tu kwatekesa ku kingila ni hanji yoso mu kudibhana ni ibhidi? Twa tokala kukolesa o kixikanu kyetu mu kutanga o Bibidya ni kuxinganeka mu ima i tu tanga. Twa tokala kuxinganeka mu kidyelelu ki twala na-kyu. (2Ko 4:16-18; Jih 12:2) Twa tokala ku dyondela Jihova mu musambu ni kubhinga o kutena kwa nzumbi yê ikôla. (Lu 11:10, 13; Jih 5:7) O Tat'etu ya henda u tena ku tu kwatekesa \"kukolokota mu ima yoso, ni kuxididika.\"—Ko 1:11.\n[Foto ku mbandu 8]\nTALA O VIDYU, TWA TOKALA 'KUKOLOKOTA MU KULENGA'—DYELELA KWILA WA-NDA TAMBULA O KIKOWE, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBWIDISU YA KAYELA:\nIbhidi yebhi ki tu i kingila, i tena kumoneka ku mwenyu? (Nd 9:11)\nKyebhi o musambu u tena ku tu kwatekesa kyoso ki tu dibhana ni ibhidi?\nSe ki twa mu tena dingi kubhanga o ima i twa kexile mu bhanga mu sidivisu ya Jihova m'ukulu, mukonda dyahi twa tokala ku di kwatenena mu ima i tu tena hanji kubhanga kindala?\nIhi i ku kwatekesa kudyelela kwila wa-nda tambula o kikôwe?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kawana-2019-mwb\/milongi-ya-18-24-ya-kawana\/suluka-mu-kukinga-ni-hanji-yoso-maji-ni-kukolokota\/","date":"2020-02-18T02:21:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00205.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tanga mu Internete mba katula o Mulangidi ua ubhe ni madivulu a mukuá ku luiji. Ívua o jiaudiu ja madivulu metu mu madimi avulu, eie ku bhingi kufuta kitadi. Tala mba katula jividiu mu madimi avulu katé muene ni mu dimi dia mabubu.\nSola dimi mu kaxa anga u bueta mu mbandu Tokuesa phala kumona o madivulu ni maukexilu ala kiá mu dimi dienhódio.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/","date":"2020-02-25T07:28:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00298.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000026226,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000026226043701}","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.281,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nzambi anga u mu ixana, uixi: Kamba diami Mbalahamu.\"\n1. Mu ku tu bhanga mu kídifua kia Nzambi, uhete uahi u tuala nau?\nO ATHU ene mu ta kifika kia kuila, \"ki kala o tata kiene ué ki kala o mona.\" Sé phata, an'a avulu a difuangana ni jitata jâ. Maji o mon'a, u katula ku ídifua ia tata ni ku mama. Jihova, o Tata ietu ia diulu, muéne ua tu Bhana o muenhu. (Jisá. 36:9) Sumbala tu an'e mu xitu, maji tuala ni ídifua iê. Mu ku tu bhanga mu kídifua kiê, tu tena ku xinganeka, ku sola o ima, ni ku sola makamba ambote.\n2. Kiebhi ki tu tena ku kala ni Ukamba ua beta-o-kota ni Jihova?\n2 Jihova u tena ku kala Dikamba dietu dia beta-o-kota. Tu tena ku kala ni ukamba iú mukonda Nzambi ua tu zolo ni mukonda dia kixikanu kietu kua muéne ni kua Mon'ê. Jezú uambe: \"Mbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\" (Nzuá 3:16) M'ukulu kuexile athu avulu akexile ni ukamba uambote ni Jihova. Tu di longe kiiadi kia athu.\n'MBALAHAMU DIKAMBA DIAMI'\n3, 4. Ihi ki i difuile mu ukamba ua Mbalahamu ni Jihova, ni ukamba ua akua Izalaiele ni Jihova?\n3 Jihova uexana o tata ia akua Izalaiele oso, 'Mbalahamu dikamba diami.' (Iza. 41:8) O divulu dia Kaiiadi dia Malunda 20: 7, di tumbula ué Mbalahamu kuila kamba dia Nzambi. Ihi ia bhangesa kuila Mbalahamu u kala ni ukamba uambote ni Mubhangi uê? O kixikanu kia Mbalahamu.\n4 O muiji ua Mbalahamu uexile o kifuxi kia Izalaiele, akexile ué ni Ukamba ni Jihova, muéne uexile ué Tata iâ. Maji ene a texi o ukamba uâ ni Nzambi. Mukonda diahi? Mukonda ene ka kexile dingi mu dielela mu ikanenu ia Jihova.\n5, 6. (a) Kiebhi ki ua kituka Kamba dia Jihova? (b) Ihi i tua tokala ku di ibhuidisa?\n5 Kioso ki uia ni kuijiia Jihova, o kixikanu kiê ki suína dingi, ua-nda mu zola ué kiavulu. Xinganeka kioso ki ua mateka ku di longa kuila Nzambi Muthu ua kidi, ni kuila eie ueji tena ku kala kamba diê dia kazola. Ua di longo ué kuila, etu enioso tu akua ituxi, mukonda dia kituxi kia Adá. Ua di longo kuila, o athu ku mundu kala ku paze ni Nzambi. (Kol. 1:21) Ua di longo ué kuila, o Tata ietu ia henda ku diulu ki muthu uala dikanga, ni kuila muéne u tu langa. Kioso ki tua di longo kuila Jihova ua bhana o Mon'ê mu sata phala ku tu kula, inga tu mateka ku dielela ku sata íii, kiene ki tua mateka ku kala ni ukamba ni Nzambi.\n6 Kioso ki tu xinganeka kiebhi ki tueza mu kuijiia Jihova, tua tokala ku di ebhuidisa: 'O kuila o ukamba uami ni Nzambi ua mu suína dingi? O kuila o kidielelu kiami kua Kamba diami Jihova kia suína, ni henda iami ia mu di bandekesa izuua ioso?' O muthu ua mukuá ua kexile kamba dia Nzambi, Ngidiione. Tu di longe o phangu iê iambote, ni kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu iê.\n\"JIHOVA MUENE PAZE\"\n7-9. (a) Madiuanu ahi a mono Ngidiione, ni ihi ia bhiti? (Tala o foto ia dianga.) (b) Kiebhi ki tu tena ku kala ni ukamba ni Jihova?\n7 O mufundixi Ngidiione, ua sidivile Jihova mu izuua ia bhonzo, kioso kia bokona akua Izalaiele mu Ixi ia Kanana. Mo divulu dia Afundixi kibatulu 6, di zuela kuila o anju ia Jihova ia kundile Ngidiione mu Ofila. Mu kithangana kieniókio, o akua Midiiana exile jinguma ja akua Izalaiele. Mukonda dia kiki, Ngidiione ua kexile mu vunda o tiliku mu ditangi dia ku kamena vinhu, phala akua Midiiana ka i mone. Ngidiione ua tukumuka kioso kia mono anju ia mu ixana, \"dizonda dia nguzu.\" Sumbala Jihova ua bhuluile akua Izalaiele mu Ijitu, Ngidiione ua kexile ni phata kuila, muéne ueji ku a bhulula dingi o veji ienioió. Jihova ua zuela bhu kaxi ka anju, kuila muéne ueji kuatekesa Ngidiione.\n8 Kienhiki-phe Ngidiione ua kexile mu kuibhula kiebhi Jihova kieji 'kudila Izalaiele bhu lukuaku lua akua Midiiana.' Jihova ua mu tambuijila: \"Eme ngi kala ni eie sé kufula, akua Midiiana-phe ua kà a nemeka kala muthu umoxi ngó.\" (Afun. 6:11-16) Ngidiione ua kexile ni phata, kiki kia mu bhangesa ku bhinga kijimbuete. Maji Ngidiione ka londekesa kuila ua kexile ni phata kuma Nzambi Muthu ua kidi.\n9 Kua bhiti kima, kia suínisa o kixikinu kia Ngidiione, kia suínisa ué kiavulu o ukamba uê ni Nzambi. Ngidiione ua lambe, iu ua tela o anju. Kioso o anju kia sununa o mbangala iê ku kudia, o kudia kua jokota, Ngidiione u mona kuma anju ia Jihova. Ngidiione uixi: \"Aiué, Jihova Nzambi, tata! Manhi anju ia Jihova nga di mono-nê pholo ni pholo.\" (Afun. 6:17-22) O kuila o kizulukutu kiki, kia zange o ukamba ua Ngidiione ni Nzambi? Kana! Maji o ukamba ua di dibandekesa. Ngidiione ua kexile ku paze ni Nzambi. Tua kijiia mukonda o kalatódio ka tungu Ngidiione, muéne ua ka luku, \"Jihova muene Paze.\" (Tanga Afundixi 6:23, 24.) Kioso ki tu xinganeka mu ima iene mu tu bhangela Jihova izuua ioso, tu mona kuila muéne Dikamba dia kidi. O kuzuela ni Nzambi izuua ioso mu musambu, ku bandekesa o paze ietu, ku suínisa ué o ukamba uetu ni muéne.\nNANHI 'U NANGA MU BALAKA IA JIHOVA'\n10. Kala ki tanga o divulu dia Jisálamu 15:3, 5, ihi i tu bhinga Jihova, se tua mesena ku kala kamba diê?\n10 Phala Jihova ku kala Dikamba dietu, saí ima i tua tokala o ku bhanga. Kala ki tu tanga mu divulu dia Jisálamu 15, Davidi uembi, se ihi i tua tokala ku bhanga phala ku 'nanga mu balaka ia Jihova,' kulombolola ku kala kamba dia Nzambi. (Jisá. 15:1) Tu di longe ima iiadi\n11. Mukonda diahi tua tokala kueha o ku tanga makutu?\n11 Davidi ua tendelesa ué: 'Aluka! Dimi diê ki di kale ni phulu.' (Jisá. 34:13) Se tu xibhaka o itendelesu íii, tu tena ku zanga o ukamba uetu ni Tata ietu ia diulu. Sé phata, o makutu kijimbuete kia nguma ia dikota ia Jihova, Satanaji, o Diabhu. O dijina \"Diabhu,\" dia tundu mu Ngeleku, dilombolola \"makutu.\" Se tu di langa ku ima i tu zuela ia lungu ni akuetu, kiki kia-nda tu kuatekesa ku zukama dingi kua Jihova. Benge benge ki tu zuela ia lungu ni jiphange a a te Nzambi ku pholo mu kilunga.\n12, 13. (a) Mukonda diahi tua tokala kuzuela o kidi mu ithangana ioso? (b) Ihi i zuela o athu kioso kia mona o ukexilu uetu?\n12 O jiselevende ja Jihova, a ejiia ku mundu uoso kuila athu a kidi. O poxolo Phaulu ua soneka: \"Kolokotenu ni ku tu sambela. Kuma tua di fika kukala ni kitongoluelu kia zele, mbata tua mesena kubhanga mu kidi o ima ioso.\" (Jihe. 13:18) Mukonda tua mesena \"kubhanga mu kidi o ima ioso,\" tu eha o ukexilu ua ku nganala o jiphange jetu mu nzumbi. Mu kifika, se ene akalakadi etu, etu tua tokala tu a futa o kitadi kioso ki tua a kanena ku a futa. Etu tu Jikidistá, tu zuela o kidi ni akalakadi'etu ni athu a mukuá. Se tu akalakadi a jiphange jetu, tua tokala ku aluka phala ki tu jijile ima ki i tokala.\n13 Ku mundu o athu a ximana o Jimbangi ja Jihova mukonda dia ku kala athu a kidi. Mu kifika, saí xefe ia ditenda dionene dia kutunga, ua mono kuila o Jimbangi ja Jihova a kumbidila o ikanenu iâ. Muéne uambe: \"Enu mu bhanga ioso i mu kanena o ku bhanga.\" (Jisá. 15:4) O ukexilu iú, u tu kuatekesa ku kala ni Ukamba ni Jihova, ni ku bhekela kijingu kua Tata ietu ia henda ku diulu.\nKUATEKESA AKUENU KU KALA MAKAMBA A JIHOVA\n14, 15. Mu ukunji uetu, kiebhi ki tu tena ku kuatekesa athu ku kala makamba a Jihova?\n14 O athu u tuene mu sanga kioso ki tuia mu boka, avulu a xikina kuila kuene Nzambi, avulu ka mu mono kala Dikamba diâ dia beta-o-kota. Kiebhi ki tu tena ku a kuatekesa? Xinganeka o itendelesu ia bhana Jezú ku 70 a maxibulu, kioso kia a tumikisa phala ku boka: \"Inzo ioso i mua kà bokona, mu dianga kuila: O kutululuka kukale mu dibhata didi. Se bhu kala-phe mukua uembu mu dibhat'omo, o uembu uenu u mu tula ku thandu diê; se kana-bhu, u mi vutukila dingi enu'enu.\" (Luka 10:5, 6) Nange o athu a mesena dingi kuijiia o kidi se tu a talatala kiambote. Né muene se o athu a tu zembe, tu a talatala kiambote, nange kiki kia a bhangesa ku tululuka, ni ku tu tambulula kiambote mu kithangana kia mukuá.\n15 Kioso ki tu sanga athu ene kiá ni ngeleja iâ, mba a kaiela ijila ia jingeleja ja makutu, né kiki tu a talatala kiambote, ni kutululuka kuoso. Tu tambulula kiambote o athu oso eza mu iônge ietu benge-benge ió ka sanguluka ni ukexilu ua mundu iú, a mesena kuijiia dingi o Nzambi i tuene mu bheza. O milongi mu Mulangidi izuela: \"O Bibidia i Lungulula o Ukexilu ua Athu,\" tu sanga-mu phangu ia athu avulu.\nKU KALAKALA NI DIKAMBA DIETU DIA BETA-O-KOTA\n16. Kiebhi ki tu tena ku kala makamba a Jihova ni ku kala ué \"jingunza\" jê?\n16 Saí bhabha, o athu a kalakala kumoxi, a kala makamba ambote. Oso a di bhakula kua Jihova a tambula o ujitu ua ku kala makamba mê ni ku kala \"jingunza\" jê. (Tanga 1 Kolindo 3:9.) Kioso ki tu boka ni ku bhanga maxibulu tu tendela kiambote o ídifua ia Tata ietu ia diulu. Tu mona kiebhi o nzumbi iê ikôla, i tu kuatekesa ku boka o njimbu iambote.\n17. Kiebhi o milongi i tu tambula mu iônge ionene ni iônge ia makota, i londekesa kuila Jihova Kamba dietu?\n17 Kioso ki tu bhita kithangana kiavulu mu sidivisu ia ku boka, tu zukama dingi kua Jihova. Mu kifika, tu mona kiebhi Jihova kia fidisa o jinguma ku fidisa o kikalakalu kia ku boka. Xinganeka mu mivu ia bhiti. O kuila ki tu mono kiebhi kia mu tuendesa Nzambi? Tu diuana ni kudia kuavulu mu nzumbi. O milongi i tu tambula mu iônge ionene ni iônge ia makota, i londekesa kuila Jihova Tata ietu, uejiia o maka u tu bhita na-u ni ibhindamu ietu. Mu ku sakidila o kiônge kietu, saí muiji ua soneka: \"O milongi ia tula ku mixima ietu. Tua mono kiebhi Jihova kia zolo muthu ni muthu mu dietu, ni kuila muéne ua mesena o mbote ietu.\" Kioso kia tundu mu kiônge kia dikota ku ixi ia Irlanda, o dikaza akua Alemanha a sakidila o ukexilu ua a tambulula ni ua a talatala, ene a zuela: \"Maji o kisakidilu kia dikota kia tokala kua Jihova ni Sobha ia undu, Jezú Kristu. Ene a tu exana phala ku bhanga mbandu ku kifuxi kiki kia di zolo. Ki tua mu zuela ngó ia lungu ni henda maji tua mu tambula henda mu izuua ioso. O ima ia bhiti ku muenhu uetu ni ima i tua di longo mu kiônge mu mbanza ia Dublim, ia-nda tu kuatekesa ku di lembalala o ujitu u tuala na-u ua ku sidivila Nzambi ietu ni enu oso phange jetu.\"\nO MAKAMBA A DI ZUELESA KIAMBOTE\n18. Ihi i tua tokala ku dibhudisa ia lungu ni kuzuela ni Jihova?\n18 O makamba a tena ku di bhana kiambote kioso kia di zuelesa kiambote. Lelu o athu ene mu di tumikisa njimbu mu Internete. Maji ihi i tu zuela ia lungu ni ku di zuelesa ni Jihova, o Dikamba dietu dia beta-o-kota? Sé phata, muéne 'mukua kuívua o misambu.' (Jisá. 65:2) O kuila tuene mu zuela né ithangana ioso?\n19. Se kiene mu tu bhonza ku sanga izuelu phala ku tangela o maka metu kua Jihova, o Tata ietu ia diulu, ihi i tena ku tu kuatekesa?\n19 Saí jiselevende ja Nzambi, kiene mu ku a bhonza ku jikula o mixima iâ phala kuzuela ioso ia a kala ku mixima. Maji Jihova ua mesena tu jikula o mixima ietu, kioso ki tu samba. (Jisá. 119:145; Kud. 3:41) Se ki tua mu sanga izuelu ia tokala phala ku jimbulula kiebhi ki tua mu divua, tuala ni kikuatekesu. Phaulu ua sonekena o Jikidistá mu Loma: \"Kuma etu ki tuijiia kusamba kioso kia tokala. Maji o Nzumbi muene u tu diondela kua Nzambi ni kukumba ki ku xikina ku ku lombolola ni izuelu. O Nzambi-phe mukua kutekula o mixima ia athu, uejiia kioso ki sola Nzumbi. Mukonda muène u tena kudiondela athu' ê angene, kala ki ala mu vondadi ia Nzambi.\" (Loma 8:26, 27) Kioso ki tu tanga misoso mu madivulu a Bibidia, kála Jobe, Jisálamu, ni Jisabhu tu tena kuijiia kiebhi ki tua tokala ku tangela o maka metu kua Jihova.\n20, 21. Kiebhi ki tu tululukisa o izuelu ia Phaulu mu divulu dia Filipe 4:6, 7?\n20 Kioso ki tu di bhana ni maka a bhonzo, tua tokala ku lembalala o izuelu ia Phaulu ku akua Filipe: \"Ki mu kale ni hele ia kima, ki mu ile bhidibhidi, maji ima ioso-phe iiza-ku, mu ila ni kusamba ni kudionda, kumoxi ni kusakidila, mu ende ni kubhinga kua Nzambi ioso i mua mesena.\" O kuzuela kiambote ni dikamba dietu dia beta-o-kota, kua-nda tu tululukisa o muxima, mukonda Phaulu ua bandekesa dingi: \"Bheniobho o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kuanda ku mi bateka mixima ni ilunji, mu ukamba ni Kristu Jezú.\" (Fil. 4:6, 7) Tua tokala tu sakidila ithangana ioso, o 'kutululuka kua Nzambi' ku bhateka o mixima ietu ni ilunji ietu.\n21 O misambu i tu kuatekesa ku kala ni ukamba uambote ni Jihova. Kiki-phe, tu \"sambenu sé kufula.\" (1 Tes. 5:17) Tua tokala ku suínisa o ukamba uetu ni Nzambi ni ku bhinga ioso ia tu tumina. Tua tokala ué ku katula kithangana phala ku xinganeka mu mabesá a tu bhana, mukonda Jihova muene Tata ietu, Nzambi ietu, Dikamba dietu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140215\/jihova-nzambi-dikamba-dia-beta-o-kota\/","date":"2020-02-26T20:21:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146485.15\/warc\/CC-MAIN-20200226181001-20200226211001-00148.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2265,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Estere uexile kilumba mukua Judá ua tungile mu ixi ia Pélesa mu mbanza ia Suzana. Mivu iavulu ku dima, muiji uê a u katuile mu mbanza ia Jeluzaleme kuala Nabukodonozolo. A mu sase kua mon'a sekulu'ê Moledekai, selevende ia Sobha ia Pélesa, ngana Asuuelu.\nSobha Asuuelu uandalele muhatu uengi mba mvuale. Jiselevende jê a mu bhekela o ilumba ioso ia betele o kuuabha mu ixi, Estere ue a mu bheka. Mu ilumba ioso, o sobha ua solo-bhu Estere phala kukala mvuale. Moledekai ua tendelesa Estere phala ka tangele muthu kuila, muene mukua Judá.\nMu izuu'omo, sai diiala mukua kudizangeleka a muixanene Hamane, uexile mutuameni ua ilamba ioso mu ixi. Muene ua mesenene kuila mundu uoso u mu fukamena. Moledekai ka xikina, mu kiki Hamane njinda ia mu kuata iu ua mesenene ku mu jibha. Kioso Hamane kiéza mu kuijiia kuila Moledekai uexile mukua Judá, muene ua funhu ndunge ia kujibha o Jijudé joso mu ixi. Muene ua tangela o sobha: 'O Jijudé athu aiibha, ua tokala kua buikisa.' Asuuelu ua tambuijila: 'Bhanga kioso ki uandala,' iu ua mu bhana o ungana ua kutuma kujibha o Jijudé. Hamane ua tumu o mundu kujibha o Jijudé joso mu kizuua kia 13 kia mbeji ia Adale. Jihova ua kexile mu tala ioso ia kexile mu bhita.\nEstere kejiidilié kima kia lungu ni kitumu. Mukonda dia kiki, Moledekai ua mu tumikisa kópia ia kitumu, iu ua mu tangela uixi: 'Ndé ka zuele ni sobha.' Estere uixi: 'Muthu uoso-uoso uia kua sobha sé ku muixana, a-nda mu jibha. Kua bhiti kiá 30 a izuua, sobha ka ng'ixana luua! Maji kuabhu nga-ndaia. Muene se u sununa o mbasá iê, kima kiambote, nga bhuluka. Maji se kana, ngáfu kiá.'\nEstere uai katé mu mbonge ia sobha. Kioso sobha kia mu mono, ua mu sunuina o mbasá iê. Estere ua bhixila kua sobha, o sobha ua muibhula uixi: 'Ihi i ua mesena mvuale Estere?' Muene uambe: 'Nga mesena ku m'ixana eie ni Hamane phala kuia mu fesa mu usuku ua lelu.' Kioso kia kexile mu fesa íii, Estere ua exana dingi phala kuia mu fesa ia mukuá. Mu fesa ia kaiiadi, sobha uebhuidisa dingi Estere: 'Ihi i ua mesena?' Muene uixi: 'Sai muthu ua mesena ku ngi jibha eme ni mundu uami. Tu bhulule nga ku dióndo.' Sobha ua muibhula: 'Nanhi ua mesena ku ku jibha?' Muene ua tambuijila: 'O diiala didi dia iibha Hamane.' Sobha Assuelu njinda ia mu kuata, iu ua tumina kujibha Hamane mu kithangana kienhókio.\nMaji sé-ku muthu ueji tena kujimuna o kitumu kia Hamane, né muene sobha keji tena. Mu kienhiki, sobha ua solo Moledekai kukala mutuameni ua ilamba ioso mu ixi, iu ua mu tumina kubhanga kitumu kia ubhe mu ixi ioso. Moledekai ua bhange kitumu kia ubhe, kia kexile mu zokela o Jijudé kioso kieji kua bhanga kima kiaiibha ku athu. Mu kizuua kia 13 kia mbeji ia Adale, o Jijudé a tolola o jinguma jâ. Mukonda dia kikoué kiki, mivu ioso ene a kexile mu bhanga fesa.\n\"Katé muene ni bhu pholo ia jinguvulu ni enexi a kà mi bheka-bhu mukonda diami, mu ku a bhana o umbangi ua Njimbu Iambote, ni ene ni akua jixi jengi.\"—Matesu 10:18","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/nvuale-estere-ua-bhulula-o-mundu-u%C3%AA\/","date":"2020-02-24T16:37:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145966.48\/warc\/CC-MAIN-20200224163216-20200224193216-00111.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":524,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi o tuana kia tena ku zola Nzambi?\nO tuana tuê a-nda tena ngó ku zola Nzambi se ene a xikina kuila Nzambi muthu ua kidi, muthu ua a zolo. Phala ku zola Nzambi, kia dianga a bhingi ku muijiia. (1 Nzuá 4:8) Mu kifika, ene a bhingi kuijiia: Mukonda diahi Nzambi ua bhange o athu mu ngongo? Mukonda diahi Nzambi uehela o hadi? Ihi ia-nda bhanga Nzambi ku hádia phala o athu?\nPhala ku kuatekesa an'ê ku zola Nzambi, ua tokala kulondekesa kuila eie ué ua zolo Nzambi. Kioso ene kia-nda mona kiki, a-nda kaiela o phangu iê.\nKiebhi ki u tena ku tula o Mak'â Nzambi ku muxima ua tuana tuê?\nO Mak'â Nzambi ala ni kutena. (Jihebeleu 4:12) Kienhiki, kuatekesa an'ê kuijiia o ilongesu ia dianga ia Bibidia. Phala ku tula o mak'â Nzambi ku mixima ia athu, Jezú ua bhange ibhuidisu, uevu iu ua jimbulula o Mikanda Ikola. Phala ku tula o Mak'â Nzambi ku mixima ia tuana tuê, kaiela o ukexilu ua Jezú ua ku longa.\nO misoso ia Bibidia ilondekesa kiebhi Nzambi kia di bhanene ni athu m'ukulu ni mundu uê, i tena ku kuatekesa o tuana tuê kuijiia ni ku zola Nzambi. O madivulu a tena ku kuatekesa ku bhanga kiki ala mu www.jw.org\/kmb.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/longa-an%C3%AA-ia-lungu-ni-nzambi\/","date":"2020-02-19T05:14:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144027.33\/warc\/CC-MAIN-20200219030731-20200219060731-00199.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":208,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.418,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2014 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201407\/wpub\/km_KIM_201407_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201407\/wpub\/km_KIM_201407_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201407\/","date":"2020-02-27T17:46:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146744.74\/warc\/CC-MAIN-20200227160355-20200227190355-00250.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9831940532,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9831940531730652}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.262,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE ua mu bokona mu Kididi kia Ubhezelu, u mona kuila o kididi kiala kiéngi. Eie tundé ukulu ua ximana o kididi kiki. Eie nange u di lembalala kuila kioso kia kexile mu ki tunga, eie ué kuene ku ua kexile. Maji ua beta ku sanguluka mu ku mona kuila, o Kididi Kia Ubhezelu a ki bhange kididi kia ku kuatekesa o athu a bhiti mu mavuua. Mukonda dia nvula ia dikota ia lauka mu mbanza iê, o kibuka kia tufunga mu filiiale a pelepalala kudia, izuatu, menha a zele, ni ima ia mukua phala ku kuatekesa ió a bhiti mu divuua. A pelepalala kiambote o ima ia bhana o athu phala ku kuatekesa o jiphange a bhiti mu mavuua. O jiphange ja maiala ni ja ahatu, a mu bokona mu kididi kia ubhezelu phala ku tambula o ima ia bhindamena ni masoxi ku mesu.\nJezú uambe kuila o henda mudiâ ieji kala kijimbuete kia mundu ué. (Nzuá 13:34, 35) Mu mbandu íii, tua-nda di longa kiebhi o Jimbangi ja Jihova kiene mu londekesa o henda íii kioso kia tunga o ididi ia ubhezelu, ni kioso kia kuatekesa ió a bhita mu mavuua. O henda íii ilondekesa kuila a mu tu tumina ku Utuminu ua Jezú.\nIN THIS SECTION\nKIBATULU 18\nKuebhi kuene mu tunda o kitadi? Ihi ia bhanga ni kitadi kiki?\nKIBATULU 19\nO Ididi ia ubhezelu i bhana kijingu kua Nzambi, maji muene u bhana valolo ku kima kiéngi.\nKIBATULU 20\nKiebhi ki tuejiia kuma o kikalakalu kietu kia ku kuatekesa kia tokala ku sidivisu ietu kua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ku-kuatekesa\/","date":"2020-02-28T06:07:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147054.34\/warc\/CC-MAIN-20200228043124-20200228073124-00011.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.391,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Sezaleia, mua kexile muthu uonene mukua Loma, uexile kabhitangu ka masoladi. Dijina diê Koloneliu. Sumbala muene kexile Judé, o Jijudé akexile ku mu xila kiavulu. Muene ua kexile mu kuatekesa o jingadiama, ni athu oso a bhindamene. Koloneliu ua xikinine kua Jihova. Mukonda dia kiki, muene ua kexile mu samba ithangana ioso. Sai kizuua, o anju ia monekena Koloneliu, anga i zuela: 'Nzambi uevu o misambu ié. Tuma athu ku Jopa, kua Phetele, n'eza mu ku sanga.' Mu kithangana kieniókio, Koloneliu ua tumikisa maiala ku Jopa. Phala kubhixila mu mbanza íii, ene a tokalele kuenda 48 a jikilómetulu.\nKioso kiexile mu Jopa, Phetele ua mono kisuma. Muene ua mono o iama ia fidisile o akua Judá ku i dia, anga uivua dízui dia mu tangela phala kudia. Phetele ua ditunu mu kuzuela: 'Maji eme kiluua ngi dia kiama kia xidi ku muenhu uami.' Anga uivua dingi o dízui dia zuela, uixi: 'Kana kuzuela, iama íii ia xidi. Nzambi ua i zelesa.' Phetele, a mu tangela: 'Kuala maiala atatu ku muelu ua inzo ié. Tuluka, uie-nâ kumoxi.' Phetele ua tuluka, anga uibhula o maiala, se a mu bhanga ihi bhu muelu uê. Ene a tambuijila: 'Koloneliu, kabhitangu mukua Loma, muene ua tu tumu. Eie ua tokala kuia ku inzo iê mu Sezaleia.' Phetele ua bhingi ku maiala, phala kuzeka ku bhata diê. Mu kamene, muene, ni jiphange ja mukuá ja Jopa, ai kumoxi mu Sezaleia.\nKioso Koloneliu kia mono Phetele, muene ua fukama. Maji Phetele ua zuela: 'Imana! Eme ue ngi muthu ni mukuenu. Mua k'ijiia kuma muthu uala Judé, Nzambi ua mu fidisa o kukuata ukamba ni mukua'xi iengi, mba kubokona ngó m'onzo iê ni kubhongoloka-nê kumoxi. Mu kiki-phe, mukonda diahi mua ngi tumina ku ng'ixana?'\nKoloneliu ua tambuijila Phetele, uixi: 'Lelu kizuua kia kauana tundé ki nga kexile mu samba, anga ku ngi tukulukila anju ia Nzambi, ia ngi tangela phala ku kuixana. Mu kiki-phe, tua ku dióndo tu longe o Mak'â Jihova?' Phetele uambe: 'Nga mono kuma Nzambi kene ni katombo ka athu. Muene u tambulula uoso ua mesena ku mu bheza ni kuiuka.' Phetele ua a longo ima iavulu ia lungu ni Jezú. Mu kusuluka, Koloneliu ni athu a mukuá akexile nê kumoxi, a tambula o ujitu ua nzumbi ikola, iá a batizala.\n\"Ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\"—Ikalakalu 10:35","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/koloneliu-u-tambula-nzumbi-ikola\/","date":"2020-02-28T07:06:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147054.34\/warc\/CC-MAIN-20200228043124-20200228073124-00014.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":394,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.284,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKI KIDYELELU KYAMBOTE! O Mubhangi wetu wa tu kanena ku tu bhana mwenyu wa kalela-ku, mu ngongo mumu. Maji avulu ka xikina mu kidi kiki. Ene amba kiki: 'Kwa-nda bhixila kizuwa etu enoso twa-nda fwa. Kyene kya tu bhange.' A mukwá amba kwila athu a tena kukala ni mwenyu wa kalela-ku maji mu ixi mumu kana. Amba kwila muthu u tambula ngo o mwenyu wa kalela-ku kyoso kya fwa anga uya ku dyulu. Mudyé, o kwila kidi?\nAnde dya kutambwijila o kibhwidisu kiki, ijiya hanji o kitambwijilu kya ibhwidisu itatu yiyi: Mu kutala ku ukexilu a bhange na-u o muthu, mivu ikuxi ya tokalele o muthu kukala ku mwenyu? Kyoso Nzambi kya bhange o ixi ni athu, ihi ya-ndalele Nzambi? Kyebhi kya moneka o kufwa mu ngongo?\nO UKALELU WA MUTHU\nKu ima yoso ya bhange Nzambi mu ngongo, o athu a difu kyengi. Kiki ki bhita kyebhi? O Bibidya i tu tangela kwamba o athu a bhange mu \"kidifwanganu\" kya Nzambi. (Dimatekenu 1:26, 27) Kiki kilombolola kima kyahi? Kilombolola kwila o athu a tambula o ukexilu mba idifwa ya Nzambi, mu kifika o henda ni kufundisa mu kidi.\nKima kya mukwá, athu a a bhange ni kutena kwa kuxinganeka, ni uhete wa kwijiya kyoso kya wabha ni kyoso kya ibha. A a bhange we ni vondadi ya kwijiya ni kuzola Nzambi. Kiki kyene ki tu bhangesa kwijiya o unene wa ngongo ni yoso yene-mu, ni kuzola we ima kala kupindala, ni kwimba. O kima kya beta o kota, o athu éne ngó a tena kubheza o Mubhangi. O idifwa yiyi yala na-yu o athu, i bhangesa o athu kuditungula mu'axaxi ka yama mu ngongo.\nMu kiki xinganeka: O kwila Nzambi weji bhana ku athu o idifwa yoso yiyi ya yuka, ni kutena kwa kubhanga ima yavulu maji phala kuvivela ngó tu izuwa mba mivu? Mu kidi, Nzambi wa tu bhana o kutena kwoso kuku, phala tu tene kusanguluka ku mwenyu mu ngongo mumu.\nVONDADI YA NZAMBI\nAmoxi amba kwila Nzambi ka bhange athu phala a kale ni mwenyu wa kalela-ku mu ngongo, kana. A xikina kwila o ixi a i bhange phala athu kukala-mu ngó tu ithangana, kifwa kididi phala Nzambi kutena kumona nanyi wa fwama kuya mu tunga ku dyulu phala a kale ku mbandu ya Nzambi. Maji se kiki kidi, ki twa-nda zwela kwila Nzambi mwéne wa mu bheka o kwibha kwoso mi jiphaxi mu ngongo? Maji kiki ki kyene ki bhanga Nzambi. O Bibidya yamba kiki: \"O wendelu wê woso watetuluka. Nzambi mwene o Kidi, o mwa mwene ki mwene mangonya; izuwa yoso mwene ngó wayuka, o ku tetuluka we mwene ngó.\"—Matendelelu 32:4.\nO Bibidya ni kidi kyoso i tu tangela ihi ya mesenene Nzambi phala o ixi, ixi kiki: \"Dyulu, dyulu dya ngene dya Jihova, maji o ixi-phe, wa i bhana an'a athu.\" (Jisálamu 115:16) Kyene, Nzambi wa bhange o ixi phala i kale dibhata dya yuka phala o athu, mwene wa te-mu yoso ya bhindamena o athu phala a sanguluke ni kuzediwa.—Dimatekenu 2:8, 9.\n\"Dyulu, dyulu dya ngene dya Jihova, maji o ixi-phe, wa i bhana an'a athu.\"—Sálamu 115:16\nO Bibidya i tu tangela we o vondadi ya Nzambi ku athu. Mwene wa tumina o dikaza dya dyanga, kwila \"mu izalese ixi ioso, mu i tolole. . . ni yama yoso ya mwenyu yendela ku mavu.\" (Dimatekenu 1:28) Ujitu wa dikota wa kexile na-u, kulanga ni kusanzuma o Palayizu phala i kale kididi kya dikota! Mu kidi, Adá ni Eva ni mwiji wâ ku pholo, akexile ni kidyelelu kya kukala ni mwenyu wa kalela-ku mu ngongo mumu, ki mu dyulu kana.\nTWENE MU FILA-HI?\nTwene mu fila-hi-phe? O Bibidya i tu londekesa kwila anju imoxi, a mwila Satana mba Dyabhu, wa bhukumuka, wa mesenene kufidisa o vondadi ya Nzambi mu Edene. Kyebhy?\nSatana wa bhangesa o jitata jetu ja dyanga, Adá ni Eva kubhukumukina we Nzambi. Kyoso Satana kya tange kwila Nzambi wa kexile mwa swekela kima kya dikota—o uhete wa kusola ene mudyá o ima ya yuka mu yiyi ya ibha. Ene a dyelela kwa Satana yá a bhana dikunda kwa Nzambi. Ihi ya bhiti? Mu kubhita thembu, afu kála kya tangele Nzambi. Mu kiki, ene a texi o kidyelelu kyá kya kukala ni mwenyu wa kalela-ku mu Palayizu mu ixi.—Dimatekenu 2:17; 3:1-6; 5:5.\nTundé mu kizuwa kyenyokyo, o kubhukumuka kwa Adá ni Eva kwa bhekesa ibhidi ku athu oso. O Maka ma Nzambi, amba kiki: \"Mukwâ ni kya bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi [Adá], o kufwa kù kwejila mu ituxi; kyene we kya bhiti o kufwa ku thandu dya athu oso.\" (Loma 5:12) Twene mu fwa mukonda twa lundula o kituxi ku jitata jetu ja dyanga, ki mukonda dya kwila kyene kyá kya xindile Nzambi tundé ukulu.\nEYE U TENA KUKALA NI MWENYU WA KALELA-KU MU IXI\nO kubhukumuka kwa bhiti mu Edene, ki ku fidisa o vondadi ya Nzambi ku athu mu ixi. O henda ni kuyuka kwa Nzambi kwa mu bhangesa kubhanga kima phala ku tu bhulula ku ituxi ni kufwa. Poxolo Phaulu, wa jimbulula kiki: \"O futu ya ituxi kufwa. Maji o ujitu-phe wa Nzambi mwenyu ki wabhwa, mwa Kristu Jezú, Ngana yetu.\" (Loma 6:23) Ni henda yoso Nzambi wa \"bhana Mon'ê umoxi-èlele, phala woso u mu xikana mwène, káfwe, maji a kale ni mwenyu ki wábhwa.\" (Nzwá 3:16) Mu kubhana o mwenyu we phala ku tu kula, Jezú wa bhulula yoso ya texile Adá. *\nKwa kambe ngó bhofele, yoso ya tange Nzambi ya-nda dikumbidila. U tena kukala ni mwenyu wambote ku hádya se u lunda ku muxima, o izwelu ya Jezú: \"Bokwenenu bhu dibhitu dya tolo, mbata o dibhitu dya kulu ni njila yazanze iya ku'alunga; o athu a di bokona avulu. O kadibhitu-phe katolo, ni kanjila kòfele, kaya ku mwenyu; athu k'a kidi a ka sanga.\" (Matesu 7:13, 14) Eie u sola kyebhi kya-nda kala o mwenyu we ku hádya. Ihi-phe i wa-nda bhanga?\n^ kax. 17 Phala kwijiya dingi ya lungu ni jimbote ji tena ku ku bhekela o kukula, tanga o kibatulu 5 kya divulu, Ihi i tu Longa o Bibidya? A di bhange ku Jimbangi ja Jihova, dyala we mu www.jw.org\/kmb.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/kalela-ku-mu-ixi\/","date":"2020-02-19T12:12:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144111.17\/warc\/CC-MAIN-20200219092153-20200219122153-00097.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":999,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.272,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu divulu dya 2 Kolindu 9:7, a tu tangele kwila: \"Kala muthu a bhane wila kya mu kala mu muxima wê, ka bhane ni kuluwala, mba mu ku mu bhinjika. Mbata Nzambi wa zola mukwa kubhana ni ngalasa yoso.\" Lelu twala ni ukexilu wambote wa kusangela kitadi bhu kaxi ka internete, phala kukwatekesa o kikalakalu kya Jimbangi ja Jihova, kikale mu ixi yetu mba ku mundu woso.\nTALA O VIDYU, ITENDELESU PHALA KUSANGELA KITADI BHU KAXI KA JW.ORG, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi ki tu tena kusanga o itendelesu ya kusangela kitadi bhu kaxi ka jw.org mu ixi yetu?\nKyebhi o jiphange kyene mu katula mbote mu kusangela kitadi bhu kaxi ka jw.org?\nEbhi o mawukexilu a kusangela kitadi?\nIhi i twa tokala o kubhanga se ki twijiya kyebhi ki tu tena kusangela kitadi bhu kaxi ka jw.org?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2019-mwb\/milongi-ya-y%C3%B4nge-ya-25-ya-kamoxi-1-ya-kayadi\/jihova-wa-zola-mukwa-kubhana-ni-ngalasa-yoso\/","date":"2020-02-24T05:17:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145897.19\/warc\/CC-MAIN-20200224040929-20200224070929-00379.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.136,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.252,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Matesu 22:41-45\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Pelepalala o mixima ya jingivwidi ande dya kutanga. Kwatekesa o jingivwidi kumona o valolo ya velusu.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nXinganeka se mukonda dyahi wa-nda tanga o velusu. Lombolola o velusu ande dya kutanga phala kukwatekesa o jingivwidi kutonginina kyambote o pondo i wa mesena kujimbulula mu velusu.\nLondekesa kwila o ima i wa mu zwela ya tundu mu Bibidya. Mu kuzwela ni muthu u xikina Nzambi, mu kwatekese kumona kwila o i wa mu zwela ya tundu mu Bibidya. Mu kubhanga kiki wa-nda londekesa kwila o unjimu woso u tunda mu Mak'â Nzambi.\nZwela ima i bhangesa o muthu kumesena kutanga mwene o velusu. Bhanga kibhwidisu a-nda ki tambwijila mu velusu i wa-nda tanga. Tumbula maka u tena kwa batula kyoso ki wa-nda tanga o velusu, mba tumbula kitumu a-nda kilombolola mu jivelusu ji wa-nda tanga.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/4-kulombolola-ande-dya-kutanga-o-velusu\/","date":"2020-02-28T15:42:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147234.52\/warc\/CC-MAIN-20200228135132-20200228165132-00341.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":146,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.226,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua sokesa o athu ni jifiku\n24:5\nO Jijudé ja fiiele ja kexile ku ubhika mu Babilonha, exile kala jifiku ja uabha\n24:8\nO Sobha iaiibha Zedekiia, ni athu amukuá akexile mu bhanga o ima ia iibha, exile kala jifiku jaiibha kinene\nKiebhi ki tu tena kukala ni 'muxima ua kuijiia' Jihova?\n24:7\nJihova ua-nda tu bhana o 'muxima ua ku mu ijiia,' se tu dilonga ni kukumbidila o Maka mê\nEtu tua tokala kutonginina kiambote o muxima uetu, ni kueha o idifua ni jihanji ja iibha, ji tena kuta o ukamba uetu ni Jihova mu iluezu","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2017-mwb\/milongi-ia-kasam10-16\/uala-ni-muxima-ua-kuijiia-jihova\/","date":"2020-02-29T01:38:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148163.71\/warc\/CC-MAIN-20200228231614-20200229021614-00099.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":95,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Zakadiya Kilombolwelu Kya Divulu Dya Zakadiya O divulu dya Zakadiya di zwela ya lungu ni wijilu wa Mexiya, ni kwila eji mu sumbisa ni ku mu jibha. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Zakadiya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Zakadiya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071994\/univ\/art\/1001071994_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-zakadiya\/","date":"2020-02-18T01:50:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00269.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9996029735,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9996029734611511}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.167,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.225,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nKiebhi o ji xikola mu kilunga kia Nzambi kiene mu longa o akunji phala ku bhanga kiambote o ukunji uâ\nJEZÚ ua boko mu mbanza ioso ia Ngalileia mu mivu iiadi. (Tanga Matesu 9:35-38.) Muéne ua kexile múia mu ji sanzala javulu ni mu ji mbonge, ku longa mu malombe a ji Judé ni ku boka o njimbu iambote ia Utuminu. Mu ididi ioso mua kexile mu boka muéne, athu avulu akexile múia-ku phala ku muivua. Kienhiki, Jezú uambe: \"O mábhia ma nzungule muene,\" kienhiki, kua bhingile dingi akalakadi.\n1-3. Kiebhi Jezú kia sanzumuna o kikalakalu kia ku boka, ni ibhuidisu iebhi i tu di bhanga?\n2 Jezú ua bhangesa kuila o njimbu iambote i tula mu ididi ioso. Kiebhi kia bhange kiki? Mu ku tumikisa 12 dia ji poxolo, \"kuboka o Utuminu ua Nzambi.\" (Luka 9:1, 2) O ji poxolo nange a mesenene kuijiia kiebhi kia tokalele ku bhanga o kikalakalu kieniókio. Ande dia ku a tumikisa, Jezú ua diangela ku a bhana ia mu bhanene ué Tat'ê ia diulu—o ku a longa.\n3 Nange tu dibhuidisa: Jezú a mu longo ihi kua Tat'ê? Ihi ia longo Jezú ku ji poxolo jê? O kuila lelu o Mexiia, o Sobha, uene mu longa o akaiedi'ê ku bhanga kiambote o ukunji uâ? Se kiene, kiebhi muéne kiene mu bhanga kiki?\n\"[Ngi] Zuela Kala Kia Ngi Longo Tata\"\n4. Thembu kuxi ni kuebhi Jezú a mu longo kua Tat'ê?\n4 Jezú uejidile kiambote kuila a mu longele kua Tat'ê. Kioso kia kexile mu ixi, Jezú uambe: \"Nga zuela kala kia ngi longo Tata.\" (Nzuá 8:28) Thembu kuxi ni kuebhi Jezú a mu longo? Jezú, o mona ua dianga ua Nzambi, a mateka o ku mu longa kioso kia zubha o ku mu bhanga. (Kol. 1:15) Bhu mbanji ia Tat'ê ku diulu, o mona ua bhiti mivu iavulu mu kuívua ni ku mona, \"O Mulongexi ua Dikota.\" (Iza. 30:20, NW) Mukonda dia kiki, o Mona ua di longo kiavulu ia lungu ni ídifua, ikalakalu ni ima ia mesena ku bhanga Tat'ê.\n5. Ihi ia longo o Tata kua Mona ia lungu ni ukunji ueji bhanga muéne mu ixi?\n5 Mu kithangana kia tokala, Jihova ua longo Mon'ê ia lungu ni ukunji ueji bhanga Jezú mu ixi. Tala o kikanenu kilondekesa o ukamba ua Mulongexi ua Dikota ni Mon'ê ua dianga. (Tanga Izaia 50:4, 5.) O Bibidia i zuela kuila, Jihova ua kexile mu phaphumuna Mon'ê \"imene ioso.\" O izuelu íii ilondekesa mulongexi u balumuna dixibulu diê mu kamenene-mene ka selu, phala ku mu longa. Saí Bibidia i zuela: \"Jihova . . . u mu mona kala dixibulu mu xikola, anga u kuata ku mu longa ihi ni kiebhi kia tokala o ku boka.\" Mu \"xikola\" íii ku diulu, Jihova ua longo Mon'ê 'kioso kia zuela, ni kioso kia longa.' (Nzuá 12:49) O Tata ua longo ué Mon'ê kiebhi kia tokalele ku longa. * Kioso kia kexile mu ixi, Jezú ua bhange kala kia mu longele Tat'ê, kana ngó mu ku bhanga o ukunji uê maji mu ku longa ué o akaiedi'ê ku bhanga kiambote o ukunji uâ.\n6, 7. (a) Ihi ia longo Jezú ku ji poxolo jê ni ihi ia bhange ene? (b) Ihi ia mu bhanga Jezú mu izuua ietu phala ku longa o akaiedi'ê oso?\n6 Ihi ia longo Jezú ku ji poxolo jê kala ki tua tange mu dimatekenu? O divulu dia Matesu kibatulu kia 10, di tu londekesa kuila, muéne ua bhana itendelesu ia tokala, kala íii: Kuebhi kua tokalele o ku boka (velusu 5, 6), njimbu iebhi ia tokalele o ku boka (velusu 7), o ku dielela kua Jihova (velusu 9, 10), kiebhi kia tokalele ku di kunda ni mukua dibhata (velusu 11-13), Ihi ia tokalele ku bhanga se o mukua dibhata u dituna o njimbu (velusu 14, 15), ni ihi ia tokalele o ku bhanga mu izukutisu (velusu 16-23). * O milongi ia bhana Jezú ku jipoxolo jê ia a kuatekesa ku sanzumuna o njimbu iambote ku hama ia dianga K.K.\n7 Abha mu izuua ietu? Jezú, o Sobha ia Utuminu ua Nzambi, ua bhana o kikalakalu kia dikota ku akaiedi'ê, kia ku boka \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, . . . mu kubhana umbangi ku akua jixi joso.\" (Mat. 24:14) O kuila o Sobha ua mu tu longa phala ku bhanga o kikalakalu kiki kia beta-o-kota? Sé phata ua mu tu longa! Tundé ku diulu, o Sobha u bhanga ioso phala o akaiedi'ê a tambule o milongi ia bhindamena phala ku bokela athu ni ku kumbidila kiambote o ikalakalu iâ mu kilunga.\nKu Longa Akunji Phala ku Boka o Njimbu Iambote\n8, 9. (a) Mukonda diahi a bhangele o Xikola ia Ukunji ua Nzambi? (b) Kiebhi o kiônge kia kaxi ka semana kiene mu ku kuatekesa ku bhanga kiambote o ukunji uê?\n8 O Kilunga kia Jihova tundé ukulu, kiene mu bhanga iônge ia ilunga, iônge ia makota, iônge mu kilunga—ni Kiônge kia Sidivisu—phala ku longa o mundu ua Nzambi ku bhanga kiambote o ukunji uâ. Maji tundé ku dimatekenu dia muvu ua 1940, o jiphange ala ku pholo a mateka ku a longa bhu kaxi ka ji xikola javulu.\n9 Xikola ia Ukunji ua Nzambi. Kala ki tua mono mu kibatulu ki tua di longo, o xikola íii ia mateka ku muvu ua 1943. O kuila o xikola iexile phala ku longa o jiphange ku bhanga madiskursu ambote mu kilunga? Kana. O xikola íii, a i bhangele phala ku longa o mundu ua Nzambi ku ximana Jihova mu ukunji, ni ujitu ua a bhana ua kuzuela. (Jisá. 150:6) O xikola ia longele o jiphange ja mala ni ja ahatu, ku kala akunji ambote a Utuminu. Lelu o ulongelu iú a mu u bhana bhu kaxi ka kiônge kia kaxi ka semana.\n10, 11. Lelu nanhi u tena ku di longa mu Xikola ia Ngiliiade ni mukonda diahi?\n10 Xikola ia Ngiliiade.O Xikola íii ia mateka kia Sekunda mu kizuua kia 1 ku mbeji ia Kauana ku muvu ua 1943.Ku dimatekenu o xikola iexile ngó phala o aboki a thembu ioso, ni akunji a jixi jengi akexile múia mu boka mu ididi ia mukua. Maji tundé ku mbeji ia Kamusasadi ua muvu ua 2011, o a tokala kuia mu xikola íii, aboki a katunda, tufunga tua ilunga ni ahatu'â, ni jiphange a tokala ku Betele, ni akunji a jixi jengi ka di longo lua o xikola íii.\n11 Mukonda diahi o jiphange ene mu di longa mu Xikola ia Ngiliiade? Saí phange uene mu longa mu xikola íii tundé ukulu, uambe: \"Phala ku suínisa o kixikanu kia jiphange jiji bhu kaxi ka Mak'â Nzambi, ni ku a kuatekesa ku kala ni ifua iambote mu nzumbi, phala ku a kuatekesa ku di bhana ni ibhidi mu ukunji uâ. O kima kia mukua ué, o ku a kuatekesa ku kala ni vondadi ia ku bhanga o kikalakalu kia ku boka.\"—Efe. 4:11.\n12, 13. Mabesá-hi a bheka o Xikola ia Ngiliiade mu kikalakalu kia kuboka ku mundu uoso? Bhana phangu.\n12 Mbote iahi ia bheka o Xikola ia Ngiliiade mu sidivisu ia kuboka ku mundu uoso?Tundé ku muvu ua 1943, 8.500 a jiphange a di longo kiá mu xikola íii. * O jiphange a di longo mu Xikola ia Ngiliiade, a mu boka mu 170 a jixi ku mundu uoso.O akunji a di longo o Xikola ia Ngiliiade, a kaiela o itendelesu ia tambula mu xikola, a bhana ué phangu iambote ku akuâ, ni ku a longa ku bhanga kála ene. Saí ithangana o akunji enhá, a kala ku pholo mu kuboka mu ididi mua kambe aboki mba mua bhindamena dingi aboki a Utuminu.\n13 Xinganeka ia bhiti ku ixi ia Japão, a bhitile mu kithangana sé ku boka kioso kia bhiti o Ita ia Kaiadi ia bhiti ku Mundu Uoso. Ku mbeji ia Kakuinhi ku muvu ua 1949, ku ixi ia Japão nange ki kuexile né muene dikuinhi dia aboki. Maji ku disukilu dia muvu uenhó, 13 dia akunji a jixi jengi a di longele mu Xikola ia Ngiliiade, akexile mu kalakala mu ixi ia Japão. Akunji a mukuá a a kaiela uâ. Mu dimatekenu, o akunji a di bhakuile mu kuboka mu jimbanza jonene; mu kusuka-ku ai mu jimbanza ja mukuá. Ene akexile mu suínisa o maxibulu mâ ni jiphange mu kilunga ku kala aboki a thembu ioso. O kikalakalu kiambote kia bhange o akunji, kia a bhekela mabesá avulu. Lelu ku ixi ia Japão kuala 216.000 a aboki a Utuminu, 40 a ji pursentu ala mu sidivisu ia thembu ioso! *\n14. O ji Xikola ja Utuminu ji londekesa ihi? (Tanga ué o kitutu \"Ji Xikola ji Longa o Akunji a Utuminu,\" ku difue dia 188.)\n14 Ji Xikola ja mukua ja Utuminu.O Xikola ia Aboki a Thembu ioso, ni Xikola phala o Makaza a Kidistá, ni Xikola Phala o Akudi, i kuatekesa o jiphange a di longa mu xikola íii, ku kula mu nzumbi, ni ku suína mu ku kala ku pholo mu kikalakalu kia kuboka. *O ji Xikola jiji, ji londekesa ué kuila o Sobha ietu, ua mu longa o akaiedi'ê ku kumbidila kiambote o kikalakalu kia kuboka.—2 Tim. 4:5.\nKu Longa o Jiphange ja Mala Phala ku Kumbidila Kiambote o Ikalakalu ia Tambula\n15. Kiebhi o jiphange ala ku pholo mu kilunga ene mu kaiela o phangu ia Jezú?\n15 O kikanenu kia Izaia kilondekesa kuila Jezú a mu longo kua Nzambi. Mu \"xikola\" ku diulu,\" o Mon'a ua di longo 'phala uoso ua bhuila uijiia ku mu tela tumaka tua mbote tu mu nhohesa.' (Iza. 50:4) Jezú ua belesela o itendelesu ia tambula; kioso kia kexile mu ixi, muéne ua nhohesa o athu oso 'a bhuila ni ió akexile mu tata.' (Mat. 11:28-30)O mala oso a tambula o ujitu ua ku kala ku pholo mu kilunga, a tokala ku kaiela o phangu ia Jezú, ia ku kala athu a tululukisa o jiphange. Phala ku a kuatekesa ku bhanga kiki, tuala ni ji xikola, ji longa kiebhi kia tena ku sidivila kiambote o jiphange jâ.\n16 Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga. O kibuka kia dianga o ku di longa o xikola íii, kia mateka ku mbeji ia Katanu mu kizuua 9, ku muvu ua 1959, mu diembu dia South Lansing, mu mbanza ia Nova Yorque. O tufunga tua ilunga ni tufunga mu kilunga, a exanene uâ mu xikola íii. O milongi ia xikola ia kexile ngó mu dimi dia Kingileji,maji mu ku bhita kithangana a i lungulula ué mu madimi engi, phala ku longa ué o jiphange a tokala mu jixi jengi. *\n16, 17. Mukonda diahi a bhange o Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga? (Tanga ué ku luiji.)\n17 O divulu, Anuário das Testemunhas de Jeová ia muvu ua 1962 diambe ia lungu ni Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga: \"Ku mundu lelu muala ima iavulu, i tena ku landukisa o muthu, mu kiki o kafunga ka ilunga ua tokala u kala muthu u tena ku di sokejeka kiambote, phala ku langa kiambote o kilunga, ni ku ki kuatekesa. Maji ka tokala ku landuka o muiji uê, mukonda dia ku langa o kilunga. Ua tokala u kala muthu ua kilunji. Ujitu ua dikota uala nau o jiphange ku mundu uoso ua ku di longa mu Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga, phala ku kala ni uhete, ua ku belesela o itendelesu ia Bibidia ia tokala ku kumbidila o kafunga!\"—1 Tim. 3:1-7; Tito 1:5-9.\n18. Kiebhi o mundu ua Nzambi kiene mu katula mbote ku Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga?\n18 O mundu uoso ua Nzambi uene mu katula mbote mu Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga. Kiebhi kia katula mbote? Kioso o tufunga mu kilunga ni akuatekexi a tufunga, kia kumbidila o milongi ioso ia di longa mu xikola, ene a kaiela o phangu ia Jezú, a kala kála kilembeketa phala o jiphange mu nzumbi. Eie ku uabhela kafunga mba múkuatekexi ua tufunga u ku zuelela ni henda ioso, u ku kunda ni ku kuívua kiambote? (1 Tes. 5:11) O jiphange jiji a kuatekesa kiavulu o kilunga!\n19 Ji Xikola ja Mukua ja Utuminu. O Kibuka kia ku Longa kia Kibuka kia Utuminu, kiene mu kuendesa ji xikola ja mukuá phala ku longa o jiphange ala ku pholo mu kilunga kia Nzambi mu ixi ioso. O milongi ia tambula phala ku kuatekesa o jiphange ala ku pholo mu ilunga—tufunga tua kilunga, tufunga tua ilunga, Kibuka kia tufunga tua filiiale phala a tene ku kumbidila kiambote o kikalakalu kia tambula. O milongi i tunda mu Bibidia i suínisa o jiphange ku kolokota ku kula mu nzumbi ni ku belesela o itumu ia Bibidia kioso kia langa o jimbudi ja a dielela Jihova ku ji tambula konda.—1 Phe. 5:1-3.\n20. Mukonda diahi Jezú uambe kuila etu en'oso tu \"maxibulu a Jihova,\" ni ihi i ua tokala o ku bhanga?\n20 Sé phata o Sobha ia Utuminu ua mu bhanga ioso phala ku longa o akaiedi'ê. O milongi ioso i tunda ku diulu: Jihova ua longo mon'ê, o mon'a ua mu longa o akaiedi'ê. Kienhiki-phe, Jezú u tena kuzuela kuila etu en'oso tu \"maxibulu a Jihova.\" (Nzuá 6:45; Iza. 54:13) Tua tokala ku katula mbote ku milongi ioso ia mu tu bhana Sobha ietu. Ki tu tokala ku jimba kuila, o milongi i tu tambula mu ji xikola jiji, phala ku tu kuatekesa ku kula mu nzumbi, ni ku kumbidila kiambote o ukunji uetu.\n^ kax. 5 Kiebhi ki tuejiia kuila, o Tata ua longo o mona kiebhi kia tokalele o ku longa? Xinganeka: O ifika iavulu ia tele Jezú mu ku longa kuê, a i tangele kiá mivu iavulu ande dia ku mu vuala. (Jisá. 78:2; Mat. 13:34, 35) Sé phata, Jihova, o Muthu ua tangele kiki, uejidile kiambote kuila Mon'e ueji longa ni ifika iavulu.—2 Tim. 3:16, 17.\n^ kax. 6 Mu ku bhita jimbeji, Jezú ua solo dingi iu ua tumikisa \"makuinhi sambuadi a xibulu, anga u a katula kiiadi-kiiadi,\" n'ai mu boka. Muéne ué ua a longo.—Luka 10:1-16.\n^ kax. 12 Saí jiphange a bhiti veji javulu mu xikola ia Ngiliiade.\n^ kax. 13 Phala kuijiia dingi o mbote ia bheka o xikola ia Ngiliiade mu kikalakalu kia mu bhanga ku mundu uoso, tanga o kibatulu kia 23 kia divulu Testemunhas de Jeová—Proclamadores do Reino de Deus.\n^ kax. 14 O xikola jiiadi jiji ja sukina a ji bhange xikola imoxi ngó, a i xana Xikola ia Akunji a Utuminu.\n^ kax. 16 Lelu o tufunga tuoso a katula mbote ku Xikola Phala o Tufunga Tua Kilunga i bhanga kizuua kimoxi, o xikola íii ka i bhange mivu ioso. Tundé ku muvu ua 1984, o akuatekexi a tufunga ene mu di longa ué mu xikola íii.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ulongelu\/xikola-ji-longa-o-akunji\/","date":"2020-02-23T02:06:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145742.20\/warc\/CC-MAIN-20200223001555-20200223031555-00433.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2331,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Wa mesena kudilonga dingi yalungu ni Bibidya mba yalungu ni Jimbangi ja Jihova? Se wa mesena, bhinga muthu Mbangi ya Jihova phala kukukunda. Wa tokala u soneka mu kamukanda kala kulwiji, mu kubhanga kiki o Jimbangi ja Jihova mu dyembu dyé anda kusota.\nYoso i wa soneka yalungu n'eye, phala ngo kutukwatekesa kukutumikisa muthu n'a tene kukusanga kubhata dyé. O izwelu yiyi yalungu ni ijila yetu mba Política Global de Tratamento de Dados Pessoais.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/bhinga-phala-kukukunda\/","date":"2020-02-26T07:33:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00491.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000069141,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000006914138794}","num_words":74,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.176,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasambuadi 2014\nO milongi íii i zuela ia lungu ni maukexilu atatu, a tena ku tu kuatekesa ku tambuijila kiambote mu ukunji uetu. Mukonda diahi tua tokala ku kala fiiele mu kilunga kia Nzambi?\nO Sobha Davidi, ni poxolo Phaulu, ni Jezú Kristu a mesenene ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Kiebhi ki tu tena ku suína mu ukunji uetu sumbala mu mbambe ia bhonzo?\nKiebhi ki tu tena ku tambuijila ni kikuatekesu kia Bibidia, kioso kia tu bhanga ibhuidisu ia bhonzo? Di longe maukexilu atatu a tena ku tu kuatekesa ku tambuijila kiambote.\nKiebhi ki tua tokala ku zuela ni muthu u tu mu sanga mu ukunji uetu? Kiebhi o izuelu ia Jezú mu divulu dia Matesu 7:12, i tu kuatekesa mu ukunji uetu?\nLIFE STORY\nKenneth Little ua zuela kiebhi Jihova Nzambi kia mu kuatekesa ku di bhana ni jisonhi, ni ku kamba kidielelu. Di longe kiebhi Nzambi kia besoala o muenhu uê, mukonda dia nguzu ia bhange.\nKiebhi o musoso ua lungu ni akua Izalaiele iokulu, ni Jikidistá ku hama ia dianga, ilondekesa kuila lelu, o jiselevende ja Jihova mu ixi a tokala ku diongeka?\nKua kambe ngó o mundu ua Satanaji ua-nda buika. Mukonda diahi tua tokala ku kala fiiele mu kilunga kia Nzambi mu ixi?\nFROM OUR ARCHIVES\nKuene 760.000 a Jimbangi ja Jihova ndenge, a mu boka o kidi kia Bibidia ku Brasil. Kiebhi kia mateka o kikalakalu kia ku bhongolola ku América do Sul?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140515\/","date":"2020-02-19T12:16:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144111.17\/warc\/CC-MAIN-20200219092153-20200219122153-00127.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.393,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Timote, uexile munzangala ua zolele ku kuatekesa o athu. Muéne uendele ididi iavulu phala ku kuatekesa o athu. Mukonda dia kiki, muéne ua sangulukile kiavulu ku muenhu uê. Ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni muéne?—\nO kuku a Timote ni manh'â, a mu longo ia lungu ni Jihova\nTimote ua kudila mu mbanza ia Listra. Kioso kiexile mona-ndenge, o kuku'ê Loue ni manh'â Unice, a mateka ku mu longa ia lungu ni Jihova. Kioso kia kexile mu kula, muéne ua mesenene ku longa o athu ia lungu ni Jihova.\nKioso Timote kia kexile hanji munzangala, Phaulu ua mu bhingile phala kuia né mu boka mu ididi ia mukuá. Timote ua 'xikina!' Muéne ua kexile polondo phala kuia mu kuatekesa akuâ.\nTimote uai ni Phaulu ku ixi ia Masedonha, mu mbanza ia Tesalonika. Phala ku bhixila mu mbanza íii, ene ende kiavulu, mu ku suka-ko, a kuata baluku. Kioso kia bhixila kuenhoko, ene a kuatekesa athu avulu kuijiia ia lungu ni Jihova. Maji saí athu akexile ni njinda, a mesenene ku a beta. Kiki kia bhangesa Phaulu ni Timote ku xisa o mbanza ienioió, phala kuia mu boka mu ididi ia mukuá.\nMu ku bhita jimbeji, Phaulu ua bhingi kua Timote phala kuia mu mbanza ia Tesalonika mu tala o jiphange. Kua bhingile ku suína kuavulu, phala Timote ku vutuka mu mbanza ienioió mua kexile o jinguma jâ! Maji Timote uai, mukonda ua thandanganhele ni jiphange a tungile mu mbanza ienioió. Kioso kia vutuka, ua bhekele njimbu iambote kua Phaulu. O jiphange mu Tesalonika akexile kiambote!\nTimote ua kalakala ni Phaulu mu mivu iavulu. Saí kithangana, Phaulu ua soneka kuila, Timote muene o muthu ua tokalele ku mu tumikisa phala ku kunda o jiphange. Timote ua zolele kiavulu Jihova, ni athu.\nEie ua zolo ué o athu? Eie ua mesena ku a kuatekesa kuijiia ia lungu ni Jihova?— Se kiene, u tena ku sanguluka ku muenhu uê, kála kia kexile Timote!\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\n2 Timote 1:5; 3:15\nIkalakalu 16:1-5; 17:1-10\n1 Tesalonika 3:2-7\nFilipe 2:19-22","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/timote-ua-mesenene-ku-kuatekesa-o-athu\/","date":"2020-02-20T09:13:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144708.87\/warc\/CC-MAIN-20200220070221-20200220100221-00208.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":329,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.38,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso ki tu tanga o musoso ua lungu ni ibhangelu, o musoso u tu sanga mu Bibidia mu divulu dia Dimatekenu, tua-nda mona kuila Nzambi ua tangela o diiala dia dianga, Adá, uixi: \"Ku mixi ioso mu díbhia u die-ku kioso ki ua mesena; maji ku muxi-phe ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha kana kudia-ku; mukonda o kizuua ki ua kà dia-ku, ijiia na-kiu kuma ua kà fua muene.\" (Dimatekenu 2:16,17) O izuelu iii ilondekesa kiambote kuila, se Adá ua beleselele o kitumu kia Nzambi, muene keji fua kana, ueji kalelaku ku muenhu mu jaludim ia Edene.\nMaji mu veji dia kusola kubelesela phala kukala ku muenhu, Adá ua solo kubhukumukina o kitumu kia Nzambi. Muhatu uê Eva ua mu bhana o kibundu ka tokalele ku ki dia, muene ua ki tambula anga u ki dia. (Dimatekenu 3:1-6) Mukonda dia Adá kudia ku kibundu, katé kiki tua mu tala hanji hadi. Bhu kaxi ka maka enhá, poxolo Phaulu ua lombolola kiki: \"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\" (Loma 5:12) O \"muthu umoxi\" iu, Adá. Maji kituxi kiahi? Mukonda diahi o kituxi kiki ki bhekesa o kufua?\nO kia bhange Adá\nKidi, o kufua kua bhiti \"ku thandu dia athu oso,\" kala kia tange o Bibidia. Maji o kuila sai kima moxi dietu ki kala ku muenhu kioso ki tu fua? Athu avulu eji tambuijila kuila sai\nMu kiki nange tu dibhuidisa, se o ulongelu ua kuila o nzumbi ki i fu, ulongelu ua makutu, ihi-phe i bhita ni muthu kioso kia fua?\nO I LONGA O BIBIDIA KI I BHONZO KU I TENDELA\nIa lungu ni ibhangelu, o divulu dia Dimatekenu diambe kiki: \"Jihova Nzambi anga úmba muthu ni mavu ma bhoxi, anga u mu bhusila mu mazulu o mûha ua muenhu; o muthu anga u di bhanga muthu ua muenhu.\" O kizuelu \"muthu ua muenhu\" kia tundu mu kizuelu kia Hebalaiku nefesh, kilombolola \"kima ki bhuima\"\nMu kiki, o Bibidia ilondekesa kiambote kuila, Nzambi ua bhana kua Adá o \"mûha ua muenhu\" bhenhobho Adá ua kituka muthu ua muenhu. O Bibidia ki i zuela kuila Nzambi ua bhana kua Adá kima a k'ixana nzumbi ki i fu, kana. Mukonda dia kiki, né se u tokuesa mu Jibibidia javulu, kua-nda sanga-mu kuila o \"nzumbi ki i fu.\"\nSe o Bibidia ki i longa kuila o athu ala ni nzumbi ki i fu, mukonda diahi-phe jingeleja javulu a longa kiengi? Phala kutambuijila o kibhuidisu kiki tua tokala kuvutuka katé mu Ijitu iokulu.\nO ULONGELU UA MAKUTU U DI MUANGA\nHerodotus, mukua Ngeléxia, ngijiie ia misoso ku hama ia katanu A.K.K., uambe kuila akua Ijitu éne \"o athu a dianga mu ngongo kuxikina kuila o muthu uala ni nzumbi ki i fu.\" Akua Babilonha a xikinine ue mu milongi íii. Mu kithangana kioso Alexandre ia Dikota kia tambula o jixi ja Oriente Médio ku muvu ua 332 A.K.K., o jingijiie akua Ngeléxia, ja muange o ulongelu uenhó, mu kubhita thembu ulongelu uenhó ua bhixila mu ididi ioso ia tokalele mu Utuminu ua Ngeléxia.\nKua-nda sanga Bibidia izuela kuila \"o nzumbi ki i fu\"\nMu hama ia dianga K.K., ngeleja jiiadi ja Jijudé, Jiessênios ni Jifalizeu, ja kexile mu longa kuila o mukutu uene ngó u fua, o nzumbi kana. Sai divulu (The Jewish Encyclopedia) diambe: \"O Jijudé ja xikinine mu ulongelu ua kuila o nzumbi ki i fu mukonda dia Jingeleku, o Jingeleku mukonda dia ulongelu ua Platão.\" Kiene kimoxi ue, o mukua Juda, Josefo, ngijiie ia misoso mu hama ia dianga, uambe kuila o ulongelu iú ki u tundu mu Mikanda Ikôla kana, maji \"ulongelu ua ana a Ngeléxia.\" Phala muene o ulongelu iú kifua ua tundu mu misabhu ia makutu.\nKioso o ibanzelu ia Jingeleku ki ia kexile mu di muanga kiavulu, o Jikidistá a mateka ua kuxikina mu ulongelu uenhó ua makutu. O mukua musoso ngana Jona Lendering, uambe kuila \"o ulongelu ua Platão ua kuila o nzumbi ia kexile mu kididi kiambote maji kindala iai mu kididi kiaiibha, a u bundu ni ulongelu ua Jikidistá.\" Mu kiki, o ulongelu ua makutu ua kuila o nzumbi ki i fu ua bokona mu ngeleja ia \"Jikidistá.\" Ulongelu iú ua kituka ulongelu ua dikota phala o jingeleja.\n'O KIDI KI MI BHULULA'\nMu hama ia dianga, o poxolo Phaulu ua tendelesa o Jikidistá uixi: 'O Nzumbi ia Nzambi ia ki ambe ni kujimbuluka kuoso kuma, mu jithembu ja sukidila, sai athu a ká jimbila o kuxikana. A kà kaiela jinzumbi ji sendula, ni maulongelu ma madimonho.' (1 Timote 4:1) O izuelu iii iexile muene ia kidi! O ulongelu ua kuila o nzumbi ki i fu, 'ulongelu ua madimonho.' Ulongelu iú ki uala mu Bibidia kana, ua tundu mu jingeleja ja makutu j'okulu.\nPhala o kusanguluka kuetu, Jezú uambe: \"O kidi mua-nda ku k'ijiia, o kidi anga ki mi bhana ufôlo.\" (Nzuá 8:32) Mukonda dia kuijiia o kidi kia Bibidia, a tu bhulula ku maulongelu, ni ibhangelu i xingisa Nzambi iene mu longa o jingeleja javulu ku mundu. O kidi kia Mak'â Nzambi, ki tu bhulula ue ku makutu a lungu ni kufua.\nO Mubhangi uetu ka bhange o athu phala kukala ngó mu ixi 70 mba 80 a mivu, anga a fua phala kuia mu tunga mu kididi kiengi katé ku hádia ni hádia. Ku dimatekenu Nzambi ua mesenene kuila o athu a tunga muene mu ixi mumu ni ku mu belesela. Mu kubhanga kiki Nzambi ua londekesa o henda iê ku athu oso, sé-ku kima kia-nda mu fidisa kubhanga kiki. (Malakiia 3:6) Kiki kia bhangesa o mukua jisálamu kuzuela uixi: \"Ixi-phe i xalela ku athu iá aiuka, ene a i lundula, muene mua tunga, o thembu iâ ki ibhu.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/Ihi-i-longa-o-bibidia-ia-lungu-ni-muenhu-ni-kufua\/","date":"2020-02-21T12:14:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145529.37\/warc\/CC-MAIN-20200221111140-20200221141140-00177.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":957,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kukala ku pholo dia mundu ua Izalaiele, ku mivu iavulu Mozé ua kexile ku disukilu dia muenhu uê. Jihova ua mu tangela: 'K'eie dingi ua-nda kuambata o mundu ua Izalaiele mu Ixi ia Kanana. Maji nga-nda ku bhangesa kumona o ixi dikanga.' Mu kusuluka Mozé ua bhingi kua Jihova kusola muthu phala kuendesa o mundu. Jihova ua muambela uixi: 'Tangela Josuué kuila, muéne ua-nda kala kupholo dia mundu.'\nMozé uambela o mundu kuila, muene ueji fua kiá, ni kuila Jihova ua solo Josuué kala muthu ua-nda kuendesa o mundu katé mu Ixi ia Kanena. Mozé uambela Josuué: 'Kana kukala ni uôma. Jihova ua-nda ku kuatekesa.' Mu kusuluka, Mozé uai katé ku thandu dia mulundu ua Nebu, bhenhobho Jihova ua mu londekesa o ixi ia kanene kua Mbalahamu, Izake ni Jakobo. Mozé ua kexile ni 120 a mivu kioso kiafu.\nJihova uambela Josuué: 'Zauka o Ngiji ia Njolodá ndé mu ixi ia Kanana. Nga-nda ku kuatekesa, kála ki nga kuatekesele Mozé. Eie ua tokala kutanga o divulu dia ngonge izuua ioso. Ku kale ni uôma. Kala u kindanda. Kumbidila o izuelu ioso i nga ku tumu.'\nJosuué ua tumikisa kiiadi kia alondi mu mbanza ia Jedikó. Mu musoso ua-nda kaiela tua-nda dilonga se ihi ia bhiti. Kioso o alondi kia vutuka, ambe kuila kiene o kithangana kia tokalele phala kuia mu ixi ia kanana. Mu kimenemene, Josuué ua tumina o mundu, kubhongolola o ima ni ku disokejeka. Muene ua tumina o akunji akexile mu kuambata o álaka ia kikutu phala kuia ku pholo katé bhu Ngiji ia Njolodá. O ngiji iezalele kiavulu. Maji kioso o akunji kia diota o inama iâ mu menha, o menha mu ngiji a mateka o kusosoloka, o ngiji anga i kukuta! O akunji ai katé mu kaxi ka ngiji, iá emana muenhomo, o mundu uoso anga u zauka o ngiji katé ku sambua dia mukuá. Mudié, o kuila o madiuanu iá, a bhangesa akua Izalaiele kulembalala o kima kia bhangele Jihova mu Kalunga ka Kusuka?\nMu kubhita mivu iavulu, akua Izalaiele a bhixila mu Ixi ia Kanana. Ene eji tena kutunga jimbanza javulu ni jinzo. Eji dima mábhia, ni kukuna mixi ia mivide ni jimbutu ja mukuá. Ixi ia kexile mu kunguluka lete ni uiki.\n\"Jihova u ku endesa izuua ioso, anga u dikila o muenhu ue mu ididi ia kukuta.\"—Izaia 58:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/josuu%C3%A9-ixi-ia-kanena\/","date":"2020-02-25T01:01:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145989.45\/warc\/CC-MAIN-20200224224431-20200225014431-00072.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":385,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Mozé kia kexile ku Mulundu ua Sinai, Jihova ua mu tangela phala kutunga kididi kia katunda a kixana balaka, phala akua Izalaiele kubheza-mu Nzambi. Ene eji tena kuambata o balaka íii mu ididi ioso-ioso mueji ditela.\nJihova uambe: 'Tangela o mundu phala kubheka ioso iala na-iu phala kukuatekesa mu kutunga o balaka.' Akua Izalaiele a bhana ulu, phalata, matádi a ngôndo, ni jingoji ja uabha. A bhana ua ndemba ja jihombo, linhu ia fina, ibha ia jimbudi ni ima ia mukuá dingi. Ene akexile mu bheka ima iavulu, mu kiki Mozé ua a tangela: 'Kuabhu kiá! Kanenu kubheka dingi ima.'\nAthu avulu ni uhete, mala ni ahatu, a kuatekesa mu kutunga o balaka. Jihova ua a bhana unjimu phala kubhanga kiambote o kikalakalu. Amoxi akexile mu tunga milele ni kubhanga jilenda. Amukuá akexile mu bhanga ima iavulu ni matádi a uabha ni mabaia.\nO mundu ua tungu o balaka kála kiandalele Jihova. Ene a bhange kulutina phala kuuana o balaka mu mbandu jiiadi, o Kididi-Kikôla ni Kididi-Kikôla-Kinene. Mu Kididi Kikôla Kinene, mua kexile o álaka ia kikutu, a i bhangele ni mabaia a akásia ni ulu. O mu Kididi-Kikôla mua kexile jikandeia ja ulu, meza ni kalatódio phala kuoha-mu o uasu ua dizumba. Mu kithádi mua kexile mbasiia ia ngóndo ni kalatódio ka dikota. O álaka ia kikutu ia kexile mu lembalesa akua Izalaiele o kikanenu kiâ kia kubelesela Jihova. Eie uejiia se kikutu ihi? Kikanenu kia katunda.\nJihova ua solo Alá ni an'ê phala kubhanga o kikalakalu kia ukunji mu balaka. Ene a tokalele ku i tambula konda, ni kubhana-mu jisata phala Jihova. O mukunji ua dikota, Alá, muéne ngó ua tokalele kubokona mu Kididi-Kikôla-Kinene. Muene ua kexile mu bhanga kiki, lumoxi ku muvu phala kubhana sata ia muloloki ua ituxi iê, ia muiji uê ni ia mundu uoso ua Izalaiele.\nAkua Izalaiele a zubha kutunga o balaka mu kubhita muvu umoxi ni kaxaxi kioso kia tundile mu Ijitu. Kindala ene akexile kia ni kididi phala kubheza Jihova.\nJihova uezalesa o balaka ni fuma iê, o ku thandu dia balaka kua moneka dituta. Kioso o dituta ki di kala ku thandu dia balaka, akua Izalaiele ka katukile. Maji kioso o dituta ki di zanguka, ene ejiidile kuila kiexile kithangana kia kuenda. A kexile mu sokomona o balaka mu jimbandu-jimbandu ni kukaiela o dituta.\n\"Anga ng'ívua dízui dia suina dia mu tunda bhu kiandu, dixi: Talesa, kindala o balaka ia Nzambi iala mu'axaxi ka athu! Nzambi muène uenda jinga-nâ, u kala Nzambi iâ.\"—Dijingunuinu 21:3","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/balaka-ia-kutakanena-moz%C3%A9\/","date":"2020-02-26T08:10:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00478.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua fuama ku mu dielela. O dilomboluelu dia dijina diê, di tu bhana kidielelu kuila, muéne u kumbidila o ikanenu iê ioso. O musambu ndunge iambote, i tu kuatekesa ku mu dielela. Jisabhu kibatulu 3 ji zuela kuila, Jihova ua-nda tu besoala se tu mu dielela, mu ku 'iukisa o jinjila jetu joso.'\nIó u dimona unjimu ku mesu mê . . .\n3:5-7\nu sola o ima sé kubhinga o kikuatekesu kua Jihova\nu dielela mu ibanzelu iê mba ia mundu\nIó u dielela kua Jihova . . .\nu sota kukala ni ukamba uambote ni muéne, mu kudilonga o Bibidia, kuxinganeka ni kusamba\nu sota o kikuatekesu kiê, mu kutokuesa o itumu iê mu Bibidia kioso kia sola kubhanga kima\n\n\nKIA DIANGA: Eme ngi sola i ngi banza kuila iambote\n\n\nKIA DIANGA: Eme ngi sota o kikuatekesu kia Jihova bhu kaxi ka musambu ni kudilonga ubheka\n\n\nKAIIADI: Eme ngi bhinga phala Jihova kubesoala o kima ki nga solo o kubhanga\n\n\nKAIIADI: Ngi sola kubhanga o kima kia fuama kia lungu ni itumu ia Bibidia","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa3-9\/dielela-kua-jihova-ni-muxima-u%C3%A9-uoso\/","date":"2020-02-22T10:59:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145657.46\/warc\/CC-MAIN-20200222085018-20200222115018-00279.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.32,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Davidi ua soneka o divulu dia Jisálamu 51, kioso o polofeta Natane kia mu bazele mukonda dia kituxi kia tele ni Bate-Seba. O kitongoluelu kia Davidi kia kexile ku mu fundisa, iú ua fisala o kituxi kiê. —2Sa 12:1-14.\nDavidi ua tele kituxi, maji ua tambula o muloloki\n51:3, 4, 8-12, 17\nAnde dia kufisala ni kudiela o kituxi, o kitongoluelu kiê kia kexile ku mu fundisa\nMuéne ua divu kia iibha mu kuzanga o ukamba uê ni Nzambi, mukonda dia kiki, muéne ua kexile mu divua kála muthu a mu bukujula o ifuba\nMuéne ua mesenene o muloloki, kukala dingi ni ukamba ni Nzambi, ni kusanguluka dingi\nMuéne ua diondele kua Jihova, phala ku mu kuatekesa kukala ni muxima ua belesela\nMuéne ua dielele kuila, Jihova ueji mu loloka","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kanake-2016-mwb\/milongi-ia-kanake20-26\/a-toloka-o-mixima\/","date":"2020-02-18T01:29:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00325.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.411,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"●○○ UMBANGI WA DYANGA\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKUBHANA O TUMIKANDA TWA LEMBALASA YA KUFWA KWA JEZÚ (23 ya Katanu–19 ya Kasamanu):\nTwa mesena ku kwixana phala o kyônge kya katunda. O kamukanda k'é kaka. Kya Sesa, mu kizuwa kya 19 kya mbeji ya Kasamanu, mazunda ni mazunda athu ku mundu woso, a-nda dyongeka kumoxi phala o Lembalasa ya kufwa kwa Jezú Kidistu. O kamukanda kaka, ka londekesa o kithangana ni kididi mwa-nda bhita o kyônge mu mbambe yetu. Twa mesena we ku kwixana phala kwívwa diskulusu, a-nda di bhanga semana ande dya Lembalasa, ni dyambu: \"Sota o Mwenyu wa Kidi!\"\nKibhwidisu Phala ku mu Kunda se wa Mesena Kudilonga: Mukonda dyahi Jezú wafu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/mwb201904\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2020-02-28T12:15:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147154.70\/warc\/CC-MAIN-20200228104413-20200228134413-00415.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000063181,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000063180923462}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.21,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, [Adá] o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\" (Loma 5:12)\nIhi i ueji tambuijila se a kuibhula, \"Ua mesena kukala ni muenhu ua kalelaku?\" Avulu eji xikina, maji eji zuela ué kuila ki kuene muenhu ua kalelaku. Ene amba kuila, athu oso ala ku muenhu kizuua a-nda fua mukonda kiene kia tu bhange.\nMaji xinganeka kuila a kuibhuidisa kiki, \"Ua mesena kufuá?\" O muthu uala ni kilunji ueji tambuijila kana. Kiki kilondekesa ihi? Sumbala ni ibhidi i tuene mu bhita na-iu né kiki tua mesena kukala ku muenhu. O Bibidia i longa kuila Nzambi ua bhange o athu phala kukala ku muenhu. O Bibidia i longa ué kuila, Nzambi ua te ku mixima ia athu o vondadi ia kukala ni muenhu ua kalelaku.—Ndongixi 3:11.\nMaji mu kidi o athu kala ni muenhu ua kalelaku. Mukonda diahi-phe tuene mu fua? O kuila Nzambi ua bhange kima phala kubatula o maka iá? O itambuijilu ia Bibidia i suínisa, i londekesa ué se mukonda diahi Jezú ua tale hadi iu uafu.\nMUKONDA DIAHI O ATHU ENE MU FUA?\nO ibatulu itatu ia dianga ia divulu dia Dimatekenu ilondekesa kuila, Nzambi ua bhange o dikaza dia dianga, Adá ni Eva ni vondadi ia kukala ni muenhu ua kalelaku, ua a tangela ihi ia tokalele kubhanga phala ku u tambula. O musoso u londekesa kiebhi kia kambe kubelesela Nzambi ni kutexi o ujitu ua kutambula o muenhu ua kalelaku. O musoso ki u bhonzo ku u tendela, mukonda dia kiki, saí athu a banza kuila ki musoso ua kidi, sabhu ngó. Maji o milongi iala mu divulu dia Dimatekenu ia kidi muene kála o milongi i tu sanga mu Madivulu a Matesu, Marku, Luka ni Nzuá. *\nIhi iene mu bhita mukonda dia Adá kukamba kubelesela o kitumu kia Nzambi? O Bibidia i tambuijila: \"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, [Adá] o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\" (Loma 5:12) Mukonda dia kuxibhaka Nzambi, Adá ua te kituxi. Mukonda dia kiki, muéne ua texi o ujitu ua kukala ni muenhu ua kalela-ku, muéne uafu. Kuma tu an'â Adá, tua lundula o kituxi kiê. Mukonda dia kiki, tu kata, tu kuka, tu fua. Kiki kia difuangana ni uhaxi u kuata o tuana mukonda a u lundula ku jitata. Maji o kuila Nzambi ua bhange kima phala ku tu bhulula ku kituxi ni kufua?\nIHI IA BHANGE NZAMBI\nKidi, Nzambi ua bhange kima phala kukula o an'â Adá n'a kale ni kidielelu kia kutambula o muenhu ua kalela-ku. Ihi-phe ia bhange Nzambi?\nO Bibidia mu divulu dia Loma 6:23, i zuela: \"O futu ia ituxi kufua.\" Kiki kilombolola kuila o kufua kuijila mu ituxi. Adá ua te kituxi, mu kiki uafu. Etu ué tu akua ituxi, mukonda dia kiki tu fua. Maji a tu vuala kiá mu ituxi, ki tuala ni kikuma. Kienhiki Nzambi mu henda iê, ua tumu Mon'ê Jezú, phala 'kufuila ku ituxi' ietu. Kiki ki bhita kiebhi?\nMukonda dia Adá kuxibhaka, o kituxi ni kufua kua bokona mu ngongo. Mu kiki, phala ku tu bhulula ku kituxi ni kufua, kueji bhinga ué muthu umoxi ua iuka u belesela katé ku ufuilu uê. O Bibidia i jimbulula kiki: \"Mu kuxibhaka kua muthu umoxi, mundu a di bhangele akua ituxi, kiene kimoxi ue, mu kutumaka kua muthu umoxi, mundu a di bhanga akua kulunga, mbata ene oso a a xikina kua Nzambi.\" (Loma 5:19) Jezú muéne o \"muthu umoxi\" a mu tange bhabha. Muéne ua xisa o diulu, ua kituka muthu mu xitu ua kambe ituxi * iu ua tu fuila bhu kididi. Mukonda dia kiki, tu tena kukala ni ukamba uambote ni Nzambi ni kukala ni kidielelu kia kutambula o muenhu ua kalela-ku.\nMUKONDA DIAHI JEZÚ UA TALE HADI IU UAFU\nMaji mukonda diahi Jezú ua tokalele kufua? Mukonda diahi o Nzambi Muteni-a-Ioso kambe kia ngó kuila ana oso a Adá a kale ni muenhu ua kalela-ku? Muéne ua kexile ni ungana ua kubhanga kiki. Maji se ua ki bhangele o kitumu kiê kia kuila o futu ia kituxi o kufua, ki kieji kala ni valolo. O kitumu kiki ka tokala ku ki lungulula mu ki ngoho kala ki bhita ni itumu ia athu. Kiki kia tokala kubhita muene mukonda Nzambi mukua kidi.—Jisálamu 37:28.\nSe mu maka enhá Nzambi ua kambele kukumbidila o kizuelu kiê, o athu eji banza kuila, mu maka a mukua eji moneka muéne keji kumbidila ué. Mu kifika, o kuila muéne ueji tena kusola kiambote nanhi bhu kaxi ka an'â Adá ua tokala kutambula o muenhu ua kalela-ku? O kuila o athu eji kala ni kixikanu kuila Nzambi ua-nda kumbidila o ikanenu iê ioso? Mu kukumbidila o kizuelu kiê mu ku tu bhulula, Nzambi ua tu dielelesa kuila muéne ua-nda kumbidila jinga o izuelu iê.\nMukonda dia kufua kua Jezú, Nzambi ua jikula o njila phala o athu kukala ni muenhu ua kalela-ku mu Palaízu mu ixi. Jezú mu divulu dia Nzuá 3:16, muéne uambe: \"Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\" Kienhiki, o kufua kua Jezú ki kulondekesa ngó kuila Nzambi mukua kidi kana, maji kulondekesa ué o henda iê ia dikota ku athu.\nMaji mukonda diahi Jezú ua tale hadi iavulu katé kiafu, kala kilondekesa o Divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá? Mu kukolokota sumbala ni hadi, Jezú ua londekesa kuila o ia zuelele Diabhu kuila o athu ka-nda tena kukala jifiiele kua Nzambi se a bhita mu ibhidi, makutu. (Jobe 2:4, 5) O makutu iá eji kala kidi mukonda Satanaji ua tenene kubhangesa Adá kuta kituxi. Maji Jezú ua iukile kála kiexile Adá ande dia kuta kituxi, muéne ua kolokota fiiele kua Nzambi sumbala ni hadi iavulu. (1 Kolindo 15:45) Kienhiki, muéne ua londekesa kuila Adá se ua mesenene ueji tena kukala ué fiiele kua Nzambi. Mu kukolokota kuê, Jezú ua tu xila phangu phala ku i kaiela. (1 Phetele 2:21) Nzambi ua besoala o kubelesela kua Jezú, Mon'ê ua iuka, mu ku mu bhana muenhu sé kufua ku diulu.\nIMA IAHI I UA TOKALA O KUBHANGA\nSé phata, Jezú uafu muene. Mu kiki, o njila ia muenhu ua kalela-ku, ia jikuka. Ua mesena kukala ni muenhu ua kalela-ku? Jezú ua londekesa ihi i tua tokala o kubhanga, muéne uambe: \"O muenhu ki uábhua uenhú: Kuila oso a ku ijiie eie u Nzambi ia kidi imoxi-èlele, ni kuijiia ue Jezú Kristu, ió ua mu tumu eie.\"—Nzuá 17:3.\nMu kiki, di longe ia lungu ni Jihova, o Nzambi ia kidi ni Mon'ê, Jezú Kristu. O Jimbangi ja Jihova mu diembu diê a-nda sanguluka kiavulu mu ku ku kuatekesa kuijiia Nzambi. U tena ué kusanga milongi iambote mu kijimbuete kietu, www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/mukonda-diahi-jez%C3%BA-uafu\/","date":"2020-02-29T03:47:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148375.36\/warc\/CC-MAIN-20200229022458-20200229052458-00171.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1145,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso o kilunga ku Loma kyevu kwila Phawulu yu wiza, a tumikisa jiphange phala kudisanga-nê, ene a bhingile kwenda 64 a jikilómetulu. Kyebhi Phawulu kya divu mu kumona o henda yâ? \"Phawulu kya di mono-nâ, wa sakidila Nzambi, yú wa tana-ku dingi.\" (Ik 28:15) Sumbala Phawulu a mwijidile kwila, mwene mukwa kuswinisa o ilunga ya kexile mu kunda, maji mu kithangana kya kexile mu kaleya, mwéne wa bhindamene o kiswinisu.—2Ko 13:10.\nLelu, o tufunga twa ilunga a kunda kilunga ni kilunga phala kuswinisa o jiphange ja mala ni ja ahatu. O mundu woso wa Nzambi, sayi ithangana u bhita mu ibhidi kala: kutohoka, hele, ni kuluwala. Kyoso o kafunga ka ilunga ni muhatu'ê kya-nda kunda o kilunga kyê, ihi i u tena kubhanga phala kwa a swinisa, ni mu 'di konde o malamba'?—Lo 1:11, 12.\nKwatekesa o kyônge kya sidivisu ya kuboka. Kyoso o aboki kya bhanga nguzu phala kuboka mu semana yoso ya katunda, kiki kiswinisa o kafunga ka ilunga. (1Te 1:2, 3; 2:20) Kalakala kala muboki wa kithangana ni kithangana mu mbeji ya mu mi kunda. O kwila u tena kudibhakula phala kukalakala ni kafunga ka ilunga mba muhatu'ê mu ukunji, mba kuya mu Longa o Bibidya ku dixibulu dyê ni ene? Ene a sanguluka mu kukalakala ni aboki avulu, katé mwene ni aboki a ubhe, ni yó kala hanji ni uhete mu ukunji.\nKala u muthu wa kuzalela. O kwila u tena kwa zalela mu inzo yé mba kwa bhana kudya? Mu kubhanga kiki, wa-nda londekesa ku kafunga ka ilunga ni muhatu'ê kwila wa a zolo. Ene ka bhingi kwa bhangela ima ya katunda.—Lu 10:38-42.\nÍvwa, kumbidila o itendelesu ni jindunge jê. O kafunga ka ilunga ni henda yoso u tu kwatekesa kumona kyebhi ki tu tena kusanzumuna o sidivisu yetu kwa Jihova. Sayi ithangana, mwene u tena ku tu bazela. (1Ko 5:1-5) Mwene u sanguluka kyoso ki tu tumaka ni kubelesela o jindunge jê.—Jih 13:17.\nKusakidila. Tangela o kafunga ka ilunga ni muhatu'ê kyebhi o nguzu ya bhanga ene, ya ku kwatekesa. Eye u tena kubhanga kiki mu kuzwela na-u, mba ku a tumikisa njimbu mba kamukanda.—Ko 3:15.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2019-mwb\/milongi-ya-28-ya-katatu-3-ya-kawana\/phawulu-wa-sakidila-nzambi-anga-u-swina\/","date":"2020-02-20T21:50:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00015.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000088215,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000088214874268}","num_words":340,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katanu 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201303\/","date":"2020-02-20T22:26:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00015.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9878656268,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9878656268119812}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila hádia tua-nda kala ngó ni unguvulu umoxi ua-nda tumina o ngongo ioso?\nXinganeka o mbote ieji bheka o unguvulu u tumina o ngongo ioso. Lelu kuene athu avulu ene mu tala hadi mukonda dia uadiama, maji athu a mukuá jimvuama, ala ni kitadi kiavulu. Maji o ku kala ni unguvulu ua henda u tumina o ngongo ioso, ueji bhanga ioso phala mundu uoso n'a kale ni kia soko. Mudiê, o kuila ku hádia o athu a-nda tena ku kala ni unguvulu u bhanga kiki?\nTundé ukulu, o jinguvulu ene mu bhanga ioso phala ku bhana ku mundu uâ kota-kota ku jingadiama ioso ia bhindamena, maji a lembua. Saí jinguvulu ene mu tatesa ngó akuâ. (Ndongixi 4:1; 8:9) Maji o Nzambi ua Tena Ioso, ua kanena ku bheka unguvulu ua-nda bhingana o mautuminu moso a ngongo. O nguvulu uê ua-nda tumina kiambote o athu mu kua bhana ioso ia bhindamena.\nIhi ia–nda bhanga o Utuminu ua Nzambi\nJihova Nzambi ua solo nguvulu ia tokala phala ku tumina o ngongo ioso\nO kuila mundu uoso lelu ua-nda xikina Jezú kuila nguvulu? Kana. Maji Jihova mukua muanhu. (2 Phetele 3:9) Muéne ua mu bhana kithangana ku athu oso phala ku xikina Jezú kala sobha. Ku hádia Jezú ua-nda buika athu oso a iibha, ni ku bheka ku tululuka ni ku kondama mu ixi ioso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150201\/O-kuila-h%C3%A1dia-tua-nda-kala-ngo-ni-unguvulu-umoxi-ua-nda-tumina-o-ngongo-ioso\/","date":"2020-02-19T12:16:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144111.17\/warc\/CC-MAIN-20200219092153-20200219122153-00177.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":219,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201109\/","date":"2020-02-18T16:24:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143784.14\/warc\/CC-MAIN-20200218150621-20200218180621-00539.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.992161274,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9921612739562988}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"XINGANEKA kwila eye wa mu tala vidyu ya muthu mukwa fuma, nange ngimbidi, eye u mu ximana kyavulu. O vidyu i mateka ni kulondekesa o ima ya lungu ni undenge wê, kyebhi kya mateka o kwimba, ni kithangana kya bhange phala kudilonga o kuxika. Mu kusuluka eye u mona wa mu kwimba bhu pholo ya mundu, kwenda mu jixi javulu. U kituka muthu wa fuma katé ni mu jixi ja makanga. Maji mu kubhita tu ithangana, eye u mona o jifoto ji londekesa o ukukilu wê. kyoso vidyu ki iya ni kubhwa, mwene ufwa.\nO musoso yu musoso wa kidi, wa bhiti ni muthu kala dingi ku mwenyu. Ne mwene se o muthu ngimbidi ya fuma, ngijiye, mukwa kujokala mba muthu a mwijiya kyambote, o musoso yú u tena we kubhita ni muthu woso-woso. O muthu nange wa bhangele ima yavulu ya wabha, maji xinganeka mu ima yeji bhanga dingi se mwene ka kukile, mba kafwile.\nTu tena kuluwala mu kuxinganeka mu ima yiyi, maji yene ya-nda bhita n'etu. (Ndongixi 9:5) Sumbala ni nguzu yoso i tu bhanga, etu ki tu tena kulenga o kukuka ni kalunga. Ku mbandu ya mukwa, tu tena kufwa, mukonda dya uhaxi mba kilwezu kyoso-kyoso ki moneka ku mwenyu. Kala ki tanga o Bibidya, etu twala kala o \"mbundu, i moneka ngó kathangana kofèle, kindala-phe ya jimuka ku mesu!\"—Tiyaku 4:14.\nSayi yá, a banza kwila o mwenyu ki wala ni valolo, mu kiki akayela o kixinganeku kya kwila 'tu dyetu, tu nwetu, kuma mungu twa-nda fwa.' (1 Kolindu 15:32.) O athu ala ni ixinganeku yiyi, mukonda ejiya kwila mu kithangana kyoso-kyoso a tena kufwa, ni kwila ene kala ni kidyelelu kya lungu ni hádya. Kupholo dya kwenda—benge-benge kyoso ki ku moneka uhaxi wa bhonzo—eye u tena ku di bhwidisa, 'O kwila yú wene ngó o mwenyu u twa dyelela?' kwebhi ku u tena kusanga o kithambwijilu?\nAthu avulu a dyelela kwila o jingijiye ene a-nda tambwijila o kibhwidisu kiki. O jingijiye ni jidotolo ené mu sanga ima yavulu i bandekesa dingi ithangana ku mwenyu wa athu. Sayi jingijiye a mu bhanga nguzu yavulu phala o athu a tene ku nangenena ku mwenyu. Né mwene se o jingijiye a mu ditunda kyambote mba kana, o kibwidisu kinangenena kyeniki: Mukonda dyahi twene mu kuka ni kufwá? O kwila tu tena ku dyelela kwila o nguma yetu o kalunga, wa ka bhwa? O milongi ya-nda kayela ya-nda zwela ya lungu ni maka yá, ni ku tambwijila o kibhwidisu kiki: O kwila yú wene ngó o mwenyu u twa dyelela?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-2019-katu-kamu\/o-ndolo-ijila-mukonda-dya-kalunga\/","date":"2020-02-19T17:59:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144165.4\/warc\/CC-MAIN-20200219153707-20200219183707-00063.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":417,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.242,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tundé mu mbeji ia Katutu, o Ukexilu Uetu ua Ukidistá, Milongi Phala o Iônge, ua-nda kala ni mbandu ia ubhe ia jindunge ja kuboka, ni diambu \"Longa o Kidi.\" O mbandu íii, phala kulonga o kidi kia Bibidia, mu kubhanga ibhuidisu ni katanga o Mikanda Ikôla.\nSe tu mona kuila o mukuâ dibhata ua mesena kudilonga, tu tena ku mu xisa kibhuidisu phala ku mu kunda dingi, ku mu bhana kadivulu mba kulondekesa vidiu mu jw.org. Tua tokala ku a kunda sé kulaleka, phala kusuluka ni milongi i tua mateka. O milongi ia jindunge jiji ja ubhe, ia-nda tunda mu divulu Ihi i Tu Longa o Bibidia? Tua-nda sanga-mu ibhuidisu ni jivelusu ja Bibidia, ja-nda tu kuatekesa ku kunda o athu ni kua longa ngó ni Bibidia.\nKuala ngó njila imoxi i tu ambata ku muenhu. (Mat 7:13, 14) Mukonda tuene mu zuela ni athu a maukexilu avulu, jisengu javulu, tu zuela ni athu mu ukexilu ua a tokala. (1Ti 2:4) Kioso ki tu zuela ni kisangu-sangu ni kubandekesa o uhete uetu mu \"kulonga kiambote o maka ma kidi,\" O kisangu-sangu kietu kia-nda di bandekesa, tua-nda di tunda ué kiambote mu kulonga akuetu.—2Ti 2:15.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2016-mwb\/milongi-ia-kakui29-katu4\/ifika-ia-kulonga-o-kidi\/","date":"2020-02-26T04:34:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146186.62\/warc\/CC-MAIN-20200226023658-20200226053658-00065.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":190,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201207\/","date":"2020-02-17T17:14:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142603.80\/warc\/CC-MAIN-20200217145609-20200217175609-00028.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9922320247,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9922320246696472}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.182,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamusasadi 2017\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 27 ia Kamoxi ndu 24 ia Kaiadi, 2017.\nKiebhi ki tu tena kulondekesa kuila, o henda ietu ia kidi??\nIhi ilombolola o \"xibhata\" ia tumbula Jezú? Ihi i tu dilonga ku musoso iú?\nMukanda ua mu tuka, muhatu uala koxi a kinda, ni ahatu aiiadi a mu tuka ni mabhabha a difu ni nhange. Mukonda diahi Nzambi ua bhangesa Zakadiia kumona o kisuma kiki?\nMilundu ia ngondo, makalu a ita, ni mukunji ua dikota uedile kala sobha. O kisuma kia sukina kia mono Zakadiia, ki tu longa ihi ia lungu ni mundu ua Nzambi?\nLIFE STORY\nKu muvu ua 1952, Olive Matthews ni munumi'ê a xikina kusidivila kala aboki a thembu ioso ku ixi ia Irlanda. Kiebhi Jihova kia a besoala?\nKiebhi o kilondekesu kia henda kia bhangesa muthu uexile mukua kuzukutisa, kuxikina o kidi kia Bibidia?\nKifua kiahi kiexile na-kiu o Jijudé, kia bhangesa Jezú ku fidisa o kuloka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kamusasadi-ua-2017\/","date":"2020-02-27T18:34:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146744.74\/warc\/CC-MAIN-20200227160355-20200227190355-00363.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":161,"character_repetition_ratio":0.016,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.385,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Xinganeka kuila tuala mu mbanza ia Jedikó. O mbanza íii, tu i sanga mu ixi ia Kanana, mua tungu athu ka xikina ku bheza Jihova. Mua tungu ué muhatu a mu ixana Lahaba.\nKioso kiexile hanji mona-ndenge, Lahaba uevu misoso ia zuela kiebhi Mozé, kia jikula o Kalunga ka Kusuka, ni ku bhulula akua Izalaiele ku Ijitu. Muéne uevu ué kiebhi Jihova, kia a kuatekesa ku tolola o jinguma jâ joso mu ita. Kindala, muéne uevu kuila, o akua Izalaiele a tula mu mbanza ia Jedikó!\nLahaba ua kuatekesa o alondi, mukonda muéne ua kexile ni kixikanu kua Jihova\nMu usuku, akua Izalaiele endele mu londa o mbanza ia Jedikó. Ene a bhixila ku dibhata dia Lahaba. Muéne ua a bokuesa mu inzo. Mu usuku uenhó, o sobha ia Jedikó uevu kuila, mu mbanza mua bokuene alondi, akexile m'inzo ia Lahaba. O sobha ua tumikisa maiala, phala kuia mua a takana. Lahaba ua sueka o alondi ku thala dia inzo, anga uambela o maiala a sobha: 'O alondi akexile mu inzo iami, maji kala dingi mu mbanza. Se mu a kaiela kindala, mua-nda tena ku a kuata!' Eie uejiia se mukonda diahi Lahaba ua sueka o alondi?— Mukonda muéne ua xikana kua Jihova, iu uejidile kuila muéne ueji bhana o ixi ia Kanana ku akua Izalaiele.\nAnde dia ku xisa o inzo ia Lahaba, o alondi a mu kanena ku bhulula muéne ni muiji uê, kioso kieji kuíza mu buika o mbanza ia Jedikó. Eie uejiia ihi ia mu tendelesa o ku bhanga?— Ene ambe: 'Kuata o ngoji íii, u i nhengeneka ku njanela iê. Se u bhanga kiki, oso ala mu inzo iê a-nda ku a bhulula.' Lahaba ua bhange kála kia mu tumine o alondi. Uejiia ihi ia bhiti?—\nMu ku bhita izuua, o akua Izalaiele a kondoloka o ixi, sé ku bhanga jibuia. Ene a kondoloka o mbanza mu izuua isamanu, veji imoxi ku kizuua. Maji mu kizuua kia kasambuadi, ene a kondolokele o mbanza sambuadi dia ji veji. Mu kusuka-ku, ene oso a dikola ni dízui dia suína. Jihova ua bhangesa kuila, o ilumbu ia mbanza i lundumuka bhoxi. Maji o inzo ia kexile ni ngoji ia kusuka mu njanela, ki i lundumukine! U tena ku ki xinganeka?— Lahaba ni muiji uê a bhuluka!\nIhi i u tena ku di longa ku phangu ia Lahaba?— Lahaba ua xikanine kua Jihova, mukonda dia ima ioso iambote ia di longo ia lungu ni muéne. Eie uê ua mu di longa ima iavulu iambote ia lungu ni Jihova. Eie u mu xikana kála kia xikanine Lahaba?— Etu tuejiia kuila eie ua xikana!\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\nJosuué 2:1-24; 6:1-5, 14, 15, 20-25\nJihebeleu 11:31","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/lahaba-ua-xikinine-kua-jihova\/","date":"2020-02-27T11:29:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146681.47\/warc\/CC-MAIN-20200227094720-20200227124720-00487.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":439,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Zedekiia ua bhukumukina Jihova, mu kudituna ku di bheka ku akuâ Babilonha\n39:4-7\nO an'â Zedekiia, a a jibha bhu pholo iê. Mu kusuluka, a mu tubula o mesu, a mu kase, anga a mu ta mu kaleia mu Babilonha, katé kiafu\n39:15-18\nEbede-Meleke ua dielela kua Jihova, anga u londekesa henda kua polofeta Iê, Jelemiia\nJihova ua kanene kubhulula Ebede-Meleke, mu kithangana kieji buika o mbanza ia Judá\n40:1-6\nAnde dia kubhita o kibuikilu kia Jeluzaleme, Jelemiia ua boko ni kusuina kuoso mu mivu iavulu\nKioso kia kondolokele Jeluzaleme, Jihova ua lange Jelemiia, anga u bhanga ioso phala ku mu bhulula bhu maku a akuâ Babilonha","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambuadi-2017-mwb\/milongi-ia-15-21-ia-kasamb\/jihova-ua-nda-bhana-ku-athu-oso-kala-kia-fuama-o-ibhangelu-i%C3%A2\/","date":"2020-02-27T12:21:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146681.47\/warc\/CC-MAIN-20200227094720-20200227124720-00491.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":104,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Nzambi ka tena kutanga makutu, u kubhana kidyelelu kya kukala ni \"mwenyu ki wábhwa.\"—Nzwá 3:16.\nIHI I WA BHINGI KUBHANGA?\nDilonge ihi i zwela o Mak'â Nzambi u Tanga o kidi.—Nzwá 17:3, 17.\nSola kubelesela Nzambi. —Matendelelu 30:19, 20.\nKumbidila o milongi ya Nzambi ku mwenyu wé.—Tiyaku 1:25.\nO Jimbangi ja Jihova ku mundu woso, a mu katula mbote ya kudilonga o kidi kya Bibidya. Ene a-nda sanguluka kyavulu mu ku kulonga o ima ya mu dilonga.\nPhala kudilonga dingi ya lungu ni vondadi ya Nzambi phala o athu, tanga o kibatulu 3 kya divulu Ihi i Tu Longa o Bibidya? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova, dyala wé mu www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-1-2020-kata-kawa\/kidi-ki-tena-ku-kukwatekesa-kyebhi\/","date":"2020-02-18T01:38:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00382.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":106,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mu mona o kilumba kiki mu foto?— Muéne mon'a Jefete. O Bibidia ki i tumbula o dijina diê, maji tuejiia kuila muéne ua sangulukisa tat'ê ni Jihova. Tu di longe dingi ia lungu ni muéne ni tat'ê Jefete.\nJefete uexile diiala diambote, ua bhitile kithangana kiavulu mu ku longa mon'ê, ia lungu ni Jihova. Muéne uexile ué diiala dia suína, uexile ué mutuameni uambote. Mukonda dia kiki, o akua Izalaiele a mu solele phala ku kala mutuameni uâ, kioso kia kexile mu bhânga ni jinguma jâ.\nJefete ua sambele kua Nzambi, mu ku bhinga kikuatekesu phala ku tolola o jinguma. Jefete ua kanena kuila, se ua toluele o jinguma jê, muéne ueji bhakula kua Jihova, o muthu ueji dianga ku tunda mu inzo iê, kioso kieji vutuka ku ita. O muthu iú, ueji tunga ni ku kalakala mu tembulu ia Nzambi ku muenhu uê uoso. O tembulu iexile o kididi mua kexile múia o athu, phala ku bheza-mu Nzambi mu izuua ienioió. Jefete ua tolola o jinguma! Eie uejiia se nanhi ua dianga ku tunda mu inzo iê, kioso kia vutuka ku bhata?—\nKiene muene, o mon'a Jefete! Muéne uexile mon'ê umoxi-elele, mu kiki Jefete ua tokalele ku mu tumikisa dikanga. Kiki kia mu luualesa kiavulu. Maji lembalala kuila muéne ua ki kanene kua Jihova. Mu kithangana kieniókio, o mon'ê uambe: 'Papá, eie ua kanena kua Jihova, mu kiki, eie ua tokala u kumbidila o kikanenu kiê.'\nO mon'a Jefete ua luualele ué kiavulu. Mu tembulu, muéne keji kazala mba ku vuala an'a. Maji muéne ua mesenene kiavulu ku kumbidila o kikanenu kia bhangele tat'ê, ni ku sangulukisa Jihova. Kiki kia betele kota phala muéne, o ku kazala ni ku vuala an'a. Mu kiki, muéne ua tundu mu inzo ia tat'ê, iu uai mu tunga mu tembulu, iu ua kexile muenhomo muenhu uê uoso.\nEie u xinganeka kuila o ia bhangele muéne ia sangulukisa tat'ê ni Jihova?— Xé ene a sanguluka! Se u belesela, anga u zola Jihova, ua-nda kala ué kála o mon'a Jefete. Ua-nda sangulukisa o jitata jê ni Jihova.\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\nMatendelelu 6:4-6\nAfundixi 11:30-40\n1 Kolindo 7:37, 38","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/mona-jefete-ua-sangulukisa-jihova\/","date":"2020-02-23T09:07:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145747.6\/warc\/CC-MAIN-20200223062700-20200223092700-00423.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":350,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tunde ukulu, o athu a maukexilu avulu, ene mu mona o Bibidya kala fixi yambote phala kusanga o kidi. Lelu, mazunda a athu ene mu kayela o milongi yala-mu. Maji amukwá amba kwila o Bibidya yokulu, o milongi yê ki ya kidi. Ihi i u banza? O kwila u tena kusanga o kidi mu Bibidya?\nMUKONDA DYAHI U TENA KUDYELELA MU BIBIDYA?\nKyebhi ki u tena kwijiya kwila u tena kudyelela mu Bibidya? Xinganeka mu kifika kiki: Se sayi dikamba wene mu kutangela o kidi ithangana yoso mu mivu yavulu, sé phata weji mu dyelela. O kwila o Bibidya yedi kala o dikamba didi, di zwela o kidi ithangana yoso? Tala ifika.\nAsoneki a Kidi\nO asoneki a Bibidya a zwela o kidi, ene a soneka o ituxi ni itondalu yâ ithangana yoso. Mu kifika, polofeta Jona wa soneka o kubhukumuka kwê. (Jona 1:1-3) Mu disukilu dya divulu dya soneka, mwene wa lombolola kyebhi Nzambi kya mu bazela; sumbala ka jimbulula kyebhi kya lungulula o ukexilu wê. (Jona 4:1, 4, 10, 11) O kidi kya asoneki a Bibidya, ki londekesa kwila, ene a thandanganyele kyavulu ni maka yá.\nMilongi ya Kidi\nO kwila o Bibidya i bhana milongi yambote mu ithangana yoso? Sé phata. Mu kifika, tala ihi i zwela o Bibidya ya lungu ni ku di bhana kyambote ni athu: \"Kala kiki, ima yoso-phe i mwa mesena kwila athu a mi bhanga-yu enu, yene we mwene i mwa bhanga ene.\" (Matesu 7:12) \"Kuvutula kwa lenduka, kubhwisa njinda; maji o kuzwela kwa kunônga, kubhekela njinda.\" (Jisabhu 15:1) O milongi ya Bibidya yala hanji ni valolo kala mu izuwa ya i soneka.\nMisoso ya Kidi\nMu mivu yavulu o akwa kutokwesa, a sange ifuba ya athu avulu ni ididi, ni izulukutu ya bhiti kala ki zwela o Bibidya. Phala ku kukwatekesa, tala o musoso yú. O Bibidya i zwela kwila, mu izuwa ya Nehemiya o akwa Tilo (akwa Fenixa a tundu ku Tilo) a tungile mu Jeluzaleme \"a kala mu bheka jimbiji, ni mawenji moso ma vulu matelu.\"—Nehemiya 13:16.\nO kwila sayi kima ki kolesa o kidi kya velusu yiyi ya Bibidya? Xé, sayi kima. O akwa kutokwesa a sange o mawenji a tundu ku Fenixa mu Izalayele, a mesenene kwijidisa o mawenji a bhange ifuxi iyadi yokulu. Ku mbandu ya mukwá, mu Jeluzaleme, a sange-mu minya ya jimbiji ya tundu ku kalunga ka mediterranio. O akwa kutokwesa a xikina kwila, o mbiji yexile mu bheka o asumbisi, exile mu tunda na-yu dikanga. Kya zubha o kumona o ima yiyi, sayi mukwa kutokwesa wambe: \"O izwelu i tu sanga mu divulu dya Nehemiya 13:16 ya kwila o akwa Tilo a sumbisa mbiji mu Jeluzaleme ya kidi mwene.\"\nI Zwela o Bibidya ya Lungu ni Milongi ya Jingijiye, Kidi\nBibidya divulu di zwela ya lungu ni Nzambi, divulu we dya misoso. Maji o milongi yê ya lungu ni ungijiye milongi ya kidi. Tala o kifika.\n3.500 a mivu ku dima, o Bibidya ya zwela kwila o ixi ya zenzamena \"bhwa kambe kima.\" (Jobe 26:7) O maka yá, ka difu ni ilongesu ya kwila o ixi yala ku thandu a menya mba yala ku thandu dya mbaxi yonene. Mu kubhita 1.100 ya mivu, a soneka o divulu dya Jobe, maji o athu a suluka mu ku xikina kwila, o ixi ki i tena kukala kwa kambe kima, sayi kima ki kwata o ixi. Mu kubhita hama jitatu ja mivu, ku muvu wa 1687, Isaac Newton wa soneka o milongi ya tokwesele ya kwila, o ixi i jinguluka bhu kaxi ka nguzu ki tu tena ku i mona. O milongi yiyi i kwatekesa o kidi kya zwela o Bibidya 3.000 a mivu ku dima!\nIkanenu ya Kidi\nKate bhebhi o ikanenu ya Bibidya ya kidi? Tala kifika kimoxi: Izaya wa kanene kwila o mbanza ya Babilonya eji ku i bwika.\nKikanenu: Ku hama ya kanake A.K.K., o musoneki wa divulu dya Izaya wambe kwila, Babilonya yeji kituka mbanza yala ni kutena kwa kutumina—eji i bwika, ki bhweji kala dingi muthu. (Izaya 13:17-20) Izaya wa tumbula katé mwene o dijina dya diyala dyeji tambula o mbanza—Silu. Mwene wa jimbulula we kyebhi Silu kyeji bhangesa o menya kubhambukila kwengi. Mwene wa kanena kwila, o mabhitu eji kwa xisa a jikuka.—Izaya 44:27–45:1.\nKikumbidilu: Mu kubhita 200 ja mivu kyoso Izaya kya bhange o kikanenu kyê, sobha ya Pelesa ya tolola Babilonya. Dijina dyê nanyi mwene? Silu. Kuma Babilonya yexile ni ilumbu yonene, Silu wa soto kubokona mu mbanza bhu kaxi ka Ngiji Ufalate. O masoladi mê a bhambukisa o menya a ngiji. Kiki kya bhangesa o menya kusosoloka phala o masoladi a Silu kubhita ni kubhixila mu ilumbu. Kima kya kudiwana mukonda akwa Babilonya a xisa mwene o mabhitu a lungile mu ngiji o jikuke! O masoladi a Silu a bokona mu Babilonya bhu kaxi ka mabhitu o jikule, ya a tolola o mbanza.\nMaji sayi hanji kima kya jiji: O kwila Babilonya yeji kituka mwene kiphulungunzu? Kwa tungile hanji athu mu mivu yavulu. Maji lelu, Babilonya kiphulungunzu kya hatu, tu ki sanga ku Bagdá, Iraque—kiki kilondekesa kwila o kikanenu kya Bibidya kya di kumbidila mwene. Mu kidi, o Bibidya divulu dya kidi katé mwene kyoso ki di zwela ya lungu ni ima ya-nda bhita ku hádya.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-1-2020-kata-kawa\/o-bibidya-fixi-yambote-phala-kusanga-o-kidi\/","date":"2020-02-27T14:51:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146714.29\/warc\/CC-MAIN-20200227125512-20200227155512-00393.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":853,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.232,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tundé ukulu Jihova ua mesenene kuila o muiji u kala ni kithangana kia kukala kumoxi, phala ku di suínisa mu nzumbi, ni kusuínisa o ukamba uâ ku muiji. (Matendelelu 6:6, 7) Mukonda dia kiki, o Jimbangi ja Jihova ene ni kizuua phala kubhanga o ubhezelu ku muiji\nKiki, kiene o kithangana kia kuzukama kua Jihova. 'Zukamenu kua Nzambi, muéne n'a mi zukame ué.' (Tiiaku 4:8) Tu beta kuijiia Jihova, kioso ki tu di longa o ídifua iê ni ima iene mu bhanga, bhu kaxi ka Bibidia. Phala kumateka o ubhezelu uê ku muiji, ua tokala ku mateka kutanga o Bibidia kumoxi mu dízui dia suína, kala o kutanga ibatulu ia Bibidia ia-nda tanga mu kiônge, mu Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu. Kala muthu ku muiji u tena kutanga mbandu ia kibatulu. Mu kusuka-ko oso ku muiji a zuela ia di longo mu Bibidia.\nKiki, kiene o kithangana kia ku di zukama dingi ku muiji. O mala ni ahatu, ni jitata ni tuana a suínisa o ukamba uâ kioso kia di longa o Bibidia ku muiji. Kithangana kia kusanguluka, kia kutululuka, kiene o kima kia beta kota kia tokala kubhanga ku muiji mu semana. O jitata a tokala kusola o milongi phala kuzuela ni tuana tua i tala ioso ku muiji, saí ithangana a tena kudilonga O Mulangidi ni Despertai! bhu kaxi ka kijimbuete kietu kia jw.org. Ihi i mu banza se mu tala o minangu ia mutelembe ia izunzumbia a kixana, JW Broadcasting (tv.jw.org) ni kuzuela o mbote i mua katula ku disukilu? U tena kuzuela ni tuana tuê o maka ene mu bhita nau bhu xikola, ni kiebhi kia tena kudibhana nau. Mu tena ué kuimba o mimbu ia-nda kuimba mu iônge, ni kudia kioso ki mu zubha o ubhezelu ku muiji.\nO kithangana kiene mu bhanga mu kubheza Jihova kumoxi semana joso, ia-nda kuatekesa oso ku muiji kuuabhela o mak'â Nzambi, ni kutambula mabesá.\nMukonda diahi tuala ni kizuua kia ubhezelu ku muiji?\nKiebhi o jitata kia tena kubhangesa kuila o ubhezelu ku muiji, ki kala kithangana kia kusanguluka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/jimbangi-ja-jihova-ubhezelu-ku-muiji\/","date":"2020-02-26T14:11:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146342.41\/warc\/CC-MAIN-20200226115522-20200226145522-00432.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":339,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mu musambu wami nga bhingi-phe kiki: Kuma o henda yenu i vule dingi kinéne.\"—FIL. 1:9.\nMWIMBU 106 O henda, Kidifwa Kya Dikota\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. A nanyi a kwatekesa kujikula o kilunga kya Filipe?\nKYOSO poxolo Phawulu, Sila, Luka ni Timote kya bhixila ku kolonya ya Loma, ku Filipe, ene a sange athu avulu a mesenene kwijiya dingi ya lungu ni njimbu yambote. O jiphange ja swina jiji, a kwatekesa kujikula o kilunga, o jiphange ja ubhe a mateka kudyongeka kumoxi. Nange a kexile mu dyongeka mu inzu ya phange a mwixanene Lidya. Lidya a mwijidile mukonda dya ukexilu wê wa kuzalela.—Ika. 16:40.\n2. Kibhidi kyebhi kya di bhana na-kyu o kilunga kya ubhe mu kithangana ni mbandu?\n2 Mu kithangana ni mbandu, o kilunga kya ubhe kya di bhana ni ibhidi. Satanaji wa funyisa o athu a zembele o kidi, phala kufidisa o kikalakalu kya kuboka kya Phawulu ni jiphange jê. Phawulu ni Sila a a sunga-sunga, a betele, a tele mu kaleya. Kyoso kya tundu mu kaleya, ene ayi mu kunda o maxibulu a ubhe phala ku a swinisa. Phawulu, Sila, ni Timote a tundile mu mbanza, maji Luka nange kwene kwa xalele. Kindala, ihi yeji bhanga o jiphange ja ubhe? Ni kikwatekesu kya nzumbi ikôla ya Jihova, o jiphange ja ubhe a suluka ni kubhanga o sidivisu ya Jihova ni kuswina. (Fil. 2:12) Ima yiyi, ya bhangesa Phawulu kusanguluka kyavulu ni jiphange!\n3. Kala ki londekesa o mukanda wa Filipe 1:9-11, ihi ya bhingi Phawulu mu musambu?\n3 Mu kubhita dikwinyi dya mivu, Phawulu wa soneka mukanda phala o jiphange mu kilunga kya Filipe. Kyoso ki u tanga o mukanda yú, u tena kumona o henda ya dikota ya Phawulu ku jiphange jiji. Mwene wa soneka: 'Nga mi kala ni Hânji mba ngunzu yavulu mu jihenda ja Kidistu Jezú.' (Fil. 1:8) Mwene wa a sonekena phala ku a tangela kwila, wa kexile mu a tumbula mu misambu yê. Mwene wa bhingi kwa Jihova phala ku a kwatekesa: Kubandekesa o henda yâ, kuta o ima ya beta-kota kupholo, kukamba kulweza, kudituna kubhangesa akwá kudibhala, ni kusuluka ni kwima ibundu ya yuka. Sé phata etu we tu tena kudilonga kyavulu ni izwelu ya kidi ya Phawulu. (Tanga Filipe 1:9-11.) Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga o ima ya tumbula mwene. Twa-nda dilonga we kyebhi ki tu tena ku i kumbidila.\nHENDA YENU IVULE\n4. (a) Kala ki londekesa o divulu dya 1 Nzwá 4:9, 10, kyebhi Jihova kya londekesa o henda yê ya dikota ko kwetu? (b) Kyebhi ki twa tokala kuzola Nzambi?\n4 Jihova wa londekesa o henda yê ya dikota ko kwetu mu kutumikisa Mon'ê mu ixi, phala kufwa mukonda dya ituxi yetu. (Tanga 1 Nzwá 4:9, 10.) O henda ya Nzambi i tu bhangesa ku mu zola. (Loma 5:8) Kyebhi ki twa tokala kuzola Nzambi? Kyoso Jezú kya zwela ni Falizé mwene wa tambwijila o kibhwidisu kiki. Mwene wambe: \"Zola [Jihova], Nzambi yê, ni muxima wé woso, ni mwenyu wé woso, ni kilunji kyé kyoso.\" (Mat. 22:36, 37) Twa mesena kuzola Jihova ni muxima wetu woso. Twa mesena we kwila, o henda yetu kwa mwene i di bandekesa kizuwa ni kizuwa. Phawulu wambela akwa Filipe: \"O henda yenu i vule dingi kinéne.\" Ihi i tu tena kubhanga phala kubandekesa o henda yetu kwa Nzambi?\n5. Kyebhi ki tu tena kubandekesa o henda yetu?\n5 Phala kuzola Nzambi twa bhingi ku mwijiya. O Bibidya yamba: \"Woso wa kambe kuzola, kejiya Nzambi, kuma Nzambi henda.\" (1 Nzwá 4:8) Poxolo Phawulu wambe: \"Mu kale ni kwijiya [kwa kidi], mu kale ni kilunji kya tongoloka.\" (Fil. 1:9) Ni izwelu yiyi, mwene wa jimbulula kwila o henda yetu i tena ku di bandekesa. Kyoso ki twa mateka kudilonga o Bibidya twa mateka kuzola Jihova, sumbala, ki twejidile ima yavulu ya lungu ni mwene. Maji kyoso ki twayi ni kudilonga dingi ya lungu ni Jihova, o henda yetu kwa mwene ya di bandekesa. Mu kiki, kima kyambote kudilonga o Bibidya izuwa yoso, ni kuxinganeka kyambote mu ima i tu tanga!—Fil. 2:16.\n6. Kala ki londekesa o divulu dya 1 Nzwá 4:11, 20, 21, a nanyi u twa tokala kuzola phala kubandekesa o henda yetu?\n6 O henda ya dikota ya Nzambi ko kwetu, ya-nda tu bhangesa kuzola o jiphange jetu. (Tanga 1 Nzwá 4:11, 20, 21.) Nange tu banza kwila, kuzola o jiphange jetu ki kima kya bhonzo. Kuma tu abhezi a Jihova, twene mu bhanga nguzu phala kukayela o idifwa yê. Tu kayela o phangu ya Jezú wa londekesa henda ya dikota, wa suku mu kubhana o mwenyu wê phala ku tu kula. Maji né kiki, sayi ithangana kubhonza kubelesela o kitumu kya ku di zola mudyetu. Tu mone ya bhiti mu kilunga kya akwa Filipe.\n7. Ihi i tu dilonga mu kitendelesu kya bhanene kwa Evodya ni Sindike?\n7 Evodya, ni Sindike exile ahatu a swina, a kalakala 'kumoxi' ni poxolo Phawulu. Maji nange ene a zoko, o ukamba wa kexile na-u wa batuka. Phawulu wa tumbula o majina a Evodya, ni Sindike mu mukanda wa sonekena o kilunga mwa tokalele, yú wa a dimuna phala \"adi luwlule, a kale muxima umoxi.\" (Fil. 4:2, 3) Phawulu wa mono we kwila, kwa bhingile kudimuna o kilunga kyoso ni izwelu: \"Ima yoso i mu bhanga i kale sé kufunda, mba kukwata kuzoka.\" (Fil. 2:14) Sé phata o kitendelesu kya Phawulu, kya kwatekesa o jiphange jojo ja ahatu ni jiphange ja mukwa mu kilunga ku di zola dingi mudyâ.\n8. Ihi i tena ku tu bhonzesa kuzola o jiphange jetu? Ihi i tena ku tu kwatekesa kutolola o kibhidi kiki?\n8 Kala kya bhitile ni Evodya ni Sindike, sayi ithangana ku tu bhonza kuzola o jiphange jetu mukonda tu di kwatenena mu itondalu. Etwenyoso twene mu tondala izuwa yoso. Se tu suluka ni kuxinganeka mu itondalu ya akwetu, kwa-nda tu bhonza kwa zola. Mu kifika, se phange u jimba ku tu kwatekesa kuzelesa o Kididi kya Ubhezelu, tu tena kuluwala-nê. Se tu mateka kuxinganeka mu itondalu yoso ya jiphange jetu, o njinda yetu ya-nda di bandekesa, o henda yetu kwa ene ya-nda zoza. Se wala ni maka a difu kiki ni phange mu kilunga, kima kyambote kuxinganeka mu maka yá: Jihova wejiya o itondalu yetu ni itondalu ya jiphange jetu. Maji né kiki, mwene wa tu zolo, wa zolo we o jiphange jetu. Mu kiki, twa bhingi kukayela o henda ya Jihova, ni ku di kwatenena mu idifwa yambote ya jiphange jetu. Kyoso ki tu bhanga nguzu phala kuzola o jiphange jetu, tu bandekesa o henda yetu kwa ene, tu kala ni muxima umoxi.—Fil. 2:1, 2.\n'O IMA YOSO YAWABHA YA BETA-KOTA'\n9. Ima yebhi yala bhu kaxi ka ima ya beta-kota ya tumbula Phawulu?\n9 O nzumbi ikola ya kwatekesa Phawulu ku tendelesa akwa Filipe ni Jikidistá joso phala 'kusola o ima yoso yawabha ya beta-kota.' (Fil. 1:10) O ima ya beta-kota ya lungu ni: Kuzelesa o dijina dya Jihova, kukumbidila o kikanenu kyê, o paze, ni kukala ni muxima umoxi mu kilunga. (Mat. 6:9, 10; Nzwá 13:35) Kyoso ima yoso yiyi ya beta-kota i kala ku mwenyu wetu, twa-nda bandekesa o henda yetu kwa Jihova.\n10. Ihi i twa tokala kubhanga phala tu kale sé kadya?\n10 Phawulu wa zwela kwila twa tokala kukala \"sé kadya,\" mba sé kikuma. Kiki ki kilombolola kwila twa bhingi kula tu athu a yuka. Etu ki tu tena ku disokesa ni Jihova Nzambi o muthu wa yuka. Maji Jihova u tu tala sé kádya se tu bhanga yoso i tu tena phala kubandekesa o henda yetu ni kusola o ima yoso yawabha ya beta-kota. O ukexilu wa mukwa wa kulondekesa o henda yetu o kubhanga nguzu phala ki tu bhangesa akwetu ku di bhala.\n11. Mukonda dyahi ki twa tokala kubhangesa akwetu ku di bhala?\n11 O kidimwinu kanenu kubhangesa akwenu ku di bhala ki kima kya kutonoka. Kyebhi ki tu tena kubhangesa muthu ku di bhala? Tu tena kubhangesa akwetu ku di bhala bhu kaxi ka ima i tu sola phala kutonoka, izwatu mba o kikalakalu kyetu. Nange o kima ki twa mu bhanga, ki kituxi kana. Maji se kibhangesa akwetu ku divwa kyayibha, maka kyá. Mukonda Jezú wambe kwila, o muthu u bhangesa mukwá ku di bhala, kota se a mu nyenga kiditadi mu xingu, anga a mu bobesa mu'alunga mwa zongo! —Mat. 18:6.\n12. Ihi i twa dilongo ku dikaza aboki a thembu yoso?\n12 Kyebhi o dikaza aboki a thembu yoso kya kumbidila o izwelu yiyi ya Jezú? Ene exile mu sidivila mu kilunga kumoxi ni dikaza a batizalele kindala. Kuma o dikaza dya ubhe didi, ku mwiji wâ exile ni ijila yavulu, ene a xikinine kwila, o Jikidistá ka tokala ku tala jifilme. Né mwene o jifilme ki ji londekesa ima yayibha. Ene a divu kyayibha, kyoso kyevu kwila, o dikaza dya aboki a thembu yoso a ile mu tala filme ku sinema. Kyoso kya mono kiki, o dikaza dya aboki a thembu yoso, a xisa o ukexilu wa kutala ji filme, katé o maxibulu a ubhe kya longo o kitongolwelu kyá phala kutendela kyambote o ima mu ukexilu wengi. (Jihe. 5:14) O ukexilu wa kuta o ji vondadi jâ kudima, wa londekesa kwila, o dikaza didi a zolele o jiphange ja ubhe, kana ngó mu izwelu, maji ni mu ibhangelu.—Loma 14:19-21; 1 Nzwá 3:18.\n13. Kyebhi ki tu tena kubhangesa muthu ku ta kituxi?\n13 Ukexilu wengi wa kubhangesa muthu ku di bhala, o ku mu bhangesa ku ta kituxi. Kiki ki bhita kyebhi? Xinganeka o kifika kiki: Mu mivu yavulu, dixibulu dya Bibidya wa bhânge ni nguzu yoso phala kutolola o kifwa kya kunwa uhôlwa ni ku kodiwa. Mwene wa tonginina kwila, phala kutolola o kifwa kyê, ka tokalele dingi kunwa uhôlwa ku mwenyu wê woso. Mwene wa lungulula o mwenyu wê, anga a mu batizala. Maji kupholo dya kwenda, phange u mwixana kubhata phala kutonoka, anga u mu bhana uhôlwa. O phange wa mwixana u mwambela: \"Kindala eye u Kidistá kyá. Wala ni nzumbi ikôla ya Jihova. Kulanga o jihânji kidifwa kya nzumbi ikôla. Se wala mwene ni kidifwa kya kulanga o jihânji, wa-nda tena kunwa o uhôlwa mu ukexilu wa tokala.\" Ihi i tena kubhita se o phange ya ubhe u bhana mátwi ku izwelu yiyi? U tena kuvutuka dingi mu kifwa kyê kya kunwa o uhôlwa ni ku kodiwa.\n14. O yônge yetu mu ilunga, i tu kwatekesa kyebhi kukayela o milongi i tu sanga mu Filipe 1:10?\n14 O yônge yetu mu ilunga, i tu kwatekesa kukayela o milongi i tu sanga mu Filipe 1:10 mu mawukexilu avulu. Kya dyanga, o kudya mu nzumbi ku tu lembalesa o ima ya beta-kota ku mesu a Jihova. Kayadi, tu dilonga kyebhi ki tu tena kukumbidila yoso i tu dilonga, phala ni tu kale sé kadya mba sé kikuma. Katatu, o yônge i tu swinisa \"ku dizola, ni kubhanga o mbote.\" (Jihe. 10:24, 25) Kyoso kya tu swinisa ku jiphange, o henda yetu kwa Nzambi ni ku jiphange jetu, ya-nda dibandekesa dingi. Se tu zola Nzambi ni jiphange jetu ni muxima woso, twa-nda bhanga yoso i tu tena phala ki tu a bhangese kudibhala.\nSULUKENU NI KWIMA KYAVULU \"IBUNDU YA TOKALA O KUYUKA\"\n15. Ihi ilombolola kwima \"ibundu ya tokala o kuyuka\"?\n15 Phawulu wa bhingi mu musambu phala akwa Filipe n'ende ni kwima \"ibundu ya tokala o kuyuka.\" (Fil. 1:11) Sé phata, bhu kaxi ka \"ibundu ya tokala o kuyuka,\" mwexile o henda yâ kwa Jihova ni ku mundu wê. Ya lungu we ni kuzwela ku akwa o kixikanu kyala na-kyu kwa Jezú, ni kidyelelu kyâ. Mu mukanda wa Filipe 2:15, 16, Phawulu wa te kifika kyengi, wixi: \"mwenda ni kumoneka mu'axaxe kâ kala mu mikengeji ya jithethémbwa ku dyulu.\" O kifika kiki kya tokala mwene, mukonda ya lungu ni maxibulu mê, Jezú wambe: \"Enu mu mukengeji wa mundu.\" (Mat. 5:14-16) Mwene wa tumina o maxibulu mê: \"Ndenu, mwa ka longe jixibulu.\" Wambe dingi: \"Mwa kà ngi kalela jimbangi . . . katé ni ku maxokololo ma jixi.\" (Mat. 28:18-20; Ika. 1:8) Etu twima \"ibundu ya tokala o kuyuka,\" kyoso ki tu bhanga nguzu mu sidivisu ya kuboka.\n16. Kyebhi o mukanda wa Filipe 1:12-14, u tu londekesa kwila tu tena kubhenya kala mukengeji, kabasa o kithangana? (Tala o foto.)\n16 Tu tena kubhenya kala mukengeji, kabasa o kithangana. Sayi ithangana, o kima ki moneka kala kifidisu, ki tena kukituka njila phala kuboka o njimbu yambote. Mu kifika, poxolo Phawulu a mu kutile mu inzo yê, mu mbanza ya Loma kyoso kya sonekena akwa Filipe. Sumbala a mu kutile mu malubhambu, mwene ka fulu kubokela o masoladi exile ku mu langa ni oso a ile ku mu kunda. Phawulu wa boko ni nguzu yoso, né mwene mu ithangana yiyi ya bhonzele. Kubhanga kiki, kwa bhana kidyelelu ni kuswina ku jiphange phala ku \"swina dingi kyengi ni kutanga [mba kuzwela] o Maka ma Nzambi sé wôma.\"—Tanga Filipe 1:12-14; 4:22.\n17. Kyebhi o jiphange kyene mu bhanga nguzu phala kusuluka ni kuboka né mwene ni ibhidi? Bhana phangu.\n17 Jiphange javulu jene mu londekesa o kuswina kala Phawulu. Ene a tungu mu jixi mwa fidisa o kikalakalu kyetu, ka tena kuboka nzo ni inzo, maji a sota mawkexilu engi a kutudila o njimbu yambote. (Mat. 10:16-20) Sayi ixi mwala kafunga ka ilunga wene mu bhana jindunge ku aboki phala kubokela jindandu, jivizinyu, jikoleka ja salu, jikoleka ja xikola ni athu a ejiya, mu \"mbambe\" mwa fidisa o kikalakalu kyetu. Mu kubhita mivu iyadi o ilunga ya di bandekesa. Nange mu ixi ku twa tungu ka fidisa o kikalakalu kyetu kya kuboka. Maji tu tena kudilonga disa dya katunda mu phangu ya jiphange jetu: Twa tokala kubhanga nguzu phala kubhanga o kikalakalu kyetu kya kuboka, twa tokala kudyelela kwila Jihova wa-nda tu bhana o nguzu i twa bhindamena phala ku di bhana ni ibhidi yoso-yoso.—Fil. 2:13.\n18. Ihi i twa mesena kubhanga?\n18 Mu kithangana kiki, twa mesena kukumbidila o kitendelesu kya Phawulu ki tu sanga mu mukanda wa sonekena akwa Filipe ni kuswina. Twa tokala kusola o ima yoso yawabha ya beta-kota, kukala sé kadya mba sé kikuma, kukamba kubhangesa akwenu ku di bhala, ni kubhana ibundu ya tokala o kuyuka. Kyenyiki o henda yetu ya-nda di bandekesa dingi, ya-nda bhana kijingu kwa Tata yetu ya henda Jihova.\nMWIMBU 17 \"Ngandala\"\n^ kax. 5 Twa bhingi dingi kukolesa o henda yetu ku jiphange kindala, m'ukulu ndenge. O mukanda wa soneka phala akwa Filipe, u tu kwatekesa kumona kyebhi ki tu tena kubandekesa o henda, né mwene kyoso ki ku moneka ibhidi.\n^ kax. 54 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mu kukomba o Kididi kya Ubhezelu o phange Joe wemana hanji phala kuzwela ni phange ya diyala ni mon'ê. Kiki kya bhangesa o phange wa mu komba Mike kukala ni njinda. Mwene wa banze, 'Joe mu veji dya kukalakala, mwene wa mu di zwelese.' Mu kubhita kithangana, Mike wa mono Joe kukwatekesa phange ya muhatu wa kuka. Kiki kya bhangesa Mike kubanza mu idifwa yambote yexile na-yu phangi'e.\n^ kax. 58 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Sayi ixi mwa fidisa o kikalakalu kya Jimbangi ja Jihova, ni kudilanga phange u tudila o njimbu yambote ku muthu wa mwijiya. Mu kubhita kithangana mu ola ya kunyoha, mu kididi kya kukalakala, o phange u bhana umbangi ku koleka yê ya salu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kanake-wa-2\/o-henda-yenu-i-vule-dingi-kin%C3%A9ne\/","date":"2020-02-21T06:34:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145443.63\/warc\/CC-MAIN-20200221045555-20200221075555-00411.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2434,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.251,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KYOSO Jezú kya longo o maxibulu mê kyebhi kyeji boka o njimbu yambote, mwene wa a dimuna kwila, o athu keji xikina o njimbu mu ithangana yoso. (Luka 10:3, 5, 6) Kiki, kyene mu bhita mu ukunji wetu lelu. Sayi athu u tu sanga, nange a tu talatala ni undanda mba njinda. Kyoso ene kya tu talatala kiki, nange kubhonza ku a kwatela henda mba kulondekesa kunengana, ni kumesena ku a bokela.\nO muthu wa henda u tala o ibhindamu ni maka a bhita na-u akwa, u divwa kyayibha, anga u mesena ku a kwatekesa. Maji ihi i tena kubhita se tu kamba henda ya athu u tu sanga mu ukunji wetu? O kuswina kwetu mu kuboka kwa-nda zoza, kifwa, ki twa-nda kala dingi ni hânji ya kwa longa, ya kwa kwatekesa. Tu tena kusokesa o kuswina kwetu mu kuboka ni túbhya. Phala o túbhya ku wama kyambote, ku bhinga jihwínyi javulu. Kyene we kimoxi. Phala kuswina mu kuboka, twa bhingi kukala tu athu a henda!—1 Tesalonika 5:19.\nKyebhi ki tu tena kudilonga kulondekesa dingi henda, né mwene mu ithangana yabhonzo? Twa-nda dilonga phangu jitatu ji tu tena kukayela: Jihova, Jezú, ni poxolo Phawulu.\nKAYELA O HENDA YA JIHOVA\nMu mazunda a mivu, o athu ene mu tanga ima yayibha ya makutu ya lungu ni Jihova. Maji mwene wene mu 'lendukila athu a kambe kisakidilu, a bhukumuka.' (Luka 6:35) Kyene mwene kya londekesa o henda yê? Mwene u londekesa paxolo mba mwanu ku athu oso. Jihova wa mesena kwila, 'athu a mawukexilu oso' a bhuluka. (1 Timote 2:3, 4) Sumbala Nzambi wa zembe o kuyibha, mwene kandala kwila kufwa né ngó muthu umoxi, mukonda mwene u bhana valolo ku athu.—2 Phetele 3:9.\nJihova wejiya kwila, Satanaji mukwa kubhangesa athu kuxikina makutu. (2 Kolindo 4:3, 4) Athu avulu a longo makutu a lungu ni Nzambi tundé undenge. Kyenyiki o ukexilu wâ wa kuxinganeka ni kyebhi kya divwa u tena ku a bhonzesa kuxikina o kidi. Maji Jihova wa mesena kyavulu ku a kwatekesa. Kyebhi ki twejiya?\nMu kifika, xinganeka kyebhi kya divu Jihova, ya lungu ni athu mu mbanza ya Nínive. Sumbala wejidile kwila ene exile isweya, Jihova wambela Jona: 'Kifwa eme ki nga tokala kukala ni henda ya mbanza ya dikota ya Ninive, mwala hama ni makwinyi a iyadi a midi a athu ndenge, athu kejiya lukwaku lwâ lwa kadilu ni lukwaku lwâ lwa kyasu, ni ibhaku yavulu?' (Jona 4:11) Jihova wa kwatela henda ya athu yó kejidile o kidi kya lungu ni mwene. Kyenyiki, wa tumikisa Jona phala ku a dimuna.\nEtu we tu divwa kala kya divu Jihova. Tu bhana valolo ku athu u tu sanga mu ukunji. Kala Jihova etu tu bhanga nguzu phala ku a kwatekesa ku mwijiya, né mwene se a moneka kala ka-nda xikina o kidi.\nKAYELA O HENDA YA JEZÚ\nKala Tat'ê, Jezú wa kwatele henda ya athu 'mukonda a tatele, a di mwangene kala jimbudi ja kambele mubhidi.' (Matesu 9:36) Jezú wa tendela se mukonda dyahi ene a kexile mu tala hadi. Kiki kya bhiti mukonda o atwameni a jingeleja akexile mu a tatesa ni ku a longa makutu. Jezú wejidile kwila athu avulu akexile muya mu mwivwa, ka kexile mu xinganeka kukituka maxibulu mê. Né kiki, mwene wa a longo ima yavulu.—Marku 4:1-9.\nKyoso athu kya dituna o njimbu yetu, twa bhingi kusota kutendela se mukonda dyahi a mu dituna. Nange ene ala ni ibanzelu yayibha ya lungu ni Bibidya, mba ya lungu ni Jikidistá, mukonda ene a mona kwila sayi athu a ejiya kala Jikidistá, a bhanga ima yayibha. Amukwa nange evu makutu a lungu ni ima i tu xikina. Amukwa nange a kala ni woma wa ku a xongwena ku jindandu mba athu a dyembu dyâ, mukonda dya kuzwela ni etu.\nSayi athu u tu sanga nange a bhiti ni ima yayibha ku mwenyu, yà a toloka o mixima. Sayi phange ya muhatu mukunji wa ixi yengi a mwixana Kim, wambe kwila, athu avulu mu mbambe yê, a bhuluka mu ita, ima yoso ya kexile na-yu ya diboto. Ene kexile ni kidyelelu kya kidi kya lungu ni hádya. Ene ala ni njinda yavulu, ka dyelela muthu. O athu mu mbambe yiyi, ene mu fidisa lwavulu o Jiphange kuboka. Sayi kizuwa phange Kim a mesenene ku mu jibha mu ukunji.\nKyebhi Kim kya suluka mu kulondekesa henda né mwene kyoso kya mu talatala kyayibha? Mwene wexile mu lembalala o divulu dya Jisabhu 19:11, dyamba: \"Muthu wadimuka ki mu bateka o njinda, o kutetuluka kwê.\" Kuxinganeka mu ima ya bhiti ni athu mu mbambe yê, ku mu kwatekesa ku a kwatela henda. Ko athu oso a sanga a mu talatala kyayibha. Mwene wa sange athu a mesena ku a kunda dingi mu mbambe yenyoyo.\nTu tena ku dibhwidisa: 'Se ki ngejidile o kidi, kyebhi ki ngeji divwa se o Jimbangi ja Jihova ejile mu ngi bokela?' Mu kifika, ihi i ngeji bhanga se ngevwile makutu avulu a lungu ni Jimbangi? Nange etu we tweji dituna kwivwa, tweji bhinga we ku tu londekesa henda. Jezú wambe kwila, twa tokala kutalatala akwetu mu ukexilu u twa mesena ku tu talatala. Twa tokala ku tendela kyebhi kya mu divwa akwetu ni ku a londekesa mwanu né mwene mu ithangana ya bhonzo.—Matesu 7:12.\nKAYELA O HENDA YA PHAWULU\nPoxolo Phawulu wa londekesa henda ku athu sumbala a mu talatala kyayibha, mukonda dya ku a bokela. Mukonda dyahi? Mukonda wa lembalala o ukexilu we wokulu. Mwene wambe: \"Mwène wa ngi bhange kyenyiki, sumbala [m'ukulu] nga dyangele ku mu zwela kyayibha, ni ku mu zukutisa, ni ku mu sombola. Maji o Nzambi wa ngi kwatelele henda, mukonda ki nga xikanene luwa, o yoso i nga kexe mù bhanga ki nga i ijidile.\" (1 Timote 1:13) Phawulu wejidile kwila, Jihova ni Jezú a mu londekesele henda. Mwene wa kexile mu tendela o athu a mesenene kufidisa o ukunji wê, mukonda mwene wa divwile we kyá kala ene.\nSayi ithangana, Phawulu wa sange athu a xikinine ni muxima woso mu milongi ya makutu. Kyebhi kya divu mwene ni maka yá? Mu divulu dya Ikalakalu 17:16, tu tanga-mu kwila kyoso kyexile ku Atena, \"muxima wa mu suku kya mono mbanza yoso yezala iteka.\" Maji, Phawulu wa longo o athu bhu kaxi ka ima ya mu sukisa o muxima. (Ikalakalu 17:22, 23) Mwene wa lungulula o ukexilu wê wa kuboka, ni wa ku zwela ni athu a mawkexilu avulu phala kutena \"kubhulula-ku amoxi.\"—1 Kolindo 9:20-23.\nKyoso ki tu bokela o athu ene mu dituna o njimbu yetu, mba ala ni ibanzelu yayibha tu tena kubhanga ya bhange Phawulu. Tu tena ku a kwatekesa kwijiya o \"njimbu ya kubhanduluka,\" bhu kaxi ka ima i twejiya ya lungu ni ene.\"(Izaya 52:7) Sayi phange a mwixana Dorothy, wambe: \"Mu mbambe yetu, athu avulu ene mu a longa kwila, Nzambi muthu wayibha. Ngi ximana o athu yá mukonda dya kixikanu kyâ kwa Nzambi. Mu kusuluka nga a londekesa ihi i longa o Bibidya, ya lungu ni henda ya Jihova, idifwa yê, ni ikanenu yê ya lungu ni hádya.\"\nSULUKA NI \"KUTOLOLA O PHULU NI MBOTE\"\nKyoso ki tuya ni kuzukama ku disukilu dya mundu yú, o ukexilu 'wayibha wa athu wa-ndaya ni ku di bandekesa.'(2 Timote 3:1, 13) Maji ki tu tokala kwehela o ukexilu wa athu ku tu fidisa kulondekesa o henda ni kisangu-sangu kyetu. Jihova u tena ku tu bhana nguzu phala \"kutolola o phulu ni mbote.\" (Loma 12:21) Sayi muboki a mwixana Jessica wambe kwila, wene mu sanga athu a dizangeleka, a tu xongwena, a xongwena we o njimbu yetu. Mwene wambe dingi: \"Kiki ki kwatesa njinda. Kyoso ki ngi mateka kuzwela ni muthu, ngi samba kwa Jihova ku muxima, ngi mu bhinga kikwatekesu phala kumona o muthu kala ki mu mona mwene.\" Kubhanga kiki, kwa kwatekesa Jéssica kusota ndunge ya ku a kwatekesa mu veji dya ku di banza ngó mwene.\nEtu twa tokala we kuswinisa o jiphange jetu kyoso ki tu boka na-u. Jéssica wambe kwila, kyoso kya kala mu ukunji ni akwá, anga sayi muthu u dibhana ni kima kyayibha, mwene u bhanga yoso phala ka di kwatenene mu kima kyayibha kya bhiti na-kyu. Mu veji dya kiki, mwene u ta-ku maka a swinisa, kala kima kyambote kya bhiti, sumbala sayi athu a dituna ku a evwa.\nJihova wejiya kyambote kwila, sayi ithangana ki tu bhonza o kuboka. Maji mwene u sanguluka kyoso ki tu kayela o phangu yê ya kulondekesa henda! (Luka 6:36) Sé phata Jihova kanda londekesa henda ni mwanu ku athu ku mundu yú, katé ku hádya ni hádya. Tu tena kudyelela kwila, mwene wejiya kyambote o kithangana kya-nda bheka o dizubhilu. Katé kya-nda bhixila o kithangana kiki, twa bhingi kuboka ni lusolo lwoso. (2 Timote 4:2) Kyenyiki-phe tu bokyenu ni kuswina kwoso, tu londekesyenu henda ya kidi ku 'athu a mawukexilu oso.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kavwa-ua-2018\/londekesa-henda-ku-athu-a-mawukexilu-oso\/","date":"2020-02-26T11:35:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146341.16\/warc\/CC-MAIN-20200226084902-20200226114902-00020.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1427,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.255,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KUILA KATÉ KIKI O BIBIDIA IALA HANJI NI VALOLO?\nNé muene ni milongi iavulu iala ku mundu lelu, o kuila o milongi ia Bibidia iokulu kiá, mba iala hanji ni valolo? O Bibidia iamba:\n\"Mikanda ioso ia bhusu Nzambi, mikanda ia kubhandulula.\"—2 Timote 3:16.\nO kadivulu kaka O Mulangidi, ka-nda zuela se kiebhi o milongi ia Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku muenhu uetu lelu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/Dimatekenu\/","date":"2020-02-29T05:01:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148375.36\/warc\/CC-MAIN-20200229022458-20200229052458-00314.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI YA 2 Kuzwela mu Ukexilu wé wa Kuzwela Kuzwela mu Ukexilu wé wa Kuzwela Ihi i u tena kubhanga phala o jingivwidi jé ku kwivwa ni kutululuka kwoso? Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA Dilonge Dingi TA O MUXIMA WÉ MU KUTANGA NI KULONGA Kutanga ni Kulonga—Kuzwela mu Ukexilu wé wa Kuzwela Kuzwela mu ukexilu wé wa kuzwela, kukwatekesa o jingivwidi jé kuxikina o njimbu i wa mu a tudila. KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu TA O MUXIMA WÉ MU KUTANGA NI MU KULONGA—JIVIDYU Kuzwela mu Ukexilu wé wa Kuzwela Kimbundu Kuzwela mu Ukexilu wé wa Kuzwela https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102019345\/univ\/art\/1102019345_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/mu-kutanga-ni-mu-kulonga-jividy\/2-kuzwela-mu-ukexilu-w%C3%A9-wa-kuzwela-vidyu\/","date":"2020-02-22T00:26:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145621.28\/warc\/CC-MAIN-20200221233354-20200222023354-00069.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999990463,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999990463256836}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.174,"word_repetition_ratio":0.04,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.266,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o Jijudé jendele mu Jeluzaleme mu Pendekoxi ku muvu ua 33 K.K. 'a tundile muene mu jixi joso?'\nO Judé a muixana Philo, ua zuela dingi ia lungu ni mundu uavulu uendele mu Jeluzaleme, mu fesa ia Pendekoxi ku muvu ua 33 K.K. kála kia tange o musoso mu divulu dia Ikalakalu 2:5-11.\nPhilo ua soneka ia lungu ni athu akexile múia mu Jeluzaleme, muéne uambe: \"Mundu uavulu ua kexile múia mu Jeluzaleme, avulu akexile mu kuendela bhoxi, a mukuá mu ulungu, akexile mu tunda mu jimbandu joso ja ixi.\" Muéne ua tumbula ué o mukanda ua tumikisine Ngilipa 1 kua nguvulu ia Loma Caligula, (Ngilipa 1 uexile mululu ua Helode ua Dikota). Mu mukanda iú, Ngilipa ua zuela ia lungu ni Jeluzaleme, uixi: \"O Mbanza Ikôla . . . ki i tokala ngó ku Judeia, maji ia tokala ué ku jixi ja mukua, mukonda mu jixi javulu muala ji sanzala ja Jijudé.\"\nNgilipa ua tange o ididi mua kexile o jisanzala ja Jijudé, ididi kála o jixi ja Mezopotamiia, Fidíjia, Pamfídia, Ijitu, Líbia, Silene, Loma, Keleta, Alábia. O ngijiie Joachim Jeremias, uambe: \"Sumbala [Ngilipa] ka tange kuila o Jijudé akexile múia mu Jeluzaleme, maji tu tena kuzuela kuila Jijudé joso akexile múia-ku, mukonda o kitumu kia bhingile kuila adiakimi oso aia mu Jeluzaleme.\"—Matendelelu 16:16.\nKuebhi kua kexile mu zalela o mundu uoso ua kexile múia mu jifesa ja Jijudé mu mbanza ia Jeluzaleme?\nMivu ioso mu Jeluzaleme mua kexile mu bhita fesa jitatu\nAmoxi akexile mu zeka mu jinzo ja makamba; amukuá akexile mu lukala jinzo. Avulu akexile mu zekela mu jibalaka mu mbanza. Saí kizuua kioso Jezú kia kexile mu Jeluzaleme, muéne uendele ku Betaniia kuene kua zekela.\nMu jinzo javulu mu mbanza ia zukamene ni tembulu, mua kexile jinzo javulu ja kuzóua. O jinzo jiji a ji tungile phala o asonhi ejile mu Jeluzaleme n'a tenene kuzóua ande dia kubokona mu tembulu. Mu jinzo jiji a sange-mu isoneku ku matadi iambe kuila, Theodotus, mukunji ni mutuameni ua dilombe mu diembu, \"ua tungu o dilombe phala kutanga-mu o Mak'â Nzambi . . . ua tungu ué maxilu iu ua te-mu menha phala kuzalela o asonhi a bhindamene.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151201\/pendekoxi-33-jijud%C3%A9-jifesa\/","date":"2020-02-28T12:25:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147154.70\/warc\/CC-MAIN-20200228104413-20200228134413-00074.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000056028,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000056028366089}","num_words":349,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jiselevende ja Nzambi a kuatekesa o ubhezelu ua kidi mu maukexilu avulu\n10:28-30, 32-39; 11:1, 2\nO mundu a di sokejekele, phala kubhanga o Fesa ia ji Balaka mu ukexilu uambote\nIzuua ioso o athu akexile mu diongeka, phala kuívua o Kitumu kia Nzambi, ni kusanguluka\nO athu akexile kufisala o ituxi iâ, a sambe ni kubhinga kua Jihova phala kua a besoala\nO mundu a xikinine kubelesela o itendelesu ia Nzambi\nKukolokota kubelesela o itendelesu kua bhingile:\nKukazala ngó ni abhezi a Jihova\nKusangela kitadi\nKuxila o kizuua kia Sábhalu\nKuambata mabaia mu kalatódio\nKubhana o idima ni iama ia nete, kua Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2016-mwb\/milongi-ia-kaua-15-21\/jikidist%C3%A1-ja-fiiele-itendelesu-ia-nzambi\/","date":"2020-02-16T22:51:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00480.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.416,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o Bibidia i tena ku ku kuatekesa kukala u kamba dia Nzambi?\nSAI ATHU A XIKINA KUILA . . .\nka tena kukala makamba a Nzambi mukonda amba kuila akua ituxi. A mukua amba kuila Nzambi kene mu tu bhana valolo. Ihi i u banza?\nIHI I LONGA O BIBIDIA\nNzambi \"o kikutu kiê u ki jituina athu oso aiuka muxima.\" (Jisabhu 3:32) Tu tena kukala tu makamba a Nzambi, se tu mu belesela.\nIHI DINGI I TU LONGA O BIBIDIA?\nNzambi ua mesena kukala kamba dietu.—Tiiaku 4:8.\nMu kukala Kamba dietu, Nzambi uala polondo phala ku tu kuatekesa ni ku tu loloka.—Jisálamu 86:5.\nO makamba a Nzambi, a zola o ima i zola Nzambi a zemba ue o ima ia zembe Muene.—Loma 12:9.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-no1-2018-kata-kaua\/bible-help-god-friends\/","date":"2020-02-16T23:26:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00484.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000083447,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000083446502686}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.257,"stopwords_ratio":0.395,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Oso a sota ku bheza mu kidi, a tokala ku banza kuila o ngeleja iâ ia solo, iene ia xikina kua Nzambi ni kua Jezú. Se ki kiene, Mukonda diahi a solo o ngeleja iâ?\nJezú ka kexile mu xikinine mu kibanzelu kia kuila kuala ngeleja javulu mba njila javulu j'endesa ku muenhu.\nMu veji dia kiki, muene uambe: 'O dibhitu-phe dia tolo, ni njila iofele, iia ku muenhu; athu a kidi, a sanga.' (Matesu 7: O Jimbangi ja Jihova a xikina kuila a sange o kikoka mba o njila. Se ki kiene, ene eji sota kiá ngeleja iéngi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/ngeleja-ia-kidi\/","date":"2020-02-18T04:38:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143505.60\/warc\/CC-MAIN-20200218025323-20200218055323-00339.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":98,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai kizuua, kia lumingu mu ngoloxi, Kenneth ni Filomena a tungu mu mbanza ia Curaçao, endele mu menekena dikaza dia kexile mu dilonga ni ene.\nKenneth uambe: \"Kioso ki tua bhixila, o inzo io jikile, bhu kanga ki muexile dikalu. Maji bhenhobho nga banze kuxinda o muhatu mukua inzo.\"\nO muhatu ua tambuijila iu ua tange kuila muadi uê uendele mu kalakala. Maji kioso muene kiévu kuila Kenneth ni Filomena akexile bhu kanga dia inzo iê, muene ueza iu ua a bokuesa.\nEne a mono kuila o muhatu ua didile. Kioso Kenneth kia mateka o kusamba phala kumateka kiá o kudilonga o Bibidia, o muhatu ua mateka dingi o kudila. Bhenhobho, Kenneth ni Filomena ni henda ioso a mu ibhuidisa se bhuexile maka.\nO muhatu uambe kuila ua banzele kudijibha mu ola ienioió, ni kuila muene ua kexile mu soneka mukanda kua muadi uê mu kujimbulula se mukonda diahi ueji dijibha. Maji mu kithangana kieniókio Kenneth ua mu xindi. O muhatu ua a tangela kuila muxima ua mu katele. Mu kiki, Kenneth ni Filomena a mu tangela ibatu ia Bibidia phala ku mu kuatekesa. O ia bhange ene ia bhulula o muenhu ua muhatu uenhó.\nKenneth uambe: \"Tua sakidila kiavulu Jihova mu ku kuatekesa o muhatu iú ua nhongamene kiavulu. Tua sakidila kiavulu, mukonda dia muene ku tu bhangesa kuxinda ku muhatu iú—nange ua ki bhange bhu kaxi ka anju mba ka nzumbi iê ikôla!\" *\nO kuila Kenneth ni Filomena a xikinine kuila Nzambi ua tumikisile anju mba o nzumbi iê ikôla phala kua kuatekesa? Inga Kenneth ua xindi ngó muene mu kuxinda?\nEtu ki tuijiia o kidi. Maji tu tena kuxikina kuila, Nzambi uene mu tumikisa o jianju jê phala ku kuatekesa o athu. Mu kifika o Bibidia izuela kuila sai kizuua Nzambi ua tumikisa anju ku kidistá Felipe, phala ku kuatekesa o kabhitangu mukua Etiiopia.—Ikalakalu 8:26-31.\nJingeleja javulu a xikina kuila kuene muene jianju, avulu a xikina kuila o jianju jene mu bhanga ima iavulu iambote ia a tuma Nzambi mba kala muthu uala ni anju iê i mu langidila. Maji a mukua ka xikina ngó kuila kuene jianju, maji a xikina ue kuila jene ji tena kua kuatekesa. Maji kuene athu a mukuá a xikina kuila ki kuene jianju.\nO kuila kuene muene Jianju? Se kiene kuebhi ku ja tundu? Kiebhi o kidi kia lungu ni Jianju? Kiebhi jene ji tena ku ku kuatekesa? Tuijiie dingi o maka enhá.\n^ kax. 8 Jihova o dijina dia Nzambi kala kizuela o Bibidia.—Jisálamu 83:18.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/anju-misoso\/","date":"2020-02-22T16:20:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145708.59\/warc\/CC-MAIN-20200222150029-20200222180029-00304.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":411,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamoxi 2015\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia 28 ia Kaiiadi ua 2015, ndu 31 ia Katatu ua 2016.\nO ídifua itatu ia londekesa Jezú mu ku longa o maxibulu mê, i tena kukuatekesa kulonga kiambote o tuana tuê.\nKiebhi ki u tena kukuatekesa mon'ê ku suua jimbambe mu unzangala uê?\nIhi ilondekesa kuila, o mbanza ia Jedikó a i tolola mu kithangana kiofele?\nKiebhi Jihova kia londekesa o henda iê ku athu?\nEie u tena kubelesela o kitumu kia Jezú mu ukaza uê, mu kilunga, ni mu sidivisu ia kuboka.\nMu maukexlu atatu ebhi ene mu tu kuatekesa phala kuboka ia lungu ni Utuminu ua Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151115\/","date":"2020-02-17T23:23:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143373.18\/warc\/CC-MAIN-20200217205657-20200217235657-00035.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tuejiia kuila o athu ala kiá ni ngeleja, a uabhela kuzuela maka alungu ni Nzambi. etu tu xila o athu ala kiá ni ngeleja iâ, ki tuene mu a jijidika ku xikina o njimbu ietu.\nMu kuzuela o maka alungu ni Nzambi, tu kaiela o milongi ia Bibidia ia lungu ni \"ku belesela\" ni 'ku xila' o athu. (1 Phetele 3: Tuejiia kuila saí athu ka-nda xikina o njimbu ietu. (Matesu 10:\nMu kifika, o muthu ka mesena kuívua lelu, mungu u mesena. O athu nange a dibhana ni ibhidi iéngi ia a bhangesa ku mesena kuívua o njimbu iambote ia Bibidia. Mukonda dia kiki, tu sota kuzuela ni athu veji javulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-o-athu\/ngeleja-iami\/","date":"2020-02-23T14:59:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145774.75\/warc\/CC-MAIN-20200223123852-20200223153852-00447.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"WINSTON ni Pamela (Pam) Payne a mu sidivila ku betele ya Australasia. Sumbala a sangulukile ku mwenyu, kiyadi kyâ a bhiti mu ibhidi. Ene a bhingile kwijidila ijila yavulu mu ididi ya bhiti, a dibhanene ni ndolo ya kufunda mona, wafu mu mala. Sumbala ni ima yoso yiyi ene a kolokota mu henda yâ kwa Jihova, kehela o ibhidi kwa katula o kisangusangu mu ukunji wâ. Mu mbandu yiyi ya ibhwidisu, twa exana phala ku tu tangela o musoso wâ.\nWinston, tu tangele kyebhi ki wa sange o kidi kya lungu ni Nzambi?\nO mwiji wami ki wexile mu bheza Nzambi. Twa tungile mu fazenda, o dibhata dyetu dyexile dikanga, ku banza ya Queensland, Australia. Eme ngexile ngó mu dizwelesa ni jindandu jami. Kyoso ki ngexile ni 12 kya mivu, nga mateka kusota o kidi kya lungu ni Nzambi. Nga sambe kwa mwene, nga bhingi kikwatekesu phala kwijiya o kidi kya lungu ni mwene. Mu kubhita kithangana nga xisa o fazenda, nga sange salu ku Adelaide, ku Lwiji dya Austrália. Ki Nga tenesa 21 a mivu, Ngayi ku Sydney mu bhita izuwa ya kunyoha, kwene ku ngejidila Pam. Mwene wa ngi tangela ya lungu ni kibuka kya Izalayele-Britânico, o kibuka kiki ki xikina kwila akwa britânico ene o mbutu a exana Dikwinyi dya ibuka ya texika ku Izalayele. Mu kixinganeku kya kibuka kiki, o dikwinyi dya ibuka yiyi, yexile o dikwinyi dya ibuka ya Izalayele a balakalele ku muvu wa 800 ndu 700 A.K.K. Kyoso ki Nga vutuka ku Adelaide, Nga vulumuna o maka enyá ni koleka yami ya salu. Mwene wa matekene kudilonga o Bibidya ni Jimbangi ja Jihova. Twa bhangele tu ola mu kuzwela o maka a lungu ni ixikanu ya Jimbangi ja Jihova—mu kithangana kyenyókyo nga mono kwila o musambu u nga bhangele mu undenge a kexile mu u tambwijila. Ngexile mu dilonga maka a lungu ni Mubhangi wami ni maka a lungu ni Utuminu wê! Nga sange o 'phélula yala ni valolo ya dikota.'—Mat. 13:45, 46.\nPam, eye we wa mateka kusota o phélula yiyi mu undenge wé. Kyebhi ki wa i sange?\nKu mwiji mu nga kudila, twa kexile muya mu ngeleja. Twa tungile mu mbonge ya Nova Gales do Sul. O jitata ni ji kuku jami, a xikinine o milongi ya akwa Izalayele-Britânico. O ndeng'yami, kota dyami, N'eme, kumoxi ni ebhu'etu, twa kulu ni kixikanu kya kwila, o Nzambi wene mu suwa dingi o athu a tokala ku mwiji wa akwa Britânico. Maji Eme ki ngi xikinine mu maka yá ni muxima woso. Nga mesenene kwijiya dingi o maka a lungu ni Nzambi. Kyoso ki Nga tenesa 14 kya mivu, Nga ile mu jingeleja javulu, kala Anglikana, Batista, ni ngeleja ya akwa Divendi. Maji ngexile hanji ni nzala mu nzumbi.\nMu kubhita kithangana, mwiji wami wayi mu mbonge ya Sydney, kwene ku Nga dijidila ni Winston, mwene wa ile-ku mu nyoha. Kala kya tange kyá, o jithathe jetu ja lungile ni maka a jingeleja, jene ja tu bhangesa kudilonga ni Jimbangi ja Jihova. Mu kusuluka, mwene wa kexile mu ngi tumikisa mikanda ya zalele ni jivelusu ja Bibidya! Mu kidi, kudimatekenu nga kexile mu thathamana, kate Ngexile mu kala mwene ni njinda. Maji bhofele-bhofele, Nga mono kwila, o ima ya kexile mu soneka, yexile mwene o kidi kya lungu ni Nzambi.\nKu muvu wa 1962, Ngayi mu tunga ku mbanza ya Adelaide, phala kuzukama dingi kwa Winston. Mwene wa ngi sotela kididi phala kukala, mu inzu ya dikaza Thomas ni Janice Sloman, exile Jimbangi ja Jihova. M'ukulu, ene exile kya akunji a jixi jengi, ku Papua Nova Guine. A ngi londekesa henda yavulu, eme Ngexile ngó ni 18 dya mivu, ene a ngi kwatekesa kyavulu kukula mu nzumbi. Kyenyiki, Eme we nga mateka kudilonga o Mak'â Nzambi, Nga xikina ni muxima woso kwila nga sangele o kidi. Kyoso ki nga kazala ni Winston, twa dibhakula mu kikalakalu ki bhekela o kisangusangu kya dikota ku mwenyu. Sumbala ni ibhidi, o kikalakalu kiki, kya bandekesa dingi o valolo i twa kexile mu bhana ku phélula i twa sange.\nWinston, tu tangele hanji, kyebhi kya bhiti o mivu yenu ya dyanga mu sidivisu ya Jihova.\nKyoso ki twa kazala ki kwa bhiti ithangana yavulu, Jihova wa mateka ku tu jikwila 'myelu yonene,' kifwa ikalakalu ya katunda mu sidivisu yê. (1 Kol. 16:9) Phange Jack Porter, mwéne wa tu jikwila o dibhitu dya dyanga. Mwene wexile kafunga ketu ka ilunga. (Lelu twa mu sidivila kumoxi mu kibuka kya Filiyale kya Australasia.) Jack ni kazola kê Roslyn, a tu swinisa kukala aboki a thembu yoso,—twa sangulukile ni ujitu wa kukala mivu itanu mu sidivisu yiyi. Kyoso ki Nga tenesa 29 dya mivu, a tu solo phala kukunda ilunga, ku Ikôlo ya lwiji ya Pacífico. Mu thembu yóyo, exile mu i langa ku betele ya Fiji. Twexile mu kunda o ilunga ya Samoa Americana, Samoa, Kiribati, Nauru, Niue, Toquelau, Tonga, Tuvalu ni Vanuatu.\nMu thembu iná, o athu a ikôlo yengi exile mu fika kya ibha o Jimbangi ja Jihova, mu kiki twa bhingile kudilanga. (Mat. 10:16) O ilunga ya tolele, ki kwexile mu moneka ididi phala ku tu zalela mu ithangana yoso. Mu kiki, twexile mu bhinga ididi mu sanzala, ene exile mu tu talatala ni henda ni kilendu.\nWinston, eye wa wabhelele kyavulu o kikalakalu kya kulungulula. Ihi ya kubhangesa ku ki wabhela?\nMu mivu yóyo, o jiphange mu kikôlo kya Tonga, a kexile ni tumikanda ni tudivulu twofele mu dimi dya tonganês, dimi dyene mu zwela ku Polinésia. O jiphange a kexile mu longa o Bibidya ku athu ni divulu, A Verdade Que Conduz à Vida Eterna mu Kingileji. Kyenyiki, twa bhange o xikola phala o tufunga mu semana jiwana. Phange jitatu kejidile kyambote o kingileji, a xikina kulungulula o divulu, A Verdade phala o dimi dya tonganês. Pam mwéne wa soneka o divulu dyoso, etu twa di tumikisa ku betele ya Estados Unidos phala ku di kopiyala. O kikalakalu kyoso kya bhange mbeji jiyadi. Sumbala o kikalakalu kya kulungulula ki tu ki bhangele ni uhete woso, o divulu dya kwatekesa athu avulu a zwela o dimi dya Tonganês kwijiya o kidi. Eme ni Pam ki tu alunguludi, maji o musoso yú wa tu bhangesa kuwabhela o kikalakalu kiki.\nPam, kyebhi ki u sokesa o mwenyu mu ikôlo ni mwenyu ku Australia?\nWa di fwile kyengi! Sayi ididi mu twexile, twa kexile mu di bhana ni jihamwe, kalolo kavulu, mbambi, mabengu, mawuhaxi sayi bhabha ni kudya kwa tolo. Ku mbandu yengi, twexile ni ujitu wa kunyoha mu ngoloxi ni kutala o kalunga ka yuka kyambote. Etu twa tungile mu fale, majina a jinzu mu dimi dya Samoa ku Polynesia. O jinzo jiji akexile mu ji bhanga kala jifundu ki jexile ni jipalelu. Mu mawusuku a dyeji twa tenene kumona maye ni kizunzumbya kya dyeji mu kalunga.\nTwa zolele o twana twa ndenge, a wabhelele kyavulu kutonoka, exile mu diwana mu kumona kwila tu mindele. Sayi kizuwa twexile mu kunda o kikôlo kya Niue, sayi kambonga wa kwatele o lukwaku lwa Winston, yú wambe: \"Nga wabhela kyavulu o isala yé.\" Kifwa, mwene nuka wa mwene lukwaku lwala ni ndemba yavulu, mwene kejidile kyebhi kyeji tumbula!\nO ima ya kexile mu tu luwalesa o ukexilu wa mwenyu wâ, mukonda avulu exile jingadyama. Ene a tungile mu kididi kya wabha, maji kexile ni sawidi yambote, o menya ka wabhele phala kunwa. Né kiki, o jiphange jetu kya thandanganyele ni ima yiyi. Ene ejidila kyâ. Phala éne, o kya betele kota o kukala kumoxi ni mwiji, kukala ni kididi phala kubheza Jihova ni ku mu sidivila. O phangu yâ ya tu kwatekesa kulungila o muxima wetu mu ima ya beta kota ku mwenyu.\nPam, sayi bhabha eye wa bhingile kusanga menya ni kulamba mu ithangana ya bhonzo. Kyebhi ki wa dibhanene ni maka yá?\nNgi sakidila tat'êtu, mwene wa ngi longo ima yavulu ya ngi kwatekesa, kala o kuwika o túbhya, kulambela mu jihwínyi ni kyebhi ki ngi tena kudibhyabhya ni ima ya tolo. Kyoso ki twa kundu o kikôlo kya Kiribati, a tu zalela mu kafundu ko zambele ni yangu, aysemendala ni makoladi (corais), palelu ya jimbungu. Phala kulamba, Nga kandele dikungu m'onzo phala kuwika o túbhya. O ibalabala ya makoko yene yexile o jihwínyi. Phala kuteka o menya, Nga bhingile kukingila ku munonono wa ahatu a dyembu. Ene akexile mu sunga o menya ni lata yo kutile ku muxi wa lebhele metulu jiyadi. Wedile kala muxi wa kulowa, maji mu veji dya kuta-ku nzolo, ene a kutile-ku lata, yene yexile o kizenzu. Kala muhatu wexile ni kithangana kyê kya kutakula o mukolo wê mu kixima kya menya, anga u zambesa o lukwaku ni ndunge phala kukatula o menya. O lata ya kexile mu boba phala ni izala ni menya. Eme nga xinganeka, awa! Ki ki bhonzw'é. Katé kya bhixila o kithangana kyami. Nga takula o mukolo mu veji javulu, maji nga lémbwa. O lata yami yexile ku thandu dya menya, ki yexile mu boba! Ahatu n'akwetu a mateka ku ngolela, maji sayi muhatu wa ngi kwatekesa. Mu dyembu didi, o athu exile mu tu kwatela henda, a tu lendukila.\nEnu mwa zolele kyavulu o kikalakalu mu ikôlo. Mu tena ku tu tangela o ithangana i mwa wabhela dingi?\nWinston: Kwa bhiti ithangana yavulu phala kwijiya o idifwa yâ. Mu kifika, kyoso kyexile mu tu zalela, o jiphange ja kexile mu tu bhana o kudya kwoso. Etu ki twejidile o kijila kyâ kya kwila, o mujitu wa tokala kuxisa kudya phala o mukwa dibhata. Kyenyiki, twa kexile mu zubha o kudya kwoso kwa kexile mu tu bhana! Maji kyoso ki twa tonginina o kijila kyâ, ki twa kexile dingi mu zubha o kudya kwoso. Sumbala ni itondalu yetu, o jiphange ja tu tendela. Kyoso ki twexile mu vutuka phala ku a kunda dingi, ene akexile mu tu tambwijila ni kisangusangu kyoso. Katu-ku o jiphange mu kilunga kya-u, ene kejidile dingi Jimbangi ja Jihova jengi, etu ngó.\nO ikalakalu i twa bhange ya kukunda o ilunga ya bhana umbangi wambote mu dyembu. Avulu mu dyembu didi, akexile mu xinganeka kwila, o Jimbangi ja Jihova exile ngó mu dyembu didi. Kyenyiki, kyoso kyexile mu mona mukunji wa tundu mu ixi yengi weza mu kunda o kilunga, o athu mu dyembu a tendela kwila, mbé o kilunga mu dyembu ki dya di kexidila, kana. Kwexile ilunga yengi ku jixi jamukwá. A kexile mu diwana kyavulu.\nPam: O musoso u nga bhake ku muxima ni kisangusangu wa bhiti ku Kiribati. O ilunga koko ki yexile ni jiphange javulu, kwexile ngó kafunga kamoxi, Itinikai Matera. Wexile mu bhanga yoso phala ku tu langa. Sayi kizuwa mwene weza ni kinda mwexile ngó diyaki dimoxi. Mwene wambe: \"Phala enu.\" Kusanga diyaki dya sanji kwa bhonzele, kyexile kima kya di kota. Sumbala wexile ujitu wofele, maji wa ngi tula ku muxima.\nPam, mu kubhita mivu mon'ê wafu mu mala. Ihi ya kukwatekesa kudibhana ni maka yá?\nKyoso ki twexile ku lwiji ya Pacífico eme ni Winston, ku muvu wa 1973 ngemitile. Twa solo kuvutuka ku Australia, mu kubhita mbeji jiwana mon'etu wafu. Winston wa luwalele we kyavulu, mukonda wexile we mon'ê. Mu kubhita kithangana o ndolo yami ya mateka kusosoloka, maji yabhu ngó kyoso ki twa tambula O Mulangidi wa 15 wa Kasamanu, wa 2009, (mu phutu). O milongi \"Perguntas dos Leitores\" wejile ni kibhwidisu: \"Existe esperança de ressurreição para um bebê que morre no ventre da mãe?\" O milongi ya tu lembalesa kwila o maka yá ala bhu maku a Jihova, mwene u bhanga jinga o ima ya yuka. Bhu kaxi ka mon'ê mwene wa-nda 'mwanga o ikalakalu yene mu bhanga Dyabhu,' ni kuzubha o hadi ni ndolo yoso i twene mu tala mu mundu yú wa ibha. (1 Nzwá 3:8) O milongi yiyi ya tu kwatekesa kubhana dingi valolo ku \"phélula\" ya katunda yene mu tu bhana Jihova bhu kaxi ka mundu wê! Kisangusangu kya dikota kukala mu kilunga kya Jihova mukonda ki tu bhana kidyelelu kya lungu ni hádya!\nKyoso mon'etu kyafu, twa vutuka dingi mu sidivisu ya thembu yoso. Twa sidivila tu mbeji mu Betele ya Australia, mu kusuluka, twa vutuka mu sidivisu ya ku kunda o ilunga. Twa bhiti mivu iwana ni kusidivila ku mbandu ya Nova Gales do Sul, ni mu mbonge ya Sydney. Mu muvu wa 1981, a twixana phala ku sidivila ku Betele ya Australia, kwene ku twala katé lelu.\nWinston, o kwila o thembu i wa sidivila mu ikôlo ku Lwiji dya Pacifico ya kukwatekesa mu kikalakalu kyé mu Kibuka kya Filiyale ku Betele ya Australasia?\nXe, ya ngi kwatekesa mu mawukexilu avulu. Kya dyanga, o Filiyale ya Australia ya tambula o kikalakalu kya kulanga o sidivisu ya kuboka mu ikôlo ya Samoa Americana ni Samoa. Mu kusuluka, o Filiyale ya Nova Zelandia a ibundu ni Filiyale ya Australia. Lelu, o mbambe ya Filiyale ya Australasia ya lungu ni jixi ja Australia, Samoa ya America ni Samoa, ikôlo ya Cook, Nova Zelandia, Niue, Timor-Leste, Tokelau, ni Tonga—kifwa, ididi i ngexile ni ujitu wa kukunda kala mujitu wa tundu ku Filiyale. O mbote i nga katula mu kukalakala ni jiphange ja fiyele mu ikôlo yiyi, ya ngi kwatekesa kyavulu. Kindala ngi tena ku a sidivila tundé ku Betele.\nPhala kuzubha, Ngi tena kuzwela kwila, kala kya bhiti ni Pam N'eme, ki adyakime ngó a sota Nzambi. O minzangala a mesena we o 'phélula yala ni valolo ya dikota' kala yiyi—sumbala o jindandu jâ ka mesena ku wijiya. (2 Jis. 5:2, 3; 2 Mal. 34:1-3) Sé phata, Jihova Nzambi ya henda, mwene wa mesena kwila athu oso, kikale o minzangala, kikale adyakime, a tambula o mwenyu!\nMu 50 a mivu kudima kyoso eme ni Pam ki twa mateka kusota o kidi kya lungu ni Nzambi, ki twejidile se o kusota kuku kweji ku twambata katé kwebhi. Sé phata, o kidi kya lungu ni Utuminu, phélula yala ni valolo ya katunda! Ni muxima woso, ni nguzu yoso, twa mesena kubhaka kyambote o phélula yiyi!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasamanu-wa-2019\/sange-o-ph%C3%A9lula-yala-ni-valolo-ya-dikota\/","date":"2020-02-25T06:33:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00177.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":2287,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.261,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saúlu uexile diala mukuá Loma, a mu vuala mu mbanza ia Talasu. Muene uexile Falizeu uejiidile kiambote o Ijila ia Jijudé, ua zembele kiavulu o Jikidistá. Saúlu ua kexile mu zukutisa o Jikidistá ja ahatu ni maiala ku jinzo jâ, ni ku a kasa mu jikaleia. Kioso Xitevá kia mu buba ni matadi katé kiafu, muene uemanene ue kuenhoko phala kutala.\nMaji Saúlu ka sangulukile mu ku zukutisa ngó o Jikidistá mu mbanza ia Jeluzaleme. Muene ua bhingi ku mukunji ua dikota, phala ku muehela kuia ku mbanza ia Damasku n'a zukutise ue o Jikidistá mu mbanza ienioió. Kioso Saúlu kia zukama mu mbanza ia Damasku, u sasumuka mukengeji ku diulu ua bhenha kua muene, iu ua dibhale. Muene uevu dízui diambe: 'Saúlu, eie ua mu ngi zukutisa mukonda diahi?' Saúlu ua tambuijila: 'Eie nanhi?' A mu tambuijila: 'Eme Jezú. Balumuka uie mu Damásku, muene'omo a ka ku jimbuila kioso ua tokala kubhanga.' Saúlu kia balumuka, ka tenene kumona kima, ua kituka kifôfo, o maiala akexile mu kuenda nê, a mu kuata bhu maku a muendesa katé mu mbanza.\nMu Damasku, mua tungile Kidistá ia fiiele a mu ixanene Hananiia. Jezú ua zuela nê mu kisuma: 'Balumuka, uie k'onzo ia Juda, mu luua i exana ku luua Iaiuka, u ibhule-ku muthu dijina diê Saúlu.' Hananiia uambe:'Ngana, ngejiia kiambote o muthu ió! Muene ua mu ta o maxibulu mê mu kaleia!' Maji Jezú ua mu tangela: 'Katuka ngó uie. Eme nga solo Saúlu phala kuboka o njimbu iambote ku akua jixi jengi.'\nMu ku suluka, Hananiia kia sange Saúlu uambe: 'Phange'ami Saúlu, Jezú ua ngi tumu ku ku tonesa o mesu.' Mu kithangana kieniókio, Saúlu ua mateka kumona dingi. A mu longo ia lungu ni Jezú iú ua kituka dixibulu dié. Mu kiki, kia mu batizala, Saúlu ua mateka kuboka mu malombe, kumoxi ni Jikidistá ja mukuá. U tena kuxinganeka kiebhi kia divu o Jijudé mu kumona Saúlu kulonga ima ia lungu ni Jezú? Ene a zuela: 'Ki muen'iú ua kexile mu zukutisa o maxibulu a Jezú?'\nKu mivu itatu, Saúlu ua bokela o athu a tungile mu Damasku. O Jijudé a zembele Saúlu, i a bhange kikutu kia ku mu jibha. O jiphange kiéza mu kuijiia o kikutu, a mu kuatekesa kulenga. O jiphange a te Saúlu ku thandu dia kimbaka, anga a mu tulula mu musete ni mikolo.\nKioso kia bhixila mu Jeluzaleme, Saúlu ua soto ku diongeka ni jiphange. Maji ene a mu kuatele uôma. Kuexile dixibulu dia lenduka a mu ixanene Barnabé. Muene uambata Saúlu ku jipoxolo, anga ua xikinisa kuma, muene ua lungulula o ukexilu uê. Saúlu ua mateka kuboka o njimbu iambote ni kusuina kuoso, kumoxi ni kilunga mu Jeluzaleme. Mu ku bhita thembu a mu luku Phaulu.\n\"Jezú Kristu uejile mu ngongo mu kubhulula akua ituxi. O ku akua ituxi oso eme ngi kota.\"—1 Timote 1:15","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/jez%C3%BA-u-sola-sa%C3%BAlu\/","date":"2020-02-18T02:29:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00485.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":471,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MU MBEJI ia Kamoxi ka muvu ua 1932, mu ixi ia México, mua kexile kazunda kamoxi ka athu ndenge. Kua bhitile ngó semana imoxi, tundé kia iudika o iselekete ia ikoka. Maji, kindala athu a sanguluka ni kima kiéngi. Akua mitelembe, a mu kingila muthu ua fuma kubhixila mu kididi kia ji komboio. Nanhi o muthu muenhú? O muthu iú o phange Joseph F. Rutherford, o mutuameni ua Sociedade Torre de Vigia ia Estados Unidos da América. O Jimbangi ja Jihova a mu kingila ue Phange Rutherford mu kididi kieniókio. Muene ua mu kuíza phala o kiônge kia dikota.\nO divulu A Idade de Ouro diambe: \"O kiônge kiki kia dikota kia bhiti muene kiambote. Kia-nda kuatekesa kiavulu o athu a tungu mu ixi ia México, kuijiia o kilunga kia Nzambi.\" Maji, mu kiônge mua kexile ngó 150 a athu. Mukonda diahi akua México a bhingile o kiônge kiki?\nAnde dia kiônge kiki, athu ofele a tungu mu ixi ia México ejidile o kidi kia lungu ni Jihova. Tundé ku muvu 1919, o jiphange akexile mu bhanga iônge ia makota, maji kioso kia bhiti o muvu iú, o ilunga ia kexile mu tola dingi. Kioso kia bhange o filiiale mu ixi ia México, ku muvu ua 1929, o jiphange a banzele kuila, o ilunga ieji dibandekesa. Maji, kuexile ibhidi phala ku i tolola. O jiphange ku Filiiale a tendelesa o aboki a thembu ioso, phala ka fungise o maka a lungu ni Nzambi ni mauenji. Sai muboki ua thembu ioso, ua luualele kiavulu, mukonda dia kiki, ua jikula o kibuka kiê kia kudilonga o Bibidia. Mu kithangana kieniókio, o mutuameni ua filiiale, ua te kituxi kia dikota, iu a mu kaie. O Jimbangi ja Jihova mu ixi ia México a bhindamene kisuinisu.\nKioso kia a kundu, Phange Rutherford ua suinisa kiavulu o jiphange ni madiskursu aiiadi. Muene ua bhange madiskursu atanu a bhiti mu mitelembe ia ifofo. Kiexile o veji ia dianga, kia jiphange kuboka o njimbu iambote bhu kaxi ka mutelembe, mu ixi ia México. Kioso kia zubha o kiônge, a tula muthu uéngi phala ku tuamena mu kikalakalu kia filiiale. O Jimbangi ja Jihova, akexile dingi ni nguzu iavulu phala kuboka o njimbu iambote. Ni kikuatekesu kia Jihova, a tenene kukolokota.\nMu muvu ua 1933, o jiphange a bhange iônge iadi ia makota. Ia bhiti mu mbanza ia Veracruz ni ia México. O jiphange a kalakala kiavulu mu kuboka, anga a katula mbote javulu. Mu kifika, ku muvu ua 1931, kuexile ngó 82 a aboki. Maji, ku muvu ua 1941, kuexile 800 ja aboki, ndenge! Kuexile midi ia athu ndenge, mu ixi ia México phala o Kiônge kia Dikota, mu muvu ua 1941.\n\"O IKOKA IEZALA NI JIMBANGI JA JIHOVA\"\nKu muvu ua 1943, o Jimbangi ja Jihova exana o athu phala kuia mu kiônge kia dikota ni diambu: \"Nação Livre.\" O kiônge kiki, kieji bhita mu 12 kia jimbanza ja ixi ia México. * (Tala ku luiji.) Ene a kalakala ni ji kalatá ja makota. Ene a kexile mu leka o ji kalatá ku pheto, ni ku dikunda. O Jimbangi ja Jihova, a matekene kukalakala mu ukexilu iú ku muvu ua 1936.\nO kukalakala ni jikalatá, kua bhangesa o athu kumesena kuijiia o Jimbangi. Sai kadivulu kazuela ia lungu ni kiônge kia dikota: \"Mu kizuua kia dianga, a suinisa o Jimbangi ja Jihova kuixana dingi athu. Mu kizuua kia kaiela, ki bhu kexile dingi kididi phala o athu.\" O akuâ ngeleja ia Katolika ka divu kiambote mu kumona o kikalakalu kietu, mukonda dia kiki, a mateka kulongolola o Jimbangi ja Jihova. Sumbala ni ima iii, o jiphange a suluka ni kuixana o athu phala o kiônge kia dikota. O kadivulu kambe dingi: \"O athu oso mu mbanza a sasumuka mu kumona o jiphange ni jikalatá bhu phetu \" O kadivulu ka londekesele foto ia jiphange jiiadi a kexile mu boka. O milongi ia zuelele: \"O ikoka iezala ni Jimbangi.\"\n\"JIKAXA JA MADIVULU JA KITUKA JIHAMA JAMBOTE\"\nMu thembu ienioio, o jiphange a bhingile nguzu iavulu phala kuia mu iônge ia makota ia kexile mu bhita ku México. O jiphange akexile mu tunda ku maxokololo, phala kuia ku mbanza, ene akexile mu kuendela bhoxi. Sai jiphange a zuela, exi: \"Mu mbanza ietu, ki muala makalu mba ji komboio, phala kuia mu iônge ia makota.\" Mukonda dia kiki, o jiphange ja kexile kupholo, akexile mu kuendela mu ji jumendu, phala kuia katé mu kididi kia kukuatela o ji komboio ja kexile muia mu mbanza mua kexile mu bhita o iônge ia makota.\nJiphange javulu exile jingadiama, ene kexile ni kitadi phala kuia mu kiônge kia dikota. Kia kexile mu bhixila mu mbanza, o jiphange akexile mu a zalela ku mabhata mâ, ni ku a londekesa o henda. Jiphange ja mukuá, akexile mu zeka mu Ididi ia Ubhezelu. Sai kizuua, mukonda dia kukamba kididi, 90 a jiphange a bhiti o usuku ku filiiale, ene a zeka ku jikaxa ja madivulu. O divulu Anuário ia Jimbangi ja Jihova, dia zuela kuila, o jiphange a sakidila mu ku zeka ku jikaxa, \"mukonda kia betele kota, mu veji dia kuzeka bhoxi.\"\nO jiphange jenhojo akexile polondo phala kuia mu kiônge kia dikota, ni kukala kumoxi ni jiphange jâ. Lelu, kuene 850.000 ndenge, a Jimbangi ja Jihova, mu ixi ia México, ene uá, a sakidila kiavulu o iônge ienioio. * (Tala ku luiji.) Ku muvu ua 1949 o jiphange a soneka mukanda. Ene ambe: \"O jiphange ene mu dibhana ni ibhidi iavulu ku muenhu, maji ene ka bhuila a kolokota mu ufiiele uâ kua Jihova. Ene a suluka mu kuzuela ia lungu ni kiônge kia dikota, anga a dibhuidisa: \"Tua-nda kala dingi ni kiônge kia dikota kizuua kuxi?\" Tuejiia ni kidi kioso kuila, lelu o jiphange ene mu divua hanji kiki.\"— Ima ietu io bhakele América Central.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kakuinhi-ua-2017\/ki%C3%B4nge-kia-dikota-kia-jimbangi-ja-jihova-mu-ixi-ia-m%C3%A9xico\/","date":"2020-02-20T09:09:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144708.87\/warc\/CC-MAIN-20200220070221-20200220100221-00408.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":944,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamusasadi 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201210\/","date":"2020-02-19T18:00:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144165.4\/warc\/CC-MAIN-20200219153707-20200219183707-00212.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9902842641,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.990284264087677}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu kya Divulu dya Mikeya Kilombolwelu kya Divulu dya Mikeya O divulu dya Mikeya, di zwela ya lungu nyi kwiybha nyi kikanenu kya kubhekela dingi o ubhezelu wa kidi. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Mikeya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Mikeya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071979\/univ\/art\/1001071979_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-mikeya\/","date":"2020-02-25T07:06:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00137.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9995508194,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9995508193969727}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.122,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.159,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ndongixi 12:13, 14\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Mu izwelu yé ya sukina, kwatekesa o jingivwidi jê kuxikina ni ku kumbidila o ima ya dilongo.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nLunga o mahezu mé ni jipondo ja beta kota mba dyambu. Wa tokala ku jimbulula mba kubhitulula o jipondo ja beta kota ni dyambu dyé.\nSwinisa jingivwidi jé. Jimbulula ku jingivwidi jé o ima ya tokala kubhanga. Londekesa we se mukonda dyahi a tokala ku i bhanga. Zwela mu ukexilu u londekesa kwila, ki wala ni phata, maji u xikina ni kidi kyoso mu ima i wa mu zwela; ni kwila, yene ima yala ni valolo ya dikota.\nO izwelu yé ya sukina ya tokala ku bhebhuluka, kana ku i vudisa. Kana ku bhitulula jipondo jengi ja beta kota, ji wa kambe ku tumbula mu diskulusu dyé. Mu izwelu yofele, jika o diskulusu mu ukexilu u bhangesa o jingivwidi jé kubhanga kima.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/20-kuzubha-kyambote-o-mbandu\/","date":"2020-02-23T05:19:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145746.24\/warc\/CC-MAIN-20200223032129-20200223062129-00550.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":152,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.23,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú wa tena o kubhana o umbangi ku muhatu mukwa Samádya, mukonda wa mateka ku dizwelesa-nê. Kyebhi ki tu tena kubandekesa o uhete wetu, mu kumateka kuzwela ni muthu ki tu mwijiya?\nMu kulondekesa ngalasa mu kuzwela ni muthu. Né mwene wa tohokele, Jezú wa mateka o kuzwela mu kubhinga menya. Eye u tena kumateka mu kumenekena o muthu ni ngalasa yoso, nange u tena kuzwela ya lungu ni ithangana, mba kizulukutu kya mu bhita mu izuwa yetu. Di lembalale se mukonda dyahi wa mu zwela ni muthu, mu kiki zwela ima ya-nda mu bhangesa kubhana mátwi. Sé mwene ka ku tambwijila, o nguzu i wa bhange ki ya ki ngoho. Fikisa dingi ni muthu wengi. Bhinga kwa Jihova phala n'a ku bhane o kuswina.—Ne 2:4; Ik 4:29.\nKyoso ki kumoneka kithangana, kana kukala ni kisuka kya kuzwela, tonginina kyambote o kithangana kya kubhana o umbangi. Suluka ni kuzwela-nê katé ki bhu moneka o kithangana. Se u mu jijidika phala kuzwela neye, o muthu ka-nda divwa kyambote, mu kiki ka-nda mesena kuzwela neye. Kana kudivwa kyayibha se mu zumbuka o kuzwela ande dya ku mu bhana umbangi. Se o kumateka o kubhana umbangi wa lungu ni njimbu yambote ki kubhonza, fikisa o kuzwela ni muthu, maji sé kumesena kubhana umbangi. [Xika ni kujimbulula o vidyu 1.]\nSota ndunge ya ku mu bhana umbangi, mu kuzwela ya lungu ni kixikanu kyê mba o ima i u xikina, phala o muthu wa mu zwela-nê a zwele kima kya mesena ku mu lombolwela na-kyu. Jezú wa zwela ima ya tokala ya bhangesa o muhatu ku mu bhanga ibhwidisu. Ku disukilu, kyoso mwene kya mateka kuzwela ya lungu ni njimbu yambote, Jezú wa kexile mu tambwijila kyá ngó o ibhwidisu ya muhatu. [Xika ni kujimbulula o vidyu 2, mu kusuluka xika we o vidyu 3 ni u i jimbulule.]","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2018-mwb\/milongi-ya-10-16-ya-Katutu\/kumateka-ku-di-zwelesa-ni-muthu-kubhangesa-ku-mu-bhana-umbangi\/","date":"2020-02-21T16:55:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145533.1\/warc\/CC-MAIN-20200221142006-20200221172006-00276.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":300,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.27,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mbalahamu ni Sala phangu yambote ya makaza a di zolo ya a di xila mudyâ. (Di 12:11-13; 1Ph 3:6) Né mwene kiki o ukaza wâ, ki wexile wa yuka, ene a tokalele kukolokota mu kudibhana ni ibhidi yavulu ku mwenyu. Ihi i tena kudilonga o makaza mu phangu ya Mbalahamu ni Sala?\nKudizwelesa kyambote mudyâ. Tambwijila ni kulenduka kwoso, kyoso kaza dyê kya zwela ni njinda. (Di 16:5, 6) Sotenu kithangana kya kukala kumoxi kiyadi kyenu. Londekesa ku kaza dyé kwila wa mu zolo, bhu kaxi ka izwelu ni ibhangelu. O kima kya beta o kota, Jihova wa tokala kukala mu ukaza wenu, kifwa mwa tokala kukala ni ukamba wambote ni Jihova, mu kudilonga, kusamba, ni kubheza kumoxi. (Nd 4:12) O ukaza wambote u bhana kijingu kwa Jihova, o Mubhangi wa ukaza.\nTALA O VIDYU, KYEBHI KYA TENA KUKOLESA O UKAZA, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBWIDISU YA KAYELA:\nKala kya londekesa o vidyu, ijimbwete yebhi i londekesa kwila Shaan ni Kiara akexile mu di sandula?\nMukonda dyahi o kuzwela yoso ya mu divwa mba yala ku muxima, kima kyambote mu ukaza?\nKyebhi o phangu ya Mbalahamu ni Sala ya kwatekesa Shaan ni Kiara?\nIhi ya bhange Shaan ni Kiara phala kukolesa o ukaza wâ?\nMukonda dyahi o diyala ni muhatu ka tokala kukingila o kuyuka mu ukaza wâ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kawana-2020-mwb\/Ukexilu-wa-Ukidist%C3%A1-ni-Ukunji-Wetu-Milongi-ya-10-16-ya-Kawana-ka-2020\/Kyebhi-o-Makaza-Kya-Tena-Kukolesa-o-Ukaza-W%C3%A2\/","date":"2020-02-28T10:02:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147116.85\/warc\/CC-MAIN-20200228073640-20200228103640-00175.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":213,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.235,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201101\/","date":"2020-02-21T19:25:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145534.11\/warc\/CC-MAIN-20200221172509-20200221202509-00291.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9880907536,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9880907535552979}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.182,"word_repetition_ratio":0.227,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.208,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"28:18-20\nMukonda Dyahi? Jezú a mu bhana kutena kwavulu kwa Jihova\nKwebhi? Jezú wa tendelesa o akayedy'ê kubhanga maxibulu \"ku akwá jixi joso\"\nO kulonga akwetu kubelesela o ima yoso ya tendelesa Jezú, ki kwene disukilu\nKyebhi ki tu tena kulonga akwetu o itumu ya Jezú?\nKyebhi ki tu tena kukwatekesa o maxibulu metu kubelesela o ilongesu ya Jezú?\nKyebhi ki tu tena kukwatekesa o maxibulu metu kukayela o phangu ya Jezú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2018-mwb\/milongi-ia-9-15-ia-kasamanu\/ndenu-mwa-ka-longe-maxibulu-mukonda-dyahi-kwebhi-ni-kyebhi\/","date":"2020-02-21T13:05:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145529.37\/warc\/CC-MAIN-20200221111140-20200221141140-00417.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.123,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA BHEBHULUKA) Kamusasadi 2014\nMu mbandu íii, tu sanga-mu milongi ia 1 ndu 28 ia Kaiadi ua 2014.\nJihova ua bhange o samanu dia ikutu, phala o Utuminu uê u kumbidile o vondadi iê. Kiebhi o ikutu íii i tu kuatekesa o ku kolesa o kixikanu kietu?\nO ikutu itatu ia sukina mu samanu dia ikutu, i tu kuatekesa ku dielela ku Utuminu ua Nzambi ni ku boka o njimbu iambote ku akuetu.\nIhi iene mu kuatekesa o athu a bheza Jihova ku kamba ku dianga o ku bhanga o vondadi iâ?\nMukonda diahi o athu a dielela o ku tambula o muenhu mu ixi, a tokala o mixima iâ, a i lunga ku ima iala bhulu? Kiebhi ene kia tena o ku bhanga kiki?\nLIFE STORY\nMildred Olson ua sidivila Jihova mu 75 a mivu ndenge, o 29 a mivu ua sidivila kala mukunji ua jixi jengi mu ixi ia El Salvador. Ihi i mu bhangesa ku divua kala munzangala?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141015\/","date":"2020-02-21T13:33:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145529.37\/warc\/CC-MAIN-20200221111140-20200221141140-00430.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.408,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Jezú kia zubha ku mu batizala, o nzumbi ikola ia Nzambi ia muambata katé ku mukau ua kukuta. Muene ka dile kima mu 40 a izuua, ua kexile ni nzala iavulu. Mu kiki, Diabhu uai mu tendala Jezú, ua mu ambela, uixi: 'Eie se u Mon'â Nzambi, tuma matadi iá a kituke jimbolo.' Maji Jezú ua tambuijila mu kutumbula o Mikanda Ikola, uixi: 'Kiósoneke kuma, o muthu ki ku mbolo ngó kua muena o muenhu. Maji eie ua tokala kuívua o maka oso izuela Jihova.'\nMu kusuluka, Diabhu ua tendala dingi Jezú: 'Se mu kidi, eie u Mon'â Nzambi, laúka bhabha ku thala dia tembulu bhu kididi kia dileka kinéne. Mbata kiósoneke kuma; Nzambi u tuma o ji-anju jê ku ku inga, ni ku kuzenza.' Maji Jezú ua tumbula dingi o Mikanda Ikôla, uixi: 'Kiósoneke dingi kuma, kana kupolovala Jihova Nzambi ié.'\nLua mukuá dingi, Satanaji ua londekesa kua Jezú o maungana moso mu ngongo ni kufumana kuâ, anga u mu ambela uixi: 'Ima ioso íii, ngi ku bhane-iu se u ngi fukamena ni ku ngi bheza lumoxi ngó.' Maji Jezú ua mu tambuijila, uixi: 'Tunda bhabha Satanaji! Mukonda kiósoneke kuma, mu kubheza ki kale u bheza ngó Jihova.'\nBhenhobho Diabhu anga u mu xisa, o ji-anju anga jiza, a bhana kudia kua Jezú. Tundé o kithangana kienhokio, Jezú ua boko o njimbu ia Utuminu. Kiki kiene o kikalakalu kia mu tumu kubhanga mu ixi. O athu a zolele ioso ia a longele Jezú, anga a mu kaiela mu ididi ioso.\n\"Diabhu kia zuela o makutu, u zuela ima iê-muéne, kuma kiene o kífua kiê! Mukonda muène mukua makutu, muène tata ia makutu oso.\" —Nzuá 8:44","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/diabhu-u-tendala-jez%C3%BA\/","date":"2020-02-18T19:34:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143805.13\/warc\/CC-MAIN-20200218180919-20200218210919-00190.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.291,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu mivu yoso twene mu bhanga nguzu mu kwixana o athu phala kusanguluka kumoxi n'etu mu lembalasa ya kufwa kwa Jezú. Avulu mu dyá ki twa ejiya. Twa tokala we kwixana o athu u twa ejiya. O athu a beta kota kuxikina kuya, yó a exana kwala o muthu a mwijiya. (yb08 11-12 §3; 14 §1) Ananyi u u tena kwa exana?\nJindandu\nJikoleka ja salu mba ja xikola\nJivizinyu\nO athu u wene mwa kunda, maxibulu eha kudilonga, ni wa mu dilonga nawu\nKu mbandu ya mukwa, o tufunga anda kwixana yó a zoza mu nzumbi. Abha o yó a xikina o kixanu maji ka tungu mu mbambe yetu? U tena sanga o kithangana ni kididi kya lembalasa bhu kididi bhwa tungu mwene, mu kubweta mu mbandu YA LUNGU N'ETU mu saite jw.org, mu kusuluka bweta mu mbandu \"Lembalasa.\" Kyoso ki uya ni kudipelepalala, xinganeka kwa yó u u tena kwa exana.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2020-mwb\/Ukexilu-wa-Ukidist%C3%A1-ni-Ukunji-Wetu-Milongi-ya-9-15-ya-Katanu-ka-2020\/Nanyi-Nga-nda-Mwixana\/","date":"2020-02-18T01:57:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00005.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000089407,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000089406967163}","num_words":149,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.228,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamusasadi 2015\nO mulangidi iú uala ni jimbandu ja kudilonga mu kizuua 30 ia Kamoxi katé mu kizuua kia 27 ia Kaiiadi ia 2015.\nIhi ilombolola o \"lukuaku\" lua Nzambi mu Bibidia?\nO kuila tu tena ku kala ni kixikanu mu nguzu ietu?\n60 a mivu ku dima, O Mulangidi ua tangele kima kieji bhita lelu, o kima kia tangele kí bhita katé lelu.\nO kuila u tena kudia kiambote mu nzumbi se kuale ni Bibidia?\nA nanhi o akuatekexi a Kibuka kia Utuminu? Ihi ia bhanga?\nLIFE STORY\nMu divua dia mivu, Sarah Maiga kexile dingi mu kula, maji ua kulu mu nzumbi.\nKiebhi ki u tena kuijiia o ji njimbu ja makutu, ni milongi ia makutu, kioso ki u tambula njimbu mu internete?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20151015\/","date":"2020-02-23T14:32:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145774.75\/warc\/CC-MAIN-20200223123852-20200223153852-00484.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.357,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"3:5-14\nO kwila wa lungulula ima yavulu mu ukexilu wé kyoso ki wa dilongo o kidi? U tena dyelela kwila, Jihova wa besowala o nguzu yé. (Ize 33:11) Maji kubhinga kusuluka mu kubhanga nguzu phala kuxisa o ifwa ya ukexilu wokulu, ni kulondekesa jinga o idifwa ya ukexilu wobhe. Tambwijila o ibhwidisu ya kayela phala kumona bhebhi bhu wa bhingi kulungulula:\nO kwila ngene mu kala ni njinda kyoso kya ngi bhanga kima kyayibha mu ithangana yoso?\nO kwila ngene mu londekesa mwanyu né mwene kyoso ki ngi kala ni lusolo mba kyoso ki ngi bhwila?\nSe ngi kala ni ibanzelu ya lungu ni undumbu, o kwila ngi lungulula o ibanzelu yiyi ni lusolo-lwoso?\nO kwila ngala ni ixinganeku ya yibha ya lungu ni athu a kikonda kyengi mba jixi jengi?\nO kwila izuwa kudima nga zwela ni muthu mu ukexilu wa yibha mba ki ngi lange o njinda yami?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2019-mwb\/milongi-ya-1-7-ya-kavwa\/zule-nu-o-ifwa-yokulu\/","date":"2020-02-19T14:12:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144150.61\/warc\/CC-MAIN-20200219122958-20200219152958-00294.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":148,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.243,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Eie ua mu mona o maiala mu foto?— O maiala enhá, Matesu, Marku, Luka, Nzuá, Phetele, Tiiaku, Juda, ni Phaulu. O maiala enhá, akexile ku muenhu mu izuua ia Jezú, ene a soneka ia lungu ni Jezú. Tu di longe ia lungu ni maiala enhá.\nIhi i uejiia ia lungu ni maiala enhá?\nKitatu kiâ exile o jipoxolo ja bokele kumoxi ni Jezú. Eie uejiia se o kitatu kiki a nanhi?— Matesu, Nzuá ni Phetele. O poxolo Matesu ni Nzuá ejidile kiambote Jezú, kala muthu ua soneka divulu, mua tange ia lungu ni Jezú. O poxolo Nzuá ua soneka ué divulu, a di exana Dijingunuinu, ni mikanda itatu a ixana Mukanda ua Dianga ua Nzuá, Mukanda ua Kaiiadi ua Nzuá, ni Mukanda ua Katatu ua Nzuá. O poxolo Phetele ua soneka mikanda iiadi iala mu Bibidia. A ixana Mukanda ua Dianga ua Phetele, ni Mukanda ua Kaiiadi ua Phetele. Mu mukanda uê ua kaiiadi, Phetele ua soneka ia lungu ni kithangana kia zuelele Jihova tundé ku diulu ia lungu ni Jezú, kuila: 'Iu mon'ami. Nga mu zolo, nga mu xikina.'\nO maiala a mukuá mu foto, a tu longa ué ia lungu ni Jezú, mu madivulu mâ a soneka. Umoxi, Marku. Nange muéne ua kexile ué mu kithangana kia kutu Jezú, iu ua mono ioso ia kexile mu bhita. O mukuá uexile Luka. Muéne uexile dotolo, nange ua kitukile ngó Kidistá kioso kiafú Jezú.\nO asoneki a iiadi a Bibidia, u ua mu mona ué mu foto, exile jindenge ja Jezú. Eie uejiia o majina mâ?— O majina mâ exile Tiiaku ni Juda. Ku dimatekenu, ene ka xikanene Jezú. Akexile mu banza kuila muéne ua tekuka. Maji mu ku bhita kithangana, ene a mateka ku xikina Jezú, ia a kituka Jikidistá.\nO musoneki ua Bibidia ua suku-ku, u ua mu mona mu foto, Phaulu. Ande dia ku kala Kidistá, dijina diê diexile Saulu. Muéne ua zembele kinene o Jikidistá, iu ua kexile mu ku a zukutisa. Eie uejiia se ihi ia bhangesa Phaulu ku kituka Kidistá?— Saí kizuua, Phaulu ua kexile mu kuenda njila, kioso kiévu dízui dia muthu ku diulu, ua kexile mu zuela né. Muthu muenhó uexile Jezú! Muéne uebhuidisa Phaulu: 'Mukonda diahi eie ua zembe o athu a ngi xikana?' Tundé o kithangana kieniókio, Phaulu ua kituka Kidistá. Phaulu ua soneka 14 a madivulu a Bibidia, ua soneka o divulu dia Loma katé o divulu dia Jihebeleu.\nTuene mu tanga o Bibidia izuua ioso, ki kiene?— Mu ku tanga o Bibidia, tu di longa ima iavulu ia lungu ni Jezú. O kuila ua mesena ku di longa dingi ia lungu ni Jezú?—\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\n2 Phetele 1:16-18\nMarku 3:21; 14:51\nJuda 1\nIkalakalu 9:1-18","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/ene-a-soneka-ia-lungu-ni-jez%C3%BA\/","date":"2020-02-25T16:32:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146123.78\/warc\/CC-MAIN-20200225141345-20200225171345-00545.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":442,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ima yoso nga soko na-yu mwa . . . yó mukwa ku ngi bhana o kutena.\"—FIL. 4:13.\nMWIMBU 104 Nzambi u tu Bhana o Nzumbi Ikôla\nI TWA-NDA DILONGA *\n1-2. (a) Ihi yene mu tu kwatekesa kukolokota mu ibhidi yoso? Jimbulula. (b) Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?\n\"KYOSO ki ngi xinganeka mu yoso i nga bhiti, ngi tonginina kwila, ubheka wami ki ngeji tena.\" O kwila wa zwelele kyá kiki? Avulu mudyetu a ki zwela kyá. Nange u zwela kiki, kyoso ki u xinganeka: Kwebhi kwa tundu o nguzu phala kukolokota kyoso ki nga katele mba kyoso ki nga fundu ndandu yami ya kazola? Mu kuyala kudima, eye u xikina kwila, wa tena kukolokota mukonda o nzumbi ikôla ya Jihova ya kubhana \"o nguzu i lenda yoso.\"—2 Kol. 4:7-9.\n2 Etu tu dyelela we ku nzumbi ikôla, mu kudibhana ni ifunyisu ya mundu yú wayibha. (1 Nzwá 5:19) Ku mbandu yengi, twene mu bhânga we ni \"jinzumbi ja phulu.\" (Efe. 6:12) Twanda dilonga mawukexilu ayadi a tu kwatekesa o nzumbi ikôla, phala kudibhana ni itatesu yoso yiyi. Mu kusuluka, twanda dilonga ihi i twa tokala kubhanga phala kutambula o mbote yoso ku nzumbi ikôla.\nO NZUMBI IKÔLA I TU BHANA KUTENA\n3. Jihova u tu kwatekesa mu ukexilu webhi phala ni tu kolokota mu ibhidi?\n3 O nzumbi ikôla ya Jihova, i tu kwatekesa mu ku tu bhana o kutena mba nguzu, phala kukumbidila o ikalakalu yetu, sumbala ni ibhidi. Poxolo Phawulu wa mono kwila, wa tenene ngó kusuluka ni kusidivila Jihova sumbala ni ibhidi, mukonda wa dyelele mu \"nguzu ya Kidistu.\" (2 Kol. 12:9) Mu njila ya kayadi ya bhange kala mukunji wa jixi, Phawulu wa kalakala ni nguzu yoso mu kuboka, maji wa dikila we o ibhindamu yê. A mu zalela kwal'o dikaza Akwila ni Pidisila, exile akwa kutunga matenda. Phawulu wa dilongo we o ufunu wa kubhanga matenda, wexile mu kalakala mu ufunu yú kaxaxi ka kizuwa. (Ika. 18:1-4) O nzumbi ikôla ya bhana o kutena kwa Phawulu phala kudikila o ibhindamu yê ya xitu ni kukumbidila o ukunji wê.\n4. Kala kilondekesa 2 Kolindu 12:7b-9, ibhidi yahi ya dibhenene nayu Phawulu?\n4 Tanga 2 Kolindu 12:7b-9. Mu jivelusu jiji, ihi ya mesenene kuzwela Phawulu kyoso kyambe mwene wexile mu dibhana ni 'mwinya mu xitu'? Se wexile ni mwinya mu xitu weji kale mwene kyambote? Kana. Weji kwívwa ndolo yavulu. Kyenyiki-phe, Phawulu wa kexile mu zwela kwila, wexile mu dibhana ni ibhidi yexile ku mu bhekela ndolo yavulu. Mwene wambe kwila, o maka exile mu dibhana na-u, edile kala \"mukunji wa Satana\" wexile mu mu \"bhana jihuxi.\" Nange ki Satanaji ni madimonyo-mê exile mu bhekela o ibhidi kwa Phawulu, yedile kala mwinyia mu xitu. Maji kyoso o jinzumbi jiji ja phulu kya mono kwila Phawulu wexile ni \"mwinya,\" ene nange a bweta-ku dingi, kifwa, phala kubandekesa o ndolo ya Phawulu. Ihi ya bhangele Phawulu?\n5. Kyebhi Jihova kya tambwijila o misambu ya Phawulu?\n5 Kyadyanga, Phawulu wa mesenene kwila, Jihova u mu katula o \"mwinya\" yú. Mwene wambe: \"Uhaxi weni'ú anga ngi u dyondela lutatu kwa Ngana [Jihova], phala a ngi katule-u.\" Sumbala ni misambu ya Phawulu, Jihova ka katula o mwinya mu xitu. O kwila kiki kilondekesa kuma Jihova ka tambwijila o musambu wa Phawulu? Kana. Mwene wa mu tambwijila. Jihova ka katula o maka a Phawulu, maji wa mu bhana nguzu phala kukolokota. Jihova wambe: \"Nguzu yami i beta kota mu kutena mu ku bhwila kwé.\" (2 Kol. 12:8, 9) Ni kikwatekesu kya Nzambi, Phawulu wexile ni kusanguluka ni kutuluka kwa muxima, mu ukunji wê!—Fil. 4:4-7.\n6. (a) Kyebhi Jihova kya tena kutambwijila o misambu yetu? (b) Kidyelelesu kyahi ki tu sanga mu velusu yo tumbule, i kuswinisa?\n6 Kala Phawulu, o kwila eye wa bhingile kyá kwa Jihova, phala ku kukatula mu kibhidi? Sumbala ni misambu i wa bhange, o ibhidi yê ki yabhu. Nange ya dibandekesa dingi. Mu kiki, wa mateka kuxinganeka: O kwila Jihova wa luwala n'eme? Se kiki kibhita n'eye, lembala o phangu ya Phawulu! Jihova ka katula o ibhidi ya Phawulu. Maji bhu kaxi ka nzumbi ikôla, wa mu bhana nguzu phala kukolokota. (Jisá. 61:3, 4) U tena ku divwa wila a ku \"kwama,\" maji Jihova kanda ku kwehelela.—2 Kol. 4:8, 9; Fil. 4:13.\nO NZUMBI IKÔLA I TU KWATEKESA KUSULUKA NI KUSIDIVILA JIHOVA\n7-8. (a) Mu ukexilu webhi o nzumbi ikôla ya adifu ni kitembu? (b) Kyebhi poxolo Phetele kya jimbulula o ukalekelu wa nzumbi ikôla?\n7 O kwila o nzumbi ikôla i tena ku tu kwatekesa mu ukexilu wengi? Kala o kitembu kyambote, ki lutula o ulungu bhu kididi kya fwama, sumbala ni kalemba ku kalunga; o nzumbi ikôla i tu kwatekesa we kubhixila ku kididi kyambote kya kanena Nzambi, ku mundu wa ubhe, sumbala ni ibhidi yavulu.\n8 Kuma poxolo Phetele wexile mutambi'a jimbiji, wejidile kyambote o ufunu wa kwenda ni ulungu. Kyenyiki-phe, kima kyambote kumona kyebhi kya jimbulula o ukalakelu wa nzumbi ikôla bhu kaxi ka kifika kya ulungu. Mwene wa soneka: \"Mbata nuka kukala muzambu wa polofeta wijila ku vondadi ya muthu. Maji athu a zwela jinga mu kutula o Njimbu i tunda kwa Nzambi kala kyoso kya a tuma jinga kuzwela kwala o nzumbi Ikôla.\" O kizwelu mu Ngeleku kyo lungulule \"a tuma,\" mu izwelu ya bhebhuluka kilombolola \"a a endesa; a a lutula.\"—2 Phe. 1:21.\n9. Ihi ya mesenene kulombolola Phetele, ni kizwelu \"a a lutula\"?\n9 Ihi ya mesenene kulombolola Phetele, ni kizwelu \"a a lutula\"? Luka wa soneka o divulu dya Ikalakalu, wa tumbula we kizwelu kyengi mu Ngeleku kya difu kiki, phala kujimbula ulungu exile mu 'wambata' mba ku u \"phephulula\" kwala o kitembu. (Ika. 27:15) Sayi mukwa kutokwesa o Bibidya wambe: Kyoso Phetele kyambe kwila, o asoneki a Bibidya 'a tumu,' mwene wa solo izwelu yeji bhangesa o athu kuxinganeka mu ukexilu wa kwendesa o ulungu. Mu kidi Phetele wambe kwila, o ulungu ubhinga kitembu phala kubhixila bhu kididi kya kane. Kyene we kimoxi ni jipolofeta ni asoneki a Bibidya. Ene a a bhusu kwala o nzumbi ikôla phala kukumbidila o ikalakalu yâ. O mukwa kutokwesa mwenyú, wambe dingi: Mukwa ni ulungu a wendesa kwala o kitembu, o asoneki a Bibidya exile mu a endesa kwala o nzumbi ikôla. Ene exile polondo phala kubhanga o kikalakalu kya tumina Nzambi bhu kaxi ka nzumbi ikôla. Jihova wa bhange o mbandu yê. Mwene wa bhana \"o kitembu,\" kifwa, o nzumbi ikôla. O asoneki a Bibidya, a bhange we o mbandu yâ. Ene ehela o nzumbi ikôla ku a endesa.\n10-11. Jindunge jyebhi jiyadi ji twa bhingi kubhanga phala kwehela o nzumbi ikôla ku twendesa? Bhana phangu.\n10 Mu kidi twejiya kwila, lelu Jihova kene mu bhusa dingi athu phala kusoneka madivulu a Bibidya. Maji Jihova wene mu bhana hanji o nzumbi yê ikôla phala kwendesa o jiselevende jê. Jihova wa mu bhanga hanji o mbandu yê. Kyebhi ki tu tena kukatula mbote mu nzumbi ikôla ya Nzambi? Twa bhingi kusuluka mu kubhanga o mbandu yetu. Kyebhi ki tu bhanga kiki?\n11 Xinganeka mu kifika kiki. Se o mwendexi wa ulungu wa mesena kuma o kitembu ki mu kwatekesa, wa bhingi kubhanga ima iyadi. Kya dyanga wa bhingi kuta o ulungu wé kwoso kwa mu bhusa o kitembu. Se mwene ka ki bhange o ulungu wé ki wandaya kupholo. Kayadi, mwene wa bhingi kujikula kyambote o jimvwela ja ulungu phala o kitembu ki tene kwambata o ulungu wé. Mu kidi, né mwene se kwala kitembu kyavulu, o ulungu ki wandaya kupolo se u kamba kujikula o jimvwela. Kyene kimoxi we netu. Twanda tena ngó kukolokota mu sidivisu ya Jihova ni ki kwatekesu kya nzumbi ikôla. Phala kukatula o mbote ya nzumbi ikôla twa bhingi we kubhanga ima iyadi. Kya dyanga, twa tokala kwehela o nzumbi ikôla ya Nzambi ku twendesa, mu kubhanga ikalakalu i bhinga o kifwinyisu kya nzumbi ikôla. Kayadi, twa tokala kubhanga o ikalakalu yiyi ni uhetu wetu woso u tu tena. (Jisá. 119:32) Kyoso ki tu kayela o jindunge jiji o nzumbi ikôla yanda twendesa kupholo sumbala ni ibhidi ku mundu yú wa bhonzo kate ku mundu wobhe wa kanena Nzambi.\n12. Ihi i twanda dilonga kindala?\n12 Kate bhabha twa zwela mawukexilu ayadi a tena ku tu kwatekesa o nzumbi ikôla. O nzumbi ikôla i tu bhana kutena i tu kwatekesa kukala fiyele kyoso ki tu dibhana ni ibhidi. O nzumbi ikôla i twendesa i tu kwatekesa kubhanga o kikalakalu kya tu bhana Jihova. Kubhanga kiki ku tu bhekela mwenyu wa kalelaku. Kindala twanda dilonga ima i wana i twa tokala kubhanga phala kukatula o mbote mu nzumbi ikôla.\nKYEBHI KI TU KATULA O MBOTE MU NZUMBI IKÔLA?\n13. Kala kilondekesa 2 Timote 3:16, 17, o Bibidya i tena ku tu kwatekesa kyebhi, maji ihi i twa tokala kubhanga?\n13 Kyadyanga, dilonge o Mak'â Nzambi. (Tanga 2 Timote 3:16, 17.) Nzambi wa \"bhusu\" o ixinganeku yê mu ilunji ya asoneki a Bibidya bhu kaxi ka nzumbi ikôla. Kyoso ki tu tanga o Bibidya ni kuxinganeka mu yoso i twa tange, o itendelesu ya Nzambi i bokona mu kilunji ni muxima wetu. O milongi yiyi i tu bhangesa kulungulula o mwenyu wetu phala kusangulukisa Jihova. (Jihe. 4:12) Maji phala kukatula o mbote ya tenena ku kikwatekesu kya nzumbi ikôla, izuwa yoso twa tokala kubhaka kithangana phala kudilonga o Bibidya, ni kuxinganeka mu ima i twa dilongo. Mu kusuluka-phe, o Mak'â Nzambi anda fwinyisa yoso i tu zwela ni yoso i tu bhanga.\n14. (a) Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o nzumbi ikôla yene mu kala mu yônge yetu? (b) Kyebhi ki tu tena kujikula o jimvwela jetu mu yônge\"?\n14 Kayadi, bheza Nzambi mu kilunga. (Jisá. 22:22) O nzumbi ikôla ya Jihova, yene mu kala mu yônge yetu, mu ilunga. (Dij. 2:29) Mukonda dyahi tu tena kuzwela kiki? Mukonda kyoso ki tu dyongeka ni Jikidistá ni akwetu, twene mu bhinga o nzumbi ikôla mu musambu, twimba mimbu ya Utumina yo katule mu Mak'â Nzambi, twivwa we milongi mba madiskulusu a bhanga o jiphange jetu, a solo bhu kaxi ka nzumbi ikôla. O nzumbi ikôla, yene we i kwatekesa o jiphange jetu ja ahatu kupelepalala ni kubhaga o jimbandu jâ ku ditala. Maji-phe, phala kukatula o mbote ya tenena ku kikwatekesu kya nzumbi ikôla, twa bhingi kujikula o jimvwela jetu, kifwa, kupelepalala ni kutambwijila mu yônge. Se tu bhanga kiki kyoso ki tu kala mu yônge, twanda kala polondo phala kukatula o mbote ya nzumbi ikôla, kala kibhanga o ulungu kyoso kya u jikula kyambote o jimvwela.\"\n15. O nzumbi ikôla i tu kwatekesa kyebhi mu ukunji wetu?\n15 Katatu, boka o njimbu yambote. Kyoso ki tu kalakala ni Bibidya mu kuboka ni mu kulonga, kifwa, twa mu kwehela o nzumbi ikôla ku tu kwatekesa mu ukunji wetu. (Loma 15:18, 19) Phala ku katula mbote ya tenena mu kixinganeku kya nzumbi ya Nzambi, twa tokala kuboka mu veji javulu, ni kutanga o Bibidya mu ukunji kyoso ki moneka kithangana. U tena kubandekesa o uhete wê wa kuzwela ni athu mu sidivisu ya kuboka, se u kayela o ji ndunge phala kubhana umbangi, mu milongi phala o yônge Ukexilu wa Ukidista ni Ukunji Wetu.\n16. Webhi o ukexilu wa beta-kota wa kutambula o nzumbi ikôla?\n16 Kawana, samba kwa Jihova. (Mat. 7:7-11; Luka 11:13) O ukexilu wa beta-kota wa kutambula o nzumbi ikôla, o ku u bhinga kwa Jihova bhu kaxi ka musambu. Sé-ku kima ki tena kufidisa o misambu yetu kubhixila kwa Jihova, mba kufidisa o kikwatekesu kya nzumbi ikôla ku thandu dyetu—né kaleya, né mwene Satanaji. (Tiya. 1:17) Kyebhi ki twa tokala kusamba phala ni tu tambule o mbote ya tenena ku nzumbi ikôla? Phala kutambwijila o kibhwidis kiki, twanda tonginina kyambote o maka a lungu ni musambu, mu kifika ki moneka ngó mu divulu dya Luka. *\nSAMBA NI KINYENGE\n17. Disá dyebhi di twa dilongo mu kifika kya Jezú kyo soneke mu divulu dya Luka 11:5-9, 13?\n17 Tanga Luka 11:5-9, 13. O kifika kya Jezú kilondekesa se kyebhi ki twa tokala kubhinga o nzumbi ikôla mu musambu. Mu kifika kiki, o diyala dya tambula ya bhindamene \"mukonda dya kujiza kwê.\" Mwene kyexile ni wôma wa kubhinga o kikwatekesu kwa kamba dyê sumbala kwexile kya mu kaxi ka usuku. (Tala Ukexilu wa Ukidista ni Ukunji Wetu wa kavwa 2018 mba. 5.) Kyebhi Jezú kya sokesa o kifika kiki ni musambu? Mwene wambe: \"bhingenu, nda a mi bhane. Sotenu, nda mu sange. Bundenu, nda a mi jikwile dibhitu.\" Mu kiki-phe disá dyebhi di tu dilonga? Phala kutambula o nzumbi ikôla twa tokala kusamba ni kujiza mba ni kinyenge.\n18. Kala kilondekesa o kifika kya Jezú, mukonda dyahi tu tena kudyelela kwila Jihova wanda tu bhana o nzumbi yê ikôla?\n18 O kifika kya Jezú ki tu kwatekesa we kumona se mukonda dyahi Jihova u tu bhana o nzumbi ikôla. O diyala mu kifika wa mesenene kukala muzaledi wambote. Mwene wa mono kuma wa bhingile kubhana kudya ku mu sonyi wa bhixila mu usuku, maji mwene kexile ni kima phala ku mu bhana. Jezú wambe kuma o vizinyu yê wa mu bhana ngó o mbolo mukonda dya kujiza kwê. Ihi ya kexile mulonga Jezú? Se diyala mukwa ituxi wexile polondo phala kukwatekesa vizinyu yê wa mu jiza ni kubhinga, tu tena kudyelela kwila Tat'etu ya henda wala kudyulu wanda tu kwatekesa we se tu jiza mu kubhinga o nzumbi ikôla! Kyenyiki-phe tu tena kusamba ni kidyelelu kyoso kwila Jihova wanda tambwijila kyoso ki tu mu bhinga o nzumbi ikôla.—Jisá. 10:17; 66:19.\n19. Mukonda dyahi tu tena kudyelela kwila twanda kolokota?\n19 Tu tena kudyelela kwila twanda kolokota né mwene se Satanaji u sota ku tu tolola. Mukonda dyahi? Mukonda o nzumbi ikôla i tu kwatekesa mu mawukexilu ayadi. Kya dyanga, yene i tu bhana o kutena ku twa bhindamena phala kukolokota mu ibhidi. Kayadi, yene o ngunzu i bhusa o \"jimvwela jetu,\" i tu kwatekesa kuya kupholo mu kusidivila Jihova, kate ki tu bhixila ku mundu wobhe wa kanena Nzambi. Kyenyiki-phe, tu bhangi'enu yoso i tu tena phala kukatula o mbote ya tenena mu ki kwatekesu kya nzumbu ikôla!\nMWIMBU 41 Ivwa Musambu Wami\n^ kax. 5 O nzumbi ikôla ya Nzambi i tena ku tu kwatekesa kukolokota mu ibhidi. O milongi yiyi yanda jimbulula se kiki kibhita kyebhi. Yanda jimbulula we i twa tokala kubhanga phala kukatula mbote ku kikwatekesu kya nzumbi ikôla.\n^ kax. 16 Ku a soneki awana a soneka o madivulu a mwenyu wa Jezú, Luka mwene dingi wa tu kwatekesa kutendela kwila, o musambu wexile kima kya beta-kota ku mwenyu wa Jezú.—Luka 3:21; 5:16; 6:12; 9:18, 28, 29; 18:1; 22:41, 44.\n^ kax. 59 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: NDUNGE YA DYANGA: Jiphange ja mala ni ja ahatu a mu bhixila mu Kididi kya Ubhezelu. Mu kudyongeka ni jiphange abhezi ni akwá, ene a mu bhanga mbandu mu kididi bhu kala o nzumbi ikôla ya Jihova. NDUNGE YA KAYANDI: Ene a dipelepalala phala kutambwijila mu yônge. O jindunge jiyadi jiji ja lungu we ni ikalakalu i twa tumbula mu milongi yiyi, kala: Kudilonga o Mak'â Nzambi, kuboka ni kusamba kwa Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kamoxi-wa-2019\/o-nzumbi-ik%C3%B4la-i-tu-kwatekesa-kyebhi\/","date":"2020-02-27T15:23:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146714.29\/warc\/CC-MAIN-20200227125512-20200227155512-00151.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2399,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.258,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katanu 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201503\/wpub\/km_KIM_201503_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katanu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201503\/wpub\/km_KIM_201503_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201503\/","date":"2020-02-22T01:09:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145621.28\/warc\/CC-MAIN-20200221233354-20200222023354-00237.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9608311057,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9608311057090759}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kanake 2014\nMu mulangidi iú tu sanga mu o milongi ia 4-31 ia Kakuinhi ua 2014.\nKiebhi ki u tena ku katula o ibhidi mu njila ni u tene kuia ku pholo?\nO kuila o Jikidistá kia fuá a tokala ku a oha?\nDi longe o ibhidi i di bhana na-iu o makaza a di xisa.\nEjiia ihi ia mesenene ku zuela Jezú kioso kiambe kuila, tua tokala ku zola Nzambi ni muxima uetu uoso, ni muenhu uetu uoso, ni kilunji kietu kioso.\nIhi ia mesenene ku zuela Jezú kioso kiambe kuma, tua tokala ku zola akuetu kala ki tua di zolo etu muene? Kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki?\nO kuila ua tange kiambote o Milangidi ia suku-ko? Tala se u tena ku tambuijila o ibhuidisu íii.\nU tena ku mona o jiphange a zoza mu nzumbi mu ukexilu ua mbote.\nKiebhi ki tu tena ku kuatekesa o minzangala ni jiphange a di batizala kindala, ku kula mu nzumbi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/","date":"2020-02-25T05:21:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00238.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.378,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO mundu ua Nzambi u boka mu maukexilu avulu phala ku sanga o athu\nKIFUXI kia dikota kia athu a bhongolokela Jezú bhu mbandu ia kizanga, kienhiki, Jezú u banda mu baluku anga u sondoloka-ku bhofele. Mukonda diahi? Muéne uejiia kuila o menha a-nda bandekesa o dízui diê ni kuila kifuxi kioso a-nda tendela kiambote o njimbu iê.—Tanga Marku 4:1, 2.\n1, 2. (a) Ihi ia bhange Jezú phala o kifuxi kia dikota kia athu ku muivua kiambote? (b) Kiebhi kiene mu kaiela o maxibulu a fiiele a Kristu o phangu iê ni mukonda diahi?\n2 Tundé o Utuminu ua Nzambi kia mateka o ku tumina ku diulu, o maxibulu a fiiele a Jezú ene mu kaiela o phangu iê mu ku sota maukexilu a ubhe a ku sanzumuna o njimbu iambote ni ku kuatekesa athu avulu ku ivua. Ni kitumu kia Sobha, o mundu ua Nzambi uene mu suluka mu ku sota maukexilu a ubhe a ku boka mukonda o ithangana iene mu lunguluka ni ku moneka mitelembe iavulu ia katunda. Tua mesena ku kuatekesa athu ni njimbu iambote ande dia kuíza o dizubhilu dia mundu. (Mat. 24:14) Ijiia o maukexilu etu a kuboka ene mu tu kuatekesa ku sanga athu avulu kabasa kididi mua kala. Xinganeka ué kiebhi ki u tena o ku kaiela o kixikanu kia ió a muange o njimbu iambote m'ukulu.\nKu Bokela Athu Avulu\n3 Ji jurnale: O Phange Russell ni makamba mê akexile mu bhanga kiá o Mulangidi tunde ku muvu ua 1879, mu ku tula o njimbu ia Utuminu ku athu avulu ku mivu ande dia muvu 1914 ku bhixila, maji Kristu ua lungulula o ima phala athu avulu kuívua o njimbu iambote. O izulukutu ia mateka ku muvu ua 1903. Ku muvu uenhó, o Dotolo E. L. Eaton, mukunji ua ngeleja ia Prostante mu mbanza ia Pennsylvania, ua bhingi kua Phang'etu Charles Taze Russell ku di sanga, n'a mone nanhi ua kexile mu jimbulula kiambote o ilongesu ia Bibidia. Mu mukanda ua sonekena Russell, Eaton uambe: \"Nga mono kuila athu a-nda uabhela kiavulu se tu di sanga bhu kididi kimoxi phala kiiadi kietu tu jimbulule o ilongesu ietu ni tu mone nanhi uene mu longa o kidi.\" Russell ni makamba mê a mono ué kuila athu avulu eji uabhela o kiônge kieniókio, kienhiki a bhingi phala ku tangela o athu bhu kaxi ka jurnale, The Pittsburgh Gazette. Athu avulu akexile mu tanga o jurnale ienioió. Kuma Russell ua jimbulula kiambote o kidi kia Bibidia ni ku ki tula ku mixima ia athu, o akexile ku pholo mu ku soneka o ji jurnale a bhingi phala ku soneka o madiskursu oso eji bhanga Russel mu semana joso. Kiki kia luualesa kiavulu o jinguma ja maka ma kidi ma Nzambi!\nKu muvu 1914, midi jiiadi ndenge a ji jurnale a sonekene o madiskursu akexile mu bhanga Phange Russel\n4, 5. Kídifua kiahi kia londekesa Russel, ni kiebhi o jiphange ala ku pholo dia kilunga kia tena ku kaiela o phangu iê?\n4 Kua moneka dingi jurnale javulu a mesenene ku soneka-mu o madiskursu a Russell. Ku muvu 1908, o Mulangidi ua bhana o ngolokela ia kuila o madiskursu a Russel akexile mu moneka mu \"dikuinhi ni imoxi dia ji jurnale izuua ioso.\" Maji o jiphange ejidile kiambote o kikalakalu kia jurnale, a zuela ni Phange Russell, maka alungu ni ku tunda mu mbanza ia Pittsburgh phala kuia mu mbanza iéngi ia fuma, mua kexile jurnale javulu eji mesena ku soneka o milongi ia Bibidia. Mu ku xinganeka kiambote o maka enhá, o Phange Russell ua xikina kuia mu mbanza ia Brooklyn, Nova York, ku muvu 1909. Ihi ia bhiti? Mu ku bhita jimbeji, 400 a ji jurnale akexile mu soneka o madiskursu a Phange Russel, ji jurnale javulu akexile mu di bandekesa. Mu kithangana kioso o Utuminu ua Nzambi kia mateka o ku tumina ku diulu ku muvu 1914, 2.000 a ji jurnale ndenge mu madimi a uana akexile mu soneka o madiskursu a Phange Russel!\n5 Ihi i tu tena o ku di longa ku misoso íii? lelu o jiphange ala ku pholo dia kilunga kia Nzambi a tokala ku kaiela o ku lenduka kua Phange Russel. Kiebhi kia tena ku bhanga kiki? Mu ku batula maka a makota mu kilunga, kima kiambote kuívua o ibanzelu ia akuâ.—Tanga Jisabhu 15:22.\n6. Kiebhi o milongi ia kidi ia tundu mu ji jurnale kia lungulula o ukexilu ua muthu umoxi?\n6 O kidi kia Utuminu kia kexile mu moneka mu ji jurnale jiji kia kexile mu lungulula o mienhu ia athu. (Jihe. 4:12) Mu kifika, Ora Hetzel, a mu batizala ku muvu 1917, muéne ua di longo ué o kidi bhu kaxi ka ji jurnale jiji. Ora uambe: \"Kioso ki nga kazala, nga ile mu kunda mam'etu mu sanzala ia Rochester, ku Minnesota. Kioso ki nga bhixila kuenhoko, nga mu sange ua mu batujula mafue a jurnale. Mu mafue muenhomo, mua kexile o madiskursu akexile mu bhanga Phange Russell. Mam'etu ua ngi jimbulula o ima ia kexile mu di longa mu kaxi ka ji jurnale jenhojo.\" Ora ua xikina o kidi kia kexile mu di longa muéne iu ua kituka muboki ua Utuminu ua Nzambi mu makuinhi a samanu a mivu.\n7. Mukonda diahi o jiphange akexile ku pholo dia kilunga a lungulula o ukexilu ua ku tula o njimbu bhu kaxi ka ji jurnale?\n7 Ku muvu 1916, kua bhiti izulukutu iiadi ia bhangesa o jiphange akexile ku pholo dia kilunga ku lungulula o ukexilu ua ku muanga o njimbu iambote bhu kaxi ka ji jurnale. Kia dianga, o Ita ia Dianga ia kexile mu bhita ku Mundu Uoso, ia bhangesa o ji papela ja jurnale ku bhonza o ku ji sanga. Ku muvu 1916, o jiphange akexile mu kikalakalu kia ji jurnale mu ixi ia Grã-Bretanha, a soneka mukanda ua jimbulula o kibhidi kia monekene, uambe: \"Muala ngó 30 a ji jurnale a mu soneka o Madiskursu mu kithangana kienhiki. Maji kua kambe ngó bhofele, ki tua-nda kala dingi ni papela javulu ja ku soneka-mu o madiskursu mukonda a ji te kalu iavulu.\" O kizulukutu kia kaiadi, o kufuá kua Phange Russell mu kizuua kia 31 kia mbeji ia Kamusasadi ua muvu 1916. Kienhiki, O Mulangidi ua 15 ua mbeji ia Kaiiadi ua muvu 1916, ua bhana o ngolokela: \"Kuma o Phange Russell uafú, o madiskursu [mu ji jurnale] ja-nda suka.\" Sumbala o ukexilu iú ua ku boka ua bhu kiá, o maukexilu a mukuá a ku boka, kala o filme, \"Foto-Drama da Criação,\" ia sulukile.\n8 Jifilme: Phange Russell ni makamba mê, a kalakala mu mivu itatu mu ku bhanga o filme, \"Foto-Drama da Criação,\" ia a ilondekesa ku muvu 1914. (Jisa. 21:5) O Drama íii, a i bhangele bhu kaxi ka izunzumbia, ifikula iexile ni kolo javulu ia kexile mu zuela ni muimbu. Athu avulu a kalakala mu ku bhanga o ifika ia misoso ia Bibidia ia monekene mu filme, kate muene ni iama. O akua ku bhanga o jifilme, ku muvu 1913, ambe: \"Akexile mu bheka iama iavulu phala ku kuatekesa ku bhanga kiambote o filme phala kulondekesa o musoso ua dikota mu izuua ia Noué.\" O ifikula ia kexile mu i iudika phala ku bhanga o filme akexile mu ji iudika ni maku ku jimesene, akua Londres, Nova York, Paris, ni Filadélfia.\n9 Mukonda diahi kua bhiti thembu iavulu ni kitadi kiavulu phala ku bhanga o filme, \"Foto-Drama?\" O ngolokela ia bhange mu kiônge kia dikota ku muvu 1913 i tambuijila: \"O ji jurnale ja akua América ja mu kuatekesa ku lungulula o ibanzelu ia athu ni kikuatekesu kia ifikula i zuela ni athu alondekesa o valolo ia ifikula mu jifilme, etu tua xikina ni kidi kioso kuila mukonda dia ku kala aboki, jimesene jambote ja Bibidia ni ku kuatekesa mu ku bhanga o filme íii, kuma ukexilu uambote phala o aboki ni jimesene ja ku longa o mak'â Nzambi.\"\n10 Ku muvu 1914, o filme, \"Foto-Drama\" a ilondekesa mu 80 a jimbanza izuua ioso. Athu avulu ku Estados Unidos ni ku ixi ia Canada, a tale o filme íii. Ku muvu uenhó, o filme íii a ilondekesa ué mu ixi ia Austrália, Grã-Bretanha, Dinamarca, Finlândia, Alemanha, Nova Zelândia, Noruega, Suécia, ni Suíça. Filme ia mukuá ki mu kexile ifikula ia mu kuenda, a i bhangele phala o athu mu jimbanza jofele. O filme íii—o \"Drama Eureka\"—ki i bhonzele o ku i bhanga, né ku i iambata. Ku muvu 1916, ki kale o filme, \"Foto-Drama\" mba o \"Drama Eureka\" a ji bhangele ué mu dimi dia akua Armênia, Norueguês, França, Alemanha, Grécia, Itália, Polônia, Xipânha, ni Suécia.\nKu muvu 1914, o filme \"Foto-Drama\" a ilondekesa mu ididi iezalele kiavulu ni athu\n11, 12. Kiebhi o filme a i xana, \"Foto-Drama da Criação\" kia suínisa munzangala, ni phangu iebhi ia bhana muéne?\n11 O filme mu dimi dia akua França ia bhangesa munzangala ua kexile mu kitala kia 18 dia mivu, a mu ixana, Charles Rohner ku diuana kiavulu. Charles uambe. \"A ilondekesa ku mbanza iami—Colmar, Alsácia, França. Nga diuanene kiavulu mu ku mona o ukexilu ua ku londekesa o kidi kia Bibidia.\"\n12 Mukonda dia kiki, Charles a mu batizala, iu ua bokona mu sidivisu ia thembu ioso ku muvu 1922. O kikalakalu kiê kia dianga mu kilunga kia Jihova, o ku kuatekesa kulondekesa o filme, \"Foto-Drama\" ku athu ku França. Mu ku mona o kikalakalu kiki, Charles uambe: \"A ngi bhana ikalakalu iavulu—ku xika o ngoma, ku langa o kitadi kia kilunga, ni ku langa o madivulu. A ngi bhingi ué ku kuatekesa o jingivuidi phala ka bhange jibuia ande dia ku mateka o kiônge. Mu kithangana kia ku nhoha, tua kexile mu bhana o madivulu ku athu. Etu tua kexile mu bhana o ikalakalu ku jiphange ja mala ni ja ahatu mu kiônge. Kala muthu ua kexile ni madivulu ni kua bhana ku athu oso mu kiônge. Bhu muelu ua kiônge, tua kexile-bhu ni meza iezalele ni madivulu.\" Ku muvu 1925, Charles a mu ixana phala ku sidivila ku Betele ia Brooklyn, ku Nova York. Kuenhoko a mu solo phala ku kala ku pholo ia kibuka kia athu a xika mimbu mu mutelembe WBBR. Mu ku zubha ku di longa o phangu ia Phang'etu Rohner, tua tokala ku dibhudisa: 'O kuila ngala polondo phala ku xikina kabasa kikalakalu phala ku kuatekesa ku tula o njimbu ia Utuminu?'—Tanga Izaia 6:8.\n13 Mutelembe: Ku muvu 1920, o kikalakalu kia lungile ni filme, \"Foto-Drama\" ia mateka o ku sosoloka, maji kua tukuluka o mutelembe phala ku kuatekesa ku tula o njimbu iambote ia Utuminu. Mu kizuua kia 16 ku mbeji ia Kasamanu ua muvu 1922, o Phang'etu Rutherford ua bhange o diskursu diê dia dianga bhu kaxi ka mutelembe ku inzo ia Teatro Metropolitano de ópera ku Filadélfia, mu mbanza ia Pensilvânia. Makuinhi atanu a midi a athu, evu o diskursu diambe: \"Mazunda a Athu Lelu Ka-nda Fuá Dingi.\" Kienhiki, mu muvu 1923, o kiônge kia dikota a ki bhitisa mu veji ia dianga mu mutelembe. Kuma o jiphange akexile mu futa phala ku bhanga madiskursu mu mitelembe, a mono kuila, kima kiambote ué ku kala ni mutelembe uâ. A u tungu mu Staten Island, mu mbanza ia Nova York, o mutelembe iú a uixana WBBR. A ulondekesa mu veji ia dianga mu kizuua kia 24 kia mbeji ia Kauana ua muvu 1924.\nKu muvu 1922, makuinhi atanu a midi ja athu evu mu mutelembe o diskursu diambe: \"Mazunda a Athu Lelu Ka-nda Fuá Dingi\"\n14 Mu ku jimbulula se mukonda diahi a bhange o mutelembe WBBR, O Mulangidi 1 ua mbeji ia Kaiadi ua muvu 1924, uambe: \"Tua dielela ni kidi kioso kuila, o mutelembe ua-nda tu kuatekesa phala ki tu ngastale kitadi kiavulu ni kuila ukexilu uambote ua ku muanga o njimbu iambote ia kidi.\" Iu uambe dingi: \"Se o Ngana u mona kuila, kima kiambote ku bhanga mitelembe iéngi phala ku muanga o kidi kia Utuminu, muéne ua-nda tu bhana o kitadi ki tua mesena mu kithangana kiê kia tokala.\" (Jisá. 127:1) Ku muvu 1926, o mundu ua Jihova uéza mu kala ni samanu dia mitelembe. Mitelembe iiadi ia kexile ku Estados Unidos—WBBR mu mbanza ia Nova York ni WORD bhua lungila o mbanza ia Chicago. O mitelembe iuana ia mukuá, ia kexile mu ixi ia Canada, mu mbanza ia Alberta, Grã-Bretanha mu mbanza ia Colómbia, Ontario, ni mu mbanza ia Saskatchewan.\n15, 16. (a) Kiebhi o kibuka kia atuameni a jingeleja mu ixi ia Canada kia divu mu ku mona o mitelembe ietu? (b) Kiebhi o mitelembe ni kikalakalu kia kuboka nzo ni inzo, kia kuatekesa o aboki ku bhanga kiambote o kikalakalu kiâ?\n15 O atuameni a Kidistándade a mono o ukexilu iú ua ku muanga o kidi kia Bibidia. Albert Hoffman, uejidile kiambote o kikalakalu kia kexile mu bhanga mu mutelembe mu mbanza ia Saskatchewan, mu ixi ia Canada, uambe: \"Athu avulu a mateka kuijiia o Adilongi a Bibidia [kala kia kexile mu kuixana o Jimbangi ja Jihova mu thembu ienioió]. A bhana umbangi ua dikota ni mitelembe íii katé ku muvu ua 1928, kioso o atuameni a jingeleja kia zukutisa o mitelembe ni kuila o mitelembe ioso mu ixi ia Canada ia tokalele ku Adilongi a Bibidia, io jike mukonda o madukumendu ka kexile dingi ni valolo.\"\n16 Sumbala o mitelembe ietu io jikile mu ixi ia Canada, o jiphange a suluka ni ku bhanga madiskursu a Bibidia mu ku futa kitadi ku athu a mukuá akexile ni mitelembe. (Mat. 10:23) Phala ku bhangesa o athu kuívua o madiskursu mu mitelembe íii, O Mulangidi ni Idade de Ouro (lelu tu i xana Despertai!) ia kexile mu londekesa o mitelembe mua kexile mu bhanga o madiskursu alungu ni kidi kia Bibidia, phala o aboki akexile mu boka inzo ni nzo ku tena ku suínisa o athu ku jikula o mitelembe íii ni kuívua o madiskursu enhá mu mbanza iâ. Ihi ia bhiti? O Boletim ia mbeji ia Katatu ua muvu 1931, iambe: \"O mitelembe iene mu bhana nguzu ia dikota ku jiphange jetu a mu bhanga o kikalakalu kia ku boka nzo ni inzo. Athu avulu ene mu kuívua o madiskursu mu mitelembe, ene mu tu sonekena mu kuila mukonda dia madiskursu ene mu bhanga Phange Rutherford, ene mu xikina ku tambula o madivulu ene mu a bhana ku aboki.\" O Boletim ia lombolola kuila o mitelembe ni kikalakalu kia ku boka nzo ni inzo \"maukexilu aiadi a ku boka a tokala mu kilunga kia Ngana.\"\n17, 18. Sumbala o ithangana ia lungulula, kiebhi o mutelembe ua suluka ni ku kuatekesa kiavulu o kikalakalu kia ku boka?\n17 Ku muvu 1930, kua moneka dingi izukutisu mukonda dia ku futa kitadi phala ku bhanga madiskursu mu mitelembe. Kienhiki, mu disukilu dia muvu 1937, o Jimbangi ja Jihova a lungulula o ukexilu uâ. Ene a xisa o mitelembe, ia a di bhakula dingi mu kikalakalu kia ku boka nzo ni inzo. * Maji o mitelembe ia suluka ni ku kuatekesa kiavulu mu ku muanga o njimbu ia Utuminu ku maxokololo a jixi. Mu kifika, tunde ku muvu 1951 katé ku muvu 1991, o mutelembe West Berlin, mu ixi ia Alemanha, ua kexile mu bhitisa o madiskursu a Bibidia izuua ioso phala ió a tungile ku ibatu ia tokalele ku ixi ia Alemanha, ia lungile ku mbandu ia mutundila-kumbi, a tenene kuívua o njimbu ia Utuminu. Tundé ku muvu 1961, makuinhi atatu a mivu ndenge, o mutelembe Suriname, ku América do Sul, ia bhitisile o milongi ia kidi kia Bibidia mu 15 dia ithangana. Tundé ku muvu 1969 katé 1977, o kilunga kia Jihova kia kexile mu bhitisa 350 a milongi mu minangu ia mutelembe mu maukexilu kala: \"Mikanda Ioso ia ku Bhandulula.\" Mu ixi ia Estados Unidos, 291 a mitelembe akexile, o minangu íii akexile mu i bhitisa mu 48 a jimbanza. Ku muvu 1996, o mutelembe ku Apia, ku mbanza ia dikota ia Pacífico Sulu ku Samoa, ua kexile mu bhitisa semana joso o minangu ni diambu: \"Itambuijilu ia Ibhuidisu ia Bibidia.\"\n18 Kioso o hama 20 kia bhixila ku disukilu, o mutelembe ki uene dingi ua kexile ku pholo mu ku boka na-iu o njimbu iambote. Kua moneka ukexilu uéngi ua ku boka ni ku sanga athu avulu.\n19, 20. Mukonda diahi o mundu ua Jihova ua bhange o Kijimbuete jw.org, ni mbote iebhi i tuene mu mona? (Tanga ué o kitutu: \"JW.ORG.\")\n19 O Internete: Tunde ku muvu 2013, mazunda a iiadi ndenge dia athu, akexile mu jikula o mutelembe ua internete. Kala kia ki tokuesa, mazunda a iiadi ndenge a athu ala ni internete mu mitelembe iâ ia kafuetele, ki kale ia makota mba iofele. O ukexilu iú ua mu dibandekesa dingi, maji o ukexilu iú ua ku jikula o mitelembe ia internete ua mu kula ni lusolo mu África, muala 90 a mazunda ndenge a Internete mu mitelembe. O ukexilu iú ua lungulula o mundu mukonda athu avulu ene mu tambula milongi iavulu bhu kaxi ka mitelembe ia internete.\n20 Ku muvu 1997, o mundu ua Jihova ua mateka ku kaiela ué o ukexilu iú phala ku tula o njimbu iambote bhu kaxi ka internete. Ku muvu 2013, o Kijimbuete kietu, jw.org, kiala kiá mu 300 a madimi ndenge, ni kuila Milongi ia Bibidia a i tula mu internete phala o athu ku i katula mu 520 a madimi ndenge. Izuua ioso, 750.000 ndenge dia athu, a jikula o kijimbuete kia internete phala ku tanga ni ku tala o jividiu jetu. Mbeji joso, o athu kene ngó mu tala o jividiu, athu ene uá mu katula mazunda 3 a madivulu metu mu internete, ni mazunda 4 a tu madivulu, ni 22 a mazunda a milongi ia kuívua.\n21 O Kijimbuete kietu, ukexilu uambote ua ku muanga o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi katé muene ku jixi kua fidisa o kikalakalu kietu. Mu kifika, mu dimatekenu dia muvu 2013, saí diiala ua jikula o kijimbuete kietu jw.org, iu ua xindi ku mbonge ietu iala mu ixi ia Estados Unidos mu ku bhingi dingi milongi ia mukuá ia lungu ni Bibidia. Mukonda diahi kiki ki tu bhangesa ku diuana kiavulu? Mukonda o diiala didi mukua Muxulumanu iu ua tungu ku maxokololo a ixi, kua fidisa o kikalakalu kietu kia kuboka. Mukonda dia muéne ku xinda, o jiphange ku mbonge a bhange ioso phala o diiala didi ku mateka ku di longa o Bibidia izuua iiadi ku semana ni Mbangi ia Jihova ua tungu ku Estados Unidos. Akexile mu di longa bhu kaxi ka mutelembe ua Internete.\nKu Longa Athu Oso\n22, 23. (a) O kuila o maukexilu metu a kuboka a katula o kididi ni valolo ia ku boka nzo ni inzo? (b) Kiebhi o Sobha kiene mu besoala o nguzu i tuene mu bhanga?\n22 O maukexilu metu a ku sanga athu avulu, kala ji jurnale, o filme \"Foto-Drama,\" ku bhanga madiskursu mu mitelembe, ni Kijimbuete kietu, o ima íii ki i katula o kididi ni valolo ia ku boka nzo ni inzo. Mukonda diahi? Mukonda o mundu ua Jihova, a mu kaiela o phangu ia tu xila Jezú. Muéne ka bokela ngó athu avulu, maji ua kuatekesa ué muthu ni muthu. (Luka 19:1-5) Jezú ua longo ué o jixibulu jê ku bhanga uá kiki iu ua a bhana o njimbu ia tokalele o ku boka. (Tanga Luka 10:1, 8-11.) Kala ki tua di longo mu Kibatulu 6, o jiphange ala ku pholo ene mu suínisa o jiselevende ja Jihova kuzuela ni athu mu ukunji uâ pholo ni pholo.—Ikalakalu 5:42; 20:20.\n23 Mu ku bhita hama ja mivu tunde o Utuminu ua Nzambi kia mateka o ku tumina ku diulu, mazunda a sambuadi ni divua ndenge dia aboki, a di bhakula ni nguzu ioso phala ku longa akuâ o Vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi. Sé phata, o Sobha uene mu besoala o maukexilu metu a ku boka o Utuminu. Kala kia-nda londekesa o Kibatulu kia kaiela, muéne ua tu bhana ué ji falamenda ja tokala phala ku muanga o njimbu iambote ku jixi joso, muiji ni madimi.—Dij. 14:6.\n^ kax. 17 Ku muvu 1957, o jiphange akexile ku pholo a jika o mutelembe uetu, WBBR mu mbanza ia Nova York.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kuboka\/maukexilu\/","date":"2020-02-17T11:00:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141806.26\/warc\/CC-MAIN-20200217085334-20200217115334-00405.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3234,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.38,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katatu 2017\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 27 ia Kauana ndu 2 ia Kasamanu ia 2017.\nJihova u sanguluka mu ku tu kuatekesa kubhanga o ima ki tu tena ku i bhanga. Maji muene ua mesena kuila tu bhanga ioso i tu tena. Kiebhi o kibatulu kia muvu ua 2017, ki tena ku tu kuatekesa kubhanga o ima mu ukexilu ua tokala?\nIhi ilombolola o ufolo ua kusola, ni ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá? Kiebhi ki u tena kuxila o ufolo ua akuenu?\nO ku di tulula ihi, kiebhi o ku di tulula kua lungu ni kulenduka? Mukonda diahi kima kiambote kukala ni kidifua kiki?\nKiebhi ki tu tena ku kolokota mu ukexilu ua ku di tulula kioso o ima i lunguluka, kioso kia tu bazela ni kioso ki tuala ni phata ia lungu ni ima ku hádia?\nKiebhi o adiakimi kia kuatekesa o minzangala ku bhanga dingi ikalakalu iéngi mu kilunga? Kiebhi minzangala kia londekesa kuila, a xila o adiakimi a kalakala kiá ku mivu iavulu?\nM'ukulu, Kiebhi kia kexile mu kuambata o túbhia mu ididi iéngi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katatu-ua-2017\/","date":"2020-02-26T11:10:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146341.16\/warc\/CC-MAIN-20200226084902-20200226114902-00216.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":187,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TALA o muzangala ua luuala ni ua bhele. Muéne Zuze. O jiphange jê a zubha ku mu sumbisa ku maiala a múia ku Ijitu. Kuenhoko, Zuze ua-nda kala mubhika. Mukonda diahi o jiphange jê a bhange o kima kiki kiaiibha? Mukonda ene akexile ni difuba dia Zuze.\nTat'â Jakobo, ua zolele kiavulu Zuze ua tumina ku mu tungila. Mukonda dia kiki, kazáku kauabha. O 10 dia makota kia mono kuila Jakobo ua zolele kiavulu Zuze, a mu kuatela difuba, ni a mu zembe. Maji saí kima kia mukuá kia a bhangesa ku zemba dingi Zuze.\nZuze ua lotele nzoji jiiadi. Mu nzoji jiiadi, Zuze u mona jiphange jê ku mu fukamena. Kioso Zuze kia tangela jiphange jê o nzoji jiji, ene a mu zembele dingi kiavulu.\nSaí kizuua o jiphange ja makota ja Zuze kia kexile mu kuinga o ibhaku ia tat'â, Jakobo ua tumu Zuze kuia mu tala se kiebhi kia mu kuenda o jiphange jê. Kioso o jiphange ja Zuze kia mu mono, a di ambela mu diâ: 'Ndokuenu tu mu jibhe!' Maji Lubene o dikota diâ, uixi: 'Kana, ki mu bhange kiki!' Kienhiki, ene a kuata Zuze a mu takula mu dikungu dia kukuta. Ene akexile mu xinganeka hanji se ihi ieji mu bhanga.\nMu kithangana kieniókio, akua Ijimaiele a bhixila. Kienhiki, Juda ua zuelela jiphange jê: 'Ndokuenu tu mu sumbise ku akua Ijimaiele.' Kiki kiene kia bhangele. Ene a sumbisa Zuze mu 20 a kitadi kia phalata. Kiki kiexile kiaiibha!\nIhi ieji zuela o jiphange kua tat'â? Ene a jibha o hombo ni a bhilujula o kazáku ka Zuze mu manhinga a hombo. Kienhiki, ambata o kazáku kua tat'â Jakobo, ni exi: 'Tua sange o kazáku kaka. Tala se ki kene o kazáku ka Zuze.'\nJakobo ua mono kuma kene muene. Muéne ua dikola ni ku dila, 'Saí kiama kia jibha Zuze.' O jiphange ja Zuze a mesenene kuila kiene ki banza tat'â. Jakobo ua luualele luavulu. Muéne ua didi mu izuua iavulu. Maji Zuze ka fuile kana. Ndoko tu tale se ihi ia bhiti nê kuenhoko kua mu ambatele.\nDimatekenu 37:1-35.\nIbhuidisu\n- Mukonda diahi o jiphange ja Zuze akexile ni difuba dia muéne, ni ihi a bhange'nê?\n- Ihi ia mesenene o jiphange ja Zuze ku mu bhanga, ni ihi iambe Lubene?\n- Ihi ia bhitile kioso kia bhixila akua Ijimaiele?\n- Ihi ia bhangele o jiphange ja Zuze phala tat'â ku banza kuma Zuze uafú?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Dimatekenu 37:1-35.\nKiebhi o Jikidistá a tena ku kaiela o phangu ia Zuze mu ku tanga o ituxi i bhita mu kilunga? (Dim. 37:2; Iji. 5:1; 1 Kol. 1:11)\nIhi ia bhangesa o jiphange ja Zuze ku mu bhanga kiaiibha? (Dim. 37:11, 18; Jisa. 27:4; Tii . 3:14-16)\nJakobo ua divuile kiebhi ki londekesa kuma o muthu kiene kia kala kioso kia luuala? (Dim . 37:35)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-2-Tund%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio-Kat%C3%A9-mu-u-Bhulukilu-ku-Ijitu\/Musoso-21-Zuze-a-mu-Zembe-ku-Jiphange-j%C3%AA\/","date":"2020-02-21T12:48:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145529.37\/warc\/CC-MAIN-20200221111140-20200221141140-00510.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":453,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KWILA eye udimona kala u muthu wala ni kisakidilu? Etwenyoso twa bhingi kuxinganeka mu kibhwidisu kiki. O Bibidya ya kanena kwila athu avulu mu izuwa yetu eji \"kamba kusakidila.\" (2 Tim. 3:2) Eye nange wejiya muthu ukingila kuma athu a tokala ku mu bhangela kima mba ku mu bhana kima. Ene a divwa kuma a tokala kwa bhangela kima, maji ene ka londekesa kisakidilu mu ima ya tambula. O kwila weji wabhela kukala ku mbandu dya muthu yú?\nKu mbandu yengi o jiselevende ja Jihova a zwela: \"Mwila we ni kusakidila.\" Twa bhingi kukayela o kituminu kiki: 'Sakidilenu mu ima yoso.' (Kol. 3:15; 1 Tes. 5:18) Mu kidi, kukala ni kifwa kya kusakidila ki tu bhangesa kudivwa kyambote. Kwene ima yavulu phala kulondekesa kisakidilu\nKULONDEKESA KISAKIDILU KI TU KWATEKESA KUDIVWA KYAMBOTE\nO kima ki tu bhangesa kukala jinga athu a kisakidilu, o kwijiya kwila ki tu bhangesa kudivwa kyambote. Kyoso ki tu londekesa o kisakidilu mu kima ki twa tambula nange twanda divwa kyambote. O yó wa tambula o kisakidilu udivwa dingi kyambote. Mukonda dyahi o kulondekesa o kisakidilu ki tu sangulukisa etu ni athu amukwa? Mbo, tu tale o kifika kiki: Se sayi muthu wala polondo phala kukatula kithangana kyé phala ku kubhangela kima, mwene u mona kuma kya kutokala. Ene a ku suwu. Kyoso ki u mona kuma a ku suwu, eye u divwa kyambote. Tu tena kuxinganeka kwila kiki kyene kya bhiti ni Lute. Bowaji wa londekesa henda kwa Lute. Se phata kiki kya sangulukisa kyavulu Lute mu kwijiya kwila sayi muthu wa mu suwu.—Lute 2:10-13.\nTwa tokala kulondekesa kisakidilu benge-benge kwa Nzambi. O kwila eye wene mu xinganeka mu mawujitu avulu a kubhana ni ene mu ku bhana, kikale mu nzumbi kikale mu xitu? (Mate. 8:17, 18; Ika. 14:17) Maji mu veji dya kubhanza ngó mu mbote yene ku kubhangela Nzambi, ki kima kyambote mwene kukatula kithangana phala kuxinganeka mu mabhesa avulu u wa tambula eye ni yó wa a zolo? O kuxinganeka mu kubhana kwa Mubhangi wê kwanda kolesa o kisakidilu kyé kwa mwene ni kidyelelu kyé kya kwijiya kuma mwene wa ku suwu, wa kuzolo.—1 Nzwá 4:9.\nTwa tokala we kuxinganeka mu mbote i tu bhana Nzambi ni ku mu sakidila we bhu kaxi ka henda yê. (Jisá. 100:4, 5) Sayi musoneki wambe: \"O kusakidila akwetu kubhangesa o athu kusanguluka dingi.\"\nO UKEXILU WA KUSAKIDILA UKOLESA O UKAMBA NI ATHU\nO kima kyamukwa ki tu bhangesa kulondekesa o kisakidilu o kukwijiya kwila kima kikolesa o ukamba ni athu. Etwenyoso twa mesena kwila a tu bhana valolo. Kyoso ki u sakidila muthu ni kidi kyoso mukonda dya kima kyambote kya bhange, kiyadi kyenu mu kolesa o ukamba wenu. (Loma 16:3, 4) Mu kiki-phe, o muthu a mu londekesa o kisakidilu nange u tena kukwatekesa dingi muthu wengi. Mukonda mwene u mona kyoso akwa kya mu bhanga mbote, kiki ki mu bhangesa n'a kulondekesa o mbote. Kyene mwene. O kukwatekesa akwetu yene o njila i kwambata mu kisangusangu. Kiki kyene kyambe Jezú:\"O kubhana kota mu kuzediwisa, o kutambula ndenge.\"—Ika. 20:35.\nRobert Emmons wala kupholo dya Xikola ya katunda ya California adilonga ya lungu ni kisakidilu, wambe kiki: \"Phala kukala athu a kisakidilu, twa bhingi kutendelela kwila, etu we twa bhindamena akwetu. Sayi kithangana tu bhana maji mu kithangana kya mukwa a tu bhana we.\" Phala kukala ku mwenyu ni kukala ni kisangusangu ku mwenyu, etu twa bhindamena akwetu mu mawukexilu avulu. Mu kifika, ene a tena ku tu bhana kudya ni ku tu langa mu uhaxi. (1 Kol. 12:21) O muthu wa kisakidilu u bhana valolo ku ima ya mu bhanga akwá. Kyenyiki-phe, o kwila eye wala ni ukexilu wa kulondekesa kisakidilu kyoso akwenu kya kubhangela kima?\nO KUKALA MUTHU USAKIDILA KI KUKWATEKESA KUTALA KYAMBOTE O MWENYU\nO kima kya mukwa ki tu bhangesa kukala ni kifwa kya kisakidilu, o kwijiya kwila kiki ki tu kwatekesa kukala ni kixinganeku kyambote mu veji dya kukala ni kixinganeku kyayibha. Mu ukexilu yú, o kixinganeku kyé kyanda kalakala kala, muswalu. Kyene kimoxi we, kyoso ki tu lungila o kixinganeku kyetu ku ima yambote o yayibha ikala kudima. Eye wanda tala dingi o ima mu ukexilu wambote, mu veji dya kudi kwatenena mu maka. Kyoso ki u bhandekesa o ukexilu wé wa kisakidilu eye wanda tena kutala dingi o ima mu ukexilu wambote. Se eye u xinganeka mu ima i kubhangesa kulondekesa kisakidilu, kiki kyanda kukwatekesa kubhanga o ima ya swinisa poxolo Phawulu, kyoso kyambe: \"Enu-phe sanguluka jing'enu mwa Ngana.—Fil. 4:4.\nO kukala muthu wala ni kisakidilu ki kukwatekesa kuxinganeka mu ukexilu wambote. \"Mukonda o muthu wa kisakidilu ka tena kukala ni lwimbi, kuluwala ni difuba mu kithangana kimoxi.\" O athu ala ni kisakidilu ka bhanze kyavulu mu jimbote. Ene a bhana valolo mu ima yala nawu, ka xinganeka kubandekesa-ku dingi.—Fil. 4:12.\nXINGANEKA MU IMA YOSO YAMBOTE I WA TAMBULA!\nKuma u Kidistá, eye wejiya kwila, Satanaji wa mesena ku kuluwalesa ni ku kuzozesa bhu kaxi ka ibhidi i u dibhananayu mu izuwa yiyi ya sukidilaku. Satajani weji ki wabhela se uxinganeka kya ngó ku ima yayibha ni kudikalanganza mu kama koso-koso. Se kyene ki u kala, o athu kanda tena kwivwa kyambote o njimbu i wa abokela mu ukunji. Mu kidi, o kisakidilu kyenda kumoxi ni kibundu kya nzumbi ya Nzambi. Mu kifika, tu sanguluka ni ima yoso yambote ya tu bhana Nzambi, twa xikana mu ikanenu yê yoso ya lungu ni hádya.—Nga. 5:22, 23.\nKuma eye wa tokala ku mundu wa Jihova, nange u xikina mu ima yoso i twa soneka mu milongi yiyi ya lungu ni kisakidilu. Né kiki, eye wejiya kuma, sayi ithangana kyanda bhonza kulondekesa o kisakidilu ni kukala ni ixinganeku yambote. Kana kuluwala mukonda dya kudivwa kiki. Eye utena kukala ni kifwa kya kusakidila. Kyebhi ki ubhanga kiki? Izuwa yoso, xinganeka mu ima i wala nayu ku mwenyu, i ku bhangesa kusakidila. Se u bhanga kiki, o kisakidilu kyé kyanda dibandekesa. Kiki kyanda kusangulukisa dingi, o athu a xinganeka ngó mu ibhidi ya mwenyu ndenge. Xinganeka mu ima yambote ibhanga Nzambi ni makamba mê phala ku kuswinisa ni ku kusangulukisa. Se kibhana utena ku isoneka. Izuwa yoso, soneka ima iyadi mba itatu ya bhiti ku mwenyu wé i kubhangesa kusakidila.\nSayi athu a dilongo o maka yâ, ambe kwila: \"kulondekesa o kisakidilu izuwa yoso, kulungulula o ukexilu ukalakala o wongo wetu, ku tu bhangesa we kukala ni ixinganeku yambote ni kusanguluka ku mwenyu wetu. O mukwa kusakidila, ukala dingi ni kisangusangu. Kyenyiki-phe, xinganeka jinga mu ima yoso yambote i wa tambula ku mwenyu, sanguluka ni ima yambote ya kubhiti kyá, enda ni kulondekesa jinga o kisakidilu! Mu veji dya kubanza kwila, o ima yoso i wala nayu ya kutokala mwene, eye wa tokala kubelesela o kitendelesu kiki: \"Sakidilenu Jihova, kuma mwene mukwa kubhanga mbote.\" Kyene mwene, wa tokala kusakidila \"Nzambi mu ima yoso.\"—1 Mal. 16:34; 1 Tes. 5:18.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kayadi-wa-2019\/sakidilenu-mu-ima-yoso\/","date":"2020-02-23T10:45:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145767.72\/warc\/CC-MAIN-20200223093317-20200223123317-00115.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1111,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.239,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jitata a tena ku kwatekesa o twana twâ, mu kulonga mba kutudila o milongi ya Bibidya ku mixima ya twana twâ, tundé mu undenge wâ. (Mate 6:7; Ji 22:6) O kwila kubhinga nguzu? Xé kubhinga! Maji o mabesá éne a beta-o-kota.—3Nz 4. O jitata a tena kukatula mbote mu kukayela o phangu ya Zuze ni Madiya. Ene akexile muya \"mivu yoso mu Jeluzaleme mu Fesa ya Phasu,\" sumbala o kubhanga kiki kwa bhingile nguzu ni kungastala kitadi. (Lu 2:41) Nange Zuze ni Madiya a dyanga kuta kupholo o ibhindamu ya mwiji mu nzumbi. Kyene kimoxi we, lelu o jitata a tena kwendesa o twana twâ mu njila ya tokala, mu kwa longa kabasa kithangana, bhu kaxi ka izwelu ni ibhangelu, kifwa mu kwa bhana phangu yambote.—Jis 127:3-5.\nTALA O VIDYU, ENE A KATULA MBOTE MU ITHANGANA YOSO YA KEXILE NA-YU, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi o phange Jon ni Sharon Schiller kya te o Utuminu wa Nzambi ku pholo, kyoso kya kexile mu sasa o twana twâ?\nMukonda dyahi o jitata a tokala kulonga, kwendesa, ni kubazela o twana mu kuxinganeka o ibhindamu yâ, muthu ni muthu?\nKyebhi o jitata kya tena kupelepalala o twana twâ, kukolokota kyoso kya dibhana ni ima i lola o kixikanu kyâ?\nJifalamenda jebhi ja bhange o kilunga, ji wene mu kwatekesa na-ju o twana twé phala a kule mu nzumbi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2018-mwb\/milongi-ia-18-24-ia-kanake\/jitata-kwatekesenu-o-twana-twenu-kukula-mu-nzumbi\/","date":"2020-02-27T03:18:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146643.49\/warc\/CC-MAIN-20200227002351-20200227032351-00462.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":225,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.267,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Longa o Tuana Tuê\nJitata, kaielenu o milongi íii, phala kulonga madisá a Bibida ku tuana tuenu.\nO izuelu iala mu divulu dia Matendelelu, i tena ku ku kuatekesa kusasa o tuana tué.\nO Bibidia i tanga kikutu kia katunda a ki ixana \"kikutu kikôla.\" Eie ua mesena kuijiia o kikutu kiki?\nIhi i tu tena ku bhanga phala ku kala kála Bebeka? Tanga o musoso u di longe dingi ia lungu ni muéne.\nDilonge kiebhi Lahaba ni muiji uê, kia a bhulula kioso kia buika o mbanza ia Jedikó.\nKikanenu kiahi kia kumbidila o mon'a Jefete? Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu iê?\nKiebhi ki u tena ku kaiela o phangu ia Samuuele ia ku bhanga o ima ia tokala, né muéne se o athu a mu bhanga ima ia iibha?\nTanga mu Bibidia o musoso iú, u di longe ihi ia bhangesa Davidi ku suína.\nIhi iambe Jihova kua Elija, kioso kia kexile mu divua ubheka uê? Ihi i tu longa ia bhitile ni Elija?\nO Bibidia i tu tangela kuila, kia bhonzele kiavulu o munzangala Joziia, ku bhanga o ima ia iuka. Di longe kiebhi kia mu kuatekesa ku makamba mê.\nNé muene o athu akexile ku mu xonguena mba kia a iibhile kioso kia kexile mu zuela ia lungu ni Nzambi, mukonda diahi Jelemiia ka bhuila?\nSaí ithangana kiene mu bhonza o ku belesela o jitata jê. Tala kiebhi o phangu ia Jezú i tena ku ku kuatekesa.\nDi longe dinake dia maiala a soneka o Bibidia. Kitatu a kexile ku muenhu mu izuua ia Jezú, a soneka ia lungu ni muéne.\nO munzangala iú ua bhulula o muenhu ua sekulu'ê. Ihi ia bhange?\nKiebhi ki tu tena ku sanguluka ku muenhu, kála kiexile Timote?\nKiebhi kia-nda kala o ixi kioso kia-nda tumina Jezú? Ua mesena ku kala mu palaízu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/","date":"2020-02-28T19:11:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147628.27\/warc\/CC-MAIN-20200228170007-20200228200007-00186.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1951\nMUKUA: ALEMANHA\nMUSOSO: MUKUA UKUMBU, UA KEXILE MU KUAMBATA O MUENHU KALA KIA MESENENE\nMUSOSO UAMI:\nKioso kia ngi vuala, tata jami ja tungile mu mbanza ia zukamene ni mbanza ia Leipzig mu ixi ia Alemanha, ia zukamene ni mbambe ia ixi ia Tcheca ni ia Polonia. Kioso ng'exile ni samanu dia mivu, o salu ia tat'etu ia tu bhangesa kuia ku jixi jengi\nKioso ki nga kexile ni 14 dia mivu a ngi tumikisa ku xikola mu ixi ia Alemanha. Mukonda dia jitata jami ku kala dikanga, ku ixi ia America do sul, eme ng'exile mu di langa ubheka uami. Eme nga kexile mu kuambata o muenhu kala ki nga mesenene. Eme ki ngi kexile mu banza se o ima i nga kexile mu bhanga, akuetu eji ku i uabhela mba kana.\nKioso ki nga kexile ni 17 ia mivu, o jitata jami a vutuka mu ixi ia Alemanha. Kioso kia vutuka, mu dimatekenu tua tungile kumoxi. Maji mukonda dia ukexilu uami, ki ngi tenene ku di tuma kiambote ni jitata jami. Kioso ki nga tenesa 18 dia mivu, nga tundu ku dibhata dia jitata jami.\nNg'exile mu sota o ku zediua ku muenhu. Kioso ki nga zubha ku mona ima ioso ni ku mona o ukexilu ua athu, eme nga banze kuila nga tokalele kuijiia o ixi ioso, ande muene dia athu ku i zanga.\nNga tundu ku Alemanha, nga sumbu moto, eme ngai ku África. Maji mu ku bhita thembu nga vutuka ku Europa phala ku iudika o moto. Mu ku bhita dingi thembu ngai ku palaia mu ixi ia Phutu. Nga xisa o moto iami, eme nga mateka kuendela mu ulungu.\nNga bhange ukamba ni minzangala akexile mu longela o ima phala kuia ku Oceano Atlântico. Mu kibuka kiki, muene mu nga sange o kilumba kia kituka o muhatu uami, dijina diê Laurie. Kia dianga tuai mu ikolu ia Caraíbas. Tua bhiti izuua ku Porto Rico, tua vutuka dingi ku Europa. Tua kexile mu sota ulungu phala ku kala dibhata dietu. Tua u soto mu mbeji jitatu maji ki tu u sange, mukonda a ngi ixanene phala kuia mu usoladi.\nNga bhiti 15 kia ji mbeji mu musanza ua kalunga mu bhanga ikalakalu ia usoladi. Mu kithangana kieniókio, eme ni Laurie tua kazala, tua di sokejeka phala kuenda mu jixi jengi. Ande dia kuia mu usoladi, tua sumbile ulungu maji kuexile kiambote. Kioso nga kexile mu sidivisu ia usoladi, tua tungulula o ulungu phala uene u kale kiambote. Etu tua mesenene ku tunga mu ulungu uenhó, ni kuijia o ixi ioso. mu kithangana kieniókio\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nMu dimatekenu, ki ngi monene kuila nga bhingile ku lungulula o muenhu uami. Mukonda eme nga kazele kiá ni muhatu'ami, ki ngi kexile dingi ku buakula. (Efezo 5:5) Ia lungu ni ibanzelu ietu ia kuijiia o ixi ioso, nga mono kuila kima kiambote etu ku di bhakula mu ku mona o ima iambote ia bhange Nzambi.\nMaji mu kidi, nga bhingile ku lungulula ima ku muenhu uami\nSaí kizuua, nga tange o diskursu dia bhangele Jezú ku mulundu. (Matesu, kibatulu 5-7) Mu dimatekenu, ki ngi tendela o izuelu ia Jezú ia lungu ni ku zediua. Mu kifika muéne uambe kuila, a zediua ió ala ni nzala ni dinhota. (Matesu 5:6) Nga kexile mu dibhuidisa kiebhi o ku kala ni nzala mba dinhota, ku zediuisa o muthu. Kioso ki ngai ni ku di longa o Bibidia, nga mono kuila etu'enioso tua bhingi ku xikina kuila tua bhingi ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi. Kiene kia zuela Jezú: \"A zediua jingadiama ja muxima.\"\nKioso ki tua mateka o ku di longa o Bibidia mu ixi ia Alemanha, Laurie n'eme tuai mu ixi ia França, etu tuai dingi ku Itália. Bhuoso-bhuoso bhu tuele, tua sange-bhu Jimbangi ja Jihova. Nga diuana kiavulu mu ku mona o henda ni ukamba uambote mudiâ. Nga mono kuila, o Jimbangi ja Jihova mu jixi joso exile jiphange ja kidi a di zolo mudiâ. (Nzuá 13:34, 35) Mu ku bhita thembu Laurie n'eme, a tu batizala kala tu Jimbangi ja Jihova.\nKioso kia tu batizala, nga suluka ni ku lungulula o ifua iami. Laurie n'eme tua banze kuia mu África mu ku bhitila mu Oceano Atlântico ni kuia ku ixi ia Estados Unidos. Kuenhoko, ku kalunga\nEme nga mono kuila nga tokalele kuta ku pholo o Utuminu ua Nzambi ku muenhu uami\nKioso ki ngai ni ku xinganeka ku phangu ia Jezú, nga mono kuila nga tokalele ku ta ku pholo o Utuminu ua Nzambi, mu veji dia ku sota o ima i nga mesenene. (Matesu 6:33) Kioso Laurie n'eme tua tula mu ixi ia Estados Unidos, tua tungu kuenhoko, etu tua mateka ku banza ngó mu ubhezelu uetu.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nM'ukulu mukonda dia ukexilu uami ua ku di banza ngó eme, ki ng'exile mu dielela mu ima i nga kexile mu banza se iexile iambote mba ia iibha. Maji lelu, ngala ni muthu ua beta o njimu u tena ku ngi'endesa. (Izaia 48:17, 18) Nga sange ué o ku zediua kua kidi ku muenhu uami\nO ku belesela o itumu ia Bibidia, kuene mu tu kuatekesa ku kolesa o ukaza uetu. Nzambi ua tu besoala ué ni mona ua uabha kiavulu, ua mu kula kiambote ni ku zola Jihova.\nTuene mu di bhana ué ni ibhidi iavulu. Maji tua solo ku kolokota, ni kikuatekesu kia Jihova, nuka tua-nda bhuila mba ku kamba ku mu dielela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/ngi-di-banza-ng%C3%B3-eme\/","date":"2020-02-24T19:04:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145966.48\/warc\/CC-MAIN-20200224163216-20200224193216-00551.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":899,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kimbadi kya fiyele a tu bhana o kúdya \"mu kithangana kya tokala,\" kilondekesa kwila Jihova, mwéne wa mu kwendesa o kimbadi, wejiya o ima i twa bhindamena mu nzumbi. (Mat 24:45) Bhu kaxi ka ima yoso i twene mu tambula, o kyônge kya dikota ni milongi ya kaxi ka semana, i londekesa o kidi kiki.\nTALA O VIDYU, LELATÓDYO YA KIBUKA KYA KULONGA WA 2017, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nNanyi wa tokala o kutambula o kiximanu kyoso mukonda dya milongi ya kyônge kya dikota i twene mu tambula ni mukonda dyahi?\nKithangana kyebhi kya mateka kusokejeka o milongi ya kyônge kya dikota?\nKyebhi kyene mu sola o milongi ya kyônge kya dikota?\nIkalakalu yebhi ya bhanga mu kupelepalala o milongi ya kyônge kya dikota?\nKyebhi o ukexilu wa kudilonga wa Xikola ya Ngiliyadi, wene u twene mu kayela phala kusokejeka o milongi ya kyônge ya kaxi ka semana?\nKyebhi o ibuka yavulu kyene mu kalakala kumoxi phala kubhanga o milongi ya kaxi ka semana?\nKyebhi ki u divwa ni kyebhi ki u mona o kúdya mu nzumbi ku tu bhana Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2019-mwb\/milongi-ya-y%C3%B4nge-ya-18-24-ya-kamoxi\/jihova-wejiya-o-ima-i-twa-bhindamena\/","date":"2020-02-18T13:19:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143695.67\/warc\/CC-MAIN-20200218120100-20200218150100-00432.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.137,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.23,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai kizuua, kioso Eva kia kexile ubheka uê, kua moneka nhoka ia mateka kuzuela-nê. O nhoka iexi: 'O kuila kidi muene Nzambi ua mi tangela kuila ki mu tokala kudia o ibundu ia mixi ioso?' Eva ua tambuijila: 'Tu tena kudia ku ibundu ia mixi ioso, muxi umoxi ngó ki tu tokala kudia-ku. Se tu dia-ku, tua-nda fua.' O nhoka ia vutuila: 'Makutu, ki mua-nda fua. Mu kidi, se mu dia-ku, mua-nda sokela ni Nzambi.' O kuila kiki kidi? Kana, makutu. Maji Eva ua xikina kuila kidi. Mu kutala kiavulu ku kibundu, o vondadi ia ku ki diá, ia dibandekesa. Muene ua di ku kibundu iu ua ki bhana ue Adá. Adá uejiidile kuila eji fua se ka belesele Nzambi. Maji né muene kiki, Adá ua di o kibundu.\nMu ngoloxi, Jihova ua zuela ni Adá ni Eva. Ua ebhuidisa se mukonda diahi ene ka belesela. Eva ua tatela o nhoka, o Adá ua tatela Eva. Mukonda dia ku mu bhukumukina, Jihova ua kaie Adá ni Eva mu jaludim. Phala ene ka vutuke dingi mu jaludim, muene ua te jianju bhu muelu ni xibhata ia mulengu ua túbhia.\nJihova ua zuela kuila o ua nganala Eva ueji mu kaxtikala ue. Mu kidi, o ua zuela ni Eva ki nhoka kana. Mukonda Jihova ka bhange o jinhoka ni uhete ua kuzuela. Anju iaiibha iene ia bhangesa o nhoka kuzuela. Muene ua bhange kiki phala ngó kunganala Eva. O anju ioio a ixana Satanaji o Diabhu. Ku hádia, Jihova ua-nda buikisa Satanaji phala ka nganale dingi o athu mu kubhanga ima iaiibha.\n\"Diabhu . . . kijibhanganga tunde ku dimatekenu dia mundu, o mu kidi ka nangiê-mu, mukonda moxi diê ki mu moneka kidi.\"—Nzuá 8:44","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/2\/ad%C3%A1-ni-eva-ka-belesela-nzambi\/","date":"2020-02-23T16:32:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145818.81\/warc\/CC-MAIN-20200223154628-20200223184628-00032.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":279,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kuxinganeka mu ibhangelu ia Nzambi, Davidi ua tendela kiambote o ídifua Iê. Muéne ua dielele kua Jihova iú ua solele ku mu sidivila.\nKuxinganeka mu Ibhangelu ia Nzambi, Kua Bhangesa Davidi Kuximana Jihova:\n139:14\n'Nga sakidila Ngana, kuma ki kôla ki ua ngi iudika, ki kuata uôma!'\n139:15\n'Ifuba iami kua kambele ku i mona, kioso ki ua ngi bhanga mu kasuekele, kioso ki ua ngi sokejeka kala koxi a mavu ku ngala'\n139:16\n'Mesu mê a ngi mono mukutu uami, kioso kiluua u di umba; o idiandu iami ua i soneka mu divulu diê'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2016-mwb\/milongi-ia-katu19-25\/kuiuka-kuoso\/","date":"2020-02-24T03:27:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145869.83\/warc\/CC-MAIN-20200224010150-20200224040150-00355.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":93,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KUBHANGA KIKI: Mu usuku ande dya kufwa, Jezú wa sambe phala o maxibulu mê 'kudibunda mu umoxi.' (Nz 17:23) Phala kukolokota mu ukamba wetu ni jiphange, twa tokala kulondekesa o henda i tu fidisa 'kujijila o ima yayibha i tu bhanga akwetu.'—1Ko 13:5.\nKYEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nKayela o phangu ya Jihova, mu kusota kumona o idifwa yambote ya akwenu\nLoloka ni muxima woso\nKyoso ki u batula o maka, kana kwa vulumuna dingi.—Ji 17:9\nTALA O VIDYU 'DIZOLYENU MUDYENU'—KANA KUJIJILA O IMA YAYIBHA I KU BHANGA AKWENU, MU KUSULUKA, TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nMu mbandu ya dyanga ya vidyu, kyebhi Manda kya londekesa kwila, wa 'jijila o ima yayibha ya mu bhange mukwá'?\nMu mbandu ya kayadi ya vidyu, kyebhi Manda kya lungulula o ibanzelu yê yayibha, yu wa londekesa o ukexilu wambote?\nKu disukilu, kyebhi Manda kya lange o ukamba mu kilunga?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/Kamusasadi-2018-mwb\/milongi-ya-22-28-ya-kamusasadi\/langa-o-ukamba-wetu-mu-kilunga\/","date":"2020-02-17T16:48:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142603.80\/warc\/CC-MAIN-20200217145609-20200217175609-00363.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":148,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.23,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kusangesa a nanhi? Muthu uoso-uoso u xikina kuia mu iônge ietu—kikale ió aia mu veji ia dianga, mba o makamba metu okulu. (Lo 15:7; Jih 13:2) Kala o jiphange jetu endele njila ia lebha mu kunda o jixi jengi, ni ió a zoza mu nzumbi, ai mu veji ia dianga mu kiônge, mu kubhita mivu iavulu. Dixinganeke kiebhi ki ueji divua, se ki bhita n'eie. O kuila ki ueji uabhela se a ku menekena ni ngalasa ioso? (Mat 7:12) Mu kiki-phe, o kuila u tena kubhanga nguzu ia kuia bhu Kididi Kia Ubhezelu, phala kumenekena akuenu ande dia kubhua o iônge, ni kioso ki bhua o kiônge? O ukexilu iú, u bandekesa o kisangusangu ni henda ku jiphange, ni kubhana kijingu kua Jihova. (Mat 5:16) Mu kidi, nange ki ua-nda kala ni kithangana kia kuzuela ni athu oso. Maji né kiki, oso a-nda divua kiambote, se eie u bhanga o mbandu ié. *\nEtu ki tu sangesa ngó o ajitu mu kithangana kia Lembalasa, kana, maji mu ithangana ioso. Kioso o athu kiaia mu veji ia dianga mu kiônge, kia mona o henda ia kidi ia Jikidistá, nange ene a-nda ximana Nzambi ni kuxikina ku di bunda kumoxi n'etu mu ubhezelu.\n^ kax. 3 O itumu ia Bibidia i tu fidisa kuzuela ni athu a a kaie mu kilunga, né muene kioso ene kiaia mu iônge.—1Ko 5:11; 2Nz 10.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2017-mwb\/milongi-ia-kasamanu3-9\/u-a-sangesa-ni-kisangusangu-kioso\/","date":"2020-02-17T17:12:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142603.80\/warc\/CC-MAIN-20200217145609-20200217175609-00363.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI YA 1 Kusola Kyambote o Izwelu Phala Kumateka Kusola Kyambote o Izwelu Phala Kumateka Kyebhi ki u tena kubhangesa o jingivwidi jé kwívwa o ima i wa mesena kuzwela? Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA Dilonge Dingi TA O MUXIMA WÉ MU KUTANGA NI KULONGA Kutanga ni Kulonga—Kusola Kyambote o Izwelu Phala Kumateka Izwelu yambote phala kumateka ya lungu ni ima itatu. KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu TA O MUXIMA WÉ MU KUTANGA NI MU KULONGA—JIVIDYU Kusola Kyambote o Izwelu Phala Kumateka Kimbundu Kusola Kyambote o Izwelu Phala Kumateka https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102019342\/univ\/art\/1102019342_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/mu-kutanga-ni-mu-kulonga-jividy\/1-kusola-kyambote-o-izwelu-phala-kumateka-vidyu\/","date":"2020-02-18T05:03:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143505.60\/warc\/CC-MAIN-20200218025323-20200218055323-00139.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999917746,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.999991774559021}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.164,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.297,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasambuadi 2019\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 1 ya Kavwa ndu 4 ya Kakwinyi ka, 2019.\nO kijila kya Kidistu ihi ni kyebhi ki kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka?\nKyebhi o jitata kya tena kulanga o twana twâ ku azangati, ni ihi i tena kubhanga o tufunga phala kulanga o kilunga?\nKyebhi o Mak'â Nzambi, o tufunga, ni jiphange ja ahatu a kulu mu nzumbi kya tena kuximbakatesa o athu a a zangatele?\nMukonda dyahi Jihova mwéne ngó o Fixi i twa tokala kudyelela phala ku twendesa? O Bibidya i tu kwatekesa kyebhi ku di xinganeka mu ukexilu wa tokala?\nKyebhi ki tu tena kusota ihi ya beta kota ni kyebhi ki tu tena kukatula mbote yavulu mu ku di longa o Bibidya ubheka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2019\/","date":"2020-02-22T08:35:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145654.0\/warc\/CC-MAIN-20200222054424-20200222084424-00220.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Utuminu ua Asídia, ua tambuile o dikuinhi dia miji ia utuminu ua Izalaiele. Mu kiki, Senakedibe, sobha ia Asídia ua mesenene kutambula o miji iiadi ia utuminu ua Judá. Muéne ua mateka kutambula o jimbanza ja Judá. Maji o mbanza ia mesenene dingi o kutambula, o mbanza ia Jeluzaleme. Senakedibe kejidile kuila Jihova ua kexile mu langa o mbanza ia Jeluzaleme.\nEzekiia o sobha ia Judá ua futile kitadi kiavulu kua Senakedibe phala ka tambule o mbanza ia Jeluzaleme. Sumbala Senakedibe uambata o kitadi, muéne ua tumikisa dingi o masoladi mê a nguzu phala kutambula o mbanza ia Jeluzaleme. O athu mu mbanza akexile ni uôma uavulu, mukonda evuile kuila akua Asídia akexile mu kuiza. Mu kiki Ezekiia ua a tangela, uixi: 'Ki mu kale ni uôma. Mu kidi, akua Asídia mazonda, maji Jihova ua-nda tu bhangesa kukala kota mu kutena, ene ndenge.'\nSenakedibe ua tumikisa o mukunji uê, Labesaki, mu mbanza ia Jeluzaleme phala kuxinga o mundu. Labesaki uemana bhu kanga dia mbanza iu ua dikola: 'Jihova ka tena ku mi kuatekesa. Ki muehele Ezekiia ku mi nganala. Sé-ku nzambi u tena ku mi bhulula bhu maku metu.'\nEzekiia uebhuidisa Jihova se ihi ia tokalele o kubhanga. Jihova ua tambuijila: 'Ki mu kale ni uôma mukonda dia izuelu ia tange Labesaki. Senakedibe ka-nda tambula o mbanza ia Jeluzaleme.' Mu kubhita izuua, Senakedibe ua sonekena Ezekiia. O mikanda iambele kiki: 'Dibhekienu ngó. Jihova ka-nda tena ku mi bhulula.' Ezekiia ua sambe: 'Jihova tua ku dióndo, tu bhulule, phala athu oso ejiie kuila eie ngó u Nzambi ia kidi imoxi-élele.' Jihova ua mu tangela: 'O sobha ia Asídia ka-nda tena kubokona mu mbanza ia Jeluzaleme. Nga-nda langa o mbanza iami.'\nSenakedibe ua tele ku muxima uê kuila o mbanza ia Jeluzaleme ueji i tambula. Maji saí kizuua, mu usuku, Jihova ua tumikisa anju mua kexile o masoladi, bhu kanga dia mbanza. O anju ia jibha 185.000 a masoladi! O mazonda moso a sobha Senakedibe afu. Mu kiki, muéne a mu tolola anga u vutuka kubhata. Jihova ua lange Ezekiia ni mbanza ia Jeluzaleme kála kia ki tangele. Eie se ua kexile mu mbanza ia Jeluzaleme, o kuila ueji dielela kua Jihova?\n\"Anjo ia Jihova i kala jinga ku kilangidilu kia iá a mu kuatela uôma, hé u a kudila.\"—Jisálamu 34:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/ezekiia\/","date":"2020-02-21T17:02:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145533.1\/warc\/CC-MAIN-20200221142006-20200221172006-00026.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":378,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se ua mesena kuzuela n'etu, kuia mu iônge ietu, kudilonga o Bibidia mba ku tuijiia kiambote, o mbandu íii ia-nda ku kuatekesa. Tua kuixana ué phala kuia mu jifiliiale jetu phala kumona kiebhi ki kalakala o kilunga kietu.\nBeliefs and Activities\nSanga o itambuijilu ia ibhuidisu iene mu bhanga dingi o athu.\nTuala mu 230 a jixi ndenge, kala muthu mudietu uala ni ukexilu uê. Nange eie uejiia kiá o ikalakalu ietu ia ku boka, maji etu ué tu kuatekesa akuetu mu mbanza mu maukexilu engi.\nPrograma ya kudilonga o Bibidya\nO Bibidia i tambuijila o ibhuidisu ia beta-o-kota iene mu di bhanga mazunda ni mazunda a athu mu ngongo? Ua mesena ué?\nKu mundu uoso o Jimbangi ja Jihova a beta kua ejiia mukonda dia ukexilu uâ ua ku longa o Bibidia ku athu sé ku a bhinga kitadi. Tala kiebhi kiki kiene mu bhita.\nBhinga ku Jimbangi ja Jihova Phala Kudikunda nawu diba dya Bibidya mba fikisa kudilonga o Bibidya ni ene sekufuta kima, kabasa wasoneka o kamukanda kala mu jw.org.\nMeetings and Events\nBokona-mu ni u mone ni mesu mê.\nIjiia kuebhi ku tuene mu diongeka ni kiebhi ki tuene mu bhanga kiki.\nMivu ioso, o Jimbangi ja Jihova a diongeka phala kulembalala o kufua kua Jezú. A kuixana ué phala kuijiia kiebhi o kufua kua Jezú kua kutokala ué.\nBranch Offices\nBhinga milongi ia lungu ni jifiliiale jetu ku mundu uoso.\nSota filiiale ia lungila ku diembu diê. Sota kuijiia o izuua ni ola ia ku kunda o filiiale.\nSé ku bhinga kitadi mba dijimu, ijiia kiebhi o kikalakalu kia kuboka kia mu kula ku mundu uoso.\nO Jimbangi ja Jihova, ala ku mundu uoso, a tundu ku madimi ni ikonda ioso. Ihi iene mu kuongeka o ibuka ioso íii?\nIxi—Jixi Joso\n239—Jixi muene o Jimbangi ja Jihova\n8.201.545—Jimbangi ja Jihova\n9.499.933—Athu a di longa o Bibidia\n19.950.019—Athu akexile mu Lembalasa ia kufua kua Kristu\n115.416—Ilunga","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/","date":"2020-02-27T02:49:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146643.49\/warc\/CC-MAIN-20200227002351-20200227032351-00510.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":319,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila eie ua mono o jifoto ku dimatekenu dia kadivulu kaka, ji londekesa o Jimbangi ja Jihova a zuata kiambote kioso kiaia mu iônge ia ilunga iâ? Mukonda diahi tu tonginina kiambote o izuatu ietu?\nPhala ku ximanesa Nzambi ietu. Mu kidi Nzambi ka tale ngó o izuatu ietu, maji u tala dingi ima iéngi. (1 Samuuele 16:7) Kioso ki tu diongeka, o vondadi ietu o ku ximanesa Nzambi ni jiphange jetu mu nzumbi. Se tuia ku inzo ia kufundisa, tueji zuata kiambote mukonda dia ujitu uala nau o mufundixi. Kiene kimoxi, kioso ki tuia mu iônge ietu, tu londekesa kuila tua mu ximana o \"Mufundixi u fundisa ioso mu ngongo,\" Jihova Nzambi, ni kididi bhu tua mu bheza muéne.\nPhala kulondekesa o itumu i tuendesa ku muenhu. O Bibidia i suínisa o Jikidistá kukala ni 'uzuatelu ua fuama' u bhana 'kiximanu kua Nzambi.' (1 Timote 2:9, 10) 'Kuzuata ni kilunji,' kulombolola kueha izuatu ilondekesa se tu a nanhi, mu ku bhekela tendasá, mba ilondekesa o mukutu. Kukala ué ni 'kilunji kia muxima,' ki tu kuatekesa kusola izuatu ki i tokala mba ia iibha. O itumu íii, i bhana hanji ufolo ua kusola ihi ia tokala o ku zuata o muthu. Sé kuzuela kima, o uzuatelu uetu uambote u tena 'ku fuamesa o ulongelu ua Mubhuludi uetu,' ni kubhana 'kijingu kua Nzambi.' (Tito 2:10; 1 Phetele 2:12) Kuzuata kiambote phala kuia mu iônge, u tu fuinhisa ki kale etu, ni a mukua eza mu bheza Jihova kumoxi n'etu.\nSe kuala luua ni izuatu ia fuama phala kuíza mu iônge ietu mu Kididi kia Kubheza, né kiki divua kiambote phala kuia-mu. O izuatu ietu, ki i bhingi kitadi kiavulu, ia bhingi ngó ku i zelesa.\nKiebhi kia beta-kota ku ukexilu uetu ua kuzuata, kioso ki tu bheza Nzambi?\nItumu iebhi iendesa o ukexilu uetu ua kuzuata ni kiebhi ki tu u langa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/izuatu-ni-uzuatelu\/","date":"2020-02-25T12:03:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146066.89\/warc\/CC-MAIN-20200225110721-20200225140721-00238.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":304,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kakuinhi 2017\nMu Mulangidi iú, tu sanga-mu o milongi ia 25 ia Katutu ndu 22 ia Kamusasadi ua 2017.\nFO jiselevende ja Jihova jo'ukulu, akexile mu dibhuidisa se thembu kuxi eji bhita dingi ni jiphaxi, maji né kiki, Nzambi ka a bazela mukonda dia kubhanga o kibhuidisu kiki.\nO kuila uene mu dibhuidisa, se mukonda diahi Nzambi uehela ima, kubhita ku muenhu ué mu ukexilu ku u fikile? Se kiene, ihi i tena ku ku kuatekesa kukolokota ni kidielelu kioso kua Jihova?\nPhala kuxisa o ifua ietu iokulu, tua bhingi kuxisa o ima ioso iaiibha. Kiebhi ki tu tena ku di tunda kiambote mu kubhanga o ima iii, n muene se tua bhangele kiá ima iavulu iaiibha?\nNi kikuatekesu kia Jihova, eie u tena kukituka muthu uambote bhu pholo ia Jihova. Mu kifika, xinganeka, kiebhi ki u tena kulondekesa o henda, kubhanga mbote ku akuenu, kulenduka, ni kubatâma.\nO Mikanda Ikola ilondekesa kuila, o henda kima kijila bhu kaxi ka nzumbi ikola ia Jihova. Kiebhi ki tu tena ku i londekesa izuua ioso?\nAMERICAS\nIhi ia bhangesa o kiônge kieniókio kukala ni fuma, sumbala kuexile ngó 150 ia athu?\nMukonda diahi o musoso ua soneka Matesu ua lungu ni ima ia bhiti ande dia uvualelu ua Jezú, ki u difu ni ua soneka Luka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kakuinhi-ua-2017\/","date":"2020-02-25T13:00:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146066.89\/warc\/CC-MAIN-20200225110721-20200225140721-00244.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":215,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kadivulu kaka, ka-nda ku kuatekesa kuijiia o Mak'â Nzambi, o Bibidia. Ku disukilu dia jimbandu ja kadivulu kaka ua-nda sanga-mu kilondekesu ki ku kuatekesa ku sanga o itambuijilu, ibhuidisu iala ni kolo ia xikatela.\nKioso ki u tanga kibatulu mu Bibidia, xinganeka kiebhi kia tambuijila o ibhuidisu. Kabasa mbangi ia Jihova, u tena ku u kuatekesa bhu kaxi ka Bibidia.—Tanga Luka 24:32, 45.\nKitendelesu: O madivulu moso a tumbula mu kadivulu kaka, a a bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/good-news-from-god\/O-kadivulu-kaka-ka-tena-ku-kuatekesa\/","date":"2020-02-24T09:49:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145910.53\/warc\/CC-MAIN-20200224071540-20200224101540-00339.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":78,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"INGANEKA kuila u kidistá, uala ku hama ia dianga. O kilunga mu ua tokala kia tambula mukanda ua tumikisa poxolo Phaulu. Kioso ki uivua o njimbu íii, u mona kuila Phaulu ua tumbula kiavulu izuelu ia \"Mikanda Ikôla\" i tu sanga mu Mikanda ia Hebalaiku. (2 Timote 3:15) Anga u zuela ku muxima uê 'nga mesena kumona o mbandu ia Bibidia mua soneka o izuelu íii.' Maji kiki, kieji bhonza kiavulu. Mukonda diahi kieji bhonza?\nKI MUEXILE IBATULU NÉ JIVELUSU MU BIBIDIA\nTala kiebhi kiexile o madivulu a \"Mikanda Ikola\" ia kexile mu izuua ia poxolo Phaulu. Talesa ku luiji o mbandu ia divulu dia Izaia io sange mu Mar Morto. Ihi i u mona? Papela muala isoneku! Sé ji pondo mba ji virgula. O Bibidia ki i kexile ni ibatulu né jivelusu kala ki iala lelu.\nO asoneki a Bibidia ka i uanene mu ibatulu ni jivelusu. Ene a soneka o maka oso a bhanene Nzambi, phala o athu kutanga o njimbu ioso mu veji dia kutanga ngó mbandu. Ki kiene ki uene mu bhanga kioso ki u tambula mukanda ua muthu ua mu zolo kiavulu? Eie u tanga o mukanda uoso kana ngó mbandu ia mukanda.\nMaji o kukamba o ibatulu ni jivelusu mu Bibidia kua bhekele maka. Phaulu ua kexile mu sokejeka o isoneku ni izuelu, \"kala kia ki soneka\" mba 'kala kiambe ué Izaia, uixi.' (Loma 3:10; 9:29) Kiki kieji bhonza kiavulu kusanga o kididi kua sonekene o izuelu íii ki kale ngó se uejidile o izuelu ioso ia \"Mikanda Ikôla.\"\nKu mbandu ia mukuá o \"Mikanda Ikôla\" ia Nzambi ki mbandu ngó iofele kana. Ku disukilu dia hama ia dianga mu K.K., o Mikanda Ikôla ia tenena 66 a madivulu! Mukonda dia kiki, athu avulu ene mu tanga o Bibidia lelu, a sanguluka kiavulu mukonda dia ibatulu ni jivelusu jala mu Bibidia, kiki kiene mu a kuatekesa kusanga o njimbu ioso ia mesena, kala o izuelu ia tumbula poxolo Phaulu mu mikanda iê.\nEie u tena o ku dibhuidisa, 'mu kiki nanhi ua te o ibatulu ni jivelusu mu Bibidia?'\nNANHI UA TE O IBATULU MU BIBIDIA?\nO mukunji, ngana Stephen Langton, mukua Inglaterra ua kituka kota dia Ji\nbixipu mu mbanza ia Canterbury, muéne ua bandekesa mu Bibidia o ibatulu. Muéne ua bhange kiki, ku dimatekenu dia hama ia 13 K.K., kioso kiexile mesene ia Xikola ia Katunda mu mbanza ia Paris ku ixi ia França.\nAnde dia ngana Langton kukala ku muenhu, o ji ngijiie a fikisile kiá ku uanuna o Bibidia, mu ibatulu iofele phala ku i tokuesa kiambote. Ki kieji kua bhonza kusanga o milongi se ejidile o kibatulu, keji bhinga kutanga o divulu dioso, mu kifika, saí madivulu ala ni ibatulu iavulu, kala o divulu dia Izaia diala ni 66 a ibatulu.\nMaji ima ioso íii ia bhekela maka. O jingijiie a uanuna o Bibidia mu maukexilu avulu. Mu kifika, o Divulu dia Marku a di uanene mu 50 a ibatulu, maji lelu iala ngó ni 16 ia ibatulu. Mu izuua ia Langton mu mbanza ia Paris kua kexile athu akua jixi jengi akexile mu dilonga mu xikola ia katunda, akexile ni ji Bibidia ja ixi iâ. Maji o jimesene ni maxibulu, ka tenene ku dijimbulula kiambote se mbandu iebhi ia Bibidia ia kexile mu zuela. Mukonda diahi kana? Mukonda o ukexilu ua ku uanuna o ibatulu mu ji Bibidia jâ ki u difuile.\nKienhiki, Langton ua uanuna o ibatulu ia Bibidia mu ukexilu uéngi. Saí divulu dia Misoso ia Bibidia diambe kuila, \"O ukexilu ua Langton ua ku uanuna o ibatulu mu Bibidia a u uabhela kuala o alunguludi ni atangi, o ukexilu iú ua di muange mu jixi javulu ja Europa.\" Muéne ua uanuna o Bibidia mu ibatulu iala ni ijimbuete kala ki tuene mu mona mu ji Bibidia javulu lelu.\nNANHI UA BANDEKESA O JIVELESU MU BIBIDIA?\nKioso kia bhiti 300 ja mivu, bhu kaxi ka hama ia 16, o ngijiie mukua França Robert Estienne ua bhange ioso phala o athu kutendela kiambote o Bibidia. Ua ki bhangela phala athu uoso kudilonga o Bibidia. Muéne ua mono kuila, kima kiambote ku ta ibatulu ni jivelusu mu Bibidia.\nEstienne ki muéne ua banze ku uanuna o Bibidia mu jivelusu. Amukuá a banzele kiá kubhanga kiki. Mu kifika mivu ku dima, o Jijudé a uanene kiá o Mikanda ia Hebalaiku, a ixana ué Kikutu Kiokulu mu jivelusu maji ka i uanene mu ibatulu. Kala kia bhiti ni ibatulu, o Bibidia ki i kexile ni ukexilu umoxi.\nEstienne ua uanuna o Mikanda ia Ngeleku, a ixana ué Kikutu Kiobhe, mu jivelusu, iú ua i sokesa ni jivelusu ja kexile kiá mu Mikanda ia Hebalaiku. Ku muvu 1553, muéne ua bhange o Bibidia ia dianga ia tenena, (mu dimi dia Francês) ia kexile ni ibatulu ni jivelusu, iala ué mu ji Bibidia javulu lelu. Saí athu, akexile mu xonguena o ukexilu iú ua ku uanuna o Bibidia, akexile mu zuela kuila, o jivelusu ja bhangesa o Bibidia kumoneka kala ia diuane mu jimbandu jimbandu, ja sandukisa o izuelu. Maji o ukexilu iú a u xikina ni lusolo ku athu akexile mu kopiala o Bibidia.\nKIKUATEKESU PHALA O ATANGI A BIBIDIA\nO kusoneka o ijimbuete ia ibatulu ni jivelusu mu Bibidia kua monekene kala ki ua bhonzo. O ukexilu iú ua kuatekesa o athu kuijiia o \"kididi\" bhuala o mbandu ia mesena. Mu kidi ki Nzambi ua tumina athu ku sokejeka o Bibidia mu ibatulu ni jivelusu ni kuila, saí bhabha, o jivelusu ji sandukisa o izuelu kiki kidi. Maji o ibatulu ni jivelusu ji tu kuatekesa kusanga o njimbu i tua mesena ni kuxinda o jivelusu ji tua uabhela dingi mba kuxinda o jivelusu ji tua mesena ku di lembalala.\nNé muene kima kiambote ku uanuna o Bibidia, mu ibatulu ni jivelusu ijiia kuila o kima kia beta o kota o ku tendela o njimbu ioso ia Nzambi. Kala ni ukexilu ua kutanga o ibatulu ioso mu Bibidia mu veji dia kutanga ngó jivelusu jofele. Mu ku bhanga kiki ua-nda kuijiia kiambote o \"Mikanda Ikôla i tena ku kuijidisa o kubhuluka.\"—2 Timote 3:15.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/ibatulu-ni-jivelesu\/","date":"2020-02-28T06:28:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147054.34\/warc\/CC-MAIN-20200228043124-20200228073124-00491.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":999,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.33,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mbata o mesu a Nzambi phe, a mu kengelela o njila ia muthu, hé U mona o uendelu uê uoso.\"\nMUKONDA DIAHI ATHU ALA NI PHATA: Kala kia tokuesa, mu kibuka kietu kia jithéthembua (Via Láctea) mu tena ku kala 100 ia mazunda a ji planeta. Mukonda dia ngongo ku sanzumuka kiavulu, athu avulu a dibhuidisa, 'Mukonda diahi o Mubhangi ua tena ioso, u tena ku mona o ima ia mu bhanga o athu a tungu mu ixi ia tolo kiki, kála dibêbe dia menha?'\nIHI I LONGA O MAK' NZAMBI: Nzambi ka tu bhana ngó o Bibidia, iu ua tuehela ubheka sé ku tu suua. Maji mu veji dia kiki, muéne u tu kanena: \"Ngi ku bhana kaiula, kuma nga ku te muene diesu.\"\nTala o kifika kia Hangale, muhatu mukua Ijitu ua kexile ku muenhu ku hama 20 A.K.K. Hangale ka kexile mu xila ngana iê, Salai, mukonda dia kiki, Salai ua mu tatesa kiavulu katé kia lenge mu kikangalakata. O kuila mukonda dia Hangale ku bhukumukina ngana iê, Nzambi ka mu suu dingi? O Bibidia izuela: \"O anju ia Jihova anga i mu sanga.\" O anju ia kanena Hangale, uixi: \"Jihova ua ku ivu o kutata kuê.\" Hangale-phe ua tangela Jihova, uixi: \"Eie u Nzambi [mukua] ku mona.\"\nO \"Nzambi [mukua] ku mona,\" uene mu tu mona ué. Mu kifika: O mama ia henda u langa kiambote an'ê, bhenge-bhenge o ana-ndenge. Mukonda o ana-ndenge, a bhindamena dingi o ku a langa. Nzambi ué u tu suua dingi kioso ki tu toloka muxima. Jihova uzuela \"Nga tunga bhulu, bhu kididi kikôla; nga tunga ue ni oso mukua muxima ua toloka, ua batama, phala kuphaphumuna muxima ua oso a batama ni kuphaphumuna muxima ua oso a toloka.\"\nMaji eie nange u dibhuidisa: 'Kiebhi Nzambi kia ngi mona? O kuila muéne u ngi fundisa mukonda dia pholo iami, inga muéne u ngi tala ku muxima ni kuijiia kuila ngi mukuá ituxi?'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140801\/nzambi-u-ku-mona\/","date":"2020-02-18T13:41:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143695.67\/warc\/CC-MAIN-20200218120100-20200218150100-00498.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":319,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI:\nTua mesena kutekela o jimbutu ja kidi ji tu kuna. (1Ko 3:6) Kioso ki tu sanga muthu ua mesena kuívua o njimbu, kima kiambote kuxisa kibhuidisu phala ku ki tambuijila, kioso ki tua-nda mu kunda dingi. O kubhanga kiki, kusuínisa o muthu, ku tu kuatekesa ué kuijiia i tua-nda zuela kioso ki tua-nda mu kunda. Kioso ki tu mu kunda tu zuela, tueza phala kutambuijila o kibhuidisu ki tua xisa.\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nKioso ki u pelepalala o milongi i ua-nda zuela mu kuboka nzo ni inzo, sola kibhuidisu phala ku ki tambuijila, kioso ki ua-nda kunda o muthu. U tena kusola kibhuidisu mu divulu di ua-nda bhana. Mba kibhuidisu ki u sanga mu madivulu metu, ki ua mesena kusola phala kukunda o muthu.\nKioso ki u zubha kuzuela ni muthu uevu o njimbu, mu tangele kuila ua mesena kuzuela n'é mu kizuua kiéngi, xisa kibhuidisu ki ua solo. Se ki bhana kala ni kijimbuete kia muthu.\nSe ua bakana ola, bhanga ioso phala kukumbidila o kizuelu kiê.—Mat 5:37.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2016-mwb\/milongi-ia-i%C3%B4nge-katat-25-31\/xisa-kibhuidisu-phala-kukunda-o-muthu\/","date":"2020-02-17T17:06:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142603.80\/warc\/CC-MAIN-20200217145609-20200217175609-00422.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000061989,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000061988830566}","num_words":176,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA kaiiadi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201312\/wpub\/km_KIM_201312_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU kaiiadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201312\/wpub\/km_KIM_201312_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201312\/","date":"2020-02-25T06:49:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00385.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9863847494,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9863847494125366}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.18,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kia kexile bhu njanela ia inzo iê mu Jizeleiele, o Sobha Akabe ua muene dibhia dia mivide dia tokalele ku diiala a muixana Nabote. Akabe ua mesenene o dibhia didi, iu ua mesenene ku di sumba kua Nabote. Maji Nabote ka xikina kusumbisa o dibhia, mukonda mu Kitumu kia Jihova kiexile kituxi, ku sumbisa o mavu a undundu. O kuila Akabe ua belesela Nabote, mu kubhanga o kima kia beta o kota? Kana. Akabe njinda ia mu kuatele. Muene ua luualele kiavulu, katé muene ka mesenene kutunda bhu hama iê, ka kexile dingi mudia.\nO muhatu uaiibha ua Akabe, Nvuale Jezabele, ua mu tangela: 'Eie o sobha ia Izalaiele. Eie u tena kukala ni kima kioso kioso, ki ua mesena. Eme nga-nda bhanga ioso phala ku ku bhana o dibhia diodio.' Muéne ua soneka mukanda phala o adiakime mu mbanza, phala ku tatela Nabote kuila, ua zuelele ima iaiibha kua Nzambi, ni ku mu buba ni matadi katé kieji fua. O adiakime a bhange kála kia tumine Jezabele, Jezabele anga ua tangela muadi uê Akabe, uixi: 'Nabote uafu kiá! Mu kiki o dibhia dia mivide dia-nda kala dié.'\nNabote ki muene ngó o muthu uambote a mu jibhile kuala Jezabele kana. Jezabele ua jibhile abhezi avulu a Jihova. Muéne ua kexile mu bheza iteka ni kubhanga ima iengi iaiibha. Jihova ua kexile mu mona o ima ioso iaiibha ia kexile mu bhanga Jezabele. Ihi ieji bhanga Jihova kua Jezabele?\nKioso Akabe kiafu, o mon'ê Jolá, ua bhingana bhu kididi kiê kala sobha. Jihova ua tumikisa Jehu phala kujibha Jezabele ni muiji uê.\nJehu ua sambela ku dikalu diê katé mu mbanza ia Jizeleiele, o kididi mua tungile Jezabele. Jolá uai ni dikalu diê, phala ku disanga ni Jehu iu ua muibhudisa uixi: 'Saí kutululuka mudietu?' Jehu ua tambuijila: 'Kiebhi kia-nda kala kutululuka, se mam'enu Jezabele ua kolokota mu kubhanga o ima iaiibha?' Jolá ua mesenene kulenga ni dikalu diê. Maji Jehu ua mu jibha ni mufula.\nMu kusuluka, Jehu uai katé mu mbonge ia Jezabele. Kioso muéne kievu kuila Jehu ua kexile mu kuíza, ua dipindala kiambote o mesu ni pholo, ua samuna o ndemba iú ua kexile mu mu kingila kuthandu dia inzo iê bhu njanela. Kioso Jehu kia bhixila, muéne ua mu menekena mu ukexilu uaiibha. Jehu ua tumina ku jiselevende ja Jezabele: 'Mu takulienu bhoxi!' Ene a takula Jezabele bhu njanela, ua bu bhoxi iú uafu.\nMu kusuluka, Jehu ua jibha 70 a tuana tua Akabe, iú ua zelesele o ixi ioso mu ubhezelu ua Bahale. U tena kumona kuila Jihova uejiia o ima ioso, ni kuila mu kithangana kia tokala, muéne u kaxtikala o athu a bhanga o ima iaiibha?\n\"O undundu, se ua u tambula ngó ni lusolo bhu diandekelu, o dizubhilu diê di kala dia uíndua.\"—Jisabhu 20:21","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/akabe-jezabele\/","date":"2020-02-20T20:45:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00428.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":462,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kamoxi 2018\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 31 ya Kayadi ka 2018, ndu 3 ka Kawana ka 2019.\nIhi ilombolola kusumba o kidi? Kyoso ki tu dilonga o kidi, kyebhi ki tu tena kudikwatenena na-kyu?\nKyebhi ki tu tena kukolesa o vondadi yetu ya ku di kwatenena mu kidi kyene mu tu longa Jihova?\nO divulu dya Habakuke, di tena ku tu kwatekesa kutululuka sumbala ni ibhidi yetu.\nIhi i wa tokala kubhanga phala n'a ku funyisa ku ixinganeku ya Jihova, mu veji dya ku kufunyisa ku ixinganeku ya mundu?\nIhi i twa tokala kubhanga phala ki twehele ku tu funyisa ku ixinganeku ya mundu yú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kamoxi-wa-2018\/","date":"2020-02-20T22:09:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00428.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":110,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ku muvu ua 33 K.K.,Jezú dia Nazalé, a mu jibha. Muéne a mu tatele makutu kuila ua kexile mu suínisa o athu kubhukumukina o jinguvulu, a mu bûba kála ímbua ia a mu phaphele ku taka. Muéne ua tale hadi iavulu katé kiafu. Maji Nzambi ua mu fukununa, o kia bhiti 40 a izuua, Jezú ua bande ku diulu.\nO ima íii ia bhiti ni Jezú tu i sanga mu Madivulu a uana a zuela ia lungu ni Jezú, o divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá. O madivulu enhá tu a sanga mu Mikanda ia Ngeleku, a ixana ué Kikutu Kiobhe. O kuila o izulukutu íii ia bhitile muene? Kiki kibhuidisu kia dikota. Mukonda se o ima íii ki i bhitié,mu kiki-phe o kixikanu kia Jikidistá kia kuila Nzambi ua-nda bhangesa o ixi kukala Palaízu, nzoji ngó. (1 Kolindo 15:14) Maji se o ima íii ia bhiti muene, mu kiki-phe tu tena kudielela kuila, ku hádia o athu a-nda zediua. O kuila o izulukutu i tu tanga mu madivulu a Matesu, Marku, Luka ni Nzuá ia lungu ni Jezú, kidi muene mba makutu ngó?\nO MISOSO IHI ILONDEKESA?\nO misoso i tu sanga mu divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá ki i soko ni misoso ia makutu, mukonda o misoso i tu sanga mu madivulu enhá, misoso ia kidi muene, a i soneka ni kidi kioso. Mu kifika, o madivulu auana iá, a tanga majina a ididi, katé lelu athu a tena kuia hanji ku ididi íii. O madivulu enhá a tumbula uá majina a athu, o jingijiie ja mundu a xikina uá kuila o athu enhá akexile muene ku muenhu.—Luka 3:1, 2, 23.\nO asoneki ku hama ia dianga ni ia kaiiadi, a soneka uá ia lungu ni Jezú. * O ukexilu ua mu jibha, kala kia ki soneka mu divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá ua difuangana ni ukexilu ua kexile mu jibha o athu ku Loma m'ukulu. Ki kiene ngó, o izulukutu ia soneka akua mundu ia lungu ni Jezú, ia difu ni milongi iala mu Bibidia, kála o maukexilu a iibha alondekesa o maxibulu a Jezú. (Matesu 26:56; Luka 22:24-26; Nzuá 18:10, 11) O ima ioso íii ilondekesa ni kidi kioso kuila, o asoneki a divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá a soneka muene o kidi kia lungu ni Jezú.\nO KUILA JEZÚ A MU FUKUNUNA MUENE?\nSumbala avulu a xikina ni kidi kioso kuila Jezú ua kexile muene mu ixi ni kuila ua fuile muene, maji a mukuá ka xikina kuila a mu fukununa. Katé muene ni jipoxolo jê, ku dimatekenu akexile ni phata kuila Jezú ka mu fukunuine. (Luka 24:11) O ji phata joso ja bhu, kioso ene ni maxibulu a mukuá kia mono mu ithangana iavulu, Jezú ua fukunukine. Sai kizuua muéne ua moneka bhu kaxi ka 500 a maxibulu ndenge exile kumoxi.—1 Kolindo15:6.\nO maxibulu ka kexile ni uôma ua ku a kuata ni ku a jibha. Ni kusuína kuoso ene a bokele o difukunukinu dia Jezú ku athu oso katé muene ku athu a mu jibhile. (Ikalakalu 4:1-3, 10, 19, 20; 5: 27-32) Se Jezú ka fukunukine, o kuila o maxibulu eji zuela ni kusuína kuoso kuila muéne ua fukunuka? Tundé ku hama ia dianga katé lelu, o difukunukinu dia Jezú di bhana nguzu mu kixikanu kia Jikidistá.\nO misoso i tu sanga mu divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, ia lungu ni kufua ni difukunukinu dia Jezú, misoso ia kidi. Se u tanga ni kuxinganeka kiambote mu misoso íii, ua-nda mona kuila ioso ia bhiti ni Jezú kidi muene. O kuxikana kuê kua-nda kola dingi se u tendela kiambote se mukonda diahi Jezú ua tale hadi iu ua fu. O mbandu ia kaiela ia-nda lombolola o maka enhá.\n^ kax. 7 Tacitus a mu vuala ku muvu ua 55 K.K., ua soneka kuila \"Kristu . . . ua tale hadi iavulu mu utuminu ua Tibéliu bhu maku a nguvulu Ponsiu Pilatu.\" O ngana Suetonius (ku hama ia dianga); ni mukua musoso ngana Josefu mukua Judá (ku hama ia dianga) ni Pliny Munzangala, nguvulu ia Betaniia (ku hama ia kaiiadi), a tumbula uá Jezú mu madivulu a soneka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/jez%C3%BA-difukunukinu\/","date":"2020-02-28T12:30:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147154.70\/warc\/CC-MAIN-20200228104413-20200228134413-00394.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":666,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"4:16-18\nXinganeka miji iyadi a tungu mu sabhalalu imoxi ya zanganya. Mwiji umoxi wa luwala. Maji o mwiji wa mukwa wa sanguluka. Mukonda dyahi? O mwiji wa kayadi kwa kambe ngó a-ndaya mu inzo yengi ya ubhe ya fwama.\nSumbala \"o ibhangelu yoso hanji ya kwata kukema mu misusu kala ya kuvwala katé kindala,\" o jiselevende ja Nzambi ala ni kidyelelu kya a swinisa. (Lo 8:22) Twejiya kwila o ibhidi i twa mu dibhana na-yu lelu, né mwene i tu bhekela ndolo mu mivu yavulu, yene \"ya bhebhuluka, ya kithangana ngó,\" mu ku i sokesa ni mwenyu wa kalelaku ku mundu wobhe wa Nzambi. Kuxinganeka mu mabesá a Utuminu ku hádya, kwa-nda tu kwatekesa kukala ni kisangusangu phala ki tu bhwile.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2019-mwb\/milongi-ya-6-12-ya-kasambwadi\/ki-tu-bhwile\/","date":"2020-02-27T17:02:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146744.74\/warc\/CC-MAIN-20200227160355-20200227190355-00203.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.006,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.235,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kwila kima kyambote o kutungutisa o mukutu? Xé, maji o kubhanga o ima i kolesa o ukamba wetu ni Jihova kwa beta dingi kota. (1Ti 4:8) Mu kiki-phe o Jikidistá ka tokala kuzanga ithangana yavulu mu jijoko.\nTALA O VIDYU, IHI I WA TOKALA KWIJIYA YA LUNGU NI JIJOKO, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\n1. Mawuhete ebhi u tu tena kudilonga mu jijoko?\n2. Ebhi o mawukexilu atatu a tu kwatekesa kwijiya se o jijoko ja wabha phala etu mba kana?\n3. Kyebhi o divulu dya Jisalamu 11:5 di tena ku tu kwatekesa kusola se jijoko jebhi ji twa-nda tala mba kujokala?\n4. Kyebhi ki tu tena kukumbidila o divulu dya Filipe 2:3, ni divulu dya Jisabhu 16:18 mu ukexilu u tu jokala?\n5. Kyebhi o divulu dya Filipe 1:10 di tena ku tu kwatekesa phala ki tu zange ithangana yavulu mu kutala o jijoko mba kujokala?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2019-mwb\/milongi-ya-29-ya-kavwa-4-ya-kakwinyi\/kuzola-nzambi-mu-veji-dya-kuzola-kutungutisa-o-mukutu\/","date":"2020-02-25T07:03:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146033.50\/warc\/CC-MAIN-20200225045438-20200225075438-00455.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.279,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Loma 12:11\nIHI I WA TOKALA O KUBHANGA?: Wa tokala kuswinisa o jingivwidi bhu kaxi ka uzwelelu wé.\nKYEBHI KI WA TOKALA O KUBHANGA?:\nEhela o maka kutula ku muxima wé. Mu kupelepalala o mbandu yé, wa tokala kuxinganeka ni muxima woso mu valolo ya maka mê. Wa tokala kudilonga kyambote o njimbu i wa-nda tula, phala u tene kuzwela ni muxima woso.\nBanza ku jingivwidi jé. Xinganeka kyebhi o maka u wa-nda tanga, mba kulonga, a tena kubhekela mbote ku akwenu. Sota kulonga o maka mu ukexilu wa bhebhuluka, phala o maka n'a tula ku muxima wa jingivwidi jé, n'a mono o mbote ijila mu ku i kayela.\nLonga ni muxima woso. Zwela ni kufulujuka. Bhanga ijimbwete ni maku. O pholo yé ya tokala kulondekesa ni kidi kyoso kyebhi ki wa mu dívwa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/mu-kutanga-ni-kulonga\/11-kuzwela-ni-kufulujuka-kwa-muxima\/","date":"2020-02-17T20:18:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143079.30\/warc\/CC-MAIN-20200217175826-20200217205826-00340.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":133,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.241,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SALA uemana mu kaxi ka dixilu anga u kala mu tala mu'axaxi. Xinganeka muhatu mukua Oriente Médio, uala ni mesu a uabha kiavulu. O kuila o mesu mê alondekesa kuila muene ua luuala? Se kiene, tuejiia ihi ia mu luualesa. Kua bhitile ima iavulu m'onzo iâ. Muene ni kazola kê, Mbalahamu, a sangulukile kiavulu mu mivu iavulu m'onzo iâ. * Kiiadi kiâ a sangulukile mu dibhata diâ.\nEne a tungile mu Ule, mbanza ia fuama, muezalele jihete mu kuiudika o ima ni asumbixi. Sé phata ene exile jinvuama. Maji phala Sala, o inzo iê ki iexile ngó kididi kia kubhaka-mu o imbamba iê, kana. Muene ni kazola kê a bhitile ithangana iavulu iambote ni iaiibha m'onzo mumu. A sambele nzungule ia jiveji kua Nzambi iâ, Jihova. Kuexile ima iavulu ia bhangesele Sala kuuabhela o mbanza ienióio.\nMaji Sala ua kexile polondo phala kuia kididi kiengi ni kuxisa o imbamba ioso kudima. Muene nange ua kexile ni 60 a mivu, maji né kiki ueji kuia kididi kia kambele kuijiia, o muenhu uê ueji bhonza kiavulu ni kukala mu iluezu, nuka dingi ueji tena kuvutuka. Ihi ia mu bhangesa kubhanga o kima kiki kia dikota? Ihi i tu tena kudilonga mu kixikanu kiê lelu?\n'BALUMUKA TUNDA MU IXI IÊ'\nSala nange ua kudila mu mbanza ia Ule. Lelu o mbanza ióio ia xala ngundu. Maji mu izuua ia Sala o jinaviu ja kexile mu kuijila mu menha ni mu milombo ia Ngiji ia Ufalate, ja kexile mu bheka imbamba ni makudia phala o mbanza ieniii. Athu avulu akexile mu kuendela mu ikoka ia tolo ia mbanza ia Ule, mua kexile mu bhusa kiavulu, o jinaviu ja kexile mu tula bhu thabhu, o imbamba akexile mu iambata mu itanda ia mbanza. Xinganeka Sala ua mu kudila mu mbanza ienióio iezala ni athu, ni kuijiia mundu uavulu, kala muthu mu dijina diê. Sé phata o athu ue a muijiidile, mukonda muene ua uabhele kiavulu. Muene ue ua kexile ni jindandu javulu mu mbanza muenhómo.\nSala a mu tumbula mu Bibidia mukonda dia kixikanu kiê—maji ki kixikanu ku nzambi ia dieji ia kexile mu bheza o athu mu mbanza ia Ule, o kiteka kia nzambi ióio a ki mikile moxi dia mbanza. Maji Sala ua kexile mu bheza o Nzambi ia kidi Jihova. O Mak'â Nzambi ka lombolola kiambote se kiebhi Sala kieza mu kala ni kixikanu. Mu ithangana iavulu tat'ê uexile mubhezi a iteka. O kima kia betele-o-kota o ku kazala ni Mbalahamu, ua mu tundile 10 dia muvu. * (Dimatekenu 17:17) Mu kubhita thembu Mbalahamu a muijiidile kala \"tata ia oso a xikana Nzambi.\" (Loma 4:11) Kiiadi kiâ a bhangele ioso phala kusuínisa o ukaza uâ, akexile mu ditumaka kiambote ni kudivua, ni ku dikuatekesa mu ithangana ia iibhidi. Maji o kima kia betele-o-kota mu ukaza uâ, o henda iâ kua Nzambi.\nSala ua zolele kiavulu muadi uê, kiiadi kiâ a tungile o dibhata diâ bhu kaxi ka jindandu jâ mu mbanza ia Ule. Maji ki ku bhitile thembu iavulu, a bhiti ni maka a a luualesa. O Bibidia i tu tangela kuila Sala ua kexile \"mbaku, ka moneka mona.\" (Dimatekenu 11:30) Mu thembu ióio, o ukexilu ua Sala ua kukamba kuvuala ua bhonzele kiavulu. Maji Sala ua sulukile ni ufiiele uê kua Nzambi ni kua muadi uê. O muebhu uâ, Lote, ka kexile dingi ni tata, ua kituka kala mona phala ene. O muenhu uâ ua suluka katé kioso o ima ki ia lunguluka.\nMbalahamu uai kua Sala ni ku sanguluka kuavulu. Muene ka tenene kuxikina mu ima ia bhitile. O Nzambi ia kexile mu bheza ua zuelele né, ua mu tukulukile bhu kaxi ka anju! Xinganeka Sala, ua mu tala muadi uê ni henda ioso ni kuibhudisa: \"Ihi ia ku tangela? Nga kudióndo ngi tangele!\" Kia dianga nange Mbalahamu ua xikamene iu ua sokejekele kiambote o ibanzelu iê; anga u zuela o maka a mu tangela Jihova: \"Tunda m'oxi ié, ni mu jindandu jé, uize m'oxi ioso i nga kà ku idikiza Eme.\" (Ikalakalu 7:2, 3) Kioso muene kia tululukisa o muxima uê, ene anga a banza kiua mu kikalakalu kia a bhanene Jihova. Ene eji xisa o muenhu uâ uambote, ni kutunga kala asonhi mu ixi iengi! Kiebhi kia divu Sala? Sé phata Mbalahamu ua mu tale kiambote. O kuila muene ueji xikina kulungulula o ukexilu ua muenhu uâ?\nO ia bhiti ni Sala, mu izuua ia lelu ki iene mu bhita dingi. Nange tu xinganeka, 'Nzambi nuka ua tu bhingi phala kutunda mu ixi ietu, ni kuia mu ixi iengi!' Maji o kuila etu inióso ki tuene mu bhita ue ni maka a bhinga kusola? Tua tungu ku mundu uezala ni athu a zolo kiavulu o kitadi, o mundu iú uene mu tu suínisa kuta ku pholo o mbote ietu, jimbongo ni kukondama. Maji o Bibidia i tu tangela kuila tua tokala kusola ima iengi\nENE 'A KATUKA MU IXI IÂ'\nKioso Sala kia kexile mu longela o ima iê, nange ua dibhanene ni kibhidi kia dikota kia kusola o ima ieji xisa, ni ieji kuambata. Muene ka tokalele kusola ima ia makota, keji tena ku iambata ku jibulu ni ku jikamelu, ua tokalele kuambata ngó o ima ieji kua kuatekesa. Sé phata o ima ia mukuâ eji ku i sumbisa mba ku i uanena o athu. Ene eji xisa ue o ima ioso iambote ku dima\nNange kia bhonzele kiavulu Sala kuxisa o inzo iê. Se o inzo iâ ia difuile ni jinzo ja mukuá, ja sange akuá kutokuesa o ima koxi a mavu mu mbanza ia Ule, tu tena ku zuela kuila Sala ua kexile ni muenhu uambote. Sai jinzo ja kexile ni maxilu avulu, ja kexile ni jifixi ja menha a talala, ni ididi mua kexile mu tundila o menha a xidi. Katé muene ni jinzo ja jingadiama, ja kexile ni jixapa jambote, iphapha iambote ni mabhitu a kexile ni jisabhi. O kuila o balaka ieji tena kua fikidila ku miii? Mba ku jihoji, ku jingo, ku jiulusu, ni ku imbungu ia vudile kiavulu mu izuua iâ?\nIhi i tu zuela ia lungu ni muiji uê? Sala ueji xisa nanhi? O kitumu kia Nzambi kiambele kuila \"katuka m'oxi ienu, ni mu jindandu jenu\" nange kia bhonzele kiavulu phala muene. Mu kukala muhatu ua henda, nange ua kexile ni jiphange ja mala ni ja ahatu, ebhu, jisekaje ni jisekulu, muene ua zolele kiavulu o athu enhá, maji keji tena kua mona dingi. Né muene kiki Sala ni kusuína kuoso ua kexile mu dipelepalala phala kuenda o njila.\nNé muene ni ibhidi, Sala ua kexile mu longela o ima phala kuenda o njila mu kizuua kia xindile. Tela mu kukala o dilemba dia muiji, muene ua tokalele kuenda kumoxi ni Mbalahamu ni Sala sumbala ua kexile kiá ni hama jiiadi ja mivu. (Dimatekenu 11:31) Sala ua kexile ni kikalakalu kia dikota kia kulanga tat'ê ua kukile kiá. Lote ua dibundu kumoxi ni ene mukonda dia ene kubelesela Jihova, ene anga a \"tunda m'oxi ia akua Kaladeia.\"\nKia dianga ene ai mu ixi ia Halane, phala kubhixila-ku a kexile mu kuenda 960 a jikilometulu mu njila ia Ufalate. Kioso kia tula mu Halane o muiji ua nhonha bhuofele. Mu kithangana kiki, nange Tela ka tenene dingi kuenda o njila. O muiji uoso anga a kala mu Halane katé kia fu Tela mu kitala kia 205 kia mivu. Ande dia kutunda mu Halane, Jihova ua tangela dingi Mbalahamu, phala kutunda mu ixi ienióio n'ende mu ixi ieji ku mu londekesa Jihova. Mu kithangana kiki, Nzambi ua mu bhange kikanenu kia katunda uixi: \"Eme-phe nga-nda ku ku sokolola n'ukala u muiji ua dikota.\" (Dimatekenu 12:2-4) Maji kioso ene kia tundu mu ixi ia Halane, Mbalahamu ua kexile ni 75 kia mivu o Sala 65, ene kexile né ngó mona umoxi. Kiebhi Mbalahamu kieji kituka muiji ua dikota? O kuila muene ueji kazala ni muhatu uengi? O thembu ienióio o mala a kexile mu sakana ni ahatu avulu, mu kiki Sala nange kiene kia kexile mu xinganeka.\nEne a tundu mu ixi ia Halane ia a suluka o njila iâ. Maji mu kindala tala se nanhi uala na-u kumoxi. O musoso u tu londekesa kuila o muiji ua Mbalahamu uambata o jimbongo joso ja bhongoluele ni \"athu a muenhu a di bande-nâ bhu Halane.\" (Dimatekenu 12:5) A nanhi exile o athu enhó? Nange exile jiselevende. Maji se phata Mbalahamu ni Sala a zuela ni ió a mesenene kuivua o mak'â Nzambi. Sai Jijudé jokulu ambe kuila o athu a a tange mu velusu íii kexile jijudé, maji exile athu a di bundile kua Mbalahamu ni Sala phala kubheza Jihova. Se kiene o kixikanu kia Sala, se phata kia mu kuatekesa ku zuela ni kusuína ia lungu ni Nzambi iê ni kidielelu kiê. Kima kiambote kuxinganeka mu maka enhá, mukonda tua tungu ku mundu uezala ni athu a tolo o kixikanu ni kidielelu. Kioso ki u dilonga ima iambote mu Bibidia, o kuila u tena ku i tangela ue athu engi?\n\"U KULUMUKA MU IJITU\"\nKioso kia zauka o ngiji ia Eufalate, nange mu kizuua kia 14, ia mbeji ia Nizá ku muvu ua 1943 A.K.K., a kulumuka ni njila iia mu ixi ia a kanene Jihova. (Makatukilu 12:40, 41) Xinganeka Sala kutala o ima mu'axaxi kê, kala o kuuabha kua ixi ni ima ia idifua iavulu. Bhu mbandu ia mixi ia makota ia Molé ni Xikeme, Jihova ua tulukila dingi Mbalahamu, mu veji íii muene uambe: \"O mbutu ié-eie hinu nga ká a bhana o ixi ienhi'ii.\" O kizuelu kiki, \"mbutu,\" kieji kala ni kijimbuluilu kia dikota phala Mbalahamu! Sé phata o kizuelu kiki kia mu bhangesa kuxinganeka mu jaludim ia Edene, muenhómo Jihova ua kanene mbutu ieji buikisa Satanaji. Jihova ua tangele ue Mbalahamu kuila o kifuxi kieji tunda kua muene, kieji jikula o njila phala o athu mu ngongo kutambula mabesá.\nMaji né muene kiki, o muiji ua bhitile ue mu ibhidi ia mundu iú. Mu ixi ia Kanana mua moneka nzala, mu kiki Mbalahamu ua kulumuka ni muiji uê mu ixi ia Ijitu. Maji kia tula-mu uôma ua mu kuata. Mu kiki, muene ua dikundu ni Sala, uixi: \"Eie-ze u muhatu ua uabha kiavulu ku mesu a athu. Tuenda kuila akua Ijitu kia ku mona, ela muéne uavu mukaji'ê, a mesena eme a ngi jibha eie-phe a ku bhaka ni muenhu. Nga ku diondo-phe, ua kéla kuma u phange iami ia muhatu; phala a ngi bhange o mbote mukonda di'eie, mu henda ie-eie eme ngi xale ni muenhu.\" (Dimatekenu 12:10-13) Mukonda diahi Mbalahamu ua zuela kiki?\nMbalahamu kexile mukuá makutu mba mukuá uôma, kala kiene mu zuela a moxi. Mu kidi Sala uexile phang'iê ia katata. Mbalahamu ka zuele ngó mu kingóho. Mbalahamu ni Sala ejidile kuila, ki kuexile kima kia betele-o-kota o kia ku vuala o mbutu ni kifuxi kia katunda kia kanene Nzambi bhu kaxi ka Mbalahamu ndenge, mu kiki Mbalahamu ua kituka muthu ua kexi ni valolo ia dikota. O misoso ia akuá kutokuesa o ima koxi a mavu, ilondekesa kuila m'ukulu o jisobha mu ixi ia Ijitu, a kexile ni kifua kia kutambula o muhatu ua diiala ni kujibha o diiala. Ni unjimu uoso Mbalahamu ua soto ndunge iambote, o Sala ua belesela mu ndunge íii.\nKi ku bhitile thembu iavulu, o izulukutu ia londekesa kuila o uôma ua Mbalahamu ki uexile ngó uôma ua hatu kana; sai ilamba ia Falaó a mono kuila Sala uexile muhatu ua uabha o pholo\nXinganeka Sala mu mbalanda ia palaxu ua mu tala o kuuabha kua Ijitu. Kiebhi muene kia divu mu kutunga mu inzu ia uabha, ni kúdia kiambote? O kuila iexile tendasá kumona o unvuama, iu ua banzele kuila o ua kexile na-u mu Ule ndenge? Xinganeka o kisangu-sangu kieji kala na-kiu Satanaji, se Sala ua xile Mbalahamu phala ku sakana ni Falaó! Maji Sala ka bhange kiki. Muene uexile fiiele kuá muadi uê, mu ukaza ni kua Nzambi iê. Kieji kala kima kiambote se makaza oso ku mundu iú uaiibha a dilondekesa o ufiiele! O kuila u tena kukaiela o phangu ia Sala ku muiji ni mu ukamba ué ni akuenu?\nJihova ua lange o muhatu iú ua kazola, mu kutumikisa mabhebhu kua Falaó ni ku dibhata diê. Kioso Falaó kievu kuila Sala uexile muhatu ua Mbalahamu, muene ua mu tumikisa kuá muadi uê, iú ua bhingi kuila muiji uâ uoso a tunde mu ixi ia Ijitu. (Dimatekenu 12:17-20) Mbalahamu ua sangulukile kiavulu mu kutambula muhatu uê! Lembalala kuila muene ni henda ioso, uambela muhatu uê uixi: \"Eie-ze u muhatu ua uabha kiavulu ku mesu a athu.\" Maji muene ka kexile ngó mu ximana Sala mukonda dia kuuabha kua pholo. Sala uexile muthu ua uabhele o muxima, o kuuabha kua beta-o-kota kua mesena Jihova. (1 Phetele 3:1-5) Kuku kuene o kuabha ku tua tokala kukala na-ku. Se tu tula o ima ia nzumbi ku pholo dia ima ia xitu, ni ku tangela o athu o kidi kia lungu ni Nzambi, ni kubelesela o itumu ia iuka ia Nzambi, kioso ki ku moneka jitendasá, tua-nda kaiela o phangu ia kixikanu kia Sala.\n^ kax. 3 Ku dimatekenu o majina mâ exile Mbalamu ni Salai, maji ku pholo dia kuenda a beta kua ejiia mu majina a a bhana kuala Jihova.\n^ kax. 8 Sala ua kexile phange ia katata ia Mbalahamu. Tela ua kexile o tata iâ, maji kexile ni mama imoxi. (Dimatekenu 20:12) Né muene o ukaza iú ki u tokala lelu, kima kiambote ku dilembalala kuila o ima mukulu iexile kiengi. O athu a kexile hanji ku dimatekenu dia kuiuka kua kexile na-ku Ada ni Eva, maji ene a ku texi. Ene a kexile ni sauidi iambote, mu kiki o ku kazala ni jindandu ki kuexile mu bheka maka ku tuana. Maji mu kubhita 400 ja mivu, o athu akexile kiá dikanga dia kuiuka. Mu thembu ióio o Kitumu kia Mozé kia kexile mu fidisa o jindandu kuzeka kumoxi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/sala-bibidia\/","date":"2020-02-28T12:57:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147154.70\/warc\/CC-MAIN-20200228104413-20200228134413-00415.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2275,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Copyright\n© 2014 Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Todos os Direitos Reservados.\nO Kijimbuete kiki kia tokala ku Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. (\"Watchtower\"). Nange ku kala ilongesu iéngi, maji ibatulu ioso ni itendelesu, ia tokala ku kijimbuete kia Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.\nMajina a ji programa ja matenda\nAdobe ni kijimbuete kia Adobe, Acrobat ni kijimbuete kia Acrobat majina a uenji a tokala ku ditenda dia Adobe Systems Incorporated. iTunes ni iPod majina a uenji a tokala ku ditenda dia Apple Inc. O majina a mukua a uenji ni ijimbuete iê ia tokala ku ji ngana jâ.\nIjila ni Disesa Phala ku Kalakala ni Kijimbuete\nO muthu u jikula o kijimbuete kiki, ua tokala ku kaiela o Ijila íii. Mu ku jikula o kijimbuete kiki, eie ua mu londekesa kuila u xikina ni muxima uê uoso kuila ua mesena ku belesela o Ijila Íii. Eie se ku xikina ku kaiela o Ijila ioso Íii, kana ku jikula o kijimbuete kiki.\nKiebhi ki u tena ku kalakala ni kijimbuete kiki? Eie u tena ku tala, ku katula ji foto, muimbu, madivulu ni ji vidiu phala eie ngó kana phala ku i sumbisa. Eie u xikina ku xila o itendelesu iala ku luiji ia tokala ku Ijila íii. Mu kiki, eie ku tokala:\nKu katula ima mu kijimbuete kiki ni ku i ta mu ijimbuete ia mukuá;\nKu lungulula o ima iala mu kijimbuete kiki ni kikuatekesu kia software;\nKu kopiala, ku lungulula mba ku katula o ima iala mu kijimbuete kiki phala kuia ku i sumbisa (né muene se kua-nda nganhala kitadi),kia lungu ué ni ku bhana ji programa ja tokala ku kijimbuete kiki;\nKu jikula o kijimbuete kiki phala ku iudika mba ku katula ni ku bhana o código-fonte, ji falamenda mba maukexilu a ku katula kima kioso-kioso mu kijimbuete kiki;\nKu kalakala ni kijimbuete kiki mu ukexilu ua iibha, mu kifika ku jikula o kijimbuete kiki mu ku kaiela maukexilu engi a kambe ku a tanga;\nKu jikula o kijimbuete kiki mu ukexilu ua iibha u tena ku zangesa o ima mu kijimbuete mba ku bhonzesa athu a mukuá ku jikula uá o kijimbuete kiki; ku tokala ué ku jikula o kijimbuete kiki se kuale ni disesa mba ku ki jikula phala ku bhanga ima ia iibha, mba ku nganala;\nKu jikula o kijimbuete kiki phala kulondekesa o uenji uê.\nKu Kamba ku Belesela o Ijila\nPhala ku langa o ufolo ua Watchtower, se u kamba ku belesela o Ijila i tua tange bhabha, o Watchtower u tena ku bhanga ioso ia mesena ia lungu ni kijimbuete kiê, mu kifika, eie a tena ku ku fidisa ku jikula o kijimbuete ni ku jika ué o ji komputadolo ja ió a jikula o kijimbuete kiki ni dijina diê, ku sota ió uene mu ku bhana o Internete phala ka ku bhane dingi, mba ku kuambata mu inzo ia ku fundisa.\nKu Lungulula\nMu ku bhita thembu o Watchtower i tena ku lungulula o Ijila. O Ijila io lungulule i mateka mu kithangana kioso kia i ta mu kijimbuete kiki. Kienhiki, tua ku dióndo, jikula o kijimbuete kiki izuua ioso phala kuijiia o Ijila io lungulule.\nKijila ni Kutena\nO Ijila Íii ia lungu ni ijila ia Mbanza ia Nova York, Estados Unidos de América, né muene se o ijila íii ki i difu ni ijila ia jixi joso. Maka oso-oso a lungu ni Ijila Íii, a tokala ku a ambata ku mbonge ia ku fundisa mu mbanza ia Nova York, ku Estados Unidos de América.\nO Ijila ki i Difu\nSe o inzo ia kufundisa i zuela kuila saí itendelesu mu ijila ki i valela, né muene kiki o itendelesu mu Ijila ia-nda suluka ni ku kala ni valolo. Né muene se o Watchtower a i bêlesa mu kitendelesu kimoxi, maji o muthu uene mu jikula o kijimbuete kiki ka tokala ku banza kuila muéne ka tokala ku kaiela dingi o itendelesu ia mukuá mu Ijila, mba ku banza kuila o Watchtower kale dingi ni ufolo ua ku bhangesa o athu ku belesela o kijila kiki.\nKikutu ki u bhanga ni Watchtower\nO Ijila íii ilondekesa o kikutu ki u bhanga ni Watchtower, ia lungu ni kiebhi ki ua tokala ku jikula o kijimbuete kiki. Kikutu kioso-kioso ki ua bhange ni Watchtower m'ukulu, ia lungu ni ku jikula o kijimbuete kiki, ki kiale dingi ni valolo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Ijila\/","date":"2020-02-24T22:15:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145981.35\/warc\/CC-MAIN-20200224193815-20200224223815-00102.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":738,"character_repetition_ratio":0.143,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kadivulu A Nanhi a mu Bhanga o Vondadi ia Jihova Lelu?, a ka bhange phala kulonga na-ku o maxibulu ku dimatekenu mba ku disukilu dia milongi. * O madisá 1 ndu 4, a kuatekesa o dixibulu ku tuijiia kiambote, o madisá 5 ndu 14 a kuatekesa o maxibulu kuijiia o ikalakalu ietu, o madisá 15 ndu 28, a a longa ia lungu ni kilunga kietu. Kota o kumateka o kadivulu ku dimatekenu, maji se o dixibulu uala ni kibhindamu, o mulongexi u tena kusola disá diéngi dia tokala. Kala disá diala ngó ni mbandu mba difue dimoxi, a tena ku di longa na-diu mu kitanu mba dikuinhi dia ithangana.\nLombolola kiambote o kibhuidisu, mukonda diene o diambu dia disá\nTanga o disá dioso kumoxi ni dixibulu, mba mbandu ni mbandu\nJimbulula ioso i ua tange. Bhanga o ibhuidisu i moneka ku luiji ni kujimbulula o jifoto. Tanga ni kujimbulula o ibatulu ia Bibidia, se ki bhana. Jimbulula kuila o jimbandu ja xikatela ji tambuijila o kibhuidisu kia diambu\nSe mu disá muala o kaxa \"Ijiia Dingi\" tanga-iu kumoxi ni dixibulu, ni ku mu suinisa kukaiela ndunge imoxi iala mu kaxa\n^ kax. 3 O kadivulu ku tu sanga mu kijimbuete kietu, kene o kadivulu kala ni minangu ia ubhe.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2017-mwb\/milongi-ia-katan13-19\/kiebhi-ki-tu-tena-kukalakala-ni-kadivulu-a-nanhi-a-mu-bhanga-o-vondadi-ia-Jihova-lelu\/","date":"2020-02-17T17:09:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142603.80\/warc\/CC-MAIN-20200217145609-20200217175609-00462.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia ki i sokela ni divulu dioso-dioso. Mu Bibidia muala itendelesu ia Mubhangi uetu. (2 Timote 3:16) O njimbu ia Bibidia i tena kutula ku muxima uetu. Mu kidi, o Bibidia iamba: \"O kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu, kiala ni kutena.\" (Jihebeleu 4:12) O Bibidia iala ni kutena kua kulungulula o muenhu uetu, mu maukexilu aiiadi— i tu bhana itendelesu se kiebhi ki tua tokala kuenda ku mundu iú lelu, i tu kuatekesa ue kuijiia kiambote Nzambi ni ikanenu iê.\nI tena kulungulula o muenhu ué kindala. O Bibidia i tena ku ku kuatekesa mu maukexilu avulu ku muenhu ué. Iene i bhana itendelesu ia tokala ia lungu ni ima íii.\nKu di bhana kiambote ni athu.\n—Efezo 4:31, 32; 5:22, 25, 28, 33.\nKukala ni muxima ua zele, ni sauidi iambote.\n—Jisálamu 37:8; Jisabhu 17:22.\nKuijiia o ima iambote ni iaiibha.\n—1 Kolindo 6:9, 10.\nKukalakala phala kukala ni kitadi kia soko.\n—Jisabhu 10:4; 28:19; Efezo 4:28. *\nSai dikaza mu ixi ia Asia, a mono o valolo ia itendelesu ia Bibida. Kala ki bhita ni makaza a ubhe, ene akexile mu dibhana ni ibhidi iavulu ia lungu ni kudijiia kiambote mudiâ, ni kukala ni ukamba uambote mu ukaza. Mu kiki, ene a mateka kukumbidila o milongi ia kexile mu dilonga mu Bibidia. Ihi ia bhiti ni ene? O diiala Vicent, uambe: \"O milongi i tua kexile mu dilonga mu Bibidia, ia tu kuatekesa ku di bhana ni ibhidi mu ukaza uetu, ni henda ioso. Kukumbidila o milongi kala ki zuela o Bibidia, kuene mu tu kuatekesa kukala ni kusanguluka ku muenhu.\" O muhatu uê Annalou, uambe ue kiki: \"O misoso ia athu a a tange mu Bibidia ia tu kuatekesa kiavulu. Lelu nga sanguluka dingi mu ukaza ni mu kukumbidila jimbambe ji tua xindi ku muenhu.\"\nI ku kuatekesa kuijiia Nzambi. Phala Vicent, o Bibidia ki ia kuatekesa ngó o ukaza uê, muene uambe dingi: \"Mukonda dia kutanga o Bibidia, lelu nga zukama dingi kua Jihova mukulu ndenge.\" O izuelu ia Vicent ilondekesa o kima kia beta-o-kota—o Bibidia i tena ku ku kuatekesa kukala ni ukamba ni Nzambi. Mu kubhanga kiki, eie kua-nda katula ngó mbote ku itendelesu ia Bibidia, maji ua-nda kuijiia ue Nzambi kala kamba dié. Eie ua-nda mona ue kuila, muene u kanena ia lungu ni hádia, kioso ki ua-nda sanguluka ni \"muenhu ua kidi\"—ua-nda xalela katé ku hádia ni hádia. (1 Timote 6:19) Sé-ku divulu dia mukuá di tena ku kubhana o kidielelu kia muenhu iú.\nSe u kolokota mu kutanga o Bibidia, ua-nda tena ue kutambula o mabesá iá\nSe ua mu dibhuidisa kuila u tena kudielela mu Bibidia, tua ku dióndo tala o vidiu Como Podemos Ter Certeza de que a Bíblia é Verdadeira? Eie u tena kusanga o vidiu íii mu kukatula o kijimbuete kiala ku luiji mba mu jw.org, mu kusoneka o diambu dia vidiu mu mbandu ia kutokuesa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/kulungulula-o-muenhu-uami-bibidia\/","date":"2020-02-29T10:35:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148850.96\/warc\/CC-MAIN-20200229083813-20200229113813-00507.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":461,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"A kusolo kindala kala u mu kwatekexi wa tufunga mba kafunga? Nange eye wala dingi ni uhete, kwijiya mba wa dilongo kyavulu mu xikola, o tufunga mba o akwatekexi a tufunga ndenge. Maji né kiki, u tena kudilonga ima yavulu ni ene ni jiphange ja mukwa a kulu mu nzumbi a mu sidivila kyá tunde ukulu maji ka bhanga mbandu ya kibuka kya tufunga mukonda dya ibhidi, kala uhaxi, kukuka mba kulanga o ibhindamu ya mwiji.\nTALA O VIDYU, XILA O MAYALA ALA NI UHETE, MU KUSUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\n1. Kyebhi o phange Ricardo kya xila o phange Betu?\n2. Kyebhi o kima kyayibha kya bhange Beni ni mukonda dyahi?\n3. Ihi ya dilongo Beni ni phangu ya Ilizewu?\n4. Se u phange ya dyala mba ya muhatu, kyebhi ki u tena kuxila o jiphange ala ni uhete mba ala kyá thembu yavulu mu kilunga, ni ihi i u tena kudilonga ni ene?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2019-mwb\/milongi-ya-22-28-ya-kavwa\/eye-u-tena-kudilonga-ni-mayala-ala-ni-uhete\/","date":"2020-02-20T22:07:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00468.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":152,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.197,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi tua tokala ku lembalala o kufua kua Jezú?\nO kufua kua Jezú, o kizulukutu kia beta-o-kota kia bhiti mu ixi\nNzambi ua londekesa o henda iê mu ku tumikisa mon'ê mu ixi phala ku tu kula. (1 Nzuá 4:9, 10) Jezú uambela o akaiedi'ê kuila a tokalele ku lembalala o kufua kuê, mu lembalasa íii, mua tokalele ku kala mbolo ni vinhu. O ku bhanga o lembalasa íii kueji londekesa kuila tua sakidila o henda ia tu londekesa Nzambi ni Jezú.\nNanhi ua tokala kudia o mbolo ni kunua o vinhu?\nKioso kia dianga ku zuela ni maxibulu mê phala ku lembalala o kufua kuê, Jezú ua tumbula kikutu. (Matesu 26:26-28) Kiki kia bhana kidielelu kua ene ni ku akuâ kia ku kala akunji ni jisobha, mu ku tumina nê ku diulu. Sumbala athu avulu aia mu fesa ia lembalasa, maji o a tokala kudia ku mbolo ni kúnua ku vinhu, ió ngó ala moxi ia kikutu kiki.\nMu 2.000 ja mivu, Jihova uene mu sola o athu a-nda kala jisobha. (Luka 12:32) O muxinda ua athu enhá uofele ki u sokela ni ua athu a-nda tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/jez%C3%BA-mbolo-vinhu\/","date":"2020-02-19T02:36:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143963.79\/warc\/CC-MAIN-20200219000604-20200219030604-00309.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":189,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"M'usuku ande dia kufua, Jezú ua tumina o akaiedi'ê a fiiele ku lembalala o kufua kuê. Ni mbolo sé felemendu ni vinhu, muéne ua bhange o fesa i tu ixana lelu, Lembalasa ia Kufua kua Jezú iu ua tumina o akaiedi'ê, uixi: \"Bhangenu jinga kienhiki mu ku ngi banza eme.\"\nMivu ioso, o Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso ene mu bhanga kiônge phala ku lembalala o kufua kua Jezú. Ku muvu iú ua 2014, o Lembalasa ia-nda bhita kia Sekunda mu kizuua 14 kia mbeji ia Kasamanu, mu ngoloxi.\nTua mu kuixana eie phala kuia mu kiônge kiki ni kuívua o diskursu dia-nda lomboluela o kufua kua Jezú. Ki ku bhingi ku futa kitadi phala kuia mu kiônge kiki. O muthu ua ku bhana o kadivulu kaka u tena ku ku tangela o ola ni kididi mua-nda bhita o Lembalasa ku diembu diê mba u tena ku jikula o kijimbuete kietu, jw.org\/kmb. Tua ku dióndo kana ku jimba o kiônge kiki, tuejiia kuila ua-nda ku ki uabhela kiavulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/2014-memorial\/","date":"2020-02-21T18:46:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145534.11\/warc\/CC-MAIN-20200221172509-20200221202509-00551.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sobha ia Asídia Senakedibe, ua tumu Labesaki ku mbanza ia Jeluzaleme, phala kubhangesa o athu mu mbanza íii, kujikula o mabhitu phala akuá Asídia kubokona. O akuá Asídia a funha jindunge ja iibha phala kuluualesa o Jijudé, ni ku a bhangesa kujikula o mabhitu phala ene kubokona mu mbanza, sé kubhânga.\nAkuá Ijitu ka-nda tena ku mi kuatekesa.—Iz 36:6\nJihova ka-nda mi bhângela mukonda muéne ua luuala ni enu.—Iz 36:7, 10\nKi mua-nda tena kubhânga ni kifuxi kia masoladi akuá Asídia.—Iz 36:8, 9\nKu di londekesa ku akuá Asídia, kua-nda kubhangesa kukala ni muenhu uambote.—Iz 36:16, 17\nEzekiia ua Londekesa Kixikanu Kia Kolo Kua Jihova\n37:1, 2, 14-20, 36\nMuéne ua bhange ioso phala kupelepalala o athu, se kueji moneka kifuxi kieji mesena kubhânga-nau\nMuéne ua sambe kua Jihova phala ku a bhulula, ua suínisa ué o mundu kubhanga kiki\nMuéne a mu besoala mukonda dia kixikanu kiê, kioso Jihova kia tumikisa Anju imoxi phala kujibha o 185.000 a masoladi akuá Asídia mu usuku umoxi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2017-mwb\/milongi-ia-katat16-22\/ezekiia-a-mu-besoala-mukonda-dia-kixikanu-ki%C3%AA\/","date":"2020-02-27T05:46:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146647.82\/warc\/CC-MAIN-20200227033058-20200227063058-00034.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI:Saí ifika i moneka mu milongi phala o iônge, i tu bhana ngó jindunge phala ku tu kuatekesa. U tena kubhanga kifika kiê mu izuelu iê. Nange ua mesena ndunge iéngi phala kuzuela, mba milongi iéngi ia mesena o athu, mu mbambe iê. Se kiene, kioso ki u zubha kutanga O Mulangidi, tanga o ifika ia bhebhuluka ni kumona o jividiu ja ifika, u tena kukaiela o jindunge jiji, phala kubhanga o kifika kiê.\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nDibhuidise, 'O kuila nga mesena kukaiela o ifika ia bhebhuluka?'\nNGA MESENA\nPelepalala o izuelu iê phala kumateka. Kioso ki u menekena, jimbulula se ihi ia kubheka. (Mu kifika: \"Ngeza bhabha phala . . . \")\nXinganeka kiebhi ki ua-nda bhanga o kibhuidisu, kutanga o kibatulu, ni ihi i ua-nda zuela. (Mu kifika: Phala kutanga kibatulu zuela: \"Saí kitambuijilu kia kibhuidisu ki tu sanga mu Bibidia.\")\nKI NGA MESENA\nSola milongi i ua uabhela mu Mulangidi, ia-nda fuama phala o athu mu mbambe iê\nSola kiambote o kibhuidisu ki ua-nda bhanga, phala kubhangesa o mukua dibhata kuxinganeka ni kuzuela, maji kana kubhanga kibhuidisu kia bhonzo. (Mu kifika: O kibhuidisu ki moneka mu mbandu ia 2 ia Mulangidi ni Despertai!)\nSola kibatulu phala kutanga. (Se ua mu bhana o Despertai! eie uejiia se u tanga kibatulu mba kana, mukonda o Despertai! a di bhange phala o athu kejiia milongi iavulu ia Bibidia, né muene se ka dielela mu jingeleja.)\nZuela diba dimoxi, phala kujimbulula kiebhi o mukuá dibhata, kia tena kukatula mbote mu kutanga o milongi\nPelepalala o kibhuidisu phala kutambuijila kioso ki ua-nda kunda o muthu\nSoneka i ua-nda zuela, phala ku kukuatekesa kulembalala mu kizuua kiéngi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/milongi-ia-kata7-13\/soneka-i-ua-nda-zuela\/","date":"2020-02-25T17:58:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146127.10\/warc\/CC-MAIN-20200225172036-20200225202036-00195.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":277,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O mona ua dianga ua Sobha Saulu, Jonata uexile diiala dia nguzu. Davidi uambe kuila Jonata uexile diiala dia lenguluka o holokoko ndenge, o nguzu iê ia betele-o-kota o hoji ndenge. Saí kizuua, Jonata ua mono 20 a masoladi akua Fídixia, ku thandu dia mulundu. Muéne uambela o kapanga kê: 'Etu tua-nda luua na-u ngó, se Jihova u tu bhana kijimbuete. Se akua Fídixia a tu tangela phala kubanda, etu tuejiia kiá kiebhi ki tua-nda kua buikisa.' Akua Fídixia a dikola: 'Bandenu phala kubhânga!' Mu kithangana kienhokio, o kiiadi kia mala a bande o mulundu ia a tolola o masoladi.\nKuma muéne uexile o mona ua dianga ua Saulu, Jonata ueji bhingana Saulu ku usobha. Jonata uejidile kuila, Jihova ua solele Davidi phala kukala o sobha ia Izalaiele, maji né kiki, ka kexile ni luimbi. Jonata ni Davidi akexile ni ukamba uambote. Ene a di kanena kuila, eji dikuatekesa ni ku dilanga. Jonata ua bhana kua Davidi o divunga diê, xibhata, mufula, ni phonda iê kala ijimbuete ia ukamba uâ.\nKioso Davidi kia kexile mu lenga Saulu, Jonata ua mu tangela uixi: 'Kala u kindanda, u suíne muene. Jihova ua ku solo eie, phala kukala sobha. Né muene tat'etu, uejiia o kidi kiki.' O kuila ua mesena kukala ni dikamba dia kazola kala Jonata?\nMu veji javulu, Jonata ua te o muenhu uê mu iluezu phala kubhulula kamba diê. Muéne uejiidile kuila, o Sobha Saulu ua mesenene kujibha Davidi, muéne uambela tat'ê: 'Kia-nda kala kituxi se ujibha Davidi, mukonda muéne ka bhange kima kiaiibha.' Saulu ua dizangala ni Jonata. Mu kubhita mivu, Saulu ni Jonata afu kizuua kimoxi mu ita.\nKioso kiafu Jonata, Davidi uai mu sota mon'â Jonata Mefibozete. Kioso Davidi kia mu sange, ua tangela Mefibozete: 'Kuma tat'enu uexile kamba diami dia kazola, eme nga-nda ku tambula konda ku muenhu ué uoso. Eie ua-nda tunga mu mbonge iami, ni kudia ku meza iami.' Davidi nuka ua jimbile kamba diê dia kazola Jonata.\n\"Di zodienu mudienu, kala ki nga mi zola eme. Kana-ku henda ia tundu iíi, se muthu u bhana muenhu uê bhu kididi kia makamba-mê.\" —Nzuá 15:12, 13","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/jonata-davidi\/","date":"2020-02-21T04:14:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145438.12\/warc\/CC-MAIN-20200221014826-20200221044826-00357.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":348,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.253,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"5:8, 18, 21\nO ujitu wa kukula wa bhana Jihova, wala ni valolo ya dikota mu kuzelesa o dijina dyê ni kulondekesa kwila mwéne ngó wala ni ujitu wa kutumina ni kwila o ukexilu wê wa kutumina wene wa beta-o-kota. Maji o kukula ku tu bhana we o ujitu wa kuzela bhu pholo ya Jihova kindala, kubhana we kidyelelu kya kukala ni mwenyu wa zediwa ku hádya kwa yó a belesela.\nKyebhi ki tu tena kulondekesa kisakidilu mu sata ya kukula?\nO kudibhakula ni ku di batizala, kulondekesa kwila twala ni kixikanu mu sata ya kukula ni kwila twa mesena kukala ku mbandu ya Jihova\nO kuboka o njimbu yambote ya Utuminu wa Nzambi, kulondekesa kwila twa mu kayela o phangu ya Jihova, ya kulondekesa o henda ku athu a mawukexilu oso.—Mat 22:39; Nz 3:16\nEbhi o mawukexilu amukwa u nga tokala kulondekesa kisakidilu kyami kwa Jihova mu ku ngi bhana o ujitu wa kukula?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kawana-2019-mwb\/milongi-ya-11-17-ya-kawana\/nzambi-phe-wa-tu-idikisa-o-henda-ya-mwene-ya-tu-kwatela\/","date":"2020-02-26T08:16:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00411.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":150,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.28,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1, 2. Mukonda diahi o Bibidia ujitu ua mbote ua Nzambi?\nKIEBHI ki u divua se a ku bhana ujitu kua kamba diê? Eie u jikula o ujitu ni lusolo, u sanguluka mukonda kamba diê ua ku banze. Eie u mu sakidila o ujitu.\n2 O Bibidia ujitu ua Nzambi. Tu sanga-mu milongi ki tu tena ku i sanga mu madivulu amukuá. Mu kifika, o Bibidia i tu tangela kuila Nzambi ua bhange o diulu ni ixi, ua bhange o diiala dia dianga ni muhatu. Mu Bibidia tu sanga-mu milongi i tu kuatekesa kioso ki tu kala ni maka. I tu longa kiebhi Nzambi kia-nda kumbidila o vondadi iê ia ku bhanga o ixi palaízu. O Bibidia ujitu ua mbote!\n3. Ihi i ua-nda kuijiia kioso ki ua-nda di longa o Bibidia?\n3 Mu ku di longa o Bibidia, ua-nda kuijiia kuila Nzambi ua mesena u kala kamba diê. Kioso ki ua-nda muijiia kiambote, ua-nda kala kamba diê dia kazola.\n4. O kuila saí divulu dia sokela ni Bibidia?\n4 O Bibidia a i soneka mu 2.600 a madimi, ene mu bhanga mazunda ni mazunda a ji Bibidia. Athu avulu ku mundu ene mu tanga o Bibidia mu dimi diâ. Semana joso, mazunda a athu a tambula o Bibidia! Sé phata, se-ku divulu dia mukua dia sokela ni Bibidia.\n5. Mukonda diahi tu zuela kuila o Bibidia 'mak'â Nzambi?'\n5 O Bibidia 'mak'â Nzambi.' (Tanga 2 Timote 3:16.) Maji saí athu a banza: \"O athu ene a soneka o Bibidia, kienhiki kiebhi ki di tena ku kala divulu dia Nzambi?' O Bibidia i zuela: \"Athu a zuela jinga mu kutula o Njimbu i tunda kua Nzambi kala kioso kia a tuma jinga kuzuela kuala o Nzumbi Ikôla.\" (2 Phetele 1:21) Kia difu ni mukua uenji u bhinga ku musoneki ué ku soneka mukanda. O mukanda ua tokala kua nanhi? Ua tokala ku mukua uenji. Kiene kimoxi, o Bibidia ia tokala kua Nzambi, ki i tokala ku athu a i soneka kana. Nzambi muéne ua a tumina ku soneka o ibanzelu iê. Mu kidi, o Bibidia \"Maka ma Nzambi.\"—1 Tesalonika 2:13; tala o Kibandekesu 2.\nO BIBIDIA DIVULU DIA KIDI\n6, 7. Mukonda diahi tu zuela kuila o Bibidia iala ni kibanzelu kimoxi?\n6 O Bibidia a i soneka mu 1.600 ja mivu ndenge. O athu a soneka o Bibidia ka kexile ku muenhu mu kithangana kimoxi. Saí iá a dilongo mu jixikola ja katunda, amukuá kana. Mu kifika, saí musoneki uexile dotolo. Amukuá exile idimakaji, amukuá atambi, abhidi, jipolofeta, afundixi, ni jisobha. Sumbala ki muthu umoxi ua soneka o Bibidia, maji o Bibidia ioso iala ni kibanzelu kimoxi. O Bibidia ki i tange kima mu kibatulu kimoxi, mu kibatulu kia mukuá i tanga kima kiéngi. *\n7 O ibatulu ia dianga ia Bibidia, izuela kiebhi kia mateka o maka ku mundu, o ibatulu ia sukina i tu tangela kiebhi Nzambi kia-nda batula o maka enhá, mu ku bhanga o ixi palaízu. O Bibidia i tanga musoso ua jimidi ni jimidi ja mivu ku dima, i tu londekesa kuila o ikanenu ioso ia Nzambi i dikumbidila.\n8. Bhana ifika ilondekesa kuila o Bibidia divulu dia kidi.\n8 O Bibidia ka i soneka phala kukala divulu dia xikola, maji o milongi iê ia lungu ni ungijiie milongi ia kidi. Kiene kia tokala kukala o divulu dia Nzambi. Mu kifika mu divulu dia Ijila, muala itendelesu ia Nzambi ia bhanene ku akua Izalaiele ia lungu ni jindunge ja kufidisa kusambukisa o mauhaxi. O itendelesu íii a i sonekene ande dia athu kuijiia kuila saí ibamba i bheka mauhaxi. O Bibidia i longa ué kuila se-ku kima kia kuata o ixi, iene ia nzenzama. (Jobe 26:7) M'ukulu o athu ka xikinine kuila o ixi ki iexile kála ki tua ijiia lelu, maji o Bibidia ia tangele kiá kuila o ixi dikende.—Izaia 40:22.\n9. O kulenduka kua asoneki a Bibidia mu kuzuela o kidi, ki tu londekesa ihi?\n9 O Bibidia i tanga misoso ia kidi. Maji o madivulu a mundu kene mu tanga misoso ia kidi, mukonda o asoneki enhá kene mu zuela o kidi. Mu kifika, ene ka tanga o kidi kia lungu ni jiveji ja tolola o ixi iâ mu ita. Maji o asoneki a Bibidia a zuela o kidi, né muene kioso kia tolola o kifuxi kia Izalaiele mu ita. Ene a soneka ué o ituxi iâ. Mu kifika, mu divulu dia Dialuilu, Mozé u tu tangela kuila muéne ua tele kituxi, ia a mu bazela kua Nzambi. (Dialuilu 20:2-12) O kulenduka kua asoneki a Bibidia mu kuzuela o kidi, kulondekesa kuila o Bibidia ia tundu muene kua Nzambi. Kiki kilombolola kuila, tu tena kudielela mu milongi ia Bibidia.\nDIVULU DIALA NI MILONGI IAMBOTE\n10. Mukonda diahi o milongi ia Bibidia i tu kuatekesa kiambote lelu?\n10 O Bibidia 'mak'â Nzambi a i soneka phala kubhandulula, ni mu kulonga o kidi, ni mu kubazela itondalu, ni mu kuiukisa ia bhengalala.' (2 Timote 3:16) Mu kidi, o milongi ia Bibidia i tu kuatekesa kiambote lelu. Jihova uejiia kiambote o ukexilu uetu, ni ibanzelu ietu. Muéne ua beta ku tuijiia, etu ndenge, ua mesena kuila tu sanguluka ku muenhu. Muéne uejiia o ima i tena ku tu bhanga kiambote ni ku tu bhanga kia iibha.\n11, 12. (a) Milongi iahi iambote ia bhana Jezú mu divulu dia Matesu kibatulu 5 ndu 7? (b) Ihi dingi i tu longa o Bibidia?\n11 Mu divulu dia Matesu kibatulu 5 ndu 7, tu tanga-mu milongi iambote ia bhana Jezú ia lungu ni kuzediua, kudibhana ni akuetu, ku samba, ni kiebhi ki tua tokala ku mona o kitadi. Sumbala kua bhiti kiá 2.000 ja mivu tundé kia bhana o milongi íii, iene i tu kuatekesa hanji lelu.\n12 Mu Bibidia, muala itumu ia bhana Jihova i tu kuatekesa ku zediua ku muiji, ku kala tu akalakadi ambote, kukala ni kutululuka ni akuetu. O itumu ia Bibidia i kuatekesa o athu oso.—Tanga Izaia 48:17; tala o Kibandekesu 3.\nEIE U TENA KUDIELELA MU IKANENU IA BIBIDIA\n13. Ihi iambe Izaia ieji bhita ni mbanza ia Babilonha?\n13 Mu Bibidia muala ué ikanenu iavulu ia dikumbidila kiá. Mu kifika, Izaia ua kanene kuila o mbanza ia Babilonha eji ku i buika. (Izaia 13:19) Muéne ua tange kiebhi kieji tambula o mbanza. O mbanza ia kexile bhu kaxi ka ngiji, ia kexile ué ni ilumbu ni mabhitu onene. Maji Izaia ua kanene kuila o menha a ngiji eji bambukila kuengi, o mabhitu eji kua xisa a jikuka. O masoladi eji tambula o mbanza sé kubhânga. Izaia ua tumbula o dijina dia diiala dieji tambula o mbanza ia Babilonha, Silu.—Tanga Izaia 44:27–45:2; tala o Kibandekesu 4.\n14, 15. Kiebhi kia dikumbidila o kikanenu kia tangele Izaia?\n14 Kua bhitile hama jiiadi ja mivu, tundé kia sonekene o kikanenu kiki, kiene kia bhixila o masoladi phala kutambula o mbanza ia Babilonha. Nanhi ua kexile ku pholo ia masoladi? Kála kia ki tangele kiá, uexile Silu, sobha ia Pélesa. O kithangana kia bhixile phala kukumbidila o kikanenu.\n15 Kioso kia bokona o masoladi mu mbanza, akuâ Babilonha akexile mu fesa. Ene a landukile mukonda a dielele ku ilumbu ni ku ngiji. Ande dia kubokona mu mbanza, Silu ni masoladi mê a bhangesa o menha mu ngiji kusosoloka. O menha a sosoloka kiavulu, kienhiki o masoladi akuâ Pélesa a tenene kubhita mu ngiji se ku boba. Maji kiebhi kieji bokona mu mbanza ia Babilonha se iene iexile ni ilumbu ionene? Kála kia ki tangele kiá, o mabhitu a a xisa a jikuka, o masoladi a bokona mu mbanza sé kubhânga.\n16. (a) Ihi ia tange Izaia ieji bhita ni Babilonha? (b) Kiebhi ki tuejiia kuila o kikanenu kia Izaia kia dikumbidila?\n16 Izaia ua kanene kuila mu mbanza ia Babilonha ki mueji tunga dingi muthu. Muéne ua soneka: \"Ki mua kà kala dingi muthu u tunga-mu, ki mua kà kala u bhanga-mu dingi dibhata ku tunda muiji kuiza muiji.\" (Izaia 13:20) Kiebhi kia di kumbidila o kikanenu kiki? O kididi mua kexile o mbanza ia Babilonha tu ki sanga mu 80 a ji kilómetulu ku sulu ia Bagdá, ku ixi ia Iraque, katé lelu kiala ngó kiphulungunzu kia hatu. Jihova ua buika Babilonha, \"ni kiezu kia kibuikilu.\"—Izaia 14:22, 23. *\n17. Mukonda diahi tu tena kudielela mu ikanenu ia Nzambi?\n17 Mukonda dia ikanenu iavulu ia dikumbidila kiá, tu tena kudielela ku ikanenu ia Bibidia ia-nda dikumbidila ku hádia. Tu tena kudielela kuila, o kikanenu kia Jihova kia kubhanga o ixi palaízu kia-nda dikumbidila. (Tanga Dialuilu 23:19.) Tuala ni kidielelu kia 'muenhu ki uàbhua. Nzambi ka moneka makutu, muène ua tu kanena-nau tundé xahulu ku dimatekenu dia ithangana ioso.'—Tito 1:2. *\nO BIBIDIA I TENA KULUNGULULA O UKEXILU UÉ\n18. Ihi ia zuela Phaulu ia lungu ni \"kizuelu kia Nzambi?\"\n18 Tua di longo kuila, se-ku divulu dia difu ni Bibidia, o Bibidia iala ni kibanzelu kimoxi, kioso ki i zuela maka alungu ni ungijiie, mba misoso ia bhiti, iene i zuela o kidi, i tu bhana ué milongi iambote, tu sanga-mu ué ikanenu ia dikumbidila kiá. Maji o Bibidia i zuela dingi maka amukuá. O poxolo Phaulu ua soneka: 'O kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu kiala ni kutena.' Ihi ilombolola o izuelu íii?—Tanga Jihebeleu 4:12.\n19, 20. (a) O Bibidia i ku kuatekesa kiebhi ku dijiia kiambote? (b) Kiebhi ki u tena kulondekesa kisakidilu ku ujitu ua Bibidia?\n19 O Bibidia i tena kulungulula o ukexilu uê. I tena ku ku kuatekesa ku dijiia kiambote. Iene i tena ku ku kuatekesa kuijiia o ibanzelu iê. Mu kifika, tu tena kubanza kuila tua zolo Nzambi. Maji phala ku mu londekesa kuila tua mu zolo tua tokala ku belesela o milongi ia Bibidia.\n20 Mu kidi, o Bibidia divulu dia Nzambi. Muéne ua mesena eie u tanga o divulu didi, u di longa-diu, u di zola. Sakidila o ujitu iú mu ku di longa. Mu kiki, ua-nda kuijiia o vondadi ia Nzambi phala o athu. Mu kibatulu kia kaiela tua-nda di longa dingi ia lungu ni vondadi iê.\n^ kax. 6 Sai athu ene mu zuela kuila o Bibidia ki iala ni kibanzelu kimoxi, maji ene ka mu zuela kidi. Tala o kibatulu 7 mu divulu, A Bíblia—Palavra de Deus ou de Homem? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.\n^ kax. 16 Se ua mesena kuijiia dingi ikanenu ia Bibidia tanga o divulu, Um Livro Para Todas as Pessoas, mu mbandu ia 27-29, a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/o-bibidia-ihi\/","date":"2020-02-18T19:28:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143805.13\/warc\/CC-MAIN-20200218180919-20200218210919-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1659,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kiebhi ki ueji tambuijila o kibhuidisu kiki? Athu avulu ene mu banza kuila Nzambi ua uabhela o ita. Ene amba kuila m'ukulu Nzambi ua tumina o abhezi'ê kuluua ita; mu Bibidia muala misoso iavulu ilondekesa o maka enhá. Maji athu a mukuá a mona kuila o Mon'â Nzambi Jezú, ua longo o maxibulu mê kuzola o jinguma jâ. (Matesu 5:43, 44) Mukonda dia kiki, ene amba kuila, lelu Nzambi ka xikina dingi o ita kála m'ukulu.\nMudiê ihi i u banza? O kuila Nzambi ua uabhela o ita? Se kiene, muéne u kuatekesa mbandu iebhi? O kuijiia o itambuijilu ia ibhuidisu íii, kua-nda ku kuatekesa kutonginina kiambote o ibanzelu iê ia lungu ni ita. Mu kifika, se u mona kuila Nzambi ka xikina ngó o ita, maji u kuatekesa ué o mbandu ku ua tokala eie, nange ueji divua kiambote ni ku dielela kuila o mbandu iê ia-nda nganhala o ita, mukonda iene o mbandu ia mu kuatekesa Nzambi. Maji kiebhi ki ueji divua se uevuile kuila Nzambi ua mu kuatekesa o mbandu ia jinguma jê? Eie nange ueji lungulula o ibanzelu iê.\nKuene dingi kima kia mukuá kia beta-o-kota. O kuijiia o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita, ki kubhangesa ku mu zola mba ku mu zemba. Eie se uene mu tala hadi mukonda dia ita, sé phata eie ua bhingi kuijiia o kitambuijilu kia kibhuidisu kiki: O kuila Nzambi mukua kusuínisa o ita mba muéne u tala ngó, ka suua o hadi ia athu?\nEie ua-nda diuana mu kuijiia kuila o itambuijilu ia Bibidia ki i difu ni ibanzelu ia athu. Mu kidi, tundé m'ukulu, o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita iene imoxi, ki i lunguluka kana. Tua-nda kuijiia o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita m'ukulukulu ni ku hama ia dianga kioso Jezú kia kexile mu ngongo. Kiki kia-nda tu kuatekesa kuijiia kiebhi Nzambi kia mona o ita lelu, ni ku tu kuatekesa ué kuijiia se ku hádia kua-nda kala dingi ita mu ngongo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/ihi-i-zuela-o-bibidia-ia-lungu-ni-ita\/","date":"2020-02-27T21:38:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146809.98\/warc\/CC-MAIN-20200227191150-20200227221150-00256.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":329,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ande dia kuzanga nguzu iê mu kubhanga kikalakalu kioso-kioso, nange ueji dibhuidisa, 'Mbote iahi i nga-nda katula?' O kuila kiaiibha kuibhula o mbote ijila mu kusamba? Kana. Ki kima kia iibha kumesena kuijiia se o misambu i tena ku tu kuatekesa.\nMu milongi ku dima, tua mono kuila o kusamba ki kima ngó kioso-kioso kiene mu bhanga o athu mu ngeleja mba ukexilu phala kutulukisa o muthu kana. O Nzambi ia kidi uivua muene o misambu. Se tu samba kala kia mesena muéne, ni kubhinga ima ia tokala, muéne u tuivua. Muéne u tu bhinga ku mu zukama. (Tiiaku 4:8) Ihi i tua-nda tambula se tu kala ni ukexilu ua ku samba ku muenhu uetu? Tu di longe o mabesá ejila mu kusamba.\nKutululuka ku muxima.\nKioso ki u kala ni maka, o kuila u thandanganha kiavulu? O Bibidia i tu suinisa 'kusamba sé kufula' mu ithangana íii, ni 'kubhinga kua Nzambi ioso i tua mesena.' (1 Tesalonika 5:17; Filipe 4:6) O Bibidia i tu kanena kuila se tu samba kua Nzambi, \"o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kuanda ku [tu] bateka mixima ni ilunji.\" (Filipe 4:7) O mixima ietu ia-nda tululuka se tu xila o ibhindamu ietu ioso kua Tat'etu ia diulu. Mu divulu dia Jisálamu 55:22, muéne u tu bhinga ku bhanga kiki: \"Se uevu kimbamba kia ku xina, iza na-kiu kua Jihova, muene u ku sokesa na-kiu.\"\n\"Se uevu kimbamba kia ku xina, iza na-kiu kua Jihova.\" —Jisálamu 55:22\nAthu avulu ku mundu, ala kiá ni kutululuka kuku. Hee Ran mukua Corea do Sul uambe: \"Ne muene se ngala ni maka a bhonzo, kioso ki ngi samba ngi mona kala a ngi katula kimbamba kia neme, mu kiki ngi kolokota.\" Cecilia, mukua Jifilipina uambe: \"Nga thandanganha kiavulu ni ana'mi ni manh'etu, lelu muéne ka ngejiia dingi mukonda dia uhaxi. Maji mukonda dia musambu ki ngi thandanganha kiavulu. Ngejiia kuila Jihova ua-nda ngi kuatekesa ku a langa.\"\nI ku suinisa ki u kala mu ibhidi.\nSaí ima ia mu kuxina, kála uhaxi ka tena ku u saka, mba ima ia mukua ia bhonzo? O kusamba kua \"Nzambi ió athu oso kuene mú tambula o dikuatekesu,\" ku tena ku tu tululukisa. O Bibidia izuela kuila, \"Muène mukua ku tu kuatekesa mu hadi ietu ioso.\" (Kolindo 1:3, 4) Mu kifika, saí ithangana, kioso Jezú kia kexile ni jiphaxi javulu, \"U fukama, anga u kala mù samba.\" Ihi ia bhiti? \"Bhu tulukila anju ia tundu mu diulu, hé i mu suinisa.\" (Luka 22:41, 43) Diiala dia mukuá Nehemiia, akexile ku mu zukutisa ku athu a mesenene ku mu fidisa ku bhanga o kikalakalu kia Nzambi. Muéne ua sambe: \"Kiki-phe, eie u Nzambi, suínisa o maku mami.\" O izulukutu ia kaiela, ilondekesa kuila Nzambi ua mu kuatekesa phala ka kale ni uôma ua jinguma jê, ni kuzubha o kikalakalu kia kexile mu bhanga. (Nehemiia 6:9-16) Reginald, mukua Gana, u tanga o musoso ué ua lungu ni musambu: \"Kioso ki ngi samba mu ithangana ia ibhidi, ngi divua kála nga tangela o maka mami ku muthu uala ni kutena kua ku ngi kuatekesa, u ngi tangela kuila ki u bhingi ku thandanganha.\" Mu kidi, Nzambi u tena ku tu tululukisa kioso ki tu mu bhinga mu musambu.\nUnjimu u tunda kua Nzambi.\nSaí ima i tu sola, i bhekesa ibhidi ku muenhu uetu ni ku muiji uetu katé ku hádia ni hádia. Kiebhi ki tu tena kusola mba kubatula kiambote o maka? O Bibidia i zuela: \"Se sai muthu mudienu ua kambe unjimu, a u bhinge Nzambi, muène anga u mu bhana-u. Mbata muène ubhana kiavulu, mukua kuila ene oso u a bhana ni vondadi, kene mu baúla muthu.\" (Tiiaku 1:5) Se tu bhinga unjimu kua Nzambi mu musambu, muéne u tena ku tu bhana o nzumbi iê ikôla phala ku tu kuatekesa kusola kiambote o ima ku muenhu uetu. Mu kidi, tu tena kubhinga o nzumbi ikôla ia Nzambi mukonda Jezú u tu tangela kuila 'Tat'enu ia diulu, ua-nda bhana o Nzumbi Ikôla kua ió oso a mu bhinga!'\nJezú ué ua bhindamene kubhinga kikuatekesu kua Tat'ê phala ku sola kiambote. O Bibidia i tu tangela kuila, kioso Jezú kia mesenene kusola o 12 kia mala eji kala jipoxolo jê, \"Jezú anga uia ku mulundu mu kusamba; anga ufula kilu mu usuku uoso ni kusambela Nzambi.\"\nKála Jezú, athu avulu a tululuka mu kuijiia kuila Nzambi uene mu tambuijila o misambu iâ phala ku sola kiambote. Regina mukua Jifilipina, u tanga o ibhidi iavulu ia mu bhita na-iu, kála o ku di dikila, ni kudikila o muiji ué, tundé kiafu muadi uê, muéne a mu katula ku salu, ni ibhidi ia kusasa o tuana ubheka uê. Ihi iene mu mu kuatekesa kusola kiambote? Muéne u zuela: \"Ngi sakidila o kikuatekesu kiene mu ngi bhana Jihova bhu kaxi ka musambu.\" Kwabena, mukua Gana, ua zuela se mukonda diahi ua bhingi kikuatekesu kua Nzambi, muéne uixi: \"A ngi katula ku salu ia kutunga jinzo ni jisabhalalu, nga kexile mu nganhala kitadi kiavulu.\" Mu kuxinganeka o ima ia tokalele o kubhanga phala ku di dikila, muéne uambe: \"Nga sambe kua Jihova phala ku ngi kuatekesa kusola kiambote.\" Muéne uambe dingi: \"Jihova ua ngi kuatekesa kusola salu iambote i ngi bhana kithangana kia soko phala ku mu bheza ni ku dikila o ibhindamu iami.\" Eie ué, u tena kutambula o kikuatekesu kia Nzambi phala u tene kusola kiambote o ima i ku kuatekesa kukolokota mu ukamba uê ni muéne.\nTua mono ngó ima iofele ia lungu ni mabesá ejila mu kusamba. (Phala kumona dingi mabesá a mukuá, tanga o kaxa\"Mabesá Ejila mu Kusamba.\") Maji phala kutambula o mabesá enhá, kia dianga ua tokala kuijiia Nzambi ni vondadi iê. Se kiki kiene ki ua mesena, tua mu ku suínisa kubhinga ku Jimbangi ja Jihova phala ku ku kuatekesa kudilonga o Bibidia. * Kiki o kima kia dianga ki ua tokala o kubhanga phala kuzukama ku 'mukua kuívua o misambu.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/mabes%C3%A1-ejila-mu-kusamba\/","date":"2020-02-23T17:38:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145818.81\/warc\/CC-MAIN-20200223154628-20200223184628-00184.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":972,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"PHALA KUDILONGA:\nKutanga o Bibidia ni kibatulu kia mikanda ikôla\nTanga o Anuário, despertai! mulangidi ni madivulu engi. Sota marcadores\nPelepalala o milongi ia iônge, ni kusota o itambuijilu\nTala o ji vidiu\nMU IÔNGE:\nKusota o kibatulu kia Bibidia, kia tange o mulongexi. Sota o mbandu (histórico) i kukuatekesa kusanga o kibatulu kia Bibidia\nSe uala ni mutelembe, mu veji dia kuíza ni madivulu avulu mu kiônge, ambata o mutelembe uê, phala kukaiela o milongi ni mimbu. Mu JW Library, tu sanga-mu mimbu ia ubhe, mu kadivulu ka kuimba ki iala-mu luua\nMU UKUNJI:\nLondekesa milongi mu JW Library, ku muthu ua mesena kudilonga, mu kuatekese kukatula o milongi ni madivulu mu mutelembe uê\nSota o mbandu ia kutokuesa phala kusanga o velusu ia Bibidia. Se saí kizuelu ki ki moneka mu Tradução do Novo Mundu, jika-iu ni u jikule lua mukuá\nLondekesa vidiu. Se o mukua dibhata uala ni tuana, sola vidiu imoxi, Kala u Dikamba Dia Jihova. Mba u tena kulondekesa o vidiu Mukonda Diahi Tua Tokala Kudilonga o Bibidia? phala ku mu suínisa kudilonga o Bibidia. Se saí muthu u zuela dimi diéngi, mu londekese vidiu mu dimi diê\nLondekesa kibatulu kia Bibidia ku muthu mu dimi diéngi, di ua jikula mu mutelembe uê. Londekesa o kibatulu ni kusokesa o ji velusu ni ji Bibidia ja mukuá","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb-2\/milongi-ia-kasambuadi16-22\/kutokuesa-ni-falamenda-ia-jw-library\/","date":"2020-02-26T11:04:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146341.16\/warc\/CC-MAIN-20200226084902-20200226114902-00480.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O iônge ietu i mateka ni muimbu ni musambu, mu kukaiela-ku, ni milongi ia Bibidia mu kilunga, ioso sé ijila. (1 Kolindo 14:26) Eie u tena kukingila ima iavulu ia difu mu iônge ietu.\nO milongi i tunda mu Bibidia. Ku disukilu dia semana, kala kilunga ki diongeka phala kubhanga o Diskursu dia katunda bhu kaxi ka Bibidia, mu 30 a ithangana mu kujimbulula kiebhi o itumu ia Bibidia ia lungu ni mienhu ietu, ni kiebhi ki tu i kaiela. Etu enioso, a tu suínisa mu kukaiela o ibatulu mu Bibidia. Kioso ki zubha o diskursu dia katunda, tu di longa o milongi ia \"Mulangidi\" mu ola imoxi, muthu uoso-uoso u tena kubhana itambuijilu ia lungu ni milongi i tua mu di longa. O mbandu íii, i tu kuatekesa kubelesela o itendelesu ia Bibidia ku mienhu ietu. O milongi íii a di longa iu, mu 110.000 ndenge ia ilunga, ku mundu uoso.\nA tu kuatekesa kubandekesa o uhete uetu ua kulonga. Tu diongeka ué mu kaxi ka semana mu usuku phala o kiônge ni diambu Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu, dio katule mu milongi Ukexilu ni Ukunji Milongi Phala o Iônge. O mbandu ia dianga ia kiônge, iala ni diambu O Valolo ia Mak'â Nzambi, u tu kuatekesa kuijiia o jimbandu ja kitangelu kia Bibidia io tange kia ku jiphange ia kilunga ni kukatula-ku mbote. O mbandu ia kaiiadi, o diambu exi, Kumbidila O Milongi Íii Mu Ukunji Ué, iala ue ni ifika ilondekesa kiebhi ki tu tena kulonga o Bibidia ku athu. O Muendexi u tonginina kiambote phala ku tu kuatekesa kukala ni uhete ua kutanga ni uhete ua kuzuela. (1 Timote 4:13) O lua suku-ko, uala ni diambu Uendelu ua Ukidistá, u tu kuatekesa kumona o mbote ia kubelesela o itumu ia Bibidia izuua ioso ku muenhu uetu, iala ue ni ibhuidisu ni itambuijilu, i tu kuatekesa kubandekesa o kuijiia kuetu ia lungu ni Bibidia.\nKioso ki ua-ndaia mu iônge ietu, eie ua-nda diuana ni kisangusangu kioso mu ulongelu ua maukexilu a Bibidia u ua mu tambula.\nIhi i u kingila mu iônge ia Jimbangi ja Jihova?\nIônge iebhi ia kilunga kietu i ua mesena kuia-mu mu semana?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/i%C3%B4nge-ia-jimbangi-ja-jihova\/","date":"2020-02-18T20:36:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143805.13\/warc\/CC-MAIN-20200218180919-20200218210919-00486.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":355,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Muthu u langa o dikumbi, u talesa bhu kaxi ka jimakina se kuma kwanda noka mba-phe se kwanda bhusa. Mwene u mona kilwezu kya kibhungu mba kitembu kya dikota kya mu zukama bhu kididi bhwala athu avulu. Mwene wa thandanganya ni myenyu ya athu. Mu kiki, mwene u bhanga yoso ya tena phala ku a dimuna ande dya kubhixila o kilwezu.\nKyene we kimoxi, lelu Jihova wene mu dimuna we o athu mu ixi mu \"kibhungu\" kya di kotelele o kyoso-kyoso ndenge. Kyebhi kya bhanga kiki? Ni mukonda dyahi tu zwela kwila mwene wene mu bhana kithangana kya soko phala o athu kuxikina ku mu belesela? Phala ku tambwijila o kibhwidisu kiki, kya dyanga tu zwele ya lungu ni idimwinu ya bhana Jihova mu ukulu.\nTUNDE UKULU NZAMBI WENE MU DIMUNA O ATHU NI KITHANGANA KYA SOKO\nMu ukulu Jihova wa dimwine o athu mu \"ibhungu,\" mba ifundisu yavulu, yeji bheka kwa yó ka mesenene kubelesela o itumu yê. (Jisa. 10:25; Jel. 30:23) Mu veji joso jiji, mwene wa bhana kithangana kya soko ni itendelesu ku athu phala kulungulula o ukexilu wâ. (2 Jis. 17:12-15; Neh. 9:29, 30) Phala ku a swinisa kulungulula o ukexilu wâ, mu veji javulu Jihova wexile mu tumina ji selevende jê mu ixi phala kutudila o jimbu ya kufundisa ku athu ni ku a kwatekesa kutendela kima ni lusolo.—Amoji 3:7.\nMu kifika, Nzambi wa tumikisa Nowé phala kutudila o njimbu ya kufundisa. Mu mivu yavulu mwene wa dimuna athu exile ifusa, ijibhangânga ya lungu ni diluvyu mba mvula ya dikota. (Dim. 6:9-13, 17) Wa a tangela we yoso ya tokalele kubhanga phala kubhuluka ku mvula ya dikota. Mukonda dya nguzu yoso ya bhangele, Nowé a mwixana \"mujimbwidi wa maka mayuka.\"—2 Phe. 2:5.\nSumbala ni nguzu yoso ya bhange Nowé, o athu mu thembu yê, kifwa, ande dya Dilúvyu, a ditunu kutumaka o njimbu ya mu bhele Nzambi. Ene kexile ni kixikanu. Kyenyiki, kyoso diluvyu \"ki dya tula dí dya a kungulula ene oso,\" ya afu. (Mat. 24:39; Jihe. 11:7) Kyenyiki-phe, kyoso o kibwika ki kya tula, ene ka kexile ni ujitu wa kuzwela kwila, Nzambi ka a dimuna.\nMu kithangana kya mukwa, Jihova wa dimuna o athu kwa kambele ngó phala kumateka o \"kibhungu\" kya ki kifundisu kyê. Né kiki, mwene wa bhange yoso phala o athu eji tambula o kidimwinu, a kale ni kithangana kya soko phala ku ki tumaka. Tala ngó, kyoso akwa Ijitu kya a bwika bhu kaxi ka Kwinyi dya Mabhebhu, mwene wa a dimuna ni kithangana kya soko. Mu kifika, Jihova wa tumikisa Mozé ni Alá phala kudimuna Falawó ni jiselevende jê kwila, o dibhebhu dya kasambwadi, mvula ya matadi, dyeji bheka kibwika kyonéne. Kuma o mvula ya matadi yeji mateka ngó mu kizuwa kya kayela, o kwila Nzambi ka bhana kithangana kya soko phala kulengela bhu kididi kya kondama, n'a bhuluka ku kibhungu kiki? O Bibidya ijimbulula: \"Bhenyobho oso ku akwa mbèle ya Falawó ala ni woma wa Jihova, a tumu ngunza jâ, ni ibhaku kulenga-ku ku mukáwu n'eza ku bhata; Maji-phe oso ahuku, ngwa'wâ kusuwa kizwelu kya Jihova ni ngunza jâ ni ibhaku yâ, a i xalesa ku mukáwu.\" (Mak. 9:18-21) Sé phata, Jihova wa bhana kithangana kya soko phala oso a tumaka, anga a lenga ni lusolo, ka fwe ku dibhebhu didi.\nFalawó ni jiselevende jê a a dimuna mwene ande dya kubhixila o dibhebhu dya kakwinyi. Né kiki, mu ku tobha kwâ, a ditunu o idimwinu yiyi. (Mak. 4:22, 23) Mukonda dya kukamba kwívwa, o itwamena mba twana twa phande-kumbi, twafu. Kwala o wíndwa! (Mak. 11:4-10; 12:29) O kwila ene exile ni kithangana kya soko phala kutumaka o idimwinu yiyi? Xé! Sé kulaleka, Mozé wa dimuna akwa Izalayele ku dibhebhu dya kakwinyi dya zukamene, wa a jimbulwila ya tokalele kubhanga phala kubhulula o miji yâ. (Mak. 12:21-28) Athu akuxi a belesela o itendelesu ya Mozé? Nange mazunda atatu a athu ni akwa Izalayele, \"ni athu amukwá\" kexile akwa Izalayele, ni akwa Ijitu, a xisa o ixi ya Ijitu, ya a bhuluka ku kifundisu kya Nzambi.—Mak. 12:38.\nO misoso yiyi ilondekesa kwila, Jihova tunde ukulu ka bheka kibwika sé ku dimuna o athu ni ku a bhana kithangana kya soko phala kubhuluka. (Mate. 32:4) Ihi ya bhangesa Nzambi kubhanga kiki? Poxolo Phetele wa jimbulula kwila, Jihova \"ka mesena kwila ku kala muthu u texika, mbata wa mesena ene oso eza mu kudyela.\" (2 Phe. 3:9) Kidi mwene. Nzambi wa mesena o mbote ya athu. Mwene wa mesena kwila, o athu a dyela, a kayela o itendelesu yê ande dya kifundisu kyê kubhixila.—Iza. 48:17, 18; Loma 2:4.\nTUMAKA O KIDIMWINU KYA NZAMBI LELU\nLelu, athu oso a tokala kubhana mátwi ku kidimwinu kya mu tudila mu ixi yoso. Kyoso Jezú kyexile mu ixi, wa dimuna kwila, o athu mu ngongo anda kwa bwika ku, \"hadi ya dikota. (Mat. 24:21 nwt) Mwene wa bhange o kikanenu kijimbulula kyambote kwila o akayedi yê eji mona kyambote o malamba eji dibhana nawu eji londekesa kwila o kizuwa kiki kya bhixila. Jezú wa jimbulula kyambote o ima yeji bhita lelu.—Mat. 24:3-12; Luka 21:10-13.\nKala kya kanena, Jihova wa mu dimuna athu oso phala na solo ku mu sidivila. Mwene wa mesena kwila athu oso a mu belesela a sanguluka ku mwenyu kindala ni kutambula mabesá ku hádya, ku mundu wobhe, wa yuka. (2 Phe. 3:13) Jihova wa mesena kwila o athu a dyelela mu kikanenu kyê. Mwene wa mu kwixana athu bhu kaxi ka \"Njimbu yiyi Yambote ya Utuminu wa Nzambi.\" Jezú wa kanena kwila o njimbu yiyi i bhulula o myenyu ya athu \"ya bhingi ku i tula mu ngongo yoso, mu kubhana umbangi ku akwa jixi joso.\" (Mat. 24:14) Nzambi wene mu sokejeka o jiselevende jê ja kidi phala kubhana \"umbangi,\" mba kuboka o Mak'â Nzambi mu 240 a jixi. Jihova wa mesena kwila athu avulu a xikina o kidimwinu kyê phala na bhuluka ku hadi ya \"kibhungu\" mba kitembu kya dikota kya kifundisu kyê.—Sof. 1:14, 15; 2:2, 3.\nJihova wa mu bhana o kithangana kya soko phala kwa dimuna. O kwila o athu anda xikina o kidimwinu mu kithangana kya soko? Twejiya kwila tunde ukulu mwene wene mu dimuna o athu. Tu tena kusuluka mu kukwatekesa o athu ni njimbu yambote ya Nzambi phala na bhuluka ku hadi ya dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2\/ifundisu-ya-nzambi\/","date":"2020-02-25T02:45:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146004.9\/warc\/CC-MAIN-20200225014941-20200225044941-00049.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1006,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.245,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ijiia kiebhi ki u tena kukalakala ni kijimbuete jw.org. Kaiela o jindunge phala ku ku kuatekesa kutokuesa, kutokuesa, ni kukatula milongi. Ijiia o itambuijilu ia lungu ni jw.org.\nMu falamenda íii ia ku dilonga naiu dimi diéngi, tu sanga-mu milongi iavulu phala kuboka mu madimi avulu. Tu sanga-mu ue jikalatá, milongi io ngalavale ia athu a jixi jengi, jindunge ja kuboka mu madimi engi, ni ima iamukuá dingi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/","date":"2020-02-20T00:10:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144429.5\/warc\/CC-MAIN-20200219214816-20200220004816-00449.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":68,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kavua 2018\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ia 3-30 ia Katutu ua, 2018.\nIhi i tu tena kudilonga mu ukexilu wa Nzambi wa kuxikina o jiselevende jê ja fiyele?\nTu tena kudilonga disá dya dikota mu itondalu ya Mozé\nO misoso ya Bibidya ya lungu ni Kayini, Solomá, Mozé, ni Alá i londekesa se mukonda dyahi unjimu kukala ku mbandu ya Jihova.\nKyebhi ki tu tena ku sakidila Jihova mukonda dya ku tu bhana o ujitu wa kubhanga ukamba ni mwene?\nKayela o phangu ya Jihova ya kukwatelahenda henda mu kumona o ibhindamu ni maka a akwenu ni mu kukwatekesa bhu u tena.\nEye u tena kutambula mabesá mu nzumbi.\nO kwila diyala ni muhatu ka kazala a bhita usuku kumoxi sé kibhindamu kyoso-kyoso, a tokala kwa tatela kwila a te kituxi kya dikota?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-kavwa-ua-2018\/","date":"2020-02-23T14:02:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145774.75\/warc\/CC-MAIN-20200223123852-20200223153852-00217.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE ua mu kuelela ni kisangusangu kioso mu ku mona o muboki ua mu bhanga diskursu diambote. Muéne muzangala ua kilunga kiê iu ua mu bhanga o diskursu diê dia dianga mu kiônge kia ilunga. Kioso ki uia ni kuívua o diskursu diambote, eie u diuana mu ku mona o ulongelu uambote uene mu tambula o mundu ua Nzambi. Eie u di lembalala o veji ia dianga i ua mono o munzangala iú ku bhanga diskursu—kuila ka kexile hanji ni uhete ua ku longa! Maji o xikola ia Ukunji ua Nzambi ni xikola ia Aboki a Thembu loso ia bandekesa o uhete uê. Muéne ni muhatu'ê a bhiti ué mu Xikola ia Akunji a Utuminu. Mu kithangana kia ku ximana o diskursu diambote dia bhange phang'etu, eie u tala ku jimbandu anga u banza mu ulongelu uambote uene mu tambula o mundu uoso ua Nzambi.\nO Bibidia ia zuelele kuila, kueji kuíza thembu, o mundu ua Nzambi eji \"kala maxibulu a Jihova.\" (Iza. 54:13) Etu tuala kiá mu thembu ienii. Kene mu tu longa ngó bhu kaxi ka madivulu metu kana, maji mu kaxi ka iônge, kála o kiônge kia ilunga, kiônge kia dikota ni mu kaxi ka ji xikola javulu ji tu longa kiebhi ki tu kumbidila kiambote o ikalakalu mu kilunga kia Jihova. Ku mbandu íii, tua-nda di longa kiebhi o milongi i tuene mu tambula, ilondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina kiá.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ulongelu\/","date":"2020-02-26T07:33:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00011.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":237,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasamanu 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201204\/","date":"2020-02-28T11:07:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147154.70\/warc\/CC-MAIN-20200228104413-20200228134413-00495.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9834372997,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9834372997283936}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.18,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ETWENYOSO twa mesena kuma athu a tu mona kwila tu akwa ujitu. Kubhonza kulondekesa o kifwa kiki mu izuwa ya lelu. Kiki ki bhita mukonda athu 'a di zembe ni ima yambote.' (2 Tim. 3:3) Ene a dituna o itumu ya Jihova. Ene, \"o kuzanga a ku ixana mbote, o mbote a'ixana kuzanga.\" (Iza. 5:20) Kubhonza we kulondekesa o kifiwa kiki mukonda mu undenge wetu nange twa di bhana ni ima yayibha ni kwila twa akwa ituxi. Mu kiki, nange tu tena kudivwa kala phange Ane * wa mu sidivila kyá Jihova mu mivu yavulu. Mwene wambe, \"ku ngi bhonza kyavulu kuxikina kwila ngi tena kukala ngi mukwa ujitu mba muthu wambote.\"\nO njimbu yambote yeniyi, etwenyoso tu tena kubhanga mbote! O kulondekesa o ujitu mba kubhanga o mbote kibundu kima o nzumbi ya Nzambi, o kutena kwa nzumbi yê ikôla kwa beta kota o ibhidi i tu dibhana na-yu ndenge. Tu mone se o ujitu mba kubhanga o mbote ihi ni kyebhi ki tu tena kulondekesa o kidifwa kiki.\nO UJITU IHI?\nO ujitu a u londekesa bhu kaxi ka ibhangelu, wendelu wambote, ni kudituna kubhanga ima yayibha. O muthu wambote mba mukwa ujitu, ithangana yoso u sota ndunge ya kukwatekesa akwá, ku a bhangela ima yambote.\nNange eye wene mu mona athu kubhanga ima yavulu yambote phala o miji ni makamba mâ. Maji o kwila kyene ngó kibhanga o mukwa ujitu mba mukwa kubhanga o mbote? Mu kidi ki kwala muthu u tena kukala mukwa ujitu ithangana yoso. O Bibidya yamba: \"Mu ngongo kana-mu muthu wa yuka, u bhanga ngó mbote mu mbote anga u kamba ku ta kituxi.\" (Ndo. 7:20) Poxolo Phawulu wa xikina ni kidi kyoso: \"Nga k'ijiya kwila moxi dyami, ngambe mu xitu yami, ki mu tungu kima kya wabha.\" (Loma 7:18) Se twa mesena kulondekesa o kidifwa kiki, twa bhingi kudilonga ni Jihova o Fixi ya kulondekesa ujitu.\n'JIHOVA MUTHU WAMBOTE'\nJihova Nzambi mwéne u sola o ima yambote. Ya lungu ni Jihova, o Bibidya yamba: 'Eye, u muthu wambote, u bhanga o mbote yene; ngi longe o kayula ka jingonge jé.' (Jisá. 119:68) Tu mone ima yadi ya lungu ni ukexilu wa Jihova wa kulondekesa ujitu, yó tumbule mu velusu yiyi.\nJihova muthu wambote. O kulondekesa ujitu kidifwa kya Jihova. Xinganeka ya bhiti kyoso Jihova kyambela Mozé: 'Nga-nda kubhangesa kwila kuwabha kwami kwoso ku kubhita ku pholo.' Jihova wa londekesa kwa Mozé o kijingu kyê kyoso kumoxi ni ujitu wê. Mozé wevu dízwi dya kexile mu jimbulula Jihova mu ukexilu yú: \"Jihova, Nzambi ya jihenda ni kyadi, wa lenduka, u kokoloka mu kuthathamana, u kôla mu kukwatela henda, ufiyele u vula. Jihenda jê ji nangenena ku jimidi ja miji, hé u loloka o kubhukumuka, ni kuxibhaka, ni ituxi, maji ka xikina-phe kweha mwedi ni ku mu ila walungu.\" (Mak. 33:19; 34:6, 7) Tu tena kutendela kwila, Jihova mukwa ujitu mba muthu wambote mu mawukexilu oso. Sumbala Jezú wexile muthu wambote, mwene wambe: \"Kana-ku dingi muthu wambote, kikale umoxi ngó, mwène Nzambi.\"—Luka 18:19.\nJihova u bhanga o mbote yene. Yoso i bhanga Jihova ima yambote. \"Jihova ene oso u a bhanga mwene mbote, ikalakalu yê yoso u i tambula konda mu henda yê.\" (Jisá. 145:9) Kuma Jihova muthu wambote mba mukwa ujitu, mwene u bhana o mwenyu ni ima ya bhingi o athu phala kukala ku mwenyu. (Ika. 14:17) Mwene u londekesa we o ujitu mba o mbote yê kyoso kya tu loloka. O mukwa jisálamu mba ka jisámulu wa soneka: 'Eye Jihova, u muthu wambote, u lenguluka kuloloka.' (Jisá. 86:5) Tu tena kudyelela kwila, \"Jihova u tu bhana kyadi ni ujitu; kana kima kyemina, athu enda ni muxima wazele.\"—Jisá. 84:11.\n\"DILONGYENU KUBHANGA O MBOTE\"\nEtu a tu bhange mu kidifwanganu kya Nzambi, kyenyiki, tu tena kukala tu athu ambote ni kubhanga o mbote. (Dim. 1:27) Phala kukala tu athu ambote, kwa bhingi tu bhanga kima, o kifwa kiki ki kizé ngó. Jihova u tu tangela: \"Dilongyenu kubhanga o mbote.\" (Iza. 1:17) Ihi i twa tokala kubhanga phala ni twijiya o kubhanga o mbote mba kulondekesa ujitu? Tala ima itatu i twa tokala kubhanga.\nKya dyanga, twa tokala kubhinga o nzumbi ikôla mu musambu, yene i tena kukwatekesa o Jikidistá kulondekesa o ujitu wa kidi. (Nga. 5:22) Kyene mwene! O nzumbi ya Nzambi, i tena ku tu kwatekesa kuzola o ima yambote ni kudituna o ima yayibha. (Loma 12:9) O Bibidya ilondekesa kwila Jihova utena ku tu 'swinisa kuzwela ni kubhanga o ima yoso yambote.'—2 Tes. 2:16, 17.\nKayadi, twa bhingi kutanga o Mak'â Nzambi. Kyoso ki tuya ni kubhanga kiki Jihova wa-nda tu longa mu \"jinjila joso ja fwama,\" ni ku tu sokejeka phala o 'midimu mba ikalakalu yoso yambote.' (Jisa. 2:9; 2 Tim. 3:17) O muxima wetu wa difu ni kitutu kya kubhaka tezolu mba jimbongo. Kyoso ki tu tanga ni kuxinganeka mu ima i twa tange, kifwa twa mu zalesa o muxima wetu ni ima yambote ya lungu ni Nzambi ni vondadi yê. Kya difwangana kwila, twa mu ta ima ya valolo mu kitutu kyetu kya tezolu mba jimbongo ya-nda tu kwatekesa kupholo.—Luka 6:45; Efe. 5:9.\nKatatu, etu tu bhanga nguzu phala 'kukayela o ima yambote.' (3 Nzwá 11) Mu Bibidya tu sanga-mu phangu ya athu ambote phala kukayela. Sé phata o phangu ya beta o kota ya Jihova ni Jezú. Maji tu tena we kuxinganeka athu engi a ejidile kala akwa ujitu. Tu tena kuxinganeka mu phangu jiyadi, ya Tabita ni Barnabé. (Ika. 9:36; 11:22-24) Eye u tena kukatula mbote mu phangu yâ ya katunda se u dilonga ihi i zwela o Bibidya ya lungu ni ene. Kyoso ki uya ni kudilonga tala ihi ya bhange ene phala kukwatekesa akwá. Xinganeka ihi i u tena kubhanga phala kukwatekesa athu ku mwiji ni mu kilunga kyé. Xinganeka we mu ima yambote ya bhiti ku mwenyu wa Tabita ni Barnabé, mukonda dya kulondekesa ujitu ku akwá. Eye u tena kukatula mbote.\nTu tena we kuxinganeka ku athu éne mu londekesa o ujitu mba kubhanga o mbote mu izuwa ya lelu. Mu kifika, xinganeka mu kikalakalu kya nguzu, kyene mu bhanga o tufunga mu kilunga 'a wabhela kubhanga o mbote.' Xinganeka we ku jiphange jetu ja fiyele, ja ahatu ene mu londekesa bhu kaxi ka izwelu ni ibhangelu kwila 'alongexi a ima yambote.' (Titu 1:8; 2:3) Phange ya muhatu a mwixana Lozeline wambe: \"Kamba dyami wa bhange nguzu ya dikota phala kukwatekesa ni kuswinisa akwá mu kilunga. Mwene wa xinganeka mu ibhindamu yâ, wa a bhana mawujitu ofele, yú wa a kwatekesa dingi mu mawukexilu amukwá. Mu kidi, ngi mona kwila, mwene mukwa ujitu.\"\nJihova u swinisa o mundu wê phala 'kusota o mbote.' (Amo. 5:14) Kubhanga kiki kwa-nda tu kwatekesa kuzola o ima i zwela Jihova kwila yambote; kwa-nda tu kwatekesa we kumesena kubhanga o mbote.\nEtu tu bhanga yoso phala kukala tu athu ambote, ni kukala tu athu a ujitu\nPhala kukala tu akwa ujitu ki kwa bhingi kubhana ima ya katunda mba kubhana ima ya te kalu yavulu ku akwetu. Mu kifika, xinganeka o mukwa kulamba o funji, o kwila o ngwiku u i bhilulé ngó luyadi fuji ibhyé kyá? Mu veji dya kiki, mwene u i bhilula lwavulu phala kubhanga o funji ya mesena. O kwila o mukwa kumpindala o piselu u i bhitisa ngó luyadi o kimbamba ki di pindalé kyá? Mu veji dya kiki, mwene u bhitisa jipiselu javulu ja tinda mu kimbamba kya mu pindala. Kyene kimoxi we n'etu, se tu bhanga ima yavulu yofele phala kukwatekesa akwetu, twa-nda londekesa kwila twa akwa ujitu.\nO Bibidya i tu swinisa 'ku di pelepalala' ni 'kukala polondo' phala kubhanga o mbote. (2 Tim. 2:21; Titu 3:1) Se tu tonginina o ima i bhita na-yu akwetu, twa-nda sota jindunge phala ku a kwatekesa ni \"ima yambote i bhekela o kutungiwa mu kuxikana.\" (Loma 15:2) Kiki kya lungu ni kubhana kima ki twala na-kyu. (Jisa. 3:27) Etu tu tena kwixana muthu phala kúdya kubhata dyetu mba kutonoka kumoxi phala ku di swinisa. Se twejiya muthu wa mu kata tu tena kuya mu mu kunda, ku mu xinda mu mutelembe mba ku mu tumikisa njimbu. Mu kidi tu tena kusanga ithangana phala kukumbidila o izwelu yiyi: \"O kuzwela kwenu ku kale kwa kukwatekesa akwenu kukula mu kuxikana ni a mone kyoso kya bhindamena, phala kuzwela kwenu ku bhange mbote kwa oso evwa.\"—Efe. 4:29.\nKala Jihova, etu tu sota kubhanga o mbote ku athu oso. Mu kiki tu talatala akwetu sé katungu. O ukexilu wa beta o kota wa kutalatala akwetu sé katungu kala ki bhanga Jihova, o kubokela o njimbu yambote ku athu oso. Kala kya tendelesa Jezú, tu sota kubhanga o mbote katé mwene kwa yó a tu zembe. (Luka 6:27) Ki kima kya yibha kukala muthu wambote phala kulondekesa o ujitu ku akwetu. \"O ima kala yiyi, kana-ku kitumu kya ku i kidika.\" (Nga. 5:22, 23) Kyoso ki tu bhanga o mbote né mwene kyoso kya tu talatala kyayibha mba kyoso ki tu kala ni maka, tu tena kukwatekesa o athu kwijiya o kidi, ni kuximana Nzambi.—1 Phe. 3:16, 17.\nMABESÁ EJILA MU KUBHANGA O MBOTE\n\"O muthu wambote-phe, ka xikina ku wabhela o ífwa yê.\" (Jisa. 14:14) Mabesá ebhi u tu tambula? Se tu talatala kyambote akwetu, ene we a-nda ku tu talatala kyambote. (Jisa. 14:22) Né mwene se akwetu a kamba ku tu vutwila o mbote i twa bhangela, twa tokala kusuluka ni ku a bhangela o mbote. Se tu bhanga kiki, ene a-nda lungulula o ixinganeku yâ, hé a mateka we ku tu talatala kyambote.—Loma 12:20.\nKyoso ki tu bhanga o mbote anga tu xisa o ima yayibha, etu we tu katula mbote. Phange javulu amba kwila, kiki kya a bhitile kyá. Tala kya bhiti ni phange Nasi. Mwene wambe: \"Mu unzangala eme ngexile ngi kilalu, ngexile ni wendelu wayibha, ki ngexile mu xila muthu. Maji kyoso ki nga mateka kudilonga ni kutumaka o milongi ya Nzambi ya lungu ni ima yambote, kusanguluka kwami kwa dibandekesa dingi. Kindala kiki, nga wabhela dingi o ukexilu wami.\"\nO kima kya beta kota ki tu bhangesa kulondekesa o ujitu, o kwijiya kwila kubhanga kiki kusangulukisa Jihova. Né mwene se athu avulu kya mono yoso i tu bhanga, Jihova u i mona. Mu ithangana yoso, mwene u mona kyoso ki tu bhanga o mbote ni kyoso ki tu kala ni ixinganeku yambote. (Efe. 6:7, 8) Mabesá ebhi a-nda tu bhana mwene? 'Muthu wambote wenda jinga ni kavumbi mba a mu xikina kwa Jihova.' (Jisa. 12:2) Kyenyiki-phe, tu sulukyenu ni kulondekesa o ujitu. Jihova wambe kwila, \"wa ká bhana o fuma ni ujitu, ni kutululuka kwa woso mukwa kubhanga kyambote.\"—Loma 2:10.\n^ kax. 2 Sayi majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-katanu-wa-2019\/idifwa-ya-nzumbi-ikola-ujitu\/","date":"2020-02-19T20:41:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144167.31\/warc\/CC-MAIN-20200219184416-20200219214416-00019.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1715,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.253,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kia mu batizala, Jezú ua mateka kuboka kuila: 'O Utuminu ua Nzambi ua zukama.' O maxibulu a mu kaiela kioso kia kexile muia mu Ngalileia ni ku Judeia. Kioso Jezú kia vutuka ku ixi iê ia uvualukilu, ku Nazalé, muene uai mu malombe mba jitembulu, ua jikula o mukanda ua Izaia, iu ua u tange ni dízui dia suína: 'Jihova ua ngi bhana o nzumbi ikola phala kuboka o njimbu iambote.' Kiki kilombolola ihi? Kilombolola kuila, né muene se o athu a mesenene kumona Jezú kubhanga madiuanu, o kikalakalu kia beta o kota kia mu bhangesa kutambula o nzumbi ikola, o kuboka o njimbu iambote. Mu kusuluka muene uambela o jingivuidi Jê: 'Lelu o kikanenu kiki, kia dikumbidila.'\nKupholo dia kuenda, Jezú uai ku Kalunga ka Ngalileia, ua sange-bhu kiuana kia maxibulu mê, exile athambi a jimbiji. Muene ua ambela, uixi: 'Ngi kaiele-nu, ngi mi bhange mu athambi a athu.' Enhá exile, Phetele, Mandele, Tiiaku ni Nzuá. Mu kithangana kienhokio, ene a xisa o kikalakalu kiâ, a mu kaiela. Ene ai ku Ngalileia ioso, ni kuboka ia lungu ni Utuminu ua Jihova. Ene a boko mu malombe mba jitembulu, mu itanda ni mu ikoka. Mundu uavulu akexile mu a kaiela kabasa kididi kua kexile muia. Fuma ia Jezú anga i sambuka mu Sídia ioso.\nMu kubhita thembu, Jezú ua bhana ku maxibulu mê o kutena kua kusaka jihaxi ni kukaiesa madimonho. Kioso kia kexile mu boka mbanza ni mbanza, diembu ni diembu, athu amukuá akexile muia-nê kumoxi. Ahatu avulu a fiiele, kala Madiia dia Manda, Nzuana, Suzana ni ahatu amukuá, a kexile mu langa Jezú ni akaiedi'ê.\nKioso kia zubha kulonga o maxibulu mê, Jezú ua a tumikisa phala kuboka. Kioso kiai ni kuboka ku Ngalileia ioso, athu avulu a kituka maxibulu anga a a batizala. Kienhiki, avulu a mesenene kukituka maxibulu, kiene kia bhangesa Jezú ku a sokesa ni mábhia akexile polondo phala kubhongolola o jimbutu. Muene uambe: 'Sambenu kua Jihova phala a tume dingi akalakadi mu mábhia mê.' Kupholo dia kuenda muene ua solo 70 a maxibulu, ua a tumikisa kiiadi kiiadi phala kuboka ku Judeia ioso. Ene a zuela ni athu a maukexilu moso ia lungu ni Utuminu. Kioso o maxibulu kia vutuka, ene a kexile ni vondadi ia kujimbulula kua Jezú ioso ia bhitile. O Diabhu ki kiexile kibhidi phala kufidisa o kikalakalu kia kuboka.\nJezú ua dielele kuila, o maxibulu mê eji suluka ni kubhanga o kikalakalu kiki, kia katunda, kioso muene kieji vutuka ku diulu. Muene uambe: 'Enu-phe ndenu mua kà longe maxibulu ku akua jixi joso. Mu longa o athu ia lungu ni Mak'â Nzambi ni ku a batizala.'\n\"Kua ngi bhingi ue kuia ku kola o Njimbu Iambote ia Utuminu ua Nzambi mu jisanzala jamukuá, kuma, kiene kia ngi bheka.\"—Luka 4:43","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-boka\/","date":"2020-02-23T05:30:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145746.24\/warc\/CC-MAIN-20200223032129-20200223062129-00466.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":458,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila uala ni dikamba ua kambe ku muijiia o dijina? Nange kana. Saí muhatu mukua Bulgaria, dijina diê Irina, uambe: \"Kana-ku muthu u tena ku kala dikamba dia Nzambi se muéne kejiia o dijina dia Nzambi.\" Maji kala ki tua mono ku milongi ia tundu-mu, Nzambi ua mesena kuila eie u kala u dikamba diê. Mu kaxi ka Bibidia, Nzambi uíza ko kuê phala u muijiie, muéne u zuela: \"Eme ngi Jihova, didi diene o dijina diami.\"\nMu kaxi ka Bibidia, Nzambi uíza ko kuê phala u muijiie, muéne u zuela: \"Eme ngi Jihova, didi diene o dijina diami.\"\nO kuila Nzambi u mesena kuila u muijiia o dijina ni ku di tumbula? Tala: O dijina dia Nzambi dio soneke ni ijimbuete iuana mu dimi dia Hebalaiku, o ijimbuete íii a ixana Tetragrama, imoneka 7.000 ja ji veji mu Mikanda ia Hebalaiku. Mu Bibidia o dijina dia Nzambi diene dia beta o ku moneka. Kiki kilondekesa kuila Jihova ua mesena kuila etu tuijiia o dijina diê ni ku di tumbula. *\nPhala athu kiiadi ku kala makamba, kia dianga, a tokala ku di jidisa o majina. O kuila uejiia o dijina dia Nzambi?\nMaji saí athu amba kuma, kikôla ku tumbula o dijina dia Nzambi mukonda Nzambi muthu ukôla, Muteni-a-Ioso. Kidi, tua tokala ku xila o dijina dia Nzambi, kala ki tuene mu bhanga ni dijina dia kamba dietu dia kazola. Maji Nzambi ua mesena kuila, uoso ua mu zolo a ximane o dijina diê ni ku di jidisa ku athu. (Jisálamu 69:30, 31; 96:2, 8) Lembalala kuila Jezú ua longo o akaiedi'ê ku samba kiki: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile.\" Tu tena ku xila o dijina dia Nzambi mu ku di tangela ku athu. O ku bhanga kiki, kia-nda tu zukamesa dingi kua Nzambi.\nO Bibidia i tu londekesa kuila Nzambi u suua kiavulu oso \"ene mu ku xila dijina diê.\" (Malakiia 3:16) O athu enhá, Jihova u a kanena: \"Ngi mu tudika ditala, ka mu tena, mukonda ua ng' ijiia o dijina. Muene kia ng'ixana, eme ng'itaia; bhu kíbhidi ngi mu kala bhu mbandu.\" (Jisálamu 91:14, 15) Tua tokala kuijiia ni ku tumbula o dijina dia Nzambi se tua mesena ku kala tu makamba a muéne.\n^ kax. 4 Maji saí ji Bibidia javulu, o dijina dia Nzambi ki di moneka-mu sumbala diene di moneka veji javulu mu Mikanda ia Hebalaiku, mba Kikutu Kiokulu. Ene a jimuna o dijina dia Nzambi ia a te-mu majina a ujitu kála \"Ngana\" mba \"Nzambi.\" Phala kuijiia dingi o maka enhá tala o milongi i tu sanga mu difue dia 195 ndu 197 dia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/dijina-dia-nzambi\/","date":"2020-02-20T05:56:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144637.88\/warc\/CC-MAIN-20200220035657-20200220065657-00347.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":439,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.06,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso Phawulu kya mu zukutisa, mwene wa bhingi phala ku mu fundisa kwa Sézalu. Mu kubhinga o ufolo wê kala mukwa Loma, Phawulu wa tu xila phangu phala etu lelu. Tala o vidyu, O Ufolo wa Kuboka ku Mbanza ya Quebec, dilonge kyebhi o jiphange jetu ku mbanza ya Quebec kya zokela o njimbu yambote mukonda dya ufolo wâ. Mu kusuluka, tambwijila o ibhwidisu ya kayela:\nIbhidi yebhi ya dibhana na-yu o jiphange ku Quebec?\nKamukanda kebhi ka katunda ka bhana o jiphange, ni ihi ya bhiti?\nIhi ya bhiti ni Phange Aimé Boucher?\nKyebhi o Inzo ya Dikota ya Kufundisa mu ixi ya Canadá, kya batula o maka a Phange Boucher's?\nUfolo webhi wa ku dizokela wa solo phangi'etu sumbala athu avulu ka kexile mu u u sola, ni mbote yahi ya katula?\nIhi ya bhiti kyoso o mukunji wa ngeleja kya bhingi ku a xiku dya ngoji phala kufidisa o kyônge?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2019-mwb\/milongi-ya-21-27-ya-katatu\/o-folo-wa-kuboka-ku-mbanza-ya-quebec\/","date":"2020-02-22T10:16:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145657.46\/warc\/CC-MAIN-20200222085018-20200222115018-00279.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.216,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O MAXIMBA aié, maji o diiala mukua China, a xale!\" Kiki kiene o kizuelu kievu Alexandra kiexile mu maximba, phala kuia ku sambua dia ixi iengi mu kibatu kia America ia Sulu. Muene ua tuluka, phala kuijiia se ihi ia kexile mu bhita, iu ua sange munzangala mukua China, kejidile kuzuela kiambote o Espanhole, ua kexile mu tangela o maka mê, ku mulangidi ua kexile mu langa o mbambe ia ixi. Kuma Alexandra ua tokalele mu kilunga kia Jimbangi ja Jihova, mu dizui dia Chineji, muene ua dibheka phala kulungulula o izuelu ia mukua China.\nO mukua China uambe kuila, ua kexile muene ni madukumendu a kidi, maji a mu nhanene na-u ni kitadi. Ku dimatekenu, o mulangidi, ka xikinine mu maka ma kexile mu kuívua, muene ua banzele kuila Alexandra ua kexile mu bokuesa athu akua ixi iengi mu ixi iâ. Mu kusuka-ku o mulangidi ua xikina, maji o mukua China ua futu kitadi, mukonda dia kukamba o madukumendu. Kuma muene kexile ni kitadi, Alexandra ua mu sobhesa 20 a jidolale. O diiala ua sakidila kiavulu, mu kiki muene ua kanena kuila ueji mu vutuila 20 a jidolale ndenge. Alexandra ua mu tangela kuila, ka kexile mu sota ku mu futa; Muene ua sangulukile kiavulu, mu kuila ua bhangele o kima kia tokala. Muene ua bhana ku diiala, madivulu a Bibidia iu ua mu suínisa kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova.\nKisangusangu kia dikota, kuívua misoso ia athu a kuatekesa athu akua jixi jengi, sé phata o ukexilu kala iú, ene mu ulondekesa ue ku athu a jingeleja javulu, ni ió ki jikidistá. O kuila sai kizuua ua kuatekesele kiá muthu ua bhindamene kima? O kibhuidisu kiki kia katunda, mukonda Jezú uambe: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) O kibhuidisu kiki kia katunda ue phala o jingijiié, mukonda ene a tokuesa kuila kubhana kubheka sauidi iambote ku muthu. Tu mone se kiki ki bhita kiebhi.\n\"MUKUA KUBHANA NI NGALASA IOSO\"\nO misoso ia athu ilondekesa kuila, o kubhana ni kusanguluka endela bhuamoxi. O poxolo Phaulu ua soneka kuila, \"Nzambi ua zola mukua kubhana ni ngalasa ioso.\" Muene ua kexile mu zuela ia lungu ni Jikidistá ja sangele kitadi ni vondadi ioso phala kukuatekesa o jiphange jâ ja bhindamene. (2 Kolindo 8:4; 9:7) Phaulu ka kexile mu zuela kuila, ene a bhele kitadi mukonda a sangulukile kana. Maji ene a sangulukile mukonda a bhanene kikuatekesu.\nKala kia tange akua kutokuesa, o ukexilu ua kubhana \"u jikula o jimbandu ja uongo ja lungu ni kusanguluka, kukala ni ukamba ni akuenu, kudielela ni kudivua kiambote mu kuijiia kuila, ua bhana kima ku akuenu.\" O musoso ua mukuá ua londekesa kuila, \"kubhana kitadi ku muthu ua bhindama, kubhangesa o muthu ua bhana o kitadi kusanguluka kiavulu, maji se muene o kitadi u ki ngástala ubheka uê, ka-nda sanguluka kiavulu.\"\nMukonda dia ibhindamu ku muenhu, o kuila ua divuile kiá kuila kuala ni kima kia soko phala kubhana? Mu kidi, athu oso a tena kukala akua \"kubhana ni ngalasa ioso.\" O kubhana ni ngalasa ioso, ki kulombolola kubhana kima kia dikota. Sai Mbangi ia Jihova, ua tumikisa njimbu ni kitadi ku asoneki a divulu didi, muene ua soneka: \"Mivu ioso íii kiene mu ngi bhonza kiavulu kusangela kitadi mu Kididi kia Ubhezelu. Maji Jihova Nzambi uene mu ngi kuatekesa ni ima iavulu, o kitadi ki ngene mu bhana ndenge. . . . Nga mi sakidila kiavulu mu ku ngi bhana o kithangana kia kubhana ioso i ngi tena, kiki ki ngi sangulukisa kiavulu.\"\nMu kidi, ki tu bhana ngó kitadi. Kuene maukexilu avulu a kubhana.\nO KUBHANA KUKUATEKESA O MUTHU KUKALA NI SAUIDI IAMBOTE\nO Bibidia iambe: \"Muthu uambote, u bhanga mbota ku muenhu uê; Maji o kingumba kia diiala katé ni mukutu uê u u talesa hadi.\" (Jisabhu 11:17) O athu ambote ala ni ukexilu ua kubhana ioso iala na-iu, kala o nguzu iâ, o kithangana kiâ, ni ima ia mukuá dingi. O ukexilu iú uambote, u a kuatekesa mu muakexilu avulu ku muenhu uâ, mu kienhiki u a bhekela sauidi iambote.\nO misoso ilondekesa kuila, o athu ene mu kuatekesa akuâ, kia a bhonza kiavulu kukala ni kikote ku muxima. Mu veji dia kiki, ene a kala ni sauidi iambote. Kubhana ni ngalasa ioso, kukuatekesa kukala ni sauidi iambote, katé muene ni ió ala ni uhaxi ki u xikina ku u saka, kala uhaxi u zozesa o jisélula, ni SIDA. O misoso iamba ue kuila, o ukexilu ua kubhana u kuatekesa o muthu ua mu bhânga ni kueha o uhôlua, phala ka kale ni kikote ku muxima, kiki ki tena kua a kuatekesa phala ka vutuke dingi mu ukexilu uokulu.\nKuma o kubhana kukuatekesa muene o sauidi, o misoso i londekesa ue kuila \"o henda ni kubhanga o mbote, maukexilu a tu kuatekesa phala ki tu kale ni ibanzelu iaiibha ku muxima.\" O kubhana ku tu kuatekesa ue kusosolola o kuthandanganha, ni kulenga kua manhinga mu mixibha ietu. O athu a funda anumi'â a disanza ni lusolo ku kikote, kioso kia kuatekesa akuá.\nKiki kidi muene. Kubhana kukuatekesa kukala ni sauidi iambote.\nKIOSO KI TU BHANA TU SUINISA UE AKUETU KUBHANA\nJezú ua tendelesa o maxibulu mê: \"Bhanenu akuenu, enu uenu Nzambi a mi bhane. Kienhiki-phe Nzambi ua-nda ku mi bhana kizongelu kiambote, kiòbate, kiòsakese, kia xamuka, a mi bhana bhu homba ienu. Mukonda ioso o nzôngo i mua zongela akuenu, iene Nzambi ia mi zongela enu'enu.\" (Luka 6:38) Kioso ki u bhana, o athu a sanguluka ue mu ukexilu iú, kiki ki suínisa o athu kubhana ue. Mu kiki, o kubhana kusuínisa o ukamba ni ku di kuatekesa.\nSai jingijiié ene mu di longa ia lungu ni ukamba ua athu ambe kuila \"o athu ala ni ukexilu ua kubhana, ene mu suínisa ue akuá kubhana.\" Mu kidi, \"kutanga o misoso ia lungu ni mbote iene mu bhanga o athu, i suínisa ue athu a mukuá kubhana.\" Mu kiki, kala kia tange o musoso ua mukuá, \"kala muthu mudietu u tena kuxa phangu iambote, phala o minzangala, adiakime, katé muene ni ió tua kambe kua ejiia.\" Mu izuelu ia mukuá, né muene se muthu u bhana kima kiofele, o phangu íii i tena kukuatekesa athu oso mu sanzala kukala uá ni ukexilu ua kubhana. O kuila ku mesena kutunga mu kididi kala kiki? Kiene, o athu a-nda tambula mabesá avulu mu kulondekesa o ukexilu ua kubhana.\nSai musoso ua tundu mu mbanza ia Florida mu ixi ia Estados Unidos ia América, u londekesa o mbote ijila mu kukala ni ukexilu iú. Sai kibuka kia Jimbangi ja Jihova, a dibhakula phala kukuatekesa o athu kioso kia bhiti o kitembu kia dikota. Kioso ene kia kexile mu kingila o ima, phala kuiudika o inzo, o kibuka kiki a mono kithádi kia inzo ia muthu kia zanganha, ene a dibhakula phala ku mu kuatekesa. Mu kubhita thembu, o ngana ia inzo íii ua soneka mukanda, ku mbonge ia Jimbangi ja Jihova. \"Nga-nda mi sakidila izuua ioso. Nga mono kuila, enu ki mu difu ni athu a mukuá.\" O ukexilu ua kusakidila, ua mu bhangesa kutumikisa kitadi, phala ku ki ngástala mu kikalakalu kia beta-o-kota kia mu bhanga o Jimbangi ja Jihova.\nKAIELA O PHANGU IA BETA-O-KOTA IA KUBHANA\nO jingijiié a tungununa kuila \"o athu a a bhange ni ukexilu ua kukuatekesa akuá.\" O jingijiie mu kutokuesa ambe kuila o ana-ndenge \"ala ni ukexilu ua kukuatekesa akuá, sé kukingila kua vutuila kima, né muene ande dia kumateka o kuzuela.\" Mukonda diahi? O Bibidia i tambuijila kuila 'Nzambi ua bhange o muthu mu kidifuanganu kiê,' mukonda dia kiki, tuala ue ni idifua, kala ia Nzambi.\nMu idifua ioso iala na-iu o Mubhangi uetu, Jihova Nzambi, kuala o ukexilu ua kubhana. Muene ua tu bhana o muenhu, ni ioso i tua mesena, phala ku zediua ku muenhu. (Ikalakalu 14:17; 17:26-28) Tu tena kukala ni ukamba uambote ni tata ietu ia diulu, ni kuijiia o vondadi iê, mu ku dilonga o Maka mê o Bibidia. O Bibidia iamba kuila, Nzambi ua jikula o njila, phala tu tene kuzediua ku hádia. * (1 Nzuá 4:9, 10) Kuma Jihova Nzambi muéne o mubhangi ua beta-o-kota, eie a ku bhange mu kidifuanganu kia Nzambi. Ki tu tokala kudiuana kioso ki tu bhana kima, mukonda tua mu kaiela o phangu ia Nzambi, mu kubhanga kiki, muene u tu xikina.\nUa lembalala Alexandra, tua mu tange kiá ku dimatekenu dia milongi íii? Kiebhi kiabhu o musoso uê? Sumbala o muthu ua kexile mu kuenda né, ua mu tangele kuila muene ua kexile mu zanga o kitadi kiê, o diiala a mu kuatekesa, ua disange ni makamba mê, mu sanzala muemanene o maximba, iú ua vutuila o 20 a jidolale kua Alexandra. Mu kienhiki, o diiala ua kumbidila kala kia mu tangele Alexandra, iú ua mateka ku dilonga o Bibidia. Alexandra ua sangulukile kiavulu, mu ku disanga né mu kiônge kia dikota kia Jimbangi ja Jihova mu dimi ia Chineji, mu ixi ia Peru. Phala kulondekesa o kisakidilu kiê, mu ioso ia mu bhange, o diiala uexana Alexandra ni jiphange ja mukuá kuia mu inzo iê ia kusumbisila kúdia.\nKubhana ni kukuatekesa akuetu, ku tu bhekela sauidi iambote. Mu kubhanga kiki eie u tena kukuatekesa akuenu kukala ni ukamba uambote ni Jihova Nzambi! (Tiiaku 1:17) O kuila uene mu uabhela o ima iambote iene mu ku bhana Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201703\/mabes%C3%A1-ejila-mu-kubhana\/","date":"2020-02-19T23:14:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144429.5\/warc\/CC-MAIN-20200219214816-20200220004816-00477.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1530,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi tua tokala ku samba?\nJihova Nzambi ka mesena kuila tu kala ni uôma mba hele ia ku zuela ni muéne o ibhindamu ietu. (Luka 18:1-7) Muéne uivua o misambu ietu mukonda ua tu zolo. Mukonda dia kuila o Tata ietu ia diulu ni henda ioso, u tu bhinga phala ku samba, ki tu tokala ku xikina?\nKi tu tokala ku samba ngó phala ku bhinga kikuatekesu. Mu veji dia kiki, o ku samba ku tu zukamesa kua Nzambi. (Jisálamu 8:3, 4) Kioso ki tu samba izuua ioso tu jikula o muxima uetu kua Nzambi, o ukamba uetu ni muéne u kola dingi.\nKiebhi ki tua tokala ku samba?\nKioso ki tu samba, Nzambi ka mesena kuila tu sota izuelu ia fuama mba ku bhitulula musambu umoxi izuua ioso. Ka tu bhinga ué ku kala ni ukexilu umoxi ua ku samba. Jihova u tu bhinga ku samba ni muxima uoso. (Matesu 6:7) Mu kifika, m'ukulu Ana mukua Izalaiele, ua sambele kua Nzambi mu ku bhinga kikuatekesu phala ku di bhana kiambote ni maka a kexile mu bhita nau ku muiji. Mu ku bhita thembu kioso Nzambi kia tambuijila o musambu uê, muéne ua sangulukile kiavulu iu ua sakidila Nzambi ni muxima uoso.\nUjitu ua dikota u tuala nau! Tu tena ku zukama ku Mubhangi uetu ni ku mu tangela o ibhindamu ietu. Tu tena ué ku mu ximana ni ku mu sakidila mu ioso iene mu tu bhangela. Sé phata etu ki tua-ndala ku dituna o ujitu iú ua dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/mukonda-diahi-tua-tokala-ku-samba\/","date":"2020-02-21T10:20:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145500.90\/warc\/CC-MAIN-20200221080411-20200221110411-00324.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":247,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.405,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kitumu kya Mozé, se kwa kexile dyala wa mesenene ku dixisa ni muhatu'ê, wa tokalele kukala ni mukanda wa ku dixisa. Kiki kya kexile mu fidisa o makaza ku dixisa mu ki ngoho. Mu izuwa ya Jezú, o atwameni a jingeleja a kexile mu kwehela kwila o makaza a dixisa ni lusolo, mukonda ki kwa bhonzele phala o athu kutambula o mukanda wa ku dixisa. O mayala eji tena ku dixisa ni ahatu'â kabasa kididi. (nwtsty milongi phala kutokwesa Mar 10:4, 11) Jezú wa londekesa kwila, Jihova mwene wa bhange o ukaza. (Mar 10:2-12) O diyala ni muhatu eji kala \"xitu imoxi ngó\" ni kukala kumoxi katé ku hádya ni hádya. O kima ki bhangesa ngó o makaza ku dixisa kala ki londekesa o divulu dya Matesu, o kuta \"phánda.\"—Mat 19:9.\nLelu, athu avulu kene mu mona o ukaza kala kya kexile mu mona Jezú, maji kala kya kexile mona o Jifalizewu. Kyoso ki kumoneka maka mu ukaza, o athu ku mundu a dixisa ni lusolo. Maji-phe o makaza Jikidistá a mona o kikutu kya ukaza kala kima kyala ni valolo ya dikota, mu kiki a bhanga yoso phala ku dibhana kyambote ni ibhidi i moneka mu ukaza, mu ku kumbidila o itumu ya Bibidya. Tala o vidyu O ku Dizola ni ku Dixila mu Ukaza, Kuzukamesa Dingi o Miji, mu kusuluka tambwijila o ibhwidisu ya kayela:\nKyebhi ki u tena ku kumbidila o divulu dya Jisabhu 15:1 mu ukaza wé ni kyebhi o kubhanga kiki kima kya tokala?\nKyebhi o divulu dya Jisabhu 19:11 di tena ku ku kwatekesa kulenga o ibhidi?\nSe u mona kwila ki wa sanguluka dingi mu ukaza, mu veji dya kubanza ku di xisa, ibhwidisu yebhi i wa tokala ku dibhanga?\nKyebhi o divulu dya Matesu 7:12 di tena ku ku kwatekesa kukala u munumi mba muhatu wambote?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2018-mwb\/milongi-ya-14-20-ya-kasambwadi\/yongeka-nzambi\/","date":"2020-02-21T00:46:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145316.8\/warc\/CC-MAIN-20200220224059-20200221014059-00008.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":298,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O sobha ia Sídia, Benehadade, ua kolokota mu kubhânga ni akua Izalaiele. Maji polofeta Ilizeu ua dimuna o sobha ia Izalaiele ithangana ioso, iu ua lengele. Kienhiki, Benehadade ua banze kukuta ni kuambata Ilizeu mu ixi iê. Ueza mu kuijiia kuila Ilizeu ua kexile mu mbanza ia Dotane, mu kiki ua tumikisa o masoladi akua Sídia kuia mu kuta Ilizeu.\nAkua Sídia a bhixila mu mbanza ia Dotane mu usuku. Mu kizuua kia mukuá kioso ki kuaki, o selevende ia Ilizeu uai bhu kanga iu ua mono kuila o mbanza a i kondolokele ku kifuxi kia dikota. Uôma ua mu kuata, iu ua dikola: 'Ilizeu, ihi i tua-nda bhanga?' Ilizeu ua mu tangela: 'O ala n'etu a beta o kuvula, o ala ni ene ndenge.' Bhenhobho, Jihova ua bhangesa selevende ia Ilizeu kumona kuila o milundu ioso mua'xaxi ka mbanza iezalele ni jikabalu javulu ja túbhia ni makalu a ita.\nKioso o masoladi akua Sídia kia mesenene kukuta Ilizeu, muéne ua sambe: 'Jihova, nga ku dióndo, ta-u mua vundu.' Bhenhobho, sumbala a tenene hanji kumona, o masoladi kejidile kuoso kua kexile. Ilizeu ua tangela o masoladi uixi: 'Enu muala mbonge iengi. Ngi kaielienu, phala ku mi londekesa o muthu u mua mu sota.' Ene a kaiela Ilizeu katé mu mbanza ia Samádia, mua tungile o sobha ia Izalaiele.\nKua bhitile kiá ithangana iavulu, kiene ngó akua Sídia kieza mu kuijiia kuoso kua kexile. O sobha ia Izalaiele uebhuidisa Ilizeu: 'Ng'a jibha kiá?' O kuila Ilizeu ua banzele kuila kiki kithangana kiambote phala kujibha ió a mesenene ku mu bhanga kiaiibha? Kana. Ilizeu ua tambuijila: 'Kana kua jibha. U a bhana kia kudia anga u a vutukisa mu njila iejila.' Mu kiki, o sobha ua a bhana kia kudia iu ua a tumikisa kubhata diâ.\n\"Kuene kubhua uôma ku tuala na-ku bhu pholo ia Nzambi, kuma kima kioso ki tu mu bhinga, se kia xikina mu vondadi iê, muène u tu ivua.\"—1 Nzuá 5:14","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/polofeta-ilizeu\/","date":"2020-02-21T01:33:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145316.8\/warc\/CC-MAIN-20200220224059-20200221014059-00013.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":322,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O makamba a kidi, a di kunda izuua ioso, ki kale pholo ni pholo, bhu kaxi ka mutelembe ua kafuetele, vidiu mba bhu kaxi ka mikanda. Kienhiki, phala tu tene ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi, tua tokala kuzuela nê izuua ioso. Maji kiebhi ki tu tena o ku bhanga kiki?\nTu tena kuzuela ni Jihova bhu kaxi ka musambu. Maji o kuzuela ni Nzambi, ki ku difuangana ni kuzuela ni muthu, soko dietu. Tua tokala kuijiia kuila, kioso ki tu samba, tua mu zuela ni Mubhangi uetu, o Suke-ku mu ngongo ioso. Kienhiki, tua tokala ku samba ni ujitu ni ku xila kuoso. Phala Nzambi kuívua o musambu uetu, saí itumu i tua tokala o ku belesela. Tua-nda di longa itumu itatu.\nKia dianga, tua tokala ku samba ngó kua Jihova Nzambi\nO makamba a uabhela kiavulu ku di kunda izuua ioso\nMu kidi, se muthu umoxi ngó ua mu zuela o mukuá kana, o ukamba ki u uabha kana. Kala o muthu ua uabhela kioso kia mu zuela o mukuá u muivua, tua tokala ué kuehela Nzambi kuzuela ni ku muivua kioso muéne kia zuela. Uejiia kiebhi Nzambi kia zuela n'etu?\nLelu, Jihova Nzambi \"u zuela\" n'etu bhu kaxi ka Maka mê, o Bibidia. (2 Timote 3:16, 17) Mukonda diahi tua mu zuela kiki? Tala o kifika kiki: Xinganeka kuila a ku tumikisa mukanda kuala kamba diê dia kazola. Kioso ki ua-nda zubha o ku u tanga, ni ku sanguluka kuoso ua-nda tangela akuenu, \"Ng'evu ia zuela kamba diami!\" Maji ki mua di zuelesa ni dikanu kana, mua di zuelesa bhu kaxi ka mukanda. Kiene kimoxi ué, kioso ki u tanga o Bibidia, ua mu bhana kithangana kua Nzambi phala muéne u zuele n'eie. Gina, tua mu tange kiá ku milongi ia dianga, uambe: \"Mu diami, se nga mesena kuila Nzambi u kala dikamba diami, nga tokala ku tanga o 'mukanda' ua tu sonekena muéne\n^ kax. 5 Phala kuijiia dingi ia lungu ni kiebhi ki tu tena ku zukama kua Nzambi mu ku samba, tanga o kibatulu kia 17 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/O-Kuila-Uene-mu-Zuela-ni-Nzambi\/","date":"2020-02-18T04:58:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143505.60\/warc\/CC-MAIN-20200218025323-20200218055323-00340.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":346,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kithangana kia kixibhu, Jihova ua tangela Elija uixi: 'Ndé ku Seleta. O Mutudi ua-nda kubhana kudia.' Bhu mielu ia mbanza, Elija ua mono mutudi ua muhatu ua kexile mu xanga jihuinhi. Elija ua mu bhingi tumenha. Kioso muene kia kexile muia mu takana tumenha, Elija ua muixana, uixi: 'Nga ku dióndo, ngi bhekele ué kambolo.' Maji o mutudi ua tambuijila: 'Ki ngala'mi ni mbolo phala ku ku bhana. Ngala ngó ni tufuba, ni máji phala kubhanga kakudia phala mon'ami n'eme.' Elija ua mu tangela: 'Jihova ua tange kuila se u ngi bhangela kambolo, o fuba ié m'ômbia ni máji ka-nda bhua katé o kizuua Jihova kia kà bhana dingi o mvula mu ngongo.'\nMu kiki, o mutudi uai kubhata iu ua bhange kambolo phala o polofeta ia Jihova. Kala kia tangele Jihova, o mutudi ni mon'ê a kexile ni kia kudia mu kithangana kioso kia kixibhu. O fuba mu jimbia ki iabhu ni máji ué kana.\nKua moneka divuua dia dikota. O mon'â mutudi ua kate iu uafu. Muéne ua bhingi ua diondo kua Elija phala ku mu kuatekesa. Elija ua mu tambula o mona iu ua muambata bhu jihata jê, ua bande-nê kate ku dixilu dia kexile kuthandu dia inzo. Bhenhobho ua te o mona bhu hama, iu ua sambe: 'Jihova nga ku dióndo, vutukisa o muenhu ua kana kaka.' Elija ua bhingi kima kia dikota kua Jihova. Mukonda ki muexile luua muthu ua fuile ia a mu fukunuine. Ku mbandu ia mukuá, o mutudi iú ni mon'ê ka tokalele ku muiji ua Izalaiele.\nMaji mona ua vutuka ku muenhu, ua mateka dingi o kubhuima! Elija ua tangela o mutudi: 'Tala! Mon'ê uala ni muenhu.' O mutudi ua sangulukile kiavulu iu ua tangele Elija: 'Sé phata, eie u muthu ua Nzambi. Ngejiia kiki, mukonda eie u zuela ngó o ima i ku tangela Jihova.'\n\"Xinganekenu o ilombelombe, i kamba kununa, i kamba kubhongolola, i kamba kinganja mba dibhakelu; Nzambi-phe u i bhana kúdia! Enu-phe kífua ki kota, mbé mu soka ni jinjila?\"—Luka 12:24","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/mutudi-ua-seleta-elija\/","date":"2020-02-24T06:30:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145897.19\/warc\/CC-MAIN-20200224040929-20200224070929-00023.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":334,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.338,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kukumbidila o Itumu ya Bibidya\nO Mak'â Nzambi a tu kwatekesa kuxinganeka ni kubhanga kála kya mu tuma o ilongesu ya Nzambi. Talesa ifika ya jiphange ilondekesa o unjimu wa dikota wa Bibidya.\nEye kubhingi kukala muthu wa yuka phala kusidivila Nzambi. Nzambi wa-ndala kwila eye u zediwa, mu kiki mwene wa-nda ku kwatekesa.\nXikina o milongi kana kutala o muthu wa mu ku bhana o milongi. O milongi i ku bhana o tufunga jikidistá, ilondekesa o henda ya Jihova ku kokwetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/kukumbidila-o-itumu-ya-bibidya\/","date":"2020-02-18T20:32:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143805.13\/warc\/CC-MAIN-20200218180919-20200218210919-00004.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":82,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú wa bhana o mwenyu wê phala kubhulula akwá ituxi. (Lo 5:8) Sé phata tu sakidila kyavulu Jezú mu ku tu londekesa henda mu kubhana o mwenyu wê phala ku tu bhulula. Mu kiki sayi ithangana, twa tokala ku di lembalala kwila, Jezú wafu phala kubhulula we o jiphange jetu. Kyebhi ki tu tena kulondekesa o henda ku jiphange jetu akwa ituxi kala etu, mu kukayela o phangu ya Jezú? Tu mone mawukexilu atatu. Wa dyanga, mu kubhanga ukamba ni jiphange, katé mwene ni yó kala ni ukexilu wa difu ni wetu mba jiphange akwa jixi jengi. (Lo 15:7; 2Ko 6:12, 13) Wa kayadi, mu kudilanga phala ki tu zwele mba kubhanga kima ki tena ku luwalesa akwetu. (Lo 14:13-15) Mu kusuka-ku, se muthu u tu bhanga kyayibha, tu tena ku mu loloka ni lusolo. (Lu 17:3, 4; 23:34) Se tu bhanga yoso i tu tena phala kukayela o phangu ya Jezú mu maka yá, Jihova wa-nda suluka mu kubesowala o kilunga ni paze ni henda.\nTALA O VIDYU, TALA O JIPHANGE MU UKEXILU WAMBOTE! MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKudimatekenu kyebhi phange Miki kya divu mu kilunga?\nIhi ya mu bhangesa kulungulula o ibanzelu yê?\nKyebhi o phangu ya Jezú ya kwatekesa phange Miki, kulungulula o ibanzelu yê? (Mar 14:38)\nKyebhi o divulu dya Jisabhu 19:1, di tena ku tu kwatekesa kumona o Jiphange jetu mu ukexilu wambote?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakwinyi-2018-mwb\/milongi-ya-27-ya-kakwinyi-2-ya-katutu\/jez%C3%BA-wafu-we-phala-kubhulula-o-jiphange-j%C3%A9\/","date":"2020-02-20T05:16:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144637.88\/warc\/CC-MAIN-20200220035657-20200220065657-00402.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.29,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila saí kizuua ua dibhuisa kiá ia lungu ni diulu, ni ia lungu ni ió ala mu diulu? Se kiene, k'eie ngó. Tundé ukulu, athu ene mu zuela ima iavulu ia lungu ni maka enhá. Athu avulu a xikina kuila, mu diulu muene muala o jikuku a tokala kua xila. O athu a mukuá a banza kuila, kididi kia uabha, kia tululuka kua tungu jianju ni athu ambote afú kiá ukulu. A mukuá ué a banza kuila, o diulu o kididi phala o jimidi ja jinzambi.\nAthu avulu amba kuila ki tu tena kuijiia kima kia lungu ni diulu, mukonda sé-ku muthu uaile kiá mu diulu phala ku tu jimbuluila o maka enhá. Maji, o kibanzelu kiki, kiaiibha. Jezú Kristu ua kexile mu diulu ande dia kuiza mu ixi. Muéne uambe ni kidi kioso ku jimesene ja jingeleja mu hama ia dianga: \"Eme nga tuluka mu diulu, kana mu kubhanga o vondadi iami, maji kubhanga vondadi ia ió uoso ua ngi tumu.\" Mu kiki, Jezú ua kexile mu londekesa ima ia lungu ni diulu ku jipoxolo jê kioso kiambe: \"Sai ididi iavulu ku bhata dia Tat'etu.\"—Nzuá 6:38; 14:2.\nO Tata ia Jezú, muene Nzambi, o dijina diê Jihova. O 'dibhata diê' ku diulu. (Jisálamu 83:18) Mu kiki, sé-ku muthu ueji lombolola kiambote o diulu, ki kale ngó Jihova Nzambi, ni Jezú Kristu. Ene, ene mu jimbulula kiavulu o maka enhá bhu kaxi ka isuma ia bhanene ku jiselevende ja fiiele.\nO milongi ia kaiela, izuela mbandu ia Bibidia ilondekesa ihi ia mono o athu mu isuma. Kioso ki uia ni kutanga o isuma íii, lembalala kuila o diulu ki kima ki tu tena ku ki kuata ni ku ki mona. Kienhiki, mu veji dia ku tu jimbulula o maka enhá mu ukexilu ua jianju, Nzambi ua jimbulula o diulu mu ukexilu u tu tena kutendela. O isuma ia-nda ku kuatekesa kutendela ia lungu ni iô a tungu ku diulu. Kuenhoko \"sai ididi iavulu.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-6-2016-ua-kamoxi\/diulu\/","date":"2020-02-24T08:54:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145910.53\/warc\/CC-MAIN-20200224071540-20200224101540-00483.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":321,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tanga o Bibidia mu Internete mba katula io ngalavale. O Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas, ia kidi ki i bhonzo ué ku i tanga. Iene iala mu jimbandu mba ia tenena mu 100 ia madimi ndenge. O Bibidia a i bhana kiá ku athu mu 170 ia mazunda ndenge.\nTu loloke. o Bibidia, \"Tradução do Novo Mundo\" ki iala luua mu dimi diê. Tua ku dióndo sola dimi diéngi.\nO madisá ala mu dimi didi, ala mu mbandu ja kaiela:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/bibidia\/","date":"2020-02-17T02:47:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141460.64\/warc\/CC-MAIN-20200217000519-20200217030519-00059.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000083447,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000083446502686}","num_words":80,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.287,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kavua 2019\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 2-29 ya Katutu ka, 2019\nIhi i tu tena kubhanga phala kubandekesa o kuswina kwetu ni kukolokota mu izukutisu?\nSuluka ni Kubheza Jihova né Mwene se Jinguvulu ji Fidisa o Ikalakalu Yetu\nMukonda dyahi kubhanga maxibulu kima kya tokala, jindunge jebhi ja-nda tu kwatekesa kukumbidila o kitumu kiki?\nO athu a kambe o jingeleja a bhingi kuzola Nzambi ni kukituka maxibulu a Kidistu. Kyebhi ki tu tena ku a kwatekesa?\nLIFE STORY\nO ima ya bhiti ni phange Manfred Tonak kyoso kya kalakala kala mukunji wa jixi ku África, ya mu longo kukala ni mwanyu, kusanguluka ni yoso yexile na-yu ni idifwa yengi yambote.\nWa di bhanenen kyá ni kikote mukonda dya kituxi ki wa tele m'ukulu. Ihi i tena ku ku kwatekesa kutolola o ixinganeku yiyi??","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kavwa-wa-2019\/","date":"2020-02-27T03:57:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146647.82\/warc\/CC-MAIN-20200227033058-20200227063058-00168.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.279,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O tembulu ia mono Izekiiele mu kisuma, ilombolola kuila, o mundu ua Jihova, ueji bhana jisata mu vondadi iâ. Kiebhi ki tu tena ue kubhanga kiki?—Jih 13:15, 16.\nO kima kia dianga, o kukala muboki ua ithangana ni ithangana. O muvu ua sidivisu ua 2018, uala ni jimbeji javulu jala ni Sábhalu jitanu ni Malumingu atanu. O muvu iú, ua-nda kuatekesa o jiphange a boka ngó mu mausukilu a semana, mukonda dia salu. O aboki a tena kusola kubhanga 30 mba 50 a ji ola mu jimbeji ja Katanu, Kasamanu, ni kioso o kafunga ka ilunga kia kunda o kilunga.\nMaji se ki tu tena kukalakala kala aboki a ithangana ni ithangana? Mu kidi, tu tena kubhanga nguzu phala kubandekesa dingi o uhete uetu ni kusanzumuna o ukunji uetu. Ki kale se tu tena kukala aboki a ithangana ni ithangana mba kana, o henda ietu kua Jihova, ia tokala ku tu suinisa kubhanga ioso, phala ku mu sidivila kiambote ku muvu ua sidivisu ua 2018!—Ho 14:2.\nTALA O VIDIU, NI KIKUATEKESU KIA JIHOVA, NGI TENA KUBHANGA IMA IAVULU; MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nIhi ia bhangesa Sabina kubandekesa o sidivisu iê kua Jihova?\nKiebhi o phangu ia kusuina ia Sabina, i ku kuatekesa?\nKu muvu ua sidivisu ua 2018, jimbeji jebhi ji u tena kusidivila kala muboki ua ithangana ni ithangana?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2017-mwb\/milongi-ia-28-ia-kakui-3-ia-Katut\/kusidivila-kala-muboki-ua-ithangana-ni-ithangana\/","date":"2020-02-18T16:54:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143784.14\/warc\/CC-MAIN-20200218150621-20200218180621-00129.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":216,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.361,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katatu 2016\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia 29 ia Kauana, ndu 3 ia Kasamanu ua 2016.\nO kibatulu kia Bibidia kia muvu ua 2016, ki tena ku tu kuatekesa kukala polondo phala ku ditunda kiambote mu ibhidi i tua-nda di bhana na-iu ku hádia.\nKiebhi o henda ia Nzambi i tu bhangesa kukaiela o phangu ia Jezú ia lungu ni kudizola ni jiphange jetu, ni kuloloka akuetu?\nKiebhi ki divua o muthu a mu undu? Kiebhi kia unda o muthu?\nIhi i tua tokala kuijiia ia lungu ni 144.000?\nKiebhi o kukalakala kumoxi ni Jihova ku tu sangulukisa, ni ku tu langa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-ua-ku-di-longa-ua-katatu-ua-2016\/","date":"2020-02-17T07:17:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141749.3\/warc\/CC-MAIN-20200217055517-20200217085517-00301.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":104,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.442,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasamanu 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201104\/","date":"2020-02-18T04:35:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143505.60\/warc\/CC-MAIN-20200218025323-20200218055323-00384.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9876902103,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9876902103424072}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.227,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.208,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I TU LONGA O IBHANGELU?\nO ola ya dyanga kyoso mona kya mu vwala, o mama wa tokala kwondeleka ni kulondekesa henda kwa mon'ê. Mukonda dyahi? Mukonda o kubhanga kiki, kukwatekesa o kukula, o mona wanda kula ni sawidi ya soko. *\nIhi i bhangesa o mama kulanga ni henda yoso o kabwetele kê ka vwala kindala? O mulongexi Jeannette Crenshaw wa jimbulula mu Jurnale ya Milongi ya lungu ni uvwalwilu (The Journal of Perinatal Education) kwila, sayi ji hormona a jixana ocitocina, jene ji \"bhangesa o mama kuzola mon'ê kyoso kya mu vwala, kyoso kya mu kwata bhu maku, kyoso kya mwamwisa, ni kyoso kya mu tala.\" O hormona ya mukwa i moneka mu kithangana kiki, \"i kwatekesa o mama kumesena kwondeleka o mona, ni ku dibhana nê kyambote, yene i bhangesa we o mama kuzukama dingi kwa mon'ê.\" Mukonda dyahi kiki kima kya valolo?\nJihova Nzambi, mwene wa bhangesa kwila, o mama i zola kyavulu o kan'a ka vwala. * O Sobha Davidi wa ximana Nzambi mu ku mu \"katula mu divumu\" ni ku mu langa. Mwene wa sambe: \"Eye-mwène wa ngi tambula konda tunde mu mala; eye u Nzambi yami tunde mu vumu dya mam'etu.\"—Jisálamu 22:9, 10.\nXINGANEKA: Se Nzambi wa bhangele ima ya bhonzo phala kukwatekesa o jimama kuzola o tubwetele twâ ni kudikila o ibhindamu yâ, ki twa tokala kudyelela kwila Nzambi u langa we muthu ni muthu kala \"tu an'a Nzambi\"?—Ikalakalu 17:29.\nIHI I TU LONGA O BIBIDYA YA LUNGU NI KILANGIDILU KI TU BHANA NZAMBI?\nJezú Kidistu, wa beta-o-kota mu kwijiya o Mubhangi, muthu woso-woso ndenge, wambe: \"Tu dyèdye tuyadi, kala ku tu sumbisa mu mulambongo? Ni kamoxi-ku-phe ngó ki ka lawuka bhoxi sé Tat'enu ku ki a-ndala. Kwambe dingi enu-phe katé ni jindemba ku mítwe yenu a ji'aleka. wila kiki, ki mu kale ni wôma. Tudyèdie né twa ndumba, enu mwa beta ukota.\"—Matesu 10:29-31.\nKi twene mu tonginina o tunjila twoso-twoso tu twene mu mona, né kyoso 'kamoxi-ku-phe ngó ki ka lawúka bhoxi.' Maji o Tata yetu ya dyulu u tala o tunjila twoso mu kamoxi-kamoxi! O kanjila—né mwene tunjila twavulu—ki twa soko ni muthu umoxi. O disá bhabha dyenyidi: Eye ki wa tokala 'kukala ni wôma' mu ku banza kwila Nzambi kene mu ku tala. Mu kidi, mwene wa mesena o mbote yé, wa ku zolo kyavulu!\nNzambi wa mesena kyavulu o mbote yetu, u tu zenza ni henda yoso\nO Bibidya i tu kanena\n'Mesu a Jihova, ala mu ididi yoso, ni kukengelela athu ayibha ni athu ambote.'—JISABHU 15:3.\nMesu a Jihova a lungu kwa yá a yuka, o mátwi mê mala kwividila kyoso kya dikola.—JISÁLAMU 34:15.\n\"Ngi sanguluka, ngi kala ni kutana mu kulenduka kwê; kuma eye wa ngi xinganeka mu kubhindama kwami; eye wa ng'ijidila mu jiphaxi mu nga bhiti.\"—JISÁLAMU 31:7.\n\"NGA DIVWILE KWILA JIHOVA KA NGI ZOLELE\"\nKi tu sangulukisa kyavulu kwijiya kwila, Nzambi u tu suwa, wa mesena o mbote yetu, ni henda yoso. Kiki ki tena kubhita, kala kya lombolola Hannah, mukwa * Inglaterra:\n\"Mu ithangana yavulu nga divwile kwila, Jihova ka ngi zolele ni kwila, mwene kexile mu tambwijila o misambu yami. Nga banzele kwila, nange mukonda kwa ki kambele kixikanu. Nga divwile kwila, mwene wa kexile mu ngi talesa hadi mukonda eme ki ngexile ni valolo. Nga divu kwila, Nzambi ka ngi lange.\"\nMaji-phe, Hannah ka suluka ni phata ya kwila Jihova u mu tala, wa zolo o athu. Ihi ya lungulula o ixinganeku yê? \"Mwene wa lunguluka bhofele-bhofele,\" kala kya jimbulula mwene. \"Ngi lembalala diskulusu di ngevu mu kyônge mu mivu kudima, dya zwela ya lungu ni sata ya kukula ya bhana Jezú, dya ngi tula ku muxima, dya ngi tululukisa mu kwijiya kwila, mbé Jihova wa ngi zolo kyavulu. Kyoso misambu yami kya i tambwijila, nga didi, mukonda nga mono kwila Jihova wa ngi zolo, sumbala ngi mukwa ituxi. Kumbandu yengi, bhu kaxi ka kudilonga we o Bibidya ni kuya mu yôngenga dilongo dingi yalungu ni Jihova, ifwa yê ni kyebhi kya tu mona. Kindala Ngi mona o kikwatekesu kya Jihova ni henda ya kwatela athu oso, ni kwila, mwene wala polondo phala ku tu langa, muthu ni muthu.\"\nO izwelu ya Hannah i tu ximbakatesa. Maji kyebhi ki u tena kwijiya ni kidi kyoso kwila, Jihova u ku tendela, ni kwila u lembalala kyebhi ki u dívwa? O milongi ya kayela-ku, ya-nda tambwijila o kibhwidisu kiki.\n^ kax. 3 Sayi ji mama ja dibhana ni kikote kyoso kya bhanduluka, ki tena kwa bhonza ku di kwatenena ni an'â. Né kiki, ene ka tokala kubanza kwila éne ala ni kikuma. Kala kyambe o Instituto Nacional de Saúde Mental, dos EUA, o kikote kíjila mu ku vwala, \"nange kijíla mukonda dya uhaxi mba kuxinganeka kyavulu . . . ki kíjila mukonda dya kima kya yibha kya bhange o mama, kana.\" Phala kwijiya dingi ya lungu ni maka yá, tala o milongi, \"Entenda melhor a depressão pós-parto\" Mu Despertai! 8 dya mbeji ya Kanake, wa 2003, mu phutu!\n^ kax. 5 Jihova o dijina dya Nzambi kala kyo tange mu Bibidya.—Jisálamu 83:18.\n^ kax. 15 O majina o lungulule.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/o-kwila-nzambi-wa-mu-ku-tala\/","date":"2020-02-19T21:26:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144167.31\/warc\/CC-MAIN-20200219184416-20200219214416-00106.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":825,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.24,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1964\nMUKUA: INGLATERRA\nMUSOSO: KA KEXILE NI KILUNJI, UA VUALA MONA MU UNDENGE\nMUSOSO UAMI\nA ngi vualela mu sanzala ia Paddington, mu mbanza ia Londres, mu ixi ia Inglaterra. Nga tungile ni mam'etu ni jiphange jitatu ja ahatu, makot'ami. Mukonda dia uhólua, tat'etu ka tu suuile kiavulu.\nMu undenge uami, mam'etu ua ngi longo kusamba mu mausuku oso. Nga kexile ni Bibidia iofele, iene ia kexile ngó ni divulu dia Jisálamu, nga bhangele ue mikumbi phala kuimba o Jisálamu jenhojo. Sai kizuua, nga tange kima mu divulu diami dia jingijiie, katé kiki kiala hanji ku muxima uami, diambele kiki: \"Ku hádia, ki kua-nda kala dingi muenhu.\" O izuelu íii ia ngi bhangesa kufula kilu mu mausuku, mu kubanza ku hádia. Nga kexile mu xinganeka: 'Mu kidi, o muenhu uene ngó iú? Se kiene, mukonda diahi-phe ngala ku muenhu?' Ki ngi mesenene kufua!\nNga uabhelele kiavulu o ima ia lungu ni uanga. Nga fikisa kuzuela ni madifundu, nga kexile muia ku jimbila ni jikoleka jami, ni kutala jifilime ja madimonho. Tua sangulukile kiavulu ku ji tala, maji ja kexile ue mu tu kuatesa uôma uavulu.\nNga mateka kubhanga ima iaiibha kioso ki nga kexile ni kuinhi dia mivu. Nga mateka kubuakula makanha, mu kusuluka, nga kexile mu buakula ithangana ioso. Mu kubhita kithangana, nga mateka kubuakula diamba. Kioso ki nga kexile ni 11 ia mivu, nga mateka kúnua uhólua. Sumbala ki ngi uabhelele o kutouala kua uhólua, maji nga zolele kukodiua. Nga zolele ue mimbu ni kukina. Nga kexile muia mu jifesa ni mu jinzo ja kukina mu usuku. Nga kexile mu tunda mu mausuku ni kuvutuka ku makolombolo. Mukonda dia kubhuila, mu ithangana iavulu nga kexile mu fonga mu xikola. Mu xikola, nga kexile mu nua mu kithangana kia kunhoha.\nKu muvu ua sukina mu xikola, ki ngi ditundu kiambote. Mu ithangana iavulu, mam'etu mu kukamba kuijiia o ukexilu uami uaiibha, muene ua kexile mu luuala ni kukala ni njinda. Tua kexile mu zoka kiavulu, mu kiki nga tundu kubhata dietu. Mu kithangana kienhiókio, ngai mu tunga ni saí iami, Tony, uexile Rásta. Muene ua kexile mu ta ituxi ia makota, kusumbisa jidroga, a muijiidile ue kala kisuéia. Kioso ki nga kexile ngó ni 16 ia mivu, a ngi mitisa, nga vuala mon'a diiala.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI\nNga zuelele ni Jimbangi ja Jihova mu veji ia dianga, kioso ki nga kexile mu inzo mua kexile mu langa o ahatu a a sengele ni tuana tuâ. Muenhomo a ngi bhé dixilu, ku jinguvulu ja mbanza ienióio. Kiiadi kia ahatu Jimbangi ja Jihova, a kexile mu kunda ilumba ia mukuá a kexile ue kiá ni tuana. Sai kizuua ngai mu kuívua o milongi iâ. Nga mesenene kulondekesa o makutu a Jimbangi ja Jihova. Maji ni kulenduka kuoso, ene a ngi tambuijila bhu kaxi ka Bibidia, o ibhuidisu ioso i nga kexile na-iu. Ene a ngi londekesa henda, o ukexilu iú ua ngi tula muene ku muxima. Mu kiki, nga xikina kudilonga o Bibidia ni ene.\nMu kithangana kienhókio, nga dilongo kima mu Bibidia kia lungulula o muenhu uami. Tundé mu unzangala uami, nga kexile ni uôma uavulu. Mu kithangana kiki kiene ngó ki nga dilongo o milongi ia Jezú ia lungu ni difukunukinu! (Nzuá 5:28, 29) Nga dilongo uê kuila, Nzambi ua ngi zolo. (1 Phetele 5:7) O izuelu mu divulu dia Jelemiia 29:11 ia ngi tula muene ku muxima, iamba: \"Kuma ixinganeku ioso i ngala ku mi xinganeka na-iu, nga ijiia kiambote muene, eme ngi Jihova, ixinganeku ia uembu, ki ia phulu, kana, nda ngi mi bhane dizubhilu di muene ku kinga.\" Eme nga mateka kuxikina kuila, ngeji kala ni kidielelu kia kukala mu Palaizu mu ixi katé ku hádia ni hádia.\nO Jimbangi ja Jihova ja ngi londekesa henda ia kidi. Kioso ki ngai mu veji ia dianga mu kiônge, nga mono o ukexilu uâ uambote, ni kuila a dizolele kiavulu mudiâ! (Nzuá 13:34, 35) O ukexilu iú, ki nga u muene mu ngeleja ia mukuá mu nga ile. O Jimbangi ja Jihova a ngi tambulula kiambote, né muene ni ima iaiibha i nga kexile mu bhanga. Ene a ngi bhana mátui, a ngi kuatekesa, ni ku ngi langa ni muanhu uoso. Nga divuile kuila, nga bhangele mbandu ia muiji ua dikota, muiji ua henda.\nBhu kaxi ka milongi ia Bibidia, nga muene kuila nga tokalele kubhanga nguzu phala kutula o ifua iaiibha, phala kubelesela o itumu ia iuka ia Nzambi. Kia ngi bhonzele kutula o ukexilu ua kubuakula makanha. Mu kithangana kienhókio, nga muene kuila, o mimbu i nga kexile mu kuívua ia kexile mu ngi bhangesa kumesena dingi kubuakula diamba. Phala kukala ngi muthu uambote, ngeha kuia mu jifesa ni mu jinzo ja kukina mu usuku. Mu kiki nga soto makamba engi, eji ngi kuatekesa kukala ni ukexilu uambote ua muenhu.\nMu kithangana kienhókio, Tony ua kexile ue mu dilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Kioso o Jimbangi ja Jihova kia kexile mu tambuijila o ibhuidisu iê bhu kaxi ka Bibidia, muéne ua xikina kuila ua kexile mu dilonga o kidi. Muene ua xisa ue ima iavulu ku dima: Ua xisa o makamba mê okulu aiibha, o usuéia, ueha o kubuakula diamba. Phala ku sangulukisa kiambote Jihova, kiiadi kietu tua mono kuila tua tokalele kutula o ukexilu ua iibha ua ufusa, ni kulanga kiambote mon'etu. Tua kazala ku muvu ua 1982.\n\"Kindala ki nga mu fula dingi kilu mu usuku, mu kubanza ia lungu ni hádia mba kufua\"\nNgi lembalala hanji kioso ki nga kexile mu sota mu Mulangidi ni Despertai! * misoso ia athu a lunguluile o ukexilu ua muenhu uâ, nga mesenene ue kukaiela o phangu iâ. O milongi i nga sange-mu ia ngi kuatekesa kiavulu! Ia ngi kuatekesa kusuluka mu kulungulula o ukexilu ua muenhu uami, mu veji dia kubhuila. Nga suluka mu kusamba kua Jihova, phala kukolokota ku ngi kuatekesa. Eme ni Tony a tu batizala kala tu Jimbangi ja Jihova ku muvu ua 1982.\nMABESÁ U NGA TAMBULA\nKukala ni ukamba uambote ni Jihova Nzambi, kua bhulula o muenhu uami. Eme ni Tony tuene mu mona o kikuatekesu kia Jihova mu ithangana ia bhonzo. Tuene mu dilonga kudielela kua Nzambi mu ithangana ia ibhidi, tu mona kuila Jihova uene mu tu kuatekesa, ni kudikila o ibhindamu ia muiji uetu.\nKisangu-sangu kia dikota, ki ngala na-kiu kukuatekesa o tuana tuetu kuijiia ue Jihova. Kindala ngi sanguluka kiavulu kumona alaula'mi kuijiia ue o Nzambi ia kidi.\nKindala ki nga mu fula dingi kilu mu usuku, mu kubanza ia lungu ni hádia mba kufua. Eme ni Tony tuene mu bhanga ikalakalu iavulu, mu kukuatekesa o athu avulu mu ilunga ia Jimbangi ja Jihova. Etu tuene mu longa ue akuetu, mu kiki se ene a kala ni kixikanu kua Jezú, a-nda tambula o muenhu ua kalelaku.\n^ kax. 17 A di bhange ue ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/ki-ngi-mesenene-kufua\/","date":"2020-02-20T09:08:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144708.87\/warc\/CC-MAIN-20200220070221-20200220100221-00208.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1127,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2014 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201409\/wpub\/km_KIM_201409_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201409\/wpub\/km_KIM_201409_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201409\/","date":"2020-02-23T17:19:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145818.81\/warc\/CC-MAIN-20200223154628-20200223184628-00312.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9753054976,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9753054976463318}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu izuua ia Jezú, kiebhi o athu kia kexile mu sangela o kitadi mu tembulu?\nO kaxa ia jimbongo ja tembulu ia kexile mu Kithadi kia Ahatu. O divulu, o Templo\nO itutu íii a i xanene jikoloneta mukonda ja kexile kala kabasa. Kala kitutu kia kexile ni ima iê phala ku ta-mu, o kitadi kia kexile mu katula mu itutu íii ia kexile ni njila iê. Jezú ua kexile mu Kithadi kia Ahatu kia mono athu avulu, katé muene ni muthu uexile ngadiama, ku sangela kitadi mu tembulu.\nItutu iiadi ia sidivile phala ku ta-mu lubhaku lua tembulu. Kitutu kimoxi kia sidivile phala ku ta-mu lubhaku lua muvu ua bhitile, o kia mukuá phala o muvu uenhó. Itutu 5 ia sidivile phala ku ta-mu kitadi phala ku sumba tuphomba, mixi, dixi dia dizumba, ni itutu ia ulu. Se o muthu ka bhakele ngó o kitadi kia mu bhingile, o kitadi kia subhukile ua tokalele ku ki ta mu itatu ia mukuá ia kexile mu tembulu. O kitutu 8, kia sidivile phala ku ta-mu o kitadi kia sata ia muloloki ua ituxi. O kitutu 9 ndu 12 kia sidivile phala ku ta-mu o kitadi kia sata ia kikuma, phala ku satela jinjila, phala o Nazilé ni akua dibhute ku ta-mu o sata iâ. O kitutu 13 kia sidivile phala o athu a mesenene ku sangela kitadi mu vondadi iâ.\nO Kuila o Misoso ia Soneka Luka Iexile ia Kidi?\nLuka muéne ua soneka o divulu dia Luka ni divulu dia Ikalakalu ia Jipoxolo. Luka ua zuela kuila muéne ua \"zubha ku ibhuidisa kiambote tunde ku ia tundile,\" maji saí akua ku tokuesa o Bibidia, ka xikina mu misoso ia soneka Luka. (Luka 1:3) Kienhiki, o kuila o misoso ia soneka muéne, ia kidi muene?\nO misoso ia soneka Luka a tena ku i tokuesa phala ku mona se ia kidi muene mba kana. Mu kifika, muéne ua soneka majina a athu exile kabhitangu ni jinguvulu akua Loma, kala, o jixefe, mu Filepe; afundixi a mbonge, ku Tesalonika; ni makota ma athu, ku Efezo. (Ikalakalu 16:20, 17:6; 19:31) Luka ua tumbula Helode dia Antipa, kála tetalaku ni Serju Phaulu, o nguvulu ia Xipele.\nO majina a ujitu a tumbula Luka, a tokala muene, mukonda kioso o dijina dia kibatu, dia lungulukile, o dijina dia ujitu dia sobha dia kexile mu lunguluka ué. Maji o mukua ku tokuesa o Bibidia, Bruce Metzger, uambe: \"O majina enhá a ujitu mu divulu dia Ikalakalu, alondekesa kuila a kidi, mukonda dia ididi ni thembu mua soneka o divulu.\" O mukua ku tokuesa o Bibidia, William Ramsay, uambe: \"Luka ua tange o misoso ni kidi kioso.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140101\/eie-ua-kijidile\/","date":"2020-02-17T13:10:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142323.84\/warc\/CC-MAIN-20200217115308-20200217145308-00193.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":431,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.374,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kuma o ujitu uambote u tu tambula, ni uhete uauabha, u tunda ku diulu. Ima ioso íii i tuluka kua Nzambi, Tata ua bhanga o mikengeji ia diulu.\" (Tiiaku 1:17) O izuelu íii ia Bibidia ilondekesa o ukexilu ua kubhana ua Tata ietu ia diulu, Jihova Nzambi. Maji ku maujitu moso a tu bhana Nzambi, sai-ku ujitu umoxi ua beta dingi kota a mukuá ndenge. Ujitu uebhi? O izuelu ia Jezú i tu sanga mu divulu dia Nzuá 3:16, iamba: \"Mbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\"\nO ujitu ua Mona umoxie-lele ua Nzambi—uene o ujitu ua beta dingi kota u tueji tambula kua Nzambi, mbata mukonda dia ujitu iú u tena ku tu kula ku ubhika ua ituxi, kukuka ni kufua. (Jisálamu 51:5; Nzuá 8:34) Né muene se tu bhanga nguzu, etu ki tu tena kudibhulula ku ubhika iú. Maji mu henda iê ia dikota, Nzambi ua bhange kima phala ku tu bhulula. Mu kubhana Mon'ê umoxielele, Jezú Kristu kala sata ia kukula, Jihova Nzambi ua bhana ku athu a belesela o kidielelu kia kukala ni muenhu ua kalela-ku. Maji o kukula kulombolola ihi? Mukonda diahi kua bhingi ku tu kula? Ni kiebhi ki tu tena kukatula mbote mu kukula?\nO kukula, kua difuangana ni kitadi ki futa muthu phala kusumba dingi kima kia jimbila mba phala kubhulula muthu mu kaleia mba ku ubhika. O Bibidia ijimbulula kuila o jitata jetu ja dianga, a a bhange sé kituxi, akexile ni kidielelu kia kukala ni muenhu ua kalekala-ku mu palaizu mu ixi kumoxi ni muiji uâ. (Dimatekenu 1:26-28) Maji ene a texi o kuzediua kuos'oko kioso kia solo kuxibhaka Nzambi—mukonda dia kiki a kituka ati a ituxi. Ihi ia bhiti ni ene? O Bibidia i tambuijila: \"Mukuâ ni kia bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufua kù kuejila mu ituxi; kiene ue kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\" (Loma 5:12) Mu veji dia kubhitisa muenhu uambote ku muiji uê, Adá ua a bhitisa o kituxi ni kufua.\nKu mbandu ia kukula, o kima kio fute kia tokala kusoka ni kima kia texika. Kioso Adá mu vondadi iê, ua bhukumukina Nzambi, muene ua te kituxi, mukonda dia kiki ua texi o muenhu uê uambote. O Bibidia i tu tangela kuila, o kubhukumuka kua Adá kua bhangesa o muiji uê kukituka abhika a ituxi ni a kufua. Mu kiki, phala kukula o muenhu kua bhingile kubhana muenhu uengi ua iuka, ua kambe kituxi—o muenhu ua Jezú. (Loma 5:19; Efezo 1:7) Kiki kia bhiti ngó mukonda Nzambi ni henda ioso ua solo kukula o mundu ni ku tu bhana o kidielelu kia kukala ni muenhu uambote ua kexile nau Adá ande dia kuta kituxi—o muenhu ua kalela-ku mu palaizu mu ixi.—Dijingunuinu 21:3-5.\nMu kumona o mbote ijila mu kukula, sé phata tu tena kuzuela kuila o ujitu ua Nzambi ua kukula, u tu bhana o kidielelu kia kukala ni muenhu ua kalela-ku, uéne o ujitu ua beta dingi o kota ua tu bhana Nzambi. Phala kusakidila o \"ujitu iú ua beta o kuiuka\" tu mone kiebhi o ujitu iú u tu kuatekesa kubhana maujitu ambote kua akuetu kala ki tua dilongo mu mbandu ia bhiti.\nO kukula ku tu kuatekesa kukumbidila o vondadi ietu. Etu tuala ni vondadi ia kunangenena ku muenhu. (Ndongixi 3:11) Né muene mudietu ki tu tena kubandekesa o izuua ia muenhu uetu, maji mukonda dia kukula tu tena kukala ni muenhu ua kalela-ku. O Bibidia iamba: \"Kuma o futu ia ituxi kufua. Maji o ujitu-phe ua Nzambi muenhu ki uabhua, mua Kristu Jezú, Ngana ietu.\"—Loma 6:23.\nO kukula ku tu kuatekesa mu ibhindamu ietu. O athu keji tena kudikula, lémbua. O Bibidia ijimbuilula: \"O kukula, o muenhu ua muthu, kuate kiavulu, jimbongo né ji tena-bhu, kuma jene ji dianga kúbhua.\" (Jisálamu 49:8) Mu kienhiki, tua bhindamene o kikuatekesu kia Nzambi phala ku tu bhulula ku kituxi ni kalunga. Maji 'mukonda dia Jezú Kristu u tena ku tu bhulula' Nzambi ua tu bhana o kima ki tua bhindamene.—Loma 3:23, 24.\nMu kithangana kia tokala. O Bibidia iamba: \"Kioso ki tua kexile hanji tu akua ituxi, kiene kia tu fuila Kristu bhu kididi.\" (Loma 5:8) Kuma a tu kulu \"kioso ki tua kexile hanji tu akua ituxi,\" kiki kilondekesa kuila Nzambi ua tu zolo kiavulu né muene tu akua ituxi. Kiki ki tu suinisa ue kukala ni kidielelu kia dikota ku hadia, né muene se kua bhingi kukolokota mu kubhânga ni ibhidi ia ituxi.\nNzambi ua tu kulu mukonda ua tu zolo. O Bibidia i tu tangela se mukonda diahi Nzambi ua tu bhana Mon'ê phala ku tu kula: \"Muene mua tu tukuluila Nzambi o henda iê ia tu kuatela, Nzambi kia katula Mon'ê umoxi-èlele, anga u mu tumikisa mungongo, phala etu ni tu mone muenhu kua muène. Muenhumu mua kala o henda, mu kuila: Etu ki etu tua zola Nzambi, maji muène-ku ua tu zola, iú ua tumikisa Mon'ê mu kukala kiluuluilu kia ku tu lolokesa o ituxi ietu.\"—1 Nzuá 4:9, 10\nKiebhi ki u tena kulondekesa kuila ua sakidila o ujitu ua beta dingi o kota? Lembalala kuila o izuelu ia Jezú mu divulu dia Nzuá 3:16 iamba kuila \"uoso u mu xikana\" ua-nda bhuluka. O Bibidia iamba kuila o kuxikana \"ku ijidisa ima i tua dielela.\" (Jihebeleu 11:1) Phala kukala ni kudielela kuku, tua tokala kukala ni kuijiia kua kidi. Mukonda dia kiki, kala ni kithangana phala kudilonga ia lungu ni Jihova Nzambi, o Mubhani ua \"ujitu iú ua beta o kuiuka,\" dilonge ue ihi i ua tokala o kubhanga phala kutambula o muenhu ua kalela-ku, u tua-nda tambula mukonda dia sata ia kukula ia Jezú.\nU tena kuijiia o ima ioso íii mu kudilonga o milongi ia Bibidia u tu sanga mu www.jw.org. O Jimbangi ja Jihova a-nda sanguluka mu ku kuatekesa. Tua dielela kuila kioso ki ua-ndaia ni kudilonga ni kuivua o jimbote jijila mukonda dia ujitu iú, eie ua-nda zuela kiki: \"Nga sakidila-phe Nzambi, kuma sai-ku kubhanduluka mua Jezú Kristu, Ngana ietu!\"—Loma 7:25.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-6-ua-2017-kamoxi\/greatest-gift-of-all\/","date":"2020-02-29T13:56:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875149238.97\/warc\/CC-MAIN-20200229114448-20200229144448-00113.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1001,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kizuelu \"muboki ua thembu ioso,\" kia tokala ku jiphange a kalakala mu ididi ia ubhe, a jikula o njila phala o jiphange. Jezú uexile uê muboki ua thembu ioso, mukonda ua tundu ku diulu phala ku tula o njimbu mu ixi, ni kubhulula o athu. (Matesu 20:28) Lelu o akaiedi mê ene mu kaiela o phangu iê mu ku kala ni kithangana kia 'kubhanga maxibulu.' (Matesu 28:19, 20) Saí jiphange ene mu bhanga o sidivisu ia thembu ioso.\nO muboki ua thembu ioso u boka thembu ioso. O Jimbangi joso ja Jihova, ene mu tula o njimbu iambote. Maji saí aboki a sosola o ukexilu ua mienhu iâ, phala kukala aboki a thembu ioso, mu kubhanga 70 a ji ola ku mbeji mu ku boka. Saí jiphange a kalakala ngó phala ku dikila o muiji, kaxaxi ka kizuua phala kukala aboki a thembu ioso. A mukuá a sidivila kala akunji a katunda, mu ididi mua kambe aboki, a bhanga 130 a ji ola, mba a bhanga dingi ku mbeji. O aboki a thembu ioso ka thandanganha ni ima ia muenhu, mukonda ene a dielela kuila Jihova ua-nda kua dikila o ibhindamu. (Matesu 6:31-33; 1 Timote 6:6-8) O jiphange ka tena ku kalakala kala aboki a thembu ioso, ene mu kalakala kála aboki a ithangana ni ithangana, phala kubandekesa o sidivisu iâ, a bhana 30 mba 50 a ji ola ku mbeji.\nO muboki ua thembu ioso u bokona mu sidivisu íii mu kuzola Nzambi ni athu. Kála Jezú, lelu tuene mu mona athu kejiia Nzambi ni ikanenu iê. (Marku 6:34) Tuejiia kuila etu tu tena ku a kuatekesa, mu ku a longa n'a kale ni kidielelu ku hádia. O henda ku athu i bhangesa o muboki ua thembu ioso kubhana o kithangana kiê mu vondadi iê, phala ku kuatekesa o athu mu nzumbi. (Matesu 22:39; 1 Tesalonika 2:8) Mu kubhanga kiki u kolesa dingi o kixikanu kiê, u zukama dingi kua Nzambi, u kala ni kisangusangu kiavulu.\nO muboki ua thembu ioso ihi?\nMukonda diahi o aboki a thembu ioso a bokona mu sidivisu íii?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/jw-muboki-ua-thembu-ioso\/","date":"2020-02-25T17:36:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146127.10\/warc\/CC-MAIN-20200225172036-20200225202036-00355.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":332,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O jiphange a sidivila mu Betele, a kalakala mu ididi iavulu, mu kulanga o kikalakalu kia kuboka, kia ixi imoxi mba jixi. Saí iá a sidivila mu ibuka ia kulungulula o madivulu, ku katula jikopia ja madivulu, ku sokejeka madivulu, kubhaka madivulu, kubhanga ji vídeo, mba kulanga ima iéngi ia tokala.\nO Kibuka kia Filiiale kiene mu langa o kikalakalu. O Kibuka kia Utuminu, ki bhana o kikalakalu kia kulanga o ikalakalu ku Kibuka kia Filiiale. A tena kukala tufunga tutatu ndenge, a kulu kiavulu mu nzumbi. O kibuka kia filiiale, ki kuatekesa kiebhi kia mu kuenda o ikalakalu ku Kibuka kia Utuminu, mu jixi jene mu langa ni ku ijidisa o maka oso a moneka. Kiki ki kuatekesa o Kibuka kia Utuminu, kuijiia ihi ia tokala kusoneka mu madivulu a ubhe, mu iônge ia ilunga ni mu iônge ia makota. O Kibuka kia Utuminu, kiene mu tumikisa Akunji mu mivu ioso, phala kukunda o jifiliiale ni kubhana itendelesu ku Ibuka ia Jifiliiale, n'a bhange kiambote o ikalakalu iâ. (Jisabhu 11:14) Kioso o mukunji kia kunda, u bhanga diskursu phala kusuínisa o jiphange.\nKi kuatekesa o ilunga. Saí jiphange ku filiiale ala ni kikalakalu kia kuxikina ilunga ia ubhe. Ene ué endesa o ikalakalu ia aboki a thembu ioso, ia a ukunji mu ixi iéngi, ni tufunga tua ilunga a sidivila mu mbambe ia filiiale. Ene a iudika iônge ia makota, endesa o kikalakalu kia kutunga Ididi ia Kubheza ni kuijiia kuila o madivulu a mu kua tumikisa muene mu ilunga, phala kusuua o ibhindamu ia jiphange mu nzumbi. O kikalakalu kioso kiene mu bhanga mu filiiale, ki kuatekesa o kikalakalu kia kuboka ni ki-ende ni uiukilu uoso.\nKiebhi o Kibuka kia Filiiale, ki kuatekesa o Kibuka kia Utuminu?\nIkalakalu iebhi iene mu bhanga mu filiiale?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/filiiale-ia-jimbangi-ja-jihova\/","date":"2020-02-28T18:05:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147628.27\/warc\/CC-MAIN-20200228170007-20200228200007-00486.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":295,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.393,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nzambi mwène u kalakala moxi dyenu . . . u mi bhana o hanji ni kutena phala kutumaka kyoso kya mu kala mu vondadi yê yambote [nwt].\"—FIL. 2:13.\nMWIMBU 104 Nzambi u tu Bhana o Nzumbi Ikôla\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Ihi i tena kubhanga Jihova phala kukumbidila o vondadi yê?\nJIHOVA u tena kukituka yoso ya mesena phala kukumbidila o vondadi yê. Mu kifika, Jihova wa kituka Mulongexi, Mukwa kutululukisa, ni mu Muboki. Twa tumbula ngó ima yofele i tena kukituka Jihova. (Iza. 48:17; 2 Kol. 7:6; Nga. 3:8) Né kiki, mu veji javulu mwene u bhinga ku athu phala kubhanga yoso ya mesena. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kol. 1:3, 4) Jihova u tena kubhana ku muthu woso-woso, o unjimu ni kutena kwa bhingi, phala kukituka yoso ya bhingi n'a kumbidila o vondadi yê. Kiki kilombolwelu kya dijina dya Jihova, kala kyene mu zwela akwa kutokwesa.\n2. (a) Mukonda dyahi sayi ithangana ki tu banze kwila, Jihova u tena ku tu bhana ikalakalu? (b) Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?\n2 Etwenyoso twa mesena kubhanga kima ki sangulukisa Jihova. Maji amoxi a kala ni phata. Ka banze kwila, Jihova u tena ku a bhana ikalakalu. Mukonda dyahi? Mukonda ene a divwa kuma ka tena mukonda dya kitala, ibhindamu ni kukamba o uhete. Kumbandu yengi, amukwa a sanguluka ni kikalakalu kya mu bhanga kyá, a banza kwila ka bhingi kubandekesa-ku dingi. Mu milongi yiyi, twanda zwela kyebhi Jihova kya tena ku tu pelepalala phala kukumbidila o vondadi yê. Mu kusuluka, twanda tala misoso ya Bibidya ya jiselevende ja Jihova, mayala ni ahatu, i londekesa kyebhi kya tambula o hanji ni kutena phala kubhanga dingi. Ku disukilu, twanda mona kyebhi ki tu tena kudibhakula phala Jihova n'a tu bhana dingi ikalakalu mu kilunga kyê.\nKYEBHI JIHOVA KYA TENA KU TU PELEPALALA?\n3. Kala kilondekesa Filipe 2:13, kyebhi Jihova kya tena ku tu bhana o hanji phala kukalakala?\n3 Tanga Filipe 2:13. * Jihova u tena ku tu bhana o hanji phala kukalakala. Kyebhi kya tena kubhanga kiki? Mu kifika, tu tena kwívwa kwila, sayi phange mu kilunga wa bhindamena kikwatekesu mba sayi kikalakalu kyengi mu kilunga. Mba-phe o tufunga a tanga mukanda wa tundu ku filiyale, wamba kwila, sayi kilunga kyengi kya bhindamena aboki. Kyenyiki eye u tena kudibhwidisa: 'Ihi i ngi tena kubhanga phala kukwatekesa?' Mba a tu bhana kikalakalu kya bhonzo. Ki twejiya se twanda kibhanga kyebhi. Mba kyoso ki u tanga jivelusu ja Bibidya, u tena kudibhwidisa, 'Kyebhi ki ngi tena kukayela o jivelusu jiji phala kukwatekesa akwetu?' Jihova ka tu jijila kubhanga kima kyoso-kyoso. Maji kyoso kya mona kwila twala polondo phala kuditonginina mudyetu, Jihova u tena ku tu bhana o hanji ya kuya kupholo phala kukalakala.\n4. Kyebhi Jihova kya tena ku tu bhana o kutena phala kukalakala?\n4 Jihova u tena we ku tu bhana o kutena phala kukalakala. (Iza. 40:29) Kyebhi? Mwene u tena ku tu bhana o nzumbi ikola phala kubandekesa o mawuhete metu. (Mak. 35:30-35) Bhu kaxi ka kilunga kyê, mwene u tena ku tu longa kyebhi ki tu bhanga o kikalakalu kya tu bhana. Se a kubhana kikalakalu maji ki wejiya kyebhi kya tokala ku kibhanga, bhinga ki kwatekesu. Bhinga we o kikwatekesu kwa Tata yetu ya dyulu, mwene wanda kubhana o \"nguzu i lenda yoso.\" (2 Kol. 4:7; Luka 11:13) Mu Bibidya mwala misoso yavulu ilondekesa kyebhi Jihova kya kwatekesa mayala ni ahatu, mu ku a bhana o hanji ni kutena phala kukalakala. Kyoso ki tuya ni kudilonga o misoso yiyi, xinganeka kyebhi Jihova kya tena ku kubhana kikalakalu phala kubhanga o ima kala kya bhangele ene.\nJIHOVA WA KWATEKESA O MAYALA KUDITUNDA KYAMBOTE MU KIKALAKALU KYA BHANGE\n5. Ihi i tu dilonga mu ukexilu wa Jihova wa bhana o kikalakalu kwa Mozé wa kubhulula o mundu wê?\n5 Jihova wa bhanene kikalakalu kwa Mozé kya kubhulula o mundu wa akwa Izalayele. Jihova wa mu bhanene o kikalakalu kiki mu kithangana kyebhi? O kwila kiki ki kya bhiti kyoso Mozé kya divwile kwila wala polondo, mukonda dya ku mu longa o \"unjimu woso wa akwa Ijitu?\" (Ika. 7:22-25) Kana, Jihova wa bhanene ngó o kikalakalu kwa Mozé kyoso mwene kya kitukile muthu wa lenduka wa batama o muxima. (Ika. 7:30, 34-36) Jihova wa bhanene o kuswina kwa Mozé phala kuzwela ni nguvulu ya Ijitu wexile ni kutena kwavulu. (Mak. 9:13-19) Ihi i tu dilonga mu ukexilu wa Jihova wa bhana o kikalakalu kwa Mozé? Tu dilonga kwila, Jihova u bhana kikalakalu kwa yó a sota kukayela o idifwa yê anga a dyelela mu kutena kwê.—Fil. 4:13.\n6. Ihi i twa dilongo mu ukexilu wa Jihova kukalakala ni Badizilayi phala kukwatekesa Sobha Davidi?\n6 Hama ja mivu kupholo, Jihova wa bhanene kikalakalu kwa Badizilayi kya kukwatekesa Sobha Davidi. Davidi ni mundu wê exile ni \"nzala ni dibhwilu, ni dinyota\" kyoso ene exile mu lenga Abisalone mona Davidi. Badizilayi, wexile kya mwadyakime. Né kiki wa te o mwenyu wê mu kilwezu phala kukwatekesa Davidi ni yó exile-né. Badizilayi ka xinganeka kwila kala dingi ni valolo kupholo dya Jihova mukonda dya kukuka. Mu veji dya kiki mwene ni henda yoso wa bhana o ima yexile na-yu phala kukwatekesa o jiselevende ja Nzambi ja bhindamene. (2 Sam. 17:27-29) Ihi i tu dilonga ku musoso yú? Kya tu longo kuma, né mwene se tu adyakime, Jihova u tena ku tu bhana kikalakalu kya kudikila o ibhindamu ya jiselevende jê, kikale mu kilunga kyetu mba mu kididi kyengi kwa bhindamena-ku kima. (Jisa. 3:27, 28; 19:17) Né mwene se ki tu tena kukwatekesa ni nguzu yetu, tu tena kusangela kitadi phala o kikalakalu kyetu ku mundu woso. O kitadi kiki kyanda kwatekesa kwoso kumoneka o ibhindamu.—2 Kol. 8:14, 15; 9:11.\n7. Kikalakalu kyebhi kya bhana Jihova kwa Ximinyá ni mukonda dyahi kiki kya mu swinisa?\n7 Jihova wa kanena kwa Ximinyá, mwadyakime wa fiyele mu Jeluzaleme kwila, mwene weji mona Mexiya ande dya kufwa. O kikanenu kiki kya swinisa kyavulu Ximinyá, mukonda mwene wa kingila Mexiya mu mivu yavulu. Mukonda dya kixikanu ni kukolokota kwê Jihova wa besowala Ximinyá. Sayi kizuwa, \"bhu kaxi ka nzumbi ikôla,\" mwene wayile mu tembulu. Kwenyóko mwene wa tale o kabwetele Jezú. Jihova wa bhana dingi ujitu kwa Ximinyá wa kubhanga kikanenu kya kwila, o mona weji kituka Kidistu. (Luka 2:25-35) Sumbala Ximinyá nange wa fwile kyá kyoso Jezú kya mateka o ukunji wê mu ixi, mwene wa sangulukile ni ikalakalu ya mu bhele Jihova. Ku hádya, mwene wanda tambula mabesá avulu! O diyala didi dya fiyele, ku mundu wobhe wanda mona kyebhi Jezú kyanda bhekela mabesá avulu phala o ifuxi yoso mu ngongo. (Dim. 22:18) Etu we tu tena kulondekesa kisakidilu mu ujitu woso-woso u tu tambula kwa Jihova, mu sidivisu yé.\n8. Kyebhi Jihova kya tena ku tu bhana kikalakalu kala kya bhangele ni Balanabé?\n8 Ku hama ya dyanga mu K.K., sayi diyala a mwixanene Zuze, wexile polondo phala kubhanga o vondadi ya Jihova. (Ika. 4:36, 37) Nange, o jipoxolo a mu luku Balanabé dilombolola, 'muthu u kolokotesa akwâ' mukonda wexile mu ximbakatesa akwa. Mu kifika kyoso Sawulu kya kituka Kidistá, avulu mu kilunga akexile ni wôma wa kumu zukama mukonda dya kuzukutisa o Jikidistá m'ukulu. Maji, Balanabé wa ximbakatesa yu wa kwatekesa Sawulu. Mukonda dya kiki Sawulu wa sangulukile kyavulu. (Ika. 9:21, 26-28) Mu kubhita kithangana, o tufunga mu Jeluzaleme, a bhindamene kuswinisa o jiphange a tungile ku Andiyokiya ni ku Sidiya. A tumikisa-ku nanyi? A tumikisa-ku Balanabé! Ene a solo kyambote. Etu twa mu zwela kwila Balanabé \" anga u a swinisa ene oso kuma a kolokote kwenda mu kidi ni Ngana, ni kutetuluka kwa muxima.\" (Ika. 11:22-24) Kyene we kimoxi lelu, Jihova u tena ku tu kwatekesa kukituka \"muthu u kolokotesa akwâ\" phala kuximbakatesa o jiphange. Mba mwene u tena ku tu bhangesa kukunda muthu, kuxinda muthu wa mu kata mba kuzwela ima i mu swinisa. O kwila wanda kwehela Jihova ku kubhana kikalakalu kala kya bhanene kwa Balanabé?—1 Tes. 5:14.\n9. Ihi i tu dilonga mu ukexilu wa Jihova wa kwatekesa phange a mwixana Vasily kukituka kafunga kambote mu nzumbi?\n9 Jihova wa kwatekesa phange a mwixana Vasily kukituka kafunga kambote mu nzumbi. Kyoso Vasily kya tambula o ujitu wa kukala kafunga wexile ni 26 kya mivu. Mwene wexile ni wôma, kya divwile kwila weji tena kukwatekesa o kilunga kukula mu nzumbi, benge-benge yó exile mu dibhana ni ibhidi. Maji mwene wa tambula kikwatekesu kya tufunga exile ni uhete ni kyoso kya dilongo o Xikola ya tufunga. Phange Vasily wa kalakala ni nguzu yoso phala kuditunda kyambote. Mu kifika mwene wa soneka jimbambe jofele jeji kumbidila. Kyoso kyayi ni kukumbidila o jimbambe jiji, o wôma wê wa sosoloka. Kindala mwene wamba: \"o ima yexile mu ngi bhekela wôma m'ukulu, kindala i ngi sangulukisa. O kyoso Jihova kya ngi kwatekesa kusanga velusu i ximbakatesa jiphange mu kilunga ngi sanguluka kyavulu.\" Enu jiphange ja mala, se mu kayela o phangu ya phange Vasily ni mu wehela Jihova ku mi kitula o muthu wa mesena mwene, mwene wanda ku mi bhana uhete wa kulanga kyambote o kikalakalu kya mi bhana mu kilunga.\nJIHOVA WA KWATEKESA O AHATU KUDITUNDA KYAMBOTE MU KIKALAKALU KYA BHANGE\n10. Ihi ya bhangele Abingayíle ni ihi i tu dilonga mu phangu yê?\n10 Davidi ni masoladi-mê, exile mu a sota kwala Sobha Sawulu. A bhindamene kikwatekesu. Kyenyiki, o masoladi a Davidi a bhingi ka kudya ku diyala a mwixana Nabale, mukwa Izalayele. Ene a bhingile kudya mukonda a bhangele kikalakalu phala Nabale. A langele o jimbudi jê mu kikangalakata. Maji Nabale wexile mukwa kwimina. Ka a bhanene kima. Davidi wa dizangala kyavulu, wa mesene kujibha Nabale ni mala oso a mu tokalele. (1 Sam. 25:3-13, 22) Maji Abingayíle, muhatu wa Nabale, wexile mukwa kilunji. Ni kuswina kwoso, mwene wa tolokela Davidi, wa mu dyondela phala ka kale ni kikuma kya manyinga mu kujibha Nabale. Ni uhete woso, wa mu bhingi phala kuxisa o maka yá bhu maku a Jihova. O izwelu ya lenduka ni ibhangelu yambote ya Abingayíle, ya tululukisa o muxima wa Davidi. Mwene wa tonginina kwila, Jihova mwene wa tumikisa Abingayíle. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abingayíle wexile ni idifwa yambote, ya bhangesa Jihova ku mu bhana ikalakalu. Kyene we kimoxi ni jiphange ja ahatu, ala ni kilendu, ala ni kilunji, a tena ku fikidila o miji, ni akwâ mu kilunga.—Jisa. 24:3; Titu 2:3-5.\n11. Ihi ya bhangele o an'â Salume ni a nanyi a mu kayela o phangu yâ lelu?\n11 Mu kubhita ji hama ja mivu, an'a ahatu a tokalele ku mwiji wa Salume, exile bhu kaxi ka yo a a solele kwala Jihova phala kuyudika o ilumbu ya thembulu. (Neh. 2:20; 3:12) Sumbala o tata yâ wexile kilamba, o ana a Salume a dibhakula phala kubhanga ikalakalu ya bhonzele kyavulu. (Neh. 4:15-18) Ene ka difwile ni atwameni a mwiji wa akwa Tékowa. O mayala yá \"ku kikalakalu kya Ngana yâ k'a tele-ku xingu jâ\" phala kukwatekesa! (Neh. 3:5) O an'â Salume, a sangulukile kyavulu mu kumona kwila, o kikalakalu a ki zubha mu 52 a izuwa! (Neh. 6:15) Mu izuwa ya lelu, twene mu mona jiphange ja ahatu ala ni ukexilu yú. Ene a bhanga ikalakalu ya lungu ni kutunga ni kulanga ididi yo bhakule phala o ubhezelu kwa Jihova. O uhete wâ, o kufulujuka kwâ ni ufiyele wâ, u kwatekesa kyavulu o kikalakalu kiki.\n12. Kyebhi Jihova kya tena ku tu bhana kikalakalu kala kya bhangele ni Tabita?\n12 Jihova wa bhangesa Tabita kubhanga \"ima yavulu yambote ni kukwatekesa we kyavulu o jingadyama,\" kotelele o atudi a ahatu. (Ika. 9:36) Mukonda dya henda ni ukexilu wê wa kubhana, o jiphange a luwalele kyavulu kyoso Tabita kyafu. Maji ene a sangulukile kyavulu kyoso Phetele kya mu fukununa. (Ika. 9:39-41) Ihi i tu dilonga ku phangu ya Tabita? Kikale se tu minzangala mba tu adyakime, tu mala mba tu ahatu, etwenyoso tu tena kubhanga kima phala kukwatekesa o jiphange mu kilunga.—Jihe. 13:16.\n13. Kyebhi Jihova kya bhana kikalakalu kwa phange a mwixana Lute wexile mukwa Jisonyi? Ni ihi ya yambe mwene?\n13 Sayi phange a mwixana Lute wexile mukwa Jisonyi wa mesenene kukala mukunji wa jixi jengi. Mu undenge we mwene wa swinine mu kubhana o tumikanda inzo ni nzo. Mwene wambe: \"Mu kidi nga wabhelele o kikalakalu kiki.\" Maji kya mu bhonzele o kuzwela ni athu pholo ni pholo yalungu ni Utuminu wa Nzambi. Sumbala wexile mukwa jisonyi, Lute wa kituka muboki wa thembu yoso, kyoso kya tenesa 18 dya mivu. Ku muvu wa 1946, a mwixana phala kubhanga o Xikola ya Ngiliyade, mu kubhita kithangana a mu tumikisa ku Hawaiyi ni ku Japá. Jihova wa mu kitula muthu wa kutena mu ukexilu wa kusanzumuna o njimbu yambote mu jixi jojo. Mwene wa kumbidila o ukunji wê mu a 80 mivu. Lute wambe: \"Jihova wa ngi kwatekesa mu ku ngi bhana o kutena kwê. Mwene wa ngi kwatekesa kutolola o jisonyi jami. Ni kidi kyoso ngi xikina kwila Jihova u tena kuku kitula o muthu wa mesena se u mu dyelela.\"\nEHELA JIHOVA KU KUBHANA IKALAKALU\n14. Kala kilondekesa Efezu 3:16, 17, ihi i twa tokala kubhanga phala Jihova na tu bhana ikalakalu mu kilunga?\n14 Tunde ukulu, Jihova wene mu bhana ku jiselevende jê ikalakalu yavulu mu mawukexilu ka difu. Ikalakalu yebhi yanda ku kubhana mwene? Kwa bhingi ukala polondo. (Tanga Efezu 3:16, 17.) Se ukala polondo, Jihova u tena kuku kitula mulongexi ni muboki wa mbote, u tena we kuku kitula muthu u kolokotesa, u ku kitula mukalakadi wa uhete, dikamba di ximbakatesa, mba muthu woso-woso wa mesena mwene phala kukumbidila o vondadi yê.\n15. Kala kya ki jimbulula mu 1 Timote 4:12, 15, o minzangala ya lelu a tokala kubhinga kwa Jihova phala ku a kwatekesa kubhanga ihi?\n15 Abha o ya lungu ni jiphange jetu minzangala a mu zukama kyá ku u wadyakime? Twa bhindamena mala a nguzu, phala kukwatekesa o kikalakalu kya kulanga o kilunga, kala akwatekexi a tufunga. Sayi ilunga, mwala dingi tufunga o akwatekexi a tufunga ndenge. O kwila enu mu minzangala mu tena kubandekesa o hanji yenu phala kubhanga dingi mu kilunga? Sayi minzangala amba kwila, \"Eme nga wabhela kusidivila mwene ngó kala muboki kwabhu.\" Se kyene ki wene mu divwa, bhinga kwa Jihova kikwatekesu na kubhane o hanji ya kusidivila kala mukwatekexi wa tufunga ni kukala ni kutena phala kubhanga ikalakalu yavulu mu kilunga kyê. (Ndo. 12:1) Twa bhindamena o kikwatekesu kyé!—Tanga 1 Timote 4:12, 15.\n16. Ihi i twa tokala kubhinga kwa Jihova ni mukonda dyahi?\n16 Jihova u tena ku kubhana o uhete phala kukumbidila o vondadi yê. Kyenyiki-phe mu bhinge o hanji phala kubhanga o kikalakalu kyê. Mu kusuluka mu bhinge o kutena ku wa bhindamena. Kikale se u munzangala mba u mwadyakime, bhakula o kithangana ni nguzu yé phala kujingisa Jihova kindala. (Ndo. 9:10) Se a kubhana kikalakalu mu kilunga kya Jihova, kana kudituna ni lusolo kwila ki wanda tena. Ujitu wa dikota kubhanga mbandu né mwene yofele mu kikalakalu ki fumanesa o Tata yetu ya henda!\nMWIMBU 127 O Idifwa I Nga Tokala Kukala Na-yu\n^ kax. 5 O kwila u divwa kuma wa bhingi kubandekesa o sidivisu yé kwa Jihova? Wene mu dibhwidisa se wala hanji ni valolo phala mwene? Mba wene mu divwa kwila, ki wa bhingi kudibhakula phala kusidivila kwoso kwa mesena Jihova? O milongi yiyi yanda londekesa kyebhi Jihova kya tena ku tu bhana o hanji ni kutena kwa kubhanga yoso ya bhingi phala kukumbidila yoso ya mesena.\n^ kax. 3 Sumbala Phawulu wa sonekena o mukanda yú phala o Jikidistá mu hama ya dyanga, o izwelu yiyi ya tokala phala o jiselevende joso ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2\/jihova-u-tena-ku-kubhana-o-uhete-phala-kumbidila-o-vondadi-y%C3%AA\/","date":"2020-02-16T23:07:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00007.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2472,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.248,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mu kola o ufôlo phala akwa'xi oso-lolo a tunga-mu.\"—IJILA 25:10.\nMWIMBU 22 Utuminu wa Nzambi Wíze!\nI TWANDA DILONGA *\n1-2. (a) O fesa ya Njubilewu ihi? (Tala o kaxa \"O fesa ya Njubilewu ihi?\") (b) Maka-hi a zwela Jezú mu divulu dya Luka 4:16-18?\nSAYI JIXI, a bhanga fesa yadikota kyoso o sobha mba n'amvwale kya tenesa 50 a mivu. O athu a tena kubhanga o fesa yiyi mu kizuwa kya mumvimba, semana mba mbeji. Maji o kusanguluka kuku kubhita, o athu anga a jimba o fesa yiyi ni lusolo.\n2 Etu twanda dilonga maka a lungu ni Njubilewu ya beta dingi kota, o fesa yexile mu bhanga akwa Izalayele mu kutenesa 50 a mivu, ndenge. O fesa ya Njubilewu yokulu, yexile mu bhekela ufôlo ku akwa Izalayele. Mukonda dyahi twa tokala kudilonga o maka ya? Mukonda o Njubilewu ya akwa Izalayele, i tu lembalesa kima kya katunda kya bhange Jihova phala etu. O ndunge ya bhange Jihova, yanda tu bhekela ufôlo wakalelaku, tu tena kukatula-ku mbote né mwene kindala kiki. Jezú wa zwela we yalungu ni ufôlo yú wa katunda.—Tanga Luka 4:16-18.\n3. Kala kilondekesa Ijila 25:8-12, o Njubilewu yexile mukwatekesa kyebhi akwa Izalayele?\n3 Twanda tendela dingi kyambote o izwelu ya Jezú ya lungu ni ufôlo, se tu dyanga kudilonga o Njubilewu ya bhanene Nzambi ku mundu wê m'ukulu. Jihova wambela akwa Izalyele: \"Muvu wa makwinyi-a-tanu kôlesa-u, anga mu kola o ufôlo phala akwa'xi oso-lolo a tunga-mu; u mi kale muvu wa njubilewu, muthu ni muthu alukile [mba a vutuke] mu mikáwu ya undûndu wê, muthu ni muthu we alukile ku familiya yê.\" (Tanga Ijila 25:8-12.) Mu milongi ya tundu-mu, twa mono o mbote yexile mu katula akwa Izalayele, mu Jisabhalu joso. Maji mbote yebhi yexile mu katula akwa Izalayele mu Njubilewu? Mu kifika, se mukwa Izalayele ukala ni makongo avulu anga u bhinga kusumbisa o kibhela kyê phala kufuta o makongo, mu muvu wa Njubilewu o kibhekela kyê exile mu avutwila-kyu. Mu kiki-phe, o mukwa Izalayele weji tena kutambula dingi o \"mikáwu ya undûndu wê,\" phala twana twê ki tu kambe kima kya kulundula. Mba diyala wa disumbisa mba wa sumbisa mon'ê mu ubhika phala kufuta o makongo avulu. Mu muvu wa Njubilewu o mubhika wa tokalele kuvutula 'ku mwiji wê.' Kifwa-phe, mu Izalayele, sé-ku muthu weji kala mubhika ku mwenyu wê woso! O ndunge yiyi ya Jihova, ilondekesa kwila, mwene u suwa, wa mesena o mbote ya athu oso!\n4-5. Mukonda dyahi kima kyambote etu kudilonga maka alungu ni Njubilewu ya akwâ Izalayele?\n4 Maji mbote yebhi yamukwá yexile mu katula akwa Izalayele mu Njubilewu? Jihova wa jimbulula: \"Momwenu ki mu kale ngadyama; kuma Jihova Nzambi yé wa-nda ku ku bhana kubhanduluka kwanzungule m'oxi ya-nda ku ku lundwisa phala ku ivwa.\" (Mate. 15:4) Kiki ki kyene mu bhita ku mundu wa lelu! Lelu, o jimvwama ene mu bandekesa dingi o umvwama-wâ. O wadyama wa jingadyama wene mu dibandekesa dingi.\n5 Kuma tu Jikidistá, ki twene mu belesela o Kijila kya Mozé. Kiki kilombolola kwila, etu ki twene mu kayela o kijila kya Njubilewu, kyexile mu jituna o athu ku ubhika, kuloloka o makongo ni kuvutwila o ibhela ku miji ya a tokala. (Loma 7:4; 10:4; Efe. 2:15) Né kiki, twa tokala kudilonga o maka a lungu ni Njubilewu. Mukonda dyahi? Mukonda tu tena kukala ni ufôlo, u tu lembalesa ya bhangele Jihova phala o mbote ya akwa Izalayele.\nJEZÚ WABHANA O NGOLOKELA YA UFÔLO\n6. Mukonda dyahi etwenyoso twa bhingi ufôlo?\n6 Etwenyoso twa bhingi ufôlo mukonda twala mu ubhika wa kituxi. Kuma tu akwa ituxi twene mu kuka, kukata ni kufwa. Avulu a mona o kidi kiki kyoso kya di tala kulumwenu, ni kyoso kya sota o dotolo mukonda dya uhaxi. Tu luwala we kyavulu kyoso ki tu ta kituxi. O yalungu ni kutondala, poxolo Phawulu wambe: \"Kyene kí kyala ku ngi kutila mu ubhika wa kitumu kya ituxi kya ngi kala mu idyandu yami.\" Mwene wa bhandekesa-ku dingi: \"Kokolo dyami dya kuxixima kiki! Nanyi u ngi kudila ku mukutu yú wa mu ngi bheka mu kalunga.\"—Loma 7:23, 24.\n7. Yalungu ni ufôlo Izaya wa kanena ihi?\n7 Phala o kuzediwa kwetu, Jihova wa yudika njila phala ku tu bhulula ku ituxi. Jezú mwene o njila phala o ufôlo yú. Mu 700 ya mivu ande dya Jezú kwiza mu ixi, polofeta Izaya wa bhangele kikanenu kya lungu ni ufôlo wadikota. O ufôlo yú weji beta dingi kota o muvu wa Njumbilewu ya akwa Izalayele ndenge. Mwene wa soneka: \"Nzumbi ya Ngana Jihova Nzambi ya ngi tula ku thandu; mukonda Jihova wa ng'undu kutudila jingadyama njimbu ya mbote; wa ngi tumu kusaka oso ala ni kikote mu muxima; ni kuxika ngonge ya ufôlo wa abhika.\" (Iza. 61:1) O polofesiya yiyi yalungu ni nanyi?\n8. Izaya wa bhange polofesiya ya lungu ni ufôlo. O polofesiya yiyi yalungu ni nanyi?\n8 O kikanenu kiki kya beta o kota kya mateka kudikumbidila kyoso Jezú kya mateka o ukunji wê. Kyoso Jezú kya ile mu dilombe mu mbanza ya mu vwalela ku Nazale, Jezú wa tangele o izwelu ya Izaya kupholo dya akwa Izalayele a dyongekele-mu. Jezú wa jimbulula kuma o izwelu yiyi ya dikumbidila kwa mwene mu kuzwela: 'Nzumbi ya Jihova ya ngi tula, mukonda mwène wa ng'undu kutudila o jingadyama, Njimbu Yambote. Wa ngi tumu kuxika ngonge ya ufôlo wa a bhika, ni kubhana mesu o ifôfo, ni ku jituna oso a a kwika, ni kukola o muvu wa Jihova wa kubhanduluka.' (Luka 4:16-19) Kyebhi Jezú kya kumbidila o polofesiya yiyi?\nO ATHU A DYANGA KUTAMBULA O UFÔLO\n9. Mu thembu ya Jezú, athu avulu exile mu kingila ufôlo webhi?\n9 Mu thembu ya Jezú o athu a mateka kutambula o ufôlo wa kanena Izaya, wa tange we Jezú mu dilombe. Tu tena kudyelela mu izwelu yiyi mukonda Jezú wabhana o ngolokela: 'Lelu kya dikumbidila, ki mwevu kyòsoneke mu mak'ama.' (Luka 4:21) Avulu evu o ngolokela yoyo nange exile mu kingila kwa bhulula ku unguvulu wa Loma. Ene nange exile ni kixinganeku kya mayala ayadi ambele: \"Twa kexi ku dyelela twixi, Mwène kya wa-ndu bhandulula o mundu wetu wa Izalayele!\" (Luka 24:13, 21) Maji twejiya kwila, Jezú ka swinisa o maxibulu-mê kubhukumukina o unguvulu wa Loma. Mu veji dya kiki, mwene wa a tendelesa kufuta \"kwa Sézalu, ima yangene ya Sézalu.\" (Mat. 22:21) Kyenyiki-phe, kyebhi Jezú kya bhekela o ufôlo mu kithangana kyokyo?\n10. Ufôlo wahi wabhana Jezú ku athu?\n10 O mon'â Nzambi, weza mu ixi phala kubheka ufôlo mu mawukexilu ayadi. Kyadyanga, Jezú weza phala kubhulula o athu ku ubhika wa milongi ya makutu yexile mu longa o atwameni a jingeleja mu thembu yê. Jijudé javulu mu thembu yoyo, exile mu ajijidika kukayela o ijila ni ixikanu ya makutu. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) O athu ambele kwila a mu kwatekesa akwá kubheza Nzambi, kexile mu bheza Nzambi mu ukexilu wa tokala. Mu kidi, edile kala ifofo. Mu kudituna Mexiya ni milongi yê, ene a lembwa kwijiya Nzambi. Kifwa, a suluka ni ufôfo wâ, o ituxi yâ ka i loloka. (Nzwá 9:1, 14-16, 35-41) Bhu kaxi ka milongi ni phangu yê yambote, Jezú wa londekesa ku athu a lenduka o mixima, kyebhi kyeji jituka ku ubhika wa milongi ya makutu.—Mál. 1:22; 2:23–3:5.\n11. Jezú wa bhana ufôlo mu ukexilu webhi wa kayadi?\n11 Kayadi, Jezú wa jikula o njila phala kubhulula o athu ku ubhika wa kituxi ki twa lundula. Kuma Jezú wa bhakula o mwenyu wê kala sata ya kukula, Nzambi utena kuloloka o ituxi ya athu ala ni kixikanu anga a londekesa o kixikanu mu ibhangelu yâ. (Jihe. 10:12-18) Jezú wambe: \"O Mona se wa mi bhana ufôlo, mu kala ni ufôlo wa kidi.\" (Nzwá 8:36) Sé phata, o ufôlo yú wa betele kota, o wexile mu tambula o mukwâ Izalayele mu muvu wa Njubilewu, ndenge! Mu kifika, o muthu wa jituka ku ubhika mu muvu wa Njubilewu, mu kubhita kithangana, watenene kukituka dingi mubhika mba ufwa. Maji o ufôlo wa bhana Jezú, wanda kalelaku katé ku hádya ni hádya.\n12. A nanyi a dyangela kutambula o ufôlo wa zwela Jezú?\n12 Mu kizuwa kya Pendekoxi ya 33 K.K., Jihova wa undu ni nzumbi ikôla o jipoxolo ni athu amukwá afiyele, kikale mayala kikale ahatu. Mwene wa a kitula twana twê. Ku hádya anda kwa fukununa phala kutumina kumoxi ni Jezú ku dyulu. (Loma 8:2, 15-17) Yá éne a dyangela kutambula o ufôlo wa zwela Jezú mu dilombe mu Nazalé. O mayala ni ahatu yá, kexile dingi mu ubhika wa milongi ya makutu ni ijila ya atwameni a Jijudé. Nzambi wa a bhulula we ku kituxi kibhekela o kalunga. O ndunge ya Jihova ya kubheka dingi o ufôlo ya mateka kyoso kya undu o maxibhulu a Kidistu. Yanda suka mu Utuminu wa Jezú wa Midi ya Mivu. Ima yahi yambote yanda bhita kindala katé kudisukilu dya Utuminu wa Midi ya Mivu?\nMAZUNDA A ATHU ENGI ANDA TAMBULA WE O UFÔLO\n13-14. Katu o Jikidistá a a undu, anyi dingi atena kutambula o ufôlo wa zwela Jezú?\n13 Mu izuwa ya lelu, mazunda a athu a zele o mixima ku ifuxi yoso, a tokala ku \"jimbudi jamukwá.\" (Nzwá 10:16) Nzambi ka a solo phala kutumina ku dyulu ni Jezú. Mu veji dya kiki, o Bibidya yamba kwila, ene ala ni ujitu wa kutambula o mwenyu wa kalelaku mu ixi. O kwila kyene o kidyelelu kyé?\n14 Né mwene kindala kiki, eye wene mu tambula kyá mbote yene mu tambula we yó anda bhanga mbandu ya Utuminu wa Nzambi ku dyulu. Kuma eye wa dyelela mu sata ya Jezú, wala ni ujitu wa kubhinga o muloloki kwa Nzambi, kyoso ki u ta kituxi. Kiki ki kubhekela ukamba wambote ni Nzambi, u kala we ni kutululuka ku muxima. (Efe. 1:7; Dij. 7:14, 15) Xinganeka we ku ufôlo u wala na-wu, tunde ki wa jituka ku ubhika wa milongi ya makutu. Jezú wambe: \"O kidi mwa-nda ku k'ijiya, o kidi anga ki mi bhana ufôlo.\" (Nzwá 8:32) Etu twa sanguluka kyavulu mu kukala ni ufôlo yú!\n15. Ufôlo ni mabesá ebhi u twanda tambula ku hádya?\n15 Maji o ufôlo wa beta-kota wa mu kwiza kupholo. Kwa kambe ngó, Jezú wanda bwika o jingeleja ja makutu ni jinguvulu jayibha. Nzambi wanda langa o \"mundu wavulu\" wa mu mu sidivila. Mu kusuluka, wanda ku abhana o mabesá mu palayízu, mu ixi. (Dij. 7:9, 14) Athu avulu anda ku a fukununa. Anda ku a bhulula we ku ima yoso yayibha ya tu bhekela o kituxi kya Adá.—Ika. 24:15\n16. Ufôlo wahi wa katunda wanda tambula o athu ku hádya?\n16 Mu Utuminu wa Midi ya Mivu, Jezú ni yó anda tumina-nê kumoxi, anda kwatekesa o athu kukala ni sawidi ni ukamba wayuka ni Nzambi. O kithangana kyókyo kya kubhanduluka, kyanda difwe ngó ni Njubilewu ya akwa Izalayele m'ukulu. Kiki kilombolola kwila, o athu a sidivila Jihova ni ufiyele woso, anda kituka athu ayuka, a tenena. Ki kwanda kala dingi kituxi.\n17. Kala kya kanena o divulu dya Izaya 65:21-23 ihi yanda bhita ni mundu wa Nzambi? (Tala o foto ya kapa.)\n17 O divulu dya Izaya 65:21-23, di jimbulula kyebhi kyanda kala o mwenyu wa athu mu ixi ku hádya. (Tanga.) Ki twanda kala tu imonya. Ki kwanda tu kamba kima phala kubhanga. Mukonda, o Bibidya ilondekesa kwila, o mundu wa Nzambi, wanda bhanga ikalakalu isangulukisa. Tu tena ku dyelela kwila, ku di sukilu dya Utuminu wa Midi ya Mivu, \"ibhangelu yoso hadya ya kà jituka ku ubhika wa kubôla, hé ya kà bokona mu ufôlo wa fuma, wa an'a Nzambi.\"—Loma 8:21.\n18. Mukonda dyahi tu tena kudyelela kwila ku hadya twanda kala ni kusanguluka?\n18 M'ukulu, Jihova wa sokejeka o ima phala akwa Izalayele kukala ni kithangana kya kukalakala ni kithangana kya kunyoha. Kyene we kyanda bhanga ni mundu we mu Midi ya Mivu ya Utuminu wa Kidistu, ku hádya. Sé phata, kyokyo kyanda kala kithangana kya kubheza Nzambi. Lelu, phala kukala ni kisangusangu, kwa bhingi kubheza Nzambi. Kyene we kyanda kala ku mundu wobhe. Kyene mwene. Mu Utuminu wa Kidistu wa Midi ya Mivu, athu oso anda zediwa, anda kala ni kikalakalu kisangulukisa. Etwenyoso twanda bheza Nzambi.\nMWIMBU 142 O Kidyelelu ki tu Bhana Nguzu\n^ kax. 5 Jihova wa soto ndunge phala kubhana ufôlo ku akwa Izalayele m'ukulu. O ndunge yiyi o fesa ya Njubilewu. O Jikidista kya bhingi dingi kubelesela o Kijila kya Mozé. Né kiki, kima kyambote kudilonga maka a lungu ni Njubilewu. Mu milongi yiyi, twanda dilonga se o Njubilewu yokulu i tu lembalesa kima kyahi kya bhange Jihova phala etu, ni mbote yahi i tu tena kukatula-ku.\n^ kax. 61 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Mu kithangana kya Njubilewu, diyala wexile mubhika, wa tambula ufôlo. Wa mu vutuka ku mwiji mu dyembu dyê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kayadi-wa-2019\/jihova-wanda-mi-bhana-uf%C3%B4lo\/","date":"2020-02-23T15:17:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145774.75\/warc\/CC-MAIN-20200223123852-20200223153852-00336.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":2025,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.239,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: Nga mesena ku kulondekesa, kibatulu ene mu ki tumbula kiavulu.\nTanga: Nz 3:16\nZuela: O Mulangidi iú, ulondekesa kiebhi o kufua kua Jezú ku kubhekela mabesá.\nO MULANGIDI (kudima)\nKibhuidisu: Tala o kibhuidisu kiki, ni itambuijilu iene mu bhana o athu. [Tanga o kibhuidisu kia dianga ni kitambuijilu.] Kiebhi ki ueji tambuijila?\nTanga: Mat 4:1-4\nZuela: Diabhu ua zuelele ni Jezú iú ua mu tendala, kiki kilondekesa kuila, Diabhu muthu ua kidi. Ihi i zuela dingi o Bibidia ia lungu ni Diabhu? O mulangidi iú ujimbulula.\nKAMUKANDA KA LEMBALASA\nZuela: Tua mu bhana o kamukanda kaka, phala o lembalasa. [Bhana o kamukanda ku mukua dibhata.] Mu kizuua kia 23 ia mbeji ia Katanu, mazunda ni mazunda a athu ku mundu, a-nda lembalala o kufua kua Jezú Kristu, ni kuívua o diskursu dia Bibidia, dia-nda tu jimbulula se kiebhi o kufua kua Jezú ku tu kuatekesa. O kididi ni kithangana tu ki sanga mu kamukanda kaka.\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nUse the format in the preceding examples to create your own field service presentation.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2020-02-17T13:26:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142323.84\/warc\/CC-MAIN-20200217115308-20200217145308-00213.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":175,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.297,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se wa mesena kwijiya muthu, o kibhwidisu kya dyanga ki u bhanga, kiki: \"Dijina dyé nanyi?\" Se wa bhangele o kibhwidisu kiki kwa Nzambi, kyebhi mwene kyeji tambwijila?\n\"Eme ngi Jihova, Didi dyene o dijina dyami.\"—Izaya 42:8.\nO dijina didi nuka wa di ívwile? Nange kyene, mukonda alunguludi avulu a Bibidya kene mu tumbula lwavulu o dijina dya Nzambi. Ene a bhilula o dijina didi mu majina engi kala \"NGANA.\" Mu kidi, lelu o dijina dya Nzambi dimoneka 7.000 a jiveji mu Mikanda Ikôla. O dijina didi dya lungu ni Jiletala jiwana ja Hebalayiku YHWH mba JHVH, tundé ukulu o dijina didi ene mu di lungulula \"Jihova\" mu dimi dya Kimbundu.\nO dijina dya Nzambi di moneka mu mikanda yoso ya Hebalayiku, dimoneka we mu ji Bibidya javulu\nMUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KWIJIYA O DIJINA DYA NZAMBI?\nO dijina dyala ni valolo ya dikota kwa Nzambi. Sé-ku muthu wa bhana o dijina kwa Nzambi; mwéne mwene wa di luku o dijina didi. Jihova wambe: \"Didi dyene o dijina dyami di xalela-ku, dyene dya ku ngi lembalala na-dyu kutunda mwiji kwiza mwiji.\" (Makatukilu 3:15) Mu Bibidya o dijina dya Nzambi dimoneka dingi o majina mê a ujitu ndenge, kála Muteni-a-yoso, Tata, Ngana mba Nzambi. Dya beta we o kumoneka, o majina a athu amukwá ndenge, kála Mbalahamu, Mozé, Davidi mba Jezú. O lwa mukwá, Jihova mwéne wa mesena kwila o dijina dyê a dijiye. O Bibidya yamba: \"Phala a k'ijiye kuma eye ngó wavu o dijina dyé dya Jihova, ku moneka luyadi; eye-mwène ngó Suke-ku mu ngongo yoso.\"—Jisálamu 83:18.\nO dijina dya Nzambi dyala ni valolo kwa Jezú. Mu musambu a wixana Musambu wa Tat'etu mba Musambu wa Ngana, Jezú wa longo o akayedy'ê kubhinga kwa Nzambi. Mwene wambe: \"Dijina dyé a dixile.\" (Matesu 6:9) Jezú we wa sambe kwa Nzambi, wixi: \"Tata, fumanesa o dijina dyé!\" (Nzwá 12:28) O kufumanesa o dijina dya Nzambi, kyene o kima kya betele kota ku mwenyu wa Jezú, mukonda dya kiki mwene wambe mu musambu: \"Eme nga ejidisa o dijina dyé, hanji ngi d'ijidisa dingi.\"—Nzwá 17:26.\nO dijina dya Nzambi dyala ni valolo kwa yó a mwijiya. O mundu wa Nzambi m'ukulu, ejidile kwila o ulangelu wâ ni ubhulukilu, wa lungile ni dijina dimoxi-élele dya Nzambi. \"Dijina dya Jihova mukwa ni mbonge ya matala ya di jikidila; muthu woso wa yuka, kwene kwa lengela anga a mu bhaka kididi kya kondama.\" (Jisabhu 18:10) \"Woso wa kà hingila dijina dya Jihova, wa kà bhuluka.\" (Jowele 2:32) O Bibidya ilondekesa kwila, o dijina dya Nzambi dyeji tungula yó a mu sidivila. \"Mukonda o kiki ifuxi yoso a mu kwendela, muthu mu dijina dya nzambi yê, muthu mu dijina dya nzambi yê; etu-phe twa k'endela mu dijina dya Jihova Nzambi yetu, ku izuwa ni izuwa, ki yene ni dizubhilu.\"—Mikeya 4:5; Ikalakalu 15:14.\nO DIJINA DYA NZAMBI DILOMBOLOLA KIMA KYAHI?\nO dijina dya Nzambi dyene ngó dilombolola se mwene nanyi. Athu avulu akwá kutokwesa o Bibidya, a xikina kwila o dijina Jihova, dilombolola \"U bhangesa o ima kwiza-ku.\" Jihova Nzambi wa jimbulula dingi o dilombolwelu dya dijina dyê kyoso kya kexile mu zwela ni Mozé. Mwene wambe: \"Eme kala-dya-kala.\" (Makatukilu 3:14) O dijina dya Nzambi ki di jimbulula ngó o kikalakalu kyê kala Mubhangi wa bhangesa o ima yoso kwiza-ku. O dijina dyê dilondekesa o uhete wê wa kukituka ni kubhangesa we o ibhangelu yê kukituka kima kyoso-kyoso phala kukumbidila o vondadi yê. O majina mê a ujitu alondekesa o kididi kyê, o ungana ni kutena kwê. Maji o dijina dyê, Jihova, dyene ngó dilondekesa yoso ya lungu ni mwene ni yoso ya tena kukituka.\nO dijina dya Nzambi di tu londekesa kwila Nzambi wa mesena kwila tu mwijiya. O dilombolwelu dya dijina dya Nzambi, dya lungu we ni henda yê ku ibhangelu yê, ni kokwetu we. Lwa mukwa, mu kwijidisa o dijina dyê, Nzambi wa londekesa kwila wa mesene kwila etu tu mwijiya. Mwéne wa dyanga mu ku tu tangela o dijina dyê ande mwene dya etu kwijiya kwila tu tena ku mwibhwidisa o dijina dyê. Mu kidi, Nzambi ka mesena kwila tu mu mona kala nzambi yala dikanga, maji kala Muthu wa kidi ni kwila tu tena ku mu zukama.—Jisálamu 73:28.\nO kutumbula o dijina dya Nzambi kulondekesa kwila etu twa mesena ku mu zukama. Talesa, eye nange u bhinga ku muthu u wa mesena kwila mu kala mu makamba kwila u kwixana mu dijina dyé. Kyebhi ki weji divwa se muthu yú u dituna kutumbula o dijina dyé? Nange weji mesena kwijiya se muthu yú wa mesena mwene kwila mu kala mu makamba mba kana. Kyene we kimoxi ni Nzambi. Jihova wene mu tangela o dijina dyê ku mundu woso, ni ku tu swinisa ku di tumbula. Kyoso ki tu di tumbula, twa mu londekesa kwa Jihova kwila twa mesena ku mu zukama. Katé mwene Nzambi u tala oso yó a 'xinganeka Dijina dyê'!—Malakiya 3:16.\nO kwijiya o dijina dya Nzambi kyene o kima kya dyanga phala ku mwijiya. Maji ki twa tokala ngó kusukila bhenyobho. Twa bhingi kwijiya o muthu wavu o dijina didi. Twa bhingi kwijiya se mwene wa difu kyebhi.\nDIJINA DYA NZAMBI NANYI? Dijina dya Nzambi Jihova. O dijina didi dilondekesa kwila Nzambi Muthu u tena kukumbidila o vondadi yê","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2019-kata-kawa\/what-is-gods-name\/","date":"2020-02-29T00:20:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148163.71\/warc\/CC-MAIN-20200228231614-20200229021614-00375.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":855,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.258,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kauana 2019\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 8 ya Kasamanu ndu 5 ya Kasambwadi ka, 2019\nO kukolokota mu ufiyele ihi ni kyebhi ki tu tena kusuluka ni kulondekesa o kidifwa kiki?\nKyebhi Mozé ni Jezú a bhana phangu yambote ya kubatâma? Mbote yebhi ijila mu kulondekesa o kubatâma?\nIhi i tu tena kudilonga ni Jihova, Jezú, ni mukwa Samadya wa kexile ni dibhute ya lungu ni kulondekesa o kisakidilu?\nKyebhi Jihova kya tala o henda ni kuyuka kala kilondekesa o kijila kya bhanene kwa Mozé?\nLIFE STORY\nTanga ni kusanguluka kwoso o musoso wa Woodworth Mills, wa mu sidivila Jihova ni ufiyele woso mu 80 a mivu.\nO malombe a mateka kyebhi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kawana-wa-2019\/","date":"2020-02-21T09:00:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145500.90\/warc\/CC-MAIN-20200221080411-20200221110411-00417.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jobe ua tungile mu mbanza ia Uze, kioso o akuá Izalaiele kiexile mu ubhika ku Ijitu. Né muene Jobe kexile mukua Izalaiele, maji uexile mubhezi ua Jihova. Muéne uexile ni muiji ua dikota, mvuama, uexile ni fuma mu diembu diê. Muéne uexile mukua kubhana milongi, kexile mu fundisa ni kathombo. Uexile mu kuatekesa o jingadiama ni ió a bhindamene. Jobe uexile muthu ua fiiele.\n[Foto ku mbandu 4]\nJobe ua londekesa kuila Jihova muéne o Muthu ua beta o kota ku muenhu uê\n1:8-11, 22; 2:2-5\nSatanaji uejidile kuila, Jobe uexile muthu ua fiiele. Uejidile kuila Jobe ua belesele Jihova; ua kexile ni phata ia lungu ni ufiiele ua Jobe\nSatanaji uambe kuila, Jobe ua belesele Jihova mukonda dia ima ioso ia mu bhanene\nPhala kutambuijila Satanaji, Jihova ua muehela kupolovala Jobe. Satanaji ua bheka mabhebhu avulu ku muenhu ua Jobe\nKioso Jobe kia kolokotele mu ufiiele uê, Satanaji ua kexile uê ni phata ia lungu ni ufiiele ua athu oso","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/milongi-ia-kata14-20\/jobe-milongi-ia-bibidia-kukolokota\/","date":"2020-02-22T07:39:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145654.0\/warc\/CC-MAIN-20200222054424-20200222084424-00500.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.35,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kyoso ki kumoneka dívuwa, hadi mba kufwa tu tena kudibhwidisa se Nzambi u mona mba u tu langa mwene. O Bibidya yamba:\n\"Kuma mesu ma Ngana ma lungu kwa yá ayuka, kya dikola, u ta-ku matwí ku misambu yâ. Maji o pholo ya Ngana-phe ya luwalela oso a bhanga o phulu.\"—1 Phetele 3:12.\nO Mulangidi yú, ulondekesa kyebhi Nzambi kya tu kwatekesa ni ihi ya mu bhanga phala kuzubha o hadi yoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-wa-2018-katutu-kamusasadi\/Dimatekenu\/","date":"2020-02-17T01:36:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141460.64\/warc\/CC-MAIN-20200217000519-20200217030519-00461.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000085831,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000085830688477}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.225,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nga mono kuma, o Ngana, an'athu wa a bhana ikalakalu yosu'iyi phala ngó dilamba dyâ, mukonda o mu ikalakalu yen'iyi mwene mwa a talesela o hadi. Ima yoso Nzambi wa i bhange ni kuwabha bhu thembu yê; yú wa zangula o mundu wene, yú wa u te mu muxima wâ.\"—Ndongixi 3:10, 11.\nO IZWELU yiyi ya Sobha Salomá, i londekesa kyambote kyebhi o athu kya divwa. Mukonda dya kwila o mwenyu wa butu, ni kwila ki tu tena kufidisa o kalunga, o athu ala ni hanji yavulu ya kukala ni mwenyu mu mivu yavulu. Tunde ukulu o akwa misoso ene mu sota o sabhi ibhangesa o mwenyu kunangenena.\nTala o kifika, kya Gilgamesh wexile sobha ya Suméria. Exile mu tanga misoso yavulu ya makutu ya lungu ni mwenyu wê. Sayi makutu yá a a jimbulula mu divulu Epopeia de Gilgamesh, di londekesa kwila, mwene wendele njila ya dikanga phala kusota kwijiya se kyebhi kya tena kulenga o kalunga. Maji mwene ka tena.\nKu hama ya kawana A.K.K., o jidotolo mu ixi ya China a fikisa o kubhanga o \"inwinu mba milongo\" kuma ene a xikanene kwila yeji bhangesa o mwenyu kunangenena. Ene eza ni milongo yo bhange ni mercúrio ni arsênio. O milongo yiyi ya bhangesa nzungule ya jinguvulu ja China kufwa. Mu thembu ya medieval ku Europa, sayi jidotolo a mesenene kulungulula o ulu mu kima kya kudya, kuma o ulu unangenena kyavulu ene a xikanene kwila se a udya weji bhangesa o athu kunangenena dingi ku mwenyu.\nLelu, sayi jingijiye akwa ku di longa o idyandu ya mukutu a mu bhanga yoso phala kwijiya se ihi i bhangesa o ku kuka. Kala o u sotelu wa \"inwinu mba milongo,\" o kutokwesa kwa jingijiye jiji, kulondekesa kwila o kidyelelu kya kukala ni mwenyu u nangenena kyala hanji mu ixinganeku ya athu. Maji o kutokwesa kuku, kwene mu bhekela ihi?\nNZAMBI 'WA TE KU MIXIMA YA ATHU O VONDADI YA KUKALA NI MWENHU WA KALELAKU'—NDONGIXI 3:10, 11, NWT\nKUSOTA KWIJIYA SE IHI I BHANGESA O KUKUKA\nO jingijiye ene mu dilonga ya lungu ni jicelula ja mikutu ya athu, a sange 300 ja mawukexilu phala ku jimbulula se mukonda dyahi twene mu kuka ni kufwa. Mu mivu yiyi, o jidotolo ene mu ditunda kyambote mu kubhinganesa o jicelula [genes e proteína] phala kusosolola o kukuka kwa jicelula ja athu ni yama mu laboratório. O kwijiya kuku, kwene mu bhangesa o athu ala jinvwama kubhana kitadi kyavulu phala kukwatekesa o jingijiye kutokwesa se \"mukonda dyahi twene mu fwa.\" Ihi yene mu bhanga o jingijiye?\nKubandekesa o mivu ya mwenyu. Sayi jingijiye a banza kwila twene mu kuka mukonda dya ima yene mu bhita mu jimbandu ja sukina ja jicromossoma. O jimbandu ja jicromossoma jiji, ji langa o njimbu ijila ku jicelula ja mukutu wetu kyoso ki jiya ni kudivwala. Maji mu ithangana yoso o jicelula ji diwanuna, o ji telómero ji buta. Mu kiki, o jicelula ji lembwa o ku diwanuna, anga tu mateka o kukuka.\nKu muvu wa 2009, Elizabeth Blackburn wa tambula o kikowé kya Nobele mukonda dya kusoneka o divulu, kyoso mwene ni akalakadi'ê kya sange o enzimas i lalekesa o kukuka kwa jitelómero, maji ne kiki, o jicelula ji kuka. Maji, ene a xikana kwila o jitelómero ki ji tena kubhangesa o athu kunangenena ku mwenyu.\nKubhinganesa o jicelula ukexilu wengi wa kufidisa o kukuka ku athu. Kyoso o jicelula jetu ki ji kuka, ji tena o kubhana o ijimbwete yayibha, ku jicelula ja zukama, kiki kijimbisa, kibhekela ndolo ya vulu ni uhaxi. Mu mivu yiyi, o jingijiye mu ixi ya França a tena kubhinganesa o jicelula ja athu a kuka kya, mu kiki o jicelula ja mateka dingi o ku divwala. O mutwameni wa kibuka kya kutokwesa, Mulongexi Jean-Marc Lemaître, wambe kwila o kikalakalu kyâ, kya londekesa kwila o jicelula ji tena \"kukituka dingi ja ubhe\".\nO KWILA O JINGIJIYE A TENA KUBHANGESA O MWENYU WETU KUNANGENENA?\nNe mwene mwala mawukexilu avulu a kusaka na-u o athu phala ka kuke, jingijiye javulu a xikina kwila, o athu ka-nda tena kunangenena ku mwenyu. Mu kidi, tundé ku hama ya 19 o mivu ya mwenyu wa a athu yene mu di bandekesa. Maji kiki ki bhita mukonda dya ukexilu wa kuzela kwa athu, mukonda dya milongo phala o mawuhaxi a sambukila ni jivacina. Sayi jingijiye a ji xana geneticista a xikana kwila o mwenyu wa athu ki u tena kubhita o makwinyi a nake a mivu.\n3,500 ya mivu ku dima, o musoneki wa Bibidya Mozé wambe kwila: \"Izuwa ya mivu yetu makwinyi sambwadi, amoxi kya kala ni nguzu, a bhixila bhu makwinyi nake; hanji-phe kujiza kwâ kwa hadi ngó ni mukôndo; ki i nange kubhita, kindala tu tuka.\" (Sálamu 90:10) Sumbala ni nguzu yoso yene mu bhanga o athu phala ku nangenena ku mwenyu, o ukexilu wa mwenyu wene umoxi kala kyambe Mozé.\nKu mbandu ya mukwá, o yama ya kalunga ka kusuka kala o ouriço-do-mar mba Arctica islandica ene a tena kukala ku mwenyu mu 200 ja mivu, o mixi kala o sequóia gigante atena ku kala ku mwenyu mu mazunda a mivu. Kyoso ki tu sokesa o mivu ya mwenyu wetu ni ya ima yiyi mba ya kamukwa, tu diwana ni kudibhwidisa kwila 'se o 70 mba 80 a mivu yene ngó phala etu'.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-3-2019-katu-kamu\/o-athu-a-bhanga-nguzu-phala-kukala-ni-mwenyu-u-nangenena\/","date":"2020-02-16T20:57:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141396.22\/warc\/CC-MAIN-20200216182139-20200216212139-00035.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":867,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.248,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"2:1-11\nO madiwanu a dyanga a bhange Jezú, a tu longa kima kya lungu ni mwene. Kyebhi o musoso yú wa Bibidya u tu longa kwila,\nJezú wa kexile ni ibanzelu yambote ya lungu ni kunyoha mba itonokenu, ni kwila, mwène wa kexile mu katula kithangana phala kutonoka ni makamba mê?\nJezú wa thandanganyele ni ima ya kexile mu bhita na-yu o athu?\nJezú wa kexile ni ukexilu wa kubhana?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katutu-2018-mwb\/milongi-ya-3-9-ya-katutu\/jez%C3%BA-u-bhanga-o-madiwanu%C3%AA-a-dyanga\/","date":"2020-02-22T17:22:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145708.59\/warc\/CC-MAIN-20200222150029-20200222180029-00283.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.261,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Phang'etu ia Kazola, Muboki ua Utuminu:\nXINGANEKA kuila ua tokala ku Muiji ua Betele ua Brooklyn, kamene ka selu, kia Sesa, kizuua kia 2 kia mbeji ia Kamusasadi ua muvu 1914. Eie ua xikama bhu kididi bhu uene mu xikama kiá iu ua mu kingila Phange C. T. Russell. Mu ku bhita tu ithangana, u tala kuila o dibhitu di bokuesa o athu katé bhu kididi kia kudia bhu ua xikama ni akuenu dia jikuka, Phange Russell iú bokona. Muéne uimana bhofele, kala kiene mu bhanga kiá, anga u menekena o muiji ua Betele ni ku sanguluka kuoso, uixi: \"Nga mi menekena enu oso.\" Maji-phe, mu veji dia ku sunga kiá o kialu kiê ku meza n'a xikama, muéne u beta o maku mê ni ku zuela ni ku sanguluka kuoso: \"O Jithembu ja Ifuxi, ja Bhu Kiá; o ku tumina kua jisobha jâ, kua bhu!\" Eie u sanguluka kiavulu—mukonda ua mu kingila o kizuua kiki mu mivu iavulu! Kumoxi ni Muiji uoso ua Betele, eie u tambula o njimbu íii ni ukembu uoso.\nKua bhiti kiá mivu iavulu tundé Phange Russell kia tange o izuelu íii. Ihi ia bhange o Utuminu tundé o kizuua kieniókio? Ima iavulu! Bhu kaxi ka Utuminu uê, Jihova uene mu zelesa ni ku longa o mundu uê. Ku muvu ua 1914 o mundu ua Nzambi ua tolele, ua tenesele ngó jimidi ja athu maji lelu mazunda a sambuadi ni kaxaxi ndenge. Kiebhi eie mudiê ki uene mu tambula o ulongelu iú?\nLelu tuene mu kuívua phange jetu kuzuela: \"O dikalu dia Jihova mu diulu, ki diene mu kuimana!\" Kiki kidi muene. Maji mu kidi, tundé ku muvu ua 1914, o dikalu dia Nzambi ku diulu, dilombolola o mbandu ia kilunga kia Jihova kiala ku diulu, diene mu kuenda ni lusolo kala kia-nda londekesa o divulu didi. Mukonda dia kuila o njimbu iambote a tokala ku i tula mu ngongo ioso, o aboki a Utuminu ene mu boka mu maukexilu avulu kala ni ji jurnale, ji fikula, ji filme ni jikalatá, mitelembe ni bhu kaxi ka Internete.\nNi dibesá dia Jihova, tua mu tena ku bhanga o madivulu metu mu 670 a madimi ndenge ni ku a bhana ku muthu uoso-uoso sé ku a bhinga kitadi. Athu a di bheka mu vondadi iâ phala ku kuatekesa mu ku tunga o Ididi ia ku Bheza, Ididi ia Iônge ia Makota, ni ji Filiiale ki kale mu jixi muala jimbongo javulu mba mu jixi mua kambe kitadi. Kioso ki bhita mavuua, phange jetu ja kazola aia ni lusolo luoso ku bhindumuna o jiphange jâ mu kulondekesa kuila makamba 'mu ithangana ia jiphaxi.'—Jisa. 17:17.\nSaí ithangana, o atuameni a jingeleja ni jinguma ja mukuá dingi, a tu zukutisa 'mu dijina dia kitumu,' maji ki tu kolesa kiavulu o kixikanu ku mona kiebhi nguzu iene mu bhanga ene phala ku tu bhuisa, iene mu \"bhekela o Njimbu Iambote kusambuka dingi kiengi.\"—Jisá. 94:20; Fil. 1:12.\nKijingu kia dikota ku di lunga n'eie mbata tua tokala ku \"dibhata,\" dimoxi. Ijiienu-kiu kuila tua mi zolo kiavulu. Tua mu samba phala o divulu didi di ku kuatekese ku ximana o undundu uê mu nzumbi, m'ukulu ndenge.—Mat. 24:45.\nTua mi menekena ni muxima uetu uoso,\nPhange Jenu,\nKibuka Kia Utuminu Kia Jimbangi ja Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/mukanda-ua-kibuka-kia-utuminu\/","date":"2020-02-18T10:11:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143646.38\/warc\/CC-MAIN-20200218085715-20200218115715-00316.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":531,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidia i zuela kuila mu kilunga muala ibuka iiadi i langa o ikalakalu, \"o tufunga ni akuatekexi a tufunga.\" (Filipe 1:1, NW) Mu kidi, kuene jiphange javulu a mu sidivila kála tufunga ni akuatekexi a tufunga mu ilunga. Kikalakalu kiebhi kia bhanga o akuatekexi a tufunga phala o mbote ietu?\nEne a kuatekesa o kibuka kia tufunga. O akuatekexi a tufunga maiala a kulu mu nzumbi, jifiiele, akua kilunji, sai iá minzangala a mukua adiakimi. Ene a langa ikalakalu iavulu mu kilunga. Kiki, ki bhangesa o tufunga kukala dingi ni kithangana kia kulonga ni kuinga o kilunga.\nEne a bhanga ikalakalu iavulu mu kilunga. Saí akuatekexi a tufunga, a a sola kala alondekexi phala kusangesa oso eza mu iônge. A mukua a langa o mutelembe, akuâ a langa o madivulu, o kitadi ni kikalakalu kia ku uanena o jimbambe ku jiphange mu kilunga. Ene ué a kuatekesa mu ku iudika mba kuzelesa o Kididi kia Kubheza. Nange o tufunga a tena kua bhinga phala ku kuatekesa o adiakimi mu kilunga. Kikalakalu kioso-kioso kia bhana ku jiphange jiji, mu kukala polondo phala ku kumbidila o ikalakalu, kia a bhangesa kua xila ku jiphange joso.\nEne a bhana phangu iambote. O akuatekexi a tufunga, a a sola mukonda dia ídifua iâ iambote. Kioso ene kia langa o jimbandu mu iônge, ene a kolokotesa o kixikanu kietu. Mukonda dia kukala kupholo mu sidivisu ia kuboka, ene a tu suínisa. Mukonda dia kukuatekesa kiambote o tufunga, ene a suínisa oso kukalakala kumoxi ni kusanguluka. (Efezo 4:16) Mu kubhita kithangana, a tena ué kua sola phala kusidivila kala tufunga.\nÍfua iahi iala na-iu o akuatekexi a tufunga?\nKiebhi o akuatekexi a tufunga a kuatekesa phala o kilunga kiende kiambote?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/akuatekexi-a-tufunga\/","date":"2020-02-29T06:48:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148671.99\/warc\/CC-MAIN-20200229053151-20200229083151-00331.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":283,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O Muvu ua Jihova ua Kubhanduluka' muvu ua kifika\n61:1, 2\nO muvu iú, ulombolola o kithangana ki bhana Jihova ku athu a iuka, n'a xikine o njimbu ia kubhuluka\nKu hama ia dianga, o muvu ua kubhanduluka, ua mateka kioso Jezú kia mateka o ukunji uê, ku muvu ua 29 K.K., ia nangenena katé ku 'kizuua kia kufundisa' kia Jihova, kioso Jeluzaleme kia i buika, ku muvu ua 70 K.K.\nMu izuua ietu, o muvu ua kubhanduluka ua mateka kioso Jezú kia mu tumbika ku diulu ku muvu ua 1914, ua-nda bhua mu kithangana kia hadi ia dikota\nJihova u besoala o mundu uê ni \"mixi ia uiukilu\"\n61:3, 4\nO mixi ia beta dingi kulebha mu ngongo ioso, i sabhuka kumoxi mu mixitu, kuenhoko, kala muxi u kuatekesa mukuá\nO jindanji ja lebha, ji di bunda moxi a mavu, phala kukuatekesa o mixi kuimana, kioso kiza kitembu kia dikota\nO mixi ia lebha, i bhana kilembeketa ku mixi iofele, o mafue a bua bhoxi, a di bhanga ditobe phala o mavu\nO jiphange joso ja ilunga ja Jikidistá ku mundu uoso, a katula mbote mu kikuatekesu ni kilangidilu kia \"mixi ia uiukilu,\" o athu a undu ala mu ixi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/milongi-ia-kaua20-26\/kukola-o-muvu-ua-jihova-ua-kubhanduluka\/","date":"2020-02-21T00:43:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145316.8\/warc\/CC-MAIN-20200220224059-20200221014059-00122.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.376,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mukonda dya kiki, ki tu kwata usudi.\"—2 KOL. 4:16.\nMWIMBU 128 Kukolokota Katé Bhu Dizubhilu\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Ihi ya bhingi kubhanga o Jikidistá phala kutenesa o kulenga kwâ kwa kutambula o mwenyu?\nO JIKIDISTÁ ja mu lenga phala kutambula o mwenyu. Twa bhingi kusuluka ni kulenga katé ku disukilu, ki kale se twa mateka kindala mba twa mu lenga kyá mu mivu yavulu. O kiswinisu kya bhanene Phawulu ku Jikidistá akwa Filipe, ki tena ku tu kwatekesa we kubhixila mu mbambe yetu. Kyoso kya tambula o mukanda wa soneka Phawulu, sayi Jikidistá mu kilunga kya akwa Filipe, akexile kyá mu sidivila Jihova mu mivu yavulu. Ene a kexile mu sidivila Jihova ni ufiyele woso, maji Phawulu wa a lembalesa kwila, a bhingile kusuluka ni kulenga. Mwene wa mesenene kwila, ene a suluka ni kukayela o phangu yê ya ku \"swina ni kulengela kubhixila bhu mbambe.\"—Fil. 3:14.\n2. Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o kiswinisu kya Phawulu kwa akwa Filipe, kya bhixila mu kithangana kya tokalele?\n2 O kiswinisu kya Phawulu kwa akwa Filipe, kya bhixila mu kithangana kya tokala. O athu mu mbanza ya Filipe exile mu zukutisa o jiphange a tokalele mu kilunga kya ubhe. O ima ya mateka kyoso Phawulu ni Sila kya xikina o kixanu kya Nzambi kya kuya \"ku Masedonya\" ku Filipe ku muvu wa 50 K.K. (Ika. 16:9) Kwenyóko ene a sange-ku muhatu a mwixana Lidya. Ya lungu ni Lidya, Phawulu wambe: 'Mwene anga u tu ivwa. Mwen'yú Jihova wa mu jikula o muxima' mu kutambulula o maka ma njimbu yambote. (Ika. 16:14) Ni lusolo a mu batizala kumoxi ni mwiji wê woso. Maji, Dyabhu wa mateka kwa zukutisa. Kwa moneka mayala ambata Phawulu ni Sila ku afundixi, ya a tatela makutu kwila a mu bhanga kavwanza mu mbanza. Mukonda dya kyenyiki Phawulu ni Sila a beta, a te mu kaleya, mu kusuluka a kaye mu mbanza. (Ika. 16:16-40) O kwila ene a bhwila mba a kwata usudi? Né kya ngó! Ihi ya bhange o jiphange a tokalele mu kilunga kya ubhe? Ene a xisa phangu yambote mukonda a kolokotele! Sé phata, o phangu ya bhana Phawulu ni Sila, ya a kwatekesa kyavulu.\n3. Ihi ya tonginina Phawulu? Ibhwidisu yebhi i twa-nda dilonga?\n3 Phawulu wa solo kukolokota ni muxima woso. (2 Kol. 4:16) Maji mwene wejidile kwila, phala kusuluka ni kusidivila Jihova katé ku di sukilu dya mwenyu wê, wa bhingile kulunga o mesu ni muxima ku mbambe yê. Ihi i tu tena kudilonga ku phangu ya Phawulu? O kwila kwala phangu ya jiselevende ja Jihova mu izuwa ya lelu, i tu londekesa kwila tu tena kukolokota sumbala ni ibhidi? Kyebhi o kidyelelu kyetu, ki tena ku tu bhana nguzu, phala ki tu kwate usudi mba kubhwila?\nMBOTE YEBHI I TU KATULA KU PHANGU YA PHAWULU?\n4. Kyebhi Phawulu kya suluka ni kuboka sumbala ni ibhidi yexile na-yu?\n4 Xinganeka mu yoso yexile mu bhanga Phawulu kyoso kya sonekena o jiphange akwa Filipe. Mwene a mu kutile mu inzo yê, mu mbanza ya Loma. Kexile ni ufolo wa kuboka. Né kiki, mwene wa bokela oso ejile ku mu kunda, wa soneka mikanda phala o ilunga yexile makanga. Lelu we, kwala Jikidistá javulu, ka tena kutunda kubhata, ene mu bokela o njimbu yambote ku athu oso eza ku a kunda. Ene a soneka we mikanda iswinisa phala o athu yó, ka tena kudisanga na-u.\n5. Kala kilondekesa Filipe 3:12-14, ihi ya kwatekesa Phawulu kulunga o mesu mu mbambe yê?\n5 Phawulu kehela o ikalakalu mba itondalu yokulu ku mu landukisa. Mu kidi, mwene wambe kwila, \"Ngila ni kujimba o ima ya xala ku dima.\" Kubhanga kiki, kwa mu kwatekesa \"ku di sungila ku ima yala ku pholo,\" mba kutenesa o kulenga. (Tanga Filipe 3:12-14.) Ima yebhi yeji tena ku landukisa Phawulu? Kya dyanga, m'ukulu wexile mu ditunda kyambote bhu kaxi ka Jijudé. Né kiki, ima yoso yiyi wa \"i kiti dixilu\" mba ixete. (Fil. 3:3-8) Kayadi, sumbala m'ukulu wexile mu zukutisa o Jikidistá, mwene kehela o kikuma kiki ku mu fidisa kusidivila Jihova. Katatu, mwene ka xinganeka kwila, wa zubhile kyá o ikalakalu yoso ya bhingile kubhanga mu sidivisu ya Jihova. Phawulu wa bhangele ikalakalu yavulu, sumbala a mu tele mu kaleya, a mu betele, a mu tutula ni matadi, ulungu wa a budikila ku musanza, wa bhiti thuxi mba kukamba izwatu, ni nzala. (2 Kol. 11:23-27) Sumbala ni ikalakalu ya bhange ni hadi yoso ya tale, Phawulu wejidile kwila, wa bhingile hanji kusuluka ni ku di sunga. Etu we kyene ki twa tokala kubhanga.\n6. Yebhi o \"ima ya xala kudima\" i twa tokala kujimba?\n6 Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Phawulu, mu \"kujimba o ima ya xala ku dima\"? Amoxi mudyetu, a bhingi kutolola o ukexilu wa ku di tatela mukonda dya ituxi ya tele m'ukulu. Se kiki kya mu bhita neye, wa tokala kutokwesa milongi ya lungu ni sata ya kukula ya Kidistu. Se tu katula kithangana phala kudilonga, kuxinganeka ni kusamba mu milongi yiyi iswinisa, ki twa-nda ditatela mu kama koso-koso. Ki twa-nda divwa kwila, twala ni kikuma ku ituxi ya tu loloka kyá kwala Jihova. Tala dingi disa dyéngi di tu dilonga kwa Phawulu. Amoxi mudyetu phala kuta kupholo o Utuminu, a xisa ikalakalu yeji kwa bhana kitadi kyavulu. Se kyene, o kwila tu tena kujimba o ima ya xala kudima, mu kubhanga yoso phala ki tu xinganeke mu ima nange i tweji kala na-yu? (Dya. 11:4-6; Ndo. 7:10) O \"ima ya xala kudima\" i tena kukala we ikalakalu i twexile na-yu mu kilunga, mba ibhidi i twa tolola m'ukulu. Mu kidi, kuxinganeka kyebhi Jihova kya tu besowala ni ku tu kwatekesa tunde ukulu, ku tena ku tu zukamesa dingi kwa Tat'etu. Maji, ki twa mesena kuxinganeka kwila, twa zubha kyá yoso i twa tokalele kubhanga mu sidivisu ya Jihova.—1 Kol. 15:58\n7. Kala kyambe Phawulu mu mukanda wa 1 Kolindu 9:24-27, ihi ya bhingi phala kutambula o futu mu kulenga phala kutambula o mwenyu? Bhana phangu.\n7 Phawulu wa tendela kyambote o kitendelesu kya Jezú kyoso kyambe: 'Bhangenu nguzu.' (Luka 13:23, 24) Phawulu wejidile kwila, wa bhingile kubhanga nguzu ku mwenyu woso, kala kya bhangele Kidistu. Mwene wa sokesa o mwenyu wa jikidistá ni jijoko ja ku lenga phala kutambula o kikôwe. (Tanga 1 Kolindu 9:24-27.) Phala ka landuke, o muthu wa mu lenga mu joko, ka tale ima yengi, maji u lunga o mesu mê ku disukilu mba ku mbambe. Mu kifika, mu jijoko ja kulenga mu izuwa ya lelu, o alengi a tena kubhita mu ikoka mwala maloja mba ima yengi i tena ku a landukisa. O kwila o muthu wa mu lenga, wa-nda kwimana hanji phala kutala o ima yambote ya mu sumbisa mu diloja? Se mwene wa mesena ku tambula o kikôwe, ka-nda kibhanga! Mu kulenga phala kutambula o mwenyu wa kidi, etu we twa tokala kudituna o ilandukisu. Se tu lunga o muxima mu mbambe yetu, anga tu bhanga nguzu kala kya bhangele Phawulu, twa-nda tambula o futu!\nKYEBHI KI TU TENA KUSULUKA NI KUSIDIVILA JIHOVA SUMBALA NI IBHIDI?\n8. Ibhidi itatu yebhi i twa-nda dilonga?\n8 Kindala twa-nda dilonga ibhidi itatu i tena ku tu zozesa. Yenyiyi: (1) Kukingila kima ki fula kubhita, (2) kukamba nguzu mukonda dya ku kuka ni (3) ibhidi i nangenena. Tu tena ku katula mbote mu kudilonga kyebhi jiphange kya kolokota mu ibhidi yiyi.—Fil. 3:17.\n9. Kukingila kima ki fula kubhita ku tena ku tu bhangesa kudivwa kyebhi?\n9 Kukingila kima ki fula kubhita. Etu twa mu kinga o ima yambote ya tu kanena Jihova. Kyoso Habakuke kyambe kwa Jihova kuma wa mesenene kwila Jihova u zubha o kuyibha mu Judá, Jihova wa mu bhana o kitendelesu kiki: \"Eye-phe kinga na-kyu.\" (Hab 2:3) Maji, kyoso ki tu mona kala o ima i twa mu kinga ya mu laleka kyavulu, o nguzu yetu ya kukalakala i tena kuzoza. Katé mwene tu tena kukala ni usudi mba kukamba kuswina. (Jisa. 13:12) Sayi jiphange mu mivu ya 1900 ndu 1914, kya a bhiti mwene. Mu thembu yóyo, Jikidistá javulu, exile mu kingila kutambula o futu ya kuya ku dyulu ku muvu wa 1914. Ihi ya bhange o jiphange ja fiyele mu kumona kwila o ima ya kexile mu kingila, ki ya dikumbidila?\n10. Sayi dikaza dya kexile mu kingila kima ni hanji yoso maji ki i di kumbidila. Ihi ya bhange?\n10 Tala o phangu ya phange jiyadi ja fiyele a dibhana ni ibhidi yiyi. Phange Royal Spatz a mu batizala ku muvu wa 1908, wexile ni 20 a mivu. Mwene wa dyelele kwila, kwa kambele ngó weji tambula kyá o futu mba dilawu dyê. Katé mwene, kyoso kya bhingi phange Pearl mu ukaza ku muvu wa 1911, mwene wa mwambela wixi: \"Eye wejiya ya-nda bhita ku muvu wa 1914. Se twa-nda kazala, kota twa kazala kya sé kulaleka!\" O kwila o dikaza didi, kuma ka tambula o futu ya kuya ku dyulu mu muvu wa 1914, a kwata usudi wa kulengela o mwenyu? Kana ngó! Mukonda o kima kya dyanga kyexile ku mixima yâ, o kubhanga o vondadi ya Nzambi, mu veji dya kutambula o futu. Ene a solele kulenga ni kukolokota kwoso. Phange Royal ni Pearl a kalakala ni ufiyele woso mu mivu yavulu, katé kya zubha o ikalakalu yâ mu ixi. Sé phata, eye wa mu kingila ni hanji yoso o kithangana kyoso Jihova kya-nda zelesa o dijina dyê, ni kulondekesa kwila, o ukexilu wê wa kutumina wene wa fwama ni kukumbidila o ikanenu yê yoso. Dyelela kwila, ima yoso yiyi ya-nda bhita mu kithangana kya solo Jihova. Katé ki bhixila o kithangana kiki, twa tokala kulunga o muxima wetu mu sidivisu yetu kwa Nzambi. Ki twa tokala kwehela kwila o kukingila kima ki fula kubhita ku tu bhekela usudi mba ku tu zozesa.\n11-12. Mukonda dyahi tu tena kusuluka ni kusidivila Jihova ni ufiyele? Bhana phangu.\n11 Kukamba nguzu mukonda dya kukuka. O athu a lenga mu jijoko, a bhingi kukala ni nguzu yavulu phala kulenga. Maji phala kukala ni kixikanu kwa Jihova ni kubhanga o ikalakalu yê, eye ki u bhingi kukala ni nguzu yavulu mu xitu. Mu kidi, avulu kala ni nguzu yavulu mu xitu. Né kiki, a mesena kubhanga yoso ya tena mu sidivisu ya Jihova. (2 Kol. 4:16) Mu kifika, phange Arthur Secord * wala ni 88 dya mivu wa sidivila ku Betele mu 55 kya mivu. Lelu wa kuka, kala dingi ni sawidi yambote. Sayi kizuwa o musaki wa zukama mu hama yê phala ku mu langa. Mwene wa mu tale yu wambe: \"Phange Secord, eye wa bhange ima yavulu mu sidivisu ya Jihova.\" Maji Arthur ka di kwatenene mu ima ya bhangele m'ukulu. Wa mu tale ku mesu, wolela yu wambe: \"Kidi ki wa mu zwela. Maji o ima ya beta kota ko ima i twa bhange. O kukolokota mu ufiyele kindala.\"\n12 Nange wene mu sidivila kyá Jihova mu mivu yavulu. Maji kindala, o sawidi yê ki ya mu kwehela dingi kubhanga o ima kala ki wexile mu bhanga m'ukulu. Se kyene, kana kuluwala. Lembalala kwila, Jihova wejiya, u sakidila o kikalakalu kya fiyele ki wa bhange m'ukulu. (Jihe. 6:10) Ijiya we kwila o henda yetu kwa Jihova ki i di monekena mu kuvula kwa ima i tu bhanga. Mu veji dya kiki, tu londekesa o henda yetu kwa Jihova, mu kubhanga yoso i tu tena ni kisangu-sangu ni kidyelelu. (Kol. 3:23) Jihova wejiya bhwa suku o nguzu yetu, mwene ka tu bhingi kubhanga ima, se ki tu tena ku i bhanga.—Mál. 12:43, 44.\n13. O kya bhiti ni Anatoly ni Lidiya, ki tu swinisa kyebhi kusuluka mu kusidivila Jihova né mwene se twa bhange kyá ima yavulu?\n13 Ibhidi i nangenena. Sayi jiselevende ja Jihova a kolokota mu ibhidi ni izukutisu mu mivu yavulu. Mu kifika, Anatoly Melnik * wexile mu kitala kya 12 dya mivu kyoso tat'ê kya mwambata mu kaleya, ya a mu balakalele ku ixi ya Sibéria. O mwiji wê wexile dikanga, wexile ku Moldávia 7.000 dya jikilómetulu. Mu kubhita muvu umoxi, Anatoly a mwambata we ku Sibéria kumoxi ni manyâ ni kukw'ê. Mu kubhita kithangana, a ile mu dyembu dyéngi, maji phala kuya mu yônge, a bhingile kwenda 30 a jikilómetulu mu neve mba jelu, kwexile mu bhanga mbambi yavulu, o mbambi ya kixibhu ndenge. Mu kubhita kithangana, o Phange Melnik a mu te mu kaleya, wa xisa muhat'wê Lidiya, ni mon'ê wa muhatu wexile ni muvu umoxi. Sumbala ni izukutisu, Anatoly ni mwiji wê a suluka mu kusidivila Jihova ni ufiyele woso. Kindala wala kya ni 82 a mivu, wa mu sidivila ku Kibuka kya Filiyale ku Betele ya Asia Central. Tu kayele o phangu ya Anatoly ni Lidiya, mu kubhanga yoso i tu tena mu sidivisu ya Jihova, ni mu kukolokota mu kuswina kala ki twene mu bhanga tunde ukulu.—Nga. 6:9.\nLUNGILA O MESU-MÊ MU KIDYELELU KYÊ KYA LUNGU NI HADYA\n14. Kala kya tonginina Phawulu, ihi ya bhingile kubhanga phala kubhixila ku mbambe yê?\n14 Phawulu wa dyelele kwila weji bhixila kudisukilu dya dilengelu dyê, ni kwila weji kumbidila o mbambe yé. Kuma mwene wexile Kidistá a mu undu wexile ni kidyelelu kya ku tambula 'o dilawu dya mwixanena ku dyulu kwala Nzambi.' Maji phala kutambula o futu yiyi mwene wa tonginina kwila, wa bhingile 'kuswina.' (Fil. 3:14) Phawulu wa solo kifika kyambote phala kukwatekesa akwa Filipe kulunga o mixima mu mbambe yâ.\n15. Kyebhi Phawulu 'kya swinisa' o Jikidistá akwa Filipe kusuluka ni kulenga bhu kaxi ka kifika kya kukala mukwa Loma?\n15 Phawulu wa lembalesa akwa Filipe o kidyelelu kyâ kya kuya ku dyulu. (Fil. 3:20) Mukonda dyahi wa lembalesa o maka enyá? Mu izuwa yóyo o athu a mesenene kubhanga mbandu ya ixi ya Loma mukonda exile ni mawujitu avulu. * Maji o Jikidistá a a undu a tokalele kyá ku utuminu wa betele kota, weji kwa bhekela mbote yavulu. Ku tokala ku unguvulu wa dyulu kwa betele dingi kota o ku tokala kwa Loma ndenge! Kiki kyene kya bhangesa Phawulu kuswinisa akwa Filipe ni izwelu: \"Kala kiki, hé kima, o wendelu wenu u kale wendelu wa fwama mu njimbu yambote ya Kidistu.\" (Fil. 1:27) O Jikidistá a a undu lelu a mu bhana phangu yambote mu kulenga ni kuswina phala o mbambe yâ ya mwenyu sé disukilu ku dyulu.\n16. Ki kale sé twala ni kidyelelu kya kuya ku dyulu mba kukala mu ixi, ihi i twa tokala kusuluka ni kubhanga kala kilondekesa Filipe 4:6, 7?\n16 Ki kale sé twala ni kidyelelu kya kuya ku dyulu mba kukala mu ixi, twa tokala kusuluka ni kulenga phala kubhixila mu mbambe yetu. Né mwene sé twa mu di bhana ni ibhidi yavulu, ki twa tokala kuxinganeka mu ima i twa xisa kudima. Ki twa tokala kwehela kima kyoso-kyoso ku tu fidisa kusidivila Jihova. (Fil. 3:16) Nange twa mu kingila kya o kumona o di kumbidilu dya ikanenu ya Jihova mu thembu yavulu mba twa kuka kya ki twala dingi ni nguzu yavulu kala mu unzangala. Nange twa kolokota kyá mu ibhidi ni izukutisu mu mivu yavulu. Kabasa kima ki twa mu di bhana na-kyu, twa tokala kukayela o kitendelesu kiki: \"Ki mu kale ni hele ya kima, ki mu ile bhidibhidi.\" Mu veji dya kiki, enda ni kubhinga kwa Nzambi yoso i wa mesena. Bhenyobho, mwene wa-nda kubhana o kutululuka kwê kwa somboka o kitongolwelu kyoso.—Tanga Filipe 4:6, 7.\n17. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?\n17 O akwa kulenga mu jijoko, a bhanga dingi nguzu kyoso kyaya ni kuzukama ku disukilu. Etu we twa bhingi ku di kwatenena mu mbambe yetu ya kulenga phala kutambula o mwenyu. Etu twa mesena kubhanga yoso i twa tena, katé bhwa suku o nguzu ni kithangana kyetu. Ihi i twa tokala kubhanga phala kusuluka ni kwendela mu njila ya tokala, mu ukexilu wa fwama? O milongi ya kayela ya-nda tu kwatekesa kwijiya ihi i twa tokala ku ta kupholo ku mwenyu wetu, ni kyebhi ki tu tena \"kusola o ima yoso yawabha\" mba ya beta-kota.—Fil. 1:9, 10.\nMWIMBU 79 Longa-ju Kyambote, ji Kolokote\n^ kax. 5 Kuma tu Jikidistá, twa mesena kusuluka ni kukula mu nzumbi né mwene se twa mu sidivila kyá Jihova mu mivu yavulu. Poxolo Phawulu wa swinisa o Jikidistá ni akwá phala ka kwate usudi! O mukanda wa soneka phala akwa Filipe wala ni iswinisu i tu kwatekesa kukolokota ni kulenga phala kutambula o mwenyu ki wabhwa. O milongi yiyi, ya-nda londekesa kyebhi ki tu tena kukumbidila o izwelu ya Phawulu.\n^ kax. 11 Tala o musoso wa phange Secord, \"A Minha Parte no Progresso da Adoração Correta,\" mu A Sentinela 15 de Janeiro de 1966.\n^ kax. 13 Tala o musoso wa phange Melnik, \"Aprendi a amar a Deus desde pequeno\" mu Despertai! de 22 Outubro de 2004.\n^ kax. 15 Kuma o mbanza ya Filipe ya tokalele ku ixi ya Loma, o athu a tungile-mu exile ni ujitu wexile na-u akwa Loma. O jiphange ku Filipe a tendela o kifika kya Phawulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kanake-wa-2\/etu-ki-tu-kwata-usudi\/","date":"2020-02-17T01:57:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141460.64\/warc\/CC-MAIN-20200217000519-20200217030519-00487.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":2706,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.252,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KWILA eye wa mu banza kusanzumuna o ukunji wé? Wa mu banza kuboka mu ididi mwala dingi ibhindamu ya aboki, nange mu ixi yengi? Se wa tambwijila kyene, wanda katula mbote mu musoso wa Jiphange Jack ni Marie-Line Bergame.\nO jiphange Jack ni Marie-Line, a mu sidivila kumoxi mu sidivisu ya thembu yoso tundé mu muvu wa 1988. Kuma ene ala ni uhete wa kuditunda kyambote kabasa kididi, axikina ikalakalu yavulu ku ixi ya Guadalupe ni ku Guiana Francesa. Lelu, o Filiyale ya França yene ya mu langa o ikalakala mu ididi iyadi yiyi. Mu mbandu yiyi, phange Jack ni Marie-Line anda tambwijila ibhwidisu yalungu ni musoso wâ.\nIhi ya mi bhangesa kubokona mu sidivisu ya thembu yoso?\nMarie-Line: Mu undenge wami, ku ixi ya Guadalupe, mu veji javulu ngexile muboka kizuwa kyoso, kumoxi ni mam'etu. Mam'etu wexile Mbangi ya Jihova, wa wabhela kyavulu kuboka. Kuma nga zolo o athu, kyoso ki nga zubha o xikola mu muvu wa 1985, nga mateka o sidivisu ya thembu yoso.\nJack: Tunde undenge, ngejidile jiselevende ja thembu yoso, a zolele o ukunji. Mu ithangana ya kunyoha ku xikola, ngexile mu sidivila kala muboki wa ithangana ni ithangana. Mu masukilu a semana, twexile mu kwata maximba phala kuya mu boka ni aboki a thembu yoso, mu mbambe jâ. Twexile mu boka kizuwa kyoso, ku disukilu twexile muya mu zowa, ku kalunga. Nga wabhelele kyavulu o izuwa yóyo!\nKyoso ki nga kazala ni Marie-Line mu muvu wa 1988, nga kwata kuxinganeka: 'Ki twala ni ikalakalu yavulu. Tu tena kubhanga dingi mu ukunji.' Kyenyiki, nga dibundu ni Marie-Line mu kusidivila kala muboki wa thembu yoso. Mu kubhita muvu, a twixana phala kubhanga o xikola ya aboki a thembu yoso, anga a tu tumikisa kala aboki a katunda. Ku ixi ya Guadalupe twexile ni ikalakalu yavulu ya tu sangulukisa. Mu kusuluka a tu tumikisa ku ixi ya Guiana Francesa.\nMu mivu i mwa dibhakula, a mi lungulula kyavulu o ikalakalu. Ihi ya mi kwatekesa kuditunda kyambote mu ikalakalu ya ubhe?\nMarie-Line: O jiphange ku Betele ya Guiana Francesa, ejidile kwila, o velusu ya Bibidya i twa wabhelele dingi, Izaya 6:8. Kyenyiki, mu ku twaixana, mu veji javulu, ene exile mu zwela ni kutonoka: \"Mwa mu lembalala o velusu i mwa wabhela dingi?\" Mu kwivwa o izwelu yiyi, etu twejidile kwila, eji tu bhana kikalakalu kya ubhe. Etu tweji tambwila kiki: \"Etu Bhabha, Ngana! Tu Tume Etu!\"\nEtu ki twala ni kifwa kya kusokesa o ikalakalu ya ubhe ni ikalakalu ya ukulu, mukonda kubhanga kiki, ku tu fidisa kusanguluka ni ikalakalu i twala nayu kindala. Tu sota kubhanga ukamba ni jiphange kwoso kwa tu tumikisa.\nJack: M'ukulu, sayi jiphange a mesenene o mbote yetu, a twambela phala ki tuye mbambe yengi. Maji kyoso ki twa xisa o ixi ya Guadalupe, sayi phange wa tu lembalesa o izwelu ya Jezú, yala mu divulu dya Matesu 13:38: \"O díbhya mu ngongo yoso.\" Kyenyiki, kyoso ki tuya mu kididi kya ubhe, tu lembalala kwila, twa mu sidivil'etu hanji mu mbambe imoxi. Mukonda o athu mu mbambe a beta dingi kota!\nKyoso ki tu bhixila kididi kya ubhe, tu mona kwila, o athu u twa sange, a sanguluka. Kyenyiki, tu sota kwambata o mwenyu wetu, kala o athu u twa sange. O kudya nange kwa difu kyengi. Maji, twexile mudya ni kunwa o ima i twa sangele. Twexile mu bhanga we yoso phala kudilanga ku mawuhaxi. Tu sota kuzwela kyambote yalungu ni ikalakalu yoso.\nMarie-Line: O jiphange a tu longo we ima yavulu. Nga mu lembalala ya bhiti kyoso ki twa bhixila ku Guiana Francesa. Kwexile mu noka kyavulu, etu twa kwata kuxinganeka: Twanda kingila o mvula kubatuka, kyene ngó ki twanda ya mu boka. Maji mu kubhita kithangana, sayi phange wa ngambela: \"Twende kyá mu boka.\" Eme nga diwana, nga mwibhwidisa: \"Twanda boka kyebhi ni mvula yiyi?\" Mwene wa tambwijila: \"Kwata o dizamba dyê dya mvula, twanda ya ni ji bixi jetu.\" Tundé o kithangana kyenyokyo, nga dilongo o uhete wa kukwata o dizamba dya mvula, ni kwendesa o bixi mu kithangana kimoxi. Se ki nga dilongele, mu thembu ya mvula ki ngeji tena kuboka.\nEnu a mi bhana ikalakalu ya ubhe mu 15 dya jiveji. O kwila mwala ni ndunge phala akwenu yalungu ni kukalakala mu ididi yengi?\nMarie-Line: Kuya mu ididi yengi kutena kubhonza. Kyenyiki, kima kyambote kusanga kanzo kambote, mu utena kunyoha, kyoso ki u zubha o sidivisu ya kuboka.\nJack: Eme nga wabhela kupindala kyoso ki tu bhixila mu dibhata dya ubhe. Se o jiphange ku filiyale a tonginina kwila, ki twanda kala kithangana kya lebha mu kididi mwa tu tumikisa, sayi ithangana ene a tonoka n'eme, amba kiki: \"Phange Jack, kana ngó kutala hadi ni kupindala o inzo!\"\nMuhatwa'mi Marie-Line wala ni uhete wa kusokejeka o ima! Mwene u tula o ima yoso mu jikaxa, anga u ta kidimbu: \"Ima ya inzo ya dixidixilu,\" \"ima ya xilu,\" \"ima ya kuzinya.\" Kyenyiki, kyoso ki tu bhixila mu inzo ya ubhe, ki kubhonzo kutula o ima mu kididi kya tokala. Mwene u soneka o ima yala mu kaxa, phala tu tene ku isanga ni lusolo, kyoso ki tu ibhindamena.\nMarie-Line: Kudisokejeka kyambote, ku tu kwatekesa kumateka o kikalakalu kyetu kya kubota sé kulaleka.\nKyebhi ki mwene mu sokejeka o kithangana, phala ku 'kumbidila kyambote o ungunza wenu'?—2 Tim. 4:5.\nMarie-Line: Mu Jisekunda, twene mu nyoha ni kupelepalala o yônge. Tundé kya Tersa ndu kya Lumingu tuya mu boka.\nJack: Sumbala twa tokala kutenesa o ji ola kumbeji, etu ki tu lungu o muxima mu kutenesa o kithangana. O kuboka kyene o kima kya beta-kota ku mwenyu wetu. Tundé o kithangana ki tu tunda kubhata katé ki tu vutuka, tu sota kuzwela ni athu oso u tu disanga nawu.\nMarie-Line: Mu kifika, kyoso ki tuya mu thóthwenya (piquenique), ngambata tu madivulu. Sayi athu eza mu tu bhinga madivulu, né mwene ki twa tangela kwila, tu Jimbangi ja Jihova. Kiki kyene ki tu bhangesa ku langa o wendelu wetu ni ukexilu wa kuzwata. O athu a mona o ima yiyi.\nJack: Mu kubhanga kiki tu bhana we umbangi ku jivizinyu jetu. Ngi bonga o jipapela bhoxi, ngi katula o ixete mu jikontentore, ngi xixila o njaludim ya dibhata dyetu. O jivizinyu a mona kyoso ki tu bhanga kiki, anga a zwela: \"Ngi bhane we Bibidya!\"\nEnu mwa kalakala katé mwene ku maxokololo. O kwila mwa mesena ku tu tangela kima kya katunda kya bhiti n'enu?\nJack: Ku ixi ya Guiana, kwala ididi ibhonza kubhixila-ku. Mu veji javulu, twexile mu laleka semana ya muvimba phala kwenda o njila ya 600 a jikolometulu, mukonda o ikoka ki ya wabhele. O kizuwa ki twa kundu o dyembu dya St. Élie, ku muxitu wa Amazonya, kya tu kala ku muxima katé lelu. Twa bhiti ola ni kwendela mu dikalu, mu ithangana ya mukwá mu baluku. Avulu atungu mu dyembu didi, akwa kukanda ulu. Kyoso ki twexile mu abhana o madivulu m'etu, ene exile mu tu sakidila kyavulu, katé exile mu tu bhana tu ibhesu twa ulu! Sayi mawusuku, twexile mu londekesa jividyu ja kilunga kyetu, avulu exile mu kwiza mu tala o jividyu jiji.\nMarie-Line: Mivu kudima, Jack wa tambula o ujitu wa kubhanga diskulusu dya Lembalasa mu dyembu dya Camopi. Phala kubhixila-ku, twende bhu kaxi ka ulungu, mu ola jiwana mu Ngiji ya Oyapock. Twa ki wabhela kyavulu.\nJack: Mu ngiji, bhwoso bhwala o matadi, kyoso o menya kya sosoloka, kitena kukala kilwezu kyadikota. Kumona o baluku kuzukama mu ididi yiyi, kubhangesa kudiwana. O mwendexi wa baluku, wa bhingi kukala ni uhete wa kwendesa mu ididi yiyi. Maji, twa wabhela kubhita mu ima yiyi. Sumbala kwexile ngó 6 dya jiphange, mu Lembalasa kwa moneka 50 a athu, ni ji Indyu-Americano!\nMarie-Line: O minzangala ya mesena kubhanga dingi mu sidivisu ya Jihova, atena kutambula o mabesá yá. Mu ithangana yiyi, wa bhingi kudyelela kwa Jihova. Kiki kikolesa dingi o kixikanu kyê. Twa tambula o kikwatesu kya Jihova, mu veji javulu.\nEnu mwa dilongo madimi avulu. O kwila kudilonga dimi dyengi ki kya mi bonzele?\nJack: Kwa bonzele mwene. Nga dilongo o madimi yâ phala ngi tene kuboka ni kukwatekesa o ilunga. Eme nuka nga bhangele né ngó o mbandu ya kutanga o Bibidya mu dimi dya Sranantongo *! Né kiki, ngexile mu kwendesa o Milongi ya Mulangidi mu dimi didi. Ngebhwidisa kwa phange se exile mwene mu ngi tendela. Mwene wa tambwijila: \"Sayi ithangana o izwelu yamukwá ki twa mu itendela, maji wa ditundu kyambote.\" O an'andenge a ngi kwatesa kyavulu. Kyoso ki ngexile mu dingula, mba kuzwela mu ukexilu wayibha, ene exile mu ngi tangela, maji o adyakime, kexile mu ngi tangela. Nga dilongo kyavulu ni an'andenge.\nMarie-Line: Sayi ididi, ngexile mulonga o Bibidya mu madimi a Francês, Phutu ni Sranantongo. Sayi phange ya muhatu wa ngi bhana o ndunge ya kumateka kulonga o Bibidya mu madimi a ngi bonzo kyavulu, ni ngi suku ni madimi u ngejiya kuzwela kyambote. Nga wabhela kyavulu o ndunge yiyi.\nSayi kizuwa, ngexile phala kulonga o Bibidya mu dimi dya Sranantongo, ni mu dimi dya Phutu. Kyoso ki nga mateka kulonga o Bibidya mu dimi dya Phutu, o phange wexile n'eme, wa ngambela: \"Marie-Line, bhabha bhwala maka!\" Nga tonginina kwila, ngexile mulonga o muhatu mukwa Brazili, mu dimi dya Sranantongo, mu veji dya ku mu longa mu dimi dya Phutu!\nMu ididi mu mwa sidivila, o jiphange a mi zolo kyavulu. Ihi i mwa bhange phala kukala ni ukamba wambote ni jiphange?\nJack: Jisabhu 11:25, yamba: \"Muthu wa wabhela ku wanena akwá, u mona mbote.\" Etu twexile mu kwatekesa akwetu. Ngi lembalala o kizuwa ki twexile mu yudika o Kididi kya Ubhezelu. Sayi athu a ngambela: \"Ehela o kikalakala kiki phala o aboki.\" Maji eme nga tambwijila: \"Mbo, eme wé ngi muboki. Kyenyiki, nga mesena kukala bhwoso bhwala o kikalakalu.\" Sumbala etwenyoso twa bhingi kithangana phala kunyoha, twene mu bhanga yoso phala o hanji ya kukala ubheka, ki i tu fidise kubhanga o mbote kwa akwetu.\nMarie-Line: Tu sota kwijiya ya mu bhita ni Jiphange jetu. Kyenyiki, kyoso kya bhindamena muthu phala kulanga o twana twâ mba kwa ambata mu xikola, etu tu kijiya. Tu tena kusokejeka o ikalakalu yetu, phala ku akwatekesa. Mu yoso yiyi, twa kituka tu makamba a kazola mu dyetu, tu sota ku akwatekesa kyoso kya bhindama.\nMabesá ebhi u mwa tambula mu kusidivila mu ididi mwa bhindamena aboki?\nJack: Twa tambula mabesá avulu mukonda dya kukalakala mu sidivisu ya thembu yoso. Twene mu mona dingi o ibhangelu ya Jihova. Sumbala ni ibhidi, twala ni kutululuka kwa muxima, mukonda twejiya kwila, twa mu kwatekesa o mundu wa Nzambi, kabasa kididi.\nMu unzangala wami, a ngi tele mu kaleya ku ixi ya Guiana Francesa, mukonda dya kudituna kuya mu ita. Nuka nga banzele kwila, kizuwa ngeji vutuka-ku kala mukunji wa jixi, ni kukunda o athu mu kaleya. Sé phata, Jihova mukwa ku besowala ni muxima woso!\nMarie-Line: O kisangusangu kyami kyadikota, o kudibhakula phala kusidivila akwetu. Twa sanguluka mu kusidivila Jihova. Kala dikaza, kiki kya tu zukamesa dingi. Sayi ithangana, Jack u ngibhwidisa se tu tena kwixana dikaza dya bhindamena kiximbakatesu phala kujandala n'etu. Mu veji javulu ngi tambwijila: \"Kyene we ki ngexile mu xinganeka!\" Kiyadi kyetu tu xinganeka kima kimoxi, mu kithangana kimoxi.\nJack: Mivu kudima, jidotolo ambe kwila, ngala ni cancer ya prostata. Sumbala Marie-Line ka wabhela ku kívwa, mu veji javulu ngene mu mu tangela kiki: \"Kazola, eme ki nga kuka luwa. Maji, né mwene se mungu ngi fwami kyá, ngejiya kwila, ku mwenyu wami woso, nga soto kubhanga kima kya valolo, o kusidivila Jihova. Kiki kya ngi bhekela kusanguluka kwavulu.\"—Dim. 25:8.\nMarie-Line: Jihova wa tu bhana ikalakalu ki twexile mu kingila, wa twehela kubhanga ima ki twa i xinganekene. Ku mwenyu wetu, twa tambula mbote yavulu. Tu xikina kuya kabasa kididi kwa tu tumikisa o kilunga, mukonda twa dyelela kwila, Jihova wanda tu kwatekesa jinga mu ithangana yoso!\n^ kax. 32 Sranantongo dimi dya moneka mu kubunda o madimi a Kingeleji, Olandeji, Phutu ni madimi a Afrika. A mateka kuzwela o dimi dya Sranantongo, o abhika.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/milongi-ya-kudilonga-ya-katanu-2020\/etu-bhabha-ngana-tu-tume-etu\/","date":"2020-02-22T07:51:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145654.0\/warc\/CC-MAIN-20200222054424-20200222084424-00531.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":1982,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.246,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Lembalala ió uoso ua ku Bhange.'\n1, 2. (a) Kitendelesu kiahi kia bhana Salomá ku minzangala? (b) Mukonda diahi o kitendelesu kiki kia bhana Solomá, kia tokala ué ku Jikidistá ala ni 50 a mivu mba a somboka o mivu íii?\nSOBHA SALOMÁ ua soneka ia lungu ni minzangala: 'Mu izuua ia unzangala ué, lembalala Ió uoso ua ku Bhange, kioso o izuua ia bhonzo kiluua i bhixila.' Iebhi \"o izuua ia bhonzo?\" Salomá ua soneka izuelu ia katunda phala ku lombolola o ibhidi iene mu di bhana na-iu o athu a kuka\n2 Jikidistá javulu ala mu kitala ki 50 a mivu, mba a somboka o mivu íii, ala hanji ni nguzu iavulu. Sumbala ala kiá ni jimvi, maji nange kala lua ni sauidi ia bhonzo kala kiambe Salomá. O kuila o adiakimi iá a kuka kiá, a tena ku katula mbote ku milongi ia bhana ku minzangala: 'Lembalala Ió uoso ua ku Bhange?' Ihi i lombolola o kitendelesu kiki?\n3. Ihi i lombolola o ku lembalala Ió ua tu Bhange?\n3 Né muene tua mu sidivila kiá Jihova ku mivu iavulu, mu ku bhita kithangana, tua tokala ku xinganeka, phala kuijiia kiambote ió ua tu Bhange. O muenhu ujitu ua madiuanu. O athu ka tena kuijiia kiebhi Nzambi kia bhange o muenhu. Ioso ia bhange Jihova, ima iambote, i tu kuatekesa phala ku kala ni muenhu ua sanguluka. Maji kioso ki tu xinganeka mu ibhangelu ia Jihova, i tu bhangesa ku bhana dingi valolo ku henda iê, ku unjimu ué, ni mu kutena kuê. (Jisá. 143:5) O ku lembalala Ió ua tu Bhange, kua lungu ué ni ku xinganeka ku íii i tua tokala o ku bhanga, i tu bhinga muéne. O ku xinganeka ku ima ioso íii, i tu bhangesa ku sakidila ió ua tu Bhange, mu ku bhanga ioso i fuama mu sidivisu iê, ku muenhu uetu.\nIMA I TU TENA O KU BHANGA KIOSO KI TU KUKA\n4. Ibhuidisu iahi ia tokala o ku di bhanga o Jikidistá ala ni uhete uavulu ua ku longa, ni mukonda diahi?\n4 Se eie uala kiá mu mivu iavulu mu sidivila Nzambi, dibhudise: 'Ihi i nga-nda bhanga ni muenhu uami mu kindala, ni nguzu i ngala na-iú hanji?' Kuma eie u Kidistá uala ni uhete, eie uala ni kikalakalu, akuenu kala na-kiu. Eie u tena ku longa o minzangala, ioso ia ku longo kua Jihova. U tena ku suínisa akuenu, mu kua tangela ima i uejiia kioso ki ua kexile mu sidivila Nzambi mu maukexilu avulu. O Sobha Davidi ua sambe phala ku kala ni kikalakalu kia ku bhanga kienhiki. Muéne ua soneka: \"Eie, Ngana Nzambi, ua ngi longo tunde mu undenge . . . O ki nga kuk'iki, nge'di kiá bobòbo, ni jimvi mu mùtue, kana dingi ku ng'ehela, Ngana Nzambi; katé ki ngi longa o muiji iú ua lelu, kioso ki endesa o lukuaku lué, o oso ue a kèze-ku, n'a k'ejiie ki kala o kutena kué.\"\n5. Kiebhi o Jikidistá a kuka, kia tena o ku longa akuâ ku íii ia di longo?\n5 Kiebhi ki u tena o ku longa akuenu, o kuijiia kuoso ku ua di longo, ku mivu iavulu? O kuila eie u tena kuixana minzangala ku bhata diê, phala ku a suínisa? U tena kua bhinga phala kuia nau kumoxi mu sidivisu ia ku boka, phala kua londekesa o kisangusangu ki uala na-kiu kia ku sidivila Jihova? Edihu uambe: \"O izuua i zuele, ndumba dia mivu i longe o kuijiia.\" (Jobe 32:7) O poxolo Phaulu uambela o ahatu a Jikidistá ala ni uhete, a tokala a suínisa akuâ bhu kaxi ka izuelu ni ibhangelu. Muéne ua soneka: \"Ambela ue adiakimi a ahatu kuila ende mù longa jinga ima ia mbote.\" Tito 2:3.\nKUATEKESA AKUENU NI UHETE U UALA NAU\n6. Mukonda diahi o Jikidistá ala ni uhete uavulu mu sidivisu ia Jihova, ka tokala ku bhaka o uhete iú?\n6 Se eie u Kidistá uala kiá mu mivu iavulu, eie uala ni ima iavulu i u tena o ku bhanga phala akuenu. Xinganeka ioso i uejiia lelu, ku ijidile ku 30 mba 40 a mivu kudima. Eie uejiia kiebhi ki u tena o ku kaiela o itumu ia Bibidia ku muenhu. Eie uala ni uhete ua ku longa akuenu, mu ku tula o kidi kia Bibidia, ku mixima iá. Se u kafunga, eie uejiia ku kuatekesa o jiphange a tondala. (Nga. 6:1) Nange ua di longo kiambote kiebhi kiendesa o ikalakalu mu kilunga, mu iônge ia ilunga, mba mu ku tunga Ididi ia Ubhezelu. Eie u tena kuijiia kiebhi kia tena ku kuatekesa ji dotolo ku saka o athu, se ku a ta manhinga. Né muene se kuala luua mu mivu iavulu mu kilunga, maji uala ni unjimu ku muenhu uê. Mu kifika, se ua sase an'a, eie uala ni uhete uavulu. O Jikidistá ja kuka, a suínisa kiavulu o mundu ua Jihova mu ku a longa, ni kuendesa o jiphange, ni ku a suínisa. O Bibidia izuela: \"O kuijiia kuala ni iá a kuka kiá; o mu kuvula izuua muene muala o kilunji ni kutongoloka.\"\n7. Ihi i tena o ku longa o adiakimi a Jikidistá ku minzangala?\n7 Kiebhi ki u tena o ku kuatekesa akuenu ni uhete uê? Nange u tena kulondekesa o minzangala kiebhi kia mateka ni ku longa o Bibidia ku dixibulu. Se u phange ia Kidistá ia muhatu, o kuila u tena ku suínisa o ilumba iala ni an'a, phala ku a kuatekesa mu ku sidivila kiambote Nzambi, kioso kiaia ni ku sasa o tuana tuâ? Se o phange ia diiala, u tena ku longa o minzangala ia Jikidistá phala ku bhanga madiskursu ambote ni ku boka ni uhete o njimbu iambote? U tena kua londekesa kiebhi eie ki uene mu kunda o jiphange ja maiala ni ja ahatu a kuka, phala kua suínisa mu nzumbi? Né muene kuala dingi ni nguzu kála ki ua kexile, eie uala hanji ni kikalakalu kia ku longa o minzangala. O Mak'â Nzambi ambe: \"Makembu a minzangala, o kuvula nguzu; o kuuabha kua adiakimi, o jimvi mu mutué.\"\nSIDIVILA KUOSO KUA BHINGI KIKUATEKESU KIAVULU\n8. Ihi ia bhangele poxolo Phaulu ku muenhu sumbala ua kukile kiá?\n8 O poxolo Phaulu ua kalakalele kiavulu mu sidivisu ia Nzambi, né muene kia kukile. Kioso kia mu katula mu kaleia mu Loma ku muvu ua 61 K.K., muéne ua kalakalele kiá kiavulu, ua bhitile mu jipolova javulu mu sidivisu ia ukunji, mu kiki, se ua mesenene, ueji sola ku kála mu Loma phala ku boka. (2 Kol. 11:23-27) O jiphange mu Loma eji ki uabhela se Phaulu ua xalele mu Loma phala ku a kuatekesa. Maji Phaulu ua mono kuila mu jixi jengi, mua betele ku bhindamena aboki. Kumoxi ni Timote ni Tito, muéne ua suluka ni kikalakalu kiê kia ukunji, mu ku ia mu Efezo, iu uai dingi mu Keleta, nange uai ué ku Masedonha. (1 Tim. 1:3; Tito 1:5) Ki tuijiia se muéne uendele ué ku Espanha, maji muéne ua mesenene kuia kuenhoko.\n9. Thembu kuxi kiai Phetele mu sidivila bhu kididi kua bhindamene kikuatekesu? (Tala o foto ia dianga.)\n9 O poxolo Phetele sumbala ua kexile ni 50 a mivu kioso kiai mu tunga mu kididi mua bhindamene kikuatekesu. Kiebhi ki tua kijiia? Se muéne ua kexile mu kitala kimoxi ni Jezú mba uexile dikota, kilondekesa kuila, muéne uexile ni 50 a mivu ku muvu ua 49 K.K., kioso kia disange ni jipoxolo ni akuâ mu Jeluzaleme. (Ika. 15:7) Mu kithangana kiéngi, Phetele uai mu tunga mu Babilonha, sumbala phala ku boka o mundu ua ji Judé ku mbandu ienioió. (Nga. 2:9) Muéne ua kexile kuenhoko, kioso kia soneka o mukanda ué ua dianga ku muvu ua 62 K.K. (1 Phe. 5:13) Ku tunga ku ixi iéngi, ki bhonza, maji Phetele kehela kuila o kitala kiê ki mu fidisa ku sidivila kiambote Jihova.\n10, 11. Zuela ia lungu ni muthu ua tundu mu ixi iê, phala kuia ku sidivila ku kididi kiéngi kua bhindamena kikuatekesu.\n10 Lelu, Jikidistá javulu ala mu 50 mba a bhiti mu kitala kiki, a mono kuila, o ima ku mienhu iâ ia bhiluka phala ku sidivila dingi Jihova mu maukexilu engi. A mukuá a ai kuoso kua bhingi kikuatekesu kiavulu. Mu kifika, Robert ua soneka: \"O muhatu'ami n'eme, tua bhitile kiá mu 50 a mivu, kioso ki tua mono kuila tuala hanji ni kithangana kia ku sidivila Jihova. O mon'etu umoxi, ka kexile dingi n'etu, ki tu kexile dingi ni jitata phala kua langa, tua lundula o kitadi kia tu xile o jitata jetu, maji ki ki vudile. Eme nga mono kuila, o ku sumbisa o inzo ietu ieji kuatekesa o ku futa o dikongo di tua tambule mu bango, phala ku sumba o inzo ienii, ni ku tu kuatekesa mu ibhindamu ietu katé ki ngeji tambula o kitadi ku nga kalakele mu kulu. Ngevu kuila ku Bolívia, kuala athu avulu a xikina o ku di longa o Bibidia, ni kuila o ima ki i te kalu iavulu. Mu kiki, tuai kuenhoko. Kia bhonzele o ku kala mu inzo iéngi ia ubhe. Ioso ia kexile kiéngi, ki iene i tuejidile kioso ki tua kexile ku Thunda ia América. Maji o nguzu i tua bhange ia tu bhekela mabesá.\"\n11 Robert uambe dingi: \"O muenhu uetu uoso, o ku bhanga ngó o ikalakalu ia kilunga. Athu a mukuá u tua longo o Bibidia, a a batizala. Saí muiji u tua mu longa o Bibidia, jingadiama, a tungu mu sanzala iala o dikanga. Maji kala semana, o muiji uenió, ene mu bhanga njila ia lebha ia bhonzo phala kuia mu mbanza iéngi phala kuia mu Iônge. O kuila u tena ku mona o kisangusangu ki tuala na-kiu, o ku mona o muiji iú ua mu kula mu nzumbi, katé muene o mon'a ua phande kumbi, muboki ua thembu ioso?\"\nKUA BHINDAMENA ABOKI MU IDIDI MUA ZUELA MADIMI A JIXI JENGI\n12, 13. Zuela kifika kia Kidistá, ua sidivila Jihova mu ukexilu uéngi, kioso kia nhoha ku salu.\n12 O ilunga ni ibuka i zuela o dimi diéngi, a tena uá ku katula mbote ku jiphange ja ahatu ni ja mala a kuka kiá. O jimbambe jiji, sumbala ji bheka kisangusangu kiavulu ku kalakala-mu. Mu kifika, Brian ua soneka: \"O muhatu'ami n'eme, tua divuile kala ki tuala dingi ni valolo, kioso ki tua kexile ni 65 a mivu ku ixi ia Grã-Bretanha. O an'etu ka kexile dingi n'etu, ki tu kexile mu sanga athu a mesena ku di longa o Bibidia. Maji ngejidile munzangala mukua China ua kexile mu tokuesa madivulu mu Xikola ia katunda. Muéne ua xikina o kuia mu kiônge, eme nga mateka o ku mu longa o Bibidia. Mu ku bhita jisemana, muéne ua bheka ué koleka iê mukua China. Kioso kia bhiti semana jiiadi, ua bheka dingi koleka ia katatu, mu suluka ua bheka dingi ia kauana.\n13 \"Katé mu kithangana kioso o muthu ua katanu mukua China, kia bhingi o ku mu longa o Bibidia, eme nga banze: 'Mukonda dia ku kala ni 65 a mivu, ki ki londekesa kuila eme nga tokala ku nhoha mu sidivisu ia Jihova.' Mu kiki, eme nge bhuidisa muhatu'mi, nga mu bhiti mu mivu iiadi ia kitala, se muéne ua mesena ku di longa o dimi dia China. Etu tua kexile mu di longa mu kursu io ngalavale ia dimi dia China. Kiki kia bhiti ku dikuinhi dia mivu ku dima. O ku boka mu mbambe ia dimi dia ixi iéngi, nga divu mu imana, kála ngi munzangala. Katé lelu, tua longo o Bibidia ku 112 dia athu akua China! Ene oso, a kexile múia mu iônge. O mukuá, muboki ua thembu ioso.\"\nSANGULUKA MU KU BHANA IMA I U TENA\n14. Ihi i tena o ku sangulukisa o Jikidistá ja kuka, ni kiebhi o phangu ia Phaulu ia a suínisa?\n14 Né muene saí Jikidistá javulu ala ni 50 a mivu, ala ni kithangana kia ku sidivila Jihova mu maukexilu avulu, maji saí a mukuá ka tena. A mukuá kala ni sauidi iambote, saí iá a mu langa o jitata jâ a kuka kiá, mba a mu sasa tuana. Eie u tena ku sanguluka, mu kuijiia kuila Jihova u bhana valolo ku nguzu ioso i u bhanga mu sidivisu iê. Mu kiki, mu veji dia ku luuala, mukonda dia íii ku tena ku i bhanga, sanguluka ku ima i u tena o ku bhanga. Xinganeka ku phangu ia poxolo Phaulu. Muéne a mu kutile ku mivu iavulu, mu kiki, ku mivu ienhií, ka tenene ku bhanga o ukunji ué. Maji kioso o athu kia kexile mu ku mu kunda, muéne ua kexile mua zuelela ia lungu ni Mikanda Ikôla, phala kua suínisa o kixikanu kiá.\n15. Mukonda diahi o Jikidistá ja kuka, ene mu ku a bhana valolo?\n15 Jihova u bhana valolo ku sidivisu i bhanga o Jikidistá a kuka. Né muene Solomá ua zuela kuila o izuua ia ku kuka, izuua ia bhonzo, ki izuua iambote, Jihova u bhana valolo ku Jikidistá a kuka ku nguzu ia bhanga phala ku mu sidivila. (Luka 21:2-4) O ilunga iene mu bhana valolo ku phangu ia fiiele ia jiselevende ja kuka.\n16. Kikalakalu kiahi sumbala Ana ka tenene dingi ku ki bhanga, maji ihi ia bhange phala ku bheza Nzambi?\n16 O Bibidia iambe kuila , o muhatu a mu ixanene Ana, ua sulukile mu sidivila Jihova katé muene mu ukukilu ué. Muéne uexile mutudi mu kitala kia 84 a mivu kioso Jezú kia mu vuala. Mukonda muéne ua kukile kiá kiavulu, ka kexile dingi ku muenhu phala ku kaiela Jezú mba ku mu unda ni nzumbi ikôla, mba ku boka o njimbu iambote ia Utuminu. Maji né muene kiki, o ia tenene ku bhanga Ana, ua i bhange ni kisangusangu kioso. \"Muène, mu Tembulu kutunda-mu dingi, u kala-phe mu kalakela Nzambi ni mu usuku ni mu muanha.\" (Luka 2:36, 37) Kioso o mukunji kia kexile mu bhana sata mu tembulu, mu kamene ni mu usuku, o Ana ua kexile mu kala kumoxi ni mundu bhu kanga mu bhanga misambu katé sumbala mu ola ia muvimba. Kioso muéne kia mono o kambonga Jezú, muéne ua mateka ku \"tanga o kamona ku athu oso a kexile mù kinga o kubhanduluka kua Jeluzaleme.\"\n17. Kiebhi ki tu tena o ku kuatekesa o Jikidistá a kuka mba a kate, phala ku bhanga mbandu mu ubhezelu ua kidi?\n17 Lelu, etu ué tua tokala ku kuatekesa o Jikidistá a kuka mba a kate. Saí a mukuá, a mesena o kuia mu iônge ia ilunga ni iônge ionene, mu veji javulu, maji sumbala ka tena dingi. Mu ididi ia mukuá, o jiphange a bhanga kima phala o jiphange a kuka kuívua o milongi bhu kaxi ka mitelembe ia kafuetele. Maji mu ididi iéngi, kiki, ki ki bhana. Né muene o Jikidistá jiji ka tena kuia mu iônge, maji ene hanji mu kuatekesa mu ubhezelu ua kidi. Mu kifika, o misambu iâ i tena ku kuatekesa ku ubhezelu ua kilunga kia Jikidistá.\n18, 19. (a) Mukonda diahi o Jikidistá a kuka sumbala ka tena kuijiia kuila ene a mu suínisa akuâ? (b) Nanhi ua tokala o ku kaiela o itendelesu íii iambe: 'Lembalala Ió uoso ua ku Bhange?'\n18 O Jikidistá a kuka sumbala ka tena ku mona o ki kuatekesu kia bhana ku akuâ. Mu kifika, né muene Ana ua kexile muthu ua fiiele mu ithangana ioso mu tembulu, muéne sumbala ka kijidile kuila o phangu iê, mu ku bhita hama ja mivu ieji suínisa akuâ. O henda ia Ana kua Jihova, a i soneke mu Mikanda Ikôla. Kiene ué kimoxi, o henda iê kua Nzambi, ka-nda i jimba ku jiphange jê. Ki tu tena ku diuana kioso o Mak'â Nzambi kia zuela: \"Jimvi kitundu kia ujitu, se uala na-ju mu njila ia kuiuka!\"\n19 Mu sidivisu ia Jihova, tu bhanga ngó ioso i tua tena. Maji etu tuala hanji ni nguzu ia soko, tua tokala ku belesela o itendelesu íii ia Mikanda Ikôla: 'Lembalala Ió uoso ua ku Bhange, kioso o izuua ia bhonzo kiluua i bhixila.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/sidivila-jihova-i%C3%B3-uoso-ua-ku-bhange\/","date":"2020-02-17T13:31:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142323.84\/warc\/CC-MAIN-20200217115308-20200217145308-00253.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2594,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O sobha ia mukuá ia Babilonha uexile Ndala, mukuá Mediia. Ndala ua kexile mu mona Daniiele kala muthu ua katunda. Muene ua tele Daniiele kala muendexi ua maiala oso mu ixi. O maiala enhó a kexile ni luímbi, iá mesenene kujibha Daniiele. Ene ejiidile kuila, Daniiele ua kexile mu samba lutatu izuua ioso, mu kiki ambela sobha Ndala, exi: 'Sobha, tata, kua tokala kukala kitumu kuila, mundu uoso ua tokala ku ku sambela ngó eie. Muthu uoso-uoso ka belesela o kitumu kiki, a tokala ku mu takula mu dikungu dia jihoji.' O sobha Ndala ua uabhele o kibanzelu kiki, anga ua soneka o kitumu.\nKioso Daniiele kiévu o kitumu kia ubhe, uendele ku inzu iê. Ku pholo dia njanela iê ia jikuka, muéne ua fukama anga ua sambe kua Jihova. O maiala akua luímbi a bokona, a mu sange mu kusamba. Ene ai kua sobha Ndala ni lusolo, anga a mu ambela, exi: 'Daniiele ka mu ku kubelesela. Muene u sambela Nzambi iê mu lutatu, izuua ioso.' Sobha Ndala ua zolele Daniiele, muene ka mesenene kuila ufua. Kizuua kioso, ua kexile mu banza kiebhi kieji bhulula Daniiele. Maji, né muene o sobha ka tokalele kulungulula o kitumu kia soneka kiá. Muéne ua tumu o maiala enhó phala kutakula Daniiele mu dikungu dia jihoji jala ni nzala.\nMu usuku uenhó, sobha Ndala ua thandanganhele kiavulu mukonda dia Daniiele, ka tenene kuzeka. O kuma ki kuaki, muene uai katé ku dikungu anga uexana Daniiele: 'O kuila o Nzambi ié ua ku bhulula?'\nSobha Ndala uévu mbimbi. Iexile ia Daniiele! Muene ua tambuijila sobha Ndala, uixi: 'O anju ia Jihova ua jika o makanu a jihoji. Jene ki ja ngi kuama.' Sobha Ndala ua sangulukile kiavulu! Muene ua tumu phala kukatula Daniiele mu dikungu. Daniiele ka kexile ni fidila ku mukutu uê. Mu kienhiki, o sobha uambe: 'Takulenu mu dikungu o maiala a te mázui kua Daniiele.' Kioso kia takula o maiala enhó mu dikungu, a a di kuala o jihoji.\nSobha Ndala ua tumikisa o kitumu kiki ku mundu uê: 'Athu a tokala kukala ni uôma ua Nzambi ia Daniiele. Muene ua bhulula Daniiele ku jihoji.'\nO kuila uene mu samba kua Jihova izuua ioso, kála Daniiele?\n\"Nzambi uejiia kukudila akua uôma uê mu'axaxi ka kudianguka.\"—2 Phetele 2:9","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/daniiele-ni-dikundu-dia-jihoji\/","date":"2020-02-19T02:37:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143963.79\/warc\/CC-MAIN-20200219000604-20200219030604-00549.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":375,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kalakala kya tokala o mukunji wa Njimbu Yambote, kumbidila kyambote o ungunza wé kwa Nzambi.\"—2 TIM. 4:5.\nMWIMBU 57 Boka o Njimbu ku Athu Oso\nI TWA-NDA DILONGA *\n1. Ihi ya mesena kubhanga o jiselevende joso ja Nzambi ni mukonda dyahi? (Tala o foto ya kapa.)\nJEZÚ KIDISTU wa tendelesa o akayedyê: \"Ndenu, . . . , mwa ka longe jixibulu ku akwa jixi joso.\" (Mat. 28:19) O jiselevende joso ja fiyele ja Nzambi a mesena kudilonga kyebhi kya tena ku \"kumbidila kyambote\" o ukunji yú wa tambula. (2 Tim. 4:5) Mukonda o kikalakalu kiki, kyene o kikalakalu kya beta kota, kya beta o kukala ni valolo, kya bhingi ku ki bhanga ni lusolo kima kyoso-kyoso ku mwenyu wetu ndenge. Maji ki tena ku tu bhonza kubhita o ithangana i twa mesena mu ukunji.\n2. Mu kukumbidila kyambote o ukunji wetu, ibhidi yahi i tu dibhana na-yu?\n2 Kwene ikalakalu yamukwá ya beta kota i tu nyana o kithangana ni nguzu. Nange phala kunganyala kitadi kya soko phala kudikila o ibhindamu ya mwiji wetu, twene mu bhinga kukalakala ola javulu ku salu yetu. Nange kya mu tu bhonza kukumbidila o ikalakalu i twala na-yu ku mwiji wetu, twa kate, twala ni kikote ku muxima mba twa mu di bhana ni jindolo ja kukuka. Kyebhi ki tu tena kukumbidila kyambote o ukunji wetu né mwene ni ibhidi yiyi?\n3. Ihi i tu tena kuxinganeka bhu kaxi ka izwelu ya Jezú mu divulu dya Matesu 13:23?\n3 Se ki twa mu tena kubhanga yoso i twa mesena mu sidivisu ya Jihova ki twa tokala kuluwala. Jezú wejidile kwila athu oso keji sokela mu kubhana ibundu ya Utuminu. (Tanga Matesu 13:23.) Jihova u bhana valolo yavulu mu ima yoso i tu bhanga phala kukumbidila o sidivisu yê ni muxima woso. (Jihe. 6:10-12) Ku mbandu yengi, nange tu tena kudivwa kwila twala ni kithangana phala kubhanga dingi. Mu milongi yiyi, twa-nda mona kyebhi ki tu tena ku ta kupholo o ukunji wetu, kusosolola o ima ku mwenyu wetu ni kubandekesa o uhete wetu wa kuboka ni kulonga. Kya dyanga, ihi ilombolola kukumbidila kyambote o ukunji wetu?\n4. Ihi i lombolola kukumbidila kyambote o ukunji wetu?\n4 Kukumbidila kyambote o ukunji wetu, kulombolola kwila twa tokala kuboka ni kulonga mu ithangana yoso i moneka. Maji o kukumbidila kyambote o ukunji wetu, ki kya lungu ngó ni kithangana ki tu bhita mu kuboka. Phala Jihova, o kima ki tu bhangesa kuboka kyala dingi ni valolo ya dikota. Kuma twa zolo Jihova ni azukami etu, tu kalakala ni muxima woso mu ukunji wetu wa Ukidistá. * (Mál. 12:30, 31; Kol. 3:23) Kusidivila Nzambi ni muxima woso, kulombolola kubhakula o nguzu ni mawuhete m'etu mu sidivisu yê. Se tu tendela o ujitu wa kubhanga o kikalakalu kya kuboka, twa-nda bhanga yoso phala kubokela oso u tu tena.\n5-6. Kyebhi o muthu wala ni ithangana ya tolo, kya tena ku ta kupholo o ukunji? Bhana phangu.\n5 Xinganeka munzangala wa wabhela kuxika o viyola. Mwene wa wabhela kuxika kabasa kididi. Kyenyiki, mwene u mateka kukalakala mu restaurante kala ngimbidi mba muxiki mu masukilu a semana. Maji o kitadi kya mu tambula kala ngimbidi, ki ki soko phala kudikila o ibhindamu yê. Kyenyiki mwene u mateka kukalakala mu kididi kya kutambula kitadi mu diloja, tundé kya Sekunda ndu kya Sesa. Sumbala u bhita dingi kithangana mu diloja, maji mwene wa wabhela dingi o kikalakalu kya kwimba. Mwene u bandekesa o uhete we wa kwimba phala ku kituka ngimbidi ya katunda. Mwene u sota ndunge phala kuxika, né mwene mu ithangana yofele.\n6 Nange eye ki wala ni kithangana ki wa mesenene kubhakula mu sidivisu ya kuboka. Maji kyene o kikalakalu ki wa wabhela dingi o kubhanga. Eye u bhanga yoso phala kubandekesa o uhete we wa ku bhixidisa o njimbu yambote ku mixima ya athu. Kuma wala ni ikalakalu yavulu phala kubhanga, nange utena kudibhwidisa: Kyebhi ki ngi tena ku ta kupholo o sidivisu ya kuboka ku mwenyu wami?\nKYEBHI KI U TENA KU TA O UKUNJI KUPHOLO?\n7-8. Kyebhi ki tu tena kukayela o ukexilu wa Jezú wa kutala o ukunji?\n7 Jezú wa tu xila phangu yambote ya lungu ni ukexilu wa kutala o ukunji. O kuzwela ya lungu ni Utuminu wa Nzambi kyexile o kima kya beta kota ku mwenyu wê. (Nzwá 4:34, 35) Mwene wendele dikanga dya lebha mu kubokela athu avulu. Mu ithangana yoso, mwene wa soto kuzwela ni athu ku mabhata-mâ mba ididi yoso-yoso ku a sanga. Jezú wa te kupholo o ukunji wé.\n8 Etu tu tena kukayela Kidistu mu kusota jindunge ja kuzwela ni athu ya lungu ni njimbu yambote kabasa kithangana ni kididi ku tu a sanga. Etu twala polondo phala kuxisa ima kudima ni kudibhakula mu kikalakalu kya kuboka o njimbu yambote. (Mál. 6:31-34; 1 Phe. 2:21) Amoxi mu kilunga, ala ni kithangana kya kukala aboki a katunda, aboki a thembu yoso mba aboki a ithangana ni ithangana. Amukwá a dilongo dimi dyéngi mba ayi mu kididi mwa bhindamena dingi aboki. Maji o kikalakalu kyavulu kya kuboka, ene mu kibhanga ku aboki kya tena kubhanga o ima yiyi, maji a bhanga yoso ya tena. Kikale tu bhanga ikalakalu yavulu mba tu bhanga ngó ikalakalu yofele, twejiya kwila Jihova k'ene mu tu bhinga phala kubhanga kima kya túndu o nguzu yetu. Mwene wa mesena kwila, etwenyoso tu sanguluka mu sidivisu yê kyoso ki tuya ni kutula 'o Njimbu Yambote ya tundu kwa Nzambi Ukôla, mukwa kusanguluka.'—1 Tim. 1:11; Mate. 30:11.\n9. (a) Kyebhi Phawulu kya te kupholo o ukunji wé, né mwene kyoso ki kwa bhingile kukalakala phala kudikila o ibhindamu yê? (b) Ya lungu ni ukexilu wa Phawulu kutala o ukunji wê, ihi ilondekesa Ikalakalu 28:16, 30, 31?\n9 Poxolo Phawulu wa tu bhana phangu yambote ya lungu ni kumona o ukunji kala o kima kya beta o kota ku mwenyu wê. Kyoso kya yile mu mbanza ya Kolindu mu njila yê ya kayadi, mwene ka kexile ni kitadi kya soko, mu kiki, wa bhingile kuyudika matenda. Maji o kubhanga o matenda ki kyene kyexile o kikalakalu kya beta o kota phala Phawulu. Mwene wexile mu bhanga o wenji yú, phala ku mu kwatekesa mu ukunji wa kuboka o njimbu yambote ku akwa Kolindu, 'sé ku mu futa.' Kifwa phala ka bhane salu ku akwâ. (2 Kol. 11:7) Sumbala Phawulu wa bhingile kukalakala, mwene wa suluka ni ku ta o ukunji ku pholo, wa boko mu Jisábhalu joso. Kyoso o ima ku mwenyu we ki ya lunguluka Phawlu wa bhange dingi mu sidivisu ya kuboka. Mwene wa \"jijila ngó ku tanga o maka. U kala mu kwambela o Jijudé kuma Jezú mwène Kidistu.\" (Ika. 18:3-5; 2 Kol. 11:9) Ku pholo dya kwenda, kyoso kya mu kutu mu dibhata dyê-mwène, ku Loma mu mivu iyadi Phawulu wa bhana umbangi ku athu ayile mu mu kunda, wa soneka mikanda. (Tanga Ikalakalu 28:16, 30, 31.) Phawulu wa bhange yoso phala ki kukale kima ki mu fidisa o kukumbidila o ukunji wê. Mwene wa soneka: \"Etu ki tu kala ni usudi, kuma o Nzambi, . . . mwène wa tu bhana o kikalakalu'iki.\" (2 Kol. 4:1) Kala Phawulu, né mwene se kubhinga kubhanga kikalakalu kyengi, tu tena ku ta o kikalakalu kya Utuminu ku pholo.\n10-11. Kyebhi ki tu tena kukumbidila kyambote o ukunji wetu, se o uhaxi ki wene mu twehela kubhanga ima yavulu?\n10 Se ki tu tena kuboka nzo ni inzo kala ki twa mesena, mukonda dya kukuka mba uhaxi, tu tena kuboka mu mawukexilu engi. O Jikidistá mu hama ya dyanga a bokela o athu kabasa kididi kwa a sangele. Ene akexile mu katula mbote mu kuboka o kidi nzo ni inzo kyoso ki kwexile mu moneka kithangana ni kwoso kwa kexile mu sanga o athu \"a takana-nâ.\" (Ika. 17:17; 20:20) Se ki tu tena kwenda kyavulu, tu tena kuxikama mu kididi mu bhita athu avulu ni kubokela o athu a mu bhita. Mba tu tena kubhana umbangi kyoso ki kumoneka kithangana, kusoneka mikanda, ni kubhana umbangi bhu kaxi ka mutelembe. Aboki avulu ka tena kuboka nzo ni inzo ene mu sanguluka kyavulu mu kuboka mu mawukexilu engi.\n11 Sumbala ni uhaxi, u tena kukumbidila kyambote o ukunji wé. Xinganeka dingi mu phangu ya poxolo Phawulu. Mwene wambe: \"Ima yoso nga soko na-yu mwa [Nzambi] yó mukwa ku ngi bhana o kutena.\" (Fil. 4:13) Phawulu wa bhingile o kutena koko kyoso kya kate mu njila ya bhangele. Mwene wa jimbulwila akwa Ngalásya: \"Kuma uhaxi wa xitu wa ngi bhekele, o thembu i nga dyangele ku mi bokela Njimbu Yambote.\" (Nga. 4:13) Kyene kimoxi we, o mawuhaxi a tena ku kubhana kithangana phala kubokela akwenu o njimbu yambote, kala o jidotolo, o asaki ni athu engi ene mu ku langa. Kyoso o aboki kya boka nzo ni inzo, nange avulu mudyâ kene mu kala mu mabhata mâ.\nKYEBHI KI U TENA KUSOSOLOLA O IMA KU MWENYU?\n12. Ihi ilombolola kukala ni dyesu \"dya yuka\"?\n12 Jezú wambe: \"Kandeya ka mukutu, o dyesu. Kyenyiki se dyesu dyé di kala dya yuka, mukutu wé woso u kala mwazele.\" (Mat. 6:22) Ihi ya mesenene kuzwela mwene? Mwene wa mesenene kuzwela kwila, twa bhingi kusosolola o mwenyu wetu mba ku di kwatenena mu kima kya beta kota, mu veji dya kutandanganya ni ima yengi. Jezú wa bhana phangu yambote mu kulunga o muxima wê mu ukunji; wa longo o maxibulu mê kulunga o muxima mu sidivisu ya Jihova ni mu Utuminu Wê. Se tu lunga o muxima wetu mu ukunji wa Ukidistá, twa mu kayela o phangu ya Jezú. Mwene wa tu tendelesa: \"Dyangenu-phe kusota o Utuminu wa Nzambi ni uyukilu wê.\"—Mat. 6:33.\n13. Ihi i tena ku tu kwatekesa kulunga o muxima mu ukunji wetu wa Ukidistá?\n13 Ukexilu umoxi u tu tena kulunga o muxima mu ukunji wetu, o kusosolola o kithangana ki tu zanga ni kubhanga ima ki yala ni valolo yavulu, phala kubandekesa o kithangana kya kukwatekesa akwetu kwijiya ni kuzola Jihova. * Mu kifika, o kwila tu tena kusokejeka o ji ola ji tu bhanga ku salu phala kubhanga dingi mu ukunji mu kaxi ka semana? O kwila tu tena kusosolola o itonokenu i tena kuzanga ithangana yavulu?\n14. Ima yahi ya xisa o dikaza phala kukala dingi ni kithangana, ni kusuwa dingi o ukunji?\n14 Kiki kyene kya bhange kafunga Elias ni kazola kê. Mwene wa jimbulula: \"Ku dimatekenu ki twexile mu tena kukala aboki a thembu yoso, maji kwexile ima i tweji lungulula phala kubhanga dingi mu sidivisu ya kuboka. Twa bhange ima yofele ya tu kwatekesa kubandekesa o kithangana kyetu mu ukunji. Mu kifika twa sosolola o ima i twexile mu sumba. Kuma twexile mu zanga ithangana yavulu ni itonokenu, twa i sosolola we. Twa bhingi ku jixefe jetu phala ku tu sosolola o ji ola kusalu ni tu kale dingi ni kithangana kya kuboka. Kubhanga kiki kwa tu kwatekesa kuboka mu usuku, kulonga o Bibidya, katé mwene kuboka luyadi mu mbeji mu kaxi ka semana. Twa sangulukile kyavulu!\"\nKYEBHI KI U TENA KUBANDEKESA O UHETE WÉ WA KUBOKA NI KULONGA?\n15-16. Kala ki londekesa 1 Timote 4:13, 15, kyebhi ki tu tena kubandekesa o uhete wetu wa kuboka? (Tala we o kaxa \"Jimbambe Ja-nda Ngi Kwatekesa ku Kumbidila Kyambote o Ukunji Wami.\")\n15 O ukexilu wengi wa kukumbidila kyambote o ukunji wetu o kubandekesa o uhete wetu mu kikalakalu kya kuboka. O athu ene mu bhanga ikalakalu a mawufunu mâ, ene mu a longa phala kubandekesa o kwijiya ni uhete wâ. Kiki ki bhita we ni aboki a Utuminu. Twa bhingi kusuluka ni kudilonga kyebhi ki tu tena kubandekesa o uhete wetu mu ukunji.—Jisa. 1:5; tanga 1 Timote 4:13, 15.\n16 Kyebhi-phe ki tu tena kusuluka ni kukula mu ukunji wetu? Tu bhanga kiki mu kubhana matwí mu milongi yene mu tu bhana mu kyônge kya kaxi ka semana, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu. O kyônge kiki, ki tu bhana milongi i tu kwatekesa kubandekesa o uhete wetu mu sidivisu ya kuboka. Mu kifika, kyoso o mwendexi wa kyônge kya bhana itendelesu ku jiphange a bhange mbandu, tu tena kudilonga jindunge ji tena ku tu kwatekesa kubandekesa o uhete mu ukunji wetu. Tu tena kukayela o jindunge ji twa dilongo kyoso ki tu tudila o njimbu yambote ku muthu mu ukunji. Tu tena kubhinga kikwatekesu ku kafunga wala kupholo ka kibuka kya sidivisu ya kuboka, mba kukalakala-nê mu ukunji, kukalakala ni muboki wengi wala kyá ni uhete, muboki wa thembu yoso mba kafunga ka ilunga. Kyoso ki tuya ni kubandekesa o uhete wetu wa kukalakala ni Ji Falamenda Jetu ja Kulonga, twa-nda wabhela dingi o kikalakalu kyetu kya kuboka ni kulonga.\n17. Ihi ya-nda bhita neye se u kumbidila kyambote o ukunji wé?\n17 Jihova wa twehela kukala \"jingunza\" jê, yú ujitu wa dikota! (1 Kol. 3:9) Se wenda ni \"kusola o ima yoso yawabha\" anga u lunga o muxima wé mu ukunji wa Ukidistá, eye wa-nda 'sidivila Jihova ni kusanguluka.' (Fil. 1:10; Jisá. 100:2) Kuma u mukunji wa Nzambi, u tena kudyelela kwila, mwene wa-nda kubhana o kutena ku wa bhingi phala kukumbidila kyambote o ukunji wé, né mwene se kumoneka ibhidi i kufidisa kubhanga dingi. (2 Kol. 4:1, 7; 6:4) Kikale se wene mu boka mu ithangana yavulu mba mu ithangana ya tolo, wa-nda tena ku \"ta nzabala\" mba kukala ni kima ki kusangulukisa, se u boka o njimbu ya ukunji wé ni muxima woso. (Nga. 6:4) Kyoso ki tu kumbila kyambote o ukunji wetu, tu londekesa o henda yetu kwa Jihova ni ku akwetu. \"Kuma mu kubhanga kiki, wa-nda kwila ni eye-mwène u bhuluka, ni ene we a bhuluka oso a kwívwa.\"—1 Tim. 4:16.\nMWIMBU 58 Sota o Athu, a Wabhela o Kutululuka\n^ kax. 5 Jezú wa tu tumina kuboka o njimbu yambote ya Utuminu ni kubhanga maxibulu. Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga kyebhi ki tu tena kumbidila kyambote o ukunji wetu né mwene se twala ni ibhidi yavulu. Twa-nda dilonga we kyebhi ki tu kala tu aboki ambote ni kyebhi ki tu tena kubandekesa o kusanguluka kwetu kyoso ki tuya ni kuboka.\n^ kax. 4 IZWELU YO JIMBULULE: O sidivisu yetu kwa Jihova ya lungu ni kuboka ni kulonga, kutunga ni kulanga ididi phala kusidivila Jihova. Kya lungu we ni kukwatekesa akwetu kyoso ki kubhita mavuwa.—2 Kol. 5:18, 19; 8:4.\n^ kax. 13 Tala o sambwadi dya jindunge jala mu kaxa \"Kyebhi ki u Tena Kusosolola o Ukexilu wa Mwenyu Wê\" mu Mulangidi wa Kavwa wa 2016, difwe dya 8.\n^ kax. 62 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Phange ya muhatu wa mu bhanga mbandu ya kukunda o muthu mu veji ya dyanga, mu kyônge kya kaxi ka semana. Mu kusuluka kyoso o mwendexi kyayi ni ku mu bhana itendelesu mwene wa i soneka mu kadivulu kê, Mu Kulonga. Mu disukilu dya semana, o jindunge ja dilongo mu kyônge, wa ji kayela mu sidivisu ya kuboka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasamanu-wa-2019\/kumbidila-kyambote-o-ukunji-w%C3%A9\/","date":"2020-02-26T14:05:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146342.41\/warc\/CC-MAIN-20200226115522-20200226145522-00074.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2358,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.256,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Bibidya mwala o ibanzele ni izwelu ya Jihova Nzambi, o divulu didi dikôla, dya mu tokala. (2Ph 1:20, 21) Phala kuzangeleka o ungana wa Nzambi ni ku u zelesa bhu kaxi ka Utuminu wê, o Bibidya i bhana kidyelelu ku athu oso kwila kwa kambe ngó o athu a-nda zediwa ku mwenyu. O Bibidya izwela we ya lungu ni henda ya dikota ya Tata yetu, Jihova.—Jis 86:15.\nKala muthu mudyetu u bhana valolo mu Mak'â Nzambi mukonda dya ima yavulu ki idifu. Maji o kwila tu londekesa kwila tu bhana valolo mu ujitu yú wa katunda mu kutanga izuwa yoso ni kubelesela ku mwenyu wetu o ima i twa dilongo? O ibhangelu yetu i tena kulondekesa kwila twala ni ibanzelu imoxi kala ya mukwa jisalamu wambe: \"Ngonge yé ku ngi wabhela kwahi!\"—Jis 119:97.\nTALA O VIDYU, ENE A ZOLELE O BIBIDYA—MBANDU YA VIDYU (WILLIAM TYNDALE), MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nMukonda dyahi William Tyndale wa lungulula mbandu ya Bibidya mu dimi dyengi?\nMukonda dyahi o nguzu ya bhange phala kulungulula o Bibidya mu dimi dyengi, yala ni valolo?\nKyebhi kya kexile mu kwambata mu kaswekele o jikopya ja Bibidya ja lungulula Tyndale mu ixi ya Inglaterra?\nKyebhi kala muthu mudyetu kya tena kulondekesa kwila u bhana valolo mu Mak'â Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2019-mwb\/milongi-ya-y%C3%B4nge-ya-28-ya-kamusasadi-3-ya-kamoxi\/kat%C3%A9-bhebhi-eye-u-bhana-valolo-ku-mak%C3%A2-nzambi\/","date":"2020-02-24T12:22:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145941.55\/warc\/CC-MAIN-20200224102135-20200224132135-00039.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":209,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.234,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"SALA uemana bhofele phala kunhoha, anga u kala mu tala o díbhia. Muene ua tale kuila jiselevende jê joso ja mu kalakala ni kusanguluka kuoso. Maji Sala ka kexile ngó mu tala o akalakadi kana, ua kexile ue mu kalakala. Xinganeka Sala kuxuna o maku mê phala kusosolola o jindolo. Muene nange ua kexile mu tunga o makoza a inzo iâ mba a balaka. O balaka a i tungile ni ibha ia jihombo, kuma akexile mu nhunga kiavulu ola kuku ola koko, o jikolo ja balaka ja kexile kiá mu jila. O dikumbi dia bobele kiá mu kalunga. Sala ua muene Mbalahamu * mu kamene ka mbundu kioso kiai mu kalakala, kindala ua kexile mu mu kingila ni hanji ioso. Kioso Sala kia mono muadi uê iu bhixila, muene ua sangulukile kiavulu.\nKua bhitile kiá dikuinhi dia mivu tundé Mbalahamu ni muiji uê kia zaukile o Ngiji ia Ufalate mu kuia mu ixi ia Kanana. Sala ua kuatekesele kiambote muadi uê mu njila ienii ia lebhele, né muene sé ku i ijiia. Muene ua bhangele kiki mukonda muene uejiidile kiambote kuila Mbalahamu ua kexile ni kikalakalu kia dikota mu kukumbidila o vondadi ia Jihova ia kuvuala o mbutu ni kifuxi kia athu kia kexile ni valolo ia dikota. Maji kikalakalu kiahi kia kexile na-kiu Sala? Muene ua kexile mbaku, ua kexile kiá ni 75 a mivu. Muene hinu ua xinganeka kiki, 'Kiebhi Jihova kia-nda tena kukumbidila o polomesa ia bhange kua Mbalahamu, se eme ngala ngi mbaku?' Mu kiki, tu tena kuijiia se mukonda diahi muene ua tandanganhele kiavulu.\nSai ithangana, tu kala ue mu dibhuidisa thembu kuxi Jihova kia-nda kumbidila o polomesa ia tu bhange. Sai bhabha o kukinga kubhonza kiavulu benge-benge se tua mesena kiavulu o kima. Mu kiki, ihi i tu tena kudilonga ku musoso ua Sala ua lungu ni kixikanu?\n\"JIHOVA UA NGI FUDISA\"\nMbalahamu ni muiji uê kindala kia tundile mu Ijitu. (Dimatekenu 13:1-4) Ene a tungile ku milundu ia Betele. Akua Kanana a i xanene Mukengeji. Tundé bhobho, Sala ua tenene kumona o Ixi ia Polomesa. Ua tenene ue kumona o madiembu a akua Kanana ni ikoka mua kexile mu bhita o athu. Maji o madiembu enhó k'a difuile ni mbanza mua vualele Sala. Muene a mu vualele mu mbanza ia Ule, mu ixi ia Mezopotamiia, phala kubhixila-mu kua bhingile kuenda 1.900 km. Mu mbanza ia Ule Sala ua kexile ni muenhu uambote, mua kexile itanda ni maloja. O jindandu jê muene ue mua tungile. O jinzo ki j'exile ji balaka kana, a ji tungile muene ni jindobi, o menha akexile mu kuijila mu mihumba! Maji se ua mu fika kuila Sala ua luualele iu ua kexile mu xinganeka kiavulu mu jimbote ja kexile na-ju m'ukulu, kiki kilondekesa kuila eie kuijiie kiambote o muhatu iú ua kixikanu.\nTala ia soneka poxolo Phaulu ia lungu ni Mbalahamu ni Sala, 2.000 ja mivu kudima. Mu kuzuela ia lungu ni kixikanu kia Sala ni Mbalahamu, muene ua soneka: 'Se a xinganekene ku ixi ioio kua tundile kiá, ene hinu a mono kithangana kia kuvutukila-ku.' (Jihebeleu 11:8, 11, 15) Maji né Mbalahamu né Sala ka kexile mu xinganeka mu ima ia kexile na-iu m'ukulu. Se a ki bhangele, ene hinu a vutukile ku mbanza ia Ule. Maji se a vutukile, ene keji tena kumona o kikumbidilu kia polomesa kia a bhangele Jihova. O kia mukuá, athu keji kua ejiia, keji bhana phangu iambote iene mu kaiela jimidi ni jimidi ja athu.\nSala ka kexile mu xinganeka ku ima ia kexile na-iu m'ukulu, muene ua kexile mu xinganeka ku ima ieji tambula kupholo. Mu kiki, mu kuia mu ixi ia Kanana, muene ua sulukile mu kukuatekesa muadi uê mu kutunga ni kusokomona o balaka ni kuambata o ibhaku. Muene ua bhiti mu ibhidi iavulu. Jihova ua lembalala o polomesa ia bhangele kua Mbalahamu—maji muene ka tumbula o dijina dia Sala!—Dimatekenu 13:14-17; 15:5-7.\nSala ua bhiti thembu iavulu mu kuxinganeka ku muenhu uê. Muene ua mono kuila kiexile kiá kithangana phala kutangela Mbalahamu o ima ia kexile mu xinganeka. Xinganeka Sala ua thandanganha mu kutangela Mbalahamu: \"Ua mono-ze, Jihova ua ngi fudisa o kuvuala.\" Bhenhobho muene ua bhingi kua Mbalahamu phala kuvuala mona ni kahatu kê Hangale. U tena kuxinganeka o ndolo iévu Sala mu kubhinga o kima kiki? Mu izuua ia lelu, kubhonza o muhatu kubhinga kua muadi ue kubhanga kiki. Maji m'ukulu o diiala ua tenene kuvuala ana ni ahatu engi phala kukala ni mona u lundula o ungana uê. * Sala nange ua banzele kuila Jihova ueji kumbidila o polomesa ia bhangele kua Mbalahamu mu kaxi ka mon'â Hangale. Kiki kia bhonzele kiavulu, maji Sala ua mesenene kubhanga kima kioso-kioso phala kukumbidila o polomesa ia Jihova. Kiebhi kia divuile Mbalahamu? O Bibidia iamba kuila Mbalahamu 'uevu o dízui dia Sala.'—Dimatekenu 16:1-3.\nMaji o kuila Jihova muéne ua te o kibanzelu kiki ku muxima ua Sala? Kana. Mu kidi, Sala ua fikile kuila Jihova ua mu fidisile kuvuala ana. Mu kiki muene ua xinganeka kubhanga kima. Sala ka tenene kuxinganeka dingi phangu iengi phala kubatula o maka enhá. Maji o ima ia xinganeka o kubhanga, ieji mu bhekesa malamba avulu. Maji né kiki, o ima ia bhange Sala ilondekesa kuila muene kexile mukua luímbi. Ku mundu iú ku tuala, o athu a di banza ngó ene, mu kiki Sala ua tu xila phangu iambote. Se tu ta kupholo o vondadi ia Nzambi, tua-nda londekesa kuila tua mu kaiela o phangu ia kixikanu kia Sala.\n\"EIE UOLELA MUENE\"\nMu kubhita thembu Hangale a muimitisa kuala Mbalahamu. Nange mukonda dia kiki, Hangale ua mateka kudizangeleka, ka kexile dingi mu xila ngana iê Sala. Mu kiki, Sala ua luualele kiavulu! Sala ua zuela ni Mbalahamu ioso ia kexile mu bhita. Mbalahamu ni Nzambi a muehelela kutatesa Hangale. Mu kubhita thembu Hangale ua vuala mona, ua mu luku o dijina dia Ijimaiele. (Dimatekenu 16:4-9, 16) Mu kubhita thembu iavulu, kioso Sala kia kexile kiá ni 89 a mivu, o muadi u�� Mbalahamu ua kexile ni 99, Jihova ua a tangela njimbu ia dikota.\nLua mukuá dingi, Jihova uambe kuila o mbutu ia kamba diê, Mbalahamu ieji divualula. Nzambi ua mu lungulula ue o dijina. Keji muixana dingi Mbalamu, maji eji muixana kiá Mbalahamu, dilombolola \"Tata ia Ndumba dia Ifuxi.\" Mu kiki, mu veji ia dianga Jihova ua tange o kikalakalu kia Sala mu kukumbidila o polomesa íii. Jihova ua mu lungulula ue o dijina, keji muixana dingi Salai, nange dilombolola \"ka jinvunda,\" ua mu luku o dijina di tua beta kuijiia lelu, Sala. Maji o dijina Sala dilombolola ihi? Dilombolola \"Mon'â Sobha\"! Jihova ua tangela Mbalahamu se mukonda diahi ua lukile o dijina didi kua muhatu'ê, Jihova uambe: \"Mukonda eme nga-nda ku mu zediuisa, ngi mu bhana dibhesá; nga-nda ku ku bhela kua muene, mona u tunda momu'é; ngi mu bhana dibesá, u kala kivuadi ki bhanga miji; jisobha muene ji tumina ifuxi hinu ji tunda ku mukutu uê.\"—Dimatekenu 17:5, 15, 16.\nJihova ua bhangele o polomesa ia kuila o mbutu ia Mbalahamu ieji besoala o ifuxi ioso mu ngongo. Nzambi ueji kumbidila o polomesa íii mu kaxi ka mon'â Sala! O dijina dia solo Nzambi phala kuluka o mona, diexile Izake, dilombolola \"Jingolela.\" Kioso Mbalahamu kia mu tangela mu veji ia dianga o vondadi ia Jihova ia kubhana mona kua Sala, Mbalahamu 'ua bhetamene bhoxi, uolelele.' (Dimatekenu 17:17) Mbalahamu ua diuanene kiavulu ni kusanguluka kuoso. (Loma 4:19, 20) Maji kiebhi kia divuile Sala?\nKi kubhitile thembu iavulu, kitatu kia mala endele mu kunda Mbalahamu. Kuma kua temene kiavulu. Mbalahamu ni Sala a kukile kiá maji né muene kiki a bhange lusolo phala kuzalela o ajitu enhó. Mbalahamu ua tangela Sala, uixi: \"Katula izongelu itatu ia fuba ia fina u i toxe kindala, u bhange jimbolo u jiohe mu uthôkua ua tema.\" M'ukulu kua bhingile kukalakala kiavulu phala kuzalela ajitu. Maji Mbalahamu kehela o fisu ioso phala Sala ku i bhanga ubheka kana; muene uai ni lusolo luoso mu kujibha kangombe ni kusokejeka ima ia mukuá. (Dimatekenu 18:1-8) Mu kubhita ithangana, ene eza mu kuijiia kuila o \"mala\" enhó exile mbé jianju! Nange poxolo Phaulu ua xinganekene o musoso iú kioso kia soneka kuila: 'Kana kufula kutambulula asonhi mu mabhata menu. Kuma amoxi mu ku ki bhanga, a langeka jianju sé ku k'ijiia.' (Jihebeleu 13:2) U tena kukaiela o phangu iambote ia tu xila Mbalahamu ni Sala ia lungu ni kuzalela ajitu?\nKioso o anju imoxi kia lembalesa o polomesa ia Nzambi kua Mbalahamu ia kuila Sala ueji vuala mona, Sala ua kexile m'oxi dia balaka, maji ua kexile mu kuívu ioso ia kexile mu zuela. O kibanzelu kia kuila muene ueji vuala mona, mu kitala kia 90 a mivu kia mu bhangesa kuolela, muene ua zuela uixi: \"Kifua ki nga kuk'iki kiene kiua ki ngi kala ni kusanguluka kua kukala ni mona, muadi uami ue nga soko'ê-nê kiá mu kukuka?\" O anju iebhuidisa Sala: \"Kifua Jihova sai kima ki mu bhonza ku ki bhanga?\" Sala ua divu kala ki divua muthu uoso-uoso. Ni uôma uoso muene uambe: \"Ki ng'olela!\" O anju ia muambela uixi: \"Kana ki kiene; eie uolela muene.\"—Dimatekenu 18:9-15.\nO kuila Sala uolelele mukonda muene ka kexile ni kixikanu? Kana ngana. O Bibidia iamba: \"Kiejila mu kuxikana, kuila Mbalahamu u kala tata, sumbala ua kexile kiá kikulakaji, o Sala ue muene, thembu ia kuvuala ia mu bhiti kiá. Muène-phe ua xikanene kuila Nzambi uanda kukumbidila polomesa iê.\" (Jihebeleu 11:11) Sala uijidile kiambote Jihova; Muene uejidile kuila Nzambi ueji kumbidila o jipolomesa joso ja bhangele. O kuila ki tua tokala kukala ni kixikanu kala kia Sala? Tua tokala kuijiia kiambote o Nzambi ua bhange o Bibidia. Se tu bhanga kiki tua-nda mona kuila Sala ua lungiliê, mu kukala ni kixikanu kua Nzambi. Jihova muthu ua fiiele, muene u kumbidila o ikanenu ioso ia bhanga—sai bhabha muene u bhanga kiki mu ukexilu ki tu u fikile, kiki ki tu bhangesa koelela se kuijiia kiebhi muene kia bhange o ima!\n\"IOSO IALA KU KUAMBELA SALA XIKANA-IU\"\nMu kitala kia 90 a mivu, Sala ua sangulukile ni kima kia kexile mu kingila mu thembu iavulu. Muene ua vualele mona ni muadi uê ua kexile kia ni hâma ia muvu! Mbalahamu ua luku o mona o dijina dia Izake, dilombolola \"Kuolela,\" kala kia zuelele Nzambi. U tena kuxinganeka Sala ua bhuila, maji ni kusanguluka kuavulu, kioso kiambe: \"Nzambi ua ngi bhekela jingolela; oso ue a-nda ku k'ivua a-nda kuolela kumoxi n'eme.\" (Dimatekenu 21:6) O madiuanu ia a bhangele Jihova a bhakela kua Sala kusanguluka ku muenhu ue uoso. Mu kiki o kusasa o mona kua mu bhekela kikalakalu kia dikota.\nKioso Izake kia mu sumuna mu kitala kia kitanu kia mivu, o muiji ua bhangele fesa. Maji ima ioso ki ia kexile kiambote. O Bibidia iamba kuila Sala \"anga u mona\" kuila Ijimaiele ua kexile ni ukexilu uaiibha. Ijimaiele ua kexile kiá ni 19 dia mivu, muene ua kexile mu zukutisa o kamona Izake. Muene ka kexile ngó mu tonoka kana. O poxolo Phaulu ua soneka kuila, o Ijimaiele ua kexile mu zukutisa Izake. Sala ua muene kuila o ukexilu ua Ijimaiele kiexile kiluezu kia dikota phala mon'ê. Sala uejidile kuila Izake kexile mona uoso-uoso kana. Maji muene ueji bhanga mbandu ku kikanenu kia bhangele Jihova. Sé uôma ua tangela Mbalahamu o maka oso akexile mu bhita. Muene ua bhingi phala kukaia Hangale ni mon'ê Ijimaiele kubhata diâ.—Dimatekenu 21:8-10; Ngalásia 4:22, 23, 29.\nKiebhi Mbalahamu kia tambuijila? O Bibidia iamba: \"Mbalahamu anga ki mu ibhila kiavulu kienhiki.\" Muene ua zolele kiavulu Ijimaiele, mu kiki kieji mu bhonza kukaia mon'ê. Maji Jihova uejiidile kiambote o maka oso, mu kiki muene uambe ihi ia tokalele kubhanga. O Bibidia iamba: \"Nzambi anga uambela Mbalahamu, uixi: Ki ki ku iibhile, mukonda dia kaiala ni mukam'é, ioso iala ku ku ambela Sala, xikana-iu; mukonda o mbutu ijila kua Izake iene iexana kuma mbutu iê.\" Jihova ua tangela Mbalahamu kuila muene ueji langa Hangale ni Ijimaiele. Ni kixikanu kioso Mbalahamu ua belesela.—Dimatekenu 21:11-14.\nSala uexile muhatu uambote phala Mbalahamu, uexile mu kuatekexi ua dikota phala muene. Muene ka kexile mu zuela ngó o ima ia zolele Mbalahamu. Kioso muene kia kexile mu mona kuila sai kima ki tena kubheka maka ku muiji, muene ua kexile mu zuela o kidi kioso kua Mbalahamu. Ki tua tokala kumona o ukexilu ua londekesa Sala kala, ka kexile mu xila muadi uê. O poxolo Phetele uexile dikaza, uambe kuila Sala uexile muhatu ua kilunji, ua kexile mu xila muadi uê. (1 Kolindo 9:5; 1 Phetele 3:5, 6) Mu kidi, sé Sala ua dixibhile ka kuatekesele muadi uê, kiki kieji londekesa kuila muene kexile muhatu ua kilunji. Muiji uoso ueji bhita mu ibhidi iavulu sé Sala ka bhangele kima. Sala muhatu uejidile kuzuela ni unjimu, o ima ia tokalele o kuzuela.\nAhatu avulu lelu ene mu kaiela ue o phangu ia Sala. Ene mu londekesa o kuxila ku anumi'â. Ene nange a banza kuila, Jihova ua tokala kua tangela o ima ia tokala o kubhanga, kala kia bhangele ni muiji ua Sala. Né muene jihova kene mu bhanga kiki lelu, tu tena kudilonga ia lungu ni kixikanu, henda ni muanhu ua Sala.\nSala uexile muhatu a mu zolele kiavulu, o dijina dia mu bhanene kua Jihova dilombolola \"Mon'â Sobha\". Maji muene ka kexile mu kingila kuila a mu talatala mu ukexilu ua katunda. Maji Mbalahamu ua zolele kiavulu Sala. Kioso muene kiafu mu kitala kia 127 a mivu, \"Mbalahamu anga uiza kudila thambi ia Sala.\" * (Dimatekenu 23:1, 2) Muene ua tale hadi iavulu kioso \"Kazola\" kê kiafu. Sé phata Jihova Nzambi ua zolele kiavulu o muhatu iú ua kixikanu. Muene ua-nda mu fukununa phala ku tunga mu Palaízu mu ixi. Sala ua-nda tambula mabesá avulu ni muenhu ua kalelaku ku hádia. Sé tu kaiela o phangu iê, etu ue tua-nda tambula mabesá avulu ku hádia.— Nzuá 5:28, 29.\n^ kax. 3 Ene a exanene Mbalamu ni Salai katé kioso Nzambi kia a lungulula o majina mâ. Maji phala ku tu kuatekesa, mu milongi íii tua-nda kua exana mu majina u tuejiia kiambote lelu, Mbalahamu ni Sala.\n^ kax. 10 Kuexile kithangana Jihova uehelele kuila diiala u kala ni ahatu avulu. Maji mu kubhita thembu, Jihova ua bhana ungana kua Jezú phala kuxa o ima kala kia kexile ku dimatekenu—diiala u kala ngó ni muhatu umoxi.—Dimatekenu 2:24; Matesu 19:3-9.\n^ kax. 25 Sala muene ngó o muhatu o umoxi'élele a mu tange mu Bibidia o mivu ia fu na-iu.\nJihova uexana Sala \"Mon'â Sobha,\" maji muene ka kexile mu di zangeleka","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/sala-mon%C3%A2-sobha\/","date":"2020-02-24T16:12:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145960.92\/warc\/CC-MAIN-20200224132646-20200224162646-00480.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2352,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Koka ku kiasu mba ku kadilu phala kusanga ni lusolo-luoso o jimbandu ja divulu.\nTa jimarcadore mu velusu ioso-ioso mba kibatulu phala kusuluka kutanga ola iéngi.\nNdé mu mbandu Histórico phala kumona o milongi i ua tange mu izuua íii.\nSanga o izuelu mba diba mu divulu mu kubueta mu mbandu muala o kijimbuete kia lupa.\nSee publications you need for the meetings.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/Navega%C3%A7%C3%A3o\/","date":"2020-02-16T22:27:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00087.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999837875,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999837875366211}","num_words":63,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ima ioso ia bhangele o Jifalizeu iexile phala kutambula fuma ia athu. Se a bhangele ima iambote, o athu a tokalele ku kijiia. Ene exile mu samba mu ididi mua kexile athu avulu, phala ku a mona. O Jifalizeu exile mu bhaka misambu ia lebha mu mútue, anga a i bhitulula mu malombe ni mu ikoka mua kexile athu eji ku a evua. O athu a sasumuka kioso Jezú kia ambela: 'Kanenu kusamba kala kiene mu bhanga o Jifalizeu. Ene a banza kuila, Nzambi ua-nda ku a evua mukonda dia kuzuela kiavulu maji ki kiene. O musambu phala eie ngó ni Jihova. Kana kubhitulula o izuelu mu musambu. Jihova ua mesena kuila, mu zuela o ima iala ku mixima ienu.\n'Mua tokala kusamba kiki: \"Tata ietu uene mu diulu, dijina dié a dixile. Utuminu ué uíze. Vondadi ié a i bhange bhoxi kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" Jezú ua ambela kuila, ene a tokalele kusamba mu kubhinga o mbolo ia kizuua ni kizuua, kubhinga o muloloki ua ituxi, ni ibhindamu iamukuá ia muenhu.\nJezú uambe: 'Ki mu fule o kusamba. Suluke-nu ni kubhinga ima iambote kua Tata ienu Jihova. Jitata joso a uabhela kubhana ima iambote ku tuana tuâ. Tata iebhi mu dienu se mon'ê u mu bhinga mbolo, u mu bhana ditadi? Mba se mon'a ua mu bhingi mbiji, u mu bhana nhoka?'\nMu kusuluka, Jezú ua jimbulula o disá: 'Enu-phe sumbala mu akuá ituxi, muejiia kubhana ima iambote ku an'enu, manhi Tat'enu Jihova, ka kala kota mu kubhana o nzumbi ikola kua ió oso a mu bhinga? Ioso i mua tokala kubhanga, o kubhinga ngó kua muene.' O kuila ua mu kaiela o kitendelesu kia Jezú? Ima iahi i u bhinga mu musambu?\n\"Bhinga, nda a ku bhane; sota, nda u sange; phupha, nda a ku jikuile.\"—Matesu 7:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-longa-o-kiebhi-kia-tokala-kusamba\/","date":"2020-02-17T20:26:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143079.30\/warc\/CC-MAIN-20200217175826-20200217205826-00167.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":301,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Smita, * muhatu uala ni 35 a mivu, ua tungile mu mbanza ia Dhaka mu ixi ia Bangladesh, a muijidile kala muthu uambote, mukua henda ia athu. Athu a muijidile ué kala kidimakaji, muhatu ua sanguluka ua mesenene ku kuatekesa akuâ kuijiia o ima ia di longele ia lungu ni Nzambi. O jindandu jê, ni makamba a divu kia iibha kioso Smita kia kuata uhaxi ua mu katula o muenhu ande dia muéne ku tenesa semana ni uhaxi uenhó!\nJames ni muhatu'ê, makaza akexile ni 30 a mivu ndenge, akexile uá ni fuma iambote kala kiexile na-iu Smita. Mu kixibhu, ene ai mu kunda makamba mâ a tungile ku mbanza iéngi ia Estados Unidos. Ene ka vutukile dingi ku dibhata diâ mu mbanza ia Nova York. O kua'ioko, a a lanvula kuala o dikalu; o kufua kuâ kua bhekela ndolo iavulu ku mixima ia jindandu jâ ni ia athu akexile mu kalakala nâ kumoxi.\nEie ku bhingi kuia dikanga phala ku mona kuila, o kuiibha ni hadi, iavulu mu ngongo. O ita i jibha athu avulu katé muene ni masoladi. O milonga ni usuéia uene mu jibha athu avulu. O makalu ni makukata a bhita ni muthu uoso-uoso, minzangala mba adiakime, uadiama mba mvuama. O mavuua ué ene mu jibha athu avulu. O kathombo ni kuiibha kua di muange ku mundu uoso. Nange eie a ku bhange kiá kathombo kuala o athu.\nKima kiambote ku bhanga o ibhuidisu íii:\nMukonda diahi athu ambote a bhita uá mu ima ia iibha?\nO Kuila tua tokala ku tatela Nzambi?\nO kuila o mavuua a moneka ngó inga kikuma kia athu?\nO kuila Karma mba kia mu bhita mukonda dia ima ia bhange o muthu m'ukulu ande dia kufua?\nSe kuene Nzambi Muteni-a-Ioso, mukonda diahi muéne kene mu langa o athu ambote phala ka tale hadi?\nO kuila saí kizuua o kuiibha ni hadi ia-nda bhua?\nPhala ku tambuijila o ibhuidisu íii, tua bhingi kuijiia kiambote o ibhuidisu iiadi íii: Mukonda diahi kuene mu bhita ima ia iibha ni ihi ia-nda bhanga Nzambi?\n^ kax. 3 O majina a a lungulula.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/ku-bhita-mu-ima-ia-iibha\/","date":"2020-02-23T18:11:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145818.81\/warc\/CC-MAIN-20200223154628-20200223184628-00408.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":343,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kanake 2014 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201406\/wpub\/km_KIM_201406_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201406\/wpub\/km_KIM_201406_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201406\/","date":"2020-02-26T07:27:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00219.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9538195729,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9538195729255676, \"kwy_Latn_score\": 0.013000763021409512}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda dyahi twa tokala kusola o itonokenu yetu ni unjimu? Mukonda kyoso ki tu sola filime phala ku i tala, mwimbu phala kwívwa, sayite phala kutokwesa, divulu phala ku di tanga mba jijoko mu mutelembe (videogame), kifwa twa mu sola o ima ya-nda kwizalesa o kilunji kyetu. O ima i tu sola i funyisa o ukexilu wetu. Kima kyayibha kumona kwila, mawutonokenu avulu lelu ezala ni ima ya zembe Jihova. (Jis 11:5; Ng 5:19-21) Mukonda dya kiki, o Bibidya i tu tendelesa kusuluka kubhanga ima i bhana kijingu kwa Jihova.—Fi 4:8.\nTALA O VIDYU, ITONOKENU YEBHI I NGA TOKALA O KUSOLA? MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi o jijoko m'ukulu ku ixi ya Loma ja difu ni ja lelu?\nKyebhi o jiphange mu kilunga kya tena kukwatekesa o minzangala kusola o itonokenu ni unjimu?\nKyebhi o divulu dya Loma 12:9 di kwatekesa kusola o itonokenu?\nYebhi o itonokenu yambote yala mu dyembu dyé?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2019-mwb\/milongi-ya-24-30-ya-Kanake\/sola-o-itonokenu-y%C3%A9-ni-unjimu\/","date":"2020-02-16T22:31:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00104.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":151,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.245,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nahumu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nahumu O divulu dya Nahumu di tu londekesa kwila Jihova u kumbidila yoso ya zwela, yu wa zembe o usweya. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nahumu Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nahumu https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071982\/univ\/art\/1001071982_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-nahumu\/","date":"2020-02-19T14:27:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144150.61\/warc\/CC-MAIN-20200219122958-20200219152958-00351.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9997459054,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9997459053993225}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.188,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O KABUETELE a mu vuala kindala, kala luua ni nguzu. Kioso kia tu vuala, ima ioso a kexile mu tu bhangela-iu ku jitata jetu. Kioso ki tua mateka o kuenda, tua kexile mu mona o athu kála mazonda. Se jitata jetu ki ji kexile bhu mbandu, ene exile mu tu kusa. Maji ki tu kexile mu kala ni uôma, kioso ki tua kexile kumoxi ni mam'etu mba tat'etu.\nMu undenge uetu, tua kexile mu divua kiambote kioso o jitata jetu kia kexile mu tu londekesa henda ni ku tu ximana. Kioso ki tua kexile mu mona o henda ia jitata jetu ko kuetu, tua kexile mu divua kála imbuá kia mona ngana iê. Kioso kia kexile mu tu ximana, tua kexile mu divua kiambote ni kubhanga dingi ima ia uabha.\nKioso ki tua kulu, o makamba metu a tu kuatekesa ué kudibhana valolo. Tua kexile mu divua kiambote mu kukala bhu mbandu iâ, ki tuexile mu kala ni uôma ua kuia mu xikola.\nO ibanzelu íii, i jimbulula kiambote kiebhi o jitata kia tokala ku sasa o tuana. Maji saí minzangala kene mu sanga makamba avulu ambote, saí ué tumbonga kejiia o henda ia jitata jâ. Diminga * uambe: \"Kioso ki ngi mona jifoto ja miji ia sanguluka, ia mu bhanga kumoxi o ima, ngamba kiki: 'Ai ué! Tamanu nga kexile ni muiji kála iú mu undenge uami, ngeji sanguluka kiavulu.'\" Nange kiene ué ki uene mu divua.\nMAKA A DIBHANA NA-U O ATHU A KAMBE KU A SASA KIAMBOTE\nNange kioso ki ua mateka kukula, eie ku kexile mu dibhana valolo. Nange ka ku zolele, ka kexile mu ku ximana ku jitata jê ni makamba. Nange u dilembalala mam'enu ni tat'enu ku dikuata, katé kia disenge, eie u divua kala eie ua a bhangesa ku disenga. Ki kiene ngó, nange o jitata jê exile mu ku xinga mba mu ku beta.\nKiebhi kia divua o muthu a kambe ku mu sasa kiambote? Saí iá a di ta ku makanha, amukuá a nua kiavulu mu unzangala uâ. Amukuá a di ta mu ibuka ia jibandi, phala kusanga o kisangusangu ku muenhu. Saí minzangala, a sota kusakana selu phala kusanga o kuzediua. Maji o minzangala a bhanga kiki, a disenga uá ni lusolo, o kudisenga-phe kuku, ku a bhangesa dingi kudisuuata.\nO minzangala kene mu di ta ku ima ia iibha kala o makanha, o jidroga ni uhôlua, maji ka a sase kiambote, mu ku kula kuâ ka dibhana uá valolo. Ana uambe: \"Eme ki ngi kexile mu dibhana valolo, mukonda mam'etu ua kexile mu ngi tangela ithangana ioso kuila ngi kiôua. Muéne kexile mu londekesa kuila ua ngi zolele.\"\nO ukexilu ua tu sase ki uene ngó u bhangesa o muthu kukamba kudibhana valolo. Tu tena ku kamba kudibhana valolo, mukonda dia ku disenga, ibhidi ijila mu kukuka, mba mukonda dia ku iibha o pholo. O ima ioso iii, i tena ku katula o kisangusangu kietu, ni kuzanga o ukamba uetu ni akuetu. Ihi-phe i tena kukuatekesa o muthu kudibhana valolo?\nNZAMBI U TU KUATEKESA\nTua tokala kuijiia kuila tuala ni kikuatekesu. Etu oso tuala ni muthu ua mesena ku tu kuatekesa—o muthu iú, muéne Nzambi.\nBhu kaxi ka polofeta Izaia, Nzambi uambe: \"Kana kukala ni uoma, kuma eme ngala bhuamoxi n'eie; kana kubhuuama, mbata eme ngala ngi Nzambi ié; eme ngi ku suinisa, hé ngi ku kuatekesa, anga ngi ku fikidila ni lukuaku luami lua kadilu, lua kuiuka kuami.\" (Izaia 41:10, 13) Kisangusangu kia dikota, kuijiia kuila Nzambi ua mesena ku tu bhana o lukuaku luê lua kadilu phala ku tu kuatekesa! Ki tu bhingi dingi kukala ni uôma!\nMu Bibidia muala misoso ia athu, abhezi a Nzambi a bhitile mu ibhidi iavulu, maji Nzambi ua a kuatekesa. Hana, manh'â Samuuele, ua divuile kála ka kexile ni valolo, mukonda ka tenene kuvuala. Exile mu mu xonguena mukonda dia kukamba o kuvuala. Mukonda dia kiki, Hana ua kexile mu dila kiavulu, ka kexile dingi mu dia. (1 Samuuele 1:6, 8) Maji kioso kia sambe kua Nzambi, muéne ka divu dingi kia iibha kana.—1 Samuuele 1:18.\nSobha Davidi, saí ithangana ka kexile ué mu dibhana valolo. Mu mivu iavulu, Sobha Saulu ua kexile mu mu sota phala ku mu jibha. Mu ithangana iavulu, Davidi hinu uafu maji ua bhuluka. Muéne ua kexile mu divua kála ua bôba mu dijiia dia menha mukonda dia ibhidi. (Jisálamu 55:3-5; 69:1) Maji né muene kiki, muéne ua soneka: \"Ngi zeka ni kutululuka, ngiia muene ku kilu; mukonda eie u Jihova uala ku ng'inga; né ku ubheka uami ngala bhua kondama.\"—Jisálamu 4:8.\nHana ni Davidi a takula kua Jihova o itateku iâ ioso, Jihova ua a kuatekesa. (Jisálamu 55:22) Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu iâ lelu?\nNDUNGE JITATU JI TENA KUKUATEKESA O MUTHU KUDIBHANA VALOLO\n1. Dielela kua Jihova, Tat'etu.\nJezú ua tu tendelesa kuijiia kiambote Tat'ê, o \"Nzambi ia kidi imoxi-èlele.\" (Nzuá 17:3) O poxolo Phaulu ua tu tangela kuila, Nzambi \"kana muthu ua mu kala dikanga.\" (Ikalakalu 17:27) O Tiiaku ua soneka: \"Zukamenu kua Nzambi, muène u mi zukama enu.\"—Tiiaku 4:8.\nO kuijiia kuila tuala ni Tat'etu mu diulu ua tu zolo kiavulu, ku tu kuatekesa kudibhana valolo. Mu kidi, ku bhinga thembu phala kudielela kua Nzambi, maji athu avulu a mono kuila o kudielela kua Nzambi kua kuatekesa. Mu kifika, Manda uambe: \"Kioso Jihova kia kituka Tat'etu ia kazola, nga tenene ku mu tangela ioso ia kexile ku muxima uami ni kilunji. Kiki kia ngi tululukisa o muxima!\"\nMadiia uambe: \"Jihova muéne ua ngi kuatekesa kioso tata jami kia ngi bhana dikunda. Nga kexile mu zuela ni Jihova ni ku mu bhinga phala ku ngi kuatekesa kudibhana ni ibhidi iami. Muéne ua ngi kuatekesa.\" *\n2. Kala u dikamba dia ió a mu sidivila Nzambi.\nJezú ua longo o maxibulu mê kudimona kála jiphange. Muéne uambe. \"Enu oso mu jiphange.\" (Matesu 23:8) Muéne ua mesenene kuila o maxibulu mê a dizola mu kidi, a kala muiji.—Matesu 12:48-50; Nzuá 13:35.\nMu ilunga ia Jimbangi ja Jihova, ua-nda sanga-mu athu a dizolo mu kidi, a dikuatekesa, ala kála jindandu. (Jihebeleu 10:24, 25) Athu avulu ene mu sokesa o iônge ia Jimbangi ja Jihova ni milongo iambote.\nEva uambe: \"Nga kexile ni dikamba dia kazola mu kilunga, muéne uevuile o ndolo i nga kexile mu kuívua. Muéne ua kexile mu kuívua ioso i nga kexile mu zuela, ua kexile mu ngi tangela o Bibidia ni kusamba. Muéne ua kexile mu bhanga ioso phala ki ngi kale ubheka. Muéne ua ngi suínisa kuzuela ni kukatula ioso ia kexile mu ngi tatesa o muxima. Ni kikuatekesu kiê-muene, nga mateka kudibhana valolo.\" Madiia uambe dingi: \"Mu kilunga nga sange-mu 'tata ni mama.' Ene a ngi talatala kiambote, a ngi bhanene valolo.\"\n3. Zola akuenu, bhanga-u mbote.\nO kuzola akuetu ni kua bhanga mbote, kubhekela ukamba uambote. Jezú uambe: \"O kubhana kota mu kuzediuisa, o kutambula ndenge.\" (Ikalakalu 20:35) Sé phata, tua-nda mona kuila kioso ki tu zola akuetu, ene uá a tu zola. Jezú uambela o jixibulu jê, uixi: 'Bhanenu akuenu, ene ué a-nda mi bhana.'—Luka 6:38.\nKioso ki tu zola akuetu, akuetu ué a tu zola, kiki ki tu bhangesa kudivua kiambote. O Bibidia i zuela kuila \"o henda ki ia kà bhua.\" (1 Kolindo 13:8) Katidi uambe: \"Ng'ejiia kuila o ibanzelu ia iibha i ngi banza ko kuami, makutu. O kukuatekesa akuetu mu ku a bhanga mbote, ia ngi kuatekesa kutolola o ibanzelu íii ia iibha. Ngi sanguluka kiavulu kioso ki ngi kuatekesa akuetu.\"\nATHU OSO MU NGONGO KA-NDA KALA DINGI NI UÔMA\nO jindunge ji tua tange ku dima, kifua ki ji tena kuzubha o ibhidi ietu ioso kana. Maji ji tena ku tu kuatekesa kiavulu. Madiia uambe: \"Saí ithangana ngene hanji mu divua kia iibha, maji lelu nga beta kusanguluka m'ukulu ndenge. Ng'ejiia kuila Nzambi ua ngi zolo, ngala ni makamba avulu a kazola, a ngi kuatekesa kumona kuila ngala ni valolo iavulu.\" Madiia kiene ué kiene mu divua. Muéne uambe: \"Saí ithangana ngene hanji mu luuala, maji ngala ni jiphange mu kilunga a tena ku ngi kuatekesa kudivua kiambote. O kia beta-o-kota, ngala ni Tat'etu mu diulu, ngene mu zuela nê izuua ioso. Kiki kikuatekesu kia dikota.\"\nO Bibidia i tu tangela kuila, o ixi ia-nda kala palaízu kana muthu ua-nda kala ni uôma ua kima\nKuala dingi kikuatekesu kia mukuá kia beta-o-kota. O Bibidia i tu tangela kuila, o ixi ia-nda kala palaízu. Kuenhoko, kana muthu ua-nda kala ni uôma ua kima. O Bibidia iambe: \"A k'èla kiá, muthu u xikama bhoxi dia muvidi uê, muthu u xikama bhoxi dia mufiku uê, o u a kuatesa uôma ka moneka.\" (Mikeia 4:4) Mu palaízu kana muthu ua-nda tu kuatesa uôma mba ku tu kuama. Katé muene ni ibanzelu ia iibha ia ima ia bhiti m'ukulu, 'ki ia-nda kuiza dingi mu kilunji.' (Izaia 65:17, 25) Nzambi ni Mon'ê, Jezú Kristu a-nda bheka o \"kutululuka.\" Kienhiki o 'kuiuka ni kunhoha ni kukondama' kua-nda kala-ku mu thembu joso.—Izaia 32:17.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/ihi-i-tena-kukuatekesa-o-muthu-kudibhana-valolo\/","date":"2020-02-26T07:32:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146187.93\/warc\/CC-MAIN-20200226054316-20200226084316-00238.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1453,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilomboluelu Kia Divulu Dia Izekiiele Kilomboluelu Kia Divulu Dia Izekiiele O divulu dia Izekiiele di zokela o ubhezelu ua kidi. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilomboluelu Kia Divulu Dia Izekiiele Kimbundu Kilomboluelu Kia Divulu Dia Izekiiele https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071958\/univ\/art\/1001071958_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dia-izekiiele\/","date":"2020-02-18T23:23:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143815.23\/warc\/CC-MAIN-20200218210853-20200219000853-00160.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9996429682,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9996429681777954}","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.167,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.267,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"13:1, 2, 11, 15-17\nO kutendela o kilombolwelu kya yama ya tumbula mu divulu dya Dijingunwinu kibatulu 13, ki tu kwatekesa kukamba wôma wa yama yiyi mba ku a kwatekesa ni kwa ximana kala kya bhanga o athu lelu.\nKala kyama kilombolola ihi?\nKutena kwa Utuminu wa Grã-Bretanha ni Estados Unidos\nLiga das Nações ni kisangela kya mu bhingana, o Nações Unidas\nSatanaji o Dyabhu\nJinguvulu joso ja dibhange jinguma ja Nzambi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kayadi-2019-mwb\/milongi-ya-ky%C3%B4nge-kya-16-22-ya-kayadi\/kukale-ni-w%C3%B4ma-wa-kyama-ki-kwatesa-o-w%C3%B4ma\/","date":"2020-02-24T03:04:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145869.83\/warc\/CC-MAIN-20200224010150-20200224040150-00538.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000083447,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000083446502686}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.01,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.224,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Athu avulu kene múia dingi mu jingeleja, mukonda ka tambula kikuatekesu mu nzumbi mba kua suínisa. Mukonda diahi eie ua tokala kuia mu iônge ia bhanga o Jimbangi ja Jihova? Ihi i ua-nda sanga-mu?\nKusanguluka ni henda ni athu ambote. Mu hama ia dianga, o Jikidistá akexile mu diongeka mu ilunga, ni kubhanga iônge phala kubheza Nzambi, kudilonga o Bibidia, ni ku di suínisa mudiâ. (Jihebeleu 10:24, 25) Mu kukatula mbote mu kithangana kieniókio, ene a divuile kuila ala bhu kaxi ka makamba a kidi\nO mbote ijila mu kubelesela o itumu ia Bibidia. M'ukulu, o maiala ni ahatu kumoxi ni an'a jindenge, akexile mu diongeka phala ku bheza kumoxi. Alongexi ala ni uhete ua ku longa o Bibidia, a tu kuatekesa ku tonginina kiambote o itumu ia Bibidia ku muenhu, ni ku i belesela izuua ioso. (Matendelelu 31:12; Nehemiia 8:8) Enioso aia mu kilunga a tena ku bhana kiximanu ni mizumbu iâ, bhu kaxi ka itambuijilu mu kilunga ni kuimba, ni kulondekesa o kidielelu kietu kia ukidistá.\nO dibesá dia ku kolesa o kixikanu kiê kua Nzambi. O poxolo Phaulu uambe ku ilunga mu izuua iê: 'Kuma nga m'indi kiavulu ku mi mona, . . . kuila etu enioso, tu di konda malamba mu ku d'ijiia mudietu o kixikanu, mu ku di suínisa mudietu.' (Loma 1:11, 12) O iônge, i suínisa dingi o kixikanu kietu kioso ki tu diongeka kumoxi ni jiphange jetu, mu ku tu bhana nguzu ia kuambata o ukexilu ua muenhu uetu ua ukidistá.\nO kuila u xikina o kuia mu iônge mu kilunga kietu phala kumona o ima íii? A-nda kusangesa ni kisangusangu kioso. U bokona ngó kà ku bhingi kitadi.\nMu ukexilu uebhi mua bhanga o iônge ietu?\nKiebhi ki tu tena kukatula mbote mu kuia mu iônge?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/ki%C3%B4nge-kia-jimbangi-ja-jihova\/","date":"2020-02-24T22:10:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145981.35\/warc\/CC-MAIN-20200224193815-20200224223815-00404.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":285,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tala o kamona mu foto. Uala kála uala ubheka uê, iu uala ni uôma, ki kiene? O kuila ua divuile kiá kiki?— Saí ithangana, o athu oso ene mu kala ni uôma. O Bibidia i tanga makamba a Jihova a divuile ubheka uâ, akexile ué ni uôma. Umoxi uexile Elija. Tu di longe ia lungu ni muéne.\nElija ua tungile m'ukulu mu Izalaiele, ande dia Jezú ku mu vuala. Akabe o sobha ia Izalaiele, kexile mubhezi ua Nzambi ia kidi, Jihova. Akabe ni muhatu'ê Jezabele, exile abhezi a nzambi ia makutu, Bahale. Mukonda dia kiki, athu avulu mu Izalaiele, a mateka ué ku bheza Bahale. O sobha Jezabele uexile muthu ua iibha, ua mesenene ku jibha o abhezi oso a Jihova, ni Elija ué! Eie uejiia ihi ia bhangele Elija?—\nElija ua lenge! Muéne ua lengela mu kikangalakata, iu ua disuekele mu dibanda. Mukonda diahi muéne ua bhangele kiki?— Kiene muéne, ua kexile ni uôma. Maji Elija ka tokalele ku kala ni uôma. Mukonda diahi? Mukonda muéne uejidile kuila, Jihova ueji mu kuatekesa. Jihova ua londekesele kiá o kutena kuê kua Elija. Saí kizuua, Jihova ua tambuijile o musambu ua Elija, mu ku laukisa túbhia ku diulu. Sé phata, Jihova ueji kuatekesa ué Elija mu kithangana kiki!\nKioso Elija kia kexile mu dibanda, Jihova ua mu ibhula: 'Ua mu bhanga ihi bhabha?' Elija ua tambuijila: 'Eme ngó nga xala-ku mu ku u bheza. Ngala ubheka uami, ngala ni uôma ua ku ngi jibha.' Elija ua banzele kuila, o abhezi oso a Jihova a a jibhile kiá. Maji Jihova uambela Elija: 'Kana, kiki ki kidi. Kua subhuka hanji 7.000 a athu a mu ngi bheza. Kala u kindanda. Ngala hanji ni kikalakalu kiavulu phala eie!' O kuila Elija ua sangulukile kioso kiévu kiki?—\nIhi i u tena ku di longa ni maka a bhitile nau Elija?— Eie ku tokala ku divua ubheka uê, mba ku kala ni uôma. Eie uala ni makamba a zolo Jihova, a ku zolo ué. Jihova uala ué ni kutena kuavulu, muéne ua-nda ku kuatekesa! Eie ua sanguluka mu kuijiia kuila kua-nda kala ubheka uê?—\nTANGA MU BIBIDIA IÊ\n1 Jisobha 19:3-18\nJisálamu 145:18\n1 Phetele 5:9","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/Longa-o-Tuana-Tu%C3%AA\/Elija-ua-divuile-ubheka-u%C3%AA-ua-kexile-u%C3%AA-ni-u%C3%B4ma\/","date":"2020-02-29T06:52:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148671.99\/warc\/CC-MAIN-20200229053151-20200229083151-00371.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":354,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila ku hádia o uadiama mu ngongo ua-nda kubhua?\nO uadiama uene mu jibha jimidi ni jimidi ja athu mivu ioso ni kuzetuka ni mauhaxi. Sumbala saí jixi ala jimvuama, maji mu jixi jamukuá muala uadiama uavulu. O Bibidia ilondekesa kuila o uadiama maka okulu.\nKua bhingi nguvulu u tumina o mundu uoso phala kuzubha o uadiama. O unguvulu iú ua tokala u kala ué ni kutena kua ku uana kiambote o kudia, ni kuzubha o ita iene mu bheka o uadiama. Nzambi ua kanena nguvulu ua-nda tumina o mundu uoso.\nNanhi ngó u tena kuzubha o uadiama mu ngongo?\nNzambi ua solo Mon'ê Jezú phala ku kala sobha ia mundu uoso. (Jisálamu 2:4-8) Jezú ua-nda zubha o uadiama ni kizukutisu ni ujibhangânga.\nKala kia ki kanena, o \"Kilamba kia Paze,\" Jezú, ua-nda bheka mundu ua tululuka ua kondama. Athu oso mu ixi a kà kala mu jinzo jâ, a-nda kala ni salu iambote, ni kudia kuavulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/kuzubha-o-uadiama\/","date":"2020-02-29T07:27:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148671.99\/warc\/CC-MAIN-20200229053151-20200229083151-00371.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI: Athu avulu a xikina o njimbu ia Utuminu, a mu sota o kidi kia lungu ni Nzambi. (Iz 55:6) Phala kua longa, tua tokala ku a kunda veji javulu. O athu a dibhana ni ibhidi iavulu matelu. Mu kiki, o ukexilu ua kua kuatekesa ki u difu. Maji tua-nda di tunda kiambote se tu di sokejeka, ni kuijiia ihi i tua mesena ni muthu u tua mu mu kunda dingi; mu kulembalala kuila, o mbambe ietu o kumateka kudilonga-nê o Bibidia.\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nBhanga nguzu phala kukunda o muthu ni lusolo.—Mat 13:19\nXila o muthu; zuela-nê kiambote. Tululuka\nPhala kumateka, menekena o muthu ni ngalasa. Tumbula o dijina diê. Mu tangele se mukonda diahi ua vutuka phala ku mu kunda—nange u tena kutambuijila kibhuidisu ki ua mu xile, ku mu bhana O Mulangidi ua ubhe, ku mu londekesa o kijimbuete kietu, kuxika vidiu, mba ku mu longa o Bibidia. Se o mukua dibhata uzuela maka a mu mu thandanganhesa, lungulula o diambu.—Pi 2:4\nTekela o mbutu ia kidi i ua kunu ku muxima uê bhu kaxi ka Mikanda Ikola mba mu xile kadivulu koso koso. (1Ko 3:6) Bhanga-nê ukamba\nXisa kibhuidisu, phala ku mu kunda dingi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/milongi-ia-6-12-ia-kamoxi\/kukunda-dingi\/","date":"2020-02-20T08:36:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144708.87\/warc\/CC-MAIN-20200220070221-20200220100221-00018.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":202,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.347,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sayi akayedi a Jezú a mesenene kwijiya se Utuminu wa Nzambi weji mateka kutumina thembu kuxi. Jezú wa a tangela kwila, ene keji kwijiya ni kidi kyoso o kithangana kyeji mateka o kutumina o ixi. (Ikalakalu 1:6, 7) Maji ku pholo dya kwenda, Jezú wa a tangela kwila kyoso kyeji mona o izulukutu yeji bhita eji kwijiya \"kwila, o Utuminu wa Nzambi wa [zukamene].\" Ni kwila kyene o kithangana kyeji mateka kutumina o ixi.—Luka 21:31.\nIZULUKUTU YEBHI YAMBE JEZÚ KWILA YEJI BHITA?\nJezú wambe: \"Akwa ixi imoxi, a kà lwa ita ni akwa ixi ya mukwá. Mu ididi yavulu, mwa-nda kala itungutu ya makota, mwa-nda kala we nzala ni mawuhaxi.\" (Luka 21:10, 11) Kyoso kyeji mona o izulukutu yoso yiyi ku bhita mu kithangana kimoxi eji tena kwijiya kwila o \"Utuminu wa Nzambi wa zukama.\" O kwila o ima yoso yiyi ya mu bhita mu kithangana kimoxi, mu ngongo yoso? Tu mone.\n1. ITA\nKu muvu wa 1914, kwa bhiti ita ya dikota ya jibha dingi athu mu ididi yavulu o ita ya bhitile kya m'uku ndenge! O akwa misoso ambe kwila, o muvu wa 1914 wexile muvu wa katunda mukonda wene o muvu wa mateka o ita ya dyanga ku mundu woso. Mu ita yóyo mwene mwa mateka kubhânga ni makalu a ita, iphululu ya ita, mawuta a exana metralhadoras, ni ima ya mukwa phala kujibha athu avulu. Ima yiyi ya bhangesa kumateka o ita ya kayadi ku mundu woso, o athu a mateka kubhânga ni mawuta a exana bomba atómica. Tunde ku muvu wa 1914 kwene mu bhita ita mu ididi yavulu, ita yiyi yene mu jibha mazunda a athu.\n2. ITUNGUTU YA IXI\nO divulu Britannica Academic dyambe: Mivu joso kwene mu bhita hama ya itungutu ya makota yene mu bhekela \"hadi yavulu.\" O Serviço de Pesquisa Geológica dos EUA a tokwesa, ya mono kwila, \"tunde ku muvu wa 1900, kwa bhiti 16 ya itungutu ya makota ku muvu umoxi.\" Sayi jingijiye a mono kwila, o itungutu ya dibandekesa dingi mukonda a sange mawukexilu engi a kutokwesa o itungutu. Kikale se mukonda dya mawukexilu engi mba kana, o itungutu ya mu talesa dingi hadi ni kujibha athu avulu lelu, m'ukulu ndenge.\n3. NZALA\nO Nzala ijila mukonda dya ita, ku kamba kuyuka, maka a lungu ni kitadi, kukamba kulanga o idima i bhongolola o athu ku mabhya ni ima i bhanga o athu i fidisa o mavu kwima. O Programa Alimentar Mundial wa 2018 wambe: \"Hama a nake ni makwinyi a yadi ni umoxi a mazunda a athu, kala ni kudya kwa soko. Ku athu yá, hama ni makwinyi a yadi ni kiwana kya mazunda a athu ene mu fwa ni nzala.\" Kwene mufwa 3.1 a mazunda a tumbonga mivu yoso, mukonda dya kukamba kudya kyambote. Ku muvu wa 2011, mu hama ya tu mbonga, 45 afwa mukonda dya nzala.\n4. MAWUHAXI\nO Organização Mundial da Saúde yambe: \"Ku hama ya 21 yiyi, o mawuhaxi ene mu di bandekesa dingi. O Uhaxi u bhangesa o muthu kulusa lwavulu ni kukala ni kabwalala (Cólera), mawuhaxi a sambukila ni lusolo, febele (febre amarela) a vutuka dingi. Kwa mu moneka mawuhaxi avulu a ubhe kala o uhaxi a wixana Síndrome Respiratória Aguda Grave (SARS), Síndrome respiratorio de oriente medio (MERS), Ebola, ni uhaxi a wixana Zica.\" Sumbala o jingijiye ni jidotolo ene mu dilonga ima yavulu ya lungu ni mawuhaxi, kene mu tena kusanga milongo phala kusaka o mawuhaxi oso.\n5. KIKALAKALU KYA KUBOKA KU MUNDU WOSO\nJezú wa londekesa mbandu ya mukwa ya kijimbwete kyoso kyambe: \"O njimbu yiyi yambote ya Utuminu wa Nzambi, a bhingi ku i boka mu ngongo yoso, mu kubhana umbangi ku akwa jixi joso, kyene ngó kya-nda kwiza o dizubhilu.\" (Matesu 24:14) Sumbala o athu ku mundu a mu di bhana ni ibhidi yavulu, mazunda a nake a athu ndenge a tokala ku ifuxi yoso, a mu boka o njimbu yambote ya Utuminu wa Nzambi ku 240 a ixi, mu 1.000 a madimi ndenge. Kiki nuka kya bhitile tundé ukulu.\nO KIJIMBWETE KIKI KILOMBOLOLA IHI PHALA ETU?\nO izulukutu i londekesa o kijibwete kya bhana Jezú kya mu bhita mu izuwa ya lelu. O izulukutu yiyi, i lombolola ihi phala etu? Jezú wambe: \"Kyoso ki mu mona o ima yiyi kubhita, ijiyenu-kyu kwila, o Utuminu wa Nzambi wa zukama.\"—Luka 21:31.\nO kijimbwete kya zwela Jezú kala ki zwela o Bibidya, ki tu kwatekesa kutendela kwila, o Utuminu wa Nzambi, wo tumbike ku muvu wa 1914. * Mwene wa tumbika mon'ê Jezú Kidistu ku Usobha ku muvu yú. (Jisálamu 2:2, 4, 6-9) Kwa kambe ngó o Utuminu wa Nzambi wa-nda tumina o ixi, wa-nda sasujula o mawungana oso a ngongo, wa-nda bhangesa o ixi kukituka palayízu phala o athu kutunga-mu kate ku hádya ni hádya.\nKwa kambe ngó, o izwelu ya musambu wa tu longo Jezú ya-nda dikumbidila: \"O Utuminu wé wize. Vondadi yé a i bhange we mu ixi kala kyene mu i bhanga ku dyulu.\" (Matesu 6:10) Ihi yene mu bhanga o Utuminu wa Nzambi ku dyulu tunde kya u tumbika ku muvu wa 1914? Ihi i tu tena kukingila, kyoso o Utuminu wa dyulu kya-nda tumina o ngongo yoso?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-1-2020-kasa-kana\/o-utuminu-wa-nzambi-wa-nda-mateka-kutumina-o-ixi-thembu-kuxi\/","date":"2020-02-16T22:53:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141430.58\/warc\/CC-MAIN-20200216211424-20200217001424-00139.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000089407,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000089406967163}","num_words":826,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.241,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Se wa mesena kwijiya kyambote muthu, wa tokala kwijiya o ima i bhanga mwene ni ibhidi yene mu tolola mwene. Kyene kimoxi we, se wa mesena kwijiya kyambote Nzambi, wa tokala kudilonga ya bhange mwene. Kyoso ki uya ni kubhanga kiki, wa-nda diwana mu kwijiya kwila, o ima ya bhange Nzambi m'ukulu, i tena ku tu kwatekesa lelu, ni ku hádya.\nNZAMBI WA BHANGE IMA YOSO PHALA O MBOTE YETU\nJihova Nzambi, mwéne o Mubhangi wetu wa Dikota, ni kwila \"tunde Nzambi kya bhanga oxi, o ima yê-mwène ya kambe kumoneka ku mesu, kutale o nguzu yê i nanga, wixi o unzambi wê, ki i jimbi, mukonda ya di monekena.\" (Loma 1:20) \"Jihova wa bhange oxi ni kutena kwê; mwene wa xikika o ngongo mu kwijiya kwê, o dyulu wa di zale ni kutongoloka kwê.\" (Jelemiya 10:12) O madiwanu a ibhangelu, a londekesa kwila Nzambi wa tu zolo.\nXinganeka kyebhi Jihova kya bhange o mwenyu wetu mu ukexilu wa katunda, wa tu bhange \"mu kidifwanganu kyê.\" (Dimatekenu 1:27) Kiki kilombolola kwila mwene wa tu bhana o ujitu wa kulondekesa o idifwa yê. Mwene wa tu bhange ni kitongolwelu ki tena ku tu kwatekesa kutendela o ibanzelu ni itumu yê. Kyoso ki tuya ni kukumbidila o itumu yê ku mwenyu, tu sanguluka kyavulu ni kuzediwa ku mwenyu. O kima kya beta-o-kota, mwene wa tu bhana o ujitu wa kukala kamba dyê.\nKyoso ki tu xinganeka o ima ya bhange Nzambi mu ixi, tu mona o henda yê kokwetu. Poxolo Phawulu wambe kwila \"mu thembu joso Nzambi ka kambele-phe ku d'idikiza kyoso Mwène kyene, mu mbote yê yene mu kubhanga. Kuma mwène mukwa kubhindumuna, wa bhana jinga mvula ku dyulu, ni idima kuvula bhu thembu ja tokala, phala mu kale ni kúdya, o muxima wenu wizale ni kusanguluka.\" (Ikalakalu 14:17) Nzambi ka tu bhana ngó o ima i tu bhangesa kukala ku mwenyu, maji u bhana we ima ya mukwá. Mwene wa tu bhana ima ya nzungule, phala ni tu sanguluke ku mwenyu. Maji sayi dingi ima yavulu ya mesena ku tu bhana Nzambi.\nJihova wa bhange o ixi phala o athu kutunga-mu hádya ni hádya. O Bibidya yamba: \"O ixi-phe, wa i bhana an'a athu,\" ni kwila mwene \"ka i'xya kiphulungunzu kya hatu, kana; wa i bhanga phala athu kutunga-mu.\" (Jisálamu 115:16; Izaya 45:18) A nanyi a-nda tunga-mu ni thembu kuxi? \"Ixi-phe i xalela ku athu yá a yuka, ene a i lundula, mwene mwa tunga, o thembu yâ ki ibhu.\"—Jisálamu 37:29.\nJihova wa bhange o diyala dya dyanga ni muhatu, Adá ni Eva, yu wa a te mu palayízu \"phala ku di dima ni ku di tambula konda.\" (Dimatekenu 2:8, 15) Nzambi wa a bhele ikalakalu iyadi yambote: \"Vwalenu, mu sokoloke, mu izalese ixi yoso, mu i tolole.\" (Dimatekenu 1:28) Kyenyiki Adá ni Eva exile ni kidyelelu kya kusanguluka ni mwenyu wa kalelaku mu ixi. Maji ene a bhukumukina Nzambi, mukonda dya kiki ene a texi o ujitu wa kukala bhu kaxi ka \"athu yá a yuka\" a-nda \"lundula\" o ixi. Kala ki twa-nda mona mu milongi yiyi, o ima ya bhange ene, ki ya lungulula o ibanzelu ya Jihova ya lungu ni athu ni ixi. Kya dyanga tu mone kima kya mukwá kya bhange Nzambi.\nNZAMBI WA TU BHANA O MAKA MÊ, O BIBIDYA\nO Bibidya a ijiya we kala Mak'â Nzambi. Mukonda dyahi Jihova wa tu bhana o Bibidya? Kya dyanga, phala kudilonga ya lungu ni mwene. (Jisabhu 2:1-5) Kidi, o Bibidya ki i tambwijila o ibhwidisu yoso ya lungu ni Nzambi—sé-ku divulu di tena. (Ndongixi 3:11) Maji o ima yoso i tu sanga mu Bibidya, i tu kwatekesa kwijiya Nzambi. Tu tena kumona o idifwa yê, mu ukexilu wê wa kudibhana ni athu. Tu tena kwijiya we athu a wabhela mwene ni ya ibhila. (Jisálamu 15:1-5) Tu dilonga we o ibanzelu yê ya lungu ni ubhezelu, ukexilu wa mwenyu, ni jimbote. O Bibidya i tu londekesa o idifwa ya Jihova bhu kaxi ka izwelu ni mu ibhangelu ya Jezú Kidistu.—Nzwá 14:9.\nLwa mukwá, Jihova wa tu bhana o Maka mê, o Bibidya, phala ku tu kwatekesa kwijiya kyebhi ki tu tena kuzediwa ku mwenyu. Bhu kaxi ka Bibidya, Jihova u tu tangela kyebhi ki tu tena kukala ni mwiji wa zediwa, kyebhi ki tu tena kusanguluka ni ima i twala na-yu, ni kyebhi ki tu tena ku dibhana ni hele. Kala kyó jimbulule kupholo, mu Mulangidi yú, o Bibidya i tambwijila o ibhwidisu ya beta-o-kota, kála: Mukonda dyahi kwene hadi yavulu? Ihi i tu kingila ku hádya? Ijimbulula we se ihi ya bhange Nzambi phala kukumbidila o vondadi yê.\nO Bibidya divulu dilondekesa kwila dya di tungula —dya tundu kwa Nzambi—mu mawukexilu avulu. O Bibidya a i soneka mu 1.600 ja mivu ndenge, Nzambi wa tumina 40 a athu kusoneka o Bibidya, izwela kyavulu ya lungu ni Nzambi, mukonda Mwéne wa tumu ku di soneka. (2 Timote 3:16) Sé-ku divulu dya difu ni Bibidya, dya nangenena tunde ukulu katé lelu, kala kilondekesa jimidi ja mikanda yokulu ya Bibidya. O Bibidya ya nangenena, sumbala ni ibhidi ya jinguma, tunde mu ku i lungulula, ni ku i bhixidisa ku athu ni ku i tanga. Lelu, dyene o divulu dya beta o ku di lungulula ni ku di bhixidisa dingi ku athu, o madivulu a mukwá ndenge. O kunangenena kwa Bibidya, kulondekesa kwila o \"Mak'â Nzambi yetu-phe, ma xalela-ku, kuma ene a kalé kyá, katé ku hádya ni hádya.\"—Izaya 40:8.\nNZAMBI WA KUMBIDILA O KIKANENU KYÊ\nO kya mukwa, Nzambi wa bhange kima kya katunda, phala kulondekesa kwila o vondadi yê kokwetu ya-nda di kumbidila mwene. Kala ki twa dilongo kyá, o vondadi ya Nzambi, ya kwila o athu a kala ni mwenyu wa kalelaku. Kyoso Adá kya solo kubhukumukina Nzambi, mwene wa kituka mukwa ituxi, mwene wa texi o ujitu wa kukala ni mwenyu wa kalelaku, ko ujitu wê ngó maji ni wa twana twê tweji kwiza ku pholo. \"Kala kiki, mukwâ ni kya bokona o ituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufwa kù kwijila mu ituxi; kyene we kya bhiti o kufwa ku thandu dya athu oso, kuma ene oso ituxi a i te.\" (Loma 5:12) Mukonda dya kubhukumuka kwa Adá, kyedile kala o vondadi ya Nzambi ki yeji dikumbidila. Ihi ya bhange Nzambi?\nO ima ya bhange Jihova, ya belesela o idifwa yê. Mwene wa bhingi jikonda kwa Adá ni Eva mukonda dya ibhangelu yâ, ya ibha. Maji, ni henda yoso wa bhana o kidyelelu ku mbutu ya Adá ni Eva. Mu unjimu wê, Jihova wa londekesa kyebhi kyeji dibhana ni maka enyá, mu kubhita thembu wa zwela kyebhi kyeji ku a batula. (Dimatekenu 3:15) O ubhulukilu wa athu ku ituxi ni kufwa, weji bhita bhu kaxi ka Mon'a Nzambi, Jezú Kidistu. Ihi ya bhingi?\nPhala kubhulula o athu ku kituxi kya Adá, Jihova wa tumikisa Jezú mu ixi phala kulonga o athu o ukexilu wa mwenyu ni \"kubhana o mwenyu wê mu kukula mundu.\" * (Matesu 20:28; Nzwá 14:6) Jezú wa tena kufuta o sata ya kukula, mukonda wexile muthu wa yuka kala kyexile Adá ande dya kuta kituxi. Maji mu veji dya kubhukumuka kala kya bhangele Adá, Jezú wa belesela katé ku ufwilu wê. Kuma Jezú ka mu xindile o kufwa, mu kiki Jihova wa mu fukununa phala kuvutuka ku dyulu. Kyenyiki Jezú weji tena kubhanga o ima ya kambele kubhanga Adá—kubhana ku athu a belesela, o kidyelelu kya mwenyu wa kalelaku. \"Mu kuxibhaka kwa muthu umoxi, mundu a di bhangele akwa ituxi, kyene kimoxi we, mu kutumaka kwa muthu umoxi, mundu a di bhanga akwa kulunga, mbata ene oso a a xikina kwa Nzambi.\" (Loma 5:19) Bhu kaxi ka sata ya kukula ya Jezú, Nzambi wa-nda kumbidila o kikanenu kyê kya bhange ku athu, kya kukala ni mwenyu wa kalelaku mu ixi.\nTu tena kudilonga ima yavulu ya lungu ni Jihova, mu kuxinganeka mu ukexilu wê wa kudibhana ni maka a moneka mukonda dya kubhukumuka kwa Adá. Tu mona kwila sé-ku kima ki tena kufidisa Jihova kubhanga o kima kya mateka mwene; o kizwelu kyê \"ki bhita,\" kála kyoso kya kanena. (Izaya 55:11) Tu sanguluka we mu kumona o henda ya Jihova kokwetu. \"Mwene mwa tu tukulwila Nzambi o henda yê ya tu kwatela, Nzambi kya katula Mon'ê umoxi-èlele, anga u mu tumikisa mu ngongo, phala etu ni tu mone mwenyu kwa mwène. Mwenyumu mwa kala o henda, mu kwila: Etu ki etu twa zola Nzambi, maji mwène-ku wa tu zola, yú wa tumikisa Mon'ê mu kukala kilwulwilu kya ku tu lolokesa o ituxi yetu.\"—1 Nzwá 4:9, 10.\nO \"Nzambi wedile ni Mon'ê mwène ka mu fikixila, maji wa mu bhakwile mukonda dya etu-ene-oso!,\" mukonda dya kiki, twala ni kidyelelu kya kwila, Nzambi wa-nda tu bhana \"o ima yoso\" ya kanena mwene. (Loma 8:32) Ihi ya kanena Nzambi kokwetu? Tanga o milongi ya kayela.\nIHI YA BHANGE NZAMBI? Jihova wa bhange o athu phala kukala ni mwenyu wa kalelaku mu ixi. Mwene wa tu bhana o Bibidya phala kudilonga ya lungu ni mwene. Jihova wa tu bhana o sata bhu kaxi ka Jezú Kidistu, phala kulondekesa kwila o vondadi yê, ya-nda di kumbidila\n^ kax. 16 Phala kwijiya dingi ya lungu ni sata ya kukula, tanga o kibatulu kya 5 kya divulu Ihi i Tu Longa o Bibidia? A di bhange ku Jimbangi ja Jihova, u tena we ku ka sanga mu kijimbwete kya www.jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2019-kata-kawa\/ihi-ya-bhange-nzambi\/","date":"2020-02-26T01:55:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146176.73\/warc\/CC-MAIN-20200225233214-20200226023214-00391.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1520,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.266,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kana muthu u tena kuiza ko-kuami, se Tata ua ngi tumu u kamba ku mu sunga.\"\nMUKONDA DIAHI ATHU ALA NI PHATA: Athu avulu a xikina kua Nzambi, maji a mona kuila muéne uala dikanga. Saí muhatu ku ixi ia Irlanda a mu ixana Christina, ua kexile múia mu ngeleja semana joso, uambe: \"Ngejiia kuila Nzambi ua bhange o ima ioso, maji ki ngi muijiia. Nuka ng'exile kamba diê.\"\nIHI I LONGA O MAK' NZAMBI: Kioso ki u divua kuila ua jimbidila, kuijiia ihi i ua tokala o ku bhanga, Jihova u ku kuatekesa. Mu kifika kiê, Jezú ua londekesa kiebhi Jihova kia tu zola, muéne uixi: \"Diiala se di kala ni hâma ia mbudi, anga bhu mu jimbila imoxi, muenhó u bhanga kiebhi? Manhi ka-nda kuxa o makuinhi'ivua n'ivua ala mù kúdia ku mulundu, n'aie mu sota iíi ia jimbidila?\" Ihi i tu longa o kifika kiki? \"Kiene kimoxi, ki kiala mu vondadi ia Tat'enu uene mu diulu; k'andala kuila ku tuana tutu bhu texika kamoxi.\"\nO 'tuana tuoso tutu,' ala ni valolo bhu pholo ia Nzambi. Kiebhi Nzambi kia \"sota iíi ia jimbidila?\" Kála kilondekesa o kibatulu kiala mu dimatekenu dia mbandu íii, Jihova u sunga athu kua muéne.\nXinganeka kiebhi Nzambi kia zukamesa o muthu kua muéne. Ku hama ia dianga, K.K., Nzambi ua tumikisa Filipe, uexile dixibulu dia Kristu, kuia mu disanga ni mukua Etiiopia, Ngolambole, phala ku mu jimbuluila o kikanenu kia Bibidia, kia kexile mu tanga. (Ikalakalu 8:26-39) Mu ku bhita kithangana, Nzambi uendesa poxolo Phetele phala kuia mu kunda o dibhata dia diiala mukua Loma a mu ixanene Koloneliu, ua kexile mu samba ni ku di suínisa ku bheza Nzambi. (Ikalakalu 10:1-48) Nzambi uendesa ué poxolo Phaulu, ni Jikidistá ni akuâ katé ku ngiji mu mbanza ia Filipe. Kioso kia bhixila ene a sange \"mubhezi a Nzambi,\" dijina diê Lidia, \"Ngana ua mu jikula o muxima mu kutambulula o maka.\"\nMu misoso ioso íii, Jihova ua bhangesa kuila athu oso akexile mu mu sota, a mu sanga. Lelu nanhi uene mu kunda o athu ku mabhata mâ, ni mu ididi ioso phala ku a bokela o njimbu ia Bibidia ia lungu ni Nzambi? Athu avulu eji tambuijila, ''o Jimbangi ja Jihova.'' Dibhudise: 'O kuila Nzambi muéne ua mu tumikisa o athu enhá phala ku ngi sanga?' Tu ku suínisa ku samba kua Nzambi phala ku ku besoala mu nguzu i ua mu bhanga phala ku mu sanga. *","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140801\/nzambi-u-ku-zukama\/","date":"2020-02-20T09:42:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144708.87\/warc\/CC-MAIN-20200220070221-20200220100221-00034.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":402,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Dikanga dya ngi xindile nga di zubha.\"—2 TIM. 4:7.\nMWIMBU 129 Twa-nda Kolokota\nI TWANDA DILONGA *\n1. Ihi itwa tokala kubhanga etwenyoso?\nO KWILA weji mesena kulenga mu ulengelu u wejiya kwila wabhonzo, benge-benge se u divwa kwila wa kate mba wabhwila? Nange kana. Poxolo Phawulu wambe kuma o Jikidistá joso ja kidi a mu lenga. (Jihe. 12:1) Etwenyoso kikale se tu minzangala mba tu adyakime, se twa swina mba twa bhwila twa tokala kukolokota kate kudisukilu phala kutambula o kikowe kya tukanena Jihova.—Mat. 24:13.\n2. Kala kilondekesa 2 Timote 4:7, 8, mukonda dyahi Phawulu wa tenene kuzwela kiki?\n2 Phawulu wa tenene kuzwela kwila, o \"dikanga dya ngi xindile [o kulenga] nga di zubha,\" mukonda mwene wa lenge katé kudisukilu. (Tanga 2 Timote 4:7, 8.) Maji mu kidi, dikanga dyebhi dya lenge Phawulu?\nIHI ILOMBOLOLA O KULENGA?\n3. O kulenga kwa zwela Phawulu kwalungu ni ihi?\n3 Sayi kithangana Phawulu wa soneka yalungu ni ima yexile mu bhita mu jijoko jokulu mu Ngelesya phala kutulonga disá dya katunda. (1 Kol. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Mu jiveji javulu mwene wa sokesa o mwenyu wa Kidistá ni kulenga. (1 Kol. 9:24; Fil. 2:16; 3:14) O muthu u mateka o \"ulengelu\" yú, kyoso kya dibhakula kwa Jihova ni kudibatizala. (1 Phe. 3:21) Mwene u bhixila kudisukilu dya mbambe, kyoso Jihova kya mu bhana o kikowe kya mwenyu wa kalelaku.—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8.\n4. Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?\n4 Mu mawukexilu ebhi, o kulenga mu xitu kwadifu ni ukexilu wa mwenyu wa Ukidistá? Kwala ima yavulu yadifu. Twanda mona-ku ima itatu. Kyadyanga, twa bhingi kulengela mu njila ya tokala, kayadi, twa tokala kulungila o mesu metu ku disukilu dya mbambe, katatu, twa tokala kutolola o ibhidi imoneka mu njila.\nLENGELA MU NJILA YA TOKALA\n5. Njila yebhi i twa tokala kukayela ni mukonda dyahi?\n5 Phala muthu kutambula o kikowe mu kulenga mu xitu wa bhingi kulengela mu njila ya tokola. Kyene kimoxi we, se twa mesena kutambula o kikowe kya mwenyu wa kalelaku, etu twa tokala kukayela o njila ya mwenyu. (Ika. 20:24; 1 Phe. 2:21) Maji, Satanaji ni yó kayela o phangu yê kamesena kwila tu kayela o njila ya mwenyu, ene a mesena kuma tu \"dibunda-nâ.\" (1 Phe. 4:4) Ene a xongwena o ukexilu wetu wa mwenyu amba kwila o ukexilu wâ wa mwenyu wa betakota, wanda kwa ambata ku ufolo. Maji izwelu yâ makutu.—2 Phe. 2:19.\n6. Ihi i wadilongo mu phangu ya Brian?\n6 Oso alenga kumoxi ni athu ene mwa funyisa kwolo mundu wa Satanaji, kalaleka kutonginina kwila o njila yasolo ki ibhekela ufolo, kana. Mu veji dya kiki ene a kituka abhika a Satanji ni jihânji jê. (Loma 6:16) Tala o kifika kya Brian. O jitata jê a mu swinisa kukayela o njila ya mwenyu wa Jikidistá. Maji kyoso kya bhixila mu kitala kya kikumbi, wa mateka kukala ni jiphata, wadibhwidisa se o mwenyu wa Ukdista weji mu bhekela mwene kusanguluka. Brian wasolo kulenga ni yó akayela o vondadi ya Satanaji, ku mwenyu wá. Mwene wambe: \"Mu kithangana kyofele nga tonginina kwila o ufolo u nga mesenene weji nge bhangesa kuwabhela ima yayibha. Mu kubhita kithangana, nga mateka kunwa jidroga, uholwa, kubhanga ufusa. Mu mivu yavulu ya kayeleku, ngayi ni kunwa dingi jidroga, nga kituka ngi mubhika wa jidroga javulu. . . . Nga mateka kusumbisa jidroga phala kudikila o mwenyu.\" Kudisukilu, Brian wasolo kukayela o itumu Jihova. Mu 2001 Brian walungulula o njila anga wa dibatizala. Kindala mwene wasanguluka kyavulu mu kukayela o njila ya mwenyu wa Ukidistá. *\n7. Kala kilondekesa Matesu 7:13, 14, njila jebhi jiyadi ji twa tokala kusola?\n7 Kima kyambote kusola o njila ya tokala phala kukayela! Satanaji wamesena kwila tu bwila mu kulenga mu kanjila kòfele \"kaya ku mwenyu\" ni kukayela o njila yazanze mwa mu kwendela o athu avulu wa mundu yú. Avulu awabhela o njila yiyi mwala ki ki bhozwe kwendelamu. Maji o njila yiyi yambata \"ku'alunga.\" (Tanga Matesu 7:13, 14.) Phala kukayela jinga o njila ya tokala, sé kulanduka, twa tokala kudyelela kwa Jihova ni ku mwivwa.\nLUNGA O MESU KU MBAMBE PHALA KI U DIBHALE\n8. Se o mulengi u dibhala ihi ya bhanga?\n8 Mu kulenga, o alengi alunga o mesu kupholo dya njila phala kadibhale. Maji, utena kudiphupha ni mukwa wa mu lenga we mba kudyota mu dikungu. Kiki kitena ku mu bhangesa kudibhala. Se adibhala, ene abalumuka anga a suluka ni kulenga. O kima kya betakota kya xinganeka, ko ima itena ku abhangesa kudibhala, kana. Maji o kubhixila kudisukilu ni kutambula o futu ya kingila kunganyala.\n9. Ihi i twa tokala kubhanga se twa dibhale?\n9 Mu kulenga kwetu mu nzumbi, etu nange tu tena kudibhala veji javulu, tu tonda mu kuzwela mba mu ibhangelu. Mba o alengi ni akwetu nange atena kubhanga kima ki tu luwalesa. Ki twa tokala kudiwana se kiki ki bhita. Mukonda etwenyoso twa akwa ituxi, twa mu lengela mu njila imoxi yatolo yambata ku mwenyu. Kyenyiki, twejiya kwila sayi ithangana twanda \"diphupha\" jinga mudyetu. Phawulu wejidile kwila sayi ithagana twanda bhanga kima kyanda bhangesa mukwetu ku di \"kwata\" ni mukwá. (Kol. 3:13) Maji mu veji dya kulunga o mesu mu kima ki tu bhangesa kudibhala, twanda lungila o mesu ku kikowe kyala kupholo. Se tu dibhala, twanda bhanga yoso phala kubalumuka ni kusuluka o kulenga. Se tu luwala, tu bhaka phonzo, anga tu xikama kya mwene bhoxi, ki twanda bhixila kudisukilu dya mbambe, ki twanda tambula o kikowe. Kumbandu yengi, nange twanda xita o njila, twanda fidisa akwetu a mu bhanga yoso phala kusuluka ni kulengela o mwenyu.\n10. Kyebhi ki tu tena kulenga kukala \"kidibhukanu mu njila\" phala akwetu?\n10 O ukexilu wengi wa kulenga kukala \"kidibhukanu mu njila\" phala o jiphange jetu, o kuta kupholo o jivondadi jâ, se kibhana, mu veji dya kujijila ithangana yoso kwila, o ima a ibhanga kala ki twa mesena. (Loma 14:13, 19-21; 1 Kol. 8:9, 13) Mu ukexilu yu wa katundam etu ki twa difu ni akwa kulenga mu jijoko. Ene ka di kwatekesa mudya, kala mulengi ubhanga nguzu phala kungayala o kikowe ubheka wê. O alengi ya dyanga kuta kupholo o jivondadi jâ. Kyenyiki, nange ene sota kulutula akwa phala n'a somboka, n'a bhite kupholo, n'a nganyala. Maji, etu tu dikwatekesa, ki twa mu bhânga mudyetu, kana. (Nga. 5:26; 6:4) Etu twa mesena kukwatekesa athu avulu phala n'a bhixila we kudisukilu dya mbambe kumoxi n'etu, phala n'a kutambula we o kikowe kya mwenyu. Kyenyiki-phe, tu sote kukumbidila o kitendelesu kya Phawulu, kyoso kyambe: \"Ki bhu kale we muthu a xinganeke ngó ima yê-mwène, maji enu oso mu xinganeka we ima ya akwenu.\"—Fil. 2:4.\n11. O alengi alungila kwebhi o kixinganeku ni mukonda dyahi?\n11 O alengi mu jijoko ka lungila ngó o mesu ku njila yala kupholo dyâ, maji a lunga kudisukilu dya mbambe. Né mwene se katena kumona o disukilu dya mbambe ku mesu me, maji ene atena kuxinganeka kala abhixila ni kutambula kya o kikowe. Ene a swina dingi kyoso kya xinganeka jinga mu kikowe.\n12. Jihova mu henda yê wa tu kanena ihi?\n12 Mu kulenga kwetu mu nzumbi, Jihova mu henda yê, wa kanena futu se tu lenga katé ku disukilu. O futu yiyi, o mwenyu wa kalelaku, kikale kudyulu mba mu palayízu mu ixi. O Bibidya ijimbulula kyambote o futu yiyi. Kyenyiki, tutena kuxinganeka o kuwabha kwa mwenyu u twanda tambula. Se tu suluka ni kuxinganeka mu kikanenu kya Jihova kyalungu ni hádya, twanda kolokota jinga katé kudisukilu.\nSULUKA MU KULENGA NÉ MWENE NI IBHIDI\n13. Ki kwatekesu kyahi ki twala nakyu o alengi mu jijoko kala nakyu?\n13 O alengi mu jijoko ja Ngelesya, a tokalele kutolola o ibhidi kala o kubhwila ni ndolo. Maji enyoso a dyelele mu ima ya dilongele ni mu nguzu ya. Kala o alengi yó, etu we ene mu tu longa kyebhi ki twa tokala kulenga. Maji etu twala ni kikwatekesu, o alengi mu jijoko kala nakyu. Etu tu tena kutambula kutena kwa Jihova, o kikwatekesu kya tu bhana ki kyene ni disukilu. Jihova ka kanena ngó ku tu longa, maji wa kanena we ku tu kolokotesa, se tu mu dyelela!—1 Phe. 5:10.\n14. O mukanda wa 2 Kolindu 12:9, 10, i tu kwatekesa kyebhi kudibhana ni ibhidi?\n14 Phawulu wa dibhanene ni ibhidi yavulu. Katuku, o ixongwenu ni izukutisu ya athu, sayi kithangana mwene wa bhwidile, wa bhingile kudibhana ni 'mwinya mu xitu.' (2 Kol. 12:7) Maji mwene ka mono kwila o ibhidi yiyi yeji mu fidisa kusidivila Jihova, mu veji dya kiki mwene wa imono kala kithangana kya kudyelela kwa Jihova. (Tanga 2 Kolindu 12:9, 10.) Mukonda dya Phawulu kukala ni ukexilu yú, Jihova wa mu kwatekesa mu ibhidi yé yoso.\n15. Se tu kayela o phangu ya Phawulu ihi i twanda tambula?\n15 Etu we atena ku tu xongwena ni ku tu zukutisa mukonda dya kixikanu kyetu. Nange twa mu dibhana ni uhaxi wabhonzo mba kubhwila. Maji se tu kayela o phangu ya Phawulu, o kibhidi yoso i twanda dibana nakyu twanda imona kala kithagana kya kutambula o kikwatekesu kya henda ya Jihova.\n16. Né mwene se uhaxi ihi i utena kubhanga?\n16 O kwila eye wala mu hama mba mu dikalu dya malola? O kwila ki wala dingi ni unguzu mu jiphuna inga wafu o mesu? Se kyene, o kwila utena kulenga kumoxi ni mizangala ni yó ala ni sawidi yambote? Mu kidi eye u tena! Adyakimi avulu ni jihaxi ja mulenga mu njila yiyi phala kutambula o mwenyu. Ene katena kubhanga o kikalakalu kiki mu nguzu yawu. Mu veji dya kiki, ene a tambula o nguzu kwa Jihova mu kwivwa o yônge yetu yo ngalavale, bhu kaxi ka televizá, mu internete, ni jividyu mu streaming. Ene adikwatenena mu kikalakalu kya kubhanga maxibulu, mu kubokela o jidotolo, asaki ni jindadu jâ.\n17. Kyebhi Jihova kya mona o jihaxi?\n17 Se ki u tena kubhanga yoso i wamesena kubhanga phala Jihova, kana kuzoza mu kuxinganeka kwila ki wanda tena kukolokota katé kudisukilu dya mundu yú. Jihova wa kuzolo mukonda eye wa mu xikana, ni yoso i wa bhange mu kilunga kyé ku mwenyu we woso. Kindala eye wabhindamena dingi o kikwatekesu kyê m'ukulu ndenge. Mwene kanda kuxisa. (Jisá. 9:10) Mu veji dya kiki, mwene wanda kuzukama dingi. Tala o izwelu ya phange ya muhatu, wa dibhana ni ibhidi ya uhaxi. Mwene wambe: \"Kuma o uhaxi wami wexile mu dibandekesa dingi kizuwa ni kizuwa, nga tonginina kwila o kithangana ki ngexile muboka o kidi ku akwetu kyexile musosoloka. Maji ngejidile kwila, katé mwene o ngunzu yofole i ngi bhanga, yexile mu sangulukisa o muxima wa Jihova. Kiki kya ngi sangulukisa we.\" Kyoso ki u divwa kala wa bhwila, lembalala kwila ki wala ubheka. Xinganeka mu phangu ya tu xila Phawulu, kulembalala o izwelu yê iswinisa: \"Nga sanguluka mwene mu kubhwila, . . . kuma kithangana ki nga mu bhwila, kyene kya mu ng'iza o nguzu.\"—2 Kol. 12:10.\n18. Sayi ya adibhana ni ibhidi yebhi yabhonzo?\n18 Sayi yâ a mu lenga mu njila ya mwenyu, a mu dibhana ni kibhidi kyengi. Ene a dibhana ni ibhidi akwa katena kumona ne kutendela. Mu kifika, ene adibhana ni kikote kya muxima mba héle yavulu. Mukonda dyahi o jiselevende ja kazola ja Jiihova jiji, adibhana ni kibhidi kyabhonzo? Mukonda kyoso o muthu kya bukuka o lukwaku mba ukala mu dikalu dya malola, athu oso atena kumona o ibhidi yê, a mu kwatela henda, a sota ku mu kwatekesa. Maji o yó amu dibhana ni kikote kya muxima mba yó asandanganya o kilunji, nange o athu ka mono ni lusolo kwila a mu dibhana ni ibhidi. O ibhidi yâ ya bhonzo we, ya difwe ngó ni ya muthu wa bukuka o idyandu. Kuma o athu ka mu mona o hadi ya mu tala, nange kanda mu kwatela henda ni ku mu suwa kala kya bhindama.\n19. Ihi i twa dilongo mu phangu ya Mefi-bozete?\n19 Se ki wa mu tena dingi kubhanga ima yavulu, anga udivwa kwila, o athu ka mu kutendela, o phangu ya Mefi-bozete itena ku kuswinisa. (2 Sam. 4:4) Mefi-bozete wexile kinema, o Sobha Davidi wa mu fundisa kyayibha. Mefi-bozete ki mwene wa dibhekela o malamba ya. Né kiki mwene ka kituka muthu wa luwala. Mwene wa londekesa kisakidilu ku ima yambote yexile nayu ku mwenyu. Wa sakidila o henda ya mu londekesele Sobha Davidi m'ukulu. (2 Sam. 9:6-10) Kyenyiki, kyoso Davidi kya mu fundisa mu ukuxilu wayibha, Mefi-bozete wa soto kumona o ima mu ukexilu wengi. Mwene kehela o itondalu ya Davidi ku mu bhekela kuluwala kwa muxima, ka tatela Jihova mu ima ya bhange Davidi. Mefi-bozete wa lungila o kixinganeku kyê mu ima yexi bhanga phala kukwatekesa o sobha a mu solo kwala Jihova. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Jihova wate mu Mak'â Mê, o phangu ya Mifi-bozete phala o mbote yetu.—Loma 15:4.\n20. Kyebhi o héle i tena kuluwalesa muthu, maji mwene u tena kukala ni kidyelelu kyahi?\n20 Mukonda dya kuvula o héle, sayi jiphange a tandangaya a lalamana, katé mu ima yofele, ya kizuwa ni kizuwa. Nange kya abhonza kukala bhwala o mundu wavulu. Né kiki, ene a kolokota ni kuya mu yônge ya ilunga, yônge makota ni yônge yonene. Ki tena kwa bhonza kuzwela ni athu, maji né kiki ene a zwela ni akwa mu ukunji. Se kiki kya mu bibhita n'eye, ejiya kwila ki wala ubheka. Athu avulu a mu dibhana we ni ibhididi yiyi. Lembalala kuma Jihova u sanguluka kyavulu ni ngunzu yoso i u bhanga phala ku mu sangulukisa. O kukolokota kwê, kulombola kwila o mwene wa mu ku besowala, ni ku ku bhana o nguzu u wa bhindama. * (Fil. 4:6, 7; 1 Phe. 5:7) Se eye wa mu sidivila Jihova sumbala ni ibhidi ya uhaxi, mba kikote kya muxima, u tena kwijiya kwila eye wa mu sangulukisa Jihova.\n21. Ni kikwatekesu kya Jihova, etwenyoso twanda tena kubhanga ihi?\n21 Tu sakidila kyavulu, mu kwijiya kwila sayi ima ki yadifu ni kulenga mu xitu ni ulengelu wa zwela Phawulu. Mu jijoko ja kulenga m'ukulu, muthu umoxi ngó wexile mu tambula o kikowe. Maji mu kulenga kwetu mu nzumbi, oso a kolokota mu ufiyele wâ mu njila wa mwenyu wa Jikidistá, a tambula o kikowe wa mwenyu wa kalelaku. (Nzwá 3:16) Mu kulenga mu xitu, oso a bhanga mbandu mu kulenga atokala a disanza. Se ka disanze kanda kulenga phala kutambula o futu kya kulenga. Maji, avulu mudyetu kala ni sawidi yambote, maji né kiki a mu kolokota. (2 Kol. 4:16) Ni kikwatekesu kya Jihova, etwenyoso twanda lenga jinga katé kudisukilu dya mbambe!\nMWIMBU 144 Banza mu Kikowe!\n^ kax. 5 Jiselevende javulu ja Jihova lelu, a mu dibhana ni ibhidi mukonda dya ku kuka mba uhaxi wa bhangesa kukamba nguzu ku mukutu. Sayi kithangana, etwenyoso tu divwa kwila twa bhwila. Kyenyiki-phe, o kibanzelu kya kulenga ki tena kumoneka kala kima kya bhonzo kyavulu. O milongi yiyi yanda zwela kyebhi ki tu tena kulenga ni kuswina, phala kubhixila mu mbambe ni kutambula o mwenyu wa zwela poxolo Phawulu.\n^ kax. 6 Tala o milongi \"O Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\", mu milongi ya Mulangidi wa katatu, wa 2013.\n^ kax. 63 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Phange, mwadyakimi kyá, wa mu suluka mu njila ya tokala ya Jikidistá mu kubhanga o sidivisu ya kuboka.\n^ kax. 65 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Tu tena kubhangesa o akwetu kudibhala, se twa jijidika kunwa dingi uholuwa, mba tu kamba mbambe kyoso ki tu nwa.\n^ kax. 67 KILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Né mwene mu hama mu inzo ya kusaka, phange wa mu lenga jinga mu njila ya tokala, mu kolokota mu kubhana umbangi ku athu a mu mu langa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kudilonga-wa-kasambwadi-wa-2020\/Zubha-o-Dikanga-Dya-ku-Xindi\/","date":"2020-02-17T04:23:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141653.66\/warc\/CC-MAIN-20200217030027-20200217060027-00492.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":2459,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.23,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O muhatu wa kazala yu wa kituka Kidistá, ku pholo dya kwenda u tena kukwatekesa o mwadi wê kuxikina o kidi, mukonda dya ukexilu wê wambote. Maji nange u bhinga kukolokota mu kudibhana ni ibhidi mu mivu yavulu. (1Ph 2:21-23; 3:1, 2) Se a mu ku talesa hadi, kolokota mu kutolola o phulu ni mbote. (Lo 12:21) O phangu yambote i u bhana, i tena kukwatekesa munumy'é kuxikina o kidi, nange se wa mu bhanene umbangi mwene ke ji xikina.\nEye u tena kubhanga nguzu phala kutala o ima mu ukexilu u tala mwadi wê. (Fi 2:3, 4) Di te bhu kididi kya mwadi wê, londekesa henda ni kubhanga o ikalakalu yoso ya ku tokala ni kuxila kwoso. Kala u ngivwidi yambote. (Tiy 1:19) Kala ni mwanyu, ni kulondekesa kwa munumy'é kwila, wa mu zolo. Né mwene se o munumy'é nuka wa kulondekesele henda ni ku kuxila, né kiki u tena kusanguluka mu kwijiya kwila Jihova u bhana valolo mu ufiyele wé.—1Ph 2:19, 20.\nTALA O VIDYU, JIHOVA U TU BHANA NGUZU PHALA KUDIBHANA NI IBHIDI YOSO, MU KUSULUKA TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nKyebhi kyexile o mwenyu wa Grace Li ku dimatekenu dya ukaza wê?\nKyebhi o kidi kya Bibidya kya mu tula ku muxima?\nKyebhi o Phange Li kya kolokota mu kudibhana ni ibhidi kyoso kya mu batizala?\nIhi ya bhingi Phange Li mu musambu ya lungu ni mwadi wê?\nMabesá ebhi a tambula Phange Li mukonda dya wendelu wê wambote ni ukexilu wê wa kuxila?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2019-mwb\/milongi-ya-y%C3%B4nge-ya-21-27-ya-kamusasadi\/o-wendelu-wa-mbote-ni-kuxila-kwoso-kubhangesa-kulungulula-o-ibazelu-ya-athu\/","date":"2020-02-18T10:15:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143646.38\/warc\/CC-MAIN-20200218085715-20200218115715-00446.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":239,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.218,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ande dia kufuá, Jezú ua zuela ni kiuana kia Jipoxolo jê\nEne Akaiedi a Jezú a a Undu ni Nzumbi. O \"Kibuka kia kimbadi\" kia mu kalakala ni nguzu ioso phala kubhana kudia mu nzumbi ku abhezi ni akua mu kithangana kia tokala. Tua dielela ku kibuka kia kimbadi phala ku tu 'bhana o kudia mu ji ola ja tokala'.\nEne Endesa o dibhata dioso dia Nzambi. (1 Timote 3:15) Jezú ua bhana ku kibuka kia kimbadi, kikalakalu kia dikota kia ku langa o sidivisu ia kilunga kia Jihova mu ixi\nO kibuka kia kimbadi, fiiele mu kidi kia Bibidia ni mu kikalakalu kiê kia kuboka o njimbu iambote. Kimbadi kia fiiele, mukonda ki langa ni unjimu uoso o ikalakalu ia Kristu mu ixi. (Ikalakalu 10:42) Jihova ua mu besoala o kikalakalu kiâ kia mu bhanga, mu kubhanga madivulu.\nNanhi a a solo phala ku dikila o akaiedi a Jezú?\nMu ukexilu uebhi o kimbadi, fiiele?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kimbadi-kia-fiiele\/","date":"2020-02-18T02:33:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143455.25\/warc\/CC-MAIN-20200217235417-20200218025417-00128.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.438,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"A Nanyi o Jimbangi ja Jihova? A Nanyi o Jimbangi ja Jihova? Wa mesena kwijiya dingi ya lungu ni Jimbangi ja Jihova? Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii IA BHITI IA KAIELA Dilonge Dingi MADIVULU NI TUMIKANDA A Nanhi a mu Bhanga o Vondadi ia Jihova Lelu? O Jimbangi ja Jihova, ala ku mundu uoso, a tundu ku madimi ni ikonda ioso. Ihi iene mu kuongeka o ibuka ioso íii? KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu NDUNGE PHALA O UKUNJI A Nanyi o Jimbangi ja Jihova? Kimbundu A Nanyi o Jimbangi ja Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/ndunge-phala-o-ukunji\/a-nanyi-o-jimbangi-ja-jihova-dimatekenu\/","date":"2020-02-27T05:08:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146647.82\/warc\/CC-MAIN-20200227033058-20200227063058-00394.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":99,"character_repetition_ratio":0.198,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamoxi 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/60cddda345\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/60cddda345\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201211\/","date":"2020-05-28T22:58:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347400101.39\/warc\/CC-MAIN-20200528201823-20200528231823-00003.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9975049496,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9975049495697021}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tua tundu mu ifuxi ioso ni madimi, né kiki tuala ni kibanzelu kimoxi. Mukonda dia kiki, tua mesena ku ximana Jihova o Nzambi ia Bibidia ni Mubhangi ia ima ioso. Tu bhanga ioso phala ku kaiela o phangu ia Jezú Kristu, tu sanguluka mu ku tu ixana tu Jikidistá. Izuua ioso kala muthu mudietu, u katula kithangana mu ku kuatekesa o athu ku di longa ia lungu ni Bibidia ni Utuminu ua Nzambi. Mukonda tu bhana umbangi mba tu zuela ia lungu ni Jihova ni Utuminu uê, a tuijiia kuma tu Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/","date":"2020-06-04T18:08:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347445880.79\/warc\/CC-MAIN-20200604161214-20200604191214-00532.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":94,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.404,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kanake 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/ad6128bb04\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/ad6128bb04\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201106\/","date":"2020-05-26T07:09:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347390448.11\/warc\/CC-MAIN-20200526050333-20200526080333-00006.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.975728929,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9757289290428162}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sola O JavaScript ki i moneka phala ku jikula; ima ia mukuá ki ia-nda moneka. O Cookies i sidivila phala ku jima o browser iê. O ima i ua solo ka tena ku i bhaka. Kididi kia ku bhaka madivulu Sola o kididi kia dianga kia ku bhaka madivulu. Kididi kia dianga kia ku bhaka madivulu: Sinkronizasá ia kididi kia ku bhaka madivulu: Multimedia Exibir player de áudio, se disponível Tocar automaticamente o próximo arquivo de áudio Escolha a resolução de vídeo desejada. 240p 360p 480p 720p Sota Ku sola kizuelu phala ku tokuesa dingi. Ukexilu: I moneka mu dukumendu I moneka ku kaxi I moneka ku milongi Selecione a classificação padrão para os resultados de pesquisa. Ordem dos resultados de pesquisa: Ordenar pelos com mais ocorrências Ordenar pela data, os mais recentes primeiro Kulondekesa Ku iukisa phala ku kudisa ni ku tolesa o dífue phala kulondekesa o milongi. Kudisa ni ku tolesa o dífue: Exibir texto Ruby (Pinyin, Furigana) se disponível","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/pref\/r149\/lp-kim?url=%2Fkmb%2Fwol%2Fh%2Fr149%2Flp-kim","date":"2020-06-01T22:56:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347419639.53\/warc\/CC-MAIN-20200601211310-20200602001310-00519.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999165535,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999165534973145}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.278,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamoxi 2014 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201411\/wpub\/km_KIM_201411_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201411\/wpub\/km_KIM_201411_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201411\/","date":"2020-06-06T04:45:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348509972.80\/warc\/CC-MAIN-20200606031557-20200606061557-00185.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9960063696,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9960063695907593}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasamanu 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201504\/wpub\/km_KIM_201504_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201504\/wpub\/km_KIM_201504_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201504\/","date":"2020-06-06T04:47:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348509972.80\/warc\/CC-MAIN-20200606031557-20200606061557-00308.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9641962051,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9641962051391602}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.18,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya O divulu dya Obadiya, di bhana kidyelelu nyi ikanenu ya kwila Jihova wa-nda zelesa o dijina dyê. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Obadiya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071973\/univ\/art\/1001071973_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-obadiya\/","date":"2020-05-27T22:03:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347396163.18\/warc\/CC-MAIN-20200527204212-20200527234212-00204.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9990955591,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9990955591201782}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.154,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2014 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201401\/wpub\/km_KIM_201401_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201401\/wpub\/km_KIM_201401_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201401\/","date":"2020-05-24T23:37:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347385193.5\/warc\/CC-MAIN-20200524210325-20200525000325-00424.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9627870321,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9627870321273804, \"kwy_Latn_score\": 0.012260138988494873}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu lamba dyâ dyoso ni mwene wevile dilamba.—Iza. 63:9.\nJihova ka kwatela ngó henda ku jiselevende jê ja mu tala hadi. Mwene u bhanga kima phala ku a kwatekesa. Mu kifika, kyoso akwa Izalayele kyexile mu tala hadi kala abhika ku Ijitu, Jihova wevu o ndolo ni malamba mâ. Kiki kya mu bhangesa ku a kwatekesa. Jihova wambela Mozé: \"Nga mono kidi mwene o phaxi ya ifuxi yami . . . ngevu o kudikola kwâ . . . , eme ngejiya o malamba mâ. Nga [kà] tuluka-phe mu ku a kudila bhu maku a akwa Ijitu.\" (Mak. 3:7, 8) Kuma Jihova wa kwatela henda ku mundu wê, mwene wa a katula mu ubhika. Hama ja mivu kupholo, kyoso akwa izalayele a kexile kya mu Ixi ya Kanene, kwiza jinguma a mesena kubhânga nâ mu ixi ya kanana. Ihi ya bhange Jihova? Mwene 'u a kwatela henda mukonda dya kukema kwâ, mukonda dya hadi yala ku a bhikisa ni ku a zukutisa.' Jihova wevu dingi o ndolo ni malamba a mundu wê, yú wa a kwatekesa. Mwene wa tumikisa afundixi phala kubhulula akwa Izalayele ku jinguma jâ.—Afun. 2: 16, 18. w19.03 15 ¶4-5\nManyi muhatu u tena kujimba mon'ê wa mu vwala, katé kya suka mwene bhu kwehela mona wa tundu mu mala diyê? Ne-mbe bhu kala mama u landuka mon'ê, eme-phe kana, kuma eye ki nga kà ku jimba, lémbwe!—Iza. 49:15.\nO itumu iyadi ya dyanga ku Dikwinyi dya Itumu, ya kexile mu londekesa kwila akwa Izalayele a tokalele kubheza ngó Jihova, kya kexile mu a dimuna phala ka bheze iteka. (Mak. 20:3-6) Ki Jihova weji katula mbote mu itumu yiyi. Mu veji dya kiki, yexile phala o mbote ya mundu wê. Kyoso kyexile mu bheza o jinzambi ja ifuxi yengi, exile mu tala hadi. Ku mbandu ya mukwa, Jihova wexile mu besowala o mundu wê kyoso kyexile mu mu londekesa ufiyele; ni ku di talatala ni kuyuka mudyâ. (1 Jis. 10:4-9) Jihova ki mwene wala ni kikuma se yó amba kwila a mu mu sidivila a bhukumukina o itumu yê anga a bhanga ima yayibha ku mundu wê. Maji Jihova wa tu zolo, wejiya kyoso kya tu talatala sé kuyuka. Mwene wívwa o ndolo yetu, o ndolo ivwa o mama ku kabwetele kê ndenge. Sumbala mwene ka bhange kima ni lusolo, mu kithangana kya tokala, wa-nda fundisa o athu a dituna kudyela o ituxi ya kutalatala kyayibha akwa. w19.02 22 ¶13-15\nMaji-phe ki ki bhite kala ki nga mesena eme, maji kala ki wa mesena eye.—Luka 22:42.\nO ima i tu dilonga mu yônge i tu kwatekesa kulenduka. Kyene we kimoxi ni ima i tu dilonga mu kutanga o Bibidya. I tu bhangesa we kukayela o kulenduka kwê ni kubhanga o vondadi ya Jihova, né mwene se ki tu bhonza. Etu tu xinganeka mu kuswina kwa londekesa mu izuwa ande dya kufwa kwê. Mwene wejidile kwila o jinguma jê eji ku mu sebhulula, ku mu beta ni ku mu jibha. (Mat. 20:17-19) Né kiki, mwene wa kexile polondo phala kufwa. Kyoso kya bhixila o kithangana mwene wambela ku jipoxolo ja fiyele, exile kumoxi ni mwene mu jaludim ya Ngetesemane: 'Balumukenu, tu yetu. Mukonda o muthu wa-nda ngi sumbisa, yú wiza kyá.' (Mat. 26:36, 46) Kyoso o kibuka kya athu kyeza phala ku mu kwata mwene wa di te kupholo yu wa dilondekesa, wa tangela ku masoladi phala kwehela o jipoxolo kuya. (Nzwá 18:3-8) Kwala o kuswina kwa londekesa Jezú! Lelu,o Jikidistá a a undu ni jimbudi ja mukwá a bhanga yoso phala kukayela Jezú mu kulondekesa o kuswina. w19.01 27-28 ¶7-8","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/h\/r149\/lp-kim","date":"2020-06-06T02:46:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348509264.96\/warc\/CC-MAIN-20200606000537-20200606030537-00030.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":567,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.266,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kavua 2011 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/19757aa6b7\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kavua 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/19757aa6b7\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201107\/","date":"2020-06-05T09:42:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348496026.74\/warc\/CC-MAIN-20200605080742-20200605110742-00037.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.989433825,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9894338250160217}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.182,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Yiyi, ilombolola o mukutu wami . . . yiyi ilombolola o 'manyinga mami ma kikutu.''—MAT. 26:26-28.\nMWIMBU 16 Jihova wa Solo Sobha Yetu\nI TWA-NDA DILONGA*\n1-2. (a) Mukonda dyahi twa bhingile kukingila kwila Jezú u tu londekesa o ukexilu wa tokala phala kubhanga a o Fesa ya Lembalasa ya kufwa kwê? (b) Idifwa yebhi ya Jezú i twa-nda dilonga?\nU TENA kujimbulula yene mu bhita mu Fesa ya Lembalasa ya kufwa kwa Kidistu mu mivu yoso? Mu kidi avulu mudyetu twejiya yoso yene mu bhita mu Kizuwa kya Fesa ya Lembalasa. Mukonda dyahi? Mukonda yene ki ya bhonzo kana, yala ni kilombolwelu kya dikota. Maji tu tena kudibhwidisa: 'Mukonda dyahi o Lembalasa ki ya bhonzo'?\n2 Mu ukunji wê mu ixi, Jezú wexile ni kifwa kya kulonga o kidi, mu ukexilu wa bhebhuluka ki kwa bhonzele kutendela o milongi yê. (Mat. 7:28, 29) Kyene we kimoxi, mwene wa tu xila ukexilu wa bhebhuluka, maji wala ni valolo ya dikota wa kubhanga o lembalasa* ya kufwa kwê. Twa-nda dilonga kyambote o Lembalasa yiyi, o ima ya bhange ni ya zwela Jezú. Twa-nda tendela dingi kyambote kyebhi Jezú kya londekesa o kulenduka, kuswina ni henda ya kidi. Twa-nda dilonga we kyebhi ki tu tena ku mu kayela.\nJEZÚ MUTHU WA LENDUKA\n3. Kala ki londekesa o divulu dya Matesu 26:26-28, kyebhi Jezú kya bhangele o Fesa ya Lembalasa ni mukonda dyahi mwene wa i bhangele ngó ni ima iyadi?\n3 Jezú wa kexile ni 11 dya jipoxolo jê ja fiyele kyoso kya bhange o Lembalasa ya dyanga. Mwene wa bhange o Fesa yiyi sé ima yavulu. (Tanga Matesu 26:26-28.) Mwene wa kwatele ngó o mbolo ya kambele o felemendu ni vinyu ya subhukile mu fesa ya Phasu. Jezú wa tangela jipoxolo jê kwila, o twima tu iyadi tutu, twa kexile kizuzumbya kya mukutu ni manyinga eji bhana kala sata, mu kithangana ni mbandu, phala o mbote yâ. O Jipoxolo ka diwana mu ku mona kwila, o fesa yiyi yonene, ya ubhe, Jezú wa i bhange mu ukexilu wa bhebhuluka, sé ima yavulu. Mukonda dyahi?\n4. Kyebhi o kitendelesu kya bhana Jezú kwa Malata ki tu kwatekesa kutendela se mukonda dyahi wa bhange o Fesa ya Lembalasa ni ima yofele?\n4 Tala ngó kya bhiti ku dimatekenu dya ukunji wa Jezú wa mivu itatu, kyoso kyayi mu kunda o makamba mê—Lazalu, Malata ni Madiya. Sumbala wexile mu kithangana kya kutonoka ni makamba, maji Jezú wa a longo kima. Malata bhene bhwa kexile, maji mwene wa thandanganyele mu kulamba kudya kwavulu phala o mujitu, Jezú. Kyoso kya ki mono, Jezú ni kilendu kyoso, wa bazela Malata, wa mu kwatekesa kumona kwila, ki kwa bhingile kulamba kudya kwavulu mu kithangana kyenyókyo. (Luka 10:40-42) Kupholo dya kwenda, sumbala kwa kambele ngó tu ola phala kubhana o sata ya kukula, Jezú wa kayela o kitendelesu kya bhanene kwa Malata. Mwene wa bhange yoso phala kubhanga o fesa ya Lembalasa mu ukexilu wa bhebhuluka, sé ima yavulu. O ima yiyi i tu longa ihi ya lungu ni Jezú?\n5. O ukexilu wa lenduka wa Jezú u londekesa ihi ni kyebhi o maka yá a lungu divulu dya Filipe 2:5-8?\n5 Jezú wa londekesa kulenduka, mu ima yoso ya zwela ni ya bhange. Mu kiki, ki kima kya ku diwana, kyoso mwene kya londekesa o kulenduka kuku kwa dikota mu usuku wê wa sukina mu ngôngo. (Mat. 11:29) Mwene wejidile kwila, kwa kambele ngó weji bhana o sata ya beta kota mu ixi, wejidile we kwila eji mu fukununa phala kutambula kididi kya fuma, kya ujitu wonene ku dyulu. Né kiki, mwene ka soto ku di fumanesa, mu kubhanga fesa ya ungúngu phala kulembalala o kufwa kwê. Mu veji dya kiki, mwene wa tangela o maxibulu mê kwila, a tokalele ku mu lembalala bhu kaxi ka fesa yiyi, ya bhebhuluka, lumoxi ku muvu. (Nzwá 13:15; 1 Kol. 11:23-25) O fesa yiyi ya bhebhuluka maji yala ni valolo ya dikota, ya londekesa kwila, Jezú kexile mukwa ukumbu. Ki tu sangulukisa kyavulu kwijiya kwila, o Sobha yetu ya dyulu, muthu wa lenduka.—Tanga Filipe 2:5-8.\n6. Kyebhi ki tu tena kukayela o kulenduka kwa Jezú kyoso ki tu dibhana ni ibhidi?\n6 Kyebhi ki tu tena kukayela o kulenduka kwa Jezú? Mu ku ta kupholo o mbote ya akwetu. (Fil. 2:3, 4) Tu xinganeke dingi mu usuku wa sukina wa Jezú, mu ixi. Jezú wejidile kwila, weji bhita mu hadi ande dya kufwa. Né kiki, mwene wa thandanganyele ni ufiyele wa jipoxolo jê, eji luwala mukonda dya ufwilu wê. Kyenyiki, mu usuku wa sukina wa mwenyu wê, mwene wa a bhana milongi, wa a swinisa ni ku a tululukisa. (Nzwá 14:25-31) Jezú ni kulenduka kwoso, wa londekesa kwila, wa mesenene kyavulu o mbote ya akwâ, o yê mwene ndenge. Yiyi phangu ya katunda ya tu xila!\nJEZÚ MUTHU WA SWINA\n7. Kyebhi Jezú kya londekesa o kuswina ande dya kubhanga o Fesa ya Lembalasa?\n7 Kyoso kya zubha kubhanga o Lembalasa, Jezú wa londekesa kuswina kwonene. Kyebhi kyene? Jezu wa xikina o vondadi ya Tat'ê sumbala wejidile kwila o ukexilu wa ku mu jibha ki wa mu tokalele maji mwene wa xikina phala kubhana kijingu kwa Jihova. (Mat. 26:65, 66; Luka 22:41, 42) Jezú wa kolokota mu ufiyele phala kuximana o dijina dya Jihova, kuzokela o utuminu wa Nzambi ni kujikula o njila phala o athu a dyela o ituxi a tene kukala ni mwenyu wa kalelaku. Mu kithangana kimoxi kyenyiki wa pelepalala akayedi'ê phala o ima yeji bhita kupholo.\n8. (a) Ihi ya zwela Jezú ku jipoxolo jê ja fiyele? (b) Kyoso Jezú kyafu, kyebhi o maxibulu mê kya kayela o phangu yê ya kuswina?\n8 Jezú wa londekesa o kuswina mukonda mwene kya lungu o muxima mu ima ya mesenene kana, maji wa te kupholo o ibhindamu ya jipoxolo jê ja fiyele. O fesa ya bhange mwene kyoso kya kaye Juda, yeji lembalesa ku maxibulu a undu o valolo ya manyinga a bhubhu Jezú ni mbote ya kubhanga mbandu ku kikutu kyobhe. (1 Kol. 10:16, 17) Phala ku a kwatekesa kusuluka mu ufiyele n'a tumina ni Jezú ku dyulu, mwene wa a tangela se ihi ya kexile kwa bhinga Tat'ê ni mwene. (Nzwá 15:12-15) Jezú wa zwela ku jipoxolo o ibhidi yeji dibhana na-wu kupholo. Mu kusuluka, wa a swinisa kukayela o phangu yê bhu kaxi ka izwelu: \"kwatenu-phe mwanu!\" (Nzwá 16:1-4a, 33) Mu kubhita mivu yavulu, o maxibulu a Jezú exile mu kayela hanji o phangu yê ya kuta o vondadi ya akwa kupholo ya vondadi yê ni kulondekesa o kuswina. Sumbala ene a bhingile kutala hadi, a di kwatekesa mu dya mu ibhidi yoso.—Jihe. 10:33, 34.\n9. Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Jezú kya kulondekesa o kuswina?\n9 Kyene kimoxi lelu, twa mu kayela o phangu ya Jezú ya kulondekesa o kuswina. Mu kifika, kubhinga o kuswina phala ku kwatekesa o jiphange jetu a mu a zukutisa mukonda dya kixikanu kyâ. Sayi bhabha, o jiphange jetu a ta mu kaleya sé kikuma. Kyoso o ima yiyi i bhita twa bhingi kubhanga yoso, katé mwene kwa zokela mu kididi kyâ. (Fil. 1:14; Jihe. 13:19) O ukexilu wengi wa kulondekesa o kuswina, o kusuluka ni kuboka sé \"wôma.\" (Ika. 14:3) Kala Jezú, twala polondo phala kuboka o njimbu ya mbote ya Utuminu, sumbala o athu a tene ku tu zukutisa. Sayi kithangana, tu tena kudivwa kwila kwa tu kambe kuswina. Ihi i tu tena kubhanga?\n10. O jisemana ande dya Lembalasa, ihi i twa tokala kubhanga, ni mukonda dyahi?\n10 Tu tena kubandekesa o kuswina kwetu mu kuxinganeka mu kidyelelu ki tu bhana o sata ya kukula ya Kidistu. (Nzwá 3:16; Efe. 1:7) Mu ji semana ande dya Lembalasa twala ni ujitu wa kulondekesa o kisakidilu kyetu kwa sata ya ku kula. Mu thembu yiyi, bhanga o kitangelu kya Bibidya kya Lembalasa, samba ni kuxinganeka mu izulukutu ya bhite ni Jezú ande dya kufwa. Mu kithangana kya ku dyongeka phala o Fesa ya Lembalasa, twa-nda tendela dingi kyambote o kilombolwelu kya vinyu ni valolo ya sata. Kyoso ki tu tendela kya bhange Jihova ni Jezú phala o mbote yetu ni jindandu jetu, o kidyelelu kyetu ki kola dingi, twa-nda kolokota ni kuswina kwoso kate kudisukilu.—Jihe. 12:3.\n11-12. Ihi i twa dilongo katé kindala kiki?\n11 Katé kindala twa dilongo kwila, o Fesa ya Lembalasa ki i tu lembalesa ngó maka alungu ni sata ya ku kula ya Jezú, maji o kulenduka ni kuswina. Kisangusangu kya dikota ki tu kala na-kyu ku muxima mu kwijiya Jezú wa-nda suluka mu kulondekesa o idifwa yiyi ku dyulu kala Mukunji wa Dikota mu ku tu bhingila! (Jihe. 7:24, 25) Phala kulondekesa o kisakidilu kyetu ni muxima woso twa tokala kubhanga o Lembalasa kala kya tu londekesa mwene (Luka 22:19, 20) Tu bhanga kiki mu kizuwa 14 kya Nizá o kizuwa kya beta-o-kota ku muvu.\n12 Tu tena kumona bhu kaxi ka Lembalasa kidifwa kya mukwa kya bhangesa Jezú kufwa mukonda dyetu. Kya kexile mu ixi, mwene a mwijidile bhu kaxi ka idifwa yiyi. Kidifwa kyebhi?\nJEZÚ MUTHU WA HENDA\n13. Kyebhi o madivulu a Nzwá 10:16 ni 1 Nzwá 4:8-10, a jimbulula o henda ya londekesa Jihova ni Jezú? A nanyi a katula mbote mu henda yâ?\n13 Jezú wa londekesa kyambote o henda ya dikota ya tu kwatela Jihova, mu ima yoso ya bhange. (Tanga Nzwá 15:9; 1 Nzwá 4:8-10.) Kya beta kota, ni muxima woso, Jezú wa bhana o mwenyu wê phala o mbote yetu. Kikale se a tu undu mba twa tokala ku \"jimbudi jamukwá,\" etwenyoso tu katula mbote ku henda ya tu kwatela Jihova ni Mon'ê, bhu kaxi ka sata. (Nzwá 10:16; 1 Nzwá 2:2) Xinganeka we o vinyu ni mbolo ya bhange na-yu o Lembalasa. Yene i londekesa o henda ni ujitu wa kexile mu bhana Jezú ku maxibulu mê. Kyebhi?\n14. Mu ukexilu webhi Jezú wa londekesa o henda ku maxibulu?\n14 Jezú wa londekesa henda ku maxibulu mê a a undu ni nzumbi ikôla, mu ku bhanga kima kya kambe kubhonza, kifwa phala n'á tale. Mu kubhita kithangana, o maxibulu a undu eji bhinga kubhanga o Lembalasa mu mivu yoso, kikale mu ididi ya ubhezelu mba mu kaleya. (Dij. 2:10) O kwila ene a belesela o kitumu kya Jezú? Ene a belesela mwene!\n15-16. Amoxi a tena kyebhi kubhanga o Fesa ya Lembalasa mu ithangana ya bhonzo?\n15 Tunde mu hama ya dyanga katé mu izuwa ya lelu, o Jikidistá ja kidi, jene mu bhanga nguzu phala ku bhanga o lembalasa ya kufwa kwa Jezú. Ene a sota kubhanga o Lembalasa kala kya bhange Jezú, katé bhwoso bhwa tena, sayi bhabha a i bhanga ni ibhidi yavulu. Tala ngó yene mu bhita. Kyoso kyexile mu kaleya ku ixi ya Xina, o phange Harold King wa bhingi ku sanga ndunge phala kubhanga o lembalasa. Mwene wa pelepalala o jimblema phala o Lembalasa mu kaswekele ni ima yexile na-yu bhu maku. Mwene wa kondala kyambote o jimbeji ni izuwa, phala kubhanga o Lembalasa kumoxi ni jiphange ku mundu woso. Kya bhixila o kithangana kya lembalasa, ubheka mu kaleya, wembila, wa sambe yú wa bhange diskulusu.\n16 Sayi dingi musoso. Jiphange ja ahatu mu kibende kya kukalakala mu thembu ya Ita ya kayadi ku Mundu woso, a tele myenyu yâ mu kilwezu phala kubhanga o Fesa ya Lembalasa. Maji, kuma o Lembalasa ki ya bhonzele ku i bhanga, ene a tena ku i bhanga mu kaswekele. Ene ambe: \"Twa xikama kumoxi, bhu kaxi k'etu twa tula bangu yo fute ni dilasola dya zele, bhene bhexile o vinyu ni mbolo ya lembalasa. Twexile ni vela ya kexile mu tu mwikina, mukonda se twa tele lampada nange eji tu mona . . . . Twa bhitulula o kikanenu kyetu kya kubhanga yoso i tu tena phala ku zokela ni muxima o dijina dikôla dya Tata yetu.\" Sé phata, ene a londekesa kixikanu kya dikota! Jezú wa londekesa we henda ya dikota, mu ku tu kwatekesa phala ku bhanga o Lembalasa, sumbala bhu kaxi ka ibhidi!\n17. Ibhwidisu yebhi i tu tena kudibhanga?\n17 Mu kumona kwila o kizuwa kya Lembalasa kya zukama, kima kyambote ku dibhwidisa: 'Kyebhi ki ngi tena ku kayela o phangu ya Jezú mu ku londekesa o henda? O kwila ngene mu xinganeka o ibhindamu ya jiphange jami, inga ngene mu di xinganeka ngó eme? O kwila ngene mu jijila kuyuka ku jiphange jami, inga ngejiya kwila, ene akwa ituxi wa?' Tu tena kukayela o phangu ya Jezú ithangana yoso, mu ku bhanga yoso phala kukala ni \"kixinganeku kimoxi.\"—1 Phe. 3:8.\nLEMBALALA KYAMBOTE O MADISÁ YÁ\n18-19. (a) Ihi i tu tena kukingila ni kidi kyoso? (b) Ihi i wa mesena kubhanga?\n18 O kitumu kya kubhanga o lembalasa ya kufwa kwa Kidistu ki kya-nda kalela-ku, kana. Kyoso kya \"kêza\" Jezú mu kithangana kya hadi ya dikota, mwene wa-nda kwambata \"athu'ê ósole\" ku dyulu. Kya-nda bhita o izulukutu yiyi, o lembalasa ki twa-nda i bhanga jinga dingi.—1 Kol. 11:26; Mat. 24:31.\n19 Sumbala o Lembalasa ka-nda i bhanga dingi, tu tena kwijiya kwila, o mundu wa Nzambi wa-nda lembalala jinga o mbolo ni vinyu kala kilondekesu kya kulenduka, kuswina ni henda i tu londekesa. Mu kithangana kyenyókyo, oso a kexile ni ujitu wa ku ya mu lembalasa yiyi yonene, sé phata, a-nda tangela akwa. Maji phala ku tambula o mbote kindala kiki, twa tokala kubhanga yoso phala kukayela o kulenduka, o kuswina ni henda ya Jezú. Se kyene ki tu bhanga, tu tena ku dyelela kwila, twa-nda tambula o futu yetu kwa Jihova.—2 Phe. 1:10, 11.\nMWIMBU 13 Kidistu, Phangu Yetu\nKwa kambe ngó twa-nda bhanga o Fesa ya Lembalasa ya kufwa kwa Jezú Kidistu. O mbolo ni vinyu i tu longa kyavulu ya lungu ni kulenduka, kuswina ni henda ya Jezú. Mu milongi yiyi, twa-nda zwela kyebhi ki tu tena kukayela o idifwa yê.\nIZWELU YO JIMBULULE: Kulembalala kilombolola kubhanga ima ya katunda, ya ujitu mu dijina dya muthu mba kima kya bhiti m'ukulu.\nKILOMBOLWELU KYA JIFOTO: Foto ya mu londekesa Jikidistá ja fiyele ja mu bhanga o Lembalasa mu: kilunga kya hama ya dyanga; mu mivu ya sukina-ku ya 1800, mu kibende kya Jinazi, mu izuwa ya lelu mu Kididi kya Ubhezelu, ki kyala ni jipalelu mu jimbandu, ku ixi ya America central. Kwene mu tema.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/d\/r149\/lp-kim\/2019245","date":"2020-06-07T07:19:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348523564.99\/warc\/CC-MAIN-20200607044626-20200607074626-00544.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2267,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.231,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamusasadi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201310\/wpub\/km_KIM_201310_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamusasadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201310\/wpub\/km_KIM_201310_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201310\/","date":"2020-06-02T18:22:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347425481.58\/warc\/CC-MAIN-20200602162157-20200602192157-00363.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9822227955,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9822227954864502}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Luka Kilombolwelu Kya Divulu Dya Luka Mu kutanga o divulu dya Luka, u tena kumona misoso yavulu, ya lungu ni mwenyu ni ukunji wa Jezú. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Luka Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Luka Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Luka https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071808\/univ\/art\/1001071808_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-luka\/","date":"2020-07-13T19:08:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657146247.90\/warc\/CC-MAIN-20200713162746-20200713192746-00170.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9981766939,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9981766939163208}","num_words":74,"character_repetition_ratio":0.188,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.149,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Katanu 2015\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia\nMukonda diahi lelu, o madivulu metu a jimbulula o milongi ia Bibidia mu ukexilu ua bhebhuluka?\nTanga o milongi ia bhebhuluka ia lungu ni kifika kia Jezú kia kuinhi dia ilumba, ia lungu ni njimbu ia dikota.\nM'ukulu o madivulu metu a kexile mu jimbulula kiavulu o ifika ni ilomboluelu ia ifika, maji mu mivu íii ki ene mu jimbulula dingi kiavulu. Mukonda diahi?\nO milongi íii, i tu kuatekesa ku tendela kiambote o kifika kia jitalendu.\nKiebhi o athu a a tungula kala jihombo kua Kristu, a kuatekesa o jiphange jâ?\nO athu a belesela o itendelesu ia Nzambi a sangulukisa o mixima iâ, a tambula mabesá avulu mu nzumbi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150315\/","date":"2020-07-13T18:26:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657146247.90\/warc\/CC-MAIN-20200713162746-20200713192746-00174.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":125,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.392,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jobe Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jobe Mu kubhitulula bhofele o divulu dya Jobe, di longa o kutena kua ni unjimu ua Jihova. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jobe Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jobe Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jobe https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071934\/univ\/art\/1001071934_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-jobe\/","date":"2020-07-15T03:05:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657154789.95\/warc\/CC-MAIN-20200715003838-20200715033838-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9997956157,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9997956156730652}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.192,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.183,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia\nTala kyebhi o divulu dya Dimatekenu dijimbulula o musoso wa athu tundé kudimatekenu, di tutangela we kyebhi kya mateka o hadi ni kufwa.\nNzambi wabhulula akwa Izalayele ku ubhika mu ixi ya Ijitu, yu wa akitula kifuxi kikôla phala mwene.\nJihova ua kumbidila o kizuelu kiê kia kubhulula o mundu uê ku ubhika ku ixi ia Babilonha ni kubheka dingi o ubhezelu ua kidi mu mbanza ia Jeluzaleme.\nO divulu dia Nehemiia di tu longa ima iavulu ia lungu ni kubheza Nzambi mu izuua íii.\nO misoso ni izulukutu ia bhiti mu izuua ia Estere, ia-nda suínisa o kixikanu kié mu kutena kua Jihova Nzambi kua kubhulula o mundu uê ku ibhidi lelu.\nEnioso a zola Jihova a-nda kua polovala. O musoso ua Jobe, u londekesa kuila, tu tena kukolokota ni kuzokela o ungana ua Jihova.\nO Jisálamu i bhana kijingu ku ungana ua Jihova, i kuatekesa ni kukonda o malamba ia athu a zolo Nzambi, ilondekesa ué kiebhi o ima mu ngongo ia-nda bhiluka, bhu kaxi ka Utuminu ua Nzambi.\nTanga o unjimu ua Nzambi u tena ku ku kuatekesa mu njila jé joso— mu maka alungu ni kuta uenji ni mu maka alungu ni muiji.\nIzaya dyene o divulu mu usanga o ikanenu itena kuswinisa o kixikanu kyé kwa Jihova kya kwila Mwene Mukwa Kukumbidila o ikanenu yê, ni kwila Nzambi ya kubhuluka kwetu.\nJelemiya wa kolokota mu kubhanga o kikalakalu kyê kya upolofeta sumbala ni ibhidi.\nO polofeta Jelemiya mwéne wasoneka o divulu dya Kuditenda, o divulu didi dizwela o malamba ejila mukonda dya kibwikilu kya Jeluzaleme ni kulondekesa kyebhi o kudyela kubhekela o muloloki wa Nzambi.\nIzekiiele ni kulenduka ni kusuina kuoso, ua kumbidila o kikalakalu kia mu bhe Nzambi, né muene kia bhonzele kiavulu. O phangu iê iala ni valolo ia dikota phala etu lelu.\nO ikanenu ya Hozeya yala ni disá dya valolo phala etu lelu, ya lungu ni henda ya Jihova kwa yó a dyela o ituxi yâ, ni ya lungu ni ubhezelu u xikina mwene.\nJowele wa soneka ya lungu ni \"kizuwa kya Jihova\" kya zukama, ni ihi i twa tokala o kubhanga phala kubhuluka. O ikanenu íyi yala ni valolo ya dikota mu izwua yetu.\nJihova wa tumu o dyala didi dya lenduka kubhanga kikalakalu kyala nyi valolo ya dikota. Mbote yahi i tu tena kukatula mu phangu ya Amoji?\nO divulu dya Obadiya dyene o divulu dya beta o kutola mu Mikanda ya Hebalayku. O divulu didi di bhana kidyelelu dyene di kanena we kwila Jihova wa-nda zelesa o dijina dyê.\nO polofeta wa xikina o ku mu bazela, yú wa kumbidila o ukunji wê, wa dilongo disá dya dikota ya lungu nyi henda nyi kuloloka kwa Nzambi. O phangu yê ya-nda ku swinisa.\nO divulu didi dya ikanenu ya Nzambi di tena ku kolesa o kidyelelu kyetu kya kwila o ima i tu bhinga Jihova ki i bhonzo, yene phala o mbote yetu.\nO kikanenu ki tu bhana kidyelelu kya kwila Jihova u kumbidila jinga o kizwelu kyê. Mu kaxi ka Utuminu wê, mwene wa-nda kubhana kukondama kwa yo a mu sota o paze ni ubhulukilu.\nEtu tu tena ku dyelela kwila Jihova wa-nda bhulula o mundu wê mu ola ni mu ukexilu wa tokala.\nMukonda dyahi twa mu kingila kwila o kizuwa kya Jihova ku fundisa, kya-nda dikumbidila ni kidi kyoso?\nO divulu dya Ajew di londekesa o valolo ya ku ta kupholo o vondadi ya Jihova mu kididi kya vondadi yetu.\nIsuma yavulu ni ikanenu ya swinisine o mundu wa Nzambi mu ukulu. O ikanenu yiyi kate kiki yene hanji mu swinisa o mundu wa Nzambi ku dyelela mu kikwatekesu kya Jihova.\nO Jikidistá ja dyanga a kalakala ni nguzu yoso phala kubhanga maxibulu ku akwâ ifuxi yoso. O divulu dya Ikalakalu di tena ku ku swinisa kusanzumuna o ukunji wé, ni kukala ni kisangu-sangu mu ukunji.Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ikalakalu\nO divulu didi di tanga kwila o ijila ya Jihova, ni kulenduka ni henda ki yene mu lunguluka, kana. O divulu didi di longa we phangu yambote phala etu mu izuwa yiyi.\nDilonge yalungu ni njimbu yambote yasoneka Matesu, dyene o divulu dya dyanga mu madivulu awana azwela yalungu ni Jezú.\nMu madivulu auana a tanga o musoso ua Jezú, o divulu dya Máluku diene o divulu dia beta o kutola, maji o divulu dia Marku di tu kuatekesa kumona Jezú ku hádia ua mu tumina kala sobha ia Utuminu ua Nzambi.\nIma yahi a i jimbulula ngó mu divulu dya Luka?\nO divulu dya Nzwá dizwela lwa vulu ya lungu o henda ya londekesa Jezú ku mundu, o phangu yê ya kulenduka ni ku dilondekesa kala Mexiya —o Sobha ya Utuminu wa Nzambi.\nDijimbulula kwila Nzambi ki mukwa katombo, dijimbulula we kwila kima kyambote kukala ni kixikanu kwa Jezú Kidistu.\nMumukanda wa Phawulu mwala itendelesu ni jindunde javulu jalungu ni kudibunda kumoxi, kuzela, henda, ni kidyelelu ku difukunukinu.\nJihova, \"o Nzambi mukwa kukonda o malamba,\" u kolokotesa, ulanga o jiselevende jê.\nO mukanda wa Phawulu ku akwa Ngalásya wala ni valolo yavulu phala etu lelu kala kyexile m'ukulu kyoso mwene kya u soneka. O mukanda yú u tena kukwatekesa o Jikidistá joso kukolokota kukala fiyele.\nO mukanda yú yobhuse, ujimbulula o vondadi ya Nzambi yakubheka o paze ni kudibhana kyambote bhukaxi ka Jezú Kidistu.\nKyoso ki tukolokota fiyele sumbala ni ibhidi, tuswinisa we akwetu kukala fiyele.\nTutena kusangulukisa Jihova mukukumbidila o ima itudilonga, mukudiloloka mudyetu, ni mukwijiya o kididi kya Jezú ni ungana wê.\nTwabhingi kutona munzumbi, \"kutungula o ima yoso,\" \"kusamba jinga,\" ni kudiswinisa mudyâ.\nPhawulu walungulula o kibanzelu kya kexile nayu o athu kyalungu ni kizuwa kya Jihova, waswinisa we o jiphange phala n'a kolokote.\nPhawulu wasoneka o mukanda wa 1 Timote phala kulondekesa kyebhi kyatokala kwenda o ima mu kilunga, ni kudimuna yalungu ni ulongelu wamakutu ni kuzola o kitadi.\nPhawulu uswinisa Timote phala kukumbidila o ukunji wê.\nO mukanda wa poxolo Phawulu kwa Titu uzwela yalungu ni maka exile mu bhita mu ilunga ku Keleta, ujimbulula we se ihi yabhingi kubhanga o phange yadiyala phala kusidivala kala kafunga.\nO divulu didi dyofele maji dyala ni madisá avulu ambote phala o Jikidistá kala o kulenduka, o kubhanga o mbote ni kuloloka.\nO ubhezelu wa jikidistá wabeta o kota o jithembulu ni jisata jayama ndenge.\nTiyaku wate ifika yala ni kutena kwavulu phala kulonga itumu yatokala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/","date":"2020-07-16T15:01:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657169226.65\/warc\/CC-MAIN-20200716122414-20200716152414-00147.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1058,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.293,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 O Dijimbuluilu Dia Kulueza Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu JIFILIME Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 Kimbundu Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 2 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102017516\/univ\/art\/1102017516_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/lembalalenu-o-muhatua-lote\/filime-mbandu-2\/","date":"2020-07-08T22:49:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00016.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9892614484,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9892614483833313}","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.173,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.233,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katatu 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katatu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201301\/","date":"2020-07-09T00:12:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00051.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9821951985,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9821951985359192}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kauana 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kauana 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201302\/","date":"2020-07-09T00:05:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00082.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9804654121,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9804654121398926}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasamanu 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasamanu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201304\/","date":"2020-07-08T23:56:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00144.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9820521474,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9820521473884583}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.18,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201305\/","date":"2020-07-08T23:51:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00175.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9752736092,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.975273609161377, \"yom_Latn_score\": 0.014043101109564304}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.179,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kasambuadi 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kasambuadi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201505\/wpub\/km_KIM_201505_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201505\/","date":"2020-07-08T22:25:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00357.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.955167532,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9551675319671631, \"yom_Latn_score\": 0.025553280487656593}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.177,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kamoxi 2013 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201311\/wpub\/km_KIM_201311_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kamoxi 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201311\/wpub\/km_KIM_201311_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201311\/","date":"2020-07-08T23:12:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00412.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.997209549,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9972095489501953}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kakuinhi 2015 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 PDF EPUB JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201508\/wpub\/km_KIM_201508_lg.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kakuinhi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/KIM\/201508\/wpub\/km_KIM_201508_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201508\/","date":"2020-07-08T21:28:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00450.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9813891649,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9813891649246216, \"cjk_Latn_score\": 0.011078848503530025}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.178,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.2,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O ibhidi i moneka mu maukexilu avulu. Mukonda dia kiki, ki tu tena kudilanga mu ibhidi ioso i moneka, maji tua-nda dilonga phangu jiuana ja athu a a tumbula kiá mu milongi íii. Tala kiebhi o athu a dibhanene ni ibhidi ki i difu, kia a kondo o malamba kua Nzambi.\nIHI I UA TOKALA KUBHANGA SE A KU KAIE KU SALU?\nSeth uambe: \"Eme ni muhatu'ami tundé kia tu kaie ku salu kua bhiti kiá thembu. * Mu mivu iiadi tua kexile mu dikila o muiji ni ima ia kexile mu tu bhana ni ka uenji ku tua kexile mu bhanga. Mukonda dia kiki, muhatu'ami Priscilla, ua luualele kiavulu. Mukonda dia kiki nga divu kiaiibha, sé valolo.\"\n\"Kiebhi ki tua dibhana ni maka enhá? Ithangana ioso, Priscilla ua kexile mu xinganeka mu izuelu ia Jezú i tu sanga mu divulu dia Matesu 6:34. Muéne uambe kuila, ki tu tokala kuthandanganha ni kizuua kia mungu, kala kizuua kiala ni ibhindamu iê. O misambu ia kexile mu bhanga, ia mu bhana nguzu ia kukolokota. Mu diami, o divulu dia Jisálamu 55:22, dia ngi kuatekesa. Kála o mukuâ jisálamu, ngehela o ibhidi iami bhu maku a Jihova, muéne ua ngi kuatekesa. Sumbala lelu ngala kiá ni salu iéngi, maji tua sosolola o ukexilu ua muenhu uetu mu ku kaiela o kitendelesu kia Jezú ki tu sanga mu divulu dia Matesu 6:20-22. O kima kia beta kota ki tua bhange o kuzukama dingi kua Nzambi, o ukamba uetu mu ukaza ua kolo dingi.\"\nJonathan uambe: \"Kioso uenji u tua kexile mu bhanga ua boba, nga kexile ni uôma, se ngeji dikila kiebhi o muiji. Mukonda dia kithangana kiaiibha kia kukamba kitadi ni kudia mu ixi, o nguzu iami ia kukalakala mu 20 a mivu, ia diboto. Nga mateka kuzoka ni muhatu'ami mukonda dia kitadi. Ki tua kexile mu tena kusumba kima ni kalatá ka crédito, mukonda tua kexile ni uôma ua kuila, o matenda keji xikina.\"\n\"O mak'â Nzambi ni nzumbi iê ikôla ia tu kuatekesa kusola kiambote. Nga dilongo kuxikina kikalakalu kioso kioso, nga kexile ué mu dilanga ni ima i nga tokalele kusumba. Kuma tu Jimbangi ja Jihova a tu kuatekesa ué ku jiphange. Ene a tu bhangesa kudivua kiambote a tu kuatekesa mu ithangana ia bhonzo.\"\nIHI I UA TOKALA KUBHANGA SE A KUSENGE?\nRaquel uambe: \"Kioso mudiuami kia ngi senge, muxima uami ua toloka, nga kexile ni njinda. Muxima uami ua kexile ni ndolo iavulu. Maji nga zukama dingi kua Nzambi, muéne ua ngi kondo o dilamba diami. Kioso ki nga mateka kusamba dingi ithangana ioso, o kutululuka kuijila kua Nzambi kua lange o muxima uami. Nga divu kala muéne ua sake o muxima uami ua tolokele.\"\n\"Mukonda dia Mak'â mê o Bibidia, nga katula o njinda ni unguma u nga kexile nau ku muxima. Nga kumbidila o izuelu ia poxolo Phaulu mu divulu dia Loma 12:21, diambe: \"Kana kuehela phulu ku mi tolola, inda enu-ku mu tolola o phulu ni mbote.\"\n\"Saí dikamba ua ngi kuatekesa kumona kuila, nga tokalele kusuluka ni muenhu uami. Muéne ua ngi londekesa o divulu dia Ndongixi 3:6, ni henda ioso ua ngi ambela uixi: Saí 'thembu ia kujimbidisa.' O izuelu íii ia ngi xixima kiavulu, maji ia ngi tokala. Lelu nga mesena kiá kubhanga ima iéngi ku muenhu.\"\nElizabeth mukuâ Estados Unidos uambe: \"Kioso ki u disenga ni kazola kê, u bhindamena kikuatekesu. Ngala ni dikamba dia kazola ua ngi kuatekesa ithangana ioso. Muéne ua kexile bhu mbandu iami, ua ngi kuatekesa, nga divu kala a ngi zolele, sumbala a ngi sengele. Sé phata, Jihova ua mu tumu phala kusaka o muxima uami.\"\nIHI I UA TOKALA KUBHANGA SE UA KATE MBA UA KUKA?\nLuis a mu tumbula kiá mu dimatekenu dia Mulangidi iú, uala ni uhaxi ua bhonzo ua lungu ni muxima. Mu ithangana iiadi muéne hinu uáfu. Lelu muéne u kala 16 dia jiola mu jimakina phala kubhuima o munza. Muéne uambe: \"Nga kexile mu samba kua Jihova ithangana ioso. Kioso ki nga kexile mu zubha o kusamba kua Nzambi, o nzumbi iê ia kexile mu ngi bhana nguzu. Kusamba ku ngi bhana nguzu, ia kukolokota, mukonda ngala ni kixikanu kua muéne ni kuila, muéne ua mu ngi langa.\"\nPetra uala mu kitala kia 80 a mivu uambe: \"Eme nga mesena kubhanga ima iavulu, maji ki ngi tena dingi. Kubhonza kiavulu kumona o nguzu iami mu mukutu kuzoza. Muenhu ua ngi kumu ni kutambula milongo izuua ioso. Ithangana iavulu ngi divua kála Jezú ua bhingile kua Tat'ê, phala ku mu katula o kibhidi kia kexile mu dibhana nakiu se kia bhanene. Jihova ua bhana nguzu kua Jezú, muéne u ngi suínisa ué. O musambu uene o milongo iami. Kioso ki ngi zuela ni Nzambi, ngi dívua kiambote.\"—Matesu 26:39.\nJulian uala ni uhaxi ua bhonzo, ua mu bhangesa ku kala huhialenge, mu 30 a mivu kiene ué kiene mu dívua. Muéne uambe: \"Nga tundu ku kialu kia ungana, lelu nga xikama bhu kialu kia malola. Maji lelu o muenhu uami uala dingi ni valolo, mukonda ngene mu bhanga o mbote kua akuetu. Kubhanga o mbote kusosolola o hadi, Jihova ka jimbi o kikanenu kiê kia ku tu kuatekesa mu ithangana ia bhonzo. Kala kia zuelele poxolo Phaulu ngi zuela ni kidi kioso: \"Ima ioso nga soko na-iu mua Kristu ió mukua ku ngi bhana o kutena.\"\"—Filipe 4:13.\nIHI I TUA TOKALA KUBHANGA KIOSO KI TU FUNDA NDANDU?\nAntonio uambe: \"Kioso tat'etu kiafu mu kiluezu, mu dimatekenu kia ngi bhonzo ku ki xikina. Nga banzele kuila, tat'etu ka tokalele kúfua, mukonda muéne ka kexile ni kikuma. Maji kana-ku kima ki nga tokalele kubhanga. Muéne ua kumbamene mu izuua itanu kiene kia kiáfu. Bhu pholo ia mam'etu nga kexile, mu bhanga nguzu phala ki ngi dilé, maji mu ubheka nga kexile mu dibhuidisa. 'Mukonda diahi? Mukonda diahi?'\n\"Mu izuua ienióio ia bhonzo nga kexile mu bhinga kua Jihova phala ku ngi kuatekesa kulanga o muxima uami ni kutululuka. Bhofele bhofele nga tululuka. Ngejiia kuila, o Bibidia iamba kuila, \"o ibatu ni jithembu\" ja tokala ku athu oso. Kuma Nzambi ka tena kutanga makutu, nga dielela ni kidi kioso kuila, nga-nda mona dingi tat'etu kioso kia-nda fukunuka.\"—Ndongixi 9:11; Nzuá 11:25; Tito 1:2.\nRobert a mu tumbula kia mu milongi ia dianga kiene ué kia banza. Muéne uambe: \"Eme ni kazola kami, tua mono o paze i zuela o Bibidia mu divulu dia Filipe 4:6, 7. Tua bhingi o paze íii kua Jihova bhu kaxi ka misambu. O kutululuka kua muxima, kua tu bhana nguzu ia kuzuela ia lungu ni kidielelu kietu kia lungu ni difukunukinu. Sumbala o kiluezu kia kiphululu kia jibha mon'etu, maji tuene mu lembalala o ithangana iambote i tua bhiti kumoxi. Tuene mu lembalala o ithangana íii ni kisangusangu.\n\"Kioso o jiphange jetu Jimbangi ja Jihova kia tu tangela kuila, a tu muene kioso ki tua kexile mu zokela o kixikanu kietu mu mutelembe ua izuzumbia, tua ambela kuila, tua tenene ngó kubhanga kiokio ni kikuatekesu kia misambu iavulu ia bhangele o jiphange jetu mu nzumbi. Mu kidi ngejiia kuila Jihova ua kexile mu tu kuatekesa bhu kaxi ka jinjimbu ja kexile mu tu tumikisa o jiphange phala ku tu konda o malamba.\"\nKala ki tua mono mu ifika kudima, Nzambi u tena kubatula o maka ni ibhidi ia bhonzo ia athu. Abha o ibhidi iê? Maka oso oso u ua mu dibhana nau, saí muthu u tena ku ku kuatekesa, mu ithangana ia bhonzo. * Bhinga kikuatekesu kua Jihova. Muéne \"Nzambi ió athu oso kuene mú tambula o dikuatekesu!\"—2 Kolindo 1:3.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/izuelu-iambote-mu-ithangana-ia-malamba\/","date":"2020-07-08T11:43:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655896932.38\/warc\/CC-MAIN-20200708093606-20200708123606-00291.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1232,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.295,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Katutu 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Katutu 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/99ad4f6a25\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201209\/","date":"2020-07-08T23:58:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00508.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9854716063,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9854716062545776}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 SOLA O UKEXILU UA KU KATULA Kanake 2012 Text Ukexilu ua ku katula madivulu metu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 PDF JWPUB Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/f5de7e084e\/images\/cvr_placeholder.jpg Kutumikisa kwakwenu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 Kimbundu KIKALAKALU KIETU KIA UTUMINU Kanake 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/ct\/f5de7e084e\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/km201206\/","date":"2020-07-08T11:54:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655896932.38\/warc\/CC-MAIN-20200708093606-20200708123606-00397.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9716359377,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9716359376907349}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.181,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ejiia dingi ia lungu ni iônge ietu. Sota kididi kia ubhezelu ku diembu diê.\nNgolokela yalungu ni Coronavirus (COVID-19): Muididi yavulu kitwanda dyongeka mu Kididi kya Ubhezelu mba muibuka yamakota. Sewamesena kwijiya dingi yalungu ni Bibidya mba yalungu ni Jimbangi ja Jihova, twakudyondo tambwijila okamukanda kala mumbandu Bhinga Phala Kukukunda Mukubhanag kiki, andakusota kwala o Jimbangi ja Jihova mu dyembu dye.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ionge\/","date":"2020-08-14T20:43:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739370.8\/warc\/CC-MAIN-20200814190500-20200814220500-00175.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000071526,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000007152557373}","num_words":61,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.213,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: O kuila Nzambi ua tu bhange phala kufua?\nTanga: Dij 21:4\nZuela: O Mulangidi iú u jimbulula ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni muenhu ni kufua.\nLONGA O KIDI\nKibhuidisu: Mukonda diahi kuene hadi iavulu?\nTanga: 1Nz 5:19\nKidi: Satanaji, o Diabhu, muéne ua mu tumina o ngongo.\nKIEBHI KIA LONGA O BIBIDIA?\nZuela: O Jimbangi ja Jihova, a longa o Bibidia sé kufuta, a tambuijila o ibhuidisu kala íii: Mukonda diahi kuene hadi iavulu? Kiebhi o muiji uami u tena kuzediua? O ka vidiu kaka, ka londekesa kiebhi ki tuene mu longa o Bibidia. [Xika o vidiu.] Tu tena kumateka kudilonga bhu kaxi ka divulu didi. [Londekesa divulu dioso-dioso dia kudilonga; se ki bhana, mu londekese kiebhi ki tu longa o Bibidia.]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nSola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kavua-2017-mwb\/ifika-ia-kuboka\/","date":"2020-08-06T23:08:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00375.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ijiia se mukonda diahi o kixikanu kua Jezú, kima kia tokala phala o Jikidistá ja kidi.\nO kuila Jezú ua zuela kuila kuala njila javulu j'endesa ku muenhu?\nO Bibidia i zuela se nanhi ua-nda bhuluka.\nIjiia kiebhi o ku xila akuetu, kidimbu kia Jikidistá ja kidi.\nIjiia se mukonda diahi Charles Taze Russell, ki muéne ua mateka o ngeleja ia Jimbangi ja Jihova.\nSé ku bhinga kitadi mba dijimu, ijiia kiebhi o kikalakalu kia kuboka kia mu kula ku mundu uoso.\nO kuila mua di uanuna mu ibuka-ibuka? A nanhi a sidivila kala akunji?\nIjiia se kiebhi ki tu tambula itendelesu ni milongi, bhu kaxi ka ukexilu iú.\nIjiia ihi ia tendelesa Jezú ku maxibulu mê a dianga o ku bhanga.\nDi longe o ima ia lungu ni ubhulukilu ni kiebhi ki tu tena ku bhuluka\nIhi i tu bhangesa ku kunda o athu ala kiá ni ngeleja iâ?\nIjiia o itambuijilu ia lungu ukexilu uetu ua ku longa o athu sé ku futa.\nSaí athu a banza kuila o Jimbangi ja Jihova a dituna o maukexilu oso a ku saka. O kuila kiki kidi?\nAthu avulu ene mu bhanga o fesa ia Natale sumbala ejiia kuoso kua tundu. Ijiia se mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova kene mu bhanga o fesa ia Natale.\nAthu avulu a mona o fesa ia Phasu kála fesa ia Jikidistá. Mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova kene mu bhanga fesa ia Phasu?\nDi longe ima i uana ia lung ni kilunga kiki kiala ku mundu uoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/ibhuidisu-iene-mu-bhanga-dingi-athu\/","date":"2020-08-14T21:16:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739370.8\/warc\/CC-MAIN-20200814190500-20200814220500-00177.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":253,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"16:21-23\nSumbala Phetele ua zuelele mukonda dia henda, Jezú ua bazela Phetele ni lusolo, mukonda dia ibanzelu iê iaiibha\nJezú ua kijidile kuila, kiokio ki kiexile kithangana kia tokala phala ku di 'kuatela henda.' Satanaji ua mesene kuila, muene u landuka mu kithangana kienhokio\n16:24\nJezú ua tumbula ima itatu i tua tokala kubhanga phala kuehela o vondadi ia Nzambi ku tu endesa. O ima iii ia lungu ni ihi?\nKudituna kubhanga o vondadi ié:\nKuambata o taka ié:\nKusuluka ni kukaiela Jezú:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kauana-2018-mwb\/milongi-ia-19-25-ia-kauana\/ibanzelu-ia-nanhi-i-uala-na-iu\/","date":"2020-08-10T05:45:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00178.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":81,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O milongi iala ku luiji, ia-nda tu londekesa kiebhi o Jimbangi ja Jihova kiene mu zuela ni vizinhu jâ. Tu xinganeke Mbangi ia Jihova, dijina diê Nzuá ua tula ku dibhata dia diiala, dijina diê Matesu.\n\"SOTA\" O KUIJIIA\nNzuá: Matesu, ngi sanguluka kiavulu mu ku kala mu zuela n'eie maka alungu ni Bibidia. * Mu kizuua kia tundu-mu, eie uebhula maka alungu ni Utuminu ua Nzambi. Eie ua ngi bhuidisa se mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a xikina kuila o Utuminu ua Nzambi ua mateka o ku tumina ku muvu ua 1914.\nMatesu: Kiene muene, nga kexile mu tanga o madivulu menu, nga tange-mu kuila, o Utuminu ua Nzambi ua mateka o ku tumina ku muvu ua 1914. Eme nga mesena kuijiia kiambote o maka enhá, mukonda enu muene mu zuela kuila, o ilongesu ienu ioso i tunda mu Bibidia.\nNzuá: Kidi muene.\nMatesu: Eme nga tange kiá o Bibidia ioso. Maji ki ngi sange-mu kibatulu kia tumbula o muvu ua 1914. Kienhiki, ngai mu tokuesa mu Internete o muvu uenhú \"1914.\" Maji né njimbu né njimba.\nNzuá: Ngi ku ximana mu ima iiadi. Moxi, mu ku tanga o Bibidia ioso. Kiki kilombolola kuila ua uabhela o Mak'â Nzambi.\nMatesu: Kiene muene. Se-ku divulu diéngi dia soko ni Bibidia.\nNzuá: Kidi. O ia kaiadi, mu ku lengela mu Bibidia mu ku sota o itambuijilu ia Ibhuidisu iê. Eie ua bhange kala ki tu tendelesa o Bibidia o ku bhanga: \"Sota\" o kuijiia. * Kima kiambote ki ua mu bhanga.\nMatesu: Kidi kiê. Nga mesena kuijiia muene. Nga tokuesa ué o maka enhá alungu ni muvu ua 1914 mu divulu didi mu tuene mu di longa. O maka alungu ni nzoji ia Sobha, nzoji ia lungu ni muxi ua dikota a u batula iu ua kulu dingi, nga fika kiene.\nNzuá: Kiene muene. O maka enhá tu a sanga mu divulu dia Daniiele kibatulu 4. Di tanga o nzoji ia loto Nabukodonozolo Sobha ia Babilonha.\nMatesu: Kiene muene. Nga tange o maka enhá veji javulu. Maji ngi ku tangela o kidi kuila, ki ngi tendela kiebhi o maka enhá alungu ni Utuminu ua Nzambi mba ni muvu ua 1914.\nNzuá: Matesu ni polofeta Daniiele ué ka tendela ioso ia mu tumu o ku soneka!\nMatesu: Mbe?\nNzuá: Xe. Bhabha mu divulu dia Daniiele 12:8, muéne uambe: \"Eme-phe kia zuel'iki nga k'ivu maji ki kia ngi jimbulukila.\"\nMatesu: Mbe k'eme ngó kana.\nNzuá: Mu kidi, Daniiele ka tendela o maka mukonda ki i kexile hanji o kithangana kia Nzambi kia ku bhangesa o athu ku tendela o maka enhó u tu sanga mu divulu dia Daniiele. Maji mu lelu didi, tu tena kiá o ku tendela kiambote o maka enhá.\nMatesu: Mukonda diahi ua mu zuela kiki?\nNzuá: Tala ihi i zuela o velusu ia kaiela. Daniiele 12:9, di zuela: \"Mak'ama a ma jika, ia ate-ku kidimbu katé kia k'èza o thembu ia sukidilá-ku.\" O izuelu íii ilombolola kuila, o maka enhá eji ku a tendela ngó ku hádia, mu \"thembu ia sukidilá-ku.\" Tua-nda di longa ku pholo kuila, o izulukutu ioso iene mu bhita lelu ilondekesa kuila tuala kiá mu thembu ia sukidila-ku. *\nMatesu: U tena ku ngi jimbuluila o maka enhá?\nNzuá: Nga-nda fikisa.\nNZOJI IA NABUKODONOZOLO\nNzuá: Ande dia ku mateka, tu bhitulule hanji bhofele o nzoji ia Sobha Nabukodonozolo. Kiene ki tua-nda mona ihi ilombolola o nzoji íii.\nMatesu: Kiambote.\nNzuá: Mu nzoji, Nabukodonozolo ua mono muxi ua dikota ua tula ku diulu. Iu ua kivu o mukunji ua Nzambi ku tumina ku batula o muxi uenhú. Maji Nzambi ua tumu ku xisa o kixinji kiê. Mu ku bhita \"sambuadi dia jithembu,\" o muxi ueji kula dingi. * Kia dianga, o maka enhá a bhiti ni Sobha Nabukodonozolo. Sumbala muéne uexile Sobha ia fuma\nMatesu: Kana, ki ngi kijiia.\nNzuá: Se-ku maka. O Bibidia ilondekesa kuila Nabukodonozolo ua saluka mu sambuadi dia jithembu. Mu kithangana kieniókio, muéne ka tenene ku tumina. Maji kioso kia bhiti o sambuadi dia jithembu, Nabukodonozolo ua disanze iu ua mateka dingi o ku tumina kala sobha. *\nMatesu: Kiambote, eme ngi tetuluka. Maji kiebhi o maka enhá alungu ni Utuminu ua Nzambi ni muvu ua 1914?\nNzuá: O kikanenu kiki kiala mu luiadi. Kia dianga, o maka enhá a bhiti kioso o ungana ua Sobha Nabukodonozolo kia u batula. Kia kaiadi, kia lungu ni kioso o ungana ua Nzambi kia u batula. Kienhiki-phe o ki kumbidilu kia kaiadi kiene kia lungu ni Utuminu ua Nzambi.\nMatesu: Kiebhi ki uejiia kuila, o kikanenu kiki kia lungu ué ni Utuminu ua Nzambi?\nNzuá: Kia dianga, o kikanenu kiene kiki, ki tu londekesa o maka enhá. Kala kilondekesa o divulu dia Daniiele 4:17, o kikanenu kiki a ki bhanene 'phala ki bhekele athu ku tongolola kuma, mbé Suke-ku muene utumina o utuminu ua athu; u u bhana uoso a mu andala.' Ua mono o kizuelu 'o utuminu ua athu?'\nMatesu: Nga mono, kiambe kuila 'Suke-ku muene utumina o utuminu ua athu.'\nNzuá: Kiene muene. Mudiê, nanhi o \"Suke-ku?\"\nMatesu: Nga fika Nzambi.\nNzuá: Kiene muene. Tu tena ku mona-phe bhabha kuila, o kikanenu kiki ki ki lungu ngó ni Nabukodonozolo kana. Kia lungu ué ni \"utuminu ua athu\"\nMatesu: Kiebhi?\nO DIAMBU DIA BETA-O-KOTA DIA DIVULU\nNzuá: O divulu dia Daniiele di tumbula veji javulu diambu dimoxi. Di tanga o kikanenu kioso o Utuminu ua Nzambi kieji u tudika bhu maku a Mon'ê, Jezú. Mu kifika, tu tange o ibatulu ia mukua mu divulu dia Daniiele. O kuila u tena ku tanga o divulu dia Daniielel 2:44?\nMatesu: Se-ku maka. Di zuela: \"Maji, mu izuua ia jisobha jenhiji, o Nzambi ia diulu ua kà bheka-ku o Utuminu ki u xikina dingi ku u jikinisa; o utuminu iú kà u ehela ku bhita dingi bhu maku ma miji iengi, uene kiá ua kà sasujula o mautuminu moso'ama anga a-bhua-ku, maji o uene ua kà xalela ni kutumina mu thembu joso katé ku hádia ni hádia.\"\nNzuá: Nga sakidila. U tena ku mona kuila o velusu íii ia mu tanga maka alungu ni Utuminu ua Nzambi?\nMatesu: Manhi kiá.\nNzuá: Tua mono kuila o Utuminu iú \"ua kà xalela ni kutumina mu thembu joso katé ku hádia ni hádia.\" Kiki kiene kia-nda bhita ni Utuminu ua Nzambi, maji ki kiene kiene mu bhita ni mautuminu a athu, ki kiene?\nMatesu: Kana, ki kiene.\nNzuá: Tala dingi o kikanenu kia mukuá mu divulu dia Daniiele kia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Tu ki sanga mu divulu dia Daniiele 7:13, 14. Ia lungu ni nguvulu iú ua-nda tumina ku hádia, o jivelusu jiji, ji zuela: \"A mu bhana kutumina, ni kijingo, ni ungana, phala miji ioso, ni ifuxi, ni madimi moso ende ni ku mu bhikila muene. O ku tumina kuê kua miaka, ku kuene dizubhilu, o ungana uê uene ngó, ka tena ku u buisa-ku.\" Saí kizuelu bhabha ki ua kijiia kiá?\nMatesu: O jivelusu ja tumbula o kizuelu utuminu.\nNzuá: Kiene muene. Ki utuminu uoso-uoso kana. Tua mono kuila, o Utuminu iú ueji tumina \"miji ioso, ni ifuxi, ni madimi moso.\" O izuelu íii ilombolola kuila, o Utuminu ueji tumina o ngongo ioso.\nMatesu: Ki ngi ki fikile kuila o izuelu íii ilombolola kiki, maji kiene muene. Kiene ki tua tange.\nNzuá: O kikanenu ué kia tange dingi, kixi: \"O ku tumina kuê kua miaka, ku kuene dizubhilu, o ungana uê uene ngó, ka tena ku u buisa-ku.\" O izuelu íii ia difu ni izuelu i tua tange mu divulu dia Daniiele 2:44, ki kiene?\nMatesu: Kiene muene.\nNzuá: Tu bhitulule bhofele i tua zuela katé mu kindala kiki. O kikanenu mu divulu dia Daniiele kibatulu 4 a ki tange phala o athu ejiie kuila o \"Suke-ku muene utumina o utuminu ua athu.\" O izuelu íii ilondekesa kuila, o kikanenu kiki kiala ni di kumbidilu dia mukuá dia dikota, o ia bhiti ni Nabukodonozolo, ndenge. Mu divulu dioso dia Daniiele, tu sanga-mu ikanenu ia lungu ni utudilu ua Utuminu ua Nzambi ni ungana ua Mon'ê. Mudiê, o kuila tu tena ku xikina kuila o kikanenu kiki kia tange o divulu dia Daniiele mu kibatulu 4, kia lungu ué ni Utuminu ua Nzambi?\nMatesu: Xé. Maji o muvu ua 1914?\n\"A KALE KIENHIKI KATÉ MU SAMBUADI DIA JITHEMBU\"\nNzuá: Tu zuele dingi ia lungu ni Nabukodonozolo. Kia dianga, tua mono kuila, o muxi ua lombolola o Sobha iú. O ungana ua bhu kioso o muxi kia u batula iu ua xala kiki mu sambuadi dia jithembu\nMatesu: Kiki kilombolola ihi?\nNzuá: M'ukulu, o jisobha akua Izalaiele akexile mu tumina mu mbanza ia Jeluzaleme edile kala a xikama ku \"kiandu kia Jihova.\" * Ene akexile mu lombolola Nzambi ua mu tumina o mundu uê. Kienhiki, o ku tumina kua jisobha jenhojo kua kexile mu lombolola o ku tumina kua Nzambi. Maji mu ku bhita thembu, jisobha javulu a bhukumukina Nzambi, mukonda dia kiki, athu avulu a bhange uá kiki mu ku a kaiela. Mukonda dia ku bhukumuka kua akua Izalaiele, Nzambi ka a kuatekesa bhu maku a akua Babilonha ku muvu ua 607 A.K.K. Tundé ku muvu uenhó, kana-ku dingi sobha ua kexile mu lombolola Jihova mu mbanza ia Jeluzaleme. Kienhiki, o ungana ua Nzambi a u batula. Ua tetuluka?\nMatesu: Xe, nga tetuluka.\nNzuá: Mu kiki, o muvu ua 607 A.K.K. kiene kia mateka o sambuadi dia jithembu. Mu disukilu dia sambuadi dia jithembu, Nzambi ueji ta ku ungana nguvulu iengi ieji lombolola Muéne\nMatesu: Nga tetuluka. Kienhiki-phe, o sambuadi dia jithembu ja bhu ku muvu ua 1914?\nNzuá: Kiene muene.\nMatesu: Maji kiebhi ki tuejiia o maka enhá?\nNzuá: Kioso Jezú kia kexile mu ixi, Jezú ua londekesa kuila o sambuadi dia jithembu ki ji bhuile luua kana. * Kiki kilondekesa kuila, o sambuadi dia jithembu, thembu iavulu. O sambuadi dia jithembu ia matekene hama ja mivu ande dia Jezú kuíza mu ixi ni ia suluka katé muéne kia vutuka ku diulu. Ijiia-kiu ué kuila, o athu eji tendela ngó kiambote o ikanenu ia Daniiele mu \"thembu ia sukidilá-ku.\" * Ku mivu ia 1800, o Adilongi a Bibidia a a suínisa ku tokuesa kiambote o kikanenu kiki ni ikanenu ia mukuá. Ene a mateka o ku tetuluka kuila o sambuadi dia jithembu eji bhua ku muvu ua 1914. Izulukutu iavulu ia bhiti ku muvu ua 1914 ia londekesa kuila, o Utuminu ua Nzambi ua mateka o ku tumina ku muvu uenhó ku diulu. Tundé ku muvu uenhó, o mundu ua bokona mu thembu ia sukidila-ku. Nga mu mona kuila, íii milongi iavulu phala eie . . .\nMatesu: Kiene, milongi iavulu muene. Nga-nda bhinga muene ku i tanga dingi phala ku i tendela kiambote.\nNzuá: Ku luuale. Eme nga bhingile uami ku katula kithangana phala ku tendela o ikanenu íii. Manhi se ua mono kuila ioso i xikina o Jimbangi ja Jihova ia lungu ni Utuminu, iala mu Bibidia.\nMatesu: Kiene nga mono. Eme ngi diuana kiavulu mu kuijiia kuila ioso i mu longa, i tunda mu Bibidia.\nNzuá: Ngi mona kuila, kiene ué ki ua mesena. Maji kala ki nga zuela kiá, íii milongi iavulu phala eie u i xinganeka kindala. Nange uala dingi ni ibhuidisu ia mukuá. Mu kifika, tua di longo kuila o sambuadi dia jithembu ia lungu ni Utuminu ua Nzambi ni kuila o jithembu jiji ja mateka ku muvu ua 607 A.K.K. Maji kiebhi ki tuejiia kuila o jithembu jiji ja bhu ku muvu ua 1914? *\nMatesu: Kidi muene, nga kexile kiá mu dibhuidisa ué kiki.\nNzuá: O Bibidia iene i tu kuatekesa ku tanga o sambuadi dia jithembu jiji. Ua mesena ku ta o maka enhá mu kizuua kia mukuá ki nga-nda kuíza bhabha? *\nMatesu: Kiene, nga mesena.\nEie uala ni kibhuidisu kia lungu ni Bibidia, iu ua mesena kikuatekesu? Ua mesena kuijiia dingi ia lungu ni ilongesu mba ni ukexilu ua ku longa ua Jimbangi ja Jihova? Se kiene, ku kale ni hele ia kuibhuidisa ku Mbangi ia Jihova. O Jimbangi ja Jihova ua-nda sanguluka ku ku jimbuluila o maka enhá.\n^ kax. 5 Bhu kaxi ka kikalakalu kiâ kia kuboka, o Jimbangi ja Jihova ene mu longa o jivizinhu jâ o milongi ia Bibidia.\n^ kax. 11 Jisabhu 2:3-5.\n^ kax. 21 Tanga o kibatulu 9 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova. A tena ué ku di katula mu www.jw.org\/kmb.\n^ kax. 27 Daniiele 4:13-17.\n^ kax. 29 Daniiele 4:20-36.\n^ kax. 57 1 Malunda 29:23.\n^ kax. 63 Mu kuzuela ia lungu ni izuua isukidila-ku, Jezú uambe: \"Jeluzaleme-phe [ia kexile mu lombolola o ungana ua Nzambi] ia ká xala mu ku i titidila kuala akua jixi jengi, a kambe kuijiia Nzambi, katé kia kà bhua o thembu ia akua jixi jengi.\" (Luka 21:24) Kienhiki, o ungana ua Nzambi a u batuile hanji katé mu izuua ia Jezú iu ueji kala hanji kiki katé mu izuua isukidila-ku.\n^ kax. 63 Daniiele 12:9.\n^ kax. 67 Tanga o mbandu 215 ndu 218 ja divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a tena ué ku di katula mu www.jw.org\/kmb.\n^ kax. 69 O milongi ia keza-ku ia-nda tu kuatekesa ku kondala o sambuadi dia jithembu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/kikanenu-kia-lungu-ni-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2020-08-14T07:57:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739182.35\/warc\/CC-MAIN-20200814070558-20200814100558-00580.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2120,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ni kisangusangu kyoso twamukuswinisa phala kutala o kyonge kya dikota kya Jimbangi ja Jihova kyamuvu yu. Kyandabhita muizuwa itatu. Mukonda dya uhaxi wadimwanga mungongo yoso, o uhaxi wakabamba kaubhe ka coronavirus (COVID-19) o kyonge kya dikota kyamuvu yu kyandabhita mukaxi ka online mu jw.org. Ojimbandu andajita mumbeji ya Kavwa ni mbeji ya Kakwinyi.\nTWA-NDA KWIVWA IMA YAVULU, MU KIFIKA\nKya Sesa: Tala kyebhi o anumi, ahatu, jitata ni twana kya tena kukwatekesa o mwiji kusanguluka. Ijiya kyebhi o ibhangelu ya Nzambi, ni mu ukexilu wa tu bhange phala kukatula mbote mu ibhangelu yiyi, i londekesa kwila mwene wa mesena tu sanguluka.\nKya Sabhalu: Mukonda dyahi o Jimbangi ja Jihova a zwela o njimbu ya kusanguluka ya Bibidya ku athu mu ngongo yoso? Bhu kaxi ka madiskulusu, jividyu, ni athu a-nda kwa ebhwidisa, dilonge ibatulu ya Bibidya i tu bhangesa kuboka ni kulonga.\nKya Lumingu: O Bibidya i kanena kwila, dibesá dya Nzambi \"dyene di mwesa jimbôngo; o umvwama u tunda kwa mwene ki u bheka dilamba.\" (Jisabhu 10:22) Wa-nda katula mbote mu diskulusu dya Bibidia, \"Kyebhi ki u Tena Kukatula Mbote mu Umvwama ki u Bheka Dilamba?\" wa-anda kwijiya we se mukonda dyahi u tena kudyelela mu kikanenu kiki.\nDrama ya Bibidya: Kyebhi ki u tena kukatula mbote mu kuswina kwa Nehemiya? kya Sabhalu ni kya Lumingu wa-nda tala o drama ya mbandu jiyadi ni dyambu, \"O Kusanguluka Kwa [Jihova, Kwene] o Nguzu Yenu.\"—Nehemiya 8:10.\nKIKUBHINGI KUFUTA KITADI PHALA KUTALA O PROGRAMA\nKIKUBHINGI KUBHANGA LOGIN MBA KUDISONEKESA","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/jimbangi-ja-jihova\/kionge-kia-dikota\/","date":"2020-08-14T19:21:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739370.8\/warc\/CC-MAIN-20200814190500-20200814220500-00195.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":245,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.196,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Vutuka Kua Jihova\nJihova u sota o jimbudi jê ja jimbidila, muéne u kuixana phala u vutuke kua muéne.\nO mukanda iú ua Kibuka kia Utuminu ua tokala ió a xisa o kilunga.\nMBANDU 1\nO kuila Jihova u banza kuila o mbudi ia texika ki i tena dingi kuvutuka?\nMBANDU 2\nSe ua luuala mukonda ku ua mu tena dingi kubhana kua Jihova kala ki ua kexile mu bhanga m'ukulu, kuala kima kimoxi ki tena ku ku kuatekesa kutambula o nguzu ia Nzambi i lenda ioso.\nMBANDU 3\nItumu itatu ia Bibidia i tena ku ku kuatekesa kukolokota se phang'etu mu kilunga ua ku te kituxi.\nMBANDU 4\nKiebhi ki u tena kukala ni kitongoluelu kia zele?\nMBANDU 5\nSe ngi mesena kuvutuka kua Jihova, ngi mateka kiebhi? Kiebhi o jiphange mu kilunga kia-nda ngi tambulula?\nO kuila eie ua lembalele kiá o kusanguluka ku ua kexile na-ku m'ukulu kioso ki ua kexile bhu kaxi ka mundu ua Jihova?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vutuka-kua-jihova\/","date":"2020-08-05T17:35:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00219.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":155,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ixi ia Ijitu, o muiji ua Jakobo eza ku u uijiia mu dijina dia akua Izalaiele. Kioso Jakabo ni Zuze kiafu, kueza Falaó iéngi ia kexile mu tumina. Muene ua kexile ni uôma ua kuila akua Izalaiele a di bhanga kifuxi kia dikota, akua Ijitu ndenge. Mu kiki, Falaó ua bhangesa akua Izalaiele kukituka abhika. Muene ua a jijidika kubhanga jindobhi ni kukalakala kiavulu mu mábhia. Akua Ijitu akexile mu talesa hadi iavulu ku akua Izalaiele, maji né kiki akua Izalaiele akexile mu dibandekesa dingi. Falaó ka sangulukile, mu kumona kiokio muene ua tumu kuila kana koso ka diiala mukua Izalaiele a tokalele ku ka jibha mu kithangana kia ku ka vuala. Mu kuívua kiki, akua Izalaiele akexile ni uôma uavulu.\nSai muhatu a mu ixanene Jokebede, ua vuala kana ka diiala. Phala ku ka langa, ua ka te mu kaxa iu ua ka sueka mu kaxi ka dibu bhu mbandu ia honga ia ngiji ia Nilu. O phange ia kamona, Midiiana, uemanene, ua kexile kadikanga phala kumona ioso ieji bhita.\nO mon'â muhatu ua Falaó uai mu ngiji phala kuzoua, iu ua mono o kaxa. Mu ku i jikula ua mono kamona ka kexile mu dila, henda ia mu kuata. Midiiana ua muibhula: 'Ngiia mu sota muhatu u tena kua muisa o mona?' Kioso o mon'â Falaó kia xikina, Midiiana uai mu takana manh'â Jokebede. O mon'â Falaó ua muambela: 'Ambata o kana kaka, ngi muamuisile-ne, nga-nda ku futa.'\nKioso o mon'â kia kulu, Jokebede ua mu bheka kua mon'â Falaó. O mon'â Falaó ua mu luku o dijina dia Mozé, ua mu sase kala mon'ê. Mozé uexile kifua kilamba, ua tenene kukala ni kima kioso-kioso kia-ndalele. Maji Mozé ka jimbile Jihova. Muene uejiidile kiambote kuila uexile mukua Izalaiele, kexile mukua Ijitu. Muene ua solo kusidivila Jihova.\nMu kitala kia 40 a mivu, Mozé ua banze kukuatekesa o mundu uê. Kioso muene kia mono diiala mukua Ijitu ua kexile mu beta mubhika mukua Izalaiele, Mozé ua beta o diiala mukua Ijitu katé kia mu jibha. Mozé ua sueka o kimbi mu museke. Kioso Falaó kieza mu kuijiia, muéne ua soto kujibha Mozé. Maji Mozé ua lengela mu ixi ia Midiiana. Jihova ua mu tambula konda.\n\"Kiejila mu kuxikana, Mozé kia zubha kukula, u dituna ku mu ixana dingi mon'a ngene a mon'a Falaó. Ua solo-bho o kutala hadi ni mundu ua Nzambi, kana o ku di uabhela muène mu jivondadi ja ituxi ji bhanga ngó kathangana.\"—Jihebeleu 11:24, 25","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/moz%C3%A9\/","date":"2020-08-03T19:11:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00003.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":407,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Mukunji ua Dikota Eli ua kexile ni tuana tuiadi, a kexile mu kalakala mu balaka ia kutakanena, kala akunji. O majina mâ exile Hofini ni Finehase. Ene ka kexile mu belesela o itumu ia Jihova, akexile mu talatala kiaiibha o athu. Kioso o akua Izalaiele kia kexile mu bhana o jisata kua Jihova, Hofini ni Finehase a kexile mu katula o xitu iambote phala ene. Eli uejidile o ima iaiibha ia kexile mu bhanga o tuana tuê, maji ka bhange kima. O kuila Jihova ueji kuehela o ukexilu iú uaiibha?\nNé muene Samuuele uexile hanji mona ndenge, maji muéne ka kaiela o phangu ia Hofini ni Finehase. Jihova ua sangulukile ni ukexilu ua Samuuele. Saí kizuua kioso Samuuele kia kexile mu zeka, muéne uevu dizuí dia muthu ua kexile mu muixana. Muéne ua balumuka, iú uai katé kua Eli uixi: 'Eme bhabha!' Maji Eli uixi: 'Eme ki nga ku i xana kana. Ndé ua zeke.' Samuuele ua vutuka mu zeka. Anga uivua dingi dizuí dia mukuá. Kioso Samuuele kievu o dizuí, mu veji ia katatu, Eli uejidile kuila, Jihova ua kexile mu kuixana Samuuele. Muéne uambela Samuuele kuila se uívua dingi o dizuí zuela kiki: 'Eme bhabha Jihova. Selevende iê iú uívua.'\nSamuuele ua vutuka dingi mu zeka. Anga uivua dingi dizuí: 'Samuuele! Samuuele!' Muéne ua tambuijila: 'Zuela ngana, selevende ié iú uivua.' Jihova ua muambela uixi: 'Tangela Eli kuila, eme nga-nda fundisa muéne ni muiji uê. Muéne uejiia kuila o tuana tuê tua mu bhanga ima iavulu iaiibha, maji muéne ka mua bazela.' Mu kamenemene, Samuuele ua jikula o mabhitu a balaka ia kutakanena, kala kia kexile kia mu bhanga jinga. Muéne ua kexile ni uôma ua kuzuela ku mukunji ua dikota, o maka a mu tangele Jihova. Maji Eli ua muixana, iú ua muibhuidisa: 'Mon'ami, ihi ia ku tangela Jihova? Ngi tangele o maka oso.' Samuuele anga u tangela o maka moso kua Eli.\nKioso Samuuele kia kexile mu kula, Jihova ua kexile mu mu kuatekesa. Mu ixi ioso ia akua Izalaiele o athu ejiidile kuila, Jihova ua solele Samuuele phala kukala polofeta ni mufundixi.\n\"Mu izuua ia unzangala ué, lembalala Ió uoso ua ku bhanga.\"—Ndongixi 12:1","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/nzambi-uixana-samuuele\/","date":"2020-08-03T18:04:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00007.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":359,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua tangele kiá mu Bibidia misoso ia lungu ni athu, a a ximana kiavulu mukonda dia ima ia bhange, eie uambe: 'Kana, eme ki ngi tena kusoka ni ene!' Eie nange u zuela: 'Eme ki ngi muthu ua iuka, saí ithangana ki ngi tena kubhanga o ima ia iuka.'\nO Bibidia i tu tangela kuila, Jobe uexile 'muthu ua kidi, ua iuka.' (Jobe 1:1) Lote a mu ixana \"muthu ió uaiuka.\" (2 Phetele 2:8) O Bibidia i tu tangela ué kuila, Davidi ua kexile mu 'bhanga ngó kia iukila' ku mesu'a Nzambi. (1 Jisobha 14:8) Tu di longe kiambote o misoso ia athu enhá. Mu kudilonga o misoso iâ, tua-nda mona kuila (1) ene uá a tele ituxi, (2) ene a tu longa ima iavulu (3) o athu a ituxi a tena kusangulukisa Nzambi.\nNI ENE UÁ A TELE ITUXI\nJobe ua bhiti mu ibhidi iavulu. Muéne ua kexile ni ibanzelu ia iibha mu kuamba kuma, Nzambi kene mu suua athu, ki kale se ala ni kixikanu kua Muéne mba kana. (Jobe 9:20-22) Jobe ua xikinine ni kidi kioso kuila, muéne uexile muthu ua iuka, katé o athu bhu kaxi kê a mu fikile kuila ua kexile mu dimona kála ua beta o kuiuka, Nzambi ndenge.\nLote kia mu bhonzele kubhanga kima sumbala ki ki bhonzele ku ki bhanga. Muéne ua tale hadi iavulu mukonda dia uendelu ua ufusa ua athu a tungile mu mbanza ia Sodoma ni Ngomola. O Bibidia i tu tangela kuila muéne ua 'tale hadi ku muxima uê ua iuka izuua ioso' mukonda dia ukexilu uâ ua iibha. (2 Phetele 2:8) Nzambi ua mesenene kubuikisa o mbanza ia Sodoma ni ia Ngomola mukonda dia kuiibha kuâ, maji ua bhana kithangana kua Lote ni muiji uê phala kubhuluka. Lote muéne ueji diangela o kutunda bhu kanga dia mbanza. Maji mu veji dia kiki, Lote ua laleka o kutunda. O ji-anju ja tumine Nzambi phala kubhulula muéne ni muiji uê, a kuata mu lukuaku luê ni lua muiji uê ia a a bheka bhu kanga mu kididi kia kondama.\nSaí kizuua Davidi ka lange o jihanji jê ja xitu, mukonda dia kiki ua te phánda ni muhatu ua ngene. Davidi ua mesenene kusueka o kituxi kiê, kienhiki ua tumina kujibha o diiala dia muhatu uenhó. (2 Samuuele kibatulu 11) O Bibidia i zuela kuila \"kima kiki-phe kia bhange Davidi, Jihova kia mu iibhila.\"\nKi kale Jobe, Lote, ni Davidi, kitatu kiâ a tele ituxi. Maji kála ki tua-nda mona ku pholo, ene a mesenene ni mixima iâ ioso kusidivila ni kubelesela Nzambi. Ene a londekesa kuila a diela o ituxi iâ, ia a mesenene kulungulula o ibanzelu iâ ni uendelu uâ. Mukonda dia kiki, Nzambi ua a xikina; o Bibidia ixana o athu enhá, athu a fiiele.\nIHI I TU LONGA O ATHU ENHÁ?\nMukonda tu athu a ituxi, saí ithangana tua-nda lueza. (Loma 3:23) Maji se tua te kituxi, tua tokala kulondekesa kuila tua diela o ituxi ietu, ni kubhanga ioso phala kulungulula o ukexilu uetu, ni u kale uambote.\nIhi ia bhange Jobe, Lote, ni Davidi phala kulungulula o ukexilu uâ? Mu kidi, Jobe uexile muthu ua kidi, ua iuka. Kioso Nzambi kia zuela ni Jobe, Jobe ua lungulula o ibanzelu iê, iu ua diela mu kuzuela kia iibha kia lungu ni Nzambi. (Jobe 42:6) Mu kumona o ukexilu ua iibha ua akua Sodoma ni Ngomola, Lote ua mono o valolo ia kubelesela o itumu ia iuka ia Nzambi. O maka mê exile ngó o kulaleka kioso kia mu tendelesa o kutunda ni lusolo mu mbanza. Maji muéne ua lenge ua tundu moxi dia jimbanza jojo, iu ua bhuluka. Ni kubelesela kuoso, muéne ka tale kudima phala kumona o ima ia kexile mu xisa mu mbanza. Sumbala Davidi ua tele ituxi ia makota mu kubhukumukina o itumu ia Nzambi, muéne ua londekesa ihi ia kexile ku muxima uê, mu kudiela o ituxi ni kubhinga muloloki kua Nzambi.\nO ukexilu ua Nzambi ua kudibhana ni athu enhó, ua londekesa kuila muéne uejidile kuila ene exile akua ituxi. O Bibidia i tu tangela kuila, Nzambi \"uejiia kioso kia tu sokejeka u lembalala kuma tuala tu mavu.\" (Jisálamu 103:14) Mu kiki, se Nzambi uejiia kuila etu tu akua ituxi, ihi-phe i bhinga muéne ko kuetu?\nNzambi \"uejiia kioso kia tu sokejeka u lembalala kuma tuala tu mavu.\"\nKIEBHI O ATHU A ITUXI KIA TENA KUSANGULUKISA NZAMBI?\nO mulongi ua bhana Davidi kua mon'ê Solomá, u tu londekesa kiebhi ki tu tena kusangulukisa Nzambi. Davidi uambe: \"Eie-phe mon'ami Solomá, o Nzambi ia tat'enu ua mu ijiia, mu bheze ni muxima uaiuka.\" (1 Malunda 28:9) Ihi ilombolola kubheza ni muxima ua iuka? O muthu uala ni muxima ua iuka, muthu ua zolo Nzambi ni muxima uê uoso, u bhanga o vondadi iê ni kubelesela o itumu iê. Ki kilombolola kukala muthu ua kambe ituxi, maji muthu uala ni vondadi ia kusidivila Nzambi anga u xikina o ku mu bazela. O kuzola Nzambi ni kumesena ku mu belesela, kua bhangesa Nzambi kumona Jobe kála \"muthu ua iuka,\" ni kuixana Lote kuila \"muthu ió uaiuka.\" Mukonda dia kiki, Nzambi ua mono ué Davidi kála muthu mukua 'kubhanga ngó kia iukila' ku mesu mê. Sumbala ene a tele ituxi, maji a tenene kusangulukisa Nzambi.\nO muthu uala ni muxima ua iuka, u mesena kubhanga o vondadi ia Nzambi, u sidivila Nzambi ni kubelesela kuoso\nKienhiki, se etu tuala ni ibanzelu ia iibha ki tu mesena kuila i kala ku muxima uetu, mba tua zuela kima ki tu kuatesa jisonhi, mba tua bhange kima kia tu bhangesa kudiela, tua tokala tu bhanga kála kia bhangele Jobe, Lote ni Davidi. Nzambi uejiia kuila etu ki tu tena hanji kubhanga o ima ni kuiuka kuoso. Maji muéne u mesena kuila tu mu zola ni kubhanga nguzu ia ku mu belesela. Se tu kala ni muxima ua iuka, tu tena kudielela kuila tu tena ué kusangulukisa Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/kusangulukisa-nzambi\/","date":"2020-08-03T19:27:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00007.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":961,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.348,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO mundu ua Nzambi u tendela o kidi kia lungu ni Utuminu, ni jisobha, ni athu a-nda ku a tumina ni kuila a bhingi ué ku kala fiiele\nXINGANEKA, eie ni makamba mê a mu mi'endesa ku muthu uejiia kiambote o mbanza i mua mesena o kuijiia mukonda dia ku iuka kuê. Nuka muendele mu mbanza ienioio, kienhiki, ua tokala ku belesela ioso ia mu zuela o muendexi iú. Nange eie ni makamba mê mu xinganeka ni ku sanguluka kuoso mu ima ki mua i mono hanji. Maji Kioso ki uibhula o muendexi uenu o ima íii, muéne ka mi tambuijila, u kingila katé mu kithangana kia tokala ki mua-nda mona o kima ki mua mesena o kuijiia. Mu ku bhita kithangana, eie u diuana mu ku mona o unjimu ua muthu iú, mukonda muéne u ku tangela ioso i ua mesena o kuijiia mu kithangana ki ua tokala o kuijiia.\n1, 2. Kiebhi Jezú kia londekesa kuila muendexi ua beta o unjimu?\n2 O Jikidistá ja kidi ala uá kala o athu enhá a mu kuenda njila. Tua mu di longa ué ia lungu ni mbanza ia beta o ku iuka, 'o mbanza iala ni madisesa ma nangenena'—o Utuminu ua Nzambi. (Jihe. 11:10) Kioso Jezú kia kexile mu ixi, muéne uendesa o akaiedi'ê, mu ku a jimbulula kiambote o maka alungu ni Utuminu iú. O kuila muéne ua tambuijila o ibhuidisu ioso ia kexile mu bhanga o maxibulu ia lungu ni Utuminu iú mu kizuua kimoxi ngó? Kana. Muéne uambe: \"Ngala hanji ni ima ia vulu ia ku mi ambela, maji enu-phe ki mu tena luua ku ívua.\" (Nzuá 16:12) Mukonda dia ku kala o muendexi ua beta o unjimu, Jezú ka kexile mu bhana milongi iavulu ku maxibulu mu kuijiia kuila ene ka kexile polondo phala ku ijiia.\n3, 4. (a) Kiebhi Jezú kiene mu longa o athu a fiiele o Utuminu ua Nzambi? (b) Ihi i tua-nda di longa mu kibatulu kiki?\n3 Jezú ua tumbula o izuelu iala mu divulu dia Nzuá 16:12 mu usuku uê ua sukina mu ixi.Kioso kiafú, kiebhi muéne kieji suluka ni ku longa o athu a fiiele o Utuminu ua Nzambi? Muéne ua kanena poxolo jê ja fiiele: \"O Nzumbi ia kidi,. . . [i] mi endesa mu kidi kioso.\" * (Nzuá 16:13) Tu tena ku mona o nzumbi ikôla kala muendexi uala ni muanhu. Jezú u longa o akaiedi'ê bhu kaxi ka nzumbi ikôla ioso ia mesena ene o kuijiia ia lungu ni Utuminu ua Nzambi—mu kithangana kia tokala.\n4 Tua-nda di longa kiebhi o nzumbi ikôla ia Jihova kiene mu kuendesa o Jikidistá ja kidi mu kuijiia kiambote o Utuminu iú. Kia dianga, tua-nda di longa o kuijiia ku tua kexile na-ku kioso o Utuminu ua Nzambi ki ua mateka o ku tumina. Kia kaiiadi, tua-nda di longa ia lungu ni athu a-nda kala jisobha ku Utuminu ni kidielelu kiâ ni athu a-nda ku a tumina ku Utuminu iú. Mu ku suka-ku, tua-nda di longa kiebhi o akaiedi a Kristu kia tendela kiambote o maka alungu ni ku kala fiiele ku Utuminu.\nA a Kuatekesa ku Tendela o Muvu Uala ni Kilomboluelu Kia Dikota\n5, 6. (a) Kibanzelu kiebhi kia iibha kia kexile na-kiu o Adilongi a Bibidia kia lungu ni Utuminu ni kithangana kia ku bhongolola? (b) Mukonda diahi o ukexilu iú ua ku banza ki ulondekesa kuila Jezú ka kexile mu kuendesa o akaiedi'ê?\n5 Kala ki tua di longo mu kibatulu 2 kia divulu didi, o Adilongi a Bibidia mu mivu iavulu akexile mu longa kuila o muvu 1914 ueji kala muvu uala ni kilomboluelu kia dikota ueji kumbidila kikanenu kia Bibidia. Maji ku muvu uenhó, ene a banzele kuila o ku tukuluka kua Kristu kua matekene ku muvu 1874, ni kuila muéne ua matekene ku tumina ku diulu ku muvu 1878, ni kuila o Utuminu eji u tumbika ngó mu ukexilu uoso mu mbeji ia Kamusasadi ua muvu 1914. O kikalakalu kia ku bhongolola kieji mateka ku muvu 1874 ndu 1914 kieji sukila ni ku bhongolola o athu a a undu ku diulu. O kuila o ukexilu iú ua ku tendela o ima ilondekesa kuila Jezú ka kexile mu kuendesa o jikidistá ja fiiele bhu kaxi ka nzumbi ikôla?\n6 Kana! Xinganeka dingi mu kifika ki tua di longo mu kaxi ka dianga. O kuila o muendexi keji tena ku jimbulula o ibanzelu ni ibhuidisu ia athu akexile mu kuenda o njila? Kana! Kiene kimoxi ué, sumbula saí ithangana o mundu ua Nzambi u mesena ku tendela kima kia lungu ni vondadi ia Jihova ande dia ku bhixila o kithangana kia nzumbi ikôla ku a jimbulula o kima kiki, maji se-ku phata kuila Jezú ua mu a endesa. Kienhiki, o jikidistá ja fiiele, athu ala polondo phala ku lungulula o ukexilu uâ ua ku banza kioso kia alondekesa o kidi, ni ku lenduka kuoso a lungulula o ukexilu uá ua ku tendela o ima.—Tiia. 4:6.\n7. O mundu ua Nzambi a u besoala dingi ni kuijiia kuahi kua ubhe mu nzumbi?\n7 Kioso kia bhiti o muvu 1919, o mundu ua Nzambi a u besoala dingi ni kuijiia kua ubhe mu nzumbi. (Tanga Jisálamu 97:11.) Ku muvu 1925, kua moneka milongi ia dikota mu Mulangidi ia kexile ni diambu: \"O Uvualukilu ua kifuxi.\" Ia londekesa ibatulu ia Bibidia i londekesa kuila o Utuminu ua Mexiia a u vualela ku muvu 1914, mu ku kumbidila o kikanenu kia muhatu ua Nzambi ku diulu ua mu vuala, kala kio soneke mu divulu dia Dijingunuinu mu kibatulu 12.[2] O milongi íii ia londekesa dingi kuila, o kizukutisu ni jipolova ja tula ku mundu ua Jihova mu mivu íii ia ita iexile ijimbuete ia kuila Satanaji a mu takuile mu ixi.Kienhiki Satanaji uala \"ni njinda iavulu, kuma muène uejiia kuila o thembu iê ia butu kia.\"—Dij. 12:12.\n8, 9. (a) Kiebhi kia mateka o ku bhana valolo ia dikota ku Utuminu? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?\n8 Valolo iahi iala na-iu o Utuminu? Ku muvu 1928, O Mulangidi ua mateka kulondekesa kuila, o Utuminu ua betele ku kala ni valolo, o ku bhuluka kua muthu bhu kaxi ka kukula, ndenge. Jihova ua-nda zelesa o dijina diê, ku di zokela, ni ku kumbidila o ikanenu iê ia lungu ni athu bhu kaxi ka Utuminu ua Mexiia.\n9 A nanhi a-nda tumina ni Kristu ku Utuminu iú? A nanhi eji ku a tumina ku Utuminu iú mu ixi? Kikalakalu kiahi kieji bhanga o akaiedi a Kristu?\nO Kikalakalu Kia ku Bhongolola Phala ku Sanga o Jikidistá a a Undu\n10. Ihi ia kexile mu tendela o mundu ua Nzambi ia lungu ni 144.000?\n10 Mivu ande dia 1914, o Jikidistá ja kidi akexile kiá mu tendela kuila o 144.000 ja akaiedi a fiiele a Kristu a-nda tumina-né ku diulu. *O Adilongi a Bibidia a mono kuma o muxinda ua athu enhá uexile ua kidi ni kuila a mateka ku a sola m'ukulu ku hama ia dianga K.K.\n11 Maji ihi ia tokalele o ku bhanga o athu enhá eji kituka dibhânga dia Kristu bhabha mu ixi? Ene a mono kuila Jezú ua bhanene o kikalakalu kia kuboka iu ua ki sokesele ni kithangana kia ku bhongolola. (Mat. 9:37; Nzuá 4:35)Kala ki tua di longo mukibatulu 2,ene akexile mu banza kuila, o kithangana kia ku bhongolola kieji bhanga 40 a mivu, ni ku sukila mu ku bhongolola o Jikidistá a a undu phala kuia ku diulu. Maji mukonda dia kikalakalu kia ku bhongolola ku suluka kioso kia bhu o 40 a mivu, kua bhingile dingi ku tendela kima kiênge.Kienhiki, tuejiia kuila o kikalakalu kia ku bhongolola–o kithangana kia ku tungula o jimbutu jambote mu jimbundu ja iangu, o Jikidistá ja fiiele a a undu mu Jikidistá ja makutu— kia mateka ku muvu 1914. O kithangana kia bhixile kiá kia ku bhongolola o athu a kambele a tokalele ku kibuka kia-ndaia ku diulu!\n12, 13. Kiebhi kiene mu dikumbidila o kifika kia Jezú kia dikuinhi dia ilumba dia mizeletete ni kifika kia jitalendu mu izuua íii isukidila-ku?\n12 Tundé ku muvu 1919, Kristu uene mu suluka ni kuendesa o kimbadi kia fiiele ku suínisa o kikalakalu kia kuboka. Muéne ua a bhanene o kitumu kiki mu hama ia dianga. (Mat. 28:19, 20) Muéne ua londekesa ué o ídifua ia tokala ku kala na-iu o akaiedi'ê a a undu phala n'a tene ku bhanga o kikalakalu kia kuboka kala kia a tumu. Kiebhi? Mu kifika kia dikuinhi dia ilumba dia mizeletete, muéne ua londekesa kuila o Jikidistá a a undu eji dilanga ni ku kala ku mesu a zele mu ukexilu ua nzumbi, se a mesenene ku bhixila katé ku mbambe iâ, ia ku bokona mu fesa ia dikota ia ukaza ueji bhita ku diulu. Ku diulu kuenhoko, o a a undu, ene o \"dibhânga\" mba 144.000. (Dij. 21:2) Kienhiki, mu kifika kia jitalendu, Jezú uambe kuma o jiselevende jê a a undu eji kala akalakadi a suína mu ku bhanga o kikalakalu kia kuboka.—Mat. 25:1-30.\n13 O Jikidistá a a undu ene mu dilanga ni kulondekesa kuila akalakadi a suína mu mivu íii isukidila-ku. Sé phata, mukonda dia ku di langa kuâ, eji tambula mabesá avulu! Maji o kuila o kikalakalu kia dikota kia ku boka, kieji kala phala ku bhongolola ngó o Jikidistá ja kambele phala ku tenesa o 144.000 a-nda tumina kumoxi ni Kristu ku diulu?\nO Utuminu u Bhongolola o Athu mu Ixi!\n14, 15. Ibuka iuana iebhi ia tange mu divulu, O Mistério Consumado?\n14 Maiala ni ahatu a fiiele tundé ukulu ene mu mesena kiavulu ku tendela o maka alungu ni \"mundu uavulu\" u tu sanga mu divulu dia Dijingunuinu 7:9-14. Ki tu tokala ku diuana, ande dia ku bhixila o thembu ia Kristu ku jingunuina o kidi kia lungu ni kibuka kiki kia dikota, ki tu kexile mu tendela kiambote o kidi, kala ki tua mu tendela lelu.\n15 Ku muvu 1917, o divulu, O Mistério Consumado, dia zuela kuila, kuala \"maukexilu a iiadi a ku bhuluka a tunda ku diulu ni maukexilu a iiadi a ku bhuluka a tunda mu ixi.\" A nanhi a tokalele ku ibuka iuana ia athu ka kexile ni kidielelu kimoxi kia ubhulukilu? Kia dianga, o 144,000, eji tumina ni Kristu. Kia kaiiadi, o mundu uavulu. Ande dia muvu 1917, athu a banzele kuila o athu enhá, o Jikidistá akexile hanji mu jingeleja ja Kidistandade. Sumbala akexile ni kixikanu, maji ki i kolele kiavulu phala ku a kuatekesa ku kolokota mu jipolova. Kienhiki, ene eji tambula kididi kiofele ku diulu. Kia lungu ni ixi, akexile mu banza kuila, o kibuka kia katatu, kia athu a fiiele kala Mbalahamu, Mozé, ni athu a mukuá—eji kala ku pholo dia kibuka kia kauana, o athu mu ixi.\n16. Milongi iebhi ia ubhe mu nzumbi ia moneka ku muvu 1923 ni ku muvu 1932?\n16 Kiebhi o nzumbi ikôla kia kuatekesa o akaiedi a Kristu ku tendela kiambote o kidi ki tuejiia lelu? Kiki kia bhiti bhofele-bhofele bhu kaxi ka milongi iavulu mu nzumbi. Ku dimatekenu dia muvu 1923, O Mulangidi ua zuela ia lungu ni kibuka ki kexile ni kidielu kia kuia ku diulu kieji kala mu ixi mu utuminu ua Kristu.Ku muvu ua 1932, O Mulangidi, ua zuela maka alungu ni Jonadabe, ua naminine ku muthu a mu undile kua Nzambi, o sobha mukua Izalaiele Jehudi mu ku mu kuatekesa ku buika o ubhezelu ua makutu. (2 Jis. 10:15-17) O kadivulu kaka kambele kuila, kua kexile athu mu izuua ietu exile kala Jonadabe, mu kuzuela kuila Jihova ua-nda bhulula o athu enhá edi kala Jonadabe \"mu ita ia Alumajedone\" phala ku kala bhabha muene mu ixi.\n17. (a) Milongi iebhi ia dikota mu nzumbi ia moneka ku muvu 1935? (b) Kiebhi kia divu o Jikidistá ja fiiele mu ukexilu ua ubhe ua ku tendela o milongi ia lungu ni mundu uavulu? (Tanga o kitutu: \"Ku Tululuka Kua Dikota.\")\n17 Ku muvu 1935, kua moneka milongi ia ubhe mu nzumbi. Mu kiônge kia dikota kia bhiti ku Washington, D.C., o mundu uavulu a u ijiia kala kibuka kia athu a-nda kala mu ixi, kala o jimbudi mu kifika kia tele Jezú kia lungu ni jimbudi ni jihombo. (Mat. 25:33-40) O mundu uavulu, uene o \"jimbudi ja mukuá,\" ja zuela Jezú: \"Jenhiji ki bhinga ngi ji takana.\" (Nzuá 10:16) Kioso o mulongexi, J. F. Rutherford, kiambe: \"Athu oso ala ni kidielelu kia ku kala ni muenhu ua kalelaku mu ixi, nga mi dióndo balumukenu.\" Athu avulu akexile kuenhoko, a balumuka! Muéne uambe: \"Talenu! O mundu uavulu!\" Athu avulu kuenhoko a a suínisa ku tendela kiambote o kidielelu kiâ kia lungu ni hádia.\n18. Kiebhi o akaiedi a Kristu kiene mu londekesa o ku suína kuâ mu sidivisu ia ku boka, ni ihi iene mu bhita?\n18 Tundé ku muvu 1935, Kristu uene mu kuatekesa o mundu uê ku bhanga o kikalakalu kia ku bhongolola o kibuka kia mundu uavulu ua-nda bhuluka ku hadi ia dikota.Ku dimatekenu, o athu ka vudile. Saí kizuua, Phange Rutherford uambe: \"Ngi mona kuila o kibuka kia 'mundu uavulu' ki kia-nda kala mbe kia dikota.\" Lelu tuejiia kiá kuila Jihova uene mu besoala kiavulu o kikalakalu kia ku bhongolola!Bhu kaxi ka Jezú ni nzumbi ikôla, ki kale o athu a a undu ni makamba mê, o 'jimbudi ja mukuá' ala kala kia kanene Jezú—'kilunga kimoxi' kia mu sidivila \"mubhidi umoxi.\"\n19 Athu avulu a fiiele, a-nda kala ku muenhu ua kalelaku mu palaízu mu ixi ni ku a tumina kuala Kristu ni 144.000 a athu a-nda tumina né kumoxi. Ki kima kiambote ku mona o ukexilu ua Kristu kuendesa o mundu ua Nzambi mu kua bhana kidielelu kia Mikanda ikola kia lungu ni hádia? Ujitu ua dikota ku tangela ué o kidielelu kiki ku athu u tu sanga mu ukunji uetu! Tu kolokote o ku boka phala ku kuatekesa o kibuka kia mundu uavulu ku dibandekesa, mu ku kola ni dizui dia suína o dijina dia Jihova!—Tanga Luka 10:2.\nIhi ia Bhingi Phala ku Kala Fiiele ku Utuminu\n20. Iebhi o isangela ia Satanaji, ni ihi ia tokala ku bhanga athu alondekesa ufiiele ku Utuminu ua Nzambi?\n20 Kioso o mundu ua Nzambi kia kexile mu suluka ni ku di longa ia lungu ni Utuminu, ene a bhindamene ué o ku tendela kiambote se ihi ilombolola ku kala fiiele ku unguvulu ua diulu.Mu maka enhá, ku 1922, O Mulangidi ua zuela kuila, kuala ilunga iiadi a mu kalakala, o kilunga kia Jihova ni kisangela kia Satanaji, mu kisangela kia Satanaji, tu sanga-mu o kisangela kia mauenji, kia jingeleja, ni kia jinguvulu. O athu alondekesa o ufiiele uâ ku Utuminu ua Nzambi bhu kaxi ka Kristu, ka tokala ku texi o ufiiele uâ mu ku kaiela o isangela íii ia Satanaji. (2 Kol. 6:17) Kiki kilombolola ihi?\n21. (a) Kiebhi o kimbadi kia fiiele kiene mu dimuna o mundu ua Nzambi ku mauenji a makota? (b) Ku muvu 1963, ihi ia zuela O Mulangidi ia lungu ni \"Babilonha ia Dikota?\"\n21 O kudia mu nzumbi ku bhana o kimbadi kia fiiele, kuene mu londekesa o makutu a lungu ni mauenji a makota, kuene ué mu dimuna o mundu ua Nzambi phala ka kaiele o jihanji ja ku mesena o jimbongo. (Matt. 6:24) O madivulu metu ene ué mu londekesa o makutu a jingeleja kuma a tokala ku kisangela kia Satanaji. Ku muvu 1963, O Mulangidi, uambe kuila o \"Babilonha ia Dikota\" ki iexile ngó o Kidistandade, iexile uê o kisangela kia dikota kia jingeleja ja makutu. Mu kiki, kala ki tua-nda di longa mu Kibatulu 10 kia divulu didi, o mundu ua Nzambi mu ixi ioso ni mu madiembu moso, ene mu a kuatekesa 'ku tunda-mu' mu ku di zelesa ku ukexilu uoso ua jingeleja ja makutu.—Dij. 18:2, 4.\n22. Ku Ita ia Dianga ia Bhiti ku Mundu Uoso, kiebhi o mundu ua Nzambi kia kexile mu tendela o kitendelesu mu divulu dia Loma 13:1?\n22 Maji ihi i tuamba ia lungu ni kisangela kia jinguvulu? O kuila o Jikidistá ja kidi a tokala ku di ta mu maka a jinguvulu ni kuia mu ita?Ku Ita ia Dianga ia Bhiti ku Mundu Uoso, o Adilongi a Bibidia akexile kiá mu tendela kuila, o akaiedi a Kristu ka tokalale ku di jibha mudiâ. (Mat. 26:52)Maji phala athu a mukuá, o kitendelesu mu divulu dia Loma 13:1, dia ku belesela o \"maungana\" kilombolola kuila ene a tokalale ku bokona mu usoladi, ni ku ta o izuatu ia usoladi, ni kuambata uta; maji kioso kia kexile mu a bhinga ku jibha o jinguma, ene akexile mu loza bhulu.\n23, 24. Kiebhi ki tua kexile mu tendela o kitendelesu mu divulu dia Loma 13:1 mu kithangana kia Ita ia Kaiiadi ia Bhiti ku Mundu Uoso, ni ihi dingi ia tendela kiambote o akaiedi a Kristu?\n23 Kioso kia mateka o Ita ia Kaiadi ia Bhiti ku Mundu Uoso ku muvu 1939, O Mulangidi ua jimbulula kiambote o maka alungu ni ku dituna ku bokona mu usoladi. O mulangidi ua londekesa kiambote kuila, o Jikidistá ka tokalele ku di ta mu ita ni mu jimvunda ja mundu iú ua Satanaji. Kitendelesu kia tokala! Kienhiki, o akaiedi a Kristu ka kexile ni kikuma kia manhinga a athu, o kikuma kia kexile na-kiu o ifuxi ioso mu ita ienioio. Maji tundé ku muvu 1929, o madivulu metu akexile mu jimbulula ué kuila o maungana a a tange mu divulu dia Loma 13:1, kexile o jinguvulu ja ngongo, maji Jihova ni Jezú. Kua bhingile ku tendela kiambote o divulu didi.\n24 O nzumbi ikôla ia kuatekesa o akaiedi a Kristu ku tendela kiambote o maka enhá ku muvu 1962, kioso o mulangidi kia zuela ia lungu ni divulu dia Loma 13:1-7, mu mulangidi ua 15 ua Kamoxi ni mu Mulangidi ua 1 ua Kaiadi ua 1962. Kienhiki, o mundu ua Nzambi ua tendela o izuelu ia zuelele Jezú: 'Bhana kua Sézalu o ima ia Sézalu; bhana kua Nzambi o ima ia Nzambi.' (Luka 20:25) O Jikidistá ja kidi lelu a tendela kuila o maungana, o jinguvulu mu ngongo mumu ni kuila o Jikidistá a tokala ku a belesela. Maji ka tokala ku a belesela mu ima ioso. Kioso o maungana kia tu jijidika ku bhukumukina Jihova Nzambi, tua tokala tu a tambuijila kala kia tambuijila o jipoxolo m'ukulu: \"Tua bhingi tu tumaka Nzambi, kana athu.\" (Ika. 5:29)MuKibatulu 13 ni14mu divulu didi, tua-nda di longa dingi ia lungu ni kiebhi o mundu ua Nzambi kiene mu belesela o kitumu kia ku dituna ku di ta mu usoladi.\n25. Mukonda diahi eie ua uabhela o kitendelesu kia nzumbi ikôla mu ku tendela o Utuminu ua Nzambi?\n25 Xinganeka mu ioso iene mu longa o akaiedi a Kristu ia lungu ni Utuminu mu thembu íii. Tua di longo kiá thembu kuxi o Utuminu ua Nzambi kia u tumbika ku diulu, ni valolo iebhi iala na-iu phala etu. Tua di longo kiá kuila saí athu a fiiele a-ndaia ku diulu ni athu a mukuá a-nda kala ni muenhu ua kalelaku mu ixi. Tua di longo kiebhi ki tu londekesa o ufiiele uetu ku Utuminu ua Nzambi, sumbala ki tu belesela o maungana mu ngongo mu ima ioso. dibhudise: 'O kuila ngeji di longa o kidi kiki, se Jezú Kristu ka kuatekesele o kimbadi kia fiiele mu ixi ku tendela o kidi kiki ni ku tu longa o kidi kiki?' Dibesá dia dikota ku tuendesa kuala Kristu ni Nzumbi ikôla!\n^ kax. 3 Saí divulu di zuela kuila, mu Ngeleku, o kizuelu \"kuendesa\" mu velusu íii kimbolola \"kulondekesa o njila.\"\n^ kax. 10 Ande dia muvu uenhú, a banzele kuila o kisuma kiki, kia lungile ni ita ieji bhanga o jipaga akua Loma ni jipapa ja Loma.\nKu mbeji ia Kanake ua muvu 1880, o kadivulu, Mulangidi ua Ziione, kambele kuila o 144.000 eji kala Jijudé mu xitu eji kituka Jikidistá ku muvu 1914. Maji, ku muvu 1880, kua moneka milongi iéngi ia difu ni milongi i tuala na-iu lelu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kidi\/milongi-ia-ubhe-mu-nzumbi\/","date":"2020-08-03T18:17:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00016.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3189,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.388,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Katula Mbote mu Misoso ia Bibidia\nO divulu didi dia-nda tuambata tundé—ku dimatekenu dia misoso ia Bibidia, ku uvualelu ua Jezú Kristu, ndu ku Utuminu ua Nzambi.\nKiebhi ki tu tena kudilonga o divulu didi?\nDISÁ 1\nO Bibidia i londekesa kuila Nzambi ua bhange diulu ni ixi. O kuila uejiia o anju ia bhange muene ande dia kubhanga athu ni ima ia mukuá?\nDISÁ 2\nNzambi ua bhange o diiala ni muhatu ua dianga, iu ua a tula mu jaludim ia Edene. Muene ua mesenene kuila ene eji vuala tuana ni kubhangesa ixi ioso kukituka palaízu.\nDISÁ 3\nMukonda diahi muxi umoxi mu jaludim ia Edene ua ditunguile mu mixi ia mukuá? Mukonda diahi Eva ua di ku kibundu kia muxi?\nDISÁ 4\nNzambi ua xikina o sata ia bhana Abele maji ka xikina o sata ia Kaini. Kioso Kaini kia mono kuila Nzambi ua xikina ngó o sata ia Abele njinda ia mu kuata iu ua bhange kima kiaiibha.\nDISÁ 5\nKioso o jianju ja iibha ki ja kazala ni ahatu mu ngongo, ene a vuala ana a kituka mazonda. O usuéia ua dibandekesa mu ididi ioso. Maji Noué uexile muthu uambote—muene ua zolele Nzambi ni ku mu belesela.\nDISÁ 6\nO Diluviu dia bhange 40 a izuua ni 40 a mausuku ni kunoka. Noué ni muiji uê akexile m'oxi ia álaka muvu umoxi ndenge. Mu kusuka-ku Nzambi ua a tangela kutunda-mu.\nDISÁ 7\nAthu a mesenene kutunga mbanza ni sabhalalu ieji bhixila ku diulu. Mukonda diahi Nzambi ua a bhangesa kuzuela mu madimi avulu?\nDISÁ 8\nMukonda diahi Mbalahamu ni Sala a xisa o ixi iâ phala kutunga mu ixi iengi, ia Kanana?\nDISÁ 9\nKiebhi Nzambi kieji kumbidila o kikanenu kiê kua Mbalahamu? Mona uebhi ua Mbalahamu kueji di kumbidila o kikanenu—Izake mba Ijimaiele?\nDISÁ 10\nNzambi ua bhangesa kunoka nvula ia túbhia ni xofidi mu Sodoma ni Ngomola. Mukonda diahi o jimbanza jójo ja buika? Mukonda diahi tua tokala kulembalala o kima kia bhiti ni muhatu ua Lote?\nDISÁ 11\nNzambi uambela Mbalahamu: 'Nga ku dióndo kuata mon'ê umoxi-élele, u muambate katé ku ixi ia Modiia, ku mulundu u nga-nda ku ku londekesa phala ku mu bhana kala sata.' Kiebhi Mbalahamu kieji dibhana ni kima kiki kia bhonzo?\nDISÁ 12\nIzake ni Bebeka a vuala jingongo, Izau ni Jakobo. Kuma Izau uexile dikota, muene ueji tambula o undundu ua katunda. Mukonda diahi muene ua u sumbisa mu dilonga dia makunde?\nDISÁ 13\nKiebhi Jakobo kia mu bhana dibesá kual'o anju? Ni kiebhi kia bhange o paze ni Izau?\nDISÁ 14\nZuze ua bhange o kima kia tokala maji né kiki a mu zembe ni ku mu talesa hadi. Mukonda diahi?\nDISÁ 15\nSumbala Zuze ua kexile dikanga dia muiji uê, Nzambi ua londekesa kuila ua kexile ku mbandu iê.\nDISÁ 16\nMuene ua kexile mu belesela Jihova né muene mu ithangana ia bhonzo.\nDISÁ 17\nKioso kia kexile kabuetele, muene ua bhuluka mukonda dia unjimu ua manh'â.\nDISÁ 18\nMukonda diahi o túbhia ki tu jokotesa o kisasa?\nDISÁ 19\nFalaó ua bheka divuua kua mundu uê, mukonda dia kudizangeleka kuê ka bhange kima kia bhebhuluka\nDISÁ 20\nKiebhi o mabhebhu iá ki kia bhitile, kála kia bhiti o mabhebhu atatu a dianga?\nDISÁ 21\nO dibhebhu didi dia bheka ibhidi ia makota, mukonda dia kiki Falaó uehela akua Izalaiele kutunda.\nDISÁ 22\nFalaó ua bhuluka ku dikuinhi dia mabhebhu, maji o kuila ua bhuluka ku madiuanu iá ia bhange Nzambi?\nDISÁ 23\nKioso akua Izalaiele kia kexile mu Mulundu ua Sinai ene a kanena kima kua Nzambi.\nDISÁ 24\nKioso Mozé kia kexile mu tambula o Dikuinhi dia Ijila, o mundu ua tele kituxi kia dikota.\nDISÁ 25\nM'oxi ia balaka ia katunda, mua kexile o álaka ia kikutu.\nDISÁ 26\nJosuué ni Kalebe ka difu ni kuinhi dia mala a londa o ixi ia Kanana.\nDISÁ 27\nKola, Datane, Abilamu, ni 250 a athu ka tenene kumona o ima kála kia i mona Jihova.\nDISÁ 28\nO bulu ia mono muthu, Balamu ka tenene ku mu mona\nDISÁ 29\nNzambi ua bhana itendelesu kua Josuué i tena ue ku tu kuatekesa lelu.\nDISÁ 30\nO ilumbu ia Jedikó ia buika. Maji o inzo ia Lahaba iemanene, sumbala a i tungu ku kilumbu.\nDISÁ 31\nJosuué ua sambe kua nzambi uixi: \"Dikumbi imana hanji\" O kuila Nzambi ua tambuijila?\nDISÁ 32\nKioso Josuué kiafu, akua Izalaiele a mateka kubheza iteka. Muenhu uâ ua bhonzele, maji kueza o Mufundixi Balake, ni polofeta Debola ni Jaiele ua kuata o phapha!\nDISÁ 33\nKiiadi kia atudi a vutuka mu ixi ia Izalaiele. Muhatu umoxi, Lute, uai mu kalakala mu dibhia, muenhomo a mu tale kuala Bouaji.\nDISÁ 34\nKioso akua Midiiana kia tatesa akua Izalaiele, o mundu ua Izalaiele ua bhingi ua diondo kua Jihova phala kua kuatekesa. Kiebhi o kakibuka kofele ka Ngidiione kia tenene kutolola 135.000 ja jinguma?\nDISÁ 35\nElikana uambata Hana, Penina, ni tuana tuê phala kubheza Nzambi mu balaka iê mu mbanza ia Silo. Kuenhoko, Hana ua sambe mu kubhinga mona. Kioso kia bhiti muvu, ua vuala Samuuele!\nDISÁ 36\nKikanenu kiahi kia bhange Jefete ni mukonda diahi? Kiebhi o mon'â Jefete kia divu kioso kievu o kikanenu kia tat'ê?\nDISÁ 37\nO ana kiiadi kia mukunji ua dikota Eli, akexile mu sidivila mu balaka ia kutakanena maji ene ka kexile mu belesela o itumu ia Nzambi. Maji Samuuele ua di tunguile mu kaxi kâ, Jihova ua zuelele-nê.\nDISÁ 38\nNzambi ua bhana nguzu iavulu kua Sansau phala kubhânga ni akua Fidixia maji kioso Sansau kia kambe kubanza kiambote, akua Fidixia a muambata.\nDISÁ 39\nNzambi ua bhana kua akua Izalaiele afundixi phala ku a endesa maji ene a bhingi sobha. Samuuele ua undu Saulu phala kukala sobha, o sobha ia dianga maji mu kubhita thembu Jihova ua ditunu Saulu. Mukonda diahi?\nDISÁ 40\nJihova ua solo Davidi kukala sobha ia Izalaiele, Davidi ua londekesa kuila a solo o muthu ua tokala.\nDISÁ 41\nMukonda diahi umoxi ua zembele kiavulu mukuâ ni ihi ia bhange ió a mu zembele?\nDISÁ 42\nO mon'â sobha ua kituka dikamba diambote phala Davidi.\nDISÁ 43\nO kukamba kusola kiambote o ima, kubheka maka avulu.\nDISÁ 44\nNzambi u xikina o ima ia bhingi Sobha Solomá iu ua mu bhana maujitu avulu.\nDISÁ 45\nNdumba dia akua Izalaiele a lémbua kusidivila Jihova.\nDISÁ 46\nNanhi o Nzambi ia Kidi? Jihova mba Bahale?\nDISÁ 47\nMudié, o kuila muene u tena ue ku ku suinisa?\nDISÁ 48\nMadiuanu aiiadi mu inzo imoxi!\nDISÁ 49\nJezabele u xinganeka kujibha Nabote mukua Izalaiele, phala kunhana o dibhia diê! Maji Jihova Nzambi u tala o unguma ni kuiibha kuê.\nDISÁ 50\nO Sobha iambote Jozafate u lengela kua Nzambi kioso o mbanza ia Judá a kala mu i zukutisa kuala o jinguma.\nDISÁ 51\nO mona kilumba u tangela ndona iê ia lungu ni kutena kua dikota kua Jihova, anga kubhita madiuanu a dikota.\nDISÁ 52\nKiebhi o selevende ia Ilizeu kieza mu kuijiia kuila 'o ala n'etu kota mu kuvula, o ala n'ene ndenge.'\nDISÁ 53\nMukunji ua fiiele u zoka ni Nvuale iaiibha.\nDISÁ 54\nKiebhi o polofeta ia Nzambi kia mu minha kuala o mbiji ionene? Kiebhi muene kia tundu moxi'a mbiji? Disá diahi dia mu longo Jihova?\nDISÁ 55\nO jinguma ja Judá amba kuila Jihova ka-nda langa o mundu uê, maji a di nganala!\nDISÁ 56\nJoziia ua kituka sobha kioso kia kexile ni dinake dia mivu, muene ua kuatekesa o mundu uê kubheza Jihova.\nDISÁ 57\nO njimbu ia bokele o polofeta íii ia bhangesa o adiakime mu ixi ia Judá kukala ni njinda iavulu\nDISÁ 58\nO mundu ua judá ua sulukile mu kubheza jinzambi ja makutu, mukonda dia kiki Jihova ua a xisa.\nDISÁ 59\nMinzangala Jijudé a kolokotele mu ufiiele uâ kua Jihova, katé muene ku mbonge ia Babilonha.\nDISÁ 60\nDaniiele ua lomboluela o nzoji i kuatesa uôma ia Nabukodonozolo.\nDISÁ 61\nSadalake, Mizake, ni Abede-neko, a ditunu o kufukamena o kiteka kia ulu kia sobha ia Babilonha.\nDISÁ 62\nO nzoji ia Nabukodonozolo ia lombolola ia-nda ku mu bhita kupholo ku muenhu uê.\nDISÁ 63\nThembu kuxi kia moneka o isoneku íii ia isumua ku phalelu ni ihi i lombolola?\nDISÁ 64\nSamba kua Jihova izuua ioso, kála kia bhangele Daniiele!\nDISÁ 65\nSumbala muene uexile mukua ixi iengi ni mon'a itungu, muene ua kituka nvuale.\nDISÁ 66\nKioso kia zubha kuívua Ejidala, ene a bhange kikanenu kua Nzambi.\nDISÁ 67\nNehemiia ueza mu kuijiia kuila o jinguma jê a mesenene kubhânga nau. Mukonda diahi muene ka kexile ni uôma?\nDISÁ 68\nMukonda diahi o muadi ua Nzebele a mu tangela kuila ua-nda kala dibubu katé kioso kia-nda vuala o mona?\nDISÁ 69\nO anju ua bheka njimbu ia lungulula o muenhu ua Madiia.\nDISÁ 70\nO abhidi evuile o ngolokela ai mu sanzala ni lusolo luoso.\nDISÁ 71\nSobha iaiibha ia mesenene kujibha Jezú.\nDISÁ 72\nMukonda diahi o jimesene mu tembulu a diuanene ni muene?\nDISÁ 73\nNzuá ua kulu phala kukala polofeta. Muene ua longo kuila o Mexiia ueji kuiza. Kiebhi o athu kia divu kioso kiévu o njimbu iê?\nDISÁ 74\nIhi ia mesenene kuzuela Nzuá kioso kiambe kuila, Jezú muene o Kambudi ka Nzambi?\nDISÁ 75\nDiabhu ua tendala Jezú mu veji jitatu. Jebhi jexile o jitendasá jitatu? Kiebhi Jezú kia tambuijila Diabhu?\nDISÁ 76\nMukonda diahi Jezú ua bhange xikote ia mikolo, phala kukaiesa o jimbudi ni jingombe mu tembulu, ni kulundumuna o jimeza ja akua kutolokala kitadi?\nDISÁ 77\nO muhatu ua mukua Samádia ua di uanene ni ima ia mu tangele Jezú, Mukonda diahi? Kima kiahi kia tangele Jezú ku muhatu, ka ki tangele luua muthu?\nDISÁ 78\nJezú uexana o maxibulu mê phala kukala \"athambi a athu.\" Kupholo dia kuenda, muene ua solo 70 a maxibulu, phala kuboka o njimbu iambote.\nDISÁ 79\nMu ididi ioso mua kexile muia, o athu a katele, akexile ku mu zukama phala kua a kuatekesa, muéne anga ua a sake. Muene ua fukununa mona ndenge ua fuile kiá.\nDISÁ 80\nMuene ua a solo phala kubhanga ihi? O kuila, sai iâ ua lembalala hanji o majina mâ?\nDISÁ 81\nJezú ua longo madisá ambote ku mundu ua mu kondolokele.\nDISÁ 82\nIma iahi iambe muene ku maxibulu mê phala kusuluka mu kubhinga jinga?\nDISÁ 83\nO kidiuanu kiki ki tu longa ihi ia lungu ni ni Jezú ni Jihova?\nDISÁ 84\nU tena kuxinganeka kiebhi kia divu o jipoxolo kioso kia mono o kidiuanu kiki?\nDISÁ 85\nMukonda diahi o athu oso ka sanguluka ni ima ia mu bhanga?\nDISÁ 86\nJezú kia mono Madiia ua mu dila, ua mateka ue kudila. Maji mu kusuka-ku o masoxi a kituka kisangusangu.\nDISÁ 87\nJezú ua mu bhana itendelesu ia katunda mu usuku uê ua sukina, kumoxi ni jipoxolo jê.\nDISÁ 88\nJuda ua bhixila ni kifuxi kia masoladi kia dibhakata ni jixibhata ni jimbangala phala ku kuta Jezú.\nDISÁ 89\nIhi ia bhiti mu lumbu lua nzó ia Kaiafa? Ni ihi ia bhiti ni Jezú mu dibhata dienhódio?\nDISÁ 90\nMukonda diahi Pilatu ua tumu kujibha Jezú?\nDISÁ 91\nIma iebhi ia madiuanu ia bhiti mu kizuua kiafu Jezú?\nDISÁ 92\nIhi ia bhange Jezú phala o maxibulu ku mu ívua?\nDISÁ 93\nAnde dia kuvutuka ku diulu, muene ua bhana kitendelesu kia dikota ku maxibulu mê.\nDISÁ 94\nO nzumbi ikola ia bhana kutena kua kubhanga madiuanu ahi?\nDISÁ 95\nO atuameni a jingeleja a jibhile kiá jezú, mu kiki a mesenene ue kufidisa o maxibulu. Maji ka tena ku ki bhanga\nDISÁ 96\nSaúlu nguma ia dikota ia Jikidistá, maji muene ua lungulula o ukexilu uê.\nDISÁ 97\nMukonda diahi, Nzambi ua tumu Phetele ku bhata dia muthu kexile Judé?\nDISÁ 98\nO poxolo Phaulu ni makamba mê a mateka o kikalakalu kia kuboka mu jixi ja makanga.\nDISÁ 99\nKiebhi o dimonho, kitungutu,ni xibhata i bhanga mbandu ku musoso iú?\nDISÁ 100\nO kiiadi kia maiala a kalakala kiavulu kala makamba ni jiphange\nDISÁ 101\nO njila ia bhonzo ia bhangele maji se-ku kima kia tena kufidisa o jipoxolo.\nDISÁ 102\nJezú ua londekesa isuma iavulu ia lungu ni hádia\nDISÁ 103\nO Dijingunuinu dia bhana kua Nzuá dilondekesa kiebhi o Utuminu ua Nzambi ua-nda lungulula o muenhu mu ixi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/","date":"2020-08-03T18:32:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00017.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1940,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O nguvulu ia Utuminu ua Loma, ngana Sézalu dia Nguxi, ua tumina o Jijudé joso kuila a vutuke mu jisanzala jâ phala kudisonekesa. Kuma o muiji ua Zuze ua tokalele mu sanzala ia Beleme, Zuze ni Madiia ai mu Beleme. O kithangana kia Madiia kia kuvuala, kia zukamene kiá.\nKioso kia bhixila mu sanzala ia Beleme, ene ka sange dingi kididi, mu kiki ai mu kala mu kididi kia ibhaku. Muene Madiia mua vualela mon'ê Jezú. Muene ua mu vungina ni milele iu ua mu zekesa mu kidilu kia ibhaku.\nKu mbanji ia Beleme, kuexile abhidi akexile mu kuinga o ibhaku iâ mu usuku. Bhenhobho, bhua moneka anju ku pholo iâ, kididi kioso kiezalele ni mukengeji ua fuma ia Jihova, ene akexile bhu kaxi. O abhidi akexile ni uôma, maji o anju iambe: 'Ki mu kale ni uôma. Nga mi bhekela njimbu iambote. O Mexiia a mu vuala mu kizuua kia lelu mu sanzala ia Beleme.' Bhenhobho, jianju javulu ja moneka ku diulu, exi: 'Fuma i kale ia Nzambi mu diulu, o mu ngongo uembu mua'xaxi ka athu oso a mu uabhela.' O jianju anga a tunda bhu mbandu iâ. Ihi ia bhange o abhidi?\nO abhidi ambe: 'Tuendienu mu sanzala ia Beleme kindala.' Ai ni lusolo-luoso, a sange Zuze ni Madiia ni kamona mu kididi kia ibhaku.\nMundu uoso ua diuanene mu kuívua o ngolokela ia bhana o anju kua abhidi. Madiia ua xinganekene kiavulu mu izuelu ia anju, nuka ueji ku i jimba. O abhidi a vutuka ku ibhaku iâ, mu kiki a sakidila Jihova mu ima ioso ievuile ni ia monene.\n\"Kua Nzambi kuene ku nga tundu. Ki eme ngó nga d'ijila, maji Nzambi muène ua ngi tumu.\"—Nzuá 8:42","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/ngolokela-uvualelu-ua-jez%C3%BA\/","date":"2020-08-03T17:52:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00031.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Avulu mudyetu ene mu mona ku ibha kwavulu, athu ambote, a lenduka a a zukutisa kwala o athu a ibha. O kwila h��dya mu ngongo ki mwa-nda kala dingi ku ibha?\nJisálamu 37 O Bibidya i tambwijila o kibhwidisu kiki, i tu kwatekesa we kwenda kyambote mu izuwa yiyi. Tala ihi i zwela mu kaxi ka ibhwidisu ya beta kota yala ku lwiji.\nIhi i twa tokala o kubhanga se a mu tu zukutisa?—Velusu 1, 2.\nIhi ya-nda bhita ni athu a ibha?—Velusu 10..\nKyebhi kya-nda kala yó a lenduka? —Velusu 11, 29.\nIhi i twa tokala o kubhanga kindala? —Velusu 34.\nO izwelu ya Nzambi i tu sanga mu Sálamu 37 i tu londekesa kwila oso a mu \"Kinga kua Jihova, a mu kuata njila iê,\" a-nda zediwa ku hádya. O Jimbangi já Jihova a-nda sanguluka kyavulu mu ku kuwatekesa kudilonga o Bibidya ni kwijiya ihi i wa tokala o kubhanga phala eye ni mwiji we mu mone o jimbote ja tu kanena Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/alenduka-a-lundula-ixi-s%C3%A1lamu-37\/","date":"2020-08-06T22:40:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00436.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova muéne Muenexi mu ima ioso. Muene uene mu langa o ima ioso, ni kuila ua-nda kolokota mu ku i langa. Mu kifika, muene ua bhulula Jelemiia ku kalunga. Muene ua bhulula Sadalake, Mizake ni Abede-neko mu kijiku kia túbhia, o Daniiele ua mu bhulula mu dikungu dia jihoji. Jihova ua lange Estere phala muene kubhulula o mundu uê uoso. Muene ka-nda kuehela kuila, o kuiibha kunangenena katé ku hádia. O ikanenu ia lungu ni kiteka kia dikota ni kimuxi, i londekesa kuila kua kambe ngó bhofele o Utuminu ua Jihova ua-nda bhuisa o kuiibha kuoso ni kutumina o ixi.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 57\nO njimbu ia bokele o polofeta íii ia bhangesa o adiakime mu ixi ia Judá kukala ni njinda iavulu\nDISÁ 58\nO mundu ua judá ua sulukile mu kubheza jinzambi ja makutu, mukonda dia kiki Jihova ua a xisa.\nDISÁ 59\nMinzangala Jijudé a kolokotele mu ufiiele uâ kua Jihova, katé muene ku mbonge ia Babilonha.\nDISÁ 60\nDaniiele ua lomboluela o nzoji i kuatesa uôma ia Nabukodonozolo.\nDISÁ 61\nSadalake, Mizake, ni Abede-neko, a ditunu o kufukamena o kiteka kia ulu kia sobha ia Babilonha.\nDISÁ 62\nO nzoji ia Nabukodonozolo ia lombolola ia-nda ku mu bhita kupholo ku muenhu uê.\nDISÁ 63\nThembu kuxi kia moneka o isoneku íii ia isumua ku phalelu ni ihi i lombolola?\nDISÁ 64\nSamba kua Jihova izuua ioso, kála kia bhangele Daniiele!\nDISÁ 65\nSumbala muene uexile mukua ixi iengi ni mon'a itungu, muene ua kituka nvuale.\nDISÁ 66\nKioso kia zubha kuívua Ejidala, ene a bhange kikanenu kua Nzambi.\nDISÁ 67\nNehemiia ueza mu kuijiia kuila o jinguma jê a mesenene kubhânga nau. Mukonda diahi muene ka kexile ni uôma?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/","date":"2020-08-03T18:03:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00039.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova Nzambi muéne o Mubhangi uetu. Muene o mubhangi ua ima ioso, ioio i moneka ku mesu ni ioio ki i moneka ku mesu. Ande dia kubhanga o ima i moneka, muéne ua bhange mazunda ni mazunda a jianju. Eie uejiia se jianju ihi? O jianju ja difuangana ni Jihova, ene athu mu nzumbi kala muéne. Etu ki tu tena ku mona Nzambi, kiene ué kimoxi ni Jianju ki tu tena ku ji mona. O anju ia dianga ia bhangele Jihova iexile mukuatekexi uê. O anju íii ia kuatekesa Jihova ku iudika o jithéthembua ni ngongo, jiplaneta ni ima ia mukuá. Ku jiplaneta jiji, ia mukuá o ixi ietu, o kididi kia iuka mu tua tungu.\nMu kiki, Jihova ua iudika o ixi phala o iama ni athu ku tunga-mu katé ku hádia ni hádia. Muene ua bhange o dikumbi mba muanha phala kumuikina o ixi. Muéne ua suluka mu kubhanga o milundu, misanza ia kalunga, ni jingiji.\nMu kusuluka ihi ia bhiti? Jihova uixi: 'Nga-nda bhanga iangu, ithulu ni mixi.' Mu kiki, kua moneka idifua iavulu ia ibundu, ibelevu, ni mafué a mukuá mu ixi. Jihova ua suluka ni kubhanga o iama —i dihuha, iendela mu menha, ni jinjila. Muene ua bhange ue, o iama iofele kala o mabhulu, ni ia makota kala o jinzamba. Kiama kiebhi dingi ki ua uabhela?\nJihova anga uambela ku anju ia dianga: 'Tu bhange muthu.' O athu iá eji di tungula ku iama. Ene eji bhanga ima iavulu. Kala o kuzuela, kuolela, ni kusamba kua Nzambi. Ene eji kala ni kikalakalu kia kulanga o ixi ni iama. O kuila eie uejiia o dijina dia diiala dia dianga? Tu mone.\n'Ku dimatekenu Nzambi ua bhange o diulu ni ixi.'—Dimatekenu 1:1","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/1\/nzambi-ua-bhange-o-diulu-ni-ixi\/","date":"2020-08-03T19:00:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00043.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":285,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Katula mbote mu jw.org mu kuijiia kukalakala ni jifalamenda jê joso.\nSanga o divulu di ua mu sota mu kukaiela o jindunge jiji. Ijiia kiebhi ki u tena kusota diambu, mulangidi mba despertai, ukexilu muala o divulu, mba milongi mu jw.org.\nIjiia kiebhi ki u tena kulungulula o dimi dia site ni kiebhi ki u tena kusanga divulu mu dimi di ua mesena.\nIjiia kiebhi ki u tena kutokuesa ni jimenu, kutanga madivulu ni bibidia online ni kuívua audiu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/kukalakala-ni-jworg\/","date":"2020-08-09T09:48:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738523.63\/warc\/CC-MAIN-20200809073133-20200809103133-00462.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.151,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.266,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jowele Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jowele Isuma ya lungu ni izulukutu ya kizuwa kya Jihova. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jowele Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jowele Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Jowele https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071967\/univ\/art\/1001071967_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-jowele\/","date":"2020-08-14T15:28:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739328.66\/warc\/CC-MAIN-20200814130401-20200814160401-00477.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9986717701,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9986717700958252}","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.192,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.141,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mozé ni Alá ai mu tula o njimbu ia Nzambi kua Falaó: 'Se ngua'ié kueha o mundu uami kuia, ngi tumikisa nzungule ia jihamue mu ixi ioso ia Ijitu.' Nzugule ia Jihamue ja bokona mu jinzo j'akua Ijitu, kixi o jimvuama mba o jingadiama. Ixi ioso iezalele ni jihamue. Maji mu ixi ia Ngozene mua tungile akua Izalaiele ki mu kexile jihamue. Mu kumateka ni dibhebhu dia kauana, o mabhebhu a kuamene ngó akua Ijitu. Falaó ua diondo: 'Diondela Jihova phala kubhuisa o jihamue joso jiji. Mundu uê uanda-ia kiá.' Maji kioso Jihova kia bhuisa o jihamue, Falaó ua lungulula o kibanzelu kiê. O kuila Falaó ueji dilonga disá mu ima íii?\nJihova uambe: 'Se Falaó kehé o mundu uami kutunda, o iama ioso ia-nda kuata uhaxi, ni kufua.' Mu kizuua kia kaiela o iama ioso ia mateka o kufua. Maji o iama ia akua Izalaiele, ki ia fu. Né muene kiki, Falaó ka mesenene kueha o mundu ua Izalaiele. Jihova uambela Mozé phala kuvutuka kua Falaó, phala kutakula uthókua bhulu. O uthókua ua kituka fufutila, iu ua dimuange ku akua Ijitu. O uthókua ua bhekela mabhumbu ku mikutu ia akua Ijitu, ni ku ibhaku iâ. Ni kubhuma kuoso, Falaó kehela akua Izalaiele ku tunda.\nMu kiki Jihova ua tumikisa dingi Mozé kua Falaó ni njimbu Iê: 'Né muene kiki ua mu dituna kueha o mundu uami kutunda? Mungu kua-nda noka mvula ia matádi mu ixi.' Mu ku kia-ku, Jihova ua tumikisa matádi, jinzaji ni túbhia. Iii o mvula ia dikota ia bhitile mu ixi ia Ijitu. Mixi ioso mu mábhia a i buikisa ku kitembu. Falaó uambe: 'Diondela Jihova phala a bhuise o kitembu kiki! Se u ki bhanga, ngi kuehe kiá.' Maji kioso o mvula ia matádi ki ia zubha o kunoka, Falaó ua lungulula dingi o kibanzelu kiê.\nMozé uambe: 'O kihoho kia-nda dia o idima ioso ia subhuka ku kitembu.' O mazunda a kihoho, adi o idima ioso ia subhuka ku mábhia. Falaó ua diondela: 'Diondela Jihova phala a bhuise o kihoho kioso kiki.' Maji né muene kioso Jihova kia bhuisa o kihoho kiokio, Falaó kehé o mundu kutunda.\nJihova uambela Mozé: 'Sununa o lukuaku lué u lu talese ku diulu.' Mu kithangana kienhókio o diulu diedi buiií. Mu izuua itatu, akua Ijitu ka tenene kumona kima mukonda dia kitombe. Maji akua Izalaiele ngó akexile ni mukengeji mu jinzo jâ.\nFalaó uambela Mozé: 'Eie ni mundu ué ndenu kiá. Maji o ibhaku ienu ia-nda xala.' Mozé uambe: 'O ibhaku ietu tua-nda iambata, phala ku i satela Nzambi ietu.' Falaó ua kexile ni njinda iavulu. Ua dikola: 'Tundenu kupholo iami! Se ngi mi mona dingi bhu pholo iami nga-nda mi jibha.'\n\"Bhenhobho bhene bhu mua ka mona dingi o katungu ka muthu ua iuka, ni mukua ituxi ua bhukumuka; ni bhu kaxi ka io u bheza Nzambi ni iu ua ditunu o ku mubheza.\"—Malakiia 3:18","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/ijitu-mabhehu-4-9\/","date":"2020-08-03T19:23:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00084.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":477,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.3,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1 JIHOVA\nO dijina dia Nzambi Jihova, dilombolola \"Muéne u Bhanga Ioso ia Mesena.\" Jihova o Nzambi muteni-a-ioso, muéne ua bhange o ima ioso. Muéne uala ni kutena kua kubhanga ioso ia mu kala ku muxima.\nMu dimi dia Hebalaiku o dijina dia Nzambi a di sonekene ni ijimbuete iuana. Mu Kingileji o dijina didi a disoneka ni YHWH mba JHVH. O dijina dia Nzambi mu mikanda iokulu ia Bibidia mu dimi dia Hebalaiku, dimoneka 7.000 dia jiveji ndenge. O dijina dia Jihova a di tumbula mu maukexilu avulu kuala o athu kála kia fuama mu dimi diâ.\n2 O BIBIDIA 'A I BHUSU KUA NZAMBI'\nO Bibidia ia Tokala kua Nzambi, maji muéne ua tumu mala phala ku i soneka. Kiki kia difuangana ni xefe ia ditenda, u tuma seketa iê kusoneka mukanda muala ibanzelu iê. Nzambi uendesa o mala a soneka o Bibidia bhu kaxi ka nzumbi iê ikôla, phala kusoneka o ibanzelu iê. O nzumbi ikôla ia Nzambi iendesa o mala enhá mu maukexilu avulu, amoxi a monene isumua, a mukuá a lotele jinzoji ia akexile mu soneka o ima ia muene.\n3 ITUMU\nO itumu, ilongesu ia Bibidia i jimbulula o kidi. Mu kifika, o Bibidia iamba kuila \"o ku di lunga ni athu aiibha, ku bolesa o ifua iambote,\" kiki ki tu longa kuila o athu u tu dilunga nau a tena ku tu bhangesa kubhanga ima iambote mba ia iibha. (1 Kolindo 15:33) O Bibidia iamba ué kuila \"muthu kioso kia kuua, kiene kiandù bhongolola,\" kiki ki tu longa kuila se tua bhange ima iambote tua-nda mona ué mbote maji se tua bhange ima ia iibha, tua-nda bhongolola hadi.—Ngalasia 6:7.\n4 IKANENU\nO ikanenu, njimbu i tunda kua Nzambi. O ikanenu i tena ku tu jimbulula o vondadi ia Nzambi, ni ku tu londekesa o ilongesu iê, mba ku tu bhana ijila. O ikanenu i tena ué kukala kima kia-nda bhita ku hádia. Mu Bibidia muala ikanenu iavulu ia dikumbidila kiá.\n5 IKANENU IA LUNGU NI MEXIIA\n6 O VONDADI IA JIHOVA IA LUNGU NI IXI\nJihova ua bhange o ixi phala kukala palaízu mba dibhata dia athu a mu zolo. O vondadi iê ki i lungululuka kana. Hádia, Nzambi ua-nda zubha o kuiibha kuoso, iu ua-nda bhana muenhu ua kalela-ku ku mundu uê.\n7 SATANAJI O DIABHU\nSatanaji, o anju ia diangela o kubhukumukina Nzambi. O dijina Satanaji dilombolola \"Nguma,\" a muixana kiki mukonda muéne ua lungulukila Jihova. A muixana ué Diabhu, dilombolola \"Mukua Makutu.\" A muixana kiki mukonda muéne ua tange makutu alungu ni Nzambi, muéne ué mukua kunganala o athu.\n8 JIA-NJU\nJihova ande dia kubhanga o ixi, muéne ua tuamena o kubhanga o jia-nju. Ene a a bhange phala kukala ku diulu. Kuene mazunda avulu a jia-nju. (Daniiele 7:10) Kala anju iala ni dijina diê ni ukexilu uê, o jia-nju ni kulenduka kuoso a dituna ku a bheza ku athu. Ene ala mu ibuka-ibuka, a bhanga ikalakalu iavulu. Mu kifika, ene a sidivila Jihova ua xikama bhu kiandu, a tula o njimbu iê, a langa ni kuendesa o mundu uê mu ixi, a kumbidila o izuelu ia Jihova ia lungu ni kufundisa ni kukuatekesa mu kikalakalu kia kuboka. (Jisálamu 34:7; Dijingunuinu 14:6; 22:8, 9) Ku hádia, ene a-nda kala ku mbandu ia Jezú mu ita ia Alumajedone.—Dijingunuinu 16:14, 16; 19:14, 15.\n9 KITUXI\nKima kioso-kioso kia iibha ki tu banza mba ki tu bhanga bhu pholo ia Jihova, kituxi. Kuma o kituxi ki zanga o ukamba uetu ni Nzambi, mu��ne ua tu bhana ijila ni itumu phala ki tu te ituxi mu vondadi ietu. Ku dimatekenu, ioso ia bhangele Jihova ia iukile, maji kioso Adá ni Eva kia solo kubhukumukina Jihova, ene a te kituxi, k'exile dingi athu a iuka. Ene a kuka ia afu. Kuma tua lundula o kituxi kia Adá, etu ué tuene mu kuka ni kufua.\n10 ALUMAJEDONE\n11 O UTUMINU UA NZAMBI\nO Utuminu ua Nzambi, unguvulu ua Jihova ku diulu. Jezú Kristu muéne o Sobha ua mu tumina. Ku hádia, o Utuminu ua Jihova ua-nda zubha o kuiibha kuoso mu ngongo. O Utuminu ua Nzambi ua-nda tumina o ixi.\n12 JEZÚ KRISTU\nNzambi ande dia kubhanga o ima mu ngongo, muéne ua tuamena kubhanga Jezú. Jihova ua tumu Jezú mu ixi phala kufuila athu oso. Kioso Jezú kia mu jibha, mu kubhita izuua itatu Jihova ua mu fukununa. Mu kiki, Jezú ua mu tumina kiá kála Sobha ia Utuminu ua Nzambi ku diulu.\n13 O KIKANENU KIA LUNGU NI 70 A JI SEMANA\nO Bibidia ia tangele kiá o kithangana kieji kuíza o Mexiia. Muéne ueji kuíza ku disukilu dia 69 a ji semana, o kithangana kiki kia mateka ku muvu ua 455 A.K.K. ki kiai katé ku muvu ua 29 K.K.\nKiebhi ki tuejiia kuila o kithangana kia suku ku muvu ua 29 K.K.? O 69 a ji semana ja mateka ku muvu ua 455 A.K.K., kioso Nehemiia kia bhixila mu mbanza ia Jeluzaleme iu ua mateka o kutungulula o mbanza ienioio. (Daniiele 9:25; Nehemiia 2:1, 5-8) Kioso ki tuivua o kizuelu \"semana\" ku kilunji kietu kuiza 7 dia kizuua. Mu kikanenu kiki o jisemana ki ji lombolola sambuadi dia izuua kana maji ji semana ja sambuadi dia mivu, mukonda mu ithangana iavulu 'kala kizuua ki lombolola muvu.' (Dialuilu 14:34; Izekiiele 4:6) Kiki kilombolola kuila kala semana, sambuadi dia mivu, o 69 a ji semana jilombolola 483 a mivu (69 x 7). Se tu kondala 483 a mivu tundé ku muvu ua 455 A.K.K. tua-nda bhixila ku muvu ua 29 K.K. Iú uene o muvu ua batizala Jezú, iu ua kituka o Mexiia a mu kanene!—Luka 3:1, 2, 21, 22.\nO kikanenu kienhiki, kia tange dingi semana ia kamukuá, kifua sambuadi dia izuua. Mu kithangana kienhiki mba mu semana íenii, ku muvu ua 33 K.K., o Mexiia eji mu jibha, o ku muvu ua 36 K.K., o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi eji mateka ku i tula ku ifuxi ioso kana ngó ku Jijudé.—Daniiele 9:24-27.\n14 ULONGELU UA MAKUTU UA TILINDADE\nO Bibidia i tu longa kuila Jihova muéne o Mubhangi. Ande dia kubhanga o ngongo kia dianga ua bhange Jezú. (Kolose 1:15, 16) Jezú ki muéne o Nzambi ua Tena Ioso kana. Muéne nuka ua tangele kuila ua soko ni Nzambi, lémbua. Mu kidi muéne uambe: \"O Tata uala kota, eme ndenge.\" (Nzuá 14:28; 1 Kolindo 15:28) Maji saí jingeleja jene mu longa kuila Nzambi Tilindade mba athu kitatu ku muthu umoxi: Tata, Mona ni nzumbi ikôla. O kizuelu \"Tilindade\" ki kialé mu Bibidia kana. Iú ulongelu ua makutu.\nO nzumbi ikôla, o nguzu ia tenena ia Nzambi iene mu bhanga na-iu o vondadi iê. Ki muthu kana. Mu kifika, o Jikidistá ja dianga 'ezalele ni Nzumbi Ikôla,' Jihova uambe: \"Nga kà lundulula o Nzumbi iami ku thandu dia athu oso.\"—Ikalakalu 2:1-4, 17.\n15 DIKULUSU\nMukonda diahi o Jikidistá ja kidi kene mu bheza Nzambi ni dikulusu?\nTundé ukulu o jingeleja ja makutu jene mu bheza ni dikulusu. M'ukulu o athu akexile ni dikulusu mu ubhezelu uâ ni mu kukaiela o ijila iâ ia lungu ni undumbu. Kioso Jezú kiafu, mu kubhita 300 ja mivu, o Jikidistá ka kexile ni dikulusu mu ubhezelu uâ. Mu kubhita thembu iavulu, o ngana Constantine nguvulu ia Loma ua bhangesa o dikulusu kukala kijimbuete kia Ukidistá. A bhange o kijimbuete kiki phala kuijidisa o Ukidistá ku mundu uoso. Maji o dikulusu ki kima kia lungu ni Jezú Kristu kana. Saí divulu diambe kuila: \"O dikulusu a di sanga kikale mu ijila ia athu akexile Jikidistá ni ku ijila ia athu kexile Jikidistá.\"\nJezú kafu ku dikulusu. Mu Ngeleku o kizuelu \"dikulusu\" kilombolola \"taka,\" mba \"muxi.\" Saí Bibidia (The Companion Bible) iamba kuila: \"Sé-ku kima mu Mikanda ia Ngeleku [Kikutu Kiobhe] kilombolola mixi iiadi ia dibhidika, sé-ku.\" Jezú uáfu ku taka.\nJihova ka mesena kuila tu kala ni iteka mu ubhezelu uetu.—Makatukilu 20:4, 5; 1 Kolindo 10:14.\n16 LEMBALASA\nJezú ua tumu o maxibulu mê Kulembalala o ufuilu uê. Ene a bhanga kiki mivu ioso mu kizuua kia 14 kia mbeji ia Nizá, akua Izalaiele akexile uá mu bhanga o fesa ia Phasu mu kizuua kiki. Mu fesa ia Lembalasa muene mu kala mbolo ni vinhu phala kulombolola o mukutu ni manhinga a Jezú. Oso a-nda tumina kumoxi ni Jezú ku diulu, a dia ku mbolo ni kunua o vinhu. Oso ala ni kidielelu kia kutambula o muenhu mu ixi, a kala uá mu Lembalasa maji ka dia ku mbolo mba kunua o vinhu kana, a tala ngó ni ujitu uoso.\n17 MUENHU\nMu Tradução do Novo Mundo mu Kingileji, o kizuelu \"muenhu\" kilombolola (1) muthu, (2) kibhaku mba (3) o muenhu ua muthu mba ua kibhaku. Tala o ifika íii:\nMuthu. \"Mu izuua ia Noué . . . mu álaka muenhomo mua bokona athu, kavulu, nake ngó dia mienhu, anga a bhuluka ku menha.\" (1 Phetele 3:20) Bhabha o kizuelu \"mienhu\" kilombolola athu—Noué ni muhatu'ê, an'ê kitatu ni ahatu'â.\nKibhaku. \"Nzambi anga u zuela, uixi: Mu menha mu sokoloke ndumba dia iama ia muenhu, (i zouela momo), ni jinjila ji bhita bhulu mu dinga-ni-dinga.\" \"Nzambi anga u zuela, uixi: Ku mavu kusokoloke jixitu ja muenhu ku idifua-idifua, ni ibhaku, ni ibamba i zanzala bhoxi, ni iama ia kanga, ku idifua-idifua; anga ki di bhanga kienhiki.\"—Dimatekenu 1:20, 24.\nO muenhu ua muthu mba ua kibhaku. Jihova ua tangela Mozé: 'Ene oso endele ku ku katula o muenhu ué, áfu kiá.' (Makatukilu 4:19) Kioso Jezú kia kexile mu ixi, muéne uambe: 'Eme ngi mubhidi uambote. O mubhidi uambote, u bhana o muenhu uê bhu kididi kia jimbudi jê.'—Nzuá 10:11.\nKioso muthu kia bhanga kima ni \"muenhu uê uoso,\" kiki kilombolola kuila muéne ua mu bhanga o kima kiki ni vondadi ioso ni uhete uoso. (Matesu 22:37; Matendelelu 6:5) O muthu kioso kiafua, o muenhu u jimuka.—Dialuilu 6:6; Jisabhu 23:2; Izaia 56:11; Ajeu 2:13.\n18 NZUMBI\nMu Bibidia Tradução do Novo Mundo mu Kingileji o kizuelu \"nzumbí\" mu dimi dia Ngeleku ni Hebalaiku kilombolola ima iavulu. Maji kilombolola kima ki kamba kumoneka ku mesu, kala o kitembu ni munza uene mu bhuima o athu ni iama. O kizuelu kiki kilombolola ué muthu mu nzumbi mba nzumbi ikôla, o nguzu ia Nzambi i lenda ioso. Sé-ku milongi mu Bibidia i longa kuila kioso muthu kia fuá saí kima kitunda mu mukutu ua muthu anga kikala dingi ku muenhu.—Makatukilu 35:21; Jisálamu 104:29; Matesu 12:43; Luka 11:13.\nGEENA\nGeena dijina dia dikungu diexile mu mbanza ia Jeluzaleme mua kexile mu texi o ixete phala ku i toka. Ki kuale misoso i zuela kuila mu izuua ia Jezú o athu mba iama akexile mu i toka bhu kididi kiki. Geena ki kididi bhuene mu toka o athu áfu. Kioso Jezú kia zuela ia lungu ni athu a-nda kua takula mu Geena, muéne ua kexile mu zuela o athu afua sé kidielelu kia kufukunuka.—Matesu 5:22; 10:28.\nMUSAMBU UA NGANA IETU\nIú uene o musambu ua longo Ngana ietu Jezú ku maxibulu mê. A uixana ué musambu ua Tata Ietu. Mu kifika, Jezú ua tu longo kusamba kiki:\n\"O dijina dié a dixile\"\nEtu tu samba phala kuzelesa o dijina dia Jihova ku makutu oso. Tu bhanga kiki phala athu oso ku diulu ni mu ixi a ximane ni kuxila o dijina dia Nzambi.\n\"Utuminu ué uize\"\nTuene mu samba phala o unguvulu ua Nzambi u buike o mundu ua iibha ua Satanaji, ni kutumina o ixi ni ku i kitula palaízu.\n\"Vondadi ié a i bhange bhoxi\"\nTu samba phala o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi i di kumbidile phala o athu a lenduka, a iuka a tunge um Palaízu mu ixi katé ku hádia ni hádia, kála kia mesenene Jihova ku dimatekenu kioso kia bhange o athu.\n21 O KUKÚLA\nPhala kubhulula o athu ku ituxi ni kúfua, Jihova ua bhange kima phala ku tu kúla. O kukúla kifua o futu ia bhana Nzambi phala kubhulula o muenhu ua iuka ua texile o diiala dia dianga Adá, ni kujikula kiambote o njila phala o athu kukala dingi ni ukamba uambote ni Jihova. Nzambi ua tumu Jezú mu ixi phala ku fuila o ituxi ietu. Mukonda dia kúfua kua Jezú, athu oso a a jikuila o njíla phala kukala ni muenhu ua kalelaku ni kukituka athu a iuka, a kambe ituxi.\n22 MUKONDA DIAHI O MUVU UA 1914 MUVU UA KATUNDA?\nO kikanenu ki tu sanga mu divulu dia Daniiele kibatulu kia 4, ki tu longa kuila Nzambi ueji zangeleka o Utuminu uê ku muvu ua 1914.\nO kikanenu: Jihova ua bhangesa Sobha Nabukodonozolo kulota nzoji, o mu nzoji íii muéne ua mono muxi ua dikota a u batula. Ku kixinji kia muxi a te-ku lubhambu lua felu ni ngondo phala o muxi ki u kule dingi katé kieji bhita \"sambuadi dia jithembu.\" Mu kubhita o thembu íii, o muxi ueji kula dingi.—Daniiele 4:1, 10-16.\nO kilomboluelu kia kikanenu: O muxi u lombolola o unguvulu ua Nzambi. Mu mivu iavulu Jihova ua solele jisobha mu Jeluzaleme phala kutumina o kifuxi kia Izalaiele. (1 Malunda 29:23) Maji o jisobha jojo a bhukumukina Nzambi, mu kiki o utuminu uâ ua suku. O mbanza ia Jeluzaleme a i buika ku muvu ua 607 A.K.K. Kiene kia mateka o \"sambuadi dia jithembu.\" (2 Jisobha 25:1, 8-10; Izekiile 21:25-27) Kioso Jezú kiambe: \"Jeluzaleme-phe ia ká xala mu ku i titidila kuala akua jixi jengi, a kambe kuijiia Nzambi, katé kia kà bhua o thembu ia akua jixi jengi,\" muéne ua kexile mu lombolola o \"sambuadi dia jithembu.\" (Luka 21:24) Mu kiki o \"sambuadi dia jithembu\" ki ja bhu mu kithangana kioso Jezú kia kexile mu ixi kana. Jihova ua kanene kutumbika Sobha ku disukilu dia \"sambuadi dia jithembu.\" O unguvulu ua Sobha íii, Jezú, ueji bheka mabesá a nzungule phala o mundu ua Nzambi a-nda kala mu ixi katé ku hádia ni hádia.—Luka 1:30-33.\nO \"sambuadi dia jithembu\" jilombolola thembu jikuxi? O \"sambuadi dia jithembu\" ia bhange 2.520 a mivu. Se tu kondala 2.520 a mivu tundé ku muvu ua 607 A.K.K. tua-nda tula ku muvu ua 1914. Ku muvu uenhó Jihova ua bhangesa o Mexiia mba Jezú, kukala Sobha ia Utuminu ua Nzambi ku diulu.\nO 2.520 a mivu tua i katula kuebhi? O Bibidia iamba kuila thembu jitatu ni kaxaxi kilombolola 1.260 a izuua. (Dijingunuinu 12:6, 14) Mu kiki \"sambuadi dia jithembu,\" 2.520 a izuua. O 2.520 a izuua kilombolola 2.520 a mivu mukonda mu kikanenu \"kala kizuua muvu,\" mba kizuua kimoxi kilombolola muvu.—Dialuilu 14:34; Izekiiele 4:6.\n23 MINGEDI KOTA DIA JIA-NJU\nO Bibidia i tumbula ng�� muthu umoxi kuila kota dia jia-nju, o dijina diê Mingedi.—Daniiele 12:1; Juda 9.\nMingedi muéne o Mutuameni ua kifuxi kia jia-nju ja fiiele ja Nzambi. Dijingunuinu 12:7 di zuela: 'Mingedi ni ji-anju jê a luá ita ni mudikixi . . . ni ji-anju jê.' O divulu dia Dijingunuinu di zuela kuila o Mutuameni ua kifuxi kia Nzambi, Jezú. Mu kiki Mingedi, dijina dia mukuá dia Jezú.—Dijingunuinu 19:14-16.\n24 IZUUA ISUKIDILA-KU\nO izuua isukidila-ku o kithangana kieji bhita o izulukutu ia makota ande dia Utuminu ua Nzambi kubuika o mundu ua Satanaji. O Bibidia i tumbula ué izuelu ia mukuá kala \"dizubhilu dia mundu\" ni \"kutukuluka kua Mon'a muthu,\" phala kulombolola izuua isukidila-ku. (Matesu 24:3, 27, 37) \"O izuua isukidila-ku\" ia mateka kioso o Utuminu ua Nzambi ki ua mateka o kutumina ku diulu ku muvu ua 1914, í ia-nda bhua kioso o mundu ua Satanaji kia-nda u buika mu ita ia Alumajedone.—2 Timote 3:1; 2 Phetele 3:3.\n25 DIFUKUNUKINU\nO difukunukinu dilombolola Nzambi kubheka dingi ku muenhu o muthu uáfu kiá. Mu Bibidia muala misoso ia divua dia athu a fuile maji a fukunuka. Ilija, Ilizeu, Jezú, Phetele ni Phaulu, a fukunuine athu. Ene a tenene ngó kubhanga o madiuanu enhó mukonda dia kutena kua Nzambi. Jihova ua tu kanena kufukununa \"athu aiuka ni athu abhukumuka\" n'a kale dingi ku muenhu. (Ikalakalu 24:15) O Bibidia i tanga ué athu a-nda ku a fukununa phala kuia ku diulu. Kiki ki bhita kioso o athu a a solo mba a a undu kuala Nzambi, a a fukununa phala kuia mu diulu mu kukala kumoxi ni Jezú.—Nzuá 5:28, 29; 11:25; Filipe 3:11; Dijingunuinu 20:5, 6.\n26 ULOJI (UANGA)\nO uloji mba uanga, o ukexilu ua kumesena kuzuela ni jinzumbi mba madimonho bhu kaxi ka kimbanda mba muthu uengi. O athu a bhanga kiki mukonda ene a xikina kuila o jinzumbi ja athu ji kala ku muenhu kioso o muthu kia fuá ni kuila jene ji kituka nzumbi iala ni kutena kuavulu. O madimonho ué a bhanga ioso phala ki tu belesele Nzambi. O kuzambula ni umbanda ni ima ia mukuá dingi iala ué moxi dia uloji. Kuene madivulu avulu, ji filime ni mimbu ilondekesa o uloji ni uanga kála ima iambote. Kuene ué ijila iavulu ia lungu ni kufunda, kála kubhana maujitu ku difundu, kubhanga fesa ia muthu uáfu, kuxikama ku dixisa dia utudi ni ijila ia mukuâ. Ioso íii kifua ima ia madimonho. O athu saí bhabha a tambula jidroga phala ku a kuatekesa kuala o madimonho.—Ngalásia 5:20; Dijingunuinu 21:8.\n27 O UNGANA UA JIHOVA\nJihova o Nzambi ua Tena-Ioso, muéne ua bhange ngongo ioso. (Dijingunuinu 15:3) Mukonda dia kiki, muéne Uávu o ima ioso. Muéne uala ni ungana uoso ua kutumina o ngongo ni ima ioso iene-mu. (Jisálamu 24:1; Izaia 40:21-23; Dijingunuinu 4:11) Ima ioso ia bhange muéne, ua i bhange ni ijila phala ku iendesa. Jihova ué uala ni ungana ua kusola oso a tokala phala kutumina. Tu kuatekesa o ungana ua Nzambi mu ku mu zola ni ku mu belesela.—1 Malunda 29:11.\n28 KUSELULA\nO kuselula kifua kubhanga kima mu luelu phala kufuisa o mona uala mu mala. O kuselula ki kiluezu kiza ngó kana. Tundé o kithangana kia kala mu mala, o mona ki kidiandu kia mukutu ua mama kana. O mona mu divumu, muthu kiá.\n29 KUTA MANHINGA MU MUKUTU\nUkexilu ua kusaka o jihaxi, mu ukexilu iú o manhinga a muthu a a ta mu mukutu ua muthu uengi. O jimbandu jiuana ja manhinga jenhiji: Plasma, ndundula ia kusuka, ndundula ia zele ni plaketa.\n30 KUBAZELA\nMu Bibidia o kizuelu \"kubazela\" ki kilombolola kukaxtikala. Kioso kia tu bazela, kifua a mu tu longa, ku tu bhana kilunji ni unjimu. Jihova ua tu zolo kienhiki muéne ka tu bazela phala ku tu bhanga kia iibha kana. (Jisabhu 4:1, 2) Jihova u bhana phangu iambote ku jitata kioso kia tokala kubazela o tuana. O ulongelu u bhana muéne ulongelu uambote u bhangesa o muthu ku u uabhela. (Jisabhu 12:1) Jihova ua zolo o mundu uê mukonda dia kiki u a longa kioso kia uabha. Muéne u a bhana itendelesu i a kuatekesa kukatula o ibanzelu ia iibha ku muxima ni ku a kuatekesa kubanza ni kubhanga o ima mu ukexilu ua uabhela muéne. Phala o jitata, o kubazela kulombolola kukuatekesa o tuana tuâ kuijiia se mukonda diahi ene a tokala kubelesela. Kulombolola ué ku a longa kuzola Jihova, kuzola o Maka mê o Bibidia ni kutendela o itumu iê.\n31 MADIMONHO\nJinzumbi ki tu tena ku ji mona, jala ni kutena etu ndenge. O madimonho jia-nju ja iibha. Jene ja kituka jia-nju ja iibha kioso kia dibhange jinguma ja Nzambi ni ku mu bhukumukina. (Dimatekenu 6:2; Juda 6) Ene a di lungu ni Satanaji ua bhukumukina Jihova.—Matendelelu 32:17; Luka 8:30; Ikalakalu 16:16; Tiiaku 2:19.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/kikuatekesu\/","date":"2020-08-12T19:13:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738913.60\/warc\/CC-MAIN-20200812171125-20200812201125-00489.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3038,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.345,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú ua longo o athu ia lungu ni Utuminu ua diulu. Muene ua a longo ue kusamba phala kuzelesa o dijina dia Nzambi, phala o Utuminu ue uíze, o vondadi iê a i bhange mu ixi. Se u tata, jimbulula kua mon'ê ihi ilombolola o musambu iú phala etu. Jezú kehela Satanaji kuzozesa o ufiiele uê. Jezú ua solo o maxibulu mê, anga ene a dianga kubokona mu Utuminu. Tala o kusuina kua Jezú ku ubhezelu ua kidi. Kuma muene ua mesenene kukuatekesa akuá, ua sake jihaxi, ua disa athu akexile ni nzala, katé muene ua fukunuine athu afu. Bhu kaxi ka madiuanu iâ, muene ua londekesa ihi ia-nda bhanga o Utuminu phala o athu.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 74\nIhi ia mesenene kuzuela Nzuá kioso kiambe kuila, Jezú muene o Kambudi ka Nzambi?\nDISÁ 75\nDiabhu ua tendala Jezú mu veji jitatu. Jebhi jexile o jitendasá jitatu? Kiebhi Jezú kia tambuijila Diabhu?\nDISÁ 76\nMukonda diahi Jezú ua bhange xikote ia mikolo, phala kukaiesa o jimbudi ni jingombe mu tembulu, ni kulundumuna o jimeza ja akua kutolokala kitadi?\nDISÁ 77\nO muhatu ua mukua Samádia ua di uanene ni ima ia mu tangele Jezú, Mukonda diahi? Kima kiahi kia tangele Jezú ku muhatu, ka ki tangele luua muthu?\nDISÁ 78\nJezú uexana o maxibulu mê phala kukala \"athambi a athu.\" Kupholo dia kuenda, muene ua solo 70 a maxibulu, phala kuboka o njimbu iambote.\nDISÁ 79\nMu ididi ioso mua kexile muia, o athu a katele, akexile ku mu zukama phala kua a kuatekesa, muéne anga ua a sake. Muene ua fukununa mona ndenge ua fuile kiá.\nDISÁ 80\nMuene ua a solo phala kubhanga ihi? O kuila, sai iâ ua lembalala hanji o majina mâ?\nDISÁ 81\nJezú ua longo madisá ambote ku mundu ua mu kondolokele.\nDISÁ 82\nIma iahi iambe muene ku maxibulu mê phala kusuluka mu kubhinga jinga?\nDISÁ 83\nO kidiuanu kiki ki tu longa ihi ia lungu ni ni Jezú ni Jihova?\nDISÁ 84\nU tena kuxinganeka kiebhi kia divu o jipoxolo kioso kia mono o kidiuanu kiki?\nDISÁ 85\nMukonda diahi o athu oso ka sanguluka ni ima ia mu bhanga?\nDISÁ 86\nJezú kia mono Madiia ua mu dila, ua mateka ue kudila. Maji mu kusuka-ku o masoxi a kituka kisangusangu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/","date":"2020-08-03T18:50:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00101.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KYOSO akwetu kya tu bhanga o mbote, mu kidi ki tu bhangesa kudivwa kyambote. Kwijiya kwila ene a tu zolo ku tu ximbakatesa. Se tu sakidila kyoso akwetu kya tu bhanga o mbote kyebhi ki tu tena kukala athu ambote?\nO muthu wambote u londekesa ku akwa kwila wa a zolo bhu kaxi ka izwelu ni ibhangelu yê. Mu veji dya kuxila ngó athu, mwene u a bhangela mbote mukonda mwene wa a zolo u tendela kyebhi kya mu divwa. Kya beta kota o kwijiya o kwila kubhanga mbote ki bhanga mbandu kya kibundu kya nzumbi ikôla ya Nzambi. (Ngalásya 5:22, 23) Jihova wa mesena kwila, tu kala ni kifwa kya kubhanga o mbote. Kyenyiki-phe, tu mone kyebhi mwene ni mon'ê kya londekesa o ukexilu wa kubhanga o mbote ni kyebhi ki tu tena kukayela o phangu yâ.\nJIHOVA U BHANGA O MBOTE KU ATHU OSO\nJihova u bhanga o mbote ku athu oso kate mwene \"athu a kambe kusakidila, a bhukumuka.\" (Luka 6:35) Mu kifika, Jihova \"mukwa kubhangesa dikumbi dyê di bandela athu a bhukumuka ni athu ambote, u tumikisa mvula ni kwa ya ayuka ni ku isweya.\" (Matesu 5:45) Athu oso a tena kusanguluka ni kukatula mbote mu ukexilu wa Jihova wa kulendukila athu, katé mwene yó a dituna kuxikina kwila Jihova mwene o Mubhangi wa yoso.\nJihova wa londekesa o ukexilu wé wa kubhanga o mbote ku ima ya bhange kwa Adá ni Eva. Kyoso kya te o kituxi, \"a tunga máfwe ma mufiku, anga a ma kutila mu mbunda ni jiphonda ja yudika.\" Maji, Jihova wejidile kwila ku mbandu yengi ya jaludim ene eji bhindamena izwatu ni kikwatekesu kyê, mukonda o ixi yo bhubhidile ya zalele ni \"minya ni holokoso.\" Mu kiki Jihova mu henda yê wa bhange o mbote mu kwa bhana 'izwatu ja lebha, anga u a zuika.'—Dimatekenu 3:7, 17, 18, 21.\nSumbala Jihova u londekesa o mbote ku athu \"abhukumuka ni athu ambote,\" mwene u londekesa dingi o mbote yê ku jiselevende jê ja fiyele. Mu kifika, mu thembu kyoso Zakadiya kyexile polofeta sayi anju wa thandanganyele mukonda akwa Izalayele kya kexile dingi kutunga o tembulu ya Jihova mu Jeluzaleme. Jihova wevu o izwelu ya anju, yú wa mu tambwijila ni ku mu ximbakatesa ni \"maka a mbote, maka a tululwisa muxima.\" (Zakadiya 1:12, 13) Jihova wa lange polofeta Elija mu ukexilu umoxi. Kyene kyexile o kithangana kyoso polofeta kyexile ni kikote ku muxima yu wa bhingile kwa Jihova phala ku mu katula o mwenyu wê. Jihova wa londekesa kwila wa zolele Elija yu wa tumikisa anju phala ku mu swinisa. Mwene wa londekesa kwila o polofeta kyexile u bheka kana. O mbote ya londekesa Jihova ya swinisa Elija phala kusuluka mu kikalakalu kyê. (1 Jisobha 19:1-18) Maji bhu kaxi ka jiselevende jê joso, mu kixinganeku kyé, nanyi wa kayela mu ukexilu wa katunda o phangu ya Jihova ya kulondekesa o mbote?\nJEZÚ WA BHANGE MBOTE YAVULU\nKyoso Jezú kyexile mu ixi, o athu exile mu mona o mbote yexile mu bhanga. Mwene kexile mukwa njinda kexile mu talatala akwa ni undanda, mba ku a jijidika kubhanga o ima ya mesenene. Wa zolele akwa, mwene wambe: \"Zenu kokwami enu oso mwa bhwila, enu mwa tate ni imbamba ya mi nemena, eme nda ngi mi nyohese. . . Mbata o ima yami yoso i ngi m'inda na-yu, ki i bhonzo.\" (Matesu 11:28-30) Mukonda wexile mu londekesa mbote yavulu, o athu exile mu kayela kabasa kidi. Mukonda dya henda, Jezú wa a bhana kudya, wa a sake, wa a longo \"ima yavulu\" ya lungu ni Tat'ê.—Marku 6:34; Matesu 14:14; 15:32-38.\nJezú wexile mu kwívwa o ndolo ya athu, wa kexile mu a talatala mu ukexilu wambote. Mu kidi, mwene wexile mu kwatekesa athu oso akexile mu mu sota né mwene mu ithangana ya bhonzele. (Luka 9:10, 11) Xinganeka ya bhitile ni muhatu wa kexile ni kibhubhe kya manyinga. Mwene wa mesenene ku mu saka, mu kiki, wa kwata mu kizwatu kya Jezú. Maji mu kijila kya bhanene Nzambi kwa Mozé, mwene ka tokalele kukwata mu kizwatu kya Jezú mukonda wa xidile. (Ijila 15:25-28) Ihi ya bhange Jezú? Mwene ka zwela-nê ni njinda. Mwene wa mono kwila, o muhatu wa kexile mu tala hadi, wa mu kwatela henda, mukonda wa kexile kyá ni uhaxi yú mu 12 kya mivu. Mwene wa mwambela: \"Mona, o kuxikana kwé, kwa ku bhulula. Ndeye ni kutululuka, u di sanze ku uhaxi wé.\" (Marku 5:25-34) Sé phata Jezú wexile mukwa kubhanga mbote!\nO MUKWA KUBHANGA O MBOTE U KWATEKESA AKWA\nMu ifika i twa mono, twa dilongo kwila, se tu akwa kubhanga o mbote twa-nda bhanga ima phala kukwatekesa akwetu. Jezú wa londekesa o valolo ya kubhanga kiki, kyoso kya tange o musoso wa mukwa Samadya. O mukwa Judá a mu nyana o kitadi, a mu beta, a mu xisa phala kufwila mu kikoka. O mukwa Samadya wa kexile mu bhita, wa mu kwatela henda, sumbala akwa Samadya ni Jijudé exile ni unguma. O henda ya mu bhangesa kukwatekesa o diyala dya kumbamene. Mwene wa mu kutu o jifidila yú wa mwambata mu inzu ya kuzalela o ajitu. O mukwa Samadya wa futu o mukwa inzu phala kulanga o mukwa Judá, wa mu kanena we ku mu futa o ima yamukwá yeji bhinga.—Luka 10:29-37.\nO henda ya-nda tu kwatekesa kukala ni ixinganeku yambote ni kuswinisa akwetu mu ibhangelu ni mu izwelu. O Bibidya yamba: 'O kubhindama kwa muxima, kwene mu bhelesa o muthu; maji mbimbi yambote, i mu sangulukisa.' (Jisabhu 12:25) Kyoso o henda i tu bhangesa kubhanga o mbote phala kuzwela ima i swinisa akwetu, twa-nda sanguluka. * (Tala kulwiji.) O izwelu yetu ya henda ya-nda londekesa kwila, twa a zolo, ki kya-nda ku a bhonza kukolokota kyoso kya dibhana ni maka.—Jisabhu 16:24.\nKYEBHI KI TU TENA KUKALA TU AKWA KUBHANGA O MBOTE?\nEtwenyoso twala ni uhete wa kubhanga o mbote, mukonda Nzambi wa tu bhange mu kifwanganu kyê. (Dimatekenu 1:27) Mu kifika, Julyu, kabhitangu mukwa Loma wexile ni kikalakalu kya kuzwela ni poxolo Phawulu ku Loma, 'wa bhange mbote kwa Phawulu, wa mwehela kuya mu di mona ni makamba mê, n'a kale ku usonyi, mbé a tambule yoso ya bhindamene,' mu mbanza ya Sidonya. (Ikalakalu 27:3) Kyoso Phawulu ni akwa kya bobele ni ulungu mu njila yende katé ku kikôlo kya Melita, o athu kwenyóko a a 'bhangela mbote ya dikota,' a a wikila katé mwene ni túbhya phala kwota. (Ikalakalu 28:1, 2) O athu yó a bhangele kima kyambote. Maji phala kusangulukisa Jihova o muthu ka tokala kubhanga ngó mbote lumoxi wa tokala kubhanga o mbote ithangana yoso.\nJihova wa mesena kwila, o mbote i kala kidifwa kyetu ni ukexilu wetu wa mwenyu. Mukonda dya kiki mwene u tendelesa 'kulondekesa' o mbote. (Kolose 3:12) Maji kubhonza kubhanga o mbote ithangana yoso. Mukonda dyahi? Nange tu fula kubhanga o mbote mukonda tu akwa jisonyi, twala ni héle mba tu akwa lwimbi. Nange ki tu bhonza kubhanga o mbote kwa yó a tu talatala kyayibha. Maji se tu samba mu kubhinga o nzumbi ikôla phala kukayela o phangu ya Jihova mwene u tena ku tu kwatekesa kubhanga o mbote.—1 Kolindo 2:12.\nKyebhi ki tu tena kwijiya bhebhi bhu twa tokala kusokelesa phala kubhanga dingi mbote? Dibhwidise: 'O kwila ngene mu kwívwa kyambote akwetu ni kusota kutendela kyebhi kya mu dívwa? O kwila ngene mu nona kyoso akwetu kya bhindamena kikwatekesu? Kithangana kyebhi kya sukina ki nga bhange mbote ku muthu ki ndandu yami mba dikamba dya kazola?' Xinda mbambe ya kwijiya kyambote o athu a ku kondoloka, benge-benge mu kilunga. Mu kubhanga kiki, nange wa-nda mona o ibhidi yene mu dibhana na-yu ni ibhindamu yâ. Mu kusuluka, fikisa kubhanga o mbote ku athu kala ki weji mesena ku ku bhangela. (Matesu 7:12) Mu disukilu bhinga kikwatekesu kwa Jihova, mwene wa-nda besowala o nguzu yê ya kukala u mukwa kubhanga mbote.—Luka 11:13.\nKYEBHI KYA-NDA DIVWA ATHU SE TWA BHANGA O MBOTE?\nKyoso poxolo Phawulu kya soneka o ima ya kexile mu mu bhangesa kukala mukunji wambote, mwene wa tumbula we o kubhanga o mbote. (2 Kolindo 6:3-6) O athu a wabhelele Phawulu, mukonda mwene wa zwela yú wa bhange o mbote; ene exile mu mona kwila mwene wa a zolele. (Ikalakalu 28:30, 31) Kyene kimoxi we n'etu, se tu bhanga o mbote nange akwetu a-nda mesena kwijiya dingi o kidi. Kyoso ki tu bhanga o mbote ku athu oso, katé mwene ni yó a tu talatala kyayibha, kiki ki tena ku a bhangesa kuxinganeka ni kulungulula o ukexilu wâ. (Loma 12:20) Nange kupholo dya kwenda ene a-nda mesena mwene kudilonga o Bibidya.\nMu Palayízu athu oso a-nda di bhangela jinga o mbote mu dyâ. O athu a-nda fukunuka a-nda kwa bhangela mbote, sayi yá mu veji ya dyanga. Sé phata, kiki kya-nda ku a swinisa kubhanga we mbote ku akwa. Mu kidi, se-ku muthu ka wabhela kubhanga mbote mba ka wabhela kukwatekesa akwa, a-nda mwehela kukala mu Utuminu wa Nzambi. O akwa henda, ni akwa kubhanga o mbote, éne ngó a-nda tunga mu Palayízu katé ku hádya ni hádya. (Jisálamu 37:9-11) O mundu wa-nda kala kididi kya kondama ni kutululuka kwa kidi! Maji né mwene ande kya kubhixila o kithangana kiki, tu tena kyá kutambula mabesá a kubhanga mbote. Kyebhi?\nMABESÁ EJILA MU KUBHANGA O MBOTE\nO Bibidya yamba: \"Muthu wa mbote, u bhanga mbote ku mwenyu wê. (Jisabhu 11:17) O athu a wabhela kukala ni akwa kubhanga o mbote, ene a a bhangela we mbote. Jezú wambe: \"Yoso o nzôngo i mwa zongela akwenu, yene Nzambi ya mi zongela enu'enu. (Luka 6:38) Kyenyiki, ki kubhonzo phala mukwa kubhanga mbote kubhanga makamba ambote ni kudibhana na-u kyambote.\nPoxolo Phawulu wambele o jiphange mu kilunga kya Efezo phala 'ku di kwatekesa mudyâ, ku di xinganeka ni ku di loloka.' (Efezo 4:32) Se oso mu kilunga a bhanga mbote ni kulondekesa henda, o kilunga ki kola dingi, ki kala ni muxima umoxi. Ki tu tokala, né ngó veji imoxi kulongolola o jiphange jetu, ku a ta jimbwembwe, kuzwela kima ki a xixima ku muxima né mwene mu kutonoka. Mu veji dya kiki, ithangana yoso o ima i tu zwela ya tokala kukwatekesa ni kuswinisa. (Jisabhu 12:18) Mu kubhanga kiki, o kilunga kya-nda sidivila Jihova ni kisangu-sangu.\nKala ki twa dilongo, kubhanga o mbote kidifwa ki tu londekesa mu yoso i tu zwela ni mu yoso i tu bhanga. Kyoso ki tu bhanga o mbote, twa mu kayela o phangu ya Nzambi yetu ya henda mukwa kubhana, Jihova. (Efezo 5:1) Kiki ki bhangesa o kilunga kyetu kukola dingi, ki bhangesa akwetu ku mu sidivila we. Mu kiki, tu bhange yoso i tu tena phala athu a mone kwila o Jimbangi ja Jihova, akwa kubhanga o mbote!\n^ kax. 13 Sayi milongi ya-nda zwela ya lungu ni kulondekesa o ujitu, mu mbandu yiyi ya lungu ni 'kibundu kya nzumbi ikôla.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kayadi-wa-2018\/kibundu-kima-o-nzumbi-kubhanga-mbote\/","date":"2020-08-10T06:25:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00314.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1747,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.258,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mbalahamu ua zolele Jihova iu ua dielele kua muene, mu kiki ua longele ue mon'ê Izake ku zola ue Jihova. Maji kioso Izake kia kexile ni 25 a mivu, Jihova ua bhingi kua Mbalahamu phala kubhanga kima kia bhonzo. Kima kiahi?\nNzambi uambela Mbalahamu: 'Nga ku dióndo kuata mon'ê umoxi-élele, u muambate katé ku ixi ia Modiia, ku mulundu u nga-nda ku ku londekesa phala ku mu bhana kala sata.' Mbalahamu ka tendela se mukonda diahi Jihova ua mu bhingi kubhanga kiki. Maji né muene kiki, ua belesela Jihova.\nKioso ki kuaki, Mbalahamu uai ni mon'ê Izake ni kiiadi kia abhika bhu kididi kia mu tumine Jihova. Mu kubhanga izuua itatu mu njila, a mateka kumona o milundu. Mbalahamu uambela o jiselevende jê, xalenu bhabha, eme ni Izake tua muia mu bhana sata kua Jihova. Mbalahamu uambela Izake phala kuambata o jihuinhi, muene anga uambata o phoko. Izake uebhuidisa Tat'ê: 'Kuebhi kuala o kiama ki tua-nda satela kua Jihova?' Mbalahamu ua tambuijila: 'Mon'ami, Jihova muéne ua-nda ki bhana.'\nKioso kia bhixila ku mulundu, ene a tungu o kalatódiu. Mu kiki, Mbalahamu ua kutu o maku ni inama ia Izake, iú ua mu tula ku thandu dia kalatódiu.\nMbalahamu anga u kuata o phoko. Mu kithangana kienhókio, uívua o anju ia Jihova tundé ku diulu ixi: 'Mbalahamu! Kana kujibha o mona! Kindala ngejiia kuila eie uala ni kixikanu kua Nzambi, mukonda kua ditunu ku satela mon'é.' Mu kiki Mbalahamu ua mono ndumbe ia mbudi ia naminina o jingela mu isasa ia muxi. Muene u kuata o kambudi anga u ka satela bhu kididi kia Izake.\nTundé mu kizuua kienhókio, Mbalahamu ua kituka kamba dia Jihova. Uejiia se mukonda diahi? Mukonda Mbalahamu né muene sé kutendela kiambote o kitumu kia Jihova, ua belesela.\nMu kiki, Jihova ua bhitulula dingi o kikanenu kia bhangele kua Mbalahamu: 'Nga-nda ku ku besoala kiavulu, ua-nda kala ni muiji ua dikota.' Kiki ki lombolola kuila, Jihova ueji besoala o athu a uabha bhu kaxi ka muiji ua Mbalahamu.\n\"Mbata Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele, phala uoso u mu xikana muène, káfue, maji a kale ni muenhu ki uábhua.\"—Nzuá 3:16","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/mbalahamu-izake-kima-kia-bhonzo\/","date":"2020-08-03T18:16:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00115.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":357,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua kanene Jakobo kuila, ueji mu langa kala kia langele Mbalahamu ni Izake. Jakobo uai mu tunga mu kididi a kixana Halane, kuenhoko ua kazala, ua kexile ni muiji ua dikota, ua kituka ue mvuama.\nMu kubhita thempu iavulu, Jihova uambela Jakobo: 'Vutuka mu ixi ia jitata jê'. Jakobo ni muiji ue anga endele njila ia dikanga. Mu njila íii, uévu kuila: 'Phang'ê Izau ua kexile mu kuiza ni 400 ja maila phala kudisanga ni muene!' Jakobo ua kexile ni uôma uavulu, ua xinganeka, se Izau ubhanga kima kiaiibha ku muiji uami? Muene ua sambe kua Jihova: 'Nga ku dióndo, ngi bhulule bhu maku a phang'iami.' Mu kizuua kia kaiela, Jakobo ua tumikisa jimbudi, jihombo, jikamelu, jibûlu kala ujitu phala Izau.\nMu usuku uenhó, Jakobo ua kexile ubheka uê, anga u mona anju! o anju íii ia mateka kubhânga ni muene. Ene a bhânge katé mu kimene. Jakobo ua di kuama mu kubhânga maji né kiki ka lembua, muene ua bhingile phala o anju ku mu besoala. O anju anga i muambela: 'Ngehe, kala ng'ia.' Maji Jakobo uambe: 'Kana, nga-nda kueha ngó, se u ngi besoala.'\nMu kusuka-ku o anju ua besoala Jakobo. Mu kiki, Jakobo uejiidile kuila ka bhingile kukala ni uôma ua Izau.\nMu kimene, Jakobo ua mono Izau ni 400 ja mala a mu kuiza. Kioso Jakobo ni muiji uê kia zukama kua Izau, Jakobo ua fukama sambuadi dia jiveji. Izau ua lenge katé bhua kexile Jakobo anga a dibhubhala. O jiphange jiiadi a didi kiavulu ia a bhange paze. U tena kuxinganeka kiebhi Jihova kia divu mu kumona o ukexilu ua Jakobo kubatula o maka?\nMu kubhita thembu, Izau ua vutuka ku bhata diê, Jakobo ua suluka kuenda o njila iê. Jakobo ua kexile ni 12 kia tuana. O an'â Jakobo o majina mâ enhá: Lubene, Ximinhá, Levi, Judá, Isakale, Nzebulone, Zuze, Bejamì, Dane, Nafitali, Ngadi ni Asele. Mona umoxi—Zuze—Jihova ua mu bhangesa kubhulula o mundu Uê. Uejiia kiebhi kia bhange kiki? Tu mone.\n\"Zolenu nguma jenu; a sambedienu kua Nzambi, oso a mi tatesa; benzelenu a mi bhubhidila, bhangenu mbote oso a mi zembe. Nda mu kale mu an'a Tata ienu uene mu diulu.\"—Matesu 5:44, 45","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/jakobo-u-bh%C3%A2nga-izau-paze\/","date":"2020-08-03T19:20:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00119.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":357,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ki ki bhonzo kuzuela kuila o Satanaji i tanga o Bibidia, ulombolola ngó o kuiibha kuoso ku tuene mu mona ku mundu. Maji o kuila kiki, kiene muene ki longa o Bibidia? Se kiene, mukonda diahi o Bibidia ilondekesa Satanaji kuzuela ni Jezú Kristu ni Nzambi Muteni-a-Ioso? Tala kiebhi kiki kia bhiti.\nKIOSO SATANAJI KIA ZUELA NI JEZÚ\nKioso Jezú kia mateka o ukunji uê, o Diabhu ua soto ku mu diangula veji jitatu. Kia dianga, kuma Jezú ua kexile ni nzala iu ua kexile ni kutena kua mu bhele Nzambi, Satanaji ua mu tumu ku lungulula o matadi mu jimbolo phala muéne o n'a di. Kia kaiadi, o Diabhu uambata Jezú ku kididi kia dileka kinene iu ua mu bhingi ku di takula bhoxi phala o ji-anju ku mu kuatekesa. Mu ku suka-ku, Satanaji ua mesenene ku bhana kua Jezú o ungana uoso ua mundu se Jezú ua xikinine o ku mu bheza. Maji Jezú mu ithangana itatu íii, ua ditunu, ua tumbula o Mikanda Ikola.—Matesu 4:1-11; Luka 4:1-13.\nJezú ua kexile mu zuela ni nanhi? O kuila ua kexile mu zuela ni kima kia iibha moxi diê-muene? Kala kilondekesa o Mikanda Ikola, Jezú \"a mu thendalele mu ima ioso kala etu-ene, maji sé ngó ku ta kituxi.\" (Jihebeleu 4:15) O Bibidia ué i zuela: \"Muène muthu ka tele kituxi, mu kanu diê ki mua monekene makutu.\" (1 Phetele 2:22) Katé ku ufuilu uê, Jezú ka te kituxi, ua kolokota fiiele. Muéne kehela kima kioso-kioso kia iibha ku kula moxi diê-muene. Kienhiki, tu tena kuzuela kuila Jezú ka kexile mu zuela ni kima kia iibha kia kexile moxi diê kana; muéne ua kexile mu zuela ni muthu ua kidi.\nKiki kilondekesa kuila Satanaji muthu ua kidi.\nLembalala kuila o Diabhu ua mesenene ku bhana kua Jezú o ungana uoso ua mundu, se Jezú ua xikinine o ku mu bheza. (Matesu 4: 8, 9) O ujitu ki ueji kala ni valolo se Satanaji kexile muthu ua kidi. Jezú ka ditunu ué kuila, Satanaji uexile ni ungana ua ku mu bhana o ima ioio.\nKioso Jezú kia ditunu o ku bhanga kala kia mesenene Diabhu, o Diabhu \"ua mu ambudisa hanji n'a kinge kithangana kiengi.\" (Luka 4:13) O kuila kiki kilondekesa kuila, Satanaji ukexilu ngó ua iibha inga nguma ia dikota ua mesena ku tu bhanga kia iibha?\nLembalala kuila \"o ji-anju anga jiza, ji kala . . . mu xibhidila\" Jezú. (Matesu 4:11) O kuila o ji-anju jojo jejile mu kuatekesa Jezú, jexile athu mu nzumbi? Sé phata, jexile athu mu nzumbi. Kienhiki, o kuila tua tokala ku banza hanji kuila Satanaji kima ngó kia iibha, ki muthu ua kidi mu nzumbi?\nKIOSO SATANAJI KIA ZUELA NI NZAMBI\nO phangu ietu ia kaiadi, ia lungu ni musoso ua Jobe, uexile diiala di xila kiavulu Nzambi. O musoso iú u tu tangela ithangana iiadi, Satanaji ua di kundu ni Nzambi. Mu ithangana iiadi íii, Nzambi ua ximana Jobe mukonda dia ufiiele uê. Maji Satanaji uambe kuila, Jobe ua kexile mu bheza Nzambi ki mukonda dia henda kana, maji mukonda Nzambi ua kexile ku mu bhana ima iavulu. Mu kiki, o Diabhu ua kexile mu zuela kuila ua betele kuijiia Jobe, Nzambi ndenge. Jihova uehela Satanaji ku katula o jimbote joso ja Jobe, ku jibha an'ê ni ku mu bhekela uhaxi. * Mu ku bhita kithangana, o ima ia londekesa kuila Jihova uejidile kiambote Jobe ni kuila Satanaji uexile mukua makutu. Nzambi ua besoala Jobe mukonda dia ufiiele uê.\nO kuila Jihova bhabha ua kexile mu zuela ni kima kia iibha moxi diê-muene? O Bibidia i zuela: \"Njila ia Nzambi ia iuka.\" (2 Samuuele 22:31) O Bibidia i zuela dingi: \"U kôla, u kôla, Ngana Nzambi Muteni-a-ioso.\" (Dijingunuinu 4:8) O kizuelu ukola, kilombolola ku zela mba kima kia kambe kituxi.\nO maka a te Satanaji ni Nzambi a bheka ibhidi ia kidi kua Jobe\nJihova ki mukua ituxi kana. Muéne ka tena ku kala ni kifua kia iibha moxi diê.\nAmoxi a tena hanji kuzuela kuila, Jobe kexile muthu ua kidi ni kuila o musoso ua kuila Satanaji ua zuela ni Nzambi, sabhu ngó. Maji o kuila kiki kidi muene? Ibatu ia mukua ia Bibidia, ilondekesa kuila Jobe uexile muthu ua kidi. Mu kifika, o divulu dia Tiiaku 5:7-11, di tu tangela kuila Jobe phangu iambote i suínisa o Jikidistá o ku kolokota mu ithangana ia bhonzo ni kuila Jihova u besoala oso a kolokota mu ufiiele uâ. O kuila se Jobe kexile muthu ua kidi ni kuila ka mu zukutisa kuala Satanaji, o phangu iê ieji tu bhana nguzu? O divulu dia Izekiiele 14:14, 20, di tumbula ué Jobe kumoxi ni Noué ni Daniiele kuila athu a iuka. Kála Noué ni Daniiele, Jobe uexile muthu ua kidi, diiala dia kexile ni kixikanu kia kolo. Se Jobe uexile muthu ua kidi, ki tu tokala ku xikina ué kuila a muzukutixi uê, Satanaji, muthu ua kidi?\nSé phata, o Bibidia ilondekesa Satanaji kala muthu ua kidi mu nzumbi. Maji nange eie ua di bhuidisa: 'O kuila muéne u tena ku bhanga kia iibha ko kuami ni ku muiji uami lelu?'\nIHI ILONDEKESA LELU KUILA SATANAJI MUTHU UA KIDI?\nXinganeka kuila mu mbanza mu uala, mua bokona ifumbe. Sé phata, o ima mu mbanza ieji lunguluka, ki ieji kala dingi kididi kia kondama. Xinganeka kuila: Satanaji ni madimonho mê, athu a kidi mu nzumbi, a bhukumukina Nzambi ia a takula mu ixi. Kiebhi kieji kala o ixi? Xinganeka ku minangu i uene mu kuívua ku bhita ku diembu diê ni ku jixi ja makanga:\nO kuila uene mu mona kuila o ukexilu ua iibha ua athu ni ujibhangânga, uene mu sosoloka ni nguzu iene mu bhanga o athu phala ku u zubha?\nO kuila o jifilme ja lungu ni uanga, jene mu sosoloka mukonda dia ku thandanganha kua jitata javulu?\nO kuila uene mu mona athu ku zanga o ixi, sumbala ni nguzu iene mu bhanga o jinguvulu phala ku i langa?\nO kuila kiki kilondekesa kuila saí kima kia iibha ni ixi ietu\n—mba kima kia mesena ku tu buika?\nTala ihi i zuela o Bibidia se nanhi uene mu tu bhekela o mavuua oso iá: \"Kimudikixi kia dikota anga a mu takuila ku kanga! A mu kaia, na Kinhoka kiokulu, a mu ila Diabhu, a mu ila Satana, mukua kunganala o mundu uoso. A mu lundumuina mu ngongo, ni ji-anju jê a ji lundumuina-nê kumoxi. . . . Lamba dienu mu ngongo ni ku musanza! Mukonda Diabhu ua mi tulukila ni njinda iavulu, kuma muène uejiia kuila o thembu iê ia butu kia.\" (Dijingunuinu 12:9, 12) Mu ku tala kiambote o ima, athu avulu a xikina kuila Satanaji muthu ua kidi mu nzumbi, ua mesena ku tu bhanga kia iibha.\nNange ua mu dibhuidisa se kiebhi ki u tena o ku di fikidila. Kima kiambote o ku di bhuidisa kiki. O milongi ia kaiela ia-nda ku londekesa kiebhi ki u tena o ku bhanga kiki.\n^ kax. 12 Jihova o dijina dia Nzambi kala kilondekesa o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/diabhu-nanhi\/","date":"2020-08-11T14:30:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738777.54\/warc\/CC-MAIN-20200811115957-20200811145957-00520.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1138,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.363,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Jihova kia bhange o ukaza bhu kaxi ka diiala ni muhatu, muene ua mesenene kuila u nangenena. (Di 2:22-24) O muthu u dixisa ngó ni kaza diê, se muene ua te phánda mba ua zeka ni muthu uengi. (Mal 2:16; Mat 19:9) Kuma Jihova ua mesena kuila o makaza a sanguluka, muene u bhana itumu i tena ku kuatekesa o Jikidistá kusola ni unjimu o muthu ua-nda kazala-nê, ni kukolokota kusanguluka mu ukaza uâ.—Nd 5:4-6.\nTALA O VIDIU, O HENDA IA KIDI IHI?, MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nMukonda diahi o ukexilu ua Fuaxi ni Nzebele ua kubazela mon'ê Lemba, u londekesa henda ni unjimu?\nMukonda diahi ki unjimu kubanza kuila, u tena kulungulula o muthu ua mu mu tangesa?\nKitendelesu kiahi kia unjimu kia bhana Phaulu ni Minga, kua Lemba?\nMukonda diahi o maka a kexile mu dibandekesa mu ukaza ua Zaka ni Madiia?\nMbambe jebhi mu nzumbi ja kexile mu suua Nzuá ni Lemba?\nMukonda diahi ua tokala kuijiia o \"muthu ua suama moxi,\" a-nde dia kubhanga kikutu kia ukaza ni muthu? (1Ph 3:4)\nO henda ia kidi ihi? (1Ko 13:4-8)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kaiadi-2017-mwb\/milongi-ia-25-31-ia-Kaiiadi\/o-henda-ia-kidi-ihi\/","date":"2020-08-06T22:55:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00523.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita kithangana, akua Izalaiele a xisa o ubhezelu ua Jihova anga a mateka dingi kubheza jinzambi ja makutu. Ku sambuadi dia mivu, akua Midiiana a nhana o iama ni kudia kua akua Izalaiele. Phala kulenga akua Midiiana, akua Izalaiele akexile mu di sueka mu mabanda ni mu milundu. Ene a diondela Jihova phala kua bhulula. Mu kienhiki, Jihova ua tumikisa anju ku munzangala a mu ixana Ngidiione. O anju uambe: 'Jihova ua ku solo eie, u diiala dia nguzu.' Ngidiione uebhuidisa: 'Kiebhi ki ngi tena kubhulula Izalaiele? Eme ki ngala ni kima.'\nKiebhi Ngidiione kieji kuijiia kuila, Jihova ua mu solele phala kubhulula akua Izalaiele? Muene ua te bhoxi o ndemba ia mbudi anga uambe kua Jihova: 'Mu kimenemene, se dimume di kala ku ndemba, anga bhoxi bhuoso bhu kukuta, nga-nda kuijiia kuila, eie ua mesena kuila ngi bhulula akua Izalaiele.' Mu kimenemene, o ndemba iexile ni dimume, maji bhoxi bhua kukutile muene! Anga, Ngidiione ua bhingi kuila kuma ki kukia, o ndemba i kukuta maji bhoxi bhu kala dimume. Kioso kia bhiti kiki, Ngidiione ua xikinine kuila, Jihova ua mu solele phala kubhulula akua Izalaiele. Muene ua bhongolola o masoladi mê phala kubhânga ni akua Midiiana.\nJihova uambela Ngidiione: 'Nga-nda bhana o kikoue ku akua Izalaiele. Kuma eie uala ni masoladi avulu, ua-nda banza kuila, ua tolola o ita mu nguzu ié. Tangela ió ala ni uoma phala kuvutuka kubhata.' Mu kienhiki 22.000 a masoladi a vutuka kubhata, anga kuxala 10.000. Mu kusuluka Jihova ua muambela: 'Kua subhuka hanji masoladi avulu. Ua ambata katé bhu ngiji, u a tangela phala kunua o menha. U xala ngó ni masoladi a tena kumona o jinguma kioso kiaia ni kunua o menha.' Hâma jitatu ngó ja masoladi a dimukine kioso kia kexile munua. Jihova ua kanena kuila, ene ngó eji tolola o 135.000 a masoladi akua Midiiana.\nMu usuku uenhó, Jihova ua tangela Ngidiione: 'Kindala kiene o kithangana kia tokala phala kubuikisa akua Midiiana!' Ngidiione ua bhana jimbungu ku masoladi mê ni makongolo a túbhia. Muene ua tangela: 'Ngi talesienu, bhangenu jinga kala ki nga mu bhanga.' Ngidiione ua xiki o mbungu iê, o mbinda iê ia budika, ua kuata dikongolo diê anga ua dikola: 'Ku xibhata ia Jihova ni ia Ngidiione!' O 300 kiene ué kia bhange. O akua Midiiana uôma ua a kuatele anga ai ni kulenga. Mukonda dia kiki, a mateka ku di jibha mudiâ. Jihova ua kuatekesa dingi akua Izalaiele kutolola o jinguma jâ.\n\"Phala kulondekeza kuila o nguzu i lenda ioso itunda kua Nzambi, ki ietu etu, kana.\"—2 Kolindo 4:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/Ngidiione-akua-midiiana\/","date":"2020-08-03T18:41:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00129.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":419,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú uejile mu ixi phala kubhana o muenhu ué ku athu a ituxi. Né muene se uafu, muene ua tolola o mundu. Jihova ua londekesa ufiiele kua mon'ê, anga ua mu fukununa. Katé mu ufuilu uê, Jezú ua sidivila akuâ ni kulenduka kuoso, ni ku a loloka kioso kia luezele. Kioso kia fukunuka, Jezú ua tukulukila maxibulu mê. Muene ua a longo kiebhi kieji bhanga o kikalakalu kia beta dingi kota, kia a bhanene. Se eie u tata kuatekesa o mon'é kumona kuila, etu tuala ue ni ujitu ua kubhanga o kikalakalu kiki, lelu.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 87\nJezú ua mu bhana itendelesu ia katunda mu usuku uê ua sukina, kumoxi ni jipoxolo jê.\nDISÁ 88\nJuda ua bhixila ni kifuxi kia masoladi kia dibhakata ni jixibhata ni jimbangala phala ku kuta Jezú.\nDISÁ 89\nIhi ia bhiti mu lumbu lua nzó ia Kaiafa? Ni ihi ia bhiti ni Jezú mu dibhata dienhódio?\nDISÁ 90\nMukonda diahi Pilatu ua tumu kujibha Jezú?\nDISÁ 91\nIma iebhi ia madiuanu ia bhiti mu kizuua kiafu Jezú?\nDISÁ 92\nIhi ia bhange Jezú phala o maxibulu ku mu ívua?\nDISÁ 93\nAnde dia kuvutuka ku diulu, muene ua bhana kitendelesu kia dikota ku maxibulu mê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/13\/","date":"2020-08-03T19:15:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00132.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":196,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ua di fikidila phala ka mu lundule ku masoladi. Ene akexile mu lenga o jinguma mukonda akexile ni uôma uavulu. Mukonda diahi akexile ni uôma? Mu veji javulu, Davidi ua kexile mua évua kutumbula dijina dimoxi. Dijina dia diiala. O diiala diódio diemanene bhu honga, Davidi nange nuka ua muene diiala dia dikota kala o diiala diódio.\nNgoliia! Davidi ua tenene kumona se mukonda diahi o masoladi akexile ni uôma uê, muéne ua lebhele kiavulu kála mulundu. Né muene sé o izuatu iê, muéne nange ua nemene kiavulu, mala aiadi ndenge. Maji muéne ua tele o izuatu iê ia ita, ua kexile ni nguzu iavulu, uexile dizonda dia ita. Ngoliia ua kobo jinvunda. Xinganeka o dízui diê dia dikota kusebhulula o masoladi a Izalaiele ni Sobha iâ, Saulu. Muéne ua bhingi diiala dimoxi phala kubhânga-nê, mu veji dia kifuxi kioso kúlua ita!—1 Samuuele 17:4-10.\nAkuâ Izalaiele a di sueka mukonda dia uôma. Sobha Saulu ué kiene. Davidi uévu kuila o maka enhá a tenesele kiá mbeji! O ifuxi iiadi ia masoladi, akuâ Fidíxia ni akuâ Izalaiele, ka tenene kubhanga kima. Ngoliia ua kexile mua sebhulula izuua ioso. Davidi njinda ia mu kuata. Jisonhi kuxinganeka o sobha ia Izalaiele ni masoladi mê ni makota atatu a Davidi kudisueka mukonda dia uôma! Phala Davidi, Ngoliia ka kexile ngó mu sebhulula o masoladi a Izalaiele; maji ua kexile mu sebhulula o Nzambi ia Izalaiele, Jihova! Maji ihi ieji bhanga o munzangala Davidi? Ihi i tu tena o kudilonga mu kixikanu kia Davidi?—1 Samuuele 17:11-14.\n\"MU UNDE; MUENE KIABH'Ú\"\nTu vutuke bhofele, mbeji javulu kudima. Kua kexile mu vunda kiá, Davidi ua kexile mu kuinga o jimbudi ja tat'ê ku milundu ia zukamene ni mbanza ia Beleme. Muéne uexile munzangala ua uabhele o pholo, ua uabhele ku mu tala mesu. Mu ithangana ia kunhoha, muéne ua kexile mu xika kambanza. O kuiuka kua ibhangelu ia Nzambi kua mu suínisa kiavulu, o uhete uê ua kuxika mimbu, ua dibandekesa dingi mukonda dia kukala mu xika ola javulu. Maji mu usuku uenhó, Davidi a tumu ku muixana. Tat'ê ua mesenene ku mu mona mu kithangana kieniókio.—1 Samuuele 16:12.\nMuéne ua sange tat'ê, Jese, kuzuela ni diiala dia kukile kiá kiavulu. O vuelu íii, o polofeta ia fiiele Samuuele. Jihova ua mu tumine ku unda mona umoxi ua Jese phala kubhingana ku usobha ua Izalaiele! Samuuele ua muene kiá o sambuadi dia makota a Davidi, maji Jihova ua londekesele kiambote kua Samuuele kuila, ku sambuadi dienhodio Muéne ka solele-bhu ni ngó umoxi. Maji kioso Davidi kia bhixila, Jihova ua tangela Samuuele: \"Mu unde; muene kiabh'ú!\" Samuuele ua jikula o lumbinga lua máji a katunda iu ua a lundula ku mutué ua Davidi mu'axaxi ka makota a Davidi. O muenhu ua Davidi ua lunguluka kioso kia zubha o ku mu unda. O Bibidia i zuela: \"Nzumbi ia Jihova anga i tula ni nguzu ku thandu dia Davidi tunde kizuua kien'okio.\"—1 Samuuele 16:1, 5-11, 13.\nO kuila Davidi ua matekene kiá kukala ni luímbi lua usobha? Kana, muéne ua sangulukile, iu ua kexile mu kingila o nzumbi ikôla ku mu ijidisa o thembu ieji mateka kiá o kutumina kála sobha. Muéne ua sulukile mu kikalakalu kiê kia kuinga o jimbudi. Muéne ua bhangele o kikalakalu kiki ni henda ioso ni kusuína. Mu veji jiiadi o jimbudi ja tat'ê hinu a ji dile, kia dianga ku hoji, o kia kaiadi ku úlusu. Davidi ka lengele o iama ienioió kana. Mu veji dia kiki, muéne ua bhângela o jimbudi ja tat'ê. Mu ithangana iiadi íii, muéne ua jibha ni maku'ê o iama!—1 Samuuele 17:34-36; Izaia 31:4.\nMu kubhita thembu, Davidi a muixana dingi. O fuma iê ia bhixidile katé kua Sobha Saulu. Sumbala uexile hanji disoladi dia nguzu, Saulu ka mu xikinine dingi kuala Jihova, mukonda ua ditunine kubelesela o itendelesu ia Nzambi. Jihova ua katuile o nzumbi iê ku thandu dia Saulu. Mukonda dia kiki, sobha ua kexile ni nzumbi ia iibha—ua kexile ni njinda, ibanzelu iaiibha ni ia usuéia. Kioso o nzumbi iaiibha ki ia kexile ku thandu dia Saulu, muéne ua tokalele kuívua mimbu phala kutena kudivua kiambote. O mala a Saulu evuile o fuma ia Davidi kuila ngimbidi iambote, dizonda ué dia ita. Mu kiki-phe, Davidi a muixana, mu kubhita thembu ua kituka ngimbidi ia Saulu, ua mateka ué kuambata o mauta mê.—1 Samuuele 15:26-29; 16:14-23.\nBenge-benge o minzangala a tena kudilonga phangu javulu mu kixikanu kia Davidi. Mu ithangana iê ia kunhoha, muéne ua kexile mu bhanga ima i mu kuatekesa kuzukama dingi kua Jihova. Muéne ué ni muanhu uoso ua dilongo maufunu ambote a mu kuatekesele kusanga salu. Maji o kia beta-o-kota, muéne ua kexile mu kaiela o nzumbi ikôla ia Jihova. Phangu jambote ji tu tena o kukatula!—Ndongixi 12:1.\n\"KI BHU KALE MUTHU U BOTOMOKA MUXIMA MUKONDA DIA KIIALA KIKI\"\nSumbala ua kexile mu sidivila Saulu, Davidi ua kexile mu vutuka kubhata phala kuinga o jimbudi, saí bhabha mu ithangana iavulu. Mu kithangana kiki, Davidi a mu tumu kuala Jese kuia mu tala o makota mê atatu akexile mu sidivila mu kifuxi kia masoladi a Saulu. Ni kubelesela kuoso, Davidi uambata o kudia ku jiphange jê akexile bhu honga ia Ela. Kioso kia bhixila, muéne ua diuana mu kumona o ifuxi iiadi ia masoladi a bhongoloka kála ki tua tange ku dimatekenu. Ene emanene kala kifuxi ku sámbua dimoxi dia mulundu, o honga ia bhitile mu kaxi kâ.—1 Samuuele 17:1-3, 15-19.\nPhala Davidi, o maka enhó ka tokalele kukala ngó kiki kana. Ki bhita kiebhi o kifuxi kia Nzambi ia muenhu, Jihova, kulenga mukonda dia diiala dimoxi, mubhezi ua nzambi ja makutu? Davidi ua mono Ngoliia kusebhulula Jihova. Bhenhobho, ua mateka kudikunda ni masoladi maka alungu ni kujibha Ngoliia. Ki ku bhiti kithangana kiavulu, o dikota dia Davidi, Eliabe, uevu ia kexile mu zuela Davidi. Muéne ua mu bazela ni njinda ioso, ua mu tangela kuila muéne ua bhukumukine, ua kexile ngó muenhomo phala kutala o ita. Maji Davidi ua mu tambuijila: \"Nga te kituxi kiahi? Ngebhul'ami ngó lumoxi luene!\" Mu kiki-phe, muéne ua suluka ni maka a kutolola Ngoliia, saí muthu uévu iu ua kundu kua Saulu o maka enhá. O sobha ua tumu kuixana Davidi.—1 Samuuele 17:23-31.\nIa lungu ni Ngoliia, Davidi ua tangela kua sobha: \"Ki bhu kale muthu u botomoka muxima mukonda dia kiiala kiki.\" Saulu ni masoladi mê akexile ni uôma mukonda dia Ngoliia. Ene nange a tondala mu ku disokesa ni diiala diódio, a xinganeka kiebhi kieji tena kubhixila ku phetu ia diiala. Ene a xinganeka kuila ki kueji bhinga ithangana iavulu phala kua tolola. Maji ki kiene kia kexile mu xinganeka Davidi. Kála ki tua-nda mona, muéne ua kexile mu tala o maka mu ukexilu uéngi. Mu kiki, muéne ua di bheka phala kubhânga ni Ngoliia.—1 Samuuele 17:32.\nSaulu ua ditunu: \"Eie ku tena kuia kutakana ni mukua Fidixia iú, mu kubhánga-nê, kuma eie u mona-ndenge hanji, muene-phe diiala dia ita tunde undenge uê.\" O kuila Davidi uexile muene mona-ndenge? Kana ngana, maji ka kexile luua mu kitala kia kukala disoladi. Muéne ué ua kexile hanji ni pholo ia mona-ndenge. Maji Davidi mu unzangala uê a muijidile kiá kála diiala dia ita.—1 Samuuele 16:18; 17:33.\nPhala kutululukisa Saulu, Davidi ua mu tangela ihi ia bhangele ku hoji ni ku úlusu. O kuila muéne ua kexile mu dinanza? Kana. Davidi uejidile se nanhi ua mu kuatekesele kujibha o iama ioio. Muéne uixi: \"Jihova ua ngi kudila ku iala ia hoji, ni ku iala ia úlusu, muene ue u ngi kudila bhu maku ma mukua Fidíxia iú.\" Mu kiki, Saulu uixi: 'Kuabhu! Ndaie, Jihova muene a kala n'eie.'—1 Samuuele 17:37.\nUa mesena ué kukala ni kixikanu kála kia Davidi? Xala mu kuijiia kuila o kixikanu kia Davidi, ki kiexile ngó kibanzelu kia hatu kana. Muéne ua kexile ni kixikanu kua Nzambi mukonda dia ku muijiia, ni mukonda ué dia ima ia bhitile ku muenhu uê. Muéne uejidile kuila Jihova Mukuatekexi ua henda ni mukua Kukumbidila o jipolomesa jê. Se tua mesena kukala ué ni kixikanu kiki, tua tokala kusuluka mu kudilonga ia lungu ni Nzambi ia Bibidia. Kioso ki tua-ndaia ni kubelesela o milongi i tua mu dilonga, tua-nda mona kuila o mabesá u tua-nda tambula, a-nda kolesa o kixikanu kietu.—Jihebeleu 11:1.\n\"JIHOVA UA-NDA KU KUBHAKULA BHU LUKUAKU LUAMI\"\nKu dimatekenu, Saulu ua bhana o izuatu iê kua Davidi. Ia difuile ni izuatu ia Ngoliia, o izuatu a i bhangele ni ngóndo. Ua mu bhana ué mbinza io bhangele ni utadi. Davidi uende bhofele ni izuatu ienioió maji ua mono kuila ia mu vudile. Muéne kexile disoladi, mu kiki kejidile kuta o izuatu ienioio, benge-benge o izuatu ia Saulu, o diiala dia betele-o-kota mu kulebha mu ixi ioso ia Izalaiele! (1 Samuuele 9:2) Ua i zula iu ua zuata o izuatu iê ia mubhidi.—1 Samuuele 17:38-40.\nDavidi ua kuata o mbangala iê ia kuinga na-iu o jimbudi, o mbuenga ni mbalafunda. O mbalufunda ki iexile uta ua dikota, maji iexile ni kutena kua kujibha muthu. Ia kexile ni dibhululu ku disukilu dia ngoji jiiadi, iexile uta uambote phala o mubhidi. Muéne u ta o ditadi mu mbalafunda, u i nhunga ku mutué ni nguzu iavulu, anga ueha ngoji imoxi, o ditadi diia ni nguzu iavulu, se di ku kuata, kalunga. O uta iú uexile uta uambote, mukonda dia kiki, o masoladi akexile mu bhânga ni mbalafunda javulu.\nNi mbalafunda iê, Davidi ua lenge lusolo phala kutakana ni nguma iê. Tu tena kuxinganeka Davidi kusamba ni nguzu ioso kioso kia kexile mu bonga matadi atanu ofele bhu honga ia kambele menha avulu. Mu suluka, muéne uai mu takana ni nguma iê—kai ni kuenda kana maji uai ni kulenga!\nKioso Ngoliia kia mono o muthu ueji bhânga-nê, ihi ia banze muéne? O Bibidia iamba kuila kioso kia mu mono, muéne \"ua mu xikulula, u mu toka mesu bhenhobho; kuma hanji uala mon'a ndenge.\" Ngoliia ua mateka o kudikola: \"Kifua ua ngi mono ngi ímbua, uala ku ng'endela ni mbangala?\" Muéne ua mono ngó o mbangala ia Davidi, maji o mbalafunda ka i muene. Muéne ua xingi ni kulokela Davidi mu majina a jinzambi ja akuâ Fidíxia iu ua kanena kuila o kimbi kiê ueji ki bhana ku jinjila ni ku iama ia muxitu.—1 Samuuele 17:41-44.\nO kitambuijilu kia Davidi kilondekesa kuila muéne ua kexile ni kixikanu kia dikota. Xinganeka o munzangala kutangela Ngoliia: 'Eie ua-lu ngi bhixila ni xibhata ié, ni sosa, ni ngubu; eme-phe ngi ku bhixila mu dijina dia Jihova dia ifuxi, Nzambi ia kilômbo kia Izalaiele, ió ua mu lokalala eie ni ku mu lebhula.' Davidi uejidile kuila o kutena kua muthu mu xitu ni mauta mê, kalé ni valolo iavulu. Ngoliia ua xingile Jihova Nzambi, mukonda dia kiki Jihova ueji bhanga kima. Kála kia tange Davidi, o 'ita ia ngene ia Jihova.'—1 Samuuele 17:45-47.\nDavidi kexile kifofo kana, muéne uexile mu mona kuila Ngoliia diiala dia dikota ni kuila uala ni mauta avulu. Maji Davidi kehela kuila o ima íii i mu kuatesa uôma. Muéne ka bhangele kála kia bhangele Saulu ni masoladi mê. Davidi ka disokesa ni Ngoliia. Mu veji dia kiki, muéne ua sokesele Ngoliia ni Jihova. Ngoliia ua lebhele kiavulu, athu amukuá ndenge, ua kexile ni metulu 2.9 ja kitala, maji uexile nanhi se tu mu sokesa ni Suke-ku mu ngongo ioso? Mu kidi, kála o athu a mukuá mu ngongo, muéne uexile kála dihoho, kua kambele ngó Jihova ueji mu buika kiá!\nDavidi uai ni kulenga phala kutakana ni nguma iê, ua te o lukuaku luê mu mbuenga phala kukatula-mu ditadi. Muéne ua te o ditadi mu mbalafunda, ua i nhungu iu ua di takula. Ngoliia ué uai ni kulenga phala kutakana ni Davidi, o disoladi dia kexile mu kuata o ngubu iê, ua kexile ku pholo. Nange o kitala kia Ngoliia kia mu bhekela ué kúfua, mukonda o disoladi dia kexile mu kuambata o ngubu ua butile, ka tenene kuzangula o ngubu phala kulanga o mutué ua Ngoliia. Bhuene-muene Davidi bhua takula o ditadi.—1 Samuuele 17:41.\nDavidi ua takula o ditadi. Xinganeka, o athu a dixibhile mu kumona o ditadi kuia ni nguzu ioso katé bhu dibhômo dia kiiala kiókio. Sé phata, Jihova ua bhangele ioso phala o ditadi dia takuile Davidi, ki di lueze. O ditadi dia bokona muéne bhu dibhômo dia Ngoliia. O dizonda ua bu ni pholo bhoxi! O disoladi dia kexile mu kuambata o ngubu iê, ua lengele ni uôma uavulu. Davidi ua zukama, ua sungu o xibhata ia Ngoliia iu ua batula na-iu o mutué ua dizonda.—1 Samuuele 17:48-51.\nMu kiki, Saulu ni masoladi mê, a sangele nguzu. Ene a dikola ni kusuína kuoso, iá ai phala kujibha akuâ Fidíxia. O ita ia bhitile muéne kála kia tangele Davidi kua Ngoliia, kuila: \"Jihova . . . Ua-nda ku mi bhakula bhu maku metu.\"—1 Samuuele 17:47, 52, 53.\nLelu o jiselevende ja Nzambi ki jene mu lúa dingi ita kála m'ukulu. Kana dingi. (Matesu 26:52) Né kiki, tua tokala kukaiela o kixikanu kia Davidi. Kála muéne, tua tokala kumona Jihova kála muthu ua kidi—kála o Nzambi imoxi-élele u tua tokala kusidivila ni kukala ni uôma. Saí bhabha, tua-nda divua kála o ibhidi ietu iala kota, etu ndenge, maji o ibhidi ietu se tu i sokesa ni kutena kua Jihova, tua-nda mona kuila ibhidi iofele. Mu kiki, se tu sola Jihova kála Nzambi ietu ni ku mu dielela kála kia bhangele Davidi, sé-ku ibhidi mba maka, a-nda tu kuatesa uôma. Sé-ku kima, Jihova ka tena ku ki tolola!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/nvunda-ia-davidi-ni-ngoliia\/","date":"2020-08-05T16:23:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00534.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":2195,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.309,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O \"Idiandu ioio ku mukutu iedi kala ia kambe nguzu tua i bhindamena.\"\n1, 2. Mukonda diahi Phaulu ua kexile ni henda ia jiphange a zozele?\nSAÍ ithangana, etu enioso tuene mu zoza. Saí izuua ki tu divu kiambote, tu mona kuila kua tu kambe ngunzu, ki tu bhonza ku bhanga o ima i tua mesena. Xinganeka se u divuua kiki mu mbeji javulu. Ihi i tueji mesena i tu bhanga o a kuetu? Sé phata tueji mesena kuila ene a tu kuatela muanhu.\n2 O poxolo Phaulu uejidile kiebhi o muthu kia zoza mukonda dia kijijidiku kijila ku athu ka bheza Nzambi mba mu kilunga. Saí kithangana muéne ua mono kuila keji tena dingi. (2 Kol. 1:8; 7:5) Mu ku xinganeka mu ibhidi ia bhiti mu ukidistá, Phaulu uambe: \"Ki bhu kala muthu ua bhuila, eme uami ki ngi bhuidisa?\" (2 Kol. 11:29) Kioso kia sokesa o jiphange mu kilunga ni idiandu ia mukutu, Phaulu uambe kuila: O ió 'edi kála a kambe nguzu tua a bhindamena.' (1 Kol. 12:22) Ihi ia mesenene ku kuzuela Phaulu? Mukonda diahi tua tokala ku mona o athu a zoza kála ki a mona Jihova? Mbote iahi i tu katula?\nO UKEXILU UA JIHOVA UA KU MONA IÓ A ZOZA\n3. Mukonda diahi tu tena ku mateka ku kala ni ibanzelu ia iibha ia jiphange jetu?\n3 Ku mundu ua lelu, o athu a bhita ku pholo dia akuâ a zoza, phala ku tena ku kala ni ima ia mesena. Mukonda a xikina kuila, phala o muthu ku di tunda kiambote ua tokala u kala munzangala, uala ni nguzu iavulu. Nange o ukexilu iu u tena ku tu kuata ué. Nange tu mateka ku kala ni ibanzelu ia iibha ia jiphange a bhindamena kikuatekesu. Kiebhi ki tu tena ku kala ni ukexilu ua Jihova ua ku mona o jiphange mu kilunga?\n4, 5. (a) Kiebhi o kifika kia bhange Phaulu mu divulu dia 1 Kolindo 12:21-23, ki tu kuatekesa kuijiia kiebhi Jihova kia mona o athu a zoza? (b) Mbote iahi i tu katula kioso ki tu kuatekesa o jiphange a zoza?\n4 O kifika kia bhange Phaulu mu divulu dia Kolindo, ki tena ku tu kuatekesa ku mona kiebhi ki mona Jihova o jiphange ja zoza. Mu kibatulu kia 12, Phaulu u tu lembalesa kuila kate muene ni kidiandu kio fele fele kia mukutu, a ki bhindamena. (Tanga 1 Kolindo 12:12, 18, 21-23.) Saí athu a xikina kuila o athu a moneka ngó, a zuela kuila saí idiandu ia mukutu ka i bhindamena. * Mu kifika, saí athu ambele kuila, o kamulembu kófele ka kinama, ka ka bhindamena. Maji lelu, o jingijiie a di longo kuila o ka mulembu ka kuatekesa o mukutu uetu kioso ki tu imana.\n5 O kifika kia Phaulu kia lungu ni mukutu, kia londekesa kuila o idiandu ioso ia mukutu iala ni valolo. Satanaji ua mesena tu banza kuila, ki tuala ni valolo. Maji Jihova u 'bhana valolo,' ku jiselevende jê joso, né muene ió a zoza. (Jobe 4:18, 19) Kiki kilombolola kuila, tu tena ku divua kiambote mu kilunga kietu ni mu kilunga kia Nzambi ku mundu uoso, mukonda tuala ni valolo. Mu kifika, xinganeka o kizuua ki ua kuatekesa muadiakimi mu kilunga. Muéne ua katula mbote, o kuila eie ua katula ué mbote? Kioso ki tu kuatekesa akuetu, tu sanguluka kiavulu, tu kala ni muanhu, tu beta-kota mu ku zola o jiphange jetu, tu kala tu Jikidistá jambote. (Efe. 4:15, 16) Tata ietu Jihova ua mesena tu bhana valolo ku jiphange jetu, né muene ió a zoza. Se tu bhanga kiki, tua-nda xikina o ukexilu ua jiphange jetu, mu kiki o henda mu kilunga ia-nda di bandekesa.\n6. Kiebhi kia jimbulula Phaulu o kizuelu ku 'zoza' ni kizuelu 'nguzu?'\n6 Phaulu ua tumbula o kizuelu ku 'zoza' ni kizuelu 'ku bhuila,' kioso kia zuela ia lungu ni jiphange mu kilunga. Muéne ua tumbula o izuelu íii, mukonda saí athu a kexile mu mona o Jikidistá mu ukexilu iú. Maji Phaulu ka kexile mu zuela kuila kuexile Jikidistá a betele-o-kota, akuâ ndenge. Muéne uambe ué kuila muéne ua zozele. (1 Kolindo 1:26, 27; 2:3) Kioso kia tumbula o kizuelu \"nguzu,\" ia lungu ni jiphange, muéne ka kexile mu zuela kuila ene a betele-o-kota, akuâ ndenge. (Loma 15:1) Muéne ua kexile mu zuela ngó kuila, oso a kulu mu nzumbi, a tokalele ku londekesa muanhu kua ió ka kulu luua mu nzumbi.\nO KUILA TUA BHINGI KU LUNGULULA O IBANZELU IETU?\n7. Ihi i tena ku tu fidisa ku kuatekesa o jiphange a bhindamena kikuatekesu?\n7 Jihova u kuatekesa o jiphange a zoza, muéne u sanguluka kioso ki tu kuatekesa ué o jiphange. (Jisá. 41:1; Efe. 5:1) Maji saí ithangana, ki bhonza ku bhanga kiki. Mukonda diahi? Nange tu banza kuila o jiphange jetu, ene a tokala o ku batula o maka a mu bhita nau. Mba ku lenga mu kuzuela nau, mukonda ki tuejiia ihi i tua-nda zuela. Xinganeka o phangu ia phange a mu ixana Cynthia. * Muéne ua bhindamene kikuatekesu kioso kia mu xisa muadi'uê. Muéne uambe: \"Se o jiphange ka mesena ku ku zukama, mba ka bhange kála kiene mu bhanga o makamba a kazola, u kala ni ndolo. Kioso ki u di bhana ni ibhidi, eie u bhindamena kikuatekesu kia athu.\" Sobha Davidi ua luualele kiavulu, kioso kia mu landuka ku makamba mê.\n8. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku kala ni henda ia jiphange jetu?\n8 Ihi ia-nda tu kuatekesa ku kala ni muanhu ua jiphange a bhindamena kikuatekesu? Lembalala kuila, saí jiphange a mu tala hadi mukonda dia kukata mba a tungu ni jindandu ki Jikidistá. Se tua kexile ni maka enhá, tueji mesena kuila o jiphange a tu kuatela henda. Xinganeka akua Izalaiele, ene a talele hadi iavulu ku Ijitu, maji né kiki, kioso kia bokona mu ixi ia Kanana, Nzambi ua a tendelesa kuila ene ka tokalele ku \"kola muxima.\" Jihova ua mesenene kuila o akua Izalaiele, a kuatekesa o jiphange jâ exile jingadiama, a zozele.\n9. Se phang'etu u zoza, ihi ia bhindamena? Bhana phangu.\n9 Ki tu tokala ku tatela o jiphange, kia kala ni maka, mba ku banza kuila etu tua beta-o-kota ene ndenge. Tua mesena ku kuatekesa o jiphange jetu, kioso kia zoza. (Jobe 33:6, 7; Mat. 7:1) Mu kifika, xinganeka muthu ua di kuama mu kiluezu kia dinhunhu, anga a mu ambata ni lusolo mu inzo ia ku saka. Kioso kia bhixila, o kuila o ji dotolo ni akuatekexi iâ, eji zanga o kithangana mu kuijiia se nanhi ua bhekesa o kiluezu? Kana, ene eji mu saka ni lusolo. Kiene ué ki tua tokala o ku bhanga. Se phange ua zoza, u bhindamena o kikuatekesu kietu mu nzumbi, etu tua tokala ku mu kuatekesa ni lusolo.\n10. Kiebhi o jiphange jetu \"jimvuama mu kuxikana,\" sumbala a moneka kála a zoza?\n10 Saí jiphange, nange a moneka kala a zoza. Maji se tu xinganeka mu ukexilu uâ, tua-nda mona kuila ene ka zoza. Xinganeka phange uala ni diiala ki kidistá. Xinganeka ué phange kala ni diiala, ua mu sasa o an'a ubheka ué, maji ka fongo kizuua mu kiônge. Mba xinganeka o minzangala ene mu di bhana izuua ioso ni kijijidiku bhu xikola, phala ku tunda mu kilunga. O jiphange jiji, a zolo Jihova ene a mesena ku mu kala fiiele. O ku xinganeka mu ima ioso ia mu bhanga o jiphange jetu phala ku sidivila Jihova, kia-nda tu kuatekesa ku a mona kala \"jimvuama mu kuxikana,\" né muene se mu ibanzelu ietu tua mona kuila a zoza.\nBANZA KÁLA KI BANZA JIHOVA\n11, 12. (a) Ihi ia-nda tu kuatekesa ku banza kala Jihova, se o jiphange jetu a ta kituxi? (b) Ihi i tu di longa mu ukexilu ua Jihova ua ku di bhana ni Alá?\n11 Tua tokala ku mona o jiphange jetu, kála kia a mona Jihova né muene kia lueza. O phangu i tu sanga mu Bibidia, i tu kuatekesa kuijiia kiebhi Jihova kia mona o jiselevende jê. (Tanga Jisálamu 130:3.) Mu kifika, se ua kexile ni Mozé kioso kia kexile mu kuívua Alá ua kexile mu zuela se mukonda diahi ua bhangele o ka ngombe ka ulu. Kiebhi ki ueji mona Alá? (Mak. 32:21-24) Kiebhi ki ueji divua kioso Alá kia kexile ku mbandu ia Midiiana mu ku tatela Mozé mukonda dia ku kazala ni muhatu mukua ixi iéngi? (Dia. 12:1, 2) Kiebhi ki ueji divua se ua kexile-bhu, kioso Mozé ni Alá ka ximana Jihova, kioso kia tundisa o menha ku ditadi dionene?\n12 Jihova ueji kaxtikala Alá mukonda dia kituxi kiki. Maji Jihova uejidile kuila, né muene se saí ithangana, Alá ua kexile mu zoza, muéne ua kijidile kuila, kexile muthu ua iibha. Muéne ua luezele mukonda ua kexile mu ithangana ia bhonzele, iu ua kexile mu kuívua o ilongesu ia athu a iibha. Maji Alá ua xikinine kuila ua luezele iu ua xikinine ku mu bazela kua Jihova. (Mak. 32:26; Dia. 12:11; 20:23-27) Alá ua zolele Jihova iu ua dielele o ima ia bhangele. Mukonda dia kiki, Jihova ua mu loloka. Mu kiki, né muene mu ku bhita mivu iavulu, Alá ni muiji uê a a lembalala hanji kuma jiselevende ja Jihova.\n13. Kiebhi ki tu tena o ku lungulula o ukexilu uetu ua ku mona o jiphange jetu? Bhana phangu.\n13 Kála kia bhitile ni Alá, o jiphange jetu nange a ta kituxi. Se kiki ki bhita, kiebhi ki ua-nda mona o phang'ê? O kuila kua-nda bhinga ku lungulula o kibanzelu kiê? (1 Sam. 16:7) Mu kifika xinganeka munzangala, u moneka kala kála ni ukexilu uambote. Nange muéne ka mu sola kiambote o itonokenu iê. Kana ku banza ni lusolo kuila muéne muthu ua iibha. Mu veji dia kiki, xinganeka kiebhi ki u tena ku mu kuatekesa. Sota kithangana phala ku mu longa kiebhi kia tokala ku sola ni unjimu. Se u kuatekesa o jiphange jê mu ukexilu iú, o henda iê ia-nda di bandekesa.\n14, 15. (a) Kiebhi kia divu Jihova mu ku mona kuila Elija ua kexile ni uôma? (b) Ihi i tu di longa mu ukexilu ua Jihova ua ku kuatekesa Elija?\n14 Kiebhi Jihova kiene mu mona o athu ala ni mixima ia toloka? Xinganeka kiebhi kia kuatekesa selevende iê ua kexile mu divua kiki. Elija uexile polofeta ia Jihova ua xonguene o 450 a jipolofeta ja Bahale. Maji Elija uevu kuila o sobha Jezabele ua mesenene ku mu jibha. O uôma ua mu kuatele iu ua lenge 150 a ji kilómetulu katé ku Beleseba, iu uai dingi katé mu kikangalakata. Mukonda dia njila ia lebha, muéne ua bhuile, ua tolokele o muxima, \"anga u bhinga kúfua.\"\n15 Ihi ia bhange Jihova kioso kia mono kuila Elija ua kexile ni uôma uavulu ni kuila o muxima ua mu tolokele kiavulu? O kuila muéne ka mu suu dingi mukonda ua tolokele o muxima? Kana! Jihova ua tumikisa anju phala ku mu kuatekesa. Mu veji jiiadi, o anju ia bhana kudia kua Elija, phala muéne ku kala dingi ni nguzu ia kuenda o njila iê. (Tanga 1 Jisobha 19:5-8.) Né kioso Jihova kia kexile mu tendelesa Elija, muéne ua muívu iu ua mu kuatekesa.\n16, 17. Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o jiphange jetu kála ki bhanga Jihova?\n16 Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa phang'etu kala kia kuatekesa Jihova o selevende iê Elija? Kana ku zuelela ni lusolo kua phang'ê o kima ki u banza kia tokala muéne o ku bhanga. (Jisa. 18:13) Se muéne ua toloka o muxima, mba ua mu di mona kuila kala ni valolo, muéne u mesena kuila, u dianga o ku muivua, ni ku mu londekesa kuila ua mu zolo. (1 Kol. 12:23) Se u bhanga kiki, ua-nda kuijiia se ihi ia bhindamena, kiene ngó ki ua-nda tena ku mu kuatekesa.\n17 Xinganeka mu kifika ki tua tange, kia phange Cynthia. Kioso kia mu xisa muadi uê, muéne ni tuana tu iiadi a divuile ubheka uâ. Kiebhi kia a kuatekesa o jiphange mu kilunga? Cynthia u jimbulula: \"Kua bhitile ngó 45 kia ithangana o jiphange a bhixila ku bhata. O jiphange ja didi. Ene a kexile n'etu izuua iiadi mba itatu. Mukonda ki tu kexile mu divua kiambote, ki tu tenene kudia, o jiphange a tuambata ku mabhata mâ phala ku kala nau.\" O musoso iú, u tu lembalesa izuela o Bibidia mu divulu dia Tiiaku: \"Mukonda se bhu kala phange ienu ia diiala mba ia muhatu, uala ni tuxi, mba ua kambe kúdia kuê kua lelu, enu-phe bhu kala muthu, u a ambela uixi: Suluke-nu ni paze, Nzambi a mi kuatekese, mu di fute, mu ikute, maji o ima-phe ia bhindamena ku mikutu iâ, ki mua a bhana-iu! Kienhokio, ki sidivila-hi? Kiene ue kimoxi: O kuxikan'oko, kua bhingi ki ku moneka ima iê ia kubhanga, kua di fuila.\" (Tiia. 2:15-17) O kikuatekesu kia bhana o jiphange kua Cynthia ni an'ê, kiene o kikuatekesu kia bhindamene. Mu ku bhita mbeji jisamanu, Cynthia ni an'ê, akexile kiá ni nguzu ia ku kalakala kala aboki a ithangana ni ithangana.\nMABESÁ PHALA ATHU AVULU\n18, 19. (a) Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o jiphange a zoza? (b) Nanhi u katula mbote kioso ki tu kuatekesa o jiphange a zoza?\n18 Kioso ki tu kata kiavulu, ku bhita ué kithangana kiavulu phala ku disanza kiambote. Se phange u ta kituxi mba u kala mu ibhidi, nange ku bhinga ué kithangana kiavulu phala muéne ku disanza mu nzumbi. Muéne ua tokala ku di longa o Mak'â Nzambi, ku samba kua Jihova, ni kuia mu iônge phala ku kala dingi ni nguzu. Maji muéne u bhindamena ué o kikuatekesu kietu. O kioso kia mu di suínisa phala ku disanza, tua tokala ku mu kuatela muanhu. Tua tokala ku mu londekesa kuila tua mu zolo, ni kuila muene uala ni valolo mu kilunga.\n19 O ku kuatekesa akuetu, ku tu bhana kisangusangu. Etu ué tu di longa ku kala ni henda ni muanhu. Maji k'etu ngó tu katula mbote. O kilunga kioso kia-nda londekesa henda. O kia beta-o-kota, kioso ki tu kuatekesa 'a zoza,' tu londekesa kuila, tua mesena ku kala kála Jihova. O tata ietu ia henda u bhana valolo ku athu oso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/athu-a-zoza\/","date":"2020-08-09T06:56:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00134.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2266,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Muthu uoso . . . a kembe ni mbote ioso ia kikalakalu kiê.'—NDONGIXI 3:13.\n1-3. (a) Kiebhi athu kiene mu mona o kikalakalu kiâ? (b) Ihi i tanga o Bibidia ia lungu ni kikalakalu, ni ibhuidisu iahi i tua-nda di longa mu kibatulu kiki?\nSAÍ athu avulu ku mundu, a kalakala, maji ka uabhela ku kalakala. Mu ku ngastala ji ola javulu ku kikalakalu ka ki mesena, ene kia ibhila o kuia izuua ioso mu kalakala. Ni ukexilu kála iú, kiebhi o athu enhá, kia tena o ku divua kiambote phala ku kala ni kisangusangu mu kikalakalu kiâ?\n2 O Bibidia i tu suínisa ku kala ni ukexilu uambote ua lungu ni kikalakalu. O Bibidia i tanga kuila o ku kalakala, dibesá dia dikota. Solomá ua soneka: \"O muthu uoso u dia, n'a nu, n'a kembe ku mbote ioso ia kikalakalu kiê, ió-phe ujitu ua Nzambi kiá.\" (Ndongixi 3:13) Jihova, mu henda iê ua mesena o mbote ietu, ni kuila tu kala ni kisangusangu mu ikalakalu ioso i tu bhanga. Phala tu kale mu henda iê, tua tokala ku xila o ibanzelu iê, ni itumu iê ia lungu ni kikalakalu.—Tanga Ndongixi 2:24; 5:18.\n3 Mu kibatulu kiki, tua-nda di longa ibhuidisu iuana: Kiebhi ki tu tena o ku kemba ni ioso i tu bhanga mu kikalakalu kietu? Ikalakalu iebhi ia tokala ku i bhanga ku Jikidistá ja kidi? Kiebhi ki tu tena ku sokejeka o ikalakalu ia xitu, ni ikalakalu mu nzumbi? Kikalakalu kiebhi kia beta-kota ki tua tokala ku bhanga? Kia dianga, tua-nda di longa o phangu ia akalakadi a dikota mu ngongo—Jihova Nzambi, ni Jezú Kristu.\nO MUKALAKADI UA DIKOTA NI DIXIBULU DIÊ\n4, 5. Kiebhi kilondekesa o Bibidia kuila Jihova mukalakadi uambote?\n4 Jihova muéne o Mukalakadi ua Dikota. O divulu dia Dimatekenu 1:1 NW, diambe: \"Ku dimatekenu Nzambi ua bhange diulu ni ixi.\" Kioso Nzambi kia zubha ku bhanga o ima ioso, ni ixi, muéne uambe kuma \"ia uabha muene kiavulu.\" (Dimatekenu 1:31) Kiki kilombolola kuila, muéne ua sangulukile ni kikalakalu kioso kia bhange mu ixi. Sé phata, Jihova o 'Nzambi ia ku sanguluka,' ua sangulukile mu kuijiia kuila mukalakadi uambote.—1 Timote 1:11.\n5 O Nzambi ietu uene mu kalakala izuua ioso. Kioso kia zubha ku bhanga o ima ioso mu ixi, Jezú uambe: \"Tata iami ua mu kalakala katé kindala.\" (Nzuá 5:17) Ihi iene mu bhanga o Tata? Tundé ku diulu muéne uene mu kalakala, ni ku langa o athu mu ngongo. Muéne ua 'solo athu,' o athu enhá, o Jikidistá a undu phala kuia ku diulu, ku tumina kumoxi ni Jezú. (2 Kolindo 5:17) Muéne uene mu kalakala hanji phala ku kumbidila o kikanenu kiê kia lungu ni—ku bhana o muenhu ua kalelaku ku athu a mu zolo, ku mundu uobhe. (Loma 6:23) Jihova uene mu sanguluka kiavulu ni kikalakalu kiê. Kuene athu avulu ene mu xikina o njimbu ia Utuminu, ni ku zukama kua Nzambi, ni ku lungulula o ukexilu ua muenhu uâ, phala ku kala mu henda ia Nzambi.—Nzuá 6:44.\n6, 7. Mukonda diahi Jezú a mu tumbula kála mukalakadi uambote?\n6 Tundé ukulu Jezú a mu tumbula ué kála mukalakadi uambote. Kioso kia kexile ku diulu, Jezú ua kalakala kumoxi ni Nzambi, kála \"dixibulu diê,\" mu ku bhanga o ima \"ku diulu, ni mu ngongo.\" (Jisabhu 8:22-31; Kolose 1:15-17) Kioso kia kexile mu ixi, Jezú ua kolokotele mu kalakala. Mu ixi muéne ua di longo o ufunu ua musongi ua mabaia, athu a muijidile kála 'kalupindelu.' * (Maluku 6:3) O ufunu iú ua bhingile ku kala ni nguzu iavulu, ni uhete—bhenge-bhenge ua ku songa o mabaia, mukonda ki kua kexile ji makina ja ku songa o mabaia, ki kua kexile kididi kia ku sumbila mabaia. U tena ku xinganeka Jezú kuia mu kenga o mabaia—phala ku a bheka mu kididi kua kexile mu kalakala? U tena ku mu xinganeka mu ku tunga o jinzo—ku zambela o nzo, ku bhanga mabhitu, ni ku bhanga ji meza, jibango, ni ima ia mukuá dingi? Sé phata, Jezú uejidile o kisangusangu kijila mu ku bhanga kiambote o kikalakalu ni nguzu ioso.\n7 Jezú ua ditundu ué kiambote mu kikalakalu kia ku bhanga o ukunji uê. Mu mivu itatu, ni kaxaxi, Jezú ua kexile mu bhanga ngó o sidivisu íii, ia beta-kota. Muéne ua mesenene ku longa athu avulu, ua kexile mu balumuka selu phala ku longa o athu, iu ua kexile mu zumbuka ngó mu tádidi. (Luka 21:37, 38; Nzuá 3:2) Jezú ua kexile mu nhunga \"ku jimbanza ni mu jisanzala, mu ku boka ni kutula o Njimbu Iambote ia Utuminu ua Nzambi.\" (Luka 8:1) Jezú uende ikoka iavulu bhoxi, sumbala ki kua kexile hanji makalu, phala ku tula o njimbu iambote ku athu.\n8, 9. Kiebhi Jezú kia mono o mbote ia kikalakalu kiê, ni kiebhi muéne kia sangulukile mu ku bhanga o kikalakalu kiki?\n8 O kuila Jezú ua mono mbote ni ku sanguluka mu ku bhanga o ukunji uê? Ua sangulukile! Muéne ua kunu jimbutu ja Utuminu ua Nzambi, ua xi o idima iabhi kiá iala kiá polondo phala ku i bhongolola. O kikalakalu kia Nzambi kia kexile mu suínisa dingi Jezú, muéne ua kexile mu jila o kudia, phala ku zubha o kikalakalu kia kuboka. (Nzuá 4:31-38) Xinganeka ku kisangusangu kia kexile na-kiu, mu disukilu dia ukunji uê mu ixi, muéne uambe kua Tat'ê: 'Eme nga ku jingisa Eie mu ngongo, eme nga zubha o kikalakalu ki ua ngi bhana o ku bhanga.'—Nzuá 17:4.\n9 Jihova, ni Jezú, a tu bhana phangu iambote, ia ku kemba ni ikalakalu ioso ia bhanga. O henda ietu kua Jihova, i tu bhangesa ku 'kaiela o phangu ia Nzambi.' (Efezo 5:1) O henda ietu kua Jezú, i tu bhangesa ué ku mu 'kaiela.' (1 Phetele 2:21) Kienhiki, tua-nda di longa se kiebhi ki tu tena ku katula mbote, mu kikalakalu kietu kia kizuua ni kizuua.\nKIEBHI KI TU KEMBA NI KIKALAKALU KIETU KIA KIZUUA NI KIZUUA\n10, 11. Ihi i tena ku tu kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote, ia lungu ni ku kalakala?\n10 O Jikidistá ja kidi a uabhela o ku kalakala. Etu tua mesena ku kala ni kisangusangu, ni ku kala ni ukexilu ua ku tululuka mu kikalakalu kietu, maji se ki tua uabhela o kikalakalu kietu, ki tua-nda tena ku kala ni kisangusangu. Kiebhi-phe, ki tu tena ku sanguluka ni kikalakalu kietu, né muene se ki tua ki uabhela?\n11 Mu ku kala ni kibanzelu kiambote. Ki tu tena ku kala sé ku kalakala, maji tu tena ku lungulula o ibanzelu ietu. O ku xinganeka mu ibanzelu ia Nzambi, ia lungu ni kikalakalu, ia-nda tu kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote, ia lungu ni sidivisu ietu. Se eie u mutuameni ua muiji, kana ku mona o kikalakalu kiê, kála kima kioso-kioso ngó, mukonda kiene ki ku kuatekesa ku dikila o ibhindamu ia muiji uê. O ku dikila o ibhindamu ia jindandu jê, iala ni valolo ia dikota bhu pholo ia Nzambi. O Maka mê, a zuela kuila o ió u dituna ku dikila o ibhindamu ia muiji uê 'ua tundu mu kuiibha, ió kiluua a xikana, ala ndenge.' (1 Timote 5:8) Ejiia kuila o kikalakalu kiê kiene ni valolo iavulu—ki ku kuatekesa ku kumbidila o kitumu kia bhana Nzambi, kia ku dikila o muiji uê—ki tena ué ku kuatekesa ku kalakala ni kisangusangu, nange kia kambe o jikoleka jê.\n12. Mabesá ahi u tu tena ku tambula mu kalakala kiambote, ni ku kala tu athu a kidi mu sidivisu ietu?\n12 Mu ku kalakala kiambote, ni mu ku kala muthu ua kidi. O ku kalakala kiambote, ni kuijiia ku bhanga kiambote o sidivisu ietu, ku tu bhekela mabesá avulu. O jingana jene mu bhana valolo iavulu ku akalakadi ene mu lenguluka mu ku bhanga o sidivisu iâ, ni ió ene ni uhete ua ku bhanga o ima. (Jisabhu 12:24; 22:29) Etu tu Jikidistá ja kidi, tua tokala tu kala tu athu a kidi mu sidivisu ietu—ki tu tokala ku nhana kitadi, imbamba, mba ku kamba ku bhanga o sidivisu ia ngana ietu. (Efezo 4:28) Kála ki tua di longo kiá mu kibatulu 14, o ku kala tu athu a kidi, ku tu bhekela mabesá avulu. O mukalakadi a muijiia kuila muthu ua kidi, a tena ku mu dielela kiavulu ku phatalá iê. Ki kale se o ngana ietu, u tu mona o ukexilu uetu uambote, mba kana, tu tena ku kala ni kisangusangu mu kuijiia kuila o ukexilu iú, u tu bhangesa ku kala ni \"kitongoluelu kia zele\" mu kuijiia kuila tua mu bhanga o vondadi ia Nzambi i tua zolo.—Jihebeleu 13:18; Kolose 3:22-24.\n13. Mabesá ahi u tu tambula mu ku kala ni ukexilu uambote mu sidivisu ietu?\n13 Mu kuijiia kuila, o ukexilu ué uambote u bhana kijingu kua Nzambi. Kioso ki tu kala ni ukexilu uambote mu kikalakalu kietu, athu a-nda mona o ukexilu uetu. Mabesá ahi ijila mu ku kala ni ukexilu uambote? Phala tu \"fuamese ulongelu ua Nzambi, Mubhuludi uetu.\" (Tito 2:9, 10) O ukexilu uê uambote u bhangesa athu ku ximana o ubhezelu uê, ni ku u xikina. Xinganeka se kiebhi ki ueji divua se o koleka iê, u xikina ku di longa o Bibidia, mukonda dia ukexilu uê uambote ku sidivisu! Ihi ieji beta-kota mu ku u sangulukisa dingi, ko ku bhana kijingu kua Jihova, ni ku sangulukisa o muxima uê?—Tanga Jisabhu 27:11; 1 Phetele 2:12.\nKALA NI UNJIMU MU KU SOLA KIAMBOTE O KIKALAKALU\n14-16. Kioso ki tua mesena ku sola kikalakalu ibhuidisu iebhi i tua tokala ku di bhanga?\n14 O Bibidia ki i bhana ijila ioso ia lungu ni ikalakalu ioso i tua tokala o ku bhanga, ni íii ki tu tokala ku i bhanga. Maji kiki, ki kilombolola kuila tua tokala ku bhanga kikalakalu kioso-kioso. O Bibidia i tu kuatekesa ku sola kiambote o kikalakalu, ki tu kuatekesa ku kala tu athu a kidi mu kikalakalu kietu, phala ku sangulukisa o muxima ua Nzambi, ni ku tu kuatekesa ué kueha o kikalakalu kia ibhila Nzambi. (Jisabhu 2:6) Mu ku sola kikalakalu, tua tokala ku xinganeka mu ibhuidisu iiadi.\n15 O kuila o sidivisu íii, a bhanga-mu ima i fidisa o Bibidia? O Maka a Nzambi, a fidisa o ku nhana, ku tanga makutu, ni ku bhanga iteka. (Makatukilu 20:4; Ikalakalu 15:29; Efezo 4:28; Dijingunuinu 21:8) Etu ki tua-nda xikina ku bhanga kikalakalu ki bhinga ku bhanga o ima íii. O henda ietu kua Jihova, iene i tu fidisa ku xikina kikalakalu kia ibhila Nzambi.—Tanga 1 Nzuá 5:3.\n16 O kuila mu ku bhanga o kikalakalu kiki, tua-nda bhanga mbandu ia ukexilu ua iibha mba ku suínisa akuetu ku ki bhanga? Tala o phangu íii. O ku kalakala kála muthu u tambulula athu ni ku a soneka majina (recepcionista), ki kia iibha. Maji tuila kiebhi se eie u kidistá, a ku solo phala ku kalakala mu kididi kia ku bhanga iselu (aborto)? Mu kidi, o salu iê, ki i bhingi kuila eie u kuatekesa o ku katula mona mu divumu (aborto). Maji né muene kiki, o sidivisu iê kikuatekesu ki bhangesa kuila o ikalakalu ienii, ia ku katula iselu iende ku pholo—maji ki ukexilu ua ibhila o Maka a Nzambi? (Makatukilu 21:22-24) Kuma tua zolo Jihova, ki tua-ndala ku bhanga mbandu ia lungu ni maukexilu a balakala o Mikanda Ikola.\n17. (a) Ihi i tua tokala ku xinganeka kioso ki tu mesena ku sola kikalakalu? (Tanga o kaxa mu mbandu 177.) (b) Kiebhi o kitongoluelu kietu ki tena ku tu kuatekesa ku sola ima i sangulukisa Nzambi?\n17 Saí maka avulu alungu ni kikalakalu, maji tu tena ku a batula mu ku xinganeka mu ibhuidisu iala mu kibatulu 15 ni 16. Mukonda saí ima i tua tokala ku xinganeka kiambote kioso ki tua mesena ku sola kikalakalu. * Ki tu tokala ku kingila kuila, o kimbadi kia fiiele, u tu ambela o kikalakalu ki tua tokala ku sola. Kioso ki bhu moneka maka enhá, tua tokala ku sunga kilunji phala kuijiia ku sola kiambote. Kála ki tua di longo mu Kibatulu 2, tua tokala ku longa o kitongoluelu, mu ku belesela o Maka a Nzambi, mu ukexilu uoso ua muenhu uetu. Se tu 'longa o kilunji kietu,' kiene kia-nda tu kuatekesa ku sola ima i sangulukisa Nzambi, ni ku tu kuatekesa ku kala mu henda iê.—Jihebeleu 5:14.\nKALA NI UKEXILU UAMBOTE UA LUNGU NI KIKALAKALU\n18. Mukonda diahi ki bhonza o ku kala ni ukexilu uambote, ni ima i tu bhanga mu nzumbi?\n18 O ku kala ni ukexilu uambote, kima ki bhonza mu \"izuua isukidila-ku,\" mukonda o \"jithembu jabhonzo.\" (2 Timote 3:1) Ki bhonza kiavulu ku sanga kikalakalu ni ku kolokota ku kalakala-mu. Etu tu Jikidistá ja kidi tuejiia o valolo ia ku kalakala, phala ku dikila o muiji uetu. Maji se tu kamba ku di langa mu ijijidiku i moneka mu kikalakalu, se tu kala ué ni ibanzelu ia mundu ia ku kenga ngó o kitadi, i tena ku tu fidisa ku bhanga o ukunji uetu. (1 Timote 6:9, 10) Tua-nda di longa se kiebhi ki tu tena ku kala ni ibanzelu iambote ia lungu ni kikalakalu, phala tu tene 'ku sola o ima ioso ia uabha.'—Filipe 1:10.\n19. Mukonda diahi tua tokala ku dielela ngó kua Jihova, o kidielelu kiki, kia-nda tu kuatekesa kueha ukexilu uahi?\n19 Dielela ngó kua Jihova. (Tanga Jisabhu 3:5, 6.) Mukonda diahi tua tokala ku dielela ngó kua Nzambi? Mukonda muéne uene mu tu langa. (1 Phetele 5:7) Muéne uejiia kiambote o ibhindamu ietu, o lukuaku luê ki lua butu. (Jisálamu 37:25) Kienhiki, tua tokala ku xinganeka mu Maka mê kioso kia tu lembalala kuila: \"Ki mu kale mu akua luimbi lua kitadi, ioso i mua mono i mi soke. Kuma Nzambi uambe uixi: 'Eme nuka nga ka mi xisa, ki nga ka mi ehelela ué, kana.'\" (Jihebeleu 13:5) O jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso, ejiia kiambote kiebhi Nzambi kia dikila o ibhindamu ia muenhu uâ. Se tu dielela kuila Jihova, ua-nda tu langa, ki tua-nda thandanganha kiavulu, mba ku kala ni hele, mukonda dia ibhindamu ia muiji uetu. (Matesu 6:25-32) Ki tua-nda kuehela kuila o kikalakalu ki tu fidisa ku tula o njimbu iambote, ni kuia mu iônge.—Matesu 24:14; Jihebeleu 10:24, 25.\n20. Ihi ilombolola ku kala ku mesu azele, ni kiebhi ki tu tena ku kala ni ukexilu iú?\n20 Kala ku mesu azele. (Tanga Matesu 6:22, 23.) O ku kala ku mesu azele kilombolola ku sanguluka ni ima i tuala na-iu. O Jikidistá ala ku mesu azele, a suua ngó ku bhanga kima kimoxi—o vondadi ia Nzambi. Se tu kala ku mesu azele, ki tua-nda mesena ku kenga kikalakalu ki tu bhana kitadi kiavulu, mba ku suua ngó ku kala ni ima ioso ene mu moneka. Ki tua-nda kaiela o ima ioso iene mu ilondekesa ku jingijiie (propaganda), phala ku tu xikinisa kuila, tua tokala ku kala ni ima íii, phala ku zediua. Kiebhi ki u tena ku kala ku mesu azele? Kana ku ta makongo mu ithangana ioso. Kana ku suua ku kala ni ima ioso, i tena ku ku fidisa ku kala ni kithangana phala ku bhanga o sidivisu ia Nzambi. Belesela o milongi ia Bibidia ia ku sanguluka ni kima \"kia kudia ni kia kudivunga.\" (1Timote 6:8) Kana ku mesena o ima ioso i moneka ku mesu.\n21. Mukonda diahi tua tokala ku sola ima ia tokala ku dianga ku muenhu uetu, ni ihi i tua tokala ku ta ku pholo ku muenhu uetu?\n21 Sola o ima ia tokala ku dianga ku muenhu uê, ni ku i kumbidila. Mukonda o kithangana kia butu, tua tokala kuijiia kiambote o ima ia tokala ku kala ku pholo. Se ki tu bhanga kiki, tua-nda zanga o kithangana kietu mu ima sé valolo, ni ku kamba ku bhanga o ima ia beta-kota ku muenhu. Ihi ia tokala ku kala ku pholo ku muenhu uetu? Athu avulu ku mundu, ene mu ta ku pholo o ji xikola ja katunda, phala ku kala ni ikalakalu i bhana kitadi kiavulu ku mundu iú. Jezú uixi: \"Diangenu-phe ku sota o Utuminu ua Nzambi.\" (Matesu 6:33) O Jikidistá ja kidi, a dianga ku ta ku pholo o Utuminu ua Nzambi ku muenhu uâ. O ukexilu ua muenhu uetu—o ima i tu sola, o jimbambe ji tu suua mu sidivisu ia Nzambi—ilondekesa kuila tua mu ta ku pholo o Utuminu ua Nzambi, ni kuila o vondadi iê iene ia beta-kota, o ima ia mukuá ndenge.\nKALAKALA NI NGUZU IOSO MU SIDIVISU IA KUBOKA\n22, 23. (a) Kikalakalu kiebhi kia beta-kota ku Jikidistá ja kidi, ni kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila o kikalakalu kiki, kiene kia beta-kota ku muenhu uetu? (Tanga o kaxa mu mbandu 180.) (b) Ibanzelu iebhi i uala na-iu ia lungu ni kikalakalu ki uene mu bhanga phala ku dikila o muiji uê?\n22 Tuejiia kuila tuala mu izuua isukidila-ku, mukonda dia kiki, tua tokala ku bhanga o sidivisu ia tokala ku Jikidistá ja kidi—ia ku boka ni ku bhanga maxibulu. (Matesu 24:14; 28:19, 20) Kála kia bhange Jezú, etu tua mesena ku kolokota mu ku bhanga o sidivisu ia kuboka, phala ku bhulula o mienhu ia athu. Kiebhi-phe, ki tu tena kulondekesa kuila o kikalakalu kiki, kiene kia beta-kota ku muenhu uetu? O jiselevende ja Nzambi, ene mu tula o njimbu ni muxima uoso, kála aboki mu kilunga. Saí jiphange a bhange ioso, phala ku kalakala kála aboki a thembu ioso, ni akunji a jixi jengi. Mu kuijiia o valolo ia ku suua mbambe, saí jitata ene mu suínisa o tuana tuâ, phala ku kala mu sidivisu ia thembu ioso. O kuila o aboki a Utuminu ua Nzambi ene mu sanguluka mu ukunji uâ? Se phata ene mu sanguluka kiavulu! Mukonda ku sidivila Jihova ni muenhu uetu, u bheka kisangusangu, ni mabesá avulu.—Tanga Jisabhu 10:22.\n23 Tuavulu mudietu, tuene mu kalakala ithangana iavulu phala ku dikila o ibhindamu ia muiji uetu. Ejiia kuila Jihova ua mesena kuila, tu sanguluka mu kikalakalu kietu. Se tu lungulula o ibanzelu, ni ibhangelu ietu, ia lungu ni ibanzelu ia Nzambi, ni ia itumu iê, tu tena ku kala ni kisangusangu mu kikalakalu kietu. Kienhiki-phe, ki tua tokala kuehela kuila o sidivisu ietu i tu fidisa ku—tula o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. Se tu ta ku pholo o sidivisu ia kuboka, tua-nda londekesa o henda ietu kua Jihova, ni kuila tua mesena ku kala mu henda iê.\n^ kax. 6 O kizuelu mu Ngeleku 'kalupindelu' kilombolola \"muthu u kalakala ni mabaia, Jezú ua kexile mu bhanga jinzo, ji meza, ni ima ia mukuá dingi.\"\n^ kax. 17 Phala kuijiia dingi ia lungu ni ku kalakala, tanga A Sentinela ia 15 ia mbeji ua Kasamanu ia muvu 1999 mu jimbandu ja 28-30, ni ia 15 ia mbeji ua Katatu ua muvu ua 1983 mu mbandu ia 26.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/find-enjoyment-hard-work\/","date":"2020-08-15T04:25:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439740679.96\/warc\/CC-MAIN-20200815035250-20200815065250-00536.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2982,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.381,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TALA ia mu bhita! Iú Mozé ni mbangala iê, ia sununa mu Kalunga Kakusuka. Muéne uala ni akua Izalaiele a bhuluka. Maji Falaó ni kifuxi kiê a bhobha mu kalunga. Ndoko tu tale kiebhi ki kia bhiti.\nKala ki tua dilongo Falaó ua tumina akua Izalaiele ku xisa Ijitu kioso kia bhekele Nzambi o 10 dia mabhebhu ku akua Ijitu. A tundu mu Ijitu, 600.000 ja maiala akua Izalaiele ni ahatu ni an'a-ndenge. Kua tundu ué athu avulu a kamúkua a xikanene Jihova, endele ni akua Izalaiele. En'oso ambatele jimbudi ni jikamelu ni jihombo jâ joso.\nAnde dia ku tunda, akua Izalaiele a bhingile izuatu, ni ima ia ulu, ni phalata ku akua Ijitu. Akua Ijitu akexile ni uôma uavulu, mukonda dia dibhebhu dia sukina-ku. Kiki-phe ene a bhanene ku akua Izalaiele ima ioso ia bhingile.\nKia bhiti izuua, akua Izalaiele a bhixila mu Kalunga Kakusuka. Bhenhobho ene a nhohele. Mu kithangana kieniókio, Falaó ni maiala mê a mateka ku diela mu kueha akua Izalaiele ku tunda. Ene exi, 'Tu'ehela abhika etu kuia!'\nKienhiki, Falaó ua bhilula dingi o ndunge iê. Muéne ni lusolo luoso, ua iudika o dikalu diê, ni kifuxi kiê. Muéne ua kaiela akua Izalaiele ni 600 ja makalu a fuamena, ni makalu a kamúkua a Ijitu.\nKioso akua Izalaiele kia mono Falaó ni masoladi mê a mu kuíza, ene akexile ni uôma uavulu. Ene ka kexile ni njila phala ku lenga. O Kalunga Kakusuka ka kexile ku pholo iâ, ku dima diâ, akua Ijitu akexile mu kuíza. Maji Jihova ua tele dituta mu kaxaxi ka akua Izalaiele ni akua Ijitu. Kienhiki, a akua Ijitu ka tenene ku mona a kua Izalaiele phala ku a kuata.\nKienhiki, Jihova ua tumina Mozé ku sununa o mbangala iê mu Kalunga Kakusuka. Kioso kia ki bhange, Jihova ua bhangesa mulenge ku bhusila. O menha a kalunga a diuanuna mu mbandu jiiadi ni emanene.\nKienhiki, akua Izalaiele a zaúka o kalunga mu mavu a kukuta. Kia suku-ko kua bhitile thembu iavulu phala jimidi ja athu ku bhuluka ni ibhaku iâ ioso mu kalunga. Mu kusukáko, akua Ijitu a tenene dingi ku mona akua Izalaiele. Abhika akexile mu lenga! Ene a bokona-phe mu kalunga ku dima diâ.\nKioso kia bhange kiki Nzambi ua sokomona o malola a makalu mâ. Akua Ijitu akexile ni uôma uavulu, ni a dikola: 'Jihova ua mu bhangela akua Izalaiele. Ndoko tu lenge'nu!' Maji kiexile kiá tádidi.\nKienhiki, Jihova ua tumina Mozé ku beta ni mbangala iê ku Kalunga Kakusuka, kála ki ua mu mona mu fikula. Kioso Mozé kia bhange kiki o menha a lundumuka, ni a xiti akua Ijitu ni makalu mâ. Kienhiki, o masoladi akexile mu kaiela akua Izalaiele, a bokona mu kaxaxi ka kalunga. Né ngó mukuá Ijitu ua subhuka ni muenhu!\nO mundu ua Nzambi ua sangulukile mu ku bhuluka! O maiala embile mu ku sakidila Jihova, exi: 'Jihova ua nganhala kijingu kia kikoué. Muéne ua takula o jikabalu ni maiala mê mu kalunga.' Midiiana phange ia Mozé ua kuata kangoma ka manzuela, ahatu a mukuá a mu kaiela. Ene a kini ni ku sanguluka kuoso, embile o muimbu uakexile mu kuimba o maiala: 'Jihova ua nganhala kijingu kia kikoué. Muéne ua takula o jikabalu ni maiala mu kalunga.'\nMakatukilu kibatulu 12 katé 15.\nIbhuidisu\n- Maiala akuxi ni ahatu ni ana-ndenge a tundu mu Ijitu, ni a nanhi ué endele nau?\n- Kiebhi kia divuile Falaó, kioso kiehela akua Izalaiele ku tunda, ni ihi ia bhangele muéne?\n- Ihi ia bhange Jihova phala ku fidisa akua Ijitu ku kuata o mundu uê?\n- Ihi ia bhitile kioso Mozé kia sununa o mbangala iê, ku Kalunga Kakusuka, ni ihi ia bhangele akua Izalaiele?\n- Ihi ia bhitile kioso akua Ijitu kia bokona mu kalunga mu ku kaiela akua Izalaiele?\n- Ihi ia bhangele akua Izalaiele phala kuidikisa kuma a sangulukile, ni kisakidilu kia Jihova mu ku a bhulula?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Makatukilu 12:33-36.\nIhi ia bhangele Jihova phala o mundu uê ku tambula kisakidilu ku mivu ioso ia bhitile mu ubhika mu Ijitu? (Mak. 3:21, 22; 12:35, 36)\n- Tanga Makatukilu 14:1-31.\nKiebhi o izuelu ia Mozé mu divulu dia Makatukilu 14:13, 14, i fikila o Jihova a mu kingila o ita ia Alumajedone? (2 Mal. 20:17; jiselevende ja Jisá. 91:8)\n- Tanga Makatukilu 15:1-8, 20, 21.\nMukonda diahi o jiselevende ja Jihova, a tokala ku mu imbila kiximanu? (Mak. 15:1, 2; Jisá. 105:2, 3; Dij. 15:3, 4)\nPhangu iahi ia ku ximana Jihova ia xisa Midiiana ni ahatu bhu Kalunga Kakusuka phala ahatu Jikidistá ja lelu? (Mak. 15:20, 21; Jisá. 68:11)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-2-Tund%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio-Kat%C3%A9-mu-u-Bhulukilu-ku-Ijitu\/Musoso-33-Kuza%C3%BAka-mu-Kalunga-Kakusuka\/","date":"2020-08-05T17:41:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00545.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":724,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ZUZE ua kexile mu kuívua o dizumba dia ji fololo ni ithulu ia mukuá i sabhuka mu menha. Akexile ku mu ambata kuala o athu akua uenji, ia akexile mu zaúka o honga ia Nilu. Xinganeka o maiala ni jikamelu jâ a mu zaúka o ngiji mu kuia mu mbanza ia Ijitu, ni ku tukisa o jindele jala mu menha.\nXinganeka o ji hima ja xikama ku mixi ia maie ni ji fiku, ja mu bhanga jibuia javulu. Zuze ka kexile mu tendela ia kexile mu zuela o athu akexile mu bhita mu njila. Ua kexile mu sota ku tendela bhofele ihi ia kexile mu zuela o athu. Muéne uejidile kuila, keji vutuka dingi kubhata diê.\nZuze uexile mona-ndenge hanji, ua kexile ngó ni 17 mba 18 dia mivu, maji mua bhiti muéne, adiakime avulu keji tena. O jiphange jê, a mu kuatele difuba mukonda tat'â ua betele ku zola Zuze, kienhiki a mesenene ku mu jibha. Maji mu veji dia ku mu jibha, a mu sumbisa ku athu enhá akua uenji. (Dimatekenu. 37:2, 5, 18-28) Kua bhitile kiá semana javulu mu kuenda, o maiala a zukamene kiá ku mbanza ia dikota mua mesenene ku sumbisa Zuze ni ima iâ ia mukuá, a sangulukile kiavulu. Ihi ia kuatekesa Zuze ku kolokota sé ku kala ni kikote ku muxima? Ihi i tua tokala o ku bhanga phala o ibhidi ia muenhu ki i zozese o kixikanu kietu? Tu tena ku di longa ima iavulu kua Zuze.\n\"JIHOVA ANGA U KALA NI ZUZE\"\n\"Zuze anga a mu bheka mu Ijitu; Potifale, fixiiadi ia Falaó, kabhitangu ka kilangidilu mukua Ijitu, anga u mu sumba bhu maku ma akua jimaiele, oso eza-nê muenhomo.\" (Dimatekenu 39:1) Ni izuelu íii, o Bibidia i tu kuatekesa ku xinganeka o jisonhi ja kuatele o munzangala Zuze mu ku mu sumbisa dingi mu veji ia kaiadi. Muéne uexile ngó kála uenji! Tu tena ku xinganeka Zuze ku kaiela ngana iê ia ubhe, kabhitangu ka masoladi a akua Ijitu, mu jinjila jezala ni maloja mu kuia ku dibhata diê dia ubhe.\nDibhata! Zuze nuka ua muene inzo kála ioio. Zuze ua kudila ku muiji ua tungile mu ji balaka, lelu kuku, mungu koko, ni kuinga o jimbudi jâ. Maji mu Ijitu, o ji mvuama kala Potifale a tungile mu jinzo ja makota, ja iuka, jo pindale kiambote. O jingijiie akua ku tokuesa o ima koxi'a mavu, amba kuila o akua Ijitu m'ukulu a uabhele kiavulu o jimbote, ji jaludim ni ithulu iavulu, akexile ni izanga phala ku ku dila-mu mixi ia papilu, ni mixi ia mukuá. Saí jinzo ué ja kexile ni jaludim, ji mbalanda mua kexile mu xikama phala ku nhoha, o jinzo ué ja kexile ni ji njanena phala ku talalesa o inzo, ja kexile ni maxilu avulu, dixilu dia kudia ni maxilu phala o abhika.\nO kuila Zuze ua diuanene kiavulu mu ku tala o umvuama iú? Nange kana. Muéne ua divu kuila uexile ubheka mu ixi muenhomo. Phala muéne, akua Ijitu exile akua'xi iengi, a zuelele dimi diengi, a zuatele kiengi, o ngeleja iâ iexile iengi. Ene akexile mu bheza ji nzambi javulu, akexile mu zambula ni ku bhanga ima ia mukuá ia uanga, akexile ni ibanzelu iengi ia lungu ni kufua, a xikinine kuila, o muthu kia fua uia kididi kiengi. O Bibidia i zuela: \"Jhova anga u kala ni Zuze.\" (Dimatekenu 39:2) Sé phata, Zuze ua kexile mu jikula o muxima uê kua Nzambi iê, Jihova. O Bibidia i zuela kuila, \"Jihova ua zukama kua ió a dikola kua muene.\" (Jisálamu 145:18) Ihi dingi ia bhange Zuze phala ku zukama kua Nzambi iê?\nZuze ka thandanganha, muéne ua soto ku bhanga kiambote o kikalakalu kiê. Kienhiki, Jihova ua mu besoala kiavulu, Zuze eza mu mu uabhela kiavulu kua ngana iê ia ubhe. Potifale ua mono kuila o mubhik'ê akexile ku mu besoala kua Jihova, o Nzambi ia mundu ua Zuze, ni kuila o dibhata diê dia kexile mu tambula ué mabesá avulu. Bhofele-bhofele, Potifale ua zolele ni ku dielela kiavulu Zuze iu ua bhakula bhu maku a Zuze ioso ia kexile na-iu kubhata phala Zuze ku i tambula konda.—Dimatekenu 39:3-6.\nZuze ua xisa phangu iambote ku minzangala ia lelu a mu sidivila Nzambi. Mu kifika, kioso kiala mu xikola nange a divua kala ala mu ixi iengi, muezala ni uanga, athu a bhanga ngó o ima sé kidielelu ku hádia. Se kiene ki uene mu divua, lembalala kuila Jihova ka lunguluka kana. (Tiiaku 1:17) Muéne u kala hanji ni uoso u mu kala fiiele, u sota ku bhanga o ima kala kia mu uabhela muéne. Muéne u mu besoala kiavulu, kiene ué kia-nda bhanga n'eie.\nO Bibidia i tu tangela ué kuila, Zuze ua kexile mu kula ni ku kala ni kilunji. Zuze ua kituka diiala, \"anga u kala muthu ua uabha o pholo ni mukutu.\" O izuelu íii ilondekesa kuila, kueji kuiza kiluezu ku pholo, mukonda o ku uabha o pholo ni mukutu ku bhange o athu ku tu uabhela kiavulu.\n\"MUÉNE KA XIKINA KU MUIVUA\"\nZuze ua bhanene valolo ia dikota ku ufiiele; maji o muhatu ua Potifale, kana. O Bibidia i zuela: \"Mukaji'a ngana iê u kala mu kala mu ku ta mesu kua Zuze; anga u mu ambela, uixi: Ndoko, tu zekietu.\" (Dimatekenu 39:7) O kuila Zuze ua mesenene ku zeka ni muhatu iú mubhezi ua nzambi ja makutu? O Bibidia i tu londekesa kuila Zuze uexile ué ni ji hanji ja xitu kála o minzangala ia lelu, i tu londekesa ué kuila o muhatu ua mvuama ni kabhitangu ka masoladi akua Ijitu, uexile muhatu ua uabha o pholo ni mukutu. O kuila Zuze ua banze kuila o ngana iê ka-nda kuijiia kuila muéne ua zekele ni muhatu'ê? O kuila muéne ua banze mu jimbote jeji tambula mu ku zeka ni muhatu ua ngana iê?\nMu kidi, etu ki tuejiia ihi ia banze Zuze mu kithangana kieniókio. Maji tuejiia kiambote ihi ia kexile ku muxima uê. Tu mona o kidi kiki, mu izuelu iê, muéne uixi: \"Muadi'ami-ze kejiia dingi kima kiala-na-kiu m'onzo, iene ioso u i bhana bhu maku'ami; o m'onz'umu ki muala dingi muthu ua ngi tundu ni kima; kana-ku ué kima ki ngi fudisa, ki kale ngó eie, mukonda eie u muhatu'ê; eme-phe ngi tena kiebhi kubhanga kuiibha kuos'uku ni kuta kituxi kua Nzambi?\" (Dimatekenu 39:8, 9) Xinganeka Zuze kuzuela o izuelu íii ni ku suína kuoso. O ku xinganeka ngó ku ima ia mesenene o muhatu kuila muéne u bhanga, kia luualesa kiavulu o muxima ua Zuze. Mukonda diahi?\nKala kiambe Zuze, o ngana iê ua mu dielele kiavulu. Potifale ua bhakuile o dibhata diê dioso bhu maku a Zuze, maji o muhatu'ê kana. Kiebhi Zuze kieji tena ku nganala ngana iê? Muéne ua iibhila o kibanzelu kia ku zeka ni muhatu iú. Maji kuexile kima kia mukuá kia mu bhangesa o ku dituna: O ku ta kituxi kua Nzambi iê, Jihova. Zuze ua di longele kiavulu ni jitata jê kiebhi ki mona Nzambi o ukaza ni ufiiele. Jihova ua kazalesa o makaza a dianga iu ua londekesa o ukexilu uê ua lungu ni maka enhá. O diiala ni muhatu a di bundu mu ku \"di bhanga xitu imoxi.\" (Dimatekenu 2:24) Oso a bhukumukine o kitumu kiki Nzambi ueji ku a kaxtikala. Mu kifika, o maiala a mesenene ku ngombela o muhatu a Mbalahamu, kuku'a Zuze, ni muhatu a Izake uexile ué kuku'a Zuze, kua kambele ngó eji kua kaxtikala. (Dimatekenu 20:1-3; 26:7-11) Zuze ua di longo kiambote; iu ua mesenene ku belesela o kitumu kiki.\nO muhatu ua Potifale ua divu kia iibha ni kitambuijilu kia Zuze. Xinganeka o mubhika ku dituna ku zeka nê ni ku mu ambela kuila keji tena \"kubhanga kuiibha kuos'uku!\" Né muene kiki, muéne ua mu jijila. Sé phata muéne ua kexile ni njinda, muéne ua mesenene ku bhanga ioso phala ku lungulula o ibanzelu ia Zuze. Muéne ua londekesa o luímbi lua Satanaji kioso kia tendala Jezú. Satanaji ka di tundu kiambote mu jitendasá, maji Satanaji ua kingila \"kithangana kiengi.\" (Luka 4:13) O jifiiele a tokala ku suina: Kiki kiene kia bhange Zuze. Sumbala o maka enhá a suluka \"izuua ioso,\" muéne ka xikina. O Bibidia i zuela: \"Muéne-phe ka xikina ku muivua.\" (Dimatekenu 39:10) Maji né kiki, o muhatu ua Potifale, ua mesenene muene ku zeka ni Zuze.\nMuéne ua kingila o kithangana kioso abhika a mukuá kia kexile bhu kanga. Muéne uejidile kuila Zuze ueji bokona m'onzo phala ku bhanga o ikalakalu iê. Kioso muéne kia bokona, o muhatu ua sota ku mu kuata. Ua mu kuata mu divunga diê, ua mu dióndo dingi, uixi: \"Zá tu zekietu.\" Zuze ua bhange nguzu ni lusolo. Ua bhange ioso, maji né kiki, o muhatu ua kuata ni nguzu ioso mu divunga dia Zuze. Zuze ua di sungu dingi ni nguzu, u xangumuka anga u lengela bhu kanga!\nKima kiambote ku lembalala o kitendelesu kia soneka Phaulu, uixi: \"Undumbu lengenu-u!\" (1 Kolindo 6:18) Phangu iambote ia xila Zuze ku Jikidistá joso ja kidi! O muenhu u tena ku tu bhangesa ku kala kumoxi ni athu ka xila o itumu ia Nzambi, maji kiki ki kilombolola kuila tua tokala ku bhanga kála kia mu bhanga ene. Kioso-kioso kizé, tua tokala ku lenga.\nMu kifika, Zuze ua di bhana ni kibhidi kia dikota. O muhatu ua Potifale ua mesenene ku vutuila phonzo. Mu kithangana kieniókio, muéne ua mateka o ku di kola ni kuixana o abhika a mukuá phala a bokone. Muéne uambe kuila Zuze ua mesenene ku mu ngombela, maji ua lenge kioso muéne kia di kola. Muéne ua bhake o divunga dia Zuze phala ku di londekesa kua muadi uê, kioso kieji kuíza kubhata. Kioso Potifale kia bhixila, muéne ua mu tangela ioso ni ku mu tela o kikuma mu ku bheka o muthu mukua'xi iéngi kubhata diê. Kiebhi kia divu Potifale? O Bibidia i zuela: \"Njinda i mu kuata!\" Potifale u tuma ku kuata Zuze anga u mu ta mu kaleia.\n\"INAMA IÊ A I KUAMA MU DITAKA\"\nKi tuejiia kiambote kiebhi kiexile o jikaleia ja akua Ijitu mu izuua iná. O jingijiie akua ku tokuesa o ima koxi'a mavu, a sange o ididi íii ia kituka kiá ngundu\nMuéne ka bhiti-mu ngó tu izuua kana. O Bibidia i tu tangela kuila Zuze 'ua kexile mu kaleia.' * Muéne ua bhiti mivu mu kididi kieniókio kia iibha! Zuze kejidile se eji mu katula mu kaleia. Mu ku bhita ji semana, ni jimbeji, ihi ia mu kuatekesa o ku kolokota?\nO musoso u tu bhana o kitambuijilu kiki: \"Jihova-phe anga u kala ni Zuze, u mu bhanga henda.\" (Dimatekenu 39:21) Se-ku kima ki tena ku batula o henda ia Jihova ku jiselevende jê, né muene o kaleia, mataka mba o ku vunda. (Loma 8:38, 39) Tu tena ku xinganeka Zuze ku samba kua Tat'ê ia diulu ni ku tambula o kutululuka ni ku batama kua muxima kuene mu bhana \"Nzambi ió athu oso kuene mú tambula o dikuatekesu.\" (2 Kolindo 1:3, 4; Filipe 4:6, 7) Ihi dingi ia bhange Jihova kua Zuze? O Bibidia i zuela kuila Zuze \"u sangesa ngalasa ku mesu a kasalelu u tambula konda ia kaleia.\"\nO jipelezu a a bhanene kikalakalu, Jihova ua besoala dingi Zuze. Zuze ua suínine mu ku bhanga kiambote o ikalakalu ia tambuile ni ku xisa Jihova ku bhanga o mbandu iê. Ni dibesá dia Jihova, Zuze eza ku mu dielela kuala o kasalelu kála kia bhitile mu dibhata dia Potifale. O Bibidia i zuela: \"O kasalelu anga u bhakula bhu maka a Zuze, o jipelezu joso jala mu kaleia; katé ioso iala mu bhanga momo, Zuze kiá uia ni ku i bhanga. Kasalelu kala ku suua dingi ima ia bhakuila bhu maku'a Zuze, mukonda Jihova uala-nê; o ima ioso ia bhanga, Jihova u i zediuisa, ienda kiambote.\" (Dimatekenu 39:22, 23) Zuze ua sangulukile kiavulu mu kuijiia kuila Jihova ua kexile mu ku mu langa!\nEtu ué tu tena ku bhita mu ithangana ia bhonzo, maji tu tena ku di longa ima iavulu ku kixikanu kia Zuze. Se tu zukama izuua kua Jihova mu ku samba ni ku mu belesela ni ufiiele uoso, ni ku bhanga o ima ia mu uabhela, muéne ua-nda tu besoala ué. Kála kia bhiti ni Zuze, Jihova ua bhakele mabesá avulu phala ku bhana kua Zuze kala ki tua-nda mona ku hádia mu kadivulu kaka.\n^ kax. 23 O Bibidia i tu londekesa kuila Zuze ua kexile nange ni 17 mba 18 dia mivu kioso kia bokona mu dibhata dia Potifale iu ua kexile muenhomo katé kia kulu","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/zuze-bibidia\/","date":"2020-08-11T13:25:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738777.54\/warc\/CC-MAIN-20200811115957-20200811145957-00547.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2046,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ku muvu ua 30 K.K., mu thembu ia nvula, Jezú uaile ku Jeluzaleme. Athu avulu akexile muia mu mbanza phala kubhanga o fesa ia Phasu. Uexile ukexilu uâ, kubhana jisata ja iama mu tembulu mu jifesa jiji. Saí iâ akexile mu kuiza na-ju, amukuá akexile mu ji sumba ku Jeluzaleme.\nKioso Jezú kiai mu tembulu muene ua mono athu kusumbisa iama kuenhoko. Ene akexile mu bhanga uenji uâ mu kididi kia kubheza Jihova! Kiebhi kia divu Jezú? Muene ua bhange xikote ia mikolo, ua a kaiesa eneoso mu tembulu, kumoxi ni jimbudi ni jingombe. Muene ua lundumuna o jimeza ja akua kutolokala kitadi, ua texi ue o kitadi kia iphaka mba isekeseke. Jezú uambela oso akexile mu sumbisa o membe: 'Katulenu ima íii bhabha! Kanenu kubhanga inzo ia Tata iami, kitanda kia uenji!'\nO athu mu tembulu a diuanene ni ima ia bhangele Jezú. O maxibulu mê a lembalala o kikanenu kia lungu ni Mexiia: 'Eme nga kà kala ni henda ia inzo ia Jihova.'\nKupholo dia kuenda, ku muvu ua 33 K.K., Jezú ua zelesa o tembulu mu veji ia kaiadi. Muene keji kuehela muthu kukamba kuxila o inzo ia Tat'ê.\n\"Enu uenu ki mu tena kubhikila kumoxi ni Nzambi ni [Jimbote].\"—Luka 16:13","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-zelesa-o-tembulu\/","date":"2020-08-03T17:13:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00148.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ku zola Nzambi Ihi?\nKiebhi ki tu Tena ku Kolokota mu Henda ia Nzambi?\nIhi Ia-nda Bhana Jihova ku Athu a Kolokota um Henda iê?\nXINGANEKA kuila, eie ua mu kuenda mu njila, u mona o kitembu. Ku moneka matuta. Nzaji i bhenhesa o diulu, ni kinuminu kia dikota nga ku lauka di banda dia nvula. Eie u lenga mu sota kididi phala suama-mu. Ki u tala bhu mbandu ia njila, eie u mona kididi kia suama. Kididi kia kondoma, kia kukuta phala ku suama-mu. Mu kidi, eie ueji sanguluka mu sanga o kididi kiki kia kondama!\n2 Etu tuala ué mu thembu ia bhonzo. O ukexilu ua mundu ua beta dingi o kuiibha. Maji, saí kididi kia kondama, ki tu langa ku ima ia iibha. Kididi kiki kiebhi? Tala i longa o Bibidia: \"Ua kéla kuma: Jihova dilengelu, kimbaka; Nzambi iami, nga dielela kua muene\" -Jisálamu 91:2.\n3 Xinganeka ngó! Jihova, o Mubhangi ua ngongo, u tena ku kala dilengelu dietu. Muéne u tena ku tu bhulula, mukonda ua beta-kota mu kutena, u tana ku tu langa ku ima, mba ku muthu ua mesena ku tu bhanga kia iibha. Né muene se a tu bhanga kia iibha, Jihova u tena ku katula o ima ioso ia iibha. Kiebhi ki tu tena ku bhanga Jihova dilengelu dietu? Etu tua tokala ku mu dielela. Lua mukuá, o maka a Nzambi a suínisa: \" mu suíne ni di bhaka mu henda ia Nzambi.\" (Juda 21) kienhiki, etu tua tokala ku kolokota mu henda ia Nzambi, mu ku kala ni ukamba ni Tata ietu ia diulu. Kiki-phe tu tena ku kala ni kixikinu kuma muéne dilengelu dietu. Kiebhi ki tu tena ku kala ni ukamba iú?\nXINGANEKA O HENDA IA NZAMBI NI U I SAKIDILE\n4 Phala ku kolokota mu henda ia Nzambi, tua tokala ku lembalala o henda iene mu londekesa Jihova ko kuetu. Xinganeka mu ilongesu ia Bibidia i ua di longo, ni kikuatekesu kia divulu didi. O Mubhangi uetu Jihova ua tu bhana o ixi kála dibhata dia uabha. Muéne ua i bhange ni kudia kua vulu, ni menha, ni ima iambote, ni iama, ni ididi ia uabha. Mukonda o Bibidia ia mu tokala, Nzambi ua tu tangela-mu o dijina diê, ni ídifua iê. O Maka mê, a tu tangela ué kuma, muéne ua tumikisa o Mon'ê ua kazola mu ixi, iu uehela kuila Jezú u tala hadi, ufuá mu ituxi ietu. (Nzuá 3:16) Ihi ilombolola o ujitu iú phala etu? O ujitu iú u tu bhana kidielelu ku ima iambote ia-nda kuíza ku hádia.\n5 O kidielelu kietu ku hádia, kua bhingi dingi kima kia bhange Nzambi. Jihova ua tumbika o unguvulu ku diulu, o Utuminu ua Mexiia. Sé ku laleka, ua-nda zubha o hadi, ni ku kitula o ixi, palaízu. Xinganeka ngó! Etu tu tena ku kala-mu, ni ku tululuka, ni ku zediua, katé ku hádia. (Jisálamu 37:29) Mu kiki, Nzambi uene mu tu bhana milongi, i tu bhana ukexilu uambote mu kindal'ki ua ku kala ni muenhu. Muéne ué, u tu ehela kuzuela nê ku musambu. Iá, o maukexilu ene mu idikisa o henda ia Jihova ku mundu uoso, ni ko kuê.\n6 O kibhuidisu ki ua tokala ku dibhanga kiki: Kiebhi ki nga-nda sakidila o henda ia Jihova? Saí athu a-nda zuela, \"Eme nga tokala ku zola Jihova kála kia ngi zolo muéne.\" Kiene ué ki u banza? Jezú uambe kuila, o kitumu kia beta-kota, kiki: \"Zola [Jihova], Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kié kioso.\" (Matesu 22:37) Mu kidi, eie uala ni ima iavulu i ku bhangesa ku zola Jihova Nzambi. Maji o kuila o henda íii, iene ngó i ku bhangesa ku zola Jihova ni muxima uê uoso, ni muenhu uê uoso, ni kilunji kiê kioso?\n7 Kála kia ki tange mu Bibidia, o ku zola Nzambi, kiene o kima kia beta-kota. Tua bhingi ku zola Jihova, maji kiki, o dimatekenu ngó dia henda kua muéne. Phala ku sabhuka u muxi ua masá, kua bhingi mbundu imoxi ngó. Maji-phe se eie ua-ndala kudia masá, ueji sanguluka se o muthu u ku bhana ngó o mbundu ia masá? Ki ueji sanguluka kana! Kiene ki moxi ué, o henda kua Jihova Nzambi o dimatekenu ngó. O Bibidia i longa kuma: 'O henda ia ku zola Nzambi ienhi'íi, o ku kumbidila o ijila iê. O ijila iê- phe kia bhonzo ku i kumbidila.' (1 Nzuá 5:3) O henda ia kidi kua Nzambi ia tokala ku bhana ibundu iambote. Ia tokala ku i londekesa ku ima i tu bhanga. -Matesu 7:16-20.\n8 Etu tu londekesa o henda ietu kua Nzambi, kioso ki tu belesela o itumu iê. Ku bhanga kiki, ki kima kia bhonzo. O itumu ia Jihova ki ia neme kana, a i bhana phala ku tu kuatekesa ku zediua. (Izaia 48:17, 18) Kioso ki tu belesela o milongi ia Jihova, tu londekesa o henda kua Tata ietu ia diulu, ni kuila tua zola ioso iene mu tu bhangela. Ku kamba ku bhanga kiki, kikola-phe, mukonda saí athu ku mundu, kala ni kisakidilu. Etu ki tua-ndala ku kala, kála ió kala ni kisakidilu, kála o athu mu izuua ia Jezú. Jezú ua sake dikuinhi dia muthu exile ni dibhute, maji umoxi ngó ua vutuka phala ku mu sakidila. (Luka 17:12-17) Mu kidi, ki tua-ndala ku kala kála o dinake a kambe o kisakidilu!\n9 Iebhi-phe o itumu ia Jihova i tua tokala ku belesela? Tua di longo kiá itumu iavulu mu divulu didi, maji ndoko tu bhitulule ia mukuá. Mukonda o ku belesela o itumu ia Nzambi ia-nda tu kuatekesa ku kolokota mu henda ia Nzambi.\nKOLOKOTA KU ZUKAMA KUA JIHOVA\n10 O ku di longa o itumu ia Jihova, kima kia beta-kota phala ku mu zukama. Kima ki kia tokala ku kieha. Se eie u kala bhu kanga mu kuota, mu usuku ua mbambi, ueji kuehela ku jima o túbhia? Kana. Ueji xinjika o jihuinhi phala o túbhia ki tu jimi. Se u kamba ku bhanga kiki, o muenhu ué ueji kala mu iluezu! Kála o jihuinhi ji mesena o túbhia, o ku \"dijiia kiambote ni Nzambi\" ku kolokotesa o henda ietu kua Jihova. -Jisabhu 2:1-5.\n11 Jezú ua mesenene kuila o akaied'ê, a tokalalele ku kolokota o henda iâ kua Jihova, ni ku Maka Mê ma kidi. Kioso kia fukunuka, Jezú ua longo o maxibulu mê aiiadi, maka a lungu ni ikanenu ia mikanda ia Hebalaiku ia di kumbidila kua muéne. Kiebhi kia divu-phe? Ene mu kithangana kia mukuá a di ambela mudiâ, exi: \"Manhi kiene o mixima ki ia kexile mu ku tu lema moxi, muène kia kexi ku tu zuelesa mu njila, ni ku tu jimbuila o maka mòsoneke mu Mikanda ia Ngana?!\" -Luka 24:32.\n12 Kioso ki ua mateka ku di longa ihi i longa o Bibidia, o muxima uê ki ua sangulukile ni henda ia Nzambi? Sé phata, ua sangulukile. Saí athu a sangulukile uê kála eie. O kima ki bhonza, o ku kolokota ku bandekesa o henda iê. Etu ki tua-ndal'etu ku kaiela o ukexilu ua mundu lelu. Jezú uambe kuma: \"Athu avulu, o'henda iâ i zonda.\" (Matesu 24:12) Ihi i ua tokala ku bhanga phala o henda iê kua Jihova, ni mu ima i uene mu di longa mu Bibidia, ki i zonde?\n13 Kolokota kuijiia Jihova Nzambi, ni Jezú Kristu. (Nzuá 17:3) Xinganeka mu ima i uene mu di longa mu Maka a Nzambi, dibhuidise: 'O maka iâ, a ngi longa ihi ia lungu ni Jihova Nzambi? Ihi dingi i ngi bhangesa ku mu zola ni muxima uoso, ni kilunji kioso, ni muenhu uoso?' (1 Timote 4:15) O ku xinganeka kiki, kia-nda ku kolokotesa ku bandekesa o henda iê kua Jihova.\n14 O kima kia mukuá kia-nda ku bhangesa ku kolokota mu henda iê kua Jihova, o ku samba izuua ioso. (1 Tesalonika 5:17) Mu kibatulu 17 kia divulu didi, tua di longo kuma o musambu ujitu ua dikota ua Nzambi kala o ku di zuelesa, ku suínisa o ukamba ua athu, kiene ué, o ukamba uetu ni Jihova u uabha dingi kioso ki tu samba izuua ioso. Kienhiki etu ki tua tokala kueha kuila o misambu ietu i kala ngó izuelu imoxi i tu bhinga izuua ioso-sé kilombuelelu kia kidi. Etu tua tokala ku zuela ni Jihova, kála o mona ndenge uzuela ni tat'ê ua kazola. Etu, tua mesena kuzuela ni ujitu, ni muxima uoso. (Jisálamu 62:8) Kienhiki, o ku di longa o Bibidia ni ku samba, o kima kia tokala ku ubhezelu uetu, ki tu kuatekesa ku kolokota mu henda ia Nzambi.\nKALA NI KISANGUSANGU MU UBHEZELU UÊ\n15 O ku di longa o Bibidia ni ku samba, ima ia bhingi mu ubhezelu u tua tokala ku bhanga ubheka uetu. Kienhiki, tu di longa kima kimoxi kia lungu ni ubhezelu u tuene mu bhanga mu kaxi ka athu: kuzuela ni akuetu o kixikinu kietu. O kuila o maka a Bibidia eie ua a tangela kiá akuenu? Se kiene, eie uala ni ujitu ua dikota. (Luka 1:74, NW) Kioso ki tu zuela o kidi ki tua di longo, kia lungu ni Jihova Nzambi, mu kidi etu tua mu bhanga o kikalakalu kia beta-kota kia bhana ku Jikidistá joso ja kidi-ene mu boka o njimbu iambote ia utuminu ua Nzambi.—Matesu 24:14; 28:19, 20.\n16 O poxolo Phaulu ua monene o ukunji uê, kála kima kia beta-kota, ua u monene kála unvuama. (2 Kolindo 4:7) O kuzuela ni athu ia lungu ni Jihova Nzambi, ni ikanenu iê, kikalakalu kia beta-kota ki u tena ku bhanga. sidivisu i tu bhangela o Mesene ia dikota, i bheka mabesá avulu. Mu ku bhanga o kikalakalu kiki, eie ua mu kuatekesa athu ku zukama dingi kua Tata ietu ia diulu, ni ku nganhala o muenhu ua kalelaku! Kikalakalu kiahi kieji bhekesa dingi o kisangusangu kiki? Lua mukuá, kuzuela ia lungu ni Jihova ni maka mê, ki bandekesa o kixikinu kiê, ki suínisa ué dingi o henda iê kua muéne. Jihova ua uabhela kia vulu o kikalakalu kiê. (Jihebeleu 6:10) O ku bhanga o kikalakalu kiki, ki ku kuatekesa ku kolokota mu henda ia Nzambi.—1 Kolindo 15:58.\n17 Tua tokala ku lembalala kuma, o kikalakalu kia ku boka o Utuminu, sidivisu ia ku bhanga ni lusolo. O Bibidia i zuela: 'Enda ni ku tanga o maka; Lenguluka mu ku a jimbula.' (2 Timote 4:2) Mukonda diahi tua tokala ku lenguluka mu bhanga o sidivisu íii, lelu? O maka a Nzambi a tu zuelela kuma: \"Kizuua kionéne kia Jihova kia zukama; kia-nda kuiza muene lusolo.\"(Sofoniia 1:14) Kienhiki, o kithangana kia zukama phala Jihova ku buika o ukexilu uoso ua iibha ua ngongo iú. O athu a tokala ku a dimuna! Ene a tokala kuijiia kuma kiki kiene o kithangana kia ku sola Jihova kála Ungana uâ. O kibuika \"ki kia-nda ku [laleka].\"—Habakuke 2:3\n18 Jihova ua mesena kuila etu tu mu bheza mu kisangela kia Jikidistá ja kidi. Mukonda dia kiki, o Maka mê a zuela: \"Tu di xinganekienu mudietu, tu di suinise mu ku dizola, ni kubhanga o mbote. Kana kufula ku diongeka jinga, uila amoxi ki ene kufula, maji tu di longesa mudietu. Uila kiki, tu di suinisienu mudietu, kota-kota dingi kioso ki mu mona o kizuua kia Ngana kí zukama.\" (Jihebeleu 10:24, 25) Kioso ki tu di bhongolola ni jiphange jetu ja kixikinu mu iônge ia Jikidistá, etu tuala ni kithangana kia ku ximana ni ku bheza o Nzambi ietu ia kazola. Mu kithangana kiki, tuene mu di suínisa mudietu.\n19 Kioso ki tu di bhongolola ni abhezi a Jihova, tu kolesa dingi o henda ietu ni ukamba mu kilunga. O kima kia beta-kota, o ku mona o ífua ia mbote ia jiphange jetu, kála kia mona Jihova o ífua ietu iambote. Kana ku jijidika kuiuka ku jiphange jê. Lembalala kuila, oso ka sokela mu ku kula mu nzumbi. Etu'oso tuene mu lueza. (Kolose 3:13) Se u kala ni ukamba ua mbote ni ió a zolo Jihova ni muxima uoso, eie ua-nda mona kuila, o kixikinu kiê kia-nda kola dingi. Kienhiki, o ku bheza Jihova ku moxi ni jiphange jê mu nzumbi, kua-nda ku kuatekesa ku kolokota mu henda ia Nzambi. Kiebhi Jihova kia besoala ió a mu bheza ni kidi kioso, ni kiebhi o ku bhanga kiki kia a kolokotesa mu henda iê?\nKOLOKOTA MU SOTA O \"MUENHU UA KIDI\"\n20 Jihova u besoala o jiselevende jê ja fiiele, ni muenhu, muenhu uahi-phe? Eie uala ni muenhu? Mu kidi, etu'oso tueji tambuijila kuila tuala ni muenhu. Mukonda, tuene mu bhuima, tuene mu dia, ni kúnua. Mu kidi, tuala ni muenhu. Mu ithangana ietu ia ku sanguluka, nange tuamba, \"Iú uene o muenhu ua kidi! Maji o Bibidia ilondekesa kuila bhuala muthu uala ni muenhu ua kidi lelu.\n21 O Maka a tu suínisa ku nganhala \"o muenhu ua kidi\" (1 Timote 6:19) O maka iá, alondekesa kuila \"o muenhu ua kidi\" kima ki tua kingila. Kienhiki, kioso ki tua-nda kala athu a iuka, tua-nda kala ni muenhu ua kalelaku. Tua kala, kála kia mesenene Nzambi m'okulu. Kioso ki tua-nda kala mu palaízu mu ixi, ni sauidi, ni kutululuka, ni ku sanguluka, kiene ngó ki tua-nda kala ni \"muenhu ua kidi\"—o muenhu ua kalelaku. (1 Timote 6:12) Kiki, ki kidielelu kia uabha?\n22 Kiebhi ki tu tena ku nganhala \"o muenhu ua kidi\"? Phaulu uambe kuila o Jikidistá, \"a bhange jinge o mbote\" ni \"a kale ni unvuama ua ikalakalu ua fuama.\" (1 Timote 6:18) Mu kidi phala ku tambula o muenhu iú, kua bhingi ku belesela o milongi i tuene mu di longa mu Bibidia. O kuila Phaulu uambe, tua-nda nganhala \"o muenhu ua kidi\" mu ku bhanga o ikalakalu ia fuama? Kana, o kikanenu kiki kia uabha, tu ki tambula ngó ku \"ujitu\" ua bhana Nzambi. (Loma 5:15) Kienhiki, Jihova ua uabhela kia vulu ió ene ku mu sidivila mu kidi. Muéne ua-ndala kuila, eie u kala ni \"muenhu ua kidi.\" O muenhu iú, ua ku sanguluka ni ua kutululuka, o muenhu ua kalelaku, a u bhake phala ió ene mu kolokota mu henda ia Nzambi.\n23 Kala muthu ua tokala ku dibhula, 'o kuila eme nga mu bheza Nzambi kála kia tumu muéne mu Bibidia?' se tu di suínisa mu ukexilu iú izuua ioso, tua-nda kala mu njila ia kidi. Tua tokala ku dielela kuila Jihova o dilengelu dietu. Muéne ua-nda bhulula o mundu uê ua fiiele, kioso kia-nda buika o mundu iú. Jihova ua-nda bhulula ni ku tu ambata ku mundu uobhe ua zukama. Mu kizuu'okio, tua-nda kala ni kisangusangu kia vulu! Tua-nda sanguluka kia vulu mu kuijiia kuila, tua solo kiambote mu izuua íii ia sukidila! Se ua solo kiá ua-nda nganhala \"o muenhu ua kidi\" o muenhu ua mesenene Jihova Nzambi, katé ku hádia!\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- Tu londekesa o henda ietu kua Nzambi, kioso ki tu belesela o itumu iê, ni ki tu kumbidila o ijila iê.—1 Nzuá 5:3\n- O ku di longa o Maka a Nzambi, ni ku samba kua Jihova ni muxima uoso, ni ku longa akuetu ia lungu ni muéne, ni ku um bhezela um iônge ia Jikidistá, ia-nda ku tu kuatekesa ku kolokota um henda.—Matesu 24:14; 28:19, 20; Nzuá 17: 3; 1 Tesalonika 5:17; Jihebeleu 10:24, 25.\n- O athu a kolokota um henda ia Nzambi ala ni kidielelu kia ku nganhala \"o muenhu ua kidi.\"—1 Timote 6:12, 19; Juda 21\nIbhuidisu\n1, 2. Kuebhi ku tu tena ku sanga o kididi kia kondama lelu?\n3. Kiebhi Jihova kia tena ku kala dilengelu dietu?\n4, 5. Maukexilu ahi alondekesa o henda ia Jihova ko kuetu?\n6. Kiebhi ki tu tena ku sakidila o henda ia Jihova, iene mu ku londekesa?\n7. O kuila o ku zola Nzambi, o kuzuela ngó kuila tua mu zolo? Jimbulula.\n8, 9. Kiebhi ki tu londekesa o henda ietu kua Nzambi?\n10. Jimbulula se mukonda diahi kia beta-kota ku kolokota ku di longa ia lungu ni Jihova Nzambi.\n11. O ilongesu ia Jezú ia bhangesa ihi ku akaidi'ê?\n12, 13. Ihi iene um bhita lelu mu ngongo ia lungu ni henda kua Nzambi, ni um Bibidia? Ihi i tua tokala ku bhanga phala o henda ietu, ki izonde?\n14. Kiebhi o musambu u tena ku tu kuatekesa ku kolokota mu henda ia Jihova?\n15, 16. Mukonda diahi tua tokala ku mona o kikalakalu kia kuboka o Utuminu, kala ujitu ni umvama ua dikota?\n17. Mukonda diahi o sidivisu ia kidistá, a tokala ku i bhanga ni lusolo lelu?\n18. Mukonda diahi tua tokala ku bheza Jihova um kaxi ka Jikidistá ja kidi?\n19. Kiebhi ki tu tena ku kolokota dingi o henda ietu ni jiphange um kilunga kia Jikidistá?\n20, 21. \"O muenhu ua kidi\" ihi, ni mukonda diahi o kidielelu kiki kia uabha?\n22. Kiebhi ki u tena ku nganhala \"o muenhu ua kidi\"?\n23. Mukonda diahi kua bhingi ku kolokota um henda ia Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-teach\/kolokota-mu-henda-ia-nzambi\/","date":"2020-08-06T18:36:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737019.4\/warc\/CC-MAIN-20200806180859-20200806210859-00159.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2695,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.387,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Jikidistá ja dianga, a boko o njimbu iambote ia Utuminu, katé ku maxokololo a ixi. Jezú ua londekesa o kididi kua tokalele kuia mu boka, bhu kaxi ka madiuanu, ua bhangesa kuboka mu madimi avulu. Jihova ua a bhana nguzu ni kutena, phala kudibhana ni izukutisu ia makota.\nJezú ua bhangesa poxolo Nzuá kumona o kutena kua Jihova, mu kaxi ka kisuma. Mu kisuma kia mukuá, Nzuá ua mono o Utuminu ua diulu ku tolola Satanaji ni utuminu uê. Nzuá ua mono Jezú kutumina kala Sobha kumoxi ni 144.000 a Jikidistá a undu. Nzuá ua mono, o ixi ioso kukituka palaízu, iezala ni athu a bheza kumoxi Jihova ni kutululuka.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 94\nO nzumbi ikola ia bhana kutena kua kubhanga madiuanu ahi?\nDISÁ 95\nO atuameni a jingeleja a jibhile kiá jezú, mu kiki a mesenene ue kufidisa o maxibulu. Maji ka tena ku ki bhanga\nDISÁ 96\nSaúlu nguma ia dikota ia Jikidistá, maji muene ua lungulula o ukexilu uê.\nDISÁ 97\nMukonda diahi, Nzambi ua tumu Phetele ku bhata dia muthu kexile Judé?\nDISÁ 98\nO poxolo Phaulu ni makamba mê a mateka o kikalakalu kia kuboka mu jixi ja makanga.\nDISÁ 99\nKiebhi o dimonho, kitungutu,ni xibhata i bhanga mbandu ku musoso iú?\nDISÁ 100\nO kiiadi kia maiala a kalakala kiavulu kala makamba ni jiphange\nDISÁ 101\nO njila ia bhonzo ia bhangele maji se-ku kima kia tena kufidisa o jipoxolo.\nDISÁ 102\nJezú ua londekesa isuma iavulu ia lungu ni hádia\nDISÁ 103\nO Dijingunuinu dia bhana kua Nzuá dilondekesa kiebhi o Utuminu ua Nzambi ua-nda lungulula o muenhu mu ixi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/","date":"2020-08-03T17:18:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00163.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":259,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Samba kua Jihova o ima i ua mesena o kubhanga\n61:1, 8\nKusamba ia lungu ni ima i tua mesena, kua-nda tu suínisa dingi\nO kudibhakula kuetu kua Nzambi, kiene o kima kia beta o kota ki tua kanena\nLondekesa kidielelu kua Jihova, mu ku mu sambela ni muxima uoso\n62:8\nO musambu uo sole kiambote, kulombolola kuzuela o ima iala ku muxima uetu\nKioso ki tu zuela o ima i tua mesena, tu tena kumona kiebhi Jihova kia tu tambuijila\nJihova mukua Kuívua o musambu ua athu oso a iuka\n65:1, 2\nJihova uivua 'athu oso' a mesena ku muijiia ni kubhanga o vondadi iê\nTu tena kusamba kua Jihova mu ithangana ioso\nIma i Nga mesena kuzuela mu misambu iami:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kavua-2016-mwb\/milongi-ia-kavua4-10\/nzambi-u%C3%ADvua-o-misambu\/","date":"2020-08-10T06:38:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00368.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.35,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ule iexile mbanza ia zukamene ku mbanza ia Betele, o athu a mbanza íii, akexile mu bheza jinzambi javulu ja makutu, ka kexile mu bheza Jihova. Mu mbanza ia Ule muexile mubhezi ua kidi ua Jihova. Dijina diê Mbalahamu.\nJihova uambela Mbalahamu: 'Tunda ku bhata diê, xisa o jindandu jê, úie ku ixi i nga mesena ku kulondekesa.' Nzambi ua mu kanena: 'Muiji ué ua-nda kituka mundu uavulu, athu mu ngongo ioso a-nda tambula mabesá mukonda di'eie.'\nMbalahamu kejiidile o kididi kueji mu tumikisa kuala Jihova, maji né muene kiki, ua dielele kua Jihova iu ua belesela. Mu kiki Mbalahamu ni muhatu uê Sala, a bhongolola o ima, iá a mateka kuenda o njila ia dikanga. O tat'ê ni muebhu'ê ai ni muene, o tat'�� dijina diê Tela o muebhu'ê a muixanene Lote.\nKioso Mbalahamu kiexile ni 75 ia mivu, muene ni muiji uê, a bhixila bhu kididi kia mesenene kua londekesa Jihova. O kididi kiki, kiexile o mbanza ia Kanana. Kuene Jihova kua bhanene o kikanenu kua Mbalahamu: 'Nga-nda ku bhana o kididi kiki, phala o tuana tuê ni aláulê.' Maji Mbalahamu ni Sala, a kukile kiá, kexile ni tuana. Kiebhi-phe Jihova kieji kumbidila o kikanenu kiê?\n\"Kiejila mu kuxikana Mbalahamu . . . u xikina kuia mu kusota o ixi ia polomesa, I'ambe Nzambi o ku mu bhana. Hé u xia oxi iê-muéne, u katuka, sé kuijiia kuoso kuanda kuia.\"—Jihebeleu 11:8","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/3\/mbalahamu-ni-sala\/","date":"2020-08-03T18:07:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00170.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":228,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.307,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O itambuijilu iambote i kuatekesa o kilunga kukula. (Lo 14:19) I kuatekesa ué o athu a bhana o itambuijilu. (Ji 15:23, 28) Mukonda dia kiki, tua tokala kubhana né muene kitambuijilu kimoxi ngó mu kiônge. Mu kidi, saí ithangana ka-nda tu sola phala kutambuijila. Mu kiki, kima kiambote kupelepalala itambuijilu iavulu.\nKitambuijilu kiambote . . .\nki bhebhuluka, ki ki bhonzo ku ki tendela, ki buta. Saí ithangana, a tena ku ki bhanga mu 30 a tu ithangana\nua tokala kutambuijila mu izuelu ié\nki tu tokala kubhitulula o kima kia tambuijila kiá\nSe u dianga kutambuijila . . .\nbhana kitambuijilu kia bhebhuluka, kana kubhonzesa o kitambuijilu\nSe a tambuijila kiá, u tena . . .\nkulondekesa kiebhi o velusu iala bhu kaxi, i kuatekesa o milongi\nkujimbulula kiebhi o milongi i tu kuatekesa ku muenhu\nkujimbulula kiebhi ki tu tena kukumbidila o milongi\nkutanga musoso u jimbulula o pondo ia beta o kota","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa17-23\/kiebhi-ki-tu-tena-kubhana-itambuijilu-iambote\/","date":"2020-08-10T07:09:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00383.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":142,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.296,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova u kingila kuila o makaza a kumbidila o kikanenu kiá, kia lungu ni ukaza. Mu ku bhanga o ukaza ua diiala dia dianga ni muhatu ua dianga, Jihova uambe: 'O diiala . . . u naminina kua mukaji'ê, ene kiiadi kiâ, a di bhanga xitu imoxi ngó.' Mu ku bhita kithangana, Jezú Kristu ua bhitulula o kitendelesu kiki iú uambe dingi: \"Ioso-phe ia bandeka Nzambi, ki bhu kale muthu u i uanununa.\" (Dimatekenu 2:24; Matesu 19:3-6) Mu kiki, Jihova ni Jezú, a mona o ukaza kála kima ki nangenena, u bhua ngó kioso ki bhu fuá muthu umoxi mudiâ. (1 Kolindo 7:39) O kuijiia kuila o ukaza kima kikôla, o ku di xisa maka a dikota a tokala kua xinganeka kiambote. Mu kidi, Jihova ua ibhila kiavulu o ukexilu ua ku di xisa ngó, sé maka alungu ni kitumu ki tanga o Bibidia.—Malakiia 2:15, 16.\nIhi i bhangesa o makaza ku di xisa? Mu kidi, Jihova ua ibhila o undumbu. (Dimatekenu 39:9; 2 Samuuele 11:26, 27; Jisálamu 51:4) Muéne ua ibhila kiavulu o undumbu, o ukexilu u bhangesa o makaza ku di xisa. (Phala kuijiia dingi ia lungu ni undumbu, tanga o kibatulu 9 mbandu 7, i zuela dingi maka enhá.) Jihova u ehela o kaza dia luuala se ua mesena ku kala hanji ni kaza diê ua bhange o undumbu, mba ku mu xisa. (Matesu 19:9) Kienhiki, se o kaza ua luuala u mesena ku xisa o kaza diê ua te kituxi, muéne ka mu bhanga kima ki ibhila Jihova. Mu kiki, mukonda dia ima iavulu i moneka, o kaza ua luuala, nange u mesena ku tunga ni kaza diê, se muéne ua diela ni muxima uoso o kituxi kiê. Maji se bhu kala kaza ua mesena ku xisa kaza diê, muéne ua tokala kuijiia se ihi ia-nda bhanga, ni ku xikina o ibhidi ia-nda moneka.—Ngalásia 6:5.\nMu ithangana ia ibhidi iavulu, saí Jikidistá a mesena ku senga, mba ku di xisa, né muene se o kaza diê ka bhange o undumbu. Mu ithangana íii, o Bibidia izuela kuila uoso u bhanga kiki, ua tokala 'u kala dikudi, se kana, kota u vutuka dingi' ni kaza diê. (1 Kolindo 7:11) O Kidistá u kala mu kithangana kiki, ka tokala ku sota muthu phala ku kazala nê. (Matesu 5:32) Xinganeka o ibhidi iavulu i moneka, i bhangesa o muthu ku senga kaza diê.\nO ku dituna ku tambula konda ia muiji. O muiji nange u bhita mu ibhindamu, mukonda o diiala u dituna ku tambula konda ia muiji, sumbala muéne uala ni kitadi phala ku bhanga kiki. O Bibidia izuela: 'Maji muthu-phe kia kamba ku tambula konda ia . . . muiji uê, muthu muenhó ua ditunu o kixikanu, ua tundu mu ku iibha, ió kiluua a xikina uala ndenge.' (1 Timote 5:8) Se o diiala uala ni ukexilu iú, u dituna o ku xa o kifua kiki, o muhatu, muéne uejiia se kua bhingi ku senga mba kana, phala ku langa o tuana tuê. Mu kidi, o tufunga a tokala ku tonginina kiambote o maka iá kioso kia bhana u mbangi ku Kidistá, kia ku mu zuela kuila ua ditunu ku dikila o muiji, mukonda o ku dituna ku dikila o muiji, ki tena ku bhangesa o muthu ku mu kaia mu kilunga.\nSe muène u tá mu kiluezu o sauidi ni muenhu ua muhatu. O dikaza kijibhangânga, u ta mu iluezu o sauidi ni muenhu ua dikaza diê. Se o dikaza kijibhangânga Kidistá, o tufunga a tokala ku tonginina kiambote se o ima ia zuela ia lungu ni phange íii, kidi muene. O njinda iavulu, ni ujibhangânga, i bhangesa o muthu ku mu kaia mu kilunga.—Ngalásia 5:19-21.\nSe muéne u fidisa o muhatu ku bheza Jihova. O dikaza u tena ku fidisa izuua ioso, o dikaza diê ku bheza Nzambi, nange u mu jijidika phala ka belesela o itumu ia Nzambi. Mu ithangana íii, o dikaza dia kidistá ua tokala kuijiia kuma o kima kia tokala ku bhanga 'o ku belesela Nzambi, kana athu,' mu ku senga.—Ikalakalu 5:29.\nMu ithangana kála íii, ki bhuala muthu ua tokala kuzuela ku dikaza dia luuala phala ku senga, né muene ku mu ambela kuila ua tokala ku xisa o munumi'ê, mba muhatu'ê. Sumbala o tufunga, ni makamba a kulu kiá mu nzumbi, a tena ku bhana kikuatekesu, ene kejiia ioso iene mu bhita ni diiala mba ni muhatu. Jihova muéne ngó u tena ku mona ioso. Mu kidi, o muhatu Kidistá, keji londekesa kuila ua mu xila Nzambi, né muene o ukaza, se muéne uzuela ima ki ia bhiti mu ukaza uê, mukonda ua mesena ku di senga ni diiala diê. Jihova uejiia se o muthu ua mu funha jindunge ja ku senga, né muene se u sueka o ukexilu iú. Mu kidi, 'ima ioso ia zula ku mesu mê. O kua muéne, etu enioso kuene ku tua ka bhakula o ji konda.' (Jihebeleu 4:13) Maji se bhu kala maka a dikota, ki bhuala muthu ua-nda bazela o Kidistá, ua mesena ku senga o dikaza diê. Ku disukilu dia ji konda, 'etu-enioso ku hádia tua-nda kuimana bhu pholo ia Nzambi, phala muéne ku tu fundisa.'—Loma 14:10-12.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/O-Kitumu-Kia-Bibidia-Kia-Lungu-ni-ku-di-Xisa-ni-ku-di-Senga\/","date":"2020-08-10T22:20:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738699.68\/warc\/CC-MAIN-20200810205824-20200810235824-00584.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":826,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua besoala Solomá ni unjimu uonene, iu ua mu bhana ujitu ua kutunga o tembulu, maji mu kubhita kithangana muene ua xisa Jihova. Se u tata, kuatekesa mon'é kumona kiebhi o athu kia kexile mu bheza jinzambi ja makutu ja bhangesa Solomá kuxisa Nzambi. O utuminu a u uanuna, jisobha jaiibha ja bhangesa o mundu kuxikina o ubhezelu ua makutu ni kubheza iteka. Mu kithangana kienhiókio, jipolofeta javulu ja Jihova a a zukutisa anga a a jibha. O mvuale Jezabele ua bhangesa o mbandu ia utuminu ua thunda kubheza jinzambi ja makutu. Kiexile kithangana kia bhonzo mu musoso ua Izalaiele. Maji mu'axaxi ka akua Izalaiele kuexile jiselevende javulu ja fiiele ja Jihova, kála Sobha Jozafate ni polofeta Elija.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 44\nNzambi u xikina o ima ia bhingi Sobha Solomá iu ua mu bhana maujitu avulu.\nDISÁ 45\nNdumba dia akua Izalaiele a lémbua kusidivila Jihova.\nDISÁ 46\nNanhi o Nzambi ia Kidi? Jihova mba Bahale?\nDISÁ 47\nMudié, o kuila muene u tena ue ku ku suinisa?\nDISÁ 48\nMadiuanu aiiadi mu inzo imoxi!\nDISÁ 49\nJezabele u xinganeka kujibha Nabote mukua Izalaiele, phala kunhana o dibhia diê! Maji Jihova Nzambi u tala o unguma ni kuiibha kuê.\nDISÁ 50\nO Sobha iambote Jozafate u lengela kua Nzambi kioso o mbanza ia Judá a kala mu i zukutisa kuala o jinguma.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/","date":"2020-08-03T19:19:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00016.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.298,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ku mona o mukutu uami uala ni 29 a kilograma ku kialu kia malola, se-ku muthu ueji xikina kuila ngala ni nguzu. Maji kioso o mukutu uami ki uia ni ku bhuila, o nguzu moxi diami ivula dingi. Nga-nda jimbulula kiebhi o nguzu ni ku zoza kiene mu lungulula o muenhu uami.\nO ku xinganeka mu undenge uami, ku ngi bhangesa ku lembalala o izuua i nga bhiti ni ku sanguluka mu ka'nzo k'etu ku mbandu ia sulu ku França ku tua tungile. Tata iami ua ngi iudikile munheke, eme nga uabhele kiavulu o ku tonoka mu jaludim. Ku muvu 1966, o Jimbangi ja Jihova a tu kundu ku dibhata dietu, ia a zuela ola javulu ni tata iami. Mu ku bhita sambuadi dia mbeji, muéne ua solo ku kala Mbangi ia Jihova. Mam'etu ua kaiela ué o phangu iê, ia a ngi sase ni henda iavulu.\nO maka'mi a mateka kioso ki tua vutuka ku ixi ia Xipânha, kua vualela o jitata jami. Nga mateka ku divua ndolo javulu ku maku ni ku ji phuna. Kia bhiti mivu iiadi mu ku sota dotolo jambote, tua sange dotolo ua fuma u saka o uhaxi ua menha, ua tuambe ni kidi kioso, uixi: \"Mua laleka kiavulu.\" Mam'etu ua mateka o kudila. Ngevu izuelu ia bhonzo nuka nga i ivuile, kala o \"uhaxi ua jinzamba ku mukutu\" ni \"poliartrite ia minzangala.\" * Kuma nga kexile ngó ni dikuinhi dia mivu, ki ngi tendela ioso ia kexile mu zuela o dotolo, maji nga mono kuila o njimbu iexile ia iibha.\nO dotolo ua tu tangela phala kuia ku kididi kia ku saka o ana-ndenge. Ki nga bhixila, o kididi kia ngi luualesa. O ukexilu ua ku longa ki uexile uambote: O ji madele a ngi bhutu o ndemba ni ku ngi zuatesa izuatu iokulu. Nga zuela ni kudila: 'Ki nga-nda tena ku kala mu kididi kiki.'\nJIHOVA UA KITUKA MUTHU UA KIDI PHALA EME\nMukonda dia jitata jami ku ngi longa ku sidivila Jihova, nga ditunu o ku kaiela o ijila ia Katolika mu kididi kieniókio. O ji madele ka kexile mu tendela se mukonda diahi nga di tunine. Nga diondela Jihova phala ka ngi bhane dikunda, eme nga mono o kikuatekesu kiê, kala o kikuatekesu ki bhana o tata ua henda kua mon'ê.\nO ji madele ehela o Jitata jami ku ngi kunda mu ji Sábhalu. Ene a ngi bhekela o madivulu metu phala ngi tange ni ku kolesa o kixikanu kiami. Kuenhoko, o ana-ndenge ka tokalele ku kala ni madivulu phala ku tanga, maji o ji madele a ngi ehela ku bhaka o madivulu ni Bibidia, eme nga kexile mu tanga izuua ioso. Nga zuela ué ni ana a mukuá a ahatu o kixikanu kiami kia ku kala mu Palaízu mu ixi ni ku kala ku muenhu ua kalelaku sé muthu ku kata dingi. (Dijingunuinu 21:3, 4) Né muene ni ku divua ubheka uami, nga sangulukile kiavulu mukonda o kixikanu kiami ni kidielelu kiami kua Jihova, kia kexile mu kola dingi.\nKia bhiti mbeji jisamanu, o ji dotolo a ngi tumu kuia kiá kubhata. Ki ngi disanzele luua, maji nga sangulukile mu ku kala dingi ni jitata jami. O uhaxi uami ku ji phuna ua dibandekesa dingi, eme nga kexile ni ndolo iavulu. Ki ngi kexile ni nguzu ku mukutu mu unzangala uami. Maji ki nga tenesa 14, a ngi batizala, eme nga kexile ni nguzu phala ku sidivila o Tata iami ia diulu. Maji saí ithangana nga kexile mu luuala kiavulu ni muéne. Nga kexile mu samba: \"Mukonda diahi kia mu bhita n'eme? Nga ku dióndo, ngi sake, ki ua mu mona o hadi ioso i nga mu tala?\"\nO unzangala ki ua ngi bhiti kiambote. Nga tokalele ku xikina kuila ki ngeji disanza dingi. Ki kieji ngi kuatekesa o ku di sokesa ni makamba mami\nNGA BHANGE KIMA KIA NGI KUATEKESA KU SANGULUKA KU MUENHU UAMI\nKioso ki nga kexile ni 18 dia mivu, nga zozele kiavulu, nga kexile mu bhuila kiavulu kuia mu iônge. Maji nga katula mbote mu \"kithangana ki nga kexile na-kiu\" kubhata phala ku di longa kiambote o Bibidia. O divulu dia Jobe ni divulu dia Jisálamu, dia ngi kuatekesa ku tendela kuma Jihova Nzambi, u tu suua, kana ngó mu xitu, maji benge-benge mu nzumbi. O misambu i nga kexile mu bhanga izuua ioso ia ngi bhanene \"o nguzu i lenda ioso\" ni \"kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu.\"\nKi nga tenesa 22 a mivu, nga tokalele ku xikina o ukexilu uami ua kuendela mu kialu kia malola. Nga kexile ni uôma ua kuila o athu eji kuimana ni ku ngi tala ni henda eme nga xikama ku kialu kia malola. Maji o kialu kia malola kia ngi bhekela ufôlo, ni kuila o \"kima ki nga banzele kuila kia iibha\" kia ngi bhekela mabesá. Kamba diami, Isabel ua ngi bhingi ku kalakala né mbeji ia muvimba mu sidivisu ia kuboka phala ku bhanga 60 a ji ola.\nMu dimatekenu, ki ngi uabhele o ndunge íii. Maji nga bhingi o kikuatekesu kia Jihova, ni kikuatekesu kia muiji uami ni makamba, nga kalakala né. O mbeji ioio ia bhiti ni lusolo, eme nga mono kuila nga tolola o uôma ua kexile moxi diami. Nga uabhela kiavulu o kikalakalu kiki, kienhiki ku muvu uenhó ua 1996, nga solo ku kala muboki ua thembu ioso\nJIHOVA U NGI KUATEKESA\nKu kixibhu ku muvu 2001, a ngi lanvula ku dikalu, o inama iiadi ia bukuka. Kioso ki nga kexile mu inzo ia ku saka, ni ndolo javulu ku mukutu, nga sambe kiavulu moxi diami: \"Nga ku dióndo Jihova, kana ku ngi xisa\" ki nga zubha o ku samba, o muhatu ua kexile mu hama, ku mbandu iami, ua ngi ebhuidisa: \"Eie u Mbangi ia Jihova?\" ki nga kexile ni nguzu ia ku mu tambuijila, nga tambuijila ni mutué. Muéne uambe: \"Nga mi ijiia! Ngene mu tanga o madivulu menu.\" O izuelu ienioió ia ngi suínisa kiavulu. Katé muene mu kithangana kiki kia bhonzo, nga tena ku bhana umbangi ua lungu ni Jihova. Ujitu ua dikota!\nKioso o jindolo ki ja sosoloka bhofele, nga banze ku bhana dingi umbangi. Mam'etu ua kexile mu nhunga n'eme mu kididi kia ku saka mu kialu kia malola, ni inama iiadi mu jesu. Izuua ioso tua kexile mu kunda o jihaxi ja mukuá, tua kexile ku a ebhula kiebhi kiala, ni ku a bhana o madivulu metu. Mu ithangana ioio, nga kexile mu bhuila kiavulu, maji Jihova ua ngi bhana o nguzu i nga bhindamene.\nMu mivu íii, o jindolo jene mu dibandekesa, o kufua kua tata iami kua ngi bhangesa ku luuala dingi. Maji né kiki, ngene mu bhanga ioso phala ngi divue kiambote. Kiebhi? Kioso ki ngi tena, ngi sota o makamba, kiki ki ngi kuatekesa phala ki ngi banze kiavulu mu hadi i nga mu tala. Kioso ki ngi kala ubheka uami, ngi tanga, ngi di longa o Bibidia, mba ngi bokela o athu mu mutelembe ua kafuetele.\nSaí ithangana ngi jika o mesu ni \"ku xinganeka\" ku mundu ua ubhe ua tu kanena Nzambi\nSaí ima nga i uabhela kiavulu kala: O kitembu ni kuívua o dizumba dia ithulu. Ima íii i ngi bhangesa ku sakidila Nzambi. Saí ithangana o ku tonoka, kuene ué mu ngi bhangesa ku divua kiambote. Saí kizuua mu ku boka, o kamba diami ua kexile mu ng'ambata uemana phala ku soneka kima. Nga sasumuka, o kialu kia malola kia kexile mu kulumuka ubheka uê, eme nga di phupu ku dikalu diemanene. Kiiadi kietu tua divu kia iibha, maji kioso ki tua mono kuila ki kua bhitile kima kia iibha, tua mateka o kuelela.\nSaí ima iavulu ku muenhu ki ngi tena ku bhanga. Ngi i mona kala ima i nga-nda i bhanga ku hádia. Saí ithangana ngi jika o mesu ni \"ku xinganeka\" ku mundu ua ubhe ua tu kanena Nzambi. (2 Phetele 3: 13) Ngi xinganeka kuila ngala ni sauidi iambote, nga mu tuka-tuka mu kuenda ni ku sanguluka kiavulu ku muenhu. Ngi ta ku muxima uami o izuelu ia Sobha Davidi, kioso kiambe: \"Ngana, se kua mu mono, mu kinge; kolokota, muxima u kuate nguzu iobhe.\" (Jisálamu 27:14) Sumbala o nguzu ku mukutu uami iene mu bhua izuua ioso, maji Jihova uene mu ngi suínisa. Ngene mu sanga nguzu mu ku zoza kuami.\n^ kax. 6 Poliartrite ia minzangala, uhaxi ué ua artrite u kuata o ana-ndenge. O ji nzamba ja muthu, jene ji fuisa o idiandu ia mukutu, ni ku bheka ndolo ni ku jimbisa o ji phuna.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/ngi-sanga-nguzu-mu-ku-zoza-kuami\/","date":"2020-08-06T02:25:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00135.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1404,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O madivulu metu o bhange mu kaxi ka Bibidia, a tena ku katula mu 150 ia madimi ndenge. O Mulangidi u tu lombolola o izulukutu ia mu bhita lelu, kala kia i tange mu Bibidia. O njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi i kuatekesa o athu ni kua suínisa ku kala ni kixikanu kua Jezú Kristu. Despertai! dilondekesa kiebhi ki tu dibhana ni maka a moneka lelu ni ku suínisa o kidielelu ku kikanenu kia Mubhangi, kia ku bhanga o ixi ku kala palaízu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/","date":"2020-08-14T21:18:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739370.8\/warc\/CC-MAIN-20200814190500-20200814220500-00263.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":83,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.422,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzuá ua kexile mu boka kuila: \"Kudima diami kua mu kuiza muthu ua ngi tundu.\" Kioso Jezú kia kexile ni 30 a mivu, muene ua tundu ku Ngalileia uai ku Ngiji ia Njolodá, mua kexile mu batizala Nzuá, o athu. Jezú ua mesenene kuila Nzuá u mu batizala, maji Nzuá uambe: 'Eme ki ngi tena ku kubatizala. Eie ua tokala ku ngi batizala.' Jezú uambela Nzuá: 'Jihova ua mesena kuila, eie u ngi batizala.' Mu kiki, ene ai mu Ngiji ia Njolodá, anga Nzuá ua bobesa o mukutu uoso ua Jezú mu menha.\nJezú kia zubha kuzaúka mu menha, ua sambe. Mu kithangana kienhokio o diulu dia jikuka, anga o nzumbi ia Nzambi ia mu tulukila kála diembe. Mu kusuluka Jihova tundé ku diulu uambe, uixi: 'Muenhú Mon'ami ua kazola, nga mu uabhela kiavulu.'\nKioso o nzumbi ia Jihova ki ia tulukila Jezú, muene ua kituka Kristu mba Mexiia. Mu kithangana kienhokio, muene ua tokalele kumateka kubhanga o kikalakalu kia mu tumine Jihova mu ixi.\nKioso kia zubha ku mu batizala, Jezú uai mu kikangalakata, ua bhiti-mu 40 a izuua. Kioso kia vutuka, muene uaile mu kunda Nzuá. Kioso kia kexile mu mu zukama, Nzuá uambe: 'Talenu! muenhó Kambudi ka Nzambi, ua-nda katula o ituxi ku mundu.' Mu kuzuela kiki, Nzuá ua bhangesa o athu kuijiia kuila, Jezú muéne uexile o Mexiia. Uejiia ihi ia bhitile ni Jezú kioso kia kexile mu kikangalakata? Tu mone.\n'Anga dízui di tunda ku diulu, dixi: Eie-muène u Mon'ami nga ku zola, nga ku uabhela kiavulu.'—Marku 1:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/jez%C3%BA-u-kituka-o-mexiia\/","date":"2020-08-03T18:35:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00236.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":250,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ande dia kubhita o fesa ia Phasu ku muvu ua 32 K.K., Jezú ua bhangele kima kia madiuanu; o madiuanu iá, ene ngó a a soneka ku asoneki a uana a soneka o madivulu, a Matesu, Marku, Luka ni Nzuá.\nBhu kaxi ka madiuanu iá, Jezú ua bhana phangu, iene mu kaiela katé mu izuua ietu.\n14:16-21\nJezú ua longo o maxibulu mê, kudisa athu avulu, sumbala ene akexile ngó ni mbolo jitanu ni mbiji jiiadi\nJezú ua kuata o jimbolo ni jimbiji, kioso kia zubha kusamba, ua mateka ku ji uanena o maxibulu; ene anga a ji uanena o mundu\nBhu kaxi ka madiuanu, kua kexile kudia kua soko phala athu oso. Jezú ua disa mazunda a athu bhu kaxi ka athu a tolo—o maxibulu mê\nJezú ua kanena kuila, mu izuua isukidila-ku muene ueji sola athu phala kuuanena o 'kudia mu nzumbi mu kithangana kia tokala.'—Mat 24:45\nKu muvu ua 1919, Jezú ua solo o 'kimbadi kia fiiele,' kibuka kiofele kia athu a a solo bhu kaxi ka jiphange a a undu, phala kulanga o \"dibhata diê,\" ió a tambula o kudia\nBhu kaxi ka kibuka kiofele kia jiphange jiji a a undu, Jezú ua mu kaiela ia bhangele ku hama ia dianga\nKiebhi ki ngi tena kulondekesa kuila, ngi xikina anga ngi xila o kibuka kia solo Jezú phala kuuanena o mundu, o kudia mu nzumbi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kauana-2018-mwb\/milongi-ia-12-18-ia-kauana\/udisa-mundu-uavulu-bhu-kaxi-ka-athu-a-tolo\/","date":"2020-08-10T06:33:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00436.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":225,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Sofoniya Kilombolwelu Kya Divulu Dya Sofoniya O divulu dya Sofoniya di tu dimuna phala ki tu xibhake Nzambi. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Sofoniya Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Sofoniya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Sofoniya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071988\/univ\/art\/1001071988_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-sofoniya\/","date":"2020-08-04T03:00:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735851.15\/warc\/CC-MAIN-20200804014340-20200804044340-00457.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9989079237,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9989079236984253}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.189,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.194,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA BHEBHULUKA) 2014-12-15\nMu mulangidi iú, tu sanga-mu milongi ia 2 ia Kauana ndu 1 ua Katanu ua 2015.\nJezú ua bhange ifika ia lungu ni mbutu ia mustarda, ni kithûthume, ni ngenji, ni kitadi kiósueke. Ihi ilombolola o ifika íii?\nIhi ilombolola o ifika ia Jezú ia lungu ni mukuni u zeka, o uanda, ni mona ua zange?\nKiuana kia phangu kia Bibidia ki londekesa o valolo ia ku kala kumoxi ni mukonda diahi ua-nda tu kuatekesa ku hádia.\nKiebhi ki tu tena ku londekesa kuila, tu bhana valolo ku undundu uetu mu nzumbi?\nIhi i lombolola o izuelu ia Jelemiia kioso kiambe kuila, Lakele ua mu dila tuana tuê?\nSaí ima i u sola ki u tokala ku lungulula, maji saí íii u tena o ku lungulula. Kiebhi ki u tena ku tungula?\nGuy H. Pierce, ua tokalele ku Kibuka Kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, uafu kia Tersa, mu kizuua kia 18, ku mbeji ia Katanu, ku muvu ua 2014","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/","date":"2020-08-06T03:05:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00486.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":159,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.39,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nzuá mon'a Zakadiia ni Nzebele, ua kituka polofeta kioso kia kulu. Jihova bhu kaxi ka Nzuá ua longo o athu kuila, o Mexiia ueji kuiza. Mu veji dia kulonga mu jimbanza, malombe mba jitembulu, Nzuá ua longo ku maxokololo. O athu akexile mu tunda mu Jeluzaleme ni mu Judeia ioso phala kudilonga ni Nzuá. Muene ua a longo kuila, phala kusangulukisa Nzambi, ene a tokalele kueha o ibhangelu iaiibha. Kioso kiévu o njimbu ia Nzuá, avulu mudiâ a diela o ituxi iâ, anga Nzuá ua a batizala mu Ngiji ia Njolodá.\nNzuá ka kexile ni ima iavulu ku muenhu uê. Muene ua kexile mu ta izuatu io tunge ni jindemba ja jikamelu, uexile mudia mahoho ni uiki ua ditutu. O athu a mesenene kuijiia Nzuá. Katé muene o Jifalizeu ni Jisaduseu akua luímbi, ai mu mu mona. Nzuá ua a ambela: 'Mua tokala kulungulula o ukexilu ua muenhu uenu ni kudiela. Kanenu kubanza kuila enu mua beta kota, mukonda mua mu zuela kuila mu an'a a Mbalahamu. Kiki ki kilombolola kuila mu an'â a Nzambi.'\nAvulu a zukamene kua Nzuá, anga ebhula: 'Ihi i tu tena kubhanga phala kusangulukisa Nzambi?' Nzuá uambela o Jijudé: \"Uoso uala ni izuatu iiadi a uanene mukua uala ni tuxi.\" Uejiia ihi ia mu bhangesa kuzuela kiki? Muene ua mesenene kuila o maxibulu ejiia kuma, phala kusangulukisa Nzambi, ene a tokalele kuzola o athu.\nNzuá uambela akua kutambula o lubhaku: 'Kalenu mu athu a kidi, kanenu kunganala o athu.' Muene uambela o masoladi: 'Kanenu kuxikina ku mi nzonza mba ku mi sumba ni kitadi, mba kuzuela makutu.'\nO Atuameni a jingeleja ni Jilevita ai ue kua Nzuá, anga ebhula: 'Eie nanhi? Athu oso a mesena kuijiia.' Nzuá uambe: \"Kala kiambele Izaia dia polofeta, uixi: Eme ngi dízui dia ió u dikola mu ditutu.\"\nO athu a zolele o ima ia a longele Nzuá. Avulu a dibhuidisa se Nzuá muéne uexile o Mexiia. Maji muene uambe: 'Kudima diami kua mu kuiza muthu ua ngi tundu. Eme ki ngi fuama ku mu jituna ngó o lungoji lua haii iê. Eme ngi batizala ni menha, muene-phe ua kà mi batizala ni nzumbi ikola.'\n\"Muène uejile mu kala mbangi ia mukengeji, athu oso n'a xikanene kua muène.\"—Nzuá 1:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/11\/nzu%C3%A1-dia-batizu\/","date":"2020-08-03T19:14:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00269.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.299,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso akua Izalaiele kia tundu mu Ijitu, mu kubhita mbeji jiiadi, ene a bhixila ku Mulundu ua Sinai ia a tungu kuenhoko. Jihova uexana Mozé phala kubanda ku Mulundu anga ua muambela, uixi: 'Nga bhulula akua Izalaiele. Se ene a belesela o itumu iami, ene a-nda kituka mundu uami uosole.' Mozé ua tuluka iu ua tangela akua Izalaiele ioso ia zuelele Jihova. Kiebhi kia tambuijila o mundu? Ene a tambuijila, exi: 'Ioso ia tange Jihova iene muene i tu bhanga.'\nMozé ua bande dingi ku mulundu. Kuenhoko, Jihova uambe: 'Nga-nda zuela n'eie mu izuua itatu. Tangela o mundu phala ka bande ku Mulundu ua Sinai.' Mozé ua tuluka iú ua tangela o mundu phala ku disokejeka n'evu o izuelu ia Jihova.\nMu kubhita izuua itatu, akua Izalaiele a mono jinzaji ni dituta dia kitombe dia kexile ku thandu'a mulundu. Ene evu kinuminu kia dikota, ni mbimbi ia jikoloneta. Jihova anga ua tuluka ku mulundu mu'axaxi ka túbhia. Akua Izalaiele akexile mu teketa ni uôma. Mulundu uoso ua kexile mu tunguta ni kusuina kuoso, anga uizala ni dixi. O mbimbi ia koloneta ia mateka kudibandekesa kiavulu kithangana ni kithangana. Nzambi uambe: 'Eme ngi Jihova. Enu ki mu tokala kubheza jinzambi jengi.'\nMozé ua tuluka ku mulundu, Jihova ua mu bhana itumu phala o mundu n'ejiie kiebhi kia tokalale ku Mu bheza ni kuenda. Mozé ua soneka o itumu iu ua tangela akua Izalaiele. Ene a kanena: 'Tua-nda bhanga ioso ia tu bhingi Jihova.' Ene a kanene kubelesela Nzambi. Maji o kuila a kumbidile o kikanenu kiâ?\n\"Zola Ngana, Nzambi iê, ni muxima ué uoso, ni muenhu ué uoso, ni kilunji kié kioso.\"—Matesu 22:37","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/moz%C3%A9-mulundu-ua-sinai\/","date":"2020-08-03T18:13:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00289.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":271,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Joziia ua kituka sobha ia ixi ia Judá kioso kia kexile ni dinake dia mivu. Mu izuua ióio, o mundu ua kexile mu bhanga ima ia uanga ni kubheza iteka. Kioso Joziia kia kexile ni 16 ia mivu, muéne ua soto kulonga o athu kiebhi kia tokalele kubheza Jihova. Kioso kia tenesa 20 a mivu, muéne ua mateka kubuikisa o iteka ni jikalatódio mu ixi ioso. O kioso Joziia kia tenesa 26 ia mivu, muéne ua bhange ioso phala kutungulula o tembulu ia Jihova.\nMu tembulu, o mukunji ua dikota, Hilikiia, ua sange o mikanda mua kexile o Kitumu kia Jihova, nange iene o mikanda ia sonekene Mozé. O seketa ia sobha, Safane ua bheka o mikanda kua Joziia iu ua mateka o kutanga o Kitumu mu dízui dia suína. Kioso Joziia kia kexile mu kuivua o kitangelu, muene ueza mu kuijiia kuila mbé o mundu ua bhukumukine kiá Jihova mu mivu iavulu. Sobha Joziia ua tangela Hilikiia, uixi: 'Jihova ua dizangala kiavulu n'etu. Ndé mu zuela ni muéne. Jihova ua-nda tu tangela ihi i tua tokala o kubhanga.' Jihova bhu kaxi ka polofeta ia muhatu, Hulda, ua tambuijila, uixi: 'O mundu ua Judá ua ngi bhana dikunda. Nga-nda ku a kaxtikala maji kana mu kithangana kia sobha Joziia mukonda muéne ua lenduka.'\nKioso Sobha Joziia kievu o njimbu, uai mu tembulu, iu ua tumu kuixana o mundu ua Judá. Muéne ua tange ni dízui dia suína o Kitumu kia Jihova phala mundu uoso kuivua. Joziia ni mundu uoso ua kanena kubelesela Jihova ni muxima uâ uoso.\nMu mivu iavulu, o mundu ua Judá ka bhangele o fesa ia Phasu. Maji kioso Joziia kia kexile mu tanga o Kitumu kia kuila o fesa ia Phasu a tokalele ku i bhanga mu mivu ioso, muéne ua tangela o mundu: 'Tua-nda bhanga o fesa ia Phasu phala Jihova.' Joziia ua sokejeka o ima, phala kubhana jisata javulu. Ua bhange ue ioso phala mu tembulu mu kala jingimbidi. O mundu anga u bhanga o fesa ia Phasu, anga a bhange ue o Fesa ia Jimbolo sé Felemendu mu sambuadi dia izuua. Tundé mu izuua ia Samuuele nuka a bhangele fesa ia Phasu kála ióio. Mu kidi, Joziia ua zolele kiavulu o Kitumu kia Nzambi. O kuila eie ua uabhela kudilonga o Mak'â Jihova?\n\"Maka mé kandeia ka inama iami, muanga u ngi muikina mu njila.\"—Jisálamu 119:105","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/sobha-iambote-joziia\/","date":"2020-08-03T18:11:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00292.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":389,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Hozeya Kilombolwelu Kya Divulu Dya Hozeya O divulu dya Hozeya di tu tangela ya lungu ni ikanenu ya Jihova ya kuloloka o athu a dyela o ituxi yâ. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Hozeya Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Hozeya Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Hozeya https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071964\/univ\/art\/1001071964_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-hozeya\/","date":"2020-08-04T03:24:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735851.15\/warc\/CC-MAIN-20200804014340-20200804044340-00495.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9992874265,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9992874264717102}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.184,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.182,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Akua Izalaiele a a jijidika kukalakala kiavulu kala abhika. Jihova ua tumikisa Mozé ni Alá phala kutula o njimbu íii kua Falaó: 'Eha mundu uami phala aie mu kikangalakata ku ngi bheza.' Falaó ua dizangeleka dingi, uixi: 'Jihova ki ngi muijiia, o kia mukuá dingi, ki nga-nda kueha o mundu ua Izalaiele o kuia.' Mu kiki, Falaó ua jijidika dingi o mundu kukalakala kiavulu. Jihova ueji longa disá kua Falaó. Uejiia ihi ia bhange Jihova? Muene ua bheka Dikuinhi dia Mabhebhu mu ixi ia Ijitu. Jihova ua tangela Mozé: 'Falaó ka mu ng'ívua. Mungu mu kamene, muene ua-nda kala mu Ngiji ia Nilu. Ndé kua muene, u mu tangela kuila kuma muene ua ditunu kueha o mundu kuia, o menha oso a Nilu a-nda bhiluka manhinga.' Mozé ua belesela iu uai kua Falaó. Falaó ua kexile mu tala kioso Alá kia kexile mu beta o menha a ngiji ia Nilu ni mbangala iê, o menha oso a bhiluka manhinga. O ngiji ia mateka kunuha kiaiibha, jimbiji joso jafu, ki mu kexile menha a zele phala kua núa mu ngiji ia Nilu. Né muene kiki, Falaó ua ditunu kueha o mundu ua Izalaiele.\nMu kubhita sambuadi dia izuua, Jihova ua tumikisa dingi Mozé phala kutula kua Falaó o njimbu íii: 'Se u dituna kueha o mundu uami, Ijitu ioso ia-nda kuizala ni mazote.' Alá ua zangula o mbangala iê, ixi ioso ia mateka kuizala ni mazote. Athu a sangele mazote avulu mu jinzo jâ, ku thandu dia jihama ni mu jimbia. Mu ididi ioso mua kexile mazote! Falaó ua bhingi Mozé kudionda kua Jihova phala kukatula o mazote enhó. Falaó ua kanena kuila ueji kueha kiá o mundu ua Izalaiele. Mu kiki, Jihova ua bhuisa o dibhebhu, akua Ijitu a mateka kubhongolola mu kididi kimoxi o mazote oso a fuile. Ixi ioso ia mateka kunuha kiaiibha. Maji lua mukuá dingi, Falaó kehela o mundu kuia.\nJihova anga u tangela Mozé: 'Alá ua tokala kubeta o mavu ni mbangala iê, o fufutila ia-nda di bhanga jina.' Bhenhobho, mu ididi ioso mua kexile jina javulu. Amoxi ku mundu ua Falaó, ambela Falaó: 'Dibhebhu didi dia tundu kua Nzambi.' Maji, né muene kiki, Falaó kehela o mundu ua Izalaiele o kuia.\n\"Nga-nda ku a ejidisa muene, kiki kia nga-nda kua ejidisa o lukuaku luami ni kutena kuami, anga a kejiia kuamba dijina diami eme Jihova.\"—Jelemiia 16:21","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/ijitu-mabhebhu-1-2-3\/","date":"2020-08-03T18:17:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00308.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":391,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ng'ejidile kiá Mike mu mivu iavulu. Muéne Mbangi ia Jihova. Maji nga kexile ni phata iavulu ia lungu ni ngeleja iê. Nga kexile mu dibhuidisa, Jihova nanhi? Mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova kene mu bhanga o jifesa ja mundu? O kuila Mike ua kexile mu kibuka kiaiibha kia ngeleja?\"\n—Becky, California, Estados Unidos.\n\"Kioso o jivizinhu jami kia mateka ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, eme nga kexile mu dibhuidisa: \"Ihi ilombolola o dijina Jimbangi ja Jihova? O dijina didi ki di fuama ku di luka ngeleja!'\"\n—Zenon, Ontario, Canada.\n\"Eme ni muhatu'ami tua kexile mu di tatela mukonda dia kukamba kuia mu ngeleja. Tua mono kuila o Jimbangi ja Jihova akexile mu tu kunda ngó mukonda ki tu kexile múia mu ngeleja. Maji tua banze, se o jingeleja ja makota ki ji kexile ni milongi i tua kexile mu sota, o kibuka kia Jimbangi ja Jihova keji tena ué ku tu kuatekesa.\"\n—Kent, Washington, Estados Unidos.\n\"Mu kidi eme ki nga ejidile kiambote, ki ng'ejidile ué ihi ia xikinine.\"\n—Cecilie, Esbjerg, Denmark.\nNange ua mono kiá o Jimbangi ja Jihova kuboka nzo ni inzo, mba mu ikoka, mu kubhana madivulu, mba kulonga o Bibidia mu mabhata. Nange o kadivulu kaka Mbangi ia Jihova ua kubhana-ku. Né kiki, nange u dibhuidisa hanji se a nanhi o Jimbangi ja Jihova. Nange u banza ué kála o athu u tua a tange kiá ku dimatekenu.\nSe kuijiia luua o Jimbangi ja Jihova, nanhi u tena ku ku kuatekesa kua ejiia kiambote? Kiebhi ki u tena kuijiia ihi i xikina o Jimbangi ja Jihova? Nanhi uene mu bhana o kitadi phala kubhanga o kikalakalu kiâ ni kutunga o ididi iâ ia ubhezelu, ni mukonda diahi ene a kunda o athu ku mabhata mâ, ni ku a bokela mu ikoka?\nCecilie, tua mu tange kiá ku dima, uambe: \"Nga tange ima iavulu ia lungu ni Jimbangi ja Jihova mu Internete. Ngevu ué ima iavulu ni madiskursu akexile mu zuela ima ia iibha ia lungu ni ene. Mukonda dia kiki, nga mateka kubanza ima ia iibha ia lungu ni Jimbangi ja Jihova.\" Maji mu kubhita thembu, muéne ua zuela ni Jimbangi ja Jihova, ia a mu tambuijila o ibhuidisu iê ioso.\nUa mesena kusanga o itambuijilu ia kidi ia ibhuidisu iê ia lungu ni Jimbangi ja Jihova? Tua ku suínisa kuzuela ni Jimbangi ja Jihova ene mu bhanga o kadivulu kaka. (Jisabhu 14:15) Tua mesena kuila o kadivulu kaka, ka tene ku ku kuatekesa ku tuijiia kiambote, ni kuijiia ué mu ihi i tu xikina, ni kuijiia ué o ikalakalu ietu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/jihova-mbangi-kidi\/","date":"2020-08-07T18:29:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737206.16\/warc\/CC-MAIN-20200807172851-20200807202851-00516.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":429,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Nabukodonozolo kiambata o ilamba ia Judá mu mbanza ia Babilonha, muene ua tumina kota dia jingolambole a muixanene Aspenaze phala kulanga o ilamba. Nabukodonozolo uambela Aspenaze phala kusota mu ilamba ioso, uoso o munzangala ua beta kudisanza ni kudimuka. O minzangala enhá eji ku a longa mu mivu itatu. Eji ku a longa kukala akalakadi a katunda mu ixi ia Babilonha. O minzangala a tokala kuijiia kutanga, kusoneka ni kuzuela Akadianu o dimi dia akua Babilonha. A tokalele ue kudia o kúdia kua kexile mudia o sobha ni athu oso mu mbonge iê. O majina a minzangala enhá: Daniiele, Hananiia, Mizaiele ni Azadiia. Aspenaze ua a bhana majina engi a lungu ni Babilonha: Betezazale, Sadalake, Mizake ni Abede-neko. O kuila o ulongelu iú ueji kua bhangesa kujimba Jihova?\nO minzangala iuana íii ia kexile polondo phala kubelesela Jihova. Ene ejidile kuila, kua kexile kudia kua akua Babilonha, ene ka tokalele ku kúdia, mukonda o Kitumu kia Jihova kia tangele kuila, kudia koko kua xidi. Mu kiki, ene a tangela Aspenaze: 'Tua ku dióndo kana ku tu bhana o kúdia kua sobha.' Aspenaze ua a tangela: 'Se ki mu di, o sobha ua-nda mi mona kuila mua bhele, muene ua-nda ngi jibha!'\nDaniiele ua xinganeka kima. Muene ua mu vutuila: 'Tua ku diondo, tu bhane ngó kudia kua mabhia ni menha mu dikunhi dia izuua. Anga u tu sokesa ni minzangala a mu dia o kúdia kua sobha.' Aspenaze ua xikina.\nMu kubhita o dikuinhi dia izuua, Daniiele ni makamba mê a betele kuneta, minzangala ia mukuá ndenge. Jihova ua sangulukile kiavulu mukonda a mu belesele. Jihova ua bhana kua Daniiele o uhete ua kujimbulula isuma ni jinzoji.\nKioso kia zubha o kua longa, Aspenaze ua bheka o minzangala katé kua Nabukodonozolo. O sobha ua zuela-nau iu ua mono kuila Daniiele, Hananiia, Mizaiele ni Azadiia a betele kudimuka minzangala ia mukuá ndenge. Ua solo kiuana kiâ phala kukalakala mu mbonge iê. Mu ithangana iavulu, sobha ua kexile mua exana phala kua bhinga phangu phala kubatula kiambote o maka. Jihova ua a bhana unjimu uavulu, o jinganga ja sobha ndenge.\nSumbala ene akexile mu ixi ia ngene, Daniiele, Hananiia, Mizaiele ni Azadiia ka jimbile kuila ene a tokalele kua Jihova. O kuila ua-nda lembalala jinga Jihova né muene se kualé kumoxi ni jitata jé?\n\"Kana kuehela kuila bhu kala muthu u ku tènda mukonda dia undenge. Oso-phe a xikana, eie-muène a bhane phangu, ni mu kuzuela, ni mu kudituma, ni mu henda, ni mu kuxikana ni mu kuzela.\"—1 Timote 4:12","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/sobha-nabukodonozolo-babilonha\/","date":"2020-08-03T18:14:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00331.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":418,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Akua Izalaiele a mateka kubheza jinzambi ja makutu, iá a xisa o ubhezelu ua kidi. Kioso akua Amone kia luu o ita ni akua Izalaiele, o jinzambi jenhojo ja makutu ka bhange kima phala kukuatekesa akua Izalaiele. Ku mivu iavulu, akua Izalaiele a tale hadi iavulu. Mu kusuka-ku, ene ambela Jihova: 'Etu tua te kituxi. Tua ku dióndo, tu bhulule bhu maku a jinguma jetu.' Akua Izalaiele a bulu o iteka ioso, anga a mateka dingi kubheza Jihova. Jihova ka mesenene kua mona kubhita ni hadi ienióio.\nSai diiala a mu ixana Jefete, a mu solo phala kutuamena akua Izalaiele mu ita, ni akua Amone. Muene uambe kua Jihova: 'Se u tu kuatekesa kutolola o ita íii, ngi ku kanena kuila, kioso ki nga-nda vutuka kubhata diami, o muthu u diangela ku ngi sangesa nga-nda ku bhakuila-nê.' Jihova ua tambuijila o musambu ua Jefete, anga ua mu kuatekesa kutolola o ita.\nKioso Jefete kia bhixila kubhata diê, o muthu ua diangela ku mu sangesa, uexile mon'ê ua muhatu, umoxi-élele. O mon'â Jefete ua kexile mu kina ni kuxika ngoma. Ihi ieji bhanga Jefete? Muene ua lembalala o kikanenu kiê, iu uambe: 'Aiué, mon'ami, tata! Eie ua ngi katesa o muxima. Nga kanena Jihova. Phala ku kumbidila o kikanenu kiki, nga tokala ku kutumikisa phala kusidivila Jihova mu balaka ia kutakanena, mu mbanza ia Silo.' Maji mon'ê ua muambela uixi: 'Tata, se ua kanena Jihova, eie ua tokala u kumbidila o kikanenu kiê. Nga ku dióndo, ngi bhane ngó mbeji jiiadi phala ngi nhunge ni makamba mami ku milundu. Anga ngiiami kiá.' O mon'â Jefete ua sidivila Jihova ni ufiiele uoso mu balaka ia kutakanena, ku muenhu uê uoso. Mivu ni mivu, o makamba mê a kexile mu mu kunda, mu mbanza ia Silo.\n\"Uoso u zola tat'â mba mam'â, eme ni ngi mu kale ndenge, ió ka ngi tokala eme.\"—Matesu 10:37","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/jefete-kikanenu\/","date":"2020-08-03T18:25:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00333.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":310,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.306,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saí kizuua mu usuku, o Sobha Nabukodonozolo ua loto nzoji. O nzoji ia lotele ia kexile mu mu thandanganhesa kiavulu, mukonda dia kiki, muene ka tenene kuzeka. Muene uexana jinganga jê anga ua a tangela uixi: 'Ngi jimbuluilenu o nzoji.' Ene a mu ambela exi: 'Sobha, tu tangele o nzoji i ua loto.' Maji Nabukodonozolo ua ambela uixi: 'Kana! Ngi jimbuluilenu enu, se ki mu ngi jimbulula-mi, nga-nda mi jibha.' O jinganga a mu ambela dingi, exi: 'Tu tangele o nzoji i ua loto, anga tu i jimbulula kokué.' Muene uambe: 'Enu oso mua mesena ku ngi nganala. Ngi jimbuluilenu ihi i nga loto!' Ene a tangela sobha exi: 'Sé-ku muthu u tena kubhanga kiki. O kima ki ua mu bhinga, muthu uoso-uoso ka tena ku ki bhanga.'\nNabukodonozolo njinda ia mu kuata iu ua tumu kuila, jinjimu joso mu ixi iê a tokalele ku a jibha. Mu jinjimu mua kexile ue Daniiele, Sadalake, Mizake, ni Abede-neko. Daniiele ua bhingile kua sobha kithangana. Mu kienhiki, muene ni makamba mê, a sambe kua Jihova mu kubhinga kikuatekesu. Ihi ia bhangele Jihova?\nMu kisuma, Jihova ua londekesa kua Daniiele o nzoji ia Nabukodonozolo ni dilomboluelu diê. Mu kizuua kia mukuá, Daniiele uai katé ku selevende ia sobha iu ua mu ambela uixi: 'Kana kujibha o jinjimu. Eme ngi tena kujimbulula o nzoji ia sobha.' O selevende uambata Daniiele katé kua Nabukodonozolo. Daniiele ua tangela sobha uixi: 'Nzambi ua ku londekesa o hádia. Nzoji iê ien'íii: Eie ua mono o kiteka kionéne kiala ni mutué ua ulu, o phetu ni maku a phalata, o mala ni matabela a ngôndo, o inama ia felu, ni makanda a inama a fungisa ni felu ni utuma. Mu suluka, sai ditadi dia tundu ku mulundu, anga dia bukujula o makanda a inama a kiteka. O kiteka a ki sasujula kia kituka ibhiate mba utokua, anga a iambata ku kitembu. O ditadi dia kituka mulundu uonéne, anga uezalesa o ixi ioso.'\nMu kienhiki Daniiele uambe uixi: 'O dilomboluelu dia nzoji ié dienhidi: O mutué ua ulu, uene o utuminu ué. O phalata, uene o utuminu ua-nda bhingana o utuminu ué. Mu kubhita kithangana kua-nda kuíza utuminu ua difu ni ngôndo, iu ua-nda tumina o ngongo ioso. O utuminu ua-nda kaiela-ku, ua-nda kala ni nguzu kála ia felu. Mu kusuka-ku, kua-nda kuíza utuminu uo uane mu mbandu jiiadi, sai mbandu i kala ni nguzu kala felu o ia mukuá ia zoza kala utuma. O ditadi dia dibhange mulundu, dilombolola o Utuminu ua Nzambi. O utuminu iú ua-nda sasujula o mautuminu oso iá, anga ua-nda xalela-ku katé ku hádia ni hádia.'\nNabukodonozolo ua bhetama bhoxi bhu pholo ia Daniiele. Nabukodonozolo uambe: 'Nzambi ié ua londekesa o nzoji íii kokué. Sé-ku Nzambi kála muene.' Mu veji dia kujibha Daniiele, Nabukodonozolo ua mu tula ku pholo dia jinjimu joso ja ixi ni atuameni a kibatu kia Babilonha. U tena kumona kiebhi Jihova kia tambuijila o musambu ua Daniiele?\n\"Jinzumbi jaiibha anga ji bongoluela o jisobha bhu kididi a k'ixana mu mbimbi ia Hebeleu exi Alumajedone.\"—Dijingunuinu 16:16","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/nabukodonozolo-nzoji-kiteka\/","date":"2020-08-03T19:01:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00343.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":503,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda diahi tua tokala ku samba phala o Utuminu ua Nzambi Uíze?\nO Utuminu ua Nzambi, unguvulu ku diulu. Jezú ua tendelesa o akaiedi'ê ku samba phala uene uíze, mukonda uene ua-nda bheka o kuiuka ni ku tululuka mu ixi. Se-ku nguvulu u tena ku zubha o usuéia, o kuiibha ni mauhaxi, maji o Utuminu ua Nzambi u tena iu ua-nda zubha o ima íii ia iibha. Nzambi ua solo Mon'ê, Jezú phala ku kala Sobha ia Utuminu uê. Jihova ua solo ué athu a mukuá phala ku tumina kumoxi ni Jezú\nHádia, o Utuminu ua Nzambi ua-nda buikisa oso ió ene mu zukutisa o ungana ua Nzambi. Kienhiki-phe, tua tokala ku samba ni ku bhinga o Utuminu ua Nzambi phala uene u bhingane o mautuminu moso ku mundu.\nMukonda diahi o athu a-nda katula mbote ku Utuminu ua Nzambi?\nJezú, Sobha ia tokala, mukonda muéne muthu ua henda. Kuma muéne Mon'â Nzambi, Jezú uala ué ni kutena kua ku kuatekesa oso ió a dikola kua Nzambi.\nO Utuminu ua Nzambi ua-nda bheka mbote ku athu ene mu samba ni kidi, mu ku bhinga kuila uene uíze, ene mu lungulula uá o mienhu iâ phala ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Eie nuka ua-nda diela mu ku di longa o milongi ia Bibidia ia lungu ni Utuminu ua Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/samba-mu-ku-bhinga-o-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2020-08-09T05:26:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00350.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":219,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.402,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI: O athu a tokala kudilonga o itumu ia Jihova, ni ku i belesela ku muenhu uâ phala Nzambi kuxikina o ubhezelu uâ. (Iza 2:3,4) O divulu \"Henda ia Nzambi,\" diene o divulu dietu dia kaiiadi dia kulonga na-diu, di kuatekesa o maxibulu a Bibidia kuxinganeka kiebhi kia tokala kukumbidila o itumu ia Bibidia mu kizuua ni kizuua. (Jih 5:14) Kioso ki tu longa o athu, tua tokala kubhanga ioso phala o milongi kutula ku mixima iâ, phala ene n'a lungulule o ukexilu uâ mudiâ.\nKIEBHI KI TU BHANGA KIKI:\nDipelepalale kiambote, xinganeka mu ibhindamu ia dixibulu dié. Bhanga ibhuidisu ia kuxinganeka, phala ku ku kuatekesa kumona ihi ibanza ni kiebhi kia divua muéne, ia lungu ni milongi i mua mu dilonga.\n—Ji 20:5;be 259\nDilonge-nê o jikaxa jala mu divulu phala kukuatekesa o dixibulu kumona o valolo ia kukumbidila o itumu ia Bibidia\nKuatekesa o dixibulu dié kuxinganeka mu maka a lungu ni kitongoluelu, maji kana kubatula maka a mu tokala.\n—Ng 6:5\nNi masunga oso, iala kiambote se dixibulu dié, ua bhingi hanji kikuatekesu phala kukumbidila kitumu kia Bibidia. Ni henda ioso, mu suinise kulungulula o ukexilu uê, mukonda dia henda iê kua Jihova.\n—Ji 27:11; Nz 14:31","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kaiiadi-2016-mwb\/milongi-ia-kaiia5-11\/longa-ni-uhete-ni-divulu-kala-mu-henda-ia-nzambi\/","date":"2020-08-11T17:20:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00150.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Kikalakalu Kietu Kia Utuminu, kilondekesa o iônge ia Jimbangi ja Jihova kála: Milongi ia Bibidia mu kilunga, Xikola ia Ukunji ua Nzambi ni Kiônge kia Sidivisu.\nKitendelesu: Saí milongi i tua-nda sanga mu tumikanda mu Internete ki ia-nda moneka mu tumikanda u tuene mu tambula mu kilunga.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/kikalakalu-kia-utuminu\/","date":"2020-08-14T21:12:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739370.8\/warc\/CC-MAIN-20200814190500-20200814220500-00553.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jozafate, o sobha ia Judá, ua bulu o jikalatódio ja Bahale, ni iteka mu ixi. Muéne ua mesenene kuila, o athu ejiia o itumu ia Jihova. Mu kiki, muéne ua tumikisa ilamba ni Jilevita mu ixi ioso ia Judá, phala kulonga o itumu ia Jihova ku athu oso.\nO jixi ja mukuá, a kexile ni uôma ua kubhânga ni akua Judá, mukonda ejidile kuila, Jihova ua kexile mu zokela o mundu uê. Ene ambatele ué maujitu kua Sobha Jozafate. Maji mu kubhita kithangana, akua Mouabhe, akua Amone, ni akua Seíle, endele phala kubhânga ni akua Judá. Jozafate uejidile kuila, muéne ua bhingile o kikuatekesu kia Jihova. Muéne ua tumu kuila, mala oso, ahatu, ni ana ndenge aia mu mbanza ia Jeluzaleme. Kupholo dia mundu uoso, muéne ua sambe: 'Jihova, sé eie, ki tua-nda tena kunganhala o ita. Tua ku dióndo, tu tangele o ima i tua tokala kubhanga.'\nJihova ua tambuijila o musambu uixi: 'Ki mu kale ni uôma. Nga-nda ku mi kuatekesa. Imanenu ngó, mu mone kiebhi ki nga-nda mi bhulula.' Kiebhi Jihova kia a bhulula?\nMu kimenemene, Jozafate ua bhongolola o jingimbidi, iu ua a tangela phala kukala kupholo dia kifuxi. Ene endele tundé mu Jeluzaleme katé bhu kididi kia ita a ki xanene Tekoua.\nKioso o jingimbidi kiai ni kuximana Jihova ni kusanguluka kuoso, ni dizui dia suina, Jihova ua kuatekesa o mundu uê. Muéne ua te akua Amone ni akua Mouabhe mu jimvunda, anga a di bilukila mudiâ, sé-ku muthu ua bhulukile. Maji Jihova ua lange o mundu ua Judá, o masoladi ni akunji. Mundu uoso mu jixi ja mukuá, evuile o kima kia bhangele Jihova, ejidile ué kuila, Jihova ua kexile hanji mu zokela o mundu uê. Kiebhi Jihova kiene mu bhulula o mundu uê? Mu maukexilu avulu. Muéne ka bhingi o kikuatekesu kia athu phala kubhulula o mundu uê.\n\"Mu mvunda iii, enu ki mua-nda kubhânga; mu sukila ngó mu kanga, hé mu'imana, nda mu mone kiá o ubhulukilu ua-nda ku mi bhana Jihova.\"—2 Malunda 20:17","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/8\/sobha-jozafate\/","date":"2020-08-03T19:13:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00353.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ngi ku bhana kaiula, kuma nga ku te muene diesu.\"\n1, 2. Kiebhi Jihova kia divua ia lungu ni jiselevende jê?\nKIOSO o jitata kia mona o an'ê a mu tonoka, ene a diuana mu ku mona o uhete uala nau. Nange eie ua ki mono ué kiá. O mon'a ndenge sumbala u kala ni uhete ua ku jokala bola, maji o mukua sumbala u kala ni uhete ua ku bhanga ifikula mba ku bhanga ima ia mukua. Uhete uoso-uoso u kala nau o an'a, o jitata a uabhela ni ku kuatekesa o an'a mu kua suínisa mu ima ia tena o ku bhanga.\n2 Kala o tata ia henda, Jihova ua mesena o mbote ia jiselevende jê. Muene u bhana valolo ku selevende jê mukonda u a mona kala \"ió a muinda ku miji ioso.\" (Aje. 2:7) Ene ala ni valolo mukonda dia kixikanu kiâ. Sumbala uene mu mona kuila o jiphange jê, ki kale ja mala kala ja ahatu ala ni mauhete avulu. Mu kifika, sai jiphange a bhanga madiskursu ambote, a mukuá a iudika kiambote o ima. Jiphange ja vulu ja ahatu, ala ni uhete ua kuijiia madimi a jixi jengi, a mukuá a kuatekesa o jihaxi ni ku suínisa ió a tokala. (Loma 16:1, 12) Etu tu sakidila kiavulu mu ku kala mu kilunga muala o jiphange joso jiji ja mala ni ja ahatu.\n3. Ibhuidisu iahi i tua-nda di longa mu milongi íii?\n3 O Jikidistá ja mukuá, benge benge o minzangala mba jiphange a a batizala kindala, nange a divua kuila kala ni kididi mu kilunga. Kiebhi ki tu tena o ku a kuatekesa phala ku kula mu nzumbi? Mukonda diahi tua tokala ku kaiela o phangu ia Jihova, ni ku mona o ídifua iambote ia jiphange jetu?\nJIHOVA U MONA O ÍDIFUA IAMBOTE KU JISELEVENDE JÊ\n4, 5. Ihi ia mono Jihova kua Ngidiione? Ihi i tu longa o phangu ia Jihova?\n4 O Bibidia ilondekesa kuila, Jihova ka mona ngó o ídifua iambote ia jiselevende jê, maji u mona uê o ima ia tena ku bhanga mu nguzu iâ. Mu kifika, kioso kia solo Ngidiione phala ku bhulula o mundu ku ubhika ku akuâ Midiiana, muéne nange ua sasumuka kioso kia mu menekena ku anju: \"Jihova uala ni eie, u dizonda dia nguzu.\" Ngidiione ka di monene kuila uexile diiala dia \"nguzu.\" Muéne uejidile kuila keji tena ku bhulula o mundu ua Nzambi. Maji ki kiene kia mono Jihova. Muéne uejidile kuila Ngidiione ueji tena, uejidile ué kuila muéne ueji tena ku bhulula akua Izalaiele.\n5 Jihova ua dielele kua Ngidiione, mukonda uejidile o nguzu iê. Mu kifika, kioso kia kexile mu vunda o tiliku, Jihova ua mono kuila Ngidiione ua kexile mu kalakala ni nguzu iê ioso. Tuejiia kuila, o idimakaji i vunda o tiliku bhu kanga. Maji Ngidiione ua kexile mu vunda o tiliku mu ditangi dia ku kamena vinhu, phala akua Midiiana ka i mone, anga a nhana o tiliku iê. Jihova ua mono kuila Ngidiione kexile ngó mukalakadi ua suína. Maji uexile diiala dia unjimu, uejidile kiambote o ima ia kexile mu bhita, iu ua solo kiambote phala o mundu ki u kale mu iluezu. Sé phata, Jihova ua mono o uhete ua Ngidiione iu ua mu longo.\n6, 7. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila o ukexilu ua Jihova ua ku mona o polofeta Amoji, ki uene ua kexile nau o athu mu Izalaiele? (b) Kiebhi ki tuejiia kuila Jihova ua solele kiambote polofeta Amoji?\n6 Jihova ua mono ué o ídifua iambote ku polofeta Amoji. Athu avulu akexile ku mu mona kala muthu ua tululuka, maji ka kexile ni valolo. Muéne ua kexile mu kuinga o jimbudi, uexile ué kidimakaji. Maji Jihova ua solo polofeta Amoji phala ku bazela o dikuinhi dia madiembu a Izalaiele, ka kexile dingi ku mu bheza. Saí akua Izalaiele akexile mu banza kuila, Jihova ka tokalele ku sola Amoji. Mukonda diahi?\n7 O Polofeta Amoji ua tokalele mu diembu ku maxokololo. Maji uejidile o ijila ioso, ni jinguvulu mu izuua iê, nange uejidile o ima ioso íii mukonda dia maiala akexile mu bhita mu sanzala iê, mu bhanga uenji. Mu kifika, Amoji uejidile ima iavulu ia lungu ni jixi ja mukuá, ni ima ia iibha ia kexile mu bhita mu Izalaiele. (Amo. 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) O polofeta Amoji uexile ué musoneki uambote. Muéne uejidile ku soneka mu izuelu ia bhebhuluka, maji uexile ni kutena. Muéne ka kexile ni uôma ua ku fundisa o mukunji ua dikota Amaziia. Sé phata Jihova ua solele kiambote o muthu iú, phala ku boka o njimbu iê. Muéne ua monene ídifua iambote ku polofeta Amoji, ia kambele ku mona o athu.\n8. (a) Ihi ia kanena Jihova kua Davidi? (b) Mukonda diahi o kikanenu mu divulu dia Jisálamu 32:8, ki kuatekesa ió ka dielela mu uhete uâ?\n8 Sé phata, Jihova u mona o ima i tena ku bhanga o jiselevende jê mu nguzu iâ. Muéne ua kanena Sobha Davidi kuila, muéne ueji mu longesa ni ku mu idikisa o njila. (Tanga Jisálamu 32:8.) Mukonda diahi o kikanenu kiki ki tu suínisa? Sumbala ki tu dielela mu nguzu ietu, maji Jihova u tena ku tu kuatekesa ku bhanga o ima i tu fika kuila ki tu tena ku i bhanga. Kála o mesene iambote u longa o dixibulu diê, Jihova u tu longa katé ki tu kala ni uhete. Muéne u tena ué ku tu kuatekesa bhu kaxi ka jiphange jetu. Kiebhi kia bhanga kiki?\nSOTA O ÍDIFUA IAMBOTE KU AKUENU\n9. Kiebhi ki tu tena ku \"xinganeka\" o jiphange jetu ja maiala ni ja ahatu?\n9 Phaulu ua suínisa o Jikidistá joso ku \"xinganeka\" o jiphange jâ. (Tanga Filipe 2:3, 4.) Kioso kia bhana o mulongi iú, Phaulu ua mesenene ku tu longa ku bhana valolo ku mauhete a jiphange jetu, ni ku a ximana. Kiebhi ki tu divua se akuetu a tu ximana kioso kia mona kuila tuala ni ídifua iambote? Sé phata, tu mesena ku bandekesa dingi o ídifua ietu iambote. Kiene kimoxi ué, kioso ki tu bhana valolo ku ji phange jetu, tu a kuatekesa ku di tunda kiambote ni ku kula mu nzumbi.\n10. Benge-benge nanhi mu kilunga tua tokala o ku a ximana?\n10 Benge benge nanhi tua tokala ku mu ximana? Sé phata, etu enioso saí ithangana tu mesena ku tu ximana. Maji o minzangala mba o jiphange a di batizala kindala, a tokala ué ku mona kuila a bhanga mbandu mu kilunga. Kiki kia-nda ku a kuatekesa ku mona kuila, ene ala ni kididi bhu kaxi k'etu. Maji se ki tu ximana o jiphange jiji, ene ka-nda kala dingi ni vondadi ia ku di suínisa mu ku kula mu nzumbi, kala kiene mu a suínisa ku Mak'â Nzambi.\n11. (a) Kiebhi o kafunga kia kuatekesa munzangala phala ku kula mu nzumbi? (b) Phangu iahi i tua katula ku musoso ua Julien?\n11 Saí kafunga a mu ixana Ludovic, ua katula mbote iavulu kioso kia kexile mu ku mu ximana mu kilunga, mu unzangala, muéne uambe: \"Kioso ki ngi ximana phange, muéne ka nangenena ku kula mu nzumbi.\" Ludovic, u zuela ia lungu ni Julien, muéne u jimbulula: \"Julien ua fikile kuila, ka kexile ni valolo, mukonda dia kiki, ka kexile ni ukexilu uambote. Maji nga mono kuila muéne uexile ni henda iavulu, iu ua mesenene ku kuatekesa o jiphange mu kilunga. Maji mu veji dia ku mu tatela, nga kexile mu mona ngó o ídifua iê iambote, mu ku mu suínisa.\" Mu ku bhita kithangana, Julien ua kituka múkuatekexi ua tufunga, ni muboki ua thembu ioso.\nKUATEKESA AKUENU KU KULA MU NZUMBI\n12. Ihi i tua tokala ku bhanga phala ku kuatekesa phange ku kula mu nzumbi? Bhana phangu.\n12 Sé tua mesena ku kuatekesa akuetu ku kula mu nzumbi, tua tokala tu a tonginina kiambote. A tu suínisa ku mona o ídifua iambote ni uhete. Jezú ua monene o ídifua iambote ia Phetele. Mu ku bhita kithangana, Phetele ua londekesa kuila ka tokalele ku mu dielela. Maji Jezú ua monene kuila muéne uexile ni ídifua iambote, iu ua mu luku dijina dia Kefa, mba Phetele di lombolola ndanji.\n13, 14. (a) Kiebhi kia londekesa Barnabe o ku tetuluka kioso kia a xisa Marku? (b) Mbote iahi ia katula Alexandre kioso kia mu kuatekesa ku kafunga? (Tala o foto ia dianga.)\n13 Barnabe ua tetulukile ué ni Nzuá, akexile ku mu ixana Marku. (Ika. 12:25) Mu njila ia dianga ia bhangele Barnabe ni Phaulu, Marku uexile múkuatekexi uâ. Maji kioso kia tula mu Pamfídia Marku ua a xisa. Phaulu ni Barnabe, ai ubheka uâ, mu jinjila ja kexile ni jibandi. (Ika. 13:5, 13) Mu ku bhita kithangana, Barnabe ka kexile mu xinganeka o iluezu ia Marku, maji ua kexile mu xinganeka o ídifua iê iambote, iu ua mu longo. (Ika. 15:37-39) Kiki, kia kuatekesa Marku ku kala selevende ia Jihova ua kulu mu nzumbi. Mu ku bhita thembu, Marku ua kexile kiá mu Loma, mu kuatekesa Phaulu ua kexile mu kaleia. Kioso kia sonekena o Jikidistá mu Kolose, Phaulu ua ximana kiavulu Marku. (Kol. 4:10) U tena ku xinganeka kiebhi kia divu Barnabe, kioso kia bhingi Phaulu o kikuatekesu kia Marku.\n14 Saí kafunga a mu ixana Alexandre, u lembalala kiebhi kia mu kuatekesa ku phange: \"Kioso ki ng'exile ngi munzangala, kia ngi bhonzele ku samba phala o jiphange mu kilunga. Saí kafunga ka ngi longo kiebhi ki nga tokalele ku di iudika phala ku tululuka kioso ki ngi samba. Mu veji dia ku ngi katula o ujitu ua ku samba, muéne ua ngi bhana o ujitu ua ku samba mu iônge ia ku tunda mu sidivisu ia ku boka. Mu ku bhita kithangana ki kia ngi bhonzele dingi o ku samba.\"\n15. Kiebhi kia londekesa Phaulu kuila ua bhanene valolo ku jiphange jê?\n15 Ihi i u bhanga kioso ki u mona ídifua iambote ku jiphange? O kuila u a ximana? Mu kibatulu kia 16 kia divulu dia Loma, ki londekesa kuila Phaulu ua ximana 20 a jiphange akexile ni ídifua iambote. (Loma 16:3-7, 13) Mu kifika, Phaulu ua ximana Andoloniko ni Júnia, mukonda a diangele ku sidivila Kristu, muéne ua a kaiela, ni mukonda dia ku kolokota kuâ. Phaulu ua tumbula ué manh'á a Lufu, mukonda ua mu kuatekesele.\n16. Mbote iahi ijila mu ku ximana o an'a-ndenge mu kilunga?\n16 Tua-nda katula mbote se tu ximana akuetu. Xinganeka mu phangu ia Rico, munzangala ua tungu ku França, tat'ê ki Mbangi ia Jihova. Rico ua luualele mukonda tat'ê ka mesenene kuila muene a mu batizala. Rico ua banzele kuila ua tokalele ku kingila katé kia kula. Muéne ua kexile mu luuala ué mukonda o ji koleka bhu xikola, akexile mu ku mu xonguena mukonda dia ku di longa o Bibidia. Maji o kafunga a mu ixana Frédéric, ua kexile ku mu longa uambe: \"Eme nga ximana Rico mukonda, o kizukutisu kia kexile mu bhita na-kiu, kia londekesele kuila, muéne ka kexile ni uôma ua ku boka.\" O izuelu íii, ia suínisa Rico phala ku suluka mu ku bhana phangu, ia mu kuatekesa ué ku zukama dingi kua tat'ê. Rico a mu batizala kioso kia kexile mu 12 dia mivu.\n17. (a) Kiebhi ki tu tena ku kuatekesa o jiphange ku sidivila Jihova ni muxima uoso? (b) Kiebhi o mukunji ua jixi jengi kia kuatekesa o jiphange ja minzangala mu kilunga? Mbote iahi ia katula?\n17 Se tu ximana o jiphange jetu kioso kia bhanga ima iambote, kia-nda ku a suínisa ku bhanga o kikalakalu kia Jihova ni muxima uoso. Sylvie, * uene mu sidivila kiá ukulu mu Betele ia França, uambe kuila o jiphange ja ahatu a tena ué ku ximana o jiphange ja maiala. Muéne uambe kuila o jiphange ja ahatu, nange a mona ídifua ku jiphange ja maiala, i kamba ku mona o jiphange. Mu kiki, \"o izuelu iâ i tena ku kuatekesa, iene mu zuela kiá o jiphange a kulu mu nzumbi.\" Muéne uambe ué: \"Ngejiia kuila, ki ngi tokala ku kamba ku ximana.\" (Jisa. 3:27) Jérôme mukunji ku ixi ia Guiana Francesa, ua kuatekesa jiphange javulu ku bhanga o kikalakalu kia ukunji. Muéne uambe: \"Ngi mona kuila kioso ki ngi ximana munzangala mu kima kia bhange mu ku boka mba kioso kia tambuijila kiambote mu kiônge, ene a kala dingi ni vondadi ia ku bhanga. Mukonda dia kiki a kala dingi ni uhete.\"\n18. Mukonda diahi kima kiambote ku kalakala ni minzangala mu kilunga?\n18 Etu ué, tu tena ku suínisa o jiphange jetu ku kula mu nzumbi, mu ku kalakala nau. Kafunga nange u bhinga ku munzangala uejiia o komputadolo phala ku mu katuila milongi mu kijimbuete kietu mu Internete, jw.org, phala ku kuatekesa adiakimi mu kilunga kala ni komputadolo. Mba u tena ku bhinga munzangala mu kilunga phala ku mu kuatekesa ku xixila mba ku iudika o Kididi Kietu Kia Ubhezelu. Se u di suínisa phala ku kalakala ni minzangala, ua-nda mona o uhete uâ, ni ku a ximana, ni kuívua o milongi iâ.\nDI IUDIKE PHALA KU KUATEKESA O KILUNGA\n19, 20. Mukonda diahi tua tokala ku kuatekesa akuetu, ku kula mu nzumbi?\n19 Jihova kioso kia solo Josuué phala kuendesa akua Izalaiele, muéne ua tendelesa Mozé phala ku 'suínisa' ni ku 'kolokotesa' Josuué. (Tanga Matendelelu 3:28.) Athu avulu a mu kuíza mu kilunga kia Jihova. Tua bhindamena jiphange a kulu mu nzumbi phala kuendesa o kilunga. Mu kiki, etu enioso mu kilunga tua tokala ku kuatekesa o minzangala mu kilunga ku bhanga ia tena mu nguzu iâ, benge-benge a a batizala kindala. Se tu bhanga kiki, jiphange javulu a-nda bokona mu sidivisu ia thembu ioso, jiphange javulu a-nda \"tena ué ku longa akuâ.\n20 Ki kale tua tokala mu kilunga kionene kiala ni jiphange javulu a kulu mu nzumbi, mba mu kibuka kiofele, tu tena ku kuatekesa o jiphange phala ku pholo a tene kuendesa o kilunga. Phala ku bhanga kiki, tua tokala ku kaiela o phangu ia Jihova ia ku mona o ídifua iambote ia akuetu.\n^ kax. 17 O dijina a di lungulula","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/kuatekesa-akuenu-ku-kula-mu-nzumbi\/","date":"2020-08-09T06:31:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00357.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2262,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Izekiiele Kilombolwelu Kya Divulu Dya Izekiiele O divulu dya Izekiiele di zokela o ubhezelu ua kidi. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Izekiiele Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Izekiiele Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Izekiiele https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071958\/univ\/art\/1001071958_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dia-izekiiele\/","date":"2020-08-04T03:46:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735851.15\/warc\/CC-MAIN-20200804014340-20200804044340-00558.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9994463325,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9994463324546814}","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.193,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.154,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"M'ukulu, kyebhi kyexile mu di sokejeka o muthu wa mesenene kwenda njila bhu kaxi ka mawulungu?\nMU IZUWA ya Phawulu, ki kwexile mawulungu phala kwambata ngó o athu. Phala kwendela mu ulungu, o muthu wa bhingile kwibhwidisa akwá, phala kwijiya se ejidile ulungu wa wenji wa muya ku kididi kwa mesenene, ni kwijiya we se a tena ku mwambata. (Ika. 21:2, 3) Né mwene se o ulungu ki wexile muya ku kididi kya kane, o athu akexile mu sota kubhixila ngó mu ditabhu mba kididi kya kukwatela o ulungu, phala kukwata ulungu wengi wa-nda mwambata ku kididi bhwa zukama kwa mesena kuya.—Ika. 27:1-6.\nO athu ka kexile mu kwendela mu ulungu mu ithangana yoso ya muvu, o mawulungu kexile mu kwendela ngó mu njila imoxi. Ene exile mu lenga o kalemba. Kumbandu yengi, akwa kwendesa o mawulungu, ka kexile mu kwendesa se a lotele nzoji ya ibha, a mona kilombelombe kya kokola kuthandu a mvela ya ulungu, mba a mona ulungu wa boba bhu mbandu a kalunga. O Atabhwidi mba akwa Kwendesa o mawulungu, a kexile mu kayela o kitembwe kya mu ila kwoso kwa mesenene éne. Kyenyiki, se kitembwe kya wabhele, ene akexile mu mateka o njila. Phala kusanga ulungu wa-nda mwambata mu kididi kya kane, o muthu wa mu kwenda o njila, wa bhingile kuya mu ditabhu dya zukamene dingi, anga u kingila katé kyévwa o ngolokela kwila, sayi ulungu wa-nda tunda mu kithangana ni mbandu.\nO mukwa musoso Lionel Casson wambe kwila: \"Mu mbanza ya Loma o athu ka bhingile kusota kyavulu ulungu phala kwenda njila. Mukonda o ditabhu dyâ dyexile kwa zawuka o ngiji ya Tibre. Mu mbanza ya Ostia mwexile kitanda kya dikota, mu kitanda kiki mwexile jixikitodyu javulu. Sayi jixikitodyu javulu ja tokalele ku matabhu a jixi jengi: Mu kifika o mawulungu a Narbonne [mu izuwa ya lelu, França] exile ni xikitodyu imoxi, o mawulungu a Carthage [mu izuwa ya lelu, Tunisia] exile we ni xikitodyu yamukwá. Kwexile we jixi jengi jexile ni jixikitodyu mu mbanza ya Ostia. O muthu wa mu sota ulungu phala kwenda njila wa bhingile ngó kubokona mu jixikitodyu ja mbanza ya mesenene kuya.\"\nKwenda njila mu mawulungu ki kwexile mu laleka kyavulu, maji kwexile we ilwezu. Mu jinjila ja bhangele kala mukunji wa jixi jengi, mu veji javulu Phawulu wa bobele ni ulungu.—2 Kol. 11:25.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasamanu-wa-2019\/mukulu-kyebhi-kyexile-mu-di-sokejeka-o-muthu-wa-mesenene-kwenda-njila-bhu-kaxi-ka-mawulungu\/","date":"2020-08-13T03:46:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00226.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":382,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.228,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Jijudé akexile mu bhanga o fesa ia Phasu mivu ioso, mu kizuua kia 14 kia mbeji ia Nisã. O fesa íii iexile phala ku a lembalesa, kiebhi Jihova kia a katuile ku ubhika ku Ijitu, ni ku a bheka mu Ixi ia Kanana. Ku muvu ua 33 K.K., Jezú ni maxibulu mê, a bhange o fesa ia Phasu mu inzo ia thandu mu Jeluzaleme. Ku disukilu dia fesa íii, Jezú uambe: 'Mu dienu sai muthu ua-nda ngi sumbisa.' O jipoxolo a diuanene ni izuelu ia Jezú, anga a mu ibhuidisa: 'Nanhi muene?' Jezú uambe: 'Uoso nga-nda mama-nê mbolo bhu dilonga, muene ua-nda ku ngi thelekala.' Mu kusuka-ku muene ua bhana kibhesu kia mbolo kua Juda dia Kadiota. Mu kithanganókio, Juda ua balumuka, ua tundu bhu kanga.\nJezú ua bhange musambu, ua bukujula o mbolo anga ua i uanena ku jipoxolo jê ja subhukile. Muene uambe: 'Dienu o mbolo íii. Kiki kilombolola o mukutu uami, u nga-nda bhana mukonda dienu.' Mu kusuluka ua sambe dingi, ua kuata o kopho ia vinhu, ua i uanene o jipoxolo. Muene uambe: 'Nuenu o vinhu íii. O vinhu iii, ilombolola o manhinga mami, u ga-nda bhana phala kuloloka o ituxi ienu. Ngi mi kanena kuila, enu mua ka kala jisobha ni eme ku diulu. Bhange-nu jinga kienhiki mu ku ngi lembalala eme.' O akaiedi a Jezú ene hanji mu diongeka kumoxi mu usuku ua kizuua kienhókio mivu ioso. Lelu o kiônge kiki, a kixana Lembalasa ia Kufua Kua Jezú.\nKioso kia zubha o fesa, o jipoxolo a kexile mu zoka se nanhi ua betele kota mudiâ. Maji Jezú ua a tangela: \"Mudienu uoso ua beta o kota, a kale kala muene o ndenge, o oso u tumina a kale kàla muene ala ku mu tumina.\"\n'Enu mu makamba mami. Mukonda ima ioso ia ngi tangela Tat'iami, eme nga mi tangela-iu. Kua kambe ngó, eme nga-nda ia kua Tat'iami ku diulu. Enu mua-nda xala, o athu a-nda mijiia kuila mu maxibulu mami mukonda dia henda ienu mudienu. Di zole-nu mudienu, kála ki Ngene mu mi zola enu.'\nKu disukilu, Jezú ua sambe, ua bhingi phala Jihova kulanga o maxibulu mê. Muene ua bhingi phala Jihova ku a kuatekesa ku di bunda kumoxi ni kutululuka kuoso. Ua sambe phala o dijina dia Jihova ku di jingisa mba ku dixila. Mu kusuluka, Jezú ni jipoxolo Jê embi mimbu ia kuximana Jihova, anga a tundu bhu kanga. Kua kambele ngó tu ithangana phala Jezú ku mu kuta.\n\"Jezú uixi dingi: ki mu kale ni uôma kakilunga kófele! Mukonda tata ienu kia mu uabhela muène o ku mi bhana o Ungana.\"—Luka 12:32","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/13\/o-seialu-ia-sukina-ia-jez%C3%BA-mu-ixi\/","date":"2020-08-03T18:55:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00379.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":430,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezabele ua kexile ni mona a muixanene Ataliia, uexile muthu uaiibha kála manh'â. Ataliia ua kazalele ni sobha ia Judá. Kioso muadi uê kiafu, o mon'ê ua mateka kutumina kala sobha. Maji kioso mon'ê kiafu, Ataliia ua di bhange sobha mu ixi ia Judá sé ku mu sola. Mu ku suluka, muéne ua mesenene ku buikisa o mbutu kueji tunda o jisobha, ua kexile mu jibha muthu uoso-uoso ua mesenene kutumina bhu kididi kiê, katé muene ni alaul'ê. Mundu uoso ua kexile mu kala ni uôma ua muéne.\nO Mukunji ua Dikota Joiada, ni muhatu uê Jozabate, ejidile kuila Ataliia ua kexile mu bhanga ima iaiibha. Ene a tele o mienhu iâ mu iluezu, mu kusueka o mulaula ua Ataliia, a muixanene Jouaji. Ene a mu sasela mu tembulu.\nKioso Jouaji kia kexile ni sambuadi dia mivu, Joiada uongeka o makota a miji, ni Jilevita iu ua a tangela uixi: 'Langidilenu o mabhitu a tembulu, kanenu kuehela muthu uoso-uoso kubokona-mu.' Mu kusuluka Joiada ua te Jouaji kala sobha mu Judá , iú ua mu zuika o kitundu kia ungana ku mutué. Mundu uoso anga u dikola uixi: 'Sobha a tane-ku!'\nO Nvuale Ataliia uevu o jibuia joso, iú ua lenge katé mu tembulu. Kioso muéne kia mono o sobha ia ubhe, ua dikola: 'Iú ufé! Iú ufé!' O makota a miji a mu katula mu tembulu, ia a muambata bhu kanga, anga a mu jibha. Maji o ifua iaiibha ia xisa ku mundu uoso?\nJoiada ua kuatekesa o mundu kuta kikutu ni Jihova, mu kienhiki ene a kanena kubheza ngó Muene. Joiada ua budile o tembulu iâ, ia Bahale, ni kubula o iteka ioso mu jimbandu. Muéne ua solo o akunji ni Jilevita, phala kukalakala mu tembulu ni ku kuatekesa o mundu uoso kubheza-mu dingi. Muéne ua solo alangidi a mielu, n'a lange o tembulu phala ki mu bokone muthu ua xidi. Mu ku suluka, Joiada ni makota a miji ambata Jouaji katé mu mbonge, iá a mu tula ku kiandu kia ungana. O mundu uoso ua Judá, ua sangulukile kiavulu. Mu kithangana kienhokio, ene eji bheza kiambote Jihova sé o nvuale iaiibha Ataliia, ni ubhezelu ua Bahale. O kuila u tena kuxinganeka kiebhi o kusuína kua Joiada kua kuatekesa athu avulu?\n\"Ki mu kale ni uôma ua iá a jibha ngó o mukutu, maji o muenhu ka u tena ku u tambula. Inda Nzambi mu kuatedienu uôma, kuma ió uasoko-bho kubuikisa ni muenhu ni mukutu mu [Geena].\"—Matesu 10:28","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/joiada-jouaji\/","date":"2020-08-03T18:37:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00379.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":407,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.346,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kutululuka kua mundu ua Jihova ki kumoneka mu ki ngó. Kioso ki kumoneka maka, nange o njinda i vula, maji o kikuatekesu kia Mak'â Nzambi kia beta dingi kota.\nKioso ki ku moneka maka, o jikidistá ja fiiele a londekesa o kutululuka mu . . .\n19:11\nkukolokota ni kutululuka\n18:13, 17\nkuijiia o ima ioso ia lungu ni maka, ande dia kutambuijila\n17:9\nkuloloka ni henda ioso o muthu uate o kituxi","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa24-30\/kale-nu-ni-kutululuka-ni-akuenu\/","date":"2020-08-09T06:47:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00405.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kubhita thembu o ixi iezalele ni athu. Athu avulu exile aiibha. Katé muene sai jianju mu diulu ja kitukile jaiibha. Ene a xisa o kididi kiâ mu diulu, eza mu ixi. Eie uejiia se mukonda diahi a bhange kiki? Mukonda ene a mesenene kukazala ni ahatu.\nO ahatu a jianju a vuala ana. O ana iá a kituka mazonda. Ene akexile mu beta o athu. Maji Jihova keji kuehela kuila, o ima íii i suluka. Mu kiki, Jihova ua banze kubuikisa o athu a iibha bhu kaxi ka dilúviu.\nMaji kuexile diiala diambote. Muene ua zolele Jihova. O dijina diê diexile Noué. Muene ua kexile ni muhatu umoxi ni tuana tutatu, Seme, Hame ni Jafete, ene akexile ue ni ahatu. Jihova uambe kua Noué phala kutunga álaka ia dikota, phala Noué ni muiji uê kubhuluka ku Dilúviu. O álaka, kaxa ionene i tena kuleluka ku thandu'a menha. Jihova uambe ue kua Noué phala kuambata ibhaku iavulu moxi a álaka phala kubhuluka ue.\nSé kulaleka, Noué ua mateka kutunga o álaka. Noué ni muiji uê a bhiti 50 a mivu ndenge mu kutunga o álaka. Ene a tungu o álaka kala kia tumine Jihova. Kioso kia kexile mu tunga o álaka, Noué ua dimuna o athu ia lungu ni Dilúviu. Maji sé-ku muthu ua muívu.\nMu kusuka-ku, o kithangana kia kubokona mu álaka kia bhixila. Tu mone ihi ia bhiti.\n'Kála kia kexile mu izuua ia Noué, ni kia kà tukuluka Mon'a Muthu ue kiene.'—Matesu 24:37","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/2\/nou%C3%A9-ni-%C3%A1laka\/","date":"2020-08-03T19:09:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DIAHI KIMA KIAMBOTE KUBHANGA KIKI:\nO kulenduka, ku tu kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni Jihova.—Jis 138:6\nO kulenduka, ku tu kuatekesa ue kukala ni ukamba uambote ni akuetu.—Fi 2:3, 4\nO ku di zangeleka, kubhekela maka a dikota.—Ji 16:18; Ize 28:17\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nBhinga kikuatekesu, kumbidila o milongi ia-nda ku bhana.—Jis 141:5; Ji 19:20\nKala polondo phala kukuatekesa akuenu.—Mat 20:25-27\nKana kuehela o uhete mba maujitu u uala nau, ku ku bhangesa kudizangeleka.—Lo 12:3\nTALA O VIDIU, LENGA O IMA I ZOZESA O UFIIELE UÉ—O KUDIZANGELEKA; MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nO ukexilu u tu londekesa kioso kia tu bazela, u londekesa ihi ia lungu n'etu?\nKiebhi o misambu i tu kuatekesa kukala ni ukexilu ua kulenduka?\nKiebhi ki tu tena kulondekesa o kulenduka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kakuinhi-2017-mwb\/milongi-ia-7-13-ia-kakuinhi\/londekesa-o-idifua-ia-nzambi%E2%80%8B-%E2%81%A0o-kulenduka\/","date":"2020-08-10T07:10:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00439.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Davidi kia jibha Ngoliia, o Sobha Saulu ua mu solo kala kabhitangu ka masoladi mê. Davidi ua tolola ita iavulu, kiki kia mu bhangesa ku kala ni fuma iavulu. Kioso Davidi kia kexile mu vutuka mu ita, o ahatu akexile mu kina ni kuimba exi: 'Saulu ua jibha jimidi, maji Davidi ua jibha kuinhi dia jimidi!' Saulu njinda ia mu kuata, iú ua sotele ndunge phala kujibha Davidi.\nDavidi ua kexile mu xika kiambote o kambánza. Saí kizuua kioso Davidi kia kexile mu xika muimbu phala Saulu, o sobha ua takula o sosa iê kua Davidi. Davidi ua lenge ni lusolo, anga o sosa ia naminina ku pálede ia inzo. Mu veji javulu, Saulu ua soto dingi jindunge ja mukuá phala kujibha Davidi. Mu kusuka-ku, Davidi ua lenge iú ua di suekele mu kikangalakata.\nSaulu uambatele kifuxi kia 3.000 ja masoladi anga uai mu kenga Davidi. Muéne ua bokona mu dibanda mua kexile Davidi ni maiala mê. O maiala a Davidi a mu fuetela: 'Kiki o kithangana kié phala kujibha Saulu.' Ni kuzomba, Davidi uai katé bhu kididi bhua kexile Saulu, anga ua tandula o divunga diê. Saulu ka mu monene. Kioso kia bhange kiki, Davidi ua divu kiaiibha, mukonda ka xile o sobha a mu undile kuala Jihova. Muéne kehela o maiala mê kujibha Saulu. Muéne uexana Saulu ni dizui dia suina, mu ku mu tangela kuila, ueji jibha Saulu kioso kiexile ni kithangana. O kuila Saulu ua lungulula o ukexilu uê ua kumona Davidi?\nKana. Saulu ua kolokota mu kuzukutisa Davidi. Saí kizuua mu usuku, Davidi ni muebhu'ê Abisai a zombo dingi mu kididi mua kexile Saulu ni masoladi mê. Katé muene ni Abinele, kapanga ka Saulu, uexile mu zeka. Abisai uambe: 'Kiki o kithangana kietu! Tu mu jibhe kiá.' Davidi ua mu vutuila: 'Jihova ua-nda batula o maka ni Saulu. Tu katule ngó o sosa ni kambinda kê ka menha ni tuende.'\nDavidi ua bande ku mulundu kua zukamene o kididi mua kexile Saulu ni masoladi mê. Ku thandu'a mulundu muéne ua dikola: 'Abinele, mukonda diahi, ki ua lange sobha iê? Kuebhi kuala o kambinda ni sosa ia Saulu?' Saulu uejidile o dizui dia Davidi, anga uambe: 'Eie ueji tena ku ngi jibha, maji ku ki bhange. Eme ngejiia kuila, ua-nda ngi bhingana mu kukala o sobha ia Izalaiele.' Saulu ua vutuka ku bhata diê. Maji ko athu oso ku muiji ua Saulu a zembele Davidi.\n\"Se mua ki tena, kalenu ku paze ni athu oso; mvunda ki i tunde ko kuenu. Phange jami ki mu kale mù vutula phonzo ku muthu uoso-uoso. Inda muehela o njinda ia Nzambi o ku bhana kaxtiku.\"—Loma 12:18, 19","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/sobha-saulu-davidi\/","date":"2020-08-03T19:03:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00422.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":436,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mozé ua tungu mu ixi ia Midiiana mu 40 a mivu. Ua kazala iu ua vuala ana. Sai kizuua, kioso kia kexile mu kuinga o jimbudi jê bhua zukamene ku Mulundu ua Sinai, muene ua mono kima, nuka ua ki muene. Kisasa kia kexile mu kaxi ka túbhia ki kia kexile mu jokota kana! Kioso Mozé kia zukama phala kutala kiambote, muene uévu dízui dia kexile mu tunda m'oxi a kisasa, diambe: 'Mozé! Kana kuzukama bhabha. Zula o jiihai jé mukonda uemana mu kididi kikôla.' Jihova muene ua kexile mu zuela bhu kaxi ka anju.\nMozé uôma ua mu kuata, iu ua xiti o pholo iê. O dízui diambe: 'Ngene mu mona o hadi iene mu tala akua Izalaiele. Nga-nda ku a bhulula bhu maku ma akua Ijitu ni kua ambata mu ixi iambote. Eie nga ku solo phala kukatula o mundu uami m'oxi ia Ijitu.' Mozé ua sasumuka kiavulu mu kuívua o kizuelu kiki.\nMozé uebhula: 'Se o mundu u ng'ibhula nanhi ua ngi tumu, nga-nda zuela kiebhi?' Nzambi ua mu vutuila: 'U a tangela kuila Jihova, o Nzambi ia Mbalahamu, Nzambi ia Izake ni Nzambi ia Jakobo muéne ua ngi tumina ko kuenu.' Mozé uambe dingi: 'Ihi i nga-nda bhanga se né kiki mundu ka ng'ivu?' Jihova ua bhana polova kua Mozé kuila Muene ueji mu kuatekesa. Muene ua bhingi Mozé phala kutakula o mbangala iê bhoxi. O mbangala ia kituka nhoka! Kioso Mozé kia kuata o nhoka ku mukila, o nhoka ia kituka dingi mbangala. Jihova uambe: 'Ki ua-nda bhanga o madiuanu enhá, mundu ua-nda kuijiia kuila eme nga ku tumu.'\nMozé uambe: 'Ki ngejiia kuzuela.' Jihova ua mu tangela: 'Nga-nda ku tangela o ima i ua-nda zuela, ua-ndaia ni phang'ié Alá phala ku ku kuatekesa.' Mu kuijiia kuila Jihova ua kexile ku mbandu iê phala ku mu kuatekesa, Mozé uambata muhatu'ê ni ana iu ua vutuka mu ixi ia Ijitu.\n\"Enu-phe, kuila a mi kutu, ki mu kale ni hele kioso ki mu zuela, mba hundu ioso i mu kuata, mukonda bhu kumbi dienhódio, Nzambi kiene kia kà mi bhana kioso ki mu zuela.\"—Matesu 10:19","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/moz%C3%A9-kisasa-kia-uama-t%C3%BAbhia\/","date":"2020-08-03T18:54:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00423.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kia zubha kusola o 12 kia Jipoxolo, Jezú uai ku mulundu mua bhongolokele o mundu. Ene a tundile ku Ngalileia, Judeia, Tilu, Sídone, Sídia, ni mu ididi ia mukuá ia Njolodá. Ene a bhekele mba ejile ni athu akexile ni mauhaxi ni athu akexile ni madimonho. Jezú ua a sake enioso. Mu kusuluka muene ua xikama ku mulundu, anga u mateka kuzuela. Muene ua jimbuluile se ihi i tua tokala kubhanga se tua mesena kukala makamba a Nzambi. Tua tokala kuijiia kuila etu enioso tua bhindamena o kikuatekesu kia Jihova, ni ku mu zola. Maji ki tu tena kuzola Nzambi se ki tu zolo athu éngi. Tua tokala kulondekesa o henda, ni kukala tu athu ambote, né muene ni jinguma jetu.\nJezú uambe: 'Ki mu tokala kuzola ngó o makamba menu. Enu mua tokala ué kuzola o jinguma jenu, ni kuloloka o athu ni muxima uoso. Se bhu kala muthu uala-nê ni maka, ndé uzuele nê ni ku di loloka. Talatala akuenu kála ki ua mesena kuila a ku talatala ue.'\nJezú ua bhana ue jindunge jambote ja lungu ni jimbote. Muene uambe: 'O kia beta o kota, o kukala ni ukamba uambote ni Jihova, o jimbongo ndenge. O muii u tena kunhana o kitadi kié, maji sé-ku muthu u tena kunhana o ukamba ué ni Jihova. Kanenu kuthandanganha kiavulu se mu dia'hi, mu nua'hi, mba se mu zuata'hi. Talesenu o jinjila. Nzambi u bhanga ioso phala ku a disa. O kuthandanganha kiavulu, ki kua-nda bandekesa kizuua ku muenhu ué. Lembalalenu kuila, Jihova uejiia o ima i mua bhindamena.'\nO mundu nu-ka uevuile muthu kuzuela kála Jezú. O atuameni a jingeleja jâ, ka kexile mu a longa o maka enhá. Mukonda diahi Jezú uexile mesene iambote? Mukonda ima ioso ia kexile mu longa, ia tundile kua Jihova.\n'Di tuikienu jungu iami, mu di longe ko kuami; mbata eme nga belesela, nga batama muxima, nda mu mone kutululuka kua mienhu ienu.'—Matesu 11:29","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/12\/o-diskursu-ku-mulundu\/","date":"2020-08-03T19:12:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00430.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":320,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.3,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O njila ia katatu ia ukunji ua Phaulu ia sukina mu Jeluzaleme. Kuenhoko a mu kutu anga a mu ta mu kaleia. Mu kisuma Jezú ua mu tangela uixi: 'Eie ua-ndaia mu ixi ia Loma phala kuboka.' Phaulu a mu katula mu Jeluzaleme, anga a muambata mu Sezaleia ia a mu tele mu kaleia mu mivu iiadi. Kioso kia kexile mu mu fundisa kuala o Nguvulu Festu, Phaulu uambe: 'Ngehe a ngi fundise kua Sézalu mu ixi ia Loma.' Festu uambe: \"Eie ua fundila kubhixila kua Sézalu, kua Sézalu kuene muene ku uia.\" Phaulu a mu tula mu naviiu phala kuia mu ixi ia Loma, o phange jiiadi Luka ni Aristarko ai-nê kumoxi.\nKioso kia kexile mu kalunga, kua moneka kitembu kia dikota mu izuua iavulu. Athu oso a banzele kuila eji fua. Maji Phaulu uambe: 'Enu akuetu, sai anju ua ngi tangela mu nzoji uixi: Kana kukala ni uôma Phaulu. Eie ua-nda bhixila katé mu ixi ia Loma, athu oso ala kumoxi n'eie a-nda bhuluka ue. Ki mu kale ni uôma! Ki tua-nda fua kana.'\nO kitembu kia dikota kia bhange 14 kia izuua. Mu kusuka-ku, a mono o kikolo kia Melita. O naviiu ia budijika, maji o 276 ja athu a kexile mu naviiu a bhuluka. Amoxi a zouo phala kubhuluka, a mukuá a kuata ku mabaia a naviiu anga ai katé ku ndundu ia kalunga. O athu akua Melita, a a lange ia a uika túbhia phala ene kuota.\nMu kubhita mbeji jitatu, o masoladi ambata Phaulu mu ixi ia Loma mu naviiu ia mukuá. Kioso muene kia bhixila, o jiphange ai mu mu menekena. Mu kua mona Phaulu ua sakidila Jihova, kiki kia mu suínisa kiavulu. Sumbala Phaulu ua kexile pelezu, a muehele kukala ku bhata, maji ni ku mu langidila ku disoladi. Muene ua kexile kuenhoko, mu mivu iiadi. Athu avulu akexile muia mu mu kunda, mukonda dia kiki muene ua kexile mua longa ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, ni maka a lungu ni Jezú. Kuenhóko Phaulu ua sonekene ue mikanda phala o ilunga ia Ázia Menor ni ia Judeia. Sé phata Phaulu uexile falamenda bhu maku a Jihova phala kutula o njimbu iambote mu jixi joso.\n'Tu idikisa mu ima ioso kuila tuala tu jingunza ja Nzambi, mu kolokota kiavulu ni muanu uoso mu jihadi, mu makubhindama ni mu jiphaxi.'—2 Kolindo 6:4","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/poxolo-phaulu-kiluezu-kia-baluku-Loma\/","date":"2020-08-03T17:55:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00434.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.37,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1, 2. Ihi i ua tokala kudibhuidisa ni mukonda diahi?\nMU KUDILONGA o Bibidia ua mono kuila athu avulu amba kuila a mu bheza Nzambi, mu kidi a longa ni kubhanga ima ia iibhila Nzambi. (2 Kolindo 6:17) Mukonda dia kiki, Jihova u tu tendelesa kutunda mu ngeleja ia makutu mba mu 'Babilonha ia dikota.' (Dijingunuinu 18:2, 4) Ihi i ua-nda bhanga? Kala muthu ua tokala kusola ni kudibhuidisa, 'O kuila nga mu bheza muene Nzambi mu ukexilu ua uabhela muéne?'\n2 Se ua tundu kiá mu ngeleja ia makutu, ua bhange kiambote. Maji moxi diê, eie nange ua uabhela hanji o ifua ni ima ia tokala mu jingeleja ja makutu. Mu kiki, tua-nda dilonga o ima íii ni kumona se mukonda diahi tua tokala ku i zemba kala ki bhanga Jihova.\nUBHEZELU UA ITEKA NI KUBHANA MAUJITU KU MADIFUNDU\n3. (a) Mukonda diahi amoxi ka tena kubheza Nzambi sé iteka? (b) Ihi i longa o Bibidia ia lungu ni iteka?\n3 Saí athu ene ni iteka mba jisandu m'onzo iâ, phala kubheza Nzambi, ene a bhanga kiki mu mivu iavulu. Se kiene ué ki uene mu bhanga, eie nange u divua kia iibha kubheza Nzambi sé kukala ni ima íii m'onzo. Maji ua tokala kulembalala kuila, Jihova u tu longa kiebhi ki tua tokala ku mu bheza. O Bibidia i tu tangela kuila, Jihova ka mesena kuila, tu kala ni iteka phala ku mu bheza.—Tanga Makatukilu 20:4, 5; Jisálamu 115:4-8; Izaia 42:8; 1 Nzuá 5:21.\n4. (a) Mukonda diahi ki tu tokala kusambela o madifundu? (b) Mukonda diahi Jihova ua tendelesa o mundu uê m'ukulu phala ka zuele ni madifundu?\n4 Saí athu a ngastala kithangana kiavulu ni nguzu mu kusambela o madifundu. Saí bhabha a a bhana maujitu. Maji tua dilongo kiá kuila, o madifundu ka tena ku tu kuatekesa mba ku tu bhanga kia iibha. Ene kai mu kididi kiéngi kana. Mu kidi, kiluezu kia dikota kumesena kuzuela ni madifundu, mukonda o madimonho a tena kuzuela kima ni ku tu bhangesa kubanza kuila, mázui a jindandu jetu jafu. Kiki kiene kia bhangesa Jihova kutendelesa o mundu uê akua Izalaiele, phala ka sote kuzuela ni madifundu mba maukexilu a mukuá a uanga.—Matendelelu 18:10-12; tala o Kibandekesu kia 26 ni 31.\n5. Ihi ia-nda ku kuatekesa kueha o iteka ni kubheza o madifundu?\n5 Ihi ia-nda tu kuatekesa kueha o ubhezelu ua iteka ni ukexilu ua kusambela o madifundu? Ua bhingi kutanga o Bibidia ni kuxinganeka kiambote kiebhi Jihova kia mona o ima íii. Muéne 'ua zembe' o ima íii. (Matendelelu 27:15) Samba kua Jihova izuua ioso n'a ku kuatekese ku mu bheza mu ukexilu ua mesena muéne. (Izaia 55:9) U tena kudielela kuila Jihova ua-nda kubhana nguzu ia soko phala u tene kueha kima kioso-kioso kia tokala mu jingeleja ja makutu.\nO KUILA TUA TOKALA KUBHANGA O FESA IA NATALE?\n6. Mukonda diahi o atuameni a Ngeleja a solo o kizuua kia 25 kia mbeji ia Kaiiadi phala kulembalala o uvualukilu ua Jezú?\n6 Ku mundu uoso, o fesa ia Natale a i ijiia kiavulu. Athu avulu a banza kuila o fesa ia Natale ene mu i bhanga phala kulembalala o uvualukilu ua Jezú. Maji mu kidi, o fesa ia Natale ia tundu mu ubhezelu ua makutu. Saí divulu dilombolola kuila, o jiphagão akua Loma, akexile mu bhanga o fesa ia uvualukilu ua nzambi muanha, mu kizuua kia 25 kia mbeji ia Kaiiadi. O atuameni a Ngeleja, a mesenene kuila jiphagão javulu a kituka Jikidistá. Kienhiki sumbala Jezú ka mu vualele mu kizuua kia 25 kia mbeji ia Kaiiadi, ene a solo kulembalala o uvualukilu uê mu kizuua kiki. (Luka 2:8-12) O maxibulu a Jezú ka kexile mu bhanga o fesa ia Natale. Saí divulu dizuela kuila, mu kubhita 200 ja mivu tundé kia vualele Jezú \"ki bhu kexile muthu uejidile o kizuua kia vualele Jezú, ki bhu kexile ué athu avulu a mesenene kuijiia o kizuua kia uvualukilu uê.\" (Origens Sagradas de Coisas Profundas) Kioso kia mateka kubhanga o fesa ia Natale, Jezú ka kexile dingi mu ixi.\n7. Mukonda diahi o Jikidistá ja kidi kene mu bhanga o fesa ia Natale?\n7 Athu avulu ejiia kuila o fesa ia Natale ni ijila iê kála o kudibhana maujitu, ia tundu mu ngeleja ia jiphagão. Mu kifika, m'ukulu mu ixi ia Inglaterra ni jimbandu ja América, o athu ka tokalele kubhanga o fesa ia Natale, mukonda iene ia tundile mu ngeleja ia jiphagão. Uoso a mu kuatele kubhanga o fesa íii, akexile mu mu kaxtikala. Maji mu kubhita thembu, o athu a mateka dingi kubhanga o fesa ia Natale. Mukonda diahi o Jikidistá ja kidi kene mu bhanga o fesa ia Natale? Mukonda ene a mesena kusangulukisa Nzambi mu ioso ia bhanga.\nO KUILA TUA TOKALA KUBHANGA O FESA IA UVUALUKILU?\n8, 9. Mukonda diahi o Jikidistá ja dianga ka kexile mu bhanga o jifesa ja uvualukilu?\n8 O fesa ia mukuá iene mu bhanga kiavulu o athu, o fesa ia uvualukilu. O kuila o Jikidistá a tokala kubhanga o fesa ia uvualukilu? O Bibidia i tumbula ngó fesa jiiadi ja uvualukilu, maji o athu a bhangele o jifesa jiji kexile mu bheza Jihova. (Dimatekenu 40:20; Marku 6:21) O athu akexile mu bhanga o fesa ia uvualukilu, phala kujingisa o jinzambi ja makutu. Kiene kia bhangesa o Jikidistá ja dianga \"kumona o jifesa ja uvualukilu kála kifua kia tundu mu ngeleja ia jiphagão.\"—The World Book Encyclopedia.\n9 O akua Loma ni akua Ngeléxia m'ukulu, a xikinine kuila mu kithangana kia vuala muthu uoso-uoso, mu kala nzumbi, o nzumbi íii i kuatekesa o muthu ku muenhu uê uoso. M'ukulu o athu ka kexile Jikidistá, akexile mu bhanga o jifesa ja uvualukilu, mukonda ene akexile mu banza kuila o kubhanga kiki kubhangesa o jinzambi jâ kulanga o muthu a mu vuala mu kizuua kieniókio.\n10. Mukonda diahi o Jikidistá kene mu bhanga o fesa ia uvualukilu?\n10 Mudiê, o kuila Jihova u xikina o jifesa ja tundu mu ubhezelu ua makutu? (Izaia 65:11, 12) Kana, ua ji iibhila. Mukonda dia kiki, etu ki tuene mu bhanga o fesa ia uvualukilu mba jifesa ja mukuá ja tokala mu ngeleja ia makutu.\nO KUILA TUA BHINGI KUIJIIA KUOSO KUA TUNDU O JIFESA?\n11. Mukonda diahi amoxi ene mu bhanga o jifesa kála o fesa ia Natale? Ihi ia tokala kukala ku pholo ku muenhu uê?\n11 Saí athu ejiia kiambote kuila, o fesa ia Natale ni izuua ia mukuá ia kunhoha, ia tundu mu ubhezelu ua makutu, maji né kiki a suluka mu ku ji bhanga. Ene a mona kuila o izuua íii ithangana iambote phala kukala kumoxi ni jindandu jâ. Kiene ué ki u banza? Ki kituxie-ku kumesena kukala kumoxi ni jindandu jê. Jihova ua bhange o muiji, muéne ua mesena kuila tu kala ni ukamba uambote ni muiji uetu. (Efezo 3:14, 15) Maji tua tokala kuta ku pholo o ukamba uetu ni Jihova, mu veji dia kusangulukisa o jindandu jetu mu kubhanga jifesa ja tundu mu ubhezelu ua makutu. Kiene kia bhangesa poxolo Phaulu kuzuela kuila: \"Sotenu kudilonga jinga ioso i uabhela kiambote Nzambi.\"—Efezo 5:10.\n12. Mukonda diahi saí jifesa Jihova u ji iibhila?\n12 Athu avulu amba kuila, ki tu bhingi kuthandanganha se kuebhi kua tundu o fesa, maji Jihova u thandanganha. Jihova ka xikina jifesa ja tundu mu jingeleja ja makutu mba ji bhana kijingu ku athu mba ijimbuete ia ixi. Mu kifika, akua Ijitu akexile mu bhanga jifesa javulu phala o jinzambi jâ ja makutu. Kioso akua Izalaiele kia tundu mu Ijitu, ene a kaiela o ifua ia akua Ijitu, a bhange fesa a ixana \"fesa ia Jihova.\" Maji Jihova ua a kaxtikala mu kubhanga o fesa ienióio. (Makatukilu 32:2-10) Kála kiambe polofeta Izaia, ki tu tokala \"kubabata kima kia ufusa!\"—Tanga Izaia 52:11.\nKALA U MUTHU UAMBOTE MU KUDIBHANA NI AKUENU\n13. Ibhuidisu iebhi i ua-nda sota kuijiia kioso ki ua-nda kueha o kubhanga o jifesa ja mundu?\n13 Kioso ki ua-nda banza kueha o ukexilu ua kubhanga o jifesa ja mundu, eie nange ua-nda dibhanga ibhuidisu iavulu. Mu kifika: Ihi i nga tokala o kubhanga se akuetu nga mu kalakala nau a ng'ibhuidisa, se mukonda diahi ki nga mu bhanga o fesa ia Natale? Ihi i nga tokala kubhanga se a ngi bhana ujitu ua Natale? Ihi i nga tokala o kubhanga se kaza diami, u mesena kuila ngi bhanga o fesa ia Natale? Kiebhi ki ngi tena kukuatekesa an'ami phala ka divue kia iibha mukonda dia kukamba kubhanga o fesa iâ ia uvualukilu?\n14, 15. Ihi i ua tokala o kubhanga se a ku tangela bhita Natale iambote mba a ku bhana ujitu?\n14 Kima kiambote kukala ni kilunji ni unjimu phala u tene kuijiia ihi iu ua tokala kubhanga mba kuzuela mu ithangana íii. Mu kifika, se muthu u ku tangela, bhita natale iambote, kana ku mu bhanga phoko. U mu tambuijila \"Nga sakidila.\" Maji se muthu ua mesena kuijiia dingi se mukonda diahi, eie kuene mu bhanga o fesa ia Natale, mu tangele. Maji zuela kiambote, ni unjimu ni kuxila kuoso. O Bibidia i zuela: \"O kuzuela kuenu ku kale kua ujitu, kuotoue ni môngua, phala uoso ua m'ibhula, mu ijiie ku mu vutuila kiambote ni ujitu.\" (Kolose 4:6) Eie u tena ku mu tangela kuila, eie ua uabhela kukala kumoxi ni akuenu ni kua bhana maujitu, maji eie u bhanga kiki mu ithangana ia mukuá.\n15 Ihi i ua tokala kubhanga se a kubhana ujitu? Mu Bibidia ki muala ijila phala ku ku kuatekesa mu ithangana íii, maji o Bibidia i tu tangela kuila tua tokala tu kala ni muxima ua zele ithangana ioso. (1 Timote 1:18, 19) Nange o muthu ua mu ku bhana o ujitu, k'ejiie kuila eie kuene mu bhanga o fesa ia Natale. Muéne nange u zuela kiki: \"Ng'ejiia kuila, eie kuene mu bhanga o fesa ia Natale, maji né kiki nga mesena ku ku bhana o ujitu iú.\" Mu ithangana íii, éie ua kijiia se ua-nda xikina o ujitu mba kana. Maji kima kioso-kioso ki u bhanga, ua tokala u ki bhanga ni muxima ua zele. Ki tu tokala kubhanga kima ki zanga o ukamba uetu ni Jihova.\nEIE NI MUIJI UÊ\n16. Ihi i ua tokala o kubhanga se muiji uê ua mesena kubhanga o fesa ia Natale?\n16 Ihi i ua tokala o kubhanga se muiji uê ua mesena kubhanga o fesa ia Natale? Kana kuzoka-nau. Lembalala kuila, kala muthu uala ni ufolo ua kusola ihi ia-nda bhanga. Kienhiki, kala u muthu uambote, xila o jivondadi jâ, kála ki ua mesena kuila ene uá a xila o ibanzelu iê. (Tanga Matesu 7:12.) Maji se muiji uê ua mesena kuila eie u kala-nau mu kubhanga o fesa ia Natale, ihi i ua tokala o kubhanga? Ande dia kubanza kubhanga kima, samba kua Jihova n'a ku kuatekese kusola kiambote. Xinganeka kiambote o maka, sota kuijiia dingi ihi i ua tokala o kubhanga. Lembalala kuila, ua tokala kusangulukisa o muxima ua Jihova ithangana ioso.\n17. Ihi i ua tokala o kubhanga phala an'ê ka dívue kuila kua a kambe kima, kioso kia mona akuâ a mu bhanga fesa ia uvualukilu ene kana?\n17 Ihi i ua tokala o kubhanga phala kukuatekesa an'ê, kioso kia mona akuâ a mu bhanga o fesa ia uvualukilu ene kana? Saí ithangana ku muvu, ua tokala kua bhangela ué fesa. U a sumbila ima ia uabhela ene. Maji o ujitu ua beta-o-kota u u tena kubhana ku tuana tuê, o kukala nau ithangana iavulu ni kua zola.\nKALA KU MBANDU IA UBHEZELU UA KIDI\n18. Mukonda diahi tua tokala kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova?\n18 Phala kusangulukisa o muxima ua Jihova, tua tokala kutunda mu ngeleja ia makutu ni kueha o ifua iê ioso. Maji tua tokala kukala ku mbandu ia ubhezelu ua kidi. Kiebhi ki tu tena kubhanga kiki? Kia dianga, mu kuia jinga mu iônge ia Jimbangi ja Jihova. (Tanga Jihebeleu 10:24, 25.) O kuia mu kiônge, kulondekesa kuila tuala ku mbandu ia ubhezelu ua kidi. (Jisálamu 22:22; 122:1) Tu tena ku di suínisa mudietu kioso ki tu kala kumoxi.—Loma 1:12.\n19. Mukonda diahi kima kiambote kulonga o kidi kia Bibidia ku akuenu?\n19 Kima kia mukuá kilondekesa kuila uala ku mbandu ia ubhezelu ua kidi, o kuzuela kua akuenu o Mak'â Nzambi. Athu avulu a mu kema mukonda dia ima ia iibha ia mu bhita mu ngongo. Nange saí iá, eie ua ejiia. Zuela na-u ia lungu ni kidielelu kié kia lungu ni hádia. Se uia jinga mu Kididi kia Ubhezelu kia Jimbangi ja Jihova ni kubokela akuenu, kua-nda kala dingi ni vondadi ia kubhanga mbandu ia jingeleja ja makutu, ni jifesa jê. Sé phata, ua-nda sanguluka. Jihova ua-nda besoala o nguzu iê ia kusola ku mu bheza mu ukexilu uambote.—Malakiia 3:10.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/sola-kubheza-nzambi\/","date":"2020-08-06T17:33:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439736972.79\/warc\/CC-MAIN-20200806151047-20200806181047-00035.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2037,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.328,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua bhanene afundixi kua akua Izalaiele phala kua endesa, maji ene a ditunine a mesenene sobha. Ene a tangela Samuuele, exi: 'Ifuxi ioso mu'axaxi ketu ala ni jisobha. Tua-ndala ué sobha.' Samuuele ua mono kuila kiokio kiexile kima kiaiibha, mu kiki ua sambe kua Jihova. Jihova ua mu tangela, uixi: 'O mundu ki ua mu dituna eie kana. A mu dituna eme. U a tangela kuila, a-nda kala ni sobha, maji o sobha íii ia-nda ku a bhinga ima iavulu.' Né kiki o mundu ua vutuila: 'Sé-ku maka. Né kiki, tua-ndala muene sobha!'\nJihova ua tangela Samuuele kuila, o diiala ni dijina dia Saulu muéne ueji kala o sobha ia dianga. Kioso Saulu kiendele mu menekena Samuuele mu mbanza ia Lama, Samuuele ua undu Saulu kala sobha mu ku mu ta máji ku mutué.\nMu kubhita thembu, Samuuele uexana o mundu uoso ua Izalaiele phala kua londekesa o sobha iâ. Maji ene ka tenene kumona Saulu. Uejiia se mukonda diahi? Mukonda muéne ua disuekele kuema dia imbamba. Kioso kia sange Saulu, ene a mu bheka ia a muimanesa bhu kaxi ka mundu uoso. Ku athu oso, Saulu ua betele mu kulebha ni kuuabha o pholo. Samuuele uambe: 'Talenu o muthu a mu solo kuala Jihova.' O mundu ua dikola, uixi: 'Sobha, a kole muenhu!'\nKu dimatekenu, Sobha Saulu ua kexile mu kuivua Samuuele ni kubelesela Jihova. Maji mu kubhita thembu, muéne ua lunguluka. Mu kifika, o sobha ka tokalele kuoha o jisata. Saí kithangana, Samuuele ua tangela Saulu phala ku mu kingila katé kieji kuiza, maji Samuuele ua lalekele o kubhixila. Mu kiki, Saulu muéne uoha o sata ubheka ué. Kiebhi kia divu Samuuele? Muéne ua mu tangela: 'Eie ku tokalele kubhukumukina Jihova.' O kuila Saulu ua katula phangu mu kituxi kia tele?\nMu kubhita thembu, kioso Saulu kiendele mu bhânga ni akua Amaleke, Samuuele ua tangele Saulu phala kubuikisa o ima ioso. Maji Saulu ka buikisa Sobha Akake. Jihova ua tangela Samuuele: 'Saulu ua ngi bhana dikunda, ka mu ngi belesela.' Samuuele ua luualele kiavulu, ua tangela Saulu: 'Mukonda eie ku belesela Jihova, muéne ua-nda sola sobha iéngi.' Kioso Samuuele kia kexile mu kuenda, Saulu ua mu kuata ku ponda ia divunga, anga di tanduka. Samuuele ua tangela Saulu: 'Lelu, Jihova ua tandula o utuminu uê.' Jihova ueji bhana o utuminu ku muthu uengi ueji mu zola ni ku mu belesela.\n\"O kutumaka kota, kusatela ndenge.\"—1 Samuuele 15:22","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/saulu-sobha-ia-izalaiele\/","date":"2020-08-03T17:41:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00446.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":399,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.318,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 3 Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 3 Lembalala o Ngana u ua mu Sidivila Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 3 JIFILIME Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 3 Kimbundu Lembalalenu o Muhatu'a Lote—Mbandu 3 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1102017519\/univ\/art\/1102017519_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/lembalalenu-o-muhatua-lote\/filime-mbandu-3\/","date":"2020-08-06T02:19:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00047.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9927733541,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9927733540534973}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.185,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova uambe kua Mozé: 'Banda ku mulundu. Eme nga-nda soneka o ijila iami mu ditádi ni ngi ku bhana-iu.' Mozé ua bande ku mulundu anga u kala-ku 40 a izuua ni mausuku. Kioso Mozé kia kexile ku mulundu, Jihova ua soneka o Kuinhi dia Ijila mu matádi aiiadi anga u a bhana kua Mozé.\nMu kubhita kithangana, o akua Izalaiele a kexile mu banza kuila, Mozé keji vutuka dingi. Ene ambela Alá: 'Tuandala muthu phala ku tu endesa. Bhanga nzambi phal'etu!' Alá uambe: 'Ngi bhekelienu o ulu.' Anga u bhanga o kandumbe kangombe. O mundu uambe: 'Íii o nzambi ietu ia tu katula ku Ijitu!' Ene a bhangele fesa ia katunda, mu kubheza o kandumbe kangombe. O kuila o kiki kiaiibha? Kiene, mukonda o mundu ua kanene kubheza ngó Jihova. Mu kiki, ene ka kumbidila o kikanenu kiâ.\nJihova ua mono o kima kia kexila mu bhita, anga uambela Mozé: 'Kulumuka katé ku mundu. Ene a mu ngi xibhaka iá a mu bheza nzambi ia makutu.' Mozé anga ua kulumuka ku mulundu, ni ibasakasa ia matádi a ijila bhu maku.\nKioso Mozé kia kexile mu zukama, uevu o mundu ua mu kuimba. Anga ua a mono mu kina ni kufukamena o kandumbe kangombe. Mozé njinda ia mu kuata. Muene ua takula o ibasakasa ia matádi bhoxi, anga i sasujuka. Muene ni nguzu ioso ua bulu o kangombe. Anga uebhula Alá: 'Mukonda diahi, uehela o mundu ku kuxikinisa kubhanga o kima kiki kiaiibha?' Alá ua tambuijila: 'Kana kuthathamana. Eie uejiia kiambote o ukexilu ua mundu iú. Ene a mesenene nzambi, mu kiki eme nga te o ulu mu túbhia anga nga bhange o kangombe kaka!' Alá ka tokalele kubhanga o kima kiki. Mozé ua vutuka ku mulundu anga ua diondela o mundu kua Jihova.\nJihova ua loloka o athu a mesenene ku mu belesela ni muxima uoso. O kuila ua tendela se mukonda diahi kiexile kima kiambote akua Izalaiele kubelesela o kitumu kia Jihova bhu kaxi ka Mozé?\n'Kioso ki u polometela kima kua Nzambi, bhanga na-kiu lusolo; kuma Nzambi kà uabhela iôua; kala kiki, ioso i ua polometela Nzambi, futa na-iu muene.'—Ndongixi 5:4","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/5\/moz%C3%A9-10-ijila-ulu-kangombe\/","date":"2020-08-03T18:08:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00450.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":351,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ajew Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ajew O divulu dya Ajew di londekesa o valolo ya ku ta kupholo o vondadi ya Jihova mu kididi kya vondadi yetu. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ajew Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ajew Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Ajew https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071991\/univ\/art\/1001071991_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-ajew\/","date":"2020-08-15T09:07:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439740733.1\/warc\/CC-MAIN-20200815065105-20200815095105-00254.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9989093542,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9989093542098999}","num_words":76,"character_repetition_ratio":0.185,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.171,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ihi ibhita n'etu kioso ki tu fuá?\nTuene mu fuá mukonda diahi?\nMukonda diahi ki tu tululukisa kuijiia o kidi kia lungu ni kufuá?\nÍII O IBHUIDISU iene mu di bhanga athu mu jimidi ja mivu. Íii o ibhuidisu ia beta-kota. Kuoso-kuoso ku tua tungila, o itambuijilu íii ia tu tokala.\n2 Mu kibatulu kia bhiti, tua tange kuma o sata ia Jezú Kristu ia jikula o njila phala o muenhu ua kalelaku. Tua di longo ué kuma o Bibidia i tanga kuila, \"Ki ku kala dingi kùfua.\" (Dijingunuinu 21:4) Kienhiki, etu enioso tuene mufuá hanji. O Sobha ia unjimu Solomá uambe kuma, \"Ió oso ala ni muenhu ejiia kuila a-nda kúfua.\" (Ndongixi 9:5) Tuene mu bhanga ioso phala tu kale ku muenhu mu thembu ia soko. Kienhiki, tuene mu dibhula hanji se ihi i bhita ni etu kioso ki tu fuá.\n3 Kioso kifuá o muthu u tua zolo, tu kala ni mukondo. Nange tu dibhula: 'Ihi ia mu bhita ni muéne? Muéne ua mu tala hadi? Ua mu tu mona? Tu tena ku mu kuatekesa? O kuila saí kizuua tua-nda ku mu mona dingi?' O jingeleja ku mundu a tambuijila o ibhuidisu íii mu ukexilu uéngi. A mukuá a longa kuma se eie u muthu uambote ua-ndaia ku diulu, maji se eie u muthu ua iibha ua-ndaia bhu kididi kia túbhia. O jingeleja ja mukuá a longa kuma mu kufuá athu a kituka jinzumbi phala ku kala ni jikuku jâ. A mukuá ué, a longa kuma athu a mu fuá, aia ku mundu uéngi phala ku a fundisa, anga a kala ni mikutu iéngi, mba a a vuala dingi.\n4 O ilongesu ioso íii ia jingeleja, iala ni ndunge imoxi ngó—kuma saí kima ku mukutu uetu ki kala ni muenhu kioso kiafuá o muthu. Kála kiexile mu longa o jingeleja m'ukulu ni lelu, kuma ku'alunga, tu tena ku mona, kuívua ni ku banza. Kiebhi kiki ki tena ku bhita? Ioso ku mukutu uetu ni ibanzelu ietu iene mu kalakala kumoxi ni uongo uetu. Kioso ki tu fuá, o ibanzelu ni kilunji kietu ni ima ia kamúkua ku mukutu uetu, ki u kalakala ubheka uâ mu ididi ioso-ioso. Ku'alunga o uongo ki u kalakala dingi.\nMU KIDI IHI I BHITA KU'ALUNGA?\n5 Ioso i bhita ku'alunga, ki ki kutu phala Jihova o Mubhangi ua uongo. Muéne uejiia o kidi, mu Dízui diê o Bibidia, muéne u jimbulula o ukexilu ua ió afú. O ilongesu ia kidi ienii: O muthu kioso kia fuá, ka kala dingi ku muenhu. Mukonda o kufuá o ku kamba o muenhu. O afú ka mono dingi, kévu dingi, ka banze dingi. Ki tuala ni kima ki tunda ku mukutu uetu kioso ki tu fuá. Etu ki tuala ni muenhu mba nzumbi kioso ki tu fuá.*\n6 Kioso Salomá kia zubha kuzuela kuila athu ala ku muenhu ejiia kuma saí kizuua a-nda fuá, muéne ua soneka: \"Maji o ió afú kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso.\" Muéne ua lombolola o kidi kiki, kioso kiambe kuma, athu afú kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso; \"kana-mu dingi kikalakalu, mba ufunu, mba uhete, mba kuijiia kuoso-kuoso mu [mbila].\" (Ndongixi 9:5, 6, 10) Kiene kimoxi ué, o divulu dia Jisálamu 146:4, dizuela kuma kioso o muthu kiafuá \"o ilunji ié ioso ia di boto.\" Kioso ki tu fúa ki tu kala dingi ku muenhu. O muenhu uetu ua difuangana kála mulengu ua nvela. Kioso o mulengu ki ujima, uene ki u ie bhu kididi kioso-kioso. Maji ujimuka ngó.\nIHI IA ZUELA JEZÚ IA LUNGU NI KUFUÁ\n7 Jezú Kristu ua zuela ia lungu ni ukexilu ua athu afú. Kiki kia bhitile kioso kiafú Lázalu o diiala diejidile kiambote. Jezú uambela o maxibulu mê: \"Kamba dietu Lázalu uaii ku kilu.\" O maxibulu a banzele kuma Jezú, ua mesenene ku zuela kuila Lázalu ua zeka mu ukexilu ua ku nhoha, mukonda dia uhaxi phala ku disanza. Ene a di nganele. Jezú ua jimbulula: \"Lázalu, uáfu.\" (Nzuá 11:11-14) Tala kuma Jezú ua sokesa o kufuá kála kilu. Lázalu ka kexile ku diulu mba bhu kididi kia túbhia. Muéne ka disangele ni ji-anju mba ni jikuku jê. Lázalu ka kexile ni mukutu uéngi kioso kiafú. Muéne ua zeka mu kufuá, mu kilu kionene sé nzoji. O ibatulu ia mukuá ia Bibidia i sokesa ué o kufuá kála o kilu. Mu kifika, kioso o dixibulu Xitevá a mu bundu ni matadi katé kiafú, o Bibidia i zuela kuma muéne ua 'zeka mu kufuá.' (Ikalakalu 7:60) O poxolo Phaulu ua soneka ué, ia lungu ni athu mu izuua iê, akexile mu kilu kia kufuá.—1 Kolindo 15:6.\n8 O kuila iexile o vondadi ia Nzambi kuila athu a fuá? Kana! Jihova ua bhange o muthu phala ku kala mu ixi katé ku hádia. Kála ki tua di longo kiá mu dimatekenu dia divulu didi, Nzambi ua tula o dikaza dia dianga mu palaízu ia iuka. Muéne ua a zediuisa ni sauidi ia iuka. Jihova ua mesenene ngó o mbote iâ. O kuila o jitata ja jihenda ji mesena kuma an'ê a tala o hadi ia ku kuka ni ia ku fuá? Mu kidi, kana! Jihova ua zolo an'ê, iu ua mesena kuila en'ê a kala ni kisangusangu mu ixi katé ku hádia. Ia lungu ni athu, o Bibidia izuela: 'Jihova ua te o muenhu ua kalelaku mu muxima uâ.' (Ndongixi 3:11) Nzambi ua tu bhange ni vondadi ia ku kala ku muenhu katé ku hádia. Muéne ua jikula o njila phala o vondadi íii i dikumbidila.\nATHU ENE MU FUÁ MUKONDA DIAHI\n9 Mukonda diahi-phe athu a fuá? Phala kuijiia o kitambuijilu, tua tokala ku di longa ihi ia bhiti kioso ki kua kexile ngó o diiala ni muhatu umoxi mu ixi. O Bibidia ijimbulula: \"Jihova Nzambi anga u sabhukisa mu mavu mbutu ioso ia mixi ia uabha ku mesu, ia uabha ue ku i dia.\" (Dimatekenu 2:9) Maji mua kexile kima, ene ka tokalele ku ki bhanga. Jihova uambela Adá: \"Ku mixi ioso mu díbhia u die-ku kioso ki ua mesena; maji ku muxi-phe ua kuijiia kiauabha ni kiaiibha kana kudia-ku; mukonda o kizuua ki ua kà dia-ku, ijiia na-kiu kuma ua kà fua muene.\" (Dimatekenu 2:16, 17) O kitumu kiki ki kia bhonzele ku ki belesela. Mukonda kua kexile mixi ia mukuá i bhana ibundu ia tokalele kudia Adá ni Eva. Maji a bhele kithangana kia kuidikisa o kisakidilu kua Io ua a bhana ioso ia kexile na-iu, katé muene ni muenhu ua iuka. Mu ku belesela kuâ, eji kuidikisa ué o ku xila kuâ, ku ungana ua Tata iâ ia diulu, ni kulondekesa kuila a zolele o milongi iê ia uabha.\n10 Kienhiki, o dikaza dia dianga a solo ku bhukumukina Jihova. Mu kaxi ka nhoka, Satanaji uebhula Eva: \"Kifua Nzambi ua mi kidika kudia ku mixi ioso ia díbhia?\" Eva uambe kana: \"Ku ibundu ia mixi ioso mu díbhia tudietu; maji muxi ngó umoxi uala mu kaxi ka díbhia, uene ua tu kidika kudia ibundu iê; kuma Nzambi uambe, uixi: 'Kana kudia-ku, mba kukuata-ku ngó, phala ki mu fue.' \"—Dimatekenu 3:1-3.\n11 Satanaji uambe, \"Makutu, ki mua-nda kufua. Mukonda Nzambi ua k'ijiia kuma kizuua ki mu dia-ku, mua-nda kutona mesu, mu sokela ni Nzambi, mu ijiia kia uabha ni kia iibha.\" (Dimatekenu 3:4, 5) Satanaji ua mesene ku bhangesa Eva kuxikina kuma, muéne ueji nganhala se ua dile o kibundu kia a kidika. Kála kia mu zuelele, muéne ueji tena ku sola o kima kia uabha ni kia iibha; muéne ueji bhanga ioso ia mesena. Satanaji uambe ué kuma Jihova ua tange makutu ia lungu ni kudia o kibundu. Eva uévu Satanaji. Kienhiki, muéne ua katula o kibundu iu ua udi. Muéne ua bhana ué muadi uê, iu ua udi ué. Ene ka ki bhange sé ku kijiia. Ene a kijidile kuma akexile mu bhanga kima ki kia tokalele ku ki bhanga phala Nzambi. Mukonda dia kudia o kibundu, ene a bhukumukine mu vondadi iâ, o kitumu kia a bhele. Ene a bhukumukina Tata iâ ia diulu ni ungana uê. Ki kua kexile muloloki, mukonda dia ku bhukumukina o Mubhangi uâ!\n12 Phala kuidikisa: Kiebhi ki ueji divua se o mona u ua mu sase ni henda ioso, u ku bhukumukina kalé ni henda? Kiki, kieji ku bhekela malamba avulu. Xinganeka ngó, kiebhi kia divuile Jihova kioso Adá ni Eva kia solo o njila iâ, mu bhana o dikunda kua muéne.\n13 Ki bhua kexile kima kieji bhangesa Jihova kuehela Adá ni Eva ku kala ni muenhu katé ku hádia. Ene afú, kála kia a zuelele Nzambi. Adá ni Eva kene dingi ku muenhu. Ene kai ku diulu. Tuejiia kiki, mukonda dia kibhuidisu kia bhangele Jihova kua Adá, kioso kia mu bhukumukina. Nzambi uixi: \"Katé ki ua kà vutuka ku mavu; mukonda kuene ku ua tundile; kuma eie uala u mavu, ku mavu kuene ku ua kà vutukila.\" (Dimatekenu 3:19) Nzambi ua bhange Adá ni fufutila ia mavu. (Dimatekenu 2:7) Ande dia kiki, Adá ka kexile muthu. Kienhiki, kioso Jihova kiambe kuma Adá ueji vutuka ku mavu, mu kidi Muéne uakexile mu zuela kuma Adá ueji vutuka kála kia kexile ande dia ku mu bhanga. Adá ueji kala sé muenhu, kála o mavu a mu bhangele na-iu.\n14 Adá ni Eva eji kala ku muenhu katé ni lelu, maji ene afú mukonda dia ku bhukumukina Nzambi, kienhiki a te kituxi. O kikuma ki tu bhangesa ku tá o kituxi mba o kufuá o kituxi kia Adá kia lundula o muiji ué uoso. (Loma 5:12) O kituxi kiki kia difuangana kála uhaxi u tua lundula, kuma ki bhuala muthu u tena ku u lenga. O kima kiki ki bhekela o kufuá, kála kio bhubhidile. O kufuá nguma, ki dikamba kana. (1 Kolindo 15:26) Tua tokala ku sakidila Jihova, mu ku bhana o kukula, phala ku tu bhulula ku nguma íii!\nO KUIJIIA O KIDI KIA LUNGU NI KUFUA KI TU KUATEKESA\n15 Ioso i longa o Bibidia ia lungu ni ukexilu ua kufuá, i tu tululukisa. Kála ki tuejiia kiá, athu afú ka tena dingi ku kala ni ndolo, mba mukondo. Ki bhuala kima ki tu bhangesa ku kala ni uôma uâ, ene ka tena ku tu bhanga kiaiibha. Ene ka tena ku tambula o kikuatekesu kietu, ene ué ka tena ku tu kuatekesa. Etu ki tu tena ku zuela nau, ene ka tena kuzuela ni etu. Atuameni a jingeleja a longa mu makutu mâ kuma, ene a tena ku kuatekesa athu afú, kienhiki athu a xikina ku atuameni iâ, ene mu futa kitadi phala na zuelela bhu kididi kiâ. Maji kuijiia o kidi ki tu kuatekesa phala ka tu nganale ku ilongesu íii ia makutu.\n16 O kuila o ilongesu ia ngeleja iê iala kumoxi ni ilongesu ia Bibidia ia lungu ni athu afú? O ilongesu ia jingeleja javulu ki iala kumoxi ni ilongesu ia Bibidia. Mukonda diahi? Mukonda o ilongesu iâ, i tunda kua Satanaji. Muéne u longesa o jingeleja ja makutu phala ku bhangesa athu kuxikina kuila, kioso kifuá o muthu, muéne u kala ni muenhu mu nzumbi. O makutu a Satanaji i bhangesa athu ku sondoloka ku mbandu ia Jihova Nzambi. Kiebhi-phe?\n17 Kála ki tua di longo kiá ku dimatekenu, jingeleja ja kamúkua ji longa kuma se o muthu ua iibha, kioso kia fuá, muéne uia mu kididi kia túbhia tua mu zukuta. O ilongesu íii ki i bhana kijingu kua Nzambi. Jihova, o Nzambi ia henda ka bhangesa athu ku tala o hadi íii. (1 Nzuá 4:8) Ihi i u banza ia lungu ni muthu, phala kubazela o mon'ê ua mu xibhakela u mu tá o lukuaku mu túbhia? Ueji xila o muthu iú? Ueji kala ni vondadi ia ku muijiia? Kana! Mu kidi, ueji mu mona kála muthu ua iibha. Kienhiki-phe, Satanaji ua mesena ku tu xikinisa kuma Jihova u zukutisa athu mu túbhia katé ku hádia!\n18 Satanaji u bhangesa ué o jingeleja ku longa kuma kioso athu kia fuá a bhiluka jinzumbi, ji tua tokala ku xila ni ku a bhana ujitu. A longa ué kuma o jinzumbi jiji, ji tena ku kala makamba a nguzu mba jinguma. Athu avulu a xikina o makutu enhá. Ene ala ni uôma ua jinzumbi, ni a a bhana kijingu ni ubhezelu. O Bibidia i longa kuma athu afú ala kála a mu zeka, kienhiki, tua tokala kubheza ngó o Nzambi ia kidi, Jihova, o Mubhangi uetu.—Dijingunuinu 4:11.\n19 O kuijiia o kidi kia lungu ni athu afú, ki ku fikidila ku ilongesu ia makutu ia jingeleja. I ku kuatekesa ué o kuijiia o ilongesu ia kamúkua ia Bibidia. Mu kifika, kioso ki uijiia kuila o athu afú kai ku diulu, o kikanenu kia ku kala ni muenhu ua kalelaku mu palaízu mu ixi, ki beta ku kala kidi phala eie.\n20 M'ukulu, o diiala dia iuka Jobe uebhula kiki: \"Muthu n'a fu, mbé ua kà kala dingi ni muenhu?\" (Jobe 14:14) O muthu uafú u tena dingi ku vutuka ku muenhu? Ioso i longa o Bibidia ia lungu ni kufuá ki tu tululukisa, kála kia-nda londekesa o kibatulu ku pholo.\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- Athu afú ka tena dingi ku mona, kuívua mba ku banza.—Ndongixi 9:5.\n- Athu afú a mu nhoha; ene ka mu tala dingi hadi.—Nzuá 11:11\n- Etu tuene mu fuá mukonda tua lundula o kituxi kia Adá.—Loma 5:12.\nIbhuidisu\n1-3. Ibhuidisu iahi ia bhanga athu ia lungu ni kufuá, ni itambuijilu iahi i bhana o jingeleja?\n4. Ndunge imoxi iahi iala na-iu o jingeleja ia lungu ni kufuá?\n5, 6. Ihi i longa o Bibidia ia lungu ni ukexilu ua athu afú?\n7. Jezú ua sokesa o kufuá ni ihi?\n8. Kiebhi ki tuejiia kuma Nzambi ka mesenene kuila athu a fuá?\n9. Kitumu kiahi kia bhana Jihova kua Adá, ni mukonda diahi o kitumu kiki ki kia bhonzele ku ki belesela?\n10, 11. (a) Ihi ia bhangesa o dikaza dia dianga ku bhukumukina Nzambi? (b) Mukonda diahi o ku bhukumuka kua Adá ni Eva kuexile maka onene?\n12. Ihi i tena ku tu kuatekesa kuijiia kiebhi Jihova kia divuile, kioso Adá ni Eva kia solele o njila iâ?\n13. Ihi iambele Jihova ieji bhita ni Adá kioso kieji fuá, ni ihi íii ilombolola?\n14. Mukonda diahi tuene mu fuá?\n15. Mukonda diahi i tu tululukisa kuijiia o kidi kia lungu ni afú?\n16. Nanhi uene mu bhana o ndunge ku ilongesu ia jingeleja, ni kiebhi kia ki bhanga?\n17. Mukonda diahi o ilongesu ia lungu ni ku zukutisa athu mu túbhia ki i bhana kijingu kua Jihova?\n18. Kuebhi kua tundu o ilongesu ia jingeleja ja makutu ia kubheza athu afú?\n19. O kuijiia o kidi kia lungu ni kufuá, ki tu kuatekesa kuijiia o ilongesu iebhi ia Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-teach\/Kuebhi-Kuala-Athu-Af%C3%BA\/","date":"2020-08-06T19:56:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737019.4\/warc\/CC-MAIN-20200806180859-20200806210859-00455.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2369,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Janet uambe: \"Kioso tat'etu kiafu, mu kubhita tu izuua muadi uami ua ngi tangela kuila ueji sota muhatu uéngi. Mu kubhita izuua, sé ku ngi lekela, ua longela o izuatu iê iu uai, ua ngi xisa ubheka ni tuana tuiadi.\" Janet ua mateka o kukalakala maji o kitadi kia kexile mu nganhala, ki ki sokele phala kudikila kiambote o tuana tuê. Muéne ka bhiti ngó mu ibhidi ia lungu ni kukamba kitadi. Muéne uambe: \"Ikalakalu ioso ia lungu ni muiji, eme nga kexile mu i bhanga ubheka uami, kiki kia kexile mu ngi bhuidisa kiavulu. Nga kexile mu divua kia iibha mukonda ki ngi tenene kubhana ku tuana tuami ioso ia bhindamene kála kia kexile mu bhanga o jitata jengi. Katé muene lelu, ngene mu dibhuidisa kiebhi o athu kiene mu ngi mona, eme ni tuana tuami. O kuila ene mu dibhuidisa se nga bhange muene ioso phala kusuínisa o ukaza uami?\"\nO kusamba, kua kuatekesa Janet kutululukisa o muxima uê ni kukolesa o ukamba uê ni Nzambi. \"O ima iene mu ngi bhonza dingi mu usuku, mukonda mu usuku ima ioso ia tululuka, ngi kala mu banza kiavulu ku muenhu uami. Maji o kusamba ni kutanga o Bibidia, ku ngi kuatekesa kukuata kilu. O divulu di nga uabhela dingi o kutanga, o divulu dia Filipe 4:6, 7, diambe: 'Ki mu kale ni hele ia kima, ki mu ile bhidibhidi, maji ima ioso-phe iiza-ku, mu ila ni kusamba ni kudionda, kumoxi ni kusakidila, mu ende ni kubhinga kua Nzambi ioso i mua mesena. Bheniobho o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kuanda ku mi bateka mixima ni ilunji.' Nga bhitile mausuku avulu mu kusamba, ng'evu o kutululuka kua Jihova moxi diami.\"\nO ia zuela Jezú ia lungu ni musambu mu Diskursu dia bhange ku Mulundu, i tu kuatekesa kudibhana ni maka oso-oso a moneka ku muenhu uetu, muéne uixi: \"Tat'enu uejiia kiá ima ioso i mua bhindamena, kioso enu kiluua ngó mu mu bhinga.\" (Matesu 6:8) Etu tua tokala ku mu bhinga. O kusamba, o kima kia dianga ki tua tokala o kubhanga phala 'kuzukama kua Nzambi.' Ihi ia-nda bhita se tu bhanga kiki? 'Muéne ua-nda tu zukama uetu.'\nMu kidi, o misambu ki i tu kuatekesa ngó kudivua kiambote mu kuila tua zuela ioso ia tu kala ku muxima. Jihova, o \"Mukua kuívua o kusamba,\" u zokela ué uoso u mu sota ni kixikanu. (Jisálamu 65:2) Kiki kiene kia bhangesa Jezú ku tendelesa o akaiedi'ê o \"kusamba jinga, sé kubhuila.\" (Luka 18:1) Tua tokala tu suluka mu kubhinga kua Nzambi, phala ku tuendesa ni ku tu kuatekesa ni kudielela kuila muéne ua-nda tu besoala mukonda dia kixikanu kietu kua muéne. Etu tua tokala ku dielela kuila, muéne uala ni vondadi ni kutena kua ku tu kuatekesa. O 'ku samba sé kufula' kulondekesa kuila, tuala ni kixikanu kia kidi kua Nzambi.\nIHI ILOMBOLOLA O KUKALA NI KIXIKANU KUA NZAMBI\nMaji o kixikanu kilombolola ihi? O kixikanu kilombolola 'kuijiia' Nzambi ni ku mu mona kála muthu ua kidi. (Nzuá 17:3) Tu dianga kubhanga kiki, mu kudilonga o ibanzelu ia Nzambi i tu sanga mu Bibidia. Mu kudilonga o Bibidia tua-nda mona kuila muéne u mona muthu ni muthu anga u mesena ku tu kuatekesa. Maji o kixikanu kia kidi, ki kilombolola ngó kuijiia kima kia lungu ni Nzambi, kana. Kilombolola ué kukala ni ukamba uambote ni muéne. Kála kiene mu bhita ni makamba mu xitu, phala etu kukala tu makamba a Nzambi, kubhinga ué thembu. O kixikanu kietu ki \"kula dingi\" mu kubhita thembu kioso ki tuia ni kubandekesa o kuijiia kuetu kua lungu ni muéne, ni kioso ki tu \"bhanga jinga ioso ia mu uabhela muène,\" ni kioso ki tu mona o kikuatekesu kiê ku muenhu uetu. (2 Kolindo 10:15; Nzuá 8:29) Kiki kiene o kixikanu kiene mu kuatekesa Janet kudibhana ni maka ku muenhu uê.\nJanet uambe: \"O ia ngi kuatekesa kukolesa o kixikanu kiami, o kumona o kikuatekesu kia Jihova ku muenhu uami. Mu ithangana iavulu tua bhiti mu ibhidi ia makota. Tua kexile mu samba kiavulu, mu kiki Jihova ua kexile mu tu kuatekesa jinga mu ibhidi ioso, sé o kikuatekesu kiê, ki ngeji tena kukolokota. Ithangana ioso kioso ki ngi mu sakidila, ngi lembalala ioso iene mu bhanga phala ku ngi kuatekesa. Muéne uene mu moneka jinga mu kithangana kia tokala, phala ku tu kuatekesa. Muéne ua ngi bhana makamba a kidi, maiala ni ahatu ala uá ni kixikanu kia kidi kua muéne. O makamba enhá ene mu ngi kuatekesa kiavulu, a bhana uá phangu iambote ku tuana tuami.\" *\n\"Lelu ngejiia kiambote se mukonda diahi Jihova u zuela mu divulu dia Malakiia 2:16 kuila, ' nga zembe o ku di xisa.' Phala o muthu a mu xisa kua kaza diê, kiki o kibhidi kia tundu o ibhidi ioso. Kua bhiti kiá mivu iavulu tundé muadi uami kia ngi xisa, ngene mu divua hanji ubheka. Kioso ki ngi bhanga kima phala kukuatekesa muthu, kiki ki ngi kuatekesa ué kukolokota.\" Mu kubelesela o itumu ia Bibidia ia kueha o ukexilu ua kudiunga, kuene mu kuatekesa Janet kutululuka. *\nNzambi \"tata ia jihukunhi o dilemba dia ahatu a xala atudi.\"\nJanet uambe: \"O i beta-o-kota ku ngi kuatekesa, o kuijiia kuila Nzambi 'tata ia jihukunhi o dilemba dia ahatu a xala atudi.' Muéne nuka ua-nda tu xisa kála kia tu xisa muadi uami.\" (Jisálamu 68:5) Janet uejiia kuila Nzambi kene mu tu diangula \"ku kima kiaiibha kioso-kioso.\" Maji \"muène ubhana kiavulu\" unjimu ku athu oso ni kua bhana \"nguzu i lenda ioso\" phala ku tu kuatekesa kudibhana ni maka a moneka ku muenhu uetu.\nMaji ihi i tu bhanga se tua thandanganha mukonda dia mavuua?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/maka-ku-muiji\/","date":"2020-08-09T06:48:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00460.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":927,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nzwá Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nzwá Mu kutanga o divulu dya Nzwá, u tena kumona misoso ilondekesa o henda ya Nzambi. Tu loloke, o media player ki i tena ku jikula Katula o Vidiu Íii Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nzwá Jividiu Jilombolola o Madivulu a Bibidia Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nzwá Kimbundu Kilombolwelu Kya Divulu Dya Nzwá https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071811\/univ\/art\/1001071811_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/ji-vidiu\/Jividiu-Jilombolola-o-Madivulu-a-Bibidia\/divulu-dya-nzw%C3%A1\/","date":"2020-08-15T09:11:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439740733.1\/warc\/CC-MAIN-20200815065105-20200815095105-00266.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9998368621,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9998368620872498}","num_words":70,"character_repetition_ratio":0.193,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.157,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda dyahi o jipoxolo ehela kwila o wôma wa athu u a funyisa?\n14:29, 31\nA dizangelekele kyavulu. Katé mwène Phetele wa di mono kwila weji kala dingi ni ufiyele kwa Jezú, o jipoxolo jya mukwá ndenge\n14:32, 37-41\nEne ka kolokotele mu kudilanga ni mu kusamba\nKyoso Jezú kya mu fukununa, ihi ya kwatekesa o jipoxolo ku kamba o wôma wa athu ni kuboka né mwene ni izukutisu?\n13:9-13\nEne a bhakele o itendelesu ya Jezú ku mixima yâ, mu kiki né mwene ni izukutisu ene a suluka mu kuboka\nEne a dyelele kwa Jihova, yá a sambe.—Ik 4:24, 29\nIma yahi i tena kulola o kuswina kwetu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambwadi-2018-mwb\/milongi-ya-28-ya-Kasambwadi-3-ya-Kanake\/mubhetu-wa-kukala-ni-w%C3%B4ma-wa-athu\/","date":"2020-08-05T17:34:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00131.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":102,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.255,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Etu oso tu xinganeka ihi ia-nda bhita ni muenhu uetu ku hádia. Tu dibhuidisa kiebhi kia-nda kala o muenhu uetu ni ua jindandu jetu. Tu bhanga ibhuidisu kala íii: \"O kuila an'ami a-nda tunga mu ixi iambote?\" \"O kuila o ixi a-nda i buikisa ku mavuua?\" \"O kuila saí kima ki nga tokala o ku bhanga phala ngi kale ni muenhu uambote ku hádia?\" A tu bhange ni ukexilu ua ku bhanga o ibhuidisu íii mukonda tua mesena ku tunga ni ku kondama ni ku zediua. Se ua kexile ni kutena kua kuijiia o ima ia-nda bhita ku hádia, ueji tena ku di sokejeka kiambote ki kale mu nzumbi mba mu xitu.\nKienhiki, ihi ia-nda bhita n'eie ku hádia? O kuila u tena kuijiia? Saí ithangana, o jingijiie ene mu fikisa ku zambula o ima ia-nda bhita ku hádia, ene mu di tunda kiambote maji mu ithangana iavulu kene ué mu tena. Maji ene mu zuela kuila Nzambi u tena kuzuela o ima ia-nda bhita ku hádia ni kidi kioso. O Maka mê a zuela: \"Ngi mukua kutanga o dizubhilu tundé kiá bhu dimatekenu, tundé mu xiahulu muná ngi tanga ima kiluua iiza-ku.\" (Izaia 46:10) O kuila muéne uene mu di tunda kiambote mu ukexilu iú?\nO IKANENU IA NZAMBI IA KIDI\nMukonda diahi ua tokala ku kala ni vondadi ia kuijiia kiebhi o ima ia kanene Nzambi kia di kumbidila m'ukulu? Se ua sangele muthu u tanga ni kidi kioso o izuua ia-nda noka mba ia-nda tema ni kuila i bhita muene kala kia tange muéne, eie kueji diuana kiavulu? Nange ueji kuata ku mu ivuidila kiambote kioso kia mu tanga kiebhi kia-nda kala o dikumbi mungu. Kiene kimoxi ué, se u di longa kuila Nzambi ua tange ima iavulu ia dikumbidila kiá ni kidi kioso, ua-nda mesena kuijiia ihi ia tange muéne ia lungu ni muenhu uê ku hádia.\nO KIBUIKILU KIA KIFUXI KIA DIKOTA:\nMu kifika, kima kia dikota ku tanga ni kidi kioso kuila o mbanza ionene ia beta ku tunda o mbanza joso ku hama ja mivu, a-nda i buika. Bhu kaxi ka mukunji uê, Nzambi ua tange o kizulukutu kiki\nO IFUBA IA ATHU A-NDA I IOHA:\nNanhi ueji kala ni nguzu ia kuzuela kiki\nO DIZUBHILU DIA BABILONHA:\nKieji kala kima kia dikota muthu ku tanga ni kidi kioso o dijina dia diiala\nTua di longo misoso itatu ia londekesa kuila Nzambi uala ni ku tena kua ku tanga o ima ia-nda bhita ku hádia ni ku i kumbidila. Ki iene ngó íii kana. O mutuameni Josuué ua zuelele kima kia dikota bhu pholo ia mundu uavulu: \"Enu-phe mua k'ijiia ni muxima uenu uoso, ni muenhu uenu uoso, kuila ima ioso ia mi dielelesele Jihova Nzambi ienu, ki mua sonoka kima; iene ioso ia mi bhiti muene, ki bhuala kizuelu kia sukamena.\" (Josuué 23:1, 2, 14) O mundu ua Josuué ka tenene ku dituna kuila ioso ia tangele Nzambi ia bhitile muene ni kidi kioso. Maji kiebhi Nzambi kia tena ku bhanga kiki? Nzambi ka difu ni athu mu maukexilu avulu. Ua tokala kuijiia o kidi kiki mukonda muéne ua bhange ikanenu iavulu ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia, o ima íii ia ku tokala ué eie.\nO IKANENU IA NZAMBI NI IKANENU IA ATHU\nAthu a tanga o ima ia-nda bhita ku hádia mu ima ia tokuesa mu ku di longa kuâ, mukonda dia ima ia mona ku mundu, mba a fika a mu a kuatekesa ku ji nzumbi. Kioso kia zubha o ku zambula, o athu a kinga phala ku mona ihi ia-nda bhita.\nMaji ki kiene kimoxi ni Nzambi uejiia ioso. muéne uejiia o ukexilu ua athu ni ibanzelu iâ; kienhiki, kioso muéne kia sola ku bhanga kima, muéne u tena ku mona ihi ia-nda bhanga o athu. Maji Nzambi ka tena ku bhanga ngó kiki. Muéne u tena ku langa ni ku lungulula o ima phala ku kumbidila ia tange muéne. Muéne u zuela: 'Kiene ue kiá kala o kizuelu ki tunda mu kanu diami; kiene ki kia kà vutuka kia hatu ko kuami, maji kia ka bhita kala kia ngi uabhela eme.' (Izaia 55:11) Kienhiki, saí ikanenu ia Nzambi i tu londekesa ngó ihi ia-nda bhanga muéne ku hádia.\nO IMA IA-NDA BHITA KU MUENHU UÊ KU HÁDIA\nIhi ia-nda bhita ni muenhu uê ni ua jindandu jê ku hádia? Se ua kijidile kuila o ixi ia-nda tunguta, se phata ueji bhanga ima ieji ku kuatekesa ku bhuluka. Kiene kimoxi ué ni ikanenu ia Bibidia. Nzambi ua kanena kuila kua kambe ngó kithangana o ixi ia-nda lunguluka. (Tanga o kitutu: \"Ihi ia Jingunuina Nzambi ia Lungu ni Ima Ia-nda Bhita ku Hádia.\") O ima íii ki i difu ni ima iene mu zuela athu akua ku tokuesa.\nUa tokala ku xinganeka kiki: O ima ia-nda bhita ni mundu iú a i soneka kiá ni kuila eie u tena kuijiia o ima bhu kaxi ka Bibidia. Nzambi uambe: \"Ngi mukua kutanga kiá o dizubhilu tundé bhu dimatekenu, . . . Ngixi: 'Phangu iami inangenena, ngenda jinga ni ku bhanga vondadi iami ioso.'\" (Izaia 46:10) Eie ni muiji uê mu tena ku kala ni muenhu uambote ku hádia. Ebhuidisa o Jimbangi ja Jihova ia lungu ni ihi i longa o Bibidia ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia. O Jimbangi ja Jihova ki imbanda kana; kene mu di zuelesa ni ji nzumbi mba ala ni kutena kua ku zambula, kana. Ene a di longa ngó o Bibidia, a tena ku kulondekesa o ima iambote ia-nda bhanga Nzambi ku hádia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/o-kuila-nzambi-u-tena-kuijiia-o-ima-ia-nda-bhita-ku-h%C3%A1dia\/","date":"2020-08-11T17:05:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00293.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":913,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ivenu enu oso kioso ki nga-nda kuzuela nda mu ijiie.\"\n1, 2. Mukonda diahi athu avulu ka tendela o izuelu ia Jezú?\nSE MUTHU u zuela n'etu, nange tuívua o dízui diê ni kiebhi kia mu zuela. Maji phala ku tendela o kima kia mu zuela o muthu, tua tokala kuijiia ihi ilombolola o izuelu iê. (1 Kolindo 14:9) Jezú ua zuela ni midi ni jimidi ja athu mu dízui diâ. Maji avulu ka tendela o izuelu iê. Mukonda dia kiki, Jezú ua zuela: \"Ivenu enu oso kioso ki nga-nda kuzuela nda mu ijiie.\"\n2 Mukonda diahi athu avulu ka tendela o ima ia mesenene ku zuela Jezú? Avulu akexile kiá ni ibanzelu iâ ia iibha. Ia lungu ni athu iá, Jezú uambe: \"Kidi kiene, kuma enu izuua ioso muene mu mona ndunge ia kuxa bhu mbandu o Kitumu kia Nzambi, phala mu kuate ngó o kífua kienu.\" (Marku 7:9) Ene ka bhangele nguzu phala ku tendela o izuelu ia Jezú. Ka mesenene ku xisa o ijila iâ ni ku lungulula o ibanzelu iâ. O mundu uevu ni mátui, maji ka tendela ni muxima. (Tanga Matesu 13:13-15.) Ihi i tua tokala o ku bhanga phala ku katula mbote mu milongi ia Jezú?\nKIEBHI KI TU TENA KU KATULA MBOTE MU MILONGI IA JEZÚ\n3. Mukonda diahi o maxibulu a tendela o izuelu ia Jezú?\n3 Tua tokala ku kaiela o kifika kia maxibulu a Jezú a lendukile. Muéne ua a tangela: \"Enu-phe ma zediua o mesu menu, mbata ma mono; ni mátui menu, mbata mevu.\" (Matesu 13:16) Mukonda diahi o maxibulu a tendela o izuelu ia Jezú, se o athu a mukuá ka i tendela? Ene a bhangele ima itatu. Kia dianga, ene a bhangele ibhuidisu, anga a di suínisa phala kuijiia ihi ia mesenene ku zuela Jezú. (Matesu 13:36; Marku 7:17) Kaiiadi, ene a xikinine ku di longa ima ia ubhe, sumbala a xikinine kiá o ima ia mukuá ku mixima iâ. (Tanga Matesu 13:11, 12.) Katatu, ene a mesenene ku belesela o milongi ia di longele, ni ku kuatekesa akuâ ni milongi íii.\n4. Iebhi o ima itatu i tua tokala o ku bhanga phala ku tendela o ifika ia Jezú?\n4 Kála kia bhangele o maxibulu, etu ué tua tokala ku bhanga ima itatu, phala ku tendela o ifika ia Jezú. Kia dianga, tua tokala ku di longa ni ku xinganeka mu izuelu ia Jezú, ku tokuesa, ni ku bhanga ibhuidisu ia tokala. Kiki kilombolola o kuijiia. (Jisabhu 2:4, 5) Kaiiadi, tua tokala ku mona, kiebhi o milongi íii ia lungu ni ima i tuejiia kiá, ni kiebhi ki i tena ku tu kuatekesa. Kiki kilombolola o ku tendela. (Jisabhu 2:2, 3) Katatu, tua tokala ku kaiela o milongi íii ku muenhu uetu. Kiki kilombolola o unjimu.\nO unjimu u tena ku bhulula o muenhu uetu!\n5. Bhana kifika kilondekesa kuila o kuijiia, ni ku tendela, ni unjimu, ki i difu.\n5 Kiebhi o kuijiia, ni ku tendela, ni unjimu, ki i difu? Tu mone o kifika kilondekesa kiebhi o ima itatu íii ki i difu: Xinganeka kuma eie uemana bhu kaxi ka kikoka, o dikalu dia mu kuíza ni lusolo luoso. Kia dianga, eie u mona kuila o dikalu dia mu kuíza. Kiki kilombolola o kuijiia. Mu ku suluka, u mona kuila se ku tundu bhu kikoka, o dikalu dia-nda ku lanvula. Kiki kilombolola ku tendela! Mukonda dia kiki, u tunda mu kikoka ni lusolo. Kiki kilombolola unjimu! O Bibidia i tu tendelesa ku \"lunda o unjimu ua kidi,\" mukonda u tena ku bhulula o muenhu uetu!\n6. Ibhuidisu iebhi i tua-nda bhanga kioso ki tua-nda di longa o sambuadi dia ifika ia bhangele Jezú? (Tala o kaxa.)\n6 Mu milongi íii ni ia-nda kaiela, tua-nda di longa sambuadi dia ifika ia bhangele Jezú. Tua-nda bhanga o ibhuidisu íii: Ihi i lombolola o kifika kiki? (O kuijiia.) Mukonda diahi Jezú ua tu bhangela o kifika kiki? (O ku tendela.) Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu milongi íii, ni kiebhi ki tu tena ku kuatekesa akuetu ni milongi íii? (O unjimu.) Mu ku suka-ku, tua-nda mona ihi i tu longa o ifika íii, ia lungu ni Jihova ni Jezú.\nO MBUTU IA MUSTARDA\n7. Ihi ilombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni mbutu ia mustarda?\n7 Tanga Matesu 13:31, 32. Ihi i lombolola o kifika kia Jezú kia lungu ni mbutu ia mustarda? O mbutu ia mustarda, ilombolola o njimbu ia Utuminu i tu boka, ilombolola ué o kilunga kia Jikidistá. Kioso kia mateka o kilunga kia Jikidistá ku muvu ua 33 K.K., kiene kia tolele kiavulu, kiexile kála o jimbutu ja \"suku-ku mu kutola ku jimbutu joso.\" Maji ki ku bhiti ithangana iavulu, o kilunga kia kulu kiavulu mukonda dia kikalakalu kia ku boka. Athu avulu kejidile kuila, o kilunga kieji kula kiavulu ni lusolo luoso. (Kolose 1:23) Jezú ua zuela kuila, o \"jinjila ji bhita bhulu\" jende ni \"kutula mu jithangu jê.\" Kiki kilombolola kuila, o kilunga kia Jikidistá kia kulu kiavulu, o athu ala ni muxima uambote, a sange o kudia mu nzumbi, ni kilembeketa, ni kididi mu kilunga kiki.\nO kilunga kia Jikidistá kiene mu kula kiavulu\n8. Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kia lungu ni mbutu ia mustarda?\n8 Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kiki? Muéne ua jimbulula o ukexilu u kula o mbutu ia mustarda, phala ku londekesa kiebhi ki kula o Utuminu ua Nzambi, ni kiebhi o utuminu iú u langa o athu, ni ku batula o maka oso. Tundé ku muvu ua 1914, o kilunga kia Jikidistá kiene mu kula kiavulu. (Izaia 60:22) O athu a tokala mu kilunga kiki, a a kuatekesa ku kolokota ku zukama kua Jihova. (Jisabhu 2:7; Izaia 32:1, 2) Sé-ku muthu u tena ku fidisa o kilunga kiki ku kula.\n9. (a) Ihi i tu tena o ku di longa mu kifika kia mbutu ia mustarda? (b) Ihi i tu longa o kifika kiki, kia lungu ni Jihova ni Jezú?\n9 Ihi i tu tena ku di longa mu kifika kia mbutu ia mustarda? Nange tua tungu bhu kididi ki bhuala Jimbangi javulu, mukonda athu avulu ka xikina o kidi kia Bibidia. Maji né kiki, ki tu tokala ku jimba kuila, o Utuminu u tena ku batula o maka oso-oso. Kiki, kia-nda tu kuatekesa ku kolokota. Mu kifika, kioso kia bhixila Phange Edwin Skinner mu ixi ia India ku muvu ua 1926, ki mu kexile Jimbangi javulu, o kikalakalu kia \"bhonzele,\" mukonda athu avulu ka kexile mu xikina o kidi kia Bibidia. Maji muéne ua kolokota mu ku boka, anga u mona kuila o njimbu ia Utuminu ia kexile mu di muanga. Lelu, kuene 37.000 a Jimbangi ja Jihova ndenge mu ixi ia India, 108.000 a athu ai mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú ku muvu ua 2013. O muvu ua bhixila Phange Skinner mu ixi ia India, uene ué ua mateka o kikalakalu ku ixi ia Zambia. Lelu, kuene 170.000 a Jimbangi ja Jihova ndenge, 763.915 a athu ai mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú ku muvu ua 2013. Kiki kilombolola kuila, mu ibuka ioso ia 18 dia athu, 1 uai mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú, mu ixi ia Zambia. O Jimbangi ja di bandekesa kiavulu!\nO KITHÛTHUME\n10. Ihi i lombolola o kifika kia kithûthume?\n10 Tanga Matesu 13:33. Ihi i lombolola o kifika kia kithûthume? O kifika kiki, kia lungu ni njimbu ia Utuminu, ni kiebhi ki i lungulula o mienhu ia athu. O fuba \"ioso\" ia tiliku, ilombolola o ifuxi ioso. O ku futunuka, ku londekesa kiebhi kia mu di muanga o njimbu ia Utuminu mukonda dia kikalakalu kia ku boka. Kioso ki kula o mbutu ia mustarda, o athu a tala, maji ka tena ku mona o kithûthume kia te mu fuba. O athu a mona ngó kuila mu fuba a te-mu kithûthume, kioso ki futunuka o fuba.\n11. Mukonda diahi Jezú ua bhangele o kifika kia kithûthume?\n11 Mukonda diahi Jezú ua bhange o kifika kiki? Jezú ua londekesele kuila, o njimbu ia Utuminu iala ni kutena kua ku tula ku \"maxokololo ma jixi,\" ni ku lungulula o mixima ia athu. (Ikalakalu 1:8) Nange ki tu mono o ima íii, maji ia mu bhita muene. Athu avulu mu ididi ioso a mu xikina o njimbu ia Utuminu, ni kuehela o njimbu íii ku lungulula o ukexilu ua muenhu uâ.\n12, 13. Bhana phangu ilondekesa kuila o kikalakalu kia ku boka kia di bandekesa, kála kia ki jimbulula mu kifika kia kithûthume.\n12 Kioso kia boka o njimbu ku athu mu veji ia dianga, ku bhita mivu iavulu phala ku mona o mbote ia kikalakalu kiki. Mu kifika, ku muvu ua 1982, o dikaza Franz ni Margit, akexile mu sidivila ku Betele ia Brasil, endele mu boka mu sanzala iofele. Ene a longo o Bibidia ku athu avulu, umoxi uexile o mama ni kiuana kia an'ê. O mon'ê ua dikota ua kexile ngó ni 12 kia mivu. Muéne uexile ni jisonhi javulu, kioso o dikaza kia kexile múia ku bhata diâ phala ku a longa, muéne ua kexile mu di sueka. Franz ni Margit ka suluka mu ku a longa, mukonda a tambula kikalakalu kiéngi. Mu ku bhita makuinhi aiadi ni kitanu kia mivu, ene a vutuka-ku phala ku a kunda. Xinganeka o kisangusangu kiâ, mu ku sanga-ku kilunga kia 69 dia aboki, ni 13 kia aboki a thembu ioso, a diongeka mu Kididi Kia Ubhezelu kia ubhe! O kamona koko ka kexile ni jisonhi javulu, ka kudile kiá, muene kiá uexile ku pholo dia tufunga mu kilunga! Kála o kithûthume mu kifika kia Jezú, o njimbu ia Utuminu ia di muangene, ia lungulule o mienhu ia athu avulu.\n13 Katé muene ni mu jixi mua fidisa o jiphange ku boka, o njimbu ia Utuminu ia mu lungulula o mienhu ia athu. Kioso ki tuívua o ukexilu ua mu di muanga o njimbu mu jixi jiji, tu diuana. Mu kifika, o njimbu ia Utuminu ia tula mu ixi ia Cuba ku muvu ua 1910, o Phange Russell ua kundu o ixi íii ku muvu ua 1913. Ku dimatekenu, athu avulu ka kexile mu xikina o kidi kia Bibidia. Maji ihi ia mu bhita mu ixi ia Cuba? Lelu, kuene 96.000 a aboki ndenge, a mu boka o njimbu iambote, 229.726 a athu ai mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú ku muvu ua 2013. Kiki ki lombolola kuila, mu ibuka ioso ia 48 dia athu mu ixi ienioió, 1 uai mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. Mu jixi muala o ufôlo ua ku boka, nange o njimbu ia Utuminu ia tula mu ididi ka mu i banza ku Jimbangi mu ixi ienioió kuila, a tena ku boka-mu. * (Tala ku luiji.)\nJihova ua mu langa o ima ioso\n14, 15. (a) Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu kifika kia kithûthume? (b) Ihi i tu longa o kifika kiki kia lungu ni Jihova ni Jezú?\n14 Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu kifika kia tu longo Jezú kia lungu ni kithûthume? Kioso ki tu xinganeka mu kifika kia Jezú, tu mona kuila, ki tu bhingi ku thandanganha mu ku banza kiebhi o njimbu ia Utuminu ia-nda tula ku mazunda ni mazunda a athu ka ivu luua. Jihova ua mu langa o ima ioso. Maji kiebhi o kikalakalu kietu? O Mak'â Nzambi a tambuijila: 'Kuna mbutu iê mu kimene, lukuaku luê ki lu nhohe katé mu ngoloxi, mukonda eie kuijiia se mbutu iebhi ku ua-nda kuzediuila; hé iii, mba ioio, mba mbutu joso hádia ji iukila bhua moxi.' (Ndongixi 11:6) Mu kidi, tua tokala ku bhinga kua Jihova, phala n'a besoale o kikalakalu kia ku boka, benge-benge mu jixi ki jala ni ufôlo ua ku boka.\n15 Ki tu tokala ué ku luuala se ki tu mono o mbote ia kikalakalu kietu ni lusolo. Ki tu tokala ku sebhulula o \"kizuua kia dimatekenu dia tuma tua tolo.\" (Zakadiia 4:10) Nange o athu a-nda xikina avulu, o ki tua mu banza ndenge!\nO KIFIKA KIA NGEJI NI KIA KITADI KIÓSUEKE\n16. Ihi i lombolola o kifika kia lungu ni ngeji ni kitadi kiósueke?\n16 Tanga Matesu 13:44-46. Ihi i lombolola o kifika kia lungu ni ngeji ni kitadi kiósueke? Mu izuua ia Jezú, o jingenji akexile mu kuenda njila ia lebha phala ku sumba jiphélula jambote. O \"phélula imoxi iate kiavulu\" mu kifika kia Jezú, ilombolola o kidi kia Utuminu. O ngeji, ilombolola o athu ala ni mixima iambote a mu sota o kidi kia Bibidia. O ngeji iexile polondo phala ku sumbisa o ima ioso ia kexile na-iu, phala ku sumba o phélula iate kalu iavulu. Jezú ua bhangele ué kifika kia lungu ni diiala dia kexile mu kalakala mu díbhia, ua bongo o kitadi \"kiósueke.\" O muthu iú ka kexile mu sota kitadi, kála o ngeji ia kexile mu sota o jiphélula. Maji kioso kia mono kuila mu díbhia mua kexile kima kia valolo, muéne ua mesenene ué ku sumbisa 'ioso ia kexile na-iu,' phala ku sumba o díbhia didi.\n17. Mukonda diahi Jezú ua bhangele o ifika ia lungu ni ngeji ni kitadi kiósueke?\n17 Mukonda diahi Jezú ua bhange o ifika iiadi íii? Muéne ua londekesa kuila, o athu a tena ku sanga o kidi kia Bibidia mu maukexilu aiadi. Saí athu a di suínisa kiavulu phala ku sanga o kidi kia Bibidia. A mukuá a sanga o kidi kia Bibidia kioso kia a tudila o njimbu, né muene se ka kexile mu i sota. O kiiadi kia athu a a tange mu ifika íii, a mono o valolo ia ima ia sange, iâ a kexile polondo phala ku sumbisa o ima ioso ia kexile na-iu, phala ku sumba o ima ia sange.\nBhanga ioso phala ku ta o kidi kia Bibidia ku pholo ku muenhu uê\n18. (a) Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu ifika iiadi íii? (b) Ihi i tu longa o ifika íii ia lungu ni Jihova ni Jezú?\n18 Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu ifika iiadi íii? (Matesu 6:19-21) Dibhudise: 'O kuila ngi mona o kidi kia Bibidia mu ukexilu ua mono o athu ió o ima ia sange? O kuila ngi mona o kidi kia Bibidia kála kitadi kiósueke? O kuila ngala polondo phala ku sumbisa o ima ioso i ngala na-iu phala ku i sumba, anga ngehela o ima kála o ibhindamu ia kizuua, ku ngi landukisa?' (Matesu 6:22-24, 33; Luka 5:27, 28; Filipe 3:8) Se tua zolo muene o kidi kia Bibidia, tua-nda bhanga ioso phala ku ki ta ku pholo ku muenhu uetu.\n19. Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?\n19 Tua tokala kulondekesa kuila, tuevu ni ku tendela kiambote ihi ilombolola o ifika iiadi íii. Lembalala kuila, ki tu tokala ngó kuijiia ihi ilombolola o ifika íii. Tua tokala ku kaiela o milongi i tua di longo mu ifika íii. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa dingi ifika itatu, ni ku mona kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu ifika íii.\n^ kax. 13 U tena ku tanga o misoso ia lungu ni kikalakalu, mu ixi ia Argentina (Anuário de 2001, página 186); Alemanha (Anuário de 1999, página 83); Papua Nova Guiné (Anuário de 2005, página 63); ni ixi ia Robinson Crusoé (A sentinela, 15 de junhu de 2000, página 9).","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/jez%C3%BA-ifika-ku%C3%ADvua-ku-tendela-di-lomboluelu\/","date":"2020-08-06T01:00:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00102.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2451,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O divulu dia Jihebeleu 4:12, dizuela kuila, o 'kizuelu kia Nzambi, kima kia muenhu, kiala ni kutena.' O kuila Phaulu ua kexile mu zuela ia lungu ni Bibidia?\nO ima iamukuá ia zuela Phaulu, i tu kuatekesa kutendela kuila, muéne ua kexile mu zuela ia lungu ni ikanenu ia Nzambi, io tange mu Bibidia.\nTuene mu tumbula o divulu dia Jihebeleu 4:12 mu madivulu metu, phala kulondekesa kuila, o Bibidia iala ni kutena kua kulungulula o mienhu ia athu. Kiki kidi. Maji, kima kiambote kutendela o kima kia kexile mu zuela Phaulu, kioso kia soneka o izuelu mu divulu dia Jihebeleu 4:12. Muéne ua kexile mu suínisa o Jikidistá akua Jihebeleu kubhanga o vondadi ia Nzambi. O vondadi ia Nzambi, io sonekene mu Mikanda Ikola. Phaulu ua bhana o phangu ia akua Izalaiele, kioso Nzambi kia a bhulula ku Ijitu. Ene akexile ni kidielelu kia kuia mu \"ixi i kunguluka lete ni uiki,\" ia a kanene Nzambi, mueji nhoha ni kidi kioso.—Makatukilu 3:8; Matendelelu 12:9, 10.\nKiene kia mesenene Nzambi. Maji mukonda dia kukamba kixikanu, o akua Izalaiele a ditunu o itendelesu ia Jihova. Mukonda dia kiki, athu avulu bhu kaxi kâ, ka bokona mu dinhohenu dia Nzambi. (Dialuilu 14:30; Josuué 14:6-10) Maji Phaulu ua zuela kuila, o 'kikanenu kia kubokona mu dinhohenu dia Nzambi,' kieji dikumbidila hanji. (Jihebeleu 3:16-19; 4:1) Sé phata, o 'kikanenu' kiki kia lungu ni vondadi ia Nzambi, io tange mu Bibidia. Kála kia bhangele o Jikidistá akua Jihebeleu, etu ué tu tena kutanga o vondadi ia Nzambi mu Bibidia, ni ku i kumbidila. Phala kulondekesa kuila, o kikanenu kiki, kiala mu Mikanda Ikola, Phaulu ua tumbula o izuelu mu divulu dia Dimatekenu 2:2 ni divulu dia Jisálamu 95:11.\nTu sanguluka mu kuijiia kuila, o 'kikanenu kia kubokona mu dinhohenu dia Nzambi,' kiala hanji ni valolo. Tua dielela ni muxima uoso kuila, o maka a zuela o Bibidia a lungu ni kubokona mu dinhohenu dia Nzambi, a-nda dikumbidila. Mukonda dia kiki, tuene mu bhanga nguzu phala kubokona-mu. Ki tuene mu bhanga kiki, mu kukaiela o Kitumu Kia Mozé, mba kubhanga ngó ima, phala ku tu xikina kua Jihova. Tuene mu kolokota mu kubhanga o vondadi ia Nzambi ni kisangusangu kioso, mukonda dia kixikanu kietu kua muéne. Athu avulu ku mundu, a mateka ué ku di longa o Bibidia, phala kuijiia o vondadi ia Nzambi. O kubhanga kiki, kuene mua kuatekesa kulungulula o ukexilu ua muenhu uâ, kukala ni kixikanu, ni ku di batizala. Sé phata, o ukexilu uâ, ulondekesa kuila, o 'kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu, kiala ni kutena.' O maka a zuela Nzambi mu Bibidia a lungu ni vondadi iê, ene mu tu kuatekesa kiá kiavulu ku muenhu. Maji né kiki, o maka iá, a-nda suluka ni kulondekesa kutena ku muenhu uetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-2016\/jihebeleu-4-12-kilombolola-kizuelu-kia-nzambi\/","date":"2020-08-06T02:39:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00107.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":446,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.379,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso Saulu kiafu, Davidi ua kituka sobha. Muéne ua kexile ni 30 a mivu. Mu kubhita mivu, tundé kia kituka sobha, saí kizuua mu usuku, muene uexile ku thandu'a inzu iê, iu ua mono muhatu ua uabha. Muéne ua soto kuijiia o dijina diê, diexile Bate-Seba, muéne ua kazelele kiá ni disoladi a mu ixana Udiia. Davidi uexana Bate-Seba mu inzu iê. Davidi ua zekele-nê, mu kiki Bate-Seba uemita. Davidi ua mesenene kusueka o kituxi kia tele. Muéne ua tumina kabhitangu kê phala kuta Udiia kupholo dia ita, phala ku mu xa ubheka. Kioso Udiia kiafu mu ita, Davidi ua kazala ni Bate-Seba.\nMaji Jihova ua mono o ima ioso iaiibha ia bhiti. Ihi ieji bhanga? Jihova ua tumikisa polofeta Natane kua Davidi. Natane ua mu tangela uixi: 'Saí diiala mvuama ua kexile ni jimbudi javulu, maji o mukuá uexile ngadiama, uexile ngó ni kamona kamoxi ka mbudi, muéne ua ka zolele kiavulu. O mvuama ua katula o kambudi ka ngadiama.' Davidi ua futuka anga uambe: 'O mvuama íii ua tokala kufua!' Natane anga uambela Davidi: 'O mvuama iú, éie-muene!' Davidi anga ua luualele kiavulu, muéne uambela Natane: 'Nga te kituxi kua Jihova.' O kituxi kiki kia bhekela maka avulu kua Davidi ni muiji uê. Jihova ua kaxtikala Davidi, maji ua muehela kukala ni muenhu, mukonda uexile muthu uambote, ua lenduka.\nDavidi ua mesenene kutunga o tembulu phala Jihova, maji Jihova ua solo o mon'â Davidi, Solomá, phala kutunga o tembulu. Davidi ua mateka kubhongolola o ima ia tokala phala Solomá kutunga, iú uambe: 'O tembulu ia Jihova ia tokala kubhenha. Solomá muéne munzangala hanji, maji nga-nda mu kuatekesa mu kubhongolola ima ia tokala phala muéne.' Davidi ua bhanene kitadi kiavulu phala o sidivisu ia kutunga. Muéne ua solo akalakadi exile jihete. Muéne ua bhongolola ulu ni phalata, ua kexile ué ni jisédulu jo katule mu jixi ja Tilu ni Sidone. Ande dia kufua, Davidi ua bhanene mikanda kua Solomá ia lungu ni kutunga o tembulu. Muéne uambe: 'Jihova ua soneka o ima íii phala eie. Jihova ua-nda ku kukuatekesa. Ku kale ni uoma. Kala u kindanda, u kalakale.'\n\"Muthu uoso u vunga o ikuma iê, katena kubhanduluka; maji muthu uoso-phe ikuma iê u i fisala, anga u i ambula, ió hinu a mu kuatela henda.\"—Jisabhu 28:13","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/7\/davidi-ni-bate-seba\/","date":"2020-08-03T18:23:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00508.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":375,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.285,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O divulu dia Jisabhu diala ni milongi iavulu phala o jitata. Kála o muxi ua bhengalala u bhinga taka phala kukula kiambote, kiene ué kimoxi, o an'a ndenge se a longa kiambote, a tena kusidivila Jihova kioso kia kula.\n22:6\nO kulonga o an'a ndenge, kubhinga thembu iavulu ni muanhu\nO jitata a tokala a bhana phangu iambote ku tuana, ni kua longa ni henda, muanhu, mu kubazela o tuana tuâ\n22:15\nO kubazela, ukexilu ua henda, ua lungu ni kuiudika ia bhengalala iala ku muxima ni mu kilunji\nO an'a kadifu, mu ukexilu ua kua longa","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kamusasadi-2016-mwb\/milongi-ia-kamusa31-kamo6\/longa-o-mona\/","date":"2020-08-09T06:00:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00510.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":95,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ithangana iavulu, o mundu ua Judá ua kexile mu bhana dikunda kua Jihova iá akexile mu bheza jinzambi ja makutu. Mu mivu iavulu, Jihova ua bhange ioso phala kua kuatekesa. Ua tumikisa polofeta javulu phala ku a dimuna maji ene ka bhele mátui. Akexile mu kuelela o ima ia kexile mu zuela o jipolofeta. Ihi ia bhange Jihova phala kuzubha ni ubhezelu uenhó ua iteka?\nO sobha ia Babilonha, Nabukodonozolo ua kexile mu tambula o jixi joso. Mu veji ia dianga, kioso kia tambula o mbanza ia Jeluzaleme, muene uambata o Sobha Nzuaki, o ilamba, o masoladi ni mala a mukuá, eneoso iá ua ambata mu ixi ia Babilonha. Nabukodonozolo ua katula o imbamba ioso ia kexile mu tembulu ia Jihova iu ua iambata. Nabukodonozolo, ua solo Zedekiia kukala sobha ia Judá.\nKu dimatekenu, Zedekiia ua belesela Nabukodonozolo. O jimbanza ja zukamene ni jipolofeta ja makutu, a tangela Zedekiia phala kubhukumukina o sobha ia Babilonha. Jelemiia ua mu dimuna: 'Se u bhukumuka, kua-nda fua mundu uavulu, kua-nda kuiza nzala ni mauhaxi moxi ia Judá.'\nKioso Zedekiia kia tumina mu dinake dia mivu, muene ua lungulukila Babilónha. Ua bhingi kikuatekesu kua akua Ijitu. Mu kiki, Nabukodonozolo ua tumina o masoladi mê kukondoloka o mbanza ia Jeluzaleme ni ku i tambula. Jelemiia ua tangela Zedekiia: 'Jihova uambe kuila se u dibheka kua Babilonha, eie ni mundu uoso, mua-nda bhuluka. Maji se u dituna kudibheka, akua Babilonha a-nda ta túbhia mu mbanza ia Jeluzaleme, a-nda ku kuambata ku ubhika.' Zedekiia ua tambuijila: 'Ki nga-nda di bheka kana!'\nMu kubhita muvu umoxi ni kaxaxi, akua Babilonha a bulu o ilumbu ia Jeluzaleme iá a te túbhia mu mbanza ioso. Ene a jokotesa o tembulu, a jibha mundu uavulu iá a kutu jimidi ni jimidi ja athu.\nZedekiia ua lenge mu Jeluzaleme, maji akua Babilonha a mu kaiela. A mu kuata bhua zukamene o mbanza ia Jedikó, iá a mu ambata katé ku Nabukodonozolo. O sobha ia Babilonha ua tumu kujibha o an'â Zedekiia bhu pholo ia tat'â. Mu kusuluka, Nabukodonozolo ua tufula o mesu a Zedekiia iu ua mu te mu kaleia, ua kexile muenhomo katé kiafu. Maji Jihova ua kanena o mundu ua Judá uixi: 'Mu kubhita 70 a mivu, nga-nda mi bheka ku dibhata dienu, mu mbanza ia Jeluzaleme.'\nIhi ieji bhita ni minzangala a a kutile iá a ambatele mu ixi ia Babilonha? O kuila eji suluka kukala fiiele kua Jihova?\n'Eie u Ngana Nzambi, Muteni-a–Ioso, o kubatula kué kua kidi, kua iuka.'—Dijingunuinu 16:7","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/jeluzaleme-a-i-buikisa\/","date":"2020-08-03T19:19:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00519.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":412,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua kunu o díbhia bhu kididi a kixana Edene. O díbhia didi diexile kididi kia iuka kiezalele ni iama, mixi ni ithulu. Nzambi anga u bhanga o diiala dia dianga Adá, ni mavu anga u mu bhusila mu mazulu o mûha ua muenhu . Uejiia se ihi ia bhiti? Muthu anga u kala ni muenhu! Jihova ua bhana kua Adá o kikalakalu kia kulanga o jaludim, ua mu bhana ue o kikalakalu kia kubhana o majina ku iama ioso.\nJihova anga u tendelesa Adá uixi: 'Ku ibundu ioso ia mixi u dié-ku kioso ki ua mesena, maji sai muxi umoxi ua katunda. Ku kibundu kiê, kana kudia-ku, o kizuua ki ua ka dia-ku ua-nda fua.'\nMu kubhita thembu Jihova uixi: 'Nga-nda bhanga mukuatekexi phala Adá.' Muene anga u bhangesa Adá kuia ku kilu kia zongo, Nzambi anga u katula lumbânji lumoxi kua Adá anga u bhanga na-lu o muhatu u mu bhana kua Adá. O dijina diê Eva. Adá ni Eva ene exile o muiji ua dianga mu ixi. Kiebhi kia divu Adá mu kutambula muhatu uê? Adá ua sangulukile kiavulu. Anga u zuela uixi: 'Tala ia bhange Jihova ni lumbânji luami! Uaué! Sai muthu ua difuangana n'eme.'\nJihova uambela Adá ni Eva kuila vualenu tuana ni mu izalese o ixi. Muéne ua mesenene kuila a kalakala kumoxi ni kusanguluka phala kuizalesa o ixi ioso, ni ku i bhanga palaízu kala kiexile o jaludim ia Edene. Maji o kikanenu kiki, ki ki dikumbidila. Mukonda diahi? Tu mone mu kibatulu ku pholo.\n'Ió uoso ua a bhanga mu dimatekenu, ua a bhanga diiala ni muhatu.'—Matesu 19:4","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/1\/nzambi-ua-bhange-ad%C3%A1-ni-eva\/","date":"2020-08-03T17:52:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00521.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":264,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O BIBIDIA I LUNGULULA O UKEXILU UA ATHU\nA tambuijila o ibhuidisu iami ioso ni Bibidia!\nKala kia tange, Isolina Lamela\nMUVU UA MU VUALA: 1950\nMUKUA: XIPÂNHA\nMUSOSO: MADELE\nMUSOSO UAMI: Kioso kia ngi vuala, o jitata jami ja kexile ni díbhia diofele ku sanzala ia Galicia, ku mbandu ia tunda ia Xipânha. Tu dinake mu divumu dia mam'etu, eme ngi mona ua kauana. Tua kexile ni ukamba uambote kubhata. Mu thembu iná mu Xipânha, tua kexile ni kijila kia kuila, mona umoxi ku muiji ua tokalele kuia ku kala mu inzo ia ji padele ni ji madele. Kitatu ku muiji uetu tua solo o njila íii.\nKioso ki nga tenesa 13 dia mivu, nga kaiela kota diami dia muhatu ku inzo ia ji padele ni ji madele ku mbanza ia Madri. Muenhomo ki mu kexile ukamba uambote. Ki mu kexile henda ia kidi\nSumbala nuka nga divuile kuila ngala ni ukamba ni Nzambi, nga kituka madele kioso ki nga tenesa 17 dia mivu. Nga bhange ngó o ima ia kexile mu ngi bhinga, maji nga kexile mu dibhuidisa se Nzambi ua ngi solele muene phala ku kala madele. O ji madele ja kexile mu zuela kuila o athu akexile ni ji phata, eji ku a kaxtikala mu túbhia tua ifernu! Maji né kiki, o ji phata jami ja kexile mu di bandekesa. Ngejidile kuila Jezú ka kexile mu kala ubheka; Mu veji dia kiki, muéne ua di bhakuile mu ku longa ni ku kuatekesa akuâ. (Matesu 4:23-25) Ki nga tenesa 20 a mivu, nga mono kuila ki ku kexile kima kia ngi suínisile ku kala madele. Kienhiki o mama ua dikota ua ngeleja ua ngi tangela kuila, se nga kexile ni phata ia ku kala madele, kima kiambote ku vutuka kubhata. Nga kexile ni uôma ua kuila muéne ueji banza kuila ngeji bhangesa akuetu ku tunda uá mu njila íii. Mukonda dia kiki nga xisa o inzo ia ji padele ni ia ji madele.\nKioso ki nga bhixila kubhata, jitata jami ka ngi bazela. Maji mukonda dia ku kamba salu ku sanzala ietu, ngai mu tunga mu ixi ia Alemanha, mua tungile phange iami ia diiala. Muéne ua tokalele ku kibuka kia athu akexile mu zokela o ufôlo ua athu akua Xipânha mu ixi ia Alemanha. Nga divu kiambote bhu kaxi ka athu enhá akexile mu zokela o ufôlo ua akalakadi ni ufôlo ua ahatu. Eme nga bokona ué mu kibuka kiki, eme nga kazala ni diiala ua tokalele ué mu kibuka kiki. Nga banzele kuila nga kexile mu bhanga o kima kia tokala, ni ku bhana ku athu madivulu alungu ni ku zokela o ufôlo ua athu, ni ku nhunga mu ji sanzala mu ku kola o ufôlo ua athu.\nMaji mu ku bhita thembu, nga luuala dingi. Nga mono kuila o akua ku zokela o ufôlo ka kexile mu bhanga kala kia kexile mu zuela ku athu. O phata jami ja dibandekesa dingi ku muvu 1971 kioso minzangala a tokalele mu kibuka kiki, kia te túbhia ku inzo ia dikota ia mukunji ua Xipânha ku mbanza ia Frankfurt ku Alemanha. Ene a bhange kiki phala kulondekesa kuila o jinguvulu ku Xipânha ka kexile mu batula kiambote o madimanda. Maji ngejidile kuila, o ukexilu uenhó ki uexile ukexilu uambote ua ku batula maka.\nKioso ki nga vuala o mon'ami ua dianga, nga tangela muadi uami kuila ki ngeji kuia dingi mu iônge ia akua ku zokela o ufôlo ua athu. Nga divu kia iibha mukonda o makamba mami okulu ka ile mu ngi menekena kioso ki nga vuala. Eme nga kexile mu dibhuidisa se mukonda diahi tuala ku muenhu. O kuila kiexile kima kiambote ku bhanga nguzu phala ku kuatekesa ku lungulula o mundu?\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI: Ku muvu 1976, dikaza Mbangi ja Jihova akua Xipânha, a phupu o dibhitu dietu, a ngi bhana madivulu, eme nga a xikina. Kia ngi kundu lua kaiiadi, nga a bhange ibhuidisu iavulu, ia lungu ni hadi, ni uadiama ni kuiibha. Nga diuanene kiavulu kioso ene kia jikula o Bibidia phala ku tambuijila o ibhuidisu iami ioso! Eme nga xikina o ku di longa o Bibidia ni ene.\nKu dimatekenu, nga kexile mu di longa ngó phala kuijiia. Maji o ima ia lunguluka kioso muadi uami, ni eme tua mateka o kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova mu Kididi kia Ubhezelu. Mu thembu iná tua kexile ni tuana tuiadi. O Jimbangi ja Jihova akexile múia mu tu takana ni ku tu kuatekesa ni tuana tuetu mu iônge. Eme nga mateka o ku zola o Jimbangi ja Jihova.\nNé kiki, nga kexile hanji ni phata javulu ja lungu ni Nzambi. Eme nga banze kuia mu kunda o jindandu jami mu ixi ia Xipânha. Sekulu'ami, uexile padele, ua mesenene kuila ng'eha o ku di longa o Bibidia. Maji o Jimbangi ja Jihova kuenhoko, ku Xipânha, a ngi kuatekesa kiavulu. Ene a tambuijila ni Bibidia o ibhuidisu iami kala kia bhangele o Jimbangi ja Jihova ku ixi ia Alemanha. Nga banze ku mateka dingi o ku di longa o Bibidia kioso ki nga vutuka ku ixi ia Alemanha. Sumbala muadi uami ka kexile dingi mu di longa o Bibidia, eme nga suluka ni ku di longa. Ku muvu 1978, a ngi batizala kala ngi Mbangi ia Jihova.\nMABESÁ U NGA TAMBULA: O kuijiia kua kidi kua Bibidia kuene mu ngi londekesa o ukexilu uambote ua ku kala ku muenhu. Mu kifika, o divulu dia 1 Phetele 3:1-4, di suínisa o ahatu ku 'belesela' o anum'iâ 'ni ku xila kuoso' ni ku kala ni \"kutululuka kua muxima, kua te kiavulu bhu pholo ia Nzambi.\" O itumu íii i ngi kuatekesa ku bhanga kiambote o kikalakalu kiami kia muhatu ni mama kubhata.\nTunde ki nga kituka ngi Mbangi ia Jihova kua bhiti kiá 34 a mivu. Nga zediua kiavulu mu ku sidivila Nzambi ni ku tokala ku muiji umoxi ua kidi mu nzumbi, eme nga sanguluka ué mu ku mona kuila, mu kitanu kia an'ami, kiuana kia mu bhanga uá o kikalakalu kiki.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/itambuijilu-ia-bibidia-phala-muhatu-ua-tokala-ku-kibuka-kia-akua-ku-zokela-o-uf%C3%B4lo-ua-athu-uexile-madele\/","date":"2020-08-06T01:24:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00464.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":993,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Enu mu minzangala ia maiala, ni enu mu an'a ilumba ximanenu o dijina dia Jihova.'\n1. Kikalakalu kiahi kia mu bhanga o minzangala Jikidistá ni kisangusangu kioso?\nTUALA mu ithangana ia kisangusangu. Mazunda ni mazunda a athu a mu kuíza mu ku bheza Jihova. (Dij. 7:9, 10) Minzangala iavulu a sanguluka kiavulu mu ku kuatekesa akuâ kuijiia o kidi kia Bibidia. (Dij. 22:17) O minzangala íii, a kuatekesa o athu ku di longa o Bibidia ni ku zediua ku muenhu. A mukuá a di longa o dimi dia ixi iéngi phala ku kuatekesa o athu a zuela o dimi dienhidi. (Jisá. 110:3; Iza. 52:7) Ihi i u tena ku bhanga phala ku kuatekesa o kikalakalu kiki, kia mu bhanga o mundu ua Jihova?\n2. Kiebhi ki londekesa o phangu ia Timote kuila, Jihova ua uabhela ku bhana ikalakalu ku minzangala? (Tala o foto ia dianga.)\n2 Eie u tena ku sola ni unjimu ku bhanga ima mu unzangala uê, ia-nda ku ku kuatekesa ku tambula maujitu a mukuá mu kilunga phala ku sidivila Nzambi. Mu kifika, kioso kiexile mona-ndenge, Timote mukua Listra, ua solo ni unjimu, mu kiki muéne ua tambula o ujitu ua ku kala mukunji ua ixi iéngi, kioso kia tenesa 20 a mivu. (Ika. 16:1-3) Nange o poxolo Phaulu ua tumina ngó Timote ku vutuka mu Tesalonika phala ku kuatekesa o jiphange, kioso kia zukutisa Phaulu, anga u xisa o kilunga kia Tesalonika, mu ku bhita jimbeji. (Ika. 17:5-15; 1 Tes. 3:1, 2, 6) U tena ku xinganeka kiebhi kia divu Timote kioso kia tambula o ujitu iú?\nO KIMA KIA BETA-O-KOTA KI UA TOKALA KU SOLA\n3. Kiebhi o kima kia beta-o-kota ki u tena ku sola ku muenhu, ni thembu kuxi ki ua tokala ku sola?\n3 Ua tokala ku sola ni unjimu kindala, ki uala hanji munzangala. Maji kuala kima kia beta-o-kota ki ua tokala ku sola\n4. Ima iahi i u sola e tena ku ku kuatekesa mba ku ku fidisa ku sidivila Nzambi?\n4 Mu kidi, o ku sola ku sidivila Jihova, ki kiene ngó o kima ki tena ku ku kuatekesa ku muenhu. Mu kifika, nange u dibhuidisa se ua-nda kazala mba kana, se ua-nda kazala ni nanhi, ni kuebhi ku ua-nda kalakala. O ima ioso íii iala ni valolo, maji kia dianga ua tokala ku sola ku sidivila Jihova ni muxima uê uoso. (Mate. 30:19, 20) Mukonda diahi? Mukonda o ima ioso íii i kalakala kumoxi. O ima i u sola ia lungu ni ukaza mba salu i tena ku kuatekesa mba ku fidisa o sidivisu i u bhanga phala Nzambi. (Sokesa ni Luka 14:16-20.) O kia mukuá se u sola ku sidivila Nzambi, ua-nda sola ué kiambote kaza diê ni salu iê. Mu kiki, kia dianga ua tokala ku sola o kima kia beta-o-kota ku muenhu uê.\nIHI I UANDA BHANGA MU UNZANGALA UÊ?\n5, 6. Bhana phangu i londekesa kiebhi o ku sola kiambote, ku kuatekesa ku tambula maujitu a mukuá a ku sidivila Jihova. (Tala ué o diambu, \"O Kima ki Nga Solo ki Nga Kexile Ngi Mon'a Ndenge\" mu mulangidi iú.)\n5 Se u dianga ku sola ku sidivila Nzambi, ua-nda kuijiia ihi ia mesena muéne kokué, ni ku sola kiebhi ki ua-nda mu sidivila. Saí phange mukua Japão ua soneka: \"Kioso ki nga kexile ni 14 a mivu, ngendele mu boka ni kafunga ka kilunga, muéne ua mono kuila ki ngi uabhele o sidivisu ia ku boka. Ni henda ioso muéne ua ngi ambela: 'Ndé ku bhata, Yuichiro. Xikama u xinganeke kiambote o ima ia bhange Jihova phala eie.' Nga bhange kala kia ngi tendelesa. Mu kidi, nga bhiti izuua mu ku xinganeka ni ku samba ia lungu ni maka enhá. Bhofele bhofele, nga lungulula o ukexilu uami. Mu ku bhita kithangana, nga mateka ku uabhela ku sidivila Jihova. Nga mateka ku tanga milongi ia lungu ni akunji a jixi jengi, anga ngi mateka ku xinganeka ia lungu ni ku sidivila Nzambi ni muxima uoso.\"\n6 Yuichiro u suluka: \"Nga solo ku bhanga ima ieji ngi kuatekesa ku sidivila Jihova mu jixi jengi. Mu kifika, nga solo ku di longa o dimi dia Kingileji. Kioso ki nga zubha o xikola nga solo ku kalakala ngó kaxaxi ka kizuua, nga kexile mu longa o dimi dia Kingileji, phala ku kala muboki ua thembu ioso. Kioso ki nga tenesa 20 a mivu nga mateka ku di longa o dimi dia Mongólia, eme ngai ku kunda kibuka kia aboki a dimi dia Mongólia. Mu ku bhita mivu iiadi, ku muvu ua 2007 ngai mu ixi ia Mongólia. Kioso ki ngai mu boka ni aboki a thembu ioso, nga mono kuila o athu a mesenene kuijiia o kidi, mukonda dia kiki nga solo kuia ku tunga mu ixi ienioió phala ku a kuatekesa. Nga vutuka ku Japão phala ku di sokejeka. Nga mateka o sidivisu ia thembu ioso ku ixi ia Mongólia ku mbeji ia Kasamanu, ku muvu ua 2008. Ki bhonza ku tunga mu ixi íii. Maji o athu a mu xikina o njimbu iambote, mu kiki, ngi tena ku a kuatekesa ku zukama kua Jihova. Nga mono kuma nga solo o kima kia beta-o-kota ku muenhu uami.\"\n7. Ihi i tua tokala o ku sola, ni phangu iahi ia tu xila Mozé?\n7 Muthu uoso-uoso, mbangi ia Jihova ua tokala ku sola ihi ia-nda bhanga ni kithangana kiê. (Josu. 24:15) Ki tu tena ku mi tangela se mua tokala ku kazala, mba se nanhi mua tokala ku kazala né, mba salu iebhi i mua tokala ku sola. O kuila mua-nda sola salu ki i bhingi ku tambula ilongesu mu ithangana iavulu? Saí minzangala mudienu Jikidistá, a tungu mu jisanzala muene o uadiama, a mukuá a tungu mu jimbanza muene o umvuama. Ku mundu uoso kuezala minzangala kála enu, kala muthu uala ni ídifua iê ni uhete uê ni kixikanu kiê. Nange ima iavulu ki i difu ko kuenu, kála kia kexile o minzangala akua Jihebeleu mu ixi ia Ijitu, ka difuile ni munzangala Mozé. Muéne uexile mvuama mukonda uexile mulaula a sobha Falaó, maji o minzangala ia mukuá, exile abhika. (Mak. 1:13, 14; Ika. 7:21, 22) Kála enu, ene akexile mu ithangana ia bhonzele. (Mak. 19:4-6) Muthu ni muthu ua solo ihi ia tokalele o ku bhanga ni muenhu uê. Maji Mozé ua solo kiambote.\n8. Kuebhi ku mu tena ku sanga kikuatekesu phala ku sola ni unjimu?\n8 Jihova u ku kuatekesa ku sola ni unjimu mu unzangala uê. Muéne u ku longa itumu ia Bibidia i ku kuatekesa mu ithangana ioso. (Jisá. 32:8) O jitata jê ja Kidistá ni tufunga mu kilunga a tena ku kulondekesa o ibatulu i tena ku ku kuatekesa kioso ki u dibhana ni ibhidi. (Jisa. 1:8, 9) Tu di longe itumu itatu ia Bibidia i tena ku ku kuatekesa ku sola ni unjimu.\nITUMU ITATU IA BIBIDIA I TENA KU KU KUATEKESA\n9. (a) Kiebhi Jihova kia tu bhana o ujitu ua ku sola kia uabha mu kiki kia iibha? (b) 'O ku dianga o ku sota o Utuminu ua Nzambi' ku tu bhekela maujitu ahi?\n9 Diangenu-phe kusota o Utuminu ua Nzambi ni uiukilu uê. (Tanga Matesu 6:19-21, 24-26, 31-34.) Jihova ua tu bhana o ufôlo ua ku sola. Muéne ka zuela kuila ua tokala ku bhita o kithangana kioso ku muenhu uê mu ku boka o Utuminu ua Nzambi. Maji Jezú ua tu bhana kitumu ki tu kuatekesa ku dianga ku sota o Utuminu. O ukexilu uê ua ku kaiela o kitumu kiki, kia-nda ku kuatekesa kulondekesa o henda iê kua Nzambi, o henda iê ku athu ni kisakidilu kiê ku kidielelu kia muenhu ua kalela-ku. Kioso ki u xinganeka mu ukaza ni salu, xinganeka ué se o kima ki ua-nda sola kia-nda ku bhangesa ku sota kiavulu o jimbongo mba kia-nda ku kuatekesa ku bandekesa o vondadi iê ia ku boka o Utuminu ua Nzambi ni uiukilu uê.\n10. Ihi ia bhangesa Jezú ku sanguluka, ni ihi i tena ku ku sangulukisa?\n10 Sota o ku zediua mu ku sidivila akuenu. (Tanga Ikalakalu 20:20, 21, 24, 35.) Jezú ua tu longo o kitumu kiki kia dikota. Muéne ua sangulukile kiavulu ku muenhu, mukonda muéne ua bhangele o vondadi ia Tat'ê mu veji dia ku bhanga o vondadi iê. Jezú ua sangulukile kiavulu mu ku mona o athu ku xikina o njimbu iambote. (Luka 10:21; Nzuá 4:34) Nange eie uejiia kiá o ku sanguluka kuijila mu ku kuatekesa o athu. Se u sola ni kikuatekesu kia itumu ia tu longo Jezú, ua-nda sanguluka, ua-nda sangulukisa ué Jihova.\n11. Mukonda diahi Mbaluke ka sangulukile dingi, ni ihi ia mu tendelesa Jihova?\n11 O ku sanguluka kuetu kua beta-o-kota kuijila mu ku sidivila Jihova. (Jisa. 16:20) Maji tu mona kuma nange Mbaluke, uexile musoneki ua Jelemiia ua jimbile o kidi kiki. Saí kithangana muéne ka sangulukile dingi mu ku bhanga o sidivisu ia Jihova. Jihova ua mu ambela: \"Eie anga uia ni kusota maunéne? Kana ku a sota; Mukonda nga-nda ku bheka kuiibha ku thandu dia xitu ioso . . . eie-phe o muenhu ué uene u nga-nda ku ku bhana kuma iene o mbole ié kuoso-kuoso ku u di texila.\" (Jel. 45:3, 5) Ihi i u banza? Ihi ia sangulukisa Mbaluke\n12. Ihi ia solo Ramiro ia mu bhangesa ku sanguluka ku muenhu?\n12 Phang'etu Ramiro, ua sange ku sanguluka kua kidi mu ku sidivila o athu. Muéne uambe: \"O muiji uami ngadiama, ua tungu mu sanzala ku Milundu ia Andes. Phang'ami ia dikota ua mesenene ku ngi futila o xikola ia katunda, iú uexile ujitu ua dikota. Maji ki ku bhitile luua thembu, tundé kia ngi batizele kala Mbangi ia Jihova, nga tambuile ué o ujitu ua mukuá\n13. Mukonda diahi, o kithangana kia unzangala kiene o kithangana kiambote phala ku sidivila Jihova ni muxima uoso?\n13 Sanguluka mu ku sidivila Jihova mu unzangala uê. (Tanga Ndongixi 12:1.) Kana ku banza kuila ua tokala ku dianga ku sota salu phala ku sidivila Jihova. Lelu ki uala hanji munzangala kiene o kithangana kiambote phala ku sidivila Jihova ni muxima uoso. Minzangala iavulu ka kazala luua, ene ala ni sauidi, ni ngunzu ia ku tena ku dibhana ni ibhidi i moneka mu ikalakalu ia bhanga. Ihi i ua mesena ku bhanga phala Jihova mu unzangala uê? Nange ua mesena ku kala muboki ua thembu ioso. Nange ua mesena ku kalakala mu mbambe ia madimi a jixi jengi. Mba nange ua mesena ku kuatekesa dingi o kikalakalu mu kilunga kiê. Kabasa kikalakalu ki ua mesena ku bhanga mu sidivisu ia Nzambi, kia-nda bhinga kuila u dikila o ibhindamu iê. Thembu kuxi i nga-nda bhinga phala ku tambula ilongesu? Kikalakalu kiebhi ki nga-nda sola?\nBELESELA O ITUMU IA BIBIDIA PHALA KU KU KUATEKESA KU SOLA NI UNJIMU\n14. Ihi i ua tokala kuijiia kioso ki u sola o salu?\n14 O itumu itatu ia Bibidia i tua di longo, i tena ku kuatekesa ku sola o kikalakalu kia tokala phala eie. Sé phata o jimesene jê ja xikola ejiia kuebhi ku u tena ku sanga o salu mu mbanza iê. Mba nange o matenda a unguvulu a tena ku ku londekesa kuebhi ku u tena ku sanga salu mu mbanza iê mba mu mbanza mu ua mesena kuia ku sidivila Nzambi. O athu iá a tena ku ku kuatekesa\n15, 16. Nanhi u tena ku ku bhana ndunge phala ku sola kiambote o kikalakalu kiê?\n15 Kioso ki u sanga o ikalakalu íii, ua-nda bhinga kikuatekesu kia Bibidia. (Jisa. 1:5) Nanhi u tena ku ku kuatekesa ku sola o salu iê bhu kaxi ka itumu ia Bibidia? Ívua o athu a zolo Jihova, a ku zolo, a kuijiia eie ni ibhindamu iê. Ene a-nda ku ku kuatekesa ku kala fiiele mu ima i u bhanga ni ima i ua mesena ku bhanga. Nange o milongi ia-nda ku bhana, ia-nda ku kuatekesa ku tonginina kiambote o ima i ua mesena. Se o Jitata jê a zolo Jihova, didi dibesá dia dikota! O tufunga mu kilunga kiê athu a kulu mu nzumbi, ene a tena ué ku ku bhana kikuatekesu. Ua tokala ué kuzuela ni aboki a thembu ioso ni tufunga tua ilunga. Mukonda diahi ene a solo ku sidivila Nzambi ni muxima uoso? Kiebhi kia mateka ku bhanga o sidivisu ia thembu ioso, ni kiebhi kia dikila o ibhindamu iâ? Mabesá ahi a tambula?\n16 O athu ió a kuijiia kiambote a tena ku ku bhana ndunge iambote. Mu kifika, nange ua mesena ku xisa o xikola phala ku kala muboki ua thembu ioso mukonda kua mesena ku bhanga o kikalakalu kia bhonzo kia xikola. O muthu ua ku zolo u tena ku mona se mukonda diahi eie ua mesena ku xisa o xikola. Mu kiki, muéne u tena ku ku kuatekesa ku tendela kuila, o ku kolokota bhu xikola, kua-nda ku kuatekesa ku di longa ku kolokota. O ukexilu iú kima kia bhingi phala ku sidivila Jihova ni muxima uoso.\n17. Salu iahi ki tu tokala ku i sola?\n17 O athu oso a sidivila Jihova a-nda dibhana ni ibhidi i tena ku a zozesa mu nzumbi mba ku a sondolokesa kua Jihova. (1 Kol. 15:33; Kol. 2:8) Maji saí ikalakalu ia beta ku kala iluezu mu nzumbi phala eie. O kuila saí athu mu mbanza iê 'a jimbidisa o kixikanu kiâ,' mukonda dia ku sola salu ia iibha? (1 Tim. 1:19) Ua tokala ku dilanga phala ku sole salu i tena ku zanga o ukamba uê ni Nzambi.\nSANGULUKA MU KU KALA U MUNZANGALA UA KIDISTÁ\n18, 19. Se o muthu kala luua ni vondadi ia ku sidivila Jihova, ihi ia tokala ku bhanga?\n18 Se ua mesena ku sidivila Jihova ni muxima uoso, katula mbote mu maujitu ejila mu ku kala munzangala ua Kidistá ua Nzambi. Sola o ima ia-nda ku ku kuatekesa ku sidivila Nzambi ni kisangusangu kioso mu ithangana íii ia bhonzo.\n19 Ku mbandu ia mukuá, ihi i ua tokala ku bhanga, se ki uala ni vondadi ia ku sidivila Jihova? Kana ku bhuila mu ku suínisa o kixikanu kiê. Kioso o poxolo Phaulu kia zubha ku jimbulula o ngunzu ia bhange phala ku tambula o mabesá a Nzambi, muéne ua soneka: \"O ki kala sai ni bhuma bhu mua kuatela kilunji kiengi, kieniokio ue Nzambi u mi jimbuluila-kiu. Maji bhuoso kiá bhu tua suku, tu kuatienu uendelu umoxi.\" (Fil. 3:15, 16) Kolokota mu ku xinganeka ku henda ia Nzambi ni itendelesu iê ia unjimu. Jihova muene o muthu u tena ku ku kuatekesa ku sola o kima kia beta-o-kota kindala ki uala hanji munzangala.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140115\/sola-ni-unjimu-mu-unzangala\/","date":"2020-08-09T06:36:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00529.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2329,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.37,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kála o mukua dibhata ua uabhela kubhana, Jihova u tu bhana kudia kuavulu mu nzumbi.\n\"O Jihova dia Ilombo, mundu uoso ua-nda ku u bhangela kizôkola\"\n25:6\nM'ukulu, kudia kumoxi kuexile mu lombolola kutululuka ni ukamba uambote\n\"Malonga a uôngo ua ifuba, ni vinhu ia iuka ia kenzuluka kiambote\"\nMalonga a uôngo ua ifuba, ni vinhu ia iuka, a lombolola o kudia kua beta kota mu nzumbi kuene mu tu bhana Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/katatu-2017-mwb\/milongi-ia-katat2-8\/jihova-u-langa-o-mundu-u%C3%AA\/","date":"2020-08-12T15:42:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738905.62\/warc\/CC-MAIN-20200812141756-20200812171756-00531.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Saí dicionário diambe kuila o ungijiie, \"o ku di longa kiambote o ibhangelu ni ifua ia ima iene mu ngongo mu ku i tonginina kiambote, ku i fikisa ni ku i zonga.\" Phala kubhanga ioso íii, kubhinga nguzu iavulu, kutena ué kubhuidisa o muthu. O jingijiie a bhita ji semana javulu, jimbeji katé muene mivu iavulu mu kufikisa ni kutonginina o ima. Saí ithangana né muene ni nguzu ioso ia bhanga, kene mu sanga o ima iene mu sota, maji o jingijiie ene mu bhanga ima iavulu iene mu kuatekesa o athu. Tala o ifika íii.\nSaí ditenda mu ixi ia Europa diene mu bunda plastico ni ikenzelu ia katunda phala ku bhanga makina i tena ku kenzula o menha phala o muthu ka kuate uhaxi mu ku nua menha ezala ni ibamba. O ji makina jiji jene mu kuatekesa kiavulu o athu mu ithangana ia mavuua kála o divuua dia bhiti mu ixi ia Haiti ku muvu ua 2010.\nO jingijiie, a te bhulu makina a ixana satelite mba GPS. Ku dimatekenu, o GPS íii a i bhangele ngó phala kukuatekesa o masoladi, maji iene i kuatekesa ué o endexi a makalu, a iphululu ni a ji naviiu; i kuatekesa ué o manhanga ni akua ku banda o milundu phala a tene kusanga o njila. Tu sakidila o jingijiie a bhange o makina íii ia GPS, i tena ku kuatekesa o muthu kubhixila bhuoso bhua mesena.\nEie uala ni mutelembe ua kafuetele, komputadolo mba internete? Ua katele kiá kiavulu, maji mukonda dia uhete ni unjimu ua jingijiie mu kusanga ukexilu ua ubhe ua kusaka, eie ua disanze? Uene múia kididi kiéngi ni iphululu? Se kiene, ijiia kiu kuma ua mu katula mbote mu ima i bhanga o jingijiie phala o athu. Mu kiki, o unjimu ua jingijiie u ku bhekela mbote mu maukexilu avulu.\nO DISUKILU DIA UNJIMU UA JINGIJIIE\nPhala kubandekesa o kuijiia kuâ, o jingijiie ja lelu a mu tokuesa kiavulu o ima iene mu ngongo. O jingijiie ji kalakala ni atomo a mu tokuesa kiavulu kiebhi ki kalakala o ima iala moxi ia atomo. Jingijiie ja mukuá mu mazunda ni mazunda a mivu ene mu sota kutendela kiebhi kia moneka o ngongo. Mu kutokuesa mu ididi iavulu, saí jingijiie amba kuila se o Nzambi uávu o Bibidia, muthu ua kidi muene, a-nda tena ku mu sanga.\nSaí jingijiie ja katunda ni akua uanji aia dingi dikanga mu kubanza. Ene a xikina ia zuela o ngijiie ngana Amir D. Aczel kuila, \"se-ku kima kilondekesa kuila kuene Nzambi.\" Mu kifika, saí ngijiie ia fuma uambe kuila, \"o ku kamba kima kilondekesa kuila kuene Nzambi ua bhange o ngongo ioso, kulondekesa kuila mu kidi ki kuene Nzambi.\" Jingijiie ja mukuá amba kuila o Nzambi uávu o Bibidia, ua bhange o ima ni \"ipheteka\" mba mu ukexilu ki tu tena ku u jimbulula.\" *\nMaji tua tokala kuibhula: O kuila o jingijiie a di longo kia soko ia lungu ni ngongo, a tena kujimbulula kiambote o ima? Kana. O jingijiie a tungununa ima iavulu ia ubhe, maji jingijiie javulu a xikina kuila kuene hanji ima iavulu ia kambe o kuijiia, nange nuka a-nda tena ku i ijiia. O ngijiie ia katunda ua tambula o kikoué kia Nobele mukonda dia kutendela kiambote o ima iene mu ngongo, ngana Steven Weinberg uambe: \"Nuka tua-nda tena kukala ni kuijiia kua soko kua lungu ni ima.\" O mulongexi ngana Martin Rees, ua soneka: \"Sai ima o athu nuka a-nda i tendela.\" Tu tena kuzuela kuila kuene ima iavulu mu ngongo, iofele mba ia makota, katé kiki o jingijiie ka tena ku ijimbulula. Tala o ifika íii:\nO jingijiie akua ku di longa o idiandu ia mikutu ia athu ni ia iama, kene mu tendela kiambote o ima iene mu bhita mu ji célula ja athu ni ja iama. Kiebhi o ji célula kiene mu bhinga nguzu iavulu, kiebhi kiene mu bhanga o ji proteina ni kiebhi kia di uanuna mudiâ. O ibhuidisu íii o jingijiie katé kiki ka i tambuijila hanji.\nO kuijiia kuila kuene nguzu i sunga o muthu ni ima, kuene mu kuendesa o athu izuua ioso. Maji katé kiki, o jingijiie kene mu tena ku i jimbulula. Ene kejiia kiambote kiebhi o nguzu íii i sunga o muthu kioso muéne kia tuka mba kiebhi o dieji di kala muene ku muxinda uê mu ku nhunga o ixi.\nO jingijiie akua ku di longa o ngongo, amba kuila 95 a ji pursentu ja ima iene mu ngongo kana-ku makina i tena ku i mona mba ku i kuata. O jingijiie jiji, a uana o ima mu ibuka iiadi, ima ia vundu ni nguzu ia vundu. Kana-ku muthu uejiia kiebhi kiala o ima íii.\nKuene hanji ima ia mukuá a kambe kuijiia, o ima íii iene mu bhidika o kilunji kia jingijiie. Mukonda diahi kima kiambote kuijiia o maka enhá? Saí ngijiie musoneki, uambe: \"O ima i tua kambe o kuijiia ia beta mu kuvula, o ima i tuejiia ndenge. Mu diami, o kuijiia o kidi kiki, kieji bhangesa o athu ku jikula o mixima iâ phala kuijiia dingi ima ia mukuá, mu veji dia ku di zangeleka mu kufika kuila ejiia kiá ioso.\"\nKiki-phe se ua mu dibhuidisa se o ungijiie ua athu uala kota o Bibidia ndenge, anga u kamba ku dielela kua Nzambi, xinganeka mu kifika kiki: Se o jingijiie ni jifalamenda jâ ja katunda ene mu tena kuijiia bhofele o ima ia bhange Nzambi, o kuila kima kiambote kudituna o ima ia kambe kuijiia o jingijiie? Ku disukilu dia milongi ia lungu ni ima iene ku dimbinza, o divulu Enciclopédia Britanica diambe: \"Mu ku bhita 4.000 ja mivu mu ku di longa o ima iene ku dimbinza, kiene mu bhonza hanji ku di longa o ngongo, kála kia bhonzele ku akua Babilonha.\"\nO Jimbangi ja Jihova a xila o ibanzelu ia athu ia lungu ni maka enhá. Etu tu di suínisa kukaiela o itendelesu ia Bibidia: \"Kalenu mu athu mua tetuluka, athu oso a m'ijiie na-kiu.\" (Filipe 4:5) Mukonda dia kiki, tua ku suínisa kuijiia kiebhi o milongi ia Bibidia ni ima i xikina o jingijiie saí bhabha ia difu.\n^ kax. 9 Saí athu a dituna o Bibidia mukonda dia ulongelu ua jingeleja, ene mu u lungulula ithangana ioso kála o ulongelu ua kuila o ixi o muxima ua ngongo ioso, mba o ulongelu ua kuila Nzambi ua bhange o ngongo mu izuua isamanu kala kizuua ni 24 kia ji ola.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/o-ungijiie-ku-muenhu-u%C3%AA\/","date":"2020-08-11T17:23:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00345.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1065,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.329,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso akua Izalaiele kia bhixila mu Ixi ia Kanena, o balaka ia kutakanena iene ia kexile o kididi kia ubhezelu ua kidi. O akunji akexile mu longa o Kitumu, o afundixi akexile mu kuendesa o kifuxi. O mbandu íii i londekesa kiebhi kiene mu divua akuetu mukonda dia ima i tu sola ni ima i tu bhanga. Kala muthu mu Izalaiele ua tokalele kukumbidila o kikalakalu kiê kua Jihova ni kua phang'iê. Lombolola kiambote kiebhi o phangu ia Debola, Nouemi, Josuué, Hana, mon'â Jefete ni Samuuele ia kuatekesa akuâ. Londekesa kuila katé muene ni athu kexile akua Izalaiele, kála Lahaba, Lute, Jaiele, ni akua Ngibiione, a solo kukala ku mbandu ia akua Izalaiele mukonda a mono kuila Nzambi ua kexile mua zokela.\nIN THIS SECTION\nDISÁ 29\nNzambi ua bhana itendelesu kua Josuué i tena ue ku tu kuatekesa lelu.\nDISÁ 30\nO ilumbu ia Jedikó ia buika. Maji o inzo ia Lahaba iemanene, sumbala a i tungu ku kilumbu.\nDISÁ 31\nJosuué ua sambe kua nzambi uixi: \"Dikumbi imana hanji\" O kuila Nzambi ua tambuijila?\nDISÁ 32\nKioso Josuué kiafu, akua Izalaiele a mateka kubheza iteka. Muenhu uâ ua bhonzele, maji kueza o Mufundixi Balake, ni polofeta Debola ni Jaiele ua kuata o phapha!\nDISÁ 33\nKiiadi kia atudi a vutuka mu ixi ia Izalaiele. Muhatu umoxi, Lute, uai mu kalakala mu dibhia, muenhomo a mu tale kuala Bouaji.\nDISÁ 34\nKioso akua Midiiana kia tatesa akua Izalaiele, o mundu ua Izalaiele ua bhingi ua diondo kua Jihova phala kua kuatekesa. Kiebhi o kakibuka kofele ka Ngidiione kia tenene kutolola 135.000 ja jinguma?\nDISÁ 35\nElikana uambata Hana, Penina, ni tuana tuê phala kubheza Nzambi mu balaka iê mu mbanza ia Silo. Kuenhoko, Hana ua sambe mu kubhinga mona. Kioso kia bhiti muvu, ua vuala Samuuele!\nDISÁ 36\nKikanenu kiahi kia bhange Jefete ni mukonda diahi? Kiebhi o mon'â Jefete kia divu kioso kievu o kikanenu kia tat'ê?\nDISÁ 37\nO ana kiiadi kia mukunji ua dikota Eli, akexile mu sidivila mu balaka ia kutakanena maji ene ka kexile mu belesela o itumu ia Nzambi. Maji Samuuele ua di tunguile mu kaxi kâ, Jihova ua zuelele-nê.\nDISÁ 38\nNzambi ua bhana nguzu iavulu kua Sansau phala kubhânga ni akua Fidixia maji kioso Sansau kia kambe kubanza kiambote, akua Fidixia a muambata.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/6\/","date":"2020-08-03T18:56:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00554.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":371,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.313,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"TALA O VIDIU, JIHOVA KA-NDA JIMBA O HENDA I MU LONDEKESA. MU KUSULUKA, TAMBUIJILA O IBHUIDISU IA KAIELA:\nIbhidi iebhi i moneka mukonda dia ku kuka?\nIebhi o idifua iambote i kala na-iu o athu, kioso kia kuka?\nSe ua kuka kiá, kiebhi o madivulu a Ijila 19:32, ni Jisabhu 16:31, a tena ku ku kuatekesa?\nKiebhi Jihova kia mona o jiselevende jê ja kuka, ki ji tena dingi kuboka kiavulu?\nIhi i kingila Jihova kokuetu, né muene se tua kuka kiá?\nKiebhi o adiakimi kia tena kusuinisa o minzangala?\nKiebhi kia ku kuatekesa ku phange ua kuka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambuadi-2017-mwb\/milongi-ia-15-21-ia-kasamb\/jihova-ka-nda-jimba-o-henda-i-mu-londekesa\/","date":"2020-08-13T02:07:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00048.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":96,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.312,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Sai kizuua mu usuku, Nabukodonozolo ua loto nzoji ia mu kuatesa uôma. Muene uexana o jinganga jê phala ku mu jimbuila o nzoji. Maji sé-ku muthu ua tenene ku mu jimbuila-iu. Mu kusuka-ku, o sobha ua zuela ni Daniiele.\nNabukodonozolo uambela Daniiele: 'Mu nzoji nga mono muxi. O muxi iú ua lebhele kiavulu, katé ku diulu. Athu oso mu ngongo a tenene kumona o muxi uenhó. Ua kexile ni mafue auabha ni ibundu iavulu. O iama ia kexile mu xikama bhu kilembeketa kiê, o jinjila ja kexile mu tunga o ikalanga iâ mu mabhanda a muxi. Anga ku diulu, kua tuluka anju. Muene ua dikola: 'Batula o muxi ni jithangu jê. Maji o kixinji kia kixina kiê ki kale ni jindanji jê mu mavu, kiene mu ki kuikile ku isasa ia mukáu bhu lubhambu lua felu ni ngondo. O muxima ua muxi a-nda u lungulula, ki ua-nda kala dingi ni muxima ua muthu maji ua-nda kala ni muxima ua kiama, ua-nda kala kienhiki katé mu sambuadi dia jithembu. Athu oso a-nda kuijiia kuila Nzambi muéne o Nguvulu u tumina, muene u tena kubhana o utuminu ku uoso ua mua-ndala.'\nJihova ua jimbuluila Daniiele o nzoji. Kioso Daniiele kia tendela o nzoji, uôma ua mu kuata. Muene uixi: 'Sobha, tamanu o nzoji íii ia tokalele ku jinguma jê, maji ia ku tokala eie. O muxi ua dikota, uo batule, eie-muene. O utuminu uê ua-nda texika, eie ua-nda dia iangu kala ki bhanga o kiama kia muxitu. Maji kuma o anju ia tendelesa phala kuxisa o kixinji ni jindanji, kupholo dia kuenda ua-nda kituka dingi u sobha.'\nMu kubhita muvu, Nabukodonozolo ua kexile mu kuenda ku thala dia sabhalalu iê, ua kexile mu tala ni kuximana o ixi ia Babilonha. Muene uixi: 'Tala ngó o mbanza ia fuama i nga tungu. Ngi muthu ua dikota!' Kioso kia kexile mu zuela, ku diulu kua tundu dízui, dixi: 'Nabukodonozolo! Mu kiki, ua texi o utuminu ué.'\nBhenhobho, Nabukodonozolo ua kituka dilaji ua difuangana ni kiama kia muxitu. Mu kiki, ua xisa o mbonge iê iu uai mu muxitu kála kiama. O ndemba ia Nabukodonozolo ia sabhuka kiavulu kála ki sabhuka o ndemba ia holokoko, o iala iê ia dibhange kala o iala ia njila.\nMu kubhita sambuadi dia mivu, Nabukodonozolo ua disanze, Jihova ua mu bhange dingi sobha ia Babilonha. Bhenhobho, Nabukodonozolo uixi: 'Ngi ximana Jihova, Muenexi'a diulu. Mu kiki ngejiia kuila Jihova muéne o Muenexi. Oso a dizangeleka muene u a tulula, u bhana o utuminu kua ió uoso ua muandala.'\n\"O izala iene mu tuama anga ku kaiela o kusenguluka; o kudizangeleka kua muxima kuene mu diangela, anga kukaiela kiua o kibhalu.\"—Jisabhu 16:18","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/10\/nabukodonozolo-nzoji-muxi\/","date":"2020-08-03T17:44:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00563.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":440,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"11:6-9\nO kikanenu kiki kia dikumbidila kiebhi ku akuâ izalaiele\nNé kioso akuâ Izalaile kia tundu mu ubhika mu Babilonha, né kioso kia tungu dingi ku ixi iâ, ka bhingile kukala ni uôma ua iama né ua kifuxi kia masoladi.\n—Ej 8:21, 22\nKiebhi o kikanenu kiki kia mu dikumbidila lelu\nO kuijiia kua Jihova kuene mu lungulula o ukexilu ua athu. Athu exile ijibhangânga m'ukulu, lelu a kituka akuâ paze. O kuijiia kua lungu ni Nzambi kuene mu uabhesa o palaízu mu nzumbi\nKiebhi o kikanenu kiki kia-nda dikumbidila ku hádia\nO ixi ioso ia-nda kituka palaízu, o athu ka-nda kala dingi ni uôma, a-nda kala ni kutuluka kua kidi kála kia mesenene Nzambi ku dimatekenu. Kana-ku kiama mba muthu ua-nda kuatesa uôma\nPhaulu a mu lungulula bhu kaxi ka milongi ia Nzambi\nKioso kiexile Falizeu, ua kexile ni ukexilu ua difuile ni ua kiama.\n—1Ti 1:13\nO kuijiia kua kidi kua lungulula o ukexilu uê.\n—Ko 3:8-10","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kaiiadi-2016-mwb\/milongi-ia-kaiia19-25\/ixi-ioso-ia-k%C3%A9zala-ni-kuijiia-kua-lungu-ni-jihova\/","date":"2020-08-11T17:17:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00253.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":154,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o kitangelu kié kia Bibidia ki ku bhekela usudi, mba kusanguluka? O kusanguluka kuijila mu ukexilu uambote ua kutanga. Tu mone se ihi i u tena kubhanga phala kuuabhela dingi o kitangelu kié.\nSola Bibidia io lungulule ni kidi kioso, ki i bhonzo ku i tendela. Se u tanga divulu diala ni izuelu iavulu ia bhonzo mba izuelu iókulu kiá, eie kua-nda kala ni vondadi ia kutanga o divulu didi. Mu kiki, sola Bibidia iala ni izuelu ia bhebhuluka i u tendela kiambote, i tula ku muxima ué, io lungulule ni kidi kioso. *\nTanga ni kikuatekesu kia internete. Lelu, o Bibidia ki iala ngó mu jipapela mba divulu di tu tena kukuata bhu maku, maji iala uê mu internete. Sai Jibibidia a tena ku ji tanga bhu kaxi ka internete mba ku ji katula phala ku ji tanga mu jikomputadolo, jitablete, ni mitelembe ia kafuetele. Sai Jibibidia ué, jala ni jifalamenda ji tena ku ku kuatekesa kutala jivelusu ja mukuá, mba ku ji sokesa ni jibibidia ja mukuá, kioso ki uia ni kutanga. Se ua mesena kuívua, mu veji dia kutanga, sé-ku maka, mukonda sai Jibibidia jo ngalavale kiá. Athu avulu a uabhela kuívua o milongi ia Bibidia kioso kiendela mu maximbombo, kioso kia mu sukula, mba kubhanga kima kioso-kioso kia ehela kuívua. O kuila u tena kufikisa o maukexilu iá?\nTokuesa o milongi i ua mu tanga. O jifalamenda ja kutokuesa o Bibidia, ji tena ku ku kuatekesa kukatula mbote mu kitangelu kié. Kuene jimapa ja jixi jo tange mu Bibidia. O jimapa jiji ja-nda ku ku kuatekesa kusanga ididi, ni kuijiia se kithangana kiahi kia bhiti o misoso i ua mu tanga. O milongi iala mu kadivulu kaka, mba iala mu mbandu \"Ensinos Bíblicos\" mu kijimbuete kia jw.org, i tena ku ku kuatekesa kuijiia kiambote o dilomboluelu dia jimbandu ja Bibidia.\nTanga mu maukexilu avulu. Se kutanga o Bibidia tundé ku dimatenu ndú ku disukilu, kua mu ku bhonza, o kuila u tena kumateka mu kutanga o jimbandu ji ua zolo dingi? Se ua mesena kudilonga dingi ia lungu ni muthu a mu tange kiavulu mu Bibidia, u tena kusola jimbandu ji zuela ia lungu ni muthu muenhú. Mu kifika mu kaxa, \"Ejiia o mienhu ia athu a a tange mu Bibidia.\" muala maukexilu aiiadi. Nange ua mesena kutanga o Bibidia mu ukexilu kala kia bhitile o misoso. U tena kufikisa o maukexilu iá?\n^ kax. 4 Athu avulu a xikina kuila, o Bibidia Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada io lungulule ni kidi kioso, ki i bhonzo ku i tendela. O Bibidia íii, io bhange ku Jimbangi ja Jihova, iala kiá mu 130 a madimi. Eie u tena kukatula kópia ia Bibidia íii mu kijimbuete kia jw.org mba kukatula bhu kaxi ka falamenda ia JW Library. Mba, se ua mesena, o Jimbangi ja Jihova a tena ku ku bhana-iu ku bhata dié.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/kuuabhela-kutanga-o-bibidia\/","date":"2020-08-03T18:10:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00572.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":475,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.291,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Bibidia, tu sanga-mu o njimbu ia Nzambi, mba milongi phala etu lelu. I tu londekesa kiebhi ki tu tena ku zediua ku muenhu, ni ku kala ni ukamba ni Nzambi. O Bibidia i tambuijila o ibhuidisu íii:\nKIEBHI KI U TENA KU SANGA O JIVELUSU JA BIBIDIA\nMu Bibidia, tu sanga-mu 66 a madivulu. A a uane mu jimbandu jiiadi: Mikanda ia Hebalaiku Alamaiku, (Kikutu Kiokulu) ni Mikanda ia Ngeleku (\"Kikutu Kiobhe\"). O madivulu a Bibidia a a uanuna mu ibatulu ni jivelusu. Kioso kia tanga o Mikanda Ikôla, o kijimbuete kia dianga kilondekesa o kibatulu kia divulu kia Bibidia, o kijimbuete kia kaiela-ku, kilondekesa o velusu mba jivelusu. Mu kifika, o kilomboluelu kia Dimatekenu 1:1, kilondekesa o divulu dia Dimatekenu mu kibatulu kia 1, mu velusu ia 1.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/Kilomboluelu-Kia-Maka-Nzambi\/dimatekenu\/","date":"2020-08-14T09:43:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739182.35\/warc\/CC-MAIN-20200814070558-20200814100558-00030.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.429,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mozé ua kanena kua Falaó kuila keji vutuka dingi phala kudisanga-nê. Maji ande dia kutunda, muene ua tangela Falaó: 'Mu kaxi ka usuku, tuana tuoso tua dianga tua akua Ijitu, tundé ku mona ua Falaó katé ku ana abhika, a-nda fua.'\nJihova ua tangela akua Izalaiele phala kulamba kudia kua katunda. Muene uambe: 'Jibhenu kambudi mba kahombo kala ni muvu umoxi, mu kuata o manhinga anga mua ta ku thandu'a mielu. Muoha o xitu anga mu i dia ni jimbolo ja kambe felemendu. Mu zuata, mu ta o jihai jenu, mu kala polondo phala kuia. Usuku ua lelu, nga-nda mi bhulula.' U tena kuxinganeka o kisangusangu kia kexile na-kiu akua Izalaiele?\nMu kaxi ka usuku o anju ia Jihova, ia bhiti mu jinzo joso ja akua Ijitu. O jinzo ki mu kexile manhinga, ku thandu'a mielu, o tuana tuoso tua dianga tuafu. Maji o anju ia somboka o jinzo kua kexile o manhinga. O miji ioso ia akua Ijitu, a fundu tuana kixi o jimvuama mba o jingadiama. Maji ku tuana tua akua Izalaiele, ki kufu né ngó mona umoxi.\nKaté muene ni mon'â Falaó, a mu jibha. Falaó ka tenene dingi ku dibhana ni maka oso iá mu kithangana kienhókio. Ni lusolo-luoso muene uambela Mozé ni Alá uixi: 'Tundenu. Tundenu bhabha. Ndenu mu bheze o Nzambi ienu. Ambatenu o iama ienu ioso ngi tundilienu bhabha!'\nMu mbeji ia thethama, o ana Izalaiele a tundu mu ixi ia Ijitu, mu ibuka-ibuka, miji ni miji. Akua Izalaiele exile 600.000, mala, ahatu ni ana-ndenge. Athu avulu kexile akua Izalaiele, ai kumoxi phala kubheza ue Jihova. Mu kithangana kienhókio akua Izalaiele a a bhulula ku ubhika!\nEne a bhangele o fesa íii ia katunda muvu ni muvu phala kulembalala kiebhi Jihova kia a bhulula. A i xanene Phasu.\n\"Kiene ki nga ki bhangela o nguzu iami ni i monekena ko-kué, mbé dijina diami ni di fumane mu ngongo ioso.\"—Loma 9:17","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/4\/10-mabhebhu-ijitu\/","date":"2020-08-03T17:59:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00157.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":315,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE UA KIJIDILE?\nKiebhi kiexile o muenhu ua abhika ku kibatu kioso kia Loma?\nMu utuminu ua Loma, athu avulu a kitukile abhika mukonda a a tambuile o jixi jâ mu ita. O athu akexile mu a ambata, akexile mu a sumbisa. Ka kexile dingi mu vutuka ku jixi jâ.\nSaí abhika akexile mua jijidika ku kanda makungu phala ku sanga madiiamande, ulu, phalata ni ngóndo, maji o idimakaji ka kexile mu bhanga o kikalakalu kiki. Akexile mu jijidika o abhika ku zuata musanga ua felu ni isoneku ilondekesa kuila se muéne u lenga, uoso u mu sanga ni ku mu bheka dingi kua ngana iê, u tambula kitadi kiavulu. O ió akexile ni kifua kia ku lenga a mu ta kidimbu ku dibhômo ni kijimbuete, F mu kulombolola kuila mukua ku lenga.\nO divulu dia Filimone di zuela kuila o poxolo Phaulu ua vutukisa o mubhika a mu i xana Onézimo kua ngana iê, Filimone. Né muene ni ungana ua kexile nau Filimone ua ku kaxtikala Onézimo, Phaulu ua bhingi kua Filemone phala 'ku mu tambulula kiambote' ni henda ni ukamba uoso.—Filimone 10, 11, 15-18.\nMukonda diahi o kibatu kia Fenisia kia betele ku kala ni fuma mu ku kala ni pulúpula?CT100\nFenisia, lelu a i ijiia kala Libano, ia betele ku kala ni fuma mukonda dia ku kala ni pulúpula ia Tilo, mukonda ia tundile mu mbanza ia Tilo. Solomá, Sobha ia Izalaiele m'ukulu, ua fuamesa o tembulu iê ni \"pulúpula\" ia bhangele muthu, hete mukua Tilo. (2 Malunda 2:\nMu thembu ioio, o pulúpula ia Tilo ia betele kota, mukonda ia bhingile kikalakalu kia dikota phala ku i bhanga. Kia dianga, o athambi a jimbiji akexile mu tamba ni ku bhongolola ima iavulu mu menha a kalunga kala o mabanga, ni ji hala. * Phala ku bhanga kizuatu kimoxi kua bhingile 12.000 dia mabanga mba ji hala. Kia kaiiadi, akexile mu katula o kikonda kia mabanga mba kia ji hala phala ku katula-mu o tinda. O athu akexile mu funga o tinda ni móngua ni ku i ta bhu kanga n'a kuate kitembu ni muanha mu izuua itatu. Ia akexile mu i ta mu ímbia io bateke ni ku i fulula ni menha a kalunga mu izuua iavulu dingi.\nMu mivu iavulu, bhu kaxi ka uenji uâ ni ku tumina kuâ, o akua Fenisia akexile hanji ni itanda phala ku sumbisa-mu o pulúpula ia Tilo ni ku i bhanga. O tinda iâ a i sange ku Kalunga ka Meditelânio ni ku mbanza ia Cádiz, ku ixi ia Xipânha. [Ku luji]\n[Ku luji]\n^ kax. 8 O ibalabala iâ iala ni 5-8 ia ji centimetulu mu ku koma.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/eie-ua-kijidile\/","date":"2020-08-06T02:54:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00256.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":430,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kioso ki ngenda njila iami ia kuia ku Xipânha, nga mesena ngi mi mona mu ku bhita, enu ue phala mu ngi xinjikile mu kuia koko, ki ngi mona kuila o vondadi ia ngi sosoloka kiá ia ku di mona ni enu.\"\nO POXOLO Phaulu ua soneka o izuelu íii ku Jikidistá ni akuâ mu Loma, nange ku muvu 56 K.K. O Bibidia ki i zuela se mu kidi Phaulu ua bandele muene ku Xipânha. Né muene se kiene kia bhiti, bhu kaxi ka Phaulu mba ka Jikidistá ja mukuá, o njimbu iambote ia Mak'â Nzambi, o Bibidia, ia bhixila ku ixi ia Xipânha ku hama ia kaiiadi K.K.\nMu ku bhita kithangana, o Jikidistá a mateka o ku dibandekesa mu Xipânha. Mu kiki, kua bhingile kuila o athu kuenhoko a kala ni Bibidia mu dimi dia Latini. Kiki kia bhiti mukonda mu hama ia kaiiadi, o Xipânha akexile mu i tumina mu mivu iavulu ku nguvulu ia akua Loma, ni kuila o dimi dia Latini diene dia kexile mu zuela o athu mu Kibatu kioso kia Loma.\nO BIBIDIA MU DIMI DIA LATINI IA KUATEKESA KIAVULU\nMu dimatekenu o Jikidistá akua Xipânha a lungulula madivulu avulu mu dimi dia Latini, a ejiia mu dijina dia, Vetus Latina Hispana. O Bibidia jiji mu dimi dia Latini akexile mu ji tanga ku athu mu ixi ia Xipânha mu mivu ande dia Jerome ku zubha o Bibidia iê Vulgata, mu dimi dia Latini ku dimatekenu dia hama jitanu K.K.\nO Bibidia ia Jerome\nBIBIDIA MU DIMI DIA GÓTICA\nKu hama dikuinhi ni kitanu, o visigodos ni akua diembu dia Germânica a bokona ku Xipânha, kienhiki kua tukuluka dimi dienge dia ubhe\nMaji o Mak'â Nzambi a suluka ni ku di muanga ku ixi ia Xipânha mu kithangana kieniókio. Katu-ku o dimi dia Gótica, mu ixi ia Xipânha akexile hanji mu zuela-mu o dimi dia Latini, mua tundu o madimi a Loma ene mu zuela mu Península Ibérica. * O madukumendu o kulu mu dimi dia Latini a ejiia kala Visigóticas ia matadi mukonda a i soneka mu matadi. A i soneka ku hama ia kasamanu ni kasambuadi, saí matadi a soneka-mu izuelu i tu sanga mu divulu dia Jisálamu ni divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá. Saí ditadi a soneka-mu o divulu dia Jisálamu kibatulu 16.\nO ku soneka o izuelu ia Mikanda ikola ku matadi, kulondekesa kuila, katé muene ni athu a lenduka, akexile ué mu tanga o Mak'â Nzambi mu kithangana kieniókio. Nange o jimesene ja ku longa akexile mu bhana o izuelu íii ia Bibidia ku maxibulu mâ akexile mu di longa o ku tanga ni ku soneka. O matadi ka bhingile kitadi kiavulu phala ku a sumba kala o ji papela ja mukuá mua kexile mu soneka o ji monge o Bibidia jâ.\nSaí Bibidia ia katunda, a i bhake mu ngeleja ia San Isidoro mu mbanza ia León, mu ixi ia Xipânha. O Bibidia íii a i soneka ku muvu 960 K.K., iala ni 516 a ji mbandu jala ni 47 a sentimetulu mu ku lebha ni 34 a polegada, iala 18 dia kilograma mu ku nema. O Bibidia ia mukuá, iala mu Kididi kia ku Bhaka Madivulu ku Vaticano, o Bibidia ia Ripoll, a i soneka ku muvu 1020 K.K. Iene iala ni jikolo javulu kala o Bibidia ja mukuá ja Idade Média. Phala ku bhanga o Bibidia ni ku ta-mu ji kolo, o monge ua tokalele ku ngastala kizuua kia muvimba mu ku soneka mukanda umoxi mba semana imoxi mu ku pelepalala o diambu. Maji sumbala o ji Bibidia jiji ja iukile kiavulu, ka kuatekesa kiavulu mu ku muanga o njimbu ia Mak'â Nzambi ku athu.\nO BIBIDIA MU DIMI DIA ÁRABE\nKu hama ia kanake, ku ixi ia Xipânha kua tukuluka madimi engi mukonda akua Islão a tambula o peninsula. Mu ibatu ia tambuile akua Muxulumanu, akexile mu zuela Árabe, Latini ndenge, mukonda dia kiki a tokalele ku kala ni Bibidia mu dimi didi dia Árabe.\nTundé ku hama ia katanu katé ku hama ia kanake, o Bibidia mu dimi dia Latini ni Árabe ia kuatekesa o athu akua Xipânha kuijiia Nzambi\nMadivulu avulu a a lungulula mu dimi dia Árabe\nO BIBIDIA MU DIMI DIA XIPÂNHA JA MONEKA\nKu disukilu dia Idade Média, o dimi dia Castiliano, mba dia Xipânha, a mateka o ku di zuela mu Peninsula Ibérica. O dimi didi dia ubhe dieji kuatekesa kiavulu mu ku muanga o Mak'â Nzambi. * O Bibidia ia dianga mu ku i lungulula mu dimi dia Xipânha, ia moneka mu divulu, Fazenda de Ultra Mar, io soneke ku hama ia 13. O divulu di tanga o musoso ua akua Izalaiele kia kexile mu nhunga mu kikangalakata, diala ué ni madivulu a dianga a Bibidia ni madivulu a mukuá dingi a Bibidia ia Hebalaiku, iala ué ni divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá ni Mikanda ia Bibidia.\nO atuameni a ngeleja ka sangulukile ni Bibidia íii. Ku muvu 1234, mu Kiônge kia Tarragona, a zuela-mu kuila, o madivulu oso a Bibidia mu dimi dia uvualukilu a tokalele ku i bhana ku atuameni a ngeleja phala ku i ta mu túbhia. Maji o ngonge íii ki i fidisa o athu ku lungulula o Bibidia. O Sobha Alfonso X (1252-1284), a mu mona kala o muthu ua mateka o ku soneka o ima mu dimi dia Xipânha, ua mesenene Bibidia mu dimi dia ubhe iu ua kuatekesa o kikalakalu kiki. Mu kithangana kieniókio, a lungulula madivulu avulu kala o Bibidia ia Pre-Alfonsine, ni Bibidia ia Alfonsine, ia moneka ku pholo, didi o divulu dia betele o kota mu ku di lungulula mu kithangana kieniókio.\nO Bibidia jiiadi jiji ja kuatekesa mu ku kolesa o dimi didi dia ubhe dia Xipânha. Ia lungu ni Bibidia ia Pre-Alfonsine, o ngijiie Thomas Montgomery, uambe: \"O muthu ua lungulula o Bibidia íii, ua soneka divulu dia katunda, divulu dia kidi, diala ni izuelu ia uabha. . . . O izuelu ki i bhonzo phala ku i tanga, i kuatekesa o athu ka di longo kiavulu o dimi dia Latini.\"\nMaji o Bibidia ja dianga mu dimi dia Xipânha, a ji katula mu dimi dia Vulgata Latini kana mu madimi o kulu. Ku hama ia 14, o Jijudé akua ku tokuesa o Bibidia a soneka madivulu avulu a Bibidia ia Hebalaiku mu dimi dia Xipânha. Mu kithangana kieniókio, o ixi ia Xipânha ia betele mu ku kala ni Jijudé, jixi ja mukua ja Europa ndenge, o Jijudé akexile mu lungulula akexile ni madivulu ambote mu dimi dia Hebalaiku ia kexile mu a kuatekesa mu kikalakalu kiâ kia ku lungulula. *\nMu kifika, o Bibidia Alba, a zubha o ku i soneka ku hama ia 15. O diiala dia fuma, Luis de Guzmán, ua tumikisa Rabbi Moisés Arragel phala ku lungulula o Bibidia mu dimi dia castizo (kilombolola ku zela) mu dimi dia Xipânha. Muéne ua londekesa ima iiadi ia mu bhangesa ku mesena o Bibidia íii ia ubhe. Kia dianga, muéne uambe: \"O ji Bibidia ji tu sanga lelu mu Dimi dia tundu mu Latini, ki ji tanga o kidi kana,\" kia kaiiadi, \"O athu kála etu a bhingi kiavulu kikuatekesu phala ku tendela o ibatulu ia Bibidia ia bhonzo o ku i tendela.\" O kibhingilu kiê kilondekesa kuila o athu mu izuua iê a mesenene kiavulu ku tanga o Bibidia ni ku i tendela. Kiki kilondekesa kuila o Mikanda Ikola mu dimi dia uvualukilu ia kexile kiá mu ixi ia Xipânha.\nNi kikuatekesu kia alunguludi akua Xipânha Medieval, ni asoneki a mukuá, o athu a di longele kiavulu mu ixi ia Xipânha a tenene ku tanga o Bibidia mu dimi diâ dia uvualukilu ni ku i tendela kiambote. Mukonda dia kiki, o mukua musoso Juan Orts González ua mono kuila, \"o athu akua Xipânha ejidile kiambote o Bibidia, o athu akua Alemanha mba akua Inglaterra akexile ku muenhu ande dia Luther ku mu vuala, ndenge.\"\n\"O athu akua Xipânha ejidile kiambote o Bibidia, o athu akua Alemanha mba akua Inglaterra akexile ku muenhu ande dia Luther ku mu vuala, ndenge.\"\nMaji mu ku zukama o hama ia 15, o kibuka kia ku tokuesa o maka mu ixi ia Xipânha kia kidika o kikalakalu kia ku lungulula ni ku kala ni Mikanda Ikola kubhata mu dimi dioso-dioso dia uvualukilu. A kidika o Bibidia mu ixi ioso ia Xipânha mu mivu iavulu. O Bibidia a i balakala mu 300 ja mivu. Mu mivu ioso ioio, saí alunguludi a lungulula mu ixi iéngi ji Bibidia ja ubhe mu dimi dia Xipânha ni ku ji tumikisa mu ixi ia Xipânha. *\nKala kilondekesa o Bibidia mu Xipânha medieval, o jinguma a bhange ioso phala ku jima o Mak'â Nzambi mu maukexilu avulu. Maji a lembua ku jima o maka a Muteni-a-Ioso.\nO nguzu ia bhange o akua ku tokuesa ia kuatekesa phala o Bibidia ku kala mu kibatu kioso kia Xipânha medieval. O alunguludi a lelu ene mu kaiela o makanda a ió a lungulula o Mikanda Ikola mu dimi dia Latini, Gótica, Árabe, ni dimi dia Xipânha. Mukonda dia kiki, mazunda ni mazunda ja athu a zuela o dimi dia Xipânha lelu a tena ku tanga o Mak'â Nzambi mu dimi diâ dia uvualukilu.\n^ kax. 10 Kala o dimi dia Castelhano, Catalão, Galega, ni Putu.\n^ kax. 17 Lelu, o dimi dia Xipânha, dimi dia uvualukilu dia 540 ja mazunda ja athu.\n^ kax. 20 Tanga o milongi: \"O Nome Divino e a Busca de Alfonso de Zamora Pela Exatidão Textual,\" mu Mulangidi 1 ua Kaiadi ua 2011 mu phutu.\n^ kax. 23 Tanga o milongi, \"A luta de Casiodoro de Reina pela Bíblia em espanhol,\" mu Mulangidi 1 ua Kanake ua 1996 mu phutu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/kikalakalu-kia-ku-lungulula-o-bibidia-mu-kibatu-kia-xiph%C3%A2nha-medieval\/","date":"2020-08-06T02:08:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00275.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1579,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila o jingeleja joso a ji xikina kuala Nzambi?\nKiebhi ki tu tena ku sanga o ubhezelu ua kidi?\nA nanhi o abhezi a kidi a Nzambi lelu mu ixi?\nJIHOVA NZAMBI ua tu uabhela kiavulu, iu ua mesena kuila tu katula o mbote ku milongi iê, ia henda. Se tu mu bheza mu ukexilu uambote, tua-nda zediua, ki tua-nda kala ni maka avulu ku muenhu. Tua-nda tambula ué o mabesá mê ni kikuatekesu kiê. (Izaia 48:17) Maji kuene jingeleja javulu jamba kuila, ene mu longa o kidi kia lungu ni Nzambi. Né kiki, ene kala ni ilongesu imoxi ia lungu ni Nzambi, ni ihi ia mesena muéne ko kuetu.\n2 Kiebhi ki u tena kuijiia o ukexilu uambote ua ku bheza Jihova? Ki ua bhingi ku di longa, mba ku tonginina o ilongesu ia jingeleja joso. Eie ua tokala ngó kuijiia se mu kidi ihi i longa o Bibidia, ia lungu ni ubhezelu ua kidi. Phala ku londekesa: Saí jixi jala ni maka alungu ni ku bhanga kitadi kia makutu. Ihi ueji bhanga se a ku bhanene kikalakalu kia ku tonginina o kitadi kia makutu? Ueji kuijiia o kitadi kioso kia makutu? Kana. Ueji di longa ngó kiambote, o kitadi kia kidi. Kioso ki ueji kuijiia o kitadi kia kidi, ki kieji ku bhonza kuijiia o kitadi kia makutu. Kiene kimoxi ué, kioso ki tu sanga o ubhezelu ua kidi, tu tena kuijiia o jingeleja joso ja makutu.\n3 Kia beta-kota ku bheza Jihova mu ukexilu u xikina muéne. Athu avulu a xikina kuila Nzambi u xikina jingeleja joso, maji kiki ki kiene ki longa o Bibidia. O muthu ka tokala ngó kuamba, ngi Kidistá. Mukonda Jezú uambe: \"Ki ene oso a ng'ila 'Ngana, Ngana,' a kà bokona mu utuminu ua diulu; ki kale ngó ió u bhanga o vondadi ia Tata iami uene mu diulu.\" Kiki-phe, phala ku tu xikina kuala Nzambi, tua tokala kuijiia ihi ia mesena Nzambi ko kuetu, ni ku ki kumbidila. Jezú uambe kuila ió ka bhanga o vondadi ia Nzambi \"ati a ituxi.\" (Matesu 7:21-23, NW) Kála o kitadi kia makutu, o jingeleja ja makutu ki jala ni valolo. Kienhiki, o jingeleja jiji ji bhanga kia iibha.\n4 Jihova uene mu bhana kithangana ku athu uoso, phala ku kala ni muenhu ua kalelaku. Kienhiki-phe, phala ku kala ni muenhu ua kalelaku mu Palaízu, tua tokala ku bheza Nzambi mu ukexilu u xikina muéne. Kikola, athu avulu a dituna ku bhanga kiki. Mukonda dia kiki, Jezú uambe: \"Bokuenenu bhu dibhitu dia tolo, mbata o dibhitu dia kulu ni njila iazanze iia ku'alunga; o athu a di bokona avulu. O kadibhitu-phe katolo, ni kanjila kòfele, kaia ku muenhu; athu k'a kidi a ka sanga.\" (Matesu 7:13, 14) O ubhezelu ua kidi, uambata ku muenhu ua kalelaku. O ubhezelu ua makutu, uambata ku'alunga. Jihova ka-ndale kuila athu a fuá, mukonda dia kiki, muéne ua mu bhana kithangana ku athu ku mundu uoso phala ku muijiia. (2 Phetele 3:9) Kidi muene, o ukexilu uetu ua ku bheza Nzambi, u tena ku tu ambata ku muenhu, mba ku'alunga.\nKIEBHI KI TU TENA KU SANGA O UBHEZELU UA KIDI\n5 Kiebhi tu tena ku sanga o 'njila ia muenhu'? Jezú uambe kuma o ubhezelu ua kidi eji ku ulondekesa ku abhezi a kidi. Muéne uambe, \"Mu ejidila ku ibundu iâ. Kiene ué, muxi uoso uambote uima ibundu iambote.\" (Matesu 7:16, 17) Kiki kilombolola kuma o kibuka kia abhezi a kidi, eji ku a ejiia mu ilongesu iâ, ni mu ima ia bhanga. Sumbala ene a ta ituxi, o abhezi oso a kidi, a bhanga o vondadi ia Nzambi. Ndoko tu di longe maukexilu a samanu a londekesa o kibuka kia abhezi a kidi.\nO ABHEZI A NZAMBI A KIDI\n- o ilongesu iâ, a i katula mu Bibidia\n- a bheza ngó Jihova, a longa o dijina diê\n- a di zolo mudiâ\n- a xikina Jezú kála o mubhuludi ua bhana Nzambi\n- ka zolo o mundu\n- aboka o Utuminu ua Nzambi, kála o kidielelu kimoxi-élele kia athu.\n6O ilongesu ia jiselevende ja Nzambi i tunda mu Bibidia. O Bibidia iamba: \"Mikanda ioso ia bhusu Nzambi, mikanda ia kubhandulula, ni mu kulonga o kidi, ni mu kubazela itondalu, ni mu kuiukisa iabhengalala, ni mu kuijidisa uendelu uambote. Iene iosu'ii phala muthu ua Nzambi a tenene, ua di lungu kiasoko, mu kubhanga madimu moso mambote.\" (2 Timote 3:16, 17) O poxolo Phaulu ua sonekena o Jikidistá: \"Maka mene ma Nzambi, enu mua evu, mua a tambulala, kana kuma maka a muthu maji kuma ene o Maka ma Nzambi.\" (1 Tesalonika 2:13) Kienhiki, o ilongesu ni ibhangelu ia abhezi a kidi, ki iene mu tunda mu ilunji, mba mu ijila ia athu. Maji ene mu i katula mu Maka a bhusu Nzambi, o Bibidia.\n7 Jezú Kristu ua xisa phangu iambote, mukonda o ilongesu iê iexile mu tunda mu Maka ma Nzambi. Kioso kia sambe kua Tat'ê ia diulu, muéne uambe: \"O maka mé kiene o kidi.\" (Nzuá 17:17) Jezú ua xikinine ku Maka a Nzambi, ioso ia kexile mu longa ua kexile mu i katula mu Mikanda ikôla. Jezú uambele mu ithangana ioso: \"Kiòsoneke.\" (Matesu 4:4, 7, 10) Kienhiki, Jezú mu ithangana ioso ua tumbula o mikanda ikôla. Kiene kimoxi ué, o mundu ua Nzambi lelu, kene mu longa o kilunji kiâ. Ene a xikina kuma o Bibidia Maka a Nzambi, muene mu tunda o ilongesu iâ.\n8Ió ala mu ubhezelu ua kidi a bheza ngó Jihova, a longa ué o dijina diê. Jezú uambe: \"Mu kubheza kikale u bheza Jihova, Nzambi ié, muène ngó u mu tumaka.\" (Matesu 4:10) Mukonda dia kiki, o jiselevende ja Nzambi ka bheza muthu uoso-uoso, ki kala ngó Jihova. O ubhezelu iú u bhinga ué ku longa athu, o dijina dia Nzambi ia kidi, ni ukexilu uê. O divulu dia Jisálamu 83:18 dizuela: \"Phala a k'ijiie kuma eie ngó uavu o dijina dié dia Jihova…eie-muène ngó Suke-ku mu ngongo ioso.\" Jezú ua xisa njila ia ku kuatekesa akuâ kuijiia Nzambi, kála kiambe mu musambu: \"Eme nga tukulula o dijina dié ku athu u ua ngi bhana-nâ mu' axaxe ka mundu.\" (Nzuá 17:6) Kiene kimoxi ué, o abhezi a kidi lelu, ene mu longa o dijina dia Nzambi, ni ikanenu iê, ni ídifua iê, ku akuâ.\n9O mundu ua Nzambi a di zolo mudiâ ni kidi kioso. Jezú uambe: \"Kiene kia m'ijidila ku athu oso, kuma muala mu jixibulu jami, se mua di zolo mu dienu.\" (Nzuá 13:35) O Jikidistá ja dianga a di zolele mudiâ. O henda ia kidi, ibhitakana o kathombo ka athu akua jixi jengi, mba a kikonda kiéngi, iongeka o abhezi a kidi kála muiji umoxi ngó. (Kolose 3:14) Akua jingeleja ja makutu, kala ni henda mudiâ. Kiebhi ki tua kijiia? Ene a di jibha mudiâ, mukonda ene mu bhânga ni athu a jixi jengi ni madiembu mengi. O Jikidistá ja kidi, kene mu kuata mata phala ku jibha o jiphange jê Jikidistá, mba muthu uoso-uoso. O Bibidia izuela: \"Muene mu di monekena o an'a Nzambi ni an'a Diabhu. Uoso u kamba kubhanga iaiuka, ni ió kiá uoso u kamba kuzola phang'iê, ka tokala Nzambi.…Tu di zole mu dietu. Ki tu sokele ni Kaini ua tokalele kua Diabhu mukua kutondalesa, anga u jibha phangi'iê.\"—1 Nzuá 3:10-12; 4:20, 21.\n10 Mu kidi, o henda ia kidi, ki ku kamba ngó ku jibha akuâ. O Jikidistá ja kidi a bhana o thembu iâ, phala ku kuatekesa akuâ ni nguzu iâ, ni jimbote jâ, phala ku di suínisa mudiâ. (Jihebeleu 10:24, 25) Ene a di kuatekesa mudiâ mu thembu ia ibhidi, ni ku di bhana kiambote mu ibhangelu ni akuâ. Mu kidi, ene, mu kumbidila o milongi ia Bibidia ku muenhu uâ, 'Tu bhangienu mbote ku athu uoso.'—Ngalásia 6:10.\n11O Jikidistá ja kidi a xikina Jezú Kristu kála o mubhuludi ua bhana Nzambi. O Bibidia izuela: \"O kubhuluka kikale kua Muène ngó. Kuma o bhoxi dia diulu'abha, bhu'axaxe k'athu, kana-bhu dingi dijina diengi dia bhana-bhu, dia tokala di kala dijina dia ku tu bhulula.\" (Ikalakalu 4:12) Kála ki tua di longo mu Kibatulu 5, Jezú ua bhakula o muenhu uê mu kukula, athu a belesela. (Matesu 20:28) Kienhiki, Jezú a mu tuika o u Sobha kua Nzambi, mu Utuminu ua diulu, ua-nda tumina o ixi ioso. Nzambi ua mesena kuila tu belesela Jezú, ni ku kumbidila o ilongesu iê, se tua-ndala o muenhu ua kalelaku. Mukonda dia kiki, o Bibidia izuela: \"Uoso ua xikina o Mona, uala ni muenhu ki uábhua. Maji uoso ka xikana o Mona, ka kà mona muenhu.\"—Nzuá 3:36.\n12O abhezi a kidi ka zolo o mundu. Kioso kia kexile ku mu fundisa kuala o nguvulu ia Loma, Pilatu, Jezú uambe: \"O usobha uami, ki ua mu ngongo mumu.\" (Nzuá 18:36) Kididi kioso kua tunga, o akaiedi a Jezú a belesela o Utuminu uê, ua diulu, ka di ta mu maka a ngongo. Né mu jinvunda ja isangela ia ngongo. Kienhiki, o abhezi a Jihova ka kuatekesa akuâ mu ku sola ku bhanga mbandu ia maka a ngongo, mba ku sola mutuameni ua ixi phala ku kala ku pholo. Sumbala o abhezi a kidi a Nzambi, kene mu di ta mu maka a ngongo, ene kene mu xibhaka o itumu ia ngongo. Mukonda diahi? Mukonda o Maka a Nzambi ua a tumina, \"belesela o maungana.\" (Loma 13:1) Kioso ki bhu kala maka mu kima kia mesena Nzambi ni ia mesena o isangela ia ngongo, o abhezi a kidi a kaiela o phangu ia jipoxolo kioso kiambe: \"Tua bhingi tu tumaka Nzambi, kana athu.\"—Ikalakalu 5:29; Marku 12:17.\n13O akaiedi a kidi a Jezú aboka kuila o Utuminu ua Nzambi uene ngó o kidielelu kia kidi phala o mundu. Jezú ua kanena: \"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\" (Matesu 24:14) O akaiedi a kidi a Jezú Kristu, kene mu suínisa athu ku dielela ku jinguvulu, phala ku zubha o maka, mu veji dia kiki, ene aboka o Utuminu ua Nzambi kála kidielelu kimoxi ngó kia mundu. (Jisálamu 146:3) Jezú ua tu longo ku bhinga o unguvulu iú uaiuka, ku musambu, kioso kiambe: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Matesu 6:10) O Maka a Nzambi a kanena kuila o Utuminu iú ua diulu, \"Uene kiá ua kà sasujula o mautuminu moso'ama [a lelu] anga a-bhua-ku, maji o uene ua kà xalela ni kutumina mu thembu joso katé ku hádia ni hádia.\"—Daniiele 2:44.\n14 Kála ki tua di longo kiá, dibhudise: 'Kibuka kiahi kia abhezi a longa o Bibidia, a longa ué o dijina dia Jihova? Kibuka kiahi kilondekesa o henda ia kidi, ala ué ni kixikinu kua Jezú, ka zolo o mundu, aboka o Utuminu ua Nzambi kála kidielelu kimoxi ngó ku mundu? O kuila o jingeleja joso ji uejiia, ene mu bhanga kiki?' Kála ki tuene mu mona, o kibuka kiki kia abhezi, o Jimbangi ja Jihova.—Izaia 43:10-12.\nIHI I UA-NDA BHANGA?\n15 Ki kisoko ngó ku xikina Nzambi phala muéne ku ku xikana. Manhi o Bibidia izuela kuma katé ué ni madimonho a xikina kuila kuene Nzambi. (Tiiaku 2:19) Maji ene ka bhange o vondadi ia Nzambi, mukonda dia kiki muéne ka a xikina. Phala ku tu xikina kua Nzambi, ki tu bhingi ngó ku mu xikina, maji tua tokala ku bhanga o vondadi iê. Tua tokala kueha o jingeleja ja makutu ni ku xikana o ubhezelu ua kidi.\n16 O poxolo Phaulu uambe kuma etu ki tua tokala ku bhanga mbandu ia ngeleja ia makutu. Kienhiki muéne ua soneka: \"Tundenu mu mundu uâ, mu di kalele, eme ngi Ngana [Jihova]. Kana kubabata kima kia ufusa, eme nda ngi mi tambulule.\" (2 Kolindo 6:17; Izaia 52:11) O Jikidistá ja kidi, eha kima kioso-kioso kia lungu ni ngeleja ia makutu.\n17 O Bibidia idikisa kuila maukexilu oso ua jingeleja ja makutu, abhanga mbandu ia \"Babilónia ia dikota.\"* (Dijingunuinu 17:5) O dijina didi di tu lembalala o mbanza iokulu ia Babilonha, kuene kua mateka o ubhezelu ua makutu, kioso kia bhiti o Dilúvio mu izuua ia Noué. O ilongesu ia jingeleja ja makutu lelu, ia tundu mu Babilonha iokulu. Mu kifika, akua Babilonha akexile mu bheza o tilindade, mba nzambi jitatu. Lelu, o Tilindade iene o ilongesu, ia jingeleja ja makutu. Maji o Bibidia i longa kuma kuene ngó Nzambi imoxi ia kidi, Jihova, ni kuila Jezú Kristu o Mon'ê. (Nzuá 17:3) Akua Babilonha a xikinine ué kuila o athu ala ni nzumbi, i tunda ku mukutu kioso ki fuá o muthu, inga i tala hadi mu kididi kia túbhia. Lelu, o ilongesu ia lungu ni nzumbi i tunda ku mukutu ua muthu, ni kuila o nzumbi i tala hadi mu ifernu, ene mu i longa mu jingeleja.\n18 Tundé kia mateka ku muangana o ubhezelu uokulu ua Babilonha mu ixi ioso, o Babilonha ia Dikota ia lelu iene o kisangela kia mundu kia jingeleja ja makutu. Nzambi-phe ua kanena kuila o kisangela kiki, kia jingeleja ja makutu, kia-nda ia ku dizubhilu diê. (Dijingunuinu 18:8) Eie uejiia se mukonda diahi ua tokala kueha ku bhanga mbandu ia Babilonha ia Dikota? Jihova Nzambi ua mesena kuila eie u 'tundamu' ni lusolo, mukonda kuala hanji kithangana.—Dijingunuinu 18:4.\n19 Mukonda dia kueha o ngeleja ia makutu, a mukuá a-nda kueha ku di bunda ni eie. Maji, mu ku sidivila Jihova ni mundu uê, eie ua-nda beta ku nganhala. Kála kia kexile o maxibulu okulu a Jezú, a xisa o ima ia mukuá phala ku mu kaiela, ua-nda kala ni jiphange ja vulu mu nzumbi. Ua-nda bhanga mbandu ia kisangela kia dikota kia muiji ua kidi, kia Jikidistá a-nda ku zola. Ua-nda kala ni kidielelu kia muenhu ua kalelaku \"ku mundu uà keza-ku.\" (Marku 10:28-30) Nange mu ku bhita thembu, ió a ku xisa mukonda dia ima i ua mu di longa, a tena ku di longa ué o Bibidia ni ku kala ué abhezi a Jihova.\n20 O Bibidia i longa kuma Nzambi ua-nda buika o mundu iú ua iibha, iu ua-nda bheka o mundu uobhe uaiuka, a-nda ku u tumina ku Utuminu uê. (2 Phetele 3:9, 13) Ua-nda kala mundu uaiuka! Ku mundu iú uaiuka, kua-nda kala ngó ubhezelu umoxi ua kidi. Ki unjimu, se u dilunga ni abhezi a kidi lelu?\nIHI I LONGA O BIBIDIA\n- Kuala ngó ubhezelu umoxi ua kidi. —Matesu 7:13, 14.\n- O ubhezelu ua kidi tu u mona mu ilongesu, ni mu ibhangelu iâ.—Matesu 7:16, 17.\n- O Jimbangi ja Jihova ala ni ubhezelu ua xikina Nzambi.—Izaia 43:10.\nIbhuidisu\n1. Mabesá ahi u tua-nda tambula se tu bheza Nzambi mu ukexilu uambote?\n2. Kiebhi ki tu tena kuijiia o ukexilu uambote ua ku bheza Jihova, ni kilondekesu kiahi ki tu kuatekesa ku tendela o maka enhá?\n3. Kála kiambe Jezú, ihi i tua tokala ku bhanga phala ku tu xikina kua Nzambi?\n4. Ihi ilombolola o kizuelu kia Jezú kia lungu ni njila jiiadi, ni kuebhi kuambata o jinjila jiji?\n5. Kiebhi ki tu tena kuijiia o abhezi a kidi?\n6, 7. Kiebhi o jiselevende ja Nzambi kia mona o Bibidia, ni phangu iahi ia xisa Jezú ia lungu ni maka enhá?\n8. O ubhezelu ua Jihova ua bhingi ihi?\n9, 10. Mu ukexilu uahi o Jikidistá ja kidi ene mu londekesa o henda mudiâ?\n11. Mukonda diahi kia beta-kota ku xikina Jezú Kristu kála o mubhuludi ua bhana Nzambi?\n12. O ku kamba ku zola o mundu, ku bhinga ihi?\n13. Kiebhi o akaiedi a kidi a Jezú kiene mu mona o Utuminu ua Nzambi, ni ihi iene mu bhanga?\n14. Kibuka kiahi kia abhezi, eie u xikina kuila ala ni ibhangelu ia abhezi a kidi?\n15. Ihi dingi ia mesena Nzambi mu veji ia ku mu xikina ngó?\n16. Ihi i tua tokala ku bhanga ia lungu ni kueha o ngeleja ia makutu?\n17, 18. O \"Babilonha ia dikota,\" ihi, ni mukonda diahi kua bhingi ku 'tunda-mu' ni lusolo?\n19. Ihi i ua-nda nganhala mu ku sidivila Jihova?\n20. Ihi ia-nda tambula ku hádia o abhezi a kidi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-teach\/o-ubhezelu-u-xikina-nzambi\/","date":"2020-08-04T00:38:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735836.89\/warc\/CC-MAIN-20200803224907-20200804014907-00481.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2576,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.349,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tala o vidyu Twala ku Disukilu Dya Mundu yú wa Yibha, mu kusuluka tambwijila o ibhwidisu ya kayela, ya lungu ni Matesu 24:34.\nIhi ilombolola o \"ima yoso yiyi\"?\nKyebhi o divulu dya Makatukilu 1:6 di tu kwatekesa kutendela o kilombolwelu kya \"mwiji\"?\nMwiji webhi wa kexile mu zwela Jezú?\nYebhi o ibuka iyadi i bhanga mbandu ya \"mwiji yú\"?\nKyebhi o izwelu ya Jezú ilondekesa kwila twala ku disukilu dya izuwa isukidila-ku?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/katanu-2018-mwb\/milongi-ya-19-25-ya-katanu\/twala-ku-disukilu-dya-mundu-y%C3%BA-wa-yibha-ibhwidisu\/","date":"2020-08-06T22:58:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00096.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.015,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.183,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI (UA KU DI LONGA) Kasambuadi 2018\nMu Mulangidi yú, tu sanga-mu o milongi ya 9 ya Kavwa ndu 5 ka Kakwinyi ka 2018.\nSay ithangana tu luwala kyoso ki tu boka mu ididi ya bhonzo. Né kiki, tu tena kubhana ibundu mu ukunji wetu.\nKima kyambote kubhaka ku muxima o ima i tu bhangesa kuboka.\nO jiphito ni ifunyisu ya Satanaji twa jijya.\nEtu enoso twa mu bhânga mu nzumbi. O minzangala a moneka kala ka tena kubhânga ni Dyabhu maji ene ala polondo phala kubhâ-nê.\nMUSOSO WAKIDI\nYa lungu ni jimbongo, phange Samuel Herd wexile ngadyama, maji lelu mwene wala mvwama mu nzumbi, mwene ka xinganekene kwila weji kala ni mawjitu oso yâ","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kasambwadi-wa-2018\/","date":"2020-08-13T02:55:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00299.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.01,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.232,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ithangana iebhi ni mukonda diahi, o muhatu Kidistá ua tokala kuvunga o mutué, kioso kia bhanga ikalakalu ia lungu ni ubhezelu uê? Tua-nda zuela ihi ia tumina kua phoxolo Phaulu ku soneka ia lungu ni maka enhá. Muéne ua bhana o itendelesu ia tu tokala, phala ku sola kiambote i tua tokala o ku bhanga, phala ku bhana kijingu kua Nzambi. (1 Kolindo 11:3-16) Phaulu ulondekesa maukexilu atatu, u tua tokala ku xinganeka: (1) o ikalakalu i bhinga kuila o muhatu u vunga o mutué, (2) o ithangana ia tokala ku bhanga kiki, ni (3) mukonda diahi ua tokala ku kumbidila o kitumu kiki.\nO ikalakalu. Phaulu ulondekesa maukexilu aiadi: Kia bhanga o musambu, ni ku longa. (Velusu 4, 5) O musambu mu kidi, ulombolola kuzuela ni Jihova. Lelu, o ku longa kulondekesa kioso o muboki ua Kidistá, kia lombolola o njimbu iambote ia Bibidia. O kuila Phaulu ua mu londekesa kuila o muhatu ua tokala kuvunga o mutué mu ithangana ioso, kioso kia samba, mba kia longa o kidi kia Bibidia? Kana. Mu ithangana mua bhanga o misambu, mba mu longa, muene mu londekesa se ua tokala ku bhanga kiki.\nO ithangana. O izuelu ia Phaulu ilondekesa ithangana iiadi—mu muiji, ni mu kilunga. Muéne uambe: 'O muhatu ua mu kala ku pholo, o diiala . . . muhatu uoso-phe u kala mu samba mba mu tula o Njimbu Iambote ia Nzambi bhu iônge ia ku bheza, n'a kambe kuvunga o mutué uê, o muhatu iú ka mu bhana kijingu kua muadi'ê.' (Velusu 3, 5) Ku muiji, Jihova ua solo o diiala phala ku kala ku pholo ia muhatu. O muhatu u tena ku bhanga o kikalakalu kia bhana Jihova ku diiala, maji se muéne u bhanga kiki, sé ku xila o ungana ua diiala, o muhatu iú, ka mu bhana kijingu kua muadi'ê. Mu kifika, se o muhatu kia longa o dixibulu diê ku pholo ia munumi'ê, muéne ua tokala ku xila o ungana uê, mu kuvunga o mutué. Muéne ua tokala ku bhanga kiki, ki kale se a mu batizala kiá, mba kana, mukonda muéne uala ku pholo dia muiji. * Se o muhatu u samba ku pholo ia mon'ê a mu batizala kiá, ua tokala ué kuvunga o mutué, sumbala ki mutuameni ua muiji, maji mukonda, o ungana a u bhana ku maiala a a batizala kiá mu kilunga kia Kidistá.\nPhaulu ulombolola o kilunga kioso kia zuela: 'Se bhu kala muthu-phe ua mesena u ki kuatela jiphata, eme ngi mu tangela ngó kuma etu ki tuala dingi ni kifua kiéngi mu ilunga ia Nzambi.' (Velusu 16) Mu kilunga, o ungana a u bhana ngó ku maiala a a batizala. (1 Timote 2:11-14; Jihebeleu 13:17) O maiala ene ngó ene mua sola phala ku kála tufunga, ni akuatekexi a tufunga, phala ku bhanga o ikalakalu ia bhana Nzambi ia ku langa o kilunga kiê. (Ikalakalu 20:28) Saí ithangana, o muhatu nange a mu sola phala ku bhanga kikalakalu, kia tokala o diiala a mu batizala kiá, ua kulu mu nzumbi. Mu kifika, muéne nange u bhanga o kiônge kia sidivisu ia kuboka, mukonda ki bhuale diiala a mu batizala mu kilunga. Mba kioso kia longa o mulongexi uê bhu pholo ia phange a mu batizala. * Mukonda ua mu bhanga ikalakalu ia ilunga, muéne ua tokala kuvunga o mutué, mu kuijiia kuila ua mu bhanga kikalakalu kia tokala ngó ku jiphange ja maiala a a batizala.\nMu ithangana iéngi, saí ikalakalu iavulu ia lungu ni ubhezelu, ki i bhingi kuila o phange ia muhatu kuvunga o mutué. Mu kifika, ka bhingi ku bhanga kiki kioso kia tambuijila o ibhuidisu mu kilunga, kioso kia boka o njimbu mu inzo ni inzo, ni munumi'ê, mba ni phange ia diiala a mu batizala, mba kioso kia longa ni ku samba ni an'ê, ka a batizala luua. Mu kidi, ku moneka ibhuidisu ia lungu ni maka enhá, se bhu kala phange ia muhatu uala ni phata, a tena ku sota dingi milongi alungu ni maka enhá. * Se né kiki, muéne uala hanji ni phata ia lungu ni maka enhá, mu kitongoluelu kiê, u banza kuila ua tokala kuvunga o mutué, ki kima kia iibha ku bhanga kiki.\nO kikuma. Mu velusu 10, tu sanga-mu se mukonda diahi o Kidistá ua tokala o ku kumbidila o kitumu kiki: \"Mukonda dia ji-anju, muhatu ua tokala kuvunga jinga o mutué uê ni mveu.\" Kia dianga, tala o kizuelu, \"kuvunga jinga o mutué uê ni mveu.\" Kuvunga o mutué, kilombolola kuila o muhatu ua mu xila o ungana ua bhana Jihova ku maiala, a a batizala kiá mu kilunga. Mu kiki, muéne ulondekesa o henda iê ni ufiiele kua Jihova Nzambi. O kima kia kaiadi, tu ki sanga mu kizuelu, \"mukonda dia ji-anju.\" Kiebhi o muhatu kuvunga o mutué, kikuatekesu phala o ji-anju?\nO ji-anju a uabhela o ku mona kuila o ungana ua nzambi, a mu u belesela, ki kale ku diulu, ni mu ixi. Ene uê a katula mbote mu phangu i bhana o athu a ituxi, mu ukexilu iú. Mu kidi, ene ué a tokala ku xila o kitumu kia ungana kia bhana Jihova—o kima kia bhangesa ji-anju javulu m'ukulu, ku kamba ku i belesela. (Juda 6) O ji-anju nange a mona kioso o phange ia muhatu, ua kulu mu nzumbi, uala dingi ni kuijiia, ni ku kala dingi ni unjimu, kuila o phange ia diiala a mu batizala kiá mu kilunga ndenge; Maji né kiki, muéne u xila o ungana uê. Mu ithangana ia mukuá, o phange ia muhatu, a mu undu phala ku hádia kuia ku diulu, mu tumina ni Kristu. O phange íii, ua-nda kala bhu kididi kia beta-kota kia ji-anju, ni ku tumina ni Kristu ku diulu. Phangu iambote, phala o ji-anju ku i mona! Mu kidi, mu kaxi ka ufiiele ni ku xila o ungana, o jiphange ja ahatu, ala ni ujitu ua dikota, ua kulondekesa ku belesela ni ku lenduka, ku mesu a mazunda ni mazunda a ji-anju ja fiiele!\n^ kax. 3 O muhatu Kidistá, ka sambe ni dízui dia suína ku pholo ia munumi'ê, maji muéne u tena ku bhanga kiki, se mu kifika, o diiala ka tena kuzuela mukonda ua kate.\n^ kax. 1 O phang'etu ia muhatu ka bhingi ku ta dilesu bhu mutué mu ku di longa ni dixibulu diê ku pholo ia muboki ua diiala ka mu batizala luua se muéne ki muadi uê.\n^ kax. 2 Phala kuijiia dingi tanga A Sentinela, ua 15 kia Kavua ua 2002, mu jimbandu ja 26-27 ni ua 15 dia Kauana, dia 1977 mu jimbandu ja 509-512.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/muhatu-kidist%C3%A1-kukuta-dilesu\/","date":"2020-08-10T21:22:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738699.68\/warc\/CC-MAIN-20200810205824-20200810235824-00109.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1061,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.381,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI ki i difu mu fikula? Muala athu. O diiala dia dianga ni muhatu. Nanhi ua a bhange? Nzambi. Uejiia o dijina diê? Dijina diê Jihova. O diiala ni muhatu a exanene Adá ni Eva.\nKienhiki, kiene Jihova Nzambi kia bhangele Adá. Ua katula mavu iu ua bhange mukutu ua iuka ua diiala. Kienhiki, muéne ua bhusila mu mazulu a diiala, Adá uéza ku muenhu.\nJihova Nzambi uakexile ni kikalakalu phala Adá. Ua tumina Adá ku luka majina ku iama ioso. Manhi se Adá ua bhitile thembu iavulu mu ku tala o iama, phala kua bhana majina ambote. Kioso Adá kia kexile mu luka o majina ku iama, muéne ua mono kima. Uejiia se ihi?\nIama ioso ia kexile ni ndumbe ni mukaji. Kua kexile tata ni mama ia jinzamba, ni tata ni mama ia jihoji. Maji Adá ka kexile ni muthu ua difuile nê. Kienhiki, Jihova ua bhangesa Adá kuia ku kilu kionene iu ua mu katula mbânji imoxi. O mbânji íii, Jihova ua bhange na-iu muhatu phala Adá, muéne ua kituka muhatu uê.\nAdá ua sangulukile! Eva ué ua sangulukile mu ku kala mu jaludim ia uabha! Kienhiki eji vuala ana, ni eji kala kumoxi ni ku sanguluka.\nJihova ua mesenene kuila Adá ni Eva eji kala ni muenhu katé ku hádia. Ua mesene ué, kuila a bhilula o ixi ioso mu jaludim ia uabha kála o jaludim ia Edene. Adá ni Eva a sangulukile mu ku xinganeka ku bhanga ioso íii! Eie ua mesena ku kuatekesa mu ku bhilula o ixi ioso mu jaludim ia uabha? Maji o ku sanguluka kua Adá ni Eva ki kuendele dikanga. Tu tale mukonda diahi.\nJisálamu 83:18; Dimatekenu 1:26-31; 2:7-25.\nIbhuidisu\n- Ihi ki i difu mu fikula ia Musoso ua 3 ni mu fikula ia Musoso ua 2?\n- Nanhi ua bhange o diiala dia dianga, ni dijina diebhi dia mu luku?\n- Kikalakalu kiahi kia bhele Nzambi kua Adá?\n- Mukonda diahi Nzambi ua bhangesa Adá kuia ku kilu kionene?\n- Mu thembu ikuxi ia tokalele Adá ni Eva ku kala ni muenhu, ni kikalakalu kiahi kia a bhele Jihova?\nIbhuidisu ia mukua\n- Tanga Jisálamu 83:18.\nDiebhi o dijina dia Nzambi, ni kididi kiahi kia mu fuama? (Jel.16:21; Dim. 4:17)\n- Tanga Dimatekenu 1:26-31.\nIhi ia bhangele Nzambi mu kizuua kia kasamanu, ni kiebhi o kibhangelu kiki ki kia difuile ni iama? (Dim. 1:26)\nIhi ia bhana Jihova phala o diiala ni iama kudia? (Dim. 1:30)\n- Tanga Dimatekenu 2:7-25.\nO kikalakalu kia Adá kia ku luka majina ku iama, kia bhingile dingi ihi? (Dim. 2:19\nKiebhi o divulu dia Dimatekenu 2:24, di tena ku tu kuatekesa mu kuijiia ihi i banza Jihova ia lungu ni ukaza, ni ku di xisa, ni ku di senga? (Mat. 19:4-6, 9)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-1-Tund%C3%A9-ku-Ibhangelu-Kat%C3%A9-ku-Dil%C3%BAvio\/musoso-3-o-diiala-dia-dianga-ni-muhatu\/","date":"2020-08-05T17:32:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00125.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":437,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.257,"stopwords_ratio":0.375,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kioso kia kexile hanji mu ubhika mu Babilonha, o kixikinu kia akua Izalaiele kio polovale. Sadalake ni Mizake ni Abede-neko a a takula mu kijiku kia túbhia, maji Nzambi ua a bhulula. Anga, kioso akua Midiia ni Pélesa kia tambula Babilonha, Daniiele a mu takula mu dikungu dia jihoji, maji Nzambi ua mu lange ué, mu ku jika o makanu a jihoji.\nMu disukilu, o sobha ia Pélesa, Silu, ua bhulula akua Izalaiele. Ene a vutuka ngó ku ixi iâ kia bhitile 70 a mivu, tundé kia ambatele kála abhika mu Babilonha. Kioso kia vutuka mu Jeluzaleme o kima kia dianga ku bhanga, o ku tunga o tembulu ia Jihova. Maji o jinguma a palalesa o kikalakalu kiâ. Ene a zubha ngó ku tunga o tembulu, kioso kia bhitile 22 a mivu, tundé kia vutukile mu Jeluzaleme.\nTua-nda kuijiia maka alungu ni Ejidala, kioso kia vutuka mu Jeluzaleme, phala ku iudika dingi o tembulu. Kua bhitile 47 a mivu kioso kia zubha ku tunga o tembulu. Mu ku bhita 13 kia mivu, ia njila ia Ejidala, Nehemiia ua kuatekesa mu tunga dingi o ilumbu io bule ia Jeluzaleme. O Kibatu kia KATANU kiasoko 152 ia mivu, ia musoso katé mu thembu íii.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-5-Tund%C3%A9-ku-Ubhika-mu-Babilonha-Kat%C3%A9-mu-ku-Tunga-kua-Ilumbu-ia-Jeluzaleme\/","date":"2020-08-05T16:58:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00140.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Mu ku di suínisa mu kixikanu kienu . . . kale-nu mu henda ia Nzambi.'—JUDA 20, 21.\n1, 2. Kikalakalu kiahi kia bhingi eie muéne ku ki bhanga, ni mukonda diahi ua tokala ku bhanga kiambote o kikalakalu kiki?\nEIE ua mu kalakala izuua ioso mu sidivisu ia ku tunga. O ikalakalu i e-nda kiambote, maji kua bhingi hanji kithangana kiavulu phala ku i zubha. Katé mu kithangana kiki, ki tu bhonza ku zubha o ikalakalu íii, maji kima kiambote ku ki bhanga. Né muene se ki bhonza o ku ki bhanga, maji né kiki, eie ua tokala kuia ku pholo ni kikalakalu kiki, mukonda iene ia-nda ku kuatekesa ku hádia ku muenhu uê. Mukonda diahi? Mukonda o kikalakalu kiki, kia bhingi eie muéne ku ki bhanga!\n2 O dixibulu Juda, ua londekesa ihi i tua tokala ku bhanga phala ku di suínisa mu ukexilu ua nzumbi. Kála kia suínisa o Jikidistá ku \"kala mu henda ia Nzambi,\" ua londekesa ué se kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki, muéne uambe: 'Di suínisenu ni kuia ku pholo mu kixikanu kienu.' (Juda 20, 21) Kiebhi ki u tena ku di suínisa mudiê, ni ku kolesa dingi o kixikanu kiê, phala ku kala mu henda ia Nzambi? Tua-nda di longa maukexilu atatu, alungu ni ku tunga mu ukexilu ua nzumbi.\nKOLOKOTA MU KU KOLESA O KIXIKANU KIÊ, MU ITUMU IA JIHOVA\n3-5. (a) Satanaji ua mesena kuila eie u kala ni Ibanzelu iebhi ia iibha, ia lungu ni ijila ia Jihova? (b) Ibanzelu iebhi i tua tokala ku kala na-iu, ia lungu ni ijila ia Jihova, ni kiebhi ki ueji divua? Bhana kifika.\n3 Kia dianga, tua tokala ku kolesa o kixikanu kietu mu ijila ia Nzambi. Mu ku di longa o divulu didi, eie ua di longo itumu iavulu ia Jihova, ia lungu ni ukexilu uetu. Kiebhi ki u mona o itumu íii? Satanaji ua mesena ku u nganala phala ku xikina kuila, o ijila, ni itumu ia Nzambi ia neme mba ia bhonzo ku i kaiela. Muéne u nganala athu mu ukexilu iú, kála kia bhangele mu jaludim ia Edene. (Dimatekenu 3:1-6) O kuila muéne ua-nda tena ué ku u nganala mu ukexilu iú? Se muéne ua-nda tena, mba kana, eie uejiia.\n4 Mu kifika: Mu kuenda mu jaludim ia fuama, eie u mona kuila o jaludim a i xiti phala ku fidisa o athu ku bhita-mu. Maji eie u mona kuila, o jaludim ia fuama phala kuia-mu. Mu dimatekenu nange eie ki u xinganeka se mukonda diahi o jaludim a i xiti. Nange eie u banza kuila a mu ku fidisa ngó ku bhita-mu. Maji kioso ki u mona kiambote, eie u mona hoji ia mesena ku kuata athu! Mu kithangana kiki, eie uejiia kiá se mukonda diahi o jaludim a i xiti—a i xiti phala ku langa o athu. O kuila lelu ué, kuala hoji ia mesena ku kuata athu? O Maka a Nzambi a tu lombolola: 'Kalenu ku mesu azele, mu di lange! Kuma o nguma, Diabhu, ua di bhange, mukuá ni hoji iala mu zuma, u nhunga jinga mu jimbandu jenu mu ku sota uoso a mudiâ.'—1 Phetele 5:8.\n5 Satanaji, o hoji ia mesena ku kuata athu. Jihova ka mesena kuila Satanaji u tu kuata mu kibhetu kiê, mukonda dia kiki, Jihova ua tu bhana ijila i tena ku tu kuatekesa ku \"jindunge\" ja Satanaji. (Efezo 6:11) Kienhiki, kioso ki tu xinganeka mu ijila ia Nzambi, tua tokala ku i mona kuila Jihova ua tu bhana na-iu mu henda iê, kála Tata ietu ia diulu. Mu ku i mona kiki, tuila o ijila ia Nzambi i tu langa, ni i tu sangulukisa. O dixibulu Tiiaku ua soneka: 'Uoso-phe u bhana o mátui ku kitumu kia tenena, o kitumu kia ufôlo, anga u ki jijila . . . u mu zediuisa mu ioso ia bhanga.'—Tiiaku 1:25.\n6. Uebhi o ukexilu ua ku kolesa o kixikanu kietu mu ijila, ni mu itumu ia Nzambi? Bhana kifika.\n6 Ku belesela o itumu ia Nzambi, kiene o kima kia beta-kota phala ku kolesa o kixikanu. Mu kifika, \"o kitumu kia Kristu\" ki bhinga ku longa ué akuenu 'o ima ioso ia tumu [muéne.]' (Ngalásia 6:2; Matesu 28:19, 20) O Jikidistá, a belesela ué o kitumu kia ku diongeka izuua ioso mu iônge, phala ku bheza Nzambi, ni ku di suínisa mu ukexilu ua nzumbi. (Jihebeleu 10:24, 25) O itumu ia Nzambi, i bhinga ué ku samba kua Jihova izuua ioso ni muxima uoso. (Matesu 6:5-8; 1 Tesalonika 5:17) Kioso ki tuia ni ku belesela o itumu íii, tua-nda mona kuila itendelesu ia henda. O ku belesela o itumu íii, ki tu bhana ku sanguluka kuavulu, ki kuene ku mundu iú. Mu ku xinganeka ku mbote i uene mu katula mu ku belesela o ijila ia Nzambi, o kuila uene mu divua kuma ua mu kolesa o kixikanu kiê?\n7, 8. Kikuatekesu kiahi ki bhana o Maka a Nzambi, kua iá a banza kuila ku hádia ka-nda tena ku kala jifiiele?\n7 Saí ithangana, athu avulu a banza kuila, ku hádia ka-nda tena ku belesela o itumu ia Nzambi. Ene ala ni uôma ua ku lueza. Se eie ua divu kia kiki, xinganeka mu izuelu íii: 'Eme Jihova Nzambi iê, u ku longa ioso ia uabha, u ku endesa mu njila ia fuama kuenda mu ku di tela. Uaué! Tamanu uabhele mátui ku ijila iami! O paze iê ieji kala kála ngiji, o kuiuka kué kueji kala kála mabhuku a kalunga.' (Izaia 48:17, 18) O kuila eie ua xinganeka kiá se kiebhi o izuelu íii i tena ku ku kolokotesa?\n8 Mu kibatulu kiki, Jihova u tu londekesa o mbote ijila mu ku mu belesela. Muéne ué u tu kanena kuila tu tena ku katula mbote mu maukexilu aiadi. Kia dianga, O paze ietu ia-nda kala kála ngiji. Kaiadi, o kuiuka kuetu kua-nda kala kála mabhuku a kalunga. Se eie u mona kioso kia bhanga o mabhuku a kalunga, sé phata, ua-nda xikina o izuelu i tua mono mu divulu dia Izaia. Eie uejiia kuila o mabhuku ala mu kalunga, a-nda nangenena. Jihova uambe kuila o kuiuka kuê—o ukexilu uê ua ku dibhana ni athu—u tena ku kala kienhiki. Kioso ki uia ni ku bhanga ioso phala ku kala ni ufiiele kua Nzambi, muéne ka-nda kuehela kuila u di bhala! (Tanga Jisálamu 55:22.) O kuila eie ua xinganeka kiá o kisangusangu kijila mu ikanenu íii?\n'DI SUNGIENU KU PHOLO, MU KU KULA MU NZUMBI'\n9, 10. (a) Mukonda diahi o ukexilu ua ku kula mu nzumbi, kima kiambote phala o Jikidistá ku suua mu nzumbi? (b) Kiebhi, o ku mona o ima mu ukexilu ua nzumbi, ku bhekela kisangusangu kia dikota?\n9 O ukexilu ua kaiadi, ua lungu ni kikalakalu kiê kia ku tunga, tu ki sanga mu izuelu íii: 'Tu di sungienu ku pholo, mu ku kula mu nzumbi.' (Jihebeleu 6:1) O ku kula mu nzumbi, ukexilu uambote phala o Jikidistá ku suua mu kilunga. Tuejiia kuila ki tu tena ku kala tu athu a iuka, maji né kiki, tu tena ku bhanga ioso phala ku kula mu nzumbi. Kienhiki, kioso ki tuia ni ku kula mu nzumbi, o jikidistá a sanga dingi kisangusangu mu ku sidivila Jihova. Mukonda diahi tua-mba kiki?\n10 O Kidistá ua kulu mu nzumbi, ulondekesa o ídifua ia nzumbi. Muéne u mona o ima kála kia mona Jihova. (Nzuá 4:23) Phaulu ua soneka: \"Kuma oso a tokala ku xitu, a suua imbamba ia xitu, Maji oso-phe a tokala ku Nzumbi, a suua imbamba ia Nzumbi.\" (Loma 8:5) O ku mona o ima mu ukexilu ua xitu, ki ki bhekela kisangusangu, mukonda ki bhangesa o muthu ku kala ni luímbi, ni ku mesena o jimbote. O ku mona o ima mu ukexilu ua nzumbi, ku bhekela kisangusangu kia dikota, mukonda ki bhangesa o muthu ku bhanga o ima ia mesena Jihova, \"Nzambi Ukôla, mukua fuma.\" (1 Timote 1:11) O muthu ua kulu mu nzambi, u bhanga ioso phala ku sangulukisa Jihova, u sanguluka ué, né muene kioso kia dibhana ni ibhindamu. Mukonda diahi? Kioso ki tu dibhana ni izukutisu, kiene o kithangana kia kulondekesa kuila Satanaji mukuá makutu, ni ku kala ni ufiiele, ni ku sangulukisa Tata ietu ia diulu.—Jisabhu 27:11; tanga Tiiaku 1:2, 3.\n11, 12. (a) Ihi ia zuela Phaulu ia lungu ni \"kilunji\" kia Jikidistá, ni ihi ilombolola o kizuelu \"ku longa\"? (b) Ukexilu uahi ua ku longa o mukutu phala ku kula, ni ku kala ni uhete mu ukexilu ua xitu?\n11 Phala ku kala muthu ua kulu mu nzumbi, kua bhingi ku di longa. Tala o velusu íii: 'O kudia kua nguzu-phe kua tokala adiakimi, mukonda dia ku di longa, a sungu kiá kilunji kia ku tungula kioso kia uabha, ni kia iibha.' (Jihebeleu 5:14) Kioso Phaulu kia zuela ia lungu ni \"ku longa,\" o kilunji kietu, muéne ua tange o kizuelu mu Ngeleku, kilombolola kikalakalu kia mukutu. Kilombolola ué 'ku di longa kála ki bhanga o mukuá ku tungutisa o mukutu (ginasta).' Xinganeka se ihi ia bhingi, phala ku di longa kála ki bhanga o mukuá ku tungutisa o mukutu.\n12 Ka tu vuala ni mauhete a ku bhanga kiá o ima. Mu kifika, o mona a mu vuala kindala, kejiia hanji ku langa o maku, ni inama iê. Mukonda dia ku kamba ku langa o mukutu uê, muéne u dibhilunjula katé muene u tena ku di beta ku pholo iê, kiki ki mu bhangesa ku sasumuka. Kioso kiaia ni ku kula, muéne u tena ku langa o mukutu uê. O mona u mateka kuavula, mu ku bhita kithangana u mateka o kuenda, ni ku mateka kuenda ni lusolo. * Ihi i tu zuela ia lungu ni ginasta? Mu ku mona o muthu ua mu tumbujuka kiambote bhulu, sé phata mukutu ué, ua difu ni makina io sokejeke kiambote. O uhete uala na-u o ginasta, ki u tukuluka ngó—Maji ua bhingi ithangana iavulu ia ku di longa. O Bibidia i tu longa kuila, o ukexilu ua ku di longa nguzu ia mukutu, o 'ku bhanduluka kuê ki kua kidi.' O ku longa o kilunji kietu, phala ku xinganeka mu ima ia nzumbi, iene iala ni valolo ia dikota!—1 Timote 4:8.\n13. Kiebhi ki tu tena ku longa, o kilunji kietu?\n13 Mu divulu didi, tua di longo ima iavulu ia-nda ku kuatekesa o ku longa o kilunji kiê, phala ku kala ni ufiiele kua Jihova, ni ku kala muthu ua kulu mu nzumbi. Xinganeka ni musambu o ijila, ni itumu ia Nzambi, mu ku sola o ima i ua mesena ku bhanga izuua ioso. Mu ku dibhana ni ihi i ua mesena ku bhanga, dibhudise: 'ijila ia Bibidia ni itumu iebhi ia lungu ni kima kiki, ki nga mesena ku bhanga? Kiebhi ki ngi tena ku i kumbidila? Ukexilu uahi ua ku bhanga o ima, i bheka kisangusangu kua Tata iami ia diulu?' (Tanga Jisabhu 3:5, 6; Tiiaku 1:5.) Kioso ki uia ni ku bhanga kienhiki, eie ua mu longa o kilunji kiê. O ukexilu iú ua ku longa o kilunji kiê, ua-nda ku kuatekesa ku kolokota ku kala u muthu ua kulu mu nzumbi.\n14. Ihi i tua tokala ku bhanga phala ku kula mu nzumbi, maji né kiki tua tokala ku dilanga mu ihi?\n14 Né muene tu tena ku kula mu nzumbi, tua tokala ku suína ni kuia ku pholo. Phala ku kula mu nzumbi, kua bhingi ku di longa. Phaulu uambe: 'O kudia kua nguzu-phe kua tokala ku adiakimi.' O kima kia beta-kota ki tena ku kolesa o kixikanu kietu, o ku kolokota ku di longa mu ukexilu ua nzumbi. O ku kumbidila kiambote o ima i ua di longo, eie ua-nda londekesa unjimu, o Bibidia i zuela kuila: O \"kima kiala kota ku muenhu ua muthu o unjimu.\" Kienhiki, tua tokala ku uabhela ku di longa mu ukexilu ua nzumbi, kála kia mesena Tata ietu. (Jisabhu 4:5-7; 1 Phetele 2:2) Kienhiki, ku bandekesa dingi o kuijiia ni unjimu uetu mu nzumbi, ki ki tu bhangesa ku kala ni luímbi. Tua tokala ku di tonginina kiambote izuua ioso, phala ki tu ehela kuila o luímbi, mba ima ia mukuá ia iibha, i kale ku muxima uetu. Phaulu ua soneka: 'Kolokota mu ku tonginina se uala mu kixikanu, kolokota mu ku polovala se kiebhi ki muala.'—2 Kolindo 13:5.\n15. Mukonda diahi o henda kima kia beta-kota, phala ku kula mu ukexilu ua nzumbi?\n15 O sidivisu ia ku tunga o inzo i tena ku bhua, maji o sidivisu ki ibhu. Mukonda saí ithangana kua bhingi ku iudika, nange ku bhinga dingi ku i bandekesa. Ihi i tua tokala ku bhanga phala ku kula mu nzumbi, ni ku kala kála tu athu a kulu mu nzumbi? Kua bhingi ku kala ni henda. Tua tokala ku bandekesa o henda ietu kua Jihova, ni ku jiphange jetu. Se ki tu kala ni henda, o kuijiia kuoso ku tuala na-ku, ni ibhangelu ietu, ki ia-nda kala ni valolo—kála jibuia javulu ki jala ni valolo. (1 Kolindo 13:1-3) O ku bhanga o ima ni henda ioso, tua-nda tena kulondekesa kuila tu athu a kulu mu nzumbi.\nBANZA NI KU SUÍNA KUOSO, MU KIDIELELU KI TU BHANA JIHOVA\n16. Satanaji u bhangesa o athu ku kala ni Ibanzelu iahi, ni kikuatekesu kiahi ki tu bhana Jihova?\n16 Tua-nda di longa dingi ukexilu ua mukuá, ua lungu ni ku kula kuê. Phala ku kula mudiê, kála mukaiedi ua kidi ua Kristu, eie ua tokala ku langa o ibanzelu iê. Satanaji o ngana a ngongo íii, uala ni jindunge javulu, muéne mesene ia ku bhangesa o athu ku kala ni ibanzelu ia iibha, ni ku kamba kidielelu. (Efezo 2:2) O ku kala ni kibanzelu kiki, kiluezu kia dikota phala o Jikidistá. Mu kidi, Jihova u tu bhana kikuatekesu ki tena ku tu langa—o kidielelu.\n17. kiebhi o Maka a Nzambi, alombolola o mbote ijila mu kidielelu?\n17 O Bibidia, ilombolola maukexilu avulu a tena ku tu kuatekesa phala ku dibhana kiambote ni jindunge ja Satanaji, ni mundu uê. O kima kia beta-kota phala ku kuatekesa o muthu, o kapasete, 'o kidielelu kia ku bhuluka.' (1 Tesalonika 5:8) M'ukulu, o disoladi uejidile kuila muéne keji bhuluka mu ita, se muéne ua bhângele sé o kapasete. Mukonda o ku zuata o kapasete, kene keji kuatekesa o disoladi ku langa kiambote o mutué uê. Kála o kapasete ka langa o mutué, kiene kimoxi ué, o kidielelu ki langa o kilunji kiê, ni ibanzelu iê.\n18, 19. Phangu iahi ia bhana Jezú ia lungu ni kidielelu, ni kiebhi ki tu tena ku mu kaiela?\n18 Jezú, muéne o phangu ia dikota mu kulondekesa o kidielelu. Xinganeka mu ima ioso ia bhiti mu usuku ande dia Jezú kufuá. O kamba diê dia kidi ua mu sumbisile. O mukuá, ua ditunu kuila ka mu ijidile. O a mukuá a mu lenge. O athu a tokalele mu mbanza iê, a mesenene kuila muéne u fuá ku maku a masoladi a Loma. Tu tena ku zuela kuma o ji polova ja bhiti na-ju Jezú, ja beta-kota, ji tuene mu bhita na-ju jala ndenge. Ihi ia mu kuatekesa ku dibhana ni ji polova jiji? O divulu dia Jihebeleu 12:2, di tambuijila: 'Kala muéne mu ku suua o ngalasa ia mu idikisa, ua kolokota mu taka, ua tende o sonhi, o kiki ua xikama ku madilu bhu kiandu kia Nzambi.' Jezú nuka ua kambele kulondekesa kuila kale ni 'ngalasa ia mu idikisa.'\n19 Ngalasa iebhi iedikisa kua Jezú? Muéne uejidile kuila se muéne ua kolokotele, ueji kuatekesa ku zelesa o dijina dia Jihova. Muéne ueji londekesa ué, kuma Satanaji mukuá makutu. Ki kuene kidielelu kieji bhana kisangusangu kia dikota kua Jezú! Muéne uejidile ué kuila Jihova, ueji ku mu bhana dibesá mukonda dia ku kala fiiele—o kithangana kia ku kala dingi ni Tata iê, kieji bhixila. Mu izuua isukidila-ku ia muenhu uê, Jezú uexile mu banza mu kidielelu kiki. Etu uê tua tokala ku bhanga kála kia bhangele Jezú. Tuala ué ni kisangusangu kia dikota ku pholo. Jihova u londekesa kuila tuala ni Valolo, mu ku tu bhana o ujitu ua ku kuatekesa o ku zelesa o dijina diê. Etu ué tu tena ku polovala kuila Satanaji mukuá makutu, mu ku sola Jihova kála Nzambi ietu ni ku kolokota ku kala mu henda ia Tata ietu, sumbala tu bhita ni ibhidi iavulu mu ku bhanga kiki.\n20. Ihi i tena ku u kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote, ni ku kala ni kidielelu?\n20 Jihova ka-ndala ngó ku bhana mabesá ku jiselevende jê ja fiiele—maji muéne ua mesena kiavulu ku bhanga kiki. (Izaia 30:18; tanga Malakiia 3:10.) Muéne ua mesena ku bhanga ioso phala ku kuatekesa o jiselevende jê. (Jisálamu 37:4) Kienhiki, xinganeka mu kidielelu kia ku kumbidila o i kanenu ia Nzambi. Kana kuehela kuila o ibanzelu ia iibha ia Satanaji iene ku mundu iú, i ku fidisa. Se eie u mona kuila o ukexilu ua iibha ua mundu iú, ua mu bokona mu kilunji kiê, mba ku muxima uê, samba kua Jihova ni nguzu ioso, mu ku bhinga \"o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso.\" O kutululuka kuku ku bhana Nzambi, kua-nda kuatekesa o muxima uê, ni kilunji kiê.—Filipe 4:6, 7.\n21, 22. (a) Kidielelu kiahi kia kidi, kiala na-kiu o mundu uavulu? (b) Ukexilu uahi ua lungu ni kidielelu kia Kidistá ia beta-kota phala eie, ni ihi i ua tokala ku ki bhanga?\n21 Eie uala ni kidielelu kia kidi, ki ua tokala o ku xinganeka! Se eie u bhanga mbandu ku \"mundu uavulu\" ua-nda tunda ku \"hadi ia dikota\" xinganeka ku muenhu u ua-nda kala na-u. (Dijingunuinu 7:9, 14) Kioso Satanaji ni madimonho mê kia-nda ku a buika, eie ua-nda divua kiambote kála nuka ua divu. Nanhi uala ku muenhu nuka ua di bhanene ni izukutisu ia Satanaji? Kioso ki kua-nda kala dingi izukutisu, kisangusangu kia dikota ku bhanga o ixi palaízu, mu kaxi ka utuminu ua Jezú ni ua 144.000 a undu phala kuia ku diulu! kisangusangu kia dikota kuijiia kuila o uhaxi ua-nda bhua, o athu u tua zolo afú kiá, a-nda ku a fukununa, ni ku kala ku muenhu kála kia mesenene Nzambi! Kioso ki tua-nda kala tu athu a iuka, tua-nda tambula dingi mabesá avulu kala kia ki tange mu divulu dia Loma 8:21—\"ufôlo ua fuma, ua an'a Nzambi.\"\n22 Jihova ua mesena kuila eie u kala ni ufôlo ua kidi ku muenhu uê. O njila i kuambata ku ufôlo iú, o ku belesela. Ki kima kiambote ku bhanga ioso phala ku belesela Jihova, kizuua ni kizuua, phala ku kala ni ufôlo iú? Kienhiki, ua tokala ku di suínisa, ni kuia ku pholo mu kixikanu kiê, phala ku kala mu henda ia Nzambi hádia ni hádia!\n^ kax. 12 O jingijiie ene mu zuela kuila, o mukutu uetu uala ni kutena kua ku di longa mauhete avulu, ni ukexilu ua kuijiia o ididi ioso, muala o idiandu iê. Mu kifika, o ukexilu iú, uene u tu kuatekesa ku beta jipalma né muene se tu jika o mesu. O muthu muadiakimi ua kambe nguzu ku mukutu mukonda dia ku kata, ka tena kuimana, ku xikama, ni kuenda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/build-faith-in-god\/","date":"2020-08-13T11:13:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738982.70\/warc\/CC-MAIN-20200813103121-20200813133121-00541.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3072,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.381,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KUBHANGA KIKI: Kyoso o adilongi a Bibidya kya pelepalala, ene a tena kutendela dingi kyambote o maka ni kulembalala o ima ya dilongo. Kyoso ene kyaya ni kutendela ni kulembalala dingi, ki kya-nda bhonza phala ene kukula dingi. Né mwene kyoso kya a batizala, ene a bhingi kupelepalala jinga o milongi ya yônge, ni sidivisu ya kuboka, phala n'a tene 'kukolokota kudilanga.' (Mat 25:13) Mu kiki, kyoso ene kyejiya kudilonga kyambote, ni kukala ni ukexilu wa kudilonga, kwa-nda ku a kwatekesa ku mwenyu wâ woso. Tundé kya ku dimatekenu, twa tokala kukwatekesa o maxibulu metu kukala ni ukexilu wa kupelepalala o milongi ya Bibidya ya-nda dilonga.\nKIEBHI KI TU TENA KUBHANGA KIKI:\nBhana phangu yambote. (Lo 2:21) Pelepalala mu kubanza o ibhindamu ya dixibulu dyé. (Kikalakalu Kietu Kia Utuminu 11\/15 difwe 3) Mwehele n'a mone o divulu dyé di wa pelepalala\nMu swinise kupelepalala. Kyoso ki mu mateka kudilonga, mu tangele kyá kwila, o kupelepalala kubhanga mbandu mu kudilonga kwenu, mu jimbulule o mbote ijila mu kupelepalala o milongi. Mu bhane jindunge jya kyebhi kya tena kukatula kithangana phala kupelepalala. Say aboki a bhana o madivulu mâ ku maxibulu, mu kithangana kya kudilonga phala n'a mone o mbote ya kupelepalala. Mu ximane kyoso mwene kya pelepalala\nMu londekese kyebhi kya tokala kudipelepalala. Tundé mu dimatekenu, aboki avulu a sola kizuwa kya kudilonga, phala kulonga o maxibulu kyebhi kya tena kupelepalala o milonga ya-nda dilonga","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/katanu-2018-mwb\/milongi-ya-26-ya-Katanu-1-ya-Kasamanu\/longa-o-dixibulu-kudipelepalala\/","date":"2020-08-06T23:11:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00147.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000005126,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000051259994507}","num_words":234,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.239,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"IHI I UEJI BHANGA?\nTala o kifika kiki: O jitata ni makamba a Júlia ene mu zuela kuila muéme ua \"bhele\" kiavulu. Maji kioso Júlia kia ditala mu lumuenu u dimona kala ua nete kiavulu mu kiki muéne u zuela: \"Kala ngi bhela ni lusolo!\"\nJúlia ua mesena kubhela \"kilu jiiadi\" mu kiki, ua mu bhanga ioso ni ioso phala kutena kubhela, katé muene saí izuua kadié . . .\nEie se uexile mu kididi kia Júlia, ihi i ueji bhanga?\nXINGANEKA!\nKi kima kiaiibha kuthandanganha ni pholo ié. Mu kidi, o Bibidia i ximana kiavulu mala ni ahatu avulu kala Sala, Lakele, Abingaile, Zuze, Davidi ni kuila a uabhele kiavulu o pholo ni mukutu. O Bibidia i zuela ia lungu ni muhatu a muixanene Abisaki kuila 'ua uabhele kiavulu.'\nMaji kuene minzangala iavulu i thandanganha kiavulu ni pholo iâ. Kiki ki tena kubheka maka avulu. Mu kifika:\nO jingijiie a tokuesa, iá a mono kuila 58 dia jipursentu ja ahatu ambele kuila a netene kiavulu, maji a mono kuila mbé a netene ngó 17 dia ahatu.\nLua mukuá, 45 a jipursentu ja ahatu a bhelele kiavulu, a fikile kuila ene a netene kiavulu.\nMu kumesena kubhela, saí minzangala a kuata uhaxi ua kukala ni uôma ua kudia, o uhaxi iú u jibha.\nSe u divua kala ua kuata ué o uhaxi iú mba mauhaxi a mukuá alungu ni uôma ua kudia, sota kikuatekesu! U tena kuzuela ni jitata jé mba muthu ua mukuá u ua mu dielela. O Bibidia i zuela: \"Dikamba u zola mu thembu joso; o undandu u di monekena mu jiphaxi.\"\nLanga O Kima Kia Beta Kota Ki Uala Na-kiu!\nMu kidi, o u uabhesa kiavulu muthu, ko pholo iê kana maji o ukexilu uê. Tala o musoso ua Abisalone, mon'â Sobha Davidi. O Bibidia i zuela:\n\"Ki bhuala muthu a mu ximana o kuiuka kua kuuabha o mukutu ni pholo. . . . Ka moneka ngó kisemu.\"\n—2 Samuuele 14:25.\nMaji o munzangala iú muxima uê uezalele ni kudizangeleka, luímbi, uexile muthu ua kambele ufiiele! Kienhiki, o Bibidia ki i ximana Abisalone kana; i mu tumbula kala kijibhangânga.\nMukonda dia kiki, o Bibidia i tu dimuna:\n\"Zuata muthu uobhe.\"\n—Kolose 3:10.\n\"O kukemba kuenu ki ku kale kukemba kua kanga . . . , Ku kale-phe kukemba kua muthu ua suama moxi.\"\n—1 Phetele 3:3, 4.\nSumbala ki kima kia iibha kukala ni pholo ia iuka, maji o kia beta-o-kota o ukexilu ué. O athu a-nda ku uabhela dingi mukonda dia kukala ni ukexilu uambote, ki mukonda dia kukala ni pholo mba mukutu ua iuka kana! Kilumba a muixana Phylicia, uambe: \"O athu a tena ku ku mona mukonda uala ni pholo ia iuka, maji a-nda ku lembalala ngó se u kala ni ukexilu mba ídifua iambote.\"\nU SANGULUKA KIOSO KI U MONA O PHOLO MBA O MUKUTU UÉ?\nO kuila eie u luuala kiavulu mukonda dia pholo ié?\nUa banzele kiá kudia ngó bhofele mba kudituna kudia phala kukala ni mukutu ua iuka?\nSe ua kexile ni kutena, ihi i ueji lungulula ku pholo ié mba mukutu? (Xinda o ima i ueji lungulula.)\nKULEBHA\nKUNETA\nNDEMBA\nMUKUTU\nPHOLO\nKIKONDA\nSe ua tambuijila kiene mu ibhuidisu iiadi ia dianga, eie ua xindi ima itatu mba iuana i ueji lungulula ku pholo mba mukutu, ijiia kuila: Athu a mukuá ka mu ku mona kala ki ua mu dimona eie mudié. Aluka, kana kuthandanganha kiavulu ni pholo mba ni mukutu ué ni kubhanga ima iavulu iaiibha.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/ibhuidisu-ia-minzangala\/mukonda-diahi-ngi-thandanganha-ni-pholo-mba-mukutu-uami\/","date":"2020-08-13T03:54:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00353.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":560,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKibhuidisu: O kuila se o Bibidia ki ia tokalele kua Nzambi, ieji kala hanji katé lelu, sumbala athu ka i mesenene?\nTanga: Iz 40:8\nZuela: O Mulangidi iú, u jimbulula kiebhi ki tua tena kukala ni Bibidia katé lelu.\nO MULANGIDI (kudima)\nKibhuidisu: Nga mesena kuijiia ihi i u banza ia lungu ni kibhuidisu kiki. [Tanga o kibhuidisu kia dianga mu mbandu 16.] Saí athu a banza kuila o jingeleja a ji bhange ku athu. A mukuá amba kuila, Nzambi muéne ua bhange o jingeleja phala kukuatekesa o athu ku mu zukama. Abha eie, ihi i u banza?\nTanga: Tii 1:27\nZuela: O Mulangidi iú u jimbulula ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá. Nga mesena kuvutuka mu kizuua kiéngi, phala kuzuela dingi o maka enhá.\nÍVUA NZAMBI NI U KALE KU MUENHU\nKibhuidisu: Etu enioso, kikale o jindandu ni makamba metu, ala ni majina. Mu kiki, Ihi i u banza ia lungu ni Nzambi? Dijina dia Nzambi nanhi?\nTanga: Jis 83:18\nZuela: O kadivulu kaka, ka jimbulula dingi ima iavulu ia lungu ni Nzambi. [Londekesa o mbandu 6, 7.]\nSONEKA I UA-NDA ZUELA MU UKUNJI\nKubhana umbangi bhu kaxi ka mitelembe ia mabhitu, mu mbanza ia Vienna, Austria","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kakuinhi-2016-mwb\/Ifika-ia-kuboka\/","date":"2020-08-03T19:12:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00594.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.288,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mivu ioso, tuene mu kala ni jifesa ja makota, o iônge ia makota i tu sangulukisa ni ku tu suínisa. Phala athu oso kumona o henda ia Jihova, tua-nda kuixana athu avulu phala kukala n'etu mu kiônge. (Jis 34:8) O tufunga, a-nda bhanga ioso phala kubhana o tumikanda.\nIBHUIDISU IA KUXINGANEKA\nO kiônge kiami, kia-nda bhita kizuua kiebhi?\nO tumikanda, a-nda mateka ku tu bhana kizuua kiebhi?\nO iônge ia kuboka ia-nda bhita kuebhi?\nMbambe jebhi ji nga mesena o kusuua, mu kubhana o tumikanda?\nNanhi nga-nda mu bhana o kamukanda?\nIHI I UA-NDA ZUELA?\nKioso ki u menekena, ua tokala kuzuela:\n\"Tua mu bhana o tumikanda tutu, phala kuia mu kiônge kia dikota. O kamukanda kaka, ka londekesa o kithangana ni kididi, mua-nda bhita o kiônge. Bhanga ioso, phala kuia mu kiônge kia dikota.\"\nKIEBHI KI U TENA KUSUÍNISA O MUTHU KUDILONGA?\nSumbala tua mesena kuixana athu avulu, phala kuia mu kiônge kia dikota, tua tokala kubhanga ioso phala kusuínisa o athu a mesena kudilonga.\nMu sukilu dia semana, bhana o madivulu ni kamukanda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasamanu-2016-mwb\/milongi-ia-kasa25-kasamb1\/2016-jw-kubhana-o-kamukanda-ka-ki%C3%B4nge-kia-dikota\/","date":"2020-08-11T17:35:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00569.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.31,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 2 2018 | Ihi Ya-nda Bhita ku Hádya?\nIhi Ya-nda Bhita Ku Hádya?\nWa xinganeke kyá kyebhi kya-nda kala o mwenyu wé ni wa mwiji wé ku hádya? O Bibidya yamba kiki:\n\"Ixi-phe i xalela ku athu yá ayuka, ene a i lundula, mwene mwa tunga, o thembu yâ ki ibhu.\"—Sálamu 37:29.\nO Mulangidi yú, wa-nda ku kwatekesa kwijiya o vondadi ya Nzambi ku athu ni ku ixi ni ihi i wa tokala o kubhanga phala kutambula o mabesá a Nzambi.\nMu mivu yavulu, athu ene mu fikisa kutanga ya-nda bhita ku hádya, sayi ima ya tanga, kidi, i bhita mwene. Maji ima ya kamukwa kana.\nO kwila u tena ku dyelela ku ima yiyi?\nO ima ya tangele o Bibidya ya dikumbidila ni kidi kyoso.\nMuzeu yokulu u bhana umbangi wa dikota wa lungu ni kikanenu kya kidi kya Bibidya.\nIkanenu yavulu ya Bibidya ya mu dikumbidila kyá, ya mukwa ya-nda dikumbidila ku hádya.\nO Bibidya I tu tangela o vondadi ya Nzambi ku athu.\nSayi athu a xikina kwila yoso ya-nda bhita ku mwenyu wetu, a i xindi kyá ukulu. Maji o kwila kiki kidi mwene?\nO Bibidya yamba kuma, ku hádya o ku ibha ki kwa-nda kala-ku dingi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/","date":"2020-08-06T23:19:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00433.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1-3. Ibhuidisu iebhi ia lungu ni kúfua iene mu dibhanga o athu ni itambuijilu iebhi iene mu bhana o jingeleja?\nO BIBIDIA, i tu tangela kuila ku hádia ki kua-nda \"kala dingi kùfua.\" (Dijingunuinu 21:4) Mu Kibatulu kia 5, tua di longo kuila, o kukúla kua jikula o njila phala tu kale ni muenhu ua kalelaku. Maji o athu ene mu fua hanji. (Ndongixi 9:5) Mu kiki, o kibhuidisu kia beta-o-kota ki tua tokala kudibhanga, kienhiki: Ihi i bhita n'etu kioso ki tu fua?\n2 Tua mesena kuijiia o kitambuijilu kia kibhuidisu kiki benge-benge se tua fundu ndandu. Nange tu dibhuidisa: 'Muéne uai kuebhi? O kuila muéne ua mu tu mona? U tena ku tu kuatekesa? O kuila hádia tua-nda tena ku mu mona dingi?'\n3 O jingeleja jene mu bhana itambuijilu iavulu ku ibhuidisu íii. Saí jingeleja jene mu longa kuila se eie u muthu uambote, ua-ndaia ku diulu, maji se u muthu ua iibha, ua-ndaia mu túbhia tua ifernu. A amukuá amba kuila kioso ki u fua, eie u bhiluka u nzumbi, u kala kumoxi ni jindandu jê ja fu kiá ukulu. Saí a mukuá, amba kuila kioso ki u fuá a kufundisa, a kuvuala dingi mba ua-nda vutuka dingi ku muenhu ni mukutu uéngi, mba kála u kiama.\n4. Milongi iebhi iene mu longa o jingeleja ia lungu ni kúfua?\n4 O jingeleja jene mu bhana itambuijilu iavulu ia lungu ni kúfua. Maji sumbala jene ji bhana itambuijilu iavulu, jene joso ji longa kima kimoxi ngó. Jene ji longa kuila kioso muthu kia fua, saí kima moxi diê, ki tunda, anga kiia kididi kiéngi. O kuila kiki kidi?\nKUEBHI KU TUIA KIOSO KI TU FUA?\n5, 6. Ihi i bhita n'etu kioso ki tu fuá?\n5 Jihova uejiia kiambote ihi i bhita n'etu kioso ki tu fua, muéne u tu tangela kuila kioso muthu kia fua, muenhu uê uabhu. O muthu uáfu, kene dingi ni muenhu. Mu kiki, kioso muthu kia fua, o ibanzelu iê iafu, ki iai kididi kiéngi kana. * O muthu uáfu, ka tena dingi kumona, kuívua né muene kubanza.\n6 O Sobha Solomá ua soneka kuila 'ió áfu kiá k'ejiia dingi kima kioso-kioso.' O muthu uáfu, kene dingi ni henda mba unguma, \"mu mbila . . . kana-mu dingi kikalakalu, mba ufunu, mba uhete, mba kuijiia kuoso-kuoso.\" (Tanga Ndongixi 9:5, 6, 10.) O divulu dia Jisálamu 146:4, di tu tangela kuila kioso muthu kia fua, \"ilunji iê ioso\" i fua.\nIHI IA ZUELA JEZÚ IA LUNGU NI KÚFUA\n7. Jezú ua sokesa o kúfua ni ihi?\n7 Kioso Lázalu kiáfu, Jezú uambela o maxibulu mê, uixi: \"Lázalu uaii ku kilu.\" Maji Jezú ka kexile mu zuela kuila Lázalu ua kexile mu nhoha. Jezú ua a lomboluela kiambote, uixi: \"Lázalu, uáfu.\" (Nzuá 11:11-14) Mu kiki, Jezú ua sokesa o kúfua ni kilu. Muéne ka zuela kuila Lázalu ua kexile ku diulu mba ua kexile kumoxi ni jindandu jê ja fuile kiá ukulu, kana. Muéne ka zuela ué kuila Lázalu ua kexile mu tala hadi mu túbhia tua ifernu mba a mu vualele kala muthu uéngi mba kála kiama. Maji Lázalu uedile kála uendele ku kilu kia zongo. Ibatulu ia mukuá ia Bibidia i sokesa ué o kúfua ni kilu kia zongo. O Bibidia i tu tangela kuila kioso kia jibha Xitevá, muéne \"u batuka muenhu.\" (Ikalakalu 7:60) O poxolo Phaulu ua soneka ué kuila, saí Jikidistá ja 'fuile kiá.'— 1 Kolindo 15:6.\n8. Kiebhi ki tuejiia kuila Nzambi ka bhange o athu phala kúfua?\n8 O kuila Nzambi ua bhange Adá ni Eva phala kúfua? Kana! Jihova ua a bhange phala kukala ni muenhu ua kalelaku ni sauidi ia iuka. Kioso Jihova kia bhange o athu, muéne ka a bhange phala kufua, kana. (Ndongixi 3:11) Se-ku tata u mesena kuila an'ê a kuka anga a fua, Jihova ué ka mesena kuila tu kuka mba tu fua. Maji se Nzambi ka tu bhange phala kúfua, mukonda diahi-phe tuene mu fua?\nMUKONDA DIAHI TUENE MU FUA?\n9. Mukonda diahi o kitumu kia bhanene Jihova kua Adá ni Eva ki kia bhonzele?\n9 Mu jaludim ia Edene, Jihova ua tendelesa Adá: \"Ku mixi ioso mu díbhia, u die-ku kioso ki ua mesena; maji ku muxi-phe ua kuijiia kia uabha ni kia iibha kana kudia-ku; mukonda kizuua ki ua kà dia-ku, ijiia na-kiu kuma ua kà fua muene.\" (Dimatekenu 2:9, 16, 17) Ki kia bhonzele kubelesela o kitumu kiki, kuma Jihova muéne ua bhangele Adá ni Eva, muéne ua kexile ni ungana ua ku a tangela o ima iambote ni ima ia iibha. Se a belesele Jihova, ene eji mu londekesa kuila akexile mu xila o ungana uê. Eji londekesa ué o kisakidilu kiâ mukonda dia ima ioso ia a bhanene Jihova.\n10, 11. (a) Kiebhi Satanaji kia nganala Adá ni Eva? (b) Mukonda diahi Adá ni Eva a bhange kia iibha mu kudia o kibundu?\n10 Maji, Adá ni Eva a solo kubhukumukina Jihova. Satanaji uebhuidisa Eva, uixi: \"Kifua Nzambi ua mi kidika kudia ku mixi ioso ia díbhia?\" Eva ua tambuijila, uixi: 'Ku ibundu ia mixi ioso mu díbhia tudietu; maji muxi ngó umoxi uala mu kaxi ka díbhia, uene ua tu kidika kudia ibundu iê; kuma Nzambi uambe: Kana kudia-ku, mba kukuata-ku ngó, phala ki mu fue.'—Dimatekenu 3:1-3.\n11 Mu kiki, Satanaji uambe: \"Makutu, ki mua-nda kufua. Mukonda Nzambi ua k'ijiia kuma kizuua ki mu dia-ku, mua-nda kutona mesu mu sokela ni Nzambi, muijiia kiauabha ni kiaiibha.\" (Dimatekenu 3:4-6) Satanaji ua mesenene kuila Eva u banza kuila, muéne ueji tena kuijiia o ima ia uabha ni ia iibha ubheka uê sé kikuatekesu kia Nzambi. Satanaji ua tangele ué makutu alungu ni ima ieji bhita ni Eva, se Eva ua bhukumukine Nzambi. Satanaji uambe kuila Eva keji fua, kienhiki, Eva ua di o kibundu iu ua ki bhana kua muadi uê, Adá. Adá ni Eva ejidile kiambote kuila Jihova ua a tangele kuila ka tokalele kudia ku kibundu. Mu kudia ku kibundu, ene a solo kubhukumukina o kitumu kia Nzambi. Mu kudia ku kibundu, ene a londekesa ué kuila ka kexile mu xila Tat'â ia henda. Ene ka bhingile kubhanga o kima kia bhangele!\n12. Mukonda diahi Jihova ua luualele kiavulu mukonda dia Adá ni Eva ku mu bhukumukina?\n12 O jitata jetu ja dianga, a luualesa o Mubhangi uâ! Kiebhi ki ueji divua se u kalakala kiavulu phala kusasa kiambote an'ê ni ku a longa o njila ia tokala, maji mu veji dia kukaiela o njila iu ua a londekesa, ene a ku bhukumukina? Ki ueji luuala kiavulu?\n13. Ihi ilombolola o izuelu ia Jihova, \"ku mavu kuene ku ua kà vutukila?\"\n13 Kioso Adá ni Eva kia bhukumuka, ene a texi o ujitu ua kukala ni muenhu ua kalela-ku. Jihova uambela Adá, uixi: \"Eie uala u mavu, ku mavu kuene ku ua kà vutukila.\" (Tanga Dimatekenu 3:19.) O izuelu íii ilombolola kuma Adá ni Eva eji kituka dingi mavu, mba keji kala dingi ni muenhu. (Dimatekenu 2:7) Kioso Adá kia te kituxi muéne uáfu, kexile dingi ku muenhu.\n14. Mukonda diahi tuene mu fua?\n14 Se Adá ni Eva a belesele Nzambi, ene eji kala hanji ku muenhu katé lelu. Maji mu kubhukumukina Jihova, ene a te kituxi, mu kubhita thembu ene áfu. O kituxi kia di bhange kála uhaxi u tua lundula ku jitata jetu ja dianga. Etu oso a tu vuala ni kituxi, mukonda dia kiki tuene mu fua. (Loma 5:12) Maji Nzambi ka mesena kuila tu fua. Nzambi ka bhange o athu phala kúfua, o Bibidia ixana o kalunga kuila \"nguma.\"—1 Kolindo 15:26.\nO KIDI KI TU BHULULA\n15. Kiebhi o kidi kia lungu ni kúfua ki tu bhulula?\n15 O kuijiia o kidi kia lungu ni kúfua, ku tu bhulula ku makutu avulu. O Bibidia i longa kuila, o muthu uáfu ka tena kuívua ndolo, ka tena kuluuala. Etu ki tu tena kuzuela nau, ene ué ka tena kuzuela n'etu. Ki tu tena kua kuatekesa, ene uá ka tena ku tu kuatekesa. Ene ka tena ku tu bhanga kia iibha, kienhiki ki tu bhingi kukala ni uôma uâ. Maji jingeleja javulu jene mu longa kuila o athu áfu ala kididi kiéngi, etu tu tena ku a kuatekesa se tu futa o ji padele. Maji kioso ki tuijiia o kidi kia lungu ni kúfua, ene ka tena ku tu nganala ni makutu iá.\n16. Makutu ebhi alungu ni athu áfu ene mu longa o jingeleja?\n16 Satanaji muéne uala ku pholo ia jingeleja ja makutu phala ku tu nganala ni ku bhangesa kubanza kuila o athu áfu ala hanji ku muenhu mu kididi kiéngi. Mu kifika, saí jingeleja jene mu longa kuila, kioso muthu kia fua, o nzumbi iê i tunda, i kala kididi kiéngi. O kuila o ilongesu ia ngeleja iê ia lungu ni athu afu, iene imoxi ni ilongesu ia Bibidia? Satanaji u tanga makutu phala athu kejié Jihova.\n17. Mukonda diahi o ulongelu ua kuila o athu a iibha aia mu túbhia tua ifernu, u xingisa Jihova?\n17 O ilongesu ia jingeleja i kuatesa uôma. Mu kifika, saí jingeleja jamba kuila, o athu a iibha aia mu túbhia tua ifernu. O makutu iá, a xingisa Jihova. Muéne ka tena kuehela athu kutala hadi mu ukexilu iú! (Tanga 1 Nzuá 4:8.) Kiebhi ki ueji divua se u mona muthu u ta o maku a mon'ê mu túbhia phala ku mu kaxtikala? Nange u banza kuila muéne uaiibha kiavulu. Eie kueji mesena kukala kamba diê. Satanaji ua mesena ku tu bhangesa kuzemba Jihova!\n18. Mukonda diahi ki tu bhingi kukala ni uôma ua athu áfu?\n18 Saí jingeleja ji zuela kuila kioso athu kia fua, ene a kituka ji nzumbi. O jingeleja jiji, ji longa kuila tua tokala kuxila ni kukala ni uôma ua jinzumbi jiji mukonda ene a tena kukala makamba metu ni ku tu kuatekesa mba jinguma jetu. Athu avulu ene mu xikina ku makutu iá. Ene a kala ni uôma ua athu áfu, mukonda dia kiki, mu veji dia kubheza Jihova, ene a kala mu bheza o athu afu. Ijiia kuila o athu áfu ka tena kuívua kima, mukonda dia kiki, ki tu bhingi kukala ni uôma uâ. Jihova muéne o Mubhangi uetu. Muéne o Nzambi ia kidi, mukonda dia kiki, tua tokala ku mu bheza ngó muéne.—Dijingunuinu 4:11.\n19. Kiebhi o kuijiia o kidi kia lungu ni kúfua ku tu kuatekesa?\n19 O kuijiia o kidi kia lungu ni kúfua, ku tu bhulula ku makutu a jingeleja. O kidi ki tu kuatekesa kutendela o kikanenu kia tu bhana Jihova kia lungu ni muenhu uetu ku hádia.\n20. Ihi i tua-nda di longa mu kibatulu kia kaiela?\n20 M'ukulu, mua kexile selevende ia Nzambi, a mu ixanene Jobe, muéne uebhula: \"Muthu n'a fu mbé, ua ká kala dingi ni muenhu?\" (Jobe 14:14) O kuila muthu uáfu u tena dingi kuvutuka ku muenhu? O kitambuijilu ki tu bhana Nzambi mu Bibidia ki tu sangulukisa kiavulu. Tua-nda mona o maka enhá mu kibatulu kia-nda kaiela.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/kuebhi-ku-tuia-kioso-ki-tu-fua\/","date":"2020-08-06T16:57:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439736972.79\/warc\/CC-MAIN-20200806151047-20200806181047-00376.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1750,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.319,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"So 2:2, 3\nPhala Jihova ku tu langa mu kizuua kia njinda iê, kubhakula ngó o muenhu uetu kua muene, ki kia soko; tua bhingi kubhanga dingi kima. Tua tokala kubelesela o kitendelesu kia bhanene Sofoniia ku akua Izalaiele.\nSotenu Jihova: Kala ni ukamba uambote ni Jihova, mu ku dilunga kumoxi ni kilunga kiê\nSotenu o kuiuka: Zokela o itumu ia iuka ia Jihova\nSotenu o kubatâma: Bhanga o vondadi ia Nzambi ni kulenduka kuoso; xikina o kibazelu kiê\nKiebhi ki ngi tena kusota dingi Jihova, o kuiuka ni kubatâma?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kaiadi-2017-mwb\/milongi-ia-4-10-ia-kaiiadi\/sotenu-jihova-kioso-o-kizuua-kia-njinda-i%C3%AA-kiluua-kiza\/","date":"2020-08-06T22:58:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00188.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":88,"character_repetition_ratio":0.016,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUKONDA DYAHI KIMA KYAMBOTE KUBHANGA KIKI: Kala o jifalamenda ja mukwa, o ukexilu wa kubhanga ukamba bhu kaxi ka internete, sayi ithangana i tena ku tu kwatekesa, mba ku tu zozesa. Sayi Jikidistá ka xikina kubhanga makamba mu internete mba kukalakala ni ji redes sociais. O jiphange ja mukwa a kalakala ngó ni internete phala kuzwela ni jindandu mba makamba. Maji-phe o Dyabhu wa mesena kwila tu kalakala ni internete mu ukexilu wa yibha, phala ni tu xidise o dijina dyetu, ni tu zoze mu nzumbi mba kuzanga o ukamba wetu ni Jihova. Kala kya bhange Jezú, etu we tu tena kwijiya o mibhetu, ni ku i lenga, se tu belesela o Itumu ya Mak'a Nzambi.—Lu 4:4, 8, 12.\nMIBHETU I TWA TOKALA KUDITUNA:\nKukala thembu yavulu mu internete. O kungastala ola javulu mu internete mu kuzwela ni athu, ku tena ku tu bhangesa kukala sé thembu ya kubhanga o ima mu nzumbi.\nItumu ya Bibidya: Ef 5:15, 16; Fi 1:10\nKutala ima ya yibha. O kutala o jifoto ji tena ku tu bhangesa kukala ni jihanji ja yibha, ku tena ku tu bhangesa kutala o ufusa ni kubhanga undumbu. O kutanga o milongi ya akwa kubalukila Nzambi (apóstatas), ji blogs mba páginas, ku tena kuta o kixikanu kyetu mu ilwezu. (o ji blogs kifwa yedi kala site ya muthu umoxi ngó, mwene u soneka-mu o ima yoso ya mesena phala o athu ku i mona).\nItumu ya Bibidya: Mat 5:28; Fi 4:8\nKutumikisa jifoto mba ji njimbu ja yibha. Kuma o muxima u bhomba kinene, u tena ku funyisa o muthu kuta jifoto ja yibha, ku tumikisa ji njimbu mba kubhana itambwijilu ya yibha mu internete. Kyenyiki, o kubhanga kiki ki tena kuxidisa o dijina dya muthu, mba kuzozesa o kixikanu kyê.\nItumu ya Bibidya: Lo 14:13; Ef 4:29\nTALA O VIDYU, ÁLUKA: LONDEKESA UNJIMU MU KUSOLA MAKAMBA MU INTERNETE, MU KUSULUKA XINGANEKA MU JIFOTO JA KAYELA:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kanake-2018-mwb\/milongi-ya-25-ia-kanake-ia-1-ia-kavua\/kubhanga-ukamba-bhu-kaxi-ka-internete-ditune-o-mibhetu-yala-mu\/","date":"2020-08-06T22:05:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00190.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000088215,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000088214874268}","num_words":308,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.253,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'O kuxikana-phe kuidikisa ima kiluua i moneka.'—JIHEBELEU 11:1.\nMIMBU: 41, 11\n1, 2. Kibhuidisu kiebhi ki tena kubhanga o jiselevende ja Jihova ja minzangala? Kikuatekesu kiahi ki bhana o Bibidia?\nSAÍ KOLEKA ia xikola ia phang'etu ia munzangala mu ixi ia Grã-Bretanha, uambe: \"Eie u njimu. Eie ku tokala kuxikina kuila, kuene Nzambi.\" O phange ia mukuá mu ixi ia Alemanha, ua soneka: \"O alongexi'ami a mona o ima iala mu Bibidia, kala makutu. Kiki kia bhangesa o maxibulu oso kuxikina kuila, o ima ioso ia moneké ngó.\" Phangi'etu munzangala ua muhatu, mu ixi ia França, uambe: \"O alongexi a xikola iami, a diuana, mukonda dia kumona o maxibulu a mukuá a xikina hanji mu ilongesu ia Bibidia.\"\n2 Athu avulu lelu, ka xikina kuila, Nzambi ua tu bhange. Se eie u munzangala ua mu sidivila Jihova, mba ua mu dilonga ia lungu ni muéne, nange eie u tena kudibhuidisa kiebhi ki u tena kukuatekesa o athu kuxikina kuila, muéne Mubhangi uetu. O Bibidia i tu kuatekesa kuxinganeka kiambote mu ima i tuívua, ni mu ima i tu tanga. O Mak'â Nzambi ambe: \"O kilunji kiambote-phe kia-nda ku ku bhaka.\" Kiebhi? Kia-nda ku ku kuatekesa kudituna o ixinganeku ia makutu, ni kusuínisa o kixikanu kié kua Jihova.—Tanga Jisabhu 2:10-12.\n3. Ihi i tua-nda dilonga mu milongi íii?\n3 Phala kukala ni kixanu kia kolo kua Jihova, tua tokala ku muijiia kiambote. (1 Timote 2:4) Mu kiki, kioso ki u tanga o Bibidia ni madivulu metu, ua tokala kuxinganeka phala kuijiia kiambote o ima iala-mu. Sota kutendela kiambote i ua mu tanga. (Matesu 13:23) Se u dilonga mu ukexilu iú, eie ua-nda sanga ima iavulu, ia-nda ku kuatekesa kumona kuila, Jihova muéne Mubhangi uetu, ni kuila, o Bibidia ia tundu kua muéne. (Jihebeleu 11:1) Tua-nda mona kiebhi ki tu tena kubhanga kiki.\nKIEBHI KI U TENA KUSUÍNISA O KIXIKANU KIÉ\n4. Mu ukexilu uebhi, o kuxikina kuila ima ioso ieze ngó kia difuangana ni kuxikina kuila kuene Nzambi? Ihi–phe i tua tokala o kubhanga?\n4 Nange muthu u tena ku kutangela: \"Eme ngi xikina kuila ioso ieze ngó, mukonda o jingijiie jambe kuila kidi. Kiebhi ki u tena kuxikina kuila, kuene Nzambi, se ki bhuala muthu ua mu monene?\" Athu avulu a banza kienhiki. Mu kidi, sé-ku muthu ua mono kiá Nzambi, mba ua mu mono kiá kubhanga kima. (Nzuá 1:18) Maji ihi i tu zuela ia lungu ni athu a xikina kuila, o ima ioso iéza ngó? Ene uá a xikina ku kima nuka a ki muene. Se-ku ngijiie mba muthu uoso uoso, ua monene kima kia muenhu kia kituka kima kiéngi kiala ué ni muenhu. Mu kifika, nuka tua monene nhoka ia bhiluka hoji. (Jobe 38:1, 4) Mu kiki, etu enioso tua tokala kutonginina o ima io bhange, ku i xinganeka, ni kumona se o ima íii ilondekesa ihi. Athu avulu ene mu tala o ima io bhange, ni kuxikina kuila, kuene Nzambi. Ene a mono kuila, Muéne ua bhange ioso, uala ni kutena, ni kuila, muéne uala ni idifuá ia madiuanu.—Loma 1: 20.\n5. Ihi i tena ku tu kuatekesa o ku di longa dingi ia lungu ni ibhangelu?\n5 Kioso ki tu mona o ibhangelu, ni ku i xinganeka kiambote, tu mona kuila, Nzambi ua bhange o ima ioso mu madiuanu. 'Mukonda dia kixikanu,' tu tena kumona kuila, kuene Mubhangi ua ima, sumbala ki tu tena ku mu mona. Tuejiia kuila, muene uala ni ídifua iambote, ni unjimu ua dikota. (Jihebeleu 11:3, 27) Tu tena ku di longa dingi ia lungu ni ima ia bhange, mu kutanga o ima ia tokuesa o jingijiie. O milongi ia mukuá, tu tena ku i sanga mu jifalamenda ja kutokuesa, kala o vidiu As Maravilhas da Criação Revelam a Glória de Deus, o kadivulu A Vida — Teve um Criador? ni A Origem da Vida — Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, ni divulu Existe um Criador Que Se Importa com Você? Mu Despertai! muene mu kuíza milongi, ilondekesa kiebhi o jingijiie ni athu amukuá kiéza mu kuxikina kuila, kuene Nzambi. Ni jimbandu ja mukuá ni diambu \"Teve um Projeto?\" ji zuela ia lungu ni iama ni ibhangelu ia mukuá. Jala ué ni ifika, ilondekesa o nguzu iene mu bhanga o jingijiie phala kubhanga ima ia difu ni ima ia bhange Nzambi.\n6. Kiebhi o jifalamenda ja kutokuesa ji tena ku kuatekesa?\n6 Saí phange ku Estados Unidos, uala ni 19 dia mivu ua zuela ia lungu ni tu madivulu tu tua zuela kiá: \"Eme ngene mu ku tu ximana kiavulu. Nga di longo o tu madivulu tutu veji javulu.\" Phange ia muhatu mu ixi ia França ua soneka: \"O milongi 'Teve um Projeto?' ia ngi bhangesa kudiuana! Ia ngi kuatekesa kuijiia kuila o jingijiie a tena kufikisa, maji ka tena kubhanga o ima, kála kia i bhange Nzambi.\" O jitata ja mon'a uala ni 15 kia mivu ku África do Sul ambe: \"O kima kiene mu dianga o kutanga mon'etu mu Despertai!, o mbandu iambe 'Entrevista.'\" O milongi íii, i tena ué ku kukuatekesa kumona kuila kuene Mubhangi. Mu kiki, eie u tena ku tungununa ilongesu ia makutu. O kixikanu kié, kia-nda kola, ua-nda kala kála u muxi uala ni jindanji ja kuatenena mu mavu, ka tena ku u lundumuna ku kitembu kia dikota.—Jelemiia 17:5-8.\nO KIXIKANU KIÉ KU BIBIDIA\n7. Mukonda diahi Nzambi ua-ndala kuila, eie u tokuesa o Bibidia?\n7 O kuila kima kiaiibha kudibhuidisa: 'Mukonda diahi eme ngi xikina mu ima izuela o Bibidia?' Jihova ka-ndala kuila, eie u xikina ngó ku kima, mukonda akuenu a ki xikina. Muéne ua-ndala kuila, eie u tokuesa o Bibidia, ni u mone kuila, iene ia tokala kua Nzambi. Se uejiia kiambote o Bibidia, o kixikanu kié kia-nda kola dingi. (Tanga Loma 12:1, 2; 1 Timote 2:4.) O ukexilu ua beta-o-kota ua kuijiia kiambote o Bibidia, o kudilonga o milongi i ua mesena o kuijiia dingi.\n8, 9. (a) Saí athu a uabhela kudilonga milongi iebhi? (b) Kiebhi o athu kia katula mbote kioso kia xinganeka mu milongi ia dilongo?\n8 Amukuá a uabhela ku dilonga o ikanenu ia Bibidia. Mba a uabhela kusokesa o izuelu ia Bibidia ni ia akua misoso ni jingijiie. Mu kifika, tala o divulu dia Dimatekenu 3:15. Jihova ua bhange o kikanenu kiki, kioso Adá ni Eva kia mu bhukumukina muene ni Utuminu ué. Kiene o kikanenu kia dianga mu ikanenu ioso ia Bibidia, i tu kuatekesa kuijiia kiebhi o ukexilu ua Utuminu ua Nzambi ua beta-kota ni kiebhi kia-nda zubha o hadi ioso. Kiebhi eie ki ueji di longa o divulu dia Dimatekenu 3:15? Eie u tena kusoneka o jivelusu ja Bibidia, ji londekesa kiebhi kieji di kumbidila o kikanenu kiki. Mu ku suluka, eie u tena kutokuesa se thembu kuxi kia soneka o jivelusu jiji, ni ku ji sokejeka kiambote. Se u bhanga kiki, eie ua-nda mona kuila, sumbala o asoneki ió a Bibidia ka tungile mu thembu imoxi, maji ene oso a soneka ima ia jimbulula kikanenu kiki. Kiki ki tena ku ku kuatesa kuijiia kuila, o nzumbi ia Jihova iene ia bhangesa ene kusoneka o Bibidia.—2 Phetele 1:21.\n9 Saí phange mu ixi ia Alemanha ua zuela kiebhi o madivulu oso a Bibidia a zuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Muéne uambe: \"O madivulu oso a zuela o maka enhá, sumbala o Bibidia io soneke ku 40 a maiala. O maiala enhá ka tungile mu thembu imoxi, ene ka di ijidile.\" Saí phange ia muhatu mu ixi ia Austrália, ua di longo o milongi mu Mulangidi, ia londekesa kuila, o kijila kia Phasu kia lungu ni kikanenu kio bhange mu divulu dia Dimatekenu 3:15, ni milongi ia lungu ni Mexiia. [1](Tala ku disukilu dia milongi.) Muéne ua soneka: \"O milongi íii, ia jikula o mesu'ami, eme nga mono kuila, Jihova uala ni kutena. Phala kuxinganeka ni kuiudika o ima ioso íii phala akua Izalaiele, ni kubhangesa kuila, i di kumbidile mua Jezú, madiuanu a dikota. Nga xinganeka kiambote, eme nga mono kuila, o kikanenu kia lungu ni kijila kia Phasu, madiuanu!\" Mukonda diahi phang'ietu ua divu kiki? Mukonda, muéne ua xinganeka kiambote mu ima ia dilongo. Kiki kia mu kuatekesa kusuínisa dingi o kixikanu kiê, ni kuzukama dingi kua Jihova.—Matesu 13:23.\n10. Kiebhi o ukexilu ua soneka o Bibidia, u suínisa o kixikanu kietu mu Bibidia?\n10 Xinganeka mu ukexilu ua soneka o Bibidia. O maiala a i soneka ni kidi kioso, ene kexile ni uôma ua kusoneka o kidi. M'ukulu, o asoneki engi a kexile mu soneka ngó o ima iambote ia bhangele o ifuxi, ni jisobha jâ. Maji o jipolofeta ja Jihova, ka soneka ngó o ima iambote ia bhangele o mundu ua Izalaiele, ni jisobha, maji ni ima ué iaiibha. (2 Malunda 16:9, 10; 24:18-22) Ene a soneka ué o itondalu iâ, ni ia jiselevende ja mukuá ja Nzambi. (2 Samuuele 12:1-14; Marku 14:50) Saí munzangala ua tungu mu ixi ia Grã-Bretanha, uambe: \"O ukexilu iú ua kusoneka, madiuanu.\" Kiki ki bandekesa o kidielelu kietu kia kuila, o Bibidia divulu dia Jihova.\"\n11. Kiebhi o milongi i tu sanga mu Bibidia, i tena ku tu kuatekesa kuxikina kuila, o Bibidia divulu dia Nzambi?\n11 Kioso muthu kiehela o milongi ia Bibidia kuendesa o muenhu ué, muéne u mona o mbote i mu bhekela o milongi íii. Kiki, ki mu bhangesa kuxikina dingi kuila, o Bibidia divulu dia Nzambi. (Tanga Jisálamu 19:7-11.) Saí kilumba ua tungu mu ixi ia Japão, ua soneka: Kioso o athu ku muiji uetu kia kexile mu kukumbidila o milongi ia Bibidia, o kuzediua kuetu kua di bandekesa dingi. Tua mono o kutululuka, o ukamba uetu ua dibandekesa dingi, tua di zolele dingi.\" O Bibidia iene mu kuatekesa athu avulu kuijiia kuila, o milongi iavulu ia xikinine, milongi ia makutu. (Jisálamu 115:3-8) Iene i tendelesa o athu kudielela kua Jihova, o Nzambi ua tena ioso, i kanena ué ima iambote phala o athu ku hádia. Maji saí-ku athu a zuela kuila, ki kuene Nzambi, ene mu bheza o ibhangelu. A ka mukuá a zuela kuila, o atuameni ni jingijiie ku mundu, a tena kubhanga ima ia-nda zediuisa o athu oso mu ngongo, maji kioso ki tu tala o ibhangelu iâ, tu mona kuila, ka tena kubatula o ibhindamu ia athu ku mundu.—Jisálamu 146:3, 4.\nKIEBHI KI TU TENA KUKUATEKESA AKUETU\n12, 13. Kiebhi ki tu tena kuzuela ni athu o maka a lungu ni Ibhangelu, mba ia lungu ni Bibidia?\n12 Kioso ki u zuela ni athu ia lungu ni ibhangelu mba maka a Bibidia, kia dianga, sota kuijiia o ima ia xikina ene. Lembalala kuila, o athu a xikina kuila, o ima ia moneke ngó, a mukuá a xikina kuila, kuene Nzambi. Ene a zuela kuila, bhu kaxi ka ima ia moneké ngó, Nzambi ua bhange o ima iéngi iala ni muenhu. A mukuá a xikina kuila, o ima ia moneké ngó, mukonda kiene kia di longo mu jixikola. A mukuá ka xikina kuila kuene Nzambi, mukonda dia makutu a tangela mu jingeleja. Mu kiki, kia dianga, ibhuidisa o muthu o ima ia xikina, ni mukonda diahi muéne u xikina mu ima ienii. Mu kusuluka, ívua kiambote o muthu. Se u bhanga kiki, nange muéne ua-nda mesena ué ku kuívua.—Tito 3:2.\nNi kuxila kuoso, ibhuidisa o ima i xikina o muthu, ni ku mu ivuidila kiambote\n13 Se muthu u zuela kuila, eie ua tobho, mukonda dia kuxikina kuila saí Mubhangi, kiebhi ki ueji mu tambuijila? Ni ujitu uoso, bhinga o muthu phala kujimbulula se kiebhi kia mateka o muenhu. Eie u tena kuzuela kuila, se o ima ia monekene ngó, o kima kia dianga kumoneka, kia tokalele kukala ni kutena kua kudivualulula. Mu kidi, saí mulongexi uambe kuila, kueji bhinga ima i uana: (1) o kima kiki kia tokalele kukala ni kikonda, phala ku ki langa, (2) kia tokalele kukala ni nguzu phala kubhanga ima, (3) kia tokalele kukala ni milongi ieji londekesa o ídifua ié, ni ukudilu ué, ni (4) kutena kua kubhaka o milongi íii, phala kudivualulula ni ídifua íii. Muéne uambe dingi uixi: \"O muthu u diuana mukonda ka tena kutendela né ngó o ukexilu ua bhange o tu ibamba tuofele.\"\n14. Kiebhi ki u tena ku kuatekesa o muthu u xikina kuila, o ima ia moneka ngó?\n14 Se ua mu zuela ni muthu ia lungu ni ibhangelu, eie u tena ku jimbulula o maka, kala kia bhangele poxolo Phaulu. Muéne ua soneka: \"Kuma dibhata dioso di bhinga muthu u di tunga; ua tungu-phe o ima ioso, Nzambi.\" (Jihebeleu 3:4) Mu kidi, sé-ku inzo ia moneka ngó. Saí muthu u bhanga inzo. Mu kiki, saí ué muthu ua bhange o athu, ni ima ioso, mukonda kubhonza dingi kubhanga o muthu, o kutunga o inzo ndenge. U tena ué kutokuesa mu madivulu metu a Bibidia. Saí phange ia muhatu ua zuela ni munzangala ua kexile ni phata kuila, kuene Nzambi. Muéne ua mu bhana o madivulu aiiadi, u tua tange kiá kudima. Mu kubhita semana, muéne uambe: \"Kindala ngi xikina kuila, kuene Nzambi.\" O munzangala ua mateka kudilonga o Bibidia, iú ua kituka Mbangi ia Jihova.\n15, 16. Ihi i tua tokala kubhanga, ande dia ku jimbulula ku muthu kuila, o Bibidia divulu dia Nzambi? Ni ihi i tua tokala kulembalala?\n15 Kiebhi ki u tena kukuatekesa muthu ka xikina mu milongi ia Bibidia? Kala ki tua dilongo kiá, kia dianga, mu ibhuidise se ihi i xikina muéne. Mu kusuluka, sota kuijiia o ima ia mesena kuijiia muéne. (Jisabhu 18:13) Se muéne ua uabhela kudilonga ia lungu ni ima ia jingijiie, mu londekese milongi ia Bibidia izuela ia lungu ni maka a jingijiie, phala ku mu kuatekesa kumona kuila, o milongi ia Bibidia ia kidi. Se ua uabhela misoso, eie u tena ku mu tangela kizulukutu kio soneke mu Bibidia, ni ku mu londekesa kuila, o Bibidia ia kanene kiá o kizulukutu kieniókio, ande dia kubhita. Se u londekesa ku athu milongi ia Bibidia i tena kua kuatekesa ku muenhu, ene a-nda ku bhana mátui. U tena kuzuela nau o milongi ia bhana Jezú ku Mulundu ua Midiva.\n16 Lembalala kuila, etu ki tu mesena kuzoka ni athu. Tua mesena kuila, ene a uabhela kuzuela n'etu, ni kudilonga o Bibidia. Mu kiki, ni kuxila kuoso, bhanga ibhuidisu iambote, sota kuívua ni henda. Kioso ki u tangela muthu ia lungu ni kixikanu kié, sota kuxila o muthu, benge-benge se muéne muadiakimi kiá. Se u xila akuenu, ene nange a-nda kuxila ué. Ene a-nda diuana kiavulu mu kumona kuila, eie uene mu xinganeka mu ima i uene mu dilonga, sumbala u munzangala hanji. Maji, se muéne ua mesena ngó kuzoka, mba ku kuxonguena, eie ku bhingi ku mu tambuijila.—Jisabhu 26:4.\nEJIIA O KIDI KIA BIBIDIA NI KUSUÍNISA O KIXIKANU KIÉ\n17, 18. (a) Ihi i tena ku kukuatekesa kukolesa o kixikanu kiê mu Bibidia? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua-nda dilonga mu milongi ia-nda kaiela?\n17 Nange tuejiia kiá milongi iavulu ia Bibidia, maji tua bhingi kuijiia dingi ima ia mukuá, phala kukolesa o kixikanu kietu. Tua tokala kutokuesa o kidi kia zongo kia Bibidia, kala tua mu sota jimbongo jo sueke. (Jisabhu 2:3-6) O ukexilu ua beta-o-kota ua kukolesa o kixikanu kié, o kutanga o Bibidia. Eie nange u tena kufikisa kutanga o Bibidia ku muvu umoxi. Saí kafunga ka ilunga uambe kuila, o kutanga o Bibidia, kua mu kuatekesa kuzukama dingi kua Jihova. Muéne uambe: \"O kutanga o Bibidia, kua ngi kuatekesa kumona kuila, o Bibidia Mak'â Nzambi. Nga mateka kutendela kiambote o misoso ia Bibidia i nga di longele, kioso ki ngexile m'unzangala.\" Sota kutendela kiambote o milongi i u tanga, mu ku kalakala kiambote ni jifalamenda jetu ja kutokuesa, jala mu dimi dié. Eie u tena kutanga o milongi mu Watchtower Library (Biblioteca da Torre de Vigia) iala mu DVD, BIBLIOTECA ON-LINE da Torre de Vigia, Índice das Publicações da Torre de Vigia, mba mu Kadivulu ka ku Tokuesa Phala o Jimbangi ja Jihova.\n18 Jitata, enu mu tena kulonga kiambote o kidi kia lungu ni Jihova ku tuana tuenu. Mu kiki, kiebhi ki u tena kukuatekesa mon'é kusuínisa o kixikanu kiê kua Jihova? O milongi ia-nda kaiela, ia-nda zuela maukexilu a tena kukuatekesa o tuana tué.\n^ [1] (kaxi 9) O Mulangidi, 15 ua Kaiadi ua 2013.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-katutu-2016\/minzangala-su%C3%ADnisie-nu-o-kixikanu-kienu\/","date":"2020-08-06T02:53:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00409.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2598,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.323,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kulanga o Ididi Ietu ia Ubhezelu O Ididi ietu ia Ubhezelu, ki mabhata ngó, maji ididi io tunge phala kubheza Jihova. Kiebhi etuenioso ki tu tena kukuatekesa kulanga o Kididi Kia Ubhezelu? Tala o vidiu Kulanga o Ididi Ietu ia Ubhezelu, mu kusuluka, tambuijila o ibhuidisu ia kaiela:\nO Ididi ia Ubhezelu a i bhange phala-hi?\nMukonda diahi tua tokala kuzelesa, ni kuiudika o ima i zanganha bhu Kididi Kia Ubhezelu ithangana ioso?\nNanhi u langa o kikalakalu kia kuiudika o ima i zanganha bhu Kididi Kia Ubhezelu?\nMukonda diahi kima kiambote ku dilanga ku iluezu? Ima iahi i ua mono mu vidiu, ilondekesa o ukexilu uambote ua ku dilanga ku iluezu?\nKiebhi ki tu tena kujingisa Jihova ni kitadi ki tu sangela?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambuadi-2017-mwb\/milongi-ia-8-14-ia-kasamb\/kuiudika-o-kididi-kia-ubhezelu\/","date":"2020-08-13T02:13:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00258.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jezú ua te o kifika kia jimbutu jambote ni jimbundu ja iangu, phala kujimbulula kiebhi ni thembu kuxi kieji katula o Jikidistá joso a a undu mu ixi; o kizulukutu kiki kia mateka ku muvu ua 33 K.K.\n13:24\n'Muthu u kuna jimbutu jambote mu díbhia diê'\nO Mukuni: Jezú Kristu\nO Jimbutu Jambote: O maxibulu a Jezú a a undu ni nzumbi ikôla\nO díbhia: O athu mu ngongo\n13:25\n\"Kioso-phe kiai athu ku kilu, nguma iê uiza, mu jimbutu jambote anga u kuua-mu jimbundu ja iangu\"\nO Nguma: Diabhu\nO athu akexile mu zeka: O jipoxolo ja fuile\n13:30\n\"Ehelenu-ju, jene joso ji kudile bhuamoxi katé kia kà bhia o idima\"\nJimbutu Jambote: O Jikidistá a a undu\nJimbundu ja Iangu: O Jikidistá ja makutu\n'Diangenu kubhongolola o jimbundu ja iangu . . . ; kiene kiua ki mu bhongolola o jimbutu jambote'\nAbhika\/abhongolodi: O Ji-anju\nJimbundu ja iangu a ji bhongolola: O Jikidistá ja makutu a a katula bhu kaxi ka Jikidistá a a undu\nA ji bhongoluela mu kitula: O Jikidistá a a undu a a bhongoluela mu kilunga kia Nzambi\nKioso kia-nda mateka o kithangana kia kubhongolola, ihi ia-nda tungula o Jikidistá ja kidi ku jikidistá ja makutu?\nMbote iebhi i ngi tena kukatula mu kutendela o kifika kiki?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kauana-2018-mwb\/milongi-ia-5-11-ia-kauana\/kifika-kia-jimbutu-jambote-ni-jimbundu-ja-iangu\/","date":"2020-08-10T07:02:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00032.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":206,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jihova ua kanena: 'Ki kua-nda kala dingi kudila, ndolo, mauhaxi mba kufua. Nga-nda kua kondona o masoxi mâ moso. Ima ioso iaiibha ia bhiti kiá, ka-nda i lembalala dingi.'\nJihova ua te Adá ni Eva mu jaludim ia Edene phala kutunga-mu ni kutululuka ni kuzediua. Ene a tokalele kubheza Tat'â ia diulu ni kuizalesa o ixi ni tuana tuâ. Adá ni Eva a bhukumukine Jihova, maji o vondadi iê ki i lunguluka. Mu divulu didi tua mono kuila, ima ioso i kanena Nzambi i di kumbidila. O Utuminu Uê ua-nda bheka mabesá avulu mu ixi, kála kia kanene kua Mbalahamu.\nKua kambe ngó bhofele, Satanaji ni madimonho mê, ni athu aiibha a-nda buika. Mundu uoso mu ngongo ua-nda bheza ngó Jihova. Ki tua-nda kata dingi né ngó kufua. Mukonda dia kiki, izuua ioso tua-nda balumuka ni nguzu ioso ni kusanguluka kua kukala ku muenhu. Ixi ioso ia-nda kituka palaízu. Athu oso a-nda kala ni kudia kuambote ni jinzo jambote. Mu veji dia kukala akua njinda mba akua usuéia, athu oso a-nda kala akua henda. O iama ia muxitu ki ia-nda kala ni uôma ua athu, etu ue ki tua-nda kala ni uôma uâ.\nKioso Jihova kia-nda mateka kufukununa athu afu, kia-nda kala kithangana kia kusanguluka. Tua-nda sangesa o athu a xahulu, kála Abele, Noué, Mbalahamu, Sala, Mozé, Lute, Estere ni Davidi. Ene a-nda kalakala kumoxi n'etu mu kukitula o Ixi palaízu. Kua-nda kala ikalakalu iavulu iambote phala ku i bhanga.\nJihova ua mesena kuila eie u kala-mu. Kiki kia-nda ku kuatekesa ku muijiia kiambote. Tundé lelu katé ku hádia tu suínienu phala tu zukame dingi kua Jihova!\n\"Eie u Ngana ietu, Nzambi ietu! Kia ku fuama o kutambula fuma ni ujitu, ni unéne. Mukonda é'Muène ua bhanga ioso, o vondadi ié iene ia i bhangesa kuiza-ku, íi ia di bhange, íi iala-ku.\"—Dijingunuinu 4:11","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/14\/utuminu-uize-palaizu\/","date":"2020-08-03T18:57:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00368.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":302,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.252,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu ixi ia Sídia mua tungile mona kilumba mukua Izalaiele, ua kexile dikanga dia muiji uê. Muéne a mu katuile bhu kaxi ka muiji uê ia a muambatele ku masoladi, akua Sídia. Muéne ua kituka selevende ia muhatu ua kabhitangu ka masoladi, a muixanene Naamane. O mona kilumba ua kexile mu bheza Jihova, sumbala o athu mu kaxi kê akexile mu bheza jinzambi jengi.\nNaamane ua kexile ni uhaxi ua dikota, ua kexile mu kuivua ndolo iavulu ithangana ioso. O mona kilumba ua mesenene kiavulu ku mu kuatekesa. Ua tangela o muhatu ua Naamane, uixi: 'Ngejiia muthu u tena kukuatekesa muadi uê. Mu mbanza ia Izalaiele muala polofeta ia Jihova, a muixana Ilizeu. Muéne u tena kusaka muadi uê.'\nO muhatu ua Naamane ua tangela Naamane ioso ia zuelele o mona kilumba. Naamane ua mesenene kubhanga ioso phala kudisanza, mu kiki uai katé kudibhata dia Ilizeu mu mbanza ia Izalaiele. Naamane ua mesenene kuila Ilizeu u mu talatala ni kijingu kia dikota. Maji mu veji dia muéne kuia mu zuela ni Naamane, muéne ua tumikisa o selevende iê kumenekena Naamane ni ku mu tula o njimbu íii: 'Ndé mu zoua lusambuadi mu Ngiji ia Njolodá. Ua-nda disanza.'\nNaamane ua luualele kiavulu. Muéne uambe: 'Nga fikile kuila polofeta ueji bhinga ngó kua Nzambi iê ni kuta o maku mê kuthandu diami phala ku ngi saka. Mu veji dia kiki, ua mu ngi tuma kuia mu zoua mu ngiji íii ia Izalaiele. Jingiji jetu mu ixi ia Sídia ja beta-o-kota o íii ndenge. Mukonda diahi ki ngiii mu zoua kuenhoko?' Naamane njinda ia mu kuata, anga u tunda mu dibhata dia Ilizeu.\nO jiselevende ja Naamane ja mu kuatekesa phala kuxinganeka kiambote. A mu tangela: 'Eie ku mesena kubhanga kima kioso-kioso phala kudisanza? O ia ku bhingi polofeta íii, ki i bhonzo ku i bhanga. Mukonda diahi ngué ku i bhanga?' Naamane uevu o jiselevende jê. Uai mu ngiji ia Njolodá iu ua zouo lusambuadi. O kia zoua mu veji ia sukina, Naamane ua disanze. Muéne ua sakidila kiavulu iu ua vutuka mu sakidila Ilizeu. Naamane uambe: 'Kindala ngejiia kuila Jihova muéne o Nzambi ia kidi.' Mudiê, kiebhi kia divuile o mona kilumba, mukua Izalaiele, kioso kia mono kuila Naamane ua disanzele?\n\"Diximanu diê dia fuama kiengi mu kanu dia an'andenge ni tuana bhu maku.\"—Matesu 21:16","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories-lessons\/9\/naamane-o-mukua-dibhute\/","date":"2020-08-03T18:51:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00371.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":383,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"22:36-39\nNi kikwatekesu kya divulu dya Matesu 22:36-39, tumbula o ima ilondekesa se mukonda dyahi twa tokala kuya mu yônge:\nPhala ku tu swinisa\nPhala kuswinisa o jiphange jetu\nPhala kubheza ni kulondekesa o henda yetu kwa Jihova\nMukonda dyahi twa tokala kuya mu yônge né-mwene se twa bhwila mba tu divwa kala ki twa-nda katula-mu mbote?\nEbhi o mawkexilu amukwá u tu londekesa kwila, twa mu belesela o ijila iyadi ya beta-o-kota?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/katanu-2018-mwb\/milongi-ya-12-18-ya-katanu\/belesela-o-ijila-iyadi-ya-beta-o-kota\/","date":"2020-08-06T21:48:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00264.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.268,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIOSO ki u tanga o Jurnale, mba uívua minangu mu mutelembe ua izuzumbia, uivua jingolokela javulu ja lungu ni ngela, usuéia ni ujibhangânga. Nange eie ua mu tala hadi iavulu mukonda dia uhaxi mba ua fundu ndandu.\nDibhuidise:\nO kuila kiki kiene kia mesena Nzambi phal'eme ni muiji uami?\nKuebhi ku ngi tena kusanga o kikuatekesu phala ku dibhana ni maka?\nO kuila ku hádia kua-nda kala kutululuka kua kidi?\nO Bibidia i tambuijila kiambote o ibhuidisu íii.\nO BIBIDIA I LONGA KUILA NZAMBI UA-NDA BHANGA O IMA ÍII MU IXI.\nO athu ka-nda kuívua dingi ndolo, kukuka mba kúfua.—Dijingunuinu 21:4\n\"Inema ia kà tuka-tuka, kala jimbambi.\"—Izaia 35:6\n\"O mesu a ifofo a kà jikuka.\"—Izaia 35:5\nO madifundu a-nda kua fukununa.—Nzuá 5:28, 29\nSé-ku muthu ua-nda kata dingi.—Izaia 33:24\nAthu oso mu ixi a-nda kala ni kudia kuavulu.—Jisálamu 72:16\nKATULA MBOTE KU ILONGESU IA BIBIDIA\nNange u fika kuila o ima i ua tange ku mbandu ja dianga ja divulu didi, nzoji ngó. Maji Nzambi ua kanena kuila ku hádia muéne ua-nda bhanga muene o ima íii mu ixi, o Bibidia i tu tangela kiebhi muéne kia-nda bhanga kiki.\nMaji ki kiene ngó ki bhanga o Bibidia. I tu tangela ué ihi i tua tokala o kuijiia phala tu tene kusanguluka ni kuzediua ku muenhu. Xinganeka bhofele ku ima i ku thandanganhesa. Nange ima kála kitadi, maka ku muiji, kukata mba o kúfua kua muthu u ua zolo. O Bibidia i tena ku ku kuatekesa kudibhana ni maka enhá, i tena ué ku ku konda o malamba mu kutambuijila o ibhuidisu kála íii:\nMukonda diahi tu tena kudielela kuila Nzambi ua-nda kumbidila ioso ia kanena?\nMu kutanga o divulu didi, eie ua mu londekesa kuila ua mesena kuijiia o ilongesu ia Bibidia. O divulu didi dia-nda ku kuatekesa. Kala kaxi kala ni ibhuidisu ia-nda ku kuatekesa kutendela kiambote o Bibidia. Jimidi ni jimidi ja athu a uabhela kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Tua mesena kuila eie ué u ki uabhela. Nzambi a ku besoale kioso ki ua-ndaia ni kuijiia o ilongesu ia Bibidia!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/kudilonga-o-bibidia\/vondadi-ia-nzambi-ia-lungu-netu\/","date":"2020-08-06T16:56:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439736972.79\/warc\/CC-MAIN-20200806151047-20200806181047-00295.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":338,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.311,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"GUY HOLLIS PIERCE, ua tokalele ku Kibuka Kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, uafu kia Tersa, mu kizuua kia 18, ku mbeji ia Katanu, ku muvu ua 2014, muéne ua kexile ni 79 dia mivu. Mukonda muéne phange ia Kristu mu nzumbi, a mu fukununa, iú ua tambula o kikoué kiê ku diulu.\nGuy Pierce a mu vuala mu kizuua kia 6, ku mbeji ia Kamoxi, ua muvu ua 1934, mu sanzala ia Auburn, mu mbanza ia California, mu ixi ia Estados Unidos da América, a mu batizala ku muvu ua 1955. Muéne ua kazala ni muhatu'ê Penny ku muvu ua 1977, anga a vuala an'a. Muéne uexile ué kala tata ia athu a mukuá. Ku muvu ua 1982, muéne ni muhatu'ê Penny, a bokona mu sidivisu ia thembu ioso. Ku muvu ua 1986, ua kituka kafunga ka ilunga mu ixi ia Estados Unidos, anga u sidivila mu 11 kia mivu.\nKu muvu ua 1997, Guy Pierce ni muhatu'ê Penny, a mateka ku sidivila ku Betele ia Estados Unidos. Phange Pierce ua kalakala mu Departamento de Serviço, ku muvu ua 1998, a mu solo phala ku kuatekesa o Comissaõa de Pessoal ia Kibuka Kia Utuminu. Mu kizuua kia 2, ka mbeji ia Kamusasadi, ka muvu ua 1999, kioso kia kexile mu bhanga o kiônge kia dikota kia muvu, a bhange o ngolokela kuila, muéne a mu solo phala ku bhanga mbandu mu Kibuka Kia Utuminu. Ku mivu ia sukina, muéne ua sidivila mu ibuka iavulu kala o Comissão de Pessoal, Comissão de Redacção, Comissão Editora, ni Comissão de Coordenadores.\nPhange Pierce uexile muthu uambote, mukuá henda, mukua ngalasa. Muéne ua zolele o athu oso. Maji o kima kia bhangele o athu ku mu zola, kiexile o henda iê, ni kulenduka kuê, a mu uabhele uê mukonda, muéne ua kexile mu xila o itumu ni ijila ia Nzambi, ua kexile ué ni kixikanu kia tenena kua Jihova. Guy Pierce ua kexile mu zuela kuila, nange o muanha ki u moneka, maji o ikanenu ia Jihova ia-nda di kumbidila muene, muéne ua mesenene kuila athu oso ejiia o kidi kiki.\nPhange Pierce ua zolele ku kalakala phala Jihova, ua kexile mu mateka selu mu kamene, anga u zumbuka ngó mu usuku. Muéne uendele mu jixi javulu ku mundu, phala ku suínisa o jiphange jê, né muene se ua kexile ni kikalakalu kiavulu, nuka ua ditunine ku kuatekesa phange ia bhindama, mba phange u mu bhinga kikuatekesu. Né muene se ku bhita thembu iavulu, o jiphange a lembalala o ukexilu uê ua ku zalela, o ukamba uê, ni kikuatekesu kia a bhana bhu kaxi ka Bibidia.\nO muhatu'ê, ni kisamanu kia an'ê, ni alulu'ê, ni alául'ê, ni an'ê oso mu nzumbi, a-nda kala ni ngunzu ia phang'etu, kamba dietu dia kazola. Mu kizuua kia 22, kia Sábhalu, ku mbeji ia Katanu, ka muvu ua 2014, Mark Sanderson, ua tokala ku Kibuka Kia Utuminu, ua bhange o diskursu dia Phange Pierce, ku Betele ia Brooklyn. Muéne ua zuela ia lungu ni kidielelu kia Phange Pierce, kia kuia ku diulu, anga u tanga o izuelu ia Jezú: \"Sai ididi iavulu ku bhata dia Tat'etu, . . . Se ngai, anga ngi mi iudikila kiá kididi, hádia ngiza, ngi mi tambulula ko kuami; o kuoso ku ngala eme, enu uenu kuene ku muà kala. Muejiia kuoso ku ngiia, muejiia ue o njila.\"\nTua-nda kala ni ngunzu iavulu ia Phange Pierce. Maji tu sanguluka mu kuijiia kuila, muéne 'uejidile o njila' iia ku 'dibhata' diê dia kalela-ku.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141215\/guy-pierce-kibuka-kia-utuminu\/","date":"2020-08-06T02:17:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00473.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":561,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Wa banzele kyá ihi ya-nda bhita n'eye ni mwiji wé ku hádya? Wa-nda kala u mvwama mba u ngadyama? Wa-nda sanguluka inga wa-nda kala ni kikote? Wa-nda tena kukuka inga wa-nda fwa ni undenge? Mu mivu yavulu, athu ene mu fikisa kutambwijila o ibhwidisu yiyi, maji kene mu tena.\nO jingijiye jene mu tala yene mu bhita ku mundu woso, yá a fikisa kutanga ya-nda bhita ku hádya. Sayi ima ya tanga, i bhita mwene, maji ya mukwa né ngó, lémbwa. Mu kifika, ku muvu 1912, o ngana Guglielmo Marconi, wa bhange o mutelembe wa kusonekena jinjimbu, a mu tange kuma wambele kiki: \"Ni ubhangelu wa mitelembe yiyi, mu ngongo ki mwa-nda kala dingi ngela.\" O diyala dya kexile ku pholo dya ditenda Decca Record Company, ku muvu wa 1962 mwene wa ditunine o phunga ya jingimbidi a exanene mu dijina dya Beatles, mwene wa tangele kwila o ukexilu wa kwimba kwâ ki weji nangenena.\nAthu avulu a sota ima ya wanga phala kwijya o ima ya-nda bhita ku hádya. Sayi yá a lengela ku jingijye ja jithethembwa (Astrólogos); A dyelela ku ijimbwete ya jithethembwa i moneka mu madivulu ni mu jijurnale. A ka mukwa a sota akwa kuzambula imbanda amba kwila a tena \"kutanga\" o ima ya-nda bhita ku hadya mu kaxi ka jikalatá, ijimbwete ni mu mixinda ya dikanda dya lukwaku.\nMu kusota kwijia o ima ya-nda bhita ku hádya, sayi yá m'ukulu a kexile mu sota jinganga. O jinganga jojo jexile kala akunji akexile mu tula o njimbu ya nzambi yâ. Mu kifika, ene mu zwela kwila, o Sobha ya Lidya ngana Crezu, wa tumikisine ma-ujitu a valolo kwa nganga Delphi, ni Greece, phala n'a mu tangele ihi yeji bhita se wa bhângele ni Silu, mukwa Pélesa. O nganga wa tangela Crezu kwila weji tena kubwikisa \"kifuxi kya dikota\" se wendele mu lwa ita ni Silu. Crezu mu ku dyelela mu njimbu yiyi, wa ile mu lwa nê, maji o kifuxi kya dikota kya bwikile, o kifuxi kyê-mwene!\nO ya tangele nganga yoyo ki kexile ni valolo, yexile ya kingoho; o ya tange mwene yeji dikumbidila ni mbandu yoso-yoso yeji nganyala o ita. Crezu wa futile kitadi kya nzungule phala ku tambula o njimbu yiyi, ya mu bhekela o windwa. O kwila o ukexilu wa athu lelu wa ku zambula o hádya wa beta kota?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-wa-2-wa-2018-Kasamb-Kana\/kuzambula-o-ima-ya-nda-bhita-ku-h%C3%A1dya\/","date":"2020-08-06T22:28:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00540.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000072718,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000072717666626}","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.236,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIOSO o mundu ua Nzambi kia xisa Babilonha ku muvu ua 537 A.K.K., Jihova ua solo o njila ia kuia mu Jeluzaleme. Muéne uambe: \"Iudikenu njila phala o mundu. Sokelesenu, sokelesenu o kikoka, nonenu-mu o matadi.\" (Iza. 62:10) Xinganeka kiebhi o Jijudé kieji bhanga kiki. Sumbala o a diangele, a iudika o njila, mu ku xita o makungu. Kiki kieji kuatekesa o jiphange jâ a xalele ku dima, a kexile mu kaiela phala ku vutuka ku ixi iâ.\nTu tena ku bhangesa o kifika kiki, kála njila iambata o muthu phala ku kula mu nzumbi. Jihova ua-ndala kuma o ji selevende jê joso ende mu njila íii, sé kima kioso-kioso kua fidisa. O Maka mê a tu tendelesa: 'Xinganeka o kima ki ua mesena o ku bhanga, o jinjila jé joso ji ku kale ja uhete.' (Jisa. 4:26) Ki kale u munzangala mba kana, eie u tena ku katula mbote ku mulongi iú ua Nzambi.\nIUDIKA O NJILA IÊ MU KU SOLA KIAMBOTE\nSumbala uevu kia athu kuzuela ima kala íii ku minzangala ala mu kitala kia kikumbi: 'Muene uala ni ima iavulu phala ku bhanga ku pholo,' mba 'muene ua mu kunda ididi iavulu.' O minzangala ioso iala ni sauidi iambote, a banza ni lusolo, ala uâ ni hanji ia ku kala ni ima iambote ku muenhu. O Bibidia izuela: \"Makembu a minzangala, o kuvula nguzu.\" (Jisa. 20:29) O munzangala u bhakula o uhete ué ni nguzu iê mu sidivisu ia Jihova, u tena ku suua jimbambe javulu, ni ku sanguluka ku muenhu.\nKála ki ua kijiia kiá, lelu, o mundu u bhana valolo iavulu ku uhete ua minzangala ietu. Se munzangala Mbangi ia Jihova u di tunda kiambote bhu xikola, o mesene iê, mba koleka iê u mu suínisa ku di longa mu xikola ia katunda, phala ku di tunda kiambote ku mundu iú. Mba phang'etu ia kilumba, mba munzangala, ala ni uhete ua ku bhanga malunda a fiti, nange a mu sola phala ku kaiela o ufunu iú. O kuila ua mu di bhana ni maka enhá, mba uejiia muthu ua mu di bhana ni maka enhá? Ihi ia-nda kuatekesa o Kidistá o ku sola ni unjimu?\nO milongi ia Bibidia, i tena ku kuatekesa o muthu ku di pelepalala kiambote phala kuenda mu njila ia muenhu. O divulu dia Ndongixi 12:1 diambe: 'Mu izuua ia unzangala ué, lembalala Ió uoso ua ku bhange.' Kiebhi eie u munzangala ki u tena o ku 'lembalala Ió uoso ua ku bhange?'\nXinganeka ia bhitile ni Eric * ku Africa ia Oeste. Muéne ua uabhele o ku di tá mu malunda a fiti. Kioso muéne kia tenesa 15 dia mivu, a mu solo phala ku jokala mu kibuka kia ixi. Kiki ki londekesa kuila, muene ueji tambula milongi ia ku jokala mu jixi ja Europa, sumbala phala muéne ku kala mujokadi ua katunda. Kiebhi o milongi ia ku 'lembalala Ió uoso ua ku Bhange,' ieji mu kuatekesa? Disá diahi eie u munzangala mba kamba diê, di mu tena o ku di longa?\nKioso kia kexile mu xikola, Eric ua mateka o ku di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Muéne ua kijidile kuila o mubhangi ué ua-nda zubha o maka oso a athu ku hádia. Eric ua mono kuila kima kiambote o ku bhana o kithangana ni nguzu iê mu ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Mukonda dia kiki, Eric ka solo dingi o malunda a fiti kala kikalakalu kia katunda phala muéne. Mu kiki, muéne a mu batizala, iu ua kuata mu ku suua jimbambe mu nzumbi. Kioso kia bhiti ithangana, muéne ua kituka múkuatekexi ua tufunga, ia a mu ixana mu ku bhanga o Xikola ia Bibidia phala o Makudi.\nSe muéne ua solele o malunda a fiti, sumbala Eric ueji nganhala fuma ni kitadi kiavulu. Maji muéne uejidile o kidi kia milongi íii ia Bibidia: \"Mukua itadi, jimbongo jê u ji kita mbonge ia ku mu fikidila; phala muene, kifua kimbaka kia lebha kitala.\" (Jisa. 18:11) Mu kidi, o muthu u dielela mu ku kondama kua unvuama, izala ngó. O athu a bhindamena kukala jimvuama, \"a di toma mu mavuua mavulu mukuâ ni jisongo.\"\nMaji minzangala iavulu, a sange o ku sanguluka ni ku kondama kuavulu mu sidivisu ia thembu ioso. Eric uambe: \"Eme nga di bundu mu 'kibuka' kia dikota kia jiselevende ja Jihova ala mu sidivisu ia thembu ioso.\" Kiki, kiene o kibuka kiambote mu ngala mu bhanga mbandu, mu kiki eme ngi sakidila Jihova mu ku ngi londekesa o njila ia kidi, i bhekela o ku sanguluka ni muenhu ua kidi.\"\nEie ué? Mu veji dia ku bhindamena o ima ia mundu iú, mukonda diahi ku sole \"njila\" ia Jihova, ia ku kala muboki ua thembu ioso?\nKATULA O IBHIDI MU NJILA IÊ\nSaí dikaza, mu ku kunda o filiiale ia Estados Unidos, a mono o ku sanguluka kua Jibetelita a mu sidivila Jihova mu kididi kieniókio. O phange ia muhatu ua soneka: \"Etu tua divuile kiambote mu uendelu uetu ku muenhu.\" O dikaza dia solo ku sota kithangana ni nguzu phala ku suua jimbambe mu sidivisu ia Ngana.\nSaí kithangana, o ima ia mesenene o ku lungulula, ia londekesele kala ima ia bhonzele. Maji saí kizuua ene a xinganeka mu kibatulu kia kizuua kia Mikanda Ikôla. Kiexile o divulu dia Nzuá 8:31, mu tu sanga o izuelu ia Jezú iambe: 'Se mu xalela mu milongi iami, mu kala mu kidi mu jixibulu jami.' Ni milongi íii mu kilunji kiâ ene a xinganeka: \"Kima kioso kioso ki tu bhanga phala ku sosolola o ima ku muenhu uetu, ki bhekela mabesá.\" Ene a sumbisa o inzo iâ ia dikota, ia a katula o ibhindamu ia mukua ku thandu diâ, iâ ai mu tunga kididi kiéngi kuala o kilunga kia bhingile kikuatekesu. Lelu, ene aboki a thembu ioso, maji ene mu kuatekesa ué mu ku tunga o Ididi ia Ubhezelu, ni ku di bhakula mu ku kalakala mu iônge ia makota. Kiebhi kiene mu divua? Ene ambe: \"Tua sanguluka, mukonda ki tu bhindamena ima iavulu ku muenhu uetu, maji tu bhanga ngó i tu suínisa o Kilunga kia Jihova.\"\nKOLOKOTA MU NJILA PHALA UIE KU PHOLO\nSalomá ua soneka: \"Mesu-mé a tale muene ku pholo, o ibhebhetelu ié lungisa-iu muene kiambote mu njila.\" (Jisa. 4:25) Kála xofelu, u tá o mesu-mê ku pholo mu kikoka, etu ki tu tokala ué ku landuka mu kuehela kima ki tu fidisa o ku suua jimbambe.\nMbambe jahi ji u tena o ku suua, ni ku ji bhanga? O ku kala mu sidivisu ia thembu ioso, mbambe iambote. O mbambe ia mukuá, o ku sidivila mu kilunga kia dikota mua bhingi aboki ala ni uhete, phala ku kuatekesa o ku boka mbambe ia dikota ia kilunga. Mba kilunga muala aboki avulu, maji ki muala tufunga, mba akuatekexi a tu funga a soko. O kuila eie u tena ku kuatekesa mu maukexilu iá? Mukonda diahi ku zuela ni kafunga ka ilunga phala ku ku kuatekesa? Se ua mesena kuia dikanga ku ixi iéngi, u tena kuibhula kuebhi kuala o ilunga ia bhingi kikuatekesu. *\nTu vutuke ku ima ia zuela Izaia 62:10. Saí Jijudé, sumbala a kalakalele kiavulu, phala ku iudika ni ku xita o makungu a njila iia ku ixi iá, phala o mundu ua Nzambi u bhixile kiambote ku ixi iâ. Se eie ua mu di suínisa phala ku suua jimbambe mu nzumbi, kana ku bhuila. Ni kikuatekesu kia Nzambi, eie u tena ué ku bhixila ku jimbambe jiji. Kolokota mu ku bhinga unjimu kua Jihova, kioso ki uia ni ku suína mu ku katula o ibhidi mu njila iê. Mu kithangana kia tokala, eie ua-nda mona kiebhi muéne kia-nda ku kuatekesa o ku 'xinganeka o kima ki ua mesena o ku bhanga.'","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20140615\/ku-suua-jimbambe-mu-nzumbi\/","date":"2020-08-10T05:01:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00097.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1273,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.373,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Sanguluka ni muhatu ua unzangala uê.'—JISABHU 5:18.\n1, 2. Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa, ni mukonda diahi?\nO KUILA eie ua kazala kiá? Se ua kazala kiá, o ukaza uene mu ku bhekela kisangusangu, inga ua mu dibhana ni maka avulu mu ukaza uê? O kuila eie ni dikaza diê ki muala ni ukamba uambote? O kuila ua mu kolokota ngó mu ukaza uê, sé kisangusangu? Se kiene, nange uene mu luuala mu kuijiia kuila o ukamba uenu, ki uale dingi kála ki ua kexile. Mukonda dia ku kala Kidistá, eie ua mesena kuila o ukaza uê u bhana kijingu kua Jihova, o Nzambi i ua zolo. Mukonda dia kiki, o maka a moneka mu ukaza uê, nange a ku bhangesa ku thandanganha ni ku luuala. Se uene mu bhita mu maka enhá, kana ku banza kuila ki kuala dingi ni kidielelu.\n2 Saí makaza avulu m'ukulu, a kexile kumoxi maji ka sangulukile mu ukaza uâ. Maji né kiki, ene a bhange ioso, phala ku kala ni ukamba mu ukaza uâ. Eie uê u tena ku bhanga kiki phala ku kala ni kisangusangu ku ukaza uê. Kiebhi-phe?\nZUKAMA KUA NZAMBI NI KU DIKAZA DIÊ\n3, 4. Mukonda diahi o makaza a tena ku di zukama dingi mudiâ, se ene a suína ku zukama dingi kua Nzambi? Bhanga kifika.\n3 Eie ni kaza diê, mua-nda di zukama dingi mudienu, se mu suína phala ku zukama dingi kua Nzambi. Mukonda diahi? Tala o kifika kiki: Xinganeka ku mulundu ua di leka bhoxi ua disanzumuna, maji ku thandu dia mulundu uala kala sosa. O diiala uemana bhoxi dia mulundu ku mbandu ia kadilu, o muhatu ku mbandu iéngi ku kiasu bhoxi dia mulundu uenhú, kala muthu ku mbandu iê. O kiiadi kiá a mateka o ku banda o mulundu. Kioso kia mateka o ku banda, kala muthu ua kexile dikanga dia mukuá, ka di zukamene. Maji kioso kia kuata o ku banda o mulundu, phala ku bhixila ku thandu dia mulundu ua di phopheka kála sosa, a kuata o ku di zukama, kioso kia mateka o ku bhixila ku thandu diê. Eie ua mono o njimbu i sangulukisa mu kifika kiki?\n4 O nguzu i uene mu bhanga phala ku sidivila Jihova, ia difu ni nguzu i u bhanga phala ku banda o mulundu. Mukonda eie ua zolo Jihova, kia di bhange kála eie ua mu suína, kala muthu ku mbandu iê phala ku banda o mulundu iú. Se eie ni kaza diê, mua di kexidila, nange mua mu banda maji kala muthu ku mbandu iéngi ia mulundu. Ihi ia-nda ku bhita se mu suína ni ku banda ku thandu dia mulundu? Mu kidi, mu dimatekenu kioso ki múia ni ku banda, mua-nda di kexidila mudienu. Kienhiki, kioso ki mu di suínisa phala ku zukama dingi kua Nzambi—kála mua mu banda ku thandu dia mulundu—mua-nda tena ué ku di zukama dingi mudienu. Mu kiki, o ku zukama kua Nzambi, ku kuatekesa phala eie ku zukama kua muadi uê, mba ku muhatu uê. Kiebhi ki u tena ku bhanga kiki?\nKioso ki u belesela o milongi ia Bibidia i suínisa dingi o ukaza\n5. (a) Ihi i ua tokala ku bhanga phala ku zukama kua Jihova, ni ku kaza diê? (b) Kiebhi Jihova kiene mu mona o ukaza?\n5 O ukexilu uambote ua ku banda o mulundu mu kifika, ku bhinga ku belesela o milongi ia Nzambi, ia lungu ni ukaza i tu sanga mu Bibidia. (Jisálamu 25:4; Izaia 48:17, 18) Xinganeka mu milongi ia bhana poxolo Phaulu, ia lungu ni ukaza. Muéne uambe: 'O ukaza u kale kijungu.' (Jihebeleu 13:4) Ihi ilombolola o kizuelu kiki? O kizuelu \"kijingu,\" kilombolola kima kia uabha kia tokala ku ki bhana valolo, ni kiximanu. Jihova uene mu mona o ukaza kuila kijingu kia dikota—kima kia ku ximana.\nUKEXILU UÊ—O KU ZOLA MU KIDI JIHOVA\n6. Ihi ilondekesa o milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ukaza, ni mukonda diahi tua tokala ku xinganeka mu milongi íii?\n6 Mu kidi, mukonda dia ku kala jiselevende ja Nzambi, enu muejiia kiá kuila o ukaza kima kia ku ximana, mba ki kola. Jihova muéne ua bhange o ukaza. (Tanga Matesu 19:4-6.) Kienhiki, se mua mu bhita ni maka mu ukaza uenu, mu kuijiia ngó kuila o ukaza kijingu, mba ki kola, sumbala ki ki bhangesa o ku di zola, ni ku di xila. Ihi-phe ia-nda mi kuatekesa ku bhanga kiki? Tala mu milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ku bhana kijingu mu ukaza. Muéne ka zuela kuila 'o ukaza kijingu'; mu veji dia kiki, muéne uambe kuila, 'o ukaza u kale kijingu.' Phaulu ka kexile mu zuela ngó, maji ua bhana kitendelesu. * Ku xinganeka mu milongi íii, ia-nda ku kuatekesa ku bandekesa dingi o henda kua di kaza diê. Mukonda diahi tu zuela kiki?\n7. (a) Itumu iebhi ia Bibidia i tuene mu belesela ni mukonda diahi? (b) Mbote iahi ijila mu ku belesela o itumu íii?\n7 Xinganeka mu itumu ia mukua ia Bibidia, ia lungu ni ku bhanga maxibulu, ni ia ku diongeka phala ku bheza Nzambi. (Matesu 28:19; Jihebeleu 10:24, 25) Nange ku bhonza kiavulu ku belesela o itumu íii. Nange o athu u uene mu bokela ka xikina o milongi i uene mu a tudila, mba uene mu bhuila kiavulu mukonda dia sidivisu iê, kiki kilondekesa kuila kua bhingi ku bhanga nguzu phala kuia mu Iônge. Maji né kiki, uene múia mu boka o njimbu ia Utuminu, ni kuia mu Iônge izuua ioso. Se-ku muthu u tena ku ku fidisa, né muéne Satanaji! Mukonda diahi? Mukonda o henda iê kua Jihova, iene i ku bhangesa ku belesela o itumu iê. (1 Nzuá 5:3) Mbote iahi ijila mu ku bhanga kiki? Kála ki uejiia kiá, o ku boka o njimbu ia utuminu ua Nzambi, ni kuia mu iônge izuua ioso, i ku bhekela ku tululuka kua muxima, ni kisangusangu, mukonda uejiia kuila ua mu bhanga o vondadi ia Nzambi. Kiki, ki ku bhangesa ku kala dingi ni nguzu. (Nehemiia 8:10) Disá diahi di tu di longa?\n8, 9. (a) Ihi i ku bhangesa ku belesela o kitumu kia ku bhana kijingu ku ukaza, ni mukonda diahi? (b) Milongi iebhi i tua-nda di longa?\n8 Kienhiki, o henda iê ia kidi kua Nzambi, iene i ku bhangesa ku belesela o itumu ia lungu ni ku boka, ni kuia mu iônge, sumbala ni ibhidi, o henda íii kua Jihova, i tena ué ku ku bhangesa ku belesela o kitumu kia Bibidia: kia 'ku bhana kijingu ku ukaza [uê],' né muene ki bhonza se bhu moneka maka avulu. (Jihebeleu 13:4; Jisálamu 18:29; Ndongixi 5:4) Jihova u besoala o nguzu ioso i u bhanga phala kuia mu boka, ni kuia mu iônge, muéne ua-nda besoala ué o nguzu i u bhanga phala ku bhana kijingu ku ukaza uê.—1 Tesalonika 1:3; Jihebeleu 6:10.\n9 Kiebhi-phe ki u tena ku bhana kijingu ku ukaza uê? Eie ua tokala kueha o ukexilu ua iibha, u tena ku zanga o ukamba uê mu ukaza. Kiki, kilombolola kuila eie ua tokala ku bhanga kima phala ku kolesa dingi o ukamba uê, mu ukaza.\nEHA O UZUELELU NI MAUKEXILU, ALONDEKESA O KU KAMBA KU BHANA KIJINGU KU UKAZA\n10, 11. (a) Ukexilu uebhi ulondekesa ku kamba ku bhana kijingu ku ukaza? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua tokala o ku bhanga ku dikaza dietu?\n10 Saí muhatu Kidistá uambe: \"Ngene mu samba kua Jihova, phala ku ngi bhana nguzu phala ku kolokota mu ima i ngene mu dibhana na-iu.\" Ku kolokota mukonda diahi? Muéne uambe: \"Muadi uami uala ni uzuelelu ua iibha. Ki ngala ni itote ku mukutu, maji o ukexilu uê ua iibha ua ku zuela, kála kiki, 'Eie ua ngi bhonzo kiavulu!' 'Eie kuala ni valolo ia kima!' Iene mu ngi bhekela itote ku muxima.\" O muhatu iú, ua londekesa o maka ijila mu uzuelelu ua iibha mu ukaza.\n11 Kima kia iibha ku mona o makaza a Jikidistá ku kala ni ukexilu iú, u tena ku a bhekela itote ku mixima iâ, i bhonza ku i saka! Mu kidi, se mu ukaza muala uzuelelu ua iibha, o ukaza iú ki kijingu kana. Kiebhi ki uala o ukaza ué? Phala kuijiia se kiebhi ki uala o ukaza ué, ua tokala u ebhuidisa ku dikaza diê, \"O kuila ngala ni uzuelelu ua iibha u ku bhekela itote ku muxima?\" Se o dikaza diê, uene ni itote mukonda dia uzuelelu uê, ua tokala u bhanga ioso phala ku lungulula o ukexilu uê.—Ngalásia 5:15; tanga Efezo 4:31.\n12. Kiebhi o ubhezelu ua muthu u tena ku kala sé valolo bhu pholo ia Nzambi?\n12 Ejiia-kiu kuila o ukexilu ué ua kuzuela, u tena ku ku bhangesa ku kala ni ukamba ni Jihova, mba ku zanga o ukamba uê. O Bibidia i zuela: 'Saí muthu ua di fika ku kala mubhezi a Nzambi? Se u kamba ku langa o dimi diê, o ku bheza kuê ki kuala ni valolo, muéne ua mu di nganala mudiê.' (Tiiaku 1:26) O uzuelelu uê ua tokala u fuama ni ubhezelu uê. O Bibidia, ki i suínisa kuila se o muthu ua mu sidivila Nzambi, ki ki bhange kima ioso ia bhanga, ni ihi ia zuela mu jinzo jâ. Kana ku di nganala mudiê. Tua tokala ku xinganeka mu maka enhá. (Tanga 1 Phetele 3:7.) Né muene se uala ni uhete ua ku bhanga ima, ni ua ku kolokota mu sidivisu ia Nzambi, maji se uzuelelu uê ua iibha ua mu u bhanga mu luelu ku di kaza diê, eie kua mu bhana kijingu ku ukaza, o ubhezelu uê kua Nzambi, ki ua-nda kala ni valolo.\n13. Ukexilu uebhi u tena ku bhekela maka mu ukaza?\n13 O makaza a tokala ku di langa phala ka di bhekele itote ku muxima. Xinganeka mu ifika íii, iiadi: Mama sé munumi, ua mu sasa o tuana tuê ubheka uê, u xinda kiavulu ku Kidistá ia diiala ua kazala kiá mu kilunga, phala ku mu bhinga kikuatekesu, ene a zuela ithangana iavulu; Phange ia diiala dikudi, u kalakala izuua ioso mu semana mu sidivisu ia kuboka, ni phange ia muhatu Kidistá dikaza. O makaza enhá mu ifika íii, nange a bhanga kiki ni ukexilu uambote; maji kiebhi o kaza diê kia-nda divua? Saí dikaza dia muhatu, uambe: \"Ngi divua kia iibha kioso ki ngi mona muadi uami, ku bhita ithangana iavulu mu ku zuela ngó ni phange ia muhatu mu kilunga izuua ioso. Ngi divua kuila eme ki ngala ni valolo.\"\n14. (a) Kikalakalu kiahi kiala na-kiu o makaza kála kilondekesa o divulu dia Dimatekenu 2:24? (b) Kibhuidisu kiebhi ki tua tokala ku di bhanga?\n14 Tuejiia kuila o makaza a dibhana ni maka enhá, ni a mukuá dingi, ene mu kala ni ndolo ku muxima. O makaza kála iâ, kene mu belesela o kitumu kia Nzambi, kiambe: 'O diiala u xa tat'â ni mam'â, u naminina kua muhatu'ê.' (Dimatekenu 2:24) Tuijiia kuila oso a kazala a tokala hanji ku xila o jitata jâ, ni ku zola o jiphange mu kilunga; maji Nzambi ua mesena kuila o kikalakalu kia dianga ku makaza, o ku langa o kaza diê ni ku mu xila. Kienhiki, o Jikidistá a kazala kiá, kioso kia bhita ithangana iavulu ni jiphange, mba a kala ni ukamba uavulu ni dikudi, o ukexilu iú u bheka maka mu ukaza. O kuila uala ni maka enhá mu ukaza uê? Dibhudise: 'O kuila ngene mu bhana ithangana iavulu ku kaza diami, ni ku mu londekesa kuila nga mu zolo kiavulu?'\n15. Kala kiambe o divulu dia Matesu 5:28, mukonda diahi o Jikidistá a kazala, ka tokala ku kala ni ukamba uavulu ni muhatu, mba diiala dikudi?\n15 O Jikidistá a kazala, ala ni ukamba uavulu ni phange ua muhatu, mba ua diiala dikudi, a mu di ta mu iluezu. Mukonda saí makaza Kidistá a mateka ku zola dikudi ua diiala, mba ua muhatu, mukonda dia ku kala ni ukamba uavulu. (Matesu 5:28) O ukexilu iú, ulondekesa ku kamba ku xila o ukaza. Xinganeke mu izuelu ia poxolo Phaulu ia lungu ni maka enhá.\n'O MALA NI AHATUA KAZALA, A KALE JIFIIELE MUDIÂ'\n16. Kitumu kiebhi kia bhana Phaulu kia lungu ni ukaza?\n16 Kioso Phaulu kia zuela kuila 'o ukaza u kale kijingu,' muéne uambe dingi kuila: 'O mala ni ahatu a kazala a kale jifiiele mudiâ. Kuma Nzambi ua-nda fundisa o jindumbu ni akuâ jiphánda.' (Jihebeleu 13:4) Phaulu ua zuela o 'ufiiele mu ukaza,' phala kulondekesa o ku dizeka diiala ni muhatu. O ku dizeka kuâ ngó, mu ukaza. Kienhiki, o Jikidistá a tokala ku belesela o izuelu íii: 'Sanguluka ni muhatu ua unzangala uê.'—Jisabhu 5:18.\n17. (a) Mukonda diahi, o Jikidistá ka xikina ukexilu ua athu ua lungu ni ku ta phánda? (b) Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu ia Jobe?\n17 O athu ene mu dizeka maji ki makaza, ene mu xibhaka o ijila ia bhana Nzambi, ia lungu ni ukaza. Saí athu, ene mu mona kuila o ukexilu ua ku ta jiphánda ukexilu uambote. Sumbala athu avulu a xikina o ukexilu iú ua iibha, maji o Jikidistá a tokala ku dituna o ukexilu iú ua iibha. Mukonda ene ejiia kuila, 'Nzambi ua-nda fundisa o jindumbu ni akuâ jiphánda.' (Jihebeleu 10:31; 12:29) Kienhiki, o Jikidistá ja kidi, a mona o ukexilu iú, kála kiene mu u mona Jihova. (Tanga Loma 12:9.) Ene a xinganeka mu izuelu ia Jobe, kioso kiambe: \"Nga te kikutu ni mesu mami.\" (Jobe 31:1) Phala ka te jiphánda, o Jikidistá ja kidi, a langa kiambote o mesu mâ, phala ka tale ni mesu a ku mesena ku ta jiphánda ni muthu iú.—Tanga o Kibandekesu, mu jimbandu ja 219-221.\n18. (a) Kiebhi Jihova kia mona o ukexilu ua ku ta jiphánda? (b) Kiebhi o ukexilu ua ku ta jiphánda, ua difu ni ua ku bheza iteka?\n18 Kiebhi Jihova kia mona o ukexilu ua ku ta jiphánda? O Kitumu kia bhanene Nzambi kua Mozé, ki tu kuatekesa kuijiia se kiebhi Jihova kiene mu mona o ukexilu iú. Mu Izalaiele o ku ta jiphánda, ni ku bheza iteka, kia kexile kituxi kia dikota, kieji bhangesa o muthu kufuá. (Ijila 20:2, 10) O kuila u tena ku mona se kiebhi o ku ta jiphánda, kia difu ni ku bheza iteka? M'ukulu, se mukuá Izalaiele ua bhezele kiteka, u zanga o kikutu kiê, kia ku bheza ngó Jihova. Kiene ué kimoxi se u ta phánda, ki mu bhangesa ku zanga o kikutu kia bhange ni kaza diê. Mukonda ene a kambe kulondekesa o ufiiele uâ. (Makatukilu 19:5, 6; Matendelelu 5:9; tanga Malakiia 2:14.) Ki kale o muthu u bheza o kiteka, ni ió ua te jiphánda, a kexile mu a fundisa bhu pholo ia Jihova, o Nzambi ia kidi, i tua dielela.—Jisálamu 33:4.\n19. Ihi i tena ku kuatekesa o muthu ku dituna ku ta jiphánda, ni mukonda diahi?\n19 Lelu, o Jikidistá ka mu belesela dingi o Itumu ioso ia bhanene Nzambi kua Mozé. Né muene kiki, kuijiia kuila ku ta jiphánda kia kexile kituxi kionene ku akuâ Izalaiele, kiki, ki suínisa dingi o Jikidistá ku dituna o ukexilu iú. Mukonda diahi? Xinganeka mu kifika kiki: O kuila ueji xikina kuia mu ngeleja, phala ku fukamena kiteka, ni ku bhanga musambu? Nange ueji zuela 'ki kola!' O kuila ueji xikina ku bhanga kiki se a ku kanena ku ku bhana kitadi kiavulu? Nange ueji zuela 'ki ngeji xikina.' Mukonda eie u Kidistá ia kidi, ua iibhila kufunga o ubhezelu ua Jihova, ni ubhezelu ua iteka. Kiene kimoxi ué, o Jikidistá ka tokala ku zanga o ukamba uâ ni Jihova Nzambi, ni kaza diê, mu ku ta jiphánda—né muene se a mu tendala kiavulu. (Jisálamu 51:1, 4; Kolose 3:5) Eie ku mesena ku bhanga kima, ki sangulukisa o muxima ua Satanaji, u luualesa o muxima ua Jihova, ni ku katula o valolo ikôla ia ukaza.\nKIEBHI KI U TENA KU KALA NI UKAMBA MU UKAZA UÊ\n20. Ihi iene mu bhita mu ukaza? Bhanga kifika\n20 Mu veji dia kueha ngó o maukexilu a zangesa o ukaza uê, ihi i ua tokala o ku bhanga phala ku bandekesa dingi o henda iê, ni ku xila o kaza diê? Phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, xinganeka mu kifika kiki: Xinganeka kuila o ukaza dibhata, o izuelu iambote, ni ibhangelu ia tokala, ia difu ni ima i u fuamesa o dibhata. Se mua di zukama dingi mu dienu, o ukaza uenu, uala kála o dibhata dia fuama ni ima iambote. Se o ku dizola kuenu kua sosoloka, ua difu ni inzo ia kambe ku i uabhesa, o ukexilu iú, u bhekela maka avulu mu ukaza. Mukonda dia vondadi iê ia ku belesela o kitumu kia Nzambi, kia lungu ni 'o ukaza u kale kijingu,' ua-nda bhanga ioso phala ku lungulula o ukexilu iú. Mukonda dia ukaza ku kala kijingu, kima kiambote ku suínisa dingi o ukamba iú. Kiebhi ki u tena ku bhanga kiki? O Maka a Nzambi a zuela: \"Kutunga dibhata unjimu u u kala na-u, kiu ta-bhu masunga-phe dibhata ua di fikidila. O kuijiia kuene kuizalesa jinzo ni ima ioso ia mbote, ia te kiavulu, iene mu ku inda o muthu.\" (Jisabhu 24:3, 4) Xinganeka se kiebhi o izuelu íii, a tena ku i kumbidila mu ukaza.\n21. Kiebhi ki tu tena ku kolesa o ukaza uetu? (Tanga o kaxa mu mbandu ia 131.)\n21 O ima ioso ia mbote, ia te kiavulu, iene mu kala mu ukaza ua sanguluka, o ku kala ni ídifua iambote, kála, o henda ia kidi, o ku zola Nzambi, ni kixikanu kia soko. (Jisabhu 15:16, 17; 1 Phetele 1:7) O ídifua íii, i kuatekesa ku kolesa o ukamba mu ukaza. O kuila eie uejiia se kiebhi o ima iambote izalesa o mabhata, kála kiambe o divulu dia Jisabhu? \"O kuijiia.\" Mu kidi, o kuijiia kuala mu Bibidia, kioso o munumi ni muhatu kia belesela, kuala ni kutena kua ku a kuatekesa ku lungulula o ibanzelu iâ, ni ku a suínisa ku di zola dingi mudiâ, kála kia kexile. (Loma 12:2; Filipe 1:9) Kienhiki, se mu di longa o Bibidia, ni ku tanga o Kibatulu kia kizuua, O Mulangidi, ni Despertai! muala maka alungu ni ukaza, a difu ni ku sola kima phala ku uabhesa o inzo ienu. Kioso o henda ienu kua Jihova i mi bhangesa ku belesela o milongi i mua di longo, ia lungu ni ukaza, ia difu ni ku sola ima i fuamesa o \"jinzo\" jenu. Kiki kia-nda mi kuatekesa ku kala ni kisangusangu mu ukaza uenu, kála ki mua kexile ku dimatekenu.\n22. Kisangusangu kiebhi ki tu kala na-kiu, mu ku bhanga ioso, phala ku suínisa o ukaza uetu?\n22 Mu kidi, phala ku uabhesa kiambote o inzo, kua bhingi ku kala ni kithangana kiavulu, ni nguzu. Se u bhanga ioso phala ku kolesa o ukaza uê, ua-nda kala ni kisangusangu mu kuijiia kuila ua mu belesela o kitumu kia Bibidia kiambe: 'mu ujitu kala muthu a xile mukuá.' (Loma 12:10; Jisálamu 147:11) O nguzu iê, ia ku xila o ukaza uê, i ku bhangesa ku kala mu henda ia Nzambi.\n^ kax. 6 O milongi ia bhana Phaulu ia lungu ni ukaza, ilondekesa itendelesu iavulu.—Jihebeleu 13:1-5.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/henda-ia-nzambi\/marriage-honorable\/","date":"2020-08-10T23:02:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738699.68\/warc\/CC-MAIN-20200810205824-20200810235824-00306.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3076,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.355,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MUVU UA MU VUALA: 1952\nMUKUA: ESTADOS UNIDOS\nMUSOSO: UEXILE MUKUA NJINDA\nMUSOSO UAMI:\nNga kudila mu mbanza ia Los Angeles, California, ku Estados Unidos ia América, mu jisanzala ja fumene mukonda dia jibandi ni kubuakula diamba. Tata jami akexile ni ana kisamanu, eme ng'exile o mona ua kaiadi.\nMam'etu ua kexile mu tuambata mu ngeleja ia evangélica. Maji, mu kitala kiami kia kikumbi, ki ngi kexile mu kaiela kiambote o ilongesu ia ngeleja. Mu Malumingu, nga ng'exile mu kuimba mu kibuka kia kuimba mu ngeleja. O izuua ia mukua ia semana, nga kexile múia mu jifesa, kubuakula diamba ni ku bhanga undumbu.\nEme ng'exile ngi kindanda, u kuata njinda ni lusolo. Mu kubhânga, ng'exile mu kuata kima kioso-kioso, kala uta phala kukuama mba kujibha. O ia kexile mu ngi longa mu ngeleja, ki ia kexile mu ngi kuatekesa mu kima. Nga kexile mu zuela, \"o kuvutuila o phonzo kua tokala Ngana\nNg'exile mu divua kala o kubhanga kiki, ki kua kexile mu bhuisa o njinda iami. Mu kiki, nga mateka ku bhanga ima ia iibha kala o kubeta o athu. Mu kifika, eme ni makamba mami, tua mono filme ia londekesa o hadi ia kexile mu tala o abhika akua África ku Estados Unidos. Mukonda dia ima íii ia iibha i tua mono mu filme, o njinda ietu ia dibandekesa dingi, etu tua kuata o ku beta o minzangala ia mindele bhu kididi kieniókio kia filme. Mu suluka tuai ku jisanzala ja mindele kusota dingi athu phala kua beta.\nMu ku bhita thembu ku disukilu dia kikumbi kiami, o jiphange jami n'eme, tua bhangele kiá ima iavulu ia iibha. Tua kexile ni maka avulu ni xiku dia ngoji. O ndeng'ami uexile mu kibuka kia jibandi, ja kexile ni fuma iavulu ia ku bhanga ima ia iibha. Eme nga di bundile ni ene.\nO BIBIDIA IA LUNGULULA O UKEXILU UA MUENHU UAMI:\nKamba diami uexile ni jitata exile Jimbangi ja Jihova. Ene a ngi bhingi phala kuia mu iônge, eme nga xikina. Tundé o kizuua ki nga mateka kuia mu iônge, nga mono kuma o Jimbangi ja Jihova a di tungula, ka difuile ni athu a mukua. Ene oso akexile ni Bibidia iâ, ia akexile mu i tanga mu ola ia kiônge. O minzangala exile ué mu bhanga madiskursu! Nga diuana o kuijiia kuila Nzambi uala ni dijina diê Jihova, ni kuivua o athu kutumbula o dijina didi. (Jisálamu 83:18) O kilunga kiezalele ni athu, mindele ni ambundu, maji ki bhu kexile kathombo mudiâ.\nKu dimatekenu eme ki ngi mesenene kudilonga o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova, maji nga uabhela o kuia mu iônge iâ. Saí kizuua, kioso ki nga kexile mu kiônge ni Jimbangi ja Jihova, o makamba mami ai mu fesa, kuenioko ene a beta munzangala katé kiafu, mukonda muéne ua ditunu kubhana o kazaku kê. Mu kizuua kia kaiela-ku, ene a dinanze mukonda dia kujibha o munzangala. Kioso kia a fundisa, ene akexile mu kuelela mukonda afikile kuma o ia bhangele, ki kituxi kana. Avulu mudiâ, a a balakala katé ku ufilu uâ. Eme nga sanguluka mukonda mu usuku uenió, eme ki ngi kexile na-u. Mu kiki, nga mesenene kulungulula o muenhu uami, eme nga xikina kudilonga o Bibidia.\nMu mivu iavulu, nga monene ngó athu ala ni kathombo mudiâ, kienhiki o i nga mono bhu kaxi ka Jimbangi ja Jihova, ia ngi bhangesa kudiuana kiavulu. Mu kifika, saí kizuua nga mono Mbangi ia Jihova, uexile mundele ua mesenene kuenda njila, ua xisa o tuana tuê ku dibhata dia jiphange exile ambundu. Nga mono ué jiphange ja mindele, ambata munzangala mumbundu ku bhata diâ, phala ku kala né, mukonda ua bhindamene kididi kia ku kala. Nga xinganeka muene mudiami kuila, o Jimbangi ja Jihova a mu kaiela o milongi ia Jezú iala mu divulu dia Nzuá 13:35 diambe: \"Kiene kia m'ijidila ku athu oso, kuma muala mu jixibulu jami, se mua di zolo mu dienu.\" Eme nga kijidile kuila nga sangele o jiphange ja kidi.\nMu kudilonga o Bibidia, nga mono kuila nga tokalele o ku lungulula o ukexilu ua ibanzelu iami. Ngeji lungulula o ixinganeku iami, ki phala ngó ku kala muthu ua tululuka, maji ni kumona ué kuila uene o ukexilu uambote ua muenhu. (Loma 12:2) Bhofele-bhofele, nga kuata kulungulula o ukexilu uami. Ku mbeji ia Katatu ka muvu ua 1974, a ngi batizala kala ngi Mbangi ia Jihova.\nNgeji lungulula o ixinganeku iami, ki phala ngó ku kala muthu ua tululuka, maji ni kumona ué kuila uene o ukexilu uambote ua muenhu\nMaji né muene kioso kia ngi batizala, nga suluka ni kulungulula o ukexilu uami ua kukala ni njinda. Mu kifika, sai kithangana kioso ki ng'exile múia nzo ni inzo mu boka, nga kaie muii ua nhanene o mutelembe ua dikalu diami. Kioso ki nga zukamene phala ku mu kuata, muéne ua sonona o mutelembe iu ua lenge. Kioso ki nga ki tangela akuetu kiebhi ki nga sange o mutelembe uami, o phang'etu kafunga ua ngi bhula: \"Stephen, ihi i ueji bhanga se ua mu kuatele?\" O kibhuidisu kiki, kia ngi bhangesa kuxinganeka, kia ngi bhangesa ué kusuluka mu kusota o kutululuka.\nKu mbeji ia Kamusasadi ka muvu ua 1974, nga mateka o kikalakalu kia muboki ua thembu ioso, mu kubhanga 100 ia ji ola ku mbeji mu kulonga o Bibidia ku athu. Ku pholo, nga tambula o ujitu ua kusidivila ku Mbonge ia Jimbangi ja Jihova ku Brooklyn, Nova Iorque. Ku muvu ua 1978, nga vutuka ku mbanza ia Los Angeles phala ku langa mam'etu ua katele. Mu kubhita mivu iiadi, nga kazala ni kazola kami Aarhonda. Muéne ua ngi kuatekesa kiavulu kioso ki nga kexile mu langa mam'etu, katé mam'etu kiafu. Mu ku bhita thembu Aarhonda n'eme, tua dilongo o xikola ia Ngiliade, ia a tu tumikisa ku ixi ia Panamá ku tua mu sidivila kala tu Akunji katé lelu.\nTundé kia ngi batizala, nga dibhana ni ima iavulu ieji ngi bhangesa kubhânga mukonda dia njinda. Nga dilongo o kusondoloka bhu kaxi k'athu a mesena ku ngi lokalala mba ngi sota kutululuka mu ukexilu uengi. Athu avulu katé muene ni muhatu'ami, a ngi ximana mukonda dia kudibhana kiambote ni maka iâ. Katé muene eme, ngi diuana mudiami! Ngejiia kuila ki nga mu lungulula o ukexilu uami mu nguzu iami ngó. Ngi xikina kuila nga mu bhanga kiki, mukonda dia kutena kua Bibidia kua mu bhangesa o kulungulula o ukexilu ua muenhu uami.\nMABESÁ U NGA TAMBULA:\nO Bibidia ia ngi kuatekesa o kumona o valolo ia muenhu, ia ngi kuatekesa ué o kukala ngi muthu ua tululuka. Ki ngene mu beta dingi o athu; maji ngene kiá mu a kuatekesa kukala makamba a Nzambi. Katé muene nga longo o Bibidia ku muthu ua kexile nguma iami bhu xikola! Kioso kia mu batizala, tua kexile mu zeka xilu dimoxi. Tua bhiluka tu makamba a kidi katé lelu. Katé lelu, o muhatu uami n'eme, tua kuatekesa 80 a athu ku kituka Jimbangi ja Jihova mu kua longa o Bibidia.\nEme ngi sakidila kiavulu Jihova, mukonda dia ku ngi bhana o muenhu, ni kuzediua bhu kaxi ka jiphange ku mundu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/ukexilu-uami-ua-iibha-ua-dibandekesa-musoso-ua-kidi\/","date":"2020-08-10T05:56:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00444.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1167,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"BEBEKA ua kexile mu mona o ithulu ia buingitile kiambote. Muéne ua kexile ku thandu'a kamelu, mu kubhita jisemana mu njila, muéne uejidile kiá ni uendelu ua kamelu ua kamuanhu-kamuanhu. O mbanza ia Hala mua kudila, ia xalele kiá dikanga. Muéne nange keji tena kumona dingi o jindandu jê. Sé phata muéne ua kexile mu dibhuidisa kiebhi kieji kala o muenhu uê, benge-benge mu kindala kiki kia mu bhixila kiá.\nEne a bhitile kiá o ixi ia Kanana ia akexile kiá mu mbanza ia Negebe. (Dimatekenu 24:62) Bebeka nange ua mono jimbudi mu njila. Muéne ua mono kuila o ixi ia uabhele kiavulu phala ku i dimina, ni kusasa-mu ibhaku. Maji o muadikime ua kexile ku pholo uejidile kiambote o kididi kieniókio. Muéne ua kexile ni njimbu iambote, ua mesenene kiavulu ku i tudila ngana iê—Bebeka ueji kazala ni Izake! Bebeka nange ua kexile mu banza kiebhi kieji kala o muenhu uê mu ixi muenhomo. Ua kexile ué mu dibhuidisa se o diiala ueji kazala-nê, Izake, diiala diambote muene mba kana. Mukonda ene nuka a disangele! O kuila Izake ueji uabhela Bebeka? O Bebeka, kiebhi kieji divua?\nLelu mu jixi javulu, o jitata kene ni kifua kia kubhenga muhatu phala an'ê. Mu jixi ja mukuá, o athu ene hanji ni kifua kiki. Maji né kiki, etu oso tu xikina kuila Bebeka kejidile kuoso kua kexile mu ila. Mu kidi, muéne uexile muhatu ua nguzu ni kixikanu kia dikota. Etu ué tua bhingi kukala ni ifua iiadi ienii kioso o ima ku muenhu uetu i lunguluka. Maji Bebeka ua londekesa ué ifua ia mukuá ia uabha i tua tokala kukala na-iu.\n\"NI JIKAMELU JÉ, NGI JI TEKELA UE\"\nO muenhu ua Bebeka ua mateka kulunguluka mu fixi ia menha, o kididi mua kexile múia muéne izuua ioso ni mukonda ué dia ukexilu uê ua kutambulula kiambote o athu. Muéne ua kudila mu Hala, mbanza ia kexile mu Mezopotamiia. O jitata jê ka difuile ni athu mu mbanza ia Hala, mukonda ene ka kexile mu bheza Sine o nzambi ia mbeji. Maji akexile mu bheza Jihova Nzambi.—Dimatekenu 24:50.\nBebeka ua uabhele kiavulu o pholo, maji kexile kimonha. Muéne uexile muhatu ua nguzu, uexile ué ni ukexilu uambote. O muiji uê uexile ni jimbongo javulu se a mesenene hinu eji kala ni jiselevende javulu, maji Bebeka kexile kala mvuale kana; a mu longo tundé undenge kukalakala ni nguzu. Kala kiene mu bhita ni ahatu mu izuua ietu, Bebeka ua kexile ué ni ikalakalu iavulu m'onzo kala o kuteka o menha. Mu ngoloxi muéne ua kexile múia mu fixi ia menha ni disanga diê bhu isuxi.—Dimatekenu 24:11, 15, 16.\nSaí kizuua mu ngoloxi, kioso muéne kiezalesele kiá o disanga diê, diiala muadikime uai ni kulenga phala ku mu sanga. O diiala ua muambela: \"Nga ku diondo, ngi bhane tumenha mu disanga dié.\" Iú ukexilu uambote ua kubhinga kima! Bebeka ua mono kuila o diiala dia tundile dikanga, ua kexile muene ni dinhota. Kienhiki, ni lusolo-luoso muéne ua tulula o disanga dia menha iu ua di bhana o diiala n'a nu. Muéne ua mono ué kuila o diiala dia kexile ni kuinhi dia jikamelu ja xikamene, maji mu kididi mua kexile mu nuina o ibhaku ki mu kexile menha. Kienhiki, muéne ua mono kuila o diiala ua kexile mu mu tala ni henda ioso, Bebeka ua mesenene kiavulu kubhanga mbote ku diiala. Mu kiki, Bebeka uambe: \"Ni jikamelu jé ngi ji tekela ué katé ki ji zubha kúnua.\"—Dimatekenu 24:17-19.\nTalesa kuma, Bebeka ka bhana ngó tumenha phala o dikuinhi dia jikamelu kana, Bebeka ua a bhana menha katé ki ja zubha o kunua. O jikamelu se jala ni dinhota diavulu, kamelu kamoxi ka tena kunua 95 kia ji litulu ja menha! Mu kiki, se o dikuinhi dia jikamelu jiji ja kexile ni dinhota diavulu, tu tena kuzuela kuila Bebeka ua bhiti ola javulu ni kusunga o menha mu fixi. Maji o ima ilondekesa kuila o jikamelu ki ji kexile ni dinhota diavulu. * O kuila Bebeka uejidile kuila o jikamelu ki ji kexile ni dinhota diavulu? Kana. Muéne ua mesenene kiavulu kukalakala phala kubhanga mbote ku diiala didi dia tundu 'xi iengi. O diiala ua xikina ioso ia bhange o kilumba. Muéne ua kexile mu tala kiambote o kilumba kioso kia kexile mu kuizalesa o disanga ni ku di lundulula katé kiezalesa o kididi mua kexile mu nuina o jikamelu.—Dimatekenu 24:20, 21.\nO musoso ua Bebeka u tu longa ima iavulu. Mu izuua ietu, o athu a suua ngó o jihanji jâ o ja akuâ kana. Kála kia ki tangele kiá m'ukulu, lelu o athu \"azodi a ene ngó,\" ka mesena kuta o ibhindamu ia akuâ ku pholo dia ibhindamu iâ. (2 Timote 3:1-5) Phala ka kale ni ifua íii, kima kiambote o Jikidistá kuxinganeka ku phangu ia Bebeka, uaile veji javulu mu sunga o menha mu fixi.\nBebeka uejidile kuila o muadikime ua kexile mu mu iala kiavulu. Maji ka kexile mu mu iala mu ukexilu ua iibha; o diiala dia diuanene kiavulu iu ua sangululukile mu kumona o henda ia Bebeka. Kioso Bebeka kia zumbuka, muéne ua mu bhana maujitu a ulu! Anga ua muibhuidisa: \"Mona kilumba, e' tat'enu nanhi? Ngi tangele-kiu; o kuila ku bhata dia tat'enu tu mona-ku kididi kia ku tu zalela?\" Kioso Bebeka kia mu tangela o muiji uê, o diiala dia sanguluka dingi. Nange ni kusanguluka kuoso Bebeka uambe: \"Tuala ni iangu, ni ngânda ia jikamelu, ia soko muene, ni kididi kia ku mi zalela.\" Iú uexile ujitu ua dikota mukonda o diiala kexile ubheka kana. Bebeka anga ua tuamena ni lusolo luoso phala ku dikunda ni manh'â ioso ia bhitile.—Dimatekenu 24:22-28, 32.\nSé phata, Bebeka a mu sase kuala o jitata jê ni ukexilu ua kubhanga mbote ku athu. Mu izuua íii o kubhanga mbote, ki kuene-ku dingi. Mu kiki kima kiambote o athu kukaiela o phangu ni kixikanu kia kilumba kiki, mukua henda. O kuxikana Nzambi kua tokala ku tu suínisa kubhanga mbote ku athu. Jihova mukua kubhanga mbote ku athu, muéne u bhana ima iambote ku athu oso, mukonda dia kiki muéne ua mesena kuila abhezi'ê oso a bhanga uá kiki. Kioso ki tu bhanga mbote katé muene kua ió kene ni kima kia ku tu vutuila, mu ku a bhanga mbote, Tat'etu ia diulu Ngana Jihova u sanguluka kiavulu.—Matesu 5:44-46; 1 Phetele 4:9.\n\"BHENGA MUHATU PHALA MON'AMI\"\nMaji diiala diódio, ua kexile mu zuela ni Bebeka mu fixi ia menha, nanhi muene? Muéne uexile selevende ia Mbalahamu, kuku'a Bebeka ku mbandu ia pha'iâ. Mukonda dia kiki, a mu tambulula kiambote kuala Betuele, pha'iâ Bebeka. O selevende íii dijina diê nange, Iliezele. * Diiala didi a mu bhana kudia maji muéne ua ditunu-ku, uambele kuila kia dianga ua tokalele kuzuela ia mu bhekele. (Dimatekenu 24:31-33) Tu tena kuxinganeka kioso muéne kia kexile mu zuela ni kisangusangu kioso. Mukonda ua muene kiá kuila Jihova Suke-ku ua kexile mu besoala kiavulu o njila iê. Maji ua kexile mu mu besoala kiebhi?\nXinganeka Iliezele ua mu tanga o musoso uê, o phá'iâ Bebeka, Betuele ni kota diê Labano a mu kuívua. Muéne ua a tangela kuila Jihova ua bhanene dibesá dia dikota kua Mbalahamu mu ixi ia Kanana. Ua a tangela ué kuila Mbalahamu ni Sala a vualele mon'â diiala, a mu lukile o dijina dia Izake ueji lundula o unvuama uoso. Mbalahamu ua bhanene kikalakalu kia dikota ku selevende íii: Muéne ua tokalele kusota muhatu phala Izake bhu kaxi ka jindandu ja Mbalahamu mu ixi ia Hala.—Dimatekenu 24:34-38.\nMbalahamu ua bhangesa Iliezele kuloka kuila, keji sota muhatu phala Izake bhu kaxi ka akua Kanana. Mukonda diahi kana? Mukonda o ahatu akua Kanana ka kexile mu bheza Jihova o Nzambi ia kidi né muene ngó ku mu xila. Mbalahamu uejidile kuila Jihova ua xindile kithangana kia kukaxtikala oso a bhanga ima ia iibha. Mbalahamu ka mesenene kuila mon'ê ua kazola Izake, u sakana muhatu mukua Kanana, akexile ni maukexilu a bolo. Muéne uejidile kuila mon'ê ua kexile ni kikalakalu kia dikota mu ku kumbidila o ikanenu ia Nzambi.—Dimatekenu 15:16; 17:19; 24:2-4.\nIliezele ua suluka ni kutanga o musoso kuila kioso kia bhixile bhu fixi ia menha mu ixi ia Hala, ua sambele kua Jihova. Muéne ua bhingile kua Jihova phala ku mu kuatekesa kusola muhatu phala kukazala ni Izake. Kiebhi kia bhangele kiki? Iliezele ua bhingile kua Nzambi kuila o kilumba kia tokalele kukazala na-kiu Izake ua tokalele kuia mu teka menha mu fixi muenhomo. O kieji bhinga menha, o kilumba ua tokalele ku mu bhana menha ni henda ioso, ua tokalele ué kubhana menha ku jikamelu jê joso. (Dimatekenu 24:12-14) Nanhi uejile iu ua bhangele o ima ioso íii? Bebeka! Xinganeka kiebhi kieji divua Bebeka se kexile m'onzo mu kithangana kioso Iliezele kia kexile mu tangela o muiji uê ioso ia bhitile!\nBetuele ni Labano a sangulukile kiavulu ni musoso uoso ua tangele Iliezele. Ene ambe: \"Kimbamba kia tundu kua Jihova.\" Mukonda dia ijila iâ, ene a suku mu kuta o kikutu kia ukaza ua Bebeka ni Izake. (Dimatekenu 24:50-54) O kuila kiki kilombolola kuila Bebeka ka tokalele dingi kuzuela kima?\nAnde dia Iliezele kuia kua Hala, muéne ua bhangele o kibhuidisu kiki kua Mbalahamu: 'O se o muhatu ka xikina ku ngi kaiela, n'eza kunu?' Mbalahamu ua tambuijile: \"Mulôko uami ki u kuata dingi.\" (Dimatekenu 24:39, 41) Ku dibhata dia Betuele, o kilumba muéne ua tokalele kusola ihi ia-ndalele. Iliezele ua sangulukile kiavulu mukonda ioso ia kexile mu bhita kála kia-ndalele muéne, mu kiki mu kúkia, muéne uebhuidisa se ua tenene kiá kuambata Bebeka ni kuvutuka mu njila iê. Maji o muiji ua mesenene hanji kukala ni Bebeka dikunhi dia izuua. Mu kiki phala kubatula o maka, ene 'exana o mona kilumba, a muívu mu kanu diê.'—Dimatekenu 24:57.\nIa maka a dikota phala Bebeka. Ihi ieji zuela muéne? O kuila ueji diondela pha'iâ ni kota diê phala kaié ni Iliezele? Inga ueji mona o maka enhá kala ujitu ua dikota kubhanga mbandu mu ima ia kexile mu bhanga Jihova, phala kukumbidila o kizuelu kiê? Kioso Bebeka kia tambuijila, muéne ua londekesa kiebhi kia kexile mu divua ku muxima bhu kaxi ka maka enhá. Bebeka uambe ngó: \"Ngiia.\"—Dimatekenu 24:58.\nBebeka ua londekesa ukexilu uambote! Lelu nange o ijila ietu ia lungu ni ukaza ki i difu ni ijila iokulu, maji né kiki o musoso ua Bebeka u tu longa ima iavulu. Phala Bebeka o kia betele dingi kota ko jivondadi jê kana, maji o vondadi ia Nzambi iê Jihova. Bhu kaxi ka ukaza, o Mak'â Nzambi a tu bhana hanji milongi iambote ia lungu ni kusola muthu phala kukazala, ni milongi ia lungu ni kukala diiala mba muhatu uambote. (2 Kolindo 6:14, 15; Efezo 5:28-33) Kima kiambote kukaiela o phangu ia Bebeka ni kusota kubhanga o ima kala kia uabhela Nza-mbi.\n\"O DIIALA DIÓDIO NANHI?\"\nO muiji ua Betuele ua besoala mon'â kazola, Bebeka. Mu kiki, Bebeka ni Debola, uexile masek'ê mu undenge kumoxi ni ilumba ia mukuá, ai ni Iliezele ni makuenze mê. (Dimatekenu 24:59-61; 35:8) Kienhiki ene ai, o ixi ia Hala ia xalele kiá dikanga. Ene akexile mu kuenda njila ia lebha, kueji bhinga semana jitatu phala kubhixila. Bebeka nange ka kexile mu divua kiambote mu kuenda o njila ióio. Bebeka ua muene kiá jikamelu javulu maji ki tu tena kuzuela kuila muéne uejidile kuendela ku kamelu. O Bibidia ilondekesa kuila o muiji ua Bebeka uexile ni jimbudi, kexile jingenji ja kexile mu kuendela ku jikamelu kana. (Dimatekenu 29:10) Oso a mateka kindala o kusambela ku kamelu amba kuila ka divuá kiambote kuendela ku kamelu né muene se tu ithangana ngó!\nBebeka ua kexile ni hele, ua mesenene kuijiia dingi ia lungu ni Izake ni muiji uê, kienhiki ua kexile mu kuivuidila kiambote Iliezele. Xinganeka o muadikime ua xikama, ua mu kuota iu ua mu mu tangela o kizuelu kia tangele Jihova kua kamba Diê Mbalahamu. Nzambi ueji bhangesa kuila o mbutu mba Mexiia u tunda ku muiji ua Mbalahamu ni kuila mundu uoso ueji tambula mabesá bhu kaxi ka mbutu íii. Xinganeka o kisangusangu kia Bebeka kioso kievu kuila o kikanenu kia Jihova kieji di kumbidila bhu kaxi ka Izake ueji kala muadi uê ni bhu kaxi ué ka muéne!—Dimatekenu 22:15-18.\nMu kienhiki, o kizuua ki tua tange ku dimatekenu dia milongi íii kia bhixila. Kioso ene kia zukamene ku mbanza ia Negebe, kuma kua kexile mu vunda kiá, mu kiki Bebeka ua mono diiala ua kexile mu kuenda ku mukau. Muéne uedile kála muthu ua mu banza kiavulu. O Bibidia iamba: 'Bebeka u tuluka ku kamelu,' muéne nange ka kingi dingi o kamelu ku bhetama phala muéne n'a tuluke. Bebeka anga uebhuidisa o muadikime: \"Diiala diódio nanhi, uala kuijila mu mukáu mu ku tu batuila?\" Kioso muéne kievu kuila o diiala diódio Izake, Bebeka ua xiti o pholo iê ni dilesu diê. (Dimatekenu 24:62-65) Mukonda diahi? Kiki kia lomboluele kuxila o diiala dieji kazala-né. Phala amoxi lelu o kuxila kiki o diila kifua kiokulu. Maji ki kale o maiala mba o ahatu tu tena kudilonga ima iavulu mu kulenduka kua Bebeka, mukonda etu oso tua bhingi kulenduka mu kudibhana ni athu.\nIzake ua kexile ni 40 a mivu, ua kexile hanji mu dila o kufua kua manh'â Sala, tundé kia fuile kua bhitile mivu itatu. Mu kiki, tu tena kuzuela kuila Izake uexile diiala diambote, mukua henda. Kienhiki, dibesá dia dikota Izake kukazala ni Bebeka muhatu ua nguzu, mukua kubhanga mbote ni kulenduka! Kiebhi kia divu Izake? O Bibidia iamba kuila Izake \"anga mu zola.\"—Dimatekenu 24:67; 26:8.\nSumbala kua bhiti kiá 39 dia jihama, tu tena kumona kuila Bebeka uexile muhatu uambote. Kiebhi ki tena ku tu kuatekesa o kusuina kua Bebeka, o nguzu iê, o ukexilu uê ua kubhanga mbote ni kulenduka? Etu oso, mizangala, adiakime, mala ni ahatu, makaza ni makudi, kima kiambote etu oso kukaiela o kixikanu kia Bebeka!\n^ kax. 10 Kuma kua vundile kiá. Maji o Bibidia ki ilondekesa kuila Bebeka ua kexile mu fixi ia menha ola javulu kana. Ki ilondekesa ué kuila o jitata jê akexile kiá mu zeka kioso muéne kia zumbuka, mba aile mu mu tala se mukonda diahi ua kexile mu laleka kiavulu, o Bibidia ki ilondekesa o ima íii kana.\n^ kax. 15 Ku musoso iú o diiala ka mu tumbula o dijina kuila muéne Iliezele kana maji nange muéne-muene. Saí kizuua Mbalahamu ua lokele kubhana o umvuama uê uoso ku Iliezele mukonda Mbalahamu ka kexile ni mona. Mu kiki, Iliezele sé phata muéne uexile o dikota ua betele kilunji bhu kaxi ka jiselevende joso ja Mbalahamu. O musoso iú ulondekesa muene kuila selevende íii iala ni kilunji.—Dimatekenu 15:2; 24:2-4.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/bebeka-mu-bibidia\/","date":"2020-08-11T08:36:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738735.44\/warc\/CC-MAIN-20200811055449-20200811085449-00516.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2371,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Enu-phe mu ngi kala mu utuminu ua akunji, mu mundu uami ua zele.'\n1, 2. Mukonda diahi kua bhingile ku langa o mbutu ia muhatu?\nO KIKANENU kia dianga kia Bibidia, ki kuatekesa kuijiia kiambote kiebhi kia-nda di kumbidila o vondadi ia Nzambi. Kioso Nzambi kia bhangele o kikanenu mu Edene, muéne uambe: \"Nga-nda kuta unguma bhu kaxi ké eie [Satanaji] ni muhatu, ni bhu kaxi ka mbutu ié-eie ni mbutu iê-muène.\" Ihi ieji bhita ni jinguma jiji? Jihova uambe: \"Muène [o mbutu ia muhatu] ua kà ku bula o mutue [Satanaji], eie ua kà mu numata o kasende.\" (Dimatekenu 3:15) O unguma ua Satanaji ni muhatu, ueji kala ua dikota, mu kiki, mu kutena kuê, Diabhu ueji bhanga ioso phala ku buika o mbutu íii.\n2 Mukonda dia kiki, o mukua jisalamu ua bhange musambu phala o mundu ua Nzambi: 'Talesa Ngana, jinguma jé a di vunza; a ku zembe-ó, a zanguka o mitué. Ala mu ta ikutu ia ku kuama mundu uê, u ua kondeka. Exi zenu! Tuienu tua kà a buikise, phala ka kale dingi muiji; o dijina dia Izalaiele di bhue-ku kulu dia mundu.' (Jisálamu 83:2-4) Satanaji ua mesenene ku buika o muiji ua mbutu, mu ku u bhangesa ku bhukumukina o itumu ia Nzambi. Phala ku langa o mbutu ni Utuminu ua Mexiia, Jihova ua bhange o ikutu ia mukuá.\nO KIKUTU KI LANGA O MBUTU\n3, 4. (a) Thembu kuxi kia mateka o kikutu kia Kitumu, ni ihi ia kanena o kifuxi kia Izalaiele? (b) Mukonda diahi a bhangele o kikutu kia Kitumu?\n3 Kioso o mbutu ia Mbalahamu, ia Izake ni ia Jakobo kia di sokolola, anga a kituka mazunda ni mazunda a athu, Jihova ua a tungula, a kituka o kifuxi kia Izalaiele iokulu. Bhu kaxi ka Mozé, Nzambi ua bhangele kikutu ni kifuxi kiki. Jihova ua bhanene Kitumu ku kifuxi kia Izalaiele, ene a xikina ku ki kaiela. O Bibidia i zuela kuila, Mozé \"anga u kuata divulu dia kikutu, hé u tanga-mu hanji, mundu uoso iú uivua; anga amba, exi: Ioso ia tange Jihova, iene i tu bhanga, tu tumaka muene. Mozé anga u katula o manhinga, [a jingombe jo satele] u a sangela ku mundu, uixi: Talenu, manhinga ma kikutu, kia te Jihova ni enu, ku thandu dia maka oso'á.\"\nO Kitumu kia kuatekesa ku langa o mbutu ia Mbalahamu\n4 O kikutu kia Kitumu, kia mateka ku muvu ua 1513 ande dia kithangana kia Kristu. Bhu kaxi ka kikutu kiki, Jihova ua solo o kifuxi kia Izalaiele iokulu, phala ku kala mundu uê. Nzambi muéne ueji kala Mufundixi, Mubhani ua itumu, ni Sobha iâ. (Izaia 33:22) O musoso ua akua Izalaiele, u londekesa o ima i bhita, kioso o athu kia belesela o itumu ia iuka ia Nzambi, ni kioso kia i xibhaka. Phala ku belesela o Kitumu kia Nzambi, o akua Izalaiele ka tokalele ku kazala ni athu kexile mu bheza Jihova, mba ku bheza jinzambi jengi. Nzambi ua bhange o Kitumu kiki, phala ku langa o mbutu ia Mbalahamu.\n5. (a) Ujitu uahi ua bhana o kikutu kia Kitumu ku kifuxi kia Izalaiele? (b) Mukonda diahi Nzambi ua ditunu o kifuxi kia Izalaiele?\n5 Bhu kaxi ka kikutu kia Kitumu, a solo akunji phala ku sidivila mu Izalaiele. O akunji ió, exile izunzumbia ia akunji a mukuá, eji sidivila o athu mu ukexilu ua iuka. (Jihebeleu 7:11; 10:1) Mu kidi, o kikutu kia Kitumu kia bhana ku kifuxi kia Izalaiele, o ujitu ua ku kala 'utuminu ua akunji.' Phala ku tambula o ujitu iú, o akua Izalaiele a tokalele ku belesela o itumu ia Jihova. (Tanga Makatukilu 19:5, 6.) Maji ene ka belesela. Akua Izalaiele ka xikina Mexiia, o mbandu ia beta-kota ku mbutu ia Mbalahamu. Ene a ditunu Jezú, mukonda dia kiki, Nzambi ka a xikina dingi kala mundu uê.\n6. Mukonda diahi a bhange o Kitumu?\n6 O kifuxi kia Izalaiele, ki ki kituka utuminu ua akunji, mukonda ene ka kolokota mu ufiiele uâ kua Nzambi. Maji kiki, ki kilombolola kuila o Kitumu kiexile kia iibha. O Kitumu kia lange o mbutu ni ku kuatekesa o athu kuijiia o Mexiia. O Kitumu, kiexile kitumu kiambote, mukonda kia kuatekesa o athu ku sanga Kristu, kioso kiejile mu ixi. O Bibidia i zuela: \"Kristu muene o dizubhilu dia Kitumu.\" (Loma 10:4) Mu kiki, kibuka kiebhi, kieji tambula o ujitu ua ku kala utuminu ua akunji? Jihova ua bhangele kikutu kia mukuá kia lungu ni kifuxi kia ubhe.\nKIFUXI KIA UBHE\n7. Ihi ia zuela Jihova bhu kaxi ka Jelemiia?\n7 Mivu iavulu ande dia ku zubha o kikutu kia Kitumu, Jihova ua kanena bhu kaxi ka polofeta Jelemiia kuila, Muéne ueji bhanga \"kikutu kia ubhe\" ni kifuxi kia Izalaiele. (Tanga Jelemiia 31:31-33.) O kikutu kiki, ki kieji sokela ni kikutu kia Kitumu, mukonda ki kueji bhinga ku satela iama, phala o muloloki ua ituxi. Kiebhi kieji bhanga o kikutu kiki?\n8, 9. (a) Iebhi o valolo ia manhinga a Jezú? (b) Ujitu uahi ueji tambula o athu a tokala ku kikutu kia ubhe? (Tala o foto ia dianga.)\n8 Mu ku bhita mivu iavulu mu kizuua kia 14 kia mbeji ia Nizá, kia muvu ua 33, Jezú ua mateka fesa ia ubhe, o Lembalasa ia Kufua kua Jezú. Mu ku zuela ia lungu ni dikáu dia vinhu, Jezú ua tangela o 11 a jipoxolo jê ja fiiele: 'Dikáu didi, dilombolola o Kikutu kia ubhe bhu kaxi ka Nzambi ni athu, kio kolese ni manhinga mami, ma-nda ku bhubha mukonda dienu.' (Luka 22:20) Mu divulu dia Matesu Jezú uambe: 'Iá a lombolola o manhinga mami, ma di zunza mukonda dia mundu phala ku loloka o ituxi.'\n9 O manhinga a satela Jezú, a kuatekesa mu ku bhanga o kikutu kia ubhe. O manhinga a di zunza mu veji imoxi, a kuatekesa ku loloka o ituxi ia athu oso katé ku hádia ni hádia. Jezú ka bhingile ku mu loloka o ituxi, mukonda uexile muthu ua iuka. Mu kiki, o kikutu kia ubhe ki ki mu tokalele. Maji, bhu kaxi ka sata ia Jezú, Nzambi u kuatekesa o athu mu ixi. Bhu kaxi ka nzumbi ikola, Nzambi u sola ué athu a fiiele, phala ku kala 'an'ê' ku diulu. (Tanga Loma 8:14-17) Jihova ua a mona kala kia mona o Mon'ê Jezú, kala athu a kambe ituxi. O Jikidistá jiji a a undu, eji kituka 'alundudi kumoxi ni Kristu.' Ene eji tambula ué o ujitu ua texi o kifuxi kia Izalaiele, kia ku kala 'utuminu ua akunji.' O poxolo Phetele ua a tangela: 'Enu-phe mu muiji uo sole, mu akunji a sobha, kifuxi kia zele, mu mundu ua ngene ua Nzambi. A mi tungula, phala mu ende ni ku jimbulula o imbamba ia madiuanu iene mu bhanga Nzambi ió ua mi katula mua vundu iú ua mi bheka mu mukengeji uê u diuanesa.' (1 Phetele 2:9) Tu tena ku mona kuila, o kikutu kia ubhe kiala ni valolo! O kikutu kia ubhe, ki bhangesa o maxibulu a Jezú ku kituka o mbandu ia mukuá ia mbutu ia Mbalahamu.\nO KIKUTU KIA UBHE KI MATEKA\n10. Thembu kuxi kia mateka o kikutu kia ubhe, ni mukonda diahi tuamba kuila, ki ki mateka ande dia kithangana kieniókio?\n10 O kikutu kia ubhe ki ki mateka mu Fesa ia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú. Mukonda diahi? Phala ku mateka o kikutu kia ubhe, Jezú ua tokalele ku banda hanji ku diulu, phala ku bhana o valolo ia sata iê kua Nzambi. O athu eji kala 'alundudi kumoxi ni Kristu,' a bhingile ué ku a unda ni nzumbi ikola. Mu kiki, o kikutu kia ubhe, kia mateka ngó kioso o maxibulu a Jezú kia a undu ni nzumbi ikola ia Nzambi ku Pendekoxi, ku muvu ua 33.\nO kikutu kia ubhe, kia mateka ngó kioso o maxibulu a Jezú kia a undu ni nzumbi ikola ia Nzambi ku Pendekoxi, ku muvu ua 33\n11. Kiebhi o kikutu kia ubhe, ki bhangesa o Jijudé ni ió ki Jijudé ku bhanga mbandu ku Izalaiele mu nzumbi, ni kikuxi kia athu a bhanga mbandu ku kikutu kia ubhe?\n11 Kioso Jihova kia zuela bhu kaxi ka Jelemiia kuila, ueji bhanga kikutu kia ubhe ni Izalaiele, muéne ua londekesa kuila, o kikutu kia Kitumu, ki kieji kala dingi ni valolo. O kikutu kia Kitumu, kiabhu kioso kia mateka o kikutu kia ubhe. (Jihebeleu 8:13) Bhu kaxi ka kikutu kia ubhe, o Jijudé ni ió ki Jijudé ka a sáiele, eji kala ni ujitu ua ku lundula o Utuminu ua Nzambi, mukonda ene 'ala ni muxima uòsaie. O kiki-phe, kima ki bhanga o nzumbi ia Nzambi; o Kitumu kiòsoneke, ki ki tena ku bhanga kiki.' (Loma 2:29) Nzambi ueji ta o ijila iê ku ilunji ni mixima ia athu enhá. (Jihebeleu 8:10) O kikutu kia ubhe, kia tokala ku 144.000 a Jikidistá a a undu. Ene o kifuxi kia ubhe, a ki ixana 'Izalaiele ia Nzambi,' mba Izalaiele mu nzumbi.\n12. Kiebhi o kikutu kia Kitumu, ki ki difu ni kikutu kia ubhe?\n12 Kiebhi o kikutu kia Kitumu, ki ki difu ni kikutu kia ubhe? Jihova ua bhangele o kikutu kia Kitumu ni kifuxi kia Izalaiele, maji o kikutu kia ubhe, Jihova ua ki bhange ni Izalaiele mu nzumbi. Nzambi ua bhangele o kikutu kia Kitumu bhu kaxi ka Mozé, maji o kikutu kia ubhe ua ki bhange bhu kaxi ka Jezú. O kikutu kia Kitumu, a ki bhangele ni manhinga a iama, maji o kikutu kia ubhe a ki bhange ni manhinga a Jezú. Mu kikutu kia Kitumu, Mozé muene uexile o mutuameni ua kifuxi kia Izalaiele. Mu kikutu kia ubhe Jezú muene uala ku Pholo dia kilunga, muene ué o Mutuameni ua ió a bhanga mbandu ku kikutu kia ubhe.\n13, 14. (a) Kiebhi o kikutu kia ubhe, kia lungu ni Utuminu? (b) Ihi ia bhingile phala o Izalaiele mu nzumbi ku tumina kumoxi ni Kristu ku diulu?\n13 Kiebhi o kikutu kia ubhe kia lungu ni Utuminu? Bhu kaxi ka kikutu kiki, Nzambi ua solo kifuxi mu nzumbi, kiala ni ujitu ua ku kala jisobha ni akunji mu Utuminu uê ku diulu. O kifuxi kiki, o mbandu ia mukuá ia mbutu ia Mbalahamu. (Ngalásia 3:29) O kikutu kia ubhe, ki bhana kidielelu kuila, o kikutu kia Mbalahamu kia-nda di kumbidila.\n14 Bhu kaxi ka kikutu kiki, Nzambi ua solo o kifuxi kia Izalaiele mu nzumbi. O kikutu kia ubhe, ki bhana ku Jikidistá a a undu, o ujitu ua ku kala 'alundudi kumoxi ni Kristu.' Maji kiebhi o Jikidistá a a undu, kia tena ku kala jisobha ni akunji kumoxi ni Jezú ku diulu? Saí kikutu kia mukuá, kia a bhangesa ku kala ni ujitu iú.\nKIKUTU KI BHANGESA ATHU A MUKUÁ KU TUMINA NI KRISTU\n15. Kikutu kiahi kia bhange Jezú ni jipoxolo jê ja fiiele?\n15 Kioso kia bhangele o Fesa ia Lembalasa, Jezú ua bhange kikutu ni maxibulu mê a fiiele, a ki ixana kikutu kia Utuminu. (Tanga Luka 22:28-30.) O ikutu i tua tange ku dima, Jihova ua i bhangele, maji o kikutu kia Utuminu, ki muéne ua ki bhange. O kikutu kiki, Jezú ua ki bhange ni Jikidistá a a undu. Kioso Jezú kia zuela: \"Nga mi bhana o ungana ua kutumina, kala eme ue kia ngi bhana-u Tata iami,\" nange muéne ua kexile mu zuela ia lungu ni kikutu kia bhangele Jihova ni muéne, phala ku kala 'mukunji u nangenena, kála o mukunji Melekizedeke.'\n16. Ujitu uahi u bhana o kikutu kia Utuminu ku Jikidistá a a undu?\n16 Jezú ua di bhana ni jitendasá javulu, maji mu ithangana ioso, o 11 kia jipoxolo a kolokotele mu kulondekesa o ufiiele uâ kua Jezú. O kikutu kia Utuminu, kia bhana ku jipoxolo o kidielelu kia ku xikama bhu iandu, ni ku sidivila kala jisobha ni akunji kumoxi ni Jezú ku diulu. O ujitu iú, ki u tokalele ngó ku 11 kia jipoxolo. Jezú ua tukuluka kua poxolo Nzuá mu kisuma, anga u mu zuelela: \"Uoso u tolola, ngi mu bhana o kuxikama n'eme bhu kiandu kiami, uila eme ki nga tolola, eme nga xikama ni Tata iami bhu kiandu kiê.\" (Dijingunuinu 3:21) Mu kiki, o kikutu kia Utuminu, kia tokala ku 144.000 a Jikidistá a a undu. (Dijingunuinu 5:9, 10; 7:4) O kikutu kiki, ki bhangesa o Jikidistá a a undu ku tumina kumoxi ni Jezú ku diulu. Kiki kia difuangana ni kilumba a mu solo phala ku kazala ni sobha. Kioso kiá kazala, ene a tena ku tumina kumoxi. O Bibidia ixana o Jikidistá a a undu kala \"Dibhanga\" dia Kristu, mba 'muzeletete ua mon'a kilumba,' ua-nda kazala ni Kristu.\nDIELELA KU UTUMINU UA NZAMBI NI MUXIMA UOSO\n17, 18. (a) Jimbulula o ikutu isamanu i tua di longo, ia lungu ni Utuminu? (b) Mukonda diahi tu tena ku dielela ku Utuminu ni muxima uoso?\n17 O ikutu ioso i tua di longo mu milongi iiadi íii, ia lungu ni Utuminu. (Tala o mbandu \"Kiebhi Nzambi Kia-nda Kumbidila o Vondadi Iê.\") O ikutu ioso íii, ilondekesa kuila, o Utuminu ua Nzambi ua-nda di tunda kiambote. Tu tena ku dielela ni muxima uoso kuila, bhu kaxi ka Utuminu ua Mexiia, Nzambi ua-nda kumbidila o vondadi iê phala o ixi ni athu.\n18 Sé phata, o Utuminu ua Nzambi uene ngó ua-nda zubha o ibhidi ioso ia athu. Tu dielela ni muxima uoso kuila, o Utuminu iú, ua-nda bheka mabesá a nangenena phala o athu oso. Mu kiki, tua tokala ku boka o njimbu iambote ia lungu ni kidi kiki, ku akuetu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/ws20141015\/utuminu-ua-akunji\/","date":"2020-08-10T06:38:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00120.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2176,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Poxolo Phaulu ua zuela kuila Jihova * \"Nzambi ió athu oso kuene mú tambula o dikuatekesu muène mukua ku tu kuatekesa mu hadi ietu ioso.\" (2 Kolindo 1:3, 4) Mukonda dia kiki o Bibidia i tu kuatekesa kuila, se-ku muthu kabhindamena o ki kuatekesu kia Nzambi, se-ku kibhidi kia bhonzo ki lembuesa Nzambi ku tu konda o malamba.\nMu kidi, tua tokala kubhanga kima se tua mesena kuila Nzambi u tu kuatekesa. Kiebhi o dotolo kia tena ku tu kuatekesa, se ki tu mu tangela o ndolo i tuala na-iu? O polofeta Amoji uebhuidisa: 'Mala kiiadi a tena kuendela kumoxi, se ka mu divua?' (Amoji 3:3) Kienhiki, o Mikanda Ikola i tu tendelesa: \"Zukamenu kua Nzambi, muène u mi zukama enu.\" —Tiiaku 4:8.\nKiebhi ki tu tena kuijiia kuila, Nzambi ua-nda tu zukama? Kia dianga, mukonda muéne ithangana ioso u tu ambela kuila, ua mesena ku tu kuatekesa. (Tanga o kaxa ia kaiela.) Kaiiadi, mukonda tuejiia ni kidi kioso kuila, saí kiá athu a a kuatekesa kua Nzambi ki kale mu ukulu ni mu izuua ietu.\nKála o athu avulu ene mu sota o kikuatekesu kia Nzambi lelu, o Sobha Davidi ua dibhanene ué ni ibhidi iavulu. Mu ithangana ioso, muéne ua bhingile kua Jihova: \"Ivua dízui diami dia kudionda.\" O kuila Nzambi ua mu tambuijila? Kiene ua mu tambuijila. Davidi uambe dingi: \"Kia bhangesa o muxima uami kukala ni ngalasa iavulu.\"—Jisálamu 28:2, 7.\nJEZÚ A MU TUMU KUKONDA O MALAMBA A IÓ A TATE\nNzambi ua bhana o kikalakalu kua Jezú kia kukonda o malamba a athu. Mu ikalakalu ioso ia bhanene Nzambi kua Jezú ia mukua ia lungile ni \"kusaka oso ala ni kikote mu muxima\" ni \"kukonda o malamba kua enhoso a tate.\" (Izaía 61:1, 2) Kala kia ki kanene kiá, Jezú ua kexile ni henda iavulu ia athu akexile 'mu bhuila, a tatele ni imbamba ia a nemene.'— Matesu 11:28-30.\nJezú ua kuatekesa o athu mu ku a bhana milongi iambote ni ku a talatala ni henda ioso, kate muene ua a sakele o mauhaxi mâ. Saì kizuua o mukuâ dibhute ua diondela Jezú: 'Se eie Ngana, ua mesena ku ki bhanga, ua ki soko, ngi bhane kudisanza.' Mukonda dia henda Jezú uambe: \"Nga mesena! Ngi ki bhanga muene; disanze!\" (Marku 1:40, 41) O mukuâ dibhute anga u disanza.\nLelu o Mon'â Nzambi kala dingi mu ixi phala ku tukonda o malamba. Maji o Tat'ê Jihova, \"Nzambi ió athu oso kuene mú tambula o dikuatekesu,\" uene hanji mu kuatekesa oso a bhindama. (2 Kolindo 1:3) Tala maukexilu a uana ene mu kuatekesa-nau Nzambi o athu.\nO Bibidia.'Ima ioso iosoneke m'ukulu mu Mikanda Ikôla, a i sonekena phala etu ku dilonga, phala mu kinhenge, ni mu kutula o muxima mu kutanga o Mikanda, tu kale ni kudielela.'—Loma 15:4.\nNzumbi Ikôla ia Nzambi. Ki kua bhitile luua thembu kioso Jezú kia fuile, o kilunga kioso kia jikidistá kia kexile mu kutululuka. Mukonda diahi? Mukonda o kilunga kia kexile mu kuenda 'mu uôma ua Jihova, ni mu kutululuka kua Nzumbi Ikôla.' (Ikalakalu 9:31) O Nzumbi ikôla, o nguzu i lenda ioso ia Nzambi iala ni kutena kuavulu. Nzambi bhu kaxi ka nzumbi ikôla u tena kukuatekesa muthu uoso-uoso mu ibhidi ioso.\nMusambu. O Bibidia i tu tendelesa: \"Ki mu kale ni hele ia kima.\" Mu veji dia kiki iene iamba, 'muenda ni kubhinga kua Nzambi ioso i mua mesena. Bhenhobho o kutululuka kua Nzambi kua somboka o kitongoluelu kioso kia muthu, kua-nda ku mi bateka mixima ni ilunji.'—Filipe 4:6, 7.\nO Jiphange mu Nzumbi a tena ku kala makamba a kidi u tu tena ku dielela kioso ki tu bhindamena kikuatekesu mu ithangana ia ibhidi. Mu ku zuela ia lungu ni jiphange jê poxolo Phaulu uambe: Ene 'athu a mu ngi konda o malamba' mu ithangana ia bhonzo 'mu kutâta ni mu jihadi.'—Kolose 4:11; 1 Tesalonika 3:7.\nMaji nange ua mu di bhuidisa kiebhi ima ìii i tena ku ku kuatekesa. Tua-nda suka ni kutanga o misoso ia athu a bhiti ni ibhidi a a tange kiá, ku dimatekenu dia milongi íii. Kala kia bhiti ni ene eie u tena kuijiia kuila Nzambi ua-nda kumbidila o kikanenu kiki: 'Kala o mona kia mu bhombesa kuala mam'â kiene ué ki nga ká mi bhomba enu.'—Izaia 66:13.\n^ kax. 3 Jihova o dijina dia Nzambi kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/nzambi-mukua-kukuatekesa\/","date":"2020-08-11T13:33:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738777.54\/warc\/CC-MAIN-20200811115957-20200811145957-00323.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":695,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JEZÚ uala muene kála ua dizangala kiavulu, ki kiene? Uejiia mukonda diahi? Mukonda dia maiala iâ, akua luímbi, a mu sumbisa mu tembulu ia Nzambi mu Jeluzaleme. Ene akexile mu nganhala kitadi kiavulu ku athu akexile mu kuíza mu bheza Nzambi.\nUa mu mona o tu ngombe ni jimbudi ni madiembe? O maiala a mu sumbisa muene o ibhaku íii mu tembulu. Uejiia mukonda diahi? Mukonda akua Izalaiele a mesene o ibhaku ni jinjila phala ku i satela Nzambi.\nO kitumu kia Nzambi kiambele kuma, se mukuá Izalaiele u ta kituxi, muéne ua tokalele ku bhana sata kua Nzambi. Kua kexile ué ithangana iéngi, phala akua Izalaiele a bhanga o sata. Maji kuebhi mukuá Izalaiele kueji sanga o jinjila ni ibhaku phala ku i bhakuila Nzambi?\nSaí akua Izalaiele akexile ni jinjila ni ibhaku. Ene a tokalele ku i satela. Maji saí akua Izalaiele, ka kexile ni ibhaku mba jinjila. A mukuá a tungile dikanga ku Jeluzaleme, ka tenene kuíza ni ibhaku iâ mu tembulu. Kienhiki, athu ejile, ia kexile mu sumba o ibhaku ia mesene. Maji o maiala iâ, akexile mu kobhalala kitadi kiavulu ku mundu. Ene akexile mu nganala o mundu. Ka tokalele ku sumbisila mu tembulu ia Nzambi.\nKiki kiene kia bhangesa Jezú ku dizangala kiavulu. Muéne ua texi o meza a asumbisi ni itadi iâ. Ua bhange ué o xikote ia ngoji, iu ua kaie o ibhaku ioso bhu kanga dia tembulu. Muéne ua tumina o maiala akexile mu sumbisa o madiembe: 'Katulenu o ibhaku íii bhu kanga! Ehenu mu ku bhanga o inzo ia Tat'etu kála kitanda kia uenji.'\nSaí maxibulu a Jezú a mu kaiela katé mu tembulu mu Jeluzaleme. Ene a diuanene mu ku tala ia mu bhanga Jezú. Ene a lembalala-phe ia zuelele o Bibidia ia lungu ni Mon'a Nzambi: 'O henda ia inzo ia Nzambi ia-nda mu xixima kála túbhia.'\nKioso Jezú kia kexile mu Jeluzaleme mu fesa ia Phasu, muéne ua bhangele madiuanu avulu. Anga, Jezú u xisa Judeia, iu ua mateka o njila mu ku vutuka mu Ngalileia. Maji mu njila, muéne ua bhitile mu mbanza ia Samádia. Ndoko tu tale se ihi ia bhiti koko.\nNzuá 2:13-25; 4:3, 4.\nIbhuidisu\n- Mukonda diahi akexile mu sumbisa o ibhaku mu tembulu?\n- Ihi ia bhangesa Jezú ku tema?\n- Kála ki tua mu mona mu fikula, ihi ia bhange Jezú, ni ihi ia tumina ku maiala akexile mu sumbisa o madiembe?\n- Kioso o akaiedi a Jezú kia mono ioso ia kexile mu bhanga, ihi ia di lembalala?\n- Kiebhi kiexana o mbanza mua bhitile Jezú kioso kia kexile mu vutuka mu Ngalileia?\nKibhuidisu kia mukua\n- Tanga Nzuá 2:13-25.\nKi tu xinganeka o njinda ia Jezú ia lungu ni akua uenji mu tembulu, ihi tua tokala ku banza ia lungu ni ku ta uenji mu Kilunga? (Nzuá 2:15, 16; 1 Kol. 10:24, 31-33)","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/bible-stories\/Kibatu-6-Tund%C3%A9-ku-Uvualukilu-ua-Jez%C3%BA-Kat%C3%A9-mu-Kufu%C3%A1-Ku%C3%AA\/Musoso-89-Jez%C3%BA-U-Zelesa-O-Tembulu\/","date":"2020-08-05T16:19:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00335.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":460,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.352,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Mbata Nzambi ua zolo o mundu, katé kia suku mu ku bhana Mon'ê umoxi-élele, phala uoso u mu xikina muéne, ka fué, maji a kale ni muenhu ki uábhua.'\nÍii o velusu a beta ku ijiia ni ku i tumbula mu Bibidia. Se-ku dingi velusu ia mukuá \"ilondekesa kiambote o ukamba ua Nzambi ni athu ni ukexilu ua muéne ku a bhulula.\" Mukonda dia kiki, saí jixi, o izuelu ia velusu íii, mba o divulu dia \"Nzuá 3:16,\"di moneka veji javulu mu iônge ia mundu, ku makalu, ku ilumbu ni mu ididi ia mukuá dingi.\nNange o athu ene mu tumbula o velusu íii, a xikina kuila o henda ia Nzambi ia-nda kua bhulula ni kua bhana muenhu ua kalelaku. Abha eie? Ihi ilombolola o henda ia Nzambi phala eie? Kiebhi ki uene mu mona kuila Nzambi ua ku zolo?\n'NZAMBI UA ZOLO O MUNDU'\nAthu avulu a xikina kuila Nzambi muéne ua bhange o ngongo, o ima ioso ni athu. Saí ima iavulu mu ngongo i tu diuanesa kiavulu mukonda dia ukexilu uâ, i tu bhangesa ku xikina kuila, saí muthu ua unjimu ua i bhange. Athu avulu ene mu sakidila Nzambi izuua ioso mukonda dia ku a bhana o muenhu. A mona uá kuila, a bhingi Nzambi phala kua bhana ima\nKima kiambote etu oso ku sakidila Nzambi mu ku tu bhana o ima ioso íii, mukonda muéne o Mubhangi uetu, muéne ué u tu dikila. (Jisá. 104:10-28; 145:15, 16; Ika. 4:24) Tu tena ku sakidila o henda ia Nzambi ko kuetu, se tu xinganeka kiambote ku ioso iene mu tu bhangela muéne phala tu kale ku muenhu. O poxolo Phaulu uambe: 'Nzambi u bhana ku athu oso muhu ua muenhu ni, ni ima ioso.'\nMaji Nzambi kene mu londekesa ngó o henda iê mu ku tu langa mu xitu, kana. Muéne ka tu bhange kala o iama, ua tu jingisa mu ku tu bhanga ni vondadi ia ku muijiia ni ku tu kuatekesa ku kolesa o ukamba uetu ni muéne. (Matesu 5:3) Mu kiki, o athu a belesela ala ni kidielelu kia ku tokala ku muiji ua Nzambi, ku kala 'an'â.'\nKala ki tu londekesa dingi o divulu dia Nzuá 3:16, Nzambi ua londekesa o henda iê ko kuetu mu ku tumikisa Mon'ê, Jezú, mu ixi phala ku tu longa o kidi kia lungu ni Nzambi, o Tat'ê ni ku tu fuila. Maji saí athu ka tendela kiambote se mukonda diahi Jezú uafu ni kiebhi o kufua kua Jezú kulondekesa o henda ia Nzambi ko kuetu. Tu mone kiebhi o Bibidia ki jimbulula se mukonda diahi Jezú uafu ni valolo iebhi iala na-iu o kufua kuê.\n'UA BHANA MON'Ê UMOXI-ÉLELE'\nAthu oso a kata, a kuka ni kufua. Maji ki kiene kia mesenene Nzambi mu dimatekenu. Muéne ua bhange o diiala dia dianga ni muhatu ni kidielelu kia ku kala ni muenhu ua kalelaku mu palaízu mu ixi. Maji ene a tokalele ku bhanga kima: Ku belesela Nzambi. Nzambi uambe kuila se a solele ku bhukumuka, eji fua. (Dimatekenu 2:17) O diiala dia dianga ua solo ku bhukumukina o ungana ua Nzambi, kienhiki, ua bheka o kufua kua muéne ni ku muiji uê. O poxolo Phaulu ua jimbulula: 'Mukuá ni kia bokona o kituxi mu ngongo ku muthu umoxi, o kufua kú kuejila mu kituxi; kiene ué kia bhiti o kufua ku thandu dia athu oso, kuma ene oso kituxi a ki te.'\nMaji Nzambi, 'ua uabhela o ku batula mu kidi.' (Jisálamu 37:28) Sumbala ka jimbi o kituxi kia tele o diiala dia dianga, Nzambi ka fundisa o athu oso kuila a tokala ku tala hadi ni kufua, mukonda dia ku bhukumuka kua muthu umoxi. Maji mu ku kaiela o kitumu kia ku bhana \"muenhu mu muenhu,\" muéne ua batula mu kidi ni ku bhangesa kuila o athu a belesela a kale ni kidielelu kia ku kala ni muenhu ua kalelaku. (Makatukilu 21:23) O kibhusidisu kienhiki: Kiebhi Nzambi kieji bhulula o athu ku kituxi ni kufua? Kitambuijilu: Saí muthu ueji bhana o muenhu uê kala sata\nMaji se-ku muthu ku muiji ua Adá, ueji tena ku bhanga kiki mukonda ene oso akua ituxi, maji Jezú ueji tena. (Jisálamu 49:6-9) Kuma Jezú ka lundula o kituxi kia Adá, muéne uexile muthu sé kituxi kala kia kexile Adá ande dia ku ta kituxi. Kienhiki, mu kufua, Jezú ua bhulula o athu ku ubhika ua ituxi. Mu ku bhanga kiki, muéne ua bhana ku muiji ua dikaza dia dianga o kidielelu kia ku sanguluka ku muenhu, kala kia kexile Adá ni Eva. (Loma 3:23, 24; 6:23) O kuila saí kima ki tua tokala o ku bhanga phala ku katula mbote ku henda ia Nzambi ko kuetu?\n'UOSO U MU XIKINA MUÉNE'\nO divulu dia Nzuá 3:16, di zuela dingi: 'Uoso u xikina Jezú ka fué, maji a kale ni muenhu ki uábhua.' Kiki kilondekesa kuila phala ku kala ni muenhu ki uábhua, tua tokala ku bhanga kima. Se tua mesena ku \"kala ni muenhu ki uábhua,\" tua bhingi ku xikina Jezú ni ku mu belesela.\nNange u dibhuidisa: 'Maji mukonda diahi kua bhingi ué ku belesela? Jezú ka zuela ngó kuila, \"uoso u mu xikina muéne\" ua-nda kala ni muenhu ki uábhua?' Kiene muene, o ku xikina kima kiambote. Maji tua tokala ku lembalala kuila, ki ku bhingi ngó ku xikina kana. Kala kilondekesa o divulu, Vine's Expository Dictionary of Old and New Testament Words, o izuelu ia tumbula Nzuá mu velusu íii, ki ilombolola \"kixikanu kia hatu kana.\" Phala ku mu xikina kua Nzambi, o muthu ka tokala ku xikina ngó ku muxima kuila, Jezú muéne o Mubhuludi. O muthu ua tokala ué ku bhanga ioso phala ku belesela ioso ia longo Jezú ni muxima uê uoso. Se o muthu ka bhange kiki, o kixikanu kiê kiafú. O Bibidia i zuela: 'O kixikanu, kia di kalela sé ima ia ku bhanga, kiafú.' (Tiiaku 2:26) Kiki kilombolola kuila, o muthu ua tokala u kala ni kixikanu kua Jezú, o kuenda kuê kua tokala kulondekesa kuila muéne ua mu xikina ni kidi kioso.\nPhaulu u jimbulula kiki: 'O henda ia Kristu ia tu kuatela, mukonda tua k'ijiia kuila muthu umoxi ua fuila ene oso. . . . O muéne ua fuila ene oso bhu kididi, phala oso ala ku muenhu, ki ki kale ene dingi a divu, maji ua avu muéne ua a fuila bhu kididi, iú ua fukunuka.' (2 Kolindo 5:14, 15) O sata ia Jezú ia tokala ku tu suínisa ku lungulula o ukexilu ua muenhu uetu\n'KA FUÉ MAJI A KALA NI MUENHU KI UÁBHUA'\nO izuelu ia sukina ia divulu dia Nzuá 3:16, ilondekesa o kima kia kanena Nzambi kua ió a kala ni kixikanu ku sata ia bhana Jezú ni ku belesela o itumu iê. Nzambi ua mesena kuila, o athu iá a fiiele, \"ka fué maji a kala ni muenhu ki uábhua.\" Maji o athu ka-nda tambula dibesá dimoxi kana.\nSaí athu, Jezú ua a kanena muenhu ua kalelaku ku diulu. Muéne ua zuela ku maxibulu mê kuila, ueji ku a pelepalala kididi phala n'a kale nê kumoxi mu utuminu uê. (Nzuá 14:2, 3; Filipe 3:20, 21) O athu a-nda ku a fukununa phala kuia ku diulu 'a ka kala akunji a Nzambi ni a Kristu, a kala nê ku ungana midi ia mivu.'\nAkaiedi ofele ngó a Jezú eji tambula o ujitu iú. Jezú uambe: 'Ki mu kale ni uôma kilunga kiofele! Mukonda tata ienu kia mu uabhela muene o ku mi bhana o Ungana.' (Luka 12:32) Athu akuxi eji kala mu \"kilunga kiofele\" kiki? O divulu dia Dijingunuinu 14:1, 4, di zuela: 'Ngi mona Kambudi kemana ku mulundu ua Ziione. Anga ku kala athu kumoxi ni Muéne, hâma ni makuinhi a uana ni kiuana a midi, ala ni dijina diê ni dijina dia Tata iê, dio soneke bhu mabhômo mâ. . . . Enhá ene a a sumbu m'axaxi ka athu mu ngongo, mu ku kala ibundu ia ku tomona ia bhakuila Nzambi ni Kambudi.' Se tu a sokesa ni mundu uafu kiá, tua-nda mona kuila o 144.000 a athu \"kilunga kiofele,\" muene. A a tangela kuila a-nda kala jisobha, kienhiki a-nda tumina nanhi?\nJezú ua zuela o athu a mukuá a-nda tambula o mbote ia Utuminu ua diulu. Kala ki tu mona mu divulu dia Nzuá 10:16, Jezú uambe: 'Ngala ué ni jimbudi ja mukuá, ki jala mu kibhanga kiki. Jenhiji ki bhinga ngi ji Takana. Jene jívua o dízui diami, ji kala kilunga kimoxi ni mubhidi umoxi.' O \"jimbudi\" jiji a mu kinga ni vondadi ioso o ku tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi\nVeji javulu, o Bibidia i zuela ia lungu ni Palaízu mu ixi. Phala ku mona o kidi kiki, jikula mu Bibidia iê ni ku tanga o ibatulu íii ia Bibidia: Jisálamu 37:9-11; 46:8, 9; 72:7, 8, 16; Izaia 35:5, 6; 65:21-23; Matesu 5:5; Nzuá 5:28, 29; Dijingunuinu 21:4. O ibatulu íii ilondekesa kuila o ita, ni nzala, ni ku kata ni kufua, ioso íii ia-nda bhita. I zuela ué kuila, kua-nda kuíza thembu o athu ambote a-nda sanguluka ni ku tunga jinzo jâ, ku kala ni mábhia ni ku sasa an'â mu kididi kia iuka. * O kuila o ikanenu íii ki i ku sangulukisa? Tu tena ku dielela kuila kua kambe ngó bhofele ima ioso íii a-nda i kumbidila.\nNZAMBI UA BHANGE IMA IAVULU\nSe u xikina ni muxima uoso mu ioso ia bhange Nzambi ko kuê ni ku mundu uoso, ua-nda mona kuila muéne ua bhange kiá ima iavulu phala etu. Tuala ni muenhu, ni kuijiia ni sauidi ni ima ia mukuá i tua bhindamena phala ku kala ku muenhu. Maji o kia beta o kota, o ujitu ua tu bhana Nzambi bhu kaxi ka sata ia Jezú, uafu bhu kididi kietu, o ujitu iú u tena ku tu bhana mabesá avulu se tu di longa kiambote o divulu dia Nzuá 3:16.\nO ku kala ni muenhu ua kalelaku ni ku tululuka, sé uôma ua ku kata, ua ita mba ua kufua, ioso íii ieji lombolola ku zediua ku hádia ni hádia. Eie kiá uejiia se ua-nda tambula o mabesá enhá. O kibhuidisu kienhiki: Ihi i ua mu bhanga phala Nzambi?\n^ kax. 24 Phala kuijiia dingi ia lungu ni ikanenu, tanga o kibatulu 3 kia divulu, Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? a di bhange ku Jimbangi ja Jihova.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/o-henda-ia-nzambi-ilombolola-muenhu-ki-u%C3%A1bhua\/","date":"2020-08-06T03:09:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00543.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1666,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nga ku dila mu ixi ia El Salvador. Kioso ki nga kexile mu bhukumukina manh'etu muéne ua kexile mu zuela, 'o Diabhu iú uiza ku kuata!' Eme nga kexile ku mu tambuijila, 'muehe n'eze!' Eme ngejidile kuila kuene Nzambi maji ki ngi xikinine kuila kuene Satanaji.\"\n—ROGELIO.\nO kuila u banza kala o munzangala Rogelio? Mu ibanzelu ia-nda kaiela iebhi i ua xikina?\nSatanaji ki muthu ua kidi; muéne ulombolola ngó o kuiibha.\nKuene muene Satanaji, maji muéne kene mu suua o athu.\nSatanaji muthu mu nzumbi uala ni kutena, uene mu nganala o mundu.\nO ibanzelu íii ene mu i xikina ku mazunda ni mazunda a athu. O kuila ku bhinga muene kuijiia kiebhi o kibanzelu kia tokala? Se ki kuene Satanaji, tu tena kuzuela kuila o athu a xikina kua Satanaji a mu di nganala. Maji se kuene muene Satanaji, maji kene mu suua o athu, o athu enhá ka tokala ku mu kuata uôma. Maji se Satanaji mukua ku nganala, muéne nguma ia dikota.\nTu di longe kiebhi o Bibidia i tambuijila o ibhuidisu íii: Satanaji nanhi? Ulombolola ngó o kuiibha anga muthu mu nzumbi? Se muéne muthu, o kuila u tena ku ku bhanga kia iibha? Se muéne u tena kiebhi ki u tena ku di langa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/satanaji-muthu-ua-kidi\/","date":"2020-08-11T14:44:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738777.54\/warc\/CC-MAIN-20200811115957-20200811145957-00362.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":211,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena kutokuesa phala kubandekesa dingi o kuijiia kuê kua Bibidia? Ua mesena kuijiia maka, mba kuijiia muthu, kididi, mba kima, kia tange mu Bibidia? O kuila ua di bhuidisa kiá se o Bibidia i tena ku kukuatekesa kubatula maka ku muenhu uê? Se kiene, ndé ka kunde o dixilu dia madivulu mu Kididi kia Ubhezelu.\nU sanga-mu madivulu avulu phala kutokuesa. Nange kuala ni madivulu oso a longa o Bibidia a tokala ku Jimbangi ja Jihova mu dimi diê. Maji o inzo ia madivulu mu kididi kia Ubhezelu, u sanga-mu o madivulu avulu a ubhe. U tena kusanga-mu ué ji Bibidia mu madimi engi, ni dixionaliu, ni madivulu a mukuá a tena ku kukuatekesa. Eie u tena kuia mu dixilu dia madivulu ande dia ku mateka o kiônge, ni kioso ki bhua o kiônge. Se muala komputadolo, u tena kujikula o Biblioteca da torre de vigia, mu u sanga madivulu avulu, ki ki bhonzo kusanga o maka u ua mesena kuijiia.\nKima kiambote phala o maxibulu a Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu. Eie u tena ku iudika o milongi iê mu dixilu ia madivulu mu Kididi kia Ubhezelu. O muendexi ua Ukexilu ua Ukidistá ni Ukunji Uetu, muéne u tambula konda ia inzo íii. Muéne ua tokala kuijiia se muala madivulu a ubhe, se a a sokejeka kiambote. O kafunga mba o mulongexi uê uene mu kulonga o Bibidia, ua tokala ku kulonga kiebhi ki u tena kusanga o milongi i ua mesena. O madivulu ka tokala ku a katula mu Kididi kia Ubhezelu. Tua tokala ku langa o madivulu metu, kana ku a ta ijimbuete.\nO Bibidia ijimbulula kuila, phala ku \"d'ijiia kiambote ni Nzambi\" tua tokala ku mu sota \"kala kia sota jimbongo.\" (Jisabhu 2:1-5) O dixilu dia madivulu mu Kididi kia Ubhezelu, ki tena ku kukuatekesa kumateka kutokuesa o maka u ua mesena kuijiia.\nIhi i tu sanga mu dixilu dia madivulu mu Kididi kia Ubhezelu?\nNanhi u tena ku kukuatekesa kuijiia kiebhi kia tokuesa mu madivulu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/dixilu-dia-madivulu-mu-kididi-kia-ubhezelu\/","date":"2020-09-22T22:02:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400206763.24\/warc\/CC-MAIN-20200922192512-20200922222512-00633.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"8:1-4; 9:7\nO Jikidistá ala ni mawukunji ayadi— 'o ukunji wa kukwatekesa akwâ kukala makamba a Nzambi,' mba o kikalakalu kyetu kya kuboka ni kulonga, ni \"Ukunji wa Kukwatekesa\" o jiphange jetu mu kwa bhindumuna. (2Ko 5:18-20; 8:4) Mu kiki, kukwatekesa o Jikidistá a bhindama kubhanga mbandu mu sidivisu yetu ikôla. Mu kubhanga kiki, etu\ntu bhindumuna o jiphange jetu, o kiki kikwatekesa kusosolola o hadi yâ. —2Ko 9:12a\ntu kwatekesa akwetu phala a kale ni nguzu ya kubheza Nzambi, o kiki kya lungu ni kikalakalu kya kuboka ni nguzu yoso phala ene kulondekesa o kisakidilu kyâ kwa Jihova.—2Ko 9:12b\ntu bhana kijingu kwa Jihova. (2Ko 9:13) O ukunji wetu wa kukwatekesa, u bhana umbangi ku athu oso katé mwene ni kwa yó ala ni ibanzelu yayibha ya lungu ni Jimbangi ja Jihova","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambwadi-2019-mwb\/milongi-ya-13-19-ya-kasambwadi\/ukunji-wetu-wa-kukwatekesa\/","date":"2020-09-24T21:42:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00331.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.297,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Mikanda ia Ngeleku, i zuela kiavulu ia lungu ni Barnabe ni poxolo Phaulu. O maiala iá a sidivila kala tufunga tua ilunga, mu ku kunda o ilunga ia dianga. Mukonda diahi? Ene a lalamane kiavulu ni mbote mu nzumbi ia jiphange jâ. Phaulu ua mesenene 'kuia dingi mu kunda o jiphange,' phala ku mona kiebhi kia kexile mu bhita. Muéne ua kexile polondo phala kuenda njila ia lebha phala kua kuatekesa. (Ikalakalu 15:36) íii iene o vondadi ia tufunga tua ilunga mu izuua ietu.\nEne a tu kunda phala ku tu suínisa. O kafunga ka ilunga u kunda 20 a ilunga ndenge, veji jiiadi ku muvu. Tu tena ku katula mbote iavulu ku jiphange jiji ni ahatu'â, se makaza. Ene a bhanga ioso phala kuijiia o minzangala ni adiakimi, ene a uabhela kuboka kumoxi n'etu ni ku tu bhana jindunge ja kulonga kiambote o maxibulu metu. O tufunga tutu, a kunda o jiphange kumoxi ni tufunga tua kilunga, a bhanga ué madiskursu mu kilunga ni mu iônge ia makota, phala ku tu kolokotesa.\nEne alondekesa kuila a mesena o mbote ia athu oso. O tufunga tua ilunga, alondekesa kuila a mesena o mbote ia ilunga ioso mu nzumbi. Ene a diongeka ni tufunga tua kilunga ni akuatekexi a tufunga phala ku mona o ikalakalu iene mu bhanga o kilunga, ni kua bhana itendelesu ia tokala ia lungu ni kubhanga kiambote o ikalakalu iâ. Ene a kuatekesa o aboki a thembu ioso ku di tunda kiambote mu ukunji uâ, a sanguluka mu kuijiia o athu a mateka ku diongeka kindala kumoxi n'etu ni kuívua kiebhi kia mu di tunda. O tufunga tutu tua ilunga, a di bhakula mu vondadi iâ, mu kusidivila kala 'akunji phala o mbote' ietu. (2 Kolindo 8:23) Tua tokala kukaiela o phangu iâ, ia kubheza Nzambi.\nMukonda diahi o tufunga tua ilunga a kunda o ilunga?\nKiebhi ki u katula mbote kioso kia kunda o kilunga?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/tufunga-tua-ilunga\/","date":"2020-09-20T22:15:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400198652.6\/warc\/CC-MAIN-20200920192131-20200920222131-00662.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":316,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.361,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"'Dilangienu, kuma kizuua ki mua k'ijiia, kithangana ki mua k'ijiia.'—MATESU 25:13.\n1, 2. (a) Ihi ia jimbulula Jezú ia lungu ni izuua isukidila-ku? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?\nXINGANEKA, Jezú ua xikama ku Mulundu ua Midiva, mu ku tala o tembulu ia Jeluzaleme. Muéne uala ni jipoxolo jê jiuana, Phetele, Mandele, Tiiaku, ni Nzuá. O jipoxolo a mu kuívua kiambote, kioso Jezú kia mateka kua longa ia lungu ni kikanenu kia-nda di kumbidila ku hádia. O kikanenu ki jimbulula o ima ia-nda bhita ku disukilu dia mundu iú ua iibha, kioso Jezú kia-nda mateka ku tumina ku Utuminu ua Nzambi. Mu kithangana kieniókio, Jezú ua ambela kuila, mu thembu ioio, o 'kimbadi kia fiiele' kieji mu kalela ku pholo mu ixi, kieji bhana o kudia mu nzumbi mu kithangana kia tokala.—Matesu 24:45-47.\n2 Mu kikanenu kiki, Jezú ua mateka ku ta kifika kia lungu ni kuinhi dia ilumba. (Tanga Matesu 25:1-13.) Mu milongi íii, tua-nda di longa ia lungu ni ibhuidisu i kaiela: (1) Ihi ilombolola o kifika kia kuinhi dia ilumba? (2) Kiebhi o Jikidistá ja fiiele a a undu, kia kaiela o kitendelesu mu kifika kiki, ni mbote iahi ia katula? (3) Kiebhi kala muthu mudietu, kia tena ku katula mbote mu kifika kia Jezú lelu?\nIHI I LONGA O KIFIKA?\n3. M'ukulu, kiebhi o madivulu metu kia kexile mu jimbulula o kifika kia kuinhi dia ilumba, ni ihi ia kexile mu bhita?\n3 Mu milongi ia dianga, tua di longo kuila, o kimbadi kia fiiele ua lungulula o ukexilu ua ku jimbulula o misoso ia mukuá ia Bibidia. Lelu, o kimbadi kia fiiele, ki jimbulula dingi o mbote i tu tena ku katula mu misoso ni mu ifika, mu veji dia ku zuela kiebhi o kikanenu kia-nda di kumbidila ku hádia. Mu kiki, xinganeka mu kifika kia Jezú kia lungu ni kuinhi dia ilumba. O madivulu metu akexile mu longa kuila, o tundeia, ni maji, ni jimbinda, ja kexile mu lombolola kima kioso-kioso mba muthu. O kuila tu tena ku kamba ku katula mbote mu kifika, se tu mateka ku jimbulula kala kima kiofele ki tu sanga mu kifika? O kitambuijilu kia kibhuidisu kiki, kiala ni valolo ia dikota phala etu oso.\nO ilumba ia tokala ku kala polondo ni tundeia tuâ, kioso o ngà-iala kia-nda kuíza\n4. Mu kifika kiki, kiebhi ki tu tena kuijiia sé (a) nanhi o ngà-iala? (b) a nanhi o ilumba?\n4 Tua-nda di longa o mbote i tu tena ku katula mu kifika kia Jezú. Kia dianga, xinganeka ku athu mu kifika kia kuinhi dia ilumba. Nanhi o ngà-iala? Mu kidi, Jezú. Tu zuela kiki, mukonda ande dia ima íii ku bhita, Jezú ua zuelele kuila, muéne o ngà-iala. (Luka 5:34, 35) A nanhi o ilumba? O ilumba ilombolola o \"kakilunga kófele\" ka Jikidistá a a undu. Kiebhi ki tuejiia o maka enhá? Mu kifika, o ilumba a tokala ku kala polondo ni tundeia tuâ, kioso o ngà-iala kia-nda kuíza. Tala iambe Jezú ku akaiedi iê, a a undu: \"Di iudikienu, mbé ioso iambe kuiza i mi sange mua di lungu. Bholenu o phonda mu mbunda, uikenu o jikandeia jenu. Mu di fangana kala athu a kinga ngana iâ, kia vutuka ku fesa ia ukaza.\" (Luka 12:32, 35, 36) Ki kale poxolo Phaulu mba poxolo Nzuá, kiiadi kiâ a sokesa o Jikidistá a a undu ni ilumba. (2 Kolindo 11:2; Dijingunuinu 14:4) Mu kiki, tu tena ku mona kuila, o kitendelesu ki tu sanga mu divulu dia Matesu 25:1-13, phala o Jikidistá a a undu.\n5. Kiebhi Jezú kia jimbulula o thembu ieji di kumbidila o kifika kiê?\n5 Kia kaiiadi, o kitendelesu kia Jezú kia lungile ni thembu iebhi? O ia zuela Jezú mu disukilu dia kifika, i tu kuatekesa kuijiia o ima íii. Muéne uambe: \"O ngà-iala u tula.\" (Matesu 25:10) Mu Mulangidi ua 15 ua Kavua ua 2013, tua di longo kuila, o kikanenu kia Jezú mu divulu dia Matesu, kibatulu 24 ni 25, ki tumbula dinake dia ji veji, ia lungu ni \"kuíza\" kua Jezú. Kioso Jezú kia zuela ia lungu ni \"kuíza\" kuê, muéne ua kexile mu tanga ia lungu ni kithangana kia hadi ia dikota, kioso muéne kia-nda kuíza, phala ku buika o mundu iú ua íibha. Mu kiki, tu tena ku mona kuila, o kifika kia Jezú kia lungu ni izuua ia sukidila-ku, kioso muéne kia-nda \"kuíza\" mu kithangana kia hadi ia dikota.\n6. Ihi i longa o kifika?\n6 Ihi i tua di longo mu kifika kiki? Lembalala o musoso ua Bibidia. Mu divulu dia Matesu kibatulu 24, Jezú ua zuela ia lungu ni 'kimbadi kia fiiele.' O kimbadi kiki, kieji kala kibuka kiofele kia maiala a a undu, eji kala ku pholo dia akaiedi a Kristu, mu izuua isukidila-ku. Jezú ua tendelesa o maiala enhá kuila, ene a tokalele ku kala fiiele. Mu kibatulu kia kaiela, Jezú ua zuela ia lungu ni kifika kia kuinhi dia ilumba, phala ku bhana itendelesu ku akaiedi iê oso a a undu mu izuua isukidila-ku. Muéne, ua kexile mu a longa kiebhi ene kia tokalele ku 'kolokota mu ku di langa,' phala ka texi o dibesá diâ, dia kuia ku diulu. (Matesu 25:13) Mu kiki, tua-nda di longa o kifika, phala ku mona kiebhi o Jikidistá a a undu kia kaiela o kitendelesu kia a bhana.\nKIEBHI O JIKIDISTÁ A A UNDU KIA KAIELA O KITENDELESU KIA KIFIKA?\n7, 8. (a) Mukonda diahi o ilumba ia dimuka akexile polondo? (b) Kiebhi o Jikidistá a a undu kia di pelepalala?\n7 Mu kifika kiê, Jezú ua zuela kuila, kioso o ngá-iala kia tula, ua sange o ilumba ia dimuka a di pelepalale kiambote, maji o ilumba ia tobho kana. Mukonda diahi kia bhiti kiki? Mukonda o ilumba ia dimuka, a di pelepalele ni ku kolokota mu ku di langa. O kuinhi dia ilumba, a tokalele ku kolokota mu ku di langa, ni ku muika o tundeia tuâ mu usuku uoso. O kitanu kia ilumba ia dimuka, ka sokela ni ilumba a tobhele, mukonda ene a di pelepalele kiambote ni ku ambata maji a soko mu tundeia tuâ. Kiebhi o Jikidistá a a undu a fiiele kia di pelepalala kiambote phala o kizuua kia-nda kuíza Jezú?\n8 O Jikidistá a a undu, a di pelepalala kiambote, phala ku kumbidila o kikalakalu kiâ, katé ku disukilu. Ene ejiia kuila, o sidivisu iâ kua Nzambi, i bhinga ku xisa o ima ia mundu iú ua Satanaji ku dima, maji né kiki, ene a sanguluka mu ku bhanga kiki. Ene a mesena ku sidivila Jihova ni ufiiele uoso, kana mukonda dia kuijiia kuila o dizubhilu dia zukama, maji mukonda a zolo kiavulu Jihova ni Mon'ê. Ene athu a kolokota mu ufiiele uâ, kehela o ukexilu ua mundu iú kua xidisa, mu ku mesena ima iavulu, ku di ta mu usuéia, ni luímbi. Kála o ilumba ia dimuka a di pelepalale kiambote ni tundeia tuâ, o Jikidistá a a undu ene mu bhenha, ni ku kala ni muanhu, mu ku kingila o Ngá-iala, né muene se a mona kala muéne ua mu laleka.—Filipe 2:15.\nJezú ua tendelesa o Jikidistá a a undu ku kolokota ku kala fiiele\n9. (a) Ihi ia tendelesa Jezú, ia lungu ni ku boua? (b) Kiebhi o Jikidistá a a undu kia bhange, kioso kiévu-ku nzôngo, exi: \"Ngà-iala iú uiz'ó?\" (Tala ku luiji.)\n9 O ilumba ia dimuka, akexile polondo, kioso o ngà-iala kiéza, mukonda ene a kolokotele mu ku di langa. Maji mu kifika, tua mono kuila, o kuinhi dia ilumba ene oso 'a bouo, ai ku kilu' kioso kia kexile mu kingila o ngà-iala, ua kexile kala ua mu laleka. O kuila o Jikidistá a a undu a tena, kuia ku \"kilu,\"mba ku landuka kioso kiaia ni ku kingila o kuíza kua Kristu? Kiki, ki tena ku bhita. Jezú ua kijidile kuila, né muene sé o muthu u thandanganha ku kingila Jezú, u tena ku zoza ni ku landuka kioso kiaia ni ku kingila. Mu kiki, o Jikidistá ja fiiele a a undu, ene mu bhanga ioso phala ku kolokota mu ku di langa. Kiebhi ene kia bhanga kiki? Mu kifika, o kuinhi dia ilumba, ia fundumuka kioso kiévu-ku, exi: \"Ngà-iala iú uiz'ó!\" Maji, o ilumba ngó ia dimuka a di pelepalale kiambote. (Matesu 25:5, 6; 26:41) Kiki kiene ki bhita ué ni Jikidistá a a undu a fiiele mu izuua isukidila-ku, ene ué a fundumuka, kioso kievu, exi: \"Ngà-iala iú uiz'ó!\" Ene a xikina ni muxima uoso o kijimbuete kia londekesa kuila Jezú iu uíza, anga ene a kala polondo phala ku mu tambulula. * (Tala ku luiji.) Kindala, tua-nda di longa o disukilu dia kifika kia Jezú, kia lungu ni kithangana kia tokala.\nMABESA PHALA IÓ A DIMUKA NI KIBUIKILU KIA IÓ A TOBHO\n10. Ihi i tu tena o kuibhula, ia lungu ni kithangana kioso o ilumba ia dimuka ni ió a tobho kia kexile mu di zuelesa?\n10 Mu disukilu dia kifika, tu mona kuila, o ilumba ia tobho a bhinga ku ilumba ia dimuka ku a bhana tu maji phala ku ta ku tundeia tuâ. Maji o ilumba ia dimuka, ka xikina ku a kuatekesa. (Tanga Matesu 25:8, 9.) Maji, mu kithangana kiebhi o Jikidistá a a undu a dituna ku kuatekesa muthu u bhindamena kikuatekesu? Lembalala o thembu i di kumbidila o kifika. Jezú, o Ngá-iala, ua-nda kuíza ku disukilu dia hadi ia dikota phala ku fundisa o athu. Mu kiki, nange o ku di zuelesa kuku kua ilumba, kua lungu ni ima ia-nda bhita ande dia disukilu dia hadi ia dikota. Mukonda diahi tuamba kiki? Mukonda, mu kithangana kiki, o Jikidistá a a undu a-nda tambula o kidimbu kia sukina.\n11. (a) Ihi ia-nda bhita ande dia ku mateka o hadi ia dikota? (b) Ihi ilombolola o izuelu ia ilumba ia dimuka ku ilumba ia tobho, kioso kia tangela kuila ene a tokelele kuia mu sumba o maji?\n11 Mu kiki, ande dia ku mateka o hadi ia dikota, o Jikidistá joso a a undu, a-nda tambula kiá o kidimbu kia suku. (Dijingunuinu 7:1-4) Mu kithangana kieniókio, ene a-nda kuijiia kuila, mu kidi a a solo phala kuia ku diulu. Maji, xinganeka ku mivu ia-nda bhita ande dia hadi ia dikota. Ihi ia-nda bhita ni Jikidistá a a undu ka-nda kala polondo ni ku kamba ku kala fiiele? Ene ka-nda tambula o kidimbu kia suku. Mu kithangana kieniókio, Nzambi ua-nda sola Jikidistá jengi ja fiiele. Kioso o hadi ia dikota kia-nda mateka, nange o a tobho a-nda divua kia iibha kioso kia-nda mona o kibuikilu kia Babilonha ia Dikota. Nange mu kithangana kieniókio ngó, kia-nda mona kuila, ene ka kexile polondo phala ku tambulula Jezú. Mu kithangana kieniókio, ihi i tena ku bhita se ene a bhinga kikuatekesu? O kitambuijilu tu ki sanga mu kifika. O ilumba ia dimuka a ditunu ku bhana o maji ku ilumba ia tobho, ni kua tangela kuila a tokalele kuia mu a sumba. Mukonda kia kexile \"mu kaxi ka usuku,\" ki bhu kexile muthu phala ku a sumbisa maji. Kia kexile tádidi!\n12. (a) Ku hadi ia dikota, ihi ia-nda bhita ni Kidistá a mu undu, maji u kamba ku kala fiiele, ande dia ku tambula o kidimbu kia suku? (b) Ihi ia-nda bhita ni ió a difuangana kala o ilumba ia tobho?\n12 Ku hadi ia dikota, o Jikidistá a a undu, ka-nda tena dingi ku kuatekesa muthu uoso uoso u kamba ku kala fiiele. Kia-nda kala tádidi kiá. Mu kiki, ihi-phe ia-nda bhita ni athu a-nda kamba ku kala fiiele? Tala ihi ia bhiti ni ilumba ia tobho a íle mu sumba o maji: \"Ngà-iala u tula. Oso a di iudika, anga a bokona-nê ku fesa ia ubhanga, dibhitu, ia a di jika.\" Kioso Jezú kia-nda kuíza ni nguzu ni fuma, mu disukilu dia hadi ia dikota, muéne ua-nda bhongolola o Jikidistá ja fiiele a a undu ku diulu. (Matesu 24:31; 25:10; Nzuá 14:1-3; 1 Tesalonika 4:17) Maji Jezú ua-nda ku dituna o athu ki jifiiele. Kala kia bhiti ni ilumba ia tobho, nange ene a-nda dikola: \"Ngana, Ngana, tu jikuile!\" Maji kiebhi Jezú kia-nda tambuijila? Mu kidi, muéne ua-nda kua tambuijila kála kia-nda tambuijila ió a di londekesa kala jihombo: \"Kidi kiene ngi mi ambela, ki nga m'ijiia!\"—Matesu 7:21-23; 25:11, 12.\nKala Kidistá a mu undu ua tokala ku sola ku kala polondo ni ku kolokota mu ku dilanga\n13. (a) Mukonda diahi ki tu tokala ku banza kuila, Jikidistá javulu a a undu ka-nda kala fiiele? (b) Mukonda diahi tu tena ku zuela kuila, o kifika kia Jezú kilombolola kuila, muéne ua dielela kiavulu ku Jikidistá a a undu? (Tala o foto ia dianga.)\n13 O kuila Jezú ua kexile mu zuela kuila, Jikidistá a a undu avulu a-nda kamba ku kala fiiele ni ku bhinga ku sola athu engi bhu kididi kiá? Kana. Mu divulu dia Matesu, mu kibatulu 24, tu mona kuma Jezú ua tendelesa o kimbadi kia fiiele ku di langa phala ka kituke mubhika ua íibha. Kiki, ki kilombolola kuila, kieji bhita ni ene. Kiene kimoxi ué, o kifika kia kuinhi dia ilumba kitendelesu. Kala ki bhita ni ilumba mu kifika, kitanu kiá a dimukine, maji kitanu a tobhele, kala Kidistá a mu undu ua tokala ku sola ku kala polondo, ni ku kolokota mu ku di langa. Se ka bhange kiki, ene a tena ku tobha mba ku kituka athu ki jifiiele. Kiki kiene kia tendelesa ué poxolo Phaulu, ku jiphange jê a a undu. (Jihebeleu 6:4-9; sokesa ni Matendelelu 30:19.) Mu kidi, muéne ua a tendelesa ni ku suína kuoso, maji muéne ua dielele ué kuila, o jiphange jê eji tambula o kikoué kiâ. O kitendelesu ki tu sanga mu kifika kia kuinhi dia ilumba, kilondekesa kuila, Jezú ua dielela ué kiavulu ku Jikidistá a a undu. Muéne uejiia kuila, kala Kidistá a mu undu u tena ku kolokota mu ufiiele ué ni ku tambula o kikoué kiê!\nKIEBHI O 'JIMBUDI JA MUKUÁ' JA KRISTU KIA TENA KU KATULA MBOTE MU KIFIKA?\n14. Mukonda diahi o 'jimbudi ja mukuá' a tena ué ku katula mbote mu kifika kia kuinhi dia ilumba?\n14 O kifika kia Jezú phala o Jikidistá a a undu. Maji o kuila, o \"jimbudi ja mukuá\" a tena ué ku katula mbote mu kifika kia Jezú? (Nzuá 10:16) Mu kidi, ene a tena ué ku katula mbote! O kifika kiala ni kilomboluelu kia bhebhuluka: 'Dilangienu.' Saí kizuua Jezú uambe: \"Kioso ki nga mi tangela enu, ene oso nga a tangela-kiu: Di langienu!\" (Marku 13:37) Jezú ua mesena kuila, o maxibulu mê oso a kala polondo, ni ku kolokota mu ku di langa. O Jikidistá joso a tena ku kaiela o phangu ia Jikidistá a a undu, ene mu tá o sidivisu ia ku boka ku pholo dia mienhu iâ. Lembalala kuila, o ilumba ia tobho ia bhingi ku ilumba ia dimuka ku a bhana tu maji. Maji ene ka xikina. Kiki ki tu lembalala kuila, kala muthu mudietu muene uejiia se ua-nda kala fiiele kua Nzambi, ua-nda kala polondo, mba ku kolokota mu ku di langa. Sé-ku muthu u tena ku bhanga kiki bhu kididi kietu. Kala muthu mudietu ua-nda bhakula ji konda ku mufundixi ua iuka, Jezú Kristu, kua kambe ngó ua-nda kuíza. Mu kiki, tua tokala ku kala polondo!\nSé-ku muthu u tena ku kala fiiele bhu kididi kietu mba ku tu langa\n15. Mukonda diahi o ukaza ua Kristu ni dibhanga diê, u bhangesa o Jikidistá joso ja kidi ku sanguluka?\n15 O Jikidistá joso, a kingila ni ku sanguluka kuoso o ukaza a u tange mu kifika kia Jezú. Ku hádia, kioso o ita ia Alumajedone ia-nda bhita, o Jikidistá a a undu oso, a ka kituka dibhanga dia Kristu. (Dijingunuinu 19:7-9) Athu oso mu ixi a-nda katula mbote mu ukaza ua-nda bhita ku diulu. Mukonda diahi? Mukonda kua-nda kala utuminu ua iuka phala o athu mu ixi. Ki kale tua mu kingila kuia ku diulu mba ku tunga mu ixi, tua tokala ku bhanga ioso phala ku kala polondo ni ku sota ku kolokota mu ku di langa. Se tu suluka ni ku bhanga kiki, tua-nda tena ku katula mbote javulu ku muenhu uambote ua tu kanena Jihova ku hádia!\n^ kax. 9 Mu kifika tu mona kuila, kua bhiti kithangana, kioso kiévu-ku nzôngo, exi: \"Ngà-iala iú uiz'ó (velusu 6) ni kioso o ngà-iala kieza (velusu 10). Mu izuua íii isukidila-ku, o Jikidistá a a undu ala polondo. Ene a mono o kijimbuete kia londekesa kuila, Jezú ua mateka kia ku tumina ku diulu. Mu kiki, ene ejiia kuila, Jezú ua mu tumina kiá kala Sobha ia Utuminu ua Nzambi. Né kiki, ene a tokala hanji ku kala polondo katé kia-nda kuíza muéne.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/w20150315\/jez%C3%BA-kifika-kuinhi-ilumba\/","date":"2020-09-24T21:59:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00721.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2692,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.354,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Né muene se kubhinga kubhanga njila mu kikangalakata mba o kithangana ki kiala kiambote, maji tuia muene mu iônge. Sumbala ni ibhidi ni kubhuila kioso ki zumbuka ku salu, mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a bhanga nguzu ia kudiongeka kumoxi ni jiphange jâ mu nzumbi?\nPhala o mbote ietu. \"Tu di xinganekienu mudietu,\" ua soneka Phaulu, mu kuzuela kua ió a diongeka n'etu mu kilunga. (Jihebeleu 10:24) O kizuelu kiki, kilombolola \"kubanza kiambote\" mu kuijiia kiebhi kiala o akuetu. Mu kiki, o izuelu ia poxolo i suínisa kuila tua tokala kuxinganeka akuetu. Kuijiia miji iéngi ia Jikidistá, tua-nda kuijiia kuila saí iá a dibhana kiambote ni ibhidi kála etu, ni ku tu kuatekesa ku di tunda kiambote.\nKubhanga makamba a kidi. Mu iônge ietu, ki tu diongeka ngó ni athu, maji tu diongeka kala tu makamba. Mu ithangana ia mukua, tu kala kumoxi mu itonokenu iambote. Mbote iahi i tu katula mu ukamba iú? Tu di longa ku di zola dingi mudietu, ni kukolesa o henda ietu. Mu kiki, kioso o jiphange jetu kia dibhana ni maka, etu tua kuatekesa ni lusolo, mukonda tuala ni ukamba uambote. (Jisabhu 17:17) Kudiongeka kumoxi ni jiphange joso mu kilunga kietu, kulondekesa kuila tu 'di kuatela ni muanu mudietu.'\nA tu suínisa kusola o makamba metu, bhu kaxi ka ió a bhanga o vondadi ia Nzambi. Eie ua-nda sanga dingi makamba ambote bhu kaxi ka Jimbangi ja Jihova. Tua ku dióndo, kana kuehela kima ki kufidisa kudiongeka kumoxi n'etu.\nMukonda diahi tu katula mbote, mu kudiongeka kumoxi mu iônge?\nKizuua kuxi ki ua mesena kuijiia o kilunga kietu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/ala-kumoxi-ni-jiphange\/","date":"2020-09-22T19:30:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400206763.24\/warc\/CC-MAIN-20200922192512-20200922222512-00723.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"EIE u mona kuila o dixibulu diê dia Bibidia ua sanguluka kiavulu mu ku tendela kiambote kibatulu kia Mikanda ikola ki mua tange kumoxi. Muéne u zuela: \"Ua mu zuela kuila o Bibidia i longa kuila tu tena ku kala ni muenhu ua kalelaku mu Palaízu—bhabha muene mu ixi?\" O muboki ua tundu né mu ukunji uelela bhofele, anga u zuela: \"Ihi i ua tange mu Bibidia?\" O dixibulu u zambesa o mutué uê ni ku diuana, anga u zuela: \"Nuka a ngi longele o kidi kiki!\" Eie u lembalala kuila semana ku dima, muéne ua zuelele kiá kiki, kioso kia di longo mu veji ia dianga kuila o dijina dia Nzambi, Jihova.\nO kuila kiki kia bhitile kiá n'eie? Mundu uavulu ua Nzambi ua dibhana kiá ni maka enhá. Ima iofele i tena ku tu bhangesa ku lembalala o ujitu ua dikota u tua tambula—o kuijiia kua kidi! Xinganeka hanji: Kiebhi o ujitu iú kia bhixila ko kuê? Mu mbandu íii tua-nda di longa o kibhuidisu kiki. O ukexilu ua mundu ua Nzambi ua ku jimbulula o kidi mu ukexilu ua nzumbi, ulondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua kidi muene. Tundé m'ukulu, o Sobha ia Utuminu Jezú Kristu, uene mu bhangesa kuila o mundu ua Nzambi a longa o kidi.\nIN THIS SECTION\nKIBATULU 3\nO kuila mu dimatekenu o Utuminu ua Mexiia ua kexile kiá mu vondadi ia Jihova? Kiebhi Jezú kia jimbulula o Utuminu?\nKIBATULU 4\nIhi iene mu bhanga o Utuminu ua Nzambi ia lungu ni ku zelesa o dijina dia Jihova? Kiebhi ki u tena ku zelesa o dijina dia Nzambi?\nKIBATULU 5\nA tendela kiambote ihi ilombolola kulondekesa ufiiele ku Utuminu ua Nzambi, o jisobha ja utuminu, ni athu a xikina o utuminu ni maka alungu ni kulondekesa o ufiiele.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kidi\/","date":"2020-09-26T23:03:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00743.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":294,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.384,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MU KU boka inzo ni inzo eie uivua jibuia ja makalu a xiku dia ngoji. O jibuia jiia ni ku di bandekesa. Eie ua mu zuela ni muthu mukua nzo, o mukuenu ua mu kalakala nê kumoxi, ua landuka ni ima iengi; o dikalu dia xiku dia ngoji di mana. Mu dikalu mu tuluka diiala, xiku dia ngoji u mi zukama, u mi ibhuidisa: \"Enu muene mu phupa mu mabhitu ma athu izuua ioso ni ku a tangela maka alungu ni Bibidia? Ene a tu tangela kuila kene mu ki uabhela!\" Ni ku xila kuoso, eie u mu tangela kuila eie u Mbangi ia Jihova. Ihi ia-nda bhita?\nO ima ia bhiti m'ukulu i tu kuatekesa kuijiia o maka enhá. Kiebhi o nguvulu ia ixi mu uala kiene mu mona o Jimbangi ja Jihova? O kuila o athu ala ni ufolo ua ku bheza Nzambi? Se kiene, tu sakidila o jiphange jetu ja mala ni ja ahatu a bhange ioso phala \"ku zokela o Njimbu Iambote.\" (Fil. 1:7) Ixi ioso-ioso mu u kala, se u xinganeka kiambote mu ima ia bhange o Jimbangi ja Jihova phala ku kala ni ufolo ua ku bheza Nzambi, o kixikanu kiê kia-nda kola dingi. Mu kibatu kiki, tua-nda mona o izulukutu íii. O ufolo u tuene mu tambula ulondekesa kuila o Utuminu ua kidi muene, ni kuila se mu nguzu ietu hinu ki tueji tena ku zokela o njimbu iambote!\nIN THIS SECTION\nKIBATULU 13\nSaí afundixi mu jinzo ja ku fundisa a bhanga kala kia bhangele o mesena ia Kitumu Ngamaliiele m'ukulu\nKIBATULU 14\nO \"ngiji\" ia izukutisa o Jimbangi ja Jihova mukonda kene mu di ta mu maka a jinguvulu, a i minha ku azokedi.\nKIBATULU 15\nO mundu ua Nzambi uene mu zokela o ufolo uâ ua ku belesela—o kitumu kia Utuminu ua Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ufolo\/","date":"2020-09-28T22:13:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600401614309.85\/warc\/CC-MAIN-20200928202758-20200928232758-00755.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":299,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Nga kexile ngó ni 17 dia mivu, nga kexile ué ni ibhindamu iene na-iu o minzangala ni akuetu. Nga zolele kiavulu kuzuela ni makamba mami, kuia mu zoua ni ku jokala bola. Maji saí kizuua o muenhu uami ua lunguluka. Nga bhiti ni kiluezu kia dikota kia ngi nemeka, tundé bhu xingu katé bhu inama. Kua bhiti kiá 30 a mivu, katé ni lelu ngene ngó bhu hama.\nNga kulu mu mbanza ia Alicante, mu ixi ia Espanha. O muiji uami ua kexile ni maka avulu, mukonda dia kiki nga kudila mu ikoka. O inzo iami ia zukamene bhu diloja mua kexile mu iudika malola a makalu. Kuene ku nga sange diiala dijina diê José María, ua kexile mukalakadi a diloja, ua kituka kamba diami. Muéne uexile muthu uambote ua ngi zolele kiavulu, o henda íii ki i kexile ku muiji uami. Mu ithangana ia bhonzo, muéne ua kexile mu ngi kuatekesa kála kota diami, uexile kamba diami dia kazola sumbala muéne uexile kia dikota.\nJosé María, ua kexile mu di longa o Bibidia ni Jimbangi ja Jihova. Ngejidile kuila muéne ua uabhele kiavulu o ima ia kexile mu dilonga mu Bibidia, saí ithangana muéne ua kexile mu ngi longa. Eme nga kexile ku muivua, maji ki ngi bhanene valolo ku ima ia kexile mu ngi longa. Mukonda ngexile ngi munzangala, nga mesenene ku bhanga ima iengi. Maji saí kizuua o ima ia lunguluka.\nKILUEZU KIA LUNGULULA O MUENHU UAMI\nKi ngi uabhela ku tanga o musoso ua kiluezu kiki. Ngi tena ku zuela ngó kuila ngexile ngi munzangala ua tobho sé kilunji. Mu kizuua kimoxi ngó, o muenhu uami uoso ua lunguluka. Ngexile ngi munzangala ua suina, ki ku nangenena nga bhiluka ngi kinema, nga kexile mu inzo ia kusaka. Kia ngi bhonzele kiavulu kuxikina kuila nga nemana. Nga kexile mu dibhuidisa se 'mukonda diahi ngala hanji ku muenhu?'\nJosé María, uéza mu ngi kunda, ua zuela ni Jimbangi ja Jihova mu kilunga kiê phala kuíza mu ngi kunda. Kioso ki nga kexile mu ku a mona, nga sangulukile kiavulu. Kioso kia ngi katula mu dixilu dia dianga muene mu kala ió a katé kiavulu, nga mateka ku dilonga o Bibidia. Nga di longo se mukonda diahi o athu ene mu tala hadi, a fua, ni mukonda diahi Nzambi uehela o ima ia iibha kubhita. Nga di longo ué o ikanenu ia Nzambi ia kuila, ku hádia o athu a-nda tunga mu ixi, ka-nda kala dingi ni kituxi, se-ku dingi muthu ua-nda zuela: \"Nga kata, lémbua.\" (Izaia 33:24) Iene o veji ia dianga i nga mateka kukala ni kidielelu ku muenhu uami.\nKioso ki nga tundu mu inzo ia kusaka, nga suluka mu ku dilonga o Bibidia. Nga kexile ni kialu kia inema, kia kexile mu ngi kuatekesa kuia mu iônge ia Jimbangi ja Jihova ni kuia mu boka. Mu kizuua kia 5 ku mbeji ia Kamoxi ua muvu ua 1988, a ngi batizala, nga kexile ni 20 a mivu. Jihova Nzambi ua ngi kuatekesa kusanguluka ku muenhu. Maji ihi i ngeji bhanga phala ku mu londekesa o kisakidilu kiami?\nKUKOLOKOTA KU SIDIVILA JIHOVA SUMBALA NI UNEMA\nKi ng'ehela kuila o uhaxi uami u ngi fidisa kubhanga ioso i nga tenene mu sidivisu ia Jihova. Eme nga mesenene kuia ku pholo. (1 Timote 4:15) Ku dimatekenu kia bhonzele kiavulu, mukonda jindandu jami ja zembele o ubhezelu uami. Maji nga kexile ni jiphange jami mu nzumbi. Ene akexile mu ngi kuatekesa kuia mu iônge ni kuia mu boka.\nMaji mu kubhita kithangana, nga bhindamene muthu u ngi tambula konda suku ni muanha. Tua soto inzo i tambula konda ia athu ala ni unema, etu tua sange kididi mu mbanza ia Valência, iexile dikanga phala ku bhixila mu mbanza ia Alicante, tuenda 160 a jikilómetulu. Kuene ku nga tungu katé lelu.\nNi kikuatekesu kia ka muxi, ngi tena kusoneka kijimbuete mu mutelembe\nSumbala nga kexile bhu hama, maji nga mesenene kukolokota kusidivila Jihova. Ni kitadi kiene mu bhana o nguvulu ku jihaxi, ni ima iéngi, nga sumbu komputadolo, eme nga bhingi ku ngi tudila-iu bhu mbandu ia hama iami. Nga sumbu ué mutelembe ua kafuetele. Izuua ioso o muthu uene mu ngi tambula konda, u jikula o komputadolo ni mutelembe ua kafuetele. Ngi kalakala ni komputadolo iami ni kikuatekesu kia makina i ngi kuata ni muezu uami. Ngala ué ni muxi uófele u ngi kuata ni kanu diami. O muxi iú, u ngi kuatekesa kusoneka mikanda mu komputadolo ni kusoneka o ijimbuete mu mutelembe ua kafuetele.\nKiebhi o ji makina jiji jene mu ngi kuatekesa? Kia dianga, ji ngi kuatekesa kutanga o milongi mu kijimbuete jw.org ni mu BIBLIOTECA ON-LINE da Torre de Vigia. O ima íii iene mu ngi kuatekesa kiavulu! Saí ithangana ngi bhita ji ola javulu mu kutanga o madivulu metu, phala kusuluka ni ku dilonga ia lungu ni Nzambi ni ídifua iê. Kioso ki ngi divua ubheka, mba ngi luuala, ngi sanga ué kima mu Kijimbuete kietu ki ngi sangulukisa.\nO komputadolo iami, iene mu ngi kuatekesa kuívua o iônge ioso mu kilunga ni kubhanga mbandu mu iônge íii. Ngi tena kutambuijila, ku samba ku bhanga madiskursu, ni kutanga o Mulangidi phala o jiphange. Sumbala ki ngi tena kuia mu kiônge, maji ng'ejiia kuila nga tokala mu kilunga.\nO mutelembe ua kafuetele ni komputadolo, i ngi kuatekesa ué mu sidivisu ia kuboka. Ki ngi tena kuia mu boka inzo ni inzo kála kiene mu bhanga o Jimbangi ja mukuá ja Jihova. Maji né kiki, ngene mu boka. O komputadolo iami ni mutelembe uami, iene mu ngi kuatekesa kubokela o athu. Eme nga uabhela kiavulu kuzuela ni athu bhu kaxi ka mutelembe, mukonda dia kiki o tufunga a ngi bhingi kukala ku pholo ia kikalakalu kia kuboka ni mutelembe ua kafuetele. O kikalakalu kiki, kiene mu kuatekesa kiavulu o aboki ka tena kutunda ku bhata phala kuia mu boka.\nMaji eme ki ngala ngó ni kikuatekesu kia jimakina jiji kana. Izuua ioso o makamba mami eza mu ngi kunda. Eza ni jindandu jâ, ni athu a mesena ku dilonga o Bibidia. Saí ithangana a ngi bhinga kumateka kuzuela nau. Mu ithangana ia mukua o miji ieza mu ngi kunda, a ngi bhinga phala kubhanga nau o ubhezelu ku muiji. Nga uabhela kumona o tuana kuxikama bhu mbandu iami, ni kuzuela se mukonda diahi ene a zolo Jihova.\nNga uabhela kutambula ajitu avulu. O dixilu diami diezala ni athu mu ithangana ioso, makamba eza mu ngi kunda, saí iâ a tunda dikanga. O athu ene mu ngi tambula konda mu kididi kiki, a diuana kioso kia mona o henda iene mu ngi londekesa o makamba mami. Izuua ioso ngi sakidila Jihova ua ngi bheka mu kilunga kiê, muala athu a di zola mudiâ.\nNGA MU BHÂNGA\nSe muthu u ngi menekena, anga u ngi bhuidisa se ngala kiambote, eme ngi mu tambuijila ngó: \"Kabasa kuáki!\" Mu kidi, k'eme ngó nga mu bhita mu ibhidi kala íii. Jikidistá joso a mu bhânga\nSaí ithangana ngene mu xinganeka ku mundu uobhe, kioso nga-nda tena kulenga ni kutuka-tuka dingi. Saí ithangana ngi tonoka ni kamba diami José María\nKiene mu bhonza kiavulu kuxikina kuila ngala ngi kinema. Ng'ejiia kuila mu unzangala uami, nga kambele kilunji, eme nga mu bhita ni ibhidi íii. Maji ngi sakidila kiavulu mu kuila Jihova ka ngi bhana dikunda. Muéne uene mu ngi bhana ima iavulu—jindandu javulu mu nzumbi, ku sanguluka ku muenhu ni kukuatekesa o athu kuijiia Nzambi ni kukala ni kidielelu ku hádia. Se a ngi bhinga phala kuzuela ioso mu kizuelu kimoxi ngó, ngeji zuela kuila Jihova uene mu ngi bhana mabesá avulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/nzambi-uene-mu-ngi-bessoala\/","date":"2020-09-30T18:48:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600402127397.84\/warc\/CC-MAIN-20200930172714-20200930202714-00759.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1249,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.283,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jene ja moneka ni kukaba-kaba! O jikabalu jiuana ja mazônda ni mala a mondala-ku jedi kala jikabalu ja kidi muene ja-nda tuka mu Bibidia, phala kuiza bhu uala! O kabalu kadianga kazele, o ua mondala-ku uala ni fuma, a zubha ku mu bhana o kitundu kia sobha. Ku dima diê kua mu kuiza kabalu ka kusuka o ua mondala-ku u katula o kutululuka mu ngongo ioso. Anga ku kaiela o kabalu ka xiketela, o ua mondala-ku ua kuata pezu bhu lukua-ku, ni kutula o njimbu iaiibha ia lungu ni nzala mu ngongo ioso. O kabalu ka kauana ka kolo ia mukéte mba uthôkua, ka lombolola uhaxi ni malebhu a mukuá a bhekela o Kalunga. O Mbila, o mbila muia o mundu uoso, i kaiela mu kutambula o mienhu ia athu afu!\n\"Kioso ki nga tange mu veji ia dianga o musoso ua kiuana kia maiala a mondala ku jikabalu nga ngaxile ni uôma. Nga divu kuila o Kizuua kia Kufundisa kia zukama, kuma ki nga kexile polondo, nga mono kuila ki ngeji bhuluka.\"\n—Crystal.\n\"Nga diuanene kiavulu, mu kutanga o musoso ua kiuana kia maiala a mondala ku jikabalu jala ni jikolo javulu.\"\n—Ed.\nO kuila u divua kala kia divu Crystal kioso ki u tanga o musoso ua kiuana kia maiala mu divulu dia Dijingunuinu? Mba u divua kala kia divu Ed? O musoso ua lungu ni maiala enhá a mondala ku jikabalu u tu sanga mu divulu dia Dijingunuinu, o divulu dia sukina mu Bibidia, a uijiia kiambote kuala o athu. Ua kijidile kiá kuila eie u tena kukatula mbote mu kuijiia kiambote o kisuma kiki? Kiebhi? Nzambi u kanena kuila eie ua-nda sanga o kusanguluka kua kidi se u tanga, ni kuijiia o maka enhá ni kubelesela o ima io soneke mu divulu dia Dijingunuinu.\nSumbala amoxi a teketa ni uôma mu kutanga o kisuma kia kiuana kia mala a mondala ku jikabalu, maji o kisuma kienhókio ka ki bhana phala ku ku kuatesa uôma, kana. Mu kidi, o kisuma kiki kiene mu suínisa kiavulu o kixikanu kia jimidi ni jimidi ja athu ni ku a bhana kidielelu kia dikota. Kiki ki tena ue kubhita n'eie! Tua ku dióndo suluka mu kutanga o kadivulu kaka.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/o-kiuana-kia-mala-a-mondala-ku-jikabalu\/","date":"2020-09-20T15:31:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400198213.25\/warc\/CC-MAIN-20200920125718-20200920155718-00464.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.34,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO Utuminu u kumbidila o ikanenu ia Nzambi ia lungu ni athu ni ixi\nPHANG'ETU ia diiala u bhixila mu kiônge, ua bhuila mukonda dia salu. O ngana iê ku salu, ua mu jijidika ku bhanga ima iavulu ni ku mu bhekesa njinda. Muéne ua thandanganha ué ni ibhidi ia ku dikila o muiji, o muhatu ué ua kumbama. Kioso o muimbu ua dianga mu kiônge ki u mateka, o phang'etu u divua kiambote mukonda uala mu Kididi kia Ubhezelu kumoxi ni jiphange jê. O muimbu ua lungu ni muenhu mu Palaízu, u mu suínisa ku di xanganeka kuila kuene kiá kuala. Iú uene o muimbu uê ua beta-o-kota, kioso muéne ni muiji uê kiaia ni kuimba, o mixima iâ i sanguluka kiavulu.\n1, 2. (a) Mukonda diahi ki bhonza ku xikina kuila o ixi ia-nda kituka muene palaízu? (b) Ihi i tena ku tu kuatekesa ku suinisa o kixikanu kietu mu ikanenu ia Nzambi?\n2 O kuila ua divuile kiá kála o phange iú? Nange avulu bhu kaxi ketu a divu kiá kála o phange iú. Maji ki tu tokala ku jimba kuila o ukexilu ua iibha ua mundu iú u tena ku tu fidisa ku xikina kuila o ixi ia-nda kala muene Palaizu. Tuala mu \"jithembu jabhonzo,\" se-ku kima kilondekesa kuila o mundu iú sai kizuua ua-nda kituka palaízu. (2 Tim. 3:1) Ihi i tena ku tu kuatekesa ku xikina kuila o kidielelu kietu kia kidi? Kiebhi ki tuejiia kuila kua kambe ngó o Utuminu ua Nzambi ua-nda tumina o mundu uoso? Tu di longe ikanenu ia Jihova ia di kumbidila m'ukulu. Mu kiki tua-nda mona kiebhi o ikanenu íii, ni ia mukuá ia mu dikumbidila mu izuua ietu. Ni kixikanu kietu kia suina, tua mono kiebhi ki tua-nda katula mbote ku ikanenu íii ku hádia.\nKiebhi Jihova Kia Kumbidila o Ikanenu iê M'ukulu?\n3. Kikanenu kiebhi kia kuatekesa o Jijudé ja kexile ku ubhika mu ixi ia Babilonha?\n3 Xinganeka kiebhi kiexile o muenhu ua Jijude akexile ku ubhika mu ixi ia Babilonha ku hama ia kasamanu A.K.K. Athu avulu a kudila kuenhoko ku ubhika, kála kia bhitile ni jitata jâ, o muenhu ua bhonzele kiavulu. Akua Babilonha akexile mua tobhesa mukonda dia ku bheza Jihova. (Jisá. 137:1-3) Mu mivu iavulu, o Jijudé akexile ji fiiele, a naminine ku kidielelu kiki: Jihova ueji kua bheka dingi ku ixi iâ. Jihova ua a tangele kuila o ixi ieji iuka. Jihova uambele kuila o mbanza ia Judá ieji kála palaízu kála o jaludim ia Edene! (Tanga Izaia 51:3.) O ikanenu íii ia tokalele phala ku tululukisa o mundu ua Nzambi, phala ka thandanganhe. Kiebhi? Tu di longe o ikanenu íii.\n4. Kiebhi Jihova kia londekesa ku Jijudé kuila ueji ku a langa mu ixi iâ?\n4 Kididi Kia Kondama. O Jijudé akexile abhika, keji vutuka mu palaízu ia kidi, kana, maji eji vutuka ku ixi ia kitukile ngundu mu 70 a mivu, athu a tolo ejidile o ixi ienioio. Mu izuua ioio, mu ixi muenhomo mua kexile ji hoji javulu, imbungu ni iama ia mukuá ia muxitu. O jitata nange a dibhuidisile: 'Kiebhi ki nga-nda tena ku langa muhatua'mi ni tuana tuami? Abha o jimbudi ni jingombe jami—kiebhi ki nga-nda ji langa?' Ki ki kituxi ku banza ku ima íii. Kienhiki, xinganeka ku kikanenu ki tu sanga mu divulu dia Izaia 11:6-9 ni kiebhi o kikanenu kiki kia kuatekesa o Jijudé. (Tanga.) Ni izuelu íii, Jihova ua londekesa ku abhika kuila ueji langa ki kale ene mba o imbamba iâ. O hoji ieji dia iangu, kiki kilombolola kuila, ki ieji dia o ibhaku ia Jijudé. O jifiiele keji bhinga ku kala ni uôma ua iama íii. Jihova ua kanene kuila o mundu uê eji tunga ni ku soma mu mbanza ia Judá katé muene ni mu kikangalakata ni mixitu.—Ize. 34:25.\n5. Ikanenu iebhi ia kuatekesa o Jijudé a tundile ku ubhika ku dielela kuila Jihova ueji kua a bhana ioso ia bhingile?\n5 Kudia Kuavulu. O Jijudé nange a thandanganhele dingi ni kima kia mukuá. 'O kuila nga-nda tena ku dikila o muiji mu ixi mu tua muia? Kuebhi ku tua-nda tunga? O kuila tua-nda kala ni salu, o kuila o salu koko kua-nda beta o ku uabha o ki tua kexile ku ubhika ndenge?' Bhu kaxi ka ikanenu iê, Jihova ua tululukisa ué o mundu uê phala ka thandanganhe. Jihova ua kanene ku mundu uê ua fiiele kuila ueji nokesa mvula iavulu ni kuila o mavu eji bhana kudia kua soko ni \"mbolo.\" (Iza. 30:23) Ia lungu ni ku kala ni jinzo ni salu iambote, Jihova ua tangela o mundu uê, uixi: \"Ene-phe a kà tunga jinzo, anga a kala-mu; a kà dima milenga ia mivide, anga a kà dia idima iê. Ene ka kà tunga phala akuâ engi ku kala-mu; ka kà phapha phala athu engi ku i dia.\" (Iza. 65:21, 22) Mu kidi, o muenhu uâ ueji uabha kiavulu o kia kexile ku ubhika mu ixi ia Babilonha ndenge. Maji kiebhi kieji kala o maka mâ a betele o ku bhonza—a a bhangesele kua ambata ku ubhika?\n6. Uhaxi uahi ua katele kiá o Jijudé ni kiebhi Jihova kia suínisa o Jijudé a tundile mu Babilonha?\n6 Ukamba Uambote ni Nzambi. Mivu iavulu ande dia kua ambata ku ubhika, o mundu ua Nzambi ua katele mu nzumbi. Bhu kaxi ka polofeta Izaia, Jihova ua tange ia lungu ni mundu uê: \"Mitué ienu ioso iezala uhaxi; o mixima ienu ioso ia botomoka?\" (Iza. 1:5) Ene exile ifofo ni maxilu mu nzumbi, mukonda ka kexile mu kuívua o milongi ia Jihova, a xitile o mesu mâ phala ka mone o itendelesu ia kexile mu bhana muéne. (Iza. 6:10; Jel. 5:21; Ize. 12:2) Se ene a bhitile dingi mu maka mua bhitile kiá, ku kondama kuahi eji kala na-ku? Keji texa o ukamba uâ ni Jihova? O kikanenu kiki kia a kuatekesa kiavulu, kixi: \"Mu kizuua kiná-phe o mixilu ia k'évua maka mu divulu, o ifofo ia kà ma muena mua vundu ni mu kitombe.\" (Iza. 29:18) Mu kidi, Jihova ueji tena ku saka mu nzumbi o mundu uê, se ene a xikinine ku muivua; ueji kua bhana ué itendelesu ieji ku a kuatekesa ku kala ku muenhu.\n7. Kiebhi kia dikumbidila o ikanenu ia Nzambi ku mundu uê ua tundile ku ubhika, ni mukonda diahi kiki kia tokala ku tu suínisa?\n7 O kuila Jihova ua kumbidila o kizuelu kiê? O musoso u tambuijila o kibhuidisu kiki. O Jijudé a vutuka ku ixi iâ, a a besoala kiavulu, a tungile mu kididi kia kondama, akexile ni kudia kuavulu ia akexile ni ukamba uambote ni Jihova. Mu kifika, Jihova ua a lange bhu maku a athu a betele o nguzu ene ndenge. O iama ia muxitu ka di o ibhaku ia Jijudé. O Jijudé jojo ka mono o ima ioso ia lungu ni ikanenu ia soneka o polofeta Izaia, Jelemiia ni Izekiiele ia lungu ni palaízu—maji o ima ia mono o mundu ua Nzambi iene ngó ia bhingile o ku mona mu kithangana kieniókio. Kioso ki tu xinganeka ku ima ia bhangele Jihova phala o mundu uê m'ukulu, o kixikanu kietu kua muéne kia-nda kola dingi. Se o ima iofele ia di kumbidila m'ukulu, ia suínisa o Jijudé, kiebhi ki tua-nda kala kioso kia-nda di kumbidila dingi kiambote ku hádia? Tala o ima iene mu tu bhangela Jihova lelu.\nKiebhi Jihova Kia Mateka ku Kumbidila o Ikanenu iê mu Izuua Ietu\n8. \"Ixi\" iebhi iambote muala o mundu ua Nzambi lelu?\n8 Lelu o mundu ua Jihova ka di bhange kifuxi kimoxi kana, ene ué ka tungu mu kididi kimoxi. Mu veji dia kiki, o Jikidistá ja a undu, a di bhanga, 'izalaiele ia Nzambi.' (Nga. 6:16) O makamba mê, o \"jimbudi jamukuá\" a di bunda kua ene mu \"ixi,\" ia nzumbi mua bheza kumoxi Jihova. O ku bheza Jihova, kuene o muenhu uâ. (Nzuá 10:16; Iza. 66:8) \"Ixi\" iebhi ia tu bhana Jihova? O ixi íii o palaízu mu nzumbi. Mu palaízu mumu mu nzumbi, o ikanenu ia Nzambi ia lungu ni ima iambote kála kiexile mu jaludim ia Edene, iene mu di kumbidila. Tala o ifika íii.\n9, 10. (a) Kiebhi o kikanenu ki tu sanga mu divulu dia Izaia 11:6-9 kia mu di kumbidila lelu? (b) Ihi ilondekesa kuila o mundu ua Nzambi, mundu ua tululuka?\n9 Kididi Kia Kondama. O kikanenu ki tu sanga mu divulu dia Izaia 11:6-9, ki tu londekesa o ukamba uambote uala bhu kaxi ka iama ia muxitu ni athu. O kuila o kikanenu kiki kiene mu di kumbidila kiá lelu? Kiene! O velusu ia 9, i tu londekesa se mukonda diahi o ima íii ia muxitu ki ia-nda kuatesa dingi uôma ku athu: \"Mukonda o ixi ioso ia kézala ni kuijiia Nzambi, kala o menha kiezalesa kalunga.\" O kuila o \"kuijiia Nzambi\" kulungulula o ukexilu ua iama? Kana, o athu ene a lungulula o ukexilu uâ mu kuijiia o Nzambi Suke-ku, ni ku sota ku kaiela o ukexilu uê ua ku tululuka. Kiki kiene ki bhangesa kuila, tu mona o kikanenu kiki ku di kumbidila bhu kaxi k'etu mu palaízu ietu mu nzumbi. Mu Utuminu ua Nzambi, o akaiedi a Kristu ene mu di longa o kueha o maukexilu'â a iibha kála a iama, ni ku di bhana kiambote ni jiphange jâ mu nzumbi.\n10 Mu kifika, mu divulu didi tua di longo o maka alungu ni Jikidistá ku kamba ku di ta mu maka a jinguvulu—tua di longo kitumu kia Mikanda Ikola ki tu fidisa ku bhanga mbandu ku jinguvulu, tua di longo ué o izukutisu muene mu bhita o mundu ua Nzambi mu ku bhanga kiki. Ki kima kia ku diuana o ku sanga bhu kaxi ka mundu iú uezala ni kuiibha, \"athu\" a dituna ku bhanga ima ia iibha, né muene ni kua tangela kuila a-nda ku a jibha? Sé phata, kiki kilondekesa kuila o athu a xikina o Utuminu ua Mexiia, a sanguluka kiavulu ni kutululuka kála kia soneka polofeta Izaia! Jezú uambe kuila o akaiedi'ê eji beta kua ejiia mu ku di zola mudiâ. (Nzuá 13:34, 35) Mu kilunga, Kristu uene mu kuendesa o mubhik'ê, o 'kimbadi kia fiiele' phala ku longa o Jikidistá joso ku kala athu a tululuka, athu a henda ni ku bhanga mbote.—Mat. 24:45-47.\n11, 12. Nzala iahi iene mu tala o mundu lelu, maji kiebhi Jihova kiene mu bhana kudia kua nzungule ku mundu uê?\n11 Kudia Kuavulu. O mundu ua mu bhita ni nzala ia dikota mu nzumbi. O Bibidia i tu dimuna: \"Tala-ze, izuua i iza, nga-nda ku mi tumikisa nzala mu ngongo; ki nzala ia kudia kúdia, mba dinhota dia kunua menha, maji nzala ia kuívua maka ma Jihova.\" (Amoji 8:11) O kuila o mundu ua Utuminu ua Nzambi, a mu fua ué ni nzala? Jihova ua tangele kuila o ukexilu ua mundu uê ki ueji kala kála o ukexilu ua jinguma jê, muéne uixi: \"Jiselevende jami a kà kala mu kudia, enu-phe mua kà tala hadi ni nzala; talesa, jiselevende jami a kà nuá maji enu-phe mua kà kala ni dinhota; talesa jiselevende jami ja k'ènda ni ku tana, maji enu-phe sonhi ja kà mi kuata.\" (Iza. 65:13) O kuila eie uene mu mona o izuuelu íii o ku di kumbidila?\n12 O kudia kua nzumbi kuedi kála ngiji ia mu di sanzumuna kiavulu ni kuia mua nzongo. O madivulu metu, jividiu; iônge iofele ni ia makota; o milongi i tu sanga mu kijimbuete kietu mu internete—o ima ioso íii, kudia kua nzungule ku tua mu tambula, sumbala tuala ku mundu uezala ni nzala mu nzumbi. (Ize. 47:1-12; Joue. 3:18) Ki kima kiambote eie ku mona o dikumbidilu dia izuelu ia Jihova ia lungu ni ku tu bhana kudia kuavulu? O kuila uene mu dia muene ku meza a Jihova izuua ioso?\n13. Kiebhi ki uene mu mona o kikanenu kia Jihova kia lungu ni mesu a ifofo ku jikuka ni maxilu kuívua, o ku dikumbidila?\n13 Ukamba Uambote ni Nzambi. Lelu o athu ku mundu ala mua vundu, ka mu tala né kuivua mu ukexilu ua nzumbi. (2 Kol. 4:4) Maji Kristu ua mu saka mu nzumbi jihaxi javulu ku mundu uoso. Eie uene mu mona o mesu a ifofo ku jikuka ni maxilu kuívua? Se ua mono kiá athu a di longo o kidi kia lungu ni Mak'â Nzambi ni kueha o makutu a di longele mu jingeleja jâ a a tele mua vundu ni ku kamba kuívua o Mak'â Nzambi, kiki kilombolola kuila ua mu mona o kikanenu kiki ku di kumbidila, kixi: \"Mu kizuua kiná-phe o mixilu ia k'évua maka mu divulu, o ifofo ia kà ma muena mua vundu ni mu kitombe.\" (Iza. 29:18) Ji hama ni ji hama ja athu ku mundu uoso, ene mua saka mu nzumbi mivu ioso. Kala muthu kioso kia tunda mu Babilonha ia Dikota ni ku kala kumoxi n'etu mu palaízu ietu mu nzumbi, kilondekesa kuila o ikanenu ia Jihova i di kumbidila!\n14. Mu ihi mu tua tokala o ku xinganeka phala ku kolesa o kixikanu kietu?\n14 Kala kibatulu mu divulu didi, kilondekesa kuila Kristu uene mu kuendesa o akaiedi'ê ku palaízu mu nzumbi mu izuua íii isukidila-ku. Tu kolokote ni ku xinganeka ku mabesá oso u tuene mu tambula lelu mu palaízu ietu mu nzumbi. Mu ku bhanga kiki, o kixikanu kietu ku ikanenu ia Jihova kia-nda kola dingi.\n\"Utuminu ué Uize\"\n15. Mukonda diahi tua tokala ku dielela kuila o ixi ia-nda kala palaízu?\n15 Tundé ukulu, Jihova ua mesena kuila o ixi ioso i kale palaízu. Muéne ua tele Adá ni Eva mu jaludim ia Edene iu ua a tumu kuizalesa o ixi ioso ni athu ni ku langa o iama ioso. (Dim. 1:28) Maji Adá ni Eva a kaiela Satanaji mu ku bhukumukina Nzambi, kienhiki a sumbisa o muiji uâ uoso ku ituxi ni kufua. Maji né kiki, o vondadi ia Nzambi ki i lunguluka kana. Izuelu ioso i tunda mu kanu diê, i di kumbidila. (Tanga Izaia 55:10, 11.) Kienhiki, tu tena ku dielela kuila o muiji ua Adá ni Eva a-nda zalesa o ixi íii ni ku langa kiambote o ima ia bhange Jihova. Mu ku bhita thembu, o ia zuelele ku Jijudé a tundile ku ubhika ia lungu ni palaízu, ia-nda di kumbidila mu maukexilu oso! Tala o ifika íii.\n16. Kiebhi o Bibidia ijimbulula o ku kondama kua-nda kala mu palaízu?\n16 Kididi Kia Kondama. O izuelu ioso i tu sanga mu divulu dia Izaia 11:6-9 ia-nda di kumbidila ki mu nzumbi ngó ni mu xitu ué. O maiala, ahatu ni ana-ndenge, ka-nda kala ni uôma, bhuoso-bhuoso bhua kala. Se-ku kiama mba muthu ua-nda kuatesa uôma kua akuâ. Xinganeka ku hádia ku kala mu ixi ni kuzoua mu ngiji, izanga, ku banda o milundu, ku tonoka ku mikau sé uôma. Mu usuku, kua-nda bhinga ku kala ni uôma. O izuelu i tu sanga mu divulu dia Izekiiele 34:25 ia-nda di kumbidila, o mundu ua Nzambi ua-nda \"tunga ni kukondama mu kikangalakata hé [ua] kà zek'é muene mu matutu.\"\n17. Mukonda diahi tua tokala ku dielela kuila Jihova ua-nda tu bhana ioso i tua bhindamena kioso o Utuminu uê kia-nda mateka ku tumina o ixi ioso?\n17 Kudia Kuavulu. Xinganeka o kithangana ki kua-nda kala uadiama, nzala mba ku kata. O kudia kua nzungule kuene na-ku o mundu ua Nzambi lelu, kilondekesa kuila o Sobha Mexiia ua-nda dikila o mundu uê mu maukexilu oso. Kioso Jezú kia kexile mu ixi, muéne ua londekesa kuila u tena ku kumbidila o ikanenu íii, mbata muéne ua disa jimidi ni jimidi ja athu akexile ni nzala ni tu mbolo ni tu mbiji tuofele. (Mat. 14:17, 18; 15:34-36; Mar. 8:19, 20) Kioso o Utuminu ua Nzambi kia-nda kuata mu tumina o ixi ioso, o ikanenu kála íii ia-nda di kumbidila mu ukexilu ua xitu: \"Jihova ua-nda ku ku bhana o mvula ku mbutu iê i u kuna bhoxi, u ku bhana ué mbolo, o phembele ja'ixi; mavu ia a-nda kuima muene kiasoko; mu kizuu'okio ibhaku ié ia kà dila jinga mu mâkela madixala.\"—Iza. 30:23.\n18, 19. (a) Ihi ilombolola o izuelu i tu sanga mu divulu dia Izaia 65:20-22? (b) Ihi ilombolola o izuua ietu ku \"soka ni izuua ia ukudilu ua muxi?\"\n18 Lelu athu avulu ka tena né muene ku xinganeka ku kala ni inzo ia fuama mba o ku sanguluka kuijila mu ku kala ni salu iambote. Ku mundu iú ua iibha, athu avulu a divua kuila ene mu kalakala kiavulu maji a nganhala kitadi kiofele, ka tena ku dikila kiambote o miji iâ, maji o jimvuama ni akua luimbi a nganhala kitadi kiavulu. Xinganeka kiebhi kia-nda kala o ixi kioso o kikanenu kiki kia-nda di kumbidila: \"Ene-phe a kà tunga jinzo, anga a kala-mu; a kà dima milenga ia mivide anga a kà dia midima iê. Ene ka kâ tunga phala akuâ engi ku kala-mu; ka kà phapha phala athu engi ku i dia; mbata izuua ia mundu uami ia kà soka ni izuua ia ukudilu ua muxi ni athu'ami òsole a kà kemba ni ikalakalu ia maku mâ katé mu ukukilu.\"—Iza. 65:20-22.\n19 Ihi ilombolola o mivu ietu ku \"soka ni izuua ia ukudilu ua muxi?\" kioso ki u kala bhu mbandu ia muxi ua dikota anga u tala bhulu, ku diuana mu ku xinganeka ku mivu iala na-iu o muxi uenhú—nange uene kiá bhobho ande dia uvualukilu ua jikuku jê? Nange u xinganeka kuila se u kalela-ku mu ku kala muthu mukua ituxi, o muxi iú ua-nda nangenena katé ku hádia ni hádia katé muene ki ua-nda fua ni ku kala kiá ngó ku ibanzelu ia athu. Jihova muthu uambote mu ku tu tangela kuila mu palaízu, o izuua ietu ia kà kala kála o izuua ia muxi—izuua iavulu iezala ni ku sanguluka! (Jisá. 37:11, 29) Mu kizuua kieniókio, katé muene ni mixi iene mu nangenena kiavulu, ia-nda lela kála iangu ni kuiza-ku mixi iengi, maji etu tua-nda kalela-ku mu ixi ku hádia ni hádia!\n20. Kiebhi o mundu ua fiiele ua Utuminu ua-nda kala ni sauidi iambote?\n20 Sauidi Iambote. Lelu, se-ku muthu ku mundu u tena ku lenga o ku kata ni kufua. Etu oso, tu ji haxi—o uhaxi iú o kituxi. O sata ia Jezú iene ngó o milongo i tena ku tu saka. (Loma 3:23; 6:23) Mu Utuminu ua Midi ia mivu, Jezú ni ió a-nda tumina kumoxi ni muéne a-nda kuatekesa o athu ku katula mbote ku sata ia kukula kua Jezú ni ku zubha bhofele-bhofele o kituxi kioso ku athu. O kikanenu kia Izaia kia-nda di kumbidila kiambote: \"Ki bhua kà kala mukua bhata mu Jeluzaleme uila: Nga kata, lémbua, mukonda o mundu ua kà tunga-mu, ki ua kà kala dingi ni kikuma mbata o ituxi iâ ioso a kà a loloka-iu.\" (Iza. 33:24) Xinganeka o kithangana ki kua-nda kala dingi ifofo, maxilu mba inema. (Tanga Izaia 35:5, 6.) Jezú ua-nda saka o mauhaxi oso, ki kale mu xitu mba mu kilunji. O mundu ua fiiele ua Utuminu, ua-nda kala ni sauidi iambote!\n21. Ihi ia-nda bhita ni kalunga ni mukonda diahi u sanguluka ni kikanenu kiki?\n21 Maji ihi i tuamba ia lungu ni kufua kuene mu kuijila mu kituxi? O kalunga, o 'nguma ietu isukidila,' kana-ku muthu mukua ituxi u tena ku i lenga, ki kale lelu mba mungu, iene i tu kuata. (1 Kol. 15:26) Maji o kuila o kalunga kaka, ku kuatesa uôma kua Jihova? Tala ihi ia tange Izaia: \"O kalunga ua ka kà bhuisa-ku muene nzaká, kienhiki, Jihova ua kà kondona o masoxi mu pholo joso.\" (Iza. 25:8) U tena ku xinganeka kiebhi kia-nda kala o kithangana kiki? Ki kua-nda kala dingi ji thambi, ji mbalale mba ku dila! Mu veji dia kiki, o athu a-nda dila ni ku sanguluka kioso Jihova kia-nda kumbidila o kizuelu kiê kia ku fukununa oso afu! (Tanga Izaia 26:19.) Mu ku suka-ku, o ndolo iene mu bheka o kalunga ku athu, ia-nda bhua.\n22 Ku disukilu dia Midi ia mivu, o Utuminu ua Nzambi ua-nda zubha ku kumbidila o vondadi ia Nzambi mu ixi, kienhiki Kristu ua-nda bhana o Utuminu kua Tat'ê. (1 Kol. 15:25-28) O athu a-nda kala polondo phala ku a tendala, kioso Satanaji kia-nda mu jituna ku dikungu ki di moneka hole. Kioso kia-nda bhita o kizulukutu kiki, Kristu ua-nda bula o mutué ua kinhoka kiki kia iibha, Satanaji. (Dim. 3:15; Dij. 20:3, 7-10) Maji o athu a fiiele, a zola Jihova, a-nda tambula mabesá avulu. Se-ku izuelu ia mukuá i beta ku jimbulula o mabesá enhá kála o izuelu íii i tu sanga mu divulu dia Loma 8:21, kuila, o athu a fiiele a-nda \"bokona mu ufolo ua fuma, ua an'a Nzambi.\"\n23, 24. (a) Mukonda diahi tu tena kuzuela kuila o ikanenu ia Nzambi ia-nda di kumbidila muene? (b) Ihi i ua-nda bhanga?\n23 O ikanenu íii ki njozi ngó kana. Sé phata Jihova ua-nda kumbidila o kizuelu kiê! Mukonda diahi? Lembalala o izuelu ia Jezú i tua di longo mu kibatulu kia dianga kia divulu didi. Muéne ua longo o akaiedi'ê o ku samba: \"Utuminu ué uize. Vondadi ié a i bhange bhoxi, kala kiala ku i bhanga ku diulu.\" (Mat. 6:9, 10) O Utuminu ua Nzambi ki ibanzelu ia athu kana. O Utuminu ua Nzambi kidi muene! Uene ua mu tumina kiá ku diulu. Katé lelu, o Utuminu ua Nzambi ua mu kumbidila o vondadi ia Jihova mu kilunga kia Jikidistá mu maukexilu avulu. Mukonda dia kiki, tu tena ku dielela kuila ikanenu ioso ia Jihova, ia-nda di kumbidila kioso o Utuminu ua Nzambi kia-nda mateka o kutumina o ixi ioso!\n24 Sé phata, tuejiia kuila o Utuminu ua Nzambi ua-nda kuiza. Tuejiia kuila izuelu ioso i tunda mu kanu dia Jihova ia-nda di kumbidila. Mukonda diahi tu zuela kiki? Mukonda O UTUMINU UA NZAMBI UA MU TUMINA KIÁ! O kibhuidisu ki tua tokala o ku bhanga, kienhiki: 'O kuila o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina o muenhu uami?' Tu bhange ioso mu ku belesela o itumu ia Utuminu iú kindala phala tu tambule o mabesá ku hádia ni hádia!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ikanenu\/vondadi-ia-nzambi-mu-ixi\/","date":"2020-09-26T22:42:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00052.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3556,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"XINGANEKA kuila ua mu kuenda njila anga u bhanga kijimbuete ku vizinhu iê mu ku mu menekena. Mu ku bhita ithangana, u mona kuila muéne ua mu tala kiavulu eie ni muiji uê. Muéne u ku bhanga ué kijimbuete mu ku tambuijila. Muéne u zuela: \"Nga mesena ku kuibhula kima. Mukonda diahi enu ki mu difu ni athu a mukuá?\" Eie anga u muibhula: \"Ihi i ua mesena o kuijiia?\" Muéne u ku vutuila: \"Enu mu Jimbangi ja Jihova, ki kiene? Enu ki mu difu ni athu a mukuá. Enu ki muene mu di bunda ni jingeleja ja mukuá—ki muene mu bhanga fesa mu izuua ia ku nhoha, ki muene mu di ta mu maka a jinguvulu né kuia mu ita. Ki muene mu buakula. O muiji uê uala ni ukexilu uambote. Ihi iene mu mi kuatekesa ku kala mu athu ambote mu maukexilu avulu?\"\nO kitambuijilu kia kibhuidisu kiki, kienhiki: Tuene mu kaiela o itumu ia Utuminu ua Nzambi. Kuma Jezú, Sobha ietu, muéne ua mu tu zelesa. Muéne ua mu tu kuatekesa o ku kaiela o makanda mê, phala tu kale tu athu engi ku mundu iú ua iibha. Ku mbandu íii, tua-nda mona kiebhi o Utuminu ua Mexiia kiene mu zelesa o mundu ua Nzambi mu nzumbi, mu ku kala ni ukexilu uambote ku muenhu ni kua longa ku bhanga kiambote o ima—phala ku bhana kijingu kua Jihova.\nIN THIS SECTION\nKIBATULU 10\nO fesa ia uvualukilu ua Jezú ni dikulusu, a difu mu ihi?\nKIBATULU 11\nO mabhitu a mono Izekiiele mu kisuma kiala ni kilomboluelu kia dikota phala o mundu ua Nzambi tundé ku muvu 1914.\nKIBATULU 12\nO Bibidia ki i zuela kuila o kavuanza ki ka sokela ni ku sokejeka kiambote o ima maji ia londekesa kuila o kavuanza ki ka sokela ni ku tululuka. Mukonda diahi? Kiebhi o kitambuijilu kia tokala o Jikidistá joso lelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/itumu\/","date":"2020-09-26T22:46:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00130.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":309,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.395,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Phala kutena kutula o \"Njimbu Iambote,\" ku \"athu oso a tungu mu ngongo, ku ifuxi ioso, madimi ni madiembu,\" tuene mu lungulula mu 750 ja madimi ndenge. (Dijingunuinu 14:6) Kiebhi ki tua mu tena o kubhanga o kikalakalu kiki kia bhonzo? Tu tena kubhanga kiki ni kikuatekesu kia athu a dibhakula mu vondadi iâ phala kulungulula o madivulu ku mundu uoso\nO milongi ia dianga iene mu kingileji. O Kibuka kia Utuminu a langa o kikalakalu kia kusoneka o madivulu ku mundu uoso. O kididi kiki kia kusoneka o madivulu, a uana o ikalakalu mu jifiliale ja mukuá ku mundu uoso, kuala ué ni asoneki. Mukonda kuala ibuka iavulu ia asoneki, ki bhangesa kuila, tu soneka maka mu ukexilu u uabhela o athu oso a mesena kutanga o maka enhá.\nO milongi a i tumikisa ku akua kulungulula. Kioso kia zubha ku i soneka, ni ku i tala kiambote a i tumikisa ku ibuka ia kulungulula bhu kaxi ka ji komputadolo ku mundu uoso. O ibuka íii i lungulula, i tala kiambote ni ku i bhitulula ni kumona se iala muene kiambote. Ene a bhanga ioso phala ku i lungulula ni kuiuka kuoso kála kia 'tokala o maka a kidi' mu dízui dia kingileji phala o dízui dia uvualukilu.\nO ji komputadolo ji kuatekesa kubhanga o ikalakalu íii ni lusolo. Maji o komputadolo i tena kubhanga ikalakalu iavulu ni lusolo ki i beta-kota o asoneki ni alunguludi ndenge. Maji iene i tena kukalakala ni lusolo, se a ta-mu o dicionário, dia madimi avulu ni milongi ia ku tokuesa. O Jimbangi ja Jihova ala ni makina i soneka madimi avulu a ixana (MEPS) mu makina íii, a ta-mu o milongi mu madimi avulu, kioso ki i tunda, kala divulu mu dimi diê.\nMukonda diahi tua mu bhanga o nguzu íii né muéne phala kusoneka madivulu mu madimi ka a zuela ku athu avulu? Mukonda íii iene o vondadi ia Jihova \"kuila athu oso a bhuluke, eze mu kuijiia o kidi.\"\nKiebhi kia soneka o madivulu metu?\nMukonda diahi tua mu soneka o madivulu metu mu madimi avulu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/madivulu-o-soneke-ni-o-lungulule\/","date":"2020-09-22T22:06:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400206763.24\/warc\/CC-MAIN-20200922192512-20200922222512-00275.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":344,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.334,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu Kididi kia Ubhezelu, tu di longa o milongi ia Bibidia ia lungu ni Utuminu ua Nzambi\nIdidi mua bhanga o ubhezelu ua kidi mu madiembu. Mu ididi íii, a bhanga-mu ué o iônge phala kuia mu sidivisu ia kuboka o njimbu iambote. (Matesu 24:14) O Ididi ia Ubhezelu ki i difu, kala kididi kiala ni kídifua kiê, maji ioso ididi iambote, mu kididi kimoxi, a tena ku diongeka-mu ilunga iavulu. Ku mivu ia bhiti tua tungu ididi iavulu ia ubhe (kala kizuua ididi itanu) phala o ilunga ietu ia mu dibandekesa, i kale ni ididi ia fuama. Kiebhi kia tena kutunga o ididi íii?\nO ididi íii, a i tunga ni kitadi kia sangela. Mu ididi ioso ia ubhezelu, saí-mu kaxa ia ku sangela, phala ku Tunga o Ididi ia Ubhezelu ku Mundu Uoso. O kitadi kiki, kia sangela a ki tumikisa ku filiiale phala ku ki bhaka kioso, o ilunga kia ki bhindamena kutunga Ididi ia Ubhezelu, o filiiale u bhana o kitadi kiki.\nO athu a tunga o ididi íii, athu a ukexilu uoso a di bhakula mu vondadi iâ sé ku a futa. Mu jixi javulu muala Ibuka i Tunga o Ididi ia Ubhezelu. O ibuka íii, aia ilunga ni ilunga mu tunga o ididi íii, né muene kioso ki ku bhinga ku kuatekesa o jiphange ja mukua ku maxokololo a ixi ienioió. Mu jixi jengi muala ibuka ia kutunga mu madiembu (Comissões Regionais de Construção) a o solo phala kubhana o kikalakalu kia kukala kupholo mu ku tunga o Ididi ia Ubhezelu. O tufunga ala ni ufunu ua kutunga, a kala kupholo kioso kia mu tunga o kididi kia Ubhezelu katé kia ki zubha ni jiphange ja di bhakula a kuatekesa uá. Kioso kia tunga, o jiphange a tokala ku kilunga kieniókio ene a tokala ku beta-kota mu ku kuatekesa. O nzumbi ia Jihova, ni nguzu i bhanga o jiselevende jê, i bhangesa kuila a tena kutunga o ididi íii.\nMukonda diahi o ididi ietu ia kubheza, a ixana Ididi ia Ubhezelu?\nKiebhi kia tena kutunga o Ididi ia Ubhezelu ku mundu uoso?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/kididi-kia-ubhezelu\/","date":"2020-09-22T22:25:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400206763.24\/warc\/CC-MAIN-20200922192512-20200922222512-00163.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.383,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nO mundu ua Nzambi u bhana valolo iavulu ku dijina dia Nzambi\nMU KIZUUA 2 kia mbeji ia Kaiiadi ua muvu 1947, kia Tersa mu kamene, o kibuka kiofele kia jiphange a a undu akexile ku Betele ia Brooklyn, Nova York, a mateka o ku bhanga kikalakalu. Kiexile kikalakalu kia dikota, maji o jiphange a suluka ni kikalakalu kieniókio ku 12 dia mivu.Mu Lumingu mu kizuua kia 13 kia mbeji ia Katanu ua muvu 1960, ene a zubha o ku lungulula o kibatulu kia sukina kia Bibidia.Mu ku bhita mbeji jitatu, mu kizuua kia 18 kia mbeji ia Kanake ua muvu 1960, o Phange Nathan Knorr ua londekesa o mbandu ia sukina ia Bibidia, Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas mu kiônge kia dikota kia bhitile mu mbanza ia Manchester, Inglaterra. O mulongexi ua zuela o ima ia mesenene o kuzuela athu oso akexile mu kiônge muenhomo, muéne uambe: 'Lelu kizuua kia ku sanguluka phala o Jimbangi ja Jihova ku mundu uoso!'Saí kima kia bhangesa kuila, o Bibidia ioio ia ubhe i bheka ku sanguluka kua dikota—iene i tumbula kiavulu o dijina dia Nzambi.\n1, 2. Kiebhi o Bibidia, Tradução do Novo Mundo, i zangeleka o dijina dia Nzambi?\n2 Bibidia javulu ki jene mu tumbula o dijina dia Nzambi. Maji o selevende ja a undu kua Jihova, a ditunu o ndunge ia Satanaji ia ku jimuna o dijina dia Nzambi ku muxima ua athu. Mu dimatekenu dia Bibidia, Tradução do Novo Mundo, a ilondekesa mu kizuua kieniókio, a soneka-mu kiki: \"O kima kia beta kota mu Bibidia íii, o ku vutula o dijina dia Nzambi mu ididi iê ia tokala.\" Mu kidi, o Bibidia, Tradução do Novo Mundo, i tumbula o dijina dia Nzambi, Jihova 7.000 a ji veji ndenge. O Bibidia íii iene mu zangeleka kiavulu o dijina dia Nzambi—Jihova!\n3. (a) Ihi ia tendela o jiphange jetu ia lungu ni dilomboluelu dia dijina dia Nzambi? (b) Kiebhi ki tua tokala o ku tendela o divulu dia Makatukilu 3:13, 14? (Tanga o kitutu: \"O Dilomboluelu Dia Dijina Dia Nzambi.\")\n3 M'ukulu o Adilongi a Bibidia a tendela kuila o dijina dia Nzambi dilombolola: \"Eme kala-dia-kala.\" (Mak. 3:14) Kienhiki, O Mulangidi ua 1 ua mbeji ia Katatu ua muvu 1926, uambe: O dijina dia Nzambi dilombolola kuila Nzambi, . . . Kale ni dimatekenu né disukilu.\" Maji kioso o alunguludi kia mateka ni kikalakalu kia ku lungulula o Bibidia, Tradução do Novo Mundo, Jihova ua kuatekesa o mundu uê ku tendela kuila o dijina diê ki dilombolola ngó kuila se-ku muthu ua mu bhange, maji dilombolola ué kuila muéne u kumbidila ioso ia kanena. Ene a di longo kuila o dijina dia Nzambi mu kidi dilombolola: \"Muéne u Bheka ioso ia Mesena o ku Bheka.\" Muéne ua bhange o ngongo ioso ni ioso iala-mu iu ua bhange hanji ima phala o vondadi iê ia lungu ni ixi i di kumbidile. Maji mukonda diahi kima kiambote ku zangeleka o dijina dia Nzambi ni kiebhi ki tu tena o ku di bhanga kiki?\nO ku Zela Kua Dijina Dia Nzambi\n4, 5. (a) Ihi i tu bhinga kioso ki tu samba: 'Dijina diê a dixile?' (b) Kiebhi ni thembu kuxi Nzambi kia-nda zelesa o dijina diê?\n4 Jihova ua mesena kuila o dijina dia Nzambi a di zangeleke. Mu kidi, o kima kia dianga kia mesena muéne o ku zelesa o dijina diê kala kia londekesa Jezú mu ibhingilu ia dianga ia bhange muéne mu musambu uê, muéne uambe: 'dijina diê a dixile.' (Mat. 6:9) Mu ku samba kiki, ihi i tua mu bhinga?\n5 Kala ki tua di longo mukibatulu kia divulu didi, o kibhingilu 'dijina diê a dixile,' kima kimoxi ku ima itatu ia bhingi Jezú mu musambu uê ua lungu ni vondadi ia Jihova. O ibhingilu iiadi ia mukuá, ienii: 'Utuminu uê uíze. Vondadi iê a i bhange.' (Mat. 6:10) Kienhiki, kala ki tuene mu bhinga kua Jihova phala ku bhangesa o Utuminu uê ku kumbidila o vondadi iê, tua tokala ué ku bhinga kua Jihova phala ku zelesa o dijina diê. Kiki kilombolola kuila, tua mu bhinga Jihova phala ku bhanga kima phala ku zelesa o dijina diê ku makutu oso ene ku mu tatela tundé ku Edene. Kiebhi kia-nda divua Jihova se tu samba kiki? Muéne u zuela: 'Eme-phe nga-nda zelesa o dijina diami dionene dio sebhulule ku akua ifuxi.' (Ize. 36:23; 38:23) Ku Alumajedone, kioso muéne kia-nda zubha ni kuiibha kuoso, Jihova ua-nda zelesa o dijina diê bhu pholo ia athu oso.\n6. Kiebhi ki tu tena ku zelesa o dijina dia Nzambi?\n6 Tundé ukulu, Jihova uene mu kuehela o jiselevende jê ku zelesa o dijina diê. Mu kidi, etu ki tu tena ku bhangesa kuila o dijina dia Nzambi di beta dingi mu ku zela. Mukonda diene dia zele kiá kinene mba dijina dikola mu maukexilu oso. Kienhiki-phe kiebhi ki tu tena o ku di zelesa? Izaia u zuela: 'Jihova dia Ilômbo ieta—muéne mua tokala ku mu mona kala muthu ukôla.' Jihova ua zuela ia lungu ni mundu uê: \"Dijina diami a ka di kôlesa, . . . Nzambi dia Izalaiele a kà mu kala ni uôma.\" (Iza. 8:13; 29:23) Kienhiki, tu zelesa o dijina dia Nzambi mu ku di zangeleka mu'axaxi ka majina a mukua ni mu ku xila o dilomboluelu diê ni ku kuatekesa o athu ku mona o dijina didi kala dijina dikola. Tu londekesa kuila tuala ni uôma ua kidi ua dijina dia Nzambi kioso ki tu londekesa ku muenhu uetu kuila tua xikina Jihova kala Mutumini uetu ni ku mu belesela ni muxima uetu uoso.—Jisa. 3:1; Dij. 4:11.\nKu Kala Polondo Phala Kuambata o Dijina Dia Nzambi ni ku di Zangeleka\n7, 8. (a) Mukonda diahi kua bhiti thembu iavulu phala o mundu ua Nzambi kua exana mu dijina diê? (b) Ihi i tua-nda di longa kindala?\n7 Lelu o jiselevende ja Nzambi ene mu tumbula o dijina dia Nzambi mu madivulu mâ tundé ku muvu ua 1870. Mu kifika, O Mulangidi ua Zione ua mbeji ia Kakuinhi ua muvu 1879 ni divulu dia kuimba, a di bhange ku muvu uenhó, dia tumbula o dijina dia Nzambi. Maji Jihova ande dia kuehela o mundu uê ku a exana ku mundu uoso mu dijina diê dikola, muéne ua mono kuila ene exile mu belesela o itumu iê. Kiebhi Jihova kia pelepalala o Adilongi a Bibidia phala kuambata o dijina diê?\n8 Se tu vutuka ku disukilu dia muvu 1800 ni ku dimatekenu dia muvu 1900, tua-nda tena ku mona kiebhi Jihova kia kuatekesa o mundu uê ku tendela kiambote o kidi kia lungu ni dijina diê. Tua-nda di longa ima itatu ia lungu ni kidi kiki.\n9, 10. (a) M'ukulu mukonda diahi o Mulangidi ua kexile mu bhana valolo iavulu kua Jezú? (b) Ihi ia bhiti tundé ku muvu 1919 ndu ku pholo ni disukilu diahi? (Tanga ué o kitutu \"Kiebhi o Mulangidi Kiene mu Zangeleka o dijina dia Nzambi.\")\n9 Kia dianga, o jiselevende ja Jihova a tendela kiambote o valolo ia dijina dia Nzambi. Mu dimatekenu o Adilongi a Bibidia a mono o kukula kua Jezú kala o ulongelu ua beta dingi kota mu Bibidia. Kiki kia kuatekesa o athu ku tendela se mukonda diahi o Mulangidi ua zuelele kiavulu maka alungu ni Jezú. Mu kifika, mu muvu ua dianga kia bhange o kadivulu, o Mulangidi ua tumbula o dijina dia Jezú kuinhi dia ji veji, o dijina dia Jihova ndenge. Mu kuzuela ia lungu ni Adilongi a Bibidia m'ukulu, O Mulangidi ua 15 ua mbeji ia Katanu ua muvu 1976, uambe kuila, ene \"a bhanene valolo iavulu\" kua Jezú. Maji mu ku bhita thembu, Jihova ua a kuatekesa ku mona o valolo i bhana o Bibidia mu dijina dia Nzambi. Kiebhi kia divu o Adilongi a Bibidia? Bhenge-bhenge tundé ku muvu 1919, o Mulangidi u tua tumbula kiá, uambe dingi, \"Ene a mateka ku bhana dingi kijingu kua Tata ia diulu ia Mexiia, Jihova.\" Tundé ku muvu 1919 ndu ku muvu 1929, O Mulangidi ua tumbula o dijina dia Nzambi, 6.500 a ji veji ndenge!\n10 Mu ku bhana o kijingu kia tokala ku dijina dia Jihova, o jiphange jetu alondekesa o henda iâ ku dijina dia Nzambi. Kala Mozé m'ukulu, ene a mateka o 'ku fumanesa o dijina dia Jihova.' (Mate. 32:3; Jisá. 34:3) Kala kia ki kanene mu Mikanda Ikola, Jihova ua mono o henda iâ ku dijina diê iu ua a besoala.—Jisá. 119:132; Jihe. 6:10.\n11, 12. (a) Kiebhi o madivulu metu kia lungulula kioso kia bhiti o muvu 1919? (b) Ihi ia kexile mu londekesa Jihova ku jiselevende jê ni mukonda diahi?\n11 Kia kaiiadi, o Jikidistá ja kidi a tendela kiambote o kikalakalu kia a bhana Nzambi. Kia bhiti o muvu 1919, o jiphange a a undu akexile ku pholo a tokuesa kiambote o divulu dia Izaia. Mu ku bhita kithangana, o milongi mu madivulu metu a i lungulula. Mukonda diahi o milongi ioio ia di bhangele 'kúdia mu ola ia tokala?'—Mat. 24:45.\n12 Ande dia muvu 1919, O Mulangidi ka jimbuluile luua o izuelu ia Izaia, iambe: \"'Enu mu jimbangi jami,' kiene o kizuelu kia Jihova, 'selevende iami, nga mu solo.'\" (Tanga Izaia 43:10-12.) Maji kioso kia bhiti o muvu 1919, o madivulu metu a mateka o ku jimbulula o izuelu ioio mu ku suínisa o jiphange a a undu ku bhanga o kikalakalu kia a bhanene Jihova—O ku bhana umbangi ua lungu ni muéne. Tundé ku muvu 1925 ndu ku muvu 1931, o divulu dia Izaia kibatulu 43 a di jimbulula mu 57 a ji veji mu kadivulu, Mulangidi ni kulondekesa kuila o izuelu ia Izaia ia lungu ni Jikidistá ja kidi. Ku mivu ienioió, Jihova ua kexile mu londekesa ku jiselevende jê o kikalakalu kia tokalele o ku bhanga. Mukonda diahi? Phala kua a 'mona se kala ni kikuma.' (1 Tim. 3:10) Ande dia kuambata o dijina dia Nzambi, o Adilongi a Bibidia a tokalele kulondekesa kua Jihova mu ibhangelu iâ kuila ene exile muene Jimbangi jê.—Luka 24:47, 48.\n13. Kiebhi o Mak'â Nzambi kia londekesa o kima kia beta dingi o kota?\n13 Kia katatu, o mundu ua Jihova ua tendela o valolo ia ku zelesa o dijina dia Nzambi. Ku muvu 1920, ene a tendela kuila o ku zelesa o dijina dia Nzambi, o kima kia beta dingi o kota. Kiebhi o Mak'â Nzambi kia londekesa o kidi kiki? Tu mone phangu jiiadi. Kima kiahi kia bhangesa Nzambi ku bhulula akua Izalaiele mu Ijitu? Jihova uambe: 'Phala o dijina diami di fumane mu ngongo.' (Mak. 9:16) Ni mukonda diahi Jihova ua loloka akua Izalaiele kioso ene kia mu bhukumukine? Jihova uambe dingi: \"Nga ki bhangela ngoho o henda i nga kuatela o dijina diami.\" (Ize. 20:8-10) Ihi ia di longo o Adilongi a Bibidia ku misoso íii ia Bibidia ni ia mukua dingi?\n14. (a) Ku disukilu dia muvu 1920, ihi ia tendela o mundu ua Nzambi? (b) Kiebhi o milongi ia ubhe ia tambula o Adilongi a Bibidia kia a suínisa mu kikalakalu kia kuboka? (Tanga ué o kitutu: \"O Kima ki tu Bhangesa o ku Boka.\")\n14 Ku disukilu dia muvu 1920, o mundu ua Nzambi ua tendela o dilomboluelu dia izuelu ia tangele Izaia 2.700 ja mivu ku dima. Kia lungu ni Jihova, Izaia uambe: 'Kiene ki uendesa o mundu uê phala ku jingisa o dijina diê.' (Iza. 63:14) O Adilongi a Bibidia a tendela kuila o kima kia dianga, ki kiexile o ubhulukilu uâ, maji o ku zelesa o dijina dia Nzambi. (Iza. 37:20; Ize. 38:23) Ku muvu 1929, o divulu, Profecia dia jimbulula o kidi kieniókio, mu kuzuela: \"O dijina dia Jihova, o kima kia beta dingi o kota mu ngongo.\" O ku tendela kiambote o milongi íii ia ubhe, ia suínisa dingi o jiselevende ja Nzambi mu ku bhana umbangi ua lungu ni Jihova ni ku zelesa o dijina diê ku makutu oso.\n15. (a) Ku muvu 1930, ihi ia tambula o jiphange jetu? (b) Thembu iebhi ia bhixile?\n15 Ku muvu 1930, o jiphange jetu a tendela kiambote o valolo ia dijina dia Nzambi ni kikalakalu kia a bhanene Nzambi, a tendela uá o maka alungu ni ungana ua Nzambi. O kithangana kia Nzambi ku bhana ku jiselevende jê o ujitu ua kuambata o dijina diê, kia bhixile kiá. Phala ku tendela kiebhi kiki kia bhiti, tu di longe ima ia bhitile m'ukulu.\nJihova ua Solo Athu 'Phala Kuambata o Dijina Diê'\n16. (a) Kiebhi Jihova kiene mu zangeleka o dijina diê? (b) M'ukulu, a nanhi ambatele o dijina dia Nzambi?\n16 Jihova u zangeleka o dijina diê mu ku kala ni mundu uambata o dijina diê mu ixi. Tundé ku muvu 1513 A.K.K. o akua Izalaiele exile o Jimbangi ja Jihova. (Iza. 43:12) Maji ene a lueza mu ku kumbidila o kikutu kiâ ni Nzambi, ku muvu 33 K.K., a zange o ukamba uâ ni Nzambi. Mu ku bhita ithangana, Jihova 'ua mono athu a ifuxi ioso, iu ua katula-mu mundu phala kuambata o dijina diê.' (Ika. 15:14) O mundu uenhó ua ubhe ua kituka 'Izalaiele ia Nzambi,' akaiedi a Kristu a a undu a tundu mu ifuxi ioso.—Nga. 6:16.\n17. Ndunge iebhi Satanaji ua ditundu na-iu kiambote?\n17 Ku muvu 44 K.K., o maxibulu a Kristu 'a exanene mu dijina dia Jikidistá.' (Ika. 11:26) Mu dimatekenu, ki kuexile athu a exanene mu dijina dienhódio, mukonda dia tokalele ngó ku Jikidistá ja kidi. (1 Phe. 4:16) Maji kala kia londekesa Jezú mu kifika kia jimbutu jambote ni jimbundu ja iangu, Satanaji ua di tundu kiambote mu ndunge iê ia ku bhangesa kuila katé muene ni ió akexile mu zuela kuila a mu kaiela Jezú, a exana uá Jikidistá. Kienhiki, ku mivu iavulu, o Jikidistá ja kidi ka di tungula mu kaxi ka Jikidistá ja makutu. Maji kiki kia mateka o ku lunguluka mu \"kithangana kia ku bhongolola,\" kia mateka ku muvu 1914. Mukonda diahi? Mukonda o ji-anju a mateka o ku tungula o Jikidistá ja makutu mu kaxi ka Jikidistá ja kidi.—Mat. 13:30, 39-41.\n18. Ihi ia kuatekesa phange jetu ku mona kuila a bhingile dijina diéngi?\n18 Kioso kia solo o kimbadi kia fiiele ku muvu 1919, Jihova ua kuatekesa o mundu uê ku tendela o kikalakalu kia a bhanene. Ene a mono kuila o kikalakalu kia ku boka nzo ni inzo ki a tungula mu kaxi ka Jikidistá joso ja makutu. Kioso kia tendela o maka enhá, a mono kuila o dijina, \"Adilongi a Bibidia\" ki di kexile mu a tungula kiambote mu kaxi ka jikidistá ja makutu.O kima kia dianga kia tokalele o ku bhanga ku muenhu uâ, ki kiexile ngó o ku di longa o Bibidia, maji ku bhana umbangi ua lungu ni Nzambi, ku jingisa ni ku zangeleka o dijina diê. Kienhiki, a tokalele ku a exana mu dijina diebhi phala kulondekesa o kikalakalu kia kexile mu bhanga? O kibhuidisu kiki a ki tambuijila ku muvu 1931.\n19 Ku mbeji ia Kavua ia muvu 1931, 15.000 dia Adilongi a Bibidia a bhixila mu kiônge kia dikota mu Columbus, Ohio, E.U.A. Mu ku mona o minangu ia kiônge kia dikota, ene a diuanene isunji mu ku mona o ijimbuete iiadi J ni W—ia kexile ku thandu dia papela ia minangu.Ene akexile mu dibhuidisa: 'O ijimbuete íii ilombolola ihi?' Saí athu akexile mu zuela kuila, ilombolola, 'Tala ngó'; a mukua, 'Kinga ngó.' Kienhiki, mu kizuua kia 26 kia mbeji ia Kavua, o Phange Joseph Rutherford uambe: \"tua mesena kuila athu a tuijiia ni ku tuixana mu dijina dia Jimbangi ja Jihova.\" Mu kithangana kieniókio, athu oso mu kiônge a tendela o dilomboluelu dia ijimbuete iiadi—ia lombololuele Jimbangi ja Jihova, dijina dia tundu mu divulu dia Izaia 43:10.\n19, 20. (a) Ngolokela iebhi ia ku sanguluka a i bhana ku muvu 1931? (b) Kiebhi kia divu phange jetu mu maka alungu ni dijina dia ubhe dia tambuile?\n20 Athu oso a xikamene mu kiônge kieniókio a di kola ni dízui dia suína ia a sakidila. Mu kaxi ka mutelembe ua ifofo, athu oso ku mundu evu o ku sanguluka kua athu akexile mu kiônge mu mbanza ia Columbus! Ernest ni Naomi Barber mu ixi ia Austrália ua di lembalala: \"Kioso o jiphange ku América kia sanguluka, o jiphange mu mbanza ia Melbourne emana, ia a suluka ni ku sakidila. Nuka tua-nda jimba o kizuua kieniókio\" *\nO Dijina Dia Nzambi a mu di Zangeleka ku Mundu Uoso\n21. Kiebhi o dijina dia ubhe dia suínisa o kikalakalu kia kuboka?\n21 O ku kala ni dijina dia tundu mu Mikanda Ikola, ia bhana nguzu ku Jiselevende ja Nzambi phala ku bhanga o kikalakalu kia kuboka. Edward ni Jessie Grimes, makaza exile aboki a katunda mu ixi ia Estados Unidos akexile mu kiônge kia dikota kia bhiti ku muvu 1931 mu mbanza ia Columbus, ambe: \"Tua tundu kubhata kala tu Adilongi a Bibidia, maji tua vutuka kala tu Jimbangi ja Jihova. Tua sangulukile kiavulu mu ku kala ni dijina dieji tu kuatekesa ku zangeleka o dijina dia Nzambi ietu.\" Kioso kia bhiti o kiônge kieniókio, saí Jimbangi a sange ndunge ia ubhe ia ku zangeleka o dijina dia Nzambi. Kioso kia kexile mu bhixila ku mabhata a athu, akexile mu bhana kalatá ni njimbu: \"Ngi Mbangi ia JIHOVA, nga mu boka o Utuminu ua JIHOVA Nzambi ietu.\"Mu kidi, o mundu ua Nzambi ua sangulukile kiavulu mu ku kala ni dijina dia Jihova, ni kuila ene akexile polondo phala ku boka o dilomboluelu dia dijina didi ku ididi ioso katé ku maxokololo.—Iza. 12:4.\n\"Tua tundu kubhata kala tu Adilongi a Bibidia, maji tua vutuka kala tu Jimbangi ja Jihova\"\n22. Ihi ilondekesa kuila o mundu ua Nzambi uala ni dijina diala ku thandu dia majina oso?\n22 Kua bhiti mivu iavulu phala Jihova ku bhangesa o phange jetu a a undu kuambata o dijina diê. Tundé ku muvu 1931, o kuila Satanaji uene mu tena ku katula o dijina dia mundu ua Nzambi? O kuila uene mu fidisa o athu ku tu tungula mu kaxi ka jingeleja ja makutu? Kana! Mu veji dia kiki, o dijina dietu, Jimbangi ja Jihova, dia di tungula mu kaxi ka majina oso. (Tanga Mikeia 4:5; Malakiia 3:18.) Athu lelu a tuijiia kiambote mu dijina dia Nzambi ni kuila muthu uoso-uoso u tumbula o dijina didi, a mu ixana Mbangi ia Jihova. O jingeleja ja makutu ka mu tena ku ta mua vundu o Ubhezelu ua kidi ua Jihova, 'ua dizangeleka ku thandu dia milundu ioso, u beta-kota mu ku leka, o tu milundu tuoso ndenge.' (Iza. 2:2) Lelu, o ubhezelu ua Jihova ni dijina diê dikola a mu di zangeleka ni kidi kioso.\n23. Kala kilondekesa o divulu dia Jisálamu 121:5, kidi kiahi kia lungu ni Jihova ki tu suínisa kiavulu?\n23 Kisangusangu kia dikota kuijiia kuila Jihova ua-nda tu kudila ku izukutisu ia Satanaji! (Jisá. 121:5) Ni muxima uoso tuimba kala o mukua Jisálamu: \"Ixi ioso i zediua, avu Jihova kuma Nzambi iâ, ni mundu uoso ua solo muene, kuma undundu uê.\"—Jisá. 33:12.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kidi\/ku-zelesa-dijina-dia-nzambi-jihova\/","date":"2020-09-28T22:58:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600401614309.85\/warc\/CC-MAIN-20200928202758-20200928232758-00216.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3013,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kana ku batula jinga maka kala ki mwa fika, inda mu batula mu kidi.\"— NZWÁ 7:24 7:24.\nMIMBU: 142,123\n1. Ihi ya kanena Izaya yalungu ni Jezú, ni mukonda dyahi o kikanenu kiki ki tu swinisa?\nO KIKANENU kya Izaya kya lungu ni Jezú, ki tu swinisa, ki tu bhana kidyelelu. Izaya wa kanena kwila, Jezú \"[keji] xikina kufundisa mulonga kala kya u mono ku mesu mê, kaxikina we kubazela kima kyevu ngó ku mátwi mê,\" weji \"fundisa jingadyama ni kidi kyoso.\" (Izaya 11:3, 4) Mukonda dyahi kwijiya o kidi kiki, ku tu swinisa? Mukonda twala ku mundu wezala ni katungu. Ku mundu yu, o athu a fundisa akwa bhu kaxi ka ima ya tena kumona. Mu kidi etu twa bhindamena o mufundixi wa kidi Jezú, yo ka-nda tu fundisa bhu ka ima i moneka ku mesu!\n2. Ihi ya tu tendelesa kubhanga Jezú? Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?\n2 Izuwa yoso twene mu sota kwijiya o idifwa ni ukexilu wa akwetu. Maji etu twa akwa ituxi, ki twa yuka kala Jezú, mu kiki o ixinganeku yetu ki ya yuka. Ki kubhonzo ku tu funyisa mu ima i tu mona. Maji Jezú wa tendelesa: \"Kana ku batula jinga maka kala ki mwa fika, inda mu batula mu kidi.\" (Nzwá 7:24) Jezú wa mesena kwila, tu kayela o phangu yê, mwene kexile mu fundisa akwâ bhu kaxi ka ima i moneka kupholo. Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga mawukexilu atatu a tena kufunyisa o ukexilu u tu tala akwetu: o kikonda mba ixi mwa mu vwalela, se ngadyama mba m'vwama, ni kitala. Mu jipondo jitatu jiji, twa-nda dilonga kyebhi ki tu belesela Jezú, mu veji dya kufundisa akwetu bhu kaxi ka ima i twa fika.\nKANA KUFUNDISA MUKWENU MUKONDA DYA KIKONDA MBA KIDIDI MWA MU VWALELA\n3, 4. (a) Mukonda dyahi Phetele wa lungulula o ukexilu wê wa kumona o athu kexile Jijude? (Tala o foto ya dyanga.) (b) Kidi kyebhi kya ubhe kya longo Jihova kwa Phetele?\n3 Xinganeka kyebhi kya divu Phetele kyoso kya mu tumu kuya ku Sezaleya ku dibhata dya Kolonelyu, kexile Jude! (Ikalakalu 10:17-29) Phetele wa kulu ni kixinganeku kya kwila, oso kexile jijudé, exile athu a xidi. Maji kwa bhitile ima ya lungulula o ixinganeku yê. Mu kifika, mwene wa mwene kisuma mu kutena kwa Nzambi. (Ikalakalu 10:9-16) Mu kisuma, Phetele wa mono kima kyedile kala dilasola dyonene dyexile mu tuluka ku dyulu, mwexile yama ya mawukexilu oso a xidi. Mwene wívwa dízwi dixi: \"Balumuka, Phetele, u jibhe, u dye!\" Phetele ni nguzu yoso wa ditunu lutatu. Mu veji yiyi, o dizwi dyambe: \"Kya zelesa Nzambi, eye ku ile wixi kyaxidi.\" Kyoso kya zubha kumona o kisuma, Phetele ka tendela ihi ya mesenene ku mu tangela o dízwi. Mu kusuluka, akunji a Kolonelyu a bhixila. O nzumbi ikola ya Nzambi, yendesa Phetele katé monzo ya Kolonelyu kumoxi ni yo a ile mu mu takana.\n4 Se Phetele wa kexile mu fundisa 'kala kya kexile mu banza,' mwene kejiya mu dibhata dya Kolonelyu. O Jijude kexile muya mu mabhata a athu kexile Jijude. Ihi ya bhangesa Phetele kuya? Sumbala mu ukulu wexile mu tala ni katungu; oso kexile Jijudé, o kisuma kya mono ki kilondekesu kya um bhana o nzumbi ikola, kya um bhangesa kulungulula o ixinganeku yê. Kyoso kya zubha kwivwa Kolonelyu, mwene wambe: \"Kya kidi kyene, nga mono kuma Nzambi kene ni kathombo ka athu. Maji ku akwa jixi joso, woso u mu xila mwène, hé u bhanga yoso ya yuka, Mwène u mu tambulula.\" (Ikalakalu 10:34, 35) O kixinganeku kya ubhe kiki, kya sangulukisa kyavulu Phetele ni Jikidistá joso mu thembu yoyo. Kyebhi?\nO kwila tu tena kukala ni ixinganeku ya katombo, né mwene se tu fika kwila, ki tu akwa katombo?\n5. (a) Ihi ya mesena Jihova kwila Jikidista joso a ki tendela? (b) Sumbala twejiya kya o kidi, ixinganeku yebhi itena kukala hanji ku muxima wetu?\n5 Bhu kaxi ka Phetele, Jihova wa kwatekesa o Jikidistá joso kutendela kwila Mwene ki mukwa katungu. Phala Jihova, o kikonda kyetu, o kididi mwa tu vwalela, o mwiji, mba dimi, ki kima. Se tu xila Nzambi, anga tu bhanga o mbote, mwene u tu xikina. (Ngalásya 3:26-28; Dijingunwinu 7:9, 10) Nange o maka yá eye wa a ejiya kyá. Ihi i twamba se wa kudila mu ixi mba mwiji wala ni kotombo? Né mwene se u banza kwila eye ki u mukwa katungu, o kwila u tena kukala ni ibazelu ya lungu ni katombo? Né mwene kyoso kya kwatekesa akwa kwila Nzambi ki mukwa katombo, mwene wa londekesele hanji katombo. (Ngalásya 2:11-14) Kyebhi ki tu tena kubelesela Jezú ni kudituna kufundisa akwetu mukonda dya ima i tu mona?\n6. (a) Ihi i twa tokala kubhanga phala kuxisa o katombo? Ihi ya londekesa o relatório ya phange wala ni mawijitu mu kilunga?\n6 Phala kutolola ixinganeku yoso ya lungu ni katungu, twa bhingi ku di tonginina. Twa bhingi we kusokesa o wendelu wetu ni yoso i twa dilongo mu Mak'a Nzambi. (Jisálamu 119:105) Tu tena we kwibhwidisa dikamba, se wa tale kya kifwa kya katombo mu dyetu, ki tu tena ku u mona ubheka wetu. (Ngalásya 2:11, 14) Nange tu tena kulondekesa ixinganeku ya lungu ni katombo, kate ki tu suka mu kwijiya kwila tu akwa katombo. Kiki kyene kya bhiti ni phange wa kexile ni ujitu. Mwene wa soneka mukanda phala kuzwela ya lungu ni dikaza akexile mu sidivisu ya thembu yoso ni nguzu yavulu. O diyala wa tokalele ku mwiji wa kexile mu mona o athu kala ka kexile ni valolo yavulu. O phange wa kexile ni ujitu, wa soneka ima yavulu yambote ya lungu ni munumi, maji wa te-ku o izwelu: \"Sumbala mwene wa tokala [ku mwiji yú] o ibhangelu yê ni ukexilu wa mwenyu wê u kwatekesa akwa kutendela kwila, [kutokala ku mwiji yú] ki kulombolola kukala ni ukexilu wa xidi, mwenyu wa hadi, kala kyene mu kala athu a tokala ku mwiji [yú].\" Ihi i tu di longa ku musoso yú? Né mwene se twala ni mawujitu avululu mu kilunga kya Jihova, twa tokala ku di tonginina ni kuxikina kitendelesu kyoso-kyoso ki tu kwatekesa kukatula ku muxima kixinganeku kyoso-kyoso kya katombo. Ihi dingi i tu tena kubhanga?\n7. Kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila etu \"twa jikula o mixima?\"\n7 Se 'twa jikula o mixima,' twa-nda katula o katombo ku muxima, ni tu bhinganesa-bhu o henda. (2 Kolindo 6:11-13) Eye wene mu sola ngo kukala ni athu a kikonda kya difu ni kye, atokala ixi imoxi, mwiji umoxi mba dimi dimoxi? Se kyene, fikisa kukala we ni athu amukwa. U tena kwixana jiphange a mawukexilu engi, phala ku kalakala na-u mu sidivisu ya kuboka. Utena kwa exana we phala ku dyongeka mba kujandala kubhata dyê. (Ikalakalu 16:14, 15) Bhofele-bhofele, o muxima we wa-nda kwizala ni henda, ki bhwa-nda kala kididi phala katungu. Kindala, twa-nda zwela ukexilu wengi, u tena ku tu bhangesa kufundisa akwetu 'kala ki twa fika.'\nKANA KUFUNDISA MUTHU MUKONDA DYA UMVWAMA MBA WADYAMA WE\n8. Ya lungu ni unvwama mba wadyama kufunyisa o ukexilu u tu tala akwetu, ihi i tu tena ku dilonga mu divulu dya Ijila 19:15?\n8 O m'vwama mba wadyama wa athu, u tena kufunyisa o ukexilu wetu wa kwa tala. O divulu dya Ijila 19:15 yamba: \"O ki mu fundisa kana kuzamena ngadyama, mba kusuwa muthu wonéne; mukwenu mu batwile mulonga wê kala kya fwama mu kidi.\" Maji kyebhi o m'vwama mba wadyama wa muthu, u tena kufunyisa ukexilu wetu wa ku mu tala?\n9. Kidi kyebhi kya soneka Somola? Ihi i tu longa o kidi kiki?\n9 Solomá wa soneka o izwelu yiyi, ya kidi: \"Ngadyama a mu zemba, katé ni ku jindandu jê kwene; maji o m'vwama-phe, makamba avula. (Jisabhu 14:20) O sabhu yiyi i tu longa ihi? Se tu kamba kudilanga, tu tena kumesena kubhanga ukamba ni jiphange ala ni kitadi kyavulu, o jingadyama kana. Mukonda dyahi kilwezu kufundisa athu bhu kaxi ka ima yala nayu, mba ya a kambe?\n10. Tiyaku wa dimuna o Jikidistá yalungu ni maka-hi?\n10 Se tu fundisa o jiphange mukonda dya kukala jingadyama mba jimvuwama, twa-nda bheka kudiwanuna mu kilunga. Kiki kya bhiti ni ilunga ya mukwa ku hama ya dyanga. Kyenyiki, Tiyaku wa bhingile kudimuna o Jikidistá ya lungu ni maka yá. (Tanga Tiyaku 2:1-4.) O kifwa kya ku di wanuna ki twa tokala kukyehela kubokona mu kilunga kyetu. Kyebhi-phe ki tu tena kufidisa o ukexilu wa kufundisa o athu bhu kaxi ka ima yala na-yu?\nTwa tokala kulenduka phala kuxikina kitendelesu ki tu kwatekesa kutonginina kixinganeku kyoso-kyoso kya katombo ki twala nakyu\n11. O kwila o jimbote jitena kufunyisa o ukamba wa muthu ni Jihova? Jimbulula.\n11 Twa tokala ku tala o jiphange wila kya a tala Jihova. O valolo ya muthu ku mesu a Jihova ki ijila mu kukala ngenji mba ngadyama. O ukamba wetu ni Jihova ki u lungu ni kukala ni kitadi mba ima yavulu. Mu kidi Jezú wambele kwila \"mukwa itadi ki mu bhonza, o kubokona mu Utuminu wa Dyulu. \" Maji mwene kambele kwila mukwa kitadi ka tena. (Matesu 19:23) Jezú wambele we: \"Mwa zediwa enu mu jingadyama, mukonda o Utuminu wa Nzambi wà kàla wenu.\" (Luka 6:20) Maji kiki ki kilombolola kwila jingadyama joso eji kwívwa Jezú ni kutambula mabesá. Kwexile jingadyama javulu ka kexile mu kayela Jezú. Kifwa, mu kidi, ki tu tena kufundisa o ukamba wa muthu ni Jihova bhu kaxi ka ima yala na-yu.\n12. Kitendelesu kyahi kibhana o Bibidya ku jimvwama ni ku jingadyama?\n12 Bhu kaxi ka mundu wa Jihova, twala ni jiphange jingadyama, amukwa jim'vwama. Maji enoso a zolo Jihova, a mu sidivila ni muxima woso. O Bibidya i tendelesa o jimvwama phala ka \"dyelele o jimbongo ja makutu'iji, ki ji tena ku bhandulula kima.\" (Tanga 1 Timote 6:17-19.) O Mak'a Nzambi a dimuna we o jiselevende joso ja Jihova, kikale ji m'vwama mba jingadyama kwila, kuzola o kitadi kilwezu kya dikota. (1 Timote 6:9, 10) Se tu mona o jiphange jetu kala kya a mona Jihova, ki twa-nda kwa fundisa bhu kaxi ka ima yala na-yu mba ya a kambe. Abha o ya lungu ni kitala kya muthu? O kwila tu tena kufundisa akwetu bhu kaxi ka kitala kyâ?\nKANA KUFUNDISA BHU KAXI KA KITALA\n13. Yalungu ni kuxila adyakime, ihi i tu longa o Bibidya?\n13 O Bibidya i tu tendelesa kyavulu kwila, twa tokala kuxila adyakime. Ijila 19:32 yamba: \"Ki u mona mukwa-jimvi, mu balumukine; o mwadyakime wa sunga-ku kyá, u mu jingisa; Nzambi yé mu xile jinge.\" O divulu dya Jisabhu 16:31 di tu tangela kwila o \"jimvi kitundu kya ujitu, se wala na-ju mu njila ya kuyuka.\" Phawulu wambela Timote kwila, ka tokalele ku kala ni katenda kwa adyakime, maji wa tokalele kwa xila kala ji tata jê. (1 Timote 5:1, 2) Sumbala Timote wexile ni mawujitu bhu kaxi ka jiphange a sungu-ku kya mu kitala, mwene wa tokalele ku londekesa henda ni kwa xila.\n14. Kithangana kyebhi kyene mu bhinga kubazela muthu, ne mwene se mwadyakime wetu?\n14 Abha se mwadyakime u ta kituxi mu lwelu, mba wenda ni ku swinisa akwa kubhanga kima kya zembe Jihova? Jihova ka-nda loloka muthu u ta kituxi mu lwelu, ne mwene se mwadyakime mba muthu a mu xila kyavulu. Tala o kitumu ki tu sanga mu divulu dya Izaya 65:20: \"O mukwa-ituxi né u kala ni ham'amivu, a kà mu bhubhidila mwene.\" Tu sanga kitumu kya mukwa kyadifu ni kiki, mu kisuma kya Izekiyele. (Izekiyele 9:5-7) Kinyiki-phe, etwenyoso twa tokala kuxila Jihova, o Mukulu-wa-Ndamba, sé kufula. (Daniyele 7: 9, 10, 13, 14) O woma ni kuxila Jihova, kwa-nda tu bhana nguzu ni kuswinisa phala ku bazela woso wa bhingi o kikwatekesu, ne mwene se mwadyakime kya.—Ngalásya 6:1.\n15. Ya lungu ni kuxila o minzangala, ihi i tu longa o phangu ya poxolo Phawulu?\n15 Se o phange munzangala? O kwila kiki kilombolola kwila ka tokala ku mu xila? Kana. Phawulu wa sonekena timote: \"Kana kwehela kwila bhu kala muthu u ku tènda mukonda dya undenge. Oso-phe a xikana, eye-mwène a bhane phangu, ni mu kuzwela, ni mu kudituma, ni mu henda, ni mu kuxikana ni mu kuzela.\" (1 Timote 4:12) Kyoso Phawulu kya soneka izwelu yiyi, nange Timote wexile ni 30 a mivu. Né kiki, Phawulu wa mu bhana ikalakalu yavulu. Ihi i tu dilonga? Ki twa tokala kufundisa phange ya munzangala mukonda dya kitala kyê. Xinganeka mu yoso ya bhangele kyá Jezú kyoso kyexile ni 33 a mivu!\n16, 17. (a) Sayi tufunga ene mu bhanga kyebhi kyoso ki kubhinga kusola jiphange kala akwatekexi a tufunga mba tufunga? (b) Kyebhi o ixinganeku yâ ni idifwa ya ixi ki yene mu diphupha ni milongi ya Bibidya?\n16 Sayi ididi, athu kene mu xila o minzangala ya mala. Kyenyiki, sayi tufunga a tena kulaleka mu kusola o munzangala phala kukala mukwatekexi wa tufunga mba kafunga, né mwene se wala ni mawukexilu a mbote. Maji o Bibidya ki izwela kwila sayi kitala phala phange ku mu sola kala mukwatekexi wa tufunga mba kafunga. (1 Timote 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Se kwala kafunga u bhanga itumu yê phala kubatula o maka yâ, mwene ka mu kayela o Mak'a Nzambi. O tufunga katokala kufundisa o phange ya munzangala mu ibanzelu yâ, maji a tokala kukayela o itumu ya Mak'a Nzambi.—2 Timote 3:16, 17.\n17 Se o tufunga a kamba kukayela o itumu ya Bibidya mu ola ya kusola o akwatekexi a tufunga mba kafunga, ene a mu xita o njila ya minzangala ala ni uhete wa ku a sola. Sayi ixi, o mukwatekexi wa tufunga wexile mu kumbidila kyambote o ikalakalu yê mu kilunga. O tufunga a xikinine kwila mwene wa mu kayela mwene o itumu ya Bibidya yalungu ni kukala kafunga. Né kiki, sayi tufunga adyakime kyá ambe kwila, mwene munzangala hanji phala kukala kafunga. Mu kiki-phe ka mu sol'wâ. Mu kiki, phangi yú a kambe ku mu sola , kala kafunga mukonda exile mu mu moma kala munzangala hanji. O misoso ilondekesa kwila o ukexilu yú wa kubanza wala mu jixi javulu ku mundu. Kima kyambote kudyelela mu Bibidya mu veji dya kudyelela mu ibanzelu yetu mba o kidifwa kya ididi mu twa tungila. Se tu bhanga kiki, twa-nda belesela Jezú, ki twa-nda fundisa akwetu kala kya moneka.\nFUNDISA NI KIDI KYOSO\n18, 19. Ihi ya-nda tu kwatekesa ku tala o jiphange jetu mu ukexilu u tala Jihova?\n18 Etu tu akwa ituxi, maji tu tena kudilonga kumona akwetu sé katombo kala kya mona Jihova. (Ikalakalu 10:34, 35) Mu kiki twa tokala kubhana matwi mu itendelesu ya Maka'a Nzambi. Kyoso ki tu i kumbidila, twa mu belesela o kitumu kya Jezú kyoso kyambe: \"Kana ku batula jinga maka kala ki mwa fika.\"—Nzwá 7:24.\n19 Kwa kambe ngó, Sobha yetu Jezú Kidistu wa-nda fundisa athu oso. Mwene wa-nda fundisa bhu kaxi ka itumu ya yuka ya Nzambi, mu veji dya kufundisa bhu kaxi ka ima ya mona mba yevwa. (Izaya 11:3, 4) Mu kithangana kiki etu twa mu kingila ni kinyenge kyoso!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-wa-kavua-ua-2018\/kana-kufundisa-akwenu-kala-ki-wa-fika\/","date":"2020-09-24T22:37:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00240.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2385,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.231,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kamakwinyi kawana ka mivu ya ufolo - no quadragésimo aniversário da independência\nTutalela kudima anga tumona ubika dikanga - olhamos o passado e vemos a escravidão ao longe\nSekwandala dingi kuvutuka kwenyoko anga - sem querermos lá novamente voltar e\nKala kilwanji kyala ni mbande twende ku polo - como um lutador capaz, sigamos em frente\nNda tukudise ilunji yetu yoso exi yatolo - para que façamos crescer a nossa escassa consciência\nMu kilunga kya ukudilu wa Ngola yetu ilunga - rumo ao desenvolvimento da n Angola q entende\nKuma twana twe twoso akayese okalunga - que todos os seus filhos afugentemos infortúnio\nMukulanda uzediwilu hanji mu mikolo - para alcançar a felicidade ainda acorrentada\nMu kizuwa kyafu malamba Ni jingololo - no dia em que a desgraça e os lamentos morreram\nTwana twa Ngola adibongola mu makanga - os filhos de Angola uniram-se nos campos\nTunde mu itumba yetu ndu mwene mwazanga - a partir das florestas até à ilha\nMukulondekesa kuma Nzambi Watuzolo - para fazer ver que o Senhor nos ama\nMukizuwa kwila masoxi mazulu jimbolo - no dia em que as lágrimas molharam o pão\nJimbolo ja kudisa twana twexi kikwanga - pães de alimentar crianças q disseram ser kikwanga\nYene okizuwa kya ufolo yakexi kudisanga - foi o dia da liberdade que se encontrava\nKyokute kwala jinguma jetu jixi ki twamizolo - amarrada pelos nossos inimigos que disseram: não gostamos de vocês\nMu ikoka yoso itwande ki nguma watuzolo - nas veredas em que caminhamos n foi o inimigo que nos amou.\nMu jipambu ja ufolo twasange kalunga - nas encruzilhadas da liberdade encontramos a morte\nKatulembwesa kubwima, kulaya, kusunga - q nos impediu respirar, viver, puchar\nKamwenyu kwala kwendela jinga ku polo - um pouco de vida para seguir sempre em frente.\nMÁRIO PEREIRA","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"http:\/\/jornalcultura.sapo.ao\/letras\/kamakwinyi-kawana-a-mivu-ya-ufolo","date":"2020-09-26T09:27:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400238038.76\/warc\/CC-MAIN-20200926071311-20200926101311-00101.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9939659238,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9939659237861633}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.093,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila mu kifika kia lungu ni \"tuana tua jimbua\" Jezú ua kexile mu xinga o muhatu?\nSai kizuua Jezú ua kexile mu diembu dia tokalele mu ixi ia Sidia, dikanga dia ixi ia Izalaiele. Kuenhoko kueza muhatu mukua Ngelexia ua mu bhingi kikuatekesu. Jezú ua mu tambuijila ni kifika kia kexile mu sokesa o athu kexile Jijudé ni \"tuana tua jimbua.\" Mu Kitumu kia Mozé, o jimbua akexile mu ji mona kala musekanda. (Ijila 11:27) Maji o kuila Jezú ua mesenene kuxinga o muhatu muenhó mukua Ngelexia ni athu a kamukuá a 'xi iengi?\nKana ki kiene. Mu kidi, Jezú ua mesenene kuzuela kuila mu kithangana kieniokio, ua tokalele ku kuatekesa hanji o Jijudé. Mu kiki, muene ua te kifika phala o muhatu, uexi: \"O mbolo ia ana, ki i tokala ku i texila tuana tua jímbua\" (Matesu 15:21-26; Marku 7:26) M'ukulu, o miji ia akuâ Ngelexia ni akuâ Loma a zololele kiavulu ku sasa jimbua monzo. O tuana ue akexile mu tonoka ni tumbua. Mukonda dia kiki, o muhatu ka divu kiaiibha mukonda dia izuelu ia Jezú. Mu veji dia kiki, nange o muhatu mukua loma ua mono o kizuelu: \"O tuana tua jímbua\" kala kima kia henda. Mukonda dia izuelu ia Jezú o muhatu ua divu kiambote phala kuzuela: \"Kiene, Ngana! Maji o tuana tua jímbua-phe, tu dia ku ixete i lalumuka ku meza a ngana jâ.\"—Matesu 15:27, 28.\nO kuila poxolo Phaulu ua bhana itendelesu iambote kioso kia tangela akua naviiu phala k'ende o njila mu musanza ua kalunga?\nSai kizuua poxolo Phaulu ua kexile muia ku Loma. O naviiu akexile mu i kungulula ku mabhuku mukonda dia kitembu kia nguzu. Kioso kiemana mu mbandu a kalunga, Phaulu uambe kuila sembele se endele kizuua kiengi. (Ikalakalu 27:9-12) O kuila kiki kiexile kitendelesu kiambote?\nO athu akua kuendela mu jinaviiu ejidile kiambote kuila o kuendela mu kalunga ka Mediterrânio mu jimbeji ja mbambi, kiexile kiluezu kia dikota. Mu kaxaxi ka jimbeji ja kamoxi ni Katanu, ki kiexile kithangana kiambote phala kuendela mu musanza ua kalunga. Maji o njila ia zuela Phaulu eji ku i ienda mu mbeji ia Katutu mba ia Kamusasadi. Sai divulu di zuela ia lungu ni kuendela mu kalunga, dio soneke kuala ngana Vegetius mukua Loma (mu hama ia kauana K.K) diambe: \"Sai jimbeji ja tokala phala kuendela mu kalunga, maji ja mukua ku moneka kiá ibhidi, o ja mukua ki ji fuama muene phala kuendela mu musanza ua kalunga.\" O ngana Vegetius uambe kuila mu izuua ia 27 ia mbeji ia Katutu ni 14 kia mbeji ia Kamusasadi kiene o kithangana kia tokalele kuendela mu kalunga. Maji mu izuua ia 15 ia mbeji ia Katutu ndu mu kizuua kia 11 kia mbeji ia Kamoxi, ni izuua ia 11 ia mbeji ia Katanu katé mu kizuua kia 26 kia mbeji ia Kasambuadi, iexile ithangana ia bhonzo. Kuma Phaulu ua kexile mu kuenda njila javulu mu kalunga, mu kiki uejidile kiambote o kidi kiki. O kabhitangu ni ngana ia naviiu nange ejidile ue kiambote o ima iii, maji ka bhana mátui mu itendelesu ia bhana Phaulu. Mukonda dia kiki o naviiu ia boba mu menha.—Ikalakalu 27:13-44.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/eie-ua-kijidile\/","date":"2020-09-21T03:00:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400198887.3\/warc\/CC-MAIN-20200921014923-20200921044923-00663.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":508,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Ididi Yetu ya Ubhezelu, ki inzo yoso-yoso kana, maji ididi yo tunge phala kubheza Jihova. Kyebhi etwenyoso ki tu tena kukwatekesa kulanga o Kididi Kya Ubhezelu?\nTALA O VIDYU KULANGA O IDIDI YETU YA UBHEZELU, MU KUSULUKA, TAMBWIJILA O IBHWIDISU YA KAYELA:\nO Ididi ya Ubhezelu a i bhange phala-hi?\nMukonda dyahi twa tokala kuzelesa, ni kuyudika o ima i zanganya mu Kididi Kya Ubhezelu ithangana yoso?\nKyebhi o kubhanga mbandu mu kikalakalu kya kuyudika o ima i zanganya mu Kididi Kya Ubhezelu kyene mu kubhekela mabesá?\nMukonda dyahi kima kyambote ku dilanga ku ilwezu? Ima yahi i wa mono mu vidyu, ilondekesa o ukexilu wambote wa ku dilanga ku ilwezu?\nKyebhi ki tu tena kujingisa Jihova ni kitadi ki tu sangela?\nNGA MESENA KUKWATEKESA, MU KU:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambwadi-2019-mwb\/milongi-ya-27-ya-kasambwadi-2-ya-Kanake\/kukwatekesa-kulanga-o-kididi-kya-ubhezelu\/","date":"2020-09-24T22:33:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00319.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.273,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"A Nanhi a mu Bhanga o Vondadi ia Jihova Lelu?\nO Jimbangi ja Jihova, ala ku mundu uoso, a tundu ku madimi ni ikonda ioso. Ihi iene mu kuongeka o ibuka ioso íii?\nNzambi ua mesena kuila, athu oso mu ngongo ejiia iebhi o vondadi iê. Iebhi o vondadi íii, ni a nanhi a mu longa o vondadi íii ku athu lelu?\nMbangi ji kuxi ja Jihova ji uejiia? Mu kidi, ihi i uejiia ia lungu n'etu?\nDi longe ima itatu ilondekesa se mukonda diahi tua di luku o dijina didi.\nKiebhi ki tu tena kuijiia se tua mu tendela kiambote ihi i longa o Bibidia?\nMukonda diahi o Bibidia Tradução do Novo Mundo, ia di tungula ni ji Bibidia jengi?\nTu diongeka kumoxi phala kudilonga o Mikanda Ikola, ni ku di suinisa mudietu. A-nda ku tambulula ni ngala ioso!\nO Mak'â Nzambi a suinisa o Jikidistá ja mukuá. Dilonge kiebhi ki u tena kukatula mbote mu ukamba iú.\nO kuila ua dibhuidisa kiá, se ihi i bhita mu iônge ietu? Mu kidi, eie ua-nda diuana ni milongi ia Bibidia i u tena kudilonga mu iônge ietu.\nO kuila Nzambi u bhana valolo ku ima i tu zuata? Dilonge iebhi o itumu ia Bibidia, iene mu tu kuatekesa kusola kiambote o izuatu ietu.\nO ku di pelepalala izuua iavulu ande dia kizuua kia kiônge, kua-nda ku kuatekesa kukatula dingi mbote.\nDi longe kiebhi o ubhezelu iú u tena ku ku kuatekesa kuzukama kua Nzambi, ni kusuinisa o ukamba ué ku muiji.\nMivu ioso, tuene mu diongeka phala kubhanga iônge itatu ia katunda. Kiebhi ki u tena kukatula mbote mu iônge ienii?\nEtu tu kaiela o phangu ia Jezú, kioso kia kexile mu ixi. Ebhi o maukexilu iá a kuboka?\nSai Jimbangi ja Jihova a bhanga 30, mba 50, a ji ola, sai bhabha a bhanga dingi ola javulu mu mbeji, mu kikalakalu kia kuboka. Ihi iene mu a kuatekesa kubhanga kiki?\nKikuatekesu kiahi kiene mu bhana kua ió a dibhakula, phala kubhanga o kikalakalu kia Utuminu?\nO tufunga tutu, maiala a kulu mu nzumbi, a kala ku pholo mu kilunga. Kikalakalu kiebhi kia bhanga phala ku tu kuatekesa?\nO akuatekexi a tufunga, a kuatekesa o kilunga kuenda kiambote. Ijiia kiebhi o kikalakalu kiâ ki kuatekesa oso aia mu iônge.\nMukonda diahi o tufunga tua ilunga a kunda o ilunga? Kiebhi ki u katula mbote kioso kia kunda o kilunga?\nKioso ki kubhita divuua, etu ni lusolo luoso tua bhana o ima ia bhindamena, ni kua bhana kikuatekesu mu kaxi ka mikanda ikola. Mu ukexilu uebhi ene a bhanga kiki?\nJezú ua kanena kuila, ueji sola kimbadi kieji bhana o kudia mu nzumbi mu ithangana ioso ia tokala. Kiebhi kia bhanga kiki?\nKu hama ia dianga, o kibuka kiofele kia Jipoxolo ni tufunga, a sidivila kala kibuka kia utuminu, phala kubatula o maka mu kilunga kia Jikidistá. Abha lelu?\nKu Betele kuene ngó kua bhanga ikalakalu ia katunda. Ijiia dingi ia lungu ni athu a kalakala-mu.\nO athu a tena kuia mu kunda ni kuijiia o jifiliiale jetu. Tua mu kuixana phala ku kunda o filiiale ietu!\nTuene mu lungulula madivulu mu 750 a madimi ndenge. Mukonda diahi tua mu bhanga o nguzu íii?\nKioso kia zuela ia lungu ni kusangela kitadi, mukonda diahi o kilunga kietu ki ki sokela ni jingeleja?\nMukonda diahi o ididi ietu ia kubheza, a ixana Ididi ia Ubhezelu? Di longe dingi ia lungu ni kiebhi o ididi íii, i kuatekesa o ilunga ietu.\nSe o Kididi kietu kia Ubhezelu ki zela, mba a ki langa kiambote, ki bhana kijingu kua Nzambi ietu. Ihi iene mu bhanga phala kuzelesa o Kididi Kia Ubhezelu?\nO kuila ua mesena kutokuesa, phala kubandekesa dingi o kuijiia kuê mu Bibidia? Ndé mu dixilu dia madivulu bhu Kididi Kia Ubhezelu!\nEie u tena kudilonga dingi ia lungu n'etu ni kixikanu kietu, ni kusanga o itambuijilu ia ibhuidisu ié ia Bibidia.\nMu kidi, Jihova Nzambi ua ku zolo. Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila, ua mesena muene kubhanga o vondadi ia Nzambi ku muenhu ué?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/vondadi-ia-jihova\/","date":"2020-09-22T21:01:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400206763.24\/warc\/CC-MAIN-20200922192512-20200922222512-00321.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":670,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.336,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"KIOSO o mukua ngeleja ngana William Bedell mukua Inglaterra kiai ku ixi ia Irlanda ku muvu ua 1627, muéne ua sange-mu maka a dikota. Mu ixi ia Irlandala mua betele kukala ngeleja ia Katolika maji o ixi akexile mu i tumina kuala akua Inglaterra a tokalele mu ngeleja ia Prostante. O athu akua Prostante a lunguluile kiá o Bibidia mu madimi avulu mu kibatu kioso kia Europa. Maji ki bhuexile muthu ua mesenene kulungulula o Bibidia mu dimi dia Irlandês.\nBedell ua divu kia iibha mukonda dia kuila o athu akua Irlanda, \"ka kexile mua bhana valolo mukonda dia kukamba kuijiia o dimi dia Kingileji.\" Kienhiki, muéne ua banze kulungulula o Bibidia mu dimi dia Irlandês. Maji a mu zukutisa kiavulu benge-benge kuala akua Prostante. Mukonda diahi?\nA MESENENE KUFIDISA O ATHU KUZUELA O DIMI DIA IRLANDÊS\nBedell ua mateka kudilonga o dimi dia Irlandês. Kioso muéne kia kituka o mutuameni ua xikola ia katunda Trinity College, mu mbanza ia Dublin, muéne ua suínisa o maxibulu kuzuela o dimi dia Irlandês, ua bhange ué kiki kioso kia mu solo kukala bispu mu mbanza ia Kilmore. Kioso o sobha ia muhatu ia Inglaterra, Elizabeth I ua bhange o xikola ia katunda Trinity College, muéne ua bhange o xikola íii phala kukala ni akunji a tena kulonga o mundu uê o njimbu ia Bibidia mu madimi mâ a uvualukilu. Bedell ua kuatekesa phala kiki kubhita.\nMu ngeleja mu mbanza ia Kilmore, athu avulu akexile mu zuela o dimi dia Irlandês. Kienhiki, Bedell ua mesenene kiavulu kukala ni akunji a zuela o dimi dia Irlandês. Muéne ua zuela ku jingana ja makota kála kia zuelele Poxolo Phaulu mu divulu dia 1 Kolindo 14:19, kuila: 'Mu kilunga, nginda ngi zuela ngó izuelu itanu athu oso i evua ni kilunji, ni ngi longe akuetu, nguami kuzuela kuinhi dia midi dia izuelu mu mbimbi jengi,' mba kuzuela mu dimi diéngi dia kambe kuijiia kiambote o athu.\nMaji o jingana ja makota a bhange ioso phala ku mu fidisa kulungulula o Bibidia. O akua misoso ambe kuila, saí jingana ja makota ambele kuila o dimi dia Irlandês diexile \"kiluezu phala o ixi,\" a mukuá ambe kuila o dimi dia Irlandês \"ki dieji kuatekesa kubheka mbote ku Nguvulu ia ixi.\" Saí athu a monene kuila, o nguvulu ia Inglaterra ka mesenene kuila o athu a dilonga o dimi dia Irlandês. Mu kiki, akexile mu tuma o athu akua Irlanda kujimba o dimi diâ ni ifua iâ, phala kudilonga o Kingileji ni kukaiela o ifua ni maukexilu a akua Inglaterra.\nO KIKALAKALU KIA BEDELL KIA KULUNGULULA O BIBIDIA\nO itumu íii ia iibha, ki i fidisa Bedell kusuluka ni kikalakalu kiê. Ku dimatekenu dia 1630, muéne ua mateka o kulungulula o Bibidia ia Kingileji (Bibidia ia Rei James ia 1611) mu dimi dia Irlandês. Muéne ua mesenene kusoneka Bibidia i tena kukuatekesa athu avulu ku i tendela. Muéne ua divu kia iibha mukonda athu keji tena kutanga o Mikanda Ikola ni kusanga o njila ia muenhu mukonda o Bibidia ia kexile mu dimi dia kambele kuijiia ene.\nKi Bedell ngó ua kexile mu divua kiki. 30 a mivu ku dima, bispu ia mukua, William Daniel, uambele kuila kubhonza kiavulu muthu kudilonga o kidi kia Bibidia, \"mu dimi dia kambe kuijiia kiambote.\" Daniel ua lunguluile o Mikanda ia Ngeleku mu dimi dia Irlandês. Kienhiki, Bedell ua mateka ni kikalakalu kia dikota kia kulungulula o Mikanda ia Hebalaiku. O mbandu ia lungulula Bedell ni mbandu ia lungulula William Daniel, a i bundu kumoxi, lelu a ijiia kuila Bibidia ia Bedell. Kioso Bedell kia zubha o kulungulula o Bibidia, mu 300 ja mivu ia kaiela-ku, o athu akexile ngó ni Bibidia ienioió mu dimi dia Irlandês.\nBedell kuma uejidile kiambote o dimi dia Hebalaiku, ua bhingi mala aiadi a zuela kiambote o dimi dia Irlandês, phala ku mu kuatekesa kulungulula o Bibidia mu dimi dia Irlandês. Kioso kia kexile mu bhanga o kikalakalu, Bedell ni kikuatekesu kia mala aiadi, muéne ua tonginina o Bibidia velusu mu velusu phala ku mona se a i lunguluile muene kiambote. Phala ku a kuatekesa kubhanga o kikalakalu kiki, ene a kaiela o Bibidia a i lunguluile kuala o diiala mukua Suíça, ngana Giovanni Diodati, a kaiela ué o Septuaginta mu dimi dia Ngeleku, ni mikanda ia mukuá ia Bibidia mu dimi dia Hebalaiku.\nO alunguludi a kaiela o milongi ia athu a lungulula o Bibidia Rei James, (athu iá Bedell ua ejidile kiambote) o alunguludi a soneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia mu ididi ia tokala. Mu kifika, mu divulu dia Makatukilu 6:3, ene a te-mu o dijina dia Nzambi \"Iehovah.\" O Bibidia ia Bedell a i bhake mu Marsh's Library, kididi kia kubhakela madivulu mu mbanza ia Dublin, ku ixi ia Irlanda.\nATHU A TAMBULA O BIBIDIA\nBedell ua zubha o kikalakalu kiê ku muvu ua 1640. Maji ka tenene kulondekesa o kikalakalu kiê ku athu mu kithangana kieniókio. Mukonda diahi? Kia dianga, mukonda akexile hanji ku mu zukutisa kiavulu. O jinguma a tangele makutu alungu ni muthu ua betele ku kuatekesa Bedell mu kulungulula o Bibidia, ene a bhangele kiki phala o athu ka xikine o kikalakalu kiê. O jinguma jiji, a tumu ku mu kuata ni ku mu ta mu kaleia. Kima kia mukuá, Bedell ua kexile mu kithangana kia bhonzo, akua Irlanda akexile mu luua ita ni unguvulu ua Inglaterra phala kua katula mu ixi iâ, kiki kia matekene ku muvu ua 1641. O akua Irlanda a langele Bedell mu kithangana kiofele né muene ni kuijiia kuila muéne uexile ué mukua Inglaterra. Ene a bhangele kiki mukonda Bedell ua a zolele kiavulu. Maji mu kubhita thembu, o masoladi abhukumuka, a kuata Bedell ia a mu te mu kaleia ka bolo. Kioso kia tundu mu kaleia, Bedell ua kuata uhaxi iu uafu ku muvu ua 1642. Muéne ka mono o Bibidia iê ku i bhana ku athu.\nO jinguma ja Bedell ja buika o dibhata diê dioso. Maji dikamba diê dia kazola, ua tenene kubhulula o mikanda ioso ia lunguluile kiá. Mu kubhita thembu, Narcissus Marsh, ua kituka ué arcebispu ia Armagh ni muthu ua beta-o-kota mu ngeleja ia Irlanda, ua tambula o mikanda. Ua tambula kikuatekesu kia ngijiie Robert Boyle, ku muvu ua 1685 muéne ua londekesa ku athu o Bibidia ia Bedell.\nKIMA KIOFELE MAJI KIALA NI VALOLO\nO Bibidia ia Bedell ka i ximana ku mundu uoso. Maji né kiki, iene ia kuatekesa o athu kutendela kiambote o Bibidia, benge-benge o athu a zuela o dimi dia Irlandês ni athu akua Escócia ni ibatu ia mukuá. Ene eji tena kiá kuijiia kiambote Nzambi mu ku tanga o Bibidia íii.\n\"Kioso ki tua tange o Bibidia ia Bedell, etu tuevu o izuelu ia Nzambi mu dimi dietu dia uvualukilu. Kiki kia kuatekesa kiavulu eme ni muiji uami kuijiia o kidi ki sangulukisa kia Mikanda Ikola\"\nO Bibidia ia Bedell ia mu kuatekesa kiavulu o athu a mesena kuijiia o kidi mu izuua íii. Saí diiala u zuela o dimi dia Irlandês, ua di longo o kidi kia lungu ni Bibidia, uambe: \"Kioso ki tua tange o Bibidia ia Bedell, etu tuevu o izuelu ia Nzambi mu dimi dietu dia uvualukilu. Kiki kia kuatekesa kiavulu eme ni muiji uami kuijiia o kidi ki sangulukisa kia Mikanda Ikola.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/william-bedell-bibidia-mu-dimi-dia-irland%C3%AAs\/","date":"2020-09-24T21:38:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00347.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":1194,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.332,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nMukonda dia ku kala ji fiiele ku Utuminu, o jiselevende ja Nzambi ka bhanga mbandu ku mundu\nJEZÚ ua kexile bhu pholo ia Pilatu, o mufundixi ua tundile o afundixi oso mu mbanza ia Judá, muéne ua zuela kima kiene mu kuendesa o akaiedi Iê a kidi katé lelu. Muéne uambe: \"Eme o usobha uami, ki ua mu ngongo mumu. Se ua kexile ua mu ngongo, hinu makuenze mami eju bhânga phala eme ka ngi bhakule bhu maku ma Jijudé. Kala kiki-phe, o usobha uami ki ua kunu!\" (Nzuá 18:36) Pilatu ua tumu ku jibha Jezú maji o ku sanguluka kuê ki ku nangenena, kana. Jezú a mu fukununa. O jinguvulu ja makota ja Kibatu kioso kia Loma a bhange ioso phala ku sasujula o akaiedi oso a Kristu, maji a lembua. O Jikidistá a bokele o njimbu ia Utuminu mu ngongo ioso.—Kol. 1:23.\n1, 2. (a) Kitumu kiahi kiene mu kuendesa o akaiedi a Jezú lelu? (b) Ihi iene mu bhanga o jinguma jetu phala ku tu tolola ni ihi iene mu bhita?\n2 Kioso kia tumbika o Utuminu ua Nzambi ku muvu ua 1914, saí jinguvulu ja mazonda ni masoladi mâ a mesenene ku buika o mundu ua Nzambi. Maji kana-ku muthu mudiâ ua tenene ku buika o mundu ua Nzambi. Jinguvulu javulu a soto ku tu jijidika ku di ta mu maka mâ ni jinvunda. Maji ene ka tenene ku tu uanuna. Lelu, o mundu ua Utuminu tu a sanga ku mundu uoso. Maji né kiki, tu makamba a kidi, ki tu di ta mu maka a jinguvulu ja mundu. O ukamba uetu ulondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina kiá ni kuila o Sobha ietu Jezú Kristu ua mu suluka ni ku tuendesa, ku zelesa ni ku langa o mundu uê. Talesa ihi iene mu bhanga muéne i tu kolesa o kixikanu ni kiebhi muéne kiene mu tu kuatekesa ku zokela o kidi mu ku belesela o kitumu kia ku 'kamba ku bhanga mbandu ku mundu iú.'—Nzuá 17:14.\nMaka Ala ni Valolo ia Dikota\n3, 4. (a) Ihi ia bhiti mu kithangana kioso kia tumbika o Utuminu ua Nzambi? (b) O kuila tundé ukulu o mundu ua Nzambi ua tendela kiambote o maka a usoladi? Jimbulula.\n3 Kioso kia tudika o Utuminu ua Nzambi, mu diulu mua bhiti ita, Satanaji anga a mu lundumuina mu ixi. (Tanga Dijingunuinu 12:7-10, 12.) Mua bhiti ué ita mu ixi, o ita íii ia lola o kixikanu kia mundu ua Nzambi. Maji ene a kolokotele mu ku kaiela o phangu ia tu xila Jezú ia ku kamba ku bhanga mbandu ku mundu iú. Maji mu dimatekenu ene ka kexile mu tendela kiambote kuila kueji bhinga nguzu iavulu phala ka di te mu maka a jinguvulu.\n4 Mu kifika, o Volume VI, ia divulu, Aurora do Milênio, * a di bhange ku muvu ua 1904, dia suinisa o Jikidistá phala ka di te mu ita. Maji o divulu dia londekesa ué kuila, se muthu kidistá a mu solo phala kuia mu usoladi, muéne ua tokalele ku bhanga ioso phala ku kala ni mukanda u tanga kuila muéne u tena ku bhanga ima ioso-ioso, maji o ku bhânga, kana. Se muéne ka tenene ku bhanga kiki ni ku mu tumikisa ku ita, muéne ua tokalele ku di langa phala ka jibhe muthu. Mu kuzuela ia lungu ni ithangana ióio, Herbert Senior, ua tungile mu ixi ia Britania, a mu batizala ku muvu ua 1905, uambe: \"O jiphange ka kexile mu tendela kiambote se kiexile kituxi kuia mu usoladi, mukonda ki kuexile itendelesu ia lungu ni maka enhá kuila a tokalele ku bhanga ngó ikalakalu iengi, maji o ku luua ita kana.\"\n5. Kiebhi o A Sentinela ia 1 ia mbeji ia Katutu ia muvu 1915, kia mateka o ku tu jimbulula kiambote o maka?\n5 Maji, o A Sentinela ia 1 ia mbeji ia Katutu ua muvu 1915, ia mateka o ku tu jimbulula kiambote o maka enhá. Ia lungu ni itendelesu ia bhana o divulu Estudos das Escrituras, ia zuela: \"Etu tu dibhuidisa se o ku bhanga kiki, ki kua-nda londekesa kuila tua mu xibhaka o itumu ia Nzambi.\" Maji ihi i tu bhanga se o Kidistá a mu tangela kuila a-nda mu jibha se u dituna ku ta izuatu ia usoladi ni kuia ku ita? O milongi iambe: \"Ihi ia beta kota? O kufua mukonda dia ku kala fiiele ku Kilamba kietu kia Paze ni ku belesela o kitumu Kiê, inga o kufua mu ku kalakela o jisobha ja mundu mu ku a kuatekesa ni ku bhukumukina o milongi ia Sobha ietu ia diulu? Tueji sola o kufua mukonda dia ufiiele kua Sobha ietu ia Diulu.\" Né muene ni izuelu íii, o milongi ia suku mu kuzuela: \"Ki tua mu tendelesa o jiphange ku bhanga kiki. Tua mu bhana ngó ndunge.\"\n6. Ihi i ua di longo ku phangu ia Phang'etu Herbert Senior?\n6 Sai jiphange a tendela kiambote o kitendelesu ia akexile polondo ia ku dibhana ni ibhidi. O Phange Herbert Senior, tua mu tange ku dimatekenu, uambe: \"Phala eme o ku katula o jifundanga mu naviu ni ku jita mu uta, kiene kimoxi.\" (Luka 16:10) Mukonda ka xikinine kuia mu ita, o phange Senior a mu te mu kangolondo. Muéne kumoxi ni jiphange 4 akexile mu kaxi ka kibuka kia 16 ka xikinine kuia mu ita, mua kexile ue mala a tokalele mu jingeleja ja mukuá, a bhitile kiá mivu mu kaleia ka Richmond mu ixi ia Britania, mu ku bhita thembu o kaleia kaka a ka exanene Richmond 16. O Phange Herbert ni a mukuá akexile nê kumoxi, a a te mu naviu mu kasuekele phala kuia mu ita mu ixi ia França. Kuenhoko, a a tangela kuila eji kua loza. Muéne ni akuâ akexile nê, a a tele ku munono phala ku a jibha kiá. Maji mu veji dia ku a jibha, a a tangela ngó kuila eji bhita dikuinhi dia mivu mu kaleia.\n7 Ku muvu kioso kia bhiti o Ita ia Kaiadi ia bhiti ku Mundu Uoso, o mundu uoso ua Jihova ua mateka o ku tendela kiambote o maka alungu ni ku dituna ku di ta mu usoladi ni kuijiia kiambote ihi ia tokalele o ku bhanga phala ku kaiela o phangu ia Jezú. (Mat. 26:51-53; Nzuá 17:14-16; 1 Phe. 2:21) Mu kifika, o A Sentinela ia 1 ia mbeji ia Kamoxi ia muvu ua 1939, ieza ni milongi ia zuelele maka alungu ni \"Ku dituna ku di ta mu usoladi,\" o milongi iambe: \"O kijila kia tokala ku belesela o mundu ua Jihova mu kindala kiki, o ku dituna ku di ta mu maka a jinguvulu ni mu usoladi.\" Ia lungu ni milongi ióio Simon Krake, ua sidivila mu mbonge ia Jimbangi ja Jihova, ku Brooklyn, mu mbanza ia Nova York, uambe: \"Nga di longo kuila o mundu ua Nzambi ua tokalele ku di bhana kiambote ni athu oso katé muene ni mu ithangana ia ita.\" O kudia kuenhoko kua nzumbi a ku bhanene mu kithangana kia tokala, kua kuatekesa o mundu ua Nzambi ku di sokejeka kiambote phala ku zokela o ufiiele uâ ku Utuminu ua Nzambi.\nA a Kuatesa uôma ku \"Ngiji\" ia Izukutisu\n8, 9. Kiebhi o izuelu ia poxolo Nzuá kia di kumbidila?\n8 O poxolo Nzuá ua tangele kuila, kioso kieji tumbika o Utuminu ua Nzambi ku muvu ua 1914, o kimudikixi kia dikota, Satanaji o Diabhu, ueji sota ku buikisa o mundu ua Utuminu ua Nzambi mu ku lukula mu kanu diê ngiji ia menha. * (Tanga Dijingunuinu 12:9, 15.) Kiebhi o izuelu ia Nzuá kia di kumbidila? Tundé ku muvu ua 1920, o mundu ua Nzambi a u zukutisa kiavulu. Kála kia bhiti ni jiphange ja mukuá a tungile ku ixi ia América do Norte, kioso kia kexile mu bhita o ita ia kaiadi, o Phange Kraker a mu takuile mu kaleia mukonda dia ku kala fiiele ku Utuminu ua Nzambi. Mu ithangana ia bhiti o ita, o Jimbangi ja Jihova a betele ku vula jipelezu ja mukua ndenge mukonda dia ku kaiela o kitongoluelu kiâ, a ditunu o kuia mu ita a ambatele mu kaleia ka ixi ia Estados Unidos.\n9 O Diabhu ni mundu uê a mesenene ku zozesa o kixikanu kia mundu ua Nzambi akexile mu zokela o Utuminu bhuoso bhua tungile. Mu ixi ioso ia África, Europa, Estados Unidos, a ambatele ku afundixi mu inzo ia ku fundisa. Mukonda dia ku kolokota mu ufiiele uâ ni ku dituna kuia mu usoladi, a a jikila mu kaleia, a a beta ni ku a bukula o inama mba maku. Mu ixi ia Alemanha, o mundu ua Nzambi ua bhiti ni ijijidiku iavulu mukonda dia ku dituna ku bheza Hitler mba ku di ta mu usoladi. Nange 6.000 ja athu a a jikila mu kaleia ni ku bhanga ikalakalu iavulu mu utuminu ua akua Nazi, ni kuila 1.600 ja athu akua Alemanha exile Jimbangi ja Jihova ni athu a mukua kexile Jimbangi ja Jihova a a jibha ku jinguma jâ. Maji né kiki, Diabhu ka tenene ku jima o mundu ua Nzambi mu ixi ioso.—Marku 8:34, 35.\n\"O Ixi\" ia Minha \"o Ngiji\"\n10. Ihi ilombolola \"o ixi\" ni kiebhi iene kiene mu zokela o mundu ua Nzambi?\n10 O izuelu ia soneka poxolo Nzuá, ia londekesa kuila \"o ixi\"—o athu a tetuluka ku mundu iú—eji minha \"o ngiji\" ia izukutisu, mu ku kuatekesa o mundu ua Nzambi. Kiebhi o izuelu íii kiene mu di kumbidila? Tundé o kithangana kia bhiti o Ita ia Kaiadi, \"o ixi\" iene mu zokela o mundu ua Utuminu ua Mexiia. (Tanga Dijingunuinu 12:16.) Mu kifika, jinzo javulu ja ku fundisa jene mu zokela o Jimbangi ja Jihova a dituna kuia mu usoladi ni ku dituna o kuimba o muimbu mba ku bheza o dibandela dia ixi. Kia dianga, talesa kiebhi Jihova kiene mu kuatekesa o mundu uê mu maka alungu ni ku di ta mu usoladi.—Jisá. 68:20.\n11, 12. Maka-hi a bhitile ni ji phange Sicurella ni Thlimmenos ni kiebhi kia di tundu?\n11 Estados Unidos. Anthony Sicurella uexile ué bhu kisamanu kia ana a a sasele ku ji tata exile Jimbangi ja Jihova. Kioso kia kexile ni 15 dia mivu, a mu batizala. Kioso muéne kia tenesa 21 dia mivu, muéne ua di sonekene kala mukunji ua ngeleja. Kioso kia bhitile mivu iiadi, ku muvu ua 1950, muéne a mu ixana muthu ka xikina kuia ku ita. Sumbala o Departamento Federal de Investigações (FBI), ka sange kima kia iibha kua muéne, o Inzo ia ku Fundisa ia ditunu ku mu kuatekesa. Mu ku bhita ithangana, o Inzo ia Dikota ia ku Fundisa ku Estados Unidos, ievu o maka a phange Sicurella ia a mu lungisa. Kiki, kia kuatekesa athu a mukua ka mesenene kuia ku ita ku Estados Unidos.\n12 Grecia. Ku muvu ua 1983, Iakovos Thlimmenos, a mu tatela kuila ua hungana mukonda ua ditunine ku ta izuatu ia usoladi, mukonda dia kiki a mu te mu kaleia. Kioso kia mu katula mu kaleia, muéne ua soto salu ia ku kalakala ni kitadi, ka mu xikana ku salu, mukonda a mu tatele kuila uexile muthu ua iibha. Muéne uambata o maka enhá mu jinzo ja kufundisa mu ixi ia Grécia, maji kuma o maka ka a batula kiambote, muéne ua sotele kikuatesu ku Inzo ia Dikota ia ku Fundisa (Corte Europeia Dos Direitos Humano.) Ku muvu ua 2000, o 17 dia Afundixi mu Corte Europeia Dos Direitos Humano, mala ni ahatu a mu zokela ni ku mu lungisa, a xisa phangu ia kueha o kathombo. Ande dia ku batula o maka enhá, 3.500 ja jiphange ku Grécia a a tatele kuila exile athu a iibha, mukonda a a tele mu kaleia mukonda dia ku kamba ku di ta mu maka a jinguvulu. Kioso kia lungisa o jiphange jetu, o jinguvulu mu ixi ia Grecia, a bhana kitumu phala ku jima o dijina dia lukile ku ji phange jetu kuila exile athu a iibha. A bhanene ué kitumu kia mukua ku athu oso akua Grécia kia ku kala ni ufolo ua ku sola ikalakalu ia mukua se ka mesenene kuia mu ita. O kitumu kiki kia kexile kiá mu ixi ia Grécia, maji kioso kia lungulula o Itumu ia ixi, o kitumu kiki a ki tono dingi.\n13 Bulgaria. Ku muvu ua 1994, Ivailo Stefanov uexile ni 19 dia mivu kioso kia mu ixana phala kuia mu usoladi, muéne ua ditunu ku kala disoladi, ua ditunu ué ku bhanga ikalakalu ia mukua ia lungu ni usoladi. Muéne ua bhiti 18 dia mbeji mu kaleia, maji muéne ua soto kikuatekesu mukonda muéne uejidile kuila, uexile ni ufolo ua ku sola se uia mu usoladi mba kana. O maka enhá a tula ku Corte Europeia Dos Direitos Humanos. Ku muvu ua 2001, o phange Stefanov a mu lungisa ande dia ku muivua. O nguvulu ua ixi ia Bulgária ka bhingi ngó muloloki kua phange Stefanov, maji ua bhingi ué ku athu oso akua Bulgária ka mesenene kuia mu ita, maji a mesenene ku bhanga ikalakalu iéngi. *\n14 Arménia. O phange Vahan Bayatyan, a mu ixana phala kuia mu usoladi ku muvu ua 2001. * Muéne ua ditunine kuia mu usoladi, maji kioso kiai mu bhinga kikuatekesu mu jinzo ja ku fundisa, ka mu xikina. Ku mbeji ia Katutu ia muvu ua 2002, a mu balakala mu mivu iiadi ni kaxaxi, maji muéne a mu katuile kioso kia bhitile dikuinhi dia jimbeji ni kaxaxi. Mu kithangana kiki, muéne ua bhingile kikuatekesu ku Corte Europeia Dos Direitos Humanos, a mu bhana kikuatesu. Maji mu kizuua kia 27 ku mbeji ia Kamusasadi ku muvu ua 2009, o Corte íii ka mu xikana. kiki, kiedile kala o jiphange joso ku Armenia akexile mu bhita ni maka enhó, keji ku a xikina uá. Maji o afundixi ku Corte Europeia Dos Direitos Humanos a tokuesa dingi o maka. Ku mbeji ia kavua mu kizuua kia 7 ku muvu ua 2011, o Corte ua lungisa phange Bayatyan. Kiki kiexile o veji ia dianga o Corte Europeia Dos Direitos Humanos, ua bhana o kitumu kia kuila, muthu uoso-uoso ka mesenene kuia ku usoladi mukonda dia ibanzelu iê, kitongoluelu mba ngeleja, ka tokalele ku mu zukutisa mba ku mu ta mu kaleia. O kitumu kiki, ki ki bhana ngó ufolo ku Jimbangi ja Jihova, maji ni ku mazunda ni mazunda a athu a tokala ku jixi joso ku Europa. *\nKuimba o Muimbu ni ku Bheza o Dibandela Dia Ixi\n15. Mukonda diahi o mundu ua Jihova u dituna ku bheza o dibandela ni muimbu ua ixi?\n15 O mundu ua Jihova ua kolokota mu ufiiele ku Utuminu ua Mexiia ki mukonda ngó dia ku dituna kuia ku usoladi, maji mu ku dituna ué ku bheza o di bandela dia ixi mba ji fesa ja mukua ja ixi. Tundé kia bhitile o Ita ia Kaiadi ia bhite ku Mundu, o athu ene mu zangeleka ni ku ximana kiavulu o jixi jâ. Ku jixi javulu, o athu ene mu sola uoso u tumina, emba o muimbu ua ixi ni ku bheza o di bandela. Maji etu tu bheza ngó Jihova. (Mak. 20:4, 5) Mukonda dia kiki, tu bhita mu izukutisu iavulu. Maji né kiki, Jihova ua bhangesa o \"ixi\" ku batula o izukutisu íii. Tu di longe o ikoué iene mu tu bhana Jihova bhu kaxi ka Kristu mu maka enhá.—Jisá. 68:20.\n16, 17. Maka-hi a di bhana nau Lillian ni William Gobitas, ihi i ua di longo mu maka a bhiti nau?\n16 Estados Unidos. Ku muvu ua 1940, o Inzo ia Dikota ia ku fundisa mu ixi ia Estados Unidos, ia lungisa o Jimbangi ja Jihova, mu maka a exana Distrito Escolar de Minersville v. Gobitis. O phang'etu ia muhatu Lillian Gobitas * ua kexile mu kitala kia 12, o phang'iê ia diiala William ua kexile ni 10 dia mivu, a mesenene ku bheza ngó Jihova, mu kiki ene a ditunu kuimba o muimbu ua ixi, ni ku bheza o dibandela. Mukonda dia kiki, ene a a kaie mu xikola. O Inzo ia Dikota ia ku fundisa, ia lungisa o xikola, mukonda akexile mu kumbidila \"o ijila ia ixi.\" Kiki kia bheka kizukutisu kia dikota ku Jimbangi ja Jihova. An'a avulu a Jimbangi ja Jihova a a kaiele ku xikola, o adiakimi a a katuile ku salu, o a mukua a a talesa hadi ku jibandi. O divulu, The Lustre of Our Country, dizuela kuila \"o kizukutisu kia Jimbangi ja Jihova tundé ku muvu ua 1941 katé ku muvu ua 1943, o mivu o athu a zembele kiavulu muthu uoso-uoso mukua ngeleja mu ixi ia America ku hama ia makuinhi'aiadi ni nake.\"\n17 O kisangusangu kia jinguma ki ki nangenena. Ku muvu ua 1943, o Inzo ia Dikota ia ku fundisa, ia batula maka a difuile ni maka a bhiti nau o jiphange Gobitis. O maka a exana West Virginia State Board of Education v. Barnette. Mu kithangana kieniókio, o Inzo ia Dikota ia ku fundisa, ia bhana kikoué ku Jimbangi ja Jihova. O Inzo ia Dikota ia ku fundisa mu ixi ia Estados unidos ia America, nuka ia lunguluile o kizuelu kiê, maji mu kithangana kieniokio, ia lungulula iu ua lungisa o Jimbangi ja Jihova. Kioso kia batula o maka enhá, o kizukutisu kia mundu ua Jihova ku ixi ia Estados Unidos kiabhu. Mukonda dia kiki, athu oso mu ixi ia Estados Unidos a tambula ufolo.\n18, 19. Ihi ia zuela Phang'etu Pablo Barros ia mu kuatekesa o ku kolokota ni kiebhi etu tu tena ku kaiela o phangu iê?\n18 Argentina. Pablo ni Hugo Barros, umoxi ua kexile ni dinake dia mivu, o ua mukuá ua kexile ni sambuadi dia mivu, a a kaie mu xikola ku muvu ua 1976 mukonda a ditunine kuimba o muimbu ua ixi. Saí kizuua, o mulongexi ua xikola ua lundulula Pablo iu ua mu bhana kingodi ku mutué. Muéne ua bhingi o kiiadi kiki phala ku xala kioso kieji zumbuka o xikola phala ku a jijidika o kuimba ni ku bhanga ima iengi i zangeleka o ixi. Pablo uambe: \"Sé o kikuatekesu kia Jihova, eme ubheka uami ki ngeji tena ku di bhana ni izukutisu ni ku kala fiiele kua Jihova.\"\n19 Kioso kiambata o maka enhá ku inzo ia ku fundisa, o mufundixi ua lungisa o xikola mu ku kaia Pablo ni Hugo. Maji o maka enhá a ambata ku Inzo ia Dikota ia ku fundisa ku Argentina. Ku muvu ua 1979 o Inzo ia Dikota ia ku fundisa, ia fundisa kiéngi, iambe: \"Ku kaia muthu mu xikola ku lombolola kuila ki tua mu belesela o kitumu kia kuila o muthu ua tokala ku di longa ( Kitumu 14) ni kikalakalu kia ji nguvulu kia ku bhana ulogelu ku tuana (Kitumu 5).\" Kiki kia kuatekesa 1.000 ia ana a Jimbangi ja Jihova. Kienhiki, o ji xikola ka kexile dingi mu kaia o tuana ku xikola, o mizangala kála Pablo ni Hugo a a kaiele mu xikola, a vutuka dingi o ku di longa mu ji xikola ja nguvulu.\n20, 21. Kiebhi o ia bhiti ni Phang'etu Roel ni Emily ki suínisa o kixikanu kiê?\n20 Filipinas. Ku muvu ua 1990, Roel Embralinag, * ua kexile ni 9 dia mivu, o phang'ê ia muhatu, Emily, ua kexile ni 10 dia mivu, ku moxi ni 66 a athu exile uá Jimbangi ja jihova a a kaiele mu xikola mukonda a ditunine ku bheza o dibandela. Roel ni tat'â Emily, Leonardo, a soto kuzuela ni atuameni a xikola maji né kiki ka a evu kana. Kuma ka a evu, Leonardo ua lengela ku Inzo ia Dikota ia ku Fundisa mu ku sota kikuatekesu. Leonardo kexile ni kitadi né muzokedi phala ku mu zokela. Kienhiki, o muiji ua sambe mu ku diónda kua Jihova phala ku mu kuatekesa. Mu kithangana kieniokio, ana oso akexile mu a xonguena ni ku a zukutisa. Leonardo ka ki fikile kuila ueji tena ku batula o maka mukonda kexile ni kuijiia mba unjimu ua ku batula o maka enhó.\n21 Maji o muiji a u zokela kuala Felino Ganal, muzokedi ua kalakalele mu ditenda dia fuma di zokela o itumu mu ixi. Mu kithangana kieniókio, o Phange Ganal ka kexile dingi mu kalakala mu ditenda dienhódio, muéne ua kitukile Mbangi ia Jihova. Kioso o maka kia tula ku Inzo ia Dikota ia Kufundisa, o Afundixi kuenhoko a lungisa o Jimbangi ja Jihova ni kuzuela kuila o ana ka tokalele ku a kaia mu xikola. Kala kia bhitile kiá, o azukutixi a mundu ua Nzambi ka tenene ku fidisa o Jimbangi ja Jihova o ku bhanga o vondadi iê.\nO ku Dituna ku di ta mu Maka a Jinguvulu, ku Bheka Ukamba Mudietu\n22, 23. (a) Mukonda diahi tuene mu tambula ikoué iavulu? (b) O ukamba uetu ni jiphange ku mundu uoso, ulondekesa ihi?\n22 Mukonda diahi o mundu ua Jihova a tambula o ikouê ioso íii? Etu kene mu tu kuatekesa ku jinguvulu. Maji né kiki, mu jixi joso muala afundixi ambote ene mu tu zokela ku jinguma jetu ni ku xisa phangu iambote phala ku i kaiela. Sé phata, Kristu uene mu tu kuatekesa. (Tanga Dijingunuinu 6:2.) Mukonda diahi tuene mu bhânga phala ku tambula ufolo? Etu ki tu mesena ku lungulula o itumu ia jixi kana. Maji, tua mesena ku sidivila o Sobha ietu, Jezú Kristu sé ku tu fidisa.—Ika. 4:29.\n23 Né muene ku mundu iú uezala ni unguma, o Sobha ietu, Jezú Kristu, uene mu besoala o nguzu ia akaidi'ê ku mundu uoso phala a tene ku kala sé ku di ta mu maka a mundu. Satanaji kene mu tena ku tu uanuna ni ku tu tolola. O Utuminu uene mu bhongolola ji midi ni jimidi ja athu ene mu dituna \"ku di-longa dingi kúlua ita.\" O ukamba uetu ni jiphange ku mundu uoso, madiuanu a dikota—ulondekesa kuila o Utuminu ua Nzambi ua mu tumina kiá!—Iza. 2:4.\n^ kax. 4 O divulu didi a dixana ué A Nova Criação. Mu ku bhita kithangana o divulu, o Milénio da Aurora, a di xana, Estudos das Escrituras.\n^ kax. 8 Phala kuijiia dingi o maka enhá, tanga o divulu Revelação—Seu Grandioso Clímax Está Próximo!, kibatulu 27, mu jimbandu ja 184-186.\n^ kax. 13 O maka enhá a bhangesa o nguvulu ia ixi ia Bulgária ku bhana ikalakalu iéngi ki i lungu ni ita ku oso ka xikinine ku di ta mu usoladi.\n^ kax. 14 Phala kuijiia dingi o musoso iú,tanga o A Sentinela 1 de Novembro de 2012 mu jimbandu ja 29 ndú 31.\n^ kax. 14 Mu 20 a mivu, o unguvulu ua Arménia ua te mu kangolondo 450 ndenge a minzangala Jimbangi ja Jihova. O munzangala ua sukina, a mu katula ngó mu kaleia ku mbeji ia Kamoxi ka 2013.\n^ kax. 16 O dijina dia muiji ka di soneka kiambote mu madukumendu a inzo ia ku fundisa.\n^ kax. 20 Mu madukumendu a inzo ia ku fundisa, o dijina dia muiji a di soneka Ebralinag.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/ufolo\/Ufiiele-Uoso-ku-Unguluvulu-ua-Nzambi\/","date":"2020-09-26T22:48:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00357.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3677,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.392,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"MILONGI IA KIBATULU\nJihova uene mu suluka ni ku tu bhana falamenda ji tua bhindamena phala ku longa athu a ifuxi ioso, madiembu ni madimi\nO ASONHI mu Jeluzaleme akexile mu xikina mu ioso ievuile. Akua Ngalileia akexile mu zuela kiambote o dimi dia asonhi, mukonda dia kiki o njimbu ia kexile mu tula, ia kexile mu tula muene ku mixima ia jingivuidi jâ. Mu Pendekoxi ua 33 K.K., o maxibulu a tambuile o ujitu ua kuzuela mu madimi avulu—kilondekesu kia kuila Nzambi ua kexile mu a kuatekesa. (Tanga Ikalakalu 2:1-8, 12, 15-17.) O njimbu iambote ia bokele mu kizuua kieniókio, ia tula ku athu a ididi iavulu katé mu kibatu kioso kia Loma.—Kol. 1:23.\n2 Lelu, o jiselevende ja Nzambi kene mu zuela madimi avulu mu madiuanu. Maji né kiki, a boka mu madimi avulu, mu hama ia dianga ndenge, ene a lungulula o njimbu ia Utuminu mu 670 a madimi ndenge. (Ika. 2:9-11)O mundu ua Nzambi u bhanga madivulu avulu mu madimi oso enhá ni ku bhangesa kuila o njimbu ia Utuminu a i tule mu ngongo ioso. Kiki kilondekesa kuila Jihova ua mu tumina o Sobha Jezú Kristu kuendesa o kikalakalu kietu kia kuboka. (Mat. 28:19, 20) Mu ku di longa o jifalamenda jene mu boka na-ju o mundu ua Nzambi mu 100 ja mivu, tala kiebhi o Sobha kia mesena o mbote ia muthu ni muthu ni ku tu longa ku kala tu jimesene jambote ja ku longa o Mak'â Nzambi.—2 Tim. 2:2.\nO Sobha u Pelepalala o Jiselevende jê Phala ku Kuna o Jimbutu ja Kidi\n3 Jezú ua sokesa o 'maka a Utuminu' ni jimbutu, o muxima ua muthu ni mavu. (Mat. 13:18, 19) Kala ki bhanga o mukuni ua jimbutu, u kalakala ni falamenda javulu phala ku dima o mavu ni ku i iudika phala o jimbutu ji sabhuke kiambote, o mundu ua Jihova uene mu kalakala ué ni falamenda javulu ji a kuatekesa ku pelepalala o mixima ia mazunda ni mazunda a athu phala ku tambula o njimbu ia Utuminu.Saí jifalamenda ja sidivile ngó mu kithangana kiofele. Jifalamenda ja mukuá, kala: O madivulu ni tudivulu, ene hanji ni valolo iavulu mu kikalakalu kietu. O mitelembe ni ji jurnale ji tua di longo mu kibatulu kia bhiti ki ji difu ni maukexilu a kuboka u tua-nda di longa mu kibatulu kiki, mukonda o maukexilu enhá a kuatekesa o aboki a Utuminu kuzuela ni athu pholo ni pholo, o mitelembe ni ji jurnale kana.—Ika. 5:42; 17:2, 3.\n4, 5. Kiebhi kia kexile mu kalakala ni mitelembe i xika, maji ihi ia kambele?\n4 Madiskursu o ngalavale. Ku muvu 1930 ni ku muvu 1940, o aboki akexile mu kalakala ni madiskursu a Bibidia o ngalavale mu mitelembe ixika akexile mu i iambata bhu maku. O madiskursu o ngalavale akexile mu bhanga ithangana itanu mba ndenge. Saí ithangana o madiskursu o ngalavale akexile ni diambu diofele, kala \"Tilindade,\" \"Kididi Kia ku Fundisa o Imbi,\" ni \"Utuminu.\" Kiebhi kia kexile mu boka ni madiskursu enhá?O Phange Clayton Woodworth, Jr., a mu batizala ku muvu 1930, ku Estados Unidos, uambe: \"Nga kexile mu kuambata mutelembe uófele uexile kala mbuenga, ia kexile ni jingoji a tokalele ku ji ta kiambote ni dilonga mua kexile o diskursu phala ku xika kiambote. Nga kexile mu bhixila ku mabhitu a athu, ngi jikula o kaxa, o jingoji ja mutelembe ngi ji ta mu kididi kiê, anga ngi bueta o koloneta ia ku xika. Kioso o mukua dibhata kia jikula o dibhitu, eme ngi zuela: 'Ngala ni njimbu iambote, nga mesena kuila eie uivua.'\" Ihi ia kexile mu bhanga o athu? O Phange Woodworth, uambe: \"Saí ithangana, o athu akexile mu tu tambuijila kiambote. Mu ithangana ia mukuá, o athu a jika o mabhitu bhu pholo. Saí ithangana ene akexile mu banza kuila, nga mesenene ku a sumbisa o mutelembe ua ku xika.\"\n5 Ku muvu 1940, a bhangele 90 a madiskursu o ngalavale ni ku a ta mu kazunda kamoxi ndenge ka malonga a xika.O phange John E. Barr, uexile muboki ua thembu ioso mu ixi ia Grã-Bretanha ku muvu uenhó, mu ku bhita thembu ua tokalele ku Kibuka kia Utuminu, uambe: \"Ku muvu 1936 katé 1945, nga kexile mu kalakala ngó ni mutelembe ua ku xika. Mu kidi, mu izuua iná, nga kexile mu divua ubheka se ngi kala sé o mutelembe. O kuívua o dízui dia Phange Rutherford ku dibhitu dia kexile mu ngi suínisa kiavulu; kiexile kala uemana bhu mbandu iami iu ua mu zuela. Mu kidi, o ukexilu ua ku boka ni mutelembe u xika ki u kexile mu kuatekesa ku tula o njimbu ku mixima ia athu.\"\n6, 7. (a) Mbote iahi ia kexile mu katula o aboki mu ku bhana umbangi ni jikalatá ni ibhidi iebhi ia kexile ué mu moneka? (b) Kiebhi Jihova kia tula o maka mê mu kanu dia aboki?\n6 Umbangi ni jikalatá. Ku dimatekenu dia muvu 1933, o aboki a a suínisa ku bhana umbangi ni jikalatá inzo ni inzo mu ukunji. O kalatá ka umbangi ka sokele ni tumikanda mu tuene mu soneka o ikalakalu ietu ia kuboka mbeji ni mbeji. A sonekene-mu njimbu ia Bibidia ni madivulu u tua kexile nau phala o mukua dibhata ku a tanga. O muboki ua tokalele ngó ku bhana o kalatá ku mukua dibhata ni ku mu bhinga phala ku ka tanga. phange Lilian Kammerud, ua kexile mu sidivila kala mukunji ku jixi jengi, ku Porto Rico ni ku Argentina, uambe: \"Nga uabhele kiavulu o kikalakalu kia ku bhana umbangi ni kalatá. Mukonda diahi? Muéne uambe: \"Ki mukonda ngó etu oso tua tokala kuzuela kiambote ni athu mu ku bhana umbangi, o ukexilu iú ua ngi kuatekesa ku kala ni uhete ua kuzuela ni athu.\"\n7 O Phange David Reusch, a mu batizala ku muvu 1918, uambe: \"O ku bhana umbangi ni jikalatá, kia kuatekesa kiavulu o jiphange mukonda, a tolele o jiphange akexile mu banza kuila eji tena kuzuela kiambote mu sidivisu ia ku boka.\" Maji o falamenda íii ia kexile ué ni disukilu diê. Phange Reusch: \"Saí ithangana, tua kexile mu di sanga ni athu a banzele kuila tuexile tu mabubu. Phange javulu mudietu ka tenene muene kuzuela. Maji Jihova ua kexile mu tu pelepalala ku di bhana ni athu mu ukunji. Mu ku bhita kithangana Jihova ueji tula o maka mê mu kanu dietu phala tuie mu longa o Mikanda Ikola ku mabhata a athu. Kiki kia bhiti ni kikuatekesu kia Xikola ia Ukunji ua Nzambi ia mateka ku muvu 1940.\"—Tanga Jelemiia 1:6-9.\n8. Kiebhi ki u tena kuehela Kristu ku ku longa?\n8 Madivulu.Tundé ku muvu 1914, o mundu ua Jihova ua bhange kiá 100 a madivulu ndenge a jimbulula o njimbu ia Bibidia. Saí madivulu, a a bhange muene phala ku longa o aboki o ukexilu ua tokala ua ku bhana umbangi mu ukunji.Anna Larsen, mu ixi ia Dinamarca, uexile muboki mu 70 a mivu, uambe: \"Jihova ua tu kuatekesa ku kala tu aboki ambote bhu kaxi ka Xikola ia Ukunji ua Nzambi ni madivulu u tua tambula. O divulu dia dianga di ngejiia, o divulu: O Auxílio Teocrático aos Publicadores do Reino, a di bhange ku muvu 1945. O divulu dia kamúkua: \"Equipado Para Toda Boa Obra,\"a di bhange ku muvu 1946. Lelu tuala ni divulu: Beneficie-se da Escola do Ministério Teocrático, a di bhange ku muvu 2001.\" Kienhiki, o Xikola ia Ukunji ua Nzambi, ni madivulu a mukuá ene mu kuatekesa kiavulu mu kuila Jihova ua mu 'tu bhana o uhete u tuala nau.' (2 Kol. 3:5, 6) O kuila eie ua di soneka kiá mu Xikola ia Ukunji ua Nzambi? O kuila eie uene mu kuambata mu kiônge o divulu, Escola do Ministério Teocrático, ni ku kaiela kioso o muendexi ua xikola kia mu zuela? Se kiene ki uene mu bhanga, ua mu kuehela Kristu ku ku kuatekesa ku kala mesene iambote ia ku longa.—2 Kol. 9:6; 2 Tim. 2: 15.\n9, 10. Kiebhi o madivulu metu kiene mu kuatekesa kiavulu mu ku kuna o ji mbutu ja kidi ni ku ji tekela ni menha?\n9 Jihova uene ué mu tu kuatekesa bhu kaxi ka kilunga kiê ki bhana madivulu phala ku kuatekesa o aboki ku longa kiambote o Bibidia. O divulu: AVerdade Que Conduz a Vida Eterna, dia kuatekesa ué kiavulu o aboki. A diangele ku di bhanga ku muvu 1968, dia kuatekesele athu avulu. O kamukanda, Kikalakalu kia Utuminu, ka mbeji ia Kamoxi ka muvu 1968, ka \"londekesa kuila o athu a bhindamene kiavulu o divulu, A Verdade Que Conduz a Vida Eterna, mukonda dia kiki \"ku mbeji ia Katutu, o kilunga kia Jihova ku Brooklyn kia bandekesa dingi athu phala ku kalakala mu usuku.\" O milongi ia suluka ni ku jimbulula kuila: \"Saí kizuua mu mbeji ia Kakuinhi, a bhange madivulu avulu, A Verdade Que Conduz a Vida Eterna, o ia bhingile ndenge, a tenesa kazunda kamoxi ka madivulu ndenge!\" Maji kumuvu 1982, a bhangele kiá 100 ja mazunda ja divulu didi mu 116 ja madimi.Mu 14 dia mivu tunde ku muvu 1968 katé ku muvu 1982, o divulu, A Verdade Que Conduz a Vida Eterna, dia kuatekesa kazunda kamoxi ka athu ku kala aboki a Utuminu.\n10 Ku muvu 2005, kua moneka kikuatekesu kiéngi, o divulu: Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? O divulu didi a di bhange kiá mu 200 ja mazunda mu 256 a madimi!Ihi ia mu bhita mukonda dia divulu didi? Mu sambuadi dia mivu, tundé ku muvu 2005 ndu ku muvu 2012, kazunda kamoxi ni kaxaxi ka athu a kituka aboki a njimbu iambote. Ku mivu íii, o muxinda ua athu a mu di longa o Bibidia n'etu ua di bandekesa mu mazunda a samanu ndenge mu kaxi ka mazunda a nake ndenge dia athu. Sé phata, Jihova ua mu kuatekesa muene o nguzu ietu ia ku kuna ni ku tekela o jimbutu ja kidi ja Utuminu.—Tanga 1 Kolindo 3:6, 7.\n11, 12. Kala kilondekesa o Mikanda ikola, o madivulu metu a a bhangela nanhi ni nanhi.\n11 Kadivulu.Ku dimatekenu, o kadivulu, o Mulangidi, akexile mu ka bhanga ngó phala o 'kilunga kiofele' ió 'a a solo phala kuia ku diulu.' (Luka 12:32; Jihe. 3:1) Maji mu kizuua kia 1 kia mbeji ia Kamusasadi kia muvu 1919, o kilunga kia Jihova kia bhange kadivulu kengi, phala ku ka bhana ku athu oso. O kadivulu kaka a ka uabhele kiavulu ku Adilongi a Bibidia ni ku athu oso, ni kuila athu avulu a betele ku tanga dingi o kadivulu kaka mu mivu iavulu, o kadivulu, O Mulangidi, ndenge. O kadivulu kaka a dianga ku ka exana, Idade de Ouro. Ku muvu 1937, a lungulula o dijina dia kadivulu kaka, mu dijina, Consolação. Maji ku muvu 1946, a ka ejiia mu dijina, Despertai!\n12 Mu mivu iavulu, o ukexilu ua ka divulu, Mulangidi ni Despertai! Ene mu u lungulula, maji o kikalakalu kiâ kiene kimoxi kala m'ukulu—ku boka o Utuminu ua Jihova, ni ku kuatekesa athu ku dielela mu Bibidia.Lelu, O Mulangidi, a mu ka bhanga mu ukexilu a iiadi, umoxi phala ku di longa mu kilunga, o ua kamúkua phala ku ka bhana ku athu. O milongi phala ku di longa, a i bhange phala akua \"dibhata\"—o 'kilunga kiofele' ni 'jimbudi ja mukuá'.\" (Mat. 24:45; Nzuá 10:16) O kadivulu phala ku ka bhana ku athu, a ka bhange bhenge-bhenge phala o athu kejiia luua o kidi, maji a xila o Bibidia ni Nzambi. (Ika. 13:16) O kadivulu, Despertai! a ka bhange phala o athu ejiia bhofele o Bibidia ni Nzambi ia kidi, Jihova.—Ika. 17:22, 23.\n13. Ihi i ku uabhela dingi ku madivulu metu? (Tanga o kitutu \"Madivulu Metu a a Lungulula Kiá.\")\n13 Ku dimatekenu dia muvu ua 2014, kala mbeji a bhange 44 a mazunda ndenge a kadivulu Despertai! o kadivulu, O Mulangidi, a ka bhange mu 46 a mazunda. O kadivulu, Despertai! a ka bhange mu 100 ja madimi, O Mulangidi, mu 200 ja madimi, ndenge, a beta ku ka lungulula mu madimi avulu ni ku ka bhana ku athu mu jixi joso!Maji ki tu bhingi ku diuana mu ku mona o kikalakalu ki bhanga o tudivulu tutu. O tu divulu tutu tu bheka o njimbu iambe Jezú kuila eji ku i tula mu ngongo ioso.—Mat. 24:14.\n14. Ihi i tuene mu suínisa o athu o ku bhanga ni mukonda diahi?\n14 O Bibidia.Ku muvu 1896, Phange Russell ni makamba mê a lungulula o dijina dia kexile mu londekesa kuila akexile ni ufôlo ua ku bhanga madivulu a zuela o Mak'â Nzambi; ia eza ku a ejiia mu dijina: Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados. O dijina didi dia fuamene muene mukonda o Bibidia iene o falamenda ia beta o kota mu sidivisu ia ku boka o njimbu iambote ia Utuminu ua Nzambi. (Luka 24:27)Ni kibuka kiki, o jiselevende ja Nzambi ene mu bhanga madivulu a suínisa o athu ku tanga o Bibidia. Mu kifika, ku muvu 1926, tua katula jikopia ja Bibidia, The Emphatic Diaglott, mu ji makina jetu, mu dimi dia Ngeleku a i lungulula kuala ngana Benjamin Wilson. Ku muvu 1942, tua katula 700.000 ja jikopia ja Bibidia, Versão Reis Jaime etu tua ji bhana ku athu. Mu ku bhita mivu jiiadi, tua mateka o ku bhanga jikopia ja Bibidia, Versão Normal Americana, di tumbula o dijina, Jihova mu 6.823 a ididi. Ku muvu 1950, tua bhanene kiá ku athu 250.000 a jikopia.\n15, 16. (a) Mukonda diahi eie ua uabhela o Bibidia, Tradução do Novo Mundo? (Tanga o kitutu \"Ku Lungulula o Bibidia ni Lusolo.\") (b) Kiebhi ki u tena kuehela Jihova ku tula ku muxima uê?\n15 Ku muvu 1950 tua bhange o mbandu ia Bibidia, Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs. O Bibidia ioso, Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas, a i bhana ku athu ku muvu 1961. O Bibidia íii i bhana kijingu kua Jihova, mu ku vutukisa o dijina dia Nzambi mu ididi mua tokalele mu Bibidia dia Hebalaiku iokulu. O dijina dia Nzambi di moneka ué 237 ja ji veji mu Mikanda ia Ngeleku. Phala ku mona kuila Bibidia ia kidi, ki i bhonzo ku i tanga, o Tradução do Novo Mundo a i lungulula veji javulu, o veji ia sukina, ia bhiti ku muvu 2013.Tundé ku muvu 2013, a bhange kiá 201 ja mazunda a jikopia ndenge ja Bibidia, Tradução do Novo Mundo, ia tenena mba mbandu mu 121 ja madimi.\n16 Kiebhi athu kiene mu divua kioso kia tanga o Bibidia, Tradução do Novo Mundo, mu dimi diâ?Diiala mukua Nepal, uambe: \"O Bibidia iokulu i tua kexile na-iu mu dimi dia Nepal, ia bhonzele kiavulu o ku i tanga ni ku i tendela mukonda dia izuelu iala-mu. Maji lelu tu tena ku tendela kiambote o Bibidia mukonda a i soneka ni izuelu i tuejiia kiambote.\" Kioso muhatu mu ixi ia República Centro-Africana kia mateka o ku tanga o Bibidia mu dimi dia Sango, muéne ua mateka o ku dila iu uambe: \"Didi diene o dimi dia muxima uami.\"Kála kia bhiti ni muhatu iú, kala muthu mudietu u tena kuehela Jihova ku tula ku muxima uê mu ku tanga o Maka mê izuua ioso.—Jisá. 1:2; Mat. 22:36, 37.\nTu Sakidila o Jifalamenda ni Uhete u Tuene mu Tambula\n17. Kiebhi ki u tena kulondekesa kuila ua uabhela o jifalamenda ni milongi iu uene mu tambula ni ihi ia-nda bhita se u bhanga kiki?\n17 O kuila eie ua uabhela o jifalamenda ni milongi iene mu tu bhana o Sobha Jezú Kristu?O kuila uene mu katula kithangana phala ku tanga o madivulu a tu bhana o kilunga kia Nzambi, ni ku kuatekesa o athu bhu kaxi ka madivulu enhá? Se kiene ki uene mu bhanga, eie ua-nda zuela kála o Phange ia muhatu, Opal, a mu batizala mu kizuua 4 kia mbeji ia Katutu ka muvu 1914. Opal uambe: \"Muadi uami [Edward] n'eme tua kexile mu bhana umbangi ni mitelembe ia ku xika ni jikalatá. Tua kexile mu boka inzo ni inzo mu ku bhana madivulu, tumikanda, ni tu madivulu. Tua kexile mu boka kumoxi mu ku bhana madivulu ku athu. Anga a tu bhanene itendelesu ia lungu ni ku sota dingi o athu [lelu tuamba, ku kunda dingi o athu] ni ku longa o Bibidia ku mabhata a athu a xikina. Ikalakalu iavulu maji tua sangulukile kiavulu ku muenhu.\" Jezú ua kanena kuila o mundu uê ueji kalakala kiavulu mu ku bhongolola ni ku sanguluka kumoxi. Kala kia bhiti ni phang'etu Opal, athu avulu a tena ku bhana umbangi ua lungu ni kikanenu kia bhange Jezú.—Tanga Nzuá 4:35, 36.\n18. Ujitu uahi u tuala nau?\n18 Athu avulu ki jiselevende ja Sobha nange a mona kuila o mundu ua Nzambi 'athu ka di longo kiavulu.' (Ika. 4:13) Maji xinganeka ngó! O Sobha ua bhangesa o mundu uê, ua kambe ku di longa kiavulu, ku kala athu a bhanga madivulu avulu mu madimi avulu ni ku a bhana ku athu ku mundu uoso! Muéne ua tu longo iu ua tu kuatekesa ku kalakala ni falamenda jiji phala ku tula o njimbu iambote ku athu a ifuxi ioso. Maji tuala ni ujitu ua dikota ua ku kalakala kumoxi ni Kristu mu ku kuna o jimbutu ja kidi ni ku bhanga maxibulu!\nMu mivu iavulu, o mundu ua Jihova ua bhange kiá 20 a mazunda a madivulu ndenge a jimbulula o njimbu ia Bibidia. O Kijimbuete kietu mu Internete, jw.org, kiala ué mu mazunda a iiadi ndenge dia athu ku mundu uoso a tena ku ki jikula ni ku tanga o madivulu metu.\nSaí madivulu a mukuá a kuatekesa kiavulu o aboki ku longa kiambote o Bibidia, kala: A Arpa de Deus (a di bhange ku muvu 1921), o divulu: \"Seja Deus Verdadeiro\" (a di bhange ku muvu 1946), o divulu: Poderá Viver Para Sempre no Paraíso na Terra (a di bhange ku muvu 1982), ni divulu, Kuijiia Kuambata ku Muenhu ua Kalelaku (a di bhange ku muvu 1995.)\nTanga O Mulangidi 15 ua Kavua ua 2013, mbandu 23, kaxi 13, phala kuijiia o milongi ia ubhe ia lungu ni akua \"dibhata.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/utuminu-ua-nzambi\/kuboka\/falamenda\/","date":"2020-09-26T22:52:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00425.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2867,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.361,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"DEBOLA ua kexile mu tala o masoladi a di bhongoluele ku thandu dia Mulundu ua Tabola. Muéne ua diuanene kiavulu. Mu kamene, muéne ua sangulukile kiavulu mu kumona o kusuína kuâ ni kixikanu kia kolo kia kabhitangu kâ, Balake. Sumbala ene exile ngó 10.000 ia maiala, ene eji bhita mu ibhidi ia makota mu kizuua kieniókio, ieji bhinga ene kukala ni kixikanu kia kolo. Ene eji bhânga ni jinguma, mazonda a ita, maji ene a tolele, a kambele mauta, ji sosa ni ima ia mukuá ia kubhânga na-iu. Maji né muene kiki, ene a bande muene ku Mulundu, mukonda a a suínisa ku muhatu iú.\nXinganeka Debola, kizuatu kiê a mu ki bhuka kuala o kitembu kioso muéne ni Balake kia kala mu tala o Mulundu. O Mulundu ua Tabola uexile kála kone. Uoso u kala ku thandu dia Mulundu u tena kumona kiambote o honga ia Esdrelome, o Mulundu ua kexile ni 305 ja ji metulu mu ku lebha, ia lungile ku luiji. O Ngiji ia Kixone ia tudile katé ku Kalunga ka Dikota mu kubhita ku Mulundu ua Kamelu. O ngiji ia kukutile mu kamene kenhoko, maji bhua kexile kima kia mukuá bhu honga kia kexile mu muika kiavulu. O kifuxi kia masoladi kia Xixela, kia kexile mu zukama, akexile mu muika kála o kumuika kua jifelu. O makalu a Xixela ene akexile mu muika, a tenesele 900 ja makalu, mu makalu mua kexile ji njangu. Ni makalu enhá, Xixela ua mesene kusasujula akua Izalaiele ni lusolo luoso!\nDebola uejidile kuila, Balake ni masoladi mê, akexile mu kinga kuila muéne u zuela kima mba u bhana kijimbuete. O kuila Debola muéne ngó o muhatu ua kexile muenhomo? Kiebhi muéne kia divuile mu kukala ni kikalakalu kioso kiki, mu kithangana kieniókio? O kuila muéne ua dibhuidisa se ihi ia kexile mu bhanga mu kididi kieniókio? Kana ngó! Jihova, Nzambi iê, muéne ua mu tangele phala kumateka o ita íii; Jihova ué ua mu tangele kuila o ita eji i sukisa kuala muhatu. (Afundixi 4:9) Ihi i tu tena kudilonga ku musoso ua Debola ni ua masoladi akua Izalaiele ia lungu ni kukala ni kixikanu?\n'NDÉ U BHONGOLUELE ATHU MU MULUNDU UA TABOLA'\nO Bibidia kioso ki mateka o kutumbula Debola, i mu tumbula kála \"polofeta ia muhatu.\" Mu Bibidia tu sanga-mu ué ahatu a mukuá exile uá jipolofeta kála kiexile Debola. * Debola ua kexile ué ni kikalakalu kia mukua. Muéne ua kexile mu fundisa o mundu ua Izalaiele, mu kua londekesa o ukexilu ua Jihova ua kubatula o maka.\nDebola ua tungile mu milundu ia Ifalaíme bhu kaxi ka mbanza ia Betele ni Lama. Muenhomo, muéne ua kexile mu xikama bhu diie ni kufundisa o mundu kála kia tumine Jihova. Debola ua kexile ni kikalakalu kia dikota, maji né kiki muéne k'exile ni uôma. Akua Izalaiele a bhindamene kiavulu o kikuatekesu kiê. Mu kifika, muéne ua kuatekesa mu kusoneka o muimbu mua londekesa o ituxi ia mundu uê, muéne uixi: 'Izalaiele kiedile a sola jinzambi jengi; ku mabhitu a imbaka kua a tukuluka ita.' (Afundixi 5:6,7) Mukonda dia akua Izalaiele kuxisa Jihova phala kusidivila jinzambi jengi, Jihova ua a xisa uá, ka a kudila bhu maku a jinguma jâ. O Sobha mukua Kanana, Jabine, ua tumina ngana Xixela phala kua a bhikisa.\nXixela! O dijina didi dia bhekele uôma uavulu mu Izalaiele. O akua Kanana, ka kexile ni ukexilu uambote, exile ijibhangânga, akexile mu satela o tuana tuâ ku jinzambi jâ, ni ku bhanga undumbu mu tembulu. Kiebhi kia kexile o athu mu ixi mu kua tumina ku kabhitangu mukua Kanana ni masoladi mê? O mukumbi ua Debola, u londekesa kuila ene ka tenene kuia mu ji sanzala ja mukua, ka kexile dingi mu tunga mu ji sanzala mukonda dia uôma. (Afundixi 5:7, 8) O athu akexile mu tunga mu mixitu ni mu milundu, mukonda dia uôma ua ku kala mu ji sanzala ja kambe ilumbu, akexile uá ni uôma ua ku a kuata mu jinjila ni ku a tambula an'â ni kubhanga undumbu ku ahatu'â. *\nO mundu a u bhikisa mu 20 a mivu, katé kia mono Jihova kuila o mundu uê ua bhukumukine ua mesenene kiá ku mu belesela, kála kia tange mu mukumbi ua Debola ni Balake, ene exi: 'Katé ki nga balumuka eme ngi Debola, nga balumuka mu kukala ngi mama mua Izalaiele.' (Afundixi 4:3, 6, 7; 5:7) Ki tuejiia se Debola, muhatu ua Lapidote, ua vualele an'a, maji tuejiia kuila o izuelu iê iexile ngó kifika. Maji Jihova ua tumina Debola kulanga akua Izalaiele kála manh'â. Muéne ua mu tumina kuixana diiala dia kixikanu, o mufundixi Balake, phala kuia mu bhânga ni Xixela.\nJihova ua tumina Debola kutangela Balake, uixi: 'ndé u bhongoluele athu mu Mulundu ua Tabola.' Balake ua tokalele kubhongolola 10.000 ja maiala, an'â miji iiadi ia Izalaiele. Debola ua tangela Balake kuila Jihova ueji kua kuatekesa kutolola o kifuxi kia Xixela ni 900 ja makalu mê! Balake ua diuanene kiavulu ni kikanenu kiki mukonda akua Izalaiele kexile ni maiala a ita kana, kexile ué ni mauta a kubhângela nau. Maji né muene kiki, Balake ua xikina o kuia ku ita\nSaí athu ene mu zuela kuila, mukonda dia Balake kubhinga Debola phala kuia nê, muéne ua londekesa kuila ua kambele kixikanu, maji iá makutu. Mukonda se muéne ua kambele kixikanu, muéne ueji bhinga mauta kua Nzambi. Maji mu veji dia kiki, kuma muéne uexile diiala dia kixikanu, Balake ua mono o valolo ia kukala ni mukunji ua Jihova ku mbandu iê phala ku mu suínisa ni kusuínisa ué o maiala mê. (Jihebeleu 11:32, 33) Jihova ua xikina. Muéne uehela Debola kuia ni Balake, kála kia bhingile Balake. Maji ni kikuatekesu kia Jihova, Debola ua tange ué kuila, o kijingu kia ita ki kieji kala kia diiala kana. (Afundixi 4:9) Nzambi ua solele muhatu phala kujibha o diiala dia iibha, Xixela!\nLelu, ku mundu uoso o ahatu kene mu a bhana kijingu, ene mua beta ni kua a bhanga ima ia mukua ia iibha. Mu ithangana iavulu, o ahatu kene mua bhana o kijingu kia tokala kála kia mesena Nzambi. Maji phala Nzambi, o ahatu ni maiala a soko mu kukala ni valolo, a tena ku mu bheza. (Loma 2:11; Ngalásia 3:28) O musoso ua Debola u tu londekesa ué kuila, Nzambi u bhana ikalakalu ia ujitu ku ahatu ni ku a dielela kiavulu. Ki tu tokala kukaiela o ukexilu ua kathombo ua mundu iú.\n\"OXI IA TUNGUTA, KATÉ NI MAÚLU MA ZENZAMA NI KUMBOMBA MENHA\"\nBalake uai mu bhongolola o maiala mê. Muéne ua bhongolola 10.000 ja maiala a suínine kiavulu phala kuia mu bhânga ni masoladi a Xixela. Kioso Balake kiambata o maiala mê ku thandu dia Mulundu ua Tabola, muéne ua sangulukile mu kumona o kusuína kuâ. O Bibidia iamba: \"Ni Debola ue u ila-nê kumoxi.\" (Afundixi 4:10) O masoladi, a suínine dingi kioso kia mono o muhatu kuia nau kumoxi ku thandu dia Mulundu ua Tabola, ni kuta o muenhu uê mu iluezu mukonda dia kixikanu kiê kua Jihova Nzambi!\nKioso Xixela kiévu kuila, akua Izalaiele a di bhongoluele phala kubhânga ni muéne, Xixela ua balumuka ni lusolo uai mu di sanga na-u. Jisobha javulu ja Kanana a dibundu ni Sobha Jabine ua betele o kukala ni kutena bhu kaxi kâ. O masoladi a Xixela ni makalu mê, kioso kia kexile múia ku honga phala kudisanga ni akua Izalaiele, o ixi ia kexile mu tunguta. O masoladi akua Kanana akexile mu banza kuila, ki kieji bhonza kutolola akua Izalaiele.\nMu ku mona kuila o jinguma ja kexile kiá mu zukama, ihi ieji bhanga Balake ni Debola? Se ene akexile ngó ku thandu dia Mulundu ua Tabola, ene eji beta kukala ni nguzu jinguma jâ ndenge, mukonda o makalu keji tena kubanda ku mulundu. Maji Balake ua kexile polondo phala kubhânga kála kia tendelesele Jihova, mu kiki-phe, muéne ua kingila Debola kuzuela kima. O kithangana kia bhixila. Debola uambe: \"Balumuka kiá; mukonda o kizuua kia lelu kiene kia ku telekala Xixela bhu lukuaku lué kuala Jihova; manhi kua k'ijiia kuma Jihova muene ua ku tuamena kiá? Kienhiki Balake u kulumuka mulundu ua Tabola, ni kuinhi dia midi ia mala ala-nê kumoxi.\"\nO maiala akua Izalaiele a kulumuka, ai mu bhânga ni jinguma. O kuila Jihova ua a kuatekesa kála kia zuelele Debola? Kiene, mukonda o Bibidia i zuela: \"Oxi ia tunguta, katé ni maúlu ma zenzama ni kumbomba menha.\" O masoladi a Xixela a thandanganhele kiavulu. O mvula ia mateka o kusonoka! O mvula ia vudile, mu kithangana kiofele ixi ioso iezalele ni menha. Mukonda dia kiki, o makalu a ita a Xixela ka tenene dingi kubhanga kima. Ka tenene kuenda mukonda dia malôua.\nBalake ni maiala mê, ka monene ibhidi mukonda dia mvula kana. Ene ejidile nanhi ua kexile mu nokesa o mvula. Ene a kulumuka ni kulenga phala kubhânga ni akua Kanana. Akua Izalaiele a jibha o masoladi oso a Xixela mukonda kiene kia mesene Nzambi. O Ngiji ia Kixone iezalele ni menha ni kusukula o imbi anga u i kungulula katé ku Kalunga ka Dikota.\nLelu, Jihova kene dingi mu tumikisa o jiselevende jê ku ita kana. Maji u bhinga o jiselevende jê kubhânga mu nzumbi. (Matesu 26:52; 2 Kolindo 10:4) Se tu belesela Nzambi, tua-nda tena kukolokota mu ufiiele uetu kua muéne. Tua bhingi kusuína, mukonda oso a kala ku mbandu ia Nzambi a a zukutisa kiavulu. Maji Jihova ka lunguluka kana. Katé lelu, muéne uene mu kuatekesa oso a mu xikina ni ku Mu dielela kála kia bhangele Debola, Balake ni masoladi akua Izalaiele m'ukulu.\n\"MU AHATU NI AKUÂ, JAIELE A TANA-KU\"\nO nguma ia dikota mukua Kanana ua lengele! Xixela, ua kexile mu bhikisa kiavulu o mundu ua Nzambi, ua lengela bhoxi. Muéne ua xisa o masoladi mê kufua mu malôua, ua lenge akua Izalaiele, ua soto jimbanza ja makamba mâ phala kusuama-mu. Muéne ua lengele dikanga phala ka mu kuate ku masoladi akua Izalaiele, ua bokona mu jibalaka ja Hebele, mukua Kene, iu ná ua xile o mundu uê iu ua tele kikutu ni Sobha Jabine.\nXixela ua bhixila mu sanzala ia Hebele ua bhuila. Maji Hebele ka kexile kubhata. Maji ua sange o muhatu ua Hebele, Jaiele. Xixela ua banzele kuila Jaiele ueji mu bhana kijingu mukonda dia kikutu kia tele muadi uê ni Sobha Jabine. Muéne nange ua banzele kuila, kuma Jaiele uexile muhatu, muéne keji tena kubanza ku mu bhanga kima kia iibha. Mu kidi, Xixela kejidile kiambote Jaiele! Sé phata, Jaiele ua monene o ima ia iibha ia kexile mu bhanga akua Kanana ku akua Izalaiele mu ixi; Jaiele ua mono ué kuila ua tokalele ku sola kubhanga kima kimoxi mu kithangana kieniókio. Ueji kuatekesa Xixela, diiala dia iibha inga ueji kala ku mbandu ia Jihova mu ku mu jibha, mukonda dia kubhikisa o mundu ua Nzambi? Ihi ia tokalele kubhanga Jaiele? Se muéne uexile muhatu kiebhi kieji tena kujibha o diiala didi, dizonda dia ita?\nJaiele ua banze ni lusolo ihi ia tokalele o kubhanga. Muéne ua zalela Xixela. Xixela ua tumu Jaiele phala ka zuele ku muthu uoso-uoso kuila muéne ua kexile m'onzo. Jaiele ua mu vungu kioso muéne kia zekele, kioso kia mu bhingi menha, Jaiele ua mu bhana lete ia di kuata. Mu kubhita tu ithangana, Xixela uai ku kilu. Jaiele anga u kuata falamenda jiiadi, muhatu uoso-uoso ua kexile ni falamenda jojo m'onzo\nMu kubhita ithangana, Balake ua bhixila, ua kexile mu sota Xixela. Kioso Jaiele kia mu londekesa o kimbi, muéne ua lembalala ia zuelele Debola. Xixela a mu jibhile kuala muhatu! Lelu, o akua kutatela ni akua jiphata, ene mu zuela kuila Jaiele uexile muhatu ua iibhile kinene, maji Balake ni Debola ki kiene kia kexile mu banza kana. Ku muimbu uâ, ene a ximana Jaiele, exi: \"Mu ahatu ni akuâ, Jaiele a tane-ku\" mukonda dia kusuína kuê. (Afundixi 4:22; 5:24) O izuelu íii ilondekesa kuila, Debola uexile ni muxima uambote. Muéne ka kexile ni difuba mukonda dia kiximanu kia tambula Jaiele kana; mu veji dia kiki, o ia betele kota phala muéne, o kuijiia kuila o izuelu ia Jihova ia dikumbidile.\nKuma Xixela a mu jibhile, o Sobha Jabine ka kexile dingi ni kutena. Akua Kanana keji tena dingi kubhikisa akua Izalaiele. Akua Izalaiele a tululukile mu 40 a mivu. (Afundixi 4:24; 5:31) Debola, Balake ni Jaiele, a tambula mabesá avulu mukonda dia kixikanu kiâ kua Jihova Nzambi! Se tu kaiela o kixikanu kia Debola, mu kukala ku mbandu ia Jihova ni kusuínisa o athu kukala uá ku mbandu ia Jihova, muéne ua-nda ku tu besoala kiavulu mu ku tu bhana kutululuka.\n^ kax. 7 Jipolofeta ja mukua ja ahatu, exile Midiiana, Hulda, ni muhatu ua polofeta Izaia.\n^ kax. 9 O mukumbi ua Debola ulondekesa kuila, mu ku vutuka ku ita, Xixela ua kexile mu bheka imbamba iavulu, ia bhûndu mu ita ni ahatu avulu, saí ithangana kala disoladi akexile ku mu bhana kahatu kamoxi mba tuiadi. (Afundixi 5:30) Mu velusu íii o kizuelu \"kahatu\" kilombolola \"divumu.\" O kizuelu kiki ki tu lembalesa kuila o ahatu enhó akexile ni valolo ia dikota, mukonda ene eji vuala. Mukonda dia kiki, mu ita ioso ene akexile mu bhanga kiki.\n^ kax. 17 O ita íii a i lombolola mu luiadi mu Bibidia","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/debola-mama-mu-izalaiele\/","date":"2020-09-30T18:46:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600402127397.84\/warc\/CC-MAIN-20200930172714-20200930202714-00067.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2155,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.322,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu divua dia izuua ku muvu ua 1892, phange jiiadi exile jingongo umoxi dijina diê Agnes Smith Lewis, o ua mukua Margaret Dunlop Gibson, endele njila mu kikangalakata kia kuia mu Ngeleja iokulu ia Santa Catarina iala ku honga ia Mulundu ua Sinai. Mukonda diahi o ahatu kiiadi kiki mu kitala kia 40 a mivu endele o njila íii, se mu kithangana kieniókio ku Oriente kiexile kiluezu kia dikota o kuenda njila ia lebha? O kitambuijilu ki tena ku suínisa o kixikanu kietu ni ku dielela mu kidi kia Bibidia.\nANDE dia ku vutuka ku diulu, Jezú ua tendelesa o maxibulu mê ku bhana umbangi ua lungu ni muéne \"mu Jeluzaleme, ni mu Judeia ioso, ni mu Samádia katé ni ku maxokololo ma jixi.\" (Ikalakalu 1:8) O maxibulu a bhange kala kia a tendelesa ni ku suína kuoso. Maji o umbangi a bhana mu Jeluzaleme ua a bhekela kizukutisu kia dikota, o dixibulu Xitevá a mu jibha. Maxibulu avulu a lengela mu mbanza ia Andiioka, mu Sídia, iexile mbanza ia dikota ia mbonge ia Loma, phala ku bhixila-mu ku bhinga kuenda 550 a ji kilómetulu tundé ku mbanza ia Jeluzaleme.\nMu mbanza ia Andiioka, o maxibulu a suluka ni kuboka o \"Njimbu Iambote,\" ia lungu ni Jezú, athu avulu kexile ji Judé a xikina a kituka Jikidistá. (Ikalakalu 11:20, 21) Sumbala mu mbanza ia Andiioka akexile mu zuela o dimi dia Ngeleku, maji mu madiembu a mukua, o athu akexile mu zuele o dimi dia Siríaco.\nO \"NJIMBU IAMBOTE\" A I LUNGULULA MU DIMI DIA SIRÍACO\nKioso o Jikidistá akexile mu zuela o dimi dia Siríaco, kia mateka ku di bandekesa mu hama ia kaiadi, kua bhingile ku lungulula o \"njimbu iambote\" mu dimi diâ. Kienhiki, o dimi dia dianga mua lungulula o Mikanda ia Ngeleku, o dimi dia Siríaco, kana o dimi dia Latini.\nKu muvu ua 170 K. K., o musoneki Tatian, mukua Asídia a mu vuala ku muvu ua 120 iu ua fu ku muvu ua 173 K.K., ua bandeka o madivulu a uana mu Ngeleku iu ua a lungulula mu dimi dia Siríaco, o kikalakalu kiki a ki ixana Diatessarão mu phutu, mu Ngeleku o kizuelu kilombolola \"[bhu kaxi] ka madivulu a uana, a tanga o musoso ua Jezú.\" Mu ku bhita kithangana, Ephraem mukua Asídia (310-373 K.K.) uambe kima kia lungu ni Diatessarão, mu kulondekesa kuila o Jikidistá mu Asídia akexile muene mu tanga o Diatessarão.\nKima kiambote etu lelu kuijiia maka a lungu ni Diatessarão. Mukonda diahi? Mukonda saí jingijiie akua ku tokuesa, amba kuila o divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá a a soneka ku hama ia kaiadi, ku muvu ua 130 K.K. ndu 170 K.K, mukonda dia kiki, o musoso ua lungu ni muenhu ua Jezú ki ua kidi. Maji, o mikanda iokulu ia Diatessarão, iéza mu bhana mukengeji, kiki-phe kia londekesa kuila o madivulu a uana enhá, Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, akexile kiá mu a tanga ku hama ia kaiiadi. Nange a a sonekene kiá ukulu. Kienhiki tundé kia soneka Tatian o Diatessarão, ka kaiela o madivulu a makutu akexile mu zuela o athu kuila a tanga uá o misoso ia Jezú kioso kia kexile mu ixi, kala kia bhange ni madivulu a Matesu, Marku, Luka ni Nzuá; mu ku bhanga kiki, muéne ua londekesa kuila o athu ka xikinine o madivulu a makutu akexile mu zuela o athu kuila a tanga uá o misoso ia Jezú kioso kia kexile mu ixi.\nKu hama ia katanu, o Bibidia mu dimi dia Siríaco a mateka ku i tanga mu ixi ioso ia Mesopotamia. Nange a i soneka ku hama ia kaiadi ni ku hama ia katatu K.K., o Bibidia io lungulule mu dimi dia Siríaco, muala o madivulu oso a Bibidia, katu-ko o divulu dia 2 Phetele ni dia 2 ni 3 dia Nzuá, Juda ni Dijingunuinu. O Bibidia íii a ixana Pesito, kilombolola \"kia bhebhuluka,\" \"kia zele.\" O Pesito, o mbangi ia beta-kota ia dianga ia Bibidia.\nSaí mukanda ua Pesito, ó soneka ku muvu ua 459\/460 K.K., ulondekesa kuila o Bibidia íii io kulu-kulu. Ku muvu ua 508 K.K., a tonginina kiambote o Pesito, ia a bandekesa-ku o madivulu atanu a jimbidile. Kiki a ki ijiia mu dijina dia Philoxenian Version.\nA SANGE DINGI MIKANDA IA MUKUÁ MU DIMI DIA SIRÍACO\nKaté ku hama 19, o mikanda ioso mu Ngeleku, a i sonekene ku hama itanu. Mukonda dia kiki, o akua ku tokuesa o Bibidia, a mesenene o Bibidia ia dianga kala o Vulgata Latina, ni Pesito Siríaco. Mu kithangana kieniókio, sai athu a xikinine kuila o Pesito, mukanda a u lunguluile ku ubhe, mukonda uexile o mukanda uokulu ua akua Asídia. Maji o mukanda iu ka uijidile. Mukonda o Bibidia ia Asídia a i sonekene ku hama ia kaiadi, o Bibidia íii ieji kuatekesa ku tendela o milongi ia Bibidia ia dianga ku soneka, kiki kieji kuatekesa kiavulu o akua ku tokuesa o Bibidia! O kuila kuexile muene Bibidia mu dimi dia Siríaco? O kuila eji i sanga muene?\nSé phata! Mukonda a sange kiá mikanda iiadi mu dimi dia Asídia.O mukanda ua dianga a u soneka ku hama itanu. A i sange bhu kaxi ka mikanda ia mukua mu dimi dia Siríaco. O inzo ia ku bhaka o madivulu mu ixi ia Bretanha ia sumbu o mikanda íii ku muvu ua 1842, ku ngeleja ia kexile mu Kikangalakata kia Nitrian mu ixi ia Ijitu. Akexile mu i xana Curetoniano Siríaco, mukonda o diiala ua i sangele iu ua i londekesa ku athu, dijina diê William Cureton, ua kexile mu kuatekesa ku bhaka o mikanda kála íii mu inzo ia ku bhaka madivulu. O mikanda íii iala ni valolo, tu sanga-mu o madivulu a Matesu Marku Nzuá ni Luka.\nO mukanda ua kaiadi ua bhuluka katé mu izuua ietu o Sinaítico Siríaco. O ku sanga o mikanda íii ia lungu ni Jingongo jiiadi ja ahatu, u tua tange ku dimatekenu dia milongi íii. Sumbala Agnes, ka bhiti mu xikola ia katunda, maji muéne ua di longo dinake dia madimi a jixi jengi, kala o dimi dia Siríaco. Ku muvu 1892, Agnes ua sange kima kia valolo mu ngeleja ia Santa Catarina mu ixi ia Ijitu.\nKuenhoko ua sange mu kaxa, mukanda mu dimi dia Siríaco. Kala kia tange muéne, \"nga kexile ni uôma ua ku u tala, mukonda ua xidile kiavulu, o mafue a di kuatele mukonda kua bhitile kiá\" hama ja mivu. O mikanda ia dianga a i jimuine, ia a sonekene dingi mu dimi dia Siríaco kuala o ji sanda. Mu kiki o Agnes ua soneka izuelu ku luiji lua mukanda; o izuelu \"dia Matesu,\" \"dia Marku\" ni \"dia Luka ua i soneka ku thandu.\" O ia kuatele bhu maku mê, o madivulu a uana mu dimi dia Siríaco! Lelu o akua ku tokuesa o Bibidia a xikina kuila o madivulu enhá mba mikanda, a i soneka ku hama ia kauana.\nO athu amba kuila o mikanda ia Sinaítico Siríaco, o mikanda ia beta-o-kota ia sange kiá o athu katé lelu, kumoxi ni mikanda mu Ngeleku kála o mikanda ia Vaticano ni mikanda ia Sinaítico. Lelu athu avulu a xikina kuila ki kala o Curetoniano mba o mikanda ia Sinaítico, jikopia ja madivulu a uana, Matesu, Marku, Luka, ni Nzuá, a soneka ku hama ia kaiadi, ni ku dimatekenu dia hama ia katatu.\n'O MAKA A NZAMBI IETU MA XALELA-KU KATÉ KU HADIA NI HADIA'\nO kuila o mikanda íii i tena ku kuatekesa o adilongi a Bibidia lelu? Kiene, i tena. Mu kifika, tala o izuelu i tu sanga mu disukilu dia divulu dia Marku, saí ji Bibidia o izuelu isukidila-ku i kaiela o divulu dia Marku 16:8. Kiki ki moneka mu mikanda ia Alexandrino mu dimi dia Ngeleku ua i soneka ku hama ia katanu, o Vulgata Latina ni mikanda ia mukuá dingi. Maji o mikanda iiadi mu dimi dia Ngeleku a i soneka mu hama ia kauana\nXinganeka ku phangu ia mukua. Ku hama 19, ji Bibidia javulu a ji lunguluile mu kithangana kieniókio, ja londekesa o ulongelu ua makutu ua Tilindade mu divulu dia 1 Nzuá 5:7. Mu kiki, mbandu ia bandekesa ki i moneka mu mukanda uokulu ua Ngeleku. Ki i moneka ué mu Pesito, ilondekesa kuila o mbandu ia bandekesa mu divulu dia 1 Nzuá 5:7, ki milongi ia kidi ia Bibidia.\nKala kia ki kanena, Jihova Nzambi ua lange o Mikanda Ikola. Tua dielela mu kidi kiki: \"Iangu ilela, o itulu ilalumuka, maji o maka ma Nzambi ietu-phe, ma xalela-ku, kuma ene a kale kiá, katé ku hadia ni hadia.\" (Izaia 40:8; 1 Phetele 1:25) O Bibidia a ixana Pesito, iala ni valolo ia dikota mu ku jimbulula o njimbu ia Bibidia ku athu oso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140901\/syriac-peshitta\/","date":"2020-09-30T10:21:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600402123173.74\/warc\/CC-MAIN-20200930075754-20200930105754-00475.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1418,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.359,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Nga kexile mu kuívua o jibuia ja makalu moso a kexile mu bhita. Kiexile kiá o veji ia katatu ia lalekele Jordan ku bhixila ku bhata. Eme nge bhuidisa: 'Muéne uala kuebhi?' 'O kuila muéne ua di te mu jinvunda? O kuila muéne uejiia kuila tua thandanganha kiavulu?' Kioso kia bhixila, ng'edile kala muthu ua-nda baza ni njinda.\"\n—GEORGE.\n\"Mon'ami ua muhatu ua dikola eme nga thandanganha kiavulu. Nga bhiluka nga mu mono ua kexile mu dila. Mukonda o phang'ê ua kexile ni mivu iuana, ua mu betele.\"\n—NICOLE.\n\"Mon'etu Natalie uala ni mivu isamanu uambe kala ka bhange kima, uixi: 'Ki ngi nhana o nela. Nga i bongo. Mukonda dia ku dituna kuê, tua mateka o ku dila. Mukonda tuejidile kuila muéne ua kexile mu tanga makutu.\"\n—STEPHEN.\nEIE U tata, ua divuile kiá kála o jitata jiji? Kioso ki u bhita mu maka enhá, eie u di bhuidisa kiebhi ki ua tokala ku longa mon'ê? O kuila kima kia iibha ku longa o tuana?\nO KU LONGA IHI?\nMu Bibidia o kizuelu 'ku longa,' ki kilombolola ku kaxtikala muthu. O ku longa, kulombolola ku bhana milongi, kilunji ni ku bazela. Ki kulombolola ku kaxtikala muthu kana.—Jisabhu 4:1, 2.\nO milongi i bhana o jitata ia difu ni kikalakalu ki bhanga o mukuni ua muxi. O mukuni u iudika o mavu, u ta o menha ku muxi ni ku u sonzola. Kioso kiia ni ku kula o muxi, nange ku bhinga kuila o mukuni u batula o jithangu ji moneka, phala ku kula kiambote. O mukuni uejiia kuila o ku bhanga o ima íii ia-nda kuatekesa o muxi ku kula kiambote. Kiene kimoxi ué ni jitata, a langa o tuana tuâ mu maukexilu avulu. Maji saí bhabha a tokala ku bazela o tuana—kia difu ni ku batula o jithangu ku muxi, mu ku bhanga kiki, a mu batula o ifua ia iibha ia tuana, ni ku a kuatekesa ku kula kiambote. Maji o muxi a tokala ku u batula kiambote o jithangu, se kiki ka ki bhange, o muxi ki ua-nda kula kiambote. Kiene kimoxi ué, o jitata a tokala ku bazela o tuana ni henda.\nJihova u bhana phangu iambote ku jitata ia lungu ni ku longa. O milongi i bhana Jihova ku jiselevende jê ja belesela, milongi iambote i bhangesa kuila ene a 'uabhela o ku a longa.' (Jisabhu 12:1) Ene 'keha o ulongelu.' (Jisabhu 4:13) Eie u tena ku kuatekesa mon'ê ku xikina o milongi se u kaiela Nzambi mu maukexilu atatu: (1) o ku longa ni henda, (2) ku longa mu kizongelu kia fuama, (3) ku kala muthu ua kidi mu ku longa.\nKU LONGA NI HENDA\nO henda ia Nzambi iene i mu bhangesa ku tu bhana milongi. O Bibidia i zuela: \"Kuma Ngana, uoso ua mu zola u mu longa; mukua ni tata kia longa mona uoso'a mu indila kumona mbote.\" (Jisabhu 3:12) Jihova ué, \"Nzambi ia jihenda, ua lenduka, u kokoloka mu ku kuatela njinda.\" (Makatukilu 34:6, NW) Mukonda dia kiki, Jihova ka kaxtikala muthu. Mu kanu diê ki mu tunda ué izuelu ia iibha, ku tatela, mba ku xinga, mukonda ima íii, i tena ku kuama \"kala jiphondo ja xibhata.\"—Jisabhu 12:18.\nTuejiia kuila, o jitata ka tena ku kaiela ni ku iuka kuoso o phangu ia Jihova, ia ku tululuka. Sai ithangana, ki bhonza o ku tululuka, maji ua tokala kuijiia kuila o ku kaxtikala mona mukonda uala ni njinda ki luualesa o mona, ki mu fidisa ku katula-ku mbote. O ku kaxtikala ué o mona mukonda dia njinda ki ukexilu uambote ua ku mu longa. Kulondekesa ku kamba ku tululuka.\nMaji kioso ki u longa ni henda ni ku tululuka, o mon'a ua-nda kuívua. Talesa kiebhi George ni Nicole, o jitata ji tua tange ku dimatekenu, kia di bhana ni maka enhá.\n\"Kioso Jordan kia bhixila, eme ni muhatu'ami tuedile kala tua-nda baza ni njinda, maji tua tululukile, etu tua muívu kioso kia kexile mu zuela. Mukonda kiexile kia tádidi tua xisa o maka phala o kizuua kiéngi. Tua sambe kumoxi, etu tuai mu zeka. Kioso ki kuáki, tua tululukile phala kuzuela ni mon'a, ni ku mu kuatekesa ku sunga kilunji. Muéne ua xikina o milongi i tua mu bhana, iu ua xikina o kaxtiku. Tua mono kuila o ku bazela mukonda tua luuala, ki ku kuatekesa o mon'a. Kioso ki tu dianga o kuívua, o mona u tuívua ué kiambote.\"\n—George.\n\"Nga sasumuka kioso ki nga mono kuila mona'mi ua betele ndeng'ê. Mu veji dia ku mu beta mu kithangana kieniókio, nga mu jikila mu dixilu diê, mukonda nga kexile ni njinda iavulu. Kioso ki nga tululuka, nga mu jimbulula kuila ki kima kiambote ku beta, nga mu londekesa kiebhi kia kuamene phang'ê. Kiki kia mu kuatekesa kiavulu. Muéne ua bhingi muloloke kua phang'e iu ua mu bhabhe.\"\n—Nicole.\nO ku longa né muene se ku bhinga ku bhana kaxtiku, a tokala ku u bhana ni henda.\nKU LONGA MU KIZONGELU KIA FUAMA\nJihova uene mu bhana o milongi iê \"mu kizongelu kia tokala.\" (Jelemiia 30:11; 46:28) Muéne u sota kuijiia o ima ioso ia lungu ni maka. Kiebhi o jitata a tena ué o ku kaiela o phangu iê? Stephen tua mu tange kiá ku dimatekenu, u zuela: Sumbala nga luualele, ki ngejidile se mukonda diahi Natalie ua kexile mu dituna kuila ka nhanene o nela, maji tua xinganeka o kitala kiê, ni kilunji kiê.\"\nO muadi ua Nicole, Robert, u xinganeka ué o ukexilu ua tuana. Kioso o ana kia bhanga ima ki i tokala, muéne u dibhuidisa: 'O kuila íii o veji ia dianga, inga uene mu ki bhanga kiá? O mon'a ua bhuila, mba ka mu divua kiambote? O kuila mukonda ua bhiti mu ibhidi?'\nO jitata ja tululuka ejiia ué kuila o tuana, ana-ndenge hanji. O poxolo Phaulu uejidile o kidi kiki, iu ua soneka: \"Ki nga kexile ngi mon'a ndenge, ngi zuela kia undenge, ngi xinganeka kia undenge, ngi fika kia undenge.\" (1 Kolindo 13:11) Robert uambe: \"O kima kiene mu ngi kuatekesa ku xinganeka kiambote ande dia ku bhanga kima, o ku xinganeka o ima i nga kexile mu bhanga kioso ki ng'exile ngi mona ndenge.\"\nKana ku kingila ima iavulu, maji kana kuehela ué o tuana ku bhanga ioso ia mesena mukonda ana-ndenge. Mu kuijiia o uhete ua mon'ê, ni ima ka tena ku i bhanga, ni kitala kiê, eie ua-nda longa ni henda ni ku tululuka.\nKU KALA MUTHU UA KIDI MU KU LONGA\nO divulu dia Malakiia 3:6 di zuela: 'Eme Jihova, ki ngi lunguluka.' O jiselevende ja Nzambi a dielela mu kidi kiki. O tuana ué a bhingi ku a longa ni kidi. Se o itumu iê u i lungulula, kioso ki u luuala mba ki u sanguluka, o mon'ê ka-nda kuijiia ihi ia uabhela o tata.\nLembalala o izuelu ia Jezú: \"O kudikunda kuenu-phe ku kale kua kuila: Kiene, kiene; kana, kana.\" O izuelu íii i fuama ué ku jitata. (Matesu 5:37) Xinganeka kiambote ande dia ku bhana kitumu, sota kuijiia hanji se ua-nda ki kumbidila muene. Se uambela mon'ê kuila ua-nda mu kaxtikala se muéne ka belesela, bhanga-kiu muene kala ki ua mu tangela.\nSe o jitata a di zuelesa kiambote mudiâ, o ku longa kua-nda kala kua kidi. Robert u jimbulula: \"Se mon'etu u ngi bhinga kima kia ditunu kiá o manh'â, eme ué ngi dituna.\" Se o jitata ka kala ni ibanzelu imoxi ia ku batula maka, ka tokala kuzuela bhu pholo dia ana, a tokala ku di kunda o maka mu kasuekelu.\nKIMA KIAMBOTE KU LONGA O TUANA\nSe u kaiela Jihova mu ku longa ni henda, ku tululuka ni kidi kioso, ijiia kuila an'ê a-nda katula mbote iavulu. O ku longa an'ê ni henda, kua-nda ku a kuatekesa ku sunga kilunji, ni ku dimuka. O Bibidia izuela: \"Longa mona-ndenge mu njila ioso ia tokala o kuendela; katé kieza mu ku kuka, ka xikina ku i xisa, lémbue.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140701\/kiebhi-ki-u-tena-ku-longa-an%C3%AA\/","date":"2020-09-24T21:43:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400220495.39\/warc\/CC-MAIN-20200924194925-20200924224925-00476.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1299,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"1. O Bibidia ia Tokala kua Nanhi?\nO njimbu iambote ia lungu ni athu, a-nda kala ku muenhu ua kalela-ku, io soneke mu Bibidia. (Jisálamu 37:29) Mu Bibidia tu sanga-mu 66 a madivulu. Nzambi ua tumina 40 athu ku soneka o Bibidia. Mozé ua soneka o madivulu atanu, kua bhiti kiá 3.500 tundé kia a soneka. O poxolo Nzuá ua soneka o divulu dia sukina mu Bibidia, kua bhiti kiá 1.900 a mivu tundé kia di soneka. Izuelu ia nanhi ia soneka mu Bibidia? Nzambi ua a zuela ni asoneki a Bibidia bhu kaxi ka nzumbi iê ikôla. (2 Samuuele 23:2) Ene a soneka o ibanzelu ia Nzambi, kana o ibanzelu iâ. Kienhiki, o Bibidia ia tokala kua Jihova.—Tanga 2 Timote 3:16; 2 Phetele 1:20, 21.\nTala o vidyu O Bibidya ya Tokala Kwa Nanyi?\n2. Kiebhi ki tu tena kuijiia kuila o Bibidia i longa o kidi?\nEtu tuejiia kuila o Bibidia divulu dia Nzambi, mukonda diene di tanga ni kidi kioso o ima ia-nda bhita ku hádia. Se-ku muthu u tena ku bhanga kiki. (Josuué 23:14) O Muteni-a-Ioso muene ngó u tena ku tanga ihi ia-nda bhita ni athu ku hádia.—Tanga Izaia 42:9; 46:10.\nKi tueji kingila kuila o divulu dia Nzambi di sokela ni madivulu a mukuá. Mazunda a ji Bibidia ene mu ji bhanga mu mazui avulu. Sumbala iokulu kiá, o Bibidia izuela o kidi kiene mu zuela o jingijiie. Sumbala 40 athu a soneka o Bibidia, maji ene a zuela kima kimoxi ngó. * O Bibidia ilondekesa ué o henda ia Nzambi, iene iala ni kutena kua ku lungulula o mienhu ia athu phala ku kala ni ukexilu uambote. O kidi ki bhangesa jimidi ja athu ku xikina kuila o Bibidia, Mak'â Nzambi.—Tanga 1 Tesalonika 2:13.\nTala o vidyu Kyebhi ki tu Tena Kwijiya Kwila, o Bibidya Divulu Dya Kidi?\n3. Ihi i longa o Bibidia?\nO Bibidia i longa kuila o njimbu iambote, ilondekesa o henda ia Nzambi ku athu. O Mikanda ikola, izuela kiebhi o athu a dianga mu ixi, a texi o ujitu ua ku kala mu palaízu, ni kiebhi Nzambi kia-nda iudika dingi o palaízu.—Tanga Dijingunuinu 21:4, 5.\nMu Mak'â Nzambi tu sanga-mu ué itumu, ijila, ni itendelesu. Ki tu sange ngó misoso ia lungu ni kiebhi Nzambi kia dibhana ni athu m'ukulu—misoso ilondekesa o kídifua kia Nzambi. Mu kiki, o Bibidia i tena ku ku kuatekesa kuijiia Nzambi. I jimbulula kiebhi eie ki u tena ku kala kamba diê.—Tanga Jisálamu 19:7, 11; Tiiaku 2:23; 4:8.\n4. Kiebhi ki u tena ku tendela o Bibidia?\nO kadivulu kaka, ka-nda ku kuatekesa ku tendela o Bibidia, mu ku kala ni uhete ua kexile nau Jezú. Jezú ua kexile mu tumbula o ibatulu ia Bibidia, ni ku \"kutetulukila o kuívua kiambote o Madivulu a Ngana.\"—Tanga Luka 24:27, 45.\nIma iofele i tena ku sangulukisa o muthu kála o njimbu iambote ia Nzambi. Né kiki, saí athu ka i xikina, a mukuá a kala ni njinda iavulu. Kana ku luuala. O kidielelu kiê kia ku tambula o muenhu ua kalakela-ku, kijila ngó mu kuijiia Nzambi.—Tanga Nzuá 17:3.\n^ kax. 3 Tanga o kadivulu, Um Livro Para Todas as Pessoas, mu phutu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/good-news-from-god\/o-kuila-o-njimbu-iambote-ia-tokala-kua-nzambi\/","date":"2020-10-30T19:22:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107911229.96\/warc\/CC-MAIN-20201030182757-20201030212757-00131.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":493,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.349,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Bibidya ibhana ilongesu yatokala itukwatekesa muithangana yabhonzo. O jihama ni jihama ja mivu jabhiti kya, jalondekesa kuma o Bibidya yala ni valolo yadikota. Mumbandu yiyi, wandatena kumona o kikwatekesu kitena kutubhana o Bibidya.—2 Timote 3:16, 17.\nKilondekesu\nIhi Yamb'o Bibidya?\nIjiya o itambwijilu ya Bibidya ya ibhwidisu yalungu ni Nzambi, Jezú, mwiji, hadi ni ima yengi.\nO divulu didi a di bhange phala ku ku kuatekesa kuijiia ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka kála mukonda diahi tuene mu fuá, ihi i bhita n'etu kioso ki tu fuá, kiebhi ki tu tena kukala ni muenhu ua zediua ni maka amukuá dingi.\nDilonge o Bibidya ni Jimbangi ja Jihova\nO Bibidia i tambuijila o ibhuidisu ia beta-o-kota iene mu di bhanga mazunda ni mazunda a athu mu ngongo? Ua mesena ué?\nKu mundu uoso o Jimbangi ja Jihova a beta kua ejiia mukonda dia ukexilu uâ ua ku longa o Bibidia ku athu sé ku a bhinga kitadi. Tala kiebhi kiki kiene mu bhita.\nBhinga ku Jimbangi ja Jihova Phala Kudikunda nawu diba dya Bibidya mba fikisa kudilonga o Bibidya ni ene sekufuta kima, kabasa wasoneka o kamukanda kala mu jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/milongi-ya-bibidya\/","date":"2020-10-23T00:40:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107880401.35\/warc\/CC-MAIN-20201022225046-20201023015046-00054.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":191,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.293,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukidi mwene ihi ilonga o Bibidya? Sola kibhwidisu kulwiji kyakuwabhela dingi.\nBibidya\nMwenyu ni Kufwa\nUkexilu Wamwenyu ni Wendelu Wazele\nDilonge o Bibidya ni Jimbangi ja Jihova\nO Bibidia i tambuijila o ibhuidisu ia beta-o-kota iene mu di bhanga mazunda ni mazunda a athu mu ngongo? Ua mesena ué?\nKu mundu uoso o Jimbangi ja Jihova a beta kua ejiia mukonda dia ukexilu uâ ua ku longa o Bibidia ku athu sé ku a bhinga kitadi. Tala kiebhi kiki kiene mu bhita.\nBhinga ku Jimbangi ja Jihova Phala Kudikunda nawu diba dya Bibidya mba fikisa kudilonga o Bibidya ni ene sekufuta kima, kabasa wasoneka o kamukanda kala mu jw.org.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/milongi-ya-bibidya\/ibhwidisu\/","date":"2020-10-22T23:01:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107880401.35\/warc\/CC-MAIN-20201022225046-20201023015046-00093.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"U tena ku xinganeka muthu ua mu kata, ka tena kuendesa o mukutu uê, o mesu'ê ngó? Kiki kiene kiala phang'iami Jairo. Maji né muene kiki, muéne muthu ua sanguluka kiavulu. Maji ande dia ku ku jimbulula se ihi iene mu sangulukisa Jairo, nga-nda ku tangela hanji o musoso uê.\nJairo a mu vuala ni uhaxi ua uongo a uixana quadriplegia espástica. * Mukonda dia kiki, muéne ka tena kuendesa o mukutu uê. O uongo uê ki u tena ku kalakala kumoxi ni tuluingi tuê, kienhiki, ithangana ioso o maku mê ni inama i sunha-sunha kála uala ni uhaxi ua kikonha. Saí ithangana, kioso Jairo kia di sunha-sunha, muéne uivua ndolo iavulu ku mukutu. O athu ku mbanji iê, se ka di lange, a tena kua kuama. Mukonda dia kiki, ithangana iavulu o maku mê ni inama ene mu i kasa mu kialu kiê kia malola phala ka kuame akuâ.\nUHAXI UA BHONZO PHALA O MUTHU UA KULU KIÁ\nJairo ua mu kula ni jindolo javulu. Kioso kia mu vuala, mu ku bhita mbeji jitatu, muéne ua mateka ku kata kiavulu ni kuambuka. Saí ithangana, Mam'etu ua kexile ku mu kuata ni nguzu ioso ni ku mu ambata mu inzo ia ku saka mu ku banza kuila muéne ua fuile.\nMukonda dia ku di sunha-sunha ithangana ioso, o ifuba ia Jairo ia nemana. Mu ku tenesa 16 ia mivu, muéne ua bukuka o miongo, kienhiki kua bhingile ku mu bhanga pelasá ku ditabela diê ni ku miongo. Nga mu di lembalala hanji kioso Jairo kia kexile mu dila usuku uoso mukonda dia jindolo ja pelasá.\nMukonda dia uhaxi uê, Jairo ka tenene ku bhanga ima kála o kudia, ku zuata ni ku zeka, ua bhingile ku mu kuatekesa. Mam'etu ni Tat'etu ene akexile ku mu bhangela o ima. Sumbala Jairo ua bhindamene kikuatekesu ithangana ioso, o jitata jetu akexile ku mu lembalala kuila muéne ka tokalele ku jimba kuila ka bhindamene ngó o kikuatekesu kia athu maji ua bhindamene ué o kikuatekesu kia Nzambi.\nNDUNGE IA KU DI ZUELESA NÊ\nO jitata jetu Jimbangi ja Jihova, a mateka ku tanga o misoso ia Bibidia kua Jairo kioso muéne kiexile hanji kabuetele. Ene ejidile kuila, o muthu u beta ku sanguluka se u kala ni ukamba uambote ni Nzambi. Sumbala Jairo kexile ni nguzu ku mukutu, maji muéne ueji tena ku kala ni kidielelu kia kidi ku muenhu uê. Maji o jitata jetu akexile mu di bhuidisa se Jairo ueji tena ku tendela o Mak'â Nzambi.\nSaí kizuua, kioso Jairo kiexile hanji mona-ndenge, Tat'etu ua mu bhingi, uixi: \"Jairo, nga ku dióndo zuela n'eme. Se ua ngi zolo, ua-nda tena kuzuela!\" Kioso Tat'etu kia kexile ku mu dionda phala kuzuela kima, Jairo ua mateka o ku dila. Muéne ua bhange ioso phala kuzuela, maji ka tenene. Tat'etu ua divu kia iibha ku muxima mukonda dia ku didisa Jairo. Maji kiokio, kia kuatekesa Tat'etu kuijiia kuila Jairo uevuile ia zuelele muéne. Kua mu bhonzele ngó o kuzuela.\nKi kua bhitile thembu iavulu, o jitata jetu a mono kuila Jairo ua tenene ku bhilula o mesu'ê ni lusolo-luoso phala kuzuela ihi ia kexile mu banza. Jairo ua luualele kiavulu mukonda saí ithangana o athu ka kexile mu tendela ihi ia mesenene kuzuela muéne. Maji kioso jitata jetu kia mateka o ku mu tendela mu ku mu tala ku mesu, Jairo ua sangulukile kiavulu. O ku sanguluka kuê kua londekesele kuila muéne ua kexile mu sakidila.\nSaí dotolo i kuatekesa o athu o kuzuela, uambe kuila phala tu tene ku di zuelesa kiambote ni Jairo, mu ku muibhula se u xikina kima mba kana, tua tokalele ku zangula o maku'etu a iiadi. O lukuaku lua kadilu lu lombolola kuila, muéne ua xikina, o lukuaku lua kiasu, lu lombolola kuila muéne ua ditunu. Kienhiki, muéne ueji zuela ia mesenene mu ku tala ku lukuaku lua tokala.\nKIMA KIA DIKOTA KIA BHITI KU MUENHU UA JAIRO\nO Jimbangi ja Jihova ene mu bhanga iônge ia makota ni ia ilunga lutatu ku muvu, mua bhanga madiskursu phala o nzungule dia athu. Jairo ua kexile mu sanguluka kiavulu kioso kia kexile mu bhanga o diskursu phala ió eji ku a batizala. Saí kizuua kioso Jairo kia tenesa 16, Papa ua mu ibhuidisa, \"Jairo, eie ua-ndala ku ku batizala?\" Muéne ua tale Papa ku lukuaku lua kadilu, kiki kia londekesa kuila muene ua mesenene ku mu batizala. Kienhiki Papa uambe, \"Eie ua kanena kiá Nzambi kuila ua-nda mu sidivila katé ku hádia ni hádia?\" Jairo ua tale dingi ku lukuaku lua kadilu lua Papa. Kiki kia londekesa kuila Jairo ua bhakuile kiá o muenhu ué kua Jihova mu musambu.\nMu ku di longa né o Bibidia, ki kuexile phata kuila muéne uejidile kiambote ihi ilombolola o batizu ia Kidistá. Kiki-phe ku muvu ua 2004, muéne ua tambuijila o kibhuidisu kia beta-o-kota, \"ua di bhakula kua Jihova phala ku bhanga o vondadi iê?\" Jairo ua tambuijila o kibhuidisu kiki mu ku tala bhulu. Kiki kiexile o kijimbuete kiê kia ku xikina. Kioso kia tenesa 17 ia mivu a mu batizala iu ua kituka Mbangi ia Jihova.\nMESU A TALA NGÓ O IMA IA NZAMBI\nKu muvu ua 2011, a sange ndunge iéngi phala Jairo kuzuela ia mu kala ku muxima\nKioso o kuijiia kua Jairo kua lungu ni Bibidia, kua dibandekesa, o vondadi iê ia ku kuatekesa o athu kuijiia Nzambi ia di bandekesa ué kiavulu ku muxima. Semana joso kioso muiji uetu kia xikama phala ku di longa o Bibidia, muéne u tala ku komputadolo iê ni ko kuami. Muéne u bhanga kiki phala ku ngi lembalala kuila nga tokala ku mu sonekena o itambuijilu ia ibhuidisu ia-nda bhanga mu kiônge.\nMu kiônge, muéne ni muanhu uoso u sota ni mesu'ê o jifoto ja tokala mu komputadolo, u ji tala ni mesu suíi, o dízui diê anga a divua kuala o mundu uoso uala mu kiônge. Muéne uelela mu ku suínisa o jiphange mu kilunga mu ukexilu iú. Alex, dikamba dia Jairo, uambe: \"Ngi diuana kiavulu mu kuívua o itambuijilu ia Jairo ia lungu ni Bibidia.\"\nO mesu a Jairo ene mu mu kuatekesa ué kuzuela ni athu ia lungu ni ima ia mu di longa mu Bibidia. Muéne u bhanga kiki mu ku tala ku foto ilondekesa jaludim muala iama ni athu a jixi joso ala kumoxi ni ku tululuka kuoso. Kioso muéne kia tala ku foto íii, o komputadolo i tundisa o dízui diê, dixi: \"O Bibidia i tu dielelesa kuila o ixi ia-nda kala palaízu, ki mua-nda kala dingi ku kata ni kufua, Dijingunuinu 21:4.\" Se o muthu ulondekesa kuila ua mesena ku di longa o Bibidia, muéne u tala dingi ku foto iéngi ia tokala mu kuibhula, \"Eie ua mesena ku di longa o Bibidia n'eme?\" Kukue'tu ua diiala ua xikina ku di longa o Bibidia. Kisangusangu kia dikota ku mona Jairo ni kikuatekesu kia phange ia mukuá ku longa o Bibidia kua Kukue'tu. Kuku'etu a mu batizala mu kiônge kia dikota kia bhiti mu mbanza ia Madrid ku mbeji ia Kakuinhi ka 2014.\nO alongexi a xikola muene mu di longa Jairo ene mu mona o ubhezelu uê kua Nzambi. Rosario, dotolo iê, saí kizuua uambe: \"Hádia se ngi mesena ku kala kidistá, nga-nda sola ku kala ngi Mbangi ia Jihova. Ngene mu mona kiebhi o kixikanu kia Jairo kiene mu mu kuatekesa o ku sanguluka ku muenhu né muene ni ku kata kuê kuku.\"\nJairo u sanguluka kiavulu kioso ki ngi mu tangela o kikanenu kia Bibidia: \"Inema ia ká tuka-tuka, kala jimbambi o dimi dia mabubu dia k'emba.\" (Izaia 35:6) Sumbala saí ithangana muéne u dila mukonda dia ku kata kuê, maji muéne u beta o ku sanguluka. Muéne ua sanguluka kiki, mukonda ua dielela kua Nzambi ni makamba mê mu kilunga. O kidielelu kiê ni kixikanu ki bhana umbangi ua kuila o ku sidivila Jihova ku kuatekesa o muthu ku kolokota né muene ni ibhidi.\n^ kax. 5 O uhaxi iú ua uongo u katula o nguzu ku maku ni inama ia muthu phala k'ende mba kuimana. O uhaxi iú u bhekesa ué uhaxi ua kikonha, u bhangesa ué o muthu ku kamba kudia kiambote ni kuzuela kiambote. Ku mauhaxi iú ua uongo, o ua beta mu kuiibha o quadriplegia espástica; O uhaxi iú u bhangesa o maku ni inama ia muthu ku di koteka, o xingu iê i kala sé nguzu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/Jairo-mesu\/","date":"2020-10-31T23:12:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107922463.87\/warc\/CC-MAIN-20201031211812-20201101001812-00102.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1380,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Kisola kyami ku kizuwa kyokyo twadimono ngandala o mesu me ngo phala eme Kisola kyami ungilonga kukala ni mwenyu izuwa yoso welela phala eme, ngo phala eme Ngehe ngitange ku kandandu ke o munza wa mundu Ngehe ngikine ni dyulu Ngehe ngitunge ku mukutu we o wembu wa mundu Twehe tukale ni dyulu Zá ungizole! Kisola kyami! FICHA TÉCNICA Flavia Virginia: voz Matias Damásio: voz Léo Rodrigues: teclado Sidney Rodrigues: guitarra Felipe Brisola: baixo Rodrigo Donato: bateria\nthemes","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.flaviavirginia.com.br\/single-post\/2004\/08\/09\/kisola-kyami","date":"2020-10-31T02:07:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107912593.62\/warc\/CC-MAIN-20201031002758-20201031032758-00160.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9989695549,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.998969554901123}","num_words":78,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.154,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukonda Dyahi Kwene Hadi Yavulu?\nAthu avulu a dibhuidisa se Nzambi muthu ua henda, mukonda diahi muéne uehela o hadi. O Bibidia i bhana itambuijilu ia tokala!\nKudibhana ni Hadi\nKuene ima itatu i tu bhana Nzambi phala ku kuatekesa uoso ua toloka o muxima.\nKiene! Ijiia ima itatu i tena ku ku kuatekesa ku di bhana ni uhaxi ua dikota.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/milongi-ya-bibidya\/ibhwidisu\/yalungu-ni-hadi\/","date":"2020-10-28T06:39:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107896778.71\/warc\/CC-MAIN-20201028044037-20201028074037-00078.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":61,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.295,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mukusuluka, twevu we o jingolokela jya kisengele kya kulonga, ngana Luísa Grilo, wa xisa o ngolokela mukwila o muvu wobhe aujikula phala kudilonga, sumbala ni itateku ya uhaxi wa covid-19, wambe kuma yoso a sokejeka o ima ya kudifikidila. Twevu o mbimbi ya kisengele kya kulonga ngana, Luísa Grilo, wakolokotesa os jitata ni maxibulu phala aye ku xikola: Fonte: RNA -Jornalistas, Engrácia Pombo e Manuel do Amor","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/rna.ao\/rna.ao\/2020\/10\/16\/umbundu-ocikele-cukayi-wokimbo-kupange-wokulima-kwenda-keteku-lyepata\/","date":"2020-10-27T00:02:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00449.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999357462,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999357461929321}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.164,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O muthu, a mu vuala ku mon'a muhatu, u bhanga ngó tu izuua, kene ku nanga ku muenhu iú ua vula malamba. A mu vuala mukua ni kitulu [ni] iangu, kuma kathangana ngó ua kukuta; u lenga lusolo kala kizúzumbia kene mu nanga kithangana kiavulu.\"\nTundé ukulu o athu ene mu xinganeka kiebhi kieji kala o muenhu mu ixi, sé ku kuka ni ku kata, ku kala ngó ni muenhu ua kalela-ku. Maji etu enioso tu fuá. O izuelu ia Jobe i tua tange ku dimatekenu, a isoneka ukulu, kua bhiti kiá midi jitatu ja mivu, maji iene mu di kumbidila lelu.\nAthu oso mu ngongo a mesena ku kala ni muenhu ua kalelaku. O Bibidia izuela kuila Nzambi ua te ku mixima ietu o vondadi ia ku kala ni muenhu ua kalelaku. (Ndongixi 3:11) Xinganeka hanji, o kuila o Nzambi ia henda ueji ta ku muxima uetu o vondadi ia ku kala ni muenhu ua kalelaku né muene ni kuijiia kuila etu ki tu tena ku kala ni muenhu iú? Se u tambuijila kana, eie ua banze kiambote. O Mak'â Nzambi amba kuila o kalunga nguma, maji a-nda 'ku i bhuisa-ku.'\nSé-ku phata kuila o kalunga nguma. Sé-ku muthu uala ni kilunji kiambote u mesena o kufua. Mu kifika, kioso ki tu mona kiluezu etu tu lenga ni lusolo. Kioso ki tu kata tu bhanga ioso i tua tena phala ku di sanza. Tu di langa ku ima ioso ieji tu bhekela o kalunga.\nO kuila kiki kiene ki tu bhangesa ku xikina kuila o nguma iokulu, o kalunga a-nda i bhuisa-ku? Kiene muene. Jihova Nzambi, o Mubhangi ua ngongo, ka bhange o athu phala ku kala mu ixi kathangana ngó, anga a fuá. Nzambi ka bhange o athu phala kufua. Muéne ua mesenene kuila o athu a kala ni muenhu ua kalelaku mu ixi. Ima ioso i tunda mu kanu dia Nzambi, muéne u i kumbidila.\nKiebhi-phe kia-nda buisa o kalunga? Tundé ukulu o athu a mu bhanga ioso phala ku sosolola o maka a bheka o kalunga maji ka mu tena. Mu izuua ietu o athu ene hanji mu di bhuidisa kiebhi kia-nda zubha o kalunga. Lelu o jingijiie a mu bhanga milongo phala ku sosolola o mauhaxi. Ene mu jikula moxi ia mukutu ua athu. Saí jixi, o athu a kola dingi o muenhu lelu, m'ukulu ndenge. Maji né kiki sé-ku muthu u tena ku tolola o kalunga. Kala ki zuela o Bibidia: \"Ene oso muene a kà biluka fufutila.\"\nKima kiambote kuijiia kuila ki tu bhingi ku dielela ku athu a fua kála etu, phala ku ku zubha o kalunga. Jihova Nzambi ietu ua bhange kiá kima phala ku tu bhulula mba ku tu kula ku kalunga, muéne ua tu bhana mon'ê Jezú Kristu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/Jez%C3%BA-u-tu-Bhulula\/","date":"2020-10-31T22:46:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107922463.87\/warc\/CC-MAIN-20201031211812-20201101001812-00454.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":458,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mivu ioso tuene mu bhanga ji Bibidia javulu phala ku ji bhana ku athu, tuene mu bhanga ué madivulu a mukuá. Tuene mu tunga jifiliale ku mundu uoso ni kusumba ji makina ja kubhangela madivulu. Jimidi ni jimidi ja ilunga ene mu diongeka mu ididi ia iuka a i xana Ididi ia Ubhezelu. Nanhi uene mu bhana o kitadi phala kubhanga o ima ioso íii?\nO ikalakalu ietu tuene mu i bhanga ni kitadi ki bhana o athu mu vondadi iâ. (2 Kolindo 9:7) Ku muvu ua 1879, o Mulangidi uambe: \"'Tuejiia kuila JIHOVA ua mu kuatekesa o kadivulu, Torre de Vigia de Sião,' [o dijina dia dianga dia kadivulu kaka] kienhiki, nuka tua-nda bhinga jimola ku athu phala ku tu kuatekesa.\" O izuelu íii iene mu di kumbidila katé lelu.\nO kitadi kiene mu bhana o athu mu vondadi iâ, ene mu ki tumikisa ku filiiale ietu mba ku ki ta mu ji kaxa jene mu kala mu Kididi kia Ubhezelu. Maji etu ki tuene mu bhinga madijimu, mba kubhinga kitadi ku athu mukonda dia ikalakalu ietu mba madivulu metu. Kene mu tu futa mukonda dia kuboka, kulonga mu ilunga mba kutunga ididi ia ubhezelu. Mukonda Jezú uambe: \"Mua tambula ngoho, bhenenu ngoho.\" (Matesu 10:8) Jimbangi joso ja Jihova ene mu kalakala mu jifiliale jetu ni mu mbonge ietu ku Estados Unidos, kala o jiphange jetu a tokala mu Kibuka kia Utuminu kia Jimbangi ja Jihova, kene mu a futa.\n\"O ikalakalu ioso ia Jimbangi ja Jihova a i bhanga ni kitadi ki bhana o athu mu vondadi iâ, kala muthu muéne uejiia se kikuxi mba veji jikuxi ja-nda 'sangela.'\"\nO kitadi kiene mu bhana o athu mu vondadi iâ, ene mu kuatekesa na-kiu ué o jiphange jetu kioso kia bhita mu mavuua. O Jikidistá ja dianga a sangulukile mu kusangela kitadi phala kukuatekesa o jiphange jâ, akexile mu bhita bhu ibhidi. (Loma 15:26) Etu ué tuene mu kuatekesa o jiphange jetu a tate, mu kutunga o jinzo jâ ja bu, mukonda dia mavuua, kutunga ididi ia ubhezelu, kua a bhana kudia, izuatu ni milongo.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/jimbangi-ja-jihova-kitadi\/","date":"2020-10-31T23:06:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107922463.87\/warc\/CC-MAIN-20201031211812-20201101001812-00602.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.305,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kayadi 2011 O Kuila ku Bhinga Kuijiia o Kitambuijilu? Dikuinhi Dia Ibhuidisu ia Lungu ni ku di Zeka io Tambuijile Mukonda Diahi Kima Kiambote ku Belesela o Itumu ia Bibidia? Muéne Phangu Iambote Phala Eie, Anga i ku Dimuna? Mukonda Diahi Kua Bhingi ku Tuendesa ku Nzumbi ia Nzambi? Jiselevende ja Nzambi M'ukulu—a Endesa ku Nzumbi ia Nzambi A Endesa ku Nzumbi ia Nzambi ku Hama ia Dianga ni Lelu O Kuila o Jitata a Tokala ku Longa o Tuana Maka Alungu ni ku di Zeka? Kiebhi o Itumu ia Nzambi i tu Kuatekesa? Kilondekesu kia Maka a Mulangidi 2011","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20111201\/","date":"2021-04-13T21:20:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038074941.13\/warc\/CC-MAIN-20210413183055-20210413213055-00423.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":100,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.42,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"JW.ORG WEBSITE Frequently Asked Questions—JW.ORG Frequently Asked Questions—JW.ORG LONDEKESA IOSO SUEKA IOSO Ihi i ngi bhanga se o mbandu íii ki i tambuijila kiambote o kibhuidisu kiami? Se uala ni dikamba diejiia kiambote o JW.ORG, mu bhinge phala ku ku kuatekesa. Se kualé ni dikamba, xinda ku filiiale ia Jimbangi ja Jihova mu ixi ié. Yabhitiku Yakayelaku KATULA KOPIA Kutumikisa kwakwenu Kutumikisa kwakwenu Frequently Asked Questions—JW.ORG KIJIMBUETE KIA JW.ORG Frequently Asked Questions—JW.ORG Kimbundu Frequently Asked Questions—JW.ORG","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/kukalakala-ni-jworg\/Frequently-Asked-Questions%E2%80%8B-JWORG\/","date":"2021-05-09T15:06:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988986.98\/warc\/CC-MAIN-20210509122756-20210509152756-00389.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999001026,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999001026153564}","num_words":76,"character_repetition_ratio":0.187,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.197,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Ditona dyetu\nMatezu 19:14 Jezu wazwela wixi, 'Ehenu ana´ndenge ize koKwami, ki mwa vunze, mukonda o ungana wa diwulu watokala ene.'\nO Mikanda Ikola phala ana´ndenge yakexila phala kwijidisa Ngana Jezu Kwa´nandenge, mukaxi kya kuwanena o Misoso ya Mikanda Ikola ni ima dingi ya kamukwa yavulu o matelu ni laye laye, Kyaditeko o ungijiye wakatunda wixana Intelenete, Kizwelela Kanga\/PDAs, Mafe a Ixaxi yakala ni ikeni ni mabuku a kuphindala, mu mazwi ene oso o mona´ndenge atena okuzwela.\nO misoso ya Mikanda Ikola iyi yatokala kwiwanena ku 1.8.000.000 a tukukulu twana´ndenge a ngongo ioso mungalasa Kwoso kwatena o kubixila.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/bibleforchildren.org\/languages\/kimbundu\/home.php","date":"2021-10-28T12:06:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323588284.71\/warc\/CC-MAIN-20211028100619-20211028130619-00418.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999511242,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999511241912842}","num_words":97,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.227,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Solenu o ima yoso yawabha.—Fil. 1:10.\nLelu, nzungule dya athu a kalakala kyavulu maji kya nganyala kitadi kya soko phala ku di dikila. Jiphange jene mu kalakala ola javulu phala kudikila o ibhindamu yâ kala: kudya, izwatu ni inzo phala kutunga. Akamukwa a ngastala ola javulu phala kuya ni kuvutuka ku salu. Nzungule a xikina kubhanga ikalakalu ya bhonzo phala kudikila o mwiji wâ. Ku disukilu dya kizuwa o Jiphange jetu ja mala ni ja ahatu a bhixila kubhata ni kubhwila! Mukonda dya kiki avulu kya kala dingi ni nguzu phala kudilonga. Maji né mwene ni kubhwila twa tokala kusanga kithangana phala ku di longa—ku di longa kyambote o Mak'â Nzambi ni madivulu metu. Ku di longa ki kima kya kutonoka. Se twa mesena kukala ni ukamba wambote ni Jihova ni kutambula o mwenyu wa kalelaku, twa bhingi mwene ku di longa. (1 Tim. 4:15, 16) Sayi yâ abalumuka selu phala kudilonga kyoso inzo ni kilunji kyâ kya tululuka hanji. Akamukwa asola kakithangana kudisukilu dya izuwa phala kudilonga ni kuxinganeka mu Bibidya ni madivulu metu. w19.05 26 ¶1-2\nKi mu kayele o funza ya mu ngongo, maji ehelenu Nzambi a mi kitule kyengi, katé kilunji kyenu kyeza ku ubhe.—Loma 12:2.\nO kulunguluka kuku ki kwizé ngó, kitutena kukubhanga mu kithangana ni mbandu. Twabhingi ku \"ta-ku nguzu\" mu mivu yavulu. (2 Phe. 1:5) Twatokala kubhanga yoso ni yoso phala kulungulula o ukexilu wetu moxi. Tu mone ima itatu itena kukwatekesa. O kima kya dyanga kitwabhingi kubhanga, o kusamba. Twabhingi kusamba kala kya bhangele mukwa jisálamu: \"Nzambi yami, ngi kalakale moxi muxima wengi wazele; ngi bhangulule dingi ni nzumbi ya kuyuka moxi dyami.\" (Jisá. 51:10) Twatokala kuxikina kwila, twabhingi kubhilula o muxima wetu moxi, twatokala we kubhinga o kikwatekesu kya Jihova. O kima kya kayadi ki twa tokala o kubhanga, o kuxinganeka. Kyoso kitutanga o Mak'â Nzambi, twabhingi kukatula kithangana phala kuxinganeka mu ima i twa tange ni tu mone o ixinganeku ni ukexilu wetu wa kudivwa utwabhingi kubhilula. (Jisá. 119:59; Jihe. 4:12; Tiya. 1:25) Twatokala kutungununa kabasa kixinganeku ni ukexilu wa kudivwa walungu ni ibanzelu ya mundu. Twa bhingi kuxikina ni kidi kyoso o itondalu yetu ni kubhanga yoso ni yoso phala kukatula o ukexilu yú moxi dyetu. w19.06 8 ¶1; 10 ¶10; 12 ¶11-12\n[Kumbidila] o kithangana.—Efe. 5:16.\nMu kusola o ima, wa tokala kusola o kithangana ki wanda bhanga o kima ki wa kane. Kana ku bhanga kima kyengi mu kithangana ki wa solo kyá phala kubhanga kima. Kana we kukingila o kithangana kya tokala, mukonda kithangana kya tokala ki kyene mu bhixila mba nange ki wanda kala na-kyu. (Ndo. 11:4) Kana kwehela o ima ya kambe o valolo ku kulandukisa ni mba ku nyana o nguzu ya kubhangao kima ki wa kane. (Fil. 1:10) Se kibhana, sola kithangana kiwejiya kwila, akwenu kyanda ku landukisa. Tangela akwenu kwila, eye wa bhingi kulunga o muxima mu kima ki wolo bhanga. Xinganeka we se utena kujika o mutelembe wa kafwete. Tala o ji e-mail mba ji rede social mu ola yengi. O mbote ijila mu kima ki twa solo, kyedi kala o disukilu dya njila itwende. Se wa mesena mwene kubhixila ku kididi ki wa kane, wanda suluka, né mwene se usanga njila yo xite. Wanda sota njila yengi i kwambata kwoso ku wa kane. Kyene we kimoxi. Se tu xinganeka o mbote yanda tu bhekela o kima ki twa solo, ki twanda suka mu njila, kyoso kitusanga ibhidi ya bhonzo.—Nga. 6:9. w19.11 30 ¶17-18","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/wol.jw.org\/kmb\/wol\/h\/r149\/lp-kim","date":"2021-12-06T19:11:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363309.86\/warc\/CC-MAIN-20211206163944-20211206193944-00350.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":554,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.235,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ithuña dinu, dadiñi muwu djuñu wawa putukeshi. Nochu añanji kuvula adinkeluhu na kulwa nawu, see ku kukulika mu chaka cha 1975. Lelu thukutiya kulumbununa kwa kulema kwa wulobu wa iyuli ya tachi wakulili ithuña dinu, nseki dawu Agostinho Neto. Fonte: RNA\nO MUTELEMBELE WA NGOLA YETU WENDELE NDU KUKIDIDI KYA FUNDA MUTALESA O IKALAKALU YAMU BHITAKU KU MBANDU YA IDIMA. TWA ZWELA NI SOBHA MIGUEL FRANCISCO WA ZWELA YA LUNGU NI KUKAMBA O MENYA KU DYEMBU DYA FUNDA. O MUKENGEJI WALA UM KASEMBELE KA SOKO. SOTENU O KWIVWA. TWEVU O MABA A SOBHA YA FUNDA WA ZWELA YA LUNGU NI KUKAMBA O MENYA KU DYEMBU DYA FUNDA NI YA LUNGU NI […]","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/rna.ao\/rna.ao\/ngola-yetu\/?8090c2822360dc3a6570413405f2ce0c=3","date":"2022-11-28T08:55:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710488.2\/warc\/CC-MAIN-20221128070816-20221128100816-00577.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.7661287785,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.7661287784576416, \"cjk_Latn_score\": 0.09309072047472, \"lun_Latn_score\": 0.08250609785318375}","num_words":110,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.164,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"BU NDELE WA LUZO(DIXAMENENU DYA KAPADIKA)\nKWA NDELE YA GOLA (EME GI DIKOLO)\nBAXIKITE A MADIMI I BINDAMENA\nBu: Akiji Mulaula\nO muxinji ya ku ejidila o dihamba, mwa Milombo ma Ufike, i lwakila o ubudi wo dyowe wadibi, nda bu irike ya matote, i kabuke ku zageleka o kididi ka dihamba. O mivimba ma ubagamese wo fine, mu kisose, i tu tambeka kindondoe, mwoxi ya ilalamu ja nzumbi ya mutagye mba ya mukwenu yemo ya ulekese, mu ope ya kidimbu ka umbembe okula o dihamba i di di tekelela. O ubukulule wo sanzeke wa dihamba, i zuwama mukonda o kyoho kyee i di xikika mu nzogayadi mu magu, bubobo o ukota wo fagane mu dyedi a maugiji a woka, (gi bukulula), mu ku togina o kiloga. Exi, ni kime, o madiyvulu ma Uzodilu, ma Kimilu, ma Mulandu, ma Mweñilu, muzube, ma Uswate, a di kambela mu ku lombola o magu ma maugiji mu kisose, maji o dihamba u dikijisa, luwoke, okula mu dihamba dimoxi go, a vwila mambu a diela ni diela ni yaa mba ni maugiji megi. Kiki i dimwana ni dihamba xindote 'Makwiñi a wana a ulaye', okula \"wa kwata o kyoga tatu9\/\/ okula mu kizuwa 6ñi\/ diji mbudi\". Mu ku lwakila madibe a woka ya dihamba, sumbala mu itetu.\nTwa tendelela, mu ku togina o magu ya Milombo ma Ufike,dihamba dya Toño dya Batizu, kisemu Gogogo, okula o banzelu yee bu honda a mubagamese ya kisembelu i di tata ni nduge i mu kuta bu xogu kwa uñegete, exi, kwa ihindo mba kaka-ihindu, kakiki \"ku kiga, ku lubuleye\/ yala o kijaju, velevitvevexya yami\/ Kwabu, bu polo yeye, gondo kala\". Nda o kixindu see usande wa nzoji ya dizamba i di sanana mu musuga yegi, wevu o owelu i di wila mu ubukukilu wa ji hanje, mbata \"lelu, o kihabuhabu\/ i di tutula mu dimume\/ kwa kumbi, yala lugu\" ya ilaku, baxyaa, o ahende. Yala iyi o ndunda yala mu nogo wo tane mba wo konde ni ukigilu mba kaka-ukigilu pala ku nenesa o kifikila ka dikowa dya uselule okula i zalumuna ku mu vuwa:\n\"Eye uselule wa kini mba yo zonze\"\n\"The ilu okula yexi\nMwee, ya di bebela\nIbuleye Ku Gi\nNe eme ga ijiya nañi gala\nMakuba Jikuxi\nGa tambula mu muxima wami\"?\nBaxi o uselule wo beñese mba o ilu wo bebele ni ufike yala, ni kifwe, o kakijiye, aga bu honda, o kifikila ka makuba kuma kisakidilu yo mwile ya kindondoe. O sema (makuba) yala ulwakilu wo dikijise okula i sununisa, kenene, o mabi moso mivelele ni ogekelu yo kifwe mu tawa muhende mba ya mamogo megi. Nambi, yondo kala ni o udikijise wa dibumbu mu ikaya mu ku saga o muxima wo talale kinene iga ni mameña ma usake ma giji Sitokota, mu Kibe ka Golokelu ya Silezu, iga o mameña ma zele (ma mwaña) mu Kibe Katohodike ka Txikumbi, mwa Eswalambanda, mu segu ya Mbiyee, pala ku xindisa o owelu okula ya dyagulile kuma musuga ya kindondoe kyenzuka? Ya di ijiya pe, okula o disoneki i tu tumikisa kwa mamundu mujiganu ya umbembe, mu kisega okula o kyoho okula yexile a kale ni ji xiri jee mwene, bubobo o kiwilu ka mesu, o ya mukota sombo \" Ala o mesu meye \/ dikowa da kunji\".\nMu ubagamane wa utoginu, o mukwenu wa ulekese wa dijamba u bukulula maimuna. The maimuna okula etu twa j'ijiya, mu ulwakilu kindele sombo, o hoji, ogo, igo, bu dizube, filide, maji o kifikila kyo vwale bu Kalafe yala, golo fika, nzuku sombo, mbata i di tumbula mu mukwenu uhende, dya kima kakatumbi, exi, mu ukenji a dijamba, ya meñe umbalu. O teke meñe ya ku saga o ulokose wa mutu bu ji hondo ni kifwe ka muzonde mba ya kilagulagu bu gulolo, i tu tambeka kindaula o \"xiri ya muzonde\/ Kiñugu\/ kwatelu ka meñe umbalu\", i di berrya kyoso o ukodiwe mba gwenda (mabi migole, mu Kimbundu, i di jinbulula ukodiwe), i di ejidila mu kiñugu ka utu. Yala o kifutu ka ukodiwe, lundumba, o kifikilu i tu bukulula iwilu ya difunda sombo kyoso i tu pepumuka kwa miloga ma kirifwa ka mauhede, iyi okula i xala yo ejidile.\nYa kimope okula o mukwetu wa ulekese mu ku bukulula Nzambi, mu disoneki dyee, gi biga o uhohe wa nzumbi kwa iboke ya Toño Viyera (1608-1697), wo vwale mwa Putu, Jezuita, munzambixe, mukibe mba mukenji, ni ixiganeku jonene ja Biybidya mba ja misesedi, maji wexi mwa Mubuludi ya Baiya bene o gaga wa kulwu usagidi mba kidiwanu ya kifuxi ka Brazile, ya ji fuka amoxi ya Ameerika ya Lwiji, mba ya Putu. Bu mwene twa kwata ku iboke jee okula say yaa okula a kuna mba a shawl, amukwa a kuna mu bata aga ya aya mu ku kuna kwa ji mbandu jegi mu gogo. Wa viyera bage i, o kixindu ka Kalafe, mu ku bukulula baxi a ixiganeku a woka, Dixamenenu dya Kapadika, kifikilu ka kididi ejidilu ka goho, mba ya ugole, pala ku winda o atu a bobo, uholwe, iga eme gi dikolo, kyoso \"o nogo \/yala dibane dya nzambi, mbata:\n\"Ku kala ni kibanduluku\nKi yalee ku kala ni unene\nUnene wala Jeova Xalone\nDikota dyala o ya muxinu\nMyenyu Yetu\"\nMu dizube, Kalafe u kuna katee kwa sambwa a ji pambu jetu, yaa ya kikumba kyee, maji, mbutu yegi i ku xana kwa ujitu, dimisa o muxi okula o hamivu XXI(Moxi a Yañidi) wolo biga kwa migimbi, kiki go wondo kala musagele mu mu utende wa mutukulu wa kulu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/shop.autores.club\/en\/beginning\/352-milombo-ma-ufike-chains-of-utopia.html","date":"2023-02-06T16:44:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500356.92\/warc\/CC-MAIN-20230206145603-20230206175603-00085.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.997823596,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9978235960006714}","num_words":914,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.181,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ngola Kifwa Kilunji Kyala Hanji Ni Mwenyu - Carlos Alberto Alves\nAutor: Carlos Alberto Alves\nISBN: 978-989-37-6492-3\npáginas: 186\nidioma: Kimbundu\n«Oixi ya Ngola yene yolobongolola atu,\nsumbala mwala itangana yakamukwa, mu kifwa kya kudila, oilolo yavulu ku mbandu\nya ahetu kwila ene mwene alondekesa, mu ilunji ya mukundi ni mutumbiki wa\ndivulu didi, asoneki atokala mwa Ngola mu jixi ja dikanga.» Dimatekenu – Alice\nGirotto\n«Mu kaxaxi ka asoneki a ahetu atokala\nmwa Ngola, omajina ma ala benyaba: Ana Branco, Aida Gomes, Branca Clara das\nNeves; Dulce Braga, Luiza Leston da Sylvan, Maria Jawa ni Ondina Coelho,\navwalela mwa Ngola moxi ya utuminu wa kaputu. O Katya Figueiredo ni Nair\nGonçalves ni Raquel Lima ni Sónia Gomes ni Yara Nakahanda Monteiro ni Telma\nTvon, odipanda dya Ngola dyabixile kya kyoso asoneki enya ejile mu ngongo.\nOmusoneki wa muhatu dijina dye amwixana Raquel Lima mwene ngo weza mu ngongo mu\nLisboa mu ixi ya Putu, kwene kwaditele otate ni mame, akwa ixi ya Ngola ni ixi\nya São Tomé.» Odimatekenu – Carlos\nAlberto Alves\n«(…) Mukujimbulula kizwelu kya\n\"kisokelu\", ngixinganeka kuma ngatokala ku mbandu ya akwa ixi ya Ngola ala\ndikanga dya ixi ya, kwene kwatungila omwenyu wa woso.» Aida Gomes\n«O Sabor de Maboque (…), iyi divulu\ndifwamesa omwenyu wa mutu umoxi usoneka yoso yabiti mu ngongo. Iyi divulu ni\natu akamukwa abokona kwenyoko, ididi ni itangana ya musoso wa Ngola e ixi ya\nPutu kumoxi, ima yakidi yabitile mwene kya.» Dulce Braga\n«Eme ngimukwa Mbanza ya Lisboa ya mbandu\njiyadi ja ngiji dijina dye Tejo ni kalunga ka Atlântico, omanyetu amuvwalela\nmwa Ngola, opayetu amuvwalela mu ixi ya São Tomé (…)» Raquel Lima\n«Sumbala kyenyiki pe, mukutangela\nmakundilu mama, ngakexile mufikisa kuma ngazukama kukala muxinganeka mukwa\nNgola kwila udibinganesa, mwenyo anga ukala mukusombola mu kifwa kya kukalakala\nni ndunge ye yoso, ni kubinjika kwatokala ku wijidilu wa ilunji ni kubinjika\nkwa kaxinji, ima yoso iyi yene ikalesa ngongo yoso idisokela.» Odimatekenu –\nKesha Fikes\n• Prazo para postagem:\n• Código do produto: 95F9B6\n• Quantidade mínima: 1","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.livrariaatlantico.com.br\/pd-95f9b6-ngola-kifwa-kilunji-kyala-hanji-ni-mwenyu-carlos-alberto-alves.html?ct=2d1499&p=1&s=1","date":"2023-12-03T14:38:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100508.23\/warc\/CC-MAIN-20231203125921-20231203155921-00283.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9995915294,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9995915293693542}","num_words":326,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.101,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Zuatenu muxima . . . ni mbote, ni ku lenduka, ni ku belesela, ni ku xididika.\"\nO ukaza, u bhanga muiji ua ubhe. Sumbala eie ua-nda zola jinga o jitata jê ni ku a xila, ijiia-kiu kuma o kaza diê o muthu ua beta dingi o kota phala eie mu ixi. Kiki ki tena ku bhonzesa o jindandu jê ku xikina o kidi kiki. Maji o ijila ia Bibidia i tena ku ku kuatekesa ku di bhana kiambote ni maka enhá, ku dibhana kiambote ni jindandu jê ni ku suínisa o ukamba ni muiji uê ua ubhe.\n1 KALA NI IBANZELU IAMBOTE IA LUNGU NI JITATA JÊ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Xila tat'enu ni mam'enu.\" (Efezo 6:2) Ki kale se u munzangala mba u muadiakimi, eie ua tokala ku xila jinga o jitata jê. Ijiia kuila o kaza diê, ua tokala ué ku suua o jitata jê-muene. O Bibidia i zuela kuila 'mu henda ki mu moneka difuba,' kienhiki kana ku kala ni uôma mu ku mona kaza diê ku suua o jitata jê.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nKana kuzuela: \"O jindandu jê kene mu ngi bhana valolo\" mba \"ioso i ngi bhanga manh'enu u i zemba\"\nSota ku di ta mu kididi kia kaza diê\n2 KANA KU XIKINA IOSO I MESENA O JITATA JÊ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Mukonda dia kiki, ki bhangesa diiala u xisa tat'â ni mam'â anga u di banda kua mukaji'ê, ene kiiadi kiâ hé a di bhanga xitu imoxi ngó.\" (Dimatekenu 2:24) Kioso ki u kazala, o jitata jê nange a banza kuila ene a tena ku tumina hanji ku muenhu uê, mukonda dia kiki a sota ku di ta mu ukaza uê.\nMaji eie ni kaza diê mua tokala ku di kunda katé bhebhi o jitata jenu a tokala kuijiia ni ku di ta mu ukaza uenu. U a tangela ni kidi kioso, kala ki ua di kundu ni kaza diê. (Jisabhu 15:1) O ku lenduka, ku tululuka ni ku xididika, kua-nda ku kuatekesa ku suínisa o ukamba uê ni jitata jê, ni ku suluka ku di \"londekesa jinga henda mu ku di kuatekesa kala muthu ni mukuâ.\"\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSe uejiia kuila o jindandu jê a mu di ta ku muenhu uê, di kunde o maka enhá ni kaza diê mu ukexilu ua tululuka\nKalenu ni kibanzelu kimoxi, mu ku di bhana ni maka enhá","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/ku-di-bhana-kiambote-ni-jindandu-jenu\/","date":"2018-03-17T06:46:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257644701.7\/warc\/CC-MAIN-20180317055142-20180317075142-00535.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":396,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.321,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mua fuama mu sanguluka, sumbala kiosu'iki kua bhingi mu di kuata mukondo, mukonda dia malamba ma vudila-ku, ku muala kubhita na-u.\"\nNé muene u bhanga ioso phala ku kala ni ukaza ni muiji ua sanguluka, saí ima i tena ku bhita i katula o ku sanguluka kuê. (Ndongixi 9:11) Nzambi ni henda ioso u tu bhana o kikuatekesu kia tokala kioso ki tu bhita mu ibhidi. Se u kaiela o itendelesu ia Mikanda Ikola, eie ni muiji uê ua-nda tena ku dibhana katé muene ni ibhidi ia makota.\n1 DIELELA KUA JIHOVA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Héle ienu ioso xilenu-u Nzambi, kuma muène ua mi kuatela muanu.\" (1 Phetele 5:7) Lembalala jinga kuila, Nzambi ki muéne ua mu ku bhekela o jiphaxi mu ua mu bhita. (Tiiaku 1:13) Kioso ki ua-ndaia ni ku zukama kua Nzambi, muéne ua-nda ku bhana o kikuatekesu kia tokala. (Izaia 41:10) O Bibidia i zuela: \"Lundululenu o mixima ienu kua muéne.\"\nO ku tanga ni ku di longa o Bibidia izuua ioso, kua-nda ku suínisa ué. Mu ku bhanga kiki, ua-nda mona kiebhi Jihova kia \"tu kuatekesa mu hadi ietu ioso.\" (2 Kolindo 1:3, 4; Loma 15:4) Muéne u ku kanena kuila, ua-nda ku bhana \"o kutululuka kua Nzambi [ku] somboka o kitongoluelu kioso kia muthu.\"\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSamba mu ku bhinga ku tululuka kua Jihova, n'a ku kuatekese o ku xinganeka kiambote\nIjiia o jindunge joso ja ku dibhana ni maka anga u sola-ku o ndunge i u mona kuila ia beta-o-kota\n2 DILANGE EIE-MUÉNE NI MUIJI UÊ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Muxima ua hete, u sota kuijiia; mátui ma jinjimu ma sota kutongolola.\" (Jisabhu 18:15) Sota kuijiia kiambote o ima. Sota kuijiia ué ihi ia bhindamena kala muthu ku muiji uê. Zuela nâ. U a evua.\nSe muthu ku muiji u fua? Kana ku kala ni uôma mba jisonhi ja ku dila. Lembalala kuila katé muene 'Jezú ua didile.' (Nzuá 11:35; Ndongixi 3:4) Ua tokala ué ku katula kithangana kia soko phala ku nhoha ni ku zeka. (Ndongixi 4:6) O ku bhanga kiki, kua-nda ku kuatekesa o ku kolokota.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nAnde dia ku moneka o ibhidi, enda kiá ni ku di zuelesa ni muiji uê. Se u bhanga kiki, kioso kia-nda moneka maka, ene ka-nda kala ni hele ia ku di kunda n'eie\nDi kunde ni athu a bhiti ué mu maka mu ua mu bhita\n3 BHINGA KIKUATEKESU KUA AKUENU\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Dikamba u zola mu thembu joso; undandu u di monekena ku jiphaxi.\" (Jisabhu 17:17) O makamba mê a mesena ku ku kuatekesa, maji ene nange kejiia ihi ia tokala o ku bhanga phala ku ku kuatekesa. Kienhiki, kana ku kala ni jisonhi ja kua tangela ihi i ua mesena. (Jisabhu 12:25) Bhinga ué kikuatekesu mu nzumbi kua ió ejiia kiambote o Bibidia. O kikuatekesu kia-nda ku bhana bhu kaxi ka Bibidia, kia-nda ku suínisa kiavulu.\nUa-nda tena ku kolokota se u di lunga izuua ioso ni athu ala ni kixikanu kia kidi kua Nzambi ni ku dielela mu ikanenu iê. Ua-nda divua ué kiambote kioso ki ua-nda kuatekesa akuenu a bhingi ué kikuatekesu. Zuela nâ o ima i ua mu di longa ia lungu ni Jihova ni ikanenu iê. Kuatekesa jinga oso a bhindama, kana ku kala ubheka uê, di lunge ni ió a ku zolo ia a mesena o mbote iê.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nZuela ni makamba mê a kazola, xikina o kikuatekesu kiâ\nIjiia ihi i ua bhindamena","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/se-o-muiji-u-hita-mu-mavuua\/","date":"2018-03-20T15:58:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647498.68\/warc\/CC-MAIN-20180320150533-20180320170533-00767.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":572,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nNo. 3 2017 | Kiuana Kia Mala a Mondala ku Jikabalu\n—Mbote Iahi i u Tena o Kukatula mu Kukaba-kaba Kuâ?\nIHI I U BANZA?\nAthu avulu ejiia o maka alungu ni kiuana kia mala a mu kaba-kaba mu divulu dia Dijingunuinu. Amoxi a kala ni uôma uavulu. A mukuá a kala ni vondadi ia kuijiia kiambote o maka. Tala ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni kikanenu kiki:\n\"Ua zediua uoso u tanga o divulu didi ni oso évua o maka iá a upolofeta.\"\nO Mulangidi iú u jimbulula kiebhi o kukaba-kaba kua jikabalu jiuana kutena kulombolola njimbu iambote phala etu.\nCOVER SUBJECT\nKabalu jiuana—kazele, kakusuka, kaxikelela ni ka mukète. O musoso ua lungu ni maiala enhá a mondala ku jikabalu u tu sanga mu divulu dia Dijingunuinu, a uijiia kiambote kuala o athu.\nCOVER SUBJECT\nIjiia kiebhi ki u tena kulombolola o kisuma kiki.\nEie nange kuijiie se nanhi uexile Tatenai, maji o jipolova jo sange koxi'a mavu jilondekesa pondo ia dikota.\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nSamuel Hamilton ua zolele kiavulu kujokala beisebol, maji o milongi ia Bibidia ia lungulula o muenhu uê.\nIMITATE THEIR FAITH\nMu Ijitu, o ilamba ia Falaó a mono o kuuabha kua Sala. Ua-nda diuana mu kuijiia o ima ia bhiti-ku.\nO kuila Nzambi u suua amoxi, a mukuá kana? O kuila Nzambi u besoala amoxi, u loka a mukuá?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/","date":"2018-03-19T04:09:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646213.26\/warc\/CC-MAIN-20180319023123-20180319043123-00076.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":227,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.286,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Hama ni jihama ja jiaudiu ni jividiu tu ji sanga mu mbandu PUBLICAÇÕES mu jw.org. Kaiela o jindunge jiji phala kusanga o divulu di ua mu sota.\nSota divulu mu kusoneka o diambu diê\nSota o muvu ni mbeji ia divulu di ua mesena\nTala o maukexilu moso a divulu\nSota divulu muala o milongi i ua mesena\nSota Divulu mu Kusoneka o Diambu Diê\nSe uejiia kiá o diambu dia divulu, kaiela o ndunge íii phala ku di sanga ni lusolo.\nNdé mu mbandu PUBLICAÇÕES > LIVROS & BROCHURAS.\nBueta mu mbandu Todos os itens anga u soneka kizuelu kioso-kioso ki moneka mu diambu dia divulu. Mu kifika, se ua mesena kusanga o divulu, Bibidia i Longa, soneka \"kulonga.\" A-nda londekesa ngó o madivulu muala o kizuelu \"kulonga\" mu diambu. Sola o diambu di ua mesena.\nBueta mu mbandu Pesquisar.\nSota o Muvu ni Mbeji ia Kadivulu di ua Mesena\nNdé mu mbandu PUBLICAÇÕES > REVISTAS.\nO mbandu ia-nda londekesa o tumadivulu a uana a ubhe a Despertai! ni Mulangidi (Mulangidi phala o athu) ni dinake dia tumadivulu a ubhe a Mulangidi ua bhebhuluka ua kudilonga. (Saí madimi kalá ni tumadivulu oso enhá.) Phala kusanga o Despertai! mba Mulangidi u ua mesena, bhanga kiki:\nMu tumadivulu tuoso a-nda moneka, sola-bhu o kadivulu ka ua mesena ni muvu uê.\nBueta mu mbandu Pesquisar.\nTala o Maukexilu Moso a Divulu\nEie u tena kumona o madivulu mu maukexilu aiadi—mu ukexilu ua lista ni ukexilu ua grade.\nBueta mu kijimbuete Grade phala kumona o madivulu moso. Iú uene o ukexilu kifua ua phangu.\nO ukexilu Grade ulondekesa o kapa ia divulu, o ijimbuete ia kukatula o divulu ni diambu dia divulu. Bhitisa o mauze ku thandu dia kijimbuete kia kukatula (mba bueta mu mutelembe) phala u tene kumona o maukexilu muala o divulu, se diala mu (dijitale mba audiu).\nBueta mu kijimbuete Lista phala kulungulula o ukexilu.\nO kijimbuete Lista kilondekesa o maukexilu moso muala o divulu.\nSaí madivulu ala ni maukexilu avulu, mu kifika, amoxi ala ni jiletala ja makota. Bueta mu ukexilu umoxi (mu kifika PDF) phala kumona o maukexilu moso muala o divulu di ua mu tokuesa. Bueta mu link ia ukexilu u ua mesena o kukatula.\nTala o maukexilu moso a divulu\nSe saí divulu di u tena kutanga mu online, bueta mu mbandu Busca do site phala kusanga o milongi mba kibatulu kiala ni izuele mba jimbandu ji ua mesena.\nBueta mu kijimbuete Buscar. Mu kaxa ia-nda jikuka, soneka o izuelu mba o mbandu i ua mesena anga u bueta Pesquisar. Se uejiia izuelu iavulu i moneka mu kadivulu, soneka-iu iene ioso. O kibatulu mba milongi i ua sota ia-nda kala ku thandu.\nEie u tena kubhanga kima phala ku kulondekesa ngó o milongi ia madivulu, kaiela o jindunge jiji:\nBueta mu link, Busca avançada mba Opções avançadas.\nMu mbandu Categoria, tala o kaxa Publicações.\nBueta mu mbandu Pesquisar.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/kukalakala-ni-jworg\/kusanga-divulu\/","date":"2018-03-21T18:38:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00679.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":479,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kanake 2015 | O Kuila o Ungijiie ua Athu Uala Kota o Bibidia Ndenge?\nO kuila o ungijiie ni Bibidia ala ni ibanzelu imoxi?\nCOVER SUBJECT\nIhi ilombolola o izuelu \"se-ku kima kilondekesa kuila kuene Nzambi?\"\nCOVER SUBJECT\nO musoso ua ngana Ptolemy ua bhangesa ngana Carl Sagan kusoneka kuila: \"Katé muene o ngijiie ia katunda u tena ku lueza mu ima ia bhanga.\"\nO Bibidia ilondekesa ndunge isamanu i kuatekesa o muthu ku kuka kiambote, ni ku xikina o ukexilu ua ubhe ku muenhu.\nLIFE STORY\nKevin Williams u tanga o musoso ua muiji uê mu ubhezelu ua Nzambi ia kidi Jihova.\nO kuila muéne ua-nda kuíza inga ua bhixila kiá?\nKiebhi ki u tena ku sasa an'ê n'a kule ni kilunji?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150601\/","date":"2018-03-20T12:49:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647406.46\/warc\/CC-MAIN-20180320111412-20180320131412-00556.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Kavua 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, i zuela ia lungu ni hadi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKiebhi o muxima ua lungu ni kusola o itonokenu ietu, mba kuzuata ni kuiudika? Ihi ilombolola kukala ni muxima ua xitu?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i tu tena kudilonga mu musoso ua Sobha Zedekiia, ua lungu ni ibhidi ia dibhana na-iu mukonda dia kukamba kukumbidila o kikutu kia bhangele?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i tu longa o phangu ia Sobha Davidi, Sobha Manasa, ni poxolo Phetele, ia lungu ni ukexilu ua Nzambi ua kuloloka?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nNange kubhonza kudiloloka o ituxi i tua tele m'ukulu, né muene se Jihova ua tu loloka kiá. Ihi i tena ku tu kuatekesa?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKiebhi o kikanenu kia Izekiiele kia lungu ni sobha ia tokalele ku tumina, ia dikumbidila kua Jezú? O milongi íii i tu longa ihi ia lungu ni Jihova Nzambi?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKioso ki tu bhixila ku dibhitu, nange ki tu mono o athu a mu tuívua mba a mu tu mona. Kiebhi ki tu tena kulondekesa ukexilu uambote?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kikanenu kia Izekiiele kia lungu ni kubuika kia mbanza ia Tilu, kia dikumbidila ni kidi kioso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2017-mwb\/","date":"2018-03-19T03:26:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646213.26\/warc\/CC-MAIN-20180319023123-20180319043123-00160.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":232,"character_repetition_ratio":0.109,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.405,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Utuminu ua Nzambi Ihi?\nSAÍ ATHU A XIKINA kuila o Utuminu ua Nzambi u lombolola o unguvulu uê ku muxima ua muthu, a mukuá a banza kuila o nguzu iene mu bhanga o athu phala kubheka o kutululuka ku mundu uoso. Ihi i u banza?\nIHI I ZUELA O BIBIDIA\n\"O Nzambi ia diulu ua kà bheka-ku o utuminu ki u xikina dingi ku u jikinisa. . . . Uene kiá ua kà sasujula o mautuminu moso'ama anga a-bhua-ku.\" (Daniiele 2:44) O Utuminu ua Nzambi unguvulu ua kidi.\nIHI DINGI I TU LONGA O BIBIDIA?\nO Utuminu ua Nzambi ua mu tumina ku diulu.\n—Matesu 10:7; Luka 10:9.\nNzambi bhu kaxi ka Utuminu uê u kumbidila o vondadi iê ku diulu ni mu ixi.\n—Matesu 6:10.\nO Utuminu ua Nzambi ua-nda kuíza thembu kuxi?\nIHI I U BANZA?\nSe-ku muthu ua kijiia\nKu hádia\nNuka ua-nda kuíza\nIHI I ZUELA O BIBIDIA\n\"O Njimbu iíi Iambote ia Utuminu ua Nzambi, ia bhingi ku i tula mu ngongo ioso, mu kubhana umbangi ku akua jixi joso; kiene kiua kia kèza dizubhilu.\" (Matesu 24:14) Kioso o njimbu iambote kia-nda i boka katé ku maxokololo a jixi, o Utuminu ua Nzambi-phe ua-nda kuíza phala kuzubha o kuiibha kuoso mu ngongo.\nIHI DINGI I TU LONGA O BIBIDIA?\nMu ixi ioso sé-mu muthu uejiia o kithangana kia-nda kuíza o Utuminu ua Nzambi.\n—Matesu 24:36.\nO ikanenu ia Bibidia i londekesa kuila o Utuminu ua zukama kiá.\n— Matesu 24:3, 7, 12.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/bibidia-i-longa-utuminu-ua-nzambi\/","date":"2018-03-24T08:36:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257649961.11\/warc\/CC-MAIN-20180324073738-20180324093738-00222.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":235,"character_repetition_ratio":0.117,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.353,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Kamoxi 2016\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu, kidi ia Bibidia, izuela ia lungu ni ikumbidilu ia ikanenu ia Bibidia i tuene mu mona lelu. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIdifua iebhi iambote ia muhatu ua kazala kiá, iala ni valolo bhu pholo ia Jihova?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO muhatu uambote u bhanga ima i bhangesa o athu kuxila muadiuê.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nTu tena ku dilonga kusanguluka ni kikalakalu kietu se tu ki mona mu ukexilu uambote.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi ki tu tena kukalakala ni divulu 'I Tu Longa' mu kulonga o Bibidia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2016-mwb\/","date":"2018-03-21T08:09:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647584.56\/warc\/CC-MAIN-20180321063114-20180321083114-00636.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.368,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O ana, uene undundu u tunda kua Jihova.\"\nO uvualukilu ua mona, u tena ku kala kithangana kia ku sanguluka phala o jitata, maji u tena ku bheka ué ibhidi. Mukonda dia ku kala jitata ja ubhe, mua-nda diuana mu ku mona kuila, mua-nda ta ithangana iavulu ni nguzu mu ku langa mon'enu. O ku bhita usuku sé ku zeka ni ima ia mukuá dingi, i tena ku bheka maka mu ukaza uenu. Ki kale eie mba kaza diê, mua-nda bhinga ku lungulula ima ku muenhu uenu phala mu tene ku langa mon'enu ni ku suínisa o ukaza uenu. Kiebhi o itendelesu ia Bibidia ki tena ku ku kuatekesa ku di bhana ni ibhidi íii?\n1 IJIIA KIEBHI O MONA KIA LUNGULULA O MUENHU UÊ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"O henda i kolokota mu jihadi, i lenduka.\" O henda ué \"ki iene kusota ngo o kiê. O henda ki iene mu kala ni njinda, ki iene kufutuluka.\" (1 Kolindo 13:4, 5) Mukonda dia ku kala mama ia ubhe, ua-nda beta ku banza mon'ê. Maji o muadi uê ua-nda divua kala ua mu mu landuka, mukonda dia kiki-phe, kana ku jimba kuila muéne ué ua tokala ku mu suua. Ni muanhu ni henda, u mu kuatekesa ku mona kuila, muéne ué u tena ku langa o mona.\n\"Enu mala, . . . akaji enu mu tunga-nâ ni kilunji.\" (1 Phetele 3:7) Ijiia kuila, muhatu'ê ua-nda beta ku kala ni mon'enu, eie ndenge. Muéne uala ni ikalakalu ia ubhe, ikalakalu i tena ku mu bhekela njinda, ku luuala mba kikote ku muxima. Mu ku bhita thembu, muéne u tena ku di bhonza n'eie maji sota ku tululuka mukonda \"muthu u xididika uala kota, kindanda ndenge.\" (Jisabhu 16:32) Sota ku tetuluka ni ku kuatekesa muhatu'ê.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nTata: Kuatekesa muhatu'ê ku langa mon'enu katé ni mu usuku. Sosolola o kithangana ki u bhita mu ku bhanga ima ia mukuá, phala u tene ku bhita dingi kithangana ni muhatu'ê ni mon'ê-nu\nMama: Se muadi uê uíza ku kuatekesa o mona, xikina o kikuatekesu kiê. Se ka mu tena ku bhanga kiambote kala kia tokala, kana ku mu bazela, maji ni henda ioso mu londekese kiebhi kia tokala o ku bhanga\n2 SUÍNISENU O UKAMBA UENU MU UKAZA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Ene kiiadi kiâ hé a di bhanga xitu imoxi ngó.\" (Dimatekenu 2:24) Né muene ni ku kala ni mona, ijiia kuma eie ni kaza diê mua di bhange hanji \"xitu imoxi.\" Kienhiki, bhanga ioso phala u suínise o ukamba ni kaza diê.\nEnu ahatu, sakidile-nu o nguzu ia mu bhanga adienu phala ku mi kuatekesa. O izuelu ienu i tena ku bheka \"ku disanza.\" (Jisabhu 12:18) Enu mu mala, tangelenu ahatu'enu kuila mua a zolo kiavulu ni kuila mu a bhana valolo. Mu a ximana mu ku langa kiambote o muiji.—Jisabhu 31:10, 28.\n\"Muthu ka sote ku bhanga ngó o vondadi iê muene, maji a sote ué ku bhanga o vondadi ia akuâ.\" (1 Kolindo 10:24, NW) Sota jinga o mbote ia kaza diê. Katule-nu kithangana kia ku kala kumoxi ni ku di zuelesa, ku di ximanesa ni ku divua kiambote. Kana ku kala ni luímbi lua mukutu uê ku kaza diê. O Bibidia i zuela: \"O diiala di bhange muhatu m'onzo o mbote ia mu tokala ku i bhana, o muhatu ue kiene ki a bhanga o mbote ia tokala ku diiala m'ozo.\" (1 Kolindo 7:3-5) Mu kiki-phe, di kundienu o maka enhá mudienu. O muanhu uê ni ku tetuluka, kua-nda suínisa o ukamba uenu mu ukaza.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nKatule-nu kithangana kia ku kala kumoxi\nBhanga ima iofele i sangulukisa kaza diê ni ku mu bhangesa ku mona kuila eie ua mu zolo, kala o ku mu sonekena njimbu mba ku mu sumbila né muene kima kiofele\n3 LONGA MON'Ê\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Tundé undenge uejiia Mikanda Ikôla i tena ku ku ijidisa o kubhuluka.\" (2 Timote 3:15) Di kundienu mudienu se ihi i mua-nda longa kua mon'enu. Muéne u tena kuívua o ima né muene ande dia ku mu vuala. Kioso mon'enu kia kexile hanji mu divumu, muéne ua tenene kiá kuívua o dízui diê ni ima ia mukua iu ua kexile mu bhanga ni kiebhi ki ua kexile mu divua. Mu tangele madivulu tundé mu undenge. Né muene, ka-nda tendela o ima i ua mu tanga, kiki ki tena ku mu kuatekesa ku uabhela o ku tanga kioso kia-nda kula.\nNé muene mu undenge, mon'enu u tena ku di longa ia lungu ni Nzambi. Muehele kuívua o misambu iê i u bhanga kua Jihova. (Matendelelu 11:19) Kioso ki mu samba kumoxi, zuela o ima iene mu bhanga Nzambi. (Jisálamu 78:3, 4) Kioso mon'enu kia-ndaia ni ku kula, muéne ua-nda mona o henda ienu kua Jihova iu ua-nda mi kaiela ué mu ku zola Nzambi.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSamba mu ku bhinga unjimu kua Nzambi phala ku longa kiambote mon'enu\nBhitulula o izuelu ia tokala kua mon'ê, kiki kia-nda mu kuatekesa kuijiia o ima tundé undenge","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/kiebhi-o-ana-kia-lungulula-o-ukaza\/","date":"2018-03-21T04:12:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647567.36\/warc\/CC-MAIN-20180321023951-20180321043951-00406.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":818,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.32,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI kaiiadi 2015 | O Bibidia ki i Bhonzo ku i Tendela\nUa dibhuidisa kiá, 'Mukonda diahi o Bibidia ia bhonzo ku i tendela?'\nCOVER SUBJECT\nAthu avulu ene mu xila o Bibidia, maji kejiia kuila iene i tena ku a kuatekesa kiavulu.\nCOVER SUBJECT\nIma i uana ilondekesa kuila o Bibidia ki i bhonzo ku i tendela.\nCOVER SUBJECT\nSe o Bibidia a i bhange phala etu, mukonda diahi-phe eie ua bhingi dingi kikuatekesu phala kutendela o Bibidia?\nO kuila o akua mangonha a kubhangesa kudituna o jinguvulu, o ngeleja ni akua kuta uenji?\nO kuila o Jijudé jendele mu Jeluzaleme mu Pendekoxi ku muvu ua 33 K.K. 'a tundile muene mu jixi joso?' Kuebhi kua kexile mu zalela o mundu uoso ua kexile múia mu jifesa ja Jijudé mu mbanza ia Jeluzaleme?\nIhi-phe ilombolola o izuelu ia Jezú: \"Eie Phetele, o bhu ndànji iíi, bhene bhu ngi tunga o Ngeleja iami?\"\nOUR READERS ASK\nNé muene se o fesa ia Natale ia tundu mu ngeleja ia jiphagão, o kuila kiki ki tu fidisa kubhanga o fesa íii?\nMukonda diahi Nzambi u sota o athu a uabhela o kidi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151201\/","date":"2018-03-22T16:36:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00113.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":188,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI No. 2 2017 | Eie u Xikina o Ujitu ua Beta-o-Kota ua Nzambi?\nIHI I U BANZA?\nUebhi o ujitu ua beta-o-kota ua tu bhana Nzambi?\nO Bibidia iamba: \"Nzambi ua zola o mundu, katé kia suku mu kubhana Mon'ê umoxi-èlele.\"\nO Mulangidi iú u zuela se mukonda diahi Nzambi ua tumikisa Jezú mu ixi phala kufuila bhu kididi kietu, ni kiebhi ki tu tena kulondekesa o kisakidilu ku ujitu iú.\nCOVER SUBJECT\nO Bibidia i londekesa ujitu ua beta-o-kota ki au difu ni kima kiengi, u tena ku kuatekesa athu ni muenhu ua kalelaku. O kuila sai ujitu ua beta-o-kota o iú ndenge?\nCOVER SUBJECT\nIhi i bhangekesa o ujitu ku beta-o-kota o maujitu oso ndenge? Kuxinganeka mu ibhuidisu íii kuanda kulesa o kisakidilu kietu ku ujitu ua kukula.\nCOVER SUBJECT\nO henda ia Kristu i tu bhangesa kubhanga ihi?\nSai jingeleja ene mu jijidika o atuameni ni akunji'â kukala makudi. Maji, ihi i longa o Bibidia ia lungu ni maka enhá?\nM'ukulu o mundu ua Nzambi ua tundu ku ubhika. Mazunda a athu ene mu kalakala hanji kala abhika.\nO kubhana ku ku zediuisa ni akuenu. Kiki ki bandekesa o ukamba ni kudikuatekesa. Kiebhi ki u tena kukala mukua kubhana ni ngalasa ioso?\nO Bibidia iamba kuila \"mu izuua isukidila-ku kuanda kuiza jithembu jabhonzo.\" O kuila o izulukutu íii ia mu bhita lelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201703\/","date":"2018-03-20T06:54:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647299.37\/warc\/CC-MAIN-20180320052712-20180320072712-00014.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":224,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Kamoxi 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, i zuela ia lungu ni dijina dia Nzambi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i lombolola kusota Nzambi? Ihi i tu tena kudilonga ni akua Izalaiele, a fulu kusota Jihova?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi ki tu tena ku di tunda kiambote mu kukunda o athu? Kolokota ku mu longa na uabhela o ima ia dilonga, ijiia ihi i tua mesena ni muthu u tua mu mu kunda dingi; mu kulembalala kuila, o mbambe ietu o kumateka kudilonga-nê o Bibidia.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO musoso ua Jona u tu longa kuila, Jihova ka tu bhana dikunda né muene kioso ki tu lueza. Maji muene u kingila kuila, tu dilonga disá ni itondalu ietu.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO musoso ua Jona u tena ku tu kuatekesa ku di bhana ni ima i tu luualesa, kukala ni ibanzelu iambote ia lungu ni athu mu mbambe ietu, ni ku tu konda o malamba bhu kaxi ka misambu.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKiebhi o ubhezelu uetu ua lungu ni ukamba uetu ni jiphange jetu?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kibuikilu kia Juda, bhu kaxi ka akua Babilonha, nange kiexile kala ki kieji kuiza. Maji o kikanenu kiki, kieji di kumbidila; Habakuke ua tokalele kukala ni ukexilu ua kukinga.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nSe o muenhu uetu ua lunguluka, anga u zozesa o ubhezelu uetu, ni ukamba uetu ni Jihova Nzambi, ihi ia-nda tu kuatekesa kudilanga mu nzumbi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamoxi-2017-mwb\/","date":"2018-03-24T16:37:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650730.61\/warc\/CC-MAIN-20180324151847-20180324171847-00187.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":266,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.365,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Katatu 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, izuela se nanhi u tu bhekela o hadi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKála o mukua dibhata ua uabhela kubhana, Jihova Nzambi u tu bhana kudia kuavulu mu nzumbi.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nJezú, o Sobha, ua solo tufunga, ene mu langa o jimbudi. Ene a sangulukisa o jimbudi, mu ku a inga mba kua endesa mu nzumbi ni kutululuka kuoso.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO akuá Asídia a mesenene ku bhangesa o Jijudé kujikula o mabhitu phala ene kubokona mu mbanza, sé kubhânga, maji Jihova ua tumu o anju iê phala kubhângela o akua Jeluzaleme.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKima kiambote kudielela kua Jihova, ki kale mu ithangana iambote ki kale iaiibha. Kiebhi Ezekiia kia londekesa kuila, ua dielele kua Nzambi?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO jiholokoko ji tuka bhulu kala ki ja mu bhanga nguzu iavulu, o uhete iú a u sokesa ni kiebhi ki tu tena kusuluka mu ubhezelu uetu ni nguzu i tu bhana Nzambi.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi ki tu tena kukuatekesa o Jiphange a mu a zukutisa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2017-mwb\/","date":"2018-03-21T04:12:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647567.36\/warc\/CC-MAIN-20180321023951-20180321043951-00406.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":206,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.398,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena ku tanga o milongi íii mu\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI WA DYANGA\nKibhwidisu: Kyebhi ki tu tena kwijiya o ima ya-nda bhita ku hádya?\nTanga: Iz 46:10\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Ihi ya kanena Nzambi phala o athu ni ixi?\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\nKibhwidisu: Ihi ya kanena Nzambi phala o athu ni ixi?\nTanga: Jis 37:29\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Ihi i twa tokala kubhanga phala kumona o ima yiyi ku dikumbidila?\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKibhwidisu: Ihi i twa tokala kubhanga phala kumona o ima yiyi ku di kumbidila?\nTanga: Jis 37:34\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Ukexilu webhi wa mwenyu, u kingila Nzambi kokwetu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2018-mwb\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2018-03-23T11:30:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257648207.96\/warc\/CC-MAIN-20180323102828-20180323122828-00268.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.269,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE kaiiadi 2016\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, izuela se nanhi u tu bhekela o hadi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO polofeta Izaia ua jimbulula kuila, o mauta a-nda bhiluka matemu, kiki kilombolola kuila, o mundu ua Jihova ua-nda kala ni kutululuka kua kidi. (Izaia 2:4)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO divulu \"Henda ia Nzambi,\" di kuatekesa o maxibulu a Bibidia kuxinganeka kiebhi kia tokala kukumbidila o itumu ia Bibidia mu kizuua ni kizuua.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO polofeta Izaia ua kanene kuila, o Mexiia ueji boka ku Ngalileia. Jezú ua kumbidila o kikanenu kiki kioso kiendele njila ia lebha mu kuboka ni kulonga o njimbu iambote.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi ki tu tena o ku kaiela o phangu ia phange willing ni kixikana kia polofeta Izaia? Ejiia dingi ia lungu ni phangu ia miji ene muia mu boka mu ididi mua bhindamena aboki.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKiebhi o kikanenu kia Izaia kia lungu ni palaízu mu ixi, kia dikumbidila m'ukulu, lelu ni kiebhi kia-nda dikumbila ku hádia?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiiadi kia athu exile jinguma m'ukulu, lelu a kituka jiphange mu nzumbi—kidifua kia kutena kia mulongi ia Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kaiiadi-2016-mwb\/","date":"2018-03-22T01:14:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647707.33\/warc\/CC-MAIN-20180321234947-20180322014947-00677.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":215,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Katatu 2018\nNdunge Phala Kubhana Umbangi ia lungu ni valolo ia Bibidia mu izuua ietu.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nNzuá ua sosoluele o ukexilu ua muenhu uê, phala kubhanga o vondadi ia Nzambi. Lelu, o kusosolola o ukexilu ua muenhu uetu, ku tu kuatekesa kubhanga dingi mu sidivisu ia Nzambi.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i lombolola kuijiia o ibhindamu ietu mu nzumbi? Kiebhi ki tu tena kubandekesa o ukexilu uetu ua kudia mu nzumbi?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nIhi ia longo Jezú ia lungu ni kiebhi o kukala mu paze ni jiphange jetu, kua lungu ni ubhezelu u xikina Nzambi?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMu ima ioso i tua tokala kusamba, iebhi o ima ia tokala kukala ku pholo?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nMu diskursu dia bhangele Jezú ku Mulundu, ihi ia mesenene kuzuela, kioso kiambe ku maxibulu mê, kana kuvula hele?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKioso Jezú kia sake o athu, muene ua londekesa o kutena kuê, maji o kima kia beta-o-kota kia bhangele, o kulondekesa o henda iê ku akuá ni muxima uoso.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKioso ki tu xikina o jungu ia kukala dixibulu dia Jezú mu kithangana kia batizu, tua xikina kikalakalu kia bhonzo, maji kubhanga kiki ku tu konda o malamba.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katatu-2018-mwb\/","date":"2018-03-24T20:49:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257650993.91\/warc\/CC-MAIN-20180324190917-20180324210917-00757.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kasambuadi 2015 | O Kuila o Dizubhilu Dia Zukama?\nKioso ki uivua kuila, \"O dizubhilu dia zukama!\" ihi i u banza? O kuila o ima i u banza ia lungu ni dizubhilu i ku thandanganhesa?\nCOVER SUBJECT\nUa kijidile kiá kuila o milongi ia Bibidia ia lungu ni \"dizubhilu\" njimbu iambote?\nCOVER SUBJECT\nDi longe ijimbuete i uana i tanga o Bibidia phala ku tambuijila o kibhuidisu kiki.\nCOVER SUBJECT\nMaji kiebhi? O kuila mu ku bhaka makúdia mba ku bhaka ima ia mukua phala o kizuua kia kufundisa?\nO kuila o ima i sanga o jingijiie koxi'a mavu i kuatekesa o misoso i tanga o Bibidia? Tundé thembu kuxi kia kambe o jihoji mu jixi ji tanga o Bibidia?\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nNormand Pelletier, ua kexile mu divua kiambote mu kunganala o athu. Maji muéne ua didi mu kutanga jivelusu mu Bibidia.\nIMITATE THEIR FAITH\nO kuila ku muiji uê kua bhitile maka alungu ni difuba mba unguma? Se kiene, o musoso ua lungu ni Zuze u tena ku ku kuatekesa.\nMukonda diahi o kizuua kia kufundisa kia-nda bhanga 1.000 ia mivu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150501\/","date":"2018-03-22T16:19:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647892.89\/warc\/CC-MAIN-20180322151300-20180322171300-00365.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Kaiula, kene ka fikidila kioso muthu kia kana ku bhanga.\"\nEtu oso tua mesena kitadi phala ku dikila o muiji. (Jisabhu 30:8) O Bibidia i zuela kuila o \"kitadi ki vungina kala kilembeketa.\" (Ndongixi 7:12) Mukonda mu makaza, nange ki mi bhonza kuzuela ia lungu ni kitadi, maji kana kuehela o kitadi ku zanga o ukaza uê. (Efezo 4:32) O makaza a tokala ku di dielela ni ku kala ni ibanzelu imoxi ia lungu ni ku ngastala o kitadi.\n1 XINGANEKE-NU KIAMBOTE MU IMA I MUA-NDA SUMBA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: 'Nanhi muthu mudienu kia-ndala ku tunga sabhalalu, u kamba ku xikama hanji, ni ku xinganeka o ngasu, mbé ku tala se uala ni kia soko ku i zubha.' (Luka 14:28) Kima kiambote ku zuela kiebhi ki mua-nda ngastala o kitadi kienu. (Amoji 3:3) Zuelenu o ima i mua mesena o ku sumba ni kitadi ki mua-nda bhinga phala ku i sumba. (Jisabhu 31:16) O ku kala ni kitadi phala ku sumba ima ki kulombolola kuila, ua tokala ku sumba ioso i mua mesena. Kana ku di ta mu makongo. Ngastalenu ngó o kitadi ki muala na-kiu.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSe ku subhuka kitadi mu disukilu dia mbeji, di kundienu ihi i mua-nda bhanga ni kitadi kiki\nSe mu kamba kitadi phala ku sumba o ima i mua bhindamena, sosole-nu ku ima i muene mu sumba, sumbe-nu ngó o ima i mua bhindamena. Mu kifika, mu veji dia ku sumba o kudia kuo lambe kiá, mukonda diahi ki mu lambe kubhata?\n2 ZUELENU O KIDI\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: 'Tua mesena kubhanga ioso mu kidi, kana ngó bhu pholo ia Ngana, maji ni bhu pholo ué ia akuetu.' (2 Kolindo 8:21) Zuela kua kaza diê se kikuxi ki uene mu tambula ku salu iê, ni kikuxi ki uene mu ngastala.\nAnde dia ku sumba kima kioso-kioso, zuela hanji ni kaza diê. (Jisabhu 13:10) O ku di kunda mudienu ia lungu ni kiebhi ki mua tokala o ku ngastala o kitadi, kua-nda kuatekesa o ukaza uenu. Tala o kitadi ki u nganhala ku salu kana kála kitadi kiê ngó kana, maji kala kitadi kia muiji.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nMu di kunda se kitadi kuxi ki tena ku ngastala kala muthu sé ku bhinga kua mukuá\nKi mu kingile kuzuela ia lungu ni kitadi, kioso ngó ki moneka maka","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/kiebhi-ki-mu-tena-ku-langa-o-kitadi\/","date":"2018-03-22T08:16:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647782.95\/warc\/CC-MAIN-20180322073140-20180322093140-00441.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.301,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Kakuinhi 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, i zuela ia lungu ni hadi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nAkua Babilonha a bhiti 13-kia mivu mu mbanza ia Tilu; ku disukilu Jihova ua besoala. Kiebhi muene kia londekesa kuila, ua uabhela o kikalakalu ki tu bhanga, ni ima i tu xisa kudima phala ku mu sidivila?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nMukonda diahi kima kiambote kulondekesa o kulenduka? Kiebhi ki tu londekesa o ukexilu iú? Kiebhi o phangu ia Jezú ni misambu, i tu kuatekesa kukala tu athu a lenduka?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO mulangidi uexile ni kikalakalu kia kudimuna o athu ku iluezu. Ihi ia mesenene Jihova, kioso kia solo Izekiiele, kala mulangidi ua dibhata dia Izalaiele?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nMukonda diahi tua tokala kutolola o uôma ua athu? Kiebhi o kuxinganeka, o musambu ni kudielela kua Jihova, ku tu kuatekesa kulondekesa o idifua ia Nzambi, kala o kusuina?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO Bibidia ijimbulula o izulukutu ia-nda bhita ande dia kubuika Ngongo Dia Mangongo, ni kioso kia-nda mu buika.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKala kia bhangele Mbalahamu, tua tokala ue kulondekesa o kixikanu kua Jihova Nzambi, né muene mu ithangana ia bhonzo. Kiebhi ki tu tena kukala ni kixikanu kia kolo?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO Tembulu ia Mono Izekiiele mu Kisuma i tu lembalesa kuila, Jihova Nzambi uala ni itumu ia lungu ni ubhezelu ua kidi. Kiebhi o kisuma kiki ki tena ku tu suinisa?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nUkexilu umoxi ua kubhana jisata ja kixima kua Jihova, o kusidivila kala muboki ua ithangana ni ithangana. O kuila u tena kusanzumuna o ukunji ué mu ukexilu iú?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kakuinhi-2017-mwb\/","date":"2018-03-21T19:52:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257647681.81\/warc\/CC-MAIN-20180321180325-20180321200325-00344.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":294,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.395,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI\nKatanu 2015 | Jezú u tu Bhulula\n—ku Ihi?\nO kuila muéne u tu bhulula ku Diabhu, ku njinda ia Nzambi inga ku kima kiéngi?\nCOVER SUBJECT\nO kuila o Nzambi ia henda ueji tu bhanga ni vondadi ia kukala ku muenhu ua kalelaku maji u bhangesa kuila o vondadi íii ki i di kumbidile?\nCOVER SUBJECT\nSamanu dia ima i tu sanga mu Bibidia, i tu jimbulula kiebhi o kufua kua muthu umoxi kutena kubhana muenhu ku mazunda ni mazunda a athu.\nCOVER SUBJECT\nKu muvu ua 2015, o Lembalasa ia kufua kua Jezú ia-nda bhita kia Sesa mu kizuua kia 3 mu ngoloxi.\nOUR READERS ASK\nIhi iene mu zuela o jingijiie akua misoso ia lungu ni fesa íii?\nLIFE STORY\nDespite being afflicted with the most severe form of cerebral palsy, Jairo enjoys a happy and meaningful life.\nKiebhi o poxolo Phaulu kia katula mbote mu ku kala mukua Loma? Kiebhi kia kexile mu futa o abhidi m'ukulu?\nSumbala o mazumba iá tu a sanga mu ididi iavulu lelu, m'ukulu kuexile mazumba akexile ni valolo ia dikota kála ulu.\nMu fesa ia lembalasa ia kufua kua Jezú, nanhi ua tokala o kudia ku mbolo ni kunua o vinhu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150301\/","date":"2018-04-21T03:14:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00303.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.327,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kamusasadi 2014 | Utuminu ua Nzambi—Ulombolola Ihi Phala Eie?\nPhala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, tua tokala kuijiia ihi ilombolola o Utuminu phala Jezú, phala o Tata ia Jezú ni phala o athu a fiiele.\nCOVER SUBJECT\nMukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a bhana valolo ia dikota ku Utuminu ua Nzambi se jingeleja javulu kene mu bhanga kiki?\nCOVER SUBJECT\nKi kima kia ku diuana kuijiia kuila Jezú ua beta kuzuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, maka a mukua ndenge.\nCOVER SUBJECT\nPhala ku sanga o ibhuidisu, eie ua tokala ku di suínisa.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nSe eie uejiia o kitambuijilu, o kuila u tena ku jimbulula akuenu o maka enhá?\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nChristof Bauer ua di bhakula mu ku tanga o Bibidia kioso kia kexile mu ulungu mu kaxi ka Oceano Atlântico. Ihi ia di longo?\nIhi ia-nda bhanga o Utuminu ua Nzambi, ka tena ku i bhanga ku jinguvulu lelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/","date":"2018-04-21T02:22:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125944851.23\/warc\/CC-MAIN-20180421012725-20180421032725-00500.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.367,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI No. 2 2016 | Mukonda Diahi Jezú ua Tale Hadi iu Uafu?\nValolo iahi iala na-iu o muthu uafu ukulu, 2.000 ja mivu ku dima?\nCOVER SUBJECT\nIhi i bhangesa o musoso ua lungu ni Jezú kukala musoso ua kidi?\nCOVER SUBJECT\nKiebhi o kufua kuê ku tena ku ku kuatekesa?\nJingeleja javulu ku mundu uoso jala ni ididi ikôla. O kuila o kubheza-mu kuala ni valolo?\nO ikanenu ia Bibidia ilondekesa kiambote kuila kua mu kuíza kalemba ka dikota. Ua-nda bhanga kima phala kubhuluka?\nMukonda diahi athu a xikina o ukexilu iú ua kuuana o Bibidia?\nO kuila ua tokala kukala ni uôma ua muéne?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-no-2-2016-katanu\/","date":"2018-04-20T03:32:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125937113.3\/warc\/CC-MAIN-20180420022906-20180420042906-00492.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":104,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI No. 1 2016 | Mukonda Diahi Kima Kiambote Kukala Mukua Kidi?\nAdiakime avulu mu ku dizuelesa mu dikuinhi dia ithangana, kene mu kamba kutanga makutu. Mukonda diahi ki tu tokala kubhanga kála ene?\nCOVER SUBJECT\nO musoso ua Hitoshi hinu ua londekesa kuila kidi, o kuzuela o kidi ki kuene ni valolo.\nCOVER SUBJECT\nIjiia o kidi kia lungu ni makutu.\nCOVER SUBJECT\nO musoso ua muthu u tua mu tange ku dima, u londekesa o valolo ia ku kala muthu ua kidi.\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nAlain Broggio ua di uana ni izuelu i tu sanga um divulu dia 1Nzuá 1:9.\nKiebhi kia kexile mu bhanga o mikanda ni kiebhi kia kexile mu i jikula? A nanhi exile o 'akunji a makota' a a tumbula mu Mikanda ia Ngeleku?\nNdunge jitatu ji tena kukuatekesa o muthu kudibhana valolo\nANCIENT WISDOM FOR MODERN LIVING\nJezú k'ambe ngó kuila kana kukala ni hele, muéne ua jimbulula ué ihi i tua tokala o kubhanga.\nO kuila o athu afu a tena dingi kuvutuka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/","date":"2018-04-23T07:57:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125945855.61\/warc\/CC-MAIN-20180423070455-20180423090455-00249.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Katanu 2018\nNdunge phala kubhana umbangi wa lungu ni kixanu kya Lembalasa ni ibhuidisu: Mukonda dyahi Jezú wafu? Ima Yahi ya bheka o Kukula?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nO kwila tu xinganeka kyavulu mu ima i tu bhanga mu kilunga, i tena kubhangesa athu ku tu mona ni ku tu ximana? O Mukunji wa lenduka u bhanga o ima phala Jihova ku mu mona, kana o athu.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nYebhi o ijila iyadi ya tange Jezú kwila ya beta o kota mu itumu yoso ya Bibidya? Kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila, twa mu belesela o itumu iyadi yiyi?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nTwa tokala kuzola Nzambi ni akwetu. Tu tena kubhanga mu kutanga o Bibidya izuwa yoso.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nLelu, athu avulu a thandanganha dingi mu kusota o ima ya mwenyu, i a bhangesa kukamba kubhanga o ima ya mesena Nzambi. Mu ukexilu webhi o jikidistá ka difu ni athu?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nKyebhi o izwelu ya Jezú ilondekesa kwila twala mu disukilu dya izuwa isukidila-ku? O ibhwidisu yiyi ni ya mukwa a i tambwijila mu vidyu Twala ku Disukilu Dya Mundu yú wa Yibha\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMu kifika kya Jezú kya dikwinyi dya ilumba, nahi u lombolola o ngayala, o ilumba ya dimuka, ni ilumba ya tobho? Ihi i lombolola o kifika kiki phala eyé?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nTundé kya ku dimatekenu, twa tokala kukwatekesa o maxibulu metu kukala ni ukexilu wa kupelepalala o milongi ya Bibidya ya-nda dilonga. Kiebhi ki tu tena kubhanga kiki?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2018-mwb\/","date":"2018-04-27T05:00:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125949036.99\/warc\/CC-MAIN-20180427041028-20180427061028-00603.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":265,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.275,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Katutu 2015 | A Nanhi o Jimbangi ja Jihova?\nPhala kuijiia o kitambuijilu, ebhula Mbangi ia Jihova mu diembu diê\nCOVER SUBJECT\nO kuila eie ué u banza kála kiene mu banza o athu tua a tange mu kadivulu kaka?\nCOVER SUBJECT\nEie ua-nda tu sanga mu kididi nuka ua ki fikile.\nCOVER SUBJECT\nO ima i tu xikina ia lungu ni Bibidia, i suínisa o kixikanu kietu.\nCOVER SUBJECT\nNanhi uene mu bhana o kitadi? Ni ihi ia bhanga ni kitadi kiki?\nCOVER SUBJECT\nTuene mu boka o njimbu iambote mu ngongo ioso mukonda dia ima itatu.\nLIFE STORY\nMina Hung Godenzi ua kituka kilumba kia fuma, maji o ukexilu ua ubhe ua muenhu uê ki u mu sangulukisa kála kia kexile mu xinganeka.\nMu 300 ja mivu, o athu akexile ngó ni Bibidia ia Bedell.\nUa di bhuidisile kiá, 'Mukonda diahi Nzambi ua ng'iehela kubhita mu maka enhá?'\nKiebhi o ikanenu ia Bibidia i tu kuatekesa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/","date":"2018-06-21T14:56:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864172.45\/warc\/CC-MAIN-20180621133636-20180621153636-00489.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kakuinhi 2015 | O Kuila o Athu Afu — a Tena Dingi Kuvutuka?\nO Bibidia ki i itambuijilu ngó o ibhuidisu, maji i tu kuatekesa ku dielela mu milongi iê.\nCOVER SUBJECT\nO Bibidia i tanga dinake dia athu a fukunukine. Ihi ia tange ene ia lungu ni muenhu k'alunga?\nCOVER SUBJECT\nMukonda diahi Nzambi ueji bheka dingi ku muenhu o athu abhukumuka?\nCOVER SUBJECT\nO Bibidia i tu londekesa ima iiadi i tu kuatekesa kudielela ku difukunukinu.\nLIFE STORY\nFélix Alarcón ua mateka kubhana valolo ku muenhu, kioso kia bhiti ni kiluezu kia mu nemeka tundé bhu xingu katé ku inama.\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi i tena ku tu longa o musoso ua Debola ua lungu ni kukala ni kixikanu ni kusuína?\nO kuila o muenhu iú uene ngó? Mukonda diahi Nzambi ua bhange o athu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/","date":"2018-09-23T02:14:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267158958.72\/warc\/CC-MAIN-20180923020407-20180923040807-00378.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":136,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU UETU UA UKIDISTÁ NI UKUNJI UETU–MILONGI PHALA O IÔNGE Kavua 2016\nJindunge phala kubhana O Mulangidi ni kadivulu Njimbu Iambote ia Nzambi! Sola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMukonda diahi kima kiambote, kuzuela kua Nzambi o ima i ua mesena ku misambu? Kiebhi ki u tena kulondekesa kidielelu kua Jihova mu misambu iê? (Jisálamu 61-65)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKusosolola o ukexilu ua muenhu uê ku kuatekesa kubhanga ihi? Kiebhi ki u tena kukaiela o phangu ia Jezú ia kusosolola o muenhu?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kusuína kua Davidi ua kubhana valolo ku ubhezelu kua Nzambi ku tu longa ihi? (Jisálamu 69-72)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKukala ni kisangu-sangu ni mabesá, mu kukalakala mu sidivisu ua Thembu ioso.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nUa-nda mona kuila o athu kala ni kithangana kia soko ni nguzu, a tena ué kukala muboki ua Thembu ioso ni kisangu-sangu kioso.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIma iahi ia lungu ni ibhangelu ia Jihova? How O kuila u tena kuxinganeka mu mbote iá? (Jisálamu 74-78)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO musoneki ua Jisalamu 83, ua londekesa kuila Jihova muene o muthu ua beta-o-kota ku muenhu uê. Kiebhi ki tu tena kulondekesa ué kuila Jihova o muthu ua beta-o-kota ku muenhu uetu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavua-2016-mwb\/","date":"2018-09-22T01:41:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267158001.44\/warc\/CC-MAIN-20180922005340-20180922025740-00209.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":208,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI kaiiadi 2014 | U Tena ku Zukama Kua Nzambi\nO kuila Nzambi ua ku kala dikanga? Uene mu di bhuidisa se u tena ku kala u dikamba dia Nzambi mba kana?\nCOVER SUBJECT\nAthu avulu mu ngongo a xikina ni kidi kioso kuila Nzambi u a mona kala makamba mâ.\nCOVER SUBJECT\nMu kaxi ka Bibidia, Nzambi uíza ko kuê phala u muijiie, muéne u zuela: \"Eme ngi Jihova, didi diene o dijina diami.\"\nCOVER SUBJECT\nTu zuela ni Nzambi mu ku samba, maji kiebhi ki tu tena o ku muivua?\nCOVER SUBJECT\nKima kiambote ku belesela Nzambi, maji tua bhingi dingi ku bhanga kima kiéngi phala tu tene ku kala tu makamba mê.\nCOVER SUBJECT\nIma itatu i u tena o ku bhanga phala u tene ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi.\nO akua Loma m'ukulu a funhu ndunge ia phala ku dibhana kiambote ni miji akexile mu Africa ku mbandu ia Thunda.\nOUR READERS ASK\nU tena ku diuana mu kuijiia kuoso kua tundu o ijila ia Natale.\nO musoso ua Davidi, sobha ia izalaiele, u tena ku ku kuatekesa ku langa o ibanzelu iê kioso kia ku xinga.\nO Bibidia i tena ku ku kuatekesa ku tambuijila o kibhuidisu kiki.\nKiebhi ki u tena ku tula o mak'â Nzambi ku muxima ua tuana tuê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141201\/","date":"2018-10-16T08:21:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583510415.29\/warc\/CC-MAIN-20181016072114-20181016093614-00082.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.358,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kavua 2018\nNdunge phala kubhana umbangi ya lungu ni itumu ya Bibidya ya lungu ni kukala ni mwiji wa zediwa.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nO mukwa kubhana, ni muxima woso u bhana o kithangana kyê, ni nguzu yê ni jimbote jê phala kukwatekesa ni kuswinisa akwâ.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMu ima yahi i twa tokala kuxinganeka kyoso o ibanzelu ya izuwa yambote i twa bhiti m'ukulu ya mu tu landukisa?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nO akayed'yê a Jezú, a tokala kulondekesa o henda ku athu oso, né mwene kwa yó ala ni ukexilu ki u difu ni wa ene.\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nPhala kukayela o phangu ya Nzambi yetu kene ni katombo, ku bhinga kubhanga o mbote ku athu oso.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nKala Jihova, kyebhi ki tu tena we kulondekesa o henda kwa yó a mwa zukutisa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2018-mwb\/","date":"2019-03-24T01:39:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203123.91\/warc\/CC-MAIN-20190324002035-20190324024035-00029.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000084639,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000008463859558}","num_words":152,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.303,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena ku tanga o milongi íii mu\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI WA DYANGA\nKibhwidisu: O kwila o Bibidya yala hanji ni valolo lelu?\nTanga: 2Ti 3:16\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: O kwila o Bibidia ya difu ni milongi ya jingijiye?\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\nKibhwidisu: O kwila o Bibidya ya difu ni milongi ya jingijiye?\nTanga: Job 26:7\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: O kwila o milongi ya Bibidya yala hanji ni valolo?\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKibhwidisu: O kwila o milongi ya Bibidya yala hanji ni valolo?\nTanga: Ji 14:30\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: O kwila o ikanenu ya Bibidya ya lungu ni hádya ya kidi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kawana-2019-mwb\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2019-03-24T20:10:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203491.1\/warc\/CC-MAIN-20190324190033-20190324212033-00230.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000088215,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000088214874268}","num_words":118,"character_repetition_ratio":0.123,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.263,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena ku tanga o milongi íii mu\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI WA DYANGA\nKibhwidisu: Ihi i bhita n'etu kyoso ki tu fwa?\nTanga: Nd 9:5a\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: O kwila o kufwa o disukilu dya ima yoso?\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\nKibhwidisu: O kwila o kufwa o disukilu dya ima yoso?\nTanga: Job 14:14, 15\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kyebhi kya-nda kala o mwenyu kyoso Nzambi kya-nda fukununa o jindandu jetu ja kazola jafu kyá?\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKibhwidisu: Kyebhi kya-nda kala o mwenyu kyoso Nzambi kya-nda fukununa o jindandu jetu ja kazola jafu kyá?\nTanga: Iz 32:18\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kyebhi Nzambi kya-nda bheka o kutululuka mu ixi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasambwadi-2019-mwb\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2019-03-21T01:52:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202476.48\/warc\/CC-MAIN-20190321010720-20190321032720-00315.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.122,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ua mesena ku tanga o milongi íii mu\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI WA DYANGA\nKibhwidisu: Kyebhi o makaza kya tena kukala ni ukaza wa zediwa?\nTanga: Ef 5:33\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kyebhi o jitata kya tena kusasa kyambote o twana twâ?\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\nKibhwidisu: Kyebhi o jitata kya tena kusasa kyambote o twana twâ?\nTanga: Ji 22:6\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kyebhi o minzangala kya tena kulenga o ibhidi?\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKibhwidisu: Kyebhi o minzangala kya tena kulenga o ibhidi?\nTanga: Ji 4:5, 6\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kwebhi ku tu tena kusanga o unjimu phala ku di tunda kyambote kizuwa ni kizuwa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kavwa-2018-mwb\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2019-03-21T22:56:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202572.7\/warc\/CC-MAIN-20190321213516-20190321235516-00032.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000089407,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000089406967163}","num_words":118,"character_repetition_ratio":0.117,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.246,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 3 2016 | Ihi i Tena ku Kuatekesa o Muthu ua Fundu Ndandu\nSe-ku muthu u tena kulenga o kalunga. Ihi i tu tena kubhanga se tu funda ndandu mba dikamba dia kazola?\nCOVER SUBJECT\nKiebhi muthu kia tena kudibhana ni ndolo ia kufunda? O kuila saí hanji kidielelu phala o jindandu jetu ja fu?\nCOVER SUBJECT\nAbha se akuenu a divua kuma kua tokalele ku dila kiavulu?\nCOVER SUBJECT\nO Bibidia i bhana jindunge jambote ja lungu ni maka enhá\nCOVER SUBJECT\nKaté muene ni makamba a kazola saí bhabha kejiia o ibhindamu ia ió ua fundu ndandu.\nCOVER SUBJECT\nO kuila o ia mu zuela o Bibidia, kidi muene?\nNanhi uexile tata ia Zuze? M'ukulu o milele akexile mu i bhanga ni ihi? Ni kiebhi kia kexile mu i pindala?\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nJoseph Ehrenbogen ua tange kima mu Bibidia kia mu kuatekesa kulungulula o ukexilu ua muenhu uê.\nIMITATE THEIR FAITH\nBebeka ka kexile ngó ni kixikanu kana, ua kexile ué ni idifuá ia mukua iambote.\nO kuila kima kia iibha kutumbula o dijina dia Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/","date":"2019-03-23T10:50:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202781.83\/warc\/CC-MAIN-20190323101107-20190323123107-00109.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.283,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Maka u ngala ku ku tendelela lelu'idi u ma lunda ku muxima ué. An'é u a longa muene o ku a bhaka, ni ku a kumbidila.\"\nKioso Jihova kia bhange o muiji, muéne ua bhana ku jitata o kikalakalu kia ku longa o tuana. (Kolose 3:20) O kikalakalu kia ku longa o tuana ku zola Jihova, ni ku kula ni unjimu, kia ku tokala eie u tata mba u mama. (2 Timote 1:5; 3:15) Eie ua tokala ué kuijiia o ima iala ku muxima ua mon'ê. O phangu i u bhana ku tuana tuê, iene ia beta-kota. Ua-nda tena ku longa kiambote o maka a Jihova ku tuana tuê, se o maka iá a dianga ku kala ku muxima uê.\n1 KALA NI UKEXILU U BHANGESA MON'Ê KUZUELA N'EIE SÉ UÔMA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Muthu ni muthu-phe a lenguluke kuivua, maji a kokoloke kuzuela.\" (Tiiaku 1:19) Eie ua mesena kuila, an'ê ka kale ni hele ia ku zuela n'eie. Ene a tokala kuijiia kuila, eie uala polondo phala kua evua kioso kia bhindamena kuzuela n'eie. Tululuka kioso ene kia mesena kuzuela n'eie, phala ki kia bhonze o kuzuela. (Tiiaku 3:18) Se ene a mona kuila eie ua-nda ku a bazela, ene ka-nda tena ku ku tangela ioso iala ku mixima iâ. Kala ni muanhu ni tuana tuê ni ku a tangela kuila, ua a zolo kiavulu.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nIvua an'ê kioso kia mesena kuzuela n'eie\nZuela ni an'ê ithangana ioso, kana ku kingila ngó kioso ki moneka maka\n2 SOTA KUIJIIA IA MESENA KUZUELA AN'Ê\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Muthu uoso u batekela kiambote o maka, ua-nda kusanga kubhanduluka.\" (Jisabhu 16:20) Sai ithangana ua-nda bhinga ku sota kuijiia ihi ia mesena kuzuela an'ê. O minzangala, ene ni ukexilu ua kuzuela o ima ka mesena ku i zuela. O Bibidia i zuela: \"Ku vutula kua lusolo, kuila ioso kiluua u ivua, ió uôua.\" (Jisabhu 18:13) Kienhiki, kana ku luuala ni lusolo.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nKana ku batula o mona kioso kia mu zuela\nLembalala kiebhi ki ua kexile mu divuua ki uexile mu kitala kiê, ni ihi ia kexile ni valolo phala eie\n3 KALENU NI IBANZELU IMOXI\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Eie, mon'ami, ivua ulongelu ua tat'enu, kana kueha o ijila ia mam'enu.\" (Jisabhu 1:8) Jihova ua bhana o kikalakalu kia ku longa o tuana ku tata ni kua mama. Enu mua tokala ku longa an'enu ku mi xila ni ku mi belesela. (Efezo 6:1-3) O ana a tena ku mona se o jitata jâ ala \"ni kilunji kimoxi,\" mba kana. (1 Kolindo 1:10) Se ku xikina ia zuela kaza diê, kana ku ki londekesa bhuala o ana, mukonda ki tena ku fidisa o ana ku mi xila.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nDi kundienu kiebhi ki mua tokala ku longa an'enu\nSe eie ni kaza diê muala ni ibanzelu ki i difu ia ku longa an'enu ijiia ia mesena kaza diê\n\"Longa mona-ndenge mu njila ioso ia tokala o kuendela\"\n4 ZUELENU KIEBHI KI MUA-NDA BHANGA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Longa mona-ndenge mu njila ioso ia tokala o kuendela.\" (Jisabhu 22:6) Phala o ana ku kula ni kilunji, ku bhinga ku bhanga kima. Ua tokala u kala ni ndunge ia ku a longa ni ku a bazela. (Jisálamu 127:4; Jisabhu 29:17) O ku bazela ki kulombolola ngó ku bhana kaxtiku, maji kulombolola ku kuatekesa an'enu kuijiia se mukonda diahi ua mu tumu ku bhanga o kima. (Jisabhu 28:7) Ua longa ué ku zola o Mak'â Jihova ni itumu iê. (Jisálamu 1:2) Kiki kia-nda ku a kuatekesa ku kala ni kilunji\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nKuatekesa an'ê ku mona kuila Jihova Muthu ua kidi, a tena ku mu dielela\nU a kuatekesa kuijiia o iluezu ia undumbu ia tena ku sanga mu Internete. Ua longa kiebhi kia tena ku di langa ku mala a ifusa","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/kiebhi-ki-mu-tena-ku-sasa-anenu\/","date":"2019-03-20T14:24:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912202347.13\/warc\/CC-MAIN-20190320125919-20190320151919-00179.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":633,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.343,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tana-ku mu JW Library. O falamenda íii a i bhange phala kutanga ni kudilonga o Bibidia. Phala kutokuesa kiambote mu falamenda íii, bueta mu jimbandu jala ku luiji ia tela.\nBíblia\nPublicações\nTexto Diário\nOnline\nActualizações\nBíblia\nMu mbandu Bíblia, eie u tena kutanga ni kukatula Jibibidia javulu. Sola divulu dimoxi dia Bibidia ni kibatulu phala ku ki tanga. Eie u tena kutala o jinota, jilefelência ni Jibibidia ja mukuá mu tela ia Kudilonga.\nPhala kusota kibatulu kia mukuá kia Bibidia, vutuka mu mbandu muala o madivulu moso a Bibidia mu kubueta dingi mu mbandu Bíblia.\nPublicações\nMu mbandu Publicações, ua-nda sanga-mu madivulu, audiu ni jividiu. Sola divulu ni mbandu mu divulu phala ku i tanga. Mu kithangana kia kutanga, eie u tena kusanga o ibatulu ia Bibidia, mu kubueta mu ibatulu ienii. Iene ia-nda moneka mu tela ia Kudilonga. Bueta mu link ia tela ia Kudilonga phala kumona o velusu mu Bibidia.\nPhala kujikula divulu diengi, vutuka mu mbandu muala o madivulu mu kubueta mu mbandu Publicações.\nTexto Diário\nBueta mu mbandu Texto diário phala kumona o kibatulu kia Bibidia kia kizuua.\nOnline\nBueta mu mbandu on-line phala kusanga o jilink ja ijimbuete ietu.\nAtualizações\nTala kiambote se o mutelembe ué uala ni versá ia ubhe ia JW Library.\nKala ni versá ia ubhe ia iOS mu mutelembe ué. Phala kuijiia dingi o maka enhá, ndé mu: https:\/\/support.apple.com\/en-us\/HT204204.\nPhala ku u kuatekesa eie u tena kubhangesa o mutelembe ué kubhanga o actualizasá muéne ubheka. Phala kuijiia dingi o maka enhá, ndé mu: https:\/\/support.apple.com\/en-us\/HT202180.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/ios\/jifalamenda\/","date":"2019-03-23T20:26:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203021.14\/warc\/CC-MAIN-20190323201804-20190323223804-00128.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999997616,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999997615814209}","num_words":254,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kakuinhi 2014 | O kuila Nzambi u ku Suua?\nSe Nzambi u tu suua, kiebhi muéne kia ki londekesa?\nCOVER SUBJECT\nO kuila o Nzambi Muteni-a-Ioso u ku suua?\nCOVER SUBJECT\nMukonda Muéne a mu ixana \"Nzambi uene mu ku mona?\"\nCOVER SUBJECT\nKioso Nzambi kia ku solokota muéne ka tala o ukexilu ua ituxi iê.\nCOVER SUBJECT\nAbha se eie u mona kuila o maka a mu bhita nau o athu ku mundu ala kota o ua mu bhita nau eie, ala ndenge?\nCOVER SUBJECT\nAbha se u xikina kua Nzambi maji u mona kuila muéne ua ku kala dikanga?\nTHE BIBLE CHANGES LIVES\nAntoine Touma uexile mesene ia Kung Fu, maji o izuelu mu divulu dia 1 Timote 4:8 ia lungulula o muenhu uê.\nIMITATE THEIR FAITH\nO muiji ua bhonzo ua Zuze, u longa disá diambote ku miji iala ni ana a a vuala mu ukaza uéngi.\nOUR READERS ASK\nO kuila kikôla ku xikina kuila Nzambi uene-ku tunde xahulu?\nO Kuila Jingeleja Joso ji Bhana Kijingu Kua Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-13","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140801\/","date":"2019-03-25T03:39:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-13\/segments\/1552912203548.81\/warc\/CC-MAIN-20190325031213-20190325053213-00107.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000090599,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000090599060059}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.341,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kauana 2015 | Kiebhi ki u Tena ku Sanguluka ni Kikalakalu Kiê\nAthu avulu a uabhela ku kalakala, mukonda ki a kuatekesa kiavulu. Ihi i a kuatekesa ku sanguluka mu ikalakalu iâ?\nDYAMBU DYA KAPA\nAthu avulu a banza kuila ka tokala ku kalakala 'kiavulu.' Maji athu avulu a uabhela kiavulu o kikalakalu kiâ. Ihi iene mu a kuatekesa ku uabhela o kikalakalu kiâ?\nDYAMBU DYA KAPA\nTala kiebhi o Bibidia i tu kuatekesa ku sanga o ku sanguluka mu ku kikalakalu.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nSumbala o Bibidia divulu dio kulu, maji o milongi iê iala ni valolo lelu. Kiebhi o Bibidia i tena ku ku kuatekesa mu maukexilu moso a muenhu uê?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nErnest Loedi thandanganhele ni ibhuidisu ia beta-o-kota ku muenhu. O itambuijilu iambote ia Bibidia ia mu bhana kidielelu kia kidi ku hádia.\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi ia kuatekesa Zuze ku jimbulula ni ku suína kuoso o ji nzoji ja kophelu ia dikota ia Sobha, ni padelu ia dikota ni ia Falaó? Kiebhi Zuze kia mu katula mu kaleia ni kuia ku mbonge ia sobha mu kizuua kimoxi?\nXinganeka o kutululuka ni ku kondama kua-nda bheka o unguvulu ua-nda tumina o ngongo ioso. Nzambi ua kanena ku bheka unguvulu u bhanga kiki. Nanhi ueji kala o nguvulu ia tokala?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150201\/","date":"2020-02-26T13:38:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146342.41\/warc\/CC-MAIN-20200226115522-20200226145522-00272.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.344,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kauana 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, izuela ia lungu ni dimatekenu dia muenhu. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nJihova Nzambi ni henda ioso u tu londekesa o njila i tua tokala kuendela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kufua kua Jezú ku tungununa o makutu a Satanaji a lungu ni ufiiele ua jiselevende ja Nzambi.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nIma iebhi ia dielela o tuana tué ia lungu ni dimatekenu dia muenhu? Kiebhi ki u tena kua kuatekesa ku xikina kuila Jihova Nzambi muene o Mubhangi?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kuila o muvu ua Jihova ua kubhanduluka, muvu ua 12 a jimbeji? Kiebhi o kithangana kia muvu uenhu ua lungu ni kikalakalau kia kuboka o Utuminu?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKua bhingi nguzu ni kitadi, phala kubhanga o madivulu ni ku a tumikisa mu ilunga ioso ku mundu. Londekesa unjimu kioso ki u bhana o madivulu ku athu.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i lombolola o kikanenu kia Nzambi kia \"maúlu mobhe ni ixi iobhe\" phala etu lelu?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO kidielelu kia difu ni ngunji mba kifikidilu. Kuxinganeka mu ikanenu i tu sanga mu Mak'â Nzambi ku tu bhangesa kukolokota kioso ki ku moneka ibhidi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2017-mwb\/","date":"2020-02-22T21:02:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145713.39\/warc\/CC-MAIN-20200222180557-20200222210557-00471.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.416,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kasamanu 2016\nJindunge phala kubhana Despertai! ni divulu Bibidia i Longa. Sola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO makamba a Jobe, a mu sebhulula ni izuelu ni itatelu ia makutu. (Jobe 16-20)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nkulonga o Bibidia ni milongi ia ubhe \"Ihi i Longa o Bibidia?\"\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nSokesa o makutu a Satanaji ni ihi i banza Jihova ia lungu n'etu. (Jobe 21-27)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nJobe ua belesela o itumu ia Jihova ia lungu ni ukaza, ua kaiela o phangu iê ia kubhana ni kuiuka. (Jobe 28-32)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKaiela o ukexilu ua Edihu ua kudibhana di dikamba diê Jobe. (Jobe 33-37)\nKUMBIDILA O MILONGI ÍII MU UKUNJI UÊ\nJipondo ji ua tokala kuxinganeka kioso ki u bhana o kamukanda ka kiônge kia dikota. Kaiela o kifika kia bhebhuluka.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nXinganeka kiebhi ki u tena kulondekesa henda, ku akuenu mu kiônge.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2016-mwb\/","date":"2020-02-29T13:55:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875149238.97\/warc\/CC-MAIN-20200229114448-20200229144448-00434.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.372,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kamusasadi 2015 | O Kuila o Kusamba ku tu Kuatekesa?\nSaí musoneki uambe kuila o musambu ua difu ni kuívua muimbu uambote.\" O kuila muéne ua zuela o kidi?\nDYAMBU DYA KAPA\nUa-nda diuana mu kuijiia o ima iene mu bhinga o athu mu musambu.\nDYAMBU DYA KAPA\nPhala ku tambuijila o misambu ietu tua tokala kuijiia ima iiadi.\nDYAMBU DYA KAPA\nO mbote i tu katula ku musambu ki tueji i tambula mu ukexilu uéngi\nDYAMBU DYA KAPA\nIhi i u tena ku kingila se u kala ni ukexilu ua kusamba ku muenhu uê?\nIbhidi iahi ia dibhana na-iu Helode mu kutunga dingi o tembulu mu Jeluzaleme? Mukonda diahi o athu mu mbanza ia Malta a banzele kuila o poxolo Phaulu uexile kijibhangânga?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nJulio Corio ua bhiti ni kiluezu kia dikota iu ua mono kuila Nzambi ka kexile ku mu suua. O izuelu mu divulu dia Makatukilu 3:7 ia mu kuatekesa kulungulula o ibanzelu iê.\nO ima ia lungu ni Nzambi ia bhonzo ku i tongolola i tu kuatekesa ku muijiia kiambote.\nMILONGI YOKULU PHALA KU TU KWATEKESA MU IZUWA YA LELU\nO kuila o kuloloka kulombolola kuila tua uabhela o kima kia iibha kia tu bhange mba ki tua mu kuívua ndolo?\nNanhi ngó u tena kuzubha o uadiama mu ngongo?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151001\/","date":"2020-02-29T05:13:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875148375.36\/warc\/CC-MAIN-20200229022458-20200229052458-00131.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kamusasadi 2014 | Utuminu ua Nzambi—Ulombolola Ihi Phala Eie?\nPhala ku tambuijila o kibhuidisu kiki, tua tokala kuijiia ihi ilombolola o Utuminu phala Jezú, phala o Tata ia Jezú ni phala o athu a fiiele.\nDYAMBU DYA KAPA\nMukonda diahi o Jimbangi ja Jihova a bhana valolo ia dikota ku Utuminu ua Nzambi se jingeleja javulu kene mu bhanga kiki?\nDYAMBU DYA KAPA\nKi kima kia ku diuana kuijiia kuila Jezú ua beta kuzuela ia lungu ni Utuminu ua Nzambi, maka a mukua ndenge.\nDYAMBU DYA KAPA\nPhala ku sanga o ibhuidisu, eie ua tokala ku di suínisa.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nSe eie uejiia o kitambuijilu, o kuila u tena ku jimbulula akuenu o maka enhá?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nChristof Bauer ua di bhakula mu ku tanga o Bibidia kioso kia kexile mu ulungu mu kaxi ka Oceano Atlântico. Ihi ia di longo?\nIhi ia-nda bhanga o Utuminu ua Nzambi, ka tena ku i bhanga ku jinguvulu lelu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141001\/","date":"2020-02-26T13:28:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146342.41\/warc\/CC-MAIN-20200226115522-20200226145522-00420.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":165,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kauana 2016\nJindunge phala kubhana Despertai! ni Ívua Nzambi. Sola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'A NZAMBI\nXinganeka Nehemiia ua mu di suínisa phala kutunga dingi o ilumbu ia Jeluzaleme ni ubhezelu ua kidi ua di sanzumuna. (Nehemiia 1-4)\nO VALOLO IA MAK'A NZAMBI\nMuéne ua kuatekesa o akua Izalaiele kusanguluka ni ubhezelu ua kidi. Fikula ilondekesa o izulukutu mu Jeluzaleme mu Tishri 455 A.K.K. (Nehemiia 8:1-18)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMu izuua ia Nehemiia, o mundu ua Jihova a kuatekesa o ubhezelu ua kidi mu maukexilu avulu. (Nehemiia 9-11)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO minzangala mu kilunga kia Jihova ala ni kithangana kiavulu kia kusanguluka. Bhanga ibhuidisu, phala kudilonga o vidiu.\nO VALOLO IA MAK'A NZAMBI\nTala o kusuína kua Nehemiia ku ubhezelu ua kidi. (Nehemiia 12-13)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKifika kia bhebhuluka phala kubhana o kamukanda ka 2016 ka Lembalasa. Kaiela o jindunge phala kulonga muthu uoso ua mesena kudilonga.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kauana-2016-mwb\/","date":"2020-02-18T13:18:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143695.67\/warc\/CC-MAIN-20200218120100-20200218150100-00200.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":159,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.396,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Katanu 2016\nJindunge phala kubhana O Mulangidi ni kamukanda ka Lembalasa ka 2016. Sola o ifika, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'A NZAMBI\nMuéne ua te o muenhu ué mu kiluezu ni kukuatekesa Moledekai mu kubhinga kusoneka kitumu phala kulanga o Jijudé. (Estere 6-10)\nKUMBIDILA O MILONGI ÍII MU UKUNJI UÊ\nSola Jindunge ji ua-nda zuela mu ukunji, phala kubhana O Mulangidi ni Despertai!\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi ki tu tena kusangesa o ajitu ni ió a zoza mu Lembalasa?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMuéne ua londekesa kuila Jihova muéne o Muthu ua beta o kota ku muenhu uê. (Jobe 1-5)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kuluuala kua Jobe kua mu bhangesa kubanza kia iibha maji muéne ua kolokotele kuzola Jihova. (Jobe 6-10)\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMuéne uejidile kuila Jihova ueji mu fukununa kála o muxi ua midiva ua kukuta, u tena kukula dingi. (Job 11-15)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO ujitu ua kukula ua Jihova u bhana kidielelu ku difukunukinu. Ki tua-nda luuala dingi mu kufunda, tua-nda sangesa o athu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/katanu-2016-mwb\/","date":"2020-02-23T04:19:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145746.24\/warc\/CC-MAIN-20200223032129-20200223062129-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.372,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Mu kutanga ni kudilonga o madivulu mu JW Library, eie u tena kuxinda o izuelu mba jimbandu.\nPhala kuxinda o jimbandu, bhanga kiki:\nBhanga kixindilu kia ubhe\nLungulula o kixindilu\nBhanga kixindilu kia ubhe\nKuene maukexilu aiadi phala kuxinda mbandu.\nBueta mu kizuelu phala ku ki xinda. Ni kikuatekesu kia jialsa eie u tena kusola katé bhebhi bhu ua-nda suka ni kuxinda. Ku menu ia-nda moneka, sola o kolo i ua mesena kuxinda na-iu o milongi.\nU tena ué kuxinda kizuelu mba mbandu ni kikuatekesu kia lapi. Xinda o mbandu kála kioso ki ua mu xinda mbandu mu papela. Mu kuzubha kubhanga kiki, o menu ia jikolo ja-nda moneka. Ni kikuatekesu kia menu, eie u tena kulungulula o kolo mba ku i jima.\nLungulula o kixindilu\nPhala kulungulula o kolo, bueta mu mbandu io xinde, anga u solo kolo iéngi. Phala kujima o kolo, bueta mu mbandu io xinde anga bueta mu mbandu ia kujima.\nO jifalamenda jiji a jilondekesa ku mbeji ia Kamoxi ka 2015 mu JW Library 1.6, ia soko ni Windows 8.1. Se kua mu moné o jifalamenda jiji, tua kudióndo kaiela o itendelesu mu mbandu \"Como Usar o JW Library—Android,\" mu mbandu Atualizações..","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/windows-8-ni-windows-phone-8\/kuxinda-milongi\/","date":"2020-02-22T05:49:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145654.0\/warc\/CC-MAIN-20200222054424-20200222084424-00091.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.299,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Tana-ku mu JW Library. O aplicativo íii a i bhange phala kutanga ni kudilonga o Bibidia. Eie u tena kusanga o jifalamenda ja beta-o-kota mu menu. Phala kujikula o menu íii, koka ku mbandu ia kiasu mba ia kadilu mba bueta mu Menu mu mbandu ia kiasu ku thunda.\nBíbilia\nPublicações\nTexto diário\nOnline\nAtualizações\nBíblia\nMu mbandu Bíblia, eie u tena kutanga ni kukatula Jibibidia javulu. Sola divulu dia Bibidia ni kibatulu phala kutanga. Mu kutanga, eie u tena kumona jinota, jilefelência, ni Bibidia ja mukuá mu tela ia kudilonga.\nPhala kusota mbandu ia mukuá ia Bibidia, vutuka mu mbandu muala o madivulu a Bibidia mu kujikula o menu. Bueta dingi mu mbandu Bíblia phala kumona o madivulu a Bibidia.\nPublicações\nMu mbandu Publicações ua-nda sanga-mu madivulu, jiaudiu ni jividiu. Sola divulu, mu suluka sola mbandu phala kutanga. Mu kutanga, eie u tena ué kutanga o ibatulu ia Bibidia iala-mu. Bueta mu kibatulu kia Bibidia phala kumona o velusu mu tela ia Kudilonga. Bueta mu link mu tela ia Kudilonga phala kumona o velusu mu Bibidia.\nPhala kujikula divulu diéngi, vutuka mu mbandu ia madivulu mu kujikula o menu. Bueta dingi mu mbandu Publicações phala kumona o madivulu moso.\nTexto Diário\nJikula o menu anga bueta mu mbandu Texto diário phala kumona o kibatulu kia kizuua.\nOnline\nMu mbandu Online mu menu muala jilink phala o jisaite jetu.\nAtualizações\nTala kiambote se o mutelembe ué uala ni versá ia ubhe ia JW Library.\nKalakala ni versá ia ubhe ia Android iala mu mutelembe ué. Phala kuijiia dingi o maka enhá, ndé mu: https:\/\/support.google.com\/nexus\/answer\/4457705.\nPhala ku ku kuatekesa, eie u tena kubhangesa o mutelembe ué kubhanga atualizasá muene ubheka. Phala kuijiia dingi o maka enhá, ndé mu: https:\/\/support.google.com\/googleplay\/answer\/113412.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/jw-library\/android\/maukexilu\/","date":"2020-02-28T22:09:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875147647.2\/warc\/CC-MAIN-20200228200903-20200228230903-00221.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9999864101,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9999864101409912}","num_words":288,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.316,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kasamanu 2020\nNdunge phala kubhana umbangi wa lungu ni vondadi ya Nzambi phala o athu ni kyebhi kyanda i kumbidila.\nKyebhi ki wanda pelepalala o muxima wê phala o Lembalasa ya kufwa kwa Kidistu?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nKyebhi ki u tena kukala ni paze mba kusota o paze ni akwenu?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nNguzu yebhi i wa bhanga phala kutambula o mabesá a Nzambi?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nKyebhi o salu i u sola ilondekesa o ima i u bhana dingi valolo ku mwenyu wê?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2020-mwb\/","date":"2020-02-20T22:04:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145282.57\/warc\/CC-MAIN-20200220193228-20200220223228-00489.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000077486,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000077486038208}","num_words":96,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kanake 2018\nNdunge phala kubhana umbangi ya lungu ni ikanenu ya Bibidya ni o izuwa isukidila-ku.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nLondekesa o kizulukutu kya bhiti ku mwenyu wa Jezú ni kikanenu kya dikumbidila.\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nJezú wa tu xila phangu phala ku mu kayela, benge-benge kyoso ki tu dibhana ni ibhidi mba izukutisu.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nJihova wa solo Madiya phala kubhanga kikalakalu kya katunda nuka wa ki bhele ku muthu wengi, mukonda Madiya wexile ni muxima wa lenduka.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nJezú wa bhana phangu yambote mu kusidivila Jihova ni kuta ku pholo o ima mu nzumbi, wa kexile we mu xila o jitata jê.\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nEye u tena ku kwatekesa o twana twé kukala ji selevende ja Jihova mu kwa longa kabasa kithangana.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nIhi ya kwatekesa Jezú kudituna o mibhetu itatu i twene mu dibhana na-yu we lelu?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nKala o jifalamenda ja mukwa, o ukexilu wa kubhanga ukamba bhu kaxi ka internete, sayi ithangana i tena ku tu kwatekesa, mba ku tu zozesa. Ijiya o mibhetu, ni ku i lenga, mu kubelesela o Itumu ya Mak'a Nzambi.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kanake-2018-mwb\/","date":"2020-02-17T13:42:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875142323.84\/warc\/CC-MAIN-20200217115308-20200217145308-00100.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":203,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.276,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O Jimbangi ja Jihova a ejiia mu ngongo ioso mukonda dia kikalakalu kiâ kia ku bokela o athu. Eie ua kijiia ué kuila tuene mu longa o Bibidia ku athu mu jixi joso?\nKu muvu ua 2014, 8.000.000 ja Jimbangi ja Jihova ndenge mu 240 ja jixi a longo o Bibidia ku 9.500.000 ja athu ndenge mu mbeji joso. * Mu kidi, o athu a di longo o Bibidia n'etu a betele o kuvula, o athu a tungu mu 140 ja jixi ndenge!\nPhala ku bhanga o kikalakalu kiki kia ku longa o athu, o Jimbangi ja Jihova ene mu bhanga mazunda ni mazunda a ji Bibidia, madivulu, tu madivulu ni jifalamenda ja mukua ja tokala phala ku longa o athu mu 700 ja madimi! Kiki ki kuatekesa o athu ku di longa o Bibidia mu madimi mâ a uvualukilu.\nITAMBUIJILU IA IBHUIDISU IENE MU BHANGA O ATHU IA LUNGU NI KIKALAKALU KIETU KIA KU LONGA O BIBIDIA\nKiebhi ki mu longa o Bibidia ku athu?\nEtu tu sola diambu mu Bibidia, anga tu sota mu Bibidia ji velusu ji zuela o diambu didi di tua solo. Mu kifika o Bibidia itambuijila ibhuidisu kála íii: Nzambi nanhi? Kiebhi kiala muéne? Muéne uala ni dijina? Muéne ua tungu kuebhi? O kuila tu tena ku mu zukama? Ku bhonza kiavulu o kuijiia kuebhi ku tu sanga o itambuijilu ia ibhuidisu íii.\nPhala ku kuatekesa o athu ku sanga o itambuijilu, tuala ni divulu diala ni 224 ja ji mbandu, diambe kiki Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? * O divulu didi a di bhange phala ku kuatekesa o athu kuijiia o ilongesu ia Bibidia. Mu divulu didi muala maka alungu ni Nzambi, Jezú Kristu, maka alungu ni hadi iene mu tala o athu, maka alungu ni difukunukinu, ku samba ni maka a mukuá dingi.\nKuebhi ni ola iebhi o muthu ua tokala ku di longa o Bibidia?\nEie u sola o kithangana ni kididi ku ua mesena o ku di longa.\nOla jikuxi ja tokala ku di longa o muthu?\nAthu avulu a katula ola imoxi semana joso phala ku di longa o Bibidia. Maji ki ku bhingi ku laleka kiavulu. Tua-nda belesela o kithangana kiê. Saí athu a di longa ngó mu 10 mba 15 kia ithangana semana joso.\nO muthu ua tokala ku futa kikuxi?\nEie ku bhingi ku futa o madivulu. Ki tu bhingi kitadi mukonda Jezú uambe ku maxibulu mê: \"Mua tambula ngoho, bhenenu ngoho.\"\nNga tokala ngi suluka ni ku di longa?\nEie ua kijiia se ola ikuxi i ua mesena ku. O divulu Mu Kidi Ihi i Longa o Bibidia? Diala ni 19 dia ibatulu. Eie ua kijiia se mbeji jikuxi ji ua-nda bhinga phala ku zubha o divulu didi.\nNga tokala ngi kala ngi Mbangi ia Jihova?\nKana. Etu tu xila o athu kuila, ene a tokala ku sola o ima ia tokala o ku xikina. O ió eza mu kuijiia o ilongesu ia Bibidia, a tena ku sola ihi ia-nda bhanga ni mienhu iâ.\nIhi i ngi bhanga se nga mesena kuijiia dingi?\nO Kijimbuete kietu jw.org ki bhana milongi ia lungu ni ilongesu ni ikalakalu ia Jimbangi ja Jihova.\nIhi i ngi bhanga se nga mesena kuijiia dingi?\nBhinga mu Internete mu kijimbuete kia www.jw.org.\n-\nSota Mbangi ia Jihova, mu diembu diê.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150401\/ku-longa-o-bibidia\/","date":"2020-02-18T04:44:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875143505.60\/warc\/CC-MAIN-20200218025323-20200218055323-00460.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":538,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.351,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ndunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI WA DYANGA\nKibhwidisu: Kwebhi ku tu tena kusanga o itendelesu phala tu tene kuzediwa ku mwenyu?\nTanga: Jis 1:1, 2\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: O kwila o kuzola kyavulu o kitadi ni kukala ni jimbote javulu, ku tu bhekela o kuzediwa kwa kidi?\n○●○ KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA DYANGA\nKibhwidisu: O kwila o kuzola kyavulu o kitadi ni kukala ni jimbote javulu, ku tu bhekela o kuzediwa kwa kidi?\nTanga: 1Ti 6:9, 10\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Mbote yebhi i tu katula mu kukala ni ukexilu wa mbote wa kumona o ima?\n○○● KUKUNDA O MUTHU MU VEJI YA KAYADI\nKibhwidisu: Mbote yebhi i tu katula mu kukala ni ukexilu wa mbote wa kumona o ima?\nTanga: Ji 17:22\nKibhwidisu Phala Kukunda Dingi: Kyebhi o mwiji kya tena kuzediwa sumbala ni ibhidi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kasamanu-2018-mwb\/ndunge-phala-kuboka\/","date":"2020-02-25T17:12:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146123.78\/warc\/CC-MAIN-20200225141345-20200225171345-00499.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.246,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.295,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Ió uoso ua a bhange mu dimatekenu, ua a bhange diiala ni muhatu.\"\nJihova * Nzambi, muéne ua bhange o dikaza dia dianga. O Bibidia i tu tangela kuila, muéne ua bhange o muhatu ua dianga, iu ua \"mu bheka ku diiala.\" Adá ua sangulukile kiavulu katé kia suku mu kuzuela: \"Kiki kifuba kia tundu mu ifuba iami, xitu ia tundu mu xitu iami.\" (Dimatekenu 2:22, 23) Jihova ua mesena hanji kuila o athu a zediue mu ukaza.\nMu ku kazala, o muthu u fika kuila ima ioso ia-nda tunda kiambote. Maji né muene o makaza a di zolo kiavulu mudiâ, a kala uá ni maka. (1 Kolindo 7:28) Mu kadivulu kaka, ua-nda sanga-mu ijila ia Bibidia, se u i belesela, i tena ku zediuisa o ukaza ni muiji uê.\n1 XIKINA O KIKALAKALU KIA KU BHANA JIHOVA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: O diiala muéne o mutuameni ua muiji.\nEie se u diiala, Jihova ua mesena kuila eie u zola kiavulu uhatu'ê. (1 Phetele 3:7) Nzambi ua bhange o muhatu phala n'a kale múkuatekexi uê, mukonda dia kiki, muéne ua mesena kuila eie u bhana kijingu kua muhatu'ê ni ku mu zola. (Dimatekenu 2:18) Eie ua tokala ku zola kiavulu muhatu'ê, ni ku ta ku pholo o ibhindamu iê.\nEie se u muhatu, Jihova ua mesena kuila eie u xila ni muxima uoso muadi uê ni ku mu kuatekesa ku kumbidila o kikalakalu kiê. (1 Kolindo 11:3; Efezo 5:33) Mu kuatekese ni muxima uoso kioso muéne kia batula maka ku muiji. (Kolose 3:18) Mu ku bhanga kiki, o muadi uê ni Jihova a-nda ku zola kiavulu.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nIbhuidisa kaza diê, kiebhi ki u tena ku kala diiala mba muhatu uambote. Muivue kiambote kioso kia-nda zuela ni ku bhanga ioso phala ku lungulula o ukexilu uê\nKala ni muanhu. Ku bhinga thembu iavulu phala kala muthu ku sangulukisa mukuá\n2 SUUA O IBHINDAMU IA KAZA DIÊ\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: Ua tokala ku ta ku pholo o ibhindamu ia mukuenu. (Filipe 2:3, 4) Bhana kijingu kua kaza diê mukonda Jihova ua mesena kuila, o jiselevende jê \"a lendukila athu oso.\" (2 Timote 2:24) 'Saí athu uzuelelu uâ u toma ku mixima kala jiphondo ja xibhata; maji dimi-phe dia ji hete ja kuzuela, di bheka ku disanza.' Mu kiki-phe, sola kiambote o izuelu iê. (Jisabhu 12:18) O nzumbi ia Jihova ia-nda ku kuatekesa kuzuela kiambote ni kaza diê ni henda ioso.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSamba kua Nzambi phala ku ku tululukisa ande dia ku dikunda ni kaza diê maka a dikota alungu ni muiji\nXinganeka kiambote ioso i ua-nda zuela ni kiebhi ki ua-nda zuela\n3 KALENU NI KIBANZELU KIMOXI\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: Mu ku kazala, eie ni kaza diê mu kituka \"xitu imoxi.\" (Matesu 19:5) Maji mu athu a iiadi hanji, kala muthu ni ibanzelu iê. Mukonda dia kiki, mua tokala ku di longa o ku kala ni ibanzelu imoxi. (Filipe 2:2) Mu ku batula maka a moneka ku muiji, kima kiambote o makaza ku kala ni ibanzelu imoxi. O Bibidia i zuela: \"Kaiula, kene ka fikidila kioso muthu kia kana ku bhanga.\" (Jisabhu 20:18) Ehelenu o ijila ia Bibidia ku mi endesa kioso ki mu sota ku batula maka kumoxi ku muiji.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nDi kunde ni kaza diê kana ngó maka oso-oso kana, maji mu tangele ué o ibanzelu iê, ni kiebhi ki ua mu divua\nDi kunde hanji ni kaza diê ande dia ku xikina ku bhanga kima\n^ kax. 4 Jihova, o dijina dia Nzambi, kala ki zuela o Bibidia.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/nzambi-zediua-ukaza\/","date":"2020-02-25T15:38:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875146123.78\/warc\/CC-MAIN-20200225141345-20200225171345-00083.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":577,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.321,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kamusasadi 2019\nNdunge phala kubhana umbangi wa lungu ni mukonda dyahi o athu a tala hádi ni kyebhi ki divwa Nzambi, kyoso kya mona o hadi i tu tala.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nKyebhi o unjimu wa Nzambi u tu kwatekesa mu kizuwa ni kizuwa ku mwenyu wetu?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMukonda dyahi twa tokala kuzela?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nKyebhi o ibanzelu yetu ya lungu ni kuzela i tena kuzanga mba kukolesa o ukamba wetu ni Nzambi?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nKuma o hadi ya dikota ya zukama, kyebhi kya tokala kukala o wendelu wetu?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nKyebhi o jiphange a kazala ni athu ki Jimbangi ja Jihova kya tena kukayela o phangu ya Kidistu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/jw-milongi-phala-o-i%C3%B4nge\/kamusasadi-2019-mwb\/","date":"2020-02-19T14:28:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144150.61\/warc\/CC-MAIN-20200219122958-20200219152958-00431.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.289,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kanake 2014 | Ibanzelu ia Nzambi ia Lungu ni ku Buakula Makanha\nO kuijiia ihi i banza Muéne i tena ku ku kuatekesa kueha o ukexilu iú.\nDYAMBU DYA KAPA\nMukonda diahi o maka enhá a mu di bandekesa kiavulu ni nguzu ioso iene mu ta o athu phala ku a batula?\nDYAMBU DYA KAPA\nO Bibidia ki i tumbula o kizuelu makanha, kiebhi-phe ki tu tena o kuijiia?\nMukonda diahi Jezú uambe kuila muéne uexile o mbolo ia muenhu ia tuluka mu diulu?\nO Bibidia i zuela kuila Nzambi ua-nda fukununa o athu afu katé ni muene ni ió abhukumuka. Mukonda diahi muéne ua-nda bhanga kiki?\nCapito, Cellarius, ni Campanus oso a bhange kima kia a bhangesa ku di ta mu maka ni ngeleja ia Katolika.\nO kuila o vondadi ia Nzambi ia lungu ni ixi ia-nda di kumbidila?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140601\/","date":"2020-05-26T12:40:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347390758.21\/warc\/CC-MAIN-20200526112939-20200526142939-00205.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.364,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Katanu 2014 | Ihi Ia Bhange Nzambi Phala Eie\nNzambi u tu bhana muenhu ni ioso i tua bhingi phala ku sanguluka ku muenhu, maji o kuila iene ngó ia tu bhana Nzambi?\nDYAMBU DYA KAPA\nO kitumu kia Nzambi kia kuila \"muenhu mu muenhu\" ki tu kuatekesa ku tendela se mukonda diahi Nzambi ua 'bhana Mon'ê umoxi-élele.'\nDYAMBU DYA KAPA\nDiongeke kumoxi n'etu mu ku lembalala o kufuá kua Jezú.\nMUSOSO WAKIDI\nMuhatu uenda mu kialu kia malola u tambula \"nguzu i lenda ioso\" mukonda dia kixikanu kiê.\nO kuila o ukamba ua kidistá a tokala ku u sota mu ukexilu uoso-uoso? O kitambuijilu kia Bibidia ki tena ku ku diuanesa.\nKiebhi o adilongi, akexile mu soneka o Mikanda Ikola mu matadi a difu ni mala akua ku sumbisa Bibidia mu ukexilu ki u tokala?\nO kituxi kia diiala dia dianga, Adá, ni kufuá kua Jezú kiala kumoxi. Kiebhi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140301\/","date":"2020-05-24T23:02:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347385193.5\/warc\/CC-MAIN-20200524210325-20200525000325-00232.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":150,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.367,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 1 2016 | Mukonda Diahi Kima Kiambote Kukala Mukua Kidi?\nAdiakime avulu mu ku dizuelesa mu dikuinhi dia ithangana, kene mu kamba kutanga makutu. Mukonda diahi ki tu tokala kubhanga kála ene?\nDYAMBU DYA KAPA\nO musoso ua Hitoshi hinu ua londekesa kuila kidi, o kuzuela o kidi ki kuene ni valolo.\nDYAMBU DYA KAPA\nIjiia o kidi kia lungu ni makutu.\nDYAMBU DYA KAPA\nO musoso ua muthu u tua mu tange ku dima, u londekesa o valolo ia ku kala muthu ua kidi.\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nAlain Broggio ua di uana ni izuelu i tu sanga um divulu dia 1Nzuá 1:9.\nKiebhi kia kexile mu bhanga o mikanda ni kiebhi kia kexile mu i jikula? A nanhi exile o 'akunji a makota' a a tumbula mu Mikanda ia Ngeleku?\nNdunge jitatu ji tena kukuatekesa o muthu kudibhana valolo\nMILONGI YOKULU PHALA KU TU KWATEKESA MU IZUWA YA LELU\nJezú k'ambe ngó kuila kana kukala ni hele, muéne ua jimbulula ué ihi i tua tokala o kubhanga.\nO kuila o athu afu a tena dingi kuvutuka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-katatu-2016\/","date":"2020-06-02T18:10:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347425481.58\/warc\/CC-MAIN-20200602162157-20200602192157-00049.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":181,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.315,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kakuinhi 2014 | O kuila Nzambi u ku Suua?\nSe Nzambi u tu suua, kiebhi muéne kia ki londekesa?\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila o Nzambi Muteni-a-Ioso u ku suua?\nDYAMBU DYA KAPA\nMukonda Muéne a mu ixana \"Nzambi uene mu ku mona?\"\nDYAMBU DYA KAPA\nKioso Nzambi kia ku solokota muéne ka tala o ukexilu ua ituxi iê.\nDYAMBU DYA KAPA\nAbha se eie u mona kuila o maka a mu bhita nau o athu ku mundu ala kota o ua mu bhita nau eie, ala ndenge?\nDYAMBU DYA KAPA\nAbha se u xikina kua Nzambi maji u mona kuila muéne ua ku kala dikanga?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nAntoine Touma uexile mesene ia Kung Fu, maji o izuelu mu divulu dia 1 Timote 4:8 ia lungulula o muenhu uê.\nIMITATE THEIR FAITH\nO muiji ua bhonzo ua Zuze, u longa disá diambote ku miji iala ni ana a a vuala mu ukaza uéngi.\nOUR READERS ASK\nO kuila kikôla ku xikina kuila Nzambi uene-ku tunde xahulu?\nO Kuila Jingeleja Joso ji Bhana Kijingu Kua Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140801\/","date":"2020-07-13T18:19:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657146247.90\/warc\/CC-MAIN-20200713162746-20200713192746-00141.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":179,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.335,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 5 2017 | O Kuila Kuene Muene Jianju? Mukonda Diahi Kima Kiambote Kuijiia o Maka Enhá?\nIHI I U BANZA?\nO kuila kuene muene jianju? O Bibidia iamba:\n'Tanesenu Jihova, mu jianju jê; mu mazonda mua xikamena muene ku mi tuma, muéne mu tumaka izuua ioso o dízui diê.'—Jisálamu 103:20.\nO Mulangidi iú u tanga ihi i longa o Bibidia ia lungu ni jianju ni kiebhi jene ji tu kuatekesa.\nDYAMBU DYA KAPA\nO misoso ia lungu ni jianju i bhangesa athu avulu kuxikina kuila o jianju ji tu kuatekesa ku muenhu uetu.\nDYAMBU DYA KAPA\nO kidi kia lungu ni Jianju tu ki sanga ngó mu Mak'â Nzambi, o Bibidia.\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila u xikina kuila anju mba jianju ja-nda ku langidila?\nDYAMBU DYA KAPA\nO Bibidia i tambuijila kiambote o kibhuidisu kiki.\nDYAMBU DYA KAPA\nMu ithangana iavulu, Nzambi ua tumu jianju phala kukuatekesa o athu.\nO kuila o kifika kia lungu ni \"tuana tua jimbua\" Jezú ua kexile mu xinga o muhatu?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nKi bhita kiebhi muthu ua kulu ni ibanzelu ia kuila ki kuene Nzambi ni kibanzelu kia comunismo kia tena kubhana valolo ku Bibidia?\nIMITATE THEIR FAITH\nMukonda diahi Sala a mu bhana dijina dia ubhe?\nkubhonza kukala ni kutululuka kua kidi ku muxima mukonda o ngongo iezala ni kuiibha ni hadi. O kuila hadia o maka iá a-nda bhua?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/Madivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-5-ua-2017-Katutu\/","date":"2020-07-08T11:45:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655896932.38\/warc\/CC-MAIN-20200708093606-20200708123606-00562.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":233,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.326,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 3 2016 | Ihi i Tena ku Kuatekesa o Muthu ua Fundu Ndandu\nSe-ku muthu u tena kulenga o kalunga. Ihi i tu tena kubhanga se tu funda ndandu mba dikamba dia kazola?\nDYAMBU DYA KAPA\nKiebhi muthu kia tena kudibhana ni ndolo ia kufunda? O kuila saí hanji kidielelu phala o jindandu jetu ja fu?\nDYAMBU DYA KAPA\nAbha se akuenu a divua kuma kua tokalele ku dila kiavulu?\nDYAMBU DYA KAPA\nO Bibidia i bhana jindunge jambote ja lungu ni maka enhá\nDYAMBU DYA KAPA\nKaté muene ni makamba a kazola saí bhabha kejiia o ibhindamu ia ió ua fundu ndandu.\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila o ia mu zuela o Bibidia, kidi muene?\nNanhi uexile tata ia Zuze? M'ukulu o milele akexile mu i bhanga ni ihi? Ni kiebhi kia kexile mu i pindala?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nJoseph Ehrenbogen ua tange kima mu Bibidia kia mu kuatekesa kulungulula o ukexilu ua muenhu uê.\nIMITATE THEIR FAITH\nBebeka ka kexile ngó ni kixikanu kana, ua kexile ué ni idifuá ia mukua iambote.\nO kuila kima kia iibha kutumbula o dijina dia Nzambi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/o-mulangidi-no-3-2016-kasambuadi\/","date":"2020-07-08T23:06:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00087.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":189,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.28,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kamoxi 2014 | Satanaji Muthu ua Kidi\nSe kana-ku Satanaji, tu tena kuzuela kuila o athu ene mu mu kuatela uôma, a mu a nganala. Maji se Satanaji muthu ua kidi, tua tokala kuijiia kuila, muéne kifumbe kia dikota.\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila Satanaji ulombolola ngó o kuiibha anga muthu mu nzumbi?\nDYAMBU DYA KAPA\nMisoso iiadi i tambuijila o kibhuidisu kiki.\nDYAMBU DYA KAPA\nNzambi ua tu bhana ima i uana i tena ku ku langa ku izukutisu ia Satanaji.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nO kikanenu kia Bibidia ni nzoji ia bhanga Nzambi kua sobha ia Babilonha ilondekesa o muvu ua bhiti o kizulukutu kiki.\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi ia kuatekesa Zuze ku dituna ku zeka ni muhatu ua Potifale?\nIhi i tu longa o difukunukinu dia bhange Jezú ia lungu ni ikanenu iê ku hádia?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20141101\/","date":"2020-07-13T18:04:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657146247.90\/warc\/CC-MAIN-20200713162746-20200713192746-00525.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.331,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 5 2016 | Nanhi u Tena ku tu Konda o Malamba?\nEtu oso tua bhingi o kikuatekesu kia Nzambi, benge-benge mu ithangana ia malamba. O Mulangidi iú u zuela kiebhi Nzambi kia tu konda o malamba kioso ki tua mu bhita ni ibhidi.\nDYAMBU DYA KAPA\nSe ua fundu ndandu mba ua kate mba uala ni maka mu ukaza mba ku salu, kuebhi ku u tena o kulengela mu kusota kikuatekesu?\nDYAMBU DYA KAPA\nIma iuana i tena kukuatekesa oso a mu bhita ni malamba.\nDYAMBU DYA KAPA\nKiebhi athu kiene mu sanga kikuatekesu mu ithangana ia malamba?\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi ia kuatekesa Davidi kutolola Ngoliia? Ihi i tu tena o kudilonga ku musoso ua Davidi?\nSaí athu akuâ kutatela, ka xikina o musoso iú. O kuila ene alungu?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nIhi ia kuatekesa muthu mukuâ jinvunda mu ixi ia México kulungulula o ukexilu uê?\nUa-nda diuana kiavulu mu kuijiia o kitambuijilu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-5-2016-katutu\/","date":"2020-07-14T23:48:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657151761.87\/warc\/CC-MAIN-20200714212401-20200715002401-00314.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":159,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.296,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kakwinyi 2015 | O Kuila o Athu Afu — a Tena Dingi Kuvutuka?\nO Bibidia ki i itambuijilu ngó o ibhuidisu, maji i tu kuatekesa ku dielela mu milongi iê.\nDYAMBU DYA KAPA\nO Bibidia i tanga dinake dia athu a fukunukine. Ihi ia tange ene ia lungu ni muenhu k'alunga?\nDYAMBU DYA KAPA\nMukonda diahi Nzambi ueji bheka dingi ku muenhu o athu abhukumuka?\nDYAMBU DYA KAPA\nO Bibidia i tu londekesa ima iiadi i tu kuatekesa kudielela ku difukunukinu.\nMUSOSO WAKIDI\nFélix Alarcón ua mateka kubhana valolo ku muenhu, kioso kia bhiti ni kiluezu kia mu nemeka tundé bhu xingu katé ku inama.\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi i tena ku tu longa o musoso ua Debola ua lungu ni kukala ni kixikanu ni kusuína?\nO kuila o muenhu iú uene ngó? Mukonda diahi Nzambi ua bhange o athu?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150801\/","date":"2020-07-08T21:23:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00292.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.317,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 1 2017 | Kiebhi ki u Tena Kukatula Mbote mu Kitangelu Kia Bibidia\nIHI I U BANAZA?\nO kuila o Bibidia ki iala dingi ni valolo mu izuua ietu? Mba iala hanji ni valolo? O Bibidia i zuela: \"Mikanda ioso ia bhusu Nzambi, mikanda ia kubhandulula.\"—2 Timote 3:16, 17.\nO Mulangidi iú, u bhana phangu iambote ia Bibidia, i tu tendelesa ue kiebhi ki tu tena kukatula mbote mu kitangelu kia Bibidia.\nDYAMBU DYA KAPA\nKiebhi jimidi ni jimidi ja athu ene mu katula mbote iavulu mu kutanga o Bibidia?\nDYAMBU DYA KAPA\nNdunge jitanu ji tena ku ku kuatekesa kuuabhela kutanga o Bibidia.\nDYAMBU DYA KAPA\njibibidia, mitelembe, jifalamenda ja kutokuesa o Bibidia, ni maukexilu a mukuá a kutanga o Bibidia, ioso íii i tena ku ku kuatekesa kuuabhela kutanga o Bibidia.\nDYAMBU DYA KAPA\nSumbala o divulu didi, divulu diokulu, diene diala ni milongi iambote i tu kuatekesa.\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nYvonne Quarrie ua kexile mu dibhuidisa, \"Mukonda diahi ngala ku muenhu?\" O kitambuijilu kia lungulula o muenhu uê\nIMITATE THEIR FAITH\nSe ua tokala kukalakala phala kudikila o muiji mba ua tokala kuzokela o kidi, eie u tena kudilonga ku phangu ia kixikanu kia Enoko\nO njimbu ia Bibidia ia katunda, mu kiki a tokala ku i tendela kiambote. Kiebhi ki u tena kutendela o Bibidia?\nO Bibidia ki i londekesa ngó ihi i bheka o hadi, maji i londekesa ue kiebhi o hadi ki ia-nda bhua.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201701\/","date":"2020-07-08T22:57:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00522.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":243,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.284,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Jimbandu joso ni jifalamenda ji u mona mu lumuenu lua komputadolo, u ji sanga ué mu smartphone mba tablet. Maji phala ku ku kuatekesa o kutokuesa, o jimenu ni jitela a ji londekekesa kiengi mu mitelembe iofele. O jindunge mu mbandu íii ja-nda ku kuatekesa kusanga ioso i ua mesena mu jw.org.\nKukalakala ni jimenu ja kutokuesa\nKutokuesa mu jimbandu mba ibatulu ia divulu\nKutanga o Bibidia online\nKuívua milongi io ngalavale\nKukalakala ni jimenu ja kutokuesa\nMu tela ia komputadolo, o jimbandu phala ku kuendesa ji kala jinga kuthandu dia tela, o menu ia kaiadi i kala ku kiasu.\nMaji mu mitelembe iofele, o jimenu joso ja kutokuesa ji kala kifua mu verticale. Phala kukatula mbote iavulu mu tela, se kua mu kalakala ni jimenu, jene ki ji moneka kana.\nBueta mu mbandu Menu phala kusueka mba kulondekesa o jimenu ja kutokuesa. Bueta mu dijina dia mbandu phala kuia ku dimatekenu.\nBueta mu mbandu Exibir lista phala kumona o menu ia kaiadi ia mbandu ienioio. Sola-bhu kima kimoxi mu menu ienii phala kuia mu dimatekenu.\nBueta mu mbandu Ocultar lista phala kujika o menu ia kaiadi ia mbandu.\nBueta mu mbandu JW.ORG phala kuvutuka mu dimatekenu.\nBueta mu mbandu Idiomas phala kumona o madimi moso.\nBueta mu mbandu Buscar phala kusanga o milongi bhu kaxi ka felamenda Busca do site.\nKutokuesa mu jimbandu mba ibatulu ia divulu\nMu tela ia komputadolo, o mbandu ia divulu muala o milongi i jikuka kioso ki uia ni kutanga o mbandu mba o kibatulu kia divulu. Maji mu mitelembe iofele, o mbandu mu kala o milongi ia divulu, i di sueka.\nBueta mu mbandu Exibir lista phala kumona o mbandu muala o milongi ia divulu. Bueta mu diambu phala kumona o milongi ia mbandu mba kibatulu ki ua mesena.\nBueta mu mbandu Anterior phala ku kulondekesa o milongi mba kibatulu kia bhiti.\nBueta mu mbandu Proximo phala kumona o milongi mba o kibatulu kia-nda kaiela.\nBueta mu mbandu Ocultar lista phala kusueka o mbandu muene mu kala o milongi ia divulu anga u suluka ni kutanga o milongi mba o kibatulu ki ua mu tanga.\nKutanga o Bibidia online\nNdé mu mbandu PUBLICAÇÕES > BÍBLIA anga bueta mu mbandu Leia Online. Mba ndé mu mbandu ia dianga anga bueta mu \"Leia a Bíblia on-line\".\nMu mbandu Barra de navegação da Bíblia, sola divulu ni kibatulu. Mu suluka bueta mu mbandu Ir.\nKioso ki uia ni kutanga o Barra de navegação da Bíblia ia-nda naminina mu Barra de menus. Kiki kikuatekesa kiavulu kutanga kibatulu kiengi.\nBueta mu mbandu Desafixar phala kukatula o Barra de navegação da Bíblia da Barra de menus. Kubhanga kiki, ki bhana dingi kididi phala kulondekesa o mbandu ia bibidia. Phala kusola kibatulu kiengi, ua tokala kuia katé ku thandu mba kudisukilu dia mbandu mu uala.\nBueta mu mbandu Fixar phala kuta o Barra de navegação da Bíblia mu Barra de menus.\nBueta mu mbandu Exibir lista phala kumona o milongi (sumário) ia Bibidia (ko madimi moso kana), o dimatekenu ni ibandekesu.\nBueta mu mbandu Anterior phala kumona o kibatulu kia bhiti.\nBueta mu mbandu Próximo phala kumona o kibatulu kia-nda kaiela.\nBueta mu mbandu Ocultar lista phala kusueka o mbandu ia milongi ia Bibidia.\nKuívua milongi io ngalavale\nSe o milongi i ua mu tanga, iala kiá mu audio, a-nda i londekesa mu Barra de áudio.\nBueta mu mbandu Reproduzir phala kuxikisa o milongi.\nBueta mu mbandu Pausar phala kuimanesa o audiu. Bueta dingi mu mbandu Reproduzir phala kusulukisa o audiu.\nPhala kuívua mbandu iengi ia audiu, koka o marcadore ia kithangana kupholo mba kudima.\nO Barra de áudio ia-nda naminina mu Barra de menus né muene se u mexena mu mbandu phala kukaiela o kitangelu kia kibatulu. Mu kiki, eie u tena kuimanesa ni kuvutukisa o audiu sé kujimba o mbandu i ua mu tanga.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kikuatekesu-online\/kukalakala-ni-jworg\/Kutokuesa-ni-kikuatekesu-kia-smartphone-mba-tablet\/","date":"2020-08-09T08:43:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738523.63\/warc\/CC-MAIN-20200809073133-20200809103133-00196.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000056028,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000056028366089}","num_words":635,"character_repetition_ratio":0.128,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ndunge Phala Kubhana Umbangi\nNdunge Phala Kubhana Umbangi\n●○○ UMBANGI UA DIANGA\nKibhuidisu: O Kuila Katé Kiki o Bibidia Iala Hanji ni Valolo?\nTanga: 2Ti 3:16\nKibhuidisu Phala Kukunda Dingi: O kuila o Bibidia ia difu ni milongi ia jingijiie?\n○●○ KUKUNDA O MUTHUMU VEJI IA DIANGA\nKibhuidisu: O kuila o Bibidia ia difu ni milongi ia jingijiie?\nTanga: Job 26:7\nKibhuidisu Phala Kukunda Dingi: O kuila o milongi ia Bibidia iala hanji ni valolo?\n○○● KUKUNDA O MUTHUMU VEJI IA KAIADI\nKibhuidisu: O kuila o milongi ia Bibidia iala hanji ni valolo?\nTanga: Ji 14:30\nKibhuidisu Phala Kukunda Dingi: O kuila o kikanenu kia Bibidia kia lungu ni hádia kia kidi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kauana-2018-mwb\/ukunji-kubhana-umbangi\/","date":"2020-08-10T06:56:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00095.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000091791,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000091791152954}","num_words":109,"character_repetition_ratio":0.121,"word_repetition_ratio":0.04,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kamusasadi 2016\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! kixanu kia kuia mu iônge mu kilunga ni ifika ia mbandu, Longa o Kidi kia lungu ni ihi i bhita n'etu kioso ki tu fua. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO divulu dia Jisabhu 3 di tu tangela kuila, Jihova ua-nda tu besoala mukonda dia ku mu dielela. Kiebhi ki u tena kuijiia se ua dielela muene kua Jihova ni muxima ué uoso?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO divulu dia Jisabhu kibatulu 7, di zuela ia lungu ni muzangala uehela o muxima uê kubhukumuka o itumu ia Jihova. Ihi i tu dilonga ku musoso iú?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO divulu dia Jisabhu 16 dizuela kuila, kua beta kukala ni unjimu, o ulu ndenge. Mukonda diahi o unjimu u tunda kua Nzambi uala ni valolo ia dikota?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO itambuijilu iambote i kuatekesa o muthu ua mu tambuijila ni kilunga. Ihi i londekesa o itambuijilu iambote?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kutululuka kua mundu ua Jihova ki kumoneka mu ki ngó. Kioso ki kumoneka maka tu tena kusota ndunge mu Mak'â Nzambi, phala kubheka o kutululuka.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMukonda diahi o mon'a a tokala ku mu bazela phala ku mu longa kiambote? O divulu dia Jisabhu 22 muala milongi ia tokala phala o jitata.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKalakala ni kalatá kaka, ithangana ioso phala ku kuatekesa o athu kuijiia o Mak'â Nzambi ni kubokona mu kijimbuete kietu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kamusasadi-2016-mwb\/","date":"2020-08-09T06:53:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00107.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":254,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.39,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE kaiiadi 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Despertai! ni ifika ia mbandu longa o kidi, ia lungu ni kufua. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nPhala Jihova Nzambi ku tu langa mu kizuua kia njinda iê, tua tokala kubelesela o kitendelesu kia bhanene Sofoniia ku akua Izalaiele.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nAthu a ifuxi ioso a mu xikina kubheza Jihova Nzambi kumoxi ni Jikidistá a a undu. Mu maukexilu ebhi u tu tena kuatekesa o Jikidistá a a undu?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nTu sota ku tula o njimbu iambote ku athu oso mu mbambe ietu. Kiebhi kia bhanga kiki?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i lombolola 'honga ia milundu'? Kiebhi o athu kia lengela mu honga iii, ni kukala-mu?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKalakala ni milongi phala kutokuesa, ni jividiu ni jifikula ja Tradução do Novo Mundo, online, phala ku ku kuatekesa kioso ki uia ni kusokejeka o milongi ia kiônge, ni ku ku zukamesa dingi kua Jihova.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMu izuua ia Malakiia, Jihova Nzambi ka xikinine o ubhezelu ua muthu ka londekesa ufiiele kua kaza diê. Lelu kiebhi o makaza kia tena kukolokota mu ufiiele uâ?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nJihova ua mesena kuila, o ukaza u nangenena. Muene u bhana itumu i tena ku kuatekesa o Jikidistá kusola ni unjimu o muthu ua-nda kazala-nê, ni kukolokota kusanguluka mu ukaza uâ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kaiadi-2017-mwb\/","date":"2020-08-06T22:45:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00582.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":240,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.396,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kasambuadi 2018\nNdunge phala kubhana umbangi wa lungu ima ya kanena Nzambi phala o athu ni ixi\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMukonda dyahi twa tokala ku kolokota mu kusamba, kudilonga o bibidya, kuboka, ni kuya mu yônge?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nIhi i tena kubhanga o jitata phala kukwatekesa o twana twâ, kukala akayedi a Jezú, kubhakula o myenyu yâ kwa Jihova, ni ku a batizala?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nKyebhi kya divu poxolo Phetele kyoso kya mono o kisuma kya kukituluka? Kyebhi o ikanenu ya Bibidya i tu kwatekesa?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nO makaza Jikidistá a mona o kikutu kya ukaza kala kima kyala ni valolo ya dikota, mu kiki a bhanga yoso phala ku dibhana kyambote ni ibhidi i moneka mu ukaza, mu ku kumbidila o itumu ya Bibidya.\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMbote yahi i tu tena kukatula mu musoso wa mutudi wa ngadyama wa te mu kaxa tumilambongo tuyadi tu bhanga ngó kiphaka?\nO VALOLO YA MAK'Â NZAMBI\nMukonda dyahi o jipoxolo ehela kwila o wôma wa athu u a funyisa? Kyoso Jezú kya mu fukununa, ihi ya kwatekesa o jipoxolo ku kamba o wôma wa athu ni kuboka né mwene ni izukutisu?\nWENDELU WA UKIDISTÁ\nO kwila wene mu kala ni wôma wa ku dilondekesa kala u Mbangi ya Jihova mba wa kubhana umbangi? Se kyene, kyebhi ki u tena kukala ni kuswina phala kubhana umbangi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambwadi-2018-mwb\/","date":"2020-08-05T17:36:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735963.64\/warc\/CC-MAIN-20200805153603-20200805183603-00594.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":241,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.278,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kakuinhi 2016\nJindunge phala kubhana O Mulangidi ni kadivulu Ívua Nzambi ni u Kale ku Muenhu. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIebhi o \"kididi kia kondama\" kia Jihova, ni kiebhi ki tu langa? (Jisálamu 91)\nUENDELU UA UKIDISTA\nMukonda dianhi kima kiambote kusuua ji mbambe? Ihi i u tena kubhanga phala kukuatekesa o maxibulu mé?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO jivelusu ja Jisálamu 92, ji londekesa kuila o adiakimi a tena hanji kubhuingita mu nzumbi.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nMu divulu dia Jisálamu 103, Davidi ua bhange kifika phala kulondekesa o henda ia Jihova.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKiebhi o mukuâ jisálamu kia londekesa kuila ua mesena kusakidila Jihova? (Jisálamu 116)\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nLonga o kidi kia Bibidia kua athu, bhu kaxi ka ndunge íii ia ubhe.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO Mulangidi, ua-nda zuela ia lungu ni kukonda o malamba metu ni kiebhi Nzambi kia bhanga kiki.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kakuinhi-2016-mwb\/","date":"2020-08-03T19:22:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735823.29\/warc\/CC-MAIN-20200803170210-20200803200210-00218.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":163,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.374,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kasambuadi 2014 | O Kuila Saí Muthu u Tena Kuijiia o Ima Ia-nda Bhita ku Hádia?\nO kitambuijilu kia kibhuidisu kiki, ki tena ku lungulula o muenhu uê.\nDYAMBU DYA KAPA\nNanhi uejiia kiambote o ima ia-nda bhita ku hádia?\nDYAMBU DYA KAPA\nIhi ia-nda bhita ku hádia.\nA CONVERSATION WITH A NEIGHBOR\nSe kiene, mukonda diahi ka exana Jimbangi ja Jezú?\nMukonda diahi o Jijudé a bhingi Pilatu phala ku bukula o inama ia Jezú? O kuila Davidi ueji tena ku jibha Ngoliia ni mbalafunda ia hatu\nIMITATE THEIR FAITH\nO phangu ia Madiia, manh'â Jezú, i tena ku ku kuatekesa se ua mu di bhana ni kikote ku muxima.\nSe Nzambi muéne ua tumina o mundu iú, mukonda diahi kuene hadi iavulu mu ixi?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140501\/","date":"2020-08-11T16:22:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738816.7\/warc\/CC-MAIN-20200811150134-20200811180134-00168.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kasambuadi 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, i zuela ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKikanenu kiahi kia bhange Jihova Nzambi, kioso kia tumu o polofeta Jelemiia kusumba kibhela? Kiebhi Jihova kiene mu ku londekesa o henda?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nEbede-Meleke ua londekesa kusuina mu kuzuela ni Sobha Zedekiia, maji ua londekesa o henda kua Jelemiia, o polofeta ia Nzambi.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO ididi ietu ia Ubhezelu iambata o dijina dikola dia Nzambi, mu kiki, tua tokala ku i zelesa ni ku i langa kiambote. Kiebhi etuenioso ki tu tena kukuatekesa kulanga o Kididi Kia Ubhezelu\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKi kale polofeta Jelemiia mba Sobha Zedekiia, a bhange ima ia lungu ni kibuikilu kia Jeluzaleme, maji o misoso iâ ki i difu.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nKiebhi Jihova kia mona o jiselevende jê ja kuka, ki ji tena dingi kuboka kiavulu mukonda dia kukuka?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kasambuadi-2017-mwb\/","date":"2020-08-13T03:55:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00093.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.36,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kavwa 2015 | Kiebhi ki tu Dibhana ni Maka\nJimidi ni jimidi ja athu a bhita mu mavuua, maji saí amoxi, né muene ni maka, ene kene mu thandanganha kiavulu. Mukonda diahi?\nDYAMBU DYA KAPA\nO jingijiie a tokuesa kiambote ia a mono kuila né muene o kuthandanganha ngó bhofele, kutena kufuisa o muthu. Ihi i tena ku kuatekesa kudibhana ni maka enhá?\nDYAMBU DYA KAPA\nDiiala dia mu dikila o muiji uê né muene mu kithangana kia bhonzo, o kudia a ku te kalu iavulu.\nDYAMBU DYA KAPA\nMusoso ua muhatu ua mu xisa, kuxisa, kubhuluka, ni kudilonga ihi ilombolola o kixikanu.\nDYAMBU DYA KAPA\nKiebhi ki tu tena ku dibhana ni, ita, ujibhangânga, kuzanga o ixi, ima i lunguluka, ni mauhaxi?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nStephen McDowell mu unzangala uê, uexile mukua njinda iavulu, maji mukonda dia kamba diê a mu jibhile muéne ua lungulula o muenhu uê.\nO kitambuijilu tu ki sanga mu musoso ua Jobe, Lote, ni Davidi, ene oso a tele ituxi.\nKiebhi kiexile o matadi a kuhuhila o masa m'ukulu? Ihi ilombolola o kukala \"bhu jihata?\"\nO kuila o kuiibha kua-nda bhua?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150701\/","date":"2020-08-09T07:04:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738425.43\/warc\/CC-MAIN-20200809043422-20200809073422-00501.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.297,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kamoxi 2015 | Ihi i Banza Nzambi ia Lungu ni Ita?\nUa-nda diuana mu kuijiia o itambuijilu ia Bibidia.\nDYAMBU DYA KAPA\nMivu iavulu ku dima, Nzambi ua tendelesa o mundu uê kuluua ita. Maji mu kubhita thembu, Jezú ua tendelesa o athu kuzola o jinguma jê. Ihi ia bhiti?\nDYAMBU DYA KAPA\nIma itatu ilondekesa o ita ia tuminine Nzambi.\nDYAMBU DYA KAPA\nSumbala o ibanzelu ia Nzambi ia lungu ni ita ki i lungulukile, maji mu ku Kamba kukuatekesa o Jijudé kulondekesa kuila o ima ia lungulukile.\nDYAMBU DYA KAPA\nKu hádia, Nzambi ua-nda bheka ita ia-nda zubha o ita ioso mu ngongo.\nMukonda diahi Zuze ua tuamene ku bhuta o muezu ande dia kuia kua Falaó? Kioso o Bibidia ki tanga kuila o tat'a Timote uexile \"Ngeleku,\" o kuila kiki kilombolola kuila muéne a mu vualele mu ixi ia Ngelexia?\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nPawel Pyzara ua uabhele o usuéia, ni makanha ni kumesena ufunu ua fuma. Nga banze kulungulula o muenhu uami kioso ki nga di te mu jinvunda ni dinake dia mala\nIMITATE THEIR FAITH\nIhi ia kuatekesa Timote uexile mukua jisonhi kukituka kafunga ka dikota mu kilunga?\nSe o afu a-nda kua fukunuka, kuebhi kua-nda kala ene?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20151101\/","date":"2020-08-06T22:54:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00076.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":207,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.304,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Katutu 2015 | A Nanhi o Jimbangi ja Jihova?\nPhala kuijiia o kitambuijilu, ebhula Mbangi ia Jihova mu diembu diê\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila eie ué u banza kála kiene mu banza o athu tua a tange mu kadivulu kaka?\nDYAMBU DYA KAPA\nEie ua-nda tu sanga mu kididi nuka ua ki fikile.\nDYAMBU DYA KAPA\nO ima i tu xikina ia lungu ni Bibidia, i suínisa o kixikanu kietu.\nDYAMBU DYA KAPA\nNanhi uene mu bhana o kitadi? Ni ihi ia bhanga ni kitadi kiki?\nDYAMBU DYA KAPA\nTuene mu boka o njimbu iambote mu ngongo ioso mukonda dia ima itatu.\nMUSOSO WAKIDI\nMina Hung Godenzi ua kituka kilumba kia fuma, maji o ukexilu ua ubhe ua muenhu uê ki u mu sangulukisa kála kia kexile mu xinganeka.\nMu 300 ja mivu, o athu akexile ngó ni Bibidia ia Bedell.\nUa di bhuidisile kiá, 'Mukonda diahi Nzambi ua ng'iehela kubhita mu maka enhá?'\nKiebhi o ikanenu ia Bibidia i tu kuatekesa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20150901\/","date":"2020-08-14T15:18:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739328.66\/warc\/CC-MAIN-20200814130401-20200814160401-00083.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.321,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"Mu bhezienu, ió ua bhanga o diulu, ni oxi.\"\nKala ki ua di longo mu kadivulu kaka, o Bibidia iala ni itendelesu iavulu i tena ku ku kuatekesa eie ni muiji uê. Jihova ua mesena u zediua. Muéne u kanena kuila se u ta o ubhezelu ku pholo \"ima ioso iii a mi kuiila-iu.\" (Matesu 6:33) Muéne ua mesena kuila u kala u kamba diê. Bhanga ioso phala ku kala ni ukamba uambote ni Nzambi. Iú ujitu ua dikota u tena ku kala nau o muthu mukua ituxi.\n1 SUINISIENU O UKAMBA UENU NI JIHOVA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Ngi mi kale ngi tata ienu, enu mu ngi kale mu an'ami a mala ni àhatu kiene kiambe Ngana Uatena-Ioso.\" (2 Kolindo 6:18) Nzambi ua mesena u kala kamba diê dia kazola. O ku samba, ku tena ku ku kuatekesa o ku bhanga kiki. Jihova u ku bhinga ku 'Samba sé ku fula.' (1 Tesalonika 5:17) Muéne ua mesena kuívua o maka oso ua mu bhita nau ni ima ioso ia ku kala ku muxima. (Filipe 4:6) Kioso ki u samba ni muiji uê, ene a-nda mona kuila eie ua dielela muene kua Nzambi.\nKu tokala ngó kuzuela ni Nzambi, ua tokala ué ku muivua. U tena ku bhanga kiki mu ku di longa o Maka mê ni madivulu a mukua. (Jisálamu 1:1, 2) Xinganeka mu milongi i ua di longo. (Jisálamu 77:1, 12) O kuívua Nzambi ku bhinga ué kuila uia mu iônge ithangana ioso.\nO ku tangela akuenu ia lungu ni Jihova ku tu kuatekesa ué ku suínisa o ukamba uê ni muéne. Se u bhanga kiki, ua-nda mona kuila ua zukama kua muéne.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSota kithangana phala ku tanga o Bibidia izuua ioso ni ku samba\nTenu ku pholo o ikalakalu mu nzumbi, mu veji dia ku tonoka ngó\n2 ZOLENU O UBHEZELU KU MUIJI\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Zukamenu kua Nzambi, muène u mi zukama enu.\" (Tiiaku 4:8) Ua tokala u sota kithangana kia ku bhanga o ubhezelu ku muiji, ni ku kumbidila o kithangana kiki. (Dimatekenu 18:19) Maji ku bhinga ku bhanga dingi ima ia mukua. Nzambi ua tokala ku kala o muthu ua beta kota ku muenhu uê izuua ioso. Suínisa o ukamba ua muiji uê ni Nzambi mu kuzuela ia lungu ni muéne, \"Ki u xikama m'onzo ié banza maka enhá; o ki u kala kuenda njila enda ni maka enhá; o ki u zeka, zeka ni maka enhá; o ki u balumuka ku kilu, kuata maka enhá.\" (Matendelelu 6:6, 7) Kala ni kibanzelu kia kexile na-kiu Josuué uambele kuma: \"Maji eme-phe ni dibhata diami, tu bhikila Jihova.\"\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSota milongi i kuatekesa muthu ni muthu ku muiji","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/zolenu-o-ubhezelu-ku-muiji\/","date":"2020-08-13T03:22:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00320.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":442,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.342,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI Kasamanu 2014 | O Kuila ua Tokala ku Samba?\nSe Nzambi uejiia kiá ioso i tua bhindamena, mukonda diahi tua bhingi dingi ku samba? O Bibidia i tambuijila o kibhuidisu kiki.\nDYAMBU DYA KAPA\nKaté muene ni athu ka xikina kua Nzambi, ene mu samba. Mukonda diahi?\nDYAMBU DYA KAPA\nNzambi u tena ku tambuijila o misambu sé ku bhanga madiuanu.\nO Bibidya i Lungulula o Ukexilu wa Athu\nIsolina Lamela Madele ua kituka mukua ku Zokela o Ufôlo ua Athu, maji ka sange o ku zediua mu njila jiiadi jiji ja solo. Mu ku bhita thembu muéne ua sange o Jimbangi ja Jihova a mu kuatekesa bhu kaxi ka Bibidia ku sanga o ku zediua ku muenhu.\nIma itatu i tena ku u bhana nguzu phala ku di langa.\nIhi ia kexile mu bhita ni abhika a mesenene o ku lenga m'ukulu mu kibatu kia Loma? Mukonda diahi o pulúpula ia tilo ia betele ku kala kalu mu ku i sumbisa?\nO ku tokuesa o maka mu Bibidia, kua bhangesa kana ngó o athu mu Ngeleja mu ixi ia Irlanda ku mu zukutisa maji ué ni Mvuale ia Inzo ia Kufundisa.\nJezú ua mu kalakala phala ku bheka o ku tululuka ku mundu uoso.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp20140401\/","date":"2020-08-06T02:14:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735990.92\/warc\/CC-MAIN-20200806001745-20200806031745-00377.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":205,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.356,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"\"O henda ienu mudienu i fulujuke, kuma henda i sueka nzungule ia ituxi.\"\nKioso ki u kazala ni ku tunga kumoxi ni kaza diê, ku moneka maka avulu ku muenhu. Kiki, ki tena ku bhita mukonda kala muthu mudienu, uala ni ibanzelu iê, u divua kiéngi ni kuila a mi sase kiéngi. O maka a tena ku tunda kuengi mba o izulukutu i bhita i tena ué ku bhekela maka ku muiji.\nEie nange u sota ku lenga o maka iá, maji o Bibidia i tu tendelesa kuila tua tokala ku batula o maka a moneka. (Matesu 5:23, 24) Ua-nda sanga o kikuatekesu kia tokala, ki tena ku ku kuatekesa ku batula o maka mê, se u kumbidila o milongi ia Bibidia.\n1 DIKUNDIENU O MAKA\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Sai kithangana kia . . . kuzuela.\" (Ndongixi 3:1, 7) Kala ni kithangana kia ku batula o maka a moneka ku muiji. Di kunde ni muxima uoso ni kaza diê, ni ku mu tangela kiebhi ki ua mu divua ni ihi i ua mu banza ku muxima ia lungu ni maka. Zuela \"jinga o kidi\" kua kaza diê. (Efezo 4:25) Né muene se o maka a mu ku bhekela njinda, kana ku di kuata ni kaza diê. Ijiia kuma o dízui diambote dia lenduka, di bhuisa jinvunda.\nSe ku xikina o ima ia zuela kaza diê, tululuka, kana ku jimba kulondekesa henda ni ku xila kaza diê. (Kolose 4:6) Sota ku batula o maka ni lusolo luoso, ki mu kale sé ku di zuelesa.—Efezo 4:26.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nSola kithangana kiambote kia ku di kunda o maka ni ku a batula\nKioso kaza diê kia mu zuela, muivue kiambote, kana ku mu batula o dízui katé kia-nda bhixila o kithangana kiê kia kuzuela\nIVUA NI KU TETULUKA\n[Foto ku mbandu 11]\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Di zodienu mu dienu mu [undandu] ua mbote mua Kristu, o mu ujitu kala muthu a xile mukuâ.\" (Loma 12:10) O ukexilu uê ua kuivua, u tena ku kuatekesa ku batula o maka ku muiji. Sota ku tendela o ibanzelu ia kaza diê, kalenu ni 'kixinganeku kimoxi . . . ni ku lenduka.' (1 Phetele 3:8; Tiiaku 1:19) Kana ku di bhanga kála ua mu kuívua kaza diê mbé kana. Se ki bhana, eha hanji i ua mu bhanga phala kuívua kiambote kaza diê ua mu zuela, mba mu ibhuidise se mu tena ku dikunda o maka mu kithangana kiéngi. Mona kaza diê kála kamba diê, kana kála nguma, kiki ki ua-nda \"kulenguluka ku kala ni njinda.\"\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nIvua kiambote kioso mukuenu kia mu zuela, né muene se o ia mu zuela muéne eie ua i zembe\nSota ku tendela o ima ia mu zuela kaza diê. Tala o pholo iê ni mesu ni dízui diê kioso kia mu zuela\n3 BHANGENU KALA KI MUA DI KUNDU\nIHI I ZUELA O BIBIDIA: \"Ku kalakala kubhekela, ku bhanduluka; maji o kuzuela-phe kuahatu, ku xisa mu uadiama.\" (Jisabhu 14:23) Phala ku batula o maka, ki ku bhingi ngó kuijiia ihi i mua tokala o ku bhanga kana. Mua tokala ué ku bhanga kala ki mua banze o ku bhanga. O ku bhanga kiki nange ku bhinga nguzu iavulu, maji se kiki u ki bhanga o ima ia-nda tunda kiambote. (Jisabhu 10:4) Se mu kalakala kumoxi, mua-nda \"beta kubhanduluka mu ikalakalu\" ienu.\nIHI I U TENA O KU BHANGA:\nDi kundienu ihi ia tokala ku bhanga kala muthu mudienu phala ku batula o maka\nMu ku bhita kithangana, ijiienu se mua mu bhanga muene kala ki mua di kundile, ni kiebhi kia mu bhita o ima","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/madivulu\/muiji-ua-zediua\/kiebhi-ki-mu-tena-ku-batula-o-maka-ku-muiji\/","date":"2020-08-13T03:31:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738950.61\/warc\/CC-MAIN-20200813014639-20200813044639-00413.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":588,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kamusasadi 2017\nIfika ia bhebhuluka ia Mulangidi! ni ifika ia mbandu longa o kidi, i zuela ia lungu ni kiebhi ki tu tena kulondekesa henda kua Nzambi. Sola o jindunge, phala kusoneka i ua-nda zuela.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nO kibatulu 9 dia divulu dia Daniiele, di bhana ijimbuete ia lungu ni uijilu ua mexiia. Izulukutu iebhi dingi ia lungu ni kikanenu kiki?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO kudilonga kiambote o Bibidia, ku tena ku ku kuatekesa kukolokota mu ithangana ia ibhidi. Maju kuebhi ku ua tokala kumateka?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nBhu kaxi ka Daniiele, Jihova ua kanena kuila, kueji moneka mautuminu ni jisobha; o mautuminu enhá ni ji sobha jê, eji ku a buika.\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i bhangesa o athu kulondekesa o henda ia kidi? Mbote iahi i tu tena kukatula mu musoso ua Hozeia ni kazola kê Ngomele, ua kambele ufiiele?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nKioso ki u bhana o ima ia beta-o-kota kua Jihova, muene u sanguluka; eie ue u katula mbote. Phala Jihova, ihi iala bhu kaxi ka ima ia beta o kota, i tu tena ku mu bhana?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nO muenhu ujitu ua dikota. Tu bhanga ioso phala kubhana o uhete u tuala nau, phala kufumanesa ni kujingisa Jihova, o Mubhangi ua Muenhu.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kamusasadi-2017-mwb\/","date":"2020-08-06T22:48:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737039.58\/warc\/CC-MAIN-20200806210649-20200807000649-00258.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":224,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.362,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"UKEXILU WA UKIDISTÁ NI UKUNJI WETU–MILONGI PHALA O YÔNGE Kauana 2018\nNdunge phala kubhana umbangi ua lungu ni ibhuidisu: O Kuila Katé Kiki o Bibidia Iala Hanji ni Valolo? O kuila o Bibidia ia difu ni milongi ia jingijiie? O kuila o milongi ia Bibidia iala hanji ni valolo?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi ia jimbulula Jezú mu kifika kiê kia Jimbutu Jambote ni Jimbundu ja Iangu? Ihi i lombolola o kukuna, o nguma, ni abhongolodi?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nJezú ua bhange ifika ia bhebhuluka phala kulonga milongi ia zongo. Mbote iahi i tu tena kukatula mu kudilonga o kibatulu kia 13 kia divulu dia Matesu?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nJezú ua tendelesa o maxibulu mê phala kudisa mundu uavulu, sumbala ene exile ngó ni mbolo jitanu ni mbiji jiiadi . Ihi ia bhiti, ni ihi ilombolola phala etu?\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nJezú ua bhitulula o izuelu ia kitumu: \"Bhana ujitu kua tat'enu ni mam'enu.\" O kuila o kitumu kiki kiala ni disukilu?\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nIhi i tua tokala kubhanga phala kuehela o vondadi ia Nzambi ku tu endesa? Jezú ua tumbula ima itatu i tu kuatekesa kulenga o ibanzelu ia iibha.\nUENDELU UA UKIDISTÁ\nJezú ua bhange ibhuidisu phala kulonga madisá vulu ku jingivuidi jê. Kiebhi ki tu tena ue kukaiela o uhete uê mu ukunji uetu??\nO VALOLO IA MAK'Â NZAMBI\nJezú ua te ifika phala kulonga o kiluezu kia kubhangesa akuetu kudibhala. Ima iahi i uene mu bhanga ku muenhu ué, i tena ku ku bhalesa?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/jw-milongi-phala-ionge\/kauana-2018-mwb\/","date":"2020-08-10T05:38:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00103.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":251,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.371,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O kuila sai kizuua kua-nda kala kuiuka kua kidi mu ixi?\nIhi i u banza?\nKiene\nKana\nNange\nIhi i longa o Bibidia\n\"Ngejiia kuma Jihova u fundisa jinga ió uoso a mu tatesa, u tetuluila ió uoso ua bhindama.\" (Jisálamu 140:12) O Utuminu ua Nzambi ua-nda bheka o kuiuka kua kidi mu ixi ioso.\nIhi dingi i tu longa o Bibidia?\nNzambi u mona o ima iaiibha iene mu bhita mu ngongo ioso, iú ua mesena ku i zubha.\n—Ndongixi 5:8.\nNzambi ua-da bheka o kuiuka, kutululuka ni kukondama kua kidi mu ixi ioso.\n—Izaia 32:16-18.\nO kuila Nzambi u kuatekesa ngó kibuka kimoxi kia athu, o kia mukuá kana?\nAthu avulu a xikina kuila Nzambi u besoala amoxi u loka a mukuá, athu a mukuá a xikina kuila Nzambi uene mu talatala athu oso mu ukexilu umoxi. Ihi i u banza?\nIhi i Longa o Bibidia\n\"Nzambi kene ni kathombo ka athu maji ku akua jixi joso, uoso u mu xila muène, hé u bhanga ioso iaiuka, Muène u mu tambulula.\" (Ikalakalu 10:34, 35) Nzambi u mona o athu oso mu ukexilu umoxi.\nIhi dingi i tu longa o Bibidia?\nMu Bibidia muala o \"Njimbu Iambote\" phala \"athu oso a tungu mu ngongo, ku ifuxi ioso, ni madimi, ni madiembu.\"\n—Dijingunuinu 14:6.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/wp201705\/i-longa-o-bibidia-ia-lungu-ni-kuiuka\/","date":"2020-09-20T14:30:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400198213.25\/warc\/CC-MAIN-20200920125718-20200920155718-00505.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":208,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.288,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 6 2017 | Uebhi o Ujitu ua Beta Dingi Kota?\nIHI I U BANZA?\nSe Nzambi ua ku bhele ujitu, ujitu uebhi u ueji mesena?\n\"Kuma o ujitu uambote u tu tambula, ni uhete uauabha, u tunda ku duilu. Ima ioso íii i tuluka kua Nzambi, Tata ua bhanga o mikengeji ia diulu.\"—Tiiaku 1:17.\nO Mulangidi iú ua-nda tu kuatekesa kubhana valolo ku ujitu ua beta dingi o kota ua tu bhana Nzambi.\nDYAMBU DYA KAPA\nUeji uabhela kubhana mba kutambula maujitu a sangulukisa?\nDYAMBU DYA KAPA\nO kubhana o ujitu ua bhindamena o muthu kikalakalu kia di kota. Ku disukilu o muthu u u tambula muene ua-nda mona o valolo ia ujitu.\nDYAMBU DYA KAPA\nKu maujitu moso a tu bhana Nzambi, sai-ku ujitu umoxi ua beta dingi kota a mukuá ndenge.\nJezú ene mu mu londekesa kuala ndumba ni ndumba dia jihete mu jifikula jene mu bhanga tundé ukulu. Ihi ilondekesa o Bibidia ia lungu ni pholo ni mukutu ua Jezú?\nNé muene tua sungu kiá ku kitala, mba tuijiia ima iavulu, etuenioso tuene mu tondala. Maji ihi i tua tokala kubhanga phala ki tu tondale?\nO kima kia beta o kota ki tena kukuatekesa kutendela se mukonda diahi kuene Jibibidia javulu.\nO kuila Jikidistá ja dianga, o makamba a Jezú, akexile ua mu bhanga o fesa ia Natale?\nO kizuelu Alumajedone kizuelu ki kuatesa uôma, mu kidi kilombolola ihi?\nIma ia mukuá io londekese mu internete\nAthu avulu ene mu bhanga o fesa ia Natale sumbala ejiia kuoso kua tundu. Ijiia se mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova kene mu bhanga o fesa ia Natale.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/O-mulangidi-ua-6-ua-2017-kamoxi\/","date":"2020-09-20T09:01:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400196999.30\/warc\/CC-MAIN-20200920062737-20200920092737-00648.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000098944,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000098943710327}","num_words":267,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.292,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"O MULANGIDI N.° 4 2017 | Ihi i Longa o Bibidia ia Lungu ni Muenhu ni Kufua?\nIHI I U BANZA?\nO kuila Nzambi ua tu bhange phala kufua? O Bibidia I zuela: \"[Nzambi] u a kondona o masoxi moso ku mesu mâ! Ki ku kala dingi kùfua.\"\nO Mulangidi iú u jimbulula ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni muenhu ni kufua.\nDYAMBU DYA KAPA\nKuma kuene ibanzelu iavulu ia lungu ni ihi i bhita ni muthu kioso kia fua, o kuila kuene kididi ku tua tokala o kuia phala kusanga o itambuijilu ia kidi?\nDYAMBU DYA KAPA\nO kuila sai kima moxi dietu ki kala ni muenhu kioso ki tu fua? O kuila tuala ni nzumbi ki i fu? Kuebhi kuala o athu afu?\nKiebhi o muiji ki u tena ku kuatekesa o muthu uala ni uhaxi ua bhonzo ku u saka? Kiebhi o athu a mu kuatekesa o haxi kia tena ku dibhana ni ibanzelu ia muthu ande dia ku fua?\nElias Hutter, mu hama ia 16, ua lungulula o Bibidia mu veji jiiadi mu Hebalaiku jexile ja katunda.\nIhi ia kexile mu londekesa Jezú kioso kia tumbula o kaletala kofele?\nO kibanzelu kia palaízu ia texika mu ixi, kima kiala ni valolo ia dikota ku athu tunde ukulu. O kuila o palaízu íii tu tena o kuisanga dingi?\nO héle iene mu bhanga mbandu ku athu oso ku mundu. O kuila hádia ia-nda bhua?","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/kmb\/kididi-kyamadivulu\/mulangidi-ni-despertai\/mulangidi-ua-4-2017-kavua\/","date":"2020-09-26T22:57:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400245109.69\/warc\/CC-MAIN-20200926200523-20200926230523-00598.warc.gz","language":"kmb","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":235,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.379,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ana a Ngola atono adibongolola – os filhos de Angola acordaram, uniram-se\nMukubangela mvunda ya ufolo – para a luta pela independência\nMukujimisa malamba, jingololo – para extinguir os sofrimentos e lamentos\nMukutubangesa kukala twatolo – para nos fazerem ser poucos\nKutulembwesa kukala twakwa Ngola – impedirem-nos de ser angolanos\nUfolo weza kutudikisa njila – a independência veio mostrar-nos o caminho\nYa kwendela etwoso bwamoxi – de todos nós caminharmos juntos\nMu ubangelu wa kifuxi kimoxi – na feitura de um só povo\nMu ubangelu wa mwiji umoxi – na construção de uma só nação\nKwila twana twetu alokingila – que os nossos filhos esperam\nUfolo watundisa manyinga, - a independência fez jorrar sangue\nWatundisa we hanji masoxi – fez também jorrar lágrimas\nSwalu ndondo kwila mu isuxi – o negro suor que dos ombros\nMoxi ya ubandexilu wa mixi – sob o levantar dos troncos\nMukuvutukisa nguma dikanga - para fazer voltar o invasor para longe\nWofolo weza watubangesa kudilunga – a independência veio fazer-nos concordar\nKuma mukudikongelela kwetu – que na nossa unidade\nTujinga ni mbande yoso, yetu - lutamos com toda a nossa capacidade\nAnga tudijinga we hanji, mudyetu – e também nos orgulhamos, entre nós\nOwuswininu wolande mukuwutunga – da coragem alcançada para construí-la\nMukubangesa Ngola kudyendesa anga – para fazer a nossa Angola encaminhar-se e\nNi twana twe twoso ku mbanji ye – com todos os seus filhos a seu lado\nNda ahetu ni mala, enyoso azediwe - para que mulheres e homens se alegrem\nKuma Ngola uya mu kilunga kya kalunga – Visto que Angola caminha rumo à eternidade\nNi twana twe twoso mukumukayela – com todos os seus filhos a seu lado\nMÁRIO PEREIRA\nNgola Yetu - Nossa Angola\nAna a Ngola atono adibongolola – os filhos de Angola acordaram, uniram-se","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/jornalcultura.sapo.ao\/arte-poetica\/ngola-yetu","date":"2020-11-30T02:35:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141204453.65\/warc\/CC-MAIN-20201130004748-20201130034748-00175.warc.gz","language":"kmb","language_score":0.9917992353,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kmb_Latn_score\": 0.9917992353439331}","num_words":271,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.085,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1}