diff --git "a/abq_Cyrl/fineweb-2_000001_keep.jsonl" "b/abq_Cyrl/fineweb-2_000001_keep.jsonl" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/abq_Cyrl/fineweb-2_000001_keep.jsonl" @@ -0,0 +1,530 @@ +{"text":"Апсны къральыгIва музей апны йапхъахауа апсуа археолог Трапш Михаил Мамет йпа йхъыцIуа асквш 100 ахьызла «айшва гьажьы» акIвшатI. Апхьахьаква ранйара адыргалтI апхъанчIвидза замани асквшышв квтакви ртурых знархару ахъвшара анхагIвчва. Апсуа археология атшауацIыхра апны апхьахьа ду йынхара магIныта йамаз йалачважватI акультура йгьи атурыхдырра-культура тынха руысла Апсны республика аминистр йтарагылагIв Бгажба О.Х., Цвинария И.И., Сангулия Г.А., Капба Т.О., атурыхдырыгIвчва Нюшков В.А., Аджинджал Е.К., афилолог Агрба В.Б., азъазарархъвыхыгIв Сакания С.М.\nЙгIачважваз апхьахьаква йгIалыркIгIатI Трапш Михаил Диоскурия, Гуадиху, Маяк Къапщы, Согъвым быхъв рсинква цIолата йанйырхъвых амщтахь Апсны апны акъалаква ангIанымшасыз апхъазаман араъа йбзазуз атачIв уагIа ракIвта йширыбагъьаз. ЙалкIгIата ауи йакIвпI йапхъахауата йхъатазкIыз йгьи йызрыбагъьарныс йащтаз атурых апны аджьази айхи рзаман йачIву асинква ртшауацIыхра йшIымчIвауата йащтацауа йшгIамгIвайсыз. Араъа Трапш Михаил шахIатта йгIайырбуз Лыхны, Очамчыра, Гал штаква рпны йгIарауыз апхъанчIви гврахIа щтацIартаква ракIвпI. Ауи акIвымкIвагьи Трапш Михаил йара йхъатала Апсны адзыцIахь археология ахъа джвыквицIатI. Ауи Шервашидзе Леогьи, Пачулия Вианоргьи, Соловьёв Левгьи йыцта Согъвым ацхърагIара-хчара станция аунашвачпагIв Скасырский В.И. йпны адзыцIахь нхара тшазырбжьатI, йаргьи ауи бжьагIвыта, кьангьашагIвта дырзалуан адзыцIахь рхъвыхраква анакIвдыршуз агIан. УадыргIвана йтеория дырраква йрылайырхIарныс, ауат ргIарысабапрала анхара рыцIа дазъазахарныс ахъазла йбергьльу археолог, атурыхдырыгIв, адоктор Блаватский В.Д. дзыцIахь рхъвыхра ауысла йгIанйыршаз апхьарта апны дцатI. Араъа ауи апсуа археология апны нархарата йкIыз ауысла йдырракви йылшаракви йрылайырхIатI.\nАуи унашва зхъицIуз агвып йаргьи дрылата Басла дзыгIв амшын йъалачIвауа ашIыпIа апны адзыцIахь ацIолараква рпны магIны ду змаз архъвыхра нхараква акIвдыршатI. «Диоскурий» ресторан, «Эльбрус» кафе раргванква, «Маяк Къапщы» асинква рпахьла адзыцIахь апны ауыхвараква гIараутI. Арат анхара гIарбараква Апсны амшынтшп шIыпIа йалачпу архъвыхра уыс швабыж йдырбайатI.\nАкадемик Бгажба Олег йгIачважвара апны йгIаликIгIатI сквшы 49 даныртаз Трапш Михаил АпхъанчIви Согъвым йгьи Цебельда асинква ртурыхла гIвдоктор диссертациякI ширыхIазырхьаз, йгьи ауи йынхараква хвтомкI йнадзауата йшгIацIырщтуаш.\nТрапш М.М. Абашта айсру Ду далан, «АхъацIара ахъазла» медаль гIайквнадыргатI.\nАпхьахьа йысквш 100 йадахIвуата Апсны къральыгIва музей апхъанчIвидза замани асквшышв квтакви ртурых знархару ахъвшара анхагIвчва гIарбарта адыргалтI. Ауаъа йаъазлуштI апхъала зынгьи йгIадмырбас апкъыгIвакви йара йхъатачIв хIапчыпкви.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/yubiley_pervogo_arheologa?language=abz","date":"2017-11-25T05:23:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934809419.96\/warc\/CC-MAIN-20171125051513-20171125071513-00529.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9882494211,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9882494211196899}","num_words":303,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апхъанчIви паштахIква, йхIаракIыз аполитика уыснкъвгагIвчва, акъвырльыкъвхагIвчва руысла атурыхдырра йгьи археология нархартаквала йакIвшауа архъвыхра анаука ахъазла гIальамтра ду алапI. Арат ауысквала хъата щарда зму анхараква акIвшахьатI. Ауат квпшырата йрымапI адуней айззараква рпны политика турых знархару агIачважвараква, агIвыраква – ауат йгIащтIырхуа агIамта мегалит заман йгIашIарышвта сквшызкьпхьадзара гIацIанакIитI (апхъанчIви заманпхьадзарала йпщбахауа асквшызкь йгIашIарышвта уыжвгIанчIви заманпхьадзарала йпщбахауа асквшышвдза).\nДжьгарта тшгIащтIызхыз агениохкви афасианкви рыжвлара ауи атлахан йапщылан амеотква, асиндква, аскиф-сарматква, аурымква. Ауи азаман атурых йгIаннаршатI зхатIли зылшараквали тшщтIызхыз агIвычIвгIвыс дуква. Ауат йрапшу агIвычIвгIвысква рыхьызква гIарылахатI атурых, ауагIа ршIалахIвара, апхъанчIви иероглиф гIвыраква рпны, ауасамцара. Арат йрапшыз акъральыгIва уыснкъвгагIвчва ауагIа рхъа рыладухун, йгIадзынгылуа абанпараква зшIпшуашыз швапхата рыхьызква рхIвун, зымч дудздзаз апаштахI Айет пIатIута йынкъвигуз ззынардзахуаш аэтнархква Фасис, Колх, Гениох, Геолиоснадзара йыртынхата йырпхьадзун.\nАуыс ауысла атурыхдырра апны йшвапхапI, цIабыргыра злу архив щтIацIарта швъаква йшгIархIвахуала, апаштахI СаулахI йтурасгьи. Ауи апшта, йбергьльу атурыхдырыгIв, агеограф, аэнциклопедист Плиний Секунд йынхаракI апны йыхьыз уанйитI Айет йгIайхъшахъыцIыз апаштахI СаулахI. Ауи йбзазара аегипет фараон Сесостриц йанизаманыгIваз йашIырпшыта фырра турасы йтагылата йгIарбапI. Аколоннаквали апилиастрквали йрыпшдзу апаштахI тыдз дуква руыхвара апшдзара гIаджвыквцIарала акIвпI ауи йыхьыз ахIаракIыра злагIалыркIгIауа. ЦIгIва змам йбайара йгIацырцIахитI апаштахI СаулахI ащхъа бзазагIвчва рпны хьапщ щарди рызна щарди шгIапшцIигаз. Ауи йджьгарра, агвла къральква знархару азазаъащаква шадигалуаз гIадырбауата йаъапI датша швъагьи, атурыхдырыгIв бергьльы Полибийгьи йгIвыраквагьи рылата. Араъа акъральыгIва уыснкъвгагIвчва райчважвараква йрылата рыхьызква рхIвитI асармат паштахI Гатал, апаштахI СаулахI, ари йыхьыз йадзхъагылапI дшахIу гIазырбауа ажваквагьи. Кьангьаш аламкIва, араъа зунашва рхIвауа акъраль паштахI АхI СаулахI йакIвпI, йшпакIву ухIварыквын апсуаква рапхъанчIвиква агениохква рпаштахIква щардан, ауат рыуа азаджв ахъгалра йымата акъраль рыхьызла дчважварныс дахвитын. Абари апш аъаща даквчважвитI а-Рум паштахIыгIва зкъральыгIва арыбагъьаз «апсилква», «абасгква», асаныгква» рунашва ашвъа йанызцIаз атурыхдырыгIв Флавий Арриан. ГIальаматра алапI ауи заман йгIацIырщтта йныкъвуз ахчаква йырпщылу ахабарк��агьи – ауи апш хабаркI апны «Басилевс Сау (л) (ахI)» йыхьыз алапI, уахьчIва йъагIадзазгьи анумизматкви археологкви амакIыра рбжьата йгIамгIвайситI ауат ахабарква гIазквчважвауа агIаншараква руысла.\nАга ауаса йаъазтынгьи, абоспорянин Савмак йгIаншара апIатла ъайшысыз, чва ахъата ауи йбзазара йгIаквчважвауа швъакIгьи ъаным, амшынтшп чIвыла апны ахвгIахвтра-экономика азазаъащаква рпны йгыларта ъанакъвыз ршвхIаусыгIвала ауи йыхьыз ахчаква йырпщылата йгьхIпхьадзум. Ауи ауысла йыхьыз ухIвушта даъапI зунашва бзита йгуз, зымч дууыз атачIв паштахI СаулахI. Ахча апны ауи йсурат амара асуратли хIвырмат зпщылата йырпхьадзуз ачв аквпшыра зму апсауышвхIа асуратли йрыпшдзапIта ауат апсуа дин апны зтурасыла ймчхъата йырпхьадзауа амшын паштахI Айет (Хайт) дгIайхъшахъыцIта гIарныцIитI (Гулиа Д.И., Грен А.Н). Ахчаква (ауат быжьба йнадзитI, апщба Апсны апны йгIараутI) йырну ажваква гIахIахвырквын гвынгIвырапI йбергьльыз, хабзала ахъгалра нкъвызгуз апаштахI-басилевс СаулахI йыхьыз шакIву – тшгIащтызхыз ауагIа заманкI хъадата йрымаз Савмак (апхъанчIви заманпхьадзарала асквшква 108-107 рагIан) йыхьыз гьакIвым. Рахчаква гIацIырщтуан анахьанат афасиан-апсилквагьи, атачIв колхида паштахIквагьи, акъраль азазаъащаква рпны Аристарх Колхидский йапшта зуыс баргвквазнадзара. Ашвъаква йгIархIвитI ари апаштахI йхъгалрагьи дауагIвра амамкIва йшхIагIаз. Наука нархарала гIальаматра алапI щарда мцIуата Феодосия апны йгIаншаз анумизмат гIахътIра шIыцгьи (ауи аунашва Гаврилов А.В., Шонов И.В. йгIаквырцIатI). АтачIв бзазагIв адгьыл йыцIажу агIагвжвага йызлазыпшгIауа аъамапсымала зуыхварала йпхатшу абагъьата Куру Буш апны йгIайаутI здиаметр 11 сантиметркI, зхIатлара грамм 1,6 йнадзауа ахча абиллон йа знадзара накъву арызна йгIалхта, аноминалла гемидрахма ззырхIвауа йаквыргIапста. АтланыкъвакI апны Афина нчвапхIвыс лхъа асурат аныпI, арахьари атланыхъва зхъа ацарпу ауарба асурат аныпI, ауи апаштахI Савлак йыхьыз абгата йацIагIвпI, йахъарысымкIва – ауи апхъала щата змамкIва йныкъвуз ахъвыцщаква йшырпшIагылуа йаквшахIатпI. Ари агIахътIра асквш 2005 агIан йакIвшаз сгIачважвара амщтахь ауатыкв йгIаталтI, Апсны атурых йгIаквчважвауа апхьагакви амонографиякви равторква рпны йгьбергьльымызтI. Ауи анахьанат агIалцIыртаква магIны змата йгIадырбауа датша швъалагьи йрыбагъьа йауаштI. АхчакI апны йану алигатура, хIара йшхIпхьадзауала, йгIаныцIуа апхьадзара гьакIвым (ахьы 1\/\/акIы), СаулахI йпаштахI дамыгъа акIвпI. Амайкъвап иероглиф йгьи финикий гIвыра апны ари амонограмма араса йгIапхьитI: «Ахы-аh» (йхIаракIу апаштахI).\nСара сырхъвыхраква рпны йшсрыбагъьауала, ауи азаман йщаквгылаз акъральыгIва азазаъащаква рпны агениохква рджьгарра, Диоскурий (Апсны акъала хъада Согъвым) апны Митридат йгIарайгвара, рхъгалра йацIаз ачIвылаква ргIвынадза йнадасра, а-Скиф кIылсыртаква рпныдза, арат йрапшу анахьанат агIаншараква зымгIва адхIкIылхырквын анаука атурых дырраква йрылазырхIаз археология гIахътIраква щата цIола шрыму гIадырбитI. Атурыхдырра-археология рхъвыхра гIарбараква зквшахIатхауа ари акIвпI: апхъанчIви заманпхьадзарала II асквшышв йгIвбахауа аъарагIвшара апны ахъгалра змаз йхIаракIу апаштахI СаулахI («СавлакI», «Силох» йа «АхI СаулахI») атачIв КIавкIаз политика, аэкономика тшауацIнарыхра, аркъвырльыкъв уысквала ацацхърагIара рпны хъвдаквыщт ду змаз апаштахI дуква дрыуазаджвын. Ауи йтурасы апсуа уагIахъа шабгу йгьи адуней турых йырчвахъабага тынхапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/tsar_abhazii_ahyi_saulah?language=abz","date":"2017-11-25T05:36:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934809419.96\/warc\/CC-MAIN-20171125051513-20171125071513-00244.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961661696,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9961661696434021}","num_words":646,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Абазаква ргвква швабыж йхътIыпI», – абараса хIунашва рхIвитI Санкт-Петербург йауу архъвыхыгIвчва Светличный Родиони Биктимиркин Сергейи, йара ауаса йхIылачважвитI абаза кытква йангIарыкIвшуз йхъырхыз асуратква интернет йангIатарцIауа асхъан йрыцырцIауа агIвыраква рпынгьи.\nТамамта йухIвушызтын, Санкт-Петербург апны йаныргIалу ауат рхъвыхра нхара йгIазщтийыз Абызшвадырра квта «Ажва» акIвпI, дара ъауу датша къалапI.\nРодион Тольятти дауапI, арыпхьагIв, психолог ъачIвагIаквала йхIаракIу адырраква йымапI, Мещерякова В.Н. лметодикала йынхауа англьыз бызшва а-Студия даунашвачпагIвпI. Асквш 2016 МарагIацIцIырташта Хъара апны дынхатI архъвыхра гIамдара далата, аудэгейква рыбызшви рбзазащи тшрыхайыргIвазатI. Сергей Ульяновск дтабзазитI. Ауи йъачIвагIа хъадала веб-дизайнла дменеджерпI, ажвлара организация «ЧкIвынргIа рджьгарра» анхара апны дамальчыпI, цIыпх Кения къраль апны зпхьадзара мачIу ауагIахъаква дрыдынхалтI, рыбызшви рбзазара тшрыхайыргIвазатI.\nРодиони Сергейи Санкт-Петербург апны йабадыртI, адгалра семинар апны йацынхуш ачкIвынчви ахIвсси андрыхIазыруаз, гвып-гвып йаныршуз агIан йацынхарныс йангIалтI. Россия аштаква рпны йынхарныс йгIандыршан йамцIырщттI 11 гвыпкI.\nРодиони Сергейи абаза кытква рпны йапынкIылата сынчIва июнь а 12 йгIашIарышвта июнь а 28-дза йынхатI. Дугьи хвыцгьи йрачважватI, асабигIзартаква, апхьартаква йгIарыкIвшатI, атгIачваква йрынйатI, ареспублика газет «Абазашта» аредакция апны йаъан, арыпхьагIвчва рдырраква йъарыладырхIауа ареспублика институт апны асабигIзартаква рбжьагIвчва, апычIв классква рарыпхьагIвчва йрынйатI, йрачважватI.\nРынхара шабгу авидеокамери адиктофони йырнырцIатI, сурат щардагьи хъырхтI, ауат агIвыраква зымгIвагьи рынхара йагIарбарата рунашвачпагIвчва йырнапIыцIадыршвахуаштI, йдырхъвыхуата йрыдынхалхуаштI.\n– Мурадта йхIымаз ари акIвын: уахьчIвала абаза бызшва аъащата йызтагылу хIырхъвыхырныс, зныбыжьла йапшым абазаква рыбызшва шырдыруа щаквхIыргылырныс, ауи агIахчари атшауацIнарыхри руысла баргвырата йаъу гIахIрыбергьыльырныс, – йхIвитI Родион.\n– Ауи ахъазла хIкъраль ауацIала йгьи агIвымакъральква рпны йгIадрысабапуата йбергьльу амальквала хIынхатI, – йгIацицIахитI Сергей. – ХIынхара Псыжв кыт апны йджвыквхIцIатI – апхьарта тшпсщарта апны асабиква абаза бызшвала йшрыдынхалуа хIапшытI.\nАрхъвыхыгIвчва рынхара квпшыра щарда аман. Асабиква уыса йа гIахIвахра тшыткI йадрыпхьун, йгIазпхьаз йгIаныцIуа абазала йа урышвла йыддырхIвахуан. КыткI апны йгIазпхьауата йрыгIвуаз атекстква датша кыткI асабиква аздрыдзыргIвхуан, ауатгьи зздзыргIвыз йгIанакIуа абазала йа урышвла йырхIвахырныс йрыхIвун. Апхьара йахъазымкIва абаза ашваква рзырхIварныс тшырзынадырхалун. Арасагьи йгIаншун: акыт аурамла йшымгIвайсуамцара дабазата чкIвынкI дгIарынйарыквын дгIашIадрысуанта йдыруа абаза локIкI гIарайхIвырныс йыхIвун. АтгIачваква рпынгьи абаза бызшва йалачважвун, хабар рхIвун, цри бызшва ауысла баргвырата йаъу гIадрахун. Ари анхара йаццауата азцIгIараквали аджьауапквали йадгалу ашвъаква рыгIвуан. Ауат ашвъаквала азцIгIараква джьауап рырттI дугьи чкIвынгьи шалу 35-гIв. АрыпхьагIвчва, асабигIзартаква рбжьагIвчва, абаза бызшвала анахьанат аъачIвагIагIвчва йанрынйуз абаза бызшва аъащата йызтагылу, агIахчари атшауацIнарыхри рпны баргвырата йгIаншауа йрылачважвун. Архъвыхра уысква рырхъйара апны йгIарцхърагIун арыпхьагIвчва, абжьагIвчва, анчва-абачва, аунашвачпагIвчва. Архъвыхра нхараква тIапIанта диалектла йъачважвауа йахъазымкIва щхъарауа диалектла йъачважвауа акытква рпынгьи йакIвшатI.\nЙырзалхыз агIамта ауацIа арат ачкIвынчва 12 абаза кыткI йгIарыкIвшатI, йызхамдзаз Къвайдан кыт заджвыкI акIвпI. ЙадыркIылыз агIарбараква швабыж йщардапI, ауат рырхъвыхра гIамта бзидздза атахъхуштI. ХIайчважвара апны Родиони Сергейи руысква шцаз айшыста йгIаквчважватI, джьауапта йрауыз агIарбараква гIадрахатI, рлахIваракви рырхъвыхракви хIыцагIвыршатI.\n– Йапхъахуз атшын йгIашIарышвта швабыж йхIгвапата зынла йхIылахIхIватI абазаква ргвхътIыра, – йхIвитI Сергей дпшвырхъыччауа. – МышкIы апны анйарата хвба-цба акIвхIыршун. УнагIвата хIъанашыллакIгьи апхъапхъа йадгалу айшва хIадзхъадырчIвун: щардала йгIаншун щымти хъвлапни гIван-гIван, щыбжьан хын хIдырчауата. Швабыж йхIгвапапI араса джькIхбастала хIъагIадрайгваз, швабыж йхIгвапхатI абаза фачIвквагьи.\nРодион йгIаликIгIатI йъадзанхуз амшква руацIа згвы цхIауа, цри бызшва бзи йызбауа, ауи агIащаквхара йахъгвыргIвауа уагIа щарда шгIарынйаз\n– Швабыж дгIахIайгвыргъьатI «Абазашта» газет аредактор хъада Къвыл Ф.Кь., дгIахIцхърагIарныс дшхIазыру гIахIалхIвтI, хIаргьи агазет анхара ауысла йрыхъвуш хIгвгIанаграква лыцагIвхIшатI, – йхIвитI ауи. – Къвбина кыт апхьарта арыпхьагIв Дохвта Ф.Къ. луыс швабыж бзи йылбитI, сквшы 56 цIуата асабиква цри бызшвала йалрыпхьитI, хIара ауи интервью гIалыквхIхтI. Ажурналист ПIаз Р.Х. хабар щарда гIахIалхIвтI, Йуан Ф. абаза бызшва атшауацIыхра дацхърагIитI, интернет апны арыпхьара сахIатква акIвлыршитI, ДзыгIва М. лара лдырраквагьи йрылалырхIитI, лпагьи дйыдынхалитI. Швабыж йджьащахъвапI апычIв классква рарыпхьагIв ХIачвыкъва А.В. йхIыцагIвылшаз лхъвыцраква. Йхъатала йгIанйыршаз амузей апны хIирайгван абазаква ртурых швабыж джьащахъвата даквчважватI ТIыкIва М. Абарат йрапшу ашвапха бзиква швабыж йщардапI, араса заджвы хIйынйапхьадза хIайгвыргъьауата, хIгвы йалахIауата хIынхун.\nАбар апхьахьа шIаква ргвгIанаграква хIыцагIвыршауата йызлачважваз архъвыхраква.\nАсабиква рыцIа майрата йырзалыргитI рыквлагIв дгIазпхьаз йгIвыта йаназдзыргIвуа, ахIбачва рбыжьква йанрыздзыргIвуа рыцIа йырчвыбаргвпI.\nАсабиква рщардагIв бзита йапхьитI, ауаса йгIазпхьаз цри бызшвала йангIархIвахуа рыцIа йырчвыбаргвхитI, йгIашIанакIитI. Йшцауала, урышв бызшвала йгIархIвахырныс рыцIа йырзымайрахитI. Бзита йгIапхьауа, йгIазпхьазгьи бзита йырзыхIвахуата хIзынйаз асабиква мачIыгIвпI. Ауи ауысла йгIалкIгIа йауаштI Гвым кыт.\nАкыт уыснкъвгагIвчвагьи апхьартаква рунашвачпагIвчвагьи гвыргIва гIарыланацIитI апхьартаква рпынгьи асабигIзартаква рпынгьи асабиква цри бызшвала ацкIыс урышв бызшвала рыцIа щарда йъачважвауа, ауи цри бызшвала рдырраква арльальауата йырпхьадзитI. Анчва-абачва йрыуата щардагIвы тхIаусыхитI асабиква асабигIзарта йцауа йаналагара абаза бызшвала ацкIыс урышв бызшвала рыцIа щарда йъачважвауа ахъазла.\nАрхъвыхыгIвчва йджьарщауата гвы артатI асабиква цри бызшвала саби ашва шрымдыруа: йырзырхIварныс йахIвун, ауаса ашвакI рзызхIвушыз дгьгIанымшатI. Йара ауаса йрымдырдзакIва гвы артатI асабиква абаза локIква шрымдыруа.\nАрыпхьара абаргвыраква гIахIахвырквын, арыпхьагIвчвагьи асабигIзартаква рынхагIвчвагьи ргвы йасуата йгIалыркIгIатI ацхърагIагаква швабыж йшмачIу, йшырзымхъауа. Цри бызшвала зсабиква йрыдынхалырныс зтахъу анчва-абачвагьи йырхIватI йгIадрысабап йауаш акнигаква, ауи йаквыргIапсу ацхърагIагаква шаъам.\nМачIпI асабиква йанрыдынхалуа ауагIахъа пкъыгIваква дара рнапIыла йырзычпауа йырбжьарныс. Йара акIвпIта, асаби ауагIахъа культура, азъазара йырпщылу уыскI данадкIылу йыбызшва рыцIа майрата тшауацIнахитI.\nБаргвыра гIаншитI талант зму асабиква рыдынхалра апынгьи. Гвым кыт апны арыпхьагIвкI пшдзата уарад лхIвитI, ауи ауыс йадылкIылитI асабиквагьи. Ауыс ззадгалуаш ъачIвагIагIв датахъыпI: апхъапхъа концерт гвыпкI адкIылзарквын акытква йгIарыкIвшауа йынхарын. УадыргIвана йазалху адырраква гIапшцIыргарын, анкъвакъвраква, афестивальква йрылалуамцара рылшара гIадырбарын. Ауи ашва культура атшауацIыхра, талант зму ашIаква ргIарыбергьыльра йацхърагIушын.\nРодиони Сергейи апхьарта библиотекаква рпны абаза бызшвала акнигаква рпхьадзара шмачIу гвы арттI. Зджьара абаза книгаква хъарата гъыцIаракI апны йщтIан. Ауат йрыпхьара, йыргвапхара ахъазла уаннашылра уыла зынла йшгIацIашвуш апшта йаныргIалра атахъыта йырпхьадзитI.\n– Бзихушын урышв бызшвала агIвыраква уъарынйауа йъакIвызлакI йауата йаъазтын абаза бызшвалагьи йгIвыта йацхъадыргылзарквын: аурамква рыхьызква, анхартаква рыхьызква, йара ауат акнигаква зхвынгылу акIарышвтаква йрыквгIву ажваквагьи. Ари апш амальла абаза бызшва агIарысабапра рыцIагьи тшауацIнарых йауашын.\nАри архъвыхра нхара апхъахьыла йшакIвшуш ауысла сазцIгIара джьауап гIайтуата С. Биктимиркин араса йхIватI:\n– ХIара хIапхъа апхынгьи хIатагIайхта хIынхарныс хIтахъыпI. Абаза бызшва ауысквала, ауи агIахчара, атшауацIнарыхра анархарата йазалху интернет сайт кIьыда гIанхIыршарныс хIтахъыпI.\n– Ауи ауысла зажва апхъу апроект аунашвачпагIвчва ракIвпI. ХIара абаза бызшва агIахчара хIкъаругьи алахIцIарныс хIтахъыта хIызлагазла хIгIашIамсуа хIынхарныс хIхIазырпI, – йыгIвза йхIваз йацикIитI Светличный Родион. – ЙшыгIбазла, акытква рпны цри бызшва бзита йырдыритI. АзцгIараквали аджьауапквали йадгалата йхIрыхIазырыз ашвъаквагьи ауи йаквшахIатпI. ЙшгIахIгвынгIвызла, акыт акъала рыцIа йачвыхъарата йчIвазтын ауи абзазагIвчва дугьи хвыцгьи цри бызшва рыцIа бзита йырдыритI. Абаза бызшва хIгвапхатI, ауи абыжьква шIырпшыра рымамкIва йджьащахъвапI, ансимш бзазара апны йырхIвауа ажваквакIгьи хIхIырдыртI. Авидекамери адиктофони йрынхIцIаз апхьараква гIахIрысабапта бжьыла йадгалу агIахIвахраква рдиск хIрыхIазырныс хIмурадпI – ауи анчва-абачвагьи, арыпхьагIвчвагьи, асабигIзартаква рынхагIвчвагьи цхърагIага амальта йырзалуаштI. ХIара швышта апшдзарагьи швабыж йхIылахIхIватI. Гвым ашIыпIаква хIдырбатI, йгIамыгIдатI, щхархIартакI апны йцIдрычIвагIвацаз цха хъгIагьи хIшIашватI. ХIапхъа, хIшгвыгъауала, араъа рыцIа щарда хIаъазлуштI, Домбайи Архызи ларпшра хIцарнысгьи хIылшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/abazinskiy_yazyik_segodnya_vzglyad_issledovateley_volonterov?language=abz","date":"2017-11-25T05:41:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934809419.96\/warc\/CC-MAIN-20171125051513-20171125071513-00381.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998703897,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987038969993591}","num_words":969,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Горький йыхьыз нкъвызгауа а-Литература институт абаза гIвгIвчва рылахь апны гылартата йамаз знархару абаркIыра Мыхц Кьарим йгIайыквчважвауа агIвыраквала йалхIыргитI.\nЛитература институт йгIалгаз абазаква рквтала Кьарим Льиуан йпа дхыгIвхун.\nАсквш 1967 апхын Къарча-Черкес педагогика институт ацIалра ангIайыдамыхIв амщтахь ауи Черкесск йтагылу арезина пкъыгIваква рырхарджьра завод апны мызквакI дынхатI, уадыргIвана арра къвырльыкъвхара дызшIырттI.\nАрра апны Кьарим джьгарта къвырльыкъв йхун. Ауи йаквшахIатта сержант чын хьыз гIайырттI, авзвод акомандир йтарагылагIв йъанатIа нкъвигун, арота акомсомол организация дасекретарын, архъв акомсомол комитет далан. Асквш 1970 апрель мыз агIан ауи йгIайырбаз ахъацIара ахъазла йазалху медаль гIайквнадыргатI.\nЙара ауи атлахан Кьарим гвы йчпан Литература институт ацIалра-нахвра комиссия дрызцатI. Йара ауысагIв араса йгIайгвалашвахитI ауи атшын:\n«Йызласызшаз ари акIвпI: сара Москва арра гьагьара апны къвырльыкъв схун, йгIвбахуз асквш апны Москва йтагылаз архъвкI срыларцIахтI. Гвыла-псыла йстахъыз а-Литература институт архъв ъаныргIалыз атып йшачвыхъарамызла сгвы гIвун. Архъв апшцIа сгIагварцIта троллейбусла йа метрола аинститутдза сцарныс ъасылшуз, ауи апш амаль ъасымаз гвышхвара дута йсзалуан. Йаргьи арра апны скъвырльыкъвхара ацIыхъва ангIаргванха тшпсщара мшы сахIван суысаква урышв бызшвала йсрыхIазырыз асатырцIахьквагьи рыцта Литература институт аршIыйара анкъвакъвра йаладсырцIарныс йызгатI. Ауаъа ауаса акIвын йшаъаз: ацIалра экзаменква укIра апхъала хтуркIла йащтацауа аршIыйара анкъвакъвра укIылсра атахъыпI. ЙшцIасыз апшта, акомиссия йрылан йбергьльу ауысагIвчва, агIвгIвчва, алитературадырыгIвчва. Ауи анкъвакъвра йызкIылсуаз ачкIвынчви ахIвсси ракIвын ацIалра экзаменква ркIра йаздырхвитуаз. Зысквш сыцIалуаз тыпкI ахъазла уагIа 200 рахIвара швъаква ргIвын йанкъвакъвуан. Анкъвакъвра йапхъахуз атур амщтахь сара аэкзаменква тшрызсрыхIазырра шатахъу гIасархIвтI. ЙащтагIайуаз агIвтуркIгьи сыркIылстI. ЗаманкI анагIвс амщтахь къвырльыкъв ъасхуз архъв аршIыйара анкъвакъвра сшкIылсызла швъа нарайдзатI. ЙащтагIайуата экзамен скIра атахъын. Сара къвырльыкъв бзита йъасхуз апшырта рчпан архъв аунашвачпагIвчва ацIалра экзаменква скIырныс хвитныгIа гIасырттI. Арота акомандир аканцелярия ашв ацIапха сызгIанижьуанта уахъынла зымгIва анщтIалхрыз ауаъа схъа садынхалуан, тшсрыхIазыруан. Ажва гьалам, апхьарта амщтахь хысквша руацIа йухъаштылхуа щардапI. Ауи агIан хIара хвэкзаменкI хIкIуан: алацIара, урышв бызшва, литература, история, гIвыма бызшва. Сара апхьара сгвы аквкIта тшсрыхIазыруан, ауи йгIалцIла йапхъахуз апщэкзаменкI «хвбала» йскIытI. Сара арра фаша сышвата экзаменкIра сцун. ЙскIра атахъыта йгIанхахыз намыца бызшва акIвын. Апхьарта хIызхъысыз адырраква срыквгIацапахын тшсрыхIазыруа салагатI, ауаса йсзыкIпIхIва схъагвы аквымкIва гвыгIвбара гIасылашватI. АэкзаменкIра атшындза гIвба-хпа мшы рахIа гьаъахмызтI, ауаса сара схъа закIгьи гьгIатамылхуазтI. Абар щта аэкзамен атшын гIадзатI. СнашылтI. ТексткI атаскIырныс йгIасырттI. СапшитIта – закIгьи гьсзалыргум. Ажвар гIасырттI, ауи ахъсрышвтуа счIвапI… Щта хъвлагIандзакI счIвазлушызма. СызшIырттI. СчIван гвымхата джьауап астуа салагатI.\nАэкзамен хъацIакIи пхIвыскIи йхIдыркIуан. ЙсхIвуз саналга амщтахь ахъацIа апхIвыс дылпшын «Фир» йхIватI. Сара ауи намыца бызшвала «пщба» шгIаныцIуаз схъаштылхтI, «гIвба» йхIвадзысщан счвышхатI. АпхIвыс дразыта лхъа лрыкацатI: «Щта, щта». УадыргIвана аэкзамен швъа дтагIвуа далагатI. Сара спсып акIын йлыгIвуаз сыла акIынхалтI. СпшитIта апхьадзара «4» талгIвитI. Спсы йгьхъанамцIузтI: чвапхызкI салазшва саъан… СгIагылхын тшсзыщаквымкIхуата ашв сазычIвырхъатI…\nУадыргIвана йгIасгвынгIвыхтI: ауат агвалымсра йачвыхъараз уагIан, гвчIагIв нкъвызгуз гIвычIвгIвысын, заджвы йцхърагIарныс рылшузтын йцхърагIун. Саргьи сынасып гIацIцIтI».\nАуи акIвпIта, Кьарим арра къвырльыкъв шихаркIвуз Горький А.М. йыхьыз нкъвызгауа а-Литература институт дастудентхатI. Ауаъа дшнарахвызла ащаквыргылра рыцIа кIьасата мачвы ацIарцIатI: ««АршIыйара анкъвакъвра йгьи ацIалра экзаменква ргIарбараквала асквш 1970 сентябр а 1 йгIашIарышвта тшынла апхьара ахъвшара йапхъахауа акурс йнахвра арат йашIыпхьадзу: Ауысара. – 10. Мыхц Кьарим Лиуан йпа.\nАуи йащатапI: Литература институт ацIалра-нахвра комиссия асквш 1970 август а 11 атшын йнарахвыз ащаквыргылра».\nАцIалра экзаменква данрылга агIамти арра апны Кьарим йкъвырльыкъвхара ахъвдаквыщтра пIатли аквшватI. Ауи йгвы тынчта рпны дгIайхын йгIанхазыз апхын мышква араъа йгахтI, апхьара сквшы агIаталымта Москвала дацапахтI, дстудентхахьата.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/literaturnyiy_institut_v_sudbah_abazinskih_pisateley_kerim_leonidovich_mhtse_v_literaturnyiy_institut_ya_stremilsya_vsey_dush?language=abz","date":"2018-01-23T17:29:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084892059.90\/warc\/CC-MAIN-20180123171440-20180123191440-00741.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9948593974,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9948593974113464}","num_words":501,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа-абаза уагIахъа р-Дуней ассоциация йбыжьбахауа айззара ду апны ауи гIаншищтара йцIуа асквш 25 рурала нхарата йакIвшаз агIарбараква йрылачважватI. Йапхъахауа айззара ду асквш 1992 Апсны айсра алгъачI анахъагылаз агIан Лыхны кыт апны йакIвшатI. Йгьи йбыжьбахауа айззара ду ангIахъыртIуаз атшын йымпсаххауата Ассоциация апрезидент йъанатIа нкъвызгуз Шамба Тарас йшгIаликIгIаз апшта, «агъа хIкъральыгIва йкIырныс анимурадха хIацIагылын ауи хIипшIагылырныс, далахIрыхъвашарныс, ахъахвитра гIатыгIгарныс хIылшатI».\n– Апсны рыхъазла йхьантаз асквш 1992 агIан атурых апны зыхьыз хIаракIу хI-Президент Ардзынба Владислав йгIанйыршатI з-Псадгьыл йгьи агIвымакъральква рпны йбзазауа апсуаква, абазаква, айщчва уагIахъаква адызкIылыз а-Дуней апсуа-абаза Конгресс. Ари ачIвырхъа ауи апхъахьыла хъарата дшпшуаз йаквшахIатпI. Айщчва уагIахъаква радкIылра агъа йпшIагылыз къару мчхъахатI. Ртурых аурала йшаъаз йапшдзата уахьчIвалагьи апсуа-абаза уагIа рпахь мурад хъадата йгылапI йгIадзынгылуа абанпараква рыхъазла руагIахъара агIахчара. Ари амурад хъйара ахъазла хIуагIа, зпсадгьыл йтабзазауагьи агIвымакъральква йыртабзазауагьи, тшагIвхIымшауата хIацынхара атахъыпI, – йхIватI Тарас Мирон йпа.\nСогъвым апны йакIвшуз йбыжьбахауа айззара ду йалан Апсны, Россия, Трыквшта, Сирия, Йордания, Египет, Англия йгьи адуней анахьанат акъральква йыргIащтийыгIвчвата уагIа 300-гIв райхIа. Ауат хIвахIвра ажвала тшырзынайырхатI Апсны Республика а-Президент Хаджимба Рауль. Ауи йшипхьадзауала, ари айззара ду апхъахьыла хIуагIахъаква ртшауацIыхра, рацзакIыра, райгвара апны магIны ду зму гIаншарапI.\n– УахьчIва а-Конгресс апны йгIайззаз ауагIа адызкIылуа закIыпI – апхъахьылагьи айгIайри Апсны ахъахвитри ртшауацIнарыхра йгьи ррыбагъьара. Ауи ахъазла Абашта апачва цIабыргква зкьыгIвпхьадзара йнадзауата рхъа щтIарцIатI. ХIара хIаднакIылитI абарат йрапшу ауысква рырхъайара апны амальква ргIаура: адемаграфия аъаща агъьчIвра, акъральыгIва гIалцIыртаква йрылархIара, апсуа йгьи абаза бызшваква ргIахчара йгьи ртшауацIыхра, – йхIватI Апсны апхъагылагIв.\nЙхъаду политика мурадта Хаджимба Рауль йгIаликIгIатI апсуа-абаза уагIахъа руачIвбзазара арылашарара. «ХIара ауи амурад хIайжьарныс хIгьахвитым, момызтын йхIчпалакIгьи амагIны мцыразлуштI. ХIара хIуагIахъакIызтын хIхъатачIв гIальаматраква нахIрыскIьата хIайщчвара, хIазакIыра, хI-Псадгьыл гIахIхчауата хIацынхара атахъыпI», – йгIаликIгIатI ауи.\nАри амурад архъйара йазынархапI Апсны къральыгIвагьи жвлара организация щардагьи рынхара. Айззара ду апны ауат руыснкъвгагIвчва гIачважвауата йгIархIватI нхарата йакIвдыршауа, хачIвыта йдырхъйауа. Ауи ауысла швапхата йгIарба йауаштI Апсуа-абаза уагIахъа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару а-Дуней адкIылара «Алашара» авице-президент Мыхц Рамазан йгIачважвара.\n– Хвысквша руацIа хIара хIорганизация нхарата йакIвнаршаз гьмачIым. Акнигаква экземпляр зкьпхьадзара йнадзауата йгIацIцIтI, амультфильмква абаза бызшвала йатахIкIтI, абаза кIьанджь театр гIанхIыршатI, агIарбартаква, абаза ашва аконцертква акIвхIыршитI. Анып агвыргъьарамш Апсны апны апшта Къарча-Черкес Республика апынгьи, Россия анахьанат акъалаква рпынгьи, Трыквшта апынгьи йдыртлапIитI. ЙцIыхъвахауа апщсквша руацIа ари Амш артлапIара цIасхатI йгьи адунейла ауи йалапI уагIа зыкьпхьадзара. Спорт хъвмарыртата 30 раъара уыхвахатI, Гвым кыт апны йпхатшу аспорт комплекс ауыхвара ацIыхъва йнадзитI. Аспорт ъамапсымаква хIхвгIитI, аспорт анкъвакъвраква акIвхIыршитI. Ауат йрыуата йалкIгIу агыларта рымапI Абаза хъвмарраква, – йхIватI Мыхц Рамазан.\nДатшагьи ауи йгIаликIгIатI абаза бызшва агIахчарала «Алашара» адкIылара йнарахвуа амальква:\n– Абаза бызшвала арыпхьара цхърагIагаква лыхпI, ххъвыкIта йалу арыпхьара курсква акIвшитI, Интернет апны апхьарасахIатта 72 онлайн амальла йакIвшатI. Ужвы ауат видеогIвыра амальла йадгалата адкIылара рсайт апынгьи ютуб канал апынгьи хвитта йгIарысабап йауитI. «Алашара» абаза бызшвала ателебара атра шIыцква радгалра йацхърагIитI. АдкIылра ргIаджвыквцIарала апхьартаква рпны абаза бызшвала асахIатква мчбжьыкI апны хпа рпны йгIанымхауата хвбадза йрылахIатI, асабигIзартаква рпны абаза бызшва арыпхьара амаль шIыцла йадгалахатI.\nАпсны анаукаква р-Академия апрезидент Джапуа Зураб йгIачважвара апны айззара йала��ваз ахайыргIвазатI Академия йгьи а-Дуней адкIылара «Алашара» йацлырхыз анаука программа.\n– ХIара абаза бызшви апсуа бызшви ртшауацIыхра хIадынхалуаштI, ауагIахъа турыхи акультура тынхи рырхъвыхра ауысла йапшым анхараква акIвхIыршуштI. ХIынхара йгIаднакIылитI Апсны йгьи Россия, Европа йгьи Америка йрыуу апхьахьаква. Арат анархараквала йынхауа аъачIвагIагIвчва ргIарбараква тшрыхахIыргIвазитI. ЙхIвара атахъыпI хIпрограмма алыхра хIдиаспора ргIащтийыгIвчвагьи шадынхалуаз, ауи ахIатырла рыцIагьи йауацIыххатI, йцIолахатI. Йаргьи ауи йатаркIвах йгIахIнарбатI хIуысква зымгIва адиаспорагьи рылата хIацрыдынхалра шатахъу. ХIкъару адхIкIылырквын уыжвгIанчIви глобализация агIаншараква хIызрайгIайуаштI, хIуагIахъара ахъата, хIкультура, хIыбызшва, хIцIасква хIзыгIахчуштI, – йхIватI Зураб Джота йпа.\nАфилология наукаква рдоктор, апрофессор Чирикба Вячеслав анаука программа апны абызшва знархару ауысква рыцIа йауацIыхта дрыквгIашIастI. Ауи анхара йацIыхъватшаразара атахъыпI асабигIзартакви апхьартакви рпны йгIашIарышвта йакIвыршачIву апсахраква.\nЙгIачважваз ахыгIвгьи йгIалыркIгIатI ари анхара шабгу акIвыршара збзиру а-Дуней адкIылара «Алашара» апрезидент Эгьзакь Мусса шйакIву, ауи йара йахчала йшадигалуагьи. ЦIабыргыта, йара Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа йшихIвазла, заджвы йхъазы дгьайсгIвым, аразыра ажваквагьи йара йхъазымкIва дызцынхауа агвып зымгIва йырзынархара атахъыпI. Айззара йалакваз тшырзынайырхауата Эгьзакь Мусса хIуагIахъа рпахь йгылу ахачIвква рырхъйара йыла йшгIацIалуа апшта дрыквчважватI:\n– ХIапхъала йщтIу анхара апны йатахъу агIарбараква хIырзынадзара ахъазла хIара адунейла абаза уагIахъа адхIкIылта хIыбызшвагьи, хIкультурагьи, хIцIасквагьи гIахIхчара атахъыпI; йырхъйачIву ахачIвква йащтацауата йаныргIалу амальквала йадгалра атахъыпI; хIара хI-Апсны къагIауа йбзазарныс, аэкономика тшауацIнахырныс ахъазла лшарата йхIыму зымгIва адхIкIылра атахъыпI, зпсадгьыл йазгIацапахырныс гIазтахъхауа рыхъазла йнардзу амальква гIаныршара атахъыпI – Апсны тшауацIнахуазтын араъа абзазарагьи зымгIвала йнардзата йщаквгылуаштI. ЙчпачIвыйа щта ари анхара джвыквылра ахъазла? Абаза уагIахъа йырзалху информация уатыкв кIьыда гIаныршара атахъыпI: хIара хIабадыруаштI, хIайчважвуштI, хIайкьангьашуаштI – ауасамцара йлашару хIуачIвбзазара хIазычIвырхъуштI. Къраль-къральла йагвныргIвыта хIпрограммаква рынхара адгалра атахъыпI: ажвлара советква гIанхIыршапI – ауи апш совет гIаныршахьапI Къарча-Черкес апны, ауи апш совет гIанхIыршапI абазаква ъабзазауа акъральква зымгIва рпынгьи. Къральипхьадза апны абазаква ртшауацIыхра знархару апрограмма лыхIхпI – апрограммаква абзазара йалазыжьуаш ауат ажвлара советква ракIвпI. Акъральква зымгIва рпынгьи аинформация агентстваква нхуштI, нхарата йакIвхIыршауа ауат ргIвыраквала йгIадырбуштI. Ауи анхара ащтацауата, ащапIы багъьата йадызгалуаш, унашва ахъызцIуш квта штаб гIанхIыршуштI.\nЭгьзакь Мусса йгIачважвара арат ажваквала йнайырдзахтI:\n– Ажва гьалам хIара гIвагвана ду хIшыквылгIвацауа. Ужвы хIара хIзацынхитI, кърар хIбжьапI, акъыльпшгIарала хIацахъитI. Ауи магIны ду амапI. ХIугIахъа йырзыстахъпI сквшышвкI рурала хIпхьадзара мильуанла йыршвауата йщаквгылырныс. Ауи ахърыкъьара гьалам – хIацIагылуазтын хIуысква ащтацуштI. ЗымгIвагьи хIыбызшвала хIчважвауата йхIшврычпа, ауахьауат ауагIахъаква зымгIвагьи гIахIайхIвапсаргIатI, швапхагьи хIхъырхыргIатI.\nЙшаъазла, айззара йалакваз зымгIвагьи абазаква рапхъагылагIв йхъвыцща йацыркIтI (йатахIхIвахпI, Эгьзакь Мусса абаза жвлара организацияква р-Ассоциация «Апсадгьыл» ауыснкъвгартагьи дшапредседательу). Йгьи сквшы 25 рурала МАААН йаунашвачпагIвыз Шамба Тарас Мирон йпа ари аъанатIа датша гIвычIвгIвыскI дазалххра шатахъу гIаныцIуата йхъвдаквцIараква анихъихх амщтахь а-Конгресс йалакваз йацшIакIта Эгьзакь Мусса йкандидатура йацыркIтI.\n– Сара ауи джьауапкIра ду апщылата йсыласхIвитI, – йхIватI ауи ащаквыргылра дацчважвауата Мусса ХIабальа йпа. – Ауи азхъацIара ахъазла зымгIвагьи сшвзыразпI. Саргьи швара сшвайгвгъитI. ХIацIагылата хIуагIахъа рбзира хIазынхуштI. АлахI дышвзыразхатI!\nА-Конгресс йалакваз хвду азырбатI сквшкъомкI руацIа Шамба Тарас нхарата йакIвйыршаз. Арат асквш 25 руацIа МАААН агенерал секретар йъанатIа нкъвызгауата ауи йыцынхуз Аламиа Геннадий йажванахъала Тарас Мирон йпа Ассоциация да-ЧIахIныгIва Президентта далххатI. Йара Геннадий Шалик йпагьи йынкъвигуз аъанатIа дшакъвыцIхуаз йхIватI, йцынхъвы дынхарныс йыхьыз гIайхIватI Гогуа Сонер. Гогуа Сонер дчкIвын шIата айсра амца йалаз Апсны абджьар йнапIыцIата дазгылырныс дгIацапахтI, араъа дгIанхахын уахьчIвала ауагIа рыхъазла агвчIагIвра знархару уыс бзи щарда нкъвигитI. Гогуа Сонер пIатIу йыквицIауата Эгьзакь Мусса йара йкандидатура гIайыргылуата йыхьыз йхIватI Гицба Инар. Ари ажванахъа апычIв кьангьашра айчважвараква рагIан йацызкIыз щардагIвын. Гогуа Сонер йара-йара хъатакIла дангыл амщтахь ащтийыгIвчва рщардагIв Гицба Инар йыхьызла напIы щтIырхтI.\nГицба Инар Ткъварчал къала апны дйытI, асквш 2002 агIан Гагра апны «Башаран-колледж» апны дапхьатI, асквш 2007 агIан Гданьск йтагылу а-КъральыгIва университет (Польша) апны «Политология» факультет дгIалгатI, «акъральыгIва азазаъащаква» знархару аъачIвагIа гIацIигатI.\nАйззара апны МАААН а-Устав аредакция шIыц ауатыкв йгIатарцIатI, ауи апроект йацыркIтI, асквш 2018 агIапын йакIвшуш йащтагIайуа айззара апны йаталапшхырныс йщаквдыргылтI. Йара ауи асхъан йщаквдыргылуаштI ЙхIаракIу а-Совет йалазлуш рыхьызквагьи. Айззара апны аштаква ргIащтийыгIвчва рпхьадзараква (аквотаква) шаъазлушгьи йалапшын щаквыргылрала йдрыбагъьатI.\nАйззара анхара йцIыхъвахауа атшын йапшым акъральква ргIащтийыгIвчва йрайгван дрынйатI Апсны а-Президент Хаджимба Рауль, декабр а 10 атшын асасчва Лыхны кыт йаъан, ауаъа ауат дыртлапIауата абзазагIвчва гвыргъьамш ду рзадыргалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/vo_imya_svetlogo_buduschego?language=abz","date":"2018-01-22T06:07:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084891105.83\/warc\/CC-MAIN-20180122054202-20180122074202-00510.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996355474,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963554739952087}","num_words":1056,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны йбергьльыз ауасаражв Колги Халит Мсурат йпа сара ссабийищтара дыздырхитI. Саби йари бзита йабадыруан, йащтаныкъвун, щардала хIпны дсасуан. Халит дуасаражвын, ауагIа ршIалахIвара бзидздзата йдыруан. Ауи йгIахIвахраквала апсуа уагIа ршIалахIвара шбайу уылаухIвун. Саби ауии хъвлапныла ацIх йаласкIьакIьандзыкIьара айшва йадзхъачIвата йапшым хабар джьащахъва щарда рхIвахуан. Ауат рыуа щарда здырхитI.\nАсквш 1986 агIан йбергьльу апсуа этнологква Акаба Л.Х. йгьи Бигуаа В.Л. сыцта Колги Халит Мсурат йпа йцри кыт Абгархук хIцан хIйынйатI. Ауи асхъан Халит Мсурат йпа сквшы 86 дыртан.\nСара ауи йхIвуз швабыж йсымагIальаматта саздзыргIвуан, ауаса, ага йгвасразтынгьи, йсзыгIвыз мачIпI. ЙзгIвыз йрыуата гIахIвахракI швгватра азынасырхитI.\nБзира чпата адзы йатх\nАпсны апны даъан-дбзазун пIатIу ду нкъвызгуз хъацIакI. Ауи хыгIв пачва йыман. Йпачва андуха мгIва йыквылныс йадигалтI, сом хвышв-хвышв ритын араса райхIвтI:\n– ШвымгIвайс, кьахвта тшпсшвща, ауаса ахча швахьымсын, абгата йгIацашвырпах.\nЙпахIба дангIацапах асхъан аба араса дицIгIатI:\n– УышпагIамда, сычкIвын?\n– Сара бзита тшпсщатI, ауаса ахча сгьахымстI, йшсымаз сгIацапахтI, – йхIватI апа.\n– ЙахьчIва йнанаркIыта уара хIунагIва уаъазлуштI, – йхIватI аба йпа тшизынайырхауата.\nАквтанайгьи йахча шйымаз дгIайхтI. Аба ауыгьи йайхIвтI ауи атшын йгIашIарышвта рунагIва дшаъазлуш.\nАйцIба дангIайх аба ауи араса дицIгIатI:\n– Уара йучпа ачIвыйа щта?\n– АуагIагьи збатI, ахчагьи салгатI, – йджьауапхатI апайцIба.\n– Ахча йалаучпа ачIвыйа? – йхIван дазцIгIатI аба.\n– ГIвычIвгIвыскI дпсыта сйыквшватI, ауи псарчIвыта сом пщышв йыквын. АпсарчIвы зитхра атахъкваз апсы йъахIыльчва йгIархъатачIватI рахча рыртхырныс ахъазла. Сара ауат асом пщышв рысттI рпсарчIвы аларшвахырныс, йгIанхаз асомшвкIгьи апсы далагвындыргIвныс йрысттI.\nАрат ажваква рымщтахь аба йпайцIба йайхIвтI ауи атшын йнанаркIыта аунагIва апны йпшвыма хъаду ауи шйакIву.\nЗны апайцIба гIамдара дджвыквылтI. ДшымгIвайсуазымцара ауи хъацIакI дйынйатI. АчкIвын агIамдагIвы ймагIныз дазцIгIатI, уадыргIвана дызламгIвайсырныс рыцIа йагъьу анархартала дйайкьангьаштI.\n– АмарагIацIцIыртала уцарныс шварагIварапI, ауыла заджвгьи дгьгIацапахуам. Ащхъаква рахьылагьи шварагIварапI. Амараташвартала уымгIвайс йауаштI, – йджьауапхатI агIамдагIвы.\n– Ауи асхъан сара амараташвартала сцуштI, – йхIватI апайцIба.\n– Саргьи суыцнайуаштI, гIвзата суыцгIамдуштI.\n– Унай, – дадгылтI ачкIвын, – ауаса з��кIыла суангIалырныс стахъыпI: йгIахIнапIыцIашвауа йачIвызлакIгьи йаъарата йагIвхIшуштI.\nАбараса йангIалын ауат амараташвартала йджвыквылтI. Ауат мгIвайсуамцара абзазагIвчва зымгIвагьи джьабара чгIвыча ъанкъвыргуз ахIыгIвакI йтанагатI.\nАхI йхъатала ауат дгIарпыралын йрайгватI. АчкIвын дазцIгIатI ауагIа зджьабауа ашвхIаусыгIва.\n– ХIара нагIлат гIахIархтI. Сара пхIа пшдзакI дсымапI, ауи зымгIвагьи гIалайлахIитI, ауаса хъапщылата дызгауа зымгIвагьи пситI, – йджьауапхатI ахI.\nАхI йпхIа даниба ачкIвын бзи дибан пхIвыста дгIайгтI.\nХъвлапны аннадза ачкIвын йыгIвза ауахъ ашв цIапха шайымтуаш йайхIвтI. АчкIвыни апхIвыспи анычвх амщтахь ахъацIа йыкъама хIазырта йымата ауат ъачвуаз апещ днашылын апхIвыспа длызцатI. Ауи асахIат апхIвыспа лшIа ащтанчIвыкI гIатыцIтI. АхъацIа ауи ахъа хъирышвттI, уадыргIвана йыгIвбахузгьи йхпахузгьи гIаншатI. Ауатгьи рхъаква хъисатI. АчкIвыни апхIвыспи ычванта закIгьи гьрымбатI.\nАщымта ахIыгIва абзазагIвчва ачкIвын дабгата, дызгIвадата данырба швабыж йгвыргъьатI. АхI агвыргъьара далата ачкIвыни апхIвыспи ахчагьи согIагьи щардата йритын ачкIвын йыгIвзагьи дрыцта йгIайдасхтI. ЙгIамгIвайсуамцара ачкIвыни аахъацIи ъашIашваз ашIыпIа йгIадзатI. Араъа агIвза дыркъвыцIхырныс йгвыгъьата агIвыджь тшгIарзынайырхатI. АчкIвын ауи дарынашхыйатI – йыгIвза дауищтхырныс гьитахъымызтI, ауаса ауахьауи дгьадымгылуазтI. УадыргIвана ачкIвын ауат анашIашва йызлангIалыз гIайгвалашвахын апхIвыспа дагIвыршара шатахъыз йхIватI. ЙыгIвза апхъапхъа дкшарныс йтахъыта йакъама апхIвыспа лхъахьла йанщтIих ауи лшIа ащтанчIв квтIагъьква гIатпIлатI. Йакъама йгIванхуз йанщтIих лшIала аща гIаджвыквылтI. Ауи амщтахь ахъацIа ачкIвын дщаквикIуата йайхIвтI ужвы апхIвыспа дйыцта закIгьи дахъымгвыргIвауа йунагIва дадгылх йшауаш.\n– Уара бзира щарда сзухатI, ауаса сара уара уыхъазла закIгьи гьсылымшастI, – йхIватI ачкIвын.\n– Уара уангIамдуз хIадагIвачата стгIачва угIарыднагалтI, спсарчIвы ушвахтI, спсхъа зландыргIалуашыз ахча руттI, ауыла спсы уыртынчтI. Уара рыцIхIагIа уашIашвушта йаныздыр саргьи закIыла суыхъварныс стахъыта суызгIайтI, – йхIватI ахъацIа.\n«Бзира хата адзы йатх, абзазара апны ауи ажва аламкIва уанйахуаштI йгьи йгIауцхърагIахуаштI», – рхIвитI апсуаква.\nАсквш 1990 агIан хIара Черкесск къала апны гIарбарта адыгIгалтI араса йахьызта «Апсуаква рнапIлачпара ршIыйара азъазара». Ауаъа йгIахIырбатI Апсны къральыгIва музей ащтацIарта йгIахIахвыз апкъыгIваква. АгIарбарта амщтахь съахIыльчва рахIбадза Ахба Уасман йпны Хъвыжвду хIцатI. Ауи ауырата хIйыдзхъачIван, щардагьи хIрылачважватI. Колги Халит хIшынйазгьи йасхIвтI, ауи хIпны даъата йанйахьанта дидыруан. Уасман швабыж йгвапхатI Халит йгIахIвахра, уадыргIвана йгIаликIгIатI абазаквагьи йара ауи ажважв шынкъвыргауа: «Бзира чпата адзы йатх».\nАсурат дгIанарбитI Колги Халит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/iz_predaniy_starinyi?language=abz","date":"2018-01-23T17:31:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084892059.90\/warc\/CC-MAIN-20180123171440-20180123191440-00160.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991759062,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991759061813354}","num_words":579,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.1,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Къарча-Черкес» телерадиуакомпания апны абаза бызшвала агIатраква адызгалуа агвыпи «Алашара» жвлара адкIылари ацыта асабиква рыхъазла «Марашта» ахьызта программа шIыц дрыхIазыртI. Йапхъахауа агIатра январь а 11 йгIадырбатI. Ауи акIвзыршауа Чачан Аза Пыжвбани абаза локIква йрылу ХъабыжьчкIвыни гIвзата йлыцпI. Ауат ари апрограмма ахъазла йырчпаз кIьанджьыпI. РыцIа йгватшну апшыгIвчва гвы арымтуата йгьгIанымхазапI Пыжвбани ХъабыжьчкIвыни «Амара» кIьанджь театр артистква Къвныжв Ратхи Къвапсыргьан Зураби рбыжьквала йшчважвауа.\nЙапхъахауа агIатра апны Аза ХъабыжьчкIвыни Пыжвбани акытчаква шырдыруа лырхъвыхуан. Ауи акIвымкIвагьи апшыгIвчва хвыцква рыхъазла абаза бызшвала йатаркIыз амультфильм «Лунтик» гIадырбатI.\nВидео. 1-ый выпуск программы \"Марашта\"\nАпрограмма шIыц згIахъвыцру Джьбаба Радмиргьи ауи йадынхалуа агвып шабгугьи йшджвыквырцIаз акIвызтын, «Марашта» ахвыцква шIыцра щарда днардыруаштI, даргьи йрымаджьащахъва йшапшуаш кьангьаш гьамам.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/marashta_programma_shIyits?language=abh","date":"2018-02-25T13:45:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891816462.95\/warc\/CC-MAIN-20180225130337-20180225150337-00774.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9744753838,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":35,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9744753837585449}","num_words":105,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.952,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Уара усуперпI!» зхьзыта йакIвшуз ателебара шоу йапхъахуз апроект йапхъагылагIвхаз Валерия Адлейба йлыщтагIайуата агIахIвра анкъвакъвра йалалта Россия ателебара апшыгIвчва ргвква рхвгIарныс рмурадта Апсны йтыцIын Москва йцатI Капба Леон йгьи Тачулия Милена.\nАсаби гIахIвра шоу «Уара усуперпI! АгIахIвраква!» йрылан атгIачваква йрыдыркIылыз асабиква, апхьарта интернаткви асаби тыдзкви рпны йгIадзынгылуа 7 сквша йгIашIарышвта 18 сквшадза зныбжьу ачкIвынчви ахIвсси. Россия Федерация акъалакви аштакви йырхъазымкIва апроект йалан Белоруссия, Узбекистан, Казахстан, Туркмения, Эстония, ГIвадахь Осетия, Апсны, Азербайджан йгIартыцIыз асабиква. Апроект абзазара йаналарыжьуаз ачкIвынчви асабикви ателебара атраква йрылазлара, хореографияла йагъьу арыпхьагIвчва, арежиссёрква, апродюсерква рыдынхалра йахъазымкIва ауат апхьарта апрограммала йадрыпхьун, апсихологква рыдынхалуан, дара ашIаква йшырхIвазла, джьащахъвара щардагьи йрынйатI.\nАгIахIвра гIарбара йапхъахуз амшква йгIаршIарышвта ауи Апсны апны ауагIа швабыж йыргвапхатI. АгIахъвмарраква ангIадырбуз амшква ауагIа аурам экранква, ачартаква рпны ателевизорква йырпшуан, гвыргIва рылата ажюри ражва йазпшуан.\n14 сквша зныбжьу апсуа гIахIвыгIв шIа ъаза Тачулия Милена Согъвым къала 14 апхьарта дыцIапI, Апсны Республикала гIатгара зму артистква Чкадуа Циала йгьи Аршба Алексей унашва зхъырцIауа агIахIвра апхьарта «Абаза» апны агIахIвра тшазылбжьитI. Йапхъахуз атур апны ауи йгIалырбатI «Адзыхь апны» зхьзу ауагIахъа гIахIвра агвагванчкIвынгьи лымата. ЙгIвбахуз атур апны апшыгIвчва швабыж йыргвапхауата Гагарина Полина лашва «Драма гьаъахым» абжьыла ауи йгIалырбаз агIахIвра датша квпшыра аман. АпшыгIвчва напIасра дула днардасуа афинал дызлазынадзаз агIахIвра апны зыпкъ тIахсу, йтIатIу апсуа пхIвыспачкIвын йблыз ацIла атурасы дтагылата дгIахъвмартI.\nКъраль щарда злаз ашоу ду йцIыхъвахуз аконцерт асквш 2017 декабр а 23 атшын йакIвшатI. АйгIайра гIатылгатI Кострома йауу Родионова Валерия, Тачулия Милена йагIбахуз агыларта лкIытI.\n«Сара афинал салапI, сгIахIвыща хвы аквырцIун акъраль апны йагъьу ахореографква. Амастер-классква, шоу-бизнес апны йбергьльу агIвычIвгIвысква рынйара, Москва апны агIамдара гIальаматква – абаратква дзачIв гIвычIвгIвысызлакIгьи йгвалапI. Ари анкъвакъвра апны айгIайра гIатзымгазтынгьи, сшхъвыцуала, адуней шабгу йдсырдырныс сылшатI бзи йызбауа, йпшдзу сцри хагIахв ахабар», – лхIватI Тачулия Милена интервьюкI апны.\nМиленагьи лахщагьи ландуи лабадуи йырхьпшырапI. АпхIвыспачкIвын хысквша даныртал йгIашIарышвта ауагIахъа гIахIвракви аклассика гIахIвракви тшырзылбжьитI, уахьчIвла Апсны апны йагъьу асаби ансамбльква йрылапхьадзу ансамбль дасолистпI. Ауи анкъвакъвра щарда рсогIатква дырпшвымапI, ауат йрылапхьадзапI адуней анкъвакъвра согIатквагьи. АгIахIвра йахъазымкIва бзи йылбитI адзцари асуратчпари. Аратква ракIвымкIва Милена ажурналистикагьи дхънахитI йгьи Апсны къральыгIва телерадиуакомпания асаби хабарквала дакорреспондентпI. Тачулия Милена гвалата йлымапI йдуу гIахIвгIвыта лыхьыз лыргарныс.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/esche_odna_superdevochka_iz_abhazii?language=abz","date":"2018-02-25T13:46:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891816462.95\/warc\/CC-MAIN-20180225130337-20180225150337-00449.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9925821424,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9925821423530579}","num_words":328,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ТгIачвипхьадза щарда зхъыцIуа асуратква йрызсакъуа йынкъвыргитI, йалкIгIата бзи йырбауа, хвду зквырцIауа рцри гIвычIвгIвысква йырчIвызтын. Ажва аламкIва ауат йрыуата йаъапI апхъала бзазара гIазырбауа, турых магIны зму. Асуратква уырхъвыхуа уалагарквын атгIачва ртурых алагIащаквыргылх йауаштI, йгIаншитI ауат йрапшу асуратквала акъраль атурых анузыгIащаквыргылхуагьи. ЙалкIгIата, магIны рзыгIбитI адуней йыквхым хIапхъанчIвиква рсуратква.\nХIара хIтгIачва суратква йрылата йджьащахъву сураткI сыла йгIацIашватI. Асурат йанкву рыуа азаджв – Ахба Ражден – йшихIвахуала, ауи асквш 1934 агIан йхъырхтI. Асурат хгIвы аныпI, ауат Ачандар апны йгылу, зхIагIара метр 50 айхIа йнадзауа ацIла ду адзхъа йгылапI. Апхьахьаква йшырхIвауала, ари ацIла ныбыжьта йамапI сквшызкь райхIа. Асурат ъахъыху ахакв зынзаман ахI Ачба Бата йчIвын, ауи асквш 1937 агIан сквшы 96 йныбыжьта дыркIытI. АхIбачва йшырхIвауала, Абашта айсра Ду агIан ащхъахъысыртаква гIазхчуз айсыгIвчва акыт йангIабгъалрыз ацIла ащапIкIынхIара ауацIа мца ацIырхъиуан, ацIлагьи йызнымкIва амцаблыра йнанауахвуан. Ауи йгIалцIла акIынхIара хметркIи бжакIи йнадзандзыкIьа йалахIатI. Араъа тшыгIвта узыцIагылитI, машинанадзарала хвитта акIынхIара уызкIылсуаштI. Йшцауала, ари ацIла ду щъата йазалуа ачва жвпIа акIвпI.\nАсурат йанкву рквтала атшы йаквчIву Ахба Бирам йакIвпI. Ауи арепрессияква дрылашватI, асквш 1937 агIан щра йыквырцIатI. Армали агъьмали асурат йгIанарбаквауа Лагъь КIавкIаз йауу сасчвапI, сабаду Шварахи йащайцIба Бирами рынбжьагIвчва аргванква ТекеевргIа агIвайщчва ракIвпI (йалныс ауыпI айщчва рыуа азаджв Халид йыхьызхарныс). АцIла йыквчIву ачкIвынхвыц Ахба Ражден йакIвпI. Ауи Абашта айсра Дугьи дпшцIан, дгIацапахын дъадзабгаз йтгIачвагьи йаргьи Ачандара кыт йтабзазатI. ТекеевргIа айщчва йрынбжьагIвын датшагьи Колги (Колбая) Мсурати ауи йпа Халити. Сабадуи ауи йащи щардала йрызгIайлун асасчва тлапIаква – рынбжьагIвчва абазаква, адгьаква, акъарчаква… ХIткъвым рнышвынтара апны абазаквагьи ыцIапI, ауаса ауат рхабар заман щарда ъахъыцIуа йгIалцIла йырмагIнугьи рыхьызквагьи гьхIыздырам.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/istoriya_v_odnoy_fotografii?language=abz","date":"2018-06-22T22:39:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267864822.44\/warc\/CC-MAIN-20180622220911-20180623000911-00152.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981352687,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981352686882019}","num_words":238,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Искандер Фазиль йыхьыз нкъвызгауа АкъральыгIва урышв драма театр йапхъахауата апшыгIвчва йыддырбатI аурышв литература аклассик Достоевский Фёдор йгIвырала йадгалу аспектакль шIыц. Йбергьльу ароман «ХъвмарыгIв» асцена ргылчIв дадынхалтI Джикирба Эля йгьи ауи дасценаристпI.\nЙхъаду атурасыла дгIахъвмартI Щукин йыхьыз нкъвызгауа атеатр апхьарта астудент Квициния Гурам. Ауи йыхьыз рылапхьадзапI зылшара хIагIу апсуа артист шIаква. Россия йхIаракIу апхьарта театр факультетква рпны адырраква гIацIыргитI ауат ймачIгIвымкIва. Гурам йхъазымкIва аспектакль йалан датшагьи йара ауи атеатр апхьарта йыцIу астудентква – Ломия Милана, Пилия Дэвид йгьи Абухба Осман. Атеатр атруппа актёрква йрыуата йгIахъвмартI Папаскир Наталья, Спасов Люпчо, Сичинава Марина.\nЙызнымкIва атеатр йрыцынхахьу арежиссёр Киселюс Антон ари аспектакль йыла йшгIацIалуаз декорациякIгьи сцена фашакIгьи гIамрысабапхауата акIвпI. Йара атеатр апны ари аспектакль аквпшыра «концерт гIахъ��марра» ахьырцIатI.\n«Концерт гIахъвмарра анхIхIвара хIара йгIаныхIщтуа атекст ъакIьыдахауа акIвпI. Датшата йухIвушызтын агIахъвмарраква, асцена апны апIатIаураква зымгIва атекстла йаларпапI. Артист йгIахъвмарща оркестр апны аъамапсыма агIарысабапща йапшхитI», – йхIвитI арежиссёр Киселюс.\nАтеатр гIахъвмарра апны лахIвара щарда гIанарыцIсуата йалан Апсны ауагIа артист Чанба Нодар дзунашвачпагIву акъральыгIва хор капелла. Аспектакль ъадзакIвшауа йбыжьгитI адунейла йбергьльу акомпозитор Моцарт ймузыка. ЙалкIгIата алагIваласра ду гIауыларцIитI аспектакль йцIыхъвахауа аккордква: Моцарт й-«Реквием» ахъвмарра згIвыра йтнацаз афыр хъада йпсы йаджьабарата йхIвачвитI.\nАпшыгIвчва швабыж йыргвапхатI Квициния Гурам йгIахъвмарра. Атеатр асайт ахъазла йадыргалыз Гурам йинтервью апны ауи йшгIаликIгIазла, афыр хъада Иван Иван йпа йтурасыла дгIахъвмарныс дъагIадрайгваз йхъа ду йнарбатI. Актёр шIа йгьцIайкIуам йара йхIальгьи йшалу «алашра», ауаса абзазара апны ауи йфыр йацкIыс рыцIа дщаквкIыпI, ауи ахIатырла йуыс гьмайрамызтI асцена апны «агIахъжвараква» тшанрзирыхIазыруаз. Баргвыра гьмачIмызтI, ауи йапшпI актёрква ргIахъвмарра йацхърагIалауа адекорацияква ъанымыз, йара Достоевский йыбызшва баргвгьи уылаукIра атахъын. Ауаса апремьера атшын йгIанарбатI актёр шIа йчвхIатламкIва ауат абаргвыраква зымгIва дшгIарыцIсыз. Квициния Гурам йгIахъвмарра йаквшахIатыз апшыгIвчва аспектакль амщтахь кьангьаш рыламкIва йырхIвун: «ЙхъасцIитI», – хIва.\nАпшыгIвчва йгIалыркIгIатI амзакIкIара агIарысабапра анадзара хIагIагьи, ауи йхъвдаквцIаран аршIыйагIв Лисицын Евгений, амузыка адгалрагьи. Ахор капелла йгIандыршаз ахIагIара ауи аъара ймчынта актёрквагьи рылшараква гIанадмыркъвуата йара ауаса йнардзата йгIахъвмаруан. Абар йылхIвауа Полина лтурасыла аспектакль апны йгIахъвмарыз, Щукин йыхьыз нкъвызгауа атеатр апхьарта апхьагIв Ломия Милана: «Датшата сгIахъвмарныс рыцIа йсзымайрахарын гьсзыхIвушым, йшпакIву ухIварыквын атурасы швабыж йбаргвыпI. Акапелла ангIалал тIакIвгьи съанквынхатI – ауат рашвахIвара алагIваласра ду гIауыланацIитI. Атруппа швабыж пхата йъагIахIпылызгьи гвапарапI, апщсквшагьи араъа хIынхузшва тшыгIбун».\nАспектакль «ХъвмарыгIв» угвы йнадзауата, лахIвара цIола гIанарыцIсуата йщаквгылтI, ацIыхъва ъагврыдзгу ахъазла апшыгIвчва щардагIвы рыладз гьырзымкIтI. Ауи Искандер йтеатр апны гIвымшкI йгIадырбатI, ауаса апшыгIвчва рпны дахIвра ду ъамаз абзирала атеатр аунашвачпагIвчва аспектакль ррепертуар йаларцIарныс йщаквдыргылтI. Йшцауала, «ХъвмарыгIв» апремьера апны йаъамыз апшыгIвчвагьи йрылшуштI апхъахьыла аурышв драма театр асцена апны ауи йапшырныс.\n(Асурат Спутник – Апсны сайт йгIахъыхпI)","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/igrok_v_teatre_iskandera?language=abz","date":"2018-06-23T13:38:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267865081.23\/warc\/CC-MAIN-20180623132619-20180623152619-00300.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9919900894,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9919900894165039}","num_words":392,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.952,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июнь а 15 сквшы 60 йхъыцIитI апхьахьа, арыпхьагIв, арыпхьара адгалагIв, ажурналист, атакIыгIв, ауысагIв, ашвахIвагIв ХIасарокъва Бильаль. Ауи уыста дыздкIылу акъом уанырпшра уыбыз йгIаквххитI – «АлахI йгIазылайцIауа йгIайылайцIадзитI» – ухIварныс. Ауаса Бильаль дыззычпу зымгIва мгвата йгьгIатйымгатI, йара-йара тшырзибжьатI – ауагIа зыкIыла дрыхъвара йтахъыта.\nАткIьийра зхIальмыз айфанд Мата\nБильаль Къвбина кыт апны дйытI. Ауи йаба МхIамат дкъвыръанмольан, акыт апынгьи «айфанд Мата»-хIва акIвын йшйыпхьуз. Зын-замызагьи ауи йыхьыз ажва «тлача» гIацырцIун – йщапIыкI ъашIамыз йтшпнырхIвауата гьакIвым, «Мата» зхьзыта акыт йтаз анахьанат ахъачва далагIарылыркIгIун. МхIамат дчкIвыныркIвата дныкъвадыкъвахатI: апхъапхъа чва зхъарымбаз ахвырта йщапIы нанауахвын йхъыхра атахъхатI.\nАкыт ауи агIан «маджьгыт»-хIва йызпхьауата йрымаз анышвынтара йтагылаз анамазчпарта тдзычкIвын акIвын. Анышвынтари ХIасарокъваргIа рхакви Чбыщ дзыгIвчкIвын зтысуа акIвар унахъыс-гIахъыста йаныргIалпI.\nАпхынла акыт ацIайква тшкIвабара Къвбина дзыгIв йцауата Мата йгвашв йанагIвсуаз ауи амаджьгыт дгIайхуата йынйазапытуан. Айфанд акIвар анахьани атшпы дгIаквгылгIвацазтынгьи асабиква гIашIасуанта ауи псайспадза акIвар дгIатыста йпны дгваралхындзкIьа йгьымпIатIауазтI – ахIба йымгIва прымкъра ахъазла. Йалныс ауыпI ауи датша заджвы йакIвзарквын ахвыцква ахъарара йапшыта дрымбауа тшырчпата рымгIва надырдзарнысгьи. Ауаса Мата йахьыла ауи апш ъадабсызра гIадырбарныс рахIа ймаджьаныз ачкIвынчвагьи рхъа йгьакврымцIузтI. «Айфанд йымгIва пшвымкъын!» – хIва ауат йызнымкIва ранчви рабачви йгIарархIвыз дзачIвызлакIгьи йхъа багъьата йталта йаъан.\nЙара Мата йхъахв щтIихуа дгьаъамызтI, дгIвычIвгIвыс тынчын, дтIатIан. Асабиква йара йахьыла йакIвым закI рымхъачпаргьи кIара гьгIалйымщтуашызтI. Ауаса дара асабиква «ауи дтIатIапI» – рхIвата йамуаш гьрымчпузтI, айфанд рыцIагьи пIатIу йыквырцIун акIвмызтын.\nБильаль жвасквшагьи гьйымрыцкьасызтI йан данихъышвт. Йалныс ауыпI ауыгьи аби апи разазаъаща апны тшгIанахIварныс. Мата йпа дгьйызгвауамызтI. Ага йара адин дачIвызтынгьи, Бильаль ауи тшадикIылырныс зынгьи дгьазадйымцалтI, тшгьйымрыткIьийуазтI, йычкIвын дхъызхуаз асуратхъыхра, агитарасра агьиквагьи йымба йамуа тшгьыйымчпузтI.\n– МшкIы хIаба дызпхьуз азкьыр амакъым агитара аструнакIла йгIатысщтын – ауи закIыта йджьайщан, – йгIайгвалашвахитI Бильаль. – ХIунагIва радиолагьи гIвнан, хIабагьи йзысхвгIуз апластинкIаква йгвапхадзауата дрыздзыргIвуан.\nАбызшваква рахьыла ахъра\nЙпщбахауа акласс йгIашIарышвта Бильаль аобласть уагIахъа апхьарта-интернат дырщтийтI, квтанай дырра ъагIацIигазгьи ауаъа акIвпI. «Аинкубатор» апны (араса акIвын рапхьарта йшапхьуз ауаъа йыцIакваз) ауи абызшваква дхъырхуа далагатI, йаргьи асквш 1975 агIан Псхваба йтагылу агIвыма бызшваквала акъральыгIва педагогика институт дыцIалтI. Хвысквша анцIы ауи ауаъа француз йгьи намыца бызшваквала арыпхьагIв йдиплом йымата дгIалгатI. Ауаса аинститут дъадзапхьуз асквшква руацIа ауи аъачIвагIа тшазибжьара йахъазымкIва гIвзачва шIыцгьи йаутI, аршIыйарагьи рыцIа аргваныта тшадикIылтI. Астудентква француз бызшва йазрыпхьуз Филиппов Евгений гитара бзи йызбауа заджв йакIвта дгIацIцIтI. Ауи йгьагьара тшадызкIылыз агвып анайззарыз Высоцкий Владимир, Окуджава Булат, Никитин Сергей, Визбор Юрий датшагьи йбергьльу абардква руарадква рхIвалун. Евгений йаргьи уыса алайцIун, Бильаль ауат рыуа зджьакIы макъым рыцIайцIатI. ЙгIаншаз ашваква анбжьагIвчва ррепертуар дырбайатI. Ауи Бильаль йгвы гIащтIнахуан, йаргьи ашва шIыцква гIанйыршарныс даквнаргвышхвун. ЦIабыргыта, зныкIдза ауат ашваква йара ауи агвып ракIвымкIва датша заджвгьи йгьйымгIузтI.\nАсквш 1980 агIан аъачIвагIагIв шIа йцри кыт, йымцырахаз йаба йтдзы дгIайхитI: Мата асквш 1977 агIан адуней йхIваджьтI. Къвбина акыт апхьарта апны Бильаль француз бызшвала арыпхьагIвта йынхара джвыквицIатI. АрыпхьагIвчва йрыпхьарныс йшцIасу апш ауи ужвы Бильаль МхIамат йпа – хIва акIвын штшгIайзынадырхуз. Апхьарта апны алалракI, айззаракI анаъаз Бильаль гитара дасуа уарад ацихIвауа ауатыкв дгIаталлун. АпхьагIвчва ахIбачва рыуа щардагIвы ауи тшйыцырчпауа гитара йасырныс тшазырбжьауа йалагатI. Ауи арыпхьара ахабзаква йрыквымшвауата зхIвуш даъазапI, ауаса Бильаль йгвапан апхьагIвчва арыпхьагIвгIвацата акIвымкIва нбжьагIвтагьи дъарпхьадзуз.\nХысквша данынха амщтахь Бильаль къвырльыкъвхара ар дызшIыртитI. ДангIахъынхIвых арыпхьара атаджвыквицIахитI, ауаса щарда йгьнайгуам. Асквш 1986 агIан акытсовет дадепутатта далырхитIта архъйагIв комитет асекретарра гIайыхъвдаквырцIитI.\nЙдепутат хъвдаквцIараква рпIатла аналга йъачIвагIа датазгIайхитI. Ауаса Усть-Джьгваты йпщбахауа аквтанай апхьарта апны ауи асабиква зирыпхьауа абаза бызшвапI. Араъа йнанаркIыта ХIасарокъва Бильаль йынхарагьи йыршIыйарагьи йцри бызшва йапщылапI.\nХIа хIакIвмызтын йызчпушда?\nАсквш 1991 агIан ХIасарокъва Бильаль нхара «Абазашта» газет дызшIыртитI. Абаза литература акъагIара зыхьыз йапщылаз агIвгIвчва райхIарагIв ъанхуз аредакция апны йгаз агIвысквша Бильаль йыхъаз апхьара дууын. Йагъьыз абаза уысагIвчва, агIвгIвчва, ажурналистква рпны ауи тшыззибжьуз ажва адынхалра йгьахъазымызтI, абзазара апны угыларта уазхъвыцра шатахъугьи йылайдыркIуан ахIбачва. Абазаква рлитература рахIа мчыта тшанауацIнахуаз ХХ-хуз асквшышв асквшы 60-ква рагIан йгIашIарышвта ауаса йщаквгылын – хIуагIа рпны ауысагIв дгьуысагIвгIвацамызтI. Анауки акультури йапшым рнархараквала йазалху дырра змаз аъачIвагIагIвчва ъамачIгIвыз йгIалцIла агIвгIвчва дара-дара рыхъвда щарда хъарцIун: ашва аларцIун йгьи йырхIву��, абызшва дырхъвыхуан, ажварква адыргалуан, алитература гIаншараква йрызхъвыцуан, руагIахъа ртурых ддырдыруан. «ХIа хIакIвмызтын йызчпушда?» – ари Бильаль йбзазара ахабза хъадаква йрыуа закIхатI. Ауи аршIыйара агалагьи рыцIа цIолата дадгылуа далагатI. Апхъапхъа Джьгватан Къальи, Мыхц Кьарим, Апса ФатIимат руысаква макъым рыцIайцIун, уацIыхъван йхъатала ауысаква ргIврагьи джвыквицIатI. ЙыршIыйара апынгьи абгата абаза бызшва дазцатI – ухIва ауаштI. Йапхъахауата йара-йара йгIанйыршаз ашваква йрыуапI «Пхыз», «АнцIрала хIанйатI», «Ан луасйат».\n– Сара сыхъазла зджьара йгIанымхауата магIын ду аман Мыхц Кьарим съайабадырыз, – йхIвитI Бильаль. – Угвы йалалуа ауи йлирика йанакIвызлакIгьи саргъаруан. Аргваныта хIанаднагал ауи йдунейпшыщагьи рыцIа йгIасгвынгIвуа сцатI, ауи саргьи йсаргванта йгIацIцIтI. ГвынгIвырапI сара суыса шIыцквагьи зымгIва йрапхъата йызсырбуз Кьарим шйакIвыз.\nАсквш 1991 йгIашIарышвта асквш 2006-дза ХIасарокъва Бильаль ажурналистика дапщылан. «Абазашта» газет амщтахь ауи ареспублика радиуа абаза хъвшара, акабель телебара «Канал-3» рпны дынхатI, «Джегутинская неделя» («Джьгваты амчыбыжь») газет даредактор хъадан. Ажурналист нхара уагIа щардагIв урабанардыритI, ауат абадырра шIыцква убзазара щардала йанырпсахуагьи ншитI.\nБильаль йыхъаз щарда гIанацIгIатI ЧквтIу Владимир йынйара. Йбергьльу амакъымгIаныршагIв, амакъымршIыйагIв, абаза ашвахIвара эстрада нархара гIалазгаз, Къарча-Черкес апны йапхъахуз авокал-ъамапсыма гвып «Абазинка» гIанзыршаз ЧквтIу Владимир абард йыхъазла цIбацIбагIв хъадата далтI. Асквш 1997 йгIашIарышвта ауат агIвыджь ауарад шIыцква ргIаныршаралагьи йацынхауа йалагатI. Ауаъадза агитара йацихIвуз ракIвымкIва уарад алазымцIуз Бильаль ЧквтIу Владимир йэстрада макъымквагьи ажва рызгIайхъвыцуа далагатI, ауыла дгIашIамсуата йара йчIвыта аэстрада уарадквагьи гIанйыршауа йджвыквицIатI. Ауат рхIвитI «АбазгьыргIа», «Локт» гвыпква, ашвахIвагIвчва Мижай Беслан, Чква Льильа. Ауат ауарадква «Асквш ашва – Абаза» анкъвакъвра апны йанга ажюри йгIалыркIгIакваз йрылашватI.\nЙара Бильальгьи «ажьора дгIацIцIтI», йапшым абард фестивальква дрылазлитI, асквш 2015 агIан «Абазашта ашва шIыцква» анкъвакъвра апны дайгIайтI. АйгIайра злагIатигаз йашва «Сасы» акIвпI. Ауи Бильаль йчIвыта эстрада йацчпата йапхъахауата йыздынхалыз уарадпI. Философия цIола злу ари ашва Муренко Олег аранжировка аназыгIанйырша амщтахь абыжьгаща датшахатI, аздзыргIвчвагьи рыцIагьи мчыта ргвы йадсылуа йцатI. АшвагIаныршагIв ауагIа абзазара апны рыцIа хвы зму тамамта йазхъвыцныс йаквгIазшIититI:\n«Амара акIкIара йазычпала квырмыш\nАдуней лашара уазхIвахIвуа ансимшы».\nЙузадымкIылуаш гьаъам\nАжва дъадзадынхалуа азаман ауацIа ХIасарокъва Бильаль псайспамцара йцри бызшва ацIолара дазынадзун, ауи ахабзаква ййырдыруан, ужвы йщаквгылу атамамгIвыща алйыргун, абаза бызшвадырра апны уахьчIвала йаъу абжараква дрызх��выцуан. Ари анхара рыцIа-рыцIа даланахIвауамцара Къарча-Черкес къральыгIва университет къабард-черкес йгьи абаза филология акафедра аспирантура дгIанагтI. Ауи дангIалга абаза бызшва апунктуаца наука амальла йалйыргарныс хъатайкIытI, ауи ауысла кандидат диссертация йгIвын асквш 2007 агIан Къабард-Балкъар къральыгIва университет апны дахIврала йхчатI.\nАуаъа йнанаркIыта Бильаль джьгарта наука айззара щарда дрылалитI. Зажва алсуа ъачIвагIагIвта дырпхьадзауата ауи акъральыгIва йгьи ажвлара уысхартаква йгIандыршауа йапшым айкьангьашыртаква экспертта дрыларцIитI. Ауи Къарча-Черкес Республика апны ауагIахъа-шта компонент йаквыргIапсу апхьага-методика адкIылраква лыхрала аэксперт совет апны абазаква ргвбайари рыбызшви руысла дкьангьашагIвпI; Къарча-Черкес Республика арыпхьагIвчва ръазара йъаладырхIауа аинститут (КЧРИПКРО) апны ацри бызшваквали алитератураквали арыпхьара-методика совет далапI; «Алашара» жвлара адкIылара абаза бызшвала Адуней координация совет апынгьи уыс йыхъвдаквпI. «Алашара» адкIылара Черкесск къала апны йгIаныршу ахъвшара апны абызшва зымдырдзаквауа рыхъазла йадгалу абаза бызшвала арыпхьараква рыхъазла арыпхьаща лызхызгьи ауи йакIвпI.\nХIасарокъва Бильаль абаза бызшвали литературали апхьагаква дрыдынхалитI, ацIбацIбара гIвыраквагьи рзигIвитI. Абаза бызшва апунктуаца, йажвыз ажваква, атамамчважваща руысла ацхърагIагаква лихитI. «Алашара» адкIылара анаука программа архъйара далата зцри бызшва зымдыруа йа бзита йзымдыруа рыхъазла «Абаза бызшва тшазыбжьага» йрыхIазыритI. Абаза бызшва астилистика ащата ауысла доктор диссертация йгIвитI.\nАуатквала ракIвымкIвагьи, ауи агIвырагIацIщтра ауыс ъайдыруа йгIалцIла (КЧРИПКРО апны гIвысквша аредакция-гIвырагIацIщтра хъвшара унашва ахъицIатI) книга гIацIызщтра зтахъу щардагIвы цхърагIара йазыбжата тшгIайзынадырхитI. Асквш 2006 агIан йгIацIцIыз «Лагъь КIавкIаз ауагIахъаква рлитератураква рантологиягьи», асквш 2007 агIан йгIацIцIыз «Абаза уысара антологиягьи», датшагьи агIацIщтраква Бильаль йгIапсара рылапI.\nАуатквала дгIанымхауата ауи абазаква рыбызшви ргвбайари ауагIа йдйырдырра дащтата «Тынха» ахьызта сайт гIанйыршатI, йапшым асайткви «Къарча-Черкес» къральыгIва телерадиуакомпании корреспонденттагьи атакIыгIвтагьи дрыцынхитI. Ауат ауысква зымгIва ауи йынхарта хъада – КЧРИПКРО апны къабард-черкес йгьи абаза бызшвакви алитературакви ркафедра унашва ахъцIара – йацйырцитI.\n– Уыс швабыжта йщардапI. Ауат зымгIва заджвы йчпара атахъыпI, – мачIкIгьи дъанквынта йхIвитI Бильаль МхIамат йпа. Йгьи йтагIацицIахитI: – ХIара хIакIвмызтын йызчпушда?","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-30","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/radovatsya_solnechnomu_svetu?language=abz","date":"2018-07-16T18:22:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-30\/segments\/1531676589417.43\/warc\/CC-MAIN-20180716174032-20180716194032-00276.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970971942,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970971941947937}","num_words":1166,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны акъральыгIва музей апны йынкъвыргауа ашвъаква йрыуата гIальаматра рзубушта йаъапI апсуа археологква Трапш М.М йгьи Шервашидзе Л.А. рырхъвыхра нхара амшгIвыраква.\nТрапш Михаил Мамета йпа – йапхъахауа дапсуа археологпI, Апсны АССР акультура апны гIатгара зму дынхагIвыпI, аистория наукаква дыркандидатпI, абызшви, алитератури, аистории руысла Апсны аинститут апны арехология хъвшара даунашвачпагIвын. Ауи унашва рхъицIун Согъвым, Куланурхва, Цебельда рпны йакIвшуз археология пшыхвракви анхаракви.\nТрапш М.М. йапхъахауата археология нхараква джвыквицIатI асквш 1951 февраль а 1 агIан Согъвым ахва апны. Археология пшыхвра ацакIвдыршун абызшви, алитератури, аистории руысла Апсны аинститут йгьи Апсны акъральыгIва музей. Анхара анджвыквыл йапхъахауа атшын йгIараутI аджьаз пкъыгIвакви акерамика мачвакви. ЙащтагIайуата атобаква рбжьара акIвар апны сантиметр 70-80 зцIолараз амашаква рпны йгIацIшвттI анышв йгIалхыз апхъанчIвидза квпшыра змаз амачва хъвашаква. Йара араъа йгIараутI агIвычIвгIвыс быгIвшыгIвква, аджьаз йгIалхыз амахъахъацIа, анышв йгIалхыз амачва хъвашаква йгьи хымшын хIахъв пхатшакI. Трапш М.М. йгIвыраква рпны йшгIайырбазла, ауат ахIахъвква апсы йхъахь йыквырцIатI ашвырква дшырзгIацIымхуаш апшта. Датшагьи араъа йгIараутI ахъва тшытква, анышв мачва хъвашаква, суратла йрыпшдзаз амачваква птштшыта.\nАмшгIвыра йцIыхъвахауата гIвыра ананшвал асквш 1951 февраль а 19 атшын акIвпI.\nАнхара агIарбараква гIаликIгIауата Трапш М.М. араса йгIвытI: «рыцIа щарда зхъыцIуата Согъвым ахва апны йгIарауыз апкъыгIваква «йкIьасу аджьаз заман» ззырхIвауа агIамта йачIвыпI, йгьи ауат зквшахIатхауа уыжвгIанчIви Согъвым ашIыпIа апны зтурых цIолата апхъанчIвидза заман йалалуа тачIв уагIа шбзазуз акIвпI»\nТрапш М.М. Согъвым ахва апны йгIайауыз апкъыгIваква уахьчIвала зыхв хIаракIхаз ймшгIвыраквагьи рыцта амузей йыгIвнарцIатI. АпкъыгIваква рыуа азджьакI аквтасквшышвкви апхъанчIвидза турыхи рхъвшара агIарбарта апны йаныргIалпI.\nЙащтагIайуата йара ари амшгIвыра йаншвалтI Согъвым абагъьата апны асквш 1952 мартI а 10 йгIашIарышвта апрель а 10 агIандза йгIарауаз апкъыгIваква йгIарыквчважвауа агIвыраква.\nАнхара анджвыквыл йапхъахуз атшын амшын атолкъвынква абагъьата абльын ъадрыхъвашаз апны пщметркI зцIолараз амаша ацIгIва абагъьата бльын зквгылаз анапIлачпара хIахъв гIараутI. АхIахъв арат апкъыгIваквала йалан: хIакъвара сса, пхартшахъва, мшIхъваша, цIыкв алархчIы, хIаш. МартI а 13 атшын Трапш М.М. араса йгIвытI: «АпхъанчIви заман йаквырцIаз абльын йара ари ашIыпIа апны йара ауи атлахан пщырца квпшыра змата йырчпуз акырбыджьквала ащапIы рыбагъьан».\nАуат акырбыджьква йпщбахауа асквшышв агIан абагъьата аныруыхвуз йгIадрысабаптI. Йара араъа йгIараутI амачва птштшква, мзакI, аджьаз йгIалху апкъыгIвак��а, ахча хъваша.\nАпрель а 5 атшын амшгIвыра йаншвалыз агIвыраква абагъьата ашIыпIа апны адгьыл алаща архъвыхра йгIаквчважвитI.\nТрапш М.М. йынхараква пщтомкIла йалата йара адуней анихIваджь амщтахь йгIацIырщттI.\nГIальаматра ду рылапI датшагьи зыхьыз бергьльу апсуа археолог, азъазарадырыгIв Шервашидзе Леонид Алексей йпа – азъазара апны гIатгара зму анхагIвы, азъазарадырра адоктор, апрофессор, ахI Шервашидзе Алексей йпа. Леонид Алексей йпа Париж апны дйытI, асквш 1916 ртгIачва Россия йгIаталхтI, уадыргIвана – Апсныла йгIайтыпахтI. Ауи хвитта дчважвун апсуа, урышв, ангьльыз, француз йгьи акырт бызшваквала, асквш 1935 йгIацIцIыз апсуа локIква разкIкIра сурат рзичпатI, аквтасквшышвква рагIан йщаквгылыз азъазара йырхъвыхуан. Асквш 1951 йгIашIарышвта ауи археология нхараква джвыквицIатI. Шервашидзе Леонид наука магIны ду зму амонографияква йгьи Согъвым, Тбилиси, Москва рпны йгIацIцIыз азкIкIраква йрыншвалыз наука гIвыра швкIы раъара дыравторпI.\nАпсны апны адгьыл ахъахьла йаъу атурых чвахъабагаква йырхъазымкIва ауи йырхъвыхтI амшын ацIгIва йтанагаз апхъанчIви Согъвым ауыхвараквагьи – Келасур дзыгIв амшын йъалачIвауа ашIыпIа апны, Согъвым абагъьата агьагьара, адзы ацIахь йырхъвыхыз ауыхвараква ркарта йчпатI.\nЛеонид Алексей йпа археология рхъвыхраква Апсны ашIыпIаква рпны йакIвйыршун, ауаса уахьчIва зунашва ауатыкв йту ймшгIвыраква ракIвпI: асквшква 1962 – 1963 рагIан Ацкар кьлиса йгьи асквшква 1967 – 1969 рагIан Гудаута район йаланакIуа Хуап кыт рпны данынхуз йыгIвкваз.\nШервашидзе Л.А. бзита сурат йчпун, ймшгIвыраква рпынгьи анахьанат агIвыраква рпынгьи йгIарбу асуратква йара йнапIыла йчпатI.\nАсквш 1962 сентябр а 21 агIан Ацкар (Цкелкари) йджвыквицIаз амшгIвыра апны Шервашидзе Леонид рхъвыхра джьащахъва щарда дрыквчважвитI. Ауат йрыуапI архитектура аъаща, абльын зладрыпшдзуз ахIахъвква, аколоннаква рхъвква, анашылыртаква зладрыпшдзуз ахIахъвква, атдзакв зларыпшдзаз ауасахъа асурат, ачIвыца, аджьаз, акерамика йгIарылху апкъыгIваква, йапшым амачва пшдзаква, ахча хъвашаква, ауасамцара.\nЙгIалкIгIа йауашатI нчва лакта йашIырпшыта сурат зквычпаз ахIахъв къьакъьагьи: «гIважь чваквпшыра змаз агьагьара адзакIьаквала налькъвытнальмас шкIвокIвала йхърысын, йхътIыз ала дукI убауата йаъан, йгIвбахуз ала гьалуымбгIахуазтI, йызлачпу ашвыга цIагъадзата йаквын».\nАсквш 1963 агIан амшгIвыра йаншвалыз агIвыраква август а 1 атшын йджвыквлитI. Археология нхараква йара ауаъа, Цкелкари апны, йакIвшун. Ауи агIан йгIараутI напI ъазала йыздынхалыз ачIвыца мачваква, хIврапшдза квпшыра змаз аджьаз пкъыгIва, рызна пкъыгIва цIагъакI йызлакIнырхIауа кIынхIара хвыцкI амата, датшагьи.\nУжвы арат апкъыгIваква зымгIва Апсны аквтасквшышвква рзаман атурых знархару агIарбарта пещ ду апны йаныргIалпI.\nАсквш 1967 июнь а 14 агIан Шервашидзе Л.А. Гудаута район йаланакIуа Хуап кыт акьльиса апны архъвыхра нхара джвыквицIатI.\nЛеонид Алексей йпа ймшгIвыра йшанула, акьльиса атоба ахъахь йхвынгылапI, агьагьара алайыта йаъан. АцIлаква, акыбква, амыгъква йцIаркIыз апшцIа арыцкьара мышпхьадзара агатI.\nАраъа йгIарауыз апкъыгIваква йрыуапI акьльиса архитектура хъвква, йхъвашаз ахIахъв къьакъьа, йптштшыз амачва тшытква, айха джьуар, ачIвымыгъква, ауасамцара.\nЙащтагIайуата Шервашидзе Л.А. ймшгIвыра асквш 1968 июль а 3 атшын йджвыквицIитI. Хуап кыт ахва Амбара апны Георгий йыхьыз нкъвызгауа акьльиса апны архъвыхра нхараква асквш 1968 июль а 12 атшындза йакIвшатI. Ари агIвыра къарандашла йацIагIвпI: «ЙащтагIайуата архъвыхра нхараква асквш 1969 агIан йакIвшуштI».\nАсквш 1969 агIан архъвыхра адгьыл жраква август а 7 атшын йджвыквылтI. Ачвахъабага Амбара хва апны абна жвпIа йылагылан. Ауи агьагьара арыцкьара мшквакI йакIытI. Акьльиса метр 100 раъарала йачвыхъарата дзыхьчкIвынкI гIацIцIитI, йхъарамкIва йаныргIалпI хIаш хIакв. Акьльиса агьагьара хIахъвыла йаквыта абльынква гылапI, йгIакIвзыршауа гвара квпшыра рымата.\nАраъа йгIараутI акерамика мачва дуква рхъвква, ахъышв чIвыца хъвашаква, хIва пыц, ауасамцара. Швабыж йджьащахъвапI абыгIв йгIалху асуратква.\nГеоргий йыхьыз нкъвызгауа акьльиса апны архъвыхра нхараква асквш 1969 август а 18 атшын йашIадрысхтI. Шервашидзе Л.А. ймшгIвыраква рмагIны шдуу йаквшахIатта Апсны акъральыгIва музей апны йынкъвыргуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-34","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/polevyie_dnevniki_arheologov?language=abz","date":"2018-08-18T06:03:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-34\/segments\/1534221213405.46\/warc\/CC-MAIN-20180818060150-20180818080150-00061.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976161718,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997616171836853}","num_words":793,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.059,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«ХIара абаза бызшва агIахчара хIхатI тшыткI алахIцIарныс хIтахъыта апхъахьылагьи хIынхарныс хIхIазырпI», – арат ажваквала йалйыргатI Светличный Родион архъвыхра гIамдагIвчва гвып рынхара агIарбараква знархараз хIайчважара асквш 2017 июнь мыз агIан. Агвып гIазщтийыз Санкт-Петербург апны йаныргIалу бызшвадырра рхъвыхрала агвчIагIвчпара наука жвлара фонд «Ажва» акIвпI. Абар ужвы асквш 2018 агIан йызкьазуу архъвыхра гIамдагIвчва гвып рынхара агIарбараква хIрылачважвитI.\nАхвыцкви ауат ранчва-рабачви рыхъазла согIа\n– СынчIва мызкIы ауацIа хIынхатI, хачIвыта хIпахь йхIыргылызгьи датшан, – йхIвитI Родион. – ЦIыпх хIара абаза бызшва, ауи адиалектква, ачважващаква аъащата йызтагылу, ахвыцква ракIвызтынгьи адуква ракIвызтынгьи цри бызшва шырдыруа агьиква хIырхъвыхтI, абаргвыраква гIахIрыбергьыльтI. Ауи ахIатырла сынчIва сабап злу уыскI хIырхъйарныс хIмурадта хIгIайтI. Заманта йхIымаз гьщардамызтI, ауи ахIатырла проект ду гIаджвыквхIцIушта йгьаъамызтI, мызкIы ауацIа хIкъару зквхъуш акIвымзарквын. Сшхъвыцуала, хIмурад гIахIыдахIвтI, ауи рбзира алапI йгIахIцхърагIауата йхIыцызкIыз хIыгIвзачвагьи.\nЙапхъахауа анйара арыпхьагIвчва рдырра��ва йъарыладырхIауа ареспублика институт агвхъауа йгьи абаза бызшвакви литературакви ркафедра апны йакIвшатI. Псыжв кыт агимназия апычIв классква рарыпхьагIв Булатова Аминати архъвыхыгIвчва гвып рунашвачпагIв Светличный Родиони акафедра аунашвачпагIв йайкьангьашын асабигIзартаква рынхагIвчви, апычIв классква рарыпхьагIвчви, анчва-абачви йырцхърагIагата аудиопрограмма дрыхIазырныс йангIалтI. Аминат Виктор йпхIа дадгалагIвта ауыс хъаталкIытI, апрограмма йалазлуш агIвыраква гIалрыбергьыльтI, ауат йгIарыпхьуш агвып адылкIылтI. Ауыс швабыж дацхърагIатI Абаза район йаланакIуа Псыжв кыт апны йаныргIалу асабигIзарта «АйачIвачкIвын» аунашвачпагIв МалхIваз Маргарита, ауи агвып зыгIвнанхуш апещ хвыдаъа йырзалылхтI, пыраскIгьи йанымйауата рынхара йшатахъу апш йадыргалуата. Абаза саби литература йауата гIвыра 63 гIалххатI: алокIква, агIахIвахраква, ауысачкIвынква. Ауат йгIарыпхьатI 11-гIв. Апроект бжьы операторта йгьи бжьы режиссёрта дадынхалтI йара Родион.\n– Уыжв ласыла адискква йырныта аудиопрограмма рнапIыцIашвуштI абаза сабигIзартакви апхьартакви, – йхIвитI Светличный. – Апроект абгата йацылкIтI хIфонд аунашвачпагIв Захарова Е.Ю.\nАрхъвыхыгIвчва гвып\nСынчIва агвып рпхьадзара йалахIатI, йалакву азджьакI рпсахтI. Ага йгвасразтынгьи, цIыпх джьгарта йынхаз Биктимиркин Сергей сынчIва дгьызгIамитI. Агвып дзачIвызлакIгьи йпахь хачIв кIьыда гылан.\nКравцова Маргарита дпсихологпI, Киев дауапI, ауаъа дбзазитI, ООН Адуней ауагIапхьадзара афонд апроектква абзазара йалазыжьуа ажвлара организация далата дынхитI.\n– Йапхъахауата сгIатанагатI джькIьахбастала йхIальальу швхакв. Сара агвып рпны хачIвыта спахь йгылазгьи апсихология йапщылан, – лхIвитI Маргарита лгвгIанаграква хIыцагIвылшауата. – АуагIа разазаъащаква шщаквгылу хъатакIла угылата йануырхъвыхуа джьащахъвара щарда гвы рутитI. Къарча-Черкес йтабзазауа ауагIа ргвы хътIыпI, рлахIвараква цIарымкIуата йгIадырбитI, майрата уызрыдгылитI, уызрачважвитI. Ауи швабыж йхIгвапапI. ХIара зыбызшвала йапшым атгIачваква рпынгьи хIсасытI, ажва ахъазла, ахъацIа дабазата, апхIвыс дкъарчата, йа ахъацIа дурышвта, апхIвыс дабазата. Ауралагьи гвыхътIыла хIайчважвун: хабар щарда гIахIархIвуан, атгIачва, аткъвым ртурых гIадрахун, ахабзакви ацIаскви шакIвшауа хIрыхадыргIвазун, ажва ахъазла, тацатгара, тацанадылра. Сара заджвыла йадскIылыз адырраква шIырпшыра гьрымам, рмагIны швабыж йдупI. Ауи акIвымкIвагьи лахIвара пшдза щарда сгвы йгIатахатI.\nГуц Елена, Драгоманов М.П. йыхьыз нкъвызгауа ауниверситет апны дапхьитI, апхъахьыла дбызшвадырыгIвхуштI. Ауи лыгIвза йхIыцагIвылшаз агвгIанаграква йрыцылкIуата йгIацылцIахыз ари акIвпI:\n– Сара Якутия апны сйытI, ужвы Киев саъата сапхьитI. Къарча-Черкес саргьи йапхъахауата сгIайтI. Араъа джьащахъварата узынйауа щардапI. Акъала дуква рпны ауагIа ралагIваласра ду амщтахь абзазара тынчта, щаквкIыта йшымгIвайсуа уыла йгIацIашвитI. А��агIа раъаща гвхвгIагапI. Гвы асттI ахIвссаква щардагIвы рчгIвыча ауырата, рнапIква, рыхъвдаква хъгIвата йшныкъвауа. Абаратква, аъадаб анкъвгара сара швабыж схъырхуата сгвы йаладырхIун. Акъала дуква рпны ауи апш цкьара угьанйахуам. Архъвыхра нхара салалгIвацитI, ауи ахIатыр йсымаджьащахъвата йбаргву абаза бызшва тшахасыргIвазун. Хъвыжвду кыт апны арыпхьагIвкI абаза бызшвала апхьарасахIат тшыткIгьи хIзакIвлыршатI. Абари йапшу ажванахъа баргвква, – «хвхIвыхIвкI хвхIахъвкI йрыквчIвапI», – гIахътIра шIыцта йсзалтI. Ауаса йгIасгвынгIвытI ага йбаргвызтынгьи абаза бызшва шузырдыруаш тIакIв тшурыгIапсарквын. Араъа ауагIа швабыж йгвапапI, апсабарагьи ауагIа рапшта йпшдзапI.\nМаргарити Елени йырхIваз даздзыргIвуата Родион йгIайгвалашвахтI цIыпх ауат ларпшра кIаразджьара йцарныс йшахамдзаз. СынчIва ауи ахьдрыдзахуата ащхъаква рпынгьи йцатI, рыгIвзачва рпны йсасытI, Хъвыжвду апынгьи Гвым апынгьи анйараква акIвдыршатI, Архыз йаъан, Черкесск гIамдарала ргвы андырчвгIатI, «КIавкIаз аналькъвытнальмас» зхьзу азгIвадарахьпшырта апны йаъан, адгьыл йгIацIцIуа адз пхала тшыркIвабатI, рызгIвадара дрыбагъьатI.\n– Швабыж йхIгвапата Адуней адкIылара «Алашара» анхагIвчва гвып хIатарынйахтI, – йхIвитI Светличный Родион. – Ауат уыс ду дырхъйитI абаза бызшва агIахчари атшауацIнарыхри йырзынархата. Айчважвараква анакIвшуз хIангIалтI йхIрыхIазырыз аудиопрограмма аквпшыра книга хвыцта агIацIщтра йшацхърагIушла. Апхъахьылагьи «Алашари» хIари хIацынхара штшауацIнахуашла хIгвыгъитI.\nАбаза бызшва атранскрипция ауысла\nАрхъвыхыгIвчва гвып дрылан Родион йхъапщыла Светличная Еленагьи. Ауи дъачIвагIагIв дупI, Африка апны гIвыра змам ауагIа дрыдынхалтI, Англьыз Миддлсекс университет апны бызшвадыррала дмагистрпI.\n– Сара сбызшвадырыгIвпI, ауи ахIатырла абызшва шаъу сымаджьащахъван, – лхIвитI Елена. – Афонетикала салагатI. Швабыж йджьасщатI абаза бызшва апны абыжьхъгIваква швабыж йъащарду. Йара ауи йарыпшдзауата йспхьадзитI. Абаза бызшва ззырдырныс зтахъу дымгIащауата ауат абыжьква дрыдынхалра атахъыпI. Родиони сари ужвыгьи хIгIайуаштI, рыцIагьи цIолата тшахасыргIвазарныс стахъыпI абаза бызшва.\nСветличная Елена сквшпхьадзара Кения даъата дынхатI, ауаъа гIвыра змамыз уагIахъакI гIвыра рызгIалхъвыцтI. ХIаргьи здырраква цIолу, зылшара хIагIу абари апш ъачIвагIагIв хIанлынйа хIгвышхвауата абаза бызшва атранскрипция адынхалра ауыс гIахIрахатI.\n– Адуней фонетика ассоциация ракIвпI атранскрипция алфавит йадынхалуа, йагъьызчIвуа, псахра алазцIауа, – йгIахIгвынлыргIвитI Елена. – Асквш 2005 йгIашIарышвта ауи алфавит хIарыф-дамыгъата 107 аланакIитI, диакритика дамыгъата – 52, просодия дамыгъата – 4. Атранскрипция хIарыфква цхърагIара дута йырзалитI абызшвадырыгIвчвагьи ахъаз абызшваква ззырдыруа апхьагIвчвагьи. ХIара ауи алфавит ахIарыфкви абаза бызшва абыжькви ашIхIырпшын аквшвараква абаза бызшва атранскрипция лыхIхтI.\nАри ан��рхартала йапхъахауа ачIвырхъаква зчпаз америка бызшвадырыгIв Брайан ОʾХерин йакIвпI. Ауи сквшкъомкI руацIа абаза бызшва йапшым ахъатаква дрыдынхалтI, йырхъвыхраква йыргIарбарата абаза грамматика знархару агIвыраква гIацIищттI. Къарча-Черкес дъадзаныз Светличная Елена Брайан йлихыз абаза бызшва атранскрипция апроект тшахалыргIвазатI, тIакIв дадынхалхын ауи апроект лрыхIазыртI. Ужвы атранскрипция апроект аъачIвагIагIвчва йгIадрысабап йауашта йадгалапI, ауат йырнапIыцIахIыршвуштI.\nАфонд «Ажва» йгьи абазаква\nКъарча-Черкес йгIайыз архъвыхыгIвчва гвып зтахъырала йгIайыз уагIапI. Ауат гIарщтитI зунашва айшыста йгIахIархIвыз афонд «Ажва».\nСанкт-Петербург апны йаныргIалу бызшвадырра рхъвыхрала агвчIагIвчпара наука жвлара фонд «Ажва» асквш 1996 йгIаншатI. Афонд мурадта йаман Россия йгьи СНГ ауагIахъа бызшваква рырхъвыхра, ргIвыра атшауацIнарыхра. Асквш 2000 йгIашIарышвта афонд апроектква нархарата йрымапI датшагьи абызшваква руысла адырраква радкIылра, архъвыхра гIамдараква ракIвыршара, ажвлара психология, ажвлара бызшвадырра знархару ауысква, апроектква радгалра, абзазара ралажьра.\n– Сара швабыж сырзыразпI апроект абзазара йалагIжьырныс ахъазла йгIахIцхърагIаз хIыгIвзачва, йалкIгIата, атекстква бжьыла йананхIцIуз ауат йгIарыпхьуз асабиква, – йхIвитI хIайчважвара ацIыхъва Светличный Родион. – Йджьасщауата шIыцрата йсзалыз ари акIвпI. Абазаква кIьанджь театр ъашвыму. Швабыж сгвы йалахIауата сйыцынхатI атеатр аунашвачпагIв Къвапсыргьан Зураб. ХIара ужвы апхъахьыла хIацыздынхалуаш апроектква хIрызхъвыцитI, ауи ахIатырла сгвыгъитI хIацынхарагьи хIащтаныкъварагьи йшIымчIвауата апхъахьылагьи йшымгIвайсуашла.\nАбаза жвлара хIхъатала швабыж хIырзыразпI Санкт-Петербург апны йаныргIалу бызшвадырра рхъвыхрала агвчIагIвчпара наука жвлара фонд «Ажва» йгьи ауи аунашвачпагIв Захарова Елена Юрий йпхIа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-43","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/slovo_i_abazinyi_podarok_malyisham?language=abz","date":"2018-10-20T18:19:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-43\/segments\/1539583513009.81\/warc\/CC-MAIN-20181020163619-20181020185119-00072.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963687062,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963687062263489}","num_words":907,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сентябр а 29 атшын цба йнадзуз амашинаква рколонна Апсны Абашта айсра апны АйгIайра асквш 25 йадахIвуата йдрыхIазырыз арыпшдзагаквала йаныргIалта Къарча-Черкес йтыцIын Апсны йцатI.\nАри ауыс адыргалтI абаза кытква йрыуу апхIвысква ркоординация совет йгьи атшыгIвчва рклуб «Гвымлокт». Аколонна тшрыдыркIылырныс йызтахъу зымгIвагьи йрылшун.\nАмашинаква Гвымлокт апны мгIва йыквылтI, акыт аурамква йанырбжьысуаз атшыгIвчва йнардастI. Псыжв кыт апны амашинаква датша уагIагьи рыцылын рымгIва хъара йыквылтI.\nАпсны абзазагIвчва гвапата йгIарпылтI амашинаква рколонна. Апсны акъральгIвына йгIашIарышв��а Согъвымдза ауат акъральыгIва автоинспекция анхагIвчва рыцта, амгIва аурала йгIарынйуз атачIв бзазагIвчва гIарайхIвахIвуамцара йымгIвайстI. Согъвым уъарылалуа апны ауат йгIарпыралтI АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар йгьи Апсны агIвымакъраль министерства Аргван МарагIайырта ауысла адепартамент аунашвачпагIв Алшундба Инвер.\nСентябр а 30 атшын амашинаква рколонна йацта йцаз зымгIвагьи агвыргъьахъв айззараква йрылан, АчIахIра апарк Йымчвуа амца апны хIврапшдзалапа щтIарцIатI, Апсны Абашта айсра йаладзыз квырмыш рзырчпауата дакъикъакI ауацIа йырджьабатI.\nКъарча-Черкес йауаз асасчва Согъвым адзтшпурам апны Адуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа ЧкIвынргIа рсовети АпхIвысква рсовети йадыргалта йакIвшуз асаби гвыргъьахъвгьи йалан, адгалагIвчва йрыртатI йрыцыргаз абаза хIальыуа, акъальтамаква, ахъгIараква, ауаъа йаъаз асабиква зымгIвагьи йыршIадыршватI. Акъвабызчы Архагъ Льиди адауыласыгIв ХIачвыкъва Зураби рмакъымква зымгIвагьи ргвы гIащтIнахтI, йаркьахвтI, заджвгьи гвалымста йгьгIанырымыжьтI. АгIахIвракви анапIасри гьашIамсуазтI.\nГвымлокт ахъада ХвытI Игорь агвыргъьарамш йалакваз драйхIвахIвтI: «УахьчIва йакIвхIыршауа ауыс – амашинаква рколонна агIамгIвайсра – хIаднакIылитI, чкIвынргIа рпсадгьыл бзи йырбауа йшгIадзынгылуаш йазнабжьитI. РыцIа йхъадугьи, Апсны ахвитра ахъазла зхъа щтIазцIаз афырква йатаркIвах квырмыш рзыхIчпарныс хIылшатI». Ауи Апсны абзазагIвчва пхата йъагIарпылыз ахъазла швабыж дшырзыразу йхIватI.\nЙара ауаса разыра ажвала, АйгIайра аюбилей йазынарху ахIвахIвра ажваквала агвыргъьахъв йалаз зымгIвагьи тшырзыналырхатI абаза пхIвысква ркоординация совет аунашвачпагIв МалхIваз Зальиха: «АйгIайри Апсны Ахъахвитри рымшла снашвайхIвахIвитI зымгIвагьи. Ари агвыргъьарамш Апсны абзазагIвчва ргвала лашара йадамыгъапI. Ауи агIатгара гIамта ауыра йазабакIтI, ажвала йузымхIвуш къару ду аларцIатI. Ареспублика абзазагIвчва зымгIвагьи йырзыстахъпI анасып, абзира, акъагIара».\nАвтоколонна йалан уагIа 26-гIв. АдгалагIвчва ауат зымгIвагьи йшырзыразу, ари агIаджвыквцIара цIаста йщаквдыргылырныс шыртахъу рхIватI. Гвымлокти Согъвыми рбжьара мгIва йъадзаквыз йгIаншуз зымгIва адгьыл апны йахъазымкIва ахъахьылагьи дрон гIадрысабапуамцара йхъырхтI. ГвынгIвырапI абари йджьащахъваз агIамдара йалаз зымгIвагьи анцIрала ргвы йшгIатахаз, йадзхъагылата ауи йаквшахIату суратгьи рхъырхтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-51","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/po_zakonam_bratstva?language=abz","date":"2018-12-12T06:31:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-51\/segments\/1544376823738.9\/warc\/CC-MAIN-20181212044022-20181212065522-00141.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986695051,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986695051193237}","num_words":310,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2002 мартI а 1 агIан Къарча-Черкес апны Ареспублика абаза къральыгIва театр ТхIайцIыхв Бемырза йроман йгIа��ъыху аргылчIв гIанарбауата йапхъахауата апшыгIвчва рпахь йгIахъвмартI. Атурых йгIалахаз ауи амш гIаргванхауата АААК ахабарргарта портал агвып шIа шщаквгылуаз, дахIврата йыззынадзаз, ргылчIвта йдрыхIазырыз, апхъахьыла йырмураду йгIаквчважвитI.\nАйсан Людмила\nЙагIвсыз асквшышв асквш 90-ква рагIан абаза ршIыйагIвчва, Къарча-Черкес апны ари ауагIахъа разыгIальаматраква йрызгылу ажвлара адкIылараква йызнымкIва йапшым афедерал йгьи ашта къральыгIва уысхартаква тшырзынадырхун абаза бызшвала йынхауа къральыгIва театр гIаныршара ауысла. Ауи агIан ареспублика апны дахIвра рымата йынхун аурышв, акъарча йгьи агвхъауа театрква. Асквш 2001 июнь а 4 атшын «Ареспублика абаза къральыгIва драма театр» къральыгIва нхарта гIаныршара ауысла КъЧР а-Президент 48 зномерыз йунашва гIацIцIтI. Ари ахабар абазата йаъаз зымгIва айгвыргъьатI.\n«Ари агIаджвыквцIара хIуагIа рыхъазла магIныта йаму гIасгвынгIвуан»\nЗымгIва йрапхъаз уыста йгIагылтI анхарта шIыц нхагIвчвала йнархъара, йъагIвназлуш апещква йатахъу зымгIвала йадгалра, агвып шзынхуш апш аъащаква рзыгIаныршара.\nАтеатр унашва ахъцIара зымгIвагьи йацшIакIта КIьыщмахва Умар Йараджьыб йпа йыквдырпштI. Псыжв кыт (асквш 1925-дза – Дарыкъвакт – аредакция ррытаразга) апны йгIадрийыз Умар Москва йтагылу Луначарский йыхьыз зхъу Атеатр азъазара акъральыгIва институт ( ГИТИС) экономист йгьи атеатр уыс адгалагIв ъачIвагIа йымата дгIалгатI. Абаза театр дадиректорхандзыкIьа йапшым асквшква рагIан ауи аобласть филармония апны дынхатI, арезина-техника пкъыгIваква рзавод акультура Тдзы дадиректорын, аобласть драма театр адиректор дитарагылыгIвын.\n«Ауи агIан сара ахIаракьатчпарагьи саланахIван суысква гьгвымхамызтI, бюджет нхартакI сцарныс сгвы адзакIьагьи йгьтамызтI, – йгIайгвалашвахитI КIьыщмахва Умар. – Ауаса ауи агIаджвыквцIара хIуагIа рыхъаз магIныта йаму гIасгвынгIвуанта, йаргьи скъаругьи сгвышхварагьи аршIыйара йшаквхъуш сыласхIвунта – ауыс снапIы йгIацIаскIырныс садгылтI».\nЦIабыргдзата, Умар далашван йуагIа рыхъаз театр бзи йчпарныс дащтата заманта йымаз ауи йаквирыдзуан. Атеатр амцырарта апны йгIаныршара атахъын. Ауаъа йынхуш йазалху ъачIвагIа зму уагIа гьаъамызтIхIва – ауыгьи дгьгIашIанамкIытI. Акытква дгIархъыкIвшауамцара артистра тIакIв злу, асцена йазычпу, аршIыйара зпсы йалу, абаза бызшва бзита йалачважвауа ачкIвынчви ахIвссакви дырзыпшгIун.\n«Атеатр апны зымгIва йрапхъу актер йакIвпI, – йхIвитI КIьыщмахва Умар. – Саргьи апхъапхъадзата нхара йгIазшIысттI абаза уагIа ртеатр актерква (ауи профессионал гвыпта йгьаъамызтI, ахъаз ауыс бзи йызбуз ауагIа йгIандыршан – аредакция ррытаразга) – ауи жвасквшапхьадзара цIуата ЙынджьыгьчкIвын кыт акультура Тдзы апны йынхун».\nТшваразтынгьи гвасра гьалам\nАбарауи агвып ракIвпI атеатр йащъахаз – ауат йрылан Хвби Иналь, АгачаргIа МухIарбии Рити, Къвач Зурида, Быджь Амир.\n«Са йгIасгвынгIвуан йащтагIайуа чIвырхъа хъадата йсчпара атахъу апхъахьыла агвып злащаквгылуаш, «ща шIыц гIарылазжьуаш» артист шIаква рыхIазырра шакIву, – йгIайгвалашвахитI Умар. – Йаргьи абаза кытква рпны йазхIкIкIыз 15-гIв чкIвынчви хIвсыси апхьара йхIщтийырныс йаквхIкIтI».\nАга апхьартаква йнарахв йауаш рпхьадзара ахъарысызтынгьи агвып зымгIва Лагъь КIавкIаз азъазара аинститут йнарахвырныс аректор йангIалтI. Ауи збзиру йара атеатр аунашвачпагIв, абаза жвлара уысхагIвчва йгьи Къабард-Балкъар Республика аунашвачпагIвчва ракIвп.\nАктерта йадрыпхьаквушыз дрыцта Нальчик дырщтийтI абаза бызшвали литературали арыпхьагIв, ауысагIв Щыбзыхва Лариса – астудентква ъадзапхьушыз агIамта шабгу ауи ауат дрыдынхалуашын. АшIаква атеатр ахъазла ъачIвагIагIв зрыхIазыруа йагъьу апхьартаква йрыуа закIу апны йыргушыз джьащахъвара щарда злаз апхьара сквшква рпыран, ауат рпахь йапхъахауата тшгIацIхънатIгIатI азъазара адуней – атеатр – апрапса.\nАнсимшы нхара акIвызтын – абаза театр анхагIвчва зымгIва закIы-гIвба пещ тшрыгIвнадыршватI. Тшырбжьарныс ахъазла асцена анахьанат атеатрква йрыцагIвыршара атахъхун. Ауаса, йшырхIвауа апшта, тшваразтынгьи гвасра гьаламызтI. Йхъадаз – зымгIва аршIыйара йъаздзышуаз акIвын.\nЙапхъахауата йхIыргылуашйа – хIва кьангьашра гьаъамызтI\nУжвы йыщтахьла дацапшхуата КIьыщмахва Умар атеатр гIаныршарала йчпаз ауысква дырзыразпI. Ауи амщтахь анхара джвыквцIа, йапхъахауа аргылчIв рыхIазырра уалага йауашын.\n«Йапхъахауата йхIыргылуашйа – хIва са кьангьашра гьгIазымгуазтI, – йгIайгвалашвахитI Умар. – ХIуагIахъа тшдырра тшангIащтIнахуаз, хIыщайдзаква хIырзыпшгIауа, хIуагIа ртурых абгъьыц нашхыйаква ахъхIрышвтуа хIаналага азаман зымгIва рацкIыс хIызпхьуз гIвырата йаъаз КъЧР ауагIа рыгIвгIвы ТхIайцIыхв Бемырза йроман «Нышв напIыкI» акIвын (асквш 1966 агIан йгIацIцIыз, КIавкIаз ащхъагIвчва Трыквштала йшхъысуаз йгIаквчважвауа ари агIвыра ареспублика апынгьи ауи утыцIтагьи йапхьун, йауа ухIварыквын ащхъагIвчва рыхъаз магIын ду зму ауыс гIащтIнахуан – аредакция ррытаразга). Ауи йгIахъыхыз «АмхIаджьырква рыщтала» зхьзыз апьеса акIвпI йхIыргылырныс йызквскIыз».\nАргылчIв арыхIазырра уыс ду аларцIатI КIьыщмахва Умар йыцынхуз атеатр алитература хъвы унашва ахъызцIуз, Лагъь КIавкIаз апынгьи ауи уагIвстагьи зыхьыз бергьльу ауысагIв ЧквтIу Микаэльи арежиссер-ргылыгIв Гваджьа Абрагьзауыри. РахIа йхъадахугьи – аспектакль йадынхалуаз дрылан йара ароман згIвыз ТхIайцIыхв Бемырза.\n«ХIара швабыж йгIахIыдахIвтI ТхIайцIыхв Бемырза йхъатала мгIва хIыквицIауа, дгIахIылабжьауа, ауыс агвынйыргIвуа дъахIылаз, – йхIвитI КIьыщмахва Умар. – Ауи йалыргата йгIайгвынгIвуан «йгIари» асцена апны шIыц-шIыц адуней йшгIаквылуашыз, ауи здыруаш ауагIа рыцIагьи йшрылахIушыз – йаргьи анасып дынкъвнагун».\nЗуагIа щардагIв йрыцта гIвыма штала йагаз апхIвыспа лылахь гIазырбаз аргылчIв пычIвта йангIадырба ауи атеатр йаднакIылуа, акультура нхара йалу аъачIвагIагI��чва йырхъазымкIва абаза уагIа зымгIва рыхъазла турых гIаншарата йалтI. Ауи абазаква рапхъанчIвиква ргвбайара гIащаквыргылхта апхъала йнарыскIьара ахъазла ргвышхвага мчхатI.\nАргылчIв апны атурас хъадаквала йгIахъвмартI Быджь Амир, КIвыдж Аминат, Хъабльахь Диана датшагьи зхачIвы бзидздзата йгIаздахIвыз, мшкIыла ареспублика шабгу йырдырыз агIахъвмарыгIвчва гврыхваква.\n«МачIгIвын йазхъазцIуз ауи апш заман айшысла ауи апш пьеса шхIзыргылуашыз. АпычIвгIарбара гвыргъьахъв дута йадгалан, – йгIайгвалашвахитI КIьыщмахва Умар. – ЧIвартата 730 рахIа змам ареспублика драмтеатр апны уагIата 1500-гIв раъара азнакIкIытI».\nАгIатгара пшдзакви ауагIа бзи йырбауа аргылчIвкви\nЙагIвсыз а 17 сквша руацIа атеатр зжанрквала йапшым спектакль 30 райхIа аргылтI. Ауат рыуа азджьакI Лагъь КIавкIаз шабгула атеатр азъазара йабайарахата йпхьадза йауаштI. АуагIа йалкIгIата йыргвапхаз аргылчIвква йрыуапI Щыбзыхва Лариса йылгIвыз «Гващагъагъ».\n«Гващагъагъ» абазаква ршIалахIвара йалу хабарыжвпI. Гващагъагъ пхIвыспа хьзыпI, ауи йгIаныцIитI «акIважва дзырчIвыуыз». Афыр лара лхъа йазалалцIаз агъыбзала ауагIа ртурых дгIалахатI. Апьеса Гващагъагъ-хIва йызпхьауа абаза ахI Бибард Ших йпхIаз абаза кIважва пхIвыспа Бибард Аминат шлакIву щаквзыргылыз абаза гIвгIвчва бергьыльква Джьгватан Къальии Батал Къасейи рырхъвыхраква рыщатала йгIвыпI.\nАуи йгIахъыхта йдыргылыз аспектакль шIала йузымхIвушта йджьащахъвахатI. Ауи адахIвра ркъару щардата йалапI апьеса зыргылыз арежиссер Къвапсыргьан Зураб, афыр хъада лтурасы тамамдзата йыззыгIарбаз актриса Шармат Луиза, ачгIвычакви адекорациякви зрыхIазырыз Мыква Назир, макъым азалазцIаз КъЧР ауагIа рартист, Апсны Республикала гIатгара зму артист ЧквтIу Владимир.\nАсквш 2016 ацIыхъваква рагIан атеатр Щыбзыхва Лариса йылгIвыз ужвыгьи эпос нархара зму спектаклькI ауагIа йднарбатI – «Анадзар йыбхъв къапщы». Анадзар Прометей йапшу дфырпI, ауагIа мца рызгIайгитI, ауаса аурым фыр йапшта дгьпсуам – ахъацIари ахъахвитри рдамыгъа нкъвызгауа дуарба шкIвокIвахитIта дбзата дгIанхитI. Ауи акIвпIта, ари аргылчIвгьи ауагIа ршIалахIвара йгIахъыхпI.\nАуаса аргылща датшапI. Апхъахьыла уызквгвыгъушта тшгIазырбауа арежиссер шIа, Краснодар йтагылу акультура аинститут йгIалгаз Агача Эльдар атеатр абзазара шIыцракI гIалайцIатI: аргылчIв афырква рлахIвараква рыцIа йнардзата йгIайырбара ахIатырла ауи амакъым, агIахIвраква рыцIа хъгалра риттI. АчгIвыча джьащахъваква, апшыгIвчва зымщцас алкIгIараква, ауыжвгIанчIви гIарбаща ари аргылчIв Абаза театр агвып рыцIа йгIардахIвыз анхара гIальаматква йрыуата йырчпатI. Ари адахIвра агвып ркъару рахIагьи йазхъаднарцIатI, рыршIыйара апны амурад шIыцква йырзычIвырхъарныс йаргвышхватI.\nЙцIыхъвахауа адахIвраква йрыуапI аспектакль «Ашвуа къраль» аргылра. АргылчIв Къарча-Черкес а-Хъада сом зыкь 500 йнадзауа йгрант гIанакIьантI. Апьеса атеатр аунашвачпагIв КIьыщмахва Умар асквш 2016 агIан йгIвытI.\n«Апьеса йащатахаз апхъанчIви ашвуаква – уыжвгIанчIви апсуаква, абазаква, аубыхква гIазхъшахъыцIыз – йгIандыршаз агIвыраква йырзынархата апхьахьаква, археологква йакIвдыршаз архъвыхраква ракIвпI, – йхIвитI КIьыщмахва Умар. – Рыхьызква гIаухIва йауаштI афранцуз апхьахьаква Дорм Эдуар Поль, Дюнан Морис, Австрия йауаз асемитолог Ирку Антон, аурышв апхьахьа Веселовский Николай». ЙалкIгIу гватра азалхын Турчанинов Георгий йнаука нхара «КIавкIаз агIвыра пасарай агIахътIри йану гIаныхри».\nАспектакль йыргылырныс дгIазшIырттI Кулиев йыхьыз зхъу Балкъар къральыгIва театр арежиссер хъада, КъБР-ла гIатгара зму азъазара анхагIвы Атмурзаев Магомед. Апьеса йгIанарбауа агIаншараква сквшызкьпхьадзара рхъыцIитI. Афыр хъада апаштахI ПтIу йтурасыла дгIахъвмартI ауагIа бзита йырдыруа актер Къвапсыргьан Зураб, ПтIу йпхIвыс Гвында лтурасы гIалырбатI артистка шIа Хъабльахь Диана. АъачIвагIагIвчва йшырпхьадзауала, актерква рчважващалагьи рыбызшвалагьи апхъанчIви заман афгIвы гIаушIадрыситI, афырква ртурасква рылкIгIараква швабыж йалыргата йырзыгIарбатI.\nЗгвы цхIауа аунашвачпагIв, йацасуа агвып\nУахьчIва йызлу ансимш уысква данрыквчважвауа КIьыщмахва Умар «Ашвуа къраль» датаквгIашIасхитI: анахьанат аргылчIвква рыдынхалра нырмыжьуата агвып ари аспектакль арепетицияква дрымчитI.\n«Апрель агIан («Ашвуа къраль» гIахIырбауата – аредакция ррытаразга) Адыгьашта апны йакIвшуш «Наш кавказский меловой круг» зхьзу афестиваль хIалалра хIтахъыпI», – ймурадква хIйырдыритI атеатр аунашвачпагIв.\nАуи ари аргылчIв анахьанат рыцIа йгIарыликIгIитI, йыршIыйара апны хъадата йпхьадзитI, Апсны къральыгIва театр агвып йрыцйыргылта абазаква ъабзазауа Россия аштаква, агIвыма къральква рпны йгIайырбарныс йгвалапI. КъЧР-ла гIатгара зму акультура анхагIвы КIьыщмахва Умар зыршIыйара нархара щарда аму дгIвычIвгIвыспI, згвы цхIауа дунашвачпагIвпI, ауи дашIамсуа шIыцраквакI гIайхъвыцитI. Абаза театр адиректор йхъатала асцена апны дгIахъвмаритI, агIврагьи гьныйыжьуам. Атеатр ауысквала дгIанымхауата уыса йгIвитI, ашваква ажва рзалайцIитI – ауат ашваква рыуа щарда Лагъь КIавкIаз шабгу апынгьи ауи утыцIтагьи йрыздзыргIвитI.\n«Атеатр ъадзанхауа асквшква руацIа йгIахIыдахIвыз аргылчIвква гьмачIым, ауат рнархараквала йгьапшым, ауаса сара сыхъаз зынгьи суагIи ауат ртурыхи рацкIыс магIны зму закIгьи гьаъамызтI, – йхIвитI Умар. – ХIыбызшви хIгвбайари рпасарайра, хIуагIа ртурых ацIолара схъа ду йсдырбахуа ауаъа саргьи схъвыкI аласцIарныс сазгIащтIырхитI, агIвыра, аргылчIв шIыцква гIансыршарныс саквдыргвышхвитI».\nКIьыщмахва Умар йгIанйыршаз, йшIаркIву, ауаса ласыласта апхъала йчIвырхъауа Абаза театр уахьчIвала Лагъь КIавкIаз апны рыцIа зыхьыз рхIвауа агвыпква йрыуапI. Ауи йашIамсуа йгIамдитI, Россия йапшым аштаква рпны йгIахъвмаритI, ареспублика йгьи акъраль рпны йакIвшалауа анкъвакъвраква йрылазлитI. Атеатр аурышв йгьи адуней классик��ва ргIвыраквалагьи апьесаква аргылитI, апшыгIвчва хвыцква рыхъазла алокIква гIадырбитI. СквшаквакI рапхъала атеатр артистква кIьанджь театргьи гIандыршатI, ауи абаза сабиква рыхъазла уыс дута йалтI.\nУжвы ари асахIат ареспублика адрама театр атдзы аъаща шварагIварата йырпхьадзан Абаза театргьи анахьанат агвыпквагьи руысква баргвхатI. Ауаса ласыла зымгIва щаквгылхуашта угвыгъа йауаштI.\nЙацасуа, зуыс йазцIабыргу агвып рыршIыйара апны амурад шIыцква дыргылитI, апшыгIвчва ргвы пшыхь златадрысуаш йазыпшгIитI. КIьыщмахва Умар багъьата йазхъайцIитI – атеатр йузакъвымхуаш гвыппI. Ауи йалу дзачIвызлакIгьи йхъатала закIыта тшгIайырбара акIвымкIва хъадата дызщту апшыгIвчва рыхъазла дджьащахъвата дшгIанхуш, швабыж йбайу, заджвы йчIвгьи йапшым абазаква ркультура ауагIа йшрылайгуш акIвпI. Ауаса йанаъазара зымгIвагьи рмурадква аквшвитI, даргьи ркъаруква адыркIылта ауат йшырзынадзуш йащтазлуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-26","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/244","date":"2019-06-19T01:30:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-26\/segments\/1560627998879.63\/warc\/CC-MAIN-20190619003600-20190619025600-00465.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972631335,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972631335258484}","num_words":1363,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Очамчыра район апны йакIвшуз ашвахIвагIвчва шIаква ранкъвакъвра «Орфей» йалу апхIвыспачкIвын Адуней апсуа-абаза конгресс йазалху асогIа лыртатI.\nБарганджиа Саид\nОчамчыра апны йакIвшуз ашвахIвара проект «Орфей» апкъ йтата АААК йгIандыршатI йгьи йпшцIырщттI йазалху асогIа апсыуа бызшвала йагъьу ашва йазынархата. АсогIа лквнадыргатI анкъвакъвра йалаз ашвахIвагIв шIа Азизова Саида.\nАдуней апсуа-абаза конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йшихIвазла, йазалху асогIа ауыс ауатыкв йангIатал АААК йалакву йацыркIтI, йауа ухIварыквын апроект «цIабыргыта ажвлара рыхъазла сабап гIазлыцIуа гIаджвыквцIарапI».\nАнкъвакъвра йалалыз асабиква рщардагIв ъабзазауа ашIыпIа бзита йгьадгалам. Очамчыра район акытква йыртабзазауа арат асабиква талант рымазтIхIва зынгьи рнапIквала микрофон гьрымкIысызтI. Ауи апшта, а-Конгресс йгIалыркIгIаз 14 сквша зныбжьу Азизова Саида амузыка дырраква гьлымам.\n«Йазалху асогIа, асертификат, абзирала анкъвакъвра апхъагылагIв йлылшуштI йбергьльу апсыуа композитор Гумба Анри йпны ашва шIыц анылцIарныс», – йхIватI Инар.\nАшвахIвара анкъвакъвра «Орфей» гIазхъвыцыз Адлейба Валерия лакIвпI – Россия телебара канал НТВ апны йбергьльу ашвахIвара проект «Уара усуперпI» йапхъахауа агIамта апхъагылагIв. Ауи йшылпхьадзауала, апроект ашIаква асцена апны рылшараква злагIадырбуш амальква рзыгIаннаршитI, ауи акIвпI нархарата йаму.\n«Сара ауралагьи йздыруан Очамчыра апны талант зму асабиква шщардагIву йгьи йстахъын зны сара йшсызшахаз апшта ауатгьи асцена апны агIахъвмарра рылшарныс, апшыгIвчва рнапIасра ззырхIв��уа рбарныс. Сгвтара сан йанласхIв ауи Очамчыра район ауысхарта апны чкIвынргIи аспорти рхъвшара тшырзыналырхатI. Абар ужвы хIадкIылата апроект хIадынхалитI», – лхIватI Валерия.\nАААК йазалху асогIа анкъвгагIвы анкъвакъвра апны йбергьльу апсыуа ашва «Щищ нани» лхIватI. Ауи гарашвапI, й-ХIХ-хауа асквшышв агIан апсыуаква антыргуз ахъвыхI апны ан йпсыз лсаби йзылхIвун. Ауи асхъан азгIвакви амли тшырчвырхчауата ахъвыхI апны йпсуаз ауагIа атенгьыз йтарпсун. Апхъапхъа йпсуа йалагаз асабиква ракIвпI. АпхIвысква чвзабакI дрылан. Ауи апхIвыс рыцхIа лсаби дчмазагIвхан дпсытI, ауаса ан ауи лгвы дадылкIылуа «дщаквылкIуан».\n«Сара щарда цIуата йсхIварныс стахъын ари ашва, ауи угвгьи упсгьи йрылалитI, уыладз гIанащтийитI. Ауи хIуагIахъа шабгу йырхьыгIапI», – араса лгвгIанаграква хIыцагIвылшитI Азизова Саида. АпхIвыспачкIвын а-Конгресс дшырзыразу йгьи апхъала зынгьи астудия апны ашва шанлымцIасыз лхIватI.\n«Ауи сара сыхъазла швабыж йсогIа бзипI, Анчва дшвзыразхатI! Швабыж йсгвапапI!» – лхIватI ауи.\nАнкъвакъвра йгIалалуаш йырзыпшгIауата адгалагIвчва Очамчыра район акытква зымгIва йгIарыкIвшатI, саби 100-гIв райхIа йрыздзыргIвытI.\n«Асабиква йгвыргъьауа йгIахIпылуан, бзигвыгъа рымата йхIызпшуан. хIара талант зму асабиква хIщардапI, ауаса ауат аъачIвагIагIвчва рцхърагIара йазыбжапI, ауи йгIалцIла ари апроект ауат рыхъазла лшара бзи гIаннаршитI», – лхIватI АААК ахабарргарта портал разцIгIараква джьауап гIарылтуата ашвахIварала арыпхьагIв Цвижба Лика. Ауи лакIвын акастинг апны асабиква ашва шырзыхIвауа ахIисап зчпауата йрыздзыргIвуаз.\nАшвахIвара проект «Орфей» апны йагъьу ашвахIвагIв хьзы йазабакIитI 17-гIв йнадзауа ачкIвынчви ахIвсси. Ауат ргIахъвмарра ауыс йазъазу ажюри хвы аквырцIитI. Апроект ххъвыкIта йшапI. ЙгIвбахауа ахъвы апны асабиква цри бызшвала ашваква рхIватI. АшвахIвагIвчва шIаква рапхъала йщтIапI йхпахауа агIахъвмарра. Араъа акIвпI апхъагылагIв дъагIабергьыльхуш. Анкъвакъвра йапхъахауа агIвхъвыкI ргIарбараквала а-18-гIвгьи афинал йазынадзатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-26","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/209","date":"2019-06-19T01:09:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-26\/segments\/1560627998879.63\/warc\/CC-MAIN-20190619003600-20190619025600-00346.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978974462,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978974461555481}","num_words":404,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.104,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"УахьчIва абазаква хIвыгIвычIвгIвыс ду – апхьахьа, ажвлара уысхагIв Агырба Юрий Исуф йпа сквшы 80 йхъыцIитI. Ари амшла ауи дйайхIвахIвтI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, «Алашара» Дуней адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса:\n«Хвду ззыгIбауа Юрий Исуф йпа!\nАныбыжь пшдза – сквшы 80 уъазынадзаз сгвгьи спсгьи йгIартыцIуата снауайхIвахIвитI!\nУара уынцIра акъральи ауагIи рзынхара йашвапхапI. Анаука апны уалацIара бергьльыпI. Уыс ду ухатI уара акыт млыкврхIара ахъазла аъачIва��IагIвчва рыхIазыррала. Жвлара уыста йынкъвугауала абаза уагIа рапхъагылагIвчва рсатыр апны гыларта багъьа укIытI. Уара йуапшу агIвычIвгIвысква ракIвпI хIуагIа чва пшдза гIархъазцIауа. Уынхаралагьи убзазаралагьи уара уахьчIва апхьахьаква рквтагьи, акъральыгIва уысхартаква рпынгьи, ауагIа рквтагьи йуыму апIатIу гIатугатI.\nАлахI дузыразхатI!\nУжвыгьи сквшщарда ахIба пшдзата, йгIадзынгылуа чкIвыныргIа зшIпшуа швапхата хIуагIа урымазтI! Уаргьи угIакIвзыршауа уаргванквагьи згIвадара багъьа, гвыргъьара щарда, насып ду алахI йгIашвиттI!»\nВидео. Агырба Юра йгIайыквчважвауа абзагIвра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-30","url":"http:\/\/alashara.net\/news\/agyirba_yura_skvshyi_80_yhyitsIitI","date":"2019-07-23T17:23:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-30\/segments\/1563195529481.73\/warc\/CC-MAIN-20190723172209-20190723194209-00032.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980282784,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980282783508301}","num_words":122,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта йаъу абаза кыт Акпынар (Локт) абзазагIвчва рцри бызшвала йазрыпхьарныс йрызцаз Льий Зауыр ари ауыс гIаджвыквызцIакваз дрынйан апхьара сахIатква шадыргалуаш йалачважватI. АпхьагIвчва рныбыжьквала хгвыпкIта йшапI. Ауат йшрыдынхалуашгьи гьапшызлушым. АзджьакI абызшва гьырдырдзумта ауи йазыбжьара атахъыпI. Абаза бызшвала йчважваквауа ахIарыфква ддырдыруаштIта йзапхьауа, йзыгIвуа йырбжьуштI, апхьадзарагьи йадрыщцуштI. Зауыр ари ауыс апны йгIайцхърагIуштI Йаша Дурани Къвапсыргьан Басрии.\nВидео.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-30","url":"http:\/\/alashara.org\/news\/tryikvshta_apnyi_abazakva_ryibyizshvala_yshadryiphush_lyirhtI","date":"2019-07-21T13:56:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-30\/segments\/1563195527000.10\/warc\/CC-MAIN-20190721123414-20190721145414-00020.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961891174,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9961891174316406}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.127,"stopwords_ratio":0.093,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Санкт-Петербург апны агIвгIвы ду Аскьындар Фазиль йюбилей йадахIвуата йадыргалыз алитература хъвлапны акIвшатI.\nБарганджиа Саид\nЙагIвсыз атшпсщара мшква рагIан Санкт-Петербург апны йакIвшатI агIвгIвы ду Аскьындар Фазиль йысквш 90 йазынархаз ачвахъабага литература хъвлапны. Ахъвлапын адыргалтI АААК Санкт-Петербург ашIыпIа хъвшара апны джьгарта йынхауа чкIвынргIа.\nА-Конгресс ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Реквава Темур АААК ахабарргарта портал йшгIарайхIвызла, Санкт-Петербург апны ауи апш литература хъвлапны йапхъахауата йакIвдыршатI.\n«ЙалкIгIата йхIгвапахатI хIабашталагIв, зымгIвагьи бзи йыгIбуз Аскьындар Фазиль йчвахъабага хъвлапны акIвыршара чкIвынргIа йъагIаджвыквырцIаз. Ари ахъвлапын йадыгIгалыз айззараква рквтала йхпахитI, швабыж сгвы йалахIитI ауат радгалра уысква чкIвынргIа джьгарта йъагIарылалуа ахъазла», – йгIаликIгIатI ауи.\nРеквава датшагьи йшгIаликIгIазла, ахъвлапын йахъвхъадаз Аскьындар Фази��ь йыршIыйара акIвын.\n«ХIара Фазиль Абдул йпа йгIвыраква хIъадзарыпхьауа, йъадзахIхIвахуа ауи йыршIыйара йанакIвызлакIгьи абзазара йалазлуштI. Ауи асхъан йгIайуа абанпараквагьи йажва йшIымчIвауата йхIызрытуаштI», – йхIватI ауи.\nАлитература хъвлапны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йтшазынархарала йгIахъыртIытI.\n«Аскьындар Фазиль Апсны ашва азызхIвауа гIвгIвыта йхъа йпхьадзун, йалкIгIата араъа акIвпI (Апсны апны – аредакция ррытаразга) ауи йфырква ъауу, йбергьыльхаз Сандро йакIвызтынгьи йа ачкIвын Чыкь йакIвызтынгьи. Араъа акIвпI рыцIа йбергьльу Фазиль Абдул йпа йгIвыраква гIазквчважвауа ъагIаншауа», – араса йхIвитI ауи йтшазынархара апны.\nЭгьзакь Мусса йшгIаликIгIазла, акультури шIырпшыра змам ацIас пшдзакви ргIахчара акIвын Аскьындар Фазиль йгIвыраква рпны йазалхта гватра ззйымаз. Датшагьи ауи йшихIвазла, абари йапшу ахъвлапынква ракIвыршара магIны ду амапI.\n«ЙбзипI Санкт-Петербург апны йатаркIвах апсыуа-абаза диаспора абараса йъайззауа. Щардала йхIхIвалун арат йрапшу анйараква ракIвыршара цIас пшдзата йшщаквгылуаш. Багъьата хIгвы йтазара атахъыпI абазакви апсыуакви шуагIахъакIу йгьи хIазакIыта апсыуа-абаза этнос ауачIв бзазара шгIанхIыршауа», – йхIватI ауи.\nАААК ЙхIаракIу асовет ауысхарта аунашвачпагIв Таниа Кан йшгIаликIгIазла, а-Конгрес ахачIв хъадаква йрыуазакIыпI апсыуакви абазакви рэтнокультура ацзакIыра.\n«ЙахьчIва ахъвлапын нахвата йгIанарбатI хIанйалара, хIабабара магIны ду шрыму. Ахъвлапын апны Аскьындар Фазиль йгIвыраква йгьырхъазым йгIазпхьаз, Абазашта ауагIа уысагIвчва ЧквтIу Микаэльи Мыхц Кьарими руысаквагьи йгIарыпхьатI. Апсыуаква рызджьакI йапхъахауата йыргIатI ауат. Ауи акIвпI чкIвынргIа рыхъазла арат айззараква магIны ду зрыму, йалкIгIата, йабадырныс, йабабарныс ахъазла», – йхIватI ауи.\nАлитература хъвлапны далан ажурналист, азъазарадырыгIв, агIвгIвы Аджинджал Боча. Ауи йшипхьадзауала, ахъвлапын дахIвра дула йакIвшатI.\n«ХIара уахьчIва йхIыртлапIатI Аскьындар Фазиль йысквш 90 аюбилей. Ахъвлапын дахIврала йакIвшатI. АуагIа йыргвапхатI. Ауи акIвпIта, арат йрапшу анйараква запыт йадгаллара атахъыпI», – йхIватI Боча.\nАхъвлапын апрограмма йаланакIуата АААК ашIыпIа хъвшара концерт адыргалтI: чкIвынргIа йгIарыпхьатI Аскьындар Фазиль йуысаква йгьи йгIахIвахраква ршIчIвараква, апсыуа йгьи абаза ашваква рхIватI, ауагIахъа гIахIвраква гIадырбатI.\nАскьындар Фазиль сквшы 88 йныбыжьта асквш 2016 июль а 31 атшын абзазара далцIтI. Ртшхъвага щарда йрынкъвгагIвыз агIвгIвы ду йпсра йузыгIащаквмыргылхуаш лдзгIара дута йырзалтI адуней литература жвлара шабгу. Ауи йгIвыраква бызшва щардала йатаркIхьатI йгьи адуней литература тынха азкIкIра хьапщ йалалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/260","date":"2019-09-18T22:27:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00523.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996581912,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9965819120407104}","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Харазиа Вадим\nТрыквшта апны Апсны акIьыкIвара нхауищтара йцIауа асквш 25 руацIа псахрата йгIаншаз, баргвырата йзынйуз, проектта йлырхуаз йгьи абзазара йаларыжьуаз йрыквчважватI йапшым асквшква рагIан тшызпсахуамцара акIьыкIвара аунашвачпагIв йъанатIа нкъвызгуз ауысхагIвчва.\nТрыквшта апны Йазалху хъвдаквцIара зму Апсны рщтийыгIв Харазия Вадим ВААК акорреспондент длачважвауата агIвыма къральква рпны йбзазауа хIуагIа Апсны йшакъральгIвула паспорт гIапшцIыргарныс ахъазла цхърагIара рзыгIаныршара, Апсни Трыквшти рбжьара тенгьызла мгIва хътIра йгьи хабар ргарала политика лыхра шатахъу гIайхIватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/vadim-kharazia","date":"2019-09-18T22:28:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00421.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9984151721,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984151721000671}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.122,"stopwords_ratio":0.03,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йбергьльу абызшвадырыгIв, Къарча-Черкес къральыгIва университет анаука нхара ауысла апроректор ПIаз Сергей ййымта мыш йаквшвауата АААК ахабарргарта портал йгIаквырцIитI абари аъачIвагIагIв гвымчIва, агIвычIвгIвыс джьащахъва йинтервью\nАйсан Людмила\nЙбергьльу абызшвадырыгIв, апрофессор, Къарча-Черкес къральыгIва университет анаука нхара ауысла апроректор ПIаз Сергей йынхара жвасквшапхьадзара рурала абаза бызшва атшауацIнарыхри ауи ауагIа йрылагари йырзынархапI. Ййымта мшы апрель а 5 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыцакIвдыршатI атачIв бызшваква ргIахчара абаргвыраква йгьи агвыгъараква, абаза бызшвали литературали арыпхьагIвчва ррыхIазырра йгьи йхъатачIв уысква, йынхара йырзынархаз айчважара.\n– Сергей Умар йпа, ауниверситет апны уынхауищтара сквшы 40 раъара цIитI. Тбилиси аспирантура угIалгата араъа уангIайх ари аъара сквшы сынхапIхIва угвы йгIанагуазма?\n– Къарча-Черкес къральыгIва педагогика институт (ужвы – классика университетхатI – аредакция ррытаразга) апны сынхара асквш 1981 агIан йджвыквсцIатI. Араъа зъара сынхуш сгьазымхъвыцуазтI. Аспирантура апны хIара педагогикагьи, методикагьи гьхIхIмырдыруазтI, ащарда цIолата лингвистика йгьи ауи йапщылу анаукаква хIрыпхьун, ауи ахIатырла йапхъахуз асквшква рагIан гвыргIвата рыцIа йсзалуаз арыпхьара адгалща акIвын, астуденткви сари хIшагвынгIвуаш апшта. Йсынасыпын, сарыпхьагIвчва ршвапха спахь йгылата сынхун.\nЗаманкI анахъыс амщтахь акIвпI ауыс саназъазаха. Ауи амщтахь щаквкIыта алекцияква сгIарыпхьун, асеминар нхараква акIвсыршун. Ауаса щардала схъа сазыразымкIва аудитория сгIаджвылцIхуан – сгвы йтаз зымгIва ъасзынамырдзуз ахъазла. ЙащтагIайуата рыцIа йхъадаз сызгIалкIгIауа сцатI, адырра йазгIашыкъкваз рыцIа цIолата срыдынхалуа салагатI, кIьыдата.\n– Ууыс чвалатшычпара аламкIва бзи йшубауа гьгIващум.\n– Сынхара ауралагьи йсгвапхун, йгьисгвапхитI. ЦIабыргыта, уахьчIвала адгалра уысква гIамта щарда нарахвитI, абызшвадырра апны сыздынхалырныс апхъала йызквскIыз ауысква рыхъазла заманта йсзыгIанхауа мачIпI.\n– Сергей Умар йпа, апедагогика арыпхьара ауыс ареспублика апны йшаъула ухъвыцраква гIдырра хIтахъын – ауи уаъачIвагIагIвпI, цIолата уахагIвазапI. Швуниверситет Къарча-Черкес апедагогика нхагIвчва йыррыхIазырыртата йырпхьадзитI. Йшпаубауа, ауниверситет ари ауыс уахьчIвала йшатахъу апшта йырзынардзума?\n– Йапхъахауата, хIуниверситет акIвпI ареспублика арыпхьара нхартаква ръачIвагIагIвчва рщардагIв зрыхIазыруа, абаза бызшвали литературали анаука-педагогика ъачIвагIагIвчва гIахIахвырквын, хIреспубликагьи хIкъральгьи нызжьхитIта адунейла ауат зрыхIазыруа хIуниверситетзаджвыкI акIвпI. Ауи бзира алата йгьспхьадзум, ауаса уахьчIвала ауыс шаъу апшта йсхIвитI.\nЙгIвбахауата, арыпхьагIв йъачIвагIа ажвлара рпны йанакIвызлакIгьи магIны амапI – ага рынхаша дуумызтынгьи, рпIатIу йшатахъу апшта йщтIыхмызтынгьи. Ауаса ауат ракIвпI абанпараква гIадзынзыргылуа, дырра рызтуа – чкIвынргIа ръадаби рдырракви раъаща акIвпI акъральгьи ажвларагьи йыруачIвбзазару.\n– Йшыздыруала, йцIыхъвахауа асквшква рпны ауагIа агуманитар наукаква дукI гIальаматра гьырзырбахуам. УахьчIвала астудентква ргIахвра ауыс зквыйа, йалкIгIата абаза бызшви литератури зъачIвагIахуш?\n– Йаъан заман хIара аъачIвагIагIвчва рыцIа йщардагIвыта, рдырраква рыцIа йнардзата йангIацIхIщтуаз. Ужвы абитуриентта йхIызгIайквауа збаллква 60 ацкIыс ймачIта апхьарта йгIалгауа чкIвынргIа ракIвпI. Ауи йгIалцIла, йхIаракIу апхьарта апрограмма асахIатква рызбжа цри бызшвали литературали аквтанай апхьарта апрограмма знархару адырраква йырзалхIхра атахъхитI. Ауи амщтахь арыпхьара аметодики атеории, аинновация методикаква рпрограммаква йырзалху асахIатква абгамкIва йгIанхитI.\nЦIабыргыта, асквш 2018 агIан астудентква ргIахвра ауысла йакIвшаз акампания гвыгъара бзи гIахIыланацIатI – ауниверситет афилология институт абаза хъвшара абитуриентква рквтала анкъвакъвранадзара гIаншатI. ЙцIыхъвахауа асквшква руацIа анкъвакъвра гIанымшауата хтыпкI рпны хыгIв нахIахвлун, йанхIзымхъузгьи гIаншун, сынчIва абаза хъвшара апны ахIвара швъаква рыцIа йщардахатI атыпква рацкIыс. СынчIва бакалавриат апны хгIвы рцынхъвы пщгIвы гIацIалтI, амагистратурагьи – гIвыджь. ХIшгвыгъауала, арат апсахра бзиква йшаъу йымгIвайсуаштI, йгIацIхIщтуа аъачIвагIагIвчва рнадзарагьи рыцIа йхIагIахуштI. Ари агIарбара ргIапсара ду алапI аректор Узденов Таусолтан йгьи ауниверситет, акафедра анхагIвчва шабгу. Датшагьи ауыс йацхърагIатI Эгьзакь Мусса унашва зхъицIауа агвып, «Алашара» адкIылара анхагIвчва.\n«ЗымгIва ыдзтI» хIвата унапIква аквурышвта учIвахуашта йгьаъам. Баргвыра щардапI. Ауат рахъвдаквыщтра амальква хIырзыпшгIара атахъыпI. Ауи акIвпI уахьчIвала акафедрагьи ауниверситетгьи здынхалуа.\n– Ауи анхари цри бызшва ъачIвагIата йгIалызхыз астудентква цхърагIарата йрайдзауи тIакIв угIарыквчважва йауашызтын.\n– Ауниверситет арыпхьагIвчва джьгарта цри бызшваквали литератураквали акъральыгIва стандартква йгьи апрограммаква йрыдынхалитI, аквтанай йгьи йхIаракIу апхьартаква рыхъазла апхьагаква, ацхърагIагаква, архъвыхга нхараква гIандыршитI. Ауи йахъазымкIва, збаллква 60 йайхIу йгьи бзита йапхьауа астудентква абюджет йахъвымкIва хстипендиякI гIаргитI. Ужвы хIыздынхалуа апрограмма абитуриент, астудент, аъачIвагIагIв ххъатакIла цхърагIара шрайдзуш йазынархапI – апхьарта ахъатала, ауниверситет ахъатала, арайон йа акъала унашвахъцIарта ахъатала. Ауниверситет йара акъарула йхIазырпI арыпхьагIвчвагьи астудентква педагогика практика анрыму йрыдынхалуа аъачIвагIагIвчвагьи рдырра йъаладырхIуш йа стажировка ъарымазлуш йырщтийырныс.\n– КIьыдата абаза бызшви литератури ркафедра гIахIрахарквын ауи дахIврата йамайа, уахьчIвала нхарата йакIвдыршауайа?\n– Акафедра апны йцIыхъвахауа асквшы гIважва руацIа баргвыта абанпараква тшырпсахуа йымгIвайситI. ЙыззысхIвауа, абаза филология арат асквшква руацIа йалдзгIатI йбергьльу апхьахьаква, апедагог дуква – апрофессор Кълыч Рауф НыхIв йпа йгьи адоцент Батал Къасей Ажумар йпа. Арат аъачIвагIагIвчва рыхьыз йапщылата йгIаншатI акафедрагьи анаука апхьартагьи. Ауат рынхараква ракIвпI астудентква злапхьауа.\nАга руыс майрамызтынгьи, уахьчIва акафедра апны алекцияква йрыпхьитI, апрактика апхьарасахIатква акIвдыршитI абаза филология арыпхьагIвчва ъазаква – адоцент Батал (Шхай) Екатерина Маджьид йпхIа, адоцент ПIаз Лильа Кьащиф йпхIа. Акафедра унашва ахъицIитI алитературадырыгIв шIа гвыбзыгъа Кълыч Амир Валерий йпа. Ауат зымгIвагьи астудентква рыладрыпхьарныс йлырхын йрымапI анаука йгьи анаука-методика нхараква, ацхърагIагаква. Акафедра апны йгIаныршапI йгьи йынхитI апсыуа-адыгьа бызшваквала аспирантура.\nАкафедра адахIвраква йрылапхьадзата араъа йгIахъыртIытI абаза бызшви акультури рырхъвыхра Квта, ауниверситет аректор йгIаджвыквцIарала алитература-гвацчпа йгьи анаука-арыпхьара журнал «Абазашта адзыхьква» гIаншатI – ауи абгата абаза бызшвала йгIацIцIуаштI.\n– «Алашара» адкIылара абызшва агIахчара ауысла нхарата йакIвдыршауа мачIкI уаквчважвахьатI. Йауашызтын ауниверситети «Алашари» шацынхауа, ацынхара агIарбараква шаъу гIахIахIв.\n– Пщысквша цIитIта «Кълыч Рауф йыхьызла апхьараква», «Тобыль Тольыстан йыхьызла апхьараква», «Абаза бызшви литератури рфестиваль», абаза бызшви акультури знархару архъвыхра кIьыдаква ацакIвхIыршитI.\n«Алашара» йгьи Эгьзакь Мусса йхъатала ргIаджвыквцIарала хIрыцынхауа хIалагитI акъраль анаука квта хъадаква йрыуазакIу РАН абызшвадырра рхъвыхраква ринститут. Ау�� аинститут анаука унашвачпагIв академик Казанский Николай дгIайын «Алашара» адкIылара апны чкIвынргIа дрынйатI. Ауи аинститути Къарча-Черкес къральыгIва университети ангIалра адырчпалтI. Ацынхара джьгарта йджвыквылтI.\n«Алашара» программа рымапI агвацчпа гIвыраква йгьи анаука нхараква ратагIацIщтхра, аэкспедицияква ракIвыршара, аэтнография дырраква разкIкIра, раныргIалра, датшагьи уыс щарда йырзынархата. Схъатала йсылшатI асквшква 2016-2025 рурала абаза бызшва агIахчари атшауацIнарыхри знархару «Алашара» апрограмма алыхра скъару аласцIарныс. Ужвы ауи архъйара йгьи йкIьыду анхараква рэкспертиза акIвыршара салапI.\n– Абызшва агIахчара ауыс акъральыгIва шпацхърагIауа?\n– Йапшым аштаква рпны цри бызшви литератури ргIахчара ауысла дара рамальква нарахвитI. ЙгIахIахвырквын, Къабард-Балкъар, датшагьи Россия Федерация асубъектквакI рпны йазалху акъральыгIва программаква нарахвтI. Къарча-Черкес апны ауи апш программа гьаъам, ауаса йаъапI ацри бызшваква знархару ахабза, акъала апхьартаква рпны цри бызшва арыпхьара знархару ащаквыргылраква, акытква рпны цри бызшвали литературали арыпхьагIвчва хъгалра гIарызтуа амальква.\nАреспублика а-Хъада йунашвала Къарча-Черкес аправительства ансисквша цри бызшвали литературали апхьагаква, арыпхьаща цхърагIагаква ргIацIщтра ахча кIьыда азалырхитI, цри бызшвали литературали апхьагаква акъральыгIва ашIыпхьадзара швъа йшаншвалуашла амальква нарахвитI.\n– Уара убызшвадырыгIвпI, ауи ахIатырла зпхьадзара мачIу ауагIахъаква рыбызшваква рчвымдзырныс ахъазла йтамщахIахауата апхъахьыла йчпачIвыйа? Йшпаубауа?\n– Сара йшспхьадзауала, зымгIва йрапхъата асабигIзартаква йырзалху акъральыгIва программаква псахра рылацIара атахъыпI ауат рынхара цри бызшвала йшакIвыргашуш апшта. Ауыла йгIалагитI арыцхIагIаква зымгIва. Асоциология рхъвыхраква йшгIадырбазла, гIвысквша-хысквша зныбыжьта цри бызшва здыруа асабиква асабигIзарта йаныцIарыжьра сквшбжакIла цри бызшвала ачважвара ашIадрысхитI рынбжьагIвчва рпынгьи анчва-абачва рпынгьи. Ауи арыпхьара аргIапсща апны бжара дупI.\nЙшспхьадзауала, Къарча-Черкес Республика апны ауагIахъа бызшваква ртшауацIыхра знархару апрограмма кIьыдата йлыхра атахъыпI, ауаъа йырхъйачIву ахачIвква зымгIвагьи гIарба йауаштI.\nДатшагьи магIны зму уыскI: апхъала апшта Къарча-Черкес арыпхьара йгьи анаука рминистерства, арыпхьарала акъала йгьи арайон уысхартаква рпны цри бызшви литератури рарыпхьара анадзара зырхъвыхуа аинспекторква атагIаныршахра атахъыпI.\nЙатахъу уыспI агIвымакъраль диаспораква рыцIагьи йауацIыхта хIрыцынхарынс. Сара агIвымакъраль диаспораква рыхъазла цри бызшвала агIвыра гIандыршарныс йанащтаз айззараква срылан. Апхъапхъа ауыс баргвын, адиаспораква рунашвачпагIвчви руысхагIвчви рщардагIв латин щата зму гIвыра гIандыршарныс йазгылан. Йаъан агIвыра кириллица щата амазара атахъыта йызпхьадзузгьи ау�� хIшаднакIылуаш гIаргвынгIвуата. РахIа йхъадугьи ауи азаман кириллица щата зму агIвыра сквшы 80 райхIа цIуата йгIаныршахьан. ГIвысквша-хысквша анахъыцI йхIылшатI йгIаргвынхIыргIвырныс кириллица щата зму агIвыра апхъахьыла хъгалра шаму. Ужвы ауи агIвыра агIвымакъральква рпынгьи йгIадрысабапитI. Ауи анхара атагIащтIыххта адиаспора хIырцхърагIара атахъыпI апхьагаквала, арыпхьаща цхърагIагаквала, арыпхьагIвчва ррыхIазыррала.\n– Сквшщарда руацIа Апсны Республики швари абызшваква знархару проект щарда дахIврала абзазара йалажвжьитI. Швацынхара агIарбараква шпаъу?\n– Апроектква щардапI, ауаса ацIыхъвадза йырхъйам рылапI. Ауи ахIатырла «Алашара» апроектква рпны ацынхара гIарбапI. Ажва ахъазла, ажварква рацрыдынхалра,\nаэкспедицияква рацакIвыршара, абызшва уысква, ауат рабарбайара знархару архъвыхраква.\nУжвы абаза-апсыуа (апсыуа-абаза) ажвар адынхалра, ажваква ргIвымара агIарыбергьыльра, агIвыма ажваква рцынхъвы абаза йгьи апсыуа ажваква рацгIарысабапра уысквала проект шIыц лыхIхитI. Йара ауи акIвпI ауыс зкву йацгIарысабап йауаш алфавитгьи. Араъа анаука йахъазымкIва асоциология йгьи ажвлара хъатаквала нхара ду хIпырапI. ГIамтата йгIацIанакIуаш гьсквшыкIым, ауаса апхъала хIымгIвайсра атахъыпI.\n– Сергей Умар йпа, йауашызтын ухъатала йуызцауа азцIгIаракI сыргылуаштI. УгIариква бзазара уыста йгIалырх ачIвыйа? Рыуа аджвырагIв уыщта йырцума?\n– Ауат зымгIвагьи йхIаракIу адырраква гIарыквшватI. АхIба, Марйат, журналистика хъвшара дгIалгатI, уадыргIвана аспирантура, алитература ажанр хвыцква руысла диссертация лхчатI, литератури журналистики ркафедра апны бзидздза арыпхьагIвта дынхатI, доцент хьзы гIалквнадыргатI. ТыхIа дцатI, ужвы асахIат дгьынхум, асабиква гIадзынлыргылитI. Адыгейшта апны дбзазитI, Краснодар йачвыхъарамкIва. СычкIвын Марат аистория факультет дгIалгатI, уадыргIвана аспирантура, ауаса датша ъачIвагIапI йгIалихыз – ужвы арра (Росгвардия) апны дкъвырльыкъвхагIвпI. СпхIайцIба Марйана Россия къральыгIва хвгIахвтра-экономика университет дгIалгатI, ауи йаццауата агIвыма бызшваква рхъвшара дапхьатI. Ужвы Америка ЙадкIылу аштатква рпны дынхитI. Йшцазла, ани аби ръачIвагIа нкъвызгауа ахIба лакIвпI. ХIтгIачва датшагьи арыпхьагIвкI дхIылапI – хIтаца Рита, ауи дапхьахьа гIальаматпI, апедагогика наукаква дыркандидатпI.\n– Анаука, арыпхьара, ажвлара уысква рпны уынхара, удахIвраква рмагIны дупI. Йхъаду гIатгарата йупхьадзауа ачIвыйа? Убзазара апны ргвышхвагIвта йузалуада?\n– Сынхара ауи апш хвы ъаквшвцIауа сгвапапI. Анчва дшвзыразхатI. Ауаса, йхъашвцIа, бзита йгIасгвынгIвитI: йчпачIву йгIаквухырквын сызхадзаз мачIдзапI. ЧкIвынргIа йрыуата йщардагIвымызтынгьи адырраква рыдызгалырныс ъасылшаз схъа аладупI. ЙангIасынйара йсгвапапI рдахIвраква срылачважварныс. ЙсгвапапI рхъвыхыгIвчва гвыпкI гIадзынсыргылырныс ъасылшаз, ауат дахIврала адиссертацияква рхчата уахьчIвала абаза бызшва архъвыхра йъа��ынхалуа.\nШвабыж схъа рыладупI аспирантура апынгьи архъвыхра нхара апынгьи арыпхьагIвчва дуква ъасымаз. Ауралагьи сдыргвышхвун сан, саба, схъапщыла. Ауат йрылшауа сыгрымжьуата садрыпхьатI, хъарата санаъазгьи архъвыхра нхара акIвсыршарнысла амаль сзыгIандыршун. Анчва дырзыразхатI!\n– Анчва дузыразхатI уаргьи, Сергей Умар йпа!","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/273","date":"2019-09-18T22:21:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00557.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9942533374,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9942533373832703}","num_words":1375,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йбыжьбахуз Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) йгIвбахуз алачIвара мартI а 22 агIан СогIвым апны йакIвшатI. Айззара йалакваз шIыцта йлырхыз адкIылара а-Устав дрыбагъьатI ЙхIаракIу асоветгьи алырхтI.\nАрдзынба Астанда\nАдуней апсуа-абаза конгресс (АААК) йбыжьбахуз айззара гIвхъвыкIта йшата СогIвым апны йакIвшатI: мартI агIан йадыргалыз алачIвара асквш 2017 декабрь а 7-9 агIан йакIвшаз анйараква йрыщтагIайуата йаъан.\nАйззара йапхъахуз ахъвы турых гIаншарата йалтI. Ажвлара адкIылара гIаншищтара йапхъахауата ауи ауаншвахъцIара йалакваз рпсахтI. Йшцазла, АААК сквш 25 руацIа йапхъагылагIвыз аюрист наукаква рдоктор Шамба Тарас йтара йбергьльу абзихагIв, апхьахьа йгьи ахIаракьатчпагIв – абаза хъацIа Эгьзакь Мусса дгылтI. Апхъала Трыквшта апны Апсны дырщтийыгIвта, ауи амщтахь Апсны агIвымакъраль уысквала а-Министерства апны Трыквшти МарагIацIцIырта Аргвани зхьырпшыраз ахъвшара даунашвачпагIвта йынхаз Гицба Инар АААК дархъйагIв секретарта далырхтI.\nТшапсахтI АААК алащагьи: адкIылара апахь йгылу ахачIвква рырхъйара унашва ахъызцIуш ЙхIаракIу асовети ауи а-Президиуми дрыбагъьатI. Ауи акIвымкIвагьи, декабрь агIан йакIвшаз айззара йалакваз адкIылара а-Устав шIыц квайчIвагIвырата йнарахвтI. Ауи айззара апны ажвата йгIаргыз гIаупхьадзауата, ауыс згвы азыцхIауа зымгIва ргвгIанаграква урыздзыргIвыта ужвыгьи уадынхалра ъатахъыз акIвпI айззара зныкIдза йгIашIарысра затахъхаз. ЙгIванхауата аделегатква мартI агIан – Апсны репатриацияла акъральыгIва комитет сквшы 25 анахъыцIуашыз амшква йрыквшвауата – тшатазыркIкIхтI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса алачIвара джвыквицIауата дангIачважвуз а-Устав здырраква цIоладзу аюристква шадынхалыз гIаликIгIатI.\n«Апроект агIвыма къральква рпны йбзазауа хIуагIа йрыуата жвлара уыс нкъвызгауа агIвычIвгIвысква йырзыхIщтитI, дзачIвызлакIгьи ауи дапхьата йацIибауа йхIварныс, йгвгIанаграква алайцIарныс лшара йыман. Ауат йырхIваз закIгьи агIвхIымщтуата хIрылапштI, йшауашыз апшгьи йгIахIрысабаптI. Ауаса ашвъа апхъахьылагьи шIыцра алацIа, рыцIагьи йшагъьхуш апш уадынхал йауаштI», – йхIватI Эгьзакь Мусса. КIьыдата ауи йгIаликIгIатI а-Устав Апсны Республика ахабз��ква йрыквыргIапста йшлыху.\nАААК архъйагIв секретар Гицба Инар йшихIвазла, а-Устав щатата йазалуаз ахъвыцракви аъащакви гIащаквхатI, ауаса ашвъа шIыц уыжвгIанчIви заман рыцIа йацчпапI, адуней шабгу йхъылапсу апсуакви абазакви рпахь йгIагылуа ауыс шIыцква гIанарбитI, ауыла йгIанымхауата ауыжвгIанчIви ргIапсгаква йапшым ауысква рпны – ахабар ргарагьи алата – йгIарысабап йшауаш гIанахIвитI.\nМосква йтабзазауа апсуаква рыжвлара унашва ахъызцIауа Агрба Беслан йгIачважвара апны АААК а-Устав шIыц йацикIырныс дшазыхIазыру йхIвауата йгIаликIгIатI ауи агIвыма къральква рпны йаъу хIуагIа рпсадгьыл йызгIайхра, даргьи йырцрийу акъральыгIва атшауацIыхра йазынхара ахъазла аъащаква гIаныршара ауысгьи шгIащтIнахуа.\nАгрба Беслан йшипхьадзауала, апсуа-абаза уагIахъа рпахь хачIв хъадата йгылу Апсуа къральыгIва гIащаквыжьри тшауацIнарыхри акIвпI, адуней апсыуати абазати йыкву зымгIвагьи ркъаруква ауи йазынархазара атахъыпI. Москва йту апсуаква рапхъагылагIв кьангьаш гьазгIайгуам акъральыгIва рыбагъьара апны зпхьадзарала Апсны абзазагIвчва щардала йрайхIу апсуа-абаза диаспора рымчи рылшаракви гIауымпхьадзакIва йгьи йгIауымрысабапкIва йшамуаш.\nАААК а-Устав аредакция шIыц айззара йалаз йрыуата жвгIвы ракIвмызтын анахьанат зымгIва напIы азыщтIырхын йдрыбагъьатI. Йшалу йгIауахвырквын Апсны, Россия, Иордания, Трыквшта йауаз аделегатква 208-гIвы йнадзун.\nАуат гIайрайгвауата тшырзынайырхатI Апсны р-Президент Хаджимба Рауль йкьангьашагIв Зантария Владимир. Ауи акъральыгIва ахъада Адуней апсуа-абаза конгресс дшазхIвахIвуа, йгIащтIнахуа ауысквагьи йшрыцикIуа йхIватI.\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв Акусба Атанур йгIачважвара апны йхаквлагIвчва зынйауа абаргвыраква дрыквгIашIастI, ауат рыбызшва, ргвбайара шырчвыдзуа, ауи йащтагIайуата руагIахъарагьи йшачвыхъарахауа гIайхIватI.\nАкусба Атанур йгIацицIахтI ауагIа рпсадгьыл йхъынхIвыхырныс йаквгIазшIыт йшауаш, ауаса щардагIвы йъабзазауа акъральква рпны щайдза шауырщтыз, агIайхрагьи йшазыхIазырым гIаугвынгIврагьи шатахъу. Швапхата ауи йгIайгтI Трыквшта йрылагIващахыз апсуа кытквакI: ауат рбзазагIвчва рыщайдза ъану рпсадгьылгьи ртурыхгьи рхъаштылхтI.\nАга ауаса йаъазтынгьи, апсуа къральыгIва ауатгьи цхърагIарадъа йгIаннажь йгьауашым, йхIвитI Атанур: «ХIара агIвычIвгIвыс апсуа жвлара дшырхъвыкIу йылайхIырхIвара, йыбызшва йхчарныс, хIцIаскви хIгвбайари йбзазара йалазларныс ахъазла хIицхърагIара атахъыпI. ДзачIвызлакIгьи дъанызлакIгьи – Трыквштазтынгьи датша къральызтынгьи – йуагIахъа тшдырра йпсахта амаль гьамам».\nАуи йшипхьадзауала, апсуа дуней – акъралькви аконтиненткви адызкIылуаш Апсны йшапщылу тшазыздыруа, апсуа бызшви агвбайари рахьыла йахъуа ажвлара – гIануыршара ахъазла ауагIахъа ркъаруква зымгIва алацIата апсуакви абазакви ркультура щтIыхра, рыбызшва гIащаквгылхра ахъазла аъащаква гIаныршара атахъыпI.\nАйззара апны АААК а-Устав нарахвра йахъазымкIва ЙхIаракIу асоветгьи алырхра атахъын. Ауи йалазларныс рызхъарцIатI Апсны, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, датшагьи Россия аштаква, Трыквшта, Иордания, Сирия, Аджария йауу апсуа-абаза уагIахъа руысхагIвчва. Асовет йаларжьыз йгIарылырхын АААК айззараква рбжьара адкIылара ауысква нкъвызгуш президиумгьи гIандыршатI.\nАуи акIвымкIва АААК йбыжьбахуз айззара аделегатква нархара щарда гIазцIазкIуа апроектгьи – АААК ахабрргага портал – ддырбатI. Апортал апсуа-абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа зымгIва хабарта йаъу йапшым абызшваквала йднардырлуштI, апсуакви абазакви ртурыхи ркультури йрыханаргIвазуштI.\nАпортал унашва ахъызцIауа Лазба Амина йгIалылкIгIатI Апсны аполитика уысквала йъадыркIьыдауа щардала йгIазлыцIуа акъраль ахабар дукI йъамгауа, ауи абзазагIвчва злу ауысква, ауат ртурыхи ргвбайари щардагIвы йъарымдыруа шакIву. Ауи йгIалцIла абари апш уыжвгIанчIви заман йаквыргIапсу сайт гIаныршара атахъхатI.\nАйззара аделегатква асайт шынхуш уыла йгIацIазыжьуа аролик йадырпшытI, йара асайт мызквакIла дзачIвызлакIгьи дызталуата йцуштI. Апроект аунашвачпагIв йшылхIвазла, уахьчIвала асайт йтарцIуш жвагигабайткI айхIа зчакьуа агIвыраква, асуратква, афильмква дрыхIазырхьатI, ауат зымгIва апсуа, абаза, ангьльыз, гIарып, трыкв бызшваквала йатаркIуаштI. Апортал йтазлуш аматериалква зымгIва апхьахьаква, атурыхдырыгIвчва, аэтнографква йрайкьангьашуамца йазыркIкIытI, ауыжвгIанчIви ргIапсгаквала йрыдынхалтI, лхIвитI Лазба Амина.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/53","date":"2019-09-18T16:09:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573309.22\/warc\/CC-MAIN-20190918151927-20190918173927-00271.warc.gz","language":"abq","language_score":0.997746706,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977467060089111}","num_words":680,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшти Иордании йрыуу апсуа сабиква Согъвым апны репатриация ауысла Апсны аминистерства йадыргалыз атшпсщарта йгIадгылтI.\nБарганджиа Саид\nИюль а 1 атшын Трыквшти Иордании йрыуу 12 сквша йгIашIарышвта 17 сквшадза зныбжьу апсуа саби 70-гIв рапхъанчIвиква рпсадгьыл апны тшпсырщаныс Согъвым йгIайтI. Репатриация ауысла Апсны аминистерства ауат рыхъазла йапхъахауата саби тшпсщарта адыргалтI.\nРепатриация ауысла аминистр Дбар Беслан йшихIвазла, атшпсщарта сквшыкI айхIа йдрыхIазыруан, йара ауыс ангIархъвыц Трыквшта, Сирия йгьи Иордания рпны апсуа диаспора йаныршIашвуз агIан акIвпI.\n«Репатриация акIвхIыршауищтара йапхъахауата ари аъарагIв саби хIзадкIылтI. УахьчIва Сирия йауу агIащтийыгIвчва гвыпгьи хIыцзара атахъын, ауаса ауат швхIаусыгIваквакI гIарпырасын йгьызгIамитI», - йхIватI аминистр.\nДбар йшгIаликIгIазла, ари йапшу агIайраква адунейла йхъылапсу апсуаква радкIылра апны хвы узаквымцIушта магIны ду рымапI. ЙалкIгIата, йхIватI ауи, «асабиква анабадыруа».\n«Ауат атшпсщарта йъадзану дара-дарагьи агIвзачвахуштI, араъа йауу асабиквагьи йрабадыруаштI. ХIшгвыгъауала, уадыргIвана йабахъмаштылхуата йащтаныкъвуштI», - ари апш гвыгъара йымапI аминистр.\nАтшпсщарта йгIайыз асаби 70-гIв йрыуата заджв-маджвыпI апсуа бызшвала йызчважвауа. РызджьакI цри бызшва арыпхьарала йакIвхIыршуз акурсква рпны йапхьатI. Ауат акурсква Трыквшта апны йадызгалызгьи репатриация ауысла Апсны аминистерства ракIвпI.\nАреспублика асасчва йырзадыргалтI Апсны атурых ларпшырта хъадаква ргIамдарала йырчву апрограмма. Асабиква рапхъанчIви псадгьыл йангIадза апхъапхъадза йыддырбатI Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав йнышвынтара йгьи Айсра чIахIра амузей.\n«Асабиква апрезидент Хаджимба Раульгьи йынйуштI. Ауат йджьащахъву акультура-ларпшра программа рымазлуштI», - йашIипхьадзатI репатриация ауысла аминистр.\nТрыквшта йгIатыцIыз асабиква ргвып апсуа йгьи акIавкIаз культура квтаква рфедерация йадыркIылтI. Ауат йрыцгIайыз Астомбыль апсуа культура квта ахъада Эшба Шамиль йшипхьадзауала, асабиква Апсны йъагIайыз гIаншара дупI. Ауи йшихIвазла, асабиква арыла йшгIайуашыз анырдыр «гвалагIваласракI гIарылашватI».\n«РщардагIв Апсны апны зынгьи йгьаъамызтI. Ауат йрымаджьащахъвата йгIакIвзыршауа зымгIва ддырдыритI. Са йхъасцIитI араъа йъадзану ауат рапхъанчIви псадгьыл рахIагьи цIолата бзи йшырбуш», - йхIватI Эшба Шамиль.\nИордания йауу агвып дырхъадапI йхынхауата Апсны йгIайыз Чичба МухIамад.\n«СынчIва агIыгIв сабичва сыцгIайтI. Ауат Апсны йапхъахауата йырбитI. Ари апш амаль шгIанша анрасхIв ауат йазгIашыкъта, йангIаджвыквылуаш рзымчхIахуата амшква рпхьадзун. ХIсабиква апхъалагьи йыргIахьан Апсны ахабарква, хIара (Иордания йту апсуа-абаза диаспора хIпны – аредакция ррытаразга) ауи аунашва рахIхIвлитI, ауаса, дара йшырхIвахызла, рыла йабази рлымхIа йагIази гьузашIырпшуашым», - йхIватI Чичба.\nТрыквшта йауата тшпсщара йгIайыз йрыуазаджву, 13 сквша йырту Ашуба Селена Апсны апны бзидздза цIуата зны даъан, ауи ахIатырла йылхъаштылхыз щардапI. Ауаса ауи апсуа бызшва шылдыруа гьгвымхам.\n«ХIара хIунагIва апны зынзамыза апсуа бызшвала хIчважвитI. Йалныс ауыпI зны Апсны сгIайдзахырныс, араъа швабыж йсгвапхатI», - абараса лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI апхIвыспачкIвын.\nАуи длыквлата Трыквшта йауу, 14 сквша йырту Хулан Лина мурад лымата дгIайтI Апсны: лан лыжвла ъану ахакв ахъазла лдырраква рыцIагьи йылрыцIоларныс, йауацIылхырныс лтахъыпI.\n«ХIара йацы акIвпI хIангIадза, йыгIбаз мачIыркIвапI. Сара швабыж сайгвыргъьатI Апсны сгIайуашта аныздыр. Сан дапсыуапI, ауи хабар щарда гIасалхIвуан Апсны ахъазла, сара ауи лалала йыздыруа мачIпI, ауаса араъа съадзану сдырраква йрыласырхIарныс стахъыпI», - лхIватI апхIвыспа.\nТрыквшти Иордании йрыуу асабиква Апсны жвамшкIла йгIайтI, ауат Согъвым йтагылу сасыртакI апны йандыргIалтI. Апсны йъадзаъазлуш апIатла гIацIанакIуата ауат рыхъазла йауацIыху тшпсща��а-ларпшра программа адыргалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/365","date":"2019-09-21T05:32:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514574265.76\/warc\/CC-MAIN-20190921043014-20190921065014-00202.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9933490157,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.993349015712738}","num_words":428,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.1,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи а-Конгресс ауысхагIвчвагьи Иордания нхара уысла йаъата Амман апны аспорт клуб «Аль Ахли Клаб» аунашвачпагIв йынйатI\nХагба Изольда\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар йгьи Иордания ахьызла ЙхIаракIу асовет апрезидиум йалу Абаза (Чква) Ануар ашвахьа август а 26 атшын Амман апны ачеркес спорт клуб «Аль Ахли Клаб» аунашвачпагIв Шыкым Омар йынйатI йгьи ацынхара ауысква йрылачважватI.\nЭгьзакь Мусса йгIайрахатI а-Конгрессгьи «Алашара» адкIыларагьи аспорт атшауацIнарыхри ауагIа йрылагари гватра ду шазрыму. Ауи дшгвыгъауала, Иордания йауу чкIвынргIагьи Абаза Хъвмарраква йызрылалуаштI. Ахъвмарраква ансисквша Къарча-Черкес Республика апны йакIвшитI. Эгьзакь Мусса аспортсмен шIаква Къарча-Черкес йгIайрайгватI. Апсны ауыс зкву гIахIахвырквын, ауаъа аспорт клуб «Абаза» нхитI, йгIаликIгIатI АААК аунашвачпагIв.\n«Иордания аспортсменква йрылшуштI Апсны апынгьи Къарча-Черкес апынгьи анкъвакъвраква йрылалырныс. Аспорт йгьи акультура уысква адыгIгалырквын хIара чкIвынргIа хIзадкIылуаштI», – йхIватI АААК ЙхIараку асовет аунашвачпагIв.\nАспорт клуб апрезидент Шыкым Омаргьи дадгылитI чкIвынргIа аспорти азгIвадара бзазащи йхънарыхра магIны шаму.\n«ХIклуб апны ауагIа йапшым аспорт квпшыраква тшрыдыркIылырныс рылшитI: футбол, баскетбол, гандбол, дзцара. ЧкIвынргIа апсуа гIахIвраквагьи рылата КIавкIаз агIахIвраква тшъарзырбжьауа ансамбль нхитI. Аклуб апны уагIата 1000-гIвы раъара йапшым аквпшыраквала тшырбжьитI», – йхIватI Шыкым.\nАнйара ъадзакIвшуш Эгьзакь Мусси Шыкым Омари аспорт анкъвакъвраква радгалрала ргвгIанаграква абархIвтI йгьи апхъахьыла йацынхарныс йангIалтI.\n«Ари анархарала ацынхара тшауацIнарыхра, ашвапха бзиквала хIашIашIпшра атахъыпI. Аспорт хIара хIыхъазла апсыпнкъвгара йагIвызапI», – йхIватI Эгьзакь Мусса йажва далгауата.\nАААК аунашвачпагIвчва Иордания Хашимит ПаштахIыгIвара август а 27 агIандза йаъазлуштI. Ауат ауаъа рцара-гIайра асквш 2019 аурала а-Конгресс аунашвачпагIвчва агIвыма къральква ргIарыкIвшара знархару аплан йаланакIитI. Ауи аплан асквш 2018 агIан ЙхIаракIу асовет йдрыбагъьатI. СынчIва асквш ацIыхъвадза АААК датшагьи йгIарыкIвшарныс ргвыгъапI Сирия, Германия, Голландия йгьи Трыквшта.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/407","date":"2019-09-18T22:31:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00026.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9774720073,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9774720072746277}","num_words":247,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.92,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"XVIII йгьи XIX асквшышвква анагIвысуаз азаман агIан Апсны унашва ахъызцIуз ахI Чачба Келешбей зынцIра шабгу зпсадгьыл ахъахвитра азабакIра йазыщтIазцIаз апсыуа политикква дрыуазаджвыпI.\nАрдзынба Астанда\nАуи ЙгIвыджьхуз Льиуан, Лакоба Нестор йгьи Ардзынба Владислав рыдзхъа ддыргылитI. Ауи даларымхIвауата йгьаъамызтI аурышв императоргьи атрыкв султIангьи – ауат рыуа заджвгьи ауи дара рахьыла ацIыхъвадза дгьырзыхъмыркIьтI. XVIII йгьи XIX асквшышвква анагIвысуаз агIан акъральыгIва знапIыцIаз Чачба (Шервашидзе) Келешбей йзаман йбзазуз акъральыгIва унашвахъцIагIвчва дгIарылкIкIгIауата даъан, йанакIвызлакIгьи йуагIахъа разыгIальаматра дазгылан, ауи йхчауата йкъраль зылаква акIынхалыз аимперия дуква дгIарыцIсуан.\nКелешбей йгвала\nАпаштахI ЙгIвыджьхуз Льиуан (зхъа йахвитыз Апсыуа паштыхIыгIва рпаштыхI – аредакция ррытаразга), апсыуа ахI Келешбей, совет власть анщаквгылуаз асквшква рагIан Апсны унашва ахъызцIуз Лакоба Нестор, Апсны Республика йапхъахуз рпрезидент Ардзынба Владислав… Арат аполитикква асквшышвква йакъвыргитI, ауаса йарагвалакI йаднакIылитI – ауат апщыгIвгьи нцIрата йрымаз Апсны ахъахвитра йазабакIуан.\nЙгIвыджьхуз Льиуан VIII асквшышв агIан зхъа йахвиту Апсыуа къральыгIва гIанйыршарныс йылшатI. Ахъахвитра йынхара бзазара шабгу мурадта йгIалигатI Келешбей. Апсны аквырджь меньшевикква рымч йгIацIидата йпсадгьыл апны ауагIа ркъральыгIвара рызгIацазырпахуашта йырбуз совет власть шщаквйыргылуашыз дазабакIуан Лакоба Нестор. Акъраль ауыжвгIанчIви турых апны йара ауи анархарала дымгIвайстI Ардзынба Владислав, ауи ауагIа рхвитнагIа йазгылта йырчвыдзыз ахъахвитра гIащаквдыргылхырныс ахъаз йзадкIылтI.\nЙуырт дута, йхъабра амца йапшта, йлакта асаща хъацIара гIаныпщуата – араса акIвын Келешбей йквпшыра шгIадырбуз ауи дыздыруаз ауагIа. Ауат йгIалыркIгIун Апсны знапIыцIаз ахI йакъыль шцIараз, дшкъвышыз, йуыс найырдзарныс дшхIазырыз. Ауи акIвымкIвагьи йшпаурыз? XVIII-XIX асквшышвква анагIвысуаз гIвкъраль дукI – Осман йгьи Россия империяква – разыгIальаматраква ауи йпсадгьыл апны йапшIахтI. Ауысква ауаса йаъата уадгьыл апны уара ууагIа руыс узырцара ахъазла убашамашамкIва уаъазара атахъын.\nАунашвахъцIара азгIайра\nАпсны йрунашвачпагIвхушыз агIвычIвгIвыс йсабихъи йчкIвынхъи йрыуата хабарта йаъу гьщардам. Келешбей йсабихъа Трыквшта йштайгаз бергьльыпI. Ауаса ауи дхвыцта йтгIачва дрыцта ауаъа дагама (Келешбей йаба Чачба Манучар йайщчва Ширвани Зураби йыцта XVIII асквшышв аквтаква рагIан асултIан Апсны йтицатI), момкIва йара ауаъа дгIадрийма – ари ауысла азджьакIи азджьакIи йырхIвауа гьаквшвум. ЙшцалакIгьи, уахьчIвала йалыргата йыгIдыритI ауи Трыквшта апны дшапхьаз исльам дингьи дштагылыз.\nЧачбаргIа ртгIачва йрыуата зпсадгьыл йгIайхырныс зылшаз Келешбейи ауи йаба йаща Зураби ракIвпI. Ауат гIайхтI акIвын араъа акъраль апны амахъарыхъвара амакIра йалашватI. ЧачбаргIа ъадзанымыз ахIчва Дзапш-йпачва рткъвым тшдрымчтI. Зураб щарда днамкIгIамкIуата йаща йпа Дзапш-йпачва ртпхIа Мариам пхIвыста дгIаййрыгитIта, амахъарыхъвара аникIра ЧачбаргIа рунашвахъцIара гIащаквйыргылхитI.\nАтрыквква ЧачбаргIа ртгIачва йырзырхаз зхъмаштылсыз Зураб, Дзапш-йпа рткъвым йшйыцыркIуашла йгвы анбагъьаха, асквш 1771 агIан Согъвым апны ауагIа гIащтIихитIта атрыквква акъала йтицитI. (XV асквшышв йгIашIарышвта атрыквква амшын КвайчIва апны рщапIы шдрыбагъьуш йащтан, ауи атшпы йчIваз акъалаква гIаркIуамца йнаскIьун. Севастополис (уыжвгIанчIви Согъвым) апны атрыквква йапхъахуз рырхъв асквш 1578 агIан йгIадырчIватI, асквш 1724 агIан ауат араъа Согъвым-къала ахьырцIан багъьата дыргылтI, ауи акIвпI Чачба Зураб йгIаршIигахыз – аредакция ррытаразга). Ауаса ласыла атрыквква акъала атарнапIыцIаркIхтI, Зурабгьи дахъырхын ауаъа йгIашIарышвта Апсны унашва ахъызцIуш ауи йаща йпа Келешбей йакIвта йщаквдыргылтI.\nАбарауаса XVIII асквшышв й-80-хуз асквшква рагIан Чачба (Шервашидзе) Келешбей Апсны аунашвахъцIара дазгIайын жвасквшапхьадзара ауи знапIыцIу ахIта даъан.\nАр, афлот йгьи анхагIвчва – йхъаду ацIагылагIвчва\nАполитика уыснкъвгара даналагагIвацуз Келешбей йуысква гьмайрамызтI: апсыуа агIымстадучва ауи ймахъарыхъвара йадгылырныс йгьымгвжважвузтI. АунашвахъцIагIв шIа ауат дыршIацIгIауа тшгьыйымчпатI дрангIалырнысгьи ацIыхъва дгьтамгылтI. Ауи атарала Келешбей ауи азаман агIан апсыуа жвлара рыщата злащаквгылаз йхвиту адгьылрхарджьыгIвчва – анхагIвчва гIайыдикIылуа далагатI. Ауат рбзирала акIвпI ахI йымч злайрыбагъьаз, акъраль ауацIа атшыркIьыдара мурадквагьи злашIичIваз.\nАуи амщтахь Апсны рахI ар мчи айсра флоти гIанйыршитI. Ауи йапхъалагьи ауи йымщтахьгьи акъраль ауи аъара йымчыта абджьарла йадгалу къару гьрымамызтI. Ауи агIан йбзазуз ауагIа йгIалыркIгIун айсракI гIалагарквын Келешбей сахIатквакIла зкьы 25-гIв йнадзауа абджьарлагьи бзита йадгалу ар шизыгIаргылуаз. Ауи йыман атопквагьи атшчвагьи. Айсра кIьанджьата 600 Анапа угIалагата Батумдза ахI йадгьылква зтшпынчIвалаз амшын рхчун.\nКелешбей аунашвахъцIара даназгIай йапхъахуз агIамта айсра йгьи аполитика уысква рпны Апсны зхъпшылра йацIаз Трыквшта рцхърагIара гIайрысабапуан. Ауат азазаъащаква анбзийыз ахI Согъвым апны топта 70 зквгылаз хъвыхI йчпан согIата асултIан ЙхыгIвхуз Селим йыйттI. Ауаса зхъа йахвиту Апсыуа къральыгIва гIаныршара ауи зынгьи йхъа йгьтымцIуазтI йгвалаква рпынгьи йанакIвызлакIгьи ауи йазынарху ахъвыцраква дрызгIайхлун.\nАхъахвитри аполитика накIылсгIакIылсракви\nXIX асквшышв ахъаква рагIан Россия ГIвадахь КIавкIаз апны ащапIы рыцIа-рыцIа йарыбагъьауа йцатI. Асквш 1801 агIан МарагIайырта Грузия апны Картвел-Кахетия паштахIыгIва аъахымкIва йырчпатI. Аполитика уысква бзита йалызцуз Келешбей йгIайгвнымгIвуата дгьаъамызтI йаргвану ашта апны йалауымхIва йамуаш къару шIыц шгIаншаз, йаргьи Россия дшраргванхуш ацIыхъва дтагылитI. Ауаса ауи Россия дыркъральыгIвхарныс дгьымгвжважвузтI, аурышвква рцхърагIарала Трыквшта рхъпшылра дгIацIцIта йхъа дахвитхара йтахъын акIвмызтын.\nЙджьаущушта ласыла ауи ймурадква хъйауа йалагатI. Асквш 1806 июль а 25 ххъвыхIкIи агIкIьанджьакIи йнадзуз атрыквква рфлот йымдзыргIвуаз Келешбей йтара дтадыргылра ртахъыта Апсны атшпы йгIадгылтI, ауаса араъа мчыта йгIарпшIагылуата йанырба йацапан йцахтI. Келешбей дахадзатI атрыквква ргIайра тшазирыхIазырныс – ауи апсыуаквагьи адыгьаквагьи злаз зкьыгIвпхьадзара йнадзуз ар Согъвым абагъьата адзхъа йгIайыргылтI.\nЙбергьльу апсыуа турыхдырыгIв Дзидзариа Георгий йшгIаликIгIауала, «ари агIаншара амщтахь Келешбей фырта йыпхьауа йалагатI йаргьи йпIатIу щардала йщтIыцIтI».\nАуысква ауаса йанца Келешбей сквшыкI йара йтахъыз аполитика нкъвигун, Россиягьи дукI йгьгIатайымрышвхуазтI.\nКелешбейи амегрел ахIчва ДадианиргIи\nТынчта йгьщаквымгылуазтI Келешбейи Апсны амарагIайыртала агвлачва Мегрелии Имеретии разазаъащаквагьи. ЗныкI Апсыуа къральыгIва йгIаланакIуаз арат адгьылква уадыргIвана тшдыркIьыдахын Осман империя амахъарыхъвара йацIашватI, даргьи XVIII асквшышв ацIыхъваква рагIан атрыквква рчIгIвынра йгIацIцIра ахъазла Россия ацхърагIара йазыпшгIауа йалагатI. Зхъауыс нкъвызцуз апсыуа ахI йыгвлачва дырзычвгьан, йызнымкIва радгьыл дталуан, йырквагьи Имеретия акъала хъада Кутаисидза йнадзун.\nМегрелия йаланакIуаз Ингур арма тшпы апны, адзыгIв атенгьыз йъалалуа адзхъа ауи Анаклия багъьата гIайнапIыцIайкIтI, асквш 1802 агIан Мегрелия унашва ахъызцIуз Дадиани Григорий тынхата дзайгвыгъуз йпахвыц Леван шсыта дикIытI. Дадиани Григорий дгIаквшвата данпсы (Мегрелия рунашвачпагIв йхъатачIв айъазагIв акатолик диннкъвгагIв Николай дшаквшахIатхузла, Григорий йара йпхIвыс Нина уау йылрыжвтI) России Апсни разазаъащаква швабыж йаквыргъвгъвахитI.\nЙырщыз Мегрелия рахI йпа ауи азаман Келешбей йпны шсыта даъаркIван. Аурышв къральыгIва унашвахъцIагIвчва йаквдырхъауа Дадиани Леван дшгIадырхвитхуаш гIархIватI, апсыуа ахI ауи анйымуы айсра гIаларгатI. Асквш 1805 мартI агIан аурышв генерал Рыкгоф Келешбей Анаклия йчвикIтI. Айчважвара ауыраква рымщтахь апсыуа ахI ашсы абагъьатала дипсахтI, Левангьи Мегрелия аунашвачпагIв хьзы нкъвигауа далагатI.\nТалейран сальамшвъала йабадырра\nАурышвкви атрыквкви рамакIыра дбжьадзырныс шауаш гIайгвынгIвуата Келешбей аурышвква гIайыквйымырсра ахIатырла Европа апны цIагылагIвчва дырзыпшгIун.\nАуи Наполеон йунашва йацIаз Франция дрангIалныс ащта дтагылитI. ШвъаквакI йшгIархIвауала, Апсны аунашвахъцIагIв Франция агIвымакъраль уысквала рминистр, зыхьыз газ Талейран сальамшвъала дйабадыруан. Ауаса уахьчIвала ауат асальамшвъаква рыуа закIгьи гьгIанымхатI.\nАгвыцкьара ауысла агвбжараква\nАсквш 1806 агIан аурышвкви атрыквкви рбжьара йызкьазууыз айсра джвыквылтI, ауи ъакIвшуз аштаква йрыланакIтI амшын КвайчIва йатшпну КIавкIаз адгьылква. Россия акъральыгIва унашвачпагIвчва Апсны рахI дара рахьыла дгIахъыркъьалра ргвыгъата Келешбей йыдгылтI йалата атрыквква Поти багъьата гIаршIдырцырныс ауысла. Ауаса ауи лдзгIара ду йызгIазгуаш айсра далалра шитахъым йхIватI.\nАхI атрыквква рахьыла дахъуата йзырхIвауа йалагатI, ауи Россия рахьыла йгвы шцкьула кьангьашра гIаргуа йцатI.\n«Келеш-бек чвалагIвацапI аурышвква дрыгIвзата штшгIайырбауа», – йгIвуан ауи йыхъазла апсыуа ахI зыла мгъыта дыцIаз йшйылщузлагьи КIавкIаз апны йайсуаз Россия рыр унашва ахъызцуз аграф Гудович ауи дипшIазыргылныс йащтаз агенерал Рыкгоф.\nЛасыла йара Гудовичгьи Келешбей дйыркъванчауа далагитI, ауи йхIваз арат ажваква атурых йгIалахатI, апхьагаквагьи йырнылтI: «…<Уара> атрыквква хIъарыцайсуа апны угьгIахIцхърагIум, сгвы шгIвауалагьи хIнапIы ушыцIумца атрыквква уырзынхитI».\nАсквшышв амадза\nАуыс заджвгьи дшазымпшуаз апш йалгатI: асквш 1808 май а 2 атшын апсыуа ахI Чачба Келешбей Согъвым апны йуысхарта дшыгIвназ зджьакI йгвыквсын дырщытI.\nАуи амщтахь Апсны амшын атшпы амазкIуаз агIвкъралькI йрайсыртахатI. Апхъапхъа Апсны шабгу драхIхатI Осман империя зцIагылаз Келешбей йпахIба Асланбей. Ауаса щарда йнамихуата аурышвква рыр Согъвым ангIаркIы амегрел ахIчва ДадианиргIа йрымхIвыз, Келешбей ЛейбаргIа рткъвым йауаз пхIвыс нхагIвыкI лпны йауыз, ауи йгIалцIлагьи ахIра зквнагамыз йпа Сафарбей ахIыта дырчпатI.\nКелешбей дызщыз ракIвпIта – ауат руысла амакIыраква жвасквшапхьадзара йгьашIамстI. Сквшы гIвышвкI раъара ауи йщра атрыквква йырнапIылата, дызщызгьи йара йпа Асланбей йакIвта йдрыбагъьун.\nУыжвгIанчIви турыхдырыгIвчва Келешбей дапырызхныс рыцIа зфайда алаз КIавкIаз апны Россия рыр аунашвачпагIвчви амегрел ахIчва ДадианиргIи ракIвта йрыдырцIитI. Ауи зхIвауа апсыуа турыхдырыгIв Лакоба Станислав йгIацицIахитIта – Келешбей дапырызхныс зтахъкваз ауи аъара йщардагIвынта – ауи дызщыз атрыквква ракIвымтагьи, аурышвква ракIвымтагьи йурыбагъьушта йгьаъам, йхIвитI.\nКелешбей нцIрата йымаз ахвитра дазабакIуан йаргьи Апсны апны зазыгIальаматраква апшIахыз агIвкъралькI дызгIарыцIсуан.\nАсквш 1808 август а 12 Сафарбей аурышв император Йапхъахуз Александр Апсны Россия рнапIы йыцIаркIырныс дахIвауата швъа йзигIвитI. Ауи ахIвара гIайпхьадзауата, асквш 1810 февраль а 17 Йапхъахуз Александр швъа кIьыдала Георгий (Сафарбей ауи агIан православ дин найахвын йыхьыз Георгийта йчпахтI – аредакция ррытаразга) «Россия империя йахчауа апсыуаква рышта унашва ахъызцIарныс тынхата йызквшвауа дахIыта» щаквйыргылтI. Апсны Россия империя йалалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/124","date":"2019-09-21T05:35:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514574265.76\/warc\/CC-MAIN-20190921043014-20190921065014-00395.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9966928363,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9966928362846375}","num_words":1215,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.086,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Август а 26 атшын Апсны апны йдыртлапIитI А-Республика ахъахвитра ацкIра амш. АААК ахабарргарта портал йгIанаршIыцхитI 11 сквшала щтахьла утхъахта ауи агIаншара амщтахь зынла тшщтIызхыз агвыргъьахъв алахъвгIахъасра лашаракви ауи ауагIа насыпла йшарчвуази.\n11 сквша рапхъала, асквш 2008 август а 26 атшын, Россия апрезидент (ауи асхъан – Медведев Анатолий – аредакция ррытаразга) мачвы рыцIайцIатI Апсны Республика йгьи ГIвадахь Осетия рхъахвитра ацкIра знархараз ащаквыргылраква. Йтшазынархара апны Медведев араса йгIаликIгIатI: «Асатин йгьи апсуа уагIахъаква ртахъыра гIапхьадзахауата, ЙадкIылу АуагIахъаква р-Организация а-Устав, асквш 1970 йгIан йдрыбагъьаз адуней акъральыгIваква рквтала айгвара азазаъащаква руысла ахвитнагIаква рпринципква, асквш 1975 агIан Хельсинки апны йнарахвыз СБСЕ АцIхъватра швъа, адунейла щата зму анахьанат ашвъаква апкъ йтата сара мачвы рыцIасцIатI Россия Федерация ГIвадахь Осетия ахъахвитра йгьи Апсны ахъахвитра йшацIыркIуа знархару ащаквыргылраква».\nМедведев йтшазынархара Россия акъральыгIва каналквала йангIадырба амщтахь Апсны абзазагIвчва акъраль ашта хъада, асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра акIвшауата йырблыз йгьи йдрыхъвашаз аправительства атдзы апахь а-Хвитра ашта апны йгIайззауа йалагатI. А-Республика акъалаква йгIартыцIуа йгIайуамцара гIвба-хпа сахIатла жванзыкьыгIв пхьадзара йнадзуз ауагIа гвыргъьара ду рхъагылата ашта дырчвытI. АуагIа кьахвуан, йгIахIвуан, йырзымчхIахуата йыззпшуаз ауыс, адуней акъральква Апсны ахъахвитра йъадгылыз анысла тшакIвдыршауа азаджв азаджв йайхIвахIвуан. Ашта апны йгIайззаз ауагIа рпахь йгIачважватI ауи агIан Апсны апрезидент йъанатIа нкъвызгуз Багапщ Сергей, акъральыгIва уысхагIвчва, Грузия айдауараква рзаман Апсны ахъахвитра джьгарта йазабакIуаз ауысхагIвчва. Ауи атшын Согъвым а-Хвитра ашта анцIрала агвы йгIатахауата ауагIа рынасып агвыргъьахъвла йырчвын.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/403","date":"2019-09-21T05:33:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514574265.76\/warc\/CC-MAIN-20190921043014-20190921065014-00415.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9904264212,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9904264211654663}","num_words":206,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.967,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ачвахъабагакви атурых шIыпIакви рдуней мшы йадахIвуата АААК ахабарргарта портал Апсны акультури атурых-культура тынха ахчари рминистр йтарагылыгIв Кобахиа Батал акультура тынха агIахчара апны адахIвракви шварагIварата йаъуи руысла йачважватI.\nАйчважвара акIвйыршатI Барганджиа Саид.\nАпсны атурых-культура тынха гIащаквыжьра, ауи йапщылу ауысква хабзала йагвныргIвра, акультура ачвахъабагаква ргIащаквыргылхри рхчари ахъазла джьауап зкIуа, шIыцта йгIахъыртIыз ачвахъабагаква датшагьи уыс щарда дрыквгIашIастI АААК ахабарргарта портал ажурналист дгIайачважвауата Апсны акультури атурых-культура тынхи рминистр йтарагылыгIв Кобахиа Батал.\n– СынчIва Апсны апны атурых-культура тынха ачвахъабагаква ашвъа йанцIарала анхара алгитI. Ауи зъара йадынхалйа, уахьчIвала йыззынадзайа йгьи уыста йырхаз ахъазла йузыхIвушта йаъайа?\n– Асквш 2014 декабрь агIан культура а-Министерстви атурых-культура тынха ачвахъабагаква рхчарала а-УнашвахъцIарти адыркIылын Апсны акультури атурых-культура тынха ахчари р-Министерства гIандыршатI. Аминистерства йаланакIуата ареспублика атурых-культура тынха хчарала ахъвшарагьи гIандыршатI. Анхара шджвыквхIцIагIвацуз хIзынйаз ари акIвпI: атурых-культура тынха (АКТ) ачвахъабагаква йазкIкIыта йызну ашвъа апны ауат рыхв, руыхваща, турыхта йырпщылу, йхчахауа ашта амажаква руысла хабаркIгьи гьырнымызтI.\nЙара акIвпIта, АКТ ачвахъабагаква ашвъа йанцIара ауысла унашвата йаъула ауат дасузлакIгьи йапшым швъа квпшырата 20 раъара рзыгIвра атахъыпI. ХIара «Апсны апны йаъу АКТ йатдымрыпауа ачвахъабагаква ринвентаризация» ауысла йазалху программа лыхIхтI, ауи аминистрква р-Кабинет йрыхIттI, ауаъа ауи йазыразхан ахча азгIауырщттI. Ауи архъйара апхъапхъа пIатлата асквш 2016 йгIашIарышвта асквш 2018-дза аздыргылтI, ауаса йапшым ашвхIаусыгIваквала анхара асквш 2019-дза тшацIнахватI. Асквш 2015 шабгаз ахъвшара атурых-культура тынха ачвахъабагаква йырзынархата хабарта йаъаз азнакIкIуан йгьи йалнахуан. Апхъала АКТ ачвахъабагаква йрыуата акъральыгIва швъа йаныта йхIымаз Согъвым къала апны йаъугIваца ракIвын.\nАпсны шабгула йхъылапсу антахьгьыт ачвахъабагаква рхабар азхIкIкIуата уыс ду хIырхъйатI. ЙшцалакIгьи асквш 2015 ацIыхъвадза йхIрыхIазырыз ашвъа хьзыта 1535 аншвалтI. Ауат рщардала ашвъа йызлану акартIква адыгIгалтI, йанхIырхъвыхуаз атшын раъаща гIазырбауа ашвъаква гIгIвытI, рархитектура лкIгIараква гIахIырбатI, паспорт, план рзадыгIгалуа, рчпаща хIчIвагъвауа хIалагатI. ГвынгIвырапI, ачвахъабагаква зымгIва рыхъазла йнахъауата хабар гьхIымам, ауаса ауи анархарала анхара гьашIахIрысуам. Йазалху апрограмма акIвпI акъральыгIва швъа йану АКТ ачвахъабагаква зымгIва ринвентаризация акIвыршара йазынархаз.\n– ЙшыгIдыруала, ужвы хачIвыта йгылапI Интернет гIазрысабапуа дзачIвызлакIгьи Апсны акультура ачвахъабагипхьадза йазынарху ахабар дъазапшуаш геоинформация ргIапсра гIаныршара. Ауыла анхара акIвшума, йаргьи ауи анбалшарахуш?\n– Апсны апны йаъу атурых-культура тынха ачвахъабагаква зымгIва зланакIуа геоинформация ргIапсра (ГИР) гIаныршара – ауи хIызлачважвауа Йазалху апрограмма йацIыхъватшарахуштI. Ауаъа рахIа йшIыцу ауыжвгIанчIви технологияква гIадрысабапуаштI. ГИР – АКТ ачвахъабагипхьадза ахъазла хабарта йхIыму зымгIва зтазлуш программапI. Сшгвыгъауала, июнь ацIыхъваквакI хIара ауи ауагIа йдхIырбуштI, акультури атурых-культура тынха ахчари р-Министерства асайтгьи йгIатахIцIуштI. Агеоинформация ргIапсра анхара йаналагIыжьра хIара ахабар агIаура апны гIамта шIыц хIтагылуаштI. ЗныкI ахъазла культура чвахъабагата 150 рхабарква абгата йгIатахIцIуштI, чвахъабага 550 рчIвквагьи йнархъамызтынгьи йтазлуштI.\n– АкъральыгIва йахчара атахъу ачвахъабагаква руысла а-Министерства апны ахабар тамамта йаъума? Ауат псахра шпарыларцIауа йгьи ауи йашвхIаусыгIвахауайа?\n– Акультура чвахъабагаква ахабза йахчауата йчпара – магIын ду зму нхарапI. ХIара зымгIвагьи хIгвы цIхIкIгIауа хIаздзыргIвуан Анчва йан лыхьыз зхъу Париж акьльиса шблыз ахабар (щарда мцIуата, асквш 2019 апрель а 15-16 агIан, Анчва йан лыхьыз зхъу Париж акьльиса йахъысыз амцаблыра мчы акIвпI зунашва йхIвауа – аредакция ррытаразга). Сара схъатала ауи арыцхIагIара «ахъахьыла йхIзыгIалбгIаз», акультура тынха унапIыцIцIырныс шмайру, ауи агIвычIвгIвыс йшипщылу хIгватра азыназырхауа хабарргагата йсыласхIватI. Франция йанакIвызлакIгьи акультура тынха агIахчара ауыс хабза щата азтуа, ауи къральыгIва уыста йынкъвызгауа къральта йаъан. ХIХ асквшышв ахъаква рагIан ауаъа ачвахъабагаква хчарала КъральыгIва инспекция гIандыршахьан. Европа шабгу апны акультура тынха ачвахъабага хъадаква йрыуа закIу Анчва йан лыхьыз зхъу Париж акьльиса рзымхчазтын уыла йгIацIауыжь йауаштI хIара хIчвахъабагаква йрызниуа.\nАпсны апны йапхъахауата культура ачвахъабагаква хчарала ажвлара асквш 1925 агIан йгIандыршатI. Атурых ачвахъабагаква ъагIашIыпхьадзу рыцIа йнархъаз йапхъахуз ашвъа Пачулиа Вионор асквш 1961 агIан йадигалтI, ауи чвахъабага 260 раъара аншвалтI. УацIыхъван, асквш 1967 агIан, ауи кIара алайцIахтI Адзынба Иосиф. Ауи амщтахь шIыцта йгIахъыртIуа ачвахъабагаква знырцIауа швъа гIаджвыквырцIан йгIарауаз зымгIва ауаъа йанырцIун. Асквш 2015 агIан ачвахъабагаква ъагIашIыпхьадзу акъральыгIва швъа аннарахв йгIашIарышвта уахьчIвадза хIара ужвыгьи чвахъабага 400 раъара гIахIаутI. Ужвы хIара ауат акъральыгIва ашвъа йанцIара ахъазла йатахъу адыгIгалитI. Сшгвыгъауала, асквш ацIыхъвадза ауи анхара алхIыргуштI, йаргьи ауи агIан атурых-культура тынха ачвахъабагаква рпхьадзара 2000 йнаднацалуаштI. Апхьадзара йалазырхIауа апхъала гвы зрымтуата йагIвырщтыз йа ужвы йакIвшауа апшгIараква рагIан йгIарауа ачвахъабагаква ракIвпI.\n– Щарда мцIуата Апсны ащхъаква рпны аэкспедицияква анакIвшуз культура тынха ачвахъабага шIыцква гIараутI, ужвы ауат книгакIгьи рзыргIвитI. Ауат ачвахъабагаква йырмагIну, акнига ангIацIцIуаш ауысла кIара узыхIварма?\n– Ауат ацэкспедициякI Апсны ащхъаква рпны йаъу ачвахъабагаква ринвентаризация акIвыршара ауысла хI-Министерстви «Щхъа Апсны» фонди (Апсны ащхъаква ззырдыруа афонд – аредакция ррытаразга) йацлырхыз апроект апкъ йтата йадгалан. Аэкспедицияква Хымца, Дзыхва, БашкIапсара йгьи Ауадхара щхъахъысыртаква рпны йакIвшатI. ХIара апхъала йгIарымдырсыз йа йнархъата зхабар рымгIвыз АКТ чвахъабагата 300 раъара гIахIаутI. АзджьакI йара уыхвара адкIыларакI йачIвыта йаъапIта хIаргьи йадхIкIылтI, даргьи 8 адкIыларакI йнадзатI, закIипхьадза уыхварата 10 йгIашIарышвта 60-дза гIаланакIитI. Ауат райхIара хIахъвыла йаквырцIаз уыхварапI, ауат «уасахча чIварта»-хIвагьи йа «ацIангвара»-хIва (апсыуа бызшвала – «агIвычIвгIвыс хвыцква ргвара» – аредакция ррытаразга) йрыпхьитI.\nАуи ахьыз атурыхква йрылу агIвычIвгIвыс хвыцква – ацIанква йгIархъыхпI, йауа ухIварыквын, ауыхвараква гьдууым. Ауат хIврамкIва цIла ъагIамйыхуа Апсны ащхъа хIагIараква рпны йаъапI. Анхара хIаналагуз ауат ауи аъара йщардата хIгвы гьымгIвузтI, зъара йнадзауа аныгIба хIгIархIатI йгьи йгIахIгвынгIвытI Апсны ащхъаква рпны уъапшгIуш ужвыгьи йшщарду. Акнига хIызту асквш йгIацIцIуаштI. Ауи ауат ауыхвараква рчпаща гIазырбауа каталогызлуштI, уацIыхъван апхьахьаква ауат рыуа зджьакI гIалырхуаштIта рыцIа цIолата йддырдыруаштI.\n– Йыжвбаз ъащардаз «швъагIанарыхIаз» ауысла. Акультура тынха ачвахъабагаква ашта, абзазагIвчва рпхьадзара йгIаквхта швага-зага рымума? Датшата йсхIвапIта, йдучвам Апсны ахъазла ачвахъабагаква рпхьадзара щардадзума?\n– Сара йапшым айззара щарда срылазлитIта – йъакIвызлакIгьи атурых-культура чвахъабагаква шазкIкIула йгIауахвырквын Апсны апш датша къраль аъамызшва йшызбауа схIвитI. Ажва гьалам, ауат рнадзара, магIныта йрыму ауыслагьи азцIгIара гIагылитI. Апсны агIвычIвгIвара ацивилизация йгIацIанакIуа агIамтаква шабгу йгIартынхаз ащтаква ъану акъральква йрыуапI.\nЙара ауи апшта хIпны йаъапI апсуаква йцIыхъвахауа асквш хынызкь руацIа анахьанат ауагIахъаква йшрыщтаныкъвуз, ауат хIышта йшаъаз йаквшахIатхауа чвахъабага щардагьи. Ауи антика заман, аурымква рыгIамта йаланакIуа, Греция, Рим, Византия руагIа араъа йшаъаз гIазырбауа уыхварапI. Уыла йгIацIашвитI атрыкв щтаквагьи – ауат архитектура лыхщаква, ацIыквква рчпащала йубитI. РыцIа йкIьасаз азаман араъа рыщта гIанырыжьтI агенуэзква, ХIХ асквшышв йгIашIарышвта – аурышвква. ЙгIаугвынгIвра атахъыпI ауат ачвахъабагаква хIышта апны йаъаз анахьанат ауагIахъакви ацивилизациякви йшырпщылу. Апсны культура тынха байа амапI, йаргьи уахьчIва хIара хIакIвпI ауи агIащаквыжьра зборчу.\n– Атурых апны йапхъахауата ареспублика апны культура чвахъабага 150 инвентаризацияла рыхв щаквдыргылтI. Ауат йырмагIныйа, рыхв гIазырбауа ачIвыйа?\n– ЦIабыргыпI, Апсны апны ауи апш нхара йапхъахауата йакIвшатI. Ауи апш хабар ъанымыз йгIалцIла баргвыра щарда гIаншун. Ажва ахъазла, чвахъабагакI закIыта йхъвашазтын – ауи йашвхIаусыгIвазлакIгьи – хIара ауи агIащаквыргылхра йаквшвуш гьхIзымпхьадзузтI. Заджвы ачвахъабага зараркI айрадзазтын асуд дахIтитIта йхаз азарари хIаквымта йыквырхази закIытагьи йгьацахъуам. Акъвады сом 500 угIалагата сом 5000-дза акIвпI йнадзауа. Ашвъа йаныта йхIыму ачвахъабага 1500 йрыуата инв��нтаризацияла зыхв щаквхIыргылыз, йшухIваз апшта, 150 ракIвпI.\nАуат йрыуата 23 адин йапщылапI (ажва ахъазла, Лыхны, Агвбедиа рпны йгылу акьльисаква), 127 ауагIа йгIадрысабапуа уыхварапI. Ауат рпхьадзара йаланакIтI зархитектура лкIгIараква гIальаматра рылу, хIкъраль апны акIвымкIва датша зджьарагьи уызнымйуш ауыхвараква. Ауат злагIалхIкIгIуз ашвага-загаква йрыуан хабарта йырпщылу, рхъвыхра акIвуыршара ахъазла швъата йазкIкIу. ЙрылапхьадзапI ауат архитектурала лкIгIара рымамызтынгьи атурых йапщылу – магIны зму уыскI ауаъа йыншазтын, зыхьыз атурых йгIалахаз ауагIа ауаъа йбзазазтын. Ужвы пхастакI ншузтын ачвахъабагаква хъыхчага хвыта йрымазлуш щаквыргылрала анхара акIвшауаркIвитI, сшгвыгъауала, хIапхъа ужвыгьи чвахъабага 200 раъара рыхв щаквхIыргылуаштI.\n– Айсра агIан йаладрыхъвашаз йа азаман йарыхъвашаз ачвахъабагаква гIащаквыргылхрала нхарата йакIвшауайа?\n– Ага йгвасразтынгьи, хIара атурых-культура тынха ачвахъабагаква гIащаквзыргылхуа йа йшаъу апшта йгIанызыжьуа йазалху къральыгIва компания гьхIымам. ЗныкI йаъан «Абхазреставрация», ауаса ауи 18 сквша ашвъа йанын акIвмызтын уыскIгьи гьамхазтI йхъыргIвахтI. ХIара архитекторква, атурыхдырыгIвчва, асуратчпагIвчва датшагьи аъачIвагIагIвчва адызкIылта йынзырхуш акъральыгIва нхарта шгIащаквхIыргылхуаш хIазхъвыцитI. ЙгIащаквыргылхра атахъу ауыхвара магIын ду зму закI акIвызтын ауи агIащаквыргылхра аквта къральыгIва уысхартаква рыхъвда йыквлитI, змагIныла рыцIа йчкIвыну – ашIыпIа хъаунашвахъцIара аорганква йгIащаквдыргылхитI.\nАуыхвара гIвычIвгIвыскI йчIвызтын агIащаквыргылхрагьи ауи йборчпI, ауаса агIащаквыргылхрала апроект йазалху акъральыгIва уысхартаква йдрыбагъьара атахъыпI. Ауаса йцIыхъвахауа асквш 25 руацIа акъраль абюджет апны знымзара-зны атурых-культура тынха ачвахъабагаква гIащаквыргылхра йазынархата сатыркIгьи гьаламшвастI. Са пщысквша цIитIта ауи ауыс нкъвсцитI, ауаса закIгьи гьсылымшастI. Ауи ауыс хабзала йагвныргIвы йшауашла хIара ажва щарда гIагIгтI, азджьакI йрыдгылтI, азджьакI йыгьгьийгьрылампштI. УахьчIвала апарламент апны «Атурых-культура тынха ауысла» а-Хабза рытаразхрата йаларцIуш йапхъахуз апхьара йгIакIылстI. Ауаъа зуыс йнардзата йзырхъйауа апшвымаква лкIгIара рзычпа йшауаш, ауыхвараква хъатачIвырата йнауахв йшауаш, ауи йацгIайуа аборчква гIарбапI. Йалныс ауыпI АКТ ахчара йгьи йгIарысабапрала йазакIу КъральыгIва фонд гIаныршара ауысла щаквыргылракI нарахвырныс.\n– Апсны апны йаъу атурых-культура тынха ачвахъабагаква йрыуата адуней шабгу йыртынхата йпхьадза, ЮНЕСКО ахъпшылра йацIата йчпа йауашта йаъайа?\n– ЮНЕСКО ашвъа йалауцIа йауаш ачвахъабагаква урылачважвара апхъала ауи аорганизация йучпара атахъыта йгIанаргылуа уапшра атахъыпI. ХIчвахъабагаква йрыуата щарда дуней тынхата йырпхьадзауа ачвахъабагаква рпхьадзара йалауцIара ахъазла ЮНЕСКО ашвага-загаква йрыквыргIапспI. Ауаса «Адуней тынха хчара ауысла» а-Конвенция йшгIанахIвауала ауат атурых-культура тынха ачвахъабагаква рхчара ахъазла зымгIва рапхъа джьауап зкIуа йара акъральыгIва акIвпI. Датшата йхIхIвапIта, акъральыгIва адуней апны йщаквгылу аъащаква йрыквыргIапста ачвахъабагаква ашвъа йанцIара, йхчара, йгIащаквыргылхра ахъазла джьауап азамкIуазтын ЮНЕСКО проекткIгьи йгьалапшуашым. ХIара хIпны акультура ачвахъабагаква руыс зкву уапшрыквын хIара ауат рыхъаз джьауап хIзымкIуата ухIва ауаштI.\nДатша хъатакIла йгIахвтагьи – ашта акъральыгIва алапш йацIазара атахъыпI. ХIара, ажва гьалам, хIышта хIахъпшылитI, ауаса араъа адуней апны Апсны Республика къральыгIва кIьыдата йалархIвауи йаларымхIвауи ауыс гIагылитI. ЦIабыргыта, аполитика уыс ауаса йшаъугьи ЮНЕСКО ачвахъабагаква хча йшауаш ауыс йалапшырныс йхIазырпI.\nЮНЕСКО датшагьи йгIанаргылуа ауысква йрыуапI ачвахъабагаква йшырхIвауа апшдзата йаъазларныс. Ажва гьалам, хIара йхIымапI дуней тынхата йупхьадза йауаш атурых-культура чвахъабагаква, ажва ахъазла Дранда, Агвбедиа, Пицунда, Лыхны ркьльисаква, Симон Кананит йкьльиса, Анакопия абагъьата, Апсны абльын ду датшагьи.\n– Апсны йтыргаз акультура байараква ъагIашIыпхьадзу ашвъа адгалрала анхара джвыквылхьама?\n– ЙгьджвыквмылстI. СынчIва июнь мыз агIан акIвпI йапшым акъральква ргIащтийыгIвчва алата ауи ауысла уатыкв айчважвара адыгIгалырныс йанаквхIырпшуа. Йара къралькIта хIаналаз, совет заман агIан, тшанагIвхIша амщтахь, айсри амакIыракви анакIвшуз агIан акультура байараква шайтыпуз уалачважвара атахъыпI. Йара ауи апшта акультура байараква ртгара-гIатагара ауысгьи – ауи ахабза мыгIвхъыргауата йандырхъйауагьи алата – ауатыкв йгIатагара атахъыпI. ХIара йатдрыпаз абайараква гIапхьадзара йазынархата ужвыгьи уыс ду хIпырапI, ауаса ауи анархарала сквш щарда цIуата нхараквакIгьи акIвшитI.\n– Агвбайара йаланакIуа атурых-культура тынха ауыс шпаъу? АшIалахIвара, ауагIахъа мацIауыща, аджьыкIа, апсуа гIахIвыщаква агьиква – ауат уахьчIвала хабзала закIытагьи йгьрыбагъьам, ауаса хIкультура йузалымхуаш йахъвыкIпI йхчарагьи атахъыпI.\n– Ауыгьи хIадынхалитI, агвбайара йаланакIуа атынха ареестр хIрыхIазыритI. ЗымгIва ашвъа йанцIара атахъыпI, йамгIан уысызлакIгьи код атра атахъыпI. ХIара йхIымапI НартыргIа рэпос, ауи рымапI адыгьаквагьи, акъабардыйаквагьи, асатинквагьи, агвхъауаквагьи. Сара схъа закI гIанагын ауыла анаукаква р-Академия тшырзынасырхатI. Апсны адуней апны къральыгIва кIьыдата йгьрымпхьадзастI (йызпхьадзауа гьщардам – аредакция ррытаразга). Йачпушйа НартыргIа рэпос зму Россия ауагIахъаква тшадыркIылта хIара йхIыцта йддырдыруа йалагарквын?! НартыргIа рэпос зымгIва рыхъазла йаназакIыз йшаъаз щаквдыргылта уагIахъипхьадза алкIгIараква йрыквыргIапста ауи штшауацIнахуаз гIадырбапI. Ауи хIазхъвыцитI, апхьахьаква рыуа щардагIвы йацыркIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/289","date":"2019-09-18T22:22:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00034.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981638789,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":19,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981638789176941}","num_words":1537,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абашта айсра Ду агIан йгIатыргаз АйгIайра йахъыцIуа асквш 74 Апсны апны Зыхьыз бергльльым айсыгIв йчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIауата, айсчва рпарадла, архъа мацIауыртала йгьи «Аджьаль змам аполк» акцияла йдыртлапIатI.\nМай а 9 атшын Апсны йартлапIатI ХХ асквшышв агIан рыцIа йщарычIвараз айсра – асквшква 1941-1945 рагIан йакIвшаз Абашта айсра Ду – апны йгIатыргаз АйгIайра Амш. Ареспублика шабгу апны агвыргъьахъв алалраква акIвшатI, рахIа уагIа щардагIв тшъазыркIкIыз акъала хъада апны акIвпI.\nЩымтадза йалаган ауагIа айсра йаладзкваз хвы рыквырцIауата Зыхьыз бергьльым айсыгIв йчвахъабага син адзхъа йайззауа йалагатI. АсахIат а 11 ачвахъабага хIврапшдзи хIврапшдза алапи азыщтIацIара джвыквырцIатI. Ауи йалан ареспублика а-Президенти аунашвахъцIарта йалаквуи, апхьагIвчва, астудентква, акъала абзазагIвчва, Согъвыми Апсни рысасква.\nАбашта айсра Ду агIан йгIатыргаз АйгIайра Амш – май а 9 – ансисквша Россия йахъазымкIва Совет Союз йгIаланакIуаз анахьанат аштаква рпынгьи датша къраль щарда рпынгьи йдыртлапIитI. Абашта айсра асквшква рагIан апсынчIвыла йтыцIын афронт йпшцIалтI зкьы 55-гIв райхIа, ауат йрыуата 15500-гIв апсыуан. Айсра афронтква рпны йайсытI абазатагьи 3000-гIв райхIа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/310","date":"2019-09-18T22:19:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00209.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9943640232,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9943640232086182}","num_words":143,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАдуней апсуа-абаза конгресс асайт йынхауищтара йцIуа асквш йадахIвуата агIарып версия анхара джвыквнацIатI. Ужвы АААК апортал зланхауа абызшваква цба йнадзитI.\nАпсуа ашвахIвагIв, асуратгIвгIвы йгьи амультипликатор Квициниа Астамур апсуа бызшвала амультфильм «АбраскIьыл йфырра хъацIараква» агIацIщтра дадынхалитI.\nАнсисквша йакIвшауа акультура-спорт фестиваль «Абаза» асквш 2019 агIан КъЧР апны цынхауата йакIвшатI. Апсны йауата Черкесск йаъаз агвып йангIайх амщтахь ауи агIаншара пшдза рыла йшабаз рхIвахтI.\nЧеркесск апны ансисквша йадыргалуа акультура-спорт фестиваль «Абаза» йаланакIуата йдыртлапIатI Апсуа-абаза культура амш йгьи Апсны абаракъ амш.\nИюль а 23 атшын Апсны апны акъральыгIва баракъ амш дыртлапIатI. Ари агвыргъьарамш ансисквша адунейла апсуа-абаза зымгIва йацдыртлапIитI.\nАпсуа политик ду Багапщ Сергей йгIайыквчважвауа Апсны акъральыгIва университет апрофессор Бебиа Екатерина лкнига апрезентация Черкесск апны йакIвшатI\nЦIаста ансисквша йакIвшалауа акультура-спорт фестиваль «Абаза» Къарча-Черкес Республика апны йцбахауа Абаза хъвмарраквала йгIахъыртIытI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари йгIаджвыквырцIаз «Этноарт: йазакIу йгьи йузагIвымшуш апсуа-абаза уагIахъа» тема йазынархата йагъьу асурат агIаныршарала анкъвакъвра апIатла мчбыжьпхьадзарала йаладырхIатI.\nСогъвым апны йгIадырбатI афольклористква материал азкIкIрала рынхара тамамта йадыргалырныс ахъазла йгIарцхърагIуш, азцIгIараквала йадгалу акнига.\nАсабиква рхчара Адуней мшы агIан Адуней апсуа-абаза конгресс Согъвым апны йаднагалыз агвыргъьахъв ду сабита хышвыгIв райхIа гIанарайгватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/about\/news","date":"2019-09-18T22:24:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00437.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9656910896,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.965691089630127, \"inh_Cyrl_score\": 0.011502192355692387}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.873,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) аунашвачпагIв шIыц Эгьзакь Мусси адкIылара архъйагIв секретар Гицба Инари йапхъахауа гIвыма къральта йъацаз Трыквшта акIвпI. Ауат ауаъа май а 5 йгIашIарышвта а 8-дза йаъан, апсуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед) аунашвачпагIвчва рынйара йахъазымкIва акъраль апны йынхауа апсуа культура квтаква йадыргалыз айззараквагьи йрылан.\nАрдзынба Астанда\nАбадырра йгьи ацынхара анархараква лыхра\nАдуней апсуа-абаза конгресси апсуа-абаза диаспори тшабадырдырта апхъахьыла рацынхара анархара хъадаква лырхра – ари акIвын АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Трыквшта дыззцаз.\nАААК ахъада йшипхьадзауала, уахьчIва адиаспора йауакву рыжвла ъану рпсадгьыл тшадыркIылырныс йаздзышитI, ауаса ауи чпа йшауаш здыруа заджв-маджвпI. Ауи акIвпI Апсуафед аунашвачпагIвчва данрынйа Эгьзакь Мусса ауат адуней шабгу йрылапсу апсуа-абаза диаспора аконгресс апынгьи Апсны апынгьи йыншауа ажвлара йгьи акультура уысква йшгIарыланадыркIуаш йзазйыргвыгъаз. ШIыцта йгIандыршаз АААК ахабарргага портал ауи ауыс щардала йахъвушта йаъапI: адуней шабгу апны апсуакви абазакви дасу йгIайгвынгIвуа абызшвала ркультури ртурыхи ддырдырныс лшара рауаштI.\nАпсуафед ахъада Акусба Атанур Трыквшта йаъу адиспора АААК анхара йацыркIуата йрылшауа закIгьи гIанырымжьныс йшхIазыру йгвы ахъыта дгIачважватI. Ауи йаццауата Акусба йгIаликIгIатI Трыквшта йту апсуаква Апсны апаспортква гIарытри Апсни Трыквшти тенгьызла йырбжьаныкъвауа агъбаква аущтри йырпщылу ауысква аныргIалра ахъазла зымгIвагьи ркъаруква адыркIылра шатахъу.\nАААК аунашвачпагIвчви адиаспора йауаквуи агвынгIвытI агIвыма къраль апны укультури уыбызшви ухчара ахIатырла апсуа-абаза уагIахъа рпахь йгIагылуа абаргвыраква ушрайгIайуаш амальква удыруата чIвыр��ъа-чIвырхъамцара пахьла унаскIьара шатахъу. Ауи ангIауыдахIвуаш, рхIвитI АААК апны, тшанадукIылра, угвы змыртынчуа ауысквагьи йхътIыта урыквчважвата йчпачIву лухуа уанцара агIан акIвпI.\nЙхIнапIыцIшвтыз анапIылачпараква гIащтIыххра, апсуара ацIасквагьи нкъвгара\nАнапIылачпараква йрызъазу апсуа пхIвысква йадыргалта Сакария шта ауысхарта квта – Адапазар къала апны май а 6 атшын йакIвшаз агIарбарта АААК ауыснкъвгагIвчва ррысасра акультура программа магIын ду зму хъвыкIта йалан. АпшыгIвчва йрымаджьащахъвата йырпшуан апхIвысква апхъанчIви апсуа алапаща гIадрысабапуата арызна йгьи ахьапщ рахъваква йгIарылырхыз анапIылачпараква. Апсны апны ауи апш угьанйахуам, ауаса Трыквшта апсуа кытква рпны йгIащаквхатI.\nТрыквшта йбзазауа Шамба Зеррин йшылхIвауала, апхъала апсуа пхIвысква шалапуз, йшхаруаз, йштадзахуаз, нхагати пкъыгIвасти йгIадрысабапуаз ауысла ахабарква гIауауырныс швабыж йбаргвын. Трыквшта апсуа кытква дгIархъыкIвшауа апхIвысква дырцIгIауамца, апхьахьа-этнографква драйкьангьашуамца акIвпI ауи арат анапIылачпараква разыбжьара апрограмма шлылхыз.\nЦхърагIага бзита йылзалтI ауи Трыквшта йту апсуа йгьи абаза тгIачваква рпны амхIаджьырра йгIацхаз рахIбачва йгIартынхата йырзыгIанхаз апкъыгIва чвахъабагаква – сквшы 150 айхIа зхъыцIуа абашлыкъква, йтыдзахгIу ашIарыцкьагаква, йалапу арыпшдзагаква.\nЙара ауи атшын АААК агIащтийыгIвчва Сакария йаланакIуа Балбалы кыт апны йакIвшуз агвыргъьахъв йалан. 14 сквша рапхъала ахIбачва унашва гIаргтI апсуа тацанадылраква рпны ахысраква ашIадрысырныс. АхIбачва ражва йахъымсуа чкIвыныргIа йшырзыразу йахьызхIвагапI ансисквша йадыргаллауа ари айззара. «Апсуа чкIвынчва ахIбачва йшрыздзыргIвуа ухъа аладухушта йаъапI. Ауи абзирала аполиция йрылымшуз ажвлара йрылшатI. Ауи ахъазла са арат асквшква руацIа знымзара-зны йымхысыз, пхастакIгьи знапIыцIымшаз чкIвыныргIа сшырзыразу расхIвитI», – йхIватI агвыргъьахъв йалаз Трыквшта ауацIа уысквала аминистр Сойлу Сулейман.\nАгвыргъьахъв Трыквшта йапшым аштаква йгIартыцIыз уагIата хвынызкьгIвыкI раъара алан. Адиаспора йауакву рыхъазла ауи рхаквлагIвчва йызларынйуш швхIаусыгIва пшдзата йалитI. Ауат ртшпсщара мшы рцри бызшвала йчважвауа ауагIа йрылата йыргитI, апсуа гIахIвыщала йгIахIвитI, руагIа ррызкъква ршIадыршвитI.\nАгвыргъьара йгIазнаддаз тшырзынайырхауата Эгьзакь Мусса ауат апсуа-абаза конгресси Трыквшта йаъу адиаспори апхъахьыла разазаъащаква рыцIагьи штшауацIырхуаш лшарагьи шалазлуш йазйыргвыгъатI.\n«ХIара заджвгьи хъатакIла дгылата дгьгIаныгIжьуашым. ХIа йхIтахъыпI адуней йыкву дзачIвапсыуазлакIгьи хIуысква дгIарылагIжьырныс, хIынхара дгIаланахIыркIырныс. ХIара апрограммаква ймачIымкIва йлыхIхын йхIымапI, ауат нхауа йалагахьатI, рсабапрагьи гIбахьатI. ХIапхъахьыла ауи анархара рыцIагьи тшауацIнахуаштI, йгIаланакIуа ауагIа рыцIа-рыцIа йщардагIвхалуштI, хIыгIвычIвгIвыскIгьи – дъабзазалакIгьи – хIгьйыгIвсуашым», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК ахъада уацIыхъван йшихIвахызла, Трыквшта адиаспора рабадырра дшазпшуаз ацкIыс рыцIагьи йгвы гIащтIнахтI: «Са йыздыруан араъа хIычкIвынчва йанакIвызлакIгьи йшджьгарыз. Ауаса араъа сангIай йымцым айщчвара, зкьыгIвпхьадзара йнадзауа хIайщчви хIахщчви рацзакIыра збатI. Сара йсыласхIватI ауат рпхари рымчи – ауат хIызлу ауыс апны швабыж йгIахIыхъвуштI, ауи назрыскIьуш къару дутагьи йалуаштI. Сара хIуачIвымш ауыс дуквала йшырчвызлуш сыла йыцIапI».","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/52","date":"2019-09-21T22:22:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514574665.79\/warc\/CC-MAIN-20190921211246-20190921233246-00261.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982971549,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982971549034119}","num_words":545,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ансисквша йакIвшауа акультура-спорт фестиваль «Абаза» асквш 2019 агIан КъЧР апны цынхауата йакIвшатI. Апсны йауата Черкесск йаъаз агвып йангIайх амщтахь ауи агIаншара пшдза рыла йшабаз рхIвахтI.\nБарганджиа Саид\nАпсны йауата VI акультура-спорт фестиваль «Абаза» йалаз агвып ауи ауыс ахъазла ргвгIанаграква гIархIватI.\nЙшцIасхаз апшта, ансисквша Черкесск къали КъЧР абаза кытква рыуа закI апни йакIвшалауа «Абаза» фестиваль уагIа щардагIв злазлауа гIвуыс дукIла йалапI: Абаза уагIа рхъвмарракви Апсны акъральыгIва баракъ амш йаквшвауата йадыргалуа Абаза уагIахъа ркультура амши. Арат агIвуыскI йанакIвызлакIгьи уагIа швкIыгIвпхьадзара азыркIкIитI.\nОчамчыра йауу ашвахIварала арыпхьагIв Цвижба Лика афестиваль йапхъахауата даъан. Ага ауи акIвшищтара мчыбжьыкI агIвсхьазтынгьи ауи ллахIвараква гьымхьыстI, йгIалгвалашвушгьи лщардапI.\n«Сара Апсны, хIпны саъазшва йызбун – ауи аъара пхата хIдрайгван. СгвыргъьачIвауа ужвыгьи зны сцарын, зымгIва атазбахрын», – лхIватI Цвижба.\nАпсуа-абаза уагIахъа йрыуу ъабзазауа акъральква йгIартыцIта йгIайыз спортсмен 600-гIв райхIа рылан Абаза уагIа йцбахуз рхъвмарраква. Ари аспорт анкъвакъвра йгIадгылтI Апсны, Ставрополь шта йауу агвыпква. Ахъвмарраква йрылан 13 абаза кыткI йгIадыргылыз ажвизгвыпкIгьи (Къазма ахкыткI гвыпкIта йадкIылапI), Москва апсуа диаспори Черкесск къала йту абазакви ркомандаквагьи.\nАпсны аволейболасчва ргвып йхынхауата анкъвакъвраква рпны апхъагылара гIатыргатI. Ауат ркапитан ЛакIоя Амра агвып зымгIва рыхьызла дгIачважвауата «ахIвссаква ахъвмарраква йрылазларныс йандрайгвара йгвыргъьауа йшцауа» гIалхIватI.\n«Ауат йрапшу ахъвмарраква Апсны апынгьи йакIвшалара атахъыпI. ХIара пхата йхIылахIхIвитI ауаъа йшгIахIпылуа. Ахъвмарраква сквшыкI апны зны ахIа йъакIвымшауа хIгвы йаситI. Афестиваль ъадзакIвшауа ахымшкI руацIа алахIвара пшдзаква хIдырчвитI! АуагIа рыцIа-рыцIа йщардагIвхауамцара ауи йгIалалырныс хIтахъыпI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI ЛакIоя.\nАпсуаква рделегация йалан Апсны къра��ьыгIва университет журналистикала ахъвшара апхьагIвчви арыпхьагIвчви: ауат амшква Черкесск апны апсуа политик дудздза Багапщ Сергей йгIайыквчважвауата Апсны къральыгIва университет апрофессор Бебиа Екатерина йылгIвыз акнига апрезентациягьи акIвшатI.\n«ХIара уыста йакIвшуз рыуа закIгьи агIвхIымщтра хIтахъынта хIгIапсатагьи йгьхIымбатI. Ауат амшква зымгIва сара КвтIол (Апсны акыткI – аредакция ррытаразга) апынгьи ауи апш фестиваль акIвырша йшауашыз сыла йгIацIазыжьуан. Са сазхъвыцуан щардагIвы йнадзауа хIдиаспорагьи алата ауи апш гвыргъьахъв хIпынгьи йакIвыршазарквын йшбзихушыз. Кьангьаш гьазгIазгуам ауи ауыс авластгьи йшацнакIуаш, йхIыдзхъагылата [ауи ауыс] адгалра йшацхърагIуш», – лхIватI Бебиа.\nАуи лахIварала АГУ апхьагIвчва дрынйатI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса.\nАуи анйара шибаз йхIвахуата АГУ йпщбахауа акурс астудент Читанава Айнар йгIаликIгIатI аконгресс аунашвачпагIв йынйара йгIайыхъвуш йгьи магIны зму щарда шгIайнатыз.\n«АААК ахъада Эгьзакь Мусса йынйара гвыхътIыла айчважварата йакIвшатI, ауи гIвсахIаткI аъара йнайтI йаргьи швабыж щарда гIацIанакIтI. ХIара ауи йхIтахъула хIицIгIарныс лшара хIыман, йаргьи даланахIван джьащахъвара щарда гIахIайхIвтI, йсабихъа даквчважватI, йбзазара швапха хIыцагIвишатI», – йхIватI астудент.\nКъарча-Черкес ацара шабгугьи йгвы йгIатахатI ачкIвын.\n«ХIара йхIгвапан Абаза уагIа рхъвмарраква хIъарылаз. Къарча-Черкес апны хIара хIайщчва ъату ареспублика хIылаквала йыгIбара йахъазымкIва ауи абзазагIвчвагьи хIрабадыртI, нхара уыслагьи швапхакI хIырхIатI. Черкесск хIъадзаныз амшква руацIамхIара, АГУ ажурналистика хъвшара астудентква, хIыздынхалуа агIвыраква рыхъазла ахабарква азхIкIкIуан. Бзихушын ауат йрапшу ауысква араъа Апсны апынгьи йакIвшауазарквын», – араса йпхьадзитI Читанава.\nАкультура-спорт фестиваль «Абаза» Къарча-Черкес апны ансисквша йакIвшитI. СквшигIадзагьи ауи агеография рыцIа-рыцIа тшауацIнахитI, йгIаланакIуа аштаква щардахитI, агвыргъьахъв апрограмма рыцIа-рыцIа йджьащахъвахитI, ашIыцраква гIалахIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/390","date":"2019-09-21T22:19:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514574665.79\/warc\/CC-MAIN-20190921211246-20190921233246-00290.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9966869354,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9966869354248047}","num_words":436,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны йгIвыджьхуз апрезидент Багапщ Сергей сынчIва йхъыцIуашыз асквш 70 аюбилей йадахIвуата Согъвым апны ахъмаштылра айззараква акIвшатI.\nБарганджиа Саид\nАпсны йгIвыджьхуз апрезидент Багапщ Сергей йхъмаштылра йазынархата мартI а 5 атшын Согъвым апны йакIвшатI Адуней наука конференция йгьи асурат гIарбарта. Ахъмаштылра айззараква Багапщ Сергей йысквш 70 аюбилей йадахIвуата йадгалан.\nАдуней наука конференция а��ыргалтI Апсны агIвымакъраль уысква рминистерства, Апсны анаукаква ракадемия йгьи Апсны къральыгIва университет. Ауи Апсны ауагIа ркъральыгIва агIархвитхра мгIвайсра, акъральыгIвара ащаквыргылра йгьи Апсны ахъахвитра адуней къральква радгылра рпны Багапщ Сергей йгIайырбаз алшараква йырзынархан.\nБагапщ Сергей йюбилей йадахIвуата йакIвшуз аконференция гIахъитIытI Апсны апремьер-министр Бганба Валерий. Ауи йгвыргъьахъв гIачважвара апны йгIаликIгIатI акъраль йгIвыджьхуз апрезидент Апсны атшауацIнарыхра апны йалацIара швабыж йшдуу. ЙшихIвазла, Багапщ Сергей данпрезидентыз атлахан «Апсны рыхъазла йбаргвдзаз агIаншараква йрыквшватI».\n«Багапщ Сергей Василий йпа йыхьыз йапщылапI Апсны зхъа йахвиту къральыгIвата ащаквыргылра. Апсны акъральыгIвара ащаквыргылра апны ауи йалацIара магIныта йаму хвы узаквымцIушта йдупI. Бзита дыздыруаз зымгIвагьи ргвы дшгIатахазла ауи Россия йгьи Апсны райгвара багъьата дазгылан. ЙкъральыгIвчва сабап ду шрызгIайгуашыз, ауыс алачпаква рырхъйара апны хъвдаквыщт ду шгIайырбуш йанакIвызлакIгьи дащтан», – йхIватI Бганба Валерий.\nАконференция апны дгIачважватI ахъмаштылра айззараква йрылаз ГIвадахь Осетия апрезидент Кокойты Эдуард. Ауи йгIаликIгIатI апсыуа йгьи асатин уагIахъаква райгвара арыбагъьара Багапщ Сергей къару ду шалайцIаз.\n«ХIара айщчва рапшта хIащтаныкъвун. Саргьи ауи дызхъысыз абаргвыраква сырхъыстI. ХIуагIахъаква айщчвара рбжьата йгIамгIвайстI. Ауи йаквшахIатпI атурых гIаншараквагьи. Апсны ауагIа дшрызцIабыргу гIайырбауата ауи йбаргвдзаз аквыргъвгъьвараква йчхIатI», – йхIватI Кокойты.\nБагапщ Сергей Апсны ауыжвгIанчIви турых апны йынкъвигаз ахъвдаквцIара гIаликIгIауата дгIачважватI Апсны агIвымакъраль уысква рэкс-министр, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав.\n«Багапщ Сергей дгIвычIвгIвыс дууын, дполитиканкъвгагIв мчхъан. Зыла щарда абахьаз агIвымакъраль политиканкъвгагIвчвагьи ажурналистквагьи ауи йанйынйуз ргвы чIвун. Йгвапари йгвхътIыри чвымыгъчвала йзаъазгьи Апсны йапшIагылуаз агIвычIвгIвысквагьи ргвы ахвгIун. Ауи ачважвара гвыбзыгъа дазычпан, йажва цIолан, аполитика уысква бзита йынкъвигун. Ауаса зынгьи хъачвамщара гьгIаймырбузтI, йыдзхъа йырхIвуз ажва йылайхIвун. Йшанла дхътIын, гIвычIвгIвысагIа ду нкъвигун», – йгIаликIгIатI Чирикба.\nАконференция апны йгIачважватI Апсны, Россия йгьи ГIвадахь Осетия рпны йбергьльу аполитика йгьи ажвлара уыснкъвгагIвчва – Россия аполитика йгьи анаука уысхагIв, «Ахьдз-апша» орден йгIвбахауа ахIагIара анкъвгагIвы Бабурин Сергей йгьи аполитолог, МГИМО апрофессор Мигранян Андраник.\nРоссия апрезидент йуысхарта аунашвачпагIв йапхъахауа йтарагылагIв Кириенко Сергей йыхьызла Апсны йгIвыджьхуз апрезидент йчвахъабагу атшазынархара швъа Багапщ Сергей йтгIачва йырнапIыцIарцIатI.\nБагапщ Сергей йхъмаштылра йазынархата Апсны акультура йгьи атурых-культура тынха рминистерства йадыргалтI ареспублика гIарбарта тдзы апны йгIахъыртIыз асурат гIарбарта. АгIарбарта асуратква гIадыргалтI Айсра ачIахIра музей, Сергей Василий йпа йтгIачва, йынбжьагIвчва йгьи йыцынхакваз.\nАпсны акультура йгьи атурых-культура тынха рминистр йтарагылагIв Кобахиа Батал агIарбарта асуратква акъраль ркультура тынха йабайара дута йпхьадзатI.\n«Асуратква рщарда Попов Владимир йхъихтI. Асурат гIарбарта йгIадыргалтI Сергей Василий йпа акъральыгIва йгьи ажвлара уысхагIвчва йгIайыртыз ачвахъабага согIаквагьи. УахьчIвала арат асогIаква акъраль акультура тынха йахъвхауата рмагIны дупI», – йгIаликIгIатI ауи.\nАсквш 2019 мартI а 4 Багапщ Сергей сквшы 70 йхъыцIуашын. Апсны йгIвыджьхуз апрезидент Россия йгьи гвыпкI йнадзауа анахьанат агIвыма къральква ареспублика ахъахвитра зхъкъьачIвыла йадгылыз апхъагылагIвта йыхьыз уыжвгIанчIви Апсны къральыгIва атурых йалалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/248","date":"2019-09-18T22:29:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573368.43\/warc\/CC-MAIN-20190918213931-20190918235931-00469.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9881358147,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.988135814666748}","num_words":441,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.95,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Черкесск город поликлиника айъазагІв хъада лза- меститель ПОЗДНЫШЕВА Ольга зъачІвагІа йазцІабыргу хІхаквлагІв гвымчІваква дрыуапІ. Ауи нхарала лгІатга- раква гІарпхьадзауата «РФ-ла чІахІра зму азгІва- дарахчара анхагІвы», «Къарча-Черкес Республикала гІатгара зму айъазагІв» чIахIра хьызква, «За заслуги перед КЧР» орден гІалквнадыргатІ. Ольга Иван йпхІа дансабийыз йгІашІарышвта дай- ъазагІвхарныс лтахъын, апхьарта апны йанакІвызлакІ- гьи санитаркІата далырхуан. Аквтанай апхьарта дан- гІалга ауи Ставрополь медицина институт дыцІалтІ, дахІврала дгІалгатІ. – СынцІра шабгу айъазара йапщылапІ. Щымта аса- хІат а 7 йгІашІарышвта хъвлапныдза аполиклиника саъапІ, атшпсщара мшква рагІан санынхауагьи гІан- шитІ. АйъазагІв хъада лзаместитель йхъвдаквцІараква гьмачІым, ауат йрыцсырцитІ айъазагІв-терапевт йуыс- квагьи. ХІабльа айъазагІвта асквш 1984 йгІашІарышвта сынхитІ. АчымазагІв йыхьуа тамамта йщаквыргылра магІын ду амапІ. Ауи уйайъазара йахъазымкІва, чхІара уымата йгІауызхъайцІауа йгвтыхъква урыздзыргІвра атахъыпІ. ЙалкІгІата ажвчІвква, мачІкІ уанрачважвара, йанрыцхІаущара раъащагьи рыцІа йагъьхитІ, рнашхгьи зынла йгІалашарахитІ, – лхІвитІ Ольга Иван йпхІа. Позднышева Ольга лхъапщылагьи дайъазагІв- неврологпІ. Ауат рунагІва апынгьи ачымазагІвква раъа- ща йаквчважвитІ, йайкьангьашитІ. Ольга Иван йпхІа дгІазлыцІыз атгІачва рпны йщаквгылыз ахабзаква уахьчІва йъагІадзаз дгьыртыцІуам. Ауи лан Мария Гри- горий йпхІа дарыпхьагІвын, лаба Гревцев Иван КПСС аобком йхыгІвхуз секретарьта дынхун. Ани аби рпхІа гІвычІвгІвысагІа, рыцхІащара лылата, лажва д��майжьа- уата даъазларныс дазырбжьатІ. Ольга Иван йпхІа йшылхІвауала, бзи йылбауа аъачІвагІала дынхитІ, тгІачвала дтынчпІ. «АйъазагІв йгвы датша зджьарала йымпхьаруата йуысква тынчта йырхъйузтын, йара йыхъаз- лагьи, дыздынхалуа ачымазагІвква рыхъазлагьи магІны амапІ. АгІвычІвгІвыс азгІва йыламшыкІьскІва уйайъазарквын рыцІа йшагъьу зымгІвагьи йырдыритІ. Ауи акІвызтІхІва, йаназаману зхъа йахьпшуа мачІыгІвпІ. ХІайчважвара гІасрысабапуата хІхаквлагІвчва тшыр- зынасырхитІ: апрофилактика уысква хъачвамщара рзышвымчпан», – лхІвитІ нхарала швапха байа зму айъазагІв. Ольга Иван йпхІа дашІамсуата лхъа дадынхалитІ, заман анлыму амедицина шІыцраква зну агазеткви ажурналкви тшрыхалыргІвазитІ, агвацчпа литература- гьи бзи йылбитІ. Лхъапщыли лари ахІауа цкьа апны йгІамдалитІ, щымтала атшырчІвыйараква акІвдыр- шитІ. Ауи акІвзапІ агІвыджьгьи рквпшырала йшІата, йызгІвадата йзаъу. Позднышева Ольга Иван йпхІа лхъвдаквцІараква джьауапкІра ду лылата йлырхъйитІ, айъазагІвчва шІа- ква лылапш гьырхъылхуам, зымгІвагьи кьангьашагІвта дырзалитІ. АгІвычІвгІвыс бзи йбауа аъачІвагІала данынхауа на- сып йымата йырпхьадзитІ. Черкесск город айъазагІв хъада лзаместитель Позднышева Ольга ауи ауысла йгІалдахІвта йпхьадза ауаштІ. Ольга Иван йпхІа лхъап- щыли лари ргвы йаргвану ауыс йадкІылапІ. Ауат йгІадзындыргылыз рпхІагьи лаби лани ршвапхала дайъазагІвхатІ. ЗымгІвалагьи акъыльаквшвара зыз- бжьу атгІачва хІапхъалагьи адахІвраква рымазтІ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/%C2%ABachyimazag%D1%96v-juyizxajcz%D1%96ara-ataxyip%D1%96%C2%BB\/","date":"2019-10-21T02:37:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987751039.81\/warc\/CC-MAIN-20191021020335-20191021043835-00160.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9030053616,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9030053615570068, \"inh_Cyrl_score\": 0.044892001897096634, \"tkr_Cyrl_score\": 0.017782514914870262}","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.826,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абашта айсра апны Апсны йгIатнагаз АйгIайра йахъыцIуа асквш 25 йазынархаз тшыла аспорт анкъвакъвраква акIвшатI Мыкв кыт апны.\nБарганджия Саид\nЙцIасхаз тшыла аспорт анкъвакъвраква акIвшатI ахваша, сентябрь а 28, атшын Очамчыра район йаланакIуа Мыкв кыт апны. СынчIва ауат Абашта айсра апны Апсны йгIатнагаз АйгIайра йахъыцIуа асквш 25 йазынархан.\nАнкъвакъвраква Джгерда, КвтIол, Мыкв, Пакващ, Уарча, Тамыш, Гуада кытква ртшчва гвыпква рылан.\n«УахьчIва йапхъанысуаш атшква зымгIва Апсны йауапI, закI-макI ракIвмызтын ауат зымгIва КвтIол тшырхIарала аспорт апхьарта апны йрыгIзаз ракIвпI», – йхIватI АААК ахабарргарта портал акорреспондент дгIайачважвауата анкъвакъвраква радгалыгIвчва йрыуа заджву Очамчыра къала аунашвахъцIарта анхагIвы Агрба Михаил.\nАуи йгIацицIахтI ахъвмарраква мурад хъадата йрыму Апсны апны аспорт тшырхIара тшауацIнарыхра, атшыгIвчва ръазара йалархIара шракIву.\nРахIа йшIаз атшыгIв 15 сквша ракIвпI дызту, ауи Цвижба Баграт йыхьызпI. Анкъвакъвраква рпны ауи Уарча кыт ахъаз тшы гIайрыгIвуан.\n«Сара гIвысквша цIитIта атшрыгIвраква срылапI, швабыж йсгвапхитI. Апхъахьылагьи ари аспорт квпшыра садкIылазларныс сгвыгъапI», – йгвы йту хIыцагIвишатI Баграт.\nТшы гIазрыгIвквуз йрыуу ужвыгьи заджвы Бобуа Беслан Пакващ дауапI, ауи аспортсменква атшрыгIвраква асквш ауацIа штшрыздрыхIазыруа гIаликIгIатI.\n«ХIара хIыхъазла ари мгIан ду зму уыспI, йаргьи хIгвы аквкIта ауи тшазхIрыхIазыритI, атшырхIарта спорт апхьарта апны тшыгIбжьитI», – йхIват Беслан.\nАтшрыгIвраква рпны пщсогIакI амаркIуан: Апсны йапхъахуз рпрезидент Ардзынба Владислав йыхьыз зхъхIвалгIаз акубок, йгIвыджьхуз апрезидент Багапш Сергей йыхьыз зхъхIвалгIаз акубок, ужвы президентта йгылу Хаджимба Рауль йкубок. Йпщбахуз акубок Апсны Абашта айсра йаладзыз ауагIа йырчвахъабаган. Метр гIвынызкь йгIагIвуаз атшква зымгIва дара апсыуаква йдырхIауа атлапкъква йрыуан.\nАпщкубоккI рыуа ахпа – Ардзынба Владислави Хаджимба Раульи рыхьызква зхъхIвалгIази Абашта айсра йаладзкваз рхъмаштылги – КвтIол кыт йауу Голандзия Инал йтигатI. АААК акорреспондент дгIайачважваута ауи йхIватI йцри кыт ахъазла анкъвакъвраква дъарылу чIахIра дута йшипхьадзауа, хын дъайгIайызгьи йхъа швабыж йшаладухауа.\nБагапш Сергей йыхьыз зхъхIвалгIаз акубок Гуада кыт йауу ПапIба Альас йтигатI.\nАхъвмарраква йрылаз сагIындакъ – Аҵәегәыдҵа (апсыуа бызшвала асагIындакъ ахьыз – аредакция ррытаразга) аущтралагьи йанкъвакъвтI. Араъа атшчва агвхъцIа йшыкву асагIындакъла (асагIындакъ абамбук йгIалху, метркI айхIа зуру, зхъаква дзагву лабан – аредакция ррытаразга) йырпшIагылу ахъвмарыгIв йа ауи йтшы йаквшвара атахъын. АтшыгIв дйыквшвазтын акоманда гIвочкокI гIарынхун, атшы даквшвазтын – очкокI. Очкота рыцIа щарда гIазынхаз акоманда айгIайитI.\n«Ари ауагIа рыла зырпшуа хъвмаррапI, ауаса йшварагIварапI. Йхъвмарквауа хвырта анрадзуз ншалун. Ауаса ауи ъашварагIвару йгIалцIла апшыгIвчва рыцIагьи йрымагIальаматхитI», – йгIаликIгIатI ахъвмарраква йырхъпшылуаз ашахIат.\nАхъвмарраква йрылан тшыла топасрагьи – Ҽыла ампыл архәмарра (апсыуа бызшвала ари апсыуа уагIа рхъвмарра ахьыз – аредакция ррытаразга). Араъа атшчва атоп йазалху лабала йасуамца йынкъвырцитI. Ауасамцара йырпшIагылу агвып ргвашв йтарцара атахъыпI. РыцIа щарда йтазцауа агвып айгIайитI.\nАрат агIвквпшыракI рпынгьи айгIайра КвтIол кыт агвып йтыргатI. ЗымгIва шалу анкъвакъвраква тшчвата 60-гIв рылан.\nОчамчыра район йаланакIуа Мыкв кыт апны тшыла аспорт анкъвакъвраква ари 25-нхауата йакIвшитI. Ахъвмарраква йрылапI атшква метр 1400, 1600, 1800 йгьи 2000 йгIарыгIври гвыпла ауагIахъа хъвмарщаквала – сагIындакъ аущтрала йгьи тшыла топасрала – анкъвакъвракви. Арат ахъвмарраква рпны ансисквша Апсны шабгу йгIатыцIитIта уагIа швкIыгIвпхьадзара гIадгылитI. Йаргьи ауат щарда цIуата ареспублика апны тшыла йхъаду спорт анк��вакъврата йщаквгылапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/126","date":"2019-10-15T09:08:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986657949.34\/warc\/CC-MAIN-20191015082202-20191015105702-00004.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9960967302,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9960967302322388}","num_words":432,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны ауыжвгIанчIви къала Очамчыра агIвына археология жраква шакIвдыршузымцара арамей бызшвала гIвыра аныта апхъанчIви кырбыджь къьакъьа гIараутI.\nБарганджиа Саид\nАпсны йгьи Россия археологква апсуа къалаква Ткъварчали Очамчыри ршIыпIа экспедиция нхара акIвдыршауата арамей бызшвала гIвыра аныта апхъанчIви кырбыджь къьакъьа тшыткI гIараутI. Акырбыджь тшыт ъагIарауыз апхъанчIви бзазарта тыпын, ауи йахьызпI Гюэнос (уыжвгIанчIви Апсны ачIвыла йхвынгылаз апхъанчIвидза къалан, урым полисын – аредакция ррытаразга). Ауи ужвы Очамчыра къала ъану ашIыпIаква раргван йаныргIалын. Апхьахьаква йгIарауыз аплинфа тшыт (плинфа ззырхIвауа йкъьакъьа-тыбгIу кырбыжь рыдзпI – аредакция ррытаразга) йцбахауа асквшышв агIан йгIаншата йырпхьадзитI.\nАпсны акъральыгIва музей аунашвчпагIв Джьапуа Аркадий йшихIвазла, ари археология артефакт ужвы асахIат апхьахьаква йдырхъвыхитI.\nАуи йшгIаликIгIазла, Апсны археологкви Россия археологкви Апсны амарагIайырта шIыпIа апны архъвыхра ацынхара сынчIва июль ахъа йджвыквырцIатI – йцIыхъвахауа асквш 35 рпны йапхъахауата: ауи апхъала апхьахьаква рацынхара Совет Союз щаквгыларкIвата йакIвшун.\n«ЗакIы гьазхIвам аплинфа араъа йгылата йхъвашаз ахрам йачIвхарныс, ари апхъанчIви бзазарта тып апны ауи ахрам йгIахъшвалыз ауыхвараква асквш 1980-ква рагIан Шамба Сергей дзунашвачпагIвыз аэкспедиция йдырхъвыхтI. Аплинфа гIвыра аныпI, аъачIвагIагIвчва ъазаква йшырпхьадзауала, йызлану арамей бызшвапI. АгIвыра апны йгIарбапI йапхъахауа абыжь арамей хIарыфкI. Мараташварта-ГIвадахь КIавкIаз апны уыжвгIандзара ари йашIырпшыта зынгьи закIгьи гьгIармаустI. АгIвыра Апсны акъральыгIва музей аэкспозиция апны йгIадырбуштI», – йхIватI Джьапуа.\nАэкспедиция анхара Джьантыхв щхъа (ауи Апсны агIвадахь-марагIайырта тланыкъвала Ткъварчал къала ашIыпIа апны йаъапI – аредакция ррытаразга) апны йджвыквылтI, уадыргIвана апхъанчIви бзазарта тып Гюэнос ахьыла йайтыпатI, араъа акIвпI йаргьи арамей гIвыра зну апхъанчIви кырбыджь къьакъьа ъагIарауыз.\nАпхьахьа датшагьи йшгIацицIахызла, ауи апхъала Джьантыхв апны йанынхуз археологква «йпасу айхазаман» ззырхIвауа агIамта йазцауата зныбыжь щаквдыргылыз анышвынтара дырхъвыхтI, пкъыгIва джьащахъва щарда гIараутI, ужвы ауат руысла наука рхъвыхра акIвшитI. Ауаъа зкьпхьадзара йнадзауата йгIарауыз аджьаз, айха пкъыгIваква йырхъазымкIва ахьапщ йгIалху пкъыгIвагьи гIараутI: жьихьи амальла йчпу ауаса апкъчкIвыни Македонский Александр йахча йашIырпшыта йчп�� атачIв пкъыгIви.\nАпхъанчIви бзазарта тып Гюэнос ауысла, Джьапуа йшихIвазла, йалныс ауыпI араъа ажра нхараква апхъахьылагьи «сквшы-гIвысквша райхIа» йакIвшарныс.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/415","date":"2019-10-15T09:51:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986657949.34\/warc\/CC-MAIN-20191015082202-20191015105702-00055.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962864518,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962864518165588}","num_words":285,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Турыхла арыпхьара айшыс\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nХабардъа йыдзыз рдуней мшы ансисквша август а 30 атшын йакIвшитI. Апсны апны хабардъа йыдзыз рщардагIв Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан зыщта рмаухыз\nАсквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI. Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан гыларта хъада змаз ари адкIылара гIаншищтара йцIуа асквш 30 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи шгIаншаз знархару абзагIвра дрыхIазыртI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nАсквш 2019 агIан Йапхъахуз адуней айсра ангIалагазищтара сквшы 105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\nАпсуа йгьи абаза уагIахъа ркъральыгIвара агIарбагаква ртурых ащайдзаква апхъанчIви заман йазынадзитI. Апсуа паштахIыгIва абаракъ асурат асквшышв квтаква рагIан агенуэзква йыргIвыз акартаква йырныпI. Апсны ауыжвгIанчIви баракъи адамыгъи асквш 1992 июль а 23 агIан йдрыбагъьатI. Ауат лызхыз апсуа суратчпагIв Гамгиа Валерий йакIвпI. Апсны акъральыгIвара агIарбагаква, абазаква руагIахъа баракъ апшта, ауагIахъа ртурых гIартпшитI.\nАсквш 1989 мартI а 18 агIан Лыхны кыт апны Апсны союз республиката йгIащаквыргылхра йгьи ахъа йахвитта йаъазара йацызкIыз уагIа зкьы 30-гIв райхIа айззан ауи ауысла тшазынархара нарахвтI.\nСквшы 100 рапхъала, асквш 1919 февраль а 27 атшын апсыуа бызшвала йапхъахуз агазет «Аԥсны» йапхъахауа аномер гIацIцIтI. Ари атшын Апсны ахабарргартаква ръачIвагIагIвчва йыргвыргъьахъв мшыта йщаквгылтI. Турых зхъырхIвгIауа агазет аюбилей йадахIвуата АААК йдрыхIазыртI агIацIщтра атурыхи ауыжвгIанчIви нхари йгIарыквчважвауа абзагIвра.\nСквшы 25 цIитI уагIа зкьыгIвпхьадзара рынцIра шIызчIваз Апсны ауагIа р-Абашта айсра алгищтара. Асквш 1993 сентябрь а 30 апсыуа ры Грузия а-КъральыгIва совет архъвква тырцата ареспублика ашта шабгу рнапIы йгIацIаркIхырныс рылшатI. Апсны Республика ауи асахIат йгIашIарышвта зхъа йахвиту йшкъральыгIву ахабар аргатI.\nXVIII йгьи XIX асквшышвква анагIвысуаз азаман агIан Апсны унашва ахъызцIуз ахI Чачба Келешбей зынцIра шабгу зпсадгьыл ахъахвитра азабакIра йазыщтIазцIаз апсыуа политикква дрыуазаджвыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history\/short-course","date":"2019-10-22T12:25:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987817685.87\/warc\/CC-MAIN-20191022104415-20191022131915-00208.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973085523,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973085522651672}","num_words":313,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Нестор йгьи Апсны\nЛакоба Нестор Апполон йпа асквш 1893 май а 1 агIан Лыхны кыт дйытI. Ауи адуней дгIаквлырныс хымызкI атахъыта йаба, адгьылрхарджьыгIв Лакоба Апполон йпа дщхатI: адгьылрхарджьыгIвчва райззара апны ахIчви агIмыстачви рсаранра дапшIагылуа ткIьийта дъагIачважваз ахъазла. Ан Джергения Шахусна цхърагIара зджьаралагьи йгIалмайдзауата лхъазы йгIадзынлыргылтI рыхыгIвпачвагьи. ГIапсара дула ауи лпахвыц Чнагуа (аунагIва апны араса йыпхьун Нестор) Афон ШIыц адин апхьарта дыцIалцIатI, ауаъа дангIалга амщтахь Лыхны йтагылаз агIвысквша апхьарта дыцIашватI. ДъапхьалакIгьи Нестор йакъыльлагьи йхIальшанлагьи йыквлагIвчва дгIарылхIвун.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/106","date":"2019-10-15T21:43:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986660323.32\/warc\/CC-MAIN-20191015205352-20191015232852-00502.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996383965,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963839650154114}","num_words":73,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СынчIва адзын Апсны Италия апны йакIвшауа йбергьльу ачыбджьи адуней фестиваль йалапI, ауаъа йадгалу астенд апны йгIарбапI апсуа аджьыкIа.\nБарганджиа Саид\nАпсуа аджьыкIа ансисквша Италия акъала Диамант апны йакIвшауа ачыбджьи адуней фестиваль апны йгIарбапI, йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йуысхарта ахъада Таниа Кан. Ари йбергьльу афестиваль Апсны ъалалыз збзиру Италия йгьи ЕС рпны Апсны Республика адипломат кIьыкIвара, «Европа – Апсны» ассоциация йгьи Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва ракIвпI.\n«Ари йапшу афестивальква урылазларныс амагIны швабыж йдупI, – араса йпхьадзитI АААК ЙхIаракIу асовет ауысхарта аунашвачпагIв. – Апсны ахъахвитра адуней акъральква зымгIва йгьацрымкIтI, ауи ахIатырла Апсны рыцIагьи уагIа щардагIв йырдырныс, тшахадыргIвазарныс ахъазла ари йашIырпшу алшараква гIарысабапра атахъыпI».\nТаниа ари амаль бзигвыгъа гIаннаршауата йпхьадзитI: сквшы 27 рурала йакIвшауа ари адуней фестиваль ансисквша уагIа 150 000-гIв райхIа гIазнакIкIитI.\n«Италия апны Апсны адипломат кIьыкIвара агIвыма къральква рпны а-Республика ахьыз ��зирала йшдыргуш йащтата амаль шIыцква йырзыпшгIитI йгьи йгIарауитI. Абар ужвы Апсны ажвлара дипломатии Адуней апсуа-абаза конгресси ркъару адыркIылын хIкультура, хIцIасква, хIтурых адуней абзазагIвчва тшызларыхадыргIвазуш алшара шIыцква гIахъыртIитI», – йгIацицIахтI Таниа Кан.\nАри ауыс апны АААК ауысхагIвчва афестиваль апны йгIадырбуш апкъыгIва агIаура, астенд анхара адгалра ракIвын ргватра ззынархаз. Йара Таниа Кан йакIвпI апсуа стенд гIазырбауа, ауаъа йгIадыргалыз афачIв пкъыгIваква дрыхIазыртI ахIаракьатчпагIвчва Кортава Астамури Хьюит-Кортава Гвынди.\n«Астенд зджьара йгIанымхауата йбергьыльхатI, ауагIа швабыж йыргвапхитI аджьыкIа. Ауи йахъазымкIва йацхъвлапны Диамант аквта шта апны аджьыкIа ахъгIара дырхъвыхтI. Акъала йауу амацIауыгIвчва ъазаква апсуа аджьыкIа ахъгIара хвду аквырцIатI», – йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йуысхарта ахъада.\nАуи датшагьи йгIацицIахтI Диамант афестиваль йахъазымкIва Италия апны ачыбджьи йаларчпауа афачIвква ргIарбартаква щардата йшакIвшауа, ауаса «ари акIвпI адунейла рыцIа йбергьльу». Ауи йгIалалуа акъральква ансисквша йрылахIитI: Евросоюз акъральква, чыбджьи злу арызкъква бзи йъарбауа аштаква – Латин Америка, Азия, Китай, Ливия. Апсны Республика абар йапхъахауата ауи йалалтI.\nАчыбджьи адуней фестиваль анхъыргIвахуа атшын ауи йалаз зымгIвагьи ачвахъабага согIаква гIарквнадыргуштI. Афестиваль сентябрь а 15 агIандза йакIвшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/417","date":"2019-10-22T12:15:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987817685.87\/warc\/CC-MAIN-20191022104415-20191022131915-00450.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9902206659,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9902206659317017}","num_words":283,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.095,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.962,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Иордания\nОктяябрь а 3 дангIадрийыз амш йыртлапIитI АААК апрезидиум йалу, Иордания йауу хIабашталагIв Чква Ануар. Аконгресс ауысхагIвчва ргвып Иордания йанаъаз АААК ахабарргарта портал ауи згвы цхIауа ачкIвын йачважватI.\nИордания апсуа-абаза диаспора йгьи ажвлара адкIылара «Диуан Абаза» ахъада Абаза (Чычба) ХIасан йхъатала ршвапха пшдзапI агIвычIвгIвыс йпсадгьыл йазйыму алахIвара цIолаква йща йалата йшгIамгIвайсуа, йшгIашIыхауа ауысла, ага йынцIра аурала гIамта ауыра ацIабырг йымдыруата дгIабзазазтынгьи.\nИордания йанаъаз АААК ауысхагIвчва йцIыхъвахауата Иордания Хашимит ПаштахIыгIва йтабзазауа АбазаргIа рткъвым йрынйатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи а-Конгресс ауысхагIвчвагьи Иордания нхара уысла йаъата Амман апны аспорт клуб «Аль Ахли Клаб» аунашвачпагIв йынйатI\nА-Конгресс ащтийыгIвчва гвып АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса драпхъагылагIвта август а 25 атшын Иордания Хашимит ПаштахIыгIва апны Иордания аполитика йгьи ажвлара уысхагIвчва злаз анйараква акIвдыршатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгьи а-Конгресс анахьанат ауысхагIвчва Иордания апны Россия акIьыкIварта аунашвачпагIвчва йрынйатI. АААК ащтийыгIвчва арат амшква руацIа Амман апны нхара уысла йаъапI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвчпагIв Эгьзакь Мусса Иордания Хашимит паштахIыгIвара данца йапхъахауата август а 25 атшын Иордания акъала хъада апны апсуа-абаза жвлара йрыуу агвып дрынйатI.\nАвгуст а 24 йгIашIарышвта август а 27-дза АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв нхара уысла Иордания даъазлуштI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nТрыквшти Иордании йрыуу апсуа сабиква Согъвым апны репатриация ауысла Апсны аминистерства йадыргалыз атшпсщарта йгIадгылтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/jordan","date":"2019-10-15T09:06:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986657949.34\/warc\/CC-MAIN-20191015082202-20191015105702-00542.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9736172557,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":30,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9736172556877136, \"inh_Cyrl_score\": 0.010773423127830029}","num_words":231,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.93,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июль а 23 атшын Апсны апны акъральыгIва баракъ амш дыртлапIатI. Ари агвыргъьарамш ансисквша адунейла апсуа-абаза зымгIва йацдыртлапIитI.\nАгIваша июль а 23 атшын Апсны акъральыгIва баракъ амш Согъвым аквта апны ауагIа щардагIвыта йгIайззан гвыргъьарала йнардастI. Агвыргъьарамш Адуней апсуа-абаза конгресс йадыргалтI.\nСурат зхъызхырныс зтахъыз рыхъазла йазалху ауатыкв дрыхIазыртI, ауаъа агвыргъьарамш атемала баннер, Диана Воуба йылчпаз афигураква йгьи агIвымакъраль апсуа-абаза диаспора ъатабзазауа акъральква гIазырбауа агеография карта зкIыдыз астенд дыргылтI.\nАтурыхла абаза уагIа зынзаман йынкъвыргуз абаракъква рстенд апны рыуа запшызлакIгьи йгIаквчважвауа ашвъаква кIьыда-кIьыда йгIарбан. УахьчIвала йщаквгылу акъральыгIва баракъ астенд кIьыдан. Йара араъа йкIыдын ауи абаракъ шгIаншаз, йангIаншаз, ауи агIан ажвлара-политика гIаншараква шаъаз йауацIыхта йгIарыквчважвуз ашвъа.\nАсасчва рыхъазла гвыргъьахъв концерт акIвшатI, ауи йалан апшыгIвчва бзи йырбауа Хунцариа Отар йыхьыз зхьзу ауагIахъа оркестр, амузыкантква Хагба Темур йгьи Кварацхелиа Мадина.\nАпсны Республика ауыжвгIанчIви къральыгIва баракъ рыбагъьахатI Акъва (Согъвым) къала апны Апсны Республика ЙхIаракIу а-Совет асессия ащаквыргылрала асквш 1992 июль а 23 атшын. Ауи асхъан асквш 1978 агIан йнарахвыз Апсны АССР а-Конституция анхара ашIарысхатI, асквш 1925 агIан йлырхыз Апсны ССР а-Конституция гIащаквдыргылхтI. Асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш июль а 23 атшын хабза щата амата йдыртлапIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/389","date":"2019-10-22T12:22:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987817685.87\/warc\/CC-MAIN-20191022104415-20191022131915-00268.warc.gz","language":"abq","language_score":0.982924819,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9829248189926147}","num_words":172,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.07,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.951,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СквшышвкI рапхъала уыла йгьуызгIацIамыжьуазтI бжьакъва змам абаза унагIва, ащхархIара араъа йанакIвызлакIгьи ауагIа магIны азырбун, бзи йырбун. Уыжв хIзаман ауыс дукI тшгьампсахтI: ауыжвгIанчIви щхархIагIвчва рбжьакъваква гIадыршIыцхтI, ауаса ауи ацIасква разъазара ду гIархчатI.\nАрдзынба Аста\nАбазаква ащхархIара апхъанчIви заман йгIашIарышвта йыздынхалуа кытмлыкврхIара нархартапI. Ауат ащхаква рырхIара, знадзара хIаракIдзу ацха агIархарджьра рпны йгIадырбауа аъазарала сквшышв щарда цIуата рыхьыз бергьльыпI. Абазаква Лагъь-Мараташварта КIавкIаз апны бнала йбайу ащхъаква рбзазартанта йанакIвызлакIгьи ари афачIв цкьадза щардата йгIадырхарджьуан.\nАсквшышвква йгIарылсыз\nАбазаква ъабзазуз апсыхIвакви ащхъа хIвыртакви йанакIвызлакIгьи цхахIврала йбайан, ауи абзирала агIапын ангIаталгIвацара йгIашIарышвта адзын атыцIымтадза ащхаква цхадзы гIазыркIкIырныс рылшун. ТгIачвипхьадза дара рбжьакъва рыман ухIва йауаштI. Сату рыларчпауата щардала цхагьи чвабагьи Кърымшти Трыквшти йхъыргун йа рыгвлачва уагIахъаква рпны йыззыбжу датша пкъыгIвала йгIарпсахуан, асхъалазтынгьи сахтанлазтынгьи.\nАбаза цха анадзара хIагIа аунашва рныпI аквтасквшышвква рырхъвыхыгIвчви агIамдагIвчви ргIвыраква. АпаштахI афицар, йбергьльу КIавкIаз архъвыхыгIв, агIвгIвы абарон Торнау Федор (1810—1890) йгIахIвахраква разкIкIра «КIавкIаз афицар йгIагвалашвахраква» апны йшгIаликIгIазла, абазаква йгIадырхарджьуаз ацха «афгIвы швабыж йпшдзан, ачваквпшыра шкIвокIван, афачыгIв апшта йбагъьан йгьи атрыквква швабыж хвы азырбун».\nАтурыхгIвыраква йшгIадырбитI абаза кытква рпны йынкъвыргуз ауыльаква рпхьадзара зъара йнадзуз. Ауи апшта, асквш 1894 агIан йщаквдыргылыз апхьадзараквала, Бибаркт апны ауыльаква 593 йнадзун, Кълычкт апны – 1320, Хъвжвы апны – 186, Гвымлокт апны – 1114, Йынджьыгьлокт апны – 190, Къвбиналокт апны – 285, Чагьарийа апны – 297. Абараса йалыргата ащха уыльаква рпхьадзара ъагIадрыбергьыльуаз зквшахIату закIыпI: абазаква рымлыкврхIара апны ащхархIара гыларта багъьа аман. ХIХ асквшышв агIан агIвыма къральква рыцIа йщардата йддрыхвгIуз абаза фачIвква йрылапхьадзан ацхи ачваби.\nАсквш 1812 агIан абазаква апаштахI йунашвахъцIарта ауысхагIвчва йрынгIалтI акъральыгIва джьыкIа гIапшцIыргаларныс цхали чвабали йырпсахуамцара: цха путкI ацынхъвы джьыкIа пщпуткI йгьи чваба путкI ацынхъвы джьыкIа жвапуткI рыквшвауата. АпхъанчIвидза заман агIан абазаква абна щхаква рпны цха гIадырхарджьуан, уадыргIвана ауи йгIахъшахъыцIтI аунагIва щхархIара. Араъагьи ацIас багъьаква щаквгылан: ацхархарджьырта апхъапхъа йгIазаута зхцIара гIанызыжьуа йакIвын йапшвымахуз.\nАцIлапкъква, амартанква, «ауыльаква»\nАщхархIара ангIаджвыквылуаз атлахан ащхаква зуацIа дрыкIынхIаруз, гIвхъвыкIта йадкIылаз ацIлапкъква рпны йынкъвыргун. АтланыкъвакIла ащхаква майрата йызлатапссгIуш кIынхIара хвыцкI артуан. АбагIдзара рзынамдзарныс ахъазла щъа рыцIадыргылуанта адгьыл ахъахьла йдрыхIгIун. Амара ануркви акви йырчвырхчуата мышIчвала йхъыргIвун.\nУадыргIвана амартанква гьажьыта расацIла бацала йыршшуа йалагатI. Ахъахьла абаца шшы нышвла йырщыххуан. Урышв бызшвала ари апш мартан «сапетка» – хIва йапхьун, абаза бызшвала – «щхамартан» – хIва.\nЙащтагIайуата абазаква анахьанат ауагIахъаква йыршIпшуата ащхархIара апны амшI швындыкъвараква гIадрысабапуа йалагатI. Ауат абаза бызшвала «уыльа» – хIва йрыпхьун. Абари йцIыхъвахауа ащхархIаща акIвпI уыжв хIзамандза йгIамгIвайсыз. Апхъала ацха гьцIдымрычIвузтI, ахIакIваквала йынкъвыргун, йаныртахъхарыз хIваспала тшыт-тшыт йгIакъвдырсун.\nАщхаква рбзазаща ан ргIапсщапI йызлащаквгылу, ащхаква рйан акIвпI йхъаду, нцIрата йамугьи рыцIа йауырапI – хысквшадза йанбзазауа гIаншитI. Ауи агIамта ауацIа йынхауа ащхакви абзашвцIакви рабанпараква йызнымкIва тшырпсахитI – рынцIра сквшбжакI айхIа йгьнайуам.\nАпхъанчIви цIаста йщаквгылапI: ащха тгIачва йпссгIата зджьара йгIачIварыквын зунагIва рчIвартахаз дапшвымахитI.\nАцхагIайыраква ршIыпIа апны\nАбазаква рбзазара рахIа йанхьантаз асквш баргвква рагIангьи щхархIара гьашIадымрысуазтI, ажва ахъазла, КIавкIаз айсра акIвшауата ащхъаква йгIарбгъалхуамцара агъвгъвараква анырбзазартахузгьи.\nУыжв хIзаман абаза цха апхъала йапшдзата хвду аквырцIитI. Абаза кытква рпны тгIачва щарда хъатачIв бжьакъва нкъвыргитI. ЦIабыргыта, агIвыма къральква рахьыла йгьпшцIырщтуам, йаргьи ужвы ацхархарджьра ауи апшта йгьауацIыххым. Апхъала йшаъаз апшта йынкъвыргауа абжьакъваква йырхъазымкIва Къарча-Черкес апны уахьчIвала урынйитI йатдрыпауа абжьакъваква – чарх зцIагылу анкъвгага ауыраква йырхвынгылата ауыльаква атдрыпитI йкъагIауа хIврала йбайу архъаква рхIваджьуамцара.\nЗуыс йазъазу ащхархIагIвчва йшырхIвауала, араса йамдауа абжьакъваква цхата йгIазыркIкIуа агала йалахIитI. АцхахIвраква хъарата йангIайуа ащха гIацапахта абжьакъва йазыгIадзахындзыкIьара ацхадзы азбжа афхитI, ауи ахIатырла йайтыпауа абжьакъваква файдата йгIаргуа рыцIа йщардапI. Аэкспертква йшырпхьадзауала, ари апш цхархарджьща агIарбараква процент 50-ла рыцIа йайхIапI.\nЧарх зцIата йазалху анкъвгагала ауыльаква ацхахIвраква ъагIайуа ашIыпIа йазырца йауитI. Ауи ахIатырла, ащхаква цхадзы гIайыраквпшыракI йгIалырхныс рылшитI, ажва ахъазла, акацацIла, атшачIвыцIла агьиква. Ауи йгIахъшахъыцIуата ацха анадзара рыцIа йхIаракIхитI. АщхархIагIвчва рызджьакI гIамтакI аурала рбжьакъваква йызнымкIва йатдрыпитI, йаргьи ауи захвара алата йгIацIцIхитI.\nЙзачIв датша уысызлакIгьи апшта ацхадзы ъащарду ашIыпIаква рхIваджьра ауыс йара амадзаква амапI. Ажва ахъазла, ацхагIайыра хъадаква ркъагIара анхъышвтра амщтахь акIвпI ауыльаква анатдрыпуа. Зарар рыквымшварныс ахъазла ауи апхъала йдрытамамра атахъхитI гIвба-хпа километрла агьагьара апны датша бжьакъва гылуи йгылами. АщхархIагIвчва архъа зчIву йпны ъизин гIарахвлитI абжьакъваква андыргылуа, ауаса ауи гьхъадам, йшпакIву ухIварыквын абазаква рпны ащхархIара зынгьи заджвгьи дгьапырамсуазтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/413","date":"2019-10-22T12:19:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987817685.87\/warc\/CC-MAIN-20191022104415-20191022131915-00446.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9992064834,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9992064833641052}","num_words":606,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СквшквакIла утхъахта ЭркеншахIар фачыгIв за- вод агIархарджьра йал- зырдзгIаз швхIаусыгIва ангIанша анхарта адыр- кIырныс закIы гьазхIва- мызтI. Ауи азаман азавод зланакIуаз «Разгуляй» агро- фирма ахъахIара йалдз- гIата архарджьра йаза- рархаз афинанс уысква анхIатлаха уагIата 400-гIв райхIа нхарадъа йгIан- харныс ауашын. Къарча- Черкес аунашвачпагIв- чва афачыгIв завод гIа- щаквыжьрала амальква гIадымрысабапзарквын, хIреспублика адгьылрхар- джьыгIвчва афачыгIв сандрыйа ъадыргалуаш- ла йгIапсушын. Ауаса азавод ахъазла ймайра- мыз асквшква агIвстI, хIыштала фачыгIв гIазыр- харджьуа анхартазаджвыкI уахьчIва ауысква ащтацитI. Азавод аунашвачпагIв шIыцква рынхара ан- джвыквырцIа ауи аъаща уа- рыразуашта йгьаъамызтI – ацехква, алаборатория- ква, агIархарджьра техни- ка гIаршIыцхра атахъын. – АфачыгIв завод агIар- харджьра йшалахIырхIуш хIазхъвыцуата анхарта мачI-мачI йгIахIыршIыц- хитI. Апхъала йакъвыр- щтыз аъачIвагIагIвчва хIыз- гIайхитI, адгьылрхарджьыгIв- чва азавод йгIахIыдыр- галуа апкъыгIваква йры- лахIитI, – йхIвитI афа- чыгIв завод агенеральна директор йхъвдаквцIара- ква зырхъйауа Бердиев Рамазан. Ауи йшгIаликIгIазла, сынчIва ацIагахра йала- гищтара фачыгIв сан- дрыйата тонн 7-нзкьы айхIа азавод йадыргал- хьатI, апхъапхъа ауат ъа- дырхъвыхуа алаборато- рия апны ахъагIари апIайри щаквдыргылитI. Ари ауыс зыхъвдакву аъачIвагIагIвчва (быжь- гIвы йнадзитI) асандрыйа анадзара зладырхъвых- уа ауыжвгIанчIви ъамап- сымаква гIадрысабапитI. Асандрыйа ахъагIара зла- дырхъвыхуа «поляриметр» уыжвгIанчIви электронна ъамапсыма рхвгIищтара алаборатория ауысква агалагьи йласхатI. Алабо- ратория анхагIвчва йшыр- пхьадзауала, арахьарат аштаквала йгIадыргалуа рацкIыс хIреспубликала йгIацIаргахуа апкъыгIва фачыгIв гIалухырныс ры- цIа йагъьпI. Архъвыхра амщтахь ацех апны ауи адынхалра йаздрыхIа- зыруата йъарджвджвауа, йъархчауа атапсарта ду- квагьи гIадыршIыцхтI. Бер- диев Рамазан йшихIваз- ла, асквш 1998 йгIашIа- рышвта йызхьымпшысыз асандрыйа рыратга агIар- шIыцхра ймачIым ахча аквыдзтI. – Азавод сандрыйа гIадызгалуа кьазу йым- гылра ахъазла атшыгIв- рахчартаква, ауи зрыц- кьауа, йызджвджвауа (гид- ротранспортер) аъама- псымаква гIахIыршIыц- хуата нхара ду акIвхIыр- шатI. Асандрыйа ъадры- ратуа зырчIаджьуаз шва- быжта йгIапсатI. Араъа афачыгIв йахъазымкIва, агIахъшвалквала арахв йддрыфуа жомгьи щар- дата йгIахIырхарджьитI. Ари ауысгьи хIылшара ахъазла азавод апшцIа йгIадымрысабапхуаз ад- гьыл апны жом ъатахIцIуш ашIунаква хIуыхвитI, – йхIвитI Бердиев Рама- зан. Азавод апны асан- дрыйа тонн пхьадзарала йтарпсата фачыгIв дзы ъацIдрычIвуз гIвагрегаткI аъан. АгIвбагьи ажвын, йгIарысабап гьамуыхуазтI. Бердиев Рамазан йши- хIвазла, сом жвыхвмиль- уанкI зквшвауа агрегаткI рпсахырныс рылшатI. ЙгIвбахауа злархвгIуш шазыркIкIуа ауыгьи рпсах- уаштI. Азавод апны йгIа- дырхарджьуа афачыгIв амашаквква йъартарпса- уа ацехгьи бзита йахь- пшытI. Ауаъа афачыгIв хвкIьылкI угIалагата кIьыл 50-дза амашаквква йыр- тарпситI. Сквш 25 айхIа ари ауыс йадкIылу Мар- гиева Марина йшыл- хIвазла, азавод аквпшы- ра штшапсахуа апшта, агIархарджьрагьи йала- хIитI. – Азавод апны анхара рыцIа-рыцIа йшагъьхауа апсахра бзиква йудыр- дыритI. СквшквакIла ут- хъахта анхарта адыркIуаш- та хабар анхIагIа хIгвыта йакъвпыз ажвакIла йгьу- зыхIвушым. Ауи ншазар- квын, нхарадъа йгIан- хушыз щардагIвызлушын. Азавод тшгIащтIнаххуа йа- лагищтара хIгвыргъьауа хIынхитI. ХIыуа дзачIвыз- лакIгьи азавод агIархар- джьра йалахIауа тша- уацIнахырныс хIтахъыпI йгьи ауи ншара ахъазла хIкъару хIгьайгьдзум, – лхIвитI Маргиева Ма- рина. Ари азавод ъадзанха- уа сандрыйа гIазырйуа афермерква ртшыгIвра ъапшцIырщтуаш йгьазыпш- гIушым. Анхарта дыр- шIыцхырквын, мшкIы ап- ны сандрыйата тонн 6000 йзадынхалуашта азавод агIархарджьра йалахIуштI. ХIреспублика аунашва- чпагIвчва ари анхарта «Инвестируй в Кавказ» форум апны акыт млыкв- рхIара тшауацIнарыхра- ла акъральыгIва програм- ма йаларцIатI. Ауаса йа- наъазара, апхъахьыла аза- вод агIархарджьра ры- цIагьи йалахIуштI, анхара тыпква гIаншуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/afachyigiv-zavod-giadyirshiyiczxiti\/","date":"2019-10-23T21:20:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570987836295.98\/warc\/CC-MAIN-20191023201520-20191023225020-00251.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951594472,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951594471931458}","num_words":467,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.956,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК йгьи апсуа культура квтаква р-Федерация рунашвачпагIвчва Астомбыль апны йанйан йшацынхуш йаквчважватI, ацацхърагIара ауысла ашвъагьи мачвы ацIарцIатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресси апсуа культура квтаква р-Федерации (Апсуафед) рунашвачпагIвчва ашвахьа Астомбыль апны рацынхари рацацхърагIари руысла ашвъа мачвы ацIарцIатI – ари апш хабар гIахIирадзатI АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар.\nАуи йшихIвазла зымгIва йрапхъата ангIалраква ззынарху йазаъу аткъвымква ращтаныкъвара гIащаквыргылхра, Трыквшта йбзазауа апсуа-абаза диаспори ауат рыщайдза ъану рпсадгьыли рабадырра рыбагъьара йгьи тшауацIнарыхра ракIвпI.\n«Апсуа-абаза йгьи аубых уагIахъахъаква рацзакIыра, рылкIгIараква, рцIасква, рхабзаква гIащаквыргылхрала нхара акIвшуштI», – йхIватI Гицба.\nЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса АААК ахабарргарта портал ахъазла ари агIаншара даквчважвауата анйара апны агIвыжвлара адкIыларакI рацынхара ауысла ахачIвква лырхныс шрылшаз йхIватI.\n«ХIацыта, азаджв йчпауа азаджв йдыруата, хIуагIа ъабзазауа акыткви акъалакви рыцIа-рыцIа йгIаланахIыркIуамцара хIынхуштI. Сара хIазазаъащаква рыцIа-рыцIа йбагъьахушта сгвыгъитI. ХIара тгIачва дукIта хIалапI, йаргьи хIуысква шгIахIдахIвуаш йазхъахIцIитI», – дацIачIвагъватI Эгьзакь Мусса.\nАпсуафед ауысхагIвчвагьи а-Конгресси дари рацынхара ауагIахъа гвбайара гIащаквыжьра ауыс апны щарда гIанацIгIушта йгвыгъитI.\n«Апсыуакви абазакви зымгIва хIъанызлакIгьи хIкультура, хIцIасква, хIыбызшва хIхчара хIборчпI. Ари ауыс апны хIара Адуней апсуа-абаза конгресс ацынхара щардала хIайгвгъитI», – йгIаликIгIатI апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв Акусба Атанур.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауыснкъвгагIвчва октябрь а 21 нхара уысла Трыкв Республика йцатI, ауат ауаъа октябрь а 25-дза йаъазлуштI. Ауат амшква руацIа ауаъа а-Конгресси Трыквшта ажвлара йгьи адиаспора адкIыларакви рацынхарала йалыргу ахачIвква лырхра атахъыпI.\nЙара ауи апшта йалыргата йлырхра рмурадпI Трыквшта апны а-Конгресс ауысхартаква рыргIапсщи Трыквшта апны АААК анхарала ахачIвкви.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/152","date":"2019-10-15T21:33:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986660323.32\/warc\/CC-MAIN-20191015205352-20191015232852-00093.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9896295667,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":18,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9896295666694641}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.949,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны йапхъахауата йакIвшуш «Абаза» культура-спорт фестиваль йазынархаз конференция акIвшатI АААК апресс-квта апны ажвлара хабарргагаква рыхъазла.\nАпсны апны йакIвшуш «Абаза» культура-спорт фестиваль ауыс ажурналистква йрархIвтI АААК апресс-квта апны ахваша, октябрь а 11 атшын.Афестиваль апрограмма ажурналистква ахалыргIвазатI АААК апхIвыс советква рунашвахъцIагIв Ардзынба Гета. Ауи йылхIватI афестиваль гIвхъвыкIта йшалазлуш. Йапхъахауа ахъвы а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йкубок ахъазла хвитта абакIрала анкъвакъвра акIвпI. Ауи Гвдауыта апны йакIвшуштI. ЙгIвбахауа ахъвы акультура йазынархазлуштI йаргьи Согъвым, АмхIаджьырква рдзытшпурам апны йакIвшуштI.\nАпресс-конференция йалакваз рпахь дгIачважвауата а-Конгресс аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан йгIаликIгIатI афестиваль акIвыршара гIазрыцIсыз КъЧР апны «Алашара» жвлара адкIылара нхарала адахIвраква шракIву: цысквша руацIа адкIылара ауи апш фестиваль Черкесск апны йаднагалитIта – ауи апсуа-абаза уагIахъа йгIарыланакIуа зымгIва рыхъазла гвыргъьахъв дута йалитI.\nАспорт йазынарху афестиваль ахъвы акIвызтын, хвитта абакIрала анкъвакъвра Апсны апны ужвы гьакIвым йангIаларга. Эгьзакь Мусса йкубок ахъазла йапхъахуз анкъвакъвра жвасквша рапхъала йакIвшатI, ауищтара аспортсменква ауи швабыжта йыргвапхатI. Ауи йайззакваз йгIаргвалайыршвахтI хвитта абакIрала аклуб «Абаза» архъйагIв директор Боджгуа Леонид. Ауи йшипхьадзауала йагIвсыз асквшква руацIа аклуб «ахIагIара дуква йырзынадзатI».","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/439","date":"2019-11-22T01:11:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00121.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9871481657,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9871481657028198}","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.1,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асаби йбзазара апны щъата йгIайыцIагылуаш\nадырраква ъайауа апхьарта апны акIвпI. Апхьарта\nанхара йшатахъу апшта йащтацауа йщаквыргылра\nахъазла дырра цIола уымазлара акIвымкIвагьи ауыс\nуазгIашыкъызлара атахъыпI. Зынхара йазцIабыргу\nапхьартаква рунашвачпагIвчва дрылапхьадзапI Черкесск йбыжьбауа апхьарта адиректор КЪВАПСЫРГЬАН Шамель Зед йпагьи.\nАуи асквш 1960 агIан Къвбина кыт дйытI. Апхьарта\nдангIалга Германия атанк рхъвква рпны механикмашинанкъвцагIвта къвырльыкъв йхатI. Ауи амщтахь\nКъарча-Черкес къральыгIва институт аспорт факультет дыцIалтI. Асквш 1987 агIан ауи дгIалган, Черкесск\nйаныргIалу йгIвбахауа апхьарта апны физкультурала\nарыпхьагIвта йынхара джвыквицIатI. Ауаъа жвахсквша дынхатI. Швапха бзи зырхIаз, зынхара йазгIашыкъыз арыпхьагIв асквш 2000 агIан йбыжьбахауа апхьарта дадиректорта ддыргылтI. Ужвы йъагIадзазгьи Шамель Зед йпа апхьарта унашва ахъицIитI.\n– Апхьарта сабита 500-гIв гIайитI, йара тыпта йаму 270 ракIвпI, хIгьыгIвнашвум. Асквш 2020 спорт\nплощадкIа хIуыхвара хIмурадпI, – йхIватI Къвапсыргьан Шамель.\nАуи йшгIаликIгIазла, сынчIва апхьарта апны\nрчIаджьра ду гьакIвдыршум. ЙагIвсыз асквшква агород амэрия рцхърагIарала капитальна рчIаджьра\nрчпарныс рылшатI, сынчIвагьи ауат апхьарта йадыргалуаш ашвыгаква рзалырхуашта йгвыгъитI.\n– СынчIва йжвизхауа акласс йгIалгушыз апхьагIвчва гьхIымамызтI, йауа ухIварыквын, йыжвбахауа акласс апхьарта йыцIцIхын, аколледжква йрыцIалтI. Ауаса йгIайуа асквшква аъаща рыцIа йагъьпI,\nйжвабахауагьи йжвизхауагьи аклассква хIымазлушта хIгвыгъитI, – йгIаликIгIатI апхьарта адиректор.\nШамель Зед йпа йшихIвазла, сынчIва ОГЭ йахъысыз йжвбахауа акласс апхьагIвчва зымгIва архъвыхраква дахIврала йыркIытI. Асабиква апхьара\nсахIатква рымщтахь художества-эстетика, спорт,\nфизика-математика нархараква зымагIальамату цIолата йддырдырырныс рылшитI. Ауат ракIвымкIвагьи, ахIвсса дзахра тшазырбжьитI.\nКъвапсыргьан Шамель йшгIаликIгIауала, апхьарта йцауа асабиква швабыжта йтынчпI йгьи йбжьапI.\nАуи йшйырхъвыхызла, ауат райхIарагIв рандучви рабадучви зцбзазауа ракIвпI. АхIбачва йырбжьауа асабиква апхьарта апынгьи йгIарылукIгIитI. Ауат арыпхьагIвчва йрархIвуа зынла йрыларкIитI, урыдынхалырнысгьи рыцIа ймайрапI.\nЙцIыхъвахауа азаман зыбызшва зчвыбаргву асабиква рыцIа йщардагIвхитI, ауи йгIалцIла раттестатква йырнылуаш аоценкаква бзийызлара ахъазла зыбызшва ззмырдыруагьи гIарылашвитI.\n– Ацри бызшвали литературали апхьара сахIатква йалкIгIата гватра рзалхIхитI. Ауат ракIвыршара\nахъазла йатахъу зымгIвала йадгалапI. Йджьащахъвугьи урышв чкIвынкIгьи абаза бызшва ййырдырра йтахъыта апхьара сахIатква дцитI. Ауи йапшу\nагIаншараквагьи аъапI, ауаса закIы-гIвба сквшы рыбызшва йапхьата йызчвыбаргвхауа урышв бызшва\nгIалырххитI. ХIара ауат ран-рабачва гIахIрайгвитIта\nхIрачважвитI. ХIкультура, хIхабзаква, хIреспублика\nабзазагIвчва руагIахъара рхчара ахъазла абызшва\nрдырра магIныта йамула хIрачважвитI, – йхIватI Шамель Зед йпа.\nАпхьарта йынхауа агвып швабыжта йабаркIыпI,\nацацхърагIара рызбжьапI, аунашвачпагIвчва аъачIвагIагIв шIаква йрыцыркIитI. СынчIва апхьарта йдрайгваз Агырба Аза Аслан йпхIа историяла йгьи обществознаниела йалрыпхьуштI. Ауи ужвыгьи дстудентыркIвапI, ауаса лъачIвагIа дазгIашыкъпI. АъачIвагIагIв шIаква арыпхьагIвта анхара йаквдыргвышхвауата аколледж йгIалгаз рынхаша 3-нзыкь рызгIаларцIитI, аинститут йгIалгаз сквш 30 йнамдзас 5-н\nзыкь гIарыртитI.\nАпхьарта адиректор апхъахьыла арыпхьагIвчва\nйымкъытхара ахъазла уахьчIва уалагата йгIадзынгылуа абанпараква арыпхьагIв йъачIвагIа йаквгIазшIытра магIын ду амата йпхьадзитI. Ауи йшихIвауала, рынхара шIыцра щарда гIалалитI. СквшигIадза\nарыпхьагIвчва рдырраква йрыладырхIитI, йатахъу\nакурсква йырхъыситI.\nАунашвачпагIв йхъвдаквцIараква йнардзата йъайырхъйауа агвыпгьи рынхара ащтацуштI. Черкесск,\nйбыжьбахауа апхьарта 19 сквша унашва ахъызцIауа\nКъвапсыргьан Шамель дызцынхауа агвып швабыжта хвы йыквырцIитI, пIатIу ду йымапI, апхьагIвчвагьи\nран-рабачвагьи рсабиква дыррата йрауала йразыпI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/zuys-yaztsiabyrgu-aunashvachpagiv\/","date":"2019-11-15T10:57:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496668618.8\/warc\/CC-MAIN-20191115093159-20191115121159-00544.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968928099,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968928098678589}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nАпсны йауу ахIаракьатчпагIвчва Кортава Астамури Хьюитт-Кортава Гунди бзазара Великобритания йцахын ауаъа тгIачвала бизнес джвыквырцIатI. Ауат йырчпауа аджьыкIа Англия ахвгIагIвчва йаквнагауа хвы аквырцIатI.\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация й-VI-хауа асъезд акIвшатI. Ауи нархарата йаман а-Федерация аунашвачпагIви ауи аунашвахъцIарта йалаквуи ралхра.\nАААК ахабарргарта портал апсуа-абаза уагIахъа йрыуата агIвыма къральква рпны йбзазауа ауагIа рхабарква гIаквнацIауаркIвитI. Ари агIвыра Иордания йауу Абаза (Мхцы) ГIазиз йгIайыквчважвитI.\nОктябрь а 27 йгIашIарышвта ноябрь а 1-дза КъЧР апны абаза бызшви литератури йпщбахуз рфестиваль акIвшун, ауи «Тобыль апхьараква» зхьзу йцIасхаз аконференцияла йалгатI.\nСогъвым апны Трыквшта йауу апсуакви адгьакви ръамапсыма цIасква йгIарыквчважвауа акнига апрезентация акIвшатI.\nАбаза бызшвали литературали йхътIыз апхьара сахIатква акIвшатI Къарча-Черкес апхьартакI апны. Ауатла йджвыквылтI абаза бызшви литератури йпщбахауа рфестиваль.\nАпсны апны йпхъахауата йакIвшатI Къарча-Черкес апны сквшквакI цIуата йакIвшалауа «Абаза» фестиваль ду. Асквш 2019 апхын агIан Апсны йауата ауаъа гвып дукI аъан. ХIъачIвагIалагIв, ажурналист Бебиа Екатерина ауат июль амшква йырзылгIвыз асуратгIвыраква уахьчIва йгIатахIцIитI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар нхара уысла Трыкв Республика даъан, ауаъа уыста йырхъйаз даквчважватI.\nАААК Трыкв Республика акъалакви арайонкви рпны а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рсоветква гIахънатIуаштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йапхъахауата Апсны апны «Абаза» культура-спорт фестиваль акIвнаршуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2019-11-22T01:09:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00389.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9649834633,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9649834632873535, \"inh_Cyrl_score\": 0.017374055460095406}","num_words":179,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.089,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.921,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апрофессионал абакIыгIвчви абжьагIвчви АААК ахабарргарта портал йгIарархIвтI Апсны апны уахьчIва хвитра абакIра штшауацIнахуа, ари аспорт квпшыра абаргвыракви агвыгъаракви йгьи аспорт апны дара рхъатачIв ъазара шщаквгылуаз.\nБарганджиа Саид\nАпсны апны хвитра абакIра йанакIвызлакIгьи бзи йырбуз спорт квпшыран, ауыла футболгьи, каратегьи, боксгьи йгьгIархьымшвузтI. Хвитра абакIрала аспорт залква уыжвгьи йырчвыпI: абакIыгIвчва йшсабийу йалагитIта тшырбжьитI, анчва-абачва йыргвапата ргIариква Анчва йбзирала ареспублика апны ймачIгIвым абжьагIвчва ъазаква йрызхъарцIитI. Апсыуа абакIра лкIгIара злу йара абаргвыраквагьи кьангьаш злам абзигвыгъараквагьи амапI. Ауат рпны йхъаду щатата йырзалитI апрофессионалквагьи ауат йырбжьауагьи йрылахIарныс, тшауацIырхырныс, рмахъа-щахъаквалагьи ргвылагьи рыцIагьи йызрыбагъьуш адырра шIыцква йъарызгIашыкъу.\n«Папа, Царгуш Денис сйапшхарныс стахъыпI»\nАсквш 2012 агIан Лондон апны Олимпиада акIвшун. Апсны абзазагIвчва зымгIвагьи гвыла-псыла рабашталагIв, Гвдауыта йауу абакIыгIв шIа Царгуш Денис йыхъазла ржьы рыхьуан. Аполуфинал апны ргвалагIваласраква гIвынагьи цIгIвагьи гьрымахмызтI. ЙцIыхъвахауата Денис дызпшIагылаз йкъару гьйыквымхъатI, ауаса Олимпиада – 2012 апны аджьаз согIа данкъвгагIвхитI.\nАуищтара Гвдауыта йауу абакIыгIв шIа йыхьыз зымгIвагьи ршIа йгIатахатI. Апсны акъалаква зымгIва рпынгьи ачкIвынчва, – «Папа, сара Царгуш Денис сйапшхарныс стахъыпI!» – рхIвумцара аспорт залква тшрыгIвнарпсатI – дзачIв апсыуазлакIгьи йгвы апны псып шIыцла тшзырчвыз хвитра абакIра тшазырбжьарныс ртахъыта.\n«ЙгьхIадагIвача гIаншарам», пхыцIа мгIвапI\nАбар ауат агIаншараква рапхъала абакIра тшадызкIылыз чкIвынкI йтурых. Цвижба Ахра Согъвым апны дйытI. Ауи ймахъа-щахъаквала ауралагьи дбагъьан – дхвыцищтара йкъару бзийын, дщаласын, аспорт дшачIвыз гьимыргIващузтI. Ауи дсабита аспорт тшадикIылтI: акробатика, карате дхъырхуан, ауаса йаргванкви йдыркви йанакIвызлакIгьи абакIра йща йшалу йархIвуан. Йаргьи дабакIыгIвхатI.\nУжвы Ахра сквшы 24 дыртапI, щарда цIуата абакIрагьи абжьарагьи дрызъазахатI. Йбжьара нхара атурых кIьыдапI. АбакIыгIв шIа Москва апны Олимпия гIалцIырта гвып дрылан, ауаса ймачIымкIва йшгIаншалауа апшта, йызгIвадара зарар айдзатI, ауыла йхъатачIв спорт мгIва шIчIватI. Ауаса ари агIаншара ахъаз йгьхIадагIвачамызтI, бзирагьи гIалцIтI: аспортсмен уагIа щарда рсабап злу мгIва шIыц тшизыгIахънатIтI. Цвижба Ахра бзи йбуз ауыс дшазцIабыргыз дгIанхатI йгьи асабиква абакIра йазибжьауа далагатI, хвысквша цIитIта бжьагIвыта дынхитI.\n«Успортсмен духара ахъазла йгьхъашыгIврагIвацам йатахъу, угвы багъьата айрышта ухъа уадынхалра, агIарбара дуква урызгIашыкъзара атахъыпI», – йхIвитI Цвижба абакIра апны адахIвра мгIва ушзыквылуаш даквчважвауата.\nАпсны апны абакIра ахIагIара бзипI, ахъашыгIвра злу щардагIвыпI\nАбжьагIвы йшихIвауала, дынхауищтара сабита зъарагIвы дрыдынхалыз рпхьадзара гьидырхуам. Ужвы ауи чкIвынчва 25-гIв гвыпта дрыдынхалитI, рахIа йайцIбу хвысквша дыртапI, рыцIа йахIбу – жвыхвсквша.\n«Атшпсщара мшква рагIан акIвымкIва ансимшы тшыгIбжьитI. ХIкъраль апны абакIра ахIагIара бзипI, ахъашыгIвра злу щардагIвыпI. Джьгарта дгIахIцхърагIитI Адуней апсыуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса. Ареспублика абжьагIвчва рынхаша азбжа ауи йбзирала йгIарыквшвитI, аспорт ъамапсымаква рхвгIара апынгьи дгIахIцхърагIитI», – йхIвитI Цвижба Ахра.\nАпсны апны хвитра абакIра апхъахьыла абзигвыгъаква дрылачважвауата Цвижба йшгIаликIгIауала, ареспублика апны хъашыгIвра злу, зуыс айрышта йазгIашыкъу аспортсменква щардагIвыпI, згвы цхIауа абжьагIвчва ахIбачва щардагIвгьи хIыцIагылапI, йгIахIцхърагIитI.\n«Араъа Согъвым апны азалква гьмачIым, асабиква щардагIвыпI. Ауи хIгвапапI. АбакIра атшазыбжьара зымгIвалагьи йадгалапI. Ауаса дзачIв спортсменызлакIгьи йазалху атшыбжьартаква рпны йхъа дадынхалра, анкъвакъвраква дрылалра атахъыпI. УадыргIвана акIвпI агIарбараква анбзихуш. Ауаса ари ауыс акврыдзраква рыхъазла баргвыра щарда хIрынйитI», – йгIаликIгIитI Цвижба Ахра.\nГвдауыта – «абакIыгIвчва йырсайыртапI»\nАспортсменква йазалху атшыбжьартакви анкъвакъвракви йрылалра шатахъу ауысла Ахра йхIваз йацикIитI Цвейба Адамгьи. Ауи Гвдауыта дауапI, агIсквша цIитIта бжьагIвыта дынхитI.\n«Азал апны абжьарагIвацаквали Апсны ауацIала анкъвакъврагIвацаквали хIспортсменква ргIарбараква гьхIагIазлушым», – йхIвитI ауи.\nЙара Адам абакIра тшанадикIыл быжьсквша дыртан, атшыбжьара уысква ага йбзийымызтынгьи ауи «згIвата йылаштI». Дуней анкъвакъвра щарда рпны йапхъагылагIвхаз абжьагIвы дпшвырхъыччауа йгIайгвалашвахитI йапхъахуз анкъвакъвра баргвква дшрылалуаз: «Сара 15 сквша сыртан. Пермь апны Россия ачемпионат акIвшун. ХIара йапхъахауата ауат рапш анкъвакъвра хIагIа хIрылан. Сара ауат анкъвакъвраква рпны апхъагылара гьгIатзымгатI, ауаса ъазарата йгIасыларцIаз шIырпшыра амамкIва йдууын».\nАбакIра апны ауи йапхъахауата айгIара ангIатига «Мышвчыр» турнир (Хын йолимпия чемпионхаз Медведь Александр йыхьызла йакIвшуз ЧкIвынргIа рквтала хвитра абакIра адуней турнир – аредакция ррытаразга) даналаз акIвпI – асквш 2009 агIан ауаъа дапхъагылагIвхатI.\nАбжьагIвы йара дъауу Гвдауыта «абакIыгIвчва йырсайыртата» йпхьадзитI: сквшыкI ауацIа Гвдауыта район апны йапшымкIва агIанкъвакъвракI акIвдыршалитI. Цвейба йшгIаликIгIауала, уахьчIвала апсыуа хвитра абакIра атшауацIнарыхра цхърагIара адрайдзитI Гвдауыта район аспорт комитет, Апсны ахвитра абакIра афедерация, ареспублика арыпхьара аминистерства йгьи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв.\nАспорт апынгьи абзазара апынгьи айгIайра азгIашыкъра\nАдам йгвып саби 20-гIвы рылапI, ауат йырныбыжьпI хвысквша йгIашIарышвта жвахсквшадза. АбжьарасахIатква ансимшы йакIвшитI хIва йауаштI.\n«Сгвып рпны щардагIвыпI гьсхIварым, ауаса ахъашыгIвра злу асабиквагьи рылапI, ауат апхъахьыла агIарбара хIагIаква гIатыргарныс рылшуштI», – йхIвитI Цвейба йгвгIанаграква хIыцагIвишауата.\nАбжьагIвы йшипхьадзауала, ачкIвын олимпиада апны дымчемпионхаргьи йа йбергьльу дымспортсменхаргьи дсабийищтара аспорт дадкIылазтын дгьалапIатIушым, аурам дгьгIаквхушым.\n«Аспорт асаби йзгIвадара арыбагъьауа йахъазымкIва йакъыльи йхъвыцщи щаквнаргылитI», – йхIвитI ауи багъьата.\nАпсны апны хвитра абакIра атурых сквшщарда гIацIанакIитI. Ари аспорт Апсны ауагIа р-Абашта айсра амщтахьгьи зынла апсып гIащаквгылхтI: ага рынхаща йшатахъу апшта йадгаламызтынгьи ареспублика апны абакIра залква гIахъыртIыхуа йалагатI, асабиква ртшыбжьарасахIатква атаджвыквылхтI. Йауа ухIварыквын хвитра абакIра апсыуала йгIаныцIитI ашIаква агвбагъьара рылацIара йгьи аспорт апынгьи абзазара апынгьи айгIайра йазгIашыкъта йбжьара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/258","date":"2019-11-14T05:04:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496667945.28\/warc\/CC-MAIN-20191114030315-20191114054315-00500.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976196289,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.99761962890625}","num_words":697,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nНоябрь а 20 сквшы 85 лхъыцIуашын апсуа хIвсысаква йрыуата йапхъахуз ауысагIв Тарба Нелли.\nЙбергьльу апсуа этнолог, Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеран, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу Барцыц Марина сквшы 55 лхъыцIитI.\nАбызшвадырыгIв, акIавкIаздырыгIв ду, Лондон ауниверситет апрофессор Джордж Хьюитт йалачпу абызшваква йрызйыму агIальаматра Апсны дгIанагтI – ауаса араъа йылахьгьи гIацIцIтI, анбжьагIвчва, ацынхагIвчва шIыцквагьи дрынйатI йгьи йгIвбахауа унагIвата йзалтI.\nАпсуа бызшва кIавкIаз бызшваква ртгIачва апны мараташварта-кIавкIаз (апсуа-адыгьа) гвып йаланакIитI. Ауи рахIа йаргванта йаъу абаза бызшва акIвпI, йаргванпI адыгьа, агвхъауа йгьи ужвы йаъахым убых бызшваквагьи. Апсуа бызшва адуней уахьчIвала бызшвата йыкву рпны рахIа йпасарайу йрыуапI. Апсуа бызшва алфавит хIарыф 64 йнадзитI, 56 абыжь хъгIваква гIадырбитI, 6 – абыжь хътIква, ужвыгьи гIвгIарбагакI арыпшкари апыквква ррыгьажьри гIадырбитI.\nАгIвгIвы йгьи ажвлара уысхагIв КIьачв Адыльгьари йыршIыйара тынха агыларта магIны ду амапI абаза уагIа ргвбайара бзазара апны, ауи чIахIныгIва тып агылартахатI Лагъь КIавкIаз адырранкъвгара литература ахъыкв апынгьи.\nСынчIва сквшы 105 цIитI йбергьльу апхьахьа-бызшвадырыгIв, алитературадырыгIв, апсуа литература цIбацIбара ащатащтIацIагIв, Гулиа йыхьыз зхъхIвалгIу АкъральыгIва ахча согIа гIазквнадыргаз афилология наукаква рдоктор Бгъажвба ХухутI дгIадрийищтара.\nСквшышвбжакI айхIа рапхъала октябрь а 10 дйытI Трапщ Михаил – Апсны атурыхдырыгIвчва йырхъазымкIва КIавкIаз ззырдыруа зымгIва хвы зквцIауачву тынха рызгIанызжьыз йбергьльу апхьахьа, апсуа археология аклассик. АААК ахабарргарта портал ари амш йадахIвуата ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nСентябрь а 30 сквшы 110 лхъыцIуашын Апсынгьи Грузиягьи руагIа рартистка, пIатIу ду зквыз апхIвыс Зухба Минадора. Ауи амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи лбзазари лыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра аднагалтI.\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2019-11-22T01:07:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00020.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9977519512,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977519512176514}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Август а 24 йгIашIарышвта август а 27-дза АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв нхара уысла Иордания даъазлуштI.\nБарганджиа Саид\nА��АК ащтийыгIвчва а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса дырхъадата август а 24 атшын Иордания Хашимит ПаштахIыгIвара йцуштI. Ауат ауаъа хымшкI йаъазлуштI.\nА-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йшихIвазла, йара йхъатала Иордания рыцIа паса, август а 20 атшын, самолётла дпссгIуштI. Датшагьи ащтийыгIвчва гвып йрылапI а-Конгресс ЙхIаракIу асовет йалу Алшундба Инвер йгьи АААК ахабарргарта портал агIацIщтыгIв-редактор Хагба Изольда.\n«ХIъацауа мурад хъадата йхIымапI – а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, Иордания йту апсуа-абаза диаспора йгьи айщчва кIавкIаз диаспораква ранйара, апсуа-абаза тгIачваква тшрылазпхьадзауа абзазагIвчва ргIаура йгьи ашвъа йанцIара, АААК амурадкви ахачIвкви рпрезентация», – йхIватI Гицба Инар.\nАгвып Иордания йъадзану адиаспора ажвлара адкIылараква рунашвачпагIвчви руысхагIвчви йрынйарныс ргвыгъапI. Ауат йрыуапI, йапхъахауата, Черкес гвчIагIвчпара адкIылара йгьи адиаспора аспорт клуб «Аль Ахли Клаб». Ауи акIвымкIва ауат ажвлара уысхагIвчвагьи акультура анхагIвчвагьи йрынйуштI.\n«Ацынхара уысква хIрылачважварныс хIтахъыпI, Иордания апны АААК ашIыпIа хъвшара гIанхIыршарныс, адиаспора йрыуу ауагIа Адуней апсуа-абаза конгресс йшалалуашла амальква нахIахвырныс хIгвыгъапI, акультура ауысла хIацынхара анархараквагьи хIрылачважвуштI», – йхIватI Гицба Инар Иордания апны йыздынхалуаш ауысква дрыквгIашIасуата.\nИордания Хашимит ПаштахIыгIвара ацара а-Конгресс аунашвачпагIвчва нхара уысла агIвыма къральква ргIарыкIвшара знархару асквш 2019 аплан йаланакIитI. Ауи аплан ЙхIаракIу асовет асквш 2018 агIан йдрыбагъьатI. СынчIва асквш ацIыхъвадза АААК ауысхагIвчва йыргвыгъапI йарауаса Сириягьи, Германиягьи, Голландиягьи, Трыквштагьи йцарныс.\nА-Конгресс гватра ду азрымапI адунейла апсуа-абаза диаспори ауат йрыуу ахIаракьатчпара къарукви радкIылра, адуней акъральква рквтала Апсны агыларта арыбагъьара йызлацхърагIуш амальква йырзыпшгIитI. Ауи апшта, сынчIва апрель мыз агIан Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва гвып Мсыр нхара уысла йаъан. Ауаъа йъадзаныз магIын ду зму анйараква акIвдыршатI. Мсыр йтабзазауа Абаза ткъвым йрыуу щардагIвгьи аргваныта йрабадырныс йгьи йшацынхушла йрангIалырныс рылшатI","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/397","date":"2019-11-22T01:09:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00464.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9709230661,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9709230661392212}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.923,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сентябрь а 30 сквшы 110 лхъыцIуашын Апсынгьи Грузиягьи руагIа рартистка, пIатIу ду зквыз апхIвыс Зухба Минадора. Ауи амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи лбзазари лыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра аднагалтI.\nБарганджиа Саид\nЗухба Минадора йгIалыквчважвауа агIвыраква аналуыргауа, атеатр апны ауи йлыцынхакваз дшгIаргвалашвахуа уанапхьауа, дыздыруаз уанрачважвауа нашхыйаракI, нашхыйаракI гьакIвымта – гвасракI унанауахвитI: ауи хвду змаз апхIвыс асцена дгIаквылуата зынгьи дъаузымбуш, ауи ныжьхта – дшгIахъвмаруаз закIы йаныта уъазампшуаш йгIалцIла. Йауа ухIварыквын ауи дызлаз аргылчIвква йрыуата йхъыхта йаъаз йара ауасагьи йгьщардамызтI, ауат амачIгьи Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан йыдзтI.\nАуаса ауатква уанрызхъвыцра анахьанат йрапшымыз ауи агIвычIвгIвыс йгIалыквчважвауа агIахIвахраква урыздзыргIвырныс, урыпхьарныс рыцIагьи йутахъхитI.\nЗухба Минадора Гал район йаланакIуа Гвымрыпщ кыт апны асквш 1909 агIан дйытI. ДсабийыркIвата дйыбахатI. ЗаманкI Минадора лащахIба дылхъпшылуан, ауаса ауи ареволюция мгIвайсра дъалаз ахъаз дырщытI. Лаща данылхъышвт амщтахь Минадора аргваныкIгьи длымамкIва дгIанхатI, ларгьи Тбилиси асаби тдзы дыцIашватI.\nАинтернат апны йрыгIзаз ауи апхIвыспачкIвын апшыгIвча йгылата йзыздзыргIвуа, квырмыш ззырчпауа дартистка духуштI. ЙайхIатагьи йхIхIвапIта, ауи дартистка духара йахъазымкIва пIатIу ду зкву дпхIвысхуштI.\nДжьабагIала йырчвыз абзазара\nАуи тахIа КвтIол кыт йауаз адгьылрхарджьыгIв Когониа Константин дйыццатI. ХъацIи пхIвыси хгIвысабичва гIадритI: гIвпачва Ивани Михаили пхIакIи – апсуа уагIа зымгIва йырдыруа артистка Когониа Этери.\nАуи апш насып зауыз ан уацIыхъван рыцхIагIа ду гIаладзатI. Абашта айсра Ду агIан щтадъа дыдзтI Иван. Лпа йуысла ан йылдырыз хIатлата дшчмазагIвхаз акIвпI – ауи амщтахь йхабар зджьарагьи йгьымгахтI…\nЖвасквшапхьадзара анагIвс, Апсны ауагIа р-Абашта айсра акIвшауата дщхатI Минадора лпхIазаджвыкIгьи: Этери аквырджьква йыркIыз Согъвым дгIатахан дтан. Ауи йбергьльу апсуа гIвгIвы Тарба Иван дипхIвысын. Йара ауи аквырджькви апсуакви райсра даладзтI актриса лпа йпахIба Когониа Лашагьи. Ауи щардала узайгвгъушта йаъаз дархеологын. ТшытракI анагIвс, айсра алгахьата, атгIачва ужвыгьи рцрикI – Минадора лпа йпа Алхас дрылдзгIитI.\nТурасыкIла дгIахъвмарта турасыкI дталхпхьадзагьи Минадора ари ахьыгIа ду лыцынкъвылгун. Ауи акIвзапI ауи асцена дгIаквылпхьадзагьи нцIракI нылцIызшва йзылбуз.\nЙапшым атурасква\nЗухба Минадора дызлагIахъвмарыз атурас хъадаква цкIы-цкIы йалйыргауата дгIарыквчважватI йгIвыра «Аталанти АгвщтIыхри» апны йбергьльу апсуа апхьахьа йгьи атеатрдырыгIв Аргвын Алексей.\n«Азъазара анчва йтдзы ауи дтынчта, дпхащагIвыта, мачIкIгьи дшвауазшва нхара далага йауашызтын гIаллырдырырныс днашылтI. ЙамгIануысызлакIгьи лхарныс дхIазырын – атеатр дапщылазаджвыкIызтI. Йшпаудыруаш? УызцIгIушда? ЙшаъазлакIгьи «режиссер»-хIва зныз ашв даквстI», – йхIвитI Аргвын актриса аршIыйара амгIва дшыквлыз даквчважвауата.\nЙащтагIайуата ауи йгIвитI Апсны адрамтеатр арежиссер хъада – ауи агIан ауи аъанатIа змаз Жданов йакIвын – «сквш 26-кI йыртахушыз» апхIвыспа гвападза дшгIалпылыз, ухъызхуа лквпшыра ахъазла статистта (статист – чва зхъам турас хвыцквакIла йгIахъвмаруа артистква – аредакция ррытаразга) днахв йшауаш шлайхIвыз.\n«Минадора йазалхта закIгьи дазыбжьамкIва, ауаса лара лгвыхь лымата атеатр дгIайтI – агIвычIвгIвыс йхътыцIуа аджьабагIа ауагIа мчыта, лгвы йшгIатнацауа апшта йралхIвра лтахъыта. Щта, ауи апшыгIвчва йралхIвуашыз лыман…», – кьангьаш гьазгIайгуам атеатрдырыгIв.\nАуи анынша асквш 1935 агIан акIвын, ауи агIан акIвпI Минадора асцена апны йапхъахуз лчIвырхъаква атылпуа даналага. ГвынгIвырапI, йапхъахуз азаман ауи дызлагIахъвмаруаз турас хвыцкван. Атеатр апны лынхара анджвыквылцIа йапхъахуз асквшква руацIа Минадора йылгIауа зымгIва лылалкIуамцара ауыс тшазылбжьун.\n«Асцена апны уайтыпара, учважвара шатахъу сара сазызбжьаз арежиссерква Пачалиа Шарахи Агрба Газизи (зыхьыз дута йгаз апсуа актер йгьи арежиссер – аредакция ррытаразга) ракIвпI», – Зухба Минадора лажваква йгIвыхитI Аргвын Алексей.\nГватра ззубуш йапхъахауа турасыта ауи дызлагIахъвмарыз Цагарели йпьеса «Ханума» йалу йара ауи ахьыз нкъвызгауа, йабагаквуш адыздалуа апхIвыс лтурасы акIвпI. Ауи комедиян, Зухбагьи ауаъа атурасы хъадала дгIахъвмарын апшыгIвчва узырхъыччауа дактрисатагьи тшдлырбатI. Ауи акомедия зыргылыз Пачалиа Шарах йгIачважваракI апны зны йхIвахтI щардагIвы Минадора ауи апш атурас баргвыла дзыгIахъвмарпI шрымхIвуз.\n«АцIабырг ухIвушызтын, саргьи кьангьашра тIакIв сылан. ЗныкIдза сгвыгъун мачIкI дадгIапсалырквын лара-лара йгьылуыхрам-хIва, ауаса йшыншаз датшапI», – йхIвун арежиссер.\nХанума лтурасы амщтахь ауи дахIврала Агвмаа йспектакль «АчIвыла ду» апны ан лтурасыла дгIахъвмартI, уацIыхъван йатаркIвах Пачалиа йкомедиякI «Атацанадылра ду» апны. Датшата дгIаталтI Зухба Минадора «Агвы йгIатыцIуа абзибара» спектакль апны. Ауаъа ауи апсуа театр атурых зыхьыз алу Касландзиа Лео дйыцгIахъвмартI. Асквш 1949 агIан Минадора Пачалиа Шарах йдрама «Судман» апны дгIахъвмартI. Ауаъа зылахь баргвдзата йцаз апхIвыс лтурасы гIалырбатI. Актриса лапхъахьыла зжанрквала йапшымыз аргылчIвква рпны турас щарда лызпшуан. Ауи аспектакльква «Асасчва квайчIваква», «ЙщарычIвараз атацанадылра», «Данакай», «Айжьара» датшагьи щарда рпны дгIахъвмартI.\n«Анчва» Зухби Медеи\nЛтурасква йрыуата щарда ан йылтурасыта йъаныз йгIалцIла Зухба Минадора «Апсны ран»-хIва йлыпхьауа йалагатI. Ауи ахьыз рыцIагьи йарыбагъьатI ауи дызлагIахъвмарыз, лталант йаргъарыз апшыгIвчва щарда йызлачважваз йгьи йызлачважваркIвауа атурас хъада. Ауи анхIхIвауагьи ауи ан лтурасы ан даъазара атахъыта ащардагIв йшырбауа йгьаквыргIапсымызтI. Ауи апхъанчIви урым драматург Еврипид йпьеса йалу Медея лтурасы акIвпI. Апсны атеатр апны «Медея» асквш 1959 агIан йдыргылтI. АцIбацIбагIвчва йшырпхьадзауала ауи аспектакль агвып йырдахIвра дудздзахатI.\nЗухба Минадора атурас хъадала дгIахъвмаруата зрыцхIагIа угвы йалсуа атурасы цIолата йгIалырбатI. Медея лбзибари лкърари йрылахъыччата йгIалайжьаз агIвычIвгIвыс йахьыла лща лхахра ахъазла йатахъу зымгIва зчпарныс йхIазыру, згвы мчу дпхIвыспI. Аспектакль амагIны гIазырбауа шIчIварапI Медея «лщахахра хъада». ЙгIазайжьаз апхIвыс чвгьара дудздза лхитI. Ауи лгвы йгIасыз агIвычIвгIвыс гвыгъарадъа дгIанылыжьра ахIатырла лсабиква лхъварарныс гвы лчпитI.\nЗухба Минадора ауи атурасы ауи аъара мчыта дталын жвасквшапхьадзара шагIвсызгьи ужвы йъагIадзаз ауагIа ауи аргылчIв шIала йырзымхIвахуа йгIаргвалашвитI. АргылчIвгьи Минадорагьи ауи агIан ашIыпIа газетква зымгIва рыквчважвун, Зухба йгIалырбаз Медея лтурасы швапхата йырпхьадзауа йрыуазакIхатI.\nМинадора дгIаргвалашвахуата\nУахьчIвагьи Минадора щардагIвы дырдырыркIвитI, йалкIгIата атеатр апны. Ауи артистка ду йара ргылчIвкI апны длыцгIахъвмарырныс лынасып йгIанакIытI Апсны ауагIа рартистка Маан Виолетта.\n«Сара йызбун ауи аспектакль штшазылрыхIазыруаз. Ауи сахIаткI шатахъыркIваз дгIайта атеатр апахь аквчIварта дыквчIвата йлыцынхаквауа драчважвауатагьи дубушын. Йылчпуз зымгIва дхъвыцуа, дымгвжважвауа акIвын йшылчпуз. ХIара ашIаква хIакIвын аспектакль алагарныс жвадакъикъакI ахIа атахъыхымкIва йгIаххылта йхIышхIышуа ауи тшазадызгалуаз», – йгIалгвалашвахитI Маан.\nАктриса Зухба Минадора длыцта ргылчIвквакI рпны дгIахъвмартI, Грибоедов йпьесала йдыргылыз «Акъыль йуызгIанагуа агвыргIва»-гьи рылата.\n«Йгьсхъаштылхуам «Акъыль йуызгIанагуа агвыргIва» шхIыргылуаз. Минадора Иван йпхIа зыцIгIва унамдзуш талант лыман, ауыс дазъазадзан, апшыгIвчва бзидздза дырбун. Ауи зджьара йгIанымхауата дпшдзан, пхIвысра нкъвылгун. АпшгIвы ауи ргылчIвзаджвыкI апны ахIа дйымбарыгьи апсуаква ргвбайара йыла йызгIацIажьуашын», – йылпхьадзитI Маан Виолетта.\n…Апещду йыгIвназ зымгIва гIагылтI\nАпсны къральыгIва телерадиуакомпания архив апны йрызсакъуа йынкъвыргитI Зухба Минадора ауагIа дгIарылалуата дызну йщардачвам акадрква.\nЙалкIгIата угвы йалалитI Апсны йапхъахуз р-Президент Ардзынба Владислав йъанатIа дангылуаз агIан ауи йнаскIьахьаз актриса, зылахь джьабагIала йырчвыз апхIвыс лгIачважвара.\nАуаъа йубитI ауи дшабгу квайчIвата – ауи агIамта Апсны анчва щардагIв шгIвычаз апшта – дгIвычата дшгIабжьыцIуа. Зынгьи йгIащаквымгылхуаш лдзгIара ду зайдзаз ан, анду ауагIахъа рапхъагылагIв тшанизыналырха апещду йыгIвназ зымгIва гIагылтI, ащардагIв рыладзква гIахъххылтI. Йауырамыз лгIачважвара апны ауи Апсны шабгу рхьыгIи джьабагIа щарда збаз ауагIа ргвыгъаракви гIалырбатI.\nАпсны ателебара апны йаъапI Зухба йгIалыквчважвауа абзазара йгIахъыху афильмгьи. Ауи хъылхтI йбергьльу апсуа журналистка йгьи атеатрдырыгIв Корсая Светлана.\nАуи Минадора данлабадыр актриса лныбыжьла днаскIьахьан.\n«Ауи майрата уыздгылуаш дгьпхIвысмызтI, йанакIвызлакIгьи хъарадза тшылкIуан. Ауи лхъа йазлыргылуаз ахачIвква йанакIвызлакIгьи йхIаракIын. Йапхъахауата данызба Лорка Гарсиа йспектак��ь «ЙщарычIвараз атацанадылра» апны пхIвыс дгIазгуа ачкIвын йан лтурасыла дангIахъвмаруаз акIвпI. Ауи аргылчIв далан Минадора лпхIа Этеригьи», – йгIалгвалашвахитI Корсая Светлана.\nГвыгъара, бзибара йгьи кофе чIат\nАуи абзазара йгIахъыху афильм апны зажвынтахъа йнадзаз Минадора лдахIвракви лбзазара йалаз арыцхIагIаракви дгIарыквчважвитI. ЙгIалхIвитI ауи дъадзагIачважвауа йлыкIвгьагьашауа ачкIвын хвыц йпщылу лгвыгъараквагьи.\nАуи ачкIвын хвыц айсра йаладзыз Минадора лпа йпа Когониа Лаша йпачкIвын йакIвпI. Афильм анхъырхуаз ауи пщысквшакI ракIвын дызтаз.\nСынчIва Когониа Шабат сквш 27 йрыцкьатI. Ауи йъачIвагIала дюристпI, ужвы хъатачIв нхартакI апны менеджерта дынхитI.\nШабат зыхьыз газ йнанаду ауи апш дгьидырхуам, ауаса йанацыз йауата йхъа зджьакI гIатахакватI.\n«Нана Минадора швабыжта дгIасайгвыгIвуан. ЙыздырхитI айсра амщтахь – ауи агIан зымгIвагьи баргвыта йбзазун, ауагIа ртгIачваква шыркIуаш амаль йазыпшгIун – сара хъвмаргакI гIастахъхатI. МшквакI ауи сахIвун. Нана Минадора йазылкIкIыта йлымаз лахчатIакIвла ауи ахъвмарга сзылхвгIатI. МашинахвыцкI акIвызма схIвитI», – пхадза йгIайгвалашвахитI актриса лтынха.\nЙдырхитI ауи йнанаду длыгвлата датшагьи артист бергьльыкI – Касландзиа Лео – дшбзазуз, ауат аргваныта йшащтаныкъвуз.\n«Ауат ансищымтума ухIвушта йашIашвунта кофе ацрыжвуан, уысквакI йрылачважвун. Нана йазалхта, айхала йчпата, рыпшдзагаквакIгьи алата чIаткI лыман – ауи акIвымкIва датша закIылагьи кофе гьлымыжвуазтI», – йхIвитI Шабат.\nЙаргьи данхвыцыз дактерхара йтахъын, ауаса ауатква йшсаби гвалаз йгIанхатI. Ауаса аршIыйарагьи тшадикIылитI актриса ду лтынха: уыса йгIвитI, апсышвалагьи йалайцIитI. ЙыршIыйара ауагIа дукI йгьрылайгум, зынзамызадзакI йыгIвзачва данхъатаркIра закIы-гIвба уыса асоцсетква рпны йгIатайцIитI акIвмызтын. Йуысаква ззынарху ачIвыйа? ГвынгIвырапI, райхIара – абзибара.\n«Сара йстахъыпI нана Минадора лыхъазла уысакI згIвырныс», – йгвы йту хIыцагIвишитI Когониа Шабат йгьи йгIайгвалашвахитI апхьарта даныцIаз йапшым аргылчIвква дрылазларныс йшгIайыхIвуз – «ПIатIу ду зкву Минадора уылтынхапIщтIи» – рхIвунта.\nАуыгьи цIабыргыпI: ауи апхIвыс пIатIута йлыкву ажвала йгьузыхIвушым. Ауи лгIариквагьи ауат ргIариквагьи ъалчвыдзыз дгьамрыхъватI. ЙанакIвызлакIгьи ауи лылахь дайгIайуа шIыц-шIыц абзазарала дахъхуан. Ауи Апсны атеатр, Апсны шабгу хьапщ тынхата йырзалуаш турас щарда гIалырбатI. Зухба Минадора хIтурых анцIрала йгIалахуш гIамта дукI гIазцIазкIуа дгIвычIвгIвыспI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/428","date":"2019-11-22T01:08:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00089.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972933531,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972933530807495}","num_words":1246,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.096,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Декабрь а 1 Къарча-Черкес Респу��ликала гIатгара зму азгIвадарахчара анхагIвы ЧквтIу Роза йылюбилейпI. Ауи амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи лынхара-бзазара йгIаквчважвауа гIвыра арыхIазыртI.\nАйсан Людмила\nКъарча-Черкес Республикала гIатгара зму азгIвадарахчара анхагIвы, Россия Федерацияла гIатгара зму айъазагIв, Черкесск къала гигиенали эпидемиологияли аквта аунашвачпагIв. Арат ахьызква зымгIва нкъвылгитI ЧквтIу Роза. Ауи дъанхаз гIазырбауа ашвъа ажванахъакI акIвпI йану: «Черкесск къала асанитар-эпидемиология станция асанитар хъвшара даунашвачпагIвта днарахвтI».\nРоза Умар йпхIа йылцрихаз ари анхарта ахьызгьи аргIапсщагьи анархарагьи йгьызным йъадзапсахыз, ауаса айъазагIв сквш 40 цIитIта араъа дшынхуз апш дынхитI.\nАбадырра\nРоза Умар йпхIа телефон сылзаста сгIалыквчважвара шстахъу анласхIв зныкIдза ауахьауыла закIгьи гьгIарымхIвахуазтI. АйъазагIв мачIкI дъанквынхан йанлыквчважвауа лхъа шачвхъылбгIауа гIасалхIвтI. Ауаса агIвыра АААН ахабарргарта портал ахъазла йсрыхIазыруата йанылдыр лнашх датшахан лбзазарагьи лдунейпшыщагьи апхьагIвчва йрыцагIвылшарныс дазыхIазырта лхIватI.\nХIгIвыджь хIайчважвара ауи лынхарта пещ апны йакIвшун. Ауаъа чIыдата закIгьи гьыгIвнам. УнашвачпагIв щардагIв рпны йапшта ауи абльынква йкIыдымшвалхуа асуратква, артшхъвага швъаква гьыркIыдым.\n«ЦкьадзапI – айъазагIв йыквыргIапспI…» – хIва сазхъвыцтI зынла.\nХIызлайчважвуз абаза бызшван. Роза Умар йпхIа ауи бзидздзата йылдыритI, ауаса данчважвауа быжьквакI йацакIта йылхIвитI – йызхIвауа дабазамызшва. Ауи йашвхIаусыгIвугьи зынла йгIасгвынлыргIвытI: «Сара спсадгьыл асквш 1978 агIан акIвпI сангIанагх…»\nЙтыргаз асабихъа\nАуи лани лаби рылахь йгьи йпшдзан йгьи йнашхыйан. Лаба – Уырчыкъва Умар Ибрагим йпа Йынджьыгьлокт (ужвы Абаза район йаланакIуа ЙынджьыгьчкIвын кыт – аредакция ррытаразга) дауан, лан – Лоу Сакьинат ХвытI йпхIа Гвымлокт (ужвы Красный Восток кыт – аредакция ррытаразга) апны дйытI. Ауат йрапшкву адгьыл йаджьыкIата, ауагIа ркърари рпхи йрынкъвгагIвыта, «агIвычIвгIвыс нардза йгIайыквчважвауа хабаргIвра» рзыгIв йауашта рзырхIвитI. УырчыкъваргIагьи ЛоургIагьи ртгIачваква Сталин йагIан йыншуз ачвгьахараква рхъысын Узбекистан архъаква рахьыла йагатI.\nАсквш 1936 агIан ауат – «кулакпI» – рхIвата йашвырхIваз зымгIва йрапшта тичIвы зланкъвыргуз авагонква йыртарпсан Сырдарья область, Баяут район, Баяут-3 йыргатI. МгIва йъадзаквыз йтыргакваз йрыуата амли азгIвакви йыргаз гьмачIгIвым, йгIанхаз йшзыгIащаквхуш йайгвгъауата йрымдыруаз ашта апны рбзазара джвыквырцIатI.\nАнхара хьанти анамхъари рхъвыхра мчыта сквшпхьадзарала йрыквын. ЙгIазхчуз ахIбачва ъанхагIвызи ргвква ъамдзуази акIвпI – ауат чкIвыныргIагьи ргвы шкIадымрыхIуш апш йадыркIылуан. Йъаргаз акыт апны ауагIа гьабызшвакIмызтI – гвхъауагьи, къарчагьи, датша уагIахъагьи рылан. Руысква ага йхIатлазтынгьи йацыта тшыркIуан, йацацхърагIун. Абазаква рсабиква рыбызшва рхъмаштылра ахIатырла абаза бызшвала йрачважвун. Ауи йаццауата щардагIвы узбек бызшвагьи гIаргвынгIвуа йцатI, йалачважвауагьи йалагатI. Рбзазащагьи зджьакIквата йагвындыргIвуан. АгIвычIвгIвыс йчва щарда тшитI, йкъару тазтын, йгвы мчызтын абаргвыраква йзычхIитI.\nПсайспамцара йтыргакваз нхарала агIатгара дуква йырзынадзауа, ауыс рзадгалуа, ашIыцраква гIаджвыквырцIауа йалагатI. Абзазарагьи тIакIв йщаквгылхтI, гвыргъьараквакIгьи гIалашвауа йцатI. АтгIачва шIыцквагьи гIаншун. Ауи апшта йгIаншатI Роза лани лаби ртгIачвагьи. Умари Сакьинати йшабадыруаз йабагвапхатI, даргьи йацIрымхвауата унагIвара йалалырныс йаквдырпштI, ага Роза лъахIыльчва ЛоургIа рахIра рызгIашIыхахта тшдырпагьауа йалагазтынгьи. ЙчкIвын багъьаз, зчIвы здыруаз, анхара апны йапхъагылагIвыз, амлыкв анкъвгара йазычпаз, адгьылрхарджьра апны заргван заджвгьи дназымрыскIьуз, аузбекква пIатIу йыквырцIауата Умар-ака – хIва йызпхьуз Уырчыкъва Умар ймурад найырдзатI йаргьи йгIалихыз апхIвыспа дгIайгтI. Ауат пщыгIпачви пхIакIи – ужвы хIызквчважвауа ЧквтIу Роза – гIадритI.\n«Ага хIъаныз апны щарда хIхътысызтынгьи ссабихъагьи счкIвынхъагьи насыпла йырчвын, угвы йгIатахауата йаъан, – йгIалгвалашвахитI Роза Умар йпхIа. – Сара бзи сызбуз, йсхъпшылуаз, йгIасайгвыгIвуаз, чвынцIы гIасыквызмырчIвуз пщгIвайщчва йсахIбата йсыман».\nБаяут-3 апны йджьаущушта апхьарта бзидздзакI аъан, ауаъа зуыс здыруаз, зъачIвагIа йазцIабыргыз аурышв арыпхьагIвчва нхун. УырчыкъваргIа ргIариква бзита йшапхьушла йрыквдырхъун, ахвыгIвгьи дырра бзи рыртра ахъазла йрылшуз закIгьи гьгIанырымжьуазтI. Даргьи йхIаракIу апхьартаква йгIарылгатI: МухIамади МухIадини – акыт млыкврхIара тшадыркIылтI, МухIарби – ауыхвара. МухIабзаджвыкI ауи йынасып йгьгIанамкIытI – дчкIвыныркIвата адуней йхIваджьтI.\nЪачIвагIа гIалхра\n«ХIфыр щта?» – дазцIгIушзапI апхьагIв. ЗпхIазаджвыкI айъазагIвта дызбарныс згвалаз Сакьинат лахIварала Роза Ташкент йтагылаз амедицина институт дыцIалырныс гвы лчпитI. ЙщаквкIыз, йпхащагIвыз, ауаса йпшдзаз йгьи йгвакIваз, урышв бызшвагьи бзита йыздыруаз абаза пхIвыспа зынла аинститут арыпхьагIвчвагьи апхьагIвчвагьи гвы лырттI.\n«Боксбергер Лида – хIва намыца пхIвыспакI дсыгIвзата ацбзазарта апещ хIтан. Ауи ауыс мшигIадза йсызнайлуз йгьи йсхъпшылуаз саща МухIарби зынла йахъвдаквищттI, – йгIалгвалашвахитI Роза Умар йпхIа. – Ауи агIамта сара стипендия гIазгуата бзита сшапхьуш, съахIыльчва чIыдала шсымрыгIапсуш акIвымкIва схъа закIгьи гьтамызтI. Йаргьи ауи гIасыдахIвуан…»\nЙъатаз акыт апны абзазара рыцIа йъащаквгылыз, ргIариквагьи Ташкент апны йъапхьуз йгIалцIла Умари Сакьинати йызлатыргаз асквшква анагIвс зынла рпныла йгIамихырныс йаквыркIтI. Ауаса Уырчыкъва Умар зны сквшщарда дъанымыз йпныла дгIайтI: Абашта айсра Ду амщтахь зсабиква знапIыцIата чвзабата йгIанхаз йахща Гваща дгIайахвхырныс длыщтацатI.\nЙбагъьаз, бзи йабабуз УырчыкъваргIа ртгIачва зымгIвагьи ��дыртшхъвун, апшвыма дшынхагIву, хъацIара шйылу, йхIаль шбагъьу, йапхъанчIвиква рцIасква шйымрыдзуа гIалыркIгIун.\nАсквш 1978 агIан Роза дахIврала Ташкент амедицина институт дгIалгитIта сквшыкIла нхара дъарщтийыз Сырдарья асанитар-эпидемиология станция дцитI. ГIвысквшала рыцIа пасата ауи лани лаби рпсадгьылла йахъхитIта Черкесск къала йадзхъу Псыжв кыт йталитI.\nГIайхра\nЙара ауи асквш 1978 агIан Роза лцриква лбарныс Абазашта дгIайитI.\n«Сара зынла сцри шта апсабара апшдзара, араъа абзазаща схъырхтI, йсызбзийыз ауагIа гьсзыджьамщузтI», – лпсадгьыл анылба йапхъахуз ллахIвараква гIащаквлыргылхитI Роза.\nЛасыла ауи йашIамсуа йрызгIайуаз, йъаныз ахъара апны йшбзазуз йазцIгIалуз рыгвлачвагьи йщардагIвыз рзаъачвагьи ркытлагIвчвагьи дрыщцитI. Ауати лари райчважвараква рпны йызнымкIва апхъахьыла рмурадквагьи галаргалун. Акыт ачкIвынчва ракIвынта – ауат Умари Сакьинати рпхIа закIыла тшылгвадырпхара ртахъыта лцIыхъва йгьтымцIуазтI.\n«СгIакIвзыршуз ауагIа са сахIа уыс рымамызшва акIвын йшызбуз», – дпшвырхъыччитI Роза Умар йпхIа.\nАрыла лтшпсщара мшква алгун, Узбекистан йлызпшуаз анхарта дадгылхра атахъын. Ауаъа лаща МухIарби Роза лани лаби дшраргванызлуш апш Черкесск апны йара ауи апш нхарта далагарныс длылабжьитI.\nСквш 40 йара нхартакI апны\nАбарауаса Роза Умар йпхIа лпны дгIайхдзитIта сквш 40 цIуата дызпщылу анхарта далагитI.\nАуи пхата дгIалгвалашвахитI йлунашвачпагIвыз, зуыс здыруаз ларгьи ауи дазызбжьуз асанэпидстанция айъазагIв хъада Корчемкин Александр Дмитрий йпа. Ауи аъачIвагIагIв шIа лынхара дшадгылызи ъадабта йынкъвылгузи ласыта гвы риттI, йаргьи асанитар хъвшара унашва ахъылцIарныс, ауи йацлырцауата йара дитарагылыгIвхарныс лызхъайцIатI. ЛунашвачпагIв йазхъацIара лырцIабыргуата Роза ауи закIылагьи дшгIалымрыпхащуш апш дынхун, йщаквгылаз ахабзаква нкъвылгун, лхъвдаквцIараква зымгIва йнардзата йлырхъйун. Ауи амщтахь ауат сквшщарда йагIвзачвата йабабун. ЧквтIу Роза йшылхIвахуала, Корчемкин Александр йакIвпI ауи лъачIвагIа апны мгIва дыквызжьыз.\nАнхарта уыста йахъвдаквыз щардан: ашIашIкIгIара згIвакви анхара аъащаква йгIарылцIуа ачымазагIвракви къральыгIва хъпшылра рзадгалра; апсабара гIаншараква йгIарылцIла уагIа щардагIв зрычмазагIвуа аъащаква рхъвыхра; абзазагIвчва санитар-эпидемиология нархарала зарар шырмадзуш ахъпшылра; ахвгIагIвчви агIарысабапыгIвчви рхвитнагIаква хчара; хабар азкIкIра, датшагьи щарда.\nАсквш 2005 агIан ЧквтIу Роза Умар йпхIа Черкесск къала гигиенали эпидемиологияли аквта даунашвачпагIвта ддыргылтI.\nЛынхара уысква дахIврала йлырхъйауа йахъазымкIва Роза Умар йпхIа ажвлара уысквагьи джьгарта дрылазлитI. Ауи гIван Черкесск амуниципалитет дадепутатта далырхтI. Адепутатква рсовет апны ауи асоциал уысквала акомиссия дасекретарын, азгIвадарахчара агъьчIврала, къвльейсызта йбзазауа ауагIа, аныкъвадыкъваква цхърагIара драдзарала уыс щарда дыргIаджвыквцIагIвхатI. Роза Умар йпхIа лцхърагIарала алхыгIвчва рахIвара 200 айхIа дырхъйатI.\n«Сара сыхъазла йанакIвызлакIгьи магIын ду аман съачIвагIа: зымгIва йрапхъата сара сайъазагIвпI. Ауи йгIаквхта ауагIа рпахь сборч тшазыздырра атахъыпI, йаргьи ауи сшаквыргIапсызлуш сащтан йанакIвызлакIгьи. Сара анхара сшаргвыргъьуш апшта суыс збитI, ауи сабапкI шгIанагуаш ацIыхъва стагылапI, нхарадъагьи сбзазара сыла йгьсызгIацIажьуам», – лхIвитI Роза Умар йпхIа.\nЙлыцынхауа зымгIвагьи рунашвачпагIв пхата йлыквчважвитI. Ауат Роза Умар йпхIа хвы лзырбитI, нбжьагIв бзита, гIвза кьахвта дырпхьадзитI.\nУзайгвыгъа йауаш ахъадкIылырта\nАуаса адоктор ЧквтIу Роза лгIатгараквагьи лчIахIра хьызквагьи лбзазара йшылтахъу апш йгьырзымырчвуашызтI лтгIачва ракIвымзарквын – ауи Роза лыхъаз узайгвыгъуш, йбагъьу, йтынчу хъадкIылыртапI.\nДансабийызищтара йлыдзхъагылакваз йрыуата лаща МухIарбизаджвыкI йакIвпI йгIанхахыз. Ауи йынхара апны йгIайдахIвыз гьмачIым. Уырчыкъва МухIарби Къарча-Черкес апны йахъазымкIва щардазджьара дырдыритI. Йапшымыз асквшква рагIан ауи ауыхвара нхартаква друнашвачпагIвта, атыдзуыхварта комбинат дадиректорта, Къарча-Черкес Республика а-Правительства аунашвачпагIв дитарагылыгIвта дынхатI. Ужвы Москва дтапI, йара ауаъа дынхитI. Йахщи йари апхъала апшта йазаргванпI.\nАжва гьалам, Роза лыдзхъа йгылапI ауи лцриква. ЗымгIва драпхъата – зныкI айъазагIв шIа лгвы зхвгIата анцIрала цIагыла багъьата йлыцу лхъапщыла ЧквтIу Рамазан. Рамазан уыс щарда йырзычпу, здырраква ауацIыху дгIвычIвгIвыспI, швабыж дынхагIвыпI, йанизаманыз ареспублика апны рахIа йдууыз амлыкврхIартаква йрыуа закIыз «Юбилейна» совхоз апны дагроном хъадан. УахьчIвагьи ауи йыпшцIа апны унагIва псауышвхIа йырхIитI, ауи абзирала ЧквтIургIа рунагIва абаракьат гьагхум.\nРоза Умар йпхIа дангIадрийыз амш йлызгIайуаштI лпазаджвыкI йтгIачва: йара Ренат, ртаца Нарсана, Роза лаба йыхьыз Умар зхьырцIаз ауат рпачкIвын.\nАуат хIрыцта хIаргьи ари агIвыра афыр адахIвраква, анасып, абзира лымазларныс хIлайхIвахIвпI!","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/173","date":"2019-11-22T01:11:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00156.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972327948,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972327947616577}","num_words":1141,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Иордания йанаъаз АААК ауысхагIвчва йцIыхъвахауата Иордания Хашимит ПаштахIыгIва йтабзазауа АбазаргIа рткъвым йрынйатI.\nА-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса дызхъадаз АААК ауысхагIвчва Амман апны Иордания йтабзазауа АбазаргIа рткъвым йауу атгIачваква йрынйатI. Ауыла Иордания Хашимит ПаштахIыгIва апны АААК ранйараква алдыргатI. Пхарала йырчвыз анйара апны а-Конгресс ауысхагIвчви апсуа-абаза диаспора ргIащтийыгIвчви апхъахьыла йацыздынхалуаш ауысква л��рхтI, Иордания апны адиаспора шбзазауа, а-Конгресс агIвыма къральква рпны абашталагIвчва йшрабадыруа, йшрыщтаныкъвауа йрылачважватI.\nА-Черкес гвчIагIвчпара жвлара ртдзы апны акIвын анйара ъакIвшуз. Ахъвлапын гIахъитIуата ажвлара рунашвачпагIв Джанбек Зухди йшгIаликIгIазла, ачеркес адкIылара а-Конгресси Иордания апсуа-абаза диаспори рацынхара атшауацIнарыхра ауыс йацхърагIаныс йхIазырпI, йшпакIву ухIварыквын ажвлара адкIылара «Диуан Абаза» йалакву агвчIагIвчпара жвлара апынгьи джьгарта йынхитI.\n«Диуан Абаза» ахъада Абаза (Чычба) ХIасангьи унашва зхъицIауа адкIылара ахьызла Иордания апны АААК анхара йацикIырныс дшхIазыру йхIватI.\n«ХIара хIхIазырпI Адуней апсуа-абаза конгрессгьи Эгьзакь Муссагьи йгIаджвыквырцIауа ауысква зымгIва йрыцхIкIырныс йгьи хIшгвыгъауала, а-Конгресс аунашвачпагIв йхъвдаквцIараква йырхъйауата ауи мурадта йпахь йгылу зымгIва гIайыдахIвуаштI», – йхIватI Абаза (Чычба) ХIасан.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIайззаз тшырзынайырхауата йшихIвазла, анйара пхата, угвы йгIатахауата йакIвшатI. Ауи Иордания апсуа-абаза диаспора «акъраль ачеркес диаспора абзазари анхари цIолата йшрыларпу» гIаликIгIатI. Ацынхара абзирала агIвдиаспоракIгьи йацIагылата рхъатачIв культури рцIаскви рзыгIахчитI.\n«Иордания апны ауагIахъа хабзакви ацIаскви гьырзыгIамхчушызтI акъраль аунашвачпагIвчва гIарцымхърагIазарквын, йрыхъвуш амальква, адгалща бзиква рзыгIандмыршазарквын. Ачеркесква, апсуаква, абазаква зымгIва араса бзита дъагIарцхърагIауа, айгвыгIвра ду ъарызйыму ахъазла Иордания апаштахI сизыразпI. Кьангьаш гьазгIазгуам швара швтланыкъвалагьи (апсуа-абаза диаспора швхъаталагьи – аредакция ррытаразга) швразыта акъральыгIва зламгIвайсуа амгIва багъьата йшацшвкIуа», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК аунашвачпагIв хвду аквицIатI ачеркес телебара «Нарт ТВ» анхара», ауи ауысхарта апынгьи даъан, йшынхауа дапшытI. Ари аинтернет-канал анхагIвчва магIны рзырбитI Апсны йгIаквчважвауа ахабарква, ауат йапымшвтуата агIарысабапыгIвчва йддырбалитI (анйара аналгара ауат йгIадырбуштI АААК ахабарргарта портал ахабарквагьи – аредакция ррытаразга).\nАбазаргIи йари райчважвара апны Эгьзакь Мусса адиаспора къральта йъабзазауа зымгIва рпынгьи АААК анхара йалалырквын ауи магIны ду шаму гIаликIгIатI. Ауи а-Конгресс мурадта йаму йгьи ауат дахIврала йхъйара ахъазла амальта йаъу дрыквчважватI.\n«ХачIвыта хIпахь йгылапI Апсны аъаща багъьа йтагылата тшауацIнахырныс ахъазла йхIылшауа зымгIва хIчпарныс. Ауи ахIатырла хIыуа дзачIвызлакIгьи (апсуа-абаза уагIа йрыуу – аредакция ррытаразга) йкъару дамайгьдзауата йалайцIара атахъыпI. Апсны апынгьи Абазашта апынгьи хIара а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква, ЧкIвынргIа йгьи АпхIвысква рсоветква ргIаныршарала швапха бзи хIымапI. Араъа акультура, анаука-арыпхьара, аспорт йгьи ажвлара уысква знархару апрограммаква абзазара йалагIжьитI. Ауат аштаква рбзазагIвчва рбзазарта аъащагьи рбзазащагьи уыла йгIащтIнахуата дара ркъарула йырпсахитI. Ари адгылща ауагIа ртшдыррагьи рнашхгьи апсахитI. ТшанадыркIылра йырзымчпуш шаъам йазхъарцIауа йалагитI, йшпакIву ухIварыквын агIвычIвгIвыс ауыс бзиква рырхъйара тшаназынайырхара йара йгвала пшдзаквагьи рдахIвра мгIва дыквнацIитI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК ЙхIаракIу асовет ахъада йшгIаликIгIазла, Иордания йъадзаныз, йакIвдыршаз анйараква рымщтахь, а-Конгресс ауысхагIвчва гвып рымч рыцIагьи йалахIатI, рахIагьи джьгарта, рахIагьи йацахъуа адиаспора йрыцынхарныс гIартахъхатI.\nАщтаныкъвара, ахабарква рамдара знархару амаль хъадаква йрыуата Эгьзакь Мусса йгIаликIгIатI зынхара цIыпх сентябрь мыз агIан йджвыквызцIаз АААК ахабарргарта портал.\nАхабарргарта портал агIацIщтыгIв редактор Хагба Изольда а-Конгресс асайт апрезентация йауацIыхта йакIвлыршатI, апхьагIвчва йырзыгIаныршу амальква ашIылпхьадзатI.\n«Апортал цбызшвакIла йынхитI, ауи ахIатырла адиаспораква йызтабзазауа акъральква рыбызшваквала «йгIарачважвитI». ХIара магIны ду азыгIбитI а-Конгресс анхара, акультура-спорт гIаншараква, ауагIахъа ртурых, адунейла хIабашталагIвчва рбзазара знархару ахабарква зымгIвалагьи йгвынгIвырата, ауагIа йырзынадзауата йаъазларныс. Асайт апны тшанызцIаз агIарысабапыгIвчва ауи агIвыраква йрыквчважварныс, ауахьауат акъральква рпны рабашталагIвчва йырзыпшгIарныс, йрабадырныс, дасу шIыцрата йыму амырдарныс амаль рзыгIаншитI. А-Конгресс йалалырныс зтахъу асайт йту анкета гIатырхта, йтагIвыта йгIарбу адресла йырщти йауаштI», – лхIватI Хагба.\nАнйара йгIадгылыз зымгIвагьи чвалатшычпарадъа а-Конгресс анхара, ауи йызлалалуаш амальква йрызцIгIун. Асасчва йрымагIальаматын а-Конгресс алоготип йгIаныцIуа, а-Конгресс Апсны аунашвачпагIвчва йшрыцынхауа, Иордания йгьи Апсны рквтала аэкономика ацынхара адгалра ауысла амальта йаъу, датшагьи нархара щарда.\nАчкIвынчва Иордания апны АААК йакIвнаршуш анхара йацхърагIарныс шыртахъу рхIватI.\n«ХIкъраль апны а-Конгресс анхара тшауацIнахырныс ахъазла йхIзычпуш гIахIашвхIв? ЧкIвынргIа ауи анхара йалалта апхъанчIви псадгьыл атшауацIыхра йацхърагIарныс магIны шаму гIахIгвынгIвитI йгьи ауи асатырква хIрылалырныс хIхIазырпI!» – йхIватI адиаспора йрыуазаджву ачкIвын Абаза Махер. Эгьзакь Мусса джьауап айтуата йгIаликIгIатI йапшым апроектква рырхъйара чкIвынргIи асабикви тшангIадыркIылуа ауи магIны ду шаму.\n«ЧкIвынргIа рбаргвыраква хIрыдынхалра ахъазла ауат йырмагIну гIахIрыбергьыльра атахъыпI. Ауи ахъазла чкIвынргIа хIрынйата хIрачважвара атахъыпI. Иордания апны рыцIа йджьгаркву адкIылта ЧкIвынргIа рсовет гIаныршара атахъыпI. ТшадхIкIылпIта баргвырата йзынйауа рахъвдаквыщтра ауысла апрограммаква лыхIхпI, хIацыта апхъахьыла швбзазара знархару апрограмма гIгIвыпI. ТшалахIырпата хIацынхараквын ауысквагьи сабапра ду гIарылцIуата йхIзахъвдаквыщтуаштI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАнйара ацIыхъва йаннадзагьи ауагIа йамцIыцIхырныс ртахъымкIва щарда йалан, йыззцIгIуш рщардан, ауат абадыруан, апхъахьылагьи йшанйушла йангIалуан, анйара ргвы йызлагIатахуш асуратква хъырхуан.\nАри апхъала август а 24 йгIашIарышвта август а 27-дза Эгьзакь Мусса дызхъадаз АААК ауысхагIвчва гвып Иордания Хашимит ПаштахIыгIва рцара-гIайра йаланакIуата датша анйарагьи акIвдыршатI. ЙалкIгIата, ауат ажвлара адкIылара «Диуан Абаза» ауысхарта апны апсуа-абаза диаспора ргIащтийыгIвчва, Иордания ажвлара йгьи аполитика уысхагIвчва йрынйатI – Иордания а-Сенат авице-председатель Мунир Соубар, Иордания апны ачеркес чкIвынргIа радкIылара, Иордания АуагIа Айззара (а-Парламент) акIьыкIваква рпалата адепутат Мансур Сейфеддин Мурад Сжьажь, аспорт клуб «Аль Ахли Клаб» аунашвачпагIвчва. Агвып Амман апны апсуа-абаза диаспора йрыуу абзазагIвчвагьи ъапхьауа ачеркес апхьарта апны йаъан, Иордания йту ачеркес диаспора рбзазаща адунейла йгIазырбауа ачеркес интернет-канал НАРТ ТВ анхара тшахадыргIвазатI.\nАААК Иордания Хашимит ПаштахIыгIва рцара-гIайра асквш 2019 аурала а-Конгресс аунашвачпагIвчва агIвыма къральква ргIарыкIвшара знархару аплан йаланакIитI. Ауи аплан асквш 2018 агIан ЙхIаракIу асовет йдрыбагъьатI. СынчIва асквш ацIыхъвадза АААК датшагьи йгIарыкIвшарныс ргвыгъапI Сирия, Германия, Голландия йгьи Трыквшта.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-47","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/408","date":"2019-11-22T01:09:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-47\/segments\/1573496671053.31\/warc\/CC-MAIN-20191121231600-20191122015600-00027.warc.gz","language":"abq","language_score":0.993301034,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9933010339736938}","num_words":780,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа-абаза этнос рыхъазла йхъаду ауысква рылачважвара знархару АААК а-Дискуссия клуб анхара сынчIва ноябрь мыз агIан йджвыквылуаштI.\nБарганджиа Саид\nАпсны апны Адуней апсуа-абаза конгресс апсуа-абаза уагIа ргIахчари ртшауацIыхри йырпщылу атемаква йауацIыхта йъарылачважвуш уатыквта Дискуссия клуб гIахънатIитI. А-Республика акъральгIвква йрыуата зныбыжьла йапшым ажвлара гвыпква зымгIвагьи аклуб алачIвараква йрылалырныс рылшуштI. Ауи анхара ноябрь а 7 йджвыквылуаштI. Аклуб даунашвачпагIвпI Апсны акъральыгIва университет аполитологии асоциологии ркафедра арыпхьагIв ахIба Турава Ирина.\nАуи йшылхIвазла, аклуб анхара апны йхъаду принципта йщаквгылазлуштI зымгIва йырзацапшу азазаъащаква, ауи йгIаныцIитI аклуб йалу зымгIвагьи гвхътIыла йрейшу азазыъаща шырбжьазлуш. АрыпхьагIв ари апш адгылща «гIвына аъамзара» – хIва дапхьитI.\n«ХIара анйараква араса йадыгIгалырныс хIгвыгъапI: чкIвынргIа гIальаматра ззырбауа азцIгIараква ахIбачва йрыздыргылырныс, акъральгIвква аэкспертква, ъанатIа хIагIа нкъвызгауа агIвычIвгIвысква рейша тшырзынадырхарныс амаль рымата. АгIвына аъамзара ансхIвауа датшагьи йгIанасыркIуа аклуб анха��а адгалща акIвпI: анйараква зымгIвагьи, лекциязтынгьи, практика апхьарасахIатызтынгьи, тренингызтынгьи аздзыргIвчви аспикери закIгьи рбжьагыламкIва йакIвшалуштI – кафедрагьи айшвагьи аъамкIва», – лхIватI багъьата Турава Ирина.\nАуи йшгIалылкIгIазла, аклуб анхара адгалра апны йхъаду ахачIвква йрыуазакIыпI алачIвараква зымгIвалагьи йнардзата, йхIагIата ракIвыршара. Ажва ахъазла, аклуб йалалуа «алазлара швачIвы йа датша ахча алацIара борч гьрыквызлушым».\n«Анйараква пхарала йырчвызларныс, айчважвараква гвыхътIыла йакIвшаларныс ахъазла ауат чайыжврала йалдыргахлуштI», – лхIватI аклуб аунашвачпагIв гвыгъара бзи лымата.\nТурава Ирина аклуб анхара апны йхъаду цнархаракI гIалхIватI: апсуа бызшва агIахчари атшауацIнарыхри, цри бызшвала алитература ауагIа йрылагара ауысла цхърагIара, апсуа-абаза этнос ртурых-культура тынха агIахчара, абашта наука атшауацIнарыхри ауагIа йрылагари руысла цхърагIара, апхъанчIви гвбайара-этика кодекс Апсуара агIахчара знархару цхърагIара, аэкологии агьагьара псабари ргIахчара.\nТемипхьадза знархару анйараква йапшым аджыпхаква йыртагылата йакIвшуштI. Ауат лекциязлуштI, тренингызлуштI, аэкспертква злу интерактивызлуштI йа айшва гьажьызлуштI. Атемаква йзапшызлакIгьи знархару анхара хымызкI руацIа йымгIвайсуаштI, ауи АААК агрант зквнарга йауаш проект хIазыр агIарбарала йалгуштI. АрыпхьагIв йгIацылцIахтI ашвъаква йрылапшуаш Комиссия гIандыршата ауат рыцIа квгвыгъара злу апроектква шгIалырхуаш.\n«Аклуб ангIахъхIтIра амщтахь ауи йалу рыхъазла зынла Апсны Республика АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIвчви ахабарргарта портал аунашвачпагIвчви алата анйара абаркIыра адыгIгалуаштI. Араъа дзачIвызлакIгьи йылшуштI хIкъраль ауацIа а-Конгресс анхара ауысла гIальаматра ззйыму азцIгIараква йыргылырныс, йгIаргванхауа агIамта апны йыздынхалырныс йлырхыз ауысква гIаййырдырныс, йгIайтахъхузтын йхъатала анхара далалырныс», – лхIватI Турава Ирина.\nАуи йшгIалылкIгIазла, йара аклубгьи апроект кIьыдаква лнахуаштI (йхъаду ацтемакI йрыламкIва – аредакция ррытаразга), дара ращтацаща рымата йынхуштI, ауат йрыуата апхъа йгылапI ноябрь ацIыхъва йджвыквылуаш апроект «Анчва-абачва рклуб».\nАдискуссия клуб йалалырныс зтахъу анкета йтагIвра, гIальаматра ззрыму анархара гIалырхта рахIвара швъа аклуб аунашвачпагIв йылзырщтира атахъыпI ари аэлектрон адресла: email@example.com. Нархарипхьадза йазалху атыпква йызтахъу зымгIва йырзынамхъарныс ауаштI, йшпакIву ухIварыквын аклуб алачIвараква ъакIвшуш атдзы уагIа 25-30-гIв райхIа гьыгIвнашвум («Алашара» ауысхарта, Апсны Республика анаукаква р-Академия атдзы, Лакоба йурам, 1 аэтаж). Атемаква йрылачважварныс гIазтахъхауа ауагIа щардагIвхузтын адгалагIвчва абаркIыра йызлаквгIацапахуаш амальква йырзыпшгIуштI. РыцIа магIны зму анйараква авидео йанырцIата АААК YouTube канал йтарцIалуштI. АлачIвараква рызбжа асоциал сетква рэфир рейша йтарыжьларнысгьи ргвыгъапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-51","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/nikakoy-kafedry-nikakikh-stolov-vaak-zapuskaet-otkrytyy-diskussionnyy-klub","date":"2019-12-14T11:08:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-51\/segments\/1575540586560.45\/warc\/CC-MAIN-20191214094407-20191214122407-00290.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949207902,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949207901954651}","num_words":415,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Октябрь а 27 йгIашIарышвта ноябрь а 1-дза КъЧР апны абаза бызшви литератури йпщбахуз рфестиваль акIвшун, ауи «Тобыль апхьараква» зхьзу йцIасхаз аконференцияла йалгатI.\nБарганджиа Саид\n«Тобыль апхьараква» зхьзу наука-практика конференцияла йалгатI октябрь а 27 йгIашIарышвта ноябрь а 1-дза Къарча-Черкес апны йпщынхауата йакIвшаз абаза бызшви литератури рфестиваль.\nАпрофессор, абызшвадырыгIв, Къарча-Черкес къральыгIва университет наука нхарала апроректор ПIаз Сергей апхьараква рпрограмма йшIу йгьи швапха зырхIахьаз апхьахьаква, арыпхьагIвчва, Арыпхьарали наукали КъЧР а-Министерстви ареспублика амуниципал районква культурали арыпхьарали рхъвшаракви ръачIвагIагIвчва, КЧГУ амагистранткви аспиранткви, Апсны, Ставропольшта йауу архъвыхыгIвчви астуденткви ргIачважвараква шалаз гIайхIватI.\nАпхьараква йалакIыз алачIварала йалагатI, уацIыхъван ауи йалакваз тшыршан асекцияква рпны йынхатI. Асекцияква абаза йгьи апсуа бызшваква руыжвгIанчIви аъащи ауатла арыпхьара апны баргвырата йгIаншауи, абаза йгьи апсуа литератури афольклори, арыпхьара амалькви атеории йапшым адисциплинаква йырзацалу архъвыхракви руысква, цри бызшви литератури рырдырра атеории апрактики йырзынархан.\nЙалакIыз алачIвара урышв бызшвала йакIвшатI, асекцияква рпны йапхъахауата адокладквагьи ахабарквагьи абаза, апсуа йгьи агвхъауа бызшваквала йгIархIватI – ауыгьи ацри бызшваква ргIащаквыжьри ртшауацIыхри йырзынхауа ужвыгьи чIвырхъакIта йалтI.\nАконференция апны ари анархарала уыста йырхауагьи гIатгарата йыззынадзазгьи йрыквчважватI.\n«Къарча-Черкес апны ауысагIвчва, агIвгIвчва, антахьгьыт аршIыйагIвчва ргIвыраква ъагIанырцIуш алитература-гвацчпа журналква гIацIщтра щарда цIуата йагIапI. Ари ауыс йызнымкIва йгIащтIырххьатI КъЧР агIвгIвчва радкIылараква. СынчIва Алиев У.Д. йыхьыз зхъу Къарча-Черкес къральыгIва университет аунашвачпагIвчва КъЧР ауагIахъаква рыбызшваквала литература-гвацчпа йгьи наука-дырранкъвгара нархара зму пщжурналкI гIандыршарныс щаквыргылра нарахвтI», – хIгватра азынайырхатI ПIаз Сергей йгьи йхIватI асквш 2019 а-«Тобыль апхьараква» рпны КЧГУ аректор Уаздан ТаусолтIан ауагIахъа бызшваквала йгIацIцIыз ажурналква йапхъахуз рномерква аконференция йалакваз йшдйырбаз йгьи согIата йшритыз. Ауат «Абазашта адзыхьква» (абаза бызшвала – аредакция ррытаразга) йгьи «Хакв» (агвхъауа бызшвала – аредакция ррытаразга) ракIвпI. Ажурналква сквшыкI апны гIван йгIацIырщтларн��с йаквдырпшитI, йгIацицIахтI абызшвадырыгIв.\nАуи йгIахIгвалайыршвахтI асквш 2019 аконференция ауи апхъала йакIвшакваз йызларапшымызгьи. ХIызту асквш ауи акъральгIв жвлара тшауацIнарыхрала апрезидент грантква р-Фонд грантла йгIацхърагIатI. Ауи акIвымкIвагьи сынчIва аконференция Апсны акъральыгIва университети Апсны анаукаква ракадемии гвып дута йгIарщтийыз апхьахьакви астуденткви джьгарта йалан.\n«Ансисквша йакIвхIыршауа «Тобыль апхьараква» йшгIадырбауала ари аконференция арыпхьагIвчва рыжвлара йалархIвитI, абаза бызшва, литература, культура хчари тшауацIдрыхри апны ауи магIын ду зму уыста йырпхьадзитI», – йажва алйыргатI ПIаз Сергей.\nАбаза бызшви литератури рфестиваль КъЧР апны ансисквша Къарча-Черкес къральыгIва университет, Арыпхьарали наукали КъЧР а-Министерства, Абаза муниципал район аунашвахъцIарта ацта «Алашара» Дуней адкIылара йакIвнаршитI. ЙангIаджвыквыл асквш 2014 йгIашIарышвта ауи йалазлитI Къарча-Черкес аквтанай апхьартакви аколледжкви рапхьагIвчва уыса гIапхьарали алацIара гIврали ранкъвакъвраква, абаза бызшвали литературали олимпиада. ЦIаста йщаквгылын ауи «Тобыль апхьараквала» йалгалитI, ауаъа анкъвакъвраква ргIарбараква гIархIвахлитIта йайгIайквазгьи ауат зрыхIазырыз арыпхьагIвчвагьи асогIаква рыртлитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-51","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tabulovskie-chteniya-zavershili-chetvertyy-festival-abazinskogo-yazyka-i-literatury-v-kchr","date":"2019-12-14T10:10:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-51\/segments\/1575540586560.45\/warc\/CC-MAIN-20191214094407-20191214122407-00530.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9825719595,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9825719594955444}","num_words":371,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.924,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ашта хъвшара асовет йалу рбзирала Гвыдауыта ауацIа йапшым атыпква рпны ауыжвгIанчIви спорт турникква дыргылтI.\nБарганджиа Саид\nАпсны акъала Гвыдауыта ауацIа йапшым атыпква рпны щарда мцIуата араъа йгIандыршаз АААК ашта хъвшара асовет ауысхагIвчва хспорт турниккI дыргылтI.\nАсовет аунашвачпагIв Лакоя Амра йшылхIвазла, апроект ашта совет ангIанша октябрь а 3 атшынбырг йгIархъвыцтI – ауи агвып йрыуазаджву аспортсмен Джениа Алмасхан йгIаджвыквицIатI. АгIаджвыквцIара асовет йалу зымгIвагьи йацыркIын йащтагIайуаз атшын йгIашIарышвта ауыс йадынхалуа йалагатI.\n«Апроект абзазара йаналагIыжьуаз асхъан хIыгIвзачвагьи гIахIцхърагIатI, интернет йтахIцIаз апостква рбзирала пщымшкIла ахча гIазхIкIкIытI. ЙгIалскIгIара стахъыпI ахча гIалазцIаз Гвыдауыта абзазагIвчва йшырхъазым. Сшхъвыцуала, ауи магIны амапI. АцIабырг схIвапIта, апхъапхъа жвамшкI руацIа гIвтурниккI хIыргылырныс акIвын йшаквхIкIыз, ауаса гIамта айшысла зпхьадзара рыцIа йайхIаз ахча анадхIкIыл хтурниккI хIхвгIата йхIыргылырныс хIылшатI», – лхIватI Лакоя.\nАуи йшылрытамамызла, йдыргылыз атурникква аурам фитнес знархару спорт ъамапсыма квпшырапI, ауи «воркаут» – хIва йапхьитI (анг��льыз ажва workout – «тшыбжьара» йгIахъыхпI). Ауи йапшу атурник апны йапшымкIва тшарыщцара 25 райхIа чпа йауитI агIвычIвгIвыс йыпкъ ажьышвква зымгIвагьи йрысабапхауата, йаргьи спорт квпшыра бзи дтанаргылуата. Ужвы Гвыдауыта апны йызтахъу зымгIвагьи хвыдаъа ахIауа цкьа йылата спортла рхъа йадынхалырныс рылшуштI.\nГвыдауыта апны АААК ашта совет анхара даквчважвауата Лакоя Амра йшылпхьадзауала, ауат абзазара йаларыжьуа апроектква нархарата йрымазара атахъыпI ажвлара рсабап.\n«А-Конгресс ашта хъвшара асовет йамурад хъадата йспхьадзитI абзазагIвчва йгIаджвыквырцIауа ажвлара уысква йрыцкIра. Ауат ауысква йрыуапI культура, спорт йгьи датша нархара змакву, апсуа-абаза уагIахъа рыбызшва, ркультура, рцIасква ртшауацIыхра йацхърагIауа», – лхIватI асовет аунашвачпагIв.\nАААК ЙхIаракIу асовет ауысхарта аунашвачпагIв Таниа Кан йшгIаликIгIазла, Гвыдауыта апны АААК ашта хъвшара асовет йапхъахауа апроект ауи ангIандырша амщтахь жвамшкI ахIа мцIыскIва абзазара йаларжьырныс рылшатI.\n«Акъала-фыр Гвыдауыта апны йгIаныршу АААК ашта хъвшара асовет а-Конгресс анхара апринципква дахIврала йгIазырбауа швапха бзита йгIахв йауаштI. Апроект архъйара йазынархата ахча гIалазцIаз зымгIвагьи хIырзыразпI, йалкIгIата ашта хъвшара асовет ауысхагIвчва рхъатала. Ауат уысла йгIадырбатI: хIанацIагылуа йхIылшауа щардапI», – йхIватI Таниа Кан.\nАуи йшгIаликIгIазла, а-Конгресс ашта хъвшара советква ангIандыршауа асхъан зпшырта рчпауа АААК агвып йрылата йынхарныс зтахъу ракIвпI – «акъала йа акыт абзазара агъьчIвра знархару, ауагIа, ажвлара рсабап гIазлыцIуа апроектква рырхъйара апны».\n«Ауи апшта хIыгIвзачва, хIдырква хIрайкьангьашуамцара згвы цхIауа агIвычIвгIвысква хIрабадыритIта дара абзазагIвчва ргIальаматра злу ауысква хIацацхърагIумцара йхIырхъйитI. Апсуа-абаза уагIахъа ъабзазауа аштаква рпны а-Конгресс ауысхагIвчви дара абзазагIвчви ркъару анадыркIылра асхъан агIаджвыквцIара бзикви апроекткви дырхъйарныс гвышхвара гIарылалитI йгьи йрылшитI», – йгIахIгвынйыргIвитI Таниа Кан.\nЗымгIва рацкIыс атурникква йрайгвыргъьаз дара акъала абзазагIвчва ракIвпI.\n«Аворкаутква щарда цIитIта адуней акъральква рпны йауацIыхта ауагIа йгIадрысабапитI. Швабыж сайгвыргъьитI ауат ужвы бзи йыгIбауа хIыкъала апынгьи йъагIаншаз. ХIаргьи хIгIайлуштI араъа, хIсабиквагьи гIагIдлуштI. Акъала ахъазла ари апроект швабыж йбзидздзапI», – араса йпхьадзитI акъала абзазагIв Барганджиа Зульа.\nГвыдауыта апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара асовет асквш 2019 октябрь а 3 агIан йгIандыршатI. Асовет ауысхагIвчва йрыуапI Анкваб Инал, Джениа Алмасхан, Гицба Хамида йгьи ауи аунашвачпагIв Лакоя Амра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-51","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/440","date":"2019-12-12T16:49:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-51\/segments\/1575540544696.93\/warc\/CC-MAIN-20191212153724-20191212181724-00536.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9977993965,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977993965148926}","num_words":417,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс йаднагалтI йгьи Апсны акъала хъада апны анхара джвыквнажьтI а-Дискуссия клуб. Ауи апсуа-абаза уагIа ргIахчари ртшауацIыхри йырпщылу атемаква йауацIыхта йъарылачважвуш уатыквта йгIандыршатI.\nАклуб апрезентация ноябрь а 7 атшын йакIвшатI. Анйара йалан а-Конгресс ЙхIаракIу асовет ауысхагIвчвагьи ахабарргартаква ргIащтийыгIвчвагьи. Ари асахIат йгIашIарышвта апроект джьгарта йынхауа йалагатI: ауи анхара йалазларныс зтахъу рахIвара швъаква азыркIкIуаштI, алачIвараква адыргалуаштI. А-Республика акъральгIвква йрыуата зныбыжьла йапшым ажвлара гвыпква зымгIвагьи аклуб алачIвараква йрылалырныс рылшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-51","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/468","date":"2019-12-11T16:31:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-51\/segments\/1575540531974.7\/warc\/CC-MAIN-20191211160056-20191211184056-00213.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994525969,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9945259690284729}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АбызшвадырыгIв, акIавкIаздырыгIв ду, Лондон ауниверситет апрофессор Джордж Хьюитт йалачпу абызшваква йрызйыму агIальаматра Апсны дгIанагтI – ауаса араъа йылахьгьи гIацIцIтI, анбжьагIвчва, ацынхагIвчва шIыцквагьи дрынйатI йгьи йгIвбахауа унагIвата йзалтI.\nКапба Арифа\nДжордж Хьюитт дангьльыз профессорпI, зынцIра Апсны йапызщылыз, йбергьльу дкIавкIаздырыгIвпI. Ауи АпсынчIвыла дшгIанагыз атурых швабыж йджьащахъвапI. Йара абызшваква данчкIвыныз йгIашIарышвта дхъырхуан – йалкIгIата йалачпаквуи апхъанчIви заман йгIаншаквази.\nАуи асквш 1949 ноябрь а 11 атшын Великобритания акъала Донкастер йтаз Томас Дуглас Хьюитти йхъапщыла Джони ртгIачва апны дйытI. ХьюитргIа рткъвым атурыхгьи гIальаматра щарда алапI. Ажва ахъазла, йан лтланыкъвала асквш 1410 агIан Азенкур апны (уыжвгIанчIви Франция ачIвыла апны йаъапI – аредакция ррытаразга) ангьльызкви афранцузкви анайсуаз азаман апаштахI Генрих V дипшIагылата дайсытI. АтгIачва Камилла, агерцог пхIвыс Корнульская, уахьчIвала Британия атаджь зквшвауа Уэльс апаштахIпа Чарльз йхъапщылу, лткъвым хъарата йырзыъахитI.\nДжордж йаба Томас Дуглас Хьюитт йыхыгIв айщчви йани йаби дрыцта Ливерпуль Мерси дзыгIв атшпы апны йбзазун, асквш 1915 агIан йаба гIаншаракI апны дырщындзыкIьа. Ауи амщтахь атгIачва руыс хьантахатI. Томаси йащакIи сквшквакIла Австралия йцара атахъхатI, ауаса асквш 1933 агIан Томас Дуглас Хьюитт Англия дгIацапахтI, йаща йынцIра ацIыхъвадза Австралия дгIатахатI.\nЙара апрофессор Джордж Хьюитт ужвы йсабихъа ангIайгвалашвахуа йшихIвахуала, «саби ргIачIвата дгIадзынгылуан» йгьи ахъазыра рыцIа йгIалихуан йыквлагIвчва дрылалуа ацкIысгьи. ХьюиттргIа ртгIачва хъатачIв машина гьрымамызтI, ауи йгIалцIла атшпсщара мшква рагIан хъара йгьымцузтI – ащарда Ливерпуль йтабзазуз раба йъахIыльчва рпны акIвын тшъапсырщуз. Джордж данхвыцыз ари акъала рыцIа дхънахуан йцри Донкастер ацкIысгьи.\nАбызшваква хъатаршыга йашIйырпшуан\nАчкIвынчва йырзалхта Донкастер йтагылаз а-Грамматика апхьарта дыцIаркIвата\nДжордж Хьюитт абызшваква рырдырра дшазычпаз гвы айттI. Ахъазыра рыцIа йъагIалихуаз ашвхIаусыгIвала Хьюитт абызшваква дрылачважварныс йтахъыта гьакIвмызтI дшхъырхуаз. Ауат йалыргара атахъыта мадзара злу ахъатаршыгаква рапш дырзыъан.\n«Сара йхпахуз апхьарасквшы апны апхъанчIви урым бызшва ссырдыруа салагатI, ауаса йащтагIайуаз агIамта апны латин, урым, француз, намыца бызшваква йцIоламкIва ссырдыртI. АуагIа саларачважварныс ангьльызгьи датша бызшвагьи съахъырымхуаз йгIалцIла 18 сквша саныртал рыцIа цIолата йссырдырырныс латин бызшви урым бызшви гIалсхтI, апхъанчIви турыхгьи рыцта», – йгIайгвалашвахитI апрофессор Хьюитт.\nАсквш 1972 агIан Джордж Хьюитт Кембридж аколледж дгIалгатI. Асквш 1973 агIан бызшвадыррала диплом гIапшцIигатI, асквш 1976 агIан дмагистрхатI.\nАуи КIавкIаз абызшваква дрызгIазгыз амгIва гьмайрамызтI, ауаса йджьащахъван. Кембридж дапхьаркIвауата индоевропа бызшваква данхъырхуаз Британия апны ари анархарала зыхьыз рыцIа йбергьльыз аъачIвагIагIв ду, апхъала Кембридж апны йпрофессорыз сэр Гарольд Бэйли йунашва йдыртI. Ауи апрофессор санскрит ййырдыруан. «ЙшгIацIцIызла, йари сари Кембридж апны хIагвлачван, – йхIвитI Джордж Хьюитт, – ауи ахIатырла асквш 1973 йгIашIарышвта адуней анихIваджь асквш 1996 агIандза хIащтаныкъвумцара аргваныта дыздыртI. Ауи йгIасайхIвтI Британия апны цIолата йдмырхъвыхс гIвиндоевропа бызшвакI шаъу – литва бызшвы армаль бызшви».\nАбараса Джордж Хьюитт апхъанчIви армаль бызшва ййырдыруа далагатI, уадыргIвана апрофессор Бейли дгIайайкьангьштI армаль бызшва анийырдыруазара ауи йаргвану абызшваквагьи йгватра рзынайырхара шатахъу, квырджь бызшвала йгIву книгакIгьи\nдапшырныс йгIайыйттI. «Сара ауат ахIарыфква зынла йсгвапхатI, ауи амщтахь ага гIвысквша рурала армаль бызшва йазынарху аматериалква азскIкIрыгьи, квырджь бызшви индоевропа бызшваква йрыланамкIуаз анахьанат абызшвакви ссырдыруата йырзалсхуаз агIамта рыцIа-рыцIа йаласырхIун. Ауат абызшваква рыцIагьи йалачпан, ауи ахъазла абызшвадырыгIв рыцIа йымагIальаматхушта йаъан», – йгIайгвалашвахитI Хьюитт.\nАнгльыз бызшвала – апсуа бызшва ахъазла\nЙчIащыгIваз арат абызшваква дъахъырхыз ахъазла Джордж Хьюитт Трыквшта акъала Анатолия ацара йгвы йгIаташватI.\n«Трыквшта ййыз сыгIвза черкескI дгIасцхърагIан асквш 1974 апхын ачеркес кыт Демикапы станагатI. Ауаъа стыцIхын йцIыхъвахуз акыт сцатI – убыхкI дъагIау йауашыз. СангIацапахуашыз ауаъа Астомбыль апны йбзазуз, йцIыхъвахауата убых бызшва бзита йалачважвуз заджвы йпа йтелефон гIасырттI», – араса йгIайгвалашвахитI апрофессор Хьюитт йапхъахауата Тевфик Эсенч йыхьыз шигIаз.\nАпрофессор йшихIвазла, цри бызшва бзита йыздыруаз убыхта ауи азаджв йакIвын адуней йыквхыз. Ауи агIан Хьюитт Астомбыль апны Эсенч дгIайауын хвымшкI дйыцын йхIвуз йыгIвуамцара. Ауи агIвыра апрофессор Хьюит йсайт апны йхътIыпI.\nАсквш 1975 агIан Джордж Хьюитт йзахъвдаквыцIтI квырджь бызшвагьи йымагIальамтхаз КIавкIаз анахьанат абызшваквагьи (ажва ахъазла, черкес бызшва) ййырдырныс ахъазла Тбилиси дгIайырныс. Йшцазла, ауаъа ангьльыз бызшвала черкес бызшва аунашва гIайазхIвуашыз заджвгьи дгьинымйатI. Ауаса апхьахьа шIа йгIайынйатI ангьльыз бызшвала апсуа бызшва аунашва йазхIвырныс йхIазырыз, Апсны йауаз гIваспирант пхIвыспакI - Хибба Заири Инал-Ипа Ази.\nАуи амщтахь сквшыкI анцIы Заира дихъапщылахатI. Абараса джьащахъвата Джордж Хьюитт йбызшвадырра азыгIальаматраква апсуа бызшвагьи рылалтI.\nСогъвым апны: «ймайру айчважвара йсзацкIитI»\nДжордж Хьюитт Апсны йапхъахауата асквш 1976 апрель агIан акIвпI дангIатал: Тбилиси дгIатыцIтI, Согъвым автобусла дгIайын йырблыта уахьчIвала йаъахым «Апсны» сасырта дталтI. Ауи йауацIыхта йдырхитI акъала йгIалынацIаз йапхъахауа алахIвараква.\n«Асасырта сангIай йхъвлахьан. Ауи аъара йлащцаранта амшын шаргваныз гьалсмыргатI. Анахьани атшын сгIагылта апрапсаква анапырсх тынчдза йаквтштшуз Согъвым адзыгIвбжьага адзыцкьа сыла йгIацIашватI, абалкон уанхвынгылра Баграт йхва йашIапсаз адзычкIвынква рыквква зигIвата йнаубун», – йгIайхIвахитI Хьюитт ауи агIан йбаз йыла йатагIацIалхуазшва.\nАпсны йапхъахауата дангIай Хьюитт йбергьльыз апсуа апхьахьа щардагIв драбадыртI: апрофессор Инал-Ипа Шалва, Дзидзариа Георгий, Щакърыл Константин, Зыхвба Сергей, датшагьи. ДбызшвадырыгIвынта ауи зымгIва йрапхъата гIальаматра ззибуз апсуа бызшва йапщылаз азцIгIараква ракIвын.\nЙхIхIвапIта, уахьчIвала апрофессор бзидздзата квырджь бызшвалагьи апсуа бызшвалагьи дчважвитI, йара ъасадза апсуа бызшвала «ймайру айчважвара йсзацкIитI» йхIвазтIхIва. Ауи абгата йдыруа ангьльыз бызшва йахъазыпI.\nЙхъапщыла Хибба Заири йари апрофессор Хьюитт уадыргIвана апсуа бызшва йазынархата магIны ду зму ацхърагIагаква йрыдынхалтI: «Апсуа бызшва» гIвтомкI йнадзауата, «Апсуа газетква рапхьарала цхърагIага», «Апсуа уагIа рхабарыжвква», Джьапуа Зураби йари йацдрыхIазыртI «Апсуа уагIахъа цIасква», «Апсуа бызшва ахъарыпхьага».\nГрузия ауагIа йрызцауата йхътIу асальамшвъа\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра (асквшква 1992-1993 рагIан – аредакция ррытаразга) гIалагандзыкIьара апрофессор Хьюитт йхъапщылагьи йгIвыпхIчвагьи йыцта Апсны ансисквша йгIайуан, Очамчыра йхъапщыла ръахIыльчва рпны хымызкI йтазлун.\n«Сара Апсны асквш 1989 агIандза йшаъаз здырхитI – йкъагIауа, бзазарала йырчвыз чIвылата, йшгIасгвынгIвуазла, рыбызшвала йапшымызтынгьи ауагIа бзита йащтаныкъвун. ЦIабыргыта, сахъгвыргIвун апсуакви аквырджькви аквыргъвгъвара гIарбжьашвапIхIва, ауаса ауи гIазлыцIуаз Ингур ауахьауыла ухъыста йбзазуз аквырджьква йгIаршI��швтуаз ажваквакI рыхъазла акIвын. Апсны ауацIа, сара йшазызбузла, ауагIа гвхътIыла йащтаныкъвун, ажва ахъазла, Очамчыра апны ауагIа ртыдзква йырхъымгвыргIвуата, цIапха рырымтуа йангIанырыжьуаз щардан. Ауи йгIалцIла сгвы йасуата йджьасщатI араъа йбзазуз аквырджькви агыркви Гамсахурдиа (Гамсахурдиа Звиад – Грузия аполитика йгьи ажвлара уысхагIв, Грузия ССР ЙхIаракIу а-Совет йаунашвачпагIвыз, асквш 1990-ква ргIаталымта йапхъахауата Грузия йапрезидентыз – аредакция ррытаразга) йапшкву йрыздзыргIвыта ашовинизм майрата тшъартыз».\nАсквш 1989 апхын аквырджькви апсыуакви йгIарбжьашваз апшIагылра дыгьква данрыквшахIатха амщтахь (асквш 1989 июль мыз агIан Согъвым апны абджьар гIадрысабапуата йапшIагылтI, ща дрычIватI – аредакция ррытаразга) агIвуагIахъакI разазаъащаква рыцIа-рыцIа йшгвымхахауа аниба Джордж Хьюитт асквш 1989 июль агIан Грузия ауагIа йрызцауата йхътIу асальамшвъа йгIвытI. Асальамшвъа апны ауи йхътIыта йымразыра гIайырбатI аквырджьква ашовинизм йарыбыжкIта анахьанат ауагIахъаква хъачвамщара ъарзырчпауа ахъазла.\nЙхIвара атахъыпI асальамшвъа ауатыкв йангIаталуашыз атлахан апрофессор Хьюитт Грузия апны швабыж пIатIу зквырцIуз агIвымакъраль кIавкIаздырыгIвчва дрыларпхьадзауата йшизыъаз. Тбилиси апны ауи йыхъазла ашвква зымгIва тIын, ауи Грузия ателебарала дгIачважватI, квырджь бызшвала дъачважвуз ахъазла акъраль абзазагIвчва зымгIва швабыж дыргвапхатI. Ауаса асальамшвъа йымгIва хънагIватI, Грузия апны акъральыгIва уыснкъвгагIвчва йхътIыта Хьюит «аквырджь уагIа драгъапIхIва» йыхьыз рхIватI.\nАуи асальамшвъа гIайгвалашвахуата Хьюитт йгIалыкIгIитI къазауат гIалищтырныс шитахъымыз, мурадта йынкъвицуз шдатшаз: «Аквырджьква рпны щардагIвы съардыруаз, сыхьыз бзита йъагуз гIасрысабапта «агIвычIвгIвыс уасаражвква» йгIаргвынсыргIвра стахъын ауи акъраль апны зарарта, гвымхарата йгIахъшахъыцIуаш оппозиционерква Костава Мераб, Гамсахурдиа Звиад, Чантурия Гия, Церетели Ираклий йрапшкву ршовинизм. Ауаса швабыж йгвасрата ауи агIан «гIвычIвгIвыс уасаражв» гьаъахмызтI, ужвы зымгIвагьи йыгIдыритI ауи ашовинизм рыцхIагIа гвжвейыгIвата йгIахъшахъыцIдзаз апсуакви асатинкви рыхъазла йахъазымкIва дара аквырджьква рыхъазлагьи».\nАуи ймайрамыз азаман абари апш хъацIара, хъвыцща багъьа нкъвигатI апрофессор Джордж Хьюитт.\nАпсни Великобритании рбжьара\nАйсра амщтахь Хьюит Апсны асквш 1996 агIан акIвпI дангIай. Джорджи Заири рыпхIчва апсуа хьзыпI йынкъвыргауа – Амра йгьи Гвында. АгIвыджьгьи бзидздзата апсуа бызшва рдыритI анахьанат абызшваква йрыццауата. Ауат апрофессор Хьюитт ргIари хвыцквала ддыргвыргъьатI – Александр, Анна Джоан, София йгьи Николь.\nАуат зымгIвагьи хкъралькI йацыркъральгIвпI – Апсны, Великобритания йгьи Россия. Йара апрофессор Джордж Хьюит Апсны данакъральгIвха Багапщ Сергей данпрезидентыз агIан акIвпI. Ауи йквнадыргатI йхIаракIу Апсны акъральыгIва ртшхъвагагьи - «Ахьд��-апша».\nУжвы апхьахьа Лондон ауниверситет МарагIайырта йгьи Африка рхъвыхраква ркафедра апны КIавкIаз бызшваквала йгьайрыпхьахуам. Йхъапщыла Заири йари йцри къала Донкастер апны йбзазитI. Апрофессор дхъызхуаз ауысква йрыуан ахIврапшдзаква ргIарирагьи, ужвы рыцIа йгвапхауа аклассика музыка даздзыргIвырныс акIвпI, йалкIгIата Бетховен йыршIыйара. Ажва аламкIва апрофессор Джордж Хьюитт уыжвгьи гIвыра щарда дрыпхьитI. КIавкIаз знархару агIвыраквала йалу йбиблиотека Европа апны рыцIа йпхатшу ахъатачIв библиотекаква йрыларпхьадзитI.\nАпсны апны ХьюиттргIа ансисквша йаъазлитI. Донкастер йанаъугьи Апсны апны йгIаншауа зымгIва йрыхагIвазапI. Апрофессор Хьюитт Апсны йауу гIвзачва щардагIв драбадыритI, ауат рбзирала щарда цIуата йгIвбахауа унагIвата йзалыз акъраль хвыц абзазара шакIвшауа йылапш аквкIпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-51","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/professor-khyuitt-kak-lyubov-k-zagadochnym-yazykam-privela-anglichanina-v-abkhaziyu","date":"2019-12-14T11:21:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-51\/segments\/1575540586560.45\/warc\/CC-MAIN-20191214094407-20191214122407-00274.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951578975,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951578974723816}","num_words":1197,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб апны атгIачва психология ауысла йбергьльу аъачIвагIагIвчва КоннерргIа Ричарди Оксани алата анйара акIвшатI.\nАпсуа журналист Жьиба Саида лкнига апны йадылкIылтI Трыкв Республика йтабзазауа апсуа-абаза уагIа йрыуата здахIвраквала йбергьльу ауысхагIвчва рхабарква.\nАААК Ан-абачва рклуб сабап ду гIалцIуата йгIвбахауа анйара акIвнаршатI. Араъа анчва, абачва айъазагIв-педиатр Кварчиа Астанда йлынйатI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апресс-квта апны АААК ауысхагIвчва Мараташварта Европа акъральква рпны йшцаз йгьи йтыцIхуа асквш ауацIа йакIвшаз анхара агIарбараква йаквчважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхуз дсасхатI.\nРоссия Федерация агIвымакъраль уысквала а-Министерства апны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси РФ агIвымакъраль уысквала аминистр йтарагылыгIв Руденко Андрейи ранйара акIвшатI.\nАпсуа абакIыгIвчва хвитра абакIрала йбергьльу атурнир апны асогIаква гIатыргатI Россия алагъь къала хъада апны.\nДекабрь мыз ауацIа а-Конгресс ауысхагIвчва гвып хъвдаквцIара дырхъйауата апсуа-абаза диаспора ъабзазауа Мараташварта Европа йгIакIвшан Германия апны АААК ашта хъвшара агIахътIрала рынхара уысква йрылгатI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб йапхъахуз анйара сабап ду алата йакIвнаршатI, асаби психологква ракIвын спикер хъадата ауи йалаз.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/about\/news","date":"2020-01-29T08:07:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-05\/segments\/1579251789055.93\/warc\/CC-MAIN-20200129071944-20200129101944-00437.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9764745831,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9764745831489563, \"inh_Cyrl_score\": 0.012577845714986324}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Турыхла арыпхьара айшыс\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\n«Абазашта» – ари агазетзаджвыкI акIвпI адуней апны абаза бызшвала йгIацIцIуа. Абаза бызшвала агазет йапхъахуз аномер асквш 1938 июль мыз агIан йгIацIцIтI. Ауищтара сквшы 80 рурала «Абазашта» анапаква йгIарыквшвитI Россия йгьи агIвыма къральква рпны йту абазаква рбзазара, ргвтараква, рбаргвыраква, ргвыргъьараква йгIарыквчважвауа агIвыраква.\nБедиа йтагылу ахрам Апсны Ткъварчал район Агв-Бедиа кыт ахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан храм Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI. Асквш 2019 агIан Бедиа храм дыргылищтара сквшы 1020 цIытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nХабардъа йыдзыз рдуней мшы ансисквша август а 30 атшын йакIвшитI. Апсны апны хабардъа йыдзыз рщардагIв Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан зыщта рмаухыз\nАсквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI. Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан гыларта хъада змаз ари адкIылара гIаншищтара йцIуа асквш 30 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи шгIаншаз знархару абзагIвра дрыхIазыртI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nАсквш 2019 агIан Йапхъахуз адуней айсра ангIалагазищтара сквшы 105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\nАпсуа йгьи абаза уагIахъа ркъральыгIвара агIарбагаква ртурых ащайдзаква апхъанчIви заман йазынадзитI. Апсуа паштахIыгIва абаракъ асурат асквшышв квтаква рагIан агенуэзква йыргIвыз акартаква йырныпI. Апсны ауыжвгIанчIви баракъи адамыгъи асквш 1992 июль а 23 агIан йдрыбагъьатI. Ауат лызхыз апсуа суратчпагIв Гамгиа Валерий йакIвпI. Апсны акъральыгIвара агIарбагаква, абазаква руагIахъа баракъ апшта, ауагIахъа ртурых гIартпшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-05","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history\/short-course","date":"2020-01-20T22:02:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-05\/segments\/1579250599789.45\/warc\/CC-MAIN-20200120195035-20200120224035-00208.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968044162,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996804416179657}","num_words":293,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nЭкологияли апсабара хчарали Апсны Республика акъральыгIва комитет аунашвачпагIв Читанава Савелий АААК а-Дискуссия клуб экологияла асекция алачIвара апны дсасын.\nАААК а-Дискуссия клуб апны йгIандыршаз Ан-абачва рклуб асабиква бжьарала аъачIвагIагIвчва рынйараква аднагалитI. Февраль а 8 йакIвшаз йызкьазууыз анйара апны дсасын абжьагIвы Садзба Астанда, йызлачважвуз апхъагылагIвчва шгIадзынуыргылуаш акIвын.\nАААК а-Дискуссия клуб анхара йазынархаз йапхъахуз анйара аднагалтI. Йаргвану ахмызкI руацIа йызквчважварныс йгIалырхыз апсабара ахчара акIвпI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса абаза уагIа ртурых архъвыхра нхара «Абаза ренессанс» йадынхалыз дрыуазаджвыпI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб апны атгIачва психология ауысла йбергьльу аъачIвагIагIвчва КоннерргIа Ричарди Оксани алата анйара акIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Апсны ауагIи акъраль аполитика къарукви ареспублика ауачIвымш шцуш йазхъвыцуата тшадыркIылырныс йаквгIазшIиттI.\nАпсуа журналист Жьиба Саида лкнига апны йадылкIылтI Трыкв Республика йтабзазауа апсуа-абаза уагIа йрыуата здахIвраквала йбергьльу ауысхагIвчва рхабарква.\nАААК ахабарргарта портал аунашвачпагIв, аредактор хъада йагIвсыз асквш агIан ауи анхара шакIвшаз даквчважватI.\nАсквш 2019 агIан АААК апны хъвшара шIыц гIаншатI – Таниа Кан дызхъадахаз АААК ауысхарта. Асквш ауацIа нхарата йакIвшаз йахъазымкIва ауи а-Конгресс ахъахIараквагьи акврыдзраквагьи дрыквчважватI.\nАААК ауысхагIвчва йапшым анархараквала асквш 2019 агIан анхара шакIвшаз йаквчважватI. А-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар агIвыма къральква рпны, АпхIвысква йгьи ЧкIвынргIа рсоветква, АшIыпIа хъвшараква рсоветква рпны йакIвшаз анхара агIарбараква гIайхIватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2020-02-16T18:34:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141396.22\/warc\/CC-MAIN-20200216182139-20200216212139-00100.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9853457808,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9853457808494568}","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.931,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Европа\nДекабрь мыз ауацIа а-Конгресс ауысхагIвчва гвып хъвдаквцIара дырхъйауата апсуа-абаза диаспора ъабзазауа Мараташварта Европа йгIакIвшан Германия апны АААК ашта хъвшара агIахътIрала рынхара уысква йрылгатI.\nАрат амшква Мараташварта Европа йаъу АААК ауысхагIвчва ргвып уыста йрыхъвдакву рырхъйара апкъ йтата Бельгия апны а-Конгресс ашта хъ��шара шIыц гIахъыртIытI.\nАпсны йауу ахIаракьатчпагIвчва Кортава Астамури Хьюитт-Кортава Гунди бзазара Великобритания йцахын ауаъа тгIачвала бизнес джвыквырцIатI. Ауат йырчпауа аджьыкIа Англия ахвгIагIвчва йаквнагауа хвы аквырцIатI.\nЛондон акультура квта апны Апсны йауу астудентка апсыуа бызшвала йалрыпхьауа агвып 20-гIвы райхIа йнадзитI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/europe","date":"2020-02-19T14:59:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144150.61\/warc\/CC-MAIN-20200219122958-20200219152958-00060.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9915821552,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":24,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9915821552276611}","num_words":80,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Акъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\nАрдзынба Астанда\nСогъвым аквтабырг Леон йурами АйгIайра аурами рымгIвахъвыцIырта ахъатакIла сахIат зхъагылта йуыхву атдзы Апсны акъала хъада апны рыцIа йбергьльу аджьащахъвартаква йрыуазакIыпI. Асквш 2019 агIан ауи сквшы 105 ахъыцIтI. Сквшышв райхIа зхъыцIуа ари атдзы акъала абзазара апны турых магIны зму гIаншара щарда йызнымкIва йрыквшахIатхатI йгьи йапшым агIамтаква лкIгIарата йрымаз гIаныпщуа йцатI.\nXX асквшышв агIаталымта Согъвым шаъаз\nАпсны акъала хъада ауыжвгIанчIви архитектура квпшыра ХIХ йгьи ХХ асквшышвква анагIвысуаз асквшква рагIан йщаквгылуа йалагатI. Ауи йгIалцIла йбергьльыта акъала йтагылу апхъанчIви тыдзква хIанрыквчважвауа йагIвсыз асквшышв агIан абзазара шаъаз хIыла йгIацIагIыжьхитI.\nХХ асквшышв ахъа Согъвым гькъала дуумызтI, абзазагIвчвагьи йапшым бызшва щардала йчважвун. Араъа йбзазун уагIа агIынзыкьыгIв раъара бызшва 20 райхIала йчважвауата: апсуаква, аурышвква, аурымква, армальква, атрыквква, агырква, датшагьи щардагIвы. ЙзачIвуагIахъазлакIгьи рыжвлара рыман, руагIа йырцхърагIун. Ауат кьльиса дыргылуан, апхьарта гIахъыртIуан, рыгIвычIвгIвысква Акъала дума йшалырхуаш амальква нарахвуан.\nАуи азаман акъала абзазара шаъаз зымгIва рапхъа йхIзырдыруа асквш 1913 агIан аштадырыгIв, ауагIа рарыпхьагIв Мачавариани Константин йгIацIищтыз акнига «Согъвым агIакIвшарарбага» акIвпI, ауи амщтахь атурыхдырыгIв Агвмаа Анзор йынхараква – ауи Согъвым ауыхвараква швкIпхьадзара йнадзауата ртурых йыгIвхьатI.\nАуат рбзирала йыгIдыритI, ажва ахъазла, ХХ асквшышв ахъа Согъвым апны почта нхауа йшалагахьаз. Асквш 1912 агIан апочта швындыкъвараква акъала апны 14 йнадзахьан, акорреспонденция мышкIы апны гIван йгIатырхуан: щымта асахIат а 11 йгьи щыбжьанщтахь асахIат а 5 рагIан. Апочтальонкви ашвъанкъвгагIвчви рызджьакI апочта велосипедла йынкъвыргун. Асальамшвъакви ателеграммакви абзазагIвчва рунагIваква йырзызгуз апочтальонква ракIвын. Согъвым йтыцIта анахьанат аштаква йырщтира атахъыз акорреспонденция абзазагIвчва дара-дара апочта-телеграф уысхарта йадыргалуан.\nАсвязь йгIаквчважвауата датшагьи хабар джьащахъвакI аъапI: Апсынгьи Согъвымгьи йрылсуан Лондони Калькутти (асквш 1911 агIандза Индия Британия рунашва йанацIаз ауаъа къала хъадата йщаквгылаз Калькутта акIвын – аредакция ррытаразга) йапызщылуаз ателеграф мгIва. Акционер жвлараква «СименсргIа айщчва» (Лондон) йгьи «Сименси Гаальскеи»\n(Берлин) йырчIвыта ателеграф айхацIаква зхъакIныхIаз ачгвын щъаква ужвы азамангьи йуызгIауаштI Апсны апны.\nЙагIвсыз асквшышв ахъа акъала апны асквш 1866 агIан йгIандыршаз аполиция аунашвахъцIарта нхун. Ауи апшта, асквш 1914 агIан Согъвым аполиция йалата йынхун приставкI, цгIвы йнадзуз акъвырльыкъвхагIвчва ахIбачва йгьи 26-гIв йнадзуз акъвырльыкъвхагIвчва айцIбачва.\nАкъала авласть йанкъвгагIвын акъала унашвачпарта, ауи ахъада йгьи Акъала дума. Йапхъахауата Согъвым Акъала дума алхраква асквш 1899 агIан йакIвшатI. Адепутатква пщысквшала йалырхуан. Йапхъахуз алхраква рпны хвитнагIа змаз абзазагIвчва напIы щтIырхтI 163-гIвы йнадзауата (ашIыпхьадзара швъа рыхьызква анырцIатI зыхв сом 500 ацкIыс ймачIмыз йатдымрыпауа млыкв змаз ауагIагIваца йгьи 1-хауа йгьи 2-хауа агильдияква йрыланакIуаз асатучпагIвчва – аредакция ррытаразга).\nАкъала дума йапхъахуз айззара апны йалырхтI цыгIв агIмыстачва, арра къвырльыкъвхара нызыжьхыз хвгIвы, акъральгIв чыннкъвгагIвчва хвгIвы, айъазагIвчва гIвыджь, архитектор-суратчпагIвкI, амещанква хвгIвы йгьи адгьылрхарджьыгIвчва гIвыджь (амещанкви адгьылрхарджьыгIвчви ахвгIахвтра йалаз акъала абзазагIвчви ракIвын йгIазыргылуаз – аредакция ррытаразга).\nЙагIвсыз асквшышв ахъа Согъвым апны гIвтеатркI нхун. Акырбыджь гIацIщтыртаква щардан, ауагIа ртахъыраква зырхъйуз анхартаквагьи аъан: аткванква, ахъасартаква, ачартаква, асуратхъыхыртаква.\nАмшын транспортгьи тшауацIнаххьан Кърыми КIавкIази апырщылуата – ахъвахIква Одесси Батуми ансимшы йырбжьаныкъвун.\nЗрапхIаква згIвадам ачымазагIвква йырзалху акурорт йгьи атутынрхарджьра\nСогъвым Россия империя айъазагIвчва зымгIвагьи хъызхуаз квтан. Араъа йщаквгылу аклимат абзирала акъала зрапхIаква згIвадам ачымазагIвква райъазара йаквыргIапсдзата йырпхьадзун. ЙалкIгIата абари ашвхIаусыгIвала араъа йдыргылтI ауи азаман йгIаквхта йагъьыз ачымазагIвтаракви асанаторийкви.\nАуаса абальнеология (адзы цIгIаква рылкIгIараква, айъазара амальта йгIарысабап йшауаш зырхъвыхуа амедицина наука ахъвы – аредакция ррытаразга) йгьахъазымызтI йашвхIаусыгIваз ХIХ асквшышв ацIыхъва – ХХ асквшышв ахъа Апсны акъала хвыц хIаракьатчпагIвчва щарда зтабзазуз, йызтанхуз сатучпарта квтата, дача тадыргылуата, аурышв интеллигенция тшпсщара йгIайуата йзаъаз.\nСогъвым йгIаквчважвауа Мачавариани Константин йкнига апны ауи араса йгIвитI: «Акъала йгIайквауа щардала йазцIгIитI: «ЙгIакIвызлакIгьи йдыртшхъ��ауа ари Согъвым йгIахIнатуа ачIвыйа? АчIвыйа ауи анахьанат акъалаква рпахьла йызлартшхъва йауаш?» Аминистерства апынгьи Акъала совет апынгьи амшын атшпыла айха мгIва ауыхвара йаналачважвуз асхъан араса зхIвуз даъан: «Амшын атшпы адгьыл йгIахIнатуа цIлашвыргIвацапI, хIврапшдзагIвацапI. Йауа, ацIлашвыркви ахIврапшдзакви рынкъвгара ахъазла мильуан пхьадзара аквыдзуата айха мгIва уыхвара атахъума?»\nМачавариани арат азцIгIараквагьи джьауап рититI: араъа йхъаду знадзара хIаракIыта Апсны апны йгIадырхарджьуаз, щардата арыла йтыргуз атутын ауыс акIвын.\n«Афабрикантква, ауат ркомиссионерква, рагентква зпхьадзара дудздзу ахча гIархъахIитI йгьи атыдз пшдза дуква дыргылитI», – хIапхьитI ауи йкнига апны.\nАхърыкъьара аламкIва Апсны апны йгIадырхарджьуаз атутын швабыж йщардан. Ауи апшта, асквш 1914 агIан Апсны апны тутынта йгIазыркIкIыз пуд мильуанкI йнадзун, йгIаликIгIитI агIвгIвы Бабель Исаак йгIвыракI апны.\n«Апхъала атутын ауысла монополия змаз Македония, Трыквшта, Египет йадымгылуашта йгьаъамызтI йгIаранкъвакъвуа йалагаз Апсны апны йгIайуаз атутын анадзара шIырпшыра амамкIва йшхIагIаз. Йбергьльыз Каир, Александрия, Лондон рфабрикаква йгIацIырщтуаз атутын квпшыра бзидздзаква апсуа тутын аналарцIарыз йалкIгIата рыхв щтIыцIуан. ХIара йгIацIхIщтуаз атутын мачвысра кIкIара хIисапта лахъвгIахъасрала йагъьдзу йрыуазакIыта адуней апны йбергьыльхатI. АгIвымакъраль капитал амшын атшпыла тшгIаунащттI, ащтацIарта дуква гIандыршауа, архарджьра плантацияква дыргылуа йалагатI», – йгIвитI Бабель.\n«Атдзаквгыла хIагIадзаква» йгьи модерн джыпха\nСогъвым шщаквгылуаз, штшауацIнахуаз гIаугвынгIвра ахъазла акъала аэкономика зынзаман йащайдза хъадаз атутын рхарджьра магIныта йамазгьи удырра атахъыпI. Ауат агIаншараква зымгIва удыруазтын йджьаущушта йгьаъам асквш 1914 агIан Колюбякин йурами Гьаргь йурами (ужвы ауат Леон йурам йгьи АйгIайра аурам рыхьызпI – аредакция ррытаразга) рымгIвахъвыцIырта апны йалкIгIата ауи атыдз ду зуыхваз атутын магнат Стефаниди Стефан ъайакIву.\nСтефаниди ХIХ-хауа йгьи ХХ-хауа асквшышвква анагIвысуаз асквшква рагIан Азия ЧкIвын йгIатыцIта Апсны йгIатанагаз апонтий урымква дрыуан. Аурымква Согъвым атшауацIнарыхра къару дудздза аларцIатI. Ажва ахъазла, йарауи Стефаниди Стефан йакIвпI атутын атира млыкв дудздза алазырхIата ужвы акъала архитектура джьащахъварта хъадаква рашIыпхьадзара йаланакIуа ауыхвараква тынхата Согъвым йазгIанызжьыз.\nАуи азаман Стефаниди йтгIачви йари хвбата йаквгылаз атдзы йыгIвнабзазун, сквшщарда рурала ауи атдзы Согъвым апны рыцIа йхIагIу тдзыта йырпхьадзун. Ауи атыдз ду асквш 1912 агIан Воронцов-Дашков йурами Гьаргь йурами (ужвы ауат Абазаква рурам йгьи АйгIайра аурам рыхьызпI – аредакция ррытаразга) рымгIвахъвыцIырта апны йдыргылтI. Атдзы йапхъахауа аэтаж апны аткванкви ахъатачIв аптакьи аныргIалын, ауат рхъахьла дара апшвмаква бзазун, йхвитыз афа��арква анахьанат абзазагIвчва багьандата йрыртуан.\nУадыргIвана асквш 1921 агIан Стефаниди йтдзы акъала йырхъатачIвырахатI, дара аурым байа йтгIачвагьи Апсны йтыцIхтI. Стефаниди йтдзы уахьчIва йъагIадзазгьи йгылапI: ужвы ауи фатар щардала йалу бзазартапI, Апсны атурых-архитектура тынхагьи йачвахъабагапI.\nПщбата йаквгылу атыдз шIыц (ужвы акъала хъада аунашвахъцIарта ъаныргIалу – аредакция ррытаразга) апроект зчпаз Островидов Вениамин йакIвын. Атдзы Согъвым лкIгIарата йамаз модерн джыпха йаквыргIапста йыруыхватI. ХХ асквшышв агIаталымта ауи «тдзаквгыла хIагIадзата» ауагIа рыла йгIацIалуан.\nАгIвыра гIалцIыртаква рызбжа йшырнула, апшвыма йыхьзи йтдзахьзи злагIалагауа ахIарыфква атдзы апахь атротуар апны йгIатдрышвтныс унашва йчпата йаъан. Ужвы ауат ахIарыфква уаухуашта йгьаъам, закIы гьазхIвамызтI ауат атротуар ангIадыршIыцхуаз йыдзныс. Колюбякин йурами Гьаргь йурами ралыцIырта апны йыргылыз атдзы Стефаниди щарда йнайымгуата датша тутын хIаракьатчпагIвкI йыйрыхвгIахтI – атутын фирма «Дуней» апшвыма Гокиелов, ауаъа йнанаркIыта ари атыдз пшдза апны йаныргIалын ауи йынхарта ауысхарта.\nСквшы 105 рапхъала ари атдзы апны йаныргIалын датшагьи хъатачIв нхарта щарда: апровизор Бауман йаптакь, ймодаз агалантерея пкъыгIваква рткван «Лион шик», Гогиджанова дызпшвымаз акнигакви йызквыгIвуа ашвъабгъьи рткван. Йджьащахъву ари акIвпI: сквшышвкI рымщтахьгьи араъа йаныргIалпI аптакь, ачгIвыча ткван, акнигакви аканцеляр пкъыгIвакви рткванква.\nАтдзы апроекти йгьи йагIвсыз асквшышв агIаталымти аквти рагIан ауи аквпшыра шаъаз гIазырбауа асураткви гIащаквхатI, ауат рунашва Согъвым абазазагIвчвагьи бзита йырдыритI, ауаса ауи аинтерьер шаъаз ауысла закIгьи гьбергьльым хIва йауаштI.\nАйгIайра хьзы зауыз Гьаргь йурам\nАсквш 1921 агIан совет власть анщаквдыргыл амщтахь пщбата йаквгылу ари атдзы акъраль йачIвхатI, ауи «Анхара атдзы» – хIва йахьызхатI. УадыргIвана Акъала совет йрыртхтI. Атдзы апахьбльын апны Сталин Иосиф йуырт шабгу гIанарбауата сурат ду кIыдырцIатI. Абльынква рпны акоммунист аквгIазшIытраква рыквырцIатI.\nАбзазара апсахраква рагIамта йаквыргIапста апхъанчIви урамква рыхьызквагьи датшата йырчпун. Ажва ахъазла, йызнымкIва йырпсахтI атдзы зхвынгылаз Гьаргь йурам ахьызгьи.\nАпхъапхъа, асквш 1880 йгIашIарышвта, ауи ахьыз зпщылаз аимператор Александр III йащайцIба – ахI лашара Гьаргь Александр йпа йакIвын. Асквш 1918 агIан, Апсны апны акырт меньшевикква авласть аныркIы, ауи аурам ГIвадахь КIавкIаз Федерация Демократ Республика аправительства йахъадаз Чхенкели йыхьыз ахьырцIатI. Совет власть анщаквгыл асхъан йара ари аурам III а-Интернационал ахьырцIатI.\nУадыргIвана, асквш 1937 агIан, акъала аквта апны рыцIа йауыру ари аурам Сталин Иосиф йыхьыз ахъарцIатI. Асквш 1960-ква ргIаталымта Сталин йкульт ангIадырнахва амщтахь, аурам ахьызгьи дыршIыцхтI – «Амамыр аурам» – хIва йапхьауа йалагатI. Ужвы ауи «Аи��аира» – хIва йапхьитI, апсуа бызшвала йгIаныцIитI «АйгIайра».\nАпаштахI тгIачва рсабиква акьристан шихква рыхьызква шрыхьырцIуз уазхъвыцхырквын, Гьаргь – ауи АйгIайрагIатгагIв-ших (агIазабтардзагIв ду АйгIайрагIатгагIв-ших Гьаргь – аредакция ррытаразга) йыхьызпI.\nЙшцауала, Гьаргь йурам «айгIайрагIатгара» хьзы атаквнадыргахтI, ага ауи гIазхъшахъыцIыз датшазтынгьи.\nАпсны злабергьльу атдзы\nАсквш 1950 агIан СССР ауацIа Согъвым ацкьарала йгIалыркIгIан курант бжьы зму асахIат согIата йгIаквнадыргатI. АсогIа Апсны йгIарызтыз Москва акъала совет ракIвын – ауи асквш 1917 йгIашIарышвта асквш 1993-дза Москва апны акъральыгIва власть апны йхIаракIдзу органта йщаквгылан, ужвы Москва акъала думахIва йызпхьауа ангIанымшасыз йаъан. АсахIат Согъвым акъала совет атдзы йахъадздыргылтI. Ахъагыла сахIат акъала хъада йаджьащахъвартахатI, рыцIа йызлагIаудыруа ахцIараква йрыуазкIхатI.\nУжвы, й-ХХI-хауа асквшышв анымгIвайсуа, турых магIны зму акъала совет атдзы йыгIвната йынхитI Согъвым къала аунашвахъцIарта, Акъала Айззара, акультура-гвчIагIвчпара жвлара «Ашана». Асквш 1914 агIан йыруыхваз ари атдзы щарда цIуата Апсны акъала хъада злабергьыльхаз аджьащахъвартаква йрылапхьадзапI, Апсны атурых-культура тынха ареестр йаншвалтI йгьи акъральыгIва йахчитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apqhazaman-adamygha-khaga-soghuym-aunashuaqhtsarta-atdzy-aturykh","date":"2020-02-16T19:55:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875141396.22\/warc\/CC-MAIN-20200216182139-20200216212139-00459.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962111115,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962111115455627}","num_words":1306,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.094,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\n«Абазашта» – ари агазетзаджвыкI акIвпI адуней апны абаза бызшвала йгIацIцIуа. Абаза бызшвала агазет йапхъахуз аномер асквш 1938 июль мыз агIан йгIацIцIтI. Ауищтара сквшы 80 рурала «Абазашта» анапаква йгIарыквшвитI Россия йгьи агIвыма къральква рпны йту абазаква рбзазара, ргвтараква, рбаргвыраква, ргвыргъьараква йгIарыквчважвауа агIвыраква.\nБедиа йтагылу ахрам Апсны Ткъварчал район Агв-Бедиа кыт ахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан храм Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI. Асквш 2019 агIан Бедиа храм дыргылищтара сквшы 1020 цIытI.\nАрахврхIагIв, амлыкврхIагIв гвымчIва ХIапIатI ЧухIайыб йыцынхазгьи йунашва йацIата йынхузгьи хвду азырбун ауи ауагIа рпны йахъазымкIва арахвнадзара рпны йынкъвигуз айгвыгIвра ду.Ауи йгIатгара хъадаква йрыуазакIыта йгIалыркIгIитI йхIаракIу артшхъвага – Сталин йсогIат – ззгIайквнадыргаз ауыс – зласа пшку ауасатлапкъ шIыц ъагIанйыршаз ахъазла.\nЭсенч Тевфик йхъазын убых бызшва здыруата адуней йыквхыз. Ауи дгIадрийищтара йцIуа асквш 115 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал Трыквшта аубых кыт Хаджи-Осман йтагылу ЭсенчргIа рунагIва апны йсасытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАнаука жвлара акIавкIаздырыгIв, абызшвадырыгIв Марр Николай йынхараквагьи йаргьи йшырзыъу гьапшым, ауаса ауи апсуадырра апны зыщта пшдза гIанызжьыз дшапхьахьа дуу хIакъпI. Декабрь а 25 Марр Николай ййымта мшыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2020-02-21T00:38:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145316.8\/warc\/CC-MAIN-20200220224059-20200221014059-00020.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976289868,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976289868354797}","num_words":243,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК аинфорпортал Абаза-апсыуа уагIа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару Адуней адкIылара «Алашара» авице-президент Мыхц Рамазан йынйан йачважватI. Ауи адкIылара, ауи ансимш нхара, агрантква, агIаджвыквцIараква йгьи апроектква дрыквчважватI.\nАбаза-апсыуа уагIа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару Адуней адкIылара «Алашара» авице-президент Мыхц Рамазан АААК драчважвауата адкIылара анхара, агрант анкъвакъвраква, Россия апны зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква йрылапхьадзу абазаква рхвитнагIаква разабакIра йгьи магIны ду зму анахьанат апроектква йшрыдынхалуа гIайхIватI. Ауи дйынйатI Ардзынба Астанда.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста\n– Абазаква «Россия Федерация апны зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква рашIыпхьадзара швъа» йалапI. Ашвъа асквш 2000 агIан йадыргалтI. Ауи акъральыгIва ахъатала абазаква ркультури руагIахъа хцIаракви ргIахчара йазынхума? Ауи ахабза абзазара йшпаларыжьуа?\n– Ахабза апкъ йтата зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква рбзазарта шIыпIа апны цIасла йрыму аъачIвагIаква нкъвыргузтын къральыгIва цхърагIара рзыгIаныршахара атахъыпI. Ауи акIвымкIвагьи, рцри бызшва агIахчара ауыслагьи акъральыгIва гIарыцIагылра атахъыпI. Датшагьи рбзазара зрымайрауа амальква гIаныршахарныс ауаштI арра къвырльыкъвхара анархарала. Ауыс зквула зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква арра къвырльыкъвхара йапщылазара гьатахъым, налог квпшыраквакIгьи рхъырхра атахъыпI.\n– Хабзала йрыбагъьума абазаква арра къвырльыкъвхара борч шырхъыху?\n– Момо, ахабза щата багъьа амамкIв�� йлыхпI. Ахабза аннарахвра амщтахь ауи абзазара йшаларыжьуашла амальква нарахвра, йазалху акъральыгIва щаквыргылраквала йрыбагъьазара атахъыпI. Ауат рапш амаль абазаква йырзынархата йгьнармахвтI. Зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква ъабзазауа Россия Федерация анахьанат асубъектква рпны – Лагъьшта, Сбыр, МарагIайырта Хъара – ауат рапш къральыгIва амаль нарахвтI. Ауаъа зпхьадзара мачIу атачIв уагIахъаква йырзынарху ахабза нхитI, уагIахъипхьдза ртшауацIыхра знархару апрограммаква лыхпI, ауат афедерал бюджет ахчала абзазара йаларжьитI.\n– Ари аъаща тшапсахырныс ахъазла амальта йнахвчIвйа?\n– «Алашара» адкIылара йангIанша йгIашIарышвта ари ауыс йадынхалитI. Ахабза абазаквагьи йырзынхара ахъазла йчпара атахъу алхIыргарныс хIащтан. ЙшгIацIцIызла, абазаква Россия Федерация аправительства рашIыпхьадзара швъакI апны йгьанымызтI. Ауыс шаъула, ахабза апны тамамта йгIарбазара атахъыпI «апхъанчIви бзазарта тып», «апхъанчIви ъачIвагIа квпшыраква» йырмагIну. ХIара хIахьыла арат ауысква гьалыргам. Ахабза аквымшвараква гIаншатI: ашвъакI апны абаза уагIахъа зпхьадзара мачIу уагIахъата йгIарбапI, анахьани ашвъа апны йгьгIарбам. Ауи йгIахъшахъыцIуата акъральыгIва программаквагьи ахчала ацхърагIарагьи хIрыламкIва йакIвшитI.\nАпхъапхъа хIара Къарча-Черкес Республика аунашвахъцIартаква тшырзынахIырхатI ауыс зкву алдыргарныс. УадыргIвана атачIв депутатквагьи аправительства ауысхагIвчвагьи хIрыцта Россия аправительства, ауагIа уысквала а-Федерал агентство рпны йызнымкIва йыгIгIвытI. Ауралагьи ауыс шалдыргушла джьауап хIызгIайитI, ауаса закIгьи тшгьапсахуам. ХIыжвлара апхъагылагIвчва а-Генерал прокуратура рпынгьи швъа ргIвытI Россия Федерация аправительства йрызтхIаусыхауата, ауаса ауаъагьи ауыс гьымпIатIаутI.\nЙара ари апш аъаща йтагылапI зпхьадзара мачIта Европа апны йщтIу Россия ахъвы йтабзазауа датшагьи уагIахъаквакI, ажва ахъазла, анагайбакква, аижорква, ащапсыгъвква. Ужвы хIара жвлара кIьыдата тшадхIкIылта хIхвитнагIаква рыхъазла хIацабакIырныс хIмурадпI.\n– «Алашара» адкIылара анхара шадгалу гIахIахIвстI. ЗъарагIвы нхауада, анхара нархарата йамаквайа?\n– «Алашара» хIкъраль ашIыпIаквакI рпны йынхитI. Йхъаду ауысхарта Санкт-Петербург апны йаныргIалпI. Ари акъала апны дбзазитI, дынхитI «Алашара» апрезидент, ауи агIаныршагIвы, йхъаду абзихагIв Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа. Ажвлара адкIылара гIанымшаскIвагьи Мусса ХIабальа йпа сквшкъомкI рурала Къарча-Черкес йгьи Апсны рпны агвчIагIвчпара уысква йырхъйун, абаза культура, анаука, аспорт ахчала дырцхърагIун.\n«Алашара» асквш 2011 агIан йгIаншатI, ауи ауысхарта апхъапхъа Санкт-Петербург апны йгIахъыртIытI. Асквш 2013 агIан Къарча-Черкес, Черкесск апны адкIылара ауысхарта кIьыдата йгIахъыртIытI. Апхъапхъа хIара хвгIвы хIнадзун, йапхъахауа амызква руацIа хIызланхуш апрограмма лыхIхуан, ауагIа ззыбжу, ауат рыхъазла йхIзычпуш гIахIрыбергьыльырныс хIащтан. У��дыргIвана ахъвшараква гIанхIыршатI: «Айъазара», «Акультура», «Абаза бызшва», «АтгIачви асабикви», «Аспорт». ГвынгIвырапI хIара акъраль лшарата йрыму аъара шхIымам, ауаса арат анархараквала акъральыгIва нхартаква хIырцхърагIарныс хIылшитI.\nРыцIа йпхатшу ауысква йрыуапI ансисквша цIаста йакIвшауа «Абаза хъвмарраква» йгьи Абаза уагIа ркультура амш. Ауи амш Апсны акъральыгIва баракъ амш йаквшвауата июль а 23 атшын йхIыртлапIитI. Ари агвыргъьахъв йгIалалуа ауагIа рыцIа-рыцIа йрылахIитI. Ахъвмарраква йгIарылалитI Апсны, Москва, Къабард-Балкъар, Ставропольшта йрыуу агвыпква, хIапхъа Трыквшти Иордании йыртабзазауа хIабашталагIвчва ргвыпквагьи гIайырныс хIгвыгъитI. СынчIва Абаза культура амш уагIата йалан 2000-гIв райхIа. Абараса Черкесск абзазагIвчвагьи асасчвагьи абаза культура тшахадыргIвазитI – ауагIахъа фачIвква, афашаква, амузыка, ацIасква. Абаза культура зымгIвагьи гIальаматра ду азрымапI.\nСынчIва «Алашара» адкIылара ауысхарта Согъвым апынгьи йгIахъыртIытI.\n– «Алашара» гIаншищтара проект щарда абзазара ралажьра йацхърагIатI. Ансисквша адкIылара абаза культура агIахчари атшауацIнарыхри знархару агрантква ршитI…\n– ЙрыхIтуа йахъазымкIва хIаргьи агрантква шгIатыгIгуш хIащтапI. Ажвлара адкIылараква рыхъазла Путин Владимир йгIанйыршаз апрезидент грантква аъапI. Ауи апш грант гIатыгIгахьатI. ЙаъапI ашIыпIа грантквагьи. Ажва аламкIва, ауат ахчаква сабап злу апроектква радгалра акIвпI йзквхIрыдзуа.\n– ДзачIвыйа ауат зшвтуа? ДзачIвыйа йакIвшвыршауа анкъвакъвраква йрылалуа? Йызквшвауа шпагIарылшвхуа?\n– ХIара агрантква гIвнархартакIла йрыхIтитI. Йапхъахауата, акультура анхагIвчва, йгIвбахауата, жвлара сабапра злу апроектква рнархарала ажвлара адкIылараква йрыквшвауата.\nАкультура анархартала дахIврала абзазара йалажьхаз агрантква ашIыспхьадзапI: абаза кIьанджь театр агIаныршара, Абаза район апны амузыка оркестр агIащаквыргылхра, жвакнигакI раъара ргIацIщтра (уысара, саби локI, абаза тшырхIагIвчва йгIарыквчважвауа акнига, датшагьи), Къарча-Черкес абаза кытква зымгIва апссгIачIв хIагIарала фильм рхъыхра (авидеоальманах «Абазашта»). Датшагьи агрантква рахчала Хъвыжвду кыт апны агIахIвра азыбжьара йгьи ЙынджьыгьчкIвын кыт апны напIлачпара азъазара азыбжьара джвыквылтI.\nАжвлара рыхъазла сабап злата абзазара йалалыз апроектква йрыуапI Гвымлокт апны ахшнахвырта агIахътIра. Агрант акыт абзазагIв-хIаракьатчпагIв йыквшватI, уахьчIвала араъа ауи апш нхара акIвшитI. Ари ауыс нхарта тыпгьи гIаннаршатI, ауагIагьи хъахIара тшыткI рызгIанагитI рыхш ртиуамцара. Акыт аъарагIвшара рыхш ахшнахвырта йддрыхвгIитI. Ауыс ахъа анджвыквырцIуз ауи дахIврала йаквшвушта йазхъазымцIуз щардагIвын. ЙшгIацIцIызла, акврыдзраквагьи дахIврала йгIархъахIахитI.\nАгрант ауысла йызтахъу дзачIвызлакIгьи ахIвара швъа йгIвы ауитI. Ауи шадгалра атахъу хIсайт апны йауацIыхта йгIарбапI. ХIуысхарта апынгьи ауи ауысла кьангьашра акIвд��ршитI. Араъа йхъаду йгIаджвыквырцIауа ауыс ауагIа рыхъазла сабап алазларныс акIвпI. ХIэкспертква рсовети адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусси ахIвара швъаква йрылапшитIта щаквыргылра нарахвитI.\n– УахьчIвала йзапш проектйа ауатыкв йту йа абзазара йалажьра атахъыта йыздынхалуа?\n– Ужвы хIара абаза кытква рхъадакви атачIв жвлара адкIыларакви хIрыцынхитI асквш 2019 агIан кытипхьадза рпны магIны зму ауысква гIахIрыбергьыльырныс хIащтата. Араъа кытипхьадза йазалху анхара кIьыдата йакIвшитI. Ажва ахъазла, АлбыргIан кыт апны хIапхъа йапхъахауата абаза уагIахъа музей зыгIвназлуш атдзы хIыргылырныс хIмурадпI, ауи амщтахь акыт апхьарта атдзы йыгIвну амузей аэкспонатква зымгIва ауыла йатхIрыпахуаштI. Йара амузей Абаза район йырчIвызлуштI. Датша кыткI сом 100000 гьрызхъум Россия акъральыгIва программа йызлалалуаш ашвъаква адыргалырныс ахъазла, ауи нархарата йамапI акыт апны культура тыдз шIыц ауыхвара. ЙыззысхIваз ахчапхьадзара алахIцIарквын абюджет атланыкъвала ауыхвара йазалырхуаштI сом 9 мильуанкI раъара.\n– «Алашара» йгьахъазым ареспублика абаза жвлара адкIылрата йгIаныршу. Анахьанат адкIылараква швшпарыцынхауа?\n– Къарча-Черкес апны ашвъа йаныпI абаза жвлара адкIыларата гIважва райхIа, ауаса джьгарта йынхауа жвба ракIвпI. Ауат йрыланакIитI абаза уагIа рахIбачва рсовет, чкIвынргIа радкIылра, апхIвысква рсовет, Апсны зтахъырала айсра йпшцIаз радкIылара, датшагьи. Ауат рыхьызквала йгвынгIвырапI йара уыскI кIьыда-кIьыда хIшаднымхалуа, хIацацхърагIауа хIацынхара акIвмызтын.\nАсквш 2016 агIан абаза жвлара адкIылараква тшадыркIылын «Апсадгьыл» жвлара гIандыршатI. ХIалата акъральыгIва уысхартаква хIрыцынхитI, хIуагIахъа йырзынарху ауысква ацхIырхъйитI.\n– Рамазан, Абаза уагIа фонд анхара угIаквчважвастI: щарда цIума йгIаншищтара, ауи ахча нархарата йамайа?\n– Афонд ахьызла йгIаншищтара сквшквакI цIитI, ауаса сынчIва акIвпI ахъата анщаквгыл. Ауи абюджет апны ахча гIаншауа йалагатI. Акытква, акъалаква йыртабзазауа дара абазаква йазыркIкIитI, дара-дара ахча зквдрыдзуаш ауыс гIадрыбергьльитI: аурамква рырчIаджьра акIвызтынгьи, анышвтараква ркIвыршара акIвызтынгьи, датшазтынгьи.\nАфонд ахчата йгIаталуа ансимшы интернет амальквала йгIахIырбитI. Ахчаква нархарата йрымула йшгIарысабапхуш йырхъвыхитI Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа. УахьчIвала ауи йапшта абазаква йыззхъарцIуш датша гIвычIвгIвыс дгьаъам. СквшбжакIла ахчата афонд йгIаталыз апхьадзара сом 500000 йаъарапI.\nАри апроект амагIны швабыж йдупI. ХIынхара апхъала йназрыскIьаз уыспI. Абаза уагIа ргIахчари ртшауацIыхри знархару анхара гIвычIвгIвыс заджвыкI йкъарула йщаквгылазла гьауашым, абазаква дзачIвызлакIгьи ари ауыс йхатI алайцIара атахъыпI. АуагIахъа фонд ахча алацIара цIаста йщаквгылра атахъыпI. Ауи архъйара майрапI – Сбербанк йгIаннаршауа амальква гIахIрысабапырквын.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/mykhts-ramazan-abazakua-dzatshuyzlakgii-yuagaqha-rgakhchari-rtshauatsykhri-ykhat-rylaytsara-ataqhyp","date":"2020-02-20T16:35:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145260.40\/warc\/CC-MAIN-20200220162309-20200220192309-00423.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949029684,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949029684066772}","num_words":1058,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIаншараква\nЙагIвсыз ауахъи атшыни руацIа Апсны Республика апны акоронавирус датша аджвырагIв йгIарахвта йгьгIадымрыбергьыльтI.\nАпсны апны COVID-1 згIва гIазахвыз гIвыджь гIадрыбергьыльтI. Ауат агIвыджьги Гагра къала йабзазагIвпI.\nАпсны апны COVID-1 гIазахвыз ачымазагIв дгIадрыбергьыльтI, ауи Гагра къала апны дбзазитI.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва тшауацIнамхырныс ахъазла йнарахвыз амальква йрыладырхIитI.\nМосква апсуа диаспора акоронавирус апандемия абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nАреспублика абзазагIвчва тшырзынайырхатI Апсны азгIвадарахчара аминистерства йадкIылата коронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра знархару а-Оперштаб йалу аврач-онколог Кациа Батал.\nАуагIа акоронавирус йачвхъыхчара зхъвдаквцIару акъральыгIва штаб Апсны а-Минфин ахъада йтшазынархара гIаквырцIатI. Ауи йшихIвазла, акъраль апны апандемия ашвхIаусыгIвала ГвжважвагIва аъаща щаквгылазтынгьи абзазагIвчва анхашаквагьи ацхърагIага ахчаквагьи йтарымщахIауата йрыртуаштI.\nАпсны азгIвадарахчара аминистр йтарагылыгIв акъральыгIва штаб ахьызла ансимшы дгIачважвитI. Ауи апрель а 4 атшын йшгIайхIвазла, Апсны апны уахьчIвала ага акоронавирус гIанымшасызтынгьи агвжважвагIва аъаща йаквыргIапсу амальква щаквгылазара атахъыпI, абзазагIвчвагьи ауи йазынарху ацIасква нкъвыргарныс рборчпI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс акъару абгата Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара йазынанархатI.\nАААК а-Дискуссия клуб экология йазынарху асессия апны аклуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви ареспублика апны агIайыраква азарарчква йшырчвырхчуш йалачважватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news","date":"2020-04-10T08:47:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585371893683.94\/warc\/CC-MAIN-20200410075105-20200410105605-00419.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994694531,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9946945309638977}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.12,"stopwords_ratio":0.089,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.95,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК а-Дискуссия клуб экология йазынарху асессия апны аклуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви ареспублика апны агIайыраква азарарчква йшырчвырхчуш йалачважватI.\nАпщаша, мартI а 12 атшын АААК а-Дискуссия клуб апны йсасын агIайыраква хчарала аъачIвагIагIвчва. Аклуб йалакву йрыцта агIайыраква хчара шатахъу йалачважвун ФАО ООН (ООН йаланакIуа афачIвы йгьи акытмлыкврхIара уысквала аорганизация – аредакция ррытаразга) Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв Клюкин Михаили Апсны Анаукаква ракадемия Экологияла аинститут этимологияли аинвазив (йгIатаргаз) квпшыраквали алаборатория аунашвачпагIв Кириа Михаили.\nАзарарчква урабакI йшауаш\nКлюкин Михаил йхIватI агIайыраква зарар дызрадзауа ахIапшхвыпшква уызларабакIуаш ахимия, биология, механика, агротехника амальква шаъу.\n«Химия амаль – ауи апестицидква ангIаурысабапуа акIвпI, ауи ласуыспI, ауаса аэкология зарар арайдзитIта йажвыз амальпI», – йалачIвакваз йгIаргвынйыргIвытI аъачIвагIагIв йгьи йгIацицIахтI абиология хъвшвква ргIарысабапра, датшата йухIвушызтын – абиология амаль, ауагIа, агIайыраква, апсауышвхIаква рыхъазла йшшварагIварам.\nМеханика амаль дахIврала йшгIадрысабапуа йашвапхата Клюкин Михаил йгIайгтI амрамор цIыдз – ареспублика апны йцIыхъвахауа асквшква руацIа швабыж йщардахаз ахIапшхвыпш – напIыла йхъвшвара.\nАгIайыраква хчарала агротехника амальква агIайыраква азарарчква йшнармахвуаш йазынарху йалакIу ауысква гIарыцIаркIитI.\nАфермерква рыхъазла архъа апхьартаква\nАъачIвагIагIв йайззакваз йгIаргвалайыршвахтI уахьчIвала Апсны арайонква зымгIва рпны ФАО ООН адгьылрхарджьыгIвчва рыхъазла йаднагалыз йазалху «архъа апхьартаква» шынхауа, ауаъа ауат агIайыраква йрызарархауа ахIапшхвыпшкви ахъвапиракви шурыдзуаш йшазырбжьауа. Ауи йапшу апхьарта йызтахъу дзачIвызлакIгьи ашIыпIа кытмлыкврхIара унашвахъцIарта апны тшаницIата дца йауитI.\n«ХIара йхIмураду афермерква гIбжьарныс акIвпI, – йрытаразтI Клюкин Михаил. – Архъа апхьарта йцаквауа йдырхарджьуа агIайыраква рхIвитIта абжьагIвчва ауат шгIархчуш йазырбжьитI. Ари ацынхара сабап гIанагра ахъазла гIвба ракIвпI йатахъу: адгьылрхарджьыгIв йархIвуа йырхъйарныс йгьи ауыс джьауапкIра азйымата дадгылырныс».\nФАО ООН Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв йшихIвазла, архъа апхьартаква рпны йапхьаквауа йрыуата йызтахъу Молдова йыргата ауаъа ауат йрапшу апхьартаква сабап шгIаргуа ддырбарныс ргвыгъапI.\nАгIайыраква шварагIвара рзыгIанзыршауа\nАкьазу Экологияла аинститут этимологияли аинвазив квпшыраквали алаборатория аунашвачпагIв Кириа Михаил йпны йангIадза ауи йгIаликIгIатI агIайыраква хчара – «экология шварагIварадара апны уыс апхъата йшаъу» йгьи ахчара йгIацIанакIуа агIайыраква гIашIипхьадзатI.\n«Хчара йазыбжапI акытмлыкврхIара гIайыраква, абнаква йгьи агьагьара зладрыпшдзауа агIайыраква. АуагIа рыхъазла магIын ду амапI акытмлыкврхIара гIайыраква бажвхарныс. Аэкология ргIапсра гIащаквхара ахъазла абнаква хчара атахъыпI. ХIара турист къральта тшыхIпхьадзитI. Апальмаква, акипарисква, аэвкалиптква, хIышта дрыпшдзауата йларцIаз антахьгьыт агIайыраква хIхчузтын хIпсабара йшгвлахIару апшта йгIанхуштI», – йхIватI аъачIвагIагIв.\nЙгвы йасуата йхIватI ауи ареспублика апны асамшитква рпроцент 98 араъа йгIатанагаз огневка-хIва йызпхьауа алымхIарыгIв йшафыз. Кириа Апсны йгIаргуа агIайыраква карантин йгIакIылщтра магIын ду шаму, акъраль цIлагIарйырта амазара шатахъу гIаликIгIатI.\nАъачIвагIагIвчва йырхIватI акъраль апны йцIыхъвахауа асквшква азарарчква рквпшыраква йшрылахIаз: лымхIарыгIвгьи, цIыдзгьи датшагьи шгIаншаз.\n«УыжвгIанчIви логистика лшара гIаунатитI атичIвква майрата йатурыпарныс. Ауат йрыцта йайтыпитI азарарчквагьи – дзыгIвгьи щхъагьи датшагьи йрымкIуа адуней ацIыхъвакI йтыцIитIта датша цIыхъвакI йнадзитI. Йаквнагу рхъвыхра адхIымгалуазтын йлахIцIаз агIайыраквагьи хIыбнаквагьи хIчвыдзырныс закIы гьазхIвам», – йхIватI Экологияла аинститут аъачIвагIагIв йгьи йгIацицIахтI щарда мцIуата Апсны адгьылраса зфауа зарарчгьи шгIатанагаз.\nАхIапшхвыпш зарарчква йырхъазымкIва айчважвара йалакваз акъраль абнаква рпны йщардахаз амцаблыраква рунашвагьи рхIватI. АъачIвагIагIвчва йшырхIвазла, амцаблыраква гIазхъшахъыцIуа агIвычIвгIвыс йакIвпI.\n«АгIапынла адгьылрхарджьыгIвчва архъа нхараква тшырзадыргалитIта рыштаква дрыцкьара ахъазла ахIвра гIва рблитI, ауаса амца йгьзахъпшылуамта ауи тшамцIнахитI. ЙыншитI абна амсакъра йгIалцIта йанбылуагьи. Тутын цычвахьакI кIадрышвпI йа йцIырхъыйыз амца дымрычвхуа йгIанырыжьпI – уацIыхъван бна гектарпхьадзара блитI», – йгвы йыхьуа йхIватI Кириа Михаил.\n«Аэкология дырраква рыщата»\nА-Дискуссия клуб йалу Согъвым йхътIу аинститут астудент Биройпа Анзор анйара амщтахь азарарчква ауаса йщардахата дшымгвыгъуз йхIвахтI.\n«ЩардагIвы йырдыритI Апсны апны азарарчква хъарыхьгата йшаъу. Ауаса ауат апсабара зазрарта йазгIарг йауаш, ауи зарар азрайдзауа ахIапшхвыпшква йшырхъазым, ари ауысгьи ахъатаква зымгIва урызхъвыцта уадгылра шатахъу, чва ахъауымбатагьи амаль шамам уахьчIва айчважвара амщтахь акIвпI йангIасгвынгIвы», – йхIватI ачкIвын.\nАуи дшхъвыцуала, ауагIа ари ахабар дуырдыргIвацарыгьи ауыс закIыла йахъвуштI.\n«АгIвычIвгIвыс дъачIвагIагIвымызтын [экологияла] абаргвыраква ршвхIаусыгIвакви рцIыхъватшаракви гьизалыргум. Сара сгIахвтагьи ауи акIвпI сшаъу, ага сдагвмызтынгьи, ари ауыс тшачвпхьасымкIуазтынгьи. Ауаса ауи йъадзаквчважвауа мачIпI. Араъа нхара ду атахъыпI: ателебара апынгьи Интернет апынгьи ароликква, асоциал сетьква рпны ахештэгква ауи ахабар тшамцIнадрыхуашын. АуагIа ракъыль узацарпуштI», – йпхьадзитI Биройпа.\nФАО ООН Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв Клюкин Михаил анйара шакIвшаз даквчважвауата ауаъа чкIвыныргIа ъагIадгылыз, азцIгIараква шщардаз гIаликIгIатI.\n«ХIара швабыж йхIгвапапI чкIвыныргIа щардагIвыта йъагIайуа. Ажвлара рпны ауат рыцIа йтIахсаркIвапI. Ауат ракъыль апны аэкология дырраква рыщата щтIахIцIарыквын ауыс закI хIзалыршуштI», – багъьата йхъайцIитI аклуб асас.\nЭкология дырра ауагIа йрылагара шатахъу дадгылитI ауи йъачIвагIалагIв Кириа Михаилгьи. Ауи гвы шайтызла, «ауагIа экология дырра рылагарала анхара ъальальу йгIалцIла щардагIвы мдыршала апсабара зарар адрайдзарнысгьи закIы гьазхIвам».\n«Ащхъа гIамдара йаъаз [ауагIа] асоцсетьква йгIартарцIауа асуратква рпны хIара щардала йыгIбитI ауат а-«Книга къапщы» йану ахIврапшдзак��а рнапIыцIакIта. АуагIа йгьырдырам йыдзуа, ймачIдзахаз агIайыраква шгIарпуа. Ауаса йанаъазара, са сшапшуала, ари (АААК аклуб апны айчважвара – аредакция ррытаразга) йапшу ауысква экология ахъатаква зымгIва йырзынархата рыцIа щардата йадгалра атахъыпI», – йхIватI Кириа.\nАААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина йагIвсыз анйара «экваторта» лхIватI: аэкология сессия йаланакIуата пщайззаракI акIвшахьатI. Ауи йшылпхьадзауала, айчважвара аклуб йалу рыхъазла щарда гIаныцIуата йаъан.\n«Апроект апны йнамхъуз хъвыкI гIаншатI. Айчважвара йалаз заджвы йшихIваз апшта, хIара Апсны апны агIайыраква рыквчIвакьра ауи аъара йгвжвайыгIвата йгьхIымдыруазтI. Ауи йацсцIауата йсхIвапIта, хIара йгьхIымдыруазтI чва зхъауымбушшва йаъу ауыс – хIврапшдзакI гIахъчIвара – аэкология ахъазла рыцхIагIара ду гIахъшахъыцI йшауаш», – лхIватI Турава.\nАнйара, апхъала апшта, йалан апхьагIвчвагьи – Гагра йауу 8-хауа йгьи 11-хауа аклассква йцауа ахIвссаква. Турава Ирина дацIачIвагъватI асабиква «апсабара тшазырдыруата тамамта йазаъазлузтын хIапхъахьыла экология уысла хIштынчызлуш».\nАэкология сессия АААК а-Дискуссия клуб апны апхъапхъа йызквчважварныс йгIалырхыз уыспI. ЙащтагIайквуш йрапшта ауи йаланакIитI мызквакI руацIа йакIвшуш анхара йауата йлырхыз алачIвараква.\nЭкология йахъазымкIва АААК а-Дискуссия клуб анхара йанархарахушта рыцIа пасата йгIалырхтI апсуа бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, цри бызшвала литература ауагIа йрылагара ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха гIахчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква нкъвгара.\nЙазалху нархара зму асессияква йрыланакIуата аклуб апны айчважвараква мызкIы апны гIван апщашаквала йакIвшитI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-a-diskussiya-klub-apny-agayyrakua-azararchkua-yshyrchuyrkhchush-yalachuazhuat","date":"2020-03-28T18:19:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585370492125.18\/warc\/CC-MAIN-20200328164156-20200328194156-00041.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998423934,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984239339828491}","num_words":829,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Диоскурия азыпшгIара\nДюбуа де Монпере Фредерик Апсны апны зхабар дута йгауа, хIэра апхъала VI асквшышв агIан аурымква йдыргылыз апхъанчIви къала Диоскурия ъанызгьи щаквйыргылырныс дащтан. Ауи дшхъвыцуазла, ауи йара дъаныз Согъвым-къала уагIвста амарагIайыртала унаскIьарыквын акIвзара атахъын. Абар Дюбуа йгвы йгIанагуаз:\n«Йджьаущушта йаъапI Диоскурия гIанзыршаз Милета къала абзазагIвчва Апсны апны рахIа йдуу адзыгIв Кодор атшпы гIалрымхуата акъраль ауацIа йхъарамкIва зхъа гIаджвыквызцIауа адзыгIв хвыц згIалырхыз. АшIыпIа абзазагIвчва ауи йырзацапшта Искурия-хIвагьи, Цхузамели-хIвагьи, Мармар-хIвагьи йапхьитI. Ауаъа акIвпI йъаубауа апсуа кытквакI зцIачIву абна пшдза дуква йхъыргIвауа атыдзхъшвалква. Араъа йгIайуа ашачIвква, аджьчIвква, арашвква адгьыл сквшызкьпхьадзара зхъыцIуа йагIарийызшва йубитI. ЙджьахIщара затахъыйа аурымква рахIа йбайаз рколония араъа йгIандыршата агьагьара бльынлагьи йъакIвдыршаз? Ауаса ужвы, йшаъула, агIвычIвгIвыс арат ашIыпIаква ныйыжьтI, момкIва анчва задгьыл тшазрыпщауа адгьылрхарджьыгIв йапшта апаштахIыгIваква дырзаъума? Арат агъвгъваракви ащхъакви хъызгIвауа анцIрала йгIайуа абна жвпIаква анубауа, хъарата йыгIвуа йымцыру адзытшпы уанапшуа ухъа йгIанагумищтI атурых агара ъадрыцIсыз, алокIкви ахабарыжвкви рапхъанчIви адгьыл, ауыжвгIанчIвира ахъа ъагIаджвыквлыз акъала дуква ргвашв угылата… ЙабацахищтI ари аджьанат згвы анзырчвгIуз ауагIа?»","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/dyubua-de-monpere-frederik-adgiyl-guyma-yauaz-aguytshuguys-kavkaz-yyla-yshabaz","date":"2020-04-07T00:19:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585371662966.69\/warc\/CC-MAIN-20200406231617-20200407022117-00248.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986111522,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986111521720886}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика а-Президент йалхрадза жвамшкI ракIвпI йгIанхаз. Апрезидентра йазабакIквауа ралхра штабква джьгарта йынхитI, Апсны ауагIа йыртахъу дшалырхуаш тшаздрыхIазыритI.\nЙхIпыру агIаншараква хIрызхъвыцуата ари хIхIвара атахъыта йхIпхьадзитI:\n«Адуней апсуа-абаза конгресс» жвлара адкIылара йгьполитика организациямта аполитика уысква йгьрылалуам. Ауаса хIара алых хIымчпауата ареспублика аполитика къаруква зымгIва ацынхара ауысла хIрачважварныс хIхIазырпI.\nАААК мурад хъадата йаман йгьи йамапI апсуа-абаза йгьи убых уагIахъаква байарата йырпхьадзауата йынкъвыргауа рыбагъьара. ХIхачIв хъадаква йрыуазакIыта йхIпхьадзитI ажвлара рджьгарра йацкIра, ауагIа рбзазара аъаща бзи азыгIаныршара, акъральгIв жвлара рыбагъьара.\nАрат ахачIвква рырхъйара йащтата а-Конгресс Апсны Республика акытква рпны ашIыпIа хъвшараква гIаныршарала нхара акIвнаршитI. АААК анхагIвчва Апсны акъалакви акыткви рбзазагIвчва йрыуата згвы рыцIа йцхIауа ауагIа йрынйитI, абзазагIвчва ргвы рыцIа йыззыбжу йалачважвитI, акыткви акъалакви ртшауацIыхрала чIвырхъа-чIвырхъа ахачIвква лырхитI. УахьчIвала ауи йапшу анхара ргIапсракI йтагылата кыт 37 рпны йакIвшитI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква ъанхауа акыткви акъалакви рпны баргвырата йаъу гIазырбауа ашвапхаква азнакIкIхьатI. Ауат зымгIва заман айшысла амалькI рызгIаура атахъыпI.\nАуысквакI йара а-Конгресс агвып йдырхъйитI. Ауи апшта, Баслахв кыт апны абзазагIвчви АААК ауысхагIвчви тшадыркIылын ауаъа апхьарта асуратчпагIв йтгIачва рыхъазла тдзы дыргылитI. Гвада кыт апны тдзы 50-и апхьарти сквш 25 цIитIта дзы гьрызцум. УахьчIвала адзцага зларчпуш апкъыгIвасква шырхвгIушла йангIалхьатI. Анхараква абзазагIвчва дара рнапIквала йырчпарныс йхIазырпI.Араткви арат йрапшу датшагьи ашвапха жвабапхьадзаракви ареспуб��ика абзазагIвчва ушрайгвыгIвуа злагIауырба йауаш уыспI.\nХIара йгIахIхIырдырыз абжаракви ахачIвкви Апсны а-Президент йалхраква шакIвшалакIгьи уыздынхалра атахъу уыста йгIанхуштI. Ауи йгIалцIла хIара хIхIазырпI алхраква йрылу зымгIва йазхIкIкIыз ахабарква рыцагIвхIшарныс.\nХIара йшхIпхьадзауала, ареспублика апны рыцIа йхIаракIу акъральыгIва ъанатIа йазабакIуа дзачIвызлакIгьи акъраль атшауацIыхрала стратегия анлихуа ауагIа рахIа йыззыбжу алайхIвара атахъыпI. Ауаса йанаъазара, а-Конгресс йакIвнаршауа анхара акандидатква зымгIва йрысабапызлуштI.\nХвы ззыгIбауа ареспублика абзазагIвчва, пIатIу зкву акандидатква!\nХIара хIпсадгьыл ауачIвымш шбзийызлуш йазхъахIцIитI. ХIара авласть ауагIа разыгIальаматраква йъарызгылу, йкъагIауа акъраль апны хIбзазарныс хIтахъдзапI.\nХIара кьангьаш гьазгIагIгуам акъраль абзазагIвчва, йызгIваду аполитика къаруква зымгIва хIрыцта Апсны акъральгIвчва зызпшуа ауысква хIырхъйара ахIатырла ацацхърагIари ауысхари рджыпха тамам хIшзытагылуаш.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/a-kongress-akhiyzla-alkhra-shtabkua-yryztsaua-egizaki-mussa-ytshazynarkhara","date":"2020-03-28T17:06:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585370492125.18\/warc\/CC-MAIN-20200328164156-20200328194156-00186.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975792766,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975792765617371}","num_words":287,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.127,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Экологияли апсабара хчарали Апсны Республика акъральыгIва комитет аунашвачпагIв Читанава Савелий АААК а-Дискуссия клуб экологияла асекция алачIвара апны дсасын.\nБарганджиа Саид\nАААК аклуб йалакву Экологияли апсабара хчарали Апсны Республика акъральыгIва комитет аунашвачпагIв Читанава Савелийгьи дрылата апщаша, февраль а 13 атшын, Апсны аэкология йазынарху ауысква йрыквчважватI.\nАнйара шабгаз азцIгIараквали аджьауапквали йалан. Йауырачвамыз йджвыквцIага ажва амщтахь Читанава Савелий аэкологии апсабара ахчари йырзынархаз азцIгIара 20 райхIа джьауап рыйттI.\n«МшквакIгьи гьхIзымхъарызтI аэкология йапщылу абаргвыраква зымгIва хIрыквчважвара ахъазла, ауаса хIара Апсны ахъазла уахьчIвала рыцIа гватра ззыбачIву ауысква хIрыквгIашIастI: апслачваква райтыпара (апслачвака айтыпауата ауат рахIа йанрайшвауа агIан йщаквгылу ахабзаква щардала ймыгIвхъыргалитI – аредакция ррытаразга), архарджьра нхараква йгIархъшахъыцIуа амыгIвхъгараква. Ажва ахъазла, анышвкъвара адзыгIвква йыртапсара йгьи Апсны ахъазла баргвырата йаъу анышвкъваракIапсартаква руыс. ЙалкIгIу гватра азынахIырхатI апхьартакви асабигIзартакви рынхара эгология азыбжьара алацIара шатахъу», – йхIватI акъральуысхагIв.\nА-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина «Экологии хIгIакIвзыршауа агьагьара ахчари» сессия йаланакIуата йакIвшаз йгIвбахуз анйара ауагIа ргвы ари ауыс йшазыцхIауа шарцIабыргыз гIалылкIгIатI. ЙгIашвгвалахIыршвахпI экология нархара а-Дискуссия клуб анхара ауагIа рахIварали аклуб йалазларныс зтахъкваз ражвали йшаларцIаз.\n«Ари ауыс цIабыргдзата хIкъраль ахъазла швабыж магIны амапI. Йаргьи уайгвыргъьушта йаъапI йгвалымсым уагIа щардагIв рзаман йамайгьдзауата акъраль апны аэкология аъаща апсахра ркъару аларцIарныс йъазыхIазыру. Ауат ауагIа (аклуб йалакву – аредакция ррытаразга) закI ззычпадзуш ракIвпI. СгвыгъитI экологияла щата зму проект хIызлыхта йгьи йхIзынырхушта», – лхIватI Турава йгьи йгIацылцIахтI: «Абараса акIвын сара аклуб ангIанхIыршуз ауи анхара сыла йшгIацIазыжьуаз: ъанатIа ду зму акъральуысхагIв згвы цхIауа ауагIа драчважвауа, ауат разцIгIараква йхътIыта джьауап рыйтхуа».\nАААК а-Дискуссия клуб йалу Цабриа Инал Апсны къральыгIва университет абиология-география хъвшара апны дапхьитI. Экологии апсабара ахчари апхьарта даныцIаркIваз йгIашIарышвта йымагIальаматпI. Ауи акIвпI йаргьи аклуб дгIазгыз.\n«Апсны апсабара гIалцIырта байаква амапI, ауат тамамта йгIахIрысабапуа тшыгIбжьара атахъыпI. Йапшым адкIылараква ауагIа экология йазырбжьарныс йащтапI, апсабари агIалцIыртакви йрызсакъитI, ауаса йахьчIва хIанйара амщтахь йшгIасгвынгIвызла, аэкология йапщылу ауысква рпны апсабара хчара йазынарху ахабзаква хIырзыбжапI – датша закIы йапшым хIпсабара пшдза гIащаквыгIжьра ахъазла», – йпхьадзитI астудент.\nА-Дискуссия клуб йалу ужвыгьи заджвы – Пачулиа Алиса – «Амч» жвлара адкIыларагьи далапI. Ауи дшхъвыцуала анйара рахIа бзирата йалаз ауи йалакваз «аэкологии апсабара ахчари руысла акъральыгIва пшыща ргIарныс», ауи знархару акъральыгIва уысхартакви ажвлара адкIыларакви згвы цхIауа ауагIи злацынха йауаш анархараква йрыквчважварныс ъарылшаз акIвпI.\n«Читанава Савелий хIара (а-Дискуссия клуб йалакву – аредакция ррытаразга) хIгIаджвыквцIараква зымгIва йрыцикIырныс дхIазырта дгIачважватI йгьи йхIватI азцIгIара кIара гIаншузтын тшизынахIырха йшауаш.Сшхъвыцуала, хIара хIзацынхуштI, ажвапIта, ауыс зкву [рыцIа бзита] ажвлара йшдхIырдыруаш апшта, йауа ухIварыквын, ажвлара ауи рымагIальаматпI, дара йалырдыргIауа мачIпI. ХIара ауыс цIабыргыта йгIазырбауа ашвапхаква, ахабарква хIымазара атахъыпI – ауат хIхIырдырта хIшрызхъвыцуаш апш», – лхIватI Пачулиа.\nАнйара гIвсахIаткI раъара йнайтI. Ауи йгIалыркIгIаз йаквчважвауата аклуб йалакву ужвы йахьъамгIвайсуаш, аклуб апны анхара амщтахь экология йахъвыта рпроект ззынадырхуш алдыргатI.\nАААК а-Дискуссия клуб анхара йанархара хъадата аэкология йахъазымкIва рыцIа пасата йгIалырхтI апсуа бызшва гIащаквыжьри тшауацIнарыхри, цри бызшвала алитература ауагIа йшрылалуаш ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха хчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква хчара. Ауат нархараквала айчважвараква аклуб апны мызкIы ауацIа гIван апщашаквала йакIвшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-rekolog-qhada-aaak-a-diskussiya-klub-ankhara-dalan","date":"2020-04-07T00:01:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585371662966.69\/warc\/CC-MAIN-20200406231617-20200407022117-00112.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968717098,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968717098236084}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАдуней апсуа-абаза конгресс акъару абгата Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара йазынанархатI.\nАААК а-Дискуссия клуб экология йазынарху асессия апны аклуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви ареспублика апны агIайыраква азарарчква йшырчвырхчуш йалачважватI.\nАпсны Республика а-Президент йалхрадза жвамшкI ракIвпI йгIанхаз. Апрезидентра йазабакIквауа ралхра штабква джьгарта йынхитI, Апсны ауагIа йыртахъу дшалырхуаш тшаздрыхIазыритI.\nМартI мыз агIан АААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб апны йапхъахуз анйара ауатыкв йтата йалачважватI асабиква рбжьара апны ахIбачва ралацIара магIныта йаму, уыжвгIанчIви заман алкIгIараква гIапхьадзахауата асабиква рбжьара уадгылра шатахъу.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Гагра къала апны хъвшара шIыц гIаннаршатI йгьи Апсны ашIыпIа хъвшараква рпхьадзара йаланархIатI.\nАААК ахабарргарта портал Апсны Республика ажурналистква радкIылара анкъвакъвра апны йайгIайын йагъьу ажурналист нхара знархару асогIат гIатнагатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йгьи абзихагIвчва гвып алалта Баслахв кыт йауу, зхъахIара мачIу атгIачва йырцхърагIауата тыдз шIыц дыргылуаштI.\nАпсны Республика аэкология а-Институт аунашвачпагIв Дбар Роман АААК а-Дискуссия клуб дасасын. Араъа йгIащтIырхын йалачважватI атема «Аэкология йгьи апсабара агIахчара».\nСанкт-Петербург апны а-Конгресс апсыуа бызшва йъадрыпхьауа апхьарта гIахънатIытI.\nАААК а-Дискуссия клуб апны йынхауа Ан-абачва рклуб психология нархара зъачIвагIу аэкспертква йрынйитI. Февраль а 22 атшын анйара дасасын апсихолог Кортуа Элана, темата ауатыкв йтан – ан-абачва ргвкIахIара гIазлыцIуа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2020-04-10T08:22:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585371893683.94\/warc\/CC-MAIN-20200410075105-20200410105605-00100.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9796993136,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9796993136405945}","num_words":176,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.922,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Амультимедиа\nАдуней апсуа-абаза конгресс апортал апсуа суратгIвгIвы ду Бутба Леварса йысквш 60 йадахIвуата рыцIа йбергьльу йсуратква аднакIылтI.\nСквшы 60 рапхъала, асквш 1961 агIан, апсуа суратчпагIв йгьи аскульптор Смыр Гиви Апсны ачIвылацIахь амадзакI гIайдырын запш аъам апсабара гIаншара – Афон ШIыц ахIатшпы – адуней шабгу йырзыгIахъитIтI.\nАпсуа бызшва агIахчара зпщылу абаргвыраква, АААК амурадкви ахачIвкви, а-Конгресс анхара аъазара шатахъу ауысквала йгвгIанаграква гIайхIватI Апсны агIвымакъраль уысквала йаминистрыз, АААК ЙхIаракIу а��овет йалу, афилология наукаква рдоктор, апрофессор Чирикба Вячеслав.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апресс-квта апны АААК ауысхагIвчва Мараташварта Европа акъральква рпны йшцаз йгьи йтыцIхуа асквш ауацIа йакIвшаз анхара агIарбараква йаквчважватI.\nСогъвым, Апсны акъала хъада зтурых сквш 2500 гIацIанакIуа апхъанчIви къалапI. Ауаса йаъазтIхIва ауи абзазагIвчва бзи йырбауа архитектура квпшыра щаквгылищтара ауи апш щарда гьцIуам – ХIХ-ХХ асквшышвква анагIвысуаз агIан акIвпI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар а-Конгресс а-Дискуссия клуб апны йапхъахуз сасыта далын анйара апны йара йхъагьи а-Конгресс апны йынхарагьи дгIарыквчважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаднагалтI йгьи Апсны акъала хъада апны анхара джвыквнажьтI а-Дискуссия клуб. Ауи апсуа-абаза уагIа ргIахчари ртшауацIыхри йырпщылу атемаква йауацIыхта йъарылачважвуш уатыквта йгIандыршатI.\nАпсуа бызшва кIавкIаз бызшваква ртгIачва апны мараташварта-кIавкIаз (апсуа-адыгьа) гвып йаланакIитI. Ауи рахIа йаргванта йаъу абаза бызшва акIвпI, йаргванпI адыгьа, агвхъауа йгьи ужвы йаъахым убых бызшваквагьи. Апсуа бызшва адуней уахьчIвала бызшвата йыкву рпны рахIа йпасарайу йрыуапI. Апсуа бызшва алфавит хIарыф 64 йнадзитI, 56 абыжь хъгIваква гIадырбитI, 6 – абыжь хътIква, ужвыгьи гIвгIарбагакI арыпшкари апыквква ррыгьажьри гIадырбитI.\nАпсны апны октябрь а 16-18 руацIа йапхъахауата йакIвшаз «Абаза» культура-спорт фестиваль Согъвым апны концерт дула йалгатI.\nXVII афестиваль «Герзмава Хибла швгIалрайгвитI…» Согъвым астадион апны октябрь а 20 атшын йакIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/multimedia","date":"2020-04-08T07:01:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585371810617.95\/warc\/CC-MAIN-20200408041431-20200408071931-00123.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9926666617,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9926666617393494}","num_words":238,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш йахъыцIуа асквш 156 ахьызла Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса апсуа-абаза (абаза), аубых уагIахъаква, КIавкIаз йту айщчва уагIахъаква тшырзынайырхатI.\nХвду ззызбауа сайщчва, сахщчва, пIатIу зкву сабашталагIвчва!\nАпсуа-абаза (абаза), аубых йгьи КIавкIаз йту айщчва уагIахъаква джьабагIа ду рызгIазгыз, хIапхъанчIвиква амхIаджьырра йацIазыргылыз амш йахъыцIуа асквш 156 ахьызла сгвы йгIатыцIуата тшнашвзынасырхитI. Ауат атурых гIаншараква йырцIыхъватшарата тынчта зцришта йтабзазуз ауагIахъа агIвшахатI, Лагъь КIавкIаз ащхъа уагIахъаква радгьылквагьи Апсны аквта аштагьи мцырахатI.\nХIара хIгьахвитым ауат арыцхIагIа гIаншараква хIхъхIраштылырныс, йгьи уахьчIва хIбзазаща тамамта хIадгылта хIуачIвбзазара лашарахара ахъазла йгIахIцхърагIуш ауи ахъмаштылра акIвпI.\nХвду ззызбауа сабашталагIвчва!\nХIара хIуагIахъа рпхыцIа хIахъгвыргIвитI, хIтурых Псадгьыл сабап шазгIагIгуаш хIащтапI. Абарат ауысква ракIвпI зымгIвагьи хIадызкIылуа. ЙахьчIва хIара йазакIу хIуачIвбзазара шаъазлуш, йгIадзынгылуа абанпараква тынхата йрызгIаныгIажьуаш ахъазла джьауапкIра ду шхIыхъвдакву гIахIгвынгIвуата хIбзазитI. МагIны ду амапI хIуагIахъа ртурых рхъмаштылуата, ацзакIыра акъару гIаргвынгIвуата апхъала йчIвырхъарныс. Йаргьи Адуней апсуа-абаза конгресс анхара йалкIгIата йыззынарху апсуа-абаза (абаза) йгьи аубых уагIахъаква рэтнокультура ацзакIыра шбагъьахуш, ауат рыжвлара-экономика йшазхIуш, ркультура штшауацIнахуаш, апсуа-абаза диаспори ауат ртурых Псадгьыли ращтаныкъвара шгIащаквгылхуаш йгьи йшбагъьахуш, айщчвара азазаъащаква рыцIагьи йшцIолахуш акIвпI.\nЗтурых Псадгьыл йтам абашталагIвчва джьгарта ауи абзазара йалапI, акультура уысква ртшауацIыхра йацхърагIитI, цри бызшви апхъанчIви цIасква рбайари шгIархчуш йащтапI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс джьгарта йрыдынхалитI Россия, Трыквшта, Сирия, Иордания, Египет, Европа йгьи анахьанат акъральква йыртабзазауа апсуа-абаза диаспораква. ХIтурых Псадгьыл абзазара анархараква зымгIва ртшауацIыхра ауысла амагIны швабыж йдупI хIара хIдиаспора ркъару.\nХвду ззызбауа сайщчви сахщчви,\nКIавкIаз апынгьи адунейла анахьанат аштаква рпынгьи Адуней апсуа-абаза конгресс апхъахьылагьи джьгарта йацхърагIуштI адгьаква йгьи анахьанат айщчва уагIахъаква райгвара арыбагъьара. ХIара хIацIагылта йацыхIчIву акультура байари атурых тынхи йшрызхIуш апшта хIацынхара атахъыпI.\nГвыхътIыла йшвзыстахъпI азгIвадара багъьи абзиракви.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь М.ХI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kavkaz-aysra-yaladzyz-rqhmashtylra-amsh-akhiyzla-abaza-uaga-yryztsaua-egizaki-mussa-ytshazynarkhara","date":"2020-06-05T16:58:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348502097.77\/warc\/CC-MAIN-20200605143036-20200605173036-00128.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9937976599,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9937976598739624}","num_words":262,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.027,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Египет\nАААК ахабарргарта портал йапшым адуней аштаква рпны йбзазауа апсуа-абаза диаспора йрыуу агIвычIвгIвысква рхабарква гIаквнацIитI. Ари агIахIвахра ззынарху Мсыр апны апсауышвхIаква рхвитнагIаква рхчара ауысла жвлара гIанзыршаз, ауи йапрезиденту Абаза Амина лакIвпI.\nМсыр апны йбзазауа апсуа-абаза диаспора йрыуазаджву Абаза (Маан) Рауф АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвуата дрылачважватI Мсыр апны апсуакви абазакви рдиаспора гIанзыршаз АбазаргIа ртгIачва рбзазаща шаъуи ауи алкIгIаракви.\nЕгипет апсуа-абаза диаспора ауысхагIв джьгар Абаза Мона Омар йцIыхъвахуз линтервью апны зтахъыраква намхъауа ауагIа гвчIагIвчпара цхърагIара шырзадылгалуаз даквчважватI. Ауи июнь а 13 атшын лгвы ашIастI, адуней лхIваджьтI.\nМсыр (абазаква Египет араса йапхьитI – аредакция ррытаразга) апны йбзазауа апсыуакви абазакви йрыуазаджву Абаза МухIамад Абаза тдзахьыз нкъвызгауата Мсыр йту аткъвыми Апсни ращтаныкъвара йыла йшгIацIайжьуа, ауат рыжвла ъану рпсадгьыл рыцIа йшаргванхуш ауысла йгвгIанаграква гIахIайхIвитI.\nАААК ащтийыгIвчва Египет апны рынхара анйараква йрылата Египет акультура йгьи азъазара ртшауацIыхра афонд аунашвачпагIвчва йрайкьангьаштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва анхара ауысквала Египет йцатI, араъа ауат АбазаргIа рткъвым йрынйатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/egypt","date":"2020-05-31T12:21:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347413406.70\/warc\/CC-MAIN-20200531120339-20200531150339-00313.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9849288464,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":29,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9849288463592529}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.09,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс акъару абгата Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара йазынанархатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара знархару анхара джьгарта йалалтI. Ауи ауыс даквчважватI а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса.\nАуи йшгIаликIгIазла, Апсны апны агвжважвагIва аъаща щаквдырылищтара (акъральгIвчва рбзазари рызгIвадари ргIахчара йазынархата йгьи Апсны Республика апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва атшауацIыхра йапшIагылуата асквш 2020 мартI а 28 йгIашIарышвта араъа гвжважвагIва аъаща щаквдыргылтI – аредакция ррытаразга) АААК анхара абгата акъраль абзазагIвчва рызгIвадара агIахчара йазынанархатI.\nАуи йшихIвазла, а-Конгресс ауысхагIвчва гвып джьгарта йрыцынхауа йалагатI Апсны абзазагIвчва акоронавирус йачвхъыхчара знархарата йгIандыршаз акъральыгIва штаб, агвчIагIвчпара адкIылара «Киараз» йгьи ажвлара хабарргарта квта «Адгылара».\n«АААК ауралагьи Москва апсуа диаспора йрабадыритI. Ауат, йалкIгIата адиаспора рунашвачпагIв Агрба Беслан, авирус атшауацIыхра йызлапшIагылуа анхара рхатI ду аларцIахьатI. Авирус абакIра знархару акъральыгIва штаб йацынхауата Адуней апсуа-абаза конгресс аштаб ашвъа йгIанарбауа йгIаквхта йыззыбжу агIахчара пкъыгIваква рпхьадзара мачIымкIва йгIанахвгIуштI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК ашIыпIа советкви анхагIвчви рынхара магIныта йаму\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йгIаликIгIатI ари анхара апны магIны зму анархарагьи: ауагIа рпынква йаъазлара анатахъхазара цхърагIара драйдзара шатахъу. Ауи йатайхIвахтI йцIыхъвахауа асквш аурала Апсны шабгу гIацIанакIуата АААК ашIыпIа хъвшараква шгIаннаршуз. Ужвы йалкIгIата ауат ракIвпI ауагIа йырцхърагIарныс йгIащтIырхыз.\n«АААК ауысхагIвчва гвып «Киараз» анхагIвчва йрыцта акарантин агIамта ауацIа цхърагIара йазыбжу тгIачва 30 раъара фачIвпкъыгIвала йадыргалтI, ауи ацхърагIара апхъахьылагьи йымгIвайсуаштI. АААК йаланакIуа ЧкIвынргIа рсовет йалу ачкIвынчви ахIвсси дара ртахъырала Апсны апны авирус атшауацIыхра йапшIагылырныс зхъвдаквцIару анхартаква йырцхърагIитI, авирус штшачвхъырхчуш ауысла ахабарква ауагIа йырзынадырдзитI, зныбыжьла йнаскIьахьу абзазагIвчва йырцхърагIитI. АААК ахабарргарта портал апресс-секретарь Барганджиа Саид акоронавирус згIва абакIра зхъвдаквцIару Апсны азгIвадарахчара аминистерства аштаб далапI йгьи аштаб анхара шакIвшауа ауысла ахабарква радгалра дацхърагIитI. Абгата йгIауахвырквын АААК ауысхагIвчва зымгIвагьи абзазагIвчва авирус йачвхъыхчара знархару ауысква йрылапI. Кьангьаш гьазгIазгуам ари апш аъаща щаквгылата заджвгьи гвалымста дшгIанымхуш, ауагIа зымгIва ркъару адхIкIылта ари архъвыхра баргвы дахIврала хIшайгIайуаш», – йхIватI багъьата Эгьзакь Мусса.\nАгвчIагIвчпара адкIылара «Киараз» анхагIвчва дрыцта цхърагIара йазыбжата акъраль акытква йырту атгIачваква гуманитар цхърагIара рзигитI АААК йаланакIуа чкIвынргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Левангьи. Ауи йшгIаликIгIазла, а-Конгресс цхърагIара йазыбжу ауагIа йрыцIагылуа йынхуштI, «йалкIгIата Апсны апны акоронавирус гIаншата тшауацIнахуа йджвыквылуазтын».\n«Ари апш агIамта баргвы апны айгвыгIвра рыцIа йазыбжапI асабитгIачвакв, зхъахIара мачIу атгIачваква, йызхъазыта йбзазауа атажв-лыгажвква. Сара ари ауыс сзалалыз сабап гIазгырныс стахъыта акIвпI. Швыла йгьшвызгIацIажьрым чкIвынргIа йрыуата ауыс йацхърагIауа зъарагIвы йнадзауа», – йхIватI ауи йгвгIанаграква хIыцагIвишауата.\nАрат амшква рпны згвы цхIауа дзачIвгIвычIвгIвысызлакIгьи йылшауала адуней зцIазкIыз ачвгьара – авирус шварагIвара – абакIра йхъатачIв къару алайцIитI.\nАуи апшта, АААК ахабарргарта портал агIацIщтра редактор Хагба Изольда йызнымкIва йгIарысабап йауаш амаскаква лдзахитIта йызтахъу зымгIвагьи йрылалшитI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква йрылу апхъагылагIвчва ахабарргарта квта «Адгылара» аджьгарыгIвчва йрыцта Апсны акъалаква рпны азгIва атшауацIыхра йабакIуата ачвхъыхчара амальква гIазырбауа ахабарргага швъаква ршитI, АААК ауысхарта анхагIвчва, агIвымакъральква рпны йбзазауа хIабашталагIвчва ртшазынархараква рпны ауагIа аквгIазшIыртитI рпынква йаъазларныс, ауат атшазынархараква АААК ахабарргарта портал апынгьи асоциал сетква рпынгьи йгIатарцIитI.\nЙгIаншауа зымгIва ауагIа цбызшвакIла йдырдырра\nАААК ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина йшгIалылкIгIазла, АААК ахабарргарта портал анхагIвчва зымгIвагьи йшрылшауала йацхърагIарныс йхIазырпI йгIаншауа зымгIва ауагIа йыддырдырырныс ахъазла.\n«Акоронавирус абакIра агIамта апны хIпортал формат шIыцла йынхауа йалагатI: апхъала ашIыцраква араъа йгIаталуаз агIвыраква йырхъвгIвацан. Ужвы апортал зланхауа абызшваква зымгIвала йауацIыхта йгIахIырбуштI авирус атшауацIыхра йапшIагылуата йакIвшауа анхара. АААК апортал апны хIдиаспора йырдырныс рылшуштI рапхъанчIви Псадгьыл апны ауагIа ргIахчара ауысла амальта йнарахвуа гIазырб��уа ахабарква. ХIара йыгIдыритI хIабашталагIвчва йгватшныта Апсны апны йгIаншауа шдырхъвыхуа, йалкIгIата адуней зымгIва рыхъазла ймайрам ужвы азаман апны. ЙгIахIгвынгIвитI ари ауыс ауат магIныта йазырбауа, йалкIгIата ауи ахIатырла ари апш щаквыргылра нахIахвтI», – лхIватI Лазба Амина.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апресс-секретарь, акоронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра зхъвдаквцIару акъральыгIва штаб йалу Барганджиа Саид аштаб шынхауа даквчважватI: ауи йашIамсуата ауыс зкву Апсны абзазагIвчва ансимшы йаханаргIвазитI.\n«Аштаб апны ансимшы акъраль ашIыпIаква йгIартыцIитIта азгIва гIаздысылызшва йырбауа абзазагIвчва рхабар гIарщтийитI. Акоронавирус йашIырпшыта йчмазагIвхауа зымгIвагьи архъвыхраква йыркIылситI. Айъазартаква тшгIарзыназырхаз ачымазагIвква йрыуата, ауат 50-гIв райхIа йнадзитI, заджвы йпынгьи коронавирус гьырмаутI. Ауи насып дупI», – йхIватI Барганджиа.\nХIара хIадгылтI\nЙатахIхIвахпI, асквш 2020 мартI а 24 йгIашIарышвта Апсны аунашвачпагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 йабакIуата Апсны абзазагIвчва ргIахчара знархару амальква нарахвтI. УагIа щарда злу айззараква гьакIвдыршахуам, Апсны Республика йгьтарыжьхуам турист гIамдара мурад змата йгIайуа агIвымакъраль бзазагIвчва йгьи къральгIвра швъа змам агIвычIвгIвысква, афачIвтйыртакви аптакькви ракIвымкIва анахьанат аткванква зымгIва адыркIытI. Ажвлара чартаква зымгIва адыркIытI, апхьартаква амцIырщттI, акъральыгIва нхартакви абанккви рынхара дрыбжатI. АкъральыгIва къвырльыкъвхартаква хъвдаквцIарата йрымапI ркъару абгата акоронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра йазынадырхарныс.\nАрат амшква рпны апсуа хIаракьатчпагIвчва гвыпкI йнадзауата тшадыркIылтI «ХIара хIадгылтI» – хIва йызпхьауа амгIвайсра гIандыршан. МшквакIла азгIва шIыц абакIра йазалхта сом мильуан 42 райхIа азыркIкIытI. Арат ахчаквала айъазара ъамапсымакви Апсны азгIвадарахчара нхартаква ззыбжаз адезинфекция пкъыгIвакви рхвгIатI. Ауыс джьгарта йалалтI Москва апсуа диаспора. Ауат сом цмильуанкI райхIа азыркIкIытI, азгIва абакIра йазалхта йыззыбжу аъамапсымаква, айъазагIвчва ргIахчара йазалху апкъыгIваква рхвгIата Апсны йырщтиуаштI.\nЙапхъахуз амшква рпны йгIашIарышвта къару щарда аларцIатI цхърагIара йазыбжу абзазагIвчва фачIвыла йадыргалырныс ахъазла. Ари ауыс джьгарта йалалтI згвы цхIауа акъральгIвчва. Ауат гвып-гвып тшадыркIылитIта рыгвлачва йырцхърагIитI, зхъазы йбзазауа атажв-лыгажвква фачIвы рзыргитI.\nАсквш 2020 мартI а 27 атшын акъраль апны унашва гIаргтI ГвжважвагIва аъаща щаквдыргылырныс. Апсны апны акоронавирус тшауацIнамхырныс ахъазла акъраль аунашвачпагIвчва асквш 2020 мартI а 28 йгIашIарышвта Апсны йгьи Россия ркъральгIвына хъысырта хъыргIватI, ахъысра йахвиту арра къвырльыкъвахагIвчви\nадипломаткви йырхъазыпI. АкъральгIвына ахъысра дрымчтI зпсадгьыл ахьыла йгIацапахуа Апсны акъральгIвчва рыхъазла, атепловизорква дыргылтI, зпсадгьыл йгIацапахуа Апсны акъральгIвчва гIвымчбжьала ашIыпIа хIаракьатчпагIвчва йрыздрыхIазырыз ахъатачIв сасыртаква йыртарцIитIта йырхъпшылитI.\nДжьгарта йынхитI йазакIу аколл-квта, араъа ансимшы уагIа 200-гIв райхIа гIадгылитI. ЗымгIвагьи цхърагIарата йыззыбжу ддрадзитI, йанатхъахара психология цхърагIарагьи гIандыршитI.\nАпсны айъазагIвчва рыхъазла йапымшвтуата атренингква адыргалитI.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apsny-apny-akoronavirus-atshatshkgara-zgua-covd-19-abakra-dzhigarta-yalalt","date":"2020-05-29T09:45:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347402885.41\/warc\/CC-MAIN-20200529085930-20200529115930-00276.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983940125,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983940124511719}","num_words":890,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ареспублика абзазагIвчва тшырзынайырхатI Апсны азгIвадарахчара аминистерства йадкIылата коронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра знархару а-Оперштаб йалу аврач-онколог Кациа Батал.\nАгIвычIвгIвыс коронавирус ъагIарауыз акъраль дгIатыцIта дгIахъынхIвыхызтын, йыпкъ атемпература градус 38,5 йнадзузтын, чвгьата йпсып акIуазтын аратква швхIаусыгIвата йалитI ауи коронавирус йыдырбалта айъазарта дщтIарцIарныс ахъазла. Абараса йхIватI Апсны абзазагIвчва тшырзынайырхауата коронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра знархару а-Оперштаб йалу аврач-онколог Кациа Батал.\nКациа йшгIаликIгIазла, арат агIарбараква зхъа йадызбалыз агIвычIвгIвыс зымгIва рапхъа йхъазы тшгIанижьра атахъыпI, уадыргIвана ацхърагIара ласы акъвырльыкъвхарта тшырзынайырхара йа Апсны азгIвадарахчара аминистерства йачIву аномер 0303 апны телефон дасра атахъыпI.\n«Зныбыжьла сквшы 65 йрайхIу, сквшщарда рурала йымбзихауа згIва зхьуа шврыуазтын (ауи йапшпI диабет, гвыхь, ауасамцара, датшата йухIвушызтын азгIва зрыцIолушта йырпхьадзауа), авирус агIарбараква швыдырбалызтын, шваргьи айъазарта йщтIацIара атахъу абзазагIвчва шврыланакIитI», – йгIаликIгIатI Кациа.\nА-Оперштаб йалу аъачIвагIагIв кIьыдата акарантин ацIасква мгIвхъызгауа абзазагIвчва тшырзынайырхатI. «ШварагIвара ззыгIаншвыршауа швара швызгIвадари швынцIри йгьырхъазым, швгIакIвзыршауа ауагIагьи шврызарархитI», – йгIаликIгIатI ауи.\nКациа Батал йшгIаликIгIазла, ужвы Апсны апны акыткви акъалакви йгIарыкIвшуш, йатахъхузтын акоронавирус ауысла атестква акIвзырш��луш айъазагIвчва гвыпква гIандыршитI.\nАкъраль аунашвачпагIвчва Апсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва атшауацIыхра йапшIагылуа амальква нарахвищтара а-Оперштаб аунашвачпагIв амедицина уысквала йтарагылыгIв, Апсны Республика азгIвадарахчара аминистр йтарагылыгIв Конджариа Алхас ансимшы абзазагIвчва ауыс зкву йахайыргIвазитI.\nЙцIыхъвахауа архъвыхраква йшгIадырбазла, асквш 2020 апрель а 5 атшынла йгIахIахвырквын, акоронавирус ашIашIкIгIара згIва агIахътIра знархару алаборатория диагностика хвгIвы ахъыстI.\n«Ауат рыуа заджв йпынгьи коронавирус гьырмаутI», – йхIватI Конджариа.\nАуи йшгIацицIахызла, коронавирус ауысла йазакIу аколл-квта апны йцIыхъвахауа асахIат 24 руацIа телефон 100-гIвы райхIа гIастI, атшазынархараква джьауап рыртуамцара йрыдынхалтI.\n«Апсны апны уахьчIвала коронавирус аъата йгьгIахърымтIыстI, ауаса агвжважвагIва аъаща ацIасква нкъвгара атахъыпI, – йатаркIвах йаквгIазшIиттI аштаб аунашвачпагIв йтарагылыгIв. – ЙгIахIгвынгIвитI ауралагьи упны уаъазларныс шбаргву. АбзазагIвчва азджьакI а-ГвжважвагIва аъаща ацIасква шымгIвхъыргауала ахабарква гIахIадзитI. Ауи гвасрапI. ЙхъашвцIарныс хIтахъыпI амальта йаъу зымгIва шнахIахвуа, ауаса ауат зымгIва закIгьи йгьашIысызлушым швыуа дзачIвызлакIгьи ашварагIварадара амальква нашвмахвуазтын».\nАсквш 2020 мартI а 24 йгIашIарышвта Апсны аунашвачпагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва Covid-19 йабакIуата Апсны абзазагIвчва ргIахчара знархару амальква нарахвтI. Ауи апшта, уагIа щарда злу айззараква гьакIвдыршахуам, Апсны Республика йгьтарыжьхуам турист гIамдара мурад змата йгIайуа агIвымакъраль бзазагIвчва йгьи къральгIвра швъа змам агIвычIвгIвысква, афачIвтйыртакви аптакькви ракIвымкIва анахьанат аткванква зымгIва адыркIытI, ауагIа хвитта йгьынкъвырыжьуам, датшагьи.\nАсквш 2020 мартI а 28 йгIашIарышвта ГвжважвагIва аъаща хабза щата амата йщаквдыргылтI: Апсны йгьи Россия ркъральгIвына хъысырта хъыргIватI, ахъысра йахвиту арра къвырльыкъвхагIвчви адипломаткви йырхъазыпI. АкъральгIвына ахъысра дрымчтI зпсадгьыл ахьыла йгIацапахуа Апсны акъральгIвчва рыхъазла.\nАпсны ахIаракьатчпагIвчва йгIащаквдыргылхыз агвчIагIвчпара мгIвайсра «ХIара хIадгылтI» йгьи Москва апсуа диаспора ауысхагIвчва Апсны абзазагIвчва ргIахчара йгьи\nазгIва шIыц абакIра йырзынархата Апсны йызлацхърагIуш ахча шазыркIкIуа ахабар дыргатI. УахьчIвала ахчата йазыркIкIхьатI сом мильуан 50 раъара.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/a-opershtab-apny-ygarhuat-covd-19-guguara-azrymata-achymazagutara-yzzyschtartsaua-agarbarakua","date":"2020-05-29T09:34:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347402885.41\/warc\/CC-MAIN-20200529085930-20200529115930-00055.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970680475,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970680475234985}","num_words":440,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.039,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.964,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра атшын Согъвым апны АААК ачвахъабага айззараква адыргалтI.\nБарганджиа Саид\nМай а 21 атшын Адуней апсуа-абаза конгресс амшын атшпы апны апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъи НартргIа рымци (НартргIа рымца ахьызта НартргIа рэпос апны йгIазквчважвауа амца ду – аредакция ррытаразга) адыркIын КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабатI.\nА-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йшгIаликIгIазла, АААК йгIвысквшахауата КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштыла амш йадахIвуата йакIвшауа ауысква радгалра джьгарта йалалитI.\n«Швабыж магIны ду амапI ари ахъмаштылра, атурых ацIабыргра архъвыхра, йгIаншаз агIващагIараква апхъахьыла йгIамцIсыхырныс ахъазла йаквнагауа ацIхъважва агIарбара», - йхIватI Гицба Инар.\nАуи йшгIацицIахызла, сынчIва АААК йыргвыгъан рыцIа йауацIыхта айззара ду адыргалырныс, ауаса акоронавирус апандемия ахъазла йщаквгылу ашIакIраква ршвхIаусыгIвала йгIайззаз ауагIа рыцIа ймачIхатI.\nАрепатриант Гваджьа МухIамад жвасквша цIитI КъЧР дтыцIхта Апсны дталхищтара. Ауи ансисквша май а 21 атшын Согъвым йтагылу АмхIаджьырква рчвахъабага дазгIайитI.\n«УахьчIва амш йапшта хIуагIахъа рызбжа амхIаджьырра йалашван рцри псадгьыл мчыла йтырцатI. Ари атшын зымгIвагьи хIгIазтынхаз апхъанчIвиква гIахIгвалашвахуата хIджьабара атахъыпI», - йгIаликIгIатI ауи.\nТрыквшта йауу арепатриант Квтарба Хаери Апсны дбзазауищтара жвасквша райхIа цIитI. Ауи дшхъвыцуала, атурых, ахъмаштылра знархару арат ауысква арепатриантква рпсадгьыл йазгIайхырныс гвыхътIыла йаквдыргвышхвитI.\n«СквшыкI апны зынзаджвыкI хIайззата хIыладз гIахIщтиуа ауи хIуачIвбзазара лашарата йщаквхIыргылырныс ахъазла йгьхIыхъвушым. Арат агIаншараква уыс щарда рыдгалра атахъыпI, анйараква, аконференцияква адгалра атахъыпI, зынзаман зпсадгьыл йтыцIхырныс йадырцалыз хIабашталагIвчва ртынхаква кьангьаш рыламкIва йгIацапахырныс шгIартахъхуш апшта», - йхIватI Квтарба Хаери.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш адамыгъаква йрыуазакIыта йщаквдыргылтI апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъа. Ауи даквчважватI а-Конгресс апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета.\n«Ари амш ажва аламкIва асквш апны швабыж магIны ду зму йрыуазакIыпI, ауи ахIатырла йатахъыта йхIпхьадзатI ауи быжь шIыц ахIтырныс. Мурадта йхIкIытI амхIаджьырра йаладзкваз рхъмаштылра йазынархата йалкIгIата хIабаза уагIахъа йырдамыгъу квпшыракI гIахIауырныс. Ащамакъа – ари хIадгь��л апны ацIасква шбзу, амшын йхъысыз шхIхъмаштылуа гIазырбауа дамыгъапI. ХIара ари ачвамза хIыла йшгIацIалуа йхIзыгIакIкIауа мгIваквцIагIвта акIвпI», - йгIахIгвынлыргIвытI Ардзынба.\nАцIасква рцIолара\nМышкIыла рыцIа паса АААК йадыргалтI йбергьльу апсуа апхьахьа-турыхдырыгIвчва злаз анйара. Анйара йгIадгылтI Адуней конгресс ЙхIаракIу асовет йалаквугьи.\nАААК ауыс алыргара атахъыта йырпхьадзатI: КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш апны Ащамакъа (апсчва рыхъазла апсыуаква цIаста йадыркIуа ачвамза – аредакция ррытаразга) аркIра ангIалуи йанымгIалуи, ари ачвамза аркIра ахъмаштылра амш апны цIаста йчпа йауаши йамуаши.\nАкъральыгIва музей аэтнография хъвшара анаука нхагIвы ахIба, аэтнолог Шамба Инга йшгIалылкIгIазла, ачвамза Ащамакъа аркIра ауи агIарысабапра цIас йгьапшIагылуам.\n«Ащамакъа «Абзазара ацIла» - абзазара, апсабара ркъагIара – йадамыгъапI. Апсра, апсхъвы рпны Ащамакъа шгIадрысабапуаз абзазара гIашIамсуата йшымгIвайсуа йагIарбагата акIвын. Ачвамза ари амагIны йгIаквхта сара баргвыракIгьи гьызбум май а 21 атшын зальмагIала йадырцалта амшын йхъысыз хIабашталагIвчва рхъмаштылра, ауахьауи атшпы йнамдзаз рпсы артынчра йырзынархата ачвамза аркIра цIаста йщаквгылырныс», - лхIватI Шамба.\nАри ахъвыцща йаквымшвауата йгвгIанагра йхIватI Гвлиа Дырмыт йыхьыз зхьзу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Ашуба Арда. Ауи дахъгвыргIвауата йхIватI аджьабара чвамза амальынтшата зпсадгьыл йтыцIхыз йырхъхIвалгIата май а 21 йадамыгъахузтын ауагIа тамамта йгIаргвнымгIвырныс: «мчыла зпсадгьыл йтыцIхыз зымгIвагьи адуней йыквхымкIва йгIаныцIуазшва йырпхьадзата».\nАйззара йалаз йщаквдыргылтI КIавкIаз айсра йаладзыз йырчвахъабагата Ащамакъа ацIас акIвдыршарныс, ауаса апхъахьыла ари ацIас ахъатаква зымгIвагьи йнардзата йдырхъвыхырныс. Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал апсуа чвахъабага чвамза Ащамакъа йауацIыхта йгIаквчважвауа агIвыра аднагалитI, ауи гIамта айшысла йгIаквшвуштI.\nЙанакIвызлакIгьи йацзакIыпI\nАнсисквша май а 21 КIавкIаз айсра аналгаз амш йадахIвуата адуней атурых апны йгIалукIгIушта йгIаншаз арыцхIагIа ду йаладзыз ауагIа рхъмаштылра йазынарху айззараква Апсны апны йахъазымкIва КIавкIаз адиаспораква ъабзазауа акъральква зымгIва рпынгьи йакIвшитI. Асквш 2020 апны акоронавирус апандемия ахъазла йнарахвыз ашIакIра амальква ршвхIаусыгIвала ари атшын жвлара уыс ду гьадрымгалтI.\nАга ауаса йаъазтынгьи КIавкIаз айсра йаладзыз гIаргвалашвахуата йырджьабатI КъЧР апны. Черкесск апны ари ауыс йалан ажвлара адкIылараква «Алашара», «Абаза», «Адыгэ Хасэ», датшагьи, ЙынджьыгьчкIвын апны – акыт аунашвахъцIарта ахъада Джьантемыр Фуъад йгьи «Апсадгьыл» жвлара йаланакIуа акыт ахъвшара аджьгарыгIвчва.\n«КIавкIаз айсра, ауи йгIахъшахъыцIыз арыцхIагIаква, йалкIгIата, КIавкIаз ауагIахъаква рцришта йъатыцIыз ажва аламкIва абаза уагIа ртурых апны рахIа ��гврыдзгадзу гIаншарапI. ХIара ауи хIхъхIраштылра гьатахъым, йхIылшауа зымгIва хIчпара атахъыпI хIапхъанчIвиква рышта апны хIтынхаква мамырта, ангIалра рбжьата йацбзазарныс ахъазла. Амамырра, ацIасква ргIахчара, ауат йгIадзынгылуа абанпараква сквшышв щарда рурала йынкъвыргауата йырзгIаныжьра – абаратква ракIвпI йхъаду хIпсадгьыл йазцIабыргта хIапхъанчIвиква йгIадырбаз афырра ду ахъмаштылра апны», - йхIватI Черкесск апны йаныргIалу «Алашара» адкIылара ахъвшара кIьыда аунашвачпагIв Мыква Мурат.\nКIавкIаз айсра йаладзыз йырхъмаштылра мшыта ансисквша йщаквгылапI май а 21. Асквш 1864 агIан ари атшын ГвыбагIа хва (ужвы – Россия апны «Атшшарта Къапщы» - хIва йызпхьауа – аредакция ррытаразга) апны асквшква 1817-1864 рагIан йакIвшаз, швынзыкьпхьадзара йнадзуз ауагIа анцIрала зпсадгьыл йалхъвдызчIвыз КIавкIаз айсра ъалгаз дыртлапIауата арра парад рчпатI. АуагIа тгIачвала Осман ПаштахIыгIва йцахтI, ауыла рбзазара мгIваква адуней ахъатаквала йамцIыргатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-aschamaqi-nartrga-rymtsi-adyrkyn-kavkaz-aysra-yaladzyz-rdzhiabat","date":"2020-06-05T15:54:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348502097.77\/warc\/CC-MAIN-20200605143036-20200605173036-00469.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982290864,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982290863990784}","num_words":671,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIа акоронавирус йачвхъыхчара зхъвдаквцIару акъральыгIва штаб Апсны а-Минфин ахъада йтшазынархара гIаквырцIатI. Ауи йшихIвазла, акъраль апны апандемия ашвхIаусыгIвала ГвжважвагIва аъаща щаквгылазтынгьи абзазагIвчва анхашаквагьи ацхърагIага ахчаквагьи йтарымщахIауата йрыртуаштI.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва атшауацIыхра йапшIагылуа амальква нарахвызтынгьи акъральгIвчва анхашаквагьи ацхърагIага ахчаквагьи абгата йаназаману йрыртуаштI. Абари апш хабар йыргатI Апсны Республика афинансква рминистр Нанба Джансыхв.\nНанба йшгIаликIгIазла, акъраль апны ГвжважвагIва аъаща анщаквдыргыл амщтахь абюджет ахъахIараква зынла йрылдзгIатI. Ага ауаса йаъазтынгьи, Апсны аправительства, апремьер-министр, апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа Бганба Валерий ауыс апымшвтуата, лшара амата йахъвдаквырщтныс йащтата амальква нарахвитI.\n«АкъральгIвчва анхашаквагьи ацхърагIага ахчаквагьи абгата йаназаману йрыртуаштI. Ажва гьалам, ауи ахъазла хIара абюджет апны акврыдзраква гIазырбауа анархараква хIпсахра атахъхатI. Апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа аъанатIанкъвгагIв абюджет нхартаква тшырзынайырхан йалыргата унашва йчпатI анхаши акоронавирус абакIри йырзалху акврыдзраква йырпщыламкIва апхъала рсмета йаларцIаз анахьанат ахачIвборчква рырхъйара ауысла лшара шаъам. Ари адгылща амальынтшапI, ауаса ауи уахьчIвала йхIыму афинанс гIалцIыртаква йхъаду ахачIвква рырхъйара йазынахIырхарныс лшара гIахIнатитI», – йхIватI афинансква рминистр.\nАпсны а-Минфин йшырпхьадзауала, агIаншараква гIвхъатакIла йацапушта акIвпI уахьчIвала ауыс зкву: йа гвырбзига алата, йа гврыдзга алата.\n«ХIызту аъаща мызкI-гIвымызкI руацIа цIыхъва ачпузтын йхIылшуштI гIамта айшысла аэкономика ащаквысра нахIрыскIьата рахIа ймачIу алдзгIараква хIылсуа абаргвыраква хIгIарыцIсырныс. Ауаса апандемия рыцIагьи йауырахузтын хабза щата амата абюджет шIыц-шIыц хIалапшхра атахъхуштI, датшата йухIвушызтын, абюджет апны йгIарбу акврыдзраква ахъахIрысра атахъхуштI», – йхIватI Нанба.\nАуи йхIваз йацицIахтI Апсны ахчала Россия Федерация «абгата йгьи йщаквдыргылыз апIатла йахъымсуата» йшгIацхърагIауа.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aqrali-apny-guzhuazhuagua-aascha-schakugylaztyngii-apsny-a-minfin-abzazaguchua-ankhashakuagii-atsqhragaga-akhchakuagii-ryrtuasht","date":"2020-05-29T11:24:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347402885.41\/warc\/CC-MAIN-20200529085930-20200529115930-00573.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9964063764,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964063763618469}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва тшауацIнамхырныс ахъазла йнарахвыз амальква йрыладырхIитI.\nАпрель а 6 атшынла йгIахIахвырквын Апсны апны коронавирус аъата йгьгIахърымтIыстI, ауаса ареспублика апны ашIашIкIгIара згIва абакIра знархару анхара йашIамсуа джьгарта йакIвшитI. УахьчIвала COVID-19 абакIрала ауыс зкву йалачважватI абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара ауысла йынхауа а-Координация штаб (ауи асквш 2020 мартI а 18 атшын йгIандыршатI, унашва ахъызцIауа апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа Бганба Валерий йакIвпI – аредакция ррытаразга) алачIвара апны. АлачIвара ашвахьа атшын йакIвшатI.\n«Намдзара ъану анархартаквала амальква рымчра атахъыпI»\nАпрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа Бганба Валерий а-Координация штаб хачIвы рызйыргылтI Апсны Республика йгIаталуа зымгIвагьи амаль амамкIва йырхъаззаджвыкIта йшгIанырыжьуаш ауысла щаквыргылра лырхырныс. Ауи йшгIаликIгIазла, акъраль апны ГвжважвагIва аъаща щаквдыргылищтара мчбжьыкI агIвстI.\n«Ари агIамта ауацIа акъральыгIва къвырльыкъвхартакви анхартакви ауагIа акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъырхчарныс ахъазла уыста йчпара атахъыз зымгIва дырхъйатI. АнархартаквакIла анхара джьгарта йымгIвайситI, йаъапI анамдзараквагьи, ауи ахIатырла амальква рыцIагьи йрымчра атахъыпI», – йгIаликIгIатI Бганба Валерий.\nАлачIвара йалаз рпахь дгIачважватI акоронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра ауысла йынхауа аоперштаб ахъада, азгIвадарахчара аминистр Цахнакиа Тамаз. Ауи йшихIвазла, йагIвсыз агIамта ауацIа акоронавирус агIахътIра йазынархата рхъвыхра 86 акIвшатI, ауат йрыуата кьангьаш гIазырбаз пщырхъвыхракI йгIванхуз йатакIвдыршахтI. Архъвыхраква рыуа закIгьи азгIва аъата йгьгIадмырбатI.\n«ГIамта айшысла азгIвадарахчара аминистерства ужвыгьи тест 600 гIарыквшвара атахъыпI», – йхIватI Цахнакиа.\nАнйара апны дгIачважватI ауагIа акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара ауысла а-Координация штаб йалу, Апсны Республика агIвымакъраль уысква рминистр Кове Даур. Ауи йшгIаликIгIазла, йапшым адуней адкIылараквагьи хIазырпI акоронавирус ашIашIкIгIара згIва абакIра анархарала Апсны йацхърагIарныс.\n«Ажва ахъзла, ПРООН (ЙадкIылу АуагIахъаква р-Организация атшауацIыхра а-Программа – аредакция ррытаразга) хIазырпI ауагIа акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара знархару апрограммаква абзазара йаларыжьныс ахъазла зпхьадзарала бзидздза йнадзауа ахча ПРООН йаланакIуа апсуа хъвшара йазалырхырныс», – йхIватI ауи.\nCOVID-19 ауысла атестква ракIвыршаща йгьи айъазагIвчва йырзалху атренинг\nАоперштаб йалу, аимуннология йгьи авирусология рлаборатория аунашвахъцIагIв, наука нхарала АНА а-НИИЭПиТ аунашвачпагIв йтарагылыгIв Матуа Алиса ареспублика апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва гIахъыртIырныс ахъазла архъвыхраква шакIвдыршауа даквчважватI. Ауи йшгIалылкIгIазла, архъвыхраква хъвы-хъвы йшапI.\nАйъазагIвчва апхъапхъа агIвычIвгIвыс йыпкъ (йрапхIаква, йпынцIа, йшIауацIа) йгIалырхитI йырхъвыхра атахъу апкъыгIваква (йджвджвы, йща агьиква). ЙащтагIайуата ауат апкъыгIваква Санэпидемстанция алаборатория йырщтийитIта ауаъа аъачIвагIагIвчва йдырхъвыхитI. АгIарбараква кьангьаш рылазтын апкъыгIваква атадырхъвыххитI, уадыргIвана акIвпI архъвыхра цIхъва анартуа.\nМатуа Алиса йшгIалылкIгIазла, апкъыгIва гIазахвуа айъазагIв азгIва гIайыдсылуашта, дызхьпшуа агIвычIвгIвысгьи згIва гIайыйрахвуашта йгьаъам. Архъвыхра пкъыгIваква злагIарахвуа азондква цкьапI, шIыцпI, ауат агIвычIвгIвыс йбауата йгIахъыртIитI.\nАпрель а 6 атшын аоперштаб апны алаборанткви амедицина ахщчви рыхъазла тренинг акIвшатI. Атренинг акIвдыршатI аоперштаб йалакву Согъвым асанитар айъазагIв хъада Беляева Алла йгьи АНА а-НИИЭПиТ апны аимуннология йгьи авирусология рлаборатория аунашвахъцIагIв Матуа Алиса. Атренинг йалаз аъачIвагIагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва гIазахвыз ачымазагIвква уанрыдынхалуа ашварагIварадара цIасква шынкъвугуш йахадыргIвазатI йгьи азгIва здырбалуа агIвычIвгIвыс йпны йырхъвыхчIву апкъыгIваква адукIылра шатахъу цIолата йддырдыртI.\nАоперштаб ансимш нхара шакIвшауа ауысла\nАмедицина уысквала аоперштаб аунашвачпа��Iв йтарагылыгIв, Апсны Республика азгIвадарахчара аминистр йтарагылыгIв Конджариа Алхас акъраль аунашвачпагIвчва Апсны апны акоронавирус атшауацIыхра йапшIагылуа амальква нарахвищтара ансимшы абзазагIвчва ауыс зкву йахайыргIвазитI.\n«ЙагIвсыз асахIат 24 руацIа акоронавирус ашIашIкIгIара згIва ауысла гIвычIвгIвысзаджвыкI лаборатория диагностика дкIылстI. Ауи коронавирус гьйыдрымбалтI. Гвдауыта къала йтагылу арайон аквта чымазагIвтара апны коронавирус ауысла гвы рызгIвауата гIвыджь щтIапI. Архъвыхра гIарбараква ангIахIнапIыцIашвара рхабар швхIырдыруаштI. ЙцIыхъвахуз асахIат 24 руацIа аколл-квта ауагIа 200-н райхIа телефон йастI, атшазынархараква зымгIвагьи алдыргатI», – йхIватI Конджариа.\nАсквш 2020 мартI а 24 йгIашIарышвта Апсны аунашвачпагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва Covid-19 йабакIуата Апсны абзазагIвчва ргIахчара знархару амальква нарахвтI. Ауи апшта, уагIа щарда злу айззараква гьакIвдыршахуам, апхьартаква амцIырщттI, акъральыгIва нхартаква рынхаразаман ахъадрыстI, афачIвтйыртаква, йхъаду абзазага пкъыгIва тйыртаква, аптакьква ракIвымкIва анахьанат аткванква зымгIва адыркIытI, ауагIа хвитта йгьынкъвырыжьуам, ауасамцара.\nАсквш 2020 мартI а 28 йгIашIарышвта ГвжважвагIва аъаща хабза щата амата йщаквдыргылтI: гIамтакIла Апсны йгьи Россия ркъральгIвына хъысырта хъыргIватI, ахъысра йахвиту арра къвырльыкъвхагIвчви адипломаткви йырхъазыпI. АкъральгIвына ахъысра дрымчтI ареспублика ахьыла йгIацапахуа Апсны акъральгIвчва рыхъазла.\nАпсны ахIаракьатчпагIвчва йгIащаквдыргылхыз агвчIагIвчпара мгIвайсра «ХIара хIадгылтI» йгьи Москва апсуа диаспора ауысхагIвчва Апсны абзазагIвчва ргIахчара йгьи азгIва шIыц абакIра йырзынархата Апсны йызлацхърагIуш ахча шазыркIкIуа ахабар дыргатI. УахьчIвала ахчата йазыркIкIхьатI сом мильуан 50 раъара.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/covd-19-auysla-yganyrshu-a-koordinatsiya-shtab-alatshuara-apny-guzhuazhuagua-aascha-schakugylischtara-yagusyz-amchbyzhi-auatsa-nkharata-yakushaz-yalachuazhuat","date":"2020-05-29T10:53:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347402885.41\/warc\/CC-MAIN-20200529085930-20200529115930-00247.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996470511,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964705109596252}","num_words":643,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.964,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арат амшква а-Конгресс ауысхагIвчва гвып Голландия нхара уысла йаъата Нидерланды апны шIыцта АААК ашта хъвшара гIандыршатI.\nАААК ауысхагIвчва шта хъвшара шIыц гIандыршатI. Ауи йалалтI Голландия апны йбзазауа апсуа-абаза уагIа ргIащтийыгIвчва. Ауи ауысла ащаквыргылра а-Конгресс ауысхагIвчви Нидерланды йауу абашталагIвчви ранйара апны йгIапхьатI.\nЕвропа акъральква рпны абашталагIвчва рынйаракви ауат рпны ашта хъвшараква ргIаныршари АААК гIвымакъраль нархарала асквш 2019 ауацIа йархъйарныс йылнахта АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йрыбагъьаз ахачIв уысква йрыланакIуата йакIвшитI. Голландия апны йгIаншаз ашта хъвшара Европа апны йгIвбахитI апхъала йгIандыршаз Великобритания ахъвшара амщтахь.\nУжвы Нидерланды апны йаъапI АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар, ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав йгьи Ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина.\nРоттердам апны йакIвшаз анйара даквчважвауата Лазба Амина йшылхIвазла, ауи апхъала а-Конгресс ауысхагIвчва гвыргIва тIакIв рылан.\n«Ари апш анйара щарда цIуата йшакIвымшасыз гIдырун, Голландия йтабзазауа хIабашталагIвчва рпхьадзара тамамта йгьхIымдыруазтI, ауи ахIатырла баргвын йухIварныс анйара гIальаматра азызбата зъарагIв гIайуаш. ЩардагIв ъагIадгылыз хIайгвыргъьатI. ЙгIалскIгIарныс стахъыпI хIабашталагIвчва а-Конгресс анхара гIальаматра ду шазрымаз, йгIащтIырхыз азцIгIаракви атахъыракви щардан, йалкIгIата чкIвынргIа: ари апш анйара запыт йакIвшаларныс, апсуа бызшва арыпхьарали ауагIахъа гIахIвраква разыбжьарали акурсква гIахъыртIырныс», – лхIватI Лазба лгвгIанаграква хIыцагIвылшауата.\nАуи айззара апны лткъвымлагIвчва дшрынйазгьи гIахIалхIвтI.\n«Ауи швабыж йджьасщатI. АгIвыма къраль апны хIабашталагIвчва съарынйаз, зымгIвагьи йацхIцрийу абызшвала хIъайчважвуз, ауат ртгIачваква ртурых, хIабабара йгIахIыланацIаз агвапара – абарат шабгу угвы пхарали гвыргъьарали йдырчвитI. Сара заджвыла ауи анйара сгвы анцIрала йгIатахатI, сткъвымлагIвчва срабадыртI, ужвы ауат Апсны апны срызпшуаштI йсрысасырныс стахъыта», – йгIалылкIгIатI Лазба.\nАнйара ащаквыргылрала йгIандыршаз ашта хъвшара йалалыз рщардагIв джьгарра злу чкIвынчвапI. ЗымгIвагьи йацшIакIта ахъвшара даунашвачпагIвта далырхтI сквшы 34 зныбжьу Амстердам абзазагIв, апсуа чкIвын Ашуба Эргьун.\n«ХIара шIырпшыра змам апхъанчIви культура хIачIвыпI, ауыла адуней анахьанат абзазагIвчва хIгьрапшым. Ага ауаса йаъазтынгьи хIэтнос аунашва здыруа мачIыгIвпI. Адуней акъральква рпахь хIгIагылта хIыхьыз хIхIвара апхъала хIара-хIара йыгIдырра атахъыпI йхIмагIнугьи хIгIазлыцIызгьи. ЙалкIгIата ауи ахъазла акIвпI а-Конгресс ауысхагIвчва срыуахарныс згIастахъхаз. Ари адкIылара мурад хъадата йамапI адунейла йхъылапсу апсуакви абазакви радкIылра», – йгIахIгвынйыргIвитI АААК ашта хъвшара аунашвачпагIв шIыц йхъвыцща.\nАшуба Голландия апны дйытI, араъа дгIадзынгылтI. Ауи йаба Трыквштала йахъысыз апсуа мхIаджьырква дгIархъшахъыцIтI, сквшкъомкI рапхъала Тры��вшта дтыцIын Голландия дталхтI, араъа йбзазартахатI. Эргьун йан дголландпI. Ага ауаса йаъазтынгьи, ачкIвын, йара йшихIвахуала, йанакIвызлакIгьи йцри уагIа рща шйылу йылайхIвун.\n«Сара голланд культурагьи трыкв культурагьи сырхъвыта тшгьыспхьадзум, ага ауат срылата сгIадзынгылызтынгьи, рыбызшваквала счважваргьи, – йхъвыцраква хIыцагIвишитI Ашуба. – Сара швабыж йстахъыпI апсуа бызшва ссырдырныс йгьи сгвыгъитI а-Конгресс абзирала ауи апш амаль сауырныс. СызуудахIва йангIасцIгIара схъа аладута йсхIвитI апхъанчIви апсуа уагIахъа сшгIарылцIыз. Ауаса «ауи апш уагIахъа адуней йыквта зынгьи йгьхIымгIастI» - хIва ангIасархIвхра счIвата счIвуныс гIастахъхитI. Сара йсыласхIвитI суагIахъа рща шсылу, ажвала йузымхIвуш ахацквала сшырпщылу».\nАнйара йалаз щардагIвы дара ртурыхквагьи рхIвун. Ауат йрыуазаджву Палба Севда йшылхIвазла, ПалбаргIи ГвымбаргIи йрыуу лани лаби зынзаман Трыквшта йгIатыцIхын Европа апны йбзазарныс йайтыпахтI. Лара Севда Голландия апны дйытI, араъа дгIадзынгылтI, ужвы лпхIи лани лаби лыцта Роттердам апны дбзазитI. Ари апхIвыс шIа йылгвалапI лпхIа рыцIа дандухара ауыгьи дналахвта Апсны ларпшра дцарныс.\n«Щарда цIуата ари йапшу адиаспора райззараква сгьрыламызтI, ауи ахIатырла швабыж йсгвапапI уахьчIва араъа щардагIвы съарабабаз, йалкIгIата хIцри Апсны йгIатыцIта йгIайыз асасчва. СайгвгъитI абари йапшу анйараква йапымшвтуата йшакIвшалуш. Сара швабыж йстахъыпI апсуа бызшва ссырдырныс, спхIагьи йылсырдырныс, швабыж йстахъыпI хIтурыхи хIкультури руысла сдырраква йрыласырхIарныс», – лхIватI Палба.\nАнахьанат хIабашталагIвчва дрыцта ауыгьи Голландия апны АААК ашта хъвшара далалтI.\nАрдзынба Шенгьуль лхъапщыла Амичба Озкани лари Утрехта къала йгIатыцIын Роттердам анйара йгIадгылтI. АгIвыджьгьи ацыта гIвысквша рапхъала йапхъахауата Апсны йаъан. Шенгьуль лан дадыгейпI, лаба дапсыуапI, лаба йтланыкъвала ланду лтдзахьыз АжьибапI.\n«Швабыж йхIгвапата хIгIайтI уахьчIва анйара апны. Сара швабыж йгIасгвалашвитI сцри бызшва йгьи сгвы йалахIауата хIабашталагIвчва саларачважвитI. Апсыуа бызшвала сгьзыгIвуам, ауаса сызчважвитI, сани саби йсдырдыртI. Саргьи схъатала зынзаман апсуа диаспора рсабиква йдсырдыруан апсуа бызшва, ауаса анйараква рыцIа-рыцIа ймачIхатI. Швабыж хIырзыбжапI ари йапшу анйараква, хIуагIахъа гIащаквхара ахъазла хIыбызшва гIащаквыгIыжьра атахъыпI», – йылрыбагъьитI Ардзынба Шенгьуль.\nАпхIвыспа шIа Купалба Щара лан Лазба Тулин длыцта дгIайтI. Ауат Роттердам апны йбзазитI. Щара «Голландия апны апсуа жвлара дшрыуу, апсуа уагIахъа дшгIарылцIыз бзита йлылалхIвитI», ауи магIны ду амата йылпхьадзитI.\n«Сара аголландква срылата сгIадзынгылын йыздыритI хIара хIкультура (апсуа культура – аредакция ррытаразга) ауат ркультура йшапшым. ХIцIасква анахьанат ауагIахъаква рыхъазла йшвапха бзипI. ХIани хIаби сащи сари ахIбачва пIатIу шрыквхIцIуш хIазырбжьитI. Ажва ахъазла, апещ заджв дангIашылра ауи пIатIу шйыквхIцIауа гIахIырбауата хIгIагылитI. АтгIачва рпны анамыс хIазырбжьитI, хIани хIаби йнаскIьата хIхьпшра йаназыбжахара ауи джьауапкIра хIымата хIшадгылуаш гIахIгвындыргIвитI. Голланд культура апны ауатква гьаъам, ауи ахIатырла саргьи скьазу ангIадзара ссабиква ауат ацIасква йырзызбжьуштI», – лхIвитI Купалба лгвгIанаграква хIыцагIвылшауата.\nАйззара йалаз зымгIвагьи Адуней апсуа-абаза конгресс йшалалуала анкетаква ргIвытI. Ауат йрыртуаштI йазалхата йдрыхIазырыз а-Конгресс алазлара аршахIатгаква.\nАнйара ауагIахъа ашваквали агIахIвраквали йалдыргатI.\nАААК ауысхагIвчва Европа адкIылара акъральква рпны нхара уыс дырхъйауата декабрь а 16 агIандза йакIвшуштI. Ауат ужвы Бельгии Германии рпынгьи апсуа-абаза диаспораква йрынйарныс рмурадпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/niderlandy-apny-aaak-ashta-qhushara-gandyrshat","date":"2020-05-29T03:54:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347401260.16\/warc\/CC-MAIN-20200529023731-20200529053731-00251.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968075156,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968075156211853}","num_words":722,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.096,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар а-Конгресс а-Дискуссия клуб апны йапхъахуз сасыта далын анйара апны йара йхъагьи а-Конгресс апны йынхарагьи дгIарыквчважватI.\nНоябрь агIан зынхара джвыквызцIаз АААК а-Дискуссия клуб йапхъахуз дасасхатI а-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар. Ноябрь а 12 агIан йакIвшаз аклуб анйара апны ауи йхъа, йтгIачва, АААК апны йынхара йгьи апхъахьыла уыста йхъа йазлихуа дгIарыквчважватI.\nГицба йыздзыргIвырныс йайззатI Апсны акъральыгIва университет адуней акъральква разазаъащаква рфакультет астудентква, АААК апны йыцынхаквауа, ажвлара хабарргагаква ргIащтийыгIвчва, «Ашана» гвчIагIвчпара фонд анхагIвчва датшагьи айчважвара зымагIальыматыз ауагIа. Анйара швабыж пхата йакIвшатI: ауи йасабапхатI уыгIвназларныс ухъызхуа апещгьи, аквыргъвгъваракIгьи зламыз айчважварагьи, аздзыргIвчва асас йызрымаз азыгIальаматрагьи.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/a-kongress-adiplomatiya-ygii-aqhatatshu-shuapkha-gitsba-aaak-a-diskussiya-klub-apny-yapqhakhuz-dsasyn","date":"2020-06-03T03:09:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347428990.62\/warc\/CC-MAIN-20200603015534-20200603045534-00422.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967483878,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967483878135681}","num_words":94,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.085,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.97,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ахабарргарта портал Апсны агIапын гIазырбауа йагъьу асурат лашараква гIазнакIкIытI\nАпсны апны йпшдзадзу апсабара гIамтипхьадза йара ачвапшыраква, афыгIвква, анашхква амапI: йнашхыйу адзын, йкьахву апхын, награ гIазырбауа агъны йгьи «бзибаракIрала йырчву» агIапын. Ауи йхъацIауачву ашвыга лашараквала йырчвыпI, ауат йджьаущушта тшаквдыршвауамцара азакIы азакIы йалагIващитIта анцIрала угвы йгIатахауа апсабара суратква гIандыршитI. АгIапын абзазара шIыц йадамыгъапI, цIолата йкъачIваху агвтара мадзаква рдахIврала агвыгъараква шIыц-шIыц йгIанарыцIсхитI. АААК асурат абаркIыра апсуа агIапын йгIаквчважвитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/ylasharu-ygii-tshyrpshyra-zmam-apsny-apny-agapyn-ashuygakua-zymgua","date":"2020-06-05T16:11:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348502097.77\/warc\/CC-MAIN-20200605143036-20200605173036-00495.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991534948,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991534948348999}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.017,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 1988 агIан Ардзынба Владислав Апсны Автоном Совет Социалист Республика ЙхIаракIу а-Совет дадепутатта далырхтI. Ауаъа йгIашIарышвта дполитика уыснкъвгагIвхатI йащтагIайуаз атлахан уыжвгIанчIви Апсны къральыгIва йагIаныршагIвхаз агIвычIвгIвыс.\nАсквш 1989 агIан апсуакви аквырджькви рэтнополитика апшIагылра йаквыргъвгъвахаз аъаща йтагылтI. Зынгьи йапшымкIва апсуаква аполитика-хабарргага цхърагIара йазыбжан, йшпакIву ухIварыквын Грузия аунашвахъцIагIвчва йрылшауа зымгIва абгата йгIадрысабапуамцара аквырджькви апсуакви рапшIагылра атурыхи ашвхIаусыгIвакви рцIабырг къарчIвахуан.\nАуи атлахан Ардзынба Владислав СССР АуагIа дырдепутатта далырхтI, СССР ЙхIаракIу а-Совет дадепутатхатI, йащтагIайуата СССР ЙхIаракIу а-Совет а-Президиум даларцIатI йгьи автоном гIаныршараква ркъральыгIва йгьи рхабза щата статус знархараз акомиссия дапредседательхатI.\n\n\nАсквш 1990 году Ардзынба Владислав Апсны АССР ЙхIаракIу а-Совет дапредседательта далырхтI. Ареспублика аунашвачпагIв шIыц йынхара нархарта хъадата йалтI Апсны зтлапкъ уыси зкъраль уыси зхъатала йызхахуа къральыгIвата йбзазарнысла рхвитнагIара абзазара йалажьра.\nАсквш 1990 август а 25 атшын ЙхIаракIу а-Совет асессия Апсны зымгIвалагьи зхъа йахвиту къральыгIвата йшщаквгылуала декларация нарахвтI. Грузия акъральыгIва уысхагIвчва ауи хабза щата амамкIва джьауап гIарттI.\n\n\nАрхъвква щтахьла йатрыпахрала (аквырджьква – Багмаран кыт ахьыла, апсуаква Гумиста дзыгIв апныдза) мачв зцIарцIаз ангIалраква йрайжьан август а 18 аквырджь айсыгIвчва прагылакIгьи йанымйауата Согъвым йталын йыркIытI. Зынла йджвыквылтI ахIвынчIаракви араъа йбзазуз апсуаква рыквчIвакьри.\nАйсра йапхъахуз амшква рагIан ареспублика аунашвачпагIвчва Согъвым йтыцIын Гудаутала йайтыпатI, араъа йтата йынхатI айсра ъадзакIвшуз аурала. Апсуаква рунашва йацIата йгIащаквхатI Гумиста йгIашIарышвта Бзыбдза йщтIаз ашIыпIа. ЙкIвыршата йгIанхатI Ткъварчал йгьи Очамчыра район апсуа кытква рызбжа.\n\n\nАпсуа айсыгIвчва Гумиста хъахчара гIвына, Мараташварта фронт, гIандыршауа йалагатI. Йхъылапсата йгIаншаз апартизан гвыпква Апсны амарагIацIцIырта чIвыла апны тшадыркIылуа йалагатI, мачIмачIымца МарагIацIцIырта фронтгьи араса йгIаншатI.\nАбарат агIан��араква рхъахьла асквш 1992 сентябрь а 3 Москва «Президент Отель» апны КIавкIаз чIвыла ареспубликаква рунашвачпагIвчва анйатI, йхътIыта йшырхIвазла. Ауаса йхътIымкIва ауи анйара агладиаторква рапшIагылрахIва йахьырцIатI.\nРоссия, Грузия йгьи Апсны рунашвачпагIвчва ранйара ауатыкв йтан Апсны апны айсра ашIарысра. Анйара йалан Лагъь КIавкIаз ареспубликаква йгьи Россия АгIвадахь чIвыла областква рунашвачпагIвчвагьи. Ауатгьи анйара йалакваз арахьарат зымгIвагьи Апсны ргIащтийыгIвчва гвып ткIьийта йгIарыквдыргъвгъвун, йхътIыта агрузин хъата ззгылаз йацыркIуан.\n\n\nЙгIазгвыквсыз акъраль аунашвачпагIв зтахъырала ари айсра йпшцIалыз ауагIа ауи ахъазла хIаквым рыквшвауата йгIазхIвауа ашвъа мачвы ацIайдырцIарныс рмурадын. Аквыргъвгъвара ду гIандыршауата ага йгIайыквхIаргьи Ардзынба багъьара гIайырбан апсуа уагIахъа ргIахчара йазгылыз ахъачва ркърар гIащаквыйыжьтI. Москва апны йакIвшаз анйара ацIхъватра швъа Апсын чIвыла мамырра гьазгIанамгтI, йшпакIву ухIварыквын аквырджь рхъвква араъа йтдахра атахъыта йгьгIанамырбузтI – йалкIгIата ауи акIвын Апсны ащтийыгIвчва йырхIвуз, йыззгылаз. АпшIагылра шаъаз йгIанхатI.\n\n\nАрдзынба Владислав данпрезидентыз асквшква руацIа ареспублика рыхъазла магIны хъада змаз ахачIвква хъйатI. ЙалкIгIата, асквш 1925 йлырхыз Апсны а-Конституция гIащаквгылхтI, Апсны Ар йгьи Ахъыхчара министерства, АгIвымакъраль уысквала министерства, арепатриация ауысла КъральыгIва комитет гIаншатI, апхъала йыздынхалыз атопонимика гIащаквгылхтI.\nШвабыж магIын ду рыман Ардзынба мачвы зцIайцIаз акъральыгIва швъаква: Аквырджь-апсуа апшIагылра политика амальла йаныргIалра знархару атшазынархара, Апсны йгьи Грузия ркъральгIвынаква рпны, йапшIагылу ахъатаква рбжьара Россия амамырра рхъвква тадара знархару атшазынархара, Апсны йгьи анахьанат ареспубликаква райгвари рацынхари знархару ангIалраква радычпалра, Апсны агIащтийыгIвчва руысхартаква агIвымакъральква рпны ргIахътIра, ахъахвитра зму Апсны къральыгIва а-Конституция шIыц, ареспублика а-Герб, а-Нып йгьи а-Гимн рнахвра; апсуа бызшва ареспублика йакъральыгIва бызшвата ащаквыргылра; Апсны а-Наукаква р-Академия агIаныршара.\n\n\nАпсны акъральыгIва йгьи аполитика уыснкъвгагIв ду Ардзынба Владислав сквшы 65 йныбыжьта асквш 2010 мартI а 4 адуней йхIваджьтI. Ауи уасйатта йчпатI Согъвым район Эшера кыт апны йчIвылахъв йдраухырныс. Айсра агIан ари ашIыпIа Гумиста фронт асатыр йаланкIуан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/ardzynba-vladislav-yaysra-ygii-ymamyrra","date":"2020-05-26T12:12:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347390758.21\/warc\/CC-MAIN-20200526112939-20200526142939-00427.warc.gz","language":"abq","language_score":0.993124783,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.993124783039093}","num_words":482,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"COVID-19 коронавирус а-ПЦР-диагностика ауысла Апсны апны ате��тква рчпауа йалагатI.\nАкоронавирус шIкIгIара абакIра йазынархата аиммунофермент рхъвыхра амаль (йапшдзам азгIваква йырпщылата йалкIгIу антигенква ргIаура йазынарху алаборатория диагностика рхъвыхра амаль – аредакция ррытаразга) адиагностика ахъазла Апсны йгIархвгIатI рхъвыхра 1000 зларчпуш аэкспресс-тестква. Атестква «йазалху агIарбараквала йъатахъу апны» йгIадрысабапуаштI, йхIватI азгIвадарахчара аминистр, абзазагIвчва акоронавирус шIкIгIара йачвхъыхчара ауысла а-Оперштаб ахъада Цахнакиа Тамаз.\nАминистр йшгIаликIгIазла, а-ПЦР-диагностика ареспублика бактериология лаборатория йаланакIуата йырчпитI, ауи «йцIабыргдзу архъвыхраква» гIанатитI.\nЦахнакиа Тамаз Апсны апны акоронавирус шIкIгIара штшауацIнахуала ауыс зквугьи даквчважватI. УахьчIвала ауыс рыцIа йайчвахатI: йацы пщыгIв чымазагIвчва гIадрыбергьыльтI Россия йхIаракIу арра апхьартаква йрыцIата йгIайхыз апсуа курсантква йрыуата.\n«Ауат зымгIвагьи, йшбергьльу апшта, ковид йазалху (COVID-19 згIва зхьуа ачымазагIвква райъазара йазалхта йадгалу ачымазагIвтара – аредакция ррытаразга) Гвдауыта район аквта чымазагIвтара апны йщтIарцIатI. УахьчIвала ари ачымазагIвтара апны йрайъазитI чымазагIв 20-гIвы. АщардагIв хIара хIкурсантква ракIвпI. Ауат рызгIвадара аъаща уарыразуата йаъапI, айъазара амальта йатахъу зымгIва абгата йрыдыргалитI», - йхIватI Цахнакиа Тамаз.\nАуи адунейла апандемия тшауацIнахуа йалагищтара Апсны апны йчмазагIвхаз руысла апхьадзараква гIайырбатI. Ареспублика апны йгIадрыбергьыльтI згIва гIаншарата 24, ауат йрыуата Гвдауыта ачымазагIвтара апны асквш 1925 агIан йгIадрита йзайъазуз ачымазагIв дпсытI, хгIвы бзихахын рунагIваква йаъапI.\nАминистр йшгIайырбазла, Гвдауыта район аквта чымазагIвтара ачымазагIвква райъазара ауысла йатахъу зымгIвала йадгалапI. «Ауи йаланакIитI ахъвшвква зымгIва – авирусква, абактерияква йызларпшIагылуа, ауат ари азгIва зхьуа ачымазагIвква йызларайъазауа амальпI. АчымазагIвква мышкIы апны хын йдырчитI», - йхIватI ауи.\nЦахнакиа даквчважватI Согъвым йтагылу «Айтар» сасырта апны йадыргалыз архъвыхыртагьи, араъа йдыркIьыдауата йандыргIалитI апандемия тшъауацIнахыз аштаква йгIартыцIта йгIайхуа ауагIа. Архъвыхырта апны уахьчIвала уагIа 187-гIв аъапI.\n«Ауат зымгIвагьи йщаквгылу апIатлаква йрыквшвауата йырхьпшуаштI. Ауи апшта, абар уахьчIвагьи абаклаборатория йырщтиуаш архъвыхра пкъыгIваква гIарахвтI. Ауат азгIва гIадмырбузтын зпны йгIарахвыз акъральгIвква рунагIваква йырщтихуаштI», - йхIватI а-Оперштаб ахъада.\n«Айтар» ауагIа рбзазара йазынарху амальквала йшатахъу апшта йадгалапI – ауагIа райъазара ауысла, мышкIы апны ауат хын йырчара ауысла. Йацы архъвыхырта йгIацIрыгIвгIахтI уагIа 52-гIв, ауат йызлархьпшыз архъвыхраква коронавирус гьгIадмырбатI, азгIва йашIырпшу кIара рыхьуатагьи йгьрыдрымбалтI.\nЙгIадрыбергьльыз згIва гIаншара 24-и псракIи ршвхIаусыгIвала акъраль аунашвачпагIвчва йнарахвуа амальк��а йгьи йашIамсуата агIвыма къральквала йгIацапахуа Апсны акъральгIвчва руысла ажурналистква разцIгIара джьауап айтуата Цахакиа Тамаз йгIаликIгIатI:\n«Апрезидент йцIыхъвахауа йщаквыргылра хIапшрыквын ауаъа ауыс гIазырльальауа амальквакI гIарбапI. Йхъаду ажванахъаква йшаъаз йгIанхатI. АгIарльальара ззынарху абазарква рынхаща акIвпI, ажва аламкIва афачIвтйыртаква нхитI. Ачартаква, ауи ащаквыргылра йшгIанахIвауала, йнахвчIву амальква дырхъйауата йынхара атахъыпI. Ужвы ауат анхартаква цIолата йдырхъвыхитI. Йщаквгылу ахъыхчара цIасква абгата йынкъвыргара атахъыпI: йгIарпхьадзаз абжьара надырдзауата, йрыгIвну ауагIа щардагIвымкIва, анхагIвчва амаскIакви анапIтаракви нкъвыргауата, хъвшвы злу адзыла ахъахьква зымгIва дрыцкьахуата, ауасамцара. Ауатква зымгIва гIадымрысабапуазтын йзачIв чартазлакIгьи зынла йадыркIуаштI. Йара ауи акIвпI ахъасартаква руыс зквугьи. Ауаъа уагIа щарда гьайззалум, аэпидемия ахъазла магIны рымата йпхьадза йгьауашым».\nАпсны апны уахьчIвала коронавирус шIкIгIара гIарахвта 24-гIв гIадрыбергьыльтI. АхвыгIв Согъвыми Гвдауыти йырбзазагIвпI. Апсуа эпидемиологква йщаквдыргылитI COVID-19 гIазахвыз ачымазагIвква зщтаныкъвуз абзазагIвчва дзачIву. Арахьарат йчмазагIвхаз Россия арра апхьартаква рстудентква ракIвпI. Ауат гIайхищтара архъвыхырта апны йаъапI, гIвымакIгьи йгьрыщтанымкъватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/covd-19-zgua-a-ptsr-diagnostika-yazynarkhata-apsny-test-1000-garkhugat","date":"2020-06-05T15:05:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348502097.77\/warc\/CC-MAIN-20200605143036-20200605173036-00069.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9979566932,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9979566931724548}","num_words":428,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны азгIвадарахчара аминистр йтарагылыгIв акъральыгIва штаб ахьызла ансимшы дгIачважвитI. Ауи апрель а 4 атшын йшгIайхIвазла, Апсны апны уахьчIвала ага акоронавирус гIанымшасызтынгьи агвжважвагIва аъаща йаквыргIапсу амальква щаквгылазара атахъыпI, абзазагIвчвагьи ауи йазынарху ацIасква нкъвыргарныс рборчпI.\nАкъральыгIва штаб аунашвачпагIв амедицина уысквала йтарагылыгIв, Апсны Республика азгIвадарахчара аминистр йтарагылыгIв Конджариа Алхас акъраль аунашвачпагIвчва Апсны апны акоронавирус атшауацIыхра йапшIагылуа амальква нарахвищтара ансимшы абзазагIвчва ауыс зкву йахайыргIвазитI.\nЙцIыхъвахауа агIарбараквала, Согъвым къала йтагылу ашIашIкIгIара згIваква йъарайъазауа ачымазагIвтара бзазагIвкI тшазынайырхатI. Ауи йпны диагнозта йщаквдыргылтI ОРВИ. Гвдауыта къала ачымазагIвтара гIвбзазагIвчва ыцIашватI. Араъа коронавис аъата йгьщаквдмыргылтI.\nАкоронавирус ауысла ателефон тшазынархараква руысла йазакIу аколл-квта апны йцIыхъвахауа асахIат 24 руацIа 150-ны райхIа телефон йастI, абзазагIвчва йгIадрахаз ауысква йрыдынхалтI (йнахвхаз амальква йрыланакIуата колл-квта гIан��ыршатI, аквта ансимшы Апсны абзазагIвчва йапшым ауысквала тшазынадырхитI, йанатахъхара апсихолог ъазаква рцхърагIарагьи ддрадзитI – аредакция ррытаразга).\n«Апсны апны уахьчIвала коронавирус гIаншата йгьгIадмырбастI, ага ауаса йаъазтынгьи, агвжважвагIва аъаща амальква нардзара атахъыпI, абзазагIвчвагьи уыс гвжвайыгIвакI гIарыламшвузтын рунагIваква йгIарджвылымцIуата. ЙалкIгIата араса акIвпI Апсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва атшауацIыхра гIанхIмыршарныс шхIылшуш», – йхIватI Конджариа Алхас Апсны абзазагIвчва тшырзынайырхауата.\nУахьчIвала акоронавирус ашIашIкIгIара згIва ауысла йдырхъвыхуата уагIа 60-гIвы раъара атестква йырхъыстI.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kondzharia-alkhas-apsny-apny-uakhitshuala-covd-19-giganymshast-auasa-guzhuazhuagua-aascha-schakugylazara-ataqhyp","date":"2020-05-29T11:29:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347402885.41\/warc\/CC-MAIN-20200529085930-20200529115930-00479.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9948465824,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9948465824127197}","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.939,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июль а 23 атшын Апсны апны акъральыгIва баракъ амш дыртлапIатI. Ари агвыргъьарамш ансисквша адунейла апсуа-абаза зымгIва йацдыртлапIитI.\nБарганджиа Саид\nАгIваша июль а 23 атшын Апсны акъральыгIва баракъ амш Согъвым аквта апны ауагIа щардагIвыта йгIайззан гвыргъьарала йнардастI. Агвыргъьарамш Адуней апсуа-абаза конгресс йадыргалтI.\nАга йгIагъырдзуа йалагазтынгьи, хъвлапны асахIат а 7 аннадза Апсуа драма театр апахь ауагIа тшгIазыркIкIуа йалагатI: агвыргъьарамш асасчва йджьащахъву апрограмма рызпшуан.\nСурат зхъызхырныс зтахъыз рыхъазла йазалху ауатыкв дрыхIазыртI, ауаъа агвыргъьарамш атемала баннер, Диана Воуба йылчпаз афигураква йгьи агIвымакъраль апсуа-абаза диаспора ъатабзазауа акъральква гIазырбауа агеография карта зкIыдыз астенд дыргылтI.\nАтурыхла абаза уагIа зынзаман йынкъвыргуз абаракъква рстенд апны рыуа запшызлакIгьи йгIаквчважвауа ашвъаква кIьыда-кIьыда йгIарбан. УахьчIвала йщаквгылу акъральыгIва баракъ астенд кIьыдан. Йара араъа йкIыдын ауи абаракъ шгIаншаз, йангIаншаз, ауи агIан ажвлара-политика гIаншараква шаъаз йауацIыхта йгIарыквчважвуз ашвъа.\nАгвыргъьарамш адызгалыз йрыуазаджву, Адуней апсуа-абаза конгресс апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета йшгIалылкIгIазла, ари амш Апсны ауагIа зымгIва рыхъазла лкIгIара шаму апшта АААК рыхъазлагьи йамапI.\n«Йащтацауата гIвысквша руацIа хIара гвышхвара ду хIылата Абаракъ амш тшазхIрыхIазыритI. Ари амш йадахIвуата хIтурых ауагIа йатаркIвах йъагIадхIыргвалашвахуа магIны азыгIбитI. Агвыргъьахъв акIвшатI, ауагIа йыргвапахатI, йразыпI, ауи рлактаквала йубитI. Ари йапшу агвыргъьарамшква ауагIа адыркIылитI. Ари атшын хIыуа дзачIвызлакIгьи дъапсыуу йхъа аладухитI», – лхIватI Ардзынба.\nАсасчва рыхъазла гвыргъьахъв концерт акIвшатI, ауи йалан апшыгIвчва бзи йырбауа Хунцариа Отар йыхьыз зхьзу ауагIахъа оркестр, амузыкантква Хагба Темур йгьи Кварацхелиа Мадина.\n«ЙанакIвызлакIгьи йсгвапапI абараса магIны зму агвыргъьахъвква рпны сгIахъвмарныс. ХIара хIуагIа ахъахвитра йазцауата гIвагвана ду гIамырдатI, ауи ухъа аладухушта йаъапI, уахьчIва агвыргъьарамшгьи ауи йаквшахIатпI», – лхIватI ашвахIвагIв Кварацхелиа Мадина.\nАгвыргъьарамш йагIаншара хъадахатI ауагIа рымгIвайсра. Ауат атшыгIвчви афакелнкъвгагIвчви рылагылата Апсны акъральыгIва баракъ ду (аган метр 20, аура метр 30 йнадзун) рымата АмхIаджьырква рдзтшпурамла йымгIвайстI.\nАРИ АГIАНШАРА АВИДЕО АПШРА>>\n«Ауи швабыж йджьащахъван. Саргьи сынасып йгIанакIытI ауагIа срылата бзи йыгIбауа хIбаракъ нкъвызгарныс. Абари йапшу агвыргъьахъвква хIадыркIылитI, хIбзазара апны йхъаду хIпсадгьыл, хIтгIачва, хIпха, хIацIагылра шракIву рахIагьи йхIылахIдырхIвитI», – лхIватI агвыргъьахъв асас, Согъвым абзазагIв Дарчам Марина.\nФашала йгIвычаз асасчва дугьи хвыцгьи щардагIвы йнадзун. Ауат дрыуазаджвта даъан жвсквша йырту Барцыц Миланагьи, ауи рыцIа паса агвыргъьарамш тшазылрыхIазырын лани лаби лыцта дгIайтI.\n«Йащтацауата гIвысквша цIитIта хIгIалалитI ари агвыргъьарамш, ауипхьадза сара хIуагIахъа фаша сшвысцIитI. Ари хIара йхIбаракъпI, саба ауи ахабар гIасайхIвтI», – лхIватI апхIвыспачкIвын лгвтара хIыцагIвылшауата.\nАхъвлапын ацIыхъва акъральыгIва ансамбль «Шаратын» агIахIвра «Аибаркыра» гIадырбатI. АгIахIвыгIвчва йырхъазымкIва апшыгIвчва йрыуата йызтахъу зымгIвагьи ауи йалалырныс рылшун. АААК апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв дгвыгъитI ауи ацгIахIвра Абаракъ агвыргъьарамш знархару цIас бзита йшщаквгылуашла.\n«Ауи агIахIвра цIабыргыта зымгIвагьи шаднакIылуа ахьызлагьи йгIаугвынгIвитI. ХIара хIхъа аладухитI ауи адыгIгалырныс ъахIылшаз, хIайгвыргъьитI ауагIа агIахIвра йгIащтIнахта йацзакIыта ауи йъагIалалыз», – лхIватI Ардзынба Гета.\nАгвыргъьахъв анакIвшуз йызтахъу зымгIвагьи анкета йтагIвыта АААК йалалырныс амаль рыман. Ари ахъвлапын агIарбараквала а-Конгресс щардагIвы алалтI. Агвыргъьарамш апрограмма аналгагьи ауагIа амцIымцIхуата щарда йалан: апсуа ашваква рхIвун, йгIахIвуан.\nАпсны Республика ауыжвгIанчIви къральыгIва баракъ рыбагъьахатI Акъва (Согъвым) къала апны Апсны Республика ЙхIаракIу а-Совет асессия ащаквыргылрала асквш 1992 июль а 23 атшын. Ауи асхъан ��сквш 1978 агIан йнарахвыз Апсны АССР а-Конституция анхара ашIарысхатI, асквш 1925 агIан йлырхыз Апсны ССР а-Конституция гIащаквдыргылхтI. Асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш июль а 23 атшын хабза щата амата йдыртлапIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/ashuakua-agahurakua-auaga-rymguaysra-apsny-apny-abaraq-amsh-dyrhiapat","date":"2020-07-14T01:41:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147031.78\/warc\/CC-MAIN-20200713225620-20200714015620-00421.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974521399,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974521398544312}","num_words":469,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"МАД\nМосква апсуа диаспори «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри акоронавирус абакIра йазалху айъазара гуманитар цхърагIара адыргалын Апсны йгIаргтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс акъару абгата Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара йазынанархатI.\nМосква йту апсуа диаспора йгIванхауата Москва апны апсуа культура йхътIу афестиваль «Апсны» аднагалтI.\nМАД ахъада, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Агрба Беслан АААК ахабарргарта портал ринтервью апны дрылачважватI апсыуа бызшва агIахчара амальква, арепатриация адгылща, апсыуа диаспора йгьи ауат рпсадгьыл разазаъащаква.\nМосква апны йакIвшатI Москва апсуа диаспора йхынгIважвахуз рюбилей анйара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/mad","date":"2020-07-13T14:58:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657145436.64\/warc\/CC-MAIN-20200713131310-20200713161310-00066.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9812684655,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9812684655189514}","num_words":76,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.944,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арыпхьара къвырльыкъвхартипхьадза рпны абжьара уысква магІын ду рымапІ. Асабиква азрыпхьуш ъачІвагІагІвчва ъадрыхІазыруа педколледж апны ауи ахъвдаквцІара рахІагьи джьауапкІра ду апщылапІ.\nАпхьара сахІатква рпны астудентква йызгІваду бзазара йгьи аэкология культура, акъральгІв джьауапкІра, апатриотизм, абзазара джьгарра, ауагІахъаква райгвара амагІны, чкІвыныргІа руацІала аэкстремизм штшауацІнамхуаш, аунашвахъцIара уысква йырзычпата йырбжьитІ.\nАбжьара йгьи адгалра уысква зхъвдакву асоциальна йгьи абжьара уысквала адиректор йзаместитель КАРАБАШЕВ Эдуард Борис йпа, апедагогпсихологква, акласс унашвачпагІвчва йгьи ацгІвнабзазарта абжьагІвчва астудентква ргвбайара лшараква ртшауацІыхра йадынхалитІ.\nАраъа йакІвшауа йапшым айчважвараква, аконференцияква, асеминарква, афестивальква, агІарбараква, анкъвакъвраква, агвыргъьахъв концертква,чкIвыныргIа рдунейпшыща ащаквгылра йазынхитI. Ауи апшта, аколледж зыхьыз нкъвнагауа Совет Союз а-Фыр Хабеков Умар данйыз йгьи айсра даналадзыз амшква йрыквшвауата сквшигIадза ахъмаштылра мшква акІвдыршитІ. АзгІвадара а-Мш, ауагІахъаква райгвара фестиваль, «Библиотека–территория толерантности», «Мир без нацизма» астудентква йацзакІыта йрыцыркIитІ. Арыпхьара уысквала аколледж адиректор йзаместитель ХАПЧАЕВА Тамара ХIаджьбакь йпхІа йгьи арыпхьагIв ПРОЦЕНКО Марина Владимир йпхІа ргІаджвыквцІарала йлырхыз «Мы выбираем жизнь» проект йауацІыху бжьара программахатІ.\nАсквш 2014 агІан аъачІвагІа гІацІгарта Россия Федерация акъральгІвчва рпатриот бжьарала йджьгару анхара ахъазла йазалху а-ЧІахІра гвплацІа йанкъвгагІвхатІ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/ashiakva-rdunejpshyishha-ashhakvgyilua\/","date":"2020-07-04T12:44:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655886121.45\/warc\/CC-MAIN-20200704104352-20200704134352-00112.warc.gz","language":"abq","language_score":0.8858700395,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.8858700394630432, \"inh_Cyrl_score\": 0.048989325761795044, \"abk_Cyrl_score\": 0.012690320611000061, \"kbd_Cyrl_score\": 0.012477429583668709, \"oss_Cyrl_score\": 0.010319224558770657}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.025,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.858,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс асайт йынхауищтара йцIуа асквш йадахIвуата агIарып версия анхара джвыквнацIатI. Ужвы АААК апортал зланхауа абызшваква цба йнадзитI.\nАААК апресс-къвырльыкъвхарта\nГIарып бызшвала йчважвауа абашталагIвчва рыхъазла АААК ахабарргарта портал ужвыгьи бызшвакIла анхара ахаша сентябрь а 18 атшын йджвыквылтI – асайт гIаншищтара сквшыкI анцIы амщтахь. УыжвгIандзара ахабарргарта портал хвбызшвакIла йынхун: апсыуала, абазала, урышвла, ангьльызла, трыквла. Ауи акIвпIта, гIарып бызшва бызшва щардала йынхауа апортал йцбахауа бызшвата йгIанарысабапуа йалагатI.\n«Ужвы Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал цбызшвакIла йнардзата йынхитI, – лхIватI апортал аунашвачпагIв Лазба Амина. – Арат абызшваква ракIвпI йызлачважвауа зпхьадзарала йщарду, адунейла йхъылапсата йбзазауа апсуа-абаза диаспора. Ужвы Египет, Иордания, Сирия йгьи МарагIайырта Аргваны анахьанат акъральква йыртабзазауа хIабашталагIвчва йраргвану гIарып бызшвала тшрыхадыргIвазарныс рылшуштI а-Конгресс анхара, хIуагIахъа турыхи акультури йгьи хIпсадгьыл агIаншара дуква рхабарква. РыцIа йауацIыхта йгIахIахвырквын, Апсны рейша йапщыламызтынгьи гIарып бызшвала йбзазауа адуней зымгIва амаль рымазлуштI ахабарква апычIв гIалцIыртала йырдырныс, хIаргьи йхIылшуштI хIхабарква рахIагьи уагIа щардагIв йырзынахIырдзарныс».\nАхабарргарта портал аунашвачпагIв йшылхIвазла, асайт аъачIвагIагIвчва сквшбжакI ауацIа йадынхалтI агIарып версия. Ауи йгIалылкIгIатI, гIарып бызшва анахьанат абызшваква йызларапшым йара ахцIараква шаму - ауи агIарысабапра «къарута, заманта йаквыдзуа рыцIа йайхIапI» апхьала асайт зланхауа йалагаз абызшваква рацкIыс.\nЛазба Амина йшылрытамамызла, агIарып версия джвыквырцIара апхъала асквш ауацIа асайт йгIаквшваз аматериалква шабгу атаркIын йдрыхIазыртI. «Йара акIвпIта ауат текст гIвырата 350 раъара, медиафайлт�� хынзыкь раъара йнадзитI. Ауи анхара амагIны швабыж йдупI», – йгIацIылцIахтI ауи.\nАсайт зланхауа абызшва шIыц МарагIайырта Аргваны акъральква йыртабзазауа апсуа-абаза этнос йауу амаль рзыгIаннаршитI а-Конгресс йызлалалуа анкета гIарып бызшвала йтагIвыта рпхьадзарала АААК асатырква йрыладырхIарныс. А-Конгресс мурадта йамапI адунейла апсуа-абаза диаспора йгIацIанакIуа ауагIа рабардырра.\nДатшагьи Лазба Амина йшылхIвазла, а-Конгресс ахабарргарта портал анхагIвчва гвып асайт амаль шIыцква йрыдынхалитI, ауат мачI-мачIымцара йгIарысабап йауата йырчпуштI. Асквш 2020 агIан хабарргарта проект джьащахъва щарда гIадырбарныс шыргвыгъу лхIватI апортал аунашвачпагIв.\nАуи йгIацылцIахтI ари апроект гвыгъара щарда шазрыму йгьи ауи ауысла агIахъвыцра шIыцква псейспамцара абзазара йшаларыжь","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-akhabarrgarta-portal-uzhuy-tsbyzshuakla-yynkhusht-a-kongress-asayt-agaryp-versiyagii-gaqhnatyt","date":"2020-07-11T16:40:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655934052.75\/warc\/CC-MAIN-20200711161442-20200711191442-00519.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970021248,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997002124786377}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"А-Конгресс йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхауа дсасын.\nБарганджиа Саид\nЧкIвыныргIа йырзынарху аполитика йаквчважватI Адуней апсуа-абаза конгресс а-Дискуссия клуб йаднагалыз йхпахуз анйара апны. Ари азын ауаъа дгIачважвун АААК йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Леван.\nАуи анйара йгIадгылкваз АААК йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква шынхауа райхIвтI, ауат ргIапсратайрымазлушгьи даквчважватI.\n«Апсны аштипхьадза апны ашIыпIа хъвшара асовет гIандыршуштI. ХIара мзигIадзапхьадза хIанйалуштIта ашIыпIа унашвачпагIвчва хIрыцта йапшым ауысква хIрыквчважвалуштI», – йхIватI Торчуа.\nАуи йгIацицIахтI ЧкIвыныргIа рсоветква арайонква рпны йапшым апроектквала хъвыцрата йаъу ддырдыруамцара рыцIа магIны змата йырбауа гIалырхта рырхъйара йшадынхалуаш.\nАААК йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв йара йхъатала АААК ЙхIаракIу асоветаунашвачпагIв Эгьзакь Мусса данйабадыр амщтахь а-Конгресс дшалалызгьи даквгIашIастI.\n«Сара уатыкв айчажваракI сызшIырттI. Ауаъа Эгьзакь Муссагьи дгIачважвун – йапхъахауата дызбатI. Ауи абаза уагIа рцIаскви рхабзакви, апхъала йшгIабзазази апхъахьыла руыс шцуши, а-Конгресс мурадта йынкъвнагауа дрыквчважвун. ЙгIачважвара ауи аъара йымчын, лахIварала йырчвынта – зынла йхIвуз йшацскIуа тшазыздыртI, йаргьи йатахъызтын йараужвы «абель насахвта хIуачIвымш ауыхвара джвыквсцIарныс сшхIазыру» ауи зынла йасхIвтI», – йгIайгвалашвахуан Торчуа Леван.\nАуи анйара йалакваз АААК амурадкви ахачIвкви йрыхайыргIвазатI, йара унашва зхъицIауа а-Конгресс йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсовет уыста апахь йгылугьи йхIватI.\nАнйара йалан Согъвым аунашвахъцIарта чкIвыныргIи аспорти руысквала акомитет аунашвачпагIвчва, Апсны апныйгIаныршу чкIвыныргIа йапшым радкIылараква руысхагIвчва (АМЧ, ДЮНА, Авангард, АГУ астудентква радкIылара, АИФ астудентква радкIылара – аредакция ррытаразга), Гвдауыта апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсовет аунашвачпагIв ЛакIойа Амра датшагьи асасчва, ауат джьгарта айчважвара йгIалалуан.\nТорчуа йшипхьадзауала, анйара дахIвра аман, ауи йагIарбагапI анйара йалакваз айчважвара йшгIалалуази «йашIамсуа азцIгIараква шгIадыргылуази».\n«АзцIгIарата йгIадыргылуаз гьапшымызтI, айхIара сынхара йазынархан. Уыжвласыла хIкъраль апны АААК ашIыпIа хъвшараква рсоветква ъагIандыршуш рымагIальаматын, ауат тшрыдкIыл йшауаш гIаддырдыруан. АкъральыгIва уысхартаква, ажвапIта – Согъвым аунашвахъцIарта чкIвыныргIи аспорти руысквала акомитет, урыцынхара шатахъу гIащтIырхуан. ЧкIвыныргIа йырзынарху анхара анархара хъадаква йрыквчважвун. Ажвлара чкIвыныргIа йырзынарху ауысква ауатыкв йангIаталра дукI чва шырхъарымбауа йгьи йшрыцрымкIуа рхIвун», – йхIватI Торчуа Леван.\nАнйара аламгаскIва ауаъа йгIадгылкваз Skype-ла ужвы нхара уысла Европа йаъу АААК архъйагIв секретарь Гицба Инари АААК ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амини йрачважварныс рылшатI.\n«Ауат йъанкваз рпны йзынйаз шырбаз, уыста йлырхыз гIахIархIвтI», – йгIалылкIгIатI АААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина.\nТурава йшылхIвауала, аклуб апны йакIвшаз йхпахуз анйара апны асас йынхари чкIвыныргIа йырзынарху АААК апроекткви йрыквчважвара йахъазымкIва «ажвлара уысква джьгарта йрылу ашIаква, тшадызкIылта йырзацалу, Апсны ашIара рапхъаламгIвайсра йахъвуш проекткI лызхта йадынхалырныс йхIазыру чкIвыныргIа радкIылараква йрылу ачкIвынчви ахIвсси азддарагьи рылшатI».\n«ХIара хIшабайауаш апшта абадыргаква амыгIдатI, хIшацынхушлагьи хIангIалтI. Сара анйара шакIвшаз швабыжта сазыразпI, йара ауаса акIвын са а-Дискуссия клуб ангIанхIыршагIвацузгьи ауи анхара сыла йшгIацIазыжьуаз: йгIадгылуа зымгIва ауи анхара йалата, айчважвараквагьи закIы уаздырцауата. УахьчIва йгIалыгIгаз – чкIвыныргIа радкIылараква, АААК, чкIвыныргIи аспорти руысквала акомитет рацынхарала йалыргата йлыхIхыз йапхъахауа ачIвырхъаква ракIвпI, ауи акIвымкIвагьи цхърагIагIвчва шIыцгьи гIахIылахIатI», – лхIватI Турава Ирина.\n«АМЧ» жвлара адкIылара аунашвачпагIв Пачалиа Алиса магIны зму ауысква гIащтIух йъауаш ауатыкв айчважварта Апсны апны бзита йынхауазшва йылбитI. Ауи гвы шалтызла, зымгIва рацкIыс йапхъу – айззара йалу рыуа заджвгьи гIвымата тшыйымбауа, тшимырбцIуа, тынчта ргвы йту шырзыхIвуш апшта аъащаква гIаныршара акIвпI.\n«Сара йшызбауала АААК ауысхагIвчва ргвып ауи гIарыдахIвтI: а-Дискуссия клуб апны асасчва гIальаматква, йгIауайгвыгIвуа адгалагIвчва, ауыс азыгIальаматра аззыму ауагIа урынйитI», – лхIватI Пачалиа.\nАуи дацIачIвагъватI уахьчIва магIын ду шаму «закIгьи йашIысым уыс йъаламчважвуш уатыкв гIануыршарныс».\n«ЙалкIгIата йсгвапхатI ачкIвынчви ахIвсси ауатыкв йгIатаргаз ауыс йзалачважвуш ауагIа шгIалырхыз. Швынхара программакI шаму, ргIапсракI йштагылу уылаухIвитI. АмакIыра рыцIа йазалху нархаракI аут йауашшвагьи йызбатI, йауа ухIварыквын, чкIвыныргIа йырзынарху аполитика уашIамсуа уахъгьи тшынгьи уаквчважва йауаштI. Апхъахьыла арат йрапшу аклубква апхьарта йыцIу апхьагIвчва рыхъазлагьи йгIанырша йауаштI. Ауат мачIта йрачважвауазшва, мачIта нархара рыртуазшва йызбитI», – лажвагьи гIалгтI ажвлара адкIылара аунашвачпагIв.\nАнйара асасчва йрыуазаджвыз Согъвым аунашвахъцIарта чкIвыныргIи аспорти руысквала акомитет аъачIвагIагIв хъада Пачулиа Оксана йшылпхьадзауала, а-Дискуссия клуб «йазалху ауысква уъарыквчважвуш уызгIвымсхыз уатыквпI».\n«ПроблемакI йадынхалуа йа йзымагIальамату ауагIа йара заманкI йара зджьара йазудда йауитI. Арат йрапшу анйараква рбзирала ауагIа йызланахIвата йымцкIу дунейкI йтазгаз асоциал сетква йгIартыцIитIта йызлу абзазара апны айчважвара райши ацынхари йрызгIайхитI. Араъа ахъвыцракви апшыщакви зчIву рлактаква убитI, зхъвыцщала йаквшвауа тшадыркIылта йгIащтIырхуа ахачIвква рырхъйара йазынха йауаштI. Арат йрапшу анйараква рфайда зынла йгьуылаухIвум, ауаса гIамтакI царыквын ажваква уысхуштI, анйараквагьи – мурадкI йазцара зтахъу ауагIа йрайззарахуштI», – лхIватI Пачулиа Оксана.\nА-Дискуссия клуб уалалра ахъаз йазалху анкета аджьауапква тагIвыта, рыцIа йуымагIальамату анархара гIалхта ахIвара швъа электрон адресла (firstname.lastname@example.org) йущтира атахъыпI. Нархарипхьадзала тыпта йаъу пхьадзапI: ауи гIазлыцIуа аклуб алачIвараква ъакIвшалуш апещ (Лакоба йурам апны йгылу Апсны анаукаква р-Академия атдзы йапхъахауа аэтаж апны йаъу «Алашара» ауысхарта) уагIата 25-30-гIв райхIа ъагIвнамшвауа акIвпI. Ауаса уыскI аквчважвара йалазларныс зтахъкву рыцIа йщардагIвызлузтын адгалагIвчва ауи ужвыгьи зны йшаквчважвахуаш апшта лшара йазыпшгIуштI. РыцIа магIны зму анйараква ахъырхлата YouTube апны АААК аканал йгIатарцIалуштI. Аклуб алачIвара кIьыдаква рейша асоциал сетква рпны йгIадырбалуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/chkuynyrga-yyrzynarkhu-apolitika-yakuchuazhuat-aaak-a-diskussiya-klub-yadnagalyz-yyzkiazuu-anyara-apny","date":"2020-07-13T15:35:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657145436.64\/warc\/CC-MAIN-20200713131310-20200713161310-00141.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981505871,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981505870819092}","num_words":702,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа режиссёр, чIахIра змата АААК йалу Таниа Тимур йфильм «Анчва дизыразхатI сабаду айгIайра ахъазла» Россия апны йауацIыхта йгIадырбауа йалагатI.\nБарганджиа Саид\nАпсыуа режиссёр, чIахIра змата Адуней апсуа-абаза конгресс йалу Таниа Тимур йфильм «Анчва дизыразхатI сабаду айгIайра ахъазла» апремьера Москва апны агIваша апрель а 30 атшын йакIвшатI. Йара арежиссёр афильм тгIачвала йызпшуа афильмква йрылайпхьадзитI.\nАпремьера анакIвшуз атшын Таниа Тимур алахIвара лашараква ддырчвуан.\n«Йапхъахауата йхъысхтI зурала йабгу ари апш фильм йгьи насып дута йспхьадзитI ауи йауацIыхта йгIадырбауа йъалагаз. АпшыгIвчва ргвгIанаграква йапхъахауата йангIасархIв апремьера апхъала йанапшы амщтахь акIвпI. АуагIа гIасыдзхъагылын йгIасархIвтI афильм йапшырныс йшатагIайхуаш, раргванквагьи шрыцгIардуаш», – абараса йгвгIанаграква хIыцагIвишитI арежиссёр. Ауи йшихIвазла, афильм ахъыхра данчкIвыныз йгвы йгIаташватI, йалкIгIата «даззырхъвыцыз» йабаду йакIвын.\n«Сансабийыз сабаду хабар джьащахъва щарда гIасайхIвуан, ауи агIан схъа йасхIвтI ауи йгIахIвахраквала кино шхъысхуашыз. Абар сквшщарда анахъыцI ссабихъа ауи агвала абзазара йалазжьырныс сылшатI. ХъатакIла йгIахIахвырквын ауат ахабарква фильмта йхъысхырныс акIвпI срежиссёрхарныс згIастахъхаз», – йхIватI Таниа Тимур.\nАфильм ашIчIваракI йазалхыз атурасыла дгIахъвмартI КВН агвып «Апсны йауу нартргIа» дызцрылу, Апсны апны «Ужас» – хIва зыхьыз бергьльу Аршба Тимур. Ауыгьи даъан апремьера апны.\n«ЗымгIва бзидздзата йакIвшатI. Афильм сгвапхатI. ЦIабыргыта ари афильм атгIачва йырзалху мшыркъвара комедияпI. ЙагIврымщтауата йапшырныс йаквгIазшIыститI зымгIвагьи. Ажва аламкIва Тимури сари хIхъа аладухитI. Ауи апхъахьылагьи йзыстахъпI адахIвра дуква», – йхIватI Аршба.\nАфильм асюжет шаъула, Москва йауу чкIвынкI йаби йари апсыуа кыткI йтабзазауа йабаду йпны сасра йгIайитI. Акыт йауата дзынйаз ачкIвынчви пхIвыспакIи ауи дыгьрымгвапхатI. Йара апхIвыспа зынла бзи дибатI. Йабаду дашIамсуата дызлаз айсра ахабарква гIайайхIвитI. Ауат ахабарква ачкIвын дуней шIыц йзыгIахъыртIитI, магIны зму абзазара ацIас хъадаква дырзырбжьитI, хъацIара йылата дгIадзындыргылитI. Йхъаду атурасквала афильм апны йгIахъвмартI Россия актёрква Бероев Егор йгьи Алфёрова Ксения, абаду йтурасыла йгIахъвмарыз йбергьльу апсыуа актёр Хагба Кьасоу йакIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/anchua-dizyrazkhat-sabadu-aygayra-aqhazla-apsyua-rezhissyor-tania-timur-yfilim-rossiya-apny-yauatsykhta-ygadyrbaua-yalagat","date":"2020-07-09T07:11:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655899209.48\/warc\/CC-MAIN-20200709065456-20200709095456-00372.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965921044,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":16,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996592104434967}","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ареспублика прокуратура апны ажурналистква дгIарынйатI КЧР апрокурор ТЕРЕЩЕНКО\nАлександр. Анйара ззынархаз асквш 2018 агIан\nареспублика апрокуратура органква рынхара\nагIарбараква ракIвпI. Терещенко Александр ареспубликала йщаквгылаз\nахабзанкъвгара аъаща\nдаквгIашIастI.\n– Апхьадзараква гIауахвырквын, узыргвышхвауагьи узымрыразуагьи аъапI, – йхIватI ареспублика апрокурор. – Йшалу ахабзамыгIвхъгараква дукI йыгьрыламхIатI,\nйгIахъыртIыз ахабзамыгIвхъгараква процент 80-дза\nйрылахIатI, дыршала азгIвадара зарар арайдзара процент 20-ла йнакъвытI,\nамгIва пхастаква йрыладзыз 12 проценткIла ймачIыгIвпI. Ауаса агъычраква, агвыквсраква, ахIвынчIараква рыцIа йщардапI.\nАсоциальна-экономика\nбаргвыраква ршвхIаусыгIвала йгIаншауа ахабзамыгIвхъгараквагьи йрылахIатI. ЙцIыхъвахауа асквшква йнымхауа йгьи йампхьауа йгIандыршауа ахабзамыгIвхъгараква йрылахIумцара йгIамгIвайситI,\nйагIвсыз асквш агIан ауат\nрыцIагьи йщардахатI йгьи\nпроцент 84 йнадзатI.\nЙагIвсыз асквш ауацIала ареспублика апрокуратура органква йалкIгIу гватра ззалырхыз йрыуапI атерроризми аэкстремизми ргIашIакIра йырпщылу ауысква. ЗмагIны дуу анхартаква, ауагIа\nщардата йъайззауа ажвлара шIыпIаква, агIвнабзазартаква атерроризм йшачвыхчула ахъпшылра нхараква адыргалтI. Атерроризм тшачвыхчарала\nамальква нарахвра ахъазла асуд тшазынархарата 50 айхIа рщтитI, ауат\nзымгIва асуд тамамта\nйапхьадзатI. Йара ауаса\nапрокуратура атшазынархарала экстремизм\nзлу исльам ауагIа йрылазгауа сайтта 60 хъыргIватI, 30-гIв джьауап ддыркIытI.\n– Апрокуратура органква хIынхара апны атехнология шIыцква шгIахIрысабапуаш хIащтапI, –\nйхIватI Терещенко Александр. – ЙагIвсыз асквш\nаквтаква рагIан Интернет апны атерроризм йгьи\nаэкстремизм йаквгIазшIызтуа агIвыраква, авидеоква гIазрыбергьыльуа программа гIахIрысабапуа хIалагатI. Йара ауи\nапрограммала датша нархара зму мыгIвхъгаракIгьи гIахIрыбергьыльтI. Заджвы агIвжвага шдрыхIазыруа Интернет йгIатайцIатI. Ауи ауыслагьи асуд\nтшазынахIырхатI. Йыззынарху йапщыламкIва\nахабза мыгIвхъыргауата\nИнтернет йгIатарцIауа\nзымгIва ауи апрограммала йгIашIахIкIлуштI. Атерроризми аэкстремизми\nйырпщылата йдыркъванчауа йырзынарху ауголовна уысква асуд апны\nйанрылапшуагьи апрокурорква алазлитI. Араса Лагъь-КIавкIаз айсра\nокруг асуд апны аэкстремист гвып рхIаквым рхатI.\nАгвып йалаз зымгIвагьи\nтадырчIватI, агIсквши\nхвымызкIи угIалагата 12\nсквшадза рыквырцIатI.\nАсквш 2018 агIан\nакоррупция апшIагылрала ахабза шырхъйахауа\nхъпшылра ахъцIарала нхара щарда акIвдыршатI. Ауи\nанархарала мыгIвхъгарата пщынзыкьи хвышв\nгIадрыбергьыльтI, ауат\nдрыдзхра ахъазла швъата 1400 ргIвытI, ъанатIанкъвгагIвта 800-гIвы райхIа джьауап ддыркIытI.\nАкъральыгIва унашвачпара йалу ачыннкъвгагIвчва акоммерция уысква\nакIвдыршун, рхъахIарала, рымлыквла, ракврыдзраквала йтамаму швъа\nгьгIадмырбузтI. Ауи акIвымкIвагьи, коррупция нархара зму амыгIвхъгараква гIадрыбергьыльтI\nакъральыгIва йгьи амуниципальна цхърагIараква драдзара апны, амуниципальна йгьи акъральыгIва тахъыраква рыхъазла анхараква акIвзыршуш ангIалырхуаз, ахвгIахвтраква анадыргалуаз, абюджет ахчаква\nршара апны. Апрокурор\nрхъвыхраква рымщтахь\nуголовна уыста 41 гIахъыртIытI, ауат райхIара\nзпщылу абюджет акIвпI.\nАреспублика апрокурор акоррупция хабзамыгIвхъгараквала аш��апхаквагьи гIайгтI.\n– АчыннкъвгагIвчва\nйцIыхъвахауа ахысквша\nйырхвгIаз йатымпауа амлыкв злагIарахвыз ахча\nахабза мыгIвхърымгауата йшгIарынхаз рызмырцIабыргуазтын, судла амлыкв гIарыквырхитIта акъральыгIва йахъатачIвырахитI, – йхIватI Терещенко Александр. – Араса\nархъвыхраква йшгIадырбазла, Къзылпагвын кыт\nадминистрация аъачIвагIагIв йцIыхъвахуз ахысквша руацIала котельна,\nрхарджьырта тдзы, адгьыл йхвгIатI, ауат шалу\nсом 14 мильуанкI йахвпI,\nйара сквшыкI апны йхъахIара сом зыкь 350 акIвын\nйнадзуз. Акыт администрация аъачIвагIагIв ахчаква ъагIайгыз гьизымхIватI. Ауи йгIалцIла, КъарчачкIвын район апрокурор ахъацIа 14 мильуанкI\nйдыршвахра ахъазла асуд\nтшазынайырхатI. Асуд апны апрокурор йхIваз йацыркIтI йгьи ащаквыргылра къару нанауахвтI.\nАпрокурор хъпшылра\nйацIапI агIвнабзазартакоммунальна млыкврхIара йапщылу ауысквагьи.\nАсквш 2018 ауацIала ауи\nанархарала мыгIвхъгарата зкьы айхIа гIадрыбергьыльтI. Апрокуратура органква йыргIвыз\nашвъала аунашвахъцIара компанияква йрыхъвдакву ауысква дырхъйарныс йазадырцалтI, ауат\nйрыуапI фатар щардала\nйалу атыдзква рпны абзазагIвчва йырзацалу амлыкв ахьпшра йгьи йырчIаджьра. Капитальна\nрчIаджьрала йазалху апрограммаквагьи абжараква шрыцIбу гIадрыбергьыльтI.\nЙалкIгIу гватра азалырхитI збальыгъ йнамдзас рхвитнагIаква хчара, ауи анархарала мыгIвхъгарата цынзыкь гIадрыбергьыльтI. Апрокурор\nрхъвыхраква рымщтахь\nсабигIзартаквакI рпны\nасабиква рчара адгалрала, медицина хьпшрала\nйаъаз абжараква дрыдзхтI.\nАпрокуратура йагIвыз\nашвъала асквш 2019\nареспублика бюджет апны апхьартаква апхьагала йадгалра йазалырхуаш асом мильуан 26\nгIарбапI. Асаби-йыбаква\nфатарла йадгалра йбаргву ауысква йшрыуу\nйгIанхитI.\n– УахьчIвала хъацIакIыртала йадыргалырныс\nхвитнагIа зму айыбаква\n515-гIв йнадзитI. ХIреспублика апны ауи ауыс\nшвабыжта йаквыргъвгъварапI, гIвнабзазарта\nйазыбжу асаби-йыбаква\nйрылахIитI акIвымкIва йыгьрылдзгIум. ХIара йхIылшауа гьгIаныгIжьуам, асуд\nтшазынархарата 61 хIщтитI,\nауат йрыуата 56 йрыцыркIтI,\nахпа йрылапшыркIвитI.\nХIреспублика а-Парламент ари ауыс йазалырхуа абюджет ахчаква йрыладырхIарныс тшазынахIырхатI. ЙхIыцыркIуашта сгвыгъитI, – йхIватI КЧР\nапрокурор.\nКъарча-Черкес Республика апрокурор датша нархараквала агIарбараквагьи дрыквгIашIастI,\nажурналистква разцIгIараква джьауап риттI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/achvgakharakva-raykhiara-giakhyrtiiti\/","date":"2020-07-14T22:17:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657151761.87\/warc\/CC-MAIN-20200714212401-20200715002401-00383.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9904664159,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9904664158821106}","num_words":539,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.915,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арат амшква Мараташварта Европа йаъу АААК ауысхагIвчва ргвып уыста йрыхъвдакву рырхъйара апкъ йтата Бельгия апны а-Конгресс ашта хъвшара шIыц гIахъыртIытI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъвдаквцIара дырхъйауата а-Конгресс ауысхагIвчва гвып Евросоюз акъральква нхара уысла йангIарыкIвшуз Бельгия ПаштахIыгIва апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара декабрь а 13 атшын йгIандыршатI. Ауи арат амшква Мараташварта Европа йаъу а-Конгресс ауысхагIвчва ргвып йрыхъвдаквыз уыскIта йхъйатI. Агвып йрылапI АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар, ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав йгьи ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина.\nАпсуа-абаза диаспора ъабзазауа Европа акъральква рпны ацара уыс хъадата йыззынарху йрыуазакIыпI АААК ашта хъвшараква ргIаныршара, хабар гIайыргатI АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав.\n«Мараташварта Европа апны ашта хъвшараква гIаныршара – [уыжв ари асахIат] АААК анхара анархара хъадаква йрыуапI. Ага Бельгия апны йбзазауа апсуакви абазакви ауи аъара йщардагIвымызтынгьи, ажва ахъазла, Нидерланды йа йалкIгIата Германия рпны апш, апсуа тгIачваква аъапI Брюссель, Гента, Антверпен датшагьи щардазджьара. Ауат зымгIва адхIкIылта а-Конгресс анхара йгIаланахIыркIырныс хачIвыта йхIыквпI», –адкIылара ари хIызту агIамта уыста йызлу гIахъитIытI Чирикба.\nАААК ЙхIаракIу асовет ауысхагIв ужвы йъану апны а-Конгресс анхара йанархара хъадазлуш дрыквгIашIастI.\n«Йапхъахауата, ауи Бельгия йту апсуакви абазакви адкIылра, ауат рыжвлара аквта абадырраква рыбагъьара, йапымшвтуата йабабарныс, йанйарныс, йайчважваларныс, йалата уыс адыргалырныс лшара рзыгIаныршара акIвпI. ЙгIвбахауата, ауат р-Псадгьыли дари ращтаныкъвара щаквыргылра атахъыпI. ЙцIыхъвахауата, АААК араъа ажвлара йгIаларгауа, цри бызшви агвбайари тшауацIдрыхра нархара зму культура-арыпхьара проектквакI рырхъйара йацхърагIарныс алшуштI», – йгIаликIгIатI Чирикба.\nБельгия апны йгIандыршашIыцыз ашта хъвшара даунашвачпагIвхатI Ломиа Дауыр – МАААН (ужвы АААК) 15 сквша райхIа секретарь хъадата йынхуз йбергьльу апсуа уысагIв йгьи ажвлара-политика уыснкъвгагIв Аламиа Геннадий йпа.\nЛомиа Дауыр жвасквша айхIа цIитIта Мараташварта Европа дтапI: Австрия, Нидерланды рпны дбзазатI, ужвы Бельгия даъапI.\n«Бельгия апны ашта хъвшара агIахътIра, ажва аламкIва, араъа йбзазауа апсуакви абазакви рыхъазла зджьара йгIанымхауата уыс бзипI. Бельгия Европа аквта йтачIвапI, ауи Евросоюз йакъала хъадапI – политика хъатала йгIауахвырквын ауыгьи магIны амапI. Брюссель апны йаныргIалпI Евросоюз ауысхарта хъадаква – Европа р-Парламент, Евросоюз аштаб-фатар, Бенилюкс акъральква рсекретариат», – йхIватI йалырхшIыцыз а-Конгресс ашта хъвшара аунашвачпагIв.\nАуи йшипхьадзауала, Бельгия ПаштахIыгIва апны АААК ауысхарта Апсны, ауи ауагIи ауат ргвбайари рыхъазла рыцIа щарда здырра зтахъу ауагIа йапшым анархараквала рыщтаныкъвара тшауацIнарыхра йахъвуштI.\n«Са сшхъвыцуала, Мараташварта Европа, Бельгия р��ны хIабашталагIвчва рабадырра культура нархара зму апроектква йырхъазымкIва арыпхьара, туризм, сатучпара нархараквалагьи апроектква рырхъйара йахъвуштI», – йгIаликIгIатI Ломиа.\nБельгия апны АААК ашта хъвшара аунашвачпагIв йалхра даквчважвауата Чирикба Вячеслав йгватра Адуней апсуа-абаза конгресс агIаныршара гIалазгаз йрыуазаджвыз Ломиа Дауыр йаба шйакIвыз, ужвы ауи йуыс йпа йшнайырдзахуа йазынайырхатI. Ари йапшу абанпарала ажвлара уысхара уайгвыргъьушта йаъапI, йрыбагъьитI Чирикба.\n«Сара рыцIа пасатагьи Дауыр йыхъазла бзира щарда сагIахьан. ЙхIвара атахъыпI хIанйара ауи йсагIаз зымгIва шгIанарцIабыргыз. Ауи дырра бзидздза зму дчкIвынпI, йцри бызшвала цкьата дчважвитI, агIвымакъраль бызшваква бзидздзата йдыритI, аунашвахъцIара дазычпапI – ауыгьи Дауыр Бельгия апны АААК ашта хъвшара даунашвачпагIвта дъанхауа йуысква гIайдахIвра ахъазла магIын ду амазлуштI. ХIкъраль ахъазла магIын ду зму ари анархара апны ауи гвылагьи псылагьи адахIвраква йзыстахъпI», йхIватI АААК ауысхагIвчва ргвып йалу.\nБрюссель апны абашталагIвчва рынйара дгIадгылтI асквш 1992 октябрь агIан йакIвшаз Апсуа-абаза уагIа I-хуз райззара ду йалаз Тарба Озкан. МышквакI рапхъала ауи йара ари йапшта Роттердам апны йакIвшаз анйарагьи далан. Тарба Озкан – апхъазаман Апсны йгIацIанакIуаз Ахчыпсы шIыпIа (ужвы Атшшарта Къапщы – аредакция ррытаразга) йгIатыцIыз амхIаджьырква дгIархъшахъыцIтI. Анахьанат хIабашталагIвчва рапшта ауыгьи йгвыргIвапI апсуа уагIахъа рпхыцIа, апсуа бызшви ауагIахъа цIаскви ргIахчара.\nАуи дшхъвыцуала, ауагIахъа цIасква уыжвгIандзара йъагIащаквхаз ащардала йызбзиру апсуа тгIачваква рпны зымгIва рацкIыс йгвыргъьахъву йгьи зымгIва рацкIыс йнашхыйу агIаншараква ракIвпI.\n«Сара йшазызбауала, хIцIасква аъагIащаквхаз ащардала йызбзиру атацанадылракви апсчва рнадасри ракIвпI – араъа Европа апны акIвызтынгьи Апсны апны акIвызтынгьи. Трыквшта апны атацанадылра цIасква рыцIа абгата йынкъвыргитI амсылман цIасквала йакIвдыршауа апсчва рнадасра йгIаквухырквын. Апсны апны ауи апш цIас гьаъам. Атацанадылракви апсчва рнадасри ракIвпI хIара хIъанызлакIгьи сквшышвпхьадзарала хIадызкIылуа. ЙалкIгIата ауат анйараква ракIвпI хIкультура йузакъвымгуш ахъвы – хIыбызшва – гIахIхчарныс йгIахIцхърагIауа», – араса йпхьадзитI Тарба.\nАуи йшихIвазла, Трыквшта апны дйытI, сквшы 40 райхIа цIуата Мараташварта Европа дтабзазитI, йапхъахауата Апсны дангIай йныбыжьла йагIа днадзахьан, ауищтара й-Псадгьыл апны запыт дцалитI.\n«Апсуа бызшва ъаздыруа, хIуагIа рцIасква ъанкъвызгауа збзиру са гьсакIвым, ауи збзиру сани саби, сандуи сабадуи ракIвпI. ХIгвбайара кодекс Апсуара акIвпI тшызпсахуа абанпараква къарута йырзалуа. Ауи ахIатырла ужвы хIара йгIадзынгылуа абанпараква йхIызрылацIауа акIвпI йхIзыгIахчуш», – йгIаликIгIатI ауи.\nТарба Озкан а-Конгресс гIанзыршаз йапхъахуз апсуа-абаза уагIа райззара ду анакIвшуз атшын йазынарху йгIагвалашвахраквагьи йгвапата йхIыцагIвишатI.\n«Сара бзита йыздырхитI айсра анакIвшуз агIамта баргвы апны а-Конгресс шгIаншаз. Ауи атшын, асквш 1992 октябрь а 8 агIан, Лыхны кыт саъан. ХIгвбайарагьи, хIнашхгьи зджьара йгIанымхауата йдатшан, хIхъа гIахIхчарныс, хIуагIахъа гIахIхчарныс хIащтата ахвитра ахъазла хIаларпата хIхъа пшцIахIцIарныс хIхIазырын. РыцIа йагъьыз хIыгIвычIвгIвысква къарула хъгалра змаз хIагъа йпшIагылата ахвитра ахъазла рхъа щтIарцIатI, ужвы хачIв хъадата хIпахь йгылапI ауи ахвитра гIахIхчарныс», – йхIватI багъьата Тарба.\nДатшагьи Бельгия апны анйара йалаз Квпалба Алааддин сквшы 40 райхIа цIуата Амстердам дтабзазитI. Ауи Роттердам апынгьи Брюссель апынгьи а-Конгресс ауысхагIвчви апсуа-абаза диаспори йакIвдыршаз анйараква дрылан.\n«Швабыж йхIгвапапI Апсны йауу хIабашталагIвчва араъа Европа апны йъагIбауа. ХIара хIыхъазла ауи швабыж йгвлахIарапI. Швабыж йхIтахъыта хIайгвгъитI а-Конгресс йлырхыз ауысква зымгIвагьи дахIврала абзазара йалалырныс. Ари ауыс зымгIвагьи йацыхIчIвпI, зымгIвагьи хIсабап алапI, Апсны апны акIвызтынгьи анахьанат акъральква рпны акIвызтынгьи. ЗымгIва рацкIыс йхъаду ари акIвпI – а-Конгресс чкIвынргIа рквтала абадырра багъьахарныс йацхърагIуштI. ЧкIвыныргIа ракIвпI хIуачIвбзазара апны хIзайгвыгъауа. Адунейла йамцIпсу хIуагIахъа йрыуата йабабауа ашIаква йрылахIапхьадза хIгIащаквызыжьуаш амальквагьи йрылахIуштI», – йхIватI ауи.\nМараташварта Европа акъральква рпны абашталагIвчва рынйаракви ауат рпны ашта хъвшараква ргIаныршари знархару айззараква АААК гIвымакъраль нархара рымата асквш 2019 ауацIа йархъйарныс йылнахыз ауысква йрыланакIуата йакIвшитI. Бельгия ПаштахIыгIва апны йгIаншаз ашта хъвшара Европа апны йхпахитI апхъала йгIандыршаз Великобритания йгьи Нидерланды рхъвшараква рымщтахь.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-ashta-qhushara-beligiya-pashtakhygua-apny-ygandyrshat","date":"2020-07-13T14:14:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657145436.64\/warc\/CC-MAIN-20200713131310-20200713161310-00211.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9952955842,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":16,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9952955842018127}","num_words":841,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nБарганджиа Саид\nАпсны культурала а-Министерстви ареспублика АсуратгIвгIвчва радкIылари йщаквдыргылта ансисквша йыршауа ахча согIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» аршIыйагIв шIа Кварчелиа Сабина йлырттI.\nАсогIа адызгалыз йшырхIвауала, сынчIва йагъьу асуратква гIалызхуаз аъачIвагIагIвчва Апсны асуратчпагIвчва йапшым ажанрквала йыргIвыз нхара 100 рызгIаргтI, ауат йрыуата анкъвакъвра йалазларныс 73 гIалырхтI. Ауат асуратква асогIа зыртуаш йыхьыз ангIархIвушыз атшын Согъвым Аквта гIарбарта пещ апны йгIаладыргылтI.\nАпсны акъала хъада йауу асуратчпагIв шIа Кварчелиа Сабина анкъвакъвра апны дайгIайуаш��а дгьазымпшуазтI. Ауи йапхъахауата ари анкъвакъвра далалын зынла айгIайра гIатылгатI.\nСабина сурат дхвыцищтарагьи йылгIвитI. Согъвым агвацчпа училища апны дапхьатI, уацIыхъван Апсны акъральыгIва университет дыцIалтI. АГУ дангIалга Кварчелиа Швейцария Азъазара ауниверситет апынгьи дапхьатI. УахьчIва асуратчпагIв шIа Согъвым АшIара ртдзы апны чкIвыныргIа асуратгIвра йазылбжьитI. Сабина анкъвакъвра «ДучкIа дапхьитI» сурат рылттI. Асурат ауи асквш 2019 агIапын йылгIвытI. Ауаъа ауи лабаду йахща ДучкIа дгIалырбитI. АсуратчпагIв йшылхIвауала, лнана лсурат ргIвра гьылтахъымызтIта «тшацалырпатI».\n«Сара сурат йанакIвызлакIгьи йгIазхъысхуа сапшуамца йызгIвитI. ЙгIазхъысхуа айхIарала псабарапI йа сгIакIвзыршауа уагIапI. СхъатачIв азкIкIра нхара щарда йнадзитI», – лхIватI «Асквш йагъьу асуратчпагIв» согIа айгIайыгIв.\nЙгIвбахауи йхпахауи агылартаква «Пхыз» сурат згIвыз Цвижба Мактини «Рица гвал» згIвыз Пилиа Адгури йрырттI.\nАпсны Республика культурала аминистр йтарагылыгIв Гурджуа Беслан айгIайыгIвчва зымгIва ахча согIа шрыртуаш йхIватI.\n«Анкъвакъвра апсуа суратгIвгIвчва рквта хвду амапI. Швабыж йхIгвапапI ауи ахIбачва йрыцта аршIыйагIвчва шIаквагьи ъагIалалуа – ауат рыхъазла айгIайра аршIыйара рыцIагьи мчыта йадзыргылуаш ргвышхвага дупI», – йхIватI Гурджуа.\nАпсны асуратгIвгIвчва радкIылара аунашвачпагIв Джениа Валерий йгIаликIгIатI анкъвакъвра асуратгIвра зъачIвагIу йырхъазымкIва астудентквагьи шалаз.\n«ХIара ауи ззыхIчпауа (астудентквагьи алалырныс лшарата йызхIчпауа – аредакция ррытаразга) аршIыйара йауу ауагIа рынхараква гIарг йшауаш рдырныс, руыс ргвы азыщтIата йынхарныс ахъазла акIвпI. ЙаъапI астудентква рынхараква гIахIахвырныс йзымуагьи, ауаса са йшспхьадзауала, йхIчпауа тамампI. СынчIва асогIа зквшваз ауи апхъала зынгьи айгIайракIгьи тзымгасыз суратчпагIвчва шIапI. АйгIайра ауат хIреспублика апны азъазара атшауацIыхра йазынхарныс йаргвышхвуштI», – йхIвитI ауи.\nАсогIа анрыртуаз йгIадгылыз ауагIа асуратгIвра, аршIыйара бзазага къару хъадата йыззалуа чкIвыныргIа щардагIв рылан.\n«Сара ауи хIапхъа салалырныс йсгвыгъапI. Са сашIамсуа сурат згIвитI, йызгIвуа гьапшым, схвыцищтарагьи сгIвитI. Ари асогIа апны уынхараква хвы рыквызцIауа щарда цIуата йщаквгылхьаз аъачIвагIагIвчва ъаракIву магIын ду амата йызбитI. Ауи йара анкъвакъврагьи ауаъа айгIайрагьи рыхв рыцIа йщтIнахитI», – йхIватI асуратгIвра тшадызкIылуа Сангулиа Алан.\n«Асквш йагъьу асуратчпагIв» согIа Апсны апны йапхъахауата асквш 2002 агIан йакIвшатI. Ауи азаман ауацIа анкъвакъвра ауи йгIалаллауа апсуа суратгIвгIвчва хвду азырбауа йцатI. ЦIыпх йагъьыз нхарата йырпхьадзатI апсуа суратчпагIв ДжьапIуа Батал йсурат абаркIыра «АпсыквцIара». ЙгIвбахуз агыларта гIатнагатI Ампар Адгур йынхара «Тамили ахIаджьрат чвгьа Кампэна Роберти», йхпахуз асогIа «Арка. Сара скъапщыта йсыпхьитI» сурат згIвыз Хинтба Диана йлырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-apny-askush-asuratchpagu-dgalyrkht-aui-kuarchelia-sabina-lakukhat","date":"2020-07-05T16:41:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655887377.70\/warc\/CC-MAIN-20200705152852-20200705182852-00051.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974873662,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":16,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974873661994934}","num_words":387,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.09,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Гагра къала апны хъвшара шIыц гIаннаршатI йгьи Апсны ашIыпIа хъвшараква рпхьадзара йаланархIатI.\nМартI а 5 атшын Гагра район абзазагIвчва рынйара апны АААК ашIыпIа хъвшара гIандыршатI. А-Конгресс анхара, уыжвласыла ауи хачIвыта апахь йаргылуа абзазагIвчва ахадыргIвазатI АААК ауысхагIвчва Гицба Инар, Торчуа Леван, Алшундба Инвер.\nА-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар анйара йгIадгылыз йшрайхIвызла, ашIыпIа хъвшараква ргIаныршара мурад хъадата йамапI – ашIыпIаква рпны ауагIа рбзазара аъаща агъьызчIвуа апроектква ацрыдынхалра.\n«ЗымгIва рапхъа йгылата ауагIа йгIаргвынхIыргIвырныс хIтахъыпI дзачIв гIвычIвгIвысызлакIгьи сабап гIайгырныс шйылшуш. Апхъапхъа йунагIва апны, уадыргIвана дызтабзазауа акъала апны, ауасамцара а-Республика апныдза. Ауыс бзиква рырхъйара йазгIашыкъу ауагIа хIзадкIылуазтын хIмурад гIахIыдахIвта йхIпхьадзуштI», – йхIватI Гицба.\nАуи ацынхара ауысла абзазагIвчва джьгарра гIадырбарныс йаквгIазшIиттI.\n«Йзапш проектызлакIгьи абзазара йалауыжьра ахъазла ауи апхъапхъа йгIащтIухта уаквчважвара атахъыпI. Кытипхьадза, районипхьадза рбаргвыраква апшыпI, абаргвыраква йырхъазымкIва ауат лшарата йрымугьи гIапхьадзара атахъыпI. УызлагIалагара атахъу рыцIа йхвыцу апроектква ракIвпI, уадыргIвана рыцIа йпхатшакву урыдгыл йауаштI. АгIвагвана ауыра джвыквызцIауа йапхъахауа ачIвырхъа акIвпI», – йгIаликIгIатI Гицба Инар.\nАнйара йалаз Агрба Эланна йшылпхьадзауала, абаргвыраквагьи зымгIва рапхъа йырхъйара атахъу апроектквагьи агвы йыквпI, згвы цхIауа абзазагIвчва рыхъазла йнахвапI.\n«А-Конгресс анхагIвчва съадзарыздзыргIвуаз йапшым анархараквала апроектква рыхъазла хъвыцра щарда схъа йгIаташватI. Аурам уанбжьалгIвацара йырхъйачIву уыс щарда уыла йгIацIашвитI, згвы цхIауа дзачIв бзазагIвызлакIгьи йымачв аквкIта йуйырбуштI ауат», – лхIватI Агрба «апсахра дуква злагIаджвыквылуа ауыс тшытмытква рырхъйара шакIву» гIацылцIахуата.\nАуи лгвы йасуата йылхIватI зынзаман культура къала хъадата йырпхьадзуз Гагра абзазара уахьчIвала швабыж йшщаквысыз.\n«Апсны ахъазла Гагра район амагIны Россия ахъазла Санкт-Петербург магIныта йаму йашIуырпшы йауашта йаъан зынзаман. Ужвы хIара тшгьауацIыхIхуам, хIуыс рыцIа-рыцIа йтахшваххитI. Гагра гIащаквыргылхра атахъыта йспхьадзитI. ЦIабыргыта зуыс баргву анахьанат аштаква йгIарыквухырквын Гагра район алшараква агалагьи рыцIа йдупI. Гагра апны акультура гIацарпахра атахъыпI, араъа йакIвыршалара атахъыпI афестивальква, арт-проектква», – йылпхьадзитI Агрба.\nАкъала абзазагIв Барцыц Наталья ари йапхъахауа анйара апны зынла йгIалрахатI акъала акультури атурыхи ргIахчара йгьи арыпхьара знархару апроектква.\n«Гагра сара сыхъазла Ницца чкIвынкI йагIвызапI. Йара араса дхъвыцуазапI араъа сквшщарда йтабзазауа дзачIвызлакIгьи. Сара Европа бзи йызбитI, ауаса Европа апны ухъызхуи хIпны ухъызхуи гьазакIым. Сара сапсыуапI, сара сыхъазла магIны ду амапI хIуагIахъа культура абайара агIахчара. ЙхIвара атахъыпI хIкультура шбайу йгьи йшпшдзу. Швабыж йстахъыпI Гагра амузей гIаншарныс – дзачIв сабийызлакIгьи йцри къала атурых йдырныс ахъазла. ЙырдырргIатI асабиква Гагра ахьыз дута йшаргауа, ажва ахъазла, араъа асквш 1903 агIан йдыргылыз аклимат станция, йырдырргIатI йапхъахауата йырчпаз Гагра акарта Венеция йтагылу Марк ших йхрам апны йшынкъвыргауа. ХIхъа злахIырдууаш ари апш швапха щардапI», – лхIвитI Барцыц.\nАуи датшагьи йшгIалылкIгIазла, йцIыхъвахауа азаман рхабарква лгIитI АААК анхара шакIвшауа, ареспублика арайонква рпны ауи апроектква дахIврала йшхъйауа. Ауат рырхъйара збзиру ауысхагIвчва гвып «рамайчри ргвапари» ракIвта йылпхьадзитI.\n«А-Конгресс апны тшадызкIылыз хIкъраль апхыцIа йазхъвыцуа уагIапI. Гагра абзазагIвчва баргвырата йзынйауа ррыдзра апны ауат ъагIахIыцIагылуа швабыж йсгвапапI. Ауат рапш уагIа хIыцIагылата, сшхъвыцуала, уыс щарда хIзычпуштI, ауат ауысква рырхъйарагьи агала йласхуштI, рхIагIара нардзазлуштI», – лхIватI ауи багъьата.\nАнйара ацIыхъва акъала абзазагIвчва Адуней апсуа-абаза конгресс йшалалуала ахIвара швъаква ргIвытI.\nГагра ашIыпIа хъвшара даунашвачпагIвхатI Агрба Эланна. Ауи йалалтI Багателиа Давид, Аристава Астамур, Бутба Анри, Барцыц Наталья. Гагра апны АААК ашIыпIа хъвшара агIахътIрала Апсны йгьи Трыквшта рпны йгIандыршаз ахъвшараква рпхьадзара 35 йнадзатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/gagra-apny-aaak-atshypa-qhushara-gaqhyrtyt","date":"2020-07-14T02:40:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00090.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975017309,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975017309188843}","num_words":469,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Астомбыль Апсуа культура квта апны апсышвала йазрыпхьауа Сандзава Дали лапхьагIвчва йырмагIну, баргвыра хъадата дзынйауа апхьага бзиква ъанамхъауа шакIву, йалрыпхьаквауа рдахIвраква анылба апсуа бызшва зымдырдзауагьи – дхвыцызтынгьи ддууызтынгьи – ахъа дгIалагата йшизырдыруаш багъьата йшазхъалцIаз хIкорреспондент йгIалалхIвтI.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.\n– ЦIыпх адзын йгIашIарышвта бара Астомбыль Апсуа кульутура квта апны апсуа бызшвала апхьараква акIвбыршитI. Ауат апхьара сахIатква йгIарыцIанакIуайа, уагIа щардагIв бызгIайума?\n– Асабшаквала хIара ахвыцква хIрыдынхалитI, ахашаквала ахIбачва хIызгIайитIта амш ауацIа йащтагылата агв��пква апхьитI. Ауат зымгIва Астомбыль йбзазауа апсуакви абазакви йрыуапI. ХIара хIапхьагIвчва рынхара заман тшацхIчпитI. Ауи йгIалцIла ахашаквала анхара мшы аналгара хIанйитIта ацIх йаласкIьакIьандзыкIьара хIыгIвначIвапI. Апхьара гIвынгIважвагIв райхIа хIызгIайитI. Ауаса ужвыгьи йгIайырныс зтахъу гьмачIгIвым. Сара йашIамсуа йгIасцIгIалитI – хIапхъа гвып шIыц азшвкIкIуашма? – хIва. Ауаса ауи атамам саргьи йгьсыздырам.\nЗымгIва йрайцIбу сапхьагIв цысквша ахIа дгьыртам, рыцIа йахIбакву сквшы хынгIважва йахъырцахьатI. Агвыпква ныбыжьла йахъазымкIва абызшва шырдыруалагьи йшапI. АпхьагIвчва ахIбачва апсышва бзита йыздыруа, ауаса йзампхьауа-йзымгIвуа рылапI.\nАпхьараква гIвба-гIвба сахIат йнайитI, ауаса ауи амщтахьгьи ауагIа амцIыцIхырныс йгьгвжважвум. Ауат араъа акIвмызтын датша зджьарагьи абызшва ддырдырныс лшара гьрымам.\n– ХIара йшыгIбазла, ахвыцква ргвып кIара гIарыдахIвуа йалагахьатI. Асабиква апсышвала йшчважвауа гьгвымхам.\n– Ауат цIыпх ноябр агIан хIрыдынхалуа хIалагатI. ХвымызкIла йапхьауа, йгIвуа тшырбжьатI. ЙгIазпхьаз рзатакIхитI, рхъа, ртгIачва, бзи йырбауа ауысква йызрыквчважвитI, апсуа уысагIвчва руысаква рдыритI бзигьи йырбитI. РыцIа йбаргву атамамгIвыща акIвпI, ауаса ауыгьи псайспамцара хIымч аквхъитI.\nСара швабыж сахъгвыргIвун асабиква апхьара ргвы аквшIыгъьпI-хIва. Ауаса апхьара джвыквызцIаз агIыгIвгьи ужвы йъагIадзазгьи йгIайитI, заджвгьи йгькIайымрышвтI.\n– Запшапхьагайа швызлапхьауа?\n– Сара йапшымкIва цхърагIагаквакI сымапI. Ауат йасрыпхьауа агвыпква рыцIа йрыквыргIапсызлуш ахачIвква гIарылсхитI. РахIа йгIасрысабапуа Ажьби Кортави аурышв апхьартаква йрызлырхыз асквш 2004 агIан йгIацIцIыз йхпахауа акласс ахъазла апсуа бызшвала апхьага акIвпI. Аурышв апхьартаква йырзалху апхьагала йаурыпхьарныс рыцIа ймайрапI. Астомбыль апны йгIацIырщтыз анахьанат апхьагаква ауи апшта йгьнардзам, ахачIвкви ажвакви абызшва ззырдыруа йалагагIвацаз рыхъаз йбаргвчвапI, арыпхьаща амальта йгIадрысабапуагьи гьбзидздзам.\nСара схъатала ахачIвква зымгIва трыкв бызшвала йатаскIитI. Абарауаса хIуыс гIбитI. Йшпаучпуш – трыкв бызшвала йчважваквауа апсышва йшазубжьушла программа анаъамзара. ХIара апхьагазаджвыкI хIымапIта – ауи сурат ахъыхIхуамцара зымгIва йрылахIшитI. Ужвы апхъала хIнаскIьара атахъхуштI, ауаса йпщбахауи йащтагIайуа акласскви рыхъазла апхьага гьгIахIмаустI. Ауи ахабар Апсны йнахIырдзан арыпхьарала аминистерства гIахIцхърагIушта хIгвыгъитI.\n– МчыбжьыкI апны зны ахIа йампхьузтын йнахъума?\n– ХIара хIгвыргъьачIвауа айхIатагьи йахIрыпхьарын. Ауаса ахвыцква апхьартагьи йцитI, ахIбачва нхитI. Ауи йгIалцIла асабшаквали хъвлапныли акIвпI хIынзанйауа.\nАпсышвала арыпхьараква антахьгьыт адарнагьква (аквтаква) рпынгьи йадгалапI. Ажва ахъазла, АмкIваб Гунда Астомбыль акIавкIаз квта апны йалрыпхьитI, Тарба Оксана – Инейгуль къала апны, Аргвын Эллис – Адапазар апны. Ауат ахIвссаква Апсныла йгIарщтитI, сквшыкI йазалхыз апхьараква ари амыз йалгитI. Ауаса сара сапхьагIвчва хвыцква апхьараква апхынгьи – тшпсщара йъадзану, даргьи рхъа рыцIа йъадзахвиту – йакIвхIыршарныс йахIвитI. Ауи йгIалцIла августдза хIынхуштI.\n– Атрыкв хIарыфква алатин хIарыфква йгIархъыхпI, апсыуа хIарыфква йрыщату кириллицапI, апхьагIвчва агIвра шIыц-шIыц тшазырбжьара атахъхитI. Ауи гьырчвыбаргвымма? Ауи йаццауата заман ауыра адиаспора рквта латин гIвыщала йлыхыз апсуа хIарыфба ныкъвун. Швара захьыла швахъуайа?\n– ХIара Апсны апны йгIадрысабапуа кириллица зыщату алфавит хIаланхитI. Ахвыцквагьи адуквагьи ауи йалагIвырныс гьырчвыбаргвым.\n– Дали, бара бынцIра айхIара Апсны ббзазатI. Трыквшта бъадзату асквшква руацIа араъа абзазаща бащцама?\n– Сара араъа жвибыжьсквша цIуата сбзазитI. Схъапщыла адиаспора йрыуата йхIаракIу дырра зауырныс йапхъахауата Апсны йнайкваз дрыуан. Ауаъа хIабадырын унагIвара хIаналал хвысквша ауаъа хIбзазатI. УацIыхъван Астомбыль хIгIаталхтI. Спа йзацапшта апсышвалагьи, трыквлагьи, урышвлагьи йаущтта дчважвитI. Ауи Астомбыль йаъу Россия аконсул къвырльыкъвхарта апны йгIаныршу аурышв апхьарта апны дапхьатI.\nАтгIачва апны апсышвала хIайчважвитI, са сыхъазла ауи уызхъыс йамуаш уыспI. Са йгIасгвынгIвитI агIвыма къраль акъала дудздза апны уыбызшва ухчарныс шбаргву, ауи йгIалцIла йсылшауа закIгьи гьгIанызыжьуам. Трыкв бызшва ууырдырырныс щарда гьатахъым – аурам уыквлызтын тшазубжьуштI. Апсуа бызшва ухчара ахIатырла уадгIапсалра атахъыпI.\n– ЙырхIвауата йугIалитI Трыквшта апны апсуа чкIвыныргIа рыбызшва рчвыдзтI – хIва. АхIбачва йзампхьаргьи, йзымыгIврыгьи апсышвала йчважвитI, чкIвыныргIа ракIвызтын – «арахь угIай»-надзара гьырдырам.\n– Ауи акIвдзапI йшаъу. Сара ауи йасрыпхьаквауа рпны саквшахIатхатI. Сквш гIвынгIважва зхъыцIхьу абызшва рдыритI, рыцIа йайцIбакву – момо. Ауи йашвхIаусыгIву ахIбачва апсуаква йалакIыта йъабзазауа акытква рпны йгIадзынгылын акIвпI. Ауаса сквш 30-40 рапхъала ауагIа акытква йгIартыцIуа, акъала ахьыла йахъуа йалагатI. Ауи айтыпара ужвы йъагIадзазгьи йакIвшауаркIвитI. Акъала дуква рпны уалакIыта угьызбзазум, асабиквагьи трыкв бызшва рлымхIа йтамцара йгIадзынгылитI. Даргьи ауи абызшвала йчважвауа, йхъвыцуа йалагитI. Рцри культура тшадыркIылырныс, рцри бызшва ддырдырырныс ахъазла лшарата йрыму закIзаджвыкIпI – Апсуа кульутура квта йгIайлара.\n– БапхьагIвчва Апсны кIаразын йаъазма?\n– Йрыстуа ахачIвква аштахьызква ангIарылашвара асабиква – «Гагра абаъу? Гагри СогIвыми рыцIа йпшдзайа?» – хIва йазцIгIалитI. Ауи гIазлыцIуа ащардагIв зынгьи Апсны йгьаъамызтIта акIвпI. Сара ауат Апсны ахъазла щарда расхIвлитI, хIуагIа ртурых, рцIасква, апсуара амагIны срыквчважвалитI.\nСынчIва ахвыцква ргвып апны йагъьу апхьагIв апхын Апсны дхIщтийырныс хIхIватI. Ауаса ауи ахабар СогIвым апны йанырдыр репатриацияла аминистерства агIгIвы рыхьызква рзыхIщтийырныс йгIарцхIатI. Йшаъула, сынчIва аса��иква йапхъахауата Апсны йцарныс ауаштI.\n– Апсуа литература кIара алырдыргIума? Гулиа ДырмытI дзачIву рдырума?\n– Гулиа дырдыритI. Апсуа бызшва ууырдыруата ауи угьызйыгIвсуашым. Ауса апсуа литература йалырдыргIауа гьаъам. Трыкв бызшвала ауи гьатаркIуам. АтакIраквакI аъазтынгьи – йгIаууачвапI.\n– Багъьата йщаквгылта йаъапI ари апш хъвыцща: апсуа бызшва ауи аъара йбаргвыпIта – закIытагьи йгьузырдыруашым.\n– Ауи мцыпI. ЙгьцIаскIрым, саргьи зныкIдза ауаса схъвыцуан, ауаса абзазара сшгIващуз гIаснарбатI. Апсышва сквшквакIла йузырдыруашта йаъапI. Сара сапхьагIвчва ауи ддырдыруата бзидздза йнаскIьахьатI. Ажваква бзита йгвныркIылитI, рыцIа йгIашIазхъуа атамамгIвыща акIвпI.\nМчыбжьыкI апны гIвсахIаткI ахIа хIампхьазтIхIва ауахьауи азаман ауацIагьи хIгьабачвыдзуам. Амессенджер апны гвып гIанхIыршан рпынхачIвква анырчпауа йгIаншауа разцIгIараква ауыла йгIарщтийитI. Саргьи амаль шсауа апш ласыта ауат джьауап рыстхлитI, йрымдыруа гIаргвынсыргIвитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/trykushta-ytu-apsuakua-apsyshua-uzymyrdyruashta-zhuaua-auaga-shguaschaua-gadyrbit","date":"2020-07-06T08:51:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655890157.10\/warc\/CC-MAIN-20200706073443-20200706103443-00115.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987339377,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":20,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987339377403259}","num_words":786,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.111,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nМосква апсуа диаспора гуманитар цхърагIарата йадыркIылыз тонн 20 йнадзауа афачIв пкъыгIваква Апсны йгIадзатI.\nМосква апсуа диаспори «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри акоронавирус абакIра йазалху айъазара гуманитар цхърагIара адыргалын Апсны йгIаргтI.\nМосква апсуа диаспора акоронавирус апандемия абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nСанкт-Петербург апны а-Конгресс апсыуа бызшва йъадрыпхьауа апхьарта гIахънатIытI.\nАААК ауысхагIвчва ргвып нхауищтара йцIуа асквшыкIи бжакIи руацIа Апсни Трыквшти рпны а-Конгресс ашIыпIа хъвшара 30 гIанхъыртIытI. АААК аргIапсща шаъула йгIауахвырквын, ауат ашыпIаква рпны абаза уагIа рабадырра йазынхитI, ауи абадыррагьи ауысква рырхъйара ымайритI.\nАААК ахабарргарта портал йапшым адуней аштаква рпны йбзазауа апсуа-абаза диаспора йрыуу агIвычIвгIвысква рхабарква гIаквнацIитI. Ари агIахIвахра ззынарху Мсыр апны апсауышвхIаква рхвитнагIаква рхчара ауысла жвлара гIанзыршаз, ауи йапрезиденту Абаза Амина лакIвпI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nДекабрь мыз ауацIа а-Конгресс ауысхагIвчва гвып хъвдаквцIара дырхъйауата апсуа-абаза диаспора ъабзазауа Мараташварта Европа йгIакIвшан Германия апны АААК ашта хъвшара агIахътIрала рынхара уысква йрылгатI.\nАрат амшква Мараташварта Европа йаъу АААК ауысхагIвчва ргвып уыста йрыхъвдакву рырхъйара апкъ йтата Бельгия апны а-Конгресс ашта хъвшара шIыц гIахъыртIытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2020-07-04T02:48:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655883961.50\/warc\/CC-MAIN-20200704011041-20200704041041-00150.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9946664572,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9946664571762085}","num_words":158,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Согъвым апны йакIвшаз Адуней апсыуа-абаза конгресс (АААК) йбыжьбахуз айззара ду йгIвбахуз алачIвара апны адкIылара а-Устав шIыц дрыбагъьатI, АААК ЙхIаракIу асоветгьи алырхтI.\nСквшы 25 руацIа тшзымпсахуата йынхаз АААК аунашвачпагIвчва йапхъахауата йъархIваджьыз йапхъахуз алачIвара асквш 2017 декабрь а 7-9 агIан йакIвшатI. Ауаъа АААК ЙхIаракIу асовет даунашвачпагIв шIыцта абаза уагIа йгIарылцIыз абзихагIв, апхьаахьа, ахIаракьатчпагIв Эгьзакь Мусса далырхтI. АААК дархъйагIв секретарта Гицба Инар ддыргылтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aduney-apsyua-abaza-kongress-v-ayzzara-du-ygubakhuz-alatshuara","date":"2020-07-14T03:48:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00204.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9869233966,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9869233965873718}","num_words":57,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.875,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIа акоронавирус шIкIгIара рачвхъыхчара йазалху а-Оперштаб брифинг акIвнаршатI, араъа йгIархIватI ачымазагIвква руыс зкву йгьи аштаб апхъахьыла йнанауахвуаш амальква.\nCOVID-19 гIазахвта ужвы йгIадрыбергьльыз Апсны акъральгIвчва зымгIвагьи – Россия апны йхIаракIу арра апхьартакI йакурсантпI. Ауат йагIвсыз амчбыжь Москва йгIатыцIын ареспублика йгIайхтI, тшдыркIьыдан йазалху архъвыхырта апны йаъан. Ари ахабар гIайхIватI Апсны Республика азгIвадарахчара аминистр Цахнакиа Тамаз асабша май а 9 атшын акоронавирус ауысла а-Оперштаб йакIвнаршуз абрифинг апны.\nАуи йширытамамызла, ачымазагIвква Гвдауыта район аквта чымазагIвтара апны йщтIарцIатI, ауаъа йнардзата йрайъазитI. Раъаща уарыразуата йырпхьадзитI.\n«Апхъала апшта йгIалхIкIгIарныс хIтахъыпI а-Президент йунашвала йщаквгылу ашIакIра амальква, акъральыгIва гIахъысырта йазынархугьи гIапхьадзахауата, уахьчIвалагьи магIны шрыму. ХIара йанакIвызлакIгьи йгIалхIкIгIун акоронавирус шIкIгIара агвла къральквала «йгIахъысуазтын» акIвымкIва датша швхIаусыгIвала йшгIанымшуш, ауи ахIатырла швабыж магIны амапI акъральгIвына хъысыртаква рпны архъвыхраква йшаъу йгIаныжьра йа рыцIагьи йрыбагъьара», - йгIаликIгIатI аминистр.\nАуи йшипхьадзауала, азгIва здырбалуашта йаъу ауагIа ареспублика ргIаталра йъадзауа аъара йалырдзгIара атахъыпI.\n«ХIкъральыгIвчва ареспублика йгIатагIымжьырныс хIгьахвитым. Араъа дзачIвкъральгIвызлакIгьи йынкъвигауа аджьауапкIра дупI. ГвынгIвырапI уахьчIвала эпидемия ъану ашта йгIатыцIта йгIайхуа агIвычIвгIвыс йаргванквагьи анахьанат абзазагIвчвагьи дрымзарархарныс ахъазла кьангьашткъвым аламкIва йхъа йыркIьыдара шатахъу. АкъральгIвына йгIахъысуа дзачIвызлакIгьи асанитар-эпидемиология къвырльыкъвхарта рырхъвыхра дацIазара атахъыпI. Архъвыхра амальква рыцIа-рыцIа йдыргъвгъвуштI, ауат амальква рмагIны швабыж йдупI, заджвгьи ймыгIвхъйымгауата йгватшныта йынкъвыргара атахъыпI», - йхIватI багъьата Цахнакиа.\nАуи йатайхIвахтI йдрыбагъьаз ашIакIра амальква май а 15 агIандза йшщаквгылазлуш. УадыргIвана а-Координация штаб йызкьазуу алачIвара апны йащтагIайуа амалькви ащаквыргылракви нарахвуаштI: ауат амальква йшаъу апшта йгIанырыжьуаштI йа йгIадырльальуштI.\n«Йнахву закIыпI – акъральгIвына хъысыртаква йшхъгIву йгIанхитI», - йгIаликIгIатI азгIвадарахчара аминистр.\nАуи акъральгIвчва тшатарзынайырхахтI асакъра амальква йшатахъу апшта йынкъвыргарныс, йаквгIазшIиттI щардагIвы ъайззауа йрыламлырныс, йъадзарылшауа рунагIваква йгIарджвылымцIырныс, йангIаджвылцIуа амаскаква нкъвыргарныс, рнапIква антисептикква гIадрысабапуамцара йырхьпшырныс.\n«Россия Федерация йгIатыцIхта Апсны йгIайхуа рхъа дыркIьыдата 14 мшкIла карантин йаъазара атахъыпI. ХIара уахьчIвала багъьата йгьхIзыхIвум ачымазагIвква рпхьадзара йаламхIушта. Ауат апхъахьылагьи йаъазлуштI. Ужвыгьи адзын, агъны хIпырапI, ауат агIвычIвгIвыс йпынцIа, йтамакъ, йрапхIаква ршIкIгIара згIваква йанрылахIауа гIамтапI. АъачIвагIагIвчва йшырпхьадзауала, адзын агIан акоронавирус шIкIгIара йгIванхауата йа йхынхауата йауацIыхта йгIацIсырныс закIы гьазхIвам. ХIара ауи хIазыхIазырзара атахъыпI. Ауи йгIалцIла апхъала йнахIахвыз амальква апхъахьылагьи рмагIны гьыдзуашым», - йхIватI Цахнакиа Тамаз йажва далгауата.\nАбрифинг апны дгIачважватI Согъвым асанитар айъазагIв хъада Беляева Аллагьи. Ауи йшгIалылкIгIазла, ачымазагIв шIыцква Россия-Апсны къральгIвына йангIахъыс амщтахь датша заджвгьи йгьинымйатI.\n«АпщыгIв чымазагIвчвагьи йхIаракIу йара апхьартакI апны йапхьитI. АкъральгIвына йангIахъыс амщтахь ауат заджвгьи йнымйаскIва зынла йазалху архъвыхырта йгIаргтI. Ауаса ауат дара-дара абабун апхьарта апынгьи мгIва йаныквызгьи. Ауи йгIалцIла ужвы акарантин йаъапI. Анахьанат астудентква ачымазагIвква йшрыдымсылуаш апшта кIьыдата йаныргIалпI йгьи уахьчIвала йызгIвадапI», - лхIватI Беляева.\nМай а 8 атшын ауагIа акоронавирус шIкIгIара рачвхъыхчара йазалху а-Оперштаб ахабар шаргазла, акъраль ауацIа COVID-19 згIва гIазахвыз ужвыгьи пщгIвы гIадрыбергьыльтI.\nМартI ацIыхъва йгIашIарышвта апрель а 20-дза Апсны апны къральыгIва унашвала ГвжважвагIва аъаща щаквгылан. Ужвы ауи аъаща нырххтI. Ауаса акъраль аунашвачпагIвчва абзазагIвчва аквгIазшIыртитI ахъаркIьыдара амальква йапымшвтуата йынкъвыргарныс. Апсны акъалаква зымгIва рпынгьи аквта базарква рынхара джвыквырцIахтI, ауат мчбжьыкI апны хымшкI йтIызлуштI. Апхъала апшта йаркIыркIвапI апхьартаква, асабигIзартаква, ауниверситет.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/covd-19-gazakhuyz-achymazagukua-rossiya-apny-ykharaku-arra-apkhiartak-yytsu-apsyua-studentp","date":"2020-07-05T16:12:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655887377.70\/warc\/CC-MAIN-20200705152852-20200705182852-00274.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9984378815,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984378814697266}","num_words":432,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Щынквба Баграт йыхьыз нкъвызгауа Апсуа бызшва афонд аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав Великобритания апны Уэльс ршвапхала апсуа бызшва агIахчара знархару амальква дрыквчважватI.\nБарганджиа Саид\nАпсуа бызшва агIахчара апны адунейла йщаквгылхьу ашвапха бзиква гIахIыхъвушта йаъапI, араса йпхьадзитI Щынквба Баграт йыхьыз зхьзу Апсуа бызшва афонд аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав. Ауи АААК ахабарргарта портал йшгIарайхIвызла, дзунашвачпагIву афонд анхара апны уэльс бызшва агIахчара ашвапха гIадрысабапитI.\nВеликобритания пщба йнадзауата йаланакIуа аунашвахъцIарта-политика хъвква йрыуазакIу Уэльс апны щарда мцIуата цри бызшва агIахчара абаргвыраква йрынйатI йгьи ауат йгIадрыцIсыз ауысква дахIврала йдырхъйитI. Ауи йазынархата йнарахвыз амальква хъата щардала йалан, ауаса ауат рбзирала ужвы уэльс бызшва нархарта щарда рпны джьгарта йгIадрысабапитI.\n«Адуней швапхаква шаквшахIатхауала, абызшва адзра узыгIашIакIуашта йаъапI, ауи агыларта рыбагъьа йгьи тшауацIнарых йауаштI. Уэльс апны асабигIзаратаква, апхьартаква йрыцIата цри бызшва ззырдыруа асабиква рыцIа-рыцIа йщардагIвхитI, ага ранчва-рабачва ауи йаламчважваргьи. Абызшва бзазитI, ауыла ауысхартаква рпынгьи аправительства апынгьи йчважвитI, ауи удырра атахъыпI нхаша бзи ззалху акъральыгIва ъанатIа уаддыргылра ахъазла. Ари апш адгылща хIашIпшра атахъыпI», – йгIаликIгIатI Чирикба.\nВячеслав Андрей йпа йширытаразхызла, Уэльс апрограмма апкъ йтата акъральыгIва уысхартаква – ашIыпIа советква йгьи Уэльс АкъральыгIва ассамблея цри бызшва къральыгIва бызшвата йгIадрысабапитI, ауи абызшвала акъральыгIва швъаква гIацIырщтитI. Асквш 1982 агIан «4 аканал, Уэльс» ахьызта уэльс бызшвагIвацала йынхауа телебара канал гIандыршатI.\n«Асквш 1981 агIан Великобритания апны йлырхыз акъральыгIвра ауысла ахабза йшгIанахIвауала, гIвыма къраль йгIатыцIта араъа йбзазауа ауагIа акъральгIв хвитнагIаква гIарыртра ахъазла ангьльыз бызшва йахъызымкIва уэльс бызшвагьи рдырра атахъыпI», – йгIаликIгIатI Вячеслав Андрей йпа. Ауи йшгIацицIахызла, Уэльс апны хачIвыта рпахь йдыргылтI асквш 2050 гIаталындзыкIьара цри бызшва здыруа рпхьадзара уагIа мильуанкI раъара йнадырдзарныс.\nАпсуа апхьахьа йшихIвазла, Уэльс апны абызшва атшауацIыхра знархару апрограмма ахъа анджвыквылуаз ауаъа ахIбачва райхIарагIв цри бызшва гьрымдыруазтI.\n«ХIара хIуыс зкву датшапI: ахIбачва апсуа бызшвала йчважвитI, ауаса асабиква йыгьддырдыруам. ХIара асабигIзартаква рпынгьи апхьартаква рпныгьи атгIач��а рпны абызшвала йчважвауа йалагаз асабиква рдырраква хIрыбагъьара, йауацIыхIхра атахъыпI. Ауи ахIатырла арыпхьара амальквагьи, апхьагаквагьи, апхьагIвчва гвыпквагьи ахъыхацIыхта йадыгIгалра атахъыпI: цри бызшва здыруи йзымдыруи рыхъазла кIьыда-кIьыдата. Ауи агIарбара бзиква щатата йыззалуа йазалху адгылща шIыцпI», – йгIахIгвынйыргIвытI Апсуа бызшва афонд аунашвачпагIв.\nЧирикба йгIайрахатI «Алашара» адкIылара апроект йаланакIуата АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йцхърагIарала зныбыжьла апхьарта йыцIамылс асабикви апхьагIвчви цри бызшва шырдыруа ауысла рхъвыхра нхара шакIвдыршаз.\n«ХIара асабигIзартаква, апхьарта апычIв классква рпны хIынхатI. Архъвыхраква йшгIадырбазла, апсуа бызшва бзита йыздыруа рпхьадзара процент 30 йгьайхIам. Йшцауала, сквшы 20 цIрыквын цри бызшва зымдыруа абанпара гIадзынгылуаштI. Апсуа бызшва хIыла йшабауамцара гIамта айшысла йщаквыситI», – йгIаликIгIатI Чирикба Вячеслав.\nЩарда мцIуата афонди «Алашара» адкIылари ргIарайгварала Апсны дгIайын даъан апрофессор, уэльс бызшва йгьи аминоритар бызшваква ргIахчара ауысла аъачIвагIагIв Хавел Льюис.\n«Ауи хIъачIвагIагIвчва рыхъазла йджьащахъваз, сабап ду злаз асеминарква акIвйыршатI. Апрофессор Льюиси хIари апхъахьылагьи хIацынхуштI йгьи йгIайра йаджьауапта Эгьзакь Мусса йцхърагIарала абзазара йалагIыжьуа апрограмма апкъ йтата Уэльс хIцарныс хIмурадпI, угвы йалалуа ауат ршвапха тшахахIыргIвазарныс йгьи апсуа бызшви абаза бызшви ргыларта арыбагъьара ауысла йгIахIрысабапырныс хIмурадта», – йхIватI Чирикба Вячеслав.\nАуи йшгIацицIахызла, уахьчIвала апхьартаква рпны апсуа бызшва арыпхьаща агIарбараква льальапI, «йашвхIаусыгIвугьи ауи апсуа бызшва бзита йыздыруа йъарзалху акIвпI, йара йшаъула, акъалаква рпны ауат рапш саби мачIыгIвпI».\nЧирикба Вячеслав датшагьи йгIаликIгIатI апсуаква цри бызшва ддырдырныс ртахъызтIхIва ауи ахъазла тшшдымрыгIапсауа. «Щта, хIара цри бызшва хIхIырдырныс хIтахъыпI, ауаса ауи адынхалра хIгьазыхIазырым», – йрытамамитI ауи акъалаква рпны йбзазауа чкIвынргIа рхъвыцща.\nУахьчIвала Апсуа бызшва афонд асабигIзартаква йырзалху апхьагаква ратакIра йадынхалитI. Ауат арыпхьара цхърагIагаква агIвымакъраль бзазагIвчва ангьльыз бызшва аладдырдырныс ахъазла Оксфорд университет йгIацIырщтыз йрыуапI. Чирикба Вячеслав йшихIвазла, апхьагаква апсуа бызшва йаквыргIапста йырчпитI, ауаса ауат злалыху аметодика аъачIвагIагIвчва щарда цIуата йаланхитI, агIарбараквагьи бзипI.\n«Адзын йгIашIарышвта сабигIзартакI апны эксперимент хIисапта гвыпкI гIанхIыршуштI. Агвып йрылазлуш цри бызшва зымдыруа асабиква ракIвпI. ХIара ауат ари аметодика шIыцла йахIрыпхьуштI», – уыжвласыла йыздынхалуаш ауысквала йхъвыцра хIыцагIвишитI афонд аунашвачпагIв Чирикба Вячеслав.\nЩынквба Баграт йыхьыз зхьзу Апсуа бызшва афонд цри бызшва агIахчари атшауацIнарыхри знархару ауысква йрыдынхалитI. Афонд уыжвгIанчIви заман йаквыргIапсу цри бызшва арыпхьаща амаль шIыцква гIаннаршитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/chirikba-vyacheslav-apsua-byzshua-agakhchara-apny-uelis-rshuapkha-gakhyqhuushta-yaap","date":"2020-07-14T03:59:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00053.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982850552,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982850551605225}","num_words":589,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абызшваква рарыпхьара знархару апхьарта Capital School Center апны хабарргара ауысла йацыркIтI Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал аонлайн-проект «Апсышвала хIчважвитI\/Абазала хIчважвитI».\nАинновация апхьарта Capital School Center апны йацыркIтI цри бызшва арыпхьара знархару Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал аонлайн-проект «Апсышвала хIчважвитI\/Абазала хIчважвитI». Йджвыквлыз ацынхара йащтагIайуата апсуа йгьи абаза бызшваква рырдырра знархарата йхъыху апхьарасахIатква ужвы АААК апортали аканалкви рпны йахъазымкIва Capital School Center аинтернет уатыкв апынгьи уырпшы йауаштI.\nАхабарргарта портал аунашвачпагIв, абызшваква знархару апроект автор Лазба Амина йшылхIвазла, ауи щарда мцIуата апроект аунашва ралхIвтI Адуней апсуа-абаза конгресс йалу, Москва апны абызшваква дахIврала йъаддырдыруа йагъьу апхьартаква йрыуазакIу апхьарта агIаныршагIвчва Цушба Ирина йгьи Агрба Ролан. Лазба Амина ауат ахабарргара ауысла йацынхарныс тшырзыналырхатI.\n«Ауат а-Конгресс амурадкви ахачIвкви абгата йрыцыркIитI, йалкIгIата, цри бызшва атшауацIнарыхра ауыс, ауи ахIатырла хIтшазынархара зынла йадгылын апроект «Апсышвала хIчважвитI\/ Абазала хIчважвитI» йацыркIтI. Апсуа бызшви абаза бызшви рырдырра ргватра азынахIырхауата хIонлайн-проект ауагIа йрылагIгарныс ахъазла ари апш амаль ъагIаншаз швабыж хIайгвыргъьатI. Ауи ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса а-Конгресс апахь йыргылуа ахачIвква рпны хъгалра змата йгIаликIгIаз йрыуазакIыпI», - лхIватI Лазба.\nАуи йшгIалылкIгIазла, Capital School Center асайт апны уахьчIвала уагIа мильуан райхIа тшанырцIахьатI, ажвлара медиа амальквала йгIацIанакIуа аудитория 10 мильуаныгIвкI раъара йнадзитI, ауи ахIатырла апхьарта аинтернет уатыкв «абызшва атшауацIнарыхри апхъахьыла ацынхари руыс апны цIагыла бзидздзата йхIзалуаштI».\nАгрба Ролани Цушба Ирини хъапщылапI, ауат Capital School Center апхьарта хысквша рапхъала йгIандыршатI. Апхьарта ангIандырша йгIашIарышвта йапшым адуней бызшваква йрыдзхъагылата апрограмма йаларцIатI апсуа бызшвагьи.\nЦушба Ирина дадгылитI цри бызшва арыпхьара йахъазымкIва ауи ауагIа йшрылаугуш уащтазара шатахъугьи.\n«Цри бызшва арыпхьара апны магIны амата йхIпхьадзитI ауи ауагIа ркультура, ртурых байа шынкъвнагауа агIарбара. Ауи хIара йхцрийу къральпI ага сара йхIаракIу адырраква Европа апны йгIацIызгазтынгьи, ага ужвы Россия апны хIбзазаргьи. Ажва гьалам, хIара цри бызшва гьхIхъаштылуам, йалкIгIата ари хIбзибари хIпатриотизми ракIвпI хIзыргвышхваз хIапхьартаква рпны хвыдъа апсуа бызшва арыпхьара гIахъхIтIырныс», - лхIватI апхьарта агIаныршагIвы.\nИрина йшгIалгвалашвахуала, йапхъахауа апхьарта ангIахъыртIы ауаъа акабинетква зымгIва адуней акъала хъадаква йрыквыргIапста йадгалан, ауат йрылан «Согъвымгьи». Ауи акласс йапшыпхьадза апхьарта асасчва щардагIвы Апсны гIальаматра ду азырбауа йалагун, йрымагIальаматын апсуа бызшвагьи.\nАбараса Capital School Center апны хысквша цIитIта атшпсщара мшква рагIан хвыдъа апсуа бызшва йадрыпхьитI. Йазалхта ауи йапхьарныс зтахъу кIьыдата ахча ртиуамцара апхьара курсква рзадыргалитI. Асквш аурала апсуа бызшва, Апсны акультура, ацIасква йырзынархата уыс щарда дырхъйитI. Ужвы асахIат апхьарта асабиква рнархара атшауацIнарыхра йадынхалитI, асабиква апсуа бызшва зладдырдыруаш амальква адыргалитI. Цушба Ирина дшаквшахIатхауала, апсуа бызшва ззырдырныс зтахъу ауи зцрийу апсуаква йгьырхъазым, Россия абзазагIвчва рыуа щардагIвгьи йыртахъыпI».\nCapital School Center Ирина йлыцгIанзыршаз Агрба Ролан йшихIвазла, апхьарта апны апсышвагьи рылапхьадзата абызшваква зымгIва шIырпшыра змам цифра амальла йадгалу, smart технология йалачпу автор методикала йадрыпхьитI. «ХIара апсуа бызшва\nуыжвгIанчIви технология джыпха йтагылата йахIрыпхьитI. ЙцIыхъвахауа азама йгIаншаз аинтерактив амальква гIахIрысабапитI. ЙзачIвбызшвазлакIгьи, йалкIгIата апсышва апшта ймайрам, апхьагIвчва рыхъазла майрата, джьащахъвата, уыжвгIанчIви заман йаквыргIапста «йчпара» атахъыпI», - йпхьадзитI ауи.\nАгрба Ролан йшгIаликIгIазла, апхьарта апны апсуа бызшва ащапIы дрыбагъьарныс ахъазла йазалырхуа агватра акIвпI аонлайн-проект «Апсышвала хIчважвитI\/Абазала хIчважвитI» ауысла а-Конгресси дари рацынхара йашвхIаусыгIва хъадахаз.\n«ХIара хIхIазырпI апсуа бызшва йапщылу йзачIвпроектызлакIгьи йзачIвгIаджвыквцIаразлакIгьи хIацхърагIарныс, абызшваква знархару Адуней апсуа-абаза конгресс апроектква ртшауацIнарыхра йхIылшауала йацхIкIырныс», - йхIватI Агрба багъьата.\nАбызшваква знархару ари апхьарта агIаныршагIвчва хIазырпI АААК ауысхагIвчва гвып йрыцIагылата апсуа бызшва арыпхьара джьащахъвата, гвынгIвырата йакIвшарныс ахъазла шIырпшыра змам уыжвгIанчIви методика алыхра йадынхалуа йалагарныс.\nCapital School Center апхьарта асквш 2017 агIан йгIаншатI. УахьчIвала Москва апны ауи хфилиалкI амапI, закIы-закI апхьарта гIаныршапI Калининград йгьи Новосибирск рпны. Асквш 2020 сентябрь мыз йгIашIарышвта йыргвыгъапI Россия ауацIала филиал 20 райхIа гIандыршарныс. Capital School Center апны йапшым адуней абызшваква йрыуата 20 йрыпхьитI, ауат йрыуапI апсуа бызшвагьи. Ужвы ауи апхьартаква рпны уагIа 1500-гIв апхьитI, мзигIадзапхьадза ауаъа ацIалра йазынархата ахIвара швъа 1000 райхIа гIарадзитI. АпхьагIвчва йрыуата 120-гIвы абызшва ауысла агIвыма къральква рпны практика йахъыстI. Capital SchoolCenter апхьарта «Аинновация агIамта – 2018» согIат йалауреатпI. Ауи араъа гIарбара бзи зму аинновация технологияква абзазара йшаларыжьуа йаквшахIатпI.\nАААК ахабарргарта портал цри бызшва арыпхьара знархару аонлайн-проект «Апсышвала хIчважвитI\/Абазала хIчважвитI» сынчIва июнь мыз агIан йджвыквнацIатI, ауи гIвысквша йымгIвайсуаштI. Апроект шIыц ахачIв хъадаква йрыуазакIыпI апсуа-абаза диаспора йъанызлакIгьи цри бызшва ддырдырныс ахъазла йауацIыху амальква рзыгIаныршара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/captal-school-center-apkhiarta-apny-abyzshuakua-znarkharu-aaak-akhabarrgarta-portal-aonlayn-proekt-yatsyrkt","date":"2020-07-10T05:52:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655906214.53\/warc\/CC-MAIN-20200710050953-20200710080953-00463.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9954388142,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.995438814163208}","num_words":620,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Турыхла арыпхьара айшыс\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\n«Абазашта» – ари агазетзаджвыкI акIвпI адуней апны абаза бызшвала йгIацIцIуа. Абаза бызшвала агазет йапхъахуз аномер асквш 1938 июль мыз агIан йгIацIцIтI. Ауищтара сквшы 80 рурала «Абазашта» анапаква йгIарыквшвитI Россия йгьи агIвыма къральква рпны йту абазаква рбзазара, ргвтараква, рбаргвыраква, ргвыргъьараква йгIарыквчважвауа агIвыраква.\nБедиа йтагылу ахрам Апсны Ткъварчал район Агв-Бедиа кыт ахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан храм Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI. Асквш 2019 агIан Бедиа храм дыргылищтара сквшы 1020 цIытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nХабардъа йыдзыз рдуней мшы ансисквша август а 30 атшын йакIвшитI. Апсны апны хабардъа йыдзыз рщардагIв Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан зыщта рмаухыз\nАсквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI. Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан гыларта хъада змаз ари адкIылара гIаншищтара йцIуа асквш 30 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи шгIаншаз знархару абзагIвра дрыхIазыртI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nАсквш 2019 агIан Йапхъахуз адуней айсра ангIалагазищтара сквшы 105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history\/short-course","date":"2020-07-08T23:35:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655897707.23\/warc\/CC-MAIN-20200708211828-20200709001828-00488.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967314601,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967314600944519}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Асабиква ргIахчара амш июнь а 1 атшын Атара кыт апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалтI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс июнь а 2 атшын Очамчыра район йаланакIуа Атара кыт апны Асабиква ргIахчара амш йадахIвуата асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалтI.\nАгвыргъьахъв джвыквмылскIва асабиква йырзымчхIахуата йазпшуан дасу йкьазу гIадзата рлактаква бзи йырбауа амультфильм фырква рсуратква ананырцIушыз. Зуыртла йдууыз акIьанджьква амультфильм фырква рфашала йгIвычата агвыргъьахъв ъадзакIвшуз асасчва рыла дырпшуан. ЙалкIгIата зымгIвагьи ргвы йгIатахатI атрансформер Бамблби, ауи йацхъагылата дзачIвсабийызлакIгьи ачвахъабага суратква рхъырхырныс амаль рыртуан.\nАниматорква асабиква рыхъазла датшагьи джьащахъваракI дрыхIазыртI – асабын швахъ чырпIиква ршоу. Йызтахъу дзачIвызлакIгьи йкъару йырхъвыхуата рахIа йдудздзу ачырпIи йырчныс дащтан.\nАхъвлапын ацIыхъва агвыргъьахъв йалаз зымгIвагьи ашвъабыгъь шоу рызпшуан. Асабиква йазалхта йрыздрыхIазырыз ашвъабыгъь серпантин амцIырпсауа йгIахIвуан, йкьахвуан. ЙцIыхъвахауата, асабиква шIырпшыра амамкIва йдыргвыргъьатI ахъгIараква. Ауат ахъгIараква согIата йырзыршатI йгIайта йаъаз асабиква зымгIвагьи.\nАААК апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета йшгIалылкIгIазла, а-Конгресс Асабиква ргIахчара амш гватрадъа йгьгIанырымжьуашызтI.\n«Ари атшын, ари агвыргъьарамш шакIвхIыршуш хIаналачважвуз хIыззхъвыцыз ауи акIвпI: цIыпх Согъвым аквта гвыргъьахъв айззара ду адыгIгалтI, абаружвы хIгватра рзынахIырхарныс хIтахъыпI аквта йачвыхъару акытква, йаргьи Атара кытла хIгIалагатI. ЙшхIпхьадзауала, ари агвыргъьарамш йаднакIылра атахъу акъала хъада йту асабиква йгьырхъазым, арат йрапшу агвыргъьахъв мшква акытква рсабиквагьи ргвы йгIатахауата, рсабихъа йахъвыта йаъазара атахъыпI. Ауи акIвпI Адуней апсуа-абаза конгресс уахьчIва араъа йзаъу», - лхIватI Ардзынба.\nАтара аквтанай апхьарта математикала арыпхьагIв Квициниа Маврик йшипхьадзауала, ари йапшу агвыргъьахъвква асабиква бжьагажва рыланацIитI, йтамаму амгIва йыквнацIитI, йаргвыргъьитI. Ауыгьи а��агIны швабыж йдупI.\n«Ари агвыргъьахъв асабиква йцIыхъвахауа амызква рагIан йрыгхаз агвлахIара рызгIанагхтI, йауа ухIварыквын авирус ахъазла (акоронавирус апандемия йгIахъшахъыцIыз ашIакIра амальква рыхъазла – аредакция ррытаразга) асабиква щарда цIуата йгьабамбасызтI. ЙахьчIва йакIвшаз анйара ауат апхьарта абзазара шаъаз гIаднаргвалашвахтI. Ауи шабгу магIны ду рымапI. Ари агвыргъьахъв адызгалыз зымгIвагьи Анчва бзирата йаъу гIаритыргIатI. Асабиква ъану насыпгьи аъапI. Асабиква абзазара ахIальабальыкъраквагьи абаргвыраквагьи ухъдраштылитI. Адуней асабиква зымгIвагьи бзазаща пшдза рымазтI, рхъахьла ажвгIванд йанакIвызлакIгьи ймамырызтI», - йхIватI арыпхьагIв йажва далгауата.\nАсабиква рлактаква гвыргъьарала йшырчвыз гвы ауымтуашта йгьаъамызтI.\n«Сара швабыж сгвы йалахIатI, зымгIва рацкIыс йсгвапхаз швахъла йдырчуаз ачырпIиква шгIахIкIуаз акIвпI. Ари йапшу агвыргъьахъвква щардала йакIвшарныс стахъын», - араса лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI апхьагIв Квициниа Сария.\nАуи лъахIльычкIвын Квициниа Милена хвыц агвыргъьахъв аналагагIваца йгIашIарышвта дгIахIвуа дджвыквылтI. Ауи йшылхIвазла, азаман ласдза йшагIвсызгьи гвы гьалымттI.\n«ЙахьчIва агвыргъьахъв апны сара зымгIва швабыж йсгвапхатI - акытчаква ангIагIдыруазгьи ачырпIиквала хIшхъвмаруазгьи. Йадызгалыз зымгIвагьи швабыж сшырзыразу схIвара стахъыпI. ХIгвыгъитI апхъахьылагьи ауи апш гвыргъьахъв атахIзырчпахуашта», - лхIватI ауи.\nДатшагьи пхIвыспачкIвынкI, Гицба Наала, лаба дйыцта Согъвым дгIатыцIын агвыргъьахъв дгIадгылтI. Ауи йшгIахIалхIвызла, сахIатквакI руацIа Атара кыт йауу лыквлагIвчва щардагIвы драбадырныс дахадзатI.\n«ХIара швахъ хIырчуанта йалагIыжьуан, хIхъвмаруан. ЗымгIва рацкIыс йсгвапхаз асабиква хIшацхъвмаруаз акIвпI, ауат рыуа щардагIвы срабадыртI», - лхIватI ауи.\n11 сквша йырту акыт абзазагIв Сангулиа Анри дшгвыгъауала, АААК апхъахьылагьи йатадыргалхуаштI ари апш гвыргъьахъвы.\n«Сара зымгIва швабыжта йсгвапхатI, ауаса рыцIа сгвы йгIатахаз ачырпIиква шагвхIырцуаз, хIшгIахIвуаз акIвпI. Ари агвыргъьахъв адызгалыз зымгIвагьи швабыж хIырзыразпI», - йхIватI ачкIвын.\nАдуней апсуа-абаза конгресс асабиква рыдынхалра гватра ду азрымапI. Асквш 2019 июнь а 1 атшын АААК Согъвым апны йауацIыхта гвыргъьахъв ду адыргалтI, ауи асхъан Апсны аштаква зымгIва йрыуата агвыргъьахъв йалан саби 300-гIв райхIа.\nАсабиква ргIахчара адуней мшы – сквшщарда зхъыцIуа адуней гвыргъьарамшква йрыуазакIыпI. Ауи акIвыршара ауысла ащаквыргылра асквш 1925 агIан Женева апны асабиква рбзазаща агъьчIвра уысква знархараз Адуней конференция апны йгIаргтI. Ауаса ауи агвыргъьарамш йапхъахауата йдыртлапIарныс анрылша сквшы 25 анагIвс амщтахь – асквш 1950 агIан – акIвпI. УадыргIвана ауи ансисквша йдыртлапIауа йалагатI. Асабиква ргIахчара амш йгьгвыргъьарамшгIвацам, ауи ажвлара йгIаднаргвалашвахитI асабиква насыпла йырчвыта йгIадзынгылырныс, йзапхьарныс, йхъызхуа ауыс тшадыркIылырныс, йандухара зъадаб хIаракIу ан-абата, къральгIвта йщаквгылырныс ахъазла рхвитнагIаква гIахчара шатахъу.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/amuzyka-agahurakua-ygii-asabyn-shuaqh-chyrpikua-aaak-atara-apny-asabikua-ryqhazla-guyrghiaqhu-adyrgalt","date":"2020-07-14T03:58:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00337.warc.gz","language":"abq","language_score":0.99778229,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997782289981842}","num_words":533,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\n«Абазашта» – ари агазетзаджвыкI акIвпI адуней апны абаза бызшвала йгIацIцIуа. Абаза бызшвала агазет йапхъахуз аномер асквш 1938 июль мыз агIан йгIацIцIтI. Ауищтара сквшы 80 рурала «Абазашта» анапаква йгIарыквшвитI Россия йгьи агIвыма къральква рпны йту абазаква рбзазара, ргвтараква, рбаргвыраква, ргвыргъьараква йгIарыквчважвауа агIвыраква.\nБедиа йтагылу ахрам Апсны Ткъварчал район Агв-Бедиа кыт ахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан храм Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI. Асквш 2019 агIан Бедиа храм дыргылищтара сквшы 1020 цIытI.\nАрахврхIагIв, амлыкврхIагIв гвымчIва ХIапIатI ЧухIайыб йыцынхазгьи йунашва йацIата йынхузгьи хвду азырбун ауи ауагIа рпны йахъазымкIва арахвнадзара рпны йынкъвигуз айгвыгIвра ду.Ауи йгIатгара хъадаква йрыуазакIыта йгIалыркIгIитI йхIаракIу артшхъвага – Сталин йсогIат – ззгIайквнадыргаз ауыс – зласа пшку ауасатлапкъ шIыц ъагIанйыршаз ахъазла.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2020-07-04T03:19:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655883961.50\/warc\/CC-MAIN-20200704011041-20200704041041-00347.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983547926,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983547925949097}","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны COVID-1 гIазахвыз ачымазагIв дгIадрыбергьыльтI, ауи Гагра къала апны дбзазитI.\nАпсны апны йапхъахауата акоронавирус згIва шIкIгIара шгIаншаз гIардыртI, лхIватI Апсны Республика асанитар айъазагIв хъада Скорик Людмила.\nАйъазагIв йшгIалылкIгIазла, азгIва гIазахвыз ачымазагIв Гагра къала дтабзазитI. Ужвы ауи йашIашIкIгIару акоронавирус гIазахвуа ачымазагIвква йрайъазарныс ахъазла рыцIа паса йадыргалыз Гвдауыта къала аквта чымазагIвтара апны дщтIапI.\n«АчымазагIв ачымазагIвтара кIьыдата дщтIарцIатI. Ужвы асахIат ауи йзгIвадара аъаща уарыразуата йщаквгылапI. ЙчмазагIвхаз агIвычIвгIвыс Москва дцан дгIацапахтI, ауаъа нхара уысла даъан», – лхIватI Скорик.\nАуи йшгIалылкIгIазла, АкъральыгIва санитар-эпидемиология къвырльыкъвхарта ачымазагIв дызщтаныкъвата йаъу зымгIвагьи гIадрыбергьыльырныс рмурадта ари агIаншара цIолата йдырхъвыхитI.\n«Ари акоронавирус згIва ъагIаншаз хIара хIыхъазла йгвынгIвырапI, апхъахьылагьи ашIашIкIгIара щарда хIрыквшахIатхарныс ауаштI, йшпакIву ухIварыквын хIкъраль абзазагIвчва ащарда уыста йгьрымбузтI Апсны Республика аминистрква ркабинет, апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа, азгIвадарахчара аминистерства йлырхыз ашвъаква йгIархIвуз ажванахъаква. ЙалкIгIата ашIашIкIгIара коронавирус згIва ъагIарауыз акъральква рпны йаъата йгIацапахкваз абзазагIвчва рпныква йаъазлара, тшдыркIьыдара шатахъу гьрыларымхIвузтI», – лхIватI лтшазынархара апны Апсны асанитар айъазагIв хъада.\nАуи йшылхIвазла, уахьчIвала Апсны Республика азгIвадарахчара аминистерства йрылшауа зымгIва гIадрысабапитI ашIашIкIгIара тшауацIнамхырныс ахъазла: гвгIвара ъагIаншауа йаназаману цхърагIара гIандыршарныс ахъазла атестква рчпитI, ауагIа рквтала ашIашIкIгIара ашварагIварара йалдырдзгIарныс ахъазла амальква нарахвитI, ажвлара ауыс зкву ддырдыритI.\nАпсны азгIвадарахчара аминистр Цахнакиа Тамаз ауыс араса даквчважватI.\n«Ари апш гIарбара (COVID-19 архъвыхра ауысла – аредакция ррытаразга) хIазымпшуата йгьаъамызтI», – йхIватI аминистр йгьи йгIацицIахтI рыцIа паса Россия аштаква, йалкIгIата акоронавирус згIва гIазахвыз ачымазагIвква рыцIа-рыцIа йъащардагIвхауа Москва, йгIартыцIхта акъральыгIва гIвына джьгарта йгIахъысхуамцара ареспублика щардагIвы шгIацапахуаз.\n«ХIара йызнымкIва йхIхIвун швабыж йымчу амальква нахвра шатахъу: ауагIа ртыдзква йгIарджвылымцIырныс, агвыпква тшъазыркIкIуа, айззараква ъакIвшауа йрыламлырныс, йанамальынтшадзу – афачIвтйыртаква, аптакьква рпны йанцуш – акIвымкIва, йа азгIва агIарбараква рхъа йадырбалта ачымазагIвтара йанцуш акIвымкIва йгIаджвылымцIырныс. Швабыж магIны ду амапI дзачIвызлакIгьи тшйыркIьыдата йхъа дазхъвыцырныс, йауа ухIварыквын аэкспертква йшырпхьадзауала, апрель ацIыхъвадза азгIва йалахIауа йымгIвайсырныс ��акIы гьазхIвам», – йгIаликIгIатI Цахнакиа.\nАуи апхъала, апрель а 7 атшын щыбжьан намдзаскIва, Апсны Республика апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа Бганба Валерий щаквыргылра мачвы ацIайцIатI Псоу дзыгIв апны акъральыгIва гIвына ахъысырта акъральгIвчва зымгIва рыхъазлагьи йшхъыргIвауа асквш 2020 апрель а 8 асахIат а 00.00 йгIашIарышвта апрель а 20 агIандза.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-apny-yapqhakhauata-akoronavirus-covd-1-tshkgara-shganshaz-gadrybergiylit","date":"2020-07-13T23:50:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147031.78\/warc\/CC-MAIN-20200713225620-20200714015620-00312.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982205629,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982205629348755}","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза жвлара уысхагIвчва йрыуазаджву Джьандар Мурат АААК йритыз аинтервью апны йгIайхIватI Къарча-Черкес республика апны абаза бызшва агIахчара йшазабакIуа.\nКъарча-Черкес апхьартаква рпны абаза бызшва йшадрыпхьауа, Черкесск апны цри бызшвала акурсква йгьи Апсны къральыгIва университет рыцынхара ауысква АААК ахабарргарта портал йритыз аинтервью апны дрылачважватI Абаза-апсыуа уагIа ртшауацIнарыхра ацхърагIара знархару Адуней адкIылара «Алашара» абызшва ахъвшара аъачIвагIагIв Джьандар Мурат. Айчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.\n– СынчIва июль мыз агIан РФ а-КъральыгIва дума «РФ апны арыпхьара ауысла» хабза ауагIахъа бызшваква руысла апсахраква аларцIатI. Ауи ашIыцра абаза бызшва арыпхьара псахра кIара аланацIама?\n– Апсахраква нархарата йрыму ари акIвпI: ужвы анчва-абачва ракIвпI апхьагIвчва рцри бызшва гIалызхуаш, ахабза хвитнагIа гIарнаттI рсаби йыхъазла цри бызшвата урышв бызшва щаквдыргылырныс. Апхъала ауи ауыс асабиква гIазлыцIыз ауагIахъа рыбызшвала йщаквдыргылуан. Ари ашIыцра ашвхIаусыгIвала шварагIварара гIаншатI асабиква рыбызшва цри гIалрымхуата урышв бызшва ауи ацынхъвы йгIалырхпIхIва.\nАуи кьангьаш гIауыланацIауата йгьаъам, йшпакIву ухIварыквын саби щардагIв цри бызшвала йзымчважвауата асабигIзартаква йгIарыцIцIхитIта апхьарта йгIацIалитI. Ауат руыс дрымайрарныс анчва-абачва цри бызшвата урышв бызшва рызгIалырхырныс закIы гьазхIвам. АрыпхьагIвчва ауат йырхIвауа йацыркIитI. Апхьарта арыпхьара программа ззлыху цри бызшвала йызчважвауа асабиква ракIвпI, ауи йзымчважвауа апхьагIвчва йгьрыквыргIапсым. Ауи акIвпIта, ауыс зквула абаза сабиква рызбжа апхьарта йызлапхьауа апрограмма абаза бызшва алшвтырныс ауаштI.\nАри амыз аурала абаза жвлараква агIба йнадзауата йызланакIуа «Апсадгьыл» адкIылара ацкIрала жвлара уысхагIвчва гвыпкI абаза кытква зымгIва йгIарыкIвшатI абаза бызшва арыпхьара ауыс зкву тшахадыргIвазарныс ахъазла. ХIара хIыбызшвалагIвчва хIрынйун, хIрачважвун, асабиква рыхъазла абаза бызшва цри бызшвата агIалхра магIныта йаму гIаргвынхIыргIвуан.\n– Апхьартаква рпны абаза бызшва арыпхьара сахIатква зъара йнадзауайа?\n– Йапхъахауа акласс апны гIвсахIаткI йнадзитI, уадыргIвана классипхьадза хпа-хпа сахIат. Асоветква рзаман асахIатква рыцIа йщардан – цри бызшви литератури рыхъазла хвсахIаткI гIарнатуан. ХIара щарда ацIыхъва хIтагылан ауи асахIатпхьадзара гIацахIырпахырныс, ареспублика ахъадагьи тшизынахIырхатI. Ари ауыс апны йхIыцыркIтI анахьанат ауагIахъа жвлара адкIылараквагьи, йшпакIву ухIварыквын ауыс Къарча-Черкес йтабзазауа зымгIвагьи йырхьыгIапI. Ага йгвасразтынгьи, хIбжьы заджвгьи йгьйымгIатI. Ауаса амаль гIахIаутI: абаза кытква зымгIва хIгIарыкIвшатI, арыпхьагIвчвагьи, анчва-абачвагьи, апхьартаква рунашвачпагIвчвагьи хIрачважватI. Ауи амщтахь йщаквгылу ахсахIаткI нархъага хIисапта йгIарырцIатI бжьара нхара йазалху асахIатква йрыуата гIвсахIаткI. Ужвы абаза кытква зымгIва рпынгьи абаза бызшви литератури рарыпхьара мчбжьыкI апны хвсахIаткI азалхпI.\nАуи дара апхьартаква рыхъазлагьи йгьмайрамызтI, йшпакIву ухIварыквын арыпхьара программагьи ауацIыхра атахъын, анхашагьи йалархIара атахъын. Ага ймайрамызтынгьи хIагвынгIвытI. Ауаса ауи ъаквшваз абазаква адкIылата йъабзазауа акытква рпны акIвпI. Бызшвала ауагIа ъалапсу акъалаква рпны ауыс рыцIа йбаргвыпI.\n– Абаза сабиква йрыуата абызшва здыруа, йзымдыруа рпхьадзара бергьльума? Йзымдыруа рпроцент зъара йнадзауайа?\n– Росстат рпхьадзараквала, Россия йтабзазауа абазаква рпроцент 96 цри бызшва рдыритI. Ауаса хIара цIыпх Черкесск апхьартаква хIгIарыкIвшан йджьащахъву аъаща гIахIрыбергьыльтI. Черкесск апхьартаква рпны абаза саби зкьгIви бжакIи раъарагIв апхьитI, ауат йрыуата йызчважвауа процент 35 ракIвпI йнадзауа. Акытква рпны ауыс зквула рхъвыхра гьакIвыршам.\nАуыс тIакIв йагъьхIчIвырныс ахъазла «Алашара» адкIылара апны абаза бызшвала акурсква гIанхIыршатI. Арыпхьаща шадгалу абызшва зымдыруа йрыквыргIапста акIвпI. АъачIвагIагIв ауи гIвыма бызшва арыпхьаща дашIпшуамцара йылрыхIазыртI. ХымызкIла агIвычIвгIвыс дызчважвауа тшибжьитI, йащтагIайуа ахмызкI рпны йдырраква рыцIа йцIолахитI. Адуней апны абаза бызшва рыцIа йбаргвыта йырпхьадзазтIхIва ауи узымырдыруашта йгьаъам. ХIара хIкурсква ауи йаквшахIатпI: ауагIа абаза бызшвала йзымчважвауата йгIайитIта, хвитта йызчважвауа йгIалгитI. ЦIабыргыта, хыщмыщра аларкIвата. Ауаса араъа закIгьи гьузычпушым: абыжьква рхIваща ушхвыцыркIву тшаурыщцара атахъыпI, уандухара абыжьква рызбжа гьузыхIвахуам.\nАкурсква асквш 2013 йгIашIарышвта йынхитI, апхьагIвчва ансисквша йгIахIахвитI, сквшыкI апны ауат йгIарылгитI уагIа 60-80-гIв. АпхьагIвчва хгвыпкIта йшапI: асабиква, апхьартаква рапхьагIвчва рныбыжь йтагылу, адуква. ХIара хIпны йынхауа зымгIва йрагъьу арыпхьагIвпI, йхIаракIу акатегория нкъвыргитI, рынцIра шабгу абаза бызшва арыпхьара йартатI: Джыр Гваща, Урунова Любовь, Кълыч ГIайщат, КIьыщмахва ФатIима.\n– ЙшухIвазла, асабигIзартаква йгIарылгауа асабиква цри бызшва гьырдырам. АсабигIзартаква рпн�� аъаща зджьакIквата йпсаххушма?\n– ГIвысквша рапхъала асабигIзартаква рпны цри бызшва адынхалра мчбжьыкI апны гIвсахIаткI азалхын. Асабиква цри бызшвала ауысачкIвынква, ашваква ддырдыруан. УадыргIвана ауат асахIатква нырххтI. Ауи ауысла хIара ареспублика ахъада тшизынахIырхан, ауи йхIыцикIтI. АрыпхьагIвчва рдырраква йъарыладырхIауа ареспублика институт хIрыцынхарныс асабигIзартаква абаза бызшва арыпхьарала программи арыпхьаща амальи лырхырныс хачIвы ргылхатI.\n«Алашара» адкIылара арыпхьара цхърагIагаква рыдынхалра ахча азалырхтI, Абаза район апрограмма хъатаркIытI. «Алашара» адкIылара асабигIзартаква рдырраква йрылархIара знархараз акурсква ахча рзыртйын, ауат гIвымчбжьа йрыдынхалтI. ЦIыпх йгIашIарышвта абаза кытква рпны апрограммала асабигIзартаква нхауа йалагатI. Акъала апны асаби гвыпква цри бызшвала йкIьыдата йгIанхIыршарныс хIтахъын, ауаса ауи ужвыгьи йгьхIзаквыршвум. Ауи ауыс хIгьакъвымцIстI, анахьанат ауагIахъа жвлара адкIылараква хIрынйумцара асабигIзартаква рпны цри бызшва йшадрыпхьуш амальква хIырзыпшгIуштI.\n– ЙхIаракIу апхьартаква рпны абаза бызшва йадрыпхьума? Абаза бызшвала афилологква дрыхIазырума ауниверситетква рпны?\n– Ауи апш йхIаракIу апхьартата йхIыму Къарча-Черкес къральыгIва университет акIвпI. Ауи йахъазыпI абаза бызшвала аъачIвагIагIвчва гIацIызщтуа.\nЧеркесск апны йаныргIалпI наука-рхъвыхра институт, КЧРИПКРО апны абаза бызшва акафедра аъапI. КЧГУ апны йхIаракIу адырраква гIарыквшвузтын, араъа ауат анаука нхара алкIгIараква тшрыхадыргIваза йауаштI.\nАбызшва йазарархауа баргвырата йаъу ауи акIвпI, аъачIвагIагIвчва нхарта рымамкIва йгIанхитI, ауи йгIахъшахъыцIуата чкIвынргIа абаза бызшвала йфилологта йапхьарныс\nгьыртахъым. УахьчIвала йщаквгылапI ахча согIат сом зыкь 200 йнадзауата абаза бызшва знархару кандидат диссертация зхчауа рыхъазла. КЧГУ астудентква дахIврала йапхьузтын хынла йзлархIу астипендия гIаргитI – сом жвынзыкь.\nСынчIва йгIашIарышвта «Алашара» Апсны къральыгIва университет йрыцынхауа йалагатI. СынчIва октябрь мыз абаза бызшвала аъачIвагIагIвчва быжьгIвы йнадзауата ауи ауниверситет аспирантура йыцIалитI. Апхъахьыла ауаъа абаза бызшвадырра акафедра гIахъыртIырныс ргвыгъапI. Ауи акIвпIта, хIара хIфилологква Апсны апны нхарта шрауашла бзигвыгъа аъапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/dzhiandar-murat-abazakua-abaza-byzshua-tsri-byzshuata-yyrzygankhara-ataqhyp","date":"2020-07-15T23:52:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657176116.96\/warc\/CC-MAIN-20200715230447-20200716020447-00227.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986117482,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986117482185364}","num_words":768,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны\nАпсны акъала хъада апны Согъвым гIазырбауа асуратква ргIарбарта гIахъыртIытI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквл��щтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс а-Дискуссия клуб апны анхара йапхъахауа атлахан йалгатI – аэкология ауысла аэкспертква рынйараква, ауат йрылаз ауысхагIвчва апроектква йрыквчважвауа йалагатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Пакващ, Река, Баслахв, АкIваскьа, Гвып кытква йрыуу асабиква рыхъазла гвыргъьарамшы адыргалын йакIвдыршатI.\nАпсны а-Хъада COVID-19 ауысла Щаквыргылра мачвы ацIайцIатI, ауи йшгIанахIвауала, ашIакIра амальква рщарда нырххитI, ауаса а-Республика аталра йазынарху ашIакIра амальква гIанхатI.\nCOVID-19 пандемия ауысла Апсны апны аэпидемиология аъаща йгьи агIашIакIра амальква рпсахра ауыс йрылачважватI Апсны абзазагIвчва акоронавирус шIкIгIара рачвхъыхчара йазалху а-Координация штаб йызкьазуу алачIвара апны.\nЙбергьльу апсуа апхьахьа, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, апрофессор Чирикба Вячеслав йнига шIыц «Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква XIII-XV асквшышвква рагIан. Азазаъащаква йгIарыквчважвауа абзагIвраква» аунашва АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Асабиква ргIахчара амш июнь а 1 атшын Атара кыт апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалтI.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра атшын Согъвым апны АААК ачвахъабага айззараква адыргалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news\/abkhazia","date":"2020-07-04T02:16:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655883961.50\/warc\/CC-MAIN-20200704011041-20200704041041-00442.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9823258519,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9823258519172668}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.947,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июль а 15, Адлейба Борис дангIадри амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал апны ари агIвычIвгIвыс, ауыжвгIанчIви Апсны апхъагылагIв лашара дгIахIгвалашвахитI.\nКапба Арифа\nАдлейба Борис йквнагадзауата дрылапхьадза йауаштI йлашарадзу Апсны аунашвачпагIвчва. Ауи йагIамкIва абзазара далцIтI, ауаса атурых апны йыщта гIанижьтI. Адлейба а-Республика 11 сквша руацIа унашва ахъицIатI, Тбилиси аунашвачпагIвчва йырпшIагылуата з-Псадгьыл агIальаматраква ззыхчуз йгвыбзыгъадзу дипломатта тшгIайырбатI.\nАдлейба Борис Виктор йпа асквш 1931 июль а 15 атшын Согъвым апны дйытI. Ауи йани йаби Отап йгьи Члоу кытква йрыуан, йара Борис Виктор йпа арат ашIыпIаква швабыж бзи йбун, йынцIра шабгу ауат штшауацIырхуаш дащтата йхатI алайцIун. Ажва ахъазла, Члоу кыт апны апхьарта ъагIаншаз збзиру Адлейба Бориси йбергьльу акыт абзазагIв, Апсны ауагIа руысагIв Щынквба Баграти ракIвпI.\n«Са стшыгIвызтын агъвра са йснапIыцIазара атахъыпI»\nАдлейба апартия ъанатIаква рынкъвгарала йынхара ъаджвыквицIаз Очамчыра район акомитет апны акIвпI, ауаъа апартия комитет йапхъахауа асекретарь йъанатIа дазынадзатI. Сквшы 34 йныбыжьта Согъвым апартия акъала комитет апны йгIвбахауа секретарта далырхтI. Асквш 1971 йгIашIарышвта асквш 1975-дза Адлейба Борис Ткъварчал къала апартия комитет унашва ахъицIатI. Асквш 1978 агIан йбзазари йынхара уыскви рпны ахъыкв днадзатI: Апсны область апартия комитет апны йапхъахауа секретарта далырхтI, датшата йухIвуштызтын Апсны апны йхъаду дкъральыгIва ъанатIанкъвгагIвхатI.\nАуаса Борис Виктор йпа йгьитахъымызтI ари аъанатIа апны Тбилиси йырхIвауагIвацала дынхарныс. ЙъанатIа гIайрысабапуамцара апсуа уагIахъа ргIальаматраква шихчуш дащтан, йхъвдаквцIара анадзарагьи кIара адырбалуашта швхIаусыгIва гьгIанимыршузтI. Авласть чвалатшычпара аламкIва йара йнапIыцIата дгIамгIвайсырныс ахъазла Адлейба шIырпшыра змам адипломат ъазара гIайырбун.\nБорис Виктор йпа йхъатала дыздыруаз щардагIвы ауи йхIвауата йызнымкIва йыргIуз абарат ажваква ргвы йгIатахатI: «Са стшыгIвызтын агъвра са йснапIыцIазара атахъыпI».\nАпсуа культура ацхърагIара\nТбилиси ахъатала рхвитнагIаква дыгьта йанхъырсуз азаман хьанта агIан апсуаква гвыргIва ду гIарылазцIуз уыс щарда Адлейба Борис Виктор йпа данхъадаз йырхъйарныс йылшатI. Ауи апшта, Адлейба йзаквыршватI апсуаква Согъвым апны тшыцIаргIвырныс рылшауата. Акультура ауысхагIвчва акъала апны бзазарта рыртуа йалагатI, рыцIагьи йхъадаху акультура цхърагIара айдзарныс ахъазла йылшауа зымгIва йчпун.\nАдлейба Борис атеатр швабыж бзи йшибуз бергьльын, йхъатала Апсуа драма театр аргылчIвква щарда дырпшуан, арайонква, акытква рбзазагIвчва атеатр йшызгIайлуш дащтата йылшуз зымгIва йчпун. Ауи апсуа театр йымцауа агIвычIвгIвыс апсуа культура пIатIу аквйымцIауата акIвын дшипхьадзуз.\nАпсны асуратгIвгIвчвагьи йрылархIвун ауи цхърагIара ду шгIадирайдзауа. Адлейба йунашвала ауат хъахIара рымазларныс ахъазла рсуратква акъральыгIва йшахвгIуз бергьльын. Борис Виктор йпа датшагьи апсуа культура йалацIара дупI Апсны йапхъахуз апрофессионал суратгIвгIвы Чачба-Шервашидзе Александр йхъвади асаба йпсадгьыл йазгIагхра, араъа йыцIацIахра ауысла.\nАдлейба данынхуз азаман датшагьи магIны ду змаз гIаншарата йалтI Апсны къральыгIва университет йгьи акъральыгIва телебара ргIахътIра. Ажва гьалам, аратква йазакIу ауагIахъа-гIархвитхра абакIра йагIатгарапI, ауаса Апсны аунашвачпагIв абгата ауатква йрыцйымкIзарквын йгьаквымшвушызтI. Ауи агIан Адлейба Борис хвыцмыцшва уыла йгIацIалуаз ауысква рырхъйаранадзара далан.\nАбар ауи апш уыскI Борис йпа Адлейба Астамур йшгIайгвалашвахуа: «Дара ателебара йынхауа йырхIвахуата йызгIатI: асквш 1978 агIан Апсуа телебара ангIахъыртIуаз музыка гIаджвыквцIагата йгIадрысабаптI акыртква йрымгвапхадзуз макъымкI. Ауат амакъым уагIахъара цIоладза амата йырпхьадзан айрышта йапшIагылтI, йпсахра атахъыта рхIватI. Ауаса хIаба ателебара анхагIвчва зымгIва йшаъу апшта йшгIанырыжьуаш райхIвтI акыртква ргвыжвкIра йара йахьыла йацайырпан».\nУуагIа ухъа рылухра гьатахъым\nАжва гьалам, Апсны апартия обком йапхъахауа асекретарь датша заджвы йацкIыс йазалхта агалагьи йчвыбаргвын ауагIахъа рхъахвитра азгIашыкъра йацикIырныс. Абар ауи ауысла Бебиа Екатерина лфильм апны акъральыгIва уысхагIв Озган Константин йхIваз ахъвыцраква: «Адлейба Борис Виктор йпа Апсны даунашвачпагIвын СССР аунашвачпагIвчва акъраль ашIыпIаква рпны ауагIахъа-гIархвитхра мгIвайсра ацкIра йанапшIагылаз атлахан». Ауаса ауи йацикIтI асквш 1989 мартI агIан Лыхны айззара рщаквыргылра уысла йрыбагъьан».\nАуи асхъан Лыхны агъвгъвара апны йгIайззаз ауагIа зыкь 36-гIв райхIа СССР акоммунист партия а-Квта Комитет агенерал секретарь йызцауата Лыхны атшазынархара мачвы ацIарцIатI – асквш 1921 йгIашIарышвта асквш 1931 агIандза (ауи азаман Апсны Грузия ССР йаланакIуаз автоном республикан – аредакция ррытаразга) йаъаз Апсны ССР гIащаквдыргылхырныс йазгылата. Апсуа уагIахъа рхъахвитра йшазгылу гIазырбуз ари ашвъа йапхъахауата мачвы ацIазцIаз Адлейба Борис Виктор йпа йакIвпI. Атшазынархара мачвы анацIайцIа амщтахь йъанатIа дшалхъвдахушыз гвынгIвыран: ласыла йапхъахауа асекретарь йтып дахъыцIхра атахъхатI.\n«ХIаба йынхара-бзазара атурых апны ари агIаншара магIны ду амапI, хIара (ауи йсабиква – аредакция ррытаразга) ауи хвитнагIа гIахIнатитI хIхъа щтIыхта ауагIа хIрылалырныс. Сшхъвыцуала, ауи бзита йгIайгвынгIвуан ауи асахIат ауагIа йхъа рылих йшамуашыз, ага йъанатIа дшалхъвдахуш йылайхIваргьи, ауаса закIгьи дгьгIашIанамкIытI. Багъьата йхъасцIитI апхъахьыла йырхъйарныс гвыгъара щарда шйымаз, йуагIа дрылата йгвалаз уыс щарда дшрыхамдзаз», – араса йпхьадзитI Адлейба Астамур.\n«Ардзынба Апсны ахъазла щарда йзычпуштI»\nАдлейба Борис датшагьи закI йылан дзачIв политикызлакIгьи, дзачIв къральыгIва уысхагIвызлакIгьи рыхъазла магIны ду зму: хъарата дпшуан, аполитика ъанатIа нкъвигауата дыззыпсахуаш гIвычIвгIвыс дизыпшгIун. ДгIайаутI – апхьахьа шIа, аоратор гIальамат Ардзынба Владислав Григорий йпа йыквйырпштI.\nАрдзынба Владислав Москва йгIатыцIхра, Апсны йгIайхра Адлейба Борис йхъатала далата йакIвшатI. Ауи аунашва джьащахъвата йгIайгвалашвахитI йгIвыра «Адлейба Борис йакIвымзарквын» апны агIвгIвы Ахвба Джума. АгIвыра апны ауи йшихIвауала, зны Борис Виктор йпа ауи йкабинет днашылын дйыхIватI Апсны анаука институт аунашвачпагIв йъанатIа ауысла Ардзынба йкандидатура йацикIырныс. Айчважвара ахъадза апны Ахвба кьангьашрата йылаз гьцIайымкIытI – сквшщарда Москва йтанхаз апхьахьа Апсны дгIайхта аинститут даунашвачпагIвхарныс гIайтахъхушшва йгьйымбузтI. Ауаса йыншушыз ншатI. Абар агIвыра ашIчIвара:\n«– Борис Виктор йпа, йшыздыруала, Ардзынба Москва сквшы 20 райхIа дтанхитI. Ауи Апсны абызшви алитератури ринститут анхара дачвыхъарахапIхIва сшвитI.\n– Йара ауи акIвпI йкандидатура сзазхъвыцуа. Ауи ныжьхта, хIара Апсны йтабзазауа апсуаква агангьи хIагвынгIвырныс хIчвыбаргвпI. Датшагьи йбзийу – ауи Грузия рунашва дгьацIам. ЙубитI хIапхьахьакви хIкъральыгIва уысхагIвчви щардагIвы акырт уысхагIвчва йырхIвауагIвацала йшынхауа. Йъамудзахыз, аинститут апны йынхара аквымшвузтын йъанатIа нижьхта Москва дацапах, апхъала дыздгылаз ауыс дадгылх йаушатI. <..> Съадзабгу Шеварнадзе йгьйызсыргIвушым апсуаква хIыхъазла йхIваз – хIара акIацIаква рапш хIырпцIра атахъыта. Сшхъвыцуала, Ардзынба Апсны ахъазла йзычпуш щардапI, хIгIальамтраква йхчарныс йылшуштI».\nЙазалху хъгалра-пшыртадъа\nАдлейба Борис йтгIачва йырдыруан раъащаква щаквкIыта, ахърыкъьара аламкIва йаъазара шатахъыз. Борис Виктор йпа йхъапщыла Лабахуа Людмила лъачIвагIала дайъазагIвын, лхъацIа Апсны аобком йапхъахауа асекретарь йъанатIа ангIайыхъвдаквырцIа амщтахь ауи азаман йынкъвылгуз азгIвадарахчара аминистр йтарагылагIв йъанатIа лара-лара дакъвыцIхтI. Ари атгIачва рпны датшата йгьамуашызтI.\n«ХIара анахьанат апсуа тгIачваква закIылагьи хIгьгIарылымхIвузтI, чIыдахъвыла пшыртакIгьи гьхIымамызтI, апхьарта акIвызтынгьи абазар акIвызтынгьи щапIыла хIцун. ХIаба зынгьи йгьйымуазтI кIарала анахьанат тшгIарылхIкIгIарныс, чIыдала закIгьи хIхъа йаквнахIырга гьамуазтI. Пщбата йаквгылу атдзы апны хпещкI йнадзуа афатар хIыгIвнабзазун, ауи ужвы Имам-Шамиль йыхьыз зхъу аурам йыквгылапI, амшын атшпы ахьыла йцIыхъвахитI. Ссабихъа ауаъа йызгатI. Ауи тынхата млыквкIгьи гьхIызгIанимыжьтI, йхIыму зымгIва хIпхдзыла йгIахIынхахтI», – йхIвитI Адлейба Астамур.\nАпщыгIв сабичвагьи – апхIа Манана, апачва Геннадий, Тимур, Астамур – раба мачIдзан данырбуз: йзаман шабгу анхара йазалихуан, щажьыта дджвыквылуан, кIьасата дгIайхуан, амтшашаква рагIан тIакIв пасата йунагIва дгIадгылхуан.\nБорис Виктор йпа швабыж бзи йбун футбол, дхвыцищтара дасуан, дгвашвхчагIв гIальаматын. Ауи абзибара йпайцIба Астамургьи йща йалалтI, ауыгьи даншIаз йгIашIарышвта футбол дасуан. Зны ауи лшара йыман футболла СССР ашIаква ргвып дрылата адуней чемпионат дцарныс, ауаса… абжьагIвы дгьнаймахвтI, аба ауи ауыс гьынкъвйымцатI. Борис Виктор йпа йычкIвын дицхърагIара атахъыта гьйымпхьадзатI, арасагьи йхIватI: «ауаса йанцазара йгьуквнагамызтI».\nАдлейба Астамур йшгIаликIгIауала, раба ауат рыхъазла зынгьи пшырта чIыдахъвы гьгIанимыршузтI. Ауи йгIайгвалашвахитI ращаквтаней Тимур акытмлыкврхIара институт дахIврала дгIалгата рпны дшгIайхыз, ауи йаба нхарта бзикI йызгIайауырныс дшгвыгъуз.\n«ЙыздырхитI, Москвала дгIайхын хIипыралтI… ХIаргьи, йара йхъаталагьи, хIангьи – зымгIвагьи хIазпшитI хъвлапны хIаба дангIайхуаш. ЗымгIвагьи хIгвыгъитI: уыжвжвы хIаба дгIайхта Тимур нхара Совмин (а-Республика аминистрква р-Совет – аредакция ррытаразга) апны зджьара далайыргуштIхIва. ДгIазылгаз аинститутгьи шбзийу гвынгIвыран, бзитагьи дапхьатI. Хъвлапны аннадза хIаба дгIайхын дицIгIатI: «Йшпаъу, угIалгама? ЙбзипI. Щымта ухIапчыпква адгалта Члоу уца. Ауаъа йуызпшитI, амеханизмквала йадгалу абригада рпны бригадирта уынхуштI…» ХIара хIрымдзаква хIыцIшвтхуан мачIкI атахъхатI… Абарауаса гIвысквшала Члоу апны бригадирта дынйырхатI, «Москвич-412» машинагьи йзихвгIан».\nАдлейба Борис Виктор йпа йагIамкIва абзазара далцIтI, сквшы 59 ракIвын йныбжьыз. Асквш 1990 ноябрь мыз агIан йхынхауата инфаркт йхъысын дгьгIацымхатI. Борис Виктор йпа йынбжьагIвыз Россия апны йбергьльу акардиохирург Бокериа Лео йшихIвазла, ауи дгIахча йауашын. «КIавкIаз йауу дшхъацIу ймыргIващауата ауи дщтIалта амашина данырцIарныс гьйымуытI (йзгIва аъаща апны датшата йгьамуашызтI), ауи йгIалцIла амашина дшаквчIваз йрапхIа дийын йпсып ашIастI, закIыла уызйымхъвахуашта йцатI», – йхIватI Бокериа.\nАбараса йгвы ашIастI агIвычIвгIвысагIи ахъацIара дуи нкъвызгуз агIвычIвгIвыс цкьа, ауасаражв лашара, апатриот, хъара йпшуаз акъральыгIва уысхагIв.\nУыжвгIанчIви хъвыцщала йгIауахвырквын Адлейба Борис Виктор йпа йынхара уысква рпны ухъа зрыхъынхIвуа аъанатIа дуква дырзынадзата дгIабзазатI, ауаса ауи йзынархата йгьуызгIарысабапуашым ажва «чиновник»: йчпалакIгьи, ъанатIата йынкъвигалакIгьи ауи зымгIва рапхъа йыргылуаз й-Псадгьыли йуагIи ргIальаматраква ракIвын.\nАгIалцIыртаква:\n- Апсуа биография ажвар\n- Ахвба Джума. «Адлейба Борис йакIвымзарквын». «Апсны Республика» газет йгIаквшваз агIвыра, асквш 2016 июнь а 05\n- Бебиа Екатериана лтелебара фильм «Ахъачваква йгылата йпситI: Адлейба Борис».","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/yuaga-drylata-uzhuygii-scharda-drykhadzarnys-ytaqhyn-adleyba-boris-dangadri-amsh-yadahuuata","date":"2020-07-10T00:10:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655902377.71\/warc\/CC-MAIN-20200709224746-20200710014746-00126.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970008135,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970008134841919}","num_words":1221,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йбергьльу апсуа апхьахьа, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, апрофессор Чирикба Вячеслав йнига шIыц «Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква XIII-XV асквшышвква рагIан. Азазаъащаква йгIарыквчважвауа абзагIвраква» аунашва АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI.\nАпрофессор Чирикба Вячеслав, йбергьльу апсуа апхьахьа, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, щарда мцIуата йгIацIищттI суратла йбайу йкнига шIыц «Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква XIII-XV асквшышвква рагIан. Азазаъащаква йгIарыквчважвауа абзагIвраква». Ауаъа йгIарбапI Апсны йгьи Италия разазаъащаква анаргваныз агIамта. АААК ахабарргарта портал автор интервью гIайыквырхтI, акнига дшадынхалуаз, ауи лкIгIарата йаму йазцIгIатI.\n– Вячеслав Андрей йпа, ари акнига уыгIвныс ухъа йшпагIаташва?\n– АцIабырг схIвапIта ари атемала кIаразын кIара згIвырныс зынгьи схъа йгьтамызтI, йалкIгIата книга, йшпакIву ухIварыквын сгьтурыхдырыгIв-медиевистым (медиевистика – француз бызшвала médiéval «аквтанай сквшышв» - а��урыхдырра йахъвыпI, аквтанай сквшышвква рырхъвыхра йазынархапI – аредакция ррытаразга). ЙхIвара атахъыпI ауи агIамта йадынхалуа аъачIвагIагIвчва бзиква шхIымугьи. Ауаса сара рыцIа паса сгвы адзакIьа йтамыз датша книгакIгьи згIвытI – АгIащаквыргылхра ду агIамта йбергьльыз Леонардо да Винчи йан КIавкIаз йту уагIахъакI (апсыуаква йа ачеркесква) дшрыуаз йгIаквчважвауата.\nАри ахъвыцща алсыргауата алыгтира атема цIолата салалра атахъхатI. Ауи Апсны апны XIII асквшышв йгIашIарышвта XV асквшышвдза, атрыквква йтырцанадзыкIьара, агенуэзква йазгIашыкъта хIаракьат аларчпун, араъа афакторияква рыман (фактория – агIвыма къраль сатучпагIвчва датша къральыгIвакI апны йгIандыршауа атйыртаква – аредакция ррытаразга). Сара апсуа кытква, акъалаква зну апхъанчIви итальян швъаквагьи, акартаквагьи, апхъанчIви баракъквагьи, датша швъа щардагьи сырхъвыхра атахъхатI. Ауи амщтахь сгвы гьамуытI йадскIылыз адырраква йшщтIу йгIанызжьырныс, рахIа йхъадугьи ауыс анархартаквакIла сара схъвыцща щаквгылхьата йаъан, ауи ахIатырла гвы счпатI: йзамуайа ауи шабгу книга квпшыра астхырнысхIва?\nАкнига анхIазырха йъагIацIсщтуаш сазхъвыцуа салагатI. Сурат зигIва – ауат щардата йаласцIарныс сгвыгъан – збжьу акнига агIацIщтра швабыж йтлапIапI, ауи йгIалцIла ари ауысла тшыззынасырхуш гьсымдыруазтI.\n– ДзачIвыйа щта акнига гIацIызщтыз?\n– Акнига агIацIщтра ауысла Петербург йтагылу агIвырагIацIщтырта «Алетейя» (урым бызшвала «АцIабырг») тшырзынасырхатI – йшбергьльу апшта, ауаъа гуманитар нархарала анаука гIвыраква йнардзата йрыдынхалитIта йгIацIырщтитI. Сара скнигаквакIгьи рчпащала йсгвапхауата йгIацIырщттI ауаъа. МызкIума анцIы агIвырагIацIщтырта скнига гIальаматра шазрыму сйырдыруата аредактор хъада йсальамшвъа гIасадзатI.\nАхча тшыткI азытира атахъын, ауи саргьи сызлу хIара хI-Академия йыршватI. Ауи ауысла швабыж сизыразпI анаукаква р-Академия апрезидент Джьапуа Зураб. Абараса адуней йгIаквылтI скнига шIыц. ЙхIвара атахъыпI акнига апхъажва згIвыз Россия йгьи КIавкIаз филология нархарала йбергьльу аитальян ъачIвагIагIв, апрофессор Витторио Спрингфилд Томеллери шйакIву.\n– Амонография XIII–XV асквшышвква рагIан аитальян-апсуа азазаъащаква шаъаз йгIаквчважвитI. Дыррата ауи ауысла йаъу гьщардам, ауаса йара ауыгьи йахагIвазу гьщардагIвым. ГIалцIыртата йгIаурысабап амагIныйа?\n– ЦIабыргыта, ауи агIамта ахъазла йбергьльу гьщардам, ага ауи азаман Мараташварташти МарагIайырташти йырбжьаз адуней хвгIара-тира йашымтазтынгьи. Апсны Европи Китайи апызщылуаз ахвгIахвтра мгIва ду ахъв хъадаква йрыуазакIын. Ауи анхара ужвы йаъу акоронавирус апандемия (йхIынасыппIта ауи айамына апшта уагIа гьыквначIвакьуам)\nзакIыла йашIырпшыта йалагIваласуаз айамына згIва апандемия йанашымтазгьи йгьашIамстI. ЙхIвара атахъыпI ауи агIан Апсны йшазшахаз, йауа ухIварыквын Европа абзазагIвчва рпхьадзара хпачIвы йчпата азакI ыквызчIвакьыз Аджьаль кв��йчIва (араса йапхьун айамына згIва – аредакция ррытаразга) хIкъраль хъатакIла йгIакIвшатI. Ари азынгьи йгIахIызшахушта сгвыгъитI\nСынхара щатата йазалтI генуэз гIамта йазынарху хIъачIвагIагIвчва дуква Кациа Реваз йгьи Чачибая Циала рырхъвыхраква. РмагIны дууын суыс апны апсуа турыхдырра акласикква Инал-ипа Шалва, Анчабадзе Зураб, Воронов Юрий, анахьанат апхьахьаква рынхараквагьи. Сара сыхъазла хвду рымата йгIацIцIтI Россия йауу архъвыхыгIв Карпов Сергей йынхараква, Европа атурыхдырыгIвчва Доменико Джоффре, Мишеля Балара, Георге Брэтиану, Джео Пистарино, Луиджи Триа, датшагьи щардагIвы рырхъвыхраква.\nЩарда мцIуата агенуэз-апсуа азазаъащаква дгIарыквчважвауата гIвыра бзикI гIаквицIатI Генуя йауу архъвыхыгIв шIа Маттео Пульезе.\nЙхIырхъвыхуа агIамта йачIвыта швъа щарда гIарыквшватI Италия, йалкIгIата Генуя, апны йадыргалуа аитальян гIацIщтраква. Ауи акIвпIта, йгIарысабап йауаш агIвыраква гьмачIмызтI. Ауаса кьангьаш гьалам Генуя, Венеция, Ватикан рархив байадзаква рпны ужвыгьи йгIымдыруата йщтIу агалагьи рыцIа йшщарду. Ауат зымгIва рырхъвыхра хIпыраркIвапI, хIтурых ахъазла магIны зму ашвъа шIыцква архъвыхыгIвчва йрызпшуа йщтIаркIвапI.\n– АхвгIахвтра акIвызтынгьи датша нархартазтынгьи ауи азаман Апсни Италии разазаъащаква шпащаквгылуаз?\n– Агенуэзква рхвгIахвтра тып хъадаква Савастополи (ауат араса йапхьун Согъвым) йгьи Каво-де-Буксо (итальян бызшвала йгIаныцIитI «Кьашвай хъвахIгыларта») рпны акIвын йъаныз. Ауи ужвы Гвдауыта йаргвану Бамбора кыт йгIацIанакIуа адзтшпы ахьыла Мараташварта Европа ахвгIаратйыртаква рпны йтлапIаз акьашвай тыргун. Ахчата йгIадрысабапуан арызна, ахьапщ жвгъайква, Савастополи апны жвгъай гIацIщтыртагьи аъан, ауаса сатучпага амаль хъадата йгIадрысабапуаз ампсахра акIвын. Апсны апортквала Италии Византии рпныла тичIвпкъыгIва щарда тыргун: нычва, чыльа, гвадз, прунджь, чагIыр, чваба. ЙгIаргуаз йтлапIу абзазага пкъыгIваква ракIвын: шарбал, чгIвыча, арызкъы арбзигаква.\nЗымгIва рацкIыс йгвымхата Апсны апны аитальянква йырчпуз алыгтира акIвын, Мараташварта Европа (йалкIгIата, Италии Испании), Египет, Сирия рахьыла апсуа лыгква ргунта йыртиуан. ГвынгIвырапI ауи акъраль адемография йшазарархаз. АхвгIахвтра ангIалраква йырзалхта ХIII асквшышв йгIашIарышвта нотариат уысхарта гIаныршахьан. Апсны апны йаъан Генуя адипломат гIащтийыгIвчвагьи – Апсны апны аитальянква ргIальаматраква зхчуз аконсулат, ауи аунашвачпагIв дзыргылуаз Генуя ракIвын. Ауи акIвымкIва Савастополи апны йаъан аепископ дызхъадаз Абасгшта (даташата йухIвушызтын, Апсны) йазалхыз Себастополь архиепархия. Араъа акатоликква ркьльисагьи рнышвынтарагьи аъан. Ауи шабгу гIвсквшышвкI райхIа йынхатI.\n– Апсни Черкесшти йыртыргата алыгква шыртиуаз гIаурахатI. Ауи ауысла ахвгIахвтра уысква швабыж йауацIыхын хIхIва йауашма?\n– Щта, алыгква щардата йтыргун. ЗынзаманкI Генуя амарагIайырта штаква йыртыргаз алыгква йрылан аурышвкви ачеркескви йырхъазымкIва апсуаквагьи щардагIвыта. Ужвы Генуя, Флоренция, Венеция йа Рим йырту ауат ртынхаква КIавкIаз абзазагIвчва йшгIархъшахъыцIыз рымдыруата итальян бызшвала йчважвитI, Апсны апынгьи Черкесшта апынгьи щала йыръахIльу щардагIвы шту ргвы азымгIвауата. Аосманква аитальянква антырца амщтахь файда ду гIазгуаз апсуа, ачеркес лыгква ртира ахIаракьат атрыквква йнарахвтI. Апсни Черкесшти йыртыргата Трыквшта йыргуз алыгква ртира ХIХ асквшышв аквтадза йгьашIамстI, ауи цIыхъва азтыз Россия ракIвпI.\n– Апсны апны арум-католик кьлиса анхара аунашва угIвитI. Йшбергьльула, Ватикан архивква рпны Апсны йазынарху гIалцIырта бзидздза зджьарагьи йгIаквымшваскIва йщтапI, йалкIгIата аитальян-апсуа азазаъащаква йгIарыквчважвауата.\n– Апсны апны акатолик кьльиса анхара ХIII асквшышв йапхъахауа асквшква рагIан йджвыквылтI. Акнига апны йгIасырбитI Апсны акатолик епископква зымгIва рыхьызква, йанынхуз апIатлаквагьи рыцта. БергьльыпI сальамшвъаквакIгьи нхара швъаквакIгьи рунашва. Апсны апны акатолик кьльиси аправослав кьльиси айрышта йанкъвакъвуата акIвын йшаъаз. ХV асквшышв ацIыхъва Апсны апны акатолик кьльиса амч йалдзгIумцара йыдзхтI.\nЦIабыргыта, Генуя, Ватикан, рыцIа ймачIта Венеция рархивква рпны магIны зму архив швъа щарда щтIапI, ауат аквтанай сквшышвква йгIарыцIанакIуа атурых йазынархата. ХIпны ауи агIамта архъвыхра льальадзаркIвапI.\n– АуацIауысква рминистерства ртланыкъвала магIны ду зму ауат ашвъаква йгIархъырхта йгIарыквырхныс ацIыхъва йгьтамгылма? Ауат агIалцIыртаква апхъала йбергьльымыз шIыцра кIара гIарныцIуашта йупхьадзума?\n– Архивква рпны сальамшвъа ущтийитIхIва йгьалсуашым. ХъатакIла йгIахIахвырквын швъа щарда гIаквырцIахьатI, ужвыгIандзарагьи йгIаквырцIитI. ХIтурыхдырыгIвчва йгIаквырцIахьу ашвъаква дырхъвыхра атахъыпI. ЙгIвбахауата, Италия архивква рпны тоба дута йаквпсата йщтIапI йалыргам, зджьарагьи йгIаквцIам швъа щарда, хIара хIахIварала заджвгьи ауат архивква ахъипсауа дгьалагушым – ауи анхара швабыж йцIолапI йгьи йгIапсарапI. Архивква рпны йынхаз йырдыритI йыззысхIвауа. Ажва гьалам, атшазынархара сальамшвъаквагьи щти йауаштI, ауаса сабап ангIалцIуаш ауи агIамта зырхъвыхуа хIъачIвагIагIвчва бзидздзаква хъвдаквцIара рымата йанхIщтира асхъан акIвпI. Ауат рыхьызква гIасырбахьатI – Кациа Ревази Чачибая Циали. Ауат архивква дырхъвыхрын – ари ауыс сквшпхьадзара гIацIанакIуаштI – хIтурых ахъазла магIны зму адырраквагьи гIахъыртIрын. Ауаса абаргвыраква ззынарху ахча агIалцIырти намдзара щарда зпщыларкIву анаука нхагIвчва шIаква ррыхIазырри ракIвпI. Атурых архъвыхри агIври архив швъаква рырхъвыхра йапщылапI, ауаса ахча ъахIыгхауа ахъазла агIвымакъраль архивква рпны йзынхуш мачIыгIвпI, мачIыгIвпI гIвыма бызшвала йгIву атурых швъаква, агIвыраква йгIарыпхьаныс зылшауагьи.\n– Ауи агIамта акультура тынха айшыста хIаквчважварныс стахъын. Апсны апны аурым тынха хIаналачважвауа Диоскуриада хIхъа йгIаташвитI. Аитальян тынха хIаналачважвауа щта?\n– Ари азцIгIара джьащахъвапI, ауаса йгьмайрам. ХIапхьахьаква рквтала агенуэз гIамта ауыхвараква руысла рхъвыцщаква гьаквшвум: Афон ШIыц абагъьата ахъагылаква, Кындыг ШIыц кыт йтагылу тамыщ багъьата агьиква гIашIырпхьадзитI, ауаса ауи йадымгылквауа аъапI. АзджьакI шхъвыцуала, Апсны аквтасквшышв кьльисаква рпны фреска бзидздза XIV-XV асквшышшвква рагIан аитальянква рахIварала Византия аурымква йырчпатI. Археология литература апны йрыквчважватI Апсны апны аитальян жвгъайква гIараута, ауаса Апсны акъральыгIва музей анумизмат азкIкIра ауи апш жвгъайкIгьи гьалам.\nЙалныс ауыпI абызшва закIымзара-закI гIалахарныс – ажва ахъазла, итальян щайдза рымахарныс ауаштI ахьызква Джьота, Джьсып, Джьоф, Пыта. Скнига апны апсыуаква аитальянква йгIаршIыркIгIазшва йаъу ажваквакI гIасырбитI, зымгIва йрапхъата бзи йыгIбауа абыста, ари ахьыз аитальян ажва pasta йгIахъырхта йаъазларныс закIы гьазхIвам. Апсуаква «акуландыр» - хIва йызпхьауа зфгIвы мчу ахIвра ахьыз агенуя ажва «коландро» йгIахъырхта йгIанхарныс ауыпI. Аквтанай сквшышвква рагIан йбзазуз апсуаква аитальянква рпны йгIарахвызшва йаъапI датшагьи ажва джьащахъва бзидздза.\nАбгата йгIахIахвырквын, Апсны апны сквшы 200 райхIа йтаз аитальянква рыщтаква ужвыгьи бзита йгьалубгIум. Ауат ащтаква рзыпшгIара, ажва аламкIва, рхъвыхра кIьыда йанархаразара атахъыпI. ЙхIвара атахъыпI йара Италия апны, Генуя аргван КIавкIази Италии шапщылу гIазырбауа ачвахъабага нахва шгIасауыз – зхIагIара метр 1245 йнадзауа ащхъа Monte Caucaso («КIавкIаз щхъа»), ауи Лигурия шта йнадзауа Апеннинква йрыланакIитI.\n– ЙачIвыйа шIыцра хъадата, апхъала йбергьльымкIва йпхьадза йауашта укнига апны йузыгIарбаз?\n– Сшхъвыцуала, ауи йзалачважвуш ари агIамта йадынхалуа аъачIвагIагIвчва ракIвпI. Сара заджвыла зымгIва сычIащыгIван хIва йауаштI, ауи йгIалцIла ауыс сымаджьащахъвата сынхун. Ауаса йгIалкIгIа йауаштI аквтасквшышвква рагIан йырчпаз акартаква йгIадырбауа атопонимкви агидронимкви (адзы йапщылу ашIыпIахьызква – аредакция ррытаразга) рырхъвыхра йазынарху ахъвы йбергьльу адырраква арытамамныс йа йгIархъвыцта йыргIвыз гIацIнаххныс. АпхьагIвчва рыхъазла йджьащахъвазлуштI аквтасквшышв картакви атласкви йгIадырбауа Апсны абаракъква йгIарыквчважвауа, ауат ралыхща йазынарху ахъвы.\n– Амонография щарда уадынхалма?\n– СквшыкI тIакIв ацта. Ага рыцIа паса, Леонардо йан дызуу ауысла книга анызгIвуаз агIан, щарда счпахьата йаъазтынгьи.\n– Акнига абартиуа?\n– Ауи азцIгIара бзипI. Саранадзара экземпляркIгьи гьсымам. Апсны ахъазла жвабапхьадзара йнадзауата йгIарщтийырныс сахIвуштI, йшпакIву ухIварыквын щардагIвы акнига гIальаматра азрымапI.\n– Акнига атираж зъара йнадзауайа щта?\n– Экземпляр 500. Ауи акIвымкIвагьи тIакIв анцIра акнига апхьагIвчва онлайн амальла йгIарнапIыцIашварныс рылшуштI. Ауи акIвпI��а, акнига згвы йалахIауата йапхьуш шврыуазтI зымгIвагьи!\n– Анчва дузыразхатI!","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-ygii-italiya-aqala-qraliyguakua-apsua-apkhiakhia-chirikba-vyacheslav-ykniga-tshyts","date":"2020-07-14T03:42:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00547.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9959276319,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":33,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.995927631855011}","num_words":1362,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика аэкология а-Институт аунашвачпагIв Дбар Роман АААК а-Дискуссия клуб дасасын. Араъа йгIащтIырхын йалачважватI атема «Аэкология йгьи апсабара агIахчара».\nБарганджиа Саид\nФевраль а 28 атшын АААК а-Дискуссия клуб йалаквуи Апсны Республика аэкология институт аунашвачпагIв Дбар Романи ранйара апны адуней аклимат апсахраква рпны Апсны гылартата йаму йалачважватI.\nАнйара йалаз рпахь дгIачважвауата Дбар Роман йшгIаликIгIазла, адуней аклимат апсахраква руыс акъральква зымгIвагьи гвыргIва гIарыланацIитI. Ауи ауыс хъатазаджвыкIла угьзадгылуам. Адуней аклимат апсахраква гIазхъшахъыцIуа ашвхIаусыгIваква руысла уахьчIвала апхьахьаква рхъвыцща гьаквшвум.\n«АшвхIаусыгIваква йрыуазакIыпI – агIвычIвгIвыс йынхара йгIахъшахъыцIта ахIауа атемпература зпсахуа агазква, ауат атмосфера йаназынадзара апхара йаладырхIитI. Атмосфера апхара йаналахIара амшынкви аокеанкви рпны адзы гIвазырчитI, ауи квата йгIаквахитI. Ауи йгIахъшахъыцIуата адуней акъральква рпны пхаста щарда гIанзыршауа адзырква гIатыгIвритI. Арат агIаншараква атмосфера апхара йшалахIауа йагIарбагапI. ЙгIахIрахузтын «атмосфера апсахраква» - хIва акIвпI тамамта йхIвара шатахъу, йшпакIву ухIварыквын адуней ашIыпIаквакI рпны атмосфера рыцIа йхьшвашвахитI», – йхIватI апхьахьа.\nАуи йшихIвазла, Апсны аклиматгьи тшапсахитI. Ауи апшта, йцIыхъвахауа асквшква рурала Апсны апны атемпература градус 1,8-ла йхъалтI. ЙцIыхъвахауа агIвысквша руацIа абагIдзараква рквтаней гIарбарагьи йалахIатI: ажва ахъазла, Согъвым апны сквшы 20 рапхъала ауи агIарбара миллиметр 1,500 надзун, уахьчIвала ауи агIарбара гIванла йалахIатI ухIва йауашта йаъапI.\n«АдзыгIвква рпны адзы тшщтIнахитI, атшпква цIнажгIитI, аинфраструктура арыхъвашитI. Ауи шабгу аэкономика швабыж йазарархитI. ХIара йыгIбитI аква щарда адгьылрхарджьра лдзгIара щарда шазгIаргуа. ХIыжвлара бзазара, хIымлыкврхIара, хIэкономика аклимат апсахраква йрыквхIыргIапсра атахъхитI, йшпакIву ухIварыквын апсабара гIаншарква хIызларпшIагылуаш амаль гьхIщардам», – йгIаргвынйыргIвытI аздзыргIвчва аэкология а-Институт аунашвачпагIв.\nАэкология знархару датша уыс баргвыта йгIаншаз амышвкъвара ъащардахаз акIвпI. Ужвы аткванква йыртиуа афачIвква рщарда зту атараква апластмасса, аполиэтилен, апластик йгIарылхпI, ауат шабгу мышвкъварапI.\n«Ауат апкъыгIваква апсабара йылата сквшышвпхьадзара йызнайуаштI, йкъв��-йсгIарыгьи ауат амшын йтанагитI, ауаъа дзыгIвбжьа дута тшазыркIкIитIта адзы ацIахь йыцIанагитI, ауаъа псы зхъата йту зымгIва йрызарархитI», – йхIватI Дбар Роман.\nАААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина аэкология сессия йаланакIуата йакIвшаз ари анйара швабыж йджьащахъвата йылпхьадзатI. Анйара йалан «ареспублика аэкология аъаща йазрыму агвыцхIара йаднакIылыз пщабанпаракI йгIарыцIанакIуа ауагIа».\n«Анйара гIвсахIаткI йакIвшатI, аэкология а-Институт аунашвачпагIв йгIачважвара абзирала йыгIдыртI адуней аклимат апсахраква рунашва, ауат йрыуата Апсны йазынарху аэкосистема абаргвыраква: апсабара йа агIвычIвгIвыс йынхара йгIархъшахъыцIуа. Анйара аэкологии апсабара агIахчари зъачIвагIу ауагIа йырхъазымкIва згвы цхIауа абзазагIвчви апхьагIвчви ъалаз апшырта йчпауата здырраква швабыж йцIолу Роман Саид йпа ауыс гвынгIвырата, йалыргата, швапха щарда гIайгуата даквчважватI», – лхIватI Турава.\nАуи гвы алттI уахьчIва аэкология ауысква асабиква гвыргIва шазрыму, ауыла ран-рабачва рпны йшшвапху.\n«Анйара йалаз апхьагIвчва рыуа пхIвыспакI аэкология уысква джьгарта дрылапI, лангьи ларгьи ацыта йаъан араъа, ауи апхIвыспачкIвын лыгIвзачвагьи, лангьи, лабагьи аполиэтилен таракви апластики ргIарысабапра йалрайгIвджьхьатI. Анйара йалаз апхьагIвчва Гагра апхьарта йагIбахауа акласс йапхьитI, ауат Роман Саид йпа йынйарныс ахъазла уыста йырчпан рарыпхьагIвчвагьи рыцта Гагра йгIатыцIын йгIайтI», – лхIватI Турава Ирина.\nАуи йгIацылцIахтI АААК а-Дискуссия клуб анйараква рпны Апсны апхьартаква рапхьагIвчва апхъахьылагьи йшгIадрайгвалуш.\nГагра йтагылу йгIвбахауа аквтанай апхьарта географияла арыпхьагIв Гвынба Амина лапхьагIвчва а-Дискуссия клуб йшгIалалыз гIалрахатI.\n«Аэкология ауысква сквшщарда йрыдынхалуа аъачIвагIагIвчва йанрыквчважвауа асабиква рыцIа бзита йрыларкIитI. Асабиква гIвсахIаткI руацIа йрымагIальаматта Дбар Роман йгIачважвара йаздзыргIвуан, азцIгIараква дыргылуан. Ауи йажвипхьадза шрыларкIыз кьангьаш гьазгIазгуам», – лхIватI арыпхьагIв.\nГагра район йаланакIуа Алахадзы кыт йауу апхьагIв «анйара дырра шIыц щарда шгIайнатыз, ауат адырраква нархара щардала йхъвыцща шырпсахыз гIаликIгIатI».\n«Швабыж йсгвапхатI. ХIкъраль хIазсакъхара шатахъу, амышвкъвара кIапсара шатахъым, ауи апсабара швабыж йшазарархауа гIасгвынгIвытI», – йхIватI апхьагIв.\nАААК а-Дискуссия клуб анхара ауралагьи йалалуа, ААУ апны йапхьауа апхIвыспачкIвын Агрба Аэлита тIакIв рыцIа йахIбу абанпара дрыуапI.\n«Роман Саид йпа Апсны ахъазла йхъаду аэкология уысква гIахъитIын йара йхъвыцща гIахIйырбатI. Ауат ауысква йырчвыхъару чкIвынргIа абари йапшу анйараква рымщтахь йыхIчпауа, хIансимш бзазара апны йгIахIрысабапуа апкъыгIваква йрызхъвыцуа йалагитI. Абараса псейспамцара апсабара зарар азгIазгуа апкъыгIваква хIансимш бзазара йхIзалхуаштI», – лхIватI Аэлита.\nАААК а-Дискуссия клуб аэкология сессия – а-Клуб апны йызлачважварныс йгIащтIырхыз атемаква йрапхъахитI. ЙащтагIайуаш рапшта ауи анхара алачIвара абаркIырала йалата мызпхьадзара йымгIвайсуаштI.\nАААК а-Дискуссия клуб анхара йанархара хъадата аэкология йахъазымкIва рыцIа пасата йгIалырхтI апсуа бызшва гIащаквыжьри тшауацIнарыхри, цри бызшвала алитература ауагIа йшрылалуаш ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха хчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква хчара. Ауат анархараквала айчважвараква аклуб апны мызкIы ауацIа гIван апщашаквала йакIвшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-a-klub-apny-aduney-aklimat-apsakhrakui-ari-auys-apny-apsny-agylarti-yrylachuazhuat","date":"2020-07-14T03:16:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657147917.99\/warc\/CC-MAIN-20200714020904-20200714050904-00581.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978727698,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978727698326111}","num_words":609,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ХIара хIыхъазла\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи апхъа дгылата йамайчуа акоронавирус COVID-19 абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхуз дсасхатI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб йапхъахуз анйара сабап ду алата йакIвнаршатI, асаби психологква ракIвын спикер хъадата ауи йалаз.\nА-Конгресс йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхауа дсасын.\nГвыдауыта къала аурамква рпны АААК ашта совет ауысхагIвчва ркъарула амышвкъваратара шIыцква дыргылтI.\nАААК а-Дискуссия клуб йаланакIуата йгIахъыртIыз Ан-абачва рклуб Апсны акъала хъада апны йапхъахауа анйара акIвнаршатI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар а-Конгресс а-Дискуссия клуб апны йапхъахуз сасыта далын анйара апны йара йхъагьи а-Конгресс апны йынхарагьи дгIарыквчважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаднагалтI йгьи Апсны акъала хъада апны анхара джвыквнажьтI а-Дискуссия клуб. Ауи апсуа-абаза уагIа ргIахчари ртшауацIыхри йырпщылу атемаква йауацIыхта йъарылачважвуш уатыквта йгIандыршатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/about","date":"2020-07-05T17:13:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655887377.70\/warc\/CC-MAIN-20200705152852-20200705182852-00428.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9894858599,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9894858598709106}","num_words":137,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.088,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.967,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ГвчIагIвчпара\nАдуней апсуа-абаза конгресс акъару абгата Апсны абзазагIвчва акоронавирус ашIашIкIгIара згIва йачвхъыхчара йазынанархатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йгьи абзихагIвчва гвып алалта Баслахв кыт йауу, зхъахIара мачIу атгIачва йырцхърагIауата тыдз шIыц дыргылуаштI.\nАААК Апсны йапхъаха��а акласс апхьагIвчва йапхъахауа апхьара мшыла йрайхIвахIвын согIата апхьара тетрадква рзыршатI.\nЕгипет апсуа-абаза диаспора ауысхагIв джьгар Абаза Мона Омар йцIыхъвахуз линтервью апны зтахъыраква намхъауа ауагIа гвчIагIвчпара цхърагIара шырзадылгалуаз даквчважватI. Ауи июнь а 13 атшын лгвы ашIастI, адуней лхIваджьтI.\nХунцариа Отар йыхьыз зхьзу оркестр Согъвым апны йартыз агвчIагIвчпара концерт йгIанагыз ахча асаби чымазагIв йайъазара йаквшвуз аларшватI.\nАААК агвчIагIвчпара акция «Агвы апхара» абзазара йаларыжьуата Апсны йгьи Къарча-Черкес рпны гъын чгIвыча комплект 1000 райхIа рыларшатI цхърагIара йазыбжу асабиква.\nАгвчIагIвчпара акция «Агвы апхара» йгIвбахауа ахъвы акIвшауата цхърагIара йазыбжу Апсны асабитгIачваква гъын чгIвыча комплектта 383 рзыршатI.\nАААК агвчIагIвчпара акция «Агвы апхара» йгIвбахауа ахъвы акIвшауата агъын чгIвыча йгьи ащапхъацIа комплекткви ахъыза пхакви цхърагIара йазыбжу атгIачваква рсабиква йырзыршуштI.\nТрыкв Республика агвчIагIвчпара йгьи ажвлара адкIылараква АААК швапха гIархъырхын Апсны йауу атгIачваква йырцхърагIатI. Ауат ракция йахьызпI «Агвы хIазынадзапI».\nАпсны апны агвчIагIвчпара акция «Агвы апхара» йапхъахауа ахъвы акIвшауата цхърагIара йазыбжу абзазагIвчва гъын щапхъацIа рзыршатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/blagotvoritelnost","date":"2020-07-13T14:43:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657145436.64\/warc\/CC-MAIN-20200713131310-20200713161310-00066.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983090758,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983090758323669}","num_words":173,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.029,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асабша январь а 26 атшын Пискарёв чвахъабага нышвынтара апны Ленинград аблокада асквшква рагIан йаладзыз ауагIа рджьабауата ахIвралапакви ахIврапшдзакви щтIарцIатI\nБарганджиа Саид\nЛенинград афашист блокада йачвгIадырхвитхищтара йцIуа асквш 75 йадахIвуата Пискарёв чвахъабага нышвынтара апны йакIвшуз аджьабара айззара йалан Санкт-Петербург апсыуа-абаза диаспора ащтийыгIвчва АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса рапхъа дгылата. Айззара йалаз ачвахъабага апны ахIвралапакви ахIврапшдзакви щтIарцIатI.\nАхIвралапаква январь а 26 атшын йщтIарцIатI. Йара ари атшын айззара йалакваз ахIврапшдзаква щтIарцIатI Къарча-Черкес йгьи Апсны йауата Абашта айсра Ду йаладзыз йырчвахъабагата араъа йгылу асинква рпынгьи.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йшгIаликIгIазла, швабыж магIны ду амапI утурых уаргьи йудырырныс, ауи йгIадзынгылуа абанпараквагьи йдуырдырныс.\n«Ауи хIара йхIгвбайарапI, йхIхъардурапI, хIара йхIкъарупI, ауи хIхъмаштылуа хIымгIвайсуазтын анцIралагьи хIымчхъазлуштI, хIымчхъазтын ауи атлахан йгIаншаз гьатагIаншахуашым», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАджьабара айззара далан ажурналист, азъазарадырыгIв йгьи агIвгIвы Аджинджал Боч��. Ауи асквш 2004 агIан Апсны йауата Ленинград аблокада йаладзкваз рчвахъабага плита агIахътIра дагIаджвыквцIагIвын.\nАджинджал АААК ахабарргарта портал йшгIарайхIвызла, сквшы 30 рурала ансисквша ари атшын йтгIачвагьи йыцта аблокада йаладзыз ауагIа йджьабарныс дгIайлитI.\n«Петербург сара йгIвбахауа унагIвата, йгIвбахауа Псадгьылта йсзалтI. Ауат (аблокада йалашвакваз – аредакция ррытаразга) рбзазара швабыж йхьантан. Зынгьи йгIанымшахыргIатI айсра. ЗапхъанчIвиква зхъаштылхуа агIвычIвгIвыс йаргьи дгьырдырхуашым. Абанпара шIаква руагIахъа турых рдырра атахъыпI. ЙахьчIва йапшу амшква ауралагьи йыртлапIара атахъыпI», – йгIаликIгIатI Аджинджал Боча.\nПискарёв нышвынтара ЙгIвбахауа адуней айсра йаладзкваз рнышвынтараква рквтала адуней апны зымгIва рацкIыс йдупI. Асквшква 1941-1944 рагIан ари анышвынтара апны акIвын йъацIарцIуз Абашта айсра Ду йаладзуаз. Айщчвара нышвынтараква рпны Ленинград аблокада йаладзквази Ленинград фронт апны йырщыз айсыгIвчви рнышвхъв раутI – зымгIва шалу йапшым агIарбараквала уагIа зыкь 470-гIв йгIашIарышвта зыкь 520-гIв раъара йнадзауата.\nАпсны йауата блокадала йкIвыршаз Ленинград йазгылата йаладзыз айсыгIвчва рчвахъабага плита асквш 2004 май мыз агIан йгIахъыртIытI, Къарча-Черкес республика йауаз рчвахъабага – асквш 2008 сентябрь мыз агIан. Ауи Пискарёв ачвахъабага комплекс апны йапшым ашIыпIаква йрыуаз Ленинград ахчагIвчва рчвахъабагаква рквтала й-101-хауата йдыргылтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/sankt-peterburg-ytabzazaua-apsyuakui-abazakui-leningrad-ablokada-yaladzkuaz-rdzhiabat","date":"2020-07-09T06:56:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655899209.48\/warc\/CC-MAIN-20200709065456-20200709095456-00067.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9940235019,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9940235018730164}","num_words":280,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЙагIвсыз атшыни ауахъи руацIа Апсны апны коронавирус шIкIгIара згIва гIарахвта ужвыгьи гIвыджь гIадрыбергьыльтI.\nРоссия йхIаракIу арра апхьартаква ркурсантква йрыуата йчмазагIвхаз ачкIвынчва ужвыгьи гIвыджь гIарылахIатI. Ауи акIвпIта, Апсны апны йцIыхъвахауа агIвымшкI руацIа цгIвы COVID-19 згIва гIарахвта йщаквдыргылтI. Араса йгIархIватI ауагIа акоронавирус шIкIгIара рачвхъыхчара йазалху а-Оперштаб ауысхагIвчва акъральгIвчва йрызцауа ртшазынархара апны.\n«АчымазагIвква йахьчIва Гвдауыта чымазагIвтара апны йщтIарцIуштI. Ауат раъаща уарыразуата йырпхьадзитI», - рхIватI а-Оперштаб апны.\nМартI ацIыхъва йгIашIарышвта апрель а 20-дза Апсны апны къральыгIва унашвала ГвжважвагIва аъаща щаквгылан. Ужвы ауи аъаща нырххтI. Ауаса акъраль аунашвачпагIвчва абзазагIвчва аквгIазшIыртитI ахъаркIьыдара амальква йапымшвтуата йынкъвыргарныс. Апсны акъалаква зымгIва рпынгьи аквта базарква рынхара джвыквырцIахтI, ауат мчбжьыкI апны хымшкI йтIызлуштI. Апхъала апшта йаркIыркIвапI апхьартаква, асабигIзартаква, ��университет.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/rossiya-ygatytsta-ygaykhyz-uzhuygii-guapsyua-kursantk-covd-19-zgua-garakhuta-yschakudyrgylt","date":"2020-07-05T17:25:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655887377.70\/warc\/CC-MAIN-20200705152852-20200705182852-00072.warc.gz","language":"abq","language_score":0.999165535,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991655349731445}","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.112,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв йтарагылыгIв, хвитта абакIрала абжьагIвы Чква Расул спортла Россия Федерация а-Министерства йщаквнаргылыз АуагIахъа спорт согIа гIатигатI.\nБарганджиа Саид\n«Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв йтарагылыгIв, спорт тшауацIнарыхрала ахъвшара аунашвачпагIв Чква Расул акытква рпны физкультура-спорт нхара зымгIва рацкIыс бзита йъадигалуа ахъазла спортла Россия а-Министерства йщаквнаргылыз АуагIахъа спорт согIа «Спорт зымгIва рыхъазла» номинация апны йгIатигатI.\nЧква Расул сквш 25 айхIа цIуата аспорт дапщылапI. Жвасквша ауи дабакIуан, уацIыхъван ашIаква абакIра йазибжьауа далагатI, йцIыхъвахауа ацысквша Къарча-Черкес абаза кытква рпны спорт тшауацIнайрыхитI.\nРасул асогIа азабакIра йапхъахауата далалын зынла айгIайра гIатигатI. Ауи збзирата йара йхIвауа апсуа-абаза диаспора мчыта йъайыцIагылыз акIвпI.\n«Сара сыхъаз напI щтIырхуан. ЙсзыгIаргIвуан. ЙсыцыркIуан. Ауи швабыжта йсгвапан», – йхIватI ауи.\nРФ АуагIахъа спорт согIа айгIайыгIвчва ргIалхра ххъвыкIта йшапI. Апхъапхъа анкъвакъврала номинациипхьадза апны йагъьу хгIвы гIалырхитI, аноминацияква зымгIва 11 йнадзитI. УацIыхъван Россия апны йбергьльу аспортсменква, аполитикква, культура анхагIвчва злу аэксперт совет нхауа йалагитI йгьи АуагIахъа спорт согIа асайт апны ауагIа рнапIщтIыхра акIвшитI. ЙцIыхъвахауата спортла РФ а-Министерства агIарбараква йрылапшхитI.\nЙайгIайри ауи дшазцузи дрыквчважвауата асогIа алауреат йпсадгьыл, абаза кытква рпны ауагIа спорт бзи йшырбауа йхIватI.\n«ЙалкIгIата бзи йырбауа ахъатачIв апшIагылраква ракIвпI. ТшауацIыхра ду рауитI абакIра, бокс, самбо, дзюдо». ЗныкI ауи йаба йаща цри Чква Валентин аспорт даланайырхIван бжьагIвыта дизалтI. Аспортсмен йшихIвауала, йаба йаща йакIвпI ауи спорт бзи йзырбаз, йаргьи ауи йанакIвызлакIгьи швапхата дйыман.\n«Аспорт, атшыбжьараква рпны ауи зыргIвара гьйымамызтI, йаргьи ауи акIвпI саргьи адахIвраква сгIасызшаз. ДбжьагIв бзийу йахъазымкIва ауи аспорт уыс адгалрагьи дазычпан, сара ауи ужвы йъагIадзазгьи тшазызбжьитI», – йхIватI Расул.\nАуи йгIацицIахтI уахьчIвала уызшIпшуаш гIвычIвгIвыста йбауа Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, «Алашара» адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса шйакIву.\n«Ауи са дсунашвачпагIвпI-хIва гьакIвым – цIабыргдзата ауагIахъа шабгу рыхъазла дшвапхапIта акIвпI», – йгIаликIгIатI Чква Расул.\n��уи йшихIвауала АуагIахъа согIа йапшу ахьызхIвага йара йыхъазла ргвышхвага дупI, ауи йынхара рыцIагьи йрымчырныс, ахIагIара шIыцква тшырзайцIарныс дазаднацалитI.\n«Сара сыхъазла ари айгIайра щарда гIанацIгIитI. Ауи хIгвып шабгу хIызламгIвайсуа анархара штамаму йаквшахIатхитI», – йалйыргатI йажва Чква Расул.\nСпортла Россия Федерация а-Министрества йщаквнаргылыз ауагIахъа спорт согIа – Россия апны спортла рыцIа хвы зму ахьызхIвагаква йрыуапI. Ауи асквш 2010 йгIашIарышвта йаъапI. Ауищтара ауи аноминацияква шIыцгьи гIарылахIатI, ауаса ахъадаква йшаъаз йгIанхатI. Ауи спорт йапщылу анхара йапшым анархараква гIацIанакIитI: спорт адкIылазара, йзгIваду абзазаща, физкультура, спорт тшауацIдрыхра, аспорт уыхвараква, аныкъвадыкъваква йырзалху аспорт датшагьи. АсогIа ршауищтара ауи Россия апны спорт йадынхалуата зыхьыз дута йгаз щардагIвы йрырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/chkua-rasul-sporhia-rossiya-a-ministerstva-yschakunargylyz-auagaqha-sport-soga-gatigat","date":"2020-07-11T16:20:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655934052.75\/warc\/CC-MAIN-20200711161442-20200711191442-00349.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9948015213,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9948015213012695}","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.098,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза уагIа йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс дуква йгIарыквчважвауа турых жвабапхьадзара зну Бебиа Екатерина лкнига гIацIцIтI.\nАпсуа йгьи абаза гIвычIвгIвыс дуква йгIарыквчважвауа турых жвабапхьадзара азылкIытI лгIвыра «Ахъыкв йазцауа амгIва» апны Апсны агIвгIвчва йгьи ажурналистква радкIылараква йрылу Апсны къральыгIва университет апрофессор, йбергьльу апсуа журналист йгьи апублицист Бебиа Екатерина.\nАри Бебиа Екатерина лнапIы йгIацIцIыз й-49-хауа книгапI. Ауи йшылхIвазла, лынцIра шабгу йбергьльу агIвычIвгIвысква рхабарква азылкIитI. Ауи апшта, акнига шIыц апны бзагIвра 30 аныпI, лахьыта жвабапхьадзара гIарбапI. АбзагIвраквакI Бебиа архивква рпны дынхауамцара сквшы 20 райхIа руацIа йылгIвуан.\n\"СстудентыркIвата сара йбергьльу апсуаква рхабарква азскIуа салагатI. Ауат гIарыквчважвара сбзазара йауыс хъадахатI\", – тшгIацIылххитI агIвгIвы.\nЛгвы йалахIауата йгIалылкIгIатI ауи Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIайыквчважвауа абзагIвра. Ауи йахьылцIатI \"Йузыджьамщауа Эгьзакь Мусса\".\nАуаъа абаза уагIа йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс ду Эгьзакь Мусса йбзазара амгIва, йпахь йыргылуа амурадкви ахачIвкви, йсабихъи йчкIвынхъи, йгIатгаракви йдамыхIвраква йгIарыликIгIуз адерскви дгIарыквчважвитI.\n\"Эгьзакь Мусса, цIабыргыта, дгIвычIвгIвыс джьащахъвапI. Сара ауи сквшы 20 райхIа цIуата дыздыритI, йанакIвызлакIгьи хвду азызбауата абаза уагIа рыхъаз йчпауа сапшитI. СынчIва сара сынасып йгIанакIытI апсуа-абаза хъвмарраква йрылаз сстудентква ауи йабасырдырырныс. Ауи анйара астудентква ргвы йгIатахатI. ГIвсахIаткI шагIвсыз заджвгьи гвы гьайымттI\", – лгIагвалашвахраква хIыцагIвылшатI Бебиа Екатерина.\nАуи лкнига афырква дрыуазаджвыпI Апсны къральыгIва университет аректор Гварамиа Алекогьи. Ауи йгIайыквчважвауа абзагIвра агIвгIвы сквшы 20 райхIа дадынхалтI.\n\"Ауи агIамта ауацIа сара асуратква, абыжьква, авидео зну ашвъаква азскIуан. Ауи нхара щарда апщылан\", – лхIватI ажурналист.\n«Ахъыкв йазцауа амгIва» афырква йрыуапI агIвгIвы ЩынкIвба Баграт, йбергьльу апсуа политик йгьи ажвлара уыснкъвгагIв Уазган Константин, архитектор Смыр Игорь, Апсны йгIвыджьхуз рпрезидент Багапщ Сергей, апрофессор, академик Этлыхв Олег, йбергьльу абызшвадырыгIв, Къарча-Черкес къральыгIва университет наука нхарала апроректор ПIаз Сергей датшагьи гIвычIвгIвыс ду щардагIв.\nАуагIа йгIарыквчважвауа Бебиа лбзагIвраква лфырква рбзазара арыхъвартаква баргвква гIанарбитI, ауи ауат рхIальква гIахъылтIитI, рсуратква уыла йгIацIалыжьуата йылгIвитI, архивква йгIарылху ашвъаквагьи ауат рбзазара йалаз агIаншараква гIадырцIабыргитI. АбзагIвраква зымгIва асуратквагьи рыцпI, ауат апхьагIв афыр йтурасы рыцIагьи абгата йыла йгIацIаржьитI. Асуратква райхIара акнига згIвыз йылчIвыпI.\n\"ЙызгIвуа зымгIва сгвы амчла, агIвычIвгIвыс йзынарху сбзибарала йырчвыпI. СгIазквчважвауа зымгIва згвыли зпсыли сара йсаргванхаз уагIапI. Сара ауат йанакIвызлакIгьи сгвы йтазлуштI, ауат скнигаква рпны йбзазитI. Сара йсжурналист борчта йспхьадзауа ари акIвпI – йызквнагу зымгIва къальамла атурых йгIалажьра. ЙуыгIвуа гьпсуами щта – ауи анцIрала йгIанхауа хъмаштылрапI\", – кьангьаш гьазгIалгуам агIвгIвы.\nЗныкI ауи лфыркви лари рымгIваква алыстI. Ауат журналист йа наука, арыпхьара, жвлара уыс лырхъйауата дрынйатI.\nЛара лхъатала йылбаз, архивква рпны йгIалауыз йырхъазымкIва «Ахъыкв йазцауа амгIва» книга апны гыларта ду ркIитI афырква йрабадыруаз ауагIа, ауат ръачIвагIалагIвчва ргIахIвахраква.\nЛара Бебиа Екатерина багъьата йхъалцIитI \"ахъыкв йазцауа запшмгIвазлакIгьи\" шмайрам.\n\"Ауи абаргвыраквала, ймайрам ащаквыргылраквала йырчвыпI, ауаса ауат абаргвыраква дырхъысра ахъазла агIвычIвгIвыс зынгьи щтахьла йгIатымхъауа дабакIгIвызара атахъыпI.\nАри акнига йалу абзагIвраква ззынарху ауагIа ауи апш гIвычIвгIвыс хIаль рылапI – ауат абакIгIвыпI, ргвгьи мчыпI. ДзачIвызлакIгьи йпхыцIа йара-йара йлихитI. АгIвычIвгIвыс мчква рбзазара баргвыпI, ауи ауат асайитI. Арат абзагIвраква рфырква ргвы абайарала ухъыркъьалитI\", – йылпхьадзитI агIвгIвы.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса агIвгIвы дшылзыразу йхIватI. Ауи йгIаликIгIатI Бебиа Екатерина сквшщарда руацIа \"дакъикъакIлагьи дгIашIамсуа\" апсуа-абаза уагIа дшырзынхауа – ауат йгIарылцIыз йагъьу агIвычIвгIвысква, ауагIахъа ртурых апны рахIа угвы йгIатахауа йгьи угвы цIузыркIгIауа агIаншараква дгIарыквчважвауамцара.\n\" ЗымгIва хIыхъазгьи магIны зму йгьи йджьащахъву ари апш книга бнапIы йъагIацIцIыз ахъаз сгвы йгIатыцIуата снабайхIвахIвра стахъыпI. ЙхъасцIитI хIапхъахьылагьи книга джьащахъва щардала хIшбыргвыргъьуш. Ари й-49-хауа бгIацIщтрагьи ауи ззынарху зымгIва лахIвара щарда рызгIанарыцIсуаштI. Квырмыш бзысчпитI зтшын хIанйаз йгIашIарышвта уыста йбхауа ахъаз. Сара йсыласхIвитI хIуагIа гвылагьи псылагьи бзи йшббауа. ЙгIалскIгIара стахъыпI бынхара анадзара шхIаракIу\", – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАгIвыра экземпляр 400 йнадзауата йгIацIцIтI. ЙгIайуа амчыбыжь уалагата ауи Согъвым акнигатйыртаква рпны йузыхвгIуштI. ЗакIы сомшвкI йахвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/bebia-aqhyku-yaztsaua-amgua-kniga-aqhazla-sara-sfyrkua-rguy-abayarala-uqhyrqialit","date":"2020-08-10T05:12:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00120.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986101985,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986101984977722}","num_words":538,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.1,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сочи археологкви аштадырыгIвчви Дагомыс кыт йачвыхъарамкIва абаза уагIа йдыргылыз апхъанчIви кьльиса йрыхъвашата йгIараутI\nБарганджиа Саид\nАрхеологкви аштадырыгIвчви Хушт Мадин, Кудин Михаил, Глазов Константин йгьи Кизилов Андрей Сочи къала ашIыпIаква раргван, Дагомыс тшпсщарта микрорайон апны апхъанчIви кьристан кьльиса абльын хъвашаква гIараутI. Апхьахьаква шхъвыцуала, ауи зыргылыз абаза уагIа рапхъанчIвиква ракIвын. Ауи ахабар АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI Сочи йтагылу анаука-рхъвыхырта квта аэтносоциал уысква рлаборатория анаука нхагIвы ахIба Кизилов Андрей. Акьльиса абльын хъвашаква гIазауыз агвып дрылан йара Андрейгьи.\nКизилов йшихIвазла, акьльиса андыргыл асквш ужвыгьи тамамта йгьщаквдмыргылстI, ауи анырзахъвдаквыцIуаш апычIв рхъвыхраква ргIарбараква анхIазырхара йгьи ажра нхараква йанрылгара амщтахь акIвпI.\n«ХIара ауи (акьльиса – аредакция ррытаразга) мыз щарда хIазыпшгIатI. Араъа йбзазауа бнахчагIвыкI ахIвансхIванква шныкъвауа гIахIайхIвтI. ЙцIыхъвахауата ауыс гIахIдахIвтI», – йхIватI археолог.\nКизилов йшгIаликIгIауала, Дагомыс кыт ъатагылу апсыхIва амщтахь алагъьла Лау кыт (Сочи къала километр 26-ла йачвыхъару атшпсщарта микрорайон – аредакция ррытаразга) «йаъата йбергьльыпI зпхатшарала йгIалкIгIу акьльиса». Апхьахьаква шхъвыцуала, ауи йахъазыта йъагылу йашвхIаусыгIвапI зхъгалра хIагIаз ахIчва ЛаургIа рткъвымгIваца йъарзалхыз. Йалныс ауыпI апсыуа паштахIыгIва агIаныршагIвчва – Лиуан I йгьи Лиуан II – ЛаургIа рткъвым йгIархъшахъыцIта.\nДагомыс апны апхъанчIви кьльиса ащтаква гIазауыз йшырпхьадзауала, ари акыт ъану Лау микрорайони Сочи къали рбжьара адзтшпы апны апхъала абазаква бзазун. ЙгIарауыз акьльисагьи ауат йыруыхварапI.\nАкьльиса аквпшыра даквчважвауата Кизилов йшгIаликIгIазла, абльын азбжа йандыргыл йшаъаз апшта ауыхвара ащапIы йаъарата йгIащаквхатI, ауи хIаш алацIала йрыбагъьапI, акьльиса алтар тланыкъва амарагIайырт��ла йпшитI, агIвадахьыла мачIкI йацарпата.\n«Акьльиса аура, аган, ахIагIара гьдууым. Абльынква йагвырццу пхартшахъва хIахъвла йаквыпI. Акьльиса алтар хъвы ауацIала «травертин» – хIва йызпхьауа ахIаш туфла йрыпшдзапI. Ауи ахIахъв тIатIапI, уадынхалырныс майрапI, йаргьи Сочи ашIыпIаква рпны й-IХ-Х-хауа асквшышвква ртлахан акьльисаква андыргылуаз щардала йгIадрысабапуан», – йхIвитI ауи.\nАпхьахьаква йшырпхьадзауала, йалкIгIата ахIахъв цIагъа къьакъьаква рцынхъвы ауацIа бльынква рпны ахIахъв пхатшаква ангIадрысабапуаз Византия рпасарей заман акIвын.\nУахьчIвала археология рхъвыхраква акIвшаркIвитI, ауат ргIарбараква ракIвпI ари апхъанчIви уыхвара ауыс рыцIа тамамта йызлащаквдыргылуаш.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/sochi-atshypakua-rpny-abaza-uaga-rapqhantshui-kiliisa-yryqhuashata-ygaraut","date":"2020-08-08T22:53:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738366.27\/warc\/CC-MAIN-20200808224308-20200809014308-00144.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9957752228,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9957752227783203}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза уысагIв Мыхц Кьарим йысквш 70 йадахIвуата йадгалаз аршIыйара хъвлапны Ставропольшта апны йакIвшатI.\nАйсан Людмила\nКъарча-Черкес Республика ауагIа руысагIв Мыхц Кьарим йюбилей хъвлапны Ставрополь апны апрель а 24 атшын йакIвшатI. АршIыйара хъвлапны ацадыргалтI Лермонтов Михаил йыхьыз зхьзу Ставрополь шIыпIа анаука библиотека йгьи Ставропополь шIыпIа абазаква руагIахъа-культура жвлара «Абаза».\nАбиблиотека аунашвачпагIв Долина Зинаида ахъвлапын асасчва пхата тшырзыналырхауата йгIалрайгватI. Ауи йгIалылкIгIатI йхвыцу ауагIахъаква ркультури рыбызшви ауагIа йрылагара ауысла аршIыйара хъвлапынква рмагIны швабыж йшдуу.\nАхъвлапын йалан амуниципал уысхартаква рынхагIвчва, Къарча-Черкес Республика анаука йгьи аршIыйара нхагIвчва, арыпхьагIвчва, чкIвынргIа, Мыхц Кьарим йцрикви йъахIыльчви. Айззара апны ауысагIв дгIаргвалашвахтI, йуысаква абаза йгьи урышв бызшваквала йгIарыпхьатI, йажваквала йалу ашваква рхIватI. Азал дрыпшдзатI «Алашара» адкIылара йгьи абиблиотека анхагIвчва йдрыхIазырыз астендква.\nАуысагIв йбзазари йыршIыйари йауацIыхта дгIарыквчважватI апрофессор ЧкIала Пётр – АуагIахъаква ращтаныкъвара знархару аквта «Диалог» аунашвачпагIв, афилология наукаква рдоктор, Мыхц Кьарим йыршIыйара архъвыхыгIв.\n«Мыхц Кьарим – абаза литература апны йагъьу дыршIыйагIвпI. АуысагIв йыршIыйара тынха йахагIвазу ауагIа рпхьадзара рыцIа-рыцIа йшалахIуш хIащтазара атахъыпI. Мыхц Кьарим йбергьльыра агIвынаква ауацIыхIхуамцара йквнагадзауата Россия акультура гьагьара дтагIгара атахъыпI», – йхIватI ЧкIала Пётр.\nАхъвлапын далан Москва йауу ауысагIв, Мыхц Кьарим йуысаква ратакIыгIв Галамага Андрей. Ахъвлапын асасчва ддйырдыруата ЧкIала Пётр «ауи йатакIра нхара» уагIахъа магIны змата йхъйаз «шIырпшыра змам нхара дудздзата» йгIаликIгIатI.\nАлитературадырыгIвчва йшырпхьадзауала, Галамага Мыхц Кьарим йуысаква зымгIвалагьи йнардзата, йтамамта рцIолара, рдунейгвынгIвыща йзыгIарбатI.\n«Уыса швкIы райхIа ратакIра нхара гIвысквша раъара йакIвшатI. Ари агIамта ауацIа сара Мыхц Кьаримгьи абаза уагIа шабгугьи швабыж йсаргванхатI, – йхIватI гвыхътIыла атакIыгIв. – Йшспхьадзауала, Шекспир Англия ацкIыс, Пушкин Россия ацкIыс йшдууыз апшта Мыхц Кьаримгьи й-«Абазашта» ацкIыс рыцIа ддупI. Насып дута йспхьадзитI шIырпшыра змам ари апроект сырхъйарныс ъасылшаз».\nАйззара апны артшхъвагаква рырттI Мыхц Кьарим йуысаква ргIарыпхьарала йауацIыхта йакIвшаз афлешмоб «Айрышта бзи хIабашвырба!» айгIайыгIвчва. Ауи Ставрополь шIыпIа абазаква руагIахъа-культура жвлара «Абаза» аунашвачпагIв Чагва Армида дагIаджвыквцIагIвта интернет анапаква рпны февраль а 2 йгIашIарышвта апрель а 12 атшындза йакIвшатI.\nАфлешмоб адгалагIв йшылхIвазла, ауи адунейла тшауацIнахтI: авидеогIвыраква Апсны, Трыквшта рбзазагIвчвагьи йгIарщтитI, уыса йгIапхьатI Таджикистан йауу астудентквагьи.\n«ДахIвра дута йхIпхьадзитI абаза уысагIв йыршIыйара ауагIа йрылагара ауыс ауи аъара уагIа щарда гIадхIкIылырныс йъахIылшаз. Ауи рахIагьи хIаргвышхвитI хIкультура агIахчари атшауацIнарыхри апхъахьылагьи джьгарта хIрыдынхалырныс», – лхIватI Чагва Армида.\nРахIа йшIаз апхьагIвчва ХIашвцIа Ирина йгьи Мамчуев Эмир пщысквши хвысквши йыртапI, зныбыжьла рахIа йахIбаз апхьагIвчва Ставрополь къала абазаква ркультура квта аунашвачпагIв Къвырча Владимири Ставрополь шIыпIа ауагIахъа йгьи акъазакъ уысквала акомитет аъачIвагIагIв Гребенькова Натальи ракIвын.\n«Сгвы йангIаташва амщтахь ацIх шабгу срылапшуан ауысаква, швабыж йсгвапхаз ауыса «Атыдзква» саквгIашIастI. Абараса талант ду зму ауысагIв йыршIыйара сахагIвазахатI. Ужвы ауи йтынха саргьи йсчIвыта йспхьадзитI», – лхIвитI лгвы йалахIауата Гребенькова Наталья. Йапхъахауа агыларта лквнадыргатI Къарча-Черкес педагогика колледж апхьагIв Пщмахва Лиана: ауи лвидеогIвыра уагIа 2500-гIв апшытI, йыргвапхатI 1200-гIв.\nМыхц Кьарим йысквш 70 йадахIвуата йакIвшаз аршIыйара хъвлапны культура гIаншара пшдзахатI, ауи ауысагIв йталант йаргъарыз ауагIа жванзыкьыгIв пхьадзара йнадзауата йаднакIылтI. Арат амшква рагIан ауысагIв ду йюбилей йадахIвуата аршIыйара айззараква акIвшуштI Къарча-Черкес Республика апынгьи","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/stavropoli-apny-abaza-uysagu-mykhts-kiarim-yqhmashtylra-znarkharaz-artshyyara-qhulapny-akushat","date":"2020-08-08T08:19:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737319.74\/warc\/CC-MAIN-20200808080642-20200808110642-00259.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9917654991,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9917654991149902}","num_words":438,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны коронавирус згIва зхьуа гIвыджь шIыцта йгIараутI.\nКоронавирус рыхьуата шIыцта гIвыджь гIараутI Апсны апны. Ауи гIархIватI ахаша июль а 22 ауахъ йаласкIьакIьахьата ауагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аштаб ауысхагIвчва. Ахабар \"Апсныпресс\" КъральыгIва хабарргарта агентства йаргатI.\nАхабар гIазхIвауа агIвыра йшанула, Согъвым акъала чымазагIвтара апны йзайъазуз Апсны абзазагIвкI дандырхъвых COVID-19 йымата йгIацIцIтI. РыцIа пасата ауи Краснодар апны йайъазун.\n\"ЖвамшкI раъара цIуата рпны дангIайх амщтахь ауи даталапIатIахын ачымазагIвтара дщтIарцIатI. Ари асахIат ауи йаъаща тынчта йщаквгылапI (аштаб ауысхагIвчва датшагьи АААК ахабарргарта портал йшгIаддырдырызла, ужвы ачымазагIв айъазагIвчва рылапш дыцIата рпны даъапI – аредакция ррытаразга).\nАчымазагIвтара (Согъвым акъала чымазагIвтара – аредакция ррытаразга) апны асанитар-профилактика уысква адыргалитI, ачымазагIв дзабабуз ауагIа гIаддырдыритI\", – гIанахIвитI аштаб.\nЙара ауи апшта аштаб хабар гIанатитI Апсны дауата ужвыгьи заджвы дчмазагIвыта Швача апны йшщаквдыргылыз.\nАгIвыра йшгIанахIвауала, Апсны нхара йгIайыз Армения акъральыгIв йыхьлауа азгIва атагIайщыхIалхта ареспублика чымазагIвтара дщтIарцIатI.\n\"Ауи ласыта йатахъыз цхърагIара йдрайдзатI. Ауи амщтахь йзаъачва рахIварала ахъацIа Швача дырган ауаъа дандырхъвых COVID-19 шйымаз гIардыртI\", – йаныпI агIвыра.\nАштаб хабар аргитI ужвы ари асахIат ареспублика чымазагIвтара апны асанитар нхараква шакIвшауа, ачымазагIв дзабабуз, Апсны дангIатал йгьи дшгIаталыз шгIаддырдыруа.\nРыцIа пасата аштаб хабар аргатI июль а 22 йакIвшаз архъвыхраква ргIарбараква уачIвы, июль а 23, ауагIа йшгIарылархIвуш.\nЙгIашвгвалахIыршвахпI: июль а 14 агIан Гвдауыта агоспиталь коронавирус зхьуата йыцIашваз зымгIва гIацIырщтхтI.\nЙшалу Апсны апны ари азгIва змата йгIарауыз 40-гIв йнадзитI. Азаджв дпсытI, 37-гIв бзихахтI, заджвы айъазагIвчва йхьпшитI, азаджв Швача дыргатI.\nАпсны Республика абзазагIвчва COVID-19 коронавирус згIва йачвыхчарала а-Координация штаб ащаквыргылра ащатала асквш 2020 июль а 20 атшын Апсны Республика апрезидент Бжаниа Аслан Апсни России ркъральыгIва мажа анахъысра-гIахъысра ауысла йщаквгылу ашIакIраква асквш 2020 июль а 28-дза йдрауата Унашва гIайгтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-apny-covd-19-zkhiua-tshytskuak-garaut","date":"2020-08-10T05:09:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00337.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9914810061,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9914810061454773}","num_words":248,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.085,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.923,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абашта айсра Ду агIан йгIатыргаз АйгIайра йахъыцIуа асквш 74 Апсны апны Зыхьыз бергльльым айсыгIв йчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIауата, айсчва рпарадла, архъа мацIауыртала йгьи «Аджьаль змам аполк» акцияла йдыртлапIатI.\nБарганджиа Саид\nМай а 9 атшын Апсны йартлапIатI ХХ асквшышв агIан рыцIа йщарычIвараз айсра – асквшква 1941-1945 рагIа�� йакIвшаз Абашта айсра Ду – апны йгIатыргаз АйгIайра Амш. Ареспублика шабгу апны агвыргъьахъв алалраква акIвшатI, рахIа уагIа щардагIв тшъазыркIкIыз акъала хъада апны акIвпI.\nЩымтадза йалаган ауагIа айсра йаладзкваз хвы рыквырцIауата Зыхьыз бергьльым айсыгIв йчвахъабага син адзхъа йайззауа йалагатI. АсахIат а 11 ачвахъабага хIврапшдзи хIврапшдза алапи азыщтIацIара джвыквырцIатI. Ауи йалан ареспублика а-Президенти аунашвахъцIарта йалаквуи, апхьагIвчва, астудентква, акъала абзазагIвчва, Согъвыми Апсни рысасква.\nДиоскурква рдзатшпы урам апны айсчва рпарад акIвшатI. СынчIва ауи 11 щъагIв колоннакIта йшаз айсра къвырльыкъвхагIвта 400-гIв алан.\nЙалкIгIу лахIвара рылата ари агвыргъьахъв йапылитI айсра аветеранква. Асквш 2019 АйгIайра Амш йадахIвуата Согъвым ауат йрапшта йгIатахаз агIгIвызаджвыкI ракIвпI.\nАгвыргъьахъв алалра йалаз аветеран Шульгина Валентина айсра агIан сквшы 20 мачIкI ацта ракIвын дызтаз. Ауи Берлиндза днадзатI, амедицина къвырльыкъвхара далейтенант ахIбата АйгIайра дапылтI. Ужвы сквш 96 дшыртугьи Шульгина Валентина сквшыкIгьи хълымрыпауа Зыхьыз бергьльым айсыгIв йчвахъабага син дазгIайитIта йлыцта йайсуаз лынбжьагIвчва гIалгвалашвитI. Шульгина Валентина бзидздзата йылдырхитI гIвзачва анлауаз йгьи йанылчвыдзуаз айсра асквшква.\n«Сара сыхъазла айсра Сталинград апны йалагатI. Ауи ангIахIырхвитх амщтахь хIымгIва Курск-Орел гьагьара, Варшава, Вена, Прага йрылсын Берлиндза хIарцатI», – лхIват айсра аветеран.\nАйсра аналга амщтахь Шульгина Валентина къвырльыкъв лхарныс Япония дцатI. Асквш 1953 агIан акIвпI ауи ар дангIарылцIх. Ауи амщтахь бзазара Апсны дгIайтI.\n«Араъа схъацIи сари хIацгIайтI – ауи айсра агIан дмгIвагIарбагIвын. Араъа тдзы хIыргылтI, хIбзазарагьи араъа йцатI», – йгIацылцIахтI ауи.\nАбашта айсра Ду йаладзкваз гIаргвалашвахтI Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчвагьи.\n«ЗымгIвадзугьи йхIзацалу ари «акод» – «АйгIайра Ду акод» – Апсны апынгьи адуней шабгу апынгьи йапшым абанпаракви ауагIахъакви аднакIылитI. ХIара ари ауыс ахъазгIваца хIгьалам – хIара йхIборчпI зхъа щтIазцIакваз рыхьыз хIхIварныс квырмышгьи рзыхIчпарныс», – лхIват АААК йаланакIуа апхIвысчва рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета.\nАгвыргъьахъв йалан йцIасхаз «Аджьаль змам аполк» акция. Апхъала апшта сынчIвагьи ауи айсра йаладзыз, щтадъа йыдзыз йа афронт йгIахъынхIвыхта уахьчIва йаъахым рзаъачва рсуратква змата йгIайуаз уагIа щардагIв азнакIкIытI. ЩардагIвы рсабиква рыцта йгIайтI, йауа ухIварыквын ауи йжьыхьыдаз айсра афырква йгIадзынгылуа абанпараквагьи йырдырра атахъыпI.\n«Абашта айсра Ду агIан саба йгIвайщчва црикI афронт йпшцIалын йгьгIацампахтI. Ауат Гулиа Кьаазыми Мектати ракIвпI. УахьчIва хIсабиква хIыцта ауат рсуратква хIымата «Аджьаль змам аполк» хIрылагыла хIгIамгIвайстI», – лхIватI акция йалаз Гулиа Виолетта.\nАри атшын Зыхьыз бергьльым айсыгIв йчвахъабага син адзхъа архъа мацIауырта андыргIалтI. ��уаъа дасузлакIгьи йтахъызтын айсчва йырфуз амамырса апш жвпIата йаларцIуз ачайгьи ацта йшIайыршва ауашын.\nАбашта айсра Ду агIан йгIатыргаз АйгIайра Амш – май а 9 – ансисквша Россия йахъазымкIва Совет Союз йгIаланакIуаз анахьанат аштаква рпынгьи датша къраль щарда рпынгьи йдыртлапIитI. Абашта айсра асквшква рагIан апсынчIвыла йтыцIын афронт йпшцIалтI зкьы 55-гIв райхIа, ауат йрыуата 15500-гIв апсыуан. Айсра афронтква рпны йайсытI абазатагьи 3000-гIв райхIа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/soghuym-apny-abashta-aysra-du-agan-ygatyrgaz-aygayra-amsh-dyrhiapat","date":"2020-08-08T09:28:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737319.74\/warc\/CC-MAIN-20200808080642-20200808110642-00352.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961913824,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9961913824081421}","num_words":427,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалакву АААК апандемия атлахан йшынхаз йаквчважватI.\nБаргаджия Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ахваша, июль а 3 атшын, ЙхIаракIу асовет йцбахауа алачIвара акIвйыршатI. Ауи видеоконференцията йадыргалтI: асовет йалакву Москва, Санкт-Петербург, Черкесск, Нальчик, Ставрополь, Аджария, Астомбыль, Сакария йшаъаз Интернетла Согъвым апны йаныргIалу АААК ауысхарта тшапырщылтI. Уыста йызквчважваз Адуней апсуа-абаза конгресс COVID-19 згIва гIаджвыквлищтара нхарата йакIвнаршаз акIвпI.\nАлачIвара джвыкврымцIаскIва АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауи йалаз зымгIва сальам пхала тшырзынайырхатI.\nАуи амщтахь АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар апандемия атлахан а-Конгресс уыста йахаз гIайхIватI. Ауи йгIаликIгIатI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIаритыз ахъвдаквцIараква дырхъйауата Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Апсны абзазагIвчва коронавирус йачвыхчарала анхара джьгарта йшалалыз.\n\"Апсны апны йткIьийу аъаща шаквдыргылуата унашва ангIацIцI асахIат йгIашIарышвта АААК анхара шабгу акъраль абзазагIвчва рзгIвадара ахчара йазынанархатI. Ауи апшта, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса коронавирус уапшIагылра ахъазла йатахъу айъазага мачви хъахчага чгIвычи йхвгIан Апсны йгIариттI. Медицина нхагата йырхвгIаз Апсны азгIвадарахчара а-Министерства апны йгIандыршаз аштаб йдрыхIазырыз ашвъа йанырцIаз акIвпI\", – йхIватI Гицба.\nАуи йгIацицIахтI а-Конгресс анхагIвчва гвып йапшым ауысхартаква адызкIылыз аштаб, \"Киараз\" гвчIагIвчпара адкIылара, \"Адгылара\" жвлара хабарргарта квта джьгарта йшрыцынхауа.\n\"Киараз\" ауысхагIвчва йрыцта АААК анхагIвчва карантин ъадзаныз рахIа йкъвльейсызу атгIачваква фачIвыла йырцхърагIатI. АААК йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсовет йалу ачкIвынчви ахIвсси ашIыпIаква рпны йазалху хъвдаквцIара змаз ауысхартаква йырцхърагIун, ауагIа азгIва гIарыдымсылра ахIатырла йчпара атахъу гIар��вындыргIвуан, ажвчIвква йырцхърагIун. АААК ахабарргарта портал апресс-секретарь Барганджиа Саид Апсны азгIвадарахчара а-Министерства апны йгIандыршаз, коронавирус апшIагылрала йапшым ауысхартаква адызкIылыз аштаб далан, аштаб уыста йахауа ахабар ауагIа йшырзынадзуш дацхърагIун. Апортал апны агIвыраква ргIатацIара адызгалуа Хагба Изольда ауагIа йрыларшуз ахъахчага маскIаква лдзахуан.\nАуи азаман ауацIа АААК Москва йту апсуа диаспорагьи (МАД) аргваныта йрабадыруан.\n\"[Апсны йызлацхърагIушыз] ахча ажвлара йазыркIкIытI, ауаса йанаъазара МАД анхара йапщылу ахабарква аргамта йчпара атахъын. Ауи анархара лыхъвда йхъалцIатI АААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета. Ансимшы хабарта йаъу азыркIкIуанта ауагIа йддырдыруан, Интернет йгIатарцIун (инфографикагьи текстгьи ацыта)\", – йхIватI Гицба Инар.\nАуи йгIацицIахтI ахъаркIьыдара агIамта агIан АААК фачIвыла йгIапсуз арепатриантква ртгIачваква йшырцхърагIузгьи. Ауат йшалу тгIачва 126 йнадзитI.\nАуатква зымгIва йрыццауата а-Конгресс анхагIвчва Апсны ашIыпIа хъвшараква руысхагIвчва йрыцта акытква рпны йгIаджвыквырцIаз апроектквакIгьи дырхъйун.\n\"Ауи йапшу апроектква йрыуапI Адзыбжа кыт апны апарк аныргIалра. [Ауи акIвымкIвагьи] Адуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва ауыс ахчала йгIацхърагIауа агвыпи дари Очамчыра район йаланакIуа Баслахв кыт йауу арыпхьагIв шIа тдзы йыргылырныс йцхърагIитI. Май а 21 Адуней апсуа-абаза конгресс КIавкIаз айсра азарар зквшваз ауагIа рджьабауата йшцIасхаз апшта амшын атшпы апны АщамакIа апсуа чвамзи НартргIа рымци адыркIытI. Адуней апсуа-абаза конгресс Атара, Пакваш, РекIа, Баслахв, АкваскIьа, Гвып кытква рпны асабиква рыхъаз агвыргъьахъвквагьи аднагалтI\", – йгIашIипхьадзатI Гицба Инар.\nАААК ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина апандемия атлахан агIан апортал анхара ахабарква рыргарагIваца йшазынархаз гIалхIватI. Ауи агIамта ауацIа АААК асайти асоциал сеткви рпны Апсны апны коронавирус азгIва апшIагылрали ауагIа хчарали ауысква шаъау гIазырбауа агIвыраква гIатарцIун.\n\"Ауи абзирала адуней шабгу апны хIабашталагIвчва Апсны апны СOVID-19 йшабакIуа ауысла шIыцрата йыншауа зымгIва рдырырныс лшара раутI. Йара ауи апшта АААК ахабарргарта портал апны Апсны ауацIагьи КIавкIаз шабгулагьи коронавирус гIаздысылыз рпхьадзараква азкIкIыта йгIаталуан\", – лхIватI Лазба.\nАпандемия йампшуата а-Конгресс апортал апны абызшва йазынарху апроект шIыц \"Апсышвала хIчважвитI\/абазала хIчважвитI\" джвыкврыжьтI. Лазба Амина йшылхIвазла, ари аонлайн-проект абзирала абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа зымгIва йъабзазалакIгьи рцри бызшва рзырдыруаштI.\nАлачIвара апны Адуней апсуа-абаза конгресс Аквта рхъвыхра комиссия йагIвсыз асквшла аотчетгьи йаздзыргIвытI. Ауи дгIапхьатI \"Алашара\" жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв йгьи АААК Аквта рхъвыхра комиссия аунашвачпагIв Мыква Мурат. Ауи асквш 2018 май мыз йгIашIарышвта асквш 2020 май мыздза а-Конгресс ахча шгIадрысабапыз цкIы-цкIы йалыргата дгIаквчважватI. Мыква Мурат йгIаликIгIатI а-Конгресс амлыквнкъвгара йапщылу анхара шабгу зладыргалыз ахча а-Конгресс алазара ахъазла ашвачIвкви ацхърагIаракви йшгIарылырхыз. АуагIа дара-дара йгIаларцIаз ацхърагIараква сом мильуан 47-и зыкь 220-и йнадзатI, алазара ахъазла ашвачIвква – сом зыкь 33.\n\"Архъвыхра комиссия шапшуала, а-Конгресс афинанс-млыквнкъвгара нхара агIарбараква ауашта йаъапI. АдкIылара анхара алазырпIатIушыз мыгIвхъгаракIгьи гьхIымбатI. Гвбжарата йхIымакваз а-Конгресс абухгалтерия йырдхIырдыртI даргьи афинанс ъадаб рыбагъьарала чпачIвыта йаъу швъата йагвындыргIвыта архъвыхра комиссия йшазыгIарщтийуаш рахIхIвтI\", – йгIачважвара алйыргатI Мыква Мурат.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу \"Алашара\" жвлара адкIылара авице-президент Мыхц Рамазан КъЧР апны йгIаныршу АААК ахъвшаракви \"Алашара\" анхагIвчва гвыпи нхарата йакIвдыршаз даквгIашIастI.\nАуи йгIаликIгIатI \"Алашара\" анхагIвчва ареспублика аунашвачпагIвчва, а-Парламент, азгIвадарахчара а-Министерства, абаза кытква рунашвахъцIартаква рхъадаква, аполиклиникаква, ачымазагIвтара, абаза кытква рпны йаныргIалу айъазартаква рунашвачпагIвчва аргваныта йшрыцынхауа.\n\"Алашара\", абаза кытква рпхIвыс советква, \"Апсадгьыл\" руысхагIвчва, акытква райъазартаква ркъарула асквш 2020 июнь а 3 йадахIвуата абаза кытква рпны коронавирус гIаздысылыз зъарагIвы йнадзауи хъвшвыти айъазага мачвати йатахъуи гIарддырдыртI.\nЙчмазагIвхаз йрыуата зтгIачваква рыцIа йкъвльейсызу 100-гIвы Эгьзакь Мусса йхъатала дырхъпшылитI. Йара ауи апшта АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв КъЧР айъазартаквагьи йатахъу хъвшвыли нхагали дырцхърагIитI.\n\"Абаза район Аквта поликлиники Къарча-Черкес абаза кытква рпны йынхауа ажваайъазартакIи йыззыбжаз хъвшвы, нхага, мачва, хъахчага чгIвыча, джвджвага радзатI. Ауыла дгIанымхауата (Эгьзакь Мусса – аредакция ррытаразга) арапхIаква нзырхауа гIваппараткI йхвгIан КъЧР азгIвадарахчара а-Министерства йырзыйщтийтI\", – йхIватI Мыхц Рамазан.\nАджария дауата Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу Лазба Натали айшыста йгIалхIватI Аджария апны уахьчIвала апсыуата гIвынызкьыгIв раъара шбзазауа, ауат апсуа жвла 55 йшрыуу. Ауи йгIалылкIгIатI Аджария \"шта йачIвата\" ахьыз шырхIваз – ауаъа коронавирус аджвырагIв йгIайыдсылта гьщаквдмыргылтI. А-Конгресс ауысхагIв йшылдыруала, Аджария апны чмазагIвыта йгIарауыз зымгIва ауаъа йагIвсуата йгIатанагакваз ракIвын – ауат зынла йдыркIьыдан азгIва тшгьауацIнадымрыхтI.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалу, КъБР апны йгIаныршу а-Конгресс ахъвшара ахъада Пшенокъва Владимир йкьазу ангIадза алачIвара йалакваз Къабард-Балкъар апны аэпидемия ауыс зкву йахайыргIвазатI. Ауи йшихIвазла, \"аъаща хьантаркIвапI, ауаса апхын ацIыхъвадза йщаквгылхуашта угвыгъа йауаштI\".\nАуи Къабард-Балкъар Республ��ка апны йгIаныршу АААК ахъвшара апандемия атлахан акъвльейсызква йшырцхърагIуз йхIватI. Ауаъа йчмазагIвхаз рыхьызква ашвъа йанырцIунта КъБР азгIвадарахчара а-Министерства йрыртуан.\nАгIачважвараква зымгIва цIхъва ритуата АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIаликIгIатI ужвыгьи шварагIвара шIыц гIацIшвтуазтын ауагIа тамамта ахабар шырзынауырдзыш уазхъвыцра шатахъу. Ауи йхIватI коронавирус ауыс зквыз атамам ласыта йшхIымдыр, ауи гIдырзарквын, ажвапIта, Черкесск апны азгIва гIашIакIы йшауашыз. Ауи акIвымкIвагьи Эгьзакь Мусса йхIватI йащтагIайуа алачIвара зджьара йайззата йакIвдыршушта дшгвыгъауа, йауа ухIварыквын, \"зымгIвагьи абагIагвалашватI, йаргьи уадзхъачIвата уанайчважвауа агалагьи рыцIа йагъьпI\".\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет алачIвараква йахъымпауата йакIвшалитI. Ари апхъала алачIвара асквш 2019 октябрь а 16 атшын Согъвым апны йадгалан, ауаъа а-Конгресс уыста йархъйахьази апхъахьыла хачIвыта йгылуи – агIвыма къральква рабадыррагьи алата – йаквчважватI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-auyskhaguchua-apandemiya-ahiakhan-yshynkhaz-ykharaku-asovet-yalakuu-yrarhut","date":"2020-08-11T12:18:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738777.54\/warc\/CC-MAIN-20200811115957-20200811145957-00396.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9914341569,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9914341568946838}","num_words":932,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.951,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Россия Федерация аоперштаб хабар шаргазла, Апсни России ркъральыгIва мажа август а 1 йхъыртIуаштI.\nАпсни России ркъральыгIва мажа август а 1 йгIашIарышвта анылагьи арылагьи ухъыс йауаштI. Ауи коронавирус згIва атшауацIыхра йапшIагылуа Россия аштаб ауысхагIвчва йырхIвата ахваша, июль а 31 агIан, Россия ахабарргагаква йамцIыргатI.\nЙара ауи атшын рыцIа пасата Россия Федерация авице-премьер Голикова Татьяна аоперштаб йызкьазууыз алачIвара акIвлыршатI.\n«АлачIвара амщтахь асквш 2020 август а 1 йгIашIарышвта Россия Федерации Апсны Республики ркъральыгIва мажа хъыртIырныс щаквыргылра гIаргтI. Ауи ащаквыргылра йащатахатI Апсны апны асанитар-эпидемиология аъащи Апсны атшпсщартаква атуристква нарахвныс йшазыхIазыруи руысла Роспотребнадзори Россия згIвадарахчарала а-Министерстви рырхъвыхра агIарбараква», – рхIватI Россия аоперштаб апны.\nАпсны р-Президент Бжаниа Аслангьи йара ауи атшын агIвкъралькI рмажа хъитIуаштI. Ауи йара Бжаниа Россия ахабарргарта агентства \"Интерфакс\" йрайхIвтI.\n«ХIара ауи ащаквыргылра хIайгвыргъьитI, Россия Федерациягьи хIырзыразпI. Россия Апсны йадсылуа рмажа шхъыртIбыргуа асахIат ауи амажа Апсны ахьылагьи йхътIызлуштI. ХIара хIахьыла ауи ауысла пыраскIгьи гьаъазлушым», – йхIватI Бжаниа ахваша ахъвлапын \"Интерфакс\" драчважвауата.\nАуи апхъала Роспотребнадзор анхагIвчва Апсны йаъан. Апсуа ъачIвагIагIвчва йрыцта ауат атуристква йырзалху атшпсщартакви агIамдартакви раъаща дырхъвыхтI. ХымшкI йакIвшаз архъвыхраква рымщтахь Роспотребнадзор анхагIвы Минин Евгений Апсны апны аэпидемия аъаща тынчта йупхьадза йауашта йхIватI.\nАпсны Республика аталра адуней апны коронавирус згIва мчыта йъагIацIсыз йгIалцIла сынчIва мартI агIан йашIаркIытI. УахьчIвала агIарбараква йшгIархIвауала, пандемия гIаджвыквлищтара Апсны апны 84-гIвы чмазагIвхатI, COVID-19 гIазкIыз йрыуата хгIвы псытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/rf-aopershtab-rossiya-apsny-yadsylua-aqraliygua-mazha-avgust-a-1-yqhnatuasht","date":"2020-08-10T05:19:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00378.warc.gz","language":"abq","language_score":0.940779388,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9407793879508972, \"inh_Cyrl_score\": 0.032635413110256195}","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.834,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Москва апны йакIвшатI Москва апсуа диаспора йхынгIважвахуз рюбилей анйара.\nМосква апсуа диаспора (МАД) йхынгIважвахуз рюбилей анйара Москва апны мартI а 25 атшын йакIвшатI. АхаквлагIвчва радкIылара йапхъахауата Москва апны ХIХ асквшышв ацIыхъва йгIаншатI, ауаса тшдырра щата амата адиаспора йагIаншара тлаханта йырпхьадзауа асквш 1958 акIвпI.\n«Апсуа хъвлапынква» ракIвыршара знархарата йджвыквлыз ацIас дахIврала йщаквгылтI. ГвщтIыхрали гвлахIарали йырчвыз арат анйараква ахаквлагIвчва адыркIылуан, йабадырбун, йабадырдыруан, рбзазара шIыцра аларцIун. Аюбилей атшын йакIвшаз анйарагьи ауи ацIас йтагылан. Агвыргъьахъв айззара хъвдаквцIара йымата йгIахъитIытI адиаспора ртурых анцIрала зыхьыз гIалахаз агIвычIвгIвыс ду, Москва апсуа хаквлагIвчва радкIылара йапхъахауата йахъадаз Шамба Тарас Мирон йпа.\n«Апсны ауагIа президент» – араса акIвпI Шамба Тарас йпсадгьыл апны йшйыпхьауа. Ауи йнапIква гьымцырамызтI.\n«Сара уахьчIва анйара бзита тшазсрыхIазыртI», – йхIватI Тарас Мирон йпа йгьи «апшдзари акърари нкъвигауа дшбзазушла» пхата дйайхIвахIвын йара йыхьызла амедаль «Йагъьдзу ахъада» йнапIыцIайцIатI ужвы МАД йаунашвачпагIву Агрба Беслан.\nШамба Тарас йгIайгвалашвахтI ахаквлагIвчва радкIылара йапхъахауа асквшква шакIвшуз, ауи азаман адкIылара йалакваз руагIахъа рыхъазла ргвы цхIауата «закIгьи щтадъа йшымдзуаш» йащтата йшынхуз.\n«Сара санстудентыз йгIасархIвхуан Лакоба Нестор ХХ асквшышв й-20-хауа асквшква рагIан Москва апны йхаквлагIвчва шазикIкIлуз. Ауи амщтахь сазхъвыцтI хIаргьи ауи апш жвлара гIанхIырша йзамуайахIва. Абараса ауыс ахъа джвыквылтI», – йгIацицIахтI Шамба.\nАцIас шаъула, адиаспора рхаквлагIвчва, къраль щарда йрыуата Апсны бзи йызбауа рыгIвзачва, Россия йгьи агIвымакъраль политика, культура уысхагIвчва мартI мыз анйараква рпны йгIадрайгвитI. СынчIва агвыргъьарамш апшвыма, МАД ахъада Агрба Беслан дгIайрайгватI Адуней апсуа-абаза конгресс (АААК) ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса.\nШамба Тарас йгIаликIгIатI АААК ахъвдаквцIараква шхIаракIу, адунейла къраль 54 йыртабзазауа апсуа-абаза диаспора рыцынхара амагIны шдуу.\n«Абазакви апсуакви уагIахъакI хIрыгIвдамакIпI, ауи ахIатырла хIадкIылазара атахъыпI. Мурадта йхIымаз – ауагIахъа радкIылра йгьи хIкъраль ахъа йахвитхара – уахьчIвала йхъйатI. ХIара хIлаба Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа йыхIттI, – йхIватI Шамба йгьи Эгьзакь Мусса йнапIыцIайцIатI амедаль «ЙтлапIадзу агIвычIвгIвыс».\nЭгьзакь Мусса йара йхъатала йгIайззаз зымгIва дшырзыразу йхIватI йгьи МАД апхъахьылагьи йкъагIарныс рзитахъта тшырзынайырхатI. Ауи кьангьаш гьазгIайгуам Москва адиаспора «адахIвра дудздзаква шырзыгIатгуш».\nЭгьзакь Мусса дйыцта анйара далан Трыквшта апсуа культура квтаква рфедерация аунашвачпагIв Акусба Атанур.\nАпсуа жвлараква ргIащтийыгIвчва тшазынархара ацнарахвтI. Атшазынархара апны ауат Апсны атшауацIнарыхри акъагIари йанархарата ркъару адыркIылырныс йшхIазыру гIадырбатI йгьи апсуа диаспораква аквгIазшIырттI аэкономика, акультура, аспорт, аполитика рпны апхъахьылагьи айгIайраква гIатыргарныс ахъазла тшаладырпарныс.\nАцIас шщаквгылызла, МАД анйараква рпны йгIахъвмаритI адиаспора йрылу аршIыйагIвчва. СынчIва анйара йалакваз йрылшатI йбергьльу аопера ашвахIвагIв, адуней йачIва Герзмава Хибла йлыздзыргIвныс. Ари ашвахIвагIв ауралагьи йылгвапата адиаспора райззараква дгIарылалитI.\nРгIахъвмаррала агвыргъьахъв дрыпшдзатI датшагьи Аджинджал Одиссей, Агрба Саида, Воронова Тамара йгьи адиаспора ркъарула йгIаныршахаз «Амцабыз» ансамбль агIахIвчва шIаква.\nАпсны йгIатыцIта МАД аюбилей йгIадгылыз асасчва тлапIаква дрылан Апсны республика авице-президент Габния Виталий. Агвыргъьахъв йалаз асасчва зымгIвагьи тшырзынайырхауата ауи Апсны апрезидент Хаджимба Рауль йыхьызла адиаспора драйхIвахIвтI.\nГвыла-псыла йадгылыз\nУахьчIвала МАД анхагIвчва гвып ауыс йазгIашыкъу уагIапI. Ауат дахIврала йрылшитI ажвлара рпны апсуа диаспорагьи Апсны республикагьи рыхьыз пшдзата йддырхIварныс. Адиаспора проект щарда абзазара йаларжьитI. Ауат апроектква рырхъйара йадкIылапI МАД йалакву йырхъазымкIва Апсны йту абашталагIвчвагьи.\nАжва ахъазла, акъыльпшгIара хъвмарра «ЙачIвыйа? ЙабакIву? ЙанбакIву?» МАД агIвынаква йгьгIартамхатI, ужвы ауи йалата йгIахъвмаритI МАД рцхърагIарала Апсны йгIатыцIта Москва йгIайуа агвыпквагьи.\nАнсисквша Москва адиаспора асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны Абашта айсра апны АйгIайра Амш йадахIвуа агвыргъьахъв айззараква адыргалитI.\nЦIаста йщаквгылапI Апсны йгIатыцIта Москва йхIаракIу апхьартаква рпны йапхъахауа акурс йапхьауа астудентква рынйараква. Арат анйараква мурадта йрымапI чкIвынргIа йгIаргвындыргIвырныс амегаполис апны ауат йшырхъазым йгьи адиаспора рцхърагIара йауацIыхта йайгвгъа йшауаш.\nАнсисквша адиаспора алата йакIвшитI «Йымпсуа аполк» мгIвайсра: йадкIылу гвыпта апсуаква рхъа аладухауа йынкъвыргитI Апсны йауата асквшква 1941-1945 рагIан йакIвшаз Абашта Айсра ду йалаз афырква рсуратква. МАД асайт апны йгIаныршапI «Ахъмаштылра книга». Ауи анапаква йырнылтI 1941-1945 рагIан йакIвшаз Абашта Айсра ду йгьи асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны Абашта айсра йрылаз афырква рыхьызква.\nАдиаспора йашIамсуата цхърагIара ддрайдзитI Апсны агвчIагIвчпара фондква «Ашана», «Киараз», датшагьи.\nМагIны ду зму проект шIыцта йалтI аэкономика программа «Асквш 2025 агIандза Апсны атшауацIнарыхра знархару чIвырхъа 25» ахчала йацкIра. Апрограмма алыхра йадынхалтI акьангьашра нхарта Strategy Partners Group йгьи Апсны апны асквш 2018 июнь мыз агIан ауи апрезентация акIвшатI.\nМАД аунашвачпагIвчва аъачIвагIагIвчва йрыцта апрограмма джьгарта йадынхалтI. Ауи анхара адиаспора йыркъарута йаларцIатI Апсны аэкономика атшауацIнарыхра знархару ахачIвква абзазара йалажьрала амурад гIамта айшысдзала йазцарныс ахъазла акъральыгIва стратегия алыхра ауыс.\nАдиаспора ртурых анапаква\nЖвасквшапхьадзарала утхъахырквын, йара уахьчIвагьи ари аъаща тшгьапсахуам, Апсны йтыцIуа рпхьадзарала адиаспора рыцIа йъадуу акъалаква Москви Санкт-Петербурги ракIвпI. ЙалкIгIата йагIвсыз асквшышв й-20-30-хауа асквшква рагIан Совет Союз акъала хъада Москва йталхуаз ащардагIв Апсны йтыцIуаз ракIвын.\nЙшбергьльула, Апсны АССР Аквта Комитет йапхъахауа асекретарь, зыхьыз атурых йгIалахаз апсуа уагIахъа апхъагылагIв Лакоба Нестор Аполлон йпа Москва щарда дцалун, ауипхьадза йхаквлагIвчва дрынйун, руыс зквыз дазцIгIун, йылшуз ацхърагIара рзыгIанйыршун. Анйараква уысла йаналазгьи ахъаз йантшпсщаразгьи гIаншун. «Апсуа хъвлапынква» – хIва йызпхьуз анйараква рпны Нестор Москва йту йыгIвзачваквагьи гIайрайгвун. ЩардагIвы ргвы пхата йгIатахатI ауи апш хъвлапныкI даъата Орлова Любовь асасчва ашва шырзылхIвуз. Ауии Лакоба Нестори айгвара гвапа рбжьата йащтаныкъвун.\nНестор Апполон йпа йщаквйыргылын ауи агIан Апсны йауаз ашIаква ауниверситетква рпны квота рыман. ЧкIвынргIа 150-гIв райхIа Москва йхIаракIу апхьартаква рпны йыцIата йапхьун. Ауи азаман Москва апны йапхъахауата йгIаншатI апсуа хаквлагIвчва радкIылара. Апсуа диаспора йхьантаз азамангьи йгIацIстI – Лакоба йщрагьи ауи амщтахь щардата йызшIашваз арепрессияквагьи. Апсуаква йъанызлакIгьи ргви рпси зыздзышуаз агвала – автономия рымата йбзазарныс – ауи асхъан йатаркIвах йгьгIардамыхIвтI.\nЙгIважвахауа асквшышв й-50-хауа асквшка рагIан Апсны йауакваз рыхъазла ауниверситетква рпны аквотаква гIащаквдыргылхуа йалагатI, ауи йащтагIайуата апсуа студентква радкIыларагьи шIыц-шIыц йгIаншахтI. АдкIылара ангIащаквгылхуаз ауи азаман ауыс далан Россия апынгьи Апсны апынгьи йбергьльу ажвлара-политика уысхагIв, Адуней апсуа-абаза уагIахъа ассоциация (ужвы АААК-хIва йзпхьауа) йапхъахауата йапрезидентхаз Шамба Тарас Мирон йпа. Ауи агIан йымпсаххауа цIаста йщаквдыргылтI апсуа хаквлагIвчва радкIылара мартI а 4 атшын йанйаларныс.\nШамба Тарас йшгIайгвалашвахуала, ауи азаман йыцыркIтI йхаквлагIвчва апсуаква Ашхаруа ФатIима, Шамба Светлана, Конджария Гарри, Хишба Владимир.\nАстудентква рыцIа-рыцIа йрылахIун, адкIылара анхарагьи ймачIымкIва чIащыгIвара гIалалуан. Ауи апшта, Шамба Тарас йшихIвахуала, Гогуа Алексейи Анкваб Владимири й-50-хауа асквшква рцIыхъва аршIыйара джвыквырцIагIвацата Москва алитература институт йаныцIал, ахаквлагIвчва мызигIадзапхьадза йъанйуз Литинститут ацбзазарта апны акIвын. ЙащтагIайуата ауат ангIалга амщтахь Литинститут йастудентхатI ужвы йбергьльу агIвгIвчва Ласуриа Мушни йгьи Ахуба Джума.\nЙшырпхьадзауала, асквш 1958 агIан Москва апны ащата щтIацIахатI апсуа хаквлагIвчва радкIылара. Ауаъа йнанаркIыта ауи анхара гьапымшвтхтI ахьыз тшапсахуа йгIамгIвайсызтынгьи.\nАуи апшта, асквш 1989 декабрь мыз агIан йгIаншатI Москва апны апсуа культура знархараз ажвлара «Нартаа», ауи агIан ажвлара даунашвачпагIвын уахьчIвала Россия апны йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны агIащтийыгIв Ахба Игорь, ауи дитарагылагIвын Анчабадзе Юрий. Ажвлара йагIаныршагIвкваз йрылан Шамба Тарас, арежиссёр Эшба Нэлли, агIвгIвы Искандер Фазиль йгьи Апсны абзибагIвчва Ахмадуллина Бэлла, Битов Андрей, Казакова Римма, Мессерер Борис.\nАжвлара нархарта щардала йынхун, ахабарргага журнал «Алашара» агIацIщтра йгIашIарышвта Москва апны апсуа бызшва арыпхьарала асабиква рыхъазла апхьарта адгалра апныдза. Апхьарта даунашвачпагIвхатI йгьи дарыпхьагIвхатI Басария Ирина.\nТшзымпсахуа уыста ауатыкв йтаз закIын: апсуаква, йалкIгIата, Москва йтаз ахаквлагIвчва рыжвлара йалакваз, тынчымгIва гьырнамтуазтI автономия агIаныршара знархараз агвала. «Нартаа» рпахь хачIв хъадата йдыргылтI Апсны йагIвыму аштаква рпны ауагIа ари рхъвыцща рыларгарныс, йгIаргвындыргIвырныс. Ари анхара ауи азаман йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав апхъа дгылата Апсны йакIвнагашуз абакIра ду йахъвхатI.\nАсквшква 1992-1993 рагIан Абашта айсра анакIвшуз Москва апны джьгарта йацынхуз апсуа диаспора цхърагIара ду азыгIандыршун агъа йпшIагылаз Апсны. Аштабква рынхара уахъгьи тшынгьи йгьашIамсуазтI: адиаспора ахча азыркIкIуан, рпсадгьыл йазырщтиуан фачIвгьи абджьаргьи, артыгIвчва йырпыралуан, ахвчва ачымазагIвтараква рпны йандыргIалуан, ахабарргага амальквалагьи агъа йпшIагылан. Йбергьльу ажвлара уысхагIв йгьи агIвгIвы Гулиа Георгий йунагIва апны Ардзынба Владислав Россия аунашвачпагIвчва мадзата дрынйун, айчважвараква акIвйыршун.\nАйсра анакIвшуз ауи йгIащтIнахуата ахаквлагIвчва рдиаспора тшаладырпан зынгьи йапшымкIва рпсадгьыл йаргвандзахатI.\nАсквш 2011 агIан хабза щата амата йынхауа йалагатI ашIыпIа жвлара организация «Москва апсуа диаспора» (МАД). Ауи дахъадахатI ахIаракьатчпагIв йгьи абзихагIв Агрба Беслан Родион йпа.\nАбараса йджвыквылтI адиаспора рбзазара агIамта шIыц. Адиаспора йрылу ахIбачва гвыбзыгъаква рхъпшылыгIвта тшауацIызхуа ауыжвгIанчIви технологияква рбзирала чкIвынргIа адиаспо��а рбзазара чIащыгIвара шIыц щарда аларцIатI, даргьи рылшараква йрылахIатI йапшым анархартаквала рабашталагIвчва рыцIа джьгарта йрыцынхарныс ахъазла.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/skushy-60-tsuata-auagaqha-galiamatrakua-yryzgylap-moskua-apsua-diaspora-ayubiley-dyrhiapat","date":"2020-08-08T08:24:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737319.74\/warc\/CC-MAIN-20200808080642-20200808110642-00382.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9956817627,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9956817626953125}","num_words":1171,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Акоронавирус абакIра апны май мыз зымгIва рацкIыс йхьантахуш гIамтапI, йхIватI апресс-конференция апны Апсны азгIвадарахчара аминистерства ахъада Цахнакиа Тамаз.\nАкоронавирус абакIра апны Апсны ахъазла зымгIва рацкIыс йхьантахуш гIамтапI йгIаталуа май мыз, араса йпхьадзитI Апсны азгIвадарахчара аминистр, акоронавирус шIкIгIара абакIра ауысла акъральыгIва штаб ахъада Цахнакиа Тамаз. Араса йгIайхIватI ауи ахаша апрель а 22 атшын йакIвшаз апресс-конференция апны.\nАуи йаццауата аминистр йшихIвазла, акъраль ауацIа аъаща рхъвыххауата йымгIвайсуазтын, агIапын ацIыхъвадза ахъаркIьыдара бзазаща багъьата йымгIвайсырквын, «абаргвыра дуква гIанымшарныс ауаштI».\n«УахьчIвала Апсны апны ауыс аъаща уарыразуата йымгIвайситI», – йгIацицIахтI Цахнакиа Тамаз.\nАуи йатайхIвахтI ареспублика апны апхъала апшта ашIакIра амальква шщаквгылу.\n«Сара йатаркIвах йгIалскIгIитI ахъаркIьыдара бзазаща. УахьчIвала хIара чымазагIвта йхIымаз хгIвы йъанадзуз, ауат йрыуу азаджв дбзихахта дъацIгIыгIвгIахыз йгьгIаныцIуам хIбальарыгъуашта. ХIара хIгватшныта йхIырхъвыхитI адуней апынгьи йхIыгвлу акъральква рпынгьи аэпидемиология аъаща шымгIвайсуа. Ауат рпны аъаща швабыж йшмайрам хIгвы йасуата йыгIбитI», – йхIватI Цахнакиа.\nАшIакIра амальква шынхауа\nАпсны апны мартI ацIыхъва йгIашIарышвта апрель а 20-дза къральыгIва унашвала ГвжважвагIва аъаща щаквгылан. Ужвы ауи аъаща нырххтI. Ауаса акъраль аунашвачпагIвчва абзазагIвчва аквгIазшIыртитI ахъаркIьыдара амальква йапымшвтуата йынкъвыргарныс.\nДатшагьи щаквыргылра нарахвтI Гагра йгьи Гал районква рпны комендант сахIат нырххырныс. Апсны акъалаква зымгIва рпынгьи аквта базарква рынхара джвыквырцIахтI, ауат мчбжьыкI апны хымшкI йтIызлуштI. Апхъала апшта йаркIыркIвапI апхьартаква, асабигIзартаква, ауниверситет. Ажвлара транспортгьи гьынхум.\nРоссия йгIарщтийыз ацхърагIара\nАпрель а 18 атшын акоронавирус абакIра ауысла Апсны йацхърагIарныс йгIайтI Россия а-Черномор флот йаланакIуа арадиация, ахимия йгьи абиология къвырльыкъвхагIвчва гвыпква. Ауи ауысла Апсны апрезидент йхъвдаквцIараква зырхъйауа Бганба Валерий Апсны апны йаныргIалу РФ акIьыкIварта ауысхагIвчвагьи Гвдауыта йтагылу Россия ахъыхчара министерства архъв агIащтийыгIвчвагьи дрынйатI.\n«Кьангьаш аламкIва Апсны апны акоронавирус ауысла аъаща акъральыгIва аунашвачпагIвчва йшдырхъвыхуа жвдыритI. ХIара йнахIахвыз амальква тIакIв йгIахIырльальатI, Гал йгьи Гагра районква рпны акомендант сахIат ныхIххтI. ЙчмазагIвхаз йрыщтаныкъвуз зымгIвагьи гIахIрыбергьыльтI, йхIыркIьыдатI. Абгата йгIауахвырквын аъаща уарыразитI. Абазар анхара йабгамкIва йатаджвыквылхтI», – йхIватI анйара апны Бганба Валерий.\nДатшагьи ауи йшгIаликIгIазла, анхартаква рызбжа, абазарква рынхара ъатаджвыквырцIахыз ахъазла адезинфекция уысква рырхъйарала Россия ацхърагIара йакьазута йгIайтI.\nАоперштаб ахабарква\nАуагIа акоронавирус шIкIгIара ачвхъыхчара знархару аоперштаб йшгIархIвазла, асквш 1925 ййыта апхъала йчмазагIвхаз абзазагIв уахьчIвала Гвдауыта ачымазагIвтара дыцIапI, ауи лаъаща хьантата йырпхьадзитI. Арахьарат агIвыджь бзихахтI. Азаджв ачымазагIвтара даъаркIвата айъазагIвчва йхъпшылитI, йгIвыджьхауа йунагIва дадгылхтI.\nАпсны апны ГвжважвагIва аъаща щаквдыргылищтара коронавирус шIкIгIара агIарыбергьыльра йазынархата 200-гIв райхIа атестква йырхъыстI.\nАпсны ахIаракьатчпагIвчва йгIащаквдыргылхыз агвчIагIвчпара мгIвайсра «ХIара хIадгылтI» йгьи Москва апсуа диаспора ауысхагIвчва Апсны абзазагIвчва ргIахчара йгьи азгIва шIыц абакIра йырзынархата Апсны йызлацхърагIуш ахча шазыркIкIуа ахабар дыргатI. УахьчIвала ахчата йазыркIкIхьатI сом мильуан 55 раъара.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-azguadarakhchara-aministerstva-covd-19-abakra-apny-may-myz-zymgua-ratskys-ykhiantakhusht","date":"2020-08-10T15:54:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439736057.87\/warc\/CC-MAIN-20200810145103-20200810175103-00215.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9960095882,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9960095882415771}","num_words":433,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nНикулин Василий, «Апсны абльын Ду амадзаква» проект йалу аволонтер\nЙагIвсыз асквш 2019 июнь мыз агIан Апсны апны щарда гIазцIазкIуа анаука проект \"Апсны абльын Ду амадзаква\" джвыквырцIатI. Ауи мурадта йамапI Апсны апны рахIа ймадзу, ауаса йанаъугьи – бзи-бзи йгIарымпшыхвс архе��логия уыхвараква йрыуазакIу Апсны абльын Ду апны архъвыхраква акIвыршара. Асквш 2020 июнь агIан архъвыхыгIвчва сквшыкI йызпщылаз анхара агIарбараква гIархIватI.\nАбИГИ археология хъвшара анаука нхагIв айцIба Кайтан Шандор унашва зхъицIауа археологкви атурыхдырыгIвчви ргвып абльын йалачпу 39-хауи 123-хауи ахъагылаква (Воронов Юрий йгIвыз Келасур дзыгIв апны зхъа джвыквылта Ингур дзыгIвдза километр 160 урата йызму абльын акарта апны йгIарбу ахъагылаква 279 йнадзитI - аредакция ррытаразга) йгьи ХьыцхIа кыт аргванква йаъу КIватаниа-Сурка къала рпны ажраква йрылгатI. Сара сынасып йгIанакIытI ауи апроект йалакву срылашвата сылаквала щарда збарныс.\nАпроект анджвыквхIцIуз хIара хIпахь хачIвыта йхIыргылтI хазцIгIаракI рджьауапква гIахIауырныс: абльын анбадыргыл, йзыргылда, йыздыргылйа? СквшыкI ауацIа уахъгьи тшынгьи \"архъа\" йыквыз архъвыхыгIвчва пкъыгIва щарда гIараутI... Ауаса апхъанчIви уыхвара йапщылу амадзаква йгьрылымдзгIатI.\nРыцIа пасата, асквш 2019 агIан, Гала район йаланакIуа ХьыцхIа кыт аргванква рпны КIватаниа-Сурка акIвта йызквдырпшуа акъала апны апшгIараква акIвшун. Ари ахъыхчарта ачпаща атурыхдырыгIв йгьи аштадырыгIв Адзынба Иосиф асквш 1958 агIан йгIацIцIыз йгIвыра \"Апсны архитектура чвахъабагаква\" апны йгIайырбитI. ЦIыпх ауаъа пщшурфкI (археология артефактква йырзыпшгIарныс ъаргвыгъу апны зхъа джвыквырцIаз ажра – аредакция ррытаразга) дрыхIазыртI, ауат зымгIва рпны йгIарауыз щарда йнадзитI: апхъанчIви нышвынтара, йапшым ацIыквкви ацIыкв йгIалху амачва птштшкви, айха пкъыгIваква.\nОчамчыра район йаланакIуа Джгерда кыт аргванква йаъу 123-хауа ахъагыла апны йанпшгIуз ацIыкв йгIалху амачва птштшква, гIвлуыкI, дадырхъа, айха хIваспаква, дзадзы, ахрихыцхъаква, аунагIва пкъыгIваква рхъвква, ачIвыца йгIалхыз гвагванчкIвын чIыхвкI амгIа, ахча жвгъьай йашIырпшу айха гьажьыкI аквта кIынхIарата йгIараутI.\n123-хауа ахъагыла йашIачпаз апшыхвырта ангIарбгъьатIа ацIыкв йгIалху апкъыгIваква, йжьирачпару ачIвымыгъ пщырцаква, апсауышвхIаква рыбыгIвкви рпыцкви гIацIшвттI. Ахъагыла ащапIы апны айха йгIалху акъьаба гIараутI.\nАгвып йцIыхъвахауа хъагылата йъанхаз 39-хауа апны акIвпI, ауи Мачара дзыгIв атшпы йачвыхъарамкIва Гвыльрыпщ район йаланакIуа Мархьаул кыт апшцIакI апны йгылапI. Ауи ахъагыла архъвыхыгIвчва йыззымпшуаз джьащахъвара щарда днарбатI.\n\"АшвараххIвра йцIанакIыз\" амадзаква\nАрхеология жраква, араса йгIауахвырквын, йгIапсару, йауыру уыспI. Ауи йамагIну тамамта йанудыруа атшага, абель, ачIвыла зладыртIтIуа анахьанат аъамапсымаква унапIыцIата уанынхауа акIвпI.\nАбар Апсны къральыгIва музей анхагIвы, апроект йалу Счастный Дмитрий йхIвауа: \"Заман ауыра Апсны абльын Ду ахъагылаква рпны йгIауауаш дукI аъамква йырпхьадзун, ауи йгIалцIла хIара хIыхъазла йазалхта закI гIахIаура ныжьхта йшаъазлакIгьи закI гIахIауыргьи щарда йахвын. 39-хауа ахъагыла ахъазгIваца йгьгIалхIымхтI: атшыхчара ачIвагъвара анхIырхъвыхуаз хIара гвы ахIттI ауи агьагьара ацIыкв йгIалху апкъыгIваква шщардаз. Археолог йыхъазла ауи араъа \"культура къабат\" ззырхIвауа шаъу йагIарбагапI. Ауи апш щта ъагIанхауа ауагIа ъабзазуз йа ауырата йъагылаз апны акIвпI. Ауи акIвымкIвагьи, ахъагыла Согъвым ауи апшта йгьачвыхъарамта – ауыгьи аэкспедиция адгалра арымайрун, заманти къарути йакврыдзра атахъу рыцIа ймачIын\".\n39-хауа ахъагыла апны ажраква джвыквырцIара апхъала нивелирла (адгьыл апны йгIалырхуа тыпквакI рхIагIарала йагIвыргауа злащаквдыргылуа агеодезистква ръамапсыма – аредакция ррытаразга) тыпквакI рхIагIара щаквдыргылтI – ауи уацIыхъван йгIарпшыхвуа ауыхвара атопография карта анырчпауа йгIартахъхуштI. Ауи рчпара ахъазла ахъагыла цIазкIыз акыбква, атIура, ацIлаква хъырссатI. Йъанхушыз атып агIарыцкьари ахIагIараква ршвари мшкIы йакIытI. Ауи амщтахь ажра йалагатI.\nАхъагыла агваныла ангIадрыцкьуз гIвметIркIи бжакIи йнадзауа акIьышвхъа апны ашвараххIвра ацIахь, ахIахъвква злабадыркIуаз ахIашалацIа апны пифос (афачIвква зтарцIуз ацIыкв йгIалху мачва – аредакция ррытаразга) птшыкI гIараутI. Кайтан Шандор йшипхьадзауала, ауи ахъагыла андыргыл щаквдыргылныс йгIарцхърагIуштI.\nАпсны абльын Ду ъадзагIарпшыхвуа археологква ари гIванхауата (йапхъахауата ахIаш апны цIыкв тшыт-тшыт Тхубун гарнизон 3-хауа аквгыла абльын апны архъвыхраква пычIвта йанакIвшуз агIан йгIараутI – аредакция ррытаразга) апхъанчIви уыхвагIвчва йгIадрысабапуаз ари амаль йаквшахIатхитI: йалныс ауыпI ахъагыла хъвашата рыцIа кIьасата шIыц-шIыц йдыргыхырныс, ацIыквквагьи ауыхвагIвчва рнапIы йгIацIашваз уыхвага пкъыгIвата йгIацIцIырныс.\n\"ХIара Апсны абльын Ду сквшыта йахъыцIуи ауи йаланакIуа ахъагыла кIьыдакви ауаъа йгIахIауа апкъыгIважвкви йырхъыцIуи кIьыда-кIьыдата йхIпхьадзитI, – ауыс зкву гIахIгвынйыргIвитI Кайтан Шандор. – Ауи йашвхIаусыгIву ари акIвпI: хъагыла кIьыдакI йа зджьара йадзхъагылу хъагыла гвыпкI гIахIпшыхвитIхIва уахьчIвала абльын шабгу андыргыл агIамта тамамта йгьхIзыхIвушым. Акамера нхараква (акамера нхараква архъа нхараква йызларапшым – атыдзуацIа апны йакIвшитI – аредакция ррытаразга) акIвхIыршата йгIахIауыз апкъыгIваква цкIы-цкIы йанхIырхъвыхра, ауи апхъала йгIадрыбергьыльхьата йаъугьи йанашIхIырпшра рыцIа тамамта закI хIзыхIвуштI. Ужвы йшаъула, йгIахIауыз археология пкъыгIваква ахъагылаква ргIаншара гIамта-гIамта йшата уаздырхъвыцитI. 39-хауа ахъагылагIваца гIауахвырквын, ауаъа йгIахIауыз апкъыгIваква Асквшышвквтаква – Азаман шIыц йырзуга йауашта йаъапI\".\nОчамчыра йгьи Гала районква рпны рыцIа пасата йакIвшаз архъвыхраква йгIарыквухырквын Гульрыпщ район йаланакIуа Мархьаул кыт апны ажраква рыцIа \"хъазсакъра алата\" йадгалан: гIвымшкI \"архъа\" йынхъун, гIвымшкI – атыдзуацIа. Ауи апш анхара адгалща аъачIвагIагIвчва тшпсырщарныс йахъазымкIва йгIарауыз апкъыгIважвква йырмагIну йазхъвыцырныс, рыцIа пасата йгIараухьата алитература апны йызквчважвахьаз апкъыгIваква йыршIдырпшныс лшарагьи гIарнатуан.\nАзаманква йгIарылсыз агвы йгIатыцIуа асальам\nДжьащахъвапI апшгIараква акIвшауищтара йгIарауыз апкъыгIваква гвы гIазырбауа асуратква рныта щарда уъарынйауа – аджьаз йгIалху пыджь, джьынджь агьиква. Ауи йапшу \"агвбзира\" йаццауата ахъагылаква йрыгIвнабзазуз ауагIа абджьар рнапIыцIата рхъа йшзазгылуазгьи гвынгIвырапI. Ахъагылаква рпны ачIвыла ахъахь къабат апны аган 16 милиметIркI йнадзауата, гьажьдза йырчвата хы гIараутI – ауи ащацIа швокьква йыртарцIун. РыцIа кIьасата ауат рапш хы рыцIа цIолатагьи йгIацIырхтI.\nЙшбергьльу апшта, йапхъахуз ахысга абджьар Асквшышвквтаква ртшауацIыхра агIан йгIаншатI. Йапхъахуз асквш 200 руацIа абджьарчпагIвчва ахыхъвшв рыцIа бзита йшаласуаш йадынхалуан. ХVI асквшышв ахъаква рагIан ащацIа йгIалху кшага гIархъвыцтI. АщацIа швокьква дукI тшрымпсахуата гIамта ауыра ауацIа йапшым акъральква рырква йрыман. Ажва ахъазла, ауи йапшу ахква аурышв рхъвква асквшква 1854-1855 рагIан йакIвшаз Кърым айсра агIан йгIадрысабапуан (Кърым дзыгIвбжьабжа, Севастополь апны ахьызхIвага согIаква зтиуаз асатучпагIвчва йшырхIвахуала). Апсны апны ащацIа швокьква ХХ асквшышв ахъаквадза йынкъвыргун.\nАмцаблыри агIвычIвгIвыс йбыгIвшыгIвкви\nЙара ауи акъабат апынгьи рыцIа цIолатагьи ацIыкви амцаблыра ащтакви – ауи кIьыдата хIаквчважвахпI – йрыцта абыгIвквагьи гIацIпIлауа йалагатI: амачв ахъвыкI, бгъарбыгIв, дзацIыс. Ауат апсауышвхIаква рыбыгIвквагьи ъарылаз йгIалцIла археологква апхъапхъа дукI чва гьырхъарымбатI. Ауаса аматерик (агIвычIвгIвыс йыщтакIгьи злам акъабат – аредакция ррытаразга) йаргвандзата гIвычIвгIвыс цламхIва апыцквагьи бзита йгIащаквхата йгIараутI.\n39-хауа ахъагыла, Апсны абльын Ду анахьанат ахъагылаква райхIара рапшта, гIвбата йаквгылан. Ауи йаквшахIатхитI абльынква рпны йгIанхаз, ахъвымбылква зтадырчIвуз акIынхIараква. ЙгIарауыз абыгIвшыгIвква шщтIазла, акъала йангIагвыквс ауи агIвычIвгIвыс ахъахьы даъан. Ахъагыла агьагьара йхъылапсу амшIбылкви йшыта йагвццыз ахIахъвкви араъа мцаблыра мчыкI шаъаз гIауархIвитI. АгIвычIвгIвыс дъащтIаз аджьагьашва гIатагIврытI, абльынквагьи гIакIахIан агIвычIвгIвыс ауат дгIарыцIахатI.\nАшвъаквакI йшгIархIвауала, акъала йангIагвыквсрыз апхIвыскви ацIайкви ахъагыла ацIахьпещ апны тшыцIаркIуан, абджьар ззыкIуаз ахъачваква ахъахьы йаъан, агъачва йрайхсуан, ахIахъвква рыквдрышвуан. Археологква ари агIвычIвгIвыс дхъацIи дпхIвыси узырдыруаш датша бгIвыкIгьи гьырмаутI: ауат йа амца йалабылтI йа абнашвырква йамцIыргатI. Архъвыхраква аналгара абыгIвшыгIвква ачIвыла йартхуаштI.\nАбыгIвква рыдзхъа аджьаз йгIалху ачгIвыча ахъвквакI гIараутI (рыпшдзага зну джьынджь, бгъьума гвума йашIырпшыта йчпу ашIарпага, ачгIвыча йаквырдзахуа аджьаз тшытква, пслачва чвазшва йчпу, ахъварп йашIырпшу аджьынджьква), ащапIхъацIа йацIарцIуз айха наль, аунагIва мачвакви апкъыгIвакви (агIва йгIалху амачвхъазаква, айха мхIачIва, й��ьирачпару ачIвымыгъква, айха хIваспаква, апсартква, айха цIапхатIыга, тхыпхата йчпу аджьаз напIыркIыра).\n\"Апроект йалу дзачIвызлакI йыхъазгьи ари йара йхъатала йакIвйыршауа йапхъахауа рхъвыхра нхара дупI. Ауи йгIалцIла йгIараулакIгьи швабыж йайгвыргъьун. РыцIа щардата йгIахIауыз ацIыкв тшыт-тшытква ракIвпI. КIьыдата йгIалкIгIа йауаштI айха пкъыгIваква. Агвып йрылу зымгIва ауат йаладрыкIьазызуата лахIвара гIарыларцIун\", – йгватраква хIыцагIвишитI Счастный Дмитрий.\nАмачва джьащахъвадза\nАхъагыла уаннашылра армала агъыцIара апны збльын швпIу пифоскI ахъшвалква гIанхатI. Ауи Гала район, ауаъа апхъала Келасур гарнизон ъаныргIалыз Апсны абльын Ду ахъвы рпны йгIарауыз апифосква йрапшпI. Ага йгвасразтынгьи, йгIащаквхаз атшыт-тшытква мачIпI. Ауи йапшу ацIыкв мачваква ачIвыла йыцIаржлун. АхIаш йгIалхта \"хъчы\" азырчпунта ацIгIвала ауи йыквдыргылуан, Апсны апны йыншалауа адгьылцIсраква рагIан йшпымтшуашыз апшта. Апифосква агIвдзы, дзы ртарчвун, фачIвы ртарцIун.\nЙара ауи акъабат апны апифос гIвметIркIла йачвыхъарата удзышва лашарата цIыквхъкъьа йгIалху акIвпIи хъвашаква щтIан (амачваквакI анырчпуз ауат гIазлырхуаз йчвдырбблыз анышв йгIвыздза йхъыркъьун – аредакция ррытаразга). Ауат атшыт-тшытква рзазкIкIхтI. АзджьакI йъаптшыз апны кIынхIараквакI рыман. Ауи амачва йанынкъвыргауаркIвуз йшптшыз, ауаса атшытква чварнума закIыла йабадыркIыхта ужвыгьи йшгIадрысабапуаз йаквшахIатхитI.\n\"ХIара мачвакI йшаъаз апшта йанхIзыгIащаквыргылхуа хIайгвыргъьитI, йауа ухIварыквын ауи йазхIкIкIуа анаука дыррыква йрыланархIитI, апхъахьыла Апсны абльын Ду артефактква гвып-гвыпта йалухырнысгьи йацхърагIуштI\", – йхIвитI Кайтан Шандор.\nЙгIарауыз ацIыкв пкъыгIвакви ацIыквхъкъьа тшытмыткви Азов къральыгIва музей йырщтийитI – ауаъа цIыквхъкъьачпарта пхатша ъаныз Кърым агIвадахь-марагIайырта апны йырчпуз ауи йапшу апкъыгIваква щардата йаъапI. Амузей аъачIвагIагIвчва йшырпхьадзауала, Апсны апны йгIарауыз апкъыгIваква Осман заман йауапI, даргьи Апсны акъральыгIва музей апны йадыргалыз апхъанчIви пкъыгIваква ргIарбарта дырбайушта йаъапI.\nАбджьарчпагIвчва ъазаква\nАхъагыла апны ажраква рагIан рыцIа хвы змата йгIарауыз аджьаз йгIалху ахтрышвтга акIвта ухIва йауаштI. Ауи ах гьажьква алагIатдрышвтуан. ГвынгIвырахатI ауи апхъала йгIарауыз агвып рпны амакIыра щардагьи гIазлыцIыз айха мхIачIва ъагIадрысабапуаз. Ахтрышвтга йалагIатдрышвтуаз ахква рган 13 миллиметркI аъара йнадзитI.\nЙджьащахъву ачIвыйа: 39-хауа йгьи Джгерда йаргвану 125-хауа ахъагылаква рпны йгIарауыз йрапшу ахтрышвтгаква акъазакъ-некрасовецква ъачIваз акытква рпынгьи йгIараутI. Асквш 1730-ква рагIан Россия рыр ангIайуаз ауат акъазакъква рыуа азджьакI Осман паштахIыгIвала йхъысхтI. Дара ауат йрапшу ахтрышвгаква гIараутI Къвбинажв дзыгIв, Азов, Анапа, Лютик\/Сед-Ислам, Аккерман къалаква – Осман паштахIыгIва йаланакIуаз аштаква – рпны. АъачIвагIагIвчваквакI йшырпхьадзауала, ауат трыкв хтрышвтгапI.\n\"Йшбергьльу апшта, Амшын КвайчIва Алагъь-МарагIайырта тшпы апны Апсны угIалагата Таманьдза апсуа-адыгьа уагIа бзазун. Ауи йгIалцIла арат ауагIахъаква ркультурала, рцIасквала, рдинла йаквшвитI. Ауыла йгIауахвырквын, Апсны абльын Ду апны йгIахIауыз апкъыгIваква ауи азаман агIан ауагIа рыцIа тшызцырчпуз гIадырбитI. Ауи акIвпI ахъагылаква рпны йгIарауыз апкъыгIваква рызджьакI апхъазаман йбзазуз ауагIаква, ажвапIта – акъазакъ-некрасовецква, йынкъвыргуз йызрапшу. Ауи джьаущушта йгьаъам. Ауи акъазакъква ащхъагIвчва рчгIвыча шнарахвыз йапшпI\", – йхIвитI Счастный Дмитрий.\nКIьыдата уаквчважвушта йаъапI 39-хауа ахъагыла апны йгIарауыз хщрыпызшва йрыхъву ахIваспа. Хщрыпызшва йчпу хIваспа апхъазаман йгIашIарышвта уахьчIва йъагIадзазгьи агIв баца алапыркъитI. Рчпащала ахIваспаква тшгьрымпсахтI, ауаса рыцIа-рыцIа мачIта йгIадрысабапитIта псайспамцара йыдзхитI.\nХыхъвшвума аджьыкIума?\nАбльыни ахъагыли шапщылу тамамта йгIаддырдырра ахIатырла археологква ахъагыла агваныла йдучвамкIва шурфкI гIаржытI.\nСантиметр 20-кI аъара ангIаржы апсауышвхIаква рыбыгIвква, ацIыкв птштшква гIацIшвтуа йалагатI. ТIакIв рыцIа йанбгъал ахIахъв йгIалху члахIваракI гIараутI. Йъадзажуаз археологква ауи йаларчпуз ауысла ргвгIанаграква рхIвун. Йапхъахауата, ачлахIвара апсуаква йшырчпалауа апшта аджьыкIа аладрыхIазырныс ауашын. Ауаса аджьыкIа зларчпуз ахIахъв къьакъьа дуква – ахIакъьаква (йазалху хьщыга хIахъв) ракIвын. АчлахIвара ахIвра ъазагIваква тадырпIапIарнысгьи аурын. Йхпахауатагьи, ауи ахыхъвшв талауцIарныс йаквыргIапспI. КIавкIаз апны ахыхъвшв селитра, тIгIвыш, джьма созан, рачва, йазалху хIвра йгIарылырхуан, члахIварала йа напIылалуыла йдрыхIазыруан.\nЙгIашIыхIпхьадзаз апкъыгIваква йырхъазымкIва ажраква рагIан хIаш, хъва щардата йызлаз адгьыл къабат апны йгIараутI: хIахъврачва тшыт-тшыт, луцIгIва дукI ахъвы, айха хъшвал, йырпIапIаз хы, цIыквхъкъьа кIара аквыгIвта, апсауышвхIаква (хIвамакъ агьиква) рыбыгIвква, зхъаква адымсылуа айха гвыргвыр – ауи йаларчпуз гьгвынгIвырам. Йара ахъагыла ауацIа апны хIахъв члахIваракI гIацIырхтI. ЙгIарауквазла йгIауахвырквын, ауаъапны аунагIва уысква ъархуз пещкI аныргIалхарныс аурын.\nАхъагыла рыцIа кIьасата йшгIадыршIыцхыз гIаупхьадзарыквын, рыцIа пасата араъа йаъаз апкъыгIваква йъартахъыхмыз йгIалцIла абльын зтшпынгылу апххъа йтарпсахта ухIва ауаштI.\n\"39-хауа ахъагыла апны йпасу агIамтаква йырпщылу апкъыгIваква заъам ауи гIамта-гIамта йъагIадрысабапуаз йгьи зныкI йъакIадрышвхыз акIвхарныс ауаштI. Ауи йъахъвашаз йгIалцIла йкIадрышвхта уацIыхъван йгIащаквдыргылхта йгIадрысабапуа йаталагахта йаъазтын ахъагыла ахъшвалква шIыц-шIыц уыхвага пкъыгIвата йгIадрысабапхтагьи узыхIвуштI. Ауаса йанцара апхъала йаъаз акультура къабатгьи ыквырхтI. Ауи цIабырги йцIабыргыми удырра ахъазла Апсны абльын Ду ахъвква зымгIва рпны археология пшгIараква акIвыршара атахъыпI\", �� йхIвитI Счастный Дмитрий.\n\"Апсны абльын Ду амадзаква\" проект апкъ йтата йакIвдыршушыз аэкспедицияква алгатI, ужвы йгIарауыз апкъыгIваква урыдынхалра атахъыпI. COVID-19 пандемия ъагIаджвыквлыз йгIалцIла археологква рпахь йдыргылаз азцIгIараква – Апсны абльын Ду зыргылда, йанбадыргыл, йыздыргылйа? – август агIан акIвпI джьауап анрыртуаш.\n\"Апроект гьалымгастI. ХIара йгIахIауыз апкъыгIваква рыдынхалра (шифр рытра, йшаъу гIвра, гвып-гвып йалыхра) хIпырапI. ХIгвыгъитI адзын ахъадза ауи анхара хIалгушта. Ауи амщтахь пресс-конференция адыгIгалта хIынхара йгIанацIгIаз хIаквчважвуштI, Апсны абльын Ду рахIа йджьащахъву артефактквагьи гIахIырбуштI\", – ауыс уахьчIвала цIхъва айтитI Кайтан Шандор.\nАрхъвыхраква \"Амшра\" фонд ацхърагIарала йакIвшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/yptshyz-agukua-ryqala-apsny-abliyn-du-apny-skushyk-yakushaz-apshgarakua-algat","date":"2020-08-10T15:42:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439736057.87\/warc\/CC-MAIN-20200810145103-20200810175103-00261.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989325404,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989325404167175}","num_words":1682,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза уагIа рпахь йгылу ахачIв хъадаква, хIыбызшвалагIвчва рапхъанчIви Псадгьыл йазгIацапахра ахъазла йчпачIву, аэтнос атшауацIнарыхра знархару апрограммаква руысла йинтервью швгватра азынахIырхитI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, Абаза-апсуа уагIахъа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару Адуней адкIылара «Алашара» апрезидент Эгьзакь Мусса.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.\n– Уымш бзита, Мусса ХIабальа йпа! Йапхъахауа сазцIгIара ззынарху ари акIвпI: уахьчIвала апсуа-абаза уагIахъа рпахь йгIаншаз архъвыхра дуква хIышпарылсра атахъыйа? Амальта йнахвчIвйа, йчпачIвыйа хIэтнос тшауацIнахуа ймгIвайсырныс ахъазла?\n– ХIара зымгIвагьи датшата хIзайчважвауа, хIзыдзыргIвуа, хIзагвынгIвуа шIыц-шIыц тшазыгIбжьахра атахъыпI. ХIадкIылата йхIызгIарыбергьыльра атахъыпI йырхъйачIву ахачIвква, ауат ахачIвква рырхъйарала йнахвчIву амальква. Араъа магIны амапI зымгIвагьи йгIахIгвынгIвуа бызшвакIла хIчважварныс, хIштгIачвакIу гIахIгвынгIвуата хIазазаъахарныс, хIыуа дзачIвызлакIгьи йдырырныс йара йхъауыс, йхъвыцраква, йажваква, йырхъазымкIва, йаргванква рыхъазлагьи джьауап шикIуа. ХIтгIачва рыуа заджвы йызниуа, дзынйауа арахьарат гвалымста тшазырчпа йгьауашым, хIыуа дзачIвызлакIгьи дазхъвыцра атахъыпI йара йхъазымкIва арахьарат зымгIвагьи рбзазара шбзийызлуш.\nХIара хIуагIахъа тгIачва дукIта акIвпI сара йшызбауа, атгIачва рпны заджвгьи дгьгIвымам!\n– Абзазара апны ауи хIшпазгIайра атахъыйа?\n– Лагъь КIавкIаз апны хIара швапха бзи хIымапI. ЙаразакIы зны йхIва йауаштI, йгIванхауа йухIварныс сабап гьалам. ЙзачIв ажвазлакIгьи уыс ащтагIайра атахъыпI. Ауысква йырнархарата апрограммаква лыхIхитI, ауат рырхъйара тшгIадызкIылуа хIуагIа рыцIа-рыцIа йшщардахуш хIащтапI.\nШвапхата йгIазгпI хвысквша рапхъала гврыдзгала збзазара рчвыз кыткI – ажвра ъащардаз, ауагIа рылапшква ъамцыраз, йчпачIву заджвгьи йъайымдыруаз, адгьыл шварахъвала йъацIакIыз. ГвырбзигакIгьи гьаъадзамызтI. УахьчIвала акыт абзазагIвчва гIвыджь гIахIахвырквын азаджв йбизнес-план йымапI, абзазагIвчва дара-дара акыт аурамква дырчIаджьтI, парк гIандыршатI, Акультура тдзы дырчIаджьхтI. ГIвысквша-хысквша рапхъала адгьыл йадынхалуаз мачIгIвын, ужвы араъа йызднымхалуа адгьыл гьубахуам. АуагIа тшгIащтIырхын йынхауа йалагатI.\n– ЙачIвыйа згвы ыдзыз ауагIа рдунейпшыща злапсах йауашта йаъу? Агврыдзра йалцIта ауагIа бзазара гIальамат йшпаззцуш?\n– ХIара апхIвысквагьи ахIбачвагьи рыжвлараква гIанхIыршатI. Къарча-Черкес апны йаъапI быжьсквша цIуата аэтнос ргIахчари ртшауацIыхри знархару апрограммала йынхауа «Алашара» адкIылара. АдкIылара апны йапшым анархартаквала аунашвачпагIвчва нхитI - чкIвынргIа руысла акIвызтынгьи, атгIачви асабикви, аспорт, азгIвадарахчара, арыпхьара уысквала ракIвызтынгьи. Анархарта унашвачпагIвчва йагъьу аъачIвагIагIвчвала йалу аэксперт советква гIандыршитI. ХIацацхърагIумцара йырхъйачIву ауысква гIахIрыбергьльитI, апрограмма йалахIцIитI, уадыргIвана абзазара йацалагIжьитI. Абараса хIынхитI быжьсквша цIуата.\nЦIыпх хIара абаза жвлараква йара организациякI апны йадхIкIылтI, ауи «Апсадгьыл» ахьызпI. ТгIачвакI рапшта йацахъуа «Апсадгьыл» хIпрограммаква абзазара йаларжьитI. Апрограммаква йауацIыхта хIрыдынхалитI, кытипхьадза рыхъазла кIьыдата, абзазагIвчвагьи анхара йгIалалуата. Дара абзазагIвчва рагъь гIвымакIгьи йгьидырам акытква руыс зкву. Апрограмма хIанадынхалуа акыт къарута йрымугьи гIахIпхьадзитI – акъыльла, млыквла, датшала. ЙащтагIайуата акыт абзазагIвчва ауыс йызлацхърагIуш лшарата йрыму хIырхъвыхитI. Акыт абюджет анхIпхьадзауа йгIахIрыбергьльитI арайон, ареспублика, афедерал квта ртланыкъвалагьи ауи ахчата йазалху.\n– Ауи ажвлара нхара азазаъащата йазрымайа атачIв къральыгIва уысхартаква?\n– АкъральыгIва уысхартаква гвынгIвыра цIола гIадырбауата йхIзаъапI. Ауи хIара хIыхъазла магIны ду амапI. Уызуу ареспублика акIвызтынгьи заджвгьи закIгьи йумырдыруата ахъаз угIайта, ауагIа азукIкIыта, закI гIаргвынуыргIвырныс уалагауа – ауатква гьангIалуам. Апхъапхъа хIара культура, спорт, анахьанат анархартаквала йлырххьу ареспублика программаква тшрыхахIыргIвазитI. Ауат апрограммакви хIара хIчIвкви шаццуш апшта хIрыдынхалитI, уадыргIвана, абзазара йаналагIыжьуа, ацынхара хъгалрата йаму ауагIа йшырбуш апшта.\n– «Алашара» адкIылара ашвапха йгIахъыхта Адуней апсуа-абаза конгресс анхара апны йгIарысабап йауаш ачIвыйа?\n– ХIара АААК аустав апкъ йтата хIуагIа ъабзазауа ашIыпIаква рпны атачIв хъвшараква гIанхIыршара атахъыпI, ауат рцхърагIарала АААК атланыкъвала йлыххауа апрограммаква абзазара йалагIыжьуаштI. СынчIва асквш аурала адиаспора рыхъазла апрограммаква хIрыдынхалуаштI: къральипхьадза, штипхьадза – кIьыда-кIьыда. ГвынгIвырапI йъакIвызлакIгьи дара ркъральыгIва хабзаква шщаквгылу, ауат йгIархIвауа ажванахъаква йрыквыргIапста хIынхара адыгIгалуаштI.\nАуи акIвымкIва гватра азыхIчпалуштI агIвымакъральква рпны йгIаджвыквхIцIауа ауысква рырхъйара ауаъа йбзазауа хIабашталагIвчва шазыхIазыру. Архъвыхраква акIвхIыршауамцара ауат ргIарбараквала хачIвыта йгылу рыдынхалрала амальква гIахIрахуштI.\n– Йзапш хачIв хъадаквайа АААК здынхалра атахъу?\n– Йхъаду ахачIвква пщба йнадзитI. Йапхъахауата, хIабашталагIвчва йъанызлакIгьи йгIаута хIынхара йгIадкIылра атахъыпI. ЙгIвбахауата, къарута йхIыму адхIкIылта хIуагIахъа пхьадзара йалахIара акIвымкIва йшалымдзгIушла амальква нахIахвуаштI. Ауи йаццауата ахIаракьатра йалу хIуагIа адкIылра атахъыпI, лшарата йхIыму шхIызгIарыбергьыльуаш апшта. ЙцIыхъвахауата, Апсны къральыгIва агIахчари атшауацIнарыхри анархарата йалачпу апрограмма хIадынхалра атахъыпI.\nАдунейла хIаракьат къарута йхIыму адхIкIылта хIацынхуштI Апсны анархартаква зымгIвалагьи джьгарта штшауацIнахуаш апшта. Араса акIвпI хIайщчви хIахщчви дара-дара рапхъанчIви Псадгьыл йазгIайхырныс рылшауата амаль шхIзыгIаныршуш. Апсны апны апсуаква рхъазы ауи гьрылшушым, зымгIва хIацIагылата хIацынхуштI, йшпакIву ухIварыквын ауи зымгIвагьи йацхIпсадгьылпI. ХIара хIкъраль хвыц зылшара дуу къральта йхIчпара атахъыпI, ауи ауысла хъгалрата йаъу щардадзапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-khuagaqha-tgachua-dukta-akup-yshyzbaua","date":"2020-08-05T19:21:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735964.82\/warc\/CC-MAIN-20200805183003-20200805213003-00082.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981262684,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981262683868408}","num_words":597,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб хабар аргатI Апсны апны COVID-19 шIыцта хгIвы йшгIарахвыз, ачымазагIвква рыуа заджвы дшпсыз.\nИюль а 31 агIарбараквала Апсны апны коронавирус згIва шIыцта хгIвы йгIарахвтI. Ауи апхъала йчмазагIвхаз дрыуата заджвы Гвдауыта аквта район чымазагIвтара апны дпсытI. Ауи апш хабар аргатI ауагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб.\nCOVID-19 зхьуата йпсыз ачымазагIв сквш 79 дыртан, ауи Согъвым акъала чымазагIвтара акардиология хъвшара дгIацIырган июль а 26 атшын дхIатлата Гвдауыта агоспиталь дгIаргтI.\n\"Ауи йаъаща зхIатлахаз йымаз апневмония ковид йъазцаз, йаргьи йгвы акшаща алазырпIатIуз гвыхь ъайымаз йгIалцIла акIвпI. ЙцIыхъвахуз амш ауи псып йзымхъауа дцатI, рахIагьи далапIатIан йрапхIаква мчыла псып тадрысуа йалагатI, ауаса ареанимация амальквагьи гьйымхъвахтI. АчымазагIв псып ъайзымхъуз йгвгьи тамамта йъанымхуз йгIалцIла йпсы цатI\", – гIанахIвитI ахабар зну агIвыра.\nАштаб ауысхагIвчва йшырхIвазла, йагIвсыз ацIхи амши руацIа коронавирус рыхьуи йрымхьуи ауысла 26-гIв дырхъвыхтI, COVID-19 диагноз хгIвы рпны йщаквдыргылтI. АзгIва зхьуа ауагIа йрыднагалкваз ужвыгьи йдырхъвыхыркIвитI.\n\"Ужвы ари асахIат Гвдауыта Аквта район чымазагIвтара апны коронавирус шрыхьуа щаквдыргылхьата 17-гIв щтIапI\", – хабар аргитI аоперштаб.\nПандемия гIаджвыквлищтара Апсны апны зымгIва шалакIу 84-гIвы коронавирус рыхьуата йщаквдыргылтI, ауат йрыуата 37-гIв бзихахтI, хгIвы псытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-apny-covd-19-zkhiua-tshytsta-khguy-garaut-achymazagukua-ryua-zadzhuy-dpsyt","date":"2020-08-10T04:47:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00514.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974800348,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997480034828186}","num_words":168,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июль а 23 Апсны апны АкъральыгIва баракъ амш дыртлапIатI, ауи апсуа-абаза уагIахъа сквшигIадза адуней шабгу апны йауацIыху гвыргъьахъвта йнардаслитI.\nБарганджиа Саид\nАпсны Республика АкъральыгIва баракъ амш дыртлапIатI Согъвым апны апщаша июль а 23 агIан. Агвыргъьахъв чкIвыныргIи спорти руысла ареспублика АкъральыгIва комитет йаднагалтI, ауыс йацыркIтI Согъвым къала аунашвахъцIарта чкIвыныргIи спорти руысла ахъвшара, Апсны Республика культурала а-Министерства йгьи Адуней апсуа-абаза конгресс.\nТшынларкIвата акъала хъада апны угвы йаланархIун апсуа ныпла йдрыпшдзата аурамквала йалсуаз йазалхыз автомобиль: амашина апсуа ашваква гIатгун, йаргьи аурам йыквыз ауагIа аргвыргъьун. АзджьакI ауи \"дауыш ду зхъыцIуаз\" автомобиль гIаларкIуанта агIахIвраква джвыквырцIун.\nАбаракъ амш йазынархаз агвыргъьахъв уысква «МотоАбхазия» йгьи RidebikeApsny жвлараква йадыргалыз мотоциклли велосипедли гIамдарала йджвыквылтI. Ауи йызтахъу далал йауан. ЙгIайуашыз зымгIва акъала аунашвахъцIарта адзхъа апарк апны тшазыркIкIытI. АщардагIв амшгьи Апсынгьи йырдамыгъу анып рнапIыцIакIын. АуагIа рлактаква агвыргъьара гIарныпщуан, зымгIвагьи азаджв азаджв йайхIвахIвуан, рпсадгьыл акъагIари ажвгIванд мамыри азыртахъта йазхIвахIвуан.\nСогъвым абзазагIв Габлиа Астанда хъвлапнипхьадза велосипедла дамдитI. Агвыргъьахъв йазынарху агIамдара уалал йауашта йанылдыр \"швабыж дайгвыргъьатI\".\n\"Са сшапшуала, ауи уаднакIылитI. ХIара зымгIва хIацыпI, хIгвыргъьитI. ЗымгIвагьи агвыргъьахъвла срайхIвахIвитI\", – лхIватI Габлиа Астанда.\nЙащтагIайуата Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны адрама театр апны АкъральыгIва капелла ашвахIвагIвчва концерт гIадырбатI. Согъвым абзазагIвчва щардагIв ауи апш концерт йапшырныс алшара гьагIврымщттI, йаргьи лахIвара мчы гIарыланацIатI.\n\"ЙъасхIвауагьи спхащитI, сара йахьчIва йапхъахауата хIкапелла аконцерт сапшытI. Ауат рашвахIваща кIара сзымхIвахуа сачпатI. Ари йапшу амш апсуа уагIа рашваква йалкIгIата угвы йнадзитI\", – йлахIвараква хIыцагIвишатI Думава Марлен.\nАмш йагIаншара хъадата йалтI ауагIа ргIамгIвайсра. Афакелква знапIыцIаз агвып йгIакIвдыршаз ауагIа метр 20 зуру, зган 10 метркI йнадзауа Апсны АкъральыгIва баракъ рымата АмхIаджьырква рдзытшпурамла йагIвстI.\n\"Ауи зджьара йгIанымхауата йгвлахIаран – ауагIа жвагIвпхьадзара урылата хIнып нкъвугарныс. Арат асквшква зымгIва сара ауат амгIвайсраква асуратква рпны йызбун акIвмызтын зынгьи сгьрыламызтI. Саъара гIасхъахIатI\", – ллахIвараква гьылзыцIамкIтI Папава Марианна.\nАри атшын йакIвшатI йапшым атурых гIамтаква рагIан Апсны ауагIахъара агIарбагаква ргIарбартагьи.\nАгIамгIвайсра амщтахь зымгIвагьи Апсны адрама театр апахь йайззахын ауаъа йырзадыргалыз ашвахIвари агIахIвракви йырпшытI. ЙгIайззаз рпахь йгIахъвмартI \"КIавкIаз\" уагIахъа гIахIврала ансамбль, Хвынцариа Отар йыхьыз зхъу ауагIахъа ъамапсымаква р-КъральыгIва оркестр йгьи \"Шаратын\" КъральыгIва ансамбль йалу асаби гIахIвра студия \"Йайрума\".\nАуахъ рахIагьи йарыпшдзатI згвы йгIащтIнахуаз зымгIва злаз \"Аураща\" апсуа ацгIахIвра.\nЧкIвыныргIи спорти руысла АкъральыгIва комитет аунашвачпагIв йтарагылыгIв йхъвдаквцIараква зырхъйауа Цушба Давид йгIаликIгIатI АкъральыгIва баракъ амш артлапIара \"цIас пшдзата йшщаквгылхьаз\". Ауи йшихIвазла, сынчIвагьи ауи йанакIвызлакIгьи апшта уагIа щардагIв алата йадыргалуашын, ауаса апандемия йгIалцIла йшыртахъыз апш йгьырзымчпатI.\n\"Абаргвыраква уадыркIылитI, йахьчIвагьи ауи хIаквшахIатхатI. Ари ймайрам агIамта ари апш гвыргъьахъв адыгIгалырныс йапшым адкIылараква гIахIцхърагIатI. ЙалкIгIата сшырзыразу расхIвра стахъыпI Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва, кIьыдата лыхьыз схIвапI апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета. Зуыс ауи апшта бзита йыззырхъйауа ауагIа урыцынхарныс гвлахIарапI\", – йхIватI Цушба Давид.\nАуи дшхъвыцуала, ага агвыргъьахъв йшыртахъыз апшта йырзадымгалызтынгьи, йхъаду – ахIауа апны анып амш апсып ныкъвун, ауагIа тшадыркIылын ахъвмарра йгIалалтI.\nАгвыргъьахъв адгалагIвчва йрыуазаджвыз Адуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета АААК ахъазлагьи Апсны ауагIа зымгIва рыхъазлагьи ари амш анахьанат амшква йшгIарылхIвауа гIалылкIгIатI.\n\"Ари агвыргъьахъв адуней шабгу йхъылапсата йбзазауа абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа зымгIва аднакIылитI, йаргьи, ажва аламкIва, Апсны апны йауацIыхта йдыртлапIитI. Ауи акIвпI Адуней апсуа-абаза конгресс ауи йазынарху ауысква ансисквшагьи йызгIарылалуа\", – лхIватI Ардзынба.\nАуи йшылхIвазла, цIыпхгьи АААК АкъральыгIва баракъ амш артлапIара йагIаджвыквцIагIвын йгьи йадгалагIвын.\n\"ЦIыпх хIара \"Аураща\" гIахIвра цIаста йгIаджвыквхIцIатI, ауи агвхахIвара, ацзакIыра гIазырбауа гIахIврапI. ХIара йхIчпауа зымгIва ацзакIыра йазынхитI\", – йгIахIгвынлыргIвытI Ардзынба Гета.\nБарганджиа Сандро йтгIачва йыцта Гагра дгIатыцIын агвыргъьахъв далазларныс дгIайтI. Ауи йшипхьадзауала, \"ари йапшу ймайрам агIамта\" агвыргъьахъвква йалкIгIата магIны рымапI.\n\"ХIара хIсабиквагьи хIыцта хIгIайтI. Швылаквала йыжвбитI ауат гвыргъьарата йтарцIауа, зымгIва шыргвапхауа. АуагIахъа фаша зышву ауагIа анубалауа мачIсачIпI, ауаса уахьчIва, анчва йбзирала, бзидздзагIв урынйитI. АцIайква йрымаджьащахъвата анып, афаша йырзынарху ахабарква йрыздзыргIвитI. Ауи гIальаматпI. ЗымгIвагьи АкъральыгIва баракъ амшла срайхIвахIвитI\", – йхIватI агвыргъьахъв асас.\nАгвыргъьахъв, ахъвмарра йалаз ауагIа рыуа щардагIвы, цIабыргыта, фаша рышван – дугьи хвыцгьи. АсабиквакI рдзамгIваква анып рнын.\nУатырба Милана 11 сквша дыртапI, ауи лабаду Барцыц Анатолий дйыцта дгIайтI. АпхIвыспачкIвын амаль лымата абаракъ амш шагIвлымщтуа гIахIалхIвтI. Ауи йазалхта йылзырдзахыз чгIвыча лымапI. Асквш шабгу ауи ари агвыргъьахъв дазпшитI бзидздза йылбауа аъахвтан лшвылцIара ахъаз.\n\"Сара ари агвыргъьахъв швабыж бзи йызбитI. ЙсзымчхIахуа сазпшуан\", – лхIватI апхIвыспачкIвын.\nДжьапIуа Ардагьи лсабиква лыцта дгIайтI. Ауи йцIыхъвахауа ахысквша лтгIачва ари агвыргъьахъв шагIврымщтуа гIахIалхIвтI.\n\"Ауи, цIабыргыта, гIаншара дупI. Сара ссабиква йхвыцищтарагьи анып атурых рымагIальаматпI, ауи йгIанарбауа йазцIгIалитI. ЙалкIгIата ауат йхътIу анапIсаргвыцIа ргвапхитI. Ари йапшу агвыргъьахъвква атахъыпI, ауат асабиква рпсадгьыл бзи йшырбуш йазырбжьитI\", – йылпхьадзитI ДжьапIуа Арда.\nАбаракъ амш агIан, уагIа щардагIв злу антахьгьыт ауысква рпны апшта, йызтахъыз дзачIвызлакIгьи швъа йгIвыта АААК далал йауан. Ахъвлапын ауацIа а-Конгресс асатырква 30-гIвла йгIарылахIатI.\nАгвыргъьахъв адгалагIвчва йдрыхIазырыз апрограмма йаналгагьи ауагIа цIыхквтадза йгьамцIымцIхтI: ашва рхIвун, йгIахIвуан йа ргвы чIвандзыкIьа йайчважвун.\nАпсны Республика ауыжвгIанчIви къральыгIва баракъ асквш 1992 июль а 23 атшын Согъвым (Акъва) къала апны йакIвшаз Апсны Республика ЙхIаракIу асовет асессия апны асквш 1978 агIан йнарахвыз Апсны АССР а-Конституция къару амахымкIва, ауи атарала асквш 1925 агIан йнарахвыз Апсны ССР а-Конституция шгIащаквдыргылхуа ауысла щаквыргылра аннарахв амщтахь йдрыбагъьатI. Асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны Республика АкъральыгIва баракъ амш гвыргъьахъв мшыта июль а 23 агIан йдыртлапIалитI. Ауи атшын Апсны апны ауагIа агвхахIвара йалата ахъвмарраква адыргалитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aqraliygua-baraq-amsh-soghuym-apny-gukhahuara-duta-yakushat","date":"2020-08-10T05:58:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738609.73\/warc\/CC-MAIN-20200810042140-20200810072140-00543.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978212714,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978212714195251}","num_words":766,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Москва апсуа диаспори «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри акоронавирус абакIра йазалху айъазара гуманитар цхърагIара адыргалын Апсны йгIаргтI.\nМосква апсуа диаспора (МАД) йгьи «ХIара хIадгылтI» мгIвайсра ркъарула COVID-19 абакIра йазалхта Апсны йгIаргтI айъазара гуманитар хIатлара. ��гуманитар цхърагIара йаланакIитI ИВЛ аппаратта 21, ауат ангIадрысабапуа йгIартахъхауа апкъыгIваква, апульсоксиметрква, контакт змам атермометрква, айъазагIвчва рхъа злархчуш апкъыгIваква – йазалху ахъыхчара чгIвычаква, аларбгIвыгаква, ареспиратор медицина маскаква, зынгIарысабапрата йгIартахъхауа амедицина пкъыгIваква.\nМосква апсуа диаспора апны акоронавирус COVID-19 апшIагылра, абакIра ауысла Апсны ацхърагIара знархару а-Штаб аунашвачпагIв Шакая Беслан йшгIаликIгIазла, апандемия ага баргвыра аъаща гIахъшахъыцIызтынгьи Апсны ахъазла йауацIыху ацхърагIара адыркIылырныс рылшатI. Ари агуманитар цхърагIара адыргалырныс ахъазла ахчала ркъару аларцIатI абашталагIвчва йгьи «ХIара хIадгылтI» мгIвайсра.\n«ЙгIалкIгIара атахъыпI джьгарта йацIагыла йшацынхауа Москва апны йаъу хI-Штаб ауысхагIвчви, «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри, Москва апны йгIаныршу Апсны айъазагIвчва рассоциации. Ауат Апсны азгIвадарахчара аминистерства йрайкьангьашын швабыж йкъытта Апсны ззыбжадзу аъамапсымаква Россия ауацIала йгьи агIвыма къральква рпны уахъгьи тшынгьи йамайчуата йпшгIумцара йгIараутI. Сара гвыхътыла зымгIвагьи сырзыразпI гвчIагIвра ду гIадырбауата араса бзита йъацынхаз ахъазла», – йхIватI Шакая.\nАуи йшгIацицIахызла, йырхвгIаз аъамапсымаквагьи апкъыгIваквагьи Апсны азгIвадарахчара аминистерства йдрыхIазырыз, йдрыбагъьаз ашIыпхьадзара швъа апкъ йтата ауи адресла йырщтитI. Агуманитар цхърагIара ареспублика аминистерства йаннадзара амщтахь ауи Апсны айъазара нхартаква йырзыршахуаштI. Агуманитар цхърагIара анагвындыргIвра амщтахь ауи йгIаквчважвауа ахабар а-Министерства асайтгьи МАД асайтгьи йгIаквырцIахуаштI.\nАлогистика акврыдзраквагьи атаможня уысквагьи COVID-19 атшауацIнамрыхри абакIри руысла Апсны ацхърагIара знархару МАД а-Штаб йахъвдаквнащттI.\n«Швабыж йгIахIцхърагIатI атранспорт компания «Абаза Транс» – дара рахчала агуманитар хIатлара азбжа Апсны йыргатI. «Абаза Транс» гвыхътIыла йъагIахIцхърагIаз, азгIва абакIра ркъару ъаларцIаз ахъазла йалкIгIата хIырзыразпI», – йхIватI а-Штаб аунашвачпагIв.\nАуи йшгIаликIгIазла, Москва апсуа диаспори «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри йазыркIкIыз ахчала йырхвгIаз аъамапсымаква, апкъыгIваква, ахъвшвква зымгIва шалу уахьчIвала йрыквшватI сом 39 751 276, ауат йрыуата МАД йаларцIатI сом 6 658 349,96.\nАпсны апны акоронавирус абакIра ахъазла Москва апсуа диаспора йазыркIкIыз ахча абгата йгIауахвырквын сом 8 036 500 йнадзитI, йрытамамтI Шакая.\n«АцхърагIара адкIылра ауысла хIынхара гьашIахIрысуам. Апхъахьыла йхIчпауа ауысква рхабаргьи йтахIымщахIауата йшвхIырдыруаштI, ахабар шIыцква МАД асайтгьи асоцсетквагьи йыртахIцIалуштI», – йхIватI МАД аштаб ахъада.\nАпсны апны COVID-19 ауысла аоперштаб аунашвачпагIв йтарагылыгIв Конджариа Алхас йара йхъатала Москва апсуа диаспорагьи «ХIара хIадгылтI» мгIвайсрагьи дшырзыразу йхIватI.\n«ХIара хIхIаракьатчпагIвчви Москва йауу хIабашталагIвчви агвж��ажвагIва ангIанша йгIашIарышвта зынла йгIахIыдзхъагылтI. ЙахьчIва хIара йгIахIадзатI швабыж магIны ду зму ацхърагIара. Абгата йгIахIгвынгIвитI уахьчIвала ари ахIатлара агIаграгьи баргвыра ду шапщылаз. ХIхIаракьатчпагIвчви Москва апсуа диаспори уыста йгIаншаз зымгIва ахъвдаквырщтын агуманитар цхърагIара Апсны йгIадырдзатI. Анчва дырзыразхатI!», – йхIватI Конджариа Алхас.\nАуи йшгIацицIахызла, азгIвадарахчара аминистерства акъраль айъазара нхартаква рбжараква гIарпхьадзумцара ацхърагIара агIвыршуштI. Ауи йшихIвазла, хъгалра зыртуаш коронавирус шIкIгIара гIазахвыз ачымазагIвчва йрайъазауа ачымазагIвтараква ракIвпI.\nАпсны ахIаракьатчпагIвчва йгIащаквдыргылхыз агвчIагIвчпара мгIвайсра «ХIара хIадгылтI» йгьи Москва апсуа диаспора ауысхагIвчва Апсны абзазагIвчва ргIахчара йгьи азгIва шIыц абакIра йырзынархата Апсны йызлацхърагIуш ахча шазыркIкIуа ахабар дыргатI. УахьчIвала ахчата йазыркIкIхьатI сом мильуан 55 раъара.\nАпсны апны акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 атшауацIыхра абакIра йацхърагIарныс зтахъу зымгIвагьи амаль рымапI ахча аларцIарныс Апсны Республика апынгьи Россия Федерация апынгьи Москва апсуа диаспора абанк реквизитквала йа«ХIара хIадгылтI» мгIвайсраареквизитквала йгьи Трыкв Республика ахьыла Адуней апсуа-абаза конгресс ареквизитквала, йа а-Конгресс асайт апны онлайн амальла ахча аларцIарныс. Ахчата йгIаталуа зымгIва Апсны абзазагIвчва рынцIри рызгIвадари ргIахчара йазалхта акоронавирус ашIашIкIгIара згIва COVID-19 абакIра йазынадырхуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-ygargt-covd-19-abakra-yazalkhu-ayazara-gumanitar-tsqhragara-du","date":"2020-08-08T08:41:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737319.74\/warc\/CC-MAIN-20200808080642-20200808110642-00561.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996952951,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969529509544373}","num_words":473,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЧIвачIва Эдуард Абашта ахчагIвы йшвапха ауралагьи йыла йыцIан – адуней дгIаквлищтара. Йаба Къвмаль ХIамид йпа Абашта айсра Ду далан, ауи а-ЧIахIра орден, а-Баракъ Къапщ орденква йгьи амедаль «АхъацIара ахъазла» дрынкъвгагIвыпI. Афронт апны йгIацIцIуаз газеткI апны йунашва араса йанын: «АбакIра апны заджвы йхъазызтынгьи дайсгIвыпI». Ауи ангIанша асквш 1945 агIан акIвпI – артиллерист ЧIвачIва Къвмаль атоп йхъазы дангIадзхъахагьи дгьгIатымхъатI, афашистква дырпшIагылата йыквичIвакьуан.\nАуаса Эдуард къвырльыкъвхара ъачIвагIа згIалихыз йашвхIаусыгIва хъаду йаба айсра дпшцIата дъайсыз гьакIвым. Йгвы йтамкIва шгIаншатI ари ауыс: йцбахауа акласс йгIашIарышвта Эдуард дъацIаз Эркен-ШахIар апхьарта апны арра комиссариат анхагIвы дгIайын апхьара йгIалгуз ачкIвынчва арра къвырльыкъвхара апхьартаква йрыцIалныс йаквгIазшIиттI. Ар къвырльыкъвхара ъачIвагIаква гIацIырганыс пщгIвы йырмурадхатI. Ауат дрылан ЧIвачIва Эдуардгьи. Амандат комиссия ��гIалырхыз ауи йхъазын – йкурсантханыс зтахъыз ачкIвынчва ршвъаква йанрылапшуаз акомиссия дара радгылща рымата йалыхуан.\nУадыргIвана ауи Ставрополь йтагылу связла арра-къвырльыкъвхара йхIаракIу апхьарта апны архъвыхраква дахIврала дыркIылстI, хвысквша дапхьатI. Йапхъахуз асквши бжакIи Эдуард адырра бзидздзаква гIайырбун.\n– АпхьагIвчва шабгугьи абазата йрылаз сара йсхъазын, – арса дрылачважвитI йхIаракIу апхьарта апны йдахIвраква ЧIвачIва Эдуард. – Ауи йгIалцIла лкIгIара змаз джьауапкIра ду сыласхIвун.\nУадыргIвана архъвыхраква рагIан ауи арыпхьагIвкI закIыла йгвы гIайабгъан «хпа» йзйыргылтI. Апхьара апны йдахIвра «къапщква» ауыла йалгазтIхIва акурсант дамайчуа ар къвырльыкъвхагIв-связист ъачIвагIа гIацIигатI.\nАфицар шIа къвырльыкъвхара Байконур дырщтитI. Акъраль абзазагIвчва ащардагIв рыхъазла араса йзпхьуз космодромын. Ауаса ауыс рыцIа цIолата йыздыруаз ауагIа рыхъазла ауи акъраль ауацIала йхъаду ядро абджьар полигонын. Аконструкторква рыуа дзачIвызлакIгьи гвып кIьыда йымата араъа йшIыцдзу абджьар квпшыраква йрыдынхалуан. Связистта аполигон йгIарщтийыз ЧIвачIва Эдуард гIамта айшысла ракетчик ъачIвагIа тшахайыргIвазара атахъхатI – апхьара йырщтийыз датша заджвы йтара дтагылата къвырльыкъв йхауа далагатI.\n«Дгенералханыс зтахъым асолдат дгьауам», – рхIвитI ауагIа. Эдуардгьи мурад щарда йгвалан. Зны ауи генерал хъылпакI йхъайцIан йшйынгIалуа йырхъвыхуа агIвыга дтапшытI. Афицар шIа гвы гьайымттI агенерал апшвыма йкабинет дгIаджвылцIхта дшгIайыдзхъагылыз. «Ужвыгьи ушIаркIвапI, лейтенант», – хIва длакъырдын агенерал йхъылпа найахвхтI.\nЧIвачIва Эдуард йылахь йгьанымызтI дгенералханыс. Йгьи дгьымкапитанхатI. Арра апны йкъвырльыкъвхара хысквша ракIвпI йагIамтахаз. УадыргIвана Эдуард Къвмаль йпа пхастата йпхьадзауа агIаншара данйатI. «Апхаста хIунагIва апны йгIаншата гьакIвым йшаъу», – лхIвитI Эдуард йхъапщыла Рима сара тшсмыргIващаныс ахъазла.\nЙчвгьаз агIагIвжвара амщтахь аврачква Эдуард йъапкътлапкъква зымгIва гIазыркIкIыхта йадыркIылхума ухIвауата йыдгIапсалтI. Ауаса йзгIвадара абгата йгьырзгIащаквмыргылхтI. Афицар йнапIыкI шIамкIва, йылаква йрымбахуа, йлымхIаква йрымгIахуа дгIанхатI. ЗымгIва йрайчвахугьи закIгьи гьйымдырхуазтI. АзгIва дайгIайта ймагIну гIайгвалашвахра апхъала ауи мызпхьадзара дабакIытI. УадыргIвана йащтагIайыз асквшквагьи йзгIвадара агIащаквыргылхра ауысла йхьантан. Ага йуысква баргвыта йакIвшазтынгьи, Эдуард йбзазара шIыц-шIыц ахъа джвыквицIахтI. АзгIваква азджьакI шгIайанкъвакъвуазгьи дынхауа далагатI, унагIвара далалтI. ЗынзаманкI бзи йбуз агIврагьи гIащтIиххтI. Эдуард данчкIвын шIаз уыси гIахIвахри йгIвуан. Мадзара щарда зпщылаз йапхьари йкъвырльыкъвхари рагIан ауатква кIайрышвхтI. Ахвра хьанта амщтахь тшангIабитх Эдуард Брайль йазбука ййырдырын акнигаква щардата дрыпхьауа далагатI. Дызпхьуз акнигаква хъвыцра щарда йызгIадрыцIсуан. Азимов Айзек ашумерква дъагIарыквчважвауа акнига ангIайнапIыцIашва ари апхъанчIви уагIахъа абазаква закIыла йшырпщылу гвы айттI: ашумер хьызква йгIарныцIуа абазала йатакI йауан. Ашвуа гIвыра йырхъвыхуата ауи абаза-апсуа бызшва йшазцауа гIахъызтIыз академик Турчанинов Г.Ф йунашва здыруаз ЧIвачIва Эдуард йара йхъвыцраквагьи йгIвытI. Ауи йхъвыцраква агIвыра ду «Абаза уагIахъа ртурых айшыста» апны йгIайырбитI, «Абазаква» – хIва зхьу акнига гIацIищтитI. Акнига йалалтI абаза, урышв бызшваквала йгIвыта апхъала йымаз абзагIвраква, агIахIвахраква, ауысаква. (ЙыршIыйара апны йгIвыджьхауа авторта далитI йхъапщыла Римма, ауи ашвъабгъьы йанылцIахитI шIала йхIвауа атекстква.)\nЙджьащахъву ари акIвпI: Эдуард йхвбахауа аклассдза абазаква дрылата АбазахIабльа дтабзазатI. УадыргIвана ртгIачва Эркен-ШахIар йталхын йынцIра шабгу аурышвква дрылабзазауа дгIамгIвайстI. УадыргIванагьи йцри бызшва гьихъмаштылтI, бзидздзата йдыритI.\n– Апхьара санджвыквылгьи къвырльыкъвхара анджвыквсцIагьи схъазы сангIанхара щардала схъа абаза бызшвала сачважвахуан, – йхIвитI Эдуард.\nАзгIва хьанта дапшIагылата данабакIуаз Эдуард швабыж йгIайыхъватI йцри уагIа йрызйыму абзибара, абзазара азгIашыкъра, йынкъвигауа ахъацIара ду. Ужвы ауи адуней ахъгIара абгата йылайхIвитI, йбзазара йцриква рбзибара дула йкIвыршапI йгьи йырчвыпI.\nЧкIала Георгий,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/hatsiara_post\/","date":"2020-08-03T09:40:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735792.85\/warc\/CC-MAIN-20200803083123-20200803113123-00178.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981485605,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981485605239868}","num_words":554,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс а-Дискуссия клуб апны анхара йапхъахауа атлахан йалгатI – аэкология ауысла аэкспертква рынйараква, ауат йрылаз ауысхагIвчва апроектква йрыквчважвауа йалагатI.\nИюнь а 18 атшын АААК а-Дискуссия клуб «Аэкологии апсабари рхчара» темала аэкспертква рынйара ашIадрысхтI. Ауи йалакваз аршахIатгаква рырттI, ауи амщтахь анхара атлахан шIыц джвыквылтI – апроектква рыквчважвара.\nА-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина йшылхIвазла, рыцIа паса йдрыбагъьаз апланквала йгIауахвырквын абари «йхъадаз, джьауапкIра ду зпщылаз атлахан» акарантин азаман йаквшватI.\n«Ауи ахIатырла йлыхIхыз апланква хIпсаххра, апроект аквчважвари архъйари атхIрыпара атахъхатI. Абгата йгIахIахвырквын аклуб анхара апны йапхъахахауа анархара (аэкология нархара – аредакция ррытаразга) шакIвшаз сазыразпI, араъа йхIызгIайтI аэксперт гIальаматква: здырра цIолаква хIыцагIвызшаз Джикирба Мрамза, Воуба Илона, Читанава Савелий, Дбар Роман, Клюкин Михаил, Кириа Михаил», - лхIватI Турава.\nАуи йшгIацылцIахызла, а-Клуб апланква рпны йгIарбан ужвыгьи экспертквакI гIадрайгварныс. Ауаса COVID-19 йапщылата йгIаншаз аъаща апны а-Клуб йалакву апроект адынхалра рыцIа магIны амата йырпхьадзатI. ЙхIвара атахъыпI чкIвынргIа нархарата йыздынхалуаш шгIалыркIгIахьу.\n«ХIара йатаркIвах хIаквшахIатхатI аэкология уахьчIвала рыцIа магIны зму анархараква йшрыуазакIу: агIвычIвгIвара йырбатI агIвычIвгIвыс йбзазара уысква рыщта апсабара йшгIаларыжьуа. ХIунагIваква рпны хIъадзачIваз афлори афауни гIабзагылхуа йалагатI. Ауи йатаркIвах йызквшахIатхауа ари акIвпI: йлыхIхуа апроект хъвыцща цIолата йыззынарху аэкология арыпхьара агIвычIвгIвыси апсабари разазаъаща йахъвхъадапI», - йгIалылкIгIатI Турава Ирина.\nЙатахIхIвахпI, аклуб йалакву йапхъахауата йанашIашва агIан йджвыквырцIауа анхара апны йзайгвыгъауа ауысква знырцIаз ашвъабыгъьква азыркIкIын йазалху таракI йтарцIатI. Июнь мыз агIан йанашIашва ауи атара гIахъыртIыхтI. Ауат рыуа щардагIвы йшырхIвазла, ргвыгъараква цIабыргхатI: аэколог бергьыльква йрынйатI, рдунейпшыщала йаквшвауата дара-дара абадырын йанбжьагIвчвахатI.\nАуи апшта, йапхъахауата йананйа ачкIвын Делба Сандро йшихIвазла, аклуб дзалалыз «Апсны аэкология уысква йхатI рылайцIарныс» ахъазла акIвпI. Ужвы ауи кьангьаш гьйылам мурадта йпахь йыргылыз дазцауата йапхъахауа ачIвырхъа шичпаз, йшпакIву ухIварыквын аэкспертква рынйараква дырра шIыц щарда гIайыларцIатI, апхъахьыла «апроектква рыдынхалра йпырапI».\n«Сара а-Дискуссия клуб анхара бзидздзата йакIвшата йспхьадзитI. Аклуб апны зымгIвагьи руыс рдыритI, темата йгIащтIырхуа рылархIвитI, рахIа йхъадугьи, дзачIвызлакIгьи йажва хвы азырбауата йаздзыргIвитI. ЗымгIва рацкIыс йсгвапхаз анйарипхьадза дзачIвызлакIгьи йхъвыцща цIайымкIуата йъайхIвуз акIвпI. А-Дискуссия клуб сабап ду гIалсхтI, шIыцра щарда сыласкIтI. Апластик аэкология йшазарархауа аныздыр мачI-мачIымцара «йкIасрышвхтI», - йхIватI Делба йгвгIанаграква хIыцагIвишауата.\nГригорян Мари а-Дискуссия клуб анйараква зымгIва дрылан. Мари аэкологии апсабари рхчара джьгарта дазгылапI, ари адунейпшыща акIвпI йалкIгIата ауи АААК а-Дискуссия клуб дазгIазгыз.\n«Абари йапшу адискуссия клубква чкIвынргIа рхъвыцща апсахра йазынарху уатыкв бзипI. Аклуб нхауищтара хъатакIла узыгIанымхушта йаквыргъвгъваз айчважвараква экология нархара рымата йакIвхIыршатI, ауат рпны, йшспхьадзауала, йхIылшатI хIхъвыцщала хIызлаквымшвуз ауысква алхIыргарныс. Йарауаса йхIва йауаштI аклуб йалу зымгIвагьиацIыхъва йаразакIы йшацазцаз: аэкология арыпхьарадъа аэкология уысква шузымырхъйуш», - араса йылпхьадзитI апхIвыспачкIвын.\nСичинава Динара а-Дискуссия клуб йалу зымгIва драйцIбапI. Ауи ужвыгьи апхьарта дыцIаркIвапI. Ага дшIазтынгьи щарда цIуата мурадта йылкIхьатI аэкология уысква джьгарта дшрылазлуш. Динара джьгарта лыгIвзачва аквгIазшIылтитI апсабара йазсакъхарныс, аэкология агIахчара ргватра азынадырхарныс.\n«Швабыж йсымаджьащахъвата срыздзыргIвуан асасчвагьи хIгвып йрылу ачкIвынчвагьи, хIгвагIанагракви хIхъвыцщи абахIхIвуан. Швабыж йсгвапхатI аклуб апны йщаквгылыз азазаъащаква, агвапара, анбжьагIвыгIара. А-Дискуссия клуб абзирала гIвычIвгIвыс джьащахъва щардагIв срынйатI, дырра джьащахъва щарда сыласкIтI. Ауи швабыж йсгвапхатI, сакъыль пшгIауата щарда срызнархъвыцтI», - лхIватI апхIвыспачкIвын.\nАААК а-Дискуссия клуб асквш 2019 ноябрь мыз агIан йгIахъыртIытI. Ауи анхара йапшым анархараква амата акIвын йшгIархъвыцыз: абаза уагIахъа рыбызшва, ргвбайара-культура тынха ргIахчара, ауагIахъа наука дырраква ауагIа йрылагара, апсабара агIахчара, датшагьи. Аклуб йалу рщардагIв шIапI. Йыздынхалуаш анархара йазхъвыцуата йапшым атемаква рызгIадрахатI. АнапIщтыхра агIарбарала йщаквдыргылтI аэкологии апсабари рхчара ауысква рыквчважварала йалагарныс. Ари анархарала аклуб анхара йалан уагIа 23-гIв.\nА-Дискуссия клуб анхара йапхъахауа атлахан ауацIа ауи аджьгарыгIвчва магIны зму уыс бзидздза йрыквчважварныс рылшатI, ауат ауысква йрыуапI адуней климат апсахраква рпны Апсны гылартата йаму. ЧкIвынргIа ари атема Апсны аэкология а-Институт аунашвачпагIв Дбар Романи дари ранйара апны йаквчважватI. Ауи йымщтахь Апсны Республика аэкологии апсабара агIахчари руысла акъральыгIва комитет аунашвачпагIв Читанава Савелий йынйара апны ауат Апсны аэкология ауысква гIащтIырхтI.\nАклуб анхара акIвшауата ауи аджьгарыгIвчва датшагьи йгIадрайгван йрынйатI йбергьльу апсуа экологква Клюкин Михаил йгьи Кириа Михаил. Ари атлахан аурала аклуб йалу ашIаква аэкспертква азцIгIара 100 райхIа рыздыргылтI, магIны зму уыс щарда гIадрыкIаптI. ЧкIвынргIа йрауыз адырра шIыц цIолаква экология нархара зму рпроект хъада йанадынхалуа асхъан йгIарыхъвахуаштI. Ауи а-Дискуссия клуб анхара апны йащтагIайуа атлахан ацIыхъва абзазара йаларыжьуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/a-diskussiya-klub-aekspertkua-rynyarakua-atshadryskhyn-aproektkua-yrykuchuazhuaua-yalagat","date":"2020-08-08T09:12:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439737319.74\/warc\/CC-MAIN-20200808080642-20200808110642-00503.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969637394,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969637393951416}","num_words":610,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза-апсуа этнос ртшауацIыхра знархару а-Дуней адкIылара «Алашара» рцхърагIарала Черкесск йтагылу «Нартиздат» гIвырагIацIщтырта апны Тобыль ИсмагIиль йроман «Азамат» йгIванхауата йгIацIцIтI.\nТобыль ИсмагIиль Абубакьыр йпа (1918–1959) – абаза литература ангIаншуз атлахан йалалкваз дрыуапI. Черкесск педагогика училища дангIалга амщтахь йцри АлбыргIан кыт апхьарта апны арыпхьагIвта дынхун. Ауаъа драма кружок гIанйыршатI. Ауи йалакваз ачкIвынчви ахIвсси ркъарула мыгIвхъгара гIанзыршуз ацIасыжвква лакъырды йырчпун, ареволюция амщтахь йщаквгылыз абзазара ахъгалраква гIадырбун.\nАуат аргылчIвква сценарий рзызыгIвуаз йара Тобыль ИсмагIиль йакIвын. Йара ауи асхъан уыса йыгIвуа далагатI, ауат абаза газет анапаква йгIарыквшвун, апхьагаква йрыларцIун. МачI-мачIымцара ауи алитература ршIыйара дхънахын асквш 1917 агIан йакIвшаз ареволюция апхъали ауи амщтахьи абазаква рбзазара шаъаз йгIаквчважвауа трилогия йгIвырныс ймурадхатI. Ауаса ХIабаз район акоммунист партия комитет ахъвшара дъаунашвачпагIвыз ашвхIаусыгIвала уыс йщардан, ауат дгIархъшвалта бзи йбауа ауыс анизыхъатакIуаз мачIдзан. ЙпхыцIа йанылыз апхаста амщтахь дызлагаз агIвыра йапхъахауа ахъвгьи йзынамырдзауата адуней йхIваджьтI. Ароман йнардзамкIва йгIанхатI.\nАуаса ИсмагIиль Абубакьыр айщчвата йзалыз агIвгIвчва – ХIачвыкъва ЗамахIщари, Цекъва Пасарби, ТхIайцIыхв Бемырза, ЧквтIу Микаэль, Брат Квчыкв – ркъару адыркIылын ароман «Азамат» агIацIщтра йацхърагIатI: анапIлагIвыра азыркIкIытI, бжачпата йалаз йадынхалхтI, агIацIщтра йаздрыхIазыртI. Асквш 1963 ароман гIацIцIтI, ари ажанрла абаза литература апхъапхъадза йалалыз гIвырахатI. Ауаса ауи йгьахъазым ароман амагIны щтIызхуа. Ауаъа йгIарбапI ареволюция апхъала абаза кыт абзазара шаъаз, ауи шпсыпынкъвгуз, цIаста йщаквгылаз, ауат ауагIа йшынкъвыргуз. Ароман абызшва швабыж йджьащахъвапI, ужвы ауагIа рчважвара йалахым ажва, ажвацгIай, ажважв щарда алапI. Акнига апхъапхъадза йгIацIцIищтра йцIыз асквш швбжа руацIа ауи къытхатI, агIаура баргвхатI.\nАбари аъаща гIарпхьадзауата «Алашара» адкIылара аэксперт гвып акнига йгIванхауата агIацIщтра йацыркIтI. АгIацIщтра шIыц йанадынхалуаз абаза бызшва ауыжвгIанчIви гIвыща тамам ацIасква гIадрысабаптI.\nЧкIала Георгий,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/ynardzu-aroman_post\/","date":"2020-08-03T09:19:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735792.85\/warc\/CC-MAIN-20200803083123-20200803113123-00251.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9918507338,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.991850733757019}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.952,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа-абаза уагIа адунейла йъабзазауа акъральква рпны Апсны абаракъ Амш ансисквша йдыртлапIитI, ауи йаццауата асасчва абаза уагIа рцIаскви рхабзакви йрыхадыргIвазитI. Агвыргъьарамш сынчIвагьи йакIвшатI Къарча-Черкес республика апны.\nАгвыргъьахъв программа угвы йгIатахауата, гIальаматра щардала йырчвыта йадгалан. Ауи апшта, агвыргъьахъв джьармыкIьа апны йакIвшатI атурых баракъква ргIарбарта. Акъала абзазагIвчви асасчви акIьанджь театр рыршIыйара ддырбатI, асуратква ргIарбартала апсыуа-абаза культура йахадыргIвазатI.\nАфестиваль йалаквази ауи асасчви атачIв суратгIвгIвчва рынхараква рхвгIарныс рылшатI, ачвахъабага согIаква рнапIыцIашватI, абаза рызкъква ршIашватI. Апсны абаракъ Амши Абаза культура Амши знархараз агвыргъьахъв айззараква йпшдзаз амзакIкIараква раущтрала йхъыргIвахтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/cherkessk-apny-ydyrhiapat-akulitura-amsh-ygii-apsny-abaraq-amsh","date":"2020-08-04T05:21:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439735860.28\/warc\/CC-MAIN-20200804043709-20200804073709-00277.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9911524057,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9911524057388306}","num_words":82,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.123,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.927,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ахабарргарта портал Апсны апны рахIа йпшдзу ашIыпIаква йрыуазакIу ХIашпсы псыхIва гIазырбауа суратгIвыра айшыскI арыхIазыртI.\nХIашпсы дзыгIв йгIанагуа ахIаш йаджвджваз, ауагIа рыла тшачвыкъазчIвахыз, километркI аъара зуру ХIашпсы быхъвпсыхIва Апсны апны, Гагра район йаланакIуа ХIашпсы кыт аргванква йаъапI.\nГагра район йаланакIуа Цандрыпщ кыт цба-быжьба километрла йачвыхъарата гIвщхъадзыгIвкI – Жвуапси Цандрыпщи – алачIвитI, ауат рыщтра утагылата хъахьыла уцарыквынгьи абыхъвква йырбжьу йауырачвам апсыхIваква урынйитI. Ауат ъалачIвауа апны ХIашпсы дзыгIв агIвадахьыла ахъа джвыквнацIитI. Ауи ащтра йапхъахауа акилометр ХIашпсы быхъвпсыхIва йакIитI. УацIыхъван адзыгIв рыцIа йыгъвгъвару аштала йымгIвайситI, ацхIакIьантIа йаныцIсра зыцIгIва хIакъвару анахьанат адзыгIвква йрапшхитI.\nАри йджьащахъву ашIыпIа йшгIаншаз йаъаркIвапIта – апшдзара уыла азхIвапситI. Ауи \"паштахI быхъвпсыхIва\"-хIвагьи йапхьитI. Ауи йахъадзгылу абыхъвбльынква рхIагIара метр 100 йайхIапI, аган хметркI йъанамдзауа аъапI, ауи йгIалцIла апсыхIва мара дукI йгьабумта абльынква ашвараххIвра йхънагIватI.\nХIашпсы псыхIва Апсны апны рыцIа майрата узызцауа абыхъвпсыхIва мачI йрыуапI. Араъа атуристквагьи йара ашIыпIа абзазагIвчвагьи гIамдарныс бзи йырбитI. Ауаъа агIамдара дукI йамщцас агIвычIвгIвысгьи дызбжьалуаштI. ХIашпсы быхъвпсыхIва ауагIа рыцIа йангIайлауа апхынла акIвпI, йауа ухIварыквын ауи адзы швабыж йхьшвашвапIта агъныла дзы злымсуа йазалху чгIвыча уышвамкIва угьызтысуашым.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/khashpsy-psyhua-yymguzhuazhuaua-adzi-uyzzdymgylua-abyqhukui","date":"2020-09-29T11:53:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600401641638.83\/warc\/CC-MAIN-20200929091913-20200929121913-00528.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9995330572,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9995330572128296}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.086,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвысдуква\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nАсквш 1950 года февраль а 23 Согъвым апны дйытI Ачба Зураб – Апсны апны йбергьльу ажвлара йгьи аполитика уыснкъвгагIв, аюрист, ахабзахчагIв. УахьчIва ауи сквшы 70 йхъыцIуашын.\nАсквш 1918 январь а 29 йапхъахуз апсуа ргылчIв гIадырбатI, ауыла апсуа театр азъазара ахъа джвыквылтI. Апсуа драматургия дагIаджвыквцIагIвта далтI уахьчIва Апсны адрамтеатр зыхьыз йынкъвнагауа Чанба Самсон.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ��хабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\nАрахврхIагIв, амлыкврхIагIв гвымчIва ХIапIатI ЧухIайыб йыцынхазгьи йунашва йацIата йынхузгьи хвду азырбун ауи ауагIа рпны йахъазымкIва арахвнадзара рпны йынкъвигуз айгвыгIвра ду.Ауи йгIатгара хъадаква йрыуазакIыта йгIалыркIгIитI йхIаракIу артшхъвага – Сталин йсогIат – ззгIайквнадыргаз ауыс – зласа пшку ауасатлапкъ шIыц ъагIанйыршаз ахъазла.\nЭсенч Тевфик йхъазын убых бызшва здыруата адуней йыквхыз. Ауи дгIадрийищтара йцIуа асквш 115 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал Трыквшта аубых кыт Хаджи-Осман йтагылу ЭсенчргIа рунагIва апны йсасытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАнаука жвлара акIавкIаздырыгIв, абызшвадырыгIв Марр Николай йынхараквагьи йаргьи йшырзыъу гьапшым, ауаса ауи апсуадырра апны зыщта пшдза гIанызжьыз дшапхьахьа дуу хIакъпI. Декабрь а 25 Марр Николай ййымта мшыпI.\nАсквш 2019 агIан любилей лыртлапIитI Апсны ауагIа рартист, «апсуа гIахIвра апаштахI пхIвыс» Герзмава Майя.\nЗщала йапсыуу афилософ, апублицист Йаган Мурат асквш 1915 декабрь а 16 агIан дйытI. УахьчIва ауи сквшы 104 йхъыцIуашын.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history\/personalities","date":"2020-09-20T07:10:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400196999.30\/warc\/CC-MAIN-20200920062737-20200920092737-00417.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962692261,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962692260742188}","num_words":216,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йысквш 60 аюбилей агIаталымта Апсны агIвымакъраль уысква рэкс-министр, АААК ЙхIаракIу асовет йалу, афилология наукаква рдоктор, апрофессор Чирикба Вячеслав АААК ахабарргарта портал разцIгIараква джьауап гIаритуата дрыквчважватI йъачIвагIа шгIалихыз, анаука нхара дшадгылыз, Европа апны арыпхьагIвта дшынхуз йгьи йбзазара мгIва шакIвшуз.\n— Сквшы 60 зхъыцIуа агIвычIвгIвыс йынхара уысква, йдахIвраква, йбзазара шакIвшаз шIыц-шIыц дрызхъвыцхитI. УахьчIвала уара убзазара апны йхъаду гIатгарата йупхьадзауа ачIвыйа?\n— Апхьадзара 60 сгвы йгIаснахIвуа йгьаквшвум, ауаса сбзазара мгIва апны йщаквгылыз гIаншарапIта садгылра атахъхитI.\nСара сыхъазла зымгIва рацкIыс йхъадаз йгIалсхта бзи йызбаз аъачIвагIа нархара – абызшвадырра – сазъазахарныс акIвын. Сшгвыгъауала, ауи гIасыдахIвтI, мурадта спахь йсыргылыз сазынадзата йспхьадзитI. ЙгIацIсщтыз анхараква схъа рыладупI, ага ауат йшстахъу апшта йщардамызтынгьи. Доктор диссертация Европа апны йбергьльу ауниверситетква йрыуазакIу Лейден университет апны йсхчатI, ауи апхъала кандидат диссертация схчатI Москва абызшвадырра аинститут апны. Ауаъа йбергьльу апхьахьа-кIавкIаздырыгIвчва дуква садрыпхьатI. Скъраль аполитика бзазара джьгарта салан – асквш 1980-ква рагIан Москва апсыуа диаспора срылатагьи, асквшква 1992-2007 рагIан Мараташварта Европа акъральква рпны Апсны Республика санадипломат уысхагIвызгьи, агIвымакъраль уысквала апрезидент Багапщ Сергей саникьангьашыгIвызгьи, хвысквша руацIа хIкъраль агIвымакъраль уыснкъвгарта санаунашвачпагIвызгьи. ЙанакIвызлакIгьи сыжвлара, суагIа, скъраль срызцIабыргта сынхун, сбзазун.\n— АгIвымакъраль уысква рэкс-министр йтара утагылата Апсны ахъахвитра адунейла йацыркIуа йымгIвайсырныс ахъазла йчпачIву уыла йшпагIацIалуа?\n— Адуней акъральква хIкъраль ахъахвитра дара-дара гIагылта йгьацыркIуашым. Ауи ахъазла нхара ду акIвыршара атахъыпI. ЗымгIва рапхъа джьгарта хабарргарта политика нкъвгара атахъыпI, йшпакIву ухIварыквын адуней апны хIара ужвыгьи бзита хIгьырдырам. ХIкъраль аунашва ахабар бзиквала адуней йдырдырра атахъыпI, интернет апны йазалху амайчра нхара гвыбзыгъара акIвыршара атахъыпI, адунейла акультура йгьи ConIFA (Зхъа йахвиту афутбол адкIылара рконфедерация йакIвдыршауа адуней футбол турнир – аредакция ррытаразга) ачемпионат йапшу аспорт айззара дуква, адуней кинофестивальква, агIарбартаква акIвыршалара атахъыпI. АгIвымакъраль студенткви хIстуденткви ращтаныкъвара адгалра атахъыпI. Джьгарта уакIвшалара, йгIарайгварала атахъыпI, ауи апшымцара датшагьи уыс щарда рхъйара атахъыпI.\nАуи шабгу ахча щарда рыкврыдзра атахъыпI, ауи хIара йгьхIылшум. Ага ауаса йаъазтынгьи, араса хIнымхарыквын хIуыс гьалсуашым. ХIамайчуата йашIыспхьадзаз ауысква нкъвхIцара атахъыпI адуней акъральква хIкъраль йацыркIра хIтахъызтын.\n— Абар сквшы 35 цIитIта уара йапшым анархартаквала наука нхара акIвуыршитI: абызшвадырра, атурыхдырра йгьи акъраль азазаъащаква руысла. Ауи ауысла угIальаматраква шпащаквгылуаз, асквшквала йахъыхацIыхта йанбащаквгылуаз?\n— СанчкIвыныз зоология швабыж схънахуан, сзоологхарныс стахъын. ХIунагIва апны зоопарк гIансыршан йынкъвызгун. Ауи акIвымкIвагьи азъазара гIальаматра азсыман, сазъазарадырыгIвхарнысгьи сгвалан. Ауаса 15 сквшакI сыртата апрофессор Инал-ипа йкнига «Апсыуаква» сапхьатI. Ауи амщтахь йгIасгвынгIвытI йсбзазара уысхуш апсыуарадырра шакIву. Йаргьи ауи акIвпI йшцаз. Атурыхдырра акIвызтынгьи, абызшвадырра акIвызтынгьи, акъраль азазаъащадырра акIвызтынгьи – аратква зымгIва Апсны йазынархата йабаркIу анхара йахъатапI.\n— Ужвы уыздынхалуа ачIвыйа йгьи йгIайуа ахвысквша руацIа анаука апны хачIвыта упахь йуыргылуайа?\n— ЙгIацIщтра атахъыта книга бзидздза хIазырпI – абызшвадырра, атурыхдырра йырзынархата. Ауат гIацIсщтырныс йсборчпI. ЙащтагIауата анаука нхара апны датшагьи\nгвыгъараквакI сымапI. Ауи акIвпIта зынгьи сгвы гьшIыгъьуам йгьи йгьшIыгъьуашым, баргвырата йаъу закIзаджвыкI акIвпI – ауат зымгIва рырхъйара сахадзарныс.\n— Уара Европа апны сквшщарда уынхатI, КIавкIаз абызшваквала йаурыпхьатI. Ари анархара Европа астудентква шпазыъу? Йшпаубауа, абызшвадырра Европа апны КIавкIаз акультура апхъаламгIвайсра йацхърагIума? ЙшпацхърагIауа?\n— Сара сстудентква схъа рыладупI, пхата йгIасгвалашвахитI, ауат йрымагIальаматта КIавкIаз абызшваква йрыдынхалуан, рызджьакI бызшвадырыгIвчва бзихатI. Йара адунейла йгIахIахвырквын, КIавкIаз гIальаматра ду азрымапI, ауи йазынарху аконференцияква апхьахьа щардагIв рылалитI. Адунейла акIавкIаздырыгIвчва рыжвлара дупI. Ауат ркнигаква, ргIвыраква адуней жвлара КIавкIаз ауагIахъаква, абызшваква, акультураква йраргванырчIвитI.\nСара йызсрыпхьуз КIавкIаз апычIв бызшвадырри апсыуа бызшва аграмматики ракIвын. Ауаса семестркI ауацIа эксперимент хIисапта апрофессор Джордж Хьюит (Британия акIавкIаздырыгIв бергьльы, Лондон университет амарагIайырта йгьи Африка рхъвыхраква рапхьарта апрофессор – аредакция ррытаразга) йгIвыз апхьага бзидздзала акырт бызшва аграмматика йасрыпхьатI. Астудентква щардагIвын, ауат дрылан Иран йауаз кырт чкIвынкI. Зны Джорджи сари хIынбжьагIвкI, Голландия йауу апрофессор-кIакIаздырыгIв Рикс Смеетс сапхьарасахIат апны ауи акырт чкIвын даниба дгIапшвырхъыччатI: «ШвазхъвыцстI – Апсны йауу апсыуа хъацIа Голландия апны голланд бызшвала Иран йауу акырт чкIвын кырт грамматика дайрыпхьитI!» – хIва. ЦIабаргыта, ауыс уаламшыркъвушта акIвын йшаъаз.\n— Апсны акъральыгIва университет апны нархарта щардала йаурыпхьитI –апсыуа, убых йгьи адыгьа бызшваквагьи зланакIуа КIавкIаз абызшваквала, ауи амщтахь акъральква разазаъащаква шщаквгылуа анархартала. Ауи акIвпIта, йаурыпхьауа астудент гвыпква кIьыда-кIьыдапI. Йапшым агвыпква ушрыдынхалуагьи гьапшымзапI? Датшагьи, Апсны апни Европа апни арыпхьара ауыс ушадгылуаз гьазакIымма?\n— Момо, йгьазакIым. Арыпхьара алкIгIараква йгьырхъазым, астудентква шхIазырулагьи – акъраль азазаъащаквала ахъвшара апны астудентква рдырраква рыцIа йхIагIапI филфак апны ацкIыс. Филфак апны йгIаншитI астудентква йхпахауа акурс йазынамдзаскIва йырдырра атахъу ауысква ангIаргвынсыргIвуа. АгIвымакъраль азазаъащаква рфакультет астудентква йыззапхьауа рдыруата рхъа йадынхалитI, рдырраква рыцIа йауацIыхпI, гIвыма бызшва рдыритI. Филфак астудентква ауатква рычIащыгIвапI, ага адунейла афилологква гIвыма бызшва ъардыруа рыцIа тшаладыртшхъвузтынгьи. Ауасамцара. Ауаса филфак апынгьи йаъапI заджв-гIвыджь «йачIва», йыззапхьауа рдыруата, ауат астудентква уанырпшра узаман ахъаз йыдзта йгьузыпхьадзахуам. АцIабырг схIвапIта, Апсны акъральыгIва университет апны асквш 2007 йгIашIарышвта сынхитI йгьи йгIалскIгIитI жвасквша рапхъала ацкIыс уахьчIвала астудентква рдырраква рыцIа йшцIолу. Йалныс ауыпI ауи интернетгьи йабзираханыс.\nСшхъвыцуала, апсыуа филология афакультет апны арыпхьаща псахра атахъыпI. Ужвы ауаъа афилологква дрыхIазыритI, ауаса акъраль ауи аъара филолог йгьырзыбжам, йрыхIазырра атахъу арыпхьагIвчва ракIвпI, акъраль йырзынамхъауа апсыуа бызшва арыпхьагIвчва. Ауи ахъазла пщысквшагьи нахъуштI. Афакультетква рызбжа адкIылта педагогика институт гIанырша йауаштI, пщысквша йадрыпхьауата. Ауи йаццауата йара ауниверситет ахIагIарагьи щтIыхра атахъыпI.\nХIкъраль шабгу апшта ауниверситетгьи апсахраква йырзыбжатI – знадзара щтIыху уыжвгIанчIви дыррагIацIгартата йщаквгылырныс ахъазла. Ауи йаццауата арыпхьара анаука йапщылазара атахъыпI. Ари ауыс араъа ужвыгьи льальата йадгаларкIвапI.\n— Уара угIариква апсыуа бызшвала бзита йчважвитI. Йшпаубауа, уахьчIвала апсыуа тгIачваква рпны ауи мачIта хIзанйауа ачIвыйа? ЙачIвыйа цри бызшва адырра ртшхъвари джьащари згIанарыцIсуа?\n— СгIариква асабигIзарта йцауа йджвыквмылскIва апсыуа бызшва бзита йырдыруан. Апахь хIаъата ауат апсыуа бызшвала йшчважвауа згIуз щардагIвы\nгIашIасуанта йджьарщун. ЙгIахIахвпIта, Апсны апны апсыуа саби апсыуа бызшвала дчважвузтын йзджьащахъвазара атахъыйа! Ауаса йшаъазгьи асабиква урышв бызшвагIвацала тшгIарзынадырхун. Асабиква урышв бызшва шддмырдырс хIхIвара атахъхун. Ауыгьи атаджьарщахуан. Ауыла улакъырды йауашын нашхыйара аламзарквын.\nАуи акIвпIта, апсыуа сабигIзарта апны сгIариква урышв бызшва рдыртI, апсыуа квтанай апхьарта апны урышв бызшвагIвацала йчважвауа йалагатI. Ари алкIгIара Апсны апны апсыуа бызшва арыпхьара йадамыгъапI – йажвыз апхьагаква, арыпхьаща йгьи арыпхьара программаквала ауи гьузырдыруам, ауаса йуызхъраштылитI, ащарда йара араса йгIаншитI. Амаль амамкIва ауи шабгу псахра атахъыпI хIцри апхъанчIви бызшва пшдза гIахIхчарныс хIтахъызтын. Ауи йгьи йкъральыгIва бызшвапI. Ауаса авласть ауысхагIвчва гвалымсква ари ауыс йшачвыхъару йачвыхъарата, ахчата йазалырхуа ауи аъара ймачIта, арыпхьара аъаща ауи аъара йажвыта апхъаламгIвайсра уайгвгъарныс швабыж йбаргвыпI.\n— Упачваква уыщта дырцауата анаука йадынхалырныс утахъума? Ауат урайкьангьашуашма ъачIвагIата йгIалырхуаш ауысла момкIва дара рхъа йаурыхвитуашма?\n— Сара ауат рбзазара мгIва дара-дара йгIалырхырныс, бзи йырбауа, йхъызхуа ауыс ръачIвагIахарныс стахъыпI. Араса акIвпI сара сбзазара апны йшцаз. Сшхъвыцуала, ауи агъь гьаъам. Ажва ахъазла, спахIба Андрей данчкIвыныз йгIашIарышвта акомпьютерква ракIвымкIва датша закIгьи йыла йгьгIацIамылуазтI, йаргьи дпрограммист бзихатI. Ауи бзазага уыста йзалтI. АйцIбачвагьи йанагIахара дара йыргвапхауа аъачIвагIаква гIалырхрагIатI. Саргьи йсылшауала сырцхърагIахпI. Анаука акIвызтынгьи, айъазара акIвызтынгьи – рбзазара уыс дара-дара йгIалырхра атахъыпI.\n— ЙумгIанхушйахIва Вячеслав Андрей йпа уахьчIва йгIайцIгIазарквын йджьауапхарызйа? Йуылшазарквын уынхара-бзазара мгIва упсаххрызма?\n— Йынкъвызгауа аъачIвагIа ауысла закIгьи гьсымпсахрызтI. Сбзазара мгIва апны йаъан йатасымчпахрыз агIващагIараква. Ду-ду йгIауахвырквын, мачIпI тшызпсахырныс гIастахъхарыз. АнбжьагIвчва руысла йгIасдахIвтI, йалкIгIата агIвычIвгIвыс дуква рпныла – Ардзынба Владислав, Яган Мурат (Лагъь Америка йауу афилософ, апублицист, ауи йщала дапсыуан – аредакция ррытаразга). Ауат рыуа дзачIвызлакIгьи дуней абгакI гIайыцIайкIуан.\nАпхъала апшта уыжвгьи агIвычIвгIвыс бзиква щардагIвыта срынйитI. Ауат зымгIва сгвбайара йаладырхIитI. Ажва ахъазла, йцIыхъвахауа азаман щарда сйынйалитI Эгьзакь Мусса. Ауи Апсны ахъазла бзира щарда йхатI. УыжвгIандзарагьи гIальаматра зсыму анархартаква зымгIвалагьи сдырраква йрыласырхIитI. Апхъала книга щарда срыпхьун, ауатгьи агIвычIвгIвысква йрапшу гIвзачвапI. Ужвы ащарда сгIвитI. Асабиква санрыцу сгвы йалахIитI. Апхъахьыла сыздынхалуаш ауысква срызхъвыцитI. Щтахьла сгIацапшхуата йсхIвуш ари акIвпI: сбзазара мгIва сазыразпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/chirikba-vyacheslav-sbzazara-mgua-sazyrazp","date":"2020-09-19T00:25:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400189264.5\/warc\/CC-MAIN-20200918221856-20200919011856-00408.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9956445098,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9956445097923279}","num_words":1091,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.091,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Москва апны зныкI йапышвтыз абаза бызшвала арыпхьара атаджвыквнацIахтI.\nАААК Москва апны зныкI йапышвтыз абаза бызшвала арыпхьара атаджвыквнацIахтI. Ауат апахьараква Россия Федерация а-Правительства апны йгIаныршу а-Финанс университет апны арыпхьагIвта йынхауа КIарма Марйана лгIаджвыквцIарала йадыргалтI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса абызшва арыпхьара джвыквцIахра йацикIтI, арыпхьагIв мзигIадза йыртуаш анхаша хIакъгьи йрыбагъьатI.\nЦIыпх араъа гIвгвыпкI апхьун – ахIбачви айцIбачви.\n«АхIбачва ргвып 11-гIв йнадзун, айцIбачва – 14-гIв. Ахвыцква рарыпхьара хъвмаррата йадыргалуан, ауаъа рыцIа йызквсуаз ажва шIыцква шддырдыруаш акIвын, ахIбачва рпны рыцIа гватра ззырбуз айчважвараква ракIвын», – лхIватI акурсква радгалагIв.\nСынчIва коронавирус тшъауацIнахуа йгIалцIла апхьарасахIатква хъарачIвыла йакIвшуштI. Абаза бызшвала йазрыпхьуш щардагIвы йырдыруа «Абаза бызшва» паблик зырцауа, Черкесск апны йгIандыршаз абаза сабигIзарта «Абанпара» аунашвачпагIв Йуан Фатима лакIвпI.\n«Фатима Монтессори лыргIапсщала (ХХ асквшышв йапхъахуз аъарагIвшара агIан Италия йауаз айъазагIв йгьи арыпхьагIв Монтессори Мария йгIаджвыквылцIата ужвы асабиква рбжьара апны йауацIыхта йгIадрысабапуа арыпхьаща амаль – аредакция ррытаразга) анхарала швапха бзи лырхIахьатI. Ауи акIвымкIвагьи ауи китай апхьарта апны ангьльыз бызшва йалрыпхьун. Фатима лынхара ацIыхъвагIарбара айрышта дазцитI, лгвы цхIитI, абаза бызшвала арыпхьара лпсы алалцIитI. Саргьи ангьльыз бызшвала сарыпхьагIвпIта хIара арыпхьарала швапхата йхIырхIахьаз амыгIдитI», – лхIватI КIарма Марйана.\nАуи йгIацылцIахтI сынчIвагьи абызшва гIвгвыпкI – ахIбачви айцIбачви – шапхьуш. АйцIбачва ргвып надырхъахьатI, ахIбачва рпны ужвыгьи тшанцIа йауаштI. Ауи ахъазла КIарма Марйана +7(926)666-38-26 те��ефон номерла улабадырра атахъыпI.\nАпсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри Адуней апсуа-абаза конгресс амурад хъадаква йрыуазакIыпI. Ауи ахIатырла АААК ансисквша апсуа йгьи абаза бызшваква ртшауацIыхра йазынарху апроектква йрыцнакIитI, йапшым акъральква рпны абызшвала арыпхьараквагьи аднагалитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-moskua-apny-yadnagalta-znyk-yapyshutyz-abaza-byzshuala-arypkhiara-atadzhuykunatsakht","date":"2020-09-18T19:27:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400188841.7\/warc\/CC-MAIN-20200918190514-20200918220514-00242.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9942930341,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9942930340766907}","num_words":228,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб Апсны апны COVID-19 шIыцта 14-гIв йшгIарахвыз хабар аргатI.\nАвгуст а 1 агIарбараквала Апсны апны коронавирус згIва шIыцта жвипщыгIв йгIарахвтI. Ауи апш хабар аргатI ауагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб.\nАштаб ауысхагIвчва йшырхIвазла, йагIвсыз ацIхи амши руацIа коронавирус рыхьуи йрымхьуи ауысла 222-джь дырхъвыхтI. АзгIва зхьуа ауагIа йрыднагалкваз ужвыгьи йдырхъвыхыркIвитI.\n\"Ужвы ари асахIат Гвдауыта Аквта район чымазагIвтара апны коронавирус шрыхьуа щаквдыргылхьата 26-гIв щтIапI\", – хабар аргитI аоперштаб.\nАвгуст а 1 йакIвшаз ауагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб алачIвара амщтахь аштаб йалу зымгIва ареспублика апны коронавирус тшауацIнахра йапшIагылуата рыцIа пасата йнарахвыз амальква шнырххуаш йазгылуата йгIачважватI. Ауи апш хабар аргатI Апсны а-Министрква ркабинет апресс-къвырльыкъвхарта. АлачIвара апны йызлапшыз ауысква йрылан уахьчIвала аэпидемия аъаща, Апсни России ркъральыгIва мажа ахъысра шыргIапсу, атурист гIамта агIахътIра.\nАпсны апремьер-министр АмкIваб Александр анхара адызкIылуа аштаб алачIвара апны август а 1 йгIашIарышвта Россия абзазагIвчва пырасдъа Апсны йгIатал йшауаш, Апсны абзазагIвчвагьи Россия йца йшауаш гIайхIватI\n\"Араъа Роспотребнадзори Россия згIвадарахчарала а-Министерстви Апсны апны асанитар-эпидемия аъаща йгьи атуристква гIазрайгвауа анхартаква шхIазыру ауысла рылкIгIараква гIахIпхьадзатI. Апсны Россия йшачпауа апшбыргта амажа хънатIитI, араъа прагылакIгьи гьаъазлушым. Ари ауыс ауырата хIаквчважван йаразакIы хIазгIайтI\", – йхIватI апремьер.\nЙара ауи апшта ауи йгIаликIгIатI ареспублика йгIаталквауа коронавирус шрымхьуала швъа рымазлара шатахъым.\nАпсны а-Министрква ркабинет апресс-къвырльыкъвхарта хабар шаргазла, а-Координация штаб ауи ауысла а-Президент дызлапшуашыз швъа арыхIазыртI.\nРыцIа пасата июль а 31 атшын Россия Федерация аоперштаб хабар аргатI Апсни России ркъральыгIва мажа август а 1 йшхъыртIуаш.\nПандемия гIаджвыквлищтара Апсны апны зымгIва шалакIу 98-гIв коронавирус рыхьуата йщаквдыргылтI, ауат йрыуата 37-гIв бзихахтI, хгIвы псытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/opershtab-apsny-apny-covd-19-zkhiua-tshytsta-14-gu-garaut","date":"2020-09-21T15:15:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400201826.20\/warc\/CC-MAIN-20200921143722-20200921173722-00627.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9796096087,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9796096086502075}","num_words":234,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.867,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Россия айъазагIвчва Апсны йауу ръачIвагIалагIвчва коронавирус згIва атшауацIыхра ашIакIра апны цхърагIара гIаддрайдзуштI\nРоссия Федерация азгIвадарахчара а-Министерства ауысхагIвчва ргвып ауагIа медицина цхърагIара драйдзара апны апсуа айъазагIвчва йрыцынхарныс ахъазла, рыцIа пасата йызлангIалызгьи дырхъйауата Апсны йгIайтI, хабар аргитI Апсны азгIвадарахчара а-Министерства апресс-къвырльыкъвхарта. COVID-19 атшауацIыхра ашIакIра ауыс апны Россия Апсны ъамапсымала, хъвшвыла, тшыхчагала, йгIадрысабапуа медицина пкъыгIвала йацхърагIуштI.\nХIызту амчыбыжь ацIыхъвадза аъачIвагIагIвчва компьютер томограф абыртуаштIта йаквдыргIапсуаштI, август йгIвбахауа аъарагIвшара агIан ауи йаланхауа йалагуштI.\nРоссия азгIвадарахчара а-Министерства агвып йрылакву Гвдауыта агоспиталь реанимации йымчу терапии рхъвшараква шынхауа йапшытI, асанитар-эпидемия ргIапсща, амаршрут лыхра йрыквчважватI, инфекция злакву ъащтIу ачымазагIвтара ахъвы йнашылтI, ашта \"къапщы\" рбатI, хъахчагали хъвшвыли йшадгалу дырхъвыхтI.\nРФ азгIвадарахчара а-Министерства ауысхагIвчва COVID-19 зхьуа ачымазагIвква ъащтIу Гвдауыта агоспиталь анхаща ргвапхатI, Апсны йатахъу зымгIвала йацхърагIарныс йшхIазыру гIалыркIгIатI.\n\"АчымазагIвква ахьъаргуш амаршрутква руысла Краснодар крайла йазалху унашва гIацIцIуаштI. Ауи ззынархазлуш Апсны тшпсщара йцауа ауагIа йгьырхъазым. Швача ачымазагIвтара хIуагIа йрыуата йчмазагIвхауагьи щтIарцIуштI, ауат ауаъа йазалхта йрайъазуштI\", – йхIватI Россия йауу йъачIвагIалагIвчва данрынйа амщтахь Апсны азгIвадарахчара аминистр Цахнакиа Тамаз.\nРыцIа пасата Россия ахабарргагаква йгIарттI Россия Швачи Апсни тшпсщара йцауа атуристква коронавирус йачвыхчарала амальта йатахъу шнанауахвуаш. Йанатахъхара тшпсызщаквауа йатахъу медицина цхърагIара радзуштI, йхIватI ауи апхъала уыс йымата Швача данаъаз Россия азгIвадарахчара аминистр Мурашко Михаил.\n\"ХIара Швача апны ачымазагIвква рыхъаз чIыдата ужвыгьи корпускI хIрыхIазыритI – атуристкви тшпсызщаквауи Россия йгIагхра атахъхузтын йъащтIахIцIуш шхIымазлуш апш\", – йхIватI ауи.\nРоссия аъачIвагIагIвчва Апсны йанаъаз РФ азгIвадарахчара а-Министерства Гвдауыта агоспиталь апны йынхарныс Апсны йырщтийуаш айъазагIвчви амедицина нхагIвчви гIадрыбергьльырныс йангIалтI.\nАпсны аоперштаб ансимшы йарыхIазыруа ахабар\nАштаб ауысхагIвчва йшырхIвазла, йагIвсыз ацIхи амши руацIа коронавирус рыхьуи йрымхьуи ауысла 88-гIвы дырхъвыхтI, COVID-19 жвгIвы рпны йгIараутI.\nУжвы ар�� асахIат Гвдауыта Аквта район чымазагIвтара апны коронавирус шрыхьуа щаквдыргылхьата 36-гIв щтIапI.\nПандемия гIаджвыквлищтара Апсны апны зымгIва шалакIу 107-гIвы коронавирус рыхьуата йщаквдыргылтI, ауат йрыуата 37-гIв бзихахтI, хгIвы псытI.\nАпсни России ркъральыгIва мажа август а 1 йхъыртIытI. Йапхъахуз агIвымшкI руацIа Россия йауата турист зыкь 30-гIв райхIа Апсны йгIайтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-azguadarakhchara-a-ministerstva-rossiya-yauu-khatshuagalaguchua-covd-19-khaptshagylnys-ygakhtsqhragusht","date":"2020-09-29T12:11:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600401641638.83\/warc\/CC-MAIN-20200929091913-20200929121913-00258.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9822342992,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9822342991828918, \"inh_Cyrl_score\": 0.012744114734232426}","num_words":294,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.931,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Амультфильм гIанзыршаз йбергьльу апсуа опера ашвахIвагIв йгьи асуратчпагIв, апсуа шIалахIвара ащатала ауагIа швабыж йыргвапхауа акомиксква згIвыз Квициния Астамур йакIвпI. Амультипликатор ари азынгьи асюжет щатата йазичпаз апсуа хабарыжвква йгIарылихтI.\nАхабар йафыр хъаду заджвгьи дзамайгIайуа, зкърар мчу апельуан АбраскIьыл йакIвпI. Ауи йуагIахъа агIвымаква йырчвихчарныс анчва дгIайшатI, дбагъьата, йкъару мчыта, йчхIара дута дгIадзынгылтI. Атшы Араш гIайнапIыцIайкIын АбраскIьыл адуней дызгIаквлыз ауыс йырхъйауа дджвыквылтI. Ахабарыжв йшгIанахIвауала, гIамтакI анца ауи агъачва йырхъазымкIва анчваквагьи дырпшIагылуа далагатI, даргьи ауи йгIалцIла йызгвыжвкIын къарусызта дырчпатI. АбраскIьыл йагъачва ауи гIадрысабапын афыргьи йтшгьи ахIатшпы йкIыдшIархIвалтI.\nКвициниа Астамур йызшIуырпшуаш аъам асаби комедия апны ауагIа йырдыруа ари атурых афырква гIабзайыргылхтI. Амультфильм актерква ШакIая Руслан, ЦкIуа Михаил, Хагба Кесоу, МикIаа Эрик, Аршба Тимур рбыжьква ацIарцIатI. Абыжьква анйыргIалтI йбергьльу апсуа актер Жорданиа Джьамбул.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/abraskiyl-yfyruyskua","date":"2020-09-18T19:41:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400188841.7\/warc\/CC-MAIN-20200918190514-20200918220514-00552.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9945482612,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9945482611656189}","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв хачIвы шйыргылыз апшта КъЧР апны Дискуссия клуб гIандыршуштI.\nБарганджиа Саид\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йгIайыргылыз ахачIвы апкъ йтата Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны апны йынхауа апш Дискуссия клуб Къарча-Черкес апынгьи йгIаннаршуштI.\nАри айкьангьашырта йгврыхву ачкIвынчви ахIвсси аднакIылта абаза уагIагьи Къарча-Черкес Республикагьи ртшауацIыхра йазынарху ауысква рлыхра йшазынхуш йацхърагIуштI.\nА-Дискуссия клуб йалакву йызлачважвуш дара-дара йгIалырхуаштI, адгалагIвчва ауат ауысква здыруа аъ��чIвагIагIвчва гIадрайгвалуштI. АъачIвагIагIвчва аклуб апны йгIащтIырхуа ауысква гIазлыцIуа рхIвуштI, хачIвыта йгылу уырхъйа йшауаш алыхра йацхърагIуштI. Йапхъахауа ахъвы – аквчважвараква – аналгара апроектква лырхта АААК аунашвачпагIв йдырбуштI – дадгылуазтын грантла дшгIацхърагIуш апшта.\nАААК ауысхарта унашва ахъызцIауа Таниа Кан а-Дискуссия клуб шгIаншази анхащи дгIарыквчважватI. Ауи гIазлыцIыз АААК агвып рпахь йгылаз ахачIвы акIвпI: «апсуа-абаза уагIахъа рыбызшва, ргвбайара, ртурых, рцIасква хчара йгьи тшауацIдрыхра ахъазла Эгьзакь Мусса йгIауищтуа агрантква рыцIа къвльейта йшгIарысабапхуш апшта анхара гIаршIыцра».\n«ХIара хIазхъвыцтI: ауыс архъйара чкIвыныргIагьи аъачIвагIагIвчвагьи гIаланауыркI йшпауаш? Абарауаса Дискуссия клуб агIаныршара хIазгIайтI. Ауыс хIшапшуа Мусса ХIабальа йпа йанйахIхIв тIакIвгьи хIгIайрытамамын дадгылтI, абар ужвы Согъвым апны цри бызшва атшауацIыхра, апсабара ахчара, ани асабии рзгIвадара йырзынарху апроектква дырхъйауа йалагахьатI», – йхIватI Таниа.\nКъарча-Черкес апны аклуб агIаныршара ауысла йгвгIанаграква хIыцагIвишатI КъЧР апны йгIаныршу АААК ашта совет аунашвачпагIв Мыхц Рамазан. Ауи йшихIвазла, Апсны апны а-Дискуссия клуб анхара йгIанарбитI ауи сабап шалу, ауагIа зхъгвыргIвауа ауысква рыквчважвара, ауат рхъйа йшауаш лыхра йшацхърагIауа.\n«ЙалкIгIата йсгвапхауа «прагыла аъамзара»-хIва аклуб анхара йащатата йнанауахвыз акIвпI. АуагIа райшата аъачIвагIагIвчва, акъральыгIва уыснкъвгагIвчва тшырзынадырхарныс рылшитI. Анйараква йгIачважвауи йдзыргIвуи алыхымкIва, кафедрагьи айшвагьи рызбжьагыламкIва пхата йакIвшитI, уацIыхъван зымгIва чай ацрыжвхитI», – йгIаликIгIатI ауи.\nМыхц Рамазан йшихIвазла, аклуб апны анйараква гIвымчыбжьа рпны зны ацкIыс ймачIымкIва йакIвшалуштI. Агрантква ргIатгара йахъазымкIва аклуб анхара датша нархараквакIгьи амазлуштI, «Ан-абачва рклубгьи» нхуштI, ауаъа анчви абачви рыхъазла йапшым алекциякви атшыбжьаракви акIвшалуштI.\nКъЧР апны а-Дискуссия клуб йапхъахауа агвып йрыларжьуаш ауагIа рпхьадзара ахъарысызлуштI, ауи йгIалцIла адгалагIвчва ахIвитI аклуб йалалырныс зтахъу зымгIва анкета таргIвыта ауаъа йану аэлектрон адресла йа асоциал сетьквала йгIарщтийырныс, йа Черкесск апны «Алашара» адкIылара ауысхарта йнаргылырныс (Эгьзакь Мусса «Алашара» жвлара адкIыларагьи дапрезидентпI – аредакция ррытаразга).\nАпсны апны Дискуссия клуб асквш 2019 ноябрь агIан йгIахъыртIытI. Ауи анхара йапшым анархараквала йакIвнаршитI: абаза уагIа рыбызшва, ргвбайара тынха гIащаквыжьра, ауагIахъа наука ажвлара йрылагара, апсабара хчара, датшагьи. Аклуб йалакву райхIарагIв шIапI. Асквшква 2019-2020 руацIа Согъвым аклуб экология нархара йадынхалуан. Ауи ахъвшара анхара 23-гIв гIаланакIтI. А-Дискуссия клуб апны «Ан-абачва рклубгьи» нхитI, ауаъагьи щардагIвы йыргвапхауата йгIадгыллитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-qarcha-cherkes-apny-diskussiya-klub-gannarshusht","date":"2020-10-30T11:05:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107910204.90\/warc\/CC-MAIN-20201030093118-20201030123118-00449.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971493483,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971493482589722}","num_words":360,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЙшцIасхаз апшта, Байрамыкъва Халимат лыхьыз зхъу Къарча-Черкес къральыгIва библиотека анхагIвчва асквш шIыц ашта уагIахъа литератураква рымызла йгIахъыртIытI. Йара ауи ацIасла, ари амыз йапхъахауа амчбыжь абаза литератури акультури йырзынархапI. Арат амшква абиблиотека апны абаза авторква ркнигаква ргIарбарта акIвшитI. АгIарбарта апны урынйитI йагIвсыз асквшышв асквш 30-ква рагIан латин графикала апхъапхъадза йгIацIцIкваз акнигаквагьи йцIыхъвахауа асквшква ауат йызларылахIаз азкIкIраквагьи.\nЯнвар а 20 атшын абиблиотека апны абаза литература ахъвлапын акIвшатI. Абари йапшу анйараква абиблиотека анхагIвчва нархара щардала йадыргалитI: абаза литература атурыхгьи йгIаквчважвитI, кIьыдата агIвгIвква рыршIыйарагьи гIалыркIгIитI. Ари ахъвлапын адызгалуаз Щбзыхва Заремагьи ацIас ацIыхъвадза йналырдзатI. Ахъвлапын йапхъахауа ахъвы ззынархаз ари акIвын: абаза гIвгIвчва рыршIыйара апны ауагIахъа цIасква рынкъвгара шгIадырбаз. Къарча-Черкес республика ауагIа уысагIв Щбзыхва Лариса агIвгIвчва ЧвзыкIьа ШахIамби, Джьгватан Къали, ТхIайцIыхв Бемырза, датшагьи ргIвыраква рпны ари анархара шгIадырбаз джьащахъвата даквчважватI, чкIвынргIа рбжьара апны ауат рмагIны гIалылкIгIатI.\nГвасрапI, ауаса абаза литература аклассикква ргIвыра щарда къытхатI, апхьагIвчва майрата йгIарнапIыцIашварныс гьрылшахуам. Ауи ахIатырла абаза-апсуа этнос атшауацIыхра цхърагIара знархару а-Дуней адкIылара «Алашара» ужвы абаза литература апны рыцIа йагъьу агIвыраква шIыц-шIыц ргIацIщтхра йазалху апрограмма абзазара йаларжьитI. ЙагIвсыз асквш апны «Алашара» адкIылара рцхърагIарала Мыхц Кьарим йгIвыраква разкIкIра йхпахауа атом гIацIцIтI. Арат амшква руацIа абаза бызшвала йапхъахауата йгIаншаз Тобыль ИсмагIиль йроман «Азамат» йгьи Тобыль Тольыстани Шакърыл Константини йадыркIылыз абаза локIква разкIкIра гIацIцIуашта хIйгвыгъитI. АгIаджвыквцIараква руыс йауацIыхта дгIаквчважватI культура ауысла «Алашара» адкIылара аунашвачпагIв Мыква Мурат.\nАхъвлапын йгIвбахауа ахъвы Мыхц Кьарим йыршIыйара йазынархан. Афилология наукаква ркандидат Дзыба ГIайщат лгIачважвара апны ауи дыздынхалуаз атIакIра уыс йауацIыхта йгIалрахатI. Ашвапхакваламцара атакIра уыс апны Кьарим йынхаща алкIгIараква дгIарыквчважватI, агIвыма бызшва текстква абаза бызшвала ргIвыхра апны ъазара ду шйылаз гIалырбатI. Кьарим йара йуысаквагьи урышв бызшвала йатайкIуан. Ауи дахIвра дула йшизахъвдаквыцIуаз абард ХIасарокъва Бильаль йгIайхIваз ауарад аквшахIатхатI. Ауи Кьарим урышв бызшвала йатакIыз ауыса «СыйачIва сгьазынамдзатI��» йазыгIанйыршаз амакъым абаза бызшвала йуыса йшаъадзаз апшта псахракIгьи аламкIва йаквшватI. АтакIыгIв йынхара анадзара шхIагIу акIвпI ари ашвапха зквшахIату.\nМыхц Кьарим йбзазара йцIыхъвахауа асквшква рагIан абаза гIвгIвчва руысаква урышв бызшвала йатайкIуа далагатI. Ауи йбзирала абаза уысара урышв бызшвала апхьагIвчва швабыж йшырзаргванхушыз кьангьаш гьаламызтI. Ауаса ари агIаджвыквцIара абзазара йалайыжьра ахъазла йпхыцIа йгIайнатыз агIамта швабыж йайшысын.\nАнйара апны Мыхц Кьарим дыздыруаз асасчвагьи ргIагвалашвахраква хIыцагIвыршатI. ЙгIачважваз йрыуапI «Абаза» жвлара аунашвачпагIв йтарагылагIв Чагва Щорс, акъарча гIвгIвы Салпагарова Кулина, «Абазгьква» журнал аредактор ПIаз Роза.\nАрат асатырква равторгьи ажва гIасыртатI. Сара абаза газет аредакция апны пщысквша руацIа Кьарим сйыцынхатI, ателебара студия ахьыла нхара санайтыпах йадызгалуаз атраква йызнымкIва дырфырхатI. Агазет аредакция апны ауи йыршIыйара нхащала дшвапхан: бзагIвразтынгьи йа асурат йацIайыргылуа ажванахъакIызтынгьи ауат журналистика шедевр рквпшырахауата ажва пшдзакI йызгIауан. Йуысара йапшдзата йпублицистикагьи хIыбызшва абайари апшдзари йзыгIарбауата дадынхалуан. Дызлаз ателебара атраква апшыгIвчва йыргвапхауата зынла ргватра рзынадырхун. Абзазари аршIыйари йырзынархаз йхъвыцраква, гвыхътIыла йхъа дъагIаквчважвуз апшыгIвчва швабыж йрымаджьащахъван. Абаза уагIахъа рылахь ахъазла джьауапкIра ду йылайхIвауата дгIачважвун, йажва амагIны цIолан, йауацIыхын.\nАйнара йалакваз – ауат рщардагIв апхьартаква йрапхьагIвчва ахIбан – йгватшныта агIачважвараква йрыздзыргIвуан. АгIачважвараква йрыуата ауат йрыларкIыз шмачIым ажва гьалам.\n«Абазашта» газет аредактор хъада Къвыл Фардауыс, культура ауысла агазет ахъвшара аредактор Джьардис Асйат йгьи Мыхц Кьарим йпхIа Олеся гIачважвауата абари йапшу анйараква, ахъвлапынква магIныта йрыму гIадрахатI, ахъвлапын адгалагIвчва, Черкесск къала йагIбахауа йгьи йжвбахауа апхьартаква рарыпхьагIвчва КIыкI Фатйи Апса Лиди разыра ажвала тшырзынадырхатI.\nЧкIала Георгий,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/abaza-literatura-amchbyizh_post\/","date":"2020-10-27T01:33:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00048.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970015287,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970015287399292}","num_words":496,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КвайчIва суратла йрыпшдзу Амфора\nАпсны апны археология чвахъабагаквала йбайата шта щарда аъапI. Ауат йрыуапI Эшера кыт. Араъа йгIараутI палеолит заман агIан (хIуыжвгIанчIви эра апхъала сквшы гIвмильуанкIи бжакIи йгIаршIарышвта сквшызкь 150 рпхьадзарадза йырбжьаз агIамта «палеолит» – хIва йапхьун) йбзазуз ауагIаква рапхъанчIви бзазарта, адамраква, «кромлех» – хI��а йзпхьауа ахIахъв уыхвараква, апхъанчIви заман синква. Асквш 1977 агIан археолог Шамба Г. араъа йгIахъитIытI апхъанчIви нышвынтара, анахьанат апкъыгIваква йрылан «амфора» – хIва йзпхьауа ацIыкв сурат квайчIвала йрыпшдзата, хъарпагьи амгIаквагьи амата. Амфора Ленинград акъральыгIва музей Эрмитаж апны аквпшыра гIадыршIыцхын Апсны къральыгIва музей агIарбарта ахъазла йгIарыртхтI.\nАмфора ахъахь суратгIвырала йбайапI, йшаъула, апхъанчIви Греция апны ауыс швабыж йазъазаз суратчпагIвкI дадынхалтI. АтланыкъвакI апны гIвчархкI зцIу ауандырчкIвынквала анкъвакъвра тшазызрыхIазыруа айсыгIвчва мчхъаква рсурат аныпI. Ауат рыуа азаджв йыхьыз гIащаквхатI – Никон. АтшазрыхIаззыра шакIвшауа дахъпшылитI зкIалта ауыру ачгIвыча зшву, амшI лаба знапIыцIу арыпхьагIв гвыбзыгъа.\nАцIыкв анахьани атланыкъва апны асуратчпагIв анчвакви ауат рхIвачIвыгIвчви гвыпта йшымгIвайсуа гIайырбатI. Акомпозиция цсурат квпшыракIла йалапI, аквта Греция апны ауагIа бзи йырбауа анчваква йрыуу Дионис дтагылапI – ауи ачагIыр гIайыракви ачагIыр гIаршри дырцхърагIагIвпI. Йхъатаквала ауи йыцпI анчва пхIчваква. Асурат квпшыраква рбжьара аджьузыми аджьузым къвадамакви рсуратквала йырчвыпI.\nАбари йапшу амачваква сквшы 2500 рапхъала Аттика аквта къала Афины апны зыхьызква бергьльыз асуратчпагIвчва йддрычпун. Ауат ацIыквква швабыж йтлапIан, тлашIа ду змаз абайагIвацаква ракIвын йыззыхвгIуз. Археолог Шамба Г.К. дшхъвыцуала, ари ашта йбзазуз абайачва йрыуу заджв йакIвымкIва датша заджвгьи йгьизымхвгIушызтI. Амфора йану агIвыра йгIаквухырквын ауи йапшвымаз йбайари ажвлара апны пIатIута йынкъвигузи йырхъазымкIва апшдзарагьи йзыбун, агIвыра амагIынгьи гIайгвынгIвуан.\nАмузей аэкспонатква йрыуазакIу атурых\nАсквш 1953 агIан Согъвым атшпы, Басла дзыгIв амшын йъалачIвауа, гIвметркIла йцIолу ацIгIва апны амрамор хIахъв йгIалху астела барельеф сурат аквчпата йгIараутI. Ауи нышвынтара хъарпата йщаквдыргылтI. Асквш 1999 агIан «АкиногIамдагIвчва рклуб» программа адгалагIв Сенкевич Юрий Апсны дсасытI. Ауи апсуаква рдиннкъвгара йгIаквчважвауа атра адигалуан. Согъвым апны Сенкевич Юрий акъральыгIва музей даъан. Ауи асквш 1953 агIан амрамор хIахъв къьакъьа гIазауыз йара шйакIвыз йхIватI, ауыс шцаз атурых джьащахъва гIайрахан далачважватI. СквшкъомкI рымщтахьгьи ауи бзита йдырхуан ахIахъв къьакъьа амшын ацIгIва йгIахъазгылныс зынасып йгIанакIыз агвып рыхьызква.\nАхIахъв къьакъьа ахъатакI агъыцIара пхьырцыпI. Санк-Петербург, Казань йгIартыцIта запыт йгIайлуз архъвыхыгIвчва Апсны акъральыгIва музей анхагIвчва рыцта йызнымкIва амшын ацIгIва гIарпшыхвтI, шIырпшыра змам ари асин йачIвыта йпхьцыз ахIахъв тшыт йазыпшгIан йгьырмаутI.\nАуи ахъахь хгIвычIвгIвыс сурат квпшыракI аныпI. Арымдза тIатIа пшдзата йгIвычу пхIвыс шIакI дтачIвапI, ауи лагъьма напIы лщамхъаква тшрыквзырхIаз чкIвын тшыткI йгIайыкIвыршапI. АпхIвыс ачкIвын анцIрала дылкъвыцIхуашызшва нашхыйадзата йлакта дтапшитI. АчкIвын ауи лнапIы йымата ахIвара ду гIазныпщуа йлактала ауи дылпшитI. Рпахьла пхIвыспакI дгылапI. Ауыгьи нашхыйадза арымдза тIатIа йтачIву апхIвыс шIа дылпшитI. АпхIвыспа ларма напIыла швындыкъварачкIвынкI лымапI, ауаъа арыпшдзага тлапIаква таханыс ауыпI. АпхIвыс шIа лрымдза тIатIа швыркI ачвабжа гIакIахвхвитI.\nАрхеолог Трапш М.М. дшхъвыцуала, ахIахъв къьакъьа йану асурат нашхыйара гIаншара дукI гIанарбитI.\nАхба Диана,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/apsnyi-apnyi-aphanchivi-zaman-bayara_post\/","date":"2020-10-27T00:11:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00438.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973532557,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973532557487488}","num_words":419,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"COVID-19 йапщылата аэпидемия аъащаква ъайчвахауа йгIалцIла Апсны апны ашIакIра шIыцква щаквдыргылтI.\nАпсны апны коронавирус тшауацIнамхра ахIатырла ашIакIраква щаквдыргылтI. Ауат октябрь а 5 йгIашIарышвта къару рауитI, ауи ауысла аунашва Апсны р-Президент Бжаниа Аслан сентябрь аквта мачвы ацIайцIахьан.\nАщаквыргылра шIыцла октябрь а 5 йгIашIарышвта ареспублика апны акультура нхартаква ракIвмызтын апещ ауацIа уагIа щарда азырддауата спорт анкъвакъвраква, аларпшраква, агIарбартаква акIвдырша йгьауам. Акультура нхартаквагьи рынхара анадыргалуа анхагIвчва рхъа рхчара ахъазла йатахъу зымгIва гIадрысабапра, йазырддауа ауагIа рпхьадзара дырмачIра, ауат аргваныта йадзхъачIвамкIва, \"гIвчIвартакI рызбжьата\" йандыргIалра атахъыпI. Апещква руацIа ансимшы дезинфекция рчпара атахъыпI.\nАтацанадылракви антахьгьыт агвыргъьахъв алалракви акIвырша йгьауам, йпсыз агIвычIвгIвыс йнадасра йапщылу ауысква рпны уагIата йазырддауа дырмачIырныс йрылабжьитI.\nАшIакIраква ажвлара чартаквагьи йрыдсылтI.\n\"Ажвлара чартаква рпны айшваква ауагIа метркIи бжакIи ацкIыс ймачIымкIва йрызбжьата йшчIвазлуш апшта йаладыргылра, анхагIвчва хъахчагала йадгалазара атахъыпI\", – гIанахIвитI ащаквыргылра.\nАшвъа йшгIанахIвауала, Согъвымгьи Апсны анахьанат арайонквагьи рпны фачIвы, кытмлыкврхIара пкъыгIва, хIапчып ъартиуа абазарква рунашвахъцIартаква борчта йрыздыргылтI абазаркви ауат ргьагьари ансимшы йдрыцкьаларныс. АтйыгIвчвагьи абазарква антахьгьыт рынхагIвчвагьи хъахчага гIадымрысабапкIва амаль гьамам.\nАшIыпIа унашвахъцIартаква рыхъвда йхъарцIатI ансимшы ажвлара транспортква руацIаква гIадрыцкьаларныс, ауат рынкъвцагIвчва хъахчагала йадыргалырныс.\nАминистерствакви акъральыгIва уысхартакви рхъвдаквцIараква\nАщаквыргылра йшгIанахIвауала, Апсны згIвадарахчарала а-Министерства асквш 2020 октябрь а 15-дза Апсны Республика акъала хъади арайонкви рпны коронавирус гIаздысылыз ачымазагIвква кIьыдата йъащтIазлуш ачымазагIвтараква гIалнахра атахъыпI. Йара а��и амш йадахIвуата Гвдауыта Аквта район чымазагIвтара апны ашIашIкIгIа згIваква рхъвшара кислород райшата йшазгIайуаш апшта адгалра-техника нхараква алдыргарныс хачIвыта йдыргылтI.\nАреспублика афинансква р-Министерства згIвадарахчарала а-Министерства йаланакIуа АкъральыгIва санитар-эпидемиология къвырльыкъвхарта апны йынхауа ауагIа рпхьадзара агIгIвыдза йалархIара ахъазла ахча азалнахырныс ахъвдаквырцIатI. Йара ауи апшта ауагIа коронавирус згIва рыхьуи йрымхьуи злагIаддырдыруаш йазалху анхагакви йгIадрысабапуа апкъыгIвакви злархвгIуш ахчагьи азалырхра атахъыпI.\nАрыпхьарали абызшва политикали а-Министерства ашIыпIа унашвахъцIартаква йрыцта апхьартакви асабигIзартакви хъахчагала, джвджвагала, термометрла йадыргалларныс рыхъвда йхъарцIатI.\nАуагIа коронавирус згIва йачвыхчарала аоперштаб хабар шаргазла, Апсны апны йагIвсыз амш ауацIа коронавирус рыхьуата ужвыгьи 49-гIвы гIараутI, азгIва рыхьуи йрымхьуи ауысла 192-гIв дырхъвыхтI. Гвдауыта Аквта район чымазагIвтара апны 138-гIв щтIапI, ауат йрыуата 117-гIв коронавирус рыхьуата йщаквдыргылхьатI. 17-гIв хIатлап, 46-гIвы ауи апшта йгьхIатладзам. Амш ауацIа ачымазагIвтара 19-гIв гIацIырщтхтI.\nУахьчIвала Апсны апны коронавирус зхьуата йщаквдыргылыз зымгIва шалу 1765-гIвы йнадзитI. Ауат йрыуата 640-гIв бзихахтI, 15-гIв псытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-apny-covd-19-ygaltsla-atshakrakua-ataschakudyrgylkht","date":"2020-10-30T10:13:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107910204.90\/warc\/CC-MAIN-20201030093118-20201030123118-00698.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9955736399,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9955736398696899}","num_words":327,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа видеограф, «ALAN studio» гIанзыршаз КIвакIваскьыр Валерий Апсны ащхъаква хъихыркIвитI, йаргьи Пыв щхъахъысырта гIазырбауа суратгIвыракI адигалтI.\nАпсны ащхъа хIвыртаква рпны щапIылагIамдартата йаъу ашIыпIаква йрыуазакIу Пыв щхъахъысырта атенгьыз йгIаквухырквын гIвкилометркI хIагIарата йамапI. Ауаъа уаныквгылу КIавкIаз ащхъаквагьи ПсхIвы кыт апсыхIвагьи пшдзадзата йгIаубитI.\nПыв щхъахъысырта араъа йбзазауагьи атуристквагьи бзи йырбауа шIыпIапI. Ауаъа амгIва баргвквала йызныкъвауа машинала узыцитI: йутахъызтын – уара-уара, йутахъызтын – экскурсия йцауа урылата. Ащхъахъысырта адуней ашвыгаква зымгIва азнакIкIыта ухIва ауаштI.\nКIвакIваскьыр Валерий йшихIвауала Апсны ащхъаква кино рхъихныс щарда цIуата йгвы йтан.\n\"Ауат ажвала йузымхIвауата йпшдзапI. Саргьи йанакIвызлакIгьи сгвы йтан ауи апшдзара ахъысхта Апсны километр зкьышвпхьадзарала йачвыхъару ауагIа запшуата йсчпарныс. Ауи анхара сара сыхъазгьи шIыцрапIта уыжвгIандзара тшыззызымбжьасыз закIы тшалазызбжьитI\", – йхIватI ауи.\n«ALAN studio» апщвыма ужвы Апсны ащхъа хIагIара шIыцква дырзыпшгIитI. Ауи уыжвласыла йсуратгIвыра шIыц адуней йдйырбушта хIйыргвыгъитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aduney-ashuygakua-zymgua-pyv-schqhaqhysyrta-apsyhua-aturykh","date":"2020-10-26T10:40:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107891203.69\/warc\/CC-MAIN-20201026090458-20201026120458-00606.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981045127,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981045126914978}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора шгIаншаз\nЙжвежвхауа асквшышв йгIвбахауа ацмызкI рагIан абаза щардагIв Осман къральыгIва ахьыла йайтыпахтI. Амиграция йашвхIаусыгIва духатI адин анкъвгара. Абазаква рдиаспора рыцIа йадкIылата уахьчIва йъабзазауа Трыквшта апны акIвпI. Дара-дара кыт-кытта йъачIваз абзирала рцри бызшвагьи апхъанчIви цIасквагьи уыжв хIзамандза йырзыгIахчатI. Ага ауагIахъа ъагIвшахаз йашвхIаусыгIвазтынгьи, амсылман дин агIвымакъральква рпны абазаква тшадыркIылхныс ахъазла йгIарцхърагIатI.\nКIавкIаз Россия паштахIыгIва аунашва йанацIал амщтахь КIавкIаз амсылман уагIахъаква йрыуата щардагIвы хIаджьчпара йцатI. Ауаса хIаджьчпара швхIаусыгIвата йырчпунта амсылман къральква йгIартахарныс ртахъын. АуагIа хабарта йрыларгатI Осман паштахIыгIва ахьыла йайтыпахырныс йшадрыхвитула Россия хъвдаквцIара нарахвта. ЗымгIва рапхъа Макьа тланыкъвала йджвыквылныс йахIватI абазакви Къвбина псыхIва йтабзазуз анагIвайкви. Ашвъаква йшгIархIвауала, ауат мгIва йаныквылуаз йгIацапахырныс гьырмурадымызтI, йджвыквылра апхъала млыквта йрымаз пудта йпшцIырщтуан. Йджвыквлыз ршвапхала Ставрополь аштаква йыртабзазуз датша мсылман уагIахъаквакIгьи айтыпахуа йалагатI, уадыргIвана акъабардыйакви ачачанкви, ауат рымщтахь Дагъстан абзазагIвчва айтыпара йахIвауа йалагатI.\nКIавкIаз апны Россия апаштахI йгIащтийыгIв йунашвала амсылманква хIаджьчпара йцарныс йадрыхвитуан, сквшыкIла йазалху апаспорт рыртуан, акъральгIвына йшахъысуаз ауаъа йтарыгIвуан. УадыргIвана йшцахуазла, ауат хIаджьчпара йгьнамдзузтI. Трыквшта йанталра ауаъа йбзазарныс хвитнагIа гIапшцIыргунта бзазара шIыц шхъыртIыхуаш йащтан.\nАсквш 1859 агIан Псхваба, Гвым псыхIва йтаз абазаква йауырщтныс кыт-кыт йахIвун. Ставропольшта агубернатор ари аъаща Россия рбзира алата йпхьадзун, йшапакIву ухIварыквын «арат аштаква аурышв адгьылрхарджьыгIвчва йа КIавкIаз акъазакъ рхъвква йрылу акъазакъква йрытх йауашын…» Амсылманква мчыла йгIашIаукIуашта йгьаъамызтI, амыгIвхъгаракви ардаракви джвыквылуашын.\nРоссия архъвква рунашвачпагIвчви агIвымакъраль уысквала а-Министерства анхагIвчви рацынхара швъаква йшгIадырбауала, «гIвымакъраль йтанагакваз ауагIахъаква йзайгвыгъуз йшайжьаз ангIаргвынгIвра рцришта йшгIацапахуаш амальква йырзыпшгIауа йаталагахуан».\nКIавкIаз ауагIахъаква рхIаджьчпара акъраль аунашвачпагIвчва йыгьрымгвапхузтI. Асквш 1843 агIан арра уысквала аминистр КIавкIаз апны йкIьыдаз архъв аунашвачпагIв унашва гIайзичпатI: хIаджьчпара йцата йгIайхквауа а��сылманква ажвлара рпны рпIатIу ъащтIыцIуа, ражва акъару йъалахIауа йгIалцIла апаштахI дгьразым, чвалатшычпарала йгIаныршу ашвхIаусыгIваквала ахIаджьчпара йадымрыхвитхныс гIайхIватI». Воронцов Михаил Семен йпа ауи атлахан КIавкIаз апны апаштахI дигIащтийыгIвын, асквш 1850 агIан КIавкIаз агIвадахь шта арра губернаторква йрызцауата мадзата йынкъвыргуз аунашва гIацIищттI, асквш 1852 агIан Ставрополь губерния абзазагIвчва рунашвачпагIв тшизынайырхатI хIаджьчпара йцауа амсылманква паспорт анрыртуа алыхалацIа ду рчпарныс. ХIаджьчпара йджвыквылра ахъазла амсылманква йазалху ашвъаква адыргалра атахъын, ауат йрыуазакIын ахъачваква КIавкIаз апны йгIацапахындзыкIьара араъа йгIанырыжьуа ртгIачваква закIыла йбжамкIва йшызбзазуш гIазырбауа ашвъагьи. Арат амальквала амсылманква Осман паштахIыгIвала йахъымсхырныс ахъазла йгIашIаркIуан. Асквш 1852 агIан КIавкIаз архъвква рунашвачпагIв хъада йлихыз ашвъа апны айсра йалам абзазагIвчва рхIаджьчпара йапшIаргыл йауаш швхIаусыгIва къомкI гIайырбатI, акъраль йырпшIагылата йайсуаз амсылманква йара ахIаджьчпара йгьахвитмызтI.\nАсквш 1856 агIан Трыквшти России йырбжьаз айсра анашIас амщтахь КIавкIаз ауагIахъаква щардагIвыта Трыквштала йайтыпахуа йалагатI. КIавкIаз архъв аштаб хъада йцIакIыта йлырхыз ашвъа йшгIанахIвузла, ашта аунашвачпагIвчва Трыквштала йахъырщтныс йахIвуз абзазагIвчва акъраль ахабзаква мыгIвхъыргауата ймуртатхитIхIва рхIатыр шрымбуш йащтазара атахъын, ауат рычрынква рхъа йахвитхушта, рымлыкв акъраль йнарахвхуашта рархIвуан. РыцIа йауыру пIатлата амсылманква гIвымакъраль йцаныс йызлахвитыз сквшыкIын, ауи апIатла йанахънагара ашвхIаусыгIва гIазырбауа ашвъаква рымазара атахъын. РыцIа йгвынгIвыру швхIаусыгIвата йырпхьадзуз ачымазагIвра акIвын. СквшыкI айхIа агIвымакъраль йтабзазаз швъакIгьи гIащтIайымцIазтын хвитнагIадъа йара-йара Трыквштала дайтыпахта дырпхьадзун. Ймадзаз датша швъакI йшгIанахIвузла, ащхъабзазагIвчва акъральгIвына йахъысхра апхъала рымлыкв ртиуазтын апаштахI къвырльыкъвхагIвчва ауат йырпырасра, рсату ащта нкъвырцара, къральуыста йырчпара гьатахъымызтI.\nГIвымакъраль йахъысныс зынахIварала йдырхвитуаз агвып жватгIачвакI йгьрайхIамызтI, йащтагIайуаз агвып ъизин анрыртуаз мчыбжьыкI анцIра амщтахь акIвын (гIамта айшысла, агвып ртгIачвапхьадзара 40 йазынадзатI). Амигрантква рыцIа йаргвану Россия апортквадза (Керчь, Анапа, Согъвым) йазалху абилет квпшыраква рыртуан. УадыргIвана йазалху ахъвыхIквала Константинопольдза йа Трабзондза атенгьыз йхъысуан. Ауаъа йаннадзара апаштахI йуыснкъвгарта апны йцата датша паспорт гIапшцIыргара атахъын. ХIаджьчпара йцаквуз абзазагIвчва йазалху ахъвыхIква йрыквчIвамкIва датша амаль йазыпшгIауата йангIацIцIра муртатта йырпхьадзата джьауап ддыркIныс закIы гьазхIвамызтI.\nАсквш 1861 июль мыз агIан аминистрква р-Кабинет амсылман мигрантква йырзынархата Арра а-Министерства, ахъатачIв млыкв а-Министерства йгьи КIавкIаз акомитет йадыргалыз ашвъаква йрылапштI. Ашвъаква йшгIадырбазла, хвысквша руацIала хIаджьчпара швхIаусыгIвата йырчпан уагIа швынзыкьыгIв Трыквштала йахъысхтI. Рымлыкв ртиуан йа йрыцнарахвуанта тгIачвала йахъысхуан. АгIвымакъральла йахъысуаз агIвычIвгIвыс ауи дазрыхвитуаз ашвъа гIайыквшвара апхъала акъральыгIвала швачIвыта йыквыз зымгIва хысквша гIацIанакIуата йшвара атахъын. Хысквша руацIа Къвбина псыхIви Лаба псыхIви рбжьара йбзазуз ауагIа рщардагIв (ачеркесква, абазаква, анагIвайква), Лаба псыхIви ШкIвокIва дзыгIви йыртшпынчIвалаз аткъвым хвыц-хвыцква Трыквштала йахъысхтI.\nЙгIахвитхуз адгьылква акъраль рунашва йацIалуан – аурышв мигрантква, анхагIвчва йгьи акъвырльыкъвхагIвчва, щардагIвыта КIавкIазла йгIайтыпахуа йалагатI, ащхъа уагIахъаквагьи мчыла агъвгъвараква рахьыла йгIатдрыпахуан. Ауат зымгIвагьи адгьыл щарда рызгIаура атахъын.\nАсквш 1861 агъны агIаталымта кыт хвыц-хвыцта йбзазуз абазаква (атIамкIва, абашылбайква, абагъква, акъзылбакьква) агIапын ангIаталра адгьыл гъвгъвараква рахьыла йайтыпарныс унашва рырттI. Йыртахъымызын апхъала йызхIвуз Трыквштала ахъысра йахвитта рархIвуан. Ауи аунашва йызнымкIва йангIарадза акытква рызбжа агъвгъвараква рахьыла йгIайтыпахныс йадгылтI. Рызбжа ащхъахъысыртала йджвыквылтI, Согъвым йнадзата Трыквштала йахъысхныс ахъазла.\nЙащтагIайуаштI\nЕмельянова Надежда,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/abaza-uagiaha-rphyitsia-apnyi-dinislam-aschta_post\/","date":"2020-10-27T00:43:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00624.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986528754,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986528754234314}","num_words":664,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Зысквш 70 зыртлапІаз\nТЛЮПОВА Вера Федор\nйпхІа абаза уагІахъа бзи\nйызбауа, сквшпхьадзара\nцІуата хІкультура щъата\nйацІагылу ауагІаква дрыуахатІ. Ари аурышв пхІвыс\n«Абазашта» газет гІацІлымгІвгІауата сквшыкІгьи гьцум, Абаза къральыгІва театр адиректор\nдизаместительта дъадзанхауа а 17 сквша руацІа\nауи ащата щтIазцІаз дшрылапхьадзахаз кьангьашкІгьи гьалахым. Йауа ухІварыквын, ауи лакІвпІ кыти-кытла дакІвшумца апшыгІвчва разкІкІра йадынхалуа, ауи ауысла аунашвачпагІвчва йрачважвауа, абилетква ртира,\nафишаква рагвныргІвра\nзхъвдакву. Ауат ауысква\nдахІврала йзырхъйауа,\nзуыс йазцІабыргу аъанатІанкъвгагІв абаза кытква зымгІва рпынгьи бзита дырдыритІ. Абаза къральыгІва театр ангІаншагІваца йатахъу ъачІвагІагІвчвала йадгалра ахачІв\nхъадаква йрыуан. Вера\nФедор йпхІа хІшахалыргІвазазла, ауи атлахан\nлара аурышв къральыгІва\nтеатр администраторта\nдынхун, ауаса Абаза театр йадиректорхаз КІьыщмахва Умар нхара данирайгва «момо» гьлымхІватІ, дадгылтІ, чІахІра\nзму хъвдаквцІарата йылп��ьадзатІ.\n– АцІабырг схІвапІта,\nзымгІвагьи йджьарщун\nАбаза театр съацаз. Ауаса ауаъа зымгІвагьи гвапата йгІаспылтІ. КІьыщмахва Умар дсыцта абаза кытква йырхъазымкІва\nрхъадаква хІрынйатІ, сара сшизаместительу, апшыгІвчва йрыцынхуш сара шсакІву йахайыргІвазатІ йгьи шІыцта йгІаншаз Абаза театр йацыркІырныс дрыхІватІ. ЙызцІакІырайа, швабыж баргвыта хІалагатІ хІынхара,\nауагІа аспектакльква йырпшырныс йгІайуа ласы\nйыгьхІзамрыщцатІ. ХІспектакльква абаза кытква\nйырхъазымкІва, щардазджьара йыгІгатІ. Ауи апшта, йсгвапата йгІасгвалашвахитІ Къвмыш кыт\nхІанца абзазагІвчва акультура Тдзы зынла йшгІадырчвыз. «Ссабиква Абаза театргьи шаъу рдырра\nстахъыпІ», – лхIватI сыздзхъашваз акъарча пхIвыс.\nАуи шпаджьауымщуш?\nАбаза театр гІаныршара\nуагІа щардагІв ащтаныкъватІ, ауи ачпара гьмайрамызтІ. Абазипхьадза\nрхъа аладузара атахъыпІ\nтеатр ъарауыз. Ауи ауагІахъара зхчауа, ршІыйара азъазарата йаъу зымгІва гІазцІазкІуа дунейпІ.\nАуи йахъазымкІва адуней\nклассикагьи абаза бызшвала асцена апны йанбыжьгара – йызхвыйа?!\nАбаза театр злагІахъыртІыз «АмхІаджьырква рыщтала» спектакль йгІахъвмарыз рыхьызква анцІрала атурых йалалтІ, ауи\nамщтахь ауагІа бзи йырбаз афранцуз драматург\nМольер Жан Батист йпьесаква «Смешные жеманницы», «Мчыла айъазагІв»,\nЩыбзыхва Лариса йылгІвыхыз «Гващагъагъ»\nпьесала аспектакль, «Ан\nлгвы», «Ашвыуа ахIыгIва»\nдатшагьи аргылчІвква\nйалачпу йрыуапІ. РахІа\nгвышхвара гІауылазцІауагьи асабиква ракІвпІ.\nАуи апшта, «ГьажьльантІутІ» («Колобок») урышв\nлокІ абаза бызшвала\nКъазма апны йангІахІырба амщтахь зымгІва рцІыхъва чкІвын хвыцкІ дгІанхан дчІвапІ. «Йугвапхама\nаспектакль?» – сицІгІатІ\nауи. Сара Колобок абаза\nбызшвала йызчважвауата йыгьсымдыруазтІ», –\nйхІватІ ауи йджьайщадзауата. Ауи асаби йылачкІвынква саныртапшы,\nйхІхауа ауыс магІныта\nйаму рахІагьи йсыласхІватІ. Ауат йрапшу агIаншараква ауагIа мачІ-мачІымца атеатр йшазаргванхауа, хІгІапсара ахъазыкІ йшымдзуа хъахIдырцІитІ йгьи хIдыргвыргъьитІ. Атеатр абазаква\nсквшышвпхьадзарала йазыркІкІыта йгІартынхаз\nауагІахъа азъазара йахчартапІ, апхъанчІви бзазагаква, анапІлачІпара\nпкъыгІваква, афашаква\nйразкІкІыртапІ.\nТлюпова Вера Россия\nатеатр анхагІвчва р-Союз далапІ. Ростов город,\nЧачан Республика йакІвшаз атеатр нхагІвчва рфорумква, рлабораторияква, щарда мцІуата Домбай апны Москва, ГИТИС\nйгІатыцІыз арыпхьагІвчва\nйырзадыргалыз амастерклассква дрылан.\n– Атеатр а-Сквш йадахІвуата Россия атеатр\nанхагІвчва р-Союз апредседатель Калягин Александр йбзирала Москва\nйгІатыцІыз атеатр ъачІвагІагІвчва «Мастер слова»,\n«Мастер-сценодвижения»,\n«Мастер-гример» нархараквала атшыбжьараква\nхІзадыргалтІ. Ауат рапш\nъачІвагІагІвчва театрипхьадза йаъазлара атахъыпІ, ауаса хІара ауи хІачвыхъараркІвапІ. ХІактерква\nдасу йшйылшауала рхъа\nйадынхалхитІ. Грозна апны йакІвшаз ауагІахъа\nтеатрква рфестиваль апны 14 театркІ рспектакльква гІадырбатІ, ауат зымгІвагьи ргІахъвмарра хІапшытІ, апхьара курсква\nхІырхъыстІ, хІхъа ахъазла\nшІыцра щарда гІдыртІ.\nШвабыж бзита йадыргалыз ауи афестиваль ршІыйара лахІвара ду гІахІыланацІатІ. Абаза театр\nйынхауа зымгІвагьи азаман йатахъдзата йгІаннаршаз уагІапІ.\nДгІахІахвпІ Хвыжь Людмила. Лныбыжьла дшІахымкІва дгІайтІ ауи атеатр. Араъа акІвпІ йъалдырыз ашва пшдзата йшылхІвауагьи, актер азъазара шлылугьи. Йара ауаса\nщарда гьцІуам дгІайищтара Ныр Мурадин. Такси\nдаквчІвата йынхуз ахъацІа йаргьи йыгьйымдыруазтІ аршІыйара дшачІву.\nАуи уагІа щардагІв злу\nасцена апны йгІахъвмаруаш аназыркІкІуаз дгІахІаутІ, йуыртлагьи, йквпшыралагьи даквшвауата\nйхІпхьадзатI йгьи хIгьымгIващатI, швабыжта асцена йаквыргIапсу дактерпI.\nАуи апшта йрылу аталант\nрымдыруата зъарагІв аъуда? Ауат рыуа шгІахъхІкъьалуаш хІащтапІ. Къарча-Черкес педагогика колледж апны актер талант\nзму астудентква щардагІвыпІ, Къазма хІанцара\nуагІа пшдзата йту джьахІщитІ. Ауаса уахьчІвала\nзсабиква актер ъачІвагІа\nгІалырхырныс зтахъу анабачва мачІыгІвпІ. Ауи\nгвасрапІ. Схъатала актер\nъачІвагІа магІын ду амата\nйспхьадзитІ, йалкІгІата\nАбаза театр актерква руагІахъара йазгылата уыс\nду дырхъйитІ.\nТлюпова Вера пхата\nдгІалгвалашвахтІ аурышв\nтеатр данынхуз агІан ауи\nйадиректорыз Кълыч Къанокъва Мурид йпагьи.\nКъанокъва Ленинград\nкъральыгІва институт йапхъахауата йгІалгаз хІхаквлагІвчва дрыуан. Ауат рабанпара ракІвпІ КъарчаЧеркес апны зымгІва рапхъа йгІаншаз аурышв атеатр атшауацІыхра мгІва\nджвыквызжьыз. Къанокъва\nаурышв театр асцена жвасквшапхьадзара айттІ,\nауи унашва ъадзахъицІаз\nасквшква руацІа рахІа\nршІыйара хІауала йанырчвыз заманта актерквагьи апшыгІвчвагьи рхъа\nйгІатахатІ. Абазаквагьи\nтеатр рымазара пычІвта\nйащтаныкъвауа йалагаз\nахІбачва Къанокъвагьи\nдрылан. Абаза къральыгІва театр ангІанша ауи\nадуней йхІваджьызтынгьи, йшигвтараз, сквшпхьадзара дшащтаныкъваз\nатурых йгІалахатІ.\n– Къанокъва Мурид йпа\nйапш атеатр аунашвачпара даквыргІапсдзата\nйынкъвызгаз датша заджвгьи гьсыздырам. Ауи актерква дасугьи рпсихология цІолата йдыруан.\nСпектакльипхьадза ррыхІазырра, апремьераква\nрагІан йалгандзыкІьа дгылата актерква ргІахъвмарща ахъа уалагата ацІыхъвадза йырхъвыхуан.\nСхъатала ауи йынхаща\nтеатр апхьартата йспхьадзитІ, – лхIвитI аъачIвагIагIв .\nТлюпова Вера Черкесск\nамузыка училища адирижер хор хъвшара дангІалга угІалагата акультура\nдазынхитІ. ЛъачІвагІала\nЧеркесск йтагылаз адзахырта фабрика аклуб,\nапхьартаква рпны, «Каскад» завод апны ахорква,\nавокал гвыпква лбжьауа\nдынхатІ. Агород администрация культурала ахъвшара даметодистын, РТИ\nзавод акультура Тдзы\nлнапІыцІатагьи дынхатІ.\nЙшгІалгвалашвахуала, ауи\nагІан хмызигІадзапхьадза акультура анхагІвчва\nръачІвагІадырра дырцІабыргуан. Ауаъа угІалагата рабанпара зымгІва ауи\nамгІва йштымцІуа, руыс\nбжанардзата зынгьи йшнымшаз лхІвитІ.\nТлюпова Вера йшгIалылкIгIазла Абаза театр\nдъадзанхауа асквшква\nруацIагьи лхъатала йылгIвыз асценарийквала\nхвлокIкI дыргылтI. Акультура йазцІабыргу ари\nагІвычІвгІвыс Абаза театр адахІвраква ймачІымкІва лкъару шрылалцІауа,\nактерквагьи апшыгІвчвагьи дшраргванхаз, хІуагІахъа руацІала лыхьыз\nшбергьльу кьангьаш гьалам.\nАуи пакІи гІвыпхІчви\nдранпІ, ауатгьи ргIариква\nгІарыцІагылхтІ. ЙрылапІ\nауат юристгьи, экономистгьи, бухгалтергьи, хвгІахвтыгІвгьи. Ауаса ауат зымгІвагьи бзи йырбауа ран\nйгьи ранду дыззынхауа\nабаза уагІахъа шракІву\nбзита йырдыритІ. Ауаса\nйанаъазара, хІуагІахъара\nщардагІвы йрылазгуш\nТлюпова Вера лтгІачвагьи рылапІ\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/abaza-uagiakha-rkultura-lzargvankhati\/","date":"2020-10-31T00:57:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107912593.62\/warc\/CC-MAIN-20201031002758-20201031032758-00667.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9454657435,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9454657435417175, \"inh_Cyrl_score\": 0.017315663397312164}","num_words":784,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.929,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Москва\nАдуней апсуа-абаза конгресс Москва апны зныкI йапышвтыз абаза бызшвала арыпхьара атаджвыквнацIахтI.\nМосква апсуа диаспора акоронавирус апандемия абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАхъатачIв азкIкIра йгIалху асуратгIвгIвы Бубнова Варвара йкъытхаз лынхараква ргIарбарта Москва Цветаева Марина лмузей апны йгIахъыртIытI.\nАААК ащтийыгIвчва гвып Москва апны йакIвшаз апсуа культура йгIвбахауа афестиваль «Апсны» йалан.\nМосква йту апсуа диаспора йгIванхауата Москва апны апсуа культура йхътIу афестиваль «Апсны» аднагалтI.\nМосква апны апхъала зджьарагьи йгIанымшвалсыз Апсны атурых йазынарху ашвъаква гIвазкIкIракIта йадкIылата ажвлара йддырбатI.\nМосква йту апсуа диаспора йалакву май а 9 Россия акъала хъада апны АйгIайра Амш андыртлапIуз «Аджьаль змам аполк» йрылата йгIамгIвайстI\nАпсыуа режиссёр, чIахIра змата АААК йалу Таниа Тимур йфильм «Анчва дизыразхатI сабаду айгIайра ахъазла» Россия апны йауацIыхта йгIадырбауа йалагатI.\nМАД ахъада, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Агрба Беслан АААК ахабарргарта портал ринтервью апны дрылачважватI апсыуа бызшва агIахчара амальква, арепатриация адгылща, апсыуа диаспора йгьи ауат рпсадгьыл разазаъащаква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/moscow","date":"2020-10-21T13:13:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107876500.43\/warc\/CC-MAIN-20201021122208-20201021152208-00715.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9919906855,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9919906854629517}","num_words":147,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"– Сара йапхъахауата срынйитI агIахIвра тшазызбжьаныс йазгIашыкъу араъарагIвы саби! – ХIачвыкъва МухIамад асабиква аршIыйара тшъадыркIылуагьи дайгвыргъьитI, ауыс арахьари ахъатагьи гвыргIва гIайыланацIитI: йызтахъу зымгIва дгьызрыдынхалуам, «момо» згIауа асабиква швабыж ргвы йаситI. – ЙчIвыуа йскъвыцIхитI, саргьи сгвы цIскIгIауа сгIанхитI, – йхIвитI абалетмейстер.\nЯнвар а 12 йгIашIарышвта Гвым кыт апны хореография кружок нхауа йалагатI. Ауи аквтанай апхьарта аунашвачпагIвчва рбзирала, «Алашара» адкIылара рцхърагIарала йгIаншатI. ХIачвыкъва МухIамад Черкесск дтыцIуамцара акытдза дцалара шатахъхушгьи дампшуата асабиква ауагIахъа гIахIвраква йырзибжьаныс дадгылтI. Ахореограф йшигвыгъазла, жвыгIвыгIв-жвыгIвыгIв йа жвицыгIв-жвицыгIв йнадзауата ахIвсси ачкIвынчви адикIылта гIахIвра ансамбль йчпушын. Аквтанай апхьарта асабиква рыуа гIахIвра тшазызбжьаныс гIазтахъхаз агалагьи рыцIа йщардагIвхатI, ауи ахъахьгьи агвла апхьарта апхьагIвчва ахабар аныргIа йгIайын йахIвауа йалагатI. АбжьагIвы дрыхамдзушта йанырдыр ргвы йастI.\nЙагIвсыз асквшышв йпщынгIважвахауа асквшква рагIан зны Гвым кыт аклуб апны гIахIвра ансамбль аъан. Ансамбль щарда йгьнымхатI, йалаз апхьарта йгIалгахьакваз чкIвынргIа ракIвын. Ауи апхъалагьи ацIыхъвалагьи акыт апны асабиква гIахIвра заджвгьи йгьазийымбжьузтI. Ужвы йгIаншаз алшара щардагIвы йгIадрысабапырныс гIартахъхатI.\n– ЗакI гIахъвыцра атахъыпI. Асабиква ргвы йаситI. ЙасрайгIваджьхырнысгьи гьстахъым. – ХIачвыкъва МухIамад дзынйаз ауыс аъаща дазхъвыцуазшва тшытракI ддзыргIвытI. УадыргIвана акружок йалашвакваз дрыдынхалуа далагатI.\nСаби 40-гIв асцена апны хвсатыркI йнадзауата хвгIвы-хвыгIв йгIалагылын рбжьагIвы унашвата йчпуш йазпшитI. АбжьагIвы атшыбжьара сахIат джвыквицIитI. Ауи йшIпшуамцара ашIаква рыцIа ймайру ачIвырхъаква рчпитI, уадыргIвана рыцIа йхъадакву йрыдынхалуа йалагитI. Акружок анхара джвыквлищтара ари атшыбжьара сахIат хпахитI, ауаса абалетмейстер рчпащаква, рпIатIаущаква, рчIвырхъаква тамамта йшаквдыршвуш зынла йаквгIазшIититI, рыбгъаква рейшата йшыркIуаш дйырбитI. Амакъым аритм шрылархIвуш, асатыр рейшата йшыркIуаш гIаргвынйыргIвитI. АзджьакI майрата йрыларкIитI, азджьакI йырчвыбаргвыркIвапI.\n– ЙауыпI, йащцахуаштI, – йхIвитI йхъагвы аквыта МухIамад Азамат йпа. ЛацIыхъвала азал апны йчIву хгIвы чкIвынчва дрызкIылпшитI. Ауат асцена йгIаквылныс зынасып йгIанакIыз йгьрыламшватI, ауаса ргвы гьдрыдзуам. Азал апны ахъаз йчIвамкIва агIахIвра амальква рыцырчпауамцара рхъа йадынхалитI. ЙадикIылыз агвып аджвырагIв рылцIхуазтын – йанакIвызлакIгьи йгIаншитI араса – абжьагIвы дгьамальынтшахушым.\nАтшыбжьара сахIаткIи бжакIи ласдза йагIвстI. Апхъахьыла рыцIа ауырата йынхуштI. УахьчIвала апхьартагьи агIахIврагьи адызкIылуа асабиква шгIапсаз гвы айтуата йамцIыщтхитI. АгIахIвра йаланаршыз асабиква йабаркIы азал йджвылцIхтI.\nЙчпачIвыйа щта арахьарат агIахIвра тшазызбжьара зтахъыта йгIанхаз асабиква руысла? МухIамад Азамат йпа тIакIв даназхъвыц амщтахь йгIвбахауа агвып гIанырша йауашта йхIватI. Ауат асабиква йапхъахауа агвып данрыдынхалра амщтахь мчбжьыкI апны гIван тшрыхайырдзарныс дхIазырпI, асцена йгIаквымлыргьи агIахIвра йазычпазлуштI. РыцIа йгврыхвата аджвырагIв гIарылцIуазтын ауат ансамбль ахъазла дыздынхалуа йапхъахауа агвып рахьыла йатрыпах йауаштI. Асабиква ртахъырагьи йара йуыс зквугьи уырпшрыквын МухIамад йзахвара кьангьаш азгIаугуашта йгьаъам. Адгалра уысква аквшвузтын йара йылшауа закIгьи дгьайгьдзушым.\nЧкIала Георгий,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/agiahivra-alahivara-pshdzakva_post\/","date":"2020-10-27T00:07:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00130.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991185069,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991185069084167}","num_words":360,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Черкесск город апшцIаква раныргIалра йазалху акъральыгIва программа нхауищтара фатар щардала йалу атдзаквгылаква йгIарыцIанакIуа аштаква дырчIаджьра йахъазымкIва, саби\nхъвмарыртата, тшпсщартата йгIандыршахьу гьмачIым. Хвысквшала йдрыбагъьаз апрограмма\nсынчIва алата ужвыгьи\nхысквша йдырхъйуштI.\nАуи апкъ йтата йагIвсыз\nасквш йандыргIалыз апшцIаква 51 йнадзитI. Апрограмма апны йгIарбу арчIаджьра уысква акIвзыршауа анхартаква рхачIвква шдырхъйауа йахъпшылуа ажвлара рхъвыхыгIвчва йгIадрыбергьыльуа абжараква шдрыдзхуаш йащтапI. Россия УагIахъа фронт КЧР-ла ахъвшара а-Исполком йалу\nСТРУГАНЦОВ Денис\nйшгIахIайхIвызла, йагIвсыз асквш апны апшцIаква шандыргIалуа йахъпшылуата рхъвыхрата йакIвдыршаз гьмачIым.\n– Апрограмма шдырхъйауа зылапш йыцIу уыхварали ЖКХ-ли КЧР а-Министерства, Черкесск город амэрия рынхагIвчва\nхIыцта апшцIаква шандыргIалуа хIырхъвыхитI. Фатар щардала йалу атыдзква йгIарыцIаркIуа аштаква абзазагIвчва арыразуата йдырчIаджьра\nатахъыпI. Аныкъвартаква дыррайшитI, асфальт\nщтIарцIитI, аквчIвартаква\nдыргылитI, амзаква кIнырхIитI, асаби хъвмарыртаква гIандыршитI. АгIвнабзазартаква рпшвымаква\nапшцIаква шдырчIаджьуа йазыразымкIва йанщаквхIыргылра, амыгIвхъгараква шдрыдзуашла амальква нахIахвитI, –\nйгIаликIгIатI Струганцов\nДенис.\nАжвлара рхъвыхыгIвчва йшщаквдыргылызла, асквшква 2017–2022\nруацIа йынхуш апрограмма йалашваз апшцIаква рпны хвитнагIа рымамкIва гараж, датша\nуыхвара ъарчпаз йгIалцIла арчIаджьраква тащахIахитI. Агород адгьылква шгIадрысабапуа зырхъвыхуа Черкесск амэрия\nаунашвахъцIарта знапIыцIу ТЛЬЫС Арсен йшгIахIайхIвызла, апшцIаква раныргIалрала анхараква дрыласуата, йъакIвым гараж зыргылыз\nйнидрыххитI.\n– Фатар щардала йалу атыдзква рыпшцIаква\nрпны гаражта йдыргылыз щарда йнадзитI, ауи\nаштаква анзыргIалуа руыс\nйазарархитI, – йхIвитI Тльыс\nАрсен. – Атдзаквгылаква\nрыпшцIаква рпны агаражква ратрыпара заман щарда агитI. Ауи йгIалцIла\nакIвпI йаргьи апшцIаква\nанзыргIалуа анхараква йаназаману йзырзалмыргауа. Ауи апш гIанымшара ахъазла, апрограмма апны йгIарбу ахачIвква хIрыласуата агаражква ндхIрыхитI. Фатар щардала йалу атыдзква рбзазагIвчва йырхъатачIвыру\nйгьи амуниципальна адгьылква рпны агаражква\nзхвынгылу адгьыл хабзала йагвынзмыргIвыз джьауап дхIыркIитI. АгIвычIвгIвыс\nдъабзазауа апны гараж\nйыргылырныс дахвитызтынгьи, апшцIа анзыргIалуа руыс гIашIанарысуазтын, йшатирыпушла\nшвъа йзыгIаргIвитI. Ажва\nахъазла, уахьчIвала гараж 200 атдрыпарныс\nапшвымаква швъа рзырщтихьатI. Ауат йрыуата 70\nхабзамыгIвхъгарала йгIадрысабапуата йщаквхIыргылхьатI. Апшвымаква ргаражква дара йтрымгузтын, административна\nджьауап дхIыркIитI, къвады дхIыршвитI.\nАуи йшгIаликIгIазла,\nгараж гIадрысабапырныс\nрмурадта адгьыл штаква зкIыз акъральгIвчва\nйрыуата збзазартаква\nзпсахыз йанырзыпшгIауагьи гIаншитI. Агараж\nнызххра атахъу апшвыма дырмауыргьи, хвитнагIа йымамкIва йгIайкIыз\nадгьыл йарадъа йгIадрымцырахра атахъхитI.\n– Фатар щардала йалу атыдзква рыпшцIаква рпны гараж зыргылыз акъральгIвчва швъала йхIрыбагъьаз апIатла\nйтымцIуата йыркIыз адгьылква гIадырхвитхра\nатахъыпI. Швъа ззыгIаргIвыз апшвымаква йадрымцалуата ргаражква\nдара-дара йтыргарыквын,\nауыс йагуш акврыдзраква рыцIа ймачIызлуштI.\nАуаса, амуниципальна\nахъатачIв техника гIадрысабапта агараж тыргарыквын, анхараква йрыквыдзуа йахъазымкIва,\nауи ъадыргалуаш аштагьи ахча азишвуштI, –\nйгIаликIгIатI Тльыс Арсен.\nЧеркесск город апны\nагаражква ауи аъара йщардахан (гIвынзыкь йрайхIапI) апшцIаква, аурамква\nрпны аныкъвара баргвхатI. Агород аунашвачпагIвчва ауат йрылдырдзгIара, адгьылква гIадырхвитхра рмурадта архъвыхра нхараква дрымчтI,\nгараж зхвындыргылуаш\nадгьыл гьырзалырххуам.\nТльыс Арсен йшихIвазла, акъральгIв агараж\nшихъатачIвыру зырцIабыргуа швъа йымамкIва\nдатша заджвы йанийрыхвгIахуа агIаншараквагьи гьмачIым.\n– Ажва ахъазла, уахьчIва сом зкьы швкIла\nшвъадъа гараж зхвгIаз\nуачIвы йнидрыххырквын,\nйыгьгвасрамма? Ауаса\nйгIанымшара ахъазла,\nшвъа ацымкIва млыквкIгьи швымхвгIан, – йгIаликIгIатI Тльыс Арсен.\nАуи унашва зхъицIауа\nаъачIвагIагIвчва гвып агород атдзаквгылаква йгIарыцIанакIуа аштаква анзыргIалуа руыс дрымайрауата ансимшгьи рхачIвква дырхъйитI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/adgylkva-shgiadrysabapua-yakhpshyliti\/","date":"2020-10-26T19:04:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107891624.95\/warc\/CC-MAIN-20201026175019-20201026205019-00650.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972307682,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972307682037354}","num_words":417,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЙцІыхъвахауа азаман\nауацІала Къарча-Черкес\nРеспублика апны айъазагІвчва ауыжвгІанчІви медицина ъамапсымаква\nгІадрысабапуата рахІа\nйбаргву аркъьараква дахІврала йакIвдыршитІ.\nАреспубликала зыхьыз бергьльу ауролог\nКОЛНИЯЗОВ Бахтияр\nМаксет йпа асабиква\nрызгІвадара дазгылата\nдынхауищтара сквш 22\nцІитІ. Ауи зхІаль йахвиту,\nзуыс цІолата йыздыруа\nайъазагІв нцІрата йхчахьаз гьмачІым.\nКолниязов Бахтияр\nКаракалпакска АССР апны дйытІ. Йани йаби арыпхьагІвын. АчкІвын хвыц\nапхьарта данапхьуз азаман йгІашІарышвта амедицина йапщылу ауысква рахьыла азыгІальаматра ду гІайырбун. Аквтанай апхьарта дапхьаркІвауата Бахтияр Максет\nйпа йыквлагІвчва топ йанасуазгьи йара Квта Азияла зыхьыз бергьльыз йаба йахща айъазагІв-педиатрта дъанхуз ачымазагІвтара дцунта лынхаща дапшуан. Ауи азаман\nйгІашІарышвта дшайъазагІвхушыз тамамта йдыруан, дырра цІола уымазлара шатахъугьи абгата\nйгІайгвынгІвуан.\nАпхьарта дангІалга\nачкІвын щарда дымхъвыцуата Ставрополь къральыгІва медицина академия дыцІалтІ йгьи дахІврала дапхьатІ. АъачІвагІагІв шІа йщаквгылра уыс\nапны Къарча-Черкесла\nзыхьыз бергьльу асаби\nхирург Хвби МхІамат\nйалацІара гьмачІым. Ауи\nаъачІвагІагІв шІа дгІайыдикІылын, йдыруаз гьйагъьайымщатІ.\nАсквш 2006 агІан Колниязов Бахтияр йынбжьагІв ахІба Хвби МхІамат йыргвышхварала йдырраква йрылархІарала специализациягьи дахъыстІ.\nАуи уахьчІвала саби уролог ъазата йыхьыз гитІ.\nАйъазагІв дыздынхалуа ачымазагІвква зынгьи\nгватрадъа йыгьгІанижьуам, атшпсщара мшква\nрагІангьи телефонла раъаща гІаййырдыритІ.\n– Асабиква раъаща\nанагъьхара саргьи снашх\nрыцІа йлашарахитІ, сгІапсарагьи схъаштылхитІ, –\nйхІвитІ айъазагІв гвымчІва.\nБахтияр Максет йпа\nйшихІвауала, дъанхауа\nачымазагІвтара уыжвгІанчІви медицина ъамапсымала йадгалапІ, сквшыгІважва рапхъала ацкІыс\nуахьчІвала амлыкв щатагьи рыцІа тшарыбагъьатІ.\nАуи йапшу аъаща абзирала рахІа йбаргву аркъьараквагьи дахІврала\nйакІвдыршитІ.\nАсаби клиника чымазагІвтара айъазагІв хъада лзаместитель ГІвкІьатІ\nТамара йшылхІвауала,\nБахтияр Максет йпа айъазара уысквагьи ахъвшара унашва ахъцІарагьи дахІврала йацйырцитІ. Адуней йгІаквылшІыцыз асабиква рызгІвадара ахъпшылра йапщылу ауысква йнардзата, йащтацауата йзырхъйауа ахъвшара аъачІвагІагІвчва акъыльаквшвара рызбжьата йацынхитІ.\nАйъазагІв гвымчІва\nзщапІы йгІаквйыргылхыз\nасабиква йрыуата щардагІвы уахьчІвала йапшым аъачІвагІаквала йынхитІ. Ауат рызгІвадара\nагъьхара ахъазла здырраквагьи зкъаругьи йырмайгьдзаз айъазагІв\nдгьырхъаштылуам, йызгІайлитІ, дырбалитІ.\nЧеркесск город абзазагІв МалхІваз Агнесса\nлсаби гипосподия диагноз анйыздыргыл, зныкІ\nахъазла лгвы кІахІатІ.\nУадыргІвана Бахтияр\nМаксет йпа тшизыналырхатІ. АйъазагІв асаби\nдыркъьара шатахъыз анихІвагьи ъанквынракІ гІалыланацІатІ. Ахвыц йани\nйаби айъазагІв йъачІвагІа дш��зъазу ахабар\nрдыруан, ага ауаса йаъазтынгьи, абаргвыраква\nзымгІва анагІвс агІан акІвпІ\nргвы рыцІа йангІабзиха.\nКолниязов Бахтияр\nйъачІвагІа азъазара ахабар Къарча-Черкес Республикала йахъазымкІвагьи йбергьльыпІ. Ауи\nдъадзанхауа азаман ауацІала йыркъьаз хІхаквлагІвчва хвыцква йгьырхъазым, Лагъь КІавкІазла йаныргІалу анахьанат\nареспубликаква рбзазагІвчвагьи йгьызным\nтшъадзагІайзынадырхаз. ЗымгІва рыхъазлагьи гврыхвара, чхІара\nгІазырбауа аъачІвагIагІв\nзымгІвагьи пІатІу йыквырцІитІ.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/yazazara-akhabar-khara-ygati\/","date":"2020-10-31T02:20:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107912593.62\/warc\/CC-MAIN-20201031002758-20201031032758-00627.warc.gz","language":"abq","language_score":0.912935257,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9129352569580078, \"inh_Cyrl_score\": 0.03473660349845886, \"tkr_Cyrl_score\": 0.020873714238405228}","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.124,"stopwords_ratio":0.032,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.916,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"МосковскIа поселок\nйтагылу асаби азъазара апхьарта талант\nзму ашIаква шгIацIнащтуа щарда цIуата\nйбергьльыпI. Араъа Устьджьгваты город, ауи йаланакIуа апоселок, Къвбина кыт йгIатыцIуа асабиква амузыка, асуратгIвра, анапIлачпара азъазара йырзырбжьитI, апшдзара йазаргванта йгIадзындыргылитI. УахьчIвала ари\nапхьарта йгIайуа 400-гIв\nйрайхIапI. Ауат йрыдынхалитI зъачIвагIадырра хIагIу арыпхьагIвчва. Араъа ъачIвагIагIвчва бзиква йрылапхьадзапI абаза хIвсысагьи.\nИзобразительна азъазара хъвшара апны\n«Рисунок» предметла йазрыпхьауа БЫДЖЬ ФатIима КIазбек йпхIа\nКъарча-Черкес къральыгIва пединститут (ужвы\nКЧГУ) ахудожества-графика факультет дангIалга дъадрайгваз Кисловодск й-9-хауа аквтанай\nапхьарта черчениела, рисованиела йгьи анхара\nазыбжьарала арыпхьагIвта лынхара джвыквылцIатI. СквшыкI шцIуаз ауи\nлылахь гIацIцIтI, Къвбина\nБыджьргIа рунагIва днашылтI. Араъагьи аъачIвагIагIв шIа нхара щарда дгьазымпшгIатI, МосковскIа поселок асаби\nазъазара апхьарта апны\nйыззыбжадзу арыпхьагIвта ддрайгван, ауаъа угIалагата уыжвгIандзарагьи йлымпсахуата луыс\nнкъвылгитI, ауи дазцIабыргпI, асуратгIвгIвчва\nшIаква азъазара мгIва\nрзылылкъьитI.\nБыджь ФатIима хIшахалыргIвазазла, лаба Чагва КIазбек Джьанус йпа\nКрасна Восток квтанай\nапхьарта дзавучын, лан\nГващапагва Абубакьыр\nйпхIа сквш 34 руацIа\nапычIв классква алрыпхьауата дырра зылтыз\nгьабанпаракIым. ЙгIадзынгылуа рарыпхьара\nгIалызхыз ларгьи змагIны дуу уыс шлырхъйауала кьангьаш гьлылам.\n– Саба йъачIвагIала\nдгеографын, ауи йахъазымкIва, сурат пшдзата\nйыгIвуан, апхьарта абльынква стендкI кIыдцIара йа закIыла йрыпшдзара атахъызтын, йара\nйакIвын ауи зчпуз, йапшым анапIлачпара пкъыгIва джьащахъваквала\nйадигалуан. Ауатквара\nзбун, схънахуан. Саргьи\nауи сишIпшуамца азъазара тшастуа салагатI.\nАуи сылызбгIаз саба апхьарта сангIалга КъарчаЧеркес педагогика институт ахудожества-графика факультет сыцIалырныс саквйыргвышхватI.\nЙгьи сгьайгIваджьхуам.\nАсквш 1990 угIалагата\nйгIалсхыз съачIвагIа сгвы\nйахъвауата саланхитI, –\nлхIвитI ФатIима КIазбек\nйпхIа.\nАрыпхьагIв йшылхIвауала, аэстетика апхьарта йрызгIайуа асабиква\nйырхъазымкIва, аквтанай апхьартаквагьи йцумца йынхитI. Ажва ахъазла, апоселок йтагылу\nй-4-хауа а-Гимназия апны дыздынхалуа 25-гIв\nйнадзитI. Къвбина кыт\nапхьартагьи изобразительна азъазара анархараква зымгIвалагьи йалрыпхьауата пщысквша\nдынхатI.\nИзобразительна азъазара гІалызхуа асабиква ашвыга зигІваквала апсабара суратква\nгІандыршауа, агипс, анышв,\nамшIы йгІарылху апкъыгІваква рчпауа, йтадзахуа, рахъвала йалапауа,\nабльынкІыдцІа чІарачІаква дрысуа йырбжьитІ.\nАуат анархараква зымгІва апщылапІ, азакІ йазыуымбжьауата арахьари гьрыларкІуашым. Ауат\nазъазара квпшыраква\nзымгІва йрыщатахугьи\nсуратпІ. «Рисунок» предметла йазрыпхьауа Быджь\nФатІима асабиква графит къарандашла ашвъабгъьы сурат анырцІауа\nйылбжьитІ. Ауи йалрыпхьауа йагъьу рыршІыйара\nнхараква йапшым ароссия анкъвакъвраква рпны\nапхъагылараква гІатыргитІ. Ауи апшта, цІыпх\nЛипецк йакІвшаз «Традиции» анкъвакъвра йылщтийыз анхараква йагъьта йгIалыркIгIатI.\n– Асабиква ргІатгараква рапхъахьыла кІарала йгІарцхърагІахума? –\nсылцІгІатІ арыпхьагІв.\n– Швабыжта йгІарцхърагІитІ. Ауат рыртшхъвагаквала йазыркІкІуа\n«портфолио» ъачІвагІа гІацІгарта йаныцІалуа агІан\nщарда гІанацІгІитІ. Рхъвыхрадъа апхьара йаннарахвуагьи аъапІ. Абар\nуыжвгьи хІпхІвыспакІ Ставрополь йакІвшуш олимпиадакІ дхІщтитІ. Ауаъа\nапхъагылара лкІуазтын,\nрхъвыхрадъа йъалтахъу\nазъазара ъачІвагІа гІацІгарта днарахвуаштІ. АрыпхьагІв лхъа рыладута\nйгІашІылпхьадзатІ лнапІы йыццІыз йрыуата зыхьыз пшдзата йдзырхІвауа ахІвсси ачкІвынчви:\nТЕМРЕЗОВА Зульфия\nСтаврополь технология\nинститут дгІалган, йара\nазъазара апхьарта дгІахъынхвыхын дрыцынхитІ;\nЧАЩИН Дмитрий Черкесск йтагылу акультури\nазъазари рколледж амщтахь Ростов архитектурна университетгьи дгІалгахын, ауаъа дгІаныржьхтІ;\nйара ауаъа дапхьитІ КВАБАЛА Милана; СанктПетербург акультури азъазари ринститут йгІалгаз ХВОСТОВА Елена\nужвы алагъь столица\nамузей апны искусствоведта дынхитІ; БАЙРАМКУЛОВ Рамазан Москва архитектурна институт дапхьитІ. Черкесск\nакультури азъазари рколледжгьи щардагІв апхьитІ.\n– СарагІваца йсхъазымкІва изобразительна азъазара йаланакІуа\n«Живопись», «Композиция», «Скульптура», «Декоративно-прикладное\nискусство» предметквала\nарыпхьагІвчва зымгІвагьи йыргІатгарапІ ауи, –\nлхІвитІ ФатІима. – ХІара\nсабита йхІызгІайлакІгьи\nхІрыдынхалуата йыгІбжьитІ. Ари талант йымапІ, ани закІгьи гьгІайылцІуашымхІва йгьалыхІхуам. ЙгІаншитІ агангьи\nзакІгьи дазычпамкІва хІызквымгыгъауа йапхьара\nацІыхъва йаннадзауа зымгІва рацкІыс бзита йгІайдахІвуа данцахуагьи. Йхъаду – йхІызгІайуа дзачІвсабийызлакІгьи азъазара, апшдзара, агвбайара\nйырзаргванта, эстетика дунейпшыща рымата йгІадзынхІыргылитІ. Ауи йахъазымкIва, ан-абачвагьи ргIариква аурам йбжьамкIва файда злу уыскI\nйшадкIылу, хъпшылра\nшрыму рдыруата тынчта\nйынхитI.\nАри арыпхьагIв йлырцауа апредмет дгIаквчважвауата датшагьи\nджьащахъвара щарда\nгIахIалхIвтI. Ажва ахъазла, асабиква къарандашла ашвъабгъьы сурат анырцIауа тшъадзарбжьауа рнапIы тамамта\nакIыщагьи, анкъвыжьщагьи, йыргIвуа ацIарымкъьщуата йшцкьазлушгьи йазнабжьитI.\n– Й-4-хауа а-Гимназия\nапны йхпахауа акласс азрыпхьауа Чагарова ФатIима Льакъвман йпхIа\nмшкIы йшгIалылкIгIазла, лапхьагIвчва рыуа\nсыздынхалуа зымгIвагьи\nатетрадь апны пшдзата\nйыгIвуа йалагатI. ХIапхьарта йыцIхIщтыз датшагьи пхIвыспакI асуратгIвра шгIалцхърагIаз ахабаргьи джьащахъвапI.\nАуи Волгоград медицина\nуниверситет дыцIалуата\nлгIарбараква шхIагIазгьи\nбюджет тып гьылзалрымхтI, ахчала йнарахвуаз агвып дрыларцIатI.\nЛапхьара анджвыквылцIа лекцияпхьадзагьи\nйаквшвауа асуратквагьи шрылалгIвуа арыпхьагIвчва гвы арымтуата\nйыгьгIанымхатI, хIпхIвыспа чкIвын ддыртшхъватI,\nлгIаджвыквцIара хвы\nаквырцIатI, йгIвбахуз акурс\nапны бюджет тып шылзалырхуашла ажванахъа гIаргтI. Арат йрапшу\nагIатгараква хIбзира шалу анырдырра хIаргвыргъьитI, йхIхауа ауыс магIын ду шаму хъахIнарцIитI, – лхIвитI арыпхьагIв.\nБыджь ФатIима КIазбек йпхIа йхIаракIу категория зму дарыпхьагIвпI,\nкультурала КЧР а-Министерства а-ЧIахIра ртшхъвага, датшагьи ртшхъвага\nйгьи чвахъабага согIа\nщарда гIалквнадыргахьатI. Дъанхауа азъазара апхьарта афортепиано хъвшара йгIалгаз\nлгIвыпхIчва Инарагьи Тамарагьи датша мгIва\nгIалырхызтынгьи, изобразительна азъазара\nхъвшара йгIалгауа лпа\nТимургьи йлыдкIылата\nазъазара бзи йдлырбатI.\nАуи йылбжьауа ашIаква рыршIыйара нхараква ргIарбара апхьарта\nафойе йаныргIалпI, ауаъа йгIашылуа зымгIва\nзнадзара хIагIу асуратква йрымпшуата йгьагIвсуам. Ауат арыпхьагIвчви\nапхьагIвчви дахIврата\nйыззынадзаз удырдыритI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/ashiakva-azazara-bzi-ydlyrbiti\/","date":"2020-10-27T01:09:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107892710.59\/warc\/CC-MAIN-20201026234045-20201027024045-00438.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9855335951,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.985533595085144}","num_words":666,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.959,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АйъазагIвра зъачIвагIу агIвычIвгIвыс ачымазагIвква бзибара рызйымазара атахъыпI. АуагIа урайъазарныс ахъазла ауыс бзита йудырра атахъыпI.\nХвына Заудин Дагъаза йпа зыхьыз дута йырхIвауа айъазагIвчва дрыуапI, ауи айъазара зща йалата Анчва йгIайшаз дгIвычIвгIвыспI. Хвына Заудин асквш 1939 декабрь а 5 Къвбина кыт дйытI. Асквш 1959 рызна медальла аквтанай апхьарта дгIалган йапхьара Ставрополь къральыгIва медицина институт апны йнайырдзахтI. Аинститут диплом «къапщыла» йгIалгаз аъачIвагIагIв шIа АдгьахIабльа район чымазагIвтара нхара дырщтитI, дукI йнамихуата ауи ачымазагIвтара даунашвачпагIвхатI. Ари аъанатIа ахъвдаквцIаракви аркъьагIвы йхачIвкви адикIылуа дынхун.\nАинститут дапхьаркIвауата Заудин Дагъаза йпа анаука рхъвыхраква дрызъазата тшгIайырбатI. Аинститут аунашвачпагIвчва ауи аспирантура дыцIалныс йызнымкIва даквдыргвышхвун. Анхара дхънакъьалыргьи анаука тшгьачвйымрыхъаратI. Кандидат диссертация дадынхалуата адунейла йбергьльу аъачIвагIагIвчви апхьахьакви рынхара 380 раъара цIолата тшрыхайыргIвазатI, йкандидат диссертация атемала цгIвыракI гIацIищттI.\nХвына Заудин Дагъаза йпа «Россия Федерацияла гIатгара зму айъазагIв», «СССР азгIвадарахчара анхагIв бзидздза» чIахIныгIва хьызква гIайквнадыргатI. «Солнечна» санаторий-профилакторий адгалра къару ду адигалтI, анхагIвчва гвып йхъатала йадикIылтI. Заудин Дагъаза йпа йылшатI ари айъазарта Россия ауацIала рыцIа йагъькву асанаторийква йрыларпхьадзарныс.\nУахьчIвала «Солнечна» профилакторий аврач хъада йхъвдаквцIараква йырхъйауата Хвына Заудин жвлара уыс къомкIгьи нкъвигитI: Къарча-Черкес Республика ашта айъазара палатагьи, КЧР а-«Росздравнадзор» ажвлара советгьи, Россия апны хъатачIв нхарта змата йынхауа айъазагIвчва йапхъахауа радкIыларагьи друнашвахъцIагIвпI, адунейла аурологква-андрологква р-АдкIылара далапI.\nАсквш 2012 йгIашIарышвта Заудин Дагъаза йпа а-Дуней адкIылара «Алашара» згIвадарахчарала ахъвшара аэкспертква рсовет даунашвчпагIвпI. АдкIылара аэкспертква ауи йыхъазла йацзакIыта напIы щтIырхтI, йкьангьашраквагьи йбжьагажваквагьи рыларкIуата апрограммаквагьи апроектквагьи йрыдынхалуан. «Алашара» адкIылара ахьызла Хвына Заудин Дагъаза йпа данйы амшла хIйайхIвахIвитI, згIвадара багъьи насып дуи йзыхIтахъпI, агвщтIыхра йыгымхаргIатI, ймайрам йынхара апны апхъахьылагьи адахIвра дуква йымазтI.\nЕмгIвыкъва Оксана\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/auagia-bzibara-ryizyyimata-2_post\/","date":"2020-12-05T08:45:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00059.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9879615903,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9879615902900696}","num_words":240,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КIавкIаз ауагIахъаква\nисльам дин тшадыркIылуа йалагищтара сквшщарда гьцIуам, хпа-пщба абанпара рапхъала гIарып\nгIвыра мачIдзан йыздыруаз. АщхъагIвчва йрыуата а-Къвыръан ззырдырра зтахъыз йызтлакIьуаз\nагIарып къральква йцун,\nсквшквакIла йгIанхунта\nабызшвагьи, агIвырагьи,\nадин цIасквагьи ддырдыруан. АуагIа адин йазызбжьуз заман ауырала\nтынчта руыс рбарныс\nйгьа дымрыхвит уазтI,\nйапхъахуз амсылман\nдиннкъвгагIвчва гIапсара щарда йгIарылстI –\nауат тыргун, атутанакътара йтадырчIвун. Ауат\nатлаханква рагIан швабыжта йбаргвын, дасу\nйпсы йазаргвану адин\nтшадикIылырныс дгьахвитмызтI. Совет заман\nагIангьи адин йазарархаз\nагIаншараква гьмачIым.\nХIкъральла апсахраква\nангIаджвыквыл агIвычIвгIвыс динла йхвитнагIа\nабгата йгIайрысабапуа далагатI. УахьчIвала\nзапш динызлакIгьи тшадызкIылуа баргвыра гьрымахым, йырзаргвану адин\nхабзакви ацIаскви дырхъйитI. Амсылманква рдин\nгIвнархаракI амапI, амакIыраквагьи аъапI. ШIыцраквакI гIаджвыквызцIара зтахъугьи гIаншитI.\nХIабадучвагьи, ауат рапхъала исльам дин гIащтIызхызгьи сунна–хIва\nйызпхьауа МухIамад\nпигIамбар йунашваква,\nйажваква, йуысква гIахъызтIуа асуннит нархара акIвпI тамамта йырпхьадзауа.\nХIреспублика апны\nуагIахъа щарда бзазитI.\nХъгалра зму амсылман\nйгьи аправослав динква\nракIвпI. Къарча-Черкес\nабзазагIвчва райхIара\nмсылманпI, акытквагьи\nакъалаквагьи амаджьгытква тагылапI, ансимчыбжьы ахвашаквала ауагIа амаджьгытква йцитIта йацыта джьума намаз\nацырчпитI. Дин гвымхакIгьи гьаъам. Аисльам дин\nчкIвыныргIа рыгIзарабжьара ахъазла магIын\nду зму амальпI, а-Къвыръан йану зымгIва агIвычIвгIвыс абзира дазырбжьитI,\nауагIахъаква йгьи атгIачва разаъащаква дрыбагъьитI.\nЙцIыхъвахауа асквшква хIреспублика апны\nасабиква а-Къвыръан,\nадин йъазырбжьауа амадырсаква гIахъыртIуа йалагатI. Ауи апш апхьарта\nУчкекен кыт апынгьи\nйгылапI, ауи гIахъызтIыз,\nйаунашвахъцIагIву Эркенов МухIамад-хIаджь\nйакIвпI. Асквш 2015 агIан\nамадырса йапхъахауата\nйгIацIырщтыз ахIафизква диннкъвгагIвчвахатI,\nажвлара абзира йазырбжьитI.\nСынчIва амадырса\nпщгIвы гIалгатI – Байрамуков Шамиль, Кубанов\nШагабан, Бакаев АхIмад,\nТошев Абдулла. Арат ачкIвынчва адин хабзаква\nракIвымкIвагьи а-Къвыръан шабгу збарла йырдыруата рапхьара алдыргатI. Апрель а 27 Черкесск город акультура\nТдзы апны ахIафиз шIаква рчIахIра акIвшатI. КЧР\nа-Хъада йыхьызла ачкIвынчва драйхIвахIвтI\nКЧР а-Правительства\nа-Председатель йзаместитель Чеккуев Хзыр\nУмар йпа.\nУчкекен апны мадырса\nгIахъыртIищтара чкIвынчвата 1044-гIвы гIалгатI,\nауат райхIарагIв амчыбыжь\nауацIа рпны йымцахуа,\nуахъгьи тшынгьи рарыпхьагIвчва йрыцта йапхьатI. Амадырса апны\nауат дырчитI, ауаъа йбзазауа щымта йгIашIарышвта щыбжьандза акъральыгIва апхьарта йаъапI, щыбжьанщтахь амадырса йцахитIта йхъвландзыкIьара рынбжьагIвчва йрыцта а-Къвыръан\nддырдыритI.\nАуи ардырра гьуыс\nласым, йану шабгу гвнукIылра ахъазла 250–300-н\nраъара уаквахъысра атахъыпI. Амадырса аунашвачпагIв Эркенов МухIамадхIаджь йшихIвазла, сынчIва йгIацIырщтуа агвып\nчкIвынчва 22-джь йнадзауата йалаган, рпхьадзара\nрыцIа-рыцIа ймачIхумцара, апхьара ацIыхъвадза йазынадзаз пщгIвы\nракIвпI. АхIафизква гIапсазтынгьи, йрылшаз швабыжта хвду амапI. Ари\nатшын ауат йрайхIвахIвырныс йгIайыз йапшым асогIа тлапIаква\nрзырчпатI. ДзачIв мсылманызлакIгьи рахIа йтлапIата йгвтараква йрылу\nахIаджьчпара акIвпI.\nАуи апш согIа тлапIадза рзырчпатI сынчIва амадырса йгIалгаз ачкIвынчва. Дагъстан йгIатыцIыз\nасасчва амадырса аунашвачпагIвгьи хIаджьчпара дызлацуш путевкIа\nйзалырхтI. ХIреспублика\nа-Хъада йаща Темрезов\nТеймуразгьи ахIафизква\nйгьи Пакистан йгIатыцIта\nачкIвынчва йрыдынхалуаз рарыпхьагIв асотова\nтелефонква согIата йриттI.\nАчкIвынчва ауатыкв заджвы-заджв йгIатардумца а-Къвыръан шырдыруа дырхъвыхтI, апщыгIвгьи закIгьи быжьдымрышвтуа, закIгьи рхъмаштылуа йгIапхьатI. Архъвыхра амщтахь ауат хIафиз\nфаша ршвырцIатI, амадырса йшгIалгазла адипломква рырттI. Арат асабиква йапшым акытква, акъалаква йгIартыцIын, амадырса апхьара\nйгIайтI. АчкIвынчва – абаза, къабард, нагIвай, асатин, трыкв, къарча рылапI, ауаса зынгьи уагIахъалых гьырчпум, айщчвата йабабитI, йацацхърагIитI.\nРахIа йайцIбу ахIафиз\nТошев Абдулла 11 сквша\nрахIа дгьыртам, ауаса\nКъарча-Черкес Республикала ауи а-Къвыръан\nапхьарала йгIвбахауа\nгыларта гIатигатI. Ари\nачкIвын Магнитогорск\nдгIатыцIын, хIышта апхьара дгIайтI. Бакаев АхIмад дкъабардпI, ауи Къарча-Черкес йапхьаз йапхъахауа акъабардква дрыуата а-Къвыръан ййырдыртI. Кубанов Шагабан хIреспублика амуфты Бердиев ИсмаилхIаджь йшвапхала дгIадзынгылтI, йдада йапшта адин гвыцкьала тшадикIылтI. Байрамуков Шамильгьи хIреспублика дауапI.\nАнйара ацIыхъва йнадзауата амадырса аунашвачпагIв Эркенов МухIамад-хIаджь КЧР а-Хъада\nТемрезов Рашид пшдзата дйызхIвахIвтI, асабиква цIхърагIара ду шдирадзауа, йанакIвызлакIгьи дшрызцIгIауа гIаликIгIатI. УахьчIвала амадырса ъанхауа хIреспублика\nаунашвачпагIв йшибзиру йхIватI. Ауи амадырса\nапны згвы аквкIта йапхьаз асабиква йазалху\nдиплом ъарыртуа йхъа\nшаладухауа йхIватI, ачкIвынчва ртгIачваква амадырса йшгIацхърагIауа,\nарыпхьагIвчва рынхаша\nдара йшыршвауа гIаликIгIатI.\nАри йапшу ауысква\nагIвычIвгIвыс йгвбайара\nйазынхитI, агвчIагIвра\nдазырбжьитI. АхIафизра йазынадзаз арат асабиква рани раби ргIапсара гьдымрыдзтI, рыхв\nщтIырхтI. ЙшIата ауи апш\nзтлакIьуа мачIыгIвпI. Исльам дин атурых, амагIны абгата йгIазгвнымгIвуа, йапшым агвымхараква динла йхъызгIвара зтахъу зджьакIы йгIарылцIла адин тшадызкIылуа лахъвахъвала йырпшитI. Ауаса ари анйара йалаз дзачIвызлакIгьи йхъа ахъазла бзирамкIва закIгьи алйымбгIауа дгIаджвылцIхтI,\nщардагIвы рсабиква амадырса апхьара йырщтира рмурадхатI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/akhiafizkva-abargvyrakva-ygiarylsti\/","date":"2020-11-30T19:58:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141486017.50\/warc\/CC-MAIN-20201130192020-20201130222020-00019.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972599149,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972599148750305}","num_words":591,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сентябрь а 30 хIсайт йгIаквшватI Йорданшта йауу Хэйр ад-Дин Абд аль-Азиза Мыхц Абаза. Ауи Хъвыжвду йатабзазуз йткъвым рылахь шцаз дазцIгIитI. Асайт аредакция ари ауыс йазцIгIау�� йалагатI. Йорданшта йауу абаза чкIвын йсальмамшвъа аджьауап гIаквхIцIауата асайт апхьагIвчвагьи ражва шырхIвушла хIгвыгъитI.\nУымш бзита, хвду ззыгIбауа Хэйр ад-Дин Абд аль-Азиза Мыхц Абаза.\nАсайт йгIаквхIцIаз усальамшвъа щардагIвы гIальаматра азырбауата йаъапI. УазцIгIараква рджьауап абгата йгьгIахIнапIыцIамшвастI, уахьчIвала йхIзыгIардырыз акIвпI зунашва хIхIвауа.\nАткъвымхьыз «Мхцы» Къарча-Черкес апны йбергьльыпI. Ауи збзира алу йбергьльу абаза уысагIв Мыхц Кьарим йакIвпI. Швабыж йгвасрапI, ауаса ауи адуней йхIваджьхьатI. Ауи йпхIа Мыхц Олеся тшанылзынахIырха усальамшвъа ахабар шылдыруа гIахIалхIвтI, ауаса Мыцх Азиз (ГIазиз) йхабарква гIаллырдырныс гьлылымшастI.\nАхабар шыгIдыруала, Хъвыжвду кыт апны МыхцргIа йрыуата заджвгьи дгьтахым. Ауат асквш 20-ква рагIан ари акыт абзазагIвчва йгIандыршаз агвла ХъвыжвчкIвын кыт апны йщардан, ауысагIв Мыхц Кьаримгьи ауаъа акIвын дъауаз.\nЙара ауи акIвпI йхIвауа «Сара с-Хъвжвы» – хIва йахьызта книга гIацIызщтыз ХIвран Алексейгьи. Йкнига апны Хъвыжвдугьи ХъвыжвчкIвынгьи ртурыхква йауацIыхта дгIарыквчважвитI. Усальамшвъа гIальаматра ду азибатI, йуыргылыз азцIгIараква джьауап ззатуаш акыт абзазагIвчва рыхьызква гIахIайхIвтI. Ауат хIрынйата йырхIвауагьи гIахIхIырдыруаштI. Ауи тIакIв уазпшра атахъхуштI.\nХъвыжвду кыт амузей аунашвачпагIв Адзын Земфирагьи тшылзынахIырхатI. Ауи дгIахIцхърагIаныс дхIазырпI, ауаса уара уыхъаз рыцIа щарда лдырра атахъыпI. Уабаду йаба йыхьыз ачIвызйа? Йзапш сквшыйа хIхакв дантыцIх? Уара йшгIауыгIвуала, уабаду КIавкIаз дтыцIта акIвпI. Запш шту рытамамра атахъыпI – Хъвыжвду кыт дтыцIма момкIва датша зджьара дтазма? Аща, ахща аджвырагIв йымазма? Йшубауа апшта, азцIгIараква рыцIа йщардаркIвапI аджьауапква рацкIыс, ауи ахIатырла йащтагIайуа усальамшвъа хIазпшитI, ауат азцIгIараква рджьауапква рныта.\nУъахIыльчва ргIаухра апны хIуцхърагIаныс хIылшушта хIгвыгъитI. Ауи гIамта атахъхуштI акIвмызтын. Асайт апхьагIвчва рцхърагIарагьи хIазпшитI. ЗакIы гьазхIвам МыхцргIа дрыуата заджвымзара заджвы ари асальамшвъа дапхьата асайт аредакция йхабар дйырдырныс.\nХвду узызбауа, Квициниа Инна\n«Абаза Къраль» сайт йазалху акорреспондент.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aahiyilchva-tshadyirkiyilhiti-2_post\/","date":"2020-12-05T07:48:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00084.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9957613945,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9957613945007324}","num_words":264,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.102,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Псыжв кыт абиблиотека гIаншищтара сквшы 90 цIитI. СынчIва ажвлара ари аюбилей дыртлапIатI. Абиблиотека атурых швабыж йбайапI, йджьащахъвапI, йгIадзынгылуа абанпараква рыхъазла магIны амапI.\nЙагIвсыз асквшышв ахъа, Совет власть анщаквгылуаз йапхъахуз асквшква рагIан, акультура ауысква рырхъйара баргвыра ду апщы��ан: дырра змаз аугIа гьнамхъузтI, апхьартаква гьаъамызтI, ауагIахъа бызшваквала книга гьгIацIрымщтуазтI, агIвырагIацIщтыртаква акъала дуква рпны акIвын йъанхуз. Ага ауаса йаъазтынгьи, ареспублика акытква, астаницаква рпны апхьара йазадгалаз атдзычкIвынква гIандыршун, уадыргIвана ауат библиотеката йынхауа йалагатI. Ауи апш тдзычкIвынкI асквш 1922 агIан Дарыкъвакт (ужвы Псыжв кыт) апынгьи йгIаншатI. Ауи агIаныршарагьи атшауацIнарыхрагьи апхъапхъадза йадынхалуа йалагаз Джьанымбей Джьальамыс, Бьюкова Нина, МалхIваз Абдул, Татаршвауа ХIамзат, Муратыкъва Лиза, Хоева Валентина ракIвпI. Акыт абзазагIвчва уыжвгIандзарагьи арат агIвычIвгIвыс гвапаква пхата йгIаргвалашвахитI. Ауат рыуа дзачIвызлакIгьи жвасквшапхьадзара руацIа абиблиотека анхара ргIапсара аларцIатI.\nАкыт абзазагIвчва МалхIваз Абдул ажвлара уысква, ауагIахъа уысква, акъраль руысква дырзгIашыкъта, йгвы рзыцхIауата акIвапI дшырдырхуа. Ауи асквш 1949-дза апхьара тыдзхвыц апны дынхатI. Дыздынхалуаз ауыс бзи йбун, апхьара ауагIа аквйыргвышхвун, щардагIвы закIы ангIаргвнымгIвуаз, йаназцIгIушыз Абдул йпны йгIайуан, йаргьи гвыхътыла драчважвун. Ауи йтара йгылхыз ачкIвын шIа Татаршвауа ХIамзат йакIвпI. Ауи педучилища дангIалга абиблиотека апны пщысквша дынхатI, уадыргIвана Къвайдан апхьарта арыпхьагIвта дырщтитI. Йджьащахъву ауи йчважвараква йрыщцаз йкытлагIвчва ХIамзат щардала дгIаргвалашвун, ауаса йара арыпхьара бзазара уыста йгIалихтI.\nАпхьара тдзычкIвын гIвыра здыруаз абзазагIвчва сквшы 30 руацIа йырзынхатI. Асквш 1951 ауи библиотеката йырчпахтI, ауаъа книга 800 раъара азыркIкIхьан. Ауи асквш йгIашIарышвта араъа дынхауа далагатI Муратыкъва Лиза. Ауи асхъан апхьарта быжькласскI дгIарылган жвибыжьсквша ахIа дгьыртамызтI. Ауыс дащцандзыкIьара йазалху адырраква ъалымамыз йгIалцIла дгIапсун. УадыргIвана, Ессентуки йтагылаз абиблиотека техникум дангIалга амщтахь, лкъаругьи лдырраквагьи абгата абиблиотека йалтатI. Акнигаква рпхьадзарагьи апхьагIвчва рпхьадзарагьи йрылахIахьан, анахьанат абзазагIвчвагьи книга йапхьаныс йдыргвышхвун.\nАсквш 1962 агIан Псыжв кыт абиблиотека тыдз кIьыда тыбгIа азырчпатI: апхьара пещ аман, акнигаква рщтIацIарта азалхын, абонемент хъвшара кIьыдан. Абиблиотека ахачIвквагьи йрылахIатI, хыгIв ъачIвагIагIвчва акыт йахъазымкIва йаргвану анахьанат акытквагьи йырзынхун, йахъыхацIыху абзазара уысква йырзынархата йгIацIцIыз книга 18384 раъара аман. Абиблиотека анхагIвчва щардала амеханизаторкви арахвырхIагIвчви йрызцалун, йызлахIвуз акнигаква рзыргалун, апхынла ащхъа хIвыртаква рпны йцунта агитация нхара акIвдыршалун. Зуыс бзита йыздырыз, йазъазахаз абиблиотека аунашвачпагIв Муратыкъва Лиза йгьидадгалагIв бзийын. Ауи ахIатырла ари абиблиотека анхара арайонла зымгIва йрагъьта йырпхьадзун.\nУахьчIвала абиблиотека Псыжв кыт йапхъахауа агимназия апшцIа апны йаныргIалпI. Абиблиотека йахъыцIуа асквш 90 араъа акIвпI йъ��дыртлапIаз. УахьчIвала ауи унашва ахъылцIитI аъачIвагIагIв ъаза Шан Эльза, ауи йлыцынхитI зуыс бзита йыздыруа КIарма ФатIима, Хъакъвыпщ Софья, Йуан Шама. Айззара йалан апхьагIвчва, гIагвалашвахра пшдза щарда згвы йту акыт абзазагIвчва. Ауат йрыуапI КIарма Назыкь, КIьыщмахва Марджьанат, Чыкъ Фаризат.\nАбиблиотека йащардапI апхьагIвчва шIаквагьи. ЙайцIбадзакву Унежев Клими ГIап Артури согIата асаби книгаква рыртатI. Апхьара бзи йызбауа рпны ауи йагъьу согIата йаъайа?\nАбиблиотека ангIанша йапхъахауата йынхаквуз йрыуу, уахьчIвала Псыжв кыт ахIбачва р-Совет апредседатель йгIагвалашвахраква айззара йалакваз йрыцагIвишатI. Ауи йшихIвазла, йара абиблиотека апны данынхуз акнигаква йрыпхьаныс йгIайуаз аугIа рыцIа йщардагIвын, ауат акнига ахв рыцIа йщтIырхуан.\nХIамзат Щамсадин йпа пхата дгIайгвалашвахуата длылачважватI ауи агIан йыцынхуз Муратыкъва Елизавета. Ауи лхIаль-шан пшдзан, дщаквкIын, аугIа дрызбзийын, щардагIвы лыргвышхвауа акнига апхьара бзи йыдлырбун. «Сара ахIба бзита слыдзхъагылан Лиза, араъа санакъвыцIх съанхалакIгьи слызгIайлун, щардала абиблиотека ауысква хIрылачважвун, ауи анхара шагъьхуш хIащтан», – йхIватI ауи. ХIамзат Щамсадин йпа абиблиотека анхагIвчва ймайрам рынхара апны адахIвра бзиква рзитахъта драйхIвахIвтI.\nАбаза район ахъада йыхьызла абиблиотека ажва пхала тшырзыналырхатI арайон архив хъвшара аунашвачпагIв Чква Зули. Абиблиотека анхара швабыж йшмайрам, акнигаква рынкъвгара, рылархIара гIапсара ду шапщылу гвынгIвырапI. Зули абиблиотека анхагIвчва Абаза район ахъада Ныр МухIаджьыр йымачв зцIу а-ХIвахIвра швъа рнапIыцIалцIатI. АхIвахIвра ажваква йрыцикIтI Псыжв кыт ахъада йцхърагIагIв ПатI Азаматгьи.\nАсасчва дрылан Муратыкъва Елизавета лпа ТхIайцIыхв Михаилгьи. Ауи йсабихъа йан длыцта абиблиотека йыгIвнайгатI. Йджьаущушта йгьаъам сквшкъомкI рымщтахь ауи агIвра ъаджвыквицIаз. Михаил Семен йпа дыздынхалыз йрыуапI анаука гIвыраква, атурых йгIаквчважвауа агIвыраква, ашвъаквала йадгалу агIвыраква. ДанчкIвын шIаз йгIашIарышвта Михаил аугIа ршIалахIвара абайара – ахабарыжвква, ажважвква, атурыхква – тшахайыргIвазатI, ауи дасайуа дгIадзынгылтI. Ауи йан лынхара дшазыъу йылайхIвун, йалкIгIата лнапIы йыцIсуаз агIвыраква. Михаил йгIагвалашвахраква рыцагIвишауата айззара йалакваз тшырзынайырхатI: «СъачIвагIа йапщылата хIкъраль ду йапшым аштаквагьи агIвыма штаквагьи рбиблиотекаква рпны сынхарныс сылшатI, ауаса уахьчIва лахIвара пшката йсзыгIацIсыз апш зынгьи счва йгьтымшастI. Араъа ссабихъагьи счкIвынхъагьи гIвназгатI, ауи ахIатырла уахьчIва сгвы йалахIауата сатагIашылхтI. Ари абиблиотека анхагIвчва зымгIва адахIвракви апхьагIвчва цIабыргкви рщардаханыс рзыстахъпI».\nАбиблиотека анхагIвчва рынхара аугIа гвы анартуа мачIсачIпI. Ага руыс баргвызтынгьи, рынхара ахIагIара гьнадыркъвуам, ауралагьи апхьагIвчва йшрылымдзгIуш йащтапI. Уыжв хIзаман ауи апш уыс уырхъйаныс баргвдзапI – Интернет алшараквала аугIа абиблиотекаква йырзыбжамкIва уыс щарда алахъвдаквырщтитI. ЙалкIгIата йгIадзынгылуа абанпара – ауат хъвлагIандзакI акомпьютер йадзхъымцIуата амонитор йкIылачIваныс йхIазырпI. Ауаса кьангьаш злам закIыпI: абиблиотека апны акнига абгъьыцква рбжьи акомпьютер амонитори йгIадрыцIсуа алахIвараква зынгьи йгьапшызлушым. Араъа уаныгIвну агьагьара аъаща тшапсахитI: апхьара уаланахIвитIта йуызгIашIыхауа ахъвыцра джьащахъваква хвитта йпссгIитI, абгата удыргъаруа угIакIвдыршитI. Сквшы 90 зхъыцIуа абиблиотека уаннашылра йтаугауа апсып шдатшугьи ауи атурых мадза джьащахъва щарда шалугьи уылаухIвитI.\nДжьандар Залина,\n«Абаза Къраль» йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ahvyitsra-hvitkva-rgagara-pshdza_post\/","date":"2020-12-03T17:42:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00203.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9946715236,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9946715235710144}","num_words":721,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"УызгIвымсхыз пхын мшыта ТIыкIва МухIамади сари айшва хIадзхъачIвата хIайчважвун. Ари айчважвара йара ахцIараква аман. Датшата йухIвушызтын, акыт амузей хIыгIвната абазаква ртурых аунашва гIахIрахатI – аугIахъа рбзазара шщаквгылуаз, зыщайдзаква хъарата асквшышвква йрылалуа ркультура абайара агьиква. МухIамад амузей шгIанйыршаз, апхъанчIви пкъыгIваква азикIкIуа дшалагаз, йбзазара апны ауи шуыс хъадахаз гвыхътIыла йгIасайхIвуан.\nДчкIвын айдзата ауи йща йалалтI йугIахъагьи ауат ртурыхгьи йрызйыму абзибара. УыжвгIандзарагьи йлымхIа йтггIаркIвитI рунагIва апны щардала йгIайззалуз алыгажвква рбыжьква. АхIакв дахьпшуа, шыхIв тIакIв тайпсауамцара ауат рхабар джьащахъваква дрыздзыргIвуан, йылайкIуан. Сквшщарда дынхатI ТIыкIва МухIамад арыпхьагIвта – апхъапхъа йцри кыт апхьарта апны, уадыргIвана ХIабаз алицей апны. Ауи оптикала йадгалу апкъыгIваква рагъьчIврала шIыцра 25 гIайхъвыцтI, швъала йрыбагъьатI. Йшбергьльу апшта, оптика йгIаквчважвауа ахъвы физика апны рыцIа йбаргвыпI. Апхьарта апны ауралагьи уыс щарда шйымазгьи аугIа ртурых гIальаматрата йазйымаз зынгьи йгьалымдзгIатI, апхъала абзазара шаъаз дашIамсуата тшахайыргIвазун, акыт ашIыпIаква гIамидумцара йщапIы ъанамдзаз тыпкIгьи гьгIанымхатI.\nАмузей ахъа шгIаджвыквицIаз араса акIвпI: йынбжьагIв йпны зны дтшкIаралын абора апхъанчIви гвадзпкъагакI шыгIвназ йбатI. Щамхъаша ду дгылума ухIвауата дахIвумцара йынбжьагIв йан ауи аъамапсыма гIалыквихтI. Квача Цу ауи асхъан сквшы 80 дырзынадзахьан, агвадзпкъага чвахъабагата рунагIва йыгIвнищтара абанпара щарда штшырпсахыз гIайалхIвуан. Швабыж йазсакъуа йынкъвыргун.\nАтыдз лыгъвраква рпны акъвыбгIанква гIайауан, анышвкъвара кIапсартаква рпынгьи апхъанчIви ъамапсымаква данырхъанагуз гьмачIмызтI. КвашуакI ахъыспхьадза акыт ашIыпIаква рпны МухIамад цIыкв мачва щарда йыла йгIацIашвун. Йхъвашата йгIайнапIыцIашваргьи дрызсакъуа йцIлайыркIыхуан. Ауыс магIны шаму гвы азтыз акыт абзазагIвчва рапхъанчIви пкъыгIваква кIадымрышвхуата дара-дара МухIамад йызгIаргуа йалагатI. Ажва ахъазла, ХIапачва ХIамзат сквшы 50 зхъыцIуаз айшвачкIвын йызгIайгтI, Къыкъ Мурадин йабаду дансабийыз дызлатагIвызуаз анапIлачпара тларыджаквала дйыргвыргъьатI, напIыла йхъындырхIвуаз алу Къадыжв Уасман йызгIайгтI, пшдзата йтыдзахгIата апхъала йынкъвыргуз аъахвтан апш Тобыль Бабыщ йгIайылтатI. Ауасамцара амузей апкъыгIваква йрылахIауа йалагатI: ачIвгIва йгIалху амхIачIваквала, амшI тамщакьквала…\nЗымгIва шалу ТIыкIва МухIамад йапшым пкъыгIвата, ъамапсымата 400 райхIа азикIкIытI. Апхъапхъа ауат рпны йщтIан, щарда мцIуата апхьарта апны пещ кIьыда йзалырхтI. МухIамад йагIвсызгIваца гьакIвым дыззхъвыцуа, апхъахьылагьи дпшитI. Экспонатипхьадза сурат ахъихитIта альбом йбжьайцIитI, ауат рунашва хIыбызшвалагьи урышв бызшвалагьи йаницIитI.\nАмузей йыгIвну зымгIва адукIылхырквын цIабыргыта нцIракI йапсапI. КъвыбгIанкI уапшрыквын абаза пхIвыс ауи лыжвгIвахъа йыквта дзы шалагIалгуаз уыла йгIацIалитI, луыртлагьи дпшдзата, апша мачIкI йынкъвнагауа лъахвтан пшдзагьи лынгIауата, лунагIва дангIайхра апхъанчIви гIвыга дтагылата дшхъынхIвуанадзара угвы йгIанагитI.\nАбарат зымгIва гIвычIвгIвыс напIыла йчпапI, ауи джьауымщушта йгьаъам. Арат рапш пкъыгIва пшдза ззычпуз аугIа дырра цIолагьи ъазара дугьи рымата ркультура шбайаз кьангьаш гьалам.\nМухIамади сари апахь хIангIаджвылцIх фыгIвпшдзала йырчвыз ахIауа гIахIшIастI.\n– ЙбахIума ахIауа йгIанагуа ахъгIара? – хIва дгIасцIгIитI ауи.\nСквшкъомкI руацIа ащхаква шынкъвигауа, цха шцIирычIвауа ймыргIващауата ахIауа йгIанагуаз ахъгIара зынла гвы айтатI. Ауаса йара йгIайхъыцIуа ахIауагьи гIвычIвгIвысагIарала, аугIагьи йцри псадгьылгьи йрызйыму абзибарала йшырчву акIвын сара сыззхъвыцуаз. Ауи ахIауа йгIайыдзхъагылуа дзачIв гIвычIвгIвысызлакIгьи дгIащтIнахитI, йыланархIитI, йшпакIву ухIварыквын абзазара апны щта пшдзакI тынхата йгIанижьра йахъазымкIва йгIадзынгылуа абанпараква ртурых йызлапщылу ахацгьи йыргъвгъвитI. Ауи ахац шцуш знапIылахуш дара ауат йгIадзынгылуа ашIаква ракIвпI. Абараса апхъанчIви айшва адзхъа йакIвшауа айчважвара щта пшдза ачпауата акIвпI угвы йшгIатахауа.\nТIыкIва МухIамад йгIазикIкIыз апкъыгIваква:\nЕшерова Муъминат\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aphanchivi-ayshva-adzha-aychvazhvara-3_post\/","date":"2020-12-05T09:10:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00249.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998924017,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989240169525146}","num_words":444,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Шервашидзе-Чачба Александр Константин йпа – йапхъах��уа апсуа суратчпагIв – асуратыгIвра арыпхьара дагIаныршагIвыта дырпхьадзитI. Апсуа ахIчва ртынха Чачба Александр асквш 1867 агIан Феодосия апны дйытI. Йшцазла, асквш 1866 агIан Апсны апны ауагIа тшгIащтIырхта акъральыгIва йанырпшIагыл ауи йаба дтырган ауаъа даъан. АсуратыгIвра зпхыцIаз ачкIвын, ага аршIыйара йгвы азыщтIазтынгьи, дайдзаркIвата ар къвырльыкъвхара даздрахIазыруан. ГIамтакI ауацIа ачкIвын Нижегородск апны акадетква ркорпус далата дырбжьун, дадрыпхьун. Йаба йагIамкIва адуней анихIваджь йцбахауа акласс дгIацIырдан Киев йбзазуз йан лпны дырщтихтI.\nАсквш 1889 агIан Чачба Александр Киев апны аквтанай апхьарта дгIалгатI. Сквшы 24 дыртата йгвтара гIайыдахIвтI – суратгIврала, суратчпарала Москва йтагылаз аучилища дыцIалтI. Ахча ауысла ага дгIапсарыгьи дамайчуата агIарбартаква дрылалуан. ЙарыпхьагIвчва аршIыйара дшазычпаз гвы артын Париж апынгьи апхьара дцаныс йайбжьатI.\nПариж апны Чачба зыхьыз бергьльыз арыпхьагIв Фернан Кормон йпны йъазара йалайырхIун, тшибжьун. Ажвлара данрылал Санкт-Петербург йауаз литератор щардагIв драбадыртI: Серов В., Бенуа А., Волошин М.А., датшагьи. Бенуа А.Н. йгIагвалашвахра гIвыра араса аницIатI: «Бальмонт йымщтахь рыцIа аргваныта йхIыщтаныкъвуз хIынбжьагIв бзи, швабыж йгIвычIвгIвыс гвапаз агьназ Шервашидзе Александр Константин йпа йакIвын. Ауи йтгIачва КIавкIаз апны апхъанчIви ахIчва, агIмыстачва йрыуан. Ага ауаса йаъазтынгьи, Александр йхъа ймырдыуата, дщаквкIыта дбзазун.\nЙгIважвахауа асквшышв агIаталымта Александр Константин йпа Санкт-Петербург дтабзазун. Асквш 1906 агIан Петербург йтагылаз аимператор йтеатр апны дизайнерта дынхарныс ддрайгватI. Ауи агIан Александр Константин йпа «Фауст» йгIвбахауа ахъвы суратла йанйыргIалныс йхъвдаквырцIатI. Асквш 1917 май мыз йгIашIарышвта Петроград акъральыгIва театрква дрконструктор хъадата ддыргылтI.\nАсквш 1918 агIан Чачба йцриштала дгIацапахырныс йылшатI. СогIвым апны ауи театр труппа, драма ршIыйара ауысла апхьарта, чкIвынргIа рыхъазла ршIыйара студия гIанйыршатI. Чачба Александр йыршIыйара нхара тшанахауыргIвазара, агазет йа ажурнал гIвыраква уанрыпхьара ауи йгIважвахауа асквшышв ауацIа акультура апны ртшхъвара ду зквнагауа дышгIвычIвгIвысу уылаухIвитI.\nСквшкъомкI руацIа апсуа суратгIвгIвы агIвымакъральква рпны дбзазун, дынхун, йцришта дгIацапах йызламуаш швхIаусыгIваквакI аъан. Асквш 1968 агIан сквшышвкI йныбыжьта Александр Константин йпа Монте-Карло апны адуней йхIваджьтI, Ницца апны йаныргIалу аурышв нышвынтара йадгьылхъвхатI. Йцришта ачIвыла дазынадзарныс шитахъу йцIыхъвахуз йахIваран, ауи ахIвара гьдмырхъйатI. Ужвы Апсны акъалаква раурамква Чачба Александр йыхьыз рхъарцIатI, ауи йчвахъабагата Апсны а-Банк рызна ахча гIацIнащттI. Асквш 1986 агIан СогIвым апны Александр Константин йпа йхьыз зхьзу ршIыйара апхьарта гIахъыртIытI. Асквш 1985 май мыз къральыгIва уыста йырчпан асуратчпагIв йнышвынтара СогIвымла йгIатдрыпахтI.\nКвициниа Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsyiua-rshiyiyara-aryiphara-agianyirshagivyi_post\/","date":"2020-12-03T17:30:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00474.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9838189483,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9838189482688904}","num_words":330,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.92,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней колледж \"Полиглот\" Россия апны зынхара зымгIва йрагъьу апхьартаква йрыларпхьадзатI, ауи адиректор Дагвжвей Марджьанат ГIайса йпхIа \"Асквш адиректор\" чIахIныгIва знак гIалквнадыргатI. Абари ауыс \"Россия апны зынхара рыцIа йагъьу апхьарта 100\" – хIва йзхьзу анкъвакъвра йаланакIуата йакIвшатI. АпхъагылагIвчва амедаль \"Европа анадзара\" йгьи анкъвакъвра алауреатра адиплом рнапIыцIарцIатI.\nАнкъвакъвра асквш 2006 йгIашIарышвта йакIвдыршитI. ХачIвыта йархъйауагьи гвынгIвырапI: апычIв йгьи аквтанай ъачIвагIагIацIгарта апхьартаква рыуа зынхара анадзарата рыцIа йхIагIу гIарыбергьыльра. Анкъвакъвра йадгалагIвпI Россия ассузква рдиректорква р-Совет йгьи а-КъральыгIва Думи а-Федерация а-Совети йазалху ркомитетква йацгIандыршаз ажвлара совет, датшагьи. СынчIва аэксперт жюри руыс баргвын: апхъагылагIвчва щаквдыргылра ахъазла анкъвакъвра йгIалалыз апхьарта 3000 раъара дырхъвыхра атахъхатI.\nМагIны ду зму абари апш гIаншара хIара хIгватра азынархата Марджьанат ГIайса йпхIа хIлынйатI. Ауи йбергьльу ари анкъвакъвра апны йъапхъагылагIвхаз швабыж дшайгвыргъьауа лхIватI, адахIвра йапщылата аколледж йынхауа агвып рджьауапкIрагьи шалахIаз, рынхара апны амаль шIыцква йырзыпшгIара шатахъу гIалылкIгIатI.\n– Россия апны апычIв йгьи аквтанай ъачIвагIагIацIгара арыпхьара ауысла сквшигIадзапхьадза йакIвшалауа аконференция амшква рагIан акIвпI апхъагылагIвчва рсогIаква анрыртуаз. Аконференция анхара йалан а-КъральыгIва Думи а-Федерация а-Совети йазалху ркомитетква ргIащтийыгIвчва, арыпхьарали наукали Россия аминистерства ахъвшараква рунашвачпагIвчва, – лхIвитI Марджьанат ГIайса йпхIа. – Анйара апны арыпхьарала астандарт шIыцква абзазара йзлаларыжьуаш амальквагьи йрылачважватI, арыпхьара агъьчIвра, уыжвгIанчIви амаль шIыцква гIарысабапра шатахъу гIалыркIгIатI. ХIаргьи бзира щарда тшрыхахIыргIвазатI, анахьанат аъачIвагIагIацIгарта апхьартаква рунашвачпагIвчва хIрынйатI, амаль шIыцта йгIадрысабапуа рунашва гIахIрахатI, зымгIва хIацыта Санкт-Петербург апхьарта дуква рпны хIаъан. ЙхIаракIу ауат апхьартаква ргIатгараква анубара къару шIыц гIауылалитI, амаль шIыцквала рахIагьи бзита уынхарныс гIаутахъхитI.\nКъарча-Черкес апны дахIврала йынхауа, зынхара хвы аквырцIауа апхьарта шIыц ззыгIаныршаз Дагвжвей Марджьанат зынгьи дшамайчуа бергьльыпI. Апсахраква ангIаншуз асквшква рагIан ауи лынхарта йацлырцауата (лъачIвагIала длингвистпI) здырраква йалазырхIаныс зтахъу чкIвынргIа кIьыдата дрыдынхалуа далагатI. АпхьагIвчва рпхьадзара рыцIа-рыцIа йалахIун, йзыгIвнапхьуш апещква рыцIа йтыбгIата йгIаура атахъхатI. Ларгьи лхъазы дрыдынхалныс лкъару гьрыквымхъахуазтI, йлыцынхуз арыпхьагIвчвагьи гIалцлырхърагIауа далагатI. Ауи асхъан аколледж агIаныршара ауыс дазхъвыцтI. Анчва-абачва рахIварала асквш 2002 агIан арыпхьара квта гIанлыршатI, гIвысквша анахъыцI агIвымакъральква йырпщылата йынхауа аколледж \"Полиглот\" гIанлыршатI. \"АгIвымакъральква йырпщылапI\" анхIхIвара ауат гьажва мцырам: аколледж ангIанша йащтагIайуаз асквшква руацIа ауаъа йаргвану агIвымакъральква йрыуу астудентква апхьун, Англия, Скандинавия къральква йрыуу апхьартаква, арыпхьара квтаква йрабадыртI. Къарча-Черкес апны уахьчIвала астудентква агIвымакъральква рпны рдырраква йрыладырхIаныс амаль рзыгIанзыршауа \"Полиглот\" йшахъазу гIалкIгIара атахъыпI.\n– Астудентква йрылшитI йддырдыруа абызшваква йаъарылачважвауа акъральква рбзазагIвчва йрынйаныс, ръазара йаладырхIаныс. Ауи хIара хIыхъаз магIны ду амапI, – лхIвитI Дагвжвей Марджьанат. – Ауыс ари ахъата астудентква аргвышхвитI: ауат датша дуней, датша бзазаща тшахадыргIвазитI. Рдунейпшыща тшапсахитI, бзирата йырбауа йашIпшуа йалагитI. Щарда мцIуата аколледж йызпхьауа аъачIвагIаква йрылахIатI: \"Банковское дело\", \"Право и организация социального обеспечения\" (юрист квалификация апщылата), \"Программное обеспечение\", \"Менеджмент\" – арат аъачIвагIаква шIыцта йгIацIыргитI. Аколледж йгIацIыргауа аъачIвагIаква зымгIва йрыцта агIвыма бызшваква цIолата йддырдыритI.\nДагвжвей Марджьанат афилология наукаква дыркандидатпI, ачIахIныгIва хьызква \"Россия Федерацияла гIатгара зму арыпхьагIв\", \"Арыпхьара анхагIв бзидздза\", \"Къарча-Черкес республика аугIа рарыпхьагIв\" гIалквнадыргатI, ауаса зымгIва рацкIыс хвы ззылбауа аколледж йгIалгакваз чкIвынргIа ъалагаз анхартаква рунашвачпагIвчва йгIарщтиуа аразыра сальамшвъаква ракIвпI. Ауи аъара дамайчуата дшзынхауа, ауи апш къару ду ъахьъалызгIайуа хIазымцIгIауата йгьхIзымчхIатI.\n– Ссабищтара апхъагылара сымата сгIадзынгылуан, – лхIвитI Марджьанат ГIайса йпхIа лымадзаква гIахъылтIуа. – Апхьарта апны апионер организация унашва ахъсцIун, рыцIа сантшытха акомсомол организация саунашвачпагIвхатI. Гвалымста сгIанызымжьуа закI сылапI. УахьчIвала сара сыхъазла рыцIа йхъаду съачIвагIа йазсыму абзибара, сара снапIы йгIаннаршаз ауыс ракIвпI. СгIапсара ахайыр анызбауа саргвыргъьитI, къару шIыцта сызгIанарыцIситI.\nХIайчважвара апны Марджьанат апхъахьыла дыздынхалуаш ауысквагьи гIалрахатI. Лынхара пещ ашв зны тшгIанатIитI, зны тшанаркIыхитI: йлызгIайуа щардагIвыпI, рыуа дзачIвызлакIгьи йыхъаз ауи замангьи гIалауитI, йгвлахIару ллакта лашаралагьи йгвы лырбзийитI, уадыргIвана йыззгIайыз ауыс лгвы аквкIта даздзыргIвитI. Ауи ахъаз дгьунашвачпагIвым, сквшы 20 рапхъала йгIанлыршаз абари а��ыс агIвычIвгIвыс йгвы шынхауа апшта дынхауамца псы ахъалцIитI. Анхарта дангIайхра лунагIва апынгьи бзи йылбауа лгIарикви ауат рхвыцкви лызпшитI, драйгвыгIвитI. Ауи йлапшу агIвычIвгIвысква санрынйара уахъыкIи мышкIи пхьадзарата йгIарыцIанакIуа сахIат 24 рахIа шнамдзауа спсы йгьхъанацIахуам… Дагвжвей Марджьанат лшвапхала йгIалырбитI агIвычIвгIвыс ауат асахIатква злайырчвуа ауыс шакIву йхъаду. Бзи йубауа ауыс уанадынхалуа угIапсара ахайыргьи шубахуаш кьангьаш гьалам.\nКвициниа Инна\n\"Абаза Къраль\" сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/azaman-zkvshahiathaz-anadzara-du_post\/","date":"2020-12-03T03:17:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00099.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968038201,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968038201332092}","num_words":584,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"МартI а 4 атшын «Алашара» адкIылара аунашвачпагIвчва агIвымакъральква руысла Россия а-Министр йынйара йалазларныс йдрайгватI. Анйара агIвымакъральква йырпщылата МИД йрыцынхауа ажвлара организацияква ргIащтийыгIвчва алан.\nЙгIачважвара апны Лавров С.В. араса йхIватI: «ХIара хIацынхара амагIны шдуу ауралагьи йхIхIвитI, ауи рыцIа-рыцIа штшауацIнахуаш амальква нахIахвитI. УахьчIва хIбзазара аъащагьи ауи апш ащтаныкъвара хIаквгIазшIнатитI. ХIацынхара арыбагъьара йазынархапI асквш 2012 май а 7 агIан а-Президент Путин В.В. мачвы зцIайцIаз ащаквыргылрагьи. Ащаквыргылра йшгIанахIвауала, агIвымакъральква руысла ажвлара рыцынхара, ауат ауи аполитика нархара зму айззараква, афорумква, айчважвараква йрылалныс йыргвышхвара магIны амапI. А-Президент йщаквыргылра абзазара йалагIыжьныс хIмурадта агIвымакъральква йырзынарху аполитика ауысла Россия Федерация а-Концепция лыхIхтI. Ари ашвъа апынгьи йгIарбапI агIвымакъральква йырзынарху аполитика апны ажвлара организацияква рыцынхарала ахачIвква. ХIанйара йгIаннаршаз амаль гIасрысабапуата сшырзыразу схIваныс стахъыпI хIызлачважвауа а-Концепция апроект адынхалра йацхърагIаз апхьахьаква, ажвлара организацияква, аэкспертква.\nАдуней акъральква йгIарбжьашвауа аквыргъвгъвараква йрылахIитI, разазаъащаква руысла йгIаншауа апсахраква атурых апны зыщтаква гIанхауа цIыхъватшара ду рпщылапI. Ауат азазаъащаква апхъахьыла йшщаквгылуашла гвынгIвыра гьаъам, кьангьаш гIауылазцIауа щардапI. Ауи ахIатырла агIвымакъраль уысква йрылу ажвлара организацияква рхъвыцща магIны амата йхIпхьадзитI. Ауи гIальаматра ду азыгIбитI. Ужвы адуней акъральква разазаъащаква рпны Россия Федерация агыларта аквыргъвгъвараква йрылнардзгIитI. Ари ахъгалра хIара-хIара хIхъа йгьаквхIцIум, айчважвараква рпны хIзынйауа агIвымакъраль гIащтийыгIвчва ракIвпI йызхIвауа, йалкIгIата «агIарып гIапны» агIаншараква рымщтахь».\nЙцIыхъвахауа асквшква руацIа «Алашара» адкIылара Й��рданшта йауу а-Черкес гвчIагIв жвлара, Йордан хашимит паштахIыгIва апны Россотрудничества аунашвачпарта, Трыквшта йауу а-Дуней абаза-апсыуа жвлара, датшагьи къральквакI рпны йаныргIалу адуней жвлараква йрыцынхауата гIвымакъраль нархара зму уыс щарда дырхъйитI.\nЙхъатала Лавров С.В. данйынйа «Алашара» адкIылара апрезидент Егьзакь Муса йшгIаликIгIазла, рынхара анархара хъадаква йрыуапI агIвымакъральква йырту хIхаквлагIвчва йырпщылу ауысква рахъвдаквыщтра, ауаса агIвымакъральква рпны «Алашара» рынхара шадыргалуа Россия акъральыгIва гIальаматраква йрызгылата акIвпI.\nАсквш 2013 мартI а 11 атшын «Алашара» апрезидент Егьзакь Муса ХIабальа йыхьызла агIвымакъральква руысла Россия Федерация а-Министерства йгIарщтийыз аразыра сальамшвъа араса йаныпI: «Швабыж хIразыта йгIалхIкIгIитI МИД йгьи швара швыжвлара гвынгIвыра рызбжьата йшацынхауа, ари ацынхара агIвымакъраль уысква рпны Россия агIальаматраква ртшауацIыхра йшацхърагIауа».","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/1539_post\/","date":"2020-12-05T08:10:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00487.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9909121394,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.990912139415741}","num_words":289,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ХIкъраль апны май мыз агIапын гвыргъьахъвмшква АйгIайра Амш анур рхъагылата йакIвшитI. Абашта айсра Ду йахъыцIуа асквш 68 агIаталымта а-Дуней жвлара адкIылара «Алашара» анхагIвчва гвып абаза кытква йыртабзазауа айсыгIвчва ветеранква йрынйатI, адкIылара а-Президент Егьзакь Муса йыхьызла йрайхIвахIвын асогIаква рнапIыцIарцIатI.\nХвынзыкьыгIв йнадзауата хI-Псадгьыл ахъазла айсра йпшцIалыз абазаква йрыуата уахьчIвала абгата йгIанхаз йнадзауа жвагIв ракIвпI. Рхъвыхра хьантата рчва йтшаз амщтахьгьи арат афырква щтахьла йгьгIатымхъатI, рхъахв гьнадмыркъвытI, гвыла йхътIыта, амшыркъвара ркьахврата, гIвычIвгIвыс пшдзата йгIабзазатI. Ауат рбзазаща пшдза уыжвгIанчIви чкIвынргIа зшIпшы йауаш швапха бзипI. Абарат ахъвыцраква узыгIацIситI ауат йчкIвынчва шIата айсра йшпшцIалыз, айсра айбащраква чвгьаква, рынбжьагIвчва фырква, рыла йыцIсыз агIазаби агIапсари гIаргвалашвахта йанырхIвахуа.\n«Алашара» анхагIвчва аветеранква рбзазаща шаъу йазцIгIатI, акъраль йгIарнатуа ацхърагIара анадзара йалачважватI. Абжараква ррыдзрала амальква нахвра шатахъу щаквдыргылтI, йшпакIву ухIварыквын уыздынхалуаш гьмачIым: аинвалидква рныкъвара зрымайруш амальква рыгхитI, айъазагIвчва йгьи асоциал нхагIвчва йнардзу гватра гьрызрымам. ЙащтагIайуаз амшква руацIа акъраль йгIарнатуа ацхърагIара абгата йгIарайдзаныс ахъазла йатахъу ашвъаква радгалрала ТIапIанта кыт йауу аветеран Къалмых СултIан ИсхIакъ йпи АлбыргIан кыт йауу аветеран Йуан Бахсит Асльангьари йпи йырцхъарагIатI.\nДара аветеранква йшыр��Iвауала, ауат рыцIа йыргвапу гватрата йырзалырхуи айгвыгIврата йырзыгIандыршауи ракIвпI. Ауаса хIара йшхIпхьадзауала, хIыуа дзачIвызлакIгьи ауат рфырра, адуней апны амамырра гIархчара ахъазла йгIадырбаз ахъацIара пIатIу ду аквицIара йборчпI.\nЙтлапIу аветеранква, хIышвзыразпI, хIбзазара мамырта йахъагылу ажвгIванд ахъазла квырмыш ду швзыхIчпитI!\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/auat-yryiuata-zhvagiv-rakivpi-ygianhahyiz_post\/","date":"2020-12-05T07:54:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00372.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991371036,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991371035575867}","num_words":205,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Афилология дырраква рдоктор, апрофессор ЧкIала ПIитIа Константин йпа хъадата йырхъйауа арыпхьари анауки йырпщылу ауысква ракIвпI, ауаса йцIыхъвахауа асквшква руацIа ауат нархарта шIыцкIла йрылахIатI – атакIра ауысла. Асквш 2011 агIан ауи абаза бызшва йгIахъыху агIахIвахракви ановеллакви разкIкIра «Абаза проза» – хIва йахьызта урышв бызшвала йгIацIищттI. Ауи акнига намыца бызшвала Штеффи Хотивари-Юнгер йаталкIын уыжв ласыла Берлин апны йгIацIцIуаштI.\nАбар ПIитIа йхIвауа:\n– Асквш 2007 агIан Берлин ауниверситет адоктор Хотивари-Юнгер КIавкIаз алитератураква руысла йлыцынхуш аъачIвагIагIвчва дшырзыпшгIауа ахабар гIасархIвтI. Лари сари хIабадыртI. Абаза литераторква йрыуу апхIвысква ргIвыраквакI рсатырцIахьква ррыхIазыррала лахIвара сырхъйан Германия апны йгIацIцIуа анамыца-квырджь журнал «Георгика» анапаква Штеффи намыца бызшвала йаталкIта йгIарыквшватI Тльабыча Мира, Апса ФатIимат, Щбзыхва Лариса руысаква, Къвапсыргьан Валентини ПIаз Рози ргIахIвахраква. Йара ауи ажурнал йащтагIайуаз аномер ахъазла намыца бызшвала йаталкIын Апсны йакIвшаз айсра йазынархаз Мыхц Кьарим йуыса абаркIыра «Апсуа тетрад» йгIаквчважвуз сара сгIвырагьи гIаквылцIатI. Ауи амщтахь Штеффи сара сыхъазла йхъацIауачваз ахабар гIалыргатI – абаза гIвгIвчва ргIахIвахраква урышв бызшвали намыца бызшвали йацатахIкIуата нхара ду акIвхIыршаныс. Абари агIаджвыквцIара абзазара йалалныс ахъазла лара ауи апхIвыс гвымчIва асквш 2011 апхын Швейцария йтагылу атакIыгIвчва р-Тдзы «Лоорен» апны хIанйара адылгалтI. Ауыс ангIаджвыквхIцIуз атакIра йшатахъу апшта йсзырхъйапIхIва схъагвы гьаквымызтI, йшпакIву ухIварыквын съачIвагIала сгьлитераторым, атакIрагьи ауи апшта сгьазъазамызтI. УадыргIванагьи схъвыцтІ, схъвыцын садгылтI. Гвышхвара гIасылазцIаз гIаншаракIгьи аъан: Ставрополь пединститут сангIалгуз агIамта атакIра атеории акIвыршащи руысла диплом нхара срыхIазырын йыгьсхчахтI. Ауыс сшадгылуаш здыруан, ауи саргвышхван салагатI, атакIра нхара апынгьи швабыж йгIасыхъвахтI.\nАтакIыгIвчва р-Тдзы «Лоорен» Швейцария ашIыпIа пшдзаква рпны йгылапI. Араъа анхара зымгIвалагьи йадгалапI: узыгIвнанхауа апещ йшатахъу апш йагвныргIвыпI, урышв хIарыфла ушзаквцIуш апшта акомпьютер гылапI, уахъгьи тшынгьи йапымшвтуата интернет йапщылапI, библиотека, апхьара пещ, мацIауырта, чарта агьиква аъапI. Ауи ахъахьгьи Россия, Мараташварташтаква рпны йаъу, зщапIы йхвнымгылс акъральква йгIартыцIуа атакIыгIвчва стипендия рыртитI. Ауи ахча ачара ахъазлагьи аларпшра ахъазлагьи йуызхъитI. Сара заджвыла Швейцария ажвкъалакI сгIарыкIвшата сылата йпшыз зынгьи йгьсхъаштылхуам.\nАтакIыгIвчва р-Тдзы апны уынхарныс ахъазла ауагIахъа бызшва ажварква уыцугара атахъыта цIас щаквгылапI. ПIитIа Швейцария данцуз асквш 1967 агIан ТIыгв Владимир йадигалыз «Абаза-урышв ажвар» йгьи Тобыль Нурйа дыздынхалыз «Абаза бызшва аорфография ажвар» йыцигатI. УадыргIвана йхъатала йгIацIищтыз азкIкIра «Абаза проза» аэкземпляркIгьи йгатI. Абараса Швейцария атакIыгIвчва р-Тдзы «Лоорен» абиблиотека ду апны абаза бызшви алитератури ртып хвыц гIаншатI.\nСынчIва апхын ПIитIа гIаджвыквцIара шIыцкI дадынхалныс йатаркIвах Швейцария датацахтI: абаза локIква апхъапхъа урышв бызшвала, уадыргIвана намыца бызшвала йатаркIта ргIацIщтра. ЧкIала ПIитIа ауыс дазгIашыкъта йхъатайкIытI, ауаса зынла абаргвыраква дрынйатI: асквшква 1940-1980 руацIа йгIацIцIыз абаза локIква разкIкIраква гIаууачвахатI.\nПIитIа ауыс араса далачважвитI:\n– Тобыль Тольыстан абаза бызшвала алокIкIва ргIвазкIкIракI гIацIищттI, ТIыгв Владимир абаза бызшвала хазкIкIракI, урышв бызшвала йара-йара йатайкIта азкIкIракI, Меремкъвыль Владимир алокIква разкIкIракIи нартргIа ртурыхква разкIкIри абаза бызшвала йгIацIищттI. Ауат акнигаква зымгIвагьи уахьчIвала йкъытхатI, абиблиотекаква рпнынадзара йгьаъахым. Ауи амщтахь йгIасгвынгIвытI уахьчIвала йгIацIцIхьата ауагIа ршIалахIвара, ажважвквагьи, акытчаквагьи, анашанаквагьи, ашваквагьи аланакIуата, шIыц-шIыц йаныргIалхта йатагIацIщтхра шатахъу. Ари ауыс ауи ахIа йтащахIах йамуашта хIпахь йгылапI.\nПIитIа йатакIра уыс йырхъйахьатI – апсауышвхIаква, ауагIа рбзазара, ХIваджьа агьи йгIарыквчважвауа абаза локIква урышв бызшвала йатайкIтI. ЗымгIва шалу гIвынгIважви жваба йрайхIапI. РгIацIщтра ноябрь мыз йаквйырпшитI. Намыца бызшвала алокIква ратакIра Штеффи Хотивари-Юнгер йлыцынхауа Штефани Шааршмидт дадынхалитI. Апхын «Лоорен» апны данаъаз ПIитIа дызцынхуз ауи атакIыгIв шIа лакIвын.\nЙгIахIвахра далгауата ПIитIа араса йгIацицIахтI:\n– Швейцария съацаз дахIвра дута йшсзалыз апшта апхъала зынгьи йгьсызшамызтI. Адуней съадзакву сылзыразпI абаза гIахIвахракви алокIкви ратакIра саквзыргвышхваз, ауат намыца бызшвала йрыдынхалхуа Штеффи, швабыж пхата сгвы йгIатахатI «Лоорен» апны сынхарагьи стшпсщарагьи адызгалуаз атакIыгIвчва р-Тдзы аунашвачпагIв Габриела Штёкли, ауи анхагIвчва Флоранс Витмер, Зорка Цикламина, Моника Мути.\nДатшагьи йхIвара атахъыта йаъапI уахьчIвала ЧкIала ПIитIа йбергьльу абаза уысагIв Мыхц Кьарим йуыса 224 рсатырцIахьква урышв бызшвала йширыхIазырхьу (сатыр 3500 райхIа йнадзитI), ауат ауысаква ратакIра ауысла аурышв уысагIвчва дрынгIалныс дшащту. Абари агIаджвыквцIара архъйарагьи уыс шIыц дута абаза литература йахъвуш ауи йалацIарата акIвпI йшаъу.\nХIасарокъва Бильаль\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-literatura-aduneyla-aphagiv-yyiztsauata_post\/","date":"2020-12-05T08:46:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00142.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9955367446,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.995536744594574}","num_words":569,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Мыхц Кьарим Лиуан йпа аршІыйара мгІва даныквыл абаза литература ащапІы багъьата йхвынгылхьан, ауысара ажанрква зымгІвагьи щаквгыльхьан, рритм силлаботоника аджыпха йтагылхьан. УадыргІванагьи ауи йапхъала йгІадымрысабапсыз амаль щарда йызгІарысабаптІ, ацІоларала, анадзарала адуней апны йщаквгылхьу ацІасква закІылагьи йгІархьымшвауа афилософия лирика шІыцрата абаза литература йгІалайыжьтІ. Ауаса йуысаква бзи йызбауа апхьагІвчва рыхъазла йхъаду ашІыцраква гьракІвым, араса угви упси йрылалуата йлирика фыр дызлачважвауа ажва тІатІаква, ажва пшкаква, ажва гвапаква ракІвпІ.\nМыхц Кьарим йыршІыйара ахцІараква гІауахвырквын багъьата атрадиционалистква рыщта йырцитІ, абаза уысара, аурышв уысара, адуней уысара апны йщаквгылхьу ацІасква абгата йынкъвигитІ. Йуысаква зымгІвалагьи йшнардзазлуш дащтапІ, ауаса йузыджьамщауа чІащыгІвара щардагьи рылапІ. АлитературадырыгІвчва гватра ззрымата йауацІыхта йырхъвых йауаш хIыбызшва агІарбага гІамальква ъазара дула йшгIайрысабапуа уыла йгIацIахитI. Кьарим йуысаква хъвыцща цIола рылапI, къару ду гIарылцIуата апхьагIв йлахIвара пшдзаква гIадрыцIситI, ддыргъаритI, зынгьи гвалымста дгьгIанырыжьуам.\nМыхц Кьарим йуысара злагIалыркIгIауа ЛитинституткI апынгьи тшгьузазыбжьушым, заджвы йпышвала угьазъазахушым. Ажвала йгьузыхIвушым, уакъыльлагьи угьзазынадзушым ауи йуысара йгIаннаршауа алахIвара пшдзаква, угви упси цIолата йызларылалуа акъару злащаквгылу. ГIвынагьи цIгIвагьи амамкIва Анчва йгIауылайцIауа пшдзарапI ауи.\nУахьчIвала Мыцх Кьарим йгIайыквчважвауата гIвыра 180 раъара адуней йгIаквылхьатI, ауат йрыланакIитI хмонографиякIи йкIьыду книгакIи. Датша абаза авторкIгьи апхьагIвчвагьи ацIбацIбагIвчвагьи ауи аъара гватра йызрымата дгьаъам. ЙшпакIву ухIварыквын Мыхц Кьарим йыршIыйаралгьии йгIвычIвгIвысагIаралагьи абаза литература дгIатамхауата Ауысара ду апны айачIва апшта длашарапI, ддупI, ауи лкIгIарата йылу угIахъалагьи чIвылашталагьи швага-зага амамкIва швабыж йхIагIапI. УадыргIванагьи Мыхц Кьарим йыхьыз Къарча-Черкес республика, Лагъь КIавкIаз, Россия йыртабзазауа анахьанат аугIахъаква йгьырдырам, агIвымакъральква ныгIжьхитIта. Ауи йашвхIаусыгIвугьи Мыхц Кьарим йуысаква атакIта йабазам апхьагIвчва дызлардыруаш азкIкIракIгьи ъагIацIымцIс акIвпI. Ари апш аъаща уадгылуашта йгьаъам: абазаква йырхъардугу, зуысарала зугIахъа рыхьыз хъарата йыззыргуш агIвычIвгIвыс ду закIгьи йашIысым авторкI йапшта йыхьыз гьгIацIпшуам. ХIугIахъагIваца рпны дгIанымхауата Мыхц Кьарим йыхьыз йквнагауа ахIагIарадза йщтIыхра атахъыпI. Ари ахачIвы архъйара абаза угIахъа шабгу йырборчпI.\nАуи ахъазла Кьарим йуысаква анахьанат абызшваквала ратакIра хъатакIра атахъыпI. Урышв бызшвала атакIраква рмагIны рыцIа йдупI, йшпакIву ухIварыквын аугIахъа литераторква адуней культура апны йызлабергьыльхаз урышв бызшвала ратакIраква рбзирала акIвпI: урышв бызшвала йапхьауа апхьагIвчва рпны йбергьыльхауа ауысагIв Европа апынгьи адунейла апынгьи йыхьыз бергьыльханыс лшара йзыгIаншитI. Абазаква йырзыгIаншаз алшара гIадрысабапра атахъыпI. Гамзатов Расул, Кулиев Кайсын, Искандер Фазиль рапшта Мыхц Кьаримгьи йылшуштI Европа апхьагIвчва рпынгьи адуней анахьанат аштаква рапхьагIвчва рпынгьи абазаква рыхьыз йыршIыйара ахIагIарала, апшдзарала йщтIихныс.\nАраъа магIны зму атакIри агIацIщтра гIваци йгьырхъазым, акнига ангIацIцIра амщтахь Россия аштаква гIацIанакIуата апшцIыщтрагьи йшатахъу апшта йадгалра атахъхуштI: Лагъь КIавкIаз, Россия (зымгIва рапхъа Москва йгьи Санкт-Петербург), Европа абиблиотека дуква рпны йнадзауата.\nАтакIракви апшцIыщтракви уыхьыз зынла йщтIырхуата йгьгIаншум: архъвыхра нхараква ракIвыршара рыцIагьи йауацIыхра, ауат ргIарбараква, алитературадырыгIвчва ргIвыраква йбергьльу Россия йгьи агIвымакъральква рпны йгIацIцIуа ажурналква рпны йгIаквцIара, «Абаза Къраль» сайт йапшу аинтернет сайтква рылшараква гIарысабапра атахъыпI. МагIны рымазлуштI Мыхц Кьарим йынхара-бзазара йгIаквчважвауа агIацIщтраквагьи Россия йгьи агIвымакъральква рбиблиотекаква йырзыщтира. Ауатква зымгIва Россия апны, агIвымакъральква рпны апхьагIвчвагьи архъвыхыгIвчвагьи ргватра Кьарим йыршIыйара йызлазынадырхуш амальпI. Зпхьадзара мачIу аугIахъа рлитература йауу агIвычIвгIвыс данбергьыльхара ауат акъральква рыжвлараква абаза этнос ркультура, рэкономика, рыжвлара уысква рпны баргвырата, гвыргIвата йзынйауагьи гватра азыгIандыршаныс ауаштI.\nЧкIала ПIитIа, афилология наукаква рдоктор.\nАгIвыра «Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/myihts-karim-yyirshiyiyara-tyinha-aduneyla-yberglyizara-atahyipi_post\/","date":"2020-12-03T16:15:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00259.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963425398,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963425397872925}","num_words":461,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гвымлокт абзазагIвчва йузалмыргуш аъаща йташватI: адзыгIв ду рыгIвситI, аз��мзамдз уахъгьи тшынгьи адгьыл йгIацIцIитI, ауаса рунагIваква рпны мызпхьадзара цIуата дзы гьырзынадзум.\n– МызкIы айхIа цIитIта хIунагIва дзы гьазгIайуам, – йхIвитI акыт абзазагIв Шармат Кьащиф. – Амшква араса швабыж йаншуару хIуыс швабыж йбаргвхатI. Спа Кисловодск дтабзазитI, мчбыжьигIадзапхьадза дгIайитIта дъадзаным йхIызхъуш дзы хIызгIадигалитI. Акыт абзазагIвчва зымгIвагьи адзыхьква йрызцумца дзы гIаргитI. Апхъала акыт адзхъа адзыхьква щардан, ауаса асквш 2002 агIан адзы ангIатыгIвры ауат рыуа щарда анышви ахIакъвари йхъыргIватI. Ауи асхъан адзгIагга ныкъвартаква бзита йынхаркIвун, заджвгьи адзыхьква уыста йгьйымбатI. Абараужвы кьазу йгылата йгIанхаз адзыхьква рпны дзы гIатырхитI.\nАкыт абзазагIвчва райхIарагIв тажв-лыгажвпI. АчкIвынчва нхарта ъагIарауа йцумца акыт йтыцIитI, ауаса ужвы уыста йрыму зымгIва кIарпситIта абари апш пхын шуара ранчви рабачви дзыдъа йшгIанымхуш йащтата запыт йгIайлитI.\n– СквшбжакI цIуаштI сунагIва дзы азыгIамдзауищтара, – йхIвитI Измаилов Артур. – Адзы йазалхта тара азыхIчпан хIыгвлачва ртракторла адзыхь йгIагIгуамцара йтахIчвитI. Зхъамаль ззымбахуа атажв-лыгажвквагьи хIшырцхърагIуш хIащтапI. ХIбзазаща датшаханыс шхIтахъу ажва гьалам, сара заджвыла араъа нхартакIгьи ъасмауыз йгIалцIла сан лхъазы дгIанызыжьта акыт стыцIра атахъхатI. Абар ужвы дзы ъагIатыхIхлауа адзыхь зрыцкьаз, йгIарысабап йауата йадызгалыз Егьзакь Муса йакIвпI: абыхъв ащапIы апны дзыхь гIайаутI, дзтара азичпан ауи йаназнахара хIаргьи хIыдзтараква йгIартахIчвахитI.\nАкыт аунашвахъцIарта апны йшгIахIархIвызла, адзгага ныкъвартаква асквш 1983 агIан йырчпатI. Ауищтара зынгьи йазалху рчIаджьра гьакIвдмыршатI. Ауи адзгага жвырата йахьыз процент 90 йаъарапI. Ужвы унагIвакI дзлитркI азынадзара апхъала литр 50 атруба йкIылситIта адгьыл йалалитI. Дзы ззынамдзауа абзазагIвчва ахв шрымшвауа гвынгIвырапI, ауаса анасосква нзырхауа аэлектрокъару ахв швамкIва йгIанхитI. Абараса ауыс алапIатIауамца йцIолахитI.\n– СынчIва арчIаджьра нхараква сом хмильуанкI рзалырхтI, – йхIвитI Гвымлокт ахъаунашвахъцIарта ахъада йцхърагIагIв ХвытI Йараджьыб. – Ауи ахчала ареспублика апны ауыхвара ауысла аунашвачпарта арчIаджьра йазалху ашвъаква дрыхIазырта Гвымлокт адзгага зырчIаджьуаш анхарта тендерла йщаквдыргылта дара анхараквагьи ахъвдаквырщтра атахъыпI. Ари ауыс мызпхьадзарала йауырахатI. АрчIаджьра нхараква йрылымгакIва акыт абзазагIвчва дзы гьырзынадзушым. Акыт аунашвахъцIарта ахъада ауыс шласхуш ацIыхъва дтагылапI. ХIаргьи ари акыт хIтабзазитI, датша зджьарала хIгIатыцIта хIгьгIайуам, анахьанат рапшта дзы хIазыбжапI.\nХвытI Йараджьыб зунашва йхIваз анхарта адиректор Чотчаев Ахмат хIйынйан ауыс уахьчIвала йзкву гIахIайхIвырныс тшизынахIырхатI.\n– «Ауыхвара шIыц аунашвахъцIарта» нхарта акъральыгIва ртланыкъвала йуысрхъйагIвпI. СынчIва КъарчачкIвын район йаланакIуа Гвымлокт адзгага арчIаджьра хIхъвдаквцIарапI, – йхIви��I Чотчаев Ахмат. – АрчIаджьра нхараква сом хмильуанкIи зыкь гIважви цби рзалхпI. Ауи ахча йауата сам гIвмильуанкIи зыкь пщынгIважви агIба афедерал бюджет йгIалхпI, ареспублика бюджетлагьи – сом зыкь жвшви гIважви жвагI. УахьчIвала ашвъаква абгата йхIрыхIазырхьатI. Ахабза апкъ йтагылата анкъвакъвра акIвшитI. Йшалгуш хIалачважваныс хIгьахвитым. ХIгвыгъитI анкъвакъвра апны ауыс здыруата йзырхъйауа, зкъару ту нхарта бзикI йрыквшвушта. Ауи асхъан хIызту асквш ауацIа Гвымлокт адзгага дырчIаджьуаштI, абзазагIвчва руыс агалагьи рыцIа йагъьхуштI. ХкилометркIи бжакIи зуру адзгага трубаква рпсахныс акIвпI йшаъу. Йапымшвтуата аугIа дзы рызцаныс ахъазла атрубаква рпсахра йахъазымкIва акъвийквагьи рпсахуаштI, арчIаджьра анахьанат анхараквагьи акIвдыршуштI. Адзы ауысла абзазагIвчва гIапсара рымбахныс акIвпI зымгIва ззынарху.\nАкыт зладыргвыгъауа щардапI. Адзы ауыс аугIа сквшкъомкI руацIа йыззпшуа апсабара газ ъарымамгьи рхънараштылхтI. ЙымгIвайсуа й-21-хауа асквшышв апны ауыжвгIанчIви амальква ага йщардазтынгьи Гвымлокт абзазагIвчва агвжвайра йгIалырхын апхъанчIвиква рапш адзбылгаква гIащтIырххныс йхIазырпI.\nКвициниа Инна","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/gvyimlokt-rhyigia-rhazyi-yazyigianhati_post\/","date":"2020-12-01T14:44:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00037.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9988195896,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9988195896148682}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкесла гIатгара зму артист, Къарча-Черкес республика акъральыгIва филармония ашвахIвагIв Чыкъ Сима лыхьыз амузыка культура апны йбергьльыпI. Ауи ашвахIварала лъазара хIагIапI, Къарча-Черкес аршIыйара турых апны шIырпшыра змамкIва йпшдзу лхъатачIв бгъьыц гIанлыршатI. Ауи лыршIыйара Лагъь КIавкIаз ауагIахъаква ркультура апны агыларта хIагIапI. Лпрограмма абаза ашваква йырхъазымкIва йбергьльу аурышв классикква: Варламов, Глинка, Чайковский, Рахманинов, Моцарт, Россини, Шуберт, Мендельсон – рыршIыйарагьи алапI.\nСима Псыжв кыт апны дйытI, ЧыкъргIа Анатолий ЧагIбан йпи Зоя Уасман йпхIи ртгIачва ду апны дгIадзынгылтI. Лаба пIатIу ду йыквырцIун, Социалист нхара а-Фыр чIахIныгIва хьзы нкъвигун. АтгIачва музыка бзи йырбун. Сима лаба пшдзата ашва йхIвун, уарад щарда йдыруан, йсабиквагьи бзи йдйырбун. АпхIвыспачкIвын пщысквша дыртата ашвахIвара дшазычпаз, амакъымква майрата йшгIалкIуа гвы арттI. Амш шабгу уарад гьылшIымшвтуазтI: унагIва уыс анылхузгьи тшанпсылщузгьи. Ауи майрата акъвабызасра тшазылбжьатI. Йылгвапхуз амакъымквагьи йгIатылщту ласдза тшалрыщцун. УадыргIвана къвабыз дасуамцара уарад лхIвауа далагатI.\nАшваква зныз апластинкаква щардала дрыздзыргIвныс бзи йшылбуз лгвы йгIатахатI. Акыт адзакIьа анахьанат йгIарылымхIвауата тдзыкI гылан. Сима ари атдзы а��зхъа сахIатпхьадзара дгылныс дхIазырын, ауи атдзы ахъышвква тIыта арадиола йгIатырщтуаз ашваква рбжьы акIьадыгв йгIатыхIвачвгIун. АпхIвыспа алахIвара пшдзаква днарахвуанта датша закIгьи лыла йгIацIамылхуата ашваква дрыздзыргIвуан. Ауат адискква рбзирала аэстрада ашвахIвагIвчва рыршIыйара тшахалыргIвазун.\nАпхьарта апынгьи аклуб апынгьи аршIыйагIвчва гвыпква дрылата дгIахъвмарун. Дантшытха лбыжьгьи щаквгылтI, лмакъымгьи бзихатI. Апхьарта дангIалга аобласт радиуа ахор дрылалтI. Ахор аунашвачпагIвчва ашвахIвагIв шIа лбжьы ргвапхатI, лылшара шдуу гвы арттI. Араъа Сима йлыдынхалквуз дукI йгьымгIапсузтI, йшпакIву ухIварыквын амузыка апхьарта дгIалган йазалху апычIв дырраква лыман. ДызшIпшуаш ашвапха бзиквагьи ансимшы лыла йыцIан: Луценко Лидия, ШвхIахважь ГIальым, Боташев Науар, Аджьбакь Владимир, Йуан Муса, Къвмыкъв Зоя, Мартаза Дмитрий. Ауат зымгIвагьи ареспублика амузыка ршIыйара атшауацIнарыхра апны ралацIара дупI. Рыуа дзачIвызлакIгьи Сима лыршIыйара ащаквгылра йацхърагIатI. АшвахIвагIв шIа музыкала лдырраква лрыцIоланыс лтахъыта асквш 1975 агIан Черкесск йтагылу амузыка училища дыцIалтI. ДакъикъакIгьи мцырата йагIвлымщтуата ашвахIвара дазъазаханыс ахъазла йлылшуз адырраква зымгIвагьи лылалкIуан.\nСима ауагIахъа макъымква щатата йыззалыз ашваква пшдзата йылхIвун, ауат ашваква аздзыргIвчва йыргвапхауата ргвы йгIатахун. Абараса лгыларта кIьыдата абаза эстрада ашвахIвагIвчва рсатыр далалтI.\nАуи «Абазинка» ансамбльгьи дрылата уарад лхIватI. Луарадква хIреспублика ауагIахъаква рыбызшваквала йылхIвитI, ауат абзибара, абзира, азцIабыргра агьиква йгIарыквчважвитI. Лашваква рпны агвыгъара, анасып, анашхыйара агьиква йырзынарху ауыжвгIанчIви пхIвыспа ллахIвараква гIалырбитI.\nХвысквша руацIа (асквшква 1992-1987 рагIан) агIахIвра-ашвахIвара ансамбль «Исламей» апны дынхатI. Ансамбль акъраль аштаква щардата йгIамырдун, «ауагIа рансамбль» чIахIныгIва хьзы гIарквнадыргатI. Асцена апны Сима лгIахъвмарра аконцертква рпрограммаква арыпшдзун. Ашваква лцри абаза бызшвала йылхIвун.\nАсквш 1996 агIан Чыкъ Сима амузыка училища апны датша хъвшаракIгьи дгIалгатI – «уагIахъа къвабыз» классла. Асквш 2002 йгIашIарышвта ауи Къарча-Черкес республика акъральыгIва филармония апны ашвахIвагIвта дынхитI. Лрепертуар анадылгалуа ла йлыквыргIапсу ашваква гIалылхитI, дрыдынхалитI, йаргьи асцена апны адахIвраква рылагIатылгитI. Угви упси йырзынадзауата акIвпI Чыкъ Сима адуней классика (аопераква, аопереттаква) йгIалху ашваква, аромансква, арияква ангIалхIвауа.\nАсаби локIква рфырква ртурасквала йгIаныршу ашваква анылхIвауа нахвата ауи аъаща дзытагылитI, ъазара ду лзыгIарбитI. АздзыргIвчва хвыцква рыцIа йыргвапхауа йрыуапI асаби музыка спектакльква йрылу афырква: абага Алиса, ауыжвгIанчIви Тажв-нажгIвыршIыдза, а-Фея, а-Цгвы ртурасква.\nАшвахIвагIв ъаза Чыкь Сима лмакъым пшдзапI, акъару тапI, алшараква ауацIыхпI, алахIвара ��шдзаква гIанаршIыхауата йаъапI, ауи абжьыла йапшым алахIвараква лзыгIарбитI – йкьахву алирика акIвызтынгьи йнашхыйу адраматизм акIвызтынгьи. Абарат алкIгIараква ракIвпI аздзыргIвчва ауи дзыргвапхауа: луыс дазызчпапI, лыршIыйара нардзапI, апсабара апшта йцкьу лгвы хътIыта асцена апны дгIахъвмаритI, ашвахIвара ршIыйара апны шIырпшыра змам лъазара ахIагIара гьлыргIващум, дазцIабыргпI.\nХвытI Залина,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/zyirshiyiyara-ugvi-upsi-yryilalua-ashvahivagiv-2_post\/","date":"2020-12-03T17:03:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00554.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951634407,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951634407043457}","num_words":500,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес республика ажвлара мгIвайсра «Абаза» ужвы йнанаркIыта жвлара организация астатус амата йынхуштI. Ауи ахабар зыргаз аунашвачпагIв ШенкIауа МухIадин йакIвпI. Ари ащаквыргылра сынчIва агIапын ажвлара мгIвайсра асъезд анакIвшуз йнарахвтI, ауаса хабза щата зму ашвъаква анхIазырха ужвы акIвпI.\nШенкIауа МухIадин йшгIахIгвынйыргIвызла, ахабзала йзачIв жвлара организациязлакIгьи уставла йлырхыз амурад хъада рыхьыз йгIанахIвара атахъыта юстицияла аминистерства йгIархIватI. Ауи ахIатырла ажвлара рыхьыз абгата араса ашвъа йанылтI: «Абаза угIахъа ргIальаматракви рхвитнагIакви рхчара ауысла Къарча-Черкес жвлара организация «Абаза». Ахабза апсахра шIыцква дырхъйауата ареспублика апны «Абаза» ауахьауат ажвлараква зымгIва рапхъа ршвъаква шIыц-шIыц йандыргIалтI.\n– Йшыжвбауа апшта, ажвлара астатус тшапсахызтIхIва хIара хIустав апны йгIарбу амурадквагьи ахачIвквагьи тшгьрымпсахтI, апхъала апшта абаза угIахъа ргIальаматраква хIрызгылазлуштI, – йхIвитI МухIадин. – Щарда мцIуата хIара Абаза район апны ахъада йхъвдаквцIараква зырхъйауа, акыт унашвахъцIартаква рхъадаква, хIыжвлара апычIв организацияква рунашвачпагIвчва алата анйара акIвхIыршатI. ЙырхъйачIву ауысква йауацIыхта хIрылачважватI. Авластгьи ажвлара организацияквагьи йхъаду уыста йыздынхалуа гIвычIвгIвысипхьадза, тгIачвипхьадза рбзазара рыцIа йагъьханыс, йбзиханыс акIвпI. Авласт органква кIьыда-кIьыда йгьзынхушым, ауи ахIатырла къалипхьадза, кытипхьадза, тгIачвипхьадза зынйауа ауыс баргвыраква рырхъйара апны зымгIвагьи йацахъуа, йацацхърагIауа йынхара атахъыпI. ХIара хIыжвлара организацияпI, амуниципал власт органква рапш хъгалра гьхIымам, ауи акIвпI акытква рпны джьгарта ажвлара уысква йрылакву абзазагIвчва хъатакIла йгIанырымжьуата йрыдыркIылныс зхIхIвауа, зымгIва йрапхъата апычIв организацияква рунашвачпагIвчви асовет йалаквуи. Ауыла гIагвынгIвытI. Адгьылква, амгIваква рырчIаджьра, акультура тыдзква, афельдшер-акушер пунктква рынхара аквыршвара агьиква йырпщылу ауысква хIацацхърагIауа йхIырхъйуштI.\nШенкIауа МухIадин ажвлара апны закI зылшауа, аугIа, акыт рыхъазла сабапкI зчпарныс зтахъу абзазагIвчва руысгьи ужвы датшата йшадгылуаш йрытамамтI. Ауи йапшу агIвычIвгIвыс йазалху швъа йгIвитIта апычIв организация тшырзынайырхитI, ауатгьи ашвъа «Абаза» жвлара аофис йгIаргхитI.\n– ХIара мчыла заджвгьи закIгьи дгьадхIцалуам, йшпакIву ухIварыквын ауат ауысква жвлара уыспI, йара агIвычIвгIвыс йхъатала йгIаджвыквицIауа ауысква ракIвпI араъа хIызлачважвауа, – йхIвитI ШенкIауа МухIадин. – Ауаса ауат йрапшу агIаджвыквцIараквала тшгIахIзыназырхауа агIвычIвгIвыс гврыхваква гвыхътIыла хIырпыралуаштI.\nУжвы ласыла ажвлара организация «Абаза» йгьи акытква рунашвачпагIвчва ранйараква Адгьа-ХIабльа райони Гвымлокти йакIвшуштI.\nКвициниа Инна\nАгIвыра «Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/azhvlara-mgivaysra-abaza-astatus-tshapsahti_post\/","date":"2020-12-03T03:46:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00438.warc.gz","language":"abq","language_score":0.997433424,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974334239959717}","num_words":289,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Псыжв кыт апны\nсквшщарда зхъыцIуаз\nаклуб аъаща шамудзахуаз гIарпхьадзауата Абаза муниципальна район\nадминистрация атшазынархарала хIреспублика\nаунашвачпагIвчва культура Тыдз шIыц ауыхвара «Устойчивое развитие\nсельских территорий на\n2014–2017 годы и на период до 2020 года» къральыгIва программа йаланадыркIтI. Заман айшысла уыжвгIанчIви квпшыра зму ауыхвара акыт аквта апны анцIрала йгылазшва пшдзата тшаннаргIалтI.\nАсквш 2018, февраль\nа 27 агIан йгIахъыртIыз\nПсыжв кыт акультура Тдзы\nуахьчIвала дахIврала йынхитI. Ауи адиректор\nДЖЬАНЫМБЕЙ Алик\nЩорс йпа йшихIвазла,\nабзазагIвчва зымгIвагьи\nауыхвара шIыц швабыжта йайгвыргъьитI, йыргвапата йакIвшауа ауысква йрылазлитI. АунашвачпагIв йшгIаликIгIазла, апшырта зал чIвартата 300 гIвнагылапI, аршIыйагIвчва ъагIвнанхуш,\nгрим ъарчпуш апещква\nалачпапI.\n– Аклубква йанакIвызлакIгьи акытква рпны\nакультура аъаща йагIвыгата йгIамгIвайситI. Культура Тыдз шIыц ъахIзыруыхваз ахъазла КъарчаЧеркес Республика а-Хъада ТЕМРЕЗОВ Рашид\nйгьи Абаза район аунашвачпагIвчва швабыжта\nхIырзыразпI. УахьчIвала\nараъа гIахIвыгIвчва гвыпта гIвба нхитI – ахIбачви рыцIа йайцIбачвуи. Адоул\nасыгIвчви акъвабызчква рансамбльи йапшым\nаконцертква рагIан йызнымкIва разъазара гIадырбахьатI. Ауат йрыдынхалуа Гобозов Таймурази ЧквтIу Оксани швабыжта йнардзата ашIаква йрыдынхалитI. ХIкультура Тдзы апны агIахIвыгIвчва збжьауа Джьардис Аскьарби зуыс цIолата йыздыруа аъачIвагIагIвчва дрыуапI, сара\nсызлу «Абазги» ансамбль\nатшыбжьараквагьи йара араъа йакIвхIыршитI.\nУахьчIвала акультура Тдзы\nйынхауа зымгIвагьи швабыжта хIхъа аладухитI\nхIкытлагIв, РСФСР-ла гIатгара змаз артис�� Ерыжв\nЗули лыхьыз ъанкъвнагауа йгьи йгIахIырцIабыргырныс хIащтата хIынхитI,\nхIапхъала йынхаз ахIбачва йдырхIаз ашвапха\nбайагьи гIахIрысабапитI.\nАбзазара йгIалалуа ашIыцраквагьи хъара хIгьырчвгылуам. Асквш шIыц,\nМартI а 8 йырзынархата\nабзазагIвчва рыхъазла\nйакIвхIыршаз аконцертква Абаза муниципальна район артистква ъагIалалыз ахъазла швабыжта сырзыразпI. ХIапхъахьылагьи зыхьыз бергьльу ашвахIвагIвчва Меремкъвыль Ачар, Напщ\nАминат, ЛагIвычв СултIан, Шармат Гурам, «Абазги» ашвахIвагIвчва гвып\nдатшагьи артист щардагIв\nзлу концерт абаза кытква\nзымгIва рпынгьи хвыдъа\nйакIвхIыршара хIгвыгъапI.\nАбаза район аунашвачпагIвчва рцхърагIарала\nагIахIвыгIвчва гвып рыхъазла ауагIахъа фашаквагьи мачI-мачI йыгIдзахитI. Ауысква йшхIылшауа апшта йащтахIщтийитI, ХIашвцIа Аслан дыздынхалуа ашвахIвагIвчва чкIвынква йапшым\nанкъвакъвраква рпны\nбзита тшгIадырбарныс\nйахадзатI. ХIапхъахьыла\n«Драйв», «Магия танца»\nреспублика анкъвакъвраква хIрылазларныс тшхIрыхIазыритI. Акыт апны гIвапхьартакI, гIвсабигIзартакI, ршIыйара апхьартакI нхитI. Ауаъа йапхьауа асабиква рыхъазла\nабаза бызшвала йатакIу\nамультфильмква ргIарбара, хабзахчарала йапшым\nаъачIвагIагIвчва, арыпхьагIвчва, акыт гIаныршара ахъада Тобыль Мурат злу атерроризм йапшIагылуа айчважвараква\nадыгIгаллитI. Акыт абзазагIвчва-ахIбачва рыхъазла хIапхъахьыла ахвашаквала ахудожественна фильмква ргIарбара\nйапщылу ауысква уыжвласыла йалхIыргара хIгвыгъапI. Уыста йгIащтIыхIхлакIгьи абзазагIвчва зымгIвагьи йацыркIитI, акультура Тдзы йаргванта\nйаныргIалу Абашта айсра Ду йаладзыз рчвахъабага йанакIвызлакIгьи\nцкьата йынкъвыргитI, –\nйхIватI Псыжв кыт акультура Тдзы адиректор.\nДжьанымбей Алик\nйара апхьарта дапхьаркIвауата, асквш 1996\nагIан зыхьыз бергьльу\nакомпозитор ЧквтIу Владимир йбжьуз «Абазги»\nансамбль дрылалтI. Апхьарта амщтахь Ставрополь юридическа институт Черкесск городла\nахъвшара дгIалгатI. Ауи\nамщтахь ар къвырльыкъв\nйхатI, Черкесск городла\n«Электрические сети»\nдынхатI, уахьчIвала хвысквша цIитIта Псыжв кыт\nакультура Тдзы унашва\nахъыцIитI йгьи йгIайдахIвитI.\nАъачIвагIагIв шIаква\nргIадзныргылра гьуыс\nмайрам. Абаза уагIахъа\nркультура, рыбызшва,\nрлитература, ржурналистика апхъала йызрымгIвайсуаш чкIвыныргIа\nзыргвышхвауа зымгIвагьи ажва пшдза щарда\nрквнагата йспхьадзитI.\nПсыжв кытла йахъазымкIва зыхьыз бергьльу аршIыйагIвчва ЧквтIу Владимир, Джьардис Аскьарби, Къраль МухIарби,\nХIачвыкъваргIа Ращид,\nАминат, КарасовргIа Асльани Къапльани датшагьи щардагIвы ршвапхала йгIадзынгылыз ари\nачкIвын гврыхва йгIайызхъарцIаз ауыс джьауапкIра дула дадгылитI.\nЙхъапщыла Инги йари\nйрыгIзауа рыхIвсса чкIвынква Саиди Лаури ъагIадзынгылуа акыт акультура шхIаракIызлуш йазабакIуа ари ачкIвын ймурад пшдзаква зымгIва\nгIайдахIвыргIатI\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/khigvbayara-yagivygapi\/","date":"2020-11-30T10:37:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141213431.41\/warc\/CC-MAIN-20201130100208-20201130130208-00304.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9943751097,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9943751096725464}","num_words":461,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апрофессор, аистория наукаква рдоктор ТхIайцIыхв Михаил Семен йпа йыхьыз Лагъь КIавкIаз, Россия, агIвыма къральква рпны апхьахьаква рквта йбергьльыпI. Ауи историяли политологияли Лагъь КIавкIаз агуманитар йгьи атехнология академия акафедра апны дынхитI, гуманитар рхъвыхрала Къарча-Черкес институт апны историяла ахъвшара даунашвачпагIвпI. Зыхьыз бергьльу Лагъь КIавкIаз амараташварташтаква ртурых йырхъвыхуата хIхаквлагIв гвыбзыгъа йкъальам амонографияква, астатьяква щардата йгIацIищтитI.\nМихаил акытква ртурыхква, ауат йгIартыцIыз агIвычIвгIвыс дуква йгIарыквчважвауа архъвыхра нхараквала, акнигаквала уыс ду йырхъйитI. Ауи йаквшахIатпI асквш 2011 агIан архъвыхра цIолаквала йбайата йгIацIищтыз Псыжв кыт йгIаквчважвауа акнига. Ауаъа рыцIа йдуу абаза кыт Псыжв Къвбина атшпы йангIачIвал йгIашIарышвта абзазара шакIвшуз, уахьчIвала йшаъу йауацIыхта йгIарбапI.\nАкнига ргватра азынадырхатI апхьахьаква, атурых, аэтнология руысква гIальаматра рзызбауа апхьагIвчва. Ауи ахIатырла йцри кыт йгIаквчважвауа ТхIайцIыхв Михаил йынхара шIыц асквш 2011 агIан рыцIа йагъьу анаука гIвыраква йырзынархата Россия ауацIала йакIвшуз анкъвакъвра йалауреатхатI. Анкъвакъвра йхIаракIу апхьартаква рарыпхьагIвчви анаука рхъвыхра институтква рынхагIвчви рквтала йакIвшун.\nАнкъвакъвра йагIаныршагIвыпI йгьи йадгалагIвпI Россия апны арыпхьара атшауацIнарыхрала а-Фонд (ауи арыпхьара ауысла Россия академиягьи йацыркIтI), арыпхьара технологияква руысла РАО а-Институт, инновацияла а-Дуней университет.\nАнкъвакъвра апны йгIарбаз акнигаква нархара щарда рыман: юриспруденция, агуманитар йгьи ажвлара наукаква, психология, педагогика йгьи арыпхьара аметодика, экономика, менеджмент йгьи маркетинг, аинформация технологияква йгьи аршIыйара. Анкъвакъвра акомиссия йалаз аэкспертква Россия авузква йгIарщтийыз тшазынархара 3590 йрылапштI, уадыргIвана агIба йнадзауа аноминацияквала апхъагылагIвчви алауреаткви рыхьызква щаквдыргылтI.\nАпхъагылагIвчви алауреаткви рсогIатква гIарнапIыцIарцIаныс ахъазла Сочи йдрайгван айззара акIвдыршатI. ТхIайцIыхв Михаилгьи ауаъа даъан.\nАрыпхьара атшауацIнарыхрала а-Фонд а-Президент, РФ а-КъральыгIва Дума арыпхьарала акомитет апредседатель йцхърагIагIв, наукали арыпхьарали Россия а-Правительства а-КъральыгIва согIат алауреат, апедагогика наукаква рдоктор, апрофессор Берулава М. ауат драйхIвахIвуата тшырзынайырхатI: «ПIатIу ду зкву анкъвакъвра апхъагылагIвчва, алауреатква! Швара швынхара гвышхварата йалашвцIауа хIкъраль анаука ахв щтIнахитI, хIна��ка атшауацIнарыхра йацхърагIитI. Швара швырхъвыхра нхара абзирала адуней апны Россия анаука ахIагIара дута йырпхьадзитI. Талант зму апхьахьакви апедагогкви ъахIщардагIву зквшахIату закIыпI: Россия апны арыпхьара уысква апхъахьыла тшауацIырхуа йымгIвайсуаштI».\nХIара хIапхьахьа гвыбзыгъа, аистория наукаква рдоктор, апрофессор ТхIайцIыхв Михаил Семен йпа абари адахIвра дула гвыхътIыла хIйайхIвахIвитI. АзгIвадара багъьа йымата анаука апны ауи йапшу адахIвра дуква апхъахьылагьи йщардаханыс йзыхIтахъпI!\nНакIвахв МухIамад,\nВГТРК афилиал «Къарча-Черкес телерадиуакомпания» аунашвачпагIв йцхърагIагIв.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aphaha-ykvnagaua-asogia-giayyirtati-3_post\/","date":"2020-12-03T17:34:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00308.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9686703086,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9686703085899353, \"inh_Cyrl_score\": 0.01728885807096958}","num_words":318,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.882,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СынчIва Абаза район йауу АлбыргIан кыт апны уыжвгIанчIви футболасырта шIыц руыхвуштI. Йъаруыхвуш акыт апхьарта апшцIа апны акIвпI. УахьчIвала араъа адгалра нхараква акIвшитI. Афутболасырта злахъдрысуаш ащаца напIлачпаразлуштI. Ауи ахIатырла апхъапхъа адгьыл дрыхIазыруата йазалху аргIапсра нхараква акIвдыршитI.\nФизкультурала, спортла, чкIвынргIа руысла Абаза муниципал район аунашвачпарта ахъвшара аунашвачпагIв КIвыждза Руслан йшихIвауала, афутболасырта урата метр 110, ганыта метр 70 амазлуштI. АнапIлачпара щаца ацIахьла ауи зырпхуш агIалцIырта амазлуштI, ауи ахIатырла аспортсменква араъа атшыбжьара сахIатква гъынгьи пхынгьи йапдымрышвтуата асквш ауацIа шабгу йырзакIвыршуштI.\n– Абаза район апны абари апш спорт уыхвара збзиру йазалху а-Федерал программа «Асквшква 2006-2015 руацIа Россия Федерация апны афизкультури аспорти ртшауацIнарыхра» акIвапI, – йхIвитI КIвыждза Руслан. – Ажва аламкIва, ари ауыс йбзира алапI Къарча-Черкес Республика а-Хъада Темрезов Рашид – ауи хIресублика ауацIала асабикви чкIвынргIи рыхъазла аспорт штшауацIнахуаш дащтапI. Ауи спортла Россия Федерация аминистр Мутко Витко данйынйа физкультури спорти ртшауацIнарыхра ауысла ацынхари ацацхърагIари йырзынарху ангIалра мачвы ацIарцIатI. Щарда мцIуата хIызлачважвауа апрограмма абзазара йаларыжьуата Чапаевск кыт апны абари апш стадион шIыц руыхватI. Ауи ангIахъыртIуаз хIреспублика ахъада дгIачважвауата ари апш футболасырта арайонква зымгIва рпынгьи йшыруыхвушыз йхIватI. ХIшгвыгъауала, сынчIва асквш алымгаскIва ауыхвара нхараква нахIырдзата хIфутболасырта шIыц агIахътIра агвыргъьахъв айззара акIвхIыршаныс хIылшуштI.\nКIвыждза Руслан йшихIвазла, футболасырта шIыц ЙынджьыгьчкIвын кыт апынгьи йырчпитI. Ауи апш согIа абзазагIвчва йызлагIарайдзаз датша программапI – «Газпром – асабиква ры��ъаз» – хIва йахьызпI. Ауи аспорт уыхвара ауралагьи аганлагьи йгIауахвырквын квадрат метр 1500 йнадзуштI.\nАбаза район апны арат йрапшу аспорт уыхвараква андыргылра аспортсменква рыхъазла амаль шIыц щарда гIаншуштI. АлбыргIан апны йдыргылуа астадион апны арайонла анкъвакъвраква йырхъазымкIва ареспубликалагьи Лагъь КIавкIазлагьи анкъвакъвраква акIвыршала йауаштI. Абаза район асаби футбол гвып агIатгараква гIахIахвырквын апхъахьыла ауат рылшараква агалагьи йшрылахIауа гвынгIвырапI. Ажва ахъазла, хысквша рапхъала «Шарпны» футбол гвып Россия ауацIала йакIвшуз апроект «Сахтан топ» анкъвакъвраква рпны апхьагIвчва рквтала йапхъагылагIвхатI, цIыпх Апсны Республика ауацIала йакIвшуз футболла атурнир апны чкIвынргIа ргвып йапхъахауа агыларта гIаргтI. Ауи анкъвакъвра а-Дуней абаза-апсуа конгресс адгалра йадахIвуата йакIвшатI. Арат ашвапхаква аспортсмен шIаква ргIатгараква йрыуапI, ауаса йхъаду акубоккви амедалькви рпхьадзара гьакIвым. Адуней спорт апьедестал апны згыларта ззыкIыз абаза спортсмен дуква рсатыр йрылалныс лшара зму абанпара шIыц гIадзынгылитI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/achempionkva-rryihiazyiryirta-2_post\/","date":"2020-12-03T04:09:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00476.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9828558564,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9828558564186096}","num_words":320,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.939,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2005. Йапхъахауата асцена йгIаквылтI, апшыгIвчва йрынйатI… ЧIащыгIвари пшдзари зщардаз, зыршIыйара шIырпшыра амамыз агIахIвра театр «Меркурий» зынла абгата унанауахвуан, зымгIвалагьи йджьащахъван, йара йгIаннаршаз аджыпха йтагылан.\nАгIахIвра театр агIаныршагIвы, ауи азаман «Меркурий» йапрезидентыз Дер Стас, мурадта йпахь йыргылыз ари акIвын: «ЗымгIвалагьи йхIаракIыта хIреспублика йадамыгъа пшдзахара атахъын ауи, хIреспублика йахъазымкIва КIавкIаз шабгу гIауахвыргьи апш аъамкIва».\nАтеатр ршIыйарала унашва ахъицIаныс Апсныла йгьи КЧР-ла гIатгара зму артист Таниа Валерий дгIадрайгватI. Ауи агIвычIвгIвыс гвымчIва, гврыхва йгIайырбаз аъазара йабзирата гIамта айшысла агIахIвра театр «Меркурий» ахабар хъарата йгатI.\nАжва бахква рацкIыс атеатр аунашва апхьадзараква рыцIа нахвата йгIаудырбитI. Музыка ауыслагьи абжьы ардура йазалху ауыслагьи аппаратурата йрымаз тоннкI айхIа гIаначакьуан, аконцертква рыхъазла йырзырдзахыз ачгIвычаква комплект 200 йнадзун. Дара йырзалхта, йрыцынкъвырга йауата сцена бзи рыман. МшигIадза рахIа йанмачIу цсахIаткI аъара йынхун, ръазара щаквдыргылуан, йаладырхIун. Пхдзыта йкIарчвуз швага-зага гьамамызтI.\nАбараса йаъан ауи азаман агIахIвра театр «Меркурий» – хIва йызпхьуз. Абараса асквш 2006-дза йгIамгIвайстI, Дер Стас абзазара далцIынцIкIьара. Зны йаквымшваз атшыбжьара сахIатква рымщтахь агвып дыркъвыцIхтI Таниа Валерийгьи. Зъазара швабыж йхIагIу, анхара апны агIвщт зымчпуз ари агIвычIвгIвыс агвып йгIарылашваз аквымшвараква гьизымчхIатI, ауи ахъахьгьи атеатр ахчадъа, цхърагIарадъа йгIанхата йаъан. Ужвы «Меркурий» йауата йгIащаквхаз агвып Къарча-Черкес агIахIвра театрхIва йрыпхьауата ареспублика къральыгIва филармония апны йынхитI.\nРшIыйарала агIахIвра театр унашва рхъызцIауа КIьыщмахва Валерий йхIвахитI агвып агIыла шIыц-шIыц йшадикIылхуа. ЙцIыхъвахауа апщысквша руацIа ауи ауысла йылшаз гьмачIым. Сквшы 20 зхъатала асцена йхвынгылата йгIахIвыз ари аъачIвагIагIв гвалымста дгIанхарныс, хъатакIла дгIапшуа дгылырныс йхъа йгьизаквымцIатI. АчкIвынчва йыргвышхватI, бзигвыгъа рылайцIатI. Рыуа дзачIвызлакIгьи бзи йбауа агIахIвра шизагIарбуш хъаййырцIатI.\nКЧР-ла аршIыйара апны гIатгара зму анхагIвы КIьыщмахва Валерий йунашва асквш 1963 йгIашIарышвта йбергьльыпI. Ауи атлахан зыхьыз дута, хIагIата, хъарата йгуз акъральыгIва ансамбль «Эльбрус» дрылата дгIахIвуан. Ауи агIамта зымгIвалагьи пшдзата, йгвы йгIаткIкIгIауата акIвпI йара йшгIайгвалашвахуа. Ауат йашIамсуата йынхун, акъраль ашта аргванквагьи ахъараквагьи гIамырдун, ргIахIвраква заджвгьи гвалымста дгьгIанырымжьуазтI, дара агIахIвчвагьи гвышхвара ду гIарылалуан.\nАбар ужвы агIахIвра театр агIахIвчва заджвы-заджв, гIвыджь-гIвыджь йазыркIкIыхра атахъхатI, йъагIвнанхуш апещгьи агIаура гьмайрамызтI. УахьчIвала анхара ахъазла рыцIа йхъаду аъаща йтагылапI – агIахIвра йазгIашыкъпI. Ауаса йызлагIамдуш автобуснадзара ужвыгьи йгьрымам. Агвып злащаквгылу агIахIвчва ъазаква тшадыркIылхтI: КЧР-ла гIатгара зму артистква Аджьбакь Валерий, Ажьи Анжела, Джьанымбей Арсен, ХIачвыкъва Валерий, Гаги Мурат, Йынгвыщштала гIатгара зму артистква Мыква МхIамат, Къвныжв Тимур. Ауат рхъа йадынхалуа йахъазымкIва йгIадзынгылуа айцIбачвагьи йрайбжьитI, рнапIы йгIацIаркIитI.\nМчбжьыкI апны пщын 60-гIвы йнадзауата араъа атшыбжьара сахIатква акIвдыршитI. АгIсквша рапхъала швкIгIвы йнадзауата агастрольква йанцалуз руыс зквыз датшазтынгьи рыршIыйара къагIаркIвитI. Ръазара рыла йабаныс ахъазла апшыгIвчва азалква йрыгIвнамшвауата йгIайззалитI. Амакъым ласква йгIащтIырхуата агIахIвчва пшахъынхIвыта асцена йгIаквххитI, зуыс йазцIабыргу ахIбачвагьи райцIбачва дыргвышхвауата апшыгIвчва йрымбарыгьи йырзымчхIауата амакъым тшацырчпитI. Хъадата йыззхъарцIауа ари акIвпI: ужвыгьи аган амцабыз рхъагылазшва пшахъынхIвыта йгIахIвуаштI, йкIвашуштI.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yatarkivah-amtsabyiz-zhagyilu-agiahivrakva_post\/","date":"2020-12-05T08:16:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00707.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990176558,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990176558494568}","num_words":405,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июнь а 2 атшын Нарцана апны Ставрополь абаза культура квта, Нарцана, Ессентуки, Предгорна район ругIахъа культура автономияква ргIащтийыгIвчва гвыпква радгалра айззара акIвшатI. Айззара апны Ставрополь шта абазаква ругIахъа культура автономия гIандыршаныс щаквыргылра нарахвтI, устав лырхтI, ажвлара шIыц асовет алырхтI. Айззара йалакваз йацшIакIта ажвлара дапредседательта Чагва Армида Хзыр йпхIа далырхтI.\nАвгуст а 22 агIан юстицияла Ставрополь шта аминистерства абазаква ругIахъа культура автономия анхара хабза щата шайауыз зрыбагъьауа ашвъа ауи аунашвачпагIвчва йгIарнапIыцIарцIатI. Ари агвыргъьахъв гIаншара йадахIвуата пшдзата йадгалаз ажвлара шIыц рофис апны айззара ду акIвшатI. Айззара йалан сасчва щарда. Айззара йгIадгылкваз хIвахIвра ажвала тшырзынайырхатI Къарча-Черкес республика анаука апны гIатгара зму анхагIвы, аэкономика наукаква рдоктор, Ставрополь агроуниверситет апрофессор Йуан ЧагIбан ХIаджь-Бакьыр йпа.\nАри атшын араъа йапхъахауата ашвква ртIытI асабиква абаза бызшвала йъадрыпхьуш акласс. Анашылырта апны йыргъвгъваз алента къапщы агIвйырсауата ашвква йырхвиттI аурым абаза чкIвын, абаза класс йапхьахауа апхьагIв Ленгосов Дионис.\nАугIахъа культура автономия «Абаза» аунашвачпагIв Чагва Армида лгIачважвара апны Ставрополье абазаква баргвырата йзынйауа, шIыцта йгIандыршаз ажвлара организация хачIв хъадата рпахь йгылу ауысква гIалрахатI. Астол гьажьы адзхъа йакIвшуз айчважвараква джьгарта йрылан РФ акультура апны гIатгара зму анхагIвы, Ставрополь къала абазаква ркультура квта аунашвачпагIв Къвырча Владимир СымгIиль йпа, РФ ауыхвара апны гIатгара зму анхагIвы, арра къвырльыкъвхара аветеран, аполковник Лоу Константин ХIарун йпа, ООО «Агростройкомплект» аунашвачпагIв Уаз МухIамад Дмитрий йпа, Ставрополь край Адвокат палата адвокат Чадиков МухIамад Ауес йпа, дзюдола Европа йгьи адуней ачемпион КIьыщмахва Руслан МухIадин йпа, датшагьи. Ауат акрай администрациягьи ауахьауат аугIахъа жвлара организацияквагьи рыщтаныкъвара, рыцынхара уысквала ажванахъа бзи щарда ауатыкв йгIатарцIатI, йрылачважватI.\nАнйара апны ажвлара организация шIыц адамыгъагьи (агерб) абаракъгьи рквпшыра шаъазлуш лырхын йдрыбагъьатI.\nЧкIала ПIитIа\nАгIвыра «Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/stavropol-shta-abazakva-radkiyilra-2_post\/","date":"2020-12-03T03:15:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00480.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9209043384,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9209043383598328, \"inh_Cyrl_score\": 0.02979111671447754, \"oss_Cyrl_score\": 0.012388602830469608}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.854,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сентябрь а 21 йгьи а 22 рагIан Согъвым апны Егьзакь Муса йыхьыз зхъу хвитра абакIрала йапхъахауа адуней турнир акIвшатI. Атурнир адызгалыз хвитра абакIрала Апсны абжьагIвы хъада Бениа Джарназ йакIвпI. Анкъвакъвраква йрылан Краснодар, Санкт-Петербург, Ростов, Къабард-Балкъар республика, Гулькевичи, Апсны аштаква йгIартыцIыз аспортсменква, ауат 80-гIв йнадзун.\nАтурнир йапшырныс йгIадрайгватI чIахI нкъвызгауа асасчва тлапIаквагьи. Ауат йрыуан спортли чкIвынргIи руысквала аспорт комитет апредседатель Авидзба Щазина, хвитра абакIрала Апсны афедерация апрезидент Хутаба Ращ, хвитра абакIрала гIван адуней йачемпионхаз Царгуш Денис, датшагьи агIатгара дуква зму аспорт мастерква.\nБениа Джарназ аюбилей турнир гIахъитIытI, асасчвагьи, аспортсменквагьи, апшыгIвчвагьи драйхIвахIвтI, адахIвра дуква шырзитахъу йхIватI. Ауи «Абаза» спорт клуб апрезидент Егьзакь Муса ХIабальа йпа Апсны апны аспорт атшауацIнарыхра йхатI ду ъалайцIауа ахъазла квырмыш йзичпауата тшизынайырхатI.\nЙгIачважвара апны Егьзакь Муса атурнир асасчвагьи аспортсменквагьи тшырзынайырхауата ргIаджвыквцIара бзиква зымгIва рпынгьи адахIвра дуква шырзитахъу йхIватI, йалкIгIата аспорт апны. «УахьчIва йапшу агвыргъьарамшква рахIагьи йщардахагыс ахъазла хIара йхIылшауа зымгIва хIчпалуштI. Ауыс бзиква рахъвдаквыщтра апны алшараква гIахIызтуа Анчва квырмыш ду йзысчпитI. Апсны апынгьи анахьанат аштаква рпынгьи хIара йапшым аспорт квпшыраква ртшауацIыхра хIацхърагIуштI. Олимпия пьедестал зщапIы ззыхвныргылыз аспортсмен ду Царгуш Денис ашIаква рпны швапх бзита дхIыдзхъагылапI. ХIара йазхъахIцIитI швыуа дзачIвызлакIгьи Апсны къральыгIва ащаквыргылра багъьата дшацIагылуаш. ХIуахьчIва бзазара апынгьи йгIаталуа хIуачIвы апыгьи хIзайгвыгъауа швара швакIвпI», – йхIватI Егьзакь Муса.\nЗныбыжьли зхIатларали йахъыхацIыхыз аспортсменква ранкъвакъвра уаланахIвауата йджьащахъван. ЙгIвымшкIхуз, атурнир аналга амщтахь, апхъагылагIвчва рыхьызква гIархIватI, акубокква, амедальква, ахча согIатква рквнадыргатI.\nАтурнира аналга хвитра абакIрала Апсны абжьагIвы хъада Бениа Джарназ аспортсмен шIаква тшырзынайырхауата абжьагажва пшдзаква райхIвтI, аспорт апны адахIвракви агIатгара дукви рзитахъта драйхIвахIвтI.\nКвициниа Асида,\nАгIвыра «Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsnyi-apnyi-egzak-musa-yyihyiz-zhu-aduney-turnir-akivshati_post\/","date":"2020-12-05T07:46:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00240.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9781545997,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9781545996665955}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.939,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2012 йцIыхъвахауа амыз ауацIа Къарча-Черкес апны РСФСР-ла гIатгара зму артист Ерыжв Зули Джьамбот йпхIа йылхъыцIыз асквш 100 йадахIвуата анйара щарда акIвшатI. Ауи лъазара ареспублика аугIахъаква зымгIвагьи квырмыш азырчпауата йбер��ьльын.\nАуи Дарыкъвакт (ужвы – Псыжв кыт) йтабзазуз адгьылрхарджьыгIв Джьамбот йтгIачва рпны дйытI. АпхIвыспа чкIвын дырра гьлымамызтI, йшпакIву ухIварыквын ауи дансабийыз агIан йщаквгылаз ащхъа цIасквала ахIвссаква апхьарта йгьыцIарымжьуазтI. Ауи аршIыйара хац шлылаз, амакъымква майрата йшлылалкIуаз дшIадзата лыгвла пхIвыс лкъвабыз бжьы анылгIа зынла йгIалныпщтI. Акъвабыз ауи аъара лпсы алашван лынцIра йахъвхатI. Агвла пхIвыс аунагIва уысква данрылаз Зули акъвабыз гIалахвуанта йылдыруаз амакъымкви ашвакви гIатылщтныс далагун. ЙпхIа хвыц акъвабыз лгвы азыщтакIта Джьамбот гвы анайт йыжвзаджвыкI йтйын йылзихвгIатI. Абари асогIа Зули лынцIра шцушыз алащаквгылтI.Ауи лкъвабыз асща дугьи хвыцгьи ргвы ацIгIвадза йнадзауата йаъан.\nАга йгвасразтынгьи, Зули лбзазара ймайрамкIва йгIамгIвайсуан: паса хъапщыладъа дгIанхатI, Абашта айсра Ду агIан агъа йгIазаб лбатI, асабиква лхъазы йгIадзынлыргылтI. ГIапсара ду лчва йштшузгьи акъвабыз зынгьи йгькIалымрышвтI. «Амаша стагылыргьи акъвабыз насышвтх, ауи аъара ауи бзи йызбитIта», – лхIвалун Зули.\nАйсра азаман хьанта агIан айсра йпшцIамыз зымгIвагьи ркъару йамайгьдзауа йынхун. Ерыжв Зулигьи ауат дрылан. Зны, гъын чвгьата, ауи дрылата гвыпкI зквчIваз уандыркI асрычвхIва йылата йшымгIвайсуаз йгIващатI: акыт йызлагIайхуаш амгIва гьырмаухуазтI. Аквыджьмаква ауи асхъан хIвыча-хIвыча архъаква гIамырдун, арахвква ныжьхта аугIагьи йрыжвылуан. ЙырзыпшгIаныс йшгIаджвыквлыз здыруаз Зули лкъвабыз гIалахвын дасуа далагатI. Акъвабыз абжьы згIаз апшгIагIвчва ласдза йгIараухын аугIа гIархчатI. Ари агIаншара джьауымщушта йгьаъам. Йджьащахъву датшагьи закI аъапI: Зули лкъвабыз амакъымква рбзирала щардагIвы рбзазара мгIва щаквгылтI. Зули Джьамбот йпхIа акъральыгIва ансамбль апны къвабыз дасуа даналага лыршIыйара Къарча-Черкес йахъазымкIва хIкъраль ду анахьанат аштаква рпынгьи щардазджьара йбергьыльхатI. ДъанызлакIгьи дызсуаз амакъымквала лгвы апхара дамайгьдзауата ауагIа йырзылшун.\nАбаза район апны йбергьльу акъвабызчы, РСФСР-ла гIатгара зму артист Ерыжв Зули йылхъыцIыз асквшышв йадахIвуата лыхьыз ахъыта апхъанчIви абаза музыка ЙгIвбахауа анкъвакъвра фестиваль акIвшатI. Анкъвакъвра йадгалагIвын ауи лъахIыльчва, ларгванква ЕрыжвргIа КъахIари Руслани, Абаза муниципал район аунашвахъцIарта. Анкъвакъвра фестиваль йалан зныбыжьла йапшымыз аршIыйагIвчва: рыцIа йайцIбаз 14 сквша дыртан, рыцIа йахIбаз – сквшы 87. Араъа йгIадгылыз аршIыйагIвчва акытква рпны рыцIа йъазата йырпхьадзакваз йрыуан, 20-гIвы йнадзун. Анкъвакъвра джвыквылра апхъала ауат тшырзынайырхауата дгIачважватI аунашвахъцIарта ахъада Ныр МухIаджьыр ЧагIбан йпа. Анкъвакъвра йалакваз ръазара зырхъвыхуаз ажюри йбергьльу акъвабызчкви акультура анхагIвчви алан.\nАнкъвакъвра фестиваль агIарбараквала зныбыжьла сквшы 30-дза йыртаз рквтала апхъагылара ШвхIагващ Абазат йгIатигатI, йгIвбахауа агыларта Архагъ Роман йквнадыргатI, йхпахауа агыларта – ЛагIвычв СултIан.\nЗныбыжьла сквшы 30 йайхIаз акъвабызчква рквтала дапхъагылагIвхатI Гвымлокт йауу Шармат ХвыркIьа, Алиева Тамара – йгIвбахауа агыларта, ХIваджь Альбина – йхпахауа агыларта рквнадыргатI.\nАнкъвакъвра йалакваз зымгIвагьи Абаза район артшхъвагаква рыртатI, культурала КЧР а-Министерства йгьи адгалагIв комитет рыхьызла хпата йахъыхацIыху адипломква, асогIаква, ахча согIатква рнапIыцIадыршватI. Афестиваль йалалын йдрыпшдзатI асаби гIахIвыгIвчва гвып «Сальам» (ршIыйарала унашва рхъицIитI Къвмыкъв Азамат), КЧР-ла гIатгара зму артист Напщ Аминат, Тльастанкъвыл Вадим.\nАуи амщтахь мчбжьыкI анцIы – декабрь а 14 атшын – лынцIра йауата йцIыхъвахауа асквшква руацIа Ерыжв Зули дзыгIвнабзазаз атдзы йкIыдырцIаз ахъмаштылга гъвы гIахъыртIытI. Айззара йалан Къарча-Черкес а-Правительства ргIащтийыгIвчва, а-Парламент адепутатква, ажвлара уыснкъвгагIвчва, ажурналистква, Ерыжв Зули ларгванква.\n– Ерыжв Зули швабыж дгIвычIвгIвыс джьащахъван. Ауи лынцIра шабгу зквшахIату закIыпI – Анчва ахъашыгIвра ахац зымгIвагьи йгIарылайцIитI, – йхIватI ауагIахъа уысквала, апечать йгьи йауацIыху аинформация амальква руысквала Къарча-Черкес республика аминистр Кратов Евгений. – Ерыжв Зули йлылшаз ауыс йгIанарбитI дызтабзазуз акъраль джьащахъва апны агIвычIвгIвыс дъайыз ашта хвыцгIваца дгIатамхауата хъарата йыхьыз шизыргуз. Ауи кыт хвыцкI дгIатадрийызтIхIва хIкъраль ду шабгу рпны лыршIыйарала ащхъа бзазагIвчва рдунейпшыща лзыгIарбун, йшпакIву ухIварыквын ауагIа рмакъымква ауат рбзазара апсыпнкъвгара амадзаквагьи гIахъыртIитI. Ерыжв Зули йлапшу агIвычIвгIвысква хIхъа рыладухушта йаъапI.\nАхъмаштылга гъвы ащапIы ахIврапшдзаква анщтIарцIа амщтахь айззара йалакваз ареспублика драмтеатр азал йнашылтI. Араъа Ерыжв Зули йылхъыцIыз асквшышв йадахIвуата концерт ду акIвшатI.\nАконцерт гIахъитIуата культурала Къарча-Черкес республика аминистр ЕмгIвыкъва Уали Ерыжв Зули абазаква йырхъазымкIва Къарча-Черкес йтабзазауа ауагIахъаква зымгIва ркультура атшауацIнарыхра апны лалацIара шдуу гIаликIгIатI. АшвахIварали гIахIврали ареспублика ансамбль апны дынхауа даналага Къарча-Черкес ауагIахъаква рмакъымква Ерыжв Зули лхъатала дрыдынхалуамцара арепертуар йалалцIатI.\nАконцерт акIвыршагIвчва КIьыщмахва Умари НакIвахв Ази Зули Джьамбот йпхIа лыршIыйара агIахIвра макъымква къвабыз йгIатылщтуа йахъазымкIва лхъатала ашваквагьи шалалцIузгьи йгIаквчважватI. Ауи лрепертуар йалан апхъанчIви абаза гIахIвра макъым «Сармасей», ачеркес уагIа ргIахIвра макъым «Къафа», абаза-черкес гIахIвра макъым «Кьамиль», ауагIа гIахIвра макъым «КIвашара», датшагьи щарда. Ауат арадиауа апынгьи, ателебара эфир апынгьи уыжвгIандзара йбыжьгитI. Лцри бызшвала ашва гIальаматква дыравторпI. Абаза бызшвала йалалцIакваз йрыуапI «Апхьарта марш», «Терешкова Валентина лыхъазла ашва», «ХI-Псадгьыл ахъазла ашва». Черкес бызшвала йалалцIатI ашваква «Сасра швхIызгIай», «Надасра», датшагьи.\nЕрыжв Зули ачIахIныгIва хьзы «РСФСР-ла гIатгара зму артист» асквш 1958 январь мыз агIан йгIалквнадыргатI. Йара ауи агIан ауи апш хьзы гIайквнадыргатI лпа Дзыба Георгийгьи. Ауи зъазара швабыж йхIагIаз дхореографын, дбалетмейстерын, Апсны, Адыгея, Къабард-Балкъар, Дагестан рпрофессионал ансамбльква дрыцынхун, алокIфырква дыршIдырпшуата йыхьыз атурых йгIалахатI. Георгий йхъашыгIвра йан лъазара йгIахъшахъыцIуата тшгIащтIнахтI. Ауи апхъала, асквш 1957 агIан, Москва апны апхьагIвчви чкIвынргIи р-Дуней фестиваль акIвшун. Ерыжв Зулигьи лпа Георгийгьи афестиваль йалауреатхатI, «Йагъьу анхара адахIвраква рыхъазла» – хIва йзхьзу амедаль агIвыджьгьи йгIарквнадыргатI. Йбергьльу акомпозитор Дауыр Аслан араса йхIватI: «Акомпозитор Мурадели Вано данишIашва Ерыжв Зули лъазара щтIызхуаз амальква ргIаурала дгIалцхърагIатI, дгIалайбжьатI, ауи амщтахь лкъвабыз абжьы «апсыпнкъвгаща» рыцIагьи цIолата йлылалхIвауата лыршIыйара апны йгIалрысабапуан».\nДарыкъвакт абзазагIвчва квырмыш ду лзырчпауата лпагьи ларгьи ъабзазуз аурам Зули лыхьыз ахъырхIвалгIатI. Ауи акIвпIта, Ерыжв Зули йгIадзынгылуа абанпараква рыгвква анцIралагьи дыртазлуштI. Ауаса лара уыжвгIандзарагьи дхIылабзазауазшва йыгIбитI, йшпакIву ухIварыквын лпсы лцришта йазыналырхаз амакъымкви ашвакви йрылата йгIамгIвайситI.\nЕрыжв Зули лмакъымква\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/lyirshiyiyarala-aduney-apshdzara-dazhivahivuan_post\/","date":"2020-12-03T03:20:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00242.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9959472418,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9959472417831421}","num_words":801,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Футбол йъасуа ауатыкв тыбгIаква рпны ачкIвынчва гврыхваква атоп нкъвырцитI, ауипхьадза апшыгIвчва хъызхуа ахъвмарра джьащахъваква рыла йгIацIалитI. КIвращын ХIасана Щамсадин йпа абари агвала ансимшгьи абзазара йшалайыжьуаш дащтапI. Абари апш футболасща хIреспублика ауацIа, хIкъраль ауацIа йакIвшаларныс йтахъыпI, хIычкIвынчва ахча щарда йъахънадрыхуа агIвымакъральква рахьыла йамхъуата.\nКIвращын ХIасана аспорт йапщылу йынхара-бзазара Казахстан апны физкультурала дарыпхьагIвта йджвыквицIатI – асквш 1981 агIан апхьара даналга ауаъа дынхун. ГIвысквша дынхатI, асабиква рыдынхалрала йъазара йалайырхIатI, уадыргIвана тгIачва гIанйыршатI. Асквш 1983 агIан йцри Къвбина кытла дгIацапахын Устджьгваты йтагылу чкIвынргIа рспорт апхьарта апны бжьагIвыта, арыпхьагIвта дынхауа далагатI.\nАуи багъьата ауыс ацIыхъва дтагылын «АйгIайра» – хIва ахьызта Московск микрорайон апны спорт апхьарта кIьыда гIахъдйыртIытI. Апхьарта ужвыгIандзара йынхитI, асабиква хвитра абакIрали футболл�� йрыдынхалитI.\nАраъа дынхауата ХIасана йызнымкIва йсабихъа гIагвалашвахраква дрыланахIвун. Ауи агIан абари апш спортзал рымазланыс ргвы адзакIьагьи йгьгIатамшвузтI. Бжьага уыста йрымаз адзгIагра акIвын: ансимшы Къвбина апсыхIва йталуамцара дзы гIвба-гIвба пщырхIа йрызната йгIахъаргыллун. Футболасыртата йрымаз акыт адзакIьа ащаца мцыра акIвын.\nАпхьарта ангIахъыртIы йгIашIарышвта ХIасана Щамсадин йпа йынхарала гIатгара йщардапI. «Сахтан топ» клуб асогIатква йырзабакIуата ауи йбжьуз асабиква футболла йащтацауата хын Россия йачемпионхатI, асквшква 1995, 1996, 1997 рагIан, Россия ауацIала йакIвшуз анахьанат анкъвакъвраквагьи йрапхъагылагIвхатI.\nАсквш 2002 йгIашIарышвта 2008-дза апхьара сквшипхьадза КIвращын ХIасана дзунашвачпагIвыз апхьарта «АйгIайра» ареспублика анахьанат аспорт апхьартаква рквтала рыцIа йагъьу йрыларпхьадзумцара йгIамгIвайстI. Араъа Россия йаспорт мастерта хгIвы дрыхIазыртI, аспорт мастерра йакандидатта – 35-гIв, йапхъахауа аразряд зму спортсмента – 75-гIв.\nАбараса зуыс йазъазу агIвычIвгIвыс гватрадаъа дгьгIанымхатI. Асквш 1999 агIан физкультури спорти руысквала КЧР а-КъральыгIва комитет дапредседательта ддыргылтI. УацIыхъван йшгIацIцIхызла, ауи асквш хIреспублика ахъазла швабыж йхьантахатI.\nАраъа ауи аполитика бзазара апны йщаквгылу азазаъащаква йылстI, дыздынхалра атахъугьи гIайгвынгIвытI. Асквш 2008 агIан йара ауи аъанатIа дадгылата хIреспублика аспорт атшауацIнарыхра йымч абгата йадигалтI. Физкультури спорти руысла Россия Федерацияла йлырхыз а-Хабза ажванахъаква гIайрысабапуамцара «Къарча-Черкес Республика апны физкультури спорти руысла» хабза апроект йрыхIазыртI. Ауаъа аспортсменкви ауат рбжьагIвчви рцхърагIара йазынархаз ажванахъаква гIарбан. Асквш 2010 агIан ауи йунашва йацIаз агвып йазалху ареспублика программа лырхтI, ауи апрограмма нарахвтI, афедерал программа «Россия апны физкультури спорти ртшауацIнарыхра ауысла» йаларцIатI. Апрограмма аспорт уыхвараква радгалра йазынархан, йызларуыхвушыз ахча акъраль рбюджети ареспублика рбюджети йацгIарылцIра атахъын (процент 95 йгьи хвпроценткI).\nУжвы ауат асквшква дрыквацапахуата КIвращын ХIасана йшихIвахуала, акабинет дыгIвначIвата дгьнымхузтI, ауралагьи аугIа дрылан, анахьанат акъалаква рпны дцалун, аспортсменква дрынйун, ауат ргIатгараква зымгIва дрыхагIвазан, закI ангIардамыхIврагьи гвалымста дгьгIанымхузтI. ЪанатIата дыздгыллакIгьи хъадата йпхьадзауа – ашIаква рбжьара ауыс – зынгьи дгьакъвымцIтI.\nАуи дыздынхалыз аспортсменква агIатгара дуква йырзынадзатI, Россия ачемпионат йапхъахауа йгьи йгIвбахауа адивизионква ргвыпква йрылата футбол йаситI: Тльыс Артур, Шарипов Даниил, Кьанджьа АхIмад, КIвращын Азамат, Жуков Дмитрий, Фомин Василий.\nАуат дрыуапI асквш 2005 агIан Россия а-Чемпионат апны арызна медаль зквнадыргаз Павлюченко Романгьи. Ауи Россия йадыркIылыз агвып дрылата футбол даситI. Згвы цхIауата й��нхауа абжьагIвы йгIадзынйыргылуа аспортсмен шIа йыхъазла араса йхIвитI: «Ауи дымгIащауата йара-йара йылахь йсайитI», – хIва. Абауи апшта Роман КIвращын ХIасана данйызгIай жвсквша ахIа дгьыртамызтI. ДышпагIайгвалашвахуа ауи йапхъахауа йбжьагIвы? ТIакIв дамлага-хIгIата, дхъышта, зынгьи атопасра ашайымрысуата… 17 сквша анихъыцI Павлюченко «Ротор» дрылата футбол дасныс днарахвтI. Абаружвы Англия апны акIвпI йылахь ъайсайуа.\nХIасана Щамсадин йпа йынхара уысква ращтацаща дазхъвыцуата, йгIаджвыквицIаз ауыс дамайчуа ацIыхъва йнайырдзауата акIвпI дышрыдгылуа. Зыбызшвала йапшым ашIаква ауи ашвхIаусыгIвала гвыбгъан зынгьи йгьгIарбжьашвум, ауаса КIавкIаз апны йщаквгылу ацIас бзиква зымгIвагьи йынкъвдйыргитI.\nЙара йунагIва апынгьи бызшва щарда быжьгитI, араъагьи апхъанчIвиква рцIасквала йбзазитI, йара ауаса зымгIвагьи футбол бзи йдйырбатI. ЙпахIба Азамат футболасра йъачIвагIата «Спартак-Белгород» дрылапI. АйцIба Альбертгьи йбзазара футболдъа йыла йгьйызгIацIажьуам. ЙпхIа Альбина журналистта ГТРК «Къарча-Черкес» апны дынхитI.\nКIвращын ХIасана физкультури спорти руысла йагъьу дынхагIвыпI, Къарча-Черкес Республикалагьи Россиялагьи гIатгара зму дбжьагIвыпI. УахьчIвала ауи КЧРООГФСО «Россия ашIара» дапредседательпI. Араъа ауи ауыс шIыцкви агIатгаракви тшырзынайырхитI. Ауаса ужвыгIандзара дминистркIвазшва акIвпI ачкIвынчва штшгIайзынадырхауа, йызлайыдгылуа ауыс цIыхъва шайтуаш рдыритI.\nШвкIыгIвпхьадзара йнадзауа асабиква ауи йнапIы йыцIсхьатI, ргвылагьи рызгIвадаралагьи йбагъьахатI. Ари аъачIвагIа даланхауищтара мурад хъадата ХIасана йыму ари акIвпI: ашIаква рхIаль-шанквала багъьата рщапIы йхвынйыргылныс. ЙшпакIву ухIварыквын агIвычIвгIвыс йхIаль-шан абагъьара акIвпI йылахь злайсайуа.\nЕшерова Муъминат, джурналистпI, Черкесск.\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/uhial-shanla-uyilah-anusayua_post\/","date":"2020-12-03T17:39:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00369.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9887908697,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9887908697128296}","num_words":590,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.945,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абазакви апсуакви йгIарылцIыз амхIаджьырква адуней къраль щарда йрылапсахатI. Ауаса ауат йгIархъшахъыцIуаз абанпараква зынгьи рабадучва рпсадгьыл КавкIаз зынгьи йгьырхъдымраштылуазтI. АйъазагIв Бакьыр АхIмад КIважв йпа Сирия йтагылу аль-Кунейтра къала апны зыхьыз бергьльу абзазагIвчва дрыуан. ЙмхIаджьырхаз ауи йапхъанчIви цриква Апсны йтыцIын Сирия йталхтI (ауи атлахан ари ашта Осман паштахIыгIва йаланакIуан). Йара Бакьыр АхIмад асквш 1953 агIан аль-Гассаниа кыт апны дйытI. Дамаск апны аквтанай апхьарта дангIалга Россия АуагIахъаква Райгвара р-Университет айъазара факультет дыцIалтI. Йдырраква бзидздзата ауаъа дангIалга СССР анаукаква р-Академия анаука-рхъвыхра институт аспирантура зынла днарахвтI.\nБакьыр АхIмад йдиссертация агIвычIвгIвыс йгвы йайъазауата йырчпауа аркъьараква йырзынархан, архъвыхра нхараква чымазагIв 50-гIвы гIацIанакIуата йакIвйыршун. Бакьыр АхIмад ари анархара дгIаквчважвауата наука гIвыра бзидздза гIацIищттI. Ауат рбзирала рыцIа йкъыту агвыхь згIваква злащаквыргыл, ркъьарала уызлайъаза йауаш амаль шIыц гIандыршатI.\nАдиссертация йхчата амедицина наукаква даныркандидатха амщтахь Бакьыр АхIмад Сирияла дацапахтI. ГIамта айшысла ауи агвыхьква рхирургия айъазара апны зыхьыз бергьльу айъазагIвчва дрыларпхьадзатI. Здырраква цIолу айъазагIв кардиологква ргвып друнашвачпагIвта агIвычIвгIвыс йгвы зларпсахуа аркъьара Сирия апны йапхъахауата ауи йакIвйыршатI. АуагIахъа рызгIвадара агIахчара йхатI дудздза ъалу гIапхьадзахауата асквш 1991 агIан Сирия ГIарып Республика ауи асхъан йапрезидентыз Хафез аль-Асад Бакьыр АхIмад акъраль апны ЙхIаракIу а-Орден гIайквнайыргатI.\nАпсны апны айсра анакIвшуз (асквшква 1992-1993 рагIан) Бакьыр АхIмад йапхъанчIвиква р-Псадгьыл рыцIа йзыбжата йпхьадзатI. Йшатахъу апш дадгаламкIва ауи зхвыртаква рыцIа йхьантаз айсыгIвчва апсра йгIашIигауа драйъазун. Амамыр бзазара анщаквгыл амщтахь йырхъвыхра нхара Санкт-Петербург апны йджвыквицIаныс ймурадын. Ауаса йгьгIайдамыхIвтI: асквш 1994 агIан Бакьыр АхIмад ъазагIва змам азгIва гIайыдсылын гIвысквша ахIа днамихуата дагатI. Йыцынхаквузгьи йыгIвзачвагьи швкIыгIвпхьадзара йнадзауата дызквылыз йцIыхъвахауа ахрат мгIва апны днардастI. Асквш 1996 апрель а 28, акъвырман тлапIа йапхъахуз атшын, Дамаск йаргвану Гута шта апны Бакьыр АхIмад ачIвыла дарттI. Араъа акIвын ауи йабагьи дъагIадрийыз, дъабзазуз.\nЕмельянова Надежда\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI\nАгIвыра Бакьыр АхIмад йынхара-бзазара зырхъвыхуа Аднан Кобартая агIарып сайтква йгIарыквицIаз аматериалква гIазщтийыз «Абаза Къраль» сайт апхьагIвчва рахIварала йадгалапI. АгIарып гIвыраква атазкIыз Жарир Гуссус йакIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/auagiaha-ryizgivadara-dahchagivyin-2_post\/","date":"2020-12-03T17:04:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00375.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9886966944,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9886966943740845}","num_words":287,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.091,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.97,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшвахIвагIв, акомпозитор Тльача Альберт йыхьыз Лагъь КIавкIаз апны йахъазымкIва хъарата йбергьльыпI. Ауи агIвымакъральква рпны щардала концерт айтлитI, йалкIгIата апсуа-адыгьа гвып бызшваквала йчважвауа аугIахъаква ъатабзазауа. Ауат патриот лахIварала, йпсадгьыл йазйыму абзибарала йырчву Альберт йашваква рапхъанчIвиква рпсадгьыл йабыжь хъгIата йырзалитI. СквшкъомкI руацIа тшауацIызхуа ауи йыршIыйара далабергьыльхатI, йыршIыйара йазцIабыргу аздзыргIвчва р��зибара йызгIашIыхатI. Хвысквша цIитIта Тльача Альберт анкъвакъвра «Абаза ашва» дархъйагIв унашвачпагIвпI. Ауи анкъвакъвра абаза угIахъа ркультура апны змагIны дуу гIаншарата йалтI.\nХIызту амыз ауацIа «Алашара» жвлара апны йхIыцынхауа, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, ГIвадахь Осетия рпны гIатгара зму артист Тльача Альберт ужвыгьи чIахIныгIва хьзыкI гIайквнадыргатI: Адыгея республика апны гIатгара зму артист хьзы йыхьырцIатI. Адыгея ахъада ТхIаквщын Аслан ауи дйайхIвахIвуата ари ашта акультура атшауацIнарыхра йкъарути йгIапсарати йалайцIауа гIаликIгIатI.\n– ХIара хIреспублика авокал ршIыйара атшауацIнарыхра апны уалацIара хвы азыгIбауата апхъахьылагьи адахIвра шIыцква уымазланыс узыхIтахъпI, – йхIватI Адыгея ахъада Альберт асогIа гIайийтуата.\nТльача Альбертгьи йыршIыйара хвду ъаквырцIауа шигвапахаз ТхIаквщын Аслан йайхIвтI, апхъахьыла Адыгея республика йкъагIауа йбазазаныс азитахъта дхIвахIвтI.\n«Абаза Къраль» сайт аредакция Тльача Альберт йызцауа ахIвахIвраква йрыцыркIуата йыршIыйара апны апхъахьылагьи адахIвра шIыцква йымазланыс, ауыс дуква рырхъйара апны йымч йалахIауа дынхарныс, дбзазаныс йзыртахъпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/tlacha-albert-yyiztsaua-ahivahivrakva_post\/","date":"2020-12-05T07:50:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00015.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9946896434,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9946896433830261}","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абашта ахчагIвчва рхъмаштылра Амш Апсны апны август а 14 атшын йдыртлапIитI. Ари амш афыр хъачва рпсадгьыл йшазцIабыргу, ауи рпсы ацкIыс бзи йшырбауа йырдамыгъапI. Ари атшын ауагIа асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Абашта айсра апны зхъа щтIазцIаз айсыгIвчва йырчвахъабагата йдыргылыз асинква йрызцитI, квырмыш рзырчпитI, ахIврапшдзаква рзыщтIарцIитI. СогIвым аквта йгылу а-Мемориал апны ахIврапшдзаква щтIарцIатI айсра аветеранква, Апсны апрезидент Анкваб Александр, авице-президент Логуа Михаил, ажвлара уыснкъвгагIвчва, Абашта айсра агIан йаладзкваз, зпхыцIа бергьльымкIва йгIахънымхIвыхыз айсыгIвчва рцриква. Абашта ахчагIвчва рхъмаштылра Амш артлапIара йалан Лагъь КIавкIаз аштаква йгIартыцIыз агIащтийыгIвчва гвыпква, ауат йрылан айсра аветеранква – зтахъырала айсра йпшцIалта йайсыз ачкIвынчви ауат ръахIыльчви.\nАвгуст а 14 атшын рыцхIагIа ду апщылата апсыуа уагIахъа ртурых йгIалахатI. Ари атшын Очамчира район йаланакIуа Баслаху кыт апны айсра йаладзыз хгIвычкIвынчва – Квициниа Валерий, Нарсиа Валерий йгьи Гогиа Резо – рхъмаштылра йазынархата син гIахъыртIытI. АкъральыгIва гимн, аркъвырльыкъвхагIвчва роркестр быжьква гауата акIвпI ауи шгIахъыртIыз. АдиннкъвгагIвчва адин ацIасквала йчпачIву зымгIва надырдзатI, асин йазныхIватI.\nАхъмаштылра айззара гIахъитIуата Очамчира район ахъада Квеквескири Вячеслав Апсны афырква рхъацIари рджьгарри гIаликIгIатI, апсыуа уагIахъа ауат анцIрала ргвы йштазлуш йхIватI. Афырква ранчва гIачважвауата йгIайззаз ауагIа, асин зыргылыз зымгIвагьи йшырзыразу гIархIватI. Араъа йгIачважвакваз зымгIвагьи Абашта айсра апсыуа уагIахъа ртурых апны щта цIола шгIаннажьыз йызнымкIва йаквгIацапахуата йырхIватI. Айсра афырква рыуа дзачIвызлакIгьи йыхьыз Апсны абзазагIвчва адуней йъадзакву зынгьи йгьырхъаштылуашым.\nКвициниа Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abashta-ahchagivchva-rhmashtyilra-amsh_post\/","date":"2020-12-03T05:00:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00258.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975374341,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975374341011047}","num_words":203,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Дублин къала апны (Ирландия) боксла асквшква 1999-2000 руацIа ййыз ачкIвынчва рквтала Европа Апхъагылара акIвшатI. Ачемпионат къраль 19 йгIартыцIаз спортсмен 160-гIва райхIа алан. ХIычкIвынчва гвып ргIатгараква гIарпхьадзауата хьапщ медальта жвба, рызна медальта хпа, джьаз медальта хпа гIарыртатI. Анкъвакъвра ачемпионква дрыуапI абжьагIвы ЕмгIвыкъва Псабыда дыздынхалуа ачкIвын Цамба Эдгард. Ауи жвахсквша дыртапI.\nТелефонла хIайчважвауата Псабыда Эдгард джьгарта штшгIайырбаз йхIватI, афинал анйара апны хвба нольта дайгIайтI. Эдгард Ачемпионат даналалуаз дшапхъагылагIвхушла йаба Цамба Нурали ажва йыйтын ауи дазцIабыргхатI.\nЙгIашвхIыргвалашвахпI. Цамба Эдгард Анапа апны йакIвшуз чкIвынргIа рквтала Анапа апны йакIвшаз Россия апхъагылара даначемпионха амщтахь акIвпI. ЗхIатларала килограмм 50 йнадзауа абоксерква зымгIва драгъьта тшгIайырбатI.\nЕмгIвыкъва Псабыда ари айгIайра дшайгвыргъьауа, жвахсквша зныбжьу аспортсмент шIа йхъа шйыладухауа гьцIайкIуам. АчкIвын йаба Цамба Нурали йпа швабыж дхъгвыргIвуз ажва гьалам.\nЕмгIвыкъва Псабыда йшихIвауала, Эдгард йпахь ахачIв дуква йыргылитI, ауи ахIатырла мачIкI тшанпсищара амщтахь дамайчуата йхъа дадынхалуаштI.\nКвициниа Инна","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/irlandiya-apnyi-aygiayra-du_post\/","date":"2020-12-05T08:14:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00274.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9642213583,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9642213582992554, \"inh_Cyrl_score\": 0.01225309632718563}","num_words":133,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.902,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ажвлара программа «Газпром – асабиква рыхъазла» апкъ йтата АдгьахIабльа район йаланакIуата МалаабазинскI кыт апны нархарта щардала йгIарысабап йауаш стадион хвыц гIахъыртIытI. Грушка муниципал гIаныршара йаланакIуа апщкыткI – МалаабазинскI, ТIапIанта, АбазахIабльа, йара Грушк�� – угIата гIвынзыкIыгIв раъара ртабзазитI, ужвы ауат рсабиква араъа йапшым аспорт квпшыраквала рхъа йадынхалныс рылшуштI.\nАуи гIахъыртIуата айззара анакIвшуз агIан Къарча-Черкес Республика а-Правительства апредседатель йцхърагIагIв Уаз Мурат дгIачважвауата абзазагIвчва драйхIвахIвтI. Ауи дшгвыгъауала, абари астадион чкIвын апны асабиква аспорт тшадыркIылырквын рызгIвадара багъьахуштI, амыгIвхъгараква йырчвыхъарахуштI, Къарча-Черкес аспортсменква Россияли адунейли йакIвшауа анкъвакъвра дуква рпны рылшараква рзыгIарбуштI.\nНархарта щарда йырзынхауа ари астадион чкIвын МалаабазинскI апхьарта апшцIа апны йдыргылтI. Ауи йалачпапI футболасырта уатыкв, гIвбаскетболасыртакI, нагIв-гIагIвра йазычпу амгIващчкIвынква, асабиква уралагьи хIагIаралагьи йпауа тшъарбжьуш. ХIайчважвара апны Грушка кыт ахъада ШвхIагващ Артур йшгIаликIгIазла, ареспублика ахъада Темрезов Рашиди «Газпром» аунашвахъцIарта апредседатель Миллер Алексейи рангIалра абзазара йаларыжьуата Къарча-Черкес ауацIа йтарчпуш ажвастадионкI йрыуата араъа йгIахъыртIыз ауыхвара апхъахитI.\n– Ари аспорт уыхвара уыжвгIанчIви заман астандартква йрыквыргIапста йырчпатI, – йхIвитI ШвхIагващ Артур. – Астадион чкIвын йахъызымкIва апхьарта апшцIа апны нхара ду акIвшыдраштI: апшцIа апны асфальт щтIарцIатI, асабиква зланыкъвауа амгIващква рчпатI, афинарква дыргылтI, ужвы апшцIа агьагьара гвара шIыцла йкIвдыршитI.\nШвхIагващ Артур сентябрь а 11 атшын астадион шIыц апны футболла АдгьахIабльа район апхъагылара шакIвдыршуш ахабаргьи гIахIайхIвтI. Ауи анкъвакъвра апны аспортсмен шIаква ареспублика ахъада й-Кубок йазабакIуаштI.\nАсквш 2014 ауацIа Апсуа кыт апны напIлачпара хIврала йхъгIву мини-футболасырта рчпуштI. Хъвыжвду кыт апны аспорт уыхвара шIыц ацIыхъва йазынадзитI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/piatiu-zkvu-asportsmenkva-rgiadznyirgyilra_post\/","date":"2020-12-03T17:33:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00381.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9903709888,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9903709888458252}","num_words":219,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.962,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Махважв Артур дчкIвынищтара айъазара ъачIвагIа дапхьаныс йгвы йтан, халат шкIвокIва йышвата ауагIа дшырцхърагIауа щардала йыла йгIацIайыжьуан. ГIаншаракI амщтахь ари агвала рахIагьи йылаштI. Псыжв кыт йапхъахауа апхьарта йхпахауа акласс дыцIаркIвата айззара дукI далашваныс йынасып йгIанакIытI. Ауи айззара апны акыт абзазагIвчва доктор диссертация ахчара ъагIайыдахIвуаз ахъазла йайхIвахIвуата хIреспублика ауацIала йбергьльу аврач Татаршвауа МухIарби ддыртлапIун. Агвышхвара йарчвыз ачкIвын йгвы йтайкIытI абари аврач йапшта нцIрата йыму бзира йханыс, ауагIа драйъазарныс.\n– ХIткъвым врачкIгьи дгьгIарылымцIсызтI, ари абзазара мгIва заджвгьи сгьыквйымцIатI. СъачIвагIа сара-сара йгIалсхтI. Татаршвауа МухIарби ауи анйара апны акIвымкIва датша зджьарагьи дгьсымбасызтI, уадыргIванагьи йгвапари йгвхътIыри ртыбгIара джьасщатI, – йгIайгвалашвахитI айъазагIв шIа.\nЙцбахауа аклассдза Артур акыт апхьарта апны дапхьун, уадыргIвана Черкесск йтагылаз атрыкв лицей дыцIалтI. АпхьарасахIатква рщарда англьыз бызшвала йакIвшун, ауи ахIатырла агIвыма бызшваква бзита йдыртI. Ажва гьалам, алицей йгIацIигаз адырраква ачкIвын уадыргIвана швабыж йыхъватI. Айъазара ъачIвагIа дазхъвыцуата Артур рыцIа йгвы зквкIыта дызпхьуз химии биологии ракIвын. Асквш 2003 апхьарта хьапщ медальла дангIалга амщтахь Махважв Артур Ростов йтагылу амедицина университет дыцIалтI.\n– СаныцIалбырг суысква гьмайрамызтI, – йгIайгвалашвахитI Артур, – йшпакIву ухIварыквын апрограмма алачпан, скъару аквхъушшва йгьзымбузтI, сгвы снадзунта зымгIва кIаспсата сгIацапахырныс гIастахъхун. Ага сгвжвайыргьи йгIасгвынгIвуан адахIвра дуква уырзынадзаныс ахъазла мгIва майра шаъам. Йапхъазуз атшыбжьара нхара агIан зымгIва гвынгIвырахатI. Анчва йбзирала, сара ауи ауысла хIреспублика чымазагIвтара апны сгIарщтитI, Татаршвауа МухIарби йунашва сацIата сынхун. Ауи дгIасылабжьун, аъачIвагIа амадзаква сйырдыруан, ачымазагIвква сшрыдынхалуаш сйырбун. ЧIапщара сгIанхалун, аркъьарта апынгьи зны ахирург сицхърагIаныс сылшатI. ЙащтагIайуаз атшыбжьара нхараква зымгIва Татаршвауа МухIарби йпны сгIайуамцара сырхъыстI.\nЙхвбахауа акурс ацIыхъвадза Артур врачта арра дкъвырльыкъвхагIвханыс йгвыгъан. Ауаса ауи азаман арра апны апсахраква гIаншан нхарта гIаууачвахатI. Хирургта акIвын йхъа шибуз, ауи ахIатырла йцбахауа акурс данапхьуз ъачIвагIа нархартата йауацIыху ахирургия гIалихтI. Айъазара апны ари аъачIвагIа лкIгIара ду амапI, ащарда ахирург йакIвпI ачымазагIв цхърагIара ду йызрадзауа. Датша хъатакIла угIапшыхырквын, аркъьара шварагIварадара ду апщылапI. Артур ауи бзита йгIайгвынгIвуан. Асквш 2009 агIан, ауниверситет дангIалга амщтахь, сквшыкIла специализация дахъысырныс дгIарщтитI. Ари азынгьи Татаршвауа МухIарби йакIвын зунашва дацIаз.\nСпециализация данахъыс амщтахь хирургия хъвшара апны дынхауа далагатI. Араъа ауи зуыс йазъазу дъачIвагIагIвта, дгIвынгIалта, дгвышхвагIвта тшгIайырбахьан. СквшыкI анахъыцI ачымазагIвтара апны йазалху шIыпIа квта гIандыршатI, рентгено-эндовоскуляр амальла айъазара диагностика ъарчпауа ахъвшара нхара днарахвтI. Аквта апны хирургия амаль гIадымрысабапуата агвыхьква йрайъазитI. Ари ауыс Артур дахIврала ййырдыруа айъазара йанархара шIыцпI. АчкIвын хирургия хъвшарагьи дгьакъвымцIтI, араъа анхари аквта апны анхари адикIылитI. Аркъьараква агвыхьква ракIвпIта йыззынарху айъазагIв шIа джьауапкIра ду шйыхъвдакву йылайхIвитI. Ага ауаса йаъазтынгьи, йгIарбараква бзипI: Махважв Артур йара-йара аркъьараква йчпарныс йылшитI. АркъьагIв шIа ареспублика п��ликлиника апны эндоскописттагьи дынханыс ддрайгватI. Абар йара ари ауысла йхIвауа:\n– Хирургиягьи эндоскопиягьи злапщылу щардапI, ауи ахIатырла ари анархарталагьи сзынхушта йаъапI. ХIреспублика ауацIала рыцIа йагъьу аэндоскопистква йрыуу Охвта Анзор йъанатIа данакъвыцIхуаз аполиклиника апны йцынхъвы сынхарныс сирайгватI. Ауи апш азхъацIара апны «момо» гьсзымхIватI.\nУахьчIвала Махважв Артур дахIврала ахынхартакIгьи адикIылитI. Айъазара апны ашIыцраква ансимшгьи йгIаншитI. Ууыс азаман йаквыргIапсата йузынардзара ахъазла зынзаман йгIауайдзаз адыррагIвацаквала угIашIас йгьауам – Анчва йылпха ануаурагьи уъачIвагIа бзибара ду азуымата уынхара атахъыпI.\nАйъазара ъачIвагIата йгIауызтуа Анчва йакIвпI. Ари аъачIвагIа бзазара мгIвата йгIалызхуа агIвычIвгIвыс уыс щарда дырзычпазара, йдырраква ауацIыхзара атахъыпI. Гиппократ йшихIвазла, айъазагIв йылаква ауарба алапш йапшта йцIаразара, йнапIква пхIвыснапIыта йпшказара, ащтанчIв апшта дуасаражвта, йгвы асльан гвыта йбагъьазара атахъыпI. Ауи йаццауата ауагIа урайъазара ахъазла дырра цIола уымазара, ачымазагIв уйызбзизара атахъыпI. УадыргIвана акIвпI агIаншара хьантаква анузалыргуш. Махважв Артур йапшу агIвычIвгIвысква ршвапха зквшахIату ари акIвпI: ахIбачва рцIас бзиква пшдзата йыззынардзахуаш абанпара гвыбзыгъа шгIадзынгылуа.\nДжьандар Залина,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/uachivagia-anchva-yangiauitua_post\/","date":"2020-12-05T07:56:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00023.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9960150123,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9960150122642517}","num_words":522,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Черкес Амаль асквш 1993 агIан Къарча-Черкес Республика Абаза район йаланакIуа Псыжв кыт апны дйытI. Дансабийыз йгIашIарышвта ахIбачва рбжьагажва даздзыргIвуан, хIуагIахъа цIасква гIальаматра ду рызйыман. Апхьарта даныцIаз бзита дапхьун, аспорт тшадикIылуан, хвитра абакIра тшазибжьун. Анкъвакъвраква дрылалпхьадза дбагъьахун, йхIаль-шан рсайуан, абакIра акъвлейраква дрызъазахун, йызнымкIва дапхъагылагIвхун. Арра абакIра данхънах асхъан йхъа дадынхалуа, ауи аспорт квпшырала анкъвакъвраква джьгарта тшырзирыхIазыруа далагатI, ахIбачва рбжьагажва йылайкIуан. Ауи амщтахь 18 сквша дыртамылскIва арра абакIрала ГIвадахь федерал округгьи Лагъь КIавкIаз федерал округгьи дырчемпионханыс йылшатI, Украина йтагылу Феодосия къала апны а-Дуней а-Кубок гIатигатI.\nУжвы Черкес Амаль Москва область йтагылу Балашиха къала йаргвану архъвкI апны къвырльыкъв йхитI, анкъвакъвраква рпны дахIврала дабакIитI. Ауат анкъвакъвраква Россия Федерация ахъыхчарала а-Министерства йгьи акъраль ауацIауысквала а-Министерства рыхьызла дрылалитI.\nАсквш 2012 декабрь а 20 йгIашIарышвта а 21-дза МВ�� архъвква рквтала йакIвшуз анкъвакъвра апны зхIатлара килограмма 85 йнадзауа абакIыгIвчва рпны дапхъагылагIвхатI. АчкIвын йгIатгара шмайрамыз гьцIайкIуам. Афинал апны Европа йачемпионахаз, МВД архъвква рпны афицарта къвырльыкъв зхауа аспортсмен дипшIагылан, ауаса щтахьла дгьгIатымхъатI. Йылшаракви йъазари абгата йгIайырбан йапхъахауа агыларта гIатигатI.\nАмаль йаба МухIамад йпа йхъа йыладухитI, дъанызлакIгьи уыста дыздгыллакIгьи йугIахъа дъарызцIабыргу, абаргвыраква дырчвымшвауата ащхъа цIасква йшатахъу апшта йъанайырдзауа акIвпI магIны ззибауа. Къвырльыкъвхара дызшIыртра апхъала Амаль КЧР а-МВД апны дбжьагIвын, йазалху агвып арра абакIра йазибжьун. Ауи акIвымкIвагьи экономикали хабзанкъвгарали Москва университет афилиал апны йпщбахауа акурс дапхьитI. ЗакIы-гIвба мзыла йкъвырльыкъвхара далгата йцриква дырзгIацапхуаштI, апхьара найырдзахуаштI, юрист диплом гIайыртта йъачIвагIала дынхауа далагуштI. Анкъвакъвраква рпны агIатгара шIыцква дырзабакIуаштI, ауатла дгIазлыцIыз йцри уагIахъа рыхьыз щтIихуаштI, йрыпшдзуштI. АчкIвын хъацIарата йынкъвигауа зквшахIату закIыпI: апхъахьылагьи адахIвракви агIатгара дукви шйылшуш кьангьашра гьалам.\nКълыч Руслан,\n«Абазашта» газет акорреспондент.\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ygiatgarakvala-hiuagiaha-yryipshdziti_post\/","date":"2020-12-05T08:29:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00026.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9774551392,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9774551391601562}","num_words":246,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.948,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIа «АпхIвыс лтара дтагылапI» анырхIвауа йгIаныцIуа ачIвыйа? ЗымгIва йрапхъата аунагIва уысква дшырзычпу, аунагIва пхари рахIмати гIвната йаъазланыс дшащту. Ауи дызхьыслакIгьи йпсыпынкъвгауа, пхара гIахъыцIуа йалагитI. Абари апш унагIва апны дгIадзынгылтI Огвыз Лолита. Абараъа ланду щарда зхъыцIуата йлымаз адзахыга машина «Зингер»-ла йылчпуз акъом джьауымщушта йгьаъамызтI: ахъыза пхаква, ахъч тIатIаква, акIас бабаква лнапI ъазаква йгIарыцIцIуан. Апсабара йгIаунатуа апкъыгIваква ракIвын ауат зымгIва гIазлылхуаз. АтгIачва аласа швабыж йазсакъуата йаъан. Йара уыжвгьи Лолита йшылхIвауала, лунагIва ласа гIвнамызтын дгьзагъуам.\nЛсабихъа дантагылаз лгвы йгIатахаз акIвпI лылахьгьи злащаквгылуа. Лолита Россия а-ГIвадахь университет дгIалгатI, асхъа асащала, асахтан адынхалщала, асхъаква ргIацIщтра уысквала акъральыгIва стандартква тшрыхалыргIвазатI, аъазара щатата йазалуа адырраква лылалкIтI. УадыргIвана адзахыртаква, аласа пкъыгIваква ъадрыхIазыруа анхартаква рпны дынхатI. Араъа лъазара йалалырхIун, апхъала йлылалкIыз адырракви адырра шIыцкви ашIлырпшуан, абзира гIалылкIгIун. Хысквша рапхъала Лолита лхъатачIв нхарта гIанлыршарныс гвы лчпатI. ГIаджвыквцIагат�� апхъанчIви асхъачпагакIи, ласа злархыхауа машинакIи ракIвын лымаз, ауаса лгвышхвара адуней шабгу гIацIанакIуан. Апхъапхъа асуратква лчпун: апкъыгIва асурат, аквпшыра, ачва агьиква аквлыршвун. ГIвысквша анцIы лгIапсара шымдзуа нахвахатI, лщапIы дхвынгылтI, лъазари лдырри рыцIагьи йылрыцIоланыс тшахалырдзун, луыс йазалху адамыгъагьи гIанлыршаныс лылшатI. Асхъа зигIвата йгIалрысабапуагьи рчпащала йахъыхацIыхта йщардапI, рызна рахъви хьапщ рахъви злапсугьи рылапI.\nУжвы Огвыз Лолита лкIгIара зму анапIлачпара асхъаквала (кашмир, альпака агьиквала) пальто лдзахитI. Ауи апш чгIвыча анахъауцIара анахьанат йызларапшым зынла йуылаухIвитI: рпшдзара йахъазымкIва йгьи ласыпI, уыпкъ гьгIанарыгIапсум. Лолита апальтоква рдзахра апны ласата йгIалрысабапуагьи гьапшым: хIышта апны йырхыхауа аласа йахъазымкIва Скандинавия, Перу, Германия рыштаква рпны йдрыхIазыруа аласанадзара.\nАпсабара пкъыгIваквала йдрыхIазыруа асхъаквала йдзаху ачгIвычаква, апкъыгIваква Къарча-Черкес абзазагIвчва рыцIа-рыцIа йрымагIальамтхитI. Ауат ргIацIщтра гIапсара ду шапщылу гIаргвынгIвитI – пальтозаджвыкI арыхIазырра пщымызкI анаквыдзуа гIаншалитI. Огвыз Лолита йылдзахуа апальтоква напIланкъвгара сумкIачкIвынкI йа йазалху хъылпа пшдзакI рыццIах йауитI. Ауи пхIвысыпхьадза лквпшыра шIырпшыра амамкIва йалаузаныргIалитI.\nЛъазара гIалрысабапуата, лапхъала йщтIу лгвы азгIвауата Огвыз Лолита араса лхIвитI:\n– Ужвы йщаквгылу азаман апны хъатачIв нхарта агIаныршара йаквыргIапспI, уунагIва ушчIвумцара уынхарныс уылшитI. Ауи ахъазла йхъаду ари акIвпI: Анчва адуней пхIвыста угIаквицIазтын ауи атара утымцIуата, ухъачIвы удыруата, пшдзата убзазарныс.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/zhachivyi-zdyirua-aphivyis_post\/","date":"2020-12-03T04:23:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00267.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976523519,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976523518562317}","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIахъа гIащаквхара ахъазла йгIадзынгылуа абанпараква рапхъанчIвиква ртынха пшдзаква рхчара рборчпI. АгIвычIвгIвыс рыцIа дшIата йуагIахъа ртурых ййырдыруа далагарквын дгIазлыцIыз аугIахъа агIащаквыжьра ауысквагьи рыцIа паса йгIайгвынгIвуа далагитI. Ауи акIвпI йыззынарху чкIвынргIа рыжвлара «Шарпны» ргIаджвыквцIара бзиква. Хысквша цIитIта ауат апхьагIвчва рквта анкъвакъвра акIвдыршалитI. Анкъвакъвра атемаква йрыквыргIапста ачкIвынчви ахIвсси арефератква дрыхIазыритI. Атемаква хIугIахъа ртурыхи ркультури йрыквыргIапспI. Анкъвакъвра хъата арат ажваква ахъагылапI: «ЙыздырхитI, саладухитI, тшауацIнасрыхитI!» СынчIва анкъвакъвра хнархаракIла йакIвшатI: «Абаза уагIахъа рыгIвычIвгIвыс пшдзаква», «Сцри кыт атурых», «Абазаква рэтнокультур�� тынха».\nАреспублика аштаква йрыуата жвипщыгIв рынхараква анкъвакъвра йалан. АчкIвынчви ахIвсси рдырраква гIадырбара йахъазымкIва йдрыразра атахъын ажюри йалаквугьи: аэкономика наукаква ркандидат Гвана Муъминат, аистория наукаква ркандидат Джьмакъвыл Бэла, аистория наукаква ркандидат Дагвжвей Рустам. АдгалагIвчва анкъвакъвра ъагIвнакIвдыршуз аколледж «Полиглот» аунашвачпагIв Дагвжвей Рустам йшизыразу рхIватI. Анкъвакъвра магIныта йамула араъа йгIадгылыз апхьагIвчви арыпхьагIвчви рпахь дгIачважватI Гвана Муъминат.\n– ЙалкIгIата хIара уахьчIва хIышвзыразпI хъатакIла йгIанымхауата, зуагIахъа турых здырныс зтахъыта араъа йгIадгылыз ачкIвынчви ахIвсси. Апхъахьыла зугIахъа рыхьыз пшдзата йзыргуш швышрыуахушла хIгвыгъитI. Абари ауыс шванадгылзара анахьанат швыквлагIвчвагьи швыргвышхва. Ауатгьи йгIаргвынгIвра атахъыпI запхъанчIви турых зымдыруата йгIадзынгылуа агIвычIвгIвыс йпахь йщтIу абзазарагьи йалыргата дшзадымгылуаш. ХIугIахъа ртурых ухъа алауырдухушта йаъапI. Ауи ахIатырла хIансимш бзазара апны хIтурых йалу агIаншара дуква зынгьи йхIхъмаштылуата ргIахчара хIпахь хачIв хъадата йгылапI, – йгIалылкIгIатI Муъминат.\nЗымгIва рапхъа Уатакъай Алина дгIачважватI. Ауи лгIачважвара лцри Псыжв кыт атурых йазынархан. АпхIвыспачкIвын акыт йауата зыхьызква бергьыльхаз агIвычIвгIвыс пшдзаква дгIарыквчважватI: йапхъахауата ахвгIахвтра йалагаз Джьандар МхIамат, РСФСР-ла гIатгара зму артист Ерыжв Зули, бразилия гIахIвраквала адунейла йчемпионхаз ЕмгIвыкъва Уали, Къарча-Черкесла йгьи Апсны республикала гIатгара зму артист ЧквтIу Владимир, датшагьи.\nАуи лымщтахь лынхара ауатыкв йгIаталцIатI Дармыва Айза. Ауи ХъвыжвчкIвын кыт шгIаншаз даквчважватI. Ауи акыт абзазагIвчва рыштажв ПсхIвы кыт акIвпI. Ауыла йауапI йгIайтыпахта ари акыт гIанзыршакваз. ПсхIвы атурых анапаквагьи аугIа арыла ргIатрыпара ашвхIаусыгIваквагьи гIалхIватI. Акыт йауата зыхьызква бергьльу абзазагIвчвагьи дрыквчважватI: ауысагIв Мыхц Кьарим, академик Егьдза Назир, ажвлара уыснкъвгагIв Этлыхв Олег, датшагьи. ЛгIачважвара лцри кыт йгIаквчважвауа Мыхц Кьарим йуысала далгатI.\nАэтнокультура йазынарху лгIачважвара апны Шнахва Али апхъа заман ачкIвынчIви ахIвсси шгIадзындыргылуаз, йшырбжьуз, абзазара йшаздрыхIазыруаз йауацIыхта дгIаквчважватI. АчкIвынчва датша тгIачва рпны йгIадзындыргылуата апхъала йынкъвыргуз ацIасгьи даквгIашIастI. АхIвссаква хвысквша-цысквша йанырталра аунагIва уысква йырзырбжьауа йалагун. Адзахра, аджвджвара, алыргара агьиква йырхъазымква ауат рхIаль-шанква шщаквдыргылуазгьи гIайхIватI. ЙалкIгIата ауат анцIралагьи ахIбачва хвы рзырбара шатахъу йазырбжьун.\nМамбет София абазаква апхъала йынкъвыргуз ацIаскви ахабзакви дгIарыквчважватI. Абазаква анмаджьусийыз, уадыргIвана ауат дин исльам йтагылындзыкIьара мгIвата йгIамырдаз лхIватI.\nЙгIачважвакваз зымгIвагьи рынхараква джьащахъван, ауи ахIатырла ажюри йалакваз ауырата йайкьангьаштI. УадыргIвана апхъагылагIвчва рыхьызква гIархIватI. «Сцри кыт атурых» номинация апны ТIыкIва Алибек йынхара зымгIва йрагъьта йырпхьадзатI. Ажьи Милана «Абаза уагIахъа рыгIвычIвгIвыс пшдзаква» номинация апны дапхъагылагIвхатI, «Абазаква рэтнокультура тынха» номинация апны – Джьмакъвыл ФатIима. Датшагьи рынхараква дыртшхъватI Шнахва Али, Ашба ГIайщат, Шогьан Исльам, Уырчыкъва Альбина, Чагва Дайана. АдгалагIвчва анкъвакъвра йалаз ачкIвынчви ахIвсси йгIарайхIвахIвтI, ХъвыжвчкIвын кытла йгIайыз агвып рунашвачпагIв Шнахва Зифа йшылзыразу рхIватI. АчкIвынчви ахIвсси «Шарпны» адкIылара рыхьызла асогIаква, акнигаква, адипломква рнапIыцIарцIатI.\nДжьандар Залина,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yyizdyirhiti-saladuhiti-tshauatsinasryihiti-3_post\/","date":"2020-12-03T04:31:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00300.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963921309,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963921308517456}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арыпхьара ауыс йара лкIгIара амапI. Араъа акалендарь абгъьыцква гьракIвым, адырра йапщылу амшква ракIвпI йырпхьадзауа. Абаза район апны йагIвсыз апхьара сквшы агIарбаракви йгIаталуа апхьара сквшшIыц ахачIвкви йрылачважватI. Арыпхьара йгьи акультура уысквала Абаза район аунашвахъцIарта аунашвачпагIв Муртаз Зимфира йшылхIвазла, арайон апхьартаква шIыцра щарда злу арыпхьара нархартаквала йынхауа йалагатI.\nАсквш 2012 ауацIа арайон арыпхьара уысква рмодернизация сом агIмильуанкI аквдрыдзтI, ауи йгIалцIла арыпхьара кабинетква радгалра агалагьи йагъьхатI. Апхьартаква рырчIаджьра ауысквагьи сом гIвмильуанкI рзалырхтI. Арыпхьара амаль шIыцквала адгалра апны магIны ду зму арыпхьагIвчва рдырраква йрылархIара акIвпI. АпычIв апхьартаква рарыпхьагIвчва зымгIвагьи ауи йапшу адырраква раутI. Амодернизация апрограмма асквш 2013 ауацIагьи абзазара йаларжьитI, Абаза район апхьартаква ауи ауысла сынчIва сом хвмильуанкI райхIа рзалырхтI.\nУахьчIвала арайон апхьартаква рпны арыпхьагIвта 260-гIвы нхитI, ауат йрыуата 138-гIв йхIаракIу акатегория рымапI. Ари аъачIвагIа апны зъазара гIазырбауа арыпхьагIвчва рквтала йакIвшалауа анкъвакъвраква зымгIвагьи йрылапI. Абарат анкъвакъвраква рпны арыпхьагIвчва архъвыхраква йрыцIситI, йыззычпу рзыгIарбитI, йашIашIпшитI, ръазара йаладырхIитI, йадыркIылуа арыпхьара амаль шIыцквала рхъвыцраква агIвыршитI.\nАрыпхьара апны псахрата йгIаншауа йрыццауата анхаша йшаладырхIушгьи йащтапI – квтанайта арыпхьагIвчва рынхаша сом 12800 йнадзитI. АсабигIзартаква рынхагIвчва рынхашагьи йалахIатI, ужвы ауи сом 12969 йаъарапI.\nАрайон аунашвачпагIвчва асабигIзартаква рынхара адгалрагьи шагъьхуш йащтапI. Асквш 2012 агIан ауат рпны асабиква 210-гIвы йнадзун. Ужв�� арыпхьара ауысквала аунашвахъцIарта анхагIвчва йнарахвыз амаль шIыцква рбзирала асабиква 50-ла йрылахIатI. Ауаса ужвыгьи саби 275-гIв ркьазу йазпшитI. Асквш 2013 алымгаскIва рыцIа йабаза кыт дуу Псыжв апны уыжвгIанчIви сабигIзарта шIыц гIахъыртIныс рмурадпI. АсабигIзарта саби 75-гIв аднакIылуаштI.\nМуртаз Зимфира арыпхьара кIьыдата йацгIайуа адырракви абжьари руысгьи даквгIашIастI. Араъа асабиква рхIальшанква зсайуа амальква гIаншитI, зхъашыгIвра бзийу асабиква рылшараква йрылахIитI. Абаза район апны ауи ауысла йынхитI асабиква рыршIыйара а-Квта йгьи асабикви чкIвынргIи рспорт апхьарта. Абаза апхьартаква рапхьагIвчва арайонла, ареспубликала, акъраль ауацIала йакIвшауа анкъвакъвраква джьгарта йрылалитI, апхьара апынгьи, аспорт апынгьи адахIвра бзиква рымапI. ЙгIалкIгIара атахъыпI апхын ауацIа апхьартаква рпны атшпсщартаква шадгалаз, йшынхуз. Араъа саби 145-гIвы тшпсырщатI. Апхьартаква зымгIвагьи фачIв пхали айъазара уысквали йадгалапI.\nЛгIачважвара далгауата Муртаз Зимфира арыпхьагIвчва драйхIвахIвтI, йыздынхалуаш ауысква шщарду, ачхIари, амайчри, азгIвадари, адахIвракви шырзылтахъу лхIватI. АрыпхьагIвчва рынхара ргви рпси аларцIитI, асабиква адрыпхьитI, йрылабжьитI. Ауи акIвпI йыззынархаз айззара амщтахь ауи йалакваз зпшыз агIарбартагьи.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/hiuachivbzazara-yazyischtiu-amgiva_post\/","date":"2020-12-03T03:36:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00310.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973712564,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997371256351471}","num_words":325,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сентябрь а 27, СогIвым Агвыргъьарамш андыртлапIуз атшын, Щынквба Баграт йыхьыз зхъу апарк апны уысарали прозагIврали аршIыйара анкъвакъвра агIарбараква йрылапштI. Абашта айсра апны апсуа уагIахъа р-АйгIайра йахъыцIуаз асквш 20 йадахIвуата акIвын анкъвакъвра аунашва сынчIва август мыз агIан ауатыкв йшгIаталыз. Ауи йагIаджвыквцIагIвхатI чкIвынргIа йгьи аспорт руысквала СогIвым аунашвачпарта акомитет анхагIвчва. АршIыйара анкъвакъвра йалан сквшы 17 йгIашIарышвта сквшы 35-дза зныбжьу авторква. Анкъвакъвра йгIадыргалыз ауысара гIвыраква 50, апроза гIвыраква 40 раъара йнадзун.\nАнкъвакъвра агIарбараква йъадзарылапшуаз Апсны апны йбергьльу ауысагIвчви агIвгIвчви йгIайззакваз рпахь руысаква йгIарыпхьун. АуысагIвчва шIаква угви упси цIолата йрылалуа ауысаква шырзыгIвуа зымгIвагьи йджьаддырщатI. Анкъвакъвра анадзара швабыж йхIагIан, ауи ахIатырла рыцIа йагъькву рыхьызква рщаквыргылрала ажюри руыс гьмайрамызтI. Зныбыжьла, злахIвара къарула йапшымыз ашIаква швабыж йхIагIу аъазара гIадырбатI, рхъашыгIврала аздзыргIвчва ргвы йнадзаныс рылшатI.\nАршIыйара анкъвакъвра агIарбараквала рыцIа йагъьу нхарата йырпхьадзатI Кварандзиа Инна лгIахIвахра «Йхвиту Апсны, упхьынцIыгIваква ауацIых», Квициниа Саида луыса «Апсны апхьынцIыгIваква». АршIыйара анкъвакъвра апхъагылагIвчва согIата йрыртатI Апсны йапхъахауа апрезидент Ардзынба Владислав йсурат зну ахьапщ ахчаква «апсары», Акъва асуратквала йадгалу афотоальбом.\nТурава Элона лгIаджвыквцIарала, анкъвакъвра ъакIвшуз апарк апны урам библиотека адгалан. Элона йгIалхъвыцыз ауыс бзи архъйара йацхърагIатI чкIвынргIа йгьи аспорт руысквала Акъва акомитет анхагIвчва. Апарк апынгьи адзтшпурам апынгьи акнига тараква кIныхIан, йгIазтахъхауа дзачIвызлакIгьи акнигаква нарахвта йрыпхьа йа дара ркнигаква гIаргта йыртарцIа ауан. Элона лгIаджвыквцIара зпщылаз йцIыхъвахауа агIамта ауацIа чкIвынргIа акнига апхьара тшъачвдрыхъарауа акIвпI. Апроект мурад хъадата йархъйун чкIвынргIа книга апхьара рымагIальаматта тшадыркIылра. Анкъвакъвра апшыгIвчва йрылаз Логуа Алиса йшылхIвауала, акъала апаркква, адзтшпурам рпны йаныргIалыз «акнига тыдзхвыцква» – гIаджвыквцIара бзипI. Ауи Апсны апны чкIвынргIа книга апхьара шрымагIальаматхуш йазынархапI. «Сшхъвыцуала, уыжв ласыла арат асыра хвыцква рпны йапшым акнига гIацIщтраква йрылахIуштI, чкIвынргIа ауат йрыпхьаныс йгIартахъхуштI, йрымагIальамтхуштI», – йгIацылцIахтI Алиса.\nАкъала акомитет анхагIвчва стенд гIважви жваба дрыхIазыртI. Ауат йбергьльу апсуа гIвгIвчва, ауысагIвчва, апрозагIвчва – Гулиа Д., Аджьпа Т., Ломиа К., Когониа И., датшагьи – ргIвыраква йгIарылху ажванахъа гвыбзыгъаква, ацитатаква рынгIвылгIан. Астендква йырнын айсра йаладзыз ауысагIвчва Бардодым Александр, Делба Саида, Чанба Олег руысаква йгIарылхыз асатыр гврыпшшгIагаква. Айззара аналга амщтахьгьи ауагIа щарда йаларкIван, философия хъвыцрали уасаражврали йырчву апсуа гIвгIвчви ауысагIвчви рсатырква йрыпхьун.\nКвициниа Асида\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsnyi-chkivyinrgia-ryilapshla_post\/","date":"2020-12-03T17:19:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00098.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973476529,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973476529121399}","num_words":316,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ГвыгъаракIгьи змахым агIвычIвгIвыс дгIацауырпахра ахъазла зъарайа къарути дыррати йатахъу? ГвынгIвырапI йшмачIым…\nАсквш 2001 агIан Къарча-Черкес апны зчIва згIва хьанта аду ачымазагIвква адонорква рбзира йгIаннаршауа амаль шIыцквала йрайъазауа йалагатI. Акъраль ауацIала ачIва азгIваква (гепатит, церроз, чра агьиква) уагIата йыргадзауа гIаупхьадзарыквын ари ашIыцра амагIны ахърыкъьара аламкIва йдупI. Гибрид амальла ачIва айъазара асквш 2001 йгIашIарышвта йызбзиру Черкесск акъала чымазагIвтара реанимация, анестезиология хъвшара аврач, амедицина наукаква ркандидат ПIаз (Первакова) Эльза Ибрахим йпхIа лакIвпI.\nЭльза Ибрахим йпхIа ХIвмаран кыт апны дйытI, йара араъа апхьарта дгIалгатI. Асквш 1989 агIан Саратов медицина институт айъазара факультет ауи аъачIвагIала дгIалгатI. Йлыцапхьуз ачкIвын Перваков Валера дихъапщылахатI, пхIа длаутI. АхъацIи апхIвыси рбзазара айъазара йапщыламкIва рыла йгьырзгIацIамыжьуазтI. Ауаса рыцхIагIа ншатI – Валера амгIва пхаста йалашваз чкIвынкI дйыркъьан йпсы гIайхчатI, ауаса йара ачкIвын апхъала йыхьуаз азгIва гепатит С йща йгIалалын дагатI.\nАга луысква баргвхазтынгьи, Эльза абзазара дазхъвыцра атахъын, рпхIа лхIатырла, лхъапщыли лари йацыздынхалуаз ауыс анысла, лайъазара йазыбжу ауагIа рыхъазла.\nАсквш баргвква дгIарыцIсын Эльза Ибрахим йпхIа асквш 1995 агIан Москва йтагылу трансплантологияла анаука рхъвыхра институт аспирантура дыцIалтI. Асквш 1998 агIан ари анархартала кандидат диссертация дахIврала йылхчатI.\nПщысквша руацIа Эльза Ибрахим йпхIа аэфферент амальквала дъазауата Черкесск ачымазагIвтара анестезиологии ареанимации рхъвшара апны дынхатI. Асквш 2002 агIан ауи Москва йтагылу Склифасовский йыхьыз нкъвызгауа анаука рхъвыхра институт нхара ддрайгватI. УахьчIвала ауи шIыцта йгIандыршаз ахъвшара даунашвахъцIагIвпI. СквшкъомкI руацIа гIапсарата йталцIаз ахъазгIваца йгьымдзтI: ужвы ПIаз Эльза Москва апны ареаниматологкви анестезиологкви рнаука жвлара, Россия адиализ жвлара дрылапI, Россиялагьи агIвымакъральквалагьи анаука айззараква рпны экспертта дынхитI, наука гIвырата 72 гIаквылцIахьатI, хIкъраль апны йахъазымкIва агIвымакъральквагьи рпынгьи.\nЭльза Ибрахим йпхIа лнаука нхара, аклиника апны лынхара йырхъазымкIва арыпхьара уысквагьи дрылапI – Москва йтагылу акъральыгIва медицина йгьи стоматология университет апны трансплантология акафедра дадоцентпI. Аквта телебара атраква рпны ауи айъазара уысквала щарда дгIачважвалитI.\nЛтшпсщара мзы амшква рызбжа апхъала апшта лцри акыт апны даъазлитI, лцриква, лъахIыльчва дрылата тшпсылщитI. УадыргIвана ачымазагIвква ъалызпшуа Москва дацапахитI. Ащхъа кыт апны йгIадзынгылыз апсхIвыспачкIвын зны лылахь йгIанылыз архъвыхра баргвква лгвы дымрыдзуата дгIарыцIстI. УахьчIвалагьи лхъагвы аквыпI, йъадзалылшауа гвырбзига змахым ачымазагIвква драйъазуштI, рыгвква багъьата йшкшуш дазабакIуаштI.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abzazara-alahvgiahasrakva_post\/","date":"2020-12-05T08:03:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00122.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9846203327,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9846203327178955}","num_words":316,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.945,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Октябрь а 22 СогIвым апны цIаста йщаквгылу астудентква йхвбахауа р-Дуней конгресс «Интердиалог» акIвшатI. Апхъала апшта аконгресс Апсны къральыгIва университети Лобачевский йыхьыз зхъу Нижегород университети йадыргалтI. Нижегород область аправительстви Апсны республика аправительстви ауи адгалра йацхърагIатI. ЧкIвынргIа рфорум студентта 250-гIв райхIа гIадгылтI: Апсны къральыгIва университет йапхьауата, Нижегород университет йапхьауата, Приднестровье, Сирия, Сербия йгIартыцIта. Йапхъахауата афорум йалазланыс йгIадрайгватI Трыквшта йтабзазауа апсуа диаспора ргIащтийыгIвчва.\nАстудентква йхвбахауа рфорум анхара хнархаракIла йахъыхацIыхын: арыпхьара-бжьара ауысла, аршIыйара ауысла, ажвлара руысла. Аконгресс адгалагIвчва йшырхIвазла, аконгресс апны уыс хъадата ауатыкв йтаз арат ракIвын: акультура ауысла ащтаныкъвра щаквгылра, ажвлара радкIылра, аугIахъа культураква ргIахчара. БыжьмышкIы руацIа астудентква рфорум апны йапшым абжьара тренингква акIвшатI, агIарбартаква, аршIыйара хъвлапынква адыргалтI. Аконгресс йалакваз йапшым аугIахъаква ркультураква тшрыхадыргIвазаныс рылшатI.\nАдуней конгресс акIвшауата чкIвынргIа футболла, волейболла, тшрыгIврала анкъвакъвраква йрылалтI.\nАпсуа диаспора рыхъазла ауат рапхъанчIви псадгьыл аларпшыртаква, атурых йапщылу ахъмаштылра синква, ашIыпIаква ддырбауата агIамдараква адыргалтI, акытква йгIарыкIвыргашатI. Араъа аъахIыльчва абайаухныс, шIыц-шIыц йабадырхныс рылшатI.\nТрыквшта йауу апсуа диаспора йрыцта йгIайыз Эран Ходжаа йшгIаликIгIазла, щарда цIуата йымаз агвтара гIайыдахIвтI – йапхъахауата йапхъанчIвиква рпсадгьыл дазгIайтI, йбатI, дыквгIамдатI. «ХIара хIхъа аладухауата апсуа чкIвынргIа тшрылахIпхьадзитI. ХIара араъа йапхъахауата хIгIайызтIхIва хIгвыгъитI апхъахьыла йызнымкIва хIшгIайлуш», – хIва йгIацицIахтI Эран.\nАконгресс анхара йалгауата йцIыхъвахуз ахъвлапын агIащтийыгIвчва гвыпква злаз айззара ду акIвшатI. ЧкIвынргIа йапшым акъральква ркультураква тшрыхадыргIвазатI: ашваква, агIахIвраква, аугIахъа фачIвпкъыгIваква, ауат рмацIауыща агьиква.\nАсасчва зымгIвагьи адгалагIвчва йгьи апсуа чкIвынргIа швабыжта йшырзыразу гIархIватI. Рыуа дзачIвызлакIгьи алахIвара шIыцкви Апсны ашта апхари йгвы анцIрала йгIатахатI.\nАсида Квициния,>\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aduneyla-astudentkva-yhvbahaua-rforum_post\/","date":"2020-12-03T17:14:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00493.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9813759327,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9813759326934814, \"inh_Cyrl_score\": 0.01220710203051567}","num_words":228,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.035,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.899,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес республика ахъада Темрезов Рашид ареспублика а-Правительства аргIапсщагьи йалакву рыхьызквагьи мачвы зцIайцIаз йунашвала йрыбагъьатI. Ауи аунашва йшгIанарбауала, культурала аминистр йъанатIа Псыжв кыт йауу, ажвлара-политика бзазара ауыснкъвгагIв ЕмгIвыкъва Уали Рауф йпа даддыргылтI. ХIара ауи хIйынйан аминистр йъанатIа ахъвдаквцIараква йырхъйауата йапхъахауа чIвырхъата йчпуш, апхъахьыла мурадта йыму ауысла хIйачважватI.\n«Ари апш ъанатIа ду ануызхъарцIара йапщылу аджьауапкIра дугьи уылаухIвитI, – йхIватI Уали Рауф йпа. – Апхъапхъа йхIчпуш ари акIвпI: акультура анхартаква зымгIва рпынгьи цIас бзита йщаквгылхьу абгата йгIахIрысабапуаштI, апхъахьыла йчпачIву ауысква хIрылачважвата ауат злахIырхъйуш амальква лыхIхуаштI.\nАкультура анхартаква рунашвачпагIвчва срынйахьатI, уахьчIвала баргвырата йзынйауа зымгIва хIрылачважвахьатI, абжараква йрыдз злауаш амальква хIырзыпшгIауа хIынхитI. ХIайчважвара апны йшсхIваз араса акIвпI: хIынхара ахъазла нхаша ангIахIыртуазара агIарбараквагьи аъазара атахъыпI.\nУгIахъа щарда зтабзазауа хIреспублика апны ансамбльква рыцIа йщардазара атахъыпI, ауагIахъа музыка ъамапсымаква йрысуа ансамбльквагьи рылата. Ауат аршIыйара гвыпква хIреспублика ахьызла Москва апынгьи агIвымакъральква рпынгьи дахIврала йгIахъвмарныс рылшауата акIвпI хIынхара шатахъу. Ауи ахIатырла гватра ду рызхIымазлуштI саби ршIыйарала апхьартаква. АгIвычIвгIвыс дансабийу йгIашIарышвта уйыдынхалуамцара акультура ахацква йылацIара атахъыпI. Сара багъьата йазхъасцIитI акультура тшанауацIнахуа ажвларагьи апхъала йшзымгIвайсуа, штшауацIнахуа. Араъа зунашва хIхIвауа йаланакIитI агIвычIвгIвыс ажвлара рпны, йтгIачва рпны, анхарта апны йаъащаква шаъу, йкультура анадзара. Акультура аннакъвра ажвлара рбзазара гвыргIва ду гIауыланацIитI. Ауи ахIатырла хIреспублика аунашвачпагIвчва акультура йазрыму агватра рыцIа йшцIолахуш, штшауацIнахуаш хIащтазлуштI, хIхъаталагьи йхIылшауа хIчпуштI».\nЕмгIвыкъва Уали йгIаликIгIатI хIреспублика йтабзазауа уагIахъипхьадза рэтнокультура агIахчара амагIны швабыж йшдуу. РахIа йхвыцу кыткIгьи аминистерства ргватрадаъа йгьгIанхушым. Ауат аштаква рпны акIвпI хIапхъанчIвиква ркультура цкьата, йалыргата йъагIащаквхаз. АпхъанчIви культури уыжвгIанчIви культури анадгылра шIырпшыра змам угIахъа байара гIаншитI – ауагIахъа культура абайара.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/akultura-atshauatsinaryihra-azhvlara-yraphalamgivaysrapi_post\/","date":"2020-12-01T14:10:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00021.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967064857,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996706485748291}","num_words":243,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ажва гьалам, атеатр дзачIвгIвычIвгIвысызлакIгьи азазаъащакI азйымапI: азаджв йгвы гIащтIнахитI, азаджв йлахIвараква арыпшдзитI йа йарынашхыйитI. Ауаса ауи заджвгьи гвалымста дшгIаннамыжьуа гвынгIвырапI. Къарча-Черкес Республика йтабзазауа абазаква атеатр азазаъащата йазрыму ауыс кIьыдапI.\nАурышв театр сквшышвбжакI ауацIа апшыгIвчва йырз��нхахьата, акъарчакви ачеркескви ртеатр ршIыйара атшауацIнарыхра жвасквшапхьадзара руацIа йадынхалхьата абазаква ртеатр агIаныршара ргвалагIвацаркIван, ауи агвала знымзара-зны абзазара йалалуашта йгвыгъун. Ауи азаман ауацIа зъазара швабыж йхIагIаз хвыгIв актерчва абазата урышв театр апны йынхун, знымзара-зны асцена йгIахвынгылта апшыгIвчва рцри абаза бызшвала апшыгIвчва йгIарачважваныс ргвалата: Кълыч Къанокъва, КIьыщмахваргIа ХIамзати Тамари, Гваджьа Абрагь-Зауыр, Уаз Лильа.\nРгвала гIарыдахIвтI, асквш 2001 агIан ЙынджьыгьчкIвын кыт ауагIа ртеатр щъата йазалуата Абаза къральыгIва театр гIаншатI. Атеатр йаунашвачпагIвхаз КIьыщмахва Умар йакIвпI. Умар йдунейпшыща ауи аъара йгъагъапIта, йцIолапIта ухъа зладухуш уыжвгIанчIви абазаква дшрыуазаджву кьангьаш гьазгIаугуам.\nПсыжв кыт апхьарта дыцIаркIвата, й-60-хауа асквшква рагIан, апхьара йацйырцауата авокал-ъамапсыма ансамбль «Абазинка» дрылатагьи уарад йхIвун, ауи акIвымкIвагьи агIахIвра дхънахуан, уыса дапхьун. Апхьарта амщтахь Черкесск йтагылу амузыка училища данапхьуз «Абазинка» апны йыршIыйара рыцIагьи йалахIатI – ашвахIвара йахъазымкIва ашва текстквагьи гIанйыршауа далагатI. ЧквтIу Владимири йари агIуарадкI ацаларцIатI, ауат ауагIа йыргвапхатI, уыжвгIандзарагьи Къарча-Черкес апынгьи Апсны апынгьи радиуала, телебарала йбыжьгитI. Москва йтагылу Луначарский А.В. йыхьыз зхъу театр ршIыйарала акъральыгIва институт дангIалга амщтахь йылшараква рыцIагьи тшауацIырхтI: Къарча-Черкес къральыгIва филармония апны редактор ахIбата дынхатI, ауи амщтахь – культурала Прикубанск район ахъвшара даунашвачпагIвта, Къарча-Черкес аобласть драмтеатр апны адиректор дицхърагIагIвта. Уыста дыздгылазлакIгьи йнардзата йырхъйауамцара Къарча-Черкес Республика ауагIахъаква ркультура атшауацIнарыхра йхатI ду алайцIатI.\nЙъанатIа шIыцгьи йгвы цхIауата дадгылтI. Ауи йгIайгвынгIвуан рыцIа йуыс хъаду профессионал гвып радкIылра шакIву. Умар ачкIвынчви ахIвсси апхьара Нальчик йщтийитI, ршIыйарала Лагъь КIавкIаз аинститут апны. Ауыгьи гьуыс майрамызтI: апхьара сквшы джвыквылхьан, апхьагIвыта йнарахвуашыз 50-гIвы нарахвхьан. Адекан Эфендиев Фуъад дгIайцхърагIан абаза чкIвынчвата, хIвсысата 15-гIв надирахвтI.\nАсквш 2006 агIан 15-гIв йрыуата 6-гIвы атеатр йгIацапахтI, ауат ракIвпI атруппа йагвып хъадахаз. Ауи агIан Умар кIьанджь театргьи гIанйыршан апьесаква дрыдынхалуан. ГIамта айшысла пьеса 20 раъара дыргылтI. АпшыгIвчва рыцIа йыргвапхакваз йрыуапI апьеса «АмхIаджьырква рыщтала» (ауи ТхIайцIыхв Бемырза йроман «Нышв напIыкI» йгIахъыхпI). «Сара аурышв классикагьи гьсхъаштылуам, – йхIвитI Умар, – йшпакIву ухIварыквын ауи уыззнабжьауа щардапI».\nАнсимшы КIьыщмахва Умар актерква рыршIыйара апшыгIвчва ргвы йшнадзуш дащтата дынхун. Ауаса асквш 2009 агIан ауи йъанатIа дахъырхтI, атеатр амлыкв зарар азихата ддыркъванчатI. Ауи анырхIвузгьи сквшыкI апны атеатр абюджет сом зыкь 22 акIвын йнадзуз. Йчва йтшаз гьмачIым, ахIаквымхара уысквагьи дгIаркIылстI, йкърар йазхъазцIуз йынбжьагIвчвагьи гIайыцIагылын асквш 2012 мартI мыз йъанатIа дазгIайхтI. Абари агIаншара рхъвыхра хьантата йара Умаргьи атеатргьи йырзалтI, йшпакIву ухIварыквын абаза театр гIаншагIвацан, ршIыйарала йапхъахауа ачIвырхъаква ачпагIвацун. Ауаса Умар йшипхьадзауала, ауи ашвхIауысагIвала агвып ргвы дымрыдзуата гIвыджь йырзычпуш заджвы йкъарула йырхъйумца йацахъра, апхъала йацчIвырхъара атахъыпI. Умар Йараджьыб йпа магIны зму ауыс йхъазы зынгьи йгьалйыргум. Ауи аргваныта драбадыруата агIвгIвчва, адраматургква, апрофессионал режиссерква дрыцынхитI, рылшараква атеатр анхара апны йшгIадырбуш дащтапI.\nАгIвычIвгIвыс уанйабадыруа йдунейпшыщагьи тшахауыргIвазитI, йхIаль-шангьи алкIгIараква шгIаукIуаш уащтапI. Абари ашвапха бзи абанамдзауа: айсра алгищтара сквшы 60 шцIызгьи айсра йаладзыз йаба йаща йнышвынтара гIайаухтI, ауи ъащтIу ашIнаха даъан (Калуга область апны), йаквнагауа ахв аквицIауата квырмыш йчпан дгIацапахтI…\nАбазакви апсуакви рпхыцIа аунашва ауатыкв йгIаталпхьадза Умар йгвыцхIара гIайырбитI. Ауи йбжьагажвала чкIвынчвата, хIвсысата йгьмачIгIвым акультура амгIва йыквлыз: артистта, музыкантта, гIахIвгIвыта, ашвахIвагIвта. Йуысаква йгIадырбауагьи ажваква йгIарныцIуагIваца йгьахъазым, йдунейпшыща акультурагьи гIарныпщитI. Кьангьаш азгIайымгуата йхъвыцща шаъу араса акIвпI: атеатр театрта йызчпауа актерква ракIвпI, ауат ръазара асцена апны йгIадырбауа афыр турасква йаладырхIитI, йырсайитI. Ауи акIвпI йаргьи Умар ансимшгьи актерква ртурасква зымгIвалагьи йнардзата йгIадырбаланыс дамайчуата дзазынхауа.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ygiauyikvshvaua-aturasyi-ynardzata-yanuzyigiarbaua_post\/","date":"2020-12-01T14:31:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00039.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951949716,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951949715614319}","num_words":518,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сара анцIрала сгвы йгIатахатI акъвабызчы Апса Диана лажваква: «Акъвабыз уаркьахвра йахъазымкIва угвы арыпшкауата йаъазарагьи атахъыпI». Абараса угвы арыпшкауата, уарынашхыйауата, йшпакIву ухIварыквын хIугIахъа музыка культура злагIалагауа агъыбзаква ракIвпI, йалкIгIата зтурыхла йбайу аугIахъаква рчIвква. Ауат амакъымква ауагIа рхьыгIа, асквшышвква йгIарылсуа рымгIва, рдахIвракви рылдзгIаракви, ргвыргъьари рнашхыйари гIадырбитI.\nАпса Диана пщысквша ахIа дгьыртамызтI ауи агIан щарда йылгIалуз ауарад «Эльбрус» амакъым къвыбыз къапщхвыцкI йапхъахауата йгIалахвта йангIатылщт. Йапхъахауа акласс даныцIал къвабызла арыпхьагIв Гваджьа Галина ауи зынла гвы гIалылттI. Диана ларыпхьагIв уыжвгIандзарагьи пхата дгIалгвалашвахитI. АпхьарасахIатква рымщтахь рпны дгIайхуан. Араъа рахIагьи йткIьийыз арыпхьагIв, ауи агIан йбергьльыз акъвабызч ъазала, ланду Тохтамыш Льольа, дгIалнапIыцIалкIуан. Йшцазла, апхьарта апынгьи лунагIва апынгьи акъвабыз йазлыму абзибара даквдыргвышхвун.\nУадыргIвана Диана арайон, ареспублика руацIала йакIвшуз анкъвакъвраква дрылалуа далагатI. АрыпхьагIв ъаза Аджьбакь Валера ауи гвы литтI. Ауи асхъан апхIвыспачкIвын Къарапагва апхьарта дгIалган Черкесск йтагылу акультури аршIыйари рколледж дыцIалтI. ГIахIврала атеатр «Меркурий» апынгьи дынхун.\nАкъвабызасра дазгIашыкъта, цIолата йыллырдырра лгвалата Апсны апынгьи дапхьатI, уадыргIвана Нальчик йтагылу ршIыйарала Лагъь КIавкIаз институт дыцIалтI. Ужвы ауаъа йхвбахауа акурс дапхьитI. Акъвабыз йахъазымкIва датша музыка ъамапсыма щардагьи дрысуа тшылбжьитI. «АпхьарасахIатипхьадза сара сыхъазла гвыргъьара дупI, зуыс йазъазадзу арыпхьагIвчва рпны уапхьарныс швабыж йгвлахIарапI», – лхIвитI ауи.\nАнцIрала лгвы йгIатахатI Петропавловск ассамблея йаланакIуата йакIвшаз афестиваль анкъвакъвра. Къраль 40 йгIартыцIыз къвабызч 1500-гIв раъара алан ауи анкъвакъвра. ЙцIасу акъвабызасщала ауаъа Диана йгIвбахауа агыларта лкIытI, академия къвабызасщала – йхпахауа агыларта.\nАпса Диана лхаквлагIвчва дызларгвныркIылыз СССР-ла гIатгара змаз Ерыжв Зули лыхьызла йакIвшаз анкъвакъвра йалакваз йачIва лашарата дъагIарылкIкIгIаз акIвпI. Ауи асквш 2008 агIан Абаза район апны йакIвшатI. Ауаъа кьангьаш аламкIва йапхъахауа агыларта гIалквнадыргатI.\nЙачIвыйа щта ужвы ауи лкъвабыз йгIатылщтуа амакъымква гIазквчважвауа? Йапхъахауа абзибара, лцришта, апхъанчIвиква рбзазара адахIвра дуква… Абарат йгвщтIыхгу амакъымквала абаза чкIвынчви ахIвсси пшахъынхIвыта йгIахIвитI, ащхъаква гIарайгвыргъьауа.\nУахьчIвала Апса Диана Къарча-Черкес республикала йбергьльу акъвабызч ъазаква дрылапхьадзапI. Ауаса ауи уахьчIва дыззынадзаз адахIвраквала дгьгIашIасуам, мурад пшдза щарда лымапI. Ауат йрыуахъадапI хъатачIв ансамбль агIаныршара.\nРыцIа бзидздза йылбауа амакъым аунашва хIаназцIгIа, – «Йсцрийу абаза макъым», – хIва лджьауапхатI. Ауи аджьауап йгIацIанакIитI швкIпхьадзара йнадзауата аугIа ргвы йтабзазауа амакъым пшдзаква.\nЕшерова Муъминат, джурналистпI.\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/akvabyiz-ygiarzhvu-hiabaza-makyimkva_post\/","date":"2020-12-01T15:29:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00050.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967772961,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967772960662842}","num_words":314,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ноябрь а 5 сквшы 75 йрыцкьатI аэкономика наукаква рдоктор, апрофессор, Къарча-Черкес республикала гIатгара зму анаука анхагIвы, Ставрополь къральыгIва агроуниверситет политика экономияла ака��едра анхагIвы Йуан ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа. Ауи йынхара-бзазара турых абари йапшу азцIгIара йаджьауаппI: майрума ууагIахъа уызрыпшдзауа убзазарныс, удырракви, уымчи, угвышхвари ракIвымкIва датша бзазара щъакIгьи уымамкIва? Йбаргвызтынгьи йджьащахъву йбзазара атурых ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа йауацIыхта асквш 2010 агIан Ставрополь йгIацIцIыз йкнига «Майрума абазата убзазарныс?» апны даквчважватI.\nЙуан ЧагIбан дчкIвын айдзата йаба дихъыцIтI – Абашта айсра Ду даладзтI. ЗынцIра шабгу анхари аунагIва уыскви згIапсараз йан лпа ажва пшкала длыргвышхвара акIвмызтын датша закIыла дицхърагIушта гьлылымшузтI. Йныбыжьла даншIаз йгIашIарышвта ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа хачIвыта йпахь йыргылуаз йымчла йара-йара йырхъйахуата акIвпI дышбзазуз. ТIапIанта кыт апхьарта й-4-хауа акласс дангIалга арайон квта Адгьа-ХIабльа апхьарта дыцIалтI, ауи амщтахьгьи йпсахыз апхьартаква йгьзакIым, йгьыгIвбам. КласскI дгIалгата йащтагIайуа акласс дыцIалра ахъазла швабыж дгIапсун: апхьартаква йцри кыт йачвыхъаран, акытква транспорт гьырбжьанымкъвузтI, айтыпараква щардан. Ауи азаман йзынйаз абаргвыраква ршвхIаусыгIвала йыквлагIвчва рыуа щардагIвы апхьара кIадрышвхтI.\nАга дгIапсазтынгьи ЧагIбан быжькласскI дгIарылгатI. УацIыхъван йчпуш йымдыруата дхъвыцтI. Апхьара ашIайымрысныс даквзыргвышхваз йабаду йакIвпI. Ауи азаман акытква йгIартыцIуаз асабиква Черкесск йтагылу аобласть уагIахъа апхьарта интернат апны йапхьун. Ауаъа дыцIалныс йаквикIтI. Ауаса йуыс гьаквымшватI, ага йаба хI-Псадгьыл йхчауата йхъа щтIайцIазтынгьи, ага ауи апхьарта забачва айсра йаладзыз, ййыбахаз, цхърагIара йазыбжаз асабиква рыхъазла йгIандыршазтынгьи.\nЙ-8-хауа акласс Эрсакон кыт апхьарта бзидздзата дгIалгазтынгьи ауагIахъа апхьарта интернат дыцIата дапхьарныс йтахъын.\n«Ауи апхьарта снарахвныс сащтата Черкесск санца ауахъ скытлагIвчва зыгIвнабзазуз ацбзазарта апны сгIанхара атахъхатI, – йгIайгвалашвахитI Йуан ЧагIбан. – ХIайчважвумцара йшгIасгвынгIвызла, азджьакI араъа йызгIацIалыз бокс йасныс йа йабакIныс, йа амузыка оркестр йрылалныс, йа акыт йапхьарныс ацкIыс агород рыцIа йгIалырхта акIвын. Сара йыстахъыз закIын – сапхьарныс».\nЙатаркIвах йшвъаква аннармахв ауат асквшква рагIан заджвгьи йгвы адзакIьа йгIатамшвушыз йчпатI: арыпхьарала РСФСР аминистр Каиров Иван сальамшвъа йзищтитI. Ауаъа апхьара днармахвуата дъагIаршвхIакIваз йгвы йшасуа аницIатI. Йбжьы аджвырагIв йыргIапIхIва дамайгвгъауата адзын ангIадза Эрсакон апхьарта дцахтI. Асквш 1953 октябрь мыз агIан апхьарта амщтахь рпны дгIайхта аобласть ауагIахъа апхьарта интернат дшнарахвыз зныз асальамшвъа ангIайырт швабыж йджьайщатI.\nАуи датшагьи дахIвракI ащтагIайтI – Ломоносов йыхьыз зхъу Москва къральыгIва университет дыцIалтI.\n«Ужвы азаман швабыж йхъацIауачвапI аколхоз йынхуз апхIвыс лпа акъральыгIва ду апны рыцIа йхъадаз ауниверситет цхърагIарадъа дшыцIалыз», – араса йгIвыхтI ауи ужвы йгIацIищтыз акнига апны. Ауаса арат ажваква цIабыргыпI. Йара сквшыкI апхьарта интернат йацгIалгакваз йрыуата хгIвы Москва йтагылу авузква йрыцIалтI: ЧагIбан – МГУ апны, Агырба Юри Таов Чапайи (Анатолий) – Тимирязев йыхьыз зхъу акытмлыкврхIара академия апны.\nАстолица йтайгаз апхьара сквшква Йуан ЧагIбан анцIрала йгвы пхата йгIатахатI. Ажва гьалам, ауаъагьи ахчала йбжан. Авагонква йырну гIарнырхуамцара ахча гIарынхун, ауаса ауатква рыхъазла ргвыргъьара йалдзгIузма! «ДахIвра дута йспхьадзитI сапхьара уыс араса йъащаквгылыз. Анчва квырмыш ду йзысчпитI!» – йхIвитI Йуан ЧагIбан.\nМГУ дгIалгата гIвысквша анцIы Йуан ЧагIбан Ростов къральыгIва университет аспирантура «политика экономия» ъачIвагIала дыцIалтI. Ауаъа асквш 1962 йгIашIарышвта асквш 1965-дза дапхьатI. Аспирантура дангIалгуз анхара ауыс дазхъвыцуата Ставрополь педагогика институт акафедра аунашвачпагIв Авксентьев тшизынайырхатI. Ауи йакIвпI Ставрополь кытмлыкврхIара институт апны анхарта ауысла амаль шаъу гIайазхIвыз. Асквш 1965 октябрь а 1 атшын Йуан ЧагIбан ауи аинститут (ужвы «Ставрополь агроуниверситет» – хIва йапхьитI) политика экономияла акафедра апны дынхауа далагатI. Араъа ахъа джвыквылтI йынхара-бзазара амгIва ду.\n«Заджвымзара-заджвы йыхъазла сара спхыцIа шцаз гIальаматракIгьи аламызшва йбапI, – йгIвитI йгIагвалашвахраква рпны Йуан ЧагIбан, – ауаса сара, архъа кыт йгIатадрийыз ачкIвын, Анчва йылпха сызгIаншата акIвпI йшызбауа».\nЙуан ЧагIбан анаука нхарагьи арыпхьарагьи йапшыта йзаргванпI. Асквш 1987 агIан Ростов къральыгIва университет апны йдоктор диссертация йхчатI. Ауи амщтахь щарда йнамихуата политика экономияла Ставрополь кытмлыкврхIара институт акафедра апны унашвачпагIвта ддыргылтI. Москва апны асквш 1988 февраль мыз диплом ангIайнапIыцIарцIахуаз атшын йынцIра йауата насып ду рыцIа йызпщылаз мшыта йпхьадзитI.\nЙынцIра-бзазара апны агIаншара хайырква йрыуапI унагIва даналал амшгьи. Зыбызшваквала йапшым угIахъа щардала йалу атгIачва ду апны ЧагIбан дйыдзхъагылата апхари арахIмати ргIахчара дазгылапI йхъапщыла Лидиягьи. Ари атгIачва апны йцрихатI, ракъыль аквшвауа йацбзазитI абазаква, адгьаква, аурышвква, акъарчаква, армельква. Йпачви йпхIи раба йыщта надырдзахитI: йпахIба Амир аэкономика наукаква дырдокторпI, йпайцIба Мурати йпхIа Асйи аэкономика наукаква йыркандидатпI. ЧагIбангьи Лидиягьи ршIа йтадырчIвума ухIвауата бзи йырбитI ауат йгIартынхаз абжьыгIв сабичва.\nАуасаражвра йачIвыпI ззырхIвауа аныбыжь днадзахьата ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа йылахь даназхъвыцхуа зымгIвалагьи дшразу гIаликIгIитI. «Сбзазара апны гвыргъьара дугьи гвыргIвагьи, дахIврагьи лдзгIарагьи срынйатI, агIвзачва бзиква сщардан, джьагIвагIвгьи гьмачIыгIвмызтI. Заджвгьи абзазара майрапIхIва йгьихIвум. Ауаса сбзазара апны абзири агвыргъьари ракIвпI йщаквгылыз», – хIва аныпI «Майрума абазата убзазарныс?» – хIва зхьзу йкнига апны. ЙгьмайрамзапI, ауаса тгIачва гIальамат зму, агIари бзиква гIазцIагылыз, ауат ргIариква йдыргвыргъьауа, ъахIыльчва зщарду, анхарта апны хвы зквырцIауа агIвычIвгIвыс насып ду зму дгIвычIвгIвыспI. Ауаса йанаъазара абзазара апны узамайгIайуаш закIгьи гьаъам, угвы зынгьи йуымрыдзуата апхъала учIвырхъаныс акIвпI йхъаду – уамайчуата уынхауа, нхарала ухъагьи ууагIахъагьи урыпшдзауа. Абари ауысла Йуан ЧагIбан йшвапха нахвапI, швапха пшдзапI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/mayruma-uuagiaha-uyizryipshdzaua-ubzazarnyis-2_post\/","date":"2020-12-03T04:14:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00411.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9952489138,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9952489137649536}","num_words":708,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Къарча-Черкес» телерадиуакомпания апны йынхауата зыхьыз бергьльу аоператор Табыща Роман абаза кыт ТIапIанта дгIатадритI. Арра къвырльыкъвхара амщтахь Черкесск апны атехникум дапхьатI, ауаъа йгIацIигаз аъачIвагIала сквшквакI дынхатI. Асквш 1987 агIан Роман унагIва далалын рыцIа гвышхваракI зпщылу нхартакI дазыпшгIауа далагатI. МышкIы хIадагIвачата ауи агIан Пятигорск телебара студия апны йынхуз Брынза Григорий дйабадыртI. Ауат ацынхауа йалагатI, апхъапхъа оператор йанхъихуаз арылашара ауысла дицхърагIун, уадыргIвана йаргьи йазалху акурсква дгIарылган операторта йапхъахауа ачIвырхъаква атиптI.\nАуыс йазгIашIыхаз агIальаматра даргвышхвауата йъачIвагIа шIыц цIолата тшахайыргIвазан апшыгIвчвагьи ргватра йхъихуаз асуратква йырзынадырхатI. Асквшква агIвсуан, йаргьи Роман йыхъазла ари анхара бзазара ъачIвагIата йщаквгылтI. Алыгажв йзымкIыз аладз, ан лпшвырхъыччара, йгвлахIару асаби хъыччара, ахIбачва рылапш нашхыйаква, йчвалатшычпарам агвыргъьара – абарат алахъвгIахъасраква зымгIва узыгIакIра атахъыпI, ауатдаъа ажурналист йажва акъдзыра ацIцIитI, ателебарагьи апшыгIвчва агхитI.\nЙ-90-хауа асквшква рагIан КЧР апны йапхъахауата телебара студия «Канал-3» гIаншатI. Араъа Роман сквшквакI руацIа операторта дынхатI. НТР (Ареспублика аугIа ртелебара) ангIанша амщтахь Табыща Роман ауаъа оператор ахIбата дынхауа далагатI. Йынхара йапщыла йъатынчмыз аштаква рпынгьи дцалун. Чачан айсра йашымтата ауаъа операторта дынхатI.\nАраъа Черкесск йтайгаз асквшква пхата йгIайгвалашвахитI. Ауи анцIралагьи йгвы йгIатахатI аконтрабас йапщылата йакIвшаз аэксперимент. Ажурналист Брынза Григорий дйыцта аурам йгIаквлын йагIвсквуз аугIа аконтрабас согIата йрыртныс йалагатI. Агород аъарагIвшара гIамырдазапI, ауаса асогIа найахвныс заджвгьи йгьйымуытI. Ауаса агъыцIара йдыргылта тшпсырщаныс тIакIв йанчIва аконтрабас ргъычтI… Амшыркъвараква рльажьахызма? Ауи хъвлапны амузыка училища йгахра атахъын. Абарат йрапшу агIаншараква ауи йынхара-бзазара апны йгьмачIмызтI. Ауипхьадза аугIа раъащаква рыцIа бзита йылайхIвун, ргвы дзытапшуан, рыцIа йджьащахъвата йпхьадзузгьи апшыгIвчва йдйырбахныс йылшун.\nЗымгIва кIайпсата нхаша ду зпщылу нхартакI далаганыс шгIайтахъхалузгьи гьцIайкIуам. Ауаса закIы дгIашIанакIуан. ДгIашIазкIуаз амагIну ажвакIла йгьузыхIвушым, апшыгIвчва драйжьара гьитахъымызтI, ари анхара апны йхъатала йылшауа датша заджвы йылымшушшва йбун. Апхъала акамераква руыс ага йбаргвызтынгьи дзачIв операторызлакIгьи дызмыргIващауата йызхъыхыз асуратква анахьанат йрыламдзуата йгIащаквхитI.\nУахьчIвала Табыща Роман «Къарча-Черкес» къральыгIва телерадиуакомпания апны дынхитI. АцIх йаласкIьакIьахьата рпны дгIайхитI, ателевизор апахь дчIвитIта йгIапсара злайцIаз анхара дапшыхитI. Йаразаджв йакIвпI йыздыруа акадрква йрыламшвауата йгIанхауа: агвыргъьара аладзква, йгвыгIвмыгIву алапш. Запытла йшцауала, ауи апшыгIвчва йырзынамдзауа заджвы йзахварапI йа йхьыгIапI. АгIвычIвгIвыс йынхара апны къару гIайылазцIауа йунагIва апхара шакIву Роман кьангьаш гьазгIайгуам. Арахьари ахъатала атгIачва ракIвпI бзи йубауа анхара рыцIагьи тшадукIылныс узыргвышхвауа. Афыр шIыцква урынйата, агIаншара джьащахъваква уыла йабата утгIачва уанырзгIацапахуа йагъьта йаъайа!\nЕшерова Муъминат, джурналистпI, Черкесск.\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/akadrkva-yryilamshvauata-ygianhaua_post\/","date":"2020-12-03T17:41:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00537.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9957882166,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9957882165908813}","num_words":346,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны йауата Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет йыцIалырныс зтахъкву АААК ацхърагIарала абюджет тыпква ркIырныс рылшараква рыцIа йбзийызлуштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Апсны йауата Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет (СПбГЛТУ) йыцIалырныс зтахъкву абюджет тыпква ркIырныс йырцхърагIуштI. Ауи лшарахатI йхIаракIу апхьарти АААКи йазалху дырра зму аъачIвагIагIвчва рыхIазыррала йщацынхушла ангIалра мачвы анацIарцIа амщтахь.\nАнгIалра мачвы ъацIарцIаз даквчважвауата Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауи ацынхара ду йшаджвыквцIагу дацIачIвагъватI.\n\"УахьчIва хIара АААК Апсны йауу абитуриентква абнатехника университет йшыцIалуаш йацхърагIарныс хIангIалтI. Араъа хIызквчважвауа абюджет тыпква ракIвпI. ХIара апсуа чкIвыныргIа зтурых байу, Россиягьи ауи утыцIтагьи зунашва бзита йырдыруа йхIаракIу апхьарта апны дырра рауырныс лшара ъахIызрытуа хIайгвыргъьитI. ХIара хIгвыгъитI абнатехника университет дырра гIацIыргарныс АААК уахьчIва йъанхауа анахьанат акъральква рпны йбзазауа апсуа-абаза диаспораква ��рыуу чкIвыныргIагьи йрымагIальаматхушта\", – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАуи йгIацицIахтI АААК йгьи СПбГЛТУ рацынхара апны йащтагIайуа чIвырхъата йалуаш йара ауи апш нархара зму Согъвым ауниверситети Апсны акъральыгIва институткви наука нархарала рыцынхара шакIву.\nАнгIалра йшгIанахIвауала, ауи мачвы ацIазцIаз агIвхъатакI АААКгьи СПбГЛТУгьи йрымагIальамату ауысквала йалата аконференцияква, агIарбартаква, асеминарква, апрезентацияква, айззараква адыргаллуштI.\nСПбГЛТУ аректор йхъвдаквцIараква заманкIла йзырхъйауа Мельничук Ирина ауниверситет Апсны йауу астудентква йалкIгIу лшара рнатырныс йшхIазыру лхIватI.\n\"ХIара арыпхьара анархара 21-ла бюджет тыпта 600 райхIа хIымапI. УахьчIвала хIара хIапхьарта йхIаракIу политехника апхьартата ухIва йауаштI: абна млыкврхIара, абнапкъра, амшIы адынхалра йырпщылу анархараква йырхъазымкIва араъа аршIыйара нархараквагьи щардапI – ландшафт архитектура, дизайн, датшагьи. ХIара багъьата йхъахIцIитI аршIыйара нархараква астудентква йрымагIальаматхушта, йауа ухIварыквын, Апсны запш аъам псабара гIаныршарапI, ауи зуыс здыруа аъачIвагIагIвчва рхъпшылра, райгвыгIвра йазыбжапI\", – йылпхьадзитI ауи.\nАнгIалра мачвы анацIарцIуз даъан СПбГЛТУ астудентква назахвуа акомиссия асекретарь Богатова Елена. Ауи йшылхIвазла, апхьарта абитуриентква злацIалуаш архъвыхраква штшрыздрыхIазыруаш йырцхърагIарныс, йатахъу методика цхърагIагала йадыргалырныс йхIазырпI. Ауи акIвымкIвагьи ауи ауниверситет йастудентхуш апхьара йапщыламкIва датша уыста тшыздыркIыл йауаш гIашIылпхьадзатI.\n\"Апхьара йахъазымкIва ауниверситет агIвычIвгIвыс йызхIарныс лшара бзи йнатитI. СПбГЛТУ апны запш умауаш спорт кафедра аъапI. Ауи спорт квпшырата 70 райхIала йынхитI, хIстудентква Россия, Европа, адуней анкъвакъвраква йрылазлитI. Ауниверситет апны астудент хъаунашвахъцIара швабыж тшауацIыхра ду амапI. АршIыйара йхънахуа атеатр, ашвахIвара студияква рпны йыззычпу гIадырба йауаштI\", – йгIахIгвынлыргIвытI анахвра комиссия аунашвачпагIв.\nАпсны йауата СПбЛТГУ апны йапхьарныс зтахъу ауаъа рыцIа майрата йшзыцIалуаш ауысла email@example.com электрон почтала йа +7 812 514 88 55 телефонла Санкт-Петербург апны йаъу Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта тшазынадырха йауаштI.\nЙЫЖВДЫРРА АХЪАЗЛА: Киров Сергей йыхьыз зхъу Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет (СПбГЛТУ) асквш 2020 агIан сквш 217 ахъыцIтI. Ауи ъачIвагIа гIацIгарала аквтанай, йхIаракIу, йкIьыду арыпхьара программаква архъйитI; абна млыкврхIара, абнапкъра, амшIы адынхалра, абнахимия, ашвъабгъьычпара, агидролиз рхарджьра нархараквала архарджьра, анаука йгьи анаука-арыпхьара нхара йапщылу аъачIвагIагIвчва арыхIазыритI, шIыц-шIыц йанарыпхьитI, ръазара йаланархIитI; анхара йаквыргIапсу, йцIолу анаука рхъвыхраква акIвнаршитI.\nСПбГЛТУ акъраль йхIаракIу абнатехника апхьартаква зымгIва йрапхъата надзара щардала йалу аъачIвагIа арыпхьаща йазцатI. УахьчIвала ауаъа студентта 6000-гIв райхIа апхьитI, ауат йаргвану йгьи йхъару агIвыма къраль 42 йгIартыцIызгьи рылапI. Ауниверситет арыпхьари анаука рхъвыхракви рыхъазла щата багъьа амапI. Ауниверситет арыпхьагIвчва ргвып цIаста йщаквгылхьаз арыпхьащи анаука нхащи йрыццауата анархара шIыцквагьи тшауацIддрыхитI, ауатква зымгIва рнадзара шбзийу аъачIвагIагIвчва аквшахIатхитI. Арыпхьара акIвзыршауа апрофессоркви арыпхьагIвчви зуыс бзита йыздыруа гвыппI.\nАуниверситет йанакIвызлакIгьи Россия Федерация абнатехника апхьартаква наука йгьи методика квтата йырзалуан. Ауаъа йынхитI Россия а-Госстандарт ашвъа зму экспертиза Аквта, акъральква рацынхара ргIапсра йахъвыкIу Абна млыкврхIари абна рхарджьри рдуней квта (МЦЛХП – IСFFI), Европа абна институт Санкт-Петербург апны ашта проект квта, Адуней бна институт йаланакIуа абни абна пкъыгIваква ртехнологии рхъвшара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apsny-yauu-abiturientkua-spbgltu-yytsalyrnys-yyrtsqhragusht","date":"2020-11-24T01:35:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141169606.2\/warc\/CC-MAIN-20201124000351-20201124030351-00714.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9853352904,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9853352904319763}","num_words":504,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2012 ноябрь а 22 йгIашIарышвта а 25-дза СогIвым (Апсны республика) апны йцбахауа а-Дуней апсуа-абаза Конгресс акIвшатI.\nХIара Ставрополь ноябрь а 21 хIтыцIын хIджвыквылтI. Адзын кIьаса агъны шгIаргванхауа унардыруата хьшвашварали, пстхIвали, квассали хIнанадасуан. ЙащтагIайуаз ащымта Апсны уыла зхвуа амара акIкIарала йгIахIпылтI, уадыргIвана СогIвымдза амгIва аурала йачIвата йкъагIаркIвауа армала йнаубуз акIадза хIагIакви армала зтолкъвынква тынчта йаквтштшуз атенгьызи хIрыгIвсуан. ХIапхъанчIвиква рышта апны хIъадзасасуаз гIапныта йпхаркIваз амшква щаквгыларкIван. АцIлаква рызбжа адзын ачваквпшыраква йхъдрысызтIхIва гIапын фгIвы гIархъыцIуан ахIвра удзышвагьи йкъагIаркIвуз анахьанат агIайыракви.\nА-Конгресс йгIадгылтI Россия (Москва, Ростов, Ставрополь, Черкесск), Трыквшта, Сирия, Германия, Голландия, Франция ргIащтийыгIвчва. ЗымгIва рацкIыс рыцIа йдууын Трыквшта ргвып – 60-гIв раъара надзун. А-Конгресс анхара йалан Апсны а-Президент Анкваб Александр, йапхъахауа авице-премьер Вардания Индира, йбергьльу аурышв политик Бабурин Сергей, апхъала Сирия апарламент йалаз Шараф Абаза (Марщан), адуней рыцIа йъазадзу ахирургква йрылапхьадзу Ардзынба Джьамльадин…\nАфырра а-Мемориал апынгьи амхIаджьырква рсин апынгьи ахIврапшдзаква анщтарцIа амщтахь а-Конгресс йалакваз Апсны Республика а-Министрква р-Кабинет йнашылтI. Араъа йауацIыху алачIвара акIвшатI. Ауи ВААК апрезидент, академик Шамба Т.М. йгIахъитIытI, уадыргIвана ажва гвыхътIыла йгIайззакваз тшырзынайырхатI ареспублика апрезидент Анкваб А.З. Ауи ареспублика аполитика-жвлара бзазара ахъата щарда дгIарыквчважватI. РыцIа йхъадата пщуыскI гIаликIгIатI:\n1. Стратегияла йгIауахвырквын России Апсны республики йадкIылата йащтаныкъвуштI. АгIвымакъральква рахьыла мразыра гIаншапIхIва йымшвауата ари акъраль аджьауапкIра рыхъвдаквырцIан Апсны ахъахвитра йацыркIтI, ауи ахъахвитра рхчитI, анахьанат акъральква рпахь апсуа угIахъа рхвитнагIакви ргIальаматракви йрызгылапI.\n2. Апсуакви Апсны ахвитнагIа рыцызхчаз ачеркескви анцIрала йадкIылазлуштI. Ауаса Грузия апны йгIадрыцIсуа \"ачеркес уыс\" \"КIавкIаз апны аквыргъвгъвараква ргIаныршара йазынарху политика авантюрапI\". Ари ауыс ауатыкв йгIатазгакваз хачIвыта йдырхъйауа ачеркес жвлари Абхазии Россия йырпшIадыргылныс, сквшышвкIи бжакIи рапхъала йаъаз агIаншараква уыжвгIанчIви Россия аладыркъванчаныс акIвпI.\n3. Ареспублика аэкономика швабыж йалазрыхъвашаз айсра ацIыхъватшараква ужвыгьи йгьгIарылымцIстI, ауи йгIалцIла алшараква гьдууым. Ауи ахIатырла адиспораква ркъару Апсны аправительства акъару йгIаларцIауа йалагандзыкIьара рапхъанчIвиква рбзазартаква рахьыла абазакви апсуакви ррепатриация ауыс льальаркIвата йакIвшуштI. \"ХIара хIгвыгъараква йъартабазазауа акъральква рпны дахIвра ду ззыгIатгаз хIхаквлагIвчва ракъыльпшгIари ркъару алшаракви хIрайгвгъитI\", – йхIватI апрезидент йгьи йгIаликIгIатI: \"Абари акъару гIалцIырта амагIны швабыж йдупI\".\n4. Ауыс араса йъану ашвхIаусыгIвала Адуней апсуа фонд агIаныршара ауатыкв йгIаталтI, йшпакIву ухIварыквын экономикала йкъарусызу, йрыцхIу акъраль заджвгьи дазгIацапахныс йгьиуашым, ага ауи апхъанчIви псадгьылызтынгьи.\nВААК агенеральна секретарь Аламиа Г.Ш. йауацIыху йгIачважвара апны йшгIаликIгIазла, а-Конгресс ангIандыршуз адуней йыкву абазакви апсуакви зымгIва радкIылра ахачIвы архъйара йазынархан. Йаргьи ари ажвлара организация гIаншищтара йцIуа асквш 20 руацIа агIвымакъральква йыртабзазауа амхIаджьырква ртынхаква рапхъанчIви псадгьыл тшазыгIанадырхатI. \"Апсны йгьи Къарча-Черкес йыртабзазауа апсуа чкIвынчви абаза чкIвынчви агIвымакъральква йыртабзазауа рыквлагIвчви абадырныс, йащтаныкъвауа йалаганыс хIацхърагIатI, йхIылшатI, агIвымакъральква рквтала йынхауа адуней организацияква рыуа щарда абазакви апсуакви рдиаспораква ъатабзазауа акъральква рунашвахъцIагIвчва йызнымкIва хIрынйатI. Анйараква рпны адиаспора рбзазара уысква хIрылачважватI, ауат акъралькви Апсны республики ращтаныкъвара уысква ауатыкв йгIатагIгатI\". Аламиа Г. йшгIаликIгIазла, апхъахьыла а-Конгресс анхара йаланакIуата йгIандыршаныс рмурадпI апхIвыскви чкIвынргIи рдуней организацияква, аугIахъа уасаражвква рдуней совет.\nАлачIвара апны агIащтийыгIвчва гвыпква рунашвачпагIвчва зымгIвагьи гIадырчважватI.\nЙащтагIайуаз атшын Апсны а-Президент й-Администрация апны анйара акIвшатI. Араъагьи Апсны ажвлара-экономика уыскви, аполитика уыскви, адиаспораква руыскви ауатыкв йтан. Ари айчважвара апн�� йызтахъыз зымгIвагьи рыгвгIанаграква хвитта йырхIваныс рылшатI, йгьмачIмызтI рбыжьква андухуз, амакIыраква ангIарбжьашвуз. Араъа йгIаргыз ажванахъаква а-Конгресс анхара агъьчIвра йахъвушта йаъапI.\nЩыбжьанщтахь а-Конгресс йалакваз асасчва Ткъварчал, Очамчира къалаква рпны йаъан. Араъа ауат рыла йабаз абзазара аъаща гвырбзигакIгьи гьаламызтI: ашварахъва йнанауахвыз адгьылква, йрыхъвашата йнымхахуа арачва завод ду, азаман щарда цIуата йаквыргIапсхым абазар, автовокзал. Йара араъа уыла йгIанакIуан ачIахъварыдзырта шIыц, Ткъварчал апны йдырчIаджьгIвацаз асабигIзарта, Очамчира апны шIыц-шIыц йыруыхвахыз акультура Тдзы… Абари ашIырпшыра йдууым ареспублика апны ажвлара-экономика бзазара агIащаквыргылхарала ауи акъару зквымхъауа нхара ду шаъаркIваз нахвата йгIанарбатI. Датша хъатакIла, Апсны абзазара анщаквгылхра асхъан йшаъазлуш асуратквагьи узымбушта йгьаъамызтI. Араъа йатаркIвах ареспублика аэкономика агIащаквыргылхра йазынарху акъару ззадкIылуаш а-Дуней апсуа фонд агIаныршара ауысла йгIаргыз ажванахъа йатахъдзата ауатыкв йшгIаталыз гвынгIвырахатI.\nЗтшын хIгIаджвыквылхуаз, ноябрь а 25, амш чвщын. Щымта ква гIакIапссауа йалагатI. Асасчва рапхъанчIвиква рышта йтыцIхта йъамцIыцIхуаз Апсны арынашхыйауазшва йаъан.\nСогIвым хIгIатыцIхта хIангIамгIвайсхуаз хIара, Ставропль йгьи Къарча-Черкес йрыуаз агIащтийыгIвчва гвыпква, Нижние Эшеры кыт хIгIашIасын уыжвгIанчIви апсуа къральыгIвара гIанзыршаз, Апсны Республика йапхъахауата йапрезидентыз Ардзынба Владислав квырмыш ду йзыхIчпауата йнышвынтара апны ахIврапшдзаква щтIахIцIатI.\nЧкIала ПIитIа,\n\"Абаза Къраль\" сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aduney-yyikvu-abazakvi-apsuakvi-tshadyirkiyilrgiati-2_post\/","date":"2020-12-03T17:42:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00554.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9910847545,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9910847544670105}","num_words":610,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къвныжв ЗамахIщари Уасман йпа асквш 1916 декабр а 5 атшын Псыжв кыт адгьылрхарджьыгIв йтгIачва апны дйытI. ДчкIвынта йани йаби йхъышвттI. Черкесск апны чкIвынргIа йырзыгIандыршаз апычIв апхьарта дгIалгатI, уадыргIвана асквш 1937 агIан ЭркеншахIар апны атракторнкъвцара тшазибжьауата дапхьатI. Псыжв атракторква радкIылырта апны сквшыкI аъара трактористта дынхатI.\nАсквш 1937 агIан Ар Къапщ къвырльыкъвхара дызшIырттI. Асквш 1939 агIан Мараташварта Украина ачIвыла апны ахысыгIвчва рырхъв дрылата къвырльыкъв йхун. Асквш 1940 февраль а 5 агIан Къвныжв ЗамахIщари ахъацIари акъвльейри гIайырбауата агъа йдзот дталын йгIагIвижватI, гIважвижвагIвкI раъара йнадзуз асолдаткви афицаркви йщын афицаркI гъарта дгIайкIытI. Ауи афицар афиннква рыр даунашвачпагIвта йгIацIцIтI. АгIвгIвы Нежинский Валентин йкнига «Афырква рыйачIваква» (Черкесск, 1985) апны ЗамахIщари йфырра даквчважвитI.\nКъвныжв ЗамахIщари апхъа йгылата айбащра йпшцIалуаз, Маннергейм йлиния пхьызжваз айсыгIвчва дрылан, агъа йгIагвысраква багъьата дырпшIагылуан. Асквш 1940 мартI мыз агIан, совет-фин айсра алганыс мчбжьыкI ахIа атахъыхымкIва, дхвхатI. Ар чымазагIвхьпшыра дангIацIыргIвгIах йкъвырльыкъвхара найырдзахныс ахъазла Москва дырщтитI. Кремль йызшIыртра атахъыта йазпшуаз айсыгIвчва къвырльыкъв ъархуз архъв дрыларцIатI.\nАсквш 1940 апрель а 11 агIан СССР ЙхIаракIу а-Совет а-Президиум а-Щаквыргылрала афин гвардия шкIвокIва рабакIра апны ар унашвачпагIвчва йдыргылыз ахачIвква швапха бзи гIайырбауата, фырри хъацIари йылата йъайырхъйаз ахъазла (Къарча-Черкес абзазагIвчва зымгIва драйпхъахауата) Совет Союз а-Фыр ртшхъвага хьзы гIайквнадыргатI, Ленин йорденгьи «Хьапщ ЙачIва» медальгьи гIайыртатI (й-340-хауа аномер амата).\nЙара ауи асквш май а 16 атшын акъральыгIва ртшхъвагаква гIарыртныс ахъазла айбащраква рпны йпшцIаз айсыгIвчва Кремль йдрайгватI. Артшхъвагаква Калинин Михаил Иван йпа йгIарнапIыцIайцIун. Ауи ЗамахIщари йквпы Ленин йорденгьи «Хьапщ ЙачIва» медальгьи алайцIатI, багъьата йнапIы йкIын йхIватI:\n– Фырта уайсытI, пIатIу уыквта йынкъвга!\nАсквш 1940 йгIашIарышвта Къвныжв ЗамахIщари Минск атанкнкъвцара училища апны дапхьун. Абашта айсра Ду ангIалага асквш 1941 июнь мыз йгIашIарышвта ауаъа дпшцIалтI. Ауи Орша къала, Белоруссия анахьанат аштаква рыхъазла дайсытI. Асквш 1941 август агIан Саратов йтагылаз атанкнкъвцара училища йапхьара найырдзахныс дырщтитI. Асквш 1942 апрель агIан дчмазагIвхIатлахан ар чымазагIвхьпшырта апны йайъазун, апрель аннадза дъазгIвадамыз йгIалцIла айсра дгIапшцIырщтхтI.\nРтшхъвагата Ленин йорден, Абашта айсра аорден, амедальква гIайквнадыргатI.\nЗамахIщари Уасман йпа гIвыпхIчви пакIи гIадзынйыргылтI, ауат ргIариква йыла йабатI, ддыргвыргъьатI.\nУжвы Псыжв апны йапхъахауа Совет Союз а-Фыр Къвныжв ЗамахIщари Уасман йпа йыхьыз акытквта урам йахъыпI. Араъа йбзазауа дзачIвызлакIгьи йкытлагIв фыр дйыладухауата анцIралагьи йгвы дтазлуштI.\nКвициниа Инна, Мыква Мурат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/karcha-cherkes-apnyi-yaphahaua-sovet-soyuz-a-fyir_post\/","date":"2020-12-05T08:36:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00194.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9804660082,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9804660081863403}","num_words":327,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.162,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СогIвым адзтшп урам апны ахъачва аэвкалипт цIлаква рыжьора йыцIата шахмат йаслитI, ахабарква рхIвитI. Июнь а 26 атшын араъа йбергьльу апсуа суратгIвгIвы, аскульптор Лабахуа Архип йчпаз аскульптура шIыц дыргылтI. Ари анхара гьпычIвым. Ауи йыршIыйара СогIвым йахъазымкIва Апсны шабгу апсыпынкъвгара гIадырбитI.\nЛабахуа А��хип йскульптураква Апсны атурых йгIалахаз агIвычIвгIвыс дуква, алитература йа алокI фырква ртурасква гIадырбитI. Зынгьи йгIайхъвыцуа афыр турасква скульптурата йчпахитI. Ауат йрыуапI апингфин философ, Чики Ники рсин, ауасамцара.\nАпсуа фольклор афыр Тачквым (апсуа бызшвала «напIыршIашIа» гIаныцIитI) йскульптура акIвпI ари азын Архип СогIвым адзтшп урам злайрыпшдзаз. АпхъанчIви хабарква йшгIархIвауала, Тачквым йтурасы джьащахъвапI, ауи дкъвышпI, дгIащарбипI, дсудагьарпI. Йкъвышра акIвпI турасыта аскульптура йгIанарбауа – йхпахауа йнапIы йакъыльпшгIари йкъвльейри йырхцIарапI.\nАскульптура шIыц ангIахъыртIуаз уагIа щардагIв гIайззатI: акъва абзазагIвчва, асасчва, акъральыгIва уыснкъвгагIвчва.\n– Тачквым йныбыжьла днаскIьахьан, йхъапщыла зынгьи закIылагьи йразымыз дпхIвыс уагIвырсызын. Ауи тширыгвыбзаханыс, йхIвауа мцтIакIвгьи алайцIаныс бзи йбун. Абараса йбергьльу амцхIвагIвы йсин адзтшп урам апны йъагIахъыртIызгьи лкIгIара злу магIныкI амапI: асин йачвыхъарамкIва ауагIа «мцхIварта» – хIва йзпхьауа чартакI гылапI – араъа йгIархъвыцта йызлачважауа щарда рхабар ауагIа зынла йрылалитI, – йхIватI Апсны республика ажвлара уыснкъвгагIв Кобахия Батал аскульптура ангIахъыртIуаз атшын.\nАларпшыга уыхвара шIыц гIазхъвыцыз ажва анйырт йгIайззакваз ауагIа йнапIы йачпауа афырква рсин турасква шгIаншауа атурых райхIвтI. Ари атшын пхарала, кьахврала, бзирала йырчвыта зыла йабаз ауагIа зымгIвадзугьи ргвы йгIатахатI.\nКвициниа Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/sogivyim-adztshp-uram-apnyi-tachkvyim-yskulptura_post\/","date":"2020-12-01T14:06:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00333.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968209863,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968209862709045}","num_words":202,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"22.07.2012\nАсквш 1932 июль а 3 Брюссель апны Кериман Халис Эдже апшдзара йапхъахуз адуней анкъвакъвра «Адуней амисс» чIахIныгIва хьзы гIалквнадыргатI. Ауи анкъвакъвра къраль 28 йгIартыцIыз рыцIа йпшдзадзу ахIвссаква алан. Трыквшта йгIатыцIта араъа йапхъагылагIвхаз апхIвыспа дызуу аткъвым «Эбжбноу» – хIва йзхьзу апхъанчIви абаза жвлапI.\nАуи аткъвым апхъала ужвы Адлер ъану апны йбзазун. Трыквшта апны ауи лабаду дпашахатI, лаба йащи ауи йхъапщыли музыкант ъазата рыхьыз дыргатI. Кериман Халис асквш 1913 февраль а 16 Астамбыль апны дйытI, лаба Тевфик Халис-бей ахвгIахвтра далан, атгIачва апны Кериман йгьылхъазымызтI, хвгIвайщчва лыман.\nЛани лаби лдырраква шцIолахуш йащтата дадрыпхьатI. ДаншIадзаз йгIашIарышвта лпшдзара зымгIвагьи гвы артуата дгIалыркIгIун. Трыквшта апны апшдзара анкъвакъвра адгалагIвчва лаба хвын йгIайыдзхъагылын йгьырзимутI, лныбыжьлагьи 18 сквша дгьнамдзасызтI. Апхьарта дангIалга амщтахь акIвпI анкъвакъвра адгалагIвчв�� Кериман сурат лхъырхырныс лаба йанйырхвит. Трыквшта апны анкъвакъвра хIвсыса 50-гIвы алан, ауаса Кериман Халис зымгIва рацкIыс дпшдзата йщаквдыргылтI. УадыргIвана ауи Бельгия «Адуней амисс» анкъвакъвра апны Трыквшта рыхьызла далазланыс дырщтитI. Араъа Кериман Халис йгIатылгаз айгIайра Трыквшта рыхъазла магIны ду аман, йшпакIву ухIварыквын Осман империя мсылман къральыгIван, араъа йщаквгылаз ахабзакви ацIаскви гвашIата йырпхьадзун. Трыквшта йауу апхIвыспа ауи апш дуней анкъвакъвра дъалалыз араъа адини акъральыгIви руысква шкIьыдахаз, Кемаль Ататюрк къральыгIва шIыц шгIанйыршауа йаквшахIтхара атахъын. Ари анкъвакъвра амщтахь сквшы 20 руацIа Трыквшта ауаъа йгьаламылхтI.\nАдуней апны йапхъахуз апшдзара апаштыхI пхIвыспа лхабар Трыквшта абзазагIвчва гIальаматра ду азырбатI. АугIа гвып-гвып дута йгIалпыралуан, Осман империя апны йпшдзадзу апхIвыспа дырбарныс зымгIвагьи йыртахъын. Апсуа диаспора апны ахIбачва йгIадзынгылуа ашIаква абари апш гIаншаракI аунашва рархIвхуамца ужвыгIандзара йгIамгIвайситI: анйаракI апны Кериман Халис адуней апны зымгIва рацкIыс йпшдзу дытрыквпхIвыспата ангIархIва щарда дымхъвыцуата дштрыквмыз, лугIахъажвлала дышчеркесу, дшабазу джьауапта йалтхтI.\nАуи азаман апшдзара анкъвакъвра уалазланыс джьауапкIра дууын. Мсылман къральыгIва йауата адунейла йапхъахуз апшдзара апаштахI пхIвыспа ахIвссаква хвитнагIа шгIарыртуа дамыгъата йгIалырбатI. Ужвы аяпон социологква йгIважвахуз асквшышв ауацIа ажвлара апны апхIвысква рхвитнагIаква йшрыладырхIуз ауысла архъвыхраква анакIвдыршауа Эбжбноу йауу Кериман Халис Эдже лыхьыз швапхата йгIарглитI.\nКериман Халис ткъвымхьызта Эдже асквш 1934 агIан йлыртатI, аткъвымхьызква руысла йлырхыз ахабза абзазара йаналарыжьуаз. Трыквбызшвала «эдже» «пхIвыспа пшдза» – хIва гIаныцIитI. Ататюрк йхъатала ауаса йлыхьицIатI апшдзара анкъвакъвра апны йгIатылгаз айгIайра ахъазла.\nЙащтагIайуаз асквшква рагIан Кериман Эдже рыцIа дцIакIыта дбзазун. Интервью гьрылымтхуазтI, лхъатачIв бзазара ауатыкв йшгIатамылуашыз дащтан. Йшбергьльу апшта, гIван унагIва далалтI, гIвпачви пхIакIи гIадзынлыргылтI, ауатгьи жвыгIвсабичва гIархъшахъыцIтI. Лбзазара апны йцIыхъвахуз асквшквагьи лцриква дрылата йылгатI. Абазаква йгIарылцIыз адуней амисс насып лпщылата дгIабзазатI, асквш 2012 январь а 28 адуней лхIваджьтI, лныбыжьла сквшы 99 дрылан. Астамбыль апны дыцIарцIатI.\nТрыквшта апрезидент Абдуллах Гюль Кериман лыхъазла дджьабауата араса йхIватI: «ХIара анцIралагьи пхата хIгвы дтазлуштI Кериман Халис Едже. Ауи адуней апны хIкъраль ахьыз щтIылхтI, агIвычIгIвыс ду Ататюрк йхъатала «Едже» ткъвымхьызта йынкъвылганыс лквнайыргатI».\nКвициниа Асида\nАинформагентстваква рхабарквала йадгалапI\n«Абаза къраль» сайт йазалхпI\nАвидеогIвыра Н.И. Кара-Османоглу (Анкара, Трыквшта) йатайкIтI\nКериман Халис Эдже асквш 1913 агIан Фындынклы район йтабзазуз Фэрхунде Хаными Халис ��еи ртгIачва апны дйытI. ЦыгIвсабичва рпны ауи дгIвыджьхун, лсабихъа гвыргъьарала йырчвыта лаба йунагIва Фындыклы апны йылгатI. Лабаду Хуршит Паша атгIачва тынха ду рзгIанижьтI, ауи ахIатырла байата йбзазун. Кериман Халис Фэвзийе апхьарта дгIалгатI. Апхьарта дангIалгушыз асквшква рагIан лынцIра йгIалалыз агIаншара хайыр лбзазара шабгу апсахтI: Джумхурийет газет анхагIвчва йадыргалыз апшдзара анкъвакъвра далазланыс ддрайгватI.\n– Сара сапхъала Джумхурийет газет анкъвакъвра йалазлуш хIвсыса пшдза щардагIвы гIалырххьан. Сабагьи, ауи йыгIвзачваквагьи, ажурналистквагьи анкъвакъвра салалырныс йгIасыхIвун. 17 сквша саныртазгьи саба йгIайыхIвун анкъвакъвра салалуата сйырхвитныс, ауаса ауи сквшыкI ауацIа дгьадымгылуазтI.\n– Алицей апны бапхьара балгандзыкIьа дазпшуазма?\n– СквшыкI ауацIа йгьырзимуазтI. УадыргIвана йыгIвзачва даддыргылын анкъвакъвра салайыжьтI. Апхъала саба аугIа сыгьрылайымжьуазтI. Абал амщтахь ажвлара срылалуа салагатI.\nЗыхьыз бергьльыз агIвгIвчва – лаба йыгIвзачва, йара Ататюрк йхъатала Кериман Халис йлыхIвун Трыквшта ауацIала йакIвшуз апшдзара анкъвакъвра далалырныс. Лпшдзара йгьахъазымызтI Кериман анахьанат дызларайгIайуаз, лдырраквагьи цIолан, дгIазлыцIыз атгIачвагьи пIатIу ду рыквын. Асквш 1932 июль а 3 Трыквтша апны хIвсыса 50-гIв рквта ауи апшдзара дапаштыхIта далырхтI.\nКериман Халис асквш 1932 июль а 31 атшын Бельгия апны йакIвшара атахъыз анкъвакъвра апынгьи апхъагылара гIатылганыс дазыхIазырын.\n– Ауи анкъвакъвра къраль 28 йгIартыцIыз ахIвссаква алан. Саргьи ауат срыуазаджвын. АдахIвра са йгIасыквшван сапхъагылагIвхатI.\nСанайгIай амщтахь съабзазуз асасырта журналист щардагIв надгылтI. Апахь апны аугIа швабыж йщардагIвын, асасырта сджвылцIта срызцаныс ртахъын. ХIкъраль абаракъ снапIыцIамкIва сшджвылымцIуаш расхIвтI. Трыквшта апосольства апны баракъ гара йцатI. Ауаса асасырта апны асхъа къапщыкI гIараутI. Саба амызи айачIви асхъа шкIвокIвакI апны йгIатйырсан ауаъа йаквцIлайыркIтI. Абараса напIыла йхIчпаз абаракъ сымата сгIаджвылцIтI. АугIа санырба йцIыруа йалагатI: «Viva Трыквшта! Viva Кериман! Viva Ататюрк!»\nАсасырта хIаннашылх саби сари хIыладзква гьхIзымкIтI. Хъвлапны аннадза опера апны хIдрайгван хIцатI. Аопера апны зымгIвагьи гIагылын ауырата напIы йастI – Трыквшти сара атрыкв пхIвыспи йгIахIайхIвахIвуата.\nТрыквшта данацапах аугIа Кериман Халис афырква рапш дырбауата йгIалпыралтI.\n– ХIангIадзах астанция апны аугIа швабыж йжвпIата йгылан, ауи аъарагIв гIайззан. ЗымгIвагьи цIыруамца напIы йсзасуан.\nАжва гьалам, атрыкв пхIвыспа лайгIайра зымгIва рацкIыс йайгвыргъьуз Ататюрк йакIвын. Кериман Халис лыхьызла йадыргалыз ахъвлапын анйара апны йгIайззакваз тшырзынайырхауата ауи йгвыргъьара рыцагIвишатI.\n– Ататюрк йыгIвза Тахсин Озер сара сыхьызла анйара адигалтI. Ауаъа Ататюрк даннадгыл сипыралра шатахъу гIасархIвтI. Ататюрк саниба дгIагылтI. Ауи алахъвгIахъасра зынгьи йгьсхъаштылхуашым. Апашаква зымгIва гIагылын йгIасайхIвахIвтI.\nСара Ататюрк йнапIы ба асхIвтI, йаргьи схъапахь ба гIайхIвын дгIасайхIвахIвтI. «Сара ЭджехIва быхьсцIатI, йбгвапхама?» – хIва дгIасцIгIатI. Саргьи араса йсджьауапхатI: «Сара спаша, уара адуней шабгу гIасутатI» – хIва. УадыргIвана йахщи Афет Хаными рыдзхъа сйырчIватI. Ахъвлапын йашымтан. Йгьи хIгIахIвуан…\nУахьчIвала са сгIариква рсабиква срыдзхъачIвапI. Сцриква зымгIвагьи сгIакIвдыршитI. ХIара насып зму тгIачвата хIацбзазитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/connections\/abaza-abroad\/aphanchivi-abaza-tkvyim-ygiaryiltsita-apshdzara-yaphahuz-aduney-ankvakvra-yapashtyihihaz-aphivyispa-2_post\/","date":"2020-12-01T14:13:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00089.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9939711094,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9939711093902588}","num_words":795,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.088,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nАпсны йауата Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет йыцIалырныс зтахъкву АААК ацхърагIарала абюджет тыпква ркIырныс рылшараква рыцIа йбзийызлуштI.\nХIызту асквш декабрь аквтадза йхIазырхара атахъу Ставропольшта йту абазаква йгIарыквчважвауа абзазара йгIахъыху асуратгIвыра йауата хъвквакI хъырххьатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Сирия ГIарып Республика йту апсуа-абаза йгьи агвхъауа диаспораква йрыуу ауагIа йрынйатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв хачIвы шйыргылыз апшта КъЧР апны Дискуссия клуб гIандыршуштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Москва апны зныкI йапышвтыз абаза бызшвала арыпхьара атаджвыквнацIахтI.\nМосква апсуа диаспора гуманитар цхърагIарата йадыркIылыз тонн 20 йнадзауа афачIв пкъыгIваква Апсны йгIадзатI.\nМосква апсуа диаспори «ХIара хIадгылтI» мгIвайсри акоронавирус абакIра йазалху айъазара гуманитар цхърагIара адыргалын Апсны йгIаргтI.\nМосква апсуа диаспора акоронавирус апандемия абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nСанкт-Петербург апны а-Конгресс апсыуа бызшва йъадрыпхьауа апхьарта гIахънатIытI.\nАААК ауысхагIвчва ргвып нхауищтара йцIуа асквшыкIи бжакIи руацIа Апсни Трыквшти рпны а-Конгресс ашIыпIа хъвшара 30 гIанхъыртIытI. АААК аргIапсща шаъула йгIауахвырквын, ауат ашыпIаква рпны абаза уагIа рабадырра йазынхитI, ауи абадыррагьи ауысква рырхъйара ымайритI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2020-11-28T22:40:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141195929.39\/warc\/CC-MAIN-20201128214643-20201129004643-00469.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9925643802,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9925643801689148}","num_words":147,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.957,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Октябрь мыз ацIыхъва СогIвым апны гIвтланыкъвакIла йыздынхалыз апроект «Акультура агIамтаква: Апсны – Россия» ауысла «стол гьажьы» акIвшатI. Айчважвараква йрылан акультури аршIыйари рынхагIвчва, акультура ауысла Россия йгьи Апсны рминистерстваква ргIащтийыгIвчва.\nАри апроект асквш 2009 агIан культура ауысла Россия йгьи Апсны рминистерстваква ангIалра мачвы анацIарцIа амщтахь абзазара йалалуа йалагатI. Ари ангIалра абзирала хысквша руацIа агIвкъралькIгьи йгIартыцIыз аршIыйара гвыпкви зыхьыз бергьльу акультура анхагIвчви алата анйара 83 акIвшатI.\nХачIв хъадата апроект йархъйауа ауагIахъа культура агIатгараква агIвымакъральква ахадыргIвазаныс акIвпI. «АршIыйагIвчва гвыпква Россия абзазагIвчва хIышта акультура абайара ддырбитI», – йхIватI культурала Апсны аминистр Гунба Бадра.\nАйчважвара йалакваз рыуа дзачIвызлакIгьи ари йапшу агIаджвыквцIараква сабапта йгIанагуа аунашва рхIвун. Москва апны Некрасов йыхьыз нкъвызгауа абиблиотека абзирала Апсны абиблиотекаква книга зыкь 28 рзазыркIкIтI. СынчIвагIваца асабиква рыхъазла гIвпроект дукI абзазара йаларыжьтI: «Моцарт йбзазари йыршIыйари ртурых», «Аконцертква рпарад». Апсны арайонква рмузыка апхьартаква рапхьагIвчва афилармония асцена ду апны рыршIыйара гIадырбатI, Апсны Республика акъральыгIва аурышв драма театргьи «Мелихов гIапны» – хIва йахъагылата Чехов А.П. йыхьыз зхъхIвалгIу агIвымакъральква рквтала йакIвшуз афестиваль йалалныс рылшатI.\nАсквш 2012 акультура агIамта акIвыршаща мачIкI йырпсахтI. Апроект адгалагIвчва йшырпхьадзауала, апсуа ршIыйагIвчва гвыпква рконцертква ъагIадырбауа Россия агородквагьи рыцIа йщардазара, Апсны апны аконцертква ъакIвшауа аштаквагьи ргеография рыцIа йауацIыхзара атахъыпI.\nАкультура агIамта «Апсны – Россия – 2012» Санкт-Петербург апны агIвымакъральква злата йакIвшауа афестиваль йалата ахореография ансамбль «Абаза» йгьи авокал ъамапсыма ансамбль «Гунда» ргIахъвмаррала йхъыргIвахитI. «ЙгIаталуа асквш ауацIа апроект йаланакIуата аршIыйара анархараква зымгIва гIахIырбаныс хIмурадпI. Россияла ауи йадынхалуа агвып зымгIвалагьи йхIыцыркIитI. Россия апны йакIвшауа аконцертква рымщтахь хIара хIартистква аршIыйара ауысла айгвачва рщардахитI. Ауи йгIалцIла асквш 2013 акультура агIамта джьащахъвара щарда алазлуштI. ХIымадзаква зымгIва ауатыкв йгьгIатасцIарым, ауаса агIамта анадзара хIагIата йадгалазлуштI», – лхIватI культурала аминистр йцхърагIагIв Смыр Динара.\nКозлова Эльвира","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/akultura-agiamta-apsnyi-rossiya-2_post\/","date":"2020-12-03T04:50:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00710.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9903765917,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9903765916824341}","num_words":252,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.939,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Тобыль ИсмагIиль Бубакьыр йпа асквш 1918 агIан АлбыргIан кыт апны дйытI. Апхьарта дыцIаркIвата йыгIвзачва швабыж йыргвапхуз апьесаква йыгIвуа далагатI. Актерква руыс дукI йшазычпамызгьи, фаша пшдза шрымамызгьи апьесаква акыт аклуб асцена апны йандыргылуаз ауралагьи уагIа щарда гIайззалун.\nБыжькласскI дангIарылга амщтахь ИсмагIиль Черкесск йтагылу педучилища дыцIалтI. Йапхъахауата йгIвыз ауыса «Аленинецква» асквш 1935 август а 31 атшын «Черкес пльыжь» газет абаза бызшвала анапа йгIаквшватI. Ауи щарда дыгIвуан, ауаса зынла йгIаквицIаныс дгьымгвжважвузтI: йыгIвуаз щтIайцIун, заман тIакIв анахъысра даквгIацапхуан дадынхалхуанта гвыгъара ду йзызмаз Тобыль Тольыстан дайырпшуан, дйайкьангьашуан. Тольыстан йгвапхузтын анахьанатгьи йдйырбун. Швабыж дсакъын, аквайчIвагIвыраква гькIайымпсахуазтI, апхъа йгIвызи ацIыхъва йшцази ашIйырпшыхлун.\nАсквш 1939 сентябрь а 1 йгIашIырышвта Тобыль ИсмагIиль АлбыргIан апхьарта апычIв классква рпны арыпхьагIвта дынхауа далагатI. Абашта айсра Ду ангIалага йгIашIарышвта йалгандзыкIьара ауаъа дпшцIан. Атанк рхъвы дрылата Албания йантысуаз асхъан хIадагIвачата ареволюция апхъала ауыла йхъысхыз абазаква дрынйатI. Ауат согIата «Албан танго» зныз апластинка гIайыртатI. Айсра анакIвшуз зны ахъвахI даквчIвата амина йгIагвнажван мачIкI атахъхатI адзы дахъватшхуан. Айсра амщтахь йан араса лайхIвлун: «Бара бъамыр акIвапI сара сгIазхчаз», – хIва.\nАйсра амщтахь йцри кыт апынгьи ЙынджьыгьчкIвын апынгьи арыпхьагIвта дынхатI, КПСС а-ХIабаз райком ахъвшара даунашвачпагIвын, Черкесск йтагылаз арыпхьагIвчва ринститут дыцIан, асквш 1955 агIан анхара йацйырцауата Ставрополь пединститут историяла афакультет ахьыла дайтыпахын дапхьун. Асквш 1959 февраль мыз агIан апхаста (амашинаква рапшIахра) даладзтI. Адуней анихIваджь амщтахь йгIащаквхаз йнапIлагIвыраквала ароман «Азамат» гIацIырщттI. Ауи ахьызгьи аредакторква ракIвпI йахъадззыргылыз.\nЧкIала ПIитIа,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yaphahaua-abaza-literatorkva-dryiuapi-4_post\/","date":"2020-12-05T08:05:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00225.warc.gz","language":"abq","language_score":0.984838903,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9848389029502869}","num_words":213,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.911,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Май а 25 Черкесск ареспублика драма театр апны Къарча-Черкес республикала гIатгара зму артист, Абаза драма театр аунашвачпагIв КIьыщмахва Умар Йараджьыб йпа йхъыцIыз асквш 60 йадахIвуата айззара ду акIвшатI. Аюбиляр йайхIвахIвтI акъральыгIва уыснкъвгагIвчва, Къабард-Балкъар, Ставрополь шта йгIартыцIыз агвыпква, ажвлара ргIащтийыгIвчва, йынбжьагIвчва, йъахIыльчва. Ахъвлапын ауи йынхара-бзазара йгIаквчважвауа афильм суратквала йгIалагатI.\nАсцена йгIахвынгылуаз дзачIвызлакIгьи Умар йайхIвуата абаза уагIахъа ркультура атшауацIнарыхра ахъазла йалайцIауа йгIапсара, йамайчра хвы аквырцIауата йгIачважватI.\n«Умар ГИТИС данапхьуз атлахан абаза театр агIаныр��ара йгвы йгIаташвахьан, – йгIайгвалашвахитI йынбжьагIв, йыцапхьаз, Балкъар театр агвацчпа унашвачпагIв Атмурзаев МхIамат Маджьид йпа. – Абар хIызту асквшышв агIаталымта ауи йгвала абзазара йахъвхан йаргьи дамайчуата, йылшауа закIгьи гIанимжьуата ауыс шагъьичIвуаш дащтапI. Сара Умар йюбилейла сйайхIвитI, абаза уагIахъа ари апш патриот дъагIарылцIыз анысла сныхIвитI».\nУмар атеатр унашва ахъицIауа йахъазымкIва асцена апны атурасквалагьи дгIахъвмаритI. СынчIва агIапын мшква рагIан Абаза театр апшыгIвчва спектакль шIыц рыздыргылтI – Мурат Чапай йспектакль «Ахъгалра алыгква» абаза бызшвала йатакIта. Йхъаду атурасыла КIьыщмахва Умар дгIахъвмаритI.\nАурышв драма йгьи комедрия театр аунашвачпагIв Биджиев Хасан Россия атеатр нхагIвчва р-АдкIылара апредседатель, йбергьльу артист Калягин Александр йгIайщтийыз ахIвахIвра телеграмма зымгIвагьи ахайыргIвазатI.\nЧеркесск апны йаныргIалу «Алашара» адкIылра ахъвшара аунашвачпагIв Мыхц Рамазан Умар Йараджьып йпа араса тшизынайырхатI: «Оноре де Бальзак йшихIвазла, аршIыйара ауагIа рчгIвыча квпшыра йагIвызапI. АршIыйара йадынхалуа агIвычIвгIвыс анур лашараква йхъагылапI. Ауи ахIатырла, КIьыщмахва Умар уахьчIвала йылшата йчпахьу анцIрала абаза уагIахъа ртурых йгIалахуштI. КIьыщмахва Умар анцIрала ауагIа йрыцбзазауа аршIыйара данхагIвыпI».\nАйззара апны йгIачважвакваз йшгIалыркIгIазла, Абаза театр анхара чкIвынргIа патриотта, руагIахъа рпхыцIа ргвы азыцхIауата, рцри бызшва бзи йырбауата йгIадзныргылра йазынархапI.\nАхъвлапын ргIахъвмаррала йдрыпшдзатI Россияла гIатгара зму артист ГIват ХIвсин, Россияла, Къвбинаштала гIатгара зму артист Луценко Лидия, Къарча-Черкесла гIатгара зму артист Напщ Аминат, «Абазинка» ашвахIвагIвчва, «Абазгьква» гвып, Меремкъвыль Ачар, Аракай Артур, Чамба Нателла. «Ридада» гIахIвыгIвчва сабиква асцена йангIаквыл заджвгьи гвалымста дгьгIанырымыжьтI.\nАйззара алгауата йара дызпрезиденту КIьыщмахваргIа рткъвым йауу гвыпкI асцена йхъалын Умар Йараджьыб йпа йгIайайхIвахIвтI. Къабард-Балкъар йгIатыцIыз агвып КIьыщмахваргIа гIазлыцIыз БерзакьыргIа ргIащтийыгIвчвагьи рылан.\nКIьыщмахва Умар ажва анйырт айззара йгIадгылыз зымгIва тшырзынайырхан дшырзыразу йхIватI, ажва пхата, ажва гвапата йзырхIваз ахъазла квырмыш ду рзичпатI.\nБежан ГIайщат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/1643_post\/","date":"2020-12-01T14:39:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00369.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9882082343,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9882082343101501}","num_words":318,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.935,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ужвы азаман баргвыпI йуылаухIваныс арат агIважвакI ауи асхъан гвлахIарата йрылаз. ЙалкIгIата, Къарча-Черкес апны арадиуа хвбызшвакIла йангIачважва асхъан. Ауищтара сквшышвбжакI аъара агIвсхьатI. ТIыкIва ХIамид ауи агIамта бзита йдырхитI. Ауи йыхъазла арадиуа хабарргагагIвацата гьакIвмызтI йшаъаз, знымзара-зны йптшыта йчпахра шатахъхуш гIайгвынгIвуан. Йаргьи атехника майрата йзырчIаджьуа тшибжьатI.\nАпхъапхъа ауи йынцIра йауысхушта, бзи йбуш нхарата йцапIхIва дгьазымхъвыцуазтI. Апхьарта амщтахь асвязь асигналква йъарзырбжьауа Новосибирск йтагылу арра апхьарта дымгIапсауата дыцIалтI. Йгвтара гIайыдахIвтI. Ауаса йгвыргъьара гьауырамызтI. Йан лхъазы жвгIвысабичва ргIадзныргылра дшарыгIапсауа аниба апхьара кIайрышвын арра база Арзамас-16 апны связистта дынхауа далагатI.\nАтшпсщара мшква йымата йцри ТIапIанта кыт дангIай йкытлагIв, акомпозитор бергьльы Йуан Муса арадиуа апны дынханыс дирайгватI. Йуан Муса ауи асхъан аобласть радиуа ахор унашва ахъицIун, ауаъа атехника бзита йыздыруаз аъачIвагIагIвчва йырзыбжан. Асквш 1978 сентябрь мыз агIан ТIыкIва ХIамид арадиуа апны механикта дынхауа далагатI. Зунашва дацIаз Проценко Алексей Павел йпа уыжвгIандзарагьи пхата дйылачважвитI.\nАуи азаман КIапI Алигьи ХIаратокъва Муъайадгьи йыцта ауагIа рмакъымква ранцIарала нхара ду акIвдыршун. Акытква йызлагIарыкIвшуз йазалхта йадгалу амашинагьи рыман. Дарынашхыйауата йшихIвауала, ауи агIан йрыгIвуамцара йазыркIкIыз амакъымква ракIвпI арадиуа афонд уыжвгIандзара йызлащаквгылу, псахра дукI гьащтагIамитI. ЙагIвсыз азаман даналачважвауа здырраква ауацIыху аъачIвагIагIвчва уахьчIвала анхарта йшагхауа гIаликIгIитI. Ауаса астудия аъамапсымаква йрыуата шIыцра щарда гIаншатI, ауипхьадза гIальаматра злу чIащыгIваракI аницIаныс, дадынхалныс гIайтахъхитI. Абаза культура атшауацIнарыхра залацIара дуу Ерыжв Зулии Цекъва Зарыли гIазсуаз амакъымква ауагIа шайгвыргъьуз запыт йгIайгвалашвахитI.\nТIыкIва ХIамид йымадзагьи гIахъитIитI: ари анхара абзазара апны ашваква йыцта, лахъвгIахъасрипхьадза дзайгвыргъьауа дчIвырхъауа дшабжьаз гьцIайкIуам, йан дъабгаркIву, асаби хвыцква ъагIадзынгылуа, бзи йбауа априемник йцри бызшвала йъачважваркIвауа йгвлахIарапI…\nУахьчIвала ТIыкIва ХIамид \"Къарча-Черкес\" телерадиуакомпания арадиуа хъвшара апны йхъаду инженерта дынхитI. СквшкъомкI руацIа йырхъауа ауыс джьауапкIра ду шапщылу йылайхIвауата атехника апны намдзарата йгIаншауа зынла йырчIаджьхуа акIвпI дшынхауа. ЙшпакIву ухIварыквын магIны ду азибитI аэфир злагIаджвыквылуа арат йгвщтIыхгу, арадиуа йахцIарахаз агIважвакI цкьата, йалыргата арадиуа аздзыргIвчва ансимшы хвбызшвакIла йыргIаланыс: \"Черкесск начважвитI…\"\nЕшерова Муъминат,джурналистпI.\n\"Абаза Къраль\" сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/cherkessk-nachvazhviti-2_post\/","date":"2020-12-01T14:54:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00121.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975412488,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975412487983704}","num_words":288,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ауи дтурыхдырыгIвхушта йыквдырпшуан. ЙтгIачва Хъвыжвду йтыцIта йъацахыз апсуа кыт Дурипщ апхьарта апны ХIвран Алексей турыхдыррала чIыдата йакIвдыршуз апхьара сахIатква джьгарта дрылазлун. Йаргьи «Сара с-Хъвжвы» зхьзу Алексей йгIвыра уапшрыквын ауи йыквдырпшуаз аъачIвагIа гIалихыргьи йхъвы шгIатамхушыз йазхъауцIа йауаштI. Ауаса йара Алексей йгвалаз датшан – ауи дайъазагIвхара йтахъын. Ауи агвала дазынадзара ахъазла ачкIвын щарда дгIапсатI. Асквш 1944 агIан аинститут архъвыхраква дыркIылсызтIхIва, хвырта зквыта айсра йгIапшцIыцIхта йара ауи апхьарта йыцIалра зтахъхаз айсчва мгIва ритра атахъхатI. ЙащтагIайуаз асквш данатацIалхуаз ауи архъвыхраква йрыуата ахпа «5»-ла йкIытI, азакI – «4»-ла. Удырраквала арат рапш гIарбага уымата апхьарта ушнарахвуашла угвы бжамызла йауашын. Алексейгьи бзигвыгъа йымата аинститут йнарахвыз зну ашвъа дапшныс дцатI. Ауаса дзынйаз апхьарта Кишиневла йшатдрыпауа, йыцIалуашызгьи ршвъаква шнарахвхуаш зныз хабарргаган. Угвы гьагIвымкъьума!\nРпны дангIайх ХIвран Алексей дъадпалуаш йымдыруата дасын ВКП(б) а-Квта Комитетгьи йхIаракIу дыррала акъраль аминистргьи сальамшвъа рзыйыгIвтI, йуыс зквыз райхIвтI. Йаргьи – йджьауымщушта йаъума?! – агIвбагьи рджьауапква гIайадзахтI. АзакI ауи Лагъь КIавкIаз апны айъазагIвчва ъадрыпхьауа запшинститутызлакIгьи дца йшауаш анын, азакI Махачкъала дцарныс дархвитуан. Алексей йгIвбахуз рыцIа йгIалихтI.\nАбарауаса ХIвран Алексей асквш 1945 ноябрь мыз агIан Дагъстан амедицина институт днарахвтI. ЦIабыргыта, зынла хачIвыта йпахь йгIадыргылтI: гIвымызкI цIуата йапхьуз агвып дызлагIархьшваз январь а 1-дза йахьирыдзахырныс. АчкIвын апхьара дажвлын йымшгьи йыцIхгьи ауи йайтуан. «Абар ужвы сынбжьагIвчва сырхьыдзитI» – шихIвуз хъыхь чвгьакI йылымцIхуата йг1айщахIалтI, йаргьи йапхьара сквшыкIла йатахъигахра атахъхатI. Асквш 1946 сентябрь йгIашIарышвта акIвпI Алексей йстудент бзазара анджвыквылх. Хвысквша ауран ауи. Асквш 1951 агIан ачкIвын йхIаракIу дырра зму дшайъазагIву йаквшахIатхауа ашвъа йымата нхара Черкесшта дгIарщтитI. АъачIвагIагIв шIа дгвыгъун хирургта аобласть чымазагIвтара дындырхушта. Ауаса нхарта ъайызгIарауыз Хъвжвы район йаквтаз Эрсакон апны акIвпI. Ауи акыт утыцIта йара дъагIатадрийыз Хъвыжвдудза йбжьу километрквакI ракIвызтIхIва Алексей йпсадгьыл дгIайхта гьйылайымхIвузтI. Йауа ухIварыквын дъагIадрийыз адгьыл гьйымдыруазтI.\nЭрсакон арайон йаквтазтIхIва кыткI шаъаз йаъан: атыдзква рыцхIата, аурамква аква амщтахь узырбжьымсуа. Электрокъарунадзара гьрымамызтI акыт. АчымазагIвтарагьи ауи йгьагъьмызтI: йгьлабораториям, йгьрентгеным, ъачIвагIагIвгьи гьаъам. Ауи йайчваху, айъазагIв хъадагьи дакъвыцIхтI.\nМызкIи бжакIи ачымазагIвтара унашвачпагIв дгьамамызтI. УацIыхъван ауи аъанатIа ХIвран Алексей ддыргылтI. СквшбжакI айхIа Эрсакон апны дынхарныс згвыгъамыз аъачIвагIагIв шIа ауи дадымгылызтIхIва закIгьи гьйылымшатI. «Йшцауала, араъа сгIанхадзушта гIацIцIуаштI», – йхIван Алексей йуыс шIыц джвыквицIатI. ЗымгIва йрапхъата гIвыджь алаборант уыс йазибжьатI. УацIыхъван рентген ъахъырхуаш пещ адигалтI. Арат агIвуыскI рбзирала айъазагIвчва ачымазагIвква йрыхьуа рыцIа тамамта йырзыщаквыргылуа йцатI, йаргьи чва зхъам ауысквала заджвгьи Черкесск дгьрымщтихуазтI.\nАуасамцара ауысква наскIьауа йалагатI. Щарда йнамихуата ачымазагIвтара машина азырхвгIан «цхърагIара ласы» гIандыршатI. Арайонква аларцIауа йаналага ХIвран Алексей дгIаласхан апартия арайком зыгIвназ атдзы ачымазагIвтара ахъазла йгIарыквихтI. Ауи амщтахь щарда цIуата дыззнацIуз хирургия хъвшара гIахъитIытI. АчымазагIвтара алшараква швабыжта йрылахIатI. Ауи анхаща гвы азтыз Черкесштагьи ауи зланакIуаз Ставропольштагьи рпны азгIвадарахчара йахъпшылуаз аунашвачпагIвчва араъа запыт йгIайуа, айъазагIвчва рыцгIардуамцара анхара швапха йахадыргIвазауа йалагатI.\nЭрсакон апны дъадзанхаз ахвысквши бжакIи руацIа ХIвран Алексей ъачIвагIагIвтагьи унашвачпагIвтагьи дщаквгылтI. Ауи йыцынхуз агвып руыс йнардзата йдырхъйун, йызмайгвгъахуаз ачымазагIвква рщапIы йангIаквдыргылхуазгьи ншун.\n– Зны, ацIагахра йатлаханта, млыкврхIартакI апны машинакI былчIвы штарчвузымца йгIагIвжватI, – йгIайгвалашвахитI Алексей Адам йпа. – АмашинанкъвцагIв йчгIвыча йаластI. Ауи хIпны дангIарг «дшабгу дблын» – йзухIвушта даъан.\nАобласть йгIатырдата йгIардыз айъазагIв Юра (ауи акIвын амашинанкъвцагIв йыхьыз) данипшы «ари закIылагьи угьызйыхъвахуашым» – гIанищтуата йхъа йрыкацатI. Ауаса ачымазагIвтара анхагIвчва зымгIва ргвы дымрыдзуата ачкIвын йбзазара йазабакIуан. Йаргьи дгIархчатI! Ужвы йъагIадзазгьи Юра йгIванхауата адуней дгIаквызжьыз аугIа дырзыразта дбзазитI.\n…Асквш 1957 мартI мшыкI Эрсакон ачымазагIвтара апны «акыт шабгу араъа йгIайма?» – ухIвушта аугIа жвпIаран. Акытла хабар гатI «а-ХIвран дцахитI» – хIва. Йбзазара апны йыншаз ари апсахрагьи Алексей йтахъымкIва акIвапI йшцаз. Ауи аъара къару злайцIаз ачымазагIвтара ныйыжьхырныс, дызщцаз аугIа дрылцIхырныс йгвы адзакIьагьи йгьтамызтI. Ауаса йатаркIвах йара йгIайымцIгIауата нхарта «йзырхIвайтI»: «ЗгIвадарахчарала облисполком ахъвшара унашва ахъуцIарныс йуыквхIырпштI» – хIва гIайархIвтI. ЙгIауыквдырпшызгьи йгIауыхъвдаквырцIазгьи апшын ауи агIан. Йаргьи йащтагIайуаз атшын ХIвран Алексей Черкесшта шабгу азгIвадарахчара дахъпшылыгIвта ддыргылтI. Ауи ахабар згIаз акыт абзазагIвчва райъазагIв йшизыразу йархIвныс йгIайззатI.\n– Съадзанхаз азаман ауацIа акыт апны закIыла сзымцхърагIаз тгIачвакIгьи гьаъахымзарызтI. ЙгIайззакваз санрылапш щардагIвы рыладзква хъагылата йызбатI. Ауи са сыхъаз зацкIыс тлапIа аъам хвыпI, – ужвы йъагIадзазгьи Алексей Адам йпа ауи амш ангIайгвалашвахуа йгвы гIалалитI.\n«Сбзазара арыхъварта шIыц спахьла тшгIахъызтIуа сы��гIва майрахушта сгьамыргвыгъузтI, ауаса гIапсари джьауапкIри шсыгымхуш йазхъаснарцIун», – араса акIвпI дшаквчважвауа ХIвран Алексей ауи агIамта «УайъазагIвзларныс гьмайрам» – хIва зхьицIаз йгIвыра апны. Къарча-Черкесшта ъадыркIылхыз йгIалцIла ауысква гIванла йрылахIун. Айсра агIан йтыргата ужвы йгIайхуаз акъарчаква рбзазартаква рпны рзгIвадара ахьпшра шIыц-шIыц йадгалхра атахъын. Йара медицина шабгугьи абзазага щата рыбагъьара, ъачIвагIагIвчва азрыхIазырра, йаъам акъвырльыкъвхартаква гIаныршара – зъаразйа хачIвыта йпахь йщтIаз сквш 28 рахIа йыртамыз аунашвачпагIв?! Ауаса ХIвран Алексей ари архъвыхрагьи хъацIара йылата дгIалстI.\nАбзазара йгIанаргылуаз абаргвыраква йырхъазымкIва йапшым аунашвачпагIвчва йгIандыршуз апрагылаквагьи дырхъысра атахъхун ХIвран Алексей. Ауаса йанцарызгьи Алексей Адам йпа ауыс аугIа рыхъазла рыцIа йшагъьхуш дазгылуан, йаргьи йчIвы хъахьхандзкIьа дгьгIатымхъузтI. Йайрышра йгIалцIла йынхарта йыквырххызтынгьи, ауи ацIабырг амгIва дгьыквымцIтI.\nУацIыхъван сквшы 36 руацIа ХIвран Алексей Черкесск аполиклиника апны айъазагIв хъадата дынхатI. Ауи азаман ауацIа ари айъазарта акъала абзазагIвчва рзгIвадара ахчара йащъата йалтI.\nАсквш 2001 йгIашIарышвта Алексей Адам йпа тшпсщара дчIвахтI. Ауаса ужвы йъагIадзазгьи джьгарта ажвлара адкIылараквагьи, Къарча-Черкес апны йгIаныршу Россия акоммунист партия ахъвшарагьи рынхара далапI, йцIыхъвахауа азамандза ареспублика АугIа Райззарагьи Черкесск къала аунашвалыхыртагьи дырдепутатта далырхуан. Россияла гIатгара зму айъазагIв, КЧР аугIа райъазагIв, СССР азгIвадарахчара анхагIв бзидздза, Черкесск къала ЧIахIра зму абзазагIв ХIвран Алексей Адам йпа абазаква йырхъазымкIва Къарча-Черкес аугIахъаква зымгIва рквтагьи хвду ззырбауа ахIбачва дрыуапI.\nАуи йбзазара апны зны йгIалихыз зымгIва дрызцIабыргта дгIабзазатI: ъачIвагIазтI, тгIачвазтI, апартия акIвызтI. Ауи йынцIра йгIацIанакIуа мшипхьадза аугIа рыхъазла сабапра злаз уысла йырчвын. Йаргьи йницIыз асквшы 85 рахьыла дацапшхитIта:\n– Са сбзазара сазыразпI. ЙгIалсхыз мгIвакIгьи сгьайгIваджьхуам, – йхIвитI.\nЧкIала Георгий\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/znyi-ygialihyiz-abzazara-mgiva-dgamayzhati_post\/","date":"2020-12-01T14:54:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00123.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975648522,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975648522377014}","num_words":826,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Хвысквша цIитI абаза угIахъа рахIбачва рсовет йапхъахауа алачIвара акIвшищтара. Асквш 2008 агIан председательта Тебердыкъва Умар далырхтI. Айззара йалакваз рщардагIв адгалра уысква дышрызъазу гIалыркIгIауата ари аъанатIа йызхъарцIатI. ЙагIвсыз асквшква руацIа Умар ари азхъацIара шгIайырцIабыргуаш дащтата йхъвдаквцIар��ква йырхъйун. Щарда мцIуата ахIбачва рсовет йызкьазуу алачIвара акIвшатI. Араъа председатель шIыц йалхра, абаза кытква рпны уахьчIвала йырхъйачIву ауысква ауатыкв йтан. Акытква ргIащтийыгIвчва 93-гIв йрыуата алачIвара угIа 75-гIв гIадгылтI, ауат йацшIакIта ауатыкв йту ауысква йрылапшныс йщаквдыргылтI. Тебердыкъва Умар йагIвсыз асквшква руацIа нхарата асовет йакIвдыршаз йауацIыхта даквчважватI.\n– Ари аъанатIа сыхъвда йгIахъарцIищтара хIкъару абгата йыздыгIгалуаз амурад шIыцква абзазара йалажьра акIвын. Устав шIыц лыхIхтI, ауи юстицияла КЧР аминистерства йдрыбагъьатI, – йхIватI Тебердыкъва Умар. – Аустав шIыц ауысла нхара ду акIвйыршатI асовет йалу ТхIагъальаджь Борис. Ауи уыста йгIаджвыквхIцIуз зымгIвагьи ауралагьи джьгарта дрылан. ХIынхара уысква апхъапхъа баргвыра щарда гIарпырасуан. Ауи гIазхъшахъыцIуаз «Абаза» жвлара мгIвайсра апны йаъаз амакIыраква ракIвын. ЙлыхIхуаз ауысква атхIрыпунта йалыргара атахъыз ауысква хъатахIкIуан. АмакIыраква аналдырга амщтахь йлыхIхыз ауысква хIрыквгIацапахтI. АуагIа злагIахIыдгылуаз ауысква йрыуапI апсхъвква анырчпауа акврыдзраква йшрылдзгIуш хIадынхалныс. Асовет ащаквыргылрала, кытипхьадза ауи ауысла айззараква акIвхIыршатI. Сара йсыцта айззараква йрадгалагIвын «Абаза» жвлара мгIвайсра апредседатель ЧвзыкIьа Рубин, асовет йалаз агIвгIвы ЛагIвычв Джьамльадин, аимам Хвби Иналь, Абаза район араис-имам Апса Анзор. ХIынхара шакIвшауа агазет анапаква рпны дгIаквчважвун «Абазашта» акорреспондент Кълыч Руслан. Ари ачкIвын швабыж хIизыразпI. Швабыж хIырзыразпI аредакция анхагIвчвагьи аредактор хъада Къвыл Фардауысгьи. АбзазагIвчва хIанрынйуз уыс щарда хIрылачважвун. ГвыргIва ду гIахIыралцIун ашварахъва йхънагIвуз анышвынтараква. Айззараква рпны йакIвшаз айчважвараква рымщтахь аугIа разазаъаща рпсахтI, уахьчIвала анышвынтараква рыцIа йалыргапI, йцкьапI. Хiанйараква йрыщтагIайуата щардагIвы апсхъвква анырчпауа йаквдрыдзуа ахчагьи амлыквгьи йшрылдырдзгIазгьи нахвапI.\nТебердыкъва Умар йшихIвазла, асовет йалакваз ареспублика ауацIала йакIвшуз анйараквагьи айззараквагьи джьгарта йрылан, ражва хвы аман. Асовет алачIвараква рпны уахьчIвала йырхъйачIву ауагIахъа уысква ауатыкв йгIатарцIалун, йрылачважвун. Ауат йрыуапI асинкви ахъмаштылра гъвкви рыргылра, хIтурых йапщылу аурамква рыхьызква ргIащаквыргылхра. Швапха бзита йгIараха йауаштI йбергьльу апхьахьа, анаукаква рдоктор, апрофессор ТIыгв Владимир йыхьыз Къвайдан аквтанай апхьарта йахъцIара, ЙынджьыгьчкIвын кыт аурамкI ахьыз псахта ЛоургIа рыхьыз ахьцIара.\nАсовет йалакву ргIаджвыквцIарала арат акытква рапхъанчIви хьызква ргIацарпахра хIащтан: Къвбина – Къвбиналокт, ЙынджьыгьчкIвын – Йынджьыгьлокт, АлбыргIан – Бибаркт, Псыжв – Дарыкъвакт, ПсауычIадаха – Къылчкт. ХIара йызнымкIва йгIащтIыхIтI Гвымлокт абзазагIвчва руыс зкву. УахьчIвала ауаъа псабара газгьи дзгьи гьаъам, ареспублика телебара ��траква гьырзагIакIуам, аквта урамгIваца акIвпI асфальтла йхъгIву. Акыт ауысква рырхъйара швабыж йъатащахIахауа гвасрапI, ауаса йцIыхъвахауата акыт апсабара газ акIылгара ауыс, датша уысквакIгьи апщылата рырхъйара асквш 2013 абюджет апны йгIарбапI. Асовет йгIащтIырхуаз ауагIахъа уысква йрыуапI адемография, анхадара, чкIвынргIа рцхърагIара йазынархата йчпачIву ауыс дуква. АхIбачва рсовет рынхара йанархарта кIьыдан апсуакви абазакви хIайщчвара, хIайгвара, хIащтаныкъвара рыцIолара, йрыбагъьара, тшауацIнарыхра.\nУмар асовет анхара агIарбараква дрыцIачIвагъвахуата, мурадта йрымаз зымгIва шырзынамырдзас гIаликIгIатI. Ари аъанатIа ъадзанкъвигуз Тебердыкъва Умар йцхърыгIуз, йыцызкIуаз зымгIвагьи дшырзыразу йхIватI. Алхра шIыцква рпны йзгIвадара ъатIахсахаз йгIалцIла ауи йыхьыз ауатыкв йатагIатарымцIахныс дахIватI. Акытква ргIащтийыгIвчва апхъапхъа йауацIыхта ажвлара уысква йрылачважватI. АнапIщтIыхра анджвыквыл ащардагIв Гваджьа Къахвын МхIамат йпа йыхьыз йацыркIтI. Ауи ахIбачва рсовет дапредседатель шIыцхатI. Апхъала ауи «Адгылара» жвлара агIаныршара джьгарта дадынхалуан, уадыргIвана ауи дапредседательтагьи дынхатI. Датшагьи ауи ажвлара, акультура, ауагIахъа уысква йырзынархата Къарча-Черкес, Апсны, Къабард-Балкъар, Чачаншта, Йынгвыщшта рпны йакIвшалауа айззараква дрылата дынхалитI.Ауи ауралагьи йажва багъьата, къдзыра ацIата ауагIахъаква рангIалра, ращтаныкъвара дазгылапI. Акыртква Апсны йангIагвыквс хIайщчва апсуаква рыхъазла ацхърагIара уысква адигалтI. Асквш 2002 агIан хIреспублика президент шIыц даналырх а-Президенти а-Правительстви информация политикала р-УнашвахъцIарта аунашвачпагIв йхъвдаквцIараква йырхъйун. Пенсия данца агумантиар рхъвыхраква р-Институт ахъвшара даунашвачпагIвхатI. Гваджьа Къахвын асоцилогия наукаква дыркандидатпI, афилософия наукаква дырдокторпI, КЧГУ дапрофессорпI, ауасамцара. Ауи наука нхара 130 дыравторпI, адунейла йгьи Россияла конгресс, конференция, симпозиум 38 дрылата дынхатI. ЙгIвыраква рщарда абазаква рэтнос атурых, уахьчIвала аъащата йызтагылу, апхъахьыла йырпхыцIахуш ауысква дрыквчважвитI. АхIбачва рсовет апны Къахвын МхIамат йпа йквнадыргаз азхъацIара шгIайырцIабыргуаш, абаза уагIахъа рбзира гIазлыцIуаш дащтата йдырракви йкъаруи абгата ари анхара йшадигалуаш гIайхIватI.\nДжьандар Залина,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/amurad-shiyitsikva-agiadzhvyikvtsiara-shiyitskva_post\/","date":"2020-12-04T09:33:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00012.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9945955873,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9945955872535706}","num_words":571,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Тльабыча Мира СахIатгьари йпхIа асквш 1942 июнь а 1 атшын Хъвыжвду кыт апны дйытI. Асквш 1949 агIан Хъвыжвду апхьарта дыцIалтI, аршIыйара дшIадзата дхънахтI. Йапхъахауа ауыса йхпахауа йа йпщбахауа акласс дыцIата йалалцIатI, йыззынархазгьи ларыпхьагIв лакIвын. Мира ларыпхьагIв ауи аъара бзи дылбунта тыхIа дцата датша кыткI данталх лгвы йыцIалчван уахъынла ахъыза дыцIата дчIвыулун.\nЙхвбахауа акласс дангIалга Мира аобласть апхьарта-интернат дыцIарыжьтI. Ауаъа дапхьауата асквш 1957 декабрь а 7 атшын йгIацIцIыз абаза газет анапа ауи луыса «ТIима» гIаквшватI. ГIвысквша анцIы, асквш 1959 октябрь а 24 агIан, йара ауи агазет анапа луыса «Скаца шкIвокIваква» гIаквырцIатI. Абари ашIырпшыра анцIрала лыршIыйара йахцIарата йгIащаквхатI. Йара ауи асквш Мира апхьарта дгIалгатI, Къарча-Черкес педагогика институт дыцIалын сквшыкI дапхьатI, уадыргIвана Москва Литература институт дыцIалныс гIалтахъхатI. Лтахъыра гIалдахIвын асквш 1960 агIан Москва йтагылу Горький йыхьыз зхъу а-Литература институт дастудентхатI.\nАбаза уысара атурых хIырхъвыхырквын Мамата Зурагьи Эбзей Сонягьи Мира лапхъала руысаква йара ауи агазет анапаква йгIарыквшватI, Мира луыса йацта Шхай Екатеринагьи луыса йара номеркI анапа йгIаквшватI. УадыргIванагьи абаза пхIвысква рыуа йапхъахауа йпрофессионал уысагIвхаз Мира СахIатгьари йпхIа лакIвпI. Араса йызцазгьи ауысара рыцIа лгвы ъакIвкIыз йгьахъазым, аршIыйара рыцIа дазычпан.\nМосква апны апхьара асквшква, ауысара асеминарква ракIвыршаща ауи адуней культура дахадыргIвазатI, лыршIыйара агIвынаква рыцIагьи йауацIырхтI, ащайдза дрыбагъьатI, лъазара рсайтI. Ауи йащтагIайуата асквш 1969 агIан СССР агIвгIвчва шIаква йхвбахауа райззара апны луысаква хвду рыквырцIауата йрылачважватI.\nАбаза уысара апны Мира апхIвыс лдунейпшыща, абзибара азазаъащата йазлыму, лпшкара, йчвалатшычпарам лхътIыра лзыгIарбатI. Луысаква йрылубгIитI лхъа дшазыъаз, дгIакIвзыршауа ауагIа лыла йшгIацIалуаз, абзазара апны йлызгIаныжьуаш ащта дшазхъвыцуаз.\nАуаса Тльабыча Мира луысара амагIны рыцIа йдупI: алирика амакъымква рыцIа йцIолапI, пщсатыркIла йалу ауысаква уысара псы гIархъалцIатI, амаль шIыцква гIахъылтIытI, ауысара хъвыцщи ашIырпшыри рыцIа йауацIыхта йгIалырбатI. Луысаква рритм псы зхъу чважвара макъымта тшапсахуа йымгIвайситI, агъвгъвара апны йпшгIауамцара зныкъварта гIазауа адзыгIвчкIвын йашIырпшы йауаштI.\nТльабыча Мира дуысагIвдзан, шIырпшыра, макъым шIыц щарда дыргIаджвыквцIагIвын, лцIыхъвала йгIадзынгылыз ауысагIвчва рыршIыйара апны ауат рбыжьква абгата йщаквгылтI. Мира луысара апны апхъапхъа йгIаншатI акаца шкIвокIваква, амгIващква, акIьанджьаква, агъбаква ршIырпшыраква, ауат уадыргIвана абаза уысара апны хцIара турасы йтагылуата йщтIыцIтI, ргыларта багъьа щаквгылтI.\n«Тльабыча Мира луысаква рлирика макъым апшкара, йхътIу ллахIвараква псы рхъазшва ухъырхуата йаъапI, – хIва лгвгIанаграква хIыцагIвылшитI Друнина Юлия. – Йкьахву йгьи йнашхыйу луысаква агвапара пшкала, абзазара йазлыму йцкьу абзибарала, пхарала, нур лашарала йыр��выпI». Кулиев Кайсын араса йхIвун: «Луысаква адгьыли ачIахъви рфыгIвква гIархъыцIитI, КIавкIаз ауысагIвчва рабанпара ахIбачва рыршIыйара йгьапшым, йуызмыргIващауа агIвычIвгIвысагIа апхарагьи, чвалатшычпара злам лпсыпынкъвгарагьи гIарныпщитI».\nТльабыча Мира асквш 2011 сентябрь а 28 атшын адуней лхIваджьтI, лцри Хъвыжвду кыт апны дыцIарцIатI. Асквш 2012 июнь а 1, сквшы 70 анылхъыцI атшын, лцри кыт аквтанай апхьарта апны чвахъабага гъвы гIахъыртIытI, лыхьыз зхъу акласс гIандыршатI.\nЧкIала ПIитIа,","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yaphahaua-abaza-phivyis-uyisagiv_post\/","date":"2020-12-05T08:51:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00266.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976076484,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976076483726501}","num_words":393,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ари ахабар гьтурыхым, йгьлокIым. Ауи апшгьи гIаншитI. АгIвычIвгIвыс амара дашIуырпшныс ангIаутахъхауа гьщардам, ауаса Ашкацауа АмрахIва зхьзу ари апхIвыспа абари апш шIырпшыра лквнагитI. АжвгIванд йапшу ауи лыла чIыхвквала адуней джьащахъва дахъвлапшитI, дангвыргъьауа ллакта анурква йдрылашаритI. Лынхараква лгвы апхари ацкьари гIарылкIкIгIитI, лбзазара ашIара гIарныпщитI. Ауи зымгIва лымагIальаматпI – ашахв ангIагылра йгIашIарышвта йхъвландзыкIьара лбзазара алахъвгIахъасрипхьадза хвы азылбитI.\nАшкацауа Амра дхвыцищтара суратхъыхра бзи йылбитI. Апхъапхъа лыла йгIацIашвауа зымгIва лтелефон асуратхъыхгала йхъылхуан. РыцIа дантшытха ауыс йазлыму агIальамтра гвы азтыз лаба суратхъыхга бзи лзихвгIатI. Ауи алахъвгIахъасра Амра бзита йылгвнылкIылтI.\nАуи атшын алахIвара шIыцква йрымшын. Апсабари агIвычIвгIвыси, агIвычIвгIвыси апсауышвхIакви рдуней шапщылу, йызладкIылу ахацква лылалхIвауа далагатI. Айшыста йухIвушызтын, лара заджв йылзыхътIу бзазара философия гIанлыршауа далагатI. Лынхараква щардагIвы швабыж йыргвапхун, ареспубликала, Россияла йакIвшуз анкъвакъвраква рпны йхъылхуаз асуратква гIалыркIгIауа, апхъагылара рылагIалгуата йцатI.\nАмра йшылхIвауала, дзайгвыгъауа ллахIваракви апсабара ануркви лыла йшгIацIашвауа ракIвпI. Дшынхуш, рыцIа гватра ззылчпуш агьиква Къалмых Дина дырзылбжьитI. Ауи лъачIвагIала дсуратчпагIвпI.\nАсуратхъыхыгIв хачIв щарда йпахь йыргыл йауаштI: аджьащара йа агврыпшкара, йа апшдзара агIарбара.\n– СураткI апны агвыргъьари анашхыйари, аджьащари айгIваджьри алата йгIасырбаланыс бзи йызбитI, – лхIвитI Амра.\nЙджьащахъву ари акIвпI: анахьанат сурат рхъылхуа йахъазымкIва лара лхъагьи йахъылхныс дхънахлитI. «Абараса ухъа уадынхалныс, абзазара йгIанаршIыхауа алахIвараква гIауырбаныс рыцIа ймайрапI», – лхIвитI ауи. Ауаса зымгIва рацкIыс йылгвапу лан лгвыргъьара алахъвгIахъасраква гIалкIыта йхъылхныс акIвхуштI.\nАшкацауа Амра йжвизхауа акласс дапхьитI, теннис ду, волейбол, футбол ��рыситI. Ауаса дхъызхауа ауысква зымгIвагьи адызкIылхуа асуратхъыхра акIвпI. Зны дсабита йлымагIальаматхаз ауыс бзазара ъачIвагIата йгIалылхуаш алащаквлыргылтI: Ростов апны кинематография афакультет дыцIалта дапхьаныс лмурадпI.\n«Амра дфотографхушма момкIва дкинематографхушма?» – хIва хIаназцIгIа лыхъаз рыцIа йхъаду ауи шакIвым лджьауапхатI. Абзазара адгьыл ацIахьла тшгIахъаначвалуамцара йгIацIцIуа адзыхь йагIвызапI, дзачIвызлакIгьи йызгIацIцIуа адзыхь гIайаура, йбзазара апны йдзыш йхънакъьалуа, апхъала йщтIу йынцIра шцкьула, йшлашарула гвыгъьарата йзалуа йаъазара атахъыпI. Абари акIвпI йхъаду. ЛыршIыйарала аугIа рбзазара лрышарара, йлырпхара акIвпI Амра лыхъазла магIны зму. ДзачIвызлакIгьи ауи злайчпуш амаль – ажвалума, суратлума – йара йхъатала йщаквйыргылитI.\nЭшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/marata-ykikiaua-aphivyispachkivyin_post\/","date":"2020-12-03T17:05:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00638.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971542954,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971542954444885}","num_words":293,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Эрсакон кыт адзакIьа ауи апш угIа щарда бзидздза цIуата йгьамиззасзарын: ари атшын араъа акыт йауу дугьи чкIвынгьи гIадгылтI. АхIбачва абзазара уысква гIадрахан йрылачважвун, асабиквагьи кьахвта йнагIвгIагIвуан. ЗымгIвагьи гвыргъьарамшыта йырзалтI азгIвадара Амш йгьи ауи йазынархата йакIвшуз мини-футболла анкъвакъвраква. АчкIвынчва дрылагылан агвыргъьарамш збзиру, ауи агIаджвыквцIагIв ТхIаквщын Ануаргьи. Йыбызшвала дабазазтIхIва ачеркес культурагьи йылайкIтI – апхьарта даныцIаз йтшпсщара мшква рагIан ауралагьи Эрсакон йтабзазауа йанду лпны дгIайлун, акыт йту зымгIва йцрихатI. Ауи акIвпI йаргьи ари агвыргъьарамш акIвйыршаныс йгвы йзгIаташваз. Ауи ахIбачва йыргвапахатI, айцIбачвагьи аргвыргъьатI.\nТхIаквщын Ануар Ставрополь дтабзазитI, дтанхитI, йъачIвагIала дюристпI, ауаса дсабийищтара мини-футбол бзи йбитI. Анкъвакъвра йалалныс гIазтахъхаз гьмачIгIвмызтI: ацIайква гIвгвыпкI йнадзатI, адуква – пщгвыпкI. Ауат хъвлагIандзакI асогIа амаркIуан.\nФутболасра зынзамыза йапыркъьунта аркъан швпIа анахъгIахърала йанкъвакъвуан – араъа асабиква быжьду рхъагылата апхъагылара йазгIашыкъын. Асаби гвыпква йапхъахауа йгьи йгIвбахауа агылартаква агIвыршатI, амедалькви асогIакви рыртатI. СквшигIадза йайтыпалуш акубок аветеранква ргвып «Нарт» йгIатыргатI. ТхIаквщын Ануар йшихIвазла, ари атурнир апхъахьыла сквшигIадзапхьадза йакIвшалуштI. Агвыргъьарамш ацIыхъва ауи асабиква футбол йызласуа атопква согIата йриттI. Ауат зынла асабиква йырбжьагьажьуа йджвыквылтI. Ужвы асабиква рахIагьи йгIартахъхатI мини-футбол бзита йасуа тшырбжьаныс, йащтагIайуа атурнир агIан рахIагьи йджьгарта акубок йазабакIырныс.\nАмш алапIатIата аква ангIаджвыквылгьи аугIа рнашх гьымхъващхатI, агвыргъьармш зымгIвагьи ргвы йаланархIатI. Абаза чкIвын йгIаджвыквцIарала ауатыкв йгIаталыз акубок айгвараи азгIвадари йырдамыгъахатI, йгIадзынгылуа абанпараква апшдзара йызладукIыл йауаш швапха бзихатI.\nЕшерова Муъминат,\nЧеркесск\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aygvara-akubok-2_post\/","date":"2020-12-01T15:11:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00665.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9985073805,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9985073804855347}","num_words":204,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Амараташварташтаква рпны щарда цIуата йщаквгылтI арат ажваква: «self-made man». Араса йызпхьауа агIвычIвгIвыс йщала, йымлыквла абайачва дрыуамкIва абзазара апны згIапсарала, зкъарула, зпхдзыла, здырраквала зщапIы йхвынгылыз йакIвпI. Абараса йамайчуата йаъу агIвычIвгIвыс гвыбзыгъаква, чкIвынргIагьи гIацIанакIуата, ймачIгIвымкIва хIуагIахъагьи йъагIарылцIуа угвы йалахIитI. ГIапыргIа Азамати Татьяни аща-ахща црипI, Гвымлокт йгIатадритI, араъа йгIадзынгылтI, рдырраква акыт апхьарта йгIацIыргатI. Згвы хътIыз, зпхдзхIальальла йбазазуз ауат ран, раба, ранду, рабаду ркытлагIвчва ауралагьи пIатIу рыквырцIауата йгIамгIвайсуан. Акыт абзазагIвчва рщардагIв йрапшта ауат адгьыл дырхарджьуан, рахв дырхIун. Ауаса йгIадзынгылуа абанпара датша бзазара мгIвапI йгIалырхыз.\nТатьяна лаща хысквшала дйахIбапI, асквш 1987 агIан дйытI. Асквш 2005 агIан дырра бзидздза лымата Гвымлокт аквтанай апхьарта дгIалган Россияла ауагIахъаква райгвара здамыгъу ауниверситет афилиал дыцIалтI. Афилиал Ставрополь шта йаланакIуа Ессентуки къала апны йаныргIалпI. АпхIвыспачкIвын дырра цIола лымата экономики информации руысла афакультет дгIалгатI, акомпьютер агIарысабапра дазъазата, адахIвраква лщардата бзазара мгIва дыквылтI. Татьяна йхIаракIу апхьарта дахIвра дула дангIалгуз гIвдипломкI гIалыртатI: азакIы Россия апны даланханыс хвитнагIа гIалнатуан, йгIвбахауа – агIвымакъральква рпны.\nЙзачIвбзазара уысызлакIгьи апны агIвычIвгIвыс дызрыпшдзауа йдырраква, йъазара, йхъашыгIвра ракIвпI. Ауи гIарпхьадзауата Татьяна Ессентуки йтагылу Арбитраж апелляция хIаквымхарта апны дынхарныс ддрайгватI. Асквш 2010 агIан ГIап Татьяна Ставрополь шта йаланакIуа йжвицхауа Арбитраж апелляция хIаквымхарта апны информацияли связли ахъвшара даъачIвагIагIвхатI. Араъа ауи атехникала, аинформацияла анхагIвчва дызларыхъвуш ауысква рырхъйара хъаталкIытI, адгалра техникагьи ауи зланхуш апрограммаквагьи щаквлыргылтI, анхарта пещква рпны ателефон связь щаквлыргылтI. Ауи луыс дазъазапI, бзигьи йылбитI. Анхарта апны гIвысквша руацIала лыхв хъалтI – ахъвшара даунашвахъцIагIвхатI.\nЛащайцIба Азамат асквш 1990 агIан дйытI, акыт апхьарта асквш 2008 дгIалгатI. АкытмлыкврхIара йаквыргIапсу ъачIвагIа гIалихын йара ауи асквш Ставрополь йтагылу акъральыгIва кытмлыкврхIара университет дыцIалтI. Азамат дъадзапхьузгьи агIамта йаквыргIапсу акыт нхараква дрылан, йъачIвагIа рыцIагьи дазъазаханыс ахъазла агIвымакъральква рпны нхара дцатI. Бавария къала йачвыхъарамкIва йаныргIалу Петерсдорф кыт апны пщымызкI руацIа араъа йауу афермерква дрыцынхатI, шIыцра щарда йдыртI, йылайкIтI. АкытмлыкврхIара университет апны йпщбахауа акурс йапхьаркIвуз ачкIвын рпхартала йхъгIву адгьыл амальквала йапшым агIайыраква ргIарйыща атехнология амадзаква цIолата йылайкIхьан.\nАпхьара дгIалганыс сквшыкI атахъыркIвата, асквш 2012 апхын, аъачIвагIагIв шIа йъазари йдырракви йрылайырхIаныс ахъазла Ставрополь шта йтагылу Неженск рпхарта комбинат апны дынхауа далагатI. Араъа йылайкIыз аъазара акъральыгIва рхъвыхра агIацIсри йдиплом нхара ахчари тшырзирахIазырныс ахъазла швабыж йгIайыхъватI. СынчIва апхьара далган йдырра цIолква гIазырбауа ашвъа хъада – адиплом къапщы – гIайнапIыцIарцIатI. Уыжвласыла арра къвырльыкъв йхуштI. Къвырльыкъвхара даналгара Азамат йъачIвагIала дынхарныс йгвалапI.\nАжва гьалам, хIхаквлагIвчва рдахIвраква, ргIатгара дуква рунашва гIамта айшысла йшгIахIайдзуш. Ауат йрапшу агIвычIвгIвыс гвымчIваква уанрынйара швапха гIархъухныс, рамайчра уашIпшныс гIаутахъхитI.\nКълыч Руслан,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/zschala-yazakiyita-zdyirrakva-bzidzdzu-2_post\/","date":"2020-12-05T08:01:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00282.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9940164089,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9940164089202881}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ГIарып щата зму абаза гIвыра ауысла\nАри ауыс сазхъвыцуищтара щарда гьцIуам. Йызпщылугьи саба ХIасарокъва МхIамат йчпаз абыжьгIвыраква ракIвпI (йцри Къвбина кыт ауи йанхьыз Мата акIвпI дызлардыруа). Ашвъаква рпны ауи асквш 1890 дйыта йаныпI, ауаса йара йшихIвузла, акыт лагъь апны Къвбина дзыгIв йхъысуаз айха цхIа анырчпа асквш акIвын йан тамамта йылпхьадзуз (ауи ацхIа ащта гIанымхауата асквш 2002 агIан адзыр йагатI). Апхьарта сыцIаркIвата ацхIа айхаква йырныз асквшпхьадзара алсыргатI: 1902 – 1903. ХIаба йбжьы асквш 1976 агIан йанцсцIатI. ЙзынсцIаз амагнитофон «Дайна» апхын ауыхвара нхараква рпны йгIасынхаз ахчала йсхвгIатI. ХIаба ауи атлахан щардала ачымазагIвра хIайайхIатлун, ауи ахъазла йкъару ъадзатаз йбжьы ансцIара сазыгвжважвун. АгIвыра дакъикъа 40 аъара йбыжьгун: акъвыръан асуркви азкьыркви ракIвын йаныз. ХIаба асквш 1977 агIан адуней йхIваджьтI, уадыргIвана хIъахIыльчва, хIкытлагIвчва рыуа щардагIвы ауи йбжьы зныз акассета ахъыргIвылгIатI.\nЙащтагIайуаз асквшква руацIа гвыргIва ззсымаз агIвыра цкьата йгIащаквханыс акIвын. Ауаса схъатала йсчпаз агIвыра гьгIащаквымхатI. Акомпакт-кассетаквала йахъызгIвылгIаз анадзара гьгвымхамызтI, ауаса ауатгьи щарда йгьнамитI. ХIышта акомпьютерква ангIаджвыквыл, асквшква 1998-1999 руацIа гIапсара дула хIаба йбжьы зныз акассета дуква йгIархъыхIхын компьютер амальла йахъыгIгIвылгIатI.\nУжвы, абызшвадырра ауысква срыдынхалуа саналага, ауыс шIыц-шIыц сазхъвыцхтI. ХIаба дызпхьуз адин гIвырагIвацаква ракIвын. Ауат зымгIва гIарып хIарыфла йгIвын. Йара саргьи бзита йыздырхитI ауи дызпхьуз акьтапква зымгIвагьи гIарып хIарыфла йшгIвыз (ауат агIвыраква «кьтап» – хIва йрыпхьун адиннкъвгагIвчва, адин йапщылам агIвыраква рыхъазла абаза литература бызшва апны аурышв ажва «книга» гIахIрысабапитI). Амагнитофон йанхIцIаз агIвыраква рыуа азкьыркI – «АфигIамбар йпсара» – хIва йахьызта – абаза бызшвала йхIватI. ХIаба йхатым анхIчпа амщтахь дыззсакъуа йымаз акьтапква адин нкъвызгауа йынбжьагIвчва закIы-закIымцара йнарахвтI. Ауаса ауат адиннкъвгагIвчва зымгIвагьи уахьчIвала адуней рхIваджьхьатI. Ага хIуыс баргвхазтынгьи, жвыра зхьыта йгIважьхаз гIарып хIарыфла напIлагIвыраквакI гIахIаутI. Ауат хIызлачважвауа азкьыргьи рылан.\nСхъвыцра йгIанарыцIсыз арат азцIгIараква ракIвпI: дзачIвыйа йгьи йанбакIву ари атекст гIарып бызшва йгIахъызхта абаза бызшвала йатазкIыз, йышпайылша ауи гIарып хIарыфла абаза текст йыгIвныс? Схвыцдзата хIкыт адиннкъвгIагIвчва ахатымква рпны абаза бызшвала датша зкьыр рхIвауата йшызгIазгьи гIасгвалашвахтI.\nАрат атекстква йатазкIызгьи йызгIвыхызгьи Макьар Умар йа ауи йайрыпхьакваз йрыуаханыс ауаштI. Апрофессор ТIыгв Владимир йгIвыракI апны Макьар Умар дгIайыквчважвауата урышв бызшвала йгIацIцIуаз агазет «Къвбина хабарква» асквш 1891 август а 10 атшын йгIаквшваз ахабар гIайрахитI. Агазет йшанызла, Макьар Умар «швапха пшдзата йаныргIалу апхьарта пансионатгьи алачпата йгIанйыршан ащхъа бзазагIвчва рарыпхьара ауыс швабыж дацхърагIун», гIарып гIвыра йгIахъыхта «йуагIа рыбызшва йаквыргIапсу хIарыфба кIьыда йара-йара йадигалтI, ауи гIайрысабапуамцара йхъатала асабиква айрыпхьун, апхьагагьи йгIвытI, ауаса ауи зджьарагьи йгьгIацIрымщттI…»\nЙхIвара атахъыпI абаза кытква рпны айфанд уысква нкъвызгуз рыуа щардагIвы гIальма цIола шрымаз, ауат гIарып бызшва йгIахъыхта адин гIвыраква абаза бызшвала йшырзатакIуаз.\nДатша хъатакIла уапшрыквын, асквш 1917 октябр агIан йакIвшаз ареволюция апхъала ауыс йадынхалуаз ауагIа адин текстква атаркIуа, ауат гIарып хIарыфла йыргIвыхуа йгIамгIвайсуазарын. Ауи асхъан агIвымакъральква йыртабзазауа амхIаджьырква рпны йгIанхарныс ауаштI абаза бызшвала йатакIта, гIарып хIарыфла йгIвыта ауат рапш текст. Сшхъвыцуала, ауат агIвыраква зымгIва адкIылхта йалыргахра, йаныргIалхра атахъыпI, йшпакIву ухIварыквын абазаква хIкультура атурых апны рмагIны швабыж йдупI.\nХIасарокъва Бильаль,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/turyih-maginyi-zmu-auagiaha-tyinha_post\/","date":"2020-12-04T08:45:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00666.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9994945526,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9994945526123047}","num_words":433,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсахраква, абаргвыраква, агIахътIра шIыцква, йырчвымшвауа, йутахъыта йузымчпуш шаъам йазхъазцIауа абанпара… ЗымгIва аквшвуштI, ауаса майрата йгьалуашымхIва йзпхьадзауа абари абанпара дрыуапI Къалмых Асйагьи. Бзазара хъата щарда рахьыла дгвышхвитI, йлылшуш лырхъвыхитI, дрылапшитI, йаллыргитI, бзита закI анылзынардзара дайгвыргъьитI. Ага ауаса йаъазтынгьи, луысква зымгIва агIахIвра апны тшадыркIылхитI, хореография амадзаква дрыздырцитI.\nКъалмых Ася лцри Черкесск къала апны музыкала апхьарта дгIалгатI, аъамапсымаква йа ахореография хъвшара дыцIалта дапхьаныс йазалху ашвъа (асертификат) гIалнапIыцIарцIатI. АгIахIвра рыцIа дхънахын Черкесск йтагылу акультури аршIыйари рколледж дыцIалтI.\nАсйа сквшкъомкI руацIа Багаева Елена унашва зхъылцIауа «Глория» ансамбль дрылата дгIахIвытI. Къарча-Черкес апны йазалху аевропа гIахIвраквала ари ансамбль рацкIыс гвып ъаза гьаъам. Ужвы Асйа Къарча-Черкес республика къральыгIва ансамбль «Меркурий» дрылата дгIахIвитI. Дызщцаз агIахIвраква рымщтахь ауагIахъа гIахIвраква шIыц-шIыц тшырзылбжьахырныс шмайрамыз гьцIалкIуам. Ауат злаквымшвауа аъащаква ауи аъарала йщардапIта гIвдуней гIвымакI йыргIвызапI. Дамайчуата лхъа дадынхалуамцара ауи абари архъвыхрагьи дахIврала дахъыстI.\nКъалмых Асйа лбзазара апны агIахIвра уыс хъадата йылпхьадзитI. ЗаманкIла дхвитхата тшанпсылщауа (17 сквша йырту ари апхIвыспачкIвын ауи апш лшара гьылщардам) агIвыма бызшваква рдуней дыквлитI, йлымаджьащахъвата англьыз бызшва ллырдыритI. Щарда мцIуата Черкесск сасра дгIайын даъан аканада профессор Леонард Джеймс. Ауи хымшкI руацIа арыпхьара курсква акIвйыршун. Йайрыпхьуз агвып йрыуата рыцIа йагъьта йпхьадзаквуз апхьара Канада йрайгватI. Ауи зынасып йгIанакIкваз Асйагьи дрылапI.\nАуи аспортгьи хъатакIла дгьачвымгылтI, «КУДО» – хIва йзхьзу арра абакIра майрата дазъазахатI. ЛхIатларала йабакIуа агвып рпны Къарча-Черкеслагьи, анахьанат аштаква рпнылагьи ауи йызнымкIва дапхъагылагIвхатI.\nАсйа йшылхIвауала, абзазара апны йгIалыдахIвуа зымгIвагьи збзиру лан Аминат лакIвпI. ХIайчважвара ацIыхъва апхIвыспачкIвын дгвыргъьауа арат ажваква гIацылцIахитI: «ДзачIвызлакIгьи йуысква бзихуштI, ауи ахъазла ухъагвы аквыта ухъа уадынхалра атахъыпI. Уангвышхвауа агIан акIвпI уымчгьи ангIаталуа».\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/uhagvyi-akvyizlarnyis-akivpi-yhadu_post\/","date":"2020-12-01T15:36:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00204.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971100688,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971100687980652}","num_words":247,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АлбыргIан кыт апны Квача ЩугIайиб дзымдыруа дгьтам. Ауи йныбыжьла сквшы 90 йнадицалхьатI. ЙынцIра бзазара майрата йгьщаквымгылтI, ауаса аугIа йрызйыму абзибара йгьалымдзгIатI. АгIвычIвгIвыс йбзазара апны баргвыра, рхъвыхра щарда дгIарыцIста абараса йгIвычIвгIвысагIа гIащаквхауата йангIаншауа мачIсачIпI. РахIагьи йгвлахIару ЩугIайиб аугIа рыцIагьи драргванхатI, йгвы рзыхътIпI. Ажва гьалам, баргвыпI йтауырдзаныс уымгвала убжата усабихъа анагIвсуа, баргвыпI хъапщыла дуымахымкIва пщгIвысабичва гIадзынуыргылныс, уадрыгIвана ахъазыра ухьыгIахауата. ЙгIариква дрымбахуата гьакIвым (ауи апш хIугIахъа рпны зынзамызадзапI йангIаншауа), аба йцри кытдаъа дгьызбзазум, йгIадзынгылыз йгIариква араъа нхарта рмауата акыт йтыцIра атахъхатI.\nКвача ЩугIайиб уыс щарда дрызъазапI, уысдъа дчIвата зынгьи дгьубушым. ЙгIащтIихуа амшIы зны гара гIалихитI, зынгьи айшва алайчпитI. Йъазара дугьи хвыцгьи аргвыргъьитI, ауи йгIалцIла йыпшцIа зынгьи йгьымцырахум. ЩугIайиб йымадзаква йрыуапI амзагIвцIла йгIалху агъвы азаъащата йазйыму. КIавкIаз апны щарда цIуата амзагIвцIла амшIшыла уъапкътлапкъ быгIвква рыхъазла йшъазагIву бергьльыпI. Йаргьи дамайгьдзауата ауи амшIшыла йазыбжу зымгIвагьи йрититI.\nАпхъала ЩугIайиб йнапIы йгIацIцIуаз апкъыгIваква пшдзата йчпан, агвхIаркви ахъатарыхъвакви йангIалдзауата йгIатйырсун. Ужвы ауи апш къару шйымахым гьцIайкIуам.\n– УнапIыла йучпаз апкъыгIва акыт апны унагIвипхьадза (акыт гIвымаква рпынгьи) йшыгIвну анудыруа насып дупI, – йхIвитI ауи.\nЙшырхIвауа апшта, агIвычIвгIвыс йзахъвдаквыцIуа ауысква ракIвпI йымлыкву. Араса йгIахIахвырквын АлбыргIан кыт апны Квача ЩугIайиб швабыж млыкв ду зму дгIвычIвгIвыспI. ЧкIвынргIа ЩугIайиб йызлайшIпшуаш, швапха злагIайхъырхуаш щардапI: аугIа йырцIаста йгIамгIвайсуа ауыс дазъазапI, агIщара ззырхIвауа гьидырам.\nЕшерова Муъминат\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aduney-uyizzgiakvyilyiz-ubzazarnyis-akivpi_post\/","date":"2020-12-01T14:51:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00523.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9992845654,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.999284565448761}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ТIыгв Владимир БатахI йпа асквш 1935 апрель а 25 атшын Къвайдан кыт апны дйытI. Йцри кыт апны апычIв апхьарта дгIалгатI, уадыргIвана Николаевск квтанай апхьарта. Апхьарта дангIалга Къабард-Балкъар къральыгIва университет историяла, филологияла афакультет дыцIалын асквш 1960 агIан диплом «къапщыла» дгIалгатI. Йара ауи асквш Къарча-Черкес наука рхъвыхра институт литератур�� фольклори рхъвшара апны дынхауа далагатI. ЙащтагIайуаз асквш аинститут анхагIв шIа «Коммунизм алашара» газет анапаква «МгIва цIабыргыла» – хIва йзхьзыз йгIвыра гIаквицIатI. Ари агIвыра датшагьи щарда ащтагIайтI. Асквш 1965 йгIашIарышвта ТIыгв Владимир абаза гIвгIвчва йгIарыквчважвауа агIвыраква гIаквицIауа далагатI: Цекъва Пасарби, Джьгватан Къали, ТхIайцIыхв Бемырза, Тльабыча Мира, ЛагIвычв Джьамльадин…\nАрат агIвыраква рпны Владимир БатахI йпа абаза литература аъащата йызту, агIвгIвчва рыуа дзачIвызлакIгьи ауи атшауацIнарыхра ршIыйара къарута йалайцIаз гIайырбатI. УадыргIвана ауи арат ахъвыцраква асквш 1966 агIан Черкесск апны йгIацIцIыз ймонография «Абаза литература ащаквгылра» йалайцIахтI. ТIыгв Владимир йапхъахауата йкъальам йгIацIцIыз ари акнига абаза литература йгIаквчважвуз йапхъахауа гIацIщтран. Акнига аунашва «Коммунизм алашара» газет йшанызла, апхьахьа шIа абаза литература ащата джвыквлищтара асквш 1960-ква рпныдза мгIвата йгIамнадаз, ачIвырхъаква шаъаз, штшауацIнахуаз цIолата йырхъвыхын йгIайырбатI.\nАсквш 1967 агIан ТIыгв Владимир ймонография аматериал гIайрысабапын ГССР анаукаква р-Академия кырт литература атурых а-Институт апны «Абаза литература ащаквгылри атшауацIнарыхри» темала кандидат диссертация йхчатI. ТIыгв Владимир йбзазара апны ари агIаншара апресса рыхъазла гватрадъа йгьгIанымхатI. Йара ауи асквш ноябрь мыз агIан Джыр ХIамид абаза газет йгIаквицIаз агIвыра апны йара алитературадырыгIв йхъазымкIва ауагIахъа зымгIва рыхъазла ТIыгв Владимир йдиссертация ахчара амагIны шдуу гIаликIгIатI.\nАуи амщтахь хысквша анцIы Владимир БатахI йпа акъыльпшгIара цIола йаквшахIату архъвыхра нхара «Абаза литература атурых ауысла» урышв бызшвала йгIацIищттI. Ауищтара сквшы 40 агIвсхьатI, ауаса абаза литература атурых ауысла ари акнига рыцIа йнардзу, рыцIа йцIолу нхарата йырпхьадзитI. УыжвгIандзарагьи ауи апш рхъвыхра нхара ду датша заджвгьи йгьакIвимыршастI.\nКандидат диссертация анихча амщтахь аинститут апны ТIыгв Владимир наука нхагIвы ахIбата ддыргылтI, асквш 1973 йгIашIарышвта апхьахьаква рсовет дасекретарта дынхун. Ари аъанатIагьи 14 сквша руацIа дахIврала йынкъвигатI.\nАсквш 1988 агIан «Литература Россия» газет анапаква рпны Владимир БатахI йпа абазаква рпхыцIа агIаншара нашхыйаква йгIарыквчважвауа гIвыра ду гIаквицIатI. Агазет гIвыра апартия ачыннкъвгагIвчва гвыгIвмыгIв ду гIарыланацIатI. Апхьахьа йхъвыцраква хвитта агазет йъагIаквицIаз ахъазла КЧНИИ апны йъанатIа дакъвырхтI, апартия атланыкъвалагьи гвыбгъан гIайгтI. ТIыгв Владимир йъанатIа дахъыхра уыс баргвын: рнапIщтIыхра йшыртахъу апшта йаквшвандзыкIьара ачыннкъвгагIвчва йамайчуата асовет йалу апхьахьаква ацIадырсыгьуан. Йылшарызма хIыуа дзачIвызлакIгьи йынхарта далхъвдызчIвныс закIы ззхIвам абари апш чIвырхъа багъьа йчпарныс?! ТIыгв Владимир йчпатI. АзджьакI асквш 1980-ква рцIыхъва рыцхIагIата йырпхьадзуз агIаншараква ужвы хъартшхъвагата, хъардурата йырбитI.\nВладимир БатахI йпа йуыс араса йаналапIатIа асквш 1988 агIан Къарча-Черкес къральыгIва пединститут апны нхара далагара атахъхатI: апхъапхъа литература акафедра дадоцентта, уадыргIвана асквш 1992 йгIашIарышвта – акафедра даунашвачпагIвта. ГIвысквшала профессор хьзы гIайквнадырган аспирантура гIахъитIытI.\nТIыгв В.Б. йыхьыз абаза литература йызлагIалахаз алитературадырри ацIбацIбари йгьырхъазым, ауи йгьи дпрофессионал фольклористын. Асквш 1965 йгIашIарышвта асквш 1994-дза саби фольклорта, этнография этюдта, локIта, турыхта хвазкIкIракI гIацIищттI. Ауат йрыуата рыцIа йхъаду, кьангьаш аламкIва, асквш 1985 агIан урышв бызшвала тираж жванзыкь йнадзауата Москва апны йгIацIцIыз азкIкIра «Абаза уагIа рлокIква» акIвпI. Владимир БатахI йпа афольклор йгIазикIкIуа, йгIацIищтуа йахъазымкIва йгьи дархъвыхгIвын. Ари анархартала ауи йырхъвыхраква асквш 2002 агIан акнига «Асквшышвква руасаражвра ачвахъабага» агIацIщтрала йакIвйыршатI. Ари анхара апны апхьахьа уахьчIвала йгIазыркIкIыта йаъу афольклор материал зымгIва цкIы-цкIы йалйыргатI, ауыс ахъатаква зымгIва гIащтIихтI, афилология, аэтнография, астрономия, адин, атурыхдырра амальква гIайрысабапуамцара дадынхалтI. Ауи ахIатырла акнига наука рхъвыхратагьи, философия нхаратагьи апхьагIв йдырраква арыцIолушта амагIны швабыж йдупI.\nАкнига «Асквшышвква руасаражвра ачвахъабага» апны ауагIа ршIалахIвара ажанрква зымгIва гIахътIыпI, автор анаука ауыжвгIанчIви амальква гIайрысабапуамцара дадынхалтI, ащтацащалагьи, йауацIыху архъвыхраквалагьи, цIолата йгIарбу адырраквалагьи швабыж йнардзата йаъапI. Ауи ахIатырла асквш 2003 сентябрь а 5 Адыгея къральыгIва университет апны ТIыгв Владимир гIвнархаракIла (фольклористикали Россия Федерация ауагIахъаква рлитературали) йара доктор диссертациякI дахIврала йъайзыхчаз джьаущушта йгьаъам. Ауи йдиссертация нхара «Абазаква рфольклор йгьи рлитература: ауат разазаъаща адинамика» апны йадкIылу анаука материал апхьахьа сквшы 40 райхIа дадынхалтI. Зпахь дгIачважваз адиссертация совет йалакваз йацшIакIта ТIыгв Владимир апхьахьа хьзы «афилология наукаква рдоктор» гIайквнадырганыс ахъазла напIы щтIырхтI.\nЙыршIыйара нхара гIамтата йгIацIанакIуа ауацIа Владимир БатахI йпа гIвыра 80 гIацIищттI. Ауат йрыуапI амонографияква, ауагIа ршIалахIвара азкIкIраква, абаза апхьартаква рыхъазла литературала апхьагаква. Ауи цтомкI йнадзауа «Совет литература атурых», «Адуней литература атурых», «Абаза-урышв ажвар» ргIацIщтра джьгарта дацхърагIатI. Йынхара мгIва анаука анхагIвы айцIба йъанатIала йджвыквицIан КЧНИИ апхьахьаква рсовет апны апхьахьа секретарь йъанатIа дазынадзатI, КЧГУ апны алитература акафедра даунашвачпагIвта дынхатI, афилология наукаква дырдокторхатI, дпрофессорхатI. Йнаука нхара пIатIу аквырцIауата «Къарча-Черкес Республикала гIатгара зму анхагIвы» ртшхъвгага хьзы гIайквнадыргатI. ТIыгв Владимир абаза литературадырра дащатащтIацIагIвта йыхьыз атурых йгIалахатI.\n.\nТIыгв Владимир БатахI йпа асквш 2006 февраль а 21 атшын адуней йхIваджьтI. Асквш 2011 сентябрь агIан йыхьыз Къвайдан кыт аквтанай апхьарта йахьырцIатI.\nЧкIала ПIитIа,","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-literaturadyirra-aschataschtiatsiagiv_post\/","date":"2020-12-05T08:44:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00338.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9860720038,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9860720038414001}","num_words":684,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.922,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2013 агIан Россия Федерация апны Апсны Республика апосольства йадкIылата Москва йтагылу апсуа апхьарта сквшы 23 ахъыцIитI. Апхьарта апны апсуа бызшва йадрыпхьитI, ауагIахъа гIахIвраква йырзырбжьитI, апсуаква ртурых, рхабзаква, рцIасква ддырдыритI. Январь а 15 атшын апхьарта арыпхьагIвчва Россия Федерация апны Апсны Республика апосол Ахба Игорь йынйатI. Асквш 2013 ауацIа хачIвыта йырпыру ауысква, арыпхьара амальква, апхьарта анхара шадыргалуаш, аъачIвагIагIвчва шIаква ауыс йшадыркIылуаш агьиква йрылачважватI. Апосол йшипхьадзауала, апхьарта апны апсуа бызшви литератури рарыпхьара йахъазымкIва асабиква йырдырныс ахъазла Апсны атурых йапщылу агIаншара дуква руысла айззаракви анйаракви адгаллара атахъыпI. «Ауи йапшу агIаджвыквцIараква дыррра шIыцгьи бжьарагьи рылапI, ауи ахIатырла йгIадзынгылуа абанпараква рыхъазла магIны ду рымапI», – йгIаликIгIатI Ахба Игорь.\nМосква апны апсуа апхьарта анхара «Нартаа» – хIва йзхьзу акультура жвлара (ауи асквш 1989 агIан йгIандыршатI) йадкIылата йадыргалтI. «Нартаа» жвлара даунашвачпагIвхатI ауи агIаныршара гIаджвыквызцIаз Ахба Игорь. Ажвлара унашвачпарта апны йыцынхауа йалагатI Чирикба Вячеслав, Анчабадзе Юрий, Гулиа Татьяна. Апхьарта даунашвачпагIвхатI Басария Ирина. Йлырхыз аустав апны йгIарбаз ахачIв хъадаква йрыуан Апсны атурых, акультура йгьи алитература Россия абзазагIвчва йдырдырра. Москва йапхьауа астудентква ргIаджвыквцIарала асквш 2012 ноябрь мыз йгIашIарышвта апсуара йгIаквчважвауа апхьара сахIатква акIвшитI. Йапхъахауа агIвлекциякI дгIарыпхьатI аистория наукаква ркандидат, аэтнопсихолог Бройдо Анна. Алекция анакIвшуз аздзыргIвчва азцIгIараква дыргылуа йалагатI, уадыргIвана алекция айчважвара джьащахъвала тшапсахтI, дзачIвызлакIгьи ауатыкв йтаз атемала йгвгIанаграква гIайхIватI. «АуагIахъа анадкIылу асхъан акIвпI йангIащаквхауа, руагIахъа уысква тшанауацIырхуа. Араъа ауи апш хачIв ду ззырхъйушта йаъу акультура акIвпI, ауагIа ръадаб-намыс щата багъьа амазтын, ачвгьи абзии ралыргара азазаъащата йазрыму азакIызтын. Абауи йапшу культура амальта агIвыми учIви злалудыргIушта йщаквгылазара атахъу Апсуара акIвпI. Апсны апны ауи апсуаква йырхъазымкIва араъа йтабзазауа анахьанат ауагIахъаквагьи йырдырырквын бзихуштI, дара ркультураква рынкъвгара йаццауата», – лхIватI апхьахьа.\nЙащтагIайуаз алекция асквшшIыц гIаталхьата январь а 25 йакIвшатI. Ауи акIвзыршаз апсуа гIвгIвы, апублицист, атакIыгIв Чачхалиа Денис йакIвпI. Ауи апсуа жвлара апны апсуара гылартата, магIныта йаму, йапшым ауагIахъа цIасква рынкъвгаща, агIвымакъральква рпны апсуа диаспора рбзазаща агьиква дрыквчважватI. Апхъахьыла алекцияква радгалра ауысла Апсны Республика апхьахьаква, йбергьльу ажвлара уыснкъвгагIвчва гIадрайгваныс ргвыгъапI. Апсуара йазынарху алекцияква йрыздзыргIвныс йгIайуа апсуаква йгьырхъазым, Москва йтабзазауа анахьанат ауагIахъаква рыуа щардагIвгьи гIальаматра ду рызрымапI.\nКозлова Эльвира,","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/moskva-ytagyilu-apsua-apharta-2_post\/","date":"2020-12-01T14:15:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00231.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9964324832,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964324831962585}","num_words":312,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Айззара гIальамат адыргалтI Ставрополь апны йапхьауа абаза чкIвыныргIа рыхъазла Ставрополь край йту абазаква ругIахъа-культура автономия ауыснкъвгагIвчва. Ноябрь а 20 араъа йакIвшаз анйара йалаз ачкIвынчви ахIвсси йабадырныс, ауысква йрылачважварныс, рылагьи дырпшныс рылшатI.\nАхъвлапын зладжвыквырцIаз ауысква ракIвпI. Ставрополье абазаква р-НКА апредседатель Чагва Армида хIызту асквш ауацIа нхарата йакIвдыршаз гIалхIватI. Ауи лымщтахь йгIачважваз аугIахъакви акъазакъкви руысквала Ставрополь край акомитет ахъвшаракI аунашвачпагIв Чаплыгин Алексей хIышта апны аугIахъаква разазаъащаква тамамта йщаквгылра ахъазла ажвлара адкIылараква рмагIны шдуу гIаликIгIатI. Абаза жвларауыснкъвгагIвчви анахьанат аугIахъаква рыжвларакви ащтаныкъвара пшдза шрызбжьу йаквшахIатхауата ари анйара йалан авайнахква, аурымква, акъарчаква, адгьаква ргIащтийыгIвчва. Къарча-Черкес апны йгIаныршу абазаква радкIылараква хIгьрыквчважвадзум – ауат аламкIва Ставрополь апны айззаракIгьи гьакIвшум. Ари азынгьи араъа йгIадгылтI «Шарпни» «Алашари» рделегацияква.\nАгIачважвараква рымщтахь сынчIва Ставрополь апхьара йгIайгIвацаз ачкIвынчви ахIвссакви астудентква ргвып йгIарыларыжьтI. Ари ауысгьи пшдзата йгьи кьахвта йакIвдыршатI адгалагIвчва. Йапхъахауа акурс апхьагIвчва драйхIвахIвтI Ставрополь къала апны йгIаныршу «Абаза» культура квта аунашвачпагIв Къвырча Владимир. Ргьагьара йакIвшауа рылархIвауата, астудент шIаква йъапхьауа апынгьи рансимш бзазара апынгьи абазаква рыхв надмыркъвуата штшгIадырбушла йквытI.\nАнйара йгIадгылкваз ргвы гьымшIыгъьтI. АдгалагIвчва ауат рыхъазла йапшым мшыркъвара анкъвакъвра щарда гIархъвыцтI. ЗымгIвагьи ргвква гIащтIырхуан Тластанкъвыл Вадим акъвабыз йгIатищтуаз а��акъымкви Джео Марианна йылхIвуз ашвакви. АгIахIвраква ракIвпIта – ауатыкв дакъикъакIлагьи йгьыммцырахузтI – ухIва ауаштI.\nАраса укьахвта заджвгьи уйабамдыруата ушпацахуаш? Йара акIвпIта, ари йапшу абазаква ранйараква рпны йабадыруа чкIвыныргIа разазаъащаква багъьахитI. Ауи йаквшахIатхауата ари айззара апны ауатыкв йгIатардан йрайхIвахIвтI цIыпх айззара апны йабадырта хтгIачвакI гIанзыршаз ачкIвынчви ахIвсси. Ауи апш цIыхъватшара пшдзагьи арат йрапшу ахъвлапынква ззадыргалуа амурад хъадаква йрыуапI.\nЧкIала Георгий\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/larpshragivatsata-gakivyim_post\/","date":"2020-12-03T16:11:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00718.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965688586,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9965688586235046}","num_words":234,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2012 октябрь а 12 Ставрополь край аугIахъа культура автономия йапхъахауа ргIаджвыквцIара чкIвынргIа йырзынархата дахIврала йакIвшатI. Ставрополь йтагылу «Скиф» ресторан апны йгIадрайгватI араъа йапхьауа абаза чкIвынчви ахIвсси 150-гIв йнадзауата йгьи Нарцана, Къарча-Черкес, Апсны рпны йынхауа чкIвынргIа рыжвлараква ргIащтийыгIвчва.\nЧкIвынргIа хIвахIвра йгьи бжьагажва ажвала тшырзынадырхатI акрай жвлара апредседатель Чагва Армида Хзыр йпхIа, чкIвынргIа руысла Ставрополь край аунашвахъацIарта патриот бжьарала аквта аунашвачпагIв Мухин Сергей Владимир йпа, аугIахъа йгьи акъазакъква руысквала Ставрополь край аунашвахъцIарта анхагIвы Полонский Григорий, Ставрополь къала абазаква ркультура квта апредседатель Къвырча Владимир ИсмагIиль йпа, аэкономика наукаква рдоктор, Ставрополь къральыгIва агроуниверситет апрофессор Йуан ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа.\nАхъвлапын дрыпшдзатI ашвахIвагIвчва Амирина, авокал ъамапсыма гвып «Абазгьква», агвщтIыхга гIахIвра макъымква акъвабыз йгIатызщтуаз Напщ Аминат. Агваран лахъвгIахъасракIгьи йгьымцырамызтI. ЧкIвынргIа зылапш йыцIаз агIахIвчва ъазаква йамайчуата ауат аугIахъа гIахIвыща алкIгIараква, амадзаква йырзырбжьун.\nГватра кIьыда рызрыман йапхъахауа акурс йыцIалыз астудентква. Ауат «абаза студент» рыхьырцIауата йазалху ахъвмарра рзакIвдыршатI. Анйара йалаз зымгIвагьи аквшахIатта ауат ныха рхIватI рцри бызшва зынгьи йырхъдымраштылныс, абаза угIахъа цIасква пшдзата йынкъвыргаланыс, айщчвари айгвари йрызцIабыргызланыс, ахIбачва-уасаражвква пха рыквырцIаланыс.\nАхъвлапын рыпшдзага кIкIарала йалдыргатI. АжвгIванд апны йзигIву акIкIара суратква йырпшуаз чкIвынргIа йзырчвуаз алахIвараква рзымкIуата «Анчва дыбзыразхатI, Армида!» – хIва йацшIакIта йхIвхIвуан.\nАчкIвынчви ахIвсси йкьахвтI, йгIахIвытI, йабадыртI, ауи йахъазымкIва апхъахьыла мурад пшдза щарда лызхуа, гIаджвыквцIара бзи зщарду угIахъа культура жвлара акрай апны йшгIаншаз, йшынхауа ахабар рдыртI. Ажвлара анхара тшадыркIылра, йацхърагIара шатахъу рылархIватI. Ужвы йащтагIайуата Ставрополь край апны чкIвынргIа рыжвлара агIаныршара, ауи анхара тшауацIнахуата йадгалра ауыс ауатыкв йтапI.\nЧкIала ПIитIа,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ahakvlagivchva-ryihvlapyin-anyara-2_post\/","date":"2020-12-05T08:17:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00617.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9950951934,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9950951933860779}","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.964,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Къарча-Черкес» къральыгIва телерадиуакомпания апресс квта апны ажурналистква асамбистква, айщчва-агIвазаква КвырджьргIа Уалии Алии йрынйатI. Ажурналистква Казань йакIвшуз апхын Универсиада апны Уали йгIатгараква йрызцIгIатI. Араъа ауи зхIатлара килограмм 74 йнадзауа аспортсменква рквтала Япония йауаз Кота Это жвыгIв нольта дйайгIайын ахьапщ медаль гIатигатI. Ауаса ачкIвынчваква раба Квырджь Рамазан йхIваз ахабарква ракIвпI ажурналистква рыцIа йджьарщаз.\nАйщчваква хвысквша йыртата абжьагIвы Марков Павел дрыдынхалуа далагатI. Ауи йакIвпI рхIальква зсайыз, аспорт бзи йдзырбаз. Йара ауи йакIвпI аспорт ауысла алшараква рыцIа йъауацIыху Рязаньла КвырджьргIа тгIачвала йайтыпахныс йадзыргылыз. ЙцIыхъвахауа ажвасквша руацIа ауат Россия аквта штаква рпны йбзазитI, айщчваква абжьагIвы Фофанов Константин дрыдынхалитI.\nАба йымщтахь Уали ажва найахвтI. Ауи абжьагIвчва рыхъазла дхIвахIвтI, дшырзыразу йхIватI, йгIайззакваз квырмыш рзичпан йхъа айшыста дгIаквчважватI. Квырджь Уали адунейла гIван дчемпионхатI, Европа ачемпионат апны самбо абакIрала хьапщ медаль гIатигатI. Ужвы Россия ачемпионат апны дайгIайта дзюдо абакIрала Бразилия а-Олимпиада далашваныс мурадта йкIытI.\nКвырджь Али Петербург апны адунейла йакIвшуш анкъвакъвраква тшырзирыхIазыритI, Тунис апны йакIвдыршаныс йадыргалуа адуней анкъвакъвра акубокгьи дазабакIуаштI.\nОлимпиада амщтахь атгIачва шабгу рцриштала йгIацапахныс ргвыгъапI. Щарда мцIуата агIвайщчвагьи йагъьу адырраква рымата юрист академия йгIалгатI. Йалныс ауыпI ауат аспорт апны апшта анахьанат ажвлара уысква рпынгьи адахIвра дуква рызпшуата.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/adahivra-amadzakva_post\/","date":"2020-12-01T14:53:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00502.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9738717079,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9738717079162598, \"inh_Cyrl_score\": 0.011264911852777004}","num_words":185,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абараса йызхьзыз асурат гIарбарта Амман апны а-Черкесква ргвчIагIвра жвлара апны дахIврала йакIвшатI. АгIарбарта а-Дуней адкIылара «Алашара», культура ауысла РФ а-Министерства йаланакIуа культурологияла а-Россия институт йгьи Йордания апны Россотрудничества акъвырльыкъвхарта рацынхара уысква йрыуазакIыта йакIвшатI.\nАгIарбарта а-Черкесква ргвчIагIвра жвлара апрезидент Самир Къардан йгIахъитIытI.\nАпшыгIвчва тшрыхадыргIвазаныс рылшатI апхъанчIви замани уыжвгIанчIви замани гIазырбауа асуратква разкIкIра. УыжвгIанчIви суратква Къарча-Черкес республика апны асквшква 2010-2012 руацIа Емельянова Надежда йхъылхтI. АпхъанчIви заман гIазырбауа асураткви ашвъакви Къарча-Черкес йгьи Ставрополь рархивкви рмузейкви йадыргалтI. Амузей коллекция йаланакIуа асуратква рыуа щарда Россия апны ареволюция апхъала йбергьльыз асуратхъыхыгIв ду Ермаков Д. (1846 – 1916) йчIвыпI.\nЙорданшта апны Россотрудничества апредставительства аунашвачпагIв Дорофеев Александр ажва пхала а-Черкес жвлара тшырзынайырхатI, Россия йгьи Йорданшта агуманитар уысквала рацынхара атшауацIнарыхра йъацхърагIауа ахъазла дшырзыразу йхIватI.\nАлександр Александр йпа культурологияла Россия аинститут адиректор Разлогов Кириллгьи ажва пхала тшизынайырхатI, а-Дуней абаза апсуа адкIылара «Алашара» апрезидент Егьзакь Муса тшизынайырхауата анаука, арыпхьара, акультура проектква радгалри абазазара ралажьра ауысли ауи ажвлара нхара ду шакIвдыршауа гIаликIгIатI.\n«Абари йапшу ауысква рырхъйара апны хIацынхара Йорданшта рыжвлара бзира алырбгIауата йаквчважвитI, Лагъь КIавкIаз аугIахъаква руысла Россия аунашвачпагIвчва йынкъвыргауа аполитика чва бзи гIахъанацIитI, агIвымакъральква рпны Россия акъвырльыкъвхартакви Йордан Хашимит паштахIыгIва йту Лагъь КIавкIаз аугIахъаква рдиаспори ращтаныкъвара атшауацIыхра йазынхитI. Анаука ауысла Россия йгьи Йорданшта рацынхара атшауацIыхра апны швамайчри швалацIари хвду рзыгIбауата швабыж хIышвзыразпI», – араса йгIанахIвитI культурологияла Россия аинститут йгьи а-Дуней адкIылра «Алашара» йырзынархата ауи йгIайщтийыз ашвъа.\nАгIарбарта даквчважвауата ауи адгалагIв Емельянова Надежда йшгIалылкIгIазла, асуратква рпны абаза угIахъа ртурых анапаква рыцIа йауацIыхта йшгIалырбушыз дащтан. Араъа асуратква ахъаз ршIыйара квпшырата йахъазымкIва атурых гIазырбауа швъа цIабыргыта йалитI.\nАкультура ауысквала агIвымакъральква рыцынхара, ауи атшауацIнарыхра йырзынарху апрограмма йаланакIуа уыскIта акIвпI асурат гIарбарта шадгалаз.\nОктябрь ацIыхъва, ноябрь мыз агIаталымта рагIан апхъахьыла абзазара йалажь йауаш ауысквагьи ауатыкв йтан. Ауат йрыуапI апроект «КIавкIаз аугIахъа: ауат адызкIылуа акультура амальква» йаланакIуата Дуней редакция комитет агIаныршара. Акомитет хачIвыта рпахь йгылазлуштI магIны зму ашвъаква гIазрыбергьыльуаш атгIачваква, архивква, амузейква ршвъаква рырхъвыхра, хIкъраль апынгьи агIвымакъральква рпынгьи ауат ашвъаква копия рхъыхра ауыс адгалра. УадыргIвана КIавкIаз аугIахъаква ркультура йгIаквчважвауата ауат асураткви ашвъакви сурат альбомта, книгата ргIацIщтра адгалра.\n«Абаза культура а-Фестиваль» атема рыцIа йауацIыхта асквш 2013 апрель-май мызква рагIан Йорданшта апны абаза культура а-Мшква акIвдыршаныс йалачважватI. Ауат амшква рагIан Амман апынгьи анахьанат акъалакви акыткви рпынгьи абаза ашвахIвагIвчва рыршIыйара гIадырбуштI, Россия йтабзазауа абазаква рмузыка культура йахадыргIвазуштI.\nАуи акIвпIта, асурат гIарбарта «КIавкIаз: азаман асуратква» Россия йгьи Йордания рацынхара атшауацIнарыхра арыбагъьауата йакIвшатI. Ауи йаквшахIатхатI араъа йсасуаз Россия апосольства анхагIвчва йгьи Йорданшта йту ачеркес диаспора, «Нарт» телеканал анхагIвчва гвып, ари аршIыйара бзи йызбауа апшыгIвчва, абзазагIвчва рыуа щардагIвы.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/kiavkiaz-azaman-asuratkva_post\/","date":"2020-12-01T14:55:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00511.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9652251005,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.965225100517273, \"inh_Cyrl_score\": 0.018571142107248306}","num_words":395,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.897,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йбергьльу аспорт бжьагIвы ЕмгIвыкъва Псабыда дыздынхалуа 13 сквша зныбжьу ачкIвын Цамбов Эдгард боксла Россия Апхъагылара апны дайгIайтI. Анкъвакъвра Анапа апны йакIвшатI. Ари айгIайра йащтагIайуата асквшква 1999-2000 рагIан ййыз аспортсменква рквтала Европа Апхъагылара йалалныс Россия йырщтиуа агвып дрыларцIатI. Ауи анкъвакъвра Ирландия апны йакIвшуштI.\nЦамбов Эдгард зхIатларала килограмм 50 йнадзауа рквтала бокс даситI. Анапа апны пщын дайсытI. Йпщбахуз анйара акIвпI рыцIа дызрагIапсаз. АчкIвын йшихIвазла, 10:5 йгIарбарата дайгIайныс злайылшаз абжьагIвы дыззибжьаз акъвльейраква ракIвпI.\nЙара Псабыда Рауф йпа Совет Союз анаъаз бокс ауысла йщаквгылыз айсыща цIасква йылайкIныз ъайылшаз насып дута йпхьадзитI. Ауат ацIасква адуней апны рыцIа йагъькву йрыларпхьадзун. Ужвы йъазара амадзаква йгIадзынгылуа ашIаква йшырзыгIахъитIуаш дащтапI. Аспорт апны магIны змам закIгьи гьаъам, зымгIва урызхъвыцра атахъыпI, ажва ахъазла, аспортсмен аъащата дызтагылу, йлахIвараква шщаквгылуа. ЙткIьийу апшIагылра апны абжьагIвы йырхъвыхуа аспортсмен йхъа шйызгIайнапIыцIакIуа, дайгIайныс ахъазла рыцIа йгIайцхърагIуш акъвльейраква шйызгIарысабапуа акIвпI. Ауи ахъазла аспортсмен йапшым къвльейра щарда йырдырра, ргIарысабапра дазыбжьара атахъыпI.\nУжвы Эдгард дамайчуата анкъвакъвра ду тшазирыхIазыритI, йхъагвы аквыпI, йхъаду йыргвышхвагIв, йаба Цамбов Нуралигьи, дйыцта апхъагылара гIатиганыс ймурадта тширыхIазыритI. АбжьагIвгьи ачкIвын йылшараква бзита, апхъагылара дазыхIазырта йпхьадзитI.\nКъарча-Черкес йауу датша��ьи чкIвынкI – КIвращын Арсен – Россия Апхъагылара апны зхIатларала килограмм 65 йнадзауа чкIвынргIа рквтала джьаз медаль гIатиган Россия йадыркIылуа агвып дрыларцIатI. Ауи бжьагIвыта Архагъ ХIасана дйыдынхалитI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/evropa-aphagyilara-tshaziryihiazyiriti-2_post\/","date":"2020-12-05T09:08:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00395.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9931653142,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9931653141975403}","num_words":195,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Къарча-Черкес» телерадиуакомпания арадиуа амузыка архив йаланакIитI жвасквшапхьадзара руацIа йанырцIаз ашваква. Зъара йнадзауайа КIавкIаз ауагIахъаква рпхыцIа йгIаквчважвауа ауат ашваква! Абари абайара шабгу уахьчIвала Наша Карина дахьпшитI. Ауи лакIвпI архив абыжьгIвыраква уыжвгIанчIви амальла йгIазыршIыцхуа.\nЗсабихъа йгIашIарышвта ашвахIвара бзи йызбауа, амузыка апхьарта йгIалгаз апхIвыспачкIвын лыхъазла ари ауыс адгылща агIаура гьбаргвымызтI. Ауаса архив адынхалра гьмайрам, йалкIгIата ашваква Къарча-Черкес йтабзазауа ауагIахъаква рыхвбызшвакIла йшанырцIуз уаназхъвыцра. Архив агIаршIыцхра сквшпхьадзара шатахъхуш гвынгIвырапI.\nАбаза бызшвала архив ахъвшара Карина рыцIа дсакъуата дазыъапI. Ауи лыхъазла ауат ахъаз йгьашвагIвацам – лпсы йахъвыпI, луагIахъа турых йауапI. Ерыжв Зули, Цекъва Зарыльа, Йуан Муса йанырцIаз амакъымкви ашвакви шIырпшыра змам байара дупI, адырра цIолакви абаза уагIахъа ртурых анапакви йыргIалцIыртапI.\nНаша Карина йшылхIвауала, ари ауысгьи йуылауымхIвакIва йамуаш лкIгIара амапI. УангIапсара, амакъымгьи хъарачIвыла йгIагауазшва йангIаугвыквыгIвуа анхара ашIарысымкIва амаль гьамам, мачIкI тшанпсущара ауыс атагIаджвыквуцIахитI. Абараса акIвпI макъымипхьадза йгIаныцIуа, ауагIахъа турыхи акультури рыхъазла амагIны шдуу шуылаукIуа.\nНаша Карина уыста йлырхъйауа архив агIаршIыцхра йгьахъазым. СквшыкI цIитIта ателебара асайт гIанлыршауата дадынхалитI. Асайт анхIазырхара дзачIвызлакIгьи йанакIвызлакIгьи зынзаман аэфир йталыз атраква дырпшыхныс йылшуштI. Ари ауыс ансимшы шIыцракI шалалцIуш дащтапI. Ага уыс бзи щарда лырхъйазтIхIва, Карина йшылхIвауала, лгвы йнадзауа абзазара уыс дгьадымгылстI. Ауаса лгвы гьылрыдзуам – йзачIв бзазара нархартазлакIгьи апны ууагIахъа ртурых, рыбызшва, ркультура анудыруа ухъатачIв бзазара мгIва лукъьарныс рыцIа ймайрахитI.\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/1769_post\/","date":"2020-12-01T13:57:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00278.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951848388,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951848387718201}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йуан ГIалиса Кьамальа йпа асквш 1943 октябрь а 19 атшын ТIапанта кыт апны дйытI. Йаба йара йтахъырала айсра дпшцIалын асквш 1944 агIан Польша апны дгIарщытI. «Забачва Абашта айсра Ду йаладзыз сынбжьагIвчва рапш саргьи ссабихъа хIатладзата сгIадзынгылтI», – йгIайгвалашвахитI ауысагIв.\n16 сквша дырталындзыкIьа йанду длагIзатI. Ауи асхъан ТIапанта апны клубгьи, радиуагьи, электрокъаругьи гьаъамызтI. ГIвпещкI ахIа змамыз амшI тдзычкIвын быжькласскI йзыгIвнапхьуз апхьарта ахIа датша «культура квтакIгьи» гьаъамызтI. АпещкI апны йапхъахауа акласс йгIашIарышвта йпщбахауа аклассдза апхьарта йыцIакваз асабиква ацапхьун, арахьари апещ апны – йхвбахауа акласс йгIашIарышвта йбыжьбахауа аклассдза. Апхьарта дангIалга аколхоз апны дынхатI, уадыргIвана ауыхвагIвчва ъадрыхIазыруа апхьарта мшIычпагIвта дгIалгатI. ЙащтагIайуата анахьанат ауыхвара ъачIвагIаква ййырдырхтI: апрыслара, акырбыджьаквцIара, ащыхра-швра агьиква. Йбзазара баргвыта йакIвшун, ащарда абзазага гIалцIыртаква ракIвын йгвыргIваз, йдырраква йрылайырхIаныс дгьахамдзузтI. АуагIа рыхъазла тдзы йуыхвауата хIкъраль ауацIа шта щарда гIамидатI.\n«СанчкIвыныз зымгIва рацкIыс бзи йызбуз атажв-лыгажвква турых ангIахIархIвуаз акIвын», – араса йгIвитI ГIалиса йынцIра-бзазара дгIаквчважвауата. АуагIа ршIалахIвара акIвпI йапхъахауата ауи аршIыйара хац гIайылазцIаз: «КьангьашракIгьи аламкIва ауат атурыхква, аласхIвараква, ажважвква, акытчасра ракIвпI сара абаза литераторта санщаквгылуаз йгIасцхърагIаз, – йхIвитI ауи. – СанрыздзыргIвуаз саргьи ауат сыршIпшуата закI аласцIарныс гIастахъхун». Йапхъахауа ауыса ауи 18 сквша дыртата йалайцIатI, тетрад кIьыдакI азалихын йгIвыраква зымгIва ауаъа йаницIун. ЗаманкI анцIы йтетрад ыдзын агIврагьи йнапIыцIшвтхтI, ауаса щарда йнамихуата агIвра швабыж йгIайхътасуа дцатI. Датша тетрадкI азалиххын дыгIвуа даталагахтI. Йуысаква рщарда йыгIвзачва, йдырква йырзынархан, мшыркъварата акIвын йшаъаз. Йара ауи асхъан гитара дасуа тшибжьан йуысаква макъым рзыгIанйыршунта ашвата йынбжьагIвчва йырзихIвалун. ЙаздзыргIвквузгьи ауат ргвапхун, ауаса йара йгIвыраква алитература закIылагьи йапщыламкIва йпхьадзун.\nЗны ГIалиса йбергьльу абаза уысагIвчва Цекъва Пасарбии Джьгватан Къалии йыргIауата йгIвыраква дгIарыпхьатI. Ауат йуысаква агазет йгIаквицIарнысла йгIайайбжьатI. Йапхъахауата йуысаква асквш 1981 май а 5 атшын «Коммунизм алашара» газет анапа йгIаквшватI. Ауи асхъан ауысагIв сквшы 38 дырталхьан. ЙгIалагауа ауысагIв йыхъазла йныбыжь ага йнаскIьахьазтынгьи аршIыйара абгата днанауахвтI. Асквш 1975 агIан хъвлапныла йъадрыпхьауа МалабазинскI квтанай апхьарта дангIалга амщтахь Йуан ГIалиса датша зджьарагьи дгьампхьатI, ауаса йдырраква йрылайырхIара шатахъу тшазидыруан. Ауи ахIатырла ажварква, атурых, аэтнография, абызшва, ауысара ат��ория, апоэтика йгIарыквчважвауа акнигаква гIайауамцара йхъа дадынхалуа далагатI. Ауи амщтахь йкъальам йгIацIцIуаз агIвыраквагьи йгIарныпщуан йдырраква рыцIа йшцIолахаз. Абаза газет апны йуыса абаркIыраква гIаквшвауа йджвыквылтI. АпхьагIвчва ауат зларгвапхуз йрылу амшыркъвара, ауагIа йраргвану абызшва, гвыжвкIра злам алакъырдыра агьиква ракIвын. Асквш 1985 агIан Тльабыча Мира араса йылгIвытI: «УахьчIвала Йуан ГIалиса йщаквгылыз уысагIвта дпхьадза йауаштI. Ауи заджвгьи йгвы йзымгIвауата хIлитература апны ласдза дщаквгылтI, заджв йчIвы йапшым йыбызшвала, ймакъымла, ауысара анурква гIайхъыцIуа».\nЧквтIу Микаэль ауи йыхъазла швабыж магIны зму йгьи йцIабыргу хъвыцракI йхIватI: «Йуан ГIалиса йуысаква санрыпхьауа, санрызхъвыцуа сгвы араса йгIанагитI: абаза уысагIвкIгьи ГIалиса йапшта ауагIа дыгьраргваным йгьи йгьйылшушым драргванхарныс. Ауи йуысаква зларчву, йгIархъыцIуа абаза фгIвы апшта датша заджвгьи йуысара йгьалам». ГIалиса йуысара йгIахъыцIуа абаза фгIвы акIвпI йбергьльу ауысагIв хъадата йгIаликIгIауа. Йаргьи ауи йхIвауа уадымгылуашта йгьаъам. Ауи ахIатырла йджьаущушта йгьаъам ауысагIв йхъыцIыз асквш 60 андыртлапIуз ахъвлапын агIан Йуан ГIалиса Кьамальа йпа ачIахIныгIва хьзы «Къарча-Черкес республикала ауагIа руысагIв» шгIайквнадыргауала ареспублика а-Президент йщаквыргылра йъагIапхьаз.\nЧкIала ПIитIа","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yuan-gialisa-yuyisara-rshiyiyara_post\/","date":"2020-12-03T03:44:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00531.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980244637,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980244636535645}","num_words":439,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ужвы йгIадзынгылуа чкIвынргIа рыхъазла интернетгьи телебарагьи рбзазара йырзалымхуата йщаквгылапI, сквшы 20 рапхъала Къарча-Черкес ашта йачIвыта телебара шаъамыз ауат рыхъазла хъацIауачвапI. Ареспублика ауагIахъаква рыбызшваквала арадиуа гIачважвагIвацун, йара ауыгьи ангIанша абзазагIвчва гIальаматра дута йырбун. АуагIа рыхъазла арадиуа абжьы йгьихабарргаган, йгьинбжьагIвын, йгьисас тлапIан. Асквш 1993 агIан акIвпI Къарча-Черкес республика абзазагIвчва рцри бызшваквала ателебара гIатраква йапхъахауата йырпшныс анрылша\n«Къарча-Черкес» къральыгIва телекомпания астудия анхара асквш 1993 январь а 19 атшын анхара джвыквылтI. Ателебара студия злабжаз атехника шщардазгьи, анхара ащапIы шбагъьамызгьи акомпания апредседатель Ажьи Джьальамби Уасыф йпа, агенеральна директор Проценко Алексей Павел йпа, аредактор хъада Шендрик Светлана Борис йпхIа ангIалын ателебара атраква джвыквырыжьтI.\nАтелебара студия КПСС аобком йырчIвыз тдзыкI азалырхтI. Атдзы астудия анхара закIылагьи йгьаквыргIапсымызтI, ауи ахIатырла зныкI ахъазла йатдрыпауа ателебара станция гIадрысабапуамцара атра��ва акIвдыршаланыс йщаквдыргылтI. Ауи астанция апны жвыра зхьыз хтелекамеракI гылан, агIвыраква, монтаж злаучпуш ъамапсымакIгьи гьаъамызтI, ауи ахIатырла йангIахъыртIы амщтахь йапхъахауа амызква руацIа ателебара атраква закIгьи йанрымцIауата рейша аэфир йтарыжьуан.\nАсквш 1993 июнь а 12 атшын аэфир йталтI абаза бызшвала йапхъахауа атра. Ауи «ХIабадучва рабачва ртынха» – хIва йахьзын, ареспублика апхьартаква рпны абаза бызшвала арыпхьара уысква йгIарыквчважвун.\nЙапхъахауа абаза телебара атра акIвзыршаз ЧкIала Георгий Константин йпа йакIвпI. Георгий Ростов йтагылу акъральыгIва университет афилология факультет йаланакIуа журналистикала ахъвшара дгIалгатI, Къарча-Черкес республикала гIатгара зму ажурналист чIахIныгIва хьзы нкъвигитI, СССР ажурналистква р-АдкIылара (ужвы – РФ ажурналистква р-АдкIылара) далапI.\nУжвы Георгий Константин йпа йгIайгвалашвахитI ареспублика телебара ангIанша рынхара апны баргвыра щарда йшрынйуз. Астудия злабжу аъамапсымаква ъащардаз йгIалцIла ажурналистква ъазара ду гIадырбара, йгIащтIырхуа атемаква йнардзата йырзыгIарбара атахъхун. Асурат квпшыраква хьпшыракIгьи йазыбжахымкIва йахъырхун. Ажурналистгьи, арежиссергьи, ателеоператоргьи адгылуанта йдрыхIазыруаш атра ахъа уалагата ацIыхъвадза йалдыргауа йалачважвун, йангIалуанта адгалра ацджвыквырцIун. Аоператор йхъихуаш анхIазырхара адиктори ажурналисти ражваква рыгIвуан, ауи атра шакIвшауамцара рейша аэфир йталуа йгIапхьахуан.\n– Астудия ъамапсымала абгата йгьадгаламызтI. Апхъа угылата амгIва лукъьанысгьи гьмайрам. ЙачIвызйа швзыргвышхвуз, йгIаджвыквшвцIаз ауыс къару гIалцIыртата йазалуазйа?– хIва хIаницIгIа ЧкIала Георгий араса йджьауапхатI\n– Абаргвыраква уырчвшвузтын уыс шIыцкIгьи хъатаукIра гьатахъым. ХIара хIыхъазла ауыс йгьишIыцын, йгьиджьащахъван. АнхагIвчва гвып йацацхърагIауа йынхун. Ажурналистква цгIвы хIнадзун. ХIыззыбжаз ага йщардазтынгьи апшыгIвчва рыхъазла атраква шджьащахъвахушыз хIащтан.\n– Ауи асхъан ареспублика ауагIахъаква ркультура апны ателебара атраква магIныта йрыму швылашвхIвузма?\n– Ареспублика телебара ангIандыршуз хачIв хъадата йгылаз ауагIахъаква рыбызшваквала атраква ррыхIазырра акIвын. Ауи азаман акытква рпны арадиуагьи гьымчважвахуазтI, абаза газет атиражгьи швабыж йалдзгIахьан, абаза театр гьаъамызтI, ауи ахIатырла хIыбызшва агIахчарала амальква нахвра атахъын. Ателебара ауи апш хачIвы архъйаныс алшушын. Ателекомпания архив апны абаза уагIахъа йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс дуква йгIарыквчважвауа ателебара гIвыраква гIащаквхатI. Ауи ззысхIвауа, агIвычIвгIвыс йунашвагIваца удыруи йлакта утапшуа уанйыздзыргIвуи гьапшым. Ауат зылала йзымбата йгIадзынгылуа абанпараква архив йщтIу ТхIайцIыхв Бемырза, Мыхц Кьарим, анахьанат хIыгIвычIвгIвыс пшдзаква йгIарыквчважвауа ателебара атраквала йырпшы йауаштI, рыцIа аргваныта йырдырнысгьи рылшуштI.\nАжва гьалам, астуд��я апынгьи йакIвшун атраква, ауаса аэфир рейша йталуаз рыуа атракIгьи гIащаквырыжьныс амаль гьрымамызтI. УадыргIванагьи йхIвара атахъыпI ателебара архив апны уахьчIвала змагIны дуу атра гIвыраква шмачIым – Абашта айсра Ду аветеранква, акультура анхагIвчва, апхьахьаква, уахьчIвала йхIылахым анахьанат агIвычIвгIвыс дуква йгIарыквчважвауата. Акытква рбзазагIвчва, ауат рансимш бзазара йгIаквчважвауа атраквагьи аъапI, акытква рыцIа йараргвануата акIвпI ауи апш атраква шадыргалуа. Абарат анархараква абгата йгIауахвырквын ателебара амагIны шдуу уылаухIвитI. Зны профессоркI араса йхIватI: «Апщаша шгIадзауа зымгIвагьи анхарта уысква ласылас йалхIыргата хIунагIваква хIышрыдгылхуаш хIащтапI – хIцри бызшвала ателебара атраква хIшгIархьымшвуш апшта». Арат рапш ажва зхIвауа гьмачIгIвым. Апхъала ателебара атраква рпны ащарда йубуз акъральыгIва аунашвачпагIвчва ракIвын, ужвы укытлагIв, уыквлагIв, уынбжьагIв, уъахIльы дгIанарбитI, хIцри бызшвалагьи дчважвауата. ХIыбызшвала атраква адыргалуа йаналага ателебара ауагIа рыцIа йраргванхатI.\nКЧР-ла гIатгара зму ажурналист Аджьбакь ХIаджьисмель йшипхьадзауала, абаза бызшвала ателебара атраква ргIаныршара абаза алфавит, абаза газет ргIаныршара, абаза бызшвала арадиуачважвараква ргIаджвыквцIара йыршIырпшы йауаштI. Ауат зымгIвагьи йангIаншабырг ауагIа чIащыгIвара дута йырзалуан.\nЙагIвсыз асквшква руацIа атраква темата йгIадрахауа тшызларпсах дукI гьаъам. Зынла нархара хъадата йщаквгылыз йрыуапI хIтурых, хIыбызшва, хIуагIахъа культура, абаза кытква рыжвлара уысква.\nАрежиссер ЧкIала Маринагьи (МалхIвазргIа дыртпхIапI) дацмшыркъвауа йгIалгвалашвахитI сквшы 20 рапхъала ателебара атраква радгалща шаъаз. Зыкв ква гIакIылсуаз астудия чкIвын апны ателебара атраква акIвдыршалун. «Апещ акв гIатгIвыррыгьи гвы гьахIымтрызтI – ауи аъарала анхара хIазгIашыкъта хIаланахIвун», – лхIвитI ауи. Кьангьаш гьалам, уахьчIва ауат рынхара знадзара хIаракIу аъамапсыма бзиквала йшадгалу, ауаса ага йбзийызтынгьи аъамапсымаква йгIазрысабапуа агIвычIвгIвыс йыршIыйара нхара апны йгIайцхърагIауата акIвпI йщаквгылазара шатахъу.\nАтелекомпания абаза бызшвала ахъвшара ззынадзаз агIатгараквала йгьгIашIасуам, атшауацIнарыхра йазынхитI. Зуыс бзи йызбауа агвып рынхара рыцIа-рыцIа йшагъьхуш йащтапI – апшыгIвчва рынхара уысква йрылцIхта цри бызшвала атраква йырпшныс йшгвжважвалуш апшта. Ари йацхIцIауата йхIхIвапI: ауи апш амаль уыжв ласыла адуней акъральква рбзазагIвчвагьи йрымазлуштI. Ателекомпания аунашвачпагIвчва йшырхIвауала, ужвы абаза бызшвала ателебара атраква интернет амальквала хIырпшы йауата йырчпуштI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/skvshyi-20-ruatsia-yakivshaua-apshgiarakvi-atshauatsinaryihri_post\/","date":"2020-12-03T04:19:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00649.warc.gz","language":"abq","language_score":0.99592942,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9959294199943542}","num_words":686,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лакоба Нестор Аполлон йпа – атурых апны щта пшдза гIанызжьыз дгIвычIвгIвыспI, й-ХХ-хауа асквшышв й-30-хауа асквшква рагIан Апсны а-Нарком (ауат асквшква рагIан йщаквгылаз аправительства – ХI.Б.) апны дынхун. Нестор Аполлон йпа Апсны зщапIы багъьу къральыгIвата йщаквгылныс, апсуа уагIахъа рбзазара тшауацIнахныс ахъазла къару ду алайцIатI. Ауи ахIатырла хIуыжвгIанчIвиква Лакоба Нестор йыхъазла агIвыра гIальаматква ъагIандыршауа йджьаущушта йгьаъам. Дабар Апсны къральыгIва университет йгIалгаз Гулиа Эслинда – ауи лкъальам йгIацIцIтI США апны англьыз бызшвала адуней йгIаквлыз акнига «Нестор йгьи Сария Лакоба».\nЛакоба Нестор Аполлон йпа йбзазара йапщылата уыжвгIандзара йбергьльым щардапI. Асквш 1921 йгIашIарышвта Нестор Аполлон йпа Апсны даунашвахъцIагIвын, ауагIа пIатIу ду йыквырцIун, швабыж бзи дырбун. Абзазара аъаща анхьантаз ауагIахъа шгIайхчуш, апсуа уагIахъа рыжвлара-культура бзазара атшауацIнарыхра, арыпхьара уысква рырхъйара, ауагIахъа ъачIвагIагIвчва ррыхIазырра дащтан. Зуысква аквзыршваныс зтахъыз ауагIа анахьанат ажвлара уыснкъвгагIвчва йырзымцауата рейша Нестор йыдгылуан, ауи йакIвымкIва датша аджвырагIв гIарцхърагIушшва йгьрымбузтI. Швабыж йгвасрапI, ауаса акъральыгIва уыснкъвгагIв ду йгвалаква рщарда абзазара йгьизаламыжьтI – асквш 1936 декабр мыз агIан дпсытI (архъвыхыгIвчва рызджьакI йшырпхьадзауала, ауау дадыргатI).\nЛакоба Нестор йхъапщыла – Лакоба Сария – дпхIвыс пшдзан, лщала дтрыквын, зыхьыз бергьльыз ари акъральыгIва уыснкъвгагIв йбзазара апны лалацIара амагIны дупI. Сария зпхьадзара щардамкIва зальмагIала йхъатаркIыта цIкъьара злаз ашвъаква мачвы рыцIазымцIаз СССР акъральыгIва уыснкъвгагIвчва рхъапщылаква дрыуапI. Ауищтара лыхьыз Сария нкъвызгауата йгIаншаз ахIвссаква щардагIвыпI. Ййиуа ахIвссаква СарияхIва анрыхьырцIауа джьгарра ду гIазырбаз абауи апхIвыс мчхъа пIатIу шлыквырцIауа гIанырщтитI. Апсуа уагIахъа Апсны апатриот, агIвычIвгIвыс ду Лакоба Нестор анцIарала ргвы дтапI, дгьырхъаштылуам. СогIвым аквта ауи йхъмаштылга син дыргылтI, Апсны акъалаква зымгIва рпынгьи йгылапI ауи йапшу асинква.\nКвициниа Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsua-uagiaha-lakoba-nestor-dgyirhashtyiluam-2_post\/","date":"2020-12-01T14:38:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00553.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962339401,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962339401245117}","num_words":236,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Европа ахьыла мгIва щтIайцIата Петр I йунашва ангIадрахауа сашIпшуата сара заджвыла Къвапсыргьан ОрхIан ��ымгIва рапхъа йапхъанчIвиква рпсадгьыл Абазашта ахьыла мгIва шликъьаз гIалскIгIарын. Йбаргвыз йхынгIважвахауа асквшква рагIан ауи йылшаз ари ауыс, кьангьаш аламкIва, хъацIара ду аланкъвигатI.\nЙунашва асквш 1997 агIан хIайчважваракI апны йгIасазхIвыз йбергьльу абаза гIвгIвы, ауагIа руысагIв ЛагIвычв Джьамльадин йакIвпI:\n– Асквш 1967 агIан, абаза газет аредакция апны сынхауата, Трыквшта йгIатыцIын сальамшвъакI аредактор Джыр ХIамид йгIайайдзатI. Асальамшвъа гIазгIвыз Къвапсыргьан ОрхIан йакIвын. Асальамшвъа абаза бызшва цкьала йгIвын. ХIара зымгIвагьи ауи джьахIщатI, йшпакIву ухIварыквын Трыкв йбзазауа абазаква гIвыра шрымамыз, йшзампхьуз гIдыруан. УадыргIвана йара ОрхIан йшгIайгIвыхызла, Франция йаъаз СССР апосольства амальква гIайрысабапын абаза бызшвала апхьагаква хъдйыргатI, йара-йара йхъа дадынхалуамцара абаза бызшвала дыгIвуа, дапхьауа тшибжьатI. Ауи акIвымкIвагьи уыса алайцIун. Ари асальамшвъа абзирала аредакция анхагIвчва апхьагIвчва йгIадхIыргвалашвахуан КIавкIаз айсра агIан атурых йгIалахаз агIаншара нашхыйаква, абазаква щардагIвыта йшымхIаджьырхаз. Абаза кытква рпны хIанцарыз амхIаджьырква ртынхаква, Къвапсыргьан ОрхIани ауи йсальамшвъи рунашва рахIхIвлун. Джыр ХIамид абаза гIвгIвчва зымгIвагьи хIйыргвышхван ОрхIан сальамшвъала хIйабадыртI. Саргьи йзызыгIвуан, йаргьи йгIайыгIвуан.\nАсквш 1971 агIан СССР агIвгIвчва ргвып срылата сара сынасып йгIанакIытI Трыквшта сцарныс. Ауи агIан Къвапсыргьан ОрхIани сари йапхъахауата хIабабатI, ауырата хIайчважватI. СангIайхуаз ОрхIан абаза, апсуа чкIвынчва гвыпкIгьи йыцта аэропорт апны йгIайззан сгIардасхуан. Ауат рыладзква хъагылан. СаныршIапшы саргьи сыладзква гьсзымкIтI…\nЩарда мцIуата Адыгейшта, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар рпны анйараква акIвдыршатI амхIаджьырква ртынхаква йрыуата гвып дукI. Абарат амшква рагIан акIвпI збзазара турых джьащахъвала йалу ари агIвычIвгIвыс – Къвапсыргьан ОрхIан (трыкв бызшвала Orhan Baran рхIвитI) сйабадырныс сынасып йангIанакIы. ОрхIан хIреспублика дшгIайыз гIасазхIвыз «Алашара» адкIылара анхагIвы Мыква Мурат йакIвпI. Апхъапхъа хIара агвып шабгу ъандыргIалыз «Адиюх-Пэлас» сасырта хIцатI. УадыргIвана ОрхIан сквшщарда аргваныта дзабадыруа, Псыжв йауу КъвапсыргьанргIа тгIачвакI йаргьи йхъапщылагьи сасра йдрайгватI. Араъа йари сари рыцIа аргваныта хIабадыртI, хIгвы ззыцхIауа уыс щарда хIрылачважватI. Сара йстахъын апхъапхъа абаза газет аредакция сальамшвъа анырзыгIайщти, агIвгIвчва сальамшвъала данрабадыруаз асквшква гIайгвалашвахныс. Ауи апшта азцIгIаракI йара-йара йгIасшIышвттI:\n– Абаза гIвгIвчва апхъа йнарщтиуаз асальамшвъаква уымаркIвума?\nЦIабыргыта, ауат ужвы йгIасныпIацIашвата срыпхьаныс швабыж йсымаджьащахъван. СазцIгIара джьауап гIайтуата ОрхIан йтурых гIаджвыквицIатI:\n– Ауыс шцазла ауат аполиция йсыквырхтI. Ауи ангIанша асквш 1971 агIан акIвпI. Сара журналистика факультет йгIвбахауа акурс сапхьауата (ауи асхъан ОрхIан юрист диплом гIайыквшвахьан) арыпхьагIвкI КIавкIаз ахъазла гIвыра нхара адызгалныс хачIвыта йсызгIайыргылтI. ЙгIасрысабап йауаш книгакIгьи аунашва гIасайхIвтI. Ауи акнига ъагIау ауаш Совет къраль рпосольства шакIву гIацицIахтI. Йара йгIайырымтыргьи сара сыжвла КIавкIаз йъауу ахъазла йшсызгIахвуаш саквйыргвышхватI. ЦIабыргыта, апосольства тшанырзынасырха йдмыркъвауата ауи акнига гIасырттI. Ауаса сгIацапахта сшгIайхуаз аполиция сгIашIадрыстI, сшвъаква йырпшын акнигагьи гвы арттI. Ауи нарахвтI, йауацIырхын йапхъахуз анапабырг Ленин йсурат шаныз рбатI. Ауи амщтахь акъраль йапшIагылуа ауысква нкъвызгауата сдыркъванчан сыркIытI. ХIунагIва йцан йыршвагатI. Ауаъа уызлагIасцIгIауа асальамшвъаква гIарауын йнарахвтI. Мыш бзидздза скIын, льажьа шсымам, ахъаз арыпхьагIв хачIвыта йгIаситыз шсырхъйуз анщаквдыргыл сгIауырщтхтI. Акнига гIасыртхныс гьрымуазтI, ауаса саргьи сайрышхатI – ауи совет посольства йшырчIву, йацарпахра шатахъу гIаргвынсыргIвуа салаган йгIасыртхтI. АгIвыра нхара срыхIазырта арыпхьагIв санйызца йсызникваз зымгIва йасхIвхтI. Ауаса дукI хабар йгьйымбатI, дпшвырхъыччан дджвыквылхтI…\nХIайчважвара амщтахь кьангьаш сылата Трыквшта атурых анапаква ахъсрышвттI, асквш 1971 агIан ауаъа йгIаншуз здырырныс стахъхатI. Ауи агIан цIабыргыта Трыквшта апны аквыргъвгъвараква щардан. Абар ауи йгIаквчважвауа атурых ашIчIваракI: «Асквш 1970-ква рагIан акъраль ауацIа аполитика аквыргъвгъвараква гIаншатI. Асквш 1969 агIан йакIвшаз алхраква рпны АцIабыргра партия айгIайтI, ауаса Демирель йправительства астудентква гIарпшIагылтI, анхагIвчва шырзыразым гIаддырбатI, «армалагьи» «агъьмалагьи» щардагIвы чвгьарала тшгIащтIырхтI. Асквш 1971 мартI мыз агIан арра къвырльыкъвхагIвчва ртшгIащтIыхра йачвшван аправительства дара-дара ръанатIа йахъыцIхтI. АкъральыгIва шварагIвара аъаща йтагылтI. ЙащтагIайуаз амыз 30 руацIа Трыквшта апны йзнымкIва-йгIванымкIва политика партия тланыкъва змамыз акаолиция правительстваква тшырпсахтI» (www.easttIme.ru).\nДатшагьи ОрхIани сари рыцIа йауацIыху уыста хIызлачважваз асабиква рцри бызшва йарыпхьара акIвпI. Ари ауысгьи шмайрам гIасгвынйыргIвытI.\n– УахьчIвала цри бызшва хIхIырдырныс хIазрыхвитуа хабза гIацIцIтI, – йхIватI ауи. – Ауаса апхьарта хвыцква рцынхъвы арайон квтаква рпны апхьарта ду гIандыршитI, акытква рпны асабиква ъамачIу йгIалцIла цри бызшва йарыпхьа йауаш асабиква гвыпта йадукIылныс швабыж йбаргвыпI. Анчва-абачва ахIвара швъала арыпхьара къвырльыкъвхарта аунашвачпагIв тшизынадырхара, дара-дара арыпхьагIв дгIарауара атахъыпI. ЗымгIва гIазхъшахъыцIуа чкIвынргIа акытква йыртыцIхта акъалаква ъарбзазартахауа акIвпI.\nЙара ОрхIан йхъатала йгIаншауа абаргвыраква ррыдзра дацхърагIаныс йтахъыпI, йхъатала асабиква дрыдынхалныс дхIазырпI.\nСара Трыквшта йаъу абаза кытква рпны бызшва нархари этнография нархари зму экспедиция акIвыршара ауыс ауатыкв йшту ахабар ОрхIан йасхIвтI. Ауи араса йджьауапхатI:\n–Швабыж йуыс бзипI. Сара схъатала ауи апш нхара акIвзыршаныс йнайуа агвып сырцхърагIаныс схIазырпI, ауыс бзита йыздыруа сынбжьагIвчвагьи гIадскIылуаштI.\nХIасарокъва Бильаль,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/abazashtala-amgiva_post\/","date":"2020-12-04T09:29:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00179.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973290563,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.99732905626297}","num_words":651,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2012 ноябрь а 11 Ставрополь йтабзазауа абазаква рхаквлагIв ахIбадза, аэкономика наукаква рдоктор, апрофессор, акытмлыкврхIара дырраква ракадемия ачлен-корреспондент Йуан ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа сквшы 75 ъайхъыцIуа йадахIвуата ддыртлапIатI.\nЙджьаущадзушта йаъу ари акIвпI йпрофессорхаз, йакадемикхаз ачкIвын дгIазлыцIыз атгIачва рпны заджвгьи гIвыра гьйымдыруазтI, йаргьи ужвы йгIадзынгылуа чкIвынргIа рыхъазла ЧагIбан адырра дазгIашыкъта, айрышта йпахь йыргылыз амурад дшазцуз швабыж йшвапха бзипI. Ауыс зквызла, асквш 1937 ноябрь а 5 ЧагIбан дъагIатадрийыз ТIапIанта кыт пщысквшагIваца йъадрыпхьауа апхьартан йтагылаз. Асквш 1949 агIан ауаъа дангIалга йгIашIарышвта ачкIвын апхьара найырдзахныс йтахъыта айтыпара щарда дрынйатI: йхвбахауа акласс Адгьа-ХIабльа дгIалгатI, йцбахауа акласс – Грушка къвтыр апны йджвыквицIан Абаза-ХIабльа апхьартала дцахра атахъхатI, апхьара сквшы алымгаскIва йцри кыт апны йцбахауа акласс гIахъыртIын ауаъа йнайырдзахтI, йбыжьбахауа акласс дапхьара ахъазла Йынджьыгьышхва кыт дцатI, йагIбахауа акласс Эрсакон кыт апхьарта дгIалгатI. ЙцIыхъвахуз агIвысквша Черкесск йтагылу аобласть апхьарта интернат апны дапхьахтI. Ауи апхьарта асквш 1955 агIан рызна медальла дгIалгатI.\nЧагIбан апхьара абари апш азгIашыкъра ъазйыму джьаущушта йгьаъамзарызтI айсра алгагIвацата азаман хIатламзарквныз, атгIачва йыртахъу мачIдзакIла йнахъазарквын, йапхьара злабжула йадгал йауызарквын. Йаба Абашта айсра Ду апны асквш 1943 агIан дырщытI, йаща цригьи йан лыхыгIв айщчвагьи айсра йаладзтI. АчкIвын йани йабадуи дрыгIзачIвхатI. Йабаду йакIвын ЧагIбан йапхьара найырдзаныс даквзыргвышхвуз, агIвыма кытква йыртабзазауа аъахIыльчва рпны дищтиуамцара дайрыпхьун, азаман ъабаргвыз ахъазла тгIачвакI рпны щарда дгьгIанимжьуазтI, датша зджьара датирыпахуан. Ауи ашвхIаусыгIвала апхьартаквагьи тшырпсахуан.\nАпхьарта дгIалымгаскIва газеткI апны МГУ аунашва дгIапхьатI. АрыпхьагIв данылцIгIа ауи йгIаныцIуа гIайалхIвтI. ЧагIбан ауаъа дыцIалта дапхьаныс багъьата йгвы йтайкIытI. Ауи апш гвала йхъару абаза кыт йгIатадрийыз ачкIвын йыхъазла гвышхвара йахъазымкIва айрышрагьи гIаныпщуан. Йыцапхьаквуз лакъырдуан – ауниверситет дыцIалнысгьи гIайтахъхатIхIва. Ауаса абзазара йшгIанарбазла, йгвала гIайыдахIвтI, асквш 1955 агIан Москва дцан Ломоносов йыхьыз зхъу ауниверситет аэкономика факультет дыцIалтI.\nАуниверситет апны апхьара сквшква Йуан ЧагIбан йгвы лашарата йгIатахатI, ауаса ауаъа дангIалга анахьанат абаргвыраква гIаншатI. Асквш 1960 агIан Къарча-Черкес къральыгIва пединститут апны нхара дгIарщтитI, ауаса йцынхъвы датша заджвы днарахвхьата йгIацIцIтI. ЙъачIвагIала Къарча-Черкес область апны нхарта гIвысквша руацIа дазыпшгIатI, ауаса йгьимаутI. УадыргIвана асквш 1962 агIан Ростов университет аспирантура дыцIалтI, ауаъа хысквша дапхьан дахIврала дгIалгатI. Нхарта йзалхта дшгIарщтихызгьи Къарча-Черкес апны йатаркIвах дынхадахатI. УадыргIвана йхъа амаль йбахныс ахъазла аобласть дтыцIтI. Асквш 1965 октябрь мыз агIан Ставрополь кытмлыкврхIара институт политэкономияла акафедра апны ассистентта дынхауа далагатI. ЙащтагIайуаз асквш мартI мыз агIан кандидат диссертация йхчатI, гIвысквша анахъыцI доцент апхьахьа хьзы гIайырттI. Асквш 1987 Ростов къральыгIва университет апны доктор диссертация йхчатI, ауи амщтахь йгIаталыз асквш апны акафедра даунашвачпагIвта ддыргылтI, уадыргIвана дпрофессорхатI. Ауаса анаука апны йгIатгараква ауыла йгьашIамстI: асквш 1994 январь агIан Россия анаукаква ракадемия апрезидиум Йуан ЧагIбан наука стипендия йзыщаквдыргылтI, асквш 1996 агIан кытмлыквргIара дыррала Россия академия член-корреспондентта днарахвтI.\nАнаука йгьи арыпхьара руысла дынхауищтара ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа гIвыра 200 раъара гIацIищттI, ауат йрыуата амонографиякви апхьагакви жваба йнадзитI. Адунейла, хIкъральла, ареспубликаквала, арегионквала йакIвшауа анаука конференцияква рынхара дамайчуата дрылалитI, дгIачважвалитI, йунашва йацIата астудентква йдрыхIазырыз анхараква анкъвакъвраква рпны йгIалыркIгIитI, артшхъвага грамотаква рквнадыргитI, 50-гIв раъара йнадзауа аспирантква наука ауысла друнашвачпагIвта акандидат диссертацияква рхчатI. ЙхIаракIу арыпхьара апны йгIатгараква хвы рыквырцIауата аквплацIа «Анхара апны йхIаракIдзу адахIвраква», амедаль «Анхара аветеран» гIайыртатI. Щардата йымапI артшхъага грамотаква. Сквшы 75 анихъыцIуашыз атшын апхъала «За доблестный труд» – хIва йзпхьауа амедаль гIайквнадыргатI.\nЙуан ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа дгIвычIвгIвыс гвапапI, дымшыркъвагIвыпI, агвып зрыпшдзауа ахIбачва дрыуапI, аугIахъа цIаскви ахабзакви бзита йдыритI, йнайырдзитI. Ауи йаццауата швабыж дщаквкIыпI, йъадаб-намыс хIагIапI, йакъыль цIолапI. ДтгIачвапI, хгIвысабичва гIадзынйыргылтI. АхыгIвгьи йхIаракIу адырраква гIацIыргатI, анаука хьызквагьи нкъвыргитI: ахIба Амир – аэкономика наукаква дырдокторпI, айцIбачва Мурати Асйи – кандидатпI.\nНоябрь а 5 ЧагIбан ХIаджьбакьыр йпа сквшы 75 йхъыцIтI. АнбжьагIвчва, йхаквлагIвчва, йыцынхауа агIвычIвгIвыс бзиква рыхьызла абари аюбилейла хIйайхIвахIвитI, апхъахьылагьи амайчри, азгIвадари, нцIра дуи йымазтI. ХIара хIыхъазла ауи дшвапха дупI, дшвапха бзипI. ГвыхътIыла швабыж йхIтахъыпI апхъахьылагьи щардала швапха пшдзата дхIзалуата йахIбара ауыраханыс!\nЧкIала ПIитIа,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-intelligentsiya-rshvapha-pshdza-2_post\/","date":"2020-12-05T08:56:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00422.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9919816256,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9919816255569458}","num_words":555,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЦIаста йщаквгылу ауагIахъа фаша ауралагьи ахъаз ачгIвыча ацкIыс рыцIа чва ахъапI. Агвыргъьарамшква рпынгьи ансимш бзазара апынгьи ауи ауагIахъа культура йахъвхъадата, ауагIахъа турых уыла йгIацIазыжьуа хцIарата йщаквгылапI. АугIа апшдзара шрылархIвауа, рбзазара аъащата йызтагылу тшапсахпхьадзагьи ауи аквпшырагьи рыцIа-рыцIа йагъьхитI. АчгIвыча злаумыргIващуш ахцIараква – ачажь ахъгIвара, ткъвымкI йырзалхзара, йынкъвызгауа агIвычIвгIвыс ажвлара рпны йгыларта йадамыгъахара, йара агIвычIвгIвыс йаъаща-йхъвыцща йагIарбагазара агьиква – зынла йгьщаквымгылтI, сквшкъомкI руацIа тшызпсахуаз абанпараква дыррата, бзазара мгIвата йгIамырдаз йырцIыхъватшарахатI.\nАкIвымжвы анкъвгара абзира рылархIвауата сквшышвпхьадзарала уагIахъа щардала йалу КIавкIаз ащхъа бзазагIвчва йырчгIвыча хъадан. АкIвымжвы аквпшыра ауи аъара ухънахуа йаъанта йжвежвхуз асквшышв агIан аурышв ры апны йхIаракIу афицар чыннкъвгагIвчвагьи йыршвырцIауа йалагатI, ауат йрыщтагIайуата Къвбина псыхIва ашта къазакъквагьи йырчгIвычахатI.\nАкIвымжвы злагIалыркIгIуз ашвокь ахква рыхъаз йрыддзахылыз ахIазырква (гIарып бызшвала «схIазырпI» гIаныцIитI) ракIвын. Ауи акIалта хвитта йырдзахуан, уанныкъвауагьи, атшы уанаквчIвугьи йангIалуан. АкIвымжвы айсра гIаншараква йрыквыргIапста йырдзахуан – тшыла мгIва йаныквылуазгьи щапIыла ауырата йангIамдузгьи. Абазаква йырдзахуаз акIвымжвква анахьанат йызларапшымыз аура акIвын: акIалта агIвы йщамхъаква йрыгIвсуата йнакъвын, анахьанат ауагIахъаква йырдзахквуз акIвымжвква ащахъвдабыгIв ахIа йгьнамдзузтI.\nАйсыгIв хъацIа мгIва даныкву рыцIа дыззыбжадзата йыхъвуз йчгIвыча йауан щапIхъацIа ласы, уапIа, башлыкъ. АуапIа аква ангIаквузгьи, асы ангIасуазгьи, апша ангIасуазгьи дахчун, ауи акIвымкIвагьи тып хIисапта йзалуан. Хъарата йангIахысрагьи ахы алымсныс закIы гьазхIвамызтI.\nАхъацIа йыпкъ йангIалуата багъьата йашIарпаз амъи ауи йадхIвалаз акъами афаша йангIалдзауата йацын. АгIвычIвгIвыс йыпкъ алыхща гIатнарышвтуата йшарыпшдзуш апш ауагIахъа фаша ахъачваква рыхъазгьи, ахIвсса рыхъазгьи йрызтаргъвычвта йырдзахуан.\nАбзазара мгIвайсуан, ачгIвыча злардзахуаз асхъаква рнадзара тшапсахуан. Асхъа цIагъала йырдзахуаз акIвымжвы ачвапшыраква зигIвата йахъыхацIых йауан. Ауыс йазъазу адзахыгIвчва рбзирала ачгIвыча рыцIагьи йпшдзахун, аг��ыргъьарамшква йырзалхта йынкъвыргун.\nУыжв азаман ауагIа апхъанчIви чгIвыча азыгIальаматра ду рызрымапI. Интернетла айчважвараква, анйараква рпны чкIвынргIа щардала ащхъа бзазагIвчва рапхъанчIви фаша аквгIацапахра ауыс йазгIашыкъта йгIадрахитI. Ауи анахьанат аштаква рбзазагIвчва йызларапшым ахцIараква рщаквыргылра йацхърагIушта йырпхьадзитI\nМышкIыла апхъанчIви чгIвычи уыжвгIанчIви чгIвычи амупсахырныс ажвлара рпны йанымгIалныс ауыпI. Ауи ахIатырла, чкIвыныргIа йшырпхьадзауала, уыжвгIанчIви бзазара апны, ажва ахъазла, агвыргъьахъв айззараква рагIан, зныкI ахъазла апхъанчIви фаша ахъвквакI гIарысабап йауаштI. Йаргьи ауаса акIвзапI апхъанчIви фаша хIбзазара мачI-мачIымца йшгIалалуаш. Ауи хIапхъанчIви культура йауата йыдзыз ацIас бзиква ргIащаквыргылхра рхъа алагIаджвыквцIа йауаштI.\nЕмельянова Надежда\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/kivyimzhvyi-uapia-bashlyik_post\/","date":"2020-12-03T17:16:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00251.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9995834231,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9995834231376648}","num_words":321,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.04,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Уаз Елена лсабихъа ангIалгвалашвахуа тIакIвгьи дпшвырхъыччитI. Ауи агIан аткванква йыртиуаз ачгIвычаква закIыла йгIалукIгIушта йгьаъамызтI. Йынкъвылгуз ачгIвычаква чIащыгIваракI рылалцIара лтахъыта адзахра тшазылбжьатI. Адзахра ауыс ага бзи йылбарыгьи йылъачIвагIахарныс дгьащтамызтI. Ашхабад ауниверситет апны финансистта дапхьатI. Апхьара даналга амщтахь ХIабаз йтагылаз азавод «Виток» апны сквшы 20 райхIа дынхатI: апхъапхъа экономистта, уадыргIвана апрофком даунашвачпагIвта.\nАдзахра амальынтшата акIвпI йшылъачIвагIахаз: й-90-хауа асквшква рагIан азавод хъыргIвахын нхадата дгIанхатI. Ауи амщтахь бзи йылбауата дыззычпаз ауыс хъаталкIытI. АлбыргIан апхьарта апещкI багьандата йгIалахвын дзахырта гIахъылтIытI. Араъа ауи датшагьи цгIвы лыцынхауа йалагатI.\nУадыргIвана Уаз Елена гвыгIвбара лыларкIвата тгIачвала Черкесск дталхтI. Араъа бзазартагьи нхартагьи гьлымамызтI. Дзахырта гIахъылтIызтIхIва багьандата йгIалахвуаз апещква лара лкъарула йлырчIаджьуан, ауаса йызнымкIва йылпсахра атахъхатI. ДгIапсазтынгьи луыс ащапIы багъьата йхвынлыргылтI. УахьчIвала Уаз Елена лдзахырта апны хыгIв нхитI. ЙцIыхъвахауа ажвасквша руацIа ауат йалкIгIата ащхъа уагIахъа фашаква рдзахра тшазынадырхатI.\nАуагIахъа фашаква рдзахра ауысла апхъапхъа Уаз Елена йгIалыдгылыз «Нарт» ашвахIвагIвчва гвып йалакву ракIвпI, уадыргIвана «Абазинка» ансамбль агIахIвыгIвчва гвып. Ауаса зымгIва рацкIыс уыс баргвы ларгьи йлыцынхауа адзахыгIвчвагьи рпахь йгIащтIазцIаз ауи агIан йгIаншагIвацаз агIахIвра театр «Меркурий» ракIвпI. ДзахчIвыта йырпыраз ауи аъара йалачпанта акъыльпшгIара ду гIадрысабаптI, ръазарагьи рдырраквагьи йрылазырхIаз нхарата йалтI.\n– Ансамбль агIаныршагIвы Дерев Станислав цIаста йщаквгылу афашаква рквпшыра мачIкI йпсахныс гIайтахъхатI, – йхIвитI агвып музыка ауысла унашва рхъызцIауа Аджьбакь Валерий. – Лена АлахI дылзыразхатI. Швабыж лгвы аквкIта ауыс дадгылтI. Лагъь КIавкIаз шабгу гIамударыгьи хIара йхIыму афашаква рапш датша заджвгьи йгьйымам.\n– АкIвымжвквагьи ахIвссаква рфашаквагьи агIахIвра апны йаквшвалара атахъыпI, – йгIацицIахтI агIахIвра театр абалетмейстер Гаги Мурат. – ЙаъапI уагIахъа гIахIвра псейспа афаша айшысква знымгIалуа. Араъа зкIалтаква ауыру афашаква рыцIа йангIалитI. АгIахIвра ласква рпны йыршвырцIауа афашаква, акIвымжвква рыцIа йласыпI. Лена йзачIвгIахIвразлакIгьи йангIалуа афаша аквпшыра шаъазара атахъу лылалхIвауата пшдзата йгIанлыршитI, йылдзахитI.\nАуат рхъвыцща йацикIуата дчважвитI Къарча-Черкес республика акъральыгIва ансамбль «Эльбрус» аунашвачпагIв Байрамыкъва ИсмагIильгьи. Ауи йшыпхьадзауала, Уаз Елена ауагIахъа фашаква рдзахра швабыж дазъазапI:\n– ХIхаквлагIв лъазара йаквшахIатпI уагIахъа фашала Москва апны йакIвшуз афестиваль апны ауи йгIалквнадыргаз адипломгьи. Адиплом «КIавкIаз ауагIахъаква руагIахъа фаша» номинацияла апхъагылара шгIатылгаз йагIарбагапI.\nУахьчIвала Къарча-Черкес аршIыйара гвыпква рфашаква Уаз Елена лпны йшырдзахуаш йащтапI. Афаша анадзара хIагIа йахъазымкIва ауагIа лгвапара гвхвгIагата йырзалитI, руыс зкву гIалгвынгIвуата дрыцынхитI. Асаби ансамбль «Къарча» Уртенова Тамара Уаз Елени лари рацынхара араса даквчважвитI:\n– ГвжважвагIвала уыскI рхъйара анатахъу Лена дызлу анхараква зымгIва налрыскIьитIта угвжважвагIва тылщтитI.\nУаз Лена асабиква дшырзыъу гIалукIгIушта йаъапI:\n– АгIахIвра тшазызбжьауа асабиква рыуа щардагIвы фаша злардзахуаш ахча рзымхъауатагьи йгIаншитI. Ауаса йанцарагьи йсылшауала сырцхърагIитI – лхIвитI ауи. АдзахыгIв ъаза закIзаджвыкI акIвпI лгвы йасуата йгIалрахауа – чкIвынргIа дызланхауа аъачIвагIа тшачвдрыхъаритI.\n– Аучилища сцан арыпхьагIвчва-бжьагIвчва срыцта апхьагIвчва срынйатI, нхара йсызгIайныс йгIасрайгватI. ЙсызгIайуашыз заджвгьи дгьгIарылымцIтI. Ари аъачIвагIа уаланхара ахъазла бзи йубара атахъыпI, ауаса араса ауыс згвы азыцхIауата йаъу мачIыгIвдзапI, – лхIвитI лгвы йасуата Елена. – АхIвссаква дизайнерханыс, модельерханыс ртахъыпI, ажва «дзахгIвы», йара адзахра уыс тшадыркIылныс йшвитI.\nАуаса йаъазтIхIва Уаз Елена лгвы гьылрыдзуам. АуагIа лыргвыргъьауа дашIамсуа дынхитI. Асцена апны йгIахъвмаруа артистква пшдзата йгIвычата йангIаквылуа хIыуа дзычIвызлакIгьи йгвы йаналахIауа ларгьи лгвы гIащтIыцIитI, лъачIвагIа лхъа аладухитI.\nЧкIала Георгий\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/auagiaha-fashakva-rdzahra-dazazapi_post\/","date":"2020-12-05T08:09:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00678.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9984753132,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984753131866455}","num_words":451,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Беигуаа Омар йыхьыз зхъу СогIвым аурам апны агIвыма къральква йыртабзазауа апсуаква ртурых амузей гIахъыртIытI. Амузей ангIахъыртIуаз айззара йалан Апсны апрезидент Анкваб Александр, аправительства йалакву, Сирия, Трыквшта йгIартыцIыз арепатриантква, акъала абзазагIвчва.\nБеигуаа Омар зыхьыз бергьльу дапсуа уысагIвпI, дтурыхдырыгIвпI, дбызшвадырыгIвпI, дарыпхьагIвпI, Трыквшта апны апсуа мхIаджьырква арыпхьара дырра щарда рылайцIатI. Омар йапхъанчIвиква Абжаква кыт йауата Трыквштала йхъысхкваз йрыуапI. Йара Беигуаа Омар хIара дыхIуыжвгIанчIвипI. Ауи асквш 2001 агIан адуней йхIваджьтI, апсуа уагIахъа ртурых ауысла швабыж магIны ду зму агIвыра гвыбзыгъаква гIайтынхатI. Апхьахьа йынхараква апсуаква рапхъанчIви культури руыжвгIанчIви культури рашIырпшра рхъвыхра швабыж йахъвуштI. РыцIа йгIалкIгIа йауаштI гIвынхара дукI – «Апсуа мифология» йгьи «КIавкIаз». Ауи акIвымкIвагьи апсыуа бызшвала уыса йгIвуан. Беигуаа Омар йлирика йцришта, дзылхъвдахаз йпсадгьыл йырзынарху алахIвараквала, афилософия хъвыцраквала йырчвыпI.\nАтурых гIазырбауа амузей аэкспонатква хпещ дукI рпны йаныргIалпI. АпещкI апны йжвипщхауа асквшышв йгIашIарышвта йгIважвахауа асквшышвдза апсуаква ртурых гIазырбауа аэкспонатква аныргIалпI, йгIвбахауа апещ ду йыгIвну агIвыраква апсуа диаспора рыгIвычIвгIвыс дуква – апхьахьаква, ажвлара уыснкъвгагIвчва, аспортсменква – йгIарыквчважвитI, йхпахауа апещ аэкспонатква рщарда Беигуаа Омар йхъатачIв пкъыгIваквала йадгалапI, анапIлагIвыраквали асуратквали. Атурых йачIву апкъыгIваквали ашвъаквали йадгалу аэкспозиция айззара йалаз зымгIвагьи гIальаматра ду азырбатI, йалкIгIата атурыхдырыгIвчви чкIвынргIи. АуагIа амузей агIахътIра гвыргъьара дула йапылтI.\nАмузей аунашвачпагIв Инджгиа Джамбул аэкспонатква радгалра йацхърагIаз зымгIвагьи дшырзыразу лхIватI. Ауи йшгIалылкIгIазла, амузей аэкспонатква сквшыкI ауацIала йадыргалтI. «Йапхъахауа ачIвырхъа хIчпатI. Сшхъвыцуала, агIвыма къральква рбзазагIвчва ракIвызтынгьи Апсны йауу ракIвызтынгьи Беигуаа Омар йабадырныс, йыцынханыс зынасып йгIанакIыз рбзирала амузей аэкспонатква йрылахIауа йымгIвайсуаштI», – лхIватI Инджгиа Джамбул.\nАмузей ангIахъыртIуаз Трыквшта апсуа диаспора йрыуу, сквшкъомкI руацIа Беигуаа Омар йцхърагIуз Папба Махинур даъан. Араъа йапхъахауата йгIашылыз ауагIа рпахь дгIачважвауата ауи амузей агIахътIра амагIны шдуу гIалылкIгIатI. «Ари амузей адуней акъральква йрылапсу хIуагIахъа рыхъазла ныхIвартазлуштI. Зпсадгьыл йачвыхъарата апсуа бызшва атшауацIнарыхра ахъазла Беигуаа Омар йайхIа зчпаныс йзылшаз сара датша гIвычIвгIвыскIгьи дгьсыздырам, – лхIватI Папба Махинур. – ХIара щарда цIуата хIгвы йтан ау�� йыхьызла музей агIахътIра. УахьчIва абари хIгвала хIыла йабитI. ЗымгIвагьи сышвзыразпI».\nКвициниа Асида\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsua-mhiadzhyirkva-rturyih-amuzey_post\/","date":"2020-12-01T15:24:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00573.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961621165,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9961621165275574}","num_words":295,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апрофессор ЧкIала ПIитIа данаука редакторта адуней йгIаквылтI акнига шIыц «Тобыль Тольыстан Закьарыйа йпа. Архъвыхракви агIагвалашвахракви йгIархъыху аршIыйара сурат». АгIацIщтра йаншвалтI агIвычIвгIвыс ду Тобыль Тольыстан йынхара-бзазара, ажвлара, арыпхьара йгьи алитература йырзынархата йырхъйаз ауысква йырпщылата йапшым асквшква руацIа йыргIвыз ашвъаква. ХIара агIацIщтра анаука редактор ЧкIала ПIитIа хIйынйан ауыс дадынхалуа дзалагаз, акнига дшадынхалуаз гIахIайхIвныс тшизынахIырхатI.\nАкнига агIацIщтра згIаджвыквцIару Тобыль Тольыстан йпхIа Нина лакIвпI. Ауи ЧкIала ПIитIа тшгIайзыналырхан йадылкIылта йлымаз ашвъаква йнапIыцIалыршватI.\n– ХIпны санцах ауат ашвъаква сгвы рыквкIта сырпшытI. ЙшгIацIцIызла, ауат ТIыгв Владимир йгIвыран, йынхараква йрыуан. Рщарда йапшым агIацIщтраква рпны йгIарысабапхьан. ЙгIаснапIыцIашваз агIвырагIвацаквала книга кIьыда уызгIацIщтуашта йгьаъамызтI, ауи ахIатырла гуманитар рхъвыхрала а-Институт анхагIвы Тобыль Татьяни сари нхара ду ацакIвхIыршатI, датша швъа щарда шIыц-шIыц хIырзыпшгIан йгIахIаутI. Ауи зымгIва адхIкIылтI хIадынхалын акнига агIацIщтра йазхIрыхIазыртI. ЙхIвара атахъыпI Москва абиблиотека санынхуз асхъан Тобыль Тольыстан йгIвыраква рыуа щарда сшрынйаз. Ауат абаза бызшвали черкес бызшвали йгIвын, апхъапхъа латин щата зму ахIарыфквала, уадыргIвана кириллицала. Ауат акнига ацIыхъва апны йгIарбапI.\nАкнига йадынхалкваз йшгIалыркIгIауала, Тобыль Тольыстан йгIайыквчважвауа агIвыраква щардазтIхIва уыжвгIандзара ауат гIацIщтра заджвыкI апны йадкIылата, ауи йынхара-бзазара ахъатаква зымгIва, йыршIыйара тынха гIанарбауата йгьаъамызтI. Абари акнига агIацIщтрала ауыс аъаща тшапсахитI.\n«УахьчIвала йгIацIцIыз агIвыраква йрыуата хIара рыцIа магIны змакву гIарылхIхын книгакI апны йадхIкIылныс мурадта йхIчпатI, – хIва йгIанахIвитI апхъажва апны. – ЙазхIкIкIыз агIагвалашвахраква, алитературадырра йгьи алитературацIбацIбара гIвыраква апхъала зынгьи йгIацIымцIс агIвыра шIыцквала йнахIырхъахтI. Ауат ашвъакви агIагвалашвхракви рырхъвыхрала йщаквгылтI. Ауи апшта агIацIщтра апны йапхъахауата Тобыль Тольыстан йынхара-бзазара ахроника гIарбапI, йтынха гIазырбауа агIвыраквала йбайапI, йара Тольыстан йгIвыраквагьи ауи йунашва зну агIвыраквагьи рбиблиография абгата йгIарбапI. Ауи шабгу ззынарху закIыпI – Тольыстан Закьарыйа йпа йыршIыйара сурат йнардзата йгIарбара».\nАпхъапхъа акнига асквш 2009 агIан Тобыль Тольыстан йюбилей йадахIвуата йгIацIцIырныс акIвын ауыс шаъаз, ауаса ауи агIвырагIацIщтырта апны хысквша райхIа йщтIан. УадыргIвана ЧкIала ПIитIа Къарча-Черкес къральыгIва ауниверситет апроректор ПIаз Сергей тшизынайырхан агIацIщтра ауысла ауи дгIарцхърагIатI.\nАкнига атираж экземпляр 200 йнадзитI. Сабап ду рызгIанагуата ауи рызгIарысабапуаштI арыпхьагIвчва, апхьагIвчва, апхьахьаква, абазаква ртурых, рлитература, ркультура гIальаматра азызбауа апхьагIвчва зымгIвагьи.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/tobyil-tolyistan-yyirshiyiyara-surat_post\/","date":"2020-12-03T04:29:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00687.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962209463,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962209463119507}","num_words":305,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.956,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"19.07.2012\nСогъвым атурых гIазырбауа ачвахъабага хъадаква йрыуапI Согъвым абагъьата. Араъа атуристква ауралагьи йщардапI, йара Согъвым абзазагIвчвагьи агангьи адзтшпыла йнаныкъвагIаныкъваланыс бзи йырбитI, йхъвашаз апхъанчIви багъьата абльынква йрыдзхъсуамцара.\nЙапшым агIамтаквала йгIауахвырквын абагъьата ахьыз тшапсахлун, ауаса араъа акIвын акъала ахъазлагьи Апсны ахъазлагьи рыцIа магIны змаз агIаншараква ъакIвшуз.\nСогъвым абагъьата йапхъахузи йгIвбахузи асквшышвква руацIа аурымква йыруыхватI, «Себастополис» – хIва йапхьун, ауи атаукIырквын «Анчва йылпха зкву акъала» – хIва гIаныцIитI. Ауаса йхпахуз асквшышв агIан абагъьата шабгу дрыхъвашатI. Йпщбахауа асквшышв агIан йдрыхъвашаз абагъьата атара Византия датша шIыцкI дыргылхтI. Ауи амщтахь сквшышвкI анахъыс Себастополис хвгIахвтра квта дута ахабар хъарата йгатI. Ауи абагъьата апны археологква йгIарауыз апкъыгIваквагьи йыргIарбагапI: ажвлара уыснкъвгартаква, абзазарта тыдзква, адиннкъвгартаква рыщтаква. Византия йыруыхваз абагъьата йжвибыжьхауа асквшышвдза тшампсахуата йгылан.\nЙжвагIхауа асквшышв агIан атрыквква айсра амальква йрыквыргIапста ауыхвара апны апсахраква гIандыршатI. Абагъьата «Согъвым-къала» – хIва йапхьауа йалагатI. ЙжвагIхауа асквшышв ацIыхъва зунашва Апсны ашта шабгу гIацIанакIуаз ахI Чачба-Шервашидзе Келешбей йбзазартахатI.\nЙжвежвхауа асквшышв й-30-хауа асквшква рагIан абагъьата архъв гIвпехота ротакIи артиллерия гвыпкIи йнадзун. ЙызлагIакIвыршаз абльын хIагIа ацкIыс рыцIа йнаркъвыта датша уыхвараквакI гылан. АгIвадахь гвашвква рыдзхъа атйыртаква гIвсатыркIта йымгIвайсуан. Йара ауи асквшышв й-40-хауа асквшква рагIан Согъьым багъьата асурат зхъатаква аъару пщырца квпшыра аман, бльын хIагIала йкIвыршан. Асквшышв аквтаква рагIан йызлакIвыршаз абльын азбжа дрыхъвашатI. Ауи ашвхIаусыгIваква йрыуазакIын асквшква 1853-1856 рагIан йакIвшуз Кърым айсра апны атрыквква Согъвым йангIагвыквс. ЙащтагIайуаз аурышв-трыкв айсра, асквшква 1877-1878 рагIан, атрыквква щтахьла йтхъахуата йантыцIхуаз Согъвым рхIвынчIатI, абагъьата атурых гIазырбауата магIны змаз апкъыгIваквагьи ргъычтI.\nАмараташвартала йаъу агвашвква рхъахь асинхIахъв йгIалху чвахъабага гъвы абльын йалачпан. Ауаъа йаныз артшхъвага ажваква асквшква 1703-1730 рагIан Трыквшта зунашва йацIаз асултан Ахмед III йзынархан. Ауи йзаман агIан Осман империя йхIаракIдзу амч гIаталтI. Арат аштаква шырчвыдздзауа рылархIвауата акIыгIвчва антхъахуаз ауи ачвахъабага гъвгьи рыцыргатI.\nСквшы 150 цIитIта ауи асогъвым чвахъабага Астамбыль Топкапа дворец апны йаъапI. Исльам барокко аджыпхала йчпу апостамент йалачпапI. Апсны йтыргата Астамбыль йгIанхаз ари ачвахъабага гъвы атурых араъа йгIайлауа атуристква йрархIвлитI.\nАгъвы йану артшхъвага ажваква асквш 1724 йанырцIата йщаквдыргылтI, абар йгIанахIвауа: «ЙыззаманыгIвата хIкъраль унашва ахъызцIуз апаштахIква рпаштахI, пIатIу ду зкву асултIан, зхъгал Македонский Александргьи Дариягьи закIылагьи йгIархьымшвуз, насып ду змаз апаштахI, адуней апны зпшдзарала, зугIахъаквала, зыртшхъварали йхийу зхIаквымхарали йкIкIуз, ртшхъвара зквнагу апаштахI йымхIв, акъральыгIва йавизирь хъаду, дшахIатта агъачви ачвгьахачви зымгIва йырпшIагылуата йхIагIадзу аунашвала йыруыхватI ари йдуу йгьи агъа йкъару зквымхъуш абагъьата, абагъьарала КIавкIаз щхъа ахъахьла йхварззауа апссгIачIв ду Сунна йашIырпшыта. Анчва йрылайырхIарагIатI йдуу апаштахI йдахIвраква, йауа ухIварыквын ауи адуней апны амамырри атынчри дрызгылапI, ауи дихIвачIвгIвыта адуней ахъахьла анцIралагьи дгылазтI закъыль цIолу авизирь, аугIа ртхаджьымгIва йазгIашыкъу».\nЧачхалиа Денис ауи агъвы атурых ййырдыртI, йшипхьадзауала йгIахъыхта йара ауи апш гъвы Апсны йрымазарквын апсуа археологква йгIарауыз гIвыра зну анахьанат ачвахъабага гъвква йрапшдзата уыжвгIанчIви Согъвым адзтшпурам арыпшдзушын, абагъьата атурых ашахIатква йрылапхьадзахушын.\nАурышв-трыкв айсра амщтахь Согъвым абагъьата тутанакътарата йырчпатI. Совет власть Апсны апны йщаквдыргылныс йаназабакIуаз Согъвым абагъьата апны зыхьызква бергьльу ареволюционерква тачIван: Лакоба Нестори Василийи, Акиртава Николай, Агрба Алексийи Василийи, Инал-ипа Константин, датшагьи.\nУахьчIвала йгIащаквхаз абагъьата ащтаква ръарагIвшара айхIа Тенгьыз КвайчIва адзы йхънагIвахьатI, адзы йгIацIпшауа йбжахъвашу абльынква ракIвпI. УахьчIвала Согъвым абагъьата – атурых йасинпI. Асквш 1952 йгIашIарышвта араъа археология рхъвыхраква акIвшитI. Июль ахъаква рагIан пшгIара-рхъвыхра нхара акIвзыршуз Апсны къральыгIва университет апхьагIвчва аквпшырагьи бзийыркIвата апхъанчIви амфоракI гIараутI.\nКвициниа Асида\n«Абаза къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/science\/topics\/history\/sogvyim-abagata-2_post\/","date":"2020-12-03T16:26:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00375.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9977943301,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977943301200867}","num_words":490,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.063,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"13 июля 2012\nАуи абзазарагьи гIашитI, агIвычIвгIвыс гвы зйымтуа алахъвгIахъасра джьащахъваквала йалапI. Уыла хъызхуа аугIахъа фашаквала йгIвычу атаца пшдзаква, йкъапщчIвгъьычIвгъьу акIарма, амара нурква йцрыцыруа йгIазткIкIгIауа асы, зылаква амара йгIанахвуазшва саби-саби йцIзыркIуа апхIвыспа чкIвын – ажвакIта йухIвушызтын, угвы гIащтIызхуа алахъвгIахъасра гIальаматква зымгIва урынйитI араъа. ЙгьмачIым абарат йрапшу суратта Швотыкъ Адальби йхъихыз. Ауи йынхараква нцIра абгакI йырпсапI – абаза угIахъа ркультури рансимш бзазари асуратква ракIвызтынгьи, атурых анапаква гIазырбауа асуратква ракIвызтынгьи.\nАтгIачва рпны Адальби йащахIба МухIарби йакIвпI апхъапхъа асуратхъыхра хъатазкIыз. Адальби апхьарта дыцIаркIвата ауи ари ауыс гIайшIикIгIатI. Апхъапхъадза йхъихыз дзыгIвнагIадзынгылыз Дарыкъвакт йтагылу йаба йтдзы асурат акIвпI.\nАраса далагатI Швотыкъ Адальби асуратхъыхра. УадыргIвана апхьара джвыквын, аррагьи къвырльыкъв йхатI. Ауи амщтахь йынцIра шабгу бзи йбауа ауыс йазынайырхатI. Апхъапхъа заводкI апны дынхун, уадыргIвана «Абазашта» газет аредакция далаган уахьчIва йъагIадзазгьи йгвы аквкIта дынхитI.\nЩардала йгIайгвалашвахитI Адальби аредакция апны йапхъахауа ачIвырхъаква аничпуз агIамта – агвып рпны гIвычIвгIвысыгIарата, бзирата дзынйаз, бжьагажва гвыбзыгъа щарда шгIаршIикIгIаз. Йапхъахауата агазет анапа йгIаквшваз асуратгьи йдырхитI – йцри кыт йауу апхIвыс тракторист лсурат.\nЙцIайымкIуата йхIвитI асуратхъыхга агIвыга йгIатпшуа абзазара нцIра шIыцта йшйылайхIвауа, араъа йаразаджвыкI гвы зитуа алахъвгIахъасраква шгIанижьуа, атурых йшгIалайыжьуа, йгвгьи йпсгьи йшгIарылахауа. Ауи ахIатырла йхъихыз асуратква рыуа закIгьи гьйызгIалкIгIум, зымгIвагьи дасу ртурых рымапI, рыуа запшызлакIгьи гвыхътыла йгIанйыршаз нхарапI. ЦIабыргыта, кIьыдата дырзыъапI йан длыцхъагылата йхъыху асурати данхвыцыз йаба дйыцхъагылата йащахIба МухIарби йхъихыз асурати.\nАбари апш ршIыйара уыс уаналу заманкI гIаншитI угвы йту аугIа йрыцагIвушаныс гIаутахъхауата. Асквш 2009 агIан йсуратква ргIарбарта йапхъахауата йакIвйыршатI, дахIвра дула. Ужвы йгIвбахауа агIарбарта адигалитI – рыцIа йнардзата, чIащыгIварагьи алата.\nЙсуратква уанырпшуа датша дуней шIыцкI уыквшвауазшва йубитI: араъа ащхъа дзыгIвква аквтштшитI, ахIврапшдзаква гвлахIарата йкъагIитI, угвы гIащтIырхуа чкIвынргIа гIахIвитI, аугIа рансимшбзазара гIальаматра щарда алата датша хъатала уыла йгIацIалитI. Йджьауымщушта йгьаъам асуратхъыхга агIвыга йгIатпшуа ари абзазара лашара!\nАдальби йчкIвынхъа гIайгвалашвахуата йгвтаракIгьи гIахъитIитI –уахьчIва дызланхауа ауыжвгIанчIви ъамапсымаква йрыхъарата пещ лащцаракI тшыгIвнайкIныс, апхъала апшта асуратчпара йазалху адзква алайцIата закI-гIвба сурат йара-йара ашвъабгъьы апны йгIатирышвтныс…\nАдальби йуыс дазъазапI, абзазара архъвыхра щардагьи дгIарыцIстI. Мурад пшдза щарда йымапI. Анчва йгIайыдайрыхIвыргIатI ауат! Апхъахьылагьи аугIа щарда йыргвыргъьаргIатI йсуратхъыхга агIвыга йгIатпшуа абзазара алахъвгIахъасра джьащахъваквала!\nШвотыкъ Адальби йсуратква ральбом\nЕшерова Муъминат\n«Абаза къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/folk-arts-and-crafts\/gallery-of-adelbiy-shavtikov\/asurathyihga-agivyiga-ygiatpshua-abzazara-2_post\/","date":"2020-12-05T07:59:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00715.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989544749,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989544749259949}","num_words":324,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза кытква ЙынджьыгьчкIвыни АлбыргIани рбзазагIвчва ауралагьи спорт бзи йырбун. ЦIабыргыта, ауи ауысла арат акытква йшатахъу апшта йгьадгаламызтI. Асабиква топ йъасуаш рызгIауыргьи абакIра бзи йзбуз ачкIвынчва ЙынджьыгьчкIвын дзыгIв йырста анахьани атшпы йчIву ХIабаз кыт йцара атахъхун. Ауаъа хвитра абакIрала Къарча-Черкес апны йапхъахауата СССР аспорт йамастерхаз Аргвын Юра дибжьагIвыта акIвпI Чква Михаил (йцри кыт абзазагIвчва ВалентинхIва йыпхьитI) дшгIадзынгылыз.\nКъарча-Черкес пединститут апхьара даныцIал амщтахь йъазара абжьагIвы Бархозов Ш. йалайырхIатI. Арра къвырльыкъв йхауата ауи адахIвра дуква гIатигатI. Акъраль ауацIауысква рырхъвква дрылата Валентин самбо абакIра акъвлейраквагьи ййырдырын арат агIвспорт квпшыракIлагьи СССР аспорт дамастерхатI.\nЙцришта дангIацапах АлбыргIан апны абакIрала асабиква йбжьауа далагатI. АчкIвынчваква абакIра тшазырбжьаныс гвып-гвып йызгIайуан. Ауат йрыуата рыцIа йгврыхвакваз аобласть, акрай анкъвакъвраква рпны апхъагылара ркIуа йалагатI, щардагIвы аспорт мастерра йакандидатхатI.\nАсквш 1984 агIан ахча цхърагIара ъамайдзахуаз йгIалцIла аспорт апхьарта хъыргIвахтI. Михаил Заудин йпа датша бзазара уыс хъатайкIра атахъхатI, ауаса йгвы гьтынчмызтI – йпсы бзи йабуз ауыс ахьыла йгвгьи ахъуан. Зны йара йпи йаща йпи хвитра абакIрала Черкеск апны йакIвшуз анкъвакъвра ду йапшныс йырцатI. «Спартак» спорт Тдзы апны хIкъраль аштаква йгIартыцIын йбергьльыз аспортсменква гIадгылтI. Аспортсменква къарута йгIадырбузи рабакIыща аъазари апшыгIвчва шIаква швабыж йыргвапхатI, ргвы йгIатахатI. Ауат афильмква йрылата йырбалуз апхъанчIви гладиаторква шайсуа йапшуазшва акIвын аспорт абакIра рыла йшгIацIалуаз.\nАнахьани атшын апхьарта йангIайх ачкIвынчва рчгIвычаквагьи рымпсахскIва апещ ауацIа йамцIасын йабакIуа йалагатI. Анкъвакъвра апны йырбаз акъвльейраква гIаддыргвалашвахуа абакIыгIвчва ��ыршIпшуан. Ауи аъара йаланахIван Валентин дгIашылта йшйырхъвыхуаз гвы гьарымттI. Данырба тшдырзахвауа йалагатI: «ХIара хIгьамисуазтI, ахъаз хIабакIуан», – хIва. Ауи дпшвырхъыччауа дгIарпшын, – «ШвабакIыгIв ъазаханыс швтахъума?» – хIва дгIарцIгIатI. «ЙхIтахъымкIва!» – рджьауапхатI ачкIвынчва йацшIакIта. Валентин агвыргъьара дгIанарылашаратI: асабиква рща йалу гIацIсытI, ауат йара йыщта дырцаныс йхIазырпI.\nАчкIвынчва ргвала хъйара ахъазла ауи йылшауа закIгьи гIанимыжьуата йрыдигалныс йщаквйыргылтI. Апхъапхъа ауат апахь, ащаца апны, дрыдынхалуа, абакIра йазибжьауа далагатI. АдгьахIабльа йауу йынбжьагIвчва-бжьагIвчва йызквабакIуа цматкI согIата йангIайырт амщтахь йтдзы апещкI азалихтI, ауаъа йщтIайцIатI, спортзал чкIвын квпшыра амата йадигалын абжьара атаджвыквицIахтI. Ауи асабиква дрыдынхалуата ахабар аныргIа зны абакIра йазибжьата йдухаз ахъачваква рпачваквагьи йызгIарддтI. Валентин ауат хъацIара ду рылата йшгIадзынйыргылуаш кьангьаш гьазгIарымгуазтI. Ауаса абжьагIв гвыбзыгъа бзита йадгалам ймини-спортзал апны ауатква шйылымшуш гIайгвынгIвуан.\nЧква Михаил зымгIвалагьи йадгалу абакIра апхьарта гIанйыршаныс гвы йчпатI. ГIапсара дула йазалху пещ гIапшцIигатI, ауи арчIаджьра йацхърагIуш хIаракьатчпагIв дгIайаутI, ауыс асабикви чкIвынргIи йрспорт апхьартата йщаквгылныс ахъазла ХIабаз район аунашвахъцIарта гIайцйырхърагIатI. Пыраста йгIайпшIагылыз зымгIва дгIарыцIстI. Асквш 1999 агIан аспорт апхьарта гIахъыртIытI. АгIахътIра йадахIвуата Валентин йынбжьагIв бзи, Европа хын йачемпионхаз, адуней йачемпиону, асквш 1972 йгIашIарышвта 1981-дза СССР абакIыгIвчва гвып йырбжьагIв хъадаз Шахмурадов Юрий Аванес йпа дгIайрайгватI. Ауи адуней апны хвитра абакIра гIаншищтара загъь даъам абакIгIвытагьи бжьагIвытагьи дырпхьадзитI.\nЙынджьыгьчкIвыни АлбыргIани рбзазагIвчва ргвыргъьара цIхъва гьамамызтI. Аспортзал ангIахъыртIы йащтагIайуаз атшын чкIвынргIа ауи йаквибагатI. АбакIра тшазызбжьаныс зтахъыз ашIаква ауи аъара йщардагIвынта хгвыпкIта йагIвыршатI. Гвыпипхьадза чкIвынчва 40-гIв рылан. Драчважваныс ахъазла зымгIва ангIалайыргыл Валентин зныкI ахъазла дъанквынхатI. ЙхIвуш йымдыруазшва ауи асабиква дырпшуа бзидздза ддзыргIвытI, йыладзква гIахъагылтI. Арат ахвыцква рабачва дшрыдынхалуаз, зымгIва бзита йшащтацуз, анкъвакъвраква рпны йшапхъагылагIвхуз гIайгвалашвахтI. Йпсы бзи йабуз арат ауысква щарда цIуата йбзазара йагхун. Абар ужвы аспорт агвыргIваква, агвыргъьараква, адахIвраква абгата йкъару рылайцIауа дбзазаныс амаль атайзыгIаншахтI. Аспорт уыс дуква рахъвдаквыщтра йылшушта йаъапI.\nЙгвыгъараква абзазара йахъвхатI. Апхьарта аспортсменква ареспубликала, ГIвадахь федерал округла, Россияла анкъвакъвраква рпны йапхъагылагIвхун. Араъа абакIра йахъазымкIва футболасрагьи боксгьи йырзырбжьауа йалагатI. Валентин йахIварала апхьарта Шахмурадов Юрий йыхьыз ахъырцIатI. ГIвысквша руацIала Шахмурадов Ю. йыхьыз зхьзыз асабикви чкIвынргIи рспорт апхьарта «АшIара» Къарча-Черкес Республикала рыцIа йбзидздзакваз аспорт апхьартаква йрыларпхьадзатI, агIатгараква швабыжта йхIагIата йщаквгылтI.\nЧква Михаил йгIаджвыквцIарала хIкъральгьи агIвымакъральквагьи рабакIыгIвчва гIалалуата Шахмурадов Ю.А. йыхьызла агIтурниркI акIвшатI: агIвба – ЙынджьыгьчкIвын апны, ацба – Черкесск апны. АбакIыгIвчва ХIабаз район ахъада йчIахIныгIва согIат йазабакIуан.\nСынчIва декабрь ацба йгIашIарышвта агIбадза Черкесск йаныргIалу «Спартак» спорт Тдзы апны Россия аштаква гIацIанакIуата Россияла гIатгара зму абжьагIвы Чква М.З. йхъмаштылра йазынарху хвитра абакIрала йапхъахауа атурнир акIвшуштI. Ауи йгIалалуаштI асквшква 2000-2001 ййыз ачкIвынчва.\nАкыт спорт апхьарта апны Чква Михаил йгIадзынйыргылтI дуней классла спорт мастеркI, Россия аспорт мастерква йрыуата цгIвы, аспорт амастерра йакандидатта гIважвагIвы райхIа, йапшым аразрядква зму спортсмен швкIгIвы раъара.\nЗкъару таркIваз, зылшараква дууыркIваз Чква Валентин йагIамкIва апсра дхIылнахтI. Асквш 2007 ноябрь а 16 атшын Шахмурадов Юрий йхъару гIвымакъралькI даъата дгIайын ахрат мгIва йыквлыз йынбжьагIв днайдастI. Аджьабара айззара апны дгIачважвауата ауи аспорт апхьарта «АшIара» гIанзыршаз йара Чква Михаил йыхьыз ахъырцIахныс ажванахъа гIайгтI. УахьчIвала аспорт апхьарта ауи гIанзыршаз агIвычIвгIвыс йыхьыз нкъвнагитI. Араъа йгIадзынгылуа ашIаква рарыпхьагIв, рбжьагIвы ду Чква Михаил Заудин йыхьыз рхъа аладухауата адахIвра дуква йрызцауа йышчIвырхъуш кьангьаш гьазгIагIгуам.\nЧква Расул\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/chkva-mihail-ysport-apharta_post\/","date":"2020-12-05T08:57:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00465.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972441792,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972441792488098}","num_words":678,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЙшацIасу апшта, январ а 13 атыцIымти январ а 14 агIаталымти йгIарбжьашвауа ауахъ Апсны апны Адуней агIаныршара Амш дыртлапIитI. Йажвыз акалендар пхьадзарала йгIауахвырквын ауи Асквш шIыц йаквшвитI. Ари Амш Апсны йапшым аштаква рпны йшапхьауа гьаквшвум: АмарагIацIцIырта ахьыла «Ажьырныхуа», Амараташварта аштаква рпны «Хьачхуама» рхIвитI. Ауаса ацIас анкъвгаща, анадасща апшыпI. Адуней агIаныршара Амш артлапIара апхъанчIви диннкъвгара йгIахъшахъыцIта, абанпараква йгIархчауамцара уыжвгIандзара йгIащаквхата йырпхьадзитI. Ауи ажьира анчва Шашвы йыхьыз йапщылапI. АпхъанчIви заман йгIашIарышвта ажьира ныхIвартата йрымапI, араъа ныха рхIвитI, ажва дрыбагъьитI.\nАбараса йыззсакъуа йгIащаквыржьыз Ажьырныхуа ацIас апсуаква ансисквша йдыртлапIитI. Ари атшын аткъвым зымгIва ахIба йунагIва апны йгIайззитI. АцIас анадасра йазалхта тгIачвипхьадза жьира рымапI. Ажьира апны, ацIас йшгIанахIвауа апшта, аджьчIвцIла кды гылазара атахъыпI, ауи ахъахь «хнапIыкI» – хIва йрыпхьауата хпкъыгIвакI ыквырцIитI: псыргла, къазкъыч, джьахIва. Ажьира ауацIагьи апахьгьи цкьата, йалыргата йынкъвыргитI.\nАри ацIас анкъвгара щардагIвы йдырхъвыхуан. Ауат йрыуазаджву Ардзынба В.Г. йшигIвызла, агвыргъьахъв андыртлапIауа ажьира апны йагIвсыз асквш атшыгIврала йдрыхIазырыз ачагIыр зту ацIыкв гIахъыртIитI. АцIыкв йту ачагIыр ари ацIас акIвымкIва датша швхIаусыгIвала йгIарысабап йгьауам.\nАцIас йазынархата Амш агIаталымта апсуаква йшкIвокIвацкьу джьмакI йа чвчIвыскI къвырманта, атгIачвапхьадзара йаквшвауата аквтIу арыбаква рщитI. Агара йту асабинадзара даларцIитI атгIачвапхьадзара. Йанхъвлара ажьи ажьлыцIкви рмацIауитIта атгIачва ажьира апны йгIайззитI. АтгIачва рахIба йарма напIыла чашви абаца йхъду арахв гви ачIви, йагъьма напIыла ачагIыр шIа йыма Анчва тшизынайырхитIта дахIвитI йцриква, йъахIыльчва арыцхIагIа йачвхъихчаныс, адуней лашара апны амамырра щаквгылазланыс. Ауи асахIат ажьира апны йгIвназларныс йахвиту атгIачва рпны хъылпа нкъвызгауа ракIвпI. Ауат ачвамзаква адыркIитIта апсыргла гIакIвдыршитI, ачвамзаква ацIыхъвадза йблындзыкIьара йгылапI. Ажьира апны закIы-закI чагIыр шIа щтIырхитI, ажьи ачашви йрыцхIитIта йгIаталуа Асквш шIыц дыртлапIаныс ахъазла атдзы йнашылхитI.\nАщымта знапIы ласыта йырпхьадзауа атгIачва рыуа заджвы ацIлацIычв къвадами арасацIла къвадами гIайгитIта атдзы апахьла йкIнайхIитI. АуагIа йшырпхьадзауала, ауат йрыцта Асквш шIыц апны аунагIва рахIмат нашылитI. Агвлачви аъахIыльчви ащтаныкъвауа Асквш шIыцла йхIвахIвитI.\nУахьчIвала абзазара псахра щарда гIалалызтынгьи апсуаква ари ацIас амагIны рзыгIащаквыжьтI. Ауи апсуаква ртурых асквшышвква цIолата йшрылалуа йаквшахIатпI.\nКвициния Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/aduney-agianyirshara-amsh_post\/","date":"2020-12-04T08:35:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00247.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990594983,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990594983100891}","num_words":298,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гвым кыт ййыз Кълыч Мурат КIарней йпа дъабзазуз, дъанхуз Ставрополь край йаланакIуа Благодарна къала апны йчвахъабага гIахъыртIытI. Ауи щаквзыргылыз, ауыс йадгIапсалыз акъала аунашвачпагIвчва Мурат КIарней йпа ансимшы анхарта дызлацуз, дызлагIайхуаз, ачвахъабага ъандыргIалыз Подгорная урамгьи йыхьыз ахъырцIатI. Ачвахъабага йану Кълыч Мурат йсурат араса йацIагIвпI: «Кълыч Мурат КIарней йпа асквш 1985 йгIашIарышвта «Благодарненск» квтIурхIарта унашва ахъицIатI.\nКълыч Мурат ауагIа пIатIу ду аквырцIун, йажва хвы азырбун. Кълыч Мурат сквшщарда унашва зхъицIаз агIархарджьырта апны ауыжвгIанчIви технологияква гIадрысабапуата йыргIапсырныс йылшатI, уахьчIвала ауи Благодарна район абзазагIвчва рхъа аладута тшауацIызхуа, Европа апны рыцIа йагъьта йрыларпхьадзауа анхарта пхатшаква йрыуапI. Асквш 1999 июль а 6 йгIацIцIыз РФ а-Президент й-Щаквыргылрала «Россияла гIатгара зму афачIв индустрия анхагIвы» чIахIра хьзы гIайквнадыргатI. Асквш 2006 йгIашIарышвта Кълыч Мурат «Благодарна къала чIахIра зму акъральыгIв» нкъвигатI.\nАчвахъабага агIахътIра йазынархата йакIвшаз айззара ду йалан арайон аунашвачпагIвчвагьи акъала аунашвачпагIвчвагьи – Благодарна муниципал район ахъада йхъвдаквцIараква зырхъйауа Польский Константин, Благодарна къала ахъада Лакбарева Светлана, шта щарда йгIартыцIта йгIайззаз асасчва, Кълыч Мурат йъахIыльчва. Лакбарева Светлана йшгIалылкIгIазла, Кълыч Мурат КIарней йпа Благодарна къала бзибара ду азйыман, унашва зхъицIуз аквтIурхIарта атшауацIыхра къару ду адигалтI, анхагIвчва руыс йайгвыргъьахра ахъазла йылшуз йчпун, рынхаша йалайырхIун, дырцхърагIун.\nКълыч Мурат асквш 1950 агIан Гвымлокт дйытI. Ауи абаза уагIахъа швабыж йызрыпшдзуз, рыхьыз хIагIата йщтIызхуаз дгIвычIвгIвысын. Айззара апны Мурат йъахIыльчва гIачважвауата ачвахъабага аргылра згIаджвыквцIару, ауи йыхьыз хвду аквызцIауата йызрыпшдзаз зымгIвагьи йшырзыразу рхIватI, пхата йрызхIвахIвтI.\nКълыч Руслан\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/klyich-murat-ychvahabaga-giahyirtiyiti-2_post\/","date":"2020-12-03T03:49:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00380.warc.gz","language":"abq","language_score":0.995390892,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9953908920288086}","num_words":215,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атальыкънкъвгара\nАтальыкънкъвгара – КIавкIаз аэтнография апны йщаквдыргылыз апхъанчIви цIаспI. Ауи ацIасла асаби дъайыз атгIачва дрыламкIва датша тгIачвакI рпны дгIадзындыргылуан, хабзала йщаквгылу апIатла амщтахь дгIацападырпахуан, дгIазрийыз йани йаби ртгIачва дрызгIаргхуан [1]. [1].\nАтальыкънкъвгара ацIасла апсуаква ркъральыгIва ауацIала йахъазымкIва агIвымакъральква рбзазагIвчвагьи йырпщылан. ГIвткъвымкI ауи апш азазаъаща рымазлара ахъазла щажвлала йгIвымазара атахъын. Ага ауаса йаъазтынгьи, апсуаква рэтнология апны уанйитI йара ткъвымкI йауу атгIачваква атальыкъ азазаъаща ангIарбжьашвуз гIаншата.\nАбар атальыкънкъвгара ахцIара хъадаква: атальыкъкI йгIадзынйыргылуаз сабизаджвыкI йакIвын; асаби йаба ажвлара апны йгыларта атальыкъ йацкIыс рыцIа йщтIыхын, ацIас анкъвгара агIвтгIачвакIгьи файдакI рызгIанагуан; Апсны ахIчва ЧачбаргIа рткъвымла ратальыкъ йыжвлара хъвшара рыцIа йхъалуан; гIвткъвымкI атальыкъра нкъвыргара ахъазла рщажвлаква гIвымазара атахъын; атальыкънкъвгара агIвымакъральква йызларынгIалуаз амаль мчхъан; атальыкъ щардагIв сабизаджвыкI кьазу-кьазу дгIадзындыргыл йахвитын, ауи анысла йазалху атальыкъ азазаъащаква гIазбжьалуаз агIвычIвгIвысква рыцIа йщардагIвхун; атальыкъра ащахахра злашIадрысхуаш амальтагьи йщаквгылан. Щахахра збжьаз рыуа аткъвымкI разымызтын сабикI дыргъычуанта арахьаратгьи амальынтшата ащарычIвара ашIадрысхуан.\nАтальыкъра аквпшыраква йанынкъвыргуз абзазаразаман йаквыргIапсын, ажвлара азазаъащаква ралыргара-щаквгылра йырзынархан. МачI-мачIымцара атальыкънкъвгара амагIны щаквысын атурыхзаман йгIалахатI.\nКозлова Эльвира","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsua-uagiaha-raphanchivi-kultura-3_post\/","date":"2020-12-01T15:26:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00595.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971571565,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971571564674377}","num_words":152,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.12,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АпхъанчIвидза заман йгIашIарышвта уагIахъа щарда рцIасква йырпщылу йа хъыхчарата йырзалуа акIьанджьква рымата йгIамгIвайсуан. Аква гIакварныс йахIвауата апсуаква «Дзиуара» (Дзиуара – нчва хьзыпI) анакIвдыршуз йырчпуз акIьанджь адзы анчва Дзиуара лгвчIагIв йахIвауа йщтIарцIуз пкъыгIван.\nАри ауагIахъа цIас щарда йаквчважвун апхьахьакви агIамдагIвчви. Джанашвили Н. йынхара «Апсны йгьи апсуаква» апны асквш 1894 агIан араса йгIвытI: «Апхын адгьыл агIвоу йанакIра акыт ахIвссаква чгIвыча пшдза рышвата адзыгIв адзхъа йайззитI. ХгвыпкIта тшагIвыршитIта ацIла къвадамаква къьакъьата йадырхIвалитI, шыхIв ыквырпситI, пхIвыс чгIвыча зшву акIьанджь рчпитI. Ауатква зымгIва анхIазырхара тшадакI гIардитI, асхъа шкIвокIва аквырпситI, акIьанджь аквдырчIвитIта къьакъьата йадхIвалу акъвадамаква ъану йаздырцитI. АмгIва агIвхъатакIла йгIамгIвайсуа ахIвсса йазалху ашва рхIвитI. АдзыгIв йангIадзхъагылра акIьанджь атшада йгIакIнырхитIта акъвадамаква йрыквырцIитI, ашыхIв йаларцIитIта адзы йхъыржьитI…»\nАуаса асквш 1907 агIан Апсны йсасуаз Миллер Всеволод ари ацIас анкъвгара псахрата йалалыз гIаликIгIатI. Ауи йшигIвызла, ужвы ари ацIас саби хъвмаррата йакIвшитI: асабиква, ащардагIв хIвсысата, пхIвыс квпшыра зму акIьанджь рчпитI, адзыгIв йазыргитIта йаладрышвитI.\nАдгьыл нчва йгIалхъшахъыцIуата йырпхьадзуз азгIва гIаздысылуаз агIвычIвгIвыс йызлайайъазуз акIьанджьгьи рыман апсуаква. АзгIва агIвычIвгIвыс дарыкъарусызуан. АгIвычIвгIвыс йщапIква дийуазтын ауи адгьыл дакIытI рхIвунта йазалху айъазара джвыквырцIун. Асквш 2003 агIан Ачандара кыт апны ауи апш айъазара шакIвшауа схъатала йзгIвытI. АчымазагIв дбзихахырныс ахъазла ауагIагьи арахвгьи ъанамдзауа акIьадыгв агъыцIара апны «Адгьыл апаштахI-пхIвыс» йлыхIвауа тшылзынадырхитI. «Йцкьу» апхIвыс дгIадрайгвитIта ауи дылдрыхIвитI, ачымазагIв азгIва йхъылхныс, длырхвитхныс ахъазла апхIвыс нартыхв шылала ашвы зту льакъвым ду лрыдзитIта «Адгьыл апаштахI-пхIвыс» длыхIвитI. АцIас анакIвшауа агIан араса баца йгIалхта гIв��чIвгIвыс хIагIара зму акIьанджь рчпитI, пшдзата йыргIвычитIта ачымазагIв йхъкъьачIвыла адгьыл йыцIаржитI. АкIьанджь ыцIарцIаныс йаныргауа асхъан апхIвыс апсы дшырчIвыуа апшта дашIыпхьадзауа далагитI, ацIас йалу аъахIыльчва ачымазагIв дгIацадмырпшуата ауагIа дрылырдахитI. АцIас анакIвшара амщтахь ачымазагIв азгIва даунащтхра атахъыта йырпхьадзитI.\nУыжв азаман апсуаква апхъала апшта аква агIаквара йызлахIвауа ацIас нкъвыргаркIвитI. Апхын мыш шуаракI атшын апхIвыскви асабикви гIайззитI, ачвыргъвы кIьанджьыта йырчпитI, пшдзата йыргIвычитI, адзыгIв йазыргитIта йартитI. Дзиуара абари йапшу ашвала тшылзынадырхитI: «Дзиуара, Дзиуара, ахI йпхIа дыдзышитI. Адзы ахъаз дбахIтитI. Ахвыц ахъаз дгьбыхIтуам. Адура ахъаз дбыхIтитI». Ари ашва анахьанат авариантквагьи урынйитI.\nУыжвгIандзара Апсны акытква рпны щардазджьара Дзиуара рчпаркIвитI. Швапхата йгIахв йауаштI Ачандара кыт йауу ЦаргушргIа рткъвым. Ауат сквшигIадза апхIвысгIвацаква алата ари ацIас акIвдыршитI. Ауат «Дзиуара» рхIвумцара акIьанджь адзы йаладрышвитI. Ауи амщтахь хъвлапны амш тшапсахта ауагIагьи адгьылгьи ззпсуа аква анагIаджвыквылуа щардапI.\nАхба Диана,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/apsuakva-rtsias-kiandzhkva_post\/","date":"2020-12-04T08:54:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00294.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9994658828,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9994658827781677}","num_words":344,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ХIвран Алексей йкнига шIыц\nХIвран Алексей Адам йпа абаза угIахъа рпны пIатIу ду зкву, зажва хвду аму ауасаражвква дрыларпхьадзитI. Ауи йквнадыргатI арат ачIахIныгIва, артшхъвага хьызква: «Россия Федерацияла гIатгара зму айъазагIв», «Къарча-Черкес Республикала ауагIа райъазагIв», «СССР азгIвадарахчара апны йагъьу анхагIвы». ЙгIважвахауа асквшышв аъарагIвшара ауацIа Къарча-Черкес азгIвадарахчара дацIагылата дынхатI. Асквш 1951 Дагъстан амедицина институт дгIалган Хъвжвы район йаланакIуаз Эрсакон кыт ачымазагIвтара апны нхара дгIарщтитI. СквшыкIи бжакIи ахIа днымхаскIва ачымазагIвтара дайъазагIв хъадата ддыргылын хвысквши бжакIи ауи унашва ахъицIатI. Ауат асквшква руацIа чвакIгьи зхъамыз айъазарта зымгIвалагьи йшвапху район чымазагIвтарата йщаквйыргылтI. Ауи йаквшахIатхауата аобласть йгьи акрай йгIартыцIуанта араъа айъазагIвчва рыхъазла асеминарква акIвдыршалун.\nАсквш 1957 мартI агIан ХIвран Алексей шIыц-шIыц йгIандыршахыз Къарча-Черкес автономия область азгIвадарахчара унашва ахъицIаныс йзхъарцIатI. Йара зынла йхъатайкIра атахъхатI рыцIа йбаргвыз, джьауапкIра ду зпщылаз ауыс: йтыргата йгIацапахуаз акъарча уагIахъа рзгIвадарахчара адгалра. Ауи йацта аобласть згIвадарахчара анхара щаквйыргылра атахъхун, апхъала йаъамыз акъвырльыкъвхартаква гIанйыршун. А��ат ауысква рпынгьи аобласть згIвадарахчара аунашвахъцIагIв шIа йзахъвдаквыщтыз гьмачIым.\nАсквш 1965 йгIашIарышвта сквшы 36 руацIа, йныбыжьла тшпсщара дчIвахындзыкIьа, ХIвран Алексей Черкесск акъала чымазагIвтара апны дынхатI. Арат асквшквагьи ауагIа рзгIвадара ахчара йазынарху нхара дула йырчвын.\nАуи акIвпIта, Алексей Адам йпа Къарча-Черкес азгIвадарахчара ащаквырглыри атшауацIнарыхри рпны турых магIны зму гIаншара щарда дрыквшахIатын, йхъаталагьи джьгарта дрылан. Ауи ауысла йгIагвалашвахраква щардапI.\nАбарат агIагвалашвахраква ракIвпI йкнига йаншвалыз. Ауи анцIаралагьи ажвлара уысква дрылан, йхъвыцща багъьата дазгылан, ауи ахIатырла йыла йабаз агIаншараква, йакIвшаз ауысква азазаъащата йрызйыму, аунашвахъцIагIвчва рыуа дзачIвызлакIгьи йхатIта йрылу цIакIыра аламкIва йхIвитI. ХIвран Алексей йлихыз абари аджыпха абзирала акнига джьащахъвахатI, амедицина анхагIвчва йырхъазымкIва апхьагIвчва щардагIв йрымагIальаматызлуштI.\nЧкIала Георгий\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ygmayram-ayazagivta-uyinharnyis_post\/","date":"2020-12-01T14:08:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00434.warc.gz","language":"abq","language_score":0.995860815,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9958608150482178}","num_words":242,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЗджьакIы гIващагIарала йшхъвыцуала, дзачIв гIвычIвгIвысызлакIгьи сквшщарда гIазпхьадзауа аныбыжь дантагылра уасаражвта дырпхьадзауа пIатIу йыквырцIитI. Ауаса ауи зымгIвагьи йгьрылшум. Ууасаражвхара ахъазла ухIальшан щаквкIыта, уакъыль щаквгылта, абзазара ацIасква цIолата йузалыргауата уаъазара атахъыпI. АпхъанчIвиква «уыжвла ащайдзаква уымрыдзуата убзаза» – хIва йырхIвалуз ажва гвыбзыгъаква Джьгватан Бильаль йынцIра шабгу йгвы йтата дгIабзазатI.\nДжьгватанргIа ртгIачва быжьгIвайщчва йнадзауата КIавкIаз айсра амщтахь Хвмаран кыт йталхтI. СынчIва ауат рткъвым унагIвашвкI раъара гIацIанакIитI. Адгьа кыт йтабзазаргьи рахIбачва апхъанчIви цIасква гьдрыдзуам, адгьа бызшвала йчважваргьи рцри абаза бызшва гьырхъаштылуам, йгIадзынгылуа айцIбачва йддырдыритI.\nКъарча район апны милиция ангIандырша ауи аунашвахъцIара Бильаль йаба Джьгватан Кьарим йакIвпI йыззхъарцIаз. Араъа йбзазауа ауагIахъа адикIылныс ахъазла ауи уыс ду йхатI. Кьарим хвбызшвакIла дъазычважвуз (адыгьа, абаза, асатин, къарча, урышв бызшваквала), КIавкIаз ауагIахъа цIасква бзита йъайдыруаз рбзирала йынхара уысква майрата йалйырганыс йылшун.\nКьарим йтгIачва апны асабиква жвгIвы йнадзун – цыгIвпачви хгIвыпхIчви. Бильаль айцIбачва дрыуан. Ауи анцIрала йгвы йгIатахатI айсра йпшцIаз йащахIба дшгIащхаз зныз ашвъа ангIай атшын. ДчкIвынайдзата уцри дануылдзгIауа хьшвашварата йапщылу гIайгвынгIвытI.\nЙыквлагIвчва рапшта Бильаль дшIадзата анхара дацIагылтI, йбыжьбахауа акласс дангIалга амщтахь. Арра къвырльыкъвхара дызшIыртындзыкIьа арахврхIара дапщылан. Къвырльыкъв йхата дангIацапах уыхвагIвта дынхауа далагатI. УадыргIвана атракторнкъвцара тшазибжьан йапынкIылата жвагIсквша «Верхнекубанск» совхоз апны дынхатI.\n– СанчкIвыныз ари аъачIвагIа уаланханыс майрадзысщун, – йхIвитI Бильаль Кьарим йпа. – Атракторнкъвцарагьи йара амадзаква шаму къомракI анцIы йгIасгвынгIвыхтI. Йхъаду абылчIвы цькьазланыс, йаргьи йшатахъу апш йынхарныс ракIвпI йхъаду.\nБильаль йгIайгвалашвахитI ансимшы ашвахIвара ашIадымрысуата йшынхуз. Атрактор абжьы йалажжуаз ауарад хвитта йгун, йгвы гIатнарыхIвачвгIун. Ауасамцара атшын шабгу данынхарыз йагIвсыз амш лахъвгIахъасразшва йбахуан. «Абарауаса йагIвстI сынхара сквшква рыгIамта», – дпшвырхъыччитI ауи.\nЙгIариква рсабиква, ауат йгIарыцIагылуа ахвыцква рыхъазла Джьгватан Бильаль йуасаражвра гIвынагьи цIгIвагьи гьамам, агIамта хацква хьапщла йхъирыситI. Ауи йгIахIвахраква, йбжьагажваква, йгIагвалашвахраква рбзирала ДжьгватанргIа ртгIачва сквшышвпхьадзарала йщаквгылу хIапхъанчIви цIасквагьи хIцри бызшвагьи гIархчитI.\nНцIрата йыму дызтабазаз акыт ауагIагьи пIатIу ду йыквырцIитI, сквшы 83 зныбжьу ауасаражв ауат рыуа дзачIвызлакIгьи ажва гвапа йызгIайауитI, йкъару йгIанагуа ауыслагьи дйыцIагылитI. Згвы гвапарала йырчву, закъыльла агвыжвкIра зырчIвауа, йанымгIалуа аъаща йайгIайуа агIвычIвгIвыс йакIвзапI уасаражвта йырпхьадзауа. Джьгватан Бильаль ари ахъвыцща йацикIуата йгIацицIахитI: «Уцри тшгIва бзибарата йазуыму, ахIбчва пIатIута йрыквуцIауа акIвпI зымгIва злагIаджвыквылуа. Ауаса унагIвипхьадза апны асабиква ргIадзныргылра рыцIа йапхъапI. Асабиква ракIвпI ауасаражвра зрыпшдзауа, адгьыл апны абзазара тшауацIназрыхуа».\nЕшерова Муъминат,\n«Абаза къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aphanchivikva-ruasarazhvra-agiahchara_post\/","date":"2020-12-05T07:58:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00557.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989683628,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989683628082275}","num_words":334,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КIавкIаз йтыцIта Трыквшта збзазартахаз абазаква сквшы 150 рурала рцIасква ргIахчари адырра шIыцква ргIапшцIгари гватра ду рызрымата йгIамгIвайситI. «Анадолу» хабарргага агентства уыжвгIанчIви абазаква йгIарыквчважвауа агIвыра гIаквырцIатI. Ауи абазаква рбзазаща, рунагIва адгалща, трыкв жвлара апны гылартата йрыму йырзынархапI.\n«Анадолу» агентства ахабар шаргауала, Самсун агьагьара йаланакIуа Хавза абаза микрорайон Джевизлик апны унагIвипхьадза йрыуу дзаджвызтынгьи университет дырра гIайыквшватI. Джевизлик абзазагIвчва йгIарылцIтI йбергьльу абакIыгIв Исмаил Темиз, Трыквшта а-ХIауа рхъвква зны йрунашвачпагIвыз, ужвы акъвырльыкъвхара йгIалцIхыз агенерал Айдоан Бабаолу, асквш 1991 агIан чкIвынргIа рквтала йакIвшуз Европа ачемпионат апны айгIайра гIатызгаз (уахьчIвала Джевизлик микрорайон ажвлара унашвачпагIв) Осман Юнер.\nОсман Юнер «Анадолу» агентства йшрайхIвызла, апхъала Джевезлик «Хурдаз» – хIва йапхьун. Ауи асхъан араъа унагIва 300 тан, ужвы 40 ракIвпI йгIанхаз, йтабзазауа йрыуатагьи рыцIа йчкIвыну йыквлагIвчва ракIвпI. ЙгIадзынгылуа ашIаква ауниверситетква рпны йапхьаныс Трыкв йапшым аштаква рахьыла йайтыпитI.\nАкъральыгIва уыснкъвгагIвчва гIахIахвырквын, Юнер йшихIвауала, унагIвипхьадза заджвымзара-заджвы дгIарылцIитI. АрыпхьагIвчвагIваца 180-гIвы йнадзитI.\n– Трыквшта а-ХIауа рхъвква зны йрунашвачпагIвыз, ужвы акъвырльыкъвхара йгIалцIхыз агенерал Айдоан Бабаолугьи араъа дауапI, – йгIацицIахитI Юнер. – ХIуагIахъа аспортсменквагьи гIарылцIтI. Сара хвитра абакIрала Европа сачемпионпI. АпшгIара-цхърагIара адкIылара «АКУТ» (Arama Kurtarma DerneğI) апрезидент Насух Махруки йшихIвауала, йабаду йнышвынтара араъа йаъапI. ХIара арыпхьарала къральыгIва унашвачпагIв дхIымапI, йхIымапI ауагIа депутатквагьи. Абари зымгIва зквшахIату закIыпI – хIкультура шхIагIу.\nЮнер датшагьи йгIаликIгIаз ари акIвпI: ашIаква университет диплом рымамкIва унагIвакIгьи гьуауашым. КъральыгIва уыснкъвгагIвчва рыламкIва тгIачвакIгьи угьрынйушым. ЗымгIвагьи рбзазаща бзита, йыртахъу нахъауата йаъапI.\nЮнер Джевизлик датшагьи йызлагIаликIгIауа «азхъацIарапI»: сквшкъомкI руацIа атыдзква рышвквагьи рхъышвквагьи гьадмыркIуазтI, зымгIвагьи кърар ду рызбжьата йгIамгIвайсуан, ацкьарагьи апхъа йдыргылуан, ужвыгьи ауи акIвпI йшаъу.\n«Аквтанай апхьарта йгIалымгаз чкIвынкIгьи араъа дгьтам»\nСквшы 72 зныбыжьта Джевизлик йтабзазауа Эрдоган Юнергьи йгIаликIгIатI абзазагIвчва адырра магIын ду шазырбауа.\n– ХIпны аквтанай апхьарта йгIалымгаз чкIвынкIгьи дгьуауашым, – йхIвитI Юнер. – ХIара арыпхьара магIын ду азыгIбитI. ЙалкIгIатав, сара швабыж йсгвапапI ахIвссаквагьи апхьара тшъадыркIылуа. Сара сгIариква, ауат ртынхаква зымгIвагьи дырра раутI.\nЮнер йгIаликIгIатI апхъанчIви цIасква рыцIа-рыцIа йшыдзуа, йамуазтынгьи цри бызшвала йчважвитI уымхIвушызтын: «ХIуагIахъа культура хIчвыдзитI, адгьагIа хIчвыдзитI. Апхъала ууагIахъа дрыуамкIва таца дгIаг йгьамуазтI. Ужвы ауаса йгьаъахым. Йаргьи араъа хIара хIакIвымкIва датша ахIбачва гьаъахым», – йгIацицIахтI ауи.\nФармацевт ъачIвагIагIвта Трыкв шта щарда рпны йынхаз Дурмуш Бабаолу пенсия ныбыжь днадзата анхара аннийыжьх тшпщара Джевизлик щарда дгIайлитI. Асквш 1305 йгIашIарышвта араъа йгылу амаджьгыт аимам дчмазагIвхата дандыркъьа амщтахь Дурмуш Бабаолу ауи дахьпшуа далагатI. Абар ауи йхъатала йхIваз:\n– Сара Астомбыль стабзазитI, ауаса атшпсщара мшква рагIан сцри кыт сгIайлитI. ТшпсщитI. ХIмаджьгыт имам дазалхпI, ауаса дъазгIвадам йгIалцIла йхъа дазсакъхара атахъыпI. Ауи йцынхъвы амаджьгыт са сахьпшлитI, аджьамгIат намаз дсрычпитI. ХIкыт апны аджьамгIат ацIагылата йацацхърагIитI. Ахвыцдза йпны угIалагата рыцIа йнаскIьахьу йпныдза хIапхъанчIвиква йгIартынхаз ацIасква пIатIу рыквхIцIитI. Азаджв азаджв зынгьи йгвы дгьасуам, кърар нкъвыгIгитI. Ауыла тшгьхIыргIващум.\nСквшы 41 рапхъала Джевизлик збзазартахаз Эмрие Атеш йшылхIвазла, дантаца чкIвыныз ауагIахъа цIасква рынкъвгара лчвыбаргвын.\n– Апхъала ахъацIи апхIвыси айшвакI йацадзхъачIва йгьамуазтI. Ужвы ауаса йгьаъахым. Ужвы атацачкIвынква руыс рыцIа ймайрахатI. Ауаса апхъанчIви цIасквагьи уырджьушта йгьаъам. Ауат хвы ззубуш бзира щарда рылапI. ГвынгIвырапI араъа йшадыгьа кыту. Хвыцгьи дугьи ацIагылата зымгIвагьи джькIахбаста хIальальла асасчва гIадрайгвитI, – лхIвитI Эмрие Атеш.\n«Анадолу» агентства йдыргаз ахабар зквшахIату ари акIвпI: аглобализация ашвхIаусыгIвала адуней апны йъабзазалакIгьи абазаква зымгIва руагIахъа культура мачI-мачIымцара йырчвыдзитI. Абаза уагIахъа рапхъанчIви культурагьи рыбызшвагьи гIахчахара ахъазла йазалху апрограммаква лыхра атахъыпI. Асквш 2014 агIан арыпхьарала Трыквшта аминистерства ареспублика йтабзазауата зпхьадзара мачIу ауагIахъаква рыбызшваква апхьартаква рпны йадрыпхьарныс йдырхвиттI. Абаза кытква рпны йапхъахауа апхьарасахIатква джвыквырцIатI. Ажва гьалам арат амаль шIыцква абазаква рапхъанчIви культурагьи рыбызшвагьи ргIахчара йшацхърагIуш.\n«Анадолу» агентства (Anadolu AjansI)\nагIвыраквала йадгалапI\nЕмельянова Надежда,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI\nАсуратква «Анадолу» агентства йырчIвыпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/tryikvshta-ybzazaua-abazakva_post\/","date":"2020-12-04T08:24:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00322.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951654673,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951654672622681}","num_words":527,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Зуыс йазъазу ахореограф, Къарча-Черкес республикала гIатгара зму артист Гаги Мурат Владимир йпа апхьарта апны йгIвбахауа акласс дыцIаркIвата КIавкIаз гIахIвраква йымагIальаматхатI. ЙшгIайгвалашвахуала, данчкIвыныз амузыкагьи агIахIврагьи йалидыргIуз гьаъамызтI, ауаса амакъымква рритми агIахIвчва ъазаква йгIадырбуз агIахIвракви швабыж дхъырхуан. АчкIвынчваква йгIарныпщуаз ахъацIари ахIвссаква ргIахIвыща пшдзи угвы йаладырхIауата хIапхъанчIвиква рдунейпшыща уаззырхъвыцуаз алахIвараква гIадрыцIсуан. Ауи акIвзарын апхъала агIахIвра магIны ду азырбауата агIвычIвгIвыс йнашхи йлахIваракви йыргIарбагата йзаъаз.\n– Адунейла зыхьыз бергьльу агIахIвгIвы ЕмгIвыкъва Уали йгIаджвыквцIарала съацIаз апхьарта апны агIахIвчва рансамбль гIандыршатI, – йгIайгвалашвахитI Гаги Мурат. – Ансамбль апны КIавкIаз агIахIвраква ракIвын йыззырбжьуз. Ауи апш амаль агIвсщт йауазма, сцан тшандсырцIатI. АгIахIвраква руыс цIолата йыздыруа Уали швабыж бзита дхIыдынхалуан. ХIаргьи а��и йапшта агIахIвра хIазъазаханыс хIтахъыта йхIйырбуз зымгIва хIгвынхIкIылуа тшыгIбжьун. АгIахIвра хIдунейпшыщагьи апсахуата пшдзара щарда гIахIыланацIун. ХIара хIансамбль «Абазинка» – хIва йахьызта афестивальква, анкъвакъвраква щарда хIрылалуа хIалагатI, апхъагыларагьи гIатыгIгун. УадыргIвана хIунашвачпагIв йара-йара кIьыдата адунейла йакIвшуз агIахIвра анкъвакъвраква дрылалуа джвыквылтI. Ауи йгIалцIла, йшатахъу апшта дхIыдынхалныс заман гьизымхъахуазтI. Ансамбль алымпIлахныс ахъазла Псыжв кыт акультура тдзы аунашвачпагIв Джьардис Аскьарби дхIыдынхалуа далагатI. Йаргьи йыквлата агIахIвра йазъазахаз ахIбачвагьи йырдыруа закIгьи хIагъьарымщауата йхIыдынхалуан.\nАпхьарта дшапхьаркIвуз ачкIвын йгвы йтайкIытI – абари аршIыйара ъачIвагIа дапхьата даланханыс. Йаргьи йгвала гIайыдахIвтI – агIахIвра йбзазара йахъв хъадахатI.\nАпхьарта амщтахь Мурат Черкесск йтагылу амузыка училища гIахIврала ахъвшара дыцIалныс йгвыгъан, ауаса ауыс хIадагIвача гIаншаракIла тшапсахтI. «Эльбрус» къральыгIва ансамбль асолист Тарасунов МухIарби «Абазинка» апны йгIахIвквуз ачкIвынчваква йззычпу йдырбаныс йрайгватI. Архъвыхраква дахIврала йгIарыцIсыз Гаги Мурат асквш 1991 йгIашIарышвта жвыхвсквша ахIа дыртамкIва «Эльбрус» агIахIвчва дрыларцIатI. Араъа дшынхузымцара йгвы йтаз мурад щарда йзырхъйатI. Ага дчкIвынызтынгьи йъазара йшалайырхIуш дащтан, ансамбль фестиваль дуква йрылата йъагIахIвуаз гвышхвара ду гIайыланацIун. ЙыквлагIвчва драпшдзата йныбыжьла акъвырльыкъвхара ангIайыквшва арра дцатI, йборч йырхъйан дгIацапахтI. Дыззъазаз ауыс дадгылхтI. Ауи азаман ансамбль йаунашвачпагIвыз Таниа Валерий агвып йрылаз ачкIвынчви ахIвсси абакI йапшта драйгвыгIвуан. Ауи ансамбль агIвымакъральква рпнынадзара йгата рыршIыйара гIадырбаныс амаль гIайауан. Йпрофессионалхара йахъазымкIва рхIальшанква шпшдзахушызгьи ацIыхъва дтагылан ауи.\nЙджьаущушта йгьаъам КIавкIаз агIахIвраква адуней апны йшбергьльу, аугIа бзи йшырбауа. Франция апны концерт артуата Трыквшта йауу хъацIа импрессариокI рыршIыйара хIагIа аниба йцришта йрайгваныс гIайтахъхатI. СквшквакI анахъыцI Таниа Валерий йгIанйыршаз ансамбль шIыц «Нарт» Гаги Муратгьи дрылата йынхарныс Трыквшта йцатI. Абарауаса Псыжв кыт йауу ачкIвын атрыкв къала Мармарис дтанагатI. Ауаъа йъадзатанхуз асквшква руацIа акъала абзазагIвчвагьи асасчвагьи «Нарт» рыршIыйара бзита йырдыртI, КIавкIаз агIахIвраква бзи йырбатI.\n– ГIвымакъараль уаныъу асхъан уцришта, уцриква, уцри бызшва гIаугвалашвитI, – йхIвитI Мурат. – Ауи йгIалцIла хысквша анцIы агIахIвчва зымгIва гIацапахтI, ауаса хIунашвачпагIв ауаъа дынханыс дгIанхатI. Араъагьи уысдъа щарда хIгьчIвамызтI. «Эльбрус» унашва ахъызцIуз Хвби Хусей дгIахIыхIватI ансамбль хIрылата Адыгея апны йакIвшушыз афестиваль хIалалныс. Йдыруан ауат рпрограмма агIахIвраква хIышрыхагIвазаз. Абараса «Эльбрус» апны сынхауа саталагахтI. СквшквакI рымщтахь швхIаусыгIвакIла жвежвыгIв хIнадзауата ансамбль хIгIарылцIхтI. ХIгвы хIымрыдзуата ауи асхъан ансамбль гIанзыршаныс змурадыз зыхьыз бергьльу ажвлара уыснкъвгагIв Дер Станислав тшацизынахIырхатI.\nАйчважвараква рымщтахь Трыквшта йаъаз Таниа Валерийгьи дгIайрайгван гвыпкIта хIынхауа хIалагатI. Араса агIахIвра театр «Меркурий» гIаншатI.\nМурат йшихIвауала, Дер Станислав ансамбль анхара штшауацIнахуаш дащтан: йзыгIвнанхуш пещ рзалихтI, йпшдзу афашаква рыздирыдзахтI, рконцертква ракIвыршара адигалуан. Ансамбль къральыгIва статус шамазлуш дащтан, ауаса дгьахамдзахтI. Ауи адуней анихIваджь амщтахь агIахIвчва руыс баргвхатI. Ауаса ргвы гьдымрыдзтI, бзи йырбуз ауыс гькIадымрышвтI. АкъральыгIва филармония апны йынхауа йалагатI. Ауат рыршIыйара бзи йызбуз гьмачIгIвмызтI, йгIарцхъагIуш аугIа бзиквагьи гIаншатI. Ауат дрыуапI РТИ завод аунашвачпагIв Тльабыча Родион. Ауи йзыгIвнанхуш пещ гIаритатI, арчIаджьра нхараква дара ркъарула йакIвдыршатI.\n– ХIара ансамбль шамцIымпIлушгIваца акIвын хIызхъгвыргIвуз, ауи ахъазла йхIылшуз зымгIва хIчпатI. Батдыев Мустафа ареспублика данапрезидентха хIансамбль къральыгIва статус азыщаквйыргылтI. Ауи асквш 2007 агIан йгIаншатI, – йхIвитI Мурат.\nЙшыгIбауа апшта, Гаги Мурат йыршIыйара нхара швабыж йбайапI, йауацIыхпI. Ауи йынцIра апны аршIыйара амгIва гIалихын мышкIымзара-мышкIы дгьамайгIваджьхтI. Асквш 2010 агIан Мурат ансамбль апны балетмейстер хъадата дынхарныс йангIайыхIва «момо» гьйымхIватI. Йара ауи асквш агIан «Къарча-Черкес республикала гIатгара зму артист» чахIныгIва хьзы гIайквнадыргатI. УахьчIвала Мурат ахIбачвагьи айцIбачвагьи агIахIвра йазибжьитI. ЦIыпх ауи агIахIвра йазибжьаз, дыздынхалыз апхIвыспа чкIвын Кнухова Эстела агIшвгIвы алата Париж апны анкъвакъвра анакIвшуз йгIвбахауа агыларта гIатылгатI. Абари агIатгара йгьахъазым ауи йгIапсара злу. Мурат йуыс швабыж бзи йбитI, хIауадаъа бзазара шаъам апшта гIахIврадаъа йбзазара йыла йгьйызгIацIажьуам.\nДжьандар Залина,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/agiahivra-amadza-lasharakva_post\/","date":"2020-12-05T08:47:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00579.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962668419,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962668418884277}","num_words":612,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.07,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.967,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвыс адуней даныквцIра ауи йынцIра аурала йхуз ауыс бзиква гIанхитI. Макьар Умар йапшу дгIазлыцIыз ауагIахъа рыуа заджв дъадзабгу йыхьыз ахъмаштылра йгьалцIуашым. Ауи адырраква рымгIва ззыгIахъитIыз йуагIахъазаджвыкI йгьырхазым, КIавкIаз шабгу йджьащахъву мгIва шIыц рзыликъьатI. Макьар Умар йгIайбзазаз асквшква арыпхьара йазынайырхатI. Апхъапхъа йара йхъа, уацIыхъван – йуагIахъа.\nСынчIва зугIахъа йрызцIабыргыз, абаза культура апны зыхьыз бергьльу ари агIвычIвгIвыс сквшы 165 йхъыцIуашын. Ауи йадахIвуата Умар дъайыз йгьи йынхара-бзазара ъакIвшаз АлбыргIан кыт апхьарта апны арыпхьагIвчви апхьагIвчви апхьахьа дгIаргвалашвахуата айззара адыргалтI. Ауаъа йгIадрайгватI Макьар Умар йтурых бзидздзата йыздыруа, ауи йунашва пхата йызхIваз щардагIвы. Ауат йрыуапI агIвгIвы Кьанджьа Ращид, асуратчпагIв Агача МухIамад, акыт музей аунашвачпагIв ТIыкIва МухIамад, абаза бызшвали литературали арыпхьагIвта йынхуз Къвач Люба, датшагьи щардагIвы.\nЙапхъахауа арыпхьагIв – араса акIвапI Макьар Умар йквнагауата хIуагIахъа шйыпхьауа.\nГвыбзыгъара ду злата йгIадзынгылыз, йгвапаз, здырраква цIолаз ари агIвычIвгIвыс йуагIахъа рыхъазла адырра мгIва йыквицIаныс йтахъыта йапхъахауа апхьарта гIахъитIытI. Швабыж магIын ду амапI Макьар Умар йапхъахауата гIарып графикала йгIанйыршаз абаза алфавит. Хiыбызшва йаквыргIапста хIарыфбагьи алайцIан асабиква алайрыпхьауа далагатI.\nМакьар Умар асквш 1847 агIан Бибаркт (ужвы – АлбыргIан кыт) апны дйытI. Й-XIX-хауа асквшышв ацIыхъва ари акыт ахьыз КIавкIазла йбергьыльхатI, абзазагIвчва йырдыртI арыпхьагIв (просветитель), ажвлара уысхагIв, абаза гIвыра адгалагIв Макьар Умар ауаъа дшауу. Ауи йаба Зальымхан абаза агIмыстаква дрыуан. Асквш 1851 агIан ауи аурышв Ры дрылата прапорщик чын гIайырттI. ЗаманкI анахъыцI Бабыч П.Д. йырхъв СогIвым ахьыла Марыхв ащхъахъысыртала йхъиданыс ъайылшаз ахъазла подпоручик чын гIайырттI. Бибаркт апны дкъадын, акъраль артшхъагаква йрыуата йгIайквнадыргаз щардан. Умаргьи йаба йапшта аурышв ахI йыр къвырльыкъвхара днарахвтI. Асквш 1869 йгIашIарышвта ауи юнкер чын йымата Бибаркт акыт ажвлара уысква рынкъвгара йыхъвда йгIахъарцIатI, уадыргIвана Зеленчук шIыпIа ахIаквымхарта апны дхIаквымхагIвхатI. Йаба йапшта, атрыкв-урышв айсра анакIвшуз Марыхв щхъа данхъыс амщтахь Макьар Умаргьи прапорщик чын гIайквнадыргатI.\nАба йпа адин цкьата анкъвгара дазибжьун. ДаншIаркIваз Умара йаба дишIпшуата йаргьи Астамбыль дапхьаныс гIайдахIвтI. Ауи амщтахь гIарып бызшвала, а-Къвыръан ауысла, динисльам ахабзаква руысла адырра цIолаква йымата дгIацапахтI. Асквщ 1869 агIан ауи йцри кыт маджьгыт тайыргылтI, ауи йалачпата мадырса гIахъитIытI. Йапхъахауа ари апхьарта йапхьакваз ауи рхъа аладухауата йалачважвахуан. Ауат йгIважвахауа асквшышв агвыгIвмыгIвраква йрыланагатI. Ауи амадырса йгIалгакваз, Макьар Умар йайрыпхьакваз дрыуан Тобыль Тольыстангьи. УадыргIвана ауи абаза литература дащатащтIацIагIвхатI, абаза йгьи черкес алфавитква гIанйыршатI. Тобыль Тольыстан йакIвпI Макьар Умар йыщта зырцахызгьи. АрыпхьагIв ду йгвала ауи абзазара йалайыжьтI. ХiугIахъа адырра амгIва йыквлын Кубан област апны арыпхьара йаквтахатI. Макьар Умар йхабар джьащахъваква рунашва йцри кыт апны йгьапышвтуам. Айззара апны ауи йзынарху хабарквакI ТIыкIва МухIамад йгIайгвалашвахтI.\n– ЗымгIва рапхъа йгIадзынгылуа чкIвынргIа тшшвзынасырхитI, йшпакIву ухIварыквын хIара ахIбачва хIуагIахъа культура, хIтурых рхчарала хIгвыгъараква зпхIщылуа швара швакIвпI, – йхIватI ауи. – Умар йапшу агIвычIвгIвыс гвыбзыгъаква йхIхъаштылныс хIгвхвитым, анцIралагьи йхIыртлапIара, пхата хIгвы йтазара, йгIартынхаз ауыс бзиква нкъвыгIгарныс хIборчпI. Макьар Умар йуыхваз амаджьгыт агьагьара йара йнапIыла цIлагьи лайцIатI. Ауи амаджьгыт хIзамандза абгата йгьгIанымхатI, ауи швабыжта йгвасрапI, ауаса зунашва счпаз ацIлаква уыжвгIандзара йгыларкIвапI. Ауат хIапхъанчIвиква йырхцIарапI, ансимшгьи ауи агIвычІвгIвыс ду дгIахIдыргвалашвахитI.\nСара санчкIвыныз Макьар Умар акыт квта нышвынтара апсымхIара дыцIата хIабачва алачважвауата щардала йызгIалун. Ауи агIан сара ауат йырхIвуз магIын ду гьазызымбузтI. СквшкъомкI ахъыцIхьата ХIабаз лицей арыпхьагIвта санынхуз хIабачва ражваква гIасгвалашвахтI. Хiкыт атурых цIолата йссырдыруа салагатI. Сгвышхван хIтурых здырра сащтата мшкIы хIаба йыззихIвуз анышвынтара сазцатI. Съацаз агьагьара амыгъ йцIанакIын апсымхIара угьзадгылуам. ХIпны схъынхIвыхтI, гврахIи хщрыпи насахвын сатацахтI. АмгIва ансрыцкьа апсымхIара йалагылата хъышв хвыцкI снаквпштI. СанкIылпш гIарып бызшвала агъвы йангIвылгIата абльын апны гIвыракI шкIыдыз збатI.\nАбызшва гьсымдыруазтIта ХIабаз апны йынхуз трыкв чкIвынчваквакI гIасцхърагIарныс тшырзынасырхатI. Ауат рыуа азаджв дсыцта анышвынтара сататалхтI. Ауи ачкIвын ауаъа йгIанихыз ари акIвпI: «Зальымхан йпхIа Напша йгьи йпачва Умар, Уали, Альгьари». АпсымхIара хнышвынтаракI аныргIалпI. АзакIы рыцIа йхвыцта, ауаъа Умар йаба Зальымхан йхъвади ыцIапI, аквта йтагылу йара Умар, йахща йгьи йайщчва ыцIапI, агIвынала йаныргIалу апны Умар йпачва щтIапI.\nТIыкIва МухIамад йхIвуз ахабарква рыквшахIатта ауи азаман йырчпаз асуратквагьи гIадырбатI. Ауат йрылан амаджьгыт йгьи ацIлаква, тгIачвала йырхъырхыз асуратква, Кубан область арыпхьагIвчва ъалачIву, Умар йызлайрыпхьуз а-Къвыръан агьиква.\nАмузей аунашвачпагIв йшихIвазла, Макьар Умар йагIамкIва азгIва данага амщтахь кытла унашва рчпан йпачва апхьара йщтира шатахъу щаквдыргылтI. Рныбыжь аннадза айщчва Санкт-Петербург апхьара йырщтитI. Абдуль-Кьарим аурышв ахI йыр афицарта дрылашван Россия дгIатахатI, Абдуль-ХIамид инженер ъачIвагIа тшахайыргIвазан йышта\nдгIайхтI. Араъа Къабардпщ йауаз апхIвыспи йари унагIва гIандыршатI, пхIагьи драухтI, тыдз ду дыргылхтI. АцIасква абгата йнайырдзауата йаща йтгIачва гIайыдикIылхтI, ауаса ауи абзазара йгвы анйырчвгIаныс дгьахамдзатI, дщхатI. Ахабар чIвыхь загIаз Абдуль-Кьарим йынхара нижьын, йхаквла дгIайтыпахтI, йшахабзаз апшта йаща йтгIачва гIайыдикIылхтI. Щарда днамихуата ауыгьи азгIва хьанта гIайыдсылын адуней йхIваджьтI.\nАчвзаба лайщчва гIайын лпхIагьи ларгьи Къабардпщ йыргахтI. Сквшщарда анахъыцI апхIа лныбыжьла днаскIьахьата лаба йышта дгIахъынхIвыхтI. ДъагIайхыз атдзы аколхоз йырнапIыцIаркIхьан. Щарда даъамызлауата дцахтI. Ауи амщтахь лхабар заджвгьи йг��йымгIахтI. ГвасрапI, ауаса Макьар Умар йтлахц ауыла йшIчIватI…\nАйззара апны апхьагIвчва йдучвам ргылчIвкI гIадырбатI. Ауат рыуа азаджв Умар йтурасыла дгIахъвмартI. АрыпхьагIв гвыбзыгъа йфилософия хъвыцраква, йгвыргIваква гIахъыртIытI, йугIахъа йрыуата йайрыпхьауа йрылахIаныс шитахъыз гIадырбатI. Анахьанат аугIахъаква йыршIйырпшуата рпхьадзара йъалдзгIауа дахъгвыргIвн. ХiугIахъа зынзаман йшымчхъаз, хъацIара ду шынкъвыргуз йдыруан. Макьар Умар маджьгыт йыргылтI, асабиква айрыпхьун, ауаса йчпауа йымамачIын. Ауи абайарагьи артшхъварагьи дгьащтамызтI, йуагIахъа насып рымата йбарныс йтахъын. Анасып щатата йаму адырра шакIву гIайгвынгIвуан. Умар йгвакъвпракви ауагIахъа уысква къарута йрыквирыдзызи щтадъа йшымдзыз азаман йгIанарбатI, йуыс бзиква назырдзахуаш Тобыль Тольыстан дгIаншатI.\nМакьар Умар йзынархаз айззара апны Кьанджьа Ращид йгвгIанаграквагьи йхIватI. ЙшгIаликIгIазла, АлбыргIан кыт турых ду апщылапI, араъа хIкъральла йбергьыльхаз гIвычIвгIвыс щарда гIадзынгылтI. Ауи хвы аквырцIауата акыт абзазагIвчва ршвапха йашIпшра, ртурых рыцIагьи йзырбайуш ауысква дырхъйара атахъыпI. АбазакI адуней дъадзакву Макьар Умари ауи йайрыпхьаз Тобыль Тольыстани рыхьызква гьырхъаштылуашым. Ращид арыпхьагIвчва дуква йырзынархата йгIвыз ауысаква дгIарыпхьатI. Адырра къару ду шаму акIвпI ауи йгIайырбаз.\nСквшщарда АлбыргIан апхьарта цри бызшвала йазрыпхьуз Къвач Любагьи Макьар Умар йынхара магIныта йамаз даквгIашIастI.\n– УахьчIва йадыжвгалыз айззара йгIадзынгылуа абанпара рыхъазла магIын ду амапI – асабиква рапхъанчIвиква злаз ауысква тшрыхадыргIвазарныс рылшатI, – лхIватI ауи. –\nХIрыладухитI АлбыргIан кыт йгIатадрийыз Макьар Умар йшвапхала зынцIра-бзазара зуагIахъа йырзыназырхаз агIвычIвгIвыс пшдзаква: агIвгIвчва, апхьахьаква, айъазагIвчва ауасамцара. ХiарыпхьагIв ду йгIапсара щта пшдзата йъагIанхаз акIвпI ауи збзиру. Уыс бзи щарда гIанарыцIстI ауи йгIаджвыквцIара.\nАлбыргIан апхьарта адиректор Хъсал Римма чкIвынргIа бжьагажвала тшырзыналырхатI. Макьар Умар йыргылыз амаджьгыт ъабгахым лгвы йыцIалуата далачважватI. Ауи амаджьгыт акIвпI абаза угIахъа йапхъахауа апхьартата йырзалыз. Римма йгIалылкIгIатI Макьар Умар йапшкву агIвычIвгIвысква шракIву ауагIахъа зрыпшдзауа. ЧкIвынргIа ражва апны АлбыргIан апхьарта йъапхьауа рхъа шаладухауа гIалыркIгIатI.\nБибаркт апны йапхъахауа апхьарта нхауа йалагищтара сквшышвкI айхIа цIыхтI. ЗаманкI анахъыцI ауи пычIв апхьартахатI, ауи амщтахь агIкласскI йадрыпхьун, уадыргIвана квтанай апхьартахатI. Араъа дырра зауыз абанпара щарда абзазара мгIва йыквылтI, апхьагIвчва йрыуата щардагIвы бзазара мгIва пшдза йыквылтI, ауи акIвпIта йапхъахуз АрыпхьагIв йгIапсара щтадъа йгьымдзтI.\nДжьандар Залина\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/yaphahaua-aryiphagiv-dgiargvalashvahuata_post\/","date":"2020-12-03T04:50:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00612.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982141256,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982141256332397}","num_words":998,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Щарда мцIуата апхъанчIви суратквакI гIаснапIыцIашватI. Ауат Трыквштала йгIайтыпахта ужвы Апсны йтабзазауа арепатриант Куджба Окан йгIаситтI. Ауат рыуа азакIы сцри кыт Ачандара атурых йъапщылу йгIалцIла сгватра азынасырхатI. Асурат йагIвсыз асквшышв йгIважвахауа асквшква рагIан акыт аквта гваран апны йхъырхтI. Ари агваран зынзаманкI акыт йауаз ахI Ачба Бата йчIвын. Ауи асквш 1930-ква рагIан репрессия далашватI. Ауаса сквшышвкI рапхъала йапшдзата КIавкIаз ащхъаква рщапIы апны йщтIу ари ауатыкв пшдза аквта уахьчIва йъагIадзазгьи метр гIвынгIважва зхIагIару ацIла гыларкIвапI.\nАцIла швабыж йажвыпI. Апхьахьаква йшырпхьадзауала, ауи сквшызкь райхIа ахъыцIитI. Ауасаражвква йшырхIвахуала, ауи агIамта ауацIа ацIла мцаблыра щарда ахъыстI. Ауи йгIалцIла ащапIы апны пщметркIи бжакIи йнадзауа акIынхIара ачпатI. АцIла ду уанапшуа ачвагIваца акIвымкIва датша закIгьи йамкIуазшва йубитI. АкIынхIара ауи аъара йдупIта атшы уаквчIвата йа амашина утачIвата хвитта уызталуаштI.\nАсурат хIаквгIацапахитI. МачIкI йхъващхаз асурат швъабгъьы апны уагIахъа фашала йгIвычата хыгIв хъачва аныпI: азаджв ацIла акIынхIара йтагылу атшы даквчIвапI, агIвыджь щъагIвта ацIла апахь йгылапI. Ауат дзачIвкву гIассырдырра стахъыта акыт йгIатахаз ахIбачва йдсырбатI. Ауат рыуа азджьакI, зныбыжьла сквшы 85 йрайхIу, ркытлагIвчва гIардырхтI.\nАлыгажвква йшырхIвахуала, арат ахъачваква анбжьагIвчва цIабыргын: Царгуш Тадар (агъьмала), Ахба Мстафа (атшы йаквчIву) йгьи сквшы 110 райхIа нызцIыз Инапха Хджадж (армала). ЩардагIвы Инапха Хджадж йгIахIвахра рдырхитI. Йжвежвхауа асквшышв ацIыхъва ауи йынбжьагIвчва-мхIаджьырквагьи йаргьи ацыта Трыквшта йтанагатI. МышквакI анцIы рпсадгьыл ахьыла йгIацапахырныс рмурадхатI. Ауи азаман акъральгIвынаква нахвата йгьщаквдмыргылсызтI. Ауи абзирала анбжьагIвчва щъагIвта амшын атшпыламцара Апсныдза йгIамгIвайстI.\nШвабыж йджьащахъвапI йара асурат атурыхгьи. Куджба Окан асуратыжвква разкIкIра швабыж дазгIашыкъпI. Ауи здыруа зымгIвагьи сураткI гIарнапIыцIашварквын ахабар зынла йдырдыритI. Абари асурат Куджба Окан Голландияла йгIатыцIта акIвпI йшгIайнапIыцIашваз. Йшаъула, суратипхьадза йара атурых амапI, ауи ахIатырла йгIадзынгылуа абанпараква ауат атурыхква дхIырдырныс хачIв хъадата хIпахь йгылапI.\nАхба Диана,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/suratki-aturyih_post\/","date":"2020-12-04T08:12:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00417.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986287355,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986287355422974}","num_words":261,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2013 апхын абаза чкIвынргIа р-АдкIылара «Шарпны» абаза уагIа жвлара ражва дыргауата Къарча-Черкес йтыцIта Красна Полянадза атшыгIвчва гвып рамдара адгалра ауысла Россия Федерация а-Правительства апредседатель йцхърагIагIв Козак Дмитрий Николай йпа тшизынадырхатI. Абари апш гIаджвыквцIара ззынархаз абазакви апсуакви рапхъанчIви чIвыла Швача шта (Сочи) апны йакIвшуш йгIважви гIвбахауа агъын олимпия хъвмарраква рыцкIра акIвын. Абаза чкIвынргIа ргIаджвыквцIара Россия а-Правительства апынгьи йацыркIтI.\nАсквш 2013 октябрь а 12 атшын Гвым (Красна Восток) кыт апны айззара ду акIвшатI. Ауи араъа йтыцIта Красна Поляна ахьыла йцуш атшыгIвчва гвып рнадасра йадахIвуата йадыргалтI. Абаза тшыгIвчва Гвым йтыцIын Къвайдан кыт ахьыла йджвыквылтI. Акыт абзазагIвчва ауат гвыргъьара дула йгIарпылтI.\nКъвайдан амщтахь агIамдагIвчва рымгIва Псыжв кытла (Дарыкъвакт) йщтIан. Ауаъа йнамдзаскIва Черкесск йрылстI. Акъала абзазагIвчва агвып рквпшыра гIальаматра ду азырбатI, йджьарщатI. ЦIабыргыта ауи апш гIаншара гIальамат ансимшгьи уыла йгьгIацIашвум.\nПсыжв кыт абзазагIвчвагьи атшыгIвчва пхата йгIарпылтI. АтшыгIвчва ргIамдара йапхъахауа амш араса йалгатI. ЙащтагIайуаз атшын абаза тшыгIвчва мгIва йатаквылхтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-tshyigivchva-gvyip-krasna-vostok-kyit-ytyitsiyin-krasna-polyanadza-yyimgivaysuashti_post\/","date":"2020-12-03T15:57:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00037.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9894814491,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9894814491271973}","num_words":141,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес ауагIахъаква ртурых йгIаквчважвауата йбайу алитература ужвыгьи дырра цIолала йадгалу нхара дукIла йалахIатI. Арат амшква Черкесск апны йгIацIцIтI йбергьльу апхьахьа, аистория наукаква рдоктор, апрофессор ТхIайцIыхв Михаил йкнига «Й-ХVIII-хауа асквшышв ацIыхъва – ХIХ-хауа асквшышв агIаталымта абазаква ртурых ауысла агIвыраква». Ари шIыц-шIыц дыздынхалхыз йгIвбахауа гIацIщтрапI. Йапхъахауа агIацIщтра асквш 1992 агIан СогIвым агIвырагIацIщтырта «Алашара» апны йгIацIцIтI. Амонография апны абазаква рэтнография уысква, Лагъь КIавкIаз апны ауи атлахан акытква ъачIваз аштаква гIарбапI. Ауатква ракIвымкIва архъвыхра нхара апны гватра ду азынархапI абазакви йраргвану ауагIахъакви (апсуакви адгьакви) разазаъаща.\nГIальаматра ду рылапI абаза ткъвымхьызква, ауат ртурых, Лагъь КIавкIаз апны анахьанат ауагIахъаква йызларпщылу ауысла апрофессор ТхIайцIыхв Михаил йакIвйыршаз архъвыхра шIыцква.\nХIызлачважвауа акнига йаццауата Москва апны ТхIайцIыхв Михаил датша книгакIгьи гIацIищттI – «Трыквшта абазаква». Ари акнига Трыкв Республика апны асквшква 2003, 2005, 2011 рагIан апхьахьа йакIвйыршаз архъвыхраква йыргIарбагапI.\nАри анхара Россия атурыхдырра апны Трыквшта йту абаза мхIаджьырква ртынхаква рбзазартаква, раъаща гIазырбауа йапхъахауа рхъвыхрапI. АмхIаджьырква йжвежвхауа асквшышв йакIвшуз КIавкIаз айсра агIан рпхыцIа шцазла, рцришта йтнаган Осман паштахIыгIва йтанагатI. Акнига швапха щарда аланакIтI, ауат Трыквшта апны автор дызквшахIатхаз, дзынйаз агIаншараква гIахъыртIитI, атрыкв абазаква руыжвгIанчIви бзазара гIадырбитI.\nАпхьахьа анахьанат йынхраква йрапшта Лагъь КIавкIаз атурых гIальаматра азызбауа апхьагIвчва йырзынарху ари акнига ТхIайцIыхв Михаил апсуа-абаза уагIахъа р-Дуней Ассоциация (Абаза) апрезидент, аюрист наукаква рдоктор, академик Шамба Тарас йхьызхIвагата йщаквйыргылтI.\nНакIвахв Михаил\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/rossiya-ygi-tryikvshta-yyirtabzazaua-abazakva-ygiaryikvchvazhvaua-akniga-shiyitskva_post\/","date":"2020-12-03T04:13:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00179.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9814419746,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9814419746398926}","num_words":203,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.916,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш шIыц агIаталымта щардагIвы йнардасыз асквш йазхъвыцхитI, ргвы рыцIа йгIатахаз, щта пшдза гIанызжьыз агIаншараква, анйараква гIаргвалашвахитI. Сара ауи апшта сгвы йгIатахаз агIаншараква йрыуапI ауагIа рарыпхьагIв Тобыль Тольыстан йхъыцIыз асквш 135 йадахIвуата йакIвшаз адуней наука-практика конференция. Абаза бызшви алитератури абгата йырзынархаз ари аконференция амагIны кIьыдата уаквчважвушта йаъапI. Ауаса датшагьи ауи амагIны рыцIа йщтIызхуа абаза уагIахъа ртурых апны анцIрала зыхьыз гIалазжьыз агIвычIвгIвыс ду йюбилей йъазынархаз акIвпI. Тольыстан Закьарыйа йпа дшапхьахьу гIазырбауа хцIаракIгьи йыхьыз йгьацхъагыламызтI, ауаса ауи йыщтала йынхауа йгIадзынгылта абаза уагIахъа йгIарылцIыз апхьахьа-бызшвадырыгIвчва гIальаматква щардагIвыпI. Ауат дрыуапI аконференция зрыхIазырыз, йакIвзыршаз адгалагIв комитет аунашвачпагIв, апрофессор ПIаз Сергей. ПIаз Сергей Умар йпа КIавкIаз бызшвадырра апны зыхьыз бергьльу дапхьахьапI, дбызшвадырыгIв-фразеологпI, абаза бызшва афразеология йапхъахауата дархъвыхыгIвпI, йхIаракIу апхьарта арыпхьара цхърагIагаква, бызшвадырра нархараквакIла апрограммаква дыравторпI, абаза бызшва арыпхьарала акъральыгIва стандарт дагIаныршагIвыпI.\nАпрофессор ТIыгв Владимир агIвыра «ПIаз Сергей: апхьахьа йгIадзынгылра» апны йшихIвауала, ауи йнаука нхара асквш 1978 агIан йджвыквицIатI. Ауи агIан «ахIба пшдзата, арыпхьагIвта йыдзхъагылаз апрофессор Кълыч Рауф йбжьагажвала абаза бызшва анаука рхъвыхра уысква дрыдынхалырныс мурад йкIын Грузия ССР анаукаква р-Академия аспирантура дыцIалра ахъазла экзамен шикIуашла ахIвара швъа йгIвытI». Йдиссертация дапхьаркIвауата йнайырдзан нхара Къарча-Черкес къральыгIва педагогика институт апны дгIацапахтI. УахьчIва Сергей Умар йпа анаука, арыпхьара йгьи ажвлара уысква джьгарта дрылапI. Асквш 1992 агIан ауи Къарча-Черкес къральыгIва педагогика институт (ужвы – Алиев У.Д. йыхьыз зхъу Къарча-Черкес къральыгIва университет) апны наука-рхъвыхра нхарала апроректор йъанатIа гIайыхъвдаквырцIатI, уахьчIва йъагIадзазгьи араъа йакIвшауа анаука-рхъвыхра уысква ргIаджвыквцIара, радгалра, ракIвыршара йнардзата унашва рхъицIитI, ауниверситет апны йщаквгылыз ацIасква нкъвигитI, цIас шIыц щардагьи гIанйыршитI.\nАуи йырхъвыхра агIарбараква рбзирала йапхъахауата фразеология акурс абгата йхIаракIу апхьарта апрограмма йалалтI; ауат агIарбараква йрылшарата ужвы аквтанай апхьарта апынгьи апхьагIвчва абаза фразеология ахъвква тшрыхадыргIвазитI. Анхараква «Абаза бызшва афразеология» (асквш 1994) йгьи «Абаза бызшва афразеология ажвар» (асквш 1994) арыпхьарала Россия Федерация а-Министерства агриф рыквта йхIаракIу апхьартаква рстудентква йырзалху арыпхьара цхърагIагата йгIацIцIтI.\nПIаз Сергей апсуа-адыгьа бызшваква рфразеология йгьи рфразеография рщаквгылра, ртшауацIыхра йкъару ду алайцIатI, йырхъвыхраква рпны абаза фразеологизмква рылкIгIараква злаквшвауагьи йызлагIвысуагьи йзыгIарбатI, абаза, апсуа, адыгьа бызшваква рпны афразеология гIаншараква ашIйырпшытI.\nАуи наука нхарата, арыпхьара-методика нхарата 130 райхIа дыравторпI. Ауат анхараква йрылапхьадзапI амонографияква, апхьагаква, йхIаракIу йгьи аквтанай апхьартаква рыхъазла аметодика цхърагIагаква. ПIаз Сергей йредакция йгIацIста йгIацIцIыз амонографияква, ажварква, анаука конференциякви анаука нхаракви разкIкIраква рпхьадзара 40 йайхIапI. Ужвы азаман апхьахьа абаза бызшвадырра апны цIолата йырхъвыхчIву абаза бызшва асинтаксис ауысква дрыдынхалитI, йалачпу анаука программа «Цри бызшвали алитературали арыпхьагIвчва ррыхIазырра, арыпхьара-методика уысквала радгалра» унашва ахъицIитI. Ауи апрограмма Арыпхьарала Россия Академия а-ГIвадахь хъвшара ауыс хъадаква рплан йаланакIитI.\nПIаз Сергей Умар йпа – абаза алфавити аорфографии рагъьчIвра ауысла а-Комиссия, наукали арыпхьарали Къарча-Черкес республика а-Министерства апны йгIаныршу Арыпхьара-методика совет йгьи абаза бызшва ауысла апрограмма гвып друнашвачпагIвпI.\nХIасарокъва Бильаль\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/abaza-byizshva-afrazeologiya-yaphahaua-arhvyihyigiv_post\/","date":"2020-12-04T08:51:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00454.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9871134162,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9871134161949158}","num_words":410,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.063,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.95,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Хвысквша руацIа йакIвшуз ареконструкция амщтахь Согъвым апны а-КъральыгIва Урышв драма теат�� гIахъыртIытI.\n– ХIара насып дута йхIзалтI ари атеатр агIахътIра, швабыж щарда хIазпшытI уахьчIва хIызлапшуа агвыргъьахъв, – лхIватI атеатр аунашвачпагIв Балаева Н. аспектакль аламгаскIва апшыгIвчва тшырзыналырхауата. – Хвысквша анухIвара швабыж йщардапI аршIыйагIвчва гвып рыхъазла, ауаса агвып рхIаль-шанла багъьата тшгIадырбан йгIащаквхатI. ХIара хIзайгвыгъуз хIгьамайжьатI, атеатр атдзы зымгIвалагьи йнардзата йдырчIаджьтI.\nАпсны а-КъральыгIва Урышв драма театр асквш 1981 агIан йгIахъыртIытI. Ауи асхъан ауи апшыгIвчва шIаква йыр-Театрта акIвын йшаъаз. Асквш 1990 агIан ауи драма театрта йырчпахтI. Апсны а-Урышв драма театр арепертуар йалапI аурышв йгьи агIвымакъраль классика. Зунашва хIхIвауа йрыланакIитI Уильям Шекспир, Анатоль Франс, Чехов Антон, Пушкин Александр, ауасамцара. Датшагьи араъа йдыргылитI уыжвгIанчIви Россия йгьи Апсны авторква ргIвыраква йгIархъыху аспектакльква.\nХвысквша йакIвшаз ареконструкция амщтахь а-КъральыгIва Урышв драма театр ашвква Мольер йпьесала йдыргылыз аспектакль «Тартюф» акIвпI йызлагIартIыз. Атеатр аунашвачпагIв Балаева Н. йшылхIвазла, атеатр агIахътIра агвып рынхаща, рыршIыйара пхыцIа джьауапкIра ду зпщылу шIыцра щарда шгIаланацIауа рылархIвауата йаъапI, йаргьи ауи акIвпI «Тартюф»-ла йызгIалагаз. ЙалкIгIата абари аспектакль айсра зчва йтшаз атеатр агIащаквыргылхра йаквыргIапста йырпхьадзатI артистква, йшпакIву ухIварыквын айсра агIан атеатр анхара ашIасдзан йыдзтI ухIва йауашта йаъан. «ЛдзгIарати баргвырати хIзынйаз зымгIва хIгIарыцIстI, атеатр анхара шIыц-шIыц йадыгIгалхын йапхъахауа хIспектакль «Тартюф» йыргылтI талант ду змаз актер, арежиссер Читанава Мераб, – лхIвитI Балаева Нина. – Атеатр анхара апны ауи йъазара хIызлайгвгъуз щардан, ауаса адуней йхIваджьра апхъала аспектакль адигалныс, атеатр актерква адиплом йазынадзандзыкIьара дрыдынхалныс акIвпI дызхадзаз».\n«Апсны апны йырхъйара атахъу ахачIв баргвква ага йщардазтынгьи акультура анхартаква руысква апхъа йдыргылта йъадырхъйауа ахъазла» Балаева Нина ареспублика аунашвачпагIвчва квырмыш ду рзылчпатI. Ауи йылрыбагъьатI «акъральыгIва атланыкъвала йрызрыму агвыгъара бзиква кърар багъьала йгIадырцIабыргныс ахъазла атеатр атруппа йрылшауа закIгьи йшамайгьдзуш». АпшыгIвчва асцена йхвынгылаз актерква аурымщтхуата ауырата напIы йырзасуан.\nА-Урышв драма театр агIахътIра йадахIвуата йдыргылыз аспектакль йапшытI апрезидент Хаджимба Рауль, апарламент аспикер Бганба Валерий, апремьер-министр Бутба Беслан, Апсны апны Россия Федерация агIащтийыгIв Григорьев Семен.\nАспектакль аналга амщтахь асцена дгIаквылтI культурала Апсны Республика аминистр Арсалия Эльвира. Ауи атеатр анхагIвчва гвып агвыргъьахъв ахьызла драйхIвахIвтI, гIамта айшысла а-Урышв театр ареспублика акультура бзазара йшаквта духуш кьанкьаш шазгIалымгуа лхIватI.\nАхба Диана,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/news\/apsnyi-a-kralyigiva-uryishv-drama-teatr_post\/","date":"2020-12-04T07:26:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141735395.99\/warc\/CC-MAIN-20201204071014-20201204101014-00709.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9825364351,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9825364351272583}","num_words":322,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.916,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ХIара хIсайт апны ахабар шхIыргаз апшта, сентябрь а 16 йгьи а 17 Черкесск апны абаза культура йапхъахауа а-Фестиваль акIвшатI. Ари агIаншара дуней уыста амагIны швабыж йдупI. Ауи ахIатырла а-Фестиваль акIвыршара йацыркIтI, ргIащтийыгIвчва ауи анхара йалан Къарча-Черкес республика а-Правительствагьи, Россия Федерация Ажвлара палатагьи, акультура уысквала Россия Федерация а-Министерствагьи. Ари апш фестиваль акIвыршара абаза культура агIахчара йазынархата а-Дуней апсуа-абаза адкIылара «Алашара» йакIвдыршауа ауысква йрылапхьадзапI, ауат йыргIаджвыквцIарапI.\nАфестиваль аламгаскIва а-Дуней апсуа-абаза адкIылара «Алашара» апрезидент Егьзакь Муса ажурналистква дрынйан разцIгIараква джьауап риттI.\n– Нхара ду акIвыршара хIпахь йщтIапI, ауатыкв йтазлуштI абаза бызшва агIахчара ауыс, – йхIватI Муса ХIабальа йпа. – ХIара ари ауыс сквшкъомкI цIуата хIадынхалитI, нхарата йакIвхIыршаз, ауи агIарбараква хIрылачважвуштI, асасчва дуква рхъвыцщагьи ражвагьи гIдырныс хIтахъыпI, абаза бызшва ымдзуата тшауацIнахныс ахъазла йнахвчIву амальква аланакIуата йазалху программа лыхIхныс хIтахъыпI. Ауат амальква анахьанат абызшваква ргIахчара апынгьи швапхата йгIарысабап йауашта йаъазларныс хIтахъыпI.\nАбзазара йгIаннаршауа ашвхIаусыгIваквала аугIа акъалаква йырталхитI, акытква мачI-мачIымца йымцырахитI, ауатква ршвхIаусыгIвала аугIа рыбызшва цри ыдзитI. Ауи ахIатырла абызшва агIащаквыжьра ауыс багъьата йхъатахIкIытI. Гвырбзигата йсыму ари акIвпI: йакIвхIыршуш анйараква рпны ари ауыс рыцIа йнардзата, йабгата йхIырхъйара ахъазла йакIвыршачIву анхара ахъа гIаджвыквылуаштI.\n«Астол гьажьы» йалаз аугIа щардагIвын, абазаква зтабзазауа шта бзидздза ргIащтийыгIвчва алан. Амман (Йорданшта) апны йаныргIалу Ачеркес гвчIагIвра жвлара рыхьызла «Абазаква рфеномен: Россия апынгьи агIвыма къральква рпынгьи» – хIва йзхьзыз «стол гьажьы» йалан Мамдох Аласкер, Осам Абида, Захер Джамбек.\nАуи анхара йалан аюрист наукаква рдоктор, а-Дуней апсуа-абаза угIахъа радкIылара а-Президент Шамба Тарас, апрофессор, аэкономика наукаква рдоктор, ООН апны йаныргIалу информатикала а-Дуней академия академик Агырба Юра, ажурналист, Россия-Федерация а-Президент йпны йаныргIалта йынхауа аугIахъа азазаъащаква руысла а-Совет йалу Шевченко Максим, Россия Федерация ажвлара палата йалу Суляндзига Павел, Къарча-Черкес республика а-Правительстви а-Парламенти рынхагIвчва, ажурналистква, абаза бызшвала арыпхьагIвчва, датшагьи щардагIвы.\nАпхъапхъа а-Фестиваль ан��ара йазынарху ахIвахIвра сальамшвъаква йгIарыпхьатI. Ауи апш швъа гIарщтитI Къарча-Черкес республика ахъа Темрезов Рашид йгьи Адыгея республика ахъада ТхIаквщын Аслан. Йапхъахуз ашвъа йгIанахIвауа дгIапхьатI аугIахъаква, апечать, акоммуникацияква руысла КЧР аминистр Суюнова Насыпхан: «Хвду зму абаза культура а-Фестиваль асасчва! Абазаква скшышвпхьадарала йъатабзазауа Къарча-Черкес шта апны гвыхътыла швгIахIрайгвитI. Араъа ауат рапхъанчIвиква ртынха йазсакъуа йынкъвыргитI, ареспублика йтабзазауа анахьанат аугIахъаква гвыхътыла йрыщтаныкъвауа руачIв бзазара щаквдыргылитI. УгIахъипхьадза ркультура тынха шIырпшыра змам байара дупI, ауи агIахчара акIвпI абанпараква адызкIылуа, ругIахъара гIащаквызыжьуа. УахьчIвала зпхьадзара мачIу аугIахъаква рыхъазла арат ауысква рмагIны рыцIагьи йалахIитI. Абаза угIахъа ртурых, рдунейпшыща, ркультура, динта йынкъвыргауа – абанпаракI йгIартынхата йащтагIайуа абанпараква йырзыгIанхауа ари абайара акIвпI адуней йапшым аштаква йыртабзазауа аугIахъа адызкIылуа. Сшхъвыцуала, апхъанчIвиква йгIартынхаз абайара анузыхчара асхъан акIвпI апхъала уанзычIвырхъуш, ауи абайара йанузалархIуш. АугIахъа радкIылра апны афестиваль анхара дахIврала йакIвшарныс сазхIвахIвитI».\nАраъа йгIапхьатI Йордан паштахIыгIва апны Россотрудничества ахъвшари Амман апны йгIаныршу а-Черкес гвчIагIвра жвлари рхIвахIвра швъагьи: «ЗымгIвагьи йыгIдыритI адуней апны йгIаншауа аглобализация, аурбанизация, аинформация амаль шIыцква зпхьадзара мачIу аугIахъаква ргIащаквхара, ругIахъара, рцIасква, рхабзаква ргIахчара апны шварагIвара шырпщылу. Ауи ашварагIварара Лагъь КIавкIаз апынгьи йаъапI. АугIа уыжвгIанчIви бзазара мгIва йазыпшгIауата акъалаква рахьыла йайтыпахитI, ругIахъара ащайдза шIчIвитI, ругIахъа культури рцри бызшви йырчвыхъарахитI. А-Дуней абаза-апсыуа адкIылра «Алашара» анхара абазакви апсуакви ркультура агIахчари атшауацIнарыхри йырзынархапI, йъанызлакIгьи уыжвгIанчIви бзазара йаквыргIапста рхъамаль шырзыбуш йаквгIазшIнатитI. А-Фестиваль адгалагIвчвагьи ауи анхара йалаквугьи абаза бызшви абаза культури ргIащаквыжьра ауысква, агIаджвыквцIара бзиква рпны адахIвраква швзыхIтахъпI».\nРэтнокультура байара агIахчара, агIащаквыжьра апны абаза угIахъа радкIылра, багъьата рацIагылра амагIны йгIачважвакваз зымгIвагьи йгIалыркIгIатI. ЙгIачважвар апны Шамба Тарас Апсны Республика а-Президент йыхьызла а-Фестиваль йалакваз драйхIвахIвтI. Ауи йшипхьадзауала, абазаква ъатабзазауа аштаква ага йрылахIаргьи аугIахъа ргIащаквхара, ргIахчара апны ауи йамуа швхIаусыгIвата йалра гьатахъым.\n– Сара йшыздыруазла, цIыпхдза хIугIахъа къраль 52 рпны йтабзазун, сынчIва Новая Зеландия апны абазата 20-гIвы шбзазауа ахабар здыртI. Ауи акIвпIта акъральква рпхьадзара 53 йнадзатI. Адуней апны аглобализация гIаншараква ршвхIаусыгIвала абызшваква, акультураква аныдзуа, хIара угIа зыкь 40 ахIа хIнамдзарыг��и хIкультурагьи хIцIасквагьи шхIзыхчауа гIахIырбитI. Ауи гвлахIарапI, – йхIватI ауи.\nАпрофессор Агырба Юра йшихIвазла, Москва дтабзазауищтара Къарча-Черкес йтыцIта ауаъа апхьара йцауа ачкIвынчви ахIвсси драбадыритI. Дарынашхыйауата йшгIаликIгIазла, ауат рыуа зцри бызшва здыруа рпхьадзара рыцIа-рыцIа йалдзгIитI.\n– Сара йдучвам архъвыхра акIвсыршатI, – йхIвитI апрофессор. – Апхъала цри бызшва здыруаз апхьагIвчва рпроцент 90 йнадзун, ужвы ауат рпхьадзара процент 30 мачIкIла йайхIата акIвпI йнадзауа. Ауи швабыж йгвасрапI. Сара абаза кытква рпны щардала сгIайлитI. Ауипхьадза сыладзква сзымкIуата йгваститI ймцырахаз атыдзква, ахаквква. Ауи швабыж йгврыдзгапI. Тыдз мцыра йгIаныцIуа закIыпI – йатаркIвах абаза тгIачвакI рхъамаль рзыбаныс ахъазла акыт йтыцIтI. ХIара хIацIагылта ари аъаща апсахра хъатахIымкIыкIва йгьауашым, йшпакIву ухIварыквын хIыбызшва агара ъану хIкытква рпны акIвапI.\nПятигорски Черкесски репископ Феофилакт йыхьызла адиннкъвгагIв Михаил Самохин анйара йалакваз тшырзынайырхатI. Абазакви апсуакви йырхчара атахъу абайара шрыму гIаликIгIатI.\n– Арат аугIахъаква ркультура хIагIапI, – йхIватI Самохин Михаил. – ХIара бзита йыгIдыритI аимператор Юстиниан йзаман, йцбахуз асквшышв агIан, абазаквагьи апсуаквагьи угIахъала кьристан дин йштагылуаз, йагIбахуз асквшышв агIан ауат зтабзазуз акъраль «кьристан бзибагIвчва табзазитI» – хIва йшырхIвуз. Ауи агIан Русь апны ауи адин гьщаквымгылсызтI. ШвугIахъаква йрыму акультура ащайдза гIащаквыжьра шатахъу гIахIгвынгIвитI. Акультура гIащаквхара ахъазла аугIахъа злачважвауа абызшва гIахчара атахъыпI, ауи абызшвала йгIву атекстква рнадзара хIагIазара атахъыпI. АгIвыраква аугIа йынкъвыргауа адин анур рхъагылата йаъазтын ауат злагIву абызшвагьи гIащаквхуштI. Аепископ йыхьызлагьи сара схъаталагьи йстахъу ари акIвпI: абаза гIвгIвчвагьи, уысагIвчвагьи, апхьахьаквагьи, акультура анхагIвчвагьи йгIандыршауа агIвыраква урыпхьапхьадзагьи угвы рзымчIвауа, йатагIащтIуххуа, уатарыквахъысхуа йаъазланыс, ауат уасаражвра рылата зыщайдза асквшышвква хъарата йрылалуа акультура агIахчара йазынхарныс, йгIащаквхарныс зквнагу акультура».\n«Адыгэ Хасэ» жвлара мгIвайсра аунашвачпагIв Черкес МухIамад йшипхьадзауала, ари агIаджвыквцIара бзи ареспублика йтабзазауа йырхъазымкIва Россия йтабзазауа анахьанат аугIахъаква зымгIва рыхъазлагьи йшвапха бзипI.\n– Адгьаква зымгIва рыхьызла абазаква йшвзыстахъпI уахьчIва швызхвынгылыз амгIва анцIралагьи йлашараханыс. АцIабырг ухIвушызтын, уахьчIва абазаква швугIахъара гIашвхчаныс ахъазла йшвчпауа ауыс Россия апны угIахъипхьадза йырчпара атахъыпI. УахьчIва абазаква йырзынархата йгIащтIышвхыз ауысква адгьаквагьи йгIащтIырхра атахъыпI. Сара швабыж сайгвыргъьитI абарат рапш ауысква ъагIащтIышвхуа, рырхъйара швъащту, – йхIватI Черкес МухIамад.\nГвы ауымтуашта йгьаъам уахьчIвала урышв бызшва апынгьи амыгIвхъгараква шгIаншауа. ЙгIачважвакваз зымгIвагьи йгIалыркIгIаз ари акIвпI – КIавкIаз абызшваква ргIахчара ауысла апрограммаква рлыхра ашвапха Россия аугIахъаква зымгIвагьи йрыхъваныс ауаштI, урышв бызшва агIахчарагьи рылата.\n– ДзачIвызлакIгьи йцри бызшва апшдзара йылайхIвара атахъыпI. УахьчIва йакIвшауа «астол гьажьы» йгIаныцIуагьи закIыпI – хIацIашвыргылта йчпачIву ауысква хIацрыдыншвырхал. ХIыбызшва агIахчара йазынарху апрограмма лхIшврых. Ауи аугIахъа агIахчара йащатапI, аугIахъа агIахчара щъа багъьата акъральыгIва йазалуаштI. Ари анйарала хIыуа дзачIвызлакIгьи – апхьахьаква, арыпхьагIвчва, адиннкъвгагIвчва – гвыхътыла айчважвараква гIаджвыквхIцIитI, хIкъару адкIылпIта абзазара апны йхIзычпауа хIчпапI. Ауыла амыгIвхъгараква гIашIахIкIыпI. Ауат ангIаншауа хIара закIгьи анхIымчпауа асхъан акIвпI, – абарат ажваква Егьзакь Муса йгIачважвара апны йбыжьгатI.\n– Абзазара йшгIанарбауала, хIара хIамхъпсапI, хIгьацынхум. Абари аъаща угIахъа щарда зтабзазауа Россия шабгугьи йрылубгIитI. Зхъа зырдуныс зтахъу заджв-гIвыджьгьи гIахIылцIитI, абзира ацынхъвы ауат ркъару амыгIвхъгара ахьыла йацапитI. Ауи акъаругьи гIацарпахта абзира йазынхIырханыс хIащтазара атахъыпI. Абараса акIвпI къральыгIва щата зму программа лыхIхныс къару шхIзадкIылуаш, хIшзацIагылуаш. Датша хъатакIла угIапшрыквын, йгIаншитI хIара зымгIвагьи йдуу акъраль Россия хIштабзазауа анхIхъаштылуа. УгIахъакIгьи йырхъазыта йтхаджьуа йгьызбзазушым араъа. ХIара хIыжвлара анхара апны мгIвата йлыхIхыз ауыс бзиква рырхъйара акIвпI.\nА-Президент йпашвхIа апны угIахъа азазаъащала йгIаныршу а-Совет йалу ажвлара уыснкъвгагIв Шевченко Максим йшихIвазла, аугIахъа уысква йырзынарху аполитика хIкъральыгIва апны йгIалыркIгIауа анархараква йрыуапI.\n– Сара уахьчIва зынхара салу абаза культура а-Фестиваль магIны ду зму уыспI. Сара сызлу асовет ахьызла схIвахIвуата тшышвзынасырхара йахъазымкIва къдзыра зцIата йлышвхуа апроектква зымгIвагьи асовет апны хIшрылапшуашла швазсыргвыгъитI. Абызшва ахъазы йгьщаквгылам, аугIа алачважвауата акIвпI йшаъу. Йбзазауа абызшва атгIачва, абанпара ахIбачва ракIвпI йызлапсыпынкъвгауа. Адуква рсабиква цри бызшвала йырмачважвахырквын зыкьпхьадзарала апхьагаква гIацIшвщтыргьи, йазалху апхьартаква хъшвтIрыгьи ауи абызшва гьгIабзагылхуашым, псы зхъахым латин бызшва, апхъанчIви урым бызшва рапшта йгIанхуштI. Ауи акIвпIта, са сшхъвыцуала, дара абазаква рквта ауыс уалачважвара атахъыпI, рсабиква хвысквша йнадзанадзыкIьара рунагIваква рпны рцри бызшвагIваца ргIарагIатI, йалачважваргIатI.\n– АкъральыгIваква ранкъвакъвра апны къарута йалуа аугIахъа культураква рщардара, рапшымзара акIвпI. Абари ахъатала ауыс хIапшрыквын урышв культура йапщылу угIахъа культурипхьадза агIащаквыжьра, агIахчара – ауи апхъахьыла хIкъральыгIва агIащаквхари акъаруи йыргIарбагу хачIвыпI. АкъральыгIва абаза угIахъа ргIащаквхара йазынхузтын, йацIагылуазтын, ауи хIара хIкъраль агIахчара йазынарху амальпI, – йхIватI йгIачважвара апны ажурналист, ажвлара уыснкъвгагIв Чадаев Алексей.\nАстол гьажьы ъадзалачIваз йгIачважвакваз зымгIвагьи азцIгIара щарда рыздыргылтI. Ауат рджьауапква йапшым алахIвараква гIадрыцIсуан. Абари анйара а-Дуней абаза-апсуа адкIылра «Алашара» хачIвыта йылнахуа архъйара апны йапхъахауа чIвырхъата йалтI.\n– Анаука гIвыраква ангIащтIыхIх аконференцияква ракIвыршарагьи хIмурадын. Астол гьажьы рыцIа йауацIыхпI, ауи йлыху ахачIвква рырхъйара ахъа алагIаджвыквылтI, – лхIватI ажурналистква интервью рылтуата культурологияла Россия аинститут акIавкIаз рхъвыхраква рквта аунашвачпагIв Емельянова Надежда. – Арат рапш «столь гьажьы» агIвымакъральква рпынгьи йадыгIгалныс хIгвыгъапI. Йорданшта апны хIдрайгвахьатI, уыжвласыла Трыквшта апынгьи архъвыхра нхараква джвыквхIцIуштI. Швабыж хIгвы йаситI гIарып къраль щарда рпны аполитика аъаща ъаквыргъвгъву, йшпакIву ухIварыквын хIара хIпроект апхъапхъа йшгIаджвыквхIцIуз адиаспора ъану агIарып къральква зымгIвагьи гIацIанакIуата акIвын. Ари астол гьажьы уыс бзи щарда ащтагIайуашта хIгвыгъитI, йауа ухIварыквын ауи абаза бызшви абаза культури руысла ъачIвагIагIвчва щардагIв алан. Ауи апхъахьыла хIыздынхалуаш ауысква рылачважвара, рлыхра, йазалху программа адгалра йазынхуштI.\nАнйара ацIыхъва абаза бызшвагьи абаза культурагьи ргIахчара, ртшауацIнарыхра йырзынарху меморандум лырхтI.\n«УахьчIвала абазаква рпахь хачIв хъадата йгылу ауысква йрыуапI рцри бызшва агIахчара. Абызшва зрыдзуа агIаншараква адуней шабгу гIарыцIаркIитI, ауи уыжвгIанчIви заман йадамыгъапI. Зпхьадзарала ймачIу аугIахъаква рыбызшваква йгьырхъазым зарар зквшвауа, урышв бызшвагьи Россия йтабзазауа анахьанат ауагIахъаква рыбызшваквагьи йрызарархитI ауат агIаншараква. КIавкIаз апны зпхьадзара мачIу аугIахъаква рбзазара атшауацIнарыхра йазалху апрограммаква рпны ацри бызшваква ргIахчара кIьыдата йгIалкIгIара атахъыпI.\nАри астол гьажьыла анаука, арыпхьара рынхагIвчва, адиннкъвгагIвчва, акъральыгIва ъанатIанкъвгагIвчва гвыхътIыла йацынхумцара хIызлачважваз ауыс агъьызчIвуаш алшараква шгIандыршуш хIащтапI.\nХIара мурадта йхIыму ари акIвпI – КIавкIаз йтабзазауа зпхьадзара мачIу аугIахъаква ркультураква ртшауацIыхра йазынарху акъральыгIва программаква рлыхри рырхъйари йырзынхуш акъару адхIкIылырныс. Атурых апны агIаншараква рырхъвыхра, уахьчIвала абаза угIахъара руыс зкву агIарбагаква ргIахътIра хIадынхалуамцара акIвпI хIпахь йгылу ахачIвква шхIырхъйуш. ХIугIахъа рыдзра, рылдзгIара гIашIазкIуаш амальква, акультура, адырра йгIандыршауа алшараква ргIаура акIвпI хIара хIмурад хъада.\nАуат архъвыхраква йгIахIдырбуштI апхъахьыла уыста йхIырхъйара атахъу. ХIара хIапхъанчIвиква рбзазара зрыбаргвуаз ашвхIаусыгIваква агалагьи рыцIа йщардан, ауаса агIвычIвгIвара ртурых апны ауат рыхьыз дута йддырхIвауата йгIамгIвайстI. Рыуа дзачIвызлакIгьи дбагъьан, йхъагвы аквын, йара йбзазарагьи йтынхаква рбзазарагьи штшауацIырхуаш дащтан. АпхъанчIвиква йгIаныржьыз ащайдза багъьа хIуыжвгIанчIвиква йыркъарупI, ауи абзирала рпахь йщтIу абзазара лахътIыла йзапшуаштI.\nАбызшва ъадзану йара агIвычIвгIвысгьи дбзазуштI. Россия йтабзазауа аугIахъаква ругIахъара рзыгIахчауата, рхъамаль зларбахуаш амальква рымазлузтун акъральыгIва рымч агалагьи рыцIа йбагъьазлуштI», – хIва йаныпI атекст амеморандум апны.\nАэтнос гIащаквхара ахъазла ауат рыбызшва гIахчара атахъыпI. Абаза угIахъа ртурыхи рцIаскви руысла адырраква радкIылра йазынархата хIацIагылра, хIацацхърагIара атахъыпI. ЙгIаргванхауа агIамта ауацIа аугIахъа культураква ринтеграция йазынарху апрограммаква лырхуаштI. Апхъапхъа йызлагIалагуш Россия ауацIа йгьи агIвымакъральква йыртабзазауа абазаква, апсуаква, ачеркесква йырзынарху апрограммаква ракIвпI. Россия аугIахъаква рбзазара атшауацIнарыхра ауыс щата багъьа азтуаш амальква гIахъызтIуаш нхарапI ауи.\nКвициниа Инна,\nАгIвыра «Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/tsri-byizshva-agiahchara-augiaha-yyirgiaschakvyizhrapi-2_post\/","date":"2020-12-03T17:31:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00075.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974992275,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974992275238037}","num_words":1553,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ужвы угIацапшхырквын аратква анакIвша йацы акIвызшва уыла йгIацIалхитI. Щарда йугIалауа ажва къычIрахазтынгьи ауи йгIацIанакIуа гьмачIым. Зунашва хIхIвауа агIвычIвгIвыс йылахь шщаквгылуа, абаргвыраква джьгарта дгIарыцIсныс шйылшауа, гврыхвара ду йылата йлихыз абзазара мгIвала дшзымгIвайсуа акIвпI… Адыгея къральыгIва университет афилология факультет дахIврала йгIалгаз Тобыль Мадина жвасквша рапхъала ВГТРК акъральыгIва телерадиуакомпания «Къарча-Черкес» урышв бызшвала арадиуа атраква адызгалуа аредакция апны дынхауа далагатI. Ауи лхъа аладухауата лабаду, зыхьыз бергьльу ауагIа рарыпхьагIв, абаза бызшвала гIвыра агIаныршагIвы, абаза литература ащатащтIацIагIв Тобыль Тольыстан шйакIву зынгьи йгьылхъаштылуам.\nЛхъа алалырдухагIвацауата гьакIвым, йлыгIвуа сатырипхьадза джьауапкIра ду азлымапI, абазаква ркультура апны щта пшдза ду гIанызжьыз, абазаква рпны зыхьыз адырра цIола, ацивилизация, йхIаракIдзу акультура, абзазара мгIва атшауацIнарыхра йадамыгъу агIвычIвгIвыс йща лдаква йъартаныкъвауа шгIалырцIабыргуаш дащтапI.\nАнсимшы дызцынхауа ахIбачва ршвапха дашIпшуамцара, лдырраква йрылалырхIитI, лъазара йагIарбагу лхъатачIв джыпха гIанлыршитI, длунейпшыщи ауи гIазтIкIкIгIауа аршIыйари раъаща щаквлыргылитI.\nДатшагьи закIы амагIны дупI: Мадина журналистта дынхауищтара ага щарда мцIуазтынгьи дзынйауа йзачIвтемазлакIгьи хъаталкIныс дгьшвум. Мадина лхIальла швабыж дщаквкIыпI, дгIвынгIалпI, ауагIа рпны зынгьи ажва хъвахъвакI гьгIалшIыцIуам, ауат ражва, рхъвыцща, рдунейпшыща хвы аквылцIитI, йанымгIалуа зынгьи лхъа йгьаквналыргум. Ауаса йхъаталкIыз ауыс айрышта дадынхалитI, дахIвралагьи йлырхъйитI.\n– Ажурналист йъачIвагIа йунардыруа щардапI, – лхIвитI Мадина. – ЙгIаншитI аргваныта йуыцбзазауа агIвычIвгIвыс уйынйаныс уанйызцауа дунейхъвыцща шIыцта йгIахъутIуаш, хъвыцрата «йгIауыквпIлуш», ауи йылу агвыбзыгъара ацIолара угвы аназымгIвауа. Ауи уанйынйара, уанйачвара амщтахь акIвпI ауатква ануылаухIвауа. УынцIразаман апны узынйаз ауыжвгIванчIви датшата дбзазузтын, ари абзазара датшата дапшуазтын ауатква йгIауыларцIауа агвышвхвара уакъыль арыпшгIауамцара шIырпшыра змам ажви атурасы узыгIаныршитI.\nТобыль Мадина лпрограммаква йрыуата дашIамсуата дыздынхалуа атема къом йрыуапI акъральыгIва къвырльыкъвхарта йаланакIуа Къарча-Черкес республикала ахIаквымхара априставква рынхара. ЙцIыхъвахауа азамандза хIреспублика абзазагIвчва ауи ауысла йырдыруаз алыргауачван. Ауи йашвхIаусыхIву юстицияла аминистерства апны ахIаквымхара априставква рхъвшара гIаншищтара щарда ъамцIуа йгьахъызым. ХачIв дута йгылан ауи акъвырльыкъвхарта ззыгIаныршу, уыста йархъйауа, ауысква рырхъйара йацIыхъватшару агьиква йалыргата ауагIа йдырдырра, ахабар драйдзара.\nЗаджвымзара-заджвы ари атема гIальамтракIгьи аламкIва, ажвлара рпны чIащыгIваракIгьи гIанамрыцIсуата йпхьадзаныс ауаштI. Ауаса зынхара швабыж йалачпу априставква гвынгIвырата абзазагIвчва йырдырырныс ахъазла ауыс адгылща, агIарыкIапща, йаквнагауа ажваква ргIарысабапща гьакIвымма араъа йхъаду? ЦIабыргыта йхIвара атахъыпI Мадина ари ахачIвы дахIврала йшылзахъвдаквыщтуа. Априставква рансимш нхара ажурналист ауи аъара джьащахъвата, угви упси йрылалуата йылзыгIарбитIта йылрыхIазыруа арепортаж амагIны рыцIа йцIолахитI, дгIазквчважвауа агIвычIвгIвыс пIатIу зквуцIара атахъу фырта уыла дшгIацIалжьитI. Асквш 2012 ацIыхъва Россия ахIаквымхара априставква ркъральыгIва къвырльыкъвхарта акъраль шабгу гIацIанакIуата ажурналистква ркватала анкъвакъвра джвыквнацIатI. Мадинагьи хIкъраль анахьанат аштаква йрыуу, швкIыгIвпхьадзара йнадзауа, Россия а-ФССП анхара йапшым ахъатаква йгIарыквчважвауа ажурналистква рапш анкъвакъвра далалтI. УахьчIвала акъраль хъзырчIвауа акъвыхIтлара, ашIщра цIас гвымхаква йырпшIагылуата йгIаншауа амальква йызнымкIва дрыквчважватI.\nМадина йылрыхIазырыз арепортажква, архъвыхра хъвыцраква, ахабаргIвыраква, абзагIвраква радгалщала, раныргIалщала, ацIабырг агIахътIыщала, швапхала рырбайаща, йызгIауа ауагIа ргватра йхъаду агIаншараква йырзынархщала лкIгIара бзи рымата йаъан.\nАнкъвакъвра жвноминациякIла йакIвшун. Араъа ршIыйара нхара цышв гIадыргалтI. Ауат йрылапшуаз ахIаквымхара априставква ркъральыгIва къвырльыкъвхарта анхагIвчва йгьырхъазымызтI, – ражва рхIватI йбергьльу ажурналистквагьи, ажвлара уыснкъвгагIвчвагьи, аполитикквагьи. «Зтемала рыцIа йагъьу арубрика» номинацияла Тобыль Марина йылрыхIазырыз анхара йапхъахауа агыларта ангIаквнадырга лара ныжьхта «Къарча-Черкес» телерадиуакомпания анхагIвчва гвып шабгугьи йджьарщауата йайгвыргъьатI. Мадина щарда мцIуата Москва дцан дгIайхтI. АхIаквымхара априставква рфедерал къвырльыкъвхарта аквта унашвахъцIарта апны апхъагылагIвчва йрынйатI, йгIарквнадыргаз артшхъвагаква гIарнапIыцIарцIатI. Агвыргъьахъв айззара апны жвгIвы йнадзуз анкъвакъвра ду апхъагылагIвчва дрылата Тобыль Мадинагьи Россия а-ФССП къвырльыкъвхарта артшхъвагагьи асогIа тлапIагьи гIалнапIыцIарцIатI. Россия ауацIала анкъвакъвра апны Тобыль Мадина лгIатгара «Къарча-Черкес» радиуателекомпания арадиуа къвырльыкъвхарта аршIыйагIвчва гвып йцIыхъвахауа азаман йрылшаз адахIвраква йгIарылхIвауата, хIхъа алахIырдыуата акIвпI йышхIпхьадзауа.\nНакIвахв Михаил\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/azhurnalist-lyirshiyiyara-agiatgara-du_post\/","date":"2020-12-03T03:59:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00580.warc.gz","language":"abq","language_score":0.997161746,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971617460250854}","num_words":508,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.123,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гвымлокт апны чкIвынргIа рсовет айззара акIвшатI. Айззара акыт апны спорт комплекс ауыхвара йазынархан. Араъа чкIвынргIа акыт асоциал-экономика уысква рырхъйара рыцIа джьгарта йшзацхърагIушгьи йалачважватI.\nАкыт ачкIвынчва ргIаджвыквцIарала ари апш айззара йапхъахауата йадыргалтI. Айззара йалан Красна Восток кыт ахъада Джьмакъвыл Владимир, акыт совет адепутатква, айфанд ахIба Аджьбакь МухIамад, Кавминводы йтабзазауа абазаква руагIахъа культура автономия «Абазашта» аунашвачпагIв Макъвауа АгIвырби, «Алашара» адкIылара рщтийыгIвчва (Мыхц Рамазан, Джьмакъвыл Бэла, Бежан ГIайщат).\nАйззара акыт абзазагIв Огвыз Рельян йгIахъитIытI. Ауи акыт апны аспорт гIащаквыргылхта тшауацIнарыхра шатахъу йауацIыхта даквчважватI. «Акыт апны спорт комплекс ныжьхта апхьарта аспорт зал акIвымкIва ауи ауысла датша закIгьи гьаъам, – йхIватI ауи. – Йхвбахауа, йцбахауа аклассква йрыцIу ачкIвынчва айдзаква тутын рчвауа, рзгIвадара йазазарархуа адзайшаква рыжвуа тшадрыщцитI. Зарарта рхъа йазгIаргуа тшгьазырдыруам. Апхъала ацIайква дара-дара турник дыргылуан, гIврала йапхъанысуан. Ужвы ауатква гьаъахым. ЧкIвынргIа рызгIвадара зрыбагъьушта, йандухара йрыхъвушта йаъу аспорт шакIву гьгIаргвынгIвуам».\nАйззара апны йгIачважвакваз асабиква рбжьара, рапхьара, раъащаква рпны аспорт амагIны шдуу гIалыркIгIатI. Згвы цхIауа ачкIвынчва сквшщарда цIуата йаркIыта йгылу аткваныжв атдзы багьандата йгIарахвта хвитра абакIра йабжьагу спорт залта йырчпахныс гIартахъхатI.\nАкыт ахъада Джьмакъвыл В.Х. йшихIвазла, аунашвахъцIарта аштат апны спортла аметодист йъанатIа гIандыршатI. СынчIва ауи абюджет йауата сом зыкь 20 аспорт ъамапсымаква рхвгIара йазалхпI. Культурала КЧР аминистр йгIаджвыквцIарала, уыжвласыла акыт акультура тдзы апны асабиква ауагIахъа йырзибжьаныс ахъазла мчыбжьыкI ауацIа хын ауи зъачIвагIу ахореограф дгIайлуштI.\nЧкIвынргIа спортла аметодист йъанатIа нкъвигарныс Огвыз Зураб йыхьыз гIархIватI. Ауи аспорт зал адгалра ауысгьи йыхъвдаквырцIатI.\nКавминводы йтабзазауа абазаква руагIахъа культура автономия «Абазашта» агIащтийыгIвчва Макъвауа АгIвырбии ЧвзыкIьа Радийи аспорт зал ауыхвара йацыркIтI. Радий аткваныжв атдзы хвгIата ауи абагьандара ауыс зынгьи ауатыкв йгIатамылхуата йаныргIалра атахъыта йпхьадзитI.\nАйззара амщтахь гвыпкI аткван атдзы аъаща йызтагылу йапшытI. Инженер-уыхвагIвкI дгIазшIыртта атдзы арчIаджьра ахчата йаквшвуш гIайдрыпхьадзарныс йалачважватI. Ауи атдзыжв дмырчIаджьуата спорт зал шIыцкI руыхваныс рыцIа йагъьханыс ауыпI.\nАйззара амщтахь «Алашара» ргIащтийыгIвчва чкIвынргIа ргвыпи акыт ахъада Джьмакъвыл Владимири ранйара йалазларныс йдрайгватI.\nБежан ГIайщат,\n«Алашара» аинформация рхъвыхра ахъвшара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/gvyimlokt-apnyi-anyara-akivshati_post\/","date":"2020-12-05T08:24:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00719.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9939270616,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9939270615577698}","num_words":293,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АкъральыгIва республика абаза драма театр апшыгIвчва ргылчIв шIыцла йдыргвыргъьуштI. Ауи ахабар «Абаза къраль» сайт аредакция йгIахIирайдзатI атеатр аунашвачпагIв КIьыщмахва Умар. Щарда мцIуата алокI «Хьапщ хрихыц» атеатр агвацчпа совет йнарахвтI, уыжв ласыла апшыгIвчва йддырбуштI.\n– Ари аргылчIв йара атурых амапI, – йхIвитI КIьыщмахва Умар. – ГИТИС апны йсыцапхьаз, ужвы Къалмых республика АугIахъа драма театр йаунашвачпагIву Шураева Галина хIызту адзын ауаъа хIгIахъвмарныс хIылрайгватI. Рсабиква датша угIахъа культура тшахадыргIвазаныс ахъазла хIугIахъа ркультура гIазырбауа спектаклькI дхIырбара лтахъыта акIвын ауи дызлахIваз. Акъалмыхква рфольклор шбайу бергьльыпI, хIаргьи йхIымапI адуней апны йбергьльу нартргIа рэпос. Ауи аэпос афырква йрыхахIыргIвазаныс хIтахъыта Шидов Юри хIари хIацынхауа хIалагатI. АргылчIв дарежиссерта дгIахIрайгватI Балкъар театр арежиссер хъада Атмурзаев Магомет. Ауи агIвычIвгIвыс ауралагьи шIыцракI дазыпшгIауа дынхитI.\nАргылчIв шIыц ауысла Магомет КIьыщмахва Умар дгьимайжьатI. Атмурзаев Магомет ршIыйарала Лагъь КIавкIаз къральыгIва институт апны йайрыпхьитI, «Къабард-Балкъар республика апны ршIыйарала гIатгара зму анхагIвы» чIахIныгIва хьзы нкъвигитI. Ауи йбзирала актер шIаква ауи а��арала ласы ауыс йаланахIван атеатр аунашвачпагIв ауи аспектакль апшыгIвчва йдйырбандзыкIьара йымарачвапI. ЦIабыргыта, апхъапхъа «Хьапщ хрихыц» тшахазыргIвазуш абаза пшыгIвчва ракIвпI. Арат амшква Къалмыхшта апны Асетин театр саситI. Ауи ашвхIаусыгIвала абаза театр ацара асквш ацIыхъва йазыщтIарцIатI. Адзын тшпсщара мшква рапхъала, октябрь а 27 йа а 28, аргылчIв апремьера анакIвшауа Абаза район апшыгIвчва шIаква драйгвуштI. Абаза район аунашвачпагIвчва ауи ауысла йрынгIалхьатI. Ауи алокI аргылрала абаза театр агIамта шIыц гIахъыртIуаштI.\n– Сара заджвыла санчкIвыныз абаза театр аспектакльква сырпшныс амаль гьсымамызтI, абаза театр гьаъамызтI, – Умар йгвгIанаграква хIыцагIвишитI. – Ага ауаса йаъазтынгьи, абари аршIыйара квпшыра тшахасыргIвазаныс сылшатI, ГИТИС апны ауи ауысла дыррагьи гIацIызгатI. Ужвы талант зму хIычкIвынчви хIыхIвсси руыс рыцIа ймайрапI: хIтеатр хIымапI, чкIвынргIа ауи йазалху адырраква Москвадза йымцауата йгIарыквшваныс рылшитI. Ажва ахъазла, ужвы йгIайуа апхьара сквшы ангIадзара ршIыйарала Лагъь КIавкIаз къральыгIва институт апны Атмурзаев Магомет йкурс йалата йапхьуш угIа адикIылуаштI. Йари хIтеатри пхата хIащтаныкъвитI, ауи ахIатырла актер ъачIвагIа йапхьаныс зтахъу хгIвы-пщыгIв чкIвынчва ауаъа апхьара йхIщтинысла хIангIалтI. Ауи акIвпIта, швсайт амальквала чкIвынргIа тшырзынасырханыс стахъыпI: шгврыхваха, адырраква гIацIыжвга, швгвала пшдзаква швырзычIвырхъа, ауи ауысла хIаргьи йхIылшауала хIшвцхърагIуштI.\nЙхIхIвахьу йацхIцIахуаш ари акIвпI. УахьчIвала абаза театр апны йынхауа рщардагIв ршIыйарала Лагъь КIавкIаз къральыгIва институт йгIалгакваз йрыуапI. ЗакIы гьазхIвам сквшквакIла ауи аинститут йгIалгауа ачкIвынчви ахIвсси абаза атеатр асцена йгIахвынгылта рыгIвзачва ахIбачва йрыцчIвырхъаныс, абаза театр ршIыйара атшауацIнарыхра рхатI джьгарта йырзалацIаныс.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-teatr-giamta-shiyits-giahyirtiiti_post\/","date":"2020-12-01T15:25:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00618.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9874136448,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9874136447906494}","num_words":350,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.086,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.928,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Гвдауыта район йаланакIуа Джьырхва кыт апны хъвшара шIыц гIаннаршан ашIыпIа хъвшараква йрыланархIатI.\nБарганджиа Саид\nАААК ужвыгьи ашIыпIа хъвшаракI гIаншатI ноябрь а 17 апсуа кыт Джьырхва абзазагIвчва йанрынйа амщтахь. Ауи акIвпIта, Апсны апны а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рпхьадзара 31 йнадзатI.\nАнйара апны АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар акыт абзазагIвчва адкIылара нхарата йакIвнаршахьаз, йаргвану азаман ауацIа йырчпарныс йыргвыгъу райхIвтI, ашIыпIа хъвшараква рахIа йыззыгIандыршауагьи гIайырбатI: агIвычIвгIвыс джьгарква ��рыцта ашIыпIаква рпны абзазаща агъьызчIвуаш апроектква дырхъйарныс ахъаз.\nАнйара даквчважвауата Гицба Инар ауи пхата йшакIвшаз, АААК ашIыпIа хъвшара 20-гIвы алалырныс шыртахъхаз, абзазагIвчва дара рыхъаз магIны змата йырпхьадзауа ауысквала а-Конгресс йацынхарныс йшхIазыру шгIадырбаз гIаликIгIатI. Акыт абзазагIвчва АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Джьырхва кыт абзазаща агъьчIвра йкъару алайцIарныс дъахIазыру ахъазла рразыра ажваква йзынадырхатI.\n\"ХIара [ари] акыт хIрыцынхахьатI – апхьарта ксерокс, спорт хъвмарга, апхьара апны йатахъхауа ъамапсыма, спортзал зларчпушыз уыхвага пкъыгIва рыхIттI. Апхъахьылагьи ауи азал ауыхвара хIасабапхушта хIгвыгъитI. Ауаъа ауагIахъа гIахIвыщаква, ауагIахъа макъым ъамапсымаква рысра, хвитта абакIра йырзырбжьуштI\", – йхIватI АААК архъйагIв секретарь.\nДжьырхва кыт аунашвахъцIарта ахъада Мыквба Аслан акыт рыхъазла АААК ахъвшара агIахътIра магIны зму гIаншарата йпхьадзитI.\n\"Сара кьангьаш гьазгIазгуам хIкыт абзазагIвчва Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара анхара джьгарта йшалалуаш. ЗымгIвагьи бзидздзата йгIаргвынгIвитI а-Конгресс анхара магIныта йаму\", – йхIватI аунашвахъцIарта ахъада йгьи йгIацицIахтI \"дзачIвапсыуазлакIгьи йтурых йдырра, адуней шабгу акъральква рпны йбзазауа йабашталагIвчва дшрабадыруаш дащтазлара шатахъу\". Ауат амурадква ракIвпI йаргьи АААК йархъйауа.\nДжьырхва кыт йнархъам аквтанай апхьарта адиректор Еныкь Гвында Эгьзакь Мусса запхъа дгылу а-Конгресс агвып аспортзал ауыхвара апны йъагIарцхърагIаз, апхъахьылагьи йгIарцхърагIарныс ъаргвыгъу ахъазла дшырзыразу лхIватI.\n\"Сара анйара шакIвшаз швабыж сазыразпI. Акытква рпны абаргвыраква щардапI. СгвыгъитI ужвыгьи йызнымкIва хIанйата ауат зымгIва хIрыквчважвушта\", – йгIацылцIахтI Еныкь Гвында.\nАшIыпIа хъвшара шIыц дахъадзгылтI Джьырхва кыт ахьыла Гвдауыта район айззара йадепутату Гицба Дауыр. Ауи АААК ашIыпIа хъвшара анхара джьгарта далазарныс дшхIазыру йхIватI.\n\"Уаларпата уанацынхауа йанакIвызлакIгьи абзираква урызцитI. А-Конгресс амурадкви ахачIвкви Апсны ауагIа зымгIва йырзынардзара атахъыпI. Йшабгу йгIауахвырквын, хIара а-Конгресси хIари хIацынхара щардала хIайгвгъитI\", – йхIватI Гицба Дауыр.\nДжьырхва апны йакIвшаз йапшта анйараква Апсны шабгу акытква рпны йакIвшитI йгьи йакIвшуштI. Ауат ззынарху а-Конгресс уагIа шIыц гIалажьра йгьи адкIылара анхара джьгарта йгIаланаркIра акIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-gudauyta-rayon-yalanakua-dzhiyrkhua-kyt-apny-tshypa-qhushara-gannarshat","date":"2020-11-24T01:22:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141169606.2\/warc\/CC-MAIN-20201124000351-20201124030351-00264.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978088737,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978088736534119}","num_words":324,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"15.07.2012\nИюль а 13 АкъральыгIва абаза драма театр апны апшыгIвчва айззатI. Ари атшын араъа атеатр агIамта хъыргIватI. Ауи анхагIвчва «Атеатри апшыгIвчви» – хIва йахьызта йазалху программа дрыхIазыртI. Апрограмма атеатр аунашвачпагIв КIьыщмахва Умар йакIвйыршун. Арепертуар йаланакIуа аспектакльква ршIчIвараква гIадырбатI. АпшыгIвчва актерква ръазара йатаркIвах йаквшахIатхауата йатарпшхтI ЧквтIу Микаэль йгIвыра «ХIваджьа йтурыхква», КIьыщмахва Умар йгIвыра «АпхIвысква рымшыркъвараква», Щбзыхва Лариса лгIвыраква «Гващагъагъ» йгьи «Акъвышри абзибари рбагъьата» йгIархъыху аргылчIвква. Аспектакльква ракIвымкIва апрограмма дрыпшдзауата араъа йбыжьгатI ашва гвлахIараквагьи.\nАкъральыгIва абаза драма театр гIаншищтара щарда гьцIуам, 11 сквша ракIвпI йахъыцIуа. Абаза культура апны ауи агIахътIра гIаншара дута йдыртлапIатI, ауищтара ауи акультура атшауацIнарыхра апны уыс ду архъйитI. Заман айшысла атеатр апны репертуар байа щаквгылтI.\n– ЙзапштеатрызлакIгьи анхара жвасквшапхьадзарала йщаквгылитI. УахьчIвала хIара хIтеатр арепертуар 18 спектаклькI алапI. Ауат абаза гIвыраква йырхъазымкIва агIвымакъраль классикквагьи аурышв драматургквагьи ргIвыраква йгIархъыхпI, – йхIвитI атеатр аунашвачпагIв КIьыщмахва Умар. – Араъа швапхата рыхьызква хIхIва йауаштI Чеховгьи Мольергьи. АпшыгIвчва йрымагIальаматхушшва йыгIбауа апьесаква ракIвпI хIара хIыздынхалуа. Ауат апьесаква згвапхауа агIвычIвгIвыс уадыргIванагьи йызнымкIва атеатр дгIайныс гIайтахъхитI, йатаркIвах атеатр ршIыйара йылайхIваныс ахъазла.\nАтруппа йалу актерква рщардагIв чкIвынпI, талант ду шрыму гIадырбитI. Ажва гьалам ауат бзазара мгIвата йлырхыз ари ауыс шнадырдзахуаш. ЙшырхIвалауа апшта, асцена апны агIахъвмарра зща йалалуа агIвычIвгIвыс ауи «ъазагIва змам згIвата» йзалитI. ЛгIачважвара апны атеатр ршIыйара абари ахъата даквгIашIастI Къарча-Черкес Республика аугIа рартист, Россия апны гIатгара зму артист Уаз Лильагьи.\n– Ага аурышв драма театр апны сынхарыгьи, сара абаза театр ахъазла сгвы цхIитI, ауат рынхара шакIвшауа сапшныс сгIайзапытитI, – лхIвитI Лильа. – УахьчIвала атеатр аршIыйагIвчва нхашата йгIаргуа закIгьи йгьашIысым, ауаса ари ауыс тшадызкIылуа агIвычIвгIвыс файда ду дазыпшгIауата дгьаъам. Абараса зуыс йазыъу агIвычIвгIвыс пIатIу дугьи йыквхIцIара атахъыпI.\nДатшагьи сасчва щарда пхата йгIачважватI, атеатр анхагIвчва йрайхIвахIвтI.\n«Абазашта» газет аредактор хъада Къвыл Фардауыс абаза бызшва агIахчара ауысла атеатр нхарата йакIвдыршауа гIалылкIгIатI.\nКЧР аугIа рартист, Апсны республика апны гIатгара зму артист ЧквтIу Владимир актерква драйхIвахIвуата аспектакльква анакIвшауа апшыгIвчва азал йыгIвнамшвауата йщардаханыс шитахъу йхIватI, ауи актер шIаква аргвышхвауа рдахIвраква йрылахIанысла драйхIвахIвтI. АпшыгIвчва тшырзынайырхауата ауи араса йхIватI:\n– ХIара атеатр хIсабиквагьи гIагIдрала атахъыпI, абаза театр рыршIыйара тшахадыргIвазауа, рцри абаза бызшва рахIагьи бзи йднарбауата ��гIадзынгылныс ахъазла. Абари ауысла хIара хIпатриотизмгьи хIзыгIарбуштI.\nАри ахъвлапын азал апны чкIвыныргIа йрыуата щардагIв чIван. Абаза чкIвынргIа радкIылара «Шарпны» апредседатель Джьмакъвыл Бэла атеатр адиректоргьи актерквагьи пхата драйхIвахIвтI, руыс йамайчуа, ргвы цхIауата йъанхауа гIалылкIгIауата.\n– Сара бзита йсыласхIвитI файда зпщылам ауыс уадынхалныс швабыж йшбаргву, ауаса хIара-хIара хIугIахъа уысква хIмырхъйузтын дзачIвыйа хIзайгвыгъуш, дзачIвыйа ауат хIцынхъвы йызчпуш? – лхIватI Бэла. – ЗугIахъа рыхъазла згвы цхIауа дзачIвызлакIгьи ймурад пшдзаква гIайыдахIвуаштI. Шваргьи швмурад бзиква зымгIва напIыла йшвкIныс швзыстахъпI.\nАтеатр агIамта хъыргIватI. Ауаса заманкIла. Адзын ангIаталра атеатр агIамта шIыц гIахъыртыхуаштI, ауи анхагIвчвагьи къару шIыцла руыс йадгылхуаштI, апшыгIвчва лахIвара пшдзала йатадыргвыргъьахныс йащтата.\nКвициниа Инна\n«Абаза къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/abaza-drama-teatr-agiamta-hyirgivati-2_post\/","date":"2020-12-03T17:37:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00378.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975287914,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975287914276123}","num_words":415,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Август а 26 Апсны апны адунейла ауи ахъахвитра йъацыркIыз йазынарху Амш дыртлапIатI. Агвыргъьарамш атшын щымта СогIвым Артшхъвара а-Мемориал ащапIы ахIврапшдза алапаква азгIаргтI. Квырмыш рчпауата ахIврапшдзаква щтIарцIатI Апсны апрезидент Анкваб Александр, авице-президент Логуа Михаил, Апсны апны Россия ащтийыгIв Григорьев Семен, Апсны апны ГIвадахь Осетия ащтийыгIв Боциев Олег, аправительства йалакву, ажвлара ргIащтийыгIвчва.\nАгвыргъьахъв айззара Апсны акъральыгIва филармония апны йакIвшатI. АкъральыгIва баракъква анщтIырх агIан Апсны йгьи Россия ргимнква гIарттI. УадыргIвана Апсны апрезидент Анкваб Александр йгIайззаз зымгIвагьи тшырзынайырхатI: «Апсуа уагIахъа йгьи Апсны аправительства рыхьызла аразыра ажваквала тшышвзынасырхитI, араъа швгIадгылта Апсны абзазагIвчва зымгIва рыхъазла магIны зму ари агвыргъьахъв ъахIыцнажвдасуа швабыж йхIгвапапI».\nАсасчва ангIачважва амщтахь айззара йалакваз зымгIвагьи гIагылын дакъикъакI ауацIа йдзыргIвуата Апсны апрезидентква Ардзынба Владислав Григорий йпа йгьи Багапш Сергей Василий йпа рджьабауата квырмыш рзырчпатI.\nАгвыргъьахъв концерт йалата рыршIыйара гIадырбатI Апсны акъральыгIва ашвахIвагIвчва капелла, йбергьльу Апсны аэстрада ашвахIвагIвчва. АпшыгIвчва Россияла ауагIа рартист Лещенко Лев ашва анихIва йгылата напIы йзастI. Лещенко Лев агвыргъьарамш ахьызла апсуа уагIахъа драйхIвахIвтI: «Сара швабыж схъа аладупI ртшхъвара дула йбергьльу акъала СогIвым апны асцена съахвынгылу. ХIара араъа амари апхари рыхъазла айгвара хIызбжьата ��гангьи сасра хIгIайлун. Агвыргъьарамш анысла сшвайхIвахIвитI, амамырри анасыпи швзыстахъпI». ЙгIаргванхауа амарамш ду – Апсны абзазагIвчва р-Абашта айсра апны АйгIайра йахъыцIуа асквш 20 – йадахIвуата Лещенко Лев йбергьльу ашва «АйгIайра Амш» гIайхIватI.\nАгвыргъьарамш ауагIа ркьахвра щтIнахуата СогIвым аурамква гIацIанакIтI. Атеатр йаргвану ауатыкв апны йбергьльу ауыжвгIанчIви ашвахIвагIв Носков Николай йыршIыйарала йадгалаз аконцерт акIвшатI.\nКвициниа Асида,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/apsnyi-ahahvitra-amsh_post\/","date":"2020-12-03T03:48:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141718314.68\/warc\/CC-MAIN-20201203031111-20201203061111-00258.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9904004335,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9904004335403442}","num_words":223,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СынчIва май мыз агIан абаза чкIвынргIа р-АдкIылара «Шарпны» йгьи ажвлара гIалцIырта «Марамыз» ацIагылын амхIаджьырква ртынхаква рыхъазла цхърагIара шадыркIылуа ахабар дыргатI. АцхърагIара ззынарху айсра алгъачI йцIанакIыз Сирия йгIатыцIхта Апсны апны хъацIакIырта зауыз атгIачваква ракIвпI. ЙхIвара атахъыпI ауат араъа гIвнабзазарта йахъазымкIва ажвлара рпны рбзазаща зрымайруш амальквагьи шнарахвыз: апсуа бызшва ъаддырдыруаш йазалху акурсква рзыгIахъырттI, акъральыгIва тланыкъвала йапымшвтуата ахчала йгIарцхърагIитI, нхарта рызгIарауитI. Ага ауаса йаъазтынгьи, хакв шIыц апны убзазара шIыц-шIыц йгIащтIуххырныс швабыж йбаргвыпI.\nАуи ахъазла агIаджвыквцIара бзи адгалагIвчва арепатриантква рхъатачIв бзазара закIыла йахъварныс мурадта йыркIытI. СынчIва май йгIашIарышвта августдза сом зыкь 285 гIазыркIкIытI. Ауи ахча аунагIва пкъыгIваква алархвгIаныс йщаквдыргылтI: 15 рыхьшвашвагакI, 10 джвджвагакI, газла мацIауыга хIаквкI, дзырпхага баккI. Абаза чкIвынргIа р-АдкIылара «Шарпны» аунашвачпагIв Джьмакъвыл Бэли ажвлара гIалцIырта «Марамыз» аунашвачпагIв ТIыкIва Анити СогIвыми Гудаути рпны арепатриантква йрынйан ауат апкъыгIваква зымгIва рнапIыцIадыршватI. Атехника йазыбжу зымгIвагьи йшырзымхъаз гвынгIвырапI, ауи ахIатырла апхъапхъа асаби тгIачваква гIалыркIгIан йыззхъаз йрыларшатI.\nАмхIаджьырква ртынхаква цхърагIара рзызщтийыз Абазашта йбзазауа райщчва швабыж йшырзыразу рхIватI, йгIарызцIгIахтI. Ауыс адгалагIвчва ауыс йацхърагIаз репатриация ауысла Апсны акъральыгIва комитет анхагIвчва йырзыразта ажва пхала тшырзынадырхатI, зайщчва ррыцхIагIа гвчIагIвла йадгылыз, ацхърагIара зкъару алазцIаз зымгIвагьи йгIарайхIвахIвтI. Сирия йгIатыцIхыз арепатриантква цхърагIара рзыгIаныршарала адгалагIвчва ргIаджвыквцIара гьашIадымрыстI, уахьчIвалагьи йынхаркIвитI.\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/hatakila-yggianyimhati_post\/","date":"2020-12-03T16:13:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141729522.82\/warc\/CC-MAIN-20201203155433-20201203185433-00135.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990953207,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990953207015991}","num_words":186,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ари агIамта, АйгIайра Амш ангIаргванхауа, ауи ахъазла Абашта айсра Ду йпшцIата йайсыз абаза уагIахъа рпачва фырква йгIарыквчважвауа агIвыраква ргIаквцIара джвыквхIцIитI.\nПсыжв кыт абзазагIв Маз Умар ГIайса йпа асквш 1921 май а 3 атшын дйытI. Черкесск йтагылаз арыпхьагIвчва рапхьарта апны йгIвбахауа акурс дапхьауата айсра дызшIырттI.\n– Сара асквш 1941 октябрь мыз агIан айсра сызшIырттI, – йгIайгвалашвахитI Умар ГIайса йпа. – Йсыцта айсра йпшцIалтI Ерыжв Умаргьи, КIвыджргIа ШахIымгьаригьи МагIруфгьи. АпщыгIвгьи Сталинград йтагылу атанкнкъвцара апхьарта хIыцIалра атахъын, ауи ахъазла Сталинград хIцатI. ЙашвхIаусыгIву гьсыздырам, ауаса апхьара хIгьнармахвтI. Афронт гIаргванхауата апхьарта атрыпара йъаздрыхIазыруаз акIвханыс закIы гьазхIвам. Ауи амщтахь хIара Ростов область йаланакIуа Калитва ШкIвокIва къала апны хIырщтийын хIапхьауа хIалагатI. ЙгIахьтахандзыкIьа ачатырква хIрыцIата хIбзазун, агъны ангIатал Дубовка къала хIырщтитI.\nРапхьара-бзазара, рчара абжараква йгIарылцIла ачкIвын дчмазагIвхан адгьылрхарджьра, арахврхIара нхараква акIвзыршуз авзвод дрыларцIатI. ЙзгIва йашвхIаусыгIву анидыр Умар йымаз чгIвычаквакI йтйын йзгIвадара тIакIв йрыбагъьаныс дащтата хырчIвы йхвгIауа далагатI. Ауи йхъа дъадзайъазуз йыгIвзачва апхьара йалган айсра йпшцIалныс тшаздрыхIазыруан. Умар ауат ркомандир дгIайауын йаргьи агвып дрылайцIаныс дйыхIватI. Умар апхьара ъанаймырдзаз ахъазла акомандир йгьйымуазтI, ауаса йыгIвзачва дрыцджвыквылныс йтахъыта швабыж дахIватI. Акомандир архвитра швъа мачвы злацIайцIушыз къарандашкIгьи гьимауызтI йнапIы йкъьан дджвыквылхтI. Умаргьи ауи дйызпшуа дгIанхатI.\n¬– Акомандир дгIацапахта сйырхвитныс сшайгвгъуз сгIанхатI, – йгIайгвалашвахитI Умар. – ЙащтагIайуаз ащымта сыгIвзачваква джвыквылтI. «Баскунчак» – хIва йызпхьауа ашIыпIа апны ар рыхъаз химзавод зыргылуаз срыларцIатI. УадыргIвана Астрахань сырщтитI, айсра йпшцIарыжьныс йдрыхIазыруаз ателеграф батальон срылашватI. БыжьмызкIы хIырбжьун, уадыргIвана афицаркI Москва дгIатыцIтI дгIайын йапхъахауата йадикIылыз агвып срыларцIатI. Асквш 1943 апрель ацIыхъва сара йсыцта афронт йпшцIалтI Савин йгьи Белоусов. Воронеж фронтла хIырщтиуата унашва ангIарг Астрахань хIтыцIын ауаъадза щапIыла хIцатI, асвязь йазалху й-130-хауа агвардия батальон хIрыларцIатI.\nМаз Умар ГIайса йпа хвфронткI рпны дайсытI: Воронеж, Белоруссия, Украина, Прибалтика апны йапхъахауа йгьи йгIвбахауа рпны. ЙгIаликIгIауата дызлачважвауа Воронеж фронт акIвпI. Асквшква 1942, 1943 рагIан ауи унашва ахъицIун агенерал Ватутин Николай Федор йпа. Курск аргванква, Прохоровка кыт рпны айбащра дуква анакIвшуз Маз Умар дгIархвытI. Дандырбзиха амщтахь айсра датапшцIалхтI. Ауи арра къвырльыкъвхара асквш 1945 ноябрь агIан Клайпеда апны далгатI.\n– Айсра шалгаз анызгIа ауи аъара сгвыргъьачван джькIахбаста зцагIвсшуз сыгIвзачва радресква гIарыквсхырныс схъаштылтI. Швабыж йстахъыпI срынйаныс йцбахауа агвардия архъв асвязь йазалху й-22-хауа, й-130-хауа абатальонква йрылата айсра йсыцпшцIаз сыгIвзачва.\nМаз Умар айсра апны йгIайырбаз ахъацIара йаквшахIатпI арат артшхъвагаква: Абашта айсра аорден, амедальква «АхъацIара ахъазла» («За отвагу»), «Германия ррыхъвашара ахъазла», датшагьи.\n«Алашара» аинформация йгьи аналитика къвырльыкъвхарта","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ygivbahaua-a-duney-aysra-afrontkva-rpnyi_post\/","date":"2020-12-01T14:12:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00677.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9895125628,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.98951256275177}","num_words":352,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЙынджьыгьчкIвын кыт… ПхныпI… Асаби амгIадаква быжь ду рхъыцIуа амгIващхвыцла тшкIвабара адзы йазыгIвитI. Зынла анкъвакъвра гIаларгитI: апхъапхъадза адзы йзырста йзгIарсхуахIва. Абараса хъвлапныдза йхъвмаритI. Адз хьшвашва тшыцIищитIта чкIвын лачIыхвкI йыгIвзачва дрыламылуата адзы пхартшахъва ъаквнапсаз дазцитI, анышви апхартшахъви йгIарылхуамца апсауышвхIаква рсуратква йчпитI, ауат зымгIвагьи йгIарылхIвитI атшы ахъа асурат… Абараса йаъан асуратчпагIв Агача МухIамад хъгIата йгвы йгIатахаз йсабихъа.\nАколхоз апны йынхуз йан Татымгьи зынцIра йветеринарыз йаба Бахситгьи йджьарщун рпа йнапIы йгIацIцIуаз асуратква. УадыргIванагьи аршIыйара ауи йъачIвагIахушта, йбзазара уысхушта зынгьи йгьазымхъвыцуазтI.\nАзаман мгIвайсуан. Крупская лыхьыз зхъу Москва йтагылу акультура институт дангIалга амщтахь йцри кыт дгIаталхын арыпхьагIвта дынхауа далагатI. Абараъа йапхъахауата зымгIвала йнардзу асурат йчпатI – Къайдыхв къала. Ари атема анахьанат асуратчпагIвчвагьи адынхалуан, ауаса МухIамад йгьизымчхIатI турых пшдза щарда зпщылу абари апхъынчIви къала асурат йара йгви йпси йшалу апшта йымчпакIва.\nСквшквакI рымщтахь конденсатор гIацIызщтуата Къарча йтагылаз азавод апны дынхауа далагатI, асатин кыт Коста-Хетагурово дтабзазун. Ауаъагьи асабиква асуратчпара йайрыпхьун. Ари аугIахъа йпсы йалалтI, ркультура апшдзара йылайкIуата йсуратква рпны щарда йгIайырбун.\nАсуратчпара квпшыраква зымгIвагьи алапI ауи йыршIыйара апны: пейзажызтынгьи, натюрмортызтынгьи, гравюразтынгьи, портретызтынгьи. Асквш агIамтаква рыуа рыцIа йгвапхауахIва сгьазымцIгIатI – ауи йынхарта пещ апны адзын акIвпI йхIвачвауа, йбайу ачваквпшыраква зымгIвалагьи.\n«Апартизан йтгIачва» – хIва зхьзу асурат сылапш гIанакIитI. Айсра ангIалага Агача МухIамад цсквша ахIа дгьы��тамызтI. УжвыгIандзарагьи йыхьыркIвитI йгвы апны ауи йгIаннажьыз ахвыртаква…\nАсуратква уырпшыпхьадза удырхъвыцитI, угвы дрыпшгIитI, асуратчпагIв йылпш датша гIвычIвгIвыскI йыла йгIацIамшвауа гIальаматра щарда гIанакIитI. Зъара бгъьыцйа йахъурышвтра атахъу, акъыльпшгIарата йатахъыйа швыгала аугIа ртурых гIащаквуыргылхныс ахъазла!\nДъагIатадрийыз ашта йачвыхъару агазджьарагьи йбергьльыпI Агача МухIамад йыхьыз. Бзи йбуз асурат «Къайдыхв агъныла» ауи Йордания апаштыхIпа согIата йыйтатI.\n– Баргвума унапIы йгIацIцIыз асурат пшцIущтныс? – хIва сицIгIитI МухIамад.\n– Швабыж йбаргвыпI, йшпакIву ухIварыквын йзапш суратызлакIгьи упсы алауцIитI, угвы йгIатахитI. Ауаса аугIа рыхъазла акIвпI асуратчпагIв дыззынхара атахъу!\nАбзазара апхъала йымгIвайситI. МухIамад йпщыгIвпхIчвагьи унагIва йалалтI, йтгIачвахатI. Йаргьи йгвы йцри кыт ахьыла йахъхтI. Ауаса ЙынджьыгьчкIвын апны йхвгIушыз хакв гьимаутI, йхъапщылагьи йаргьи АлбыргIан йгIаталхтI.\n– Тыдз шIыц ргыл йауашын, ауаса ауи аъара заман гьсымам, – йхIвитI МухIамад. – С-Псадгьыл йасуратта йчпачIву зъарайа ужвыгьи йспыру!\nЕшерова Муъминат\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI\nАгача МухIамад йынхараква ргалерея","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/ntsirata-ysyimu-sadyinhaliti-s-psadgyil-asurat-3_post\/","date":"2020-12-05T07:52:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00025.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976808429,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976808428764343}","num_words":319,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Щардала ари сазхъвыцуан: йачIвыйищт ащхаква уанрызкIылпшуа вальс йгIахIвуазшва уыла йзгIацIалуа – зны псайспадза йгьагьасауа, зынгьи пшахъынхIвыта йхъванчуа, йгIазырхIвуа амакъымгьи упсы йалалуата улымхIа йгIатасуазшва? Йыздыруада, ащхаквагьи дара йырчIвдзу вальс макъым рымазапI… Дагвжвей Алексей йшгIасгвынйыргIвызла, амартан ауацIа ащха йгIахIвуазшва йанхъынхIвуа йхъарамкIва фачIвы гIанайаута йангIанагуа асхъан акIвпI. Ащха йнасгIасуа йгьагьасузтын афачIвгIалцIырта хъарата йаъапI.\nДагвжвей Алексей Хвмаран кыт дтабзазитI, ащхаква сквшы 30 райхIа йынкъвигитI, руысла йдыруа гьмачIым. ЗымгIва йдыритI хIхIварыквын гIващагIарахапI – ащхаква рбзазара ауи аъара мадза щарда апщылапIта. Йджьауымщушта йаъума ауат шынхауа, руыс шдырхъйауа? Анчва ащхаква агIвычIвгIвыс йыхъазла адуней йгIаквицIатI: цхата йазыркIкIуа апны швкIы йчпата ахъвыкI акIвпI йыззыбжу, арахьари зымгIва аугIа рхъа ахъазла йцIдрычIвитI. АгIвычIвгIвыс йыхъазла зарар гIазлыцIуа закIгьи ацха йгьнанауахвуам, авитаминква В-13, В-14 ацха акIвымкIва датша фачIвыкIгьи йгьалам.\nАлексей йтгIачва йрыуата заджвгьи щха гьынкъвйымгузтI – йаба йакIвызтынгьи, йабаду йакIвызтынгьи. Йаргьи апхъала ауи йбзазара уысхушта дгьазымхъвыцуазтI, ага абазаква ари ауыс сквшышвпхьадзара цIуата йазъазазтынгьи. Ауаса апхъанчIви цIас быжьабанпаракI рымщтахь йатагIацапахуата рхIвитI.\nАуи Ленинград апны амшIкъапщы адынхалра йъазырбжьауа аучилища дгIалган дгIацапахтI. Йцришта апны ари аъачIвагIа йазынарху нхарта гьаъамызтI, хъарата зджьара дынхарныс йгвы дгьамгузтI. Абараса псайспадза ащхаква рынкъвгара уыс йзаргванхатI, амадзаква ййырдыртI.\nАпхъапхъа ймартанква йунагIва апны йаныргIалын, ужвы ауат атирыпумцара йынкъвигитI. Ауи йыщхаква цха азыркIкIуа Светлоград адзхъа йалагитI, уадыргIвана ахIвра зигIваква ъащарду ахIагIараква рахьыла йгIайтыпауа йгIамгIвайситI. Ужвы ащхаква ачвахын йъашымту, ахIвра хъгIа ъащарду Хвмаран апсыхIва апны йгылапI. ЙхъгIачвата ащхаква йазыркIкIуа ацха ласы йтшытшытхитI, ауи ахIатырла Алексей ауат зынгьи семчкIа ъагIайуа архъаква рыдзхъа йгьйыргылуам. АмшIтIатIацIла йгIалырхуа ацха ахв дупI, ауаса ауат ацIлаква хIышта апны щардата йгьгIайуам, йара ауи акIвпI акацацIла ацхагьи ауыс зкву. АхIвра зигIваква йгIарылцIуа ацха сабапта йалугьи ауат йгьгIархьшвум. «Зъарайа хIвраквпшырата араъа йгIайуа, рыцIа сабап злу апкъыгIваква ракIвпI ащхаква ауат йгIархъырхуа», – йхIвитI Дагвжвей Алексей.\n– СынчIва агIамта дахIврала йакIвшума? – ари азцIгIара йара-йара сыбыз йгIаквцIтI.\n– Йайтыпауа ащхаква рыхъазла бзипIхIва гьузыхIвушым, ауаса азджьакI йшырпхьадзауала, мартанипхьадза цха килограмм 40 ануызгIатыхуа ауи хъахIара бзипI, – йджьауапхатI ауи.\n– Ащхаква рбзазаща-аъащаква гIальаматрата йрылубгIауайа?\nАри азцIгIара аджьауап ангIаджвыквицIа цIхъва амчпауата йшауыру гIасгвынгIвытI. Абар гIальаматра злу пхьадзараквакI: цха мхIачIвакI ахъазла щха гIвышв хъвлагIандзакI ахIвраква йгIарыкIвшауа йазкIкIра атахъыпI, цха килограммкI ахъазла ащхаква хвынзкьны аныла-арыла йпссгIауамцара хIвра жвамильуанкI рпны йазкIкIра атахъыпI. Абари апш гIаншара гIальаматта ащхаква рбзазара йапщылу щардадзапI. Ауи аъара гIапсара шапщылугьи ацха ащхаква йгIадырхарджьуа апкъыгIваква зымгIва рацкIыс йпудпI.\nАщханкъвгара йапщылу ауысква рпны Алексей йъачIвагIа ангIайыхъвахуа щардапI: амшIпкъыгIваква зымгIва йара йнапIыла йрыхIазырхитI. СквшквакI рапхъала йапщылу амартанква гIайхъвыцын кIьыда-кIьыдата йчпакву рылайпсахтI.\nДагвжвей Алексей ащхаква уылапш рхъых йамуашта йызпхьадзаквауа рхъвыцща дгьадгылуам. Йара йшихIвауала, ащхаква дара рбзазара цIасква щаквгылапI, ауат ацIасква ууырдырта тшрыцучпара атахъыпI. Агъныла ащхаква рфачIви йрыжвуаш адзи рнархъара зымгIва йрапхъапI, йыргIапсару ацхагьи дара рыхъазла уайгьдзата амаль гьамам – ацха фачыгIвла йанупсахра йащтагIайуа агIамта апны зынла йамуата йгIарныпщитI.\nЩха нкъвызгауа агIвычIвгIвыс ауат рпны пшвымата тшипхьадза гьауашым, ргIапсара пIатIу аквицIауата, «ргIахIвыща пшдза» апикъьара гьатахъым. Апсабара йгIарыланацIаз ацIасква ракIвпI ауат рбзазара злалу.\nДагвжвей Алексей йыхъазла хIапхъанчIвиква йгIартынхаз ари ауыс бзи джьащахъвапI, анцIрала йкъаругьи йдырраквагьи абгата йыздигалуа уыс пшдзата дазаъапI.\nЕшерова Муъминат,\nджурналистпI.\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/aschhakva-rgiahivra-sazkiyilpshuan_post\/","date":"2020-12-05T08:34:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141747323.98\/warc\/CC-MAIN-20201205074417-20201205104417-00041.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9994075298,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9994075298309326}","num_words":460,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сирия\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Сирия ГIарып Республика йту апсуа-абаза йгьи агвхъауа диаспораква йрыуу ауагIа йрынйатI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nАпсны апрезидент Хаджимба Рауль Сирия апны апсыуа-адыгьа диаспора ргIащтийыгIвчва дрынйатI йгьи Марщан Уалид диджьабатI","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/syria","date":"2021-01-22T13:05:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703529331.99\/warc\/CC-MAIN-20210122113332-20210122143332-00147.warc.gz","language":"abq","language_score":0.991913259,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9919132590293884}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.959,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Туризмла Апсны а-Министерства акъраль туризм йапщылу дамыгъа азлыхрала анкъвакъвра акIвнаршитI.\nТуризмла Апсны а-Министерства ареспублика туризм йапщылу бренд азгIахъвыцрала анкъвакъвра шакIвшауа ахабар аргатI. Йагъьу логотип лыхрала анкъвакъвра йызтахъу далал йауаштI. Ауи АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI туризмла Апсны а-Министерства хабарргарала ахъвшара аунашвачпагIв Аршба Саид.\nАуи йшихIвазла, алоготип \"агвы йацчпу амальла Апсны Республика акультура, атурых байараква йшырпщылу гIанарбара, абренд ззынарху йаквыргIапсзара атахъыпI\". Ауи йгIацицIахтI атурист бренд алоготип акъраль туризм нархарала алкIгIараква гIахънатIуата, йапшым ауагIа гвыпква хънакъьалуата йаъазара шатахъу.\n\"АгIахъвыцраква электрон квпшыра рымата акIвпI йшгIахIнапIыцIадыршвуш. Ауат рмагIны гIазырбауа, ауагIа разпшраква йшрыццауа, йапшым айчважвартаква рпны анахьанат йызларагъьу гIазхIвауа гIвырагьи, агIахъвыцра амагIны уыла йгIацIазыжьуа суратгьи гIарыццIара атахъыпI\", – йхIватI Аршба Саид.\nДатшагьи ауи йгIацицIатI алоготип майрата йчпата, чва зигIва щардала йаламква, йанубара зынла ухъа йгIатахауата йаъазарквын рыцIа йшагъьу.\nАнкъвакъвра пщхъвыкIта йшазлуштI.\n\"ЙгIалалырныс зтахъу зымгIва рынхараква декабрь а 26-дза йгIарщтий йауаштI. Декабрь а 27-дза аъачIвагIагIвчва рсовет ауат йагъьу 10 гIарылырхуаштI. Декабрь а 28 йгIашIарышвта асквш 2021 январь а 20-дза а-Министерства асайт апны ажвлара рнапIщтIыхрала йагъьу хпа гIалырхуаштI\", – йхIватI Аршба Саид.\nТуризмла а-Министерства хабарргарала ахъвшара аунашвачпагIв йгIацицIахтI анкъвакъвра апны йайгIайуа ахча согIата сом зыкь 50 шйызпшуа, ауаса рахIа йхъаду – ауи йгIахъвыцра Апсны атуризм атурых йалайцIуштI.\nАнкъвакъвра йалалырныс зтахъу зымгIва рынхараква firstname.lastname@example.org электрон адресла йгIарщтий йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/turizmla-apsny-a-ministerstva-arespublika-turizm-yapschylu-damygha-azlykhrala-anquaqura-galanagat","date":"2021-01-25T20:49:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703644033.96\/warc\/CC-MAIN-20210125185643-20210125215643-00185.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9876468182,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9876468181610107}","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.917,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апны\nХIызту асквш декабрь аквтадза йхIазырхара атахъу Ставропольшта йту абазаква йгIарыквчважвауа абзазара йгIахъыху асуратгIвыра йауата хъвквакI хъырххьатI.\nМосква йту апсуа диаспора йалакву май а 9 Россия акъала хъада апны АйгIайра Амш андыртлапIуз «Аджьаль змам аполк» йрылата йгIамгIвайстI\nАпсыуа режиссёр, чIахIра змата АААК йалу Таниа Тимур йфильм «Анчва дизыразхатI сабаду айгIайра ахъазла» Россия апны йауацIыхта йгIадырбауа йалагатI.\nАбаза уысагIв Мыхц Кьарим йысквш 70 йадахIвуата йадгалаз аршIыйара хъвлапны Ставропольшта апны йакIвшатI.\nХанты-Мансийск апны йакIвшатI атачIв уагIахъа бызшваква руысла адуней айззара, араъа йалачважватI апхъахьыла абаза бызшва атшауацIнарыхра аъащата йызтагылу.\nЛагъь КIавкIаз апны йаныргIалу МарагIайырташта АкъральыгIва музей афилиал апны Апсны акультура йгьи атурых-культура тынха рминистерства йгьи Адыгейшта акультура аминистерства мачвы зцIарцIаз культура ацынхарала амеморандум апкъ йтата акультура-гIарбарта проект «Апсны. Атурых, акультура, ауыжвгIанчIви бзазара» апрезентация акIвшатI.\nАпсны йауу арежиссёр Нармания Инар Лакрба Михаил йгIвыраквала йхъихыз афильм Архангельск дуней кинофестиваль апны апхъагылара гIатнагатI «Зурала йайшысу ахъвмарра фильм йагъьу арежиссёр» номинацияла.\nАпсни Къарча-Черкес Республики рпны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йцхърагIарала йадыргалыз хвитта абакIрала анкъвакъвраква ргIарбараква гIархIватI.\nАпсуа агIвдзычпарта «Аргун Иашта» Россия зымгIва ачагIырчпагIвчва асквш 2018 райззара йаланакIуаз агIвдзы анадзарала анкъвакъвра йдрайгваз гвыпта йалан.\nАтурых апны йапхъахауата триатлонла IRONMAN адистанция апны апсыуа Барцыц Борис дайгIайтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news\/world","date":"2021-01-22T12:17:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703529331.99\/warc\/CC-MAIN-20210122113332-20210122143332-00751.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9761942625,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9761942625045776, \"inh_Cyrl_score\": 0.01052102167159319}","num_words":187,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.941,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Бедиа йтагылу ахрам Апсны Ткъварчал район Агв-Бедиа кыт ахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан храм Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI. Асквш 2019 агIан Бедиа храм дыргылищтара сквшы 1020 цIытI.\nАрдзынба Аста\nСогъвым утыцIта апсуа-квырджь къраль гIвына ахьыла ушцумцара ащхъаква рахьыла уацапахырквын амгIва шабгу километр 77 гIанапхьадзауата уанымгIвайсра Агв-Бедиа кыт утанагитI. Ари акыт уанапшра апхъапхъа Апсны анахьанат акытква закIылагьи йгьуызгIарылкIгIум. Араъа абзазагIвчва ртыдзква аныла-арыла акIадзаква рпны йхъылапсата йгылапI, джьузыми нартыхви гIадырйитI, абнараса цIлауатраква уыла йгIацIашвитI.\nАуаса КIавкIаз ащхъакв рщапIы йчIву ари акыт Апсны утыцIта хъарата ахабар гахьатI. Ауи йашвхIаусыгIвапI аквтасквшышвква рагIан Апсны апны йыруыхваз йрыуазакIыта араъа йгылу Бедиа храм.\nБаграт йзаман адамыгъа\nАхрам асквш 1999 агIан апсуа паштахI Баграт III йанизаманыз агIан йдыргылтI. Йара араъа, ахрам апны, апаштахI йнышвынтара аныргIалпI. Ауи асквш 1014 агIан дыцIарцIатI. Баграт ахрам йыргылра йахъазымкIва Бедиа епископ хъвшара шIыц гIанйыршатI, ауи йгIацIанакIтI адзыгIвква Аалдзги Ингури йырбжьу адгьылква.\nАхабарыжвква йшгIархIвахуала, Бедиа храм ъагылу атып Баграт III йхъатала йгIалихтI. Ауи дхъызхыз ахва ащхъаква пшдзата йгIакIвдыршитI. Ахрам ъадыргылыз ахва агъьалква ахрам уаддмыргылуата йгIаупырагылитI, ахрам уыззынамдзуш багъьатата акIвын йшаъаз. Ахрам йахъазымкIва араъа йгылан адиннкъвгара йапщылу датша тыдзгьи. Амараташварта ахъатагIвацала акIвпI ахва ушызхъалуа. Ауаъа ухвынгылата уаннапшыгIапшра Амшын КвайчIва атшпи КIавкIаз асырт хъади рквпшыра уыла хъырхуата, йпшдзата йнаубитI.\nАсквш 999 агIан ахрам анхIазырха апаштахI Баграт III йгьи ауи йан, апаштахI пхIвыс Гурандухт, согIата Бедиа храм йазалырхтI хьапщ потир (литургия анакIвшауа асхъан йгIадрысабапуа мачвапI – аредакция ррытаразга). Ауи дрыпшдзауата рсуратква алачпапI АгIахчагIвы Христос, Анчва Аны, апостолква Пётр йгьи Павел, датшагьи. Йара а-Бедиа потир апны йаныпI ауи зсогIу рыхьызквагьи. Ахьапщ мачва адиаметр 14 сантиметркI, ахIагIара 12 сантиметркIи бжакIи йнадзитI. Апхъапхъа ауи щапIы зцIагылаз кубок квпшыра аман, уадыргIвана ауыс шцаз бергьльымкIва йамаз ащапIы ыдзтI.\nУжвы ари ареликвия Тбилиси азъазараква рмузей апны йынкъвыргитI. Турых магIны зму ари апкъыгIва асквш 1947 агIан Совет Союз азаман ареспубликаква къральыгIвакIта йаналаз асхъан Апсны йтырган Грузия йыргатI. УахьчIвала Апсны аунашвачпагIвчва йызнымкIва йгIащтIырххьатI Бедиа апотир Апсны йгIацадырпахырныс рмурадта, ауаса Грузия рхъата ауи йапшIагылапI.\nАнчва Аны лыхьызла\nАхрам диннкъвгартата Влахерна икона ахьызла йщаквдыргылтI. Акьристан дин апны пIатIу зквырцIауа ауи аикона джьащахъвара щарда апщылата йаъапI. ГIамта ауыра ауи Константинополь (уыжвгIанчIви Астомбыль – аредакция ррытаразга) алагъь-мараташварта ахьыла йаъу Влахерны йтагылу Анчва Аны кьльиса апны йынкъвыргун. Асквш 910 агIан араъа йбергьльу гIаншарата адиннкъвгагIвчва Анчва Аны лквпшыра рбатI (ауи агIаншара ахьызла адиннкъвгагIвчва унашвачпагIвчва октябрь а 14 атшын йдыртлапIауата Йшиху Анчва Аны Покров гвыргъьарамшы щаквдыргылтI – аредакция ррытаразга). Ахрам ахьыз аиконагьи йахьырцIатI. Ауи Константипольгьи Византия аимператорквагьи гIанахчауата йырпхьадзун. Асквш 1653 агIан аикона Россия йгIаргын ауи апаштахI Алексей Михаил йпа согIата йырттI. Ужвы ауи Москва а-Кремль апны йынкъвыргитI.\nБедиа ахрам архитектура купол квпшыра амапI (аджьуар купол квпшыра змакву ахрамква рчпаща Византия апны йырчпуз ракIвпI йгIазхъырхыз – аредакция ррытаразга).\nАуи абльынква йкъычву ахIахъв гIвабджьаквала йаквыпI. Архитектура уыхваща ауи азаман йдыргылуаз анахьанат ахрамква йыршIырпшыпI. Аквта зал ахъатаквала йаъу апещква аколоннаквали аркаквали йрыпшдзу абльынла йгIаркъвгапI. Ахрам ауацIа абльынква йапшым агIамтаква йрыквыргIапста йырчпаз асуратквала йхърысын, ауаса уахьчIвала ауат рхъвква ракIвпI йгIащаквхаз. РыцIа йуызгIалкIгIушта йаъапI амараташварта бльын йаквчпу афреска: ауи йгIанарбитI Византия аимператор Константин Ду йсурат (ауи аимператор йзаман акьристанква рыщта чвгьата йгьынкъврымцахтI, ауи акIвымкIвагьи Рим империя апны кьристан дин хъгалра айаутI – аредакция ррытаразга).\nАхрам ахъахьла йызрыпшдзауа йрыуата уыла йгIацIашвитI амарагIайырта бльын апны йгIатырсу аджьуар.\nАхрам уыхваракви адиннкъвгари\nАмараташварта ахъатала Бедиа храм метр швкIыла йачвыхъарата хIахъвыла йаквыз атыдз пшдза ду гылан, йахъыгIврытI, ужвы ауи йауата йгIанхаз ацIахь этаж ащъакви аколоннакви ракIвпI. Араъа ачарти айззараква ъакIвдыршуз азали аныргIалын, йгIвбахуз аэтаж апны ахрам аепископква зыгIвнабзазуз апещква аъан. Ауи атыдз пшдза ду ХVI асквшышв агIан акIвын йандыргылыз. Алагъь хъатала ауи атдзы ХIII-ХIV асквшышвква рагIан йадырчпалта йаъан уадгьына злагылаз атдзы, ага йгвасразтынгьи, уахьчIвала ауи гьгIащаквымхатI.\nБедиа храм апны ХVII асквшышв гIаталындзыкIьара адин нкъвыргун. Ауаса аосманква гIагвыквста Апсны ауат рунашва йанацIагыл ахрам мцырахатI.\nХVII асквшышв ацIыхъва Бедиа храм шдырчIаджьхыз бергьльыпI, йара ауи агIан акуполгьи атдзы апахь бльынгьи гIадыршIыцхтI.\nЙдмырчIаджьскIва ахрам аквпшыра шаъаз гIанарбитI асквш 1912 агIан Ермолаева Ольга йгIацIылщтыз аброшюра йану асурат. Асурат йгIанарбитI ахрам акупол шхъвашаз, акIынхIараква ахIвракви ацIлакви гIаркIылста йалайыта йшаъаз.\n«Абараса, асурат йшгIанарбауа апшта, йхъвашата йгылан Бедиа гIамта айшыс апхъала, ужвы ауаса йгьаъахым», – араса ахрам даквчважвитI адин йгIаквчважвауа агIвыра джьащахъваква йрызъазаз Ермолаева.\nХIХ асквшышв ахъа арчIаджьра нхараква йанрылга, сквшы гIвышв ахъыцIта, ахрам апны адин нкъвыргауа йаталагахтI. ЙгIванхауата Бедиа храм асквш 1924 агIан йадыркIытI – совет власть аунашвала. Атдзы уадгылырныс ъабаргвыз йгIалцIла ауи нхара уыскIлагьи йгIадымрысабапуата турых магIны зму чвахъабагата йщаквдыргылын акъральыгIва йахъпшылрахатI.\nАуи амщтахь Бедиа собор апны йапхъахауата адин нкъвыргауа йанаталагах йхпахауа асквшызыкь ангIатал, асквш 2010 агIан, акIвпI. УахьчIвала ахрам апны арчIаджьра нхараква акIвшитI, ауаса анхара зазата йымгIвайситI.\nТшызпсахыз «ачIапщагIвы»\nЗыхьыз хIхIвахьу Ермолаева Ольга йшгIалылкIгIузла, Бедиа «гьхрамгIвацамызтI». Ахрам апахь апны тшшара йачIва пшдза аъан, ауаъа йгIайуан сквшышв щарда зхъыцIуата Апсны апны ныхIвартата йырпхьадзуз йрыуазыкIыз цIлакI. Ермолаева йшылгIвызла, ацIлаква «чIапщагIв цIабыргыта йазгылан ауат збзирала йырхьымсуаз атдзы».\nАрхъвыхыгIв атшачIвцIла амараташварта ахъатала дгылата аквпшыра даквчважватI. АцIла ауи аъара йдууынта ащапIы йамаз акIынхIара апны Бедиа адзхъа бзазартата йызчпарныс зтахъыта йгIайыз цгIвы диннкъвгагIвчва тшацандыргIалырныс рылшун.\nХIХ асквшышв ахъа ацIла кIахIатI. Ауаса ахрам аргван ауи йгIахъшахъыцIыз датша «чIапщагIвыкI» гIаншатI Бедиа храм йахъпшылуата.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/adinnqugarta-ygii-arkhitektura-achuaqhabaga-apsny-apny-bedia-kyt-ytagylu-akhram","date":"2021-01-25T19:14:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703644033.96\/warc\/CC-MAIN-20210125185643-20210125215643-00592.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962835312,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962835311889648}","num_words":780,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.094,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АрахврхIагIв, амлыкврхIагIв гвымчIва ХIапIатI ЧухIайыб йыцынхазгьи йунашва йацIата йынхузгьи хвду азырбун ауи ауагIа рпны йахъазымкIва арахвнадзара рпны йынкъвигуз айгвыгIвра ду.Ауи йгIатгара хъадаква йрыуазакIыта йгIалыркIгIитI йхIаракIу артшхъвага – Сталин йсогIат – ззгIайквнадыргаз ауыс – зласа пшку ауасатлапкъ шIыц ъагIанйыршаз ахъазла.\nАджьбакь ХIаджьисмель, ЧкIала Георгий\nХIапIатI ЧухIайыб асквш 1897 январь а 3 агIан Гвымлокт (ужвы Красна Восток кыт – аредакция ррытаразга) апны дйытI. ДчкIвын шIаркIвата акъраль ауацIала йгIаншуз ареволюция псахраква дрыланагатI. Граждан айсра анакIвшуз асквш 1921 агIан Буденный йыр йаланакIуаз Чингар дивизия далата дайсытI.\nАдырраква, апышва, аъачIвагIа ргIапшцIгара\nЙапхъахауа адырраква ауи асквшква 1922-1924 рагIан Баталпашинск (ужвы – Черкесск къала – аредакция ррытаразга) апны йгIахъыртIыз асовпарт апхьарта йгIацIигатI. Ауи анцIрала дизыразта дгIабзазатI гIвысквша рурала йашIамсуата акыт йгIатызгата аобласть квта фачIвы йызгIазгуаз йащахIба Абдулькъадыр.\nАсквш 1924 агIан ХIапIатI ЧухIайыб Москва апхьара дырщтитI, Сталин йыхьыз зхъата анх��гIвчва рыхъазла йгIандыршаз АмарагIайырта Коммунист университет апны. Ауаъа гIвысквша данапхьа амщтахь Къарча-Черкес автоном область Гвымлокт акытсовет апны дынхарныс дгIарщтитI. Ауи амщтахь Нарцана къала апны аокруг милиция апны дынхатI, асквш 1932 йгIашIарышвта асквш 1935 агIандза – Къарча автоном область адгьыл уысква рунашвахъцIарта аунашвачпагIв дитарагылыгIвта.\nАсквшква 1935-1938 рагIан ХIапIатI ЧухIайыб Тимирязев йыхьыз зхъу акытмлыкврхIара академия апны дапхьатI, диплом къапщы йымата азоотехника факультет дгIалган Ставропольшта Ипатовск район ауасархIара млыкврхIарта «Совруно» унашва ахъицIарныс йыхъвдаквырцIатI.\nХIапIатI ЧухIайыб йынхаща ащтацащата йамаз\nАуасархIарта апны асквш 1924 йгIашIарышвта йазалху уаса тлапкъ шIыц гIандыршарныс йащтан, ауаса жвасквшапхьадзарала йгьгIардамыхIвуазтI: амлыкврхIарта щахъчIвалуан. Асквшква 1936-1937 рагIан ауасаква ртлапкъ жвла аъаща гьдмырхъвыхтI, аселекция-тлапкъ нхара гьакIвымшузтI. Ауи ахъахьгьи ауасаква жванзгIви пхтразгIви рылан, уаса щардагьи псытI.\nАмлыкврхIарта абари апш аъаща йтагылата аунашвачпагIв шIыц йъанатIа дадгылтI.\nЗтшын анхарта далагаз йгIашIарышвта ХIапIатI ЧухIайыб абжараква ррыдзра хъатайкIытI: уасархIара йазычпаз анхагIвчва адикIылтI, ауат ауасахча гвыпква йырхъайшатI, рынхарагьи рбзазарагьи йыззыбжазла йадигалтI. Ауи йылшатI ауасаква фачIв бзила йадигалырныс йгьи такIырта бзи рзирыхIазырныс. ГIамта айшысла апхтрагьи ажвангьи дрыдзтI.\nАунашвачпагIв шIыц датша заджвы дйапшымкIва ауагIагьи датша псы зхъу йачIвызлакIгьи дшрайгвыгIвуаш дащтан.\nСовет руно кыт апны уыжвгIандзарагьи йырхIвахитI ари апш гIаншаракI. Зны ауасахчаква чвуандырла гвадз пшцIырганыс акыт йгIайтI, йшащцаз апшта аткван йыдсылтI йрыжвныс ахъазла. Ачвква чва рзыкIарпсатI, ауаса йгьацIырымщттI. Ачвква апсунч йгIанакIуанта рхъаква гьырзыгIанамыркъвуазтI. Ауи асахIат ЧухIайыб Наъиб йпа амлыкврхIарта ауысхарта дцауата гIазаб зквыз арахв йбатI. Дрыдзхъагылын апсунч гIархъихныс далагатI. Йлактала дзымдыруаз уасахча чкIвынкI аткван дгIаджвылцIын ауи даниба дгIайыжвылтI. Анахьаныгьи йшихIальыз апшта урышв лакъырд ажвала джьауап гIайийтхтI:\n«Зачем твоя быка ярма шея давит?!» (Уычв ахъвда апсунч йзтнаурыхуа ачIвыйа?!)\nАмлыкврхIарта аунашвачпагIв анымхахъаква зыргIвара гьрызйымамызтI. Ауи дшурышвым гIаныпщуата «Ти моя дорогая!» (Хвду ззызбауа!) йхIвазарквын зымгIвагьи йгIаргвынгIвуан ЧухIайыб Наъиб йпа йгвы дшнадзахьу, йнапIгьи йанакIвызлакIгьи\nйыцынкъвигуз атабанчы йшазигахьаз. Ахысра апны зынгьи йгьнамдзузтI, ауаса хъыхчара рчпауа йалагун. Абараса ткIьийрала, хъгIараламца ХIапIатI ЧухIайыб амлыкврхIарта льальа дахIвра ду амата йчпатI.\nЙгIатгараква – айсра апынгьи амамырра нхара апынгьи\nДахIврала йынхуз амлыкврхIарта айсра гIапырастI. Асквш 1942 июль агIан анамыцаква Ставропольшта йангIатал амлыкврхIарта атдрыпарныс унашва гIарзырчпатI, ауаса рымгIва афашистква йыркIхьан. ХIапIатI ЧухIайыб амлыкврхIарта анхагIвчва джьгарква йыцта апартизанква дрылалтI. Ауаъа апшыхвыгIвчва друнашвачпагIвхатI. Анамыца кIыгIвчва антырцах асквш 1943 апрель мыз агIан Ставрополь апартия акрайком ащаквыргылрала ауи апартизан гвып дгIарылырдахын «Совруно» млыкврхIарта гIащаквйыргылхырныс йыхъвдаквырцIатI. Ари ахачIвы дахIврала йырхъйатI йгьи асквш 1945 агIан ХIапIатI ЧухIайыб йгIайквнадыргатI артшхъвагата амедаль «Анхара гIатгара дудздзаква рыхъазла». Гватрадъа йгьгIанымхатI айсра агIан йгIайырбаз ахъацIарагьи: ауи йгIайырттI амедальква «Абашта айсра апартизан» (асквш 1943) йгьи «КIавкIаз ъахчахаз ахъазла» (асквш 1944).\nАсквш 1948 агIан арахврхIара апны йгIатгара хIаракIква гIапхьадзахауата ХIапIатI ЧухIайыб Ленин йорден гIайквнадыргатI, асквш 1951 агIан зласа пшку ауаса тлапкъ ъагIанйыршаз ахъазла йаргьи йыцынхуз датшагьи хвгIвы йыцта Сталин йсогIат гIарырттI. Йара ЧухIайыб Наъиб йпа йгIагвалашвахраква рпны йшгIайырбахызла, амлыкврхIарта анхагIвчва гвып ауи гIарыдахIвтI, йшпакIву ухIварыквын селекция нхара цIола акIвдыршун, йыртахъыз атлапкъ ахцIараквала рыцIа йбзийыз ауасаква гIалыркIгIунта рыжвла агъьырчIвуан. Швапха пшдзата йгIараха йауаштI арыгьи: ЧухIайыб Наъиб йпа «Совруно» млыкврхIарта унашва ъадзахъицIуз асквшква руацIа араъа йыцынхуз 11-гIв ъачIвагIагIвчва Социалист Нхара а-Фыр хьзы гIарквнадыргатI.\nЩта пшдза\nАсквш 1952 агIан ХIапIатI ЧухIайыб йыхъвдаквырцIитI «Къабард» млыкврхIарта гIащаквйыргылхырныс, асквш 1957 агIан Ставропольшта йаланакIуа Каячулинск район апны шIыцта йгIандыршаз «МахIмуд-Мектеб» млыкврхIарта дахъадахатI, араъа ауи асквш 1959-дза дынхатI.\nЙбзазара йцIыхъвахуз асквшква рагIан ауи Псхваба дтан, акъала апны ауи пIатIу зквыз дкъральгIвын.\nАкурорт къала апны йара ЧухIайыб Наъиб йпа йхъазымкIва йтгIачва зымгIва бергьльын, рыуа дзачIвызлакIгьи дыздынхалуаз ауыс дахIврала йахъвдаквырщтуан.\nЙхъапщыла Нурджьан МхIамат йпхIа Псхваба асаби чымазагIвхьпшырта апны фельдшерта дынхун, ауыгьи йгIалквнадыргатI амедальква «Асквшква 1941-1945 рагIан Абашта айсра Ду апны йхъайгьдзарадъу анхара ахъазла» йгьи «Анхара гIатгара дудздзаква рыхъазла».\nЙпхIахIба Эльвира Псхваба йтагылу й-9-хауа аквтанай апхьарта апны химияла йалрыпхьун. Ауи лгIатгараква рыхъазла аюбилей медаль «Владимир Ильич Ленин дгIадрийищтара сквшышв ъацIыз ачIахIла» гIалквнадыргатI. ЙгIвыджьхуз йпхIа Музагьи йлыман ртшхъвага – «АзгIвадарахчара анхагIв бзидздза». ЛъачIвагIала дпровизорын.\nЙпачва джьгарта тшгIадырбатI анаука апынгьи аъанатIанкъвгара апынгьи. Руслан атехника наукаква дырдокторын, дпрофессорын, наука нхара 300 райхIа гIацIищттI. Сквшы 30 райхIа ауи Тимирязев К.А. йыхьыз зхъу Москва кытмлыкврхIара Академия акафедра даунашвачпагIвын, ачIахIра хьзы Россия Федерация анауки атехники рпны гIатгара зму анхагIвы данкъвгагIвын. Борис атехника наукаква дыркандидатын, Псхваба йтагылата СССР аквтанай машинауыхвара министерства йаланакIуаз акытмлыкврхIара машинауыхварта завод даунашвачпагIвын, уадыргIвана Москва йтагылаз акытмлыкврхIара машинауыхвара наука-рхъвыхра институт дахъадата дынхатI.\nУахьчIвала ауат рыуа заджвгьи дгьабгахым, ауаса ауагIа ргвы пхата йгIатахатI. ХIапIатI ЧухIайыб Наъиб йпа йгIайыквчважвауа акнига ашвъаква йгIархъыхта абаза бызшвала йыргIвытI – абаза литература апны ауи апш жанрла йапхъахауата – «ЙачIваджьыргIа ргIашIыхамта», ауи асквш 1989 агIан Черкесск апны йгIацIцIтI. Асквш 2017 агIан Къарча-Черкес ажвлара йауацIыхта йдыртлапIатI ауи йхъыцIыз асквш 120. Асквш 2018 май а 9 атшын йцри кыт Красна Восток апны йгIахъыртIытI ХIапIатI ЧухIайыб йхIахъвсин йгьи йчвахъабага гъвы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/arakhurkhagu-aselektsioner-ygii-amlykurkhagu-guapa-khapat-chukhayyb-yyqhaz-azhua","date":"2021-02-26T18:41:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178357935.29\/warc\/CC-MAIN-20210226175238-20210226205238-00445.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962921739,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962921738624573}","num_words":811,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар а-Конгресс а-Дискуссия клуб апны йапхъахуз сасыта далын анйара апны йара йхъагьи а-Конгресс апны йынхарагьи дгIарыквчважватI.\nБарганджиа Саид\nНоябрь агIан зынхара джвыквызцIаз АААК а-Дискуссия клуб йапхъахуз дасасхатI а-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар. Ноябрь а 12 агIан йакIвшаз аклуб анйара апны ауи йхъа, йтгIачва, АААК апны йынхара йгьи апхъахьыла уыста йхъа йазлихуа дгIарыквчважватI.\nГицба йыздзыргIвырныс йайззатI Апсны акъральыгIва университет адуней акъральква разазаъащаква рфакультет астудентква, АААК апны йыцынхаквауа, ажвлара хабарргагаква ргIащтийыгIвчва, «Ашана» гвчIагIвчпара фонд анхагIвчва датшагьи айчважвара зымагIальыматыз ауагIа. Анйара швабыж пхата йакIвшатI: ауи йасабапхатI уыгIвназларныс ухъызхуа апещгьи, аквыргъвгъваракIгьи зламыз айчважварагьи, аздзыргIвчва асас йызрымаз азыгIальаматрагьи.\nГицба Инар йгIайззакваз гIвсахIаткI раъара драчважватI.\nЙгIачважвара айхIара Гицба а-Конгресс апны йынхара йазынайырхатI. Ауи йгIайхIватI АААК амурадква «згIвата» дшнарахвызгьи а-Конгресс апахь хачIвыта йаргылуагьи. АААК архъйагIв секретарь анйара йалакваз а-Конгресс анхара агIарбаракви уыста йапыруи йахайыргIвазатI.\n«ХIара хIабашталагIвчва къраль 50 райхIа рпны йбзазитI. АААК йахачIв хъадугьи апсуа-абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа зымгIва адкIылра акIвпI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв [Эгьзакь Мусса] йшихIвауа апшта – хIаргьи (а-Конгресс анхагIвчва – аредакция ррытаразга) ауи абгата йацхIкIитI – хIара (АААК) апсуа-абаза уагIахъа йгIарыцIанакIуа дзачIвызлакIгьи «йлактала дыгIдырра», унагIвипхьадза, тгIачвипхьадза хIрызнашылра атахъыпI», – йхIватI Гицба.\nАААК архъйагIв секретарь ауи апхъала Апсны агI��ымакъраль уысквала а-Министерства апны дынхун, Трыквшта апны Апсны дырхIвачIвгIвын. Ауи анйара йалакваз йрайхIвтI дипломатта данынхуз йырхIаз ашвапха ужвы Адуней апсуа-абаза конгресс апны йызлагIайыхъвауа. Ужвы йхъвдаквцIараква йырхъйауата ауи щардала агIвыма къральква дцалитI, абаза уагIа ъабзазауа акъральква рпны адиаспора йалакву дрынйитI. Адиаспора рабадырри рыщтаныкъвари Гицба «уызгIвымсхыз жвлара дипломатията» йпхьадзитI.\nАуи йгIаликIгIатI адуней шабгула апсуа-абаза уагIахъа йгIарыланакIквауа дъадзарачважвауа ауат «рыжвла ъану рпсадгьыл, дара рыщайдзаква рыхъаз рыцIа щарда рдырра шыртахъу» гвы шайтуа.\n«Ауыгьи хIхачIв хъадаква йрыуазакIыпI – «цхIа хъцIара», – йгIацицIахтI Гицба Инар.\nАнйара зныбыжьла йшIаркIву щардагIвы шгIадгылыз аниба ауи йгIайззаз зымгIва ргватра а-Конгресс чкIвыныргIа шардала йшрыдынхалуа йазынайырхатI. Ауи йхIватI АААК апны ауи знархару йазалху хъвшара шгIаныршу. Ауи унашва ахъызцIауа Торчуа Левангьи уыжвласыла а-Дискуссия клуб дасасхуштI, йгIарылайхIватI Гицба.\nАнйара йалакваз асас йхъауыслагьи азцIгIараква йырттI. Ауи апшта, астудентква йрымагIальаматын нхарала йырчву йымшква рпны йтгIачва рыхъазлагьи гIамта шйызгIауа дахIвра зму гIвычIвгIвыста даъазларнысгьи шизахъвдаквыцIуа.\n«Ауат зымгIва апщылапI. ТгIачва гIауыдамхIвызтын анхара апны дахIвра уаупI-хIва дукI угвыгъуштагьи йгьаъам. ДасузлакIгьи йхъала, йтгIачвала дгIалагара атахъыпI. Йухауа ауыс бзи йубара, ауи йазхъауцIара атахъыпI. Уымш тамамта йлухырквын зымгIва уызрыхадзуштI», – йрыбагъьатI аздзыргIвчва Гицба Инар.\nАнйара йалаз «Ашана» гвчIагIвчпара фонд (афонд Апсны апны хIатлата йчмазагIву асабиква йырцхърагIитI – аредакция ррытаразга) адиректор Джьынджьолиа Мактина йчмазагIвхIатлу асабиква цхърагIара драйдзарала АААК нхарата йакIвнаршауа дазцIгIатI.\nАуи джьауап литуата Гицба Инар йхIватI ауи ауысла ужвы айкьангьашраква шакIвшауа, уысквакIгьи шлырххьу – ауат йырмагIну уыжвласыла зымгIвагьи йырдыруаштI.\nАААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина аклуб апны йапхъахуз асас йынйара бзита йакIвшата йылпхьадзитI.\n«ЙгIайззакваз Гицба Инар йгIащтIихыз ауысква швабыж йрымагIальаматын. ХIара йара ауи апшта АААК ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина, ахIвссаква йгьи чкIвыныргIа рсоветква унашва рхъызцIауа Ардзынба Гети Торчуа Левани хIрынйуштI», – хIгIалыргвыгъатI Турава йгьи йгIахIгвалалыршвахтI асас йынйарныс йызтахъу зымгIва гIадгыл йшауаш. Ауаъа хвитта унашылитI. Анйараква шакIвшауа асоцсетква рпны аклуб анапаква рейшата йгIатарцIалитI.\nАнйара йалаз Апсны ателебара апны жвлара-политика нархара зму агIатраква ршеф-редактор Берзениа Георгий АААК анхара рыцIа цIолата тшахайыргIвазара йтахъыта араъа дшгIайыз гIаликIгIатI.\n«Ажва гьалам, а-Дискуссия клуб бзита йгIархъвыцтI. ЙалкIгIата – АААК рыцIа йагъьу апроектква (аквчважвараква рагIан йгIацIсуаш йрыуата – аредакция ррытаразга) апхъахьыла хъйара раура ахъазла лшара шгIаннаршуш гIаупхьадзарыквын. Аклуб йгIащтIнахуа ауысква швабыж йгIальаматпI. Ажва аламкIва сара араъа сгIайлуштI, ауагIа срабадыруаштI, срачважвуштI, йалныс ауыпI спроектквакI гIарыласхIварнысгьи», – йхIватI Берзениа.\nА-Дискуссия клуб уалалра ахъаз йазалху анкета аджьауапква тагIвыта, рыцIа йуымагIальамату анархара гIалхта ахIвара швъа электрон адресла (email@example.com) йущтира атахъыпI. Нархарипхьадзала тыпта йаъу пхьадзапI: ауи гIазлыцIуа аклуб алачIвараква ъакIвшалуш апещ (Лакоба йурам апны йгылу Апсны анаукаква р-Академия атдзы йапхъахауа аэтаж апны йаъу «Алашара» ауысхарта) уагIата 25-30-гIв райхIа ъагIвнамшвауа акIвпI. Ауаса уыскI аквчважвара йалазларныс зтахъкву рыцIа йщардагIвызлузтын адгалагIвчва ауи ужвыгьи зны йшаквчважвахуаш апшта лшара йазыпшгIуштI. РыцIа магIны зму анйараква ахъырхлата YouTube апны АААК аканал йгIатарцIалуштI. Аклуб алачIвара кIьыдаква рейша асоциал сетква рпны йгIадырбалуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-a-diskussiya-klub-apny-yapqhakhuz-dsaskhat-gitsba-inar","date":"2021-03-08T19:26:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178385389.83\/warc\/CC-MAIN-20210308174330-20210308204330-00127.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975159764,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975159764289856}","num_words":600,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асаби заджвы дихъапшылуа, ауи дйапшхара йтахъыта йынцIра ззынайырхуш аъачIвагIа ангIалихуа агIан ауи йымгIва дантагылуагьи гIаншитI. Ауат дрылапхьадза ауаштI МАХIВАЖВ Артур МухIадин й пагьи. Ауи йъачIвагIа гIалхра апны швапхата дизалтI апрофессор, амедицина наукаква рдоктор Татаршвауа МухIарби ХIаджьбакьыр йпа.\nАртур асквш 1986 агIан Псыжв кыт дйытI, апхьарта амщтахь Ростов къральыгIва медицина университет дыцIалтI.\nАсквшква 2009–2010 рагIан интернатура, йынцIра аурала швапха гIазхъихуаз айъазагIв Татаршвауа МухIарби унашва зхъицIауа «Общая хирургия» хъвшара апны дгIалгахтI. УахьчIвала МахIважв Артур ареспублика чымазагIвтара йаланакIуа ащацага\nКвта апны айъазагIв рентгеноэндоваскулярна хирургта дынхитI.\n– Сара йпщбахауа акласс сапхьауата, Псыжв акультура Тдзы апны хIкытлагIв, айъазагIв бергьльы Татаршвауа МухIарби ХIаджьбакьыр йпа йдоктор диссертация анихча йзадыргалыз агвыргъьахъв апхьагIвчвагьи хIдырцатI. Ауи амш лахIвара щарда гIасыланацIатI, айъазагIв йгIатгараква джьасщауа, саргьи сайъазагIвхарныс стахъыта сгвы йтаскIытI. Ауи азаман йгIашIарышвта йгIалсхыз аъачIвагIа зынгьи сгьамайгIваджьхтI, – йхIвитI Артур.\nАчкIвын йдырраква йрылайырхIауата йызнымкIва Москва апхьара даъан, Голландия апны йынхара йапщылу аметодика шIыцква тшрыхайыргIвазатI. Артур йшихIвауала, тшыззибжьаз аметодикала закIы-гIвба ракIвпI ркъьарата йакIвдыршаз, акврыдзраква дупIта, йыгьрызгIарысабапуам, апхъала ауыгьи йазынадзушта дайгвгъитI.\n– ЙгIауахвырквын, йхIырхъйауа ауыс ауи аъара йыгьбаргвым, рыцIа уызрыгIапсауа хIынхара йапщылу аджьауапкIра акIвпI.\nАгIвычIвгIвыс йынцIра хIара хIынхаща йшапщылу абгата йхIылахIхIвитI.\nИнфаркт зхъыста йгIадырдзауа ачымазагIв йынцIра хIара хIдырраква, хIазъазара йапщылахитI, – йхIвитI МахIважв Артур.\nАйъазагIв йшгIаликIгIазла, адунейлагьи хIкъральлагьи агвы, ахъаквынцI йапщылу азгIваква абзазагIвчва зымгIва рацкIыс рыцIа щарда йрыхьуа йрылапхьадзапI.\n– Ауи йапшу азгIваква йыргауа ауагIа рпхьадзара надыркъвра ахъазла хIкъраль аунашвачпагIвчва йапшым амальква нарахвуата афедеральна программаква абзазара йаларжьитI. ХIреспублика аунашвачпагIвчвагьи ауи амальква гIадрысабапын, ауыжвгIанчIви технологияквала йадгалу ащацага Квта гIахъыртIытI. Асквш 2011 агIан а-Квта ангIахъыртIы йгIашIарышвта хIреспубликала ауи азгIва йагауа ауагIа рпхьадзара йалдзгIатI, – йрыбагъьитI ауи.\nАртур йшихIвауала, агвы-щацага згIваква зхьуа ачымазагIвква рныбыжьлагьи рыцIа йшIахитI. Инфаркт сквш 50 – 60 йырту ракIвпI рыцIа щардата йызхъысуа, ауаса йцIыхъвахауа асквшква рыцIа йайцIбаквугьи йрыхьуа йалагатI.\n– Инфаркт ахъачва ракIвпI рыцIа йыззычвгьу. Ауи гIазлыцIуа гьапшым. ТгIачвала йрыхьырнысгьи ауаштI. Зхолестерин хIагIугьи, фачыгIв диабет зхьуагьи, тутын зчвауагьи, аркъа зжвуагьи йашIамсуата рыгвква йырхьпшра атахъыпI. ХIара йгIахIрысабапуа астентква адуней апныла зымгIва рацкIыс знадзара хIагIу йрылапхьадзапI, ауи швабыжта хIайгвыргъьитI, – йрыбагъьитI ауи.\nАуи йшихIвауала, згвы зны йахьпшыз ачымазагIвква айъазагIвчва йырхIвауа ащардагIв йыгьдырхъйум. Ауат ачымазагIвтара йгIайта ужвыгьи ркъьаракI рчпара шатахъугьи йыгьгIахъынхIвыхуам, ргвы йгIаквнарышвындзыкIьара йырчхIитI. Ауи дара рызгIвадарагьи йазарархитI, айъазагIвчва руысгьи рыцIа йарыбаргвитI. Ауи йгIалцIла, айъазагIвчва йырхIвауа дырхъйара, рхъа йшахьпшуашла Артур абзазагIвчва тшырзынайырхитI. АчкIвын дызцынхауа агвып швабыжта ацацхърагIари абагвынгIври рызбжьапI. ЙцIыхъвахауа асквшква айъазагIвчва шIаква рпхьадзара йалахIитI.\nУахьчIвала Артури йхъапщыли хгIвысабичва – Амина, Алим, Марйана – гIадзындыргылитI. Ауи йгIариква медицина амгIва гIалырхырныс йгьитахъым. Йшипхьадзауала, хIкъраль амедицина йшатахъу апшта йнархъата йгьадыргалуам, ауи йгIалцIла, айъазагIвчва руыс рхъйара баргвхитI, рдырраква абгата йызлагIадырбуш, рынхара апны йгIадрысабапуаш атехнологияква зымгIва гьнахъум. АгIвычIвгIвыс датша къраль даъата анхара ащтацаща шщаквгылу зшIуырпшуаш датша швапха анйыму йхъвыцщагьи датшахитI. Ага ауаса йаъазтынгьи, хIреспублика апны йынхауа ащацага Квта уыжвгIанчIви технологияквала йшадгалу йхIвитI, арахьарат ашIыпIаква рчымазагIвтараква йрымам аъамапсымаква йрыланхитI. АгIвычIвгIвыс йынцIра гIархчара ахъазла йыртахъу зымгIва рымапI. Артур айъазагIвта дынхауищтара жвасквшакI аъара цIуаштI. Ауи йпщбахауа акласс агIан йгIалихыз аъачIвагIа, йаба МухIади��и йан Аради рсаби йчвхIатлахарнысла йахъгвыргIвазтынгьи, айрышта йыгвтара дазычIвырхъатI. УахьчIвала МахIважв Артур дызцынхауа агвып пIатIу йыквырцIитI, швапха гIайхъырхитI. Хъартшхъвара злам ачкIвын зынцIра гIайхчаз ачымазагIвква рпхьадзара швабыжта йщардапI. Ауат зымгIва йзыразта пхата йыхьыз рхIвитI, аразыра ажваква йзынадыритI. Здырраква цIолу, зынхара йапщылу аджьауапкIра абгата йзылазхIвауа МахIважв Артур дзайъазауа ачымазагIвквагьи рыгвква йъазу анапIква «йшырнапIыцIашваз» йазхъарцIитI.\nАгба Инна.\n(АБАЗАШТА)","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/jinepsgazetesi.com\/2020\/03\/%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0-%D0%B4%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BAi%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%B4%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B8%D1%82i\/","date":"2021-02-25T01:40:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178350706.6\/warc\/CC-MAIN-20210225012257-20210225042257-00091.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982124567,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998212456703186}","num_words":497,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи апхъа дгылата йамайчуа акоронавирус COVID-19 абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nБарганджиа Саид\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса коронавирус абакIра йазалху амедицина ъамапсымакви ахъыхчара пкъыгIвакви Апсны йщтитI. АААК ЙхIаракIу асовет ахъада йхвгIаз амедицина ъамапсымаква абзазагIвчва акоронавирус шIкIгIара йачвхъыхчара ауысла Апсны азгIвадарахчара аминистерства апны йгIаныршу акъральыгIва штаб йгIайыртыз ашвъа йгIахъихтI.\n«Адуней шабгу зташваз аъаща гьмайрам. ГвасрапI, ауаса авирус АпсынчIвылагьи йгIадзатI, ауаса акъральгIвчва, ажвлара адкIылараква йгьи акъральыгIва нхартаква рацынхара абзирала ареспублика аъащата йызту абгата йдырхъвыхитI. Ауыс зквула заджвгьи хъатакIла дгIанхушта йгьаъам, къарута йхIыму зымгIва адхIкIылта йхIпыру архъвыхраква хIгIарыцIсуаштI», - йхIватI Эгьзакь Мусса кьангьаш йыламкIва.\nАуи йшгIаликIгIазла, АААК ауысхагIвчва гвып акоронавирус тшауацIнахуа йаналага атлахан йгIашIарышвта рыцIа йкъвльейсызу атгIачваква йырцхърагIитI, ауат йрыуапI зпсадгьыл апны йгIахъынхIвыхыз абашталагIвчва ртгIачваквагьи.\nАААК ЙхIаракIу асовет ахъада дшхъвыцуала, хIызташваз аъаща ахьантара айхIара зыхъвда йхъашваз айъазагIвчва ракIвпI.\n«АчымазагIвква гIащаквырыжьныс ахъазла ауат рынхаща «24\/7» ащтацащала йщаквгылата руыс йадгылапI. АчымазагIвква йрылахIарныс шауаш гIаупхьадзарыквын ансимшы йгIартахъхауата йыззыбжу апкъыгIваквагьи, ахъвшвквагьи, амедицина ъамапсымаквагьи рыцIа-рыцIа йщардахитI», - йхIватI ауи.\nАпсны апны акоронавирус ашвхIаусыгIвала агвжважвагIва аъаща щаквдыргылищтара АААК анхара абгата акъраль абзазагIвчва рзгIвадара агIахчара йазынадырхатI. А-Конгресс анхагIвчва джьгарта йрыцынхауа йалагатI Апсны абзазагIвчва акоронавирус шIкIгIара йачвхъыхчара ауысла йгIаныршу акъральыгIва штаб, агвчIагIвра адкIылара «Кьараз» йгьи ажвлара хабарргарта квта «Адгылара».\nАААК йапымшвтуата йрабадыритI Москва апсуа диаспора. Ауатгьи Апсны йгIацхърагIитI йыззыбжу амедицина ъамапсымаквала, ахъвшвквала, афачIвквала.\nРыцIа паса АААК акоронавирус апандемия ашвхIаусыгIвала фачIвы згхаз арепатриантква ртгIачваква йырцхърагIатI: ауат йрыуата гвыпкI цхърагIара йахIвауата а-Конгресс тшгIазынадырхатI, цхърагIара задзаз зымгIва шалу уагIа 126-гIв йнадзитI.\nАпандемия ъадзану АААК ахабарргарта портал анхаща тшапсахтI – адуней акъральква йырту абашталагIвчва рыхъазла ашIыцраква аднагалуамцара Апсны абзазагIвчва акоронавирус шIкIгIара йачвхъыхчара ауысла йгIаныршу акъральыгIва штаб\nагIарбараква йапымшвтуата йднардыритI.\nУахьчIвала апандемия атлахан шабгу агIарбараквала, Апсны апны COVID-19 гIазахвыз акъральгIвчва уагIа 28-гIв йнадзитI, 23-гIв бзихахтI, заджвы дпсытI. ЙчмазагIвхаз зымгIвагьи айъазагIвчва Гвдауыта чымазагIвтара апны йырхьпшитI.\nМай а 30 атшын Апсны Республика апрезидент мачвы зцIайцIаз ащаквыргылра йшгIанахIвауала, апхъала йнарахвыз ашIакIра амальква июнь а 15 агIандза рпIатла надрыскIьатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-apsny-yschtit-covd-19-abakra-yazalkhu-ameditsina-amapsymakui-aqhykhchara-pqyguakui","date":"2021-03-08T18:13:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178385389.83\/warc\/CC-MAIN-20210308174330-20210308204330-00156.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973285794,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973285794258118}","num_words":297,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.04,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Гвдауыта йхвбахауа апхьарта дзцага азыргатI.\nБарганджиа Саид\nГвдауыта апны йгIаныршу Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара асовет ауысхагIвчва Гвдауыта йхвбахауа апхьарта дзцага азыргатI.\nАсквш 1996 агIан апхьарта йаластI. Амцаблыра ауи агIан заджвгьи дгьаламдзтI, ауаса апхьарта ауищтара дзыдъа йгIанхатI: арат асквшква зымгIва араъа дзы пщырхIала йгIаргуан.\nАпхьарта аунашвачпагIвчва цхърагIара йахIвауата АААК тшазынадырхатI. Гвдауыта апны йгIаныршу ашIыпIа хъвшара асовет зынла ауи ауыс архъйара ацIыхъва йтагылтI, йаргьи цымшкIла апхьарта апны метр 200 зыуру дзцага тарцIатI.\nГвдауыта апны йгIаныршу а-Конгресс ашIыпIа хъвшара асовет аунашвачпагIв ЛакIойа Амра йшылхIвазла, адзцага ахъазла ахча ауи апхъала йгIадрысабапхьаз амальла йазыркIытI. ЙгIашвгвалахIыршвахпI рыцIа пасата Гвдауыта апны йгIаныршу АААК асовет акъала агъьчIвра йазынарху гIвпроекткI «краудфандинг» ззырхIвауа амальла йшдырхъйаз, датшата йухIвушызтын, ахча шазыркIкIуала хабар дырган йзылшуз зымгIва йаларцIатI.\n«Ахча, ауахьауи агIан апшта, сыгIвзачва йазыркIытI, ауат рыхьызква сымхIварныс йахIватI. Ахчаква рхъвыкI йгвалымсым акъала абзазагIвчва йгIаргтI. Гвдауыта абзазагIвчва Квеселава Эки Агрба Раульи апхьарта тшыджвджварта дзырпхагагьи ацта йазырхвгIатI, АААК йаланакIуа чкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Леван шIаджвджвага рызгIайгтI. Акъала аунашвахъцIарта анхараква злакIвдыршушыз техника азалнахтI», – ауысква шцаз хIлырдыртI ЛакIойа Амра.\nАААК ашIыпIа хъвшара асовет аунашвачпагIв йшылхIвазла, адзцага ахъазла сом 12-нызкьи 730 азыркIытI. Уыхвага пкъыгIвата йатахъыз азджьакI згвы цхIауа ауагIа йъагIаргыз абзирала ауи ахча нахъатI. ЛакIойа йгIалылкIгIатI адзцага амцIацIара сом 13-нызкь азытийра шатахъыз, ауаса адзцага АААК йаланакIуа чкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Левани йазалху хъвдаквцIара зму АААК асекретарь, Апсны апны «Алашара» адкIылара ахъвшара аунашвачпагIв Айба Альйаси а-Конгресс анхагIвчва, апхьагIвчва, абзазагIвчва гIарцхърагIан йтарцIатI.\nАпхьарта адиректор Барцыц Зулета ауыс йацхърагIаз зымгIва дырзыразта апхьарта дзыдъа йшгIапсуз лхIватI.\n«Апхъала апсуна коммуникациякIгьи гьазымцузтI. Дзы – пхазтынгьи, хьшвашвазтынгьи – йара апхьарта апынгьи йгьаъамызтI. Дзы апахь йгIатахIчвунта пщырхIала йгIагIгылуан. Анчва дырзыразхатI АААК йхIыцыркIта йъагIахIцхърагIаз ахъаз, хIара ауи хвду аквхIцIитI», – лхIватI адиректор.\nА-Конгресс йаланакIуа чкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Леван АААК ашIыпIа хъвшара асоветгьи ЛакIойа Амра лхъаталагьи рынхара даквчважвауата йъачIвагIалагIв «АААК ауи дъагIарауыз дахIвра дута» йпхьадзатI.\n«Ауи запшуысызлакIгьи лара йылхъатачIв уыста йылбитI. Гвалымсра гьлылам. ЙанакIвызлакIгьи ауыс йшаъу ацкIыс рыцIа йагъьта йшылчпуш дащтапI. Лцри къала ахъазла лгвы лыхьитI», – йгIаликIгIатI Торчуа Леван.\nГвдауыта апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара асовет асквш 2019 октябрь а 3 агIан йгIандыршатI. Ауи анхара джьгарта йалапI аунашвачпагIв ЛакIойа Амра йгьи асовет йалу АмкIваб Инал, Джениа Алмасхан, Гицба ХIамида. РыцIа пасата асовет Гвдауыта апны аспорт турниккви аурам нышвкъваратапсартакви дыргылтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-gudauyta-qala-apkhiartak-dzy-azkylnagat","date":"2021-03-04T06:23:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178368608.66\/warc\/CC-MAIN-20210304051942-20210304081942-00327.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973168373,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997316837310791}","num_words":349,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 1918 январь а 29 йапхъахуз апсуа ргылчIв гIадырбатI, ауыла апсуа театр азъазара ахъа джвыквылтI. Апсуа драматургия дагIаджвыквцIагIвта далтI уахьчIва Апсны адрамтеатр зыхьыз йынкъвнагауа Чанба Самсон.\nКапIба Арифа\nЧанба Самсон Яков йпа асквш 1886 июнь а 18 Апсны, Кодор уезд (ужвы Очамчыра район – аредакция ррытаразга) йаланакIуаз Атара кыт йауаз, адгьыл зырхарджьуаз тгIачва рыцхIакI рпны дйытI. Ауи йыхвыгIвахщчва дращазаджвыкIын. Йаба КIьагв (аргванква злайыпхьуз хьзыпI) ага йчвхIатлазтынгьи адырраква йрызгIашыкъыз йпа апхьарта дищтитI. Асквш 1893 агIан быжьсквша йыртаз Самсон Дранда акьльиса апны йгIаныршаз апхьарта дыцIалтI, уацIыхъван йапхьара Согъвым ащхъагIв апхьарта апны йнайырдзахтI. Ауаса запхьара ахв акъральыгIва йашвуз апхьагIвчва рпхьадзара ауи дгьаламшватI. Йаба дайрыпхьун: Согъвым асатучпарта апны зджьакI йтийквунта йгIартнихуаз ахча Самсон йапхьари йчари йрыквирыдзуан.\nАчкIвынхвыц йаба йгвыгъараква дгьырмайжьузтI, бзита дапхьун. АщхъагIв апхьарта дангIалга Самсон Кутаиси акытмлыкврхIара апхьарта дыцIалын асквш 1907 агIан дгIалгатI. Ауи амщтахь Чанба Самсон йцри кыт Атара дгIайхын сквшыкI ауаъа даъан.\nАчкIвын шIа ужвыгьи дапхьара йтахъын, ауаса ауи апш лшара гьйымамызтIта КвтIол апхьарта апны асабиква айрыпхьауа далагатI. Арыпхьара йгвапхун, ауаса ласыла ауи педагог швъа ъайымамыз йгIалцIла апхьарта апны дынхарныс дахвитырчIвтI. Араъа Самсон дайрышхитI, Хон апны арыпхьагIвчва рсеминария дыцIалитIта асквш 1914 агIан бзидздзата дгIалгитI. Йдиплом йымата дъандмырхаз КвтIол апхьарта дгIайхитIта сквшыкI аъара ауи дахъпшылыгIвта дынхитI. Асквш 1915 агIан ауи нхара Адзюбжа апхьартала дхъысхитI, ауаъа ауи арыпхьагIвта йынхуз Гойден Елена Никонор йпхIа длабадыритI. Ласыла ауат абаган бзазара Согъвым йцатI.\nАсеминария апны\nСогъвым апны Чанба Самсон арыпхьагIвчва рсеминария йаланакIуаз апычIв апхьарта апны арыпхьагIвта далагатI. Апхъапхъа апсуа бызшви географии йайрыпхьун, уацIыхъван апхьарта даунашвачпагIвхатI. Апсуа дырранкъвгагIвчва дудздзаква Гулиа ДырмытI, Чочуа Андрей, Эшба Фома зпщылаз ари асеминария апны Чанба Самсон ахъазгIваца дгьгIанымшатI. Ауи Апсны апхьари акультури рымгIва йтазыргылырныс йащтаз ауат агIвычIвгIвыс дуква дрынйара йтахъын.\nАуат ауи анчва зымгIвагьи шалу йгIарыквицIаз уыста йырбун. Ари арыпхьагIвчва рсеминария зтшын йгIаншаз уалагата ауаъа йынхуз Гулиа ДырмытI ауаъа акIвпI «ШыйачIва» литература кружок ъадикIылыз. Асеминария апны акIвпI йъагIаншаз атеатр азъазара бзи йызбуз ауагIа адызкIылыз йапхъахуз апсуа театр гвыпгьи.\nАсеминария йаланакIуаз апычIв апхьарта апны Чанба Самсон йзаман айхIара Апсны агеографияла апхьара сахIатква йрыквирыдзуан. Ауи географияла йара йапхьагагьи йгIвытI. Апсны атурых апны ауи географияла йапхъахуз апхьага асквш 1923 агIан йгIацIцIын ауи амщтахьгьи йагIвсыз асквшышв 30-хуз асквшква руацIа йызнымкIва йатагIацIырщтхтI.\nАгазет йгьи аполитика уысква\nАсквш 1920 агIан Чанба Самсон апсуа бызшвала йапхъахуз агIацIщтра – «Апсны» газет аредакторчва гвып дрылан.\nАгазет даредакторын Гулиа ДырмытI, йапхъахуз аномер гIахъызтIуаз агIвыра Чанба Самсон йрыхIазыртI. Ауаъапны ауи йгIвитI агазет йамураду «ауагIа мгIва тамам йыквнаргылырныс, анамхъаракви агIващагIаракви гIанарбарныс, ауагIа рылаква ацIабырг йазыгIахънатIырныс йгьи адырраква тшауацIднарыхырныс» шакIву.\nРыцIа кIьасата Чанба Самсон Яков йпа асовет газет «Апсны къапщ» даредакторхатI.\nАпсны апны асоветква рымч анщаквгыл Чанба Самсон йпахь къральыгIва йгьи п��литика уыснкъвгарала алшараква тшгIахъыртIытI. Асквшква 1921–1925 йгьи 1930–1932 рагIан ауи Апсны ССР а-Наркомпрос унашва ахъицIун. Асквшква 1923–1930 рагIан Самсон Яков\nйпа Апсны ССР а-Квта алхра комиссия даунашвачпагIвын. Асквш 1932 йгIашIарышвта 1937-дза – йынцIра далгандзкIьа – Апсны АгIвгIвчва радкIылара дахъадан.\nЛитература апны\nАга ауаса йаъазтынгьи акъральыгIва уысхартаква рпны анхара, аполитика, акоммунист уыснкъвгара гьракIвмызтI Чанба йбзазара апны йхъадаз. Ауи зымгIва рапхъа йыргылуаз арыпхьари алитератури ракIвын. Алитература ршIыйара Чанба публицистта акIвпI дшалалыз. Ауи йапхъахуз йгIвыраква урышв бызшвала йгIацIцIуаз «Закавказская речь» («АгIвадахь КIавкIаз ажва»), «Сухумский листок» («Согъвым абгъьыц») газетква йгIарыншвалуан, йапхъахуз йгвацчпа гIвыраква «Апсны» газет йгIанылтI. Ауат йрыуан апоэма «Ащхъаква ртпхIа» («Ауи дпшдзадзан»-хIва ахьызтагьи йаъапI – аредакция ррытаразга) йгьи атурых йгIаквчважвауа апьеса «АмхIаджьырква».\n«АмхIаджьырква» пьеса йапхъахауата асквш 1919 агIан «Апсны» газет йгIаквырцIатI, асквш 1920 агIан кIьыдата йгIацIцIтI. Ауи Апсны атурых абгъьыц нашхыйаква гIанарбитI, ХIХ асквышв агIан ауагIа рпсадгьыл ййштырцуз, амхIаджьырра шгIаншаз йгIаквчважвитI (уахьчIва «мхIаджьырра» рыцIа мачIта йгIадрысабапуа йалагатI, йауа ухIварыквын ауи ажва ащайдзала упшрыквын йгIаныцIуа амсылманква йымсылманым акъраль йтгата амсылман къраль йгара акIвпI, ауи ХIХ асквшышв агIан Апсны апны йыншуз йгьаквыргIапсым – аредакция ррытаразга).\nАри адрама апсуа литература апны пьеса жанрла йгIаншаз йапхъахауа гIвырата, йара Чанба Самсонгьи апсуа драматургия дащатащтIацIагIвта йырпхьадзитI. «АмхIаджьырква» пьеса Апсны атеатр асцена апны щарданы йдыргылтI. ПычIвта ауи апсуа театр апны йангIадырба асквш 1928 июнь а 27 агIан акIвпI, йзыргылыз ауи агIамта атеатр унашва ахъызцIуз Кривцов йакIвпI. Ауаса рыцIа пасата зпсадгьыл анцIрала йнызыжьра атахъхаз ауагIа ррыцхIагIара йгIаквчважвауа апьеса йара ауи йыргылта Согъвым аурышв театр апны йгIадырбатI, ауаъа ауи йахьзын «Батал».\nАспектакль апсуа театр апны пычIвта йангIадырбуз йыншуз гIайхIвахитI йкнига «Апсуа совет драматургия» апны Дарсалиа Владимир. Абар ауи апшыгIвчва йрылачIвата аргылчIв йапшуаз апьеса згIвыз Чанба Самсон штшичпуз шгIайхIвахуа: «Автор закIгьи йымхIвауа, йгвы атшныта, йлахIвараква гIацIимырпшуа артистква шгIахъвмаруаз дапшуан. Асцена апны агIаншараква ласыта тшырпсахуан, асурат нашхыйаква йрыщтагIайуата угвы рыцIа йгIащтIызхуа асурат лашараква гIаншун. Абар аспектакль алгатI. ДакъикъакI аъара йдауышваз атеатр анапIасра дуква йгIатдрыхIвачвгIатI. Автор асцена дхъамылкIва йгьрымуытI. МачIкI йъанквынхаз Чанба С. артистква рахьыла йнапIква йчпун…»\nАри аспектакль ауагIа швабыж йъаргвапхуз джьаущушта йгьаъам. Чанба Самсон акъраль атурых йахъвыкIыз агIамта нашхыйа ахъазла ауагIа йгIайархIвта щарда йдыруан, ауатква зымгIва апьеса апны йгIайырбатI. Ауи йащатахаз йгьшвъам, йгьырхъвыхра нхарам – ауи азаман агIан ауат ауаса майрата йгьумауашызтI – алыгажвква йырхIвахуамца айцIбачва йыргIаз атгIачваква рхабарква ракIвпI.\nАуи апшта, афилология наукаква рдоктор, апсуа ажва йазынарху рхъвыхра щарда акIвзыршаз СалакIая Шота йгIаликIгIитI Чанба йпьеса апны кIьыдата йшгIайуа амхIаджьырра йазынархата ауагIа рахIа йрылу ашIалахIвара сюжеткI. Ауи зсаби дпсыз ан лгIари длыквырхта амшын даладымрышвра ахIатырла гара ашва йзылхIвауа дшылрыцIсуаз гIанахIвитI. Йшбергьльу апшта, ауагIа акIьанджьаквала амшын йанхъыргуз йпсуаз зымгIва жьыхьдъа адзы йтадрышвхуан. Ауи апхIвыс лсаби атенгьыз атшпыдза дылзынардзатI – ауаъа ачIвыла далтхра ахъазла. СалакIая йшихIвауала, ауи ншадзатI, йаъан ан дшгвмачIуаз зылаквала йызбата йыздырхуаз ауагIа.\n«ДжьащахъвапI «АмхIаджьырква» драма йалу атурасква акъраль атурых апны зыхьыз рхIвауа гIвычIвгIвыскIгьи дъарылам, – йгIвитI алитературадырыгIв Бигуаа Вячеслав. – Ауи (Чанба – аредакция ррытазага) йыхъазла рахIа йхъадаз йалакIу атурасква гIарбара акIвын, цIабыргыта, ауи ангIайыдамхIвуазгьи ншун. «АмхIаджьырква» апны ауагIа ртурых йалаз ауысква тамамта йшгIащтIыхпI, гвацчпа амальлагьи йшгIарбапIта – уахьчIва йбзазауа абанпара руагIахъа рылахь йазнархъвыцитI».\nЧанба Самсон йнапIы йгIацIцIтI апсуа литература апны йапхъахуз апроза гIвыраква йрыуу «Сейдык» хабаргIвырагьи. АгIвыра йафыр хъаду Сейдык дкулакын («кулак»-хIва йызпхьуз йазаъата йбзазуз адгьылрхарджьыгIвчва ракIвын – аредакция ррытаразга), ауагIа «коллективизация» – рхIвата (СССР апны асквш 1928 йгIашIарышвта асквш 1937-дза йакIвыргашуз, зхъатачIв млыкв зырхIуз адгьылрхарджьыгIвчва колхоз йалажьра мурадта йызмаз аполитика – аредакция ррытаразга) рымлыкв ъаладдырцIуз дапшIагылан, акыт апны ауи апхъала йщаквгылаз амлыквнкъвгаща гIанхарыквын рыцIа йгIалихуан.\nЧанба Самсон аршIыйара апны\nСталин йрепрессияква рагIан Чанба Самсон ачвгьахараква «рбкъага машина» дацIанахIватI, ауи асквш 1937 агIан дыркIын дырщытI. Асквш 1930-ква руацIа харадъа зхIаквым рхаз ащардагIв рапшта асквш 1950-ква рквтаква рагIан ауыгьи дгIадырзахвахтI – дызладыркъванчата дыззырщыз зымгIва шымцыз рхIвахтI.\nУахьчIва Чанба Самсон йыхьыз Апсны акъральыгIва драма театр, ареспублика йапшым акъалаква рурамква йынкъвыргитI. Ауи йыгIвзаз ажвлара уысхагIв Чочуа Андрей Чанба йыхъаз араса йхIвун: «Ауи дгвшашын, кърар нкъвигун, анхара дазгIашыкъын, дгIвычIвгIвыс щаквкIын. Ауи акIвымкIвагьи, ажва аламкIва, згвы хътIыта зуагIа йырзынхуз дпатриотын. Аратква зымгIва йгIарылцIла ауагIа ауи хвду йзырбитI, пIатIу йыквырцIитI».\nЛитературата йгIахIрысабапыз:\n· Дарсалиа В.В. Аншба А.А. «Чанба Самсон»\n· СалакIая Ш.Х.«Алитература горизонтква»\n· Апсуа биография ажвар\n· Бигуаа. «Апсуа турых роман»","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/chanba-samson-apsua-dramaturgiya-agadzhuykutsagu","date":"2021-02-26T18:57:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178357935.29\/warc\/CC-MAIN-20210226175238-20210226205238-00078.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9957367182,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9957367181777954}","num_words":1030,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.091,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза Конгресс амурадква йгьи ахачIвква, апсуакви абазакви ррепатриация, ауат разазаъащаква ррыбагъьара йгьи абызшва агIахчара уысква йырзынархапI АААК архъйагIв секретар Гицба Инар йинтервью.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.\n– Йапхъахауа сазцIгIара ззынарху хIуахьчIва бзазари хIуачIв бзазари рпны Адуней апсуа-абаза Конгресс гылартата йаму, йамазлуш акIвпI. Ауи амурад хъадакви ахачIв хъадакви уахьчIвала йшаъу уышпарылачважварыз?\n– АААК – адунейла йхъылапсата йбзазауа хIуагIахъа адызкIылуа организацияпI, ауи ахIатырла абашталагIвчва рыуа дзачIвызлакIгьи йгIайыдсылуа абзазара гIаншараква йрыквыргIапсзара атахъыпI.\nАнхара амурадкви ахачIвкви гIахIахвырквын, араъа зымгIва йрапхъапI ауат щатати нархартати йрымазлуш алыхра. ЙгIасгвалашвахитI Трыквшта апны адиаспори хIари хIацынхара шакIвшуз. «ЙшырхIвауала, сабаду дапсыуан», – хIва чкIвынргIа йанырхIвалуз йджьасщауа срыздзыргIвуан. Арат йрапшу ажваква удырхъвыцитI, гвыргIва дугьи гIауыларцIитI.\nУахьчIвала йгIаншаз амаль шIыцква хIпахь йгылу уыс щарда рырхъйара дрымайритI. Ауи ахIатырла АААК апны ахабарргагаква рнархарта джьгарта тшауацIнахIрыхырныс хIгвыгъапI. ЙгIанхIыршауа ахабарргага портал хачIв щарда рнардзара йахъвуштI.\nАраса анхIхIвауагьи абабара ашIарыс йгьауашым. ХIуагIа йадкIылата йъабзазауа ашIыпIаква рпны хIцалуштI, ахIбачвагьи айцIбачвагьи жвлара магIны зму агIаджвыквцIараква йшгIарылалуаш, ауат рырхъйара апны рдырракви ркъаруи шаларцIуш хIащтазлуштI.\n– АААН йгIаншищтара адунейла йхъылапсу апсуакви абазакви зымгIва радкIылра йазгылан. Ауи адкIылра аъащата йызтагылазлуш швыла йшпагIацIалуа? Ауат ажваква уыста йрыщтагIайуайа? Ари анархартала анхара джыпхата йызтагылазлуш шпажвбауа?\n– АцIабырг схIвапIта, ауагIа радкIылра анырхIвауа сара ауи сыла йгьсызгIацIажьуам. Араса йанхIхIвауа йхъылапсу хIуагIа йабамдыруата, йабамбауата гIаныцIитI. Ауатква срылачважварныс счвыбаргвпI. ХIара уагIахъакI йрыуата йапшым ахаквквала хIпхыцIа йамцIнагаз хIуагIапI. Араъа срылачважварныс рыцIа бзи йызбитI абадыргаква ррыбагъьара, магIны ду зму ауысква рырхъйара апны ацынхара знархару амаль шIыцква ргIаныршара.\nАуралагьи йхIтахъыпI ащтаныкъвара рыцIагьи йбагъьахарныс, йагIвсыз агIамта гIахIпшыхвырквын йгIанахвахитI адиаспора ауацIала азазаъащаквагьи адиаспори ауат рабашти рбжьарала ащтаныкъварагьи сквшигIадзапхьадза рыцIа-рыцIа йшагъьхауа. Ауи йацхърагIитI апхъала йаъаз апырасква ррыдзрагьи. Ауаса ацынхара апны датша пырас гIаншитI. Араъа зымгIва йрапхъу абызшваква раквымшвара акIвпI. ХIабашталагIвчва рыуа щардагIвы цри бызшва гьырдырам. Йара акIвпIта, ащтаныкъвара, ацынхара рпны ауи рыцIа йхъадапI.\n– Абызшва агIахчара - рыцIа щардата ауатыкв йту темапI. Ауи Апсны апынгьи адиаспора рквталагьи йауацIыхта йалачважвитI. АААК йгьызным йъадзалачважвахьу апсуа бызшви абаза бызшви ргIахчара знархару амальква пIатла амамкIва йнахвра шатахъу. Ауат рапш амальта йгIаурахарызйа?\n– Адунейла йхъылапсата йбзазауа абашталагIвчва ращтаныкъвара, рацынхра арыбагъьара апны абызшва зымгIва рацкIыс йхъаду нархартахарныс ауаштI. Ауи акIвымкIвагьи абызшва апхъанчIви цIасква йрынкъвгагIвыпI. Амаль щарда нахвхитI Апсны апынгьи агIвымакъральква рпынгьи абызшва агIащаквыжьра йазынарху. ЙалкIгIата, Трыквшта апны – ауаъа хIуагIапхьадзара рыцIа йдупI.\nУахьчIвала абызшва злаууырдыруаш ауыжвгIанчIви амальква щардапI. Амаль шIыцква рызгIарысабап йауаштI джыпхакI йтагылыз арыпхьараква. Ауи шмайрам гвынгIвырапI, ауаса йчпара атахъыпI. Швабыж магIны амапI цри бызшва ахв ащтIыхра, агIарысабапра атшауацIнарыхра.\nСшхъвыцуала, абызшва ардырра ргвышхвара атахъыпI. ЙшхIхIвауала, агIвычIвгIвыс йцри бызшва йымдыруазтын акъральыгIва ъанатIаква дрыдыргыл йгьауашым. Йшызбауала, ауыс датшата хIадгылра атахъыпI. АгIвычIвгIвыс йыбызшва йдыруазтын ауи согIат йквнагитI, ауи ауагIа рыбызшва йауацIыхта йшгIадрысабапуаш йаквгIазшIнатуаштI.\n– АААК адунейла апсуакви абазакви руысква знархару акъральыгIва нхартакви ажвлара-политика мгIвайсракви йшпарыцынхауа?\n– ХIара хIыхъазла магIны ду амапI АААК анхара йацызкIуа акъральыгIва нхартакви ажвлара-политика мгIвайсракви рыцынхара. Араъа ауатыкв йту анхара зымгIвагьи йацхIуыспI.\nХIара бзита хIрыцынхауа хIгIамгIвайситI репатриация ауысла а-Комитет. Ауи ауысла ацынхара йхIаракIыта йакIвшитI. Йара АААК ауацIала ашIыпIа хъвшараква рыцынхара адгалапI. АшIыпIа гIащтийыгIвчва джьгарта хIорганизация анхара йалапI, ажва ахъазла, а-Устав аредакция шIыц анархартала. Ауи гвышхвара дута йхIзалуата хIгвыгъитI ансисквша АААК анхара тшгIадызкIылуа ауагIа рыцIа-рыцIа йшрылахIуш. Апсны а-Министрква р-Кабинет цхърагIара ду гIахIдрайдзитI нархарта щардала. ХIара хIорганизация хътыпI, хIынхара атшауацIыхра йахъвуш зымгIвагьи шгIадхIкIылуаш ацIыхъва хIтагылапI.\n– УахьчIвала абашталагIвчва Апсныла ргIацапахра магIныта йамайа? Уара Трыквшта апны Апсны уырщтийыгIвпI. Йшпаубауа, Апсны аправительства мальта йнарахвра атахъыйа арепатриация ауыс апны? АААК арепатриация ауыс апны гылартата йамайа?\n– Ажва гьалам, арепатриация къральыгIва нархарта амазара атахъыпI. Ауаса ажва бахла уыс шымхъйауа гвынгIвырапI. ЙгIацапхуа ауагIа араъа рбзазара закIылагьи йбжамкIва йадгалра атахъыпI. Ауи жвлара уыспI, ауаса араъа агIвычIвгIвыс йбзазара шизагъьчIвуаш, хIаракьатчпара шизадгалуаш апшта амальква йзыгIаныршара атахъыпI. Арепатриация ауысла а-Комитет нхара ду акIвнаршитI, ауаса хIнамдзараквагьи гIахIрыбергьыльра атахъыпI. ХIабашталагIвчва агIацапахра йаквгIазшIыхIтитI, ауаса йгIацапахуа агIвычIвгIвыс дъагIайхуи дызгIайхуи йылайхIвара атахъыпI.\nТрыквшта апны хIара хIынхарта гIвнархарта хъадакI аман. Адиаспори хIари хIабадырра арыбагъьара йгьи Трыкв апны адипломатия хачIвква рырхъйара. ЙгIахIгвынгIвуан Апсныла йгIаншауа агIаджвыквцIараква адиаспора рквтала рхIисап антаразмызгьи. Ауаъа цIолата йхIырхъвыхырныс хIылшун агIвымакъраль бзазагIвчва агIацапахра азазаъащата йазрыму. Апсны апны йгIаншитI агIвымакъраль бзазагIвчва ртахъыраква абгата йангIаргвнымгIвуа. АААК ари ауыс апны хIайщчва, хIахщчва йгьи Апсны апны ари анархартала щаквыргылра назахвуа ауысхагIвчва йрызцауата атшазынархара ажванахъаква йрыдынхалуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/gitsba-inar-abashtalaguchua-razazaaschakua-ansiskusha-rytsa-rytsa-ybaghiakhit","date":"2021-02-27T07:14:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178358203.43\/warc\/CC-MAIN-20210227054852-20210227084852-00260.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981655478,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981655478477478}","num_words":634,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nАдуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йырзынарху программа лырхын йдрыбагъьатI.\nСанкт-Петербург апны йаъу ауагIахъа адкIылараква ртурых йгIаквчважвауа, апсуа-абаза уагIахъа рхабаргьи зыншвалыз азкIкIра гIацIнащттI Петербург АуагIахъаква ртдзы.\n«Ставропольшта абазаква» зхьзу абзазара йгIахъыху афильм шIыц январь агIан пычIвта Ставрополь телебарала йгIадырбатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалу, Москва апны йбзазауа апсуа диаспора рхъада, гвчIагIвчпара знархару «АМШРА» фонд йахъпшылуа Агрба Беслан Гвдауыта апны йгIахъыртIыз а-COVID-госпиталь мызпхьадзара руацIа ахчала дацхърагIун.\nАбазаква хIваспа шырчпауа йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси \"Алашара\" жвлара адкIылари рпроект \"Амазара\" йащтагIайуа йахъвхатI.\nАпсны йауата Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет йыцIалырныс зтахъкву АААК ацхърагIарала абюджет тыпква ркIырныс рылшараква рыцIа йбзийызлуштI.\nХIызту асквш декабрь аквтадза йхIазырхара атахъу Ставропольшта йту абазаква йгIарыквчважвауа абзазара йгIахъыху асуратгIвыра йауата хъвквакI хъырххьатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Сирия ГIарып Республика йту апсуа-абаза йгьи агвхъауа диаспораква йрыуу ауагIа йрынйатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв хачIвы шйыргылыз апшта КъЧР апны Дискуссия клуб гIандыршуштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Москва апны зныкI йапышвтыз абаза бызшвала арыпхьара атаджвыквнацIахтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2021-03-07T08:46:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178376206.84\/warc\/CC-MAIN-20210307074942-20210307104942-00149.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9884210825,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9884210824966431}","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.03,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.953,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\nАйсан Людмила\nЯнварь а 25 сквш 65 йхъыцIитI Къарча-Черкес Республика апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв, аполитика наукаква ркандидат, Къарча-Черкес Республика АуагIа Райззара (а-Парламент) арегламентли амандат уысквали акомитет аунашвачпагIв Быджь Исмель АбдульгIазиз йпа.\nСа йшызбауала, збзазара гIаздахIвыз агIвычIвгIвыс абгата уйыквчважвара ахъазла ауи дгIазлыцIыз йыщайдзаква урыдымсылкIва йгьауашым. Ауаса йзаъу ари акIвзапI: агIамтаква ращтацара амагIны гIазгвынгIвуа, йща йалу ахъмаштылри ацIаскви зылазхIвауа агIвычIвгIвыс йакIвпI збзазара джьащахъвата, насыпла йырчвыта йыззаныргIалуа. Ауи йбзазара мгIва дтагыла данцауа йахIбачва дыршIпшитI, ауат йрылаз ахIаль бзиква йаргьи йшынкъвигуш дащтапI. Ауи ашвапха пшдза йара атгIачва апны йгIанхитIта асабиквагьи йгIарылахитI.\nБыджь Исмель АбдульгIазиз йпа ауи йапшу, «Ари йабадучва дырпапI» – ззырхIвауа ауагIа дрыуапI.\nАбар хIаргьи хIайчважвара джвыквхIцIауата апхъапхъа аткъвым ртурых тшазынахIырхитI.\nАубых ткъвым БыджьргIа\nБыджьргIа ртдзахьыз шгIаншаз ауысла Исмель заджвгьи йгвы дамсуата йанакIвызлакIгьи йара закIы йхIвалитI: «Сара Апсны йауу АбыджьбаргIагьи сасра срызца йауаштI, даргьи срысасуаштI, Адыгея апны йбзазауа БыжьргIагьи сдрайгвуштI, акъарча Биджийквагьи сызрыщтаныкъвуштI, агIвыма къральква йырту хIайщчвагьи сзырынйуштI. ХIара зымгIва йхIапхъанчIвийу аубыхква ргвбайара хIаднакIылитI. Ауыла хIара хIазакIыпI».\nСара сайчважвалагIв зыцабанпаракI Къвбина кыт апны йгIабзазаз, агIариква зщарду атгIачва дгIарылцIтI. Исмельгьи йаба сквш 53 йангьи сквш 48 йыртата ауи акыт апны дгIадритI.\nЙаба АбдульгIазиз Паша йпагьи йан ХIаджьар Насып йпхIагьи нхагIвын. Ауат сабита агIгIвы гIадритI.\nИсмель зымгIва драйцIбан, ауи йаба йабаду йыхьыз йыхьырцIатI. Исмель АбдульгIазиз йпа гIвайщчва йыман – Музакьыри Аскьарбии (рпсата бзихатI), йгIвахщчва Ксени Тамари атгIачва рытшгIва зхчауа ращайцIба уахьчIвагьи аргваныта йыщтаныкъвитI.\n«Сан лаба йтгIачва рыцIагьи йдууын – сабита 22-джь йыман», – йхIвитI Исмель АбдульгIазиз йпа, мачIкIгьи дпшвырхъыччауа йгIацицIахитI: «УахьчIва абаза, апсуа тгIачваква ауи швапхата йырзалзарквын уагIахъапхьадзарала хIуысква агалагьи йагъьхушын».\nАуи йапхъанчIвиква ртурых йыгьгьиджьащахъвапI йыгьгьинашхыйапI. Йабаду Быджь Паша Исмель йпа дкъвыръанмольан, дмуъазинын (исльам дин апны амаджьгыт ауысхагIв – аредакция ррытаразга), Бемырза зхьзыз ауи йпакI (Исмель йаба йаща) йаба йуыс найырдзауата акыт апны хвы ззырбуз дайфандын (АмарагIайырта къральква рпны йынкъвыргауа ачын – аредакция ррытаразга). Йан лаба – Джьанчор Насып – асквш 1917 ареволюция апхъала Къвбина апны дстаршинан, акытуысква нкъвызгуз ауи йакIвын. Йгвасру ачIвыйа – асквш 1926 агIан аполитика чвгьахараква йанрыгIамтаз ауи дыркIын дырщытI.\nБыджь Исмель дрызсакъуа йынкъвигауа апхъазаман асуратква гIасйырбитI. Ауат йырну йапхъанчIвиква – згIвычаща уыла архIвапсауа, злактаква хъацIара гIарныпщуа – къарукI йгIархъыцIитIта – гвалымста угьзыгIанхум.\n«МшкIыла ауысква зымгIва ацIахътшытI»\nПсайспамцара Исмель йгIахIвахра йара йани йаби рылахь йазгIайитI.\nМшкIы архъа йыквта йынхуз ауи йаба хIадагIвачата йгIатI йпхIвысгьи йгIвысабичвагьи ркытлагIвчва щардагIв йрыцта «йтыргарныс Джьгваты айхамгIва станция йшыргаз». Ауи аполитика чвгьахараква (Сталин йагIан асквш 1920-ква рцIыхъваква йгIашIарышвта асквш 1950-квадза СССР апны уагIа щарда зладзыз аполитика репрессияква – аредакция ррытаразга) рахIа йанымчха асквш 1933 агIан акIвын.\n«МшкIыла ауысква зымгIва ацIахътшытI», – йгвы цIикIгIауа йхIвитI Исмель.\nЙчкIвыныркIваз, хъацIара дугьи нкъвызгуз АбдульгIазиз йымцырахаз йаба йтдзы аниба лахъвгIахъасракIгьи дымкьангьашуата йтгIачва дрыщталтI – йарагъхIвагьи дырхьыдзатI. Ауи анынша асквш 1933 апрель а 17 атшын акIвпI. Исмель йани йаби ауи агIан ргвадзакIьагьи йгьгIанамгуазтI 18 сквшала йшджвыквылуаз, ргIвысабичвагьи амгIва абаргвыраква рзымчхIауата йъаргуз йнамдзаскIва йшпсуашыз, нцIра шйымамызлушыз ашта гIвыма апны йрауыз йхыгIвхуз рсабигьи…\nАтгIачва Черкес автоном область йауата йтыргаз ауагIа ъаргаз Омск область, Васисск район апны «Черкес къапщ» ахьызта йгIандыршаз акытмлыкврхIара артель апны тшандыргIалра атахъхатI.\n«Згвы мчу, зкъару ту агIвычIвгIвыс щарда йзычхIауата рхIвитI. Сани саби ауи акIвын йшаъаз», – йхъа ду йбахуа дгIазрийыз рунашва йхIвитI Исмель.\nАжва аламкIва, ашта шIыц апны абзазара шIыц-шIыц йджвыквуцIахра ахъазла гвду уымазара, анхара уачIвызара атахъын.\n«Ауи йхьантаз агIамта сани саби ркърар дымрыдзуа йырхъыргатI. Ашта гIвыма апны ййытI сащахIба Музакьыри сахщчва Ксени Тамари. Аскьарбии (йгIвыжэьхауа йаща – аредакция ррытаразга) сари хIакIвпI хIани хIаби асквш 1951 агIан рпны йангIайх амщтахь Абазашта апны йгIадрийыз», – йхIвитI Исмель АбдульгIазиз йпа.\nХъмаштылра\nАри ауыс Исмель ужвы йъагIадзазгьи йгвы йштыхъуа гвы астуата сицIгIитI: йани йаби сквшкъомкI йъабзазаз ашта зны йпшыхырныс ргвы йгьгIатамшвузма?\n«ХIаба ртгара ауыс даквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса сара датшагьи йтыргаз зджьакIы ръахIыльчваква срыцта пщын ауи ашIыпIа сцатI», – йхIвитIта Исмель АбдульгIазиз йпа сурат къомкIи ашвъащтIацIартаква рпны йгIайауыз ашвъакви сйырбитI.\nЙшгIацIцIызла, ауи асквш 1941 сентябрь а 3 атшын йаба йакIвйыршаз аколхоз айззара апротоколгьи, Черкесшта йауата йтыргакваза ауагIа ртдзахьызква зну ашвъаквагьи, ауат нхарала ргIатгараква йрыквшахIату агIвыраквагьи азикIкIытI. Ауат апшгIараква йырцIыхъватшарахатI асквш 2019 агIан Омск область йаланакIуа Пологрудово кыт апны хъмаштылга син гIахътIра.\n«Ауи хIтурых апны агIамта чвгьаква рхIатлара зхътысыз хIыгIвычIвгIвысква йырчвахъабагапI», – йгIасгвынйыргIвитI Исмель.\nАсквшышв ауыхвара\nЙара Быджь Исмель йбзазара амгIва хIазгIайхуата йгIалхIкIгIара атахъыпI ауи уыста йхалакIгьи йхIальу айрышра йылата дшадгылуаз, дызцынхуз ауагIагьи хвы шырзибуз – уахьчIва аратква уанрынйауа мачIсачIпI.\nЩарда цIуата Къарча-Черкес апны зыхьыз газ, ауагIагьи пIатIу зквырцIауа аполитик йгьи акъральыгIва уысхагIв Быджь Исмель нцIрата йыму йыгьгьидсакъын йыгьгьидгвышхвагIвын, ауыс шIыц дхънахуан. Ауи йхIвахитI дцIайыркIвата, йбыжьбахуз аклассквакI дапхьауата, арадиуа дшхънакъьалыз. Аэфир дталуанта йыгIвзачва драйхIвахIвуан, дыздырквузгьи ауи дгьырзыджьамщузтI. Йара ауи апшта ауи рпны техниката йрымаз йырчIаджьуан, рыгвлачвагьи ауатквала дырцхърагIун.\n«Ауи анархарала сджвыквлызтIхIва сдырраква йрыласырхIарныс гьсылымшатI: Таганрог арадиуатехника институт сыцIалныс салаган архъвыхраква рпны сгIахьнышвттI, йаргьи ауыхварала сагатI», – йхIвитI Исмель йынхара мгIва хIахъваквцIагIвыта йшджвыквицIаз гIайгвалашвахуата.\nРыцIа кIьасата ачкIвын ар апны къвырльыкъв йхуштIта Ставрополь политехника институт дгIалгуштI, йгIалихыз ауысгьи 18 сквша айтуаштI.\nЙбзазара ауи ахъвы злагIальамату Быджь Исмель йцри кыт Къвбина адзхъа Европа апны рахIа йдуу, адгьылта гектар 144 гIазцIазкIуа «Южный» уатрарпхарта комбинати уагIата 12-нзыкьыгIв ъабзазушыз амикрорайони руыхвара дъалаз акIвпI. Ауыхвара апны йынхара шджвыквицIуз Исмель аунашвахъцIара гIайызхъарцIауа далагатI. УацIыхъвангьи асквш 2001 февраль йгIашIарышвта асквш 2004 мартIдза Черкесск къала аунашвахъцIарта апны агIвыма къральква экономика уысла рабадыррала ахъвшара унашва ахъицIун.\nДатшагьи уыскI гIалкIгIа йауаштI ауи ауыхвара далата йгаз агIамта апны: асквшква 1995-1996 рагIан ауи дъанхуз ауыхвара унашвачпарта Буденновск дырщтийын ауаъа зхабар газ ачвгьахагIвчва ргIагвыквсра амщтахь йаладрыхъвашаз ачымазагIвтара гIащаквйыргылхуан.\nАжвлара уысхагIв йгьи аполитик\nАуи азаман агIан рыцIа йцIараз чкIвыныргIа ажвлара уысква джьгарта йрылазлун, Быджь Исмельгьи ауат дрыуазаджвын. Германия апны ар дрылата къвырльыкъв анихузгьи архъв акомсомол адкIылара асекретарь дитарагылыгIвын.\n«УацIыхъван асквш 1984 агIан сара Совет Союз а-Коммунист партия салалын ужвы йъагIадзазгьи ауи асатырква срылагылапI, ауи йынкъвнагуз аидеалквагьи сшырмайжьуш сащтапI – ага арат ажваква щцалрата йыжвбузтынгьи», – йполитика пшыщаква гьцIайкIуам Исмель.\nАсквш 2003 мартI агIан Быджь Исмель Къарча-Черкес апны КПРФ ашта хъвшара акомитет йапхъахауа дасекретарта далырхтI, КПРФ а-Квта Комитетгьи далалтI. Асквш 2004 агIан ауи Къарча-Черкес Республика АуагIа Райззара (а-Парламент) дадепутатхатI. Ауаъадза ауи акыт йгьи агород советква дырдепутатта нхара швапха йырхIахьан.\nУахьчIвала Быджь Исмель пщынхауата Къарча-Черкес Республика ахабзалыхырта орган дадепутатта далырххьатI. Ауи агIамта ауи гIвазддаракI руацIа наукала, арыпхьарала, культурала, спортла, чкIвыныргIа руысквала йгьи туризмла акомитет унашва ахъицIун, ашIыпIа хъаунашвахъцIара, ауагIахъа политикала, ажвлара адкIыларакви адин жвларакви рабадыррала акомитет аунашвачпагIв дитарагылыгIвын. Ужвы регламентли амандат уысквали акомитет йнапIыцIапI.\nДзачIвполитикызлакIгьи йапшта ауи йынхара апынгьи, щардала тшызпсахлауа абзазара апынгьи апшIагылра мчквагьи аъан, йуыснкъвгаща зымгвапхуз ауагIагьи дрынйун. Ага ауаса йаъазтынгьи, ареспублика апны Быджь Исмель йайрышра, йцкьара, йгвыцхIара, йгвышхвара рыхъазла щардагIвы йыцыркIитI, дзамакIквауанадзарагьи пIатIу йыквырцIитI.\n«Бзира ухама – адзы йтарышвх»\nСара арат асатырква згIвуагьи Быджь Исмель АбдульгIазиз йпа сйыцынхарныс сынасып йгIанакIытI – зпхьадзарала ймачIу абаза уагIахъа рсоциал-экономика йгьи ркультура тшауацIыхра йазынарху ахабзаква рырхъйара ауысла йгIандыршата ауи унашва зхъицIуз акомиссияква саргьи срылан. Ауи йгIалцIла Исмель йуыснкъвгащагьи йгIвычIвгIвысщагьи зджьакIы йырхIвауала акIвымкIва схъаталагьи срыквшахIатхатI. Дыздыруа зымгIва ауи йуагIи йпсадгьыли бзи йъайбауа, ауагIа йырхIвауа дъаздзыргIвуа, цхърагIара йазыбжу дъайзыгвжважвауа, йъатахъу йажвагьи йуысгьи ъалайцIауа ахъазла хвы йыквырцIитI. ХIбзазара апны аратква рыцIа-рыцIа ймачIхитI, ауаса йанаъазара акъральгьи ажвларагьи йырзынхарныс йхIазыру Исмель йапшу агIвычIвгIвысква рахIагьи хвы рзыбачIвпI.\nАуатква рыцIа йауацIыхта хIрыквчважварныс тшанизынасырха Исмель АбдульгIазиз йпа ащхъагIв хъацIа йшиквнагауа апш сгIашIайхъытI: «Саба рыцхIа щардала абазаква ражважв гIасайхIвлун: «Бзира ухама – адзы йтарышвх». Саргьи ауи ахабзала сшбзазуш сащтапI».\nУрышвихъымгIва ахъалра\nИсмель АбдульгIазиз йпа тгIачвала йызшан. Йхъапщылахаз ЕмгIвыкъва Сима акыт апны йара дъатаз аурам йащтагIайуаз апны дбзазун, Къарча-Черкес къральыгIва педагогика институт афизика-хIисап хъвшара дгIалгатI, даргьи асквш 1979 агIан йабагатI. Ауат агIари харзынаква рымапI – гIвпачви пхIакIи, ауатгьи йзыргвыргъьауа цгIвысабичва гIарыцIагылхьатI. НасыппшгIара хъара йджвыквылныс лшара рымазтынгьи ачкIвынчва рытшгIва гьныржьуам, уыжвгIанчIви бзазара йаквыргIапсу раба йыпшцIа апны йтапI. Рабадучва йгIартынхаз атдзыжвгьи гьпрымтшытI: пшдзачкIвынта йдырчIаджьын абанпараква адызкIылуа ахъмаштылра йадамыгъата йгIанырыжьтI.\nЙгIариква рдахIвраква срыхагIвазата сара Исмель сицIгIатI: «Ауат рыуа зынхарала уа уыззынадзаз ахIагIара йазцарныс зылшада?» – хIва. Йаргьи мачIкI дацымшыркъвауазшва джьауапта йгIаситхтI: «Сара сгIариква сырзыразпI. Ауаса са йсхъызцарныс зылшаз сахща Ксеня лпа Мурат йакIвпI (Уаз Мурат НыхIв йпа – адунейла гIатгара зму йбергьльу аспортсмен, Абаза муниципал район йахъадаз, ужвы Къарча-Черкес Республика а-Хъада йунашвахъцIарта йаунашвачпагIву – аредакция ррытаразга)». Саргьи сгвы йгIанагтI: захIбачва йырхIальу ащаквкIра злу йара ахщапа ауаса дхъвыцуата гьгIацIцIрым: йпахь йыргылуаз амурадква рзынадзара апны Мурат НыхIв йпа йанща йайрышра дашIымпшуата дгьгIанымхазапI.\nБыджь Исмель АбдульгIазиз йпа йгIайыквчважвауа абзагIвра алсыргауата ауи змурад багъьата йазычIвырхъауа, згвы мчу дшгIвычIвгIвысу гIазырбауа датшагьи уыс джьащахъвакI саквгIашIасра стахъыпI. Исмель Россия апынгьи Европа апынгьи рахIа йхIагIу ащхъа УрышвихъымгIва хвын дхъалтI! Ауи джьауымщушта йаъума!\nЙапхъахауата ауи Саратов йгIатыцIта Къарча-Черкес экспедицията йгIайыз, «Алибек» альпинист чатыр кыт апны тшандыргIалырныс дызцхърагIуз йъачIвагIалагIвчва ргвып дрыцылныс дызшIырттI. Ауат йашIышвтта йгIапсандзыкIьара штшырбжьуз збаз Исмель дымшыркъвауа – «Арахь-арахь, архъа бзазагIвчва хIыщхъаква йырхъалныс йгIайтI!» – анихIва даргьи – «Уара ухIыцнайырныс ушвума?» – хIва джьауап гIайырттI.\nТшытракI анцIы, асквш 2006 агIан, Москва апны апартия йызкьазууыз апленум амщтахь ауи аэкспедиция йрунашвачпагIвыз Россия Федерация а-КъральыгIва Дума адепутат Рашкин Валерий хIадагIвачата данишIашва ауи райчважвара гIайгвалайыршвахтI.\n«Абарауаъа сара схъагьи ауатгьи йдсырбара стахъхатI хIыщхъаква рхъалра са сыхъаз йшбаргвым. Ауи йхIатлу йгьи йшварагIвару уыста йгIацIцIтI, ауаса зны санхъал амщтахь сгьузымкIхуашызтI – ауи аъарала ауаъа йызбаз сгвы йалалын», – йхIвитI Исмель.\nАуи ащхъаква рпны дызквшахIатхаз аджьащахъваракIгьи гIасайхIвтI: зны УрышвихъымгIва йанхъалуаз ауи зынзамызадзакI акIвмызтын уызнымйуш псабара гIаншаракI йбарныс йынасып йгIанакIытI: 15 пшарыхъынхIв хвыцкI йгIахIвуазшва йгьагьун, дакъикъаквакI анцIы йыдзхын амара уыла ахвуа йгIакIкIахтI. Ауи йапшу алахъвгIахъасракви алахIваракви рыхъазла гьакIвымма щта ауагIа ащхъа йызхъаллауа?!\nУжвыгьи сквш щарда йкъару тазтI, ауысква гIайдахIвыргIатI, йтгIачва ддыргвыргъьаргIатI, йхаз абзира ахайыр йбаларагIатI Быджь Исмель. АзгIвадара уыгымхатI, ужвыгьи хIагIара щарда уырзынадзатI, Исмель АбдульгIазиз йпа! ХIгвы йгIатыцIуата хIнауайхIвахIвитI!","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/bydzhi-ismeli-apolitik-auykhuagu-aschqhaqhalygu","date":"2021-02-26T18:02:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178357935.29\/warc\/CC-MAIN-20210226175238-20210226205238-00071.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973657131,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973657131195068}","num_words":1457,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши нхагIвы дгIалырхра ахъазла анкъвакъвра акIвдыршуштI.\nБарганджиа Саид\nАду��ей апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши нхагIвы дгIалырхра ахъазла анкъвакъвра шакIвшауа ахабар аргитI.\nАААК аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан йшихIвауала, уахьчIва АААК анхагIвчва йацасуа гвыпта йщаквгылтI, ауат рпахь йгылапI магIын ду зму ахачIвква: апсуа-абаза уагIахъа рацзакIыра рыбагъьара, Апсны апынгьи апсуа-абаза диаспора ъабзазауа акъральква зымгIва рпынгьи хIцри бызшва, хIцIасква, хIгвбайара гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхра.\nАуи йгIаликIгIатI ансисквшагьи а-Конгресс йархъйауа ауысквагьи ауат уагIата йгIарыланакIуагьи рыцIа-рыцIа йшрылахIауа. Ауаса йанаъазара, ахачIвква рырхъйара рыласра ахъазла нхагIвчва шIыцгьи атахъхитI.\n«ХIара зуагIа, зцIасква, зкультура бзи йызбауа агIвычIвгIвыс джьгарква хIырзыбжапI. Ужвы йгIахIахвуаш анхагIвы хачIв хъадата йыхъвда йхъазлуш Апсны апны йаъу ашIыпIа хъвшараква ргIаджвыквыцIараква рырхъйара адгалри ахъвшара шIыцква гIаныршари акIвпI», – йгIахIгвынйыргIвытI Таниа.\nАуи йгIацицIахтI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса а-Конгресс анхара йхътIыта, зымгIвагьи йырбауата йадгалазара атахъыта йшщаквйыргылыз, ауи апкъ йтата анхагIв шIыц анкъвакъврала дшгIалырхуаш.\n«ХIара кьангьаш гьазгIагIгуам ауаса хIара хIустав йану амурадква рырхъйара рыцIа йрыквыргIапсу нхагIвы дшхIызгIауаш», – йхIватI Таниа Кан.\nАААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар а-Конгресс агвып анхагIв шIыц щардала йшйайгвгъауа, йаргьи «йнардзата, йкъару дамайгьдзауата» йхъвдаквцIараква йырхъйушта йшйыквдырпшуа.\n«ХIшхъвыцуала, анкъвакъвра ъадзакIвшауа хIара анхара згвы рыцIа йазыщтIу дхIзыбуштI. ХIара йхIтахъу дгьахъазнхагIвым – зхъвыцщала агвып йрыквшвуш дгIвычIвгIвыспI. Сара йшызбауала, ауи аъанатIа зкIра атахъу згвы цхIауа, йджьгару, закъыль зрыпшгIауа, адахIвра ацIыхъва йтагылазлуш заджв йакIвпI», – йхIватI Гьыцба.\nАуи багъьата йазхъайцIитI анхагIв шIыц АААК агвып майрата дшрангIалуаш, ауат рынхара пшыхькI шгIалайжьуаш. Гьыцба йгIарахвлакIгьи йаларпу а-Конгресс агвып дрыцынхарныс шйымаджьащахъвазлушла дйыргвыгъитI.\nАААК архъйагIв секретарь йгIаликIгIатI а-Конгресс анхара апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара хчари йрыбагъьари йъазынарху йгIалцIла ауи акультура нкъвызгауа ауагIа урабадырра, урынйалара, урачважвалара шатахъхалауа.\n«Ауи акIвпIта, хIара йгвалымсым, бзиракI гIансыршанда-хIва йхъвыцуа гIвычIвгIвыс хIизыпшгIитI. Анкъвакъвра ауи ауыс ззырцушызшва йызбауа, йзырцарнысгьи зтахъу ауагIа гIалалырныс лшара рымапI, хIаргьи ауат йрыуата згIвычIвгIвысщалагьи здырраквалагьи ауи рыцIа йазычпу, АААК амурадкви ахачIвкви рахIа йрыквыргIапсу нхара дхIызгIахвуаштI. Ауи акIвымкIвагьи анкъвакъвра йгIалалуаш ауагIа хIрылапшта апхъахьыла нхара йгIахв йауашта йызквуырпшуашгьи ашвъа йанхIцIуштI», – йхIватI Гьыцба Инар.\nАнкъвакъвра шакIвшуш\nЙапхъахауа ахъвы. Февраль а 10 йгIашIарышвта а 20-дза анкъвакъвра йалалра зтахъу сквш 25 зрыцкьахьа�� Апсны акъральгIвчва ранкетаква азыркIкIуаштI. Анкета йатахъу зымгIва антаугIвра амщтахь АААК ауысхарта йуга (ауи асахIат а 9 йалагитIта асахIат а 18-дза йынхитI) йа firstname.lastname@example.org электрон адресла йущти йауаштI.\nЙгIвбахауа ахъвы апны анкъвакъвра йалалуа онлайн-рхъвыхра рызпшитI. Ауат дакъикъа 30 руацIа азцIгIара 25 джьауап гIарыртра атахъхуштI. ЗакI гIазнух йауаш гIвыра, йуыцынкъвугауа абадыргаква йа информация зту антахьгьыт аргIапсгаква гIаурысабап йгьауам.\nЙхпахауа ахъвы апны анкъвакъвра комиссия (ауи йалазлуш Согъвым апны йгIаныршу АААК ахъвшара анхагIвчва ракIвпI) анкъвакъвра йалакву кIьыда-кIьыда йрачважвуштI.\nАнкъвакъвра комиссия анкъвакъвра йалакву рдырракви рхIаль-шани йанырпшуа ргватра ззынархазлуш аъанатIала уынхара ахъазла йатахъыта ашвъа йану акIвпI.\nАуи акIвымкIвагьи анкъвакъвра комиссия анкъвакъвра апны йамайгIайуата йгIанхаз, ауаса здырракви зхIаль-шани ргвапхаз, апхъахьыла нхара йгIахв йауашта йызквдырпшуа руысла щаквыргылра нарахвырнысгьи йахвитпI.\nЙпщбахауа ахъвы – АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса онлайн амальла йачважвара.\nЙпщбахауа ахъвы амщтахь анкъвакъвра йалаз гIвыджь гIарылырхта мызкIы ауацIа нхаша хIакъ гIаргуа йдырхъвыхуата йындырхуштI. Ауи амщтахь нхара йгIаныржьуаш заджвы дгIалырхуаштI.\nАнкетаква ъанарахвуа йгьи анкъвакъвра йалалквауа йъагIарачважвауа ари адресла акIвпI: Апсны Республика, Согъвым къала, ЛакIоба йурам, 109, Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта. Ари ауысла кIара гIаззырдырра зтахъу +7 840 226-25-26 телефонла йазцIгIа йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-atshypa-qhusharakua-rynkhara-aguynzyrguuashi-chkuynyrga-yrytsynkhushi-nkhaguy-dataqhyp","date":"2021-02-28T04:39:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178360107.7\/warc\/CC-MAIN-20210228024418-20210228054418-00256.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981092811,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981092810630798}","num_words":482,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Аэпос ахабаркви алокIкви ауагIахъа йразкIкIрапI, автор кIьыда дгьрымам йгьи гIамта ауыра йщаквгылитI. НартргIа рэпос апхъанчIвидза фольклор синпI йгьи сквшызкь щарда рапхъала апсыуа уагIа рбзазара шаъаз, уыжв хIзамандза йшгIамгIвайсыз архъвыхрала атурыхдырыгIвчва йырцхърагIитI.\nАрдзынба Аста\nАжва «эпос» апхъанчIвидза заман йгIаншатI: апхъанчIви урым бызшва йауапI. Адрами алирики йрыццауата арыгьи литература хабархIвара квпшырапI. Йджьащахъву ари акIвпI: аэпос ащарда автор дгьамазлум, гIамта ауыра ауацIа йщаквгылуа уагIахъа ршIыйарапI. Афырква йгIарыквчважвауа ахабаркви алокIкви йрыццауата ауи йгIанахIвитI апхъазаман ауагIа рбзазара шаъазгьи, йалкIгIата – апхъанчIвидза заман агIан.\nИндия а-«Рамаяна», ашумерква р-«Гильгамеш» йа армальыйа «Давид Сасунский» йрапшта КIавкIаз аэпос «НартыргIа рхабарква» – адуней фольклор йапхъанчIвидза синпI. КIавкIаз ауагIа фыр эпос уыжв хIзамандза ауагIа йырхIвахуата акIвпI йшхIзыгIадзаз, йаргьи йджьащахъвапI ауи агвацчпа ажва къарута йгIалцIуа.\nШIакI йтыцIуа шIашвкI йырталхитI. НартыргIа рэпос шгIаншаз\nАйныжвква йырпшIагылата йайсуа йымчхъадзу айщчва пельуанква йгIарыквчважвауа алокIква КIавкIаз апны уагIахъа щарда ршIалахIвара йалапI. ЗымгIва йрапхъата – апсыуа-адыгьа уагIахъаква рпны уанйитI – апсыуаква, абазаква, аубыхква, адыгейква, акъабардыйаква, ачеркесква – йгьи асатинква рпны: апхьахьаква йшырпхьадзауала, араъа нартыргIа рэпос ащайдзаква рыцIа цIолата атурых гIамта йалалитI. НартыргIа рхабарква гIарбапI акъарчаква, абалкъарква руагIа шIалахIвара апынгьи, урынйитI авайнах фольклор апынгьи – ачачанква, айынгвыщква ршIалахIвара апны.\nАхабарква гIазквчважвауа агIаншараква, ауат ращтацаща ага йашIырпшызтIхIва, афырква рыхьызква рбыжьгаща аквшвузтIхIва уагIахъипхьадза рэпос йара алкIгIараква амапI. Ауи йашвхIаусыгIвахарныс ауаштI агIвоучва руагIахъа дунейпшыщи рдиннкъвгащи лкIгIарата йрымаз ахабарква йъарыларцIуз.\nАэпос зыбызшвала, зуагIахъара щайдзала йаквымшвауа КIавкIаз уагIахъа щарда йъарыму йджьащахъву, мадзара злу гIаншарапI. Ауи амадза гIахъыртIныс гьрылшум жвасквшапхьадзара рурала афольклористква, йгIагылуа азцIгIараквагьи йалыргу джьауап гьрызрауам. АзджьакI йшырпхьадзауала, аэпос йагIаныршагIвыпI КIавкIаз атачIв уагIахъаква, асатинква нартргIа йгIарыквчважвауа ахабарква ъарыму зквшахIатхауа ари акIвпI - ауатгьи атачIв уагIахъаква йрылапхьадзапI, датша щайдза рымапI гьузыхIвум (ажва ахъазла, аскиф-сарматква йрызцауа).\nДатша зджьакIы йшырпхьадзауала, мараташварта-кIавкIаз хабарква апхъанчIви иран щата рымапI, йара ажва «нарт» индоевропа щата зму иран бызшва гIаншарапI, йгьи йгIаныцIитI «хъацIа, фыр». Ауи йаццауата апхьахьаква рхъвыцща злаквшвауа ари акIвпI: апсыуа-адыгьа уагIахъаква рэпос апны йгIащаквхатI апхъанчIви хцIараква, ацIасква йгьи адиннкъвгаща йырпщылу ашIчIвараква, асатин хабарква йгIархIвауа рыцIа йащтацауата, йаларпата йаныргIалпI.\nНартыргIа рэпос КIавкIаз ащхъаква рпны сквшызкьпхьадзара рурала йгIаншун. АрхъвыхыгIвчва рщардагIв йшырпхьадзауала, апхъанчIви заманпхьадзарала й-VIII-VII-хауа асквшышвква рагIан йщаквгылуа йалагатI. Апхьахьаква рызбжа йшдырзахвауала, нартргIа рэпос агIалцIыртаква апхъанчIви заманпхьадзарала йхпахауа асквшызкь йазцитI. Асквшпхьадзара йшалачважвалакIгьи кьангьаш злам закIыпI: ауат КIавкIаз апны акьристан дингьи амсылман дингьи гIанымшаскIва агалагьи рыцIа йпасата йгIаншатI. Ауи йаквшахIатпI айщчва-пельуанква рхабарква йырхцIару аполитеизм.\nАпхъапхъа нартргIа йгIарыквчважвауа ахабарква рызбжа абаркIырата йщаквгылуан – ауат рсюжетгьи йгIазквчважвауа агIаншараква ращтацащагьи азакIын. ЙащтагIайуаз агIамта ауацIа щардадза йнадзаз, ауаса йхъылапсаз нартыргIа рхабарква, рлокIква эпос квпшыра йтагылтI. Анартиада анщаквгыл аквтаней сквшышвква – й-XII – XIII-хауа асквшышвква рагIан акIвпI. Ауи атлахан КIавкIаз апны кьристан дингьи мсылман дингьи гIаншахьан, ари аъащагьи ащта гIарылахатI кIьасата йгIаншаз нартргIа рхабарква рпны.\nАпхъанчIвидза шIалахIвара апны ауагIа рдунейпшыща маджьуси квпшыра амата йгIарбапI, арахьарат кIьасата йгIаншаз алокIква рпны нчвазаджвыкI йызныхIвара гIазныцIуа ахцIараква гIарныпщитI. Ауи йаццауата агIвоуквагьи йырхIвуз ахабарква рыцIа йдрыджьащахъварныс ргвалата дара зтагылаз азаман йаквыргIапста йацаркIуан. Ажва ахъазла, асатин эпос ахабараква рыуа азакIы апны анарт Батраз атопх хцынхъвыта йара дтагылитIта агъачва рбагъьата ахьыла йырхыситI. Йара акIвпIта, атопхква йрапшу абджьар КIавкIаз апны й-XVI–XVII-хауа асквшышвква рагIан акIвпI йангIанша.\nАуи акIвпIта, нартргIа рэпос ауагIа йыршIалахIваратагьи турыхдырра гIалцIыртатагьи йщаквгылтI. Аэпос апны йгIарбапI йапшым агIамтаква рпны ауи гIанзыршаз ауагIа рыжвлара-экономика йгьи ркультура штшауацIырхуаз: апхъанчIвидза ан ргIапсща заман йгIашIарышвта афеодал-класс азазаъащаква анщаквгыл азамандза. ЙалкIгIата ауи йгIалцIла анартиада ауагIа рнапIыла йгIандыршаз автограф цIабыргыта йырпхьадзитI.\nАпсыуаква рпны нартргIа рэпос ажанрквала йалапсата йгIайитI – уыса квпшырагьи прозагIвра квпшырагьи амапI, ауаса апроза гIахIвахраква рыцIа йайхIапI. Йбергьльу апсыуа апхьахьа Инал-ипа Шалва араса йгIвытI: «Ауи (аэпос – аредакция ррытаразга) ахъвквакI ауагIахъа ъамапсыма «апхьарца» йасуамцара ашвата йырхIвитI. Ауаса уыжв хIзамандза ашва квпшыра змата йгIащаквхаз аэпос агIахIвахраква гьщардам – ауат рпны абжьи амакъыми аларпапI (йазалху нарт макъым аъапI), зынгьи агIахIвраква рыцпI (ажва ахъазла, «НартргIа ран лашва» апны).\nЙара ажва «нарт» агIаншаща ауысла йаквымшвауа хъвыцра щарда аъапI. Апхьахьаква рызджьакI ауи ажва «Нахрия» - хIва йызпхьуз ахуррит шIыпIа хьыз йгIахъшахъыцIта йырпхьадзитI. Датша зджьакIы ари атермин апсыуаква йгIандыршата рхIвитI. Датша рхъвыхыгIвчва гвыпкI ауи монгол щата амата йдрыбагъьитI – амонгол ажва «нара» («мара») йгIахъшахъыцIта, уадыргIвана ауи асатин суффикс «т» нанауахвта (ауи йаъухьыз ащардара пхьадзара йагIарбагапI) йырпхьадзитI. Ари аморфема агIарысабапрала уыжвгIандзара асатин бызшва апны аткъвымхьызква гIандыршитI. Ага ауаса йаъазтынгьи, апхьахьаква райхIарагIв атермин «нарт» иран гIаншаща шамула рхъвыцща аквшвитI. Ахъахьыла йшгIалкIгIу апшта, ауат ажва «нарт» аиран ажва «нар» йаквшвауата йырпхьадзитI.\nАцапшызлари адемократии. НартыргIа – йырмагIнызйа ауат?\nАпсыуаква рхабарквала, нартргIа рыжвлара злалаз айщчва швкIгIви рахщазаджвыкI Гвынди ракIвпI. Ауат зымгIвагьи Сатанейгваща зхьзыз аныкI йгIалритI. Ари атгIачва ду уагIахъакI шабгу рдамыгъа нкъвыргауата йщаквгылан.\nНартыргIа – зуыртла йхIагIу, йпкъалыху йгьи йымчхъу пельуанын. Гьатала зны йанкшарыз абыхъв дрыхъвашун, зынпарала агъьал йахъысуан, сагIындакъла пчарыхIта йхысуан, гьатала айсра швабыж йазычпан. ХъатакIла йгIауахвырквын, ауат ргвыла йхIальальпI, йджьгарпI, швара зырхIвауа гьырдырам, датша хъатакIла – ауагIа разгIашыкъраквагьи рылапI: ацныхчылра, агвыжвкIра. Ауаса йшаъугьи «райщчварала» йузакъвымхуашта йаларпапI.\nЗаман щарда рурала айщчва айсра мгIва йыквгылата йымгIвайситI, айныжвква, ауыдква, аткъваква, йрагъу агIвыма кIыгIвчва йрабакIитI. Ауат абайараква гIархIвынчIитI, акъала багъьаква ркIитI, арыцхIаква йрыцIагылитI… НартргIа рбзазара шабгу апшцIасраква рпны йгIадырбауа афыррала йалапI. Анартиада асюжет хъадаква злалу айсраква, йалкIгIата рыхьыз зладдырхIвуз, рхъацIара злагIадырбуз ракIвпI (апсыуа бызшвала «хьыӡрацара» (хидзрацара) – аредакция ррытаразга).\nАпсыуа эпос апны афыр хъада ахIахъв йгIахъшахъыцIыз анарт Сосрыкъва йакIвпI. Сосрыкъва йуысква, йхъвдаквыщтраква йгIарыквчважвауа агIахIвахраква ракIвпI аэпос йахъв хъаду. ЙалкIгIата зымгIвалагьи йырзахву Сосрыкъва йакIвпI алащцара йылашваз айщчваква апсра хьшвашва йачвызхчаз. Ауи йхрихыцла айачIва гIакIницIитIта рымгIва гIайрылашаритI, йайщчваква рыхъазла айныжв чвгьаква мца рчвыгIайгъычитI. Ауи хъацIара нкъвигитI, арыцхIакви акъарусызкви дрыцIагылитI, ацIабырг гIащаквйыргылхитI. Сосрыкъва йхъазы йайщчва гIащаквижьитI ауат кIылызгаз агIвычIвгIвысква зфауа айныжв пхIвыс дищитIта, ауи йщитI аткъвагьи.\nСосрыкъва хабзала йшщаквгылаз апшта адуней дгьгIаквмылтI, ауи йгIалцIла йайщчва ахIбачва рхъа гьйачварымщузтI, нарттагьи дыгьрымпхьадзузтI. Ауи ахъахьгьи ауи йайщчваква аган дырцхърагIазтынгьи йкъарула рыцIа дъамчхъаз ахъазла йцныхчылуан. ЙцIыхъвахауата, зыгвквала йдыгьхаз айщчваква ауыд лпны Сосрыкъва йтIахсара гIаддырдырын ращайцIба йпсы тырщттI.\n«Адамас къама апшта дандздрыжвуаз\nАрычвала йагъьма щапIыла дрыман амца апны.\nАуаъа акIвпI йтIахсара ъану, ауаъа акIвпI йпсы ъакъачIваху», – араса йгIархIвитI ахабарква.\nАнартиада датша фыр хъадата йалу Сатанейгваща лакIвпI. Ауи нартргIа дранпI, дуасаражвпI, зынгьи дгьажвуам. Ауи лтурасы адуней уысара апны швабыж йгIалкIкIгIауа апхIвыс турасква йрыуазакIыпI. Ауи дгвыбзыгъапI, дхIайльапI, дымлыкврхIагIв ъазапI. НартргIа ауи щардала кьангьашра йлызгIайитI, лбжьагажваква ауралагьи захвара рылата йгIацIцIитI. Ран лбзирала нартыргIа щардагIвы раджьаль йгIахъшвалтI.\nИнал-ипа Шалва Сатанейгваща лтурасы ауагIа йракъыльта йгьи йырнапата акIвпI дшалачважваз.\n«Сатаней – зымгIвалагьи йнардзу дпхIвыспI, ауи марадъа улыршышитI, мзыдъа уылрылашаритI. Сатаней – аткъвым дыргIаныршагIвыпI йгьи дырхъадапI, аунагIва атшгIва данкъвгагIвыпI, дымлыкврхIагIвыпI, йуасаражву дъазапI, арат зымгIва йрыццауата, ауагIа дырарыпхьагIвпI», – араса йгIвитI ауи лыхъазла апхьахьа.\nЙбергьльу аэпос архъвыхыгIв Абаев Василий йгIаликIгIатI: «НартргIа уыла йуызгIацIажьитI афырква рыуа заджвгьи даламкIва, рыцIа йхъадаквугьи гIахIахвпIта, ауаса ауат уыла йгьуызгIацIажьуам Сатанейдъа».\nНартргIа зымгIвагьи Сатаней гIвына амамкIва пха лыквырцIитI, чIахI лзырчпитI, ауат рыжвлара апны зымгIва рацкIыс йхIаракIу агыларта лымапI ухIва ауаштI. Ахабарква араса йгIархIвитI: «Апачва ран закIылагьи йгьылпшIамсуазтI. Ран дзаджвыпI, дара – швкIгIвы йнадзитI! Ауат рбжьы щтIыхта ран йылпшIагылзарквын йачIвыйа йырзылхушыз?»\nАнахьанат апхIвыс турасква агIахIвахраква рпны ргыларта ауи апшта уыла йгьгIацIашвум. Зынгьи ахIвссаква рыхъазла амакIыра гIаншитI, ауат рыхъазла нартргIа агъахитI.\nАйщчва йырхъазымкIва ахабарква рпны фырта йгIарбапI агIвыма пельуанквагьи. Ауи ауысла йджьащахъвапI нартргIа рахща Гвында дызгъычыз афыр Нарджхьоу йхабар. Абар аэпос апны апельуанква рахщазаджвыкI дшгIарбу: «Ауи йлыхьзын Гвында, шIырпшыра змамыз лпшдзара ахъазла ХарзынахIва йылзырхIвун. НартргIа рахща йлызсакъуа дгIадзындыргылуан, ддыргIачIвун. Ауи ачIвыца пшдза йгIалхыз атыдз ду апны дбзазун. ЛщапIква адгьыл зынгьи йгьазынамдзузтI. Айщчваква ауи шварацра йанцара йгIаргуаз апссгIачIв квынцIгIвацала ддырчун. АпхIвыспа лыпкъ шIыцта йхъырхгIвацаз ашв йашIырпшын – йшкIвокIван йгьи йтIатIан. Лчважь агIвыга апшта йцкьан. ГIвычIвгIвыс бызшвала йгьузыхIварым Гвында лпшдзара».\nНарджхьоу – дыгьнартым, ауаса йкъарула ауат рквтала йымчхъадзаквугьи дгьгIархьшвум. Ауи йпыцква апшвахIв рзыпкъуата айха йгIалхпI, ауи Хважьрыпс йзырхIвайхьаз Гвында дгIайгъычтI. ЛпхIа лынасып дъапшIасыз ахъазла Сатанейгваща Нарджхьоу хIахъвыта дылчпатI, льажьа змамкIва азарар зквшваз Хважьрыпсгьи – ауагIа рыла хъызхуата йпшдзадзу щхъахIврата.\nАдуней анцIрала йщаквгылаз гIаншарата йазаъан. ЙамагIнызйа нартргIа зымгIва рацкIыс йхъызхуаз?\nНартргIа рхабарква рпны адунейи агIвычIвгIвари шгIаншаз зджьарагьи йъагIанамхIвауа джьащахъвапI. Анахьанат ауагIахъа эпосква рпны йгIарбапI ауат адуней апны абзазара шгIаншазла рдунейпшыща. НартргIа гIахIахвырквын ауат адуней ауралагьи йщаквгылаз гIаншарата йазаъан, рдунейпшыщагьи ауи йгIаквхта йгIарбан.\nНартргIа рпантеон йаланакIуаз анчваква йрылан, ажва ахъазла, Афы – аквашуа гIаншараква рынчва, Айргь-Ажвейпшаа – абнакви ауат рбзазагIвчви рынчва, датшагьи. Ауаса политеизм ацIасквала йшгвынгIвыру апшта ауат рымч гIвынагьи цIгIвагьи амамкIва йдута йгьузыхIвум. НартргIа ныхIварта ззырхIвауагьи ауи йапщылу ацIасквагьи гьырдырам. Ауаса «адоуха» йазхъарцIитI – ауи йамгIандзу алыргамкIва, ауаса зымч дудздзу псабара гIаншарата йрылархIвитI. Ахабарква йшгIархIвауала, ауи амчла дкIвыршапI нартыргIа ран Сатанейгващагьи.\nНартргIа рэпос апны йхъаду темапI рпсадгьыл бзибарата йазрыму, ауи агIахчара апны афырква хъацIарата йгIадырбауа. Ауат ркъраль апны чIахI ззырчпуз айсыгIвчва йгьырхъазымызтI, йара ауаса пIатIу рыквын анхагIвчвагьи: ажьийква, адгьылрхарджьыгIвчва, арахвхчачва. Аэпос апны датшагьи йгIарбу атемаква йрыуапI апхIвыс пха лыквцIара, ахIбачва райгвыгIвра йгьи йгIадзынгылуа абанпараква рбжь��ра.\nАхабарква рпны йалкIгIу агыларта амапI апсауышвхIаква йгIарылхIвауата атшы. НартргIа рпны ауи йапшвыму агIвычIвгIвыс йапшта зымч дудздзу гIвза цIабыргыпI. Ахабарква рпны атшы апшвыма йгьйызхъанацIум хъацIарати кърарти йынкъвигауа амырхъвыхкIва. Йара ауаса йызнитI Сосрыкъва гIвычIвгIвыс бызшвала йчважвуз атшы Араш йапхъахауата данашIашва асхъан, уадыргIвана ауи йыгIвза цIабыргхатI, йуыс дуква рпны йцхърагIагIвхатI.\nНартыргIа рэпос ауи гIанзыршаз ауагIа ртурых гIахъызтIуа цIапхапI, зыщайдзаква хъарата апхъанчIвидза заман йалалуа акультура гIаугвынзыргIвуа цIапхапI. УахьчIвала йырхъвыххьу ашIалахIвара гIауахвырквын ауи наука нхара щарда щатата йырзалуашта акIвпI йшаъу. Йара акIвпIта, йузыгIащаквмыргылхуашта агIамта йаладзызгьи щардапI – ауат нартргIа рэпос ахъв хъадаква йрыуахарнысгьи ауыпI.\nАнартиада архъвыхра джвыквлищтара щарда гьцIуам, XIX асквшышв агIан акIвпI. Асквш 1940 агIан йапхъахауата йгIвыта йгIаквшватI нартргIа рэпос йауата пщхабаркI. Асквш 1988 агIан йгIацIцIтI азкIкIра «НартргIа Сосрыкъва йгIамдаракви ауи йайщчва пщынгIважви жвежвгIви».\nАпсны апны анартиада архъвыхрала йалкIгIу агыларта йымапI академик Салакая Шота – йапхъахауа апсыуа профессионал фольклорист-нартдырыгIв йгьи аэпосдырыгIв. Ауи йымщтахь апсыуаква йгIандыршаз нартргIа рэпос йбергьльу дархъвыхыгIвпI – КIавкIаз афольклористика апны зыхьыз хIаракIу апхьахьа Джьапуа Зураб.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsyuakua-rnart-epos-turykh-zqhyrhugaua-auaga-ravtograf","date":"2021-04-20T21:48:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00468.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990753531,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":18,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990753531455994}","num_words":1465,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы дгIалхрала анкъвакъвра ъадзакIвшуш араутI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс АААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы дгIалхрала анкъвакъвра аналгуш амш нанарыскIьатI. Апхъапхъа йшырхIвазла, анкъвакъвра йалалра зтахъкву ранкетаква февраль а 20-дза акIвын йъадзанарахвуашыз. Ужвы йшщаквдыргылызла, ашвъаква мартI а 4 йгIашIарышвта а 15-дзагьи йущтий йауаштI.\nАнкъавакъвра шакIвшауа даквчважвауата а-Конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инар йгIаликIгIатI йцIыхъвахауа архъвыхрадза жвгIвы шнадзаз. ЙгIашвгвалахIыршвахпI – анхагIвы йгIалхра хъвы-хъвы йакIвшитI: анкета атра, онлайн-рхъвыхра гIакIылсра, АААК аунашвачпагIвчва рачважвара, йцIыхъвахауа ахъвы – а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йачважвара.\nЙхIызгIайыз зымгIва згвы цхIауа чкIвыныргIапI, рхIаль-шан пшдзапI, рдырраквагьи бзипI, ауаса хIара апшгIара ашIахIымрысуата зшвъаква гIазщтийырныс йахамдзазгьи ауи рчпата тшгIахIдырбарныс лшара р��хIтырныс щаквхIыргылтI», – ауыс зкву гIахIгвынйыргIвытI Гьыцба.\nАуи йгIаликIгIатI йнарахвыз ащаквыргылра нхара зтахъу ауагIа рыцIа йщардагIвыта анкъвакъвра йгIалалырныс, а-Конгресс аунашвачпагIвчвагьи йдыргылуа ахачIвкви ахъвдаквцIаракви рыцIа йрыквыргIапсу дгIалырхырныс лшара шырнатуаш.\n«Йапхъахауата хIызпшыз чкIвыныргIа нхара йгIахв йауаш агвып йгIарылахитI, ауат рыуа азджьакI а-Конгресс анхара йгIаланахIыркIта йыззычпу хIапшуаштI», – йхIватI Гьыцба.\nАкоординатор йхъвдаквцIараква\nАшIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы арат ауысква йыхъвдаквызлуштI:\n- АААК ашIыпIа хъвшараква ргIаныршара, АААК а-Устав йгIанахIвауа амурадкви ахачIвкви рыпкъ йтата ауат жвлара магIны зму проектта йдырхъйуш, уыста йырхуш лыхра джьгарта далазара;\n- ашIыпIа хъвшараква рынхара рхъвыхра, ауат рхачIвква рыцIа йнардзата йдырхъйара ахъазла рацынхара аныргIалра;\n- ашIыпIа хъвшараква йлырхыз ауысква андырхъйауа ауат рыцIа сабап щарда шгIаргуаш апшта йагвныргIвра, апроектква рлыхра апны зджьакIы йдырхIахьаз ашвапха бзиква гIарысабапра;\n- АААК ашIыпIа хъвшараква йакIвдыршауа ауысквала йатахъу ашвъаква агвныргIвра, ауат ашвъаква рхъвыхра, АААК аквта уысхарта йшырщтийуаш ахъпшылра;\n- йхъгалраква дырхъымсуата анхара агIарбараква азкIкIра – аунашвачпагIвчва анахIвара нхарата йакIвшаз ауысла йатахъу ашвъаква рыхIазыррагьи алата;\n- ансисквша йакIвшалауа «Абаза» Культура-спорт фестиваль адгалра ацхърагIара;\n- ашIыпIа хъвшараква уыста йакIвдыршауа ахабар АААК ахабарргарта портал аунашвачпагIви анхагIвчви йаназаману йдырдырра;\n- ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, архъйагIв секретарь, аппарат аунашвачпагIв апроектква рырхъйаща цIбата йацIырбауа ласыта йыррайшахра, апхъахьыла ауат рапш анхара йшгIаламшвахуаш амальква нахвра.\nЙара ауи апшта акоординатор аунашвачпагIвчва рунашваква йырхъйара, аорганизация апны йщаквгылу анхара адгалща, ашвъаква рынкъвгаща рыпкъ йтата анхара адигалра, йуыс азъазара йалайырхIара йборчпI.\nАнкъвакъвра акIвшаща йшаъу йгIанхитI, тшызпсахуа ауи ъадзакIвшауа агIамтагIваца акIвпI.\nЙапхъахауа ахъвы. МартI а 4 йгIашIарышвта а 15-дза анкъвакъвра йалалра зтахъкву ранкетаква азыркIкIуаштI. Анкета йатахъу зымгIва антаугIвра амщтахь АААК ауысхарта йуга (ауи асахIат а 9 йалагитIта асахIат а 18-дза йынхитI) йа email@example.com электрон адресла йущти йауаштI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвныргIврали чкIвыныргIа рыцынхарали анхагIвы йъанатIа зкIныс зтахъу йанкета йапшым аформатквала:\n- Урышв бызшвала DOCX(MS Word) форматта\n- Урышв бызшвала PDF форматта\n- Апсыуа бызшвала DOCX(MS Word) форматта\n- Апсыуа бызшвала PDF форматта\nЙгIвбахауа ахъвы апны анкъвакъвра йалалуа онлайн-рхъвыхра рызпшитI. Ауат дакъикъа 30 руацIа азцIгIара 25 джьауап гIарыртра атахъхуштI. ЗакI гIазнух йауаш гIвыра, йуыцынкъвугауа абадыргаква йа информация зту антахьгьыт аргIапсгаква гIаурысабап йгьауам.\nЙхпа��ауа ахъвы апны анкъвакъвра комиссия (ауи йалазлуш Согъвым апны йгIаныршу АААК ахъвшара анхагIвчва ракIвпI) анкъвакъвра йалакву кIьыда-кIьыда йрачважвуштI.\nАнкъвакъвра комиссия анкъвакъвра йалакву рдырракви рхIаль-шани йанырпшуа ргватра ззынархазлуш аъанатIала уынхара ахъазла йатахъыта ашвъа йану акIвпI.\nАуи акIвымкIвагьи анкъвакъвра комиссия анкъвакъвра апны йамайгIайуата йгIанхаз, ауаса здырракви зхIаль-шани ргвапхаз, апхъахьыла нхара йгIахв йауашта йызквдырпшуа руысла щаквыргылра нарахвырнысгьи йахвитпI.\nЙпщбахауа ахъвы – АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса онлайн амальла йачважвара.\nЙпщбахауа ахъвы амщтахь анкъвакъвра йалаз гIвыджь гIарылырхта мызкIы ауацIа нхаша хIакъ гIаргуа йдырхъвыхуата йындырхуштI. Ауи амщтахь нхара йгIаныржьуаш заджвы дгIалырхуаштI.\nАнкетаква ъанарахвуа йгьи анкъвакъвра йалалквауа йъагIарачважвауа ари адресла акIвпI: Апсны Республика, Согъвым къала, ЛакIоба йурам, 109, Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта. Ари ауысла кIара гIаззырдырра зтахъу +7 840 226-25-26 телефонла йазцIгIа йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/atshypa-qhusharakua-rynkhara-aguynzyrguuashi-chkuynyrga-yrytsynkhushi-ankhaguy-dgalkhrala-anquaqura-draut","date":"2021-04-14T16:25:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038077843.17\/warc\/CC-MAIN-20210414155517-20210414185517-00381.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968931079,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968931078910828}","num_words":521,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква аднагалитI.\nБарганджиа Саид\nАААК апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква джвыквнацIатI. Йапхъахуз айчважвара февраль а 24 йакIвшатI, ауи апсуа хIвсысаква ръадаб йазынархан. Алекция дгIапхьатI АААК ЙхIаракIу асовет йалу йбергьльу апсуа этнолог Барцыц Марина.\nБарцыц Марина апсуа хIвсысаква ъадабта йынкъвыргуз, штшыркIуаз, апсуаква йырцIасу акультура апны апхIвыс турасыта йылзалхыз, уахьчIва хIызту азаман агIан адуней апны хвы рыцIа йыззырбауа шдатшахуа, сквшызкьпхьадзара йщаквгылыз агвбайара шдрыхъарауа дгIарыквчважватI.\nАэтнолог КIавкIаз айсыгIвчва ркультура апны апхIвыс лтурасгьи даквгIашIастI йгьи йгIалылкIгIатI КIавкIаз апны апхIвыс йанакIвызлакIгьи йазалху гыларта шлымаз.\n«АпхIвыс йанакIвызлакIгьи пIатIу лыквырцIун, агвдура зцIасыз КIавкIаз айсчва ркультура акIвпIта – ауи апхIвыс йалкIгIу хвитнагIа лнатуан», – лхIватI ауи.\nБарцыц Марина этики этикети ууырдырырныс магIын ду амата йылпхьадзитI, йауа ухIварыквын ауат ауагIа разазаъаща, ращтаныкъваща щаквдыргылитI. АжвапIта – атгIачва рпны рыцIа хвы ззыбачIву тамамта йгIаугвындыргIвитI.\n«Апхъала абзазаща шаъазла апхIвыгьи ахъацIагьи кIьыда-кIьыдата йгьзыгIащаквымхушызтI. Чвзабата йгIанхаз апхIвыс айщчваква дрыцгIанхун, ауат ауи дынкъвыргара йа хъацIа дйыртра рборчын. Йчвзабахаз ахъацIа йхъазы асабиква гьизымыгIзушызтI: йа йахща аунагIва дгIагIвнахата ацIайква дырхьпшра атахъын, йа йара йгIванхауата пхIвыс дгIайгуан. Ауи акIвмызтын тдзы йыргылуа, дчвагъвауа – арылагьи асабиква йыхъвда йхъа, дырзыджвджвауа, дырзымацIауа, дзы рызгIайгуа – ауатква зымгIва гьизацмырцушызтI», – лхIватI алектор.\nУыжвгIанчIви заман дгIаквчважвауата ауи йгIалылкIгIатI уахьчIва апсуа жвлара «дара ртурыхи ркультури хъара йшырчвгылуа».\n«ХIара щарда гьыгIдырам, абзазарагьи тшапсахитIта хIуагIа ргвбайара йхIыщтагIайуа абанпараква йгьхIызрылажьуам, ауи ауыс апкъьитI. Асабиква хIкультура йалата йгьгIадзынгылуам, йара акIвпIта, ауи ауат ргьагьара шабгу акIра атахъыпI», – лгвы йасуата йылхIватI Барцыц Марина.\nАуи дшхъвыцуала, уахьчIва атгIачва рпны ауат адырраква анамрымдахуазара, ари ауыс апхьарта апны йгIащтIыхра атахъыпI.\nАлекция амщтахь ауи йаздзыргIвкваз ргвгIанаграква хIыцагIвыршатI.\nАААК апхIвысква рсовет йалу Гвымба Аза алекция швабыж йгIальаматта йылбатI. Ауи гвы алымтуата йгьгIанымхатI аздзыргIвчва азцIгIара щарда рхъа йшгIаташваз, йхъадахугьи – ауат апсуа хIвсысаква апхъала йынкъвыргуз аъадаб рыцIа бзита йддырдырра ртахъхатI.\n«Ари ауыс рыцIа йауацIыхта, йалыргата йыгIгIарныс хIазыбжапI. Апхъала йшаъаз, ужвы штшапсахыз гIахIгвынгIвра хIтахъыпI. ЙахьчIва йгIахIархIвызгьи хIаквгIацапахта цIолата хIазымхъвыцхкIва йгьауашым. АцIас шIыцква майрата тшрыцхIчпитI, йара хIапхъанчIвиква ртурых хIхIырдырта хIсабиква йрахIхIвхра атахъыпI», – лхIватI Гвымба Аза.\nГвчIагIвчпара знархару «Киараз» адкIылара гIанзыршаз Гоппиа КIамма йшылпхьадзауала, арат йрапшу алекцияква йалкIгIата ашIаква йрысабапхуштI, йауа ухIварыквын ауат хIтурых цIолата уаларжьитIта апхъазаман агIан атгIачва рпны цIасти азазаъащати йщаквгылаз гIаугвындыргIвитI.\n«Ауат ацIасква гIахчата йхIыщтагIайуа абанпараква йрызгIаныужьырныс утахъхитI. АхIбачва ракIвмызтын дызда ауатква тамамта йызхIвахуаш?» – йгIацылцIахтI Гоппиа КIамма.\nАлекция йаздзыргIвныс йгIайкваз дрылан апхIвыспа шIа Жьыба Щазина. Ауи йшазылбауала, Апсны апны абари йапшу айчважвараква йырзалху ауатыквква мачIпI.\n«Сара араъа апхIвыспа тахIа данцара атгIачва рпны азазаъащаква щаквгылра, асабиква бжьара шатахъу, ахъацIи апхIвыси ауагIа йанрылу штшыркIуаш ауыс ъагIащтIырхыз сгвапхатI. АхIвссаква ари алекция асоцсетква рпны йапшыхырныс йаквгIазшIыститI: кьангьаш гьазгIазгуам ауи шрымагIальаматхуш. Сара сгвы йтапI йащтагIайуаш алекцияквагьи сгIайларныс, ауи апш лшара гIахIызтыз адгалагIвчвагьи сырзыразпI», – лхIватI апхIвыспа.\nАлекцияква рпны датша уысгьи гIащтIырхуаштI, ауат дзачIвызлакIгьи дрыздзыргIвы йауаштI. ЙащтагIайуа айчважвара анакIвшуши йыззынархазлуши ахабар асоцсетква рпны Адуней апсуа-абаза конгресс анапаква йгIарталуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-apsuakua-rturykh-rgubayara-retnologiya-yyrzynarkhu-alektsiyakua-dzhuykunatsat","date":"2021-04-14T17:45:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038077843.17\/warc\/CC-MAIN-20210414155517-20210414185517-00375.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991124868,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9991124868392944}","num_words":436,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атрыкв шта Коджаэли апны йгIаныршу апсуа культура квта ауысхагIвчва Кандыр къала апны йаъу КIавкIаз айсра йаладзкваз рнышвынтара адзхъа ауат йырчвахъабагата амасхва (олива) цIлауатра ларцIатI.\nБарганджиа Саид\nАтрыкв дзыгIвбжьа Кефкен апны КIавкIаз айсра йаладзкваз йырчвахъабагата амасхва цIлауатра ларцIатI. Ауи ауыс гIаджвыквызцIаз Коджаэли шта апны йгIаныршу апсуа культура квта аунашвачпагIв Кардиа ХIасана йакIвпI. Ауи ашта апны, рыцIа тамамта йухIвушызтын – Кандыр къала апны – КIавкIаз айсра йаладзкваз рнышвынтара аъапI.\nАкция далан Трыквшта апны Апсны ахIвачIвыгIвчва руысхарта кьангьашыгIвта йынхауа Лазба Джьансыхв. Ауи йшихIвазла, амасхва цIлауатра ауаъа йларцIарныс ахъазгIваца йгьгIалрымхтI. Ансисквша май а 21 – КIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа рхъмаштылра мшы агIан – айззараква ъакIвшалауа ауаъа акIвпI.\n«Апсуа-адыгьаква йрыуата 19-хуз асквшышв агIан зпсадгьыл нызыжьра атахъхаз ауагIа йапхъахауата йъагIадгылыз Кефкен атшпы акIвпI», – йгIахIгвынйыргIвытI акьангьашыгIв.\nЛазба Джьансыхв йгIаликIгIатI ашIыпIа унашвачпагIвчвагьи агIаджвыквцIара йшацыркIыз.\n«Трыквшта, Апсны, адуней антахьгьыт акъральква рпны йгIадзынгылуа апсуакви абазакви рабанпара шIаква магIын ду зму атурых гIаншараква гватрадъа йгIанырмыжьра ахъазла ари йапшу ауысква адгаллара атахъыпI», – йхIватI ауи.\nАхъмаштылра йазынархаз ауыс далан Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу ХIапIатI АхIмад. Акция йалаз ауагIа йцIлауатрахуш ашIыпIа апны цIла шIата 300 ларцIата гIахIайхIвтI ауи.\nАри ауыс 100-гIвы райхIа алан. ХIапIатI АхIмад йшихIвазла, ауат йрылан Трыквшта апны Апсны рхIвачIвыгIвчва, Трыквшта йауата АААК ЙхIаракIу асовет йалакву, Трыквшта аштаква Коджаэли, Сакарйа, Инеголь, Бурса, Къараельмас рпны йгIаныршу апсуа культура квтаква руысхагIвчва, чын ду зму акъвырльыкъвхагIвчва, Коджаэли рыжвлара.\n«КIавкIаз айсра йаладзкваз йырчвахъабагата йлахIцIаз амасхва цIлауатра абзазари амамыри хъгалра шрымазлуш йазынхауа, хвы ззырбауа тыпта йаъазлара атахъыпI», – йхIватI ХIапIатI АхIмад.\nКIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа ансисквша май а 21 йырджьабалитI. Асквш 1864 агIан ауи амш Кбаада (Швача аргванква рпны уахьчIва Красная Поляна – Атшшара Къапщы – кыт ъаныргIалу апны йчIваз акыт йахьзын – аредакция ррытаразга) апны асквшква 1817-1864 руацIа йакIвшаз, уагIа зкьышвпхьадзара псадгьылдъа йгIанызжьыз КIавкIаз айсра ъалгаз ахъазла аурышв ры парад рчпатI. Ауи айсра амщтахь уагIа щардагIв тгIачвала Осман империяла йхъыстI, уацIыхъван адуней шабгу апны йхъылапсахатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kavkaz-aysra-yaladzkuaz-yyrchuaqhabagata-trykushta-apny-amaskhua-tslauatra-lartsat","date":"2021-04-20T22:49:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00600.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9956720471,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9956720471382141}","num_words":288,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арат амшква нхара уысла Апсны йаъу Эгьзакь Мусса а-Конгресс йаланакIуа апхIвыс советква йрылакву дрынйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Апсны нхара уысла даъата а-Конгресс йаланакIуа апхIвыс советква йрылакву дрынйатI. Анйара апщаша, мартI а 25 атшын, а-Конгресс ауысхарта апны йакIвшатI.\nЭгьзакь Мусса а-Конгресс ауысхагIвчва йрыуата рахIа йпшдзу агвып сальам райхуата йцIыхъвахауата Апсны данаъазищтара ауат уыста йырхаз ахъазла дшырзыразу райхIвтI.\n«Швабыж йсгвапапI уахьчIва зымгIва швызбарныс. ЙыздыритI швара йдучвам агIамта ауацIа а-Конгресс амурадква шшвылашвхIваз, Апсны апны абзазара агъьхауата тшапсахра ахъазла хIызламгIвайсра атахъу амгIва швзыбауа швшцаз. Амшын атшпы учIвата амш анхъдзуш уазпшуашта, уачIвы йангIашара абзазара йара-йара тшапсахуашта угвыгъушта хIуыс гьыквым. Анчва йара уыжвжвы хIпхыцIа гIахIнапIыцIахIкIта хIара-хIара йхIпсахырныс лшара гIахIититI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йгIаликIгIатI а-Конгресс агвып йацыта йынхауамцара йбаргву мгIва ауыра гIамырдара, ужвыгьи щарда тшазырбжьара шатахъу.\nАуи дшхъвыцуала, хъадата тшыззыбжьара атахъу «гIвычIвгIвысипхьадза йыхъазла рахIа ймайру ауысквала угIалагата рахIа йалачпаквула уалгауата йхIчпара хIтахъу ауагIа йшырзынахIырдзуш, ргвы йштадхIыркIуаш» акIвпI.\nАпхIвысква рсовет затахъу даквгIашIасуата Эгьзакь Мусса ажвлара рбзазара апны апхIвыс лмагIны гIаликIгIатI.\n«Сара йанакIвызлакIгьи йсхIвитI: апхIвыс йшылчпалакIгьи лсаби закI шйылрыфуаш, лтдзы шлырпхуш, лунагIва фачIвы шыгIвназлуш амаль гIалауаштI. [АхъацIа йуысу] ашварацра гIауыдахIвырнысгьи йгIауыдамхIвырнысгьи ауаштI. Ауи ззысхIвауа, апхIвыс луыс хвду амапI, ауи йылзычпушгьи щардапI. АхъацIа гвы айымтуата щарда агIвищтитI, апхIвыс зымгIва лбитI. Абзазара чва зхъауымбушшва йаъу агIаншара хвыц-хвыцквала йалапI. Швара ауатква зымгIва бзидздзата йшвзалыргитI. АпхIвыс пхIвыскI йлалхIвуаш ахъацIа йынцIра йгьизыхIвушым. АпхIвыс лгвыхь ацIолара ззыдыруаш датша пхIвыскI лакIвпI – ауасазшва йызбитI», – йажва алйыргатI ауи.\nАААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета нхарата йакIвдыршази йырпыру ауыскви дрыквчважватI.\n«Апсны акыткви арайонкви рпны йгIахъыртIыз ашIыпIа хъвшараква зымгIва ргIаныршара апхIвыс советква алан – ауат рдырчва йразцIгIауамцара рыцIа йджьгару ауагIа гIарауан, ауат йрабадыруан, акытква йгIархъыкIвшумцара а-Конгресс ауыс йацIагылуашта уызквгвыгъуш ауагIа гIалырхуан. гвыргъьахъвызтI, гвчIагIвчпаразтI �� а-Конгресс йгIаджвыквнацIуз уыскIгьи хIыхIвссаква аламкIва йгьакIвымшатI. Сгвы багъьата йсзыхIвуштI: а-Конгресс ахъазла апхIвысква рсовет уызквгвыгъа йауаш пхьынцIыгIвапI», – лхIватI Ардзынба.\nАнйара йалаз ахIвссаква АААК аунашвачпагIв йхъатала йъайачважваз ргвква гIащтIнахтI.\nЭгьзакь Мусса йынйара лахIварата йгIалыланацIаз хIыцагIвылшатI АААК апхIвыс совет йалу асаби психолог Амичба Илона.\n«А-Конгресс апны хысквша цIуата йхIчпауа зымгIва Мусса ХIабальа йпа хIанйынйа амщтахь сыла шIыц-шIыц йгIацIалтI, хIпахь йхIыргылуа амурад дуква йшахъаз нхарам – хIуагIа рылахь зпщылу йшхъвдаквцIару багъьата йазхъасцIатI. ХIгвып ауи шIыц-шIыц йрылархIватI. Датшагьи: ауи (Эгьзакь Мусса – аредакция ррытаразга) уанйыздзыргIвуа хIуысква ащтацауата йубитIта угвы тынчхитI – ауи мгIан ду амапI», – йгIалылкгIатI Амичба.\nАуат ажваква кIара гIарыцылцIахтI апхIвысква рсовет йалу датшагьи заджвы – Гвымба Аза.\n«Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа йхъата адуней шабгу гIацIанакIуата йаъапI, ауи йапшым нархара щарда рпны дахIвра гIатызгаз дгIвычIвгIвыспI. Ауи абаза уагIа бзи йшибауа, тгIачвакIта дшырпшуа анубара угвы йалахIитI! АбакI йгIариква дшырхъгвыргIвауа апш ауи йкъаругьи йылшараквагьи хIуагIахъа руачIвымш шбзихуш йайтитI. Ари йапшу анйараква швабыж йатахъыпI, хIара рыцIагьи багъьата йхъахIцIатI абаза уагIа гIахIыршIыхата рбзазара гIахIыршIыцхырныс хIащтата хIпахь йхIыргылуа амурадква хIзырхъйушта йшаъу», – лажва аллыргатI Гвымба.\nЙакIвшаз анйара ауысла лцIыхъважва лхIват Ардзынба Гета.\n«ЙахьчIва хIыуа дзычIвызлакI лыхъазгьи мгIан ду зму мшын – Мусса ХIабальа йпа ауырата, пкъы ацIата хIйачважватI. ХIайчважвара къарута йацIазли йыззынархазли йгIауахвырквын щарда цIуата йабадыруа, здунейпшыща азакIу гIвзачваквакI ранйара йапшын. Схъатала сыхъазла магIын ду зму закIы сацIачIвагъвара стахъыпI: Мусса ХIабальа йпа йгьагьара шабгу йара йлахIвараквала йырчвитI, а-Конгресс хачIвыта йылнахуа зымгIва амаль амамкIва йшхъйуш йазхъауйырцIитI, укъаруква йрызхъауцIауа уичпитI. Ауи дзачIвызлакIгьи йылайхIвитI. АунашвачпагIв йыхъазла ауи хвду зму хIальпI», – лхIватI апхIвыс советква рунашвачпагIв.\nАрдзынба кьангьаш гьазгIалгуам ари анйара йгIарыланацIаз алахIвараква ахIвссаква «ашIыпIа советква рыцынхара, жвлара магIны йа гвчIагIвчпара нархара зму а-Конгресс ауысква рырхъйара рпны къару чIыда шгIарнатуаш».\nЭгьзакь Мусса Апсны апны нхара уысла мартI а 27-дза даъазлуштI, а-Конгресс ЙхIаракIу асовет, Апсны арайонкви акыткви рпны йгIаныршу АААК ахъвшараква йрылакву дрынйуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-aaak-aphuys-sovet-yalakuu-drynyat","date":"2021-04-20T22:30:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00636.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990665317,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990665316581726}","num_words":552,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Великобритания апны а-Конгресс ахъвшара шIыц гIандыршан АААК ашта хъвшараква рпхьадзара йаланархIатI.\nБарганджиа Саид\nВеликобритания акъала хъада Лондон апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъвдаквцIарала йгIахъыртIытI. Ауи ахабар гIахIайхIвтI АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав. Ауи асабша декабрь а 7 атшын нхара уысла Лондон даъата апсуа-абаза диаспора ауысхагIвчва дрынйатI. Чирикба йшихIвазла, анйара апсуа-абаза диаспора йрыуата уагIа 15-гIв раъара алан.\n«Араъа йрылачважвун Лондон апны АААК ашта хъвшара анхара шадыргалуаш, чкIвынргIа рыжвла ъану апсадгьыли цри культури бзи йырбауата йгIадзныргылра шатахъу, адиаспори Апсны Республики акультура йгьи арыпхьара уысквала рыцIагьи джьгарта йацынхара шатахъу, АААК анхари йылнахуа ауыс шIыцкви», – йхIватI Чирикба Вячеслав.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалу йшихIвазла, анйара йалаз зымгIвагьи, йшцIасхаз апшта, анкетаква ргIвыта а-Конгресс йалалырныс йаквгIазшIырттI. Чирикба йгIайззаз зымгIвагьи йгIаргвынйыргIвытI анкетаква электрон амальла АААК ахабарргарта портал апынгьи йыртагIвы йшауаш.\nАуи йшгIаликIгIазла, анйара «пхарала, гвапарала йырчвыта» йакIвшатI.\n«Айчважвара апсуа бызшвали ангьльыз бызшвали йакIвшун. ЙгIадыргылуаз азцIгIараква нархарата йрыман Апсны апны аполитика йгьи ажвлара-экономика аъаща, АААК йгьи адиаспораква рыцынхара зхъвдаквцIару ауи ауысхартаква шынхауа. Араъа йгIалыркIгIатI Апсны йгьи АААК рщтийыгIвчви адиаспора рыжвларакви йапымшвтауа анйараква акIвдыршаларныс магIны ду шаму», – йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет йалу.\nЧирикба Вячеслав Великобритания нхара уысла дцан даъапI. Уыжвласыла ауи Нидерланды йгьи Германия рпны апсуа-абаза диаспора ргIащтийыгIвчва дрынйарныс йгвыгъапI.\nЛондон ахъвшара АААК йгIаннаршаз ашта хъвшараква рпны йагIбахитI. УахьчIвала а-Конгресс ашта хъвшараква гIандыршахьатI йгьи йынхитI Апсны, Къабард-Балкъар, Къарча-Черкес, Трыквшта, Ставропольшта, Москва, Санкт-Петербург рпны. Ужвы Иордании Мсыри (Египети) рпны ашта хъвшараква ргIаныршара йадынхалитI. ГIамта айшысла Германия, Бельгия, Голландия, Сирия йгьи апсуа-абаза диаспора ъабзазауа анахьанат акъральква рпны ашта хъвшараква гIандыршарныс ргвыгъапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/london-apny-aaak-ashta-qhushara-gandyrshat","date":"2021-04-10T14:37:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038057142.4\/warc\/CC-MAIN-20210410134715-20210410164715-00147.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9573453665,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":16,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9573453664779663, \"inh_Cyrl_score\": 0.013422415591776371}","num_words":246,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.874,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Декабрь мыз ауацIа а-Конгресс ауысхагIвчва гвып хъвдаквцIара дырхъйауата апсуа-абаза диаспора ъабзазауа Мараташварта Европа йгIакIвшан Германия апны АААК ашта хъвшара агIахътIрала рынхара уысква йрылгатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара ужвы Германия апынгьи йгIандыршатI: ауи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъвдаквцIарала а-Конгресс ауысхагIвчва гвып Евросоюз акъральква нхара уысла йгIарыкIвшауата йгIахъыртIын декабрь а 16 агIан ауыла араъа рхачIвква алдыргатI. Агвып йрылан АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар, ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав йгьи Ахабарргарта портал аунашвачпагIв Лазба Амина.\nАААК агвыпи Германия апсуа-абаза диаспори ранйара Мосбург анамыца коммуна апны йакIвшун. Араъа асквш 1993 йгIашIарышвта сквшы 27 цIитIта йынхитI Апсуа культура квта. Ауи йалапI Бавария йтабзазауа апсуа-абаза диаспора ащтийыгIвчва 100-гIв райхIа йнадзауата.\nАААК йадыргалыз абашталагIвчва ранйара дгIадгылтI АААК ЙхIаракIу асовет йалу Мюнхен абзазагIв ХIаджьымба Эркангьи. Ауи ари агIаншара «сабап ду алата, швабыж йатахъыта» йпхьадзатI.\n«Германия йту апсуа жвлара абари йапшта хIтурых Псадгьыл йапщылу анйараква щарда цIитIта йрыздзыштI. ЙцIыхъвахауа акультура нхара рыцIа-рыцIа йльальахауа йгIамгIвайситI. А-Конгресс ауысхагIвчва адиаспора руагIа йрачважвапахьадза рыцIа-рыцIа йгIацIсуан, адкIылара анхара гIальаматра шазрыму гIадырбун, ауасамцара анйара ъадзакIвшуз зымгIвагьи ацзакIхатI», – йхIыцагIвишитI йгвгIанаграква АААК ЙхIаракIу асовет ауысхагIв.\nАуи йшипхьадзауала, аудитория йалкIгIата ргвы гIащтIызхыз ауысхагIвчва гвып апсуа бызшвала йъагIачважваз акIвпI.\n«ЧкIвыныргIа цри бызшва анрагIа йазхъвыцтI дара-дара рыцIа бзита йагвынгIвырныс ахъазла ауи ддырдырра шатахъу. Ауат ргвы йаситI рыбызшва бзита йъагIаргвнымгIвуа, йшатахъу апшта йъазаламчважвауа», – йхIватI ХIаджьымба Эркан анйара апны абызшва арыпхьара ауыс шгIащтIырхыз гIайрахауата.\nАААК ЙхIаракIу асовет ауысхагIв йгIахIайхIвтI анйара амщтахь араъа йызгIамйыз щардагIвы телефон йшйызгIасыз.\n«Апхъахьыла ари апш анйара анакIвшуш йазцIгIун, ауаъа йшгIадгылуаш багъьата йалачважвун. Анйара йалакваз руысла йхIвара атахъу ари акIвпI: рыуа щардагIвы ртурых Псадгьыл зынгьи йгьаъамызтI, ауи ахIатырла айззара амщтахь йцарныс багъьата ргвы йтаркIытI. Сыла йгIацIазжьитI ауат Апсны рбарыквын ргвы йшалахIуш, ари анйара ауи аъара лахIвара пшдза ангIарыланацIазара», – йхIватI ауи йажва ацIыхъва.\nМосбург апны апсуа культура квта пщысквша цIитIта дахъадапI Чкок Сезай. Ауи асквш 1971 йгIашIарышвта Германия дбзазитI. Ауи йакIвпI абашталагIвчва ранйара адызгалыз, араъа йаъан йхъапщыла Патхвариа Сибельгьи йсабиквагьи - Эфе Синани Дефне Чкоки. ХъацIагьи пхIвысгьи АААК йгIандыршаз ашта хъвшара йалалтI.\n«Швабыж йхIгвапапI анамыца чIвыла апны Апсны йгIатыцIыз хIабашталагIвчва хIъарынйаз. Акультура квта апны тгIачвала запыт хIшанйалуш хIащтапI, араъа хIаргьи хIсабиквагьи хIабабарныс, тгIачвакIта хIащтаныкъварныс амаль хIымапI. Кьангьаш гьазгIазгуам, а-Конгресси хIари хIацынхауа хIаналагара хIуагI��хъа тшдыррагьи рыцIа йшбагъьахуш, хI-Псадгьыл апны йбзазауа хIайщчви хIахщчви руысквагьи рыцIа джьгарта хIшрылалуаш. ХIуагIахъа йырзыстахъпI акъагIара, амамырра, Анчва йъамырра», – йхIватI ауи йтгIачва рыхьызлагьи аквта ахьызлагьи дчважвауата.\nАААК ашта хъвшара шIыц даунашвачпагIвта далырхтI Пачулиа Тайфун. Ауи атурых Псадгьылгьи апсуа уагIахъагьи ркъагIара дамайчуата дырзынхарныс дшхIазыру йхIватI.\n«Ужвы хIацыта, хIацацхърагIауа хIыжвлара сабап зларзгIагIгуаш амальква гIаншатI. ХIара ауралагьи хIшвыцIагылазлуштI (а-Конгрес шабгу – аредакция ррытаразга) йацлыхIхуа апроектква рырхъйара апны. Швабыж хIайгвгъитI уыжвласыла хIшатанйахуаш», – йхIватI ашта хъвшара ахъада шIыц.\nАкультура квта апхIвысква Апсны йгIатыцIыз асасчва ауагIахъа фачIвквала йырпылтI. Анйара апны джьгарта тшгIазырбаз Абдипа Аише Германия апны дйытI, дгIадзынгылтI. Лани лаби - Абдипа Зиатти йгьи Тукипа Гьулер – атрыкв кыт Акиазы апны акIвын апхъала йъабзазуз. Айше щардала дгIайитI апсуа культура квта апны.\n«Сара сан сылбжьатI апсуа фачIвква смацIауата, араъа Германия хIунагIва апны запыт йхIмацIауитI абастагьи, аквтысызбалгьи (раса чIванла ймацIауу аквтIужь), ахвылчапагьи, датшагьи щарда. ХIыжвлара апхIвысква щардала ахъачва хIырцхърагIитI гвыргъьахъв хIымата рахвы анырщра асхъан. Акультура квта апны хIуагIахъа гIахIвраквагьи тшырзызбжьатI. ЦIабыргыта, ужвыгьи хIыбызшва гьссмырдырстI, ага сани саби ауи бзита йырдырызтIхIва», – лхIватI Абдипа лгвасрагьи цIалымкIуата.\nАуи йшгIацылцIахызла, аквта гIаншищтара йцIуа асквш 27 рурала ауи анхара далапI.\n«ХIани хIаби хIуагIахъа тшдырра щаквгылырныс ахъазла щарда рчпатI, ауаса адернекгьи алацIара гьмачIым. ХIара араъа хIаъата хIгIадзынгылтI хIва йауаштI. Ужвы хачIвыта хIпахь йгылапI ауи анхара ашIаква гIадхIкIылырныс. Швабыж магIны азыгIбитI араъа хIъабабалауа, хIтурых псадгьыл хIащтаныкъварныс лшара ъахIыму», – лхIватI багъьата апхIвыспа.\nМухIамад Аль-Шариф – йызбжала дгIарыппI, йаба Макьа дауапI. Йаба йахьыла йанду – апсуа ткъвым Дзигута дрыуапI, йангьи дапсыуапI, ХвымсачипаргIа дрыуапI. Йыщайдзала дгIарыпызтынгьи МухIамад апсуа бызшва бзита йдыритI: йани йандуи йдырдыртI. Йхъапщылагьи дапсыуапI, атрыкв шта Дюздже акыт Хаджи йауу ахI ткъвым ЭшбаргIа дыртпхIапI.\n«Швабыж йсгвапапI Апсны йауу хIабашталагIвчва съарынйаз. Щарда цIуата хIазпшуан ауи. ХIшгвыгъауала, а-Конгресси хIари хIацынхара уыжвласыла бзира щарда гIанарыцIсуаштI. Швабыж йстахъыпI стгIачвагьи саргьи хIацыта Апсны хIцарныс», – йхIватI МухIамад Аль-Шариф йгвалаква хIыцагIвишауата.\n18 сквша райхIа зныбыжьта айззара йалаз зымгIвагьи Адуней апсуа-абаза конгресс йшалалуала анкетаква ргIвытI. Анйара джькIахбастала йгайыз айшвала, ауагIа гIахIвраквала, ашваквала йдрыпшдзатI.\nЕвропа акъральква рпны абашталагIвчва рынйаракви ауат рпны ашта хъвшараква ргIаныршари знархару айззараква АААК гIвымакъраль нархара рымата асквш 2019 а��ацIа йархъйарныс йылнахыз ауысква йрыланакIуата йакIвшитI. Германия апны йгIаншаз ашта хъвшара Европа апны йпщбахитI апхъала Великобритания, Нидерланды, Бельгия ПаштахIыгIва рпны йгIандыршаз ахъвшараква рымщтахь.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/germaniya-apny-ygaqhyrtyz-aaak-ashta-qhushara-evropa-apny-ypschbakhauata-yganshaz-qhusharap","date":"2021-04-10T15:20:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038057142.4\/warc\/CC-MAIN-20210410134715-20210410164715-00044.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969424009,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996942400932312}","num_words":682,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nСанкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сынчIва йыцIалквуш ршвъаква нанауахвуа йалагахьатI. Апсны йауата йа Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуата ауаъа йцара зтахъкву хвыдъа ауниверситет йыцIалырныс лшара рымапI.\nЗыщайдзаква Апсныла йаъу агIвгIвы ЦIулукIиа Антон амарагIайыртала йбзазауа ауагIахъаква рчIвква йыршIырпшу алокIква ъазкIкIу йкнига шIыци апхъахьыла ймурадкви АААК ахабарргарта портал ахъазла йгIахIайхIвтI.\nАтрыкв шта Коджаэли апны йгIаныршу апсуа культура квта ауысхагIвчва Кандыр къала апны йаъу КIавкIаз айсра йаладзкваз рнышвынтара адзхъа ауат йырчвахъабагата амасхва (олива) цIлауатра ларцIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йырзынарху программа лырхын йдрыбагъьатI.\nСанкт-Петербург апны йаъу ауагIахъа адкIылараква ртурых йгIаквчважвауа, апсуа-абаза уагIахъа рхабаргьи зыншвалыз азкIкIра гIацIнащттI Петербург АуагIахъаква ртдзы.\n«Ставропольшта абазаква» зхьзу абзазара йгIахъыху афильм шIыц январь агIан пычIвта Ставрополь телебарала йгIадырбатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалу, Москва апны йбзазауа апсуа диаспора рхъада, гвчIагIвчпара знархару «АМШРА» фонд йахъпшылуа Агрба Беслан Гвдауыта апны йгIахъыртIыз а-COVID-госпиталь мызпхьадзара руацIа ахчала дацхърагIун.\nАбазаква хIваспа шырчпауа йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси \"Алашара\" жвлара адкIылари рпроект \"Амазара\" йащтагIайуа йахъвхатI.\nАпсны йауата Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет йыцIалырныс зтахъкву АААК ацхърагIарала абюджет тыпква ркIырныс рылшараква рыцIа йбзийызлуштI.\nХIызту асквш декабрь аквтадза йхIазырхара атахъу Ставропольшта йту абазаква йгIарыквчважвауа абзазара йгIахъыху асуратгIвыра йауата хъвквакI хъырххьатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2021-04-22T17:42:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039594341.91\/warc\/CC-MAIN-20210422160833-20210422190833-00190.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9936636686,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9936636686325073}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.127,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIаншараква\nСанкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сынчIва йыцIалквуш ршвъаква нанауахвуа йалагахьатI. Апсны йауата йа Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуата ауаъа йцара зтахъкву хвыдъа ауниверситет йыцIалырныс лшара рымапI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва рынбжьагIв йгьи ръачIвагIалагIв Васильев Костя йыхьызла хъмаштылра уыс адыргалтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы йъанатIа гIвыджь азабакIитI. Ауат заманкIдза руысхаща дырхъвыхуата анхара йаладыргатI.\nСогIвым арайон ШIыц апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара агIаджвыквцIарала ауаъа йауата Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзыз йырчвахъабагата аллея ларцIатI.\nАпсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынархата АААК йаднагалыз йрыуата йакIвшаз йгIвбахуз алекция апсуаква рсабиква шырбжьауа йазынархан.\nРоссия йауу «Зенит» футбол клуб асабикви чкIвыныргIи ъарбжьауа ракадемия афутболасчва гIвымчыбжьа йнайгвгъауата Апсны апны тшдрыхIазыруан. Ауат араъа йшынхаз АААК ахабарргарта портал ахъазла йырхIватI «Зенит» абжьагIвчви афутболасчви.\nАпсны апны асабикви чкIвыныргIи футболасра йъазырбжьауа Санкт-Петербург йауу «Зенит» футбол клуб йачIву академия ахъвшара гIахъыртIытI.\nАрат амшква нхара уысла Апсны йаъу АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Баслахв кыт дцан ауаъа йгIаныршу ашIыпIа хъвшара ауысхагIвчва дрынйатI.\nКоронавирус згIва ъагIацIсыз йгIалцIла йамайззауата заман ауыра анагIвс амщтахь АААК аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъатала а-Конгресс ЙхIаракIу асовет йалакву дрынйатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news","date":"2021-04-19T09:38:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038879305.68\/warc\/CC-MAIN-20210419080654-20210419110654-00556.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9882149696,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9882149696350098}","num_words":173,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.94,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апроектква\nРоссия йауу «Зенит» футбол клуб асабикви чкIвыныргIи ъарбжьауа ракадемия афутболасчва гIвымчыбжьа йнайгвгъауата Апсны апны тшдрыхIазыруан. Ауат араъа йшынхаз АААК ахабарргарта портал ахъазла йырхIватI «Зенит» абжьагIвчви афутболасчви.\nАпсны апны асабикви чкIвыныргIи футболасра йъазырбжьауа Санкт-Петербург йауу «Зенит» футбол клуб йачIву академия ахъвшара гIахъыртIытI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква аднагалитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауагIа ргвбайара тынха йазынарху \"Амазара\" проект зладжвыквлыз ахъвы шакIвшаз даквчважватI.\nАААКи «Алашара» жвлара адкIылари апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара йазынарху апроект шIыц \"Амазара\" джвыкврыжьтI.\nХвынцариа Отар йыхьы�� зхъу ауагIахъа ъамапсымаква йрысуа акъральыгIва оркестр сентябрь а 23 йакIвнаршаз аконцерт апшыгIвчва ргвы йтымцIуаш лахIварала йарчвытI.\nАпсны акъала хъада апны Согъвым гIазырбауа асуратква ргIарбарта гIахъыртIытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАпсуа абакIыгIвчва хвитра абакIрала йбергьльу атурнир апны асогIаква гIатыргатI Россия алагъь къала хъада апны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/projects","date":"2021-04-22T18:17:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039594341.91\/warc\/CC-MAIN-20210422160833-20210422190833-00298.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9776927829,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9776927828788757}","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.903,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа видеограф, «Аланstudio» гIанзыршаз КIвакIваскьыр Валерий Бамба Йышта ащхъа гIвынаква гIазырбауа асуратгIвыра адигалтI.\n«Бамба Йышта»-хIва йызпхьауа ащхъа сырт Гагра къала ахъахьла метр 1800 йнадзауа ахIагIара апны йаъапI. Сквшышвпхьадзара рапхъала апшта уахьчIвагьи апсуа рахвхчаква рырахв апхын мызква рагIан Бамба Йышта йхъарцылитI. Ари ашIыпIа датшагьи закIыла йбергьльыпI: араъа тшпсищарныс бзи йбун апсуаква руагIахъа хъахвитра азабакIра йапхъагылагIвыз ЛакIоба Нестор. Ауаса зымгIва рацкIыс йхъаду заджвгьи гвалымста дгIанызмыжьуа ари ашта апшдзара акIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/azhuguand-yarguanu-bamba-yyshta-aqhakhiyla-yshgaubaua","date":"2021-04-10T14:07:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038057142.4\/warc\/CC-MAIN-20210410134715-20210410164715-00257.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9964376092,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964376091957092}","num_words":66,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа йгьи абаза уагIахъаква заджв йчIвгьи йапшым агвбайари сквшызкьпхьадзарала йщаквгылта ужвы йъагIадзазгьи йгIащаквхаз ацIаскви йрынкъвгагIвыпI. Ари агIвырала зыщайдзагьи зтурыхгьи азакIу ауат агIвуагIахъакI рбзазаща, рынхаща, разъазара, рцIасква йырзынархата АААК апортал апхьагIвчва йырзадыгIгалыз аэтнография бзагIвраква джвыквхIцIитI.\nАрдзынба Аста\nАпсыуакви абазакви КIавкIаз алагъь-мараташварта апны йбзазауа, зыщайдзаква КIавкIаз апны йаъу апсыуа-адыгьа уагIахъаква ргвып йрыланакIуа йайщчву уагIахъапI. Сквшышв щарда гIазцIазкIуа ртурых ауацIала ауат заджв йчIвгьи йапшым ркульура гIандыршатI.\nАпсыуаква рбзазарта шта\nАпсыуаква апхъанчIви заман йгIашIарышвта йбергьльыпI. Ауат йапшымкIва – «абадза», «азеха», «апхаза», «абхаз», «абаза» – хIва йрыпхьун. Дара рхъа «апсуа» – хIва, ркъральгьи «Апсны» – хIва йапхьахитI. ЗаманкI апсыуаква рышта гIвбата йшан: Апсны Ду Ингур дзыгIв атшпы йгIашIарышвта Бзыбь дзыгIвдза гIацIанакIуан, Апсны ЧкIвын – Бзыбь уалагата Мзымта дзыгIвдза.\nУыжвгIанчIви Апсны къральыгIва агIвынаква амарагIайыртала ��нгур апны йгIалагитIта амараташвартала Бзыбь апны йалгитI. Алагъь гIвына КIавкIаз ащхъа хъадала йцитI. Апсны абзазагIвчва рпхьадзара зкьы 250 аъара гIацIанакIитI, ауат йрыуата дара апсыуаква зкьы 120-гIвыкI раъара йнадзитI. АгIвыма къральква рпны апсыуата азджьакI йшырхIвауала – зкьы 200-гIв райхIа, азджьакI йшырхIвауала – зкьы 500-гIв раъара бзазитI. Ауат райхIарагIв ХIХ-хуз асквшышв агIан зпсадгьыл йтырцаз апсыуаква ртынхаква ракIвпI.\nАпсыуаква ркультури йыздкIылаз ауыскви\nАпсыуаква рапхъанчIвиква Мараташварта КIавкIаз апны хIэра апхъала III асквшызкь агIан йщаквгылыз мегалитика культура (мегалитика – ахIахъв дуква йгIарылху ауыхвараква – аредакция ррытаразга) йагIаныршагIвыта йырпхьадзитI. ХIэра апхъала I асквшызкь агIан ауат айхарчвара тшазырбжьатI, VIII–VII асквшышвква рагIан айха йгIалху апкъыгIваква йапхъахауата йызчпауа тшызбжьаз ауагIахъаква йрыуапI.\nАпсыуаква рапхъанчIвиква рдунейпшыща айщчва пельуанква нартыргIа йырзынарху афыр эпос апны йгIадырбатI. Адуней ауагIахъаква рахIа йапхъанчIвийу ршIалахIвараква йрыуу нартыргIа рэпос агIвычIвгIвгIвара йырлитература байарапI йахъазымкIва апсыуа уагIахъа ртурых злаууырдыр йауаш гIалцIыртапI. Ауат ахабарыжвква рпны ауагIахъа рмлыкврхIара йгьи ркультура тшауацIыхра йапшым агIамтаква – матриархат йгIашIарышвта ауагIаква млыквта йрымула тшалырхуа йанцаздза – гIарбапI.\nАпсны апны зынгьи адгьылрхарджьыгIвчва хвитнагIакIгьи рызымтуаз хабза гьщаквгыламызтI, адгьыл йанакIвызлакIгьи йзырхарджьуаз йырчIвын. Ачвагъвартаква атгIачваква йырхъатачIвыран. Абнакви ахIвыртакви зымгIвагьи йацырчIвын. АуагIа ажвлара рпны гылартата йыркIуала йалыхын, ауаса адгьыл афеодалгIвацаква йырчIвыта йгьаъамызтI.\nАсквшышв квтаква рагIан акъраль абзазагIвчва райхIарагIв йхвиту нхагIвын. Ауаса йанаъазгьи ажвлара апны зыхв рыцIа йдууызгьи згыларта рыцIа йнаркъвызгьи анкIыкIахла йазаъан. Ауи гIазлыцIуаз апхъанчIви заман йгIашIарышвта апсыуаква йынкъвыргуз аталыкъра ацIас акIвпI: ахIчви агIымстачви ргIариква запыт йшсабипшкаркIваз адгьылрхарджьыгIвчва ртгIачваква йрыгIзарныс йрыртуанта рбальыгъра йнадзандзкIьа ауат йрылан.\nАпсыуаква апхъанчIви заман угIалагата рахв дырхIун, адгьыл дырхарджьуан, щха ркIуан. Ауат ачва, амшIы йызрыдынхалуан, цIыкв, асхъа рзычпун. Ауаса йанаъазгьи ауат ахвгIахвтра йгьаламызтI, асатучпара бзи йгьрымбузтI – айсрала йгIабзазауа ауагIахъа рыхъазла ауи хъарпудрата йырпхьадзун. Апсыуаква рымлыкв дара алабзазарныс ахъазла йдырхIун.\nАпсны апны апхъанчIви заманква рагIан угIалагата агIвдзы цIдрычIвун. ХIэра гIаталныс сквшызкьквакI атахъыркIвата араъа агIвдзы рчпауа тшырбжьахьан. Ауи йаквшахIатхитI археологква йгIарауыз апкъыгIваквагьи. ХIэра апхъала III–II асквшызкьква рагIан йырчпаз адольменква (мегалитика культура йаланакIуа ауыхвараква – аредакция ррытаразга) рпны агIв агвы зтаз ацIыквква гIараутI. Гудаута йадзхъу Бамбора кыт ап��ы хIэра апхъала II асквшызкь агIан йырчпаз, аджьаз йгIалху, чагIыр зларыжвуа ачIвгIва знапIыцIакIу агIвычIвгIвыс йсурат зму статуэтка гIараутI.\nАпсыуаква ртыдзква, рчгIвычаква, рфачIвква\nАпсыуаква апхъазаман агIангьи акIадзаква йыркIыдчIвалу пшцIа-пшцIата йбзазун. Атдзи арахви атшыгIври йырзалху ауыхваракви зтагылаз апахь тыбгIа ду адзхъа нартыхв ъаларцIуз уатра, ащха мартанква ъадыргылуаз атып, цIлауатра аъан. Ужвы йъагIадзазгьи апсыуаква рыпшцIаква рквпшыра дукI тшгьампсахстI: ауыжвгIанчIви къалаква ушрылцIуа акIадзаква анаъа-араъа йыршIапсу атыдзкви апшцIакви наубитI.\nАпсыуаква рыцIа йырчпалуз бацала йшшыз, шыхIвла йхъыбыз тдзын йгьи бацкъьан (апсыуаква мацIауыртата йгIадрысабапуаз ахъыбтыдзква – аредакция ррытаразга). Абацкъьагьи бацала йшшын, агвы апны тшгIва аман – апсыуаква ауи йалкIгIу магIны азырбун. Асквшышв квтаква рагIан амшIтыдзква рчпауа йалагатI. Ауат йрапшыз атыдзква рыквква дранкIала йхъыркъьун, атдзы апахь шабгу харпчарла йрыпшдзу балкон ашIарчпун.\nАпсыуа хъачваква йыршвырцIуз йрыуан хъахьквцIас, змагъраква цIагIвхауа айква, кIвымжвы, уапIа, башлыкъ йа хъылпа, къама зцIдаз мъа.\nАпхIвысква ръахвтанква ргвтшпква къикъта йтырсанта ахIвынчIвраквала йашIадырпахуан. Агвыргъьараква рагIан рызна мъагьи рыбгъарцIун.\nАпсыуаква рфачIвква рпны гыларта ду ркIитI анартыхв шыла йгIалху арызкъква. Араъа рыцIа йщарду ахшлыцIкви агIайыралыцIкви ракIвпI. АфачIвква йбылуа арбзигаква рыларцIитI, ауат рыуа рыцIа зхабар гауа апсыуа аджьыкIа акIвпI.\nАбаза уагIахъа\nАпсыуаква рыцIа йраргвану уагIахъата йаъу абазаква ракIвпI. ХIV асквшышвдза абазаква амшын КвайчIва алагъь-мараташварта тшпы апны йбзазун. Абазаква рапхъанчIвиква КIавкIаз ащхъа зынла йгьгIахъымстI. АпхьахьаквакI йшырхIвауала, ауат хIызту аэра VI асквшышв агIан йалаган псейспамцара ауыла йхъысуа йалагатI. Айтыпара йашвхIаусыгIвата йырхIвауа йапшым айсраква ракIвпI: VI асквшышв агIан аурымкви аперскви рыцайсра, VIII асквшышв агIан – агIарыпква рпшIагылра, уацIыхъван ататар-монголква ргIагвыквсри ХIII асквшышв агIан ауи йащтагIайыз апсыуакви аквырджькви рпаштахIыгIва йапшIагылаз ахIыгIва кIьыда-кIьыдата йалпIлари.\nАбазаква Льаба, Уарп, Йынджьыгь, ЙынджьыгьчкIвын, Къвбина, Тебырда дзыгIвква рпсыхIваква йыртачIватI. УахьчIвала ауат йадкIылата Къарча-Черкес Республика ажвахкыткI рпны йбзазитI: Гвым, Къвбина, Псыжв, Къарапагва, АлбыргIан, ЙынджьыгьчкIвын, ТапIанта, Абаза-ХIабльа, Мало-АбазинскI, Хъвыжвду, ХъвыжвчкIвын, Апсуа, Къвайдан. Асквш 2010 агIан йакIвшаз абзазагIвчва рахъгIвылгIара агIарбараквала Россия апны абазата зкьы 43-гIв раъара бзазитI.\nЙазакIу апхъанчIви бызшви йаргвану абызшвакви\nАпсыуакви абазакви йапхъанчIвидзу уагIахъапI. Ауи йаквшахIатхитI апхъанчIвира гIазныпщуа ауат рыбызшваква. Сквш хвынызкь рапхъала апсыуа-адыгьа уагIахъаква йырзазакIыз апхъанчIви бызшва хмахъвдакIта йшахатI: апсыуа, адыгьа йгьи уахьчIва йаъахым ��бых бызшваква. АпхъанчIви апсыуа бызшва диалект щардала йалан, ауат апсыуаква йраргваныз ауагIахъаква злачважвуз бызшван.\nПсейспамцара ауагIахъаква ахIыгIвата тшадыркIылуан, уацIыхъван, хIэра VIII асквшышв агIан, къральыгIва гIандыршатI – Апсыуа паштахIыгIва. Абарауаса йазакIу апсыуа уагIахъа гIаншатI, зымгIва рыхъазла йзакIыз апсыуа бызшвагьи щаквгылтI.\nАщхъа йхъысхыз ауагIи ауат рыжвла ъаныз Апсни КIавкIаз гIарбжьалтI, йакъвнагатI. Ауи ашвхIаусыгIвала абазаква кIьыдата апхъала йнаскIьун, рыбызшвагьи йара-йара йщаквгылуан. АрхъвыхыгIвчва абаза бызшва ащхъарауа диалект апсыуа бызшва рыцIа йшаргвану гIалыркIгIитI. Ауат йшырпхьадзауала, ауи ащхъарауаква йгIвбахауа абаза диалект йалачважвауа атIапIантаква рацкIыс рыцIа кIьасата апсыуаква йшгIарылцIхыз йаквшахIатхитI.\nАбазакви апсыуакви динта йынкъвыргауа\nАбазаква уахьчвала суннит нархара зму исльам дин нкъвыргитI, апсыуаква райхIарагIв агъьмала джьуар зквызцIауа кьристанпI. Ауаса агIвуагIахъакIгьи апхъала йынкъвыргуз\nамаджьусирагьи гьырхъмаштылстI. Ажва ахъазла, абазаквагьи апсыуаквагьи ацIлаква йджьаущуш къаруквакI рылата йырбун. ХIапхъанчIвиква рдунейпшыща апны мгIан ду рыман ажвгIванд аддра, ац агIахысра йрапшу апсабара гIаншараква. Апсыуаквагьи абазаквагьи «абни абнашвыркви рынчва», «адзы апшвыма» йрызхъарцIун.\nАбазаква уыста йыздкIылази рылкIгIараквакIи\nАбазаква адгьылрхарджьри арахврхIари йырпщылан. Апсыуаква йрапшта ауатгьи рырахв апхынла ащхъа йтырцалун. РцIлауатраква рпны абазаква чIва, хIа, зары, мыгърычвкъьа, раса гIадырйуан. АмлыкврхIара апны магIын ду змаз хъвыта йалуан ащхархIара.\nАпхIвысква рыцIа йырборчыз аласи арахвчви рыдынхалра акIвын. Ахъачваква амшIы, айха, ахIахъв йрыдынхалуан. Хвду рыман ажьираква, ауаъа йапшым апкъыгIваква ракIвымкIва абджьаргьи – къами хIваспи – рчпалун.\nАбазаква апхъала ртыдзква абацкъьа йгIалырхуанта гьажьыта йырчпун. ХIХ асквшышв ацIыхъваква рагIан ауат саманла, мшIыла тдзы рчпауа йалагатI, ауат рыквква къанджьаль йа цIыкв рыквырцIун. АпшцIа тдзыкI йа гIвба-хпа тдзы – асас йзалхугьи рылата, арахвтакIыртакви афачIвщтIацIартакви тагылан.\nАбазаква анмацIауа уасажьы, щамакъжьы, квтIужь щардала йгIадрысабапитI, йара ауи апшта ахшлыцIкви агIайыралыцIкви щардата йырфитI. РыцIа йбергьльу абаза рызкъква йрыуапI квтIужьдзырдза.\nАпсыуаквагьи абазаквагьи сквшышвпхьадзарала заджв йчIвгьи йапшым дара ркультура гIандыршан уахьчIвамшдза йынкъвыргатI. Адуней шабгу джыпхакI йантагылуа азаман агIан ауи агвбайара агIащаквхара уахъгвыргIвушта шварагIвара гIаншитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsyuakui-abazakui-zadzhuy-ytshugii-yapshym-agubayara-yanqugaguyp","date":"2021-04-20T22:30:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00029.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987927079,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987927079200745}","num_words":990,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсыуа-абаза конгресс (АААК) архъйагIв секретарь Гицба ИнардрылачважватI организация рпахь йгылу амурадкви ахачIвкви, апсыуакви абазаквиррепатриация, адиаспора рыцынхара арыбагъьара йгьи абызшва агIахчара знархаруауысква.\nАдуней апсыуа-абаза конгресс архъйагIв секретарь, апхъа Трыкв республика апны йазалху хъвдаквцIара змата Апсны йырщтийыгIвыз Гицба Инар йшипхьадзауала, ансисквша адиаспора рапхъанчIви псадгьыл азаъащата йазрыму абзира ахьыла рыцIа-рыцIа тшапсахуа йгIамгIвайситI. Ауи йацхърагIитI апхъала абашталагIвчва пырастайырзалуаз агвнымгIвыраква ррыдзрагьи. Ауаса ацынхара уыжвгIандзара джьгартатшъауацIнамхуа йашвхIаусыгIву апырасква аъаркIвапI, зымгIва йрапхъата ауатйрылапхьадзапI абызшва ауыс.\nГицба йаквгIазшIиттI абызшва ардырра апны ауыжвгIанчIви амальква гIарысабапхарнысйгьи цри бызшва ардырра аргвышхвара знархару ажванахъа гIайгтI.\nАуи йшихIвазла, арепатриация щайдза цIола зму уагIахъа хъвыцщата абаза уагIа рпныйщаквгылра атахъыпI. Ауи йаццауата апхъанчIви псадгьыл апны арепатриантква абзазарашIыц ласы йшащцуш апшта араъа ауат зымгIвалагьи йнардзу айгвыгIврала йадгалазараатахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/adiaspora-rytsynkhara-atshauatsnarykhra-apny-gitsba-inar-abyzshua-qhadataypkhiadzit","date":"2021-04-14T16:14:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038077843.17\/warc\/CC-MAIN-20210414155517-20210414185517-00093.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9947803617,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9947803616523743}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.118,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Коронавирус згIва ъагIацIсыз йгIалцIла йамайззауата заман ауыра анагIвс амщтахь АААК аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъатала а-Конгресс ЙхIаракIу асовет йалакву дрынйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса апщаша мартI а 25 атшын СогIвым апны йаъу а-Конгресс ауысхарта апны АААК ЙхIаракIу асовет йалакву йызкьазууым райззара акIвйыршатI. Коронавирус тшачвырхчауата йщаквдыргылыз ашIакIраква рымщтахь анйара йапхъахауата онлайн амальламкIва Эгьзакь Мусса Апсны нхара уысла дъадзану йаквшвауата йадыргалтI.\nАнйара джвыквицIауата АААК ЙхIаракIу асовет ахъада йгIаликIгIатI ауи апхъала хачIвыта йшлырхызла уахьчIвадза Апсны ахакв шабгу апны а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква гIаншара атахъын.\n«Са сгвыгъун хIызту амшдза Апсны акытква зымгIва рпны шIыпIа хъвшара хIымазлушта (ужвы йшаъула Апсны апны шIыпIа хъвшара 33 ракIвпI йаъу – аредакция ррытаразга), ауаса абзазара хIхачIвква псахра гIарыланацIатI, хIынхара хъадагьи гIашIанакIытI. Ужвы рыцIа мчыта апхъала хIнаскIьара атахъыпI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАуи а-Конгресс йархъйуз агвчIагIв уысква джьгарта йрылаз зымгIвагьи дшырзыразу йхIватI.\n«Анчва дшвзыразхатI апандемия агIан зхъа йамайгь��зауата уыс зхаз зымгIва. Апсны, Абазашта, Санкт-Петербург рпны хIынхара хъада анхIмырхъйузгьи магIын ду зму агуманитар проектква хIрылан. Ауаса хIпахь йхIыргылыз ахачIвква йшаъаз йгIанхитI, хIаргьи ауат рырхъйара нахIырдзитI», – йгIаликIгIатI Эгьзакь Мусса.\nЙхIаракIу асовет йалу астратегия рхъвыхраква р-Квта адиректор ЧIрыгба Вячеслав а-Конгресс анхара джьгарта йъаджвыквнацIахыз гвышхвара ду шгIайыланацIауа йхIватI.\n«СгвыргъьитI хIынхара абгата йъаджвыквхIцIахуа. Абзазара хIмурадква атнарыпатI, сквшыкI апхъала заджвгьи ауысква ауаса йцапI-хIва йгвы гьымгIвузтI. ЙыздырхитI, ауи агIан зджьара сапхьатI Китай йаъу Ухань къала апны згIвакI шгIацIсыз, сквшбжакI анцIы ауи хIара гIвычIвгIвыс ду щардагIв хIылнахтI. Ауи рыцхIагIа дупI, гIамта хьантан ауи. РахIа йайчваз хIыщтахьла йгIанхата хIгвыгъитI. ХIара швабыж йхIтахъыпI йагIвхIщтыз йахьхIрыдзахырныс, хIкъаруква хIырмайгьдзауа ахачIв шIыцква хIырхъйарныс хIхIазырпI», – йгIаликIгIатI ЧIрыгба.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалу репатриацияла аминистр Харазиа Вадим ацынхара ауысла ажваквакI гIайгтI.\n«А-Конгресс агвып съарылу схъа ду йызбахитI. Анчва дшвзыразхатI ари анйара съагIазшIышвтыз. Са йшспхьадзауала, хIара зымгIва – йсхьырпшыру ауысхартагьи (репатриацияла а-Министерства – аредакция ррытаразга), агIвымакъраль уысквала а-Министерствагьи, Адуней апсуа-абаза конгрессгьи – репатриация ауысла йарамгIвакI хIыквгылра атахъыпI. Сара йстахъын репатриация шакIвхIыршуш ауысла йащтацауа стратегиякI ацлыхIхырныс. ХIара хIуысхарта йанакIвызлакIгьи йаквнагауата йдырджьитI йалыргу къральыгIва программакI ъаным ахъазла. Ажва гьалам, нхара щардагьи акIвшатI, ауаса, азаман йшгIахIнарбазла, ауи мачIчвапI. ХIара хIмурадква азакIыпI, ауат хIалата йхIырхъйазарквын бзи йызбун», – йхIватI аминистр.\nЙащтагIайуата азаман йгIанаргылуа ахачIв апхъаква – йазакIу апсуа-абаза алфавит лыхра, апсуакви абазакви рхабзаква зну, дугьи хвыцгьи райшва йыкврымхуата йрымазлара атахъу «Апсуара» книга агIвра – йрыквчважватI.\nЭгьзакь Мусса йгIаликIгIатI хысквша руацIа Апсны анаукаква ракадемия аунашва йацIата йазакIу апсуа-абаза алфавит лыхрала нхара ду шакIвшуз, ауаса ауи дахIвракI йшазымцаз. УахьчIва ауи апш алфавит алыхра йадынхалитI ЙхIаракIу асовет йалу астратегия рхъвыхраква р-Квта адиректор ЧIрыгба Вячеслави Къарча-Черкес къральыгIва университет наука нхарала апроректор ПIаз Сергейи.\nЧрыгба Вячеслав агIвалфавиткI рапщылра апны йгIаншауа абаргвыраква дрыквгIашIастI.\n«Ауи гьуыс майрам. Асквш 30-ква рагIан латин гIвыща ащатала алфавитква анхIымаз ауат йаразакIума ухIвушта йапшдзан. РыцIа кIьасата Россия апны кириллица йаназца, Апсны апынгьи аквырджь гIвыща йантагыл ауат ачвыхъарахатI. Асквш 1954 агIан йхIызгIацадырпахыз алфавит абаза алфавит йаму ащата йапшIагылуата йчпапI», – йхIватI апхьахьа.\nЧIрыгба йгIаликIгIатI рахIа йуыс хъаду йазакIу алфавит йащатахуш запшргIапсру гIалхра шакIв�� – апсуа акIвма, абаза акIвма, момкIва шIыцта закI гIахъвыцра атахъума?\n«Латин гIвыща ащатала уыздынхал йауаш алфавиткI лыххьата йаъапI, зныкI ауи Владислав Григорий йпи (Апсны йапхъахуз а-Президент Ардзынба Владислав – аредакция ррытаразга) сари хIалапшхьан. Ауаса араъа баргвыракI гIаншитI: Россия ахабзала – латиница гIаурысабап йгьауам, Трыквшта ахабзала – кириллица гIаурысабап йгьауам, ауи йгIалцIла ужвыгьи ухъвыцра, уынхара атахъыпI», – йгIацицIахтI ЧIрыгба.\nЙхIаракIу асовет йалакву йара ауи апшта йалачважватI апсуа-абаза уагIахъа ртурых йазынархата йгIацIцIуа агIвыраква зымгIва зырхъвыхта рнадзара хвы аквызцIуш апсуа-абаза ъачIвагIагIвчвала йалазлуш наука совет агIаныршара ауысгьи.\nЭгьзакь Мусса Апсны апны нхара уысла мартI а 27-дза даъазлуштI, а-Конгресс ЙхIаракIу асовет, Апсны арайонкви акыткви рпны йгIаныршу АААК ахъвшараква йрылакву дрынйуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-aaak-ykharaku-asovet-yalakuu-drynyat","date":"2021-04-20T22:36:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00321.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9953920245,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9953920245170593}","num_words":549,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.97,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арат амшква нхара уысла Апсны йаъу АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Баслахв кыт дцан ауаъа йгIаныршу ашIыпIа хъвшара ауысхагIвчва дрынйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Апсны нхара уысла даъата ахваша, мартI а 26 атшын, Баслахв кыт дцан ауаъа йгIаныршу ашIыпIа хъвшара ауысхагIвчва дрынйатI.\nАнйара Хьыба ЧIичIикIо йыхьыз зхъу Баслахв аквтанай апхьарта апны йакIвшатI. Асасчва – Эгьзакь Мусси ауи йыцыз а-Конгресс анхагIвчви – ауаъа акыт абзазагIвчва джьгаркви апхьарта анхагIвчви апсуа фаша зшвыз апхьагIвчви джькIахбастала йгIарпылтI. Асабиква асасчва ргIайра йаквдыршвауата НартргIа рэпос йгIалху ахабарквала ргылчIвкI дрыхIазыртI.\nА-Конгресс ашIыпIа хъвшара ауысхагIвчва драчважвауата Эгьзакь Мусса апсуа кыт атшауацIыхра йыла йшгIацIайжьуа райхIвтI.\n«Анчва йанакIвызлакIгьи мамырта хIйырбзазатI, ауаса хIпсадгьыл хIхчара анатахъхара хIара ауи хIазгылитIта йхIчпушгьи йшхIчпушгьи гIдыритI. Ауаса ансимшбзазара апынгьи къарута йатахъхауа рыцIа йайхIамызтын йгьмачIым. Зынзамыза баргвхитI ауагIа йгIаргвынуыргIвырныс тшадкIылра, азаджв азаджв йаргван угылра, уйачважвара, угвы йзыхътIзара, кытипхьадза, тгIачвипхьадза, гIвычIвгIвысипхьадза баргвырата йзынйауа гIаугвынгIвра шатахъу. УахьчIва хIара йаргвану а 10-15 сквша руацIа йчпачIву лыхIхта йхIырхъйауа хIалагара атахъыпI. ХIгIатгарипхьадза хIара хIаднакIылуаштI, хIацыта хIпхыцIа шхIчпуш хIазнархъвыцуаштI. Лшарата йаъу гIахIауаштI. УахьчIвала ауи хачIв хъадапI», – йгIаликIгIатI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв.\nАпхьарта адиректор Пачулиа Асида асасчва гвщтIыхра ду лылата дырпылтI.\n«УахьчIва хIара хIыхъазла гвыргъьара мшыпI, хIара Адуней апсуа-абаза конгресс аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса дхIызгIайтI. Ауи йгIайра хIапхьарти Мыкв кыт апхьарти НартргIа рэпос адыррала ареспублика ауацIа йакIвшаз анкъвакъвра апны хIъайгIайызгьи йапщылапI. Швабыж йхIтахъыпI хIсабиква акъраль апны магIныкI змата йакIвшалауа ауысква йрылазларныс. А-Конгресс хIапхьарта йызнымкIва спорт ъамапсымалагьи арыпхьара апны йатахъхалауа апкъыгIваквалагьи йгIацхърагIатI. Ауи зкъару алазцIаз зымгIвагьи сшырзыразу расхIвра стахъыпI», – лхIватI адиректор.\nАнйара амщтахь апхьарта аунашвачпагIвчва араъа йщаквгылыз ацIас асасчва йрархIвтI: Апсны агIвгIвчва йырчвахъабагу апарк апны апхьарта йгIайуа асасчва дуква цIла ларцIалитI. Ауи ацIас апхьарта йадиректорыз, сквшышвбжакI ауаъа йынхаз Хьыба ЧIичIикIо йгIаджвыквицIатI. Асквш 2016 агIан апарк апсуа гIвгIвы Тарба Иван йыхьыз ахьырцIахтI, ауи йыхъазла мрамор йгIалхта чвахъабага гъвы кIыдырцIатI. АцIас уахьчIва йъагIадзазгьи йынкъвыргитI. Эгьзакь Муссагьи цIла лазцIаз агIвычIвгIвыс дуква дгьрылрымхтI, йаргьи анйара аналга апхьарта аунашвачпагIвчва рахIварала Тарба Иван йыхьыз зхъу апарк апны цIла лайцIатI.\nАпхьарта амщтахь Эгьзакь Мусса сквшыкI цIуата акыт абзазагIвчва ркъарула, а-Конгресси згвы цхIауа ауагIи рцхърагIарала тдзы ззыдыргылуа щарда мцIуата унагIвара йалалыз ЧрыгбаргIа ртгIачва дрызцатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет ахъада йхъагвы аквыта йхIватI абараса хIацацхърагIалузтын уыста йхIпыру зымгIва шхIзырхъйуш.\n«Азаджв азаджв йыцхIкIуазтын зымгIва гIахIыдахIвуаштI. Ауи магIын ду амапI – ауагIа айгвыгIвра рызбжьазларныс, ахъазгIваца хIшагвлачвам, ахъазгIваца хIшакытлагIвчвам – хIштгIачвакIу гIаргвынгIвырныс. АтгIачва йанакIвызлакIгьи бзибара рызбжьапI. Ари йапшу ауыс бзиква йрыцта ауи абзибарагьи рыцIа-рыцIа йазхIалауа Анчва йхIйырбарагIатI», – йхIватI ауи.\nАкыт аунашвахъцIарта ахъада Пагава Дауыр ужвыгьи зны а-Конгресс агвыпгьи йара Эгьзакь Муссагьи цхърагIарата йгIаддрадзауа ахъазла дшырзыразу райхIвтI.\n«Баслахв кыт абзазагIвчва зымгIва рыхъазла уахьчIва мыш тлапIапI. ХIара хIыхъазла гIаншара дупI Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа йапш гIвычIвгIвыс дхIрайгварныс. ХIизыразпI ауи гIамта хIзалихта уахьчIва дъахIызгIайыз. МачIкI йгвасру – амшква ъалапIатIаз йгIалцIла атдзы ауыхвара заманкIла йашIахIрыстI, ауаса апхъала апшта акыт шабгу атгIачва йырцхърагIаркIвитI. Баслахв аунашвахъцIарта ахьызла ауи ауыс йацIагылуа зымгIва – \"Анчва дшвзыразхатI\" – расхIвитI», – йажва далгатI Пагава.\nЭгьзакь Мусса Апсны нхара уысла мартI а 24 йгIашIарышвта а 27-дза даъан. Ауи Апсны а-Президент Бжаниа Аслан дйынйатI, уацIыхъван йара а-Президент АААК ауысхарта дцан а-Конгресс агвып дрынйатI. Анахьанат амшква руацIа АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв ЙхIаракIу асовет, апхIвыс советква, Баслахв кыти СогIвым арайон шIыци рпны йгIаныршу ашIыпIа хъвшараква ��рылу ауысхагIвчва дрынйатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-baslakhu-kyt-abzazaguchua-dzhigarkua-drynyat","date":"2021-04-20T23:37:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00226.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989209175,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989209175109863}","num_words":498,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Согъвым йазалху агIарбарта апны апсыуа башлыкъ ашIахIваща квпшыраква щардата йгIадырбатI.\nСогъвым апны йакIвшатI. Арат ахъашIахIвагаква шгIадрысабапуа гIадырбарныс ахъазла апсыуа скульпторква рынхараква гIарахвтI. Ауат атурых апны йбергьльу ауысхагIвчва, актёрква, ашвахIвагIвчва йырскульптуран. Апроект йацыркIтI йапхъахауа апсыуа сота компания «Аквафон», ауат рцхърагIарала абзазара йаларыжьтI.\nАпроект авторква йрыуу асуратхъыхыгIв Чкадуа Ибрагим асасчва абашлыкъ ашIахIваща 10 квпшыракI йнадзауата йдйырбатI. Ауи йгIаргвынйыргIвытI ашIахIваща ахъацIа дъацуш йа дыздгылуаш ауыс, ауат швхIаусыгIвата йрыму йрыквыргIапста, йынгIалуата йаъазара шатахъыз.\nАгIарбарта арахьари автор, афонд «АтшадкIылра ацхIа» агIаныршагIвы Лабахуа Елена сквшы 20 райхIа цIитIтта апсыуа уагIахъа чгIвыча атурых лырхъвыхитI. Ажурналистква разцIгIараква джьауап рылтуата ауи йшылхIвазла, абашлыкъ йхъаду ачгIвыча хъвква йрыуазакIыпI.\nАпроект авторква дрыуапI апсыуа суратгIвгIвы Джопуа Баталгьи. Ауи йшгIайхIвазла, ахъачва башлыкъ анахъарцIуз швхIаусыгIвата йрымаз, аъащата йызтагылаз гIарпхьадзун, ауи йаццауата дара рхIальшан алкIгIараквагьи алагIадырбун.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsyua-bashlyq-shtsharhuaua-abzazara-gansharakua-yrykuyrgapsu-10-tshahuaschak","date":"2021-04-20T23:27:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618039491784.79\/warc\/CC-MAIN-20210420214346-20210421004346-00478.warc.gz","language":"abq","language_score":0.99894315,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989431500434875}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа бызшва\nАААК ахабарргарта портал аонлайн-проект «Апсышвала хIчважвитI\/Абазала хIчважвитI» йаланакIуата хIызхъысыз ажвавидеоапхьарасахIаткI хIатарыквгIацапахпI. Йшвшвырдырыз ажванахъаква хъышвхта йгIашвщти, хIаргьи ауат хIнапаква рпны йгIаквхIцIуштI.\nАпсуа бызшва кIавкIаз бызшваква ртгIачва апны мараташварта-кIавкIаз (апсуа-адыгьа) гвып йаланакIитI. Ауи рахIа йаргванта йаъу абаза бызшва акIвпI, йаргванпI адыгьа, агвхъауа йгьи ужвы йаъахым убых бызшваквагьи. Апсуа бызшва адуней уахьчIвала бызшвата йыкву рпны рахIа йпасарайу йрыуапI. Апсуа бызшва алфавит хIарыф 64 йнадзитI, 56 абыжь хъгIваква гIадырбитI, 6 – абыжь хътIква, ужвыгьи гIвгIарбагакI арыпшкари апыквква ррыгьажьри гIадырбитI.\nЩынквба Баграт йыхьыз нкъвызгауа Апсуа бызшва афонд аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав Великобритания апны Уэльс ршвапхала апсуа бызшва агIахчара знархару амальква дрыквчважватI.\nАпсыуа бызшва ууырдыр йшауаш йгIаквчважвауата АААК ахабарргарта портал йгIаквнацIауа йащтагIайуа агIвыра Босфор университет апны апсышва йшадрыпхьауи Трыквшта ауагIахъа квтаква рпны апхьараква шакIвшауи гIанахIвитI.\nАААК уахьчIва Апсны апны цри бызшва тшазубжьа йъауаш гIаннардырыныс, амальта йаъакву рылкIгIараква архъвыхырныс, акъаруква зымгIва адкIылра атахъи йатахъыми алнаргарныс уыста йакIытI.\nЛондон акультура квта апны Апсны йауу астудентка апсыуа бызшвала йалрыпхьауа агвып 20-гIвы райхIа йнадзитI\nАстомбыль Апсуа культура квта апны апсышвала йазрыпхьауа Сандзава Дали лапхьагIвчва йырмагIну, баргвыра хъадата дзынйауа апхьага бзиква ъанамхъауа шакIву, йалрыпхьаквауа рдахIвраква анылба апсуа бызшва зымдырдзауагьи – дхвыцызтынгьи ддууызтынгьи – ахъа дгIалагата йшизырдыруаш багъьата йшазхъалцIаз хIкорреспондент йгIалалхIвтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/tag\/abkhazski-iazik","date":"2021-04-14T17:08:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038077843.17\/warc\/CC-MAIN-20210414155517-20210414185517-00164.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987291098,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987291097640991}","num_words":188,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа бызшва ууырдыр йшауаш йгIаквчважвауата АААК ахабарргарта портал йгIаквнацIауа йащтагIайуа агIвыра Босфор университет апны апсышва йшадрыпхьауи Трыквшта ауагIахъа квтаква рпны апхьараква шакIвшауи гIанахIвитI.\nБарганджиа Саид\nУахьчIвала Трыквшта апны рахIа йбергьльу йхIаракIу апхьарта – Босфор университет – апны апсыуа бызшва тшыззынауырха йауаш адырраква йрыуапI. АгIсквша цIитIта абызшвала апхьараква акIвлыршитI Апсны йгIадрийыз АмкIваб Гунда.\nАрыпхьагIв йшылхIвауала лгвып апны ужвы 17-гIв апхьитI. Хвыдъа йадыргалуа апхьараква йгIай йауитI ауниверситет йыцIакву зымгIва – йъапхьауа запшхъвшаразлакIгьи, запшкурсызлакIгьи. Араъа адуней йапшым акъральква йрыуу астудентква апхьитI, ауат рыуа щардагIвы апсышва рымагIальаматпI. Дъадзанхауа агIсквша руацIа АмкIваб Гунда апсыуа бызшва йара Трыквшта йауакву йырхъазымкIва Америка, Италия, Германия, Япония йауу чкIвыныргIагьи азылбжьатI.\n«Ажва аламкIва астудентква йрылан [йгьи йрылапI] апсуа-абаза диаспора йаланакIуагьи, ауаса ауат йшхIтахъу апшта йгьщардагIвым», – йгIалылкIгIатI АмкIваб.\nАсквш 2015 агIан арыпхьагIв апсыуа бызшва злаууырдыруаш гIвыракI адылгалын Босфор агIацIщтырта тдзы апны йгIацIцIтI. Ауи апхьага йгIанарбауа арыпхьаща акIвпI ауи шIыцраквакIгьи алалцIауамцара йгIалрысабапуа лапхьара сахIатква рпны. АмкIваб йшылхIвауала ауи арыпхьаща анлылхуаз ауи дылхъпшылуан апрофессор Осзой Сумру.\n«Арыпхьара апычIв дырраквала йджвыквхIцIитI. Йпщбахауа асквшбжа амщтахь астудентква ансимшы йгIаурысабапра атахъхалауа ажвак��а рдыритI, ауат ажванахъата йырзадкIылитI, йчважвитI. Сара ауат абызшва йазызбжьауа йахъазымкIва хIкъраль [Апсны] атурыхгьи расхIвитI. СквшбжакI йанапхьара амщтахь астудентква ауи йхънахуа йалагитI, с-Псадгьыл рымагIальаматхитI, ауи рбарныс ртахъхитI. Астудентква йырдырхьатI «бзибара» апсышвала «заджвы бзита дубара» шгIаныцIуа. ЙырдыритI ауат хIара йхIчпалакIгьи гвыла хIшадгылуа: гвыгъара – агәыӷра, гвыжвкIра – агәамҵра, гвапхара – агәаԥхара, тахъыра – агәазыҳәара. ЙырдыритI хIыбызшва пасарай апсабара йшацхIвачвауа», – лгватраква хIыцагIвылшитI АмкIваб Гунда. Гунда ауниверситет апны арыпхьара жвлара уыста йынкъвылгауата ухIва ауаштI – ауи ахъазла йгIалгуа ахча чва гьахъам. Лара йшылхIвауала – «ауыс йшаквнагу апшта йацызкIуаш дгьгIанайауам».\nБосфор университет астудентква апсыуа бызшва зддырдыруа ашвхIаусыгIваква гьапшым. Адиаспора йауакву ауи дара йырцри бызшвапIта йырдырныс ртахъыпI – ауи Апсны йауу ръахIыльчви рыгIвзачви рыцIа аргваныта йрабадырырныс лшара гIарнатитI. Ауи апшта история факультет апны йапхьауа апсуа чкIвын АгIвдза Батухан йцри апсышва йдырныс йтахъхатI.\n«Сара швабыж йсгвапхитI апсышва тшъазызбжьауа. Ауи баргвыпI, ауаса арыпхьаща сгвапхитI. Ауи здырырквын съахIыльчва хвитта сызрачважвалуштI», – йхIватI АгIвдза Батухан.\nАуахьауат ауагIахъаква йгIарылцIкваз апсыуа бызшва рыцIа йызгIалырхуа Апсны, ауи ауагIи ауат рбзазащи ргвбайари рымаджьащахъвапIта акIвпI. АщардагIв ауи акъраль йцарныс ргвыгъапI. ЙаъапI датшагьи швхIаусыгIва. Ажва ахъазла афилология факультет йхпахауа акурс йыцIу Озер Аныл йыбызшвала дтрыквпI, апсышва щардазджьара уызнымйауа бызшвапIта ауи йымагIальаматта ййырдыритI.\n«Сара апсыуа бызшва ссырдырырныс йзаквскIыз ауи щардала уъанымйауа йаргьи адзра йазцарныс ъашварагIвару йгIалцIла акIвпI. Апсны наука нхара акIвсыршарныс санцара ауи гIасыхъвахуаштI. Ажва гьалам, абызшва баргвыпI, ауаса йузымырдыруашта йгьаъам», – йхIватI астудент.\nАмкIваб Гунда ауниверситет апны акIвымкIвагьи ари жвагIсквша цIуата апсышвала йалрыпхьитI.\n«КIавкIаз, апсыуа культура квтаква рпынгьи агвыпква гIандыршитI. Сара Коджаэльи Астомбыльи рпны йасрыпхьитI. Агвыпква рпхьадзараквала йгьапшым: быжьгIвы рпны угIалагата 30-гIвдза. Апхьара йгIайуа асабиква цысквша йгIашIарышвта жвахсквшадза йыртапI. Асабиква рарыпхьащагьи сара йлысхта йсымапI. Ауат кIьыда-кIьыда урыдгылра атахъыпI. Йызтахъу дзачIвызлакIгьи апхьара дгIай йауитI, ауи ахъазла ахча гьыртиуам», –лхIвитI АмкIваб Гунда.\nАпхьара йгIайуа йрыуу сквшы 64 йырту Осиа Угур йгвгIанаграква гIахIайхIвтI.\n«Ари сара йсцри бызшвапI, йыздырра атахъыпI. Ауи баргвыпI – йалкIгIата абыжьква. Ауаса арыпхьаща швабыж йбзипI», – йхIватI Осиа.\nАсабиква ргвып дрылапI быжьсквша йырту Ащхъараа Алп – апсышва майрата йылайкIуата йызпхьадзауа апсуа чкIвынхвыц.\n«ХIара апхынла Апсны хIцалитI. Абызшва мачIкI йбаргвыпI, ауаса хIара ауи мачIкIг��и йхIыцхъвмаруамца хIазырбжьитI, ауи сгвапхитI. ХIдахIвраква рыхъаз согIагьи гIахIыртлитI, саргьи ауи ласыта йссырдыритI», – йуысква шцауа хIйырдыртI Ащхъараа Алп.\nБосфор университет Апсны утыцIта апсыуа бызшва анахьанат адырраква йрапшта йъадрыпхьауа йхIаракIу апхьартазаджвыкIпI. Апсышва хвыдъа йддырдырырныс лшара рымапI Трыквшта йагъьу адыррагIацIгартаква йрыуазакIу ауи ауниверситет йапхьауа астудент 12000-гIвгьи. Араъа йлырхыз йазалху арыпхьаща амаль ансисквшагьи рыцIа-рыцIа йагъьырчIвитIта ауагIахъа квтаква рпны йджвыквырцIауа абызшвала арыпхьараква рпынгьи йгIадрысабапитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/bosfor-universitet-apny-apsyshua-trykushta-apny-abyzshua-apsyuakuagii-aguyma-qralikua-ygartytskuazgii-yddyrdyrit","date":"2021-05-09T22:29:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00636.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986212254,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986212253570557}","num_words":534,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.099,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"УахьчIва Россия апны йбзазауа абазаква рыбызшвала йангIвуа йгIадрысабапуа ахIарыфква асквш 1930-ква рагIан йлырхтI. Ауи агIвыра шгIаншаз атурых джьащахъвапI.\nАраъа йгIалкIгIара атахъыпI Къарча-Черкес Республика апны сквшщарда цIуата щайдза зчпата йбзазауа ауагIахъаква йрыуата абазаква гIвыра зымгIва рцIыхъва йшрауыз: агвхъауакви акъарчакви гIвыра асквш 1924 йраутI, анагIвайква – асквш 1928 агIан, абазаква асквш 1932-дза ауи гьрымамызтI. Ауаса йшпаца?\nАуи гIазлыцIыз заман ауыра аъачIвагIагIвчва абаза бызшва ауысла йрызбжьаз аквымшвараква ракIвын. ЩардагIвы ауи бызшва кIьыдата йгьрымпхьадзузтI, азджьакI ауи апсуа бызшва йадиалектта рхIвун, азджьакI агвхъауа бызшва йадиалектта йдрыбагъьун. Ауи ашвхIаусыгIвала абаза сабиква апхьартаква рпны агвхъауа бызшвала йадрыпхьун. Ауаса дара абазаква ауи йгьамрыразуазтI, рцри бызшвала йапхьара, йгIвра ртахъын, ауи ахъазла йырдыруаз ахIарыфква гIазрысабапуазгьи гIаншун.\nАбаза литература ащаквгылра къару ду алазцIаз, абаза бызшвала йгIацIцIуа агазет аредакция апны Абашта айсра ду апхъалагьи йынхаз, айсра амщтахьгьи ауи агIацIщтхра гIащаквзыргылхыз, заман ауырагьи йаредакторыз Джыр ХIамид «Амара йгIанаршIыхаз»-хIва зхьицIаз йгIагвалашвахраква рпны йыгIвзачви йари йцIайта агвхъауа хIарыфква гIадрысабапуамцара азаджв азаджв абаза бызшвала кIара шизыйыгIвуаз гIайхIвахитI. Йара ауаъа Джыр ХIамид йгIайгвалашвахитI асквш 1931 агIан йкыт Хъвыжвду йгIайыз Тобыль Тольыстан – ауи апхъала агвхъауа бызшвала ахIарыфква лызхыз, рыцIа кIьасата абаза гIвыра гIанзыршаз арыпхьагIв, апхьахьа, агIвгIвы – дшидырбаз. АчкIвынхвыц кIара йгIвуата йанидыр Тольыстан ауи тетрадкI гIайыйтын – «Уыжвласыла хIара абазаквагьи хIцри бызшвала хIгIвуа хIалагуштI. Абар ахIарыфква. Араъа уъадзагIвну йахъгIвылгIата йгIасытх» – йхIватI.\nЙшцауала, асквш 1931 агIан Тобыль Тольыс��ан абаза хIарыфква йлыххьата йыман.\nДатшагьи швапхаквакI абаза хIарыфква рыцIа пасатагьи йшаъаз йаквшахIатхитI. Ажва ахъазла, апрофессор Генко А.Н. абаза кытква дгIархъыкIвшауамца йаницIаз ауарадкI араса ацIайыгIвтI: «Ауарад гIазхIвахыз ГванаргIа ШахIым йакIвпI. Лау кыт хъара (Къвбина) дауаб, сквш 89 дыртагылаб. Ауарад згIвыз Тобыль Тольыстан йакIвб, йанигIвы 1929 асквш мартI а 15 апны акIвб». Ари агIвыра йгIанарбитI Тобыль Тольыстан асквш 1929 агIан йлиххьаз абаза хIарыфквала дшгIвуаз.\nЗуагIа рыхъазла згвы зхьуаз агIвычIвгIвысква абазаква рыхъазла гIвыра гIаныршара шатахъу рхIвауа акъраль аунашвачпагIвчва сальамшвъа рзыргIвуан. Ауи апшта, асквш 1930 агIан арыпхьагIвта йынхуз Дзыба Али Черкесшта апны йбзазауа абазаква гIвыра ъарымам йгIалцIла рсабиква йрымдыруа агвхъауа бызшвала йадрыпхьара шатахъхауа, апартия аобкомгьи ауи ауысла йаъу ащаквыргылраква шамырхъйауа Сталин И.В. йзыйыгIвтI. Ауи амщтахь ауыс цIсуа йалагатI, ауаса ласы йгьымхъйатI. Ауи тазщахIуз ашвхIаусыгIваква йрыуан абаза литература бызшва йащатахуш запшчважващу ауысла амакIыраква.\nАсквш 1926 агIан акъраль апны ауагIа анахъыргIвылгIуз йшгIарпхьадзазла Черкесшти Къарчашти рпны абазата 13615-гIв бзазун, ауат йрыуата 10902-джь тIапIантала, 2713-гIв щхъарауала йчважвун. Пщынла рыцIа йщардагIвыз атIапIантаква (ашвуаква) рчIвы хъахьхатI. ЦIабыргыта, асквш 1932 агIан Согъвым апны агIацIщтра йаздрыхIазыруаз, Тобыль Тольыстани Уаз НыхIви йаларцIаз ахIарыфба апсуа хIарыфква рыщатала щхъарауа диалектла йгIвын. Ауаса ауи адуней гьамбатI. Йара ауи асквш ноябрь а 25 Баталпашинск (ужвы – Черкесск) апны йакIвшаз абаза арыпхьагIвчва райззара апны Тобыль Тольыстан алатин хIарыфква рыщатала йлихыз абаза алфавити ахIарыфби дрыбагъьатI. Асквш 1933 абаза бызшвала апхьагаква гIацIцIуа йалагатI. Ауат райхIара Тобыль Тольыстан йхъатала йа датшагьи зджьакI гIайцхърагIауамцара йадигалтI. Асквш 1933 май а 5 йгIашIарышвта агвхъауа бызшвала йгIацIцIуаз агазет «Черкес пльыжь» абаза бызшвала агIвыраква гIаншвалуа йалагатI.\nАуаса ласыла акъраль апны ауагIахъа бызшваквала агIвыраква урышв хIарыфгIвыща йтадыргылуа йалагатI, абаза бызшвала агIвырагьи псахра атахъыта ауыс гIагылтI. Ауи ауыс Ащхъа наука-рхъвыхырта институт апны лингвистикала ахъвшара унашва ахъызцIуз апрофессор Сердюченко Георгий Петр йпа йыхъвда йхъарцIатI. Ажва аламкIва, зныкIдза ауи бзита дицхърагIун Тобыль Тольыстангьи. Ауаса асквш 1937 сентябрь а 17 атшын Тольыстан совет къральыгIва йапшIагылаз адкIыларакI дрылата рхIван льажьа йымамкIва дыркIытI, дызладыркъванчуз дырцIабыргра ртахъыта гIвысквша дынкъвырхIван асквш 1939 сентябрь а 13 агIан дгIауырщтхтI. Ауаъадза абаза гIвыра шIыц дрыбагъьахьан – ауи асквш 1938 май а 23 агазет йгIанырцIатI, йара ауи асквш июль а 23 йгIашIарышвта кIьыдата йгIацIуа йалагаз абаза газет «Черкес къапщгьи» ахIарыф шIыцквала йгIалхта йгIацIцIуан.\nАбаза бызшвала гIвыра лыхра ауагIахъа рыхъазла магIын дудздза змаз гIаншаран. Ауаъа йнанаркIыта абазаква рыбызшвала йапхьарныс лшара раутI, апхьагаква гIаншатI, алитература гIвыраква гIаджвыквылтI, ашIалахIвараква азыркIкIуа, ашвъабгъьы йанырцIауа йалагатI. Айшыста йухIвушызтын – агIвыра хIуагIа ргвбайара ахчара йгьи йазырхIара йащатахатI.\nЧкIала Петр,\nафилология наукаква рдоктор.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/jinepsgazetesi.com\/2021\/02\/%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B0-%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0-%D0%B3i%D0%B2%D1%8B%D1%80%D0%B0-%D1%88%D0%B3i%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D0%B7\/","date":"2021-05-11T09:54:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243991982.8\/warc\/CC-MAIN-20210511092245-20210511122245-00031.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986472726,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986472725868225}","num_words":567,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвыс щардакIла уызшIамшвауа ъачIвагIакI данадкIылу дгIакIвзыршауагьи ауи амадзаква рымаджьащахъвапI. УахьчIва швйабасырдырырныс стахъыпI сквшщарда цIуата хьыйта (ювелирта) йынхауа абаза СымхIа Мурат Мусса йпа.\nАсквш 1962 агIан Черкесск город ййыз ачкIвын, апхьара сквшква йгIаршIарышвта спортла йдахIвраква хIагIата дгIадзынгылтI. Ауи атлетика хIатлала, боксла, самбола, дзюдола атшыбжьараква дцун. Ауи акIвымкIвагьи, апхьарта апны нхарала апхьара сахIатква йымаджьащахъван, зымгIва рунагIваква йанрыдгылхрагьи йара амшIы дадынхалуа, дкъычвуа, дпссауа дыгIвнан. Мурат йрыхIазырыз метркIи бжакIи зураз ахъвыхI-эсминец ареспубликала йакIвшуз йапшым агIарбараква йрылан йгьи ауи анадзара хIагIа йызнымкIва йгIалыркIгIатI.\n-ХIсабихъа агIан чкIвыныргIа тшыздыркIылуаш ауи апш йыгьщырдамызтI. ХIхъвмаргаква хIара йхIчпахуан, анапIлачпараква бзи йызбун. Сара электрогитара щардагIвы йырзысчпатI, апхьара йацсырцауата спорт нархара щарда рпны скъаруква сырхъвыхтI, йанакIвызлакIгьи шIыцракI, джьащахъваракI сазыпшгIун, – йхIвитI Мурат.\n-Асквш 1980 агIан апхьарта дангIалга й-30-хауа аквтанай ъачIвагIа гIацIгарта дыцIалтI. Ауи азаман агIан Мурат спортла хIкъраль ауацIала анкъвакъвраква рпны джьгарта тшгIайырбун йгьи атлетика хIатлала хIкъраль азкIкIра гвып дрылан.\nАпхьара амщтахь ачкIвын Урал йаныргIалыз аракетна архъв апны къвырльыкъв йхатI. СквшыкIи бжакIи адгьыл ацIахь апны телеграфист-связистта йкъральыгIва борч йырхъйатI. Къвырльыкъвхара дангIахъынхIвых йапшым анхартаква рпны йпсы йазаргвану уыс дазыпшгIатI. Ауи йыдзхъа хьыйта йынхуз йнапIы йачпуз аъатлынква, алымхIарыгIвква йымаджьащахъван. Заман анйаура ауи йпны дцунта дшынхуз дапшуан. Мурат арии аъачIвагIа дхънахын, ауи амадзаква тшырзибжьарныс Ростов дцатI.\n-Ростов апны сызлашваз агвып зымгIва срайцIбан. Ахъачва ювелир ъачIвагIа йаланхауата швапха байа дырхIахьан, сара ауи аъачIвагIа сгьаланымхасызтI. Ауи йгIалцIла сашIамсуа схъа садынхалуан, арыпхьагIвчва йгIасархIвуаз зымгIва сыласкIуан. Ювелир ъачIвагIала уынхара ахъазла швабыжта щарда уды��ра йгьи чхIара уылазлара шатахъу сыласхIватI. Йапшым арыпшдзагаква уырчIаджьра ахъазла ауи гIазлыху ушадынхалуаш, хIахъвы тазтын апхара адсыл ауаши йамуаши удырра ахъазла химиягьи, физикагьи гIаугвалашвахлара атахъыпI. Ауат зымгIва сымаджьащахъван, – йгIайгвалашвахитI аъачIвагIагIв.\n-Ауи йшихIвазла, сквшыкIи бжакIи руацIа йауыз адырраква йынцIра аурала швабыжта йгIайыхъвахитI. Мурат йцри шта дангIахъынхIвых, нхара дъалагаз йыцынхуз ахIбачвагьи ачкIвынчвагьи йъачIвагIа джьауапкIрала дшадгылуа гIалыркIгIатI. ТшгIайзыназырхуз ртахъыраква бзита йырхъйун, заман щарда дадынхалта ауат йырнапIыцIайцIахуаз алымхIарыгIвква, аъатлынква, альарыпсква рнадзара шхIагIу гIалыркIгIун. Йара Муратгьи ауагIа рразыра рыцIагьи даргвышхвун.\nСквшквакI анцIы ачкIвын Москва нхара дцатI. Ауаъа сквш 25 айхIа йъачIвагIа амадзаква зымгIва йдыртI, хIкъральла йбергьльу агIвычIвгIвысква дрынйатI. Никулин Юрий, Зыкина Людмила, датшагьи йапшым атшрыпшдзагаква рызирыхIазыртI йа рчIаджьра йызгIаргуаз цушву щарда дырхьпшытI. Ауи йынхаща йазыразхуз абзазагIвчва йгIванхауагьи, йхынхауагьи йызгIайхуан, рахIварала йапшым арыпшдзагаква йгIайхъвыцуамцара йырзичпун. ЩардагIвы заджвгьи йымам нкъвыргарныс бзи йшырбауа йырхъвыхтI. ЙтлапIу ахIахъвква, абриллиантква, аналькъвытква ушрыдынхалуаш бзита йдыртI.\nАсквш 2006 агIан СымхIа Мурат йцри шта дгIахъынхIвыхтI. ЙцIыхъвхауа асквшква Мурат абаза баракъ йану анапIи айачIвакви зну йапшым арыпшдзагаква йрыхIазыритI. Ауыла йынхараква майрата йузыгIадыруаштI. АуагIахъа фашаква йрыдыргалуа арыпшдзагаква, амъаква, датшагьи щарда хIапхъанчIвмква йшдрыхIазыуаз амальквала йчпитI. Ауат дрылагара апхъала хIапхъанчIвиква йынкъвыргуз афашаква шаъаз, йрыдыргалуаз аргIапсгаква ртурых тшахайрыхагIвазитI, атшква зладрыпшдзауа, ахъацIа фаша агвпы йкIыду ахIазырква, йынкъвыргуз акъамаква, датшагьи ахьапщи арызни йгIарылихитI.\n-ЙцIыхъвахауа азаман Америка, Канада датшагьи хIуагIахъа рдиаспораква ъану акъральква рбзазагIвчва рахIварала абаза, черкес баракъква зну аъатлынква, акулонква счпитI. Ауат щардагIвы гIальаматра азрымапI, – йхIвитI ауи.\n-СымхIа Мурати йхъапщыла Мадини асквш 1991 агIан унагIвара йалалтI. Рпа Амир сквш 24 йхъыцIитI. Ауи йаба йымгIва гIалйымхызтынгьи, йуыс йанакIвызлакIгьи азыгальамтара шазйыму гIайырбитI, Инстаграм апны йгIанйыршаз «Золото Нартов» (zoloto_nartov) напа апны йаба йынхараква гIатайцIауамцара, ахабар ауагIа йрылайгитI.\nСымхIа Мурат йъачIвагIа бзи йбитI, ауи йынхара апны йатахъу аъамапсымаквала дадгалапI, йуыс зынгьи йгвы гьаквшIыгъьуам. Д. Ауи тшгIайзыназырхауа дзачIвызлакIгьи йахIвара йырхъйауата агIвычIвгIвыс йгвапхуш, йынкъвигуш арыпшдзагаква йрыхIазырырныс, йырчIаджьырныс йылшитI. Заджвгьи йылам хатI лихтI, дамайчуата ашIыцраква гIайхъвыцитI, йрыхIазыруа арыпшдзагаква намхъаракIгьи рыламкIва, рнадзара хIагIата, йпшдзата, ала аргвыргъьауа щардагIвы йшынкъвыргуш, а��анпараква йамырдуш ргIапсгата йшалуаш дащтапI.\n(Абазашта)","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/jinepsgazetesi.com\/2021\/03\/%D0%B0%D1%8A%D0%B0%D1%87l%D0%B2%D0%B0%D0%B3l%D0%B0%D0%B3l%D0%B2%D1%87%D0%B2%D0%B0-%D0%B9%D1%83%D1%8B%D1%81-%D1%80%D1%88l%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%B4%D0%B3%D1%8B%D0%BB\/","date":"2021-05-11T10:46:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243991982.8\/warc\/CC-MAIN-20210511092245-20210511122245-00450.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980711341,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980711340904236}","num_words":521,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Хабардъа йыдзыз рдуней мшы ансисквша август а 30 атшын йакIвшитI. Апсны апны хабардъа йыдзыз рщардагIв Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан зыщта рмаухыз\nАрдзынба Аста\nАвгуст а 30 атшын хабардъа йыдзыз ауагIа йырдуней мшыпI. Апсны ахъазла ари атшын магIны зму джьабара мшыпI: а-Республика апны жвабапхьадзарала атгIачваква ръахIыльчва аргванква рпхыцIа шцаз рымдыруа йгIанхатI.\nАпсны апны хабардъа йыдзта ашIыпхьадзара швъаква йрыншвалыз рщардагIв асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз йыдзыз ракIвпI. РъахIыльчва щарда цIуата йгьгвыгъахуам ауат абгата йрынйахырныс, ауаса йъамудзахыз рпсхъа хъвадиква йшацIасу апшта йыцIарцIахырныс йаздзышитI.\nАуат хъадаса гьрыздыргылуам\nАуат ауагIа – хабардъа йыдзкваз – рнышвынтараква угьызрыдгылуашым, ауат хъадаса гьрыздыргылуам. Ауаса а-Республика абзазагIвчва ауат рхъмаштылра датша амальла квырмыш азырчпитI. Согъвым АмхIаджьырква рдзтшпурам апны йрыжвуа дзы гIазтыцIуа фонтан хвыцкI йаквгIву араса йгIанахIвитI: «Ахъмаштылра акIвпI хIара хIгIазтрымцуш джьанатзаджвыкIта йаъу».\nАскульптор Лабахуа Архип йчпаз йгьи асквш 2011 агIан Апсуа къральыгIва драма театр апахь йдыргылыз ари афонтан акIвпI заъарта шIыпIа бергьльым ауагIа йырхъмаштылга чвахъабагазаджвыкIта Апсны йтагылу. Автор ауи дамыгъата йпхьадзитI: афонтан адзы ъадзагIатыцIуа хабардъа йыдзыз ауагIагьи гьырхъаштылуашым. Ачвахъабага аквта йалагылапI ауагIа йырмаухуа рцриква ргвы йтата йшгIабзазаркIвауа гIазырбауа йдучвам аджьаз скульптура композиция.\nАтеатр апахь йгылу афонтан ауагIа ргвы йтымцIуата йту йбылуа ахъмаштылра ашахIатква йрыуазакIыпI. Ауаса йхъаду ари акIвпI: акъраль ауацIа айсра аналга йгIашIарышвта сквшы 25 райхIа цIитIта хабардъа йыдзыз рпхыцIа агIащаквыргылхра знархару йапымшвтуа анхара акIвшитI.\nАйсра ахьыгIа\nАсквш 2010 йгIашIарышвта Аджьуар Къапщ адуней комитет йадыргалитI асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшуз айсра апны хабардъа йыдзыз рзыпшгIара ауысла Грузии Апсни ргIащтийыгIвчва ранйараква. Арат анйараква рпны ахъатаква хабардъа йыдзыз ауагIа рхъвадиква ыцIата йызквдырпшуа ашIыпIаква руысла йырдыруа абархIвитI.\nАджьуар Къапщ адуней комитет ацхърагIарала асквшква 1992-1992 рагIан а-Республика апны айсра йаладзыз зпсхъа хъвадиква бергьльым айсыгIвчва шIыц-шIыц йгIацIырххитIта йдырхъвыхитI. Архъвыхра нхаракв�� акIвдыршитI антропология археология ауысла адуней апны зъазара бергьльу аэкспертква. АйсыгIвчва рпсхъа хъвадиква рэкспертиза Хорватия акъала Загреб а-ДНК лаборатория апны йырчпитI.\nЦысквша руацIа джьгарта йакIвшаз эксгумацияла анхара йагIарбагата Аджьуар Къапщ адуней комитет аъачIвагIагIвчва Апсны апны йгIараутI 431 йнадзауа апсхъа хъвадиква. Ауат йрылата йгIадрыбергьыльтI апхъала хабардъа йыдзта йырпхьадзуз уагIа 163-гIвы рчIвква.\nАпсуа хъата йгIарыртхтI 42-джь рпсхъа хъвадиква. Ауаса айсра агIан зъахIыльчва хабардъа йыдзыз тгIачва 127 уыжвгIандзара йазпшитI ауат йырпхыцIахаз рдырныс ртахъыта.\nАйсра йаладзыз рпсхъа хъвадиква рзыпшгIара, ауат зчIву агIвычIвгIвысква ргIарыбергьыльра знархару анхара акIвшаркIвитI. УахьчIвала йгьгIадымрыбергьыльстI Апсны ачIвыла апны 268 йнадзауата йгIарауыз ахъвадиква йырмагIну, йауа ухIварыквын хабардъа йыдзыз ръахIыльчва рыуа азджьакI р-ДНК ашвапха рыртырныс йгьхIазырым. ЩардагIвы ари ауыс дара рхъвыцща азрымапI. АзджьакI ари атема ауи аъарала йырчвхIатлапIта йалачважварнысгьи гьыртахъым, рхIвитI Аджьуар Къапщ ауысхагIвчва.\nАсквш 2019 апрель мыз агIан Согъвым апны асуратква ргIарбарта акIвшатI. «ХIара хIазпшитI» зхьзыз аэкспозиция йгIанарбун хабардъа йыдзыз рзыпшгIара знархару Аджьуар Къапщ адуней комитет апрограмма Апсны апны йшынхауа. АгIарбарта ангIахъыртIуаз Апсны апны Аджьуар Къапщ адуней комитет амиссия ахъада Забалуев Максим араса йхIватI: «Айсра йаладзыз ртгIачваква рцриква йырпхыцIахаз рдырныс хвитнагIа рымапI. Ауат ахвитпI ръахIыльчва ъацIу рдырныс, ауат рнышвынтараква йрызцата квырмыш рзырчпарныс ахъазла… Апрограмма апхъахьылагьи йынхуштI, Апсны ашIыпIаква зымгIва рпынгьи йырщыз рнышвынтараква ъану хIазыпшгIуштI».\nАджьуар Къапщ адуней комитет апрограмма апкъ йтата апсуа ры йрыуата йгIадрыбергьыльыз дзачIвайсгIвызлакIгьи а-Республика апны чIахIра йзырчпауа датацIарцIахтI. Ауипхьадза айсра амщтахь сквшы гIважва райхIа шцIызгьи апсуа уагIа ауи агIамта йтагылхызшва рыла йгIацIалитI. АуагIа ййыхызшва йырбуз айсра ахвыртаква атагIарызшIыцхитI.\nЖвасквшапхьадзара рымщтахь йгIардырхыз агIвы\nЙалкIгIата асквш 2015 апхын зхабар газ гIаншаракI Апсны шабгу джьащахъварадзата йырзалтI.\nОчамчыра район йаланакIуа Члоу кыт йауаз Инапшба Борис асквш 1993 мартI агIан йакIвшаз агвыквсра апны дырщытI. Ауи агIан апсуа айсыгIвчва Согъвым йагвыквсын йгьгIардамыхIвтI, щтахьла йгIатхъахтI, ауаса Борис йпсхъа апсуа ры ъанымыз Гвмиста арма тшпы йгIаквхатI.\nАйсра апны Апсны анайгIай амщтахь – асквш 1993 октябрь мыз агIан – айщчва нышвынтара йыцIаз айсыгIвчва дзачIву гIаудырхуашта йгьаъахмызтI. Ауаса Борис йани йаби рпа йчIвыта йырпхьадзаз ахъвади нарахвхын Члоу кыт аткъвым рнышвынтара апны йыцIарцIахтI.\nЗхъа щтIазцIаз айсыгIв, Апсны а-Фыр йхъапщыла Бейа Мзиа ауи агIан ахIбачва дгьырпырамстI, ауаса лара йшылхIвахызла агвыгIвбара дгьаунамщтуазтI. Ауи ахIатырла Апсны апны адуней программа нхауа йаналага, Согъвым Айсра а-ЧIахIра апарк апны йыцIата йбергьльымыз айсыгIвчва йырмагIну щаквдыргылырныс ахъазла йгIацIырххуа йаналага ауи а-Республика а-Министрква р-Кабинет апны хабардъа йыдзыз руысла йгIаныршаз акомиссия тшырзыналырхатI. РыцIа йбаргвыз ауыс лхъапщыла йцриква апрограмма йалалта р-ДНК ашвапха рыртырнысла йадыргылра акIвын.\nУадыргIвана йшгIацIцIхызла ауи дгьымгIващатI. Инапшба Борис йпсхъа хъвади цIабыргыта йъацIаз Айсра а-ЧIахIра апарк анышвынтара апны акIвын.\nАсквш 2015 июнь а 21 агIан атгIачва амаль раутI Инапшба Борис йпсхъа хъвади рткъвым анышвынтара апны йыцIарцIахырныс. «Ужвы спсы тынчхатI, йауа ухIварыквын хIпа йаба йнышвынтара ъану йдыритI, ауи йгIайтынхауагьи йырдыруаштI йцата квырмыш ъарчпуш», – лхIватI ауи агIан Мзиа.\nЙшанадзыкIьара хIбзата хIгIанхара атахъыпI\n«ХIара йцIакIыта хIгьырзыквчIвакьуашым, хIапшIагылуаштI», – Апсны ауагIа руысагIв Аджьба ТIаиф йымшгIвыра апны араса йаницIан амшпхьадзарагьи ацIайыргылтI: «октябрь а 9, хваша».\nАуи асквш 1992 октябрь мыз акIвын, Апсны апны гIвымызкI цIуата айсра акIвшун.\nЙара ауи ахваша, октябрь а 9 атшын, абджьар змаз акырт гвардеецква гвыпкI йнадзауата ауысагIв датшагьи хъачваквакI йыцта Согъвым апны йъабзазуз атдзы йгIаджвылырдан йбергьльым анархартала йджвыквыргатI. Ауищтара Аджьба ТIаиф йпхыцIа шцаз гьбергьльым.\nАджьба ТIаиф агвлачва зымгIвагьи йшырбуз щыбжьан агвы дыркIытI. Йхъапщыла данылкъвыцIуаз дызлалыхIваз закIыпI – йгIадзынгылуа асабиква ари азаман шаъазла ацIабырг рзынадзарныс ахъазла йхъатачIв архиви ймшгIвыра мадза анапIлагIвыри агъачва йырчвыгIалхчарныс.\nАйсра йапхъахуз амшква рпны йгIашIарышвта ауысагIв йыгIвуаз амшгIвыра айсра амщтахь «ЙшанадзыкIьара хIбзата хIгIанхара атахъыпI» зхьзу книгата йгIацIырщттI. Арат ажваква ауи йызнымкIва йхIвалун амшгIвыра анапаква рпны.\nЙырзахвам агIарбараквала, апсуа уысагIв Аджьба ТIаиф джьабагIа щарда йдырбахьата дырщытI. ДъацIарцIазгьи гьбергьльым.\nАуи йпхыцIа шцаз йалкIгIата гвыргIва азрымапI апсуа жвлара. Ари ауыс хъадата йгIагылитI Аджьуар Къапщ адуней комитет аунашва йацIата хабардъа йыдзыз йырзынархата йакIвшауа акырт-апсуа анйараква зымгIва рпынгьи.\nАсквш 2014 агIан Аджьуар Къапщ адуней комитет аъачIвагIагIвчва апшгIара нхараква акIвдыршатI, ауаса йъагвыгъуз Согъвым район йаланакIуа Акапа кыт апны нышвынтаракIгьи аъамкIва йщаквдыргылтI. Ауыс йхътIыта йгIанхатI. Агата йаъазтынгьи агIвымакъраль экспертква йшырхIвауала, зны йгIарыдамхIвызтынгьи апшгIара гьашIадрысуашым. Йауа ухIварыквын, йшырхIвауа апшта, йцIыхъвахауа айсыгIв йпсхъа нарымдаскIва айсра цIхъва гьачпум.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/auat-yryzpshit-avgust-a-30-apsny-apny-khabarda-yydzyz-rymsh-akushit","date":"2021-05-09T23:28:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00047.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987334609,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987334609031677}","num_words":869,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа бызшва арыпхьара амальква руыс йаквгIацапахуата АААК ахабарргарта портал гIазквчважвауа уахьчIвала Апсны утыцIта цри бызшва ъаууырдыр, йшууырдыр ауаш акIвпI.\nБарганджиа Саид\nЩарда мцIуата АААК ахабарргарта портал йгIаквшваз агIвыра ззынархаз Апсны апны цри бызшва арыпхьара шадыргалуа акIвын. Апсны йтамбзазауа абашталагIвчва рыхъазлагьи магIны амапI цри бызшва апхьара, йауа ухIварыквын адунейла зкьыгIвпхьадзара йнадзауа апсыуа диаспора рыхъазла цри бызшва адырра рыщайдзаква ргIахчара, руагIахъа цIасква тшрыхаргIвазара, рпсадгьыл йызлапщылу амальпI. Ауи акIвпIта, йгIахIхIырдырпI адунейла уахьчIва апсыуа бызшва йъадрыпхьауа, йъапхьауа.\nАпсыуа бызшва Трыквшта апны\nРепатриация ауысла Апсны аминистерства йазалху агватра азрымапI апсыуа бызшва, ауат Апсны апны йахъазымкIва анахьанат акъральква рпынгьи абашталагIвчва рарыпхьара адыргалитI.\nАуи апш программала сквшквакI цIитIта апсыуа бызшва ддырдыритI Трыквшта ашIыпIа Сакарйа апны апсыуа диаспора адкIылата йъабзазауа акытква рпны. Абызшва арыпхьара злащаквгылу репатриация ауысла Апсны аминистерства йгьи Трыквшта апсыуа культура квтаква рфедерация рацынхара акIвпI. ГIвысквша цIитIта ауат акIвзыршауа арыпхьагIв, атакIыгIв Аргвын Елис лакIвпI.\n«Спны апсыуа бызшва йапхьитI уагIа 80-гIвы райхIа Сакарйа йауу йгьи ауи йачвыхъарамкIва йчIву хкыткI йрыуу абзазагIвчва, – лхIвитI арыпхьагIв. – АщардагIв сабипI. АпхьарасахIатква мчбжьыкI апны зны йакIвшитI. АгIарбараква бзихарныс ахъазла ауи шмачIу гвынгIвырапI. Ага ауаса йаъазтынгьи, йаъапI гIарбара бзи. АзджьакI йгIвуа, йапхьауа тшырбжьатI. Ачважвара рчвыбаргвыркIвапI, ауаса йашIамсуата рхъа йадынхалитI».\nАргвын Елис дызланхауа акнигаква Апсны апны йгIацIырщттI: ауат йрыдынхалтI Шамба Диана йгьи Ажиба Альдона.\n«Ажва гьалам, хIарагьи абызшва йызлахIрыпхьауа адырраква адхIкIылитI. АпхьарасахIатква рпны Апсны атурыхгьи хIаквчважвитI: трыкв бызшвала ауат адырраква гьщардам».\nАрыпхьагIв йшылхIвазла, а-Конгресс ахабарргарта портал апны змагIны дуу адырраква гIалыркIгIитI.\n«АААК ахабарргарта портал апны агIвыраква бызшва щардала йгIаквшвитI, ауат йрыуазакIыпI трыкв бызшвагьи. Ауи швабыж йгIахIцхърагIауа уыспI», – лхIвитI Аргвын Елис.\nДатшагьи апсыуа бызшва йадрыпхьитI Астомбыль йгьи Инегёль рпны, йазрыпхьауа Сандзаа Дали йгьи Капба Аира ракIвпI. Арыпхьара ахча гьазыртиуам, йызтахъу дзачIвызлакIгьи ауаъа дцата ашвъа тшаницIа ауитI.\nАпсыуа бызшва йадрыпхьитI Трыквшта йхъаду ауниверситетква йрыуазакIу Босфор университет апны. Ари абызшвала алекцияква ркурс агIсквша цIитIта дгIарыпхьитI Апсны апны йгIадрийыз, йгIадзынгылыз Анкваб Гунда. Алекцияква хвыдъа йрыздзыргIвныс йахвитпI ауниверситет астудентква зымгIвагьи йъапхьауа йзапш курсызлакIгьи, йзапш факультетызлакIгьи.\nАпсыуа бызшва Лондон апны\nДахIврала апсыуа бызшва ддырдыритI Великобритания акъала хъада апынгьи: Лондон апсыуа-абаза культура квта йалакву рыхъазла апхьарасахIатква мчыбжьигIадзапхьадза йадыргалитI. АбашталагIвчва цри бызшвала йалрыпхьитI Апсны йауу Басариа Лана. Ауи Лондон апны дапхьитI.\nАААК ахабарргарта портал ринтервьюкI апны ауи йшылхIвазла, мчыбжьыкI апны зны гIвсахIаткI азалхта апсыуа бызшва йалрыпхьитI. АрыпхьагIв йгIалгвынгIвитI гIамтата йазалылхуа адырра цIолаква рыхъазла йшмачIчву, ауаса уахьчIвала датша амаль гьаъам: ауи ауниверситет апны лхъатачIв апхьари апсыуа бызшва арыпхьари адылкIылра атахъхитI.\nЛондон апны апсыуа бызшва йапхьауа агвып рныбыжьла йгьапшым: сквшы 30 йгIашIарышвта сквшы 65-дза гIацIанакIитI. Абызшва шырдыруагьи гьапшым: азджьакI закIгьи рымдырдзауата йапхьауа йалагатI, азджьакI мачIкI йызчважвауата йаъапI. Йапымшвтауата апхьарасахIат йгIайлитI уагIа 20-гIвыкI раъара.\nАкурсква рапхьагIвкI ЧкIвотуа Атакъан йшгIаликIгIауала, абызшва йалачважвауа уанрылам асхъан «ажва аламкIва, йбаргвыпI, ауаса йууырдыр йауаштI». ЙшихIвауала, апсыуа бызшва анууырдыруа «мачIтIа йгIаунапIыцIашвитI йгвынгIвыру, йшатахъу апш адырраква гIазырбауа апхьагаква, йа авеб-сайтква».\nЙапхъахауа аонлайн-апхьарта\nАуаса йутахъызтын адунейла уъанызлакIгьи интернет бзита йъанхауа йъакIвызлакIгьи апсыуа бызшва узырдыруаштI. ЦIыпх адзын йапхъахауа апсыуа бызшва аонлайн-апхьарта «Алашарбага» анхара джвыквылтI. Ауи апроект давторпI Москва йтабзазауа ахIаракьатчпагIв шIа Габлиа Инал. Ауи йгIайгвалашвахитI аонлайн-апхьарта агIаныршара даназхъвыц асквш 2018 мартI мыз агIан шакIву.\n«Сара зымгIва йшырдыруаш апшта ари апроект сшадынхалуа салачважватI йбергьльу абызшвадырыгIв, аполиглот Петров Дмитрий йлекция апны. Ауи йапхъахауата сйыдгылтI хIапхьарта апны дапхьагIвхарныс стахъыта, йаргьи швабыж йымагIальамтхатI. Ауи анйара амщтахь апедагогква сырзыпшгIауа, йатахъхуш алитература, апхьага адизайн йгьи йапхъахауа агвып радкIылра срыдынхалуа салагатI. Ауи акIвымкIвагьи аонлайн-платформа, акабинет йа астудия гIарыбергьыльра, аинтернет ашIарышвра агвныргIвра атахъын. Абараса сквшыкIи бжакIи рымщтахь апхьарта гIахъстIытI», – йхIвитI Габлиа.\nУжвы «Алашарбага» апны пщкъралькI йрыуу 20-гIвы райхIа апхьитI: Апсны, Россия, Германия йгьи Великобритания. Габлиа Инал йшихIвауала, агIаджвыквцIара гIальаматра азызбаз щардагIвыпI йгьи ужвы йащтагIайуа агвыпква радкIылра ауысла нхара акIвшитI. Ари агвып йрыланакIуаштI Трыквшта, Голландия, Сирия, Канаданадзара йырбзазагIвчвата апсыуа бызшва ззырдырныс зтахъкву.\n«Апсны Республика абызшва политикала акъральыгIва комитет йлырхыз аметодика амальквала хIынхитI. АпхьарасахIатква арыпхьагIви астуденткви рабабара, райчважвара, азцIгIараква рыргылра руысла амальква гIанзыршауа авидеоконференцияква рплатформа апны йакIвшитI», – йхIвитI Габлиа.\nАпхьарасахIат амщтахь астудентква пынхачIвы рыквшвитI – ауи авидеогIвыра йгьи йызхъысыз адырраква рконспектква. Ауи акIвымкIвагьи астудентква акурс ачат йалапI, араъа апхьарасахIатаква йрызцауа сабап злу адырраква гIаквшвитI. АрыпхьагIвчва, Шамба Аза йгьи Квициниа Амина, Трыквшта апсыуа диаспора рарыпхьара швабыж йазъазапI.\nГаблиа йшгIаликIгIауала, 18 апхьарасахIаткIла йалу акурс хъада апны астудентква алфавит ддырдыритI, йбаргву абыжьква рхIваща йадынхалитI, аграмматика, аморфология, афонетика рцIас хъадаква тшрыхадыргIвазитI. МчыбжьыкI апны гIван йапхьузтын арыпхьара гIвымызкI мачIкI йайхIата йнайитI.\n«Ужвы хIара рыцIа йхIаракIу акурс джвыквыгIжьитI, ауи апычIв дырраквала архъвыхра дахIврала йкIылскваз йырзалхпI, апхьага шIыц хIадынхалитI. Ауи акIвымкIвагьи мобил аццIара гIанхIыршарныс хIгвыгъапI», – йхIвитI Габлиа Инал.\nАонлайн-курсква йызтахъу зымгIвагьи тшанырцIарныс рылшитI. Ауи ахъазла асоциал сервисква рпны апхьарта анапа гIаута («Алашарбага» - аредакция ррытаразга) йгьи ауи аунашвачпагIвчва тшырзынархара атахъыпI.\nХъата щардала йалу уыжвгIанчIви адгылща\nМосква апны гIвысквша райхIа цIуата йынхитI Capital School Center - 4D технология агIарысабапрала агIвыма бызшваква рарыпхьарала апрограммаква ъагIандыршаз. Аметодика давторпI, апхьарта дагIаныршагIвыпI йгьи дарыпхьагIвпI Цушба Ирина. Ауи йшылхIвауала, ари апхьарта апны йддырдыруа абызшваква йрыуазакIыпI апсыуа бызшвагьи (ауи Ирина йлцри бызшвапI – аредакция ррытаразга): аквта гIаншищтарагьи йадрыпхьитI ари абызшва.\nЦушба йшгIалылкIгIауала, апсыуа бызшвагьи арахьарат абызшваквагьи рарыпхьара щатата йазалитI «пщхъатакIла йалу, шIырпшыра змам аметодика, ауи адырраква рылакIра знархару пщамалькI аднакIылитI: аудил, визуал, тактил йгьи мувиал» (мувиал арыпхьара ззырхIвауа – аинтерактив гъвы гIадрысабапуамцара астудентква апкъыгIваква йанрыдынхалуа – аредакция ррытаразга). Ауи акIвпIта, апхьагIвчва арыпхьагIв йыздзыргIвуа, адиалогкви ашвакви йрыздзыргIвуа, афильмква йырпшуа йахъазымкIва, бзита йгIарбу апкъыгIваквагьи йрыдынхалитI, ауи швабыж магIны амапI абызшва ардырра, ахъмаштылра агIалцIыртаква ргIарысабапра апны.\n«ЗымгIва аналауцIахра ауат апхьагIвчва апсыуа бызшва арыпхьара йшаднакIылуаш йазынхитI», – йгIахIгвынлыргIвитI Цушба.\nАри аметодикала апсыуа бызшва ууырдыр йауитI гвып-гвыптагьи заджвы-заджвтагьи. Датшагьи, аунашвачпагIв йшылхIвауала, сквшыкI аъара цIуата ари апхьарта апны апсыуа бызшва хвыдъа йадрыпхьитI. Ауи йапхьарныс зтахъу ъащардагIву йгIалцIла адукви асабикви рыхъазла кIьыда-кIьыдата агвыпква рарыпхьарасахIатква адыргалитI.\n«ХIара швабыж хIхъа аладупI цри бызшва арыпхьара ъахIзадгалуа ахъазла, зхъахIара мачIу абзазагIвчвагьи гIадхIкIылырныс ъахIылшауа. Москва апны апсыуа бызшва арыпхьара, ауи атшауацIнарыхра хъадата йацхърагIауа Москва апсыуа диаспора ракIвпI», – ��хIвитI Цушба.\nАпхьарта апсыуа бызшва арыпхьара йгIадыркIылитI Москва йтамбзазаквауагьи. Ауат рыхъазла йакIвдыршитI скайпла аонлайн апхьарасахIатква.\nАбгата йгIауахвырквын Цушба Ирина анхара агIарбараквала дразыпI.\n«Швапха щарда хIымапI хIстудентква пычIв дырракIгьи рымамкIва апсыуа бызшва йапхьауа йаналагуз йгьи йапхъахауа акурс апщымызкI рымщтахь дырра бзи ангIадырбуз. Ауи дара апхьагIвчва йырхъазымкIва йгIалыркIгIитI раргванква, рыгIвзачва, анчва-абачва. ХIара апхъахьылагьи йагъьхIчIвырныс, тшауацIнахIрыхырныс хIмурадпI апсыуа бызшва арыпхьаща», – йгIацылцIахитI Цушба.\nАпсыуа бызшва ага ймайрамызтынгьи, шIырпшыра змам бызшвапI, йхъаду ауи адунейла апсыуаква йраргвану цри бызшвапI. УыжвгIанчIви амальква гIаурысабапуамцара йууырдырныс уылшуштI. Багъьата йхъатаукIрыквын, йуыквшвауа арыпхьаща гIалхта уамайчуата ухъа уадынхалырквын – аклассика методика йгIашIарышвта 4D апрограммаквадза, аудитория арыпхьара аквпшыра йгIашIарышвта авебинар амальква, аскайп амальква рпныдза. Ауи акIвпIта, адахIвраква швымазтI!","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/ykhtsriyu-ygii-tshyrpshyra-zmam-apsny-utytsta-apsyua-byzshua-auuyrdyr-yshuuyrdyr-auash","date":"2021-05-09T23:03:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00073.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969854355,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969854354858398}","num_words":1000,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nАрдзынба Аста\nАпсны абльын урата йамула Китай абльын Дуи Иран апны йаъу Горган Бльыни рымщтахь адуней апны йхпахауата йгIайитI. Апсны абльынгьи «Ду»-хIва йапхьитI. Ауи Келасур дзыгIв угIалагата Ткъварчал къаладза километр 160-ла тшараутI, азджьакI йшырхIвауала, ауи Ингурдза йцитI. «Келасур бльын»-хIвагьи йызпхьауа ауи абльын ахъагылаква швкIпхьадзара йнадзитI. ЗакIипхьадзагьи агIметркI уалагата жвыгIвметркIдза хIагIарата йызму багъьата кIьыдапI.\nАуи акIвпI тамамта йырдыруа Апсуаква рбльын ахъаз. Ужвы йъагIадзазгьи йхътIыта йгIанхитI азцIгIара: дызда ауи зыргылыз, йызйыргылызгьи ачIвыйа?\n«ЦIлацIычвла йхъгIву»\nАри апхъанчIви хъахчарта йауата уахьчIвала йгIанхахта йаъу айхIарала йхъвашаз ахъагыла кIьыдакви абльынква йгIархъшвалыз атшыт-мыткви ракIвпI. Зыхьыз хъара йгаз агIамдагIвы Дюбуа де Монпере Фредерик йшйыгIвуа акIвызтын ХIХ асквшышв йапхъахуз аъарагIвшара агIангьи ауи ауаса йцахьан. Зыжвлала Франция йауу ауи ашвейцар хъацIа ХIХ асквшышв асквш 30-ква рагIан сквшквакI руацIа КIавкIаз шабгу – Апсынгьи алата – йгIамидун.\nАбар ауи йгIвыз: «Ари абльын Келасури апны йгIалагун; амшын атшпы аурала тшызрауыз йхъваш��з уыхвара дукI йадхIалхыз, ацIлацIычв йхънагIваз ахъагыла ауи абльын хIагIа ахъа алагIаджвыквылуата йаъан; ужвы йабгата йгIанхаз абльын акIадза ахъыквла йцитIта ауаъа датшагьи аларыхъвашараквакI тшырпнащылхитI… Ари акрополь агваныла агъыцIара апны датша бльынкI ахъа джвыквылуан, ауи Кодор апсыхIвала хъахьыла йхъалуанта акъраль аквтала йцауамцара шта ду гIацIанакIуан – йапхъахауата уыздгылуа ащхъаквагьи гIацIанакIуата. Ауи акIвпIта, ауи абльын Маркъвыли Гализги дзыгIвква ащхъаква рпны йгIарыцIаркIуа апсыхIваква гIакIвнаршун, Бедия ахъахьла йцунта Енгур апны йалгун».\nАпхьахьа йынхара «КIавкIаз агьагьара гIамдара» йалайцIаз аквчважвараква швабыж магIын ду зрыму – ауат Апсны абльын шгIаншаз ауысла наука щата змаз йапхъахуз гIвыран. Дюбуа де Монпере йгIаликIгIитI ари ачвахъабага аныбыжь щаквуыргылырныс шбаргву, ауаса абльын хIэра гIатамылскIва сквшышвквакI шатахъыркIваз аурымква йдыргылта йгвы шгIвауа йхIвитI. АгIамдагIвы йшипхьадзауала, аурымква ауаса араъа йбзазуз йайсгIвыз ауагIахъаква тшырчвхъырхчун.\n«Ауат ауи агIамта йахцIарапI, – йгвгIанаграква цIхъва рититI Дюбуа де Монпере, – даргьи Гераклея Херсонес, Босфор республика, Фракия Херсонес датшагьи шта щарди аколониякви злакIвыршаз ауыхвараква рапшта йчпапI».\nАпсны абльын шгIаншаз ауысла ахъвыцраква\nДе Монпере йгвгIанаграква абльын агIаншара ауысла «Антика теория»-хIва йызпхьауа йаццитI. Ауи атеорияла багъьата йчпу, йауыру ахъахчага уыхвара хIэра апхъала йапхъахуз асквшызкь йгIвбахуз аъарагIвщара агIан уыжвгIанчIви Апсны ашта йгIаталта араъа ужвы Согъвым ъагылу апны Диоскуриада, Очамчыри Пицунди ъану апынква Гюэноси Питиунти акъала-колонияква гIанзыршаз апхъанчIви урымква йдыргылтI.\nАуаса ауи – гвгIанагракIпI. ЙаъапI датшагьи.\nАуи апшта, хIэра VI асквшышв атурых шаквшахIатула Амшын КвайчIва алагъь-мараташварта тшпква рпны ауи азаман агIан амахъарыхъвара змаз агIвкъралькI – Ирани Византии – разыгIальаматраква апшIахтI. АзджьакI йшырхIвауала Иран Лагьь КIавкIаз йауата йрыцызкIуаз ауагIахъаква рцхърагIарала ауи ашта Византия йгIашIнагарныс мурадта йынкъвнацун, йызнымкIвагьи йзынйуз хIабасабата йаладрыхъвашауа ауаъа йгIаталтI. Византия ауат агIагвыквсраква рапхъала араъа йаъаз аполитика гIаныршараква йрангIалуамцара акъалакви атшрыбагъьартакви зланакIуаз ахъахчага ргIапсра ауацIнахырныс алшатI.\nАпсны абльын йапшым архъвыхыгIвчва йа авизантийква, йа аперсква йырнапIылата рхIвитI. Ауи зчпаз авизантийква ракIвта йызпхьадзауа йшырхIвауала абльын андыргыл аимператор Юстиниан I Византия данырхъадаз VI асквшышв агIан акIвпI, йаргьи Лагъь КIавкIаз ахьыла йгIаргвыквсквуз йырчвнахчун.\nАнахьанат йшырхIвауала абльын VI асквшышв агIан ауи азаман мараташварта КIавкIаз апны амахъарыхъвара Византия йрамазакIуаз аперсква ракIвпI йзыргылыз.\nАпсны атурых апны Апсны абльын агIаншара ауысла ужвы йъагIадзаз рыцIа зщапIы багъьа��а йщаквгылу амегрел теория акIвпI. Ауыла ауыхвара ангIанша ари ашта амегрел ахI Дадиани Леван унашва анахъицIуз ХVII асквшышв аквтаква рагIан акIвпI.\nЙаъапI датшагьи рхъвыхыгIвчваквакI – ауат ахъахчага аргылра атурых гIвшIчIваракIла йалата дрыбагъьитI. Ауи апшта апсуа йгьи асовет археолог-кIавкIаздырыгIв Соловьев Лев йшипхьадзузла абльын V – VI асквшышвква рагIан йдыргылтI, уацIыхъван – Х – ХII асквшышвква рагIан – ауи йаладырхIахтI йгьи йгIадыршIыцхтI. Ауи апш лкIгIара йчпатI апхьахьа абльын акIьышвытраква гIайпшыхвта ауат шгылу йгьи йандыргылуаз ауыхвагIвчва пкъыгIвата йгIадрысабапыз анийырдыр амщтахь.\nАбльын акарта\nАпсны абльын йауацIыхта, цкIы-цкIы заджвгьи йъайймырдырс акIвпI ауи андыргыл ауысла азцIгIара аджьауап агIаура рахIагьи йызрыбаргвуа. АтурыхдырыгIвчва ргIвыраква рпны ауыхвара урати хъагылати йамунадзара ауысла йрынкву гьаквшвум.\nЙапхъахауата Келасур бльын йалыргата йаквчважваз апсуа турыхдырыгIв Воронов Юрий йакIвпI. Ауи йгIвыз акIвпI ужвы йъагIадзазгьи архъвыхыгIвчва йгIадрысабапуа. АтурыхдырыгIв абльын ахъвква ъанызи ахъагылаква ъаныргIалызи ъагIарбу карта лихтI.\n«Апсны архитектура чвахъабагаква рдуней апны» гIвыра апны Воронов Келасур бльын йахчауа ачIвагъвара аура километр 100 аъара йнадзауата йхIвитI. АтурыхдырыгIв йгIаликIгIитI ауи ачIвагъвара ахъа Келасур дзыгIв амшын йъалалуа апны йджвыквылта Ингур агъьма тшпы апны йаныргIалу Лекухон кытдза йшцауа.\nМагIны амата йгIаликIгIитI Воронов Клухор бльын йапымшвтуата йшаъамыз.\n«Ауи зыргылуаз ашIыпIа аъаща къвльейта йгIадрысабапуан. АчIвагъвара хъада йгIацIанакIуа акилометр 58 йрыуата бльын ъагылаз километр 25 рпны акIвын, ауаса ауи аргылра ахъазлагьи нхара щарда атахъхатI – ауи кубометр зкьы 180 йнадзитI. Келасур амшын йъалалуа апны угIалагата Геджир дзыгIвдза (Ткъварчал амараташвартала унаскIьата) абльын абжьараква йшалу километр 33 йнадзитI. Ауат ъаму уъазымцауа ащхъа шIыпIа пшдзаква рпны акIвпI: абыхъв къвырчква, ашIыгIвгIвыраква ъаму, абыхъвбжьараква ъатшву», – йгIвитI атурыхдырыгIв.\nАуи йшихIвауала абльын йалачпу ахъагыла 279 йрыуата 275 Келасури Ткъварчали рбжьара йгылапI. Ахъагылаква ащардала метр 40 угIалагата 120-дза рызбжьапI. АйхIарала апхъапхъа ахъагылаква щтIырхуанта уацIыхъван ауат бльын рбжьарчпахуан, йгIаликIгIитI Воронов.\nАпхъанчIви гIамта амадзаква гIадырра\nАпхъанчIви уыхвара ауысла ауыжвгIанчIвиква йрыму азцIгIараква зымгIва джьауап рытра ахъазла асквш 2019 июнь агIан Апсны апны йауацIыху анаука проект «Апсны абльын ду амадзаква» архъйара джвыквырцIатI. Ауи «Амшра» фонд ацхърагIарала апсуа турыхдырыгIвчви археологкви ргвыпкI йакIвдыршитI.\n«Амадзакви алокIкви рзаман агIвстI!» – йрыбагъьитI ауи ауысла апроект йалу атурыхдырыгIв, АБИГИ археология хъвшара анаука нхагIв айцIба Кайтан Шандор.\nАпхьахьа дшхъвыцуала хIызту агIамта агIан йатахъу археология пшгIараква акIвыршара атахъыпI – ауат щарда хIз��гIахъыртIуаштI.\nАпроект йапхъахауа ахъвы апны апхьахьаква Апсны абльын Ду йаланакIуа ауыхвараква ддырдыритI. Ауат абльын аура тамамта йыршвара, ахъагылаква йрызбжьу зъара йнадзауа\nдрытамамра ахIатырла GPS координатква щаквдыргылитI. УахьчIвала Воронов Юрий йкарта апны йгIарбу ахъагылаква йрыуата 200 райхIа гIарпшыхвхьатI.\nКартан йгIаликIгIитI гIвыраквакI ауыхвара Ингурдза йнадзауата йшырну, ауаса ауи уахьчIвала йгIадырцIабыргхьата йгьаъам. Абльын агIвадахь-марагIайырта хъата аъадзазтын апхьахьаква ауи гIарауырныс ргвыгъапI.\nКеласур бльын агIапшыхвра археологиягIваца ахъазла гьакIвым йгIаурысабап йызлауаш, кьнагьаш гьазгIайгуам Кайтан. Ауи дшхъвыцуала ауи Апсны ари ашта апны атуризм тшауацIнарыхрагьи мчыта йарыцIсуаштI.\nАбльын андыргылыз, ауи здыргылыз йа аура тамамта зъара йнадзауа руысла йалыргата закI анузыхIвуш апроект йгIацIанакIуа ауысква зымгIва анакIвшара акIвпI, йгIацицIахтI атурыхдырыгIв.\nАрхъвыхраква йапхъахауа рхъвы асквш 2020-дза йнайуаштI, ауи амщтахь абльын аурала ажраква джвыквырцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-abliyn-du-aztsgarakui-adzhiauapkua-rzypshgari","date":"2021-05-09T23:09:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00175.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978218675,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978218674659729}","num_words":910,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.092,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы йъанатIа гIвыджь азабакIитI. Ауат заманкIдза руысхаща дырхъвыхуата анхара йаладыргатI.\nБарганджиа Саид\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши анхагIвы дгIалхрала анкъвакъвра агIарбараквала гIвыджь гIалырхтI. ХымызкI руацIа ауат агIвычкIвынчва акоординатор йхара атахъу ауыс дырхъйауата йынхуштI, ауи амщтахь АААК аунашвачпагIвчва заджв дгIалырхуаштI.\nАнкъвакъвра йцIыхъвахауа ахъвы апны гIвыджь дырхъвыхуата пIатла шрыртуаш анкъвакъвра аъаща йгIанахIвитI. Ауи апIатла аналгара агIвыджь рыуа заджвгьи АААК нхара днармахвнысгьи ауаштI.\nАфинал йалашваз агIвыджь АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса анкъвакъвра йалакваз данрачважва амщтахь йгIалырхтI. Ауи а-Конгресс агвып апсуа-абаза уагIахъа рыхъаз магIын ду зму ахачIвква рырхъйара йшазынхауа гIаликIгIатI: Апсни Къарча-Черкеси рпны йахъазымкIва адиаспора ъабзазауа акъральква зымгIва рпынгьи ауагIахъа адкIылра, цри бызшва, ацIасква, агвбайара гIахчара йгьи тшауацIдрыхра. Пандемия йгIалцIла ашIакIраква ъадзащаквгылаз йашIадрысыз анхара ужвы рыцIагьи мчыта йджвыквцIахра атахъыпI. АААК апахь йгылу ахачIвква рырхъйара рыласра ахъазла акIвпI нхагIвчва шIыц гIахвра затахъхазгьи.\n«Ауыс рыцIа йаквыргIапсу нхагIвы дгIалхIхра ахъазла хIара анкъвакъвра адыгIгалтI. ХIара ашIара харзына хIымапI – дырра зму, йджьгару, йхъадахугьи – зуагIа, зкъраль рыхъазла згвы цхIауа», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар йшихIвазла, анкъвакъвра 30-гIв гIалалтI.\n«ЗымгIвагьи рдырраква бзипI, анхара йазгIашыкъпI, рхIальлагьи йпшдзапI, ауысхарагьи йазычпапI, агIвыма бызшваквагьи рдыритI. РахIа йхъадахугьи – гвалымсра гьрылзымбгIатI. Ауи йгIалцIла заджв-гIвыджь гIарылухырныс гьмайрамызтI», – йхIватI Гьыцба.\nЙаргвану ахмызкI руацIа йгIалырхыз агIвыджь хачIв апхъата рпахь йгылазлуштI йаъу АААК ахъвшараква руысхагIвчва йрыцта апроектаква рырхъйари Апсны апны ахъвшара шIыцквагьи гIаныршари.\nАкоординатор йхъвдаквцIараква\n* АААК ашIыпIа хъвшараква ргIаныршара, АААК а-Устав йгIанахIвауа амурадкви ахачIвкви рыпкъ йтата ауат жвлара магIны зму проектта йдырхъйуш, уыста йырхуш лыхра джьгарта далазара;\n* ашIыпIа хъвшараква рынхара рхъвыхра, ауат рхачIвква рыцIа йнардзата йдырхъйара ахъазла рацынхара аныргIалра;\n* ашIыпIа хъвшараква йлырхыз ауысква андырхъйауа ауат рыцIа сабап щарда шгIаргуаш апшта йагвныргIвра, апроектква рлыхра апны зджьакIы йдырхIахьаз ашвапха бзиква гIарысабапра;\n* АААК ашIыпIа хъвшараква йакIвдыршауа ауысквала йатахъу ашвъаква агвныргIвра, ауат ашвъаква рхъвыхра, АААК аквта уысхарта йшырщтийуаш ахъпшылра;\n* йхъгалраква дырхъымсуата анхара агIарбараква азкIкIра – аунашвачпагIвчва анахIвара нхарата йакIвшаз ауысла йатахъу ашвъаква рыхIазыррагьи алата;\n* ансисквша йакIвшалауа «Абаза» Культура-спорт фестиваль адгалра ацхърагIара;\n* ашIыпIа хъвшараква уыста йакIвдыршауа ахабар АААК ахабарргарта портал аунашвачпагIви анхагIвчви йаназаману йдырдырра;\n* ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, архъйагIв секретарь, аппарат аунашвачпагIв апроектква рырхъйаща цIбата йацIырбауа ласыта йыррайшахра, апхъахьыла ауат рапш анхара йшгIаламшвахуаш амальква нахвра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/atshypa-qhusharakua-rynkhara-aguynzyrguuata-yynkharnys-ztaqhu-guydzhi-ankhara-yalagat","date":"2021-05-09T22:47:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00298.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981275797,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981275796890259}","num_words":342,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК уахьчIва Апсны апны цри бызшва тшазубжьа йъауаш гIаннардырыныс, амальта йаъакву рылкIгIараква архъвыхырныс, акъаруква зымгIва адкIылра атахъи йатахъыми алнаргарныс уыста йакIытI.\nБарганджиа Саид\nУыжвгIанчIви апсыуа жвлара – «ХIыбызшва хIчвыдзитI» – хIва йгвжвайитI. РыцIа-рыцIа ймачIхитI йшхвыцыркIву апсыуа бызшва здыруа йа мурадта йызкIыта ауи ззырдыруа ауагIа. ЦIабыргыта, ауыс баргвыпI, ауаса тамамта уадгылырквын йуызгIацарпахуашта йаъапI, рхIвитI аъачIвагIагIвчва. Йгьи абызшва зымдырдзуз ауагIа уыста йырчпата ауи шддырдырыз, йалачважвауагьи йшалагаз ашвапхаква гIаргитI. Щта, уахь��Iва апсышва тшазубжьа йабауаш йгьи йшпауаш? ДзачIвызлакIгьи йхъата, йтгIачва рпны дгIалагата абызшва ахчара дацхърагIарныс шпайылшуш? Арат азцIгIараква джьауап хIызрытуазтын хIапшыпI.\nИндивидуальный подход\nАбызшва ардыррала уахьчIвала рыцIа узынйауа амальта йаъу хъатачIв арыпхьагIв дгIалхта ауи тширыбжьара акIвпI. Ари амаль рыцIа йызлагъьу щардапI. АрыпхьагIви апхьагIви дара рыцIа йанырзаквыршвауа асахIатква апхьараква йырзалырх йауитI, йхъадахугьи – апхьагIв кIьыда йыхъаз рыцIа йкъвльейу амаль рызгIалхитI. АйхIарала арыпхьагIв хIазырта йаъу бзитагьи тшгIазырбахьата йпхьадзауа амаль гIалихитI йа йапшым амальква йгIархъихитIта йара дызланхуш апхьара ргIапсщакI лихитI. УахьчIвала арыпхьагIв сахIаткI дуыдынхалра ахъазла сом 300-500 азутйитI. АйхIарала арыпхьагIви апхьагIви ранйаракI сахIаткI йайхIата йагитI.\nАпсыуа бызшвала арыпхьагIв Апсны акъалаква зымгIва рпны дуауаштI. Ажва ахъазла, Согъвым йауу ажурналист йгьи афилолог Тхвазба Нона 12 сквша цIитIта апсышва йалрыпхьитI. Ауи азаман ауацIа ауи уагIата швкIгIвы райхIа абызшва йазылбжьатI. Йалрыпхьакваз дугьи хвыцгьи рылапI, ащардагIв Трыквшта, Иордания, Сирия йгIартыцIта йгIайхыз ауагIа ракIвпI. Ауаса йара Апсны йауаквугьи алымрыпхьауата дгьгIанымхатI.\n«Сара апсышва йасрыпхьауа саналага арыпхьаща амаль лыхьхата йгьаъамызтI. Схъатала материал азскIкIуамца саланхун. Йасрыпхьаквуз райхIарагIв абызшва гьрымдырдзузтI. Ауаса йхъзымрыпауата мчыбжьыкI апны хын йсызгIайквуз апхьарагьи агIврагьи тшазырбжьун, йчважвауагьи йалагун – азджьакI рыцIа йагъьта, азджьакI йырчвыбаргвта. БыжьгIвыкI бзидздзата йчважвауа йцатI», – лхIвитI арыпхьагIв.\nАуи йгIалылкIгIитI апхьагIвчва рыуа азджьакI ауырата – хысквша – йшлызгIайуаз. Ауаса ауи йапшкву гьщардагIвым. АйхIарагIв сквшыкI аъара йа рыцIагьи ймачIта йлызцатI.\n«Ауыс дахIврала йахъвдаквыцIра ахъазла йара апхьагIв йазгIашыкъра щарда апщылапI. Апсыуа бызшва, кьангьаш аламкIва, йузырдыруаштI, ауи йаквшахIатхауа ашвапхаква аъапI», – дацIачIвагъвитI Тхвазба Нона.\nУжвыгьи арыпхьагIвкI – Апсны ателебара апны агIатраква акIвзыршауа Абшилава Лана – апсыуа бызшвала йалрыпхьауа далагищтара щарда гьцIуам. Ауыгьи йгIалылкIгIитI апхьагIв йгвы азыщтIамызтын арыпхьагIв йгIапсара кIара шгIанамцIгIуш.\n«Йасрыпхьуш санйабадыруа зынла ауи абызшва шидыруа сапшитI, ауи амщтахь акIвпI сшйыдынхалуаш анлысхуа. Ауи акIвымкIвагьи, йсызгIайуа азджьакI йапшым анхартаква рпны йынхитI, саргьи ауат рыцIа йгIартахъхуш йшазызбжьуш сащтапI. АзджьакI апсышва ахъаз раргванква йаларачважварныс акIвпI йыззыртахъу. Сара апхьара сахIатква апхьагIв\nабызшва дшаланахIвуш апш йансыргIалитI, ауахьауаъа йара йшитахъу акIвпI йшйылайкIуаш», – лажва цIхъва алтитI Абшилава.\nАкъральыгIва программаква\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра шалгабыргуаз апсыуа бызшва атшауацIыхрала Фонд гIандыршатI. Асквш 2016 январь йгIашIарышвта ауи Абызшва йазынарху аполити��ала къральыгIва комитетхатI. Акомитет аунашвачпагIв йтарагылыгIв Аршба Тамила йшылхIвауала, акомитет йапшым арыпхьараква щардата йаднагалтI, ауаса ауат сабап дукI гьгIарымгуазтI. Ауи апшта, цIыпх Согъвым апны апсыуа бызшва тшазыбжьарала хвыдъа апхьараква гIандыршатI. Ауи ахабар Апсны ажвлара хабарргагаква зымгIва йдыргатI, йгIахIгвалалыршвахитI Аршба, ауаса зцри бызшва ззырдырыныс зтахъхаз швабыжта ймачIыгIвдзан. Ажва гьалам, апхьараква акIвшатI, ауаса ауат йшыртахъыз апшта щардагIвы гьрызгIаланамыркIтI, сабапта йзызпшуазгьи гьгIарнамттI.\n«УахьчIва ауат рапш апхьара гьаъахым. Акомитет абюджет асабиква апсыуа бызшва йызладрыпхьуш ахча аларцIатI. ХIара йхIгвыгъан асабиква апхьарта йазхIрыхIазырырныс. Ауаса акъральыгIва ахча гьнамхъатI, хIаргьи ауи апроект ахъахIрысра атахъхатI», – лхIвитI Аршба.\nАуи йшылхIвауала, сынчIва апсыуа бызшва акъральыгIва уысхартаква рынхагIвчва зымгIва йшддырдыруаш проект лырхтI.\nАуыс йшалакIу даквчважвауата, Аршба Тамила йгIалылкIгIитI уахьчIва, хъатакIла йгIауахвырквын, дара ауагIа апсыуа бызшва ддырдырырныс йгьащтам, анахьани ахъаталагьи – йаквнагауа къральыгIва ргIапсща гьаъам. Абызшва йазынарху аполитикала акъральыгIва комитет абюджет гьдууым, уыста йхара атахъу зымгIва рыхъаз ахча гьнахъум – ауыс зкву гIахIгвынлыргIвитI ауи.\n«Проект щарда ашвъабгъьы йшану йгIанхитI», – лгвы йасуата йылхIвитI Аршба.\nЙалкIгIу гватра азалнахитI апсыуа бызшва арыпхьара Репатриацияла ареспублика аминистерства: ауи йара Апсны апынгьи арепатриантква рыхъазла агIвыма къральква рпынгьи абашталагIвчва рыхъазла – йгIахIахвырквын, Трыквшта апны – абызшва арыпхьара аднагалитI.\nАпхьарта ауыс зкву\nАААК акорреспондент дзачважваз аъачIвагIагIвчва щардагIв апхьартакви асабигIзартакви рпны цри бызшвала апхьараква радгалща ахъазла йгъьитI. Ужвы йшцауала, асаби асабигIзарта йа апхьарта дцитI-хIва ауи ауаъа апсышвала дчважвушта багъьата йгьузыхIвушым. Ауи йайчвахугьи – абызшвала йчважвауата ауаъа йцаз йныйыжьхырныс закIы гьазхIвам. Ауаса гвы ауымтуашта йгьаъам апхьартипхьадза йара алкIгIараква шаму, ауат ацри бызшва арыпхьара апынгьи йшгIанахIвауа.\nГагра район йаланакIуа Алахьадзыхь йапхъахауа апхьарта адиректор Бейя Саид унашва зхъицIауа апхьарта апны апсыуа бызшва бзита йадрыпхьауата йпхьадзитI. Ауи йшихIвауала, арыпхьагIвчва апхьагIвчва ахъаз апрограмма рзынадырдзара йахъазымкIва асабиква абызшва йшалачважвуш йащтапI.\n«Апхьарта урышв апхьартапI, апсыуа бызшвала арыпхьащагьи абызшва зымдыруа асабиква ракIвпI йыззалху. Архъвыхраква йшгIаркIылсуа уапшрыквын [хIапхьарта апны] ауысква рыцIа-рыцIа йшагъьхауа гвы аутитI», – йхIвитI Бейя.\nАпсыуа бызшвала арыпхьара апны баргвырата йзынйауа ауысла азцIгIара джьауап гIайтуата ауи йгвы йгIанагуаз хIыцагIвишатI: абаргвыраква гIазлыцIуа ауагIа абызшва ддырдырырныс ъартахъым акIвпI, ауаса йанаъазара ауат ргIариква абызшва дуырдырыныс рахIагьи йбаргвхитI.\n«Ан-абачва ашшлитI апхьагаква рпны йгIаргвнымгIвуа шщарду, ауипхьадза арыпхьагIв йа абызшва бзита йыздыруа рыгвлачва тшырзынадырхара шатахъхауа. Ауи цIабыргыпI. Са сшапшуала, асабиквагьи дара абзазагIвчва йалакIыта йгIауахвыргьи рансимш бзазара апны, анхарта апны абызшва йазыбжата йгьырбум», – йхIвитI апхьарта адиректор.\nБейя йгIаликIгIитI апсыуа бызшвала апхьарта апрограмма мурад хъадата йаздыргылуа тамамта йгIаугвынгIвра шатахъу: «апхьагIв архъвыхраква дахIврала дшзыркIылсуаш апшта дурыхIазырра акIвма, момкIва дапхьауа, дгIвуа, дчважвауа дубжьара акIвма»?\n«УахьчIвала апхьартаква ахачIвыкI акIвпI рымч рыцIа йызквхъауа – архъвыхраква. Йаргьи цIабыргыта асабиква архъвыхраква бзита йыркIитI. АпхьартагIвацаква абызшва ауыс гьырзырхъйушым», – ари апш хъвыцра дазгIайитI ауи.\nАтгIачва апны айчважвара\nАжва аламкIва абызшва ауысла апхьарта хъадата йаъу атгIачва акIвпI. Швапхата дгIахв йауаштI ргIариква цри бызшва йазырбжьара шатахъу тшазыздыруа атгIачва йгIарылцIыз, аунагIва апны йанакIвызлакIгьи абызшвала йчважвауа сабикI. Хвысквша йырту Ачба Соломон йани йаби дрыцта Гудаута къала апны дбзазитI, йапхъахуз йажваквагьи апсышвала йхIватI. Абарауаса ауи йыбызшва йцридзата йзалтI. Урышв бызшвала ауи дчважвауа далагищтара дукI гьцIуам.\nСоломон йан Вардания Инга йгьцIалкIуам асаби апсыуа бызшвагIвацала дйачважварныс апхъапхъа йшылчвыбаргвыз.\n«Сара схъаталагьи апсышва ауи апш цкьата сгьзалачважвум, схъапщылагьи ауи бзидздзата йгьидырам. Ауаса хIара хIхъа йтахIкIытI хIсабиква рцри бызшва шырдыруаш. Йаргьи йара ауаса йалтI. Апхъапхъа быргвын – «йгьсылшум» – шхIхIвузымцара ауи хIазцун. Асаби дъадзахвыцыз ажвата йыгIдыруаз хIызхъун, ауи ддухандзыкIьа хIаргьи хIдырраква йрылахIырхIатI», – лхIвитI Вардания Инга.\nАуи йгIалгвалашвахитI ргьагьара зымгIва – рыгIвзачва, рзаъачва, рыгвлачва – рпа апсышваламкIва ймачважварныс йшрыхIвуз. АпхIвыс йшылхIвауала, ауи гьмайрамызтI, ауаса абзазара йшгIанарбазла, йузахъвдаквымщтуаштагьи йгьаъамызтI.\nЗныкI ан лпа асабигIзарта данджвыквылра йуысква шцуш дахъгвыргIвауа даъан.\n«ХIара асабигIзарталагьи агIзагIвылагьи йхIызшан: асабиква ауаъа апсышвала йчважвитI. Сара спа йыбызшвала дъачважвауа схъа ду йснарбахитI. Ауи апсыуа бызшвапI дызлахъвыцуа, урышвла закI анихIвуш апхъапхъа апсышвала дхъвыцта уацIыхъван йхIвуш урышвла йшатайкIхуа йылубгIитI», – лгвартраква хIыцагIвылшитI Вардания.\nАпсыуа бызшва агIащаквыжьра дзачIвапсыуазлакIгьи йуыспI. Цри бызшва зымгIва йрапхъата йъаудыруаш аунагIва акIвпI – ауаъа апсыуа бызшва гIагIвынггIара атахъыпI. УацIыхъван атгIачва йрыцыркIуата ауи ауыс ацдырцара рборчпI асабигIзартагьи, апхьартагьи, ауниверситетгьи, йатахъызтын – ахъатачIв арыпхьагIвчвагьи йазалху апхьараквагьи. УахьчIвала арыпхьаща амальквагьи апсыуа бызшвала арыпхьара йазалху ахчагьи мачIызтIхIва – ауи гьхъадам. Йхъаду дасузлакIгьи йапхъанчIвиква йзыгIархчаз, датша закIгьи йапшым йцри бызшва йдырра йтахъыта йхъатала йапхъахауа ачIвырхъа атипта айрышта ауи дазцарныс акIвпI.\nАпсны утамкIва апсыуа бызшва шууырдыруаш йгIаквчвжвитI йащтагIайуа хIгIвыра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsyua-byzshua-yzymdyrua-ryqhaz-apsny-apny-tsri-byzshua-tshabazubzhiush","date":"2021-05-09T21:46:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00212.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9992313385,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":17,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9992313385009766}","num_words":1005,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI. Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан гыларта хъада змаз ари адкIылара гIаншищтара йцIуа асквш 30 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи шгIаншаз знархару абзагIвра дрыхIазыртI.\nАрдзынба Аста\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра атурых йахагIвазу зымгIвагьи аунашва рдыритI КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея, ауи ангIанша амщтахь гIамта айшысла Конфедерацията йырчпахтI. Ауи магIны амапI, йшпакIву ухIварыквын адкIылара уыс ду архъйатI апсуа ры акырт кIыгIвчва йрайгIайра ахъазла. ЙалкIгIата ауи зтахъырала Апсны айсра йпшцIалуаз ауагIа рымгIвайсра адгалра йаквта хъадата йщаквгылан.\nАщхъа республика йашIырпшын\nКIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея Апсны ауагIа р-Абашта айсра гIалагарныс хысквша аъаркIвата йгIаншатI, асквш 1989 август а 25 агIан. Ари атшын Согъвым Апсны аминистрква р-Совет аконференц-зал апны Ассамблея йапхъахауа айззара ду акIвшатI. Ауи йалан Апсны йгьи Лагъь КIавкIаз ареспубликаква ргIащтийыгIвчва 500-гIв райхIа йнадзауата.\n«Акъала хъада йтабзазуз акыртква ауи атшын рунагIваква йгьгIарджвылымцIуазтI, зыбызшвала йкыртгIвацаз Апсны аунашвачпагIвчва йгIацIдыркъьан Тбилиси йцатI «йкьангьашырныс ахъазла», – йгIвитI ауат агIаншараква дгIарыквчважвауата «Апсны Республика» газет аредактор хъада Кураскуа Юрий.\nКураскуа йшипхьадзауала, Апсны акырт унашвачпагIвчва йрылархIватI КIавкIаз ауагIахъаква ртшадкIылра ауат рфашист гвыгъара мадзаква рырхъйара йзапшIагылуаш къарута йшгIаншаз. Ауи атлахан Грузия ССР йаланакIуаз Апсны АССР йгьи ГIвадахь Осетия автоном область рбзазагIвчва апсуа, асатин угIахъаква рхъвыцщагьи гIатадымрышвуата СССР йгIарылцIхта тшдыркIьыдарныс ргвыгъан.\nАуи агIан Согъвыми Тбилисии разазаъащаква швабыж йаквыргъвгъван, ауи апны йгIанымхауата йхътIыта йапшIагылхьан. Ауи асквш 1989 июль мыз агIан йгIаншатI. Апсны акъала хъада апны апсуакви акырткви анажвысыл амщтахь Грузияла Согъвым йталырныс йгIахIвынчIун уагIа зыкь 30-гIв йнадзуз аколонна, ауаса Очамчыра апны Аалдзга дзыгIв ацхIа ашIыпIа йашIаркIытI.\nАрат аквыргъвгъвараква КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея агIаныршара апхъала йакIвшатI. Апсуаква йрылархIвун рыцхIагIа шрызгIайуа йгьи абараса Грузия йддырдыруан рхъазы йшгIанымхуш, КIавкIаз ауагIахъаква апсуа уагIахъа йшгIарыцIагылуаш, йатахъхузтын Тбилиси ргIагвыквсра джьауап шырзатхуаш.\nАдкIылара дахъадахатI аполитик йгьи ажвлара уысхагIв Шанибов Муса. Ауи уадыргIвана йшйырзахвахызла, КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация ззыгIандыршаз акырт властнкъвгагIвчва ймыгIвхъыргуз Апсны ауагIахъа гIальаматраква гIахчара ъатахъыз акIвын.\nКIавкIаз адкIылара ахьыз, ауи алаща йгьи алшара асквш 1918 агIан йгIаншаз, Лагъь КIавкIази Апсни зланакIуаз Ащхъа республика йашIырпшын. Асквш 1990 октябрь агIан Ассамблея Ащхъа республика ахвитнагIаква шнанауахвуаз ахабар аргатI.\nАсквш 1991 ноябрь мыз агIан Согъвым апны адкIылара йакIвдыршаз III айззара ду апны Ассамблея ахьыз рпсахын КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерацияхIва йапхьауа йалагатI. 12 уагIахъакI ргIащтийыгIвчва (апсуаква, абазаква, аварква, агвхъауаква, ачачанква, абалкъарква, адаргинква, акъарчаква, акъвмыкъвква, алезгинква, алакква, асатинква) йара ауи агIан АнгIалра мачвы ацIарцIан КIавкIаз\nащхъа уагIахъаква рконфедерация адкIылара ауысла Декларация нарахвтI. Щаквыргылрата йгIаргтI КIавкIаз апарламент, Третей суд, ахъыхчара а-Комитет гIандыршарныс йгьи а-Конфедерация аштаб-квартира Апсны акъала хъада Согъвым акIвта йщаквдыргылтI.\nКIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация тшщаквнаргылыз \"зхъа йахвиту уагIахъа-къральыгIва гIаншарата\" акIвпI. Апараламент ащаквыргылраква а-Конфедерация йаланакIуаз акъральыгIва республикаква рыхъазла кьангьашра швъата акIвын йшаъаз.\nАсквш 1992 октябрь мыз агIан, Апсны апны айсра гIаджвыквылхьата, адкIылара ахьыз ажва \"ащхъа\" алырхтI. АдкIылара йахьызхатI \"КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерация\", йауа ухIварыквын ауи йалалтI ГIвадахь Россия акъазакъква рыжвларагьи - ауатгьи апсуа уагIахъа ргIальаматраква йрызгылтI.\nХIара хIконфедератпI!\nТбилиси апны КIавкIаз адкIылара апхъапхъа чва гьахъарымбузтI, \"швъабыгъь асльанта\" йырпхьадзун.\nАпсны апны азаъаща датшан, адкIылара гвыгъара ду азрыман. Ажурналист Шариа Валерий йшгIайгвалашвахуала, апсуаква йгIаргвынгIвуан архъвыхра баргвква йырзыхIазырзара шатахъу, ауи ахIатырла КIавкIаз ареспубликаква рцхърагIара йазыбжан.\nАссамблея ангIанша йгIашIарышвта йапшым акультура уысква архъйауа йалагатI: КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш йадахIвуата аджьабара айззараква акIвдыршатI, айсра апхъабырг, июль мыз агIан, Согъвым апны Апсуа-агвхъауа культура амшква адыргалтI. Ауи йаццауата адкIылара \"ангIандыршуз ауысква йапшым анархараквала рацапарагьи йазхъвыцуан\", йхIвитI Шариа.\nАжурналист йшгIаликIгIазла, Ассамблея йапхъахуз агIвайззара дукI апсуа къала хъада апны уагIа щарда азрымкIкIуата йадыргалтI. Асквш 1991 ноябрь а 1-2 агIан йхпахуз айззара ду йалаз ауагIа ауи аъара йщарданта Апсны адрама театр апны йакIвдыршара атахъхатI.\nГIамта ��асыла йгIаджвыквлыз агIаншараква абгата йгIадырбатI Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны апсуа ры райгIайра къару ду алазцIаз а-Конфедерация амчхъара.\nАпсны апны айсра ангIаджвыквыл йапхъахуз амшква рпны йгIашIарышвта йалкIгIата КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация акIвпI Лагъь КIавкIаз ареспубликаква зымгIва рпынгьи зтахъырала айсра йпшцIалуаз ачкIвынчва адызкIылуаз йгьи зхъахвитра йазабакIуаз Апсны ауагIа йырцхърагIарныс йызщтиуаз.\nАпсны апны айсра ангIалага йгIвымшкIхуз, август а 15 атшын, Апсны аунашвачпагIвчва йырнапIыцIаркIваз Гвдауыта йгIадгылтI апсуаква йырцхърагIарныс ртахъыта КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация ахъахчара Комитет йахъадаз, айсыгIв ъаза Сосналиев СултIан дзапхъагылыгIвыз аконфедератква йапхъахуз ргвып.\nЧачаншта акъала хъада Грозный апны август а 18 атшын йазалхта йакIвдыршаз а-Конфедерация апарламент асессия Апсны цхърагIара адрайдзарныс йщаквдыргылтI. Апсны йацхърагIарныс зтахъыта айсра йпшцIалуаз ргвыпква адыркIылуа йалагатI. Абараса апсуа уагIахъа йырцхърагIарныс йгIайуа йалагатI Лагъь КIавкIаз ареспубликаква, ГIвадахь Россия, агIвымакъраль апсуа диаспораква (Трыквшта, Иордания, Сирия, Канада, анахьанат акъральква) йрыуаз ачкIвынчва.\nА-Конфедерация хабарта йаргатI Грузии ауии айсра шырбжьу. Ари ауыс апсуа турыхдырыгIвчва апсуаква ртшгIащтIыхра апны амагIны дута йгIалыркIгIитI. Ауи амщтахь Грузия аунашвачпагIвчвагьи тшгIабыртхтI, ауи ауысла ЙадкIылу АуагIахъаква р-Организация апынгьи йтхIаусытлатI. Асквш 1992 октябрь мыз агIан Апсны дгIайтI адкIылара апрезидент Шанибов Мусагьи. Ауи Гвдауыта апны йгIанйыршатI ауысква ласыта рахъвдаквыщтра зхъвдаквцIараз а-Конфедерация аштаб.\nАштаб акIвын аконфедератква адызкIылуаз, апсуа ры ъайсуаз ашIыпаква рпны йызщтиуаз.\nАпсны ахъахвитра йазгылата зтахъырала айсра йпшцIалыз айсыгIвчва гIвынзыкьыгIв райхIа йнадзун. Ауат йрыуата 51-гIв йхIаракIу ахьыз \"Апсны а-Фыр\" рквнадыргатI, 247-гIв Льиуан йорден рырттI, 623-гIв - амедаль \"АхъацIара ахъазла\". Айсра зтахъырала йпшцIалыз ачкIвынчва йрыуата 260-гIвы рхъа щтIарцIатI.\n\"Сара йшспхьадзауала, йалкIгIата КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация акIвпI апсуа уагIахъа рыквчIвакьра йапшIагылта йгIазхчаз!\" - йхIватI уадыргIвана Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав а-Конфедерация даквчважвауата.\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра амщтахь КIавкIаз ауагIахъаква р-Конфедерация уадыргIвана йгIаншаз айсра апшIагылраква рпны ауыс рейша йгьаламылтI. Асквш 1998 агIан а-Конфедерация апарламент асессия йщаквнаргылтI ауи йалу ауагIахъаква рыуа уагIахъакI йгIартахъхата ауыс гIащтIырхындзыкIьара анхара ашIадрысырныс. Йаргьи ауи акIвпI КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерация анхара йацIыхъвахаз.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/auagaqhakua-shtshadyrkylyz-kavkaz-auagaqhakua-rkonfederatsiya-angansha-amsh-yadahuuata","date":"2021-05-09T23:12:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243989018.90\/warc\/CC-MAIN-20210509213453-20210510003453-00486.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962329865,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962329864501953}","num_words":829,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААКи репатриацияла Апсны РеспубликаакъральыгIва комитети СогIвым апны КIавкIаз айсрайаладзкваз рхъмаштылра ахьызла аджьабара айззаракваадыргалтI.\nБарганджиа Саид\nКIавкIаз айсра йаладзкваз рхъмаштылра ахьызлаАпсны апны май а 21 атшын амшын атшпы апны АщамакIачвамзи НартргIа рымци адыркIытI.\nАджьабара йазынархаз ауысква йрыуата тшынла Апсныадрама театр апны убых уагIахъа ррыцхIагIа йгIаквчважвауаЩынкIвба Баграт йроман «Йхъысыз йрыуата йцIыхъвахауа» йгIахъыху аспектакль гIадырбатI. Ауи апны чкIвыныргIартеатр актерква гIахъвмартI. КIавкIаз айсра йаладзквазрхъмаштылга син адзхъа амш шабгу айсра агIаншараквиауагIа ртгари гIазырбауа архив суратква ргIарбарта адгалан.\nАджьабара йазынархаз ауысква адыргалтI Адуней апсуа-абаза конгресси репатриацияла Апсны Республика акъральыгIва комитети.\n«ХIара хIгьхъымчIватI, хIуагIахъа бзаркIвапI»\nАхъвлапын йазалхыз апрограмма ахъвы аналагушыз асахIата 8 йаргванхауата СогIвым адзытшпурам ауагIа йдырчвытI. Атшчва йдучвамыз ргвыпи амзаркIква знапIыцIаз ауагIирапхъа йгылата ауат Багапщ Сергей йыхьыз зхъу агьагьараапны колонна ауырата йалагылын адзытшпурамламцаАмхIаджьырква рхъмаштылга син ахьыла йджвыквылтI.\n«СыгIвзачви сари аколонна хIрылалырныс хIгвыйгьтамызтI, ахъаз тIакIв хIамдарныс хIгIайын, ауаса арат зымгIва аныгIба хIамайчважвауата хIрылагылын КIавкIаз айсра йаладзкваз рхъмаштылга синдза хIымгIвайстI», – ллахIвараква хIыцагIвылшатI Барцыц Инесса.\nИнесси лыгIвзачви йгьырхъазым згвы гIазыцIаста аколоннайрылагылта амгIвайсра йалалыз. АмгIва аурала ауиасатырква йрылахIун. Аколонна асин апны йшнадзазйаквшахIатхауата Абыкь (метIркIи бжакIи аъара зыуру, акIамбыщ абжьы йашIырпшу быжь ду гIазтыцIуа ауагIаръамапсыма – аредакция ррытаразга) абжьы гатI.\nАсин агьагьарагьи уагIа айззатI. Ауат ахъмаштылга ащапIыахIврапшдзаква щтIарцIауа йалагатI. ХIврапшдза щтIазцIузйрылан акъраль аунашвачпагIвчва, арепатриантквартгIачваква, Адуней апсуа-абаза конгресс йалакву, ажвларауысхагIвчва.\nЛагъь КIавкIаз йауата зтахъырала Апсны апны йайсызаветеранква рыцынхара ауысквала апрезидентйкьангьашагIв Аджьынджьал Рисмаг май а 21 «апсуа уагIаргвы зрымчуа мшыта» йпхьадзитI.\n«ХIара хIгьхъымчIватI, хIуагIахъа бзаркIвапI, ауагIахъатшауацIырхуаштI, ари ахъмаштылра амшгьи заманкIанагIвсра арепатриантква рпсадгьыл йъагIайхыз йазынархугвыргъьахъв мшхуштI», – дгвыгъитI ауи.\nРепатриацияла АкъральыгIва комитет хIабашталагIвчварабадыррала ахъвшара аунашвачпагIв Хвтаба Инал йгвыйасуата йхIвитI цIыпх апандемия йгIалцIла акомитетахъмаштылра амш йазынарху ауысква радгалрайшзаламлыз.\n«ХIуагIа, КIавкIаз шабгу ауагIахъаква рыхъаз ари магIын дузму мшыпI. Арат ауысквагьи хIтурых хIаквчважварнысужвыгьи лшаракI гIахIыртитI, йара акIвпIта, щардагIвы, йалкIгIата чкIвыныргIа, ауат йрыцхIагIаз агIаншаракварыхъазла йырдыруа мачIпI. ХIтурых хIхъаштылырквынуачIвымш гьхIызгIаталуашым», – йгвыргIва йхIватI ауи.\nАщамакIа аркIра\nАхIврапшдзаква анщтIарцIа амщтахь апсуа артисткваатурых йгIалахаз ашвакви ауысакви гIархIватI. Йбергьльуапсуа ашвахIвагIв, зыхьыз дута йгаз «Апсны-67» апсуа гвыпрсолистка Гвынба Людмила айсра агIангьи ауи амщтахьгьиауагIахъа шабгу ррыцхIагIи рпсадгьыл йтгари йырмузыкасимволхаз агара ашва «Шьышь нани» лхIватI.\nАуи ашва гауата Трыквшта йауата зпсадгьыл йгIайхызТванба Къадыр апсуаква рчвамза АщамакIа айыркIытI. Ауиамщтахь ауи тшихIвахтI йгвы швабыж йштыртыруаз, ачвамза ъадзайыркIуаз йапхъанчIвикви ауат злазагIаншаракви дшрызхъвыцуаз.\n«Ауат асквшква ргIаншараква гьхIхъмаштылстI. ХIпсадгьылйанакIвызлакIгьи хIгвква йыртазара атахъыпI. Ауи агIанхIъанызлакIгьи хIпсадгьыл хIаргванызлуштI», – йхIватI ауи.\nЦIыпх апшта сынчIвагьи йымбылуата йгIанхаз ачвамзаачваба рахъваква йаъаз зымгIва йрыларшахтI.\nКIавкIаз айсра йаладзкваз анырджьабауа амш агIанАщамакIа чвамза аркIрала ацIас асквш 2020 агIан Адунейапсуа-абаза конгресс йгIаланагатI. АААК апхIвыс советкварунашвачпагIв Ардзынба Гета йшгIалылкIгIазла, ари амш«рыцIа уагIа щардагIв шаднакIылуаш, ауагIахъа йшрымшугIазырбауа лкIгIара шамазлуш апшта» аконгресс щардаачпитI.\n«Ауи акIвпI ари гIвысквшахауата хIара апсуа жьийыгIвчварцIасква зхчауа Дзидзариа Тимури хIорганизация гIвзабзита йаму Аргвын Къадыри рыцта АААК анхагIвчварнапIквала йырчпаз АщамакIа захIыркIуа», – лхIватI ауи.\nЙхIыщтагIайуаш абанпараква йрызгIаныжьра\nАрдзынба Гета йшылхIвауала, рыцIа уагIа щарда азыркIкIраахIатырла АААК аконгресс ашIыпIа хъвшараква йрылузымгIва гIанарайгватI. КIавкIаз айсра йаладзквазрхъмаштылра мшы агIан СогIвым йгIайтI Дранда, Уарча, Киндга, Пицунда рпны йгIаныршу ашIыпIа хъвшаракваргIащтийыгIвчва.\n«ХIара хIызшIытра згIата йхIызгIайыз зымгIва хIырзыразпI. Ауат апхьартаква рапхьагIвчвагьи рыцгIаргтI. Ауи магIынду амапI – асабиква араъа йаъата ахIбачва рлахIваракваанырбауа. Ауи акIвпI абанпараква абазырдыруа, агIамтакваапызщылуа. ХIаргьи (АААК – аредакция ррытаразга) ауизакIыла хIъацхърагIауа швабыж хIайгвыргъьитI», – лхIватIАрдзынба Гета.\nАри айззара йъагIазшIыртыз ахъазла Адуней апсуа-абаза конгресс дшазыразу лхIватI Дранда апны йгIаныршуашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Цвижба Мзия.\n«Ари йапшу ауысква зымгIвагьи рылазара атахъыпI. ХIараапхьагIвчвагьи арыпхьагIвчвагьи хIыцта хIгIайтI. ХIысабиква щарда рдыртI, «Йхъысыз йрыуатайцIыхъвахауа» йапшытI. АцIайквагьи хIаргьи хIлахIваракващардапI», – лхIватI Цвижба.\nАджьабара уысква алдыргауата амшын ахIврапшдзааларпаква хъыржьылтI, НартыргIа рэпос йгIанахIвауаНартыргIа рымцагьи адыркIытI.\nКIавкIаз айсра йаладзкваз ансисквша май а 21 агIанйырджьабитI. Ауи амш асквш 1864 агIан Кбаада сырт (ужвы – Россия йаъу Атшшара Къапщы – аредакцияррытаразга) апны асквшква 1817-1964 рагIан йакIвшаз, уагIа зкьышвыгIвпхьадзара рпсадгьыл анцIралайрыквызхыз КIавкIаз айсра ъалгаз дыртлапIауата айсрапарад акIвдыршатI. АуагIа тгIачвала Осман ИмпериялайхъыстI, уацIыхъван абзазара ауат адуней шабгулайамцIнапсахтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kavkaz-aysra-yaladzkuaz-rqhmashtylra-akhiyzlaaschamaki-nartrga-rymtsi-adyrkyt","date":"2021-06-19T10:26:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00550.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962688684,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962688684463501}","num_words":571,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.962,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апроектква\nКъарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nАпсны акъала хъада апны «СогIвым амодерн» гIарбарта джьащахъва гIахъыртIытI\nГвдауыта йаъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра амузей агIарбарта пещ апны асуратчпагIв Назарова Елена «Апсны швыга зигIвала» зхьзу лгIарбарта гIахъыртIытI.\nРоссия йауу «Зенит» футбол клуб асабикви чкIвыныргIи ъарбжьауа ракадемия афутболасчва гIвымчыбжьа йнайгвгъауата Апсны апны тшдрыхIазыруан. Ауат араъа йшынхаз АААК ахабарргарта портал ахъазла йырхIватI «Зенит» абжьагIвчви афутболасчви.\nАпсны апны асабикви чкIвыныргIи футболасра йъазырбжьауа Санкт-Петербург йауу «Зенит» футбол клуб йачIву академия ахъвшара гIахъыртIытI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква аднагалитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауагIа ргвбайара тынха йазынарху \"Амазара\" проект зладжвыквлыз ахъвы шакIвшаз даквчважватI.\nАААКи «Алашара» жвлара адкIылари апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара йазынарху апроект шIыц \"Амазара\" джвыкврыжьтI.\nХвынцариа Отар йыхьыз зхъу ауагIахъа ъамапсымаква йрысуа акъральыгIва оркестр сентябрь а 23 йакIвнаршаз аконцерт апшыгIвчва ргвы йтымцIуаш лахIварала йарчвытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/projects","date":"2021-06-19T22:36:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487649731.59\/warc\/CC-MAIN-20210619203250-20210619233250-00339.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9864851832,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9864851832389832}","num_words":146,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.948,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыкв\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация й-VI-хауа асъезд акIвшатI. Ауи нархарата йаман а-Федерация аунашвачпагIви ауи аунашвахъцIарта йалаквуи ралхра.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар нхара уысла Трыкв Республика даъан, ауаъа уыста йырхъйаз даквчважватI.\nАААК Трыкв Республика акъалакви арайонкви рпны а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рсоветква гIахънатIуаштI.\nТрыквшта йауу апсуа пхIвыспа Трапщ Эдже 11 сквша цIитIта лыжвла ъану лпсадгьыл апны дбзазитI, лцри кыт апны джитIта хвы зму археология пкъыгIваква гIалауитI, апсуа апхьахьаква адуней конгрессква йрылазларныс дырцхърагIитI.\nТрыквшта Акпынар кыт апны абаза бызшвала апхын арыпхьара акIвшитI, апхьара тшадыркIылтI уагIа 70-гIв райхIа.\nТрыквшта апны апсыуа, абаза кытква рбзазагIвчва акъалаква рахьыла йайтыпахуамцара рыжвлара акъару йалдзгIазтынгьи уахьчIва рбзазара апны уыла йгIащтIнахитI апхъанчIви цIас щарда шгIархчаз.\nАпсыуа бызшва ууырдыр йшауаш йгIаквчважвауата АААК ахабарргарта портал йгIаквнацIауа йащтагIайуа агIвыра Босфор университет апны апсышва йшадрыпхьауи Трыквшта ауагIахъа квтаква рпны апхьараква шакIвшауи гIанахIвитI.\nТрыкв Республика апны апсуа-абаза диаспора руысхагIвчва хIадагIвачата йгIараутI апсыуа щайдза зму тгIачва 300. Ауат рунашва апхъала зджьарагьи йгьаъамызтI.\nАААК ЙхIаракIу асовет йалакву Астомбыль апны йанйан а-Конгресс анхара агIарбараква йрыквчважватI йгьи асквш 2019 ацIыхъвадза анхара рыцIа йхъаду анархартаква гIадрыбергьыльтI.\nТрыквшта апны Апсны акIьыкIвара нхауищтара йцIауа асквш 25 руацIа псахрата йгIаншаз, баргвырата йзынйуз, проектта йлырхуаз йгьи абзазара йаларыжьуаз йрыквчважватI йапшым асквшква рагIан тшызпсахуамцара акIьыкIвара аунашвачпагIв йъанатIа нкъвызгуз ауысхагIвчва.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/tag\/turtsiya","date":"2021-06-19T21:57:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487649731.59\/warc\/CC-MAIN-20210619203250-20210619233250-00334.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976380467,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":29,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976380467414856}","num_words":193,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"…Уарп дзыгIв амачхъвынцIа йазаргванта йуыхваз Прочный Окоп зхьзыз акъала скIавкIаз бзазара апны гыларта багъьа ъакIуаз йгIалцIла сгIаквымчважвакIва йгьсызгIаныжьуашым. Ауи ахъахьгьи ауацIа ныргIалщагьи дукI ухънахуашта йгьаъамызтI. Ауаъа Кубань кордон аунашвачпагIв-генерал тшъанйыргIалыз йгIалцIла ащхъагIвква рылапш гьахъырымхуазтI. Акъала акъвапаква рпны айха абджьарква хвынгылан. Ауи агьагьарала йжыз андакь тагIвгIвын, ухъысныс баргвыракIгьи гьалахмызтI. Акъала ауацIа акордон аунашвачпагIв цIлауатрала йкIвыршаз йтдзы, ротакIи жвагIвкъазакъчви йырзалхыз абзазартаква, ткванкI, загIа йнадзаз ахыхъвшвква ъагIвназ шIунакI аныргIалын.\nАгенерал йфатар заджвыкI акIвын йнашылуаз йджьарщушта байата йалыргаз. СажнашвкIла акрепость йачвыхъарата унагIвара змаз нышв квайчIвала йщыхыз асолдатква ртыдз хвыцква алагылан, ауат ргьагьаралагьи андакь жын. Йара ауи адзыгIв атшпы хверстакIла унаскIьарыквын акъазакъ полк аныргIалын. Къвбина агъьма тланыкъва шабгу рхъа мцырартан, арахьари атшпы аурала удзышварта райшартан, хъарачIвыла йквайчIву чвахIвата тшызрауыз абнаква рхъахьла ащхъаква унарыквпшуан. Уарп йгIалачIвуз адзыгIв хвыц-хвыцква рызна рахъвазшва агъвгъвара йалсуан. УнаскIьарыквын, атырццыртакви агъьал дукви урынйун. Ауат хIымажа йгIахъысныс йхIазырыз ащхъагIвчва йыртшыкъачIвахыртан.\nЗеленчук дзыгIв утыцIта атенгьыз КвайчIвадза тшызрауаз агъвгъвара ачеркес тшыгIвкви акъазакъкви йрапшIахыртан. Ауи азаман агIан Закубанье зхьзыз ашIыпIа агъачва йырнапIыцIан, Лаби Сагуаши рбжьара урышв къвтыркIгьи гьбжьачIвамызтI. Уарп дзыгIви абыхъви рбжьара аурышв унашва йацIаз кытквакI закIмакIта йхъылапсан. Прочный Окоп къала апахьла абаза кытква Башылбай, Там, Къызылбакь, Чегьрей, Багъ, Баракъай алачIван. УадыргIвана абадзехква радгьыл гIалагун, унаскIьата – ащапсыгьвкви анатухайкви. Арат ауагIахъаква йхътIыта йгIахIпшIагылуан.\nАбадзехква рпны Къабардпщ йгIатыцIыз щардагIвы тшыкъарчIвахуан. Ауат аурышв унашва йацIалыз акъабард кытква йгIартыцIта йгIахIпшIагылныс йхIазырыз ахIаджьратква ракIвын. Ауат ашIыпIаква бзита йырдыруан, ащхъа хъара йгIатыцIуаз ахIвынчIачва йрыцта йгIахIгвыквслун. ХIмажа зхчуз акъазакъква кIвымжвы рышвата уахъгьи тшынгьи ахIаджьратква йырпшIагылуан. ЙщарычIвараз ауагIахъа айсра заджвгьи йгьимайгьдзузтI, рыцхIащарагьи хIайльарагьи рхъа йакврымцIауата ащхъагIвчви аурышвкви абащахъырчIвалуан…\nПрочный Окоп къала знапIыцIаз дангIайра агьагьара yaгlaлa йырчвызлун. Аурышв офицерква йырхъазымкIва, ащхъа бзазагIвчвагьи гвып-гвып йгIайззун, мадзакI рхIварныс йызнашылуан. Ауат йрапшыз ащхъагIвчва абджьарла йырпшIамгылуата, ауаса сакъра ду рылата агенерал йпны йнаржьылуан. Ауат рыла сгIацIамшвара ахъазла рыцIа хъарата йаныргIалыз пещкI сыгIвнан. Зны ауаса амгIваква сзырбушыз срызпшуамца гIвымчыбжьа цатI.\nУахъыкI агенерал КарамурзинргIа агIвайщчва, атакIыгIв, аимам Хази дрыцта йсызгIашылт! Ауат разыгIальаматракви ауыс шаъадзази здыруанта айчважвара йстахъыз нархара астныс гьбаргвымызтI. ЙгIашылкваз хIайльара аламкIва йхътIыта урачважвара атахъын. Йапхъахуз хIанйара гьсхъаштылхуам. Ачеркесква рпны йшцIасу апшта закIгьи хIымхIвауата къомракI хIчIван. РхIальква рлактаквала йгIахъстIныс смурадта гватшныта сырпшуан. Айщчва рахIба Тембулат йквпшырала рыцIа дгвапан, йпшыща хътIын, уйачважварныс угвышхвун. Ауи йаща Бий ддатшан, йдамаква къьакъьата, йыла хьшвашваква удрыхвхвуан, йжакIьа хъыш ауыран, аргваныта дыздыруа зымгIвагьи йчврыхIун. Аимам Хази йшIахъа гьажьын, йылаква тшвадза хIайльаракI гIарныпщуан. Апхъапхъа сара сгIачважван ащхъа бзазара хвит ацкIыс аурышв хабзаква йрыцIалныс шгIалырхуа цIабыргызтын сырцIгIатI.\n-Агенерал йшйасхIвхьаз апшта, сара аурышвква срызцIабыргызларнысла ныха схIватI, сажвагьи сгьайжьушым, – айшыста йджьауапхатI Тембулат. – Бий дайцIбапI, ауыгьи сара йсхIвауа акIвымкIва датша гьгIауайхIвуашым.\nХIайчважвара аурала азаджв азаджв дхIырхъвыхуан. Тембулат йара аурышв хабза дъ��цIалгIвацаз ахъазла кыт гIайызхъарцIарныс шбаргвхуш дахасыргIвазатI. АмакIыраква рымщтахь йсхIваз дадгылтI. Ауыс ацIыхъва хIнадзазшва йанызба, рыцIа йбаргвыз архъвыхра ауатыкв йгIатасцIатI. Йырщыз ргIвайщчва рща шрымхахуашла сгIадыргвыгъатI, ауат рнысла йгIаншалакIгьи сшырхчушла ныха дсырхIватI. Ага райщчва рхабар ауатыкв йангIатал рчва тшапсахызтынгьи, йырхIватI:\n«ЙгIахIгвынгIвитI ауи апш ныха хIымхIварыквын ухъа гIахIызхъауцIарныс шбаргвызлуш. Йырщыз хIгIвайщчва рщала ухIыргвыгъитI ушурышвугьи, хIдин йшазхъауымцIауагьи хIхъа хIшазсакъуа апшта ухIхчарныс».\n– Ужвы ауыс цIхъва айаута йспхьадзитI, – схIватI сара. – Съашвырцауа снайуаштI, аурышв офицер йажва швыститI швызласыргвыгъауа зынгьи самайжьарныс, сунашвачпагIвчва ражва сырхъйауата ащхъа сшвыцнахъалитI.\nТорнау Федор,\n«Воспоминания кавказского офицера» книга йгIалхпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/jinepsgazetesi.com\/2021\/05\/%D0%B0%D1%83%D1%80%D1%8B%D1%88%D0%B2-%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B5%D1%80-%D0%B9%D0%B3i%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%88%D0%B2%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D0%B0\/","date":"2021-06-15T23:07:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487621627.41\/warc\/CC-MAIN-20210615211046-20210616001046-00095.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972096682,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972096681594849}","num_words":494,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси Гвдауыта аунашвахъцIарти адуней апны йдыртлапIауа Асабиква рхчара амш йазынархата акъала апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалын йакIвдыршатI. Ауи Гвдауыти йаргвану акыткви йрыуата саби 100-гIвы райхIа азнаддатI. АРИ АГIАНШАРА АВИДЕО АПШРА >> АУИ АУЫСЛА ЙАУАЦIЫХТА >> АцхIвара гIаныжвыжьра ахъазла швталра йа тшаншвцIара атахъыпI. Азышара Аквчважвара гьаъам Video Апсуаква рчвахъабага чвамза ащамакъа шырчпауа Согвым апны КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш 21\/05\/2021 Премьера: Герзмава Хибла йылхIваз ашва «Исхароузеи» «Апсны» фестиваль апны йгатI Айчважвараква Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква: апсуа апхьахьа Чирикба Вячеслав йкнига шIыц Чирикба Вячеслав: а-Конгресс абаза уагIахъа зымгIва аднакIылырныс йаквгIазшIытпI Чирикба Вячеслав: къарута йхIыму апсуа бызшва агIахчара йазынахIырхара атахъыпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/asabikua-ryqhazla-guyrghiaqhu-adyrgalt-gudauyta-apny-aaaki-arayon-aunashuaqhtsarti","date":"2021-06-19T09:43:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00079.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9679157734,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9679157733917236, \"inh_Cyrl_score\": 0.01900618150830269}","num_words":96,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"DAK, Abhazya'nın birinci sınıf öğrencilerine okul defterleri, not defterleri ve spor malzemeleri dağıtarak okulun ilk gününü kutladı.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Апсны акытква рапхьартаква апсуа хIарыфкви ауагIахъа дамыгъакви зну атетрадква, амшгIвыраква рыларшатI, асабиква злахъвмаруаш йапшым атопквагьи рырттI. Ари акция сентябрь а 1 йазынархапI, йаргьи йгIванхауата йакIвшитI.\nЗымгIва шалу сынчIва а-Конгресс Апсны акытква рапхьартаква тетрадь 4000, мшгIвыра 250, футбол, волейбол, баскетбол, гандбол йызласуаш топ 650 рнатуаштI. Атопква Трыквшта апны йгIаныршу ХIапIатI АхIмад дызхъаду а-Конгресс ашта хъвшари Трыквшта апны йаъу АААК ашIыпIа хъвшаракви йрылакву йгIарщтийтI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар йшихIвазла, асогIаква зымгIва йапхъахауа акласс йцаз апхьагIвчва йырзалхпI.\n\"[ЦIыпх йашIуырпшрыквын] сынчIва асогIаква амшгIвыраква гIарылахIатI. Апсны апны амшгIвыраква йапхъахауата апсуа бызшвала йгIацIцIтI. АмшгIвыра ахъкъьа йану асурат йбергьльу апсуа макъымршIыйагIв йгьи асуратчпагIв Квициниа Астамур йгIвытI\", – йхIватI Гицба Инар.\nАуи йшгIаликIгIазла, акция Дурыпщ, Уарча, Джьырхва рпны асогIаква ршауа йджвыквырцIатI, ужвыгьи Лыхны, Квланырхва, Дранда рпны йакIвшуштI.\n\"Апхьартаква рпны пхата йгIахIпылтI. ЗымгIвагьи атетрадквагьи амшгIвыраквагьи апсуа бызшвала йъагIву гватрадъа йгьгIанырмыжьтI\", – йхIватI АААК архъйагIв секретарь.\nДурыпщ кыт апны йгIаныршу АААК ашIыпIа совет унашва ахъызцIауа Твано-архук квтанай апхьарта арыпхьарала ахъвшара аунашвачпагIв Агвмаа Илона АААК агватра рапхьарта йаназынанархауа сынчIва йшахъазым гIалылкIгIатI.\n\"А-Конгресс цхърагIара ду гIахIнарадзитI. Ауи швабыж йхIгвапапI. ХIара багъьата йхъахIцIитI хIайгвара шауыразлуш\", – лхIватI Агвмаа Илона.\nДурыпщ апсуа апхьарта адиректор Хагба Ханна лгватра акытква рапхьартаква уахьчIвала баргвыра щарда йшрынйауа йазыналырхатI. Апхьартаква рунашвачпагIвчва зымгIва йрапхъата йызщту апхьагIвчва акыт апхьартаква шкIадымрышвуаш акIвпI.\n\"ХIара хIызларбалакIгьи хвы аквхIцIитI. Ари согIа бзипI. Анчва дырзыразхатI зымгIвагьи!\" – лхIватI Хагба.\nКвланырхва аквтанай апхьарта анхагIвчва гвып рыхьызла Адуней апсуа-абаза конгрессгьи ауи ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи йырзынарху аразыра ажваква лхIватI апхьарта аунашвачпагIв Цушба Асидагьи.\n\"Асабиква атетрадквагьи амшгIвыраквагьи швабыж йыргвапхуштI. Анчва дшвзыразхатI хIъашвхъмаштылыз, швабыж йхIгвапапI швгватра хIъалшвымхыз\", – лхIватI адиректор.\nЙагIвсыз, 2019-хуз, асквш агIан Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны апны йапхъахауа акласс йцаз асабиква зхъкъьа ащтахьла апсуа хIарыфкви ауагIахъа дамыгъакви зныз тетрадь 5000 рнаттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-akytkua-rapkhiartakua-yyzkuguuash-mshguyra-sport-amapsyma-rnatt","date":"2021-06-19T10:08:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00005.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9909520745,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9909520745277405}","num_words":288,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.035,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.963,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Тобыль Тольыстан – абаза литература а��ъа гIаджвыквызцIаз, зымгIва рапхъа ауагIа ршIалахIвара азызкIкIуа йалагаз, агвхъауа бызшвали абаза бызшвали йапхъахуз ахIарыфбакви апхьагакви алазцIаз дгIвычIвгIвыспI, абазаква йгIарылцIыз йапхъахуз дыгIвгIвыпI. Ауи зджьара йгIанымхауата дгвапан, йуагIа апхьарныс, гIвыра, литература ду, культура байа рымазларныс даздзышуан, йаргьи йымч шабгазла ауи дазабакIуан.\nЧкIала ПIитIа\nАмгIва ахъа\nТобыль Тольыстан Закьарыйа йпа асквш 1879 агIан Бибаркт (ужвы – Къарча-Черкес Республика йаланакIуа Абаза район йауу АлбыргIан кыт – аредакция ррытаразга) аокруг астаршина Тобыль Закьарыйа ХIасана йпа йтгIачва рпны дйытI. Закьарыйа гIван пхIвыс дгIайгтI, йыгIвпхIвысчва рпны гIарита хвгIвы йыман: хыгIвпачви гIвыпхIчви. Тольыстан йапхъахуз апхIвыс лпны йгIвыджьхуз дсабийын.\nЗакьарыйа гIальма гьйымдыруазтI, ауаса зщапIы багъьата йыквгылаз дадгьылрхарджьгIвын. АкытлагIвчва йшырхIвахуазла, акыт млыкврхIара йахъазымкIва ауи йымаз атшцIахIваквала почта нкъвигун, ауагIа хIапчып, датша хIатла рзатирыпун.\nТольыстан йапхьара Макьар Умар йгIанйыршаз Бибаркт апхьарта апны йджвыквицIатI. Асквш 1905 агIан Ардон асеминарий йапхъахуз акурс дгIалгатI. Тобыль Тольыстан йыщта анынкъвырцуз йазыркIкIыз ашвъаква йшгIархIвауала, ауи асквшква 1910-1914 рагIангьи зджьара дапхьун, ауаса йъакIву атамам ашвъаква йгьырным. Амадырса апны акIвхарныс ауаштI. Асквш 1914 агIан ауи Бибаркт апычв апхьарта арыпхьагIвта днарахвитI. Арыпхьара йацйырцауата акыт драйфандын. ЙащтагIайуаз асквш Теберда апны йакIвшуз Баталпашинск отдел арыпхьагIвчва райззара далан, ауаъа дгIачважвауата ажва гIайгтI ачкIвынчваква рапшта ахIвссаквагьи апхьарта йырщтийырныс, арыпхьараква гIарып бызшва йахъазымкIва урышв бызшвалагьи йакIвдыршаларныс. Ауи йгIаджвыквцIара ахъазла Тольыстан арыпхьара дакъвырщттI.\nУнагIвара Тольыстан тIакIвгьи йкIьасахата далалтI, ркыт йауаз Кьанджьакъвыл Къальамбакь йпхIа Барзыкьхан дгIайгтI. Йапхъахуз рсаби ауат асквш 1918 агIан драутI, зымгIва шалу хъацIи пхIвыси 11-гIв сабичва рыман, ауат йрыуата пщгIвы йшхвыцыркIваз йпсытI.\nАсквшы 1920-1930-ква рагIан\nСовет власть анщаквгыл амщтахь Тобыль Тольыстан АлбыргIан апычIв апхьарта апны арыпхьагIвта дынхауа даталагахтI. Ауи азаман йджвыквлитI ауагIа рарыпхьарала ауи йынхара. Асквш 1924 агIан Тобыль Тольыстан гIарып щата амата черкес бызшва алфавит гIанйыршатI. Ауи агIацIщтракви апхьартакви рпны пщысквша руацIа йгIадрысабаптI (Асквш 1928 агIан Тольыстан Закьарийа йпа йгIапсара аламкIва латин щата амата черкес алфавит шIыц гIандыршатI – аредакция ррытаразга). Асквш 1925 йгIашIарышвта асквш 1932 агIандза Тобыль Тольыстан черкес бызшвала 13 гIацIщтракI дрыдынхалтI: ахIарыфба, ахIарыфба амщтахь анхара книгаква, апхьара знархараз акнигаква, арыпхьаща цхърагIагаква, асквш 1929 агIан – ауысаква, аргылчIвква йгьи адрама гIвыраква разкIкIра «Зули».\nАгвхъауа бызшвала агазет «Адыгьа бзазара» гIацIцIуа йаналага йгIа��Iарышвта Тольыстан ауи аредакция аргваныта дрыцынхун, йапхъахуз аномер апны «Абзазара – апхьарапI» гIвыра гIаницIатI, йгIвбахуз апны йапхъахауа анапа шабгу акIума – ухIвауата «Айфанди агвнахIкви» ахьызта статйа дукI гIатайцIатI. Ауи йгIвыраква гIаныллун урышв бызшвала йгIацIцIуаз «Красная Черкесиягьи», ауат рыуа азджьакI Тобыль Тольыстан йыхьыз йацта Березкин, Нартбиев, Бездолов (йбергьльу асовет гIвгIвы Бабаевский Семен йпсевдонимпI – аредакция ррытаразга) ртдзахьызквагьи рыцIагIвын.\nАсквш 1930 агIан Тобыль Тольыстан бзазара Баталпашинск къала дцахитI, ауаъа ауи апхъапхъа апедагогика техникум апны арыпхьагIвта дынхитI, асквш 1932 апрель мыз – Черкес наука-рхъвыхырта институт зтшын йгIандыршаз йгIашIарышвта ауаъа наука нхагIв айцIбата далагитI, абызшви алитератури рхъвшара апны абаза бызшва асектор унашва ахъицIитI.\nАсквш 1933 агIан Тобыль Тольыстан абаза уагIа ршIалахIвара азкIкIрала йапхъахуз аэкспедиция акIвйыршитI. ТIакIв анцIы ауи абаза бызшва аграмматика ауысла дгIайцхърагIарныс Ленинград йауаз апрофессор Генко Анатолий дйыцырцIитI. Тольыстан ажваква йгIарныцIуа зну урышв бызшва ажвар алазцIаз Ожегов Сергейгьи нхара уысла дйыднагалтI. Йара ауи асквш адзын Тольыстан анхара йацйырцауата Черкес наука-рхъвыхырта институт апны йгIахъыртIыз аспирантура дыцIалтI, ауаса ауи сквшыкI ахIа йнымхаскIва аинститут ахчата йазгIауырщтуаз ъахъадрысыз йгIалцIла йхъыргIвахтI. Йара ауи ашвхIаусыгIвала йахъадрыстI абаза бызшвала асекторгьи, ауи аунашвачпагIвгьи анхарта дгIакъвырщтхтI. УацIыхъван Тобыль Тольыстан нхара Черкес наука-рхъвыхырта институт датагIайхуаштIта ауаъа асквш 1945 агIан йапхъахауа йнаука нхара гIацIищтуаштI.\nАратква зымгIва нымшаскIва – асквш 1932 ноябр а 25 атшын – Баталпашинск апны абаза арыпхьагIвчви абаза уыснкъвгагIвчви райззара акIвшатI, ауаъа Алфавит ШIыцла а-Союз зымгIва а-Квта Комитет Черкес автоном область апны абаза бызшвала агIвыра абзазара йаларыжьныс щаквыргылра шнанауахвыз гIарылархIватI. Айззара апны Тобыль Тольыстан алатин хIарыфква рыщатала йлихыз абаза алфавити ахIарыфби дрыбагъьатI. ЙащтагIайуаз агIсквша руацIа – айсра ъадзагIаламгасыз – Тольыстан йхъазыта йа датшагьи зджьакIы йыцта аурышв апхьагаква йгIархъихуамцара йгIвыз хIарыфбазтынгьи, абаза бызшва аграмматикала апхьагазтынгьи, хрестоматиязтынгьи, апхьагIвчва ахIарыфба амщтахь йызпхьуш книгазтынгьи 19 йрыхIазырын йгIацIищттI. Апхьагаква ашIалахIвара йгIалху, йатакIу, абазаква йрыквйыргIапсуата дыздынхалыз ракIвымкIва йара йхъатала йгIанйыршаз агIвыраквагьи рылан. Асквш 1934 агIан Тобыль Тольыстан СССР агIвгIвчва радкIылара днарахвтI, ауи дшалу йаквшахIатхуз ашвъа декабрь а 19 атшын Горький Максим (йбергьльу асовет гIвгIвы – аредакция ррытаразга) мачвы ацIайцIатI.\nАлитература нхари апхьагаква рыдынхалри Тобыль Тольыстан 1930-хуз асквшква рагIан Черкес педагогика колледж апны арыпхьари Черк��с наука-рхъвыхырта институти АуагIахъа гIвырагIацIщтырти рпны анхара йацйырцун. Ауыла дгIанымхауата ауи апедтехникум апны абаза бызшва агIвырала дбжьагIвыта, абаза бызшвала арыпхьаралагьи дкьангьашыгIвта даъан. Апрофессор Генко йшихIвузла, ауи азаман агIан ТольыстанзаджвыкI йакIвын Черкесшта апны «абаза нхагIвчва дрыуата рыцIа уызквгвыгъа йауашыз». Тольыстан ауи аъара уыс щарда йыквынта – заман айшыслагьи йынхара дгIакъвуда йгьамуашызтI – йырцуз анхара шабгу гIашIасныс закIы гьазхIвамызтI. Дызпсахуаш заджвгьи дгьаъамызтI.\nТольыстан йкIра\nТобыль Тольыстан йгвы мгIвадзакIва йарыпхьара йгьи йлитература нхара апкъьахатI. Асквш 1937 сентябрь а 19 атшын ауи Черкес автоном область ауацIа уысквала ауагIа ркомиссариат аунашвахъацIарта анхагIвчва дыркIытI. ЙунагIва анахъдыркшуз напIлагIвырата гIваквшIахIвакI, йпаспорт, йпрофсоюз билет, СССР агIвгIвчва радкIылара дшалу йаквшахIатхуз ашвъа нарахвтI. ЙыркIыз сквшы 57-58 дыртан, йпхIайцIба хысквша ракIвын йылхъыцIуаз. Тольыстан йпхIахIба Тобыль Нурйа йшгIалгвалашвахуазла, раба гъын хъам пхакI йыцнайахвтI, ащтанкъвцагIвчва азцIгIара гIайыртныс данызшIыртуаз – йамгIангIамтазлакIгьи – ауи йшвицIалун.\nТобыль Тольыстан Черкес автоном область апны йаъата ззырхIвуз совет власть йапшIагылаз, уагIахъалых зчпуз, абуржуазия йырквцIаз агвып дрылата йзырхIвун. ГIвысквша ауи Черкесск атутанакътара апны гIазаб йдырбауа, йхъа дырпудуа дрыман.\nСССР ауацIа уысквала йнаркомыз Ежов Николай йчвгьахараква ангIацIырца амщтахь, асквш 1939 сентябрь а 13 атшын Тольыстан льажьа шйымамыз рхIван дгIауырщтхтI.\nДангIадырхвитх амщтахь\nТобыль Тольыстан дшгIауырщтхуаз зынла апхьагаква ррыхIазырра даддыргылтI. ЙащтагIайуаз асквш йгIацIцIыз йпщбахауа акласс ахъазла литературала ахрестоматия абаза литература апны йапхъахауа поэмата йырпхьадзауа ауи йуыса ду «Алыгажв-уасаражв» аншвалтI. Асквш 1941 агIапын абаза бызшвала йгIацIцIуаз «Черкес къапщ» газет апны Тольыстан нартргIа ртурыхква йгIархъыхта йгIвыз ужвыгьи хуысакI гIаквырцIатI.\nАбашта айсра Ду Тобыль Тольыстан йара йхъатачIв рыцхIагIа дута йылайхIватI, бзидздзарагьи дарычмазагIвтI. Анамыцаква аобласть аныркIы ауи адин уысква дрыдгылхырныс дызшIырттI, ауаса йара абаза ажважвла джьауап риттI: «Йджвылугаз ахъва гIаугылхитIхIва угьарпхахуам». Айсра алгата абаза газет агIацIщтра анатаджвыквырцIах ауи щымтадза аредакция днашылын анхагIвчва зымгIва тшрыкIвйыршауа, драйхIвахIвуа дгIархъыкIвшатI – ауи апш гвыргъьара дута йзалын. Айсра амщтахь йгIацIцIыз агазет йапхъахуз аномер йымата ауи педучилища, облоно (аобласть ауагIа рарыпхьара ахъвшара – аредакция ррытаразга), атипография дцатI, йъакIвызлакIгьи йгIайынйуз зымгIва рнапIква йкIуа йгвыргъьара рыцагIвишун.\nАга йныбыжьла днаскIьахьазтынгьи, Тольыстан йынхара гьашIайымрысуазтI. Айсра амщтахь ауи гIвнаука нхаракI гIаквицIатI, датшагьи гIвба напIлагIвырата йрыхIазыртI, Чу��овский Николай йхабаргIвра «АдзыгIв йатшпынгылу атдзы» атайкIын йгIацIищттI, апхьара программата 12, абаза бызшвала апхьагаква, цри литературала ахрестоматияква ррыхIазырра дацхърагIатI, ауагIа ршIалахIвара ащатала йара йгIвыз агIвыраквагьи ауат йрылайцIатI. Асквш 1947 агIан абаза турыхква йапхъахуз разкIкIра гIацIищттI, асквш 1955 агIан Щакърыл Константин (акIавкIаздырыгIв, апрофессор, апсуа-адыгьа бызшваквала аъачIвагIагIв – аредакция ррытаразга) дйыцта йгIвбахуз адыргалтI. Ауи Тольыстан йцIыхъвахауата абаза культура йалайцIаз нхарапI. ЙащтагIайуаз асквш ауи адуней йхIваджьтI.\nАпрофессор ТIыгв Владимир Тольыстан дгIайыквчважвауата араса йхIватI: «Тобыль Тольыстан Закьарыйа йпа ауагIахъа рымч зпны рыцIа абгата, уыла йгIацIакIкIауата тшгIахънатIыз дгIвычIвгIвысын. Ауи амч йара йгвы акъаруквагьи йща йалаз аршIыйарагьи гIанарыцIстI… Ауи знархарала йапшым уыс щарда йзадкIылуан: агвхъауакви абазакви йапхъахуз ралфавитква лихтI, библиотекакI йнадзуш апхьагаква, ацхърагIагаква, ажварква алайцIатI, йапхъахуз агвацчпа гIвыраква, анаука нхараква гIанйыршатI, ауагIа ршIалахIвара азикIкIын йгIацIищттI…»\nТобыль Тольыстан йбзазара шабгу къральгIв йгьи ршIыйара фыррата акIвпI абаза литературадырыгIв йшипхьадзауа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tobyli-toliystan-abazakua-dryuata-uyzkuguygha-yauash-ankhaguzadzhuyk","date":"2021-06-19T10:13:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00096.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951627254,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951627254486084}","num_words":1056,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика апны йапхъахауата Ахчаква рмузей гIахъыртIытI.\nБарганджиа Саид\nАуагIахъа банк йаланакIуата ахчаква рмузей гIахъыртIытI СогIвым апны ахваша, май а 14 атшын. ЗымгIва йрапхъата ауаъа йнашылыз ажурналистква рыхъаз экскурсия акIвдыршатI абанк аунашвачпагIв Барателиа Беслани амузей адиректор Таниа Тимури.\nАмузей згIахъыртIыз даквчважвауата Барателиа Беслан йцIыхъвахауа асквшква руацIа АуагIахъа банк джьгарта анумизмат уыс уагIа щардагIв шгIаланакIуаш апшта нхара шакIвнаршуз йхIватI. Абанк адуней гIарбартакви аконференциякви йрылалуа йанца ауи аунашвачпагIвчва Апсны апынгьи абанк йгIацIнащтыз ахча жвгъьайква зымгIва уырпшы йъауаш уатыквкI адыргалырныс рхъа йгIанагтI. УацIыхъван ауи ауатыкв тшауацIнадрыхта Апсны ужвы йгIацIнащтуа Апсараква йырхъазымкIва апхъанчIви заман йгIашIарышвта араъа йныкъвуз ахчаквагьи гIадырбарныс йаквыркIтI.\n«ХIкъраль ахъазла ари гIаншара дупI, йауа ухIварыквын, ауыгьи хIара зхъа йахвиту хIшкъральыгIву йагIарбагакIпI», – йгIаликIгIатI абанк аунашвачпагIв. Ауи амузей «Апсны турых байа шаму, араъа йапшым агIамтаква рагIан экономика азазаъащата йщаквгылаз йаквшахIату» акъраль «йамлыкв чвахъабагата» йхIватI.\nБарателиа амузей апны анаук�� уысква шадгалазлуш, йапшым архъвыхраквагьи шакIвшалуш йхIватI.\nЙгIахъыртIшIыцыз амузей даунашвачпагIвхатI йбергьльу апсуа политика йгьи жвлара уысхагIв, атурыхдырыгIв йгьи анумизмат Таниа Астамур. Ауи йашIамсуа йызлахIауа амузей афонд уахьчIвала Апсны йгIацIанакIуа ашта апны хIэра апхъала V асквшышв йгIашIарышвта хIызту агIамтадза ахча шамырдуз атурых абгата уыла йшгIацIанажьуа йхIватI. Таниа йшихIвазла, амузей фондта йаму ахча жвгъьайкви абонкви (ашвъабыгъь ахчаква йа ахчацынхъвыта йгIадрысабапуа ашвъабыгъьква – акцияква, авексельква агьиква – аредакция ррытаразга) ракIвпI, рахIа абгата йадгалу ахъвшара Апсны абанк йгIацIнащтуа ауыжвгIанчIви хъмаштылга жвгъьайква ъазкIкIу акIвпI.\nАмузей аунашвачпагIв йгIайхIватI асквш 1917 октябрь агIан Россия апны амахъарыхъвара змаз тшырпсахта аимперия аналпIла ауи йацта афинанс ргIапсрагьи шалпIлаз, ахча ласыта йпудхауа йшцаз, акъральыгIва йатахъыз аъара ахча гIацIнащтырныс йшахамдзуз. Ахвква хъалуан, ахча хъваша гьнамхъузтI. Ауи апш аъаща Россия империя йгIацIанакIуаз ашта шабгу апны, Апсынгьи аланакIуата, йщаквгылан.\n«Ауысква ауаса йанца хъатачIв нхарта, кооператив, кинотеатр, ауагIахъа [йгьи антахьгьыт] жвлара щарда, ажва ахъазла – СогIвым акьльиса, дара рахчапсаква гIацIырщтуа йалагатI. Ауат ахчаква йара йъагIацIырщтуаз акIвын йъаныкъвуз. АжвапIта, ткванкI йара абонква гIацIнащтуанта ауатла ауаъа кIара ухвгIа йауан. Абонква рыцIа йъащардаз, йшгвынгIвыру апшта, СогIвым апны акIвын. Йаъан ауат Гагра апынгьи. РыцIа ймачIыз, ужвы йъагIадзазгьи йхIмаус Очамчыра абонква ракIвпI», – йхIватI Таниа Астамур, Очамчыра абонква рхабар ашвъаква рпны ушрынйауа, ауаса ауат заджвгьи йшгIаймаус гIацицIауата.\nДаквчважватI Таниа Ахчаква рмузей логотипта йазгIалырхызгьи.\n«ХIара хIлоготип асурат хIэра апхъала V асквшышв ацIыхъва – IV асквшышв ахъа агIан Колхида апны йныкъвуз гемидрахма (апхъанчIви Греция апны ахчата йныкъвуз драхма азъарагIвшара – аредакция ррытаразга) апхьадзара ахьъану ахъата йашIырпшыпI. Ауи ажвгъьай хIмузей йамагIну рыцIа бзита йгIаунахIвит, йауа ухIварыквын, ауат ажвгъьайква ракIвпI Апсны йгIацIанакIуа ашта апны ахчаныкъвара джьгарта йызладжвыквлыз», – йгIаликIгIатI ауи.\nАрхитектор КацIиа КIама амузей аквпшыра апроект дадынхалуан. Ауи йшылхIвазла, ужвы амузей ахъышвква ъану ауи апхъала сурат зкIыдыз бльынын. Ауи абльыни абанки рбжьара «мцырарта лащцаракI аманта атдзы ауацIа амара гьыгIвнампхузтI, ауи йгIалцIла ауаъа йамаз айззарта пещ багIдзара ачпунта угьзынымхузтI».\n«ХIара ауи шIыц-шIыц йхIчпахта, атдзы кIара гIашIахIчпата алыгIвра апны чIвыца хъышв лахIцIарныс щаквхIыргылтI – ауи абзирала ауаъа лашарахатI, йуызгIарысабапуатагьи йцатI», – ауыхвара амадзараквакI хIзыгIахъылтIтI архитектор.\nКацIиа йылхIватI атдзы ашIахъа конструктивизм ацIасква (йара абанк архитектура йащату – аредакция ррытаразга) йрыквыргIапста йгIанырыжьтI. Атдзы атурых-культура тынхаква йрыуапI, ауи йгIалцIла йангIадыршIыцхуазгьи кIара анашIарчпузгьи швабыж йазсакъуан. УадыргIванагьи анашылырта уыжвгIанчIви заман рыцIа йаквыргIапста йырчпатI, аныкъвадыкъваква шзынашылуаш апш ауат йырзалху хъалыртагьи арттI.\n«Сара спахь хачIвы гIадыргылтI аквпшыра уыжвгIанчIвита, уыла хънахуата, чва ахъата йагвынсыргIвырныс. Саргьи йахърыкъьата ауыжвгIанчIвира тшасымтуата йара абанк шчпу апш конструктивизм ацIасквала йлысхтI. Ауаса апкъыгIвасквагьи амзаквагьи уыжвгIанчIвипIта аинтерьергьи хIызту азаман йаквыргIапста уыла йгIацIалитI», – лхIватI апроект лызхыз.\nАрхитектор апроект хымызкI дадынхалтI, аэкспозиции афонди радгалра сквшыкI аъара агатI.\n«Ауаъа джьащахъвара щарда амапI: дзкIатштшарта зму абльын, оникс йгIалху апанельква, джьази гIви йгIарылху адгалчIвква – ауатква зымгIва ухъвыцра ахча ахьыла йнадырхауата йаъапI: хьапщ руда, дзырта йгIатыгIвгIвуа ахча ауасамцара. ШIышвата йту амраморнадзара хьапщчва алата йгIалхIхтI. АмшIы ачвагьи цIыргIважьгIадза йаъапI. Апроект садынхалра апхъала сызпшуаз ашвапхаква дукI йгьгIасымхъватI, йауа ухIварыквын йапшым амузейква рхачIвквагьи гьапшым, ауаса йанаъазара рырхъйащагьи апшызара гьатахъым», – лхIватI КацIиа КIама.\nАжвлара уыснкъвгагIв йгьи ажурналист Венедиктова Надежда Апсны апны Ахчаква рмузей агIахътIра магIын ду азылбитI, ари агIаншара «хIызту агIамта хIуачIвымш ахьыла йанарыхъуатагьи» йылпхьадзитI.\n«Ари апш музей гIаныршара йгьи йгIахътIра хIуахьчIвамш хIакъвызгауа уыспI. Ауи апхъала хъара йзыпшуа ауагIа ракIвымкIва датша заджвы йгьйызгIамхъвыцуашызтI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI ауи.\nАмузей ашвахьа акIвымкIва ансимшы асахIат а 11 йгIашIарышвта а 18-дза йынхалуштI. Ауаъа йухъазытагьи гвыптагьи унашыл йауаштI. Аэкскурсияква апсуа, урышв, ангьльыз бызшваквала йадгалазлуштI. Аэкспонатква уара-уара уырпшуашызтын сом 150 азыутйитI, экскурсия ацызтын – сом 250. Аэкскурсияква аналагалауа уыжвласыла амузей уъанашылуа йгIакIыдырцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-apny-arespublika-auagaqha-bank-yalanakuata-akhchakua-rmuzey-gaqhyrtyt","date":"2021-06-19T09:11:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00240.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980062842,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998006284236908}","num_words":661,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси ашIыпIа унашвахъцIарти Гвдауыта апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалтI\nАдуней апсуа-абаза конгресси Гвдауыта аунашвахъцIарти адуней апны йдыртлапIауа Асабиква рхчара амш йазынархата акъала апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалын йакIвдыршатI. Ауи Гвдауыти йаргвану акыткви йрыуата саби 100-гIвы райхIа азнаддатI.\nТшынла акультура атдзы апны агвыргъьахъв асасчва зымгIва апсуа бызшвала йатаркIыз амультфильм «Агәылшьап шыбжьатәу» (апсуа бызшвала «АтIкъва шубжьуш» гIаныцIитI – аредакция ррытаразга). Ауи атазкIызгьи йгIадырбарныс йгIарызтызгьи апсуа интернет-провайдер «Система» ракIвпI.\nАмультфильм асабиква йырхъазымкIва ауат ран-рабачвагьи йрымаджьащахъвадзата йапшытI.\nГвдауыта абзазагIв Квирая Амина агвыргъьахъв лыгIвпачва АджьынджьалргIа Астани Исмети гIалдын дгIайтI. Ауат азаджв быжьсквша, азаджвгьи жвизсквша йыртапI.\n«Амультфильм санапшуаз зныкI асабиквагьи шсуысхым тшазыздырхтI. Амультик ацIайква гьракIвымта саргьи схънахтI. Ауи бзидздзапI хIсабиква бзи йырбауа амультикква рфырква апсуа бызшвала йангIарачважвауа. Анчва дырзыразхатI ари адызгалыз», – ллахIвараква хIыцагIвылшатI ан шIа.\nАмультфильм амщтахь асабиква апсуарала (апсуа-абаза уагIахъа ръадаб-намыс ахабзаква – аредакция ррытаразга) апхьара сахIат апны йрызпшуан, ауаъа ауат азцIгIараква джьауап рытрала анкъвакъвра рзадыргалтI. Тамамта йгIартуаз аджьауапипхьадза ахъазла асабиква АААК ахьызхIвага согIаква рытртуан.\nАконгресс агIвсогIакI гIалынхатI ТаркIьыл Анна. АпхIвыспа йшылхIвахызла, азцIгIараква джьауап анрылтуаз гвалагIваласра мачIкIгьи лылан, ауаса аджьауап шылдыруа кьангьаш гьазгIалымгуазтI.\n«Швабыж йсгвапхатI, сайгвыргъьитI гIвсогIакI ъагIатызгаз. Анчва дырзыразхатI адгалагIвчва», – лхIватI агвыргъьахъв йалаз апхIвыспачкIвын.\nЖвасквша йырту Базба Эмир авикторина рыцIа йызлабзийыз апсуа бызшвала йъакIвшуз, азцIгIараква зымгIвагьи Апсны йъапщылаз акIвта йпхьадзитI.\n«Сара йсгвапхауата апсуа викторина салан. Швапсуадзата шваъазара швтахъызтын бзита швапхьа», – йыквлагIвчва дрылабжьатI ауи.\nАвикторина аналга амщтахь асабиква ауагIахъа хъвмарщаквала йхъвмарырныс апахь йджвылырдатI.\n«Сара йсзыджьамщахуата сырпшуан ацIайква ахъвмарраква йшрыланахIваз, ауат гвыргъьарата, хъыччарата йтарцIуз! Анчва дырзыразхатI ари апш гвыргъьахъв хIзадызгалыз а-Конгресс ауысхагIвчва. ХIгвква чIватI», – лхIватI хвысквша йырту лпхIа Нила йлыцта йгIайыз Сергегиа Эмма.\nА-Конгресс ахьызла йгIачважваз Жьыба Дмитрий АААК анхара апны асабиква, ауат рбжьари ртшауацIыхри гватра ду шырзалнахуа гIаликIгIатI. Абараса йхъвмаруамца ауат руагIа рхабзакви рцIаскви ддырдыритI.\n«ЗымгIва гIахIыдахIвла сгвыгъитI. Асабиква тхаджьтI. Швабыж хIразыпI ауагIа араса [джьгарта] йъахIыцыркIыз, йъагIайыз. ХIазыразпI хIгвы йтази ауагIа йыртахъызи\nъаквшвазгьи: ан-абачва щардагIв гIахIыдгылуанта агвыргъьахъв шыргвапхаз гIахIархIвауан», – ауыс шакIвшаз даквчважвауата йхIватI Жьыба.\nРазыра ажва рзынайырхатI ауи акъала аунашвахъцIарта, Гвдауыта апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв ЛакIойа Амри ауи йлыцынхауа Хагба Софии НакIопIиа Софии, СогIвым чкIвыныргIа руысквала аунашвахъцIарта анхагIвы Квициниа Виктория, АААК йаланакIуа чкIвыныргIа рсовет йалу БытIба Денис, Цвижба Альйас, Ходжава Милана, Чачхалиа Наала.\nГвдауыта апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв ЛакIойа Амрагьи агвыргъьахъв шгIардахIвыз дадгылитI. Ауи йаквшахIатхатI асабиква а-Конгресс йырзаднагалыз ауысква джьгарта йшрылалуаз.\n«Агвыргъьахъв бзидздзата йакIвшатI. Асабиква разхатI – ауи акIвпI зымгIва рацкIыс йхъаду. ЙхIызгIайыз зымгIва хIырзыразпI», – лхIватI ЛакIойа.\nАгвыргъьахъв аналгуз, йшцIасхаз апшта, Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва асабиква зымгIва хъагIара рыларшатI, ауагIахъа хъвмарраква рпны йайгIайквазгьи асогIаква рырттI.\nАсабиква рхчара адуней мшы рахIа щарда зхъыцIуа адуней гвыргъьахъвква йрыуапI. Ауи артлапIара ауысла щаквыргылра асквш 1925 агIан Женева апны асабиква йырзынархаз адуней конференция анакIвшуз йнарахвтI. Ауаса йапхъахауата ауи андыртлапIа сквш 25 анцIых акIвпI – асквш 1950 агIан, ауаъа йгIашIарышвта агвыргъьахъв ансисквша йакIвшалитI. Асабиква рхчара амш йгьсаби гвыргъьахъвгIвацам, ауи амш ажвлара асаби йхвитнагIаква хчара, асабиква зымгIва анасып йалата, йапхьауа, бзи йырбауа ауысква тшрыдыркIылуа йгIадзныргылра шатахъу гIаргваланаршвитI. Ауаса йцузтын уацIыхъван ауат аны-аба бзитагьи зджьауапкIра хIаракIу къральгIвтагьи йалуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaaki-gudauyta-aunashuaqhtsarti-aqala-apny-asabikua-ryqhazla-guyrghiaqhu-adyrgalt","date":"2021-06-19T10:06:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00423.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9959738255,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9959738254547119}","num_words":464,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс СогIвым арайон ШIыц апны йауацIыху саби гвыргъьахъв акIвнаршатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза кконгресс СогIвым арайон ШIыц апны саби гвыргъьахъв аднагалын йакIвнаршатI. Агвыргъьахъв Асабиква рхчара амш йазынархата йдрыхIазыруан, ауаса ква ъагIаквуз йгIалцIла июнь а 1 йахъырган а 12 йазыргатI. Ауи атрыпара ацIайква рнашх закIылагьи йгьамзарархатI.\nАААК асоцсетьква рпны агвыргъьахъв асахIат а 18 йшалагушыз хабар аргазтIхIва ауагIа арайон ШIыц апарк апны рыцIа паса тшазыркIкIуа йалагатI.\n«ХIара чвыкIьата хIгIайтI – спа щымта далаган: «Йанбалагуш?»-хIва сгьагIаймырбузтI. ЙансзымчхIах тшадыгIгалын хIгIайтI. Асабиква швабыж йазпшуан. ЙыжвбитIи ауат кьахврата йтарцIауа», – дгвыргъьитI Дамир зхьзу ачкIвынхвыц йан Авидзба Марина.\nАуи йлымхIварыгьи асабиква тхаджьуан. Адуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва ауат джьащахъвара щарда рыздрыхIазыртI.\nАгвыргъьахъв апрограмма йапшым уыс щарда алан. Апхъапхъа «Ашара» саби гвып гIахIвытI. УацIыхъван апхъанысраква джвыквылтI: ацIайква велосипедла, роликла, самокатла йанкъвакъвуан. ЙайгIайыз зымгIва АААК асогIаква рзалнахтI.\nВелосипедла йапхъанысуаз дрылан Цабриа Ясон. Ауи дгьамайгIайтI, ауаса йнашх бзийын.\n«СзамайгIайызтIхIва ахъвмарра сгвапхатI. УадыргIвана зны сайгIайхпI», – йгвы гьирыдзуам Ясон.\nАгвыргъьахъв ъадзакIвшуз асабиква суратгIвра тшазырбжьарныс лшара рыман. СуратгIврала астудия «Сальвадор» арыпхьагIвчва ауат рыхъаз амастер-классква адыргалтI.\nАгвыргъьахъв апрограмма йалан фитнеси гIахIври рстудия «Мансарда» апхьагIвчва ргIахъвмаррагьи. ApsnyCrew гвып йгIайззакваз брейк гIахIвыща ддырбатI.\nАсабиква рыуа азджьакI рынасып йгIанакIытI адуква йрыцта апарк ацIлаква АААК пасата йарыхIазырыз ацIисгIвараква ркIнырхIарныс.\n«Зынгьи цIисгIвара гькIнысымхIасызтI. ЙсгвапхадзатI», – йхIватI Квтелиа Нестор.\nАсасчва гватрадъа йгьызрыгIвымсуазтI «Атрансформерква» мультфильм афырква рапшта йгIвычаз аниматорква. Йара ауаса ацIайква рыла дырпшуан зпынцIа апны чIвгIва гIайуа ашвыри акIьанджь ЛОЛи.\nАпарк апны аквагрим ъарчпуз тыпгьи аман. ХвыцкIгьи дгьгIанымхатI йшIахъа хъйымшвгIауата.\nАгвыргъьахъв апны асасчва тшырзынайырхатI Адуней апсуа-абаза конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инар. Ауи йара йхъаталагьи Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йыхьызлагьи йайззаз зымгIва сальам райхтI, рзгIвадара багъьата, дахIвра рымата, йырхъадзгылу ажвгIванд мамырта адуней йыквызларныс дрызхIвахIвтI.\nЙара агIаншара даквчважвауата Гьыцба йгIаликIгIатI ари аъарагIвы хвыцгьи дугьи ъарбауа а-Конгресс ауысхагIвчва зджьара йгIанымхауата йшыргвапу.\n«СынчIва Согвым арайон ШIыц гIалхIхтI: араъа уагIа щардагIв бзазитI, ауаса ари йапшу уыс зынгьи йгьадхIымгалсызтI. Адуней апсуа-абаза конгресс чкIвыныргIи асабикви рыдынхалра гватра ду азалнахитI. ХIара йшхIпхьадзауала, асаби уылапш дыцIата йызхIара атахъыпI. УахьчIва йадыгIгалыз ауыс йауацIыхта, кьахвта йакIвшатI», – йажва алйыргатI ауи.\nЙалкIгIу согIата йырзалтI зымгIвагьи ахъвлапын алгауата 5-хауа АтдзыунашвахъцIарти ауи аунашвачпагIв Квициниа Ахри йадыргалыз асалют. ЗигIва-зигIвата йалакIкIуз ауи ачIвецква ахIауа гвыргъьара нашхла йдырчвытI. ЙхIвара атахъыпI ари агвыргъьахъв тшазадыргалуа йаналага йгIашIарышвта атдзыунашвахъцIарта зымгIвалагьи Адуней апсуа-абаза конгресс йшацхърагIуз.\nАгвыргъьахъв апны дгIачважвауата Квициниа Ахра ари апш гвыргъьахъв адызгалыз АААК дшырзыразу, асабиква зымгIвагьи мамыр, згIвадара, бзира шырзитахъу йхIватI.\nАрайон ШIыц апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Адлейба Илонагьи асасчва зымгIва, йалкIгIата – асабиква разыта йшгIанхаз гIалылкIгIатI.\n«Асабиква агвыргъьахъв ргвы швабыж йгIащтIнахтI. Ауат ауи йазпшуан. Даргьи бзидздзата тшгIадырбатI. Ан-абачва ажва пха щарда хIзырхIватI, Анчва дырзыразхатI. УахьчIва хIрайон ШIыц апны зымгIвагьи рнашхква пшдзан», – лхIватI ауи.\nАгвыргъьахъв йасасыз Адлейба Мадина лразыра ажваква Адуней апсуа-абаза конгресс йазыналырхатI.\n«Асабиква разыпI, апрограмма джьащахъвапI, спортгьи, культурагьи, ларпшрагьи алапI. Анчва дшвзыразхатI», – дхIвахIвтI асас.\nАсабиква зымгIва согIата ахъагIараквагьи рыларшатI. Агвыргъьахъв швъабыгъь шоула йалгатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-soguym-apny-asabikua-ryqhaz-guyrghiaqhu-adnagalt","date":"2021-08-02T05:43:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046154304.34\/warc\/CC-MAIN-20210802043814-20210802073814-00592.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9929693937,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9929693937301636}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.07,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Барганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс Цандрыпщ кыт апны йаъу «ХIара хIацыпI» ГвчIагIвчпара квта медицина ргIапсга азыргатI. Ари аквта апны зызгIвадара аъаща йгIалцIла зылшараква мачIу асабиквагьи адуквагьи рзгIвадара гIащаквдыргылхырныс йырцхърагIитI.\nТЕКСТ: Адуней апсуа-абаза конгресс «ХIара хIацыпI» ГвчIагIвчпара квта зызгIвадара аъаща йгIалцIла зылшараква мачIу ауагIа (айшыста – ЗМА – аредакция ррытаразга) рзгIвадара гIащаквдыргылхырныс йызларцхърагIуш йазалху медицина ргIапсга азыргатI. Ареабилитация квта Гагра район йаланакIуа Цандрыпщ кыт йтагылапI. Ауаъа йщтIу айхIарагIв цIайпI.\nА-Конгресс йырнатыз аргIапсгаква йрылапI асабиква рыдынхалра йазалху агвабанква, уымкIахIауата угылуа, учIвырхъауа тшызлаубжьуш аплатформаква, асабиква йызларыдынхалуа йазалху ароликква.\nАуи апш ргIапсга Цандрыпщ йаъу ареабилитация квта йартырныс АААК анхагIвчва ргвы йангIанаг аквта шгIахъыртIыз ахабар асоцсетква рпны йанга амщтахь акIвпI.\n«Ауи аквта ангIанша хIара Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса тшизынахIырхан Гагра район апны зылшараква мачIу ауагIа рызгIвадара ъагIащаквдыргылхуа квта нхауа йшалагаз, ауи йазалху медицина ргIапсга йшазыбжу йахIхIвтI. Эгьзакь Мусса дымнакIгIакIуата аквта уацхърагIара шатахъу зынла йацикIтI. ХIара араъа июнь а 1, Асабиква рхчара амш хIгIайта аквта апны йщтIу ацIайква хъагIарагIвацамкIва йыззыбжу аргIапсгаквалагьи йхIыргвыргъьара, аквта атшауацIыхрагьи хIацхърагIара хIтахъын. Ауаса йапшым ашвхIаусыгIваквала ауи агIан хIгьызгIамитI. Абар уахьчIва хIгвы йтахIкIыз хIырхъйатI», – лхIватI АААК ахабарргарта портал агIвыраква ргIатазцIара адызгалуа аредактор Хагба Изольда.\nЦандрыпщ апны ареабилитация квта хвымызкI аъара цIуата йынхитI. Ауи унашва ахъызцIауа Аджьба Милана зхъатала зызгIвадара йарыгIапсаз дпхIвыспапI. Луыс ага йбаргвызтынгьи ауи дджьгарпI, дшIаркIвазтIхIва абар – дугьи хвыцгьи аъачIвагIагIвчва ъарцхърагIауа квта лзыгIахътIтI.\n«ХIара ауагIа рзгIвадара гIащаквхIыргылхитI, ажвлара йшрылалуаш хIырцхърагIитI. ЙхIызгIайуа ацхърагIагIвчва ЗМА ажвлара йрылагIващауата йаъазларныс ахъазла йшрыцынхуш йазыгIбжьитI. ХIара 40-гIв хIырхьпшитI. АйхIарагIв рмахъа-щахъаква рыхьитI», – лхIватI аквта аунашвачпагIв.\nАреабилитация квта ахча аправительстваква йырпщылам адуней адкIылараква йгIартитI, ауи акIвымкIвагьи ауагIагьи ашIыпIа унашвахъцIартаквагьи гIацхърагIитI.\nАджьба Милана аквта анхара ужвыгьи анархаракI даквгIашIастI: ауи атехника ргIапсгаква йызтахъыхым рпны йгIанауахвитIта йазыбжу йырнатитI.\n«АзгIвадара злагIащаквуыргылхуа аргIапсгаква райхIара швабыж йтлапIапI, дзачIвызлакIгьи ауат гьизыхвгIум. ЙыншитI зджьакIы ауат ртахъыхымкIва йа рныбыжь йаквыргIапсхымкIва ахъазгIваца рпынква йанщтIу. Швпны ауи апшта йшвтахъыхым ргIапсга швымазтын хIара йгIахIышвт йауаштI. ХIа ауат йырзыбжу йрыхIтуаштI», – хIапхьагIвчва тшырзыналырхатI аквта аунашвачпагIв.\nЛара лхъа йгIаквылххитIта Милана зылшараква мачIу асабиква ранчви рабачви йымшвауата апхьартаква йшрыртуаш, ауагIа йшрылардуш йаквгIазшIылтитI. Милана лхъатала асабиква зымгIва ъацауа апхьарта дгIалгатI, йшылхIвауала, лыквлагIвчвагьи арыпхьагIвчвагьи «дара драпшта йылзаъан, йакIвым закIгьи гьгIарызбжьамшвузтI».\n«АцIайква рсабихъа рыквшвымхын, рыквлагIвчва йрабадырргIатI. Швымшван швсаби ажвлара дрыларымжьуашта. ШвгIашIазкIуата швхъа йташвкIыта йшвыму швзахъыпуштI», – йылрыбагъьитI Аджьба Милана.\nЙъадзанхауа щардамызтIхIва аквта дахIврагьи амапI.\n«ХIпны йаъапI сквш 25 йырту уагIа, апхъала ауат аурам йгьыквмылуазтI. Ужвы дара-дара ажвлара транспортла йхIызгIайитI. ХIзайъазаквауа Гагра район акытква шабгу йрыуапI», – йгIахIгвынлыргIвытI ауи.\nУахьчIва аквта апны ачымазагIвква айъазара физкультура, тшарыщцара физкультура ддрычпитI, массаж йырчпитI, апсихолог дрыдынхалитI. Логопеди дефектологи гIарднысгьи ргвыгъапI. Айъазара ахъазла ачымазагIвква ахча гьыртийуам.\nТомосян Сергей аквта апны реабилитологта дынхитI. ЙхIаракIу медицина дырра ауи Армения апны йауын нхара йпсадгьыл дгIайхтI – йабашталагIвчва дырцхърагIара ахъазла.\n«Са сайгвыргъьитI хIсабиква закIыла срыхъварныс лшара ъасыму. Са скъраль швабыж бзи йызбитI. СырзыразпI хъатакIла тшызымкIуа ауагIа. ЦхърагIара щарда гIахIадзитI. Зджьара йгIанымхауата йхIгвапапI АААК гватрадъа хIшгIанырымжьыз. ГIалцIыртата йхIыму щардахапхьадзагьи хIуыс рыцIа йнардзата йхIзычпалуштI», – йхIватI ауи.\nБениа Камила 16 сквша дыртапI. Ага лзгIвадара аъаща йгIалцIла йылзычпауа мачIызтынгьи Цандрыпщ йгIвбахауа аквтанай апхьарта апны жвкласск дгIарылгатI. Ауи ъагIалдахIвыз ареабилитация квта абзирагьи алапI: лара йшылхIвауала, аквта адиректоргьи апсихологгьи архъвыхраква тшанырзылрыхIазыруаз ддыргвышхвалун.\nЛызгIвадара шгIащаквлыргылхуа данаквчважвауа Камила дашIамсуа дгвыргъьитI. Ауи аквта «гвыргъьахъвыкI дцауазшва» дцалауата лхIвитI.\n«Реабилитация бзита йакIвшитI. Аквта саннашылуа снашхква бзипI, йауа ухIварыквын ауаъа гвапара, пхара гIвнапI. Араъа уангIашылуа угвыргъьара, ухъыччара утахъхалитI. Уызлалуа ауагIа къарукI гIауыларцIитI, ареабилитологквагьи, апсихологгьи, лара адиректоргьи йырхьырпшыру ацIайква швабыж йрызбзипI – ауи уаргвыргъьитI», – ллахIвараква хIыцагIвылшатI Камила.\nАгвапари апхари йырхъазымкIва апхIвыспа аъачIвагIагIвчва руыс йшазъазугьи гIалылкIгIатI.\n«Арат ауагIа сара йгIвбахауа йстгI��чвата йсзалтI, швабыж йгIахIайгвгIвитI, заджвгьи дгьгIалыркIгIум – ауи магIын ду амапI. Анчва дырзыразхатI йъахIайгвыгIвуа, ргватра ъахIзалырхуа, хIъагIаргвынгIвуа ахъазла. Анчва дырзыразхатI руыс шгIардахIвуаш йъащту. Са сайгвыргъьитI хIкыт апны ари апш квта ъагIахъыртIыз. ХIпны ЗМА щардагIвыпI, айхIарагIв СогIвым уагIвста зджьарагьи йгьзыцум. СайгвыргъьитI аквта тшъауацIнахуа, араъа уыс щарда ъадыргалуа, ауат джьащахъвата, ухъыркъьалуата йъакIвшалауа», – лажва налырдзатI Бениа Камила.\nЦандрыпщ кыт апны йаъу «ХIара хIацыпI» ГвчIагIвчпара квта хвыдъа йынхитI, рцхърагIара йазыбжу зымгIва гIарахвныс йхIазырпI. Аквта Facebook, Instagram рпны урабадыр йъауаш рбгъьыцква рымапI. +7 940 965 10 30 номерла телефон уырзасгьи йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-gagra-rayon-yau-areabilitatsiya-kuta-meditsina-rgapsgala-yatsqhragat","date":"2021-07-30T02:15:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153899.14\/warc\/CC-MAIN-20210729234313-20210730024313-00347.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980219603,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980219602584839}","num_words":622,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны акъала хъада апны «СогIвым амодерн» гIарбарта джьащахъва гIахъыртIытI\nБарганджиа Саид\n«СогIвым амодерн» гIарбарта гIахъыртIытI Апсны акъала хъада апны июнь йапхъахуз ажвамшкI ралгамта. МшквакI руацIа ауи йапшыз ауагIа жвагIвпхьадзара йыргвапхата йаквчважвитI. Экспозиция хъадата ауаъа йалтI АААК ахабарргарта портал асуратква раныргIалрала аредактор, Апсны апны йбергьльу асуратхъыхыгIв Авидзба Наала СогIвым атыдзква йырхъылхыз асуратква.\n«СогIвым амодерн» адыргалтI атурых-гвбайара тынха гIахчарала Апсны культурала а-Министерства адепартамент апны йынхауа архитектор шIаква Агрба Сабини Чхинджериа Лани.\nАдгалагIвчва йшырхIвауала, агIарбарта акIвыршара збзиру АААК ЙхIаракIу асовет йалу, Москва йту апсуа диаспора рапхъагылагIв Агрба Беслан унашва зхъицIауа «АМШРА» фонд акIвпI.\nАгрба Сабина гвщтIыхра лылата агIарбарта йгIайуа ауагIа ауи шыргвапхауа лхIвитI. Архитектор йшылпхьадзауала, ауагIа агIарбарта гватрата йазалырхуа ауи гIазхъвыцызи йадызгалызи шайгвгъуз ацкIыс йайхIапI.\nЙара агIарбарта йагIаджвыквцIагахаз ауат «СогIвым йазрыму абзибара» акIвпI. Сабини Лани агIвзачвапI, щардала Апсны акъала хъада ауацIала йамдалитI, ауи архитектура ддырдыритI, даргьи «щарда цIуата ари акъала бзибара ду азыркIтI».\n«ХIара модерн гIамта йаланакIуа атыдзква рсуратква гIахIахвтI. АпшыгIвчва ауи агIамта рыладхIырхIвара хIтахъын, ауи акIвпI араъа йгылу йажвыхыз аграммофон ауи аъаща утазыргылуа амакъымква йызгIарысуа, хIара араъа аршIыйара хъвлапынква акIвхIыршитI, модерн йгIаквчважвауа афильмква гIахIырбитI», – лхIватI Агрба.\nАгIарбарта Дундер йылдачаз атдзы апны йадыргалтI. Дундер Вильгельмина Адольф йпхIа ХIХ асквшышв ацIыхъваква рагIан Хатхва кIадза (ауи агIан ауи Трапеция-хI��а йапхьун – аредакция арытаразга) ащапIы апны адгьыл тшыткI лхвгIан асквш 1898 агIан гIвбата йаквгылу тдзы талыргылтI. Ауи агьагьара парк пшдзадзакI ларцIатI.\nЙара атыдзгьи агIарбарта аэкспонат хъадаква йрылапхьадза йауаштI. Ауи йызквгылу адгьыл метIркI аъарала йахъщтIыхылгIапI. Атдзы архитектура алапсапI, араъа неоклассицизмгьи рационалист модернгьи йырхIальу алкIгIараква урынйитI. Модерн фгIвы рхъыхIитI акIьышвырта джьащахъва, атгвыгвра, симметрия змам алыхща. Неокласицизм йазуга йауаштI арыпшдзагаква, ащъаква. Ужвы ари асахIат атдзы йгьахьпшуам, ауаса апхынла ауаъа Апсны агIвгIвчва радкIылара гIвназлитI.\nАгIарбарта йгIвыджьхауа адгалагIв Чхинджериа Лана йшылхIвауала, апхъапхъа архитекторква агIарбарта Чачба Георгий (Апсны йцIыхъвахуз ахI Чачба Михаил Георгий йпи акIважва Дадиани Александра (Цуцу, Кесария) Георгий йпхIи рпа – аредакция ррытаразга) йтдзы апны йандыргIалра ргвыгъан. Ауаса ауи хъвашауа йъалагахьаз йгIалцIла уагIа щардагIв наужьылырныс шварагIварапIта Дундер лдача йаквгIашIасхтI.\n«Ауи шIыпIа джьащахъвапI, атыдзгьи йара ауи акIвпI йшаъу. Араъа акIвпI модерн ахъа ъагIаджвыквлыз», – йгIацылцIитI Чхинджериа.\nЛынбжьагIв лапшта ауыгьи йгIалылкIгIитI агIарбарта акъала абзазагIвчва йрымагIальаматта йшапшуа, йшыргвапхауа.\n«СогIвым амодерн» уанапшуа йыгьгьитшпсущитI, удырраквагьи йрылауырхIитI, агвбайара уылаухIвауа заман угитI. Араъа СогIвым бзита йыздыруа ауагIа алекцияква акIвдыршитI, афильмква гIадырбитI, алитература хъвлапынква адыргалитI», – агIарбарта анхаща хIахалыргIвазитI ауи.\nАри агIарбарта дшалалыз даквчважвауата асуратхъыхыгIв Авидзба Наала ауи апш гIарбартакI адгал йшауаш щарда цIуата ларгьи лхъа йштаз лхIватI.\n«Ари агIарбарта сара ссабихъа станагахуазшва сачпитI, йауа ухIварыквын, сара арат СогIвым апхъанчIви кIьадыгвква рпны сгIадзынгылтI. СанцIайыз Ласурия йурам апны сбзазун, абаратква зымгIва схвыцищтарагьи йыздыритI. ЙыздырхитI атыдзква, ауат рпны совет заман агIан йбзазуз ауагIа. ГвынгIвырапI Совет Союз агIан ауат щардала штшырпсахыз, азджьакI коммуналката йырчпахын абзазащагьи датшахатI, уадыргIванагьи ауат рпны йанакIвызлакIгьи датша зджьакIы йрылаумыргIващушта хIауакI гIвнан», – йгIалгвалашвахитI асуратхъыхыгIв.\nАгIарбарта йнашылыз заджвы хIварабзата йшихIваз апшта, ауи анашх «райша угвы йалалитI».\nШакIая Анна агIарбарта гIазхъшахъыцIыз СогIвым йазрыму абзизбара шакIву ауысла ауи адгалагIвчва йырхIвауа йацылцIауата йылхIватI ларгьи ауаъа дгIаздыз йара ауи абзибара шакIву. Анна агIарбарта апны йхъырхыз суратквакI Интернет апны йанылба ауаъа дцарныс йаквылкIтI.\n«ХIыкъала атурых швабыж йджьащахъвапI, йалачпапI, йпшдзапI. АгIарбарта швабыж йсгвапхатI. ХIара акв хIхъалын ауыла СогIвым джьащахъвата угIалапшитI. Йара, йсхIвапIта, агIарбарта уыгIвназларныс утахъыта акIвпI йшаъу. ЗымгIвагьи ауи йасырпшрын», – лхIватI ауи.\nАгIарбарта июнь а 10 анхара джвыквнацIатI, июнь а 23-дза йнайуаштI. Ауаъа ансимшы асахIат а 11 уалагата а 19-дза унашыл йауитI. Йара ауи апшта агIарбарта йаланакIуата йадыргалуа аршIыйара хъвлапынквагьи урылазла йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soguym-amodern-garbarta-soguym-yazrymu-abzibara-yganarytssyn-uguy-yalalit","date":"2021-07-30T00:37:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153899.14\/warc\/CC-MAIN-20210729234313-20210730024313-00230.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973509908,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973509907722473}","num_words":530,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.111,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nБарганджиа Саид\nКендал Барс зхьзу Апсны йауу акIвдыртш июнь а 14 КъЧР, Апсуа кыт апны аипподром агIахътIра йазынархаз атшрыгIвраква йрыланакIуаз анкъвакъвракI апны апхъагылара гIатнагатI. Ауи айгIайра ахъазла атшы зчIву Ардзынба Текин Лада Гранта автомобиль гIайквнадыргатI.\nАипподром йара ауи атшын йгIахъыртIытI. АтшрыгIвраква йрылан КъЧР абаза кытква, ареспублика анахахьанат акытква, Апсни Къабардпщи йгIартыцIыз асасчва.\nЙапхъахуз атшрыгIвраква рпны йапхъагылагIвхаз\nАтшква хвын йгIапхъандрыгIвтI. Метр 1200 рпны Псыжв кыт йауу Хвби Вадик йтшы Сабур айгIайтI, метр 1400 зымгIва рацкIыс ласыта Красногорск станица йауу Биджиев Таулан йтшы Эта гIагIвтI. Барокъва Къазбакь йтшы Дубай Ворлд Барс метр 1800 рпны йгIапхъныстI, метр 2400 рпны зымгIва йрапхъан Кендал Барс.\nЙцIыхъвахуз апхъныгIвра аипподром агIахътIтри йапхъахауа абаза тшрыгIвракви рыхьызла йакIвдыршатI. Ауаъа ЙынджьвгьчкIвын йауу Цекъва Замрат йтшы Хайбар айгIайтI.\nЙазалху согIа йырттI зквпшырала йагъьта йгIалыркIгIаз атшыгIв – ауи Псыжв йауу КIьат Артур йакIвта йырпхьадзатI.\nАнкъвакъврипхьадза гIаншаракI йазынархан. Ауи апшта йаъан Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзыз айсчва, Апсуа йауаз афинансист ду Альи Мырзабакь ТIытIа йпа, йара ауи акыт йауаз боксла абжьагIвы АгIвдза МухIамад рыхьызла апхъныгIвраква.\nАйгIайыгIвчва йрыртыз асогIаква зымгIва афермер Тльыс Назымби йадигалтI.\nАтшырхIара ацIасква гIащаквыргылхра\nАпсуа апны атшрыгIвырта шIыц агIахътIра Россия амш йаквдыршватI. Анкъвакъвырта акыт аунашвахъцIарти ауи аунашвачпагIв КIвыждза Ануари ацхърагIауата акыт йауу афермерква айщчва ТльысргIа Назымбии Назири йырчпатI.\nАтшрыгIвраква джвыкврымцIаскIва йакIвшаз агвыргъьахъв айззара апны акыт рыхьызла йгIайззаз зымгIва сальам пха райхтI Апсуа ахIбачва рсовет знапIыцIу Тльыс Заудин.\nАуи йымщтахь йгIачважватI КъЧР а-Хъади а-Правительстви р-УнашвахъцIарта аунашвачпагIв Уаз Мурат, Адыгьа-ХIабльа район аунашвахъцIарта ахъада Дер Эдуард, Апсны тшрыгIвра спорт а-Федерация апрезидент Шулумба Милор, Апсны а-Фыр Йаган Ибрагим. Ауат дзачIвызлакIгьи Апсуа абзазагIвчва йрайхIвахIвтI, айщчва ТльысргIагьи йшырзыразу рхIватI.\n«Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв Мыква Мурат адкIылара апрезидент, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йтшазынархара дгIапхьатI.\n«Тшыла анкъвакъвраква хIуагIа йанакIвызлакIгьи бзи йырбуз ларпшран. ГвыргъьахъвыкIгьи гьакIвымшузтI тшрыгIври тшуратласи (КIавкIаз ауагIахъаква рпны йгIаншата тшауацIыхра зауыз аспорт квпшыра: атшыгIвква атшква йшрыквчIвумцара йанхъвмаруа, йапшым атрюкква анырчпауа – аредакция ррытаразга) рыламкIва. Арат йрапшу анкъвакъвыртаква ауат ацIас пшдзаква йырхъазымкIва абазаква тшырхIарала рцIасква ргIаршIыцхрагьи йахъвуштI. УахьчIва абаза чкIвыныргIа атшква рахьыла йатахъхтI, атшчва рклубква гIандыршитI, тшыла амдараква адыргалитI, атшква гIадрыгIвитI. Ауатква бзипI. ХIазыгIальаматраква аквшвауата, хIадызкIылуаш хIщардата хIаъазтI», – йгIаликIгIатI йтшазынархара апны Эгьзакь Мусса.\nЙара ауи апшта ауи ТльысргIа ртгIачва ркытлагIвчвагьи атшква бзи йызбауа зымгIвагьи йырзырчпаз асогIа ахъазлагьи, рцри кыт атшауацIыхра къару ду ъаларцIауа ахъазлагьи дрызхIвахIвтI. Эгьзакь Мусса афермерква архарджьра уысква рпынгьи, йгIащтIырхуа ауыс бзиква зымгIва рпынгьи адахIвраква шырзыйтахъу райхIвтI.\nАтшырхIара ацIасква рунашва анхIхIвауазара йаццIара атахъыпI аипподром агIахътIри йапхъахуз абаза тшрыгIвраква радгалри йырзынархата адгалагIвчва абаза тшырхIара атурых гIазхIвауа буклет пшдзакIгьи шгIацIырщтыз.\nАрат ауысква радгалра ахIатлара зквхIаз адгалагIв комитет йалан КIвыждза Олеко, Къванча Умар, Ныр АхIмад, Джьмакъвыл Бэла датшагьи агIвычIвгIвыс джьгарква. Ауат йшгIалыркIгIазла, акыт йауата уагIа щардагIв гIарыцIагылтI.\n«ЩардагIвы йгIахIцхърагIарныс ртахъыта йгIахIыдгылуан, йапшым ауысква дара рыхъвда йхъарцIун: транспорт гIаура акIвызтынгьи, абаза рызкъква рмацIаура акIвызтынгьи, асасчва райгвара акIвызтынгьи, аконцерт адгалра акIвызтынгьи. ЗымгIвагьи хIырзыразпI», – йхIватI «Абаза» жвлара адкIылара аунашвачпагIв Къванча Умар.\nАуи йгIаликIгIатI ахIаракьатчпагIв Тльабыча Къарабакь, КъЧР гIахIврала акъральыгIва театр аунашвачпагIв Гаги Мурат, азвукорежиссер ХIвчвыкъва Къапльан, артист Меремкъвыль Ачар, ажурналист Дзыуа Аминат датшагьи агвыргъьахъв адгалра зкъару алазцIаз щардагIвы.\nАгIвыра гIазхъыхIхыз: АНО «Алашара» асайт www.alashara.org","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/qchr-atshryguyrta-tshyts-apny-apsny-yauu-atshy-gapqhnyst","date":"2021-07-30T00:42:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153899.14\/warc\/CC-MAIN-20210729234313-20210730024313-00469.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9962233901,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9962233901023865}","num_words":498,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта йауу апсуа пхIвыспа Трапщ Эдже 11 сквша цIитIта лыжвла ъану лпсадгьыл апны дбзазитI, лцри кыт апны джитIта хвы зму археология пкъыгIваква гIалауитI, апсуа апхьахьаква адуней конгрессква йрылазларныс дырцхърагIитI.\nКапIба Арифа\nАрхеолог Трапщ Гюль Эдже Трыквшта апсыуаква дрыуан, ужвы лыщайдзаква ъану лпсадгьыл апны дбзазитIта лъачIвагIала ауи дазынхитI. Анкара ауниверситет аклассика археология ахъвшара дангIалга ауи апсуа апхьахьаква дгIазшIыртын Согъвым дгIайтI.\nЛапхъанчIвиква рпсадгьыл Эдже йылпсадгьылпI\nЭдже ланлагьи лабалагьи ХIХ асквшышв агIан Апсны йтыцIта Трыквштала йхъысыз амхIаджьырква дыртынхапI.\n«Сара стгIачва Анатолия йтыргатI (Анатолия – Азия ЧкIвын йгIвбахауа хьзыта йамапI, ужвы Анатолия-хIва Азия апны Трыквшта йаланакIуа адгьыл йапхьалитI – аредакция ррытаразга), – лхIвитI Эдже. – Саба йтгIачва Синоп къала [йагатI]. Йантрымгасыз ауат Апсны апны Анхва кыт йтабзазун. Сан лтгIачва атрыкв къала Биледжик апны тшандыргIалтI. Йантрымгасыз ауат Цебельда йтан, Апсны апны ркыт Абжьакъва акIвпI».\nЛара Эдже Анкара апны дгIадритI йгьи дгIадзынгылтI, дзыгIзуз айхIара ланду лакIвын, ауи апсыуаква рцIаскви ргвбайари рыхъаз щарда гIалалхIвлун.\nАсквш 2008 агIан апсуа апхьахьаква ргвыпкI Анкара йцатI.\n«Ауат археология сапщылата йанырдыр швабыж йрымагIальаматхатI, Апсны нхара сызшIыртуа йалагатI, – йгIалгвалашвахитI Эдже. – Йапхъахауата ауи гIасазхIвыз атурыхдырыгIв Гунба Гурам йакIвпI».\nАуи анйара йаргвышхваз, лпсадгьыл лбарнысгьи йарнацIаз Эдже Апсны дцарныс йаквылкIтI. Ауи лан Чокуа Лиман Трыквшта йту апсыуаква рыжвлара бзазара джьгарта даланта – ауыгьи ауи апш щаквыргылра лылхырныс йахъватI. Эдже йапхъахауата Апсны лгIайра апсуаква рпны йапхъахуз археолог Трапщ Михаил йысквш 90 андыртлапIуз йъаквшвазгьи ахъазгIваца йгьнымшатI. Ауатква зымгIва ужвы данрызхъвыцхуа лпсадгьыл ахъаз дгIамиуата дгIайдзахта «анцIрала дгIанхара» шатахъыз гIалархIвуата йылпхьадзитI.\nТрыквшта йауу «аналькъвытнальмас»\nАпсны йапхъахауата жвамшкIла дангIай Трапщ Эдже Афон ШIыц апны дгIашIастI. Ауи амщтахь заман ауыра ажурналистка ХIаджьымба Инна лпны дбзазатI.\nЙара акIвпIта, ажурналистки археологи йапхъахауата Апсны, Согъвым апны, акIвпI йъабабаз.\n«Интер-Сухум» сасырта апны йакIвшаз ауи йапхъахуз ранйара ХIаджьымба Инна араса даквчважвитI: «ЙашвхIаусыгIвахаз гьсыздырам, ауаса Эдже зынла сыла дгIацIашватI. «НалькъвытнальмасхвыцкI» лакIвта слыквпштI… Гвы аутуан ауи тIакIв тшгIацIлымырпшуа дтаркъацадза дшаъаз, дангIаупшуазгьи ткIьита лылаква гIауыквлыргъвгъвун».\nУацIыхъван ауат абадырын ауи тшгIацIызмырпшуаз апхIвыспа ткIьи ХIаджьымба лпны лара лпныкI апш дбзазауа дыгIвнан.\n«Цкьата дчважвитI»\nЭдже йылкIыз аузымщтуа заджв лакIвта дгIацIцIтI. ЗымгIва йрапхъата Апсны апны ауи апсыуа бызшва ллырдыртI, ауи сквшыкI аъара дакIытI. АрыпхьагIвта апхIвыспа длыдынхалуан Тхвазба Нонна, ауаса ауыс рахIа йахъвуз ансимшы цри бызшвамкIва датша бызшвала йъамчважвуз атгIачва ракIвын.\n«Сара ауи йласхIвтI: апхъапхъа урышв бызшва ббырдырырквын апсышва зынгьи йгьбдыруашым, – йгIалгвалашвахитI ХIаджьымба Инна, – ларгьи йара ауаса йылчпатI: ажвахъчIвакI лымдыруата, щатакIгьи лымамкIва асабиква рапш акнигаква дрыдзхъачIван апсышва ллырдыртI, ужвы ауыла цкьадзата, абыжьква мыгIвхълымгауа дчважвитI».\nАпсны апны археология пшгIара акIвлыршауа Эдже йапхъахауата дъацаз Уатхара кыт акIвпI. Ауат ажраква унашва рхъицIун йбергьльу апсуа археолог Цвинариа Игорь. Йара ауи апшта ауи Согъвым адзхъа Эшера кыт апны аэкспедициягьи далан.\n«ЦIолата пшгIара»: лцри шIыпIаква рпны ажраква\nАсквш 2013 агIан Трапщ Эдже лапхъанчIвиква рпсадгьыл Анхва кыт апны археология экспедиция унашва ахъылцIарныс лынасып йгIанакIытI. Ауи апхъала ауаъа йауацIыхта археология пшгIара гьакIвымшасызтI. Ауаъа ауи сквшы 1500 зхъыцIуа хапхъанчIви нышвынтаракI гIалаутI.\n«Ауат анышвынтараква йрыуата азакI «йауашта» йгIащаквхатI: абыгIвква зымгIва абган. Ауаъа сара гIвбыжьпыгькI, гьатакI, гIвфибулакI (айха йгIалху, рыпшдзагата йгIадрысабапуа ашIарпага – аредакция ррытаразга) гIасаутI. ХIара йшхIпхьадзауала, ауат гIазлырхыз йара араъа йгIадырхарджьуаз пкъыгIваспI. Ауаса хIызхъвыцуа ауаъа йгIахIауыз апкъыгIваква Цебельда культура (Апсны, Цебельда апны йкIьасу антика йгьи йпасу асквшышвквтаква рагIан йщаквгылаз акультура – аредакция ррытаразга) швабыжта йазаргванпIта акIвпI. Ауатква зымгIва рыцIа цIолата йырхъвыхра атахъыпI, йауа ухIварыквын, нышвынтара анаъазара аргваныта зджьара ауагIа рбзазартаквагьи аъазара атахъыпI», – йгIалылкIгIитI археолог.\nАнхва кыт апны археолог пщысквша джытI. Ауаъа йгIалауыз хвду зму апкъыгIваква рызджьакI ужвы АБИГИ (Гулиа Д.И. йыхьыз зхъу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут – аредакция ррыытаразга) апны йщтIапI, айха йгIалху апкъыгIваква – Апсны акъральыгIва музей апны.\nУжвы ари асахIат Эдже Трыквшта, Анкара Гази университет амагистратура апны дапхьитIта ажраква ашIалрыстI. Ауи Апсни Амшын КвайчIва йатшпну ашти рпны археология йазынархата нхара лрыхIазыритI.\nЙапызщылуа «ацхIа»\nЭдже Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут археология хъвшара апынгьи, Гудаута йаъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра акъральыгIва музей апынгьи дынхитI.\nЛнаука статйаква зымгIва археолог апсыуа бызшвала йылгIвитI. Ауаса Эдже лтрыкв бызшвагьи гIалыхъвахтI: хсквша руацIа Апсны акъральыгIва университет агIвыма къральква рабадырра акафедра апны ауыла йалрыпхьун.\nТрапщ Эдже Трыквшта апны дъагIадрийыз йгьи дъагIадзынгылыз, трыкв бызшва бзидздзата йъалдыруа, ауи йаццауата анаука мчыта дъадынхалуа, апсыуа бызшвагьи урышв бызшвагьи ъаллырдырыз гIаупхьадзарыквын ауи апсыуа апхьахьакви адуней археологква рыжвлари апызщылуа «цхIата» далырныс йауашта узыхIвуштI. Эдже лбзирала апсуа апхьахьаква рынхараква трыкв бызшвала бзидздзата йатаркIтI, асквш 2010 Измир апны, асквш 2011 Манис апны, асквш 2012 азербайджан къала Агсу апны йакIвшаз археологква рдуней конгрессква рпынгьи ауа��ыкв йгIатаргатI.\n«Эдже апсышвала данчважвауа дщаквкIыпI, дтынчпI. Трыкв бызшвала данчважвауа ауи ддатшахитI, – йджьалщитI ХIаджьымба Инна. – АлахIвараква днарахвитIта закIыта дымчхитIта».\nАжурналистка йшылхIвауала Трапщ Эдже апсуа турыхдырыгIвчва ргIвыраква трыкв бызшвала дангIарыпхьуз атрыкв апхьахьаква «ауи аъарала ргвы днадзан – агIвыраква гIазквчважвузгьи ауат згIвыз ръачIвагIалагIвчвагьи рымагIальаматхатI».\nТрапщ Эдже – дапсуа археологпI\nАпсыуа бызшвала данчважвауа дшщаквкIу ауысла йырхIвауа щата амамкIва йгьаъам. Эдже аргваныта дыздыруа щардагIвы йгIалыкIгIитI ауи лчпащаквалагьи лдунейпшыщалагьи апхъа апсыуа хIвсысаква дшрапшу – ага уыжвгIанчIви заман даквыргIапсызтынгьи. УыжвгIанчIвита тшылгIвыча-тшылрыпшдзузтынгьи, чвала ацIасква нкъвылгауа тшылымчпузтынгьи ауи лгвы йталкIыз аъадаб ахабзаква дырхъымсуа йынкъвылгитI, йчпа йауаши йамуаши бзидздзата йылдыритI, лгьагьара йыншауа хъацIакI йапш йалыргата хвы аквылцIитI, йнардзу лхъвыцща лымапI.\nЭдже апхъахьыла йылчпарныс йылгвыгъу, дзызхъвыцуа айхIарала анаука йапщылапI. Ауи лхъа йтымцIуата лцри Апсны археология дахъгвыргIвитI. Швабыж магIын ду амапI ауи лыхъазла 11 сквша цIуата йгIалаухыз лпсадгьыл дызлапщылу атлахцква лымрыдзырныс.\nАуи уанлачважвауа йа зджьакIы йылзырхIвауа уаназдзыргIвуа баагъьата йхъауцIитI: апхьахьа шIа Трапщ Эдже апхъахьыла дъанхалакIгьи – Апсны акIвызтI, Трыквшта акIвызтI – ауи дапсыуа археологызлуштI, архъвыхраква рпны лымгIваква зымгIвагьи лапхъанчIвиква радгьыл дазгIардуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/trapsch-edzhe-apsny-apny-lgaqhtrakui-lduney-kongresskui","date":"2021-08-02T06:55:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046154304.34\/warc\/CC-MAIN-20210802043814-20210802073814-00033.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965635538,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9965635538101196}","num_words":821,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.095,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.\n«Абазашта» – ари агазетзаджвыкI акIвпI адуней апны абаза бызшвала йгIацIцIуа. Абаза бызшвала агазет йапхъахуз аномер асквш 1938 июль мыз агIан йгIацIцIтI. Ауищтара сквшы 80 рурала «Абазашта» анапаква йгIарыквшвитI Россия йгьи агIвыма къральква рпны йту абазаква рбзазара, ргвтараква, рбаргвыраква, ргвыргъьараква йгIарыквчважвауа агIвыраква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2021-08-02T06:59:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046154304.34\/warc\/CC-MAIN-20210802043814-20210802073814-00107.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9984353781,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998435378074646}","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.091,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Санкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сынчIва йыцIалквуш ршвъаква нанауахвуа йалагахьатI. Апсны йауата йа Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуата ауаъа йцара зтахъкву хвыдъа ауниверситет йыцIалырныс лшара рымапI.\nБарганджиа Саид\nАпсны йауу йгьи Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуу абитуриентква Санкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет йызлацIалуаш ашвъаква арт йауаштI. Ашвъаква мартI а 1 йалаган йнарахвитI. Апсуакви абазакви СПбГЛТУ хвыдъа йыцIалныс лшарахатI асквш 2020 ноябрь агIан Адуней апсуа-абаза конгресси ауниверситети ангIалра анадырчпал амщтахь.\nСПбГЛТУ апны йапхьуш нахврала акомиссия ахъада Богатова Елена йшылхIвазла, бакалавриат йцауамцара (очната) йапхьуш йырзалху абюджет тыпква зквшара зтахъу ршвъаква июль а 20-дза йартра атахъыпI, йымцауата (заочната) йапхьаквуш – август а 11-дза, магистратура йыцIалквуш – август а 6-дза.\nБогатова сынчIва абитуриентква ауниверситет йыцIалра ахъазла йгIазкIылсуаш архъвыхраква гIвквпшыракIта йаъазлушта лхIватI: рпны йшаъу хъарачIвыла уызтанха йауаш ауниверситет асайт аргIапсра (https:\/\/spbftu.ru\/sistema-distantsionnoj-sdachi-vstupitelnyh-ispytanij\/) гIадрысабапуата, йа йшырчпалауа апшта – йара апхьарта апны йыркIуата. Архъвыхраква асквш 2021 июль а 23 йакIвшуштI.\nАуниверситет йнарахвырныс ахIвара швъа аныргIвуа абитуриентква арат ашвъаква рымазара атахъыпI: апаспорт акопия, апхьарта йшгIалгазла ашвъа йа ауи акопия, згани зыури 3х4 сантиметр йнадзауа цкIартIкI, Россия йшакъральгIву йа абашталагIв статус шрыму зырцIабыргуа швъа.\nЙатахъу ашвъаква ауниверситет асайт йазалху ацхърагIага (https:\/\/spbftu.ru\/abitur\/elektronnaya-priyomnaya-komissiya-podat-zayavlenie\/) гIарысабапта йщти йауаштI.\nАААК йгьи СПбГЛТУ рацынхара ауысла\nСПбГЛТУ йапхьуш нахврала акомиссия ахъада Адуней апсуа-абаза конгресс аунашвачпагIвчва «апхьарта гIамта ауырала йацынхарныс азыгIальаматра азрымата тшъагIадырбаз ахъазла» дшырзыразу лхIватI. Ауи йгIалылкIгIатI Санкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сквш 65 цIуата арыпхьари науки руысквала агIвыма къральква рпны йаъу йхIаракIу апхьартаква, йпхатшу адуней фондкви аорганизациякви йшрыцынхауа. Апхьарта аунашвачпагIвчва АААКи дари рацынхара агIвхъатакIгьи рсабап алазлушта йгьи джьащахъвазлушта йайгвгъитI.\nБогатова Елена йшылпхьадзауала, апсуа-абаза диаспораква рабадырра тшауацIнарыхрала а-Конгресс алшаракви АААК ахабарргарта портал амчи гIарысабапта дырра нардза заура зтахъу абитуриентква асквш 2021 агIан Санкт-Петербург апны рахIа йпхатшу йхIаракIу апхьартаква йрыуу закIы йшзыцIалуаш ахабар уашIамсуата йыргара атахъыпI.\n«А-Конгресс ауысхагIвчва хIари абитуриенткви хIанйараква адгалра апны швабыж йгIахIцхърагIитI, хIапхьарта апны йакIвшауа ауысква, йыншауа ашIыцраква рхабар йыздырра атахъу йырзынадырдзитI, хIызланхауа арыпхьара анархара хъадаква ауагIа йрыларгитI. Апхъахьыла хIара йхIгвыгъапI Апсни Трыквшти рпны йаъу йхIаракIу апхьартаква йапшым анархараквала хIрыцынхарныс, апроектква рыцхIырхъйарныс», – лхIватI Богатова.\nАпсни Трыквшти йауата СПбЛТГУ хвыдъа йыцIалра зтахъкву ауаъа йаныцIалуа лкIгIарата йырзырчпуш атамам гIаддырдырра ахъазла firstname.lastname@example.org электрон почтала, йа +7 812 514 88 55 телефонла Санкт-Петербург апны йаъу Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта анхагIвчва тшырзынадырха йауаштI.\nЙЫЖВДЫРРА АХЪАЗЛА: Киров Сергей йыхьыз зхъу Санкт-Петербург йтагылу акъральыгIва бнатехника университет (СПбГЛТУ) асквш 2020 агIан сквш 217 ахъыцIтI. Ауи ъачIвагIа гIацIгарала аквтанай, йхIаракIу, йкIьыду арыпхьара программаква архъйитI; абна млыкврхIара, абнапкъра, амшIы адынхалра, абнахимия, ашвъабгъьычпара, агидролиз рхарджьра нархараквала архарджьра, анаука йгьи анаука-арыпхьара нхара йапщылу\nаъачIвагIагIвчва арыхIазыритI, шIыц-шIыц йанарыпхьитI, ръазара йаланархIитI; анхара йаквыргIапсу, йцIолу анаука рхъвыхраква акIвнаршитI.\nСПбГЛТУ акъраль йхIаракIу абнатехника апхьартаква зымгIва йрапхъата надзара щардала йалу аъачIвагIа арыпхьаща йазцатI. УахьчIвала ауаъа студентта 6000-гIв райхIа апхьитI, ауат йаргвану йгьи йхъару агIвыма къраль 42 йгIартыцIызгьи рылапI. Ауниверситет арыпхьари анаука рхъвыхракви рыхъазла щата багъьа амапI. Ауниверситет арыпхьагIвчва ргвып цIаста йщаквгылхьаз арыпхьащи анаука нхащи йрыццауата анархара шIыцквагьи тшауацIддрыхитI, ауатква зымгIва рнадзара шбзийу аъачIвагIагIвчва аквшахIатхитI. Арыпхьара акIвзыршауа апрофессоркви арыпхьагIвчви зуыс бзита йыздыруа гвыппI.\nАуниверситет йанакIвызлакIгьи Россия Федерация абнатехника ��пхьартаква наука йгьи методика квтата йырзалуан. Ауаъа йынхитI Россия а-Госстандарт ашвъа зму экспертиза Аквта, акъральква рацынхара ргIапсра йахъвыкIу Абна млыкврхIари абна рхарджьри рдуней квта (МЦЛХП – IСFFI), Европа абна институт Санкт-Петербург апны ашта проект квта, Адуней бна институт йаланакIуа абни абна пкъыгIваква ртехнологии рхъвшара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsni-trykushti-yauu-abiturientkua-rshuakua-spbgltu-yart-yauasht","date":"2021-08-02T07:07:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046154304.34\/warc\/CC-MAIN-20210802043814-20210802073814-00177.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9779126048,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9779126048088074}","num_words":498,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.03,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны\nАААК ауи апхъала запш аъамыз, абаза уагIахъа ртурыхи рэтнографии йырзынарху акъыльрыпшгIарала анкъвакъвра «Иарбан? Иаба? Ианба?» («ЙачIвыйа? ЙабакIву? ЙанбакIву?») аднагалын йакIвнаршатI.\nУарча кыт апны а-Конгресс апсуа-абаза уагIахъа ртурых йаквчважвауа лекция акIвнаршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс СогIвым арайон ШIыц апны йауацIыху саби гвыргъьахъв акIвнаршатI.\nАпсны акъала хъада апны «СогIвым амодерн» гIарбарта джьащахъва гIахъыртIытI\nАпсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынархата АААК йаднагалуа алекция абаркIыра йаланакIуата йызкьазууыз апны апсуаква ртацанадылра цIас йаквчважватI.\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Гвдауыта аунашвахъцIарти адуней апны йдыртлапIауа Асабиква рхчара амш йазынархата акъала апны асабиква рыхъазла гвыргъьахъв адыргалын йакIвдыршатI. Ауи Гвдауыти йаргвану акыткви йрыуата саби 100-гIвы райхIа азнаддатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/abkhazia","date":"2021-07-27T15:26:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153392.43\/warc\/CC-MAIN-20210727135323-20210727165323-00507.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9911009073,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9911009073257446}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.109,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Уарча кыт апны а-Конгресс апсуа-абаза уагIахъа ртурых йаквчважвауа лекция акIвнаршатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс Уарча кыт апны апсуа-абаза уагIахъа ртурых, ргвбайара, рыбызшва шазакIу йазынархаз лекция аднагалтI. Ауи дгIапхьатI АААК ЙхIаракIу асовет йалу, Гулиа ДырмытI йыхьыз зхъу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут адиректор, йбергьльу апсуа апхьахьа Ашуба Арда.\nАлекция Уарча апхьарта апны йакIвшатI, ауаъа апхьагIвчвагьи, арыпхьагIвчвагьи, акыт абзазагIвчвагьи гIайззатI.\nАшуба А��да ауагIа йызлачважвуз ауыс швабыж йшрымагIальаматыз гIаликIгIатI.\n«АздзыргIвчва, йалкIгIата асабиква зджьара йгIанымхауата йрымагIальаматын, ауи сгвапхатI. АзцIгIараква щардан. АцIайква абаза гIвгIвчва уахьчIва уыста йгIащтIырхуа, уыжвгIанчIви апсуа литература йызлашIуырпшуашта йаъу рдырра ртахъын. Ари анйаракIла хIгьзахъвдаквымцIуашзапI, айчважвара йалаз ауи надырдзахра ртахъыта йаъапI. Асабиква хачIвы рыхIттI: йъауу акытква рпны ашIыпIаква рыхьызква азыркIкIуаштI. ЙшыгIдыруа апшта, Уарча апны Арасадзыхь, Отап датшагьи акытква йгIартыцIыз ацIайква бзазитI. Ауи акIвымкIвагьи рыжвлаква гIазырбауа цIла ргIвырнысгьи хIангIалтI», – йхIватI алектор.\nАшуба Арда йгIацицIахтI арат анйараква ужвыгьи шIыцраквакI гIарылацIа йшауаш – ажвапIта, анйаракI ахъазла апсуа-абаза рызкъква рыхIазыр йауашын.\n«Асабиква рапхьарта апны йдучвам музейкI рзадгалуаштI, ауи пещкI азалх йауаштI. УацIыхъван апсуа сабиква Къарча-Черкес йгата абазаква уахьчIва йшбзазауа дырбагьи йауаштI. Абаза сабиквагьи Апсны йгIагIгуата. Йауашын апсуа сабиква абаза бызшвала алокIква йрызхIрыдзыргIвыргьи, ауасамцара, – йгIашIипхьадзатI апхьахьа йгьи йажва алйыргауата йхIватI: – ЙахьчIва анйара шакIвшаз швабыж сарыразтI».\nАААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета ари апш анйара Уарча кыт апны йакIвдыршарныс шгIаларгаз лхIватI: акыт апны йгIаныршу ашIыпIа хъвшара йалакву СогIвым йаъу а-Конгресс ауысхарта тшазынадырхатI чкIвыныргIа рыхъазла «апсуакви абазакви апызщылуа ащайдзаква йгIарыквчважвауата» лекциякI рзадыргалырныс.\n«Ашуба Арда Инвер йпа ауи анйахIхIв дайгвыргъьачIватI. Алекция акIвшатI. ХIара швабыж йхIгвапапI сахIаткIи бжакIи йнайыз айчважвара лахъвгIахъасракIта йъацаз. Швабыж хIизыразпI Арда Инвер йпа алекция щарда гIаунахIвуа йахъазымкIва лахIвара щарда гIауыланацIауатагьи йъадигалыз. АздзыргIвчви алектори хвитта йайчважвун, йымшыркъвун», – лхIватI Ардзынба.\nУарча аквтанай апхьарта адиректор Кархалава Омар а-Конгрессгьи алекторгьи ажва пха рзыйхIватI.\n«ХIара ахIбачвагьи шIыцра, джьащахъвара щарда гIгIатI. ЧкIвыныргIа рыхъазлагьи ауи сабапра ду алан. Анчва дизыразхатI Арда Инвер йпа гIамта ъахIызгIайауыз ахъазла. Швабыж хIайгвыргъьуштI ужвыгьи дхIызгIайуазтын. Анчва дырзыразхатI ари ауыс адызгалызгьи», – йхIватI ауи.\nАнйара апны йызлачважваз йгвапхатI акласс ахIбаква йапхьауа ДжопIуа ХIаджьрат.\n«СайгвыргъьитI Ашуба Арда йлекция саздзыргIвырныс ъасылшаз: шIыцра, джьащахъвара щарда сагIатI. Ужвыгьи сгIайлуштI, ачкIвынчвагьи рыцIа йщардагIвыта йгIайра стахъыпI. ЙсгвапхатI абазаква динта йынкъвыргуз ауысла араъа йгIархIваз, апсуакви абазакви апхъа заман йгIашIарышвта райщчвара йшазсакъуа, йшдымрыдзуа. ХIаргьи ауат ацIасква хIзынардзушта сгвыгъитI. Апхъалагьи йызгIахьан аткъвымква рдамыгъаква рхабар (дамыгъа – аткъвым рхъатачIвыра алардырныс йаквырцIуз агIарбага – аредакция ррытаразга), ауаса ауи ауысла йызды��уаз мачIын, йахьчIва Арда Инвер йпа саницIгIа йалыргата джьауап гIаситтI, Анчва дизыразхатI», – йхIватI ауи.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Уарча апны ужвыгьи лекциякI аднагалырныс йаквнарпшитI, ауаъа йызтахъу зымгIва гIадгыл йауаштI. ЙащтагIайуа алекция сентябрь ахъа агIан йакIвшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-uarcha-kyt-apny-apsua-abaza-uagaqha-ratszakyra-yazynarkhaz-aychuazhuara-adnagalt","date":"2021-09-26T21:19:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780057973.90\/warc\/CC-MAIN-20210926205414-20210926235414-00316.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972413182,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972413182258606}","num_words":397,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар нхара уысла Трыкв Республика даъан, ауаъа уыста йырхъйаз даквчважватI.\nБарганджиа Саид\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар Трыкв Республика дъадзаныз Трыквшта акъалаква рпны Адуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара советква быжьба йнадзауата йгIаншатI. Атрыкв къалаква Астомбыль, Инегёль, Измит, Эскишехир, Биледжик, Бурса гьи Сакарйа рпны йаныргIалу апсуа культура квтаква рунашвачпагIвчви йари анхара уысква йрылачважварныс йананйа асхъан акIвпI асоветква ангIанша.\nГицба йшихIвазла, анйараква йрылан Трыквшта йтабзазауа апсуа-абаза диаспора ргIащтийыгIвчвагьи.\n«Сара йауацIыхта срыквчважвун АААК амурадкви ахачIвкви, адуней апсуа-абаза тгIачва ращтаныкъвара арыбагъьара знархару хIпланква, уагIахъа нархара зму апроектква абзазара ралажьра ауысла АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхъвдаквцIараква. Апсны, Россия рпны йахъазымкIва хIдиаспора ъатабзазауа МарагIайырта Аргваны акъральква рпынгьи АААК йакIвнаршауа анхара йауацIыхта хIалачважвун. ЦIолата хIрылачважвун Трыквшта апны а-Конгресс йылнахуа анхара планква», – йхIватI Гицба Инар.\nАуи йгIаликIгIатI анйараква йрылаз ауагIа ргвы цхIауата ауыс азыгIальамтра ду шгIадырбуз, ауи йаквшахIатхауата ашта хъвшара советква гIандыршатI.\nАнйараква рымщтахь апсуа-абаза диаспора йгIарыцIанакIуа ауагIа а-Конгресс йалалырныс рылшун. Йара зынла анкетаква йыртагIвытI уагIа 70 раъара, йаъапI а-Конгресс асайт апны онлайн амальла АААК йшалалуала ахIвара швъа згIвызгьи. Анйараква анакIвшуз атрыкв къалаква рпны йаныргIалу апсуа культура квтаква рунашвачпагIвчвагьи йгIалыркIгIатI Трыквшта апны Адуней апсуа-абаза конгресс джьгарта йъанхауа магIны ду шазырбауа.\n«ХIара йхIымапI акультура квтаква, апсуа культура квтаква рфедерация. ЙыгIдыритI а-Конгресс агIаныршара турыхта йаму, швабыж хIайгвыргъьитI а-Конгресс анхара ужвы Трыквшта апынгьи йъащаквгылыз. ЙыгIдыритI АААК ауысхартаква араъа йахъазымкIва Россия апынгьи, Мсыр (Египет) апынгьи, анахьанат акъральква рпынгьи йшаъу. Ауи хIайгвыргъьитI. ХIабадырра шIыцква йрылахIуштI, хIащтаныкъвуштI, хIуысква бзита йымгIвайсуаштI», – йхIватI Эскишехир къала апсуа культура квта аунашвачпагIв Ашуба Тургай.\nАтрыкв къала Инегёль апсуа квта рахIба Сангулиа Селим йшгIаликIгIазла, апсуа-абаза этнос хачIв хъадата рпахь йгылу адкIыларапI.\n«ХIара (апсуакви абазакви – аредакция ррытаразга) хIыздыруа зымгIвагьи гIахIайхIвапситI тшадхIкIылырныс хIъащту, тшъадхIкIылуа ахъазла, ауи лкIгIарата йхIымапI. УахьчIва анйарагьи адуней зымгIва йднарбуштI йатаркIвах хIара тшадхIкIылырныс шхIтахъу, ауи ахIатырла швабыж сшвзыразпI швунагIва швгIаркъвыцIта абари апш магIны ду зму ауысква ъашвырхъйауа», – йгIаликIгIатI Сангулиа.\nТрыкв Республика нхара уысла данаъаз агIан АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар Трыквшта апны Россия Федерация агенерал кIьыкIва (консул) Буравов Андрейгьи дйынйатI. Апсуа-абаза диаспора йадкIылата йъабзазауа акъральква рпны йаныргIалу Россия Федерация адипломат кIьыкIвараква рунашвачпагIвчва райкьангьашра цIас бзита йшщаквгылыз апшта йакIвшатI ари анйарагьи.\n«Сара агенерал консул йауацIыхта дахасыргIвазатI Трыквшта апны АААК нхарата йакIвнаршауа, йгIалскIгIатI а-Конгресс апсуа-абаза абадырраква, ащтаныкъвара арыбагъьара йшащту, аэтнокультура абайара шгIанахчауа, анхара нархара хъадата йаму аспорт, азгIвадарахчара, атгIачви асабикви шракIву», – йхIватI Гицба Инар.\nАуат АААК адунейла анхара ауысла райчважвара нархара щарда гIацIанакIтI, Мсыр йгьи Иордания рпынгьи АААК нхарата йакIвнаршауа, ауаъагьи «Россия адипломат кIьыкIвараква рпны анйараква шакIвдыршаз» гIадрахатI.\nГицба Инар йшихIвазла, Россия Федерация агенконсул йрыбагъьатI Трыквшта апны Россия адипломат уысхагIвчва Адуней апсуа-абаза конгресс анхара йацыркIырныс йанакIвызлакIгьи йшхIазыру.\nАААК архъйагIв секретарь Апсны йауата Трыквшта апны йапхьауа астудентквагьи дрынйатI. Ари анйара астудентква рбзазари рапхьари йырзынархата, азыгIальаматра алата йакIвшатI. АшIаква данрачважвуз Инар хъадата йгIаликIгIатI араъа йгIацIыргауа адырраква рпсадгьыл апны йыздгылуа анхара апны ргIарысабапхра магIны ду шаму.\n«Астуденткви сари хIайчважвара гвхътIыла йакIвшатI, йаргьи ауаса акIвпI йаъазара шатахъу», – йгIацицIахтI Гицба Инар.\nАуи йпрограмма йалата Сакарйа къала апны йдыргылуа акультура квта атдзы апынгьи даъан (апхъала Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Сакарйа къала апсуа культура квта ауыхвара доллар жвыхвынзыкь алайцIатI – аредакция ррытаразга).\n«Аквта атдзы ауыхвара йашымтапI. Акв аквцIара апны йнадзахьатI», – йхIватI Гицба.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар Трыкв Республика апны нхара уысла октябрь а 5 йгIашIарышвта октябрь а 13 агIандза даъан. АААК апсуа-абаза диаспораква ъабзазауа акъральква рпны йапымшвтуата йцалитI. Ауаъа апсуа-абаза жвлараква йрынйитI, ауат а-Конгресс анхара, амурадкви ахачIви йрыхадыргIвазитI, ацынхара нархараква йрылачважвитI. Абгата йгIауахвырквын ари анхара а-Конгресс амурад хъадаква йрыуазакIу ауыс йазынархапI – адуней акъральква йыртабзазауа апсуа-абаза диаспораква йгIарыцIанакIуа ауагIа радкIылра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/gitsba-inar-trykushta-danyz-agarbara-aaak-ashta-qhushara-sovetkua-byzhiba-ynadzauata-yganshat","date":"2021-09-27T10:57:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780058415.93\/warc\/CC-MAIN-20210927090448-20210927120448-00382.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9820088148,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9820088148117065}","num_words":558,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.933,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йаъу Антропологии этнографии рмузейи (Кунсткамера) йацынхарныс ангIалра мачвы ацIарцIатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йаъу Петр Ду йыхьыз зхъу Россия анаукаква ракадемия йачIву Антропологии этнографии рмузейи (Кунсткамера) (айшыста МАЭ РАН – аредакция ррытазага) ацынхауа йалагатI. Ацынхара ауысла ангIалра агIваша, июнь а 29 атшын мачвы ацIарцIатI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси МАЭ РАН адиректор Головнев Андрейи.\nАмузей апны йакIвшаз анйара агIан Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Кунсткамера адиректоргьи анхагIвчвагьи йъацынхауа ахъазла дшырзыразу райхIвтI.\n«КIьыдата йгIалскIгIара стахъыпI швабыж сшылзыразу КIавкIаз аэтнографияла Кунсткамера ахъвшара анхагIвы, аистория наукаква ркандидат Аблогачиева Макка СултIангьари йпхIа, ауи лбзирала акIвпI йара амузейи хIари хIшабадырыз. Асквш ауацIа хIара йацлыхIхыз апроектква хIрыдынхалуан, ангIалра мачвы ацIахIцIарныс тшазхIрыхIазыруан. Багъьата йхъасцIитI хачIвыта хIпахь йхIыргылыз зымгIва йнардзата йшхIзырхъйуш, даргьи КIавкIаз ауагIахъаква ртурых хчари Россия акультура тшауацIнарыхри руыс апны сабап шрылазлуш», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАмузей адиректор Головнев Андрейгьи Эгьзакь Мусса йразыра ажваква йзынайырхатI йгьи дйыргвыгъатI йара КIавкIаз ауагIахъаква наука хъатала драбадыруа абазаква рпныла дшгIалагуш.\n«ХIара аэтнографква йалкIгIата йхIымагIальаматпI ауагIахъа мачIква, йауа ухIварыквын, ауат рхъа рзыхчатI, ауаса йанаъазара уахьчIва йъагIадзаз йгIащаквхарныс йгIарцхърагIаз закI рылапI. ЙайхIатагьи йсхIвапIта, ауат анахьанат рацкIыс руагIахъара рхчарныс ртахъыпI. АуагIахъа дуква рхъа рхчара ахъаз амаль мчквакI лырхра гьатахъхум», – йхIватI ауи. Головнев Андрей йгIацицIахтI Адуней апсуа-абаза конгресс атурыхгьи рыцIа цIолата ййырдырра шитахъу.\nЙызлангIалыз\nАААК «Россия апны щайдза зчпата йбзазауа ауагIахъа мачIква: аэтнокультура проекцияква» проект йалу МАЭ РАН анхагIвчва ашта апны архъвыхраква акIвдыршарныс йырцхърагIалуштI. А-Конгресси амузейи йалата экспедиция адыргалырныс йаквдырпшитI.\nАнгIалра йшанула, КIавкIаз ауагIахъа мачIква руысква рыквчважвара йагъьу анаука нхагIвчва гIаланадыркIуата йакIвшуш «КIавкIаз – акультураква рымгIвалысырта» семинар адгалри анхари а-Конгресс ащтийыгIвчвагьи рылазлуштI.\n«Апсуакви абазакви XIX–XX асквшышвква рагIан йхъырхыз асуратква рпны» йатдрыпауа агIарбарта ахъазла материал гIаури йазкIкIри йазынарху ацынхара адгалазлуштI.\nАмузей асквш 2022 агIан йакIвшуш Адуней апсуа-абаза конгресс Айззара ду йазынархазлуш асурат альбом арыхIазырра йацхърагIуштI.\nАААК Апсны акъральыгIва университети МАЭ РАНи ангIалра адырчпалырныс йацхърагIуштI.\n«АуагIахъакви акультуракви» серия йаланакIуата йгIацIцIуаш «Абазаква» том арыхIазырра йацыта йадынхалуаштI.\nАцынхара ауысла йлырхыз ахачIвква рырхъйара йазынарху йапхъахауа ачIвырхъаква уыжвласыла йджвыквырцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-sankt-peterburg-apny-yau-antropologii-etnografii-rmuzey-yrytsynkhaua-yalagat","date":"2021-09-26T21:37:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780057973.90\/warc\/CC-MAIN-20210926205414-20210926235414-00464.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9764314294,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9764314293861389}","num_words":313,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.035,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.871,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гагра ангIадырхвитхыз амш АААК айсра ныкъвадыкъвата йачпаз айсчва ареспубликала радкIылара «Апсны» йалакву согIала рыхьыз ахIватI, Гагра ачымазагIвтара апны ковид зхьуа йъарайъазауа ахъвшарагьи йацхърагIатI.\nАсквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра акIвшауата Гагра аквырджьква йанырчвгIадырхвитхыз амш – октябрь а 6 йадахIвуата Адуней апсуа-абаза конгресс айсра ныкъвадыкъвата йачпаз айсчва ареспубликала радкIылара «Апсны» (РАИВ) Гагра йауата йалу аветеранква асогIаквала йаргвыргъьатI. АААК анхагIвчва адкIылара ателевизорква, арпхагаква, ахъыза пхаква азыргатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвы Хагба Изольда йшылхIвазла, ари ауыс а-Конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIарыхъвдаквицIатI.\n«ХIара ари агвыргъьахъв ахьызла хIветеранква хIрайхIвахIвырныс, згIвадара шырзыхIтахъу рахIхIвырныс, ужвыгьи зны рылаква хIыртапшыта квырмыш рзыхIчпарныс, акъраль шабгу ахъазлагьи ауи абзазагIвипхьадза йыхъазлагьи ауат йырчпаз ахъазла «Анчва дшвзыразхатI» – раххIвырныс хIрызгIайтI», – лхIватI Хагба.\nЙырхъмаштылуата гватра ъарзырбаз йгьи йъагIарцхърагIаз ахъазла АААК агвыпгьи ауат йрапхъагылагIву Эгьзакь Муссагьи дшырзыразу йхIватI РАИВ аунашвачпагIв йтарагылыгIв, Абашта айсра аветеран Ванача Гела. Ауи аветеранква араса йангIаргвалашвауа пхата ргвы йшгIатахауа гIаликIгIатI.\n«ЗымгIвагьи агвыргъьахъвла срайхIвахIвитI. ХIыжвгIванд йанакIвызлакIгьи ймамырызтI! КIьыдата а-Конгресс агвып сшырзыразу схIвара стахъыпI – Анчва дшвзыразхатI, швабыж йхIгвапапI гватрата йхIзалшвхыз», – йхIватI ауи.\nАйсра йалаз Акаба Нанагьи Адуней апсуа-абаза конгресс дшазыразу гIалырбауата аветеранква зымгIва рыхьызла арат йрапшу ауысква рбзирала ауат акъральгьи ауагIагьи йшыртахъу шрылархIвауа гIалылкIгIатI.\n«Анчва дшвзыразхатI хIъашвхъмаштылуа, хIа хIыхъаз ауи магIын ду амапI. Агвыргъьара мшыла!» – лхIватI Акаба.\nГагра къала йамштагьи йырпхьадзауа ари агвыргъьахъв атшын Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Гагра арайон чымазагIвтара йапшым амедицина ргIапсгаква – арециркуляторква, псып таузыргауа амаскаква, атонометрква, ачымазагIвква йрыларжьуа ахъвшвква зхъарцIауа ащъаква, атермометрква азыргатI.\n«ХIара ачымазагIвтара апны ковид зхьуа йъарайъазауа ахъвшара йатахъхуш аргIапсгаква азыгIгатI. ЗымгIвагьи згIвадара рзыхIтахъпI, пандемия апшIагылра ауыс апны ари хIалацIарагьи айъазагIвчва мачIкIлазтынгьи рпсы гIатанакIуашта хIгвыгъитI», – лхIватI Хагба Изольда.\nГагра район ачымазагIвтара айъазагIв хъада йтарагылыгIв Харабуа Заири аковид хъвшара аунашвачпагIв Барцыц Ирми агвып шабгу рыхьызла а-Конгресс агвып йрызхIвахIвтI.\n«Швхъа хIъагIаташваз, араса хIъажвбаз ахъазла швабыж хIшвзыразпI. ХIара йамгIанцхърагIаразлакIгьи хIайгвыргъьитI. Ковид апшIагылра апны цхърагIаракIгьи гьчIыдахум», – лхIватI Харабуа.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхара апны агвчIагIвра уысква гватра ду рзалнахитI. АААК Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеранква йырзынархата йзакIымкIва-йгIвбамкIва\nакцияква акIвнаршахьатI. Йара ауи апшта пандемия ангIаджвыквылбырг йгIашIарышвта а-Конгресс йшалшауа апшта Covid-19 абакIра апны ачымазагIвтараквагьи азгIва йгIахъшахъыцIыз аэкономика баргвыраква гIаздысылызгьи йырцхърагIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/gagra-angadyrkhuitkhyz-amsh-aaak-aysra-yalakuaz-sogala-rykhiyz-ahuat-achymazagutaragii-yatsqhragat","date":"2021-10-22T20:31:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585518.54\/warc\/CC-MAIN-20211022181017-20211022211017-00653.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9957310557,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9957310557365417}","num_words":324,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва нхара уысла Трыквшта йъадзаныз Анкара апны анйараква акIвдыршатI\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс аунашвачпагIвчва КIавкIаз акультура квтаква рфедерация агIащтийыгIвчва йрынйатI. Октябрь а 23 атшын ауат Трыквшта апны Йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Россия ащтийыгIв Ерхов Алексей Анкара апны йынйатI. КIавкIаз акультура квтаква рфедерация ахъада Яшаро Асланкайа йанишIашва, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йшихIвазла, ауат гIаджвыквцIара щарда руысла йшагвынгIвуа гIабергьыльхатI.\n«Ужвы йхъахIцIитI хIуагIахъаква рбзира знархару уыс щарда хIырхъйарныс ахъазла хIацчIвырхъарныс шхIылшуш», – йхIватI ауи.\nАнйара йалан Апсыуа культура квтаква рфедерация агIащтийыгIвчва гвыпгьи адкIылара рунашвачпагIв Аквсба Атанур драпхъагылагIвта.\n«ХIара тгIачва дукIта хIщаквгылапI. ЙгIахIырбатI хIшагIвшам. Йхъаду хIадызкIылуашта йацхIырхъйара атахъу йацыхIчIву ауысква ракIвпI. Йара джыпхакI хIтагылата хIымгIвайсуаштI», – йгIаликIгIатI Эгь��акь Мусса.\nАуи йгIацицIахтI АААК, Апсыуа квтаква рфедерация, КIавкIаз квтаква рфедерация рацынхара апны хачIв щарда рпахь йшщтIу. «ГвынгIвырапI ужвы йхIчпауа йгIанарбауа гIвагвана ду хIшыквылгIвацауа шакIву. ЧхIарагьи къраргьи хIызбжьата джьгарта хIынхара атахъхуштI, йхIчпауа шабгу хIуагIахъаква руачIвбзазара, йгIадзынгылуа хIабанпараква йшырзалху гIахIгвынгIвуата», – йхIватI йцIыхъвахауата АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв.\nЙатахIхIвахпI ТрыквчIвыла апны КIавкIаз культура квтаква рфедерация йгIацIанакIуа аквтаква 53 йшнадзауа, ауат КIавкIаз ауагIахъаква йрыуу уагIа зыкь 50 райхIарагIв шгIарыцIанакIуа.\nАнкара апны АААК ауысхагIвчва Трыкв Республика апны Йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Россия Федерация ащтийыгIв Ерхов Алексей йынйатI. Анйара апхъала АААК ащтийыгIвчва ахIврапшдзаква щтIарцIатI ауи йапхъала йынхуз, асквш 2016 агIан террор гIаншарала заджьаль йанйаз Карлов Андрей йчвахъабага син апны.\nА-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йшгIаликIгIазла, Ерхов Алексей йанишIашва асхъан ауат Трыквшта апны АААК апрограммакви ахачIвкви рырхъйара знархару уыс щарда йабаркIыта йрылапштI.\n«Абаза уагIа ргIахчари ртшауацIнарыхри знархарата магIны зму акультура проектква Трыкв Республика апны абзазара йалажьра ауысла а-Конгресс ркъару аларцIауата хIшацынхуш амальква хIрылачважватI», – йхIватI Инар.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауыснкъвгагIвчва октябрь а 21 нхара уысла Трыкв Республика йцатI, ауат ауаъа октябрь а 25 атшындза йаъазлуштI. Ауат амшква руацIа ауаъа а-Конгресси Трыквшта ажвлара йгьи адиаспора адкIыларакви рацынхарала йалыргу ахачIвква лырхырныс рмурадпI.\nЙара ауи апшта йалыргата йлырхра рмурадпI Трыквшта апны а-Конгресс ауысхартаква рыргIапсщи Трыквшта апны АААК анхарала ахачIвкви.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-auyskhaguchua-ankara-apny-ankhara-uyskua-znarkharaz-anyarakua-akudyrshat","date":"2021-10-20T17:39:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585322.63\/warc\/CC-MAIN-20211020152307-20211020182307-00153.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9875304699,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9875304698944092}","num_words":297,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.928,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ШІыпІипхьадза рпны\nджьгарта тшгІазырбауа\nуагІа тапІ. Гвым кыт йгІатадрийыз, Черкесск йбзазауа ЧВЗЫКІЬА Рубин МухІарби йпагьи\nауат йрапшу ауагІаква\nдрыуапІ.\nРубин Красна Восток\nквтанай апхьарта данапхьуз угІалагатагьи йыквлагІвчва рпны махъарыхъвара зкІуа, агвып йрапхъагылагІву чкІвынта тшгІайырбауа далагатІ. Ауи\nдъагІадзынгылыз атгІачва ду апны хабза хъадата йщаквгылаз закІыпІ:\nагІащара хъара уачвгылра. Йайщчви йахщчви Борис, Асфалина, КІвлица,\nРамазан, Лариса, ФатІима йаргьи дрылата анхари абзазари йырчІвыз\nраби рани ршвапхала\nйаларпата, ацацхърагІара мчы рызбжьата йгІадзынгылтІ. Рубин йайцІбачва уыжвгІандзарагьи\nдырцІагылагІвта далитI,\nауат закІыла й��жата тынчта дшзымчІвуш йхІвитІ.\nРубин йшгІаликІгІазла, ЧвзыкІьаргІа рткъвым\nахъачва знапІы бзийу ъачІвагІагІвчва щарда гІарылцІтІ. Йабаду Къайдар\nабыжьпсыхІвакІла зыхьыз\nгуз джьий ъазан, ауи\nайха йнапІы йыцІахъвмаруан. Джыр пкъыгІвата йчпаз акыт ауацІала\nзунагІва йыгІвнамыз дгьумауашызтІхІва уыжвгІандзарагьи йхабар рхІваркІвитІ.\n– Саргьи апхьарта сангІалга хъацІа ъачІвагІапІ\nсызквгІашІасыз. Сдырраква сгІадыргвышхвун,\nКраснодар политехника\nинститут «Промышленно-гражданское строительство» факультет архъвыхраква бзита йскІын,\nснарахвтІ, инженер-уыхвагІв ъачІвагІала апхьара\nсазгІашыкъдзата йджвыквсцІатІ. Ауи йара ауи агІангьи сгьачвыхъарамызтІ.\nЙауа ухІварыквын, сайщчвагьи саргьи хІаба хІйыцIагылата акІьадыгв ауацІа уыхвара нхарата йчпуз зымгІва йыцхІчпун.\nАга ауыла щата бзи сымазтІхІва, съачІвагІа сапхьауа саналага агІан акІвпІ\nауи апны йудырырныс\nйатахъу шщарду ангІасгвынгІвы. Атдзаквгылаква,\nйапшым административна тыдзква, ацхІа дуква\nрпроектква, асметаква\nрлыхра, ащапІы угІалагата хІатларата йырзычхІуш гІапхьадзара шатахъу, уыхвага пкъыгІвата\nйгІарысабапчІву, ауат ралаща ауасамцара ауыхвара уысква йырпщылу\nщардадзапІ, ауат рпны\nхабзала йщаквгылу атахъыраква уыртыцІта амаль\nзмам акІвпІ. УахьчІва хІзаман йыруыхвауа рызджьакІ шахъыгІврыхуа\nйгьапшмызтІ ауи агІан\nйгІащтІырхуаз атыдзква, –\nйхІвитІ ЧвзыкІьа Рубин,\nйъачІвагІа алкІгІараква\nайшыста дрыквгІашІасхуата.\nХІхаквлагІв аинститут\nйгІвбахауа акурс дыцІырдата ар къвырльыкъвхара данцагьи дызларцІаз аинженер рхъвква\nракІвпІ. Ауи Лагъь Хъара\nапны къвырльыкъв йхауата йалкІгІата аэродромква шддрычпуз гІайгвалашвахитІ. Алагъь шІыпІа\nапны ауат ацхІашвы йыквырчпун. Ауи апшта, Красноярск край, Таймыр-Догано-Ненецк район, Хатанги кыт адзхъа йаъу\n«Хатанга» аэропорт зуыхваз ЧвзыкІьа Рубингьи\nдрылан. ЙшихІвахуала,\nаинститут дгІалгата хІшІыпІа дангІахъынхІвых, зынла аинженер хъвдаквцІараква йырхъйауа ацкІыс\nрабочата дгІалагарныс\nрыцІа йгІалихтІ.\n– Синженер бзихара\nахъазла съалагаз «ПМК\n971» йахъвшараз Учкекен уыхвара участкIа апны монтажникта, штукатурта, акран саквчІвата,\nауасамцара уыхвара ъачІвагІата сызланымхаз\nгьаъам. Ауи апш хачІвы\nсхъа йазсыргылын, ауи\nамщтахь акІвпІ йгІасдырбаз архарджьра-техника\nхъвшара апны сынхара\nанджвыквсцІа. Ауи агIан\nЧеркеск химзавод ауыхвара акIвшун. Ауаъа аучасткIа мастерта снарахвтІ.\nЙащтагІайуата схъаргылуамца ахъвшара саунашвачпагІвхатІ, «Агропром»\nауыхвара унашвахъцІарта инженер хъадата, ареспублика «Автодор» апроектна институт унашва\nахъсцІауатагьи сынхатІ.\nАсквш 2006 агІан нхара Сбыр сцарныс мурадта йскІын, ауаъагьи йщаквысыз уыхвара организациякІ гІащтІысххырныс\nсылшатІ. Новосибирск,\nКемерово, Омск, Рубцовск датшагьи Сбыр\nамараташварта шІыпІаква рпны уыхвара щарда\nскъару рыласцІатІ. Обь\nдз��гIв йхъысуата йхIуыхваз ацхIа аура метр 950\nйнадзитI Ауыхвара уысква адугалырныс, йапшым аъанатІанкъвгагІвчва урангІалырныс гьмайрам. УыскI гІаджвыквсцІата ацІыхъва йнасмырдзакІва сгІашІаста йыгьсыздырхуам. Ари алкІгІара санчкІвыныз угІалагатагьи схІаль йалапІ, –\nйхІвитІ Рубин йхъагвы\nаквыта.\nЧвзыкIьа Рубин хIшIыпIа апны ЭркеншахIар\nфачыгIв завод, Черкесск\nахимзавод, Курджиново\nапны цхIа, Къартджьурт\nамгIваква, Теберда апны\nЖданов металлургия завод атшпсщара база датшагьи уыхвара щарда\nдрылан. УахьчІвала Рубин МухІарби йпа дъанхауа Черкесск йтагылу\n«Многопрофильна-технология колледж» апны\nуыхвагІв ъачІвагІа астудентква азибжьауата йайрыпхьитІ. Ауи йахъазымкІва, Черкесск йгІвбахауа\nквтанай апхьарта й-5–8-хауа классква рпны физикали математикали дарыпхьагІвпІ. Ауи ахъазла, йазалху аттестация\nахъысрагьи дгьачвыгІамщатІ.\nЧвзыкІьа Рубин «Абаза» жвлара мгІвайсра\nйнапІыцІата дъадзанхаз\nазаман айшысгьи ажвлара уысква шгІайдахІвуа гІайырбатІ. Красна Восток кыт апны КІавкІаз\nайсра йаладзыз рхъмаштылра чвахъабага ъагІаншаз ауи йбзира щарда\nалапІ, згвы цхІауа акыт\nачкІвынчвагьи гІайыцІагылын, ауи абзазара йаларжьтІ. Асквш 2009,\nмай а 21 КІавкІаз айсра\nалгищтара йцІуаз асквш\n145 йадахІвуата ачвахъабага ангІахъыртІы йгІашІарышвта сквшигIадза\nКIавкIаз айсра йаладзыз\nрхъмаштылра айззараква Красна Восток апынгьи йакIвшитI.\n– Ажвлара уысква\nуанрылу акІвпІ ууагІахъа\nгвбжара щарда шрыму\nанудыруа, – йхІвитІ Рубин. – Зны Алибердыкъва дгІатыцІын абаза\nпхІвыскІ цхърагІара дазыбжата тшгІасзыналырхатІ. Москва йхІаракІу апхьарта бзидздзата йгІалгаз ауи лпхІа онкология\nзгІва гІалахвын, лайъазара ахча ду атахъын.\nЗгІвадарахчарала хІшІыпІа а-Министерства сцан\nауи квота лзалдсрыхра\nсылшатІ. Йара ауи апшта, Къвбина йауаз ХІвырйа Халид (йпсата бзихатІ) йпа Арсен апхьарта\nхьапщ медальла дгІалган, йхІаракІу апхьарта\nапны бюджет тып шизалырхуаш сацхърагІарныс\nданахІва, тшыззынасырхаз АуагІа Айззара (а-Парламент) йалаз абаза йгьи\nачеркес депутатква ауыс\nйацыркІтІ. Абар ауи ужвы\nзыхьыз рхІвауа дстоматолог ъазахан дынхитІ.\nЗны Москва йбзазуз абаза студентква наркотик\nгІарыцІадрышвын, ауыс\nззалыргушта йыздыруаз\nауагIаква телефонла сахІвара гІвба йыгьрымчпатІ, хIсабиква гIашIыргатI. Ауи апшта ауагІа\nйрымдыруа зъара гІаншара алыргара атахъхауайа? ГІвычІвгІвыс заджвыкІ йахІа уицымхърагІаргьи бзидздзапІ, –\nйхІвитІ ауагIа йырзаргвану Рубин.\nХІуагІахъа йрылу йазгвалымсым ари агІвычІвгІвыс йыбызшва бзи\nйбитІ, данхвыцыз угІалагата атажв-лыгажвква йырхІвауата йагІуз ашIалахІвара турыхкви алокІкви\nйгІархъыхта шІыцта йара йгІанйыршаз гІвыраквакІгьи хІгазет йгІаквхІцІахьатІ. Рубин рахІагьи\nгватра ззалихуа Абашта\nайсра Ду атемала йкъальам йгІахъыцІыз «КІавкІаз абзазагІв йылахь»\nкнига агІацІщтра йазыхІазырта йщтІапІ. ЧвзыкІьа Рубин йаба МухІарби айсра ахъа уалагата\nацІыхъвадза дайсытІ. Асквш\n1941 агІан Москва йгІадзхъагылыз анамыцаква\nйырпшІагылыз айсыгІвчва дрыуа заджвын. Ауи\nКІавкІаз йауазла йадыркIылыз акавалерия гвып\nдрылата ноябрь а 7 Москва\nапарадгьи дгІамгІвайстІ.\nСталинград, Курск, Ржев\nдатшагьи рахІа йъабылуаз шІыпІа щарда рпны\nдайсытІ, Берлиндза днадзатІ. Рубин йаба хъацІара гІайырбауа дшайсыз\nйхъа аладупI. Ауи йкнига\nйаланакІыз ахабаргІвыраква рыуа урышв бызшвала йатакІта цІыпх Къабард-Балкъар апны йгІацІцІуа «Литературная Кабардино-Балкария» журнал йаншвалтІ. Ари мартІ\nа 18-гьи йара ауаъа\nйгІацІцІыз Рубин йроман\n«Санща» апрезентация\nакІвшуштІ. УахьчІвала ауи\nйшгІаликІгІауала, агІвра\nкІьасата далагазтынгьи,\nйгвы йту ашвъабгъьы йаницІарныс мурадта йъайчпаз дайгвыргъьахитІ.\nЙауа ухІварыквын, ашвъабгъьы йанылыз гьузаныххуам. Пхата дгІайгвалашвахитІ й-5-хауа класс\nапны урышв бызшвали\nлитературали йазрыпхьуз Сычина Татьяна Михаил йпхІа. ДшІата «Допрос коммуниста» пьеса\nапны афыр хъада йтурасыла йара дгІахъвмарырныс дангIалырх йхъа ду\nйшибахуаз гьихъаштылхуам.\nАри апшта йцІыхъвахауа асквшква йкъачІвахыз зыршІыйара къаруква тшгІахъыртIыз ЧвзыкІьа Рубин уахьчІвала\nдыгьдыртынчуам, йагІвищтыз данайгІваджьхуагьи\nаъапІ. МартІ а 17 сквш 70\nзхъыцІуаш абаза хъацІа\nйгвтара бзиква абзазара\nйшалайжьуаш дащтата\nйылшауа йчпитІ. Ауи хгІвысабичва драбапІ, ахыгІвгьи йхІаракІу дырра рымапІ. Эльдар дхІаракьатчпагІвпІ, Нателла ашІыпІа тшауацІыхрала РФ\nа-Министерства агІсквша дынхатI, хІшІыпІа дангІайх угІалагата аюриспруденция дапщылапІ,\nПятигорск лингвист университет йгІалгаз Аза\nМосква йбергьльу фирмакІ апны дынхитІ.\nАри агІвычІвгІвыс йюбилейла хІйайхІвахІвуата\nйызгІвадара дгІанаргвышхвауа ймурадква зымгІва\nабзазара йзалажьырныс\nйзыхІтахъпІ.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/auagia-urargvanymkiva-uyskigi-ggiaudakhivuashym\/","date":"2021-10-19T06:57:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585242.44\/warc\/CC-MAIN-20211019043325-20211019073325-00498.warc.gz","language":"abq","language_score":0.95005548,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9500554800033569, \"inh_Cyrl_score\": 0.01805601269006729}","num_words":865,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.913,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта апны Йазалху хъвдаквцIара зму Апсны рщтийыгIв Харазия Вадим ВААК акорреспондент длачважвауата агIвыма къральква рпны йбзазауа хIуагIа Апсны йшакъральгIвула паспорт гIапшцIыргарныс ахъазла цхърагIара рзыгIаныршара, Апсни Трыквшти рбжьара тенгьызла мгIва хътIра йгьи хабар ргарала политика лыхра шатахъу гIайхIватI.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста.\n– Вадим Николай йпа, уара сквшбжакI цIитIта Трыквшта апны Йазалху хъвдаквцIара зму Апсны уырщтийыгIвта уынхитI. Ауи аъанатIа ушахъарцIаз ауысла аунашва апрезидент ХIаджьымба Раул�� цIыпх июль агIан мачвы ацIайцIахьан, ауаса ауысква рырхъйра зынла угьзаламгатI…\n– ЦIабыргыпI. Ауыс зтащахIахаз Трыквшта апны йынхауа аквырджь дипломатква пырхага гIандыршунта акIвпI. Ауаса ауатква хIара хIзымщцас йгьуысым. ЙшцалакIгьи цIыпх август агIан сари старагылагIв Лазба Джансухи Стамбул хIгIайтI, акъвырльыкъвхарта анхарагьи атаджвыквнацIахтI. Ауи зымгIва йрапхъата йызбзиру Трыквшта апны йаъу апсуа культура квтаква р-Федерации Трыквшта р-Парламент – АуагIахъа Райззара Ду – адепутат, зыжвлала йапсыуу Энгин Такъвач-йпи (ПапIба) ракIвпI.\nТрыквшта йту йщарду хIдиаспора йрылшуз зымгIва рчпатI апсуа къвырльыкъвхарташынхуш апшта аъащаква гIандыршара ахъазла, атрыкв унашвачпагIвчвагьи ауат йрыздзыргIвра атахъхатI. УахьчIва Трыквшта апны хIара хIуысхарта адиаспори ауат рыщайдза ъану хIпсадгьыли ращтаныкъвара рыбагъьара йацхърагIауата уыста йахъвдакву зымгIва архъйитI.\n– Араъа швангIай зымгIва йрапхъата швынхара зладжвыквшвцIаз йамгIануысйа?\n– Адгалра уысква анагвынхIыргIвы амщтахь Апсуафед аунашвачпагIвчва, араъа йгIаныршу АхIбачва ргвып (ажвлара рпны рыцIа хвы зму, пIатIу зкву ауагIа злу аунашвахъцIарта – аредакция ррытаразга), зыхьыз гауа хIыгIвычIвгIвысква хIрынйатI. Ауи амщтахь абазакви апсуакви рыцIа щардагIвыта йъабзазауа акъалаква хIцатI, ажва ахъазла, Мерсин (Трыквшта агIвадахь-мараташвартала атенгьыз йатшпынчIвалу акъала), Самсун датшагьи зджьакIы рпны хIаъан.\nХIынхара йанархаракIта йалитI Апсны йауата араъа йхIаракIу апхьартаква рпны йапхьауа чкIвыныргIа рхъпшылра. Ауи йгIалцIла ауат рынйарагьи хIуыс апхъаква йрылапхьадзан.\nАжва аламкIва, сара ауи апхъала адиаспора аргваныта съарыцынхуз швабыжта йгIасыхъвитI. Са сквшщарда цIуата адиаспора сырпщылапI, ауат йырмагIну, йыззыбжу бзита йыздыритI. ЙызнымкIва Трыквшта йбзазауа хIуагIа срызгIайхьан – ауыгьи суыс йацхърагIитI. Ауи абзирала ауыс тшахасыргIвазарныс ахъазла заман щарда гьатамхъхатI.\nЖвацы хIара Бурса хIаъан, ауи акъала апны арат амшква Трыквшта шабгу датшагьи къраль 22 йгIартыцIыз ажурналистква райззара акIвшитI. Айззара ангIахъыртIуаз адгалагIвчва рахIварала сгIачважватI. Сара Апсны, апсуа диаспора сгIарыквчважватI, уыжвгIанчIви Трыкв къральыгIва ащаквгылра апны апсуаква ралацIара гIасырбатI. ЙхIвара атахъыпI Трыквшта абзазагIвчва Апсны йазрыму азыгIальаматра ансисквша рыцIа-рыцIа йшалахIауа.\nХIара Трыквшта апны Россия ргIащтийыгIв хIйыцынхитI. Сара Астомбыль апны Россия р-Генерал Консул сйынйатI, ауи йылшауа зымгIвалагьи хIынхара дшгIацхърагIалушла сгIайыргвыгъатI.\n– Акъвырльыкъвхарта апахь йгылу ахачIвква рпны зымгIва йрапхъу уыста йгIалукIгIарызйа?\n– ЗымгIва йрапхъата йсыргылуа адиаспора йауакву Апсны йшакъральгIвула паспорт гIапшцIыргарныс ахъазлацхърагIара рзыгIаныршара йгьи тенгьызла райша СогIвым йцауа агъбаква аущтра ракIвпI.\nАйсра амщтахь, хIкъраль аэкономика уысква рыцIа йанбаргвыз, здж��аралагьи хIдымрыцIсуата хIанрымаз Апсни Трыквшти агъба рбжьаныкъвун. Ажва аламкIва ауи Апсны йапхъахуз хIпрезидент Ардзынба Владислав йгшатгаран. Уахьчва, адуней апны хIреспублика алшараква агалагьи йанщарду, тенгьызла хIгьащтаныкъвум. Араъа ауи апш прагыла дукI гIаншара гьатахъым. Са сшхъвыцуала, ауыс хъатакIыта, укъару адгалта уадынхалра акIвпI йатахъу. Абарауи анархарала хIынхара хIгвыгъапI.\nУахьчIва араъа утыцIта Апсны уызлазыцуш самолетгIвацапI, йара ауыгьи – Швача акIвпI йъапссIауа. Ауи ахвквагьи йцIыхъвахауа асквшква щардала йрылахIатI, ауаса ахчагIваца гьакIвым ауыс зкву. Россия йцара ахъазла Трыквшта абзазагIвчва виза гIапшцIыргара атахъыпI. Апсны уцара ахъазла йуымазара атахъу щардала йгIаурысабапуа виза агвындыргIвра ахIатырла ауат Апсны Республика йшцауа йаквшахIату швъа ртахъыпI. Зунашва схIвауа Апсны Республика уталырныс узырхвитуа швъа, апсуа виза, йа апхъала йныкъвуз Апсны апаспортква ракIвпI. ХIпаспорт зынгIайрала йыззыпшцIгауа заджв-маджвпI. ЙгIванхауата ацара сызквчважваз абаргвыраква апщылапI. Ауи йгIалцIла, агIвыма къральква йыртабзазауа хIуагIа паспорт пшцIыргарныс лшара рзыгIаныршара – ауыс апхъаква йрыуапI. ХIара хIыгIвычIгIвысипхьадза хIизабакIра атахъыпI.\nСара ажвата йгIазгитI Трыквшта апны хIуагIа ршвъаква азызкIкIыта Апсны йызщтиуаш къвырльыкъвхартакI гIахъыртIырныс. Ауыла апаспорт пшцIгара ауыс джвыквхIцIуштI. Араъа тшгIахIзыназырхаз хIыгIвычIвгIвыс Апсны данцара паспорт ласыта йзыпшцIгуштI. Ауи йапшу анхара йапырасуаш закIгьи гьаъам, йара кIвпIта, ауыла хIдиаспора рпсы хIапылуаштI.\nХIара хIакIвпI йщаквзыргылра атахъу ауи аполитика шынкъвыгIжьуаш. Апсны атшауацIыхра ахъазла адунейла йхъылапсу хIдиаспора магIын ду шрымугьи тшазыгIдырра атахъыпI.\n– ЙачIвыйа йатахъу ауат ауысква уырхъйара ахъазла?\n– ЗымгIва йрапхъата ауи чпара шатахъу гIахIгвынгIвра атахъыпI. Ауи тшаназыгIдырра амщтахь ауыс шхъйуш амальква хIырзыпшгIуштI, ахча гIалцIыртаква гIахIауаштI.\nАуи акIвымкIвагьи хIара Трыквшта апны акульутра квтаква хIырцхърагIарныс хIмурадпI. Ауат рбзирала акIвпI араъа йаъу хIуагIа апсуа гвбайара штшадыркIылуа, ажвлара уысква йшрылалауа, ауат рпны акIвпI хIыбызшва ъаддырдыруа. Арепатриация уысквала а-Министерства ауат аквтаква рпны арыпхьагIвчва ащтийитI, ауат нхаша рнатитI. Арии анхара тшауацIнарыхра, рыцIа уагIа щардагIв гIаланаркIра атахъыпI.\nХIара зымгIва йхIмурадпI антахьгьыт акъральква йырту хIуагIи Апсни азаргванчIвра, ауат хIыжвлара уысква йгIарылажьра, ацынхара щаквыргылра.\nАпсны апны цIасхитI зыжвла азакIу ауагIа аргванква – аткъвымква – райззараква. Ауат айззараква зны Апсны апны йакIвшазтын, йгIванхауа Трыквшта апны йакIвшитI. АгахIвчва гвыпква Апсны йцауа йалагатI, ужвы Апсны апны асаби тшпсщартаква шадыгIгалуаш хIазхъвыцитI – аратква зымгIва аргваныта хIабадырдыритI, ауи йатахъу уыспI.\nСара йстахъын Апсны ажвлара адиаспора йауакву, арыла йнатыцIхта бзазара хIпны йнайхквауа рыцIа ргвы рзыхътIта йырзаъазларныс. Апхъала йапхъахауата зпсадгьыл йнайхыз ауагIа рыхьызла агвыргъьахъвква адыгIгалуан, тупатар тахIцIун. Ужвы Апсны апны дара ртдзахьыз нкъвызгауа агIвыма къральква рбзазагIвчва йрабадырныс, йрынйарныс дукI йгьыртахъчвам. Ауаса хIаъата бзиракIгьи хIгьзазцушым. АджвырагIв сыркъванчауата гьакIвым – идеология шхIымам гIасырбара стахъыпIта акIвпI ауи ззысхIвауа. Ари анархаралагьи хIынхара атахъыпI. Сара йызбаз йгIалскIгIаз ари акIвпI: адиаспора аламкIва апсуа гвбайара, Апсуара гьхIзыхчушым.\n– Ащтаныкъвара щаквгылра ахъазла датша йчпачIвыйа?\n– Хабар ргарала политика лыхра атахъыпI. УахьчIва Трыквшта апны Грузия йырчIвыта жваканалкI раъара нхитI, ауаса араъа йбзазауа рпсадгьыл йгIатыцIуа ахабарква апсыуаква рыбызшвала йа трыкв бызшвала баргвыта йгIарадзитI.\nЙара акIвпIта, Апсны апынгьи адиаспора ъану акъральква рпны йыншауа рдырра атахъыпI. Сара йшспхьадзауала, Трыквшта апны араъа йбзазауа абазакви апсыуакви рбзазара гIазырбуш, ауат рпны йыншауа гIазхIвалуш корреспондент гвыпкI азкIкIра атахъыпI.\nЙацсцIахра стахъыпI араъа репатриация ауысквала а-КъралыгIва комитет министерствата йшырчпахыз аныргIа гвщтIыхра ду шгIарылал. Ауи адиаспора рыщтаныкъвара, арепатриация ауыс магIныта йазырбауа йшалахIаз йагIарбагапI. ХIгвыгъитI ауи йапшым акъральква йыртабзазауа хIуагIа зынйауа абаргвыраква йрылзырдзгIуш чIвырхъакIта йалуашта.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kharaziya-vadim-adiaspora-alamkua-apsua-gubayara-gikhzykhchushym","date":"2021-12-05T08:01:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363149.85\/warc\/CC-MAIN-20211205065810-20211205095810-00154.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978206754,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978206753730774}","num_words":838,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.098,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ХIара хIыхъазла\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынарху алекцияква аднагалитI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши нхагIвы дгIалырхра ахъазла анкъвакъвра акIвдыршуштI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи апхъа дгылата йамайчуа акоронавирус COVID-19 абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхуз дсасхатI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб йапхъахуз анйара сабап ду алата йакIвнаршатI, асаби психологква ракIвын спикер хъадата ауи йалаз.\nА-Конгресс йаланакIуа ЧкIвыныргIа рсоветква рунашвачпагIв АААК а-Дискуссия клуб апны йхыгIвхауа дсасын.\nГвыдауыта къала аурамква рпны АААК ашта совет ауысхагIвчва ркъарула амышвкъваратара шIыцква дыргылтI.\nАААК а-Дискуссия клуб йаланакIуата йгIахъыртIыз Ан-абачва рклуб Апсны акъала хъада апны йапхъахауа анйара акIвнаршатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/about","date":"2021-11-27T20:00:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00093.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9869453907,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.986945390701294}","num_words":115,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.949,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 1989 мартI а 18 агIан Лыхны кыт апны Апсны союз республиката йгIащаквыргылхра йгьи ахъа йахвитта йаъазара йацызкIыз уагIа зкьы 30-гIв райхIа айззан ауи ауысла тшазынархара нарахвтI.\nБарганджиа Саид\nАпсны хъахвитра айаура апхъала магIын дудздза змаз агIаншараква рыуа закIы зхъа йахвитта ажвгIванд мамыр йацIата йбзазара рахIа йхъаду мурадта йызмаз йгьи йызму апсуа уагIа рацзакIыра йашвапхата ареспублика атурых йгIалахуштI. Ауи агIаншара асквш 1989 мартI агIан Лыхны апны йакIвшаз айззара акIвпI.\nАпсны ахъахвитра гвмачIрала йгIатнагатI\nАсквш 2008 август а 26 атшын Россия Апсны зхъа йахвиту къральыгIвата йшапхьадзауа арыбагъьатI. Ауи апсыуаква щарда йзызпшыз гIаншаран, йаргьи сквшышвпхьадзара гIазцIазкIыз уагIахъала ахъахвитра азабакIра йацIыхъвтшарахатI. Апсны ахъахвитра узыргвышхвуз айгIайраквагьи угвы йалсуаз ащтахьлатхъараквагьи йгIарысуамцара гвмачIрала йгIатнагатI.\nАсквш 1921 мартIдза апсыуаква рышта Грузия йыркIын йрыман. Асквш 1921 мартI а 4 агIан Апсны апны совет власть щаквгылтI. Абольшевикква рмахъарыхъвара радгьыл гIанархвитуашта йырпхьадзун ауагIа. Ауи асквш СССР къральыгIва гIаныршара кIьыдата йаланакIуаз Апсуа Совет Социалист Республика гIандыршатI. Йара ауи асквш ауи ангIалрала Грузия ССР йгьи ЗСФСР (КIавкIаз ухъыста йаныргIалу а-Совет Социалист Респулика – аредакция ррытаразга) йрылалтI. Ауаса жвасквша анцIы аъащаква тшырпсахтI.\nАсквш 1931 февраль а 19 Апсны мчыла автоном республиката Грузия ССР йаларцIатI. Ауи ащаквыргылра атурых йрыцхIагIу ахъв шIыц ахъа джвыквнацIатI: ауи амщтахь апсыуаква йызнымкIва руагIахъара адзра йазынадырдзауа йгIабзазатI. Грузия гIапкIуан, апсыуаква рпсадгьыл апны йшырквнагу апшта йбзазарныс йгьадымрыхвитуазтI. Апсуа апхьартаква хъыргIвун, апсуа бызшвала йгьдмырчважвузтI, аштахьызква рпсахуан. Датшата йухIвушызтын, тшахьъанауырхалакIгьи апсыуаква рхвитнагIаква ахъадрысуан.\nЖваражвасквша йашIамсуаз аквырджьква рчIгIвынра Апсны апны уагIахъала ахъахвитра азабакIра гIадрыцIстI. Апсыуаква автоном республиката мчыла Грузия ССР йаналарцIа йгIашIарышвта ауи йапшIагылан, рабакIра нырмыжьуата йшрылшуз апшта азахвара шгIащаквдыргылхуаш йащтан.\nЛыхны апны айззара адгалра\nАсквш 1988 декабрь а 3 Согъвым, Апсны акъральыгIва филармония апны Апсны ауагIа рфорум «Аидгылара» (апсыуа бызшвала «адгылара» гIаныцIитI – аредакция ррытаразга) ахьызта атурых йгIалахаз ажвлара-политика мгIвайсра шIыц гIаныршарала айззара ду акIвшатI. Афор��м Апсны апны йбзазауа ауагIа зымгIва рхвитнагIаква йырзабакIуаз агвыпква аднакIылын апсуа уагIахъа рабакIра къару шIыц гIаланацIатI. АмгIвайсра ахъа йгылан апсуа жвлара йгьи аполитика уыснкъвгагIвчва, аинтеллигенция. Ауи унашва ахъицIарныс далырхтI Апсны ауагIа рыгIвгIвы Гогуа Алексей.\n«Аидгылара» заман айшысла ауагIа йраргванхара, ауагIахъа жвлараква зымгIва йрангIалта йаднакIылра алшатI, йаргьи уагIа щардагIв злазлуш айззара шузазддуш гвыгъара гIанарыцIстI. Ауи аъарагIвы азукIкIра ахъазла нхара ду атахъын – ага апсыуаква руыс закIыта йалыргамкIва йшамуаш гIаргвынгIвуата йаъазтынгьи.\nАфорум агIаныршара аквырджьква рхъалащгьарра рахIа йанымчхаз агIамта йаквшватI. АкъральыгIва уыснкъвгартаква рпны йынхуш ауагIа Грузияла йгIатыргунта йгIаргуан. Апсыуаква ртурых дрыдзуан, мцыла йырчву турых шIыц аларцIун. Ауатква зымгIва мызквакIла рыцIа кIьасата Лыхны апны йакIвшаз, уацIыхъван совет къраль шабгу апны йызлачважвуз айззара азддара йашвхIаусыгIвахатI.\nАтурых йгIалахаз агIачважвара\nАсквш 1989 мартI а 18 Апсны агвы, Гудаута район йаланакIуа Лыхны кыт апны (араъа акIвын сквшышв щарда руацIа ауагIахъа рбзазара ахъазла рахIа магIны змаз ауысква ъалдыргуз – аредакция ррытаразга) АуагIа рфорум «Аидгылара» йазнаддаз, хабзала йыздрыхвитыз амитинг акIвшатI. Ауи уагIата зкьы 30-гIв райхIа алан.\nАмитинг йалакваз СССР а-Президент Горбачев Михаил тшизынадырхатI Апсны асквш 1921 йгIашIарышвта асквш 1931-дза йшаъаз апшта республика кIьыдата СССР йалата йгIащаквдыргылхырныс, заманкIдзагьи Апсны Москва ахьыла йазалхта унашва ахъырцIауата йырчпарныс. Лыхны апны йнарахвыз ащаквыргылра Апсны ауагIа Грузия рунашва йшарыгIапсаз йгьи йшырзымчхIахуа йаквшахIатхун.\nАтшазынархара дгIапхьун ауи агIан йшIаз, ауаса йбергьльыз ауысагIв йгьи ажурналист Зантария Владимир (уахьчIвала Апсны Республика апрезидент йкьангьашагIв – аредакция ррытаразга).\nАбар уахьчIва ауи Лыхны апны йгIачважвара магIныта йамаз дшазхъвыцуа: «Ауи щардата йаквгылаз акъральыгIва алаща хабзата йызчпаз совет ргIапсща угвы азыбжахушта йызчпуз зшIытран. Апсны апартия унашвачпагIвчва тшазырдыруан ауи атшазынархара мачвы ацIарцIузтын йшырзымгIвуш, ауаса датша амаль шаъам, ауыс багъьата уазымгылуазтын заджвгьи ахъахвитра шгIахIыймтуаш гIаргвынгIвуан».\nЗантария йгIаликIгIитI ауи агIан Тбилиси агIащтийыгIвчва, Грузия йазалху акъвырльыкъвхартаква айззара акIвымшара ахъазла амальта йрауаз шнарахвуаз, ауаса «ауагIа апсыуаква чва гвымха рхъызрысуаз апсихоз ауи аъарала йаланаршван – йгIашIазрысуашыз къарукIгьи гьаъамызтI».\nАтурых йгIалахаз йгIачважвара апхъала Зантария ауи дшгIапхьуш тшазирыхIазыруан – йбжьи йажвакви дута, йалыргата гIвычIвгIвысипхьадза йгвы йшазынадзуш апшта.\n«Лыхны апны атшазынархара са сгIапхьарныс «Аидгылара» апрезидиум апны йщаквдыргылтI. Сара ауи айззара акIвшарныс мшкIы ахIа атахъыхымкIва акIвпI йаныздыр. Ажва гьалам, сгвы алагIваластI, ауаса уацIыхъван ажваква рмагIны сазхъвыцуа, сбжьы ауат йшрыквыргIапсызлуш, мачIкI съагIашIасуаш, йгIалскIгIуш агьиква срыдынхалуа салагатI. Ауи апхъала хвысквша руацIа апсуа радиуа апны дикторта сынхахьан, ачважвара сащцахьата саъан – ауи гIасыхъватI. Лыхны хIъадзацуз НФА (АуагIа рфорум «Аидгылара» – аредакция ррытаразга) йалаз сыгIвзачва атшазынархара сгIапхьарныс йгIасыхIван тIакIвгьи йгIасылабжьатI. Айззара йалаз ауагIа рчпащаквала йшызбазла, атшазынархара гвныгIвхвыта йгатI. АнапIщтIыхра ангIаларгагьи заджвы дгIанымхауата ауи напIы азыщтIырхын йнарахвтI», – йгIайгвалашвахитI Зантария Владимир.\nЗымгIва драпхъата атшазынархара йымачв ацIайцIатI апартия Апсныла аобком йасекретарыз, СССР ЙхIаракIу а-Совет йадепутатыз, Абхазобком абюро йалаз Адлейба Борис. Ауи йшвапхала йара ауи рчпатI Апсны акъральгIвчва зкьы 30-гIв.\nЛыхны апны йнарахвыз атшазынархара абгата мартI а 24 йгIацIцIыз «Апсны Къапщ», «Советская Абхазия» газетква йгIарыншвалтI. Ауи амщтахь Апсны абзазагIвчва щардагIв атшазынархара мачвы ацIарцIуна айззара адгалагIвчва йырзырщтийуан. ШвъаквакI рпны йшгIарбула, атшазынархара мачвы ацIазцIаз зыкь 40-гIв раъара йнадзатI.\nЛыхны апны йнарахвыз атшазынархара Москва йыргатI Апсны апны хвы зму ажвлара-политика уыснкъвгагIвчва, аполитикква, апхьахьаква-турыхдырыгIвчва Марыхвба Игорь, Аламия Геннадий, Пилия Вадим, Джонуа Николай йгьи Шамба Сергей.\nАуагIа зкьыгIвпхьадзара рацчважвара\nАрахьарыла акъраль апны апсыуакви аквырджькви разазаъащаква рыцIа-рыцIа тшаквдыргъвгъвун. Ауи аквыргъвгъвара йъакIвызлакIгьи гвы аутуан: апхьартаква, акъральыгIва нхартаква рпны. Йара ауи асквш 1989 июнь а 1 атшын СССР ауагIа\nрдепутатква йапхъахуз рсъезд апны дгIачважватI ауи агIан Апсны аполитика бзазара апны зыхьыз зыргахьаз йгьи хвы змаз СССР ауагIа рдепутат Ардзынба Владислав.\n«Асквш 1931 агIан ангIалрала Грузия ССР йалаз Апсны автоном республиката йырчпахтI. Йшцазла, ареспубликаква зымгIва гIауахвырквын АпснызаджвыкI акIвхуштI зполитика статус Сталин йунашвала йалдзгIа акIвмызтын йызламхIуз», – йхIватI Ардзынба Апсны мчыла Грузия ССР автономията йъаларцIаз хвы аквицIауата.\nАуи йхIватI асквшква 1937–1953 апсыуаква уагIахъата йшгIанымхуш ауыс ангылаз гIамтата Апсны атурых йшгIалахаз.\n«Райшата йхIхIвапIта ауи агIамта апны апсыуа уагIахъа йырзынархаз аполитика шовинизмта йпхьадзара атахъыпI – швгIай, дасу ахьыз тамамта йхIшвырхIва», – йаквйыргъвгъватI Ардзынба Владислав аквырджьква асквш 1931 йгIашIарышвта апсыуаква шдрычIгIвынуаз, рцри шта йтырцарныс йшащтаз гIазырбуз агIаншараква цкIы-цкIы йаналйырга амщтахь.\nАга йгвасразтынгьи, ауагIа ртшазынархарагьи ауат рапхъагылагIв йгIачважварагьи ауи агIан заджвгьи йгьйымгIатI. Йаргьи ауи асквш 1931 агIан йыцIарцIаз «зазата йынхауа абомба» гIагIвжватI: йщарычIвараз айсра (асквшква 1992–1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра – аредакция ррытаразга) нцIра зкьпхьадзара шIначIватI, пхыцIа зкьпхьадзара аланархчIытI. Сквшы 62 анахъыцIх, асквш 1993 агIан, радгьыл апны йбзазарныс йахвитзара ахъазла айсра апны айгIайра ангIатырга амщтахь акIвпI Апсны ауагIа аквырджьква рчIгIвынра йангIацIцI.\nАга асквш 1989 агIан Лыхны апны йнарахвыз атшазынархара ауагIа ауи ащарычIвара йачвнамхчазтынгьи ауи Апсны атурых апны уыс ду архъйатI, ауагIа радгылра, рацзакIыра, зкьыгIвщарадала рацчважвара йыршвапхахатI. УахьчIвала ауагIа йагъьу рпачвакви рыпхIчви рчвыдзуамцара йыззцуз амурад йазынадзатI: апсыуаква рышта апны хIапхъанчIвиква рхъацIарала йаларпу амамыр щаквгылапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aqhakhuitra-yaschatakhaz-atszakyra-askush-1989-agan-lykhny-apny-ynarakhuyz-atshazynarkhara-ayubiley-yaztsauata","date":"2021-11-30T00:22:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358847.80\/warc\/CC-MAIN-20211129225145-20211130015145-00410.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973788261,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973788261413574}","num_words":961,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса АААК аппарат аунашвачпагIв дитарагылыгIвта, акоммуникациякви хабарргарала аполитики друнашвахъцIагIвта Тарба Тенгьыз дйыргылтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIацIищтыз аунашва апкъ йтата АААК аппарат апны ъанатIа шIыц гIандыршатI – Адуней апсуа-абаза конгресс аппарат аунашвачпагIв йтарагылыгIв, акоммуникациякви хабарргарала аполитики рунашвахъцIагIв. АъанатIа шIыц Тарба Тенгьыз ддыргылтI.\nНхара дъанарахвыз даквчважвауата Тарба йгIаликIгIатI ужвы йнанаркIыта АААК аустав апкъ йтата нхарата йакIвнаршауа ахабар йауацIыхта йшаргуш рыцIа гватра ду шазалырхуаш.\n«АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса а-Конгресс анхара аргамта йчпара ауысла хабарргарала аполитика астратегия шIыц щаквйыргылтI. Сара хачIв хъадата йсыкву ауи астратегия рхъйара, ажвлара адкIылара апны акоммуникациякви хабарргарала аполитики унашва рхъцIара акIвпI», – йхIватI Тарба Тенгьыз.\nАуи йгIацицIахтI а-Конгресс анхара йгIацIанакIуа аштаква рыцIа-рыцIа йшщардахауа, анаъа-араъа ашта йгьи ашIыпIа советква шгIандыршауа, ауи ауыс апхъахьылагьи штшауацIнахуаш. Ауаса йанаъазара адуней шабгу апны йгIаншахьаз йгьи йгIаншуш АААК ахъвшараква хабарргара ауысла рынхара йаразакIыта йагвныргIвра атахъхитI.\nТарба Тенгьыз йбергьльу афонд «Горная Абхазия» («Щхъа Апсны») гIанзыршаз йакIвпI. Ауи йара йахъихыз, Апсны гIазырбауа асуратква ргIарбартаква Италия, Германия, Россия, Сан-Марино, Приднестровье рпны йадигалтI. Тарба «Амдара гIазырбауа бзита йчпу асурат- йгьи авидеорепортаж» номинация апны гIван «Моя Планета» телебара канал ахча согIа гIайквнадыргатI. Пщысквша Апсны агIвымакъраль уысквала а-Министерства апны хабарргарала ахъвша��а даунашвачпагIвта йгьи йазалху хъвдаквцIара зму хIвачIвгIвыта дынхатI. Йара ауи апшта Апсны туризмла а-Министерства апынгьи хабарргарала ахъвшара даунашвачпагIвта дынхатI.\nТарба Тенгьыз Россия ахвгIахвтра компанияквакIгьи унашва рхъицIун. 15 сквша райхIа агIаджвыквцIаракви абрендкви рнарыскIьара йапшым анархараква тшырзибжьауата маркетинг далан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tarba-tengiyz-aaak-akommunikatsiyakui-khabarrgarala-apolitiki-drunashuaqhtsaguta-ddyrgylt","date":"2021-11-27T20:43:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00121.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9543056488,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9543056488037109, \"inh_Cyrl_score\": 0.014914996922016144}","num_words":226,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.851,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны апхьартаква COVID-19 атшауацIыхра злашIаркIуаш амедицина ъамапсымаква рнаттI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс Апсны йауата 10 апхьартакI абактерияква зщуа арециркуляторкви агIвычIвгIвыс йыдуымрысылуа термометр 20-и рнаттI. Апхьартаква йрыуата ацба СогIвым апны, апщба Гагра апны йаныргIалпI.\nСанкт-Петербург апны йгIаныршу АААК ашта хъвшара аунашвачпагIв Реквава Темур йшихIвазла, йцIыхъвахауа азаман йчмазагIвхауа щардала йъарылахIауа гIарпхьадзауата АААК агвып апхьартаква рпны аъащаква гIаддырдырын азгIва ашIаркIра ахъазла амальква лырхтI.\n«ХIара апхьартаква рунашвачпагIвчва хIрачважватI, йыззыбжу гIахIхIырдыртI. АААК ахъада Эгьзакь Мусса йунашвала арециркуляторкви агIвычIвгIвыс йыдуымрысылуа атермометркви хIхвгIатI», – йхIватI Реквава.\nАуи йгIаликIгIатI ауат аъамапсымаква апхьартаква рпны азгIва злашIаркIуа амальква йшрыладырхIуш.\n«ЙрыхIтыз аъамапсымаква ауи апхъала йгIадрысабапуаз амальква йрыладырхIуштI. Кьангьаш гьазгIагIгуам ауатква рбзирала асабиквагьи арыпхьагIвчвагьи азгIва рыцIа йшачвыхчахуш, апхьараквагьи йапымкъьауата йшадгалазлуш», – йхIватI Реквава Темур.\nГагра апхьартаква арециркуляторкви агIвычIвгIвыс йыдуымрысылуа атермометркви АААК рыхьызла йырзылгатI а-Конгресс анхагIвы Хагба Изольда. Ауи йгIахIгвалалыршвахтI апхьара сквшы анджвыквыл ауагIа арыпхьагIвчва рквта азгIва рыцIа мчыта йгIацIсныс йахъгвыргIвауа йшалагаз. ЙалкIгIата уырхъгвыргIвушта йаъан арыпхьагIвчва наскIьахьаква.\n«ШварагIварата йаъу гIахIчакьын Гагра къала апщапхьартакI рпны арыпхьагIвчва йырзалху апещква рыхъаз ахIауа зрыцкьауа рециркулятор хIхвгIарныс йаквхIкIтI. Ауат апещ йыгIвну абактерияква, азарарч цIакIьаква рщитI – ауи коронавирус агIамта йахъазымкIва азгIваква ангIацIсуа гIамтипхьадза агIангьи йатахъхитI», – лхIватI Хагба Изольда.\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара адгалагIв Жьыба Дмитрий йгIаликIгIатI апхьартаква йазалху аргIапсгаквала йадгалра ауыс АААК агвып заман айшысла йшагвындыргIвыз. Ауи йхIватI апхьартаква рынхагIвчва асогIаква ъара��заз швабыж йшыргвапахаз: зымгIвагьи йгIаргвынгIвитI апхьартаква коронавирус атшауацIыхра йачвыхчара шатахъу.\n«АрыпхьагIвчва апхьарта апны азгIва рыцIа йачвыхчахушта арыпхьарагьи апымкъьушта хIгвыгъитI. ХIара хIарыпхьагIвчва йырхауа ауыс хвду азыгIбитI, ауи магIныта йаму гIахIгвынгIвитI, йаргьи йшхIылшауа апшта ауат хIхчарныс, рбзазара рыцIа йхIрымайрарныс хIборчта йхIпхьадзитI», – йхIватI акоординатор.\nАпхьартаквакI рыхъазла АААКи дари рацынхара апны ари ауыс гьапхъахум. Гагра йапхъахауа аквтанай апхьарта адиректор Гвынба Хана йгIахIалхIвтI апхьагIвчва ауи апхъала Нарт эпос йазынархаз а-Конгресс апроект йшалаз «йгьи йшайгIайыз».\n«Схъаталагьи агвып шабгу рыхьызлагьи Адуней апсуа-абаза конгресс гватрата йхIзалнахуа ахъазла хIшазыразу, адахIвраква шазыхIтахъу схIвитI. Анчва дшвзыразхатI! Швабыж йхIгвапапI!» – лхIватI апхьарта адиректор.\nАААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар а-Конгресси Апсны апхьартакви рацынхара шашIамсуа гIаликIгIатI. Ауи йхIватI ари йцIыхъвахуз акция анакIвдыршуз асабиква йызпхьауа рыцIа бзита йшрыларкIуаш апшта апхьартаква рпны уыла йабауа асимволква шгIадрысабапуа дырхъвыхырныс рхъа йшгIанагыз. Ауи йгIацIанайыркIуа асаби дызпхьауа рыцIа багъьата йгвникIылырныс йгIайцхърагIауа асуратква, ачIвагъараква агьиква ракIвпI.\n«Апхьадзараква рарысра гIазырбауа атаблица зчваквршыраквала йапшым суратта йхIчпата апхьарта ауацIа ахъалыртаква йрыквцIлахIыркIырныс щаквхIыргылтI. Ауи агIан асаби ансимшы ауыла дхъал-дгIабгъалпхьадзагьи ауат апхьадзараква йыла йгIацIашвалауамцара йхъа йтайкIуаштI. Атаблица асуратква йрыцта агъыцIараква рградусква шыршвауа гIазырбауа асуратквагьи дхIрычпуштI. Ауи асурат ашв ацIахь йаквцIладыркIитIта ашв ангIаутIуа зъара градусла йгIаутIыз гIаунарбитI», – йгIахIгвынйыргIвытI Гьыцба.\nАуи йшихIвазла, АААК ари апроект СогIвым 5-хауи 15-хауи апхьартаква рпны йшдырхъйуш йадынхалуа йалагахьатI.\n«Ауи йгIахIхъвыцыз арыпхьагIвчвагьи апхьагIвчвагьи швабыж йыргвапхатI. 15-хауа апхьарта арыпхьагIвчва апсуа алфавитгьи рныта ауи апш сурат хIчпарныс йгIахIыхIван – ауыгьи хIадынхалитI», – йхIватI АААК архъйагIв секретарь.\nКоронавирус згIва апандемия шгIаджвыквылбыргуаз йгIашIарышвта Адуней апсуа-абаза конгресс агвып ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса рапхъа дгылата COVID-19 аташауацIыхра ашIакIра йацхърагIитI. Ауи анархарала йзакIымкIва-йгIвбамкIва апроектква дырхъйахьатI. АААК апхъахьылагьи ауи анхара гьашIанарысуашым.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apsny-yauata-10-apkhiartak-aretsirkulyatorkui-aguytshuguys-yyduymrysylua-atermometrkui-rnatt","date":"2021-11-27T20:13:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00389.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980092645,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980092644691467}","num_words":450,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КIавкIаз ащхъа уагIахъаква мчыла рышта йтыргищтара зтшын сквш 155 цIуаз АААК ауысхагIвчва Согъвым апны КIавкIаз айсра йаладзыз рчвахъабага син ащапIы хIврапшдза щтIарцIатI йгьи Апсни Трыквшти рпны ачвахъабага лентаква «Ашьамаҟа» ауагIа йрыларшатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва ргвып КIавкIаз айсри амхIаджьырри рызарар зквшваз ауагIа квырмыш рзырчпауата агIваша, май а 21 агIан Согъвым АмхIаджьырква рдзатшпыурам апны йгылу ахъмаштылга син хIврапшдза азыщтIарцIатI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар йшгIаликIгIазла, КIавкIаз айсра аналгаз амш йазынарху алалраква йанрылалуа ажвлара уыснкъвгагIвчва «ужвыгьи зны хIтурых шхIхъмаштылуа гIадырбитI, йгIадзынгылуа абанпараква ауи амагIны гIаргвындыргIвитI, ауи акIвымкIвагьи адуней шабгу апны апсуа-абаза диаспора радкIылра ахъазла ужвыгьи аъащаквакI гIандыршитI».\nАпсуа-абаза уагIахъа йгIарыланакIуа зымгIва ауи атшын тшырзынайырхатI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса.\n«Апсуа-абаза, убых, адыгьа, йхIайщчву анахьанат ауагIахъаква тшырзынасырхитI йгIарыдсылыз, рыштаква йтызгата къраль швбжакI райхIа рпынквала йхъылазпсаз арыцхIагIара ду ншищтара сквш 155 ъацIуа ахъазла. ХIара ауат агIаншара чвгьаква хIгвква йгьыртыцIуам, ауи ахъмаштылра йгIадзынгылуаш абанпараква рыхъазла бзазара лашара ауыхвара апны йгIахIцхърагIара атахъыпI», – йхIватI ауи.\nЭгьзакь Мусса йгIаликIгIатI аконгресс йалу зымгIва «хIуагIахъа йрылахьхуш йъахъгвыргIвауа, хIыжвла ъану хI-Псадгьыл йасабапхарныс ъартахъу» йшаднакIылуа.\n«АААК анхара зымгIва йрапхъата йыззынарху апсуа-абаза йгьи аубых уагIахъаква рэтнокультура ацзакIыра рыбагъьара, ауат рсоциал-экономика йгьи ркультура тшауацIыхра ацхърагIара, ращтаныкъвара гIащаквыргылхра, апсуа-абаза диаспори ауат рыжвла ъану р-Псадгьыли рабадырра рымчра акIвпI», – дацIачIвагъватI ауи.\nКIавкIаз айсра алгищтара сквшы 155 ъацIуа йазынархата аконгресс агIаджвыквцIарала Апсны акъалакви Трыквшта йбзазауа апсуа-абаза диаспора рквти «Ашьамаҟа» (апсчва йырзадыркIуа ачвамза йахьызпI – аредакция ррытаразга) акция акIвшатI. Апсуаква рпсчва йырзадыркIуа ачвамза зну лента зкьпхьадзара КIавкIаз айсра азарар зквшваз зджьабуз ауагIа йрыларшатI.\nАпсны апны ауат алентаква «Ахъмаштылра амгъымца» йа «НартыргIа рымца» ахьызта АмхIаджьырква рдзатшпыурам апны йгылу КIавкIаз айсра йаладзкваз рхъмаштылга син адзхъа йадыргаллауа йцIасхаз айззараква рпны аконгресс йалакву йыршун.\nГицба Инар йшихIвауала, ари апш акция ансисквша йадыргаллуштI. АААК архъйагIв секретарь дгвыгъитI «Ашьамаҟа» лента «КIавкIаз ауагIахъаква рыхъаз йжьыхьыдаз агIамта йагаз ауагIа рхъмаштылра йадамыгъата йалуашта».\nАджьабара айззараква йрылан Трыкв Республика йгIатыцIхта Апсны йгIайхыз арепатриантквагьи. Ауи апшта, Трыквшта йбзазуз, аубыхква йгIарылцIыз Чаха Сурейа ари атшын ХIХ асквшышв агIаншара рыцхIагIаква йрыладзыз лапхъанчIвиква квырмыш рзылчпарныс дгIайтI. Ауи йшылпхьадзауала, «ари йапшу ауысква апсуа-абаза уагIахъа йгIарыланакIуа зымгIва рыхъазла магIын ду рымапI».\n«ЙхIхъхIраштыл йгьауашым апсуаква мчыла рцри шта йантырцуз асквш ткIьийква. ХIаргьи йгIадзынгылуа абанпараквагьи ауатква хIхъхIраштылныс хIгьахвитым», – лхIватI ауи.\nТрыквшата апны апсуа-абаза диаспора ауысхагIвчва Трыквшта апны йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны ащтийыгIв Харазиа Вадимгьи рапхъа дгылата КIавкIаз айсра йаладзыз квырмыш рзырчпауата йырджьабатI апсуа кыт Бабалы апны – йшырпхьадзауала ари ашIыпIа атшпы акIвпI Апсны йауаз амхIаджьырква йапхъахауата йъагIадгылыз.\nАдиаспора йауу йыргвапата йацыркIтI акция «Ашьамаҟа» йгьи Апсны йгьи адунейла акъральква йыртабзазауа рабашталагIвчва йшрыцIагылуа гIадырбауата ачвахъабага лентаква ргвпква йыркIыддыркIылтI.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рджьабауата квырмыш рзырчпатI Къабард-Балкъар Республика апынгьи. \"Абаза\" адкIылара, \"Алашара\" адкIылара рщтийыгIвчва йгьи АААК йалакву швыгIвпхьадзарала абаракъква рымата амитинг йадгылтI. Къарча-Черкес Республика ажвлара КIавкIаз айсра йаладзыз рчвахъабага син адзхъа митинг акIвдыршатI йгьи ауат квырмыш рзырчпауата йырджьабатI.\nАнсисквша май а 21 атшын КIавкIаз айсра йаладзкваз рджьабитI. Асквш 1864 ари атшын Кбаада ахва (ужвы Россия йаланакIуа Атшшарта Къапщы – аредакция ррытразга) апны сквшышвбжакI раъара йакIвшаз КIавкIаз айсра ъалгаз йазынархата айсыгIвчва рпарад акIвшатI. Аурышв ры райгIайра уагIа швынзыкьыгIвпхьадзара рпсадгьыл рыквнахтI. ТгIачва щарда Осман паштахIыгIвала йайтыпахра атахъхатI, ауаъа йтыцIхуа анахьанат акъральыква йрылалхуамцара адунейла йхъылапсахатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-auyskhaguchua-kavkaz-aysra-yaladzyz-kuyrmysh-rzyrchpauata-yyrdzhiabat","date":"2021-12-01T22:15:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964360951.9\/warc\/CC-MAIN-20211201203843-20211201233843-00098.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972458482,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972458481788635}","num_words":485,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nТрыквшта апны Апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIви аунашвахъцIарта йалазлуши ъалырхуаз VII айззара ду акIвшатI.\nСоцсетква рпны уагIа щардагIв зпшуа аканалква гIанзыршаз КIарма Марйана АААК лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала лмурад лырхъйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йгIаныршу чкIвыныргIа рквта «Охти» йалата Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз АйгIайра амш йазынархата гвыргъьахъв концерт адыргалын йакIвдыршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йаъу Антропологии этнографии рмузейи (Кунсткамера) йацынхарныс ангIалра мачвы ацIарцIатI.\nКъарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nСанкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сынчIва йыцIалквуш ршвъаква нанауахвуа йалагахьатI. Апсны йауата йа Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуата ауаъа йцара зтахъкву хвыдъа ауниверситет йыцIалырныс лшара рымапI.\nЗыщайдзаква Апсныла йаъу агIвгIвы ЦIулукIиа Антон амарагIайыртала йбзазауа ауагIахъаква рчIвква йыршIырпшу алокIква ъазкIкIу йкнига шIыци апхъахьыла ймурадкви АААК ахабарргарта портал ахъазла йгIахIайхIвтI.\nАтрыкв шта Коджаэли апны йгIаныршу апсуа культура квта ауысхагIвчва Кандыр къала апны йаъу КIавкIаз айсра йаладзкваз рнышвынтара адзхъа ауат йырчвахъабагата амасхва (олива) цIлауатра ларцIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йырзынарху программа лырхын йдрыбагъьатI.\nСанкт-Петербург апны йаъу ауагIахъа адкIылараква ртурых йгIаквчважвауа, апсуа-абаза уагIахъа рхабаргьи зыншвалыз азкIкIра гIацIнащттI Петербург АуагIахъаква ртдзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2021-12-02T10:14:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964361253.38\/warc\/CC-MAIN-20211202084644-20211202114644-00190.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9890370369,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.989037036895752}","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.952,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта апны Апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIви аунашвахъцIарта йалазлуши ъалырхуаз VII айззара ду акIвшатI.\nКоджаэли къала апны йакIвшаз Трыквшта Апсуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед) VII айззара ду апны афедерация даунашвачпагIвта далырхтI АААК ЙхIаракIу асовет йалу Махариа (Гюмющ) Мурат. Айззара ноябрь а 15 агIан йакIвшатI.\nА-Федерация аустав йшгIанахIвауа апшта ауи аунашвачпагIв гIвысквша рпны зны далырхитI. Апсуафед ахъада абюллетенквала ймадзу напIщтIыхрала далырхитI. Алхраква акIвшара ахъазла дарнагь йа культура квтипхьадза (Трыквшта апны ауат уахьчIвала 17 йнадзитI) рыхьызла аделегатква айззара ду йырщтийитI.\nVII айззара ду йалакваз йгIалыркIгIатI аделегатква ауаъа щардагIвыта йшгIадгылыз: йалырхыз аделегат 302-джь йрыуата алхраква 271-гIв рылан. Апсуафед гIаншищтара а-Федерация унашва ахъцIара рызхъарцIауата йапхъахауата гIвыджь рыхьыз гIархIватI. Махариа Мурат дгIайанкъвакъвуан Сакарйа акультура квта аунашвачпагIв Бгъанба Урал.\nАйззара йалаз АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар ага аэпидемия аъаща аквыргъвгъвазтынгьи айззара шазырддаз гIаликIгIатI. Ауи йшибазла, адгалагIвчва заджвгьи дшымчмазагIвхуш йазсакъуата йатахъыз зымгIва рчпатI.\nГьыцба гвы айттI айззара апны Апсуафед зцынхауа ангIархIвуз Адуней апсуа-абаза конгресс аунашва ауатыкв йшгIаталзапытуаз. ШIыцта йалырхыз а-Федерация ахъада йакIвпIта – АААК урыцынхара, ауи ацынхара асабапрагьи йалархIара атахъыта дгIа��важватI.\nАААК архъйагIв секретарь йгIахIайхIвтI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса АААКи Апсуафеди рацынхара ауысла ангIалра рыхIазырра атахъыта ажва шгIайгыз. Ауи ангIалра апсуа-абаза уагIахъа рыхъазла магIны зму ауысква рхъйара ахъазла йатахъхуш ачIвырхъакви амалькви анызлуштI.\n«Ауи йапшу ацынхара зджьара йгIанымхауата магIын ду амапI, йауа ухIварыквын ауи хIуагIахъа адкIылра, хIыбызшви хIгвбайари хчара, хIуагIа йрыуу дзачIвызлакIгьи йыхв хъагылра, Апсны Республика ауыс цIабыргыта йгIарбара йырзынарху анхара асабапра щардала йщтIнахуаштI», – йхIватI ацынхара даквчважвауата Гьыцба Инар.\nАйззара ду апны а-Конгресс архъйагIв секретарь АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йтшазынархара дгIапхьатI. Гьыцба йшихIвауала, ауаъа «йгIалкIгIан гвбайарала, бызшвала ацзакIыра рыбагъьара йырзынхуш рахIа сабап злу амальква гIаурала АААКи Апсуафеди рацынхара йащатахара атахъу аъащаква».\n«Ауи йаццауата сара йгIалскIгIатI зымгIвагьи хIпахь йгылу ахачIвква йшрыуу Апсны дахIвра зму, йкъагIауа къраль багъьата йшщаквгылуаш ацхърагIара. Датшагьи йгIалскIгIатI АААК ажвлара дипломатия нкъвызгауа институтта йшалуа, ауи адуней шабгу йбзазауа апсуакви абазакви хъгалрата йрыму гIанарысабапуата хIтурых, хIцIасква, хIыбызшва йырзынарху адырраква ауагIа йшрылалуаш йшазынхауа», – йхIватI Гьыцба Инар.\nАпсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв шIыц Махариа Мурат аделегатква ари апш уыс ъайызхъарцIаз ахъазла дшырзыразу йхIватI, Апсуафед дахъадзгылата йапхъахауа чIвырхъата йчпушгьи дрыквгIашIастI.\n«ЗымгIва йрапхъу мурадта йхIыму, ажва аламкIва, хIпсадгьыл, хIабадучва радгьыл апны йбзазауа хIайщчви хIахщчви хIшрабадыруаш, ауати хIари штшадхIкIылуаш акIвпI. УахьчIвала Трыквшта адиаспора рыхъазла быргвыра дута йаъу хIпсадгьыл хIъазымцауа акIвпI. Ауи ауысла акъральква рщтийыгIвчвагьи йазалху хъвдаквцIара зму антахьгьыт ауыснкъвгагIвчвагьи хIрачважвитI, – йхIватI Махариа йгьи йгIацицIахтI ауагIа «хъарачIвыла бзи йабабарныс» шырчвыбаргвхауа. – ХIара рыцIа щардата хIабабалара атахъыпI – тшакIвхIыршата хIгвбампIа тыхIщтра ахIатырла. ЗымгIва йрапхъата ауи ацIыхъва хIтагылуаштI».\nАААки дари рацынхара даквчважвауата а-Федерация ахъада шIыц йара йхъатала а-Конгресс апны Трыквшта дшырхIвачIвгIву гIахIгвалайыршвахтI.\n«Сара асквш 2017 агIан йалырхыз, Эгьзакь Мусса унашва зхъицIауа Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет Трыквшта йауата йалу апщыгIв срыуазаджвыпI. Пандемия йгIалцIла хIара АААК йылнахыз ауысква зымгIва хIгьызрыламылтI. ЗакIы-гIвба мзы цIрыквын Апсны апны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса сйынйуштIта йчпа йауаш, хIкультура, хIыжвлара, хIдиаспора апхъала йшнахIрыскIьуш, хIшацынхуш хIрылачважвуштI, «хIызлацуш амгIва» лыхIхуаштI», – йхIватI йаргвану азаман хачIвыта йыргылуа даквгIашIасуата Махариа Мурат.\nАуи акIвымкIвагьи Апсуафед аунашвачпагIв йхIватI ужвы йгIайызхъарцIаз атурасы дтагылата йапхъахауата йпсадгьыл данцара Апсны рпрезидент Бжаниа Аслан дйынйара шитахъу.\nАпсуа культура квтаква р-Федерация VII айззара ду далан «Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв Мыква Муратгьи. Ауи йгIаликIгIатI «Алашара» Апсуафед йрыцынхауата рыцIа пасата йлырхыз ауысква рырхъйара йшащту, Апсуафеди дари рацынхара ауысла ангIалра мачвы шацIарцIахьаз.\n«ХIара хачIвыта йлыхIхыз зымгIва хIырхъйушта хIгвыгъитI. Заъара щарда хIанйалакIгьи, хIабабалакIгьи, хIацынхалакIгьи – хIынхара асабапра йалахIуштI, Апсны, КъЧР, Трыквшта рпны йбзазауа хIуагIа руачIвымшгьи рыцIа йагъьхуштI. ХIара уацынхауамца адахIвраква ушырзынадзуш гIахIырбауата зымгIвагьи швапхата хIырзалра атахъыпI», – йгIаликIгIатI Мыква Мурат.\nАпсуа культура квтаква р-Федерация Трыкв Республика апны апсуаква рыцIа йадкIылата йъабзазауа йапшым ашIыпIаква рпны йгIаныршу а 17 дарнагькI адызкIылуа жвлара адкIыларапI. Апсуафед асквш 2010 агIан йгIандыршатI, уахьчIвала ауи Трыквшта апны апсуа-абаза уагIа йрыуата 15000-гIв райхIа алапI. Йапшым асквшква рагIан Апсуа культура квтаква р-Федерация йаунашвачпагIвын Аквысба Фередун, Ашуба Джьынгьыз, ХIапатI АхIмад, Аквысба Атанур (гIван).","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/makharia-murat-trykushta-apny-apsuafed-daunashuachpaguta-dalyrkht","date":"2021-11-30T00:03:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358847.80\/warc\/CC-MAIN-20211129225145-20211130015145-00332.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9960742593,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9960742592811584}","num_words":606,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква йцIыхъвахауа ахмызкI руацIа уыста йырхаз йаквчважватI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква апсуа кытква Уатхара, Уарча, Мгвадзырхва, Калдахвара, ЧIлоу, Джырхва йгьи Пицунда къала рпны йцIыхъвахауа ахмызкI руацIа агIпроект пхатшакI дырхъйатI. Ауат апроектква йгIарыцIанакIуаз АААК ахабарргарта портал ахъазла йауацIыхта йгIаквчважватI а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара адызгалуа Жьыба Дмитрийи Берзениа Валерийи.\nЖьыба Дмитрий Калдахвара кыт апны нхарата йакIвдыршаз гIахIайхIвтI. АААК апхьарта-интернат аспорт-атлетика пещ йатахъу спорт ъамапсымала йаднагалтI: аштангаква рыхъазла гриф, «чарх», гантель, йапшым аспорт щъаква. Апроект архъйара дацхърагIатI Адуней апсуа-абаза конгресс агIвза Уатырба Денис.\nЙара ауи акыт апны а-Конгресс магIны зму ауыхвара – автобус агIашIасырта – гIащаквнаргылхтI. Ауи агIашIасырта йалкIгIу архитектура лыхща амапI. Ауи гIащаквдыргылхырныс акыт абзазагIвчва ахIватI.\n«ХIара (а-Конгресс) йатахъыз ауыхвага пкъыгIваква рхвгIара хIацхърагIатI. Анхараква дара акыт абзазагIвчва йакIвдыршатI. Ауыс анахъвдаквыцI разыра ажва щарда хIагIатI. АуагIа акыт сквшкъомкI йаларыхъвашата йгылаз агIашIасырта хъада ъадырчIаджьхыз йайгвыргъьитI», – йхIватI Жьыба Дмитрий.\nКалдахвара кыт апны йгIаныршу АААК ашIыпа хъвшара аунашвачпагIв Чыквбар Сатбей йбзирала араъа йрыму абаскетболасчва гвып йызлахъвмаруаш чгIвыча рзырхвгIатI. Йара ауи апшта, Чыквбар йбзирала апхьарта апны биология акласс адыргалтI, атшыбжьара нхараква рыхъазла йатахъыз ъамапсыма рхвгIатI.\n«Араса уапшрыквын арат апроектква чва дукI рхъамызшва йубарнысгьи ауаштI, ауаса ауи гIващагIарапI. Арат йрапшу апроектква ауагIа дыргвышхвитI, дара-дара рбзазаща агъьырчIвырныс йацIадырсыгьитI. Ужвы асабша нхараква акIвдыршарныс тшадыргалитI, ауыс апхъала йнадрыскIьарныс ртахъыпI», – йхIватI а-Конгресс ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв.\nЖьыба Дмитрий йшихIвазла, уыжвласыла АААК Калдахвара апхьарта биология акласс микроскоп азырхвгIарныс ргвыгъапI.\nУахьчIва АААК Уарча кыт апны парк агвныргIвра йадынхалитI. А-Конгресс ауысхагIвчва йшыргвыгъула, апарк апны асаби хъвмарырти воркаут йазалху уатыкви гIаншуштI: акыт ауат йырзыбжан.\nУарча апны АААК ашIыпIа хъввшара аунашвачпагIв Ломиа Анрик акыт апны саби хъвмарырта шаъамыз, ауи йгIалцIла АААК ауи ауысла штшазынадырхаз йхIватI.\n«ХIкыт апны ацIайква гьмачIгIвым, саби хъвмарыртакI хIымазларнысгьи швабыж йхIтахъын. Зджьара йгIанымхауата йхIгвапахатI хIахIвара гватрадъа йъагIанымхаз. ЙалкIгIата ауи йайгвыргъьитI ан-абачва. Акыт абзазагIвчва гвышхваракI гIарылалтI, дзачIвызлакIгьи ауыс йылшауала дацхърагIарныс дхIазырпI. ЗымгIвагьи а-Конгресс йазыразпI, ауи швабыж йхIгвапапI», – йхIватI Ломиа Анрик.\nДжырхва кыт апны АААК ауаъа йаъу апхьарта аспорт пещ агвныргIвра джьгарта йалан. А-Конгресс ахьызла ауи йатахъыз ауыхвага пкъыгIваква гIаргтI, апхьарта аунашвачпагIв Еник Гвында акыт абзазагIвчва анхараква йгIарыланалыркIтI.\n«Щарда хIчпахьатI, акыт абзазагIвчва зымгIва ауыс ъанаскIьауа йхIыцгвыргъьитI. А-Конгрессгьи ауи аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи йъагIахIцхърагIаз ахъазла хIшырзыразу расхIвра стахъыпI, йауа ухIварыквын уахьчIва араъа йапхьаквауагьи хIапхъала апхьара йгIайуашгьи дара акыт абзазагIвчвагьи йырнамрадзахуата аспорт пещ анауырщтуаш йазпшитI», – лхIватI Еник.\nАААК анхагIвчва нхара уысла Пицунда йанаъаз ауаъа йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Агрба Тимур Любомирская Светлана йлырцауа асуратгIвгIвчва шIаква ркласс мольберт азырхвгIарныс а-Конгресс тшгIазынайырхатI. Амольбертква агIарбартаква, датшагьи йапшым ауысква радгалра ахъазла йыртахъын.\n«МызкIгьи мцIыскIва АААК хIахIвара архъйатI. Анчва дшвзыразхатI», – йхIватI Пицунда апны АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Агрба Тимур.\nЧIлоу кыт апны АААК абакIра йазалху апещ арчIаджьтI. А-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рынхара адызгалуа Берзениа Валерий йшихIвазла, анйаракI апны акыт абзазагIвчва ауыла йгIарыхIватI.\n«Акыт хвитта абакIрала бжьагIвы дрымапI – ДжьопIуа Тимур, йаъапI спорт тшадызкIылуа ацIайквагьи. Йаъамыз спорт пещын. Акыт абзазагIвчва дара-дара ауи аныргIал йъауашыз гIараутI, СогIвым йауу абжьагIвчвагьи гIарцхърагIарныс йрачважватI. АрчIаджьраква ашIыпIа хъвшара йалакву акытлагIвчва гIарцхърагIауамцара йдырхъйатI», – ауыс шакIвшаз хIйырдыртI акоординатор.\nЧIлоу апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Ануа Ансоу йкытлагIвчва йырзымчхIахуата абакIырта пещ ангIахъыртIуаш йазпшуата йхIватI. Ауи гвы шайтызла, АААК рыцынхара уагIа щардагIв акыт ахъазла апроект шIыцква йрызхъвыцырныс йаргвышхватI.\n«Ари магIын ду зму уыспI, ауагIа зджьакI шгIарыцIагылуа рылархIвитI, йара акIвпIта, акытква цхърагIара йазыбжапI. Акыт абзазагIвчва йгIарцхърагIуш зымгIва йрыдзхъагылата йынхарныс йхIазырпI. АуагIа АААК анхара рымагIальаматхитI, хIанйараква рпны ауи йалачважвитI», – йхIватI Ануа.\nАкоординатор Берзениа Валерий йшихIвазла, абакIырта пещ гIахъыртIырныс щарда гьатахъыхым, абжьагIвгьи асабиква гIайахвта йбжьауа далагарныс дхIазырпI.\nЙара ауи апшта датшагьи кыткI – Уатхара – абзазагIвчва джьгаркви АААК ауысхагIвчви ранйаракI апны акыт апхьарта акласскI арчIаджьра ауатыкв йгIатаргатI. АуагIа ауи ргвапхатI, а-Конгресс апынгьи йацыркIын – мызкIы ахIа мцIыскIва акласс апхьагIвчва арайгварныс йхIазырын.\n«Апхьарта дупI, сквшигIадза ауаъа йцауа асабиква рыцIа-рыцIа йщардагIвхитI, йара аклассква рызджьакI урыгIвнанха йгьауам. ХIара апхьара сквшы гIаталындзыкIьа класскI хIырчIаджьырныс йаквхIкIтI. Къару ду аларцIатI ари ауыс ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Бжаниа Амирани акыт абзазагIвчва джьгаркви. А-Конгресс уыхвага пкъыгIвала йацхърагIатI, ауахьауатква зымгIва акыт ачкIвынчва дара рнапIквала йырчпатI. АрчIаджьраква дара абзазагIвчва йдырхъйатI, апхьагIвчвагьи рцхърагIун», – йхIватI Берзениа.\nУыжвласыла АААК ауи апхьарта апны йхътIу апхьарасахIатквакI аднагалуаштI, ауат рнархараквала йгьапшызлушым: апсабара хчара, акыт атшауацIыхра, апсуа-абаза йгьи ауат йрайщчву КIавкIаз ауагIахъаква ртурых.\nМгвадзырхва кыт апны Адуней апсуа-абаза конгресс акъаруквала ужвы ари асахIат гIахIвырта пещ дырчIаджьитI. Ауи апроект йчпачIву ауысква йанрыларцIузгьи АААК анхагIвчва акыт абзазагIвчва рахIвараква гIарпхьадзатI – ауат рцIайква йгIахIвуа тшъарзыбжьуш уатыкв ртахъын.\n«А-Конгресс арчIаджьра нхараква зладжвыквырцIуш уыхвага ахвгIарныс хачIвыта йнанауахвтI. АрчIаджьра уысква ашIыпIа хъвшара йалаквуи акыт абзазагIвчви йдырхъйун. Ауат ауыхвараква рпны йынхахьазгьи рылан, йаъан ахъаз закIыла йацхърагIарныс зтахъызгьи. ХIгвыгъитI щарда йнамихуата апещ асабиква нашыл йауашта йцушта», – йхIватI Берзениа Валерий.\nАшIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Джыкьырба Марта йгIалылкIгIатI акыт абзазагIвчва апсуакви абазакви адызкIылуа Адуней апсуа-абаза конгресс анхара йшахагIвазу.\nАуи йшылхIвазла, сынчIва май а 28 Мгвадзырхва апны а-Конгресс анхагIвчва йрынйатI.\n«Акытгьи апхьартагьи баргвырата йзынйауа хIрыквчважва��I. А-Конгресс анхагIвчва агIахIвырта пещ арчIаджьра рыхъвда йхъарцIатI. Август ацIыхъва хIара электрокъару злацуш айхацIакви апещ злахIрылашаруш амзакви хIзырхвгIатI.\nХIара апещи атшыртIларти рырчIаджьра уыхвага пкъыгIвата йагуш гIахIпхьадзара атахъын – ауи хIчпатI. МызкI цIуашта аъачIвагIагIвчва гIахIцхIырхърагIатI, йатахъхуш зымгIва аныта швъа хIрыхIазырын Берзениа Валерий йыхIттI», – лхIватI Джыкьырба.\nАуи а-Конгресс анхара магIын ду шаму, ауаъа ауыс йшадгылуа, «ажвлара ргвбжараква ъаддырдыруа» ауагIа шхънахуа гIалылкIгIатI. Йгьи йгIацылцIахтI ргвы ззыбжу ауысква шщарду, аправительства ауат зымгIва архъйарныс йшахамдзауа.\n«Акытква, акыт апхьартаква цхърагIара драйдзара абызшви ацIаскви хчара, тшауацIдрыхра ахъазла магIын ду амапI. ХIкыт рыхьызла а-Конгресс ауысхагIвчва хIшырзыразу схIвара стахъыпI – акытква зынйауа абаргвыраква ддырдыруа йахъазымкIва ауат шдрыдзуашгьи йъащту ахъазла», – лхIватI ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв.\nАдуней апсуа-абаза конгресс джьгарта апсуа кытква рпны йынхитI. А-Конгресс ауи анархарала йархъйаз апроектква зымгIва дара акытква рбзазагIвчва алата йлырхтI. Ауат ракIвпI йчпачIву, ауи ахъазла йатахъу зхIвауа, а-Конгрессгьи ауат ахачIвква рырхъйара йацхърагIитI. Акытква рпны анхара йалкIгIара хъаду апроектква рыдынхалра ауат акытква руагIа ъалу, дзачIвызлакIгьи йылшауала дъацхърагIауа акIвпI. ПроектквакI ауи апш магIны рымамызшва йубарнысгьи ауаштI, ауаса дара ауагIа йырхIвахитIта – ауат акытква ртшауацIыхра гIадрыцIситI. АшIыпIа хъвшараква рунашвачпагIвчва йгIалыркIгIитI проекткI хъйапхьадзагьи ауагIа акыт йрыхъвуш датша уысквакIгьи гIащтIырхырныс йшгвышхвауа.\nУахьчIвала Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны апны шIыпIа хъвшарата 30 райхIа гIахънатIхьатI. АААК ауысхагIвчва ауат йрылакву йрынйалитIта кытипхьадзи ауи абзазагIвчви рпроблемаква рыцIа йалыргата йгIаддырдыритI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khymyzk-khukytk-agproektk-aaak-atshypa-qhusharakua-rynkhara-agarbarakua-yrykuchuazhuat","date":"2021-11-27T21:18:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00488.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981217384,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9981217384338379}","num_words":944,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Хвитра абакIра аклуб «Абаза» аунашвачпагIв Боджгуа Леонид АААК ахабарргарта портал интервью гIаритуата «Абаза» клуб адахIвраква, йагъьу аспортсмен шIаква йгьи акъраль апны йхъаду анкъвакъвраква дрыквчважватI.\nАйчважвара Барганджия Саид йакIвйыршатI\n- Клуб гIануыршарныс угвы йшпагIанаг? ЙанбакIву аклуб анхара анджвыквыл? Ауи анхара шпаджвыквуцIа?\n- Сара Санкт-Петербург стабзазун, ауаъа «Олимпиони» ахьызта спорт клуб сыман. Ауи атлахан Эгьзакь Мусси сари хIабадыруищтара сквшы 30 райхIа цIуан. ЙызнымкIва хIалачважвун Апсны апны хвитра абакIра аклуб агIахътIра. Йара Мус��а ХIабальа йпа хвитра абакIра бзибара ду азйымапI, хвитра абакIрала СССР аспорт дамастерпI йгьи апхъала йызнымкIва Ленинград дачемпионхатI. Апсны апны сбзазарныс сангIайх аклуб ауысла апхъала хIызлачважвуз абзазара йалагIжьырныс хIылшатI.\nАбараса цысквша рапхъала хвитра абакIра аклуб «Абаза» гIахъхIтIытI. Эгьзакь Мусса дгIахIцхърагIан сом 15 мильуанкI рыквшвауата йатахъыз аъамапсымаква зымгIва хIхвгIатI. Ауи уыжвгьи дгIахIцхърагIитI. Ауи йакIвымзарквын закIгьи гьхIзымчпушызтI. МзигIадзапхьадза абжьагIвчва рынхаша сом зыкь 500 йнадзауата йгIахIититI. ХIспортсменква адуней анкъвакъвраква рпны йанхIщтиуагьи дгIахIцхърагIитI, хIыззыбжу аъамапсымаквала хIадигалитI.\n- Аклуб гIахъшвтIищтара хвитра абакIра тшазызбжьуз асабиква зъарагIвы йнадзушйа? УахьчIвала араъа йгIайуа асабиква зъарагIвы йнадзауайа? Йырныбыжьйа?\n- «Абаза» гIаншищтара цысквша руацIа йгIайуаз асабиква рпхьадзара ухIварныс швабыж йбаргвыпI. ГIвба-хпа мзы ахIа йгIамиуата йкIазрышвхыз асабиква швабыж йщардагIвыпI, йаъапI абакIра збзазара йахъв хъадахаз ачкIвынчвагьи. «Абаза» клуб апны тшызбжьауа асабиква ареспублика арайонква зымгIва йгIартыцIитIта йгIайитI. УахьчIвала ауат саби 840-гIв йнадзитI, рныбыжьла 5 сквша йгIашIарышвта 16 сквшадза йыртапI. ХIара йыцIхIщтхкваз рыуа щардагIвы Россия апны хвитра абакIра ауысла йагъьу апхьартаква йрыцIата йапхьитI.\n- АбжьагIвчва йырмагIныйа? Ауат Апсны афутбол афедерация апны йгIадзынгылма момкIва аклуб апны йгIадзынгылкваз йрыуума?\n- «Абаза» клуб апны уахьчIвала бжьагIвыта 36-гIв нхитI. Ауат рызджьакI хIспорт клуб апны йгIадзынгылтI, йрылапI аспорт апны гIатгара зму анхагIвчвагьи – Апсны Республикала йахъазымкIва Россия Федерациялагьи. Ауат руыс йазгIашыкъпI, ргвы азыцхIитI, баргвырата йзынйалакIгьи амальта йрыму зымгIва гIадрысабапитIта асабиква адуней анкъвакъвраква йрылалырныс йгьи йазалху аспорт тшыбжьараква рзадыргалырныс ахъазла ахча гIарауитI.\n- «Абаза» клуб анкъвакъврата йакIвдыршауайа? Апсны апны, агIвымакъральква рпны ауат рунашва бергьльума? ЙгIарылалырныс зквнагауа дзачIвыйа?\n- «Абаза» клуби Апсны ахвитра абакIра афедерации хIаларпата хIацынхитI. Ажва ахъазла, сара Апсны ахвитра абакIра афедерация апны свице-президентпI. «Абаза» клуб хIара хIкъарула ансисквша анкъвакъвракI акIвхIыршитI - Эгьзакь Мусса йыхьызла. ЙагIвсыз асквшква рурала ауи агIвымакъраль спортсменквагьи гIалалуан, сынчIва ауи ареспубликагIваца акIвпI йгIацIанакIуаз. Анкъвакъвра бергьльыпI, анадзара хIагIата йадыгIгаллитI. Апсны апны хвитра абакIра афедерация 16 анкъвакъвракI акIвдыршитI – республика анкъвакъвразтынгьи дуней анкъвакъвразтынгьи. «Абаза» клуб йанакIвызлакIгьи ауат радгалра йгьи ракIвыршара йацхърагIитI. Арат анкъвакъвраква щардагIв гIарылалитI, ауат рбзирала рыцIа йагъьу аспортсменква, ауат рквтала рыцIа йымчхъакву гIахIрыбергьльитI.\n- ДзачIвыйа «Абаза» клуб апны йгIадзынгылуа аспортсменква ��рыуата рыцIа йбергьльу, згIатгараква дуу?\n- Аклуб апны талант зму асабиква щардагIвыпI, ауаса згIатгараквала йбергьльу срыквчважвапI. Кетия Инал – Россия, Европа йгьи адуней анкъвакъвраква рпны дапхъагылагIвхатI. Ужвы ауи Россия Федерация йадыркIылыз агвып дрылапI. Ампар Рустам – адуней чемпионат апны рызна ртшхъвага гIатигатI, дуней класс нкъвызгауа дспорт мастерпI. Джугелия Осман талант ду зму дабакIгIвыпI, уахьчIвала ауи Россия ргвып дрылата дабакIитI. Датшагьи рыхьызква гIалкIгIа йауаштI Бения Астамур, Гумба Астамур йгьи Гварамия Асланбек. Зынла йсхIвапI Асланбек щарда мцIуата Россия апны чкIвынргIа рквтала йакIвшуз анкъвакъвра дшачемпионхаз. ЙатасхIвахитI, швабыж талант ду зму, йбагъьу, змурад йазынарху абакIыгIвчва хIщардапI. Апсны ргвып адуней чемпионат йа Олимпия хъвмарраква йхIызрылажьзарквын кьангьаш аламкIва адунейла ймчхъадзу абакIыгIвчва рквтала апхъа йгылу ахвыгIв хIрыуазлушын.\n- АбжьагIвчва щардагIвы йшырпхьадзауала, аспортсмен йылшараква тшауацIырхра ахъазла йапымшвтуата адуней анкъвакъвраква дрылалра атахъыпI. Аклуб аспортсменква агIвымакъраль анкъвакъвраква щардала йрылалырныс рылшума? ДзачIвыйа ауи ауысла йырцхърагIауа?\n- Ауи ауысла хIара баргвыра щарда хIрынйитI. ХIара-хIара анкъвакъвра 30-40 акIвхIыршарыгьи хIызщту агIарбараква гьгIахIдахIвуашым. ДзачIв спортсменызлакIгьи, спорт квпшырата дыздкIылазлакIгьи, адуней анкъвакъвраква дрылалра, йацкIыз зъазара хIагIу, йымчхъу аспортсменква дранкъвакъвра атахъыпI. ХIспортсменква агIвымакъраль анкъвакъвраква рпны йгалара атахъыпI. Анкъвакъвра айрышта йанакIвшауа асхъан акIвпI агIарбараква анагъьхауа. ЙгIаншитI ахча хIджьып йгIатыхIхта аспортсменква анхIщтиуа – анкъвакъвраква рпынгьи йазалху аспорт тшыбжьараква рпынгьи. Ари ауыс апынгьи Эгьзакь Мусса йцхърагIара шIырпшыра амамкIва амагIны дупI. АбжьагIвчвагьи дара-дара цхърагIара йазыпшгIалитI – арайон уысхартаква, атачIв хIаракьатчпагIвчва тшырзынадырхумцара. СынчIва Апсны апны йадыгIгалырныс хIгвыгъьапI йазалху аспорт тшыбжьараква. Ауаъа йгIадгылуаштI ареспублика арайонква зымгIва йрыуу аспортсмен дуква.\n- Апсны апны хвитра абакIра атшауацIнарыхра ауысла аклуб баргвырата йзынйауа ачIвыйа?\n- ЗымгIва рацкIыс йхъаду абаргвыра гIанзыршауа спорт апхьарта ду ъахIымам акIвпI. Ауи ашвхIаусыгIвала знадзара хIаракIу анкъвакъвраква гьхIзадгалуам. Швабыж хIазыбжапI уагIа гIвынзыкьыгIвкI раъара зыгIвнашвауа спорт комплекс зунашва схIваз анкъвакъвра дуква акIвхIыршарныс амаль шхIымазлуш апшта. Датшагьи сара хIправительства йрасхIвтI Ауадхар апны (Апсны ащхъа курорт, аъазагIва дзыхьква ъагIацIцIуа – аредакция ррытаразга) спорт тшыбжьарта квта гIахътIы йшауаш. Ауи зымгIва затахъу хIспорт ахIагIара шIыцква йрызцауата тшщтIнахырныс ахъазла акIвпI. Абаргвыраква шмачIымгьи Апсны апны талант зму асабиква щардагIвыпI, хвитра абакIра йадкIылу йырхъазымкIва анахьанат аспорт квпшыраква йрыдкIылугьи. Ауи ахIатырла йхъаду борчта хIыхъвда йыквпI хIамайчуата, хIкъару шабгу ауат рталант атшауацIнарыхра йалахIцIарныс.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khuitra-abakra-aklub-abaza-aunashuachpagu-asportsmen-tshakua-ryqhazla-apqhakhiyla-ychempionkhush-khrykhazyrit","date":"2021-12-08T09:21:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363465.47\/warc\/CC-MAIN-20211208083545-20211208113545-00362.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9925048351,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9925048351287842}","num_words":682,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nМосква апсуа диаспора акоронавирус апандемия абакIра ауысла Апсны йырцхърагIитI\nСанкт-Петербург апны а-Конгресс апсыуа бызшва йъадрыпхьауа апхьарта гIахънатIытI.\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация й-VI-хауа асъезд акIвшатI. Ауи нархарата йаман а-Федерация аунашвачпагIви ауи аунашвахъцIарта йалаквуи ралхра.\nАААК ахабарргарта портал апсуа-абаза уагIахъа йрыуата агIвыма къральква рпны йбзазауа ауагIа рхабарква гIаквнацIауаркIвитI. Ари агIвыра Иордания йауу Абаза (Мхцы) ГIазиз йгIайыквчважвитI.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инар нхара уысла Трыкв Республика даъан, ауаъа уыста йырхъйаз даквчважватI.\nАААК Трыкв Республика акъалакви арайонкви рпны а-Конгресс ашIыпIа хъвшараква рсоветква гIахънатIуаштI.\nОктяябрь а 3 дангIадрийыз амш йыртлапIитI АААК апрезидиум йалу, Иордания йауу хIабашталагIв Чква Ануар. Аконгресс ауысхагIвчва ргвып Иордания йанаъаз АААК ахабарргарта портал ауи згвы цхIауа ачкIвын йачважватI.\nТрыквшта йауу апсуа пхIвыспа Трапщ Эдже 11 сквша цIитIта лыжвла ъану лпсадгьыл апны дбзазитI, лцри кыт апны джитIта хвы зму археология пкъыгIваква гIалауитI, апсуа апхьахьаква адуней конгрессква йрылазларныс дырцхърагIитI.\nИордания йанаъаз АААК ауысхагIвчва йцIыхъвахауата Иордания Хашимит ПаштахIыгIва йтабзазауа АбазаргIа рткъвым йрынйатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/diaspora","date":"2021-11-27T21:14:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00411.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9632045031,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9632045030593872, \"inh_Cyrl_score\": 0.016702720895409584}","num_words":148,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.898,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс йгьи абзихагIвчва гвып алалта Баслахв кыт йауу, зхъахIара мачIу атгIачва йырцхърагIауата тыдз шIыц дыргылуаштI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчви абзихагIвчва гвыпи алалта Очамчыра район йаланакIуа Баслахв кыт йауу Чиригба Батал йтгIачва йырцхърагIауата тыдз шIыц дыргылуаштI. Атдзы аргылра джьгарта йацхърагIуштI Чиригба Батал йкытлагIвчвагьи.\nЧиригба Батал дарыпхьагIв шIапI, Согъвым апны аршIыйара училища дангIалга йцри кыт Баслахв дгIацапахын акыт апхьарта апны асабиква суратчпара йазибжьитI. Ауи гIвысабичва йымапI, айцIба дсаби пшкапI. ЧиригбаргIа ртгIачва рымлыкв гьдууым, рахвы нкъвыргитI. Ужвы йъабзазауа аунагIва йтшкIаралуа дзачIвызлакIгьи апхъапхъа йыла йгIацIашвауа цкьата йалыргу, йпшдзу апшцIа гъагъа акIвпI. Ауаса атгIачва зыгIвну атдзы хвыцпI, гIвпещкI ахIа гьамам. АтгIачва амаль рымапI Очамчыра къала йталхта йбзазарныс, ауаса атгIачва рхъада Баслахв дгIатахата апхьарта апны дынхарныс, акыт атшауацIыхра дацхърагIарныс йтахъыпI, арат ауысква магIны рзибитI.\nАААК апхIвысква рсоветква рунашвачпагIв Ардзынба Гета йшгIахIалхIвызла, февраль а 15 атшын акыт апны анйара анакIвшуз ЧиригбаргIа тыдз шIыц аргылра ауысла йырцхърагIарныс а-Конгресс ауысхагIвчва тшгIарзынадырхатI Баслахв абзазагIвчва (Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны акытква, акъалаква рпны анйараква акIвнаршитI, АААК ашIыпIа хъвшараква гIаннаршитI. УахьчIва ауи апш шIыпIа хъвшарата 30 райхIа гIахъыртIхьатI, Баслахв кытгьи рылата – аредакция ррытаразга).\n«Ауи анйара апны йаъаз дзачIвызлакIгьи йхIвун акыт апны гIвысабичва зму тгIачва шIа шту, айцIба дгIадрийищтара мчбыжьквакI шракIву йцIуа, ауат цхърагIара йшазыбжу. АтгIачва рхъада Согъвым апны аршIыйара училища дгIалгатI, ауи швабыж дгврыхвапI, ауаса акъала дгIатамхауата йцри кыт дгIацапахтI апхьарта апны асабиква суратчпара йазибжьарныс ахъазла. Ауи акIвымкIва ачкIвын йкытлагIвчва зымгIвагьи дырцхърагIитI. АуагIа йшырхIвазла, унагIвипхьадза йыгIвнапI Батал йнапIы зхьысыз апкъыгIваква, йауа ухIвараквын атехника дазъазапI. АбзазагIвчва йшырхIвауала, ауи йнапIква ансимшы амазутI йылапI, дзачIвызлакIгьи хвыдъа дицхърагIитI», – лхIватI Ардзынба Гета.\nАуи йшылхIвазла, АААК йгьацIасым гIвычIвгIвыс кIьыда араса цхърагIара йзыгIаннаршауата, ауаса ари азын а-Конгресс ауысхагIвчва йшщаквдыргылызла, тгIачвакI йырзыгIандыршауа ацхърагIарала акыт шабгу йырцхърагIарныс рылшуштI.\n«ХIара хIазхъвыцын йщаквхIыргылтI йалкIгIата ари агIвычIвгIвыс хIицхърагIарквын акыт шабгу рыхъазла ауи магIны шамазлуш, апхьарта арыпхьагIв дрымазлуштI, акытгьи –«знапIква ауыс йазъазу аъачIвагIагIв гврыхва». Йара ауи акIвпI хIара кытипхьадза абзазагIвчва зквгIазшIыхIтуа: ацацхърагIара, акыт сабап азгIазгуаш абзазагIвчва ркъару адкIылра», – лхIватI Ардзынба Гета.\nЙгIаджвыквырцIаз апроект даквчважвауата АААК йаланакIуа ЧкIвынргIа рсоветква рунашвачпагIв Торчуа Леван йшихIвазла, уыжвласыла атдзы ащапIы щтIарцIауа йалагуштI, уадыргIвана абльынква щтIырхуаштI.\n«ХымызкI руацIа ахIахъваквцIара нхараква ахъвдаквыхIщтуаштI. Ауыс акыт абзазагIвчвагьи ацхърагIитI. ХIаргьи (а-Конгресс – аредакция ррытаразга) ауат хIрыцызлуштI», – йхIватI Торчуа.\nАтдзы аргылра апны атгIачва абзихагIвчвагьи гIарцхърагIатI – «Каскад» фирма йгьи ауи аунашвачпагIв Ардзынба Аслан йхъатала, Апсны амшын хъвыхIква рынхарта йгьи ауи аунашвачпагIв Ардзынба Даур, ахIаракьатчпагIв Ашуба Артур. Адуней апсуа-абаза конгресс йшырзыразу ��архIвтI анахьанат абзихагIвчвагьи: атгIачваа асаби чвартагъвкви асаби уандырчкIвынкви рзызхвгIаз Осиа Эсме йгьи Уаз Ирина.\nАААК архъйагIв секретарь Гицба Инаргьи йшихIвазла, а-Конгресс анхари ауи апроекткви йцIыхъвахауа азаман джьгарта йгIарылалуа йалагатI йгIацапахта запхъанчIви псадгьыл йталхыз арепатриантква.\n«Азаджв апамперскви асаби йызлайхьпшуаш апкъыгIвакви рзыгIайтйытI, ахвыц йылахIандзыкIьара йъадзазыбжу атгIачва памперсла йадигалырныс йыргвыгъатI. Датша заджвы фачIвы гIайтйытI. Арат абзихагIвчва ахIватI рыхьызква зджьарагьи йгIадмырбарныс», – йхIватI Гицба.\nЙара Чиригба Батал йтгIачва йгIарцхърагIаз зымгIвагьи дырзыразта дрызхIвахIвтI. Акыт дызгIатахаз йгьи йкытлагIвчва хвыдъа дзырцхърагIауа ауысла йаницIгIа арыпхьагIв араса йджьауапхатI: «Сара араъа сгIадзынгылтI!»\nЙхъапщыла Таниа Еленагьи хъатакIла йгIанымхаз, ауыхвара йацхърагIарныс йхIазыру зымгIвагьи дшырзыразу лхIватI.\n«Анчва дырзыразхатI йъагIахIыцIагылыз. Ари хIара йхIунагIвапI, араъа хIбзазарныс хIтахъыпI. Схъапщыла апхьарта дакъвымцIхуата дынхарныс йтахъыпI, йгьиуам асабиква рарыпхьара нижьхырныс», – лхIватI ауи.\nБаслахв кыт абзазагIв Читанава Коба йатагIаликIгIахтI Батал «момо» йымхIвауата йанакIвызлакIгьи йкытлагIвчва злагIайыхIвауала рхIатыр шибауа, уыскIгьи дшачвымшвауа.\n«Щарда мцIуата саща адуней йхIваджьтI. Сара ауи йнышвынтара сыргылуан. Батал швабыж дгIасцхърагIатI. Ауи зымгIвагьи хвыдъа дырцхърагIитI», – йхIватI ахъацIа.\nБаслахв апны АААК ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Адлейба Роберт багъьата йхIвитI акыт швабыж магIны шазырбауа Батал йыцIагылра, ауи йтгIачва акыт йгIатахарныс шрылшуш апшта.\n«Ауи асабиква суратчпара йазибжьитI, дгIвычIвгIвыс нардзапI, уыскIгьи дгьачвшвум. ЙанакIвызлакIгьи дгIахIцхърагIитI. МагIны ду амапI ауи йапшу агIвычIвгIвысква акыт йтымцIхуата йбзазарныс. АцIабырг схIвапIта, ауыс ангIащтIыхIхуаз хIахIвара ауи аъара ласы джьауап айаупIхIва хIгьымхъвыцуазтI. Швабыж хвы азыгIбитI швъагIахIцхърагIаз, хIхъатала хIйыцIагылта йтдзы йыцхIыргылуаштI», – йхIватI ауи.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхара анархартаква рпны рыцIа хъгалра, магIны зму йрыуапI Апсны йгьи ареспублика утыцIта апсуакви абазакви йадкIылата йъабзазауа ашIыпIаква рпны ауагIа йрыцкIра, рбзазарта агъьчIвра цхърагIара азыгIаныршара. АбзазагIвчва дара-дара йырхъйачIву ауысква гIащтIырхта, йацIагылта рцришта апны абзазара шагъьырчIвуаш йазгылырныс йаквдыргвышхвауата акIвпI АААК ауысхагIвчва ари анхара йшадгылуа. Ауи ахъазла АААК ашIыпIа советква гIаннаршитI, ауат йъанхауа апны арат ауысква адыркIылитI. Асквш 2020 февраль мыз йадахIвуата Апсны йгьи Трыквшта рпны йгIандыршаз ашIыпIа советаква рпхьадзара 30 йнадзатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-ygii-abzikhaguchua-alalta-baslakhu-kyt-yauu-chirigbarga-rtgachua-tdzy-ryzdyrgyluasht","date":"2021-12-05T08:04:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363149.85\/warc\/CC-MAIN-20211205065810-20211205095810-00224.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986635447,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":13,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9986635446548462}","num_words":651,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва СогIвым Арайон шIыц йауата Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзкваз рыхьызла ноябрь агIангьи цIла ларцIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва СогIвым Арайон шIыц апны йаныргIалу аллея апны ужвыгьи чамхIа ларцIатI. Акциягьи йара аллеягьи арайон йауата Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзкваз йырзынархапI. Апсны Республика Ахъахчара а-Министерства акъральыгIва архив ашвъаквала АААК йшщаквнаргылызла аквырджькви апсуакви райсра Арайон шIыц йауаз айсчвата 76-гIв, ауат ракIвымкIвагьи амамыр бзазагIвчва йрыуата быжьгIвы аладзтI.\nАчвахъабага аллея гIаныршара ауыс а-Конгресс йалу аджьгарква йгIаларгатI. АААК агвыпи арайон абзазагIвчви ацIлаква сынчIва агIапын йларцIауа йалагатI.\nАААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар акция Арайон шIыц апарк хъада апшцIа шабгу шгIацIанакIуа гIаликIгIатI. Йара ауи апшта ауи дацIачIвагъватI йапхъахуз ацIлаква анларцIа амщтахь АААК анхагIвчва арайон абзазагIвчва рахьыла йгIатыцIуата разыра ажва щарда шгIарадзаз.\n«ХIара ауат йрапшу ажваква магIын ду рзыгIбитI. ЙгIалагIгаз ауыс ауагIа рпсы йаргванта йгIацIцIтI: апарк хIрыпшдзара йахъазымкIва йаладзыз хIычкIвынчвагьи рыхьызква ауыла йхIхIвитI. АбзазагIвчва хIгIаджвыквцIара йъацыркIыз хIайгвыргъьитI», – йгIацицIахтI Гьыцба.\nАуи йхIватI а-Конгресс цIлата йларцIуш гIалырхырныс Апсны абнархIара наука-рхъвыхырта станция аъачIвагIагIвчва шгIарцхърагIаз. АцIлалацIара апны ашIыпIа бзазагIвчви йаладзкваз рзаъачви йырхъазымкIва 5-хауа атдзыунашвахъцIарта анхагIвчвагьи шгIарцхърагIауа. АААК архъйагIв секретарь йшихIвазла, акция ужвыгьи йгьалымгастI.\n«АцIлаква анлахIцIара амщтахь цIлипхьадза адзхъа айсра йаладзкваз рыхьызква зну агъвква хIыргылуаштI. Агъвква ауат йырквнадыргаз артшхъвагаква рсуратквагьи рнызлуштI. Ужвы ари асахIат хIара айсра йаладзкваз ртгIачваква ауыс шагвынхIыргIвуашла хIрангIалитI», – уыста йырпыру даквчважватI Гьыцба.\nАрайон шIыц апны щарда цIуата йбзазауа ХIаджьымба Борис а-Конгресс агвып дшырзыразу йхIватI.\n«Сара сныбыжьла снаскIьахьан къарула сгьшвызцхърагIум, ауаса сгвыла сшвыцпI. Насып Анчва йгIашвитыргIатI. Ари ауыс ахъазла швабыж хIшвзыразпI! Анчва двшвзыразхатI!» – йхIватI ХIаджьымба.\nАрайон шIыц датшагьи абзазагIвкI – Зантариа Рустам – йсабиква йыцта ари апарк апны щардала дшамдалауа гIахIайхIвтI. Ауи АААК агIаджвыквцIара хвду азыйбатI: апарк апшцIа агъьчIвра йахъазымкIва ауи ауагIа кIара днардыруатагьи йалтI.\n«Сара гвылагьи псылагьи ари ауыс йацскIитI, йауа ухIварыквын, жвасквшапхьадзара анагIвсрагьи зхъа щтIазцIаз хIайсчва рыхьызква ауагIа йрылазлара, йгIарзыршIыцхлара атахъыпI», – йхIватI ауи.\nАдуней апсуа-абаза конгресс агъвква рыргылра уыжвласыла йалагуштI. Ауи ауыс йызтахъу дзачIвызлакIгьи дзалалуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apsny-auaga-r-abashta-aysra-yaladzkuaz-rchuaqhabaga-alleya-yalanarkhat","date":"2021-12-03T14:03:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964362879.45\/warc\/CC-MAIN-20211203121459-20211203151459-00342.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9982629418,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982629418373108}","num_words":297,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Афильм «Ставропольшта абазаква» урышв бызшвала йапхъахауата хIызту асквш ахъа йгIадырбатI. Ужвы ауи абаза бызшвалагьи йадынхалитI.\nЙапхъахауа ахъвы хIазырхатI йгьи ауатыкв йгIаталтI. Ауи йахьызпI «Абаза Нарцана». ЙащтагIайуа ахъвквагьи уыжвласыла йхIазырхуштI.\nУахьчIвала абазаква гIвыма къраль 50 райхIа йыртабзазитI. ЙалкIгIата ауат ракIвпI абаза бызшвала йадгалата ауи афильм ззынарху.\nУрышв бызшвалагьи абаза бызшвалагьи афильм асценарий дадынхалтI ЧкIала Георгий. Ауи ахъыхра йагIаджвыквцIагIвпI, йадгалагIвпI Ставрополь шIыпIа апны йбзазауа абазаква руагIахъа-культура жвлара «Абаза» йгьи ауи аунашвачпагIв Чагва Армида.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"http:\/\/tinxa.ru\/2021\/06\/06\/%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%82%D0%B0-%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B0%D0%BD\/","date":"2021-11-29T17:07:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358786.67\/warc\/CC-MAIN-20211129164711-20211129194711-00167.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972947836,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972947835922241}","num_words":70,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.1,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси Colors of nations компании Гагра апны экология йазынархаз акция акIвдыршатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс Гагра апны экология йазынархаз гIвакциякI акIвнаршатI. АААК агвып Гагра апсуа апхьарта апшцIа апны апхьагIвчва йрыцта цIла ларцIатI, ауи амщтахь Colors of nations компании дари абзазагIвчва экология йазынархаз лекция йырзапхьатI.\nАцIлаква абзазара йадамыгъапI\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвы Хагба Изольда йшгIахIалхIвызла, щыбжьандза а-Конгресс агвыпи Гагра йапхъахауа аквтанай апсуа апхьарта апхьагIвчви йацыта апхьарта апшцIа апны Стрикт-хIва йызпхьауа Китай апны йгIайуа дзхIвымц аллеята йларцIатI. Хагба йшылхIвауала, ауи ацIлажвла апхьарта аунашвачпагIвчва йгIалырхтI, а-Конгресс ацIлашIаква ахвгIан апхьарта йгIаднагалтI.\n«ХIара цIла 20 лахIцIатI. Ауи чкIвыныргIа цIла лацIара, хIхъа зладухауа Апсны апсабара хчара шатахъу йазызбжьуш ацынхаран», – лхIватI Хагба Изольда.\nАуи йгIахIгвалалыршвахтI цIла лацIарала Адуней апсуа-абаза конгресс йаднагалуа ари йапхъахауа йшуысым.\nАААК ахьыла лразыра гьцIалымкIытI апхьарта адиректор Гвынба Хана. Ауи йшылхIвазла, акция асабиквагьи ауат ран-рабачвагьи гвыргъьара ду гIарыланацIатI.\n«АгIайыраква лацIара абзазара, алахIара йырдамыгъапI, саби дъану йанакIвызлакIгьи уачIвымш шлашаразлуш айгвгъара йагIарбагапI. Ауи акIвпIта, саргьи схъатала йахьчIва йакIвшаз ауыс насыпла йырчвызлуш хIуачIвымш йапсщылитI. АрыпхьагIвчвагьи, ан-абачвагьи, дара апхьагIвчвагьи рыхьызла адгалагIвчва хIшырзыразу схIвара стахъыпI. Анчва дырзыразхатI а-Конгресс йалата йынхауа зымгIва апхьагIвчва рквта ари йапшу кIара уазызбжьауа уыс ъакIвдыршауа», – лхIватI адиректор.\nАпхьарта апхьагIвчва акция джьгарта йгIалалтI. АзджьакI амашаква ржуан, азджьакI йларцIахьаз адзхIвымцшIаква нышв рыцIарпсун, азджьакI ауат йрыцIарчвуш дзы гIаргуан.\n11-хауа акласс йапхьауа Бениа Давид йцри апхьарта апны цIла ъалайцIаз дайгвыргъьитI. Ауи йгвы алалуа йхIватI уыжвласыла апхьарта дшыцIцIхуаш, ауаса йыгIвзачви йари йацларцIаз ацIлаква араъа йшгIанхуш.\n«Ари йапшу ауысква магIын ду рымапI, йауа ухIварыквын апсабара, хIгIакIвзыршауа адуней урайгвыгIвра атахъыпI, хIуачIвымш ауат йырпщылапI. Са сгвыргъьитI ари акция съалаз. Ауи цIабыргыта апсабара бзи йубауа уачпитI», – йлахIвараква хIыцагIвишатI Бениа Давид.\nХIгIакIвзыршауа апсабара хIайгвыгIвуата\nАцIлаква анларцIа амщтахь АААК агвып Гагра адзтшпыурамла йдырхаутI. Ауаъа аэко-акция йгIвбахауа ахъвы акIвшун. Ауи адгалра Colors of nations компаниягьи алан.\nАкция йхътIу ахIауа апны йызтахъу дзачIвызлакIгьи дызздзыргIвы йауаш эко-лекцията йадыргалтI.\nАраъа йгIачважватI йбергьльу апсуа эколог Кириа Михаил, «Чистый город» («Акъала цкьа») зхьзу Гагра амуниципал нхарта аунашвачпагIв Джениа Даррел, «Молодая гвардия» жвлара адкIылара йалу Сичинава Динара.\nКириа Михаил Апсны апны йаъу азарарчкви ареспублика апны ауат йшрабакIуи гIайхIватI. Ауи аздзыргIвчва рпынква йларцIуш гIайыра датша къралькI йгIатыргата йангIаргуа згIвакI шацгIатарымгуш йазсакъхара шатахъугьи даквгIашIастI. Джениа Даррел Гагра абзазагIвчва гIайыраквакI чмазагIвхата йыдзуазшва йанырбара ауи зархIвуашта тшыззынадырха йауаш гIаргвынйыргIвытI. Сичинава Динара лхъатала аэкология дазсакъуа штшылбжьаз, ауи асакъра хIальта йшуылазлуш, ауи ахIаль убзазара йузалымхуаш йахъвыкIта йалуата йчпа йшауаш ауысла лхъвыцщаква гIалхIватI.\n«АуагIа йрымагIальаматдзата йыргIуз йаздзыргIвуан, ажва гьалам щардагIвы шIыцраквакI шрыларкIыз. ХIара хIгвыгъитI ауаъа йызквчважваз шIакI йтыцIуа шIакI йталуамцара тшауацIнахуашта, акъала абзазагIвчва закIыла йрыхъвушта», – лгватраква гIахIалхIвтI Хагба Изольда.\nАлекция анакIвшуз ауагIа йгIарылархIватI акъала аквта кофыжвырта «Бриош» апны йамуыхуа абатарейкIаква ъазыркIкIуаш тапсарта шдыргылуаш.\n«ДзачIвызлакIгьи йнымхахуа йбатарейкIаква гIайгта ауаъа йтайрышв йауаштI. АбатарейкIаква апсабара йамзарархауата ушрыдынхалуаш дукI йгьаквчважвалум. ЙшгIацIцIызла, асасчва йрыуата щардагIвы ахъаз йкIадрышвхуа абатарейкIаква апсабара зарар ду шазгIаргуа гьрымдыруазтI. ХIара ауи атапсарта хIахъпшылуаштI, йазнахапхьадза йтыхIхлуштIта СогIвым йтагылу экология аинститут йыгIгалуштI, ауаъа ауат азыркIкIлитIта шIыц-шIыц йрыдынхалхитI», – йгIахIгвынлыргIвытI Хагба Изольда.\nАлекция адгалра йалаз Colors of nations Апсны апны щардагIвы зхабар ргIахьаз компанияпI. Ауи идеология хъадата йынкъвнагауа абзазара апны йаъу анамхъараква уыжвгIанчIви азъазара амальквала йгIарбара акIвпI.\nАкомпания гIанзыршакваз йрыуазаджву Савилова Анна йгIалылкIгIатI ргвып экология ауысгьи щарда цIуата штшазынадырхауа.\n«ХIара ауат ауысква азъазара амальквала йгIащтIыхIхитI. Азъазара йамгIануысызлакIгьи уаквчважварныс лшара гIаунатитI. Арат алекцияквагьи ауи йаквшахIатхитI», – лхIватI Савилова.\nАдуней апсуа-абаза конгресси ауати рацынхара ауыс акомпания гIанзыршаквази Хагба Изольди ахъаз нбжьагIв-нбжьагIв йшайчважвузымца йгIаларгатI.\n«ХIара апсабара ахчара йапщылу ауысква шгIащтIыхIхуаш хIалачважвун. Ауат ауагIа рлымхIа йтарыслара атахъыпI. ЙшгIацIцIылза, а-Конгрессгьи ауат ауысква магIны рызнамбауата йгьаъам», – лхIватI Савилова Анна.\nАэко-лекция анакIвшуз даъан Гагра район аунашвахъцIарта ахъада йтарагылыгIв Барцыц Алхас. Ауи арат йрапшу апроектква рыцIа щардата йырхъйара шатахъу дацIачIвагъватI. Барцыц Адуней апсуа-абаза конгрессгьи Colors of nations компаниягьи дшырзыразу йхIватI.\n«Ауат (АААКи Colors of nations компании – аредакция ррытаразга) йырцIабыргта хIкъраль апны аэкология аъаща йахъгвыргIвитI. ХIара бзита йгIахIгвынгIвитI атуристква хIпны рекреация йазыбжата (рзгIвадара йахъвауата тшпсырщара ртахъыта – аредакция ррытаразга) йшгIайуа. Ауи ахъазла хIара зымгIва хIымапI – турист щардагIв гIахIрайгварныс лшара гIахIызтуа апсабарагьи ауаъа йаланакIуата. Ауаса ауыгьи йара айгвыгIвра йазыбжапI», – йгIаликIгIатI Барцыц Алхас.\nАунашвахъцIарта ахъада йтарагылыгIв акция йгIалалыз ащардагIв чкIвыныргIа шракIву хIгватра азынайырхатI йгьи йгIаликIгIатI «аэко-акцияква рпны чкIвыныргIа щардагIвыта йанубауа угвы йшалахIауа».\n«Ари алшара гIасрысабапуата Гагра районгьи акъраль шабгугьи рбзазагIвчва тшырзынасырхара стахъыпI: хIара хIпсабара ахчара джьгарта хIазынхара атахъыпI», – зымгIвадзугьи аквгIазшIиттI Барцыц.\nАхъвлапын асогIа хъада\nЭко-лекция аналга АААКи Colors of nations компании йайззаз зымгIва йыззымпшдзуз согIакI рзадыргалтI. Аджинсква зквпсаз ауатыкв (акция джвыкврымцIаскIва мчыбыжьквакIла апхъала АААК ауысхагIвчви Colors of nations анхагIвчви ауагIа йыртахъыхым аджинсыжвква азыркIкIуан – аредакция ррытаразга) абалерина шIа Апсава Диана дгIаталын агIвычIвгIвыси апсабари разазаъаща гIалырбауата дгIахIвытI.\nАбалерина дпIатIаупхьадзагьи ауи лъахвтан шкIвокIвасышгьи лгьагьара шабгугьи лчгIвыча йацрахIваз ачырпIихвыцква йгIартыцIуаз йазалху ашвыга йцIанакIуан.\n«АгIахIвра апсабара шхIырпIайуа уазнархъвыцуан. Ауи йгIанарбун хIара – хIпшдзата, хIгвыбзыгъата тшызбахуа – ансимшы апсабара зарарта йахIрадзауа хIшазымхъвыцуа», – агIахIвыща амагIны хIзыгIахъылтIтI Хагба Изольда.\nСавилова Анн�� йгIацылцIахтI аджинсквагьи ауатыкв ахъазгIваца йшыкврымпсаз.\n«Аджинсква ргIацIщтра апсабара зарар ду анарадзитI (апкъыгIвас адынхалща, асхъа ашвыща рылкIгIараква йгIарылцIла – аредакция ррытаразга). Момо, хIара ауи щардагIвы йынкъвыргауа ачгIвыча кIадрышвхныс йгьаквгIазшIыхIтуам. ХIара аджинсква йгIванхауата йгIарысабап йшауаш акIвпI хIызквчважвауа, уахьчIвагьи ауи шучпуш гIахIырбуштI. Арат аджинсква азхIкIкIыхта йапшым апкъыгIва пшдзаква гIарылхIхуаштI, ауат хIтйыхта йгIартныхIхуа ахча апальмаква рхчара йалахIцIуштI», – лхIватI ауи.\nАкция аналга ауи рыцIа джьгарта йалакваз «Апсабара» экология жвлара адкIылара йалу Джениа Асанди Лейба Рамазани жвлала йгIадырйыз афиник пальма шIаква рыларшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tsla-latsara-ekologiya-auysla-lektsiya-apkhiara-ygii-abalerina-lgahura-aaak-gagra-apny-eko-mshy-adnagalt","date":"2021-11-30T00:36:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358847.80\/warc\/CC-MAIN-20211129225145-20211130015145-00206.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9966735244,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9966735243797302}","num_words":820,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nЙбергьльу апсуа апхьахьа, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, апрофессор Чирикба Вячеслав йнига шIыц «Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква XIII-XV асквшышвква рагIан. Азазаъащаква йгIарыквчважвауа абзагIвраква» аунашва АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI.\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nАчвахъабагакви атурых шIыпIакви рдуней мшы йадахIвуата АААК ахабарргарта портал Апсны акультури атурых-культура тынха ахчари рминистр йтарагылыгIв Кобахиа Батал акультура тынха агIахчара апны адахIвракви шварагIварата йаъуи руысла йачважватI.\nСквшы 25 цIитI уагIа зкьыгIвпхьадзара рынцIра шIызчIваз Апсны ауагIа р-Абашта айсра алгищтара. Асквш 1993 сентябрь а 30 апсыуа ры Грузия а-КъральыгIва совет архъвква тырцата ареспублика ашта шабгу рнапIы йгIацIаркIхырныс рылшатI. Апсны Республика ауи асахIат йгIашIарышвта зхъа йахвиту йшкъральыгIву ахабар аргатI.\n«АшварагIвара сахIат апны хIхъазы хIгьгIанымхатI» Ардзынба Владислав йгIачважвара йгIалхпI, асквш 1992, октябрь а 7, Лыхны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/history","date":"2021-11-27T20:15:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358233.7\/warc\/CC-MAIN-20211127193525-20211127223525-00158.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9904716611,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9904716610908508}","num_words":163,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СквшышвбжакI айхIа рапхъала октябрь а 10 дйытI Трапщ Михаил – Апсны атурыхдырыгIвчва йырхъазымкIва КIавкIаз ззырдыруа зымгIва хвы зквцIауачву тынха рызгIанызжьыз йбергьльу апхьахьа, апсуа археология аклассик. АААК ахабарргарта портал ари амш йадахIвуата ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nКапIба Арифа\nАпсуаква дрыуата йапхъахауата археологияла йъачIвагIагIвхаз Трапщ Михаил апсуа археология дырра ащата щтIайцIатI, ауи йыщтагIайуаз апсуа апхьахьаква рырхъвыхраква рпны щатата йырзалызгьи ауи йынхараква ракIвпI.\nТрапщ Михаил Мамата йпа археология йазйымаз абзибара йсабихъа йгIалихтI, рхIвитI ауи йъачIвагIалагIвчва щардагIв. Йапхъахауата ауи йгIайпшыхвызгьи йара дъагIадрийыз йгьи дъагIадзынгылыз атдзы йачвыхъарам Квланырхва анышвынтара акIвпI.\nЙцри адгьыл амадзаква\nАуи Квланырхва кыт (Апсны апны йаъу, Гвдауыта район йаланакIуа кыт – аредакция ррытаразга) апны асквш 1917 октябрь а 10 агIан адгьылрхарджьыгIв Трапщ Мамата йтгIачва рпны дйытI. БыжькласскIдза Гвдауыта апхьарта апны дапхьатI, уацIыхъван Гвдауыта акытмлыкврхIара техникум дгIалгатI. Ауаса акыт млыкврхIара ачкIвын дукI дгьхънамхуазтI, ауи рыцIа йымагIальаматын апхъанчIви замани атурыхи, адгьыл йкъаначIвахуа амадзаква. Йаргьи асквш 1935 агIан Михаил Мамата йпа Согъвым къральыгIва университет аистория факультет дыцIалитI. ЙхIаракIу апхьарта бзидздзата дангIалга Трапщ Джавахашвили йыхьыз зхъу История аинститут аспирантура апны дапхьарныс Тбилиси дцатI.\n«Ауаъа ауи щардала узайгвыгъуш дчкIвынта тшгIайырбатI, – йгIаликIгIитI аистория наукаква ркандидат, археолог ДжьапIуа Аркадий, – ауаса асквш 1939 агIан, аспирантура даныцIал амщтахь дукI йнамихуата, ар дызшIырттI. Йкъвырльыкъв Кърым, Симферополь къала апны йхатI».\nЛасыла Абашта айсра Ду гIалаган Михаил афронт дпшцIалтI. Ауи Ленинград ангIадырхвитхуаз айбащраква дрылан. Трапщ айсра ацIыхъвадза дайсын йаналга йпны дгIайхтI.\nАуи азаман гIайгвалашвахитI ужвыгьи уыжвгIанчIви археологкI – аистория наукаква рдоктор Бгажба Олег.\n«Михаил Мамата йпа са схвыцищтарагьи дыздыритI, ауаса рыцIа сыла дшгIацIахаз асквш 1947-квакI агIан дшызбаз апшта акIвпI. Ауи агIан ауи айсра дгIапшцIыцIххьан, ауаса айсыгIв фашала дгIвычан. СымгIващузтын, ауи атшчва дрылан», – йхIвахитI зыхьыз дута йгаз археолог уацIыхъван аргваныта йыцынхаз апхьахьа.\nАйсра апны йпсадгьыл апахь йборч анйырхъйа Трапщ Михаил бзи йбуз, йпсы дыззшIнатуаз ауыс дадгылхтI.\n«Асквш 1948 агIан Трапщ йцри кыт Квланырхва апны археология пшгIараква джвыквицIан ауаъа йкIьасу джьаз гIамта йгьи йпасу айха гIамта йаланакIуа колхида йгьи скиф культура йырзынарху анышвынтара гIайаутI», – йгIаликIгIитI ДжьапIуа Аркадий.\nАуи уацIыхъван «Квланырхва анышвынтара»-хIва ахьырцIатI, ауи цIолата агIапшыхвра Михаил Мамата йпа асквш 1951 агIан йхчаз акандидат диссертация йащатахатI. АъачIвагIагIвчва йшырпхьадзауала, ауи анхара хвду заму Квланырхва анышвынтара йкIьасу джьаз гIамта йгьи йпасу айха гIамта йаланакIуата КIавкIаз ухъыста амараташвартала йапхъахауата наука амальла йдырхъвыхыз турых чвахъабагапIта акIвпI.\nАпхъанчIви Согъвым гIайпшыхвуата\nАрхеолог цIолата ййырдыруаз анаука уысква йрыуазакIын апхъанчIви Согъвым. Апсны акъала хъада апны Трапщ Михаил йапхъахауата асквш 1951 агIан Согъвым ахва апны ажраква джвыквицIатI. Ауаъа ауи йапхъахауата йкIьасу аджьаз гIамта йаланакIуаз аджьазрчвартаква гIайаутI. Асквш 1956 йгIашIарышвта асквш 1960-дза Трапщ Лашарбага Къапщы кыт аргванква рпны нышвынтара дукI гIайпшыхвтI. ГIвысквша руацIа ауи Баграт йхва апны асквшышвквтаква рагIан йдыргылыз абагъьарта йырхъвыхтI. Абарауат йауацIыхыз археология пшгIараква ракIвпI Трапщ Михаил уахьчIва Согъвым ъагылу апны зынзаманкI аурым къала Севастополис шгылаз гIазликIгIаз.\nДатшагьи Михаил Мамата йпа унашва зхъицIуз магIын ду змаз археология экспедицията йалтI Цебельда (Цабал) аргванква рпны йакIвшаз апшгIараква. Ауат асквш 1960 агIан йрылаган асквш 1967 агIан йрылгатI. Ауат абыжьсквша руацIа нышвынтара 180 гIараутI.\nАпхьахьа, арыпхьагIв, бжьагIвы\nЦебельда апны Трапщ йунашва йацIата йгврыхваз археолог шIа щардагIв нхатI. Йара Михаил Мамата йпа, афизик Ньютон Исаак йажваква мачIкI йацаукIта йухIвахырыквын, апсуа наука йайачIвахушыз ашIаква зыжвгIва йыквгылаз дпельуанын.\n«Шамба Геогрий, Гумба Михаил, Воронов Юрий, Бгажба Олег йрапшта хIнаука йапхъагылагIвхаз археологква зымгIва ауи йунашва йацIата археология экспедицияква рпны йынхун, ауи йпны йапхьун, йыщта дырцун. Цебельда апны ауи хвтобакI рпны анышвынтараква гIайауын, ахвтобакIгьи рырхъвыхра надырдзахырныс заджвы-заджв апхьахьа «йриттI». Ауи апш зчпушыз дапхьахьа дузара йахъазымкIва гIвычIвгIвысра дугьи нкъвигара атахъын», – кьангьаш гьазгIайгуам ДжьапIуа Аркадий.\nДстудентыркIвата Цебельда апны Трапщ унашва зхъицIуз апшгIараква дрылан Бгажба Олеггьи. Апхьахьа йгIайгвалашвахитI: «Сара йцIыхъвахауа акурс снадзахьан Михаил Мамата йпа йапхъахуз акурс йапхьаквуз рыхъазла Апсны археологияла йджьащахъваз йазалху апхьара сахIатква акIвйыршауа даналага. Саргьи ауат алекцияква сцауа салагатI, аспирантура сыцIалра ахъазла йгIастахъхушын. Йпщбахауа акурс сыцIата [Апсны йапхъахауата йа-Президентхушыз] Ардзынба Владислав Григорий йпагьи дызлаз йапхъахуз акурс апхьагIвча срылачIвата алекцияква срыздзыргIвуан. Цебельда апны ажраква асквш 1961 срылашван агIамта шабгаз ауаъа йызгатI. ХIара «Ясочка» апны ВороновргIа ртдзы хIтан (Цебельда апны ВороновргIа ртдзы – аредакция ррытаразга). Щымтала анышвынтараква гIагIжырныс хIцун. Михаил Мамата йпа дгIвычIвгIвыс тынчын, дгьчважвагIвымызтI, йара дгьымжуазтI, дчIвата суратквакI йгIвуан, кIартI ��ъихуан, хIара джьащахъваракI злата йгIахIауаз зымгIва ауи йзыгIгун. Абарауаса сквшквакI йапынкIылата Цебельда жра сцатI. Ауи анхара абзирала культура абгакI йнадзауа Цебельда анекропольква (апхъанчIви нышвынтараква радкIылара – аредакция ррытаразга) гIахъыртIытI йгьи йдырхъвыхтI».\nМихаил Мамата йпа датшагьи магIын ду зму йынхараква йрыуапI Афон ШIыц, йгIауахвырквын – Анакопия абагъьата, агIапшыхвра, Пицунда апны ажраква.\nАнаука нхара йацйырцауата Михаил Мамата йпа асквш 1955 йгIашIарышвта адуней йхIваджьындзыкIьа Согъвым къральыгIва университет астудентква археология йайрыпхьун. Трапщ Михаил Апсны уагIвстагьи пIатIу ду зквырцIуз дапхьахьан. Данапхьуз, археология тшаназибжьуз агIан экспедиция щарда дрылата ауи атурыхдырри археологии рпны йлашарбагаз апхьахьа щардагIв драбадыртI, йынцIра шабгазгьи ауат дырпщылан. Ажва ахъазла, ауи драбадыруан йгьи дрыцынхун Иессен Александр, Крупнов Евгений, Пиотровский Борис йрапшу апхьахьа дуква.\nХвы зквцIауачву атынха\nБгажба Олег йшипхьадзауала, Трапщ Михаил анхара йачIвыз, ауыс йнардзата йзырхъйуз дапхьахьан, «быжьны йызшвата зны йпызкъуаз» дрыуан. Ауи зынгьи йнаука лкIгIараква йчпарныс дгьымгвжважвузтI, ауи акIвпI йаргьи йгIайауыз зымгIва рныбыжь тамамта йызщаквйыргылуаз – археология апны ауи аъазара йагIарбагапI.\n«Ауи щарда дынхун, атшпсщара мшква рагIангьи, йанакIвызлакIгьи дъанхуз апещ дыгIвначва дгIвуан, тутын щардата йчвун. Арыла йдоктор диссертация ахчара гIаргванхун. Михаил Мамата йпа йхчарныс зынла гIвынхара дукI йрыхIазыртI: азакI апхъанчIви Согъвым йазынархан, азакI – Цебельда, рыуа йхчарныс йайтуашыз гьйызгIалымхуазтI. Ауаса йгвасрадзу ачIвыйа – ауат рыуа закIгьи йхчарныс дгьахамдзатI, йагIамкIва адуней йхIваджьтI», – йхIвитI Бгажба.\nТрапщ Михаил Мамата йпа йтынха дудздзапI хвгьи аквцIауачвапI. Ауи апсуа археология наука йащата багъьапI, апсуагIвацалагьи йгьгIанхум, йпхьадзитI археолог ДжьапIуа Аркадий.\n«АхъцаракIгьи аламкIва йузыхIвуштI Михаил Мамата йпа археология апны дшклассику. Апсуаква рквта йахъазымкIва акIавкIаздырыгIвчва рквтагьи. Ауи швабыж щарда йчпатI хIтурых хвы амата йаъазара ахъазла. Апсны йахъазмкIва КIавкIаз шабгу археология згвы аквкIта йыззырдыруа дзачIвызлакIгьи, ймагIынбызшвазлакIгьи Трапщ Михаил Мамата йпа йынхараква йймырдыркIва амаль гьамам», – багъьата йхъайцIитI ДжьапIуа.\nТрапщ Михаил йынцIра гьауырамызтI: ауи сквш 51 ахIа дыртамкIва асквш 1968 февраль а 28 дпсытI.\nАуи тгIачвала йбзазара ауысла хабарта йаъу мачIпI. Трапщ гIван пхIвыс дгIайгтI. ЙгIвыджьхуз йпхIвыс Валентина Григорий йпхIа лхъацIа йархеология пшгIараква дрылазлун, ауи дызпщылаз ауыс хвду аквылцIун.\n«Михаил Мамата йпа данпсы, – йгIаликIгIитI Бгажба Олег, – йпхIвыс лбзирала акIвпI ауи йынхараква рыпщтомкI шгIацIцIыз. Ауи йапшым ауысхартаква рпны дцауамцара ауат анхараква адуней йгIаквылра шатахъу ралхIвуан, йаргьи ауи лайрышра акIвпI ауат ргIацIцIра лшарата йызчпаз. Ажва гьалам, уацIыхъван ауат ргIацIщтра Юрагьи (археолог Воронов Юрий Николай йпа – аредакция ррытаразга) дацхърагIатI, ауаса ащардала ауи збзиру лара лакIвпI».\nАпхьахьа адуней анихIваджь амщтахь Валентина Григорий йпхIа ужвыгьи сквшкъомкI лхъацIа йхIатырла археология экспедицияква лаборантта дрылазлун. Хочолава Светлана (Воронов Юрий йхъапщыла – аредакция ррытаразга) длыцта ауат археологква йгIарауаз апкъыгIваква, ажвапIта – ацIыкв мачваква, рджвджвун, йдрыцкьун.\n«Айсра (асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра – аредакция ррытаразга) амщтахь ауи лыщта хIчвыдзтI. Йара ауи апшта хIара йгьхIыздырам Михаил Мамата йпа йапхъахуз йпхIвыс лпны йымаз йпхIа дъанугьи», – йхIвитI Бгажба Олег.\nТрапщ Михаил йынцIра шабгу йфайда нкъвйымцауата анаука дазынхатI, ауи апсуа археология дащатащтIацIагIвхатI. Ауи йнаука пшгIараква ракIвпI хIпсадгьыл апны апхъазаман йыншуз хIзырдырыз, ауи акIвпI ауи йынхараква ауагIа йрылаугарныс магIын ду заму. Хабар шгазла, Трапщ Михаил Мамата йпа йсквшы 100 андыртлапIуз пщтомкI йнадзауа йынхараква атагIацIырщтхырныс щаквыргылра нарахвтI, ДжьапIуа Аркадий йажвала ауи йапшым агIацIщтраква йгIарыншвалыз Трапщ йстатйаква ъазкIкIу йхвбахауа атомгьи ацырцIарныс рхIватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/trapsch-mikhail-arkheologiya-aklassik","date":"2021-11-30T00:36:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358847.80\/warc\/CC-MAIN-20211129225145-20211130015145-00292.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994178772,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9941787719726562}","num_words":1096,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.082,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Декабрь а 5 сквшы 80 йхъыцIитI Россия Федерация апны гIатгара зму айъазагIв Хвына Заудин Дагъаза йпа. АААК ахабарргарта портал ауи йбазара мгIви нархара щардала йалу йынхари йгIарыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nАйсан Людмила\nАмедицина наукаква ркандидат, Россия Федерация апны гIатгара зму айъазагIв, «Солнечный» санаторий-профилакторий айъазагIв хъада Хвына Заудин йыхьыз Къарча-Черкес апны йахъазымкIва ауи утыцIтагьи бзита йырдыритI. Йуыс сакъта йгьи гватшныта дъазаъу йгIалцIла ауи дахIвра зму дунашвачпагIвта, зъазара хIаракIу дъачIвагIагIвта йгьи дшIыцрагIахъвыцыгIвта ртшхъвара гIатигатI: азгIвадарахчара атшауацIыхра ауи къару ду алайцIатI. Ауи Россия шабгула ахъатачIв айъазагIвчва йапхъахуз радкIылара даунашвачпагIвтагьи далырхтI. Заудин Дагъаза йпа Къарча-Черкес ахабзалыхырта айззара ауысхагIвчва ахIбачвагьи дрыуазаджвыпI.\nГвыхътIыла айчважвара\nЗыхьыз дута йгаз ари айъазагIв сгIайыквчважварныс уыста йанскIы сара зымгIва йрапхъата йстахъыз ауи йгIвычIвгIвысща гIасырбарныс акIвын. Уызквчважвуш апхъапхъа уара йудырра атахъыпI. ДукI тшгIацIйырпшырныс бзи йымбауата зунашва згIаз агIвычIвгIвыс ауатква гIайшIугарныс шмайрамызлуш тшазсрыхIазыруан. Ауа��а йаъазтIхIва гвышхвара гIасылазцIауагьи аъан: сан рыцхIа ХвынаргIа дыртпхIан. Йара йшцазла, зымгIва майрадзата йахъвдаквыцIтI.\nХIайчважвара ъакIвшуз Хвына Заудин йуысхарта пещ апны акIвпI: сара дгIаспыралын ауаъадза сналдастI ауи йпхIахIба ПIаз Татьяна. Ауи «Солнечный» айъазарта унашва ахъцIара йапщылу ауысква зымгIва лырцитI, лаба цIагыла бзита дизалитI.\nТIакIв цIыта агIвыджьгьи санрачважвуз йсгвапата гвы асттI ауат йабагIагвынгIвуа йшацынхауа, даргьи щалагьи псылагьи йаргвандзу, йацырчIву ауысгьи ззацырцауа зджьакI шракIву гIасгвынгIвытI.\nТатьяна Заудин йпхIа ажва аламкIва асанаторий ауысква зымгIва дрыхагIвазапI. Ауаса рахIа йджьаущауа ауи лаба йынхара йапщылу зымгIва ъалдыруа, йбзазара йалаз гIаншара джьащахъва щарда майрата йшгIалгвалашвахуа акIвпI. АжвапIта, ауи зынла лхъа йгIаташвахтI Заудин Москва уыс йымата дшпссгIуз асамолет апны дызлашваз гIаншаракI.\n«ЙпссгIуз рыуа заджвы йгвы дгIанакIын асамолет ауацIа нагIвгIагIври гвжвайри гIаншатI, ауаса хIаба ласыта ауи дихьпшын дйырбзихатI», – лхъагьи мачIкI ду йылбахуа йылхIвахитI Татьяна. Саргьи сазхъвыцтI: «Йгьузыпхьадзарым ауи абарауаса зъарагIвы дырцхърагIаз, зъарагIвы абзазара йазгIацайырпахыз».\nТурых зму атгIачва\nЗаудин Дагъаза йпа абаза кыт Къвбина (Къвбиналокт) йауаз Хвына Дагъаза АсхIад йпи ауи йхъапщыла, ДагвжвейргIа йыртпхIаз Тезада Мусса йпхIи ртгIачва апны дйытI.\n«Сара ауат сыргIаризаджвыкIын, – йхIвахитI йара айъазагIв. – ХIан аколхоз апны дынхун, хIаба Къвбина апны Чкалов йыхьыз зхъыз аколхоз унашва ахъицIун. АгIвыджьгьи щымтанамаз уалагата джьасыдза йынхун, акыт атгIачваква зымгIва йрапшын, йахърыкъьамкIва йбзазун».\nЛасыла йаба ар дызшIырттI. Аефрейтор Хвына Дагъаза асквшква 1941-1945 рагIан йакIвшаз Абашта айсра Ду ахъа уалагата ацIыхъвадза далан, аштаб батарея апны дпшыхвгIвын. ЙшварагIвараз йгьи магIын ду змаз ахъвдаквцIараква ъайырхъйуз ахъазла йапшым артшхъвагаквала йыхьыз рхIватI. Абар ужвы ауи йпи йпа йпхIи срыдзхъачIвапIта ауат ауи рхъа йыладухауа ргвквагьи йзыпшката йхабарква гIасархIвитI: айсра амщтахь Къвбина акыт совет дахъадата йуыс шихуз, датшагьи щарда.\nАуат атгIачва ртурых йапщылата швъа щарда азыркIкIытI: рзаъачва зну сквшщарда зхъыцIуа асуратква, Дагъази ауи йапхъанчIвикви йгIарыквчважвауата агазеткви акнигакви йгIартырсу агIвыраква…\nЙгIалуымкIгIушта йгьаъам ари апш швапхагьи: швабыж аргваныта йрыщтаныкъвитI атгIачва Заудин Дагъаза йпа йабалата йанламкIва йыму йахщчви йащи – Галина, Света, Зоя, Ромик. Ауыгьи щарда йахвпI!\nАсабихъа адерсква\nЙхпахуз аклассдза Заудин Къвбина апхьарта апны дапхьатI. Адырра йащтаз, згIарбараква бзийыз дапхьагIвын, ауаса ауысква ауаса йалын – йан лахьыла йзаъачва зымгIва Квта Азияла йтыргатI.\n«ЗныкI хIани сари цхърагIагIвдъа хIгIанхан ауат хIрыщтацара атахъхатI, – йгIайгвалашвахитI Заудин Дагъаза йпа. – ХIъаджвыквлыз хIара хIкытлагIвчва хъацIи пхIвыси ХIасарокъв��ргIа ИсмагIильи Хаджьати хIадагIвача йгIахIынйатI. ХIуыс зквыз анырдыр ауат зынла ахчала йгIахIцхърагIатI. Ауи азаманла йгIауахвырквын ауи цхърагIара дууын. Ауаъа акIвпI сара йапхъахауата кърар, гIвычIвгIвысагIа, гвчIагIв ззырхIвауа аныздыр. АнцIрала сгвы йгIатахан ужвы йъагIадзазгьи йгьсхъаштылуам».\nЗаудинчкIвыни йани Таджик ССР апны ръахIыльчва ъаныз йачвыхъарамкIва Курган-Тюбе къала апны тшандыргIалтI. Йан аколхоз нхара далагатI, йшлылшуз лзаъачваква дрызцалун, йылбун. Заудин апхьарта шIыц дыцIалтI, ауаъа ласыта тшарыщцата апхьара нардзахра атахъын.\nАпхьара йахъазымкIвагьи уыс щарда йыхъвда йхъан: йан дылцхърагIара, аунагIва хъацIа уыста йаъу йхара атахъын. Абзазара адерс мчкви аъадаб багъьи рмагIны Заудин дшхвыцыркIваз йдыртI.\nАсквш 1957 агIан арепрессияква йрылашваз ауагIа чвгьарала рцIыхъва йтыцIхын ЗаудинргIа рзаъачвагьи даргьи рпны йгIайхтI. Ргвы цIыркIгIун ауат дада Муси нана Кьанфи ъарыцхымыз – ауат Таджикистан апны йпсын йара ауаъа йыцIарцIахтI.\nАбаза чкIвын йрызна\nРцри Къвбина апны ХвынаргIа рбзазара псайспамцара атара йтагылхтI. Апхьара йазгIашыкъыз ачкIвын квтанай дырра гIацIигара йтахъын, акыт апны йаъаз агIсквша апхьартан. Йаргьи ансимшы хвкилометркI дцауа-дгIайхуамцара гIвысквша Къвбина дтыцIуанта Джьгваты станица йапхъахауа апхьарта дцун. Ауи аобласть апны йагъьыз апхьартаква йрылапхьадзан, ауаъа йынхуз арыпхьагIвчва къайматква Заудин Дагъаза йпа ужвы йъагIадзазгьи йгIайгвалашвахитI рыхьызквагьи пхата йхIвитI: Долбина Клавдия Федор йпхIа, Памазанова Алла Михаил йпхIа, Каспарянц Александр Яков йпа, Киселев Дмитрий Андрей йпа. АйъазагIв йшихIвауала, ауат адырраква йырхъазымкIва йагъьу агIвычIвгIвыс хIальквагьи гIайыларцIатI.\n«Бзидздзата йапхьуз хгIвы акласс хIгIарылхIвауа хIцатI – сара, Аксенов Миша йгьи Салейко Сашка, ахыгIвгьи хIагIвзачван, – йхIвахитI Заудин Дагъаза йпа. – Ауаъа йгIашIарышвта хIара хIащтаныкъвара зынгьи йгьшIымчIватI. ХIара хIшIан, хIджьгарын, абзазара анхIхIырдыруаз зджьарагьи хIгIващауазарын, ауаса ауат асквшква насыпла йырчвын, ауи агIан зымгIва гIалагагIвацун…»\nАквтанай апхьарта ауи асквш 1959 агIан рызна медаль йымата дгIалгатI. Ауи Заудингьи йъахIыльчвагьи йкытлагIвчвагьи рыхъаз йапхъахуз айгIайран.\n«Апрофессор Доуэль йхъа»\nЗаудин Дагъаза йпа йарыпхьагIвчва рхабарква ангIасайхIвуаз сара ауи йъачIвагIа агIалхра збзиру химияла дазрыпхьуз Памазанова Алла Михаил йпхIа лакIвзапI – хIва сгвы йгIанагтI. Ауаса йара йшихIвахызла ймагIынхушыз рыцIа пасата йщаквйыргылхьан. Абар ауыс шцаз.\nЖвыгIвсквшакI дыртата ачкIвынхвыц абиблиотека апны книга джьащахъвакI дашIашватI – ауи агIан щардагIвы зпхьуз Беляев Александр йфантастика роман «Апрофессор Доуэль йхъа».\n«Ауи сгIакъвымцIуа сапхьатI: ауи апхъала сызпхьаз закIгьи ауи апш лахIвара гьгIасыланамцIасызтI, уыдракI ззырхаз заджвы сйапшын», – йгIайгвалашвахитI йсабихъа йауу агIаншара Заудин Дагъаза ��па.\nАуаса айчва йызниуа йаналага ауи амщтахь акIвпI.\n«Сара уахъгьи тшынгьи ауи ароман йалаз агIаншараква сыла йгIацIазыжьуан. Афыр хъада йхъаквынцI айхацIаква шазызгауа сазхъвыцуан, апрофессор Керн йчпуз садгылуан йа йамаскIуан. Зынзамыза датшата йчпа йшауаш сазыпшгIун. АхъаквынцI анхаща рыцIа йагъьта йшучпуш ауысла схъвыцраква ауи аъара хъарата сджвыквырган – хирургия сазынадырдзата гIацIцIуаштI», – дхъыччитI Заудин Дагъаза йпа.\nАуи аъачIвагIа йща йалатагьи йаъазарын. Ауи йабаду АсхIад Къвбина апны йбергьльыз дъазан, ауыгьи хIврала айъазара амадзаква йара йаба Хысдауыт йгIайшIикIгIатI.\nАйъазара апны нархарата йгIалихуаш Заудин Дагъаза йпа багъьата йанаквикI Ставрополь медицина институт йпщбахуз акурс данапхьуз агIан акIвпI. Аинститут ауи асквш 1966 агIан дгIалгатI. ДстудентыркIвата Москва, Ленинград, Краснодар, Оренбург рпны йакIвшуз анаука конференцияква дрылата дгIачважвалун. Айъазара джвыквицIара йтахъынта аспирантура даннарахвуаз ауаъа анхара йацйырцауата дапхьарныс рыцIа йгIалихтI.\nЙгьи дайъазагIвпI, йгьи дунашвачпагIвпI\nКъарча-Черкес автоном область апны азгIвадарахчара аргIапсща анщаквгылгIвацуз йгьи тшанауацIнахуаз атлахан асхъан ауи йапшыз аъачIвагIагIвчва «ахьапщ йагIвызан». Йгврыхваз аъачIвагIагIв шIа Адыгьа-ХIабльа район чымазагIвтара хирургта дырщтитI.\n«Аобласть згIвадарахчарала ахъвшара аунашвачпагIв Казанчев Савва Дмитрий йпа йпещ апны ауырата дангIасачважва амщтахь ауи ачымазагIвтара апны айъазагIв хъадата сдыргылтI», – йгIайгвалашвахитI Заудин Дагъаза йпа.\nДжьауап ззукIра атахъыз анхара ду джвыквылтI. Заман айшысла аунашвачпагIв шIа апхъала йзыпшуа дунашвахъцIагIвта тшгIайырбатI, ауи йацйырцауата ачымазагIвтара апны аркъьараква зчпуз хирургтагьи даъан. Араъа ауи йылахьгьи гIацIцIтI: аркъьараква йыцызчпуз амедицина ахща Уаз Мария Мурат йпхIа длыднагалтI, пхIвыста дгIайгын хгIвысабичва йызгIалритI.\nАчымазагIвтара дъадзанхаз ажвыгIвсквша руацIа ауаъа ашIашIкIгIара згIваква йъарайъазауа, асаби йгьи агинекология хъвшараква гIахъыртIын бзита йынхауа йалагатI, адырраква злазкIуаз аъачIвагIагIвчва гIарахвтI. Заудин Дагъаза йпа далата ачымазагIвтара йаланакIуата йдыргылуашыз поликлиника шIыц апроект лырхуа йалагатI. Ауи анардзахра зквшваз йара йбжьаз Бадахов Хзыри Лачвыш Владимири ракIвпI – йара асквш 1979 агIан Усть-Джьгваты аквта район чымазагIвтарала айъазагIв хъадата дахъыргахтI.\n«АгIамта дапхъысуата»\nАри ачымазагIвтара апынгьи Заудин Дагъаза йпа аунашвахъцIари аркъьаракви дахIврала йацйырцауата агIсквша дынхатI.\nАуи азаман ауацIа йаргьи далата Усть-Джьгваты къали Московский поселоки рпны аполиклиника шIыцква ауырщттI, ашIыпIа чымазагIвтара ауыхвари арайон чымазагIвтара ахирург хъвшара апроект лыхри йрылагатI. АйъазагIв-хирург гIальамат йъачIвагIалагIвчвагьи дыздыруаз зымгIвагьи дырзыджьамщауата пIатIу йыквырцIун.\n«Заудин Дагъаза йпа йпны апшта айъазартакI апынгьи ауи аъара надзара зму анхара адгалщи аъадаби сгьырнымйатI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI Хвына Заудин йунашва дацIата Усть-Джьгваты район чымазагIвтара апны йынхата «Солнечный» санаторий-профилакторий апынгьи ауи йтарагылыгIву Къарча-Черкес Республика апны гIатгара зму айъазагIв Узденова Нина СолтIан йпхIа. Ауи йгIалылкIгIитI Заудин Дагъаза йпа йанакIвызлакIгьи агIамта дшацчIвырхъауа, «зынзамызагьи дшапхъысуа».\n«Йара йхъатала дашIамсуа йхъа дадынхалитI, амедицина апны аъачIвагIа шIыцква тшырзибжьитI, йыцынхаквауагьи ауи йаквгIазшIититI. Заудин Дагъаза йпа нхагIв гвыпта дызлазлакI рпынгьи йыхв здуу ауыс бзита йъайдыруа, ауи йаццауата дъагIвычIвгIвыс цкьу интеллигентрагьи ъанкъвигауа акIвпI. Ауи йгвымчIвари анхара йазгIашыкъри зымгIвагьи къару гIарыларцIун», – лхIватI Нина СолтIан йпхIа.\nЙджьаущушта йгьаъам Къарча-Черкес апны йапхъахауата йгIандыршаз йгьи уахьчIвала йзакIзаджвыкIу айъазарта-профилактика хьпшырта дайъазагIв хъадахарныс ахирург Хвына Заудин йъагIайыквдырпшыз.\n«Солнечный»\nАсквш 1987 агIан Черкесск тшауацIнахыркIвун: ахIабльа шIыцква гIаншун, спорт, социал-арыпхьара нархара змаз уыхвараква акIвшун. Европа апны рахIа йпхатшаз ацемент заводи ауи аунашвачпагIв Платонов Виктори рбзирала азавод анхагIвчва рыхъазла йапхъахуз айъазарта-профилактика хьпшыртагьи гIахъыртIытI. Ауи агIамтала йгIауахвырквын асанаторий ачымазагIвква йрыхьуа злащаквуыргылуа йгьи уызларайъазауа рахIа йшIыцыз анхагаквала йадгалан, араъа йгIацIцIуан йоди броми злу адзпха. Айъазарта Къарча-Черкес йахъазымкIва Лагъь КIавкIазгьи Россия АгIвадахь шабгугьи рпны йырдыруа йцатI.\nАбарауаса йджвыквылтI йбергьльу «Солнечный» санаторий-профилакторий атурых. УахьчIва ауи сквш 30 райхIа гIацIанакIитI, ауи азаман шабгу ауи унашва ахъицIитI Заудин Дагъаза йпа.\nАуыс зымгIва рапхъа йджвыквуцIарнысгьи заджвгьи дгIаухьуымрыдзауата уынхарнысгьи гьмайрам. Сара ауи сымагIальаматта апхъахьыла хачIвыта рпахь йдыргылуа ауысла адиректор хъада тшылзынасырхитI.\n«Ари асахIат хIызтагылу агIамта гьмайрам, ауаса хIара хIгвы бзита хIапхъала хIпшитI, йхIызгIайуа ачымазагIвипхьадза гватшныта хIйайгвгIвитI, айъазара рыцIа йагъьу амальква йыдыгIгалитI», – лхIвитI Татьяна Заудин йпхIа.\nАбидоль ахьыла Заудин Дагъаза йпа йбжьы згIитI: ауи ачымазагIвква рыуа заджвы сальам йайхын йызгIвадара дазцIгIитI, ауахьауыгьи дымшыркъвауа джьауапта – «АйъазагIв хъада йуыс гьнижьуам!» – гIайыйтитI. Саргьи ауи ачымазагIв сйыцта ари згвы зымрыдзуа, дчкIвынызшва йаъаркIву, зкъару таркIву ахирург дджьасщитI. Йалыргатагьи йызбитI спахь йгылу – насып зму дшгIвычIвгIвысу. Ауи анхарагьи ажвлара уысквагьи гьныйыжьуам, Россия Федерация ауролог-андрологква радкIылара далапIта – ауаъагьи йдыруа йъачIвагIалагIвчва йрыцагIвишитI. Декабрь а 14 ауи Ярославль апны йакIвшуш Россия ахирургква райззара ду дцарныс тшадигалитI.\nАхъатачIв уысква – бзидздзата\nХвына Заудин йтгIачва шызбаз ауысла йшвасхIвыз йацсцIахра стахъыпI ари атгIачва абанпаракI руыс арахьари абанпара йшнадырдзахуа злагIауырбуш швапхатагьи йшалуа. ЙгIвыджьхауа рпхIа Льильи рпа Аслани раба йъачIвагIа гIалырхтI. Москва йтагылу Россия ауагIахъаква райгвара аинститут йангIалга амщтахь агIвыджьгьи дахIвра рымата Москва айъазартаква рпны жвасквша йынхатI, акандидат диссертацияква рхчатI.\nАуаса ауат ажважв «ДъагIадрийыз апны датахъхатI» ззырхIваз йрыуапI. Рпны йгIайхын рцри республика апны ауагIа дырбзихитI. Абазаква йшырцIасу апш рпазаджвыкI Аслан йани йаби дрыцбзазитI, пхIвыс дгьгIайымгстI. ЙъачIвагIалагIвчви ачымазагIвкви ауи «Аслан Заудин йпа» – хIва йыпхьауа дцахьатI. Ареспублика аонкология квта апны урология ахъвшара унашва ахъицIитI. РпхIа Щыбзыхва Льильа Заудин йпхIа Къарча-Черкес асабийырта квта апны агинекология хъвшара даунашвачпагIвпI.\nСара Татьяна лпхIа, жвипщсквша йырту Анжелина слабадыритI. Ауыгьи дайъазагIвхарныс лтахъыпI. Анжелина ари абзагIвра йацсцIуш лабаду йсуратква гIалсхырныс дгIасцхърагIатI йгьи йгIасалхIвтI лдада цIлауатрагьи шйырхарджьуа, йыцIлаква йгIаршIалуа ашвырква рсуратквагьи слырбатI.\nСгIаджвыквылхуата ран Льильа йлыцта кIьасата йгIайхыз Заудин Дагъаза йпа рахIа йхвыцу – хысквши сквшыкIи йырту – йтынхаква гIасынйитI. Ибрагими АсхIади тшызларзынасырхаз сазцIгIара: «Шваргьи дада йапшта швайъазагIвхушма?» – агIвгъырпIичкIвынкIгьи джьауап гIартра атарала рхъаква рчпитIта зымгIвагьи аладырхъыччитI.\nАуи апш абагвынгIвра ъазбауа сгвылагьи спсылагьи сгвыргъьитI. Бзира зквнагу арат ауагIа руысква йанакIвызлакIгьи йбзийызтI!\nЗаудин Дагъаза йпагьи ауи йтгIачва пшдзагьи анасып, азгIвадара, адахIвраква рзыхIтахъпI!","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/belyaev-yfantastika-sgaquymtsua-sapkhiun-khirurgiya-sazgayt-ayazagu-khuyna-zaudin-skushy-80-yqhytsit","date":"2021-12-08T09:05:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363465.47\/warc\/CC-MAIN-20211208083545-20211208113545-00011.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972076416,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972076416015625}","num_words":1578,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.089,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АпхIвысква рыдынхалрала АААК ашIыпIа совет ащтащтийыгIв Ардзынба Гета Москва апсыуа культура афестиваль «Апсны» апны а-Конгресс апавильон анхара агIарбараква дрыквчважватI.\nАпхIвысква рыдынхалрала ашIыпIа совет ащтащтийыгIв Ардзынба Гета АААК ахабарргарта портал йшгIаралхIвызла, Москва апны апсыуа культура афестиваль «Апсны» анакIвшуз Адуней апсуа-абаза конгресс асатырква йрылалтI уагIа 30-гIв. Апсыуа культура афестиваль йанархаракIта Москва апарк «Пресня Къапщы» апны сентябрь а 30 атшын а-Конгресс апавильон нхун, араъа йызтахъу дзачIвызлакIгьи йылшун а-Конгресс далалырныс.\nА-Конгресс апавильон асасчва АААК йалалырныс мурад рымазтын кьангьашракIгьи шгIарыламхуш апшта акIвын ауи анхара шащтацуз: зтахъырала ауыс йацхърагIуз чкIвынргIа йауацIыхта йгIархIвун адунейла акъральква йыртабзазауа хIабашталагIвчва радкIылра знархару а-Конгресс анхара шадгалхауа.\n«Йджьащахъвата апавильон анхара апны йгIаншатI хIабашталагIвчва хIшрыдынхалуаз зырхъвыхуаз урышв пхIвыспачкIвынкI а-Конгресс далалырныс ъагIалтахъхаз. Ауи йшылхIвазла, хIара хIгIаджвыквцIараква бзира злу ауысква рырхъйара нархарата йрымапI», – лхIватI Ардзынба Гета.\nАуи йгIалылкIгIатI шIыцта йалалкваз ауагIа пщыгIв хIвсыса абазата йшрылу, ауат рыуа азаджв апхIвысква рсовет ашIыпIа хъвшара апны лара лтахъырала дынхарныс дшхIазыру.\n«Абазашта йауу хIахщчва ранкетаква гвыхътIыла йгвыргъьауа йхIыцызларныс ртахъыта мачвы рыцIарцIатI. АхIвсса рыуа азаджв, Дармыва Инна, АААК апхIвысква рсовет далалырныс дшхIазыру лхIватI. Ауи ахIатырла ажва гьалам ауи апхIвыспа хIынхара уысква дшгIарыдхIкIылуаш», – араса дгвышхвауа лгвтара хIыцагIвылшатI Ардзынба.\nАуи йшылхIвазла, апавильон анхара лкIгIара зму нархаракIта йаман аэтнокультура. Ауи аныргIалща ауагIахъа цIасквала йадгалан. АгIарбарта чкIвын Апсны апхъанчIви баракъква ргIаквчважвара нархартата йаман. АныргIалща араса йанадгылуаз хачIвыта рпахь йдыргылуан ауагIа радкIылра ауыс. ЙалкIгIата ауи акIвпI агIарбарта апны йхъаду хцIарата йзгIадрысабапыз апсыуа баракъ – адуней йырзыхътIу анапIсаргвыцIа. Ауи ахцIара сквшышвпхьадзара рурала абазакви апсыуакви аднакIылитI.\nАААК апавильон апны а-Конгресс ахабарргарта портал гIазырбауа аэкран щаквгылан. Асасчва рыуа дзачIвызлакIгьи ауи анхара тшахайыргIвазарныс йылшун. АцхърагIагIвчва асасчва йддырбун асайт апны штшанырцIуш, а-Конгресс йгIаквчважвауата йыртахъу ахабарква шырзгIатыхуаш. Ауи акIвымкIва зымгIвагьи йрыларшун а-Конгресс амурадква, ахачIвква, анархарта хъадаква гIазырбауа ахабарргага буклетква, асайт адрес зныз авизиткаква ауаъа тшанызцIарныс, ауи ахабарква тшрыхазыргIвазарныс зтахъкву рыхъазла.\nАпавильон анхара абгата йгIауахвырквын запхъанчIви псадгьыл йачвыхъарата йбзазауа хIабашталагIвчва йырзынархата йщаквгылтI, хъатакIла йгIанымхауата абаза уагIа ртшадкIылра йазынхауа а-Конгресс агвып тшрыдыркIылырныс йаквгIазшIнатуата.\n«ХIабашталагIвчва а-Конгресс анхара гIальаматра ду азрымапI, – араса лырхъвыхра лахIвараква хIыцагIвылшатI Ардзынба Гета. – Апавильон асасчва зымгIва рацкIыс рыцIа щарда йыззцIгIуз закIын – а-Конгресс анхара йалалырныс, йацхърагIарныс ахъазла амальта йрыму. ХIайгвыргъьитI хIыззынхауа ауагIа йрыуата щардагIвы ргвы ъацхIауа, хIуагIахъара агIахчари атшауацIнарыхри гIальаматра ъазрыму, хIцIаскви хIкультури рпшдзара хвы ъаквырцIауа».\nАААК апхIвысква рсоветква ращтащтийыгIв кьангьаш гьазгIалгуам ари анархартала апхъахьылагьи нхара акIвыршара шатахъу. Ауи асхъан а-Конгресс аунашва здыруаш, йалалуаш рпхьадзара рыцIа-рыцIа йщардахуштI, ауат анхара апны рыцIа-рыцIа джьгарта тшгIадырбуштI.\n«Ари анхара агIарбараква хвы рыквуцIарныс баргвыпI. Ари афестиваль адиаспора йшабазу рхъа аладырдухара йахъазымкIва йрыларкIырныс йаквнаргвышхвитI тшадыркIылра, апхъанчIвиква йхIызгIаныржьыз акультура тынха ащатаква рхъмаштылуата, йрылархIвауата йбзазарныс шатахъу», – араса лажва налырдзахуата йгIацылцIахтI Ардзынба Гета ари афестиваль марамшы апхъахьылагьи ргвышхвара гIалцIыртата щардагIвы йшырзалуаш.\nАщтащтийыгIв датшагьи йгIалхIватI Москва апны уыжвласыла апхIвысква рсовет ахъвшара гIаныршахарныс шылтахъу.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/ardzynba-geta-moskua-apny-aaak-apavilion-ankhara-auysla-tshytsta-uaga-30-gu-a-kongress-yalalt","date":"2022-01-21T21:29:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320303709.2\/warc\/CC-MAIN-20220121192415-20220121222415-00272.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965355992,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.99653559923172}","num_words":419,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта апны апсыуа, абаза кытква рбзазагIвчва акъалаква рахьыла йайтыпахуамцара рыжвлара акъару йалдзгIазтынгьи уахьчIва рбзазара апны уыла йгIащтIнахитI апхъанчIви цIас щарда шгIархчаз.\nАрдзынба Аста\nТрыквшта апны йтыбгIу хаквкI апны атдзы апахь щаца гьагьара пшдза дукI амазтын ауаъа апсыуа йа абаза тгIачвакI бзазауата йалырныс закIы гьазхIвам. Ауат рхаквква ракIвпI тыбгIата йкIвыршу. Араса йзаъугьи асас йгIарайгвара йанархару апхъанчIви цIасква рынкъвгара акIвпI.\nАхакв асас йыхъазла: Трыквшта апынгьи Апсны апны йапшпI\nМагIны зму агIаншараква рагIан – таца днардылуазтынгьи, асаби ййра йагвыргъьахъвызтынгьи, юбилейкI дыртлапIузтынгьи, апсы днардасуазтынгьи – апсыуа йунагIва апны швыгIв пхьадзара йнадзауата ауагIа айззун. Ауи аъара уагIа раныргIалра уазхъвыцуашта йаъан. Апахь апны йадгалу айшваква дыргылуан. Атыдз хвыцква, абораква, ахIамачква агьиква унаскIьата йдыргылуан, атдзы апахь хвитта йгIанырыжьуан.\nАуи ацIас хIабашталагIвчва Трыквшта апынгьи йынкъвыргун. Апсыуа мхIаджьырква гвып-гвып тшадыркIылуамцара рбзазартаква андыргIалуан. Ауи абзирала рыжвлара бзазара ацIасква рхчауа, йынкъвыргауа йгIамгIвайсуан.\nГIвба-гIвба хьзы зму акытква\nТрыквшта апны рыцIа йпхатшу апсыуа кытква йрыуазакIыпI Балбала, йа, атачIв апсыуаква йшырхIвауала, Калдахуара. Ауи йара араса йзхьзыта Апсны йаъу акыт йгIатыцIыз амхIаджьырква ХIХ асквшышв агIан йгIандыршатI: апсыуаква рпсадгьыл ргвы йштаз йагIарбагата ари ашIыпIагьи апсыуа хьзы ахъырцIатI – Сакария.\nАуи трыкв диаспора рпны щардала уанйитI, ауи йгIалцIла Трыквшта апынгьи апсыуаква бзита йырдыруа ахьызква нкъвыргауата кыт щарда аъапI – Члоу йа Джьгьарда. Ауаса акъральыгIва швъаквала йынкъвыргауа трыкв хьзыпI.\nАпсабара квпшыраква Апсны апсабара йашIырпшыпI\nМай агIаталымта амшын атрыкв тшпква рпны акъвашвхIа къагIитI. Зчва къапщу арат ахIврапшдзаквала йхърыспI Балбала йазцауа амгIвагьи. Ари ахIвра Апсны апны угьанйум, ауаса арахьари зымгIвала швабыж йапшыпI. Апсны апны апшта араъагьи анартыхв рхъаква тыбгIата йщтIапI.\nМачIдзакI апсыуа мацIаура йахагIвазу дзачIвызлакIгьи йдыритI анартыхв шыла амагIны шдуу – ауи акIвпI йызларчпауа апсыуа фачIв хъада абаста.\nАкытква цкьапI, аурамква алыргапI, нышвкъвара щтIата йгьубушым. Апсны апны апшта атыдзква аквгылата йдыргылитI, аверандаквагьи абалконквагьи тыбгIата йырчпитI. Трыквшта йангIатанага апсыуакви абазакви бзазартата йгIалырхуаз рпсадгьыл апсабара йашIырпшыз ашIыпIаква ракIвын. КIавкIаз аквпшыраква йрапшу ашIыпIаква йырзыпшгIун. Ауи акIвпI йаргьи Трыквшта апсыуа кытква Апсны гIаугваладыршвауата йзаъу.\nАбзазара апхъанчIви цIаскви абызшва агIахчара ауыси\nАрхъвыхыгIвчва йшгIадырбауала, Трыквшта апны уахьчIвала апсыуа-абаза кытква рпхьадзарала 230 раъара йнадзитI.\nАпсыуа, абаза кытква акультура квтаква ртагылапI. Ауи йдучвам тдзыпI, араъа цри бызшвали гIахIврали арыпхьара сахIатква акIвшитI, анапIлачпара пкъыгIваква йырзырбжьитI. Аквта атдзы уаннашылра апхъапхъадза уыла йгIацIашвитI абльынква йыркIныхIу Апсны асураткви адиаспора йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс дуква рсураткви. Акультура квтаква рпны адиаспора руагIа анйитI, йабабитI, агвыргъьахъвква нардаситI, Апсны йтыцIта йрызцауа асасчва драйгвитI.\nЙцIыхъвахауа асквшква рпныдза апсыуа, абаза кытква рпны цри бызшва хъгалра амата йгIамгIвайсуан. Ужвы цри бызшва мачIта йгIадрысабапитI, йалкIгIата зыбызшвала йапшым абзазагIвчва кыткI йанацту асхъан. Дюздже, Сакария йрапшу ашIыпIаква рпны зныбыжьла йахIбу, йквтанейу абзазагIвчва цри бызшва рдыритI, йалайчважвитI. Акъраль анахьанат ашIыпIаква рпны, йалкIгIата алагъь-марагIайырта хъатала, цри бызшва агIарысабапра швабыж йшалдзгIаз уылаухIвитI.\nЙцIыхъвахауа асквш гIвынгIважва руацIа Трыквшта апны акыт бзазагIвчва акъалаква рахьыла райтыпара йашымтан. ЧкIвынргIа акытква йыртыцIхитI, акъалаква йырталхитI рбзазара шагъьырчIвуаш йащтата. Ари агIаншара абаза, апсыуа кытквагьи йгIарыдсылтI, рбзазагIвчва рпхьадзарагьи йалнардзгIатI. Ага ауаса йаъазтынгьи, хIабашталагIвчва ркытква гьнырыжьуам – ауат агIвымашта апны ркультура йацри дзыгIвбжьачкIвынта йгIанхатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/guymashta-apny-atsri-dzygubzhiachkuynkua-trykushta-apsyua-ygii-abaza-kytkua-ralkgarakua","date":"2022-01-28T19:45:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320306335.77\/warc\/CC-MAIN-20220128182552-20220128212552-00128.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9990463257,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9990463256835938}","num_words":451,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуафед ахъада Акусба Атанур АААК акорреспондент длачважвауата Трыквшта йтабзазауа апсуаква паспорт рытра, Трыквшта апны йгIаныршу апсуа культура квтаква р-Федерация уыс апхъата йапыру дрыквгIашIастI.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста\n– Атанур, уара Трыквшта апны йгIаныршу апсуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед) унашва ахъуцIитI. Ари ажвлара адкIылара йамагIну, культура квтата йаланакIуа, уагIата йаднакIылуа гIахIауымхIвума.\n– Сквшщарда руацIа араъа йбзазауа апсуакви абазакви акIавкIаз уагIахъаква йырзацалаз акультура квтаква рфедерация йалан, цIабыргыта, ауи агIангьи апсуа квта кIьыдаквагьи (адарнагьква) аъан, ажва ахъазла, Астомбыль, Дюздже рпны. Адуней акъральквакI Апсны къральыгIвата йшаъу йшаквразу ангIархIва Трыквшта йту апсуа диаспора тшдыркIьыдата араъапны рцри къраль ауыс йанкъвгагIвхарныс щаквдыргылтI. Ауи анынша асквш 2010 агIан акIвпI, Апсуафедгьи йара ауи агIан акIвпI йангIанша.\nАпсуафед ангIанхIырша амщтахь щарда йнамихуата Астомбыль, Дюздже рпны йаъаз ракIвымкIва ужвыгьи хкультура квтакI гIахъхIтIытI. УахьчIвала Апсуафед жвахдарнагькI гIаланакIитI, ужвыгьи йхIыбызшву ауагIа йалакIыта йъабзазауа шIыпIаквакI рпны йгIанхIыршара хIмурадпI. ЗымгIва шалу Трыквшта апны – акъраль амарагIайыртала йаныргIалу аштаквагьи атенгьыз КвайчIва атшпгьи гIаланакIуата – апсуа дарнагьта гIважвакI ацIкIыс ймачIымкIва йаъазлушта хIгвыгъитI.\n– Ауат аштаква рпынгьи апсуаква бзазума?\n– Щта, ауаса ауат ашIыпIаква уыжвгьи бзита йгьхIхIмырдырстI. ХхаквлагIвчваквакI ауаъа акIавкIаз культура квтаква йрылалитI. АзджьакI ауатква йгьцум. Абарауат рцри культура йачвыхъарахитI. ХIара зымгIва шадхIкIылуаш хIащтапI. Апсуакви абазакви зымгIва – Трыквшта апны йъабзазалакIгьи – адиаспорагьи хIыщайдза ъану хIцри къральгьи злу ажвлара уысква йгIарыланаркIра атахъыпI. Ауат руагIахъа тшдырра шдымрыдзуаш апш лшара рзыгIаныршара магIын ду амапI. Йара акIвпIта, ауи рчвыдзныс закIы гьазхIвам.\n– ЙачIвыйа ауи ахъазла йчпачIву?\n– Атамамдза гьхIыздырам, ауаса йшхIпхьадзауала Трыквшта апсуата зыкь 500-гIвкI раъара тапI. Зыкь 300-гIв рхабар гIдыритI. Ауат апсуата тшызпхьадзауа ракIвпI. ЙаъапI апсуаква йгIарылцIыз, ауаса апсуаракIгьи злахым ауагIа. Ауат йырдыритI рыжвлала йшапсыуу, ауаса ртурыхгьи ртдзахьызгьи гьырдырхуам, ркультурагьи рцIасквагьи рхъаштылхтI. Ауат закI рзухахпI гьсхIвум. Ауаса йаъапI анахьанат ауагIаква йрыламдздзас – абарауат хIырцхърагIарныс хIборчпI. Ари ауыс апны хIаргьи цхърагIара хIазыбжапI. Ауи гвыбзыгъата, йлыху программакI уымата, ауыс шуыргIапсуаш удыруата уадгылра атахъыпI. Сара йызнымкIва йсхIвахьатI ари ауыс Апсуафед акъару шаквымхъуш – ауи Апсны акъральыгIва уысхартаква рынхара йанархаракIта йамылкIва йгьауашым. Араъа къральыгIва адгылща атахъыпI. Апсны ауи апш лшара амапI – ахчазтынгьи, апхьартазтынгьи, телебаразтынгьи. ХIара – ауи жвлара уыста зыхъвда йхъу – акъральыгIва хIашIуырпшуашта хIгьаъам.\n– Атрыкв унашвачпагIвчва Апсуафед йпазаъу, ауи апш адкIылара ъану рыла йгьгIацIамхума?\n– Атрыкв унашвачпагIвчва хIызбзипI. Ага Трыквшта Апсны ахъахвитра аланамхIвузтынгьи, араъа акъральыгIва уысхагIвчва Апсны йыншауа рдырныс йащтапI, Апсуафед ауи ауыс апны апщылгата йалитI. Атрыквква хIара хIынхара йгьгIапырсуам. ХIара хIацынхитI, йанатахъу ауыснкъвгагIвчва хIрынйитI. ЙцIыхъвахауа азаман араъа ймачIу ауагIахъаква йшырзаъу швабыжта тшапсахтI. Апхъала хIабачви хIабадучви мчыла трыквта йырчпузтын, руагIахъа культура тшауацIнадымрыхуазтын – ужвы аполитика датшахатI.\n– Апсуа культура квта шIыцква ргIахътIра акIвмызтын уахьчIвала йачIвыйа датша хачIвыта швпахь йгылу?\n– Апсны аунашвачпагIвчва срынйапхьадзагьи Трыквшта йтабзазауа апсуаква Апсны апаспортква рытра шатахъу расхIвитI. Ауи ауыс йапырасуа къральыгIва хъвыцща гьйымам, йкъральгьи дазарархитI. Апсны уцата ашвъаква агвынуыргIвырныс баргвыпI, ауи зылшауа заджв-маджвпI. Ацара-гIайхра тлапIапI, Россия авиза аныргIалрагьи баргвыра щарда ацрахIвапI (Апсны рыцIа йазаргвану аэропорт акъраль амажа йадзхъу ароссия къала Швача апны акIвпI йъану, ауаъа утыцIта Псоу дзыгIвла йцауа амажадза уцара атахъыпI – аредакция арытаразра). Ауатква йгIарылцIла Трыквшта апны апаспорт апшцIгара лшарата йчпамкIва йгьауашым.\nАри ауыс йара ужвы угватра азынархара атахъыпI, йара ауасагьи заман щарда агIвхIщтхьатI. Ауи рыцIа паса йхIчпазарквын йалныс аурын зуагIахъа тшдырра зчвыдзыз щардагIвы анахьанат ауагIахъаква рыладзра йхIзачвыхчарныс. Ауи ахъазла ахабза псахра алацIара атахъызтын – ауыгьи ужвы уалагата йджвыквцIара атахъыпI, программакI лыхра атахъызтын – ауыгьи ацIыхъва утагылныс йагIапI. УахьчIвала ауи хIа хIыхъаз зымгIва йрапхъу уыспI. ХIацIымкIвузтын – сквшквакI анагIвсра Трыквшта апны мильуанбжакI йнадзауа диаспора хIымапI-хIва уалачважвушта йгьаъахызлушым. АуагIа ажвлара уысква йгIарыланахIмыркIрыквын йхIчвыдзуаштI. Сара багъьата йхъасцIитI Апсны абзазагIвчва – араъагьи ауаъагьи йаъу апсуаква закIгьи шагIвхIымгауа, хIшазакIу анырбара – ари ауыс йшацыркIуаш.\n– Апсны уанаъаз уара адиаспора йырзынарху аполитика йащатазара атахъу агIвыма къральква йырту хIайщчва руагIахъа тшдырра агIахчара, хIыбызшви хIгвбайари ргIащаквыжьра ракIвта ухIватI. Датшата йухIвушызтын, хIайщчва рабадучва зтыцIыз адгьыл йгIайхырныс йаквгIазшIытра йахъазымкIва «апсуа дуней» гIаныршара лшарата йызчпуш аъаща щаквыргылра атахъыпI. Ауат йухIваз ажваква Апсны акъральыгIва уысхагIвчва йрыларкIма?\n– ЙрыларкIшва йгьсымбатI. Ага ауаса йаъазтынгьи сара сашIамсуа ауи схIвалуштI. Апсны апны апсыуата хмильуаныгIвкI бзазауазарквын абызшвагьи адзра йазымцауазарквын тынчта хIчIва йауашын. Ауи агIан саргьи ауи аъара адиаспора рыщтаныкъвара щаквыргылра ауыс гьгIащтIысымхуашызтI, йхIыбызшву дзачIвызлакIгьи уизабакIра атахъытагьи щардала йгьсымхIвушызтI. Ауаса ауыс зкву хIуагIахъара гIахчара акIвпI. ХIара напIцIашвакI ахIа хIгьнадзум. ХIыззпшуа ачIвыйа, тшыззчвыхIхчауагьи ачIвыйа?\nТрыквшта йауу апсуа шIаква Апсны ауагIа р-Абашта айсра йалан, щардагIвы рпсадгьылахъаз рхъа щтIарцIатI. Йанамуыхрагьи ауат хIрызшвырхъвыц. Ауат Апсны ахIатырла амца тшаладрышвтI. Йшпажвбауа, ауат апсуара гьгIарыламхазма, рапхъанчIвиква кIара гьгIаршIрымкIгIазма?\nХIкультура квта швнашылта ауаъа йгIайквауа мачIкI шврачважва, апсышвала йшвырчважва. Ауат зымгIва хIрыхъарарныс, «ауат хIа йгьхIуагIам, кIарала хIгьырзыбжам» – хIхIвата йныгIыжьныс акIвма йшвтахъу? Ауат апсыуапI, Апсны йтабзазауа рацкIыс ймачIымкIва апсуара рылапI. Ауатгьи рпсадгьыл йахъвыкIызларныс, ауи ахъыхчара йацIазларныс йахвитпI.\nАсабиква Апсны йгара атахъыпI, ауат рыхъаз апхын тшпсщартаква адгалра, Апсны йту рыквлагIвчва йрабардырра атахъыпI. ЙатахъыпI рыбызшва рдырдырра, Апсны атурых рахIвра, Ардзынба ймагIну гIаргвныргIвра, Дал ъану, Цабал ъану дырбара. Ауи къральыгIва уысзара атахъыпI.\n– Атанур, ухъа уаквчважвауатагьи ажваквакI ухIварныс бзи йызбун. АцIабырг схIвапIта, хIара Апсуафед ахъада йылыгIдыргIауа дукI гьаъам, рыцIа аргваныта уыгIдырра хIтахъыпI.\n– Са Акусба ткъвым срыуапI. Астомбыль километр 200-ла йачвыхъару Дюздже къала аргванква сгIадритI, ауаъа сгIадзынгылтI. Дюздже йадзхъата Дарера-хIва апсуа кыткI аъапI, ауаъа сауапI. Сквш 30 айхIа цIитIта Астомбыль стабзазитI, ауыхвара знархару схъатачIв нхарта сымапI. СтгIачвапI, уыжвласыла йхыгIвхауа саби дсауашта сазпшитI. ГIвайщчва сымапI, азаджв Астомбыль дбзазитI. Саба Дюздже адзхъа акыт дтапI. Сара жвасквша Астомбыль апны Апсуа культура квта аунашвачпагIв ситарагылагIвын. Ауи амщтахь Апсуафед йалу зымгIва адкIылара сахъадата салырхтI. Ауи зджьара йгIанымхауата магIын ду зму уыспI, хъвдаквцIара дупI, саргьи сквшбжакI цIитIта ауи нкъвызгитI. Ужвыгьи сквшыкIи бжакIи сынхара атахъыпI, ауи амщтахь, хI-Устав йшгIанахIвауа апшта, ахъада шIыц-шIыц далырхуаштI.\n– Уара апсышвала бзидздзата учважвитI, ауи збзиру уани уаби ракIвма?\n– ХIара хIанхвыцыз апсышвагIвацан хIызлачважвуз. Ауи хIара хIыхъаз йцри бызшвадзан. Сара бзидздзата дыздырхитI сабаду йахща – ауи дсабийыркIвата атгIачва Апсны йгIатыцIтI. Ауи аунагIва йыгIвназ зымгIва апсышвамкIва датша бызшвакIла йайчважвата йгьлымуазтI. Акыт апсуа кытын, хIгьагьара йбзазузгьи апсыуан. Датша бызшватагьи тгIачваквакI хIылан, ауатгьи хIыбызшва ддырдыртI, йауа ухIварыквын, хIара щардала хIайхIан. Са йсыквлата апсуа кытква рпны йгIадзынгылыз зымгIва апсышвала бзита йчважвитI.\nТрыкв бызшва йапхъахауата апхьарта апны акIвпI йссырдыруа съалагаз. Ауаса сцри бызшва гьсхъмаштылтI. Асквш 1980-ква рагIан зджьара апсуа хIарыфба санйан сара-сара сапхьауа тшызбжьатI. УацIыхъван йсызгIауаз акьтапква срыпхьауа салагатI – ауи сыбызшва гIасхчарныс швабыж йгIасцхърагIатI. Йзампхьауа сыквлагIвчва псайспамца абызшва рхъаштылитI. Ужвы ауат райхIарагIв апсышва гIаргвынгIвитI, ауаса дара хIыбызшвала йчважварныс рчвыбаргвпI. Сара абарауи сызпхьуз бзита йгIасыхъватI.\n– Йапхъахауата Апсны уанага удырхума?\n– Йшпазымдырхра?! Ауаъа сшцуз зынла йсыласхIватI ауи сара ��шспну. ХIабадучва нцIрата йрымаз Апсны шцаз рбара ртахъын. Ргвала гIарыдамхIвуата рдуней рхIваджьтI. Ауат ртарала ауа хIара йхIчпатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/trykushta-apny-apsuafed-aqhada-akusba-atanur-auys-zkuu-khuagaqha-gakhchara-akup","date":"2022-01-23T19:10:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304309.5\/warc\/CC-MAIN-20220123172206-20220123202206-00246.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9984081388,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984081387519836}","num_words":984,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.097,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Когониа Иуа йынцIра айшысдзан, дшIата дпсытI, ауаса апсыуа уысара айачIвагвып рпны ауи йыйачIва зкIкIра рыцIа йымчыз йрыуазакIын. АуагIа руысагIв йысквш 115 йадахIвуата АААК ахабарргага портал йдрыхIазыртI ауи йгIайыквчважвауа абзагIвра.\nКапба Арифа\nАпсыуа уысагIв Когониа Иуа Абас йпа асквш 1904 мартI а 13 ауи азаман Кодор шIыпIахIва йызпхьуз йаланакIуаз КвтIол кыт апны дйытI. Йаба дадгьылрхарджьгIвын. Апсны апны ауи дтшрыгIвыгIв хахвата йыхьыз бергьльын. Гулиа Дырмыт йроман «КIамачIычI» апнынадзара йыхьыз алапI, ауаъа фыркI па дзауыз йыгвлакI дйайхIвахIвуата тшизынайырхитI: «Ауи афыр Кьагва Инапха йапшта хъацIара нкъвигарагIатI, Когониа Абас йапшта дтшрыгIвыгIв балахIхаргIатI!» – хIва.\nАуагIа йгIарылцIыз ауысагIв\nДансабийыз йгIашIарышвта Когониа Иуа ауагIа ртурыхква дхъырхуан, ашIалахIвара йгвапхун – ауагIа йаларцIата абанпараква йгIамырдауа йгIамгIвайсуаз ауысаква, амшыркъвараква, ажважвква. АуысагIв дъагIадзынгалуаз аунагIва рпны щардала дсасуан зыхьыз бергьльыз агIвоу Чацба Чагу. ЙалкIгIата афольклор акIвпI уадыргIвана йуысара шабгу йащатахаз.\n«Ауасаражвква йырхIвуз атурыхква, ахIварква Иуа йзыгIахъыртIуан ауагIа рфырра гIазырбауа агIаншараква йгIарыквчважвауа алокIкви атурыхкви рдуней джаьащахъва», – йгIвитI ауагIа руысагIв Ласуриа Мушни Когониа Иуа йзынархата йгIацIищтыз йкнига апны.\nСогъвым апны\nКвтIол аквтанай апхьарта дангIалга жвицсквша йыртаз Иуа Согъвым арыпхьагIвчва рсеминария дыцIалтI. Ауи апсыуа бызшва йхъатала дайрыпхьун апсыуа литература апатриарх Гулиа Дырмыт. ЙшырхIвауала, йалкIгIата асеминария данапхьуз агIан акIвпI Иуа уыса йыгIвуа даналага.\nКогониа Иуа асеминария апхьагIвчва рлитература гвып «ШыйачIва» далата джьгарта дынхун. Йара ауаса агвып рнапIлагIвыра журнал агIаныршарагьи далан, уадыргIвана дахъадахатI. АнапIлагIвыра журнал йгIаквшвун ауи асхъан йыршIыйауа йалагагIвацуз апсыуа гIвгIвычва ргIвыраква, йара Когониа Иуа йчIвквагьи рылата. Гулиа Дырмыт йакIвымкIва араъа, ажва ахъазла, рыхьызква хIва йауаштI Дарсалиа Дзадза йгьи Папаскир Иван. ЙащтагIайуата Иуа йгIанйыршатI йгьи даунашвачпагIвхатI датша напIлагIвыра журналкI – «ЧкIвынргIа рбжьы» ахьызта.\nКогониа Иуа йапхъахуз апсыуа журналистква рсатыргьи далапхьадзапI. «Апхьара зласабапйа» зхьзыз йапхъахуз йжурналист гIвыра асквш 1920 агIан «Апсны» газет йагI��ахуз агIацIщтра йгIаквшватI. Йара ауи агазет йгIаквшватI йапхъахуз йуысагьи – «ГъычкIвры» ахьызта.\nМосква апны апхьара сквшква\nАсквш 1925 агIан Когониа Иуа Москва йтагылаз ажурналистика аинститут дыцIалтI. Акъала ду апны зхъахIара дуумыз ачкIвын дгIапсауа дбзазун.\nЙъахIыльчва йырзищтийыз сальамшвъакI апны Иуа араса йгIвытI: «УахьчIва пщымшкIхауата сызлабзазуш закIгьи гьсымам, ауаса сгвы гьсрыдзуам. ШвсхъымгвыргIван. ШвсымрыгIапсауата счIахъвахв сауаштI. УачIвы сыгIвзачва срыцта тIакIв гIахIынхарныс хIцуштI».\nАинститут дшапхьузымцара Когониа Иуа журналисттагьи дынхаркIвун. АгIвыраква рщарда акультура йазынархан, ауат Согъвым аредакция йщтиуан. Москва апны Когониа Иуа йуыс йалкIгIата йбаргвхатI Апсны апны атгIачва йырхъарпаз, йзагIзуз йаба Когониа Абас данпсы амщтахь. АуысагIв рыцхIата дбзазун, йымгва йагхун, ахьта йхъагылан. Когониа Иуа щардала аинститут дымцауа дгIанхун чгIвыча пха ъайымамыз ахъазла.\n«ЗызгIвадара тIахсаз, йкъарусызыз Когониа адзын хьшвашви агъны чвгьи гьизымчхIатI, – йхIвитI Ласуриа. – Апша хвит цкьа йащцаз ачкIвын аинститут дангIалгушыз асквш 1928 агIан дчмазагIвхатI – жван гIайахвтI».\nАуагIа руысагIв йпсхъа шнардасыз\nИуа аинститут дгIалгарныс гьйылымшатI: айъазагIвчва амальынтшахатI. ДчмазагIв хIатлата йцришта дыргахын ауаъа асквш 1928 июль а 14 атшын дпсытI. Ауи агIан сквшы 24 ахIа дгьыртамызтI. Ласуриа йшигIвуала, уагIа щардагIв гIайззатI ауысагIв йпсхъа нардасырныс ахъазла.\nАуысагIв Щынквба Баграт араса йгIвытI Иуа данпсы амщтахь: «Сара щардала сыла йабатI апсыуаква апсы йтшы кIвдыр зквцIу йа йхIапчыпква рыдзхъа дшырчIвыуаз. Ауаса ауи йагIан апшта апхъалагьи ацIыхъвалагьи зынгьи йгьзымбатI акнига йахъачIвата апсы дырчIвыуа».\nАуысагIв дъадзабгаз йгIацIцIыз акнигазаджвыкI йахьзын «Апоэмаква. АпхъанчIви гIахIвахраква». Ауи асквш 1925 агIан Согъвым апны йгIацIцIтI. Ари акнига й-70-хауа асквшква рагIан Согъвым апны йатагIацIырщтхтI, уадыргIвана Москва апны урышв бызшвала йатакIта йгIацIцIтI. Ауи акнига ангIацIцI амщтахь Когониа Иуа ауагIа бзидздза йырбуз, зуысаква збарла йырхIвуз дуысагIв шIата йыхьыз бергьыльхатI. Зтшын йпсхъа нардасуаз ауагIа Иуа уагIахъа фырта дщтIырхтI.\nАпсыуа поэма агIаныршагIвы\n«АуысагIв йлирика апны амагIны дупI автор йтурасы, ауи йлахIвараква, дызтагылаз азаман апны йынкъвигуз йдунейпшыща», – йгIвитI апхьахьа Бигуаа Вячеслав.\nАлитературадырыгIвчва йшырпхьадзауала, Когониа йакIвпI апсыуа литература апны поэма гIанзыршаз. Когониа йпоэмаква щатата йырзалтI ауагIа хабарква, атурыхква, агIахIвахраква. Ауат ртемаква зынгьи ажвыра гьрыхьуам, анцIрала хвы зму агIвычIвгIвысагIа ацIасква йыргIарбагапI. Апсны апны дзачIв апхьагIвызлакIгьи ахрестоматияква йрыншвалыз Когониа йпоэма «Навей йгьи Мзауч» асатырква майрата йзыгIадыруаштI. Абар урышв бызшвала Липскеров Константин йатайкIыз ауи апоэма йгIалху асатырква:\nАшуара угIанаблитI, агIвагвана хъарапI,\nБаргвыпI ащхъа мгIва.\nНавей амзагIвцIла ажьора апны дщтIалтI\nТIакIв тшпсищарныс ахъазла.\nАсабиква рапшта ачва тынч дагатI,\nДычвапI пхызгьи йымбауа,\nАмзагIв хъвадамаква аруышвуа\nЙгIаситI апша – йгIаншуш адыруазшва. Мзауч ймурад\nЙырхъйарныс дгвжважвауа\nМадза-мадза йшвокь йызкIылйырпштI\nЙычвуаз Навей.\nКогониа йкъальам йгIахъыцIыз анахьанат апоэма гIальаматква йрыуапI «Абатаа Беслан» йгьи «Хмыч-шварацыгIв». Апсны ауагIа руысагIв Щынквба Баграт Когониа Иуа ауагIа бзи йырбата йбергьыльдзахаз ауысагIвчва дрылайпхьадзун.\n«ХIлитература апны ауи ащатащтIацIагIв Гулиа Дырмыт Иосиф йпа йгIайнамычIхаз Когониа Иуа йапшта йауацIыхта заджвгьи ауагIа рбзибара гьгIайдамыхIвтI, – йгIвитI Щынквба Дырмыт. – Йэпика гIвыраквала йалаз йапхъахуз йкнига ангIацIцI амщтахь зынла ауагIа зымгIва бзи дырбатI. Когониа йпоэмаква ауагIа йъаргвапхаз йашвхIаусыгIвапI ауи йталанти йъазари. УахьчIва йъагIадзазгьи ауат апоэмаква шIырпшыра змамкIва йбзидздзу аэпика гIвыраква рпны йшвапхата йырпхьадзитI».\nКогониа Иуа йыршIыйара тынха гьдууым – зымгIва шалу агIпоэмакIли жвабапхьадзара йнадзауа ауысаквали йалапI. Йшырпхьадзауала, ауысагIв йгIвыз йауата щарда щтадъа йыдзтI. Ауи апш хъвыцра йашвхIаусыгIву Когониа йапхъахауа йкнига апны ласыла йгIвбахауа йазкIкIра гIацIырщтырныс йшдрыхIазыруа ъагIанахIвауа акIвпI. Когониа йтынхата йыдзыз йрыуапI Москва данапхьуз йгIвыз зымгIва.\nКогониа Иуа апсра ахъазла щарда йыгIвуан, йалкIгIата загIа йнамдзас чкIвынргIа рпсра даквчважвауата. Швабыж йгвасрапI, ауаса йсатырква йгIархIвуз йара йылахьгьи йанылтI:\nАзаман, азаман, хъамкIыхла уабацауа уара –\nЙашIамсуа йкIапIлитI алахъвгIахъасраква, щардата,\nЙурыгвжважвитI атшыгIвгьи ащъагIвгьи,\nЙысчвугъычитI адакъикъаква сахIатипхьадза.\nУара уыгIвитI йбергьльым амгIващквала,\nХIбзазара йгIалауыжьуа адрыкъвакви ахцIаракви.\nСуыхIвитI, йгIашIакIы йгвжважвауа усахIат,\nУылпха ду сызгIарау – йгIарпсайспа!\n(урышв бызшвала Левитанский Ю. йатайкIтI)","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/datsha-zyngii-ygizymbat-sara-akniga-yaqhatshuata-apsy-dyrtshuyua-kogonia-iua-yyskush-115-yadahuuata","date":"2022-01-20T17:57:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320302355.97\/warc\/CC-MAIN-20220120160411-20220120190411-00584.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9977961779,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977961778640747}","num_words":792,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Астомбыль йангIакIвшауа йъагIашIасуа ачарта, КIавкIаз адиаспора йрыуу ауагIа ранйарта, апсабара фачIвквала йадгалу амацIауырта гвапа… Трыквшта акъала хъада апны апсыуа ресторан датшагьи йызладжьащахъву шваханаргIвазуштI АААК арепортаж.\nАрдзынба Аста\nАпсыуа айшва апны йхъаду рызкъыпI амамырса. Апсны апны ауи асасчва ртамщакьква кIьыда-кIьыда йаквдырчIвауамцара йгIартарцIитI. Трыквшта апны ауи айшва шабагу йазхъушта тамщакь дукI йтата йгIахвындыргылитI. Ауи амщтахь тшыт-тшыт йагIвыршитI. Араса акIвпI йшаъу «Сылашара» ресторан апны.\n«Тамамта апсыуа мамырса умацIаура ахъазла йгIашуа адзы уашIамсуа йугIватIуамцара анартыхв шыла псейспа йтаупсара атахъыпI», – араса ймацIауыща амадзаква хIыцагIвишитI Садзба Хальук. Ауи йщала дапсыуапI, Астомбыль дтабзазитI, мильуанпхьадзара уагIата йызтабзазауа амегаполис апны апсыуа рызкъква ъармацIауа аресторан заджвыкI дапшвымапI.\nТрыквшта апны апсыуаква анартыхв гIважь ашыла гIадрысабапитI. Хальук йхъагвы аквыта йхIвитI араса амамырса амацIауыща апхъанчIвиква йшырчпуз рыцIа йшашIырпшу. АрыхIазырща Апсны апны йшацIасу апшта акIвпI йшаъу, ауаса Хальук джьыкIа мачIкI алайпситI, Апсны апны ауи гьцIасым.\nХIчIвква рыхьазлагьи анахьанат зымгIва-зымгIва рыхъазлагьи\nСадзба Хальуки йхъапщыла Храча Гьулайи ресторан нархара зму ахIаракьатчпара йалищтара хысквша цIитI. Хальук адгалра уысква йырхъйитI, Гьулай дмацIауыгIв хъадапI. АтгIачва руыс тшауацIнахитI, агIарбараквагьи бзипI: абзазагIвчва аресторан ргвапхитI – Хальук йабашталагIвчва ракIвызтынгьи атачIв трыквква ракIвызтынгьи. ЙгIалкIгIара атахъыпI «Сылашара» (ахьыз урышв бызшвала «мой свет» гIаныцIитI – аредакция ррытаразга) атрыкв блогерквагьи Астомбыль агидквагьи йшыргвапхаз. Анатгьи аратгьи араъа щардала йсаситI. Апсыуа рызкъква: мамырса, къвыддзырдза, квтIужь расадзырдза агьиква – акъала афачIвква чIащыгIвара рыларцIатI, ауи йаларпшырта шIыцхатI.\nАга ауаса йаъазтынгьи аресторан апшвымаква зымгIва рацкIыс йыргвапапI «Сылашара» Астомбыль, аргван шIыпIаква йыртабзазауа апсыуаква, абазаква, адгьаква йъарынйартахаз. Араъа ауагIа анйитI, агвыргъьахъвква акIвдыршитI. Апсны абзазагIвчва атрыкв къала хъада йангIайра аресторан апны йсасырныс, ауи апшвымаква йрабадырныс гIартахъхитI. Апсыуа фачIвква йгIадрыбергьыльтI уыжвгIандзара апсыуа квтаква рфедерация анхара йачвыхъараз абашталагIвчвагьи. Ауат рыуа щардагIвы аресторан аунашва анырдырра уыста йырчпитIта рсабихъа злагIаргвалашвахауа арызкъ хъгIаква ршIадыршварныс Хальук йызгIайитI, араъа рыбызшвалагIвчва йрабадыритI.\nАфачIв пкъыгIваква зымгIвагьи акыт йгIатыргитI\n«Сылашара» атдзы гьдууым, ауаса гвлахIарата йадгалапI, Астомбыль Азия тланыкъва апны йаныргIалпI. АуацIа аквпшыра апсыуа цIасквала йадгалапI, амацIаура апны йгIадрысабапуа ахIвраква аныла-арыла йкIныхIата йпшшитI, авитрина апны рхъатала йдрыхIазыруа аджьыкIьа хвынгылапI. Хальук йшихIвауала, аресторан апны йызламацIауа афачIв пкъыгIваква зымгIвагьи цкьапI, аргваныта йчIву апсыуа кытква рпны дцитIта йгIайгитI.\n«ХIызламацIауа афачIвква акыт апны йгIадырхарджьитIта арызкъгьи ахъгIара уылаухIвитI. Сара сыхъазла ауи швабыж магIны амапI. ХIызламацIауа афачIвква зынгьи акъала ткванква рпны йгьсхвгIум, ага ауат араъа йщардазтынгьи, йаргванызтынгьи. Сара апсыуаква дара-дара ашвы ъахъырхуа, нартыхв ъагIадриуа, аквтIуква ъаркIуа акытква рпны сату счпарныс рыцIа йгIалсхитI», – йхIвитI Хальук.\nСадзба Хальук апсыуа бызшвала цкьата дчважвитI, Апсны дцалитI, йапхъанчIви псадгьыл апныла йгIатыцIуа ахабарква дрыздзыргIвлитI. Ауи Трыквшта апсыуа диаспора рыжвлара нхара джьгарта далапI. Астомбыль Апсыуа культура квта апны ауи даламкIва, йджькIахбаста аламкIва айззаракIгьи гьакIвшум.\nАпхIвыс аресторан «псы гIахъалцIитI»\nХальук «Сылашара» дакъыльпI хIхIвузтын ауи йхъапщыла, ажва аламкIва, аресторан псы гIахъалцIитI. Гьулай апсыуа рызкъква рмацIаура лан лпны тшазылбжьатI, ауахьауыгьи ла лан лпны. Ауи акIвпIта, амацIауыща абанпараква йгIамырдауа йгIамгIвайсуан. ЗымгIва рацкIыс йхъадугьи рмацIауыща апхъа йшаъаз апшта йгIанхатI. Гьулай йылмацIауа афачIвква рхъгIаралагьи ррыхIазырщалагьи Апсны апны апшвыма пхIвысква йырмацIауа йгьгIахьшвум. Ауаса айшва гIвычаща датшапI. Амамырса айшва трыкв цIасла йшгIаквдыргылуа хIалачважвахьатI. Арахьари апхъанчIви рызкъы – акъвыд – араъа хьшвшвата айшва йгIахвындыргылуа йгIамгIвайсуан, ауаса Апсны йауата «Сылашара» ресторан йгIайлауа асасчва апшвымаква ауи йшбылуа йгIахвындыргылуата йазырбжьатI: ауаса акIвпI рцришта апны йшырчпауа.\nУцри тшгIва реклама йгьазыбжам\nХальук йшихIвауала, ареклама ахча гьаквирыдзуам, йатахъытагьи йгьаъам. Асасчва ауралагьи йгIайуа уагIапI. Ауат аресторан ахъаз хъгIата йъамацIауа чартагIвацата гьакIвым йшырпхьадзауа, ауат рыхъазла аресторан мильуанпхьадзара ъатабзазауа Астомбыль апны «Апсны йадзыгIвбжьапI», рцри тшгIва, ркультура йахацпI.\nХальук апхъахьыла йуыхварныс йгвыгъьапI абацкъьагьи (бацашшыла йырчпуз апсыуаква рапхъанчIви тдзычкIвын – аредакция ррытаразга), тшгIвагьи йхътIу мца ацIхъыйыртагьи амата. Ауи йшипхьадзауала, абацкъьа закIы йапшымкIва апсыуа культурагьи апсыуа уагIахъа мацIаурагьи йыргIарбагапI, йырдамыгъапI. Хальук йгвалапI апсыуа рызкъ хъгIаква ъармацIауаш абацкъьа согIата йырзичпарныс Трыкв йтабзазауа апсыуа-абаза диаспора.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/abastadza-akyt-ashuy-atsri-tshgua-astombyli-apny-apsyua-restoran-yyzzytsaua","date":"2022-01-23T17:31:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304309.5\/warc\/CC-MAIN-20220123172206-20220123202206-00352.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976032376,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976032376289368}","num_words":558,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.095,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта апны Апсны акIьыкIвара нхауищтара йцIауа асквш 25 руацIа псахрата йгIаншаз, баргвырата йзынйуз, проектта йлырхуаз йгьи абзазара йаларыжьуаз йрыквчважватI йапшым асквшква рагIан тшызпсахуамцара акIьыкIвара аунашвачпагIв йъанатIа нкъвызгуз ауысхагIвчва.\nБарганджиа Саид\nТрыквшта апны Апсны акIьыкIвара гIахъыртIищтара сквшы 25 цIитI. Ауи асхъан Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав йщаквыргылрала ауысхарта Астомбыль апны йгIахъыртIытI. Йапхъахауата акIьыкIвара даунашвачпагIвхатI АгIвдза Владимир.\nАкI��ыкIвара йапхъахауата йахъадаз йапхъахуз йынхара мшы шцаз\nАри аъанатIа сквшы 20 райхIа йынкъвызгаз АгIвдза Владимир йыхъазла арат асквшква йбзазара йахъв хъада духатI.\nАбар ауи ари ауыс шгIайыхъвдаквырцIаз дшаквчважвауа: «Ардзынба Владислав сызшIитын йгIасайхIвтI джьауапкIра ду зпщылу уыскI гIасыхъвдаквицIарныс шигвыгъу. Ауищтара сквшы 26 цIитI, ауысхарта гIахъыртIырныс сквшыкI атахъыркIван. Ауыс сара йъагIасквнадыргаз йашвхIаусыгIву Трыквшта йту хIдиаспора йрыуата ауи асхъан щардагIвы бзита съарабадырхьаз, съарыщтаныкъвуз акIвызшва йызбитI.\nАгIвдза Владимир Трыквшта апны дъадзанхуз хъатачIв мшгIвыра нкъвигун, мшигIадза йгIаншуз йауацIыхта йыгIвуан. АмшгIвыра апсыуа кIьыкIвара зтшын йгIахъыртIыз йгIашIарышвта йджвыквицIатI, ауи ахIатырла бзита йдырхитI ауысхарта ангIахъыртIы атшынгьи ауи агIаншара азаъащата йазйымазгьи.\n«Йапхъахауа ачIвырхъа учпарныс швабыж йбаргвыпI, джьауапкIра дугьи апщылапI. СыгIвзачвагьи датша уагIа щардагьи гIасыцIагылтI. Ауи атлахан ъанатIа щарда нкъвызгахьата йаъан, ауатква съадзанхуз йадскIылыз адырраква гIасыхъвахтI. СызхъгвыргIвуз гьмачIмызтI, ауаса схъагвы аквын йгьи йсгвапан. Анхара саналагуз зымгIва рапхъа йстахъын ауаъа йбзазауа хIабашталагIвчва ргватра Апсны йазынадырхарныс. Ауи анархартала нхара ду акIвхIыршатI, щардагIвы хIрынйатI», – йгIайгвалашвахитI АгIвдза Владимир.\n«АхIвачIвгIвыртаква зымгIвагьи Анкара йаъапI, ауаса апсыуаква зымгIва рацкIыс йъащарду Астомбыль апны акIвпI»\nАпсны акIьыкIвара Астомбыль апны хъара йпшуата акIвпI йшгIахъыртIыз: араса йщаквйыргылтI Ардзынба Владислав йхъатала. АгIвдза йшихIвазла, ауи йашвхIаусыгIву ауысла Апсны йапхъахуз апрезидент йажва кьангьаш азгIауымгуашта йбагъьан: «гвынгIвырапI ахIвачIвгIвыртаква зымгIвагьи Анкара йшаъу, ауаса хIара зымгIва рапхъа апсыуаква хIрыцынхара атахъыпI, йара акIвпIта ауат зымгIва рацкIыс йщардагIвыта йъатабзазауа Астомбыль акIвпI». УыжвгIандзарагьи Астомбыль апны акIвпI акIьыкIвара ъанхауа. Асквш 2014 агIан АгIвдза Владимир дипсахын акIьыкIва йъанатIа йхъвдаквцIарахатI Гицба Инар. Ауи йахIба уысхагIв йщаквйыргылыз ацIас пшдзаква найырдзахуата йынхара джвыквицIатI.\n«Уыста спахь йгылан Трыквшта щардагIвыта йтабзазауа хIдиаспори Апсни ращтаныкъвара арыбагъьара йгьи агIвымакъральква йырзынарху хIкъраль аполитика гIальаматраква рнарыскIьара. ЦIабыргыта, ауысхарта гIаншищтара арат ахачIвква тшрымпсахуата йгIамгIвайситI, рмагIны гьымдзстI, абзазара йызлалагIыжьуа амальква тшырпсахырныс ауаштI акIвмызтын», – араса йпхьадзитI Гицба Инар.\nСквшщарда йакIвшуз анхара: агIарбаракви абаргвыракви\nАкIьыкIвара анхагIвчва уыс щарда дырхъйитI – культура, гуманитар нархара рымата.\n«Араъа йакIвшауа аконцертква, знархарала йапшым агвыргъьахъвква рпны хIапсыуа ршIыйагIвчва гвыпква ргIалалра, хIспорт гвыпква ргIайра адыгIгалуан, – йхIвитI Гицба Инар. – ХIуысхарта араъа йаъищтара райщчвара ащтаныкъвара щаквгылтI\nТрыквшта йгьи Апсны акъалаква ймачIымкIва, гватра ду азхIыман арыпхьара: хIычкIвынчва атрыкв университетква рпны йапхьарныас амаль раутI».\nАуи йшихIвазла, рынхара апны абаргвыраквагьи гIаншун. ЗымгIва йрапхъата ауат гIазхъшахъыцIуаз акырт хIвачIвгIвырта ракIвын – ауат йашIамсуата йгIарпырасуан, руысква шалымсуашла амальта йрауа гIадрысабапуан. Ауаса, Трыквшта апны Апсны акIьыкIвара лшара ду гIадырбауата йынхитI, йажва найырдзахуата араса йхIвитI Инар, –«хIдахIвраквагьи апхъахьыла йхIырхъйарныс хIзайгвыгъауа ауысквагьи щардапI».\nАщтаныкъвара арыбагъьара йгьи Апсны агIальаматраква рнарыскIьара\nЦIыпх июль а 17 атшын Трыквшта апны йазалху ахъвдаквцIараква нкъвызгауа Апсны акIьыкIва йъанатIа апны Гицба Инар дипсахтI уахьчIва йъагIадзазгьи араъа йынхауа Харазиа Вадим. Асквш 25 рурала йапшта, акIьыкIвара гIвнархарта хъадакIла йынхитI: Трыквшта йтабзазауа апсыуа диаспори Апсни ращтаныкъвара арыбагъьара йгьи Трыкв Республика апны Апсны аполитика гIальаматраква рнарыскIьара.\nХаразиа Вадим йшгIаликIгIазла, Трыквшта апны уахьчIва апсыуа диаспора йгIарыцIанакIуата уагIа 500-н зыкьыгIв бзазитI йгьи ауати рапхъанчIви псадгьыли ращтаныкъвара знархару анхара атшауацIнарыхра магIны ду амапI. Ауи ауысла проект щарда абзазара йаларыжьхьатI.\n«Ажва гьалам, абаргвыраквагьи хIрынйитI, ауаса Апсуафед (Апсыуа культура квтаква рфедерация, Трыкв Республика апны ауат рпхьадзара 15 йнадзахьатI – аредакция ррытаразга), Адуней апсуа-абаза конгресс, Трыквшта апарламент апны йынхауа хIыгIвзачва ражва багъьи рцхърагIари рбзирала джьгарта хIынхитI, апроектква хIырхъйитI, амурад шIыцква лыхIхитI, ауат абзазара йалагIжьитI», – йхIвитI Вадим.\nАААК йгьи Апсуафед рыцынхара ауысла Харазиа Вадим йгIахIгвалайыршвахтI щарда мцIуата КIавфед (КIавкIаз акультура квтаква рфедерация – аредакция ррытаразга) аунашвачпагIвчвагьи йшрынйаз. Ауи анйара анакIвшуз магIны ду зму ангIалраква адырчпалтI, апхъахьыла рацынхара уысква йрылачважватI.\nУахьчIвала йыздынхалуа йгьи гIамта айшысла йыздынхалуаш ахачIвква гIайрахауата Харазиа арыпхьара знархару апроект даквчважватI. Апроект Апсны апхьартаква йгIарылгауа абитуриентква Эскищахир къала йтагылу Анатолия ауниверситет (Трыквшта апны рахIа йпхатшу ауниверситет йгьи астудентква рпхьадзарала адуней апны йпщбахауа агыларта зкIуа – аредакция ррытаразга) апны йхIаракIу адырраква гIапшцIыргарныс рылшуштI. АкIьыкIва йшихIвауала, ауниверситет аунашвачпагIвчва Апсны апны рфилиал гIахъыртIырныс йхIазырпI. Ари апроект йалапшырныс Апсны аправительства йырзырщтитI, уыжвласыла джьауап райдзара атахъыпI.\nТрыквшта апны йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны акIьыкIвара нхауищтара баргвыра щарда йрынйатI, йалкIгIата йапхъахауа асквшква рагIан, йшпакIву ухIварыквын Апсны ауагIа р-Абашта айсра амщтахьбырг асквш 1994 агIан йгIахъыртIытI. Ауаса ауысхагIвчва йамайч��ата абзазара йаларжьитI асквш 1994 йхьшвашваз мартI мышщымтакI ауи агIахътIра згIаджвыквцIараз Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав йгвыгъаракви йгвалакви.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/trykushta-apny-yazalkhu-qhudakutsara-nquyzgaua-apsny-akiykuara-nkhauischtara-skushy-25-tsit","date":"2022-01-23T17:28:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304309.5\/warc\/CC-MAIN-20220123172206-20220123202206-00392.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9981912374,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998191237449646}","num_words":668,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа агIымстачва йгIарылцIыз акорнет Лакербай Константин Йапхъахуз адуней айсра агIан дчкIвыныркIвата агъа йхы дагатI, ауаса ауи йайсыгIв борч шйырхъйуз, хъацIарата йгIайырбуз, кърарта йынкъвигуз локI фыркI дигIвызата дырчпатI.\nКапба Арифа\nЛакербай Константин Шахан йпа а-Черкес полк апрапорщик Лакрба (Лакербай) Шахан (Йосиф) ХIасана йпа дипан, йаба йаща Лакрба (Лакербай) Мырзакъангьи Апсны апны йбергьльыз дгIвычIвгIвысын, адгьыл щарда змаз байакI йакIвын. Мырзакъан йайщчвагьи йыцта Дурыпщ апны кьльисагьи апхьартагьи йыргылтI.\nЛакербай Константин асквш 1891 январь а 8 Лыхны кыт апны дйытI. Ауи апсыуа цIасквала йнардзата дырбжьатI. Апсадгьыл азцIабыргра, ахIбачва пIатIу рыквцIара, апхIвысква хвы рзыбара йща йалата дгIадзынгылтI. ЙахIчваз рткъвым ахъачваква зымгIва рапшта ауыгьи йпхыцIахушыз пасата йлырххьан: ар апны къвырльыкъвхара.\nЛакербай Константин Воронеж йтагылаз ахI Ду Михаил Павел йпа йкадет корпус апны дапхьатI, ауи амщтахь Елизаветоград апны атшчва ручилища днарахвтI. Лакербай аучилища апны рыцIа йагъьыз ачкIвынчва дрылапхьадзан, асквш 1913 агIан ауи дангIалгагьи корнет чын гIайыртын адрагунква йжвицхуз р-Тверь полк дрыларцIатI.\nАйсра рахIа йъамчыз апны\nАкорнет Лакербай йылахь йанын Йапхъахуз адуней айсра айбащраква рпны КIавкIаз атшчва рдивизия йалаз а-Черкес полк йаланакIуаз «апсыуа тшыгIвшвкI» унашва рхъицIарныс. Адивизия «дикая» – хIва (урышв ажвапI, «аунагIва апны йрымгIзаз, абна йгIалцIыз» гIаныцIитI) йапхьун, йаргьи ауи ахьыз рыквшвауата йаъан.\nАбар ауат айсчва рыхъаз агIвгIвы Толстой Лев йпа, аурышв журналист Толстой Илья йгIвуаз: «Аполкква атшква йрыквчIвата йагIвсуан, азакI азакI ацкIыс йпшдзан, акъала абзазагIвчва зымгIвагьи рынцIра йрымбасыз ауи асурат джьащахъва рымагIальаматдзата рылаква акврымхуа йапшуан. Сара ауагIа жвпIара тшрыланасырган ауат ауи «псы зхъаз аркъан» лахIварата йгIарыланацIауа сырхъвыхуан. Са йдийыз ауат рлактаква сырпшуанта джьащара ду шгIарныпщуаз збун; ауат тшырзымкIуата йгIаршIышвтуаз абыжьква срыздзыргIвуанта йсызгIашIыхаз ахъамабзира слымхIа йгIатанакIыта йгIаснахIвуаз ажваква згIун: аратгьи хIара йхIырпI, урышвпI, ауат хIара йхIыцта хIагъачва къарула йранкъвакъвырныс йашIпссгIитI – йа ауат йрайгIайра, йа дара рхъа щтIарцIара ахъазла. Ауат хвитта йгIайыз, апсабара йгIарнатыз рпшдзарала ухъызхуа, уызшIызтуа рхъа хIврапшдзапI… Ауат рхъахв шырдыруа йаквшахIатта рхъаква щтIыхпI. Заджвгьи йгьйылшушым ауат гIахъижварныс – йнапIква кIылйымшIшIауата, хвыртагьи гIарнымылуата».\n«Апсыуа тшыгIвшвкI» апсыуаква йгIарылцIыз айсчва жвагIвпхьадзара алан. Лакербай Константин йзаъаз Анчабадзе\nБата йзыйгIвыз асальамшвъа апны адивизия айсчваквакI рыхьызква гIашIипхьадзитI: Акиртава Ардашин, Чирикбай Миха, Дзидзава Калистрат, Ермолов Михаил, Лакоба Василий, Инал-ипа Качубей, КIвакIваскIьыр Дич, Маргания Константин, Тания Ниф, Арнаут Семен, Анчабадзе Миша, Цышба Паку, Абыхвба Мамед, КапIба ЧIычI, Агрба КIвакIвын датшагьи.\nЙара ауи асальамшва апны акорнет Лакербай йгIвитI: «Сара сгвыргъьитI, насыпра дутагьи йызбитI айсра ду анакIвшауа йсжьылу ауагIа унашва ъархъсцIауа, ауат руыс шагъьхуш съазынхауа. ЙсцIабыргдзата йуасхIвпI: апсыуаква срыцта уыс ансхауа йгьи санайсуа сара лахъвгIахъасракIгьи схъа сгьазхъвыцуам, сыззхъвыцуа атшчва шIаква (апсыуаква) ракIвпI – ауат рыуа заджвгьи дшымхвхуш, дшгIанымхуш агьиква. Са сылахь сазыразпI йсцрийу ауагIа срылата хIара хIпсадгьыл Россия ъасхчауа, хIара апсыуаква афырква рапш ртшхъвара хIымата айбащра апны хIхъа ъащтIахIцIуш, хIырхъмаштылуазтын антахьгьыт рапшта апаштахI йразыра ъахIыквшвуш. Ауатква зымгIва рымщтахь рборч шдырхъйаз тшазырдырхуата апсыуаква рпсадгьыл хъацIара рылата йталхуаштI, рылаква хътIыта рабачви рабадучви йырпшуа, апсыуаква ъагIадымрыпхащаз, йызларайгвгъуз апшта йъагIацIцIыз, ртшхъвара рымата йрызтлапIу Апсны йъагIайхыз ахъазла ауат рразыра йазпшуа».\nАба йымщтахь апа\nЙшырхIвауала, «апсыуа тшыгIвшвкI» азызкIыз акорнет Лакербай йаба – Шахан Хусейн йпа йакIвпI. Ауи йхъатала Апсны апны айсра йпшцIалра зтахъыз чкIвынчвата 150-гIвы гIайауын ауат дрыцта ар дрылалтI.\n«Асквш 1915 январь агIан Лакербай Шахан йчымазагIвра йгIалцIла йпсы апш йбуз апсыуаква заманкIла дрылцIра атахъхатI, – йгIвитI ауагIа дырра рылазгуз гIвычIвгIвыста йаъаз Мачавариани Константин. – Ауи йапсыуаква друнашвачпагIвта апсыуакI дшдыргылуаш нкъвицауамцара йгIайыдахIвтI, йаргьи аба йтарала Тверь адрагунква рполк дгIатырган а-Черкес полк дгIардтI ауи йпа Лакербай Константин Шахан йпа, атшчва рполкква йрылаз афицар шIа».\nАуи апшта «апсыуа тшыгIвшвкI» унашва рхъцIара акорнет Лакербай йаба «йтынхата» йгIайыквшватI. УацIыхъван Лакербай агъа йхы гIайыквшвата данщха ауи йаба Шахан йгвы гьизыщаквымкIхуазтI – йпа йыдзра йара йкъванчагIата йпхьадзунта.\n«Апсны афырква квырмыш рзысчпитI»\nАуаса акорнет Лакербай «йхъа йхчарныс» йгвы адзакIьагьи йгьтамызтI – ауи агъачва айгьдзара гьрызйымамызтI, йаргьи зджьара йгIанымхауата хъацIара гIайырбун. Ага ауаса йаъазтынгьи, ауи йара йхъатачIв гIатгараква рунашва йсальамшвъаква рпны зынзаджвыкIгьи йгьйымхIватI, йыцайсквуз атшыгIвшвкI ракIвызтын – ауат рхъацIари рфырри данрыквчважвуз закIы гьагIвйымщтуазтI.\nАуи апшта, Анчабадзе Бата йзыйыгIвта зунашва хIхIвахьаз асальамшвъа апны ауи дйыхIвитI «апсыуа тшыгIвшвкI» рхабарква апсыуаква зымгIва йшдйырдыруаш – ауат 45-гIвы рахIа йнамдзауата 300-гIв йнадзуз австрия айсчва ргIагвыквсра шашIаркIызгьи, агъачва йырпшIагылата датша зджьакIы зынла йъатхъушыз дара мшкIи уахъыкIи штшыркIызгьи. Ауи йаццауата ауат йгIаламхушта йхъауымцIуз алакшараква рпынгьи йгIащаквхун.\n«ХIара хIтшыгIвшвкI рахIа йъашварагIвараз хIырщтийтI йгьи зынла йгIахIархIвтI ауаъа хIаджьаль хIауырныс хIшцауа, – йгIвитI Лакербай. – Агъа йахьыла 600-гIв йнадзуз пщротакI атопквагьи апулеметквагьи рымата йгылан; хIара гIвверстакIла хIнаскIьан ужвы йъагIадзазгьи йара ауаъа хIгыларкIвапI. Ауи алакшара упсы ухъызцауа суратта сыла йыцIапI: тшырымдырхуа йайсуан. Хы гьнамхъузтI, абджьарта йаъаз зымгIвала йъахысуаз абыжьква закIы гьудмыргIахуазтI. Аунашваква йыззынарху йгьырзынамдзузтI. Ауаса хIара кърар хIымата хIхачIвы хIырхъйатI, фырта хIгIацIцIтI. Аполк хIъагIайхыз хIбзата хIгIанхушта заджвгьи йгьхъайымцIузтI. ЗымгIвагьи джьуар рыквырцIумцара ба гIахIархIвуан. Йхвкваз зымгIва гIащаквгылхтI, йауа ухIварыквын ахвыртаква ауи апшта йгьшварагIварамызтI. Хвырта зквшваз атшква ркIвдырква рыквырхтI. Йхвыз… ачеркесква, ащъагIвчва гIалыгIган хIчIвква хIрызгIайхтI. Аполк хIангIайх аунашвачпагIв чIахI ду хIзичпатI – йхъылпа йхъихын араса йхIватI: «Апсны афырква квырмыш рзысчпитI. Швара апсыуаква рыртшхъвара шврыбагъьа гьакIвымта хIызлашвайгвгъуз ацкIыс рыцIагьи швымчыта швгIацIцIтI».\nАкорнет Лакербай «апсыуа тшыгIвшвкI» йрылаз айсчва швабыж драйгвыгIвуан, йаргьи йанакIвызлакIгьи йгIаликIгIун ауат зымгIва шизацапшу, заджвгьи шалыйымхуа. ЙалкIгIата ауи дызхъгвыргIвуз айбащраква йрылармыжьуата ар рыщтахьла йгIанырыжьуаз айсчва ргвы шкIадымрыхIушыз акIвын.\n«Спсы ъадзату, – йгIвитI Константин Шахан йпа, – апсыуакIгьи йуыс анбаргвхара дгьнызыжьуашым. Ауи закIыта. ЙгIвбахауата, са ауат срыхIвитI арыла сальамшвъа рыцIа щардала йшгIарыгIвуаш, шваргьи – хIара йхIыуу – сгвы швабгъитI зща швщу ауагIа ъашвхъаштылыз ахъаз. Ауат араъа рпсадгьыл йакъвгапI, рбзазаща хьантапI… КIвымжвы, къапталь, чвамгIа, къамчы агьиква рзыгIашвщти. Ауатква йдыргвыргъьуштI. Ркъаругьи рыцIагьи йалахIуштI Апсны ауат йшрызхъвыцуа рбарыквын».\nАкорнет уйыдзхъагылата уанайсуа\nАкорнет Лакербай йара йчпуз дукI дгьаламчважвузтI, ауаса фырра злу агIвычIвгIвысква руыс шцалауа апшта, ауи йхабарква датша зджьакIы йырхIвун. ЧIахI зму аунашвачпагIв Хъада асквш 1915 октябрь а 1 йгIацIищтыз 790 зномерыз аунашва араса гIанахIвитI: «Датша алакшартакI апны акорнет Лакербай йалапсу ачеркесква рвзвод йыцта угIазцымхушыз атопкви ашвокькви рымца дацIата йнапIгьи хвыта агъа йтшрыбагъьартаква дыркIылсын гъарта афицаркI, датшагьи айсгIвыта 25-гIв, афорпост ртелефон гIайкIытI, гIвынгIважвагIв раъара къамала йырщытI. Схъа ду йызбауа КIавкIаз йа��у айсчва хъацIарата йгIадырбаз ахабар сунашва йацIу КIавкIаз ри КIавкIаз айсра адкIылари рырхъвква йрасхIвитI».\nСсамссадза йаъаз – зуыртлагьи йдуумыз йгьи йцIыгъмыгъыз – Лакербай Константин Шахан йпа йквпшырала уызчвшвуш фырта уыла дгьгIацIамылуазтI. «Згвыла йпельуану йквпшырала дгьуарбам, уарбачырызшва, йпынцIагьи ауи йаквыргIапста йхъвахъвадза даъапI», – йгIвуан ауи йыхъазла бзита дыздыруаз Басария Симон. Йара акорнет йхъа ахъаз дъапсыуу, аурышв ры апынгьи дъафицару йхъа шаладухауа йгIвуан.\nЗчынла рыцIа йайцIбаз айсчва акорнет йашIамсуа ддыртшхъвун, ауи йыдзхъагылата йайсырнысгьи насыпра дута йырпхьадзун. «Зчынла рыцIа йайцIбаз айсчва рквта акорнет азхъацIара ду йыман, – йгIвитI Басария Симон Лакербай Константин йгIайыквчважвауа абзагIвра апны. – Ауи данрыцыз айсчва швара рымдыруата гвышхварагьи рылата алакшара йпшцIалуан. Аполк апны акорнет йыцта айсра йпшцIалуа агъа йхы дамщуата рхIвун».\nУыла йуызгIацIамыжьуаш ахъацIара напIы йазаситI\nАкорнет Лакербай алакшартаква рпны швара зымдыруа айсгIвыта акIвымкIва кърар ду нкъвызгауа гIвычIвгIвыстагьи тшгIайырбун. Ауи йыхъазла уынбжьагIв йшварагIвару аъаща далата дгIаныужьырныс, заджвы уыла шгIапшуа гъарта ддуыркIырныс, йхвхаз уицымхърагIарныс амаль змам уысын. Зны ауи йыгIвза дъаузыгIашIымгушыз дшгIашIигаз ахабар йазхъауымцIушта йаъапI, ауаса ауи шахIат щардагIв йырхIвахтI.\nАуи анынша Лакербай йунашва йацIаз айсчва атироль хысчва йанрыцайсуаз акIвпI. Атирольква, йгIвитI Мачавариани, багъьата тшыркIуан, ауи апш хысра мчылагьи йгIарпшIагылын – ашвыгIвгвып йрылаз айсчва гIатхъахра атахъхатI.\nЙангIатхъахуаз акорнет Лакербай гвы айттI аучилища апны дызцапхьуз йынбжьагIв акорнет Асенков чвгьата дшгIархвыз йаргьи агъа дызтачIваз андакь чIвырхъа 100 ахIа дачвыхъарамкIва дшкIахIаз. Лакербай Константин йгIайгвынгIвуан ауи уйыщтамцарквын йа Асенков йща шйыцIцIуаш, йа агъачва дшырщуаш. Ауысква ауаса йанца акорнет днамкIгIамкIуата уызквыдз йауашыз щаквыргылра найахвитI – йыншалакIгьи йыгIвза дйызгIацапахырныс.\n«Абар Лакербай йтшы агьабаква къамчыла дрысуамца парала абна дгIалшвттI, дызквчIваз акъабырдыйа тшы рыцIа-рыцIа йрыласуамцара райша атирольква рандакьква рахьыла йырхаутI, – йгIвитI ауи агIаншара ахъазла аурышв гIвгIвы йгьи ажурналист Брешко-Брешковский Николай. – АтшыгIв ауи йапшу йчпащаква збауа австрия айсчва апхъапхъа кIара гьгIаргвынгIвуам, уадыргIвана ауи йайхсуа йалагитI, ауаса дара йгьгIарыдамхIвтI, Лакербай йызшан. Акорнет хвырта зну йыжвгIва йарыгъзуа йщтIу Асенков йыдзхъа атшы жыкъ-хIва йгIашIайрыситI. Асенков пхатшакI йакIвын, цпудкI аъара йчакьуашын, Лакербай хвыц ауи дгьйызщтIымхуашызтI. Абараъа австрия айсчва рылаква рхъапахь йгIаквзырчIвадзушыз ншитI: Лакербай йкъамчыла йкъабардыйа тшы апахь щапIква дрыдсылуамцара йщтIайжьитI. Атшы ангIагылхуа гIвыджь аквпI. Лакербай йтшы даквцIкъьитI, йкъамчы йкъьитIта ��ынчдза йчIвква рахьыла дгIаджвыквылхитI.\nФранц-Иосиф йхъа злайырдууаз ар айсчва йырбаз ауи аъара йгьырзыджьамщузтIта йшйыщтахысуашызгьи рхъаштылхтI. Ауи ныжьхта, атирольква рыуа заджвы андакь тшгIатирыхIвитIта Лакербайи ауи уыла йуызгIацIамыжьуаш йхъацIари напIы дырзасуа далагитI – дыззасуа йара дшйагъугьи тшазыйымдырхуа».\nАуи йапшу агIаншараква йщардан акорнет. Ауысква бзита йахъвдаквищтуан ауи пшыхвра данцузгьи – Константин Шахан йпа намыца бызшва ъайдыруаз швабыж йгIайыхъвун.\nАйсра апны йгIатгараква рыхъаз Лакербай артшхъвага хIаракIква гIайквнадыргатI, ауат йрылапI Йшиху, ГIазаб зхътысыз АйгIайра анкъвгагIвы Георгий (4 анадзара), Йшиху Анна (2 анадзара агьатаква ацта), Йшиху Станислав (2 анадзара агьатаква ацта), Йшиху Анна (3 анадзара агьатаква ацта) датшагьи аорденкви угIалызкIгIауа агвплацIакви. Йапхъахуз ахорденкI ауи а-Черкес полк данрылаз Галиция фронт апны йгIайырттI, йцIыхъвахуз – адрагунква рполк дрылата Герман фронт апны данайсуаз.\nАкорнет Лакербай дшщхаз\nБасария Симон ари апш гIаншарагьи даквшахIатхатI. Асквш 1916 агIапын акорнет Лакербай дхвыта Армавир дгIайтI. Басария ауи агIан ЙхIаракIу апычIв училища апны дапхьун. Лакербай апсыуа чкIвын йхъацIараква рунашва йгIахьан. Ауат ауаъа йабадыртI. Лакербай йхвырта йшитахъыз апш ласыта йъамйыхуаз йгвы акъвнарпуан. АгIылахIва дбзихандзыкIьа йчхIан ауи, Басария йшйыгIвуаз апшта, «йцри дивизия айсра йапщылу ргIапсараква рыцагIвишарныс» дрызцахтI.\nАйсра ъакIвшуз дацапахырныс йызнамрадзахуаз акорнет Лакербай Галиция йаланакIуа Чертовец кыт апны пшыхвра даъата агъа йхы гIайыквшватI. Ауи асквш 1916 июнь а 15 атшын сквш 26 дыртата дщхатI. Афыр йпсхъа бзи йбуз Апсны йгIаргхтI.\nЗхъацIара ахабар йпсадгьыл апны бзита йырдыруаз айсра афыр йшуагIахъаз дырчIвыуан.\nАбар ауат аджьабара мшква Мачавариани Константин дшгIарыквчважвауа: «Акорнет Лакербай даныцIарцIуз йыншуз зымгIва гьузыхIвушым. ЙалкIгIата угвы пыртшуата йаъан Коция (Коция – Лакербай рпны йызлайыпхьуз хьзыпI – аредакция ррытаразга) кIкIала дзырчази ауи лъахIыльчви. Ауат ргвтшпква йрысуан, рлактаква чвыржвжвун, рхъабраква кIыдыржвжвун. Апсы дызтаз агIасы тшакIвдыршауа ба архIвуан, хъала йасуан.\nГудаута утыцIта Лыхныдза пщверстакI рыурала тшацIырхватI анышвынтара йцуз ауагIа, ауат фырта йырбуз акорнет Лакербай йпсра згвы йыцIамлыз заджвгьи дгьрыламызтI. ЙзаманыгIвата йдуней йхIваджьтI ауи».\nАкорнет Лакербай йцри кыт Лыхны апны дыцIарцIатI. Ари адгьыл ауи бзи йбун арат рапш ажвагьи азихIватI: «Айсра амщтахь хIара хIгIанымхузтын гвалата йхIымугьи хIызлашвыхIвауагьи закIыпI – апсыуаква швыуа дасузлакIгьи Апсни швайщчви рыхъаз сабапта йшвылшауа зымгIва швха».\nЙгIахIрысабапыз агIвыраква:\n* Мачавариани Константин йстатйа «Айсра йаладзыз акорнет Лакербай К.Ш. йхъмаштылгата»\n* Басария Симон йбзагIвра «Лакербай К.Ш.»","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/guyla-ypeliuanyz-akornet-lakerbay-konstantin","date":"2022-01-20T17:47:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320302355.97\/warc\/CC-MAIN-20220120160411-20220120190411-00714.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975180626,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975180625915527}","num_words":1535,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"нархара зму ателебара\nпроект \"Иарбан? Иаба? Ианба?\"\nШвхIрайгвитI хI-YouTube-канал апны\nатурых, аэтнография, акультура, ахабзаква, ацIасква,\nауагIа руысари рмакъымкви йырзынарху ахъвмарра ацхъвыкI швырпшырныс\nшвшвырдырныс швтахъума?\nанагIвысуаз асхъан: амара датша\nзджьара йапшымкIва йъацIалхуа,\nадгьылрасаква ъадрыдзуа акъала\nзаджвы йчIвгьи йапшым\nагвбайара йанкъвгагIвыпI\nрбзазаща, рынхаща, разъазара, рцIасква йырзынархата АААК\nапортал апхьагIвчва йырзадыгIгалыз аэтнография\nбзагIвраква джвыквхIцIитI\nсабаду йыщта сырцитI, сгIариква\nрсабиквагьи сыщта йтагылуаштI\nАнчвата йдуу йкъаругьи йылпхагьи гIвына гьрымам. Сара сабаду йымгIвала сымгIвайситI,\nсгIариква йгIартынхаз асабиквагьи сыщта йтагылхуаштI»\nСогъвым аунашвахъцIарта\nатдзы атурых\nрымгIвахъвыцIырта ахъатакIла сахIат зхъагылта йуыхву атдзы\nАпсны акъала хъада апны рыцIа йбергьльу аджьащахъвартаква йрыуазакIыпI.\nархитектура ачвахъабага:\nАпсны апны Бедиа кыт йтагылу ахрам\nахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан\nхрам Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI.\nбызшва апхъанчIви, уыжвгIанчIви,\nапхъахьыла апхыцIа\nащхъарауа диалекти. УахьчIвала агIвбагьи гIадрысабапитI.\nапны йгIанижьыз атынха\nапны йзакIымкIва атыдз пшдзаква зыргылыз асатучпагIв-чыльархарджьыгIв,\nабзихагIв Алоизи Иоаким дгIадрийищтара.\nайсчва ркърар» нкъвызгуз\n105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\n: апсыуа тацанадылра\nаэтнографква шапшуала\nтшырпсахтI, ауаса ужвы йъагIадзазгьи йджьаущушта щарда йшаъаз йгIанхахтI.\nАпроектква рыцкIра \/ Алазара ашвачIвы\nЛента событий ВААК\nВААКи «Асабихъа адуней» фонди Гагра район йауу ацIайква СогIвым апны гвыргъьахъв рзадыргалтI\nАдуней апсуа-абаза конгресс, «Асабихъа адуней» гвчIагIвчпара фонд йгьи «Турист» компания Гагра район апны гIари щардагIв зму атгIачваква рсабиква Апсны акъала хъада апны Асквш шIыц дыртлапIарныс йдрайгватI.\nУахьчIва дангIадрийыз амш лыртлапIитI Апсны шабгу хъардугата йрыму,\nадуней опера апны збжьы рахIа йпшдзу ашвахIвахIвчва йрыуазаджву Герзмава Хьыбла Гвылагьи псылагьи ауи йылзынадырхауа ахIвахIвракви ажва пшдзакви йрыцхIкIитI ХIлонгрид ахъшврышвтуамца швапшы. https:\/\/abaza.org\/abq\/198","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/","date":"2022-01-17T01:15:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320300253.51\/warc\/CC-MAIN-20220117000754-20220117030754-00641.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9954827428,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9954827427864075}","num_words":237,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб Апсны апхьартаква рпны арыпхьаща йазынарху анйараква акIвнаршауаркIвитI.\nБарганджиа Саид\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб апны арыпхьара агIаршIыцра йазынархаз анйара акIвшатI. Ауаъа йгIачважватI щарда мцIуата Сингапур арыпхьаща ззырдырыз арыпхьагIвчва.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб алачIвараква рпны ари гIванхауата арыпхьара ауыс гIащтIырхитI. Ауи апхъала аклуб йалакву арыпхьара аргIапсра уыжвгIанчIви заман йаквыргIапста йшупсахуаш, асабиква уахьчIва абзазара апны йгIартахъхуш дырра рауата йшучпуш йаквчважватI. Ауи агIангьи Сингапур арыпхьаща ауатыкв йгIатаргатI.\nАн-абачва рклуб унашва ахъызцIауа Квициниа Кама гвы алтитI аклуб йалу ауагIа апхьартаква рпны арыпхьара азыгIальаматра ду шазрыму, ауи акIвпI йапынкIылата гIванйаракI ауи ауыс йзазынадырхаз.\n«ХIара йхIтахъыпI хIсабиква апхьартаква рпны йшадрыпхьуш аквчважвара ан-абачва рыцIа щардагIвыта йгIалалырныс. ХIа йыгIбитI ажвлара ауи йшазыбжу», – лхIватI аунашвачпагIв.\nАуи йгIалылкIгIатI уахьчIва Апсны апны Сингапур арыпхьаща тшазызбжьаз арыпхьагIвчва шаъу. Ауи адуней апны йагъьу аргIапсщаква йрыуата йырпхьадзитI.\n«Ауат амальква ззырдырыз арыпхьагIвчва ршвапха хIымапI, ауат йырдырыз датша зджьакIы йрархIвхырныс йхIазырпI. Сингапур амальква йырхъазымкIва апсуа апхьартаква рпны ужвыгьи шIыцрата йгIаурысабап йауаш хIаквчважвуштI», – лхIватI Квициниа.\nСогIвым ахъатачIв апхьартакI апны асабиква музыка гIальма йазызбжьауа, СогIвым амузыка училища арыпхьагIв Хагба Вера йагIвсыз агIапын датшагьи арыпхьагIвчва дрыцта онлайн амальла Сингапур арыпхьаща шыллырдырыз гIалхIватI.\nАуат апхьараква акIвзыршуз абжьагIвы Мухаметшина Лилия апхьагIвчва йауацIыху дырра рызтуа, ауат насып, дахIвра рымата йшгIадзынгылуаш йацхърагIауа арыпхьаща амальква ъалырхуа ауысхарта гIанлыршатI. Мухаметшина апхьагIвчва ХХI асквшышв йатахъу адырраккви ащцалракви шрыладуыркIуаш йазылбжьауата адуней шабгула арыпхьагIвчва йгьи апхьартаква рунашвачпагIвчва зкьы 37-гIв райхIа рыхъазла апхьараква акIвлыршахьатI. Ауи дъанхаз акъральква йрыуапI Сингапур, Колумбия, Малайзия, Къазахстан, Узбекистан, Россия.\nХагба Верагьи ауат апхьараква дангIарылга амщтахь лынхара апны Сингапур арыпхьаща амальква джьгарта йгIалрысабапуа далагатI.\n«Ауат анхара йалазжьуа саналага сабап шрылу гIасгвынгIвытI», – лгватраква хIыцагIвылшатI арыпхьагIв.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб арыпхьагIвчва рдырраква ан-абачва йрархIвхырныс лшара ъарзыгIаннаршаз Хагба магIын ду амата йылбитI.\n«ЙахьчIва магIын ду зму уыс ншатI. ХIара арыпхьарала Сингапур ргIапсра бзиратагьи йамуатагьи йалу гIахIырбун (са схъатала йамуата йызбауа мачIдзапI). Ан-абачвагьи арыпхьагIвчвагьи рыцIа йщардагIвыта йахьчIва араъа йхIхIваз ргIазарквын бзидздзахушын. АуагIа арыпхьара гIаршIыцра йшачвымшвуш гIаргвынуыргIвра ахъазла ауи магIын ду амапI», – йгIалылкIгIатI Хагба.\nЦибулевская Мая СогIвым йгIвбахауа аквтанай апхьарти STEM laboratory ахьызта СогIвым йтагылу аинформация ргIапсраква йапхъахауа рапхьарти рпны биология йалрыпхьитI, Апсны акъральыгIва университет апны дметодистпI, арыпхьагIвчва ръазара йъаладырхIауа аквта апынгьи арыпхьагIв ахIбата дынхитI. Ауи йшылпхьадзауала, Сингапур арыпхьаща апхьарта апны йызхъысуа йамгIанпредметызлакIгьи йаквыргIапспI, ауи йгIалцIла швабыжта йсабаппI.\n«Ауат амальква зымгIвагьи йрыквшвитI, гуманитар дырра анрутуашгьи, анаука тамамква андуырдыруашгьи, апсабарадырра тшаназынауырхауагьи йгIаурысабап йауитI. Ан-абачва йгIаргвынгIвра атахъыпI асабиква пышвт амамкIва дара-дара рхъа йшадынхалуа. ХъпшылыгIвдъа йгIанхауата гьакIвым – арыпхьагIв ауат йъатахъула йнайырхитI. Ауи акIвпI аргIапсща ахв щтIызхуа», – лхIватI ауи.\nЦибулевская йгIалылкIгIатI «арыпхьагIви апхьагIви йрапшдзата ангьи абагьи арыпхьара йшаланакIуа». Ан-абачва йгIаргвынгIвра атахъыпI рсабиква апхьарасахIатква рпны йызшIашвауа, ауи акIвпI ан-абачва урынйаларныс швабыж магIны заму.\nЦибулевская Мая амаль шIыцква лапхьарасахIатква рпны йшгIалрысабапуаш дащтапI, ауаса йцIалымкIуата йылхIвитI уахьчIвала ауат амальква йщаквгылхьаз арыпхьаща «йшаквылцIагIвацауа».\n«Ауи арыпхьаща зымгIвагьи хIызгIаланаркIуазтын асабиква дыррата йгIахIдырбахуаш агалагьи рыцIа йщардазлуштI», – йылпхьадзитI арыпхьагIв.\nАн-абачва рклуб алачIвараква йрылазапыту, хсабикI зму ДжьопIуа Арда йшылбауала, Сингапур арыпхьаща Апсны апны йщаквгылхьаз аргIапсра йалаужьырквын «бзирагьи» «чвгьарагьи» гIалцIуаштI.\n«Ажва гьалам, йъакIвызлакIгьи ауи аргIапсра хIара хIарыпхьаща йалаужьра апхъала ауат амальква цкIы-цкIы йууырдырта Апсны апны йщаквгылу аъащаква йрыквыргIапсра атахъыпI. Уапшра атахъыпI. Йщаквгылхьаз арыпхьаща гьхIзыкIарышвдзушым, ауаса сара ауи шIыцраквакI гIалалзарквын бзи йызбун», – лхIватI ауи.\nСингапур арыпхьаща йащатапI арыпхьара апны йапшым амальква гIарысабапра, асабиква дырра рылазцIауа аматериал йахъазымкIва хъвмаррата йырзалуашгьи алацIара. Гватра ду азалхпI йалакIу, азаджв азаджв дъайайгвыгIвуа, дъайыздзыргIвуа, йхIвауа ъайгIауа, йъайыцикIуа гвып (класс) гIаныршара.\nАн-абачва рклуб – Адуней апсуа-абаза конгресс а-Дискуссия клуб йаланакIуата йазалхта йгIандыршаз проектпI. Ауи анхара асквш 2019 ноябрь агIан йджвыквнацIатI. Аклуб саби дызму дзачIвызлакIгьи далал йауитI. АдгалагIвчва йшырхIвауала, араъа йхъаду «азыгIальаматри агвышхвари» ракIвпI. Аклуб апны апсихологква, айъазагIвчва, асабиква рарыпхьари рбжьари йапшым рнархараквала йынхауа аъачIвагIагIвчва рынйараква адыргаллитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/an-abachua-rklub-yalakuu-singapur-arypkhiascha-yakhadyrguazat","date":"2022-01-26T14:45:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304954.18\/warc\/CC-MAIN-20220126131707-20220126161707-00647.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998267591,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9982675909996033}","num_words":565,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет йалакву Астомбыль апны йанйан а-Конгресс анхара агIарбараква йрыквчважватI йгьи асквш 2019 ацIыхъвадза анхара рыцIа йхъаду анархартаква гIадрыбергьыльтI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалакву Астомбыль анйара апны йагIвсыз асквш АААК анхара агIарбара хъадаква йрыквчважватI: акция «Агвы апхара» шакIвшаз, асквш 2019 агIан Трыквшта апны Апсны акъральыгIва баракъ амш шдыртлапIуш, Трыквшта апсыуа-абаза диаспора ргIащтийыгIвчва ансисквша йакIвшауа Абаза уагIа рспорт хъвмарраква йшрылалуаш.\nАпсны йгьи Къарча-Черкес рпны зхъахIара мачIу атгIачваква рцхърагIара йазынархаз йгьи Трыкв апсыуа-абаза диаспора злата йакIвшуз агвчIагIвчпара акция «Агвы апхара» агIарбараква дрыквчважвауата АААК ЙхIаракIу асовет йалу Ведат Мекер ауи апхьадзараква гIайхIватI. Асквш 2018 адзын йгIашIарышвта асквш 2019 мартI мыздза йадыркIылтI йгьи адукви асабикви рыхъазла гъын чгIвыча пкъыгIвата 6000 райхIа гIарщтитI: акурткаква, акIвохвта пхаква, ахъызаква, ащапIхъацIаква, ауасамцара.\n«АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Агрба Беслан, датшагьи Трыквшта апны апсыуа диаспора рмеценатква йъацыркIыз абзирала ари агвчIагIвчпара акция йауацIыхта абзазара йалалтI. АААК ауысхагIвчва рджьгарра нхара абзирала ауи (акция – аредакция ррытаразга) дахIврала йалхIыргатI. Ари йапшу акцияква апхъахьыла цIас пшдзата йшщаквгылуаш багъьата йазхъасцIитI», – йхIватI Мекер.\nАнйара ахъвыкI Трыквшта апны Апсны акъральыгIва баракъ амш артлапIара йазынархан. СынчIва ари агвыргъьахъв ацадыргалуаштI АААК, Апсуафед (Трыкв Республика апсыуа культура квтаква рфедерация – аредакция ррытаразга) йгьи «Алашара» адкIылара. АААК ЙхIаракIу асовет йалакву шгвыгъауала, абараса йацахъуа йынхузтын агвыргъьахъв анадзарала йхIаракIыта йырзадгалуаштI.\n«Сшхъвыцуала, ари агвыргъьахъв апхъала ацкIыс рыцIа йнардзата, рыцIа йбайата йакIвшуштI. Аджьащахъвараква, ачIащыгIвараква, ашIыцраква шщардазлуш кьангьаш гьазгIагIгуам», – йгIаликIгIатI Мекер.\nАуи йшихIвазла, Трыквшта апны Апсны акъральыгIва баракъ амш адгалра ауысква йрыдынхалхуаш АААК ЙхIаракIу асовет йалу Эрджан Башнух йакIвпI.\nАнйара апны а-Конгресс ЙхIаракIу асовет йалакву ауатыкв йгIатарцIатI асквш 2019 агIан Къарча-Черкес апны йакIвшауа Абаза уагIа рхъвмарраква Трыквшта апсыуа-абаза диаспора ащтийыгIвчвагьи ралалра ауыс. АААК ЙхIаракIу асовет йалу Ахмет Хапат йшгIаликIгIазла, Трыквшта ащтийыгIвчва йапхъахауата ахъвмарраква йрылалуаштI, уахьчIвала ауи йазынарху атшазрыхIазырра уысква йрыдынхалитI. Хапат йшгIацицIахызла, ахъвмарраква ралалра амагIны швабыж йдупI, йшпакIву ухIварыквын йапшым акъральква йыртабзазауа апсыуакви абазакви датша зджьара йапшымкIва араъа аргваныта йабадырныс рылшитI.\n«Арат аспорт хъвмарраква сквшышвкIи бжакIи цIуата агIвымакъраль штаква йыртабзазауа хIабашталагIвчва адыркIылитI. ЧкIвынргIа абадыритI, йагIвзачвахитI. Ауи ахIатырла хIпахь хачIв дута йгылапI ахъвмарраква йгIарылалуа рпхьадзара йрылахIырхIарныс, ауат рабабара рыцIа йшауыразлушла, рыцIа щарда йшацызлушла амальква нахIахвырныс», – йхIватI Ахмет Хапат.\nАнйара апны йалачважватI АААК йалу ауагIа рпхьадзара йалахIарныс ахъазла хъвдаквыщт зму амальта йнахвчIву.\n«ХIара йхIгвыгъапI Трыквшта апсыуа-абаза диаспора йгIацIанакIуа ауагIа а-Конгресс аидеякви ахачIвкви рыцIа аргваныта йрыхахIыргIвазарныс ахъазла презентация адыгIгалырныс. Апхъапхъа апсыуа культура квтаква ъанхауа ашIыпIаква рпны презентация акIвхIыршуштI. Ауи йаццауата ауаъа йгIанхIыршуштI АААК ашIыпIа хъвшараква», – йхIватI Хапат.\nАуи йшгIацицIахызла, а-Конгресс уагIа шIыц ргIадкIылра ауыс апны амагIны дупI АААК ахабарргарта портал (www.abaza.org) анхара.\nАААК ЙхIаракIу асовет йгьи а-Конгресс йалакву ранйараква йапымшвтуата йакIвшалитI. Ауи апшта, апхъала, асквш 2018 сентябрь а 29 атшын Согъвым апны айшва гьажьы акIвшатI. Ауаъа АААК анхара шакIвшауа, ауи атлахан агIарбараква шаъаз йрыквчважватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/astombyli-anyara-apny-aaak-ykharaku-asovet-yalakuu-a-kongress-ankhara-agarbarakua-yrykuchuazhuat","date":"2022-01-29T11:32:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304883.8\/warc\/CC-MAIN-20220129092458-20220129122458-00616.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9954906702,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9954906702041626}","num_words":425,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Археолог гврыхва Хварцкиа Мушни йынцIра анаука йазынайырхазарквын ужвыгьи гIахътIра щарда гIайдахIвуашын. Ауаса йпсадгьыл апхыцIа йгIанылыз архъвыхраква ауи йбзазара ацадырпатI, йаргьи абджьар гIащтIихтI. Афыр дангIадрийыз амш мартI а 27 йадахIвуата АААК ахабрргарта портал ауи йзынарху абзагIвра гIатанацIитI.\nКапба Арифа\nАпхъа заман амадзаква ргIахътIра йрызгIашыкъыз апхьахьа-археолог ужвыгьи нхара щарда йылшушын, аджьащахъвараква йзыгIахътIуашын, ауаса йуагIа йгIарыквхIаз ахьантара ауи йбзазара апсахтI: Хварцкиа Мушни археология пшгIараква нижьын йпсадгьыл ахчара дазгылтI. Апсны ауагIа р-Абашта айсра дъадзалаз апщмызкI руацIа ауи атурых йгIалахаз дайсыгIвхатI йгьи дфырхатI.\nХварциа Мушни зынцIра дзымбазгьи ауи йлактала дырдыритI: заман ауыра жакIьа зквыз ауи ахъацIа пшдза йсуратква Апсны апны щардата аныла-арыла йкIыдын.\nЙгIанхатI айсра агIан ауи телебарала йгIачважвараквакIгьи. Ауат акадрква ауагIа йызнымкIва йырбахьатI: айсра йапщылу амшква андыртлапIауа ауат гIадырбахлитI.\n«Археологква рлагер ауи йгьагьара йхъынхIвуан»\nХварциа Мушни Хумса йпа асквш 1955 мартI а 27 Хъахь Эшера кыт апны дйытI. Согъвым йжвабахауа аквтанай апхьарт�� дангIалга ауи Согъвым педагогика институт атурых-хабзадырра хъвшара дыцIалтI. Ауи даншIаз асквшква рагIан Мушни рахIа дхъызхуаз археология акIвын.\nАсквш 1980 апхын агIан дстудентыркIвата ауи Хуап кыт алагъьла апхъанчIви уагIа рчIварта гIайаутI. Ауи амшын метр 625-ла йахъщтIыхылгIу Мачагва-хIва йызпхьауа ахIатшпы апны йаныргIалын. УацIыхъван, асквш 1986 йгIашIарышвта сквшквакI руацIа ауи атурых хъмаштылга дадынхалуан, ауи адзхъа ужвыгьи хIатшп чIвартаквакI гIайаутI. Хуап адзхъа Мушни йгIанйыршаз археология лагер ауи йыгIвзачва щардагIвгьи пшгIара йгIайуан. Хварцкиа Мушни йапхъала Мачагва хIатшпы заджвгьи йгьгIайымпшыхвсызтI.\nХварцкиа Мушни аргваныта дыздыруаз ауат археология пшгIараквагьи йрылаз дрыуа заджвыпI Бжаниа Ахра. Sputnik Абхазия агентства апны ауи Мушни йхIалькви йунашвахъцIащи дгIарыквчважвауата араса йхIватI:\n«АхърыкъьаракIгьи аламкIва йсхIвапIта, зынзамыза сара ауи археология лагергьи, ауи йгIацIанакIуа зымгIвагьи, адуней шабгугьи ауи (Хварцкиа – аредакция ррытаразга) ажвгIванд амеханика ахабзаква йрымпуата ауи йгьагьара йхъынхIвуазшва сыла йгIацIалуан. ХIара жвагIсквша йыртаз ацIайква хIыхъазла ауи ахабарыжвква йрылу фырызшва, Гераклта дыгIбун, дзачIвызлакIгьи ауи дишIпшырныс далагун».\nМачагва хIатшпы апны йакIвшаз архъвыхраквала Мушни асквш 1987 агIан статйа йгIвытI. РыцIа кIьасата ауи СССР апны рахIа йызпхьуз археология журнал «Советская археология» йгIаквырцIатI. Ажурнал акъраль шабгу йгIатыцIуаз агIвыраква азыгIарщтийуан, ауат щардан, йгIаквырцIандзыкIьа сквшпхьадзарала уазпшра атахъхун.\n«Мушни йстатйа хвысквша йщтIан, – йгIалгвалашвахитI афыр йыгIвза йгьи йъачIвагIалагIв Милованова Наталья. – ЙгIаквырцIапI-хIвагьи хIгьазымпшыхуазтI йара. УацIыхъван асквш 1992 агIан йпщбахуз аномер йгIаншвалтI – Мушни дырщыта мчыбжьыкI анахъыцIх».\nЩардала уызквгвыгъушыз апхьахьа шIа\nХварцкиа датшагьи аэкспедицияква дрылан – СССР апны рахIа зхабар гуз Костенки археология экспедициягьи ауат йрыуа закIын. Ауи Воронеж аргванква йгIарауыз палеолит кIьаса азаман йачIву ачIварта агIапшыхвра йапщылан.\nЙара Мушни йчкIвынхъа уызквгвыгъа йауаш апхьахьа шIа йбзазаща йашвапхан. 80-хуз асквшква рагIан ауи Гулиа ДырмытI йыхьыз зхъу Апсны литератури истории ринститут апны дынхун – апхъапхъа лаборанта, уацIыхъван наука нхагIв айцIбата. Асквш 1987 йгIашIарышвта ауи Апсны акъральыгIва музей данаука нхагIвхатI.\nАсквш 1982 адзын Мушни анаука нхара тшайрыщцарныс СССР анаукаква р-Академия археология институт Ленинград апны йгIаныршаз ахъвшара дырщтитI. Ауаъа ауи акъраль апны палеолит пасала йагъьыз аъачIвагIагIвчва йрылапхьадзаз ГIвадахь Осетия апны йынхуз КIавкIаз палеолит экспедиция аунашвачпагIв Любин Василий Прокофий йпа дйыквшватI. Абарауаса ауи асквш 1983 агIан ГIвадвхь Осетия даган археология пшгIараква дрылалтI. Аэкспедиция йалаз палеолит паса агIан апхъанчIви уагIа рхIатшп чIвартаква гIарпшых��уан. АхIатшпква Кударо – хIва рыхьзын, ачIвартаквагьи Кударо чIвартаква – хIва йрыпхьун.\nКударо экспедиция ауи агIан сквш 30 раъара йынхахьан. Аэкспедиция апны цIас багъьа щаквгылхьан, ауи йалаз айхIарагIв Ленинград къральыгIва университет апны йапхьуз астудентква-археологква ракIвын, ауат руыс швабыж бзи йырбун, уыршIыбжьушта йаъан.\n«Мушни ащхъаква йзаргванын, ауи акIвзапI ауи асквш 1983 амщтахь ГIвадахь Осетия апны йырхIаз ашвапха гIайрысабапуата палеолит паса йауу ахIатшп чIвартаква ййырдыруа, Апсны апны ауат рапш дырзыпшгIауа дзалагаз, датшата йухIвушызтын, ауи йпасу ахIахъв сквшышвква рхIатшп чIвартаквала дъачIвагIагIвхатI», – лхIвитI Милованова Наталья.\nЙкандидат диссертациягьи апхьахьа шIа Ленинград апны апрофессор Люблин йунашва дацIата йрыхIазыруан. Ауи Мушни йпсадгьыл апны йаъаз ашель йгьи мустьер хъмаштылгаква (Джырхва, Хьапщ, ПсырцхIа, Хуап, Мачагва) йгIарыквчважвун.\nАрхъвыхра жраква рымщтахь айсра машажраква\nАсквш 80-ква рцIыхъваква рагIан Апсны ахъахьла апстхIваква тшазыркIкIуа йаналага, аурамква рпны апсыуакви аквырджькви йхътIыта йапшIагылуа йанца Мушни йынхара кIайрышвын аполитика далалтI. Милованова йшылхIвахуала, айсра апхъала йцIыхъвахуз асквш ауи Ленинград апны джьгарта дызжвылыз анаукагьи йгIвуаз, йхчарныс дызхамдзаз адиссертациягьи нижьра атахъхатI. ТIакIв анцIы ауи йхчара атахъхаз йдиссертация гьакIвмызтI – йпсадгьыл акIвын.\n«Ауи апсыуаква уагIахъата тшауацIырхра йтахъын – ргвбайара гIархчата ркъральыгIва йаздырхIауа. Сара сыхъаз Мушни патриотизм цIабыргы зпсы йалаз дгIвычIвгIвысын», – лхIвитI ауи.\nАвгуст а 14 Апсны апны айсра анджвыквыл, Согъвым аурамква атанкква ангIарбжьал Мушни – «йсчпуш ачIвыйа?» – хIва днамкIгIамкIуата АцхIа къапщы апны йапхъахауата агъачва йырпшIагылыз дрылалтI.\n«Ахъаз пстхIва хъызшва»\nАсквш 1992 август а 24 Хварцкиа Мушни Гвымста ахъыхчара мажа даунашвачпагIвта ддыргылитI, ага айсра ъачIвагIа йымамызтынгьи йазалхта ауи дазыбжьамызтынгьи. Йалныс ауыпI ауи дызгIалырхыз апсыуа уагIа шщахъымчIвалуаш йгьи йшайгIайуаш багъьата йъазхъайцIуз акIвхарныс. Ажва гьалам, йгIарымпхьадзауата йгьгIанымхатI ауи йхъацIара, йбагъьара, Абашта ахчара йара йшиборчу тшъазидыруаз.\nАйсра апхъалагьи ауи йахщчва йрайхIвуан: «ХIан дшврыхIазыр дшымчIвыуаш, дшашIымпхьадзуш, йылдырргIатI хIара дзачIвызлакIгьи хIпсадгьыл хIхчарныс хIцара шатахъу».\nМушни йынбжьагIв аргваныз Кобахиа Батал йгIачважваракI апны йгIайгвалашвахуан айбащраква рагIан ауи дшымгвжвайуаз: «Октябрь акIвпI ауи анынша – аштабгьи атрыпара пунктгьи ъаныргIалыз Эшера аресторан апны йапхъахауата аквырджьква р-«сушка» йапхъахауата йгIахIхъапссгIалта абомбаква ангIахIыквнапса. АуагIа гвжвайыгIва гIарылалын йалагIваласуа йалагатI. Ауаъа – «АпхIвыс дхвыпI!» – хIва бжьыкI гIагатI. Саргьи сгIаджвылцIтI. Сгвы йгьамуазтI сгIаджвылцIырныс, ауаса спсы гIархIан сгIаджвылцIтI. Спшызтын – алгIва а��ны Балаева Нина дызбитI. Мушнигьи дгIайитI – тынчта, ахъаз пстхIвазшва дызлу. Абарауи йтынчра, йчвырхъатыпща багъьа анызба сгвжвайрагьи схъыцIтI, сшабгаз тшщаквскIыхтI. Ауи йхIаль йалкIгIаран. РахIа йанаквыргъвгъварахарыз, уыжвжвы зымгIва хIщхуштI акIвымкIва уанымгвыгъахуашызгьи ауи йыншауа дщаквкIыта йылайкIуан».\nАфронт апны зны ажурналистква драчважвауата Мушни йхIватI айсра абашта айсрата йшалыз: «ХIара йхIызгIайтI аконфедерация йалу Лагъь КIавкIаз ауагIахъаква – хIара рахIа йхIаргвану хIайщчва, зщалагьи згвылагьи зхIальлагьи хIара йхIапшу. Ажва гьалам, хIызлапшымгьи аъапI – хIара заман ауыра хIакъвган, ауаса агвы амч ауаса майрата йгьыдзуам. Саргьи багъьата йыздыритI: заъара чвгьата хIдырбцIлакIгьи ауи амч рыцIа-рыцIа йгIацIсуаштI, хIща гIашIыхуштI, азаджв азаджв рыцIа аргваныты дыгIдыруаштI».\n«ХIгIащаквхуштI йгьи рыцIа хIагъьта хIщапIы хIгIаквгылхуаштI»\nАсквш 1992 октябрь агIан Мушни майор чын гIайыртын Апсны Республика айсра унашвахъцIарта хъада дащтийыгIвта Очамчыра-Ткъварчал нархарала дыргатI, датшата йухIвушызтан, Мараташварта фронт дтыцIын марагIайырта фронт дцатI.\n«Данырщуашыз апхъала пщымшкIла асквш 1992 декабрь а 2 агIан Мушни МарагIайырта фронт даунашвачпагIвта ддыргылтI, ауаса ауи аунашва гIайадзарныс дгьахамдзатI ауи аъатагьи йгьйымдыртI – йаргьи мачIыгIвпI ауи здыруа», – лхIвитI Милованова Наталья.\nМушни йхъатала танк, БМП, БТР-та хвба агIвижватI. Ауи дрылан Очамчыра район апны Кочара кыт ангIадырхвитхуаз. Хварцкиа Мушни асквш 1992 декабрь мыз агIан апхъала йнаскIьауата Лашкиндар кыт апны йанайсуаз аграната йгIашIышвтыз айха тшыт дащытI.\nМушни Хумса йпа йцIыхъвахауата дызлаз айбащра ъакIвшуз апны уахьчIва чвахъабага син гылапI. Апсны ателебара апны дгIачважвауата Кобахия Батал йшихIвазла, афыр данырщы Апсны Республика йапхъахуз йапрезидентхушыз афронт аунашвачпагIв хъада Ардзынба Владислав ауи датша зджьарагьи дрымгауата Лыхнашта атшшара апны дыцIарцIарныс ажва гIайгтI. Ауаъа акIвпI йаргьи Мушни йчIвылахъв ъайауыз.\nХварцкиа йщра ауи дыздыруаз, айгIайри ахъахвитри дрынкъвгагIвыта йпшуаз щардагIвы ртара йтнарцытI, ауаса заджвгьи йнапIква гьнаймыркъвытI. ЙайхIатагьи йхIхIвапIта, дзачIвызлакIгьи айгIайра, амамыр, азахвара, ахъахвитра йрыздзышуаз Хварцкиа Мушни йгвалаква дырхъйарныс йырборчта йырпхьадзатI.\n«Сара кьангьашткъвым гьазгIазгуам хIшайгIайуаш. Датша уыспI айгIайрата йупхьадзуш. Агвы амч ъахъахьхаз акIвма момкIва йгIахIгвыквылыз заджвы йчва дъатахIхыз акIвма? Ауи ужвыгьи уазхъвыцра атахъыпI… Шеварднадзе йчпаз хвы аквсцIара гьстахъым, ауи йара ауасагьи йубитI. Ауаса ауи хIара хIаднакIылтI, хIабанаркIытI. ХIара хIдатшата – рыцIа хIагъьта, рыцIа хIхIальальта, рыцIа хъацIара хIылата, хIгвква рыцIа йцкьата хIгIащаквхуштI» – Хварцкиа Мушни айсра корреспондентква драчважвауата зны йхIваз арат ажваква йабашталагIвчва щардагIв ргвы гIащтIырхтI, уыжвгIандзарагьи йгIащтIырх��тI.\nАсквш 1993 агIан Хварцкиа Мушни дщхьата Апсны Афыр хьзы йыхьырцIатI. АйгIайра амщтахь афыр йыйачIва Апсны апрезидент Ардзынба Владислав йхъатала ауи йаби жвасквша йыртаз йпи йриттI.\nЙабаду йыхьыз йхъа аладухауа уахьчIва йынкъвигитI ауи йпа йпа Мушни, ауи йхвбахауа акласс дапхьитI, йагъьу апхьагIвчва дрыуапI. Мушни йпа йпхIа Милана пщысквша ахIа дгьыртам, ауи лабаду хъацIарата йынкъвигузи йымгIангIвычIвгIвысызи анылдыруаш азаман лпыраркIвапI.\nЙгIарысабапу алитература:\n- Апсыуа биография ажвар","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khara-khgaschakugylkhuasht-abashta-aysra-afyr-khuartskia-mushni","date":"2022-01-21T21:09:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320303709.2\/warc\/CC-MAIN-20220121192415-20220121222415-00389.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996742487,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967424869537354}","num_words":1142,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.097,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАдуней апсуа-абаза конгресс, «Асабихъа адуней» гвчIагIвчпара фонд йгьи «Турист» компания Гагра район апны гIари щардагIв зму атгIачваква рсабиква Апсны акъала хъада апны Асквш шIыц дыртлапIарныс йдрайгватI.\nАсквш шIыц агвыргъьахъв гIаргванхауата АААК акъала хъада акIьадыгвкI апны саби хъвмарырта ауыхвара алнаргатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс асквш ауацIа йшынхаз йаквчважватI. Асквш 2022 агIан хачIв хъадата йдыргылуагьи аргамта йырчпатI: АААК ауатква ахабарргарта портал апхьагIвчва йднардыритI.\nГагра район йауу йкъвльейсызу, саби щардагIв зму атгIачваква Асквш шIыц райшва злахъыргIвуш АААК ахьыла йгIарадзатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва декабрь а 25 Баслахв кыт апны Апсны ауысагIвчва бергьыльква йгьи ауысагIвчва шIаква рыхьызкви ражвакви зну гъвычкIвын 71 дыргылтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса асовет йалакву дрынйан асквш 2021 агIан йшынхаз йаквчважватI.\nАААК Ан-абачва рклуб алачIвараква Гагра апны йакIвнаршауаркIвитI. Ари азын ауатыкв йгIатаргатI ацIайква йапшым аныбыжьква рагIан йырпщылу абаргвыраква, асаби ушйангIалуашгьи йаквчважватI.\nАпхьахьаква Чрыгба Вячеслави ДжьапIуа Зураби атурыхдырыгIв дудздза Генко Анатолий йхъхIвалгIата КъЧР апны йакIвшаз Адуней наука-практика конференция йшалаз апсуа журналистква йрархIвтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Colors of nations компании Гагра апны экология йазынархаз акция акIвдыршатI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб Апсны апхьартаква рпны арыпхьаща йазынарху анйараква акIвнаршауаркIвитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2022-01-19T16:10:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320301475.82\/warc\/CC-MAIN-20220119155216-20220119185216-00420.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9766754508,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9766754508018494}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nМартI а 11 атшын Апсны абзазагIвчва бзи йырбуз ауысагIв Аджьба ТIаиф сквшы 83 йхъыцIуашын. Ауи ргвы дтата дбзазитI, анцIрала йбзазуштI, йрызчIащыгIвазлуштI йыршIыйара сатырквагьи. АААК ахабарргарта портал йадыргалтI ауагIа руысагIв хьзы зквнагадзуз Аджьба ТIаиф йгIайыквчважвауа абзагIвра.\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.\nАкъала хъада аунашвахъцIарта атдзы асквш 1914 агIан йдыргылтI: ауи сквшы 105 ахъыцIтI.. АААК апортал агIвыра йгIанахIвитI Согъвым злабергьыльхаз ари атдзы зуыхваз дзачIву, ауи штшапсахуаз, тшызлапсахыз, тшызлампсахыз.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2022-05-24T08:03:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662570051.62\/warc\/CC-MAIN-20220524075341-20220524105341-00580.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9985835552,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9985835552215576}","num_words":193,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.088,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Хунцариа Отар йыхьыз зхьзу оркестр Согъвым апны йартыз агвчIагIвчпара концерт йгIанагыз ахча асаби чымазагIв йайъазара йаквшвуз аларшватI.\nХунцариа Отар йыхьыз зхьзу акъральыгIва оркестр ргвчIагIвчпара концерт Согъвым апны апщаша апрель а 25 атшын йакIвшатI. Ауи йгIанагыз ахча шабгу «Ашана» фонд зайгвыгIвуа йчмазагIв хIатлу ачкIвынхвыц йалайцхърагIатI.\nАконцерт адгалра йагIаджвыквцIагIву оркестр агвацчпа унашвачпагIв Арухаа Денис йакIвпI. Ауи ари ауысла акультура-гвчIагIвчпара фонд (КБФ «Ашана» – аредакция ррытаразга) тшырзынайырхатI. ЙшихIвазла, оркестр йалакву зымгIвагьи йацыркIтI аконцерт йгIанагуа ахъахIара асабиква райъазара ахъазла йрыртырнысла агIаджвыквцIара.\nАгIахъвмаррагьи дахIврала йакIвшатI: аконцерт ъакIвшуз азал уагIала йырчвын.\n«Апрограмма йалан уыжвгIанчIви ъамапсыма аныргIалщала йбыжьгуз апсыуа йгьи адыгьа уагIа макъымква, ауагIа йыргвапхауа анахьанат аршIыйара макъымква. Аконцерт аншлаг аъата дахIвра дула йакIвшатI», – йхIватI Арухаа.\n«Ашана» аунашвачпагIв Джинджолиа Мактина йшылхIвазла, афонд артистква ргIаджвыквцIара йайгвыргъьатI, йауа ухIварыквын «агалагьи рыцIа йгвапапI ауыс датша заджвы йангIаджвыквицIауа».\n«Аконцерт абилетква зымгIва ртйытI, ауи йазынархата афонд анхагIвчвагьи, адгалагIвчвагьи, ацынхагIвчвагьи нхара ду акIвдыршатI. Аконцерт хъахIарата йгIанагтI сом 161000. Ауи ахчала афонд зайгвыгIвуа асаби чымазагIв Бгеу Темур йайъазара ахв ршватI. ЙахьчIва ауи йайъазара знархараз ахча азкIкIра ашIадрысхтI», – лхIватI ауи.\nАфонд аунашвачпагIв датшагьи йшгIацылцIахызла, аконцерт апшыгIвчва йаццауата гIвылшаракI гIарнаттI: асаби йайъазара йгьи Апсны ауагIахъа культура, афольклор ртшауацIыхра знархару ацхърагIара. Джинджолиа йгIалылкIгIатI ари йапшу агвчIагIвчпара гIаджвыквцIараква абзазара ралажьра амагIны швабыж йшдуу.\nАконцерт апны даъан акультура-гвчIагIвчпара фонд «Ашана» агвчIагIвчпара совет аунашвачпагIв Хагба Изольда. Ауи йшгIалылкIгIазла, ари аконцерт Апсны апны агвчIагIвчпара цIасква шбагъьахауа йаквшахIатхитI. Хагба йшылхIвазла, йари йапшу агIаджвыквцIараква апсыуа ршIыйагIвчва ртланыкъвала апхъалагьи йаъан.\n«Бгеу Темур йайъазарала йгIаншаз ацхърагIара амаль амузыкантква руыс бзиква рпхьадзара йаланархIуштI. Ауат амузыкантква йрыуапI йбергьльу апсыуа ашвахIвагIвчва Кварацхелиа Мадина, Агрба Саида йгьи Хагба Тимур», – лхIватI Хагба.\nХунцариа Отар йыхьыз зхьзу ауагIа ъамапсымаква ркъральыгIва оркестр асквш 2016 агIан йгIаншатI. Агвып зсуа уыжвгIанчIви быжьгаща зму ауагIа макъымква ракIвпI. Апсны апны оркестр бергьльыпI, бзи йырбитI, ауи хвду зму ртшхъвага щарда аквнадыргахьатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soghuym-apny-khuntsaria-otar-yykhiyz-zkhizu-orkestr-aguchaguchpara-kontsert-akushat","date":"2022-05-25T10:22:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662584398.89\/warc\/CC-MAIN-20220525085552-20220525115552-00561.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971937537,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971937537193298}","num_words":280,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIаншараква\nАчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, Ащамакъа чвамза адыркIытI, НартыргIа рмгъымцагьи цIырхъыйтI – абараса йнардастI Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху АААК апроект апкъ йтата йхъырхыз, апсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц СогIвым апны ажвлара хабарргагаква рыхъаз йгIадырбатI.\nАААК акъыль зрыпшгIауа апроект «Иарбан? Иаба? Ианба?» апкъ йтата йгIвбахауа ахъвмарра аднагалитI. Апсны, КъЧР рхъвмарыгIвчва гвыпкви апроект адгалагIвчви скайпла йабабан йабадыртI, йырпыру ахъвмаррагьи йалачважватI.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта апны «Апсуа бызшва ауагIахъа ртурых узырдыруа йпасарайу гIалцIыртапI» ахьызта йхътIыз лекция акIвшатI, ауи дгIапхьатI атурыхдырыгIв Инджгиа Джамбул.\nАпсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» йащтагIайуа йахъвыта йалитI. Афильм гIанзыршаз аъачIвагIагIвчва ауи шхъырхуази йшадынхалуази АААК ахабарргарта портал агвып йгIарархIвтI.\nГвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара агIаджвыквцIарала йхътIу спорт тшыбжьарта – воркаут – дыргылтI.\n«Агвы апхара» зхьзу ужвыгьи акциякI – къвльейсызта йбзазауа ауагIа гвчIагIв цхърагIарата чгIвычи щапIхъацIи рзышара – акIвшатI Апсны апны.\nАпсны акъральыгIва университет апны абаза гIвыра асквшы 90 йазынархаз ахъвлапын акIвшатI.\nА-Конгресс анхагIвчва Facebook социал сетьла райшата йакIвшуз аэфир апны Апсны а-Парламент апны алхраква шакIвшази а-Конгресс агвып рмурадкви руысла апшыгIвчва разцIгIараква джьауап рырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news","date":"2022-05-24T08:40:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662570051.62\/warc\/CC-MAIN-20220524075341-20220524105341-00739.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965963364,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9965963363647461}","num_words":196,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс, «Асабихъа адуней» гвчIагIвчпара фонд йгьи «Турист» компания Гагра район апны гIари щардагIв зму атгIачваква рсабиква Апсны акъала хъада апны Асквш шIыц дыртлапIарныс йдрайгватI.\nКирвал Камила\nАсквш 2022 агIан йапхъахуз агвчIагIв уыс Адуней апсуа-абаза конгресс асабикви саби щардагIв зму атгIачвакви йырзынанархатI. Саби 36-гIв йнадзуз агвып ран-рабачвагьи рыцта январь а 11 амш шабгаз СогIвым апны йыргатI, ауаъа йанцузгьи «Апсны» этнопарк йдырцан шIыцра щарда ддыргIатI.\nАжвлара рабадыррала АААК аъачIвагIагIв Хагба Изольда йгIахIгвалалыршвахтI а-Конгресс гвчIагIвчпара нархара зму апроектква щардата йшаднагалуа йгьи йшрыцIагылуа, ауат асабиква йырзынархазтын – «рахIагьи йшрайгвыргъьауа».\n«Акъала хъада амзагIв цIла агьагьара апны агвыргъьахъв Асквш шIыц гIатамылскIва йадыгIгалуашын, ауаса акция йалазара атахъкваз рызджьакI ъачмазыгIвхаз йгIалцIла йатхIрыпара атахъхатI. Йара йахьчIвагьи асабиква зымгIва гьызгIамитI, ауаса йаъамыз рыхъазгьи асогIа хъагIаква хIрыхIазырын йырнапIыцIахIыршвахуаштI. Сшхъвыцуала, ацIайквагьи ан-абачвагьи амш ргвы йгIатахушта йыргатI, ргвы пшыхь тадрыстI. Ауат джьащахъварта щарда йаъан, согIа рыквшватI, адзытшпурам апны ачарта йыгIвначIватI. Араса рыла дырпшырныс лшара ауа�� ансимшы йгьрымам. ХIара хIыхъазла насыпра дупI гIари щардагIв зму, зтахъы намхъауа атгIачваква йрыуу асабиква ъахIзыргвыргъьаз», – лхIватI Хагба.\nАмш апрограмма уыс щардала йырчвын, кIара узырдыруа, закIы уазызбжьауа анйаракви айчважваракви алан. Акъала хъада амзагIвцIла адзхъа йгIадырбаз Асквш шIыц йазынархаз аргылчIв йапшра йахъазымкIва ацIайква СогIвым Акафедра кьльиса ду йцатI, ауаъа Апсны Православ Кьльиса ахъада – аиерей Аплиа Виссарион йынйатI, согIа гIарырттI, бжьагажва, хIвахIвра щардагьи ргIатI. Ауи акIвымкIвагьи асабикви ан-абачви Артшхъвара апарк апны йгылу ачвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, ауат Айсра Ртшхъвара амузей апны йгIамдатI, ауаъа айсра йапщылаз апкъыгIваква йырпшытI, айсчва рхъацIара ахабарква йрыздзыргIвытI, Апсны йапхъахуз р-Президент Ардзынба Владислав йгIайыквчважватI, ауи апхьарта даныцIаз йыздыргылыз агIарбагаквагьи ддырбатI. АпхьагIвчва рыуа азджьакI ауи йаргвышхван даргьи «хвбагIвацала» йапхьарныс ныха рхIватI.\nАри ауыс адызгалыз йрыуазаджву «Асабихъа адуней» гвчIагIвчпара фонд аунашвачпагIв Ашуба-Хагба Людмила амш шцаз даквчважвауата ауи «йшахъазгIваца ларпшрамыз – кIара узырдыруа йшгIамдаразгьи» гIалылкIгIатI.\n«ЙахьчIва хIара СогIвым хIгIайтI, ауаса йхIылшазарквын асабиква Апсны шабгу дхIырбушын – ауи аъарала йыргвапхан. ХIара ари акция йацызкIыз зымгIва хIырзыразпI – а-Конгрессгьи, атурист компаниягьи. Асабиква зквчIваз автобус АкъральыгIва автоинспекция анхагIвчва ацын», – лхIватI Хагба Людмила.\nАгвып мгIва йъадзаквыз ауат йапшым атурыхкви ахабаркви райхIвуан «Турист» уагIахъа турист компания анхагIвы Карнецян Арменак. Ауи йшихIвауала, агвып йрыуата шIыцраквакI здырра зтахъыз щардагIвын.\n«Апхъапхъа зымгIвагьи такIв тштарщахIауа йаъан, уацIыхъван йрымагIальаматхауа, даргьи рыцIа-рыцIа йкьахвхауа йалагатI. ХIара ари йапшу апроектква йанакIвызлакIгьи хIгвыргъьауа йрыцхIкIитI», – йхIватI Карнецян.\nХециа Апсуана лтгIачва ажвгIвысабичва рпны дахIбапI. СквшквакI цIуата ауат ран дырхъышвттI, айцIбачва рыгIзарагьи апхIвыспачкIвын лыхъвда йгIаквылтI. Ужвы ауи луыс рыцIа ймайрахатI: ларгьи швапха лырхIахьатI, ахвыцквагьи тIакIв йрылахIан ауат рыуа рыцIа йахIбаквугьи гIалцхърагIауа йцатI.\nАныдъа йангIанха Апсуана лгвы гьлымрыдзтI, Гагра апны техникум дыцIалын айъазара тшазылбжьитI. АпхIвыспа атехникум дгIалгата лъачIвагIала нхарта гIалауырныс лгвалапI.\n«Анчва дырзыразхатI зымгIвагьи, Адуней апсуа-абаза конгрессгьи рылата, йанакIвызлакIгьи йъахIыцу, йахьчIвагьи ари апш гвыргъьахъв пшдза ъахIзадыргалыз ахъаз», – лхIватI ауи.\nМикаэль – СтепанянргIва ртгIачва апны дквтанайпI, хвбагIвацала дапхьитI. АчкIвынхвыц агвыргъьахъвгьи агIамдараквагьи швабыж йгвапхата йхIватI.\n«Ари ауыс хIзадызгалта СогIвым адуней джьащахъва хIзырбаз зымгIвагьи Анчва дырзыразхатI», – йлахIвараква хIыцагIвишатI апхьагIв.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхара апны асабиква, саби щардагIв зму атгIачваква, акъвльейсызква йырзынарху агвчIагIвчпара проектква йанакIвызлакIгьи гватра ду рзалхпI. Асквш 2021 атыцIымта АААК анхагIвчва Гагра арайони СогIвыми рпны Асквш шIыц ахьызла фачIвы ршатI. Йара ауи агIан акъала хъада акIьадыгвкI апны АААК асаби хъвмарырта ауыхвара алнаргатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/vaaki-asabiqha-aduney-fondi-gagra-rayon-yauu-atsaykua-soguym-apny-guyrghiaqhu-rzadyrgalt","date":"2022-05-23T13:46:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662558030.43\/warc\/CC-MAIN-20220523132100-20220523162100-00536.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974346161,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974346160888672}","num_words":485,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш шIыц агвыргъьахъв гIаргванхауата АААК акъала хъада акIьадыгвкI апны саби хъвмарырта ауыхвара алнаргатI.\nКирвал Камила\nАхьта Дада, АсырчIвачIва, амультфильмква рфырква, ауысаква, асогIаква – арат зымгIва аъан СогIвым Адыгьа урам апны асабихъвмарырта ангIахъыртIуаз.\nАкIьадыгв абзазагIв, АААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуа Жьыба Дмитрий йхъатала ахъвмарырта аргылра унашва ахъицIун.\n«Агвлачва гIасыдгылын Адуней апсуа-абаза конгресс асаби хъвмарырта ауыхвара йгIалалырныс йгIасыхIватI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгIахIыхъвдаквицIан – хIара ахъвмарырта хIхвгIан йъадыргылуашыз йгIагIгтI», – йхIватI ахъвмарырта ангIахъыртIуаз Жьыба Дмитрий.\nАуыхвара апны а-Конгресс джьгарта йгIацхърагIун йаргвану атыдзква йырту ауагIа.\nСаби щардагIв зму Харазиа Флора ллахIвараква хIыцагIвылшатI. Ауи йшылхIвазла, араъа йту зымгIва апхъахьылагьи апшцIа шандыргIалуаш йадынхалуаштI.\n«ХIара ари ауыс хIсабиква ъахъвмаруа, рзаман ъаргауа хIыкIьадыгв аныргIалра йаджвыквцIагата йхIпхьадзитI. ХIа араъа хIбзазитI, йаргьи йшхIылшауа апш хIыпшцIа хIрыпшдзуштI, хIсабиква рыхъазла йагвынхIыргIвуаштI», – йгIацылцIахтI Харазиа.\nАдыгьа урам апны йгылу атыдзаквгылаква рпны саби щардагIв зму атгIачваква гьмачIым. Ауат йрыуапI Мадинян Саида лтгIачва. Саида нцIрата йлыму атыдзаквгылаква рыуа закI апны дбзазитI йгьи йгIалылкIгIитI «ари апш хъвмарырта йапхъахауата йшрауыз».\n«Швабыж хIайгвыргъьитI, Анчва дшвзыразхатI! Ауи апш уыс ужвыгьи йгIаларгузтын хIгвыргъьачIвауа хIалалуаштI, архъйара хIацхърагIуштI», – йгIацылцIахтI Мадинян.\nАсаби хъвмарырта шIыц аурам апны йбзазауа дугьи хвыцгьи аднакIылтI. Агвыргъьахъв аналгуз ацIайква «асогIа хъагIаква» рыларшатI. Хъвмарыртагьи хъагIарагьи зауыз асабиква ргвыргъьара гIвына гьамамызтI, ауат азаджв азаджв дапикъьауа рлахIвараква рхIвун.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхара апны агвчIагIвчпара йанакIвызлакIгьи гватра ду азалхпI. Асквш 2021 агIан АААК анхагIвчва Гагра арайон чымазагIвтара аковид хъвшара, Гвдауыта аковид чымазагIвтара фачIвы рзыргатI. Асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан Гагра ангIадырхвитх амш ��адахIвуата а-Конгресс Гагра къала апны йгIаныршу айсра аныкъвадыкъваква рреспублика адкIылара ахъвшара аветеранква цхърагIара днарадзатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/askush-tshyts-agatalymta-aaak-soguym-adygia-uram-apny-sabi-qhumaryrta-argylt","date":"2022-05-23T15:09:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662558030.43\/warc\/CC-MAIN-20220523132100-20220523162100-00028.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9965074658,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996507465839386}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.07,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Июль а 22 сквшы 66 йхъыцIитI йбергьльу абаза хирург Татаршвауа МухIарби. АААК ахабарргарта портал ари агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазари йынхари йгIарыквчважвауа абзагIвра аднагалтI.\nАйсан Людмила\nТатаршвауа МухIарби ХIаджьбакьыр йпа – ахирург ъаза, апрофессор, амедицина наукаква рдоктор, Россия Федерация апынгьи Къарча-Черкес апынгьи гIатгара зму айъазагIв – асквш 1953 июль а 22 Псыжв кыт (апхъала – Дарыкъвакт – аредакция ррытаразга) апны анхагIвчва ртгIачва апны дйытI.\nАтдзахьыз джьащахъва\nТатаршвауаргIа йрыуата ауи акыт апны хвабанпаракI бзазахьатI. АтгIачва рхабарква йшгIархIвауала ауат рапхъанчIвикI «Татаршвауа»-хIва йыпхьауа йзалагаз ари акIвпI. ЙшцIасу апшта, унагIва йалалыз ачкIвын атацанадылрадза йзаъачва ахIбачва тшдйырба йгьамуазтIта йыгIвзакI йпны дчIван. Атдзахьыз зпны йгIаджвыквлыз дъачIваз атгIачва къвнакъта йрымаз татарквакI ракIвпI. «Ататарква рпны йсасыз» – ари акIвпI адыгьа бызшвала «татаршвауа» йгIаныцIуа. Ашвъаква рпны атгIачва зымгIва урышвла «Татаршао»-хIва йаныпI, МухIарби йшвъа ангIаргIвуаз йгIващан «Татаршаов»-хIва данырцIатI, йаргьи ауи йпсахырныс ацIыхъва дгьтамгылтI.\nАуи йаба Татаршвауа ХIаджьбакьыр агвла кытква рпынгьи зыхьыз гуз драхвырхIагIвын, мышхъвлагIандзакI аколхоз апны дынхун, дгIвычIвгIвыс хIальальта, пха йыквта йыхьыз рхIвун. Йан Сакьинат ТIыгвргIа дыртпхIапI, Къвайдан кыт дауапI. Ауи хвгIвысабичва гIалритI, МухIарби зымгIва драйцIбан, дымкIчIвын, щарда кIылицун.\nБагъьата йлихызи абзазара йапсахызи\nАпхьарта апны МухIарби бзита дапхьун: ахIисап, физика, химия бзи йбун, ауаса урышв бызшва йчвыбаргвын. Ауи дукI йгьайымрыхьуазтI, абызшва ауи апш магIны амата йгьйымбузтI, йхъаду – ахIисап баргвква йзычпун. Апхьарта дангIалгузгьи багъьата йлиххьан айсра ъачIвагIа шйауашыз, ауи заман ауыра йгвалата дгIабзазатI. Йанща ТIыгв Назир дафицарын, Совет Союз ашIыпIа щарда рпны къвырльыкъв йхатI – йаргьи ауи дйапшхара йтахъын. МухIарби йхъазума – дыздыруаз зымгIва хъацIара злаз, йкъваданыз, йпшдзаз ауи ахъацIа фырта рыла дыцIан. Тшпсщара дангIайрыз йахща бачIвбара длызцун. Ауи йхъахв шидыруаз, кърарта йынкъвигуз, йара штшикIуаз збуз МухIарби йыхъаз уызгIвымсхыз дшвапхан.\n«Сшафицархуш акIвымкIва схъа закIы гьтамызтI, ауи акIвымкIва датша ъачIвагIакIгьи сыла йгьгIацIамылуазтI», – йгIайгвалашвахитI МухIарби.\nЙа��щагьи ауи йгвапхунта йыцикIуан. Ауаса абзазара датшата тшацанарпатI: ачкIвын медицина комиссия дгьызкIылымстI.\nАйсра училища данзыцIамыл МухIарби акытмлыкврхIара институт дгIалгата йаба дйыцта аколхоз апны дынхарныс дазхъвыцуа далагатI. «Са йызгIахьан хIаба аколхозква рынхара апны ахъцараква анщардаз, йанымлаз агIан йкытлагIвчва щардагIв гIайхчата. Саргьи сшгвыгъуз кыт млыкврхIара ъачIвагIакI сауырквын схъагьи стгIачвагьи сзыкIуашта акIвын», – йхIвитI МухIарби.\nЙара, йухIвушызтын, МухIарби йтгIачва апны зымгIва швабыжта йацIагылан, йацацхърагIун. ЗгIариква зымгIва йхIаракIу апхьартаква рпны йапхьуз ани аби ауи рчвхIатлан, ауи йгIалцIла ахIбачва аинститут йангIалгарыз айцIбачва апхьарныс йырцхърагIун.\n«Ауысква аквыргъвгъвата ласыта апхьара»\nАуаса акыт млыкврхIара нархаралагьи дгьымцатI МухIарби. ЙцIыхъвахауата ауи йъачIвагIа гIалхра апны зажва зхIваз йахщахIба Надя лакIвпI. Ауи агIан Надя Ставрополь апны лапхьара далгун. Ауи лаща дйылабжьатI Ставрополь амедицина институт дзыцIалуазтын дапшырныс. ДапшытI… Йгвы йшпацIал ачкIвын айрыш архъвыхраква зымгIва «хвбала» йкIыта урышв бызшвала «гIвба» ангIайг! Анахьанат зымгIвала ачкIвын йдырраква шбзидздзаз збаз аинститут аунашвачпагIвчва ауи йпсы йапылтI, алацIара шIыц-шIыц йгIвыхырныс дадрыхвиттI.\nАуи агIан архъвыхраква аобласт йхIаракIу апхьарта хъадата йаъаз Къарча педагогика институт апны йддыркIуан. Ауаъа йан ужвыгьи лащакI – абызшвадырыгIв ТIыгв Владимир дынхун. Зыхьыз гуз анща йахщапа урышв бызшва гвымхата йъайдыруаз ахъазла дрыпхащара заман аймыргауата амалькI шичпушыз дазхъвыцуан.\n«Урышв бызшвали литературали алацIара агIвра заман айшысла тшазызбжьара атахъхатI. Ауи сапхьара Къарча-Черкес йахъазымкIва Лагъь КIавкIаз апны йбергьльыз алитературадырыгIвчви абызшвадырыгIвчви гIаланакIтI, – йхъагьи дазлакъырдыхуа йхIвитI МухIарби ХIаджьбакьыр йпа. – Санща йымщтахь сара йсцрахIван Кълыч Рауф НыхIв йпи Бекьыз Лейла Абубакьыр йпхIи. Ауат руыс дырхъйатI, саргьи багъьата «хпа» сыздыргылтI».\n«Апрофессор Татаршвауа»\nУжвы ачкIвын ауи апхъала зынгьи дъамцасыз акрай акъала хъада – Ставрополь йызпшуан. Акъала ауи йгвапхатI, ауаса дудздзакI акIвта йбан мачIкIгьи дырхIатI: щымта аинститут дцара ахъазла ауахъ зпны дгIанхушыз йаба йъахIльы димауырквын щта?\n«Сгвгьи кIахIахьата съацуш сымдыруа сшакIвшуз аполитика апхьарта а-Тдзы адзхъа сагатI. Йара ауи асахIат атдзы ашухъала заджв дгIакIвшатI, сипшызтын – сыззыпшгIауа Татаршвауа КIарней Щамсудин йпа йакIвпI. Ауи закIыта дута сйыщтацIрын – агьагьара шабгаз гIатсрыхIвачвгIатI, аурам анахьаныла ухъыста йцуз ауагIагьи гIацасырпштI», – дпшвырхъыччауа йхIвахитI ахирург.\nМухIарби ласыта апхьара даланахIватI, дызцапхьаквуз дгьгIархьымшвузтI. Аинститут апны ауи данцIайыркIваз тшыздикIылыз атлетика хIатла атагIащтIиххын – ауи йгIалцIла рыцIагьи йылачважвауа дцатI. Анкъвакъвра щарда рпны апхъагылара гIатызгуз ахIатлащтIыхыгIв Татаршвауа МухIарби йсурат сквшкъомкI руацIа амедицина институт АчIахIра гъвы йкIыдын. УацIыхъвангьи ауи бзидздзара йгьнимыжьтI, аспорт амастеррагьи дакандидатхатI.\nЙхъатайкIыз ауыс найырдзарныс дъащтаз, йхIаль ауаса йъаныз акIвма, момкIва арыпхьагIвчва рбзирала акIвма – МухIарби дызпхьуз аъачIвагIа рыцIа-рыцIа дшхънахуа йылайхIвауа дцатI.\nУжвы йъагIадзазгьи швабыж пхата длыквчважваркIвитI Татаршвауа йарыпхьагIв – Ставрополь медицина институт аркъьара хирургии атопография анатомии ркафедра аунашвачпагIв Поляк Ревекка Илья йпхIа. Ауи ллекциякви лтшыбжьара сахIаткви МухIарби ужвыгьи йдырхыркIвитI, йара йакIвпIта – ауи арыпхьагIв рыцIа бзи йылбуз дстудентын. «Ауи йбергьльу ахирург йыхьыз гIалрахунта араса лхIвалун: «Островерхов йакIвпI хIызпхьауа «хвбала» йыздыруа, сари Татаршаеви – ауаса акIвын стдзахьыз шылхIвуз – «пщбагIвацапI» йызлагIдыруа», – йгIайгвалашвахитI МухIарби.\nДанстудентыз асквшква рагIан Ставрополь аурамквала дангIамдуз зымч таз, акыт йгIатыцIыз абаза чкIвын афицарра ъагIайдамыхIвызгьи, акытмлыкврхIара институт дъацIамылызгьи дгьамайгIваджьхуазтI: ауи багъьата йдыруан йгIалихыз ауыс бзи йшибауа, йапхъахьыла йымгIвахушгьи йыла йыцIан.\nЗны акурс ахIвссаква лекциякI апны ртетрадква ргIвынаква рпны йымшыркъвауа азаджв азаджв йзитахъу йа йзихIвара йтахъу ргIвырныс гIаларгатI. Заман ауырала аудитория ахъыччари згвтараква зхIвуз чкIвыныргIа рдауыши йцIаркIытI. МухIарби йтетрад данапшы закIзаджвыкI акIвпI йаныта йбаз: «апрофессор Татаршвауа».\n«Ауи алахъвгIахъасра схъа йтаскIытI сара, аколхоз анхагIвы йпа, йсылшауа зымгIва счпарныс сайъазагIв бзихара, апрофессоррагьи сазынадзарныс ахъазла. Абар йаргьи, йшыжвбауа апшта, сажва сырхъйатI», – дхъыччитI апрофессор Татаршвауа.\nЙапхъахауата ачымазагIв данйыркъьа ауи йхпахауа акурс дапхьун, йаргьи анцIрала йхъа йгIатахатI. Ауи агIан онкология чымазагIвтара апны тшыбжьара даъан.\n«Ауи агIан сара сайъазагIвдзахата тшызбахтI, аркъьара саналга амщтахьгьи сгвы щтIыхта, анасып сынкъвнагауа сгIамгIвайсхуан», – йхIвитI МухIарби.\nНхарала ашвапхи апхъаламгIвайсри\nАсквш 1976 агIан Татаршвауа интернатура дахъысныс Черкесск акъала чымазагIвтара дырщтийитI. МухIарби ХIаджьбакьыр йпа йхIвалитI агIвычIвгIвыс бзиквала йшйызшаз. Араъагьи ауи йынасып йгIанакIытI аобласт апны зыхьыз рхIвуз ахирург Къанамат Маджьид йунашва дацIата дынхарныс. Ауи йакIвпI айъазагIв шIа хирургия йшаланхауа йзырдырыз анаука амгIвагьи дыквызжьыз. Жвасквша дынхатI МухIарби ауи ачымазагIвтара апны, швапха бзигьи йырхIатI. Ужвы ауи адырра шIыцква дырзыбжан, йуыс рыцIагьи дазъазахарныс швабыж йтахъын.\nАсквш 1988 агIан Татаршвауа МухIарби Къарча-Черкес аобласт чымазагIвтара ахирургия хъвшара даунашвачпагIвта ддыргылтI. Ауи агIан ауаъа йазуырпшы йамуаш, йбаргвчвам аркъьараква ракIвын йырчпуз. Татаршвауа анхара джьгарта йджвыквицIатI, ласыла зуыс йазцIабыргу айъазагIвчва ргвып адикIылтI. Ахъвшара аунашвачпагIв рахIа йбаргву аркъьараква рзычпауата анхара адигалра йтахъын – ачымазагIвква датша зджьара йцара атамхъхауата. МухIарби Совет Союз йагъьыз айъазартаква рпны тшыбжьара дцалун, йдырыз ахирург шIаква йдйырдырхуан.\nАсквш 1989 агIан Киев аклиника йгьи архъвыхра хирургияла анаука-рхъвыхырта институт апны Татаршвауа МухIарби кандидат диссертация йхчитI, асквш 1996 агIан – доктор диссертация.\nАреспублика аклиника чымазагIвтара хирургияла ахъвшара йнархъу айъазартахитI, чымазагIвкI ъану ауаъа йгIайитI, Татаршвауа МухIарбигьи ашта апны нхарала рыцIа швапха бзи зму ахирургква дрыуазаджвхитI.\nАуи йынхара йалайжьитI азгIва гIарыбергьыльрала, ачIва азгIваква йанрайъазауа реконструкция ркъьарала амаль шIыцква (реконструкция хирургия – агIвычIвгIвыс йымахым йа йымхъвахуа ймахъащахъаква ргIащаквыргылхра йазынхауа амедицина йахъвыпI – аредакция ррытаразга). Ауи йамальквала айъазара адуней апны йгIалыркIгIахьатI.\nАпрофессор Татаршвауа МухIарби деструктив панкреатит (йхIатлу йгьи йшварагIвару, ачымазагIвква йызнымкIва йызгауа ауацIа згIва – аредакция ррытаразга) гIарыбергьыльрала йгьи айъазарала ауыжвгIанчIви амальква лызхыз дрыуапI. СНГ акъральквала йгIауахвырквын МухIарби ХIаджьбакьыр йпа унашва зхъицIауа ахъвшара апны деструктив панкреатит йгIалцIла йпсуа рыцIа йъамачIгIву айъазартаква йрылапхьадзапI.\n«Йсыркъьаз зымгIва здырхитI»\nАпрофессор Татаршвауа МухIарби уахьчIвала ркъьарата 7000 райхIа зчпахьаз, йхIаракIу акатегория зму дхирургпI. Ареспубликагьи Лагъьа КIавкIазгьи райъазагIвчва рыжвлара хирургия тшауацIнарыхра ауыс апны МухIарби ХIаджьбакьыр йпа йалацIара хвы аквырцIауата гIван «Хьапщ хIваспа» согIа гIайквнадыргатI. Ауи наука нхара 125 райхIа йгIвытI, шIыцрагIахъвыцра патентти автор швъати хпа йымапI. Йынхара щарда гIвымакъраль бызшвала йатаркIхьатI.\nМухIарби ХIаджьбакьыр йпа анаука нхари айъазари йрыцйырцауата арыпхьарагьи дапщылапI. Ауи гепатобилиар хирургияла (агIвычIвгIвыс йфауа йадынхалуа йгьи йгIайуацIызщтхуа адызкIылуа агепатобилиар ргIапсра азгIваква йырзынарху ахирургия – аредакция ррытаразга) Лагъь КIавкIаз уагIвстагьи йбергьльу апхьарта гIанйыршатI.\nАпрофессор Татаршвауа ажвлара уысквагьи джьгарта дрылапI. МухIарби ХIаджьбакьыр йпа Россия ахирург-гастроэнтерологква рыжвлара аунашвахъцIарта, «Украина рхирургия» журнал аредакция совет дрылапI, Къарча-Черкес азгIвадарахчара а-Министерства хирургияла архъвыхыгIвчва рсовети архъвыхыгIвчва ргвыпи друнашвачпагIвпI, йапшым ахирург адкIылараква чIахIра йымата дрылапI.\nЙымапI Татаршвауа МухIарби йалкIгIата хвы ззибауа ужвыгьи ртшхъвагакI – Апсны Республика аорден «Ахьдз Апша» йхпахауа астепен. Асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра йапхъахуз амш йгIашIарышвта МухIарби ХIаджьбакьыр йпа гуманитар уыста йад��ргалуаз зымгIва дрылан. Йхъвшара апны Апсны йгIатыргата\nйгIаргуаз ачымазагIвкви ауат йрыцызи апещ кIьыдаква рзалихуан. «ХIхъвшара апны йхвыта вертолетла йгIаргуаз айсчва хIрайъазун, йазуырпшы йамуаш аркъьараква хIчпун», – йгIайгвалашвахитI МухIарби.\nАри айъазагIв ду уанйачважвауа ауи йгIвычIвгIвыс хIалькви йъачIвагIара анадзари шалайырдзауа гвы ауымткIва угьзагIвсуам: зуагIахъа рыхв назмыркъвуа, гвду зму, къральыгIв джьауапкIра злу, ауагIа йрызгвапу заджв йакIвта дубитI.\n«Сара йсыркъьаз зымгIва здырхитI, ащардагIв уыжвгIандзарагьи срабадыритI. Аркъьарта снашылпхьадзагьи йара уыжвгьи йапхъахауата гIвычIвгIвыс дсыркъьушызшва сгвы алагIваласракI йалашвитI, атшпсщара мшква рагIангьи йсыркъьаз ачымазагIвква шаъу гIассырдырлитI», – йхIвитI Татаршвауа.\nАтгIачва апны хвы ззырбауи абзазара йазйыму абзибари\nЙгIалуымкIгIушта йгьаъам ари агIвычIвгIвыс йгвбайарагьи, йгвыцкьарагьи, йымшыркъващагьи. Ауи сквшщарда дызлу анхара уалата ауатква учвымдзырныс гьмайрам. Хъардура гьйыламта тынчта уызйачважвитI, ауагIа бзи йбитI. Ауаса данаъугьи йгьи дбагъьапI, хъацIарагьи йылапI.\n«Убзазара апны анхара акIвзапI йхъаду» – хIва сгвгIанагра анйасхIв МухIарби ХIаджьбакьыр йпа ауи дгьадымгылтI: «Ажва гьалам, анхара заман щардагьи къару щардагьи сыквнахитI, ауаса сара апхъа йсыргылуа стгIачва ракIвпI».\nАрат йгьажва мцырам. Абаза тгIачва апны апайцIба йшиквнагауа апшта ауи йани йаби ртдзы дгIагIвнахан йан длыцбзазитI, ага Москвагьи датшагьи акъала дуква дынхарныс, дбзазарныс дызшIыртызтынгьи.\nПасата адуней зхIваджьта йдахIвраква збарныс йахамдзаз йаба дипа цIабыргыта дгIанхатI, йыладзква гIахъххылуата дгIайгвалашвитI. Йайщчва, йахщчва зымгIва бзидздзата дырзаъапI. СахIатпхьадзарала дрыквчважварныс дхIазырпI. ЙащахIба Татаршвауа ХIазрат ареспублика апны йбергьльу дапхьахьапI, МГУ дгIалгатI, аистория наукаква дыркандидатпI. Къарча-Черкес къральыгIва педагогика институт апны наука нхарала дпроректортагьи, Къарча-Черкес Республика аунашвахъцIарта аунашвачпагIв дитарагылыгIвтагьи дынхатI. ЙъачIвагIа гIализрыхыз йахща Къардан Надя Россия апны гIатгара зму дарыпхьагIвпI. Пхата дрыквчважвитI МухIарби ауахьауат йгIвахщчвагьи – Фатими Люби.\nАбаза хъацIа йшихIальу апшта, йхъапщыли йсабикви данрыквчважвауа МухIарби рыцIа дщаквкIхитI, ауаса йгвхътIыра зджьарагьи йгьизыгумта ауатгьи рдахIвраква йхъа рыладухауа йгIайхIвитI. Йхъапщыла Тезада Батыр йпхIа сквшщарда Псыжв аквтанай апхьарта апны завучта дынхатI. ЙпахIба Азамат Къарча-Черкес Республика Ащтанкъвцара комитет апны дынхитI, полковник чын йымапI. Ауи акIвымкIвагьи ауи кикбоксингла Адуней а-Кубок гIатигатI, Европа апны йгIвбахауа агыларта йкIытI, Россия апны йызнымкIва апхъагылара йыман. ЙпхIазаджвыкI Альбина лаба йыщтала дцатI, дайъазагIвхатI, Архангельск апны дбзазитI, гинекологта дынхитI. ЙпайцIба Арсен Ставрополь университет аюрист факультет дгIалган Черкесск аналог инспекция апны дынхитI.\nХIайчважвара хIалгауата МухIарби ХIаджьбакьыр йпа сазымпшдзауата бзи йбауа уыскI аунашвагьи гIайрахатI. ЙшгIацIцIызла, ауи йыгIвза ЧквтIу Володя дйыцта атшпсщара мшква пслачвакIра дцарныс тшадигалуан, азаман бзита йшигуш йыла йгIацIайыжьхьан. Саргьи сазхъвыцтI: «Анхара тшазтуа дзачIвызлакIгьи ауи апш уыскI йымазара атахъызапI анхарта апны «дымбылра», абзазара анахьанат абайараква дрыгIвымсра, тшпсищата къару шIыц йырхIара ахъазла!»\nАпрофессор Татаршвауа йымч йыгымхарныс, адахIвраква йщардазларныс, абзира йымазларныс сйайхIвахIвра стахъыпI. Арат ахIвахIвраква йрыцыркIуашызшва йызбитI зкьыгIвпхьадзара йнадзауа ахирург ъаза йзыразу йырбзихахыз ауагIа, йъачIвагIалагIвчва, йапхьагIвчва, йаргванква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tatarshuaua-mukharbi-yyhuaspa-khiapsch-abaza-khirurg-dangadriyyz-amsh-yadahuuata","date":"2022-05-21T07:03:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662538646.33\/warc\/CC-MAIN-20220521045616-20220521075616-00427.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9958149195,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9958149194717407}","num_words":1552,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йгьи а-Конгресс анахьанат ауысхагIвчва Иордания апны Россия акIьыкIварта аунашвачпагIвчва йрынйатI. АААК ащтийыгIвчва арат амшква руацIа Амман апны нхара уысла йаъапI.\nХагба Изольда\nИордания Хашимит ПаштахIыгIвара ацара-гIайра йаланакIуата амтшаша август а 25 атшын АААК ащтийыгIвчва гвып Иордания апны Россия акIьыкIварта аунашвачпагIвчва йрынйатI. АААК ртланыкъвала анйара йалан ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, а-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар йгьи АААК ЙхIаракIу асовет йалу Алшундба Инвер.\nАнйара апны Эгьзакь Мусса йшгIаликIгIазла, АААК ащтийыгIвчва агIвыма къральква йыртабзазауа апсуа-абаза диаспора йанрызцара адиаспора зту акъраль аунашвачпагIвчвагьи араъа йтанхауа Россия Федерация адипломатия кIьыкIвартаква рунашвачпагIвчвагьи йрынйитI. Ауи цIаста йщаквгылапI.\n«ХIара хIыхъазла магIны амапI адиаспора йырзынархата хIынхара злалу ауысква акъраль аунашвачпагIвчвагьи йырдырырныс. А-Конгресс зтагылу амгIва злалу бзирапI, йхIчпауа зымгIва хътIыпI», – йхIватI Эгьзакь Мусса. Иордания йтабзазауа апсуа-абаза диаспора рахIварала Эгьзакь Мусса анйара апны акIьыкIварта зхъпшылуа ауысквагьи гIащтIихтI, ауат йрыуапI Апсны ларпшра йцауа абашталагIвчва Россия атранзит йгьи асасра визаква йалкIгIу адгалща рымата йгIарыртларныс.\n«Россия авизаква ргIапшцIгара рыцIа ймайрахарыквын, йшыгIбауала, адиаспора йрыуу ауагIа рапхъанчIви псадгьыл апны рцарагьи арымайруштI, акврыдзраквагьи йрылнардзгIуштI, рлахIвара бзиквагьи арыбагъьуштI», – йгIаликIгIатI Эгьзакь Мусса.\nИордания апны РФ акIьыкIварта дара ртланыкъвала йгIархIватI АААК цхърагIарата йыззыбжахауа шд��райдзуш йгьи йдрыбагъьатI а-Конгресс йрыцынхарныс йшхIазыру.\nАуи апхъала, йара август а 25 атшын, Иордания ацара-гIайра знархару ауысква йрыланакIуата АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ажвлара адкIылара «Диуан Абаза» (Иордания йту апсуакви абазакви рыжвлара адкIылара – аредакция ррытаразга) ауысхарта апны апсуа-абаза жвлара йрыуу гвыпкI дрынйатI.\nАжвлара адкIылара «Диуан Абаза» ахъада Абаза (Чычба) ХIасан йшгIайырбазла, Иордания апны уахьчIвала апсуа-абаза диаспора йрыланакIуата уагIа 4000-гIв раъара тапI, ауат йрыуата 700-гIвы райхIа Апсны Республика акъральыгIвра гIапшцIыргахьатI.\nАААК аунашвачпагIвчва Иордания Хашимит ПаштахIыгIвара август а 27 атшындза йаъазлуштI. Ауат ауаъа рцара-гIайра асквш 2019 аурала а-Конгресс аунашвачпагIвчва агIвыма къральква ргIарыкIвшара знархару аплан йаланакIитI. Ауи аплан асквш 2018 агIан ЙхIаракIу асовет йдрыбагъьатI. СынчIва асквш ацIыхъвадза АААК датшагьи йгIарыкIвшарныс ргвыгъапI Сирия, Германия, Голландия йгьи Трыквшта.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-auyskhaguchua-guyp-iordaniya-apny-rossiya-akiykuarta-aunashuachpaguchua-yrynyat","date":"2022-05-18T21:53:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662522556.18\/warc\/CC-MAIN-20220518215138-20220519005138-00700.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9858569503,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9858569502830505}","num_words":288,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.059,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.953,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны\nАчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, Ащамакъа чвамза адыркIытI, НартыргIа рмгъымцагьи цIырхъыйтI – абараса йнардастI Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы.\nАААК акъыль зрыпшгIауа апроект «Иарбан? Иаба? Ианба?» апкъ йтата йгIвбахауа ахъвмарра аднагалитI. Апсны, КъЧР рхъвмарыгIвчва гвыпкви апроект адгалагIвчви скайпла йабабан йабадыртI, йырпыру ахъвмаррагьи йалачважватI.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта апны «Апсуа бызшва ауагIахъа ртурых узырдыруа йпасарайу гIалцIыртапI» ахьызта йхътIыз лекция акIвшатI, ауи дгIапхьатI атурыхдырыгIв Инджгиа Джамбул.\nАпсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» йащтагIайуа йахъвыта йалитI. Афильм гIанзыршаз аъачIвагIагIвчва ауи шхъырхуази йшадынхалуази АААК ахабарргарта портал агвып йгIарархIвтI.\nГвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара агIаджвыквцIарала йхътIу спорт тшыбжьарта – воркаут – дыргылтI.\n«Агвы апхара» зхьзу ужвыгьи акциякI – къвльейсызта йбзазауа ауагIа гвчIагIв цхърагIарата чгIвычи щапIхъацIи рзышара – акIвшатI Апсны апны.\nАпсны акъральыгIва университет апны абаза гIвыра асквшы 90 йазынархаз ахъвлапын акIвшатI.\nА-Конгресс анхагIвчва Facebook социал сетьла райшата йакIвшуз аэфир апны Апсны а-Парламент апны алхраква шакIвшази а-Конгресс агвып рмурадкви руысла апшыгIвчва разцIгIараква джьауап рырттI.\nАпсны р-Президент Бжаниа Аслани АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси СогIвым апны йанйатI. Эгьзакь Мусса ауаъа нхара уысла дцатI.\nАААК ахабарргарта портал Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны «Сариа» спектакль апресса анхагIвчва рыхъаз йангIадырбуз йхъырхыз асуратква гIатанацIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news\/abkhazia","date":"2022-05-25T03:48:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662578939.73\/warc\/CC-MAIN-20220525023952-20220525053952-00242.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9937625527,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9937625527381897}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.964,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Москва Пушкин йыхьыз нкъвызгауа алитература музей апны Аскьындар Фазиль йюбилей йазынархаз аршIыйара хъвлапны акIвшатI.\nМосква Пушкин йыхьыз нкъвызгауа алитература музей апны ахаша мартI а 6 атшын йакIвшатI Аскьындар Фазиль йысквш 90 йадахIвуата йадыргалыз аюбилей хъвлапны. Ауи шакIвшаз АААК ахабарргарта портал йгIаралхIвтI Аскьындар Фазиль йыхьызла йынхауа акультура адуней фонд «АгIвычIвгIвыс йгыларта» аунашвачпагIв Агрба Щазина.\n«Аюбилей йара Аскьындар Фазиль йхъатала даламкIва йапхъахауата йакIвшатI, ауаса агIвгIвы йбзазара йкнигаква йрылата йгIамгIвайситI. Ауи ауысла Фазиль йыхьыз злагIалукIгIуш щардапI. Йкнигаква уашIамсуата урыпхьаргьи угвы гьрызчIвум, ауи змагIны цIолу, йгвапу, йгвыбзыгъу алитература йагвыргъьахъв дута йузалитI. Дгьзаджвым, йгьгIвыджьым, щардагIвыпI арат акнигаква ръазагIва пшка ашвырра йачвырхчауата зпсы йахъваз», – лхIватI ауи.\nАгрба йшгIалылкIгIазла, йацацхърагIауата ахъвлапын адыргалтI Пушкин йыхьыз нкъвызгауа Москва акъральыгIва музей йгьи Аскьындар Фазиль йыхьызла йынхауа акультура адуней фонд «АгIвычIвгIвыс йгыларта». Ауат йрыцIагылтI Москва апсыуа диаспорагьи.\nАфонд аунашвачпагIв йшылхIвазла, аюбилей хъвлапны ъакIвдыршушыз ахъаз ргвы йгIаташвата йгьгIалрымхтI, йшпакIву ухIварыквын йара араъа, Пушкин ймузей апны акIвпI асквш 2011 мартI мыз агIан Аскьындар Фазильи йхъапщыла Хлебникова Антонини «рхьапщ хъвмарра» ъадыртлапIаз.\n«Амузей атриум апны, аконцерт зал апахь, Аскьындар Фазиль йкнигаква ргIарбарта аныргIалын. Ауи апш гIарбарта гьнымшасызтI – араъа йаъан йапшым адуней абызшваквала йгIацIырщтыз книга 80 райхIа», – йгIалылкIгIатI ауи.\nАршIыйара хъвлапны йалан агIвгIвы йтгIачвагьи – йхъапщыла Антонина, йгIариква Марина йгьи Александр. Фазиль Абдул йпа йгIвыраква дгIарыпхьун Россияла йбергьльу актёр Смехов Вениамин.\nАхъвлапын йгIадгылтI Москва апсыуа диаспора ахъада, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Агрба Беслан, Россия апны йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны агIащтийыгIв Ахба Игорь, Москва акъала дума аунашвачпачпагIв Шапошников Алексей, Россия акультура аминистерства апны амузейква рдепартамент аунашвачпагIв Скворцов Константин, Ро��сияла гIатгара зму азъазара анхагIвы Коковкин Сергей, ашвалацIагIв йгьи ашвахIвагIв Новосельцева Лариса, акинорежиссёр Досталь Николай, датшагьи Аскьындар Фазиль йыхьыз збазара йахъв тлапIахаз уагIа щардагIв.\nАюбиляр йчвахъабагата араъа йгIайззаз зымгIвагьи ашва рзылхIвун Аскьындар Фазиль швабыж бзи йбуз, щардала йыртшхъвуз аопера ашвахIвагIв ду Герзмава Хибла.\nАршIыйара хъвлапны далан Апсны акультура йгьи атурых-культура тынха агIахчара рминистр Арсалиа Эльвира. Ауи йгIалылкIгIатI айззара бзита, зымгIвалагьи йнардзата йшадыргалыз.\n«Ахъвлапын швабыж йбзийын. Анчва дырзыразхатI ауи адгалагIвчва – Пушкин йыхьыз нкъвызгауа Москва амузей йгьи Аскьындар Фазиль йыхьызла йынхауа акультура адуней фонд. Пхарала, гвапарала йырчвыз айззара йалан ауи дыздыруаз, йыцынхуз, йыршIыйара бзи йызбауа зымгIвагьи», – араса лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI аминистр.\nАрсалия Эльвира йшылхIвазла, Аскьындар Фазиль дыздыруаз, ауи йгIвыраква рфырква аэкран йгьи асцена апны йгIазырбуз йбергьльу акино йгьи атеатр режиссёрква агIвгIвы йбзазара йауаз агIаншара джьащахъваква гIаргвалашвахуата йрыквчважватI.\n«Асасчва хIабашталагIвчва тшырзынадырхауата зыршIыйара шIырпшыра амамкIва йджьащахъвадзата аурышв литература апны йгIаншаз Аскьындар Фазиль дгIадзынзыргылыз Апсны ауагIа йшырзыразу рхIватI. Аскьындар Фазиль культура щарда апызщылуа ацхIа дагIвызапI. Ауи апсыуа дуней пшдза хIагIата йщтIихуа йажва гвапала дазхIвахIвтI», – йгIалылкIгIатI аминистр.\nАскьындар Фазиль сквшы 88 йныбыжьта асквш 2016 июль а 31 атшын абзазара далцIтI. Ртшхъвага щарда йрынкъвгагIвыз агIвгIвы ду йпсра йузыгIащаквмыргылхуаш лдзгIара дута йырзалтI адуней литература жвлара шабгу. Ауи йгIвыраква бызшва щардала йатаркIхьатI йгьи адуней литература тынха азкIкIра хьапщ йалалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/moskua-apny-yakushat-askiyndar-fazili-yqhmashtylra-znarkharaz-aqhulapyn","date":"2022-05-28T23:51:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652663021405.92\/warc\/CC-MAIN-20220528220030-20220529010030-00424.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9917359352,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9917359352111816}","num_words":432,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвыраква зымгIва\nАчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, Ащамакъа чвамза адыркIытI, НартыргIа рмгъымцагьи цIырхъыйтI – абараса йнардастI Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху АААК апроект апкъ йтата йхъырхыз, апсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц СогIвым апны ажвлара хабарргагаква рыхъаз йгIадырбатI.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йта��а ужвыгьи фильмкI хъырхтI, ауи апсуа ашва йгIаквчважвитI. Афильм дарежиссерпI, асценарийгьи лгIвытI Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драма театр арежиссер, Апсны апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина.\nАААК акъыль зрыпшгIауа апроект «Иарбан? Иаба? Ианба?» апкъ йтата йгIвбахауа ахъвмарра аднагалитI. Апсны, КъЧР рхъвмарыгIвчва гвыпкви апроект адгалагIвчви скайпла йабабан йабадыртI, йырпыру ахъвмаррагьи йалачважватI.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта апны «Апсуа бызшва ауагIахъа ртурых узырдыруа йпасарайу гIалцIыртапI» ахьызта йхътIыз лекция акIвшатI, ауи дгIапхьатI атурыхдырыгIв Инджгиа Джамбул.\nАпсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» йащтагIайуа йахъвыта йалитI. Афильм гIанзыршаз аъачIвагIагIвчва ауи шхъырхуази йшадынхалуази АААК ахабарргарта портал агвып йгIарархIвтI.\nАгIапынла Апсны апны псы гIархъалхитI, йгIакъагIитI йапшым ахIврапшдзаква, агIайыраква, ацIлаква. АААК ахабарргарта портал апсабара ауат ашвыгаква «рбыжкIра» йауата мачIкI акIвызтынгьи йгIазырбауа асуратква рабаркIыра гIатанацIитI.\nГвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара агIаджвыквцIарала йхътIу спорт тшыбжьарта – воркаут – дыргылтI.\n«Агвы апхара» зхьзу ужвыгьи акциякI – къвльейсызта йбзазауа ауагIа гвчIагIв цхърагIарата чгIвычи щапIхъацIи рзышара – акIвшатI Апсны апны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/archive","date":"2022-05-25T03:16:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662578939.73\/warc\/CC-MAIN-20220525023952-20220525053952-00289.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969369769,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969369769096375}","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"йайсра йгьи ймамырра\nатурых апны рыцIа йбаргвдзакваз йрыуазакIын. Ауи акъраль\nдаунашвачпагIвхатI йгьи аполитика апны йахъазымкIва ажвлара\nззадкIылыз акъару апынгьи дапхъагылагIвхатI.\nАбашта айсра Ду атурых йгIалхпI\nзмаз Абашта айсра Ду ащарычIвара гIаншараква йрыуазакIын.\nнархара зму ателебара\nпроект \"Иарбан? Иаба? Ианба?\"\nШвхIрайгвитI хI-YouTube-канал апны\nатурых, аэтнография, акультура, ахабзаква, ацIасква,\nауагIа руысари рмакъымкви йырзынарху ахъвмарра ацхъвыкI швырпшырныс\nшвшвырдырныс швтахъума?\nанагIвысуаз асхъан: амара датша\nзджьара йапшымкIва йъацIалхуа,\nадгьылрасаква ъадрыдзуа акъала\nзаджвы йчIвгьи йапшым\nагвбайара йанкъвгагIвыпI\nрбзазаща, рынхаща, разъазара, рцIасква йырзынархата АААК\nапортал апхьагIвчва йырзадыгIгалыз аэтнография\nбзагIвраква джвыквхIцIитI\nсабаду йыщта сырцитI, сгIариква\nрсабиквагьи сыщта йтагылуаштI\nАнчвата йдуу йкъаругьи йылпхагьи гIвына гьрымам. Сара сабаду йымгIвала сымгIвайситI,\nсгIариква йгIартынхаз асабиквагьи сыщта йтагылхуаштI»\nСогъвым аунашвахъцIарта\nатдзы атурых\nрымгIвахъвыцIырта ахъатакIла сахIат зхъагылта йуыхву атдзы\nАпсны акъала хъада апны рыцIа йбергьльу аджьащахъвартаква йрыуазакIыпI.\nархитектура ачвахъабага:\nАпсны апны Бедиа кыт йтагылу ахрам\nахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан\nхрам Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI.\nбызшва апхъанчIви, уыжвгIанчIви,\nапхъахьыла апхыцIа\nащхъарауа диалекти. УахьчIвала агIвбагьи гIадрысабапитI.\nапны йгIанижьыз атынха\nапны йзакIымкIва атыдз пшдзаква зыргылыз асатучпагIв-чыльархарджьыгIв,\nабзихагIв Алоизи Иоаким дгIадрийищтара.\nайсчва ркърар» нкъвызгуз\n105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\n: апсыуа тацанадылра\nаэтнографква шапшуала\nтшырпсахтI, ауаса ужвы йъагIадзазгьи йджьаущушта щарда йшаъаз йгIанхахтI.\nАпроектква рыцкIра \/ Алазара ашвачIвы\nАААК ЧIлоу кыт апны хвитта абакIрала асекция йазалху аспорт пещ арчIаджьра йацхърагIатI.\nЧIлоу апны йгIаныршу а-Конгрессс ашIыпIа хъвшара йгьи ари акыт йгIарылцIыз абжьагIвчва ДжопIуа Тимур, ДжопIуа Рамаз, Сангулиа Саид, Сангулиа Алиас АААК рцхърагIан ркъарула хвитта абакIрала асекция йазалху аспорт пещ дырчIаджьтI. Асекция йгIайуа асабиква йбжьитI Гаделиа Никита.\nАААК ауысхарта апны атурыхдырыгIв Инджгиа Джамбул йгIвбахуз йлекция акIвшатI, ауи апсуаква йынкъвыргауа акультура апны алабаща амагIны йазынархан.\nАщамакъи НартыргIа рмгъымци: Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабатI.\nАпсны апны май а 21 агIан КIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа рджьабара мшы нардастI. Ауи атшын СогIвым апны ХIХ асквшышв аквта агIаншараква йрыладзыз апсуаква йырчвахъабагата йапшым айззараква, аспорт анкъвакъвраква акIвшатI.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш йахъыцIуа асквш 158 ахьызла Эгьзакь Мусса апсуа-абаза (абаза), аубых уагIахъаква, КIавкIаз йту айщчва уагIахъаква тшырзынайырхатI.\n\"ХIара хIгьахвитым ауат арыцхIагIа гIаншараква хIхъхIраштылырныс, йгьи уахьчIва хIбзазаща тамамта хIадгылта хIуачIвбзазара лашарахара ахъазла йгIахIцхърагIуш ауи ахъмаштылра акIвпI. ЙахьчIва хIара йазакIу хIуачIвбзазара шаъазлуш, йгIадзынгылуа абанпараква тынхата йрызгIаныгIажьуаш ахъазла джьауапкIра ду шхIыхъвдакву гIахIгвынгIвуата хIбзазитI.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/","date":"2022-05-27T12:44:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662647086.91\/warc\/CC-MAIN-20220527112418-20220527142418-00344.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976506233,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976506233215332}","num_words":351,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СССР Абджьар къаруква рполковник, Апсны Республика агенерал-лейтенант Сосналиев СултIан дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йбзазара йгIаквчважвауа агIвыра арыхIазыртI.\nКапIба Арифа\nАуи айсра СССР Абджьар къаруква дырполковникта далалын Апсны Республика дагенерал-лейтенантта йпсадгьыл дхъынхIвыхтI. Асквшква 1992-1993 Абашта айсра анакIвшуз акъабардыйа Сосналиев СултIан йара-йара апсыуаква рыдзхъа дгылтI.\nАйсра зъачIвагIаз Сосналиев СултIан асквш 1992 агIан абджьар зкIыз апсыуа уагIа ры мчыта йызчпаз дрыуа заджвыпI. Ауи йакIвпI Апсны айгIайра азгIазгта айсра цIхъва азтыз зунашва газ сентябрь апхъаланаскIьара лызхыз.\nДанчкIвынызгьи дфырын\nСосналиев СултIан зыщайдзаква хъара йгIаджвыквылуа акъабардыйа ахIчва рткъвым дгIарылцIтI, ауат ртдзахьыз Тлостаналиев-хIвагьи Сусналиев-хIвагьи йырхIвун. Россия апны асквш 1917 агIан йыншаз ареволюция (асквш 1917 агIан Россия империя апны апаштахI дахъызхта совет власть щаквзыргылыз ареволюция гIаншараква ауаса йрыпхьитI – аредакция ррытаразга) амщтахь ауи йабадучва абайаква йъарыуаз ахъазла щарда йынкъвырцатI, чвгьара рыщтанкъвыргатI. Ауи апхыцIа тшгьизачвымхчатI СултIан йаба Асльамбакьгьи, ауаса ауи уацIыхъван ддырзахвахтI, Абашта айсра Ду агIан Ар Къапщгьи дызшIыртын афронт апны дайсытI.\nСосналиев СултIан Асльамбакь йпа асквш 1942 апрель а 23 ауи агIан Къабард-Балкъар АССР йаланакIуаз, асквш 1953 амщтахь Лагъь Асатин АССР йаланакIуа Маздагв район йаларцIахыз Виноградное кыт апны дйытI. СултIан йан Анзор Тауджьан гIвпачва лыгIзун: СултIани ауи йащайцIба Анатолийи. СултIан данцIайыз агIан йыгIвзачваз йшырхIвахуала, ауи дшчкIвыныркIваз уалагата хъацIара нкъвигун, зкъарула рыцIа йтIахсакваз дырцхърагIун. Ажва ахъазла, СултIан Асльамбакь йпа йкытлагIв Умов Мыртаз йгIайгвалашвахуан зны СултIан йхъа дамайгьдзауа зыла кIылцIта йгIайуаз Терек дзыгIв тшалайрышвта ауи йагуз гIвчкIвынхвыцкI шгIамиххыз.\n«Алетчик дгIазылсра атахъыз зымгIва сгIарылстI»\nАпхьарта дангIалга Сосналиев СултIан йынцIра ар апны акъвырльыкъвхара йапищылра йтахъхатI. Ауи Сызрань йтагылу айсра летчикква ъарбжьауа авиация училища дыцIалтI. Йапхъахауата аинструктор дйыцта данщтIыпссгIа ачкIвын дыззымпшуаз йызныйтI.\nАбар ауи йара Сосналиев йгIагвалашвахра апны дшаквчважвахуа: «Схъа уышвитI, сылаква рпахь зны ажвгIванд, зны адгьыл, уацIыхъван йатаркIвах ажвгIванд, адгьыл гIаншитI, схъагьи йгIанагитI: кIарала сырзыбжума аратква зымгIва?.. ХIгIачIвахта – «Щта, йугвапхама?» – хIва дангIасцIгIа къарута йсылаз адскIылын – «Швабыжта» – схIватI. Ауи сгIайгвынгIвуата сыжвгIвахъа дгIаквсын – «УымпссгIакIва уанзымбзазахуаш замангьи гIаншуштI», – йхIватI.\nЙаргьи йара ауаса йцатI: аучилища апны Сосналиев СултIан рыцIа йагъьыз апхьагIвчва дрылапхьадзан. Апхьара даналга йкъвырльыкъвхара летчикта далаган аполк акомандир йъанатIа дазынадзатI. ЙгIачважваракI апны Сосналиев йгIаликIгIатI: «Сара авиация йапщылу зымгIва йнардзата йссырдыртI. 500-ын айхIа асамолет сгIакIапатI. Алетчик-истребитель дгIазылсра атахъыз зымгIва сгIарылстI, сапшытI. Абзазари апсри санырбжьакIныхIаз агIаншараква срылашватI, аджьаль сылахь йъанымыз, йъасызшаз, суыс ъаздыруаз рбзирала сбзата ауат сгIарылцIтI».\nАсквш 1978 агIан Совет С��юз амаршал Жуков Георгий йыхьыз зхъу Абаракъ Къапщ аорден нкъвызгауа ПВО Айсра академия дгIалгатI. Асквш 1989 агIан Сосналиев СССР апны гIатгара зму айсра летчик хьзы йымата СССР Абджьар къаруква дгIарылцIхтI. ЙгIалкIгIара атахъыпI асоветква рзаман шабгаз ауацIа адыгьаква дрыуата ауи апш хьзы гIазквнадыргаз ауи азаджв шйакIву.\n«Ахъаз сцата йаъу гIассырдыруаштI»\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра ангIалага СултIан Асльамбакь йпа сквшышвбжакI йрыцкьахьан, «Каббалкгражданстрой» (Къабард-Балхъар апны уыхвара нхарта – аредакция ррытаразга) аунашвачпагIв дитарагылыгIвта дынхун.\nАуи апхъала щарда мцIуата йгIандыршаз КIавкIаз ащхъа уагIахъаква р-Конфедерация апны айсра хъвшарагьи унашва ахъицIунта Апсны апны ауысква айсра апшIахра йшазцауа гIайгвынгIвуан. Айсра гIаламгаскIвагьи ауи Апсны дцалун, Ардзынба Владислав Григорий йпа йхъатала дйабадыртI, Грузия амажа злацауа Ингур дзыгIв ахьылагьи дцатI йхъатала, айсра ауыс здыруа йапшта, аквырджьква кIара тшазадыргалуазтын гIаййырдырра ахъазла.\nЙбаз йгIаликIгIаз уаргвышхвушта йгьаъамызтI. ЙгIачважваракI апны Сосналиев йхIвахуан: «Апсны аунашвачпагIвчва йызнымкIва срынйата ауаъа йыншаквауа санрызхъвыц, йалкIгIата Ингур санца, рыцIа йайчваз сгвгIанаграква шцIабыргыз саквшахIатхатI: Грузия а-Госсовет Апсны автономия аквхрала, апсыуа уагIахъа рыбызшви ркультури рхъдраштылта аквырджьква йрыларыдзрала аполитика мурадква нкъвнацауата айсра амальква гIанарысабапырныс йхIазырпI…»\nСултIан Асльамбакь йпа йхъапщыла Сосналиева Любовь йгIалгвалашвахитI айсра зтшын йгIалагаз август а 14 агIан лхъацIа кIьасата рпны дгIайхта, ласыта дчата, йхIапчыпква адигалта, дызлапссгIуз йкIьагвагьи найахвта – «Ахъаз сцата йаъу гIассырдыруаштI» – йхIвата дшджвылцIхыз. СултIан Апсны апны айсра амца агвы дшалагылу, абджьар зкIыта тшгIащтIызхыз ауагIа друнашвачпагIвта дшдыргылыз ауи ахабар радиуала йызгIаз лъахIыльчва ракIвпI апхIвыс йгIалазхIвыз.\nЗщи зпхи йызшIыртыз\nАгъачва йырнапIыцIаз Псоу дзыгIв ахъасырти Гагри зджьакIквата дрыгIвсын асквш 1992 август а 15 Лагъь КIавкIаз йауаз ачкIвынчва ргвыпгьи йыцта Сосналиев СултIан Гудаута аштаб йнайырдзан йапсыуа нбжьагIвчва рыдзхъа дгылтI. УацIыхъван зны ауи йхIвахуаштI: «Аспныла сара сызшIызтыз снапа акIвпI».\nСосналиев СултIан Апсны дызцаз ауаъа айсра ауыс здыруа ауагIа рцхърагIара ъатахъыз йгьахъазым, зымгIва йрапхъата ауи ауыла «йща дызшIнатуан». Ауи кьангьаш гьазгIайгуам ауысагIв, ажвлара уыснкъвгагIв Аламиа Геннадий. Ауи йгIайгвалашвахитI йапхъахауата Грозный къала апны йананйа Сосналиев йгIайайхIвыз ажваква: «Хъахьыла уангIапшра КIавкIаз – Къабардпщгьи Апсынгьи алата – йаразакIыпI, мажакIгьи йагIвнашауата йгьубум».\nСосналиев СултIан айсра ауысла йдырра цIолаква, йнагри йчхIари, ахърыкъьаракIгьи аламкIва, айсра апны уыс ду дырхъйатI.\n«ЙжвыгIвхауа» йбагъьу йбжьы\nСосналиев СултIан зынгьи дшымгвжвайуаз йаквшахIатхитI арацияла ауи йбжьы згIуз зымгIвагьи. «ЙжвыгIвхауа» – ауи акIвын Сосналиев СултIан аэфир дызлаталуаз ахьыз – йанакIвызлакIгьи йалыргата, йхIвауа зымгIва ауыс йазынархата, аквыргъвгъварагьи гвжвайрагьи аламкIва дчважвун.\nАгвжвайра ауи йгвы йгьыквымшвузтI, йгIайгвынгIвуан айсра апны ауи шшварагIвару. Ауи бзита даквчважвитI Апсны афыр Саманба Гарри. Айса ахъабырг ауи йцри кыт аргванква агъачва чвгьаракI ацIарцIауата йгIаз ахабар дарыгвжважвата Сосналиев дйызцата йанйайхIв ауахьауи йайымрыхьдзакIва джьауап гIайыйтхтI: «Ухъатала йуымбазтын – мцыпI, зджьакIы ауагIа гвжвайыгIва гIарыларгара ртахъыпI». «Ауи хIайсуа хIибжьатI» хъата йызмаз астатйа апны Саманба йгIвитI: «СултIан Асльамбакь йпа йхIпыру агвыквсраква данрыквчважвуз уасаражвкI йапш хIмурад гIахIдахIвра ахIатырла хIара акомандирква йхIчпара атахъу йалыргата йгIахIгвынйыргIвуан».\nСосналиев СултIан ауи агIан айсра йазыбжьаз ауагIа йрыуата апсыуаква рхъата зкIыз йщардагIвымыз аъачIвагIагIвчва дрыуа заджвын. Ауи йаргван апрофессионалква заджвмаджвын. Ауат йрыуан айсра ъачIвагIвагIв бзидздза, Апсны афыр, агенерал Дбар Сергей Платон йпа, Апсны афыр, агенерал-майор Аршба Владимир. Владимир\nйгIагвалашвахраква рпны йаницIатI: «ХIара азаджв азаджв айсра бызшвала хIызйачважвун, хIацыта айсра операцияква хIызлыхуан, ауатква йрыццауата уацIыхъван зхъацIарали зацасрали адуней зымгIва тшджьадзырщаз ар гIанхIыршун».\n«Швара зымдыруаз айсыгIв»\nАйсра агIан йапхъахуз айгIайра дута йалыз Гагра агIархвитхра акIвпI. «Ауи аоперация анлырхуаз аунашвахъцIарта хъада йаунашвачпагIвыз Сосналиев айсра ауыс бзидздзата йдыруата, дадгалагIв къайматта йахъазымкIва агвыквсра йцауа йабызшвакIым ауагIа рпсихология гIайгвынгIвуатагьи тшгIайырбатI. АйсыгIвчва ргвыпква дасу йуагIахъара йгIаквхта йаналарцIуз агIан ауи магIын ду аман», – йгIвитI Аршба Владимир.\nАунашвахъцIарта хъада даунашвачпагIвта Сосналиев асквш 1992 октябрь агIан Апсны ахъахчара а-Министерства шгIандыршабыргуаз ддыргылтI, ауи йацйырцауата СултIан Асльамбакь йпа ахъахчара аминистр Аршба Владимиргьи дитарагылыгIвын. Асквш 1993 апрель агIан Аршба Владимир дхвхата тшйырбзихарныс анатахъха Сосналиев СултIан аминистр йхъвдаквцIараква йырхъйарныс ддыргылтI. Аршба йшихIвауала Сосналиев зынла министрта ддыргылырнысгьи ажва гIаргтI, ауаса Аршба йлабаква йыцIагылата афронт дгIайхта йара-йара йъанатIа дшахъыцIхуала АунашвачпагIв хъада швъа йзыйгIвындзкIьа ауи заманкIла ахъвдаквцIараква йырхъйауата акIвпI ауыс шынкъвигаз.\n«ЙамгIануысызлакI апынгьи ауи акIвын дшаъаз, – йгIайгвалашвахуан Аршба Владимир. – Зынгьи, йыншалакIгьи СултIан тшгьйымпсахуазтI, гвду зму, швара зымдыруа айсгIвыта дшаъаз дгIанхун».\nСосналиев айсра йалаз Апсны ахъахчара къвырльыкъвхарта даунашвачпагIвта рахIа йбаргвыз агIамта агIан дгылтI: мартI агIан йджвыквырцIаз апхъаланаскIьара гьгIарыдамхIвтI, апсыуаква лдзгIа��а щарда радзатI. Афронт апынгьи, айсра ъанымыз аштаква рпынгьи ауагIа рнашхква гвпчIваган. Ауат агIаншараква йрылаз, ахъахчара аминситр йапхъахуз йтарагылыгIвыз Допуа Гурам дшаквшахIатула апхын гIаргванхауата Сосналиев СултIан «Гвымста фронт дгIарылижван аунашвахъцIарта хъада Дбар Сергей Платон йпа дгIайгтI». Ауат йацыта Согъвым агIархвитрала июль йакIвшушыз аоперация лырхуа йалагатI. Абарауаса астратег Сосналиев СултIани атактик Дбар Сергейи рхъаква аддыргылын Апсны акарта зквыз айшва йахъадзгылан.\nАбар ауат амшква Допуа йшгIайгвалашвахуа: «АунашвахъцIарта апещ диванчкIвынкI гIвнагылата пещ хвыцкI адзхъан. Ауаъа йдучвам айшвакI гIвнадыргылтI. Абарауи айшва адзхъа адиван дыквчIвата Сергей Платон йпа мчыбжьыкIла июль аоперация акIвыршара шатахъыз лихтI. СултIан ауаъа зджьакI анирытаразх амщтахь ауи акартаква ритхтI, акъарандашкви акартаква дызларыдынхалуаз йъамапсымакви азикIкIыхын йара ауи асахIат афронт дцахтI».\nИюль аоперациягьи дукI йгьгIарыдамхIвтI, ауаса йащтагIайуаз агвыквсра ахъазла щата бзи гIаннаршатI. Допуа йшипхьадзауала, июль аоперация абзирала Гвымста арма тшпы апны апхъаланаскIьара шIыц ъагIаджвыквцIа йауашыз чIварта дрыбагъьатI. Архъвква рунашвахъцIари рацахъри рнадзара щардала йагъьхатI. Ауи акIвымкIвагьи июль йакIвшаз аоперация амщтахь акIвпI Сосналиев СултIан аунашвахъцIарта акъала аквта йгIатгата агIвынала йшатдрыпушызла унашва аничпа. Чва зхъамшва йубуш ауи ащаквыргылра аунашвахъцIарта адгылра мчыта йарыбаргвтI.\nАйгIайра гIазгыз сентябрь\nСентябрь а 16 апсыуа рхъвква агIвфронткIлагьи – Гвымсталагьи АмарагIайырталагьи – йцIыхъвахуз рагвыквсра джвыквырцIатI. Ауи аоперация Сосналиев, Дбар йхIаракIу аунашвачпагIвчва зымгIва рыцта цкIы-цкIы йалырхтI. Акомандирква дасузлакIгьи йчпуш алдыргатI, ауи апхъала йагIвырщтыз агIващагIараква йрызхъвыцтI, апгIапшыхвыгIвчва йгIаргыз ахабарквагьи гватрадъа йгьгIанырымыжьтI. Согвым йагвыквсуаз архъвква Сосналиев гвыбзыгъата унашва ъархъицIуз абзирала асквш 1993 сентябрь а 27 агIан акъраль акъала хъада аквырджьква йырчвгIадырхвитхтI. ГIвымшкI анцIы Гвымста (Мараташварта) йгьи МарагIайырта фронтква адгылын йацыта Апсны акъральгIвынала – Ингур дзыгIв (швъала йрыбагъьу Грузии Апсни рымажа – аредакция ррытаразга) ахьыла йджвыквылтI.\nЙхъатала Ингур данца СултIан Асльамбакь йпа башырбакI йазната дзы тайчватI. ТшытракI анцIра Сосналиев ауи Псоу уалагата Ингурдза Апсны ашта шабгу агъа йшгIайшIыркъьаз йаквшахIатгата Ардзынба Владислав Григорий йпа йыйтуаштI. Сосналиев СултIан ауи ахачIвы архъйара йара баргвыта йгIанйыршаз Апсны ар шабгаз йыцта йылшатI.\nАйсра амщтахь ужвыгьи гIамтакI Сосналиев СултIан ахъахчара а-Министерства унашва ахъицIун. Аквырджь рхъвква ъагIатахаз ащхъа кыт Лата агIархвитхрала аоперациягьи дахIврала йакIвйыршатI.\nАсквш 1996 агIан Сосналиев СултIан айсра ауыс ныйыжьхитI – абаружвы йныйыжьд��ахзапI – ухIвушта. Асквш 2005-дза ауи Нальчик апны дбзазун – Апсны йгIвыджьхуз а-Президент Багапщ Сергей ауи ареспублика ахъахчара даминистрта датагылхныс дгIайыхIвандзыкIьа. СултIан Асльамбакь йпа ауи дадгылитI. Асквш 2007-дза ауи аъанатIа нкъвигитIта уацIыхъван йцри Къабардпщ дцахитI.\nАпсны афыр, Апсны Республика Абджьар къаруква ргенерал-лейтенант, йхIаракIу акъральыгIва ртшхъвага «Ахьдз апша» йгIвбахауа астепень зквнадыргаз Апсни Къабардпщи рпа цIабыргы Сосналиев СултIан асквш 2008 ноябрь агIан адуней йхIваджьтI. Ауи йчвахъабага син уахьчIва Согъвым аквта, абашта ахчагIвчва ъацIу айсра ртшхъвара апарк апны айсра апны йыгIвзахаз агенерал Дбар Сергей йчвахъабага син адзхъа йгылапI.\nЙгIахIрысабапыз алитература:\n· Акърар абзазара ацкIыс хвы амапI. Астатйаква, ашвъаква, агIагвалашвахраква разкIкIра. Йадызгалыз Сосналиева Любовь, Аламиа Геннадий;\n· Апсыуа бзазарагIвра ажвар.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apqhala-yzypshuaz-gudu-zmaz-afyr-sosnaliev-sultan","date":"2022-05-21T05:25:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662538646.33\/warc\/CC-MAIN-20220521045616-20220521075616-00775.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9930301309,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9930301308631897}","num_words":1376,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апроектква\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху АААК апроект апкъ йтата йхъырхыз, апсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц СогIвым апны ажвлара хабарргагаква рыхъаз йгIадырбатI.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата ужвыгьи фильмкI хъырхтI, ауи апсуа ашва йгIаквчважвитI. Афильм дарежиссерпI, асценарийгьи лгIвытI Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драма театр арежиссер, Апсны апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина.\nАААК акъыль зрыпшгIауа апроект «Иарбан? Иаба? Ианба?» апкъ йтата йгIвбахауа ахъвмарра аднагалитI. Апсны, КъЧР рхъвмарыгIвчва гвыпкви апроект адгалагIвчви скайпла йабабан йабадыртI, йырпыру ахъвмаррагьи йалачважватI.\nАпсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» йащтагIайуа йахъвыта йалитI. Афильм гIанзыршаз аъачIвагIагIвчва ауи шхъырхуази йшадынхалуази АААК ахабарргарта портал агвып йгIарархIвтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс «АААК йалу ршIахъаква» ахьызта агвып йгIарыквчважвауа, видеота йхъыху айчважвараквала йалазлуш проект гIаланагатI. Ауи дагIаджвыквцIагIвпI а-Конгресс ахабарргарта портал аредактор хъада Лазба Амина.\nЧанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны апсуа политика уыснкъвгагIв ду ЛакIоба Нестор йхъапщыла йгIалыквчважвауа аспектакль «Сариа» пычIвта йгIадырбатI. Арежиссер Аргвын Мадина лыргылчIв шIыц ахабарргагаква рыхъаз йъагIад��рбуз даъан АААК ркорреспондент.\nЗыжвлала йадыгьу Апсни Финляндии ркъральыгIв КъвышвхIа ИсхIакъ йпсадгьыл апны дзабадырта йыгIвзахаз апсуаква йритыз йажва йырхъйауата Хельсинки апны уагIахъа культура квта гIахъитIытI.\nРим къала, Италия р-Парламент апны Апсны р-Президент Бжаниа Аслани АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси алата адепутат Далль-Оссо Маттео йпресс-конференция «АуагIахъаква рхъатаъаща дара-дара йщаквдыргылхырныс рхвитнагIа. Апсни йдуу Европи» акIвшатI.\nАААК Ан-абачва рклуб алачIвараква Гагра апны йакIвнаршауаркIвитI. Ари азын ауатыкв йгIатаргатI ацIайква йапшым аныбыжьква рагIан йырпщылу абаргвыраква, асаби ушйангIалуашгьи йаквчважватI.\nАААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб Апсны апхьартаква рпны арыпхьаща йазынарху анйараква акIвнаршауаркIвитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/projects","date":"2022-05-24T10:12:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662570051.62\/warc\/CC-MAIN-20220524075341-20220524105341-00298.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9877433777,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9877433776855469}","num_words":257,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.957,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гагра район йауу йкъвльейсызу, саби щардагIв зму атгIачваква Асквш шIыц райшва злахъыргIвуш АААК ахьыла йгIарадзатI.\nКирвал Камила\nАдуней апсуа-абаза конгресс Апсны асоциал къвырльыкъвхарта ахъпшылра йацIу йкъвльейсызу, саби щардагIв зму атгIачваква фачIви хъагIари согIата Асквш шIыц ахьызла йырзыршатI. ЦхърагIара радзатI Гагра район йауу, Гагра, Цандрыпщ, Гьаджьрыпщ, Махадыр, Лапстархта, Алахадзыхь, Бзыпта рпны йбзазауа атгIачваква.\nАуи акция унашва ахъызцIуз ажвлара рабадыррала АААК аъачIвагIагIв Хагба Изольда йшылхIвазла, кIара йазыбжу ауагIа гIаддырдырырныс а-Конгресс йгIацхърагIатI Гагра район а-Социал къвырльыкъвхарта.\n«ХIара акъвырльыкъвхарта анхагIвчва тшырзынахIырхатI ауи апш цхърагIара йазыбжу атгIачваква зну швъа гIахIыртырныс. ХIгвы йтаз ари акIвын: агвыргъьахъв ангIаргванхауа атгIачва къвльейсызква Асквш шIыц ахьызла фачIвыла йадыгIгалырныс. ХIара ауат атгIачваквагьи агвыргъьара шырзынадасуаш ауысла хIгвква багъьазара хIтахъын. А-Социал къвырльыкъвхарта швъа гIахIнаттI, ауи анхагIвчва атгIачваква йрачважватI, ауат рыцIа йыззыбжу афачIвква гIаддырдыртI. ХIара асабиква хIыргвыргъьара ахIатырла хъагIарагьи ацхIцIатI», – лхIватI Хагба Изольда.\nАшвъа тгIачва 39 аншвалтI, ауат сабита 110-гIвы рыгIзитI. АААКи а-Социал къвырльыкъвхарти ауыс бзита йагвындыргIвын афачIв мартанква йыззалырхыз рпны мшкIыла йнадырдзатI.\nГагра район а-Социал къвырльыкъвхарта социал нхарала аъачIвагIагIв ахIба ЛакIойа ХIамида а-Конгресси дари йапхъахуз рацынхара сабапра шалаз гIалылкIгIатI.\n«Асабиква ануыргвыргъьауа гвапагIарапI, йалкIгIата – Асквш шIыц ангIаталуа. ХIара цхърагIара щардала йзадзауа атгIачваква хIымапI. ЙаъапI збаргвыраква йрыквымчважвауа, йпхащауа атгIачваквагьи. ХIара йхIборчпI ауат йрапшу гIахIхIырдырта хIрабадырныс», – лхIватI ЛакIойа.\nАри азын фачIвы зквшваз Шатковская Марина цIыпх кIара налахвныс гьлымуытI. Ауаса уахьчIва ауи лтгIачва руыс баргвдзахан агвыргъьахъв агIаталымта афачIвква йыртахъдзата йгIарадзатI. Марина ууыс анхIатлу заджв дгIауцхърагIарквын гвыргъьарата йапщылу лдыритI. ЦIыпх ауи лара а-Социал къвырльыкъвхарта дырцхърагIауата тгIачваквакI фачIвгьи согIагьи рылттI.\n«ХIунагIва закI гIвназтын хIара йхIхIвитI: уахьчIва хIа йхIфуш хIымапI, йызмам йрышвтырквын рыцIа йагъьхапI. Асквш шIыц ангIаталуа ацхърагIара зынгьи йгьчIыдам. ЙалкIгIата асогIаква асабиква райгвыргъьитI. Асабиква ангвыргъьауа хIара ахIбачвагьи йхIынасыппI», – лхIватI Шатковская.\nАуи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса «хвыцгьи дугьи йдйырбаз аджьащахъвара» ахъазла дйызхIвахIвтI.\nХвгIвысабичва зму Шамба Лиана ауат лаща дгIалцхърагIауамцара лара йлыгIзитI. Асквш шIыц гIадзауата атгIачва руыс баргвдзахатI. Лиана Асквш шIыц асабиква райшва йыквлыргылуаш гьлымдыруазтI, ужвы ауи дгьахъгвыргIвахуам.\n«АцIайква Асквш шIыц сахща лпны йапылырныс бзи йырбитI, ауаса ужвы асогIаква рбарыквын рпны йгIанхарныс рыцIа йгIалырхуашзапI», – лгвы гIвитI ан.\nАгвыргъьахъв ахьызла лсабиква торт рзылрыдзуаштI Нубарян Мануш. Ауи лтгIачва гьызгIвадамта заджвгьи дгьзынхум. Ауи йгIалцIла Мануш йамгIанцхърагIаразлакIгьи дайгвыргъьитI.\n«ЙаъапI асабиква йыртахъу анхIзымхвгIауа. Ауи ргвы йаситI, ауаса хIуыс зкву гIаргвынгIвитIта тшгьдыргвыжвкIуам, – нашхыйадза лгвакъвпра хIыцагIвылшатI Нубарян. – Ужвы асабиква тхаджьуаштI, айшва бзи рзыхъыгIгIвуштI».\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхара апны агвчIагIвчпара гватра ду азалхпI. Асквш 2021 агIан а-Конгресс Гагра арайон чымазагIвтара аковид хъвшара, Гвдауыта аковид чымазагIвтара фачIвыла йырцхърагIатI. Асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан Гагра ангIадырхвитх амш йадахIвуата а-Конгресс Гагра къала апны йгIаныршу айсра аныкъвадыкъваква рреспублика адкIылара ахъвшара аветеранква цхърагIара днарадзатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/askush-tshyts-agatalymta-aaak-gagra-rayon-yauu-tgachuakuak-fatshuyla-yyrtsqhragat","date":"2022-05-25T09:43:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662584398.89\/warc\/CC-MAIN-20220525085552-20220525115552-00405.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973294139,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973294138908386}","num_words":403,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"12189 АААКи репатриацияла Апсны РеспубликаакъральыгIва комитети СогIвым апны КIавкIаз айсрайаладзкваз рхъмаштылра ахьызла аджьабара айззаракваадыргалтI. АРИ АГIАНШАРА АСУРАТЛЕНТА АПШРА>> День скорби по жертвам Кавказской войны АцхIвара гIаныжвыжьра ахъазла швталра йа тшаншвцIара атахъыпI. Азышара Аквчважвара гьаъам Асурат АлахIвараква ргIашIыхара: АААК аха��арргарта портал йшвызнарыхIазырыз агIапын суратква зну акIартIква СогIвым аннашхыйу: йхьшвашву мартI асуратква АпхIвыс лылахь: Апсны атеатр апны ЛакIоба Сариа йгIалыквчважвауа аспектакль дыргылтI Айчважвараква Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква: апсуа апхьахьа Чирикба Вячеслав йкнига шIыц Чирикба Вячеслав: а-Конгресс абаза уагIахъа зымгIва аднакIылырныс йаквгIазшIытпI Чирикба Вячеслав: къарута йхIыму апсуа бызшва агIахчара йазынахIырхара атахъыпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soguym-apny-kavkaz-aysra-yaladzyz-rqhmashtylra-amsh-21052021","date":"2022-05-25T00:00:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662577757.82\/warc\/CC-MAIN-20220524233716-20220525023716-00342.warc.gz","language":"abq","language_score":0.8773533106,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.877353310585022, \"inh_Cyrl_score\": 0.08038754761219025}","num_words":87,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.882,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Россия йцIыхъвахауа апаштахI пхIвыс Александра Фёдор йпхIа лфрейлина, зпшдзарала йбергьыльхаз апхIвыс Шервашидзе-Чачба Мери йджьащахъву, йпшдзу нцIра нылцIытI, амальынтшала къраль гIвыма дтанагазтынгьи ауагIа дгьрыламдзтI, Коко Шанель лмода тдзы апны хIагIата швапха гIазырбауа пхIвыста дынхатI.\nКапба Арифа\nСанкт-Петербург апны йхIаракIу ажвлара ауи лпшдзара йазхIвахIвуан, апаштахI Николай II артшхъвара ажваква лзынайырхун, ауысагIвчва ауи лпныла бзибара ду ркIуан, йбылуа асатырква лзырыгIвуан, асуратгIвгIвчва лсурат йаргъаруа йырчпун. Ауи зымгIва ззынархаз апхIвыс пшдза Шервашидзе-Чачба Мэри лакIвын (Шервашидзе ─ аткъвымхьыз Чачба йаквпшырата Грузия агIвыра цIасква рпны аквтасквшышв кIьасаква рзаман йгIашIарышвта йщаквгылтI – аредакция ррытаразга).\nАпаштахI йхакв апны\nАуи асквш 1895 октябрь а 17 агIан Батум апны ахI ду Шервашидзе-Чачба Келешбей йпа йпа йатайпаху Шервашидзе-Чачба Прокофий Леван йпа йпны дйытI. АхI йхгIвы пхIчва дрыуазаджвын. АтгIачва Санкт-Петербург йанталх ахIвссаква шIадзан. Лаба Прокофий Леван йпа Россия паштахIыгIва а-КъральыгIва дума дадепутатын. АтгIачва дута йщтIихуан хъапщыла дызмахмыз апаштахI пхIвыс Мария Фёдор йпхIа лканцелярия унашва ахъызцIуз Шервашидзе-Чачба Георгий Дмитрий йпа. Ауи хъгалра йыман, йхIатырла Санкт-Петербург апны апсыуа ахIчва тгIачваква пIатIу ду рыквырцIауата йаъан.\nАтурыхдырыгIв Дзидзариа Георгий йынхара «Ареволюция апхъала апсыуа интеллигенция шщаквгылуаз» апны йшйыгIвуала, ХХ асквшышв агIаталымта Санкт-Петербург апаштахI йхакв апны йпшцIан апсыуа ахIчва йрыуата гвып дукI. «Араъа пIатIу рыквын апсыуа кIважваквагьи, – йгIвитI Дзидзариа. – Ауат дрыуан Шервашидзе-Чачба Мария (Мэри) Прокофий йпхIагьи… Асквш 1914 агIан Шервашидзе-Чачба Мэри йлыцта йыгIбитI лаба, акъвырльыкъвхара йгIакъвыцIхыз агенерал Шервашидзе Прокофий, лан Нина Георгий йпхIа, лахщчва ШервашидзергIа Тамари Анни».\nАуи лквпшырала зхъахв здыруаз дшпхIвысыз, дшкIважваз уылаухIвун, Санкт-Петербург къаланадзара апны лаъащала, лчпащала анахьанат апхIвысква дгIарылхIвун. АпаштахI йхакв апны акIважва Мери лбзазара йауата гIагвалашвахракI аъапI.\nЗны Шервашидзе-Чачба Мэри джьабара гIаншаракI дгIахьшватI акьлиса апны, ауи ауаъа апаштахI Николай II йымщтахь акIвпI даннашыл. Ауи мыгIвхъгара дута йырпхьадзун, ауаса апаштахI Мери Прокофий йпхIа дылпшын йгвщтIыхра йзыцIамкIуата йгIайшIышвттI: «АкIважва, гванахIпI ауи апш пшдзара нкъвугарныс», – хIва. Ауи лпшдзара дыртшхъвун ахъачвагьи, апхIвысквагьи. АпаштахI Николай I йпа йпхIа акIважва ду Александра зны араса гIалалхIвтI: «Мери, бара ауи аъара бпшдзапIта мачIдзакI дбапшта чкIвынкI дгIасынйазарквын сылаква хъызгIварынта сйыццарын».\nАуи лбзибара абгата йзылтыз, йылхъапщылахата лынцIра шабгу дыззцIабыргхаз ахъацIагьи Мери апаштахI хакв апны акIвпI дъагIалынйаз. Ауи аквырджь паштахI Ираклий II йхъшахъыцIква йрыуаз ахI Эристави (Эристов) Георгий Николай йпа йакIвын. Ауат йанабадыр зынла бзи йабабатI, ауаса ауи агIан Мери фрейлина хъвдаквцIара нкъвылгунта тыхIа дцарныс дгьахвитмызтI. Ареволюция амщтахь Кутаиси апны ауат агIвыджь унагIва йалалтI.\nАреволюция амщтахь агIамдараква\nОктябрь революция амщтахь, асквш 1917 агIан, Шервашидзе-Чачба Мэри Тбилиси дтанагатI. Ауаъа ауи аурышв суратгIвгIвы Сорин Савелий дйабадыртI. Лпшдзара йаргъарыз Сорин Мери дгIалыхIватI лсурат ачпара далрыхвитныс. АнгIалра амщтахь мыш 23 лпортрет дадынхалтI. Абар амода атурыхдырыгIв Васильев Александр ауи асурат дшгIаквчважвауа: «ЙлынгIалуа ачыльа ъахвтан хъыш лшвыта, ларма жвгIвахъа ашаль пшдза акврышвта, лымачв цIагIвква рбжьара аналькъвыт-нальмас хвыц кIазкIазуа, – абараса лсурат йчпатI асуратгIвгIвы ъаза Россия йгIатахаз йсурат апны».\nВасильев йшгIайырбауала, Мери ари лпортрет Россия йгIатахатI, ауаса анахьанат ашвъаква йшгIадырбауала, Сорин Савелий агIвыма къральквала данхъысхуаз апортрет йыцнайахвтI. Йшырпхьадзауала, апортрет гIамта ауыра Монако апаштахI пхIа Грейс Келли лпещ апны йкIныхIан, ауи Мери лпшдзара шIырпшыра змам швапхата йылпхьадзун.\nБзибара лзызкIыз уысагIвгьи даъазма?\nАсквш 1918 май а 20 атшын Кутаиси апны Шервашидзе-Чачба Мери Прокофий йпхIа Эристави Георгий Николай йпа дйыццатI. ЙшырхIвауала, ари агIаншара хыта йыквшватI Мери бзи дызбуз аквырджь уысагIв Табидзе Галактион. Йгвы днадзадзахьата ауи анакьахIгIвра шакIвшуз даквчважвауата поэма абгакI лзынайырхатI «Мери» ахьызта.\nЗуахъ ква гIаквуз Мери лнакьахI рыгIвуан,\nЗуахъ ква гIаквуз сара нагIлат ласхтI Мери.\nЙгьсзыгIамтIтI лари сари йгIахIбжьагылыз ашв,\nАуи йгIалцIла ба расхIвтI ауат ашвква.\nЙыздыруан ауаъа рхъа наркъвы\nАъатлынква амачвква йшырхъарцIуз.\nУдзыргIвыстI! АцIисква ракIвпI ауаса ъатлын зхъарцIауа!\nАлыг пхIвысква ракIвпI ауаса гIазаб йацIарыжьуа!\nМери лбзазара архъвыхыгIвчва щардагIвы йшырпхьадзауала, ауысагIв ауи бзи дибун, уыса, поэма щарда лыхьызла йалайцIун. Мери ауи йлахI��араква закIы гьрыллымдыргIузтI. СквшкъомкI ахъысхьата йунашва анлархIвгьи йджьалщатI. Ауысаква дгьрымпхьатI, ауат ауысагIв лара йлымдыруаз квырджь бызшвала йгIвуан.\nАпоэма «Мери» асатырква романтика джыпха йтагылапI, ауаса щардагIвы йгьхъарцIум ауат Шервашидзе-Чачба Мери йылзынархата, йшпакIву ухIварыквын Табидзе йгIвыра аквырджь журнал «Атеатри абзазари» асквш 1915 агIан йгIаквшватI, ауи амщтахь хысквша анцIы акIвпI акIважва Мери тыхIа данца. Табидзе Галактион Мери агалагьи рыцIа кIьасата длынйатI. АрхъвыхыгIвчва щардагIвы йшырпхьадзауала, йапхъахауата асквш 1935 агIан акIвпI даниба, Париж апны.\nМери Париж апны данаъаз\nАсквш 1921 амщтахь Мери лхъацIагьи ларгьи Константинополь йцахтI, ауаъа ауат байата йбзазун. РыцIа йтлапIаз асасырта йтан, ансиуахъ аресторанкви акабарекви рпны тшпсырщун. Атшпсщартаква йрыуазакIын ашвахIвагIв Вертинский Александр дъанхуз «Агвима квайчIва» кабарегьи. Александр Мери Петербург дантазгьи дидыруан. Ауи йыхьызла щардала хIврапшдза гIалнапIыцIарцIун, лара дызхIвуз ашваква щардала йылзихIвун.\nКонстантинополь апны Мери пшдзарала анкъвакъврагьи далалырныс лылшатI, ауаъа зымгIва йырхъылцауата. Ауаса ласыла ахчала руыс ъабаргвхаз йгьи аполитика аъаща ъалапIатIаз йгIарылцIла хъацIи пхIвыси Париж йцахтI. Ауи атлахан Россиягьи КIавкIазгьи йыртыцIуаз абайаква щардагIвы Париж йталхуан.\nГIваристократ ткъвымкI йгIарылцIыз Меригьи лхъапщылагьи ахчадъа йгIанхан заджвгьи дъарымдыруаз Париж апны руыс баргвын. Рахча рыцIа-рыцIа йалдзгIун, ахIапчып тлапIаква йрымаз ртиуамцара йбзазун. АпаштахI Николай II согIата йгIаритыз атабакерка хьапщнадзара ртйытI. Нхарта йазыпшгIара акIвымкIва датша амаль гьрымахмызтI. Хъвдаквыщт рзыгIанзыршаз анйара хIадагIвача акIвпI, ахI ду Дмитрий Павел йпа Париж аурамкI апны йынйатI. Ауи Мери зынла дгIайдырхтI. Коко Шанель бзита дидыруан, лгватра гIалзыналырхарныс данлыхIва амщтахь Мери ауи лпны дынхауа далагатI.\n«Мери длыцта Шанель лтдзы апны датшагьи пхIвыс пшдзакI дынхун, апхъанчIви къабардыйа ткъвым йрыуаз ХIагIвындокъва Гали, лхъацIала йылтдзахьзын Баженова. КIавкIаз йауаз ахIвсса агIвыджьгьи адунейла йбергьыльхаз абренд акъагIамта йаквшвауата ауи йагIарбаган. УахьчIвала зыхьыз бергьльым асуратхъыхыгIв йчпаз арат агIв пхIвыс хьапщкI рсуратква асуратхъыхра аклассика йахъв хъадахатI», – араса йылгIвитI чгIвычала асуратгIвгIвы Арсалиа Эльвира.\nАжурналист Савостина Татьяна йшгIалылкIгIазла, ауи азаман Европа абзазагIвчва йхънахуата швабыж йдыртшхъвун мадзара злаз аславян йгьи акIавкIаз пшдзара.\n«Йаъахмыз Россия паштахIыгIва йауаз агIмыста пхIвысква рщажвла алкIгIараквала, рквпшырала агалагьи йрагъьын атачIв «манекен» хIвсыса. Мэри ллакта алкIгIараква, лыла гвыбзыгъаква, уылапш хъызхуаз лыпкъ алыхща пшдза ршвхIаусыгIвала гIамта айшысла Шанель лтдзы амодель бзидздзаква дрылапхьадзахатI», – лхIвитI Савостина лгIвыра апны.\nЙшырпхь��дзауала, Мери лакIвпI йапхъахауата налькъвыт-нальмас хърыпхра зхъвдата аподиум йгIахвынгылыз – ауи арыпшдзага мода хIисапта атурых йалалтI лара Шанель лгIаджвыквцIарала. Мери лпшдзара хвду аквырцIун амода анкъвгагIвчва, йазалху ахъвлапын анйараква щардала ддрайгвун, асуратхъыхыгIвчва гвып дута кьазу йгылан сурат лхъырхырныс ахъазла.\nАмода атурыхдырыгIв Васильев Александр йкнига «Зцришта йтгахаз апшдзара» апны араса йгIвитI: «Зыпкъ алыхщала йцIагIвыз Мери й-20-хауа асквшква рагIан модата йырпхьадзуз апшдзара данкъвгагIвын. Ауат асквшква рагIан Шанель йгIалырбуз амода швабыж даквыргIапсын Мери ллакталагьи лыпкъ алыхщалагьи. Датшагьи Шанель лхъа аладухун лара Оверня зхьзыз апровинция йауаз апхIвыс лпны акIважваква ъанхуз.\nПариж апны ауи азаман йщтIырхуан зыхьызква бергьльыз апхIвысква. ЙхIаракIыз ажвлара ауи апшта йрыланагатI акIважва ду Мария Павел йпхIа, акIважваква Юсупова Мария, Шервашидзе Мери, Баженова Гали. Париж апны пхIвыс пшдза щардагIв тазтIхIва абари апш хъгалра зквнадыргуз гьщардагIвымызтI».\nАуаса лара Мери Прокофий йпхIа аманекен нхара лгвы гьазыщтIамызтI, гIамта айшысла дакъвыцIхын йащтагIайуаз лбзазара аурала ауи лынцIра хъвы дачвпхащауата йшцIалкIуаш дащтан. Ауаса Коко Шанель лтдзы ауи напI мцырала дгьакъвымцIхтI. Бзидздза йылбуз лмодель данылкъвыцIхуаз Коко зны ахI дудздза Дмитрий согIата йгIалитыз аналькъвыт-нальмас хърыпхра согIата йгIалнапIыцIалцIатI.\nАсквш 1946 агIан Мери бзи йылбуз лхъапщыла дпсытI. Ауи амщтахь лхъазы дгIанхан, швабыж лгвы акъвпуан. Гвырбзигата йлымаз лаща йпачваква Нануки Константини ракIвын. Ауаса ауатгьи лапхъа адуней рхIваджьтI. Константин йпсра Мери швабыж лгвы йыцIалын мышпхьадзара лунагIва дгьгIаджвылымцIтI. Париж апны ауи ахъазыра дшарыгIапсауа лзыгIалыгIвлун Россия йгIатахаз лыгIвзакI йылзыгIалщтиуаз асальамшвъаква рпны.\nШервашидзе-ЧачбаргIа рыкIважваква ранйара\nЙджьащахъву ахабарква лхIвахуан асуратгIвгIвы Шервашидзе-Чачба Александр йпхIа Русудана. Ауи Мери Париж апны асквш 1968 агIан длынйатI. Мери ауи асхъан сквшы 76 дыртан. «Мери санлынйушыз асхъан, – лхIвитI Русудана Александр йпхIа, – аныкъвара зчвхIатлахаз, зпшдзара хъышвтыз, арымдза тIатIа йтачIвата азгIваква йрызтхIаусыхауа пхIвыс наскIьахьакI дызбушдзысщун. Йшпаджьасща аресторан сылрайгвата, ауаъа зквпшырала йшIу, йпшдзу, йгвлахIару, уыжвгIанчIви аъаща йтагылу апхIвыс дангIаспырал».\nШервашидзе-Чачба Мери пхата дгIалгвалашвахуан аргвандзата дзабадыруаз, Санкт-Петербург, Тбилиси, Париж рпны дзынйалуз Русудана лаба. Мери швабыж лгвы йаладырхIун ауи йгвбайара ду, йгIвычIвгIвысагIа, йгIвынгIалра, йымшыркъвараква, шIырпшыра змамыз йщаквкIра. Мерии асуратгIвгIвы Александр Константин йпи сальамшвъала йащтаныкъвун, Мери ауи «аща тлапIа Саша» - хIва тшизыналырхун, «бзи уызбауа уаща пхIа Мери» – хIва асальамшвъа ацIыхъва йацIалыгIвхуан.\nЙаъапI акварель швыгала Шервашид��е-Чачба Александр асквш 1912 агIан йгIвыз Мери лпортрет пшдза. Аганла, аурала асурат гьдууым, ауаса йгIаныпщитI асуратгIвгIвы йаща пхIа пшдза йлызйымаз алахIвара пхаква.\n«АсуратгIвгIвы бзибара рызйымата йгIайырбатI апсыуа пхIвыспа пшдза лпшдзара, лтIатIара, ллакта апшкара. Ллакта хъатакIла мачIкI йацарпапI, лхъа мачIдзакI йхъыркIьыпI. Абзазара йалалуа апхIвыспачкIвын дызмыртынчуа алахIвараква гIарныпщитI лылапшгьи лыджьымса квайчIваква рпIатIаущагьи. Амтынчра апшыгIвгьи йгIайылалитIта асурат йылапш йызгIахъымхуата даргъаритI», – абараса йылгIвитI апортрет даквчважвауата Шервашидзе-Чачба Русудана.\nДатшагьи йшбергьльула, ари апортрет «апсыуа уысагIв Шервашидзе Георгий йахща Мейендорф Варвара Михаил йпхIа лхакв апны акIвпI йъайчпаз. Араъа щардала йсасуан Александр Константин йпагьи Меригьи». Асурат гIамта ауыра Казань аршIыйараква\nрмузей апны йынкъвыргатI, ауаса Апсны АССР акультура аминистр Аргвын Алексей йбзирала асквш 1980-ква рагIан Апсны йгIаргхтI.\nПариж апны данылшIашва Мери Русудана Александр йпхIа лсурат гIалылтхтI, ауи асурат лаба, асуратгIвгIвы Шервашидзе-Чачба Александр дазсакъуа йынкъвигун. УадыргIвана агIвыджьгьи адзхъагылата сурат рхъырхтI.\nЙхынгIважвахауа асквшква рагIан Шервашидзе-Чачба Мери зынцIра шабгу бзибара лызйымата йызгаз адмирал Макаров йпа Вадим йылзгIанижьыз атынха гIаладзатI.\nЙанылхъазха Мери бзазартата йгIалылхтI Париж апны йаныргIалыз ажвчIвква ртдзы. Ауаъа ауи байата йадгалаз хпещкI лзалхын. Анахьанат аэмигрантква дгьрыщтанымкъвузтI хIва йауаштI, ауаса щардала зны лхъацIи лари ъатаз Париж абайаква ъабзазауа арайон дцалун, лыгIвзачва дрынйалун, ауат квазыр йасуа амш ауыраква ацыргун.\nЛныбыжьла даннаскIьагьи Мери Прокофий йпхIа лпшдзара хъачва щардагIв хънахуан. АжвчIвква ртдзы апынгьи даъан лпшдзара йаргъарыз хъацIакI, ауи ансимшы хIврапшдза йымата дылпылуан. Ага дгIакIвзыршауата йгIалайлахIуз ахъачва щардагIвызтынгьи Мери Прокофий йпхIа лынцIра ацIыхъвадза йылхъазын, лхъапщыла дйызцIабыргта йылгатI.\nАкIважва пшдза Шервашидзе-Чачба Мери скшы 98 лхъыцIуата асквш 1986 январь а 21 атшын адуней лхIваджьтI. Париж апн лхъацIа дъацIаз Сент-Женевьев-де-Буа нышвынтара апны ларгьи лчIвылахъв лаухтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/shervashidze-chachba-meri-asuratguguchui-auysaguchui-rguyshkhuara","date":"2022-05-27T13:11:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662647086.91\/warc\/CC-MAIN-20220527112418-20220527142418-00194.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9884155989,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9884155988693237}","num_words":1433,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Амультимедиа\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата ужвыгьи фильмкI хъырхтI, ауи апсуа ашва йгIаквчважвитI. Афильм дарежиссерпI, асценарийгьи лгIвытI Чан��а Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драма театр арежиссер, Апсны апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина.\nАгIапынла Апсны апны псы гIархъалхитI, йгIакъагIитI йапшым ахIврапшдзаква, агIайыраква, ацIлаква. АААК ахабарргарта портал апсабара ауат ашвыгаква «рбыжкIра» йауата мачIкI акIвызтынгьи йгIазырбауа асуратква рабаркIыра гIатанацIитI.\nАААК ахабарргарта портал Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны «Сариа» спектакль апресса анхагIвчва рыхъаз йангIадырбуз йхъырхыз асуратква гIатанацIитI.\nАААК ахабарргарта портал апхьагIвчва рыхъазла Апсны акытква рпны йхъырхыз асурат джьащахъваквала йалу алента арыхIазыртI.\nАсквш ага баргвыта йцазтынгьи къалипхьадза апны дугьи хвыцгьи агвыргъьахъв рылархIвара ахIатырла аунашвахъцIартаква йшрылшуз апшта ауатыкв хъадаква дрыпшдзатI.\n«Ахщчва Берзениа» дуэт ашвахIвагIвчва Берзениа Гвынди Фриди йырхIвауа агимн «Благословение» («НыхIвара») клипта йырчпатI.\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз АйгIайра амш йазынархата хрихыцла хысрала анкъвакъвра акIвшатI «Апсны» этнопарк апны.\n«Апсны парк» зхьзу аэтнопарк Гвдауыта район йаланакIуа Мгвадзырхва кыт адзхъа жвагектаркI рпны йаныргIалпI. АААК ахабарргарта портал аэтнопарк ахъвыукI – апсуа пшцIа апны – асуратквала амдара гIатанацIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/multimedia","date":"2022-05-24T10:10:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662570051.62\/warc\/CC-MAIN-20220524075341-20220524105341-00443.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9915260077,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9915260076522827}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Аюбилей\nМартI а 11 атшын Апсны абзазагIвчва бзи йырбуз ауысагIв Аджьба ТIаиф сквшы 83 йхъыцIуашын. Ауи ргвы дтата дбзазитI, анцIрала йбзазуштI, йрызчIащыгIвазлуштI йыршIыйара сатырквагьи. АААК ахабарргарта портал йадыргалтI ауагIа руысагIв хьзы зквнагадзуз Аджьба ТIаиф йгIайыквчважвауа абзагIвра.\nАпрель а 21 агIан Трыквшта апсыуа диаспора ауысхагIв ду Аргвын Ирфан сквшы 85 йхъыцIуашын. Ауи йынцIра шабгу йцришта йазйымаз алахIвара пха зынгьи дгьамайжьатI, ауи алахIвара акъаругьи Апсны абзира йазынархата йырхъйуз ауысквала йгIайырбатI.\nЙысквш 60 аюбилей агIаталымта Апсны агIвымакъраль уысква рэкс-министр, АААК ЙхIаракIу асовет йалу, афилология наукаква рдоктор, апрофессор Чирикба Вячеслав АААК ахабарргарта портал разцIгIараква джьауап гIаритуата дрыквчважватI йъачIвагIа шгIалихыз, анаука нхара дшадгылыз, Европа апны арыпхьагIвта дшынхуз йгьи йбзазара мгIва шакIвшуз.\nСанкт-Петербург апны агIвгIвы ду Аскьындар Фазиль йюбилей йадахIвуата йадыргалыз алитература хъвлапны акIвшатI.\nКогониа Иуа йынцIра айшысдзан, дшIата дпсытI, ауаса апсыуа уысара айачIвагвып рпны ауи йыйачIва зкIкIра рыцIа йымчыз йрыуазакIын. АуагIа руысагIв йысквш 115 йадахIвуата АААК ахабарргага портал йдрыхIазыртI ауи йгIайыквчважвауа абзагIвра.\nМосква Пушкин йыхьыз нкъвызгауа алитература музей апны Аскьындар Фазиль йюбилей йазынархаз аршIыйара хъвлапны акIвшатI.\nАпсны йгIвыджьхуз апрезидент Багапщ Сергей сынчIва йхъыцIуашыз асквш 70 аюбилей йадахIвуата Согъвым апны ахъмаштылра айззараква акIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/ubilej","date":"2022-05-27T12:44:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662647086.91\/warc\/CC-MAIN-20220527112418-20220527142418-00299.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9915170074,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9915170073509216}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.059,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.943,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) этнографияла ахъвшара йакIвнаршаз асеминар «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» аматериалква йара ауи ахьыз зму азкIкIрата Санкт-Петербург апны йгIацIцIтI.\nПетр Ду йыхьыз зхъу Антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) этнографияла ахъвшара йакIвнаршалауа «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» зхьзу асеминар йаздрыхIазыруа агIвыраква йхпахауа разкIкIра гIацIцIтI Санкт-Петербург апны.\nАзкIкIра агIацIщтра дахъпшылуан асеминар унашва ахъызцIауа аистория наукаква рдоктор, КIавкIаз аэтнографияла амузей ахъвшара анаука нхагIвы ахIба Албогачиева Макка.\nАуи йшылрытамамызла, йхпахауа азкIкIра КIавкIаз шабгу – Лагъь КIвакIазгьи КIавкIаз ухъыстагьи йаныргIалу – ареспубликаква рпны йынхауа архъвыхыгIвчва ргIвыраква алашватI.\n«Санкт-Петербург апны Петр Ду йыхьыз зхъу Антропологии этнографии рмузей Россия аштаква зымгIва, адуней ашIыпIаква шабгу ркIавкIаздырыгIвчва ъанйалауа тыпзаджвыкIта йаъапI. Араъа ансисквша «Лавров йыхьыз зхъхIвалгIу Азия Квта-КIавкIаз апхьараква» йгьи асеминар «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» акIвшитI. Хысквшипхьадза асеминар йаздрыхIазыруа агIвыраква разкIкIра гIацIхIщтитI. Ауаъа акъральгьи адунейгьи йапшым рнаука йгьи рыжвлара квтаква рпны йынхауа аъачIвагIагIвчва йыргIвыз рыцIа йджьащахъву астатйаква гIарбапI», – йгIалылкIгIатI Албогачиева.\nАлбогачиева Макка йазалхта ауагIахъа мачIква ллырдыритI. Ауи наука уысла гватра ззалылхуа ауагIахъаква абазаквагьи рылапI, ауи йгIалцIла абаза уагIахъа ртурыхи ргвбайари йырзынарху агIвыраквагьи азкIкIра йалацIара атахъыта йылпхьадзатI.\n«АзкIкIра йаншвалтI абаза гIвыра шщаквгылуаз ахабар гIазхIвауа Эгьзакь Мадина лдоклад», – йылрытамамтI атурыхдырыгIв.\nАуи лахIварала азкIкIра агIацIщтра апхъала йакIвшаз асеминар апны Адуней апсуа-абаза конгресс аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кан дгIачважван АААК шгIаншази уахьчIва уыста йызлуи гIайхIватI. Аматериал азкIкIра йхпахауа агIацIщтра йаншвалтI.\nАуи дшадынхалыз даквчважвауата Таниа Кан рахIа баргвырата дзынйаз аинформация гIалцIыртаква ъамачIу акIвта йхIватI.\n«Араъа цхърагIара бзита йсзалтI аконгресс агвып ркъарула йдрыхIазырыз алонгриди йагIвсыз айззара дуква рматериалквакIи», – йхIватI Таниа.\nАААК йгIаквчважвауа агIвыра Россия анаукаква р-Академия зхъпшылуа Кунсткамера амузей йгIацIнащтуа «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» анаука азкIкIра йъаншвалыз ауи а-Конгресс ахъаз магIын ду зму гIаншарата йпхьадзитI. Таниа йшихIвауала, магIны аман «а-Конгресс ахабар азкIкIыта, йагвныргIвыта йгIанужьырныс» – АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауагIахъа ртшауацIыхра, рцIаскви ргвбайари гIащаквыжьра йырзынархата йлихыз амаль уацIыхъван йууырдырта йгIарысабап йшаулуш апшта.\n«Гвылагьи псылагьи хIырзыразпI амузей адиректор Головнев Андрейи Албогачиева Макки ари апш хвы зму агIацIщтра хIгIвыра алахIцIарныс лшара ъахIыртыз ахъазла. Кунсткамера амузейи хIари хIацынхара гьашIасуам», – йажва цIхъва айттI Таниа Кан.\nАААКи абаза гIвыри йырзынарху йырхъазымкIва азкIкIра йаншвалтI датшагьи апсуа-абаза авторква ргIвыраква: Мыква Мурат йгIвыз «Абаза диаспора зынйауа абаргвыракви ауат злаурыдзуаш амалькви»; Айба Тамара йылгIвыз «Апсны апны агIв гIарйрала ацIасква рылкIгIараквакI»; Зельницкая (Шларба) Рица йылгIвыз «Асквш 1940 агIан Студницкая Евгения йылчпаз аотчет апны Къарча-Черкес ауагIахъаква арахврхIара агIамтаква шалырхуа шгIарбу».\nАзкIкIра згIвыраква алашваз зымгIва (ауат 17-гIв йнадзитI) КIавкIаз ауагIахъаква рцIасква, рыжвлара бзазара, ртурыхи ркультури дин хъатала ушрыдгылуаш йырзынарху азцIгIара щарда гIащтIырхитI. Статйа кIьыдаквакI КIавкIаз ауагIахъаква рфаша алкIгIаракви ауи штшапсахуази йгIарыквчважвитI.\nАзкIкIра аэтнологква, атурыхдырыгIвчва, КIавкIаз ауагIахъаква рэтнография, ртурых, ргвбайара зымагIальамату апхьагIвчва йырзынархапI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси Антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) адиректор Головнев Андрейи асквш 2021 июнь агIан ацынхарала ангIалра мачвы ацIарцIатI. ЙызлангIалыз дырхъйауата йацыта йапшым аэкспедицияква, асеминарква, ауатыкв айчважвараква акIвдыршахьатI, Къарча-Черкес йаъу абаза кыт Гвым апны акIавкIаздырыгIв дудздза Генко Анатолий йчвахъабага син дыргылтI. Ацынхара апкъ йтата «Алашара» жвлара адкIылари АААКи рынхагIвчва «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» семинар йалазлитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/antropologii-etnografii-rmuzey-kavkaz-akuliturakua-raguysyrta-azkkra-gatsnaschtt","date":"2022-07-05T19:37:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104597905.85\/warc\/CC-MAIN-20220705174927-20220705204927-00475.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9853730202,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9853730201721191}","num_words":452,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.906,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ахабарргарта портал Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны «Сариа» спектакль апресса анхагIвчва рыхъаз йангIадырбуз йхъырхыз асуратква гIатанацIитI.\nАтеатр гIарбартаква рпны йапхъахауата йдыргылтI Апсны апны зыхьыз ауагIа йгIарылахаз апхIвыс – совет заман агIан йкъральыгIва уыснкъвгагIв дууыз ЛакIоба Нестор йхъапщыла – йгIалыквчважвауа спектакль. Апсны адрама театр апны «Сариа» лыргылтI арежиссер Аргвын Мадина.\nЛакIоба Сариа зымгIвагьи рыцIа дызлардыруа «ауагIа драгъата» зхьырцIаз лхъацIа йычвгьа лхIварныс дъазадырцалуаз НКВД (АуацIа уысквала АуагIа ркомиссариат – СССР акъральыгIва хъахчара зыхъвдаквыз аквта къральыгIва уысхарта – аредакция ррытаразга) атутанакътара апны багъьарата йгIалырбаз акIвпI. ЛакIоба Нестор данырщы амщтахь йзаъачва ркIуа йалагатI, ЛакIоба Сариа асквш 1937 август а 17 атшын дыркIытI. Йызбаз йшырхIвахуазла, Сариа хъацIара лылата гIвысквша руацIа йылхътырхуаз лчхIан сквш 35 дыртата Грузия атутанакътара ачымазагIвтара апны дпсытI. ДъацIарцIаз заджвгьи йгьидырам.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aphuys-lylakhi-apsny-ateatr-apny-lakoba-saria-ygalykuchuazhuaua-aspektakli-dyrgylt","date":"2022-06-26T23:03:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103322581.16\/warc\/CC-MAIN-20220626222503-20220627012503-00585.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9897292852,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9897292852401733}","num_words":115,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.929,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIапынла Апсны апны псы гIархъалхитI, йгIакъагIитI йапшым ахIврапшдзаква, агIайыраква, ацIлаква. АААК ахабарргарта портал апсабара ауат ашвыгаква «рбыжкIра» йауата мачIкI акIвызтынгьи йгIазырбауа асуратква рабаркIыра гIатанацIитI.\nАпсны тшзыркъваз агIапын гIаталтI. Ауи апсабара анкъагIауа, псы зхъу зымгIва ангIашIыхауа гIамтапI, ауи аквпшыра йгIатыгIврыз ашвыга зигIваквала йалу йнапIылачпарам суратпI. АгIапын – Анчва йгIахIитыз абзазара йазуыму абзибара ануызгIашIыцхауа, адуней хIыквта ари апшдзара ъагIбауа ахъазла ауи гIазшаз хIанйызхIвахIвуа гIамтапI.\nАААК ахабарргарта портал апхьагIвчва зымгIва согIа рызнарыхIазыртI – знадзара хIаракIу агIапын суратква зну акIартIква рабаркIыра. Йызтахъу ауат рыуа йгвапхаз ашвъабгъьы йаныта йызгIацIщтуаштI – йхъа ахъазгьи, йыгIвзачва рыхъазгьи.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/alahuarakua-rgatshykhara-aaak-akhabarrgarta-portal-yshuyznarykhazyryz-agapyn-suratkua-znu-akartkua","date":"2022-06-25T10:09:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103034930.3\/warc\/CC-MAIN-20220625095705-20220625125705-00373.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9994741082,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":15,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9994741082191467}","num_words":86,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.081,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\n«АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм АААК ахабарргарта портал акъаруквала апсуа бызшва йгIахъырхын ангьльызла йатаркIтI.\nСогIвым апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква зымгIва рунашвачпагIвчва райззара акIвшатI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши нхагIвы дгIалырхра ахъазла анкъвакъвра акIвдыршуштI.\nАсуратчпагIвчва шIаква апсуа ашваква йгIарыквчважвауа афильм йанапшы йызквнаргвышхвата йыргIвыз асуратква ргIарбарта акIвшатI СогIвым апны Асабиква рхчара амш агIан.\nАААК ауысхагIвчва Гвдауыта район йаланакIуа Уатхара кыт апхьагIвчва ауагIахъа хъвмарщаквала тшыбжьари рыпкъ тамамта йшыркIуашла мастер-класси рзадыргалтI.\nАААКи «Алашара» жвлара адкIылари рынхагIвчва рыхъазла май ацIыхъва СогIвым апны мшквакI руацIа атшыбжьараква акIвшатI.\nАчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, Ащамакъа чвамза адыркIытI, НартыргIа рмгъымцагьи цIырхъыйтI – абараса йнардастI Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху АААК апроект апкъ йтата йхъырхыз, апсуа ашва йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм шIыц СогIвым апны ажвлара хабарргагаква рыхъаз йгIадырбатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2022-07-05T08:59:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104542759.82\/warc\/CC-MAIN-20220705083545-20220705113545-00100.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973404408,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973404407501221}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nАтурыхдырыгIв йгьи архъвыхыгIв Къабартай (ХIапI) ГIаднан гIарып бызшвала йгIвыз акнига «АмарагIайырта Аргваны апны апсуаква ртурых йазынарху агIвыраква йгIарылху ашIчIвараква» АмарагIайырта Аргваны ахьыла йхъысыз хIабашталагIвчва ртынхаква йырмагIынхаз йгIаквчважвитI.\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» абжьамата Кварандзиа Денис Санкт-Петербург апны асабиква дырбжьагIвхатI.\nАбаза драмтеатри «Меркурий» уагIахъа гIахIвыщала ансамбльи Апсны Республика апны КъЧР гIандыршищтара сквы 100 ъацIуа йазынархата йакIвшаз Къарча-Черкес акультура амшква йрылан.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nТрыквшта апны Апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIви аунашвахъцIарта йалазлуши ъалырхуаз VII айззара ду акIвшатI.\nСоцсетква рпны уагIа щардагIв зпшуа аканалква гIанзыршаз КIарма Марйана АААК лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала лмурад лырхъйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йгIаныршу чкIвыныргIа рквта «Охти» йалата Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз АйгIайра амш йазынархата гвыргъьахъв концерт адыргалын йакIвдыршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йаъу Антропологии этнографии рмузейи (Кунсткамера) йацынхарныс ангIалра мачвы ацIарцIатI.\nКъарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nСанкт-Петербург акъральыгIва бнатехника университет сынчIва йыцIалквуш ршвъаква нанауахвуа йалагахьатI. Апсны йауата йа Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви йрыуата ауаъа йцара зтахъкву хвыдъа ауниверситет йыцIалырныс лшара рымапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2022-07-05T09:44:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104542759.82\/warc\/CC-MAIN-20220705083545-20220705113545-00149.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9734820127,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9734820127487183}","num_words":184,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.915,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Гвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара агIаджвыквцIарала йхътIу спорт тшыбжьарта – воркаут – дыргылтI.\nАмичIба Амра\nАуыжвгIанчIви спорт ъамапсымаква дыргылтI Шакърыл Платон йыхьыз зхъу Гвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт апхьарта апшцIа апны АААК ашIыпIа хъвшара йалакву ргIаджвыквцIарала.\nЙхътIу спорт тшыбжьарта – воркаут (ангьльыз бызшвала workout – «тшыбжьара» – аредакция ррытаразга) адгалрала АААК агIаджвыквцIара акыт абзазагIвчва йацыркIтI. АшIыпIа хъвшара ауанашвачпагIв ЛакIойа Вадим йшихIвауала, аъамапсымаква злархвгIаз ахча ахъвыкI а-Конгресс йазалнахтI, ауахьауат Лыхны абзазагIвчва дара-дара йазыркIкIытI.\nЙдыргылыз атурникква зымгIва акыт ажьира апны йырчпатI. Ауи зчIву Хагба Зураб атурникква аъазара шатахъу асуратква гIайыртта ауыс зквугьи ангIайгвындыргIвы анхара дадгылтI.\n«Йсыцынхауа спа Алиаси сари хIара-хIара зымгIва абыхIттI. Айхата (айха йгIалху трубата – аредакция ррытаразга) метр 100 аъара агатI», – йхIватI ауи.\nГвдауыта апны йгIаныршу АААК ахъвшара аунашвачпагIв ЛакIойа Амра ажьи йуыс йнардзата йшйырхъйаз гIалылкIгIатI йгьи йгIахIгвалалыршвахтI а-Конгресс ауи апхъалагьи Зураб йшйыдгылхьаз. Ажва ахъазла, ауи йчпата АААК Гвдауыта апны йдыргылыз анышвкъваратапсартаква «ужвы йъагIадзазгьи йахьчIва йырчпагIвацазшва йгыларкIвапI».\n«Воркаут аъамапсымаква хIазырта йхIхвгIазарквын агIагхрагьи шалу агалагьи рыцIа ахча щарда агушын. ЙгIазлыху йамгIанайхугьи Анчва йакIвын йыздыруашыз. ЙухвгIауа ласы йптшитI, араъа ажьира апны йшынхауа хIыла йыцIапI», – йгIахIгвынлыргIвытI ауи.\nЛакIойа Амра лакIвпI ауи апхъала Гвдауыта абзазагIвчва йаларпсаз ахчала уагIа щардагIв ъабзазауа акъала ахкIьадыгвкI рпны ахIбачва рыхъазла воркаут адгалра ауыс гIалазгаз. Лыхны йауу ажвлара уысхагIвчва ауи апроект бзира алата йырбан даргьи алагатI.\nЛыхны апхьарта апхьагIвчва пычIв айсра дырра рызтуа Хагба Нодар аспорт тшыбжьарта йара йырцауа апредмет апынгьи йшгIарыхъвауа гIаликIгIатI.\n«Къарула ахIвынчIараква, айсра уысла йалакIу анкъвакъвраква, апрагылаква рхъыпара агьиква – йшалу аъамапсымаква жвыгIвын хIрыдгылитI, – йгIашIипхьадзатI арыпхьагIв йгьи йгIаликIгIатI асабиква амаль амамкIва ркъару йаздырхIара шатахъу. – Спорт тшадукIылуазтын угвы урыбагъьитI. БзипI ари йапшу ауысква рпны йуыцызкIуа, АААК йапшу адкIылараква шаъу».\nВоркаут аргылра Лыхны кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара йархъйаз йхпахауа проектпI. Ауи апхъала араъа дара ркъарула Абашта айсра Ду йаладзыз ркытлагIвчва рчвахъабага агьагьара алдыргатI, ашварахъва драшватI, асин дрыцкьан йыршвыхтI, йчвадахата йалуымбгIахуаз ахьызква гIадыршIыцхтI. Йара ауи апшта уахъынла мза ъамкIкауа акыт амгIва апны агIарбагаква анцIара ауыс «Абхазавтодор» аунашвачпагIвчва рпахь йгIащтIырхын йддрычпатI.\nАпсны апны йгIаныршу Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара 42 рынхара йалкIгIара хъаду акытква рбзазагIвчва рбзазара агъьхара ахъазла дара йрылшауа шырчпуш йаквыргвышхвара акIвпI, йгIахIгвынлыргIвытI АААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета. Ауи йшылхIвауала, хъвшарипхьадза анхара йара алкIгIараква амапI, азджьакI а-Конгресс ацхърагIара рыцIа щардата йазыбжапI, азджьакI – рыцIа мачIта. Лыхны кыт ашIыпIа хъвшара йалакву рахIа йджьгаркву йрыуапI, рынхара бзита йадгалапI, руыс рдыритI йгьи дара-дара йырзырхъйитI.\n«Лыхны ашIыпIа хъвшара злагIалукIгIуш анхара бзита йъадгалу акIвпI! ХIацыта проекткI гIалагIгата йгIацIанакIуаш аналхIыргара ачкIвынчва зынла ауыс йацIагылитI. ХачIвы лырхитI, агвып йырхъаршитI, ахчата йатахъхуш, зъара аларпсуш гIарпхьадзитI. Ауи йапшу адгылща йащату ауат рцри шта – зыхьыз атурых йалу ркыт – йазрыму абзибара акIвпI. А-Конгресс ашIыпIа хъвшарипхьадза анхара апны йыгIбара хIтахъу уазцIгIузтын – абарауи апш адгылщапI. Угвы йалахIитI ашIыпIа хъвшара йалу агIвычIвгIвыс йгвы шцхIауа, ауыс йкъаругьи йахчагьи алайцIарныс дшазыхIазыру, ауи ажвлара рыхъаз магIны шаму шгIайгвынгIвуа анубауа», – лажва налырдзатI Ардзынба Гета.\nАуи «агвып йрылубгIауа агвы амч» ахъазла ахъвшара аунашвачпагIв ЛакIойа Вадимгьи ауи йыцынхауа ЛакIба Никитагьи Вартагава Айнаргьи дшырзыразу ралхIвтI. Йара ауи апшта дырзыразпI ауи воркаут аргылра йацхърагIаз Лыхны апхьарта акласс ахIбаква рапхьагIвчва Гвыблиа Ануар, Герзмава Инал, ЛакIоба Леван.\nВоркаут – апахь апны спорт тшазыбжьарала США рпны асквш 2008 агIан йгIаджвыквылта адуней шабгу апны тшауацIыхра зауыз субкультурапI. ТшауацIнахитI ауи Апсны апынгьи. Аворкаутква зджьара йгIанымхауата йкъвльейпI: ауат афитнес-клубква йа агимнастика пещква рапш сахIатла йгьынхум – амчыбыжь абыжьмшкIгьи уахъгьи тшынгьи узадгылитI, ахчагьи гьазутиуам. УахьчIвала Апсны апны АААК алата пщворкауткI гIахъыртIхьатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/yymchu-aguy-aaak-uzhuygii-sport-tshybzhiartak-argylt-lykhny-kyt-apny","date":"2022-06-27T01:38:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103324665.17\/warc\/CC-MAIN-20220627012807-20220627042807-00381.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9986771345,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998677134513855}","num_words":525,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Согъвым аквта гIарбарта зал апны Мыквба Зауыр йсуратква ргIарбарта гIахъыртIытI. Ауи а��уратгIвгIвы йысквш 75 йадахIвуата йадыргалтI.\nБарганджиа Саид\nСогъвым апны апсыуа суратгIвгIвы Мыквба Зауыр йынхараква ргIарбарта апщаша май а 2 атшын йгIахъыртIытI. АгIарбарта асквш 2019 агIан сквшы 75 зхъыцIыз асуратгIвгIвы ъаза йюбилей йадахIвуата йадыргалтI. Ауи йапшым асквшква рагIан дыздынхалыз асуратква акъала хъада аквта гIарбарта зал апны йандыргIалтI йгьи ауат апшыгIвчва гIальаматра ду рзырбатI.\nАсуратква уырпшгIвацауа йахъазымкIва йухвгIагьи ауаштI: аэкспозиция йгьи гIарбартапI, йгьи джьармыкIьапI. АсуратгIвгIвы йынхараква рызджьакI Европа ахъатачIв галереяква рпны йынкъвыргитI.\nАвтор йгвы хътIыта йшихIвауала, йалкIгIата дзыргвышхвауа нхара щарда ззынайырхаз йпсадгьыл Апсны акIвпI.\n«Ари агIарбарта апны йаныргIалу йрыуата «рыцIа йахIбадзу» сынхара асквш 1978 агIан йсчпатI. Ауи графика амальла йчпу пейзажпI. Сара йапшым амальквала, ашвыгаквала сынхарныс бзи йызбитI. Швабыж йсгвапапI агIарбарта ауагIа гIальаматра ъазырбауа. Араъа сыгIвзачвагьи щардагIвыпI, ауат йсыцыркIырныс йгIайтI», – йхIвитI асуратгIвгIвы.\nАпсны асуратгIвгIвчва радкIылара аунашвачпагIв Джениа Виталий Мыквба Зауыр «асуратгIвра амаэстро» – хIва акIвпI йунашва шихIвауа. Ауи йшгIаликIгIазла, асуратгIвгIвы сквшкъомкI цIитIта «йыршIыйара ахIагIара ауи абзибагIвчва йджьадйырщитI, йаргьи Апсны апны йагъьу асуратгIвгIвчва дрыуазаджвыпI».\n«ХIызпшуа анхараква цIолапI. Ауи йпейзажква уыла йгIанакIитI, йанакIвызлакIгьи лкIгIаракI гIарныпщитI», – араса йпхьадзитI Джениа Виталий.\nАгIарбарта май а 15 атшындза йакIвшуштI, ауагIа ауаъа хвыдъа йнаржьылитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soghuym-apny-ybergiliu-apsyua-suratguguy-mykuba-zauyr-ygarbarta-gaqhyrtyt","date":"2022-07-03T23:41:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104277498.71\/warc\/CC-MAIN-20220703225409-20220704015409-00320.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989173412,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989173412322998}","num_words":179,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.101,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ачвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, Ащамакъа чвамза адыркIытI, НартыргIа рмгъымцагьи цIырхъыйтI – абараса йнардастI Апсны апны КIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы.\nАпсны апны май а 21 агIан КIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа рджьабара мшы нардастI. Ауи атшын СогIвым апны ХIХ асквшышв аквта агIаншараква йрыладзыз апсуаква йырчвахъабагата йапшым айззараква, аспорт анкъвакъвраква акIвшатI.\nЩымта КIавкIаз айсра йаладзкваз рчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI. ХIабадучва рхъмаштылра хвы азырбарныс АмхIаджьырква рдзытшпурам йгIадгылтI ареспублика аунашвачпагIвчва, арепатриантква, Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзыз айсчва ранчва, ажвлара уысхагIвчва, апхьагIвчва. Ари амш Апсны апны йнардасныс уыста йырчпан йгIайтI Трыквшта, Иордания, Сирия, Лагъь КIавкIаз ареспубликаква ргIащтийыгIвчва.\nЙцбахауа акласс апхьагIв Агрба Сария ахъмаштылра йазынарху ауысква йапхъахауата дрылан, ауаса луагIа ртурых бзита йшылдыруа гIалырбатI.\n«Са йыздыритI КIавкIаз айсра шаъаз, ауи шауыраз. УацIыхъван, ауи аналга апсуаква рыуа щардагIвы Апсны йтыцIра атахъхатI, йаргьи ужвы апсуа щардагIв – хIпны йту рацкIыс агалагьи йайхIата – хIкъраль утыцIта адуней шабгу агIвыма къральква рпны йбзазитI», –лхIватI апхIыспачкIвын.\nЛеон йорден анкъвгагIвы Кочий Татьяна ансисквша ачвахъабага син лыгIвзачви лзаъачви лыцта дгIайлитI.\n«Сара ссабиква ргIариква абазапI, апсыуапI, ари йапшу мшы ахъмаштылра уысква сшпарыламылуаш? ХIара йанакIвызлакIгьи хIакъыль апны йыншаз гIахIыршIыцхлара атахъыпI – хIуагIахъа атакврымчIвакьхра ахъазла. Трыквшта мчыла йантыргуз уагIа щардагIв аладзтI. КIавкIаз ауагIа заман ауыра пслачва гьрымфахуазтI – ауат уагIата руацIа йталыз рдыруанта», – лхIватI ауи.\nАсин агьагьара цмзагIвцIлакI ларцIатI. Ауат рыщайдзаква нышв рыцIазпсуз ачыннкъвгагIвчви адиаспора ргIащтийыгIвчви йырхъазымкIва асабиквагьи рылан.\n«АуагIа ари ауыс асаби йнапIы адсылызтын ацIла ащайдза майрата йнанауахвуата рхIвитI, амзагIвцIлаквагьи асаби йшйылахIауа апшта ласыта йрылахIуштI», – гвы айттI хъацIа наскIьахьакI.\nЙара ауаъа, асин адзхъа, Гвдауыта йаъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра амузей афонд йауу, апсуа диаспора йрыуу ауагIа гIазырбауа асуратква ргIарбарта йдыргалтI.\nАйззара йалаз Маршаниа Зураб акIартIква рпны йтдзахьыз нкъвызгауа йрыуата зыхьыз газ зджьакI гIайауын йгвы йазгIайдзауата дгIарыквчважватI.\n«Маршаниа Татащ ХХ асквшышв ахъа агIан йапхъахуз апарламент далан (Апсны апны йапхъахуз ахабзалыхра орган – Апсны ауагIа рсовет (АНС) асквш 1917 ноябрь а 8 агIан йгIандыршатI – аредакция ррытаразга). Абари ЦIабал йауу МаршанргIа дрыуапI, – акIартIква гIайырбауа йхIвитI Зураб. – Са сабадуи йайщчви КIавкIаз айсра амщтахь забджьар щтIазцIаз йцIыхъвахауата йгIанхаз апсуа ахIчва йшрыуаз гIазхIвауа ашвъаква гIасаутI».\nКIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа рджьабара мшы йазынархан Апсуа драмтеатр апахь йадыргалыз агIарбартагьи. Араъа зпсадгьыл йгIайхта ъачIвагIа зауыз, аршIыйара тшадызкIылыз арепатриант-суратчпагIвчва шIаква рынхараква гIадырбун.\nАуат йрыуу Арютаа Джан Сет асквш 2011 агIан Сирия апны айсра аналага лангьи лабагьи лайщчвагьи лыцта Апсны дгIайхтI.\n«ХIара хIшхвыцыз уалагата хIшгIарыпым, арыцхIагIа гIаншараква йгIарылцIла Сирия йтанагаз апсуаква хIшгIарылцIыз гIдыруан. Жвасквша цIуата Апсны хIбзазитI, хIащцахтI, араъа хIа йхIпныпI, йхIпсадгьылпI», – лхIватI ауи.\nАсуратчпагIв шIа йхIаракIу дырра Апсны акъральыгIва университет апны йлаутI, азъазараква рхъвшара «графика дизайн» нархарала дгIалгатI.\n«Сара съачIвагIа хъадала сынхитI, ауаса суратгьи згIвитI. Ари агIарбарта йалапI сащагьи, саба йащагьи ауи йпагьи йыргIвыз асуратквагьи. Абараса хIтгIачва аршIыйара йапщылапI», – дгIагвыргъьатI апхIвыспа.\nАмш ауацIа йазалхыз апрограмма йалан КIавкIаз айсра йаладзыз рыхьыз зхъхIвалгIаз футболла анкъвакъвра, «НартыргIа рапхъанысра дуква» зхьзыз акросс.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рджьабара мшы йазынархаз ауысква хъвлапынгьи йакIвшатI – йатаркIвах АмхIаджьырква рдзытшпурам апны. АААК анхагIвчва ужвыгьи зны йшцIасхаз апшта амшын атшпы Ащамакъа чвахъабага чвамза аркIра адыргалтI.\nСынчIва йгьахъазым Адуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва асуратчпагIв Дзидзариа Тимур йцхърагIарала, ауи йбжьаматаква шIаквагьи ачвамза ачпаща рдырра ахIатырла йгIаланадыркIуата ауи анырчпауа.\n«АсуратчпагIв йынхарта апны хIара ащамакъа ачпара йапщылу амедитация аъаща хIтагылитI. Ауи гIапсара зпщылу уыспI. АшIахIвага харква алахIпитI, чваба рхьыхIщитI, уацIыхъван йдырчваз ачваба йылхIщитI. ЙцIыхъвахауата ауат цIла сурат зму ачвамза апны йазалху харпчарта йалахIпитI. ХIара асуратчпагIв дгIахIылабжьауамцара ауат цIыпх йшаъаз ацкIыс рыцIа йалачпата йхIрыхIазыртI», – лхъа ду йылбахуата йылхIвитI «АМЧ» жвлара адкIылара аунашвачпагIв Пачалиа Алиса.\nСирия йгIатыцIхыз арепатриант шIа, АГУ адуней азазаъащаква рфакультет йгIалгаз Арютаа Анзоргьи сынчIва ачвахъабага чвамза йчпауа тшибжьатI.\n«Сара Адуней апсуа-абаза конгресс сырзыразпI ащамакъа ачпара ссырдырныс лшара ъасауыз ахъазла. Сара сынасып йгIанакIытI зныкIла азаман йарыдзыз адырраква сауырныс. Са йшспхьадзауала, ащамакъагьи хIуагIахъара йахцIару антахьгьыт апкъыгIваквагьи шырчпауа йгIадзынгылуа абанпараквагьи йдырдырра атахъыпI. Йара анхара сымагIальаматдзан, йапхъахауата йсчпун, сгвыгъитI йыздырыз хIапхъа йсызгIарысабапхуашта», – йхIватI ачкIвын.\nЦIла сурат змаз ачвамза айыркIырныс Чачхалиа Игорь йыхIватI – ауи адзытшпурам йазалху чгIвыча йышвата дгIайтI. ЗымгIва пшдзата, магIын чIыдагьи алата йакIвшатI: абжьыргагаква ауи асахIат зцри шта йтыргуз ауагIахъа шабгу ррыцхIагIа гIазырбауа амакъым «Шьышь нани» гIартгун.\n«ХIара ауи атурых гIаншара зымдыруа заджвгьи дгьхIылам. ШIакI йтыцIуа шIакI йталхуамцара адыгьаква, апсуаква, акъабырдыйаква – КIавкIаз ауагIахъаква зымгIва йырхътысыз ахабар гIамгIвайситI. КIавкIаз айсра ацIыхъватшараква здымсылыз тгIачвакIгьи гьаъамзапI. Ткъвымипхьадза йрылапI айсра шалгаз йазыразымкIва зпсадгьыл йтыцIыз. Атурых апны агагьи ншитI, хIара уахьчIва амш политика цIкъьа гьацIхIкъьум – хIабадучва хвы рыквхIцIитI», – йхIватI Леон йорден анкъвгагIвы Алоев Артур.\nМачIкI анцIы, йшцIасхаз апшта, ацIыхъвадза йымблыз ачвамза арахъваква йайззаз зымгIва йрыларшатI – «ахъмаштылра ачIвецква» адзытшпурам аурала йкIкIарныс ахъазла.\nМай а 21 ахъмаштылра йазынархаз ауысква алдыргауата ахIврапшдза алапаква амшын йхъыржьын НартыргIа рэпос йгIанахIвауа цIаста йалыз НартыргIа рмгъымца цIырхъыйтI.\nКIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа ансисквша май а 21 агIан йырджьабитI. Ауи амш асквш 1864 агIан Кбаада сырт (ужвы Россия апны «Атшшара къапщы»-хIва йызпхьауа ашта – аредакция ррытаразга) апны сквшышвбжакI йнайыз, уагIа зкьышвпхьадзара анцIрала рпсадгьыл йакъвызг��з КIавкIаз айсра ъалгаз ахъазла айсра парад акIвшатI. АуагIа тгIачваламца Осман Империяла йхъыстI, уацIыхъван адуней шабгу апны йхъылапсахатI. Ансисквшагьи ари арыцхIагIара азарар зквшваз ауагIа ъагIаршвалашвауа айззараква Апсны йахъазымкIва КIавкIаз йауу адиаспораква ъату акъральква зымгIва рпны йакIвшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aschamaqi-nartyrga-rmghymtsi-apsny-apny-kavkaz-aysra-yaladzyz-rdzhiabat","date":"2022-07-03T23:03:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104277498.71\/warc\/CC-MAIN-20220703225409-20220704015409-00228.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998462677,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9984626770019531}","num_words":778,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвыраква зымгIва\n«АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм АААК ахабарргарта портал акъаруквала апсуа бызшва йгIахъырхын ангьльызла йатаркIтI.\nАнтропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) этнографияла ахъвшара йакIвнаршаз асеминар «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» аматериалква йара ауи ахьыз зму азкIкIрата Санкт-Петербург апны йгIацIцIтI.\nАтурыхдырыгIв йгьи архъвыхыгIв Къабартай (ХIапI) ГIаднан гIарып бызшвала йгIвыз акнига «АмарагIайырта Аргваны апны апсуаква ртурых йазынарху агIвыраква йгIарылху ашIчIвараква» АмарагIайырта Аргваны ахьыла йхъысыз хIабашталагIвчва ртынхаква йырмагIынхаз йгIаквчважвитI.\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» абжьамата Кварандзиа Денис Санкт-Петербург апны асабиква дырбжьагIвхатI.\nЙайшысу афильм «Сыс» Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йхъылхтI арежиссер шIа Кварчиа Амина.\nАпсны АуагIахъа банк Искандер Фазиль йгIвыраква рфырква рсуратква зну ахъмаштылга ахча жвгъайква гIацIнащттI.\nСогIвым апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква зымгIва рунашвачпагIвчва райззара акIвшатI.\nАААК ашIыпIа хъвшараква рынхара агвынзыргIвуаши чкIвыныргIа йрыцынхуши нхагIвы дгIалырхра ахъазла анкъвакъвра акIвдыршуштI.\nАсуратчпагIвчва шIаква апсуа ашваква йгIарыквчважвауа афильм йанапшы йызквнаргвышхвата йыргIвыз асуратква ргIарбарта акIвшатI СогIвым апны Асабиква рхчара амш агIан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/archive","date":"2022-07-05T19:35:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104597905.85\/warc\/CC-MAIN-20220705174927-20220705204927-00170.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9939165711,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9939165711402893}","num_words":141,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.127,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.948,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны апсуа политика уыснкъвгагIв ду ЛакIоба Нестор йхъапщыла йгIалыквчважвауа аспектакль «Сариа» пычIвта йгIадырбатI. Арежиссер Аргвын Мадина лыргылчIв шIыц ахабарргагаква рыхъаз йъагIадырбуз даъан АААК ркорреспондент.\nАмичба Амра\nФевраль а 24-и а 25-и амшква йрыквдырпшыз «Сариа» спектакль апычIвгIарбара апх��ала Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны ауи ажвлара хабарргагаква рыхъазла йгIадырбатI. Аспектакль Апсны апны зыхьыз ауагIа йрылу апхIвыс – совет заман агIан йкъральыгIва уысхагIв дууыз ЛакIоба Нестор йхъапщыла – йгIалыквчважвитI.\nЛакIоба Сариа зымгIвагьи рыцIа дызлардыруа «ауагIа драгъата» зхьырцIаз лхъацIа йычвгьа лхIварныс дъазадырцалуаз НКВД (АуацIа уысквала АуагIа ркомиссариат – СССР акъральыгIва хъахчара зыхъвдаквыз аквта къральыгIва уысхарта – аредакция ррытаразга) атутанакътара апны багъьарата йгIалырбаз акIвпI. ЛакIоба Нестор данырщы амщтахь йзаъачва ркIуа йалагатI, ЛакIоба Сариа асквш 1937 август а 17 атшын дыркIытI. Йызбаз йшырхIвахуазла, Сариа хъацIара лылата гIвысквша руацIа йылхътырхуаз лчхIан сквш 35 дыртата Грузия атутанакътара ачымазагIвтара апны дпсытI. ДъацIарцIаз заджвгьи йгьидырам.\nАспектакль Къабард-Балкъар Республика йгIацIцIуа агазет «Горянка» («Ащхъа пхIвыс») аредактор хъада, ауысагIв, агIвгIвы, адраматург Къаныкъва Зарина (асквш 2018 йгIашIарышвта Къаныкъва Зарина ансисквша Апсны апны «Рица апны арифмаква» ахьызта апсуа-адыгьа литература фестиваль адылгалитI – аредакция ррытаразга) йылгIвыз апьеса ащатала йдыргылтI. Режиссерта йзыргылыз Аргвын Мадина лакIвпI. Аспектакль суратгIвгIвта дадынхалтI Цвижба Нодар.\nАгIарбара йалагитIта асцена зымгIва рапхъа дгIаквлитI актриса Мыквба Хьыбла. Ауи хачIвыта йлыквпI Сариа ауи аъара лчхIата дшымхъваз ллырхIвахырныс. Хьыбла лфыр лтурасы ЛакIоба Сариа лхабар згIара зтахъыта атеатр йгIайыз дзачIвызлакIгьи дгIацIанакIитI.\nАраса уапшрыквын, аспектакль апны агIаншараква гьащтацум, ацIыхъвала йгIалагитI, афлешбекквагьи гIалашвитI (ангьльыз ажваква flash – «акъыль гIазрылашарауа мачвысра» йгьи back – «щтахьла» йгIархъыхпI, агIаншараква ращтацаща апыркъьата датша гIамтакI агIан йыншауа гIадырбауа агвацчпа гIвыраква рпны йгIадрысабапуа амальпI – аредакция ррытаразга). Аспектакль йахьырцIуш ъадзадымрыбагъьасыз йахьзын «ЛакIоба Сариа лакъыль ахъвмарраква», мурад хъадата йгылан афыр лгIагвалашвахраква, лхъвыцраква, ллахIвараква уыла йабауата йчпара. Араса уапшрыквын аспектакль психика гIарбарата йалтI.\nСариа лтурасыла аспектакль апны дгIахъвмаритI Россия акъральыгIва кинематография университет арежиссер хъвшара йгIалгаз Начкебиа Амра (Учитель Алексей йбжьарта апны дапхьун – аредакция ррытаразга). Ари ауи асцена дызлагIаквлыз йапхъахауа турасыпI.\nАргылчIв апны лынхара дгIаквчважвауата актриса шIа йгIалылкIгIитI ахъа угIалагата арежиссер тынчта дшлыцынхуз, амакIыракIгьи шгIарбжьамшвуз.\n«Сара ауи йлызхъасцIатI, стурасы лыла йшгIацIалуаз садгылтI. Аргвын Мадина агIвычIвгIвыс йызйангIалуа дрежиссерпI, угвы йалымрыхьуа, дымгвжважвауата псайспадза йылтахъу алахIвараква гIауылылцитI. Актер чпащата йуылу гIахъулыртIитI. СквшыкI йнайгвгъауата хIадынхалын, йцIыхъвахуз амызква сара сакIвымшва атурасы йалалуа – лара афыр са дгIасылалызшва йызбауа сцатI. Атшыбжьараква, атшарыщцараква рымщтахь ауи аъарала спсы снадзунта – счIвыуара гIайуан. Швабыж ймачIпI Сариа дангвыргъьауа, данчкIвыну асценаква, рыцIа хъгалра зкIуа атутанакътара апны ллахIвараква ракIвпI. АпшыгIвчвагьи сызларыхIвуш ари акIвпI: атурых жвдыргIвацарныс ахъаз швампшуата агIвычIвгIвыс йгвы азцIабырграти цкьарати йтазлауа швылашвхIвауата швапшы», – лхIватI Начкебиа Амра.\nАрежиссер Аргвын Мадина аспектакль ъадзадрыхIазыруаз ажурналистква интервью гьрылымтуазтI, апресса анхагIвчва рыхъазла ауи ангIадырбузгьи лчпаща гьлымпсахтI. Ауыгьи режиссер адгылщапI – дасузлакIгьи аргылчIв йалу ахъвыцраква йара-йара дырзынадзарквын рыцIа йагъьпI.\nАуи йапшу ахъвыцраква апьеса щардата йалапI. Арежиссер аспектакль йгIанахIвауа Апсны апны йахъазымкIва анахьанат ашIыпIаква рпынгьи йшгIаргынгIвуаш швабыж дадынхалтI. Йшабгу йгIауахвырквын аргылчIв ацIолараква зымгIва рыцIгIва унадзара ахIатырла Апсны атурых, ЛакIобаргIа ртгIачва ртурых удырра, адуней литератури азъазари бзита йузалыргауата уаъазара атахъыпI.\n«Сара йсгвапхатI арежиссер йызнымкIва атурых тшъазыналырхауа. Ажва ахъазла, асцена апны апслачва анубара ауи ЛакIоба Нестор ауау ъайдрыфуа шакIву гIаугвынгIвитI. ЙаъапI арежиссер апшыгIвчва данрыцхъвмаруа – дара-дара бзита йхъвыцта йыншауа шгIаргвынгIвуаш апшта. Уаргьи ауи тшгьуызгIалжвум – ухъаквынцI йашIамсуа йынхитI. Зъарайа Мадина лгвы йтылщтыз ауатква зымгIва аргылчIв йалалцIара ахъазла! Швабыж йстахъын апшыгIвчва ауи абгата йгIаргвынгIвырныс», – лгватраква хIыцагIвылшатI аспектакль ангIадырбуз йаъаз АААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета.\nЦIабыргыта, аспектакль апны закIгьи «ахъазгIваца» йгьгIаншум. АчгIвычаква сатыр ауырата йызкIныхIата ахъахьыла йгIабгъалуа аштанкет (апрапсаква, адекорация ахъвквакI зцрархIвауа айха лаба – аредакция ррытаразга), асцена апны йхъылапсу ащапIхъацIаква… Атурых йахагIвазакву йгIаргвалашвуштI ауагIа хIаквым рыквырцIата йанырщуаз къьатIамазта йшдыртIлуз, уацIыхъван ауат рхъвадиква амашаква йшыртарпсахуаз. Асцена ащтахьла амза алашара гьнадзумта йшуымбауагьи уыла йгIацIалитI йырщкваз зымгIва йырзалху анышвынтара йшташвауа. Асцена апны псы гIахъалитI зымгIвагьи йырдыруа, Сариа астраква лымата йылхъырхыз асурат, ауаса атурасы хъадала йгIахъвмаруа йылнапIыцIу ахIврапшдзаква ашвъабгъьы йгIалхпI.\nГIвыра щарда йрыпхьахьаз апшгIвы аспектакль данапшуа Пушкин, Брюсов Валерий, Шекспирнадзара (йара йызлайгIвыз абызшвала) ргIвыраква йгIарылху ашIчIвараква йгIуштI, хIзаман йбзазаз Солженицын Александр йсатырквагьи гIайдырхуаштI. ЙалапI аргылчIв апхъанчIви гIамта уазызгауа Сократ атутанакътара дантачIваз Креонти йари райчважвара, Ватикан йтагылу Сикстин капелла кьльиса абльын йану Микеланджело йгIвыз асурат «АхIаквымхара чвгьа». Ауаса йанаъугьи аргылчIв арежиссер йгьылгIах��выцрам – йлыбызшвапI, ауи абызшвала Аргвын Мадина йаъадзаз агIаншараква гIалырбитI.\nАспектакль апны асквш 1937 агIан ЛакIоба Нестор йыцынхаквуз хIаквым шрыквырхузгьи гIащаквдыргылхтI. Ауи агIан, октябрь а 30 йгIашIарышвта ноябрь а 3-дза Апсны адрамтеатр атдзы ауацIа «ЛакIоба йыцызкIуаз ажвахыгIв» хIаквым рыквырхун, апещ зырчвыз ауагIа – «Щра!» – хIва йцIыруан. Апрокурор дангIачважва амщтахь жвахыгIв атеатр ашухъа йыкIвырдашан йхъырщгIатI. Ауи агIаншара асцена йгIаквыргатI, апрокурор йтурасыла йгIахъвмаруа актер Лазба Саид дгIачважвитIта уацIыхъван йырщыз дасузлакIгьи йыхьыз гIархIвитI. Ауыгьи аспектакль рахIа йхIатладзу ашIчIвараква йрыуапI. ЙызнымкIва йгитI Сариа лпа йхьымсра ахъазла лхъацIа йымчпаз йчпата лхIварныс дазадызцалуата акъамчы йнапIыцIа йылхъадзгылаз НКВД анхагIвы йажваква: «Мачвы ацIацIа!» Ауаса апхIвыс дгькIьантIум.\n«Сариа дъабагъьаз йахъазымкIва йгьи дгвыбзыгъан. Ауи лтгIачва атурых йшгIалахуш штшылчпауа йшапщылазлуш дазхъвыцуан. Сариа йгIалгвынгIвуан лхъацIа йыхъаз мцы лхIварыгьи лъахIыльчва рыуа заджвгьи йшимайгьдзушыз. Ларгьи лхъагьи лбзибарагьи дрызцIабыргта дгIанхитI. Ари ачвгьахараква йыршIашваз пхIвыс кIьыдакI йгьылхабаргIвацам. Аспектакль асовет тутанакътараква йырташваз, зхъачваква ачвгьахараква йрыладзыз апхIвысква зымгIва – йырщызгьи бзата йгIанхазгьи – йыргимнпI», – йылпхьадзитI атеатр цIбацIбагIв Корсая Светлана.\nАуи Начкебиа Амра лгIахъвмарра «апшыгIвчва гIахътIрата йырзалуашта» лхIватI.\n«ВГИК апны дыззырбжьаз асцена апны йгIалырбатI. ЗымгIва йшаъаз апшта йлылалхIватI, ауи йджьащахъваз, йымчыз, ауатква йрыцхта йыгьгьигврыцхIаз, йтIахсаз апхIвыс лынцIра нылцIыхтI. Абзибарагьи, апшкарагьи, агвыжвкIрагьи, агвы амчгьи – зымгIва лылан ауи. Абзазара дазгIашыкъын, абзибара дачIвын», – лхIватI Корсая Светлана.\nАшва хъадата аспектакль апны йгитI Апсни России руагIа рартистка Герзмава Хьыбла йылхIвауа Клорис лария. Аспектакль йацIу антахьгьыт амакъымква Агрба Тимури Нарманиа Тимури йаларцIатI. АкомпозициякI Агрба Тимур йазалхта ари аспектакль ахъаз йгIвытI. ЙугIитI аргылчIв апны АААК апроект «Амазара» йалу «Анцэа рашэа» («Анчваква рашва» – аредакция ррытаразга).\nАспектакль аналгара афыр хъада апрапса дгIацIцIитIта Ахматова Анна лпоэма «Реквием» ацIхъважва дгIапхьитI. Арызна сквшышв ауысагIв лажваква Начкебиа Амра йанылхIвауа – лара Сариа йылхIвауазшва – хъацIара злаз ауи апхIвыс ужвы йъагIадзаз чвахъабагакI лзызмыргылс зымгIвагьи тшпынхIвата йырзалитI. АпшыгIвчва алахIвара мчква йрылата атеатр йгIаджвылцIхитI.\n«Апсны атеатр йдыргылыз аспектакль шIыц – ЛакIоба Сариа лыхьыз атурых анцIрала йгIалажьра ауыс апны йапхъахауа чIвырхъапI. Апсуаква рыхъаз магIын ду амапI ауи йапшу апхIвыс – зпсадгьыл бзи йызбуз, зхъацIа йызцIабыргыз, ан хъагIата, пхIа пшдзата йаъаз – лыхьыз чва ахъарбарныс», – йылпхьадзитI агIарбара йалаз ажурналистка Кочубериа Анжела.\n«Сариа» спектакль апремьера Апсны адрамтеатр апны февраль а 24-и а 25-и рагIан йакIвшуштI. АААК апычIв гIарбараква хабарргарала йырцхърагIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aqhmashtylri-achakhri-apsny-apny-lakoba-saria-ygalykuchuazhuaua-spektakli-dyrgylt","date":"2022-07-04T00:12:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104277498.71\/warc\/CC-MAIN-20220703225409-20220704015409-00342.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949482679,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949482679367065}","num_words":970,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сирия\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва Сирия ГIарып Республика йту апсуа-абаза йгьи агвхъауа диаспораква йрыуу ауагIа йрынйатI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nСирия ар агенерал-майор, ажвлара йгьи аполитика уысхагIв ду Маршан Уалид Согъвым апны чвахъабага син йзыгIахъыртIтI.\nАпсны апрезидент Хаджимба Рауль Сирия апны апсыуа-адыгьа диаспора ргIащтийыгIвчва дрынйатI йгьи Марщан Уалид диджьабатI","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/siria","date":"2022-06-25T10:59:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103034930.3\/warc\/CC-MAIN-20220625095705-20220625125705-00062.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9842121601,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9842121601104736}","num_words":83,"character_repetition_ratio":0.015,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий дгIадрийищтара сквш 125 ъацIыз йазынархата хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Петр Ду йыхьыз зхъу антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) апны апщаша, май а 19 атшын. Генко Анатолий – зъачIвагIалагIвчва йгIарылхIвуз абызшвадырыгIв, аэтнограф, ашIалахIваразкIкIыгIв, атурыхдырыгIв, КIавкIаз ауагIахъаква рыбызшваквала йагъьыз аъачIвагIагIвчва йрыуазаджвыз – ари амузей апны КIавкIаз ахъвшара унашва ахъицIун.\nАнйара Кунсткамери Адуней апсуа-абаза конгресси йадырчпалыз ангIалра апкъ йтата йадылгалтI амузей анаука нхагIв ахIба, аистория наукаква рдоктор Албогачиева Макка.\nАпхьахьа ду йюбилей йахьызхIвагата Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса амузей адиректор Головнев Андрей йара Эгьзакь Мусса йгIаджвыквцIарала асквш 2021 ноябрь а 27 агIан Гвым кыт апны йгIахъыртIыз Генко Анатолий йчвахъабага син йгIахъыху аминиатюра йыйттI. Йара ауи апш миниатюра лырттI айззара йгIдрайгваз апхьахьа йпхIа Гусева Юлиягьи. Ужвыгьи закIы Апсны анаукаква р-Академия ах��азла согIата йнайахвтI академия апрезидент ДжьапIуа Зураб. Аскульптура академия атдзы апны йгылазлуштI.\nЭгьзакь Мусса йшихIвазла, Генко Анатолий «абазакви апсуакви, КIавкIаз шабгу ауагIахъаква йырмагIну архъвыхра къару ду алайцIатI, абаза уагIа рэтнографии рыбызшви зырхъвыхуа анаука ащата щтIайцIатI».\n«Анатолий Нестор йпа йылахь йшакIвымыз йцатI. Льажьа йымамкIва дыркIын йзаманыгIвата атутанакътара дтадырпсытI, йаргьи ауи амщтахь гIамта ауыра йыхьыз зджьрагьи йгьгIанамхIвахуазтI. УахьчIва, абари йапшу ауысква рбзирала, апхьахьа дудздза йынхаракви йхабари шIыц-шIыц йгIащтIырххитI. Ауыла хIара апхьахьа дгIахIгвалашвахуа, йхаз ауыс хвы аквхIцIауа йахъазымкIва йгIадзынгылуа абанпарагьи атурых шырхъмаштылуаш дхIырбитI, акъральыгIва абзазара апны апхьахьаква йалкIгIу магIны шрыму хIацIачIвагъвитI», – йхIватI АААК аунашвачпагIв.\nАйззара апны щарда мцIуата йгIацIцIыз Генко Анатолий йынхараква «Абазаква йырзынарху агIвыраква» йгьи «КIавкIаз аэтнография ардыррала аджвыквцIага» йгIарыквчважватI. Ауат ргIацIщтра збзиру Эгьзакь Мусси ауи йрыбагъьаз, Апсны анаукаква р-Академии «Алашара» Дуней адкIылари йацыта йлырхыз «Абазакви апсуакви: абызшвакви атурых-гвбайара тынхи гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхра» программи ракIвпI.\nАнхараква дгIарыквчважватI ДжьапIуа Зураб – ауи йакIвпI ауат адызкIылыз. Акнигаква рэкземплярквакI амузей абиблиотека йрырттI. Йара айззара даквчважвауата ДжьапIуа Зураб кIавкIаздырра апны Генко йалацIара хвы шузаквымцIуш гIаликIгIатI.\n«Акнигаква аназхIкIкIуаз абиблиотекаква рархивква, Санкт-Петербург йтагылу, РАН йаланакIуа АмарагIайыртала йаъу акъральква р-Институт архив, Ставрополь край а-КъральыгIва архив, йара Генко Анатолий йархив рпны зджьарагьи хIызнымйас атексткви ашвъакви хIырхъанагатI. Араъа йгIачважваз зымгIва апхьахьа пхата йыквчважватI. Ари йапшу анйараква чIыдахъвыла йудырбитI ауагIа Генко Анатолий Нестор йпа уста йхаз шырхъмаштылуа», – йхIватI ДжьапIуа.\nАААК апны акIавкIаздырыгIв, апрофессор Генко Анатолий ауи апхъалагьи дгIаргвалашвалун. Асквш 2019 агIан СогIвым апны ауи йкнига «Абазаква йырзынарху агIвыраква» апрезентация акIвшатI, асквш 2021 агIан Къарча-Черкес апны атурыхдырыгIв ду йзынархата Дуней наука-практика конференция адыргалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/genko-anatoliy-yyskush-125-yazynarkhaz-qhmashtylra-ayzzara-akushat-sankt-peterburg-apny","date":"2022-06-27T02:58:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103324665.17\/warc\/CC-MAIN-20220627012807-20220627042807-00607.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9847534895,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9847534894943237}","num_words":367,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nБаслахв кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара апхьагIвчви МикIайа Эрики ранйара аднагалтI\nАААК анхагIвчва ашIыпIа хъвшараква рыцынхара апеъ йтата актер, апродюсер, арежиссер, ажвлара уыснкъвгагIв МикIайа Эрик дрыцта Баслахв кыт апхьарта йцатI. Апхьарта арыпхьагIвчва рахIварала ауаъа апхьагIвчва ахIбачви сынчIва апхьарта йгIалгаквауи йырзынарху айззара адыргалтI. Анйара атема хъада – «Умурад уазыназырдзауа ахъатачIв мгIва» – МикIайа Эрик йыршIыйара бзазара злалаз ахъвква, ауи йъачIвагIара йшалайырхIуз, йхъа дадынхалуата швапхата йырхIаз гIахънатIытI.\nЭрик апхьагIвчва йара уахьчIва йалагата ргватра ркъаруква ззынадырхуш, бзазара мгIвата йгIалырхуаш йазынадырхарныс дрылабжьатI.\nАуи акIвымкIвагьи гIачважвара азъазарала мастер-класс риттI, апхьагIвчвагьи ауаъа МикIайа Эрик йуысаква йгIарыпхьатI.\nУрышв бызшвали литературали арыпхьагIв Торуа Руслана асас йзынархата уыса алалцIан йара дгIапхьарныс дйыхIватI.\nПхата йакIвшуз айчважвара ужвыгьи анйаракI гIанарыцIстI – асабиква май а 3 Аурышв драма театр апны йакIвшуш МикIайа Эрик йконцерт йдрайгватI.\nБаслахв апхьарта апхьагIвчвагьи арыпхьагIвчвагьи ргвы йгIатыцIуаз аразыра ажваква ари апш формат гIалызхта магIны зму ауысква абараса йрылачважварныс лшара гIарызтыз адгалагIвчва йырзынадырхатI.\nАААК ариауыс апны йрыцызкIыз АБНИЛОСи ауи адиректор Лейба Виталий ДатикIа йпи йырзыразпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-05-20","date":"2022-08-17T19:12:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573104.24\/warc\/CC-MAIN-20220817183340-20220817213340-00544.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975824952,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975824952125549}","num_words":155,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СогIвым апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква зымгIва рунашвачпагIвчва райззара акIвшатI.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква зымгIва рунашвачпагIвчва йшалакIу йапхъахуз райззара акIвшатI.\nУахьчIвала ахъвшараква рпхьадзара 42 йнадзитI. Ауат хачIв хъадата рпахь йгылу акытква рбзазагIвчва разыгIальаматра гIащтIырхта дара-дара рбзазара шагъьырчIвуаш йаквдыргвышхвара акIвпI. Абарауаса АААК Апсны апны йджьгару акъральгIв жвлара тшауацIнарыхра йацхърагIитI.\nАшIыпIа хъвшаракви чкIвыныргIа рджьгарри агвынзыргIвуа Жьыба Дмитрий йшихIвауала, анйара мурадта йамаз ахъвшараква рунашвачпагIвчва абардырра, йыздынхалуа апроектква рыквчважвара, апхъахьыла йыздынхалуаш ахачIвква лыхра ракIвын.\n«Ареспублика арайонква зымгIва рпны ашIыпIа хъвшараква щардапI, ауат рынхара агвынзыргIвуа гIвыджь хIакIвпI – Берзениа Валерийи сари. ХIынхауа хIалагищтарагьи дукI гьцIуамта зымгIвагьи хIгьрабамдырстI. Пандемия ауырахан хIгьзабамбузтI, ужвы рыцIа аргваныта хIащтаныкъвауа хIалагата хIынхара рыцIа джьгарта йджвыквхIцIара атахъыпI», – йхIватI Жьыба.\nАхъвшараква рунашвачпагIвчва рыхьызква, йъауу гIархIвунта рпроектква йрыквчважвун – АААК ацхърагIарала йдырхъйахьазгьи ужвы йыздынхалуагьи.\nЙъадзанхаз швапхата йдырхIаз йшгIарднарбауала зымгIвадзугьи йацшIакIта йырхIвитI уацIагылырквын уыс щарда «ахча ду уымамкIвагьи» йшузычпуш – йатахъу ашIыпIаква рпны ауагIа сабапракI рчпарныс йазыхIазырызлара акIвпI.\n«Кытипхьадза апны йджьгару абзазагIвчва ргвыпкI аъазара атахъыпI, ауагIа дара закI рчпара атахъыпI. АААК ргвышхвагIвта йалитI. ЙаъапI акытква рбзазагIвчва закIы йазпшуа йанчIву, ауаса «йара-йара» закIгьи тшгьапсахуам, къарукI адуцIара атахъыпI», – йылпхьадзитI Тамыщ кыт ашIыпIа хъвшара аунашвахъцIагIв Ануа Джьамила.\nАуи апш ргвышхвагата йгIауырба йауаштI, ажва ахъазла, ашIыпIа хъвшаракI апны йгIаларгаз ауагIа дырра рылагарала апроект. Гвдауыта район йаланакIуа Уатхара кыт ашIыпIа хъвшара унашва ахъызцIауа Бжаниа Амиран акыт апны абзазагIвчва рыхъазла кыт млыкврхIащала абжьараква шадыргалыз гIайхIватI.\n«Атренинг амщтахь акыт абзазагIвкI уатрарпхарта йыргылын – ужвы хъахIара йызгIанагитI. АгIаджвыквцIараква щтадъа йгьагIвсуам», – йажва найырдзатI Бжаниа Амиран.\nАААК сквшщарда цIуата йрыцынхауа Ткъварчал ашIыпIа хъвшара аунашвачпагIв Аршба Белла йцIыхъвахауа ахвысквша руацIа а-Конгресс анхара рыцIа абзазара йшаквыргIапсу гIалылкIгIатI.\n«А-Конгресс акытква рпны уыла йабауа ауысква архъйауата йанызба псы гIасхъалхтI. ЗджьакIы бзиракI хIзырчпара шыртахъу аныгIбара рыдзхъа хIымгылныс хIгьахвитым. УагIата йатахъу зымгIва гIаланасыркIта хIынхуштI», – йылрыбагъьатI Аршба.\nАуи йшылпхьадзауала, ареспублика апны аъащаква шщаквгылызла, район щарда рпны асоциал йгьи ажвлара проектква хъгалра рытра атахъыпI.\nАнйара апны ашIыпIа хъвшаракви чкIвыныргIа рджьгарри агвынзыргIвуа Жьыба Дмитрийи Берзениа Валерийи уыжвласыла йджвыквырцIуш гIвпроект шIыцкI ауатыкв йгIатаргатI.\nАуи апшта, ашIыпIа хъвшараква йалакIу ргвыпква рквтабжьарала ауагIахъа хъвмарщаквала анкъвакъвра адыргалра ргвыгъапI.\n«Анйара апны ауагIахъа хъвмарщаквала апроект хIрыбагъьатI. АшIыпIа хъвшараква агвыпква азыркIкIуаштI, кыт-кыт йанкъваквъуаштI. УацIыхъван ауи ареспублика арайонква рквтала анкъвакъвра духуштI», – йхIватI ашIыпIа хъвшаракви чкIвыныргIа рджьгарри агвынзыргIвуа Берзениа Валерий.\nЙгIвбахауа апроект авидеороликква ррыхIазырра йапщылапI: ауагIа зкыт рыцIа бзита йгIазырбауа-хIва йанкъвакъвуаштI. Ароликква гIвдакъикъакI ахIа йнамдзауа йапшым форматта йхъых йауаштI. АъачIвагIагIвчва злазлуш ажюри йагъьу анхара гIалнахуаштIта йайгIайыз согIа хъадата видеокамера рыртуаштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква Апсны арайонква зымгIва – Гагра уалагата Галдза – йгIахъыртIхьатI. Ауат асквш 2019 агIан йгIандыршауа йалаган уахьчIвала Апсны акыт 42 рпны ауагIа джьгарква адыркIылхьатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-atshypa-qhusharakua-runashuachpaguchua-ranyara-akushat-soguym-apny","date":"2022-08-08T04:53:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882570765.6\/warc\/CC-MAIN-20220808031623-20220808061623-00384.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998355031,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983550310134888}","num_words":403,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Зыжвлала йадыгьу Апсни Финляндии ркъральыгIв КъвышвхIа ИсхIакъ йпсадгьыл апны дзабадырта йыгIвзахаз апсуаква йритыз йажва йырхъйауата Хельсинки апны уагIахъа культура квта гIахъитIытI.\nФинляндия акъала хъада Хельсинки апны сквшыкI цIуашта йынхитI йдучвам Апсуа культура квта. Ауи гIахъитIытI Трыквшта йгIатыцIхыз арепатриант, зыжвлала йадыгьу асуратчпагIв-дизайнер Къаймаз (КъвышвхIа) ИсхIакъ-Садыкъ.\nУахьчIва КъвышвхIа ИсхIакъ йгIанйыршаз аквта унашва ахъицIитI, ймурадугьи «йуагIи йыжвла ъану йпсадгьыли дырбжьыта далырныс» акIвта йхIвитI.\n«Азъазара – сбзазара йахъвыкIпI, ауи спшыща арбайитI. Сызлу ажвлара рпны сынхаракви сгIарбартакви гIасрысабапитIта Апсни Адыгьашти ртурыхи ргвбайари ауагIа йшрылазжьуаш сащтапI, йаъу абаргвыраква аргамта йсчпата ауат ррыдзра закIыла сацхърагIара стахъыпI», – йхIвитI аршIыйагIв.\nГвбайара, азъазара, Апсны\nАбашталагIвчва ранйаракви аквта йаднагалуа антахьгьыт ауыскви ауи ахъазла йазалхта багьандата йгIайахвыз апещ апны йакIвшалитI, ауаса ауи акврыдзраква хъигIвахра ахIатырла ИсхIакъ ауаъа йара йхъатачIв сурат гIарбартагьи анйыргIалтI.\n«Сара Европа, Финляндия рсуратгIвгIвчва рынхараква гIасырбауамцара ауагIа ргватра Апсуа культура квта ахьыла йгIасырхара сгвыгъапI. Араъа апсуа йгьи адыгьа суратчпагIвчва ргIарбарта адызгалра стахъыпI. ХIара хIымгIва ауыран йгьи гIапсаран, ауаса хIмурад шгIахIыдахIвуаш йазхъасцIитI», – йхIвитI КъвышвхIа ИсхIакъ.\nУахьчIвала ауи – гIвзачвазтынгьи ъачIвагIалагIвызтынгьи – йабадырраква гIайрысабапуацара амалькI шйауа дгIакIвзыршауа ауагIа Апсны аунашва райхIвитI. Ажва ахъазла, Хельсинки акIьадыгв Кумпула апны йгIацIцIуа асурат журнал «Kumposti» апны Апсуа культура квта анхари ауи аунашвачпагIви йгIарыквчважвауа гIвыра гIанылхьатI.\nХачIвыта йпахь йыргылуа щардапI – Хельсинки апны апсуа йгьи адыгьа артистква, амузыка йгьи афольклор гвыпква рконцерткванадзара адигалырныс йтахъыпI.\nАуысгьи анбжьагIвра апны йгIаджвыквлитI\nКъаймаз (КъвышвхIа) ИсхIакъ-Садыкъ Финляндия апны сквш 25 цIитIта дбзазитI, ауи акъраль дакъральыгIвпI. Ауаса йыжвлала дадыгьапIта – асквш 2019 агIан Апсынгьи дакъральыгIвхатI. Абарауи агIан Апсны данца акIвпI ауи гIвзачва шIыц анйау – ауат йрыуахатI акъраль апрезидент йкьангьашыгIв Аджьынджьал Рисмаг, ажвлара уыснкъвгагIв ПапцIаа Астамур йгьи агIвгIвы Габелиа Дмитрий.\nАджьынджьал Рисмаг йгIайгвалашвахитI асквш 2019 август а 15 атшын (ауи амш Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалкваз йрымшта йдыртлапIитI – аредакция ррытаразга) Апсны ауагIа р-Абашта айсра зтахъырала йалаз йыгIвзачва ъайрайгваз СогIвым адзытшпурам йыквгылу ачартакI апны йрыдзхъаз айшва уыла дгIацIахуата уагIахъа фаша йышвата хъацIакI дшчIваз.\n«СыгIвза ПапцIаа Астамур хIыдзхъа айшва кIвымжвы зышвата йадзхъачIваз ахъацIа гвы йыйттI. Ауи хIыгIвзачва акъабардыйаква йрайхIвтI: «Ари хIа дхIчIвыпI! ХIйабамдыркIва йгьауашым!» Абарауаса ИсхIакъ хIйабадыртI. Ауи трыкв, ангьльыз, адыгьа бызшваквала дчважвитI. Йапхъахауата хIанабадыр хIкъабард нбжьагIвчва рбзирала адыгьа бызшвала хIйачважватI. УацIыхъван хIа дукI йхIымдыруа ахбызшвакIла хIайчважвалун. Ауи урышв бызшва гьидырдзум ухIва ауаштI, хIара трыкв бызшви ангьльыз бызшви шхIымдыруа апш. Агаджетква гIахIрысабапуамцара йшаъазлакIгьи хIабагIагвынгIвуан», – дхъыччауа йхIвахитI Аджьынджьал.\nАбарауаса мшкIы йшайчважвуз акIвпI Хельсинки апны Апсуа культура квта агIахътIра ауыс ауатыкв «йшацгIатаргаз».\n«ГвынгIвырапI ужвы ауысква шаъула Финляндия акъральыгIв йакIвмызтын Хельсинки апны Апсуа культура квта датша заджвы йшизыгIахъымтIуашыз. ИсхIакъ хIызлайыргвыгъаз йырхъйан ауыла сара йсхъазымкIва швъала йпсадгьыл шIыцхаз Апсны Республика ахъазлагьи уыс ду йхатI», – йпхьадзитI Аджьынджьал Рисмаг.\nАпрезидент йкьангьашыгIв аквта Финляндия йбзазауа абашталагIвчва Апсны азыгIальаматраква рнарыскIьара ауыс йшгIалананаркIуаш кьангьаш гьазгIайгуам.\n«ЙыздырхитI 90-хуз асквшква хIкъраль ахабар зджьарагьи йандмыргуз агIан агIвымакъральква рыжвлара хабарргагаква хIара йапхъахуз хIпрезидент Ардзынба йтдзахьыз ащтIыхга «и» йаквдырхIауа йацаркIуа «Ардзинба»-хIва йанырхIвуз хIща шгIашуаз. Ауаса йыздырхитI Москва йту хIыгIвзачва ауи ахабарргара блокада шпыртшуазгьи. Са схъа йгIатахатI Бройдо Анни Румянцев Вячеслави рыхьызква. Ужвы Лагъь Европа апны ауи йашIырпшыта закIы ззычпуш агIвычIвгIвыс Анчва дангIахIит хIгвыргъьачIватI. Сара КъвышвхIа ИсхIакъ съайабадырыз насыпрата йспхьадзитI. ХIара – зхъахвитра къральквакI рахIа йацрымкIыз – хIыхъаз хIъаларымхIвауа акъральква хIшрабадырлакIгьи бзира алапI», – йгIаликIгIитI Аджьынджьал Рисмаг.\nАуи хIапхъахьыла акъральыгIва агIвыма къральква рпны йынхауа апсуа культура квтаква ахчала йадгалра ауыс йалапшырквын бзихушшва йбитI.\n«СгвыгъитI а-Парламент шIыцта йалырхкваз акъраль абюджет йаналапшуа гIамта гIараута агIвыма къральква рпны йынхауа апсуа культура квтаква йшырцхърагIуш йазхъвыцырныс. Хельсинки апны йахъазымкIва Нальчик апынгьи сквшквакI цIитIта Апсуа культура квта нхитI. Йара ауи апшта сара ужвы Владикавказ къала апны апсуа культура квта шIыц агIаныршара йгIапырасуа ауысква шалсыргуш сащтапI», – йгIашIипхьадзатI Рисмаг.\nФинляндия апны апсуа квта йапхъахауа ачIвырхъаква\nЙагIвсыз асквш ауацIа Апсуа культура квта апны агIарбартаква, датшагьи ауысква акIвшун. Ауат йрыуан Сирия йгIатыцIхта Финляндия бзазара йгIайыз адыгьа йгьи апсуа артыгIвчва рынйараква. КъвышвхIа ИсхIакъ йшидыруала, ауат 150-гIв райхIа йнадзитI.\nХельсинки амуниципал уысхартаква ръизинла Апсны Республика ахъахвитра адуней жвлара йшацыркIуаш йазынархаз гIвмитинг-гIарбартакI акIвшатI, Хе��ьсинки агалереи аквта библиотеки рпны Апсны йгIаквчважвуз гIвгIарбартакI адыргалтI. АгIарбартаква рпны асуратчпагIв йара йынхараква гIайырбун йгьи Апсны даквчважвун.\nАквта аунашвачпагIв ауат йакIвшаз ауысква гIарыдахIвта йпхьадзитI.\n«АгIарбартаква радгалра сара йсгIапсаран, сара сахча рыласцIатI. ЙамгIаннхаразлакIгьи ахчала швага-загакI амапI, ауаса ахчадъа йузычпушгьи гьмачIым. Сара йджвыквсцIаз ауыс апхъахьылагьи йшашIасымрысуаш садынхалитI. ЗакIы йахъвуш апроектква гIануыршата йуырхъйара ахIатырла уашIамсуа уынхара атахъыпI», – йпхьадзитI аквта аунашвачпагIв.\nКъвышвхIа ИсхIакъ йкъарула йара ауи аквта библиотека апны апсуа йгьи адыгьа гIвыраква рхъвшара гIандыршатI. Ауаъа книгата йаъу ужвыгьи мачIыркIвапI, ауаса Хельсинки абиблиотека ауи апш хъвшара ъамагIвацугьи уыс дупI.\n«ХIыбызшва узырбауа агIвыраква Хельсинки абиблиотека апны йаъапI! Ауи апроект Апсны съадзаныз схъа йгьтымшвтуазтI. Апсны йауу сыгIвзачва апсышвала йгIвыта книга гIасыртын машинала араъа йгIазгтI. Адыгьа бызшвала йгIву акнигаква сара йсыман. Сзабадырквауа срыхIватI агIвыраква рыцIа йшщардахуш йгIасцхърагIарныс, ауаса уахьчIвала заджвзаджвыкI йакIвпI збжьы гIазыргаз. Йхъаду – абиблиотека апны хъвшара ъагIандыршаз акIвпI, акнигаква ррыщарадари архив адгалри ужвы садынхалитI. ХIара апсуа йгьи адыгьа бызшвала йгIву книга ужвыгьи йхIтахъыпI. Абиблиотека книга артныс зтахъкву са тшгIасзынадырха йауаштI», – АААК асайт апхьагIвчва тшырзынайырхатI КъвышвхIа ИсхIакъ.\nЙдамыгъахаз абаракъ\nДатшагьи джьащахъваракI йхIватI Къаймаз (КъвышвхIа) ИсхIакъ-Садыкъ. Ауи Апсуа культура квта анхара йгьапщылам, ауаса апсуа машинанкъвцагIвчва хвы аквырцIатI: КъвышвхIа ИсхIакъ апсуа номер зму машинала Европа хабзала йшаквнагаз апшта йрылалыз йапхъахауа дгIвычIвгIвыспI. Ауи йхъатачIв машинала Апсны Республика дтыцIтI, Россия Федерация дрылсын Финляндия Республика дталтI.\nАгIвычIвгIвыс гвышхвагIв йгьи ахIаракьатчпагIв, асуратчпагIв йгьи апатриот КъвышвхIа ИсхIакъ Финдяндия йауу ауагIа йцри псадгьыл ужвыгьи йдйыдрлуштI, ауи анхара ашIайрысырныс йгвы йгьтам.\n«Адуней апны коронавирус йапщылу ашIакIраква аннырххра хIынхара рыцIа йалыргата йщаквгылуаштI. АААК ахабарргарта портал Апсуа культура квтагьи сара схъаталагьи гватра ъахIзалырхыз ахъазла швабыж сазыразпI. Сара Адуней апсуа-абаза конгресс шынхауа сапшлитI. Ужвы ари асахIат хIара хIквта ащапIы йхвынгылгIвацитI, ауаса хIапхъахьыла АААК анхарагьи айззара дуквагьи хIрылалра атахъыпI. Адуней апсуа-абаза конгресс йалата йынхауа сайщчва адахIвраква рзыстахъпI. Сальам ду азынастйитI спсадгьыл – Апсны!» – дхIвахIвтI йажва далгауата Апсуа культура квта аунашвачпагIв.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/adygia-yazhua-khelisinki-apny-ygaqhyrtyn-yynkhit-apsua-kulitura-kuta","date":"2022-08-15T00:57:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572089.53\/warc\/CC-MAIN-20220814234405-20220815024405-00264.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967132211,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967132210731506}","num_words":887,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.087,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nКIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш йахъыцIуа асквш 158 ахьызла Эгьзакь Мусса апсуа-абаза (абаза), аубых уагIахъаква, КIавкIаз йту айщчва уагIахъаква тшырзынайырхатI.\n\"ХIара хIгьахвитым ауат арыцхIагIа гIаншараква хIхъхIраштылырныс, йгьи уахьчIва хIбзазаща тамамта хIадгылта хIуачIвбзазара лашарахара ахъазла йгIахIцхърагIуш ауи ахъмаштылра акIвпI. ЙахьчIва хIара йазакIу хIуачIвбзазара шаъазлуш, йгIадзынгылуа абанпараква тынхата йрызгIаныгIажьуаш ахъазла джьауапкIра ду шхIыхъвдакву гIахIгвынгIвуата хIбзазитI.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-05-21","date":"2022-08-15T00:22:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572089.53\/warc\/CC-MAIN-20220814234405-20220815024405-00545.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987527728,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998752772808075}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Акция «Ашьамаҟа» Апсны акъалаква рпны йгьи Трыквшта апсуа диаспора рквтала йакIвшуштI.\nКIавкIаз айсра йаладзкваз зджьабауа ауагIа зымгIва адыркIылырныс ахъазла Апсны акъалаква рпны йгьи Трыквшта йтабзазауа хIабашталагIвчва рквтала акция «Ашьамаҟа» анджвыквылра ахъмаштылра лентаква зкьпхьадзара йнадзауата йыршуштI.\nАхъмаштылра лента асквш 2016 агIан йгIархъвыцтI. Алента амакет дадынхалтI Апсны йгьи Россия асуратгIвгIвчва радкIылараква йрылу, Адыгейшта апны гIатгара зму асуратгIвгIвы, Гулиа Дмитрий йыхьыз зхъу асогIат алауреат, Леон йорден анкъвгагIвы Джьапуа Батал.\nАлента атхыпха накIылсгIакIылста йчпапI – ромб квпшыра зму ашаныза харта йаларпапI – ауи апсуа джьабара цIасла йадыркIуа ачвамза Ашьамаҟа алаща йадамыгъапI. Амцабыз асурат йгьи йаквгIву асквш 1864 йыргIарбагапI асквшква 1864-1887 рагIан «АмхIаджьырра» ззырхIвауа КIавкIаз ащхъа уагIахъаква мчыла ртгара йаладзкваз рхъамаштылра йазынархата йаркIу ашьамаҟа. Алента ахьапщ-гIважь чва аджьабара чвамза ачваба йахцIарапI, агIважьткъыткъра – ачвамза амцабыз, аквайчIвара – аджьабара, ахъвасатхIва, алгIва, мчыла йтыргаз КIавкIаз ащхъа уагIахъаква йрыуата йаладзыз рыхъазла йаркIу ачвамза къом ркIьагIваса йагIарбагапI.\nАлента учгIвыча арма тланыкъвала йкIыдыркIыл йа умахъвшIа йакIвуырша йауаштI.\nАААК апхIвысква рсовет аунашвачпагIв Ардзынба Гета йшылхIвазла, акция «Ашьамаҟа» апхъахьыла ансисквша цIаста йакIвдыршалуштI.\n«Ахъмаштылра лента ажвлара адызкIылуа хцIарата йщаквгылуаштI, ауи Апсны абзазагIвчви агIвымакъраль абашталагIвчви рацIагылра йазынархапI. Акция йауацIыхта йшакIвшуш хIащтапI, уагIа мгIвайсра аджыпха йтахIыргылныс хIтахъыпI, йауа ухIварыквын уахьчIва ауи тшгIадыркIылуа йалагахьатI Трыквшта йбзазауа хIайщчва. ЙащтагIайуата агеография ауацIыхIхырныс хIмурадпI Иордания, Египет, Лагъь КIавкIаз ареспубликаква, зымгIва рапхъа Къарча-Черкес, хIдиаспора йадкIылата йъату анахьанат акъральква рбзазагIвчва гIацIанакIуата», – лхIватI Ардзынба Гета.\nАджьабара мшы май а 21 йъаквшвауа швхIаусыгIва амапI. Асквш 1864 ари атшын Кбаада ахва (ужвы Россия йаланакIуа Атшшарта Къапщы) апны сквшышвбжакI раъара йакIвшаз КIавкIаз айсра ъалгаз йазынархата айсыгIвчва рпарад акIвшатI. Аурышв ры райгIайра швынзыкьыгIвпхьадзара йнадзуз абзазагIвчва рылахь пнатшытI. Ауат рпсадгьыл кIадрышвта мчыла Осман паштахIыгIвала йайтыпахра атахъхатI, ауыла йтыцIхта анахьанат акъральыква йрылалхуамцара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kavkaz-aysra-yaladzyz-rqhmashtylra-amsh-askush-155-yadahuuata-aaak-ydzhuykunatsit-aktsiya-ashamaa","date":"2022-08-15T01:16:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572089.53\/warc\/CC-MAIN-20220814234405-20220815024405-00380.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976429939,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997642993927002}","num_words":255,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.027,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм АААК ахабарргарта портал акъаруквала апсуа бызшва йгIахъырхын ангьльызла йатаркIтI.\nАмичба Амра\nАсквш 2020 агIан апсуа ашвахIвагIв, асуратчпагIв йгьи амультипликатор Квициниа Астамур йгIанйыршаз «АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм Адуней апсуа-абаза конгресс акъаруквала ангьльыз бызшвала йатаркIтI. Ужвы авторгьи атакIра йадынхалыз агвыпгьи багъьата йхъарцIитI: амультфильм збуш агалагьи йщардагIвхуштI.\nАбраскIьыл ангьльыз бызшвала дшчважваз\nАмультфильм йалу айчважвараква зымгIва апсуа бызшва йгIахъылхын ангьльызла йаталкIтI АААК ахабарргарта портал аредактор хъада Лазба Амина.\nАтакIри абыжьква шIыц-шIыц йацIацIахри йнардзата йчпара а-Конгресс магIын ду амата йапхьадзан ауи ауыс абызшва йанкъвгагIву стилист дгIаланадыркIтI.\nАнглия йауу Сингх Калли пщысквша цIитIта СогIвым дтабзазитI, абызшва ззырдырра зтахъкву дрыдынхалитI. Ауи апроект архъйара дгIалалтI.\nЛазба Амина йшылхIвауала, атакIра данадынхалуаз ахъвхвыцква ддрыгIапсатI. Араъа англичан йцхърагIара швабыж йгIалыхъватI.\n«Ахъвхвыцква райшата йгьсзатамкIуазтI. Ауи апсуа мшыркъвара урышвла йанухIвауа йапшпI – алахIвараква абгата йгьузыгIарбум. Сара ауат алахIвараква агIвычIвгIвыс йанихътысуа Калли ангьльыз бызшвала йгIайгвынсыргIвуан – ангьльыз бызшва апны рыцIа йрыквыргIапсу шйызгIауашыз апш. Бжьипхьадза лахIварата йгIанарбауа цкIы-цкIы йалыхIхуан. ЗмагIныла рахIа йаргвану ажваква гIахIауан», – атакIра шакIвшуз амадзаква хIыцагIвылшатI ахабарргарта портал аредактор хъада.\nАуи йгIацылцIахтI ашва атакIрагьи уыс баргвыта йшгIацIцIыз – йызлаларцIаз абызшва амакъым тшаквуыршварныс гьмайрамызтI.\nЛазба йшылхIвазла, амультфильм апродюсер Пилиа Мзауч апхъапхъадза йгвы йтаз афильм итальйан бызшвал�� йатаркIныс акIвын, ауаса апортал апны ауи абызшва ъагIадымрысабапуа йгIалцIла АААК ангьльыз бызшва йаквгIашIастI.\n«Ангьльыз бызшвала йчважвауа персонаж щарда апсышвала «йчважвауа» йалагахьатI – Бэтмен, АгIвычIвгIвыс-Багь датшагьи. ХIара апсуа фыр АбраскIьыл ангьльыз бызшвала дхIырчважвара хIтахъхатI. Ауи апсуа персонаж ареспублика утыцIта ауагIа драргванызчIвуаш чIвырхъапI. Ауи акIвымкIвагьи хIдиаспора йрыуата щардагIвы ангьльыз бызшва бзита йырдыритI, ауатгьи амультфильм йапшырныс рымагIальаматхуштI», – йылпхьадзитI Лазба Амина.\nАуи йгIалылкIгIатI амультфильм ахъазла збыжьква анызцIаз, атакIра, астудия апны абыжьква ранцIара йацхърагIаз зымгIва ауи хвыдъа йшырчпаз.\n«Амультфильм ангьльыз бызшвала йатакIра ауыс зымгIвагьи йыргвапхатI, даргьи йгвыргъьачIвауа апроект йазынхатI», – лхIватI АААК ахабарргарта портал аредактор хъада.\n«АбраскIьыл йфыруысква» гIанзыршаз Квициниа Астамур апсуа мультфильм ангьльыз бызшвала йъатаркIыз гвыргъьара гIаншарата йгьи джьащахъварата йпхьадзатI.\n«ХIа рыцIа хIызщцаз ангьльыз бызшва йгIахъырхта апсышвала йатаркIуата акIвпI. Араъа хIара йхIчпаз адуней шабгу апны йызлачважвауа абызшвала йатаркIтI, ауи абзирала афильм йапшуаш рпхьадзара щардала йалахIуштI», – йхIватI Квициниа.\nАуи адубляж ауыс гIалазгаз, йынхара гIальаматра азызбаз Адуней апсуа-абаза конгресс дшырзыразу йхIватI.\n«АААК ауысхагIвчва дубляж ачпара ауысла саргьи афильм ахчала йацхърагIаз Пилиа Мзаучгьи тшгIахIзынадырхатI. ХIай-хIайма хIадгылтI. Амультфильм (апсуа бызшвала – аредакция ррытаразга) сютуб-канал апны бзита йапшитI, ауаса ауи гIазквчважвауа гIазгвынгIвуа апсышви урышв бызшви здыруа ракIвпI – ауаъа аурышв титрква ацпI. Ужвы амульфильм агIвыма къральква рпны йбзазауа хIдиаспорагьи антахьгьыт ауагIагьи запшуаштI. Ауи магIын ду амапI, йауа ухIварыквын амультфильмквала датша уагIахъаквакI ркультура гIаугвынгIвы йауаштI», – кьангьаш гьазгIайгуам Квициниа.\nАмультфильм абыжь шIыцква\nАмультфильм афырквакI рбыжьква апсуа бызшвала збжьыла йчважвуз йанырцIахтI. Ауи апшта, Адауы (апсуа бызшвала – «айныжв» – аредакция ррытаразга) МикIайа Эрик йбжьыла, шIчIваракI апны йгIаншауа АуахъынлацIисгьи Квициниа Астамур йбжьыда йшчважвуз апш йчважвуштI. Ауаса ангьльыз бызшвала ажваква райхIара адублер шIыцква йанырцIатI – Берзениа Валерий, Джонуа Алан, Сингх Калли йгьи Логуа Дауыт.\nДжонуа Алан апроект йалу зымгIва рацкIыс дшIапI, дхвыцпI – ухIвагьи йауаштI. Ауи цысквша ракIвпI дызту, Адауы йпа йбжьы аницIатI. АчкIвынхвыц уызгIвымсхыз британ чважваща йымапI, хсквша дыртата далаган Сингх Калли йпны ангьльыз бызшва тшазибжьитI. Йаба Джонуа Дамей йшихIвауала, Алан абызшва ангьльыз бызшвала амультфильмква дырпшуамца ййырдыртI.\n«Алан хсквша даныртаз далаган ангьльыз бызшва ййырдыритI. Ангьльызла амульфильмква дырпшлун. Апсышвала уызпшуаш гьщардам – ауатгьи зымгIва дырпшытI», – йхIватI аполиглот хвыц йаба.\nАбыжьква акомпозитор, амакъымршIыйагIв Гвымба Анри йстудия апны йанырцIатI. ЙаныргIвуаз Сингх Калли ангьльыз ажваква рхIваща дахъпшылуан. Йара афильм апны рыцIа щарда зхIвауа афыр хъада АбраскIьыл йтарала дгIачважватI.\n«АчкIвынчва зымгIва шынхаз сгвапхатI – йазычпата, ршIыйарагьи рылата. Ауи аъарагIвы ангьльыз бызшва рдыруата сгвы гьымгIвузтI. Апсуа бызшви ангьльыз бызшви рбыжьква аквшвитIта ахIващала баргвыра дукI гьгIанымшатI», – йрыбагъьатI Сингх.\nЙхIвара атахъыпI ауи йара апсуа ажваква бзидздзата йшихIвауа. Апсны дбзазауищтара йара-йара апсышва ййырдыруа далагатI.\n«Апсуа бызшва ссырдырныс счвыбаргвхушдзысщун. Ауаса мачI-мачIымцара ажваква ссырдырын ужвы йстахъу сзыхIвитI», – йхIватI англичан апсышвала, уацIыхъван урышвла йгIацицIахтI: «Ауи йаццауата урышв бызшвагьи ссырдыритI, ауи йгIалцIла зынзамыза апсуа ажвакви аурышв ажвакви счвалапIатIитI. Араъа щардагIвы, айхIарагIв – уымхIвушызтын, урышвла йчважвитI, ауаса йанаъазара Апсны апны ауи удырра атахъыпI».\nАшвахIвагIв Абыхвба Нарсоу амультфильм апны ауарад апсышвала йхIватI. ЙатаркIыз апынгьи йара ауи ашва ангьльызла йатайхIвахтI.\n«Апхьарта апынгьи ауниверситет апынгьи ангьльыз бызшва сапхьатI, ауаса абызшвала йчважвауа ауагIа уанрыламбзазауа йа нхара уысла абызшва уанапщылам, ажва аламкIва, учважваща гьцкьазлум. Ауи йгIалцIла абжьы ананхIцIуз Калли йцхърагIара швабыж йгIахIыхъвун», – йхIватI Абыхвба.\nДубляж зчпуз актерква дрылашватI АААК анхагIвы – ашIыпIа хъвшаракви чкIвыныргIа рджьгарри агвынзыргIвуа Берзениа Валерий. Ауи АбраскIьыл йтшы Бзоу абжьы аницIатI.\n«ХIреспублика утыцIта йбзазауа хIдиаспора йрыуу айхIарагIв апсышвагьи урышв бызшвагьи гьырдырам. Ауаса йанаъазара, апсуа мультфильм гIаргвынгIвра ахIатырла йатакIра атахъын. Ангьльыз бызшвала йананхIцIуз апсуаква рпсы шалазлуш хIащтан», – мачIкIгьи дацхъыччауа йхIватI Берзениа.\nАмакъымршIыйагIв МикIайа Эрик агIвбызшвакIлагьи Адауы йтарала дгIачважвитI. Ауи апроект «щарда гIауыхъвдаквнацIауата гвалагIваласрагьи гIауыланацIауата» йхIватI: апсуа бызшвала йгIандыршаз амультфильм ангьльыз бызшвала йчважвауа рыхъазла йатаркIитI – ауатгьи «йгIаргвынгIвуа бызшвала апсуа локI йапшырныс лшара шрауаш апш». АмакъымршIыйагIв кьангьаш гьазгIайгуам йазалхта хачIвы ргылра шатахъу – ауагIахъа рхабарыжвквали рлокIквали афильмква гIаныршалара.\n«СшхвыцыркIваз сандучви сабадучви апсуа локIква «срыквдырчIватI». Хъвлапныла сдрычвхуата ауат ангIасархIвуаз йара закIы гIван йгьгIасарымхIвуазтI – ауи аъара йщардапIта. Ауат алокIква аэкран апны йгIарба йауата йузычпуштI, йчпарагьи атахъыпI. АцIайква ужвы балахIдзата йырбауа йызпшуа Гарри Потер агьиква рацкIыс йгIальаматхуштI ауат. Квициниа Астамур хъахIаракIгьи гIалйымхуата йхъаззаджвыкI заман ауыра ауи ауыс дапщылан. СгвыгъитI щарда йнамихуата ауи ужвыгьи йыму апроектква йрыцызкIуаш меценат гIаншушта», – йхIватI МикIайа.\nКвициниа Астамур апсуа хабарыжвква руыс щарда цIуата йынкъвицитI. Апхъапхъа ауи комикс гIацIищтуан. АбраскIьыл йгIайыквчважвуз йапхъахуз акомикс Квициниа Астамур асквш 2009 агIан йгIацIищттI. Ауи агIан ауи йгIайцхърагIатI Апсуа бызшва атшауацIыхра афонд. Акомикс апхьагIвчва йыргвапхадзатI, йабадырбауа йапшуан. Ауи амщтахь Квициниа йгIвбахуз акомикс – ауыгьи апсуа турых «Напха Киагуа» (апсуа уагIа рфыр – аредакция ррытаразга) ащатала йгIвыта йгIацIищттI.\nКвициниа Астамур акомикс шIыцква ргIвра уыжвгьи дадынхалыркIвитI. Амультфильм «Кэтаг,ьцэахылп,а» («КвтIагъьчвахъылпа») асценарий агIвра далгитI. «АбраскIьыл йфыруысква» йащтагIайуа ахъвгьи йыгIвхьатI – йшихIвауала, йгIвбахауа ахъвы романтика фгIвыкIгьи ахъыхIуштI: АбраскIьыл пхIвыспакI дгIайхчитI.\n«АбраскIьыл йфыруысква» йапхъахауата асквш 2020 август а 27 атшын СогIвым, Гвымба Рожден йыхьыз зхъу афилармония апны йгIадырбатI. Амультипликатор ауи йащатата апсуа хабарыжвква йгIарылху асюжет гIайахвтI. Атурых йафыр хъаду заджвгьи дзамайгIайуа, зхъахв здыруа апельуан АбраскIьыл йакIвпI. Ауи дызгIадрийыз йуагIа адгьыл гIвымаквала йауу агвыквсыгIвчва йырчвихчарныс акIвпI, йаргьи дбагъьата, дымчыта, йчхIара дута дгIадзынгылтI. АбраскIьыл атшы Араш гIайкIитIта йхъвдаквцIара йырхъйауа далагитI. Ахабарыжвква йшгIархIвауала, гIамтакI анагIвс ауи агъачва йырхъазымкIва анчваквагьи дырпшIагылуа дцан – ауи даквыдзтI, йхIаквым рхан мчымхъата дгIанхатI. АбраскIьыл йагъачва ауи гIадрысабапын афыргьи йтшгьи ахIатшпы пшвахIвла йкIыдырхIвалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/abraskiyl-angiliyz-byzshuala-dchuazhuat-aaak-apny-apsua-mulitfilim-atarkt","date":"2022-08-18T10:18:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573193.35\/warc\/CC-MAIN-20220818094131-20220818124131-00385.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963836074,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963836073875427}","num_words":961,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Азъазара\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ауагIа ргвбайара тынха йазынарху \"Амазара\" проект зладжвыквлыз ахъвы шакIвшаз даквчважватI.\nАпсны Очамчыра район апны йакIвшуз ашвахIвагIвчва шIаква ранкъвакъвра «Орфей» йалу апхIвыспачкIвын Адуней апсуа-абаза конгресс йазалху асогIа лыртатI.\nЙапхъахауа апсуа профессионал суратгIвгIвы, ахI Шервашидзе-Чачба Александр Апсны ахIыгIва ахI Чачба Келешбей йпа дипан. Атдзахьыз Чачба йкIьасу аквтасквшышвква ртлахан йгIашIарышвта квырджь бызшвала йщаквгылтI агIвыща квпшыра Шервашидзе.\nДекабрь а 20 атшын Согъвым аквта гIарбарта пещ апны Апсны ауагIа рартистка Агумаа Софа любилей йадахIвуата йакIвшатI асурат гIарбарта «АгIахътIра сайырква рагIамта».\nАпсны ауагIа рартистка Агумаа Софа лбзазара щарда алан: йырчвыз атеатр пещквагьи, анапIасра дуквагьи, атеатр акъвыцIхрагьи, лапхьагIвчва рдахIвраквагьи.\nАрежи��сура шIа ацхърагIара знархарата Россия Федерация акультура аминистерства йакIвдыршуз анкъвакъвра апны Акъ МухIарбакь йыхьыз нкъвызгауа Черкес драма театр апхъагылара гIатнагатI.\nЛогуа Людмила лыхьыз йадзхъагылата лбзазара аурала йгIамгIвайстI ажва «йапхъахауа»: йапхъахауа апсыуа профессионал опера ашвахIвагIв, «Апсны апны йапхъахауа акIармацIис» – араса акIвын ауагIа йшырхIвуз. Ауи йапхъахауа апсыуа опера апны йхъадаз апартия лхIватI, лара ауи лакIвпI йапхъахауата Согъвым апны амузыка хъвлапынква адызгалуа йалагаз.\nТурых зхъырхIвгIауа ансамбль «Абазинка» агIаныршагIвы, аунашвачпагIв ЧквтIу Владимир сквшы гIвынгIважва райхIа цIитIта ауагIахъа музыка ршIыйара атшауацIыхра дазынхитI. Артист данйы амш – декабрь а 6 – йадахIвуата АААК ахабарргарта портал йгIаквшвитI ауи йбзазари йыршIыйари знархару агIвыра.\nГицба Алиса йшылпхьадзауала амакъым бзи йъалбауагьи быжь пшдзадза ъалымугьи збзиру лтгIачва ракIвпI: ауи лцриква – лани лаби, лахщчваква – амакъымршIыйара зпсы йалу уагIапI. Декабрь а 5 зыхьыз бергьльу апсыуа ашвахIвагIв дангIадрийыз мшыпI. Ауи амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал артистка лбзазари лыршIыйара ахIагIара дшхъалызи йырзынарху агIвыра арыхIазыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/iskusstvo","date":"2022-08-17T20:34:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573104.24\/warc\/CC-MAIN-20220817183340-20220817213340-00387.warc.gz","language":"abq","language_score":0.992395401,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9923954010009766}","num_words":235,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.963,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йацы абзазагвчва зкьыгвпхьадзарала йайззат Кавказ айсра йгьи амхаджьырра йрыладзкваз ауага рджьабарныс ахъазла. Аджьабара айззараква аквшат Согъвым, Гагра, Гудаута йгьи Трыквшта амшынтшп къала Кефкен рпны. Согъвым апны айззара анаквшуз Апсны йгьи Трыквшта рквта видео-амальла «цха» гандыршат.\nАрдзынба Аста\nЙшцасхаз апшта, апсуа къала хъада апны ари ахъвлапын аджьабара айззара Амхаджьырква зхьзу амшынтшпурам апны йаквшат. Аква шгаквузгьи швыгвпхьадзара йнадзуз ауага араъа йгайззат. Аджьабара мгвайсра йгалалт апрезидент Хаджимба Рауль драпхъата ареспублика аунашвачпагвчва йгьи Адуней апсуа-абаза Конгресс Йхараку а-Совет аунашвачпагв Эгьзакь Мусса.\nЙгайззаз ауага абаракъкви афакелкви рнапыцата Багапш Сергей йыхьыз нкъвызгауа атып йтыцын Амхаджьырква рсин апныдза йымгвайст. Араъа ауат дзыргвра дакъикъала амхаджьырра йаладзыз ауага рджьабат, асин ащапы ахврапшдзаква щтарцат, ахвралапаква адзы йхъыржьылт. Айззара ацыхъва ауат адзы атшпы Хъмаштылра Мца адыркыт.\nЗны Апсны йтыцыз амхаджьырква ртынхаква йшырпхьадзауала, ари асин чвахъабагата йырзалит ауат йрыуата зпсадгьыл йазгацапахквазгьи уахьчвала агвымакъраль йбзазауа зымгва рыхъазлагьи. Знапы багъьата йыршашата йгьи ажвгвандла йщтыхта атшы йганыхауа атшыгв йквпшыра – йгагылуа агамта апны ауага тшгащтыххра, агащаквыргылхра йадамыгъап.\nАсин адзхъа джьабара йгайззаз ауага ргачважвараква нархарата йрыман амхаджьырра арыцхагара цыхъватшараква, йхыйаз ауага зкьыгвпхьадзарала раладзра, атурых ганшараква рхъмаштылра.\nАпрезидент йкьангьашагв Зантария Владимир йшихвазла, амхаджьырра Кавказ атурых йанапа квайчвап. Йгьи ауи йгаликгат апсуа, абаза мхаджьырква ртынхаква ррепатриация знархару анхара рыцагьи тшауацнарыхра шатахъу.\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква рфедерация ахъада Атанур Акусба видео-амальла дгачважвауата айззара йалаз абзазагвчва аквгазшитт ртурыхи рапхъанчвиква рпхыци зынгьи йырхъдымраштылырныс.\nРепатриация ауысла аминистр Дбар Беслан йгаликгат арепатриация знархару анхара пышвт амамква ауралагьи йшымгвайсуаш.\n«Йгахгвынгвра атахъу закып: хтурых ххъаштылырквын бзазара гьхымазлахуашым. Йгьи Анчва сйыхвит Амшын Квайчва ухъыста йбзазауа хабашталагвчва рапхъанчви псадгьыл йазгазгхуаш алшараква абгата йрауырныс», – йгацицахт аминистр.\nАпсны йбзазарныс йгацапахыз амхаджьырква ртынхаква ймачгвымква йалан аджьабара мгвайсра.\nМызкы аха гьцуам атрыкв къала Дюздже дгатыцхта Согъвым дгаталхищтара Храчба Аныл. Ачквын ша апсуа бызшвала бзита дчважвит йгьи йхъа аладухауата йхвит дызуу аткъвым ахчипсоуква йшгарылцыз, ауат Мзымта дзыгв агаджвыквлымта, уыжвганчви Краснодаршта йгьи Апсны радгьылгвынаква йырбжьу ашыпаква рпны йшбзазуз.\n«Хара хабадучва рабачва йчхауачву газаб щарда рчва йтшат. Сыгвзачва репатриантква рапшта саргьи амаль гьсымамызт уахьчва араъа сгамиква», – йхват Аныл.\n«Ацабырг схвапта, агыла сыладзква ашаскыт», – араса йгвганаграква хыцагвишат Эгьзакь Мусса айззара амщтахь.\nАААК Йхараку а-Совет аунашвачпагв йшихвазла, ауи йгвапата йджьайщат ари атшын дугьи хвыцгьи штшгадырбаз, йалкгата асабиква йганшауа гвыхътыла йшрылархвуз.\n«Сара йазхъасцит хара атурых ганшараква рцыхъватшара зынгьи йшххъмаштылуаш, ауи апш рыцхага зынгьи йганымшахырныс ахъазла йхылшауа зымгва шхчпуш. Ауи йахъазымква атурых ганшараква гващагарата йгархъшаз апхъахьыла йшхыррайшахуаш хащтата хкъару хамайгьдзауа хынхушт. Тшадхкылта хпсадгьыл йазцауа амгва щтахцушт. Йырхъйачву ауысква щардап, ауаса, йшспхьадзауала, уахьчвала хара ари анхара хазыхазырп», – йхват Мусса Хабальа йпа.\nАджьабара Мшы май а 21 атшын йзаквшауагьи швхаусыгва амап. Асквш 1864 аган ари атшын Кбаада хва (ужвы «Атшшарта Къапщы» зхьзу Россия ашыпа) апны аурышв ры Кавказ айсра апны йгатыргаз айгайра дыртлапат. Швынзыкьыгв пхьадзара йнадзуз ащхъа бзазагвчва рпхыца ахъазла ауи рыцхага дууын. Ауат амхаджьырра йахъвхат, рпсадгьыл йтыцын Осман Паштахыгвала йквачхт, ауыла адуней акъральква йрылапсахат.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/kavkaz-aysra-yaladzkuaz-rdzhiabara-mshy-znarkharaz-ayzzarakua-akushat-apsny-ygii-trykushta-rpny","date":"2022-08-14T11:46:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572033.91\/warc\/CC-MAIN-20220814113403-20220814143403-00238.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9756640196,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9756640195846558}","num_words":443,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Соцсетква рпны уагIа щардагIв зпшуа аканалква гIанзыршаз КIарма Марйана АААК лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала лмурад лырхъйатI.\nИнстаграм йгьи ВКонтакте соцсетква рпны уагIа щардагIв ъаталуа «Абаза history» паблик гIанзыршаз, Москва апны йгIаныршу АААК ашта совет йалу КIарма Марйана Адуней апсуа-абаза конгресс лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала апроект лырхъйатI. Книгата йгIалылхыз ХХ асквшышв ахъаква рагIан Россия апны Октябрь революция аныншуз абазаква Осман империя ахьыла йшхъысуаз йгIаквчважвауа ТхIайцIыхв Бемырза йроман «Нышв напIыкI» акIвпI.\nАпроект гIалазгаз йшылхIвауала, бжьыла йгIву книга анылцIарныс асквш 2018 агIан лхъа йгIаташватI. Ауи агIан Марйана ахвыцква йырзынарху, асаби хъвлапны данщтIауцIахуа дыззурыдзыргIв йауаш аудиоматериал дазыпшгIун.\n«Сара локI йа гIахIвахра сырзыпшгIун. Ауаса йа ахвыцква, йа адуква йырзынархата абаза бызшвала аудиоматериалкIгьи гьсмаутI. «Алашара» асайт йту алингафон апхьарасахIатква ракIвмызтын», – лхIватI ауи.\nАбаза бызшвала бжьыла йаныта гIахIвахракIгьи Интернет йъатам акIвпI КIарма Марйана книга анылцIарныс ацIыхъва дтазыргылыз.\nАблогер йшылпхьадзауала, глобализация агIамта абызшва ауагIа йанрылаугауа йгIаугвынгIвра атахъыпI абызшва абжьы асоциал хабарргартаква рпны йуыргарныс магIын ду шаму. Ауаса ауи апш материал абаза бызшвала заджвгьи йгIанйымыршата лхIвитI.\n«Сара сцри Хъвыжвду (Къарча-Черкес Республика апны йаъу акыт – аредакция ррытаразга) апхьарта адиректор КIьылдза Амра слачважватI. Ауи йшгIасалхIвызла, гIвырата йхIыму зымгIва ашвъабгъьы йаныта акIвпI йшаъу. Ауи агIан апроект рхъйара шатахъу ауысла кьангьашракIгьи гьсзыгIанымхатI», – йгIахIгвылыргIвытI апроект гIазхъвыцыз.\nАудиокнига йбжьыла йаницIатI абаза театр актер йгьи арежиссер, КъЧР апны гIатгара зму культура анхагIвы Быджь Амир, атехника уыс йырхъйатI амакъымршIыйагIв ХIашвцIа Асльанбакь.\nКIарма Марйана йшгIахIалхIвызла, апроект ауысла «ажва гвымхакI заджвгьи йгьгIалайымхIвтI». Ауи йгIалылкIгIатI акнига ауагIа ажвылта йшаздзыргIвуа. АпхьартаквакI рдиректорква Марйана телефон йлызгIасын аудиокнига ашIчIвараква абаза бызшвала апхьарасахIатква рпны йшгIадрысабапуаш гIалархIвтI.\nАпроект автор АААКгьи, ауи ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи, аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кангьи дшырзыразу лхIватI.\n«АлахI дизыразхатI Мусса ХIабальа йпа, ауи йбзирала акIвпI арат апроектква зымгIва шгIаншауа, саргьи [йазалху аблог сырцауата] смурад – абаза бызшва рыцIа уагIа щардагIв йдырдырра – сазычIвырхъитI. Анчва дизыразхатI Таниа Кан – ауи йанакIвызлакIгьи дуыздзыргIвыта апроект гIайгвынгIвырныс, ауи магIны амата йбарыквынгьи дацхърагIарныс дхIазырпI», – лхIватI КIарма Марйана.\nАААК аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кан йгIахIгвалайыршвахтI а-Конгресс ахъада Эгьзакь Мусса агIсквша райхIа цIуата апсуа-абаза уагIа ргвбайара, рцIасква гIахчара йгьи тшауацIдрыхра ауыс ахча щарда шалайцIауа.\n«ЗаманкI анагIвс хIара йгIахIгвынгIвытI апроект кIьыдаква ргIвра рыцIа уагIа щардагIв, аъачIвагIагIвчва гIаланаркIра шатахъу, ауи агIан закIы зчпарныс згвы йту зымгIва рылшараква гIадрысабапырныс амаль шрауаш. Абарауаса асквш 2018 агIан АААК апны Дискуссия клуб гIаншатI, ауи йапшым ауысква урылачважвара йахъазымкIва цри бызшва, литература, культура ртшауацIыхра, апсабара ахчара, апхьахьа шIаква цхърагIара драдзара знархару апроектква уырхъйа йъауаш айкьангьашыртахатI», – йхIватI Таниа.\nАуи йгIацицIахтI абаза уагIа ртурыхи ргвбайари уыла йгIацIалуата йгIазырбауата йхIыму ъамачIу гIайпхьадзауата Эгьзакь Мусса ауи атынха бжьыла йгIвыта, видеола йахъыхта йазкIкIра хачIвыта йшйыргылыз. Абарауаса йгIаншатI дахIвра зму «Амазара» проекти\nасквш 2026-дза йырхъйара атахъыта йлырхыз апсуа-абаза (Абаза) уагIахъа рыбызшва, ртурых, рлитература гIахчарала йгьи тшауацIдрыхрала апрограмми.\n«АААК а-Дискуссия клубгьи ауи анархарала йынхауа йалагатI. Йапхъахауата КIарма Марйана лылапш йацIата йхIырхъйаз проектхатI абаза бызшвала бжьыла йгIву акнига анцIара. ХIа йшхIпхьадзауала, аудиокнига йхIыщтагIайуаш абанпараква дырра рызгIаныжьра йахъазымкIва абызшва тшауацIнарыхрагьи йазынхитI. Ауи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йынкъвигауа, хIаргьи йхIылахIйыркIуа, йхIырхъйарнысгьи хIызквйыргвышхвауа аидеология йахъвхвыцкIпI», – йажва алйыргатI Таниа Кан.\nТхIайцIыхв Бемырза йроман «Нышв напIыкI» абаза бызшвала уаздзыргIвы йауаштI АААК ахабрргарта портал (ари агIвыра ацIыхъва), Вконтакте сеть – «Абаза History» паблик рпны. Уыжвласыла аудиокнига Youtube-гьи йгIатарцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaaki-abloger-karma-maryani-abaza-byzshuala-bzhiyla-yguu-kniga-anyrtsat","date":"2022-08-14T23:51:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572089.53\/warc\/CC-MAIN-20220814234405-20220815024405-00157.warc.gz","language":"abq","language_score":0.993997097,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9939970970153809}","num_words":501,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.949,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йайшысу афильм «Сыс» Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йхъылхтI арежиссер шIа Кварчиа Амина.\nГерасимов А.С. йыхьыз зхъу Россия кинематографияла акъральыгIва институт (ВГИК) арежиссер хъвшара апны йапхьауа Кварчиа Амина Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йайшысу афильм «Сыс» хъылхтI.\nЗымгIва злагIаджвыквлыз апсуа прозагIвгIв йыршIыйара дъахънахыз акIвта лхIвитI Кварчиа Амина. ТшытракI цIуата ауи агIвгIв�� йыбызшва датша заджвы йчIвы йшапшым гвы алттI. ЙалкIгIата лгвы йазынадзатI агIахIвахра «Сыс», ларгьи ауи лдиплом нхара алалчпарныс йгIалылхтI.\n«АгIвычIвгIвыс йшйызхIауа сазнархъвыцтI: ачкIвынхвыц лахъвгIахъасракIла дшдухауа, йылдзгIара адуней штIахсу шгIайгвыннаргIвуа, йаргьи щаквыргылрата йлыйхауа ахъазла джьауап йкIра шатахъу штшазидыруа. Сара сдиплом нхара ахъазла йапшымта сценарийквакI сыман, ауаса аъачIвагIагIвчва асыс змаз ачкIвынхвыц йтурых зымгIва йгIарылыркIгIатI», – йгIалгвалашвахитI апхIвыспа.\nАкадр йгIанамырбауа ахачIвква\nАкино ахъыхра арежиссер агIахIвахра згIвыз дазыразта далагатI, асценарий лара йылгIвытI. Ауи йшылхIвауала, астудент кино заманта йазалху дташвара ахIатырла асюжет анархаразаджвыкI гIалылхра атахъхатI.\n«АгIахIвахра йалапI ачкIвын айсра йцата пхызла щардала йызгIайлауа йаба йзалху анархарагьи. Сара ауырата скьангьашуан ауи гIалазыжьуаши йгIалазымжьуаши: ауыгьи швабыж схънахуан, ауаса заманта йсымаз апны ауи абгата йсзыгIахъымтIырныс сачвшвун. Абарауаса сара асюжет хъадата йалаз ачкIвыни асыси йырзынархаз ахъвы гIанызыжьтI», – лхIвитI Кварчиа.\nАфильм Очамчыра район йаланакIуа Джгерда йгьи Аймара кытква рпны йхъырхуан. Йъахъырхуаш ашIыпIаква ргIалхра мчыбыжьпхьадзара агатI. ЛцхърагIагIв Дгебиа Фатима длыцта Апсны акыт щарда дгIархъыкIвшатI. Лара йшылхIвауала, йъахъырхуаш ашIыпIа магIын ду азылбун.\n«Джгерда кыт апны хIара асыс злу ашIчIвараква ъахъыхIхуаш тшшара пшдзакI гIахIаутI. Йара ауаъа сыла цIлакI йаквшватI – ауи акыт алыгажвкI йпа дйыцта ацIла шлайцIаз афыр хъада йанйайхIвуа ашIчIвара йаквыргIапсдзан. Афыр хъада йтыдзгьи йара ауи акыт апны йгIасаутI. Йшчвагъвуз хъысхра ахъазла чвы зцIахIву кIватан гIасаура атахъын. Ауи гьмайрамызтI – уахьчIва чвыла заджвгьи дгьчвагъвахуам. УацIыхъвангьи Аймара кыт апны йхIтахъыз зымгIва хIаутI. Анхагаква хIцрахIва гвыпла ауаъа ацарагьи хIарыгIапсатI, ауаса йхъыхIхыз акадрква хIгIапсара гIархвгIахтI», – лхIвитI Кварчиа Амина.\nАрежиссер апсуаква йынкъвыргуз адин йапщыладзу гIвычIвгIвысгьи дгIалаутI. Амина йылхIвахитI ауи дызлу ашIчIвараква тамамта йхъыхра шатахъу йара йшгIалайхIвуаз.\n«Квтелиа Борис дгIахъвмарра гьатамхъхатI – ауи йара дныхIвагIвпIта сквшщарда цIуата ацIасква нкъвигитI. Акъвырман щра са датшата сыла йгIацIазыжьуан, ауаса йара ауи шакIвдыршауа атамам гIасайхIвтI. ХIаргьи йшаъадзаз хIахъымсуата ауи йшихIваз апшта йхъыхIхтI», – йгIалылкIгIитI Кварчиа.\nАфыр хъада – ачкIвынхвыц йтурасыла дгIахъвмартI Очамчыра район йаланакIуа ЧIлоу кыт апхьарта апхьагIв, жвасквша йырту Чолокуа Данат. Арежиссер ауи цIай щардагIв дрылапшын дгIарылылхтI.\n«Сара сыхъаз магIын ду аман ари атурых йангIалуаш фыр хъада дгIасауырныс. Ауи акIвпI атурасы хъадала кыт хъаракI йауу цIайкI дгIахъвмарырныс рыцIа йызгIалсхыз. Акытква рапхьартаква сгIархъыкIвшатI, ауаса йстахъыз дгьсмаутI. Афильм апны йгIахъвмаруаш дшгIалырхуа ахабар згIаз зджьакIы Чолокуа Данат йсурат сзыгIарщтитI. Зынла йгIасгвынгIвытI ауи сыззыпшгIауа шйакIву. ДшгIахъвмаруа сапшуата мачIкI сйыцынхан сшымгIващаз хъасцIатI. Афильм йалаз анахьанат ацIайквагьи ауи апхъала зынгьи кинохъыхра йгьаламызтI, ауаса йыззычпамыз зымгIва разыгIальаматрали рхъамайгьдзарали йхъыргIватI», – лхIвитI Кварчиа Амина.\nАлокI уаналу\nАфильм апны датшагьи йгIахъвмартI Апсуа драма театр актерква Сангулиа Сырбейи Аха Лаврики. Актерта йынхаквауа йрыуата афильм йалалцIушыз гIалылхырныс Амина дылцхърагIун ажвлара рабадыррала атеатр ахъвшара аунашвачпагIв Тыжвба Щарида. Ауаса йцан, арежиссер лара Щаридагьи турасы хъадакIла дгIахъвмарырныс дгIалыхIватI.\nТыжвба йгIалгвалашвахитI йгIахъвмаруаш йанырзыпшгIуз дымшыркъвауа афыр хъада йан лтурасыла лара дгIахъвмаргьи йшауашыз шылхIваз… арежиссергьи ауи лажва зынла дшамцIасыз.\n«Арежиссер афыр хъада йтурасыла йгIахъвмаруаз ачкIвын дишIырпшыта – дхъышта йа дхъакъапщта актриса дылтахъын. Йджьасщадзауата Амина сажваква йылцIабыргта дрыдгылтI, саргьи «момо» схIвахуазма – щарда цIуата йсгвалаз гIасыдахIвтI! ПхIвыспипхьадзагьи кино лхъырхныс лгвалазапI – айшысызтынгьи, ауыразтынгьи», – лхIвитI Тыжвба Щарида.\nЛгIагвалашвахраква хIыцагIвылшауата ауи йылхIвахитI Апсны йпшдзу акыт Джгерда апны «абзазара дгIалыржвата алокI даларжьызшва» кIара ъадзахъырхуаз «йджьащахъваз амшква» шылгаз. ЙахIбу лъачIвагIалагIвчва дрыцта акадр дъаташвазгьи дахIвра дута йылпхьадзитI.\n«Сызлаз ашIчIвараква рпны Сангулиа Сырбей сйыцын – ауи Апсны ауагIа драртистпI, атеатр апны хIацынхитI, швабыж хвду йзызбитI, ауи сйыцта сгIахъвмарнысгьи, сйыдзхъагылазларнысгьи, кадркI сйыцгIаталнысгьи са сыхъаз чIахIра дупI. Афильм анабыртх амщтахь сапшыхын швабыж йсгвапхатI. Акино анхъыхIхуаз ауи (акино – аредакция ррытаразга) йара йшцаз акIвын сыла йшгIацIазыжьуаз – уыла йгIацIакIкIауа, ацIисква рашваквала йырчвыта, апсуа кытква ргьагьара пшдзаква уыла хъырхуата, ауагIа джьащахъваква алата, йхъадахугьи – йара атурых ацIолара уылаухIвауата», – йлызшIыцхаз ауыс даквчважвитI Тыжвба Щарида.\nАуи йшылпхьадзауала, арежиссер шIа Кварчиа Амина «Апсны акиноматограф зайгвгъа йауаш дзаджвыпI».\n«Амина дгвыбзыгъарчIвачIвапI. Ауи аъара дшIата зхабар рыцIа йгауа йхIаракIу апхьартаква йрыуазакIу ВГИК дгIалган хIхъа лыладухитI. Гогуа Алексей йгIахIвахрала фильм хъылхырныс ъалылшазгьи насыпрапI», – лажва налырдзитI Тыжвба Щарида.\nТшызрыкъвинарууаз амши асыс уагIвырсызи\nАфильм йаквдрыдзыз ахча зымгIва лара Амина лтгIачва йыртйытI. Ауи лдиплом нхара асквш 2021 май мыз агIан хвымшкI руацIа йхъырхтI. Операторта дынхатI Джьынджьолиа Беслан, амзаква щаквзыргылыз Айба Саид йакIвпI, абыжьква анйыргIалтI Гвымба Анри, ачваква дрыдынхалтI Анищенко Денис. Афильм апны Azmetuko йгьи CHAPSH гIазсуа адыгьа макъымква гитI.\nАфильм лара Кварчиа йабылтхтI. Ауи йшылхIвауала, гвыпла йацдрыхIазырыз аматериал шабгу ангIалнапIыцIашва «атурых лара-лара йадылкIылхра» лтахъхатI.\n«Кино гIанзыршауа уагIапI, саргьи йсгвапан ауи амгIва ари апш гвып срыцта йъагIамыздаз. Йадынхалыз, йацхърагIаз дзачIвызлакIгьи сизыразпI», – лхIватI арежиссер.\nАхъыхырта апны анхара гIалгвалашвахуата ауи уыскI анджвыквылцIара кIара лымпсахуата йшлылхыз апш дынхарныс рыцIа йшгIалылхуа лхIвитI. Ауаса «Сыс» анхъырхуаз ащхъа шIыпIа апны тшызпсахзапытуа амш анхара аланарпIатIалун. Ауи акIвымкIвагьи йызхъырхуаз актерква йгьырхъазымызтI, «зтурасыла йгIахъвмарра» атахъыз арахвгьи рылан – ауыгьи ауыс арыбаргвуан.\n«Йрымбжьас арахв акадр йгIаталра анатахъу ауыс баргвхитI. Йапхъахуз амш асыс хIчвырдатI. ХIшгвыпыз ауи ацIыхъва хIтагыламца гIамтагьи къаругьи щардата йхIрыдзтI. Пасата йлыхIхыз акадрква рхъыхща хIгIакъвыцIта дубль щарда хъыхIхра атахъхатI, йауа ухIварыквын – асыс йабалакI ачпун», – лхIвитI Кварчиа Амина.\nАпшыгIвчва йырзынхауа арежиссер\nАуи асквш 2014 агIан Москва, Останкино апны йаъу телебари радиуагIатри ринститут арежиссер хъвшара дыцIалтI, Хотиненко Владимири Аларкон Себастьяни рбжьарта апны дапхьун. Асквш 2018 агIан ВГИК дахъысхын Эшпай Андрейи Фенченко Владимири рпны тшылбжьун.\nДъадзастудентыз Амина пщфильм айшыскI хъылхтI, ауат йрыуата ахпа – Апсны апны. Уыжвласыла апхIвыспа амузыка клипкви реклами лызхъыхуазтын дапшра лгвыгъапI, зметраж нархъу фильм дащыхIалырнысгьи лтахъыпI. «Сыс» арежиссер ужвыгьи ауагIа жвпIара йгьдлымырбастI – афестивальквала йахъыкIвылгашитI.\n«Афестивальква афильм айшысква рыхъазла уызгIвымсхыз уатыквпI, акино йапшым акъральква рпны апшыгIвчва йырдуырбарныс уылшитI. Ауаса сара афестивальква рформат саквшварныс хачIвыта йгьсмыргылуазтI. Акино апшыгIвчва ракIвпI йзызхъысзыз, ауат гвалымста йшгIаннамыжьуаш акIвын йынкъвсцуз», – йгIалылкIгIитI Кварчиа Амина.\nЗымгIва йрапхъата ауи «Сыс» агIахIвахра згIвыз йлырбатI. Гогуа Алексей афильм дазыразхатI.\n«Афильм сгвапхатI. АгIвыра аэкран йангIаталра нцIра шIыцкI гIанайауитI, датшата тшгIахънатIитI. Анчва дбзыразхатI», – арежиссер шIа длызхIвахIвтI ауагIа ргIвгIвы.\nУахьчIвала «Сыс» фильм Франция, Италия, Россия, Корея, США, Япония датшагьи акъральква рпны 12 фестивалькI йрылапI. Ауат рызджьакI ргIарбараква гIархIвахьатI. «Сыс» хвба рпны йайгIайхьатI: Япония апны йакIвшаз Tokyo Film Awards, Франция апны йакIвшаз Cine Paris Film Festival, Македония апны йакIвшаз Art Film Awards рпны «йагъьу студент фильмта» йгIалыркIгIатI; Румыния апны йакIвшаз Eastern Europe Film Festival апны «йагъьу арежиссер-студент» согIа гIатнагатI; Санкт Петербург апны йакIвшаз First International Short & Symbolic Art Film Festival (ISAFF) апны «йагъьу фильм айшыс» йгьи «йагъьу оператор нхара» согIаква гIаквнадыргатI.\nИталия апны йакIвшаз Rome Prisma Film Awards афестиваль апны афильм «йагъьу фильм айшыс» номинацияла финал йкIылстI.\nАААК ахабарргарта портал акъаруквала афильм хвбызшвакIла йатаркIта асубтитрква ацта www.abaza.org сайт йгIатарцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/auaga-rguguy-gogua-aleksey-ygahuakhra-aschatala-apsny-apny-sys-filim-qhyrkht","date":"2022-08-19T06:03:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573623.4\/warc\/CC-MAIN-20220819035957-20220819065957-00214.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963536859,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963536858558655}","num_words":1019,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК анхагIвчва «Донбасс аладзква» гIарбарта йаъан\nАрдзынба В. йыхьыз зхъу Айсра ртшхъвара амузей адиректор Бейя Мзия а-Конгресс анхагIвчва гвып СогIвым апны йадыргалыз «Донбасс аладзква» гIарбарта йылрайгван – ауаъа йаъан. АгIарбарта Донецк ареспублика штадырра музей афонд йгIалху аматериалквала йалапI.\nАгу-Бедиа кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара агIахътIра.\nАшIыпIа хъвшара йалалтI: Кулава Гогита, Бигвава Райманд, Ткебучава Ники, Бигвава Нарик. Ахъвшара дахъадахатI Кулава Гогита.\nАААК ауысхарта анхагIвчва Абазашти Ставропольшти йрыуата а-Конгресс йалакву йрынйатI\nАААК ауысхарта анхагIвчва ЙхIаракIу асовет йалу Чагва Армида, \"Абазашта\" къральыгIва газет аредактор хъада-адиректор Къвыл Фардауыс, ажурналист Бебия Екатерина йгьи \"Апсны анчва амамыри асоциал захвари йрызгылапI\" жвлара мгIвайсра аунашвачпагIв лтарагылыгIв Лагулава Заира пхата йрынйатI.\nАААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Абгархыгв кыт апны\nАхъвшара йалалтI : Аджьба Ванда, Шамба Анатолий, Аджьба Елкан, Акауба Мирон.\nА-Конгресс анхагIвчва Шамба Тарас дангIадрийыз амш йазынархаз ахъвлапын йалан.\nИюль а 29 АААК йапхъахуз аунашвачпагIв Шамба Тарас сквш 84 йхъыцIуашын. Хъмаштылга хъвлапны акIвшатI Ардзынба В.Г.йыхьыз зхъу айсра ртшхъвара а-Музей апны. АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхIвахIвра сальамшвъа дгIапхьатI.\nА-Конгресс анхагIвчва авице-президент Гунба Бадри Абазашта ажвлара уысхагIвчви ранйара йалан.\nАпсны авице-президент Гунба Бадра Апсни Абазашти рыжвлара уыснкъвгагIвчва дрынйатI. Анйара йалан а-Конгресс анхагIвчва Гьыцба Инари Реквава Темури, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чагва Армиди Кобахиа Беслани йгьи КъЧР йауу \"Абаза\" жвлара адкIылара агIащтийыгIвчва. Анйара апны абаза жвлара адкIыларакви Апсны Республики рацынхара йалачважватI.\nАцзакIыри айщчвари ргвыргъьахъв: КъЧР апны йакIвшаз VII Абаза хъвмарраква йрылаз рлахIвараква гьырзыкIуам\n«Ари здунейу – хIакъвыцIхныс гьстахъым», – йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Къарча-Черкес апны йакIвшаз VII Абаза хъвмарраква йрылаз асасчва аннайдасхуаз.\nМшквакI руацIа акультури аспорти ргIарбара йгIаннаршаз абаза уагIа рацзакIыра ахIауа йалашваз зымгIва йшырхIвахуала, ауат йырбаз абаркIыри йызланахIваз алахIваракви рыхъазла рразыра рпынква йрыцгIаргтI. Асасчва йшгIалыркIгIауала, ауат йъаныз, згвылагьи зпсылагьи йраргвандзу гIвзачва шIыц ъарауыз, йызлаз анйараква йрапшу ауысква рбзирала хIуагIахъа тшадыркIылырныс, бзира рхарныс, руачIвымшгьи лашарахарныс ахъазла рылшараква йшрылахIауа гIаргвынгIвыта ауи насыпрата йъарзалыз ашIыпIаква рпны ргIагвалашвахраква йыргахлуштI.\nА-Конгресс анхагIвчва Бебиа Сергей йгIвыра апрезентация йалан\nАААК аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кани АААК хабарргарала аполитики абадырракви унашва рхъызцIауа Тарба Тенгьызи Санкт-Петербург, Петр Ду йыхьыз зхъу а-Ботаника цIлауатра хъада аинститут апны йакIвшаз Бебиа Сергей йкнига «Апсны абнаква» апрезентация йалан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed","date":"2022-08-09T10:57:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882570921.9\/warc\/CC-MAIN-20220809094531-20220809124531-00495.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9475784302,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9475784301757812, \"inh_Cyrl_score\": 0.010400491766631603}","num_words":338,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.899,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс «АААК йалу ршIахъаква» ахьызта агвып йгIарыквчважвауа, видеота йхъыху айчважвараквала йалазлуш проект гIаланагатI. Ауи дагIаджвыквцIагIвпI а-Конгресс ахабарргарта портал аредактор хъада Лазба Амина.\nАмичба Амра\nАААК «АААК йалу ршахъаква» зхьзу апроект апкъ йтата а-Конгресс йалакву ргIачважвараква рабаркIыра аднагалуа йалагатI, лхIватI АААК ахабарргарта портал аредактор хъада Лазба Амина. Ауи лакIвпI апроект йагIаджвыквцIагIву.\nЛазба йшылхIвауала, ари хвысквшахауата а-Конгресс апны гвып шIыц нхитI (асквш 2017 декабрь а 8 йакIвшаз Адуней апсуа-абаза конгресс VII айззара ду апны адкIылара а-Устав рпсахын а-Конгресс апрезидент йъанатIа нырххтI, ЙхIаракIу совет гIандыршатI, ауи даунашвачпагIвта зымгIвагьи йацшIакIта Эгьзакь Мусса далырхтI – аредакция ррытаразга), йаргьи ауи агвып йалу ауагIа йауацIыхта йгIарыквчважварныс щаквдыргылтI.\nАпроект гIалазгакваз СогIвым йаъу а-Конгресс ауысхарта анхагIвчваквакI ргIачважвараква ахъырххьатI. Ауи амщтахь Санкт-Петербург йаъу АААК аквта аппарат ауысхагIвчви АААК ЙхIаракIу асовет йалаквуи гIадырчважварныс ргвыгъапI.\nЙапхъахауа апщгIацIщтракI рпны Лазба Амина йгIалырчважвауа хIъачIвагIалагIвчва рхъи рынхари йрыквчважвитI.\n«Аинтервьюква зымгIва агIвзачва шайчважвалауа апшта йакIвшатI. СайчважвалагIвчва йшгIабзазаз, рынцIра рыцIа магIны змаз гIаншарата йалаз, бзи йырбауа ауысква, ргвалаква, йапшым ауысквала ргвгIанаграква гIасархIвитI. Сызцынхауа рызджьакI хIанцIайызищтара йыздыритI, азджьакI санстудентыз срабадыртI, азджьакIгьи а-Конгресс апны срыднагалтI, зымгIвагьи хIаларпата ауыс хIазынхитI. Ауи йгIалцIла сара ауат срачважварныс, азцIгIара рыстырныс, уыскI йазсырхъвыцырныс – ауыла апшыгIвчва сайчважвалагIв рыцIа бзита йабасырдырырныс сзымайрапI», – лынхара даквчважватI Лазба Амина.\nАуи йгIацылцIахтI ари айчважвараква йапхъахауа рхъвы шакIву. Апроект гIаджвыквызцIата йакIвзыршауа айчважвараква джьащахъвата йакIвшата, апхъахьылагьи йара ауаса йакIвшалушта, Апсны йахъазымкIва анахьанат акъральква рпынгьи ауат йырпшуа йрымагIальаматхушта дгвыгъитI.\nЛазба йылхIватI апроект агIацIщтраква зымгIва АААК ахабарргарта портал зланхауа ахвбызшвакIла йатаркIта асайт йшгIатарцIуш – адуней ахъатаква зымгIва рпны йбзазауа хIабашталагIвчвагьи а-Конгресс анхагIвчва рыцIа бзита йырдырра ахъазла. Лазба Амина апхъапхъа йгIалырчважвушыз шгIалылхызгьи гIахIгвынлыргIвытI.\n«ХIара хIгвы йтан «АААК йалу ршIахъаква» апкъ йтата зымгIва рапхъа хIыргвышхвагIв, хIадкIылара йалакта хъадата йалуа ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса дгIахIырчважварныс. Ауаса Апсны Республика АуагIа Райззара (а-Парламент) апны уыжвласыла алхраква шакIвшуш, ауат хIара йхIыцынхауа хIынбжьагIвчвакIгьи шрылазлуш гIахIпхьадзауата апхъапхъа ауат ргIачважвараква анхIцIарныс йаквхIкIтI. Ауат Гьыцба Инар, Хагба Изольда, Реквава Темур, Жьыба Дмитрий ракIвпI», – лхIватI апроект агIаджвыквцIагIв.\nАпроект хабарргарала йацхърагIуштI Абаза ТВ телеканал. АгIацIщтраква зымгIва АААК апортал апны йахъазымкIва телебаралагьи йгIадырбуштI.\nАбаза ТВ адиректор хъада Хашыг Руслан «АААК йалу ршIахъаква» аканал аэфир шIыцракI гIаланацIушта, апшыгIвчвагьи рыцIа йщардагIвыта йгIахънакъьалуашта йхIвитI.\n«ЙамгIануысызлакI апынгьи дахIвра уаназынадзуш зкъаруква шабгу анхара йазтуа агIвычIвгIвысква ануыму акIвпI. ХIыуа дзачIвызлакIгьи проекткI йа йхъвыцракI анйырхъйауа мгIвакI амидитI. Ателебара эфир ахъазла къральгIвипхьадза йапшым ауысква йырхъйауата швапхата йырхIаз гIальаматра алапI, ауи уыдзхъа йаъу ауагIа йырчпауа, йгIарыдахIвуа унардыритI», – йхIватI Хашыг.\nАуи арыпхьара апны йгIашIарышвта акыт млыкврхIарадза гIазцIазкIуа, сабапра злу апроект джьащахъваква зырхъйауа а-Конгресс анхара хвду аквицIатI.\n«ЙцIыхъвахауа асквшква а-Конгресс анхара йапшым анархараквала тшауацIнахтI. ХIара хIканал апны АААК йарыхIазырыз арыпхьара йазынарху аконтент гIатахIцIун. Ауатква зымгIва хIацынхара рыцIагьи тшауацIнарых йшауаш уаздырхъвыцитI. Ауи абзира апшыгIвчвагьи йрыквшвитI – хIэфир апны [йгIауыхъвуш] аматериалква рыцIа йщардахитI», – ауыс хIзалйыргатI Абаза ТВ адиректор хъада.\nа-Конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инар дызлу «АААК йалу ршIахъаква» проект йапхъахауа агIацIщтра Абаза ТВ аэфир апны мартI а 1 асахIат а 21 йгIадырбуштI.\nАпроект АААК ахабарргарта портал акъарула йдырхъйатI: операторта йзыргылыз Хварцкиа Илона, аоператор лцхърагIагIв АгIвдза Наала, йабызтыз Хварцкиа Илони Кьырвал Камилли, видеографика зчпаз Хьышба Науыр, йадызгалыз йгьи йакIвзыршаз Лазба Амина ракIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/akongress-aaak-yalu-rtshaqhakua-akhiyzta-aychuazhuarakuala-yalu-proekt-dzhuykunatsat","date":"2022-08-08T04:40:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882570765.6\/warc\/CC-MAIN-20220808031623-20220808061623-00689.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969801903,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969801902770996}","num_words":477,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсыуа наука апны рахIа уыс щарда зхаз йрыуа заджву йбергьльу апхьахьа, аистория наукаква рдоктор Инал-Ипа Шалва Денис йпа дыздкIылаз ауыс сквшышвбжакI айхIа дазынхатI, Апсны атурых, аэтнография, алитература рдырра къару ду алайцIатI.\nИнал-Ипа Шалва Денис йпа апсыуа ахIчва йпасарайу рткъвым Инал-Ипа дгIарылцIтI. Ари йтдзахьыз йара Шалва Денис йпа абараса акIвын йшйыгIвуаз: агIвхъвыкIгьи хIарыф дула йгIалагауата – ауи йаквшахIатхитI йшвъаква зымгIва. Йара ауаса акIвын ари атдзахьыз ХIХ асквшышв агIан Россия апаштахI жвлара рпны Инал-Ипа рдамыгъа андрыбагъьуз йшанырцIаз: Инал-Ипа дефис збжьагылу хIарыф дула йгIалагауа гIважвакIта йыгIвра атахъыта йщаквдыргылтI. Инал-Ипа Шалва йтгIачва зымгIва уахьчIва йъагIадзазгьи ртдзахьыз ауаса йыргIвитI.\nАуи асквш 1916 (ашвъаква рпны гIващагIарата асквш 1914 гIарбапI) октябрь а 20 Апсны абжуйква рышта – хIва йызпхьауа йаланакIуа Гуп кыт апны дйытI. Ауаса аткъвым ари ашIыпIа йгьауамызтI.\nАуи лхIвитI Шалва йпхIа, атгIачва ртурых дазсакъуа йызхчауа, апхьахьа ду йбзазара йапщылу магIны зму гIаншарата йаъу зымгIва азызкIкIуа Инал-Ипа Арда.\n«Саба йабаду Инал-Ипа Георгий Апсны абзыб шта дтыцIра атахъхатI – ауаъа ауат Калдахвари Пицунди раргванква рпны радгьылква рымата йбзазун. АтыцIра зпщылаз Георгийгьи ауи йаща Нарчхьоугьи агенерал Горчаков йунашва йацIазларныс ъартахъымыз акIвпI. Абарауаса Инал-Ипа ткъвым йрыуу хIмахъвда абжуйшта йагатI – апхъапхъа Река кытла, уадыргIвана Шалва Денис йпа дъагIадрийыз Гуп кытла. Ауи йани йаби пасата йхъышвттI, йыгIзара-бжьара рбзира щардата йалапI Агумаа ртгIачви Апсны апны ауагIа дырра рылазгауата зыхьыз газ арыпхьагIв Чарая Петри», – лхIвитI Инал-Ипа Арда.\nАщхъагIвчва рапхьарта апны\nАсквш 1922 агIан йаба данпсы амщтахь Шалвагьи атгIачва анахьанат асабиквагьи ран лхъазы йлыгIзун. Йбзазара апны магIын ду змаз, йылахь ацазырпаз гIаншарата йпхьадзун Шалва Денис йпа Согъвым йтагылаз ащхъагIвчва йырзалхыз йшвапхаз апхьарта дъацIалыз (уахьчIвала – Лакоба Нестор йыхьыз нкъвызгауа 10-хауа Согъвым аквтанай апхьарта – аредакция ррытаразга).\nСогъвым йауаз акомиссия ауи дгврыхвата дырбатI, апычIв апхьарта дгIатырган АщхъагIвчва рапхьартала дхъыргатI. АщхъагIвчва рапхьарта апны ауи азаман асхъан здырраквала йгIалукIгIуш апхьагIвчва азкIкIын. Шалва хвыц насыпра дута йбун ауи апш гвып дъарылашваз. Урышв бызшвала ажваквакI рахIа шйымдыруазгьи ауи ласыла йагъьу апхьагIвчва дрыларпхьадзауа дцатI. «АщахъагIвчва рапхьарта арыпхьагIвчва ауи йщаквгылра швабыж йацхърагIатI. ХIаба дазрыпхьаз щардагIвы рыхьызква схвыцищтарагьи слымхIа йтгун», – йгIалгвалашвахитI Инал-Ипа Арда.\nАпхьарта асквшква рагIан йыншаз закIы Инал-Ипа Шалва дшаъаз уыла йгI��цIанажьуашта йаъапI. Ауи АщхъагIвчва рапхьартала данхъырга амщтахь апычIв апхьарта йгIанхаз йгврыхваз йыгIвзакI йыхъазла йгвы гьтынчмызтI. Шалва зджьакIквата апхьарта адиректор Дзидзария Кондрат Федор йпа йпны днадзан йыгIвза йхабар йайхIвтI. Кондрат Федор йпа ацIай йажва йазхъайцIатI йаргьи гIвымшкI йыйттI ауи АщхъагIвчва рапхьарта дгIайдырныс ахъаз. «Швыла йгIацIажвжьстI ауи азаман агIан ухъазы Согъвым утыцIта Гуп уцарныс шбаргвыз йгьи йшшварагIвараз. Ага ауаса йаъазтынгьи Шалва Денис йпа ауыс йырхъйатI, – лхIвитI Инал-Ипа Арда. – Абарауаса агIвыгIвзачва хьапщ медальла\nАщхъагIвчва рапхьарта йгIалгатI. Йгвасру ари акIвпI: йыгIвза дчкIвынта Совет-фин айсра даладзтI (СССРи Финляндии йрызбжьаз асквш 1939 ноябрь а 30 йгIашIарышвта асквш 1940 мартI а 13-дза йакIвшаз айсра – аредакция ррытаразга)».\n«АуагIа рагъа» йащи ауниверситеткви\nСталин йзаман агIан йынкъвыргуз ачвгьахараква Инал-Ипа йтгIачва швабыжта йрылстI. Апхъапхъа асквш 1937 агIан ауи йаща Илларион «дтроцкистпI» (Троцкий Лев йхъвыцраква рыпкъ йтата марксизм апхъала йнарыскIьара ауыс йацызкIуаз – аредакция ррытаразга) – рхIватI, дыркIын дырщытI. Ауи амщтахь Петроград апны «Киров йуыс» (асквш 1934 агIан асовет политик Киров данырщы амщтахь СССР апны уагIа щардагIв чвгьара рыщтанкъвыргауа йалагатI – аредакция ррытаразга) дапщылата рхIван Шалва йащахIба, академик Вавилов Николай йаспирантыз Ипполитгьи дыркIытI. Лылахь йгIанылыз арат аудынква лзымчхIауата Шалва йан – йара апхьарта дгIалгауата архъвыхраква аникIуаз агIан – лгвы дгIанакIын дпсытI.\nТелебарала йгIачважваракI апны Шалва Денис йпа йшихIвахуазла, апхьарта апны предмет щардала йдырраква бзийынта уыста тшыздикIылуаш, ъачIвагIата йгIалихуаш гьйымдыруазтI. Москва дцан Чернышевский йыхьыз нкъвызгуз философии литератури истории ринститут афилософия факультет дыцIалтI. Ауаса «ауагIа рагъа» дъайащаз йгIалцIла ауи ауаъа дгьадымрыпхьатI.\nАсквш 1938 агIан Инал-Ипа Либкнехт йыхьыз зхъыз Москва акъральыгIва педагогика институт историяла афакультет дыцIалтI, ауаса ари апхьартагьи ауи дгIалгарныс дгьахамдзатI – Абашта айсра Ду гIалагатI. Ауи афронт дпшцIалтI, Десна дзыгIв апны атанкква злагIашIаркIуашыз атшрыбагъьартаква ъадыргылуаз далан. Ауаъа хIатлата дчмазагIвхан Апсны дцахра атахъхатI. Йапхьара Согъвым апедагогика институт историяла ахъвшара апны йнайырдзахтI – ауи диплом къапщыла дгIалгатI.\nАсквш 1943 агIан Инал-Ипа Шалва Грузия ССР анаукаква ракадемия историяла аинститут апны даспирантхатI, нархарата этнография гIалихтI. Йапхъахуз йнаука рхъвыхра нхара апсыуа тгIачва рпны цIаста йщаквгылаз азазаъащаква йырзынайырхатI.\nАсквш 1946 агIан Шалва Денис йпа академик Марр йыхьыз зхъыз Апсны анаука-рхъвыхырта институт наука нхагIвыта днарахвтI, ауаъапны ауи асквш 1988-дза дынхатI, этнография хъвшара даунашвачпагIвхатI, аинститут адиректоргьи наука нархарала дитарагылыгIвын. Йнаука рхъвыхраква йрыцйырцауата Апсны акъральыгIва музей апынгьи арыпхьагIвта дынхун.\nНаука апны йгIальаматраква\nАистория наукаква рдоктор Анчабадзе Юрий Инал-Ипа йзигIвыз абзагIвра апны ауи йнаука нхара данаспирантыз асквшква рагIан йджвыквицIата йхIвитI. Апсны акыткви арайонкви данцарыз Шалва Денис йпа дгватшныта гIвтемакIла материал азикIкIуан: нартыргIа рхабарква аницIун йгьи Апсны ашIыпIахьызква йырхъвыхуан, гвып-гвып йшун. Адиссертация данадынхалуаз йгватра рыцIа йыззынайырхуз апсыуаква ртгIачваква рпни ажвлара рпни йынкъвыргуз ацIасква ракIвын. Арат агIвнархаракI ауи амщтахьгьи Инал-Ипа йнаука пшгIараква зынгьи йгьрылйымхтI.\nИнал-Ипа наука апны йымагIальаматыз ауысква йрыуан апсыуаква рэтногенези (ауагIахъа шгIаншаз – аредакция ррытаразга) ртурыхи. «Инал-Ипа Шалва Денис йпа йгватра рыцIа йыззынайырхуз апсыуакви ауат йрарагванта йызцгIабзазаз Лагъь КIавкIаз ауагIахъакви – абазаква, адыгьаква, йалкIгIата аубыхква – разазаъащаква ракIвпI», – йгIвитI Анчабадзе.\nТема кIьыдапI апсыуа бызшва. Асквш 1960 агIан Хашба Мушни дйыцта ауи апсышвала атерминква ражвар азкIкIри агIацIщтра йазрыхIазырри далан, 1980-хуз асквшква рагIан ареспублика апхьартаква рпны апсыуа бызшва йшадрыпхьуз, йшддырдыруаз зырхъвыхуаз акомиссия даунашвачпагIвын.\nЙщардапI Инал-Ипа ашIалахIвара йазынарху йырхъвыхраквагьи. АуагIа ршIалахIвара – НартргIа рэпос архъвыхра апны ауи зымгIвагьи зшIацIгIуз дъачIвагIагIвын. МагIын ду рымапI апсыуа литература йазынарху ауи йгIвыраква. Бгажба Хухут Соломон йпа йапшдзата Инал-Ипа Шалвагьи апсыуа агуманитаристика (агуманитар наукаква – аредакция арытаразга) апны литература цIбацIбара ажанр дащатащтIацIагIвта йыхьыз рхIвитI.\nАсквш 1965 агIан рыцIа йауацIыхта йгIацIырщтыз Инал-Ипа йцIолу йынхара «Апсыуаква», Анчабадзе Юрий йажваквала йухIварыквын, апсыуа уагIахъа рэтногенез, ртурых, ргвбайара йырэнциклопедията йпхьадза йауаштI.\nКъазауат гIазлыцIыз акниги архив адзри\nАсквш 1976 агIан «Апсыуаква рэтнокультура атурых ауыс» монография гIацIцIтI. Ари анхара апсыуа уагIахъа рэтногенезла Инал-Ипа йырхъвыхраква йырцIыхъважвата йалитI. «Йара акIвпIта, – йхIвитI ауи ауысла Анчабадзе, – этногенези ауагIахъа ртурыхи цIолата уалащщырныс тшачвхъухчушта йаъан. АуагIахъаква шгIаншаз, аэтносква ъабзазуз ашта йгIацIанакIуаз, ужвы йъабзазауа аштаква рпны апхъапхъа йгIачIвази уацIыхъван йгIайхызи – хIуахьчIвамш сквшызкьпхьадзарамызтын сквшышвпхьадзарала йачвыхъару арат йгьи арат йрапшу ауысква политика цIкъьа рыцIкъьата йаъан, даргьи идеология йахъпшылуаз акъвырльыкъвхартаква рылапш йгьыцIымцIуазтI». Акнига аквырджьква йгьрымгвапхатI, Инал-Ипа Шалва уагIахъалых йчпауата, «апсыуакви аквырджькви амхъаквирыдзра» йтахъыта ддыркъванчауата йцIыхъва йгIатагылтI.\nАсквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIахъа р-Абашта айсра анакIвшуз Инал-Ипа Шалва йпхIвыс Хотелашвили-Инал-Ипа Мира Констант��н йпхIагьи дйыцта аквырджьква йыркIыз Согъвым йгIатахатI. Асквш 1992 октябрь а 22 атшын аквырджь гвардеецква Апсны абызшви алитератури аистории ринститут (ужвы Гулиа Д.И. йыхьыз зхъу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут – аредакция ррытаразга) йаналарцIа ауи амца йалабылтI Шалва Денис йпа йнаука нхараква, йнапIлагIвыраква райхIара – агIацIщтра йазыхIазырквазгьи рылата. Апхьахьа йыхъазла ауи удын хьантан, йаргьи, йпхIа йшылхIвауала, йбзазара ацIыхъвадза тшгьйызгIабымтхтI. Ауи амцаблыра амщтахь апхьахьа йфатар дгьджвылымцIхуазтI – йанамуыхрагьи йпны йымаз, хвду змаз ашвъаква йхчара йтахъын.\nЙтгIачви йыгIвзачви\nИнал-Ипа Арда йшылхIвауала, Шалва Денис йпа йсакъу, йгватшну абата даъан: «Ауи йылшун тIатIата, ауаса айрышта, агIвычIвгIвыс дуква рбзазара йгIалху ашвапхаквала, атурых йа йара йбзазара йгIалху агIаншараквала ари адуней апны хвы ззубара атахъу уылауйыркIырныс, багъьата уызквгылазлуш ахъвыцщаква уымазара шатахъу гIаугвынйыргIвырныс. Ауи ауагIа уыс пшдзакI анырчпара йзыджьащун – ауыла хIаргьи кърар, хъацIара, гвчIагIвра, азцIабыргра нкъвыгIгара шатахъу хIазибжьун. Ауи заман хвит дукI гьйымамызлузтI, ауаса атшпсщара мшква рагIан йнаука нхара йа ажвлара уысква дрымкIуазтын хIштгIачваз Ипполит Денис йпа (Инал-Ипа Шалва йаща – аредакция ррытаразга) йтгIачва йыцта дъабзазуз Адзюбжа хIцалун. Ауат айчважвара хъагIала йырчвыз лахъвгIахъасран. АпхъанчIви Апсны, ацIаскви ахабзакви, афыркви совет заман агIаншаракви, Инал-Ипа рткъвым, хIтгIачва йырзынархаз хабар щарда хIара сасбзибара зыгIвназ Адзюбжа йаъаз атдзы апны акIвпI йъагIгIаз. Йгьызным Шалва Денис йпа хIара археология рхъвыхраква ъакIвшуз ашIыпIаква рпны хIъадзайгузгьи – ауаъа ауи атурых ачвахъабагаква хIрыхайыргIвазун».\nЙпхIа Арди йпа Адгури йшчкIвыныз Апсны атурых ардырра йапщылаз абаргвыраква зымгIва раба йгIарайхIвта йаъан. ЙгIариква тIакIв йантшдырха апхьахьа йцри шта ауысла йгвакъвпраква рыцагIвиша йауашта йбун. Ауаса ауат йритуаз ауи йгьахъазымызтI. Йара йылаз ащцалраквакI даргьи йрыладйыркIырныс йылшатI. Ауи апшта бзи йдйырбаз йауапI Апсны ащхъаква гIамдара. Инал-Ипа Адгур ари ауыс ауи аъара дхънахын – УрышвихъымгIвагьи дхъалтI. Ауи акIвымкIвагьи атшква бзи йызбуз Шалва Денис йпа йпхIа Ардагьи тшы даквчIварныс дхънайрыхтI.\nАжва гьалам, Инал-Ипа Шалва йхъатачIв швапхала йпи йпхIи йыргвышхвун. «Сара швабыж бзи йызбун Москва сапхьауата хIаба дансызнайлуз, – йгIалгвалашвахитI Инал-Ипа Арда, – ауат амшква йанакIвызлакIгьи айчважвара джьащахъваквала йырчвын, амузейква, атеатр Ду хIымцауата йгьагIвымсуазтI. Шалва Денис йпа йанакIвызлакIгьи дгIахIылабжьун хIхъатаратамщакь ахIа хIымбауа хIшаъамызлуш, амаль ъадзахIыму аурышв йгьи адуней культура штшхIраргванчIвуаш».\nАшIыпIахьызква райшварацри ахIба йажви\nАпхьахьа йбзазара йауата йщардаз алахъвгIахъасра джьащахъваква зымгIва рпны йпхIа рыцIа йгIалылкIгIауа Шалва Денис йпа йапхъахуз апсыуа гвып дрылата Трыквшта дцата дангIайх акIвпI. Ауаъа ауи йгвы йгIатахаз апсыуа диаспора рынйараква акIвшатI. Арда лгвы анцIрала йгIатахатI лаба дйыцта Швача йцата ауи агьагьараква шгIамырдуз, ауаъа Инал-Ипа ужвыгьи йгIанхата йаъаркIваз апсыуа шIыпIахьызква шйыгIвуаз, йгвы цIикIгIауа ХIХ асквшышв агIан ауаъа йыншуз арыцхIагIараква дшрыквчважвуз.\nИнал-Ипа йтгIачва ртдзы йанакIвызлакIгьи сасчвала йырчвын. «Москви Ленингради йгIартыцIуанта апхьахьаква гIайлун, хIаба йыгIвзачви йыцынхаквузи гIашылуан, агIвычIвгIвыс дуква гIбалун, – лхIвитI Инал-Ипа Арда. – Ауипхьадза айчважвара джьащахъваква гIаларгун. Ауи акIвымкIвагьи Шалва Денис йпа дахIба пшдзан, айшва йадзхъачIваз зымгIва гватшныта ауи йыздзыргIвуан. ГIвзачвата йымаз зымгIва рыхьызква гьузыхIвушым: ауи ауагIа дрылазларныс швабыж бзи йбун. Сара ауи анаука апынгьи агIвгIвчва рквтагьи йыцызкIуаз, апсыуа уагIахъа рпхыцIа ахъаз згвы зхьуаз ауагIа айщчвата тшадызкIылыз гвыпта сыла йгIацIалуанта – ауат рыуа заджвы йыхьыз схъаштылта йсымхIвауа йгIанхарныс сачвшвитI. Ауаса рыхьызква сымхIвауата йгьсызгIаныжьуашым Шалва Денис йпа данцIайыз Гуп кыт апны йаднагалта йынцIра шабгу йызцIабыргта йыцгIамгIвайсыз йыгIвзачва. ЙанакIвызлакIгьи – псразтI-гвыргъьаразтI – хIхъазы хIгьгIанырмыжьуазтI, йхIыцын Габелия Йазыгв, Гварамия Алексей, Гармелия Лев».\nИнал-Ипа Шалва йбзазара йцIыхъвахуз асквшква йызгIаргыз анашхыйараква йузыгIащаквмыргылхуашыз архив адзрала йгIалагагIвацатI. Абашта айсра алгамта ауи ужвыгьи удын хьантакI гIайыквшватI: Согъвым ангIадырхвитхуаз даладзтI ауи йпазаджвыкI, апхьахьа шIа гIальамат, Москва йтагылу ауапчахв гIазпшыхвуа аинститут апны йынхуз афизик Инал-Ипа Адгур. Уыла йгIацIауыжьуашта йаъапI ауи асахIат ауи йабагьи атгIачва зымгIвагьи йырхътысыз.\nШалва Денис йпа ауи амщтахь гIвысквша ницIыхтI, асквш 1995 сентябрь агIан йдуней йхIваджьтI.\nАпхьахьа Инал-Ипа Шалва йтынха дудздзапI: ауи зымгIва ууырдырра ахъазла ъачIвагIагвчва гвыпкI ргвы аквкIта йынхара атахъыпI. Ауи йынхараква рымагIальаматызлуштI аэтнографквагьи, аисторикквагьи, алитературадырыгIвчвагьи, апсыуаква рапхъабзазаща, рхIаль-шан, рцIасква здырра зтахъу зымгIвагьи.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/zpsadgiyl-bzi-yyzbuz-apsyua-nauka-schata-yatsagylaz-aguytshuguys-inal-ipa-shalva","date":"2022-09-25T03:04:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334332.96\/warc\/CC-MAIN-20220925004536-20220925034536-00447.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974937439,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974937438964844}","num_words":1501,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIаншараква\nАдуней апсуа-абаза конгресс йазалхта йарыхIазырыз асогIа йазабакIтI «Апсны» этнопарк апны йакIвшаз сагIындакъаущтрала анкъвакъвраква йрылаз.\nАбаза бызшвали апсуа бызшвали уыса гIапхьарала анкъвакъвра хъада йалазлуш апхьагIвчва гIалырхуата йакIвшаз анкъвакъвраква ргIарбараква йрылапшхитI Апсны апны\nА-Конгресс ауысхагIвчва КъБР апны йгIаныршу ашта хъвшара аунашвачпагIв Пшенокъва Владимир дзахIбаз агвып йрынйатI.\nАпсны йапшым ашIыпIаква йгIартыцIыз пщгвыпкI ауагIа рхъвмарщаквала йапхъахуз анкъвакъвра «Ахьышьтра» апны апхъагылара йазабакIтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб «УыжвгIанчIви дуней апны апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра тшзапсахуа ашвхIаусыгIваква» ахьызта йызкьазуу алачIвара акIвнаршатI.\nАпсны а-Фыр Джикирба Рауф ахIахъв йаницIаз асурат сквш 30 рымщтахь Гвма кыт апны йгIараухтI Апсны ашIара радкIылара «Апеипш», Ардзынба В.Г. йыхьыз зхъу айсра ртшхъвара амузей, Адуней апсуа-абаза конгресс йгьи Апсны АкъральыгIва шварагIарадара акъвырльыкъвхарта йаланакIуа Йазалху хъвдаквцIара зму аквта рпшгIагIвчва.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет апроект шIыц «АнгIалра амгIва» апрезентация акIвшатI СогIвым йаъу АААК апресс-квта апны.\nАбгархыгв кыт апны апхьагIвчва рынйарала АААК йапхъахауа медицина цхърагIарали ауагIахъа хъвмарраквали атшыбжьараква джвыквнацIатI. Ауат аднагалитI а-Конгресс апны шIыцта йгIандыршаз арыпхьари жвлара джьгарри згIадарахчари рхъвшара (ОСАЗ). Ауи даунашвачпагIвхатI Хагба Изольда.\nАААК Айкьангьашырта клуби Апсны анаукаква ракадемии рацынхара апкъ йтата «Академик Бебиа Сергей йцIолу йырхъвыхра нхара «Апсны абнаква» йгьи ареспублика аэкологии запш аъам афлори шварагIварата йырзалуа» ахьызта уатыкв айчважвара адыргалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news","date":"2022-10-05T05:12:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337537.25\/warc\/CC-MAIN-20221005042446-20221005072446-00739.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9892802238,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9892802238464355}","num_words":191,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАбаза театри уагIахъа гIахIвыщала КъЧР ансамбльи гастроль рымата Апсны йаъан\nАбаза драмтеатри «Меркурий» уагIахъа гIахIвыщала ансамбльи Апсны Республика апны КъЧР гIандыршищтара сквы 100 ъацIуа йазынархата йакIвшаз Къарча-Черкес акультура амшква йрылан.\nАниматорква, ашвъабыгъь ларпшыга гIарбара йгьи ахъагIараква: АААК Гагра апны асаби гвыргъьахъв адгалра йацхърагIатI.\nА-Конгресс «Асабихъа адуней» ГвчIагIвчпара фонд йызшIыртын аъачIвагIаква рпаради аконцерти йрылан. АйъазагIвчва, МЧС анхагIвчва, амилиционерква, гIахIврала абжьагIвчва, аспортсменква агьиква рынхара йамагIну асабиква йрархIвтI. АуагIа апхъала йызпщылаз ауысква йрызъазу анапIылачпагIвчва йырчпаз апкъыгIваква аджьармыкIьа апны йгIаквырцIатI. ПIатIу зкву сасчвата йгIадрайгватI ареабилитация квтаква рпны йаъу асабиква. Апсны ашIыпIаква зымгIва йгIартыцIыз аршIыйагIвчва гвыпква ашва рхIватI йгьи йгIахIвытI. Агвыргъьахъв йалан Очамчыра, Гв��ауыта, СогIвым, Афон йауу ацIайква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-05-29","date":"2022-10-07T02:22:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337906.7\/warc\/CC-MAIN-20221007014029-20221007044029-00553.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9955936074,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9955936074256897}","num_words":105,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.029,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.967,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апрофессор, афилология наукаква рдоктор, Апсны Республика а-Президент йпны йгIаныршу Астратегия рхъвыхраква рквта адиректор, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чрыгъба Вячеслав йнаука нхара «Апсни анахьанат акъралькви ршIыпIахьызква ражвар» апрезентация акIвшатI а-Конгресс апресс-квта апны август а 24 атшын. Апресс-конференция акIвлыршун АААК хабарргарала ахъвшара аунашвачпагIв йгьи аредактор хъада Лазба Амина. Ауи асасчви ажурналисткви йгIацIцIгIвацаз анаука нхара шIыц гIадлырбатI, апрезидиум йчIваквазгьи йрабалырдыртI: йыззайззаз акнига згIвыз Чрыгъба Вячеслави ауи йарецензентта йалыз афилология наукаква рдоктор, Апсны анаукаква ракадемия академик Когониа Валентини.\nЧрыгъба Вячеслав акнига сквшыкIи бжакIи дшадынхалыз, ауи Апсны ашIыпIахьызква апсуа-урышв-ангьльыз йгьи урышв-апсуа-ангьльыз ажварта йагвныргIврала йапхъахуз швапхата йшалыз гIайхIватI. Ауи йгIаликIгIатI агIвыра агIвыма къральква ргеография хьызква рурышв-апсуа ажваргьи, агеография терминква рурышв-апсуа ажваргьи, аэтнонимква рурышв-апсуа ажваргьи шалу.\nАкнига згIвыз йшихIвауала, ажвар мурадта йаму акъраль ашIыпIаква рыхьызква апсуа литература бызшвала ргIвыща щаквыргылра, ауат урышв йгьи ангьльыз бызшвала тамамта, транскрипция ахабзаква йрыквыргIапста йгIарбара шакIву.\n«Швабыж магIны амата йспхьадзитI Апсны акартаква рпны ономастика, амгIва адзакIьа йдыргылуа агIарбагаква рпынгьи ашIыпIахьызква тамамта йгIарбара. Йауа ухIварыквын, Апсны амгIваквала уанамдауа гвы аутитI ахьызква йапшымкIва йшгIву, атранскрипциягьи тамамта йшгIадымрысабапуа. Наука амальла йдрыбагъьаз ахьызква ракIвпI йанцIара атахъу, датша бызшвала йануыгIвуагьи йшашуаш апшта апсуа хIваща йаргванта йчпара атахъыпI. АжвапIта, урышв бызшва ахIарыф «ы» аналазара «Эшыра» кыт ахьыз ацаукIта «Эшера»-хIва йгIвра затахъыйа? Йа «Кудры» атарала «Кодор»-хIва, ауасамцара? Ауат йрапшу ажваква майрадзата урышвлагьи ангьльызлагьи апсуа хIваща гIащаквужьуата йузыгIвитI», – йгIаликIгIатI Чрыгъба.\nАуи йхIватI ажвар ахъазла гIалцIыртата йшизалыз йкнига арецензентква йрыуазаджву афилология наукаква рдоктор Кварчиа Валерий йнаука нхараква, апхьахьаква Бгажба Хвыхвыти Гьыцба Тараси ргIвыраква йгьи йапшым асквшква рагIан йгIацIцIыз Апсны агеография картаква.\nАжвар адигалуата материал аназикIкIуаз ауи йцIыхъвахауа асквш 30 руацIа Апсны агеография карта апны йыншаз апсахраква зымгIва алайцIатI. Акнига апны совет заман агIангьи ауи а��щтахьгьи Апсны ашIыпIаква рыхьызква псахра ауысла йнарахвыз ашвъаквагьи гIарбапI, ауат ареспублика ауыжвгIанчIви география хьызква рщаквгылра атурых шбаргвыз йаквшахIатхитI.\nАжвар арецензент, академик, афилология наукаква рдоктор Когониа Валентин ажурналисткви асасчви агIвыра филология хъатала йгIауахвырквын магIныта йаму рзынайырдзатI.\n«Ари акнига хбызшвакIла йгIвыпI. АригIвацагьи ауи атурых ахъаз магIны амата йачпитI. ЦIбакI зцIуымбуш автор йынхара рецензия зыгIвныс саргвышхватI. СизыразпI ауи уыста йакIвйыршаз, йазикIкIыз, хвы зквцIауачву аматериал рыхъазла. ЪачIвагIагIвчва щардагIв рыхъазла, зымгIва йрапхъата – афилологква-атакIыгIвчва, атурыхдырыгIвчва, агеографква, акартографква – ауи хвду зму ажварпI. КIьыдата сшизыразу схIвара стахъыпI ари апш нхара агIацIщтра лшарата йызчпаз Эгьзакь Мусса», – йгIацицIахтI ауи.\nАкнига атираж экземпляр 500 йнадзитI. Ауат рхъвыкI акъраль апхьартаква йрыртуаштI. ЙызхвгIарныс зтахъу ауи Апсны акъала хъада акнигатйыртаква рпны йрауаштI. Уыжвласыла ауи аэлектрон квпшыра дрыхIазырта Апсуа Интернет-библиотекагьи Апсны р-Президент йпны йгIаныршу Астратегия рхъвыхраква рквтагьи рсайтква йгIартарцIуштI. (abaza.org)","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/jinepsgazetesi.com\/2022\/09\/%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BD%D0%B8-%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85%D1%8C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B2%D0%B8-%D1%80%D1%88l%D1%8B%D0%BFl%D0%B0%D1%85%D1%8C\/","date":"2022-10-02T03:58:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337244.17\/warc\/CC-MAIN-20221002021540-20221002051540-00685.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9820432067,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9820432066917419}","num_words":385,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Кисловодск йачвыхъамкIва Къарча-Черкес апны Гвым дзыгIв йатшпынчIвалу абаза кыт Гвымлокт октябрь а 14 атшын йахъыцIуа асквш 280 дыртлапIитI. Акыт атурых, ауи ажвлара-экономика тшауацIнарыхра апрограмма абзазара йшалажьхауа ракIвпI нархарата йаму АААК ахабарргарта портал агIвыра.\nАрдзынба Аста\nГвымлокт апны уахьчIвала уагIа хынзыкьыгIв райхIа табзазитI. Ари абаза кыт Къарча-Черкес республика йаланакIуа КъарчачкIвын район аквта кыт Учкекен амараташваратала километр 22-ла, ареспублика акъала хъада агIвадахь-марагIайыртала километр 53-ла, алагъь-мараташвартала километр 44-ла Кисловодск тшпсщарта къала йырчвыхъарапI. Ауи акIвпIта, ареспублика ауацIала ари акыт Абаза муниципал шIыпIагьи анахьанат абаза кытквагьи йырчвыхъарата йчIвапI, ауат зымгIвагьи амараташварта хъатала агала рыцIа йхъарапI. Ауи акIвымкIвагьи, акъарчаква ъайхIу КъарчачкIвын район апны абаза кытта йаъу ари закIзаджвыкI акIвпI.\nАкыт абзазагIвчва абаза бызшва атIапIанта диалектла йчважвитI, ауаса лкIгIара зму дара рчважваща рымапI: «йшвшвитI» рхIвитI агвымква рыхъазла. Ауыла йгIалыркIгIитI агвым чважваща апны «йшвшвуа» абыжьква шмачIым.\nАкыт асквш 1738 агIан йгIаншата йырпхьадзитI, ауи ахIаты��ла хIызту асквш 2018 апны Гвымлокт абзазагIвчва акыт асквш 280 аюбилей дыртлапIитI. Агвыргъьахъв йауацIыхта йщтIыхпI: акыт аунашвачпагIвчва аквта уатыкв апны агвыргъьахъв айззара адыргалтI, ауи йгIалалныс зтахъу зымгIвагьи гIадрайгвитI. Агвымква ргвыргъьахъв гвщтIыхла йапылтI, зымгIва йрапхъата йгIаншауа апсахраква йрайгвыргъьауата. Ауат хIрылачважвара апхъала атурых анапаквакI хIрыквгIацапахпI.\nТурых зму акыт\n«Апсны йангIатыцIх амщтахь агвымлоктква Гвым дзыгIв апсыхIва апны тшандыргIалуа йалагатI. Зны архъа гъвгъвараква рахьыла йайтыпун, уадыргIвана айсра акъазауатква ршвхIаусыгIвала ащхъаква рахьыла апсыхIвала йгIацапахуанта йчIвахуан. Рбзазарагьи ргIагвалашвахраквагьи зымгIва адзыгIв ахьыз йапщылапI. Ауат ауи «Гвым» - хIва йапхьитI, дара йахьырцIата йырпхьадзитI. Ари адзыгIв абазаква рапхъанчIвиква йгьахьрымцIамищтI апхъала Апсны апны йъабзазуз Гвым псыхIва йгIахъыхта».\nАбараса Гвымлокт даквчважватI апсыуа апхьахьа Басариа Симон асквш 1929 агIан КIавкIаз ангIамидуз асхъан.\nАкыт ахьыз «Гвымлокт» урышв бызшвала «Кумско-Лоовский» – хIва йапхьитI, йгIаныцIуагьи ари акIвпI: «Гвым дзыгIв йатшпынчIвалу Лоу кыт». ЛоургIа акыт апны хъгалра нкъвызгуз абаза ахIчва ткъвымпI. Октябрь революция апхъала акыт араса йапхьун. Асоветква рзаман акыт ахьыз рпсахын «Красный Восток» ахьырцIатI ахI ткъвымхьыз шгIанамырбуш апшта. Асквш 2004 агIан акыт астатус тшапсахтI.\nАкыт ахабар шырхIвауала, абзазагIвчва рапхъанчIвиква ПсхIвы кыт йгIатыцIтI, Лагъь КIавкIаз ащхъаква рахьыла йгIайтыпауамцара йызнымкIва рчIварта рпсахтI, Теберда дзыгIв апны акIвызтынгьи, Эшканон дзыгIв атшпы акIвызтынгьи, йцIыхъвахауата уахьчIва йъабзазауа ачIварта апны йгIанхатI. Йшбергьльула, Гвым атшпы апны акыт хпата йшата йчIван – Локт, Трамкт, Джьантемыркт – зымч таз ахI ткъвымква рыхьызква йгIархъшахъыцIуата. Асквш 1880-ква рагIан ауат кыткIта йалалхтI.\nАкыт атшауацIнарыхра анархартала\nЙцIыхъвахауа асквшква руацIа Гвымлокт апны акыт ажвлара-экономика тшауацIнарыхра апроект абзазара йалажьхитI. Акыт аквпшыра агъьчIврала анхараква акIвшитI, нархарта щардала йынхауа аспорт комплекс руыхватI, этнография кытчкIвын дыргылырныс рмурадпI. Ауи «Гвымлокт ларпшырта» зхьзу атурист проект йахъвыкIпI.\nГвымлокт апны ймачIымкIва атуристква урынйалитI. КIавкIаз утыцIта хъарата рхабар гахьатI араъа йгIацIцIуа анарзан дзыхьква. Асоветква рзаман йгIашIарышвта адгьыл ауат адзыхьква шгIацIцIуаш апшта йыржуан. АъазагIва дзы йалапI кальцийгьи, натрийгьи, датша магIны зму апкъыгIваквагьи, ауи ахIатырла агIвычIвгIвыс йзгIвадара ахъазла сабап алапI, удзышгьи тнакъьитI. Йара акытгьи Кисловодски Черкесски апызщылуа афедерал трасса апны йаныргIалпIта араъа туризм тшауацIнахырныс ахъазла амаль щардапI.\nГвымлокт аквта йаныргIалта парк чкIвын гIандыршатI, араъа чкIвынргIагьи йранйартапI, аъазагIвадз назахвырныс йгIадсылуа атуристквагьи йыргIашIасыртапI.\nАк��т атшауацIнарыхрала апроект абзазара йаларжьитI Абаза-апсыуа уагIа ртшауацIнарыхра ацхърагIара знархару Адуней адкIылара «Алашара», ауи даунашвахъцIагIвпI араъа йгIадзынгылыз ахIаракьатчпагIв, абзихагIв Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа.\nАуи йакIвпI ареспубликала йагъьу йрылапхьадзу ауыжвгIанчIви спорт комплекс ауыхвара гIаджвыквызцIазгьи. Акомплекс ахъатачIв нхартакви акъральыгIви рацынхара абзирала йгIаншатI. Аспорт тдзы ангIахъыртIуаз, асквш 2018 февраль мыз агIан, Къарча-Черкес а-Хъада Темрезов Рашид Эгьзакь Мусса йквнайыргатI йхIаракIу артшхъвага – «Къарча-Черкес республика ахьыла агIатгараква рыхъазла». Ауищтара аспорт комплекс «Алашара» акыт рхъа аладухауата йынхитI: араъа йаъапI боксла, каратэла, хвитра абакIрала асекцияква. Ахореогграфия йгьи атренажёр пещ дуква аныргIалпI.\n«ДзачIв чкIвынызлакIгьи йбзазара дахIврала йзыщаквыргылныс ахъазла»\nАААК ахабарргарта портал Мусса ХIабальа йпа тшизынадырхатI Гвымлокт ажвлара-экономика тшауацIнарыхра апхъахьыла йыла йшгIацIалуа даквчважварныс.\nАуи йшихIвазла, араъа мачIмачIымцара акытмлыкврхIара тшауацIнахуаштI, арахврхIара, акыт абзазара ргIапсра ащапIы рыцIа-рыцIа йбагъьахуштI, шIырпшыра змам апроектква абзазара йалалуаштI, ауат йрыуазакIыпI аэтнография кытчкIвын ауыхвара, ахIаракьатчпара чкIвын, ахIаракьатчпара квтаней йгIарыцIанакIуа анхартаква гIаншуштI, асабиква ргIадзныргылра йазалху апроектква лыххуштI. Йазалхта абзазара йалажьхуш ажвлара программа агIвычIвгIвыс данчкIвыну йгIашIарышвта йгIвыра днайындзкIьара йбзазара шабгу штшауацIнахуа гIацIанакIуата йаъапI, ауи мурадта йархъйуштI агIвычIвгIвыс йбзазара айхIара йкъару тата, дызгIвадата, аспорти афизкультури дрыдкIылата йгIайгырныс.\n«АуагIа, йалкIгIата чкIвынргIа, рталант дахIврала йгIахъызтIуа, ауи йзыргвышхвауа аршIыйари акультури рнархартаква тшауацIырхуаштI. Анхара шадгалазлушла, ауат апроектква йрылалуа дзачIв гIвычIвгIвыс шIазлакIгьи ауагIахъа цIасква нкъвигауата, цри бызшва йдыруата йбзазара дахIврала йзыщаквыргылуа дымгIвайсуаштI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\n«Алашара» ахъада йшипхьадзауала, ауагIа акыт атурых, акультура, ацIасква рыцIа йауацIыхта йрыхаргIвазара атахъыпI, ауыла «Россия, агIвымакъральква рбзазагIвчва йрыуу атуристква рыцIа-рыцIа йщардагIвхауата йшгIахъыркъьалуаш апшта, ари ашта пшдза апны ауагIа рбзазара шаъу, йызлащаквгылу ауагIахъа цIас гIальаматква шыддырдыруаш апшта».","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/guymlokt-askush-280-abaza-kyt-aturykh-auakhitshua-bzazara-auatshu-bzazara","date":"2022-09-25T01:52:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334332.96\/warc\/CC-MAIN-20220925004536-20220925034536-00657.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9964107275,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964107275009155}","num_words":677,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КъЧР\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуа-абаза уагIа радкI��лри ансисквша йакIвшалауа «Абаза» культура-спорт фестиваль магIныта йамуи йырзынархаз уатыкв айчважвара аднагалтI.\nАбаза драмтеатри «Меркурий» уагIахъа гIахIвыщала ансамбльи Апсны Республика апны КъЧР гIандыршищтара сквы 100 ъацIуа йазынархата йакIвшаз Къарча-Черкес акультура амшква йрылан.\nСоцсетква рпны уагIа щардагIв зпшуа аканалква гIанзыршаз КIарма Марйана АААК лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала лмурад лырхъйатI.\nКъарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йырзынарху программа лырхын йдрыбагъьатI.\nАбазаква хIваспа шырчпауа йгIаквчважвауа абзазара йгIахъыху афильм апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара ахчара йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси \"Алашара\" жвлара адкIылари рпроект \"Амазара\" йащтагIайуа йахъвхатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв хачIвы шйыргылыз апшта КъЧР апны Дискуссия клуб гIандыршуштI.\nОктябрь а 27 йгIашIарышвта ноябрь а 1-дза КъЧР апны абаза бызшви литератури йпщбахуз рфестиваль акIвшун, ауи «Тобыль апхьараква» зхьзу йцIасхаз аконференцияла йалгатI.\nАбаза бызшвали литературали йхътIыз апхьара сахIатква акIвшатI Къарча-Черкес апхьартакI апны. Ауатла йджвыквылтI абаза бызшви литератури йпщбахауа рфестиваль.\nАпсны апны йпхъахауата йакIвшатI Къарча-Черкес апны сквшквакI цIуата йакIвшалауа «Абаза» фестиваль ду. Асквш 2019 апхын агIан Апсны йауата ауаъа гвып дукI аъан. ХIъачIвагIалагIв, ажурналист Бебиа Екатерина ауат июль амшква йырзылгIвыз асуратгIвыраква уахьчIва йгIатахIцIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora\/kchr","date":"2022-09-28T09:51:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335190.45\/warc\/CC-MAIN-20220928082743-20220928112743-00179.warc.gz","language":"abq","language_score":0.981136024,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9811360239982605}","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Турых зхъырхIвгIауа ансамбль «Абазинка» агIаныршагIвы, аунашвачпагIв ЧквтIу Владимир сквшы гIвынгIважва райхIа цIитIта ауагIахъа музыка ршIыйара атшауацIыхра дазынхитI. Артист данйы амш – декабрь а 6 – йадахIвуата АААК ахабарргарта портал йгIаквшвитI ауи йбзазари йыршIыйари знархару агIвыра.\nХIасарокъва Бильаль\nЙаъан заманкI турых зхъырхIвгIауа ансамбль «Абазинка» рыршIыйара гвхвгIагата йыззалыз ауагIа анщардагIвха: й-1980-хауа йгьи й-1990-хауа асквшква рагIан ансамбль КIавкIаз ашIыпIаква зымгIва рпынгьи йбергьльын. Ауат уахьчIвагьи йбергьльыпI ага асцена апны йгIамхъвмархуищтара сквшы 20 раъара цIуазтынгьи. Турых зхъырхIвгIауа ансамбль «Абазинка» агIаныршагIвы, аунашвачпагIв, Къарча-Черкес Республика ауагIа рартист, азъазараква рпны гIатгара зму анхагIвы ЧквтIу Хзыр (Владимир – ауи асцена апны йынкъвигауа хьзыпI – аредакция ррытаразга) сквшы гIвынгIважва райхIа цIитIта ауагIахъа музыка ршIыйара атшауацIыхра дазынхитI.\nУыжвгIанчIви абаза эстрада ашва ащаквгылрагьи атшауацIыхрагьи ауи йыхьыз рпщылата йгIамгIвайситI. Ауи йыршIыйара апны йджьаущушта йаъапI ауагIа ршIыйара ацIаскви аэстрада музыка аквпшыракви пшдзата йшаквйыршвауа. ЙгIанйыршаз аршIыйагIвчва гвыпква «Абазинка» йгьи «Абазгь» жвасквшапхьадзара цIитIта ауагIа бзи йырбауа йгIамгIвайситI.\nАкласс зымгIва рацкIыс йъасаз ачкIвын\nАжва аламкIва Хзыр йдырхитI йапхъахауата асцена дангIаквыл атшын. Йыцапхьуз ачкIвынчви ахIвсси йгьырзыджьамщузтI: акласс йапхьуз зымгIва рацкIыс йъасаз, дъапхащуз ахъазла музыкала апхьарта шабгу рквтала здырраква льальадзаз ачкIвын й-8-хауа акласс дапхьауата апхьарта апны вокал-ъамапсыма ансамбль гIанйыршитI.\nСквшквакI рымщтахь ари апхьагIвчва рансамбль щайдзата йазалуаштI Псыжв кыт (Къарча-Черкес апны – аредакция ррытаразга) акультура Тдзы апны «Абазинка» ахьызта йынхауа йджвыквылуаш аэстрада гвып.\nАуи атлахан апхьарта дыцIазтIхIва ЧквтIу Владимир азаман тшацичпун. Й-60-хауа асквшква рцIыхъва рок музыка йашымтан, аливерпуль гвып «Битлз» рыршIыйара ахъыкв йазынадзахьан, чкIвынргIа «Криденс», «Энималс», «Роллинг Стоунз» гвыпква рашваква йхъырхуан, гIапсара рымдыруата згIаура баргвыз ауат ргIвыраква йырзыпшгIун. ЙдыруазмищтI йагIбахауа акласс йцуз ауи ачкIвын апхъахыла йызпшуаз – сцена хьзыта Владимир шйымазлушыз, йыхьызгьи Къарча-Черкес апны йгIанымхауата хъарата йшгушыз?\nАсквш 1971 агIан артист шIа Черкесск йтагылу амузыка училища (ужвы – Дауыр Аслан йыхьыз зхъу Къарча-Черкес акультури азъазари рколледж – аредакция ррытаразга) дыцIалтI. Ауи швабыж йгватшныта дапхьун. Йыцапхьуз драпхъанысуа ъамапсыма щарда дрызъазахун, арыпхьагIвчва йджьарщауата йбаргвыз амузыка пьесаква майрата йгIатищтуан. Апхьара апны йгIахвитхуз азаман абгата ансамбль аршIыйара йазынайырхун: арепертуар гIалихуан, аъамапсымаква рыхъазла йанйыргIалуан, амайчрала атшыбжьара сахIатква акIвйыршун. ГIальаматра злу датшагьи закI гIалхIкIгIапI: ари амузыка училища йапшым асквшква рагIан йгIарылгатI «Абазинка» йгьи «Абазгь» ансамбльква рыршIыйара йалаз датшагьи щардагIвы.\nЧквтIу Владимир йгIайгвынгIвуан: уыжвгIанчIви музыки ауагIа рмузыки щайдзата йызму йара йыршIыйара джыпха гIайаута тшауацIнайрыхра шатахъыз. Ансамбль зсуаз ашваква шаныргIалыз ргвапхауата хвы аквырцIатI Къарча-Черкес апны йбергьльыз амакъымалацIагIвчва ахIбачва Дауыр Аслан, ГваджьаргIа Гальини Абрагь-Зауыри, Йуан Муса, Туко Къапльан, Кочкаров Марат. Ауат Володя йыцынхауа йалагатI.\nАйщчва уагIа рыхъазла согIа\nАртист йшипхьадзауала, дахIвра злу ауагIа уашваква йанрыздзыргIвгIвацауа гьакIвым, ауат йхъырхта йаныргвапхауа асхъан акIвпI, датша бызшвакIла йбыжьгарыгьи. Ауи йгвы пхата йгIатахатI Къарча-Черкес ашIыпIаква рпны аклубква уагIала йчвыта, бзибара ду рызрымата йанрызпшуаз асквшква. Ауат рашваква урышвли абазали йырхъазымкIва къабардыйа, къарча, апсыуа бызшваквалагьи йырхIвун.\nВладимир Рамазан йпа дгIвынгIалпI, уанйачважвауа гIальаматра щарда гIайгвалашвахитI. Ансамбль ртурых йауата дымшыркъвауа йхIвахуа агIаншара джьащахъваква гьмачIым. Ауат агIаншараква йрыуазакIыпI Апсны йапщылу ахабаркIгьи.\nЙ-70-хауа асквшква рквта Апсны акъала хъада апны йакIвшун Къарча-Черкес акультури азъазари рдекада. Ансамбль йалакваз мурадта йырчпатI апсыуа бызшвала уарад заджвыкI йадамызтынгьи йддырдырта айщчва апсыуаква йырзырхIварныс. Ауат алапшын ауагIа ашва «Азамат» йаквгIашIастI. Согъвым астадион апны йайззаз ауагIа «Абазинка» йырхIвауата «Азамат» аныргIа ауи аъара йыргвапхан зымгIвагьи ауырата напIы йырзастI, йапынкIылата хын йыддырхIватI.\nУадыргIвана апсыуа композиторква рашваквагьи ауагIа рашваквагьи ансамбль ррепертуар апны ргыларта кIьыдата йщаквгылтI.\nАнсамбль йалакву уыжвгIандзарагьи пхата йрыщтаныкъвитI, йрыцынхитI йбергьльу апсыуа музыкантква, акультура анхагIвчва Аджапуа Тото, Гумба Людмила, Сагариа Нодар, Кварчиа Нури. КIавкIаз абзазагIвчва руагIахъа культураква ртшуацIнарыхра, ауагIа йрылагара, йырбайара ауыс ралацIара ъадуу гIапхьдзахауата «Абазинка» эстрада гвып йырквнадыргатI ачIахIныгIва хьзы Апсыуа ашва афестиваль «Акъва-90» алауреат, Владимир Рамазан йпа йгIайквнадыргатI ачIахIныгIва хьзы «Апсны Республика апны гIатгара зму артист».\nАнсамбль рыхьыз ашIыпIа хъараква рпны йбергьыльхатI\n«Абазинка» йгIамырдуз агIвагванаква рыцIа-рыцIа йхъарахун. Ауат йызнымкIва апхъагылара гIатыргун ауагIа ршIыйара знархараз Россияла йгьи Совет Союзла йакIвшуз анкъвакъвракви афестивалькви рпны. Ансамбль афишаква убушта йаъан Москва йгIашIарышвта Апсны йгьи МарагIайырта Хъара рпныдза.\nЙ-70-хауа асквшква рквта ансамбль «АшIара» радиуастанция аунашвачпагIвчва йдрайгван йазалху арадиуа атра йалан, ауи амщтахь Совет Союз йгьи агIвыма къральква рпныла йбыжьгауа аэфирла урышв йгьи абаза бызшваквала йырхIвауата ауагIахъа уарадква гIарттI. Й-80-хауа асквшква ргIаталымта Москвала йдрайгватI агитация нкъвгарала йазалху агъбаква ргвыпква йрылата Сбыр йгьи МарагIайырта Хъара апны ауыхвартаква йгIарыкIвшауа йгIахъвмарныс (чкIвынргIа совет политика рылагара знархараз агитация анкъвгара уыс йалата – аредакция ррытаразга). Ари ауыс ралацIара ду гIапхьадзахауата агвып чIахIра грамота щарда гIарырттI, Венгриягьи ларпшра йырщтитI.\nЙ-90-хауа асквшква рагIан ансамбль аршIыйара йакъагIамтан, агIвыма къральква рпны йцарныс йдрайгватI. Йгьи абар асквш 1992, ансамбль Трыквшта йцарныс тшдрыхIазыртI… Ауаса Апсны апны Абашта айсра гIаншатI, амузыкантквагьи ркъару абгата райщчва уагIа рцхърагIара йазынадырхатI, Апсны агIархвитхра йазгылтI.\nАсаби гвып «Абазгь»\nАсквш 1997 мартI мыз агIан ахIбачва рансамбль йгIарыдзхъагылтI асаби гвып шIа «Абазгь».\n«Азаман баргвын, – йхIвитI Владимир Рамазан йпа. – АхIбачва зымгIвагьи тгIачва рыман, аршIыйара хъахIарата йгIанагуаз гьаъамызтI, ауи ахIатырла датша нхартагьи ацдырцун. Саргьи щарда цIуата сгвы йтаз амурад саквгIацапахын асабиква срыдынхалуа салагатI».\nАшвахIвагIвчва гвып «Абазгь» уагIахъа ансамбльта рыхьыз щаквгылапI, Къарча-Черкес амузыка культура бзазара апны дара ргыларта багъьа рымапI, рыршIыйара амгIва кIьыдата йлыркъьан йрызхIауа йымгIвайситI. РыршIыйара йахагIвазапI йгьи бзи йырбитI Россия АгIвадахьшта, Москва йгьи Апсны рбзазагIвчва. Астудия апны йанырцIахьатI хальбомкIи йкIьыду ашва абаркIыракви.\nАгвып рыршIыйара ргватра азалырхтI КIавкIаз апны Адуней Артийск комитет ахъвшара анхагIвчва. Асквш 2010 агIан КIавкIаз апны йынхауа акомитет ахъвшара рбзирала «Абазгь» гвып рашвахIвагIв ЧквтIу Альина «Хьапщ Бжьы БО-НА-МИ» – хIва йахьызта ашвахIвагIвчва шIаква рквтала Анталия къала апны (Трыквшта) йакIвшаз Адуней анкъвакъвра далан, йгьи анкъвакъвра а-Гран-При гIатылгатI. Асквш 2011 агIан ЧквтIу Альина ачIахIныгIва хьзы «Къарча-Черкес республикала гIатгара зму артист» гIалквнадыргатI.\nАршIыйагIвчва шIаква дахIврала аконцертква акIвдыршитI, анкъвакъвракви афестивалькви рпны йгIахъвмаритI, астудия апны ашва шIыцква анырцIитI. РыршIыйара гIатгараква знархару арадиуа йгьи ателебара атраква адыргалитI.\nАнчва йгIауылайцIауа – ауагIа йырбзибагIапI\nЙджьаущушта йаъапI, ауаса зхIальла йъасу Владимир йыцынхуз зымгIвагьи шйылачважвауала, агвып рынхара апны зджьара йгIанымхауата дткIьийпI, аъадаб анкъвгара багъьата дазгылапI. Йара ауи йапшдзата уахьчIва йъагIадзазгьи афонограммаква ргIарысабапра дапшIагылапI, «Абазгь» гвып дамайчуата драйбжьитI аршIыйара, азъазара йрызсакъхара, абзазарагьи апшыгIвчвагьи хвы рзырбара шатахъу.\nЦIабыргыта, ЧквтIу Владимир йгIайыквчважвауа агIвыра бжата йгIанхуштI ауи йыршIыйара йахъатакIу – амакъымалацIара – хIгIакIвшарквын. ЙыршIыйара абзибагIвчва ауи дзырдырыз асквш 1983 апрель мыз агIан Къарча-Черкес арадиуала йгIартыз ашва пшдза «Сылахь ащымта хъара» акIвпI. Йапхъахуз ашва абаркIыраква данрыдынхалуаз ажваква зыгIвуаз ауысагIв Мыхц Кьарим йакIвын.\nУахьчIвала ауи йгIанйыршаз ашва пшдзаква швкIы райхIа йнадзитI, ауат ражваква згIвыз йрылапхьадзапI датшагьи Йуан ГIальиса, КIьыщмахва Умар йгьи ари агIвыра автор (ХIасарокъва Бильаль – аредакция ррытаразга). Ашваква рмакъымквалагьи ражваквалагьи темата йгIащтIырхуа щардапI: амамырри айсри, абзибари атгIачва рытшгIва апхари, абзазара, йуагIахъа, йгIадзынгылуа абанпараква рылахь знархару афилософия хъвыцраква. Ауат абаза эстрада йаклассикапI, Къарча-Черкес Республика акультура байара апны йхIаракIу агыларта рымапI.\nЙцIыхъвахауа асквшква ауыжвгIанчIви хабарргарта амальква рбзирала ЧквтIу Владимир йгьи ауи йгIанйыршаз агвыпква рыршIыйара тшахадыргIвазарныс рылшитI агIвыма къральква йыртабзазауа адиаспорагьи.\nУахьчIвалагьи ЧквтIу Владимир ареспублика апны йагъьу акультура анхагIвчва рсатыр далагылата йыршIыйара нхара джьгарта йакIвйыршитI. Йынхара йанархара шIыцпI Абаза къральыгIва театр аргылчIвква музыкала радгалра, ауи араъа амузыка хъвшара даунашвачпагIвпI. Ауи гвала пшдза щарда йымапI, йанагIахара ауат абаза уагIа ркультура абайара йахъазымкIва КIавкIаз шабгу акультурагьи йахъвхуштI. Владимир Рамазан йпа кьангьаш азгIайымгуата йхIвитI: Анчва йгIауылайцIауа абзира ухъатачIв тахъыраква гьракIвым йызлагIаурысабапра атахъу – ауи ауагIа рбзибагIа йазынхара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/chkutu-vladimir-turykh-zqhyrhugaua-dguyp","date":"2022-09-30T07:23:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335444.58\/warc\/CC-MAIN-20220930051717-20220930081717-00508.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9967318177,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9967318177223206}","num_words":1073,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"анагIвысуаз асхъан: амара датша\nзджьара йапшымкIва йъацIалхуа,\nадгьылрасаква ъадрыдзуа акъала\nшвшвырдырныс швтахъума?\nйайсра йгьи ймамырра\nатурых апны рыцIа йбаргвдзакваз йрыуазакIын. Ауи акъраль\nдаунашвачпагIвхатI йгьи аполитика апны йахъазымкIва ажвлара\nззадкIылыз акъару апынгьи дапхъагылагIвхатI.\nАбашта айсра Ду атурых йгIалхпI\nзмаз Абашта айсра Ду ащарычIвара гIаншараква йрыуазакIын.\nнархара зму ателебара\nпроект \"Иарбан? Иаба? Ианба?\"\nШвхIрайгвитI хI-YouTube-канал апны\nатурых, аэтнография, акультура, ахабзаква, ацIасква,\nауагIа руысари рмакъымкви йырзынарху ахъвмарра ацхъвыкI швырпшырныс\nзаджвы йчIвгьи йапшым\nагвбайара йанкъвгагIвыпI\nрбзазаща, рынхаща, разъазара, рцIасква йырзынархата АААК\nапортал апхьагIвчва йырзадыгIгалыз аэтнография\nбзагIвраква джвыквхIцIитI\nсабаду йыщта сырцитI, сгIариква\nрсабиквагьи сыщта йтагылуаштI\nАнчвата йдуу йкъаругьи йылпхагьи гIвына гьрымам. Сара сабаду йымгIвала сымгIвайситI,\nсгIариква йгIартынхаз асабиквагьи сыщта йтагылхуаштI»\nСогъвым аунашвахъцIарта\nатдзы атурых\nрымгIвахъвыцIырта ахъатакIла сахIат зхъагылта йуыхву атдзы\nАпсны акъала хъада апны рыцIа йбергьльу аджьащахъвартаква йрыуазакIыпI.\nархитектура ачвахъабага:\nАпсны апны Бедиа кыт йтагылу ахрам\nахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан\nхрам Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI.\nбызшва апхъанчIви, уыжвгIанчIви,\nапхъахьыла апхыцIа\nащхъарауа диалекти. УахьчIвала агIвбагьи гIадрысабапитI.\nапны йгIанижьыз атынха\nапны йзакIымкIва атыдз пшдзаква зыргылыз асатучпагIв-чыльархарджьыгIв,\nабзихагIв Алоизи Иоаким дгIадрийищтара.\nайсчва ркърар» нкъвызгуз\n105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\n: апсыуа тацанадылра\nаэтнографква шапшуала\nтшырпсахтI, ауаса ужвы йъагIадзазгьи йджьаущушта щар��а йшаъаз йгIанхахтI.\nАпроектква рыцкIра \/ Алазара ашвачIвы\nАуагIахъа тшдырра апсахра йаквчважватI АААК Айкьангьашырта клуб апны\n«УыжвгIанчIви дуней апны апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра тшзапсахуа ашвхIаусыгIваква» зхьзыз Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб алачIвара уатыкв айчважварата йакIвшатI сентябрь а 23 атшын. «Айшва гьагьа» апны экспертта йгIачважватI: аистория наукаква рдоктор Бигуаа Валерий, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Инджгия Джамбул, хрихыцаущтрала арыпхьагIв, ахрихацаущтыгIвчва рклуб «Афырхы» йалу Воуба Илона, Айкьангьашырта клуб ауысхагIвчва. https:\/\/abaza.org\/abq\/913\nАААК Апсны а-Фыр Сулейманов Алхазур йыхьызла йакIвшаз ауысква йрылан\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва Ардзынба Владислав йыхьыз зхъу Айсра ртшхъвара амузей адиректор Бейа Мзия йылрайгван сентябрь а 23 атшын Апсны а-Фыр Сулейманов Алхазур йыхьызла йакIвшаз ауысква йрылан.\nСулейманов Алхазур асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз зымгIва йрапхъата Апсны зхчарныс йгIайыз ачачан чкIвынчва дрыуан.\nАхъмаштылра уысква афыр йхъапщыла Сулейманова Анжела ауи Апсны дша-Фыру йаквшахIатхауа йшвъа, йайсыга фаша, йшашкIаква, Ардзынба Владислав йыйтыз, йыхьыз зну акIьарахва датшагьи йхIапчыпквакI амузей йанрылтуаз амш йаквдыршватI. Асквш 2022 январь агIан Сулейманов Алхазур адуней йхIваджьтI.\nАААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Жвандрыпщ кыт апны\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Гвдауыта район йаланакIуа Жвандрыпщ кыт апны. Ауи даунашвахъцIагIвхатI Чалмаз Баграт. АшIыпIа хъвшара йалалтI ЧкIотуIа Ламара, Пхазариа Артур, Гвынба Батал, Габуниа Джьума.\nАшIахъа зну ахIахъв: сквш 30 анцIы Апсны а-Фыр Джикирба Рауф йгIвыз асурат гIараухтI\nАпсны а-Фыр Джикирба Рауф ахIахъв йаницIаз асурат сквш 30 рымщтахь Гвма кыт апны йгIараухтI Апсны ашIара радкIылара «Апеипш», Ардзынба В.Г. йыхьыз зхъу айсра ртшхъвара амузей, Адуней апсуа-абаза конгресс йгьи Апсны АкъральыгIва шварагIарадара акъвырльыкъвхарта йаланакIуа Йазалху хъвдаквцIара зму аквта рпшгIагIвчва.\n«АнгIалра амгIва»: АААК апроект шIыц СогIвым апны ауагIа йгIарылархIватI\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет апроект шIыц «АнгIалра амгIва» апрезентация акIвшатI СогIвым йаъу АААК апресс-квта апны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/","date":"2022-09-28T10:00:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335190.45\/warc\/CC-MAIN-20220928082743-20220928112743-00344.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9903585911,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9903585910797119}","num_words":453,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адиаспора\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуа-абаза уагIа радкIылри ансисквша йакIвшалауа «Абаза» культура-спорт фестиваль магIныта йамуи йырзынархаз уатыкв айчважвара аднагалтI.\nАААК ашIыпIа хъвшара шIыц��ва гIахъыртIитI Трыквшта йаланакIуа апсуа кыт Османии Токат шти рпны.\nАнтропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) этнографияла ахъвшара йакIвнаршаз асеминар «КIавкIаз: акультураква рагIвысырта» аматериалква йара ауи ахьыз зму азкIкIрата Санкт-Петербург апны йгIацIцIтI.\nАтурыхдырыгIв йгьи архъвыхыгIв Къабартай (ХIапI) ГIаднан гIарып бызшвала йгIвыз акнига «АмарагIайырта Аргваны апны апсуаква ртурых йазынарху агIвыраква йгIарылху ашIчIвараква» АмарагIайырта Аргваны ахьыла йхъысыз хIабашталагIвчва ртынхаква йырмагIынхаз йгIаквчважвитI.\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» абжьамата Кварандзиа Денис Санкт-Петербург апны асабиква дырбжьагIвхатI.\nАбаза драмтеатри «Меркурий» уагIахъа гIахIвыщала ансамбльи Апсны Республика апны КъЧР гIандыршищтара сквы 100 ъацIуа йазынархата йакIвшаз Къарча-Черкес акультура амшква йрылан.\nАкIавкIаздырыгIв бергьльы Генко Анатолий йзынархаз хъмаштылра айззара акIвшатI Санкт-Петербург йтагылу Кунсткамера музей апны.\nТрыквшта апны Апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIви аунашвахъцIарта йалазлуши ъалырхуаз VII айззара ду акIвшатI.\nСоцсетква рпны уагIа щардагIв зпшуа аканалква гIанзыршаз КIарма Марйана АААК лцхърагIан абаза бызшвала бжьыла йгIву книга анцIарала лмурад лырхъйатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Санкт-Петербург апны йгIаныршу чкIвыныргIа рквта «Охти» йалата Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз АйгIайра амш йазынархата гвыргъьахъв концерт адыргалын йакIвдыршатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/diaspora","date":"2022-09-28T10:15:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335190.45\/warc\/CC-MAIN-20220928082743-20220928112743-00350.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9465819001,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9465819001197815, \"oss_Cyrl_score\": 0.016918377950787544, \"inh_Cyrl_score\": 0.012703531421720982}","num_words":177,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.814,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арепатриация\nТрыквшти Иордании йрыуу апсуа сабиква Согъвым апны репатриация ауысла Апсны аминистерства йадыргалыз атшпсщарта йгIадгылтI.\nЙыжвла ъану йпсадгьыл дшачвыхъаразгьи апсуара йылата йырбжьаз, Апсны бзазара йгIайхыз, инженер ъачIвагIа зму, апсыуа гIвыраква трыкв бызшвала йатазкIуа Квтарба Хаири дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвитI.\nАуагIахъа хъвыцща, цри бызшва атшауацIнарыхра, апсыуакви абазакви рацзакIыра, арепатриация йгьи Апсны къральыгIва атшауацIнарыхра апны адиаспора рынхараамагIны знархару ауысква дрылачважватI Апсны апрезидент Хаджимба Рауль АААК ахабарргарта портал ахъазла йакIвшаз аинтервью апны.\nАуагIахъа хъвыцща ащаквгылра, апсыуа йгьи абаза бызшваква ргIахчари ртшауацIыхри, адиаспора рыцынхара арыбагъьара уысква дрыквчважватI Апсны апрезидент Хаджимба Рауль АААК апортал анхагIвчва йадыргалыз аинтервью апны.\nАдуней апсыуа-абаза конгресс (АААК) ахъада Эг��закь Мусси архъйагIв секретарьГицба Инари Трыквшта йбзазауа апсыуа-абаза диаспора йрызцатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс (АААК) аунашвачпагIв шIыц Эгьзакь Мусси адкIылара архъйагIв секретар Гицба Инари йапхъахауа гIвыма къральта йъацаз Трыквшта акIвпI. Ауат ауаъа май а 5 йгIашIарышвта а 8-дза йаъан, апсуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед) аунашвачпагIвчва рынйара йахъазымкIва акъраль апны йынхауа апсуа культура квтаква йадыргалыз айззараквагьи йрылан.\nАхваша, мартI а 23, Апсны апны Репатриацияла акъральыгIва комитет гIаншищтара сквшы 25 ъацIыз йазынархата гвыргъьахъв акIвшатI. Ауат асквшква руацIа агIвыма къральква рпны йбзазуз хIыгIвычIвгIвысква йрыуата пщынызкьи хвышвыгIв райхIа Апсны бзазара йгIайхтI. ЖвизынзкьыгIв раъара Апсны йакъральгIвхатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/repetriatsia","date":"2022-09-29T20:08:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335365.63\/warc\/CC-MAIN-20220929194230-20220929224230-00715.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9828019738,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9828019738197327}","num_words":189,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.947,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIахъа хъвыцща ащаквгылра, апсыуа йгьи абаза бызшваква ргIахчари ртшауацIыхри, адиаспора рыцынхара арыбагъьара уысква дрыквчважватI Апсны апрезидент Хаджимба Рауль АААК апортал анхагIвчва йадыргалыз аинтервью апны.\nАйчважвара акIвлыршатI Ардзынба Аста\n- ЙамгIан уагIахъа хъвыцщайа апсыуакви абазакви уахьчIва йадызкIылуа?\n– Йзапш уагIахъазлакIгьи, рпхьадзарала йдууызтынгьи йхвыцызтынгьи, уагIахъа хъвыцщата йрымазара атахъыпI рхъа шырхчуш, йызтабзазауа ркъраль шгIащаквхуш знархару алшараква. ХIара хIпны ауи ахачIвы гьмайрам. ХIара хIгьуагIахъа дууым, хIкъральгьи ауи апшта йгьдууым. Ауаса хIуагIа асквшызкьква йгIарылстI, уыжв хIзамандза йгIабзазатI йгьи хвитнагIа гьхIымам хIапхъахьыла йщтIу азаман тшалахIрыдзырныс.\nЙхIзычпауа зымгIва хIчпара атахъыпI уагIахъата хIгIащаквхарныс, хIкъраль багъьата йщаквгылырныс ахъазла, ауи йазынарху алшараква йрылахIарныс ахъазла. ЙгIахIахвырквын, ауи апш лшарата йхIыму гьмачIым. ХIкъральыгIва дуумызтынгьи агIалцIыртаква, амальква хIымапI, хIкъральыгIва арыбагъьара хIазынхарныс хIхIазырпI.\n- Адиаспора рыцынхара багъьахара ахъазла йгвынгIвыру бызшвакIла учважвара атахъыпI. Акъраль амальта йнарахвуа ачIвыйа хIпсадгьыл апынгьи апсыуаква йадкIылата йъабзазауа агIвыма къральква рпынгьи абызшва агIахчара йазынархата?\n– АкъральыгIва цри бызшва арыпхьара, ауи ауагIа бзи йдырбара знархару апроекткви апрограммакви цхърагIара днарайдзитI. Щарда мцIуата йгIаныршахаз абызшва политика знархару АкъральыгIва комитет абызшва агIахчара ауысква йрыдынхалитI, чкIвынргIа рыхъазла уыжвгIанчIви (аудио йгьи видео) амальла йадгалу ацхърагIагаква гIандыршитI. ЙызнымкIва хIалачважвахьатI акъраль уысхагIвчва щардала апсыуа бызшвала йчважвара шатахъу, ауи магIны ду шаму.\nАйсра амщтахь зынла йнахвхаз амальква нархарата йрыман апсыуа бызшва ардырра адиаспора йырзымайрахарныс, Трыквшта йтабзазауагьи анахьанат агIвыма къральква йыртабзазауагьи. АъачIвагIагIвчва адиаспора йрыдынхалырныс, ауат арыпхьара амальла йадгалазларныс ахъазла лшарата йаъу абгата йгIарысабапхун. Ари анхара уахьчIвагьи джьгарта йымгIвайситI.\nАраъа датшагьи хачIвыкI аъапI – абаза бызшва агIахчара. Апсыуа бызшвагьи абаза бызшвагьи гIащаквхата штшауацIырхуаш апшта хIынхара адыгIгалра атахъыпI. Ауи ауысла уыжв азаман амаль щарда нахвхитI. Кьангьаш гьазгIазгуам ари анархартала Адуней апсыуа-абаза конгресс анхарагьи хIапхьахьаква рынхарагьи сабап ду шгIарылцIуаш.\n– Айщчва уагIахъаква рацынхара рахIагьи йбагъьахарныс ахъазла йчпачIвыйа? Йшпаубауа?\n– Ари анархартала нхарата йакIвшахьу гьмачIым. УахьчIвалагьи йакIвшитI нхара ду. Ауи мурадта йамапI хIайщчва, абазаква, лшара рзыгIаныршара Апсны йгIайхырныс, араъа йынхарныс.\nАпхъахьыла рыцIагьи хIаргванхарныс ахъазла ажвлара, акъральыгIва амальква, аэкономика проектква рацадгалрала, абзазара йацалажьрала амальква йауацIыхта йгIарысабапра атахъыпI. Адуней апсуа-абаза конгресс ауи ауысла алшара шIыцква гIахънатIитI.\nХIара зымгIвагьи араъа хIацбзазара, хIадкIылата апсыуа къральыгIва тшауацIнахIрыхра атахъыпI. АгIвыма къральква йыртабзазауа хIабашталагIвчва гIацапахырныс, йхIыцта хIкъральыгIва ащаквгылра, атшауацIыхра йазынхарныс ахъазла уахьчIва йхIылшауа зымгIва хIчпара атахъыпI. ХIайщчва ралацIарадъа ари ауыс архъйара баргвыта йымгIвайсуаштI.\n– Арепатриация араса льальата йзымгIвайсуа ачIвыйа? ЙачIвыйа ауи пыраста йазалуа?\n– ГвасрапI, ауаса Апсны ахабарква зымдыруа гьмачIгIвым, ага ауат ауи дара йшырпсадгьылу рылархIваргьи. Сара апсыуа культура жвлараква сырзыразпI хIабашталагIвчва рквтала Апсны Республика йазынарху ахабарква йауацIыхта йъадыргауа ахIатырла.\nХIдиаспора хъызхуаш амальква гIаныршара атахъыпI. Щардала ахабар хIзыгIадзитI йара ауи Трыквшта йауу апсуаква йгIарылцIта рбзазара агъьырчIвырныс ахъазла агагIвы Германия, Англия йшцауа. Ауат рбзазара агъьызчIвуаш амальква араъа йхIзыщаквыргылуазтын ауат арыла йгIайтыпахуаштI. Ауи акIвпI хIыздынхалра атахъу.\nАга баргвыра аъазтынгьи, арепатриация нхара акIвшитI. ШвыгIвпхьадзара йнадзауата Сирия йгIатыцIхыз ауагIа Апсны рбзазартахатI. ЦIабыргыта, ауи йашвхIаусыгIвахаз айсра акIвпI, ауаса, сшхъвыцуала, араъа рбзазара щаквгылуазтын зджьаралагьи йгьквачхуашым. Ауат араъа рбзазара агвындыргIвитI, ащардагIв рщапIы дрыбагъьатI.\nЙцIыхъвахауа агIвысквша-хысквша хIара Йордания йту адиаспора джьгарта хIрыцынхитI. Ауат гIальаматра ду азыгIадырбитI Апсны, арыла йшгIайтыпахуаш йащтапI. Ари агвала штшауацIнахуаш багъьата йхъахIзырцIауа алшараква аъапI. Анахьанат акъральква йыртабзазауа хIдиаспора рыхъазлагьи йара араса хIызчважвушта хIхъагвы аквыпI.\nЙахьчIва сара мачвы ацIасцIатI арепатриация знархару акъральыгIва комитет министерства статус шатхауала ащаквыргылра. Ужвы ауи акъральыгIва уысхарта астатус рыцIагьи йхIаракIхатI. Ауи йгьгIаныцIуам ахьыз тшапсахгIвацата – апахь йгылу ахачIвкви амурадкви рырхъйара знархару псахра шIыц щарда алазлуштI анхарагьи. Кьангьаш гьазгIазгуам ари ащаквыргылра захвара шалу. Щарда цIуата хIалачважвун ауи, абар ужвы йхIымапI арепатриация ауысла Министерства.\n– Йшпаупхьадзауа, Апсны къральыгIва ащаквгылра апны адиаспора ралацIара гылартата йамайа?\n– Айсра йгIанарбатI хIдиаспора Апсны къральыгIва ащаквгылра ркъару аларцIарныс йшхIазыру. ЗапхъанчIви Псадгьыл гIазхчарныс йгIайыз ачкIвынчва рызбжагIв айсра йаладзтI. Ауат р-Псадгьыл азшIытра бжьы йаргвышхван йгIайтI. Абгата йгIанхата айгIайра гIатызгакваз айсра амщтахь Апсны йгIатахан йбзазитI. Рыуа щардагIвы арепатриация уысква йырзынхитI. Ауат рхъатачIв швапха йашIпшуашта йаъапI запхъанчIви Псадгьыл йачвыхъару ахаквква рпны йбзазаркIвауа хIайщчваквагьи.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khadzhimba-rauli-khayschchua-ralatsarada-khqraliygua-aschakugylra-barguyta-yymguaysuasht","date":"2022-09-28T03:37:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335059.43\/warc\/CC-MAIN-20220928020513-20220928050513-00623.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998046577,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980465769767761}","num_words":576,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nЭгьзакь Мусса дангIадрийыз амш йадахIвуата АГТРК апны йдрыхIазырыз арепортаж\nАвгуст а 13 дангIадрийыз амш йыртлапIитI АААК ЙхIаракIу асовет ахъада, апхьахьа йгьи абзихагIв, зуагIахъа ргIащаквгылхра збзазара йамурадхаз ажвлара уыснкъвгагIв Эгьзакь Мусса.\nА-Конгресс анхагIвчва Хуап кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI.\nАуи дахъадахатI Барцыц Исхан. Ахъвшара датшагьи йалалтI: Барцыц Исльам, Аухат Астамур, АмкIваб Альас, АмкIваб Тариел.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-08-15","date":"2022-09-29T20:13:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335365.63\/warc\/CC-MAIN-20220929194230-20220929224230-00291.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9045031071,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9045031070709229, \"inh_Cyrl_score\": 0.0541643463075161, \"tkr_Cyrl_score\": 0.014875697903335094}","num_words":56,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.849,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАуагIахъа тшдырра апсахра йаквчважватI АААК Айкьангьашырта клуб апны\n«УыжвгIанчIви дуней апны апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра тшзапсахуа ашвхIаусыгIваква» зхьзыз Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб алачIвара уатыкв айчважварата йакIвшатI сентябрь а 23 атшын. «Айшва гьагьа» апны экспертта йгIачважватI: аистория наукаква рдоктор Бигуаа Валерий, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Инджгия Джамбул, хрихыцаущтрала арыпхьагIв, ахрих��цаущтыгIвчва рклуб «Афырхы» йалу Воуба Илона, Айкьангьашырта клуб ауысхагIвчва. https:\/\/abaza.org\/abq\/913\nАААК Апсны а-Фыр Сулейманов Алхазур йыхьызла йакIвшаз ауысква йрылан\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва Ардзынба Владислав йыхьыз зхъу Айсра ртшхъвара амузей адиректор Бейа Мзия йылрайгван сентябрь а 23 атшын Апсны а-Фыр Сулейманов Алхазур йыхьызла йакIвшаз ауысква йрылан.\nСулейманов Алхазур асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз зымгIва йрапхъата Апсны зхчарныс йгIайыз ачачан чкIвынчва дрыуан.\nАхъмаштылра уысква афыр йхъапщыла Сулейманова Анжела ауи Апсны дша-Фыру йаквшахIатхауа йшвъа, йайсыга фаша, йшашкIаква, Ардзынба Владислав йыйтыз, йыхьыз зну акIьарахва датшагьи йхIапчыпквакI амузей йанрылтуаз амш йаквдыршватI. Асквш 2022 январь агIан Сулейманов Алхазур адуней йхIваджьтI.\nАААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Жвандрыпщ кыт апны\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Гвдауыта район йаланакIуа Жвандрыпщ кыт апны. Ауи даунашвахъцIагIвхатI Чалмаз Баграт. АшIыпIа хъвшара йалалтI ЧкIотуIа Ламара, Пхазариа Артур, Гвынба Батал, Габуниа Джьума.\nАшIахъа зну ахIахъв: сквш 30 анцIы Апсны а-Фыр Джикирба Рауф йгIвыз асурат гIараухтI\nАпсны а-Фыр Джикирба Рауф ахIахъв йаницIаз асурат сквш 30 рымщтахь Гвма кыт апны йгIараухтI Апсны ашIара радкIылара «Апеипш», Ардзынба В.Г. йыхьыз зхъу айсра ртшхъвара амузей, Адуней апсуа-абаза конгресс йгьи Апсны АкъральыгIва шварагIарадара акъвырльыкъвхарта йаланакIуа Йазалху хъвдаквцIара зму аквта рпшгIагIвчва.\n«АнгIалра амгIва»: АААК апроект шIыц СогIвым апны ауагIа йгIарылархIватI\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет апроект шIыц «АнгIалра амгIва» апрезентация акIвшатI СогIвым йаъу АААК апресс-квта апны.\nАААК Абгархыгв кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарали ауагIахъа хъвмарраквали атшыбжьараква акIвнаршатI\nАААК апроект шIыц апкъ йтата МЧС аъачIвагIагIв АмычIба Индира далата Абгархыгв кыт апны апхьагIвчва рыхъазла йапхъахауа медицина цхърагIарала атшыбжьараква акIвшатI. Ауи акIвымкIвагьи асабиква ауагIахъа хъвмарраквала мастер-класс ддырбатI, АААК апроект «Амазара» йаланакIуата йхъырхыз амультфильми афильми йырддырпшытI.\nАААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Уатап кыт апны.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Очамчыра район йаланакIуа Уатап кыт апны. Ауи дахъадахатI Кутелиа Руслан. АшIыпIа хъвшара йалалтI: Халваш Сабрина, Кутелиа Дато, Кархалава Мимоза, Адлейба Ремзик, Адлейба Рембо, Кутелиа Виолетта, Кутелиа Слема, Боджгуа Илона, Адлейба Джорж.\nАрасадзыхь кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI.\nОчамчыра район йаланакIуа Арасадзыхь кыт апны Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара гIандыршатI. Ахъвшара дахъадахатI Воуба Арида. Ауи йалалтI Чхамалиа Зинаида, Гогиа Руслан, Цыгвба Цира, Пачулиа Марина, Цулукиа Раиса, Каджая Рамин.\nЗакIгьи йапшым Апс��ы афлора шварагIварата йазалуа йгIаквчважвауа Бебиа Сергей йырхъвыхра нхара «Апсны абнаква» йазынархаз уатыкв айчважвара акIвшатI\nАААК Айкьангьашырта клуби Апсны анаукаква ракадемии рацынхара апкъ йтата «Академик Бебиа Сергей йцIолу йырхъвыхра нхара «Апсны абнаква» йгьи ареспублика аэкологии запш аъам афлори шварагIварата йырзалуа» ахьызта уатыкв айчважвара адыргалтI.\nАААК Тамыщ кыт апны апхьагIвчва ауагIахъа хъвмарщаква йырзырбжьатI, мультфильмгьи ддырбатI.\nТамыщ кыт апхьагIвчва рыхъаз АААК анхагIвчва ауагIахъа хъвмарщаквала атшыбжьараква адыргалтI. УацIыхъван асабиква апсуа бызшвала мультфильм ддырбатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed","date":"2022-09-28T09:33:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335190.45\/warc\/CC-MAIN-20220928082743-20220928112743-00600.warc.gz","language":"abq","language_score":0.962430954,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9624309539794922, \"inh_Cyrl_score\": 0.014585589990019798}","num_words":457,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АуагIахъа хъвыцща, цри бызшва атшауацIнарыхра, апсыуакви абазакви рацзакIыра, арепатриация йгьи Апсны къральыгIва атшауацIнарыхра апны адиаспора рынхараамагIны знархару ауысква дрылачважватI Апсны апрезидент Хаджимба Рауль АААК ахабарргарта портал ахъазла йакIвшаз аинтервью апны.\nАдуней апсыуа абаза конгресс ахабарргарта портал акорреспондент йазцIгIаракваджьауап ритуата апрезидент Хаджимба Рауль йгIаликIгIатI ари: йзапш уагIахъазлакIгьи, рпхьадзарала йдууызтынгьи йхвыцызтынгьи, уагIахъа хъвыцщата йрымазара атахъу рхъашырхчуш, йызтабзазауа ркъраль шгIащаквхуш знархару амальква рнахвра акIвпI.\nХаджимба дшхъвыцуала, ари ахачIвы архъйара гьмайрам.\n«ХIара хIгьуагIахъа дууым, хIкъральгьи акъраль дуква йгьрыуам. Ауаса хIуагIа асквшызкьква йгIарылстI, уыжв хIзамандза йгIабзазатI йгьи хIапхъахьыла йщтIу азамантшалахIрыдзырныс хвитнагIа гьхIымам. ХIара уагIахъата хIгIащаквхарныс,хIкъральбагъьата йщаквгылырныс, ауи йазынарху амальква йрылахIарныс ахъазла йхIылшауазымгIва хIчпара атахъыпI», – йхIватI апрезидент.\nАуи йшгIаликIгIазла, Апсны къральыгIва дуумызтынгьи агIалцIыртаква амапI, адунейахъахь ауи ъаныргIалу ашIыпIа ахъгалраква гIарысабапра атахъыпI, абзазагIвчвагьиакъраль багъьата йщаквгылырынс ахъазла дахIврала йазынхарныс йхIазырпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khadzhimba-uagaqhata-khgaschakukharnys-aqhazla-ykhylshaua-zymgua-khchpara-ataqhyp","date":"2022-09-28T06:45:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335124.77\/warc\/CC-MAIN-20220928051515-20220928081515-00054.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963321686,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963321685791016}","num_words":122,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.119,"stopwords_ratio":0.066,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны уагIа рабашта айсра\nАтурыхдырыгIв Возба Саида Апсны ауагIа р-Абашта айсра йсабита йызхъысыз ауагIа ргIагвалашвахра 55 гIвыракI апны йазылкIкIытI.\nХабардъа йыдзыз рдуней мшы ансисквша август а 30 атшын йакIвшитI. Апсны апны хабардъа йыдзыз рщардагIв Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан зыщта рмаухыз\nАсквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI.\nАвгуст а 15 Апсны апны зтахъырала айсра йпшцIалыз ауагIа рымш дыртлапIитI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз згвы йызшIнатта апсуаква йрыдзхъагылта агъа йпшIагылыз айсчва йырхьызхIвагапI. Ауи амш йазынархата АААК ахабарргарта портал ауат афырква йрыуата зджьакIы рхабарква гIатанацIитI.\nСССР Абджьар къаруква рполковник, Апсны Республика агенерал-лейтенант Сосналиев СултIан дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йбзазара йгIаквчважвауа агIвыра арыхIазыртI.\nАюрист, аполитиканкъвгагIвы, КIавкIаз ауагIахъаква ргIальаматраква рхчагIвы, зыхьыз дута йзыргаз ачеркес Къалмых Юрий асквшква 1992-1993 рагIан акырт-апсыуа айсра анакIвшуз ахв узымпхьадзушта Апсны ауагIа швабыж йырцхърагIаз ауысхагIвчва дрыуазаджвыпI.\nАсквш 1992 август а 14 щымта щажьыта Грузия а-КъральыгIва совет архъвква айхамгIва ахчара швхIаусыгIвата йырчпатI, Ингур дзыгIв апны аквырджь-апсыуа къральгIвына йгIахъысын Гал – Согъвым мгIвала Апсны йгIаласкIьакIьауа йгIаджвыквылтI. Абарауаса йгIалагатI мыш 413 йнайыз, йщарычIвараз айсри апсыуа уагIахъа ргеноциди.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/otechestvennaia-voina-naroda-abkhazii","date":"2022-09-29T10:57:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335350.36\/warc\/CC-MAIN-20220929100506-20220929130506-00211.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9928374887,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9928374886512756}","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Йбергьльу акIавкIаздырыгIв Дзидариа Георгий Апсны атурых апхьахьа дута йахъазымкIва зыхьыз газ «АхыгIв рсальамшвъа» зыгIвкваз дрыуа заджвытагьи дгIалахатI.\nКапба Арифа\nДзидзариа Георгий – дапхьахьа-кIакIаздырыгIв дууын, аистория наукаква дырдокторын, йынцIра шабгаз йцри шта атурых ардырра дазынхатI. Ауаса Апсны атурых ауи йыхьыз хьдзыла йзанылыз датшагьи швхIаусыгIвакI аъапI: 1940-хуз асквшква рагIан, ареспублика рыцIа-рыцIа квырджь штата йанырчпуз, ауи дымшвауата, йпхыцIагьи нхартала йуысквагьи шцуш дампшуата ауысагIв ЩынкIвба Баграти апхьахьа Щакърыл Константини дрыцта Апсны апны йыншуз апсахраква чвгьата йгIарыквчважвуз зхабар хъара йгаз «АхыгIв рсальамшвъа» йгIвытI.\nАтурых йымагIальаматын\nАуи Лыхны кыт апны асквш 1914 май а 6 агIан дйытI. Георгий йаба, адгьылрхарджьыгIв Дзидзариа Алексей, ЛакIоба Нестор (Апсны АССР а-Совнарком йаунашвачпагIвыз – аредакция ррытаразга) йгIанйыршаз адгьылрхарджьыгIвчва рдружина «Киараз» дрылан. Йан, Елизавета (Зиза) Давид йпхIа, «Киараз» йрылаз ареволюционер бергьль�� Варданиа Игнатий дйахщан. Пщысквша рахIа дыртамкIва ачкIвынхвыц йаба дихъышвтын йан лхъазы длыгIзун.\nЖвасквша анирыцкьа йнанаркIыта Дзидзариа Гудаута асаби тдзы-интернат апны дапхьун, асквш 1929 Согъвым апны йаъаз ЛакIоба Нестор йыхьыз зхъыз АщхъагIвчва рквтанай апхьарта дыцIалтI. АрыпхьагIв Фадеев Алексей Всеволод йпа йбзирала ауи апхьарта дыцIаркIвата йцри шта атурых бзи йбауа дцатI. Фадеев ауи кIара гIазлукIгIата гIвыра гIазлухуаш ахабарква, ашвъаква, аквшахIатгаква гIазикIкIырныс дйылабжьун.\nАсквш 1934 агIан апхьарта дангIалга атурых азыгIальаматра ду аззымаз ачкIвын Москва апны аистории афилософии алитератури ринститут дыцIалтI.\nУацIыхъван зны йбзазара дъагIаквчважвахуа ашвъа апны Дзидзариа йгIвыхуаштI: «Араъа сара Готье Юрий Владимир йпа, Косминский Евгений Алексей йпа, Тихомиров Михаил Николай йпа, Бахрушин Сергей Владимир йпа, Минц Исаак Израиль йпа датшагьи йрапшу аурышв турыхдырыгIв дуква рпны сапхьарныс сынасып йгIанакIытI, ауат сара историкта сщаквгылырныс ахъазла уыс ду рхатI».\nДстудентыркIвата Дзидзариа йалкIгIата йымагIальаматхитI Апсны ХIХ асквшышв агIан йызлаз ауысква.\nАсквш 1939 агIан йхIаракIу апхьарта дангIалга Дзидзариа Апсны дгIайхитIта апхъапхъа наука нхагIв айцIбата, уацIыхъван ахIбата академик Марр йыхьыз зхъыз Апсны абызшви алитератури аистории рнаука-рхъвыхырта институт (ужвы Гулиа ДырмытI йыхьыз зхъу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут – аредакция ррытаразга) апны дынхитI. Асквш 1953 агIан ауи аинститут адиректор наука нхарала дитарагылыгIвхуштI, асквш 1966 йгIашIарышвта адуней йхIваджьындзыкIьа ауи унашва ахъицIуштI.\nАнаука-рхъвыхра нхарала дгIанымхауата Дзидзариа историягьи йайрыпхьун. Асквшква 1957–1966 рагIан ауи Горький А.М. йыхьыз зхъыз Согъвым апедагогика институт даунашвачпагIвын, арыпхьагIвта ауаъа дынхауа асквш 1939 агIан далагатI. Ауи йгIаджвыквцIарала акIвпI аинститут аистория хъвшара апны Апсны атурых йадрыпхьауа йшалагаз. Асквш 1979 агIан Апсны къральыгIва университет ангIанша Дзидзариа ауаъа Апсны атурых, археология йгьи аэтнология ркафедра даунашвачпагIвхатI, ХIХ асквшышв ацIыхъва – ХХ асквшышв ахъа агIан Апсны атурыхлагьи апхьараква акIвйыршун.\n«Дзидзариа Георгий Алексей йпа апсуа история наука ащата щтIазцIаз дрыуа заджвыпI. Ауи ащата анщтIарцIуз апсыуаква атурыхдырра зъачIвагIу апхьахьаква гьрымамызтI, историяграфияла ацIасква гьщаквымгылсызтI, дырра гIазлухуаш агIалцIыртаква мачIдзан», – йгIвитI Дзидзариа йыхъазла атурыхдырыгIв Куправа Арвелод.\n«АхыгIв рсальамшвъа»\nДзидзариа Георгий дгьапхьахьагIвацамызтI, ауи зпсадгьыл бзидздза йызбуз дгIвычIвгIвысын. Интеллигенция йрылаз ащардагIв рапшта ауи ЛакIоба Нестор йымщтахь Апсны апны йыншаквуз ауысква гвакъвпра гIайыларцIун: ареспублика квырджь штата йырчпарныс йащтан, апхьартаква рпны апсыуа бызшва йадрыпхьарныс йгьадымрыхвитуазтI, аъанатIаква ршаща апны ахъвахъварак��а щарлан – апсыуаква надрыскIьунта аквырджьква дыргылуан.\nАсквш 1947 агIан йбергьльу агIвгIвы йгьи ауысагIв ЩынкIвба Баграти апхьахьа-кIавкIаздырыгIв Щакърыл Константини йаргьи дрыцта а-Союз шабгу абольшевикква ркоммунист партия Аквта комитет (ВКП(б) а-ЦК) сальамшвъа ргIвытI. Ауат ауаъа ауысква раъаща йалыргата йгIархIватI, акъраль йхIаракIу аунашвачпагIвчвагьи ауи ргватра азынадырхарныс йрыхIватI.\nЙгIашIырпхьадзаз абжараква йрыуан апсуа апхьартаква рпны квырджь бызшвала йадрыпхьауата «рынхаща апсахра», апсыуа апхьартаква рпхьадзара йалырдзгIара, ашта атопонимика (ашIыпIахьызква – аредакция ррытаразга) квырджьта йчпахра, апсуа литература чва ахъамбара апсуа гIвгIвчва ргIвыраква гIацIщтралагьи алшараква рыдзра, йхIаракIу апартия йгьи аунашвахъцIара ъанатIаква рпны апсыуаква аъамзара, ауат анхартаква Грузияла йгIаргуа ауагIа йрытра, адгьылква Грузия йгIатыцIыз ауагIа йдыркIра.\nАсальамшвъа йагIвжваз абомба йагIвызахатI, ауи зымачв ацIакваз нкъвырцауа йалагатI.\n«Асальамшвъа зыгIвкваз мчыта джьауап ддыркIытI – ВКП(б) а-ЦК ржьата Апсны апартия организациягьи йадым адырцIата рзырхIватI. ЙцIыхъвахуз асквшква ауат «абуржуазия йырнационалистта» йгьи «фашистра нкъвыргауата» рыквырцIатI, абарауаса асквш 1953-дза йнайтI», – гIанахIвитI Бгажба Олеги ЛакIоба Станислави ркнига «АпхъанчIви заман йгIашIарышвта хIымшквадза Апсны атурых».\nКуправа Арвелод йгIаликIгIитI ауи асальамшвъа Георгий Алексей йпа йбзазара апны тшгIанамхIвауата йшамылуашыз – ауи мачвы анацIайцIа амщтахь заман ауыра апхьахьа йзычвгьамцара ддырбзазатI.\n«Ахчалагьи дгIапсауа йгвгьи днадырдзауамцара бзидздзара йнайгтI. Асквш 1956-дза пщсабикI ъагIадзынгылуаз йтгIачва пединститут ацбзазарта апны пещкI йыгIвнабзазатI. Асквш 1947 агIан йыргIвыз асальамшвъа амщтахь Дзидзариа Георгийгьи ЩынкIвба Багратгьи Щакърыл Константингьи рыла кIылдмырпшуа йынкъвырцатI. Георгий Алексей йпа 1949 апхьара сквшы ахъа пединститут апны лекторта дынхарныс дгьадымрыхвитхтI – «политика хъатала йызхъацIа дамуашта йырпхьадзатI», уацIыхъван ауи гIван йшIгъвычвта «алекторква рацбзазарта апны йкIуаз абзазарта шгIайырхвитхуаш» йархIвтI, йгIаймырхвитуазтын аинститут адиректор Цулукидзе Р. ауыс апрокуратура йайтныс дйыршвун», – йгIвитI Куправа.\nАпхьахьа йгьи акъральыгIва уысхагIв\nДзидзариа Георгий йгIвырата зджьара йгIаншвалкваз рпхьадзара 400 йахънацитI, ауат йрыуата 150 наука нхарапI, 50 монографияпI.\nАбар апхьахьа Дзидзария йчпащаква гIазырбауа асквш 1999 май а 4 «Апсны ауагIа рпартия» газет йгIаншвалыз агIвыра ашIчIвара: «ЙхIагIаз йгьи йкъваданыз Дзидзариа Георгий Алексей йпа йынхарта апны йанакIвызлакIгьи акнигаква, ашвъаква, анапIлагIвыраква датшагьи ашвъабыгъьква зквыз айшва данадзхъачIваз ауи дгIахъыхIвун – йыпкъ райшата, къару бзи шйылу гIаузырбауа йыжвгIвахъаква къьакъьадза. Йгвыргъьуз йшIахъа ауи йнашх гIанахIвун. Анхарта йызгIашыллакIгьи ауи дгIагылуанта дгIайпыралуан. Ачважвара дшалагузбырг зынла ауи апхъала дзыззхъвыцуаз хъатакIла йгIанхунта дшабгу йайчважвалагIв дичIвхун. ЙызгIайуаз йъачIвагIалагIвчва драчважварныс бзи йбун, зынзамыза ауи апещ апны днасгIасуамца дчважвун, амаль йымазтын уыс бзикI гIаджвыквызцIаз дйыргвышхвушын, йакIвым закI зымхъачпарныс йазаргваныз ауи ачIвырхъа дачвихчушын».\nДзидзариа ХIХ асквшышв ацIыхъва йгIашIарышвта ХХ асквшышв йапхъахуз апщбачIвдза гIазцIазкIуаз агIамта апны Апсны атурых ауысла хвду змаз дъачIвагIагIвын. Ауи йнаука нхараква хрестоматията йырпхьадзитI, анаука йапщылу ауагIа ауат йрыланхитI.\n«Дзидзариа Георгий Алексей йпа йакIвпI апсуа апхьахьаква йрыуата зымгIва рапхъа ХIХ асквшышв агIан апсуа жвлара ралаща ззырдырыз. Ауи ХIХ асквшышв агIан апсуа жвлара ркъабатипхьадза амагIны гIайхIватI, дасузлакIгьи ауыс зквыз йалыргата йгIайырбатI», – йгIвитI атурыхдырыгIв Куправа Арвелод.\nАсквш 1866 агIан «йгвынгIвырамыз атшгIащтIыхра» йазынархаз йынхара ауи ВКП(б) а-ЦК йазыргIвыз асальамшвъа амщтахь йуыс анбаргвдзаз агIан йгIвытI. АтшгIащтIыхра ацIазырсыгьыз зуыс зымдыруата йынхуз, Апсны ауагIа рхIаль-шан шаъу рзалмыргауата ауат адрыбагъьалра ахабза (адгьылрхарджьыгIв адгьыл йапшвыму дичIвыта щаквзыргылуаз хабзала йрыбагъьаз азазаъащаква – аредакция ррытаразга) шашIадрысызла ахабар гIарылазхIваз Россия ачыннкъвгагIвчва ракIвпI. Россия злабзазуз ауи ахабза Апсны апны зынгьи йгьаъамызтI.\nАуи акIвпI атшгIащтIыхра «йалыргам»-хIва йзапхьуз: зхъа йахвитта тшызпхьадзуз адгьылрхарджьыгIвчва йшгIадырхвитыз ауысла йгIарылархIваз ахабар йайгвыргъьара атарала йгвыжвкIтI, йара ауаса йгвыжвкIтI ахIчвагьи – «хIара лыг хIымата хIзырхIватI» – рхIван. «Асквш 1866 агIан Апсны апны атшгIащтIыхра» гIвыра асквш 1955 агIан йгIацIцIтI йаргьи Дзидзариа Георгий йапхъахуз, адуней апхьахьаква рквтагьи йыхьыз дута йзыргаз йнаука монографията йалтI.\nГыларта кIьыда акIитI апхьахьа йынхараква рпны амонография «АмхIаджьырри ХIХ асквшышв агIан Апсны атурых йапщылу абаргвыракви». Ари агIвыра аъачIвагIагIвчва «ХIХ асквшышв агIан апсыуаква зынйаз арыцхIагIара йасквшгIвырата КIавкIаз айсра йаладзквазгьи йырчвахъабагата» йырпхьадзитI. Анхара йащатахатI апхьахьа Москва, Ленинград, Тбилиси, Краснодар, Согъвым ршвъахчартаква рпны йгIайауа, гватшныта йахъирышвтуа, ййырдыруамца дыздынхалыз ашвъаква йгьи агIагвалашвахра щарда.\nАпсны атурых ардырра апны Дзидзариа Георгий йалацIара дута йаъапI ауи ймонография «Ареволюция апхъала апсуа интеллигенция ащаквгылра». Ауаъа апхьахьа агIвсквшышвкI анагIвысуаз агIамта йщаквгылыз апсуа интеллигенция йрыуата Апсны аполитика йгьи ажвлара бзазара апны залацIара дуу ауагIа дгIарыквчважвитI. Ари анхара ахъазла Дзидзариа Георгий асквш 1980 агIан Гулиа ДырмытI йыхьыз зхъхIвалгIу Апсны АкъральыгIва ахча согIа гIайквнадыргатI.\nДзидзариа Георгий ареспублика апны рыцIа хвы зма�� ажвлара йгьи аполитика уысхагIвчва дрылапхьадзан. Асквшква 1957-1959 рагIан ауи Апсны АССР ЙхIаракIу а-Совет а-Президиум аунашвачпагIв дитарагылыгIвын, асквш 1975 йгIашIарышвта дпсындзыкIьа Апсны ЙхIаракIу а-Совет даунашвачпагIвын. СССР ЙхIаракIу а-Совет дадепутатта хын далырхтI.\n«Агъбадгылырта йадцIитIта амшын йалалитI»\nДзидзариа Георгий йбзазара шабгаз анауки ажвлара уыскви йъарзынархаз йтгIачва швабыжта йрылсуан, ауат дрыцызларныс заман гьизыгIанымхузтI. Дзидзариа Георгий Алексей йпи йхъапщыла Герия Ольга Александр йпхIи пщгIвысабичва гIадзындыргылтI – рпхIа Аннети рпачваква Астамури Гудиси Адгури.\nДжьащахъвапI йсуратгIвгIвхаз Дзидзариа Адгур данхвыцыз йаба дшибуз дшаквчважвахуа. Абар ауи йлахIвараква шгIайхIвахуа: «ХIаба щымта анхарта тшанадигалуаз хIан ауи йцIыхъва дтагыла ашвхъымсадза дцун ауаъа ужвыгьи зны йчгIвычаква дрыкврыцкьахра ахъазла. Агъба адгылырта йадцIта амшын йалалуазшва акIвын йшаъаз».\nАтгIачва рпны Георгий Алексей йпа йнаука йгьи йыжвлара нхара апхъата йырпхьадзун, ауи «тшазидыруата йхъа злайцIуз» уысын.\n«ХIара хIыхъаз щцалрата йалхьан хIаба анхарта дангIайхрагьи йпещ апны дъанхалуз, – йгIайгвалашвахитI ауи йпа. – Сандуха акIвпI йгIасгвынгIвуа санца дъадиректорыз аинститут апны йхуз ауыси дыздкIылаз аистория науки шазакIым. Анаука ауи дшабгу тшайтуан, дызхамдзуз йшйылшуз апш йахьирыдзахуан: цIыхквтадза йшвъабыгъьква дрылачIван, дъацалакIгьи – тшпсщара данцузгьи – дыздынхалуаш ашвъаква йыцнайахвуан. Сара тшгIаздырынгьи хIаба мгIан ду зму уыскI далата йсыласхIвун. Йаргьи зымгIва ауи Ауыс йазынхара атахъын. ХIара атгIачванадзара ауи хIгьзанымкъвакъвуазтI. ХIанкъвакъвпI-хIвагьи ацIыхъва хIгьтамгылуазтI, йауа ухIварыквын – ауаса йщаквгылхьан. ЙгIахIгвынгIвуан аунагIва аныргIалра агIвычIвгIвыс йынхара амурад хъадаква йшрыуам, ауи ацкIыс рыцIа магIны зму амурадква шаъу».\nАунагIва уысква рыхъаз апхьахьа зынгьи заман гьйымамызтI: закI йчпадзузтынгьи йыззичпуз «йхъа мачIкI тшайрыпщарныс ахъаз» акIвын, закIы дахъварныс йтахъыта гьакIвмызтI. ЙтгIачви йгIарикви гватра дукI рзалихырныс йылымшазтIхIва Дзидзариа Георгий йгIайгвынгIвуан ауат дырра раура, книга йапхьара ахъаз лшара рымазара шатахъыз.\n«ХIаба, ажва аламкIва, хIара хIыхъаз йзычпуз зымгIва йчпун, – йгIаликIгIитI Дзидзариа Адгур. – Ауи газетти журналти йаъаз гIацIйыгIвгIун. ХIара асабиква йырзынархаз акнигаква разкIкIраква хIыман. [ЙхIыман] радиоприемникгьи пластинка йасуазгьи, апластинкаквагьи хIщардан – апсуа уагIа ргвыпква Сталин йымщтахь шIыцта йанырцIата йгIацIцIызгьи рылата».\nДзидзариаргIа ртгIачва ду тшпсщара хъаракI йгьзымцузтI, айхIара рцри кыт Лыхны акIвын йъацуз. Апхьахьа йпа йгIайгвалашвахитI данхвыцыз йаба йара дхвыцта тшпсщара ащхъа хIвыртаква дшырщтиуаз анихIвахуаз даздзыргIвырныс бзи йшибуз.\n«Ауи пасата абадъа дгIанхатI. Аинтернат апны дапхьатI. Апхынла тшпсщара рпны дангIайхрыз ауаъа ацIайква азаджв йацкIыс азаджв дхвыцта йаланта йанду ауи ауасахчаква дрыцта ащхъа дылщтиуан. Сара бзи йызбун ауи ауасахчара йапщылаз турыхквакI анихIвахуаз. Ауи апсыуа бызшва бзита йдыруа йахъазымкIва йдыруан ауасахчаква рыбызшвагьи, момкIва ашварацыгIвчва ракIвызма йызбызшваз – ужвы тамамта йгьсзыхIвушым».\nАпхьахьа ду, з-Псадгьыл йазцIабыргыз агIвычIвгIвыс Дзидзариа Георгий асквш 1988 агIан – йпхIвыс лымщтахь мыш 26 рахIа днамихуата – йдуней йхIваджьтI. Ауи йнышвынтара Лыхнашта – йцри кыт Лыхны атшшара ду апны – йаъапI.\nАпхьахьа чIахI алайзырбауата асквш 2004 агIан Дзидзариа йыхьыз ахъхIвалгIата анаука гIатгараква рыхъазла КъральыгIва ахча согIа щаквдыргылтI. Ауи йыхьыз Апсны акъалаква рпны аурамква йрыхьырцIатI, йыхьызла анаука-практика конференция дуква акIвдыршалитI. Асквш 1995 агIан «Апсныеимадара» къральыгIва компания апхьахьа йсурат зну почта марка гIацIнащттI, дгIадриищтара сквшы 100 анцIуаз асквш 2014 агIан йюбилей йазынархата ахча жвгъьайквагьи гIацIырщттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/dzidzaria-georgiy-ybzazara-apny-anauki-apolitiki-rgylarta","date":"2022-09-25T02:44:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334332.96\/warc\/CC-MAIN-20220925004536-20220925034536-00242.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961165786,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996116578578949}","num_words":1456,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апны\nКъЧР акъала хъада Черкесск апны ансисквша йакIвшалауа «Абаза» культура-спорт фестиваль йахъвыкIта Абаза уагIа ркультура амши Апсуа баракъ амши акIвшатI.\nЗыжвлала йадыгьу Апсни Финляндии ркъральыгIв КъвышвхIа ИсхIакъ йпсадгьыл апны дзабадырта йыгIвзахаз апсуаква йритыз йажва йырхъйауата Хельсинки апны уагIахъа культура квта гIахъитIытI.\nРим къала, Италия р-Парламент апны Апсны р-Президент Бжаниа Аслани АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси алата адепутат Далль-Оссо Маттео йпресс-конференция «АуагIахъаква рхъатаъаща дара-дара йщаквдыргылхырныс рхвитнагIа. Апсни йдуу Европи» акIвшатI.\nХIызту асквш декабрь аквтадза йхIазырхара атахъу Ставропольшта йту абазаква йгIарыквчважвауа абзазара йгIахъыху асуратгIвыра йауата хъвквакI хъырххьатI.\nМосква йту апсуа диаспора йалакву май а 9 Россия акъала хъада апны АйгIайра Амш андыртлапIуз «Аджьаль змам аполк» йрылата йгIамгIвайстI\nАпсыуа режиссёр, чIахIра змата АААК йалу Таниа Тимур йфильм «Анчва дизыразхатI сабаду айгIайра ахъазла» Россия апны йауацIыхта йгIадырбауа йалагатI.\nАбаза уысагIв Мыхц Кьарим йысквш 70 йадахIвуата йадгалаз аршIыйара хъвлапны Ставропольшта апны йакIвшатI.\nХанты-Мансийск апны йакIвшатI атачIв уагIахъа бызшваква руысла адуней айззара, араъа йалачважватI апхъахьыла абаза бызшва атшауацIнарыхра аъащата йызтагылу.\nЛагъь КIавкIаз апны йаныргIалу МарагIайырташта АкъральыгIва музей афилиал апны Апсны акультура йгьи атурых-культура тынха рминистерства йгьи Адыгейшта акультура аминистерства мачвы зцIарцIаз культура ацынхарала амеморандум апкъ йтата акультура-гIарбарта проект «Апсны. Атурых, акультура, ауыжвгIанчIви бзазара» апрезентация акIвшатI.\nАпсны йауу арежиссёр Нармания Инар Лакрба Михаил йгIвыраквала йхъихыз афильм Архангельск дуней кинофестиваль апны апхъагылара гIатнагатI «Зурала йайшысу ахъвмарра фильм йагъьу арежиссёр» номинацияла.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news\/world","date":"2022-09-28T09:16:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335190.45\/warc\/CC-MAIN-20220928082743-20220928112743-00751.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9542741776,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9542741775512695, \"inh_Cyrl_score\": 0.021558258682489395}","num_words":212,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.921,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш Астамбыль йтабзазауа апсуа-абаза уагIа йдыртлапIатI.\nБарганджиа Саид\nАпсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш адиаспора адкIылата йъабзазауа акъральква рпны «Акультура Амш» – хIвагьи йапхьитI. Ари амш дыртлапIатI Трыквшта йтабзазауа адиаспора.\nАгвыргъьахъв айззараква акIвшатI Эскищехир къала аргванква рпынгьи апсыуа кыт Тандыр апынгьи.\nТрыкв республика йапшым ашIыпIаква йгIартыцIын Апсны абаракъ Амш артлапIара уысква йгIарылалтI уагIа 1500-гIв раъара. Адуней апсыуа-абаза конгресс йгьи адиаспора ажвлара организацияква ркъарула концерт ду адыргалтI. Ауи апрограмма йалан афольклор хореография гвыпква, Апсны йауата Трыкв йхIаракIу апхьартаква рпны йыцIу астудентква, ашвахIвагIвчва, агIвгIвчва.\nАйззара йалакваз хIвахIвра ажвала тшырзынайырхатI апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвахъцIагIв Акусба Атанур. Ауи йшгIаликIгIазла, а-Федерация асквш 2009 йгIаншатI йгьи йцIыхъвахауа ахсквша руацIа араъа ансисквша Апсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш дыртлапIитI.\n«УахьчIва гвыргъьахъв мшыпI адуней акъральква йыртабзазауа хIабашталагIвчва зымгIва рыхъазла. Эскищехир апны ужвы йакIвшауа агвыргъьарамш йалапI ашIыпIа уысхартаква рунашвачпагIвчвагьи. ЗымгIва хIыхъазла магIны зму ари амшла сгвы хътIыта снашвайхIвахIвитI. Апсны абаракъ хIара йалкIгIата хвы азыгIбитI, йшпакIву ухIварыквын ауи ахъазла рхъа щтIарцIатI хIайщчва, хIахщчва щардагIвы йнадзауата», – йхIватI Акусба Атанур.\nАгвыргъьахъв айззара йгIадгылыз тшырзынайырхатI Трыкв Республика апны Апсны Республика йазалху ахъвдаквцIараква рынкъвгагIвы Харазия Вадимгьи. Ауи йгIаликIгIатI абари йапшу агвыргъьарамшква адунейла йапшым акъральква йыртабзазауа абазакви апсуакви шараргвануа.\n«ХIара хIапхъанчIвиква рбаракъ ахъазла рхъа щтIарцIарныс йхIазырын. РахIа йхьанту атлахан хIанташварагьи хIадызкIылуа абаракъ акIвпI. Сшгвыгъауала, уахьчIва апшта амамырра анщаквгылу агIангьи, апхъахьылагьи Апсны абаракъ Амш хIалазырпауа гвыргъьарамшызлуштI», – йхIватI Харазия Вадим.\nАдуней апсыуа-абаза конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар ари агвыргъьахъв айззара далан. Ауи йшихIвазла, Апсны абаракъ Амш артлапIара лкIгIара зламу «ателебара цхIа» агIаныршара акIвпI: ауи йабанарбитI, йаднакIылитI Апсны, Къарча-Черкес, Трыквшта йгьи Йордания рпны агвыргъьарамш щтIызхуа ауагIа зымгIвагьи.\n«Абаракъ Амш йапшу аидеология гIаншараква рбзирала йапшым акъральква йыртабзазауа хIабашталагIвчва ацIагылитI, руагIахъа тшдырра щтIыцIитI, рапхъанчIви Псадгьыл, ауи аэтнокультура йазаргванхитI», – йрыбагъьатI Гицба Инар.\nАпсны Республика ауыжвгIанчIви къральыгIва баракъ рыбагъьахатI Акъва апны Апсны Республика ЙхIаракIу а-Совет асессия ащаквыргылрала асквш 1992 июль а 23 атшын. Ауи асхъан асквш 1978 йнахвхаз Апсны АССР а-Конституция анхара ашIарысхатI, асквш 1925 агIан йлыххаз Апсны ССР а-Конституция гIащаквыргылхатI. Асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны Республика АкъральыгIва баракъ Амш июль а 23 атшын хабза щата амата йдыртлапIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-abaraq-amsh-trykushta-apny-ydyrhiapat","date":"2022-09-28T07:32:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335124.77\/warc\/CC-MAIN-20220928051515-20220928081515-00116.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9881587625,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9881587624549866}","num_words":320,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.963,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК ауысхагIвчва Араду кыт апны асабиква ажвгIванд йацIачIвата апсуа бызшвала амультфильмкви авидеороликкви йырдырпшытI\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква рыцынхара апкъ йтата «Амазара» проект афильмкви апсуа бызшвала йырчпаз «Абраскьыл» мультфильми Араду кыт асабиква йднарбауа йалагатI.\nАкыт абзазагIвчва рыхъазла ауагIахъа хъвмарщаквала мастер-классгьи адыргалтI, ауи йайззаз зымгIва джьгарта йалан. АпшыгIвчва хвыцква а-Конгресс согIа хъагIагьи рызнарыхIазыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-08-27","date":"2022-12-09T23:03:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711552.8\/warc\/CC-MAIN-20221209213503-20221210003503-00379.warc.gz","language":"abq","language_score":0.987627089,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9876270890235901}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.957,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса КъЧР апны Апсны Республика йтыцIта ауаъа йцаз, апрезидент Бжаниа Аслан дызхъаду аделегация дрынйатI.\nАпсны йауу агвып арат амшква Къарча-Черкес сквшы 100 ъахъыцIуа йазынарху агвыргъьахъв йалапI. Анйара «Алашара» жвлара адкIылара ауысхарта апны йакIвшатI. Пхара злаз айчважвара «Алашара» жвасквша руацIа нхарата йакIвнаршауи ауи агIарбаракви йырзынархан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/110","date":"2022-12-06T10:18:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711077.50\/warc\/CC-MAIN-20221206092907-20221206122907-00425.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9594462514,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9594462513923645, \"oss_Cyrl_score\": 0.016551228240132332}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.962,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЛакIоба Сария лхъмаштылра ахъвлапын акIвшатI Согъвым аурышв театр апны.\nБарганджиа Саид\nЙбергьльу апсуа жвлара-политика уыснкъвгагIв, ауагIа ргвы рахIа йгIатахаз Апсны аунашвачпагIвчва йрыуазаджву ЛакIоба Нестор йхъапщылаз ЛакIоба Сария лхъмаштылра хъвлапны акIвшатI Согъвым аурышв театр апны декабрь а 5 агIан.\nАсквш 2019 агIан сквшы 80 цIытI зыхьыз дута йгаз ауи апсуа пхIвыс адуней дыквхымищтара, йаргьи ауи акIвын йыззынархаз ахъвлапын-спектакль (ЛакIоба Сария сквш 35-та днайгIвацауата асквш 1939 май а 16 агIан Тбилиси Ортачал тутанакътара ачымазагIвтара апны дпсытI – аредакция ррытаразга).\nАурышв театр актерква апхIвыс шIа ймайрамыз лылахь гIархIватI. АргылчIв йащатахатI архив апны йгIарауыз ашвъаква, Сария данкIыз йлыцтачIвакваз ргIагвалашвахраква, ауи лбзазара йауата йнашхыйаз йгьи рахIа магIны змаз агIаншараква. Аспектакль зыргылыз арежиссер Апсны ауагIа рартист Жорданиа Джамбул йакIвпI. Асценарий йгIвытI абергьльу апсуа турыхдырыгIв йгьи ажвлара-политика уысхагIв ЛакIоба Станислав.\nАуи йшихIвазла, агIвыра арыхIазырра баргвын, ага ауаса йаъазтынгьи ауи сквшщарда ЛакIоба Сария лбзазара мгIва ййырдыруан, йаргьи «ауи гIайыхъватI аргылчIв пкъыта йазалыз агIаншара хъадакви аларышвракви гIайауырныс».\n«Ауыс шхIылшаз зхIвуш сара гьсакIвымзапI, ауаса апшыгIвчва рчпащаквала йгIауахвырквын зымгIва бзита йакIвшазшва йаъапI. Согъвым ауи азаман аъаща йхIзытаргылтI. ЙгIауауырныс баргву ашвъаква, асуратква гIахIырбатI. Ауатгьи магIны зму аъаща гIандыршатI. Сария заджвгьи йлапшымыз дпхIвысын. Заджвгьи йгьизымчхIузтI ауи йылхътырхуаз, ауаса лара дызквгылаз дгьыквымцIтI», – йхIвитI ЛакIоба.\nЛакIоба Сария лыхьызла ари апш хъвлапны адгалра гIалазгаз дрыуазаджвыпI ЛакIоба Нестор йтурых-хъмаштылра музей адиректор Малиа Людмила. Ауи аурышв театр актерква разыра ажва щарда рзылхIватI, ахъвлапын угвы йнадзауата, пхата йшакIвшазгьи гIалылкIгIатI.\n«ХIара йхIтахъыпI ацIабырг гIащаквгылхырныс, Сария лыхьызгьи ауагIа йырхъмаштылныс. ХIара йхIтахъыпI ауи чвахъабага син лыздыргылырныс, ауи уагIахъа уысхата ауагIа ргвылагьи рпсылагьи йацыркIуата дара-дара йырчпарныс», – лгвтыхъ хIыцагIвылшатI амузей аунашвачпагIв.\nАспектакль апны ЛакIоба Сария лтурасыла аурышв театр актриса Ломиа Милана дгIахъвмартI.\n«Сара ЛакIоба Сария лтурасы гIасырбата гьсзыхIвушым, – йылрытамамтI актриса. – Сара ауи лбзазара йауата шIчIвара хвыцкI гIащаквсыргылхырныс акIвын сызщтаз. АргылчIв айхIарала абзазара йгIахъыху йалакIу аквчважваран. Швабыж йбаргвын ауи тшазурыхIазырныс».\nАргылчIв ъагIадырбуз апещ уагIала йырчвызтIхIва ауаъа цIутIкI гьымгузтI. АпшыгIв��ва – ауат райхIарагIв ЛакIоба Сария лбзазара атурых бзита йахагIвазан – йашIамсуа ауи лфырра джьарщун.\n«ЗакIгьи гьсзыхIвум. АлахIвараква сгьнырмыжьстI. Ужвы ацIх шабгу сгьзычвхуашым. Ауи закIыта… ЙачIвытагьи дгIвычIвгIвыс дууызйа!» – ллахIвараква гьылзыкIуам аргылчIв йапшыз Марчан Саманта.\nАтеатр абидоль апны ашвъахчартаква рпны йгIарауыз ЛакIоба Сария лцрикви ларгванкви дрыцта дызну асуратквала йалаз агIарбарта адыргалтI, йара ауаъа уырпшы йауашын хъацIара ду злаз ауи апхIвыс лбзазара шмайрамыз йаквшахIатхауа ашвъаква.\n«ГIвысквша руацIа йлысуа, кIара лхътырхуа дрыман – дгьырзымрыхъватI. ЛхъацIа дгьбзахмызтI, уацIыхъвангьи ауи дгьлымтйытI. Лылаква йшырбуз лпагьи дырбкъун, ауаса лхъацIа ауагIа драгъата гьырзылымхIватI. Ауатква уанрызхъвыцра ухъвырбышква гIалагылитI. Сыладзква хъагылата сапшуан», – лхIвитI Агрба Миранда.\nАспектакль сахIаткI аъара йнайтI йаргьи, ажва гьалам, йайшысыз, ауаса йалачпаз ЛакIоба Сария лбзазара абгата йгьгIанамырбатI. АпшыгIвчва ауи лбагъьари лхъацIари джьарщауа, ауи абархIвуамцара ласы йгьалымцIхтI.\nЛакIоба Сария 16 сквша дыртата апсуа политик ду, Апсны а-Совнарком унашва ахъызцIуз, Апсны АССР Аквта рхъйагIв комитет йаунашвачпагIвыз ЛакIоба Нестор дипхIвысхатI. ЛхъацIа данырщы амщтахь ларгьи дыркIын щарда лхътырхтI: лхъацIа асоветква йырпшIагылаз нхара акIвигашауата, «ауагIа драгъата» лдырхIвушын. Ауаса апхIвыс шIа багъьара ду гIалырбан ауи гьырзылмыутI. Ауи сквш 34 дыртата асквш 1939 агIан Тбилиси атутанакътара ачымазагIвтара апны дпсытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/lakoba-sariya-ynashkhyyaz-lbzazara-aturykh-garhuat-soghuym-auryshu-teatr-astsena-apny","date":"2022-12-07T05:39:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711150.61\/warc\/CC-MAIN-20221207053157-20221207083157-00092.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949807525,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949807524681091}","num_words":456,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.09,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАААК апроект «Аимадара» абзирала асквш 2022 агIан Апсны йапшым акытква йрыуу саби 400-гIв райхIа акъраль ауацIа йамдатI.\nАААК йаланакIуа Апсны апхIвысква рсовет Лагъь КIавкIаз апны йакIвшаз апсуа-абаза форум йалачважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви АААК апресс-квта апны йакIвшаз йызкьазууыз алачIвара апны апсуакви абазакви йырцIасыз азъазара гIахчара шатахъу йаквчважватI.\nАпсны акытква йрыуата апхьагIвчва 300-гIв райхIа АААК йаднагалыз ауагIахъа хъвмарраквала атшыбжьараква йрылан\nУахьчIва Адуней апсуа-абаза Конгресс сквш 30 ахъыцтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йазалхта йарыхIазырыз асогIа йазабакIтI «Апсны» этнопарк апны йакIвшаз сагIындакъаущтрала анкъвакъвраква йрылаз.\nАААК йаланакIуа апхIвысква р-Координация совет аунашвачпагIв айсра йаладзыз Апсны ахчагIвчва ранчва дрынйатI.\nА-Конгресс ауысхагIвчва КъБР апны йгIаныршу ашта хъвшара аунашвачпагIв Пшенокъва Владимир дзахIбаз агвып йрынйатI.\nАпсны йапшым ашIыпIаква йгIартыцIыз пщгвыпкI ауагIа рхъвмарщаквала йапхъахуз анкъвакъвра «Ахьышьтра» апны апхъагылара йазабакIтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2022-12-04T14:28:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00820.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994471848,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9944718480110168}","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Сквш 30 цIитIта аорганизация адуней шабгу апны апсуакви абазакви аднакIылитI. АцIасква, абызшва, агвбайара гIанахчитI, акъральгIв жвлара арыбагъьитI.\nА-КОНГРЕСС ШГIАНШАЗ\nАсквш 1992 октябрь, аквырджь-апсуа айсра йанашымтаз агIан адуней шабгу йбзазауа адиаспора ргIащтийыгIвчва Лыхны кыт апны тшазыркIкIын рыжвла ъану рпсадгьыл Апсны хчара ахIатырла ауагIахъа адыркIылра рмурадта апсуа-абаза (абаза) уагIахъа Йапхъахуз р-Дуней Конгресс акIвдыршатI.\nА-Конгресс йащаквыргылра хъадата йалтI Апсуа-абаза уагIахъа рдуней ассоциация (МАААН) гIаныршара. Ауи дапрезидентта далырхтI ажвлара уыснкъвгагIв ду, аюрист наукаква рдоктор Шамба Тарас.\nА-КОНГРЕСС АХАЧIВКВА\nА-Конгресс анхара мурад хъадата йаму апсуакви абазакви йъабзазалакIгьи йадкIылта ауагIахъа разыгIальаматра йазынарху анхара йгIаланаркIра акIвпI. Ауи лшарахитI апсуа-абаза уагIа йрыуу гIвычIвгIвысипхьадза йзычпуш йчпара ахъаз аъаща ангIануыршара. А-Конгресс агвып ркъару ауагIахъа рацзакIыра рыбагъьара, Апсны аэкономика атшауацIыхра ацхърагIара, агIвыма къральква йыртабзазауа абашталагIвчва гIайхра ахъазла аъаща бзи гIаныршара, акъральгIв жвлара рыбагъьара йгьи тшауацIнарыхра йырзынадырхитI. Абаза уагIахъа гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхра йазынарху ауысква ауагIхъа йрыуу ъабзазауа акъральква зымгIва гIаланакIитI.\nАААК ЙХIАРАКIУ АСОВЕТ АУНАШВАЧПАГIВ ЭГЬЗАКЬ МУССА\nАсквш 2017 агIан йакIвшаз Йбыжьбахуз айззараду аорганизация анхара апны ашIчIвара шIыц йаджвыквцIагахатI. Ауи йалакваз ахьыз шIыцта йщаквдыргылтI – Адуней апсуа-абаза конгресс. А-Конгресс ЙхIаракIу асовет даунашвачпагIвта далырхтI акъральыгIва йгьи ажвлара уысхагIв, амеценат Эгьзакь Мусса. Ауи АААК анхара нархара хъадата йайттI ашта йгьи ашIыпIа уысхартаква гIаныршара йгьи кытипхьадза атшауацIыхра ауысла йазалху программа лыхра. Гватра кIьыда азалхпI хабарргарала анхара – ауи къраль щарда йырту адиаспора йрыуу ауагIа радкIылрала анхара алшара йаланархIитI.\nА-КОНГРЕСС АГВЫП РМУРАД ХЪАДАКВА\n– апсуа-абаза (абаза) уагIахъа рэтнокультура ацзакIыра гIащаквыргылхра;\n– адиаспора йрыуу хIыгIвычIвгIвысква рыжвла ъану рпсадгьыл йгIайхра ахъазла аъаща бзи гIаныршара;\n– абашталагIвчва Апсны аэкономика, асоциал йгьи акультура тшауацIыхра йгIаланаркIра;\n– агвбайара тынха – апсуа-абаза (абаза) уагIахъа рылкIгIараква, рцIаскви рхабзакви – гIащаквыжьра.\nА-Конгресс ахачIвкви амурадкви йгIарыквхта ауи анхара апны быжьнархара хъадакI гIалукIгIа йауаштI:\n– цри бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, – культура, – чкIвыныргIа, – апхьара, – згIвадарахчара, – спорт.\nА-КОНГРЕСС АНХАРА ЙГIАЛАЛ ЙАУАШ\nУахьчIвала а-Конгресс йапшым акъральква йыртабзазауа апсыуати абазати гIанызкьыгIв райхIа аднакIылитI. Ауат ашвъаква йшгIархIвауа апшта йатахъу зымгIва зчпата аорганизация йалалкваз ракIвпI. Ансимшы нхара уагIа 80-гIв райхIа йахъвдаквырщтитI.\nА-Конгресс далал йауаштI апсуа-абаза йгьи убых уагIахъаква йрыуу дзачIвызлакIгьи. Ауи ахъазла ахIвара швъа гIвыта электрон почтала йщтира йа уъабзазауа ашта апны а-Конгресс ауысхагIвкI йутра атахъыпI. Уъабзазауагьи къральта уызкъральгIвугьи магIны гьырзырбум. А-Конгресс йалу дзачIвызлакIгьи аорганизация анхара далазара, айззараду даделегатта йа а-Конгресс аорганква дрылазларныс далырхра, ЙхIаракIу асовет алачIвараква дрылазара дахвитпI.\nА-Конгресс йалалуа Абаза уагIа руагIахъара, ргвбайара, ртурых гIащаквызыжьра йгьи тшауацIдызрыхра мурадта йызкIыта тшадызкIылыз атгIачва ду дрыуазаджвхитI.\nА-Конгресс анхара далалырныс, ауи апрограммаква рырхъйара дацхърагIарныс дзачIвызлакIгьи дахвитпI.\nА-КОНГРЕСС АХАЧIВКВА ШАРХЪЙАУА\nКъару хъадата йалуа кытипхьадза апны йгIандыршауа ахъвшараква ракIвпI. Ауат акытква рбзазагIвчва ашта ахъаз магIны зму ахачIвква рырхъйара йгIарыланаркIра гIадрыласитI.\nА-Конгресс агвып йдырхъйауа апроектква гьапшым: арыпхьарала апрограммаква, агвчIагIв акцияква, спорт, культура, хъмаштылра нархара зму ауыс пхатшаква, анкъвакъвраква.\nА-Конгресс йагIаджвыквцIарапI «Агвы апхара» гвчIагIв акция, аорганизация ауатыквква рпны пышвтдъа Айкьангьашырта клуб алачIвараква акIвшитI, уагIа щардагIв адызкIылуа «Абаза» культура-спорт фестиваль адыргалтI. Ауысква зымгIва амурад хъада – апсуакви абазакви хвы змата йырпхьадзауа ауагIа йрылагара, атурых тынха гIащаквхара ахъазла ауагIахъа адкIылра – йазынхитI.\nАГIВАМА КЪРАЛЬКВА РПНЫ АААК АНХАРА\nА-Конгресс апроектква Абаза уагIа йрыуу ъабзазауа акъральква зымгIва рпны йдырхъйитI. Ауи ауагIахъа аднакIылра йахъазымкIва ркультура, рцIасква, ргвбайара ауат акъральква рбзазагIвчвагьи йднардыритI, акультура амдара йацхърагIитI. Апсны йахъазымкIва АААК ауысхартаква Россия аштаквакI (Санкт-Петербург, Москва, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, Ставропольшта), йара ауи апшта – Трыквшта, Германия, Нидерланды, Бельгия, Великобритания рпны йынхитI.\nЙцIыхъвахауа асквшква руацIагIваца а-Конгресс аунашвачпагIвчви йалаквуи йапшым анархараквала ацынхара ауысла ангIалра жвабапхьадзара мачвы рыцIарцIатI. Трыквшта апны йгIаныршу апсуа культура квтаква р-Федерация, Египет йаъу Акультури азъазари ртшауацIыхра афонд рыцынхара аргIапсща лырххьатI. АААК ЙхIаракIу асовет ахъада Эгьзакь Мусса дашIамсуа адиаспора ъан�� акъральква рунашвахъцIартаква руысхагIвчва дрынйалитI: агIвыма къраль уысквала Россия аминистр йтарагылыгIв Руденко Андрей, Иордания а-Сенат аунашвахъцIагIв йтарагылыгIв, Италия рпарламент адепутат Далль-Оссо Маттео датшагьи щардагIвы. Италия рпарламент апны а-Конгресс агвып йадыргалыз аконференция далан Апсны р-Президент Бжаниа Аслангьи. «АуагIахъаква йырбзазащахуш дара-дара йщаквдыргылхырныс рхвитнагIа. Апсны йгьи Европа Ду» тема йазынархаз ауи ауыс онлайн форматла йакIвшатI.\nА-Конгресс агIвыма къральква джьгарта йызрыцынхауа, ауат рпны ауысхартаква згIаннаршауа апсуакви абазакви йъабзазалакIгьи акъральыгIва арыбагъьара ауыс щъата йшазалуа тшазырдыритIта акIвпI.\nАХЪМАШТЫЛРА УЫСКВА\nАсквш 2021 агIан СогIвым апны асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзкваз рыхьызла Хъмаштылра цIласатыр ларцIатI. Ансисквша КIавкIаз айсра йаладзыз ауагIа анырджьабауа амш агIан амшын атшпы апсуа чвамза Ащамакъи Нарт мгъымци адыркIлитI. Апсны абаракъи адамыгъи рымш, Асабиква рхчара амш, Асквш шIыц йырзынархата а-Конгресс йацызкIуа агIвзачвагьи ацта акультура уысква, алитература анйараква аднагаллитI.\nАГВЫ АПХАРА: ГВЧIАГIВ АКЦИЯ\nАпсны апны ари акция йызшIуырпшра аъамкIва дута тшауацIнахтI. МызквакI руацIа «Алашара» Фонди Трыквшта апсуа культура квтаква р-Федерации рцхърагIарала чгIвыча пха, щапIхъацIа датшагьи гъын хIапчып саби 1000-гIвы райхIа йырнапIыцIашватI. Апроект Апсны арайонква зымгIва гIацIанакIтI, кIара йазыбжаз знырцIуз ашвъаква дара абзазагIвчва йдрыхIазыруан. Ауи ашIыпIа хъвшараква рбзирала акытква рбзазагIвчва анхара йгIаланаркIра а-Конгресс нархарата йъананауахвыз штамаму йаквшахIатхитI.\nАПОЛИТИКА БЗАЗАРА АЛАЛРА\nАсквш 2022 агIан а-Конгресс йалакву йрыуата пщгIвы Апсны АуагIа Райззара апны алхраква йрылалырнвс йаквыркIтI. Ауи кандидатипхьадза йара йхъатачIв мурадын. А-Конгресс йалакву Апсны акытипхьадза йнадзатI. Ауи амщтахь социал нархара зму апрограмма гIаншатI. Ауи рыцIа сабап алата йуырхъйа йауаштI акъраль шабгу йазынарху ащаквыргылраква рлыхра уалазлузтын. Ауи апш лшара, ажва аламкIва, йгIаунатитI Апсны Республика а-Парламент. Алхраква ргIарбараквала а-Конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инар Апсны АуагIа Райззара дадепутатхатI. Адепутат йборчпI Апсны акъральгIвчва разыгIальаматраква йхчарныс, а-Конгресс агвыпгьи ауи ацIыхъва йтагылапI.\nА-КОНГРЕСС АХАЧIВ АПХЪАКВА\nЙаргвану азаман а-Конгресс хачIвыта йаргылитI Апсны акытква зымгIва рпны ашIыпIа хъвшараква гIаныршарала анхара ацIыхъва йнардзара.\nА-Конгресс йамурадпI аргIапсра йара-йара йынхауата ауыс аднагалырныс. ДзачIвызлакIгьи тшазидырра атахъыпI апхъахьыла хIдахIвраква, хIбзазара аныргIалра йрыщатазлуш хIцIасква, хIгвбайара, хIыбызшва гIахчара шакIву.\nЦри бызшва гIащаквыжьра йгьи шIасдъа йазырхIара. Ауи ахIатырла йалакIу анаука йгьи арыпхьара проектква лыхра. ЧкIвыныргIа анаука тшадыркIылра, йалкIгIата хIтурых, хIкультура, хIцIасква гIахъызтIуа история, абызшва, этнография нархараквала анхара йхънарыхра, ауи ахъазла аргвышхвагаква гIаныршара.\nХIуагIахъа шабгу, агвхъауаква, хIабашталагIвчва зымгIва йъанызлакIгьи йадызкIылуаш, йъазабадыруаш, абызшви атурыхи ддырдырырныс ъарылшуш, ауагIахъа культура апсып ъарзытагуш хабарпшгIарта штата йалуаш, джьгарта йынхуш хабарргага ргIапсра гIаныршара.\nАПСНЫ АТШАУАЦIЫХРА АПРОГРАММА\nУахьчIва йбзазауа абанпара рпахь атурых ахъазла магIын ду зму хачIвы гылапI – арыпхьара, культура, спорт рпны йпсахра атахъу лыхта ауат апсахраква акIвыршара, уызквгвыгъуш къральгIв жвлара гIаныршата тшауацIнарыхра, ауи ахIатырла агIвычIвгIвыс йзынарху алацIараква йрылархIара. Апсны ахъахвитра рыбагъьара, акъральыгIва тшауацIнарыхра рпны арат анархараква хъадапI.\nАуи гIаргвынгIвуата а-Конгресс агвып спортгьи, наукагьи, демографиягьи, культурагьи, згIвдарахчарагьи, шварагIварадарагьи, агIвыма къральква йырзыгарху политикагьи гIазцIазкIуа атшауацIыхра апрограмма лырхтI. Ауат зымгIва шалу Апсны акъральгIвчва рбзазаща анадзара щаквдыргылитI.\nА-Конгресс агвып ауагIа рпахь ансимшы йгIагылуа ауысква агвныргIврала анхара абзазагIвчва гIаланаркIрала пышва бзи дырхIахьатI. ХIара акъраль шабгу хIгIахъыкIвшан йапшым акытква рпны рыцIа йыззыбжу тамамта йыгIдыритI.\nХIара борчта йхIыквпI кытипхьадза ахъазла кIьыда-кIьыдата ахачIвква лыхIхта йазакIу акъраль атшауацIыхра йапрограммата йадхIкIылхырныс.\nХIара гвылагьи псылагьи йхIтахъыпI швари хIари хIацыта ауи абзазара йалагIжьырныс.\nАААК АУЫСХАРТАКВА\nАшIыпIа хъвшараква Апсны акъала йгьи акыт 43 рпны дахIврала рынхара джвыквырцIахьатI. А-Конгресс хачIвыта йаргылитI ауи анхара акъраль шабгу, зпхьадзара 150 йнадзауа акъалакви акыткви зымгIва гIаланаркIра. Апсны утыцIта ауысхартаква къральти штати 10 рпны йынхитI: Санкт-Петербург, Москва, Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, Ставропольшта, Трыквшта, Германия, Нидерланды, Бельгия, Великобритания.\nАуагIахъа йрыуу йъабзазалакIгьи ауи анхара йгIаланаркIра ахIатырла абзазартаква рпны а-Конгресс ауысхартаква гIандыршитI, ауат щъата йырзалитI рахIа йджьгару, згьагьара зпсахра йазыхIазыру, абзазара рыпшдзара йалазара зтахъу агIвычIвгIвысква. Ауат йырхIвауала акIвпI шIыпIипхьадза апны рыцIа магIны зму, АААК анхара зладжвыквнацIуш ауысква шщаквдыргылуа. Ауат акыт йа акъала йту атгIачваква райхIара зынйауа абаргвыраква йгIарыквхта йгIалырхитI.\nАуи апш дгылща абзазагIвчва ахачIвква рлыхрагьи а-Конгресс ацхърагIарала рырхъйарагьи йрылазларныс лщарата йачпитI.\nЙалкIгIу гватра азалнахитI а-Конгресс гIвычIвгIвысипхьадза йылшараква гIардырра. Кытипхьадза атшауацIыхрала ахачIвква анлырхуа ауатгьи тшрыквдыргIапситI. ЙайхIатагьи йхIхIвапIта, зцри кыт йа акъала йтыцIхта датша зджьара йбзазауа ауагIа – апхьахьаква, айъазагIвчва, арыпхьагIвчва, ахIаракьатчпагIвчва – рпышвагьи рды��раквагьи гIадрысабапитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/khuatshuymsh-khazynkhauata-aduney-apsua-abaza-kongress","date":"2022-11-28T00:56:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710462.59\/warc\/CC-MAIN-20221128002256-20221128032256-00295.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9896585345,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.989658534526825}","num_words":1138,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.962,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Абгархыгв кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарали ауагIахъа хъвмарраквали атшыбжьараква акIвнаршатI\nАААК апроект шIыц апкъ йтата МЧС аъачIвагIагIв АмычIба Индира далата Абгархыгв кыт апны апхьагIвчва рыхъазла йапхъахауа медицина цхърагIарала атшыбжьараква акIвшатI. Ауи акIвымкIвагьи асабиква ауагIахъа хъвмарраквала мастер-класс ддырбатI, АААК апроект «Амазара» йаланакIуата йхъырхыз амультфильми афильми йырддырпшытI.\nАААК ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Уатап кыт апны.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшара гIахъыртIытI Очамчыра район йаланакIуа Уатап кыт апны. Ауи дахъадахатI Кутелиа Руслан. АшIыпIа хъвшара йалалтI: Халваш Сабрина, Кутелиа Дато, Кархалава Мимоза, Адлейба Ремзик, Адлейба Рембо, Кутелиа Виолетта, Кутелиа Слема, Боджгуа Илона, Адлейба Джорж.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-09-16","date":"2022-11-27T16:43:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710409.16\/warc\/CC-MAIN-20221127141808-20221127171808-00003.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9031144977,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9031144976615906, \"inh_Cyrl_score\": 0.055479299277067184, \"oss_Cyrl_score\": 0.01022334210574627}","num_words":93,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.87,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Мыку кыт апны апсуа бызшвала мультфильм гIанарбатI, йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла тшыбжьарагьи акIвнаршатI\nАААК ашIыпIа уысхартаква рынхара апкъ йтата Очамчыра район йаланакIуа Мыку кыт апны ауысхагIвчва апхьагIвчва йрынйан апсуа бызшвала мультфильм, АААК апроект «Амазара» йауу афильмква ддырбатI. Адуквагьи ахвыцквагьи йрымагIальаматдзата МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира йакIвлыршаз йапхъахауа цхърагIара шдурадзушла атшыбжьара йаздзыргIвытI даргьи джьгарта атшыбжьара йалалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-09-28","date":"2022-11-27T14:45:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710409.16\/warc\/CC-MAIN-20221127141808-20221127171808-00036.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970473051,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970473051071167}","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.122,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика АкъральыгIва банк ахабар аргатI ачвахъабага банкнотква «Владислав Арӡынба» ргIацIщтра шджвыквырцIауа.\nБарганджиа Саид\nАкъральыгIва банк йазалху асайт апны ахабар шаргауала, ауи зноминал апсар 500 йнадзауа ачва��ъабага банкнотква «Владислав Арӡынба» ргIацIщтра джвыквнацIуштI. Абанкнот Абашта айсра апны Апсны абзазагIвчва йгIатыргаз АйгIайра йахъыцIуа асквш 25 йазынархапI.\nАюбилей банкнотква ргIацIщтра сентябрь а 29 атшын йаквдыршватI, ауи атираж апхьадзара 10000 йнадзуштI. Рноминал хвыла абанкнотква ахвгIара-тира апны йгIарысабап йауаштI. Датшатагьи ауат гIарысабап йауаштI йазыркIкIуа пкъыгIвата, инвестиция амальла йгьи тезаврация амальла (ахчаква тлашIа гIаныршарала йангIарысабапхауа – аредакция ррытаразга) рноминал ахв йаквымшвауа пхьадзарала.\n«ЙгIацIцIуа абанкнотква хвгIара-тира амальта йгIарысабап йауаштI Россия сомла йрыбагъьу рноминал хвыла: апсаркI Россия Федерация а 10 сомкI йраъарата. Араъа йгIалкIгIара атахъыпI абанкнотква атичIв пкъыгIва пшцIыщтыртаква рпны йгIарысабап йшамуаш (аюбилей банкнотква ргIарысабапра гIвына амапI – аредакция ррытаразга)», – араса йгIанахIвитI Апсны АкъральыгIва банк асайт ахабар апны.\nАкъральыгIва банк аунашвачпагIв Барателиа Беслан йшихIвауала, ачвахъабага банкнотква ргIацIщтра закIытагьи йгьаквымшвушызтI Россия а-Гознак рцхърагIарадъа.\n«Ага кIьасата тшырзынахIырхазтынгьи, Гознак йхIыцыркIтI йгьи гIамта айшысдзала анадзара швабыж йхIаракIыта хIахIвара дырхъйатI. Ауи ахIатырла зджьара йгIанымхауата швабыж хIырзыразпI», – йхIватI Барателиа.\nАбанкнот абамби йгIалху ашвъабыгъь шкIвокIвала йгIацIырщтуаштI ачваквпшыра удзышва-гIвабджьазшва йаъата. Акупюра аквпшыра йадынхалтI асуратгIвгIвчва Джапуа Батал йгьи Каитан Тимур.\nАпахь тланыкъва апны йхъаду асурат Апсны Республика йапхъахауа апрезидент Ардзынба Владислав йпортрет акIвпI, ауи йацIагIвпI «Владислав Арӡынба», ауи йаццауата хъарачIвыла йгIарбапI АйгIайра абаракъ щтIызхуа апсуа абджьар къаруква райсыгIвчва. Асурат йацIачпапI апхъанчIви апсыуа рыпшдзага.\nАщтахь тланыкъва апны йхъаду асурат Апсны Республика акарта акIвпI, ауи йацта йгIарбапI Апсны акъральыгIва герб аныта абагъьата йаквщтIыху ауыхвара хIагIа зквылуа Апсны акъала хъада Согъвым архитектура адкIылра ахвага.\nАчвахъабага банкнотква Апсны апны йапхъахауата йгIацIырщтуаштI. Апсны Республика АкъральыгIва банк акIвпI Абашта айсра апны Апсны абзазагIвчва АйгIайра ангIатырга амш аюбилей йадахIвуата ачвахъабага банкнотква ртираж агIацIщтра йагIаджвыквцIагIвхаз.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-apny-achuaqhabaga-banknot-ardzynba-vladislav-gatsyrschtuasht","date":"2022-11-30T16:36:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710765.76\/warc\/CC-MAIN-20221130160457-20221130190457-00697.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9835429192,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9835429191589355}","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.945,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Абаза бызшвали апсуа бызшвали уыса гIапхьарала анкъвакъвра хъада йалазлуш апхьагIвчва гIалырхуата йакIвшаз анкъвакъвраква ргIарбараква йрылапшхитI Апсны апны\nА��сны йауу апхьагIвчви астуденткви Абаза бызшви литератури рфестиваль йахъвыкIта йакIвшуш абаза бызшвали апсуа бызшвали уыса гIапхьарала анкъвакъвра хъада йалазлуш апхьагIвчва ъагIалырхуаз анкъвакъвраква йрылан. Ауат рпны рапхьаща гIадырбатI АГУ афилология факультетт йапхъахауи йгIвбахауи акурсква, Гвдауыта 2-хауа аквтанай апхьарта, Гагра 1-хауа аквтанай апхьарта рапхьагIвчва.\nАпхьагIвчва абаза бызшвалагьи апсуа бызшвалагьи уыса йгIапхьара атахъын. Ауат штшдрыхIазырыз, ауыса апхьара йшазычпу дырхъвыхуан АГУ афилология факультет адекан Хагуш Батал ахIбата дъачIваз ажюри. Ауи йалан апсуа литературала АГУ акафедра арыпхьагIв ахIби адоценти АмкIваб Ахри Какоба Адгури, апсуа бызшвала АГУ акафедра адоцент Лихова Наталья, «Абаза бызшви литератури рфестиваль» проект унашва ахъызцIауа ПIаз Сергей йгьи Черкесск апны йгIаныршу «Алашара» жвлара адкIылара ахъвшара аунашвачпагIв Мыква Мурат. Гагри Гвдауыти рпны ажюри йгIарылалуан арыпхьагIвчви арыпхьарала ауысхартаква рынхагIвчи.\nАгIвуагIахъакI абызшви акультури йырзынарху ауысквала ращтаныкъвара апны арат йрапшу ауысква магIныта йрыму гIаликIгIатI АмкIваб Ахра.\n«Абаза бызшви литератури рфестиваль апсуакви абазакви культурала, бызшвала ращтаныкъвара рыбагъьара ауыс апны рахIа мгIан ду зму ауатыквква йрыуазакIыпI. Ауи ансисквшагьи йакIвшалитI, Апсны йауу чкIвыныргIагьи йхъдымрыпауа ауи йалазлитI. Апроект апкъ йтата Апсны йауу апхьагIвчва, астудентква, арыпхьагIвчва Къарча-Черкес апны йакIвшауа анаука-практика конференциягьи джьгарта йалазлитI», – йхIватI АмкIваб.\nАпсны апхьартаква рпны йакIвшаз анкъвакъвраква бзита йшадгалаз гIалыркIгIатI ареспублика йгIайыз асасчва.\n«Апхьарта ауи анкъвакъврагIвацата акIвымкIва гвыргъьахъвыта йаднагалтI. Ауысаква йгIарыпхьауа йаламгаскIва Амамыр амш йазынархата асабиква «Амамыр ахIвыхIв» ргылчIв гIадырбатI. Зныбыжьквала йалыхыз агвыпква рыуа закIы ауысаква йангIарыпхьара амщтахь тшпсщара дакъикъаквакI гIабжьадрышвуанта ауи азаман ашвахIварала йдырчвуан», – Гвдауыта йгIвбахуа апхьарта апны анкъвакъвра лахIварата йгIайыланацIаз хIыцагIвишатI ПIаз Сергей.\nЙгIаликIгIатI ауи анкъвакъвра йалакваз абаза йгьи апсуа уысара азыгIальаматрата йазрымугьи.\n«Астудентква закIы-гIвбала йгIашIамсуата хуысакI йгIарыпхьара зтахъызгьи рылан – ауи анкъвакъвра йаларымпхьадзузтынгьи. АпхьагIвчвагьи швабыж цкьата, ауыса амагIны угвы йнадзауата, йангIалуата тшацырчпауа йгIархIватI», – йлахIвараква гьцIайымкIуазтI ПIаз Сергей.\nАнкъвакъвраква ргIарбараква йанрылапшра амщтахь йагъьта йырпхьадзауа 14-гIв гIалырхта Къарча-Черкес апны йакIвшуш анкъвакъвра хъада йырщтиуаштI.\nАбаза бызшви литератури рфестиваль адгалра асквш 2019 агIангьи сынчIвагьи Апрезидент грантква р-Фонд гIацхърагIитI. Афестиваль адызгалуа «Алашара» жвлара адкIылара акIвпI. Ансисквшагьи ауи йалазлитI Апсны йауу аделегация: апхьагIвчви ��студенткви уыса гIапхьарала йанкъвакъвитI, апхьахьакви аъачIвагIагIвчви «Тобыль апхьараква» наука-практика конференция йалазлитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/anquaqura-qhada-yalazlush-auysa-apkhiaguchua-agalyrkhuaz-anquaqurakua-akushat-apsny-apny","date":"2022-12-07T00:01:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711121.31\/warc\/CC-MAIN-20221206225143-20221207015143-00008.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9954658747,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.995465874671936}","num_words":327,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.052,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апхьахьа Чрыгъба Вячеслав йгIвыра «Апсни анахьанат акъралькви ршIыпIахьызква ражвар» апрезентация акIвшатI Адуней апсуа-абаза конгресс апресс-квта апны.\nАпрофессор, афилология наукаква рдоктор, Апсны Республика а-Президент йпны йгIаныршу Астратегия рхъвыхраква рквта адиректор, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чрыгъба Вячеслав йнаука нхара «Апсни анахьанат акъралькви ршIыпIахьызква ражвар» апрезентация акIвшатI а-Конгресс апресс-квта апны август а 24 атшын.\nАпресс-конференция акIвлыршун АААК хабарргарала ахъвшара аунашвачпагIв йгьи аредактор хъада Лазба Амина. Ауи асасчви ажурналисткви йгIацIцIгIвацаз анаука нхара шIыц гIадлырбатI, апрезидиум йчIваквазгьи йрабалырдыртI: йыззайззаз акнига згIвыз Чрыгъба Вячеслави ауи йарецензентта йалыз афилология наукаква рдоктор, Апсны анаукаква ракадемия академик Когониа Валентини.\nЧрыгъба Вячеслав акнига сквшыкIи бжакIи дшадынхалыз, ауи Апсны ашIыпIахьызква апсуа-урышв-ангьльыз йгьи урышв-апсуа-ангьльыз ажварта йагвныргIврала йапхъахуз швапхата йшалыз гIайхIватI. Ауи йгIаликIгIатI агIвыра агIвыма къральква ргеография хьызква рурышв-апсуа ажваргьи, агеография терминква рурышв-апсуа ажваргьи, аэтнонимква рурышв-апсуа ажваргьи шалу.\nАкнига згIвыз йшихIвауала, ажвар мурадта йаму акъраль ашIыпIаква рыхьызква апсуа литература бызшвала ргIвыща щаквыргылра, ауат урышв йгьи ангьльыз бызшвала тамамта, транскрипция ахабзаква йрыквыргIапста йгIарбара шакIву.\n«Швабыж магIны амата йспхьадзитI Апсны акартаква рпны ономастика, амгIва адзакIьа йдыргылуа агIарбагаква рпынгьи ашIыпIахьызква тамамта йгIарбара. Йауа ухIварыквын, Апсны амгIваквала уанамдауа гвы аутитI ахьызква йапшымкIва йшгIву, атранскрипциягьи тамамта йшгIадымрысабапуа. Наука амальла йдрыбагъьаз ахьызква ракIвпI йанцIара атахъу, датша бызшвала йануыгIвуагьи йшашуаш апшта апсуа хIваща йаргванта йчпара атахъыпI. АжвапIта, урышв бызшва ахIарыф «ы» аналазара «Эшыра» кыт ахьыз ацаукIта «Эшера»-хIва йгIвра затахъыйа? Йа «Кудры» атарала «Кодор»-хIва, ауасамцара? Ауат йрапшу ажваква майрадзата урышвлагьи ангьльызлагьи апсуа хIваща гIащаквужьуата йузыгIвитI», – йгIаликIгIатI Чрыгъба.\nАуи йхIватI ажвар ахъазла гIалцIыртата йшизалыз йкнига арецензентква йрыуазаджву афилология наукаква рдоктор Кварчиа Валерий йнаука нхараква, апхьа��ьаква Бгажба Хвыхвыти Гьыцба Тараси ргIвыраква йгьи йапшым асквшква рагIан йгIацIцIыз Апсны агеография картаква.\nАжвар адигалуата материал аназикIкIуаз ауи йцIыхъвахауа асквш 30 руацIа Апсны агеография карта апны йыншаз апсахраква зымгIва алайцIатI. Акнига апны совет заман агIангьи ауи амщтахьгьи Апсны ашIыпIаква рыхьызква псахра ауысла йнарахвыз ашвъаквагьи гIарбапI, ауат ареспублика ауыжвгIанчIви география хьызква рщаквгылра атурых шбаргвыз йаквшахIатхитI.\nАжвар арецензент, академик, афилология наукаква рдоктор Когониа Валентин ажурналисткви асасчви агIвыра филология хъатала йгIауахвырквын магIныта йаму рзынайырдзатI.\n«Ари акнига хбызшвакIла йгIвыпI. АригIвацагьи ауи атурых ахъаз магIны амата йачпитI. ЦIбакI зцIуымбуш автор йынхара рецензия зыгIвныс саргвышхватI. СизыразпI ауи уыста йакIвйыршаз, йазикIкIыз, хвы зквцIауачву аматериал рыхъазла. ЪачIвагIагIвчва щардагIв рыхъазла, зымгIва йрапхъата – афилологква-атакIыгIвчва, атурыхдырыгIвчва, агеографква, акартографква – ауи хвду зму ажварпI. КIьыдата сшизыразу схIвара стахъыпI ари апш нхара агIацIщтра лшарата йызчпаз Эгьзакь Мусса», – йгIацицIахтI ауи.\nКогониа йшипхьадзауала, акъральква, ауат рыкъала хъадаква, рахIа йпхатшу ргеография объектква рыхьызква апсышвала йаразакIыта йшуыгIвуаш щаквзыргылуа ари акнига зджьара йгIанымхауата цхърагIага бзипI. Ауи йгIаликIгIатI ажвар акъральква рыхьызква рпны щтIыхга ъауыргылуаш шгIанарбауа, акъральква абгатагьи айшыстагьи йшрыпхьауа шану. Ажвар алацIара «ауи апшта сакъта дъадгылыз абзирала агеографква, атурыхдырыгIвчва, ономастики топонимики йырпщылазлуш зымгIва ауи йаланхарныс рзымайрахуштI».\nАпрезентация йалаз Адуней апсуа-абаза конгресс аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан акнига агIацIцIра Санкт-Петербург йаъу а-Конгресс ауысхарта анхагIвчва швабыж йшайгвыргъьаз йхIватI.\n«Ари апш нхара агIацIщтра апсуа бызшва, апсуа-абаза уагIахъа ртурыхи рлитератури гIахчара йгьи тшауацIдрыхра йазынарху а-Конгресс апрограмма зымгIвалагьи йаквшвитIта, ауи ласыта адуней йгIаквылра ахIатырла йхIылшауа зымгIва хIымчпакIва йгьамуашызтI. Багъьата йхъасцIитI ари апш щата багъьа зму анхара апсуа топонимика гIащаквыргылхра йгьи йхчара йазынарху ахабзаква рнахврагьи йшащатахуш», – йхIватI ауи.\nАпресс-конференция акIвзыршуз Лазба Амини анйара йалаз АуагIа Райззара адепутат, а-Конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инари Чрыгъба Вячеслав йыцта нхара уысла Европа, МарагIайырта Аргваны ркъральква йанаъаз ауи йтахъхуш материал шазикIкIуаз йшаквшахIатхаз ажурналистква йрархIвтI. Ауат йгIалыркIгIатI акнига згIвыз сквшпхьадзарала хIабашталагIвчва драчважвата йырхъвыхраква рпны йгIайыхъвуш дырракI гIаршIикIгIарныс лшаракI йауазтын амаль йымата йшагIвйымщтуаз.\n«Апсни анахьанат акъралькви ршIыпIахьызква ражвар» агIацIщтра ахчала дацхърагIатI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагI��, «Алашара» Дуней адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса.\nАкнига атираж экземпляр 500 йнадзитI. Ауат рхъвыкI акъраль апхьартаква йрыртуаштI. ЙызхвгIарныс зтахъу ауи Апсны акъала хъада акнигатйыртаква рпны йрауаштI. Уыжвласыла ауи аэлектрон квпшыра дрыхIазырта Апсуа Интернет-библиотекагьи Апсны р-Президент йпны йгIаныршу Астратегия рхъвыхраква рквтагьи рсайтква йгIартарцIуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsni-anakhianat-aqralikui-rtshypakhiyzkua-razhuar-aprezentatsiya-akushat-aaak-apny","date":"2022-12-06T10:59:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711077.50\/warc\/CC-MAIN-20221206092907-20221206122907-00743.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9826367497,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9826367497444153}","num_words":584,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвысдуква\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыуазаджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАвгуст а 13 йюбилей йыртлапIитI АААК ЙхIаракIу асовет ахъада, апхьахьа йгьи абзихагIв, ажвлара уыснкъвгагIв, зуагIахъа ргIащаквыжьра мурадта йызкIыта зкъаруква ауи ауыс йадызгалуа Эгьзакь Мусса. АААК ахабарргарта портал ауи амш йадахIвуата ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nАвгуст а 8 Чагва Армида – КъЧР апынгьи Ставрополь шта апынгьи йбергьльу ажвлара уыснкъвгагIв – сквшы 65 лхъыцIитI. АААК ахабарргарта портал ауи лбзазара мгIва, дызлу ажвлара уысква, хачIвыта лпахь йлыргылуа, гвалата лгвы йту йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nАбаза литература ащаквгылра, атшауацIыхра, акъагIара угIаквчважвауа уалагарквын ажва аламкIва зымгIва рапхъа упахь дгIагылитI Джыр ХIамид. Абаза гIвгIвчва йрахIба пшдзаз агIвычIвгIвыс дангIадрийыз амш АААК ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nИюль а 24 сквшы 70 йхъыцIитI апсуа уысагIв йгьи ажвлара уыснкъвгагIв, 15 сквша Адуней апсуа-абаза уагIахъа радкIылара (МАААН – ужвы АААК) йагенеральна секретарыз, «Ахьдз апша» орден йгIвбахауа астепен зму Аламиа Геннадий.\nИюль а 22 сквшы 66 йхъыцIитI йбергьльу абаза хирург Татаршвауа МухIарби. АААК ахабарргарта портал ари агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазари йынхари йгIарыквчважвауа абзагIвра аднагалтI.\nИюль а 15, Адлейба Борис дангIадри амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал апны ари агIвычIвгIвыс, ауыжвгIанчIви Апсны апхъагылагIв лашара дгIахIгвалашвахитI.\nАгIвдза Владимир сквшы 82 анихъыцIуаш амш йапылуата АААК ахабарргарта портал ари агIвычIвгIвыс йгьи аполитик джьащахъва йачважватI.\nЙбергьльу абаза апхьахьа йгьи ажвлара уысхагIв, ауагIахъа рхъа зладухауа агIвычIвгIвысква йрыуазаджву Агырба Юрий дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал бзагIвра арыхIазыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/licnosti","date":"2022-12-04T16:16:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00183.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978960156,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978960156440735}","num_words":235,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК Ан-абачва рклуб сабап ду гIалцIуата йгIвбахауа анйара акIвнаршатI. Араъа анчва, абачва айъазагIв-педиатр Кварчиа Астанда йлынйатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс Ан-абачва рклуб апны Москва йтагылу асабиква рзгIвадара анаука медицина рхъвыхра квта апедиатрия хъвшара апедиатр хъада Кварчиа Астанда йлынйатI.\nАри анйара гIвсахIаткI аъара йакIвшатI. Ауи азаман ауацIа анйара йалакваз, ащардагIв анын, асабиква рзгIвадара йазынархата азцIгIара щарда дыргылтI. Ауат рызбжа рыцIа йрызгIашыкъта быжь дула йрылачважватI. АйъазагIв-педиатр азцIгIараква зымгIвагьи йауацIыхта джьауап рылттI.\nКварчиа Астанда мчбжьыкIла лцришта Апсны дгIайтI. АйъазагIв шIа швабыж уыс лщардапI, ауаса тшахалырдзан Ан-абачва рклуб апны дсасытI. УахьчIвала ауи айъазара йахъазымкIва наука нхарагьи акIвлыршитI. АйъазагIв йшылхIвазла, Апсны дгIацапахта араъа лъачIвагIала дынхарныс лгвыгъапI.\nАуи Ан-абачва рклуб абзазара апны щарда цIуата швабыж йатахъдзу уыс бзита йшгIархъвыцыз гIалылкIгIатI.\n«Ащарда ан-абачва рунагIва апны дара-дара асаби ддырбзихарныс йащтапI (датшата йухIвушызтын ауат швхIаусыгIва щарда йгIархъшахъыцIныс ауаш азгIва агIарбараква дрыдзырныс ргвыгъата – аредакция ррытаразга). Аклуб абзирала ан-абачва рыцIа йхъаду аддырраква рауашатI, ажва ахъазла, айъазагIв тшизынауырхара анатахъу, ауыс цIолата йхъатакIра анатахъу, асаби шыра йылазтын ауи ъазагIвата йыдгал йауаш. Ауатква удырырквын аунагIва апны гвыргIва ду гIауылазымцIауа азгIва рбзиха ауаштI. Ан-абачва рклуб анчва, абачва рбзира алата йспхьадзитI, йалкIгIата чIыдата йгвжвайлауа, гвыргIва гIазлашвалауа анчва шIаква», – лхIватI Кварчиа.\nАнйара далан Апсны апны ООН ЮНИСЕФ Асаби фонд ауысхагIв Аргвын Нала. Афонд хнархаракIла йынхитI: арыпхьара, згIвадарахчара йгьи ажвлара цхърагIараква ртшауацIыхра. Ауи апроектква зымгIвагьи асабикви ан-абачви руысква йырзынархапI.\n«ХIара йгIахIгвынгIвитI ан, аба руыс амагIны шдуу. Арат йрапшу анйараква йшгIадырбауала, ан-абачва йрылшитI аъачIвагIагIв йайкьангьашра йахъазымкIва дара-дара абабаларныс, йырзацапшу ауыс баргвква гIащтIырхта йрылачважварныс», – лхIватI Аргвын Нала.\nАклуб алачIвара далан щарда мцIуата йабахаз ачкIвын, Адуней апсуа-абаза конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар. Ауыгьи асабиква ргIадзныргылра ауысла йгвгIанаграква гIайхIватI, ауи йахъазымкIва АААК аклуб зхъа йадынхалырныс, здырраква ауацIызхырныс зтахъу ан-абачва рыхъазла йшгIаныршу гIаликIгIатI.\nГIвысабичва гIадзынзыргылуа ан Айба Саманта йшыл��хьадзауала, уыжв азаман, йалкIгIата интернет апны, йаквымшвауа адырраква йъарынйалауа ашвхIаусыагIвала ан-абачва щардала йгIващитI, ауи ахIатырла аъачIвагIагIвчва рынйараква швабыж магIны рымапI.\n«Азаман апхъала йымгIвайситI, айъазара тшауацIнахитI, асаби психология тшауацIнахитI. ХIкъраль ахъахвитра къральыгIва щарда ъадымгылс йгIалцIла шIыцра щарда кIьасата йхIзыгIадзитI. Ауи ауысла ан-абачва интернет йгIатырхуа адырраквала акъраль нхартаква йанрапхъанысуа гIаншитI. ЙгIаншитI ауат адырраква анхъылапсу, йанаквымшвауа. АзджьакI ауи ашвхIаусыгIвала йырчпара рымдыруа йгIанхитI. Дара айъазагIвчва йырхIвауагьи гьаквшвалум. Аклуб ауи ауысла ан-абачва йырцхърагIарныс алшитI – уыжвгIанчIви заман йщардахаз адырраква шырзалыргуш апшта, дара-дара алачIвата йайкьангьашырнысгьи амаль гIарнатитI», – лхIватI Айба Саманта.\nГIвысабичва гIадзынзыргылуа датшагьи пхIвыскI, Апсны апрезидент йпротокол АунашвахъцIарта аунашвачпагIв Возба Хибла йакIвшаз анйара хвду аквылцIатI йгьи йгIалылкIгIатI магIны ду шаму ан-абачва асаби данчмазагIвхара йахъазымкIва йанакIвызлакIгьи тынчта айъазагIвчва йрайкьангьашларныс, йщаквкIыта разцIгIараква рджьауап йазыпшгIарныс.\n«Аклуб амаль гIаннаршитI йазалхта аъачIвагIагIвчва урайкьангьашырныс, йауа ухIварыквын айъазарта йыгIвнамкIва ауат анубауа мачIпI, йчIвагIгIауа асаби чымазагIв дунапIыцIатагьи ауыс йшатахъу апш йгьузыбум», – лхIватI ауи.\nАн-абачва рклуб аунашвачпагIв Квициниа Кама йшгIалхIвазла, аклуб апны йгIаджвыквылгIвацата йакIвшаз анйараква йгIадырбатI айззара шIыц дрыхIазырпхьадза адгалагIвчва руыс рыцIа-рыцIа йшгIардахIвуа.\n«ХIара хIыхъазла магIны аман йапхъахуз арат анйараква акIвхIыршата йтамаму джьыпхакI хIтагылырныс – хIаргьи ан-абачвагьи йхIгвапхауата. АуагIа разаъащала хIразыпI. ЙащтагIайуа асквш [2020] аклуб анхара рахIагьи уагIа щардагIв алазлуштI. Ауи ауысла щарда хIзыгIаргIвитI, телефон йхIызгIаситI. ХIтыпгьи ауацIыхIхырныс хIазхъвыцитI», – лхIватI Квициниа Кама.\nАААК а-Дискуссия клуб йагIвсыз асквш агIвымызкI руацIа нхарата йакIвнаршаз даквчважвауата ауи аунашвачпагIв Турава Ирина апроект дахIврала йшджвыквлыз гIалылкIгIатI. Ноябрь ацIыхъва зынхара джвыквызцIагIвацаз Ан-абачва рклубгьи, ауи дшхъвыцуала, ахъа бзидздзапI.\n«ЙакIвшаз анйараква йгIарыквухырквын ауыс уагIа щардагIв йрымагIальаматпI, йшпакIву ухIварыквын ауагIа хъызхуа ауысквала клуб щарда аъапI, ауаса зымгIва рацкIыс йщарду ан-абачва ракIвпI, датшата йухIвушызтын ари аклуб акIвпI Апсны апны рахIа йщарду ауагIа адызкIылуа. Араъа хIызлачвауа ауысква йанакIвызлакIгьи магIны рымазлуштI», – лхIватI Турава Ирина лажва далгауата.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа а-Дискуссия клуб йазалху проектта йгIаннаршатI Ан-абачва рклуб. Ауи анхара ноябрь а 30 атшын йджвыквылтI. Ан-абачва рклуб алалырныс рылшитI анчва, абачва зымгIвагьи. АдгалагIвчва йшырпхьадзауала, ауи ауысла йхъаду «азыгIальаматри, ��тахъыри» ракIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-an-abachua-rklub-moskua-yauu-ayazagu-pediatr-ylynyat","date":"2022-11-30T17:48:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710765.76\/warc\/CC-MAIN-20221130160457-20221130190457-00865.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978690743,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997869074344635}","num_words":573,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.063,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Рим къала, Италия р-Парламент апны Апсны р-Президент Бжаниа Аслани АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси алата адепутат Далль-Оссо Маттео йпресс-конференция «АуагIахъаква рхъатаъаща дара-дара йщаквдыргылхырныс рхвитнагIа. Апсни йдуу Европи» акIвшатI.\nФевраль а 9 ахъвлапын Рим, Монтечиторио Тыдзду, Италия р-Парламент пресс-конференция ъакIвдыршауа апещду апны адепутат Далль-Оссо Маттео йконференция «АуагIахъаква рхъатаъаща дара-дара йщаквдыргылхырныс рхвитнагIа. Апсни йдуу Европи» акIвшатI.\nСогIвым дшаъаз онлайн форматта видеола аконференция адызгалызи йалаквази сальам райхуата тшырзынайырхатI Апсны р-Президент Бжаниа Аслан. Ауи апсышвала йгIачважвара итальйан бызшвала йатайкIуан Адуней апсуа-абаза конгресс аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан.\nА-Президент Апсны ауагIа рыхьызла аконференция йалакваз сальам риттI, аконференция нархарата йамугьи йара ауи ауыс Италия р-Парламент апны йъалачважвагIвацауагьи ареспублика ахъазла магIын ду шаму гIаликIгIатI. Бжаниа айшыста атурых даквчважватI йгьи Апсны акъральыгIвара шщаквгылуаз гIайхIватI.\n«ЗкъральыгIвара сквшышвпхьадзара гIацIанакIуа Апсны къральыгIвакI атрибутиката йамазара атахъу зымгIва амапI. ХIара хIуагIахъа аквырджь унашвачпагIвчва ршовинист политика ахьантара йызгIацIцIтI: асквш 1992 август а 14 аквырджь рхъвква хIреспублика йгIагвыквстI. ХIуыс ага йбаргвызтынгьи хIара хIайгIайын хIхъа хIахвитта тынчта хIбзазарныс хвитнагIа шхIыму хIырцIабыргтI», – йхIватI а-Президент.\nАуи йыздзыргIвквуз йгIаргвалайыршвахтI Апсны зныкI экономика уысла амгIваква зымгIва хъвыркIылта ахъазы йшгIанхаз. Айсра амщтахь акъаруква зымгIва ззынархаз акъраль, ауи амлыкврхIара гIащаквыргылхра, акъральыгIва институтква рыбагъьара ракIвын. Апсны Республика а-Конституция нарахвтI, «Апсны Республика акъральыгIва хъахвитра ауысла» ашвъа мачвы ацIарцIатI. Ауыс зрыбагъьаз гIаншарата йалтI Россия Федерация Апсны асуверенитет йъадгылыз.\n«ХIамайгвыргъьушта йгьаъам дипломат азазаъаща зцхIыму акъральква рпхьадзара псайспамцара йъалахIауа. ХIара йгIахIгвынгIвитI адуней апны къраль щарда хIалархIвуа йцара ахъазла заман ауыра шатахъу, ауи шуыс баргву. Апсны ажва хвы азызбауа акъральыгIваква зымгIва агIвхъатакIгьи разыгIальаматра алата йрыцынхарныс йхIазырпI. ЙхIгвапапI Италия абзазагIвчва йрыуата рыцIа-рыцIа щардагIвы хIкъральи хIгвбайари рхъа ахъаз йъагIахъыртIуа, Апсни Италии рыкъалаква ащтаныкъвауа йъалагауа. Йауа ��хIварыквын, хIара хIуагIахъаква апхъанчIви заманищтарагьи йабадыритI», – дацIачIвагъватI Бжаниа.\nАуи аконференция йалакваз рынхара апны дахIвра рымазларныс дрызхIвахIвтI, аконференциягьи уыс йазынхауата йакIвшата Апсни Италии руагIахъаква райгвара азазаъащаква ртшауацIыхра йшащатахуш багъьата йшазхъайцIауа йхIватI.\nЙара ауи апшта айззара йалази асасчви абаза бызшвала сальам пха рзыйтийтI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса. Ауи йгIачважварагьи Таниа Кан йатайкIуан.\nЭгьзакь Мусса Адуней апсуа-абаза конгресс – адуней шабгу апны хIуагIахъа йрыуу зымгIва адызкIылуа, ауат рыжвла ъану рпсадгьыл йту райщчва йрабадырныс, рцри бызшви рцIаскви рхчарныс ахъазла лшара гIанзыршауа организацията йхIватI. Амамыри йщаквгылу аъащи ррыбагъьара йырзынхауата аконгресс йапшым акъральква рпны жвлара-культура нархара зму, ауагIахъаква адызкIылуа ауысква аднагалитI.\n«Апсуа-абаза уагIахъа рыхъазла магIын дудздза зму ари айззара апны сгIачважвара джвыквсцIауата зымгIвагьи сальам нашвасхIвитI. Апсыуакви абазакви уагIахъакIпI, ауат йгIарылцIыз ауагIа къраль 50 райхIа рпны йбзазитI. ХIдиаспора рпхьадзара мильуан йайхIапI, хIыгIвычIвгIвысква йъабзазалакIгьи йызлу акъральыгIваква дрыбагъьауа щъата йрыцIагагылапI. Адуней апсуа-абаза конгресс [апсуа-абаза] хIуагIахъи Италия ауагIахъи зныкI йрызбжьаз азазаъащаква, сквшышв щарда йынкъвыргаз культурали хвгIахвтрали ращтаныкъвараква ргIаршIыцхра йацхърагIарныс йхIазырпI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАпсны атурых йалыргата дгIаквчважватI Италия р-Парламент адепутат Далль-Оссо Маттео. Ауи ареспублика ауагIахъапхьадзарагьи, ашта йгIацIанакIуагьи, уахьчIва политика статуста йамугьи гIайхIватI.\n«Апсны Республика – зстатус гIвбата йаъу кIавкIаз республикапI. Грузия ауи йара йаштата йапхьадзитI, ауаса дара ауагIа ауи йгьадгылуам, даргьи Апсны Республика зхъа йахвиту къральыгIвата ршвъа йанырцIатI, жвкъралькI ауи йадгылтI, ауат йрыуата абыжьба ООН йалу къральпI. Адуней апны йалархIва-йаларымхIварыгьи Апсны экономика йгьи геополитика уысла лшара ду зму къральпI. АуагIахъа ртурых ахъа апхъанчIви заман йгIаджвыквылуазтынгьи, ауат руыжвгIанчIви турых амгIва рыцхIагIарала йылкъьапI. ХIгвыгъитI хIапхъахьыла ауи адуней апны йацыркIуашта, Италия ахъаз стратегия магIны зму ари ашта йацхърагIуш гIвзачвагьи ащардахушта. Ауи ашта хIаргьи йхIхIырдыруашта, хIхъа йазыгIахъхIтIуашта йаъапI», – йхIватI адепутат.\nАпсны уызларыцынха йауаш анархараква рпны ауи Италия ахъаз гIальаматра алата туризм гIаликIгIатI.\n«Туризм Апсны ахъазла йанакIвызлакIгьи магIын ду змаз нархаран. Италиягьи ауаъа швапха амдара, инвестиция алацIара, аинвестор шIыцква гIахъкъьалра ауысквала алшараква шардапI. Абарауат анархараквала йынха йауашын ноябрь агIан Ламеция-Терме апны Апсны апрезентация анакIвшуз йшангIалыз апшта Рим апны йгIахъыртIуаш аиталия-апсуа хвгIахвтра палата. (Араъа дызк��чважвауа асквш 2021 декабрь а 4 Италия ашта Калабрия йаланакIуа Ламеция-Терме къала апны йакIвшаз, йайззазтынгьи онлайн форматлазтынгьи уагIата 70-гIвы райхIа злаз Апсны Респпублика адуней дипломат ргIапсра апны апрезентация акIвпI – аредакция ррытаразга). СгIачважвара алсыргауата щарда мцIуата зъанатIа йахъыцIхыз Европарламент а-Президент Сассоли Давид йажваква гIазгра стахъыпI: «АуагIа рбжьара бльын ргыл йгьауашым, ауат рыхъвашара атахъыпI», – йажва цIхъва айттI Италия р-Парламент адепутат Далль-Оссо Маттео.\nАконференция апны датшагьи йгIачважватI адвокат Латтанцио Антонио, аналитик Монселлато Суоми, Апсны агIвымакъраль уысквала а-Министерства (МИД) йазалху хъвдаквцIара зму ахIвачIвгIвы Гриттани Вито, ажвлара уыснкъвгагIв, «Кантьере лабораторио» культура адкIылара аунашвачпагIв Джильотти Витторио, АААК ЙхIаракIу асовет аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан.\nТаниа йшихIвазла, Италия атланыкъвала йгIачважваз зымгIва ахъазгIваца айззара йгьаламызтI, ауат Апсны атурыхгьи, ауи адуней-хабза статусгьи, агьагьара йщаквгылыз агеополитика аъащагьи цIолата йддырдыртI, дзачIвызлакIгьи «заджвгьи йгвы дамсуата, заджвы йахьылагьи дамхъуата дгIачважватI».\n«Апсны ауыжвгIанчIви турых апны Италия р-Парламент абльынква йапхъахауата апсуа йгьи абаза бызшва «ргIатI», Апсны Республика апшыща «йаздзыргIвытI». ХIа хIшапшуала, ари уыс дупI, йаргьи уыжвласыла ауи йащтагIайуашта хIазпшитI Италия ауниверситетква ангIалра рыдчпалра, Италия абизнесгьи хвгIахвтра уысла ащтаныкъвара щаквыргылра. АкъральыгIва уысхартаква алата Апсны ахъазы йазынархата ари апш уыс Европа АдкIылара (ЕА) акъральква рпны зынгьи йгьнымшасызтI», – йгIаликIгIатI Таниа Кан.\nАуи йшихIвазла, Апсны р-Президент Бжаниа Аслани АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси аконференция йъалаз ауи амагIны рыцIагьи йщтIнахтI, йаргьи Апсны анахьанат акъральква йхътIыта йрачважварныс шамагIальамату гIанарбатI.\n«Швабыж магIын ду амапI ари йапшу айчважварта хIаракIква рпны Апсны абжьы гарныс, аквырджь пропаганда йацымцауа хъвыцща ргIарныс. Ажва аламкIва, Апсны аунашвачпагIвчва ауи йъалаз – Апсны ахъахвитра йацызкIуа акъральква рыцIа йшщардахуш ахьыла йшахъуа йаквшахIатхитI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв дъалазгьи уагIа щардагIв гIазцIазкIуа апсуа-абаза диаспора агIвымакъральква йырзынарху ари аполитика йшацыркIуа арыбагъьитI», – йгIахIгвынйыргIвытI Таниа Кан.\nЙара ари ауыс лшарата йызчпаз Италия апны асквш 2017 агIан ашвъа йанырцIаз Италии ЕА акъралькви рпны Апсны Республика а-Дипломат уысхарта йакIвнаршауа анхара акIвпI, йхIватI а-Конгресс аппарат аунашвачпагIв.\nА-Дипломат уысхарта ангIахъыртIы ауи анырхара Апсны а-МИД йазалху хъвдаквцIара зму ахIвачIвгIвы Гриттани Вито йгьи Таниа Кан йрыхъвдаквырцIатI, ауаъа йгIашIарышвта Апсны аъаща тамамта уыла йгIацIазжьуа, ауи акультури атурыхи гIазырбауа жвлара-культура нархара зму ауыс жвабапхьадзараква адыргалтI.\n«Дипломатия – йауыру, гIапсара швабыжгьи зпщылу, уагIагьи млыквгIалцIыртагьи щардата йъатахъу уыспI. УахьчIвала хIызщту Апсни Италии руагIахъаква рабадырра тшауацIнарыхра акIвпI, ауи хIалархIвауа йагIвызапI, йауа ухIварыквын, агалагьи рыцIа магIны амапI апсуа-абаза уагIахъа рыхъаз ацIабырг андхIырдыруа, хIгвбайари хIцIаскви йанрыхахIыргIвазауа, ахвгIахвтра-экономика ащтаныкъвараква анщаквхIыргылуа, астудентква анамыгIдауа», – йажва цIхъва айттI Таниа Кан.\nАуи дырзыразта ажва пха рзыйхIватI «апсуаква руыс адуней апны аквчважвара йаланакIуата ари апш магIны зму ауыс адгалра йацхърагIаз аналитик йгьи агеополитика кьангьашагIв Монселлато Суоми, Апсны а-МИД йазалху хъвдаквцIара зму ахIвачIвгIвы Гриттани Вито йгьи Апсны агIвзачва».","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/italiya-r-parlament-apny-apsny-yazynarkhaz-press-konferentsiya-akushat","date":"2022-12-06T11:41:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711077.50\/warc\/CC-MAIN-20221206092907-20221206122907-00835.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9886541367,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9886541366577148}","num_words":956,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.956,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Амультимедиа\nАсквш 2020 агIан апсуа ашвахIвагIв, асуратчпагIв йгьи амультипликатор Квициниа Астамур йгIанйыршаз «АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал акъаруквала ангьльыз бызшвала йатаркIтI.\nУахьчIва Адуней апсуа-абаза Конгресс сквш 30 ахъыцтI.\nЙайшысу афильм «Сыс» Апсны ауагIа ргIвгIвы Гогуа Алексей йгIахIвахра ащатала йхъылхтI арежиссер шIа Кварчиа Амина.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата ужвыгьи фильмкI хъырхтI, ауи апсуа ашва йгIаквчважвитI. Афильм дарежиссерпI, асценарийгьи лгIвытI Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсуа драма театр арежиссер, Апсны апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина.\nАпсны ауагIа руысагIв ду ЩынкIвба Баграт ажваква ззалайцIаз агара ашва «Шьышь нани» апсуа уагIа ртурых рахIа йрыцхIагIата йгIалахаз XIX асквшышв агIаншаракви асквшква 1817-1864 рагIан йакIвшаз КIавкIаз айсра йаладзквази йырмакъым чвахъабагата йалтI. Адирижер – Спиваков Владимир, амакъым «Мастера хорового пения» зхьзу Академия гвып ду йацырхIвитI.\nАгIапынла Апсны апны псы гIархъалхитI, йгIакъагIитI йапшым ахIврапшдзаква, агIайыраква, ацIлаква. АААК ахабарргарта портал апсабара ауат ашвыгаква «рбыжкIра» йауата мачIкI акIвызтынгьи йгIазырбауа асуратква рабаркIыра гIатанацIитI.\nАААК ахабарргарта портал Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва театр апны «Сариа» спектакль апресса анхагIвчва рыхъаз йангIадырбуз йхъырхыз асуратква гIатанацIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/multimedia","date":"2022-12-04T14:13:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00340.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9775375128,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9775375127792358}","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.029,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.88,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК РекIа кыт афельдшер-акушер пункт хъвшвыла йацхърагIатI\nРекIа кыт апны АААК ашIыпIа хъвшара ахIварала а-Конгресс агвып асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзыз афыр Кучубериа Юрий йан Хашба-Кучубериа Ламара унашва зхъылцIауа РекIа кыт афельдшер-акушер пункт агIвычIвгIвыс апхъапхъа уызлайцхърагIуш ахъвшвква азырхвгIатI. А-ФАП акыт абзазагIвчва рыхъазла айъазартазаджвыкIпI, ауи сквшыкI ауацIа 2000-гIв райхIа тшазынадырхитI.\nАААК Бамбора апхьарта апхьагIвчва ахIбаква рыхъазла ъачIвагIагIалхрала тшыбжьара акIвнаршатI\nАрыпхьарала, жвлара джьгаррала, згIвадарахчарала АААК апроект апкъ йтата Бамбора апхьарта апны йжвбахауи йжвизхауи аклассква рапхьагIвчва рыхъазла ъачIвагIалхрала треннинг акIвшатI. АААК айчважвара адгалра апны йгIарцхърагIаз СогIвым къральыгIва колледж арыпхьагIв Бврцыц Алиси АГУ астудентква Касландзиа Сарии Касландзиа Нестори рразыра ажваква рзынадырхитI.\nАААК РекIа кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарала атшыбжьараква акIвнаршатI\nАААК апроект апкъ йтата МЧС аъачIвагIагIв АмычIба Индира далата РекIа кыт апны апхьагIвчва рыхъазла йапхъахауа медицина цхърагIарала йызкьазууыз атшыбжьараква акIвшатI.\nЙапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла атшыбжьараква арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара йаднагалитI. ЙшцIасхаз апшта апхьарта йапхъахауа медицина цхърагIара зладурадзуш ахъвшвкви аъамапсымакви согIата йарттI.\nАААК Лыхны кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарала атшыбжьараква акIвнаршатI\nЙгIадрайгваз МЧС аъачIвагIагIв АмычIба Индирагьи далата йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла атшыбжьара адыргалтI Лыхны кыт апны апхьагIвчва рыхъазла. АцIайква зчажь блыз, удын зквшваз, зыбыгIв шIчIваз, зща гIаджвыквлыз, амара зхъа йташыз, ймахыз тамата ушицхърагIуш рархIвтI. Дара апхьагIвчвагьи йрымаджьащахъвата атренинг йгIалалтI.\nАпроект апкъ йтата АААК агвып апхьарта согIата айъазагIв дъадзагIамис йчмазагIвхаз йа хьыгIа задзаз уызлайцхърагIуш ахъвшвкви аъамапсымакви ацхърагIащаква зну швъагьи рыцта йрырттI.\nАААК Айкьангьашырта клуб Инджгиа Джьамбул нхара уысла йынйатI\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб атурыхдырыгIв Инджгиа Джьамбул йынйананхара уысква йрылачважватI. Анйара апны апсуаква рбжьаща, ртшыкIща, ртшгIвычащаауысква гIащтIырхтI.\nАсквш 2022 агIан «Аимадара» агIарбараква: апроект Апсны апны сабита 400-гIв райхIа гIаланакIтI\nАААК апроект «Аимадара» абзирала асквш 2022 агIан Апсны йапшым акытква йрыуу саби 400-гIв райхIа акъраль ауацIа йамдатI.\nАААК Бзыб кыт апны амакъымбзибагIвчва шIаква рыхъазла йырхъвыхру мастер-класс акIвнаршатI\nАААК амакъымршIыйагIв Марыхвба Абзагв далата ахваша, ноябрь а 11 атшын, Бзыб апхьагIвчва рхъвыхрата музыкала мастер-класс рзаднагалтI. Амастер-класс апхъала Марыхвба Абзагв абжьы анцIара атшауацIыхра атурых айшыста даквчважватI.\nАпроект агIаджвыквцIагIвчви апхьагIвчви музыка йаквчважватI, чкIвыныргIа рыцIа йхъызхуа амакъымква запшу гIаддырдыртI, амакъым ъамапсымаквала йапшым амакъым композицияква йгIарыстI. Дара апхьагIвчвагьи рталантква гIадырбарныс лшара раутI.\nМузыка нархара зму апроект шIыц асквш 2023 агIан йджвыкврыжьра ргвыгъапI. Ауи апкъ йтата макъым гIаныршарала йхътIу апхьарасахIаткви амастер-класскви акIвдыршуштI. Апроект алдыргауата йагъьу амакъым композицияквала авидеоклипква хъырхуаштI, концертгьи адыргалуаштI.\nАААК Айкьангьашырта клуб абаза уагIа руагIахъа макъымква руыс йаквчважватI\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб аъачIвагIагIвчва гIанарайгвауамца йапшым ауысква йырзынарху алачIваква акIвнаршитI. Йызкьазууыз алачIвара нархарата йаман «Абаза уагIа руагIахъа макъымква: йацы, уахьчIва, уачIвы».\nАААК Агвбедиа кыт абзазагIвчва футбол ахъаз хари футболи волейболи йызласуаш топи рхвгIарныс йырцхърагIатI\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва ашIыпIа хъвшараква рыцынхара апкъ йтата Ткъварчал район йаланакIуа Агвбедиа кыт абзазагIвчва йырцхърагIатI. Акыт ауагIа рахIварала футболи волейболи йызласуаш топи футбол ахъаз хари рхвгIатI.\nАААК Гвып кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла тшыбжьара акIвнаршатI\nЙапхъахауа цхърагIара шдурадзушла атшыбжьара МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира далата Гвып аквтанай апхьарта апхьагIвчва йырзадыргалтI. Атреннинг апны ацIайква зчажь блыз, удын зквшваз, зыбыгIв шIчIваз, зща гIаджвыквлыз, зхъа амара ташыз, ймахыз тамамта ушырцхърагIуш рархIвтI.\nАпроект апкъ йтата АААК айъазагIв дъадзаным цхърагIара йазыбжу йыдугалуаш ахъвшвква йапхъахауа цхърагIара аквпшыраква зымгIва зну швъагьи рыцта апхьарта согIата йрырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed","date":"2022-12-02T10:00:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710900.9\/warc\/CC-MAIN-20221202082526-20221202112526-00335.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9932643771,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.993264377117157}","num_words":495,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Май а 21, КIавкIаз айсра аналгаз амш агIан, Апсны йгьи Лагъь КIавкIаз ареспубликаквакI рпны аджьабара айззараква акIвшатI, ауат рпны айсра йаладзквази зпсадгьыл йтнагази гIаргвалашвахуан.\nКIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра мшы, май а 21, агIан Согъвым апны мзаркIыла мгIвайсри джьабара айззари акIвшатI. Айззара йалакваз айсра йаладзыз ауагIа чIахI рзырчпатI, амхIаджьырква рчвахъабага син хIврапшдза азыщтIарцIатI, ахIврапшдза алапаква амшын йхъырыжьтI.\nАджьабара айззараква ари атшын Апсны акъалаква рпны, Лагъь КIавкIаз ареспубликвакI рпны, апсыуа-абаза йгьи адыгьа диаспора ъабзазауа акъральква рпны йакIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/dzhiabara-mshy-soghuym-apny-kavkaz-aysra-yaladzkuaz-gargualashuakhuan","date":"2022-12-07T05:46:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711150.61\/warc\/CC-MAIN-20221207053157-20221207083157-00039.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9963729978,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9963729977607727}","num_words":73,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвыраква зымгIва\nАсквш 2020 агIан апсуа ашвахIвагIв, асуратчпагIв йгьи амультипликатор Квициниа Астамур йгIанйыршаз «АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал акъаруквала ангьльыз бызшвала йатаркIтI.\nАААК апроект «Аимадара» абзирала асквш 2022 агIан Апсны йапшым акытква йрыуу саби 400-гIв райхIа акъраль ауацIа йамдатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб аъачIвагIагIвчва гIанарайгвауамца йапшым ауысква йырзынарху алачIваква акIвнаршитI. Йызкьазууыз алачIвара нархарата йаман «Абаза уагIа руагIахъа макъымква: йацы, уахьчIва, уачIвы».\nАААК йаланакIуа Апсны апхIвысква рсовет Лагъь КIавкIаз апны йакIвшаз апсуа-абаза форум йалачважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви АААК апресс-квта апны йакIвшаз йызкьазууыз алачIвара апны апсуакви абазакви йырцIасыз азъазара гIахчара шатахъу йаквчважватI.\nАпсны акытква йрыуата апхьагIвчва 300-гIв райхIа АААК йаднагалыз ауагIахъа хъвмарраквала атшыбжьараква йрылан","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/archive","date":"2022-12-04T16:18:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00330.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994487226,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9944872260093689}","num_words":108,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nЙбергьльу апсуа апхьахьа, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, апрофессор Чирикба Вячеслав йнига шIыц «Апсны йгьи Италия акъала-къральыгIваква XIII-XV асквшышвква рагIан. Азазаъащаква йгIарыквчважвауа абзагIвраква» аунашва АААК ахабарргарта портал йгIарайхIвтI.\nАпсны апны «Апсны абльын Ду» – хIва йызпхьауа апхъанчIви хъахчага уыхваракI аъапIта ауи йамгIандзу ауыжвгIанчIвиква тамамта йгьырзыдыруам. Йалныс ауыпI азцIгIараква зымгIва джьауап гIарнатырныс сынчIва апхын зырхъйара йалагаз анаука проект.\nАчвахъабагакви атурых шIыпIакви рдуней мшы йадахIвуата АААК ахабарргарта портал Апсны акультури атурых-культура тынха ахчари рминистр йтарагылыгIв Кобахиа Батал акультура тынха агIахчара апны адахIвракви шварагIварата йаъуи руысла йачважватI.\nАсквш 1992 август а 14 щымта щажьыта Грузия а-КъральыгIва совет архъвква айхамгIва ахчара швхIаусыгIвата йырчпатI, Ингур дзыгIв апны аквырджь-апсыуа къральгIвына йгIахъысын Гал – Согъвым мгIвала Апсны йгIаласкIьакIьауа йгIаджвыквылтI. Абарауаса йгIалагатI мыш 413 йнайыз, йщарычIвараз айсри апсыуа уагIахъа ргеноциди.\n«АшварагIвара сахIат апны хIхъазы хIгьгIанымхатI» Ардзынба Владислав йгIачважвара йгIалхпI, асквш 1992, октябрь а 7, Лыхны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/history","date":"2022-12-02T09:06:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710900.9\/warc\/CC-MAIN-20221202082526-20221202112526-00558.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9937649965,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9937649965286255}","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс йалаквуи аэксперткви апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра шгIащаквыуыжьуаш амальква йрылачважватI а-Конгресс апресс-квта йакIвшаз алачIвара апны.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи ауаъа йгIазшIыртыз аъачIвагIагIвчви август а 18 апресс-квта йакIвшаз аклуб алачIвара апны апсуакви абазакви рдиаспораква ъану агIвыма къральква рпынгьи дара р-Псадгьыл апынгьи руагIахъа тшдырра гIащаквыжьра йапщылу ауысква гIащтIырхтI.\nА-Дискуссия клуб анхара адгалагIв Зантария Рустам йгIазшIитыз аъачIвагIагIвчва рыхьызква гIайхIватI. Ауат Апнсы Республика АуагIа Райззара адепутат, АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар, Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеран, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Барцыц Марина, Евросоюз апны акультура уысквала Апсны рхIвачIвгIвы, Германия йту апсуа диаспора йрыуу Рудат-АгIвдза Виолетта, репатриацияла АкъральыгIва комитет абашталагIвчва рабадыррала ахъвшара аунашвачпагIв Хутаба Инал ракIвта йгIацIцIтI.\n«Айшва гьагьата» йакIвшуз Айкьангьашырта клуб алачIвара апны ауатыкв уыс хъадата йгIатаргаз апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра щтIыхра шатахъу, ауи ауагIахъа гIащаквыжьра йазынхауа ауыс хъадаква йшрыуу акIвпI. Айчажвара апны йыздыслыз хъатипхьадза апхъазаман – ауагIахъа тшдырри ауи щатата йазалуаз аъащакви айцIбачва ахIбачва йангIаршIыркIгIуз – йазнарцахлун. АъачIвагIагIвчва зымгIва адгылтI адуней апны йыншауа глобализация апсуакви абазакви руагIахъара рчвнарыдзырныс шшварагIвару. Ауи швхIаусыгIвата йазалуа ауысла лгвгIанаграква йайззаз йрыцагIвылшатI Евросоюз апны акультура уысквала Апсны рхIвачIвгIвы Рудат-АгIвдза Виолетта.\n«Анахьанат акъральква йгIаршIхIкIгIауа ачпащаква, абжьащаква, абзазаща швабыжта хIнарахвтI. ЙалкIгIата ауат рылубгIитI йара Апсны йту хIуагIа. ШвхIаусыгIва кIьыдакI гIауырбарныс баргвыпI, йауа ухIварыквын ауат зымгIва апщылапI: хIа йхIчIвым афачIвква, анахьанат ауагIахъаква йгIаршIхIкIгIаз агIахIвыщаква, гIвыма бызшвала йгIвыта аныла-арыла йкIыду азшIытгаква, ареклама датшагьи щарда. ХIпсадгьыл утыцIта йбзазауа адиаспора агIвыма къральква йшрылугьи дара руагIахъа рбайараква рзыгIащаквыжьтI. Йалныс ауыпI араъа, Апсны апны йыншаз йашвхIаусыгIва хъаду ауагIа рхъвыцща акIвхарныс, ауат [сквш 30 зхъа йахвиту ркъраль апны йанбзаза амщтахь] руагIахъара рчвымдзхуашызшва йырбауа йцатI», – йгIалылкIгIатI ауи.\nАга сквшигIадза апсышвали абаза бызшвали йчважвауа рпхьадзара рыцIа-рыцIа йалдзгIаргьи, апсуакви абазакви руагIахъа тшдырра – Апсны акIвызтынгьи, ауи утыцIта акIвзтынгьи – йгьымдзтI, йпхьадзитI АуагIа Райззара адепутат, АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар. Ауи йшибауала, ауагIахъа тшдырра акIвпI апсуакви абазакви агIвыма къральква рпны йбзазауа адиаспоракви адызкIылуа къару хъадата йалуа. ЙхIваз йрыбагъьауата Гьыцба апсуа-абаза диаспора дъадзарыцынхаз ажвасквша руацIа дзынйалуз гIайгвалашвахтI.\n«ХIтшдырра шымдзыз йаквшахIатхауа швапхата йгIауг йауаштI Трыквшта йаъу, збзазагIвчва райхIара апсыуу Кайлара кыт апны йщаквгылу ахабза: ауаъа йбзазауа рыуа аджвырагIв йтдзы йтиуазтын – ауи зхвгIа йауаш апсуагIвацаква ракIвпI. Са йшспхьадзауала, ауагIахъа тшдырра йанакIвызлакIгьи апхъа йыргылра атахъыпI», – йхIватI Гьыцба.\nАпсуа-абаза уагIахъа ртшдырра гIащаквыжьра йазынхауа ауыс хъадаква йрыуата Гьыцба Инар йгIаликIгIатI хIабашталагIвчва рабадырра апымшвтра – уахьчIва йаъу атехнологияква ауи лшарата йырчпитI. УыжвгIанчIви дуней апны глобализация агIвычIвгIвара йгIарнатуа алшараква тамамта йгIрысабапра атахъыта йпхьадзитI ауи.\n«ЙгIахIахвпI, ажва ахъазла, щардагIвы хIаргьи хIсабиквагьи йхIызарарха акIвмызтын сабап зламкIва йырпхьадзауа Интернет. Интернет зымгIва йрапхъата абадыргата, хIуагIа рылкIгIара, ргвбайара датшагьи щарда гIауыба йъауаш платформата уапшра атахъыпI. Ауи агIан, са сшхъвыцуала, щарда тшапсахуаштI», – йпхьадзитI ауи.\nЙгIаларгаз амакIыра далалтI аэтнолог Барцыц Маринагьи. Ауи абызшва тшдырри ауагIахъа тшдырри алыхра атахъыта йылпхьадзитI:\n«Бызшва тшдырра – ауи агIвычIвгIвыс абызшва анидыруа акIвпI. УагIахъа тшдырра зымгIва йрапхъата уагIахъа шварагIварадарапI. Уцри бызшва льальата йудыруазтын ухъвыцщагьи, ууагIахъа шварагIварадарагьи, удунейпшыщагьи льальазлуштI. ХIара хIхъа злагIдыруа арат йгIашIыспхьадзаз йгьырхъазым – хIуагIахъа ръадаб, рнамыс, рбжьаща, датшагьи щарда ацпI. ХIтшдырра йахъвыкIу ауат зымгIва уахьчIвадза хIъанызлакIгьи хIгIархчатI. Са садгылитI агIвыма къральква рпны хIдиаспораква хIуагIахъа рлакта шдымрыдзыз. Ауаса йсымхIвакIва йгьауашым хIцри къраль апны хIтшдырра хIрыдзырквын хIцри бызшвагьи, хIгвбайарагьи, хIхабзаквагьи шхIчвыдзуаш», – лхIватI Барцыц Марина.\nРепатриацияла АкъральыгIва комитет абашталагIвчва рабадыррала ахъвшара аунашвачпагIв Хутаба Инал ауагIахъа тшдырра гIащаквызыжьуаш хъадата йпхьадзауа хIуагIахъара ацзакIыра, Апсны къральыгIва ахъахвитри атшауацIыхри йырзабакIуаз рпахь хIборч штшазыгIдырхуа ракIвпI.\n«УахьчIвала хIгIащаквхара ахъазла хвыта йазыхIтйыз тшазыгIдырхуазтын – хIуагIахъара гьхIрыдзуашым. Ауаса багъьата йхъасцIитI хIуагIа цри бызшва ардырра йацта хIкъральыгIва ащата щтIазцIаз рпахь хIборч тшазыдыррагьи рыладыркIра шатахъу», – дацIачIвагъватI ауи.\nАуагIахъа тшдырра агIащаквыжьра йазынхуш дзачIвыйа йгьи дшпазынхара атахъыйа? – хIва аклуб алачIвараква зымгIва йрылазлауа «АМЧ» жвлара адкIылара аунашвачпагIв Пачалия Алиса лазцIгIара джьауапдъа йгIанхатI.\n«Са сшапшуала, хIхъа гIащаквыгIыжьра ахъазла йчпара атахъу гIашIупхьадзагIвацауа йгьауашым. ХIауагIахъара шпахIхчуш? Лашарбагата йхIзалуаш дызда? – Арат азцIгIараква йшхътIу йгIанхауаркIвитI», – лгвгIанаграква гIалхIватI Пачалия.\n«Айшва гьагьа» йадзхъачIваз зымгIва аглобализация агIамта ауагIахъара гIаухчата анахьанат ауагIахъаква урыламдзра ахIатырла уагIахъа идеология лыхра шатахъу йадгылтI.\nАнйара алйыргауата Айкьангьашырта клуб аунашвахъцIагIв Зантария Рустам аклуб йалакву йащтагIайуа ралачIвара ари айчважвара йалаз аэксперткI дшалазлуш гIарылайхIватI.\nАклуб анхара йанархара хъадата йалтI апсуа бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, цри бызшвала литература ауагIа йрылагара ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха гIахчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква нкъвгара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsuakui-abazakui-ruagaqha-tshdyrra-shgaschakuyuyzhiuash-yalachuazhuat-aaak-aykiangiashyrta-klub-apny","date":"2022-11-27T15:59:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710409.16\/warc\/CC-MAIN-20221127141808-20221127171808-00495.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9988359809,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9988359808921814}","num_words":641,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.064,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб аъачIвагIагIвчва гIанарайгвауамца йапшым ауысква йырзынарху алачIваква акIвнаршитI. Йызкьазууыз алачIвара нархарата йаман «Абаза уагIа руагIахъа макъымква: йацы, уахьчIва, уачIвы».\n«Абаза уагIа руагIахъа макъымква: йацы, уахьчIва, уачIвы» нархарата йызмаз Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб алачIвара уатыкв айчважварата а-Конгресс апресс-квта апны ноябрь а 10 атшын йакIвшатI.\nЭкспертта ауи йалан амакъымршIыйагIв йгьи амакъымалацIагIв Агрба Тимури аэстрада ашвахIвагIв Кучубериа Ильди.\nАААК Айкьангьашырта клуб аунашвахъцIагIв Зантариа Рустам ауатыкв айчважвара гIахъитIуата ауи амурад хъада гIаликIгIатI: абаза уагIа руагIахъа макъымква гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхра.\n«Псы зхъу закIыта йалуа, тшауацIызхуа йгьи тшызпсахуа абаза уагIа рмузыка гIащаквыжьра – уахьчIва хIалачIвара ззынарху уыс хъадапI. Азаман хIбзазара анахьанат ахъатаква рапшта амакъымршIыйарагьи псахра аланацIитI. ХачIв хъадатагьи йгIагылитI абаза уагIа рмакъым антахьгьыт йызларапшым агаща гIащаквыжьра», – йгIаликIгIатI ауи.\nАмакъымршIыйагIв Агрба Тимур сквшщарда дызпщылу ауыс йгIайнатыз адырраква йайззаз йрыцагIвишатI. Ауи зымгIвагьи йырдыруа апхъанчIви макъымква абыжьгаща шIыц «ачгIвыча ршвицIитI». АршIыйагIв йшипхьадзауала, ауагIахъа музыка – абаза уагIа адуней анахьанат ауагIахъаква йызлагIарылркIгIауа закIыпI.\n«АуагIахъа макъымква ауагIа рпсы рылапI. ХIара уахьчIва тшазыгIдырра атахъыпI музыка апны стилизация гIарысабап йшауаш, йара ауи атахъума, йгьатахъымма. ПроектквакI рыхъазла йа альбомкI ангIацIущтуа стилизация ауыс датшата уадгылитI. Ауаса ауи ауагIахъа рлакта йагIарбагата хIанаквчважвауа швабыж хIсакъуа хIадгылра атахъыпI. АуагIахъа рмакъымква хIанрыдынхалуа хъашвхIхвитра гIанхIыршата амаль гьамам», – йхIватI ауи.\nАъачIвагIагIв ауагIахъа макъымква рпсахра датша хъатакIлагьи дадгылтI. Ауи дшхъвыцуала, ауыжвгIанчIвиква амакъымква ргвауырпхара ахIатырла азаман уацчIвырхъара атахъыпI.\n«АгIвычIвгIвыс тшидыруа даналагара йгIашIарышвта йынцIра шабгу музыка йыц дгIабзазитI. Амакъымква «цкьата» абанпаракI абанпаракI йгIаршIыркIгIауамца йгIамгIвайсра атахъыпI. Ауаса ауат гвыбзыгъата урыдынхалырквын ауагIа рыцIагьи йыргвапхуштI», – йгIаликIгIатI ауи.\nАэстрада ашвахIвагIв Кучубериа Ильда сквшквакI цIитIта лара лстудия апны ашвахIвара йазылбжьитI. Ауи лбжьаматаква Апсны йапшым ашIыпIаква йрыуу цIайпI. Лынхарагьи амакъымршIыйара апны ауагIахъара гIащаквыжьрагьи йрыщата хъадата ашвахIвагIв йылпхьадзауа цри бызшва адырра акIвпI. Ильда йгIалылкIгIатI апсуа уарадква ауагIа ргвы амч, рбзазаща шгIадырбауа. Ауаса йанаъазара мгIан ду амапI йамгIаналалразлакI, концертызлакI, анкъвакъвразлакI апсуа ашваква рылазларныс.\n«УахьчIва музыка апны модата йщаквгылазлакIгьи са кьангьаш гьазгIазгуам дзачIвапсыуазлакIгьи йгвы апсуа макъымква штггIауа. Ауи хIбзазара йузалымхуаш йахъвыпI», – лхIватI Ильда.\nАйчважвара йалаз зымгIва ауагIахъа макъымква ауагIа йрылагара йацхърагIуш апроект шIыцква лыхра шатахъу гIалыркIгIатI.\nРыцIа пасата апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху АААКи «Алашара» жвлара адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа уагIа рашваква йгIарыквчважвауа фильм хъырхтI. Абзазара йгIахъыху афильм «Апсуа ашва» ажвлара хабарргагаква рыхъаз сынчIва май а 16 агIан а-Конгресс ауысхарта апны йгIадырбатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-aykiangiashyrta-klub-abaza-uaga-ruagaqha-maqymkua-ruys-yakuchuazhuat","date":"2022-11-28T01:35:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710462.59\/warc\/CC-MAIN-20221128002256-20221128032256-00877.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989941716,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9989941716194153}","num_words":352,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.062,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа политик ду Багапщ Сергей йгIайыквчважвауа Апсны акъральыгIва университет апрофессор Бебиа Екатерин�� лкнига апрезентация Черкесск апны йакIвшатI\nАйсан Людмила\nАшвахьа июль а 22 атшын Черкесск апны Апсны йгIвыджьхауа апрезидент Багапщ Сергей йгIайыквчважвауа акнига «Ауасаражври ахъацIари рымгIва» апрезентация акIвшатI. Акнига даавторпI йбергьльу ажурналист, Апсны акъральыгIва университет апрофессор Бебиа Екатерина.\nАгIацIщтра гIалырбауата ауи апрезентация Черкесск апны йъакIвшауа дшайгвыргъьауа гIалылкIгIатI йгьи йбергьльу ауысагIв Анкваб Владимир йажваквала айщчва абаза уагIахъа тшырзыналырхатI: «КIвыхша сышвзалтI, абаза уагIа!»\n«Багапщ Сергей йалкIгIата абазаква пхата дырзыъан, абаза уагIа рыжвлара-политика бзазара джьгарта далан, ауи ахIатырла хIара хIыхъазла магIны ду амапI ари анйара йара йызнымкIва дъагIайлуз Черкесск агIвырагIацIщтырта тдзы апны йъакIвшауа», – лхIватI Бебиа.\nАуи йшылхIвазла, апсуа апхъагылагIв йтгIачви йари рыхъазла аматериалква йара дабгаркIвата йазылкIкIуа далагатI, ауаса Багапщ Сергей дгIвычIвгIвыс щаквкIын, чIыдахъвыта йыхьыз дыркъагIара атахъыта йгьйымпхьадзузтI.\n«Сергей Василий йпа апсуара (апсуа рпха знархару ацIасква разкIкIра – аредакция ррытаразга) анкъвгара дазгылан», – лхIватI акнига автор.\nБебиа Екатерина дшхъвыцуала, Багапщ Сергей Апсны акъральыгIвара ащаквгылри атшауацIыхри рпны йалацIара абгата хвы аквуцIарныс баргвыпI. Арат ажваква йрыцыркIуата йгIачважватI апрезентация йалаз щардагIвы. Ауат дрыуапI агвхъауа бызшвала йгIацIцIуа «Черкес хакв» газет аредактор хъада, Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеран Тхагъапса Увжыкъва. Ауи йшгIаликIгIазла, Багапщ Сергей апсуа уагIахъа рапхъа йгылата ртурых апны зхатI хIаракIу дгIвычIвгIвыспI.\n«ХIайгвыргъьауата йхIылахIхIвитI Апсны йазцIабыргыз апхъагылагIв Ардзынба Владислав Григорий йпа йымщтахь ауи йуыс ззынардзахуата ауагIа йырпа цIабыргыз, ркъару щъата йацIагылыз агIвычIвгIвыс дъагIаншаз магIны ду шаму. Абарат йрапшу апхъагылагIвчва гIадзынзыргылыз Апсны зхъа йахвиту къральыгIвата штшауацIнахуаш йгьи йшкъагIуш кьангьаш гьалам», – йхIватI ауи.\nЙбергьльу апсуа уысагIв Саканиа Гвында Багапщ Сергей нартргIа рэпос афыр, зуагIа рыхъазла ажвгIванд апны айачIва гIакIнызгаз йгьи зцришта ахъазла зхъа пшцIазцIаз Сосрыкъва дишIлырпшытI.\nАуысагIв йшгIалылкIгIазла, «ауи йапшу агIвычIвгIвысква Анчва адуней йззгIаквижьуа бзира злу ауыс дуква ахъвдаквырщтырныс ахъазла акIвпI».\nБагапщ Сергей аргваныта дыздыруаз зымгIвагьи ауи йгIвычIвгIвысагIа, абаза уагIа йырзынархата йынкъвигуз агвапара, Абаза район агIаныршара апны йалацIара шдуу гIалыркIгIун.\nБагапщ Сергей данабгаз аргваныта йабадыруаз аэкономика наукаква рдоктор, асквшква 2004-2011 рагIан Лагъь КIавкIаз апны Апсны Республика ахьызла йазалху хъвдаквцIара нкъвызгуз Этлыхв Олеггьи айззара далан. Ауи йгIвыджьхауа апсуа президент ауагIа бзи йырбуз, Апсны йгьи Къарча-Черкес Республика райгвара тшауацIназрыхуаз, шIырпшыра змамыз политикта акIвпI дшгIайгвалашвахуа.\n«Абазаква руысква рырхъйара нкъвицауата, дахIврала йаквйыршвауата Сергей Василий йпа йызнымкIва дрынйатI хIреспублика (Къарча-Черкес – аредакция ррытаразга) аунашвачпагIвчва, Россия Федерация акъральыгIва нхартаква руысхагIвчва. Ауи анцIрала хIгвы дтазлуштI дполитик дута йгьи хIуагIа дырпа цIабыргыта», – йхIватI Этлыхв Олег.\nАнйара йалан Согъвымла йгIайыз агвып йрыцу Апсны акъральыгIва университет ажурналистика факультет астудентква. Ауат йрыуу Матуа Ратха йшылхIвазла, «араъа ауи лпны даъазшва акIвпI йшылбауа». Анахьанат йгIачважвакваз йрыцылкIуата ауи Багапщ Сергей дышгIвычIвгIвыс дууыз лхIватI.\n«Ари акнига санапхьа йгIасгвынгIвытI ауасаражври ахъацIари рымгIва ушаламгIвайсра атахъу», – лхIватI апхIвыспачкIвын.\nАкнига апрезентация знархараз айззара йалан Къарча-Черкес республика апхьахьаква, аршIыйагIвчва, ахабарргартаква рынхагIвчва, Апсны ауагIа р-Абашта айсра аветеранква, абаза жвлара адкIылараква руысхагIвчва, чкIвынргIа.\nАкнига автор Бебиа Екатерина – Апсны Республика апны гIатгара зму джурналистпI, афилология наукаква дырдокторпI, Апсны акъральыгIва университет дапрофессорпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/cherkessk-apny-apsny-apolitik-du-bagapsch-sergey-ygayykuchuazhuaua-akniga-aprezentatsiya-akushat","date":"2023-02-08T14:41:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500813.58\/warc\/CC-MAIN-20230208123621-20230208153621-00575.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9908755422,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9908755421638489}","num_words":443,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.947,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ашIыпIа хъвшара шIыцква гIахъыртIитI Трыквшта йаланакIуа апсуа кыт Османии Токат шти рпны.\nАААК ашIыпIа хъвшара шIыцква нхауа йалагуштI Трыкв Республика апны. АзакI июль а 15 Йозгат шта йаланакIуа Соргун шIыпIа йаъу апсуа кыт Османие апны йгIахъыртIытI. Ауи даунашвахъцIагIвхатI Эскинджи (Айсан) Абдулсемих.\nУжвыгьи шIыпIа хъвшаракI Токат шта апны агIахътIра уахьчIва-уачIвыпI – ахъвшара йалалуаши унашва ахъызцIуши ралхра акIвпI йгIанхахыз. Ахъвшара Токат шта йаланакIуа Йешильюрт шIыпIа апны йаныргIалу, адиаспора йалакIыта йъабзазауа гIвкыткI аднакIылуаштI.\nОсмание апны АААК ахъвшара ангIахъыртIуаз чва зхъаз гвып аъан – а-Конгресс архъйагIв секретарь, Апсны Республика АуагIа Райззара – а-Парламент адепутат Гьыцба Инар, Трыквшта апны йгIаныршу Адуней апсуа-абаза конгресс ашта хъвшара аунашвахъцIагIв, АААК ЙхIаракIу асовети а-Президиуми йрылу ХIапIатI АхIмад, апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвахъацIагIв Махариа Мурат, Трыкв Республика апны йазалху хъвдаквцIара зму Апсны Республика ахIвачIвгIвы АгIвдза Ибрагим. Айззара йалан Астомбыль, Сакария датшагьи апсуакви абазакви йалакIыта йъабзазауа Трыквшта ашIыпIаква йгIартыцIыз адиаспора йрыуу уагIа щардагIв.\n31-гIв АААК йалалырныс шыртахъу швъа ргIвытI Османие апны, акыт рхъада Апса Хусейн Йылдызгьи дрылата.\nОсмание апны дукI мцIуата Апсуа культура квта (дарнагь) гIандыршатI. АААК ашIыпIа хъвшара ангIахъыртIы амщтахь ауи аквта апсуа культура квтаква р-Федерация йнарахвтI. Адарнагь аунашвахъцIагIв ХIапIатI Дурсун ари йапшу аквтаква хIабашталагIвчва ращтаныкъвара шдымрыдзуа гIаликIгIатI.\n«ХIара хIкыт апны йбзазитI ХIапIатIргIа, КъвапсыргьанргIа, НырргIа, ШвхIамузргIа, УазыргIа, МыкваргIа, АйсанргIа. Апхъала хIкыт дууын, ужвы щардагIвы тыцIхтI. Унашва зхъсцIауа адарнагь акъаруквала хIара араъа шпшдзахуш хIащтазлуштI. Сара Апсынгьи саъан, пщысквша ауаъа сынхатI. Апсынгьи апсуаквагьи бзи йызбитI, сшвызнайра стахъыпI. АлахI бзира хIанйырйатI, хIабачвымдзуа, хIкъральыгIвагьи хIзыхчауа», – дхIвахIвтI ХIапIатI Дурсун.\nОсмание апны датшагьи уыскI акIвшатI – Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан рыжвла ъану рпсадгьыл рхчарныс йцаз акыт апщыгIвбзазагIвчва «Аиааираз» («АйгIайра ахъаз») медаль рырттI. Гьыцба Инар амедаль аветеран ШвхIамуз МхIамат Эрол йнапIыцIайцIатI. Артшхъвага рквнадыргатI Къвапсыргьан Бахтийар Акйоли Мыква Омер Уазбеки. Айсра йаладзыз Къвапсыргьан Угур Полат ймедаль айсыгIв йтгIачва йрырттI.\nЙащтагIайуаз амш, июль а 16, Апсуа-абаза культура квта «Ельбудак» (Есильюрт, Буламур, Чырдак трыкв штаква йалакIыта ауаса йрыпхьитI – аредакция ррытаразга) гIахъыртIытI. Айззара йалан АААК архъйагIв секретарь, адепутат Гьыцба Инар, АААК ашта хъвшара аунашвахъцIагIв ХIапIатI АхIмад, апсуа-абаза диаспора ащтийыгIвчва, Адана апны АААК ашIыпIа хъвшара аунашвахъцIагIв Напщ Джьумальи, апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвахъацIагIви аунашвахъцIарта йалу зджьакIи, Трыкв Республика апны йазалху хъвдаквцIара зму Апсны Республика ахIвачIвгIвы АгIвдза Ибрагим, Апсны АхвгIахвтра-рхарджьра палата апрезидент Мерцхулава Тамила, ашта уысхарта аунашвачпагIвчва, аполиция рхъада, Трыквшта рпарламент адепутат.\n«Айззара гвыргъьахъвыта йакIвшатI. Аквта ангIахъыртIы амщтахь Трыквшта йауата Адуней апсуа-абаза конгресс йалакву адарнагь йаднакIылуа, ашта йту апсуакви абазакви зымгIва АААК йалалра ахъазла йатахъу анкетаква йтаргIвырныс лшара рзыгIандыршатI. Ауи ауыс джьгарта йакIвшун. АуагIа гвышхвара рылата йгьи йыртахъдзата ашвъаква ргIвуан», – йхIватI Гьыцба Инар.\nАуи йшихIвазла, ашIыпIа хъвшаракви акультура квтакви ъагIандыршаз Османии Ельбудаки апсуакви абазакви рыцIа щардагIвыта йъабзазауа ашIыпIаква йырчвыхъарапI.\n«Ауи апшта йхъару хIайщчви хIахщчви руагIахъара гIархчара ахIатырла тшадыркIылта йащтаныкъвара, зынхара джвыквызцIахьаз адарнагькви ашIыпIа хъвшаракви йрабадырра, йрыцынхара ъартахъу магIын ду амапI, ауатгьи хIуагIа ртшадкIылра ауыс йгIаланакIитI», – йхIватI Гьыцба Инар.\nАуи апсуа-абаза диаспора йадкIылата йъабзазауа апны АААК ашIыпIа хъвшараква гIаныршара ауысла АААК ЙхIаракIу асовет аунашвахъцIагIв Эгьзакь Мусса йрызйыргылыз ахачIвы архъйара магIын ду амата йпхьадзитI, йшихIвауала, ауи ауыс хIу��гIахъа ргвбайара ахчари тшауацIнарыхри йазынхарныс ауагIа аднакIылитI.\nАААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар Трыквшта дъадзаныз ауаъа йынхауа АААК ашта хъвшара аунашвахъцIагIвчва Къарча-Черкес апны «Алашара» жвлара адкIылара ансисквша йаднагаллауа «Абаза» культура-спорт фестиваль йшалалуаш ауысла драчважватI. СынчIва ауи июль а 23 йгIашIарышвта а 26-дза йакIвшуштI. Ауи акIвымкIвагьи Гьыцба Инар апсуа-абаза культура квтаква р-Федерация унашвахъцIагIвчва сынчIва агъны СогIвым апны йакIвшуш Адуней апсуа-абаза конгресс айззара ду Трыквшта ахьыла йалазлуш аделегатква шалырхуаш ауысла драйкьангьаштI.\nУахьчIвала Адуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква Трыквшта апны 10 йнадзитI, Апсны апны – 43.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-agutshypa-qhusharaki-apsua-kulitura-kuti-rynkhara-dzhuykuyrtsat-trykushta-apny","date":"2023-02-07T14:53:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500619.96\/warc\/CC-MAIN-20230207134453-20230207164453-00763.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9809588194,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9809588193893433, \"inh_Cyrl_score\": 0.010581431910395622}","num_words":546,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.954,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» жвасквша ъахъыцIыз йазынархаз аконференция акIвшатI Афон ШIыц апны.\nАфон ШIыц апны Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала йюбилейу Х Адуней анкъвакъвра афиналква акIвшатI.\nАпсны апны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Х Адуней анкъвакъвра алагатI.\nАААК Ан-абачва рклуб ан-абачвагьи асабиквагьи алата йызкьазууыз анйара акIвнаршан зпсихика ласы йщаквымгылуа йгьи ачважвара ласы йаузымщтуа ахвыцква гIащаквгылхырныс лшарата йрыму йаквчважватI.\nАААК йаланакIуа Апсны апхIвысква рсовет Лагъь КIавкIаз апны йакIвшаз апсуа-абаза форум йалачважватI.\nАпсны акытква йрыуата апхьагIвчва 300-гIв райхIа АААК йаднагалыз ауагIахъа хъвмарраквала атшыбжьараква йрылан\nАдуней апсуа-абаза конгресс йазалхта йарыхIазырыз асогIа йазабакIтI «Апсны» этнопарк апны йакIвшаз сагIындакъаущтрала анкъвакъвраква йрылаз.\nАбаза бызшвали апсуа бызшвали уыса гIапхьарала анкъвакъвра хъада йалазлуш апхьагIвчва гIалырхуата йакIвшаз анкъвакъвраква ргIарбараква йрылапшхитI Апсны апны\nАААК йаланакIуа апхIвысква р-Координация совет аунашвачпагIв айсра йаладзыз Апсны ахчагIвчва ранчва дрынйатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/abkhazia","date":"2023-02-06T13:04:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500339.37\/warc\/CC-MAIN-20230206113934-20230206143934-00827.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974800348,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997480034828186}","num_words":133,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СквшигIадза мартI а 24\nагIан зкъвырльыкъвхара\nборч зырхъйауата йаладзыз МВД КЧР-ла аэ��сперт-криминалист Квта\nанхагIвчва–амилиция амайор БОЙКО Валерий\nПетр йпа йгьи амилиция\nаподполковник РЕВЕНКО Сергей Петр йпа\nгIаргвалашвахуата хIреспубликала хъмаштылра\nмшы адыргалитI. Сквшы\nгIважвала утхъахта асквш\n2001, мартI а 24 асахIат\nа 6.20 надзагIвацата\nМВД АдыгьахIабльа районла ахъвшара а-ОГИБДД\nанхагIвчва Ставрополь\nкрайла йцуз «ВАЗ-2106»\nавтомашина гIашIадрыстI.\nАмилиционерква автомобиль ргвы азгIватI, абылчIвы зту абак йбергьльым\nпкъыгIвакIла йжвагван.\nУацIыхъван акIвпI ауи\nшагIвжвагаз анырдырхуаш…\nВажна кыт йауаз,\nсквш 24 йыртаз ашофер ахабзахчагIвчва ахча\nритта дыршIыцIырныс\nйгвыгъазтIхIва йыгьйылдмыршатI. Автомашина\nауи ашта йаргвану абзазагIвчва йшрымзарархушыз апшта йатдрыпатI.\nМВД КЧР-ла аэксперткриминалист хъвшара\nанхагIвчва–амил и ц и я\nаподполковник Ревенко\nСергей йгьи амилиция\nамайор Бойко Валерий\nауи ангIарпшыхвуаз агIвжвара ншатI. АгIвэксперткIгьи йара ауаъа\nйаладзтI. Ауи амщтахь\nйшбергьыльхазла, тротилта килограмм 40 злаз\nабомба анагIвжвуш азаман надзахьан.\nАуагIа ртынчра гIазхчата зхъа щтIазцIаз агIвофицеркIгьи «Орден Мужества» рквнадыргатI.\nАуат йъаладзыз ашта апны сынчIва мартI а 24\nйакIвшаз амитинг йалан МВД «АдыгьахIабльа» хъвшара анхагIвчва,\nАдыгьахIабльа кыт гIаныршара ахъада Гергов\nМусса, АдыгьахIабльа\nрайон администрация\nанхагIвчва Табыш Мурадин йгьи Микитов Аслан,\nМВД «АдыгьахIабльа»\nхъвшара аветеранква\nр-Совет знапIыцIу, къвырльыкъв зымхахуа амилиция аподполковник Гречкин Анатолий йгьи ауаъа\nйгIаныршу ажвлара совет апредседатель Кундохов Виталий, асаби\nршIыйара Тдзы анхагIвчви асабикви.\nАйззара апны МВД\nКЧР-ла аэксперт-криминалист хъвшара аунашвачпагIв йзаместитель\nВайтюк Евгений ачвгьахара йаладзыз рынхагIвчва ркъвырльыкъвхара\nшакIвшуз дгIаквчважватI.\nАуи амитинг йгIадгылыз\nйгьи амилиционер-фырква рхъмаштылра йазцIабыргу АдыгьахIабльа\nсаби ршIыйара Тдзы анхагIвчви асабикви дшырзыразу гIаликIгIатI.\nАмамыр бзазара гIазхчауата зхъа щтIазцIаз\nМВД анхагIвчва Ревенко\nСергей йгьи Бойко Валерий дзыргIвра дакъикъа\nйрызгылтI йгьи рчвахъабага ащапIы ахIврапшдзаква щтIарцIатI.\nАмитинг амщтахь асаби ршIыйара Тдзы апны\nРевенко Сергей йгьи\nБойко Валерий рхъмаштылра йазынархата шахматла анкъвакъвра акIвшатI. Ауаъа хгвыпкI анкъвакъвтI.\nАхIбачва руацIала йапхъахауа агыларта Тиков\nКIазбек, йгIвбахауа – Мешезов Ахмат, йхпахауа\nАминов Амин йыргатI.\nАквтанай гвыпла Мешезова Наима дапхъагылагIвхатI, йгIвбахауа агыларта – Халикова Амина, йхпахауа – Бельтоева\nХадижа йырквнадыргатI.\nАйцIбачва рпны зымгIва\nдрагъьхатI Тиков Малик,\nауи дйыщтагIайитI Брат\nАслан, йхпахауа агыларта Агыр Азамат йчIвхатI.\nАшахмат турнир апхъагылагIвчва артшхъвагакви асогIакви рыртт\nИсточник: riakchr.ru\nСквшигIадза мартI а 24","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/kchr24.ru\/achvgahara-yaladzyz-giargvalashvahti\/","date":"2023-02-05T04:18:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500215.91\/warc\/CC-MAIN-20230205032040-20230205062040-00662.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9471088648,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9471088647842407, \"inh_Cyrl_score\": 0.020566880702972412, \"tkr_Cyrl_score\": 0.010041776113212109}","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.874,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК VIII Айззараду алачIвара апны Эгьзакь Мусса а-Конгресс ЙхIаракIу асовет даунашвачпагIвта даталырххтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду йалакву йшщаквдыргылызла АААК ЙхIаракIу асовет даунашвачпагIвта Эгьзакь Мусса дгIанхитI. ЙхIаракIу асовет йалазлуши йаунашвачпагIвызлуши ралхра декабрь а 7-8 руацIа СогIвым апны йакIвшауа Айззараду аделегатква ралачIвара ахъа апны йызлапшыз уыспI. АлачIвара апны ауи акIвымкIвагьи АААК, Репатриацияла Апсны АкъральыгIва комитет йгьи Трыквшта апсуа культура квтаква р-Федерация йрызбжьу ацынхара азазаъащаква швъала йдрыбагъьатI.\nАйззараду алачIвара аналагуз ауи уыста йызлапшуаш гIарылархIватI. Алхраква ракIвымкIва ауат йрылан а-Конгресс ЙхIаракIу асовети Аквта рхъвыхра комиссии ротчетква, а-Конгресс а-Устав апсахраква, датшагьи зджьакIы.\nЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йхъвдаквцIара нкъвызгауаркIвауа Эгьзакь Мусса абаза уагIа йрыуата VIII Айззараду йгIадгылыз зымгIва сальам райхтI, айззара ауысква йрылапшра ахъазла аделегатква рпхьадзара шнахъауагьи йхIватI. УацIыхъван ажва АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар йыйтын, ауи а-Конгресс хвысквша руацIа нхарата йакIвнаршаз йауацIыхта дгIаквчважватI.\n«ЙагIвсыз азаман ауацIа АААК ЙхIаракIу асовет адкIылара аунашвахъцIара органква йгьи а-Конгресс анхара агвынзыргIвуа аорганква зымгIва щаквнаргылтI. Асовет жваны йалачIватI – йа йайззауата, йа видеоконференция амальла. А-Конгресс уагIа шIыц гIалажьрала анхара ансимшы йакIвшитI. УахьчIвала АААК йгIалалыз 2500-гIв йрайхIапI. Аштаква рпны а-Конгресс алаща щаквгылтI, ауат йрылакву райззараква адгалан, ашта хъвшараква рсоветква гIандыршатI Апсны Республика, Къарча-Черкес Республика, Къабард-Балкъар Республика Адыгея Республика, Трыкв Республика, Иордан Хашимит ПаштыхIыгIва, Сирия ГIарып Республика, Египет, Германия, Аджария, Нидерланды, Ставрополь шта, Москва, Санкт-Петербург рпынква», – йгIашIипхьадзатI Гьыцба.\nАуи айззара йалакваз ргватра а-Конгресс АААК ашIыпIа хъвшараква гIаныршарала дахIвра амата йшынхаз йазынайырхатI: хвысквша руацIа Апсны акъалакви акыткви рпны хъвшара 54 гIахъыртIытI, Трыквшта акъалакви акыткви рпны – 10.\nЙгIачважвара апны Гьыцба йагIвсыз азаман ауацIа дахIврата йыззынадзаз дрыквгIашIастI. Ауат йрыуапI бызшва щардала йынхауа а-Конгресс ахабарргарта портал гIаныршара, апсуа йгьи абаза бызшваква гIащаквыжьра йгьи тшауацIдрыхрала анаука программа архъйара, ажвлара йгьи социал нархара зму агIаджвыквцIараква: АААКи Трыквшта йаъу апсуа-абаза диаспори йацыта йадыргалуа «Агвы апхара» акция, АдзыгIвбжьа кыт апны апарк гIащаквыргылхра, Уатхара кыт апны Апсны ауагIа р-Абашта айсра йаладзкваз рчвахъабага син ауыхвара ацхърагIара датшагьи проект щарда.\nЙгIайхIватI ауи Covid-19 гIаджвыквылта ашIакIраква анщаквгылаз агIамта а-Конгресс анхара адгалща шаъазгьи.\n«АААК анхара шабгаз акъраль абзазагIвчва рзгIвадара ахчара йазынанархатI. Ауи апшта, ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса коронавирус апшIагылра апны йатахъхуш амедицина нхагакви ахъахчагакви йхвгIан Апсны йгIадирыгтI. АААК ауагIа рпынква йыгIвначIвазлара анатахъха фачIвыла йгIапсуз арепатриантква ртгIачваква йырцхърагIун. Гуманитар цхърагIара йазыбжаз ауагIа 130-гIв раъара йнадзун», – йгIаликIгIатI Гьыцба.\nАквта рхъвыхра комиссия анхарала йгIачважваз «Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвахъцIагIв Мыква Мурат йгIаликIгIатI хвысквша руацIа АААК акврыдзраква сом мильуан 100 йшайхIахаз. Акомиссия йшырпхьадзазла, Адуней апсуа-абаза конгресс сом мильуан 90 райхIа гIалайцIатI ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, сом 10 мильуанкI гIалайцIатI ЙхIаракIу асовет йалу Агрба Беслан. АААК алазара ахъазла швачIвыта йазыркIкIыз сом зыкь 44 йацпI, Трыквшта йаъу а-Конгресс ашта хъвшара асквшква 2020-2021 руацIа сом зыкь 300 аъара гIаланацIатI. Мыква Мурат йгIаликIгIатI VIII Айззараду адгалра Апсны Республика а-Правительства сом 500000-ла йшгIацхърагIазгьи.\nАдокладква рымщтахь АААК ЙхIаракIу асовет шIыц йалазлуш ралхра джвыквырцIатI. А-Конгресс архъйагIв секретарь Гьыцба Инар Апсны апны АААК ашта хъвшара асовет а-Конгресс аппарат йгIартыз акандидатква ртдзахьызква дгIарыпхьатI. Айззара йалакваз акандитатква зымгIва ашвъа йшану апшта шалу ЙхIаракIу асовет йалазларныс ахъазла напIы щтIырхтI. Ауи апшта Апсны ахьыла АААК ЙхIаракIу асовет йалалтI Ашуба Арда, Чрыгъба Вячеслав, Барцыц Марина, Харазиа Вадим, Инджгиа Джьамбул, Къварча Нури, КъЧР ахьыла – Аубакь МухIадин, Мыква Мурат, Къванча Умар, Чагва Армида, КъБР ахьыла – Пшенокъва Владимир, Москва ахьыла – Агрба Беслан, Барцыц Олег, Кобахиа Беслан йгьи Уырчыкъва Мурадин, Европа адкIылара акъральква рахьыла – ХIаджьымба Эркан, Трыквшта ахьыла – АгIвдза Бюлент, Эшба Шамиль, Баркан (Маршан) Камиль, Бгъанба Атилла, Инапщба Мехмет йгьи Гечба Мурат, Аджария ахьыла – Лазба Натали, Сирия ахьыла – Маршан Шараф, Иордания ахьыла – Абаза (Чычба) Мухамад.\nАуи амщтахь АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв далхра атахъын. Ауи аъанатIа зквдырпшуата зыхьыз гIархIваз заджвзаджвыкI йакIвпI – ауи ахъвдаквцIара нкъвызгауа Эгьзакь Мусса. Айззараду йалаз зымгIва ацшIакIта ауи Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет дахъадата даталырххтI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв адиаспора йауу тшырзынайырхан абаза уагIа адкIылра йгьи апсуакви абазакви йырцIасу акультура ахчара а-Конгресс анхара апны нархара хъадата йшгIанхуш йазйыргвыгъатI.\n«Анчва дшвзыразхатI а-Конгресс аунашвахъцIара ъатагIасызхъашвцIахыз ахъаз. ЗнапIы щтIызхыз заджвипхьадза сизыразпI. УахьчIва хIара щатата йхIыму хIапхъала хIабадучва йгIандыршахьан, хIара йхIборчу – ауат руасаражври ркъаруи хIрыквыргIапсзара ахъазла хIашIамсуа хIынхарныс, зымгIвагьи йхIызтлапIу хIуагIахъа рцIасква хIхчарныс, хIгвбайара, хIыбызшва, хвы ззыгIбауа зымгIва апхъала йнахIрыскIьауамцара адуней йрылагIгарныс акIвпI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАуи амщтахь ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв адкIылара а-Устав псахраквакI аларцIарныс ажва гIайгтI. Ауи апшта ауи йгIарылайхIватI АААК ЙхIаракIу асовет а-Президиум рыдзх йшауаш – ауи ахъвдаквцIараква АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йаппарат йнанауахвуаштI.\nАуи апсахра даквчважвауата АААК аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кан йгIаликIгIатI, йшцазла, асквш 2018 – а-Конгресс а-Устав шIыц аннарахв йгIашIарышвта – ЙхIаракIу асовет а-Президиум ахъгалраква ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йаппарат анхагIвчва рыхъвда йшхъаз. Ужвы йнарахвыз ащаквыргылра ауи аъаща арыбагъьагIвацатI.\nАйззара йалаз райхIарагIв ауи апсахра йацыркIтI: 115-гIв йрыуата 111-гIв ауи ахъаз напIы щтIырхтI.\nЭгьзакь Мусса апроект шIыцква лыхра, культура нархара зму агIаджвыквцIараква йгIарыцIанакIуа аштаква йрылархIара ахъазла а-Конгресси антахьгьыт адкIыларакви рацынхара ауысгьи гIащтIихтI.\nАйззараду алачIвара йалан репатриацияла Апсны Республика АкъральыгIва комитет аунашвачпагIв Харазиа Вадими Трыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед) аунашвачпагIв Махариа Мурати. Йщаквгылхьаз азазаъащаква дрыбагъьауата АААК, репатриацияла Апсны Республика АкъральыгIва комитет йгьи Трыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация ацынхара ауысла апротоколква мачвы рыцIарцIатI.\n«Ацынхара рыцIагьи йымчхара, рыцIа йалыргата йаъазара, хIуагIахъа рпахь йгылу ахачIвква рырхъйара асабап рыцIа йалахIырхIара ахъазла репатриацияла Апсны Республика АкъральыгIва комитети Трыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерации хIшрыцынхуш ауысла апротоколква мачвы рыцIахIцIарныс щаквыргылра нахIахвтI», – йгIарылайхIватI Эгьзакь Мусса.\nРепатриацияла Апсны Республика АкъральыгIва комитет аунашвачпагIв Харазиа Вадим абаза уагIа йрыуата адуней шабгу апны йбзазауа рацынхара йпхатшу адкIылараква гIаланаркIра магIын ду шаму гIаликIгIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс асквш 30-ла зымгIвагьи сшвайхIвахIвитI, ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи агвып шабгугьи адахIвраква рзыстахъпI. ХIацыта хIынхузтын абаза уагIа адкIылра ауыс апны хIдахIвраква рыцIагьи йдууызлуштI», – багъьата йхIватI Харазиа.\nТрыквшта апны апсуа культура квтаква р-Федерация аунашвачпагIв Махариа Мурат акьазу анизыгIадза абаза уагIа ркультура гIащаквхара йгьи тшауацIнахра ахъазла адуней шабгу апны адиаспораква рабадырра, ращтаныкъвара тшауацIдрыхра шатахъу гIаликIгIатI.\n«СазыразпI АААК нхарата йакIвнаршауа ахъаз. ЙфайдакIгьи аламкIва, закI сызгIацапахуашма-хIва дазымпшуа Эгьзакь Мусса абаза уагIа дырзынхитIта – адиаспора зымгIва рыхьызла «Анчва дузыразхатI» – йасхIвра стахъыпI. ХIанацу хIара щарда хIылшитI», – йхIватI Махариа.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду анхара йауата ужвыгьи ауатыкв айчважвараква акIвшуштI. Ауаъа йгIатаргуш ауысква йрыуапI: абаза уагIа ръадаб-намыс цIасква «Апсуара», цри бызшва гIащаквыжьри ардырри ауыс зкву, чIвыныргIа гIадзныргылра йгьи тшауацIдрыхра, уыжвгIанчIви дуней апны апсабара хчарала абаргвыраква.\nАдуней апсуа-абаза конгресс айззарадуква хвысквша рпны зны йакIвшалитI. Адуней шабгу йбзазауа абаза уагIа ргIащтийыгIвчва тшазыркIкIитIта адкIылара анхара агIарбараква йрылапшитI, унашвачпагIви ЙхIаракIу асовет йалазлуши алырхитI. Ауи акIвымкIвагьи айззараду апны апхъахьыла анхара апрограмма лырхитI, анхара анархара хъада дрыбагъьитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду ахабар дыргауата йацынхитI: Апсны акъральыгIва телерадиуакомпания (АГТРК), «Абаза-ТВ» телеканал, Sputnik Апсны хабарргарта агентства.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-aaak-ykharaku-asovet-dataqhadzgylkhuasht","date":"2023-02-01T03:20:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764499899.9\/warc\/CC-MAIN-20230201013650-20230201043650-00169.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9816280007,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9816280007362366}","num_words":1009,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.939,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIви анхагIвчва гвыпи а-Конгресс сквш 30 ъахъыцIыз йахъхIвалгIата Апсны ажвлара уыснкъвгагIвчва йрынйатI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIви СогIвым апны йынхауа а-Конгресс агвыпи Апсны Республика Ажвлара палата ауысхагIвчви ранйара АААК сквш 30 ъахъыцIыз йазынархата йгьи арат амшква СогIвым апны йакIвшуш АААК VIII Айззараду апкъ йтата йадыргалуа алалраква рпны йапхъахауа анйарата йалтI.\nАуи йалан АААК ЙхIаракIу асовет йалу Кобахиа Беслан, АААК апны йгIаныршу апхIвысква р-Координация совет аунашвачпагIв Бебиа Екатерина, АААК архъйагIв секретарь Гьыцба Инар, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йаппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кан, хабарргарала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Лазба Амина, арыпхьарали жвлара джьгаррали АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда, Апсны Ажвлара палата йалакву ргвып – ауи асеретарь КIьычба Гульи драхIбата. Сасыта анйара йалан абаза газет «Абазашта» аредактор хъада Къвыл Фардауыси акорреспондент Джьмакъвыл Алини.\nАнйара джвыквылцIауата КIьычба Гульи ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIви АААК анхагIвчва гвыпи сальам гIаралхтI, а-Конгресс аюбилейлагьи драйхIвахIвтI.\nКIьычба Гульи уыжвгIанчIви Апсны ащаквгылра апны АААКи а-Конгресс пIатIу зквыта йапрезидентыз Шамба Тараси ралацIара кIьыдата уаквчважвушта йшаъу лхIватI.\n«А-Конгресс зтшын йгIандыршаз уалагата ауи асатырква йрылалтI Апсны апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIвчва дуква – Ардзынба Владиславгьи Шамба Тарасгьи рылата. Тарас Мирон йпа адуней апны хIкъраль ахьыз пшдзата йзыргуз дгIвычIвгIвысын, ауи адуней агIвынаква зымгIва рпны дырдыруан, ауи йхIвырматла Апсынгьи рыцIа-рыцIа йырдыруан», – йгIалылкIгIатI КIьычба.\nАуи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса акультура йгьи асоциал проектква йъарыцикIуа ахъазла дшизыразу лхIватI, а-Конгресс рыцIа хвы зму агIатгараквагьи гIалгвалашвахтI.\n«АААК йшIу йгьи йджьгару агвып рбзирала уахьчIва Апсны апны ауагIа рхъвмарщаква гIащаквгылхитI, культура нархара змуу гIаджвыквцIара щарда мгIва рауитI, цри бызшва гIащаквыжьрала нхара акIвшитI. Апсуа жвлара рыхъазла а-Конгресс йархъйауа апроектква зджьара йгIанымхауата магIны рымапI», – йылпхьадзитI Ажвлара палата асекретарь.\nАуи амщтахь КIьычба Гульи Эгьзакь Мусса Адуней апсуа-абаза конгресс сквш 30 ъахъыцIуа ахъазла Ажвлара палата ахIвахIвра швъа йылттI.\nА-Конгресс шгIаншаз атурых гIайгвалашвахуата Ажвлара палата йалу Джьынджьолиа Сократ йгватра апсуакви абазакви ауат йрайщчву антахьгьыт ауагIахъакви Апсны ахъаз магIын ду змаз агIамта штшадыркIылыз йазынайырхатI. Ауи йшипхьадзауала, а-Конгресс ъадзанхауа асквш 30 руацIа «рахIа магIын дудздза зму ауыс – абаза уагIа адкIылра» алшатI.\nДжьынджьолиа апсуа-абаза жвлара апхъахьыла йрылахьхуш щардала йызпщылу, анхара апынгьи хъгалра змазара атахъу хачIвыта йпхьадзитI хIабашталагIвчва Апсны йгIацарпахра.\n«АгIвыма къральква рпны йбзазауа адиаспора уагIата жванызкьыгIв, айхIатагьи йсхIвапIта – зкьышвкIыгIвпхьадзара йнадзитI. ХIара ажвлара рахьылагьи, акъральыгIва ахьылагьи ауат Апсны йшгIайлуш алшараква рзыгIанхIыршара атахъыпI. ХIабашталагIвчва ргIайхра ауыс сквш 200 тшараунысгьи ауаштI, ауаса ауи амурад хIазцауата йапхъахауа ачIвырхъаква уахьчIва йатыхIпра атахъыпI», – дацIачIвагъватI Джьынджьолиа.\nАгIвыма къральква йырту хIабашталагIвчва Апсныла йгIацарпахра анйара апны йызквчважвуз ауыс хъадаква йрыуазакIхатI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йшипхьадзауала, ауи анархарала анхара дахIвра амазара ахIатырла акъральыгIви ажвлари ркъаруква адыркIылра атахъыпI. Ауи йгIаликIгIатI амхIаджьырква ртынхаква гIацарпахра ауыс йамуаш закIыта йшацамкIуаш апш гIамта бзидздза аквурыдзта цIолата йууырдырра шатахъу, ауи акIвымкIвагьи аэкономика тшауацIнауымрыхкIва, аинвестицияквагьи гIатауымгакIва йшамуаш.\n«ХIайщчвакви хIахщчвакви рпсадгьыл йгIадыргылхра – хIара йхIхьыгIапI йгьи хIхачIв хъадаква йрыуазакIыпI. Ауи шузырхъйуш авласти абзазагIвчви сабап алата йайчважвалузтын акIвпI. Са йазхъасцIитI хIкъаруква адхIкIылырквын йхIзымырхъйуш хачIвыкIгьи шаъам», – йажва найырдзатI Эгьзакь Мусса.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йаъаз зымгIва йразыра ажваква рзынайырхатI, анйара анадзара хIаракIыта йшадыргалызгьи гIаликIгIатI. Ауи йшихIвазла, Адуней апсуа-абаза конгресс агIаныршара апсуа-абаза уагIахъа радкIылра апны магIын дудздза зму уыста йалтI. Эгьзакь Мусса йгIаликIгIатI йцIыхъвахауа асквшква руацIа а-Конгресс адуней шабгу йбзазауа апсуакви абазакви ъабадыруа уатыкв дута йшцаз, АААК ауысхагIвчва ргвып дугьи рынхара абаза уагIа ргвбайари рцIаскви рхчари ртшауацIыхри йшазынарху.\n«УахьчIва зынхара магIын ду аму ашта йгьи ашIыпIа хъвшараква джьгарта йгIахъхIтIитI. АуагIахъа гьгIащаквхушым йгьи тшгьауацIырхуашым акыт тшауацIыхра амайауазтын – ауаъа акIвпI хIара йхIцIасу акультура ъабзазауа. АшIыпIа хъвшараква рпны тшадыркIылитI згвы цхIауа, ауыс бзиква гIалазгауа абзазагIвчва, хIаргьи ауат йрыцхIкIитI. Ауи акIвымкIвагьи, акыт уантанхауа ауи абзазагIвчва ргвтыхъква, ргвбжараква удыритI. ХIара йшхIылшауа апшта ауат ажвалагьи уыслагьи хIшырцхърагIуш хIащтапI. Абарауаса хIацыта хIынхузтын акIвпI хIзынйауа абаргвыраква амаль анрызгIахIауаш», – йгвы багъьата йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАжурналистква радкIылара унашва ахъызцIауа (Ажвлара палатагьи йалу – аредакция ррытаразга) Хашиг Руслан Ажвлара палата апны анйара анакIвшуз Къарча-Черкес йауу йъачIвагIалагIвчва – «Абазашта» газет аредактор хъада Къвыл Фардауыси ажурналист Кълыч Руслани – Апсны Республика Ажурналистква радкIылара йалайыжьтI.\nКъвыл Фардауыс лара лыхьызлагьи йлыцынхауа йыхьызлагьи Апсны Ажурналистква радкIылара йалу апрофессионалква рсатыр йалалырныс шыргвапу лхIватI.\n«ХIара хIыхъазла чIахIра дупI Апсны Республика Ажурналистква радкIылара хIалалырныс. Кьангьаш гьазгIазгуам апхъахьыла хIара йхIзацалу, сабапра злу проект джьащахъва щарда шхIызпшуа. Ауи акIвымкIвагьи ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIвгьи АААК агвыпгьи а-Конгресс сквш 30 ъахъыцIыз срайхIвахIвра стахъыпI. А-Конгресс абзирала хIара хIанйаларныс, апсуакви абазакви анхара апынгьи ращтаныкъвара хIрыбагъьарныс лшара хIауитI», – лхIватI Къвыл Фардауыс.\nХIызту асквш 2022 агIан Адуней апсуа-абаза конгресс асквш 30 артлапIитI. А-Конгресс атурых асквш 1992 октябрь агIаншараква рпны йгIаджвыквлитI. Ауи агIан, аквырджькви апсуакви райсра йанашымтаз, адуней шабгу йаъу адиаспораква ргIащтийыгIвчва Лыхны кыт апны Апсуа-абаза (абаза) уагIахъа I р-Дуней Конгресс йгIадгылтI – ауагIахъа адыркIылта рыжвла ъану рпсадгьыл Апсны рхчарныс ахъазла. ЙагIвсыз асквшква руацIа АААК ахъвдаквцIара хъада тшгьампсахтI: а-Конгресс анхара адиаспора рквта абадырраква рыбагъьара йгьи абаза уагIа ргвбайара гIащаквыжьра йырзынархапI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду ахабар дыргауата йацынхитI: Апсны акъральыгIва телерадиуакомпания (АГТРК), «Абаза-ТВ» телеканал, Sputnik Апсны хабарргарта агентства.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-apsny-respublika-azhulara-palata-daan","date":"2023-02-01T03:17:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764499899.9\/warc\/CC-MAIN-20230201013650-20230201043650-00234.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9952076077,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9952076077461243}","num_words":744,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыуазаджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2023-02-01T07:19:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764499911.86\/warc\/CC-MAIN-20230201045500-20230201075500-00420.warc.gz","language":"abq","language_score":0.99889189,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9988918900489807}","num_words":212,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.09,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК апроект «Аимадара» апкъ йтата Марквыла йауу ацIайква Гагри Мгвдзырхва кыт а-Этнопарки йыргатI\nАААК апроект «Аимадара» йаланакIуа йызкьазууыз уыста йалтI Джонуа А.Н. йыхьыз зхъу Марквыла кыт апхьарта апхьагIвчва йырзадыргалыз амдара. Ауат Мгвдзырхва кыт а-Этнопарк йдырцатI, ауи амщтахь Гагра йырган ауаъагьи адельфинарий ддырбатI, акъала угIарылазырпшуа ачархгьи йаквдырчIватI. Анчва дырзыразхатI ари ауыс йацхърагIаз зымгIва: Очамчыра къала аунашвахъцIарта, Гагра къала аунашвахъцIарта, а-Парламент адепутат Аршба Астамур, адельфинарий йзырцвз Надарая Темур.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/99","date":"2023-02-01T11:36:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764499934.48\/warc\/CC-MAIN-20230201112816-20230201142816-00663.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9434096813,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9434096813201904, \"oss_Cyrl_score\": 0.023985886946320534, \"kbd_Cyrl_score\": 0.01205916702747345}","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.894,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Россия Апсны ахъахвитра йацнакIищтара йцIыз ажвасквша йазынархата Согъвым апны агвыргъьахъв уысква адыргалтI. Ауат шакIвшаз Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал асуратква йгIадырбитI.\nСогъвым апны Апсны ахъахвитра йацыркIищтара йцIуа ажвасквша дыртлапIатI: жвасквша цIытI ауи агIан Россия Федерация йырпрезидентыз Медведев Дмитрий Апсни ГIвадахь Осетии зхъа йахвиту къральыгIва кIьыдата йшаъу ахабар адуней йандйырдырызищтара.\nЩымта акъраль акъала хъада абзазагIвчви асасчви Апсны йапхъахуз апрезидентква Ардзынба Владислави Багапш Сергейи рнышвынтараква йгьи Артшхъвара апарк рпны хIврапшдза щтIарцIатI.\nАуи амщтахь ареспублика арайонква зымгIва ргIащтийыгIвчва злаз акытмлыкврхIара пкъыгIваква ргIарбарта анхара джвыквнацIатI. Ауи апны асасчва апсыуа рызкъква ршIадыршварныс лшара рыман. Йара ауи асахIат агьагьара апны ауагIа уарад рхIвун, йгIахIвуан. Агвыргъьахъв йалан концерт дугьи – ауи Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва драма театр апны йакIвшатI. Датшагьи концерткI амшын йатшпну Согъвым аурам апны йадыргалтI – ауи йызтахъыз зымгIва запштI.\nАгвыргъьахъв алдыргауата зхъа йахвиту Апсны ахъахь ажвгIванд гIатызрыкIкIаз салюталарыжьтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soghuym-apny-apsny-aqhakhuitra-yatsyrkischtara-zhuaskusha-atsyz-shdyrhiapaz","date":"2023-02-03T06:39:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500044.16\/warc\/CC-MAIN-20230203055519-20230203085519-00395.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9922387004,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9922387003898621}","num_words":134,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.104,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Адуней апсуа-абаза конгресс» жвлара адкIылара адуней шабгу апны апсуа-абаза йгьи убых уагIахъаква йрыуу ауагIа рабадырра арыбагъьитI, йагIвсыз ахвысквша руацIа этнокультура ацзакIыра рыбагъьара, апсуа-абаза (абаза) йгьи убых уагIахъаква рцри бызшваква, рцIасква, рхабзаква гIахчара йгьи тшауацIдрыхра йазынархаз проект швкIпхьадзара хъйара раутI.\nАрат датшагьи а-Устав йгIанахIвауа амурадква архъйара ахIатырла Адуней апсуа-абаза конгресс адуней шабгу апны ауысхартаква гIахънатIитI. Ауат йрыцынхауата йагIвсыз агIамта ауацIа ауагIахъа апхъахьыла тшауацIырхра ахъазла щата бзи гIанзыршаз апроектква абзазара йаланажьтI. Апхъахьыла хIацыта йхIчпарныс ужвыгьи щарда хIпырапI.\nАсквш 2022 декабрь а 7-9 рагIан йакIвшуш «Адуней апсуа-абаза конгресс» жвлара адкIылара йызкьазуу VIII айззараду апны хIара йхIчпахьаз ауысква ргIарбараква хIрыквчважвуштI, апхъахьыла ахачIвква лыхIхуаштI йгьи а-Устав апункт 5.4.3 йшгIанахIвауа апшта ЙхIаракIу асовет йалазлуш хIрыбагъьуштI. Ауи зхъгалру айззара ду акIвпI, йаналырхуагьи айззараду анакIвшауа агIан акIвпI.\nАдиаспораква рпны йаъу аорганизацияква зымгIва АААК апхъахьылагьи апсуа-абаза (абаза) уагIахъа йшырзынхуш йазхъвыцуата ашта уысхартаква рыхьызла а-Конгресс айззараду йалазлуш аделегатква ралхра гватшныта йадгылуашта хIайгвгъитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aduney-apsua-abaza-kongress-ykharaku-asovet-aunashuachpagu-ytshazynarkhara","date":"2023-01-27T05:12:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764494936.89\/warc\/CC-MAIN-20230127033656-20230127063656-00189.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968064427,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968064427375793}","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.036,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"МартI а 24 КЧР АуагIа\nАйззара (а-Парламент)\nйызкьазуу й-22-хауа алачIвара апны уыс 20 райхIа йрылапштI. ЗымгIва\nрапхъа асквш 2020 агIан\nКЧР МВД анхара йазынарху аотчет йаздзыргIвытI. АуацIа уысквала\nКЧР аминистр МЕЛЬНИЧЕНКО Александр\nунашва зхъицIауа аминистерства йагIвсыз асквш\nанхара агIарбараква йауацIыхта дгIарыквчважватI.\nАуи адепутатква разцIгIараква джьауап риттI,\nнархараквакIла ахабзахчара рымчра шатахъу\nгIайхIватI.\nАдепутатква асквш\n2021 КЧР абюджет йгIалалыз йхъындмырхIвыхуа ахча ззынархазлуш\nщаквдыргылуата ареспублика бюджет апсахраква аларцIатI. КЧР абюджет сынчIва акврыдзраква сом зыкь 30361803,3\nйнадзатI. Абюджет йызлагIалахIаз ахча азгIвадарахчара, коронавирус\nашIашIкIгIара згIва абакIра, гвжважвагIва уыс гIанымшарала анхараква,\nафизкультура-згIвадарарыбагъьара комплексква, акытква ртшауацIыхра йазалху апрограмма апкъ йтата ауагIа\nзнадзара хIагIу дзыла\nйадгалра, акыт мгIваква\nкапитальна рчIаджьра\nдрадзара йырзынадырхуштI. Арат анхараква\nзымгIва гIаупхьадзарыквын, асквш 2021 апны\nКЧР абюджет акврыдзраква сом зыкь 30684659,2\nйнадзитI.\nАсессия апны адепутатква КЧР апрокурор\nйтшазынархарала «О некоторых вопросах проведения публичного мероприятия на территории Карачаево-Черкесской Республики» КЧР\nа-Хабза апсахраква аларцIатI. Ауи йшунардыруала, уагIа щарда злу айззараква адызгалуа агIвымакъральла йгIарщтийыз\nахчаква йыззынарху акIвпI\nйызквдрыдзра атахъу,\nжвицсквша йыртамылс\nйырзалырхуа ахчаква йа\nйцIакIыта йамырдауа ахча\nауагIа аназырддауа йгIадрысабап йгьахвитызлушым. УагIата хвышвыгIв\nрайхIа злу айззараква\nракIвыршара йазалырхуа ахчаква ауыс адызгалуа аорганизация Россия Банк апны йхътIу\nасчет йаланацIара атахъыпI.\nАдепутатква «КъарчаЧеркес Республика апны ашIыпIа хъаунашвахъцIара ауысла» КЧР а-Хабзагьи афедеральна хабзалыхра йаквшвара ахъазла апсахраква алар��IатI.\nАуи апкъ йтата, ауагIа\nъаныкъвауа, йъайззауа\nашIыпIаква рпны кьахв\nзмата зпны йзымцахуа\nашIыпIа хъаунашвахъцIара органква цхърагIара\nддрадзарныс рыхъвдаквырцIатI.\nАсессия апны «Административна хабзамыгIвхъгараква руысла» КЧР\nа-Хабзагьи йадынхалхтI.\nАуи йаларцIаз апсахраква йшудырдыруала, ахъатачIв тыдзква рыпшцIаква рпны аинженер-коммуникация уыхвараква\nакIвдыршарныс йазрыхвитуа швъа рымамызтын,\nадминистративна джьауап ддыркIуаштI. Дзы кIылыргауата аурам гIазжуа рынхараква рымщтахь амгIва йахьымпшыхырквын, ахабза йшгIанахIвауа апшта джьауап\nддыркIуаштI. Адепутатква Черкесск город а-Дума ахабзапроект йцIыхъвахауа апхьарала йнарахвтI.\nАдепутатква КЧР АуагIа Айззара (а-Парламент) а-Председатель йзаместитель Эгьзакь Мусса йгIаджвыквцIарала\nйлырхыз «Къарча-Черкес\nРеспублика апны йкIьыду акъральгIвчва социальна цхърагIара драдзарала амальква руысла» КЧР а-Хабза нарахвтI.\nАны, аба змам, ныкъвадыкъва зыгIзауа атгIачваква рсабиква, асабигIзартаква рынхагIвчва ргIариква, акъральыгIва медицина нхартаква рынхагIвчва рсабиква кьазудъа асабигIзарта йнарахвра ахъазла ари ахабза лырхтI.\nАсессия апны хысквша\nугIалагата быжьсквша йырталындзыкIьа асабиква\nансимзы йырзалырхуа\nахча цхърагIараква руысла КЧР а-Хабза нарахвтI.\nАгIвычIвгIвыс рахIа мачIта мызкIы йгIайтахъхауа\nгIазтныцIуа ахча азбжа\nакIвын хысквша угIалагата быжьсквшадза йырту сабикI цхърагIарата\nансимзы йзалырхуаз.\nАзаман йшгIанарбазла,\nасабиква ари ахча шырзалырхуагьи, атгIачва квтанайта рхъахIара зъара\nйнадзара атахъу гьнанархъум. Асквш 2021 апны ауи апш аквымшвара гIанымшара ахъазла\nагIвычIвгIвыс мызкIы\nйгIайтахъхауа гIазтныцIуа ахча атгIачва апны\nзаджвипхьадза йгIайхъахIара ахъазла хысквша\nугIалагата быжьсквшадза йырту асабиква ансимзы зъара рзалырхуаш щаквдыргылуаштI.\nЗхъахIара цIазкIуа атгIачваква ари асоциальна цхърагIара гьырзалырхуашым. ХIатлата\nйчмазагIву, зхъазы саби\nзыгIзауа, атутанакътара\nйтачIву, нхара змамкIва\nашвъа йану, жвыгIвмызкIла къвырльыкъвхара йызшIыртыз ауат йыгьрыланакIуам.\nХысквша угIалагата\nбыжьсквшадза йырту асабиква асоциальна цхърагIараква анырзыщаквдыргылуа атгIачва йауу\nкъральыгIва стипендия\nгIазыртуа астудентква\nрхъахIарагьи гIарпхьадзуштI.\nАсессия апны датшагьи республика хабзаквакI афедеральна хабзалыхра йаквшвара ахъазла апсахраква рыларцIатI.\nИсточник: riakchr.ru\nМартI а 24 КЧР АуагIа","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/kchr24.ru\/tshragiara-yazybzhu-yrytsyrkiiti\/","date":"2023-01-28T13:51:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764499634.11\/warc\/CC-MAIN-20230128121809-20230128151809-00539.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9928603172,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9928603172302246}","num_words":427,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.963,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Аюбилей\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыу��заджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАпрель а 21 агIан Трыквшта апсыуа диаспора ауысхагIв ду Аргвын Ирфан сквшы 85 йхъыцIуашын. Ауи йынцIра шабгу йцришта йазйымаз алахIвара пха зынгьи дгьамайжьатI, ауи алахIвара акъаругьи Апсны абзира йазынархата йырхъйуз ауысквала йгIайырбатI.\nЙысквш 60 аюбилей агIаталымта Апсны агIвымакъраль уысква рэкс-министр, АААК ЙхIаракIу асовет йалу, афилология наукаква рдоктор, апрофессор Чирикба Вячеслав АААК ахабарргарта портал разцIгIараква джьауап гIаритуата дрыквчважватI йъачIвагIа шгIалихыз, анаука нхара дшадгылыз, Европа апны арыпхьагIвта дшынхуз йгьи йбзазара мгIва шакIвшуз.\nСанкт-Петербург апны агIвгIвы ду Аскьындар Фазиль йюбилей йадахIвуата йадыргалыз алитература хъвлапны акIвшатI.\nКогониа Иуа йынцIра айшысдзан, дшIата дпсытI, ауаса апсыуа уысара айачIвагвып рпны ауи йыйачIва зкIкIра рыцIа йымчыз йрыуазакIын. АуагIа руысагIв йысквш 115 йадахIвуата АААК ахабарргага портал йдрыхIазыртI ауи йгIайыквчважвауа абзагIвра.\nМосква Пушкин йыхьыз нкъвызгауа алитература музей апны Аскьындар Фазиль йюбилей йазынархаз аршIыйара хъвлапны акIвшатI.\nАпсны йгIвыджьхуз апрезидент Багапщ Сергей сынчIва йхъыцIуашыз асквш 70 аюбилей йадахIвуата Согъвым апны ахъмаштылра айззараква акIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/ubilej","date":"2023-02-03T07:16:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500044.16\/warc\/CC-MAIN-20230203055519-20230203085519-00619.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994787693,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9947876930236816}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.067,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Асквш 2020 агIан апсуа ашвахIвагIв, асуратчпагIв йгьи амультипликатор Квициниа Астамур йгIанйыршаз «АбраскIьыл йфыруысква» мультфильм Адуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал акъаруквала ангьльыз бызшвала йатаркIтI.\n«АбраскIьыл йфыруысква» йапхъахауата асквш 2020 август а 27 атшын СогIвым, Гвымба Рожден йыхьыз зхъу афилармония апны йгIадырбатI. Амультипликатор ауи йащатата апсуа хабарыжвква йгIарылху асюжет гIайахвтI. Атурых йафыр хъаду заджвгьи дзамайгIайуа, зхъахв здыруа апельуан АбраскIьыл йакIвпI. Ауи дызгIадрийыз йуагIа адгьыл гIвымаквала йауу агвыквсыгIвчва йырчвихчарныс акIвпI, йаргьи дбагъьата, дымчыта, йчхIара дута дгIадзынгылтI. АбраскIьыл атшы Араш гIайкIитIта йхъвдаквцIара йырхъйауа далагитI. Ахабарыжвква йшгIархIвауала, гIамтакI анагIвс ауи агъачва йырхъазымкIва анчваквагьи дырпшIагылуа дцан – ауи даквыдзтI, йхIаквым рхан мчымхъата дгIанхатI. АбраскIьыл йагъачва ауи гIадрысабапын афыргьи йтшгьи ахIатшпы пшвахIвла йкIыдырхIвалтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsua-mulitfilim-abraskiyl-yfyruyskua-angiliyz-byzshuala","date":"2023-01-27T04:51:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764494936.89\/warc\/CC-MAIN-20230127033656-20230127063656-00494.warc.gz","language":"abq","language_score":0.997556746,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.997556746006012}","num_words":102,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.059,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Харазиа Вадим\n10.03.2019 19:00 Трыкв 21829Трыквшта апны йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны акIьыкIвара нхауищтара сквшы 25 цIитI\nТрыквшта апны Апсны акIьыкIвара нхауищтара йцIауа асквш 25 руацIа псахрата йгIаншаз, баргвырата йзынйуз, проектта йлырхуаз йгьи абзазара йаларыжьуаз йрыквчважватI йапшым асквшква рагIан тшызпсахуамцара акIьыкIвара аунашвачпагIв йъанатIа нкъвызгуз ауысхагIвчва.\n14.09.2018 10:55 Айчважвара 18537Харазия Вадим: адиаспора аламкIва апсуа гвбайара гьхIзыхчушым\nТрыквшта апны Йазалху хъвдаквцIара зму Апсны рщтийыгIв Харазия Вадим ВААК акорреспондент длачважвауата агIвыма къральква рпны йбзазауа хIуагIа Апсны йшакъральгIвула паспорт гIапшцIыргарныс ахъазла цхърагIара рзыгIаныршара, Апсни Трыквшти рбжьара тенгьызла мгIва хътIра йгьи хабар ргарала политика лыхра шатахъу гIайхIватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tag\/vadim-kharazia","date":"2023-03-28T06:10:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296948765.13\/warc\/CC-MAIN-20230328042424-20230328072424-00421.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9969910979,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9969910979270935}","num_words":85,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.035,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Афон ШIыц апны Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала йюбилейу Х Адуней анкъвакъвра афиналква акIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Х Адуней турнир афинал анкъвакъвраква акIвшатI Афон ШIыц апны амтшаша, декабрь а 11 атшын. Анкъвакъвраква Адуней апсуа-абаза конгресс асквш 30-и декабрь а 7-8 Апсны апны йакIвшаз АААК VIII Айззарадуи йырзынархата йадгалан.\nЗымгIва шалу атурнир спортсмен 130-гIв раъара азнакIкIытI, ауат ныбыжьла хгвыпкIта, хIатларала 15 категориякIта йшан. Йапхъахуз амш амцIасраква рымщтахь категориипхьадза йауата пщгIвы-пщыгIв гIанхатI. Ахвыцква рпны апхъагылара тигатI Гвдауыта йауу Гегенава Инал – асудьяква ауи йабакIыща шнардзу гIалыркIгIатI, апхъахьылагьи адахIвраква йымазларныс йызхIвахIвтI. Аспортсмен йащтагIайуа асквшгьи атурнир дгIалалта зныбыжьла рыцIа йахIбу рквтагьи дайгIайныс йгIайыргвыгъатI.\nХарчилава Даниил Калининград дгIатыцIын йкъаруква йырхъвыхныс дгIайтI, йаргьи килограмм 70-дза зчакьквауа ачкIвынчва зымгIва драгъьхатI. Ауи йшихIвазла, анкъвакъвра дгIайра апхъала мчыта тширыхIазыруан – йаргьи ауи акIвпI йдахIвра йащатахаз. Даниил дзабакIквазгьи шымчыз, анкъвакъвраква аквыргъвгъвата йгьи джьащахъвата йшакIвшаз гIаликIгIатI.\nАтурнир Россия ауацIала йакIвшаз чкIвыныргIа рквта хвитта абакIрала анкъвакъвраква рпны йайгIайыз Пандариа Баграти хвитта абакIрала Литва ачемпион Абдулаев Арипи райгвара амцIасрагьи алан. Ауаъа айгIайра Абдулаев йтигатI.\nАхIбачва рквта йапхъахауа агыларта Саркисян Игорь йкIытI. Ауи арат анкъвакъвраква рылазара дзачIвабакIгIвызлакI йыхъазгьи магIын ду шаму гIаликIгIитI.\n«Арат йрапшу анкъвакъвраква рбзирала Апсны апны хвитта абакIра тшауацIнахитI, анадзарагьи рыцIа йхIаракIхитI: йахьчIва анкъвакъвраква йрылан йапшым ашта йгьи адуней анкъвакъвраква рпны йайгIайхьаз аспортсменква. Са багъьата йхъасцIитI щарда йнамихуата ари аспорт квпшыра апны Апсны йауу йапхъахауа олимп чемпион дшгIаншуш», – йхIватI Саркисян.\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра аветеранква рыжвлара адкIылара «Аруаа» аунашвахъцIагIв Гулиа Тимур дшапшуала, атурнир алазара адуней йапшым ашIыпIаква йгIартыцIуа аспортсменква йанйаларныс, абакIрала йыззычпу абадырбаларныс, рабакIыща агъьырчIвларныс лшара рнатитI.\n«ХIара хIыхъаз гвыргъьара дупI Апсны апны хвитта абакIра бзи йызбауа араъарагIвы ъайззаз. Анчва дырзыразхатI аспортсменква къвльейрата йгIадырбаз ахъазла, Анчва дырзыразхатI ауат зрыхIазырыз абжьагIвчва. КIьыдата сразыра рзынасырхара стахъыпI ари апш гвыргъьахъв лшарата йхIзызчпаз адгалагIвчва», – йхIватI Гулиа.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса анкъвакъвра анадзара хIаракIыта йшадгалаз гIаликIгIатI, ачемпионкви ауат рбжьагIвчви драйхIвахIвтI.\n«Анкъвакъвра ъадзакIвшуз агIвымшкI руацIа хIара знадзара хIаракIыз абакIра хIгвы азхIырчIватI. Сара сгвы йгIатыцIдзауата адгалагIвчва, асудьяква, абжьагIвчва бзидздзата йъанхаз ахъазла сшырзыразу расхIвра стахъыпI. ЙалкIгIата срызхIвахIвра стахъыпI абжьагIвчва: швара швгIапсара абзирала хIара уахьчIва арат йрапшу апрофессионалква гIбитI», – йхIватI Эгьзакь Мусса.\nАспортсменква тшырзынайырхауата Эгьзакь Мусса йгIаликIгIатI апышва амдари абакIыща агъьчIври анкъвакъвраква йгIауыртуа хвы зквцIауачву швапхата йшалуа.\n«Гылартата йшвкIлакIгьи – швара зымгIва швайгIайтI. Сара замгIвагьи Анчва йхъвыкI шшвылу швылызбгIитI. Кьангьаш гьазгIазуам швыуа дзачIвыздакIгьи спорт апынгьи абзазара апынгьи адахIвра дуква дшырзынадзуш», – йажва найырдзатI Эгьзакь Мусса.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв анкъвакъвра апны йайгIайкваз ахча согIаква рзыщаквйыргылтI: ахIатлараква зымгIва рпны апхъагылара тызгакваз сом 15000 рырттI; йгIвбахауа агыларта зкIкваз – сом 10000, йхпахауа агыларта ахъаз согIата сом 5000 бжьан. Йшалу атурнир апны ахча согIата сом зыкь 525 ршатI. Ауи акIвымкIвагьи аспортсменква амедалькви аграмотакви рырттI. Ахъмаштылга согIаква «Абаза» спорт клуби Апсны Республика чкIвыныргIи спорти руысла АкъральыгIва комитети йадыргалтI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, ажвлара йгьи акъральыгIва уыснкъвгагIв, абзихагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Адуней анкъвакъвра акIвыршара Апсны апны асквш 2011 йгIашIарышвта йцIасхатI. Ауи азаман ауацIа анкъвакъвраква России Апсни йрыуата спортсмен швкIыгIвпхьадзара гIарылалхьатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду ахабар дыргауата йацынхитI: Апсны акъральыгIва телерадиуакомпания (АГТРК), «Абаза-ТВ» телеканал, Sputnik Апсны хабарргарта агентства.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/egizaki-mussa-ysogakuakua-ryqhazla-khuitta-abakrala-anquaqura-alagat-apsny-apny","date":"2023-03-30T05:09:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949097.61\/warc\/CC-MAIN-20230330035241-20230330065241-00707.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9900125265,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.990012526512146}","num_words":488,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Апсны Республика згIвадарахчарала а-Министерства ацхърагIарала акыт апхьартаква рапхьагIвчва диспансеризация йгIакIылырщтуа йалагатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали ахъвшара (ОСАЗ) Апсны Республика згIвадарахчарала а-Министерства ацхърагIарала акыт апхьартаква рапхьагIвчва диспансеризация йгIакIылрщтрала проект джвыквнажьтI.\nЙапхъахауата айъазагIвчва апхьагIвчва йырпшырныс йъацаз Ткъварчал район йаланакIуа Бедиа кыт акIвпI. Адиспансеризация гIвбата йшIчIвата йадыргалтI: йапхъахуз амш Бедиа аквтанай апхьарта апхьагIвчва рща дырхъвыхырныс йарттI, йгIвымшкIхуз анализ агIарбараква рымата айъазагIвчва гIарддырпшытI.\nАпхьагIвчва йгIарпшытI айъазара-профилактика педиатрияла Апсны Республика згIвадарахчарала а-Министерства аъачIвагIагIв хъада Гуниа Эсма, ацIайквагьи адуквагьи йырхьпшуа аневролог, УЗИ диагностика зчпауа, «Альба-Мед» Медицина квта аунашвачпагIв Ходжава Альбина, амедицина ахщчваква Баркалая Илони Какубава Эмми, аофтальмолог Саншулиа Фатима, арентгенолог Берзениа Аслан йгьи аотоларинголог Эшба Лана. Аща рхъвыхраква зымгIва «MedLife» лаборатория йакIвнаршатI.\nАААК арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали ахъвшара (АААК ОСАЗ) аунашвахъцIагIв Хагба Изольда диспансеризацияла апроект акытгIвацаква рапхьагIвчва рахIа згIаланамкIуа гIахIалхIвтI.\n«АзгIваква райхIара пасата йгIаудырырквын рыцIа майрата урайъазитI. Ковид апандемия, йшыгIдыруа апшта, ауагIа рзгIвадара щаквнарыстI – асабиквагьи алата. Диспансеризацияла АААК апроект акыт хъараква йырту апхьарта йцауа ацIайква рпныла хIгIалагатI. Апроект анлыхIхуаз хIара Апсны айъазарта пхатшаква райхIара ъаныргIалу акъалаква рпны шакIву гIахIпхьадзатI, кыт щарда рбзазагIвчва медицина цхърагIара рауырныс лшарата йрыму рыцIа ймачIпI. Ауи йгIалцIла акытква рбзазагIвчва айъазагIвчва йаназаману тшгьырзынадырхум йа йгьрызцадзум», – лхIватI Хагба.\nАуи йшылхIвазла, апроект ауысла АААК Апсны Республика згIвадарахчарала аминистр Бутба Эдуард тшизынанархатI. Аминистр ари агIаджвыквцIара магIын ду амата йпхьадзан дацхърагIарныс йаквикIтI.\n«ХIшангIалыз апшта, а-Министерства ауыс техникала йацхърагIитI, айъазагIвчва гвыпквагьи аднагалитI, АААК адгалра уысква ахъвдаквпI, акврыдзраквагьи йара ахчала йхънагIвитI. ХIара диспансеризация ашIчIвараква зымгIва штшырзадыгIгалуашыз ауысла збжьагажваквала йгIахIцхърагIаз аминистр йтарагылыгIв Делба Саиди апедиатр Гуниа Эсми швабыж хIырзыразпI. ХIара кьангьаш гьазгIагIгуам ари хIпроект шатахъдзу, йаназаманугьи йшакIвхIыршауа, йыгIдыритI ауи хIуагIагьи хIкъральыгIвагьи цхърагIара бзита йшырзалуаш. УахьчIва хIсабиква рзгIвадара чIыдала хIахьпшрыквын уачIвы хIыжвлара рыцIа йызгIвадазлуштI», – йгIалылкIгIатI Хагба.\nАААКи Апсны Республика згIвадарахчарала а-Министерстви ари анархарала рацынхара магIын ду шаму гIалылкIгIатI апедиатр Гуниа Эсмагьи.\n«АААК ауысхагIвчва акытква рапхьагIвчва диспансеризация йгIакIылщт йшауаш ауысла Апсны Республика згIвадарахчарала а-Министерства тшназынадырхатI. Ари апш проект адгалра йгьи йакIвыршара йатахъдзата йспхьадзитI. АйъазагIвчва йапхъахауата йъацаз сабита 50-гIвы йырпшытI. Апхъахьыла йхIгвыгъапI Апсны анахьанат акытква рпынгьи апрофилактика рхъвыхраква акIвхIыршауамца апхьарта йцауа ацIайква рзгIвадара кIарата йацакIуазтын гIахIхIырдырларныс, ауагIа амедицина хьпшраква йахъдымрыпауата йшгIаркIылслуш рахIхIвларныс», – йгIацылцIахтI ауи.\nАААК ОСАЗ анхагIвы Хьышба Науыр йшихIвауала, апхьарта йцауа ацIайква рдиспансеризация АААК рахIа йпхатшу йгьи щарда йахву апроектква йрыуазакIыпI.\n«Ужвы хIара Бедиа кыт апны йхIчпаз анахьанат рпынгьи йхIчпарныс хIпырапI. ХIара мзигIадзапхьадзагьи гIвкыткI хIцауамца асквш ацIыхъвадза апхьагIвчва 1000 йырдхIырпшра хIгвыгъапI. УахьчIвала Апсны акытква рпны апхьарта 111 нхитI, ауат рпны сабита 10000-гIв апхьитI», – йхIватI Хьышба.\nАуи ари анхара щарда шгIацIанакIуа, а-Конгрессгьи апроект йацызкIта ахчала йацхърагIуш ауагIа йырзыпшгIарныс йшхIазыру гIаликIгIатI.\n«АуагIа гвалымста йшгIанымхауа йаквшахIатхауа ашвапхаква щардапI. АжвапIта, СогIвым йаъу MedLife лаборатория аунашвачпагIв Ахуба Лариса лгIаджвыквцIарала айъазагIв йатахъыта йанщаквйыргылра апхьагIвипхьадза йща ужвыгьи гIарбараквакIла ласыта йуырхъвыхырныс йауата лшара гIараутI. ХIуыс йгIалалтI Гагра йаъу «Альба-Мед» Медицина квта, ауаъа йгIахIыртыз анхагаква сабипхьадза йзгIвадара апхъапхъа йшлыхIхыз ацкIыс рыцIа цIолата йхIырхъвыхырныс хIылдыршатI. Ауи йайхIахугьи – амедицина квта адиректор Ходжава Альбина лхъатачIв абадырраква гIалрысабапын аквта зцынхауа Москва йауу аъачIвагIагIвчва асабиква ркардиограммаква йырну хвыдъа йгIарнырхтI», – йгIаликIгIатI Хьышба.\nАхвыцквагьи адуквагьи йырхьпшуа аневролог Ходжава Альбина Бедиа аквтанай апхьарта апны апхьагIвчва йшырпшыз йалакIыта даквчважватI.\n«ЙахьчIва йапхъахауата АААКи хIари йхъару акытква рапхьагIвчва медицина нархарала йалакIыта йхIырхъвыхра ахIатырла рдиспансеризация ацIыхъва хIтагылтI. «Альба-Мед» Медицина квта амедахщчва хIыцта хIара Бедиа аквтанай апхьарта апхьагIвчва электрокардиограмма рхъыхIхтI, ауат йгIадырбаз Москва йауу акардиофизиологква йхIызгIанырххтI. Ауи акIвымкIвагьи абрахеоцефал артерияква (ахъвди ахъи рщаныкъвартаква) УЗИ амальла йхIырхъвыхын асаби невролог дахIырпшыхтI, флюорографиягьи хIчпатI», – лхIватI Ходжава.\nАневролог йгIалылкIгIатI апхьагIвчва зымгIва рпны ухIва ауашта, йалкIгIата апхьагIвчва хвыцдзаква рпны, неврология згIва шрылу йаквшахIатхауа апсахраква шгIарауыз.\n«ХIызпшыз сабипхьадза йпны неврологияла намхъара хвыцкI гIахIаутI. Акласс айцIбаква рпны ачважвара тшауацIыхра гIахьшвитI. Аратква асаби апхьарта дыцIамылскIва йгIардырра атахъыпI. Диспансеризацияла апроект абзирала ари апроблема хIзыгIахътIтI, ужвы ауат асабиква хIшрайъазуш ацIыхъва хIтагылуаштI. Ауи йапшу ацIайква дасу йыквыргIапсу терапия гIалхIхуаштIта 14 сквша йырталындзыкIьа йхIырцуштI», – йгIацылцIахтI Ходжава.\nБедиа кыт аквтанай апхьарта адиректор Меладзе Ия апроект адызгалызгьи ауи йалаз айъазагIвчвагьи асабиква йъарпшыз ахъазла дшырзыразу лхIватI.\n«ЙахьчIва хIара хIапхьарта АААК анхагIвчви згIвадарахчарала а-Министерства айъазагIвчва гвыпи гIайтI. ХIара диспансеризацияла апроект адызгалыз зымгIвагьи хIырзыразпI. ХIкыт абзазагIвчва щардагIв медицина профилактика йгIакIылсларныс гьрылшум. АпхьагIвчва анализква рчпатI, атерапевт, алор айъазагIв, аокулист гIарпшытI, рентген, УЗИ, флюорография рхъырхтI. Зпны кIара гIарауыз ран-рабачва айъазагIвчва йрачважварныс лшара рыман. ЙгIазпшыз рызджьакI ашвъа йанырцIан рылапш йацIазлуштI», – лхIватI ауи.\nДиспансеризацияла апроект амедицина квтаква ъаныргIалу акъалаква йырчвыхъару акытква рапхьагIвчва йнардзата медицина цхърагIара шрадзуш йазынархапI. Апроект адгалагIвчва хачIвыта йдыргылитI асквш 2023 ацIыхъвадза акытква рапхьагIвчва 1000-гIвы райхIа диспансеризация йгIакIылырщтныс.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-akyt-apkhiartakua-rapkhiaguchua-dispanserizatsiya-ygakylschtrala-proekt-dzhuykunazhit","date":"2023-03-30T14:47:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949331.26\/warc\/CC-MAIN-20230330132508-20230330162508-00325.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9903602004,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9903602004051208}","num_words":691,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.032,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.949,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны октябрь а 16-18 руацIа йапхъахауата йакIвшаз «Абаза» культура-спорт фестиваль Согъвым апны концерт дула йалгатI.\nБарганджиа Саид\nАдуней апсуа-абаза конгресс йапхъахауата Апсны апны йакIвнаршаз «Абаза» культура-спорт фестиваль октябрь а 18 Согъвым АмхIаджьырква рдзытшпурам апны гвыргъьахъв дула йалгатI.\nАРИ АГIАНШАРА АСУРАТЛЕНТА АПШРА>>\nАпсны акъральыгIва драмтеатр апахь сцена дыр��ылтI. Щыбжьан араъа акъала абзазагIвчви афестиваль асасчви айззауа йалагатI. ЗымгIвагьи ргвква гIащтIырхуа йгIагун ауагIахъа макъымква. ТIакIв анцIы асцена йгIаквылтI агвыргъьахъв программа акIвзыршуз Апсни Къарча-Черкеси рпны йбергьльу артистква Хагба Кьасоуи Напщ Аминати. Ауат асасчва сальам анрарх амщтахь асцена дхъалтI Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса. Ауи агвыргъьахъв асасчва тшырзынайырхауата апсуа-абаза уагIахъа ртурых даквчважватI афестиваль ацIасква рыбагъьара шатахъугьи йхIватI.\n«ХIара Апсны акультура йацхIкIра, Апсны зымгIвагьи чва бзила йшгIапшуаш хIазынхара атахъыпI. ЙгIахIгвынгIвра атахъыпI тIакIв хIачвыхъарата хIбзазаргьи ауи хIащтаныкъвара пырхагата йазал йшамуаш. Ужвы йнанаркIыта рыцIагьи аргваныта хIащтаныкъвуштI. ХIара хIацыта йхIзымчпуш закIгьи гьаъам. Ауи йаквшахIатхитI хIара хIтурых. ХIапхъахьыла ауи атурых шцуш зпщылу хIара хIакIвпI, азаджв азаджв хIшизаъазлуш, хIшацацхърагIуш акIвпI. УахьчIва хIара хIацыпI йгьи йхIзыгIарбатI багъьата апхъала хIшзычIвырхъуш», – йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет ахъада.\nАзаджв йцIыхъв азаджв дтагыла ауатыкв йгIаталуан апсуа йгьи абаза гIахIвчва гвыпква, ашвахIвагIвчва, амакъымасчва. Аконцерт анакIвшуз зымгIвагьи зызпшуаз ауысгьи ншатI: ауи апхъала атшын йалгаз хвитта абакIрала VIII адуней анкъвакъвраква рпны асогIа хъада – Эгьзакь Мусса йазалху йкубок зквнадыргаз йыхьыз гIархIватI. Ауи Къарча-Черкес йауу Тобыль Алан йакIвта йгIацIцIтI.\nАфестиваль алгамта асасчва аконцерт йахъазымкIва датшагьи джьащахъвара щарда рызпшуан. Агвыргъьахъв ъакIвшуз ауатыкв шта-штата йшан: араъа абазаква гIазырбауа апхъа заман агIан йхъырхыз суратква йыргIарбартапI, арахьараъа алингвист картаква йыртыппI, мачIкI унаскIьата Апсны акъральыгIва музей акъачIвахыртаква йгIарыгIвнырхыз апкъыгIвакви АлбыргIан кыт аэтнография музей апны йазкIкIу апкъыгIвакви ргIарбарта адгалапI.\nЙызтахъыз дзачIвызлакIгьи агвыргъьахъв ъадзакIвшуз ботон алапащи (схьа мачвыла йшаларпауа – аредакция ррытаразга) хьапщ рахъвала тадзахри тшырзырбжьа йауашын. «Йынджьыгь» ауагIа ртеатри ГIахIврала КъЧР акъральыгIва театри рартистква хIапхъанчIвиква атаца дшгIадыргалуаз ацIас гIадырбатI.\n«Ари йузыджьамщуш ларпшрапI. СайгвыргъьахитI асабиква ъагIаздыз. УахьчIва Согъвым цIабыргдзата гвыргъьахъв ду йалапI. Анчва дырзыразхатI ауи адызгалыз зымгIва», – лразыра ажваква гIахIалхIвтI Согъвым абзазагIв АгIвдза Мадина.\nГвынгIвырапI асасчва щардагIв афачIвква йырзалхыз, «Алашара» жвлара адкIылара йалу апхIвысква рсовет йалакву йдрыхIазырыз абаза рызкъкви ахъагIаракви ъалагылаз ашта ахьыла йшахъуаз.\n«Зынгьи абазаква ррызкъы гьсымфасызтI. Мамырса рымапI, ауаса ауат ауи рххитIта хьшвашвата йгIаквдыргылитI. Арызкъква хIчIвква йрапшызшвагьи йаъапI, ауаса кIара агIвыргитI. ЙалкIгIата йсгвапхатI абаза хъагIараква. Афестиваль швабыж йуыс бзипI. ЙанбакIвыз хIара Согъвым аквта апны абаза рызкъыла тшанхIрытхаджьуашыз!» – ллахIвараква хIыцагIвылшатI ажурналистка Кове Наала.\n«Абаза» культура-спорт фестиваль йгIадгылтI акъраль аунашвачпагIвчвагьи а-Президент ХIаджьымба Рауль рапхъа дгылата. А-Президентгьи афестиваль аштаква зымгIва дгIарыкIвшатI абаза шарабзараквагьи дырпшытI.\nАпсны Республика авице-президент Барцыц Аслан йгIаликIгIатI афестиваль гIвымшкIла апсуа йгьи абаза швкIыгIвпхьадзараква айззартата, зымгIвагьи акультури аспорти йыргвыргъьахъвта йшырзалыз.\n«ХIуагIахъа разазаъаща атурых апны ари магIын ду зму гIаншарапI. ХIара йхIгвапапI араъа, Апсны апны, хIайщчви хIахщчви ъагIбауа. Багъьата йхъасцIитI: «Абаза» фестиваль цIаста йщаквгылуаштIта ужвыгьи сквшщарда зымгIвагьи хIаргвыргъьалуштI», – йхIватI авице-президент.\nАфестиваль дасузлакIгьи йгвы рыцIа йазгIайуа уыскI шйызгIалхуаш, йгвы чIвауата штшпсищуш апшта йадгалан. Ауи апшта асабиква бзи йырбауа амультфильмква рфырква ъагIарыцхъвмаруаз шта кIьыда рзалхын.\n«Сара йыздырхитI Асабиква рхчара амш йазынархаз агвыргъьахъв (ауыгьи июнь агIан АААК йаднагалын – аредакция ррытаразга). Ауи аналга уыжвласыла ужвыгьи ауи апш закI адыргалпI-хIва хIгвыгъун. Сара араъа швабыж йсгвапхитI», – йгвыргъьара хIыцагIвишатI быжьсквша йырту Барцыц Марат.\nАААК йаднагалуа агвыргъьахъвква ауат рысасчва уагIахъа фаша ршвырцIарныс швхIаусыгIвата йырзалитI. «Абаза» культура-спорт фестивальгьи ауат йрапшхатI. ЙъакIвызлакIгьи апсуаква йырцIасыз ачгIвычаква зшву дугьи хвыцгьи урыквпшуан. Ауат афашаква афестиваль швабыж йдрыпшдзатI.\n«Сара араъа сани сыгIвзачви сыцта сгIайтI. Швабыж йсгвапхитI. Сара кIвымжвы ахъасцIарныс бзи йызбитI, йауа ухIварыквын сара сапсыуапI», – йхIватI Гвынба Арсоу – афестиваль кIвымжвы зышвата йгIайыз ачкIвынхвыц.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа апхIвысква рсовет аунашвачпагIв Ардзынба Гета агьагьара йахъадзгылу ахIауа даквчважвауата йгIалылкIгIатI афестиваль адгалагIвчва йшайгвгъуз апшта йшцаз.\n«ЗымгIва рацкIыс хIыззпшуаз ншатI: хIара апсуа йгьи абаза чкIвыныргIа йрыуата щардагIвы абахIырдыртI. Йацы араъа ауатыкв апны апсуа йгьи абаза бзихагIвчва ацынхун. ХIара ауи апхъала йабамдыруаз [аршIыйагIвчва] гвыпквагьи абахIырбатI. Ажва гьалам, хIара йанакIвызлакIгьи хIапщылан, ауаса афестиваль ацзакIыра йауатыкв духатI. ЗымгIва аквшватI, хIаргьи хIгвыргъьитI [Апсны апны] йапхъахауа «Абаза» культура-спорт фестиваль ъагIахIрайгваз», – лхIватI Ардзынба.\nАуи йылхIватI афестиваль адгалра уыс щарда шапщылаз.\n«ХIара ари амш щарда хIазпшытI, швабыжта ауи тшазхIрыхIазыруан, хIыхъвда йыквыз амагIны гIахIгвынгIвуан. Апсны ауыжвгIанчIви турых апны хIайщчва абазаква йапхъахауата абари апш гвып дута рыжвла ъану рпсадгьыл йгIайтI: ауат рпхьадзара 100 йнаднацалитI. ХIара хIыхъаз магIын ду аман турыхла, щала, бызшвала хIшазакIу гIахIырбарныс», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI Ардзынба Гета.\nАф��стиваль йгIайыз ауагIа джьасыдза ахъвмарра йалан.\nАпсны апны йапхъахауата йакIвшаз «Абаза» культура-спорт фестиваль октябрь а 16 атшын Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв йкубок ахъазла хвитта абакIрала адуней анкъвакъвраквала йгIалаган хымшкI йнайтI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/alahuara-mchkui-atszakyra-atshazydyrri-khzygankhat-soghuym-apny-yapqhakhuz-abaza-festivali-algat","date":"2023-04-01T04:48:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949701.0\/warc\/CC-MAIN-20230401032604-20230401062604-00746.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9944220185,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9944220185279846}","num_words":697,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.073,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАрдзынба Аста\nШулумба Григорий – зыжвла апсыуаз дсовет дипломатын. Ауи асквш 1912 агIан Гвдауыта район йаланакIуа Мгвдзырхва кыт йбзазуз адгьылрхарджьырчва ртгIачва апны дйытI. АчкIвын дхвыцыркIвата йыбата дгIанхан апхъапхъа йанду длыгIзун, ауыгьи адуней анылхIваджь йаба йахща дланаматхатI.\nАдгьылрхарджьыгIвчва йрылата йгIадзынгылуаз, кыт бзазащамкIва датша кIара зымбаз Гриша йпхыцIа шцушыз уыла йуызгIацIажьуашшва йаъан. Йаба йахща ауи йапхъахьыла адгьыл йырхарджьра акIвымкIва датша уыс дачIвхушта йгьлымбузтI. Ауаса, йшгIацIцIызла, Гриша ауагIа алыхква здзхъачIваз айшвакви йхъару Африка апны йаъу, зынгьи йымбасыз Эфиопия акIадзакви йызпшуан. Ауи апш йыла йызгIацIажьуазма? Йаргьи йшпаца ауаса?\nЙгврыхваз йгьи йайрышыз\nЙбзазара апны дыззымпшуаз арыхъварта ауи мшкIы дыквшватI: йанща Ардзынба Манча ачкIвын Лыхны кыт йбзазуз йзаъа Гагулиа Дата йпны дигатI. Ауахьауыгьи йара йгIвыпхIчви Гриши датшагьи йахщапакIи дрыдынхалырныс адин тшазтыз урышв пхIвыскI дгIазшIиттI. АпхIвыс ацIайква урышвла йапхьауа, йгIвуа, хIисап рчпауа йылбжьун.\nГриша апхьара гIайыдахIвуан, адырраква дрызгIашыкъын. Ласыла ауи Гвдауыта апсуа апхьарта дыцIалтI, 15 сквша анирыцкьа бзита дъапхьуз ахъазла зхабар дута йгуз СогIвым йаъаз АщхъагIвчва рапхьарта йгIвбахуз акласс днарахвтI. Ауаъа хвысквша данапхьа амщтахь Шулумба Апсны а-Наркомпрос (Арыпхьарала АуагIа ркомиссариат – аредакция ррытаразга) ашвъала Ленинград (ужвы – Санкт-Петербург) дцатI. Нева йыквчIву акъала апны ауи апхъапхъа ЛГУ (ужвы – Санкт-Петербург къральыгIва университет – аредакция ррытаразга) анхагIвчва рфакультет (рабфак – арабочакви адгьылрхарджьыгIвчви йхIаракIу апхьарта йыцIалныс ласыта йъаздрыхIазыруаз йазалхыз афакультет – аредакция ррытаразга) апны дапхьатI, уацIыхъван ауниверситет аистория факультет дыцIалын дгIалгатI.\nЙгвы адзакIьагьи йтамыз ншатI\nШулумба Григорий йзыргIвыз гьщардам, интернет апынгьи ауи йхабар гIауауырныс баргвыпI. Йара йхъатала закIы-гIвба интервью ракIвпI ажурналистква йритыз. Ауат рпны йбергьльу адипломат йхIвахитI рахIа дыззнацIуз дырра йауныс шакIвыз, ауи амщтахь йыншаз пхызтагьи йгьйымбузтI.\nЙыншаз ари акIвпI: асквш 1940 агIан ауниверситет дангIалга ЛГУ акомсомол организация ражвала ауи СССР агIвымакъраль уысквала а-Наркомат (СССР а-НКИД) йаланакIуаз ЙхIаракIу а-Дипломат апхьарта днарахвтI. Григорий Москвала дайтыпахтI.\nАбашта айсра Ду ангIалага ауи афронт дджвыквлын – дгIацадырпахтI: Дипапхьарта йыцIакваз айсра йгьпшцIармыжьуазтI. Ауат тырган Узбек ССР, Фергана къала йыргатI. Ауаъа Григорий йпхIвысхушыз – жвежвсквша йыртаз Анна – дгIайынйатI. Ауи анцIрала гIвзата, уызквгвыгъуш цIагылата дизалтI, ауат пщгIвысабичва ацгIадзындыргылтI.\nАнхара мгIва ахъа\nДипапхьарта дангIалга Шулумба Григорий СССР агIвымакъраль уысквала а-Наркомат АмарагIайырта аргваны хъвшара референтта даладыргатI. Ауи аъанатIала асквш 1945-дза – Эфиопия апны СССР а-Миссия йапхъахауа дасекретарта ддыргылындзкIьа – дынхатI. Ауаъа ауи дгьтынчымызтI, ауаса йзаъазгьи анхара ъабаргвыз гьакIвмызтI.\nКПСС а-ЦК партия рхъвыхрала акомитет аунашвачпагIв Пуго Борис йзыйгIвыз ашвъа апны Шулумба Григорий ари апш гIаншаракI даквчважвитI: «Ауи агIан Грузия арыпхьарала йанаркомыз Кикнадзе Грузия агIвымакъраль уысквала наркомта ддыргылтI. Зны Кикнадзе йынхарта пещ (НКИД АмарагIайырта аргваны хъвшара апны) сызшIиттI. Сальам ангIасайх амщтахь Кикнадзе НКИД сшгIанагыз дгIасцIгIатI. УацIыхъван ауи нхара Грузия сцарныс ажва сызгIайгтI. Са йгьсымуытI. ДукI йнамихуата НКИД акадрква рунашвахъцIарта знапIыцIаз Силин М.А. йпны сызшIырттI – ауыгьи садйыргылырныс апхъапхъа бзи-бзи далаган гвауата далгахтI».\nКикнадзе Шулумба Грузияла дамигарныс йцIыхъва дгьтымцIуазтI, Григорий ауи дадымгылуазтын йуысква айчвахуштагьи дйыршварныс далагун. Датша амальгьи гIайрысабапуан. Григорий закIгьи йарымхIвуата Азербайджан ССР АгIвымакъраль уысквала АуагIа ркомиссариатла дхъыргатI. Адипломат шIа СССР а-НКИД апны анхара дшакъвырщтхуашла СССР АгIвымакъраль уысквала анарком акадрква руысла йтарагылыгIв Деканозов йыхьызда ахIвара швъа йгIвырныс дазынадырдзатI. Ауи Шулумба гватшныта дйыздзыргIвын Азербайджан ССР а-НКИД-ла дшхъыргушла аунашва шпыртшыхуаш, йаргьи дъанхауа дшгIанхуш дгIайыргвыгъатI.\nАддис-Абеба апны совет Миссия\nШулумба Григорий Эфиопия асквш 1945 сентябрь агIан дцан асквш 1949 майдза ауи африка къраль даъан – апхъапхъа Аддис-Абеба апны СССР а-Миссия йапхъахауа дасекретарта, уацIыхъван – гIамтакIла ахъвдаквцIараква зкву дынхагIвыта, датшата йухIвушызтын – а-Миссия дахъадата. Ауи азаман Совет Союз социализм анахьанат акъральква йшрыланагушыз йащтан, гуманитар, азджьакIгьи – айсра цхърагIара днарадзун.\nАфри��а апны зуагIахъапхьадзарала йгIвбахауа агыларта змаз Эфиопия апны абзазара анадзара накъвыта йаъан. Асквш 1936 агIан ауи Италия рфашист рква йыркIын пщысквша анцIы акIвпI йанырзытцах. ЙгIвбахуз адуней айсра аналга асахIат Эфиопия абзазагIвчва зымгIва швабыж йрыцхIан, дыррагьи гьрымамызтI, асабиква йрыуата щардагIв псуан. АкъральыгIва унашва ахъицIун аимператор Селассие Хайле I: ауи турых ду зпщылу апаштыхI Соломон йтынхаква дгIарылцIтI, Эфиопия йцIыхъвахуз даимператорын. Шулумба Григорий ауи йпахIба, тынха зквшвуз апаштыхIпа Амха бзита дйабадырын йагIвзахатI. Аимператор йтгIачва адипломат йпхIвысгьи дйыцта ауагIа алыхква ъайззуз ачаражвраква йдрайгвалун, даргьи йызнымкIва совет дипмиссия апны йсасуан.\nШулумба Григорий данаунашвачпагIвыз совет дипмиссия Аддис-Абеба апны ауи агIамта йаквыргIапсыз чымазагIвтара шIыц аргылтI. ЙхIхIвапIта, ауи ачымазагIвтара апны адуней йгIаквпштI Григорий Сергей йпа йпхIахIби йпи. А-Миссия ауысква йырхъйауата адипломат Египет, Иран, Италия, Ватикан даъан.\n«Апсны Республика» газет асквш 1991 сентябрь агIан йгIаншвалыз Шулумба Григорий йгIайыквчважвауа абзагIвра ауи азаман йауата ари апш хабаркI алапI: «А-Миссия апны ашIыпIа бзазагIвчва йрыуата щардагIв нхун. Григорий Сергей йпа ауат дрыуата чкIвынкI француз бызшва дазибжьатI, гIальмагьи ййырдыртI. СквшквакI анахъыцIх ауи Москва дгIайын йарыпхьагIв дизыпшгIун. Ауаса Шулумба ауи агIан йуысква чвгьахата йаъан. Ауи закIыла рыцIагьи дйымзарархара ахIатырла Эфиопия йауаз асас апшгIара ныйыжьхтI. Ауи анырдырх бзидздза цIыхта дангIадырзахвах (Шулумба Григорий – аредакция ррытаразга) амщтахь акIвпI».\nЙангIайзычвгьаха агIамта\nАсквш 1949 агIан Шулумба Москва дызшIыртхын йхарамкIва къванчагIаквакI гIайыдырцIатI.\n«А-Союз сангIайх зджьакI рыбызла къомкI гIасыдырбалтI. Сара сызладыркъванчуз гьсымхатI йгьи сгьырзадымгылтI», – йгIайгвалашвахуан Шулумба Григорий.\nГригорий Сергей йпа Эфиопия апны Армель комитет йырхIвачIвгIвыз, Армель комитет йалаз анахьанат рапшта адипмиссия йаднагалуаз алалраква рпны йдрайгвалуз ангьльыз агент Терзян Аветис дипщылатагьи рхIватI. А-Миссия ауат Абашта айсра Ду агIан афронт джьгарта йацхърагIата акIвын йшырдыруаз. Ддыркъванчун Шулумба «йбзу хIыгIвычIвгIвыс динапIыцIцIтагьи» – ауи ззырхIвуз Аддис-Абеба йтагылаз асовет чымазагIвтара йынхуз медахщакI итальянкI хъацIа дъайыццаз, Эфиопия авластгьи ауи дъагIарырымтхыз акIвпI.\nШулумба Григорий йуыс СССР АгIвымакъраль уысквала аминистр, СССР апны уагIа щардагIв зладзыз ачвгьахараква зыршатIуз ахъадаква дрыуазаджвыта ужвы йыгIдырхыз Вышинский Андрей унашва зхъицIуз МИД аколлегия алапшуан, ауи амщтахь – акомпартия аколлегия. Ауат йаращаквыргылракI гIаргтI – анхара дакъвцара, апартиягьи далцара.\n«Квырджь бызшва зыуумырдырйа?»\nАсквш 1949 апхын Шулумба Григорий йтгIачвагьи йыцта Апсны, Гагра дгIайхтI, ауаъа апхьарта историяла арыпхьагIвта далагарныс йгвы йтан.\n«Сара Гагра район АуагIа рарыпхьара ахъвшара тшырзынасырхатI. Арыпхьарала ахъвшара аинспектор квырджь бызшва здыруазтын дгIасцIгIатI. «Момо» – ансхIва квырджь бызшва зссмырдырыз дазцIгIатI. Са ауи йасхIвтI Апсны санаъаз апсуа бызшва шссырдырыз, анахьанат апредметква урышв бызшвала сшрыпхьаз, хвкласск рымщтахь Ленинград апны квтанай апхьартагьи университетгьи сшгIарылгаз», – йгIайгвалашвахуан Григорий Сергей йпа.\nАуи айчважвара злалгаз уаргвышхвушта йгьаъамызтI: «Уара уъапхьаз Россия уцахра атахъхуштI».\nАуысква ауаса йанца Шулумба йтгIачва апхъапхъа Москвала йахътI, ауаъа ауат раба заводкI апны пкъыгIвасла адгалрали апкъыгIваква пшцIыщтрали ахъвшара нхара дзалагатI. ТшытракI анцIы йпхIвыс лпсадгьыл – Азия Квта йцахтI. Фергана область йаланакIуа Яйпана къала апны зныкI йдипломатыз ахъацIа апхьарта апны дарыпхьагIвхан ауыла дызлабзазауш гIайынхун. Сталин дпсыта ахъатачIв культ андрыдзх, асквш 1955 агIан Шулумба Апсны дцахырныс дадрыхвиттI, сквшыкI анагIвс ауи дгIадырзахвахтI. Адипломат МИД дызшIыртхуан, ауаса йара ауаъа дцахныс йхъа йгьаквнаймыргатI.\nАпсны апны\nПенсия днадзандзыкIьа Григорий Сергей йпа Гвдауыта район апхьартаква рпны дынхатI. Гвдауыта аурышв агIсквша апхьарта дадиректорын, уацIыхъван йапхъахуз апсуа квтанай апхьарта унашва ахъицIатI, ауи амщтахь Джьырхва кыт апны агIсквша апхьарта дахъадзгылын асквш 1986-дза ауаъа дынхатI.\nАсквш 1960 агIан Шулумба Григорий апартия апны дгIащаквдыргылхтI. Йара йыхъаз ауи магIын ду аман. «Са апартия апынгьи, асквш 1927 йгIашIарышвта асквш 1931-дза сызлаз комсомол апынгьи знымзара-зны цIба гьсыцIрымбатI, сыхьыз гвымхарала йгьрымхIватI», – йгIвыхуан ауи йхъа даквчважвауата.\nШулумба Григорий йпхIа лпа Бжаниа Зураб йабаду йщаквкIыз, апхьартата дгIазылгазлагьи, ъанатIата дызланхазлагьи зынгьи тшызмыркIьышвуаз гIвычIвгIвыста акIвпI дшгIайгвалашвахуа. Ауи пIатIу йыквырцIун, амакIыраква алйыргарныс йызхъарцIун, кьангьашра йызцун. Григорий Сергей йпа зныкI йынхартаз дукI дгьаквымчважвалузтI – зуыс здыруа адипломатква ауи гьырцIасым.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/mgudzyrkhua-utytsta-addis-abebadza-asovet-diplomat-shulumba-grigoriy-ykhabar","date":"2023-04-01T11:03:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949958.54\/warc\/CC-MAIN-20230401094611-20230401124611-00161.warc.gz","language":"abq","language_score":0.986032486,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9860324859619141}","num_words":1102,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.091,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.958,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны зхъа йахвиту къральыгIва кIьыдата адуней апны йырпхьадзауа йалагищтара жвасквша ъацIыз йазынархаз агвыргъьараква акIвшатI ареспублика апны август а 26 атшын.\nБарганджиа Саид\nСогъвым апны ахъахвитра аюбилей дыртлапIатI: жвасквшала утхъахта Россия йырпрезидентыз Медведев Дмитрий август а 26 агIан адуней шабгу хабар дйы��дыртI гIвреспубликакI – Апсни ГIвадахь Осетии – зхъа йахвиту къральыгIва кIьыдата йшаъу.\nЗаджвгьи дгьхIхъмаштылтI…\nАйгIайри ахъахвитри гIатгара апны йалацIара хвы узаквымцIушта йаъапI аполитика йгьи акъральыгIва уыснкъвгагIв дудздза, Апсны йапхъахуз рпрезидент Ардзынба Владислав. ЦIас пшдзахатI ари амш ауи дъацIу йцри кыт Ешера йаъу анышвынтара хIврапшдза азыщтIацIара.\n«Ардзынба Владислав анцIрала хIтурых йгIалахаз дгIвычIвгIвыс дудздзапI. Са гвы аститI ауи гIаншаракI йапщылу амшква йырхъазымкIва ансимш бзазара апынгьи ауагIа дшгIаргвалашвахлауа. Рхъа йыладухауата ауи йунашва рхIвитI, ауи тшйыцырчпитI чкIвыныргIа. Йаргьи ауи акIвпI йбайара хъаду, ауи хIара йапхъахуз хIпрезидент ауагIа йгIарылхIвуз дшгIвычIвгIвысыз йаквшахIатхитI», – йпхьадзитI апсуа футболасыгIв шIа Барганджия Рамин.\nАвгуст а 26 Апсны ауагIа дгIаргвалашвахитI йгIвыджьхуз апрезидент Багапш Сергейгьи. Апсны шабгу йгIатыцIитIта ауагIа ауи йцри кыт Джгерда йцитI, ауаъа ауи йнышвынтара хIврапшдза азыщтIарцIитI.\n«Сара бзита йыздырхитI Россия ателеканалкI апны Апсны ахъахвитра йазынархаз ауи йгIачважвара. Сара Воронеж саъата сгвы тшарбцIуа, схъа йыладухауа ауи йажваква срыздзыргIвуан. Анчва дизыразхатI, ауи хIкъраль ахъазла йчпаз зынгьи йгьхIхъаштылуашым», – лхIвитI Багапш Сергей дгIалгвалашвахуата Апсны йауу, ужвы Воронеж йбзазауа Дарчам Заира – ауи лпагьи длыцта уыста йылчпан агвыргъьахъв далазларныс дгIайтI.\nАри атшын Апсны акъала хъада абзазагIвчви асасчви хIврапшдза щтIарцIатI Артшхъвара апарк апынгьи. Аквырджькви апсуакви йрызбжьаз айсра йаладзыз ачкIвынчва гIазгвалашваз гьмачIыгIвмызтI. Ауат Апсны акыт щарда йгIартыцIын йгIайтI.\n«Ауат рпсадгьыл ащарыкьипхьадза рхчауата, швара ззырхIвауа рымдыруата рхъа щтIарцIатI. Ауат рфырра атурых йгIалахуштI, ауат рхъацIара йгIадзынгылуа абанпараква рыхъазла швапхазлуштI. ХIара араъа хIызгIайыз заджвгьи дшхIхъмаштылыз хIхIварныс акIвпI», – йгIаликIгIатI Гагра абзазагIв Аристава Астамур.\nЛахъвгIахъасракIта йагIвпссгIаз ажвасквша\nАпсны асуратгIвгIвчва радкIылара а-Квта гIарбарта апны ахъахвитра амш артлапIара йазынархаз ауысква йрылата «Ахъахвитра агвыргъьахъв» зхьзу Чкадуа Ибрагими Попов Владимири йахъырхыз асуратква ргIарбарта гIахъыртIытI.\nАраъа йкIыду асуратква сквш 25 гIазцIазкIуа Апсны Республика аполитика турых агIаншара хъадаква рымшгIвыра гIадырбитI.\n«АгIарбарта арат асквш 25 руацIа Апсны йгIайыз адуней йгьи Россия рполитика уысхагIвчва рсуратква азнакIкIытI. Ари амагIны зладуу йапшым агIаншаракви ауат йрылаз агIвычIвгIвыскви гIанарбауамца йгIамыгIдахьу аполитика мгIва уыла йъагIацIанажьуа акIвпI. Ауи аэкономика амальквала хIымгIва анхъвыркIылуаз, хIкъральыгIвара йанацыркIуаз, йапхъахауата къральыгIва уысла сасчва хIызгIайуа йаналагаз агIамта гIазцIазкIуа хIуыжвгIанчIви турых йашIчIваракIпI. УахьчIва хIацапшхта йагIвсыз гIахIгвалашвахырныс, хвы шIыц-шIыц йаквхIцIах��рныс йагIапI», – йхIватI зсуратква агIарбарта йалу Чкадуа Ибрагим.\nАгIарбарта асасчва ауи зшIуырпшуаш шаъам йгьи амагIны шдуу гIалыркIгIун.\n«Ари запш умауаш швъахчартапI, хIкъраль алахь шцуш щаквзыргылуаз агIаншараква гIаугваланаршвахитI. Анчва дырзыразхатI атурых йгIалахаз ауи аъара гIаншара, ауи аъара гIвычIвгIвыс рсуратква хIызгIанызжьыз. ГIари дызму зымгIва рысабичва араъа йгIардырныс срылабжьарын. ЙгIадзынгылуа абанпара ауысква шакIвшуз рахIвра, йдырбара атахъыпI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI агIарбарта йаъаз Тарба Линда.\nАгIарбарта сентябр а 5-дза йынхуштI, ауи амщтахь асуратква Апсны акъральыгIва музей йрыртхуаштI.\nАуагIа ргвтлахIвара: ахъвмарраква, ашвахIвара, агIахIвраква, агвыргъьахъв салют\nАри атшын Апсны акъала хъада аквпшыра тшапсахтI: йъакIвызлакIгьи ауагIа абаракъква рнапIыцIа, пхата сальам абархуа йамдун. АхIауа агвыргъьара алахIвараквала йырчвын. Ауи гIазлыцIуаз ашвхIаусыгIваква йрыуан Багапш Сергей йыхьыз зхъу агьагьара джьанат гъыцIаракI йапшта цIлашвырли уатралыцIли йъахъдрысыз. Ареспублика арайонква зымгIва йгIартыцIын атйыгIвчва араъа джьармыкIьа адыргалтI, йаладыргылыз ачатырква рпны дара рнапIыла йгIадырйыз, йырмацIауыз афачвква Согъвым асасчва йрызгIаквдыргылтI.\n«Ари арахIмат анубара уылаква нагIвгIагIвуа йалагитI. Анчва уйызныхIвара атахъыпI ари апш чIвыла адуней йъакву. ХIара джьанат хIбзазитI, йхIыму хIзызхчуш, йаззырхIуш акъыль анчва йгIахIитыргIатI», – лхIватI аджьармыкIьа йалапшыз заджвы.\nАгвыргъьахъв асасчва ъанашылуаз ачатырква рпны апсуа рызкъква ддрыфуан, йырчIархIуан, даргьи ргвы йгIатыцIдзауата Апсны акъагIара ахъазла ашIаква щтIырхуан.\n«ХIара Краснодар хIауапI. Апсны апны гIвзачва хIымапI. Жвасквша рапхъала Россия Апсны зхъа йахвиту къральыгIва кIьыдата йшапхьадзауа ангIархIва – ауи хIара хIыхъазгьи насыпра дута йалтI. ЙуымхIварыгьи, ари адгьыл апны йаъу джьанатпI. ШвпшыстI аныла-арыла – йгьцIабыргымма, зымгIва бзидздзапI! Арызкъква зымгIва хъгIапI, апсабара йшгIаннаршауа апш йаъапI», – лхIватI Россия йауу агIамдагIвы Хоцанян Светлана.\nАгвыргъьахъв концертгьи алан. Ауи Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны адрама театр апны йакIвшатI. Айззара йалаз Апсны рпрезидент Хаджимба Рауль ареспублика абзазагIвчва агвыргъьахъвла драйхIвахIвтI.\n«ХIара ауырата, айрышта адуней апны хIалархIвауа йаналагуш хIазцун. РахIа йанбаргвыз, йщарычIвараз айсра апны йайгIайыз хIкъраль аналарыхъвашаз, амгIваква анхъвкIылаз, агIылахIва абзазара хIангIахъуазгьи заджвгьи кьангьаш гьазгIайымгуазтI хIызквгылыз амгIва – зхъа йахвиту къральыгIва ауыхвара – шымгIва тамаму. АуагIахъагьи акъральыгIва аунашвачпагIвчвагьи рполитика мурадква рпны йацзакIын, йыртахъу нахвата йгIаргвынгIвуан», – йхIватI апрезидент.\nХаджимба Рауль йгIацицIахтI, Россия Федерация Апсны акъральыгIвара йшацнакIуа ангIархIва Венесуэла, Никарагуа датшагьи къральквакI йара ауи шырчпаз. Апсны ауат акърал��кви дари разазаъащаква апхъахьылагьи штшауацIырхуаш, йшбагъьахуш йащтапI, ауи анархарала йатахъу ачIвырхъаква атнапырныс йхIазырпI.\nАуи асахIат амшын атшпы апны агвтлахIвара йашымтан. ЙахьъакIвызлакIгьи апсуа ашваква гIагун. АуагIа фаша рышвата уарад рхIвун, йгIахIвуан, сурат рхъырхуан. Анаъагьи араъагьи гваран хвыцквакI гIандыршунта агIахIвра джвыквырцIун.\nАпхьарта йыцIу ЧокIуа Мия уахьчIва йамгIан мшу бзита йылдыритI. Ауи дхвыцыркIвата лани лаби йгIалархIвтI.\n«Сара ауи агIан гIвысквша ракIвын сызтаз, ауаса сани саби йгIасархIвуан айсра шакIвшаз, ауагIа баргвыта йшбзазуз, уацIыхъван Россия йхIыцыркIын уахьчIва ауи хIайгвыргъьитI. ЗымгIвагьи сшвайхIвахIвитI!» – лхIватI ауи.\nАпсны а-Фыр Трапизанян Галуста йпа йпа Марк йан длыцта Гагра йгIатыцIын агвыргъьахъв йалазларныс Согъвым йгIайтI.\n«ХIара апхьарта апынгьи айсра, ауаъа хIшайгIайыз, ауи йаладзкваз рыхъазла кIара гIахIархIвлитI. ХIара гIвычIвгIвыс бзита хIшгIадзынгылуаш хIырбжьитI», – гIахIайхIвтI Марк.\nАжва аламкIва, зымгIвагьи агвыргъьахъв салют йазпшуан. Абар йаргьи ауи зхъа йахвиту Апсны ахъахьла ажвгIванд гIатнарыкIкIгIатI – ари амш амагIны ужвыгьи зны йгIахIнаргвалашвахуа, агвыргъьахъв мшгьи шалгауа гIахIнахIвуа.\nАсквш 2008 август а 26 агIан Россия рпрезидент Медведев Дмитрий, апсуа йгьи асатин уагIахъаква ртахъыра гIайпхьадзауата, адуней акъральква разазаъащаква щаквзыргылуа ашвъаква рыпкъ йтата Россия Федерация Апсни ГIвадахь Осетии ркъральыгIвара йшацнакIуа ауысла Унашва мачвы ацIайцIатI. Ауищтара ансисквша Апсны апны август а 26 ахъахвитра йамшта йдыртлапIитI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-aqhakhuitra-yatsyrkischtara-ytsua-azhuaskusha-soghuym-apny-aguyrghiaqhu-dyrhiapat","date":"2023-03-30T13:34:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949331.26\/warc\/CC-MAIN-20230330132508-20230330162508-00380.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980792403,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998079240322113}","num_words":835,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.085,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны йаъу абыжьныхIвартакI (апсышвала Абжьныха) – ареспублика ашта апны апсуаква рдин йапщылата хвду ззырбауа шIыпIапI. НыхIвартипхьадза йара амаджьуси уысхагIв дамапI, ауи йалкIгIу амаджьуси уыснкъвгагIвчва рткъвым дауазара атахъыпI.\nАныхIвартаква ахIагIараква рпны йандыргIалуан.\nДыдрыпщ-ныхIва Гвдауыта район йаланакIуа Ачандара кыт апны йаъапI. Араъа амаджьуси цIасква акIвдыршитI ЧычбаргIа рыжвла йауу ашогьанква. Дадрыпщ-ныхIва акIьышвхъа апны акIвын Апсны ауагIа р-Абашта айсра агIан йуагIа гIайхчарныс Анчва дъайыхIвуз Апсны рхъада Ардзынба Владислав.\nЛых-ныхIва – Гвдауыта район йаланакIуа Лыхны кыт йаъу Лыхнашта тшшара апны йгылу Йшихдзу Анчва Йан Лычвхра акьльиса йадзхъу ныхIвартапI. Агвыргъьахъвква рагIан акьльиса апны Анчва тшанизынадырхара амщтахь Лых-ныхIва йазцитIта ауаъагьи йныхIвитI. Амаджьуси цIасква араъа йакIвдыршитI аныхIварта йахчагIву акыт абзазагIвчва – ЩакърылргIа рткъвым йауу ахъачваква.\nАтурых йгIалахаз Лыхнашта тшшара сквшышвпхьадзара руацIа Апсны ашIыпIаква зымгIва йгIартыцIта ауагIа зкьыгIвпхьадзараква руысква йрылачважвата щаквыргылракI нарахвырныс ахъаз тшъазыркIкIуаз айззартан.\nЕлыр-ныхIва Йшиху Георгий йправослав кьльиса йадзхъу ужвыгьи ныхIвартакIпI. Ауи Очамчыра район йаланакIуа Елыр кыт апны йаъапI. Елыр-ныхIва нкъвызгауа ЩынкIвбаргIа ракIвпI. Йара аныхIварта швабыж йажвыпI, ауи ХI асквшышв агIан йдыргылыз Илор кьльиса ацкIыс щардала рыцIа йпасата йаъахьан.\nИнал Квба бхъвы ПсхIвы кыт хвкилометркIла йачвыхъарата ащхъа хIагIаква рпны йаъапI. Араъа йшварацырныс йгьадрыхвитуам. Йгьауам араъа дауыш ухъуыргарнысгьи, йшакIвым тшучпарнысгьи. Апсуаква Инал Квба апны псауышвхIа ущуазтын утдзы рыцхIагIа шазгIаугуаш йазхъарцIитI.\nЛдзаа-ныхIва Гагра район, Пицунда йаргвану Лдзаа кыт апны йаъапI. АныхIварта йауысхагIвпI ГочуаргIа рыжвла. Лдзаа-ныхIва пIатIу зквырцIауа аджьычIвбна ъагIайуа акIьышвхъа йыквгылапI. АджьычIвква заджвгьи йгьпидыркъуам, йара-йара йкIахIаз ацIлагьи заджвгьи дахьымсуата йъащтIу йшщтIу йгIанхитI.\nАдагва-ныхIва Гульрыпщ район апны Цабал кыт хкилометркIла йачвыхъару ныхIвартапI. Абыхъв датшата ФачыгIвхъа-хIвагьи йапхьитI.\nЛащкьындар-ныхIва йара ауаса йызпхьауа, Ткъварчал къала йачвыхъарам абыхъв апны йаныргIалпI. Араъа Анчвата йырпхьадзауа лапI (Алыщкынтыр). Совет заман агIан арачвагIацIхыгIвчва йрыкъалата йгIандыршаз Ткъварчал кьльиса гьтагыламызтIта – ауагIа ргвтыхъква аныхIварта йазыргун.\nАпсны шабгу йырчIву абыжьныхIвартакI йырхъазымкIва апсуа жвларипхьадза дара рныхIвартачкIвынгьи (ажьира) рымахпI, ауаъа ткъвымла рныхIвараква акIвдыршалитI.\nАсквш 2012 август а 3 агIан СогIым йакIвшаз айззара апны Апсны амаджьуси уыснкъвгагIвчва р-Совет гIандыршатI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/anyhuartakua","date":"2023-04-01T10:51:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949958.54\/warc\/CC-MAIN-20230401094611-20230401124611-00312.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978783131,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978783130645752}","num_words":293,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны Республика (Апсны) – ауагIахъа дара йшыртахъу рхъа агвындыргIвырныс рхвитгагIа гIадрысабапуата йгIандыршаз, демократии ахабзи рыщатала йбзазауа къральыгIва кIьыдапI. Ауи йакъала хъадапI сквш 2500 зхъыцIуа СогIвым.\nГеография\nАпсны КIавкIаз ухъыста йаныргIалпI, алагъь-мараташвартала ауи Псоуи Ингури дзыгIвква йырбжьапI, агIвадахь-мараташвартала Амшын КвайчIва йатшпныпI. Адзатшпы аура километр 210 йайхIапI. Ащхъаква ауи ашта апроцент 64 ркIитI. Процент 57 абнаквала йхъгIвапI. Алагъьли алагъь-марагIайыртали Апсны Республика гвлата Россия амапI, агIвадахь-марагIайыртали агIвадахьли Квырджьшта (Грузия) адзхъапI.\nКлимат\nАпсны аклимат амшыни ащхъа хIагIакви йщаквдыргылитI. Адзатшпы апны аклимат йчвгIару субтропикпI. АхIауа апхара асквш ауацIа квтанайта 15 градускI йнадзитI.\nАкъала хъада\nСогIвым атурых ахъа ъагIаджвыквылуа сквш 2500 рапхъала, СогIвым дзбжьага апны апхъанчIви Греция акъала Милет йауаз йапхъахуз адгьылкIыгIвчва ангIачIва агIан акIвпI. Ауат араъа Диоскурия хъвыхIдгылырта къала гIандыршатI. Йапшымыз агIамтаква рагIан ауи аурымква, авизантийква, агенуэзква, рыцIа кIьасата – атрыквква рымч йацIан. ХIызту аэра йапхъахуз асквшышвква рагIан йащтагылаз адгьылцIсраква рымщтахь апхъанчIви Диоскурия адзы йцIанакIытI. Ауаса алагъьцIыхъва адзы гьазынамдзатI. Ауаъа акIвпI аурымква Себастополис къала дыргылта рырхъвква ъандыргIалыз. Асквшышв квтанайква рагIан атрыквква Себастополис «СогIвым-Къала» – хIва йапхьауа йалагатI. Апсуаква ауи апхъазаман агIан «Акъва» –хIва йшапхьуз апш ужвы йъагIадзазгьи йапхьауаркIвитI.\nАбзазагIвчва\nАпсны – уагIахъа щардала йалу, збзазагIвчва рпхьадзара зыкь 240 йайхIу республикапI. Зыжвла араъа йаъата йбзазауа КIавкIаз апны рахIа йпасарайу ауагIахъаква йрыуу апсуаква ракIвпI.\nДин\nАпсны апны кьристанра, суннит исльам нкъыргитI, щардагIвы дара апсуаква йырчIву адин тшадыркIылитI. Ареспублика апны апсуаква хвду ззырбауа быжьныхIвартакI (апсышвала Абжьныха) аъапI. Йапшым ацIасква ъакIвдыршуз, ауагIахъа зымгIва йацырчIву аныхIвартаква йырхъазымкIва ткъвымипхьадза дара ржьираквагьи рыман.\nАкьристанра Апсны I асквшышв агIан йгIатаргатI, апсуаква радгьыл апны ауи ауагIа йрыларгун апостолква Андрей Первозванный йгьи Симон Кананит. КIавкIаз апны кьристан дин йапхъахауата йатшгIвахаз Питиунт (ужвы Пицунда) акIвпI, арыла акIвпI йъаджвыквлыз ауи атшауацIыхра. IV асквшышв агIан ауаъа кьльиса жвлара тшадыркIылтI, ауат хъадата аепископ Сафроний дрыман. Асквш 325 агIан Питиунт репископ Стратофил Йапхъахуз Адуней Собор – Рим римператор Константин I Никея (ужвы Трыквшта йаланакIуа Изник) къала апны йазиддаз Акьльиса айззара – далан.\nСквшышв 20 руацIа Апсны ашта апны кьльиса 140 райхIа дыргылтI. Ауат рыуа щарда гIащаквхатI, уырнашыл йауитI, щарда рпны адин уысква нкъвыргауаркIвитI.\nИсльам Апсны йапхъахауата VII асквшышв ацIыхъваква рагIан йгIаншатI, ауаса рыцIа багъьата йанщаквгыл XVIII асквшышв ацIыхъва – акъраль апны Осман Трыквшта хъгалра анамаз агIан – акIвпI. Асквш 2003 агIан йакIвдыршаз асоциология азцIгIараква йшгIадырбазла, акъраль абзазагIвчва йрыуата 16 проценткI мсылманта тшырпхьадзитI.\nАпсуара\nСквшышв щарда гIазцIазкIуа ртурых ауацIа апсуаква заджв йчIвгьи йапшым ркультура щаквдыргылуан. Ауи йащатапI ауагIа ръадаб-намыс злащаквгылу «апсуара», датшата йухIвушызтын – «ушапсыуу зларбауа».\nАгвбайари абызшви\nАпсны ауагIахъа культура йабайару йшIалахIвару ауысаква, ауагIа йгIандыршаз амакъымква, агIахIвыщаква ракIвпI. АуагIахъа ргвбайара ащапIы арыбагъьитI абжуй йгьи бзыб диалектквала йшу абызшва. Апсуаква рлитература бызшва йащатапI абжуй диалект, агIвыра кириллица ащатала йлыхпI. Ркультурали рцIасквали апсуаква Лагъь КIавкIаз йбзазауа абазаква, адыгьаква, акъабардыйаква, агвхъауаква, аубыхква рыцIа йраргванпI. Ауат зымгIва рыбызшваква КIавкIаз тгIачва йаланакIуа йазакIу апсуа-адыгьа гвып гIандыршитI.\nАкъральыгIва унашвахъцIаща\nАпсны Республика – президент республикапI. АкъральыгIва ахъада – апрезидент – хвысквшала далырхлитI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsny-respublika","date":"2023-04-01T09:52:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949958.54\/warc\/CC-MAIN-20230401094611-20230401124611-00326.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9941700697,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.994170069694519}","num_words":435,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви АААК апресс-квта апны йакIвшаз йызкьазууыз алачIвара апны апсуакви абазакви йырцIасыз азъазара гIахчара шатахъу йаквчважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Айкьангьашырта клуб йалаквуи йгIадрайгваз аъачIвагIагIвчви АААК апресс-квта апны октябрь а 13 атшын йакIвшаз йызкьазууыз алачIвара апны апсуакви абазакви апахъала йырцIасыз йгьи ужвы йрыму азъазара гIахчара йгьи тшауацIнарыхра шатахъу йаквчважватI.\nАлачIвара экспертта йгIадрайгватI Апсны р-Президент анаука йгьи акультура уысквала йкьангьашыгIв Логуа Нугзар, Апсны Республика АсуратгIвгIвчва радкIыдара Аквта гIарбарта пещ адиректор Арсалиа Эльвира йгьи Ковач Константин йыхьыз зхъу 1-хауа Асаби азъазара апхьарта адиректор Алхазов Михаил.\nАъачIвагIагIвчва глобализации ауи йцIасу азъазара апны штшгIанахIвауи йырпщылу ауысква, апсуа йгьи абаза культура шгIаухчуш амальква йрыквчважватI. ЗымгIвагьи адгылтI апсуакви абазакви йырцIасу азъазара йащату «Апсуара» йаднакIылуа ъадаб-намыс ахабзаква шракIву, апсуа азъазара йацIасу аквпшыраква мыгIвхъгата амаль шамам, ауаса ауи йаццауата уыжвгIанчIви азъазарагьи тшауацIнарыхра шатахъу.\nГлобализация агIамта апны апсуа культура атшауацIыхра ауысла йхъвыцраква йайззакваз йрыцагIвишатI Апсны р-Президент анаука йгьи акультура уысквала йкьангьашыгIв Логуа Нугзар.\n«Адуней шIасдъа тшапсахитI – социал, экономика, философия датшагьи хъатата уызладгыллакIгьи. Апсуара амагIныла йгIауахвырквын – апсуаква рбзазара йафилософияпI. ЙаъапI апсуа культура апны уызтымцIуата йнардзара атахъу ацIаскви аквпшыракви. Ауаса уахьчIва ажвлара датша квпшырагьи йырзыбжапI. Апсахраква ншитI. ХIара адуней апны тшхIыркIьыдата, хIкультура псахракIгьи гIалагIмыжьуата хIгьызбзазушым. Ауыла йгIауахвырквын хIара, ажва аламкIва, ауи къральыгIва уыста йхIчпата тшхIзадкIылра атахъыпI. Арыпхьара апынгьи, азъазара апынгьи, амакъымршIы��ара апынгьи щатата хвду зму аклассика квпшыраква гIанхара атахъыпI», – йхIватI Логуа.\nАпсуаква ргвбайара агIащаквыжьри апхъахьыла йрыбагъьари руыс ажвлара рпны щарда йалачважвалитI, йгьи ауи мгIан ду амата йылпхьадзитI Апсны Республика АсуратгIвгIвчва радкIыдара Аквта гIарбарта пещ адиректор Арсалиа Эльвира.\n«ХIпны рыцIа азцIгIара щарда ззыгIаншауа музыка, чгIвыча, агIахIвра апны апIатIаущаква ракIвпI. УахьчIва мгIан ду амапI аквпшыраква шаъадзази, ужвы ауат штшауацIддрыхуи, йыршIырпшыта йырчпауи алухырныс. Арат ауысква йцIыхъвахауа азаман амакIыра щарда гIадрыцIситI. Ажва гьалам, ауи уыс баргвыпI, ауаса хIгвбайара тынха швъакI йаныта йхIымазлара хIтахъыпI. Дара ауат агIахIвраква, ачгIвычаква, амакъымасгаква, йаъадзаз аршIыйараква ракIвызтI. Антахьгьыт аквпшыраквагьи, ажва аламкIва, азъазара йалазара атахъыпI – ауаса йхIцIасу акультура агIащаквыргылхра йазынхауата», – йгIалылкIгIатI Арсалиа Эльвира.\nЛогуа Нугзар йшипхьадзауала, аршIыйагIвчва апхъахьыла адахIвраква йырзынадзара, рыхьыз дыргара ахIатырла талантгIваца гьнахъушым – ауат йырдыруа, йыззычпу йнардзу академия дыррала йдрыбагъьара атахъыпI.\n«СквшигIадзагьи хIара 20-25-гIв Апсны акъральыгIва университет азъазара факультет [АГУ азъазара ахъвшара] йгIацIхIщтитI. ЙхIвара атахъыпI хIара Анчва йхъвы злу, закI гIазлыцIуаш ашIара шхIыму. Ауаса хIара ужвы йъагIадзазгьи арыпхьара апны йазакIу аргIапсара алыхра хIаларкIвапI. Азъазара, амузыка, агIахIвра рпны уъачIвагIа ахIагIара уазынадзара ахIатырла сквшщарда руацIа академия дырраква уаура атахъыпI. Апхъапхъа – азъазара апхьарта, уацIыхъван – йазалху квтанай дыррагIацIгарта, йхIаракIу апхьарталагьи йалгахуата», – йхIватI Логуа Нугзар.\nКовач Константин йыхьыз зхъу 1-хауа Асаби азъазара апхьарта адиректор Алхазов Михаил апсуа азъазара атшауацIыхра йамуата йгIалашваквауа ажвлара рпны йщаквгылыз астереотипква йырпщылахарнысгьи шауаш гIаликIгIатI.\n«Ага йгвасразтынгьи, хIыжвлара рпны азъазара асаби йщаквгылра йахъвгIвацакIта акIвпI йшапшуа. УахьчIва Апсны апны ан-абачва йрыуата заджв-маджвпI зсаби аршIыйара ъачIвагIата йгIалихырныс зтахъу, йауа ухIварыквын, ауи, ащардагIв йшырпхьадзауала, хъахIара дукI гьуызгIанагуам. УахьчIва йазалху аршIыйара анархараквала аъачIвагIагIвчва ррыхIазырра хIкъаруква йнахъауата йазынахIмырхарквын уачIвы хсабиква збжьуш гьхIымазлушым», – йгвы ззакъвпуа йхIватI Алхазов Михаил.\nАъачIвагIагIвчва йшырпхьадзауала, апсуа-абаза гвбайара тынха гIащаквыжьра апны мгIан ду зму ауысква йрыуазакIыпI абанпараква рквта пышва амдара. Аэкспертква йацшIакIта йырхIватI апсуакви абазакви разъазара гIащаквужьра йгьи тшауацIнаурыхра ахъазла ауи уашIамсуата ауагIа йрылагара шатахъу.\n«Азъазара аквпшыра щарда акъраль асоциал-экономика ргIапсща йалачпазара атахъыпI. Ауи акIвмызтын ауат абзазара йалшвтуаштI. ЙцIыхъвахауа азаман хIара йыгIбитI турых зпщылу ашIыпIаква рпны агIамдараква, архитектура амдараква датшагьи щарда ауагIа рыцIа-рыцIа йшхъырхуа. Ауи алшара гIахIрысабапта ахчагIалцIырта гIахIаура атахъыпI», – дацIачIвагъватI Алхазов Михаил.\nЙара ауи апшта ауи йгIаликIгIатI акультура нхара апны йахъцачвамкIва ахIаракьатчпара уатыквква гIануыршарыквын – ауыгьи азъазара ауагIа йрылагара йшацхърагIуш.\nАуатыкв айчважвара йалаз зымгIва ауагIахъа азъазара агIащаквыжьра анылшарахуш ауи акъраль шабгу йырзацалу ауагIахъа идеология йахъвыкIта йалуазтын шакIву йадгылтI.\n«УахьчIва акультура гьагьара апны ауагIахъаква йрызбжьу амажаква рыцIа-рыцIа йныцIитI. Глобализация агIамта апны уара йучIву акультура квпшыраква гIахчара мгIан ду амапI. УагIахъа хвыц гьаъам, йаъу лшара мачIпI», – лхIватI Арсалиа Эльвира.\nАнйара алдыргауата Айкьангьашырта клуб аэкспертква апсуакви абазакви рапхъанчIви йгьи руыжвгIанчIви азъазара гIаухчара йгьи тшауацIнаурыхра ахIатырла гIалцIыртата йаъу зымгIва гIаурысабапра шатахъу гIалыркIгIатI. Ауи апш гIалцIыртата йал йауаштI азъазара йапщылу ауагIа адызкIылуа йапшым аршIыйара айззартаква. Туризм йапщылу абизнесгьи атурыхи азъазари йырзынарху адырраква йгIарыцIаркIуа рыцIа йауацIнахырквын азъазара ауагIа рыцIа йшрылалуаш йацхърагIуштI. АршIыйара зымагIальамату аинвесторква ари ауыс йгIаланауыркIырквын талант зму ауагIа рпахь алшара шIыцква тшгIахъыртIуаштI. Азъазара ауагIа йрылагара йапщылу анхара апсуакви абазакви ргвбайара апны алацIара дута йалуаштI. АъачIвагIагIвчва йацшIакIта йырхIватI хIапхъахьыла йбзазуш абанпараква апсуакви абазакви разъазара йшазаъазлуш зпщылу уахьчIва уыста йлыхIхуа шакIву.\nАААК Айкьангьашырта клуб анхара асквш 2019 агIан йджвыквнацIатI. Аклуб анхара йанархара хъаду апсуа бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, цри бызшвала литература ауагIа йрылагара ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха гIахчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква нкъвгара ракIвпI. Аклуб йалу райхIарагIв шIапI. Асквшква 2019-2020 рагIан СогIвым аклуб экология нархара лнахтI. Ауи асекция анхара уагIата 23-гIв гIалалтI. Апсны Айкьангьашырта клуб апны дахIвра амата Ан-абачва рклубгьи нхитI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-apny-apsuakui-abazakui-rapqhantshui-ygii-ruyzhugantshui-azazara-yakuchuazhuat","date":"2023-03-21T05:30:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296943625.81\/warc\/CC-MAIN-20230321033306-20230321063306-00382.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983026385,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983026385307312}","num_words":738,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Ачандара кыт айъазарта хъвшвыла йацхърагIатI\nАшIыпIа хъвшараква рыцынхара апкъ йтата АААК Ачандара кыт апны афельдшер-акушер пункт хъвшвыла йадгалра йацхърагIатI.\nАААК йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла тшыбжьара Ачандара кыт апхьарта ��пны йакIвнаршатI\nАрыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара апроект апкъ йтата Ачандара кыт апхьагIвчва рыхъазла МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира далата йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла тшыбжьара акIвшатI. Атреннинг апны апхьагIвчва агIвычIвгIвыс йчважь анбылра, данмахра, закI ангIайыцхIара, йыбыгIв аншIчIвара, йща ангIаджвыквылра, датша гвжвайыгIваракI анйызныйра зынла уицхърагIара шатахъу рархIвтI. АцIайква ахвыртаква тамамта йшшIаухIвуш, агIвычIвгIвыс псып шйыурауаш, йгвы уаквымхIауата йшучытIуш ддырбатI. Атшыбжьара аналга АААК ауысхагIвчва апхьарта айъазарта анхагIвчва йапхъахауа амедицина цхърагIара ахъазла йгIаутахъхуш зымгIва зту адеста рырттI, гвжважвагIвакI аныншара йучпара атахъу зну ашвъагьи рызгIанырыжьтI.\nАААК агвып боксла анкъвакъвра адгалагIвчва йрылан\nБоксла ауагIахъа анкъвакъвра акIвшатI Бзыб кыт апны декабрь а 17 атшын а-Конгресс агвып рцхърагIарала. Атурнир Трыквшта йхъысныс йазадцалхаз апсуакви абазакви рхъмаштылра йазынархан.\nАнкъвакъвраква Апсны шабгу йгIатыцIыз абоксерква рылан. Ауат 70-гIвы йнадзун, айсра 35 акIвдыршатI. СогIвым йаъу АААК ауысхарта атурнир йалакваз рыхъазла артшхъвагаква ррыхIазырра йацхърагIатI. КIьыдата йзыразпI а-Конгресс агвып ауи ауыс апны йгIарцхърагIаз Уатырба Денис.\nБоксла ауагIахъа анкъвакъвра сынчIва пщынхауата йакIвшатI. Ауи апхъала атурнир Абашта айсра Ду, Апсны ауагIа р-Абашта айсра йрылакваз рхъмаштылра йгьи асквш 1993 мартI агIан агвыквсра йаладзыз айсчва йырзынархан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-12-20","date":"2023-03-30T05:41:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949097.61\/warc\/CC-MAIN-20230330035241-20230330065241-00027.warc.gz","language":"abq","language_score":0.994189024,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9941890239715576}","num_words":196,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса абашталагIвчва йрызцауа йтшазынархара.\nХвду ззызбауа анбжьагIвчва, адуней йапшым ашIыпIаква рпны йаъу хIабашталагIвчва зымгIва сальам нашвзыстйитI. ХIара, Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашари» рпны йынхауа агвып, сквшщарда руацIа уыста йхIхауа VIII Айззараду апынгьи хIхабарргартаква зымгIва рпынгьи йгIахIхIватI.\nАсквш 2023 хIара рыцIагьи гвышхвара хIылата, ауагIа йрыхъвуш ауыс бзиква хIхарныс рахIагьи хIазгIашыкъта хIталтI. Швара йыжвдыритI АААКгьи «Алашарагьи» ргвып рынхара анджвыквырцIасахIат йгIашIарышвта йалкIгIу гватра хIцри бызшва, хIгвбайара, хIцIасква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йшырзалырхуа.\nСара багъьата йхъасцIитI Апсуара-Абазара апсуа-абаза уагIахъа рбзазари ркъагIари йшрыщату, идеология хъадата йшхIзалуа. Ауи йгIалцIла сара хIгвып рынхара апны йащтагIайуа ахвысквша Апсуара-Абазара йагIамтата йхIчпарныс щаквсыргылтI.\nАуи йгIаныцIитI къарута йхIыму шабгу хIуагIахъа рыщатаква йрыщату арыбагъьара йшазынархазлуш. Йапхъахауа хачIвыта сара йсыргылитI асабигIзартакви апхьартаква рпычIв класскви рыхъазла Апсуара йазынарху, дасузлакIгьи йнапIы йыцIазлуш книга гIаныршара.\nСгвыгъитI ари ауыс архъйара йагъьу аъачIвагIагIвчва гIацIагылта сынчIва йахъхIымгауата асабиква Апсуара-Абазара шырдыруала анкъвакъвраква хIзакIвыршушта.\nХIайщчваква, хIахщчваква зымгIва тшнашвзынасырхитI: швгвгIанаграква хIыцагIвшвша, швпроектква хIзыгIашвщти, швгIай, хIалалпIта хIапхъанчIвиква йхIзыгIархчата асквшышвква йгIарылыргаз зымгIва гIащаквыгIыжьпI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/224","date":"2023-03-30T15:12:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949331.26\/warc\/CC-MAIN-20230330132508-20230330162508-00221.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9988518357,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9988518357276917}","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\n28 Сентябрь 2022\n28.09.2022 20:55\nСогIвым, Апсны Республика\nАААК Мыку кыт апны апсуа бызшвала мультфильм гIанарбатI, йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла тшыбжьарагьи акIвнаршатI\nАААК ашIыпIа уысхартаква рынхара апкъ йтата Очамчыра район йаланакIуа Мыку кыт апны ауысхагIвчва апхьагIвчва йрынйан апсуа бызшвала мультфильм, АААК апроект «Амазара» йауу афильмква ддырбатI. Адуквагьи ахвыцквагьи йрымагIальаматдзата МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира йакIвлыршаз йапхъахауа цхърагIара шдурадзушла атшыбжьара йаздзыргIвытI даргьи джьгарта атшыбжьара йалалтI.\n0","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-09-28","date":"2023-03-30T04:39:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949097.61\/warc\/CC-MAIN-20230330035241-20230330065241-00251.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9873920083,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.987392008304596}","num_words":62,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.032,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.967,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса Апсни России руагIахъаква Асквш шIыцла драйхIвахIвуата тшырзынайырхатI.\nАнбжьагIвчва тлапIаква!\nСшвайхIвахIвитI агвыргъьахъвла! ШIыцта йгIаталуа асквш 2023-ла!\nЙагIвсыз 2022-хуз асквш дасузлакI хIыхъаз, хIкъраль ду России йхIащу Апсни ртурых апны йахъхIрышвтыз ужвыгьи напакIта йалуаштI! Ауи атурых хIара йацыгIгIвитI – йлыхIхыз ахачIвква хIырхъйауа, хIгвалаква хIырзынадзауа, атгIачваква гIанхIыршауамца. ЙтыцIуа асквш амшипхьадза хIара хIуагIи хIцри адгьыли бзи йыгIбауа, хIуагIа рхъмаштылри хIуагIахъа цIаскви хвы рзыгIбауата хIгIабзазатI. ХIара зымгIвагьи хIгвы йту, йхIпыру апсахра бзиква хIадыркIылитI.\nАуаса хIара йгIахIгвынгIвитI ауат йтыцIуа асквш агIаншараква йшузырцрымхуаш. ДзачIвызлакIгьи уыжвжвы асквш 2022 агIан лахIвара мчыла йырчвыз алахъвгIахъасраква гIайгвалашвахитI. ХIара ауи бзирата й��Iызныйыз, пышвата йхIырхIаз, хIымшква анбаргвызгьи насыпла йанырчвызгьи щъата йхIыцIагылаз бзи йыгIбауа, йхIцрийу ауагIа рыхъазла хIазыразпI. УахьчIва йапшу ймайрам агIамта апны бзиракI шухуш тшазучпара, ухъатачIв гвтараквагьи шуырхъйуш, ажвларагьи акъраль шабгугьи сабап шрызгIаугуаш уащтазара атахъыпI. Асквш шIыц хIапылуата хIара ауи мамыр, багъьата йщаквгылу бзазара, алшара шIыцква хIызгIанагуашта хIазпшитI, ауат гIахIыдахIвуаши йгIахIыдамхIвуаши зымгIва йрапхъата йызпщылу хIара хIакIвпI.\nУжвыгьи зны сгвы йгIатыцIуата йхIаргвану ауагIа хIрылата йнагIдасырныс лшара пшдза гIахIызтуа ари атгIачва гвыргъьахъвла снашвайхIвахIвитI.\nШвызгIвадара багъьазтI, абаракьат швыгымхатI, швунагIваква абагвынгIврала, насыпла, бзибарала йырчвызтI!\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-ykharaku-asovet-aunashuachpagu-egizaki-mussa-askush-tshytsla-yhuahura","date":"2023-04-01T11:42:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949958.54\/warc\/CC-MAIN-20230401094611-20230401124611-00243.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9994509816,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9994509816169739}","num_words":176,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Акьристанра Апсны I асквшышв агIан йгIатаргатI, апсуаква радгьыл апны ауи ауагIа йрыларгун апостолква Андрей Первозванный йгьи Симон Кананит. ЗныкIдза ауат Севаста (уыжвгIанчIви СогIвым) йаъан. УацIыхъван, йшырхIвахуала, апостол Андрей КIавкIаз адзатшпыла дджвыквылтI, апостол Симон ПсырцхIа дзыгIв (Афон ШIыц йачвыхъарамкIва) адзхъа баргвыта узызцауа хIатшпыкI апны тшанйыргIалын апсуаква а-Инджьыль (Евангелие) ауазква дйырдыруан. Аурым император Диоклетиан йагIан акьристанква анынкъвырцуз ауи йхIатшпы йачвыхъарамкIва дырщытI (асквш 55 агIан). IХ-Х асквшышвква рагIан ауи дъацIарцIаз апны кьльиса дыргылтI.\nКIавкIаз апны кьристан дин йапхъахауата йатшгIвахаз Питиунт (ужвы Пицунда) акIвпI, арыла акIвпI йъаджвыквлыз ауи атшауацIыхра. IV асквшышв агIан ауаъа кьльиса жвлара тшадыркIылтI, ауат хъадата аепископ Сафроний дрыман. Асквш 325 агIан Питиунт репископ Стратофил Йапхъахуз Адуней Собор – Рим римператор Константин I Никея (ужвы Трыквшта йаланакIуа Изник) къала апны йазиддаз Акьльиса айззара – далан.\nЗкафедра Себастополис (ужвы – СогIвым) апны йаъаз, ауи ашта апны заджвгьи йунашва йацIамыз Абазгь епархия Византия Юстиниан даныримператорыз агIан ауи далата йгIандыршатI. VI-VII асквшышвква рагIан ауи аепархия Цандрыпщ, АнакIопия, Себастополис, Цебельда йгьи Гюэнос (Очамчыра) кафедраква аланакIуан. Абазгьква рархиепископ райшата Константинополь рархиепископ йунашва дацIан.\nСквшышв 20 руацIа Апсны ашта апны кьльиса 140 райхIа дыргылтI. Ауат рыуа щарда гIащаквхатI, уырнашыл йауитI, щарда рпны адин уысква нкъвыргауаркIвитI.\nЛыхны кыт (зныкI Апсны апаштыхIыгIва йакъала хъадаз) апны йгылу йпасарайу Успен храм (Йшиху Анчва Йан Лычвхра Акьльиса) X-XI асквшышвква рагIан йыруыхватI. Ауи уахьчIвагьи йынхитI, ахI Чачба-Шервашидзе Сафарбей йпсхъа ауаъа йтапI.\n«Питиунт Ду» заповедник ашта апны йгылу Пицунда ахрам (Андрей Первозванный йыхьыз зхъу акьльисаду) – закIы йапшым архитектура чвахъабагапI. Ауи ауацIа асквшышвквтаква агIан йанырцIаз агIвыраква аныркIвапI, акв ацIахь Христос йшIахъа гIазырбауа афреска кIыдпI.\nАкьльиса Симон Кананит дйыцта Апсуа кьльиса ащата щтIазцIата йырпхьадзауа апостол Андрей чIахI йзырчпауата IV асквшышв агIан йдыргылтI. Ауат рбыгIвшыгIвквакI акьльиса йалачпу апсхъатара йтапIта йгIайуа ауагIа ауат квырмыш рзырчпитI. Асквш 1970-ква рагIан акьльиса концерт пещта йырчпахын ауаъа датша зджьарагьи йуымбуш намыца орган гIагIвнахатI. Ага ауаса йаъазтынгьи, акьльиса апны йахъдымрыпауата аныхIвараква акIвдыршитI.\nСимон Кананит йхрам Х асквшышв акьльиса уыхвара йачвахъабагата Афон ШIыц (апхъазаман агIан ауи АнакIопия акIвын) йтагылапI. АнакIопия багъьата аргванква акIвын апостол Симон I асквшышв ауацIа йамдараква рымщтахь дъагIашIасыз, аурым легионерква чвгьадза дъарнапIыцIадзыз. Апостол йбжьаматаква, ауат рымщтахьгьи – ауат ртынхаква йырхчуз, чIахIгьи ззырчпуз йнышвынтара ъаныз ауи йыхьызла храм дыргылтI. Акьльиса уахьчIвагьи йынхитI, ужвы ауи гIадыршIыцхитI.\nАфон ШIыц йтагылу Симон-Кананит монастырь адуней шабгу йырдыритI. Ауи Греция апны ныхIвартата йаъу Афон быхъв йыквгылу аурышвква йырчIвыз Йшиху Пантелеймон ймонастырь йгIатыцIта йгIайыз амонахква йыруыхватI. Амонастырь диннкъвгарта адкIыларапI, атуристква ауи джьащахъвата йырбауа йапшырныс зкьыгIвпхьадзарала йгIайлитI. АныхIвартаква йгIархъыкIвшауа аправослав амдагIвчва араъа йшгIайуаш йащтапI – квырмыш азырчпарныс йгьи йпшдзадзу архитектури афрескакви йырпшырныс.\nВизантия шIыц архитектура чпаща зму Ахабарбзи (Благовещение) акьльисаду СогIвым йарыпшдзагата Апсны акъала хъада аквта йтагылапI. ЙшкIвокIвасышу, пшдзадзата йчпу акьльиси ауи йахъадзгылу аджьуари амшын ахьыла угIапшрыквын хъарачIвыла йгIаубитI. Ахрам асквш 1909 агIан СогIвым аурым православ жвлара йазыркIкIыз ахчала йдыргылтI, асквш 1917 Йшиху Анчва Йан Лхабар Бзи анга амш йадахIвуата адин хабзала ныхIвартата йырчпатI.\nАпхъанчIви заман (V-VI асквшышвква) йачвахъабагу Цандрыпщ храм Гагра район йаланакIуа Цандрыпщ кыт йтагылапI. Йалачпу ауи архитектура зшIуырпшуаш гIауауырныс баргвыпI. Цандрыпщ абазилика Амшын КвайчIва атшпы ачвахъабагаква йрыуапI. Абазгьква йапхъахуз репископ кафедра ъанызгьи араъа акIвхарныс ауаштI.\nИлор кыт йтагылу Йшиху АйгIайранкъвгагIвы Георгий йхрам – Апсны апны рахIа хвы зквырцIуа аныхIвартаква йрыуапI. АхIахъв шкIвокIва йгIалху акьльиса ХI асквшышв агIан апсуаква йхъаду рбыжьныхIвартакI йрыуазакIыз Елыр-ныха ъагылаз апны йдыргылтI. Ауи ауацIа абльынква асквшышвквтаква рагIан йырнырцIаз афрескаква рылубгIаркIвитI, урынйитI ауаъа айха йанырцI��з асуратквагьи. Агваныла абльынква йтырсата джьуар зну хIахъвквакI рылапI. Совет заман агIан акьльиса аркIын, ужвы ауаъа аныхIвараква акIвшитI. Ауаъа йырхчауа йрымапI Йшиху АйгIайранкъвнагIвы Георгий йбыгIвшыгIвквакIгьи, шши щи гIазлыцIуа аиконаквагьи. Ахрам асквшышв квтаква рагIан апш уахьчIвагьи Апсны апны рахIа уагIа щардагIв ъацауа ныхIвартапI.\nАнакIопия храм Афон ШIыц апны Апсны йапхъахуз йакьристан квтата йалыз АнакIопия абагъьатажв ъаныз Ивера бхъвы йыквгылапI. Акьльиса гIазаб ду збаз Феодор Тирон йыхьыз ахъхIвалгIапI. Апхъадзата, VI-VII асквшышвква рагIан, араъа датша кьльисакI гылан – Йшихдзу Анчва Йан лыхьыз ахъхIвалгIата – ашвъаква рпны уанйалитI джьащахъвара зпщылаз Анчва Йан ликона ахабар.\nАгудзера кыт йтагылу АпигIамбар Илия йхрам йбергьльу абзихагIв, бнапкъхьала сату зчпуз Смецкой Николай йыргылтI. Асквшышвква рагIвысымта Кострома йауаз адгьылпшвыма Смецкой Николай Николай йпа СогIвым апны, Гвыльрыпщи Агудзери раргванква адгьыл тшытквакI йхвгIатI, асквш 1908 агIан йара йахчала джьащахъвата йчпу кьльиса йыргылтI.\nМоква кыт йтагылу Успен кьльисаду Х асквшышв агIан апсуа паштыхI Льиуан I йыргылтI. Моква акьльиса Мокви Дуаби дзыгIвква ъалалуа апны акIьышвхъа йыквгылапI. Ауи азакIзаджвыкI акIвпI Апсны апны хвнефкI зму, джьуар-квгьажьыта йчпу кьльисата йаъу. Алыхщала Моква ахрам апхъанчIви урышв ныхIвартаква йыршIырпшыпI (Киев йаъу София храм). Акьльиса байата йгIвычата ахабар гун, ашIышва йгIалбгIауа амара нурква рсурат рылубгIауата йаныргIалыз мрамор къапщы аквын. XVII асквшышв агIан Апсны апны атрыквква амахъарыхъвара ркIуа йанца Моква акьльиса ршвагатI, ауаъа йыгIвназ абайараква, аиконостас, арыпшдзагаква джвылыргатI. ХIХ асквшышв аквтаква рагIан ауи гIащаквдыргылхтI, ауаса йандырчIаджьуаз абльынква зрыпшдзуз акIарнизква амдырцтI, акв злахъгIваз ацIыкв къанджьальла йырпсахтI.\nБзыб акьльиса. Асквшышвквтаква рагIан йдыргылыз, джьуар-квгьажьыта йчпаз аныхIварта йауата уахьчIва йгIанхаз абльынква ракIвпI. Ауат Бзыб дзыгIв ахъахьла абыхъв йыквгылапI. Зджьарамызджьара араъа йауаз анапIъазаква йырчпаз арыпшдзагаквакIгьи гIащаквхатI. Ауыхваща алкIгIараквала ауи Цандрыпщ храм йашIырпшыпI.\nАпсны апны акьльиса уыхвара йаналькъвыт-нальмаста йырпхьадзитI X-XII асквшышвква рагIан Амбара дзыгIв амшын йъалалуа апны йдыргылыз Мюссер храм. Ауи уаззырцауа амгIва ауагIа амара тшашIадырпхарныс рыцIа бзи йъарбауа «Ахьапщ дзытшпы» йадзхъситI, Мюссера заповедник акIадзаква, ахваква, абыхъвбжьараква йырбжьыситI. АныхIварта Апсны атрыквква рымч йанацIаз агIан йаладрыхъвашатI.\nБедиа кыт йтагылаз зыхьыз хъара йгаз акьльисаду апсуа паштыхI Баграт III йагIан (асквш 999) йыруыхватI. Ауи гIакIвзыршуз ащхъакви анахьанат ауыхваракви уызквгвыгъа йауаш хъахчартата йырчпун. Акьльиса адзхъа йаларыхъвашу ахIахъвтыдз ду йгIахъшвалыз ащъаква гIанхатI. Араъа Бедиа аепископква йырбзазартан. Алагъьла ат��дзду ауадгьынаква ъакIныхIаз апещ адчпалан, ауи укIылсырквын акьльиса апшцIа уазцун.\nДранда апны Свято-Успен кьльиса VI—VII асквшышвква рагIан йдыргылтI. Асквшышвквтаква рагIан ауи аепископква йыруысхартан. Асквш 1880 агIан ауаъа хъацIа монастырь гIандыршан асквш 1928 агIан йхъыргIвахтI.\nКоманы кыт апны йаъу Коман Василиск йныхIварта – гIазаб здырбаз Василиск йыхьызла йдыргылыз йдучвам мшIкьльисапI. Ауи гIазаб здырбаз аших дъацIарцIаз апны рыцIа пасата йыруыхваз апхъанчIви ныхIварта ъагылаз апны ауагIа йаларпсаз ахчала йдыргылтI. Ахабарыжвква Василиск дырщыта ъархIвахуа апны Анчва йдзыхь гIацIцIитI.\nСогIвым район йаланакIуа ПсхIвы кыт йтагылу Иоанн Предтеча (АджьуарквцIагIв) Йхъахъыхра ахрам рыцIа пасата йблыз акьльиса ъагылаз апны жвсквша йгIащтIырхуан, йаргьи асквш 2016 сентябрь а 21 – Йшихдзу Анчва Йан ДангIадрийыз амш агвыргъьахъв агIан Анчва йшнайахвуа адин хабза акIвдыршатI. Ага акыт ацара баргвызтынгьи, акьльиса апны аныхIвараква йахъымпауата йакIвшалитI.\nАпсни сквшышвпхьадзара гIазцIазкIуа турых зму ауи аныхIвартакви сквшышв щарда руацIа адуней агIвынаква шабгу йгIартыцIитIта аправослав амдагIвчва рызгIайитI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/akiliisakua","date":"2023-04-01T11:29:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949958.54\/warc\/CC-MAIN-20230401094611-20230401124611-00740.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9948698282,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9948698282241821}","num_words":984,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК апны йгIаныршу АпхIвысква ркоординация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина Апсуара тшауацIнарыхра йазынарху апроектквала анйара акIвлыршатI.\nАпсны йгIвыджьхауа апрезидент\nБагапщ Сергей\nауи данпрезидентыз Апсны ахъахвитра йадгылтI Россия йгьи датша\nкъраль гвыпкI.\nМартI а 4 атшын Апсны йгIвыджьхауа апрезидент сквшы 70 йхъыцIуашын.\nйайсра йгьи ймамырра\nатурых апны рыцIа йбаргвдзакваз йрыуазакIын. Ауи акъраль\nдаунашвачпагIвхатI йгьи аполитика апны йахъазымкIва ажвлара\nззадкIылыз акъару апынгьи дапхъагылагIвхатI.\nАпсны йгьи Россия\nр-«Хьапщ сопрано»\n«зылаква хьапщу», ацIбацIбагIвчвагьи щарда цIуата\nйлыпхьитI Россия «ахьапщ сопрано» – хIва.\nшвшвырдырныс швтахъума?\nзаджвы йчIвгьи йапшым\nагвбайара йанкъвгагIвыпI\nрбзазаща, рынхаща, разъазара, рцIасква йырзынархата АААК\nапортал апхьагIвчва йырзадыгIгалыз аэтнография\nбзагIвраква джвыквхIцIитI\nсабаду йыщта сырцитI, сгIариква\nрсабиквагьи сыщта йтагылуаштI\nАнчвата йдуу йкъаругьи йылпхагьи гIвына гьрымам. Сара сабаду йымгIвала сымгIвайситI,\nсгIариква йгIартынхаз асабиквагьи сыщта йтагылхуаштI»\nархитектура ачвахъабага:\nАпсны апны Бедиа кыт йтагылу ахрам\nахва апны асквш 999 агIан йыруыхватI. Ари акьристан\nхрам Апсны утыцIта хъарата ахабар гатI.\nбызшва апхъанчIви, уыжвгIанчIви,\nапхъахьыла апхыцIа\nащхъарауа диалекти. УахьчIвала агIвбагьи гIадрысабапитI.\nайсчва ркърар» нкъвызгуз\n105 цIитI. Ауи йалан айбащраква рпны хъацIара ду, рпсадгьыл азцIабыргра гIазырбаз апсуа айсчва.\nАААК апны йгIаныршу АпхIвысква ркоординация совет Апсуара агIащаквыжьра йазынарху апроектква йрылапштI\nАААК ъачIвагIагIалхрала йызкьазууыз атшыбжьара СогIвым алицей-интернат апны йакIвнаршатI.\nАрыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара ъачIвагIагIалхрала йызкьазууыз атшыбжьара Дзидзариа Кондрат йыхьыз зхъу СогIвым алицей-интернат апхьагIвчва рыхъазла йакIвнаршатI.\nАпхьагIвчва йрачважварныс йгIазшIырттI Апсны акъральыгIва колледж арыпхьагIвчва Барцыц Алиси Замула Джьамальи, Апсны акъральыгIва университет астудентква: азъазара ахъвшара ахьыла – Амычба Руслан, турыхдырра ахъвшара ахьыла – Цыжвба Милана, физика-хIисап хъвшара ахьыла Касландзиа Нестор.\nБарцыц Алиси Замула Джьамальи апхьагIвчва аколледж апны ъачIвагIата тшыззубжьа йауаш рархIвтI, уахьчIва напIыла анхараква йырзычпу аъачIвагIагIвчва щардазджьара йшатахъу йаквчважватI. АГУ астудентква йхIаракIу апхьартаква рыцIалра зпыру чкIвыныргIа дара ръачIвагIаква шгIалырхызи ауниверситет йшыцIалызи рархIвтI.\nАААК асквш 1993 а-МартI гвыквсра йазынархаз ахъмаштылра алалраква йрылан.\nАААК анхагIвчва Гвымста ацхIа апны зхъа щтIазцIаз айсчва рчвахъабага хIврапшдза азыщтIарцIатI, Эшера аквтанай апхьарта апны асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра йахъвыкIыз МартI гвыквсра анынша амш йазынархаз айззараквагьи йрылан.\nАААК МартI гвыквсра йазынархаз айззара йалан\nАААК анхагIвчва гвып асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра йахъвыкIыз МартI гвыквсра йазынархаз айззара йалан. Ахъмаштылра алалра Ардзынба Владислав йыхьыз зхъу Айсра Ртшхъвара акъральыгIва музей апны йакIвшатI йаргьи гIвхъвыкIта йалан – зхъа щтIазцIаз хI-Псадгьыл ахчагIвчва рсуратква ргIарбарта «Афыр 222-джь рлактаква» йгьи «ЗхьыгIа йайгIайыз анчваква» кинохроника.\nАнсисквша мартI а 15-16 агIан Апсны апны Апсны ауагIа р-Абашта айсра атурых рахIа йнашхыйу йабгъьыцта йалыз МартI гвыквсра йаладзыз айсчва гIаргвалашвахитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/","date":"2023-03-22T13:04:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296943809.76\/warc\/CC-MAIN-20230322114226-20230322144226-00001.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9961602688,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9961602687835693}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК апны йгIаныршу АпхIвысква ркоординация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина Апсуара тшауацIнарыхра йазынарху апроектквала анйара акIвлыршатI.\nАпсуара агIащаквыжьра йазынарху апроектква йрылапштI Адуней апсуа-абаза конгресс апны йгIаныршу АпхIвысква ркоординация совет ауи аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина ахаша, мартI а 15 атшын а-��онгресс апресс-квта апны йакIвлыршаз алачIвара апны.\nАнйара йащтагIайуа ахвысквша а-Конгресс агвып рынхара апны «Апсуара-Абазара йагIамтата» йшаквыргылра ауысла АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса адуней шабгу апны йбзазауа абашталагIвчва йрызцауа йтшазынархара йапщылан.\nАтшазынархара йгIанахIвитI: «Апсуара-Абазара апсуа-абаза уагIахъа рбзазари ркъагIари йрыщатапI, идеология хъадата йхIзалитI. Ауи йгIалцIла сара хIгвып рынхара апны йащтагIайуа ахвысквша Апсуара-Абазара йагIамтата йхIчпарныс щаквсыргылтI. Ауи йгIаныцIитI къарута йхIыму шабгу хIуагIахъа рыщатаква йрыщату арыбагъьара йшазынархазлуш».\nАнйара йалан Апсны Республика арыпхьарала аминистр йтарагылыгIв Кварчелиа Ада, Педагогика аинститут адиректор КIвакIваскьыр Ирина, АГУ апны политологии социологии ркафедра аунашвачпагIв Гамисониа Эмма, апсуа бызшвали литературали арыпхьагIв Аламиа Нонна йгьи Апсны акъральыгIва университет ажурналистика хъвшара астудентква.\nАААК апхIвыс совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина йгIайззакваз АААК агвып нхарата йакIвдыршауа ралхIвтI йгьи йгIалылкIгIатI а-Конгресс анхара шабгу адуней йыкву апсуакви абазакви адкIылра йахъазымкIва ауат ръадаб-намыс хабзаква – Апсуара гIащаквыжьрагьи тшауацIнарыхрагьи йшырзынарху.\n«АААК апны йгIаныршу АпхIвысква ркоординация совет ахачIвква йрылан хIидеология йазынымхакIва йамуаш апроектква – атгIачви асабикви, ахабзакви ацIаскви йырзынарху ауысква. Эгьзакь Мусса ауи апш ажва гIайгын – акоординация совет анхара йанархара хъадахаз Апсуара тшауацIнарыхра акIвпI. Ауаса швари хIари хIалата бзи-бзи хIазымхъвыцкIва ари ауыс апны адахIвра уазынадзарныс агалагьи йбаргвхуштI», – лхIватI ауи.\nАлачIвара йалакваз Апсуара агIащаквыжьри тшауацIнарыхри ауыс йалакIыта, шIчIвара-шIчIвара йшата уадгылырныс магIын ду шаму йаквчважватI. Педагогика аинститут адиректор КIвакIваскьыр Ирина Апсны апхьартаква рпны Апсуара йарыпхьара ауысла ужвы йъагIадзазгьи щаквыргылра шаъам даквгIашIастI.\n«Апсуара гIащаквыгIыжьра ахъазла цри бызшвали литературали апхьарасахIатквагьи нахъушта хIхъа гIагIжьахырныс йгьгвыбзыгъарам. ХIуагIахъара къазща глобализация агIаншараква йрыламдзра ахIатырла хIара ареспублика апхьартаква рпны Апсуара апхьарасахIатква ргIапсщакI йтагылата йшадыгIгалуаш хIыгIвнапIыкIлагьи уыста йхIкIра атахъыпI», – лхIватI КIвакIваскьыр.\nАГУ апны политологии социологии ркафедра аунашвачпагIв Гамисониа Эмма Апсуара аквтанай апхьартаква рпрограмма йахъазымкIва Апсны йхIаракIу апхьартаква рпынгьи факультативта йалацIара атахъыта йылпхьадзитI.\n«Са йыздыритI хIхабзакви хIцIаскви апхъала йшаъаз апшта йъанкъвыргаркIвауа Апсны акытквакI рапхьартаква рпны Апсуара апхьарасахIат кIьыдата йшадрыпхьауа. ХIара зымгIвагьи йгIахIгвынгIвитI Апсуара гьаласта йазалуа хIкытква шракIву. Акыт апхьартаква рпны ауи аналарыжьуазара ауи рахIа йазыбжу ак��ала апхьартаква рпны йалаужьырныс рыцIагьи йатахъыпI», – йгIалылкIгIатI Гамсониа.\nАрыпхьарала аминистр йтарагылыгIв Кварчелиа Ада Апсуара апхьарасахIатта апхьартаква рпрограмма йалауцIара ахIатырла «зныбыжьла йапшым апхьагIвчва зымгIва йрыквыргIапста апхьагаква адгалра, арыпхьагIвчва тамамта йрыхIазырра» щатахъу гIалхIватI.\nСогIвым 4-зауа аквтанай апхьарта апсуа бызшвали литературали арыпхьагIв Аламиа Нонна зымгIва йырхIваз йацылкIтI.\n«Сара цри бызшвали литературали йасрыпхьитIта – йалыргата йызбитI ужвы йщаквгылхьаз абызшвали литературали арыпхьаща апкъ йтата асабиква хIуагIахъа рцIаскви рхабзакви гIазлыцIыз цIолата йшузыгIаргвнымыргIвуаш. Апсуара апхьарасахIат кIьыдата йчпата, ауаъа агвацчпа литература ашвапхаквагьи гIахIрысабапуамцара, ауат хIуыжвгIанчIви бзазаща йанхIыргIалуамца йрахIхIвырквын – хIцIасква хIзыгIащаквыргылхуаштI», – йылпхьадзитI ауи.\nАнйара алдыргауата ауи йалакваз АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса уыжвласыла йпахь йщтIарцIуш гвгIанаграквакIла йангIалтI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apny-yganyrshu-aphuyskua-rkoordinatsiya-sovet-apsuara-agaschakuyzhira-yazynarkhu-aproektkua-yrylapsht","date":"2023-06-01T03:21:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224647525.11\/warc\/CC-MAIN-20230601010402-20230601040402-00235.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9959918261,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9959918260574341}","num_words":429,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.068,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны акъральыгIва университет алата акыт апхьартаква рапхьагIвчва рыхъазла этнография йазынарху алекцияквала проект шIыц джвыквнажьтI Адуней апсуа-абаза конгресс.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ашIыпIа хъвшараква рыцынхарала ахъвшари Апсны акъральыгIва университети этнография нархара зму алекцияквала проект шIыцкI йадынхалуа йалагатI.\nАпроект апкъ йтата йапхъахуз алекция Эшера аквтанай апхьарта апны ахваша, мартI а 10 атшын йакIвшатI.\nАпсуакви абазакви разазаъащаква ртурых йгIаквчважвуз рхъвыхрата йадыргалыз йапхъахуз алекция дгIадрайгватI Апсны акъральыгIва университет апны атурых, археология йгьи этнология ркафедра адоцент СалакIая Сослан.\nСалакIая йшихIвауала, апхьагIвчва дара-дара хIтурых ддырдыруа йалагара ахIатырла апхьарасахIатква йрыланамкIуата Апсны атурыхи акультури йырзынарху ауысква рыцакIвуыршалара атахъыпI.\n«Апроект апкъ йтата йапхъахуз алекция атурыхдырыгIв, анаука уысхагIв, Апсны Республика йапхъахуз а-Президент Ардзынба Владислав дъапхьаз апхьарта апны йъакIвшаз ари ауыс чIыдахъвыла магIны гIанатуазшва йызбитI. Эшера аквтанай апхьартагьи анахьанат апхьартаквагьи рапхьагIвчва хIара йапхъахуз хI-Президент хI-Псадгьыл атурых ййырдырырныс шитахъыз йгьи йшидыруаз швапхата йырзалра атахъыпI», – йхIватI ауи.\nАГУ адоцент апхьагIвчва шджьгарыз, алекция ззынархаз ауысква йрыквчважварныс йшазгIашыкъыз гIаликIгIатI.\n«Йапхъахуз алекция апсуакви абазакви разазаъащаква йырзынархан. ХIара хIуагIахъа шгIаншаз, апсуакви абазакви атурых лахьыта йырзалнахыз хIрыквчважватI. АпхьагIвчва ахъазгIваца йдзыргIвуа йгьчIвамызтI, айчважвара йгIалалуан, дара йырдыруа рхIвун, йрымдыруа йазцIгIун. Сшхъвыцуала, аинтерактив формат шIыц абзирала апхьагIвчва Апсны атурыхи акультури ддырдырырныс рыцIагьи йрымагIальаматхуштI», – йгIацицIахтI ауи.\nАшIыпIа хъвшараква рыцынхарала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Жьыба Дмитрий йшгIаликIгIазла, ужвы ари асахIат апроект акыт апхьартаква ркласс ахIбаква рапхьагIвчва ракIвпI йгIаланакIуаш.\n«Адуней апсуа-абаза конгресс апроект шIыц Апсны атурых, аэтнология, аэтнография, акультура йырзынарху лекция абаркIырата йаъазлуштI. Ауат алекцияква рпны акыт апхьартаква ркласс ахIбаква рапхьагIвчва интерактив амальла апхъанчIви заман угIалагата Апсны атурых рархIвуаштI. Алекторква апхьагIвчва айчважвара йшгIаланадырхIвуш йащтазлуштI, ауат йрыцынхуштI. ХIа йшхIпхьадзауала, ари апш адгылща апхьагIвчва хIкъраль атурыхи акультури азыгIальаматрата йрызрыму йаланархIуштI», – йхIватI Жьыба.\nЖьыба йшихIвазла, этнография нархара зму алекцияква йгIарыпхьарныс Апсны йхIаракIу апхьартаква рарыпхьагIвчва, анауки акультури йбергьльу рынхагIвчва гIазшIыртлуштI.\n«Алекцияква ракIвыршара атурыхдырыгIвчва, аэтнографква, аэтнологква гIаланахIыркIуаштI. Ауат апсуа уагIа ртурыхи ркультури йырзынархата йырдыруа зымгIва йгIадзынгылуа чкIвыныргIа йрыцагIвыршуштI», – йгIацицIатI ауи.\nЭшера аквтанай апхьарта адиректор СакIаниа Фатима АААК йгIаланагаз апроект шIыц магIныта йаму даквгIашIастI.\n«ЙшыгIдыруа апшта, арыпхьара ауыс баргвыра щарда гIалашвитI, апсуаква ртурыхи ргвбайари апхьагIвчва йрымагIальаматта йучпара ахъазла апхьарта зланхауа апрограммагIваца аннамхъауа ншитI. Алекцияква рагIан арыпхьагIвчва амакIыраквагьи гIаларгитIта – ауи апхьагIвчва аъачIвагIагIвчва рдырраква гIаршIыркIгIарныс йгIарцхърагIитI», – лхIватI ауи.\nСакIаниа йгIалылкIгIатI аинтерактив лекцияква апхьагIвчва апхъахьыла Апсны атурых дара-дара рыцIа цIолата йддырдырырныс рымагIальаматхарныс йшахъвуш.\nЭтнография йазынарху алекцияква рабаркIыра апкъ йтата апхьара сквшы ацIыхъвадза цанйаракI акIвшара атахъыпI. Апхъахьыла апроект рхъйащата йамазлуш ауысла Апсны акытква рпны йгIаныршу ашIыпIа хъвшараква руысхагIвчва йрайкьангьашуаштI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-etnografiya-yazynarkhu-alektsiyakuala-proekt-dzhuykunazhit","date":"2023-06-01T01:17:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224647525.11\/warc\/CC-MAIN-20230601010402-20230601040402-00275.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9898432493,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9898432493209839}","num_words":376,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.954,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс хабарргарала ахъвшара апны журналистта йынхуш дгIалхрала анкъвакъвра шакIвшуш ахабар аргитI\nАдуней апсуа-абаза конгресс хабарргарала ахъвшара апны нхагIв ахIбата йнарахвуаш дгIалхрала анкъвакъвра акIвнаршитI. Ауи хабарта йыргатI СогIвым йаъу АААК ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темур.\nАуи йшихIвазла, анхагIвы днахврала анкъвакъвра пщхъвыкIта йалапI.\n«Анкъвакъвра йапхъахауа ахъвы апны хIара а-Конгресс хабарргарала ахъвшара апны журналистта йынхара зтахъкву АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йыхьызла йыргIвуа рахIвара швъаква азхIкIкIуаштI. Ауат йгIарылырхуа йгIвбахауи йхпахауи ахъвква рпны СогIвым апны йгIаныршу Анкъвакъвра комиссия йалакву йрынйуштI, Санкт-Петербург йаъу АААК ЙхIаракIу асовет аппарат анхагIвчвагьи видео амальла йгIарачважвуштIта дзачIвызлакIгьи аъачIвагIа шидыруа, хабарргарала ахъвшара апны йхъвдаквцIараква йырхъйарныс дшазыхIазыру гIаддырдыруаштI. Йпщбахауа ахъвыдза йнадзаквауа АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса онлайн амальла дгIарачважвуштI», – йхIватI Реквава.\nДатшагьи ауи йгIацицIахтI акандидатква рахIвара швъаква йрыцта нхара ауаъа йалагарныс зыртахъу зну сальамшвъа (бгъьыцкI йаншвалуата, апсуа йа урышв бызшвала йгIвыта), резюме, дасузлакIгьи дзачIву йаквшахIатхауа ашвъа акопия, дъанхаз знырцIауа ашвъа гIайгра шатахъу.\nАААК хабарргарала ахъвшара журналистта йынхуш ауи аъачIвагIала дырра хIаракIы йымазара, ажвлара хабарргагаква рпны хысквша ацкIыс ймачIымква дынхахьата даъазара, атекстква йзыгIвра йгьи дырзыхьпшра, цифра йгьи мультимедиа ргIапсгаква дызрыланхара, суратгьи видеогьи йызхъыхра атахъыпI. Апсуа бызшвала хвитта дызчважвузтын лкIгIара йзырчпуштI.\nАхIварагьи ауи йацызлара атахъу швъаквагьи email@example.com электрон адресла йщтира атахъыпI. Ашвъаква асквш 2023 мартI а 27 йгIашIарышвта апрель а 24-дза йнарахвитI.\nАнкъвакъвра йапхъахауа ахъвы йаналгара АААК Анкъвакъвра комиссия йгIалырхыз акандидатква гIвымчыбжьа руацIа кIьыда-кIьыдата йанрачважвуш амшква рзыщаквдыргылуаштI.\nАААК хабарргарала ахъвшара анхара асквш 2018 сентябрь агIан цбызшвакIла йджвыквнацIатI: апсуа, абаза, ангьльыз, гIарып, урышв, трыкв. Асайт ъадзанхауа ахвысквша руацIа ауаъа ацбызшвакIлагьи гIвыра 4500 райхIа гIаталхьатI. МшкIы ауацIа асайт 2000-гIв райхIа талитI. Хвысквша руацIа ауаъа йту агIвыраква уагIата зыкь 350-гIв райхIа рпшытI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-khabarrgarala-aqhushara-apny-nkhaguy-dshyrtaqhu-khabar-argit","date":"2023-06-02T22:02:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224648858.14\/warc\/CC-MAIN-20230602204755-20230602234755-00780.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9952867031,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9952867031097412}","num_words":258,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Ачандара йгьи Абгархыгв кытква рпны апхьагIвчви арыпхьагIвчви рдиспансеризация акIвнаршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йцынхауата Апсны акытква рпны апхьагIвчви арыпхьагIвчви рдиспансеризация акIвнаршатI.\nАри азын ауи ауыс Ачандара йгьи Абгархыгв кытква рквтанай апхьартаква рпны йадыргалтI.\nАдиспансеризация гIвхъвыкIта йшан. Апхъапхъа ауи йгIакIылсквуз ща рылырхын йдырхъвыхтI. УацIыхъван архъвыхра агIарбараква рымата знархараквала йапшым айъазагIвчва гIарпшытI. Ауат йрылан «Апсны ареабилитологква радкIылара» йалу Агрба Арзадин, акардиолог Фет-оглы Ирина, ЭКГ зчпауа амедахща Бороловец Райя, аэндокринолог Кубрава Юлия, апедиатрква Уатырба Ангелини Рогова Наталии, аневролог Конджариа Саида, аотоларинголог Какулиа Хатуна, аофтальмолог Абаза Фатен.\nАйъазагIвчва йырцхърагIун а-Конгресс анхагIвчва. Ауат диспансеризация йгIайкваз ршвъаква таргIвуан, чIыдата датша рхъвыхра йгIакIылсра атахъыз ауаъа йызларщтиуаш швъа рыртуан. ЗымгIва шалу адиспансеризация уагIата 130-гIв гIаланакIтI.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/273","date":"2023-06-05T06:23:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224651325.38\/warc\/CC-MAIN-20230605053432-20230605083432-00375.warc.gz","language":"abq","language_score":0.8876105547,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.8876105546951294, \"oss_Cyrl_score\": 0.030191682279109955, \"inh_Cyrl_score\": 0.02955540455877781}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.822,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nКъарча-Черкес ауагIа руысагIв, агIвгIвы, атакIыгIв йысквш 70 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nАААК йгьи «Алашара» жвлара адкIылара йацдырхъйауа «Амазара» проект ахъазла йащтагIайуа хъвыта йалтI абаза тацанадылра йапщылу ацIасква йгIарыквчважвауа авидеофильмква.\nЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыуазаджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАААК ахабарргарта портал апсуа чвахъабага чвамза ащамакъа шырчпауа йалыргата йгIазырбауа асурат абаркIыра арыхIазыртI.\nАААК ��вахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.\nАсквш 1950 года февраль а 23 Согъвым апны дйытI Ачба Зураб – Апсны апны йбергьльу ажвлара йгьи аполитика уыснкъвгагIв, аюрист, ахабзахчагIв.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2023-06-09T13:37:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224656737.96\/warc\/CC-MAIN-20230609132648-20230609162648-00580.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983662963,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983662962913513}","num_words":237,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Гагра 1-хауа апхьарта апхьагІвчви Апсны а-Фыр ГарцкІьиа Автандили ранйара аднагалтІ.\nАсквшква 1992-1993 рагІан йакІвшаз Апсны ауагІа р-Абашта айсра атурых рахІа йнашхыйу абгъьыцква йрыуата йгІалахаз айсра операция – асквш 1992 а-«МартІ гвыквсра» анакІвша амш ъагІаргванхауа йазынархата АААК Чамагуа Хараз йыхьыз зхъу Гагра аквтанай апхьарта апхьагІвчви Апсны а-Фыр, «Гвымста ухъыста» книга згІвыз ГарцкІьиа Автандили ранйара аднагалтІ.\nАпхьагІвчва ГарцкІьиа Автандил йгІвырала йхъырхыз афильм «Гвымста ухъыста» йадырпшытІ. Автор асквш 1992 мартІ айсра агІаншараква йырзынархаз йгІагвалашвахраква апхьагІвчва йрыцагІвишатІ, разцІгІараква джьауап риттІ. Анйара ацІыхъва ГарцкІьиа ауи йалаз зымгІва йкнига согІата йриттІ.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса абашталагIвчва йрызцауа йтшазынархара.\nХвду ззызбауа анбжьагIвчва, адуней йапшым ашIыпIаква рпны йаъу хIабашталагIвчва зымгIва сальам нашвзыстйитI. ХIара, Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашари» рпны йынхауа агвып, сквшщарда руацIа уыста йхIхауа VIII Айззараду апынгьи хIхабарргартаква зымгIва рпынгьи йгIахIхIватI.\nАсквш 2023 хIара рыцIагьи гвышхвара хIылата, ауагIа йрыхъвуш ауыс бзиква хIхарныс рахIагьи хIазгIашыкъта хIталтI. Швара йыжвдыритI АААКгьи «Алашарагьи» ргвып рынхара анджвыквырцIасахIат йгIашIарышвта йалкIгIу гватра хIцри бызшва, хIгвбайара, хIцIасква гIащаквыжьри тшауацIдрыхри йшырзалырхуа.\nСара багъьата йхъасцIитI Апсуара-Абазара апсуа-абаза уагIахъа рбзазари ркъагIари йшрыщату, идеология хъадата йшхIзалуа. Ауи йгIалцIла сара хIгвып рынхара апны йащтагIайуа ахвысквша Апсуара-Абазара йагIамтата йхIчпарныс щаквсыргылтI.\nАуи йгIаныцIитI къарута йхIыму шабгу хIуагIахъа рыщатаква йрыщату арыбагъьара йшазынархазлуш. Йапхъахауа хачIвыта сара йсыргылитI асабигIзартакви апхьартаква рпычIв класскви рыхъазла Апсуара йазынарху, дасузлакIгьи йнапIы йыцIазлуш книга гIаныршара.\nСгвыгъитI ари ауыс архъйара йагъьу аъачIвагIагIвчва гIацIагылта сынчIва йахъхIымгауата асабиква Апсуара-Абазара шырдыруала анкъвакъвраква хIзакIвыршушта.\nХIайщчваква, хIахщчваква зымгIва тшнашвзынасырхитI: швгвгIанаграква хIыцагIвшвша, швпроектква хIзыгIашвщти, швгIай, хIалалпIта хIапхъанчIвиква йхIзыгIархчата асквшышвква йгIарылыргаз зымгIва гIащаквыгIыжьпI.\nЙапхъахауа медицина цхърагIара драдзарала тшыбжьара акIвшатI Гвдауыта 1-хауа аквтанай апхьарта апны\nАААК ЛакIоба Н.А. йыхьыз зхъу Гвдауыта 1-хауа аквтанай апхьарта апны йапхъахауа медицина цхърагIара драдзарала тшыбжьара акIвнаршатI. ЙгIадрайгваз МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира айъазагIв дъадзаным агIвычIвгIвыс ушицхърагIушла","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-03-15","date":"2023-06-02T22:04:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224648858.14\/warc\/CC-MAIN-20230602204755-20230602234755-00169.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9945090413,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9945090413093567}","num_words":271,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\n«Апопи ауи йынхагIвы Балди рхабар» локIла аспектакль аргылчIв эскиз абаза бызшвала йгIадырбатI\nСанкт-Петербург апны йакIвшаз апсуа-абаза культура ахъвлапын апны Пушкин Александр Сергей йпа йгIвыз, Къарча-Черкес Республика ауагIа руысагIв Йуан ГIальиса абаза бызшвала йатайкIыз алокI «Апопи ауи йынхагIвы Балди рхабар» ащатала аспектакль аргылчIв эскиз гIадырбатI.\nАуи гIадырбауата асцена апны йгIахъвмартI Рожков Андрей унашва зхъицIауа «Гардарика» ансамбль актерква, абаза бызшвала атекст йгIапхьатI ЭгьзакьргIа Амини Мадини.\nАйъазагIв дъадзаным агIвычIвгIвыс ушицхърагIуш ауысла тшыбжьара акIвшатI Гал 2-хауа апхьарта апны\nАААК агвып агIвычIвгIвыс йапхъахауа медицина цхърагIара йрадзарала тшыбжьара Гал 2-хауа аквтанай апхьарта апны йакIвнаршатI. Аквтанай классква рпны йапхьауа 90-гIвы райхIа алан атренинг. ЙгIадрайгваз МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира апхьагIвчва йапшым агвжвайыгIвараква рагIан айъазагIв дъадзаным агIвычIвгIвыс ушицхърагIуш йапшым амальква ралхIвтI.\nАААК апроект «Аҿар рыбжьы» йаланакIуа йгIвбахауа атшыбжьара Очамчыра апны йакIвшатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси акомпозитор, амакъымршIыйагIв Марыхвба Абзагви йацырчпауа апроект «Аҿар рыбжьы» йауата йызкьазууыз анйара акIвшатI Очамчыра йаъу АшIара ртдзы апны.\nМастер-класс квпшыра змаз анйара Очамчыра къала апхьартаква рпны йапхьауа жвыхвыгIв цIайчва алан. Ари азын атшыбжьара акIвлыршатI «Ахщчва Берзениа» дуэт ашвахIвагIв, макъымршIыйарала дуней анкъвакъвра щарда йырлауреату, эстрада-джаз ашваква зхIвауа Берзениа Фрида. «Аҿар рыбжьы» – Апсны амакъымршIыйагIвчва шIаква рквта рахIа закI гIазлыцIуашта йаъакву гIалкIгIара йазынарху проектпI. Ауи йапхъахауата рхъвыхрата сынчIва февраль агIан Гвдауыта апны йакIвшатI.\nАААК Апсны репатриацияла а-КъральыгIва комитет асквш 30 артлапIара йалан.\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва гвып Апсны Республика репатриацияла а-КъральыгIва комитет асквш 30 артлапIара йалан.\nРепатриацияла а-КъральыгIва комитет апсуа уагIа рыхъазла йхIатлаз агIамта – Абашта айсра агIан, асквш 1993 мартI а 23 атшын Апсны ЙхIаракIу асовет йаунашвачпагIвыз Ардзынба Владислав й-Унашвала йгIандыршатI. Ауи хъадата йыззынхауа Апсны Республики агIвыма къральква рпны йбзазауа апсуа диаспори рабадырра рыбагъьара йгьи тшауацIнарыхра акIвпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-03-24","date":"2023-06-02T22:41:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224648858.14\/warc\/CC-MAIN-20230602204755-20230602234755-00199.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9881669879,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9881669878959656}","num_words":257,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.945,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Бебиа Екатерина лгIвыраква рпрезентация йалан.\nАдуней апсуа-абаза конгресс агвып АААК йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет аунашвачпагIв Бебиа Екатерина йылгIвыз агIвкнигакI – «Харадъа йдыркъванчаз» йгьи «Ахъаштылра йгIалцIта ахъмаштылра йазцаз» рпрезентация йалан.\nАгIвыраква Бебиа Екатерина йылрыхIазыруа ацикл «Апсны апны аполитика чвгьахараква йрыладзыз» йауу йапхъахауа гIацIщтрапI.\nАгIацIщтра шIыцква апсуа кытква Лыхны, Дурыпщ, Квланырхва, Ачандара, Тамыщ, КвтIол, Джьгьарда йгьи Гуада йрыуата ХХ асквшышв асквш 30-40-ква рагIан аполитика чвгьахараква рызарар зквшваз йгIарыквчважвитI. Акнигаква уагIата 400-гIв райхIа рхабарква рныпI, агIвгIвы ауат сквш 40 райхIа йазылкIкIытI.\nАкнигаква рпрезентация ъакIвшаз асквш 1937 агIан апсуа интеллигенция йгьи аполитика уыснкъвгагIв дуква йрыуата 13-гIв йхътIыта рхIаквым ъархуз Чанба Самсон йыхьыз зхъу Апсны акъральыгIва драма театр апны акIвпI.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси а-Конгресс анхагIвчва гвып зымгIви рыхьызла Бебиа Екатерина йылзынархаз хIвахIвра ажва йхIватI СогIвым йаъу АААК ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темур.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-03-29","date":"2023-06-09T11:10:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224656675.90\/warc\/CC-MAIN-20230609100535-20230609130535-00739.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9586931467,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9586931467056274}","num_words":131,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.023,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.884,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Х Адуней анкъвакъвра алагатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала йюбилейу Х Адуней турнир гIахъыртIытI Афон ШIыц апны асабша, декабрь а 10 атшын. Анкъвакъвраква «Абаза» спорт клуб 10 сквша ъахъыцIуа ахьызла йгьи Адуней апсуа-абаза конгресс асквш 30-и АААК VIII Айззарадуи йырзынарху ауысква йрыуата йакIвшитI.\nАнкъвакъвра ангIахъыртIуаз йгIачважватI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, хвитта абакIрала Апсны йалакIу акоманда рбжьагIв хъада Бениа Джьарназ, Апсны Республика а-Олимп комитет апрезидент Аршба Валерий, чкIвыныргIи спорти руысквала Апсны АкъральыгIва комитет аспорт хъвшара аунашвачпагIв Зантариа Жанна.\nАтурнир адгалагIвчва датшагьи йрыуапI «Абаза» клуб адиректор Боджгуа Леонид, хвитта абакIрала Европа йгьи СССР рчемпион Хутаба Раш йгьи «Абаза» клуб абжьагIвчва – Апсны апны пIатIу зкву спорт амастер Бениа Дзуки СССР аспорт амастер Берая Игори.\nАлалра сасыта йалан Апсны ауацIа уысквала йаминистрыз Дзяпщба Леонид, Афон ШIыц къала аунашвахъцIарта ахъада Уатырба Темури ауи йтарагылыгIв Харабуа Беслани.\nАнкъвакъвраква ргIахътIра «Адац» гIахIвчва гвып йгIадырбаз ауагIахъа гIахIвраквали Григолиа Инесса йылхIваз ашваквали йджвыквырцIатI.\nЭгьзакь Мусса асасчви аспортсменкви сальам пха райхIвтI, анкъвакъвраква йрылазлуш дахIвра рымазларныс драйхIвахIвтI.\n«УахьчIва хIара хIцри адгьыл апны хвитта абакIрала Х Адуней анкъвакъвра гIахъхIтIитI. Са ауи йалу спортсменипхьадза схъа йыладухитI. Швари хIари хIацыта уыжвгIанчIви Апсны атурых гIгIвитI, адуней спорт гIарбартаква рпны ауи атурасы щаквхIыргылитI. УахьчIва араъа айгвари ацзакIыри айгIайргIатI!» – дхIвахIвтI Эгьзакь Мусса.\nБоджуа Леонид Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Адуней анкъвакъвра йанакIвызлакIгьи Апсни России йапшым рыкъалаква йгIартыцIуа апрофессионалква шазнакIкIлауа, чкIвыныргIа рбзазара апны спорт гыларта багъьа шамазлуш йшазынхауа йхIватI.\nАнкъвакъвраква ныбыжьта хгвыпкIта йшу абакIыгIв 130-гIв раъара рылапI. Гвыпипхьадза апны асортсменква рхIатларалагьи йахъццахпI.\nАтурнир йапхъахуз амш анкъвакъврала йырчвын. Бениа Джьарназ йшихIвазла, аспортсменква зымгIва бзита йазыхIазырта, абакIра акъвльейраква йырзычпата тшгIадырбатI, ауи йгIалцIла асогIаква рыхъазла амакIра аквыргъвгъвазлуштI.\n«УахьчIва араъа абакIра йазъазу ачкIвынчва гIайззатI, ауат Россия апынгьи, адуней апынгьи апхъагылара гIатызгахьаз рылапI. ЗымгIвагьи бзита тшгIадырбатI», – йгIаликIгIатI Бениа.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, ажвлара йгьи акъральыгIва уыснкъвгагIв, абзихагIв Эгьзакь Мусса йсогIакваква рыхъазла хвитта абакIрала Адуней анкъвакъвра ракIвыршара Апсны апны асквш 2011 йгIашIарышвта йцIасхатI. Ауи азаман ауацIа анкъвакъвраква России Апсни йрыуата спортсмен швкIыгIвпхьадзара гIарылалхьатI. Йюбилейу Х атурнир Къарча-Черкес, Къабард-Балкъар, Дагъстан, Краснодар, Швача йгьи Апсны акъалаква зымгIва йгIартыцIыз спортсмен 130-гIв раъара азнакIкIытI, ауа�� ныбыжьла хгвыпкIта, хIатларала 15 категориякIла йшапI. ЙайгIайыз рыхьызква декабрь а 11 агIан йакIвшуш афинал амцIасраква рымщтахь йыгIдыруаштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду ахабар дыргауата йацынхитI: Апсны акъральыгIва телерадиуакомпания (АГТРК), «Абаза-ТВ» телеканал, Sputnik Апсны хабарргарта агентства.\nшвталра йа тшаншвцIара атахъыпI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/abaza-klub-10-skusha-aqhytsua-akhiyzla-khuitta-abakrala-kh-aduney-anquaqura-gaqhyrtyt","date":"2023-06-09T12:04:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224656675.90\/warc\/CC-MAIN-20230609100535-20230609130535-00009.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9686591625,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9686591625213623, \"inh_Cyrl_score\": 0.016055414453148842}","num_words":383,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.933,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nАпсны ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портад ауи йбзазари йпхыцIи йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nКъарча-Черкес ауагIа руысагIв, агIвгIвы, атакIыгIв йысквш 70 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nАААК йгьи «Алашара» жвлара адкIылара йацдырхъйауа «Амазара» проект ахъазла йащтагIайуа хъвыта йалтI абаза тацанадылра йапщылу ацIасква йгIарыквчважвауа авидеофильмква.\nЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыуазаджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\nСквшыкI цатI \"Апсны абльын Ду амадзаква\" археология проект архъйара джвыквлищтара. Ажраква йрылаз аволонтер Никулин Василий ауи анхара йгIайыланацIаз алахIвараква хIыцагIвишауата йгIарауыз гIахIайхIвтI, ауат магIныта йрыму ауыслагьи аъачIвагIагIвчва драчважватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2023-09-21T23:22:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233506045.12\/warc\/CC-MAIN-20230921210007-20230922000007-00647.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9987049699,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987049698829651}","num_words":224,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Аспорт\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» жвасквша ъахъыцIыз йазынархаз аконференция акIвшатI Афон ШIыц апны.\nАбаза-апсуа уагIахъа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару «Алашара» Дуней жвлара адкIылара йаднагалыз VII Абаза хъвмарраква акIвшатI Къарча-Черкес Республика апны.\nХвитта абакIрала аклуб «Абаза» абжьамата Кварандзиа Денис Санкт-Петербург апны асабиква дырбжьагIвхатI.\nКъарча-Черкес Республика йаланакIуа Апсуа кыт апны тшрыгIвырта гIахъыртIытI. Ауи йазынархата ауаъа йакIвшаз атшрыгIвраква рпны Апсны йауу атшы гIапхъныстI.\nРоссия йауу «Зенит» футбол клуб асабикви чкIвыныргIи ъарбжьауа ракадемия афутболасчва гIвымчыбжьа йнайгвгъауата Апсны апны тшдрыхIазыруан. Ауат араъа йшынхаз АААК ахабарргарта портал ахъазла йырхIватI «Зенит» абжьагIвчви афутболасчви.\nАпсны апны асабикви чкIвыныргIи футболасра йъазырбжьауа Санкт-Петербург йауу «Зенит» футбол клуб йачIву академия ахъвшара гIахъыртIытI.\nАпсны апны ансисквша йадыргаллауа асогIа «Асквш йагъьу асуратчпагIв» акIвшатI.\nАпсуа абакIыгIвчва хвитра абакIрала йбергьльу атурнир апны асогIаква гIатыргатI Россия алагъь къала хъада апны.\n«Алашара» жвлара адкIылара Черкесск апны йгIаныршу ахъвшара аунашвачпагIв йтарагылыгIв, хвитта абакIрала абжьагIвы Чква Расул спортла Россия Федерация а-Министерства йщаквнаргылыз АуагIахъа спорт согIа гIатигатI.\nГIвымшкI руацIа, октябрь а 16-и а 17-и, Гвдауыта апны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йкубок ахъазла ансисквша йадыргаллауа хвитта абакIрала адуней анкъвакъвраква акIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/projects\/sports","date":"2023-09-21T07:52:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233505362.29\/warc\/CC-MAIN-20230921073711-20230921103711-00268.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9694746733,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9694746732711792}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.088,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.922,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК апроект шIыц «Аҭоурыхтә ҭынха аԥеиԥшазы» йаквчважватI Адуней апсуа-абаза конгресс апресс-квта апны.\nАААК апроект «Аҭоурыхтә ҭынха аԥеиԥшазы» («Атурых тынха – хIуачIвымш ахъазла») джвыкврыжьуата Адуней апсуа-абаза конгресс апресс-квта апны ауи йапхъахауа ахъвы гIадырбатI. Апроект палеолит угIалагата асквш 1965-дза гIарыцIанакIуата Апсны атурых апсуа бызшвала йгIаквчважвауа хъвыта 30 йнадзуштI. ХачIвы шлырхызла, мзигIадза гIвхъвыкI рчпалуштI.\nАпроект гIазхъвыцыз АААК ЙхIаракIу асовет йалу Инджгиа Джьамбул йакIвпI. Апроект АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьз��кь Мусса ахчала дацхърагIан йджвыквырцIатI.\nАпрезентация гIахъылтIытI арыпхьарала, жвлара джьгаррала йгьи згIвадарахчарала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда. Ауи апроект арыпхьара ахъазла магIныта йаму дацIачIвагъватI.\n«ЙшвхIырбауа, ашвъаква йгIархъыху афильмква рабаркIыра йгIахIдахIвыз, дырра гIазлукIгIуш проектта йупхьадза ауаштI. Дырра щарда злу аролик айшысква Апсны атурых рыцIа цIолата йууырдырырныс ахъазла цхърагIага бзиуштI. Кьангьаш гьазгIазгуам апроект Апсны атурых, ащаквгылща здырра зтахъу зымгIва рыхъазла йшсабапхуш», – йгIалылкIгIатI ауи.\nИнджгиа Джьамбул апроект ангIалайгуз мурадта йымаз, апхъахьыла ангьльыз йгьи трыкв бызшваквала ашвъаква йгIархъыху йауацIыху фильм гIанйыршарныс шигвыгъу йхIватI. Ауи Апсны атурых ареспублика утыцIтагьи йднардыруаштI – агIвыма къральква рпны йбзазауа апсуаквагьи рылата.\n«УахьчIва адуней ласыта апхъала йцитI. Ацифра технологияква рсквшышв ачIвы нанауахвитI. ХIабашта атурых анхIхIырдыруа ауи хIыла йгIацIанажьуата хIызпшуаш гьхIымам. АпхьагIвчвагьи астудентквагьи атурых ачвахъабагаква рылаквала йанрымбас, йъанугьи запш шIыпIу анрымдыруа айхIарапI. Ауи акIвпI Апсны атурых йгIаквчважвауа афильмква рабаркIыра гIанхIыршарныс зхъатахIкIыз. Ауат хIтурых анууырдыруа цхърагIагата йал йауаштI», – йхIватI Инджгиа.\nАуи АААК апроект архъйара йъацхърагIауа ахъазла дшазыразу, йхъырхуа афильмква чкIвыныргIа рпсадгьыл бзи йырбауата йгIадзныргылра ауыс йахъвушта дшайгвгъауагьи йхIватI.\nАъачIвагIагIвчва рыхьызла айззара апны йгIачважватI АГУ турыхдыррала ахъвшара адекан, аистория наукаква ркандидат Габелиа Алик, аистория наукаква ркандидат СалакIайа Сослан, Апсны аинститут турыхдыррала ахъвшара аунашвахъцIагIв, аистория наукаква рдоктор АгIвдза Аслан.\nАГУ турыхдыррала ахъвшара адекан Габелиа Алик афильмква йгIарылухуамца йазалху анаука терминква апсуа бызшвала йлыхра шатахъу дацIачIвагъватI. Ауи йшихIвауала, ауи апсуа уагIахъа зымгIва йрапхъу ауысква – цри бызшва, ауагIахъа тшдырра, абашта атурых хчара – йазынхитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахьыла апроект йахъпшылитI АААК ЙхIаракIу асовет аппарат аунашвахъцIагIв Таниа Кан, хабарргарала аполитики абадырракви унашва рхъызцIауа Тарба Тенгьыз йгьи СогIвым йаъу ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темур.\nАшвъаква йгIархъыху АААК апроект «Аҭоурыхтә ҭынха аԥеиԥшазы» абашта атурых Апсны апынгьи ауи утыцIтагьи ауагIа йшырдыруаш йазынархапI. ЗымгIва шалу апсуа бызшвала фильм 30 хъырхуаштI. АдгалагIвчва ауат урышв бызшвала атитрква рыцIаргIвырнысгьи ргвыгъапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aourykht-ynkha-aeishazy-aaak-ashuakua-ygarqhykhu-uzhuygii-proektk-dzhuykunazhiit","date":"2023-09-26T12:35:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510208.72\/warc\/CC-MAIN-20230926111439-20230926141439-00017.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949028492,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949028491973877}","num_words":335,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.045,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апхьартаква рпны «Апсуара» йарыпхьара магIныта йаму йаквчважватI Очамчыра къала йаъу ПIапIаскьыр И. йыхьыз зхъу АуагIахъа библиотека апны.\n«Апсуара» ъадаб-намыс хабзаква гIащаквыжьра йгьи ауагIа йрылагара – апхьартаква рпны ауи йарыпхьарагьи алата – йырзынарху айкьангьашра-айчважвараква рабаркIыра джвыквылцIатI АААК йаланакIуа апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина. Йапхъахуз анйара йалан Очамчыра къали Очамчыра райони рапхьартаква рарыпхьагIвчви рунашвачпагIвчви. Анйарипхьадза йалазлуштI ахIбачва, апхьахьаква, аршIыйагIвчва, ауаъа архивква йгIарылху авидеоква гIадырбалуштI. Апроект йапхъахауа ахъвы апкъ йтата айчважвараква Очамчыра, Гвдауыта, Ткъварчал районква рпны йадыргалуаштI.\nАнйара йалан Апсны АхIбачва рсовет аунашвахъцIагIв Думаа Аполлон, Очамчыра район АхIбачва рсовет аунашвахъцIагIв Лагвилава Юрий йгьи ажвлара уыснкъвгагIв КIакIалиа Иван. Анйара йалаз зымгIва рапшта ауатгьи «Апсуара» арыпхьара апхьартаква рпрограмма йаларцIарныс шгIалырхуа рхIватI.\nАйчважвара йалакваз архив йгIалху авидеоква ддырбатI. Ауаъа асасчва «Апсуара» йапшым ахъатаква гIащтIырхуата йаквчважвитI. Ауат йрылан КвтIол апхьарта йадиректорыз Табагуа Пантик «Апсуара» арыпхьара апрограмма йалацIара ауыс дъаквчважвауа, агIвгIвы Гвыргвылиа Борис апсуаква рацзакIыра хчара шатахъу ъайхIвауа, апхьахьа-археолог Цвинариа Игорь ауагIахъа фаша тамамта йшынкъвугуш ъаргвынйыргIвуа акадрквагьи.\nАпрезентация гIахъылтIуата апроект гIалазгаз Бебиа Екатерина Адуней апсуа-абаза конгресс анхара апны йащтагIайуа ахвысквша «Апсуара» йшасквшызлуш гIалылкIгIатI. Ауи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса апроект агIаныршари тшауацIнарыхри къару ду ъалайцIауа ахъаз дшизыразугьи лхIватI.\n«Эгьзакь Мусса йакIвпI апсуакви абазакви рцIасква, рхабзаква, ръадаби рнамыси хIуыжвгIанчIви жвлара йырзыхчара ауысла хачIвы лыхра шатахъу гIалызкIгIаз. АААК апроектква зымгIва рырхъйара збзиру Эгьзакь Мусса зджьара йгIанымхауата сшизыразу схIвара стахъыпI. Ауи ансимшгьи апсуа-абаза культура агIащаквыжьри тшауацIнарыхри щарда алайцIитI. Ауи уыста йхауа хвы аквцIауачвапI», – йгIацылцIахтI ауи.\nАпсны АхIбачва рсовет аунашвахъцIагIв Думаа Аполлон Бебиа Екатеринагьи АААКгьи ари ауыс ъагIащтIырхыз ахъаз йразыра ажваква рзынайырхатI, арат айкьангьашраква магIын ду шрымугьи йхIватI.\n«УахьчIва хIара хцIасква йгIаранкъвакъвитI Интернетгьи, йапшым агаджетквагьи, ауат йгIадзынгылуа абанпара рхъа йтаржьуи «Апсуара» уыззнабжьауи гьаквшвум. Ауи анкъвакъвра апны хIара хIчIвы хIымхчакIва амаль гьамам», – йхIватI Думаа.\nЧкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий ауыжвгIанчIви гаджетквагьи «Апсуара» арыпхьара апны йгIаурысабапра шатахъу ауысла йгвгIанаграква гIайхIватI.\n«ХIара агIамта хIацчIвырхъара атахъыпI. ХIсабиква информация Интернет йангIатырхуазара – азаман тшацхIчпата хIсабиква агаджетквала майрата ауаъа йрызгIатыхуаш абзира апсышвала йтахIцIара атахъыпI – апсуа бызшвала йырчпаз мультфильмызтI, йатаркIыз фильмызтI, уыскI йазынарху видеоролик айшысызтI. Ауат щардазара йгьи йапшымызлара атахъыпI», – йхIватI Берзениа.\nДжьгьарда аквтанай апхьарта арыпхьагIв Агвхава Милана уцри бызшва уымдыруата йхIцIасу агвбайара ащата гIащаквужьныс швабыж йшбаргвхуш гIалылкIгIатI.\n«ЗымгIва йрапхъата йгьи хъадата хIыздынхалра атахъу абызшва ардырра акIвпI. Апсышвала йымчважвауа ацIайква хIкультурала йпсыпнкъвгауа йгьызхъвыцуашым», – дацIачIвагъватI Агвхава.\nАрыпхьарала, жвлара джьгаррала йгьи згIвадарахчарала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда «Апсуара» ащайдзаква ашIара йдырдырра магIныта йаму дацIачIвагъватI.\n«ХIъадаб-намыс хабзаква адызкIылуа «Апсуара» хIара йхIцIасу атшычпаща, акъазща, акърар, ахъахвдырра аланакIитI. Апсны апхьартаквакI рпны «Апсуара» факультативта йадрыпхьитI. Ауаса са йшспхьадзауала, «Апсуара» йъакIвызлакIгьи йапхьауата апрограмма йалацIара – хIсабиква апсуа цIасквала йгIадзныргылра апны магIын ду зму уысхуштI», – лхIватI Хагба.\nАуи йшылпхьадзауала, чкIвыныргIа ауагIахъа культура бзи йдырбара атахъыпI.\nАйззара аллыргауата Бебиа Екатерина ауи йгIалылкIгIаз гIалхIватI, апхъахьыла йыргвыгъугьи даквчважватI.\n«ЙахьчIва хIара магIны зму ауысква хIрыквчважватI, хIгвгIанаграква хIхIватI. Глобализация хIаналанахIвауа уыжвгIанчIви заман агIан цIарата йгIагылитI хIуагIа анцIрала йынкъвыргаз акультура ахчара ауыс. Ауаса кьангьаш гьазгIазгуам хIара тшадхIкIылырквын баргвырата йаъу зымгIва хIшрызхъысуаш», – лхIватI ауи.\n«Апсуара» ъадаб-намыс хабзаква йырзынарху айкьангьашра-айчважвараква рабаркIыра Адуней апсуа-абаза конгресси АААК йаланакIуа апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерини йацджвыквырцIатI. Апроект «Апсуара» ащатаква Апсны апны дугьи хвыцгьи йдырдырра, йрылагара йазынархапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-yalanakua-aphuyskua-r-koordinatsiya-sovet-apsuara-auysla-aychuazhuarakua-dzhuykunazhit","date":"2023-09-26T13:40:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510208.72\/warc\/CC-MAIN-20230926111439-20230926141439-00866.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9968228936,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9968228936195374}","num_words":489,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвыраква зымгIва\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI.\n«Аимцакьачара» уагIахъа хъвмарщала ачемпион хьзы хгвыпкI азабакIтI.\nАйззара ажвлара рымч ащаквгылщи анхащи йазынадырхатI\nАдуней апсуа-абаза конгресс Гвдауыта й��ъу Дбар Сергей йыхьыз зхъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра АкъральыгIва музей аэкспозиция йахъвыкIу агараква гIвымшкIла йатдрыпауа ргIарбарта адгалра йацхърагIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет айгIайра гIараргванра апны апхIвысква ралацIара йазынархаз уатыкв айчважвара акIвнаршатI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз айгIайра асквш 30 артлапIара йапщылата йадыргалтI.\nАри асальамшвъа Церетель Людмила йылзырщтийтI.\nДасаниа Рауф йсальамшвъа СогIвым агIархвитхрала айбащра даналадзуашыз мшквакIла апхъала йгIвытI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Апсны Республика азгIвадарахчара а-Министерстви апхьара сквшшIыц апны акыт апхьартаква рапхьагIвчви рарыпхьагIвчви рзгIвадара рхъвыхрала апроект джвыквнацIахтI.\nЧкадуа-Лакашиа Елизавета лсальамшвъа лыпхIчва Лакашиа Нани Манани йырзынархапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/archive","date":"2023-09-28T08:42:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510368.33\/warc\/CC-MAIN-20230928063033-20230928093033-00370.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9691617489,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9691617488861084, \"inh_Cyrl_score\": 0.020567698404192924}","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.938,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Ирӡтәым» проект шIыц анхара джвыквылтI Гвдауыта йапхъахауа аквтанай апхьарта апны Адуней апсуа-абаза конгресси апсуа бызшвала арыпхьагIв Джугелиа Инни ркъарула.\nАдуней апсуа-абаза конгресс агвып Апсны акъральыгIва университет апсуа базшва акафедра арыпхьагIв Джугелиа Инна дрыцта апроект шIыц «Ирӡтәым» (апсуа бызшвала – йрыдзчIвым, йрыдз йамуаш) джвыкврыжьтI. «Ирӡтәым» проект ЛакIоба Нестор йыхьыз зхъу Гвдауыта йапхъахауа аквтанай апхьарта апны ахаша, мартI а 1 йауырщттI.\nАпроект асабиква ргвква рпны рцри адгьыл ахьыла бзибара гIаршIыхара, ауат гIвыцкьара, пхащара йрапшу апсуа хIальква рыладыркIра, апсуара йгIацIанакIуа агвбайара дырдырра йырзынархапI.\nАпроект йапхъахауа ахъвы апны Гвдауыта района апхьартаква рапхьагIвчва ахIбачва апсуаква йырцIасу акультура йазынарху 10 лекциякI йрызгIапхьуштI. Ауат акIвдыршарныс атурыхдырыгIвчва, абызшвадырыгIвчва, аэтнографква, аэтнологква гIазшIыртлуштI.\nАпроект лызхыз Джугелиа Инна ауагIахъа культура йазынарху ауи йапшу ауысква магIын ду шрыму гIалылкIгIатI.\n«Адуней апсуа-абаза конгресс съарыцынхауа абзирала йахьчIва «Ирӡтәым» проект апкъ йтата йапхъахуз алекция акIвшатI. Йара ахьыз йгIаунахIвитI ауи ззынарху – «йурыдз йамуаш». Ауи акIвпI апроект амурад хъада: хIара апсыуата хIызчпауа закIгьи хIрыдзта амаль гьамам – хIыбызшва, хIгвбайара, хIтурых, хIуагIахъа лкIгIараква», – лхIватI Джугелиа.\nАуи йшылхIвауала, йгIадзынгылуа абанпара руагIахъа ртурых, ргвбайара, рхабзакви рцIаскви ъарархIвуа апроектква рыцIа йщардазара атахъыпI.\n«Ласыта тшызпсахуа уыжвгIанчIви ду��ей апны ауагIахъара мажаква ныцIуата йанаъазара ауагIахъа мачIква рылкIгIараква шгIархчуш йащтазара атахъыпI», – йгIацылцIатI ауи.\nЙапхъахуз алекция акIвлыршарныс дгIадрайгватI Апсны акъральыгIва музей этнологияла ахъвшара анхагIв ахIба Шамба Инга. Ауи апхьагIвчва апсуа пшцIа ацIаскви ахабзакви ралхIвтI.\n«Йапхъахуз алекция ахъаз темата йгIалхIхтI «Апсуа пшцIа: ацIаскви ахабзакви». АпшцIа апны гьакIвымма щта апсуаква ркультура ъагIаджвыквылуа. ЙхIвара атахъыпI ари атема щарда шгIацIанакIуа, хIара ауи ахъатаквакI ракIвпI хIызквчважварныс хIызхадзаз», – лхIватI Шамба Инга.\nАуи йгIалылкIгIатI апхьагIвчва рыхъазла апсуа культурала алекцияква абараса йапхъахауата йшакIвшауа, ашIаквагьи ари агIаджвыквцIара гвышхвара ду шгIарыланацIа.\n«Сара йахьчIва багъьата йсыласхIватI хIара хIшIара рцри культура швабыж йшрымагIальамату. ЧкIвыныргIа азцIгIараква гIасыртуан, амакIыраква джьгарта йгIарылалуан, дара йырдыруа апсуа цIаскви ахабзакви йрыквчважвун», – йапхъахуз анйара йгIалылкIгIаз гIалхIватI Шамба Инга.\nЙапхъахуз алекция йаздзыргIвытI Тарба Борис йыхьыз зхъу Бамбора аквтанай апхьарта апхьагIвчва ахIбачвагьи.\nБамбора апхьарта апхьагIв ЧквакIв Никита йгIадзынгылуа абанпара ацIаскви ъадаб-намыси ахIбачва йгIаршIыркIгIара атахъыта йпхьадзитI.\n«ЙахьчIва Адуней апсуа-абаза конгресс йаднагалыз алалра хIалан. Сшапшызла, алекция зымгIвагьи йыргвапхатI. ХIара шIыцра щарда гIдыртI. Ари анйара хIзадызгалыз зымгIва сшырзыразу расхIвра стахъыпI. Апсуаква йырцIасу акультура зджьара йгIанымхауата йалачпапI, йгIауарымхIвкIва йгIаугвнымгIвуаш щардапI. ХIара ашIаквагьи ауатква зымгIва хIзалыргауата хIгьаъам», – йхIватI ЧквакIв.\nДатшагьи ауи йгIаликIгIатI ари йапшу апроектква рбзирала апсуа культура ууырдырныс рыцIагьи йшуымагIальаматхауа, ауат адырраква ухъа ду йшудырбахуа.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахьыла «Ирӡтәым» проект дахъпшылитI чкIвыныргIа ртшауацIыхрали физкультурали ахъвшара аъачIвагIагIв Квициниа Есма.\nАуи йгIалылкIгIатI апроект йамурад хъаду йгIадзынгылуа абанпара йапхъанчIвийу апсуа уагIа рхъа ъагIаджвыквылуа рдырныс рыцIагьи йшрымагIальаматхуш, рцри чIвыла рхъа аладухауата йшаъазлуш шакIву.\n«ЗымгIвагьи йгIаргвынгIвитI утурых, укультура, уыбызшва уымдыруата ухъа абгата хвы шузаквымцIуш. Ргвбайара дзырдыруа ари йапшу алекцияква апхьагIвчва ауагIахъа цIасква рыцIа йырзаргванхарныс йацхърагIуштI. Апроект апкъ йтата хIара интерактив амаль гIахIрысабапуамцара ауат йапхъанчIвийу апсуа уагIахъа ргвбайара дхIырдыруаштI. ХIгвыгъитI алекцияква йырквнагу хвы рзырбушта, даргьи сабап гIаргуашта», – лхIватI Квициниа Есма.\nАпроект аныргIалыгIв йгIацылцIахтI ужвы ари асахIат апроект йгIвбахауа ахъвгьи йшазхъвыцуа – ауи ауацIа Очамчыра район апхьартаква рыхъазгьи арат рапш лекция адыргалуаштI.\n«Ирӡтәым» проект йапхъахауа ахъвы лекция квпшыра амата Гвдауыта район аквтанай апхьартаква рапхьагIвчва ��хIбачва рыхъазла асквш 2023 мартI йгIашIарышвта майдза йакIвшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/vaaki-dzhugelia-inni-aproekt-tshyts-irtym-dzhuykuryzhit","date":"2023-09-21T10:00:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233505362.29\/warc\/CC-MAIN-20230921073711-20230921103711-00309.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9978563786,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9978563785552979}","num_words":479,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Джьырхви Бгарджвани кытква рпны апхьагIвчви арыпхьагIвчви рдиспансеризация акIвнаршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс Гвдауыта район йаланакIуа Джьырхва кыт аквтанай апхьарта апны диспансеризация акIвнаршатI. Ауи йгIаланадыркIтI Бгарджван аквтанай апхьарта апхьагIвчвагьи. ЗымгIва шалаз 70-гIвы райхIа йырпшытI. Ари АААК йаднагалта йъацаз йбыжьбахауа кытпI.\nЙанакIвызлакIгьи апшта анхара гIвхъвыкIта йшан. Апхъапхъа апхьагIвчва ща рылырхын йдырхъвыхтI. УацIыхъван ауат агIарбараква рымата ацIайква йапшым айъазагIвчва йгIаркIылстI.\nАуат йырпшытI акардиолог Качарава Ирма, аотоларинголог Халбад Рица, аневролог Конджариа Саида, аофтальмолог Сангулиа Фатима, апедиатрква Уатырба Ангелини Рогова Натальи, аэндокринолог Джьыкьырба ХIамида йгьи Апсны ареабилитологква радкIылара йалу Агрба Арзадин. Асабиква ЭКГ рхъырхтI. Йанырпшы амщтахь аъачIвагIагIвчва чIыдата йырхъвыхра атахъыта йырбаз зымгIва ауи йызлагIакIылсуаш швъа рырттI.\nАдиспансеризация акIвыршара йалан СогIвым амедицина колледж апхьагIвчва Хашба Сария, Джанелидзе Алиса, Атулян Диана, Тулумджян Рузанна, Яйлян Анастасия йгьи Пархоменко Дарья. Ауат айъазагIвчва архъвыхра агIарбараква ашвъаква йырнырцIарныс йырцхърагIун.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/275","date":"2023-10-01T18:23:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510924.74\/warc\/CC-MAIN-20231001173415-20231001203415-00077.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9245485663,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9245485663414001, \"inh_Cyrl_score\": 0.03223709389567375, \"oss_Cyrl_score\": 0.012389779090881348}","num_words":131,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.053,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.91,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси амакъымршIыйагIв Марыхвба Абзагви рхъвыхрата «Аҿар рыбжьы» проект джвыкврыжьтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апсуа макъымршIыйагIв Марыхвба Абзагв далата апроект шIыц «Аҿар рыбжьы» (апсуа бызшвала – «АшIара рбжьы») рхъвыхрата йджвыкврыжьтI. АпхьагIвчва 30-гIв райхIа злаз йапхъахуз амастер-класс февраль а 9 Гвдауыта апны йакIвшатI.\nАпроект Апсны апны йгIадзынгылуа абанпара йрыуата амакъымршIыйара йазычпата йрылу гIахътIра йазынархапI. Апроект лызхыз амакъымршIыйагIв Марыхвба Абзагв йшипхьадзауала, ауи ршIыйара злу агIвычIвгIвыс йщаквгылра апны йапхъахауа чIвырхъата йалныс ауаштI.\n«УахьчIва йхIчпауа ауыс амакъымршIыйара йацхърагIара йахъазымкIва Анчва йхъвы��I злу чкIвыныргIа гIаурагьи йазынархапI. АршIыйара зпсы йалу ауагIа ауи амгIва йаныквылгIвацауа агIан уырцхърагIарквын агалагьи рыцIа магIны амапI. ГIвыджь-хгIвы мгIва тамам йхIзыквцIузтынгьи хIара хIыхъаз ауи уыс дупI», – йгIаликIгIатI ауи.\nЙапхъахуз амастер-класс далан НТВ апны йакIвшаз ашвахIварала асабиква рквта Адуней анкъвакъвра «Ты супер» апны айгIайра гIатызгаз Адлейба Валерия. Ауи лыршIыйара шджвыквылцIаз, йапхъахауата ашва ъалхIваз, апхъахьыла лгвтараква агьиква асабиква йралхIвтI, атшыбжьара йалаз ахвыцква разцIгIара щардагьи джьауап рылттI.\n«АгIвычIвгIвыс хвыц, йалкIгIата аршIыйара Анчва йгIазлайцIаз асабичкIвынква цхърагIара швабыжта йазыбжапI. Схъа гIасахвпIта, сани ашвахIвара сазызбжьуз сарыпхьагIви йсыцрымкIзарквын уахьчIва ашва гьсымхIвушызтI, амакъымршIыйарагьи сгьаламызлушызтI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI Адлейба Валерия.\n«Аҿар рыбжьы» проект Адуней апсуа-абаза конгресс ахьыла йахъпшылитI чкIвыныргIа ртшауацIыхрали физкультурали ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерийи ахъвшара аъачIвагIагIв Квициниа Есми. Берзениа Валерий йшихIвауала, хачIвы шлырхыз апкъ йтата апхьагIвчва рыхъазла амастер-классква Апсны арайонква зымгIва рпны йакIвшуштI.\n«ХIара ари ауыс йбергьльу апсуа ашвахIвагIвчви артисткви гIаланахIыркIуаштI. Рхъвыхгата йапхъахауата хIъаныз йыгIбатI асабиква амакъым адуней шрымаджьащахъву. ХIара йхIмурадпI Апсны анахьанат арайонквагьи хIцарныс. Апроект йгIалцIуаштI Адуней апсуа-абаза конгресси йхIыцынхауа Марыхвба Абзагви ркъарула йгIандыршуш амузыка композиция шIыцкви авидеоклипкви. Йхъадахугьи – хIара хIгвыгъитI ари апроект абзирала хIкультура щтIызхуаш ахьыз шIыцква гIгIушта», – йхIватI ауи.\nЙащтагIайуа амастер-классква Ткъварчал, Гал, Очамчыра къалаква рпны йакIвшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaaki-amaqymrtshyyagu-marykhuba-abzagui-aproekt-tshyts-aar-rybzhiy-dzhuykuryzhit","date":"2023-09-21T09:22:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233505362.29\/warc\/CC-MAIN-20230921073711-20230921103711-00461.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9964624643,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9964624643325806}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АшIыцраква\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет айгIайра гIараргванра апны апхIвысква ралацIара йазынархаз уатыкв айчважвара акIвнаршатI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз айгIайра асквш 30 артлапIара йапщылата йадыргалтI.\nДиспансеризацияла анхара апкъ йтата айъазагIвчва ргвып ПсхIвы кыт апны дугьи хвыцгьи рзгIвадара дырхъвыхтI.\nАри асальамшвъа Церетель Людмила йылзырщтийтI.\nДасаниа Рауф йсальамшвъа СогIвым агIархвитхрала айбащра даналадзуашыз мшквакIла апхъала йгIвытI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Апсны Республика азгIвадарахчара а-Министерстви апхьара сквшшIыц апны акыт апхьартаква рапхьагIвчви рарыпхьагIвчви рзгIвадара рхъвыхрала апроект джвыквнацIахтI.\nЧкадуа-Лакашиа Елизавета лсальамшвъа лыпхIчва Лакашиа Нани Манани йырзынархапI.\nХарчлаа Ныгвзар йсальамшвъа йпачваква, йаби йани йырзынархапI.\nАконференция йалази асасчви зчважвари зпсихика тшауацIыхри тащахIахауа асабиква ртара йтагылхныс лшарата йрыму йалачважватI.\nЙкIвыршаз Ткъварчал йбзазуз, 17 сквша йыртаз Саида лсальамшвъа лтгIачва йырзынархапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/news\/congress","date":"2023-09-21T22:34:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233506045.12\/warc\/CC-MAIN-20230921210007-20230922000007-00055.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9640408754,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9640408754348755, \"inh_Cyrl_score\": 0.02422824129462242}","num_words":137,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ПIатIу зкву сабашталагIвчва, сайщчви сахщчви!\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахьызлагьи схъаталагьи Апсны Республика Ахъахвитри АйгIайри рысквш 30 ахъазла сшвайхIвахIвитI.\nАсквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра апсуа уагIахъа ртурых йрыцхIагIу, фырралагьи йырчву бгъьыцта йгIалахатI. Йагъьыз рпачви рыпхIчви рща хвыта йазыртйын Апсны ауагIа, цхърагIара йрызгIайыз райщчва рыцта, аквырджьква рыр йапшIагылырныс, ртгIачваква рхчарныс, апсуа-абаза уагIахъа гIащаквырыжьта цри бызшва, культура, ацIасква хвы рзыбара щатата йызму къральыгIва щаквдыргылырныс рылшатI.\nРпхыцIа зпсахыз АйгIайра гIатыргата рхъа йшахвиту ахабар андырга амщтахь ауагIахъа айсра йащтагIайыз аэкономика йгьи агуманитар тащахIараква йгIандыршаз абаргвыраква йгIарылсын ркъральыгIвара шгIащаквдыргылхуаши йшдрыбагъьуши джьгарта йазынхун.\nРоссия дыр-Президентта Путин Владимир Владимир йпа даналырх амщтахь акIвпI Апсны йазрымаз аполитика уыла йабауата тшанапсах, йаргьи ауи абзирала акъраль ахъахвитра адуней апны йалархIвауата йцатI.\nУахьчIва Апсны хIара къраль 50 райхIа рпны йбзазауа апсуа-абаза уагIахъа адхIкIылырныс, хIапхъаланаскIьара атурых шIыц хIацыта хIуысквала йыгIгIвырныс лшара гIахIнатитI.\nАнсисквшагьи сентябрь а 30 агIан хIара зцрикви заргванкви тынчта йбзазара ахъаз, акъраль апхъала йызлацуш амгIва хIара-хIара йлыхIхныс хIахвитызлара ахъаз зхъа щтIазцIаз афырква гIхIгвалашвахитI. Грузии хIари хIайсра апны айгIайра зыбызшвали здинли йапшым уагIа щардагIв йацыхIчIвпI. Айсра агIангьи ауи амщтахьгьи йхIхъадзгылаз ацзакIыра абах уахьчIвагьи Апсны апны йбзазауа ауагIахъаква адызкIылуа ацхIа шIыцква хънацIитI, азхъацIари абагвынгIври шрызбжьазлуш йазынхитI.\nХъацIара гIазырбаз хIыгIвычIвгIвысква гIахIгвалашвахуата хIара ауат ззабакIуаз абайараква ргIахчара магIныта йамугьи гIалхIкIгIитI. ХIхъа хIахвитызлара, хIымгIва хIара-хIара йлыхIхрала аъащаква хIыжвлара йащатапI, хIаргьи ауат хIрызсакъуа йхIыщтагIайуаш абанпараква йрыхIтхра хIборчпI.\nУахьчIва хIара ауат ртынха хвы аквхIцIауамца хIкъраль анкъагIуш, амамыри хвы азазыбари хъгалра анрымазлуш хIуачIвымш хIазынхитI.\nХIара апхъахьылагьи хIадызкIылуа айгвари айщчвари хIрыбагъьуштI, Апсны дара йыртдзыта йызпхьадзауа зымгIва рыхъазла йлашару, зымгIвалагьи йабанархъауа бзазара щаквхIыргылуаштI. ХIацыта хIара йхIылшуштI хвы зквцIауачву хIфырква рхъмаштылра хIуагIа рапхъаламгIвайсри ркъагIари йгIарылахарныс.\nУжвыгьи зны апсуа-абаза уагIахъа йрыуу дзачIвызлакIгьи, Апсны абзазагIвчва, згвы азшIытрала айсра йпшцIаз зымгIва ари йхIызтлапIу амшла сатарайхIвахIвхра стахъыпI.\nРахIмат агымхатI, йкъагIаргIатI бзи йыгIбауа Апсны!\nЙХIАРАКIУ АСОВЕТ АУНАШВАЧПАГIВ ЭГЬЗАКЬ МУССА","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/apsny-respublika-aqhakhuitri-aygayri-ryskush-30-aqhazla-aaak-ykharaku-asovet-aunashuachpagu-yhuahura","date":"2023-12-01T13:45:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100287.49\/warc\/CC-MAIN-20231201120231-20231201150231-00421.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9992795587,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9992795586585999}","num_words":281,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.032,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс Гвдауыта йаъу Дбар Сергей йыхьыз зхъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра АкъральыгIва музей аэкспозиция йахъвыкIу агараква гIвымшкIла йатдрыпауа ргIарбарта адгалра йацхърагIатI.\nАгIарбара агIахътIра Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны айгIайра асквш 30 артлапIари Гвдауыта амузей ангIахъыртIыз амши йрыквдыршван йадыргалтI. АгIарбарта апны гара 30 гылапI – ауат зны йчкIвынчвахвыцыз, уацIыхъван хъачва-фырхата з-Псадгьыл Апсны ахъазла зхъа щтIазцIаз айсчва ртгIачваква йырчIвын. Гарипхьадза йызчIвыз атгIачва рхабар зну швъа ацпI. Аэкспозиция йалапI айсра агIан йхъырхта амузей йрыму акIартквагьи. ЙгIалырхыз акIартква афронт йаъаз айсчва гвыпква рныпI. АгIарбара йапшныс йгIайыз ауагIа сквш 30 зхъыцIуа асуратква рбатI, ауат рпны йырдыруа, йырцрийу рыгIвычIвгIвысквагьи гIараутI.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темур асасчва йрайгвауата тшырзынайырхатI.\n«Асасчва тлапIаква, йхIгвапапI араъа швгIахIрайгварныс. Адуней апсуа-абаза конгресс йанакIвызлакIгьи хIтурых, хIуагIахъара, хIгвбайара гIащаквызжьуаш анархараквала йшынхуш йащтапI. Ари апроект хIъалу хIара чIахIратагьи хъвдаквцIара дутагьи йыгIбитI. АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи анхагIвчва гвыпгьи рыхьызла пIатIу шшвыквхIцIауа швасхIвра, афырква зыгIзаз анчва квырмыш рзысчпара стахъыпI. ХIара хIгIархвитыгIвчва хвду рзыгIбитI, зынгьи йгьхIхъаштылуам. ХIшырзыразу расхIвра стахъыпI Дбар Сергей йыхьыз зхъу Гвдауыта амузей анхагIвчва гвып шабгугьи кIьыдата – Гвагвыца Шалико йпхIагьи. Ари хIара хIацыта йхIырхъйаз йап��ъахауа проектпI, ауаса ауи шымцIыхъвахуш кьангьаш гьазгIазгуам. ХIара мурадква щардапI, ауат зымгIва дукI йнамиуата хъйара рауаштI. УахьчIва араъа, «Гвма» ауатыкв апны йадгалу агIарбара – хIара хIтурых шIыц акIвпI. Ауи хIуагIахъа йырхъмаштылрапI йгьи йыруахьчIвамшпI!» – йхIватI ауи.\nАмузей адиректор Джьыкьырба Гвагвыца ари аэкспозиция шгIаншаз, аэкспонатква шазыркIкIуаз гIалгвалашвахтI.\n«Сара зпа айсра даладзыз пхIвыскI дгIасыхIватI лпа йгара хIмузей йыгIвнахIыргылырныс. Зынла сгьадымгылтI: са сшхъвыцуазла, ауи аунагIва йгIанхара, атшгIва адзхъа йгылазара атахъын. Ауаса мшкIы йкIадрышвхыз гаракI хIадагIвачата сахъанагатI. Сгвы гIасыцIастI, Анчва мгIва сыквицIауата йызбан апхIвыс йылхIваз садгылхтI. Абарауаса йапхъахуз айсыгIв йгара согIата йгIасахвтI. УацIыхъван Апсны шабгу ауат азскIкIуа сахъыкIвшатI. Йаргьи абари аэкспозиция гIаншатI», – лхIватI ауи.\nАААК йынхауа Квициниа Есма СогIвым апны агIарбарта адыргалырныс ргвы йшгIанагыз лхIвахтI.\n«Ари аэкспозиция Гвдауыта йаъу Дбар Сергей йыхьыз зхъу амузей йачIвыпI. Апроект гIалазгаз Джьыкьырба Гвагвыца лакIвпI. АААК йатдрыпауа агIарбарта СогIвым апны йадгалра ауыс йацнакIтI. Араъа йгIарбу апсуа гараква рщарда сабита йыртарыгIзаз йгьабанпаракIым. РахIа «йахIбу» агара сквшышвкI аъара ахъыцIитI. Ауи Апсны агIв-ФыркI – Игори Марини гIазлыцIыз ТаниаргIа ртгIачва йырчIвыпI. ДзачIвызлакIгьи йбзазара ахабар угвы цIолата йалалитI. Ауат хIара хIадызкIылуа, хIбзазарныс лшара хIызтыз турыхпI», – йгIалылкIгIатI Квициниа.\nАгIарбарта гIвымшкI йынхатI. Ауи агIамта ауацIа ауаъа сасчва бзидздзагIв гIадгылтI. Ауат агIарбара йгIарыланацIаз алахIвараква хIыцагIвыршатI.\n«Апхъапхъа тIакIвгьи хIъанквынхатI – ари агIарбара йамагIну зынла хIакъыль гьазымцатI. Ауаса адекция хIаназдзыргIвы йыгIдыртI: йапхъахауата – арат аэкспонатква «агара»-хIва йшрыпхьауа, йгIвбахауата – араъа йгылу гарипхьадза турых цIола шапщылу. Ауи угвы йнадзитI йгьи уарыгвмачIитI. ЙахьчIва асабиква а-Псадгьыл, афырква рыхъазла уыса йгIапхьун, анчваквагьи дасу рхабарква рхIвун. ХIара ажваква зымгIва гьгIахIгвнымгIвуазтI, ауаса йхIылахIхIвун… Квырмыш ду рзыхIчпитI афырквагьи ауат ранчвагьи. Шв-Апсны амамыри арахIмати агымхатI!» – ллахIвараква хIзыгIахъылтIтI Воронеж йауу асас Ирина.\nАри йапшу ахъмаштылра уысква алдзгIараква рхьыгIали айгIайра алахIварали йырчвыпI. Ауи йацта араъа йанакIвызлакIгьи йубитI насып гIазныпщуа асабиква рылакви хIкъраль агвыргъьахъв хъада азпшри. Айсра ахъмаштылра йгIаныцIитI айбащраква рпны йгIахънымхIвыхыз шухъмаштылуа. Ауат хIгвква йъадзарту хIуагIахъа бзазитI.\n«Гвма» акультура уатыкв апны йадыргалыз агIарбара анхара алгитI. Аэкспозиция экспонатипхьадза «хъацIакIырта гIанайаута» йапынхаз Гвдауыта йаъу Дбар Сергей йыхьыз зхъу амузей йцахитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aysygu-dzygzaz-agara-aaaki-gudauyta-amuzeyi-garbara-adyrgalt","date":"2023-12-03T17:13:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100508.42\/warc\/CC-MAIN-20231203161435-20231203191435-00027.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9985572696,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9985572695732117}","num_words":473,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.089,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Аимцакьачара» уагIахъа хъвмарщала ачемпион хьзы хгвыпкI азабакIтI.\n«Апсны» этнопарк апны «Аимцакьачара» апсуа уагIахъа хъвмарщала анкъвакъвра афинал акIвшатI. Ауаса йапхьитI уыжвгIанчIви регби йашIырпшу гвыпла атопасща. Ахъвмарща ахабзаквала агвыпква ркапитанква йдучвам ауабчватоп лабала йасуамца дара ргвып йауу ахъвмарыгIвчва йшырзауырщтуаш йащтапI. Атоп гIазкIуа ауи йыквызхра зтахъыта йпшIагылакву тшырдимыркIуата афинишдза днадзара атахъыпI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауагIахъа хъвмарщаква гIащаквыргылхрала апроект гIвысквша цIуата йджвыквнацIатI. Ауи агIамта ауацIа апроект апкъ йтата Апсны йапшым арайонква рпны атшыбжьаракви анкъвакъвракви акIвшатI. СынчIва апроект рыцIагьи тшауацIнахтI.\n«ХIара швабыж хIайгвыргъьитI анкъвакъвраква йапхъахауата араса йауацIыхта йъакIвшауа. ЙхъахIцIитI хIапхъа анкъвакъвра Апсны акъалакви акыткви рыцIагьи щардата йшгIалалуаш. ЧкIвыныргIа, апсуаква йырцIасу анахьанат ауысква рапшта, ауагIахъа спорт квпшыраквагьи рылагара а-Конгресс анхара анархара хъадаква йрыуазакIыпI», – йгIаликIгIатI СогIвым йаъу АААК ашта хъвшара аунашвахъцIагIв Реквава Темур.\nАнкъвакъвраква адызгалыз йрыуапI чкIвыныргIи спорти руысквала Апсны Республика АкъральыгIва комитетгьи. Анкъвакъвраква ракIвыршара йацхърагIатI «Апсны» этнопаркгьи.\n«Ахъвмарраква ракIвыршара магIын ду амапI. Йапхъахауата, ауи абзазаща згIвада нкъвгара, акъару, ащаласра, анагра йырзырхIара йазынхитI. Ауи акIвымкIвагьи ари йапшу ахъвмарра чкIвыныргIа ауагIахъа цIасква рахьыла йацанарпитI. ХIара йхIмурадпI ауагIахъа спорт квпшыраква р-Федерация гIанхIыршарныс, ауи анкъвакъвраква рнадзара рыцIагьи йнанарыскIьуштI. Ужвы ари асахIат ауи тшазхIрыхIазыруата анхара джвыквхIцIахьатI, хIацIагылырквын зымгIва гIахIыдахIвуаштI», – йхIватI чкIвыныргIи спорти руысла АкъральыгIва комитет ашIара йырзынарху аполитикала ахъвшара аунашвахъцIагIв Къара-Уасман-оглы Идрис.\nАнкъвакъвра аламгаскIва ауат радгалагIвчва сальамла акомандаква тшырзынадырхатI, уацIыхъван асасчва рпахь «Адац» йгьи «Адаул» саби ансамбльква гIахъвмартI. Анкъвакъвраква Лыхны, ЧIлоу кыткви СогIвым 5-хауа аквтанай апхьарти рыхкомандакI рылан. АхъвмарыгIвчва шIаква ркъаруква йырмайгьдзауа рымч, рщаласра, рацзакIыра гIадырбун.\n«АчкIвынчва зджьара йгIанымхауата сырзыразпI. ЧIлоу ргвып щарда цIуата йаситI, бзитагьи йгIардахIвитI; СогIвым 5-хауа апхьарта агвып финал йшкIылсуаш йаназабакIуаз тактика нархарала бзита тшгIадырбатI. Бамбора апхьагIвчвагьи злу Лыхны ркоманда йагIвсыз амчыбыжь мастер-класс рзадыгIгалын – бзидздзата йхъвмартI», – йхIватI чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий.\nАнкъвакъвраква рпны айгIайра ЧIлоу агвып йтыргатI. ЙгIвбахауа агыларта СогIвым 5-хауа апхьарта йакIытI, йхпахауа – Лыхны кыт. Анкъвакъвраква йрылаз акубокква, амедальква, артшхъвага швъаква рырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aimtsakiachara-anquaqura-afinal-apsny-etnopark-apny-yakushat","date":"2023-12-03T18:02:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100508.42\/warc\/CC-MAIN-20231203161435-20231203191435-00878.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9958801866,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9958801865577698}","num_words":289,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Арайон шIыц апны саби гвыргъьахъв аднагалтI.\nАсабиква рхчара Адуней мшы агIан Адуней апсуа-абаза конгресс СогIвым къала Арайон шIыц апны гвыргъьахъв алалра аднагалтI. Асабиква фитнеси гIахIври рстудия \"Mansarda fit art\", аниматорква, дзыла асуратгIвгIвчва злаз йкьахвыз аларпша рзадыргалтI. Ауи аналга ахвыцква зымгIва согIа хъагIа рызпшуан.\nАконгресс ари агвыргъьахъв адгалра йацхърагIаз \"Kids Republic\" ткван зчIву Тарба Денис, Апсны АуагIа Райззара - Апарламент адепутатква Садзба Инари Голандзиа Вахтанги аразыра ажваква рзынанархитI.\nАААК апроект «Ирӡтәым» йапхъахуз ахъвы Лыхны кыт йаъу атурых йалу атшшара апны йакIвшаз алекцияла йалгатI\nГвдауыта район ажвахапхьартакI рпны апхьагIвчва 400-гIв рыхъазла йгIазпхьаз жвалекциякIла йалаз АААКи АГУ адоцент Джугелиа Инни йацдырхъйауа апроект «Ирӡтәым» (абазала – «ЙрыдзчIвым, йурыдз йамуаш») йапхъахуз ахъвы йалгатI. Гвдауыта район апхьартаква рапхьагIвчва 60-гIв рыхъазла йадыргалыз йцIыхъвахуз алекция атурых йалу Лыхнашта тшшара апны йакIвшатI. Алекция акIвдыршатI АААК ЙхIаракIу асовет йалу аэтнолог Барцыц Марини атурыхдырыгIв Гваджьба Руслани. https:\/\/abaza.org\/abq\/1037","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-06-04","date":"2023-11-28T20:47:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099942.90\/warc\/CC-MAIN-20231128183116-20231128213116-00345.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9145497084,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.914549708366394, \"inh_Cyrl_score\": 0.04528453201055527, \"oss_Cyrl_score\": 0.016135402023792267}","num_words":138,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.889,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвысдуква\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра зтахъырала йалаз айсчва – ачIвыйа ауат адызкIылуаз, АйгIайра апны ауат ралацIара шпаъу, айсра ауат рылахьква шпапсах? АйгIайра асквш 30 йадахIвуата хIара «Агвы азшIытрала» ахьызта натра хIрыхIазыртI, ауаъа АйгIайра гIазраргваныз, абзира йащтаз ауагIа хIгIарыквчважвитI.\nАпсны ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портад ауи йбзазари йпхыцIи йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nКъарча-Черкес ауагIа руысагIв, агIвгIвы, атакIыгIв йысквш 70 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.\nАсквш 1939 мартI а 11 дйытI Апсны апны рахIа бзи йырбауа ауысагIвчва йрыуазаджву Аджьба Таиф. Асквш 1992 октябрь а 9 ауи датшагьи апсыуаквакI йыцта аквырджь гвардейцква йыркIын зджьара йыргатI. АуагIа ргвква рпны ауи ужвы йъагIадзаз дбзаркIвапI, йшбзаркIву йгьи йанакIвызлакIгьи йшгIауызшIыцхауа апшта йара йгвы йгIатыцIуаз асатырква.\nАсквш 1950 года февраль а 23 Согъвым апны дйытI Ачба Зураб – Апсны апны йбергьльу ажвлара йгьи аполитика уыснкъвгагIв, аюрист, ахабзахчагIв.\nАсквш 1918 январь а 29 йапхъахуз апсуа ргылчIв гIадырбатI, ауыла апсуа театр азъазара ахъа джвыквылтI. Апсуа драматургия дагIаджвыквцIагIвта далтI уахьчIва Апсны адрамтеатр зыхьыз йынкъвнагауа Чанба Самсон.\nКъарча-Черкес апны йбергьльу ажвлара-политика уыснкъвгагIв Быджь Исмель йюбилей йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара мгIва, йтгIачва, абзазара апны хвы ззибауи йчпарныс бзи йбауи йгIарыквчважвитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history\/personalities","date":"2023-11-28T15:57:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099892.46\/warc\/CC-MAIN-20231128151412-20231128181412-00317.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9976763725,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9976763725280762}","num_words":249,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.088,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.975,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК ПсхIвы кыт абзазагIвчва рзгIвадара архъвыхтI.\nЙызкьазууыз адиспансеризация Адуней апсуа-абаза конгресс сентябрь а 15 йгIашIарышвта а 18-дза ПсхIвы кыт апны йакIвнаршатI. Анахьанат акытква йгIарыквухырквын араъа уагIата йгIаланакIыз агалагьи йщардагIвын. https:\/\/abaza.org\/abq\/1077\nСогIвым апны «Аимҵакьача» йастI.\nАуагIахъа спорт хъвмарраквала анкъвакъвраква йрылазлуш агвып ъагIадрыбергьыльуаз анйараква акIвшатI. Акъала хъада апщапхьартакI рапхьагIвчва «Аимцакьача» уагIахъа хъвмарщала йанкъвакъвуан. Ушабгу унанауахвуата йджьащахъваз ахъвмарра апны айгIайра Эшба Ефрем йыхьыз зхъу СогIвым 5-хауа апхьарта йагатI. АйгIайыгIвчва акубок рыйттI чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий. Ахъвмарра адыргалтI Адуней апсуа-абаза конгресси чкIвыныргIи спорти руысквала СогIвым къал�� аунашвахъцIарти. АуагIахъа спорт хъвмарщаквала анкъваквъраква хIыззнайуа асабша «Апсны» этнопарк апны йакIвшуштI. РыцIа йымчыта рыхьыз шддырхIвуш йазабакIуаштI Гвдауыта йгьи Очамчыра районкви СогIвым къала 5-хауа апхьарти ргвыпква.\n«Сальамшвъа»: Церетель Людмила йылзыргIвыз асальамшвъа\nАри асальамшвъа Церетель Людмила йылзырщтийтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-09-19","date":"2023-12-01T14:08:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100287.49\/warc\/CC-MAIN-20231201120231-20231201150231-00654.warc.gz","language":"abq","language_score":0.976331532,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9763315320014954}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.935,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Жвандрыпщи Хыпсти кытква рпны апхьагIвчва рыхъазла айъазагIв дъадзаным агIвычIвгIвыс йапхъахауа цхърагIара шйурадзушла атшыбжьараква акIвнаршатI.\nЖвандрыпщи Хыпсти кытква рапхьартаква рпны агIвычIвгIвыс йапхъахауа медицина цхърагIара шйурадзушла атшыбжьараква апхьагIвчва 78-гIв рылан. Атренингква Адуней апсуа-абаза конгресси МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индири йадыргалтI. АпхьагIвчва агIвычIвгIвыс данмахра, йчважь анбылра, амара йхъа йанташра, закI ангIайыцхIара, йыбыгIв аншIчIвара, удын анйыквшвара, йща ангIаджвыквылра йчпара атахъу рархIвтI. Йазалху атшыбжьага апны агIвычIвгIвыс йгвы райшата уаквымсуа йшучытIуши псып шйурауаши ддырбатI.\n«Апсуара амгIващквала» абаркIыра: Атара, Лащкьындар, Кындыг кытква рпны йакIвшаз айззараква.\nАгIатраква рабаркIыра «Апсуара амгIващквала» апкъ йтата ажурналист Бебиа Екатерина Атара, Лащкьындар, Кындыг кытква рпны «Апсуара» йазынархаз айззараква шакIвшаз гIалырбитI. Асквш 2009 агIан йанырцIатI.\nАААК макъымршIыйарала апроект шакIвшаз йалапштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала ахъвшара амакъымршIыйагIв, амакъымалацIагIв Марыхвба Абзагв дрыцта йадыргалыз макъымршIыйарала апроект шакIвшаз йалапштI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1126\nАААКи Апсны Ахъахчара а-Министерстви йацынха йшауаш йалачважватI.\nАпсны Республика Ахъахчара аминистр йтарагылыгIв Бжаниа Давид, Ахъахчара а-Министерства аппарат аунашвахъцIагIв Кортава Вадим йгьи Ахъахчара аминистр йкьангьашагIв Чолариа Томас АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йрайгван а-Конгресс ауысхарта апны йсасытI.\nЙызлачважваз ауысква щардапI, ауат йрыуапI пычIв айсра азрыхIазырра гIащтIыххра, айсра ъачIвагIаква йырпщылу дырра хIаракIы гIацIгара. Анйара апны АААКи Апсны Ахъахчара а-Министерстви йацыта йдырхъйа йауаш апроектквагьи йрыквчважватI.\n«ХIызту агIамта айсра уыс арыпхьара амагIны дупI. Апсны Ахъахчара а-Министерства йапхьарныс зтахъу чкIвыныргIа Россия йагьу йхIаракIу айсра апхьартаква рпны дырра шрызгIацIгуш йырцхърагIитI. Ауи дырра бзи заура зтахъу рыхъаз цхърагIара дута йхIпхьадзитI», – йгIаликIгIатI Бжаниа Давид.\nАнйара пхата йакIвшатI. Апхъахьыла ацынхара щата азыщтIарцIатI. ДукI йнамихуата а-Конгресс агвып а-Министерствагьи рыцта ъачIвагIагIалхрала АААК апроектква рыуа закIы апкъ йтата зджьара йцуштI.\nАпсуа-абаза уагIахъа йгIарылцIыз йбергьльу агIвычIвгIвысква йырхIвата «пхьынцIыгIва гIазшIалыз» ажваква.\n«КIавкIаз: акультураква ралысырта»: Санкт-Петербург апны МАЭ РАН КIавкIазла ахъвшара асеминар акIвшатI\nСанкт-Петербург йаъу антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) апны ноябрь а 23 атшын МАЭ РАН КIавкIазла ахъвшара йаднагалыз «КIавкIаз: акультураква ралысырта» семинар акIвшатI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1123\nАААКи Лагулаа Беслани «Аимцакиачара» фильм апшыгIвчва йддырбатI.\nАпремьера Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта апны ноябрь а 23 атшын йакIвшатI. Афильм «Амазара» проект апкъ йтата йхъырхтI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1122\nАААК Ачандара кыт апны ъачIвагIагIалхрала атшыбжьара акIвнаршатI.\nУахьчIва аъачIвагIаква йгьапшым йгьи щардапI, ауат сквшигIадза йрылахIитI йгьи тшырпсахитI. Уыззычпу, упсы бзи йабауа уыс шпагIалухуаш, тшыззубжьуш запшнархарайа, уабапхьуш – тамамта йадгалу ъачIвагIагIалхрала анхара чкIвыныргIа арат магIын ду зму азцIгIараква рджьауапква гIарауырныс йырцхърагIитI. Арыпхьарали згIвадарахчарали жвлара джьгаррали АААК ахъвшара ъачIвагIагIалхрала йызкьазууыз атшыбжьара Гвдауыта район йаланакIуа Ачандара кыт апны йакIвнаршатI.\nАтренинг йгIадрайгватI АГУ азъазара ахъвшара йапхьауа Аджьынджьал Амина, агроинженер хъвшара йапхьауа Багателиа Айнар, физика-хIисапчпара хъвшара йапхьауа Касландзиа Нестор, МГИМО дуней журналистикала ахъвшара йгIалгаз Чкадуа Наала. Пхата йадгалаз анйара апны асасчва АААК ахъвшара аунашвачпагIв Хагба Изольди аъачIвагIагIв Хьышба Науыри рыцта апхьагIвчва йрачважватI, дыррагIацIгарали нхарта гIаурали дара руысква шалыз рархIвтI.\nЧкIвыныргIа ауат йырхIвуз йрымаджьащахъвата йаздзыргIвуан, азцIгIара рыртуан, айчважвара йалалуан. АщардагIв ари апш айчважвара йапхъахауата йалан. Атшыбжьара аналга апхьагIвчва аколледжква рпны апхьара йшнарахвуа йгьи йшадрыпхьауа зну абуклетква рыларшатI, абадыргаква амырдатI.\nЪачIвагIагIалхрала апроект йхIаракIу йгьи йазалху квтанай дыррагIацIгара йапшым анархараква чкIвыныргIа йшырдыруаш йазынархапI. Апроект джвыквлищтара ари йжвипщхауа анйарата йакIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-09-25","date":"2023-12-09T01:01:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100781.60\/warc\/CC-MAIN-20231209004202-20231209034202-00246.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9861882925,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9861882925033569}","num_words":460,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.033,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.946,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыкв адиаспора цхърагIара йазыбжата Апсны йгьи Лагъь КIавкIаз айщчва республикаква рпны йбзазауа атгIачваква рыхъазла гъын чгIвыча гIарщтитI.\nТрыкв адиаспора йгIарщтийыз агвчIа��Iвчпара цхърагIара, йалкIгIата ахвыцквагьи адуквагьи йырзалху гъын чгIвычата комплект 1200, атрыкв къала Бартын йгIатырган Апсны йгIаргтI. Ауи аунашва АААК апортал йгIадйырдыртI а-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар.\nАцхърагIара ауыс гIаджвыквызцIаз, а-Конгресс ауатыкв йгIатазцIаз АААК ЙхIаракIу асовет йалу ХIапIатI АхIмад йакIвпI.\n«А-Конгресс ари агIаджвыквцIара абгата йацыркIтI. Трыквшта апны ахIатлара анхIазырха Апсны аунашвачпагIвчва тшырзынахIырхатI ауи гвчIагIвчпара цхърагIарата йырпхьадзарныс. Датшагьи хIрынйан хIрачважватI цхърагIара йазыбжу атгIачваква йрыдынхалуа ажвлара адкIылараква рунашвапчпагIвчва йгIаргуа ачгIвыча йызквнагу йшырзыршуш апшта», – йхIватI Гицба.\nАуи йшипхьадзауала, ари апш цхърагIара амагIны датша нархарагьи амапI, йшпакIву ухIварыквын рапхъанчIви псадгьыл апны абари йапшу амальквала адиаспора ркъару айщчвара зрыбагъьауа, жвлара магIны зму апроектква йрыларцIарныс рылшитI, ауипхьадза хIабашталагIвчва рцри хакв йтамызтынгьи Апсны абзазара уысква йрылата йшгIамгIвайсуа рылархIвитI.\nАААК архъйагIв секретарь йшихIвазла, йгIаргыз ачгIвычаква аналырхра амщтахь агвчIагIвчпара адкIыларакви дари цхърагIара йазыбжу атгIачваква гIадрыбергьыльта йырзыршуштI. АчгIвычаква рызбжа цхърагIара йазыбжу атгIачваква рыхъазла Лагъь КIавкIаз айщчва республикаква йырзырщтиуаштI.\nАцхърагIара ауыс гIазрыкIапыз АААК ЙхIаракIу асовет йалу ХIапIатI АхIмад ахабарргарта портал йшгIарайхIвызла, абари йапшу ацхърагIара Апсны йтабзазауа райщчва сквшщарда руарала йгIаддрадзитI. СынчIва Апсны абзазагIвчва рыхъазла цхърагIара адыркIылра апхъала йазалху хъвдаквцIара нкъвызгауа Апсны ргIащтийыгIв Харазия Вадимгьи АААК ЙхIаракIу асовет йалаквугьи йрачважватI.\n«ХIара цхърагIара хIахIвауата Трыкв апны атекстиль компания пхатшаква тшырзынахIырхатI, ауат швабыж хIырзыразпI. АгвчIагIвчпара цхърагIара ркъарула йадыркIылтI зщала атрыкв, акурд, апсыуа, агвхъауа уагIахъаква йрыуу архарджьыгIвчва. ЙангIаджвыквхIцIа йгIашIарышвта мурадта йхIыман а-Конгрессгьи алата ацхърагIара зхъахIара мачIу атгIачваква согIата йдхIрадзарныс», – йхIватI ХIапIатI АхIмад.\nАуи йшихIвазла, акомплект 1200 рпны 400 саби чгIвычапI, 250 хъацIа чгIвычапI, 550 пхIвыс чгIвычапI. АчгIвычаква шIыцдзапI, архарджьыгIвчва рынхартаква рпны рейша йгIапшцIыргатI.\n«ЦхърагIара гIахIдрадзарныс хIара архарджьыгIвчва рхъатала тшырзынахIырхатI, ауи йамагIнызлуш, зъара йнадзуш хIгьаламчважватI, дара-дара йщаквдыргылтI. УадыргIвана анхартаква хIгIарыкIвшумцара йгIапшцIыгIгахтI, хIазсакъуа йамгвахIцIан Апсны йхIщтитI», – йгIахIгвынйыргIвытI ХIапIатI.\nЙхIаракIу асовет йалу ари агIвычIвгIвыс йшипхьадзауала, арат ауысква здинла, зыбызшвала, зуагIахъарала йапшым ауагIа рагвынгIвра, рацIагылра дыргвышхвитI. Датшагьи рмагIны зладуу ари акIвпI: ауагIа абаргвыраква ррыдзрала йацацхъарагIитI, йгIадзынгылуа абанпараква аргванырчIвитI, Апсны апны агIвычIвгIвы��агIари амамырри рыщата дрыбагъьитI.\nАгвчIагIвчпара хIатлара амшынла йгIахъырган Апсны йгIаргтI, ауи йацхърагIатI Астомбыль апны йынхауа «Согъвым хIатланкъвгара компания».\n«Ари амаль гIасрысабапуата йъагIахIцхърагIаз ахъазла швабыж сшырзыразу расхIвырныс стахъыпI «Согъвым хIатланкъвгара компания» аунашвачпагIв Метин Узун йгьи акапитан Исмет», – йгIацицIахтI ХIапIатI АхIмад.\nАуи датшагьи йшихIвазла, уыжв ласыла Трыквшта апсыуа культура квтаква рфедерация йрабадыруата агвчIагIвчпара цхърагIараква адыргалырныс ргвыгъапI. Ауи акIвпIта, йгIарщтийыз ари ацхърагIара гьцIыхъвам, ужвыгьи датша ащтагIайуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/tryku-diaspora-tsqhragara-yazybzhu-abzazaguchua-ryqhazla-apsny-chguychata-komplekt-1200-garschtit","date":"2023-12-01T13:29:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100287.49\/warc\/CC-MAIN-20231201120231-20231201150231-00606.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9989971519,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.998997151851654}","num_words":368,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресси Апсны Республика азгIвадарахчара а-Министерстви апхьара сквшшIыц апны акыт апхьартаква рапхьагIвчви рарыпхьагIвчви рзгIвадара рхъвыхрала апроект джвыквнацIахтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Апсны азгIвадарахчара а-Министерстви ареспублика акытква рапхьартаква рпны диспансеризация акIвыршарала анхара йгIвбахауа ахъвы джвыквырцIатI. Апхьара сквшшIыц апны йапхъахауата йъацаз Очамчыра район йаланакIуа Джьгьарда кыт акIвпI. РзгIвадара дырхъвыхныс ауаъа йгIадгылтI Гвада кыт апхьагIвчвагьи арыпхьагIвчвагьи. ЗымгIва шалаз айъазагIвчва швкIгIвы раъара йырпшытI.\nЙшцIасхаз апшта, диспансеризация гIвхъвыкIта йшан. Йапхъахуз амш апхьагIвчви арыпхьагIвчви ща рылырхын йдырхъвыхтI, мшквакI анагIвс ауат ргIарбараква рымата знархараквала йапшым айъазагIвчва гIарддырпшытI. АпхьагIвчва йырпшытI акардиолог Пипиа Инга, ЭКГ ахъызхуа амедахща Джьынджьолиа Эльза, аофтальмолог Сангулиа Фатима, апедиатрква Голандзиа Алиси Берберян Гайани, ареабилитолог Агрба Арзадин, арентгенолог Берзениа Аслан, ауролог Смыр Давид йгьи аэндокринолог Джьыкьырба ХIамид.\nАрыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара аъачIвагIагIв Хьышба Науыр диспансеризация магIныта йаму йхIватI.\n«Анчва йбзирала, ацIайква райхIарагIв згIвадапI, ауаса щардагIвы рпны урология йгьи кардиология нархараквала йахъуымгауата уызхьпшра атахъу апроблемаква гIараутI. Ауи йапшым азгIваква пасата, йалкIгIата – агIвычIвгIвыс дшхвыцыркIву йгIаудырырквын шбзийу чIыдахъвыла йарцIабыргитI. Акытква рбзазагIвчва, йалкIгIата – саби щардагIв зму атгIачваква йаназаману айъазагIв йызцарныс лшара анрымам аъапI. Араъа йыгIбауа адиагнозкви архъвыхракви ужвыгьи зны диспансеризация магIныта йаму гIахIдырбитI», – йхIватI Хьышба.\nДжьгьарда кыт ахъада, АААК ашIыпIа хъвшара аунашвахъцIагIв Амычба Адгвыр АААК апроект хвду аквицIатI.\n«ХIкыт апхьарта апны диспансеризация шакIвшушыз ахабар арыпхьагIвчвагьи ан-абачвагьи айгвыргъьатI. Асабиквагьи арыпхьагIвчвагьи йауацIыху медицина рхъвыхра йгIакIылстI, ауи ахъазла хIара Адуней апсуа-абаза конгрессгьи айъазагIвчвагьи швабыж хIырзыразпI. Ари апроект хвы аквцIауачвапI, йалкIгIата угвы ахвгIитI ажвлара адкIылара асабикви арыпхьагIвчви рзгIвадара йъайгвыгIвуа», – йхIватI Амычба.\nДиспансеризация акIвнаршауата а-Конгресс ари агIынхауата мгIва йыквлитI. Йапхъахауата ауи апш уыс асквш 2023 мартI агIан йыншатI. Апроект Апсны акытква рапхьартаква рапхьагIвчва йнардзу медицина цхърагIара шрадзуш йазынархапI. Ауи ахчала дацхърагIитI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса. Ауыс архъйара йгIаланадыркIтI акардиологква, аотоларингологква, аневрологква, аофтальмологква, апедиатрква, ауролог йгьи арентгенолог. ЙащтагIайуа адиспансеризация сентябрь а 15 угIалагата а 17-дза ащхъа кыт ПсхIвы апны йакIвшуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-akytkua-rapkhiaguchua-rzguadara-rqhuykhrala-ankhara-ygubakhaua-aqhuy-dzhuykunatsat","date":"2023-12-03T17:13:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100508.42\/warc\/CC-MAIN-20231203161435-20231203191435-00399.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9826617241,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9826617240905762, \"inh_Cyrl_score\": 0.010814190842211246}","num_words":286,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.95,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАйсыгIв дзыгIзаз агара: АААКи Гвдауыта амузейи гIарбара адыргалтI\nАдуней апсуа-абаза конгресс Гвдауыта йаъу Дбар Сергей йыхьыз зхъу Апсны ауагIа р-Абашта айсра АкъральыгIва музей аэкспозиция йахъвыкIу агараква гIвымшкIла йатдрыпауа ргIарбарта адгалра йацхърагIатI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1082\nАААК хабарргарала ахъвшара анхагIвы Бгъанба Щазина «Рица апны ацIыхъваквшвараква» фестиваль далауреатхатI.\nАААК хабарргарала ахъвшара анхагIвы Бгъанба Щазина адуней апсуа-адыгьа литература фестиваль «Рица апны ацIыхъваквшвараква» далауреатхатI. АуысагIв шIа ллитература ршIыйара йгьи апсуа бызшва агIащаквыжьри тшауацIнарыхри дъацхърагIауа ахъзла диплом гIалырттI.\nХIлайхIвахIвитI Щазина, апхъахьылагьи лыршIыйара апны адахIвраква лзыхIтахъпI!\n«Апсуа кIвалдзы». АААК «Амазара» проект йауу афильм шIыц гIанарбатI.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1081","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-09-21","date":"2023-12-01T13:57:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100287.49\/warc\/CC-MAIN-20231201120231-20231201150231-00677.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9546480775,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9546480774879456, \"inh_Cyrl_score\": 0.01334208995103836, \"oss_Cyrl_score\": 0.012603428214788437}","num_words":111,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.027,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.857,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nСогIвым апны апсуаква руагIахъа гIахIвыга макъымква разкIкIра апрезентация акIвшатI\nНотала йгIву апсуа уагIахъа макъымкIва ракIвымкIва азкIкIра йаншвалтI ауи адызгалыз йалайцIаз амакъымквагьи. Акнига апрезентация Апсны асаби йгьи ашIара ргIахIвчва гвыпква ХХV рреспублика анкъвакъвра «Аӡыхь» апкъ йтата йакIвдыршатI.\n«Ирӡтәым» проект апкъ йтата апхьагIвчва тшынкъвцара ацIасква рархIвтI.\n«Ирӡтәым» проект апкъ йтата Апсны апны гIатгара зму арыпхьагIв, Жвандрыпщ аквтанай апхьарта адиректор Габуниа Джьума апсуаква тшынкъвцарала рцIасква йырзынархаз йлекция акIвшатI. Ауи йаздзыргIвытI Гвдауыта район йауу пщапхьартакI рпны йапхьауа цIай 60-гIвы райхIа. Ауат Мгвдзырхва кыт йаъу «Апсны парк» этнопарк апны тшазыркIкIытI.\nАри «Ирӡтәым» проект йаланакIуа йцбахауа лекциян. Ауат зымгIва апсуа уагIахъа ргвбайара, рцIасква, ртурых йгьи апсуаква ръадаб-намыс йащату апсуара ауагIа йрылагара йырзынархапI.\n«Ирӡтәым» (апсышвала – «йрыдзчIвым, йрыдз йамуаш» – гIаныцIитI) АААКи Апсны акъральыгIва университет апсуа бызшвала акафедра арыпхьагIв Джьугелиа Инни йацдырхъйауа проектпI. Апроект сынчIва мартI агIан йджвыкврыжьтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-05-10","date":"2023-12-03T10:25:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100499.43\/warc\/CC-MAIN-20231203094028-20231203124028-00281.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9972425103,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9972425103187561}","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.061,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК VIII Айззараду апленар алачIвара апны ООН, ЮНИСЕФ йгьи ЮНЕСКО йырзырщтиуаш арезолюцияква нарахвтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду апленар алачIвара анхара йахъвыкIта йакIвшаз, йапшым ауысква йырзынархаз ауатыкв айчважвараква ООН, ЮНИСЕФ йгьи ЮНЕСКО йырзырщтиуаш арезолюцияква нахврала йалгатI. Ауат адиаспораква ъабзазауа акъральква рпны апсуа-абаза уагIи ауат ркультура квтакви рхвитнагIаква хчара йазынархапI.\nАААК VIII Айззараду апрограмма хсекциякI нхушта йалан. Ауатыкв айчважвараква рыуа азакI уыжвгIанчIви дуней апны апсуакви абазакви ръадаб-намыс цIасква йрыщату «Апсуара» агIарысабапра йазынархан. Датшагьи секциякI апны цри бызшва гIащаквыжьри тшауацIнарыхри ауыс апны узынйауа абаргвыраква гIащтIырхтI. Йхпахуз чкIвыныргIа ргIадзныргылра, спорт, псабарахчара йырзынарху ауысква аднакIылтI. «Айшва гьагьаква» йырхъпшылуан СогIвым йаъу а-Конгресс ауысхарта анхагIвчва: АААК йаланакIуа апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина «Апсуара» асекция акIвлыршун, арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда «Цри бызшва» йъаквчважвуз даъан. ЧкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала ахъвшара аунашвачпагIв Берзениа Валери��и ахъвшара апны ауи йыцынхауа Квициниа Эсми «ЧкIвыныргIа, спорт, экология» секция йахъпшылуан.\nАбаза уагIа атгIачва рпны рахIа хъадата йырпхьадзауа ацIасква цIахъызтшныс шварагIвару уыжвгIанчIви заман апсахраква дрызхъвыцуата Бебиа Екатерина йгIалылкIгIатI апсуакви абазакви ръадаб-намыс йащату Апсуара йарыбагъьауа абагвынгIвра ацIасква ухчара ахъазла ауи апхьартаква рпрограмма йалацIара шатахъу.\nАпсуара йазынархаз айчважвара апны ражва рхIватI Апсны Республика АуагIа Райззара йавице-спикерыз афилософия наукаква ркандидат Гамисониа Эмма, ауысагIв СакIаниа Гвында, Апсуа радиуа ажурналист Ачба Алина, «Абазашта» газет аредактор хъада Къвыл Фардауыс, Апсны Республика Ажвлара палата асекретарь КIьычба Гульи.\nАйчважвара йалаз, Ставрополь шта ахьыла АААК VIII Айззараду йаделегату Аджьбакь Мурат ауагIа йырцIасу агвбайара апсуакви абазакви йрыщтагIайуаш абанпараква йрызгIанырыжьра ахIатырла акытква ргIащаквыжьри ртшауацIыхри ауыс амагIны гIаликIгIатI.\n«Сара сцри бызшва акыт апны санду йслырдыртI. Йара ауаъа акIвпI суагIа рцIасквагьи, рхабзаквагьи, динта йынкъвыргауагьи ъаздырыз. Апсуара шхIхчуш хIазхъвыцуазтын акыт штшауацIнахIрыхуаш хIалачважвара атахъыпI», – йажва найырдзатI Аджьбакь Мурат.\nХагба Изольда йакIвлыршуз ауагIахъа бызшваква руыс аквчважвара йалан АААК ЙхIаракIу асовет йалу апсуа бызшвадырыгIв йгьи аполитик Чрыгъба Вячеслав, Апсны анаукаква р-Академия апрезидент, акIавкIаздырыгIв, апрофессор ДжьапIуа Зураб, Апсны Республика арыпхьарали абызшва политикали аминистр йтарагылыгIв Кварчелиа Ада.\nЧрыгъба Вячеслав йшибауала, уахьчIва апсуа бызшва агыларта зтIахсахаз ауи ъанадрыскIьауи дукI чва ъахъарымбахуи акIвпI. Абызшва ахв щтIухра, ауи ауагIа алачважварныс бзи йырбауата йучпара ахъазла ашIара йырзынарху, гвыбзыгъата йлыху къральыгIва программа атахъыта йпхьадзитI апхьахьа.\n«РахIа уызквсра атахъу ашIара ракIвпI. Арыпхьара, хабарргарала аполитика рпны йалакIыта амальква нахвра атахъыпI. Аправительства ахьыла угIалагата асквш 2015 январь а 1 йгIашIарышвта къару зму, ауаса ахъаз ашвъабгъьы йгIанхалыз апсуа бызшва ауысла а-Хабза нырхара атахъыпI», – йгIаликIгIатI Чрыгъба.\nАбызшва ауыс йнардзата анузыхIвуш аквтанай апхьартаква йгIарылгаквауа апсуа бызшва абгата йырдыруата, йаущтта йалачважвауата йанцара агIан акIвта йпхьадзитI ауи.\nКварчелиа Аида лгIачважвара цри бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра ауысла Апсны апхьартаква рпахь йгылу абаргвыракви ахачIвкви йырзыналырхатI. Ауи йшылхIвазла, апсуа бызшвали литературали арыпхьара апрограмма сабап ъалам, абызшва арыпхьара йазалху асахIатква ъапшым, апхьартакви акласскви рпны абызшва ардырра анадзараква кIара ъагIвыргауа, арыпхьагIвчва йнардзу уыжвгIанчIви методика материал ъарымам акIвпI апсуа бызшва хъачвамщара азырбауа йызцаз. ЙгIачважвуз ари ауыс апны рыцIа гватра ззыбачIву анархараква гIалырбатI.\n«Апхьартаква, аклассква зымгIва йрыквшвауа программа гIаныршамкIва, ауи йаквыргIапста апхьагакви арыпхьагIвчва рыхъазла ацхърагIагакви лыхымкIва амаль гьамам. Ауи акIвымкIвагьи Интернет апсуа бызшвала уталра атахъыпI», – ажва гIалгтI Кварчелиа.\nБерзениа Валерийи Квициниа Эсми чкIвыныргIи спорти экологии йырзынархаз рсекция анхара джвыквырцIауата ЙадкIылу ауагIахъаква р-Организация (ООН) йазынарху, Апсны акъральгIвчви ажвлара адкIыларакви ООН а-Устав йгIанахIвауа ахвитнагIаква рытра ауысла ажванахъаква зну арезолюция апроект асасчва ахадыргIвазатI.\nАри асекция акIвйыршун АААК Айкьангьашырта клуб аунашвахъцIагIв Зантариа Рустам. Аэкспертква – каратэ-до Шотокан–Рю Казэ Ха Адуней федерация авице-президент Абыхвба Ахри аэколог Кириа Михаили – рыцта «айшва гьагьа» йадзхъачIвакваз дара рышта апны йзынйауагьи адуней шабгу ахъазла магIны змугьи аэкология уысква йгьи Апсны апны спорт атшауацIыхрала уызквгвыгъушта йаъу алшараква йрыквчважватI.\n«УахьчIва хIычкIвынчва ашвъа йаным адуней анйараква йцауа, йапшым адкIылараква йрылалуамцара рыхьыз адуней шабгула йдыргарныс лшара рымапI. Са йшспхьадзауала, ауат алшараква гIарысабапра атахъыпI. Швгвышхва, аорганизацияква гIашвау, рхъвыхра нхара акIвшвырша. ЗакIы штшапсахуаш уаззыргвыгъауа лшара аъапI – аэкология ауысква рпынгьи», – йгIаликIгIатI Кирия ашIаква рыцIа йшджьгарызлуш йаквгIазшIитуата.\nАрезолюция апроект аквчважвара «айшва гьагьа» асасчвагьи гIалалтI, ауат ауи йалацIа йауаш нархъагаквакI гIархIватI.\nАжва ахъазла, ажвлара уысква джьгарта йрылу Аршба Валерия арезолюция ООН апны йалархIвауа ашвъаква апсуа паспортквагьи шрылазлуш ауысла ажванахъа алацIара атахъыта йылхIватI. Лажва налырдзауата ауи йгIацылцIахтI апсуа спортсменква адуней анкъвакъвраква йшрылазлуш тшанырцIара ахъазла рпаспортква гIадрысабапырныс йахвитзара шатахъу.\n«Айшва гьагьаква» зымгIва рпны айчважвараква алдыргауата адуней организацияква йырзырщтиуаш арезолюцияква нарахвтI. «Апсуара» секция апны йнарахвыз арезолюция апсуа-абаза диаспора адуней шабгу апны абаза уагIа йшрыуу, хвитнагIагьи шырквнагу, апсуакви абазакви ъабзазауа къральква рпны акультура квтаква гIныршара шатахъу гIанахIвитI. Ауи ашвъа ЮНИСЕФ йырщтиуаштI. «Цри бызшва» секция арезолюция хъадата йгIалнакIгIитI АААК йгьи ЮНЕСКО апсуа бызшва гIахчара, тшауацIнарыхра, ауагIа йрылагара йазынхуш агIаджвыквцIараква. Асекция ахъпшылыгIвчва ауи ашвъа ЮНЕСКО йазынадырхитI. АшIара йырзынарху аполитика, спорт, экология йанрыквчважва амщтахь йнарахвыз, ООН йазырщтиуаш ашвъа асекция апны йгIархIваз анархараквала ООНи Адуней апсуа-абаза конгресси рацынхарала лшарата йаъу гIанарбитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду СогIвым апны декабрь а 7-8 руацIа йакIвшитI. VIII Айззараду йазынарху алалраква йапшым аформатквала декабрь а 11-дза йаъазлуштI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс айззарадуква хвысквша рпны зны йакIвшалитI. Адуней шабгу йбзазауа абаза уагIа ргIащтийыгIвчва тшазыркIкIитIта адкIылара анхара агIарбараква йрылапшитI, унашвачпагIви ЙхIаракIу асовет йалазлуши алырхитI. Ауи акIвымкIвагьи айззараду апны апхъахьыла анхара апрограмма лырхитI, анхара анархара хъада дрыбагъьитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс VIII Айззараду ахабар дыргауата йацынхитI: Апсны акъральыгIва телерадиуакомпания (АГТРК), «Абаза-ТВ» телеканал, Sputnik Апсны хабарргарта агентства.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-aguyp-oon-yunisef-ygii-yunesko-rezolyutsiya-rzyrschtiuasht","date":"2023-11-28T20:00:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099942.90\/warc\/CC-MAIN-20231128183116-20231128213116-00726.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9885323048,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.988532304763794}","num_words":797,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Диспансеризацияла анхара апкъ йтата айъазагIвчва ргвып ПсхIвы кыт апны дугьи хвыцгьи рзгIвадара дырхъвыхтI.\nЙызкьазууыз адиспансеризация Адуней апсуа-абаза конгресс сентябрь а 15 йгIашIарышвта а 18-дза ПсхIвы кыт апны йакIвнаршатI. Анахьанат акытква йгIарыквухырквын араъа уагIата йгIаланакIыз агалагьи йщардагIвын.\nАкыт ацара ъабаргву йгIалцIла хысквша цIуата ауи абзазагIвчва рзгIвадара гьдмырхъвыхсызтI. АААК акыт йту дугьи хвыцгьи рзгIвадара архъвыхра хъвдаквцIарата йнанауахвтI. Ареспублика згIвадарахчарала а-Министерства, СогIвым район аунашвахъцIарти аполиклиникакви рцхърагIарала адиспансеризация швабыж йауацIыхта йакIвшатI. Асамолет ауылагьи арылагьи гIван-гIван йпссгIатI. Диспансеризация апкъ йтата ПсхIвы йапхъахауата УЗИ йгьи ЭКГ ргIапсгаква ргатI. Рейс кIьыдала акыт рентгени флюорографии злахъырхуа йатдрыпауа рентген диагностика ргIапсга ргатI.\nАри акыт ацара йагIаджвыквцIагIвхаз арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда лакIвпI.\n«Ари йапшу йауацIыху ауыс зджьара йгIанымхауата гватшныта тшазадыгIгалтI. ПсхIвы йрыдынхалуа СогIвым район аполиклиника акIвпIта – апхъапхъа аполиклиника айъазагIв хъада Тыжвба Андрей дхIыцта ауыс шадыгIгалуаш лыхIхтI. Ауи амщтахь згIвадарахчарала а-Министерства апны аминистр йтарагылыгIв Делба Саиди айъазара-профилактика нхарала а-Министерства аунашвахъцIарта аъачIвагIагIв хъада Гуниа Есми хIыцта агвып айъазагIвчвата йрылазлуш щаквхIыргылтI. СогIвым район ахъада Читанава Алхаси ПсхIвы кыт ахъада Новинкин Петри акыт йцушыз айъазагIвчва ргвып бзазарта рызгIараутI, йауа ухIварыквын, ауат ауаъа хымшкI йынхара атахъын. ХIара йапымшвтуата аэропорт телефонла хIрабадыруан, ПсхIвы йпссгIуш арейсква агвынхIыргIвуан – ауаъа апссгIара амш аъаща йапщылапI», – лхIватI Хагба Изольда.\nДатшагьи ауи йгIалылкIгIатI ари йапшу ауыс йапшым абаргвыраква шапщылу, ауаса ауатква зымгIва ахъвдаквырщттI, акыт йъацазгьи ПсхIвы абзазагIвчва швабыжта йрысабапхатI.\n«АйъазагIвчвагьи, хIыздгылыз зымгIвагьи хIхIатыр ъарбаз абзирала акыт апны йнымшас рхъвыхра акIвхIыршарныс хIылшатI. Швабыж йхIгвапахатI акыт абзазагIвчва йырзыхIчпаз хвы азырымбауата йъагIанырымжьыз.\nАкыт ацара баргвыпIта – ПсхIвы абзазагIвчва йаназаману рзгIвадара дырхъвыхырныс рчвыбаргвпI. Ауи йгIалцIла ауагIа рзгIваква гIардырра йахъазымкIва йчпара атахъугьи рзыщаквдыргылуата йадыгIгалыз ари ауыс, кьангьаш аламкIва, йатахъдзан, сабапгьи алан», – йгIалылкIгIатI Хагба.\nАнхара хымшкI агатI. ЙшцIасхаз апшта, апхъапхъа ауагIа ща рылырхын йдырхъвыхтI. Абиоматериал НИИЭПиТ анхагIвчва йнарахвын йара ауи амш самолетла СогIвым йыргатI. Ащаква ргIарбараква йащтагIайуаз ащымта айъазагIвчва йырнапIыцIашвахьан. Ауи акыт абзазагIвчва йнархъу диагностика йгIакIылсырныс лшара рнаттI.\nАдиспансеризация знархараквала йапшым 11-гIв айъазагIвчва алан: акардиолог Пипиа Инга, амедахща Нарманиа Ева, арентгенолог Берзениа Аслан, астоматолог Амычба Лев, агинеколог Читанава Оксана, асаби хирург Апба Зита, аневропатолог Сангулиа Фатима, аэндокринолог Аргвын Нана, аофтальмолог Кове Анна амедахща Царгуш Мадина длыцта, ауролог Смыр Давид, атерапевт Тыжвба Андрей йгьи НИИЭПиТ анхагIвчва Горухчиева Фаини Трапщ ХIамиди.\nАрыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара аъачIвагIагIв Хьышба Науыр акыт абзазагIвчва амедицина рхъвыхра штшаздрыхIазырыз гIаликIгIатI:\n«ЙхIвара атахъыпI акыт абзазагIвчва швабыж пхата йшгIахIпылыз. Йубун ауат йшауаш апшта архъвыхраква зымгIва йгIаркIылсырныс шыртахъыз. Йшабгу йгIауахвырквын, ауагIа згIвадапI. Ауаса урология, кардиология, стоматология нархараквала гватра ззыбачIву проблемаквакI гIараутI. Офтальмология нархарала йгIауахвырквын – йымкъвауата хирург дрыднымхалуазтын зылаква йрымбахуаш зджьакI аъапI. Зунашва схIвауа айхIарагIв зныбыжьла йнаскIьахьу уагIапI».\nАгинеколог Читанава Оксана акыт абзазагIвчва данырпшуаз гвы зылтыз хIыцагIвылшатI.\n«АпхIвысква тшгIарызмырдыруа, ауаса йрылу згIваквакI гIасаутI, ауат хIрайъазуштI. АпхIвысква зымгIва руацIа рак амазтын рщала йхIырхъвыхтI. Анализта йгIахIахвыз зымгIва СогIвым йыгIгуштI. Ауаъа йынхауа ацитологква мшквакI руацIа ауат ргIарбараква гIахIархIвуаштI», – лхIватI Читанава.\nАкыт рхъада Новинкин Петр ари ауыс бзи адгалра йапщылаз зымгIва дшырзыразу йхIватI, йакIвдыршаз адиспансеризация магIныта йамугьи гIаликIгIатI.\n«СынчIва зджьара йгIанымхауата йгIахIыдахIвтI. ЙгIалскIгIара стахъыпI Адуней апсуа-абаза конгресс. МызквакI рапхъала ауати хIари хIанйатI, сентябрь ари ауыс шадыгIгалуашыз хIаквчважватI, йаргьи уахьчIва йсхIва ауаштI ауыс тамамта йъалыхIхыз абзирала зымгIва йнардзата йшхъйаз. ХIара ари апш лшара ъахIауыз хIайгвыргъьитI, ауыс йапщылаз дзачIвызлакIгьи хIизыразпI», – йхIватI ауи.\nДиспансеризацияла апроект Апсны акытква рапхьартаква рапхьагIвчва йнардзу медицина ��хърагIара шрадзуш йазынархапI. Ауи АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ахчала дацхърагIауамца йакIвшитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-pshuy-kyt-abzazaguchua-rzguadara-arqhuykht","date":"2023-11-28T17:06:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099892.46\/warc\/CC-MAIN-20231128151412-20231128181412-00683.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9932051897,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.993205189704895}","num_words":522,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.955,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Очамчыра апхьагIвчва рквта футболла йапхъахуз ачемпионат ари амтшаша, сентябрь а 29, йалгатI\nСквшбжакI ауацIа Очамчыра район йауу жвипщкомандакI АдзыгIвбжьа, Тамыщ, КвтIол, Марквыла, Гвып кытква йгьи Очамчыра къала ртопасыртаква рпны ахъвмарраква акIвдыршун. Йшалу йгIауахвырквын анкъвакъвраква 9-10 сквшы йырту цIайчвата 130-гIв рылан.\nАчемпирнат акIвыршара згIаджвыквцIару Очамчыра район аунашвахъцIарта чкIвыныргIи спорти руысквала ахъвшара акIвпI. Анкъваквъраква радгалра ахчала йацхърагIаз Адуней апсуа-абаза конгрессгьи рылапI.\nАчемпионат Очамчыра атопасырта апны гвыргъьахъвыта йхъыргIвахтI. Ауи Апсны АйгIайри Ахъахвитри рысквш 30 артлапIара йаквдыршватI. Очамчыра район аунашвахъцIарта чкIвыныргIи спорти руысквала ахъвшара аунашвачпагIв Пачулиа Тимур айззара йалаз, йгIадгылыз сальам райхуата тшырзынайырхатI. Ауи анкъвакъвра адгалра йацхърагIаз зымгIва дшырзыразу йхIватI.\n«УагIа щардагIв гIацхърагIата йакIвшаз ачемпионат арайон ахъазла магIны змаз, сабапра злаз уыста йалтI. Анкъваквъра ъадзакIвшуз агIамта ауацIа хIара йыгIбун ацIайква йхъвмарпхьадза рыцIа-рыцIа йшрызхIуз, йшбагъьахуз, рылаква шгъьазгъьазуаз. ХIгвыгъитI хIапхъахьыла акомандаква рыцIагьи йщардахушта, йалкIгIата – акытква рчIвква. Ауаса йалуазтын – ачемпионат рыцIагьи йауырахуштI», – йгIаликIгIатI Пачулиа.\nЧкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аъачIвагIагIв Квициниа Есма ари йапшу апректква апхъахьылагьи йрыцыркIырныс йшхIазыру лрыбагъьатI.\n«АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи агвып шабгугьи рахьызла ареспублика ахъаз магIын ду зму ари апш уыс ъадыжвгалыз ахъаз хIшразу швасхIвитI. ХIара йанакIвызлакIгьи хIхIазырпI чкIвыныргIа рызхIара йазынарху апроектква йрыцхIкIныс, хIгвыгъитI арат анкъвакъвраква ужвы ансисквшагьи йакIвшалушта», – лхIватI Квициниа.\nАтурнир ацIыхъвагIарбараквала апхъагылара Очамчыра 2-хауа апхьарта йтнагатI, йгIвбахауа агыларта Тхьына кыт, йхпахауа – Беслахв кыт йыркIытI. Анкъвакъвра йалаз зымгIва Швача йыргата ауаъа «Фишт» стадион апны октябрь а 7 йакIвшуш «Зенит» йгьи «Швача» футбол командаква ранйара йадырпшуаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/futbolla-ochamchyra-apkhiarta-liga-yapqhakhuz-agamta-alnargat","date":"2023-11-28T16:59:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099892.46\/warc\/CC-MAIN-20231128151412-20231128181412-00882.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9944654107,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9944654107093811}","num_words":220,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.041,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАсаби йан лыхшла дуырчарныс магIныта йаму йалачважватI АААК йаланакIуа Ан-абчва рклуб апны\nАсаби айъазагIв АгIвдза Илони акушер-гинеколог Воробьева Виктории АААК йаланакIуа Ан-абачва рклуб алачIвара апны асаби йан лыхшла дуырчарныс магIныта йаму йалачважватI. Анйара ООН Асаби фонд (ЮНИСЕФ) СогIвым йаъу ауысхарта ацхърагIарала, ауи анхагIвчва Аргвын Нали Сулава Мадини алата йакIвшатI.\nАААК агIвычIвгIвыс йапхъахауа цхърагIара шйурадзушла атшыбжьараква Тамыщи КвтIоли кытква рпны йакIвнаршатI.\nАрыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали АААК ахъвшара апроект апкъ йтата МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира Тамыщи КвтIоли кытква рапхьартаква рапхьагIвчва рыхъазла агIвычIвгIвыс йапхъахауа цхърагIара шйурадзушла тшыбжьара акIвлыршатI.\nАААК СогIвым йаъу а-Реабилитация квта йыцIакву Асквш шIыц ахъазла асогIаква рызнащтийтI\nАдуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва зызгIвадара аъаща йгIалцIла зылшараква ахъарысу асабиква ъацIу ареспублика Реабилитация квта согIа хъагIа азыргатI. Асквш шIыц ахьызла ауат асабиква йырзалху асогIаква радгалра дацхърагIатI ахIаракьатчпагIв Къварча Абесал.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2022-12-24","date":"2023-12-01T12:32:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100287.49\/warc\/CC-MAIN-20231201120231-20231201150231-00831.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9883559346,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9883559346199036}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.031,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI.\nАшвъаква йгIархъыху афильм шIыц «Апсуа кIвалдзы» йапхъахауата «Гвма» культура-уысхарта уатыкв апны йгIадырбатI. Ауи апсуа айсгIвы йтурасы уыла йгIацIанажьитI, акIвалдзы ахъвква, алкIгIараква гIахънатIитI, асуратчпагIв ДжьапIуа Батал ауи шгIащаквйыргылхыз гIанарбитI. Афильм дарежиссерпI Логуа Дауыт.\nАфильм акIвйыршитI чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий. Ауи ари апш кино гIаныршара ауыс шгIаджвыквырцIаз гIахIайхIвтI.\n«СквшквакI цIуата АААК апсуакви абазакви ргвбайара тынха йазынарху апроект архъйитI. ХIара апроект апкъ йтата ужвыгьи йчпа йауаш щарда хIазхъвыцтI. Ауи асахIат асуратчпагIв ДжьапIуа Батал апсуа айсыгIв йкIвалдзы агIащаквыргылхра дадынхалуан. ХIара ауи йгIаквчважвауа фильм ахъухырквын джьащахъвахушта йхIпхьадзатI. Абарауаса ари ауыс гIаджвыквылтI», – йхIватI Берзениа.\nДатшагьи ауи йгIахIайхIвтI акино шхъырхуаз, баргвырата йзынйуз.\n«ХIара йхъыхIхуаз афильм гIазквчважвауа VI асквшышв агIан йынкъвыргуз акIвалдзы акIвпI. РахIа йбаргвыз ауи шаъаз атамам гIардырра акIвын, йауа ухIварыквын ауи гIазхIвауа швъа архивква рпны йхIаута йгьаъам. Ауаса ДжьапIуа Батали Логуа Дауыти йгIапса-йдзышызтынгьи ауи асурат рзыгIащаквыргылхтI. Акино артефакт ъагIарауыз ЦIабал апны йхъыхIхуан», – йгIацицIатI Берзениа.\nЦIабал йахъазымкIва афильм ахъыхрала анхара ДжьапIуа Батал йсуратчпарта, Ардзынба В.Г. йыхьыз зхъу Айсра ртшхъвара амузей, Апсны акъральыгIва музей, «Афырхы» спорт клуб атшыбжьарта рпынгьи йакIвшатI. Афильм апны йгIадрысабаптI археолог Воронов Юрий йтгIачва рархив йауу ашвъаква. Акино гIанзыршакваз кIьыдата археологква Счастный Дмитрийи Кайтан Шандори йшырзыразу рхIватI.\nАкино хъызхкваз йгIащтIырхыз ауыс йаквчважвауата ДжьапIуа йгIащаквйыргыхыз акIвалдзы шбагъьу апшыгIвчва йддырбатI. Ауи ахIатырла ауат акIвалдзы ауи азаман агIан йаъаз абджьарквала йдырхъвыхтI.\nАсценарий згIвыз йгьи йарежиссеру Логуа Дауыт акино магIныта йаму даквчважватI.\n«Са сшапшуала, зпсадгьыл атурых йапщылу азцIгIараква зхъа йаззмыргылуа агIвычIвгIвыс йбзазаща гьнархъам. Сара схъатала йсымаджьащахъвадзан хIапхъанчIви турых ахъвыкI цIолата салалырныс. ХIара апсуа айсыгIв йфаша хIаквчважварныс хъатахIкIын йшхIылшуз апшта хIуыжвгIанчIвиква зпшырныс йрымагIальаматхуш кино хъыхIхтI», – йхIватI ауи.\nАри ДжьапIуа Батал йгIащаквйыргылхыз йгIвбахауа кIвалдзыпI. АсуратчпагIв йшгIаликIгIазла, айсыгаква рчпара гIамта йгьи къару щарда уыквызхуа уыспI. АкIвалдзы йахъазымкIва айсыгIв йыдгалан айха хъылпа, квпса, йалкIгIу абджьар квпшыраква. Айсыгаква «ламиляр» – хIва йызпхьауа адгалчIв хвыц-хвыцквала йалапI. ДжьапIуа йчпаз акIвалдзы ауи апш дгалчIвта 797 агатI.\n«АпхъанчIви заман абараса хвыц-хвыцта йалаз айсыгаква гIадрысабапуанта – саргьи йназымггIазымгуата йара ауи апшта йгIащаквсыргылхырныс йаквскIтI. Щатата миллиметркI швпIарата йызму айха гIасахвтI – ауи апш айхан апхъанчIвиквагьи йгIадрысабапуаз». – амадзаква хIыцагIвишатI ДжьапIуа.\nАуаса ауи йгIаликIгIатI апхъазаман акIвалдзы гIазлырхуаз апкъыгIвасква шапшымыз. Айха дгалчIвква йгIарылхыз айсыга нкъвызгуз хъара зкIуаз агIвычIвгIвысква ракIвын. Ауи акIвымкIвагьи, айха айсыгаква мжьагацара ахъазла рызнала, хьапщла йхъыркъьун. АйсыгIвчва шырзалыргуш апшта уыла йгIацIакIкIауа ачваквпшыраквагьи гIадрысабапуан.\nАшвъаква йгIархъыху афильм «Апсуа кIвалдзы» онлайнта уапшы йауаштI. Ауи Адуней апсуа-абаза конгресс асайт апны узазцитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/apsua-kualdzy-aaak-amazara-proekt-yauu-afilim-tshyts-ganarbat","date":"2023-12-03T17:04:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100508.42\/warc\/CC-MAIN-20231203161435-20231203191435-00443.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9980195165,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9980195164680481}","num_words":388,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуне�� апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет айгIайра гIараргванра апны апхIвысква ралацIара йазынархаз уатыкв айчважвара акIвнаршатI. Ауи асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз айгIайра асквш 30 артлапIара йапщылата йадыргалтI.\nАнйара гIахъылтIуата Адуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина лысасчва – айгIайра апны залацIара «гвы арымтуата, йаквнагауа хвгьи акврымцIауата» йгIанхалауа апхIвысква – йгIайззакваз йрабалырдыртI.\n«ХIысасчва рыуа дзачIвызлакIгьи лара лтурых, айгIайра апны лара лалацIара лымапI. ЙгIалскIгIара стахъыпI араъа йаъакву кIара ззырымхIвас агIвычIвгIвыс дуква шрылу. Сара йстахъыпI ауат рхабар ауагIа йыргIарныс йгьи йырдырныс», – лхIватI ауи.\nЛаргьи зымгIва кIьыда-кIьыда дгIарыквчважватI.\n«Араъа дхIылапI афыр йан, зпа айсра даладзыз АмкIваб-Амычба Ирина. Ауи лылахь ауаса йцан – йгIвыджьхуз лпагьи дылнапIыцIцIтI. Ауи йынцIра айсра амщтахь йгIанхаз амина йшIначIватI. АпхIвыс дпхащитIта лылдзгIараква йхътIыта зынгьи дгьрыквымчважватI. ЙанакIвызлакIгьи лхьыгIа лхъазы йылгауа аламбарта дгIанхун. Араъа йаъапI Шармат Льуни Ашуба Аиди. Ауат хIтурых ахъазла хвы зквцIауачву материал азызкIкIыз хIвсысапI. Ауат хIрыцта хIара айсра йаладзыз хIайсчва рхабарква азхIкIкIуан, ртгIачваква хIрызцун, ашвъаква, акIартква, асальамшвъаква гIахIауан. Ауи йхьантаз агIамта заджвгьи ауи хIчпарныс дгьгIахIымхIвузтI, хачIвытагьи йгьхIыздмыргылуазтI, ауаса хIара ауи агIангьи йгIахIгвынгIвуан ауатква зымгIва йгIайуаш абанпараква рыхъазла йгIащаквыжьра шатахъу. УахьчIвала ауат аматериалква ймачIу рхъвыкI скнига шIыц йащатахатI. ЙхIылапI араъа ахIвсса фырква – зайщчва йрыцта ахьыгIа, ашвара, абаргвыраква йгIарылста ари айгIайра хIызгIазгыз Ашуба Нанульи Бгъанба Марини», – лхIватI ауи.\nСогIвым йаъу АААК ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темур асасчва сальам пха райхтI. Ауи ари анйара магIын ду шаму, ари йапшу айззараква рыцIа щардата йакIвыршалара шатахъу гIаликIгIатI.\n«Йбзу афырква уанрынйауа ауат убарныс, урачважвата атурых зларгIвуа ахабарква урыздзыргIвныс лшара уауитI. МагIын ду рымата йызбитI агIаншараква зыла йыцIсыз ауагIа рынйараква. Ауат ракIвпI ацIабырг здыруа, йырхътыцIыз ашIаква йразхIвуа, ауи ухъураштыл йшамуаш гIаргвынзыргIвуа! АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи хIгвып шабгугьи рыхьызла пIатIу шшвыквхIцIауа, швгIапсари швфырри рыхъазла хIшшвзыразу швасхIвра стахъыпI», – йгIаликIгIатI ауи.\nАйчважвара йалакваз райсра йгьи рмамыр бзазара йауу агIаншараква гIархIвахтI. Рпачва-фырква йырзынарху угвы йалалуа, уызрынашхыйауа агIагвалашвахраква, рахIа йхьантаз агIамта агIан хвы зквцIауачву аматериалква «йшблыблыркIвуз» йшазыркIкIуаз аквчважвара, ахъачва рапшта абджьар зкIыз апхIвысква ргIахIвахраква злымсыз, зыладз гIацIрымцаз заджвгьи дгьгIанымхатI.\nАн��ара йаъаз журналистика факультет астудентква агIахIвахракви атурыхкви йалкIгIата йрыздзышуата йрыздзыргIвуан. Ахъмаштылра, Апсны акультура абайаракви ауачIвымши руысла айчважвараква йрылалуан.\nАнйара ацIыхъва ауатыкв айчважвара йалази асасчви АААК аунашвачпагIвчва, а-Конгресс йаланакIуа Апсны апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина лхъатала анйара ъадыргалыз, пхата йъадрайгваз ахъазла рразыра ажваква рзынадырхатI.\nАпсны апхIвысква р-Координация совет Адуней апсуа-абаза конгресс йаланакIуа, зынхара Апсны ахIвссаква руагIахъа стратегия йацкIра йазынарху гIаныршарапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aygayra-gararguanra-apny-aphuys-lalatsara-aaak-uatyku-aychuazhuara-adnagalt","date":"2023-11-28T15:49:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099892.46\/warc\/CC-MAIN-20231128151412-20231128181412-00788.warc.gz","language":"abq","language_score":0.998770237,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9987702369689941}","num_words":374,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Джьырхва кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарала тшыбжьара акIвнаршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс айъазагIв дъадзаным агIвычIвгIвыс йапхъахауа цхърагIара шйурадзушла йызкьазууыз атшыбжьара акIвнаршатI. Ари азын ауи Джьырхва кыт аквтанай апсуа апхьарта апны йадыргалтI.\nЙгIадрайгваз МЧС аъачIвагIагIв Амычба Индира апхьагIвчва агIвычIвгIвыс дмахта дкIахIазтын йа йхъа амара ташызтын, йыбыгIв шIчIвазтын, удын йыквшвазтын, йща гIаджвыквлызтын йучпуш, эпилепсия зхьуа дгIаквшвазтын ушицхърагIуш ралхIвтI.\nАуи акIвымкIвагьи а-Конгресс агвып апхьарта согIата агIвычIвгIвыс уихьпшра ахъазла йатахъу зымгIва зту азкIкIра арттI, йапшым агвжвайыгIва гIаншараква рагIан йучпуш ашвъабгъьы йанытагьи йаздрыхIазыртI.\nАААК апроект асквш 2022 адзын агIан йджвыкврыжьтI. АгIвычIвгIвыс йапхъахауа цхърагIара шйурадзушла атшыбжьараква Апсны акытква рапхьартаква рпны АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса ахчала дацхърагIауамца йадыргалитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-05-11","date":"2023-12-08T10:16:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100739.50\/warc\/CC-MAIN-20231208081124-20231208111124-00282.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9988738298,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9988738298416138}","num_words":105,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апроектква\nАпремьера Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта апны ноябрь а 23 атшын йакIвшатI. Афильм «Амазара» проект апкъ йтата йхъырхтI.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI.\nАконференция йалази асасчви зчважвари зпсихика тшауацIыхри тащахIахауа асабиква ртара йтагылхныс лшарата йрыму йалачважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал Россия рбоксер Агрба Харитон спорт апны йгIамидаз амгIва йгIаквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nСогIвым апны апсуаква руагIахъа гIахIвыга макъымква разкIкIра ауагIа йддырбатI. Ауи адигалтI Апсны ауагIа рартист, амакъымршIыйагIв йгьи акомпозитор Хвынцариа Отар.\n«Апсуара амгІващквала» гІатра апны ажурналист Бебиа Екатерини апхьахьа КІьылдза Эмми райчважвара.\nАААК йгьи «Алашара» жвлара адкIылара йацдырхъйауа «Амазара» проект ахъазла йащтагIайуа хъвыта йалтI абаза тацанадылра йапщылу ацIасква йгIарыквчважвауа авидеофильмква.\nАдуней апсуа-абаза конгресси амакъымршIыйагIв Марыхвба Абзагви рхъвыхрата «Аҿар рыбжьы» проект джвыкврыжьтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/projects","date":"2023-12-10T14:58:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679102469.83\/warc\/CC-MAIN-20231210123756-20231210153756-00698.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9724092484,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9724092483520508}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.915,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Атурых\nАпсуа литература ащатащтIацIагIв, ауагIа руысагIв, апхьахьа Гулиа ДырмытI дангIадрийызищтара сквшы 150 ъацIуа йадахIвуата АААК Гулиа Д.И. йымчыбыжь джвыквнацIитI. Ансимшы хIара агIвгIвы йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа агIвыраква швзынатахIцIуштI. Асоцсетьква рпны хIбгъьыцква швырпшла – джьащахъвара щарда швауаштI.\nАААК хабарргарала ахъвшара йарыхIазырыз, аскульптор йгьи асуратчпагIв Адлейба Амиран йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра швапхьарныс йшвзынатахIцIитI.\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра зтахъырала йалаз айсчва – ачIвыйа ауат адызкIылуаз, АйгIайра апны ауат ралацIара шпаъу, айсра ауат рылахьква шпапсах? АйгIайра асквш 30 йадахIвуата хIара «Агвы азшIытрала» ахьызта натра хIрыхIазыртI, ауаъа АйгIайра гIазраргваныз, абзира йащтаз ауагIа хIгIарыквчважвитI.\nАпсны ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портад ауи йбзазари йпхыцIи йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал Россия рбоксер Агрба Харитон спорт апны йгIамидаз амгIва йгIаквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nКъарча-Черкес ауагIа руысагIв, агIвгIвы, атакIыгIв йысквш 70 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nАААК йгьи «Алашара» жвлара адкIылара йацдырхъйауа «Амазара» проект ахъазла йащтагIайуа хъвыта йалтI абаза тацанадылра йапщылу ацIасква йгIар��квчважвауа авидеофильмква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/history","date":"2024-03-02T15:31:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947475833.51\/warc\/CC-MAIN-20240302152131-20240302182131-00480.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9974756241,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9974756240844727}","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.054,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апремьера Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта апны ноябрь а 23 атшын йакIвшатI. Афильм «Амазара» проект апкъ йтата йхъырхтI.\nХутаба Алиса\n«Аимцакиачара» апрезентация акIвдыршатI афильм арежиссер Лагулаа Беслан, апроект лызхыз Берзения Валерий, ауагIахъа хъвмарраквала агвыпква рбжьагIвы йгьи асудья хъада Гвымба Адгвыр.\nАнйара йалан чкIвыныргIи спорти руысквала акъральыгIва комитет аунашвахъцIагIв Хагба Таращ, чкIвыныргIи спорти руысквала СогIвым къала акомитет аунашвахъцIагIв Хагба Эльза, АГУ физкультурали спортли акафедра аунашвахъцIагIв Джениа КIьагва, АГУ астудентква, анкъвакъвра йалаз ЧIлоу кыт агвып йалу ачкIвынчва.\nАпрезентация гIахъитIытI чкIвыныргIи физкультури тшуацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий. Ауи ахъвмарра акIвыршара ауыс шгIаларгаз, фильм ахъырхныс йшаквыркIыз, уацIыхъван чIвырхъа-чIвырхъамца ауи йшадынхалуаз гIайхIватI.\n«АуагIахъа хъвмарщаква хIгватра рзынахIырхищтара бзидздза цIитI, хIара йхIмурадпI ауи азыгIальаматра ауагIа йрылагIгарныс. УахьчIва йшвхIырбауа афильм йгьгвацчпа фильмым, ауи аимцакиачара хъвмарра шгIаншаз ахабар зымагIальамату йа ари ухъызкъьалуа аспорт квпшырала йхъвмарра зтахъу цхърагIагата йырзалуашта йаъапI. ХIара хIхъатала ауи ахъвмарща хIхIырдыртI, хIастI, уацIыхъван акIвпI ауагIа йдхIырбауа хIаналага. Ауасамца йдучвам анкъвакъврагьи адыгIгалтI, хIапхъахьыла щарда хIгвыгъапI. Анкъвакъвра йгIалагIжьыз ачкIвынчва азыгIальаматра ду гIадырбатI. Кьангьаш гьазгIазгуам жвасквшаквакI агIвсырквын хIынхара йгIахъшахъыцIыз шыгIбуш», – йгIаликIгIатI Берзениа.\nАфильм арежиссер ауи ъахъырхыз ашIыпIаква, анхара апны йзынйуз абаргвыра тшытмытква, йара йхъатала дхъвмаруата акино ахъыхра дшалаз дгIарыквчважватI. Ауи АААК ари ауыс ъагIаларгаз ахъазгьи адгалра уыста йакIвдыршаз ахъазгьи дшырзыразу йхIватI, агвбайара тынха йахъвыкIу ауагIахъа хъвмарраква ргIащаквыжьра магIын ду шамугьи гIаликIгIатI.\nЙара акино «Аимцакиачара» апны ахабархIвагIви (ауи йтурасыла дгIахъвмартI апсуа ашIара ртеатр актер КIамкIьийа Саид) атурыхдырыгIв АгIвдза Виктори апшыгIвчва ахъвмарра ахабза хъадакви алкIгIаракви йрыхадыргIвазитI. Афильм ахъвмарра шакIвшауа уыла йгIацIанажьитI, ауи ахъазла ъамапсымата йатахъу гIаунахIвитI.\nАри аспорт квпшыра атурых ащайдзаквала йагIвсыз асквшышвква цIолата йрылалитI. Ауи ахабар НартыргIа ртурыхгьи йалапI, ауаъа атгIачва ртаца шIа ачв ахъвы алалрыгьажьта топшва йшылчпаз, НартыргIа айщчвагьи ауыла аимцакиачара йшасуаз гIанахIвитI. Ахъвмарра чкIвыныргIа рбжьара йахъвыкIын. Ауи, щаласта уачпауата, укъару йазнархIауата, анагра, адзыргIвра, ахъвыцра урызнабжьауата йырпхьадзун. Ахъвмарра угвылагьи уыпкълагьи уарыбагъьун, айсыгIв дрыхIазырра ауыс йахъвун. Апсуа жвлара ргвыргъьахъв хъадаква зымгIва аимцакиачарала анкъвакъвраква рылан.\nАпсуаква рыцIа бзи йырбуз ахъвмарра йгIаквчважвауа афильм апшыгIвчва йыргвапхатI, айчважвара дугьи гIанарыцIстI. АГУ физкультурали спортли акафедра анхагIвчва ауагIахъа хъвмарщаква астудентква рыхъазгьи апхьагIвчва рыхъазгьи нархара кIьыдата арыпхьара йаларжьырныс ажва гIаргтI. Айчважвара йалакваз ауагIахъа спорт квпшыраквала федерация агIаныршара ауысгьи ауатыкв йгIатаргатI. Апрезентация сасыта йаъаз чкIвыныргIи спорти руысквала акъральыгIва комитет аунашвахъцIагIв Хагба Таращ апхъахьылагьи ари йапшу апроектква рырхъйара дацхърагIарныс дшхIазыру йхIватI.\nАнйара алйыргауата СогIвым йаъу АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Реквава Темур йалачIваз зымгIва афильм агIаныршара йъалаз ахъаз йразыра ажваква рзынайырхатI.\n«АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Муссагьи АААК агвып шабгугьи рыхьызла афильм агIаныршара йапщылаз зымгIвадзугьи «Анчва дшвзыразхатI» – швасхIвра стахъыпI. Йайшыста, йацIакIыта ауи атурыхгьи ахъвмарщагьи гIанарбитI. Анчва дшвзыразхатI швгIапсара ахъазла, ари ауыс апны швпшыща араса пшдзата аэкран апны йъагIашвырбаз ахъазла. Багъьата йазхъасцIитI ауагIахъа хъвмарщаква апхъахьыла тшауацIыхра шрауаш!» – йхIватI Реквава.\nАфильм уыжвласыла зымгIвагьи запшуаштI. Йызтахъу дзачIвызлакIгьи ауи телебаралагьи АААК асайт апынгьи дапшы йауаштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaaki-lagulaa-beslani-aimtsakiachara-filim-apshyguchua-yddyrbat","date":"2024-02-25T08:41:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474594.56\/warc\/CC-MAIN-20240225071740-20240225101740-00177.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973294139,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973294138908386}","num_words":429,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ауыснкъвгагIвчва гвып октябрь а 21 нхара уысла Трыквшта йцатI. Ауаъа ауат ажвлара йгьи адиаспора адкIылараква йрынйата ацынхара ауыс йаквчважвуштI.\nБарганджиа Саид\nЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса, архъйагIв секретарь Гицба Инар злу АААК аделегация амтшаша октябрь а 21 атшын Трыкв Республика нхара уысла йцатI. Ауат мурадта йрымапI уахьчIвала Трыквшта апны йынхауа апсуа-абаза жвлара адкIылараква йрабадырныс, йхIватI АААК архъйагIв секретарь.\n«ХIара хIгвыгъитI апсуа-абаза уагIахъа рацзакIыра арыбагъьара, хIапхъанчIвиква йхIызгIаныржьыз агвбайара тшауацIнарыхра, цри бызшва агIащаквыжьра знархару а-Конгресс анхара йзацхърагIуш агIвычIвгIвыс джьгарква хIуыс йгIаланахIыркIырныс», – йгIаликIгIатI Гицба Инар.\nАААК ауысхагIвчва ари гIванхауата Трыквшта йцитI.\n«Йапхъахауата ауаъа хIанаъаз хIара хIызламгIвайсуаш анархараква лыхIхтI. Ужвы ауи агIан хIызлачважваз ауысква рыцIа йауацIыхта, йалыргата хIрыквчважвата рырхъйара хIызджвыквцIушта хIгвыгъитI», – йхIватI Гицба.\nАнйараква Астомбыль, Анкара къалаква йгьи Сакарйа шта рпны йакIвшуштI.\nЗымгIвагьи шазпшуала, ауат анйараква рпны а-Конгресс йгьи Трыквшта йаъу апсыуа культура квтаква р-Федерация (Апсуафед), Трыквшта апны КIавкIаз ауагIахъаква ркультура квтаква йрапшу ажввлара йгьи адиаспора адкIылараква рацынхарала йалыргу, йалакIу ахачIвква лырхуаштI.\nЙара ауи апшта йалыргата йлырхра рмурадпI Трыквшта апны а-Конгресс ауысхартаква рыргIапсщи Трыквшта апны АААК анхарала ахачIвкви.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауыснкъвгагIвчва Трыкв Республика апны октябрь а 25-дза йаъазлуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-auysnqugaguchua-rguyp-trykushta-apny-anyarakua-akudyrshusht","date":"2024-02-23T09:29:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474377.60\/warc\/CC-MAIN-20240223085439-20240223115439-00503.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9900366068,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9900366067886353}","num_words":176,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала ахъвшара амакъымршIыйагIв, амакъымалацIагIв Марыхвба Абзагв дрыцта йадыргалыз макъымршIыйарала апроект шакIвшаз йалапштI.\nБгъанба Щазина\nАпроект адызгалквази йалаквази ранйара СогIвым йаъу АААК ауысхарта апны йакIвшатI. Ауи йалан Кортуа И.Е. йыхьыз зхъу АуагIа рыршIыйара ареспублика квта адиректор Къварча Нури, апсуа ашвахIвагIв Берзениа Фрида, амакъымалацIагIв Агрба Темур, амакъымршIыйагIв МаркIолиа Алхас, Гвдауыта къала апны ашвахIвара йъазырбжьауа «Voice» студия йцауа асабиква йгьи Гал район апхьагIвчва.\nАпроект хIызту асквш амазахIван агIан йджвыкврыжьтI. Ауи йгIалалтI Анчва йхъвыкI злу ашIакви апсуа эстрада артисткви: НТВ апны йакIвшаз ашвахIварала асабиква ранкъвакъвра «Ты супер» («Уара уымчдзапI») апны йайгIайыз Адлейба Валерия, ашвахIвагIв Кварацхелиа Мадина, «Ахщчва Березениа» дуэт йалу аэстрада-джаз ашвахIвагIв Берзениа Фрида, ашвахIвагIв Качарава Артем йгьи «Apsny-Star» ларпшыга хъвмарра йалу Джумутиа Ираклий.\nАпроект мастер-класс джыпха йтагылата Гвдауыта, Гал, Гагра, Очамчыра къалаква рпны йакIвшатI. АдгалагIвчва йрылшатI закIы йашIысу ашIаква разыгIальаматра гIащтIырхырныс, йаргьи ацынхара абзирала апроект архъвыхра версия йыззыгIаларгаз амурад йаквыргIапста йалтI. А-Конгресс ахьыла ари апроект йахъпшылуа Берзениа Валерий йшгIаликIгIазла, чкIвынчва, хIвсыса щардагIв рыхъаз ауи амакъымршIыйара амгIва апны йапхъахауа чIвырхъапI.\n«Ари хIхъа йгIаташваз апроект йархъвыхра версиягIвацапI. Ауи Апсны апщрайонкI йрыуата 100-гIвы райхIа гIаланакIтI. ХIара йхIтахъыз ауи сабапта йалу хIырхъвыхырныс, апсуа макъымршIыйара апны хьыз шIыц азыгIахънатIуашызтын хIапшныс акIвын. АшIаква йгъьагъьазуа рылаква уаныртапшуа ауи джьауапта йаутуаш бергьыльхитI. Ужвы, ажва аламкIва, хIапхъа апроект абгата йхIырхъйуштI», – йхIватI Берзениа.\nАнйара апны Гвдауыта къала астудия «Voice» абжьаматаква алата йхъырхыз хвидеороликкI гIадырбатI.\nЙара ауи апшта йдрыхIазыритI Гал район апхьагIвчва злу ароликгьи. Ароликква рпны бжьы анызцIауа Марыхвба Абзагв йакIвпI, йхъызхуа – Каджайа Сергей. Анйара йалакваз ацынхара лахIварата йгIарыланацIаз абархIвтI, апроект тшауацIыхра айауашта йшгвыгъауагьи рхIватI.\n«Ажва аламкIва, асабиква ртшауацIыхра йазынарху, ауат рылшараква шырзыгIарбуш йахъвауа йамгIануысызлакIгьи йацкIра атахъыпI. Апхъахьыла магIын ду амапI апроект ргIапсщакI йтаргылра. Ауи агIан дзачIвцIайызлакIгьи йбжьы дйыргIарныс лшара рыцIа йауаштI», – йхIватI АААК ЙхIаракIу асовет йалу Къварча Нури.\n«Эньзакь Мусси ауи йгвыпи ансхIвауа закIы йашIысу чкIвыныргIа ртшауацIыхра йадынхалуа зымгIва гIацIанасыркIуата сшырзыразу расхIвитI», – йгIацицIатI ауи.\nАдуней апсуа-абаза конгресси Марыхвба Абзагви макъымршIыйарала рпроект асквш 2024 агIан йнадырдзуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-maqymrtshyyarala-aproekt-shakushaz-yalapsht","date":"2024-03-03T01:50:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947476180.67\/warc\/CC-MAIN-20240303011622-20240303041622-00830.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9919238091,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9919238090515137}","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Санкт-Петербург йаъу антропологии этнографии рмузей (Кунсткамера) апны ноябрь а 23 атшын МАЭ РАН КIавкIазла ахъвшара йаднагалыз «КIавкIаз: акультураква ралысырта» семинар акIвшатI.\nАсеминар апны дгIачважватI МАЭ РАН антропологияла ахъвшара анаука нхагIв ахIба, абиология наукаква ркандидат Схальахва Роза. Ауи лгIачважвара «Апсуа-адыгьаква ргенофондква: архъвыхраква ртурыхи апхъахьыла ахачIвкви» йырзынархан.\nРоза Арамби йпхIа апсуа-адыгьаква йрыуата штакI йбзазауа агвыпква йапшым агенетика амальквала йшдырхъвыхуаз атурых аздзыргIвчва ахалыргIвазатI. Ауи ари ауыс йазынарху анхара хъадаква дрыквгIашIастI, Россия (МГНЦ, УФЦ) йгьи агIвыма къральква йрыуу архъвыхыгIвчва зызгIайыз алкIгIараквагьи гIалхIватI.\nАуат архъвыхраква зымгIва хъадата йгIарылыркIгIаз аквшвитI: апсуа-адыгьа бызшваквала йчважвауа ауагIахъаква зымгIва ргенетикала йаргваныпI. Ауи дрыбагъьитI ауат рыщайдзаквагьи рыбызшваква разарагванрагьи. Ауат апхъанчIви заман агIан Йаргвану Азия йшапщылаз КIавкIаз ауагIахъаква шгIаталуаз атурыхгьи йгIанарбитI. Адоклад апны архъвыхыгIв апхъанчIви ДНК-ла агIвымакъраль лабораторияква аргамта йырчпаз агIарбараквагьи дгIарыквчважватI. Ауи акIвымкIвагьи Роза Арамби йпхIа КIавкIаз ауагIахъаква йырзынарху архъвыхраква апхъахьыла хачIвыта йдырхъйушта йаъу гIалхIватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/kavkaz-akuliturakua-ralysyrta-sankt-peterburg-apny-mae-ran-kavkazla-aqhushara-aseminar-akushat","date":"2024-02-25T09:18:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474594.56\/warc\/CC-MAIN-20240225071740-20240225101740-00214.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9951677918,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9951677918434143}","num_words":133,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАхIврапшдзаква ъащтIарцIуз АААК алан.\nАдуней апсуа-абаза конгресс агвып Артшхъвара апарк апны йгылу айсра йаладзкваз рчвахъабага хIврапшдза азыщтIазцIуз йрылан. Асквш 1993 сентябрь а 23 апсуа рква СогIвым аквта ркIытI. АсахIат 15:30 аннадза Апсны Республика абаракъ Аминистрква р-Совет атдзы акв апны йбрыбыруан – Апсны акъала хъада гIахвитхатI. АйгIайрадза йгIанхахыз хымшкI ракIвын.\nАйсчва рхъмаштылра амузей гIахъыртIытI Уатхара кыт апны.\nАААК Уатхара кыт апны музей гIахътIра адгалра йалан. Ауи ауыс Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны йгIатыргаз АйгIайра асквш 30 артлапIара йаквдыршватI. Уатхара йауата айсчва 54-гIв Апсны ахъахвитра ахъазла рхъа щтIарцIатI. Ауат йырчвахъабагата сентябрь а 26 Уатхара апхьарта апны Айсчва рхъмаштылра амузей ашвква ртIытI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-09-27","date":"2024-03-02T20:00:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947475897.53\/warc\/CC-MAIN-20240302184020-20240302214020-00683.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9793132544,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9793132543563843, \"inh_Cyrl_score\": 0.011756562627851963}","num_words":96,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.094,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апрезидент Хаджимба Рауль Сирия апны апсыуа-адыгьа диаспора ргIащтийыгIвчва дрынйатI йгьи Марщан Уалид диджьабатI\nБарганджиа Саид\nАпсны апрезидент Хаджимба Рауль йазалху райгварала йапхъахауата Сирия ГIарып Республика дансасуаз сентябрь а 7 атшын Дамаск апны апсыуа-адыгьа (черкес) диаспора ргIащтийыгIвчва дрынйатI йгьи апсыуа-абаза уагIа йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс ду йнышвынтара адзхъа хIврапшдза щтIайцIатI. Ари ахабар АААК ахабарргарта портал анхагIвчва йгIадылрадзатI Апсны ахъада йпресс-секретарь АгIвдза Наала.\nАгIвдза йшылхIвазла, абаза уагIа ргIащтийыгIвчва рынйара гвапарали пхарали йырчвын.\n«ХIабашталагIвчва швабыж гвапата йгIайпылтI апрезидентгьи ауи йыцыз ащтийыгIвчва гвыпгьи. Адиаспора йрыуата йгIачважваз зымгIвагьи йызнымкIва йгIалыркIгIатI рыгIвпсадгьылкIгьи нархарта щардала джьгарта йацынхарныс йъангIалыз ажвала йузымхIвуш гвыргъьара ду шгIарыланацIауа», – лхIватI Апсны апрезидент йпресс-секретарь.\nАнйара анакIвшуз Хаджимба Рауль йабашталагIвчва тшырзынайырхауата йхIватI Апсны апны магIны ду шазырбауа Сирия Республика ахъада Башар аль-Асад Апсны ахъахвитра дшадгылуа ауысла йщаквыргылра. Хаджимба йгIаликIгIатI Апсны абзазагIвчва Сирия йту рабашталагIвчва пIатIу ду шрыквырцIауа.\n«ЙтлапIу хIайщчва, араъа йтабзазауа зымгIвагьи хIхъа швыладупI. ГIатгара дута йхIпхьадзитI апсыуа уагIахъа заман ауыра йззпшуаз азазаъащаква уахьчIвала йщаквхIыргылырныс ъахIылшаз. Апсны ахъахвитра йацикIуата Башар аль-Асад йчпаз ачIвырхъа хъацIарапI. ХIара хвду рыквхIцIитI токьаль багъьала йщаквгылу арат ачIвырхъаква», – йгIаликIгIатI Хаджимба Рауль.\nАуи йгIайхIватI сентябрь а 4 агIан Дамаск йакIвшаз Сирия апрезиденти йари ранйара апны йшрылачважваз апхъахьыла агIвкъральыгIвакI разазаъащаква тшызлауацIырхуаш анархартаква.\n«Сара кьангьаш гьазгIазгуам ауи ауысла агIвхъатакIлагьи йджьгару амальква шнахвхуш. Сирия ачIвыла хIгIахвынгылищтара ауи абзазагIвчва рпхари ргвапари хIылахIхIвитI. Апсны рыхъазла йдудздзу гIаншарахатI Сирия ауи ахъахвитра йъадгылыз. Сара йазхъасцIитI хIайгвара сквшпхьадзара, сквшышвпхьадзара рурала багъьата йшымгIвайсуаш», – йхIватI Апсны апрезидент.\nСирия ГIарып Республика йту апсыуа-адыгьа (черкес) диаспора ргIащтийыгIвчва рщардагIв араъа асквш 1949 агIан йгIандыршаз ачеркес жвлара организация «Адыгэ Хасэ» йалапI. УахьчIвала ажвлара йаднакIылитI уагIа 8000-гIв райхIа, ауат йрыуата 200-гIв абаза уагIа йрыуапI.\n«Адыгэ Хасэ» аунашвачпагIв Бардоко Ридван йшгIаликIгIазла, Апсны апрезидент йгIайра Сирия рыхъазла гIаншара дупI.\n«Уара угIайра йагIарбагапI хIара пIатIу шхIыквуцIауа. Швабыж хIузыразпI хIкъраль зташваз йхьанту азаман аурала Апсны йнацапахуаз хIуагIа швъарцхърагIаз ахъазла. Швара швбзирала хIабашталагIвчва ауаъа бжара рымамкIва йадгалата йбзазитI», – йхIватI ауи.\nАпсны Республика арепатриация аминистерства агIарбараквала, асквш 2011 йгIашIарышвта ареспублика йгIаталтI Сирия артыгIвчва уагIа 800-гIв райхIа йнадзауата, ауат йрыуата уахьчIвала ауралагьи Апсны йтабзазитI уагIа 500-гIв райхIа. Ауат рщардагIв бзазартала йадгалапI, анахьанат ауи ауысла кьазу йгылапI.\nАпрезидент Хаджимба Рауль Сирия ГIарып Республика апны дансасуаз апсыуа-абаза уагIа йгIарылцIыз агIвычIвгIвыс ду, Сирия арра генерал Марщан Уалид йхъмаштылра квырмыш азичпауата йнышвынтара апны хIврапшдза щтIайцIатI. Марщан Уалид данабгаз агIвуагIахъакI раргванчIвра знархараз амальква найахвуан, ауи ауысла йызнымкIва Апсны Республика дгIайуан.\nАпрезидент йазалху йсайт ахабар шаргауала, Апсны къральыгIва ахъада Марщан Уалид йтгIачвагьи дрынйатI.\nАпсны апрезидент Сирия йазалху гIарайгварала сентябрь а 4 дгIайтI. Хаджимба йгьи Асад агIвкъралькI рбжьара айгвари ацынхари руысла АнгIалра мачвы ацIарцIатI. Ауи апхъала, сынчIва май а 29 агIан, Сирия адунейла йхътIыта йгIархIватI Апсны ахъахвитра йшадгылуа йгьи адипломат азазаъащаква шацщаквдыргылуа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/siriya-apny-khadzhimba-rauli-apsyua-adygia-diaspora-rgaschtiyyguchua-drynyat","date":"2024-02-22T14:12:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947473819.62\/warc\/CC-MAIN-20240222125841-20240222155841-00017.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9888740778,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.988874077796936}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.06,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.918,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК «Аимадара» проект апкъ йтата амдара аднагалтI.\nАсабиква шIыцракI ддырдыруата штшпсырщуш йазынарху «Аимадара» проект архъйауата Адуней апсуа-абаза конгресс КвтIол кыт апхьарти Афон ШIыц Арыпхьарта квта «Абипари» рапхьагIвчва гIамдара мшы рзаднагалтI.\nАсабиква Мгвыдзырхва кыт йаъу аэтнопарк, Афон ШIыц ахIатшпы йцатI, Анакъвапиа абагъьатагьи йхъалтI. Анакъвапиа абагъьата атурых джьащахъва амдара йалаз зымгIва йралхIвтI Афон ШIыц апны йгIаныршу АААК ашIыпIа хъвшара йалу, «Абипара» Арыпхьарта квта аунашвачпагIв Чычба Лия.\nКвтIол апхьарти «Абипара» Арыпхьарта квти рквтанай классква йрапхьагIвчвата амдара 30-гIв райхIа алан.\nАААК Джьгьарда кыт апны асабиква рыхъазла ларпшра аднагалтI.\nАсабиква рхчара а-Дуней мшы йазынархата Джьгьарда кыт апны асабиква гвыргъьахъв ларпшра рзаднагалтI Адуней апсуа-абаза конгресс. АцIайква зыркьахвуаз апрограмма йалан аниматорквагьи ашIахъаква дзыла сурат рнызцIаквауагьи. Агвыргъьахъв аналгуз асасчва хвыцква зымгIва согIата ахъагIараква рыларшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-06-05","date":"2024-02-29T15:10:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474843.87\/warc\/CC-MAIN-20240229134901-20240229164901-00811.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9640192389,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.964019238948822, \"inh_Cyrl_score\": 0.027190692722797394}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.025,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.964,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"КъЧР апны «Абаза» культура-спорт фестиваль алгатI. Ауи йгIацIанакIтI Россия ауагIахъа мачIква рфорум, Абаза уагIа рхъвмарраква, Абаза уагIа ркультура амши Апсны акъральыгIва баракъ амши. Афестиваль адызгалыз Абаза-апсуа уагIахъа ртшауацIыхра ацхърагIара знархару «Алашара» Дуней адкIылара акIвпI.\nХвтаба Алиса\nРоссия ауагIахъа мачIква рфорум – зпхьадзарала ймачIу аэтноскви зыжвла Россия йаъу ауагIахъакви ртшауацIыхра йапщылу азцIгIараква руысла аъачIвагIагIвчва рхъвыцракви ргвгIанагракви ъамырдауа уатыкв айчважварапI. Ауи апш айззара акIвыршара гIалазгаз «Алашара» адкIылара апрезидент, АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йакIвпI. Анйара адыргалтI «Алашари» РАН йаланакIуа Петр Ду йыхьыз зхъу Антропологии этнографии рмузейи (Кунсткамера), ауат йрыцыркIтI Къарча-Черкес а-Хъади а-Правительстви.\nАфорум йапхъахуз амш Черкесск йаъу АкъральыгIва филармония апны йджвыквырцIатI. Айззара йаламгаскIва ауаъа йгIадгылыз асасчва абаза уагIа ртурых цIолата уыла йгIацIазжьуа атеатр ргылчIв йапшытI. Афорум анхара гIахъитIытI КъЧР а-Правительства апредседатель йтарагылыгIв Суюнчев Мурат. Ауи айззара адгалра йадгIапсалыз зымгIвагьи дшырзыразу йхIватI, ауи анадзара швабыж йхIаракIыта штшазадыргалызгьи гIаликIгIатI. Суюнчев Мурат КъЧР а-Хъада Темрезов Рашид йхIвахIвра тшазынархара дгIапхьатI.\n«Сальам пха расхитI Федерация а-Совети КъральыгIва Думи йынхауа, Россия йапшым ашIыпIаква, йхIыгвлу Апсны, Италия йгIартыцIта йгIайыз асасчва. Афорум швъалу – ауи мурадта йаму ацынхари ацацхърагIари шщаквгылу йаквшахIатпI. Швара швдырри швпышви, ажва аламкIва, араъа йакIвшуш айчважвараква дырбайуштI, йазакIу хIмурадква хIырзынадзарныс йацхърагIуштI. ХIара зымгIвагьи хIгвбайара цIасквала, хIыбызшваквала, хIдинквала хIылкIгIараква хIымапI, ауаса хIара зымгIвагьи хIацапшыта атамам хIазынадзара, хIуыс азаджв азаджв дгIаланахIыркIра, хIуачIвымш гIахIыдахIвра хIтахъыпI. ХIацыта хIара йгIахIпырасуа зымгIва хIзырхъысуаштI, йауа ухIварыквын, ацзакIыра хIара хIарымчитI», – гIанахIвитI атшазынархара.\nАААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв, «Алашара» адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса КъЧР а-Хъади а-Правительстви афорум адгалра йъагIацхърагIаз ахъаз йразыра ажваква рзынайырхатI, ари айззара йбайу хIыбызшваква, хIцIасква, хIкультураква гIахчара йгьи тшауацIдрыхра апны уыс дута йшалуаш дацIачIвагъватI.\n«Алашара» агвып рхъвдаквцIара йанакIвызлакIгьи йызлащаквгылу абызшва акъару, ацIасква рмагIны, акультура тынха ахв багъьата йъарызхъарцIауа акIвпI. ХIара йгIахIгвынгIвитI абызшва аныдзуа дунейкI шыдзуа. АцIасква анынкъвхIымгахуа хIапхъанчIвиква хIызларпщылу ахац шIчIвитI. Акультура чва анахъагIымбахуа хIара хIмагIны йалдзгIитI. Абарауатква тшъарзыгIдыруа акIвпI хIара апхъала хIымгIвайсырныс къару гIахIызтуа, рахIа йбаргву апрагылаква хIырхъызщтуа, хIуачIвымш лашара ауыхвара хIаквзыргвышхвауа», – йгIаликIгIатI Эгьзакь Мусса.\nКунсткамера адиректор, аистория наукаква рдоктор Головнев Андрей ауагIахъа тшдырра тшауацIнарыхра магIын ду шаму даквгIашIастI.\n«ХIара россия хъвыцщала хIхъвыцуата зымгIва йрапхъата гватра зхIтра атахъу ауагIахъара, аэтнокультура проектква, ауагIахъа тшдырра ракIвпI. Ауи акIвпI ари айззарагьи ауи йапшу антахьгьыт анйараквагьи хIуыс хъада, Россия анахьанат акъральква злагIахьымдзуш абайара – ауагIахъара – ахъазла магIын ду заму… Сара зджьара йгIанымхауата абазаква сырзыразпI КIавкIаз ъасдырдырыз ахъаз. Сара сыхъазла КIавкIаз, зымгIва йрапхъата, абазаква йрыштапI», – йхIватI йалачIваз тшырзынайырхауата Головнев Андрей.\nАфорум йалази асасчви сальам рархуата тшырзынадырхатI асенатор, Федерация а-Совет наукали арыпхьарали культурали акомитет йалу Галушина Римма, АкъральыгIва Дума ауагIахъа уысквала акомитет аунашвачпагIв йапхъахауа йтарагылыгIв Гильмуддинов Ильдар, йара ауи акомитет йалу АкъральыгIва Дума адепутат Удальцова Анастасия, Италия апны йгIацIцIуа SpecialEurasia аналитик хъада Джулиано Бифольки йгьи ауи агIацIщтра адиректор Сильвия Болтук.\nАфорум йгIадгылыз «Алашара» Къарча-Черкес апны жвасквша руацIа йшынхаз гIазырбауа афильм йадырпшытI. АдкIылара ауагIахъа гIахчари тшауацIдрыхри ауыс ащайдза апны угIалагата ушадынхалуаш аджыпха лнахтI. Ауи амаль сабап алата тшгIанарбахьатI, йаргьи «Эгьзакь амаль» – хIва ахьырцIатI.\nАбаза уагIа рхъвмарраква\nАфорум гвыргъьахъвыта йангIахъыртIы амщтахь асасчва щымтищтара Абаза уагIа рхъвмарраква ъакIвшуз Псыжв кытла йдырхаутI. Ахъвмарраква жвагвыпкI рылан, ауат КъЧР абаза кытква, Черкесск къала, Апсны Республика йрыуан. СынчIва ахъвмарраква зны йапшымкIва уагIа щардагIв азырддатI, анкъвакъвраква йырпшырныс агIнызкьгIвы раъара гIайтI. ЦIыпх ахъвмарраква рпны апхъагылара тызгаз Къвбина кыт ачкIвынчва асогIа хъада – йамдахауа акубок – адарыкъвактква йрырттI.\n«ХIара зымгIвагьи ари агвыргъьахъв ахъаз хIалата хIгьаъам, хIара акультура пшдза амца нкъвызгауа хIуагIапI. Арат ахъвмарраква аспорт азкъвльайри агIатгаракви йгьырхъазым йгIадырбауа. Ауат хIайщчвари агIвычIвгIвыс йгвы амчи йыргIарбагапI. ХIара хIанацу апсыуати абазати йахъазымкIва йалакIу хIкъару амчлагьи апшдзаралагьи хIацзакIыпI», – йхIватI анкъвакъвраква гIахъитIуата Эгьзакь Мусса.\nЙапшым ахъвмарыртаква рпны апшIагылараква мчын. Араъа футбол, волейбол асрала, метр 100 гIагIврала, парала, хIахъваущтрала датшагьи аспорт квпшыраквала йанкъвакъвуан. АдгалагIвчва апшыгIвчвагьи уыс рызгIараутI: ауат йызтахъыз шашкIа, шахмат, датшагьи щардала йанкъвакъвырныс лшара рыман.\nАнкъвакъвраква зымгIва ргIарбараквала апхъагылара ЙынджьыгьчкIвын кыт йыргатI. ЙгIвбахауа агыларта – Къвбина, йхпахауа – АлбыргIан йыркIытI. Апсуаква ргвып пщынхауата волейболла зымгIва йрайгIайтI. ХIапхъа ахъвмарраква акIвдыршарныс акьазу Апсуа кыт йырквнадыргатI. АйгIайыгIвчва асогIаква анрырт амщтахь Абазашта «айачIваква» злаз аконцерт акIвшатI.\nАфорум анхара нардзара\nАфорум йгIвбахуз амш йызлачважварныс йыззыгIайззаз ауысква йырзынархан.\n«ХIгватра йалкIгIата хIылахь зпщылу ауысква йырзынахIырхара атахъыпI. Акультура цIолата йалалуа дзачIвызлакIгьи уикIылпшуата дгIвычIвгIвыс цкьахитI», – йгIаликIгIатI Эгьзакь Мусса.\nАфорум зырцуз Головнев Андрей ауагIахъаква руысква дара рыбызшвала йъарылачважвауа айззара акIвыршара магIын ду шаму йхIватI. Доклад лымата дгIачважватI асенатор Галушина Римма. Ауи ауагIахъа мачIква рыбызшваква рхчарныс ахъазла аъащаква гIаныршарала нхарата йакIвдыршауа, асабиква рцри бызшваква ддырдырырныс разыгIальаматра щтIыхрала амальква дрыквгIашIастI.\nАуи амщтахь афорум йалаз ххъвыкIта тшыршатI: азджьара – абызшва тынха, азджьара – ауагIахъа гIахчарали тшауацIдрыхрали ашвапхаква, азджьарагьи – акультура ацкIра йрыквчважвун.\nАбызшва гIащаквыжьрали тшауацIнарыхрали асекция анхара йалан абазаква йрайщчву апсуаква ргIащтийыгIвчва. Ауат йрыуан АААК ЙхIаракIу асовет йалу, Апсны Республика репатриацияла АкъральыгIва комитет аунашвачпагIв Харазиа Вадим, АААК апны йгIаныршу апхIвысква р-Координация совет аунашвахъцIагIв Бебиа Екатерина, АГУ апны апсуа литература акафедра арыпхьагIв ахIба, Апсуа-адыгьа филология аквта аунашвахъцIагIв АмкIваб Ахра, Москва апны АААК ашта хъвшара аунашвахъцIагIв Барганджиа Дауыр йгьи СогIвым йаъу АААК ауысхарта анхагIвчва гвып шабгу.\nАсекция апны ауагIахъара ащатаква гIащаквызжьуаш йгьи тшауацIдызрыхуаш амальква лухырныс йгIауцхърагIуш ахачIвква йрыквчважватI, нхарала ашвапхаква амырдатI. Абызшва гIахчара ауысла адокладква йрыздзыргIвытI, ауагIахъа мачIква йырзынхауа ашвапхаква амырдатI, ргвгIанаграква ацагIвыршатI, йапшым ауагIахъаква уыста йырхауа ргватра азынадырхатI.\nАфорум йалаз йрызцауа Апсны Республика а-Парламент аунашвачпагIв Ашуба Лаша, АГУ аректор, апрофессор Гварамиа Алеко, репатриацияла акомитет аунашвачпагIв Харазиа Вадим, Абаза уагIахъа рахIбачва рсовет ртшазынархараква йгIарыпхьатI.\nАбаза уагIа ркультура амш\nХъвлапны йазалхыз апрограмма Россия агIвадахьыла рахIа йдуу апаркква йрыуазакIу «АдзыгIвбжьа йачIва» апны йакIвшун. Ауаъа афорум йалази асасчви Абаза уагIа ркультура амши Апсуа баракъ амши дыртлапIатI. Асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны акъральыгIва баракъ амш артлапIара йапщылата СогIвым апны йакIвшалуз агвыргъьахъв йгIахъырхын асквш 2014 агIан ари амш гвыргъьахъвыта йщаквдыргылтI.\nЙшцIасхаз апшта агвыргъьахъв ашвахIварала, гIахIврала йнардастI, анапIылачпагIвчва ъазаква, асуратчпагIвчва ргIарбартаква адыргалтI, асасчва абаза рызкъыла йырчIархIтI. Хъвлапны ашвахIвагIвчва, агIахIвчва, амакъымршIыйагIвчва злаз концерт адыргалтI. Агвыргъьахъв алдыргауата ажвгIванд салют аларыжьтI.\nЙцIыхъвахуз амш асасчва рыла дырпшныс Архыз йыргатI, ауаъа йгылу апхъанчIви кьльисаква ддырбатI, атшпсщарта шIыпIаква йгIархъыкIвырдашатI, канат мгIвала ахIагIарта йхъаргылтI, айшва рзыхъыргIватI, ауи йадзхъачIвата зымгIвагьи сабап злу нхарала йырчвыз «атшпсщара мшква» йрылачважватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/abaza-festivali-khymshk-qchr-apny","date":"2024-03-03T10:16:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947476211.69\/warc\/CC-MAIN-20240303075134-20240303105134-00293.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9949151278,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9949151277542114}","num_words":921,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Ауи апсыуа уагIа ргIархвитхра агIаджвыквцIагIвчва дрыуазаджвын, Апсны атурых апны йапхъахуз а-Конституция лихуан, ареспублика ауачIвбзазара апны Лагъь КIавкIаз ащхъабзазагIвчва йрыдгылата йымгIвайсра шатахъу багъьата йазхъайцIун. Арат йрапшу ахъахвитра азхъвыцракви агIаджвыквцIаракви Басария Симон йыздыргIвушта йгьаъамызтI.\nКапIба Арифа\nАуи апсыуа уагIахъа рхъахвитра азабакIра ахъа гIаджвыквызцIакваз дрыуан, Апсны атурых апны йапхъахуз а-Конституция лихтI, багъьата йхъайцIун ареспублика алахь Лагъь КIавкIаз ащхъагIвчва тшрыдкIылра йшапщылу. Ауи апш хъвыцща хвити джьгарри Басария Симон йшпайыздыргIварыз.\nЙбергьльу арыпхьагIв, ашIыпIадырыгIв, апхьахьа, апублицист, ажвлара йгьи аполитика уысхагIв Басария Симон (Махаид) Петр йпа асквш 1884 декабрь а 8 агIан КвтIол кыт апны дйытI. Ауи йаба дадгьылрхарджьгIвын. Жвасквша дыртата Симон Бедиа кыт апны акьльиса йалаз апхьарта дырщтитI, уацIыхъван ауи Согъвым Ащхъа апхьарта дгIалгатI. Шви пхи зквыз здырраквагьи бзидздзаз ачкIвын асквш 1897 агIан аквырджь къала Гори йтагылаз асеминария дзыцIалтI.\nЙпсадгьыл дачвыхъарата\nАсквш 1902 агIан асеминария дангIанлга амщтахь Басария Симон арыпхьарала КIавкIаз округ дызшIыртын арыпхьагIвта Кубан область йаланакIуаз Къасей кыт дырщтитI. Ауаъа ауи апхьарта апны дынхун, агвхъауа сабиква урышв бызшви географии дйырдыруан. Ауаса сквшыкI анцIы ауи Армавир йхIаракIу апычIв училища дхъыргахтI.\nЛагъь КIавкIаз апны йгаз асквшква Басария Симон йбзазара апны магIын ду змаз гIамтан – араса йпхьадзитI аистория наукаква рдоктор Анчабадзе Юрий: «Ауи цIолата йхъа дадынхалуан, щарда дапхьун, дъанызла дгIанымхауата акрай антахьгьыт акъалаква – ажва ахъазла, Анапа – рпны йаъаз йапшым апхьартаква дцалун, асквшква 1908-1909 рагIан Москва даъан, ауаъа Атехника дырраква тшауацIдрыхрала ажвлара аклассква дрылалуан».\nБасария йбзазара ауаса йакIвшан – швапха ъайырхIазгьи адырра бзидздзаква ъайауызгьи йдунейпшыща ъащаквгылызгьи Россия йгьахъазым, агIвыма къральквагьи даъан. Асквш 1910 агIан Атехника дырраква тшауацIдрыхрала ажвлара абзирала ауи апхьагIвчва пычIв дырра шрыртуа ййырдырыныс Германия, Австро-Венгрия, Италия, Швейцария дцатI. Апрофессор Дзидзария Георгий йширыбагъьауала, йара ауи апшта Лагъь Африкагьи, Трыквштагьи даъан – ауи Россия паштахIыгIва шабгу ъамидаз аламкIва.\nЙхIвара атахъыпI Басария Симон йпсадгьыл даначвыхъаразгьи мшкIымзара-мшкIы ауи дазымхъвыцуа йшагIвымсуаз. Дыррата йаулакIгьи, хъвыцрата йхъа йгIаташвалакIгьи – ауат йцри шта данцахра ауаъа йынхара апны йшгIайрысабапуаш йыла йгIацIайжьуан. Ауи Апсны закIыла дапщылазара, ауаъа йыншауа йдырра йтахъын. Ауи йаквшахIатхитI Согъвым йтаз йбергьльыз ажвлара уысхагIв, арыпхьагIв Чочуа Андрей йзигIвыз асальамшвъа.\n«СыгIвза, –Чочуа йзигIвитI Басария, – угIай азаджв азаджв сальамшвъа йзыгIыгIвуа хIалагапI – уари сари зны бзи хIабабунщтIи. ЗымгIва сзыгIагIвла. Сара КIавкIаз апны ауагIа рахIа йъалагIваласуа стапI. Армавир – Лагъь КIавкIаз йакультура квтапI». Апрфессор Дзидзария Георгий йширыбагъьауала, Басария Симон йапымшвтуата Апсны йгIацIцIуаз агазетква гIайадзун.\nБасария дпублицистпI\nАсквш 1910 агIан Симон Петр йпа йпублицист нхара джвыквицIитI. Ауи анаукаква р-Петербург академия дакорреспондентхитIта йгIвыраква «Отклики Кавказа», «Голос\nКавказа», «Черноморский вестник», «Сухумский вестник», «Сухумский листок» датшагьи ауат йрапшу агазеткви ажурналкви йгIарыншвалитI. ЙгIвыраква хьызцынхъвыта Симон Апсуа йа Махаид Апсуа – хIва рыцIайгIвуан.\nЙгIвыраква рщарда гIазквчважв��з гIазаб збуз апсыуа уагIахъи Апсни рылахь шцаз, апхъахьыла руысква шцуш ракIвын. Йпсадгьыл ахъазла магIын хвыцдзакI змаз уыскIгьи ауи гвы айымтуата йгьагIвйымщтуазтI.\nАуи апшта, асквш 1913 май агIан «Сухумские вести» газет йгIаншвалыз «КIавкIаз ащхъагIвчва Трыквшта апны» статйа апны ауи йгIвитI: «Айтыпара йадгаламкIва, гвжважвагIвала йакIвшун: ауагIа йъацауагьи йыззцауагьи гьрымдыруазтI… АщхъагIв йытшгIва ъаныз, йапхъанчIвиквагьи тынчта йъабзазуз йкыт нижьтI. Йлакта рыцхIагIа ду гIаныпщитI, бзи йбуз зымгIва йыцнайахвтI, йтшы нашхыйадза йыдзхъагылапI, бзи йбуз ауасачкIвын йымапI, йпи йпхIи йыцпI, йабджьаргьи – йыздзыргIвуата йтахъу зырхъйауа – йнапIыцIапI».\nАуат агIвыраква йрыщатаз йгьахъазгIваца азхъвыцрамызтI – йаъаз гIаншаран: Басария Симон Астомбыль апны зцри псадгьыл йтыцIхта ргвы цIыркIгIауа «рпсы ата» – Апсны гIазгвалашвахуаз апсыуаква дрынйун.\n«Ауи йгIвыраква абашти ауи ауагIи рызхъвыцраквала, апсахра бзиква райгвгъарала йырчвыпI, – йгIаликIгIитI Анчабадзе Юрий. – Ауи дызхъгвыргIвуз ауысква йрыуан: ашIыпIа апны айъазара аргIапсща, апхьартаква рнамхъара, асоциал уысквала абжараква. Басария мчыта ашIыпIа уыснкъвгагIвчва драйсуан, руыс йнардзата йдмырхъйауата, абзазагIвчва рыхъазла ргвы рымхьуата, аполиция йырбалакI рчпауата йыркъванчун».\nАхвитра йхъа йтата йпсадгьыл дгIайхтI\nАсквш 1917 агIан Россия паштахIыгIва апны революция анынша Басария Симон йпсадгьыл дгIайхта ашвъабгъьы йаницIуз йгвалаква йырхъйарныс лшара йаутI. Йаргьи дгIайхитI – Апсны штшапсахуашла йхъвыцраква дрылата.\nАуи азаман Апсны ахъазла рахIа магIын ду змаз агIамтаква йрыуан. Россия империя алпIлун, Грузия – йзызнацIуз Апсны алата – ауи йшгIалцIуаш йащтан. Басария Симон ауи дапшIагылан.\nАсквш 1917 август агIан апсыуа диннкъвгагIвчви ажвлари райззара ду акIвшатI. Басария Симон Петр йпа ауи анхара джьгарта далан йгьи йайззаз ауагIа Апсыуа Кьльиса ахъа йахвитта, аквырджь диннкъвгагIвчва йырпщыламкIва йаъазларныс шатахъу йадйыргылтI. Ауи Апсни Грузии акъвызгуз йапхъахуз чIвырхъан, ауаса Басария йгIайгвынгIвуан апсыуаква мгIва ауыра шырпыру, рахIа йбаргву ауысквагьи рпахьла йшщтIаркIву.\nАпсыуа уагIахъа совет ахъада\nАсквш 1917 ноябрь а 8 апсыуа уагIахъа ужвыгьи райззара дукI акIвшатI. Айззара дрыхIазырра ахIатырла Басариягьи ауи йхъвыцща йыцагIвызшаквузгьи адгалра нхара ду рхатI: ауагIа зымгIва йацшIакIта – «апсыуаква рхъа йахвитызларныс ртахъыпI» – рхIвара ахъазла ноябрь а 8 атшын Согъвым апны тшазыркIкIра шатахъу гIаргвындыргIвуамцара апсыуа кыт щарда йгIархъыкIвшатI.\nБасария Симон аделегатква рпахь дгIачважвауата йара йрыхIазырыз айззара ду а-Декларация дгIапхьатI. Ауи йгIанахIвун «апсыуа уагIахъа ареволюция йалырбгIауа ауагIахъаква рхъа дара-дара йандыргIалхырныс йахвитзара шакIву». Айззара ду магIын дудздза зму уыста йахаз йрыуапI Апсыуа уагIахъа совет гIаныршара йгьи Апсны атурых апны йапхъахуз а-К��нституция нахвра. Апсыуа уагIахъа совет (АУС) даунашвачпагIвта йара Басария Симон Петр йпа далырхтI.\nАсовет зынла апсыуаква дара ркъральыгIвари рхъахвитри шыртахъу зрыбагъьуз ащаквыргылраква нанауахвтI. АУС йнанауахвыз ащаквыргылраква рыуа закIы апны араса аныпI: «Мзымта дзыгIв угIалагата Ингур дзыгIвдза, амшын КвайчIва атшпы угIалагата КIавкIаз ащхъаквадза Апсны ашта йгIацIанакIуа адгьылква зымгIва – ауат байарата йрыцIу зымгIвагьи рыцта – Апсны апны йбзазауа апсыуа йгьи антахьгьыт ауагIахъаква йацырчIвта йшыртахъу апш йгIадрысабапырныс йрытра».\nАпсны агьагьарала йгIакIвзыршауа рыуа захьыла тшынанархушта, тшызднакIылуашта Басария йбуз Лагъь КIавкIаз ащхъагIвчва ракIвын. Ауи йыцыркIтI айззара ду йалаквазгьи, ауаса Апсны ахъахьла апстхIваква хъващхауа йалагахьан. Асквш 1918 май а 26 Грузия зхъа йахвиту йшкъральыгIву ахабар аргатI. Апсыуа уагIахъа совет йалакваз Апсны агIвыма къраль уысква рпны тшахьъананархушла йагIвшахатI. ЙцIыхъвахауата Басария Симон асовет аунашвахъцIара дахъырхитI. Аквырджь меньшевикква зцIыхъва йгIатагылыз Басария Апсны дтыцIра атахъхитI, ауаса асквш 1920 агIан «аполитика уысква дрыламлырныс» ддрыбагъьан дгIацапахтI.\nАсквш 1921 агIан Апсны апны Совет власть анщаквгыл амщтахь Басария йара йхъаталагьи аполитика далалырныс йгвы гьазыщтIахмызтI: ауи абольшевикква рахьыла дахъуата дгьаъамызтI, Анчабадзе Юрий йшихIвауала, «ауат ашва рзихIварныс дгьхIазырмызтI». Ауаса ауи йгьгIанымцIуазтI Басария йыншауа хабар йымбауата. Апсны социалист республика ангIаншаз асквш 1921 мартI а 31 амш дшазхIвахIвуазымцара йара ауи асквш декабрь а 16 Апсны йгьи Грузия социалист республика федерация азазаъаща рызбжьата тшанадыркIыл дъанквынхатI. Ауи амщтахьла Басария йызнымкIва акъральыгIва уысхартаква йапшым ауысква рыхъазла йырджьун, ауаса йара йхъатала аполитика дгьаламылхуазтI.\nАполитика даламкIва\nАполитика хъатакIла йгIанижьын Симон Петр йпа анаука, арыпхьара, акультура рпны йуыс гIайыдахIвуата дынхун. Асквш 1923 агIан апхьахьа Басария йнаука нхара хъада «Апсны агеография, аэтнография йгьи аэкономика хъатаква» гIацIцIтI.\nАпрофессор Дзидзария Георгий ауи анхара цIба ацIибауата, гIващагIара щарда алата йхIвауата мчыта даквчважвазтынгьи, атурыхи акультури рыхъазла ауи магIын ду шаму гIаликIгIатI. Ауи дадгылитI Анчабадзе Юрийгьи: «Ауи апсыуаква рэтнография йауацIыхта, аунагIва культура ахъатаква зымгIвамызтынгьи айхIара гIаланакIуата йгIазырбауа йапхъахауа монография гIвырапI. Акнига ауи апхъала йаъаз агIвыраква йгьгIархъыхым, ауат йырныз атахIвахуата йгьаъам, ауи йащатахаз йара йызгIвыз йхъатала архъвыхраква ъадзакIвйыршуз сквшпхьадзарала йгIвуамцара йазикIкIуаз агватраква ракIвпI. Акнига апхъажва апны Басария Симон йхIвитI «зпсадгьыли зуагIи рыхъазла ахабар цIабыргква ззыхIвуш Апсны апачва йыргIвыз» наука литература йбарныс шигвалу.\nУыс ду йхатI Басария Симон ары��хьагIвчва ррыхIазырри рарыпхьари рпны: йара дарыпхьагIвын, Апсны апедагогика техникум адиректор дитарагылыгIвын. АршIыйара тшадызкIылуаз чкIвыныргIа гватра рзалихуан. Ауи данынхуз акIвпI апедагогика техникум апны литература гвып ангIанша. Ари агвып рпны акIвпI йапхъахауата йара йуысаква дъагIарыпхьаз ауи агIан атехникум йхпахуз акласс йапхьуз, уацIыхъван апсыуа уысагIв дута зыхьыз газ Когониа Иуа. БаргвыпI Басария Симон йнапIы ззынадзаз ауысква зымгIва гIашIупхьадзарныс. Ажва ахъазла, ауи ауагIа рашваква йрызйымаз абзибара йгIалцIла ауагIа рмакъымква разкIкIыгIв, зыхьыз бергьльу Ковач Константин йынхара апны дицхърагIун.\nШIыпIардырра нархара змаз йпшгIараква сквшщарда нызцIыз Апсны ауасаражвква йгIарыквчважвауа агIвыраква гIархъшахъыцIтI: ауат рбзазара дгIаквчважвауа йахъазымкIва датша зджьарагьи йумауаш рсуратквагьи йгIвытI. Апсны агеографияла йапхъахуз апхьагаква йрыуа закIыта Басария Симон йгIвыз йызнымкIва йатагIацIырщтхтI.\nБасария Симон чвгьадза дыдзтI. Апсны аинтеллигенция йрыуаз йагъьыз ауагIа анхъырщгIа асквш 1937 арепрессияква дгIархъшвалызтIхIва асквш 1941 агIан дыркIытI. Ауи ареволюция йапшIагылаз организациякI далата рхIвун. ЙайхIахугьи – ауи аорганизация дахъадата дгIадырбатI. Ауыс ауаса йанацIарцIара ауахьауаъа йыншуз арепрессияква йрылашваз зымгIва рыхъазла йацапшын: Тбилиси йыргун, гIазаб рхътырхуа йрыдынхалуанта йырщыхуан.\nБасария Симон Петр йпа йхIаль-шан даквчважвауата апрофессор Дзидзария Георгий араса йгIвитI: «Симон Петр йпа ауыс апны йхъагьи анахьанатгьи дырзыткIьийын, ауагIа нхагIвчва йгвы рызрыцхIан, драйгвыгIвуан. Ахъалащгьарра йгвы йгьыквымшвузтI, йхъатала дгIвычIвгIвыс райшан, дайрышын».","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/basariya-simon-yapqhakhuz-a-konstitutsii-lyzkhyz-apsyngii-aqha-yakhuita-zyla-ygatsaluaz","date":"2024-03-03T00:12:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947476137.72\/warc\/CC-MAIN-20240302215752-20240303005752-00272.warc.gz","language":"abq","language_score":0.995572567,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.995572566986084}","num_words":1211,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nСогIвым апны «Аимҵакьача» йастI.\nАуагIахъа спорт хъвмарраквала анкъвакъвраква йрылазлуш агвып ъагIадрыбергьыльуаз анйараква акIвшатI. Акъала хъада апщапхьартакI рапхьагIвчва «Аимцакьача» уагIахъа хъвмарщала йанкъвакъвуан. Ушабгу унанауахвуата йджьащахъваз ахъвмарра апны айгIайра Эшба Ефрем йыхьыз зхъу СогIвым 5-хауа апхьарта йагатI. АйгIайыгIвчва акубок рыйттI чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий. Ахъвмарра адыргалтI Адуней апсуа-абаза конгресси чкIвыныргIи спорти руысквала СогIвым къала аунашвахъцIарти. АуагIахъа спорт хъвмарщаквала анкъваквъраква хIыззнайуа асабша «Апсны» этнопарк апны йакIвшуштI. РыцIа йымчыта рыхьыз шддырхIвуш йазабакIуаштI Гвдауыта й��ьи Очамчыра районкви СогIвым къала 5-хауа апхьарти ргвыпква.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed\/346","date":"2024-03-03T03:16:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947476180.67\/warc\/CC-MAIN-20240303011622-20240303041622-00046.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9865586162,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9865586161613464}","num_words":84,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.13,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Лыхны кыт апны йапхъахауа медицина цхърагIарала атшыбжьараква акIвнаршатI\nЙгIадрайгваз МЧС аъачIвагIагIв АмычIба Индирагьи далата йапхъахауа медицина цхърагIара шдурадзушла атшыбжьара адыргалтI Лыхны кыт апны апхьагIвчва рыхъазла. АцIайква зчажь блыз, удын зквшваз, зыбыгIв шIчIваз, зща гIаджвыквлыз, амара зхъа йташыз, ймахыз тамата ушицхърагIуш рархIвтI. Дара апхьагIвчвагьи йрымаджьащахъвата атренинг йгIалалтI.\nАпроект апкъ йтата АААК агвып апхьарта согIата айъазагIв дъадзагIамис йчмазагIвхаз йа хьыгIа задзаз уызлайцхърагIуш ахъвшвкви аъамапсымакви ацхърагIащаква зну швъагьи рыцта йрырттI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed\/158","date":"2024-02-24T10:37:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474526.76\/warc\/CC-MAIN-20240224080616-20240224110616-00192.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9975396991,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9975396990776062}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.127,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны апны\nАпсуа литература ащатащтIацIагIв, ауагIа руысагIв, апхьахьа Гулиа ДырмытI дангIадрийызищтара сквшы 150 ъацIуа йадахIвуата АААК Гулиа Д.И. йымчыбыжь джвыквнацIитI. Ансимшы хIара агIвгIвы йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа агIвыраква швзынатахIцIуштI. Асоцсетьква рпны хIбгъьыцква швырпшла – джьащахъвара щарда швауаштI.\nАААК ареспублика апхьагIвчва рзгIвадара рхъвыхрала апроект атаджвыквнацIахтI. Асквш 2024 агIан йапхъахауата йъацаз Гвдауыта район йаланакIуа Уатхара кыт акIвпI.\nЧкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара Апсны акыткви акъалакви рпны апсуа уагIахъа хъвмарщаквала атшыбжьараква акIвнаршауаркIвитI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апны йгIаныршу Апсны апхIвысква рсовет асквш 2024 агIан йапхъахуз алачIвара акIвшатI. Анйара СогIвым йаъу а-Конгресс ауысхарта апны йадыргалтI.\nПычIв айсра дыррала апроект шIыц ашIыпIа хъвшараква рыцынхарала АААК ахъвшара йджвыквнацIатI. Ауи йацыркIтI Апсны Республика Ахъахчара а-Министерстви «Апсуа хысра клуби».\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса онлайн амальла АААК ЙхIаракIу асовет йалакву драбабатI. АлачIвара апны йтыцIуа асквш агIарбараква йрылапштI, асквш 2024 ахачIвквагьи йрыквчважватI.\nАААК хабарргарала ахъвшара йарыхIазырыз, аскульптор йгьи асуратчпагIв Адлейба Амиран йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра швапхьарныс йшвзынатахIцIитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/category\/news\/abkhazia","date":"2024-02-23T03:56:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474360.86\/warc\/CC-MAIN-20240223021632-20240223051632-00687.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9927323461,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9927323460578918}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.035,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\n«Аимцакьачара» анкъвакъвра афинал «Апсны» этнопарк апны йакIвшатI\n«Апсны» этнопарк апны «Аимцакьачара» апсуа уагIахъа хъвмарщала анкъвакъвра афинал акIвшатI. Ауаса йапхьитI уыжвгIанчIви регби йашIырпшу гвыпла атопасща. Ахъвмарща ахабзаквала агвыпква ркапитанква йдучвам ауабчватоп лабала йасуамца дара ргвып йауу ахъвмарыгIвчва йшырзауырщтуаш йащтапI. Атоп гIазкIуа ауи йыквызхра зтахъыта йпшIагылакву тшырдимыркIуата афинишдза днадзара атахъыпI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1086","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-09-26","date":"2024-03-02T21:00:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947475897.53\/warc\/CC-MAIN-20240302184020-20240302214020-00682.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9836870432,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9836870431900024}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААКи Джьугелиа Инни рпроект йауу алекция шIыц апсуа уагIахъа гIахIвыща атурых йазынадырхатI.\n«Ирӡтәым» проект йаланакIуа йызкьазууыз алекция акIвшатI Кобахиа Д. йыхьыз зхъу Гвдауыта 5-хауа аквтанай апхьарта апны. Ари азын ауи апсуа уагIахъа гIахIвыща атурых йазынархан.\nАмастер-класс акIвлыршатI Апсны Республика ауагIа рартистка, Адыгея Республика апны гIатгара зму артистка, Ахьӡ-аҧша орден III астепень зму Герзмава Майя. Ауи апхьагIвчва апсуа уагIахъа гIахIвра апны ахIвссаква рпIатIаущаква йрыхалыргIвазатI, йагIвсыз агIамта ауацIа ауат апIатIаущаква штшырпсахыз ралхIвтI. Амастер-класс алекция йахъазымкIва тшыбжьарагьи алан. Герзмава Майя апхьагIвчва уангIахIвуа апсуа гIахIвыща йаквыргIапста ушайтыпуш, ущапIква шуыргылуаш, унапIква шучпуш длырбатI.\n«Ирӡтәым» (апсышвала – «йрыдзчIвым, йрыдз йамуаш» – гIаныцIитI) проект агIапын ахъа йджвыкврыжьтI. Ауи йадгалагIвхатI Адуней апсуа-абаза конгресси Апсны акъральыгIва университет апсуа бызшвала акафедра арыпхьагIв Джьугелиа Инни. Апроект ацIайква апсуа уагIахъа ртурых, ргвбайара, рцIасква штшрыдыркIылуаш йазынхитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-05-05","date":"2024-03-02T20:23:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947475897.53\/warc\/CC-MAIN-20240302184020-20240302214020-00255.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9880167246,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9880167245864868}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.925,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Ачандара кыт апны ъачIвагIагIалхрала атшыбжьара акIвнаршатI.\nУахьчIва аъачIвагIаква йгьапшым йгьи щардапI, ауат сквшигIадза йрылахIитI йгьи тшырпсахитI. Уыззычпу, упсы бзи йабауа уыс шпагIалухуаш, тшыззубжьуш запшнархарайа, уабапхьуш – тамамта йадгалу ъачIвагIагIалхрала анхара чкIвыныргIа арат магIын ду зму азцIгIараква рджьауапква гIарауырныс йырцхърагIитI. Арыпхьарали згIвадарахчарали жвлара джьгаррали АААК ахъвшара ъачIвагIагIалхрала йызкьазууыз атшыбжьара Гвдауыта район йаланакIуа Ачандара кыт апны йакIвнаршатI.\nАтренинг йгIадрайгватI АГУ азъазара ахъвшара йапхьауа Аджьынджьал Амина, агроинженер хъвшара йапхьауа Багателиа Айнар, физика-хIисапчпара хъвшара йапхьауа Касландзиа Нестор, МГИМО дуней журналистикала ахъвшара йгIалгаз Чкадуа Наала. Пхата йадгалаз анйара апны асасчва АААК ахъвшара аунашвачпагIв Хагба Изольди аъачIвагIагIв Хьышба Науыри рыцта апхьагIвчва йрачважватI, дыррагIацIгарали нхарта гIаурали дара руысква шалыз рархIвтI.\nЧкIвыныргIа ауат йырхIвуз йрымаджьащахъвата йаздзыргIвуан, азцIгIара рыртуан, айчважвара йалалуан. АщардагIв ари апш айчважвара йапхъахауата йалан. Атшыбжьара аналга апхьагIвчва аколледжква рпны апхьара йшнарахвуа йгьи йшадрыпхьауа зну абуклетква рыларшатI, абадыргаква амырдатI.\nЪачIвагIагIалхрала апроект йхIаракIу йгьи йазалху квтанай дыррагIацIгара йапшым анархараква чкIвыныргIа йшырдыруаш йазынархапI. Апроект джвыквлищтара ари йжвипщхауа анйарата йакIвшатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed\/411","date":"2024-02-24T09:45:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474526.76\/warc\/CC-MAIN-20240224080616-20240224110616-00244.warc.gz","language":"abq","language_score":0.996381402,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.996381402015686}","num_words":153,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.125,"stopwords_ratio":0.046,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Бзыб апхьарта апны театр гвып агIаныршара ахчала йацхърагIатI.\nБзыб йапхъахауа аквтанай апхьарта апны актер азъазара йъазырбжьауа акружок йдрыхIазырыз аргылчIв гIадырбатI. Акружок анхара адгалра Адуней апсуа-абаза конгресс ацхърагIатI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1128\nА-Конгресс агвып Бзыб йапхъахауа аквтанай апхьарта амузей йаъан.\nБзыб йапхъахауа аквтанай апхьарта аунашвачпагIвчва йдрайгван Адуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва ауи амузей йцатI. Амузей асквш 2023 йгIашIарышвта йынхитI.\nАуи атурых йапшым агIамтаква йырзалху пщпещкI йнадзитI: асквшква 1992-1993 рагIан йакIвшаз Апсны ауагIа р-Абашта айсра апещ, асквшква 1941-1945 рагIан йакIвшаз Абашта айсра Ду апещ, асквш 1937 агIан арепрессияква йрылашвази щтадъа йыдзызи рпещ йгьи аштадырра апещ. Апещква уызларызцауа абидоль аурала Апсны а 17 баракъкI алагылапI. Аныпква штшырпсахуазла хI-Псадгьыл гIаншара щардала йырчвыз атурых уыла йуызгIацIажьитI. Апещква рпны амдараква апхьагIвчва рцри бызшвала йакIвдыршитI.\nАпхьарта амузей дырра щарда уызгIалкIгIушта алшараква дупI. Апсадгьыл, ауи атурых, цри бызшва йырзынарху абзибара – йгIадзынгылуа чкIвыныргIа патриотта йубжьарныс, идеология нхара рыцакIвуыршарныс ахъазла уызгIвымсхыз швапхапI.\nАпсуа спортсменква Россия ауацIала хвитта абакIрала IХ анкъвакъвра апны йайгIайтI.\nСССР йачемпионыз Радионов Владимир йхъмаштылгата йакIвшаз Россия ауацIала хвитта абакIрала IХ анкъвакъвра апны аспортсменква Герзмава Алани Аристава Леониди айгIайра гIатыргатI, Кархалава Дамей джьаз согIа гIайынхатI. Анкъвакъвра декабрь а 9-10 агIан Санкт-Петербург апны йакIвшатI. Ауи Россия (Амур, Ленинград йгьи Москва областква, Краснодар йгьи Ставрополь крайква, Карелия Республика, Калининград, Москва йгьи Санкт-Петербург къалаква), Беларусь, Армения, Апсны йрыуата спортсмен 180-гIв алан. Апсуа спортсменква рбжьитI Берая Игорь, Цвейба Адам, Алабян Размик йгьи Лазба Дауыт.\n«Апсуара амгIващквала» абаркIыра: Атара, Лащкьындар, Кындыг кытква рпны йакIвшаз айззараква.\nАгIатраква рабаркIыра «Апсуара амгIващквала» апкъ йтата ажурналист Бебиа Екатерина Атара, Лащкьындар, Кындыг кытква рпны «Апсуара» йазынархаз айззараква шакIвшаз гIалырбитI. Асквш 2009 агIан йанырцIатI. https:\/\/abaza.org\/abq\/1102\nАпсуа-абаза уагIахъа йгIарылцIыз йбергьльу агIвычIвгIвысква йырхIвата «пхьынцIыгIва гIазшI.алыз» ажваква.\nЭгьзакь Мусса запш аъам азъазара апкъыгIваква Эрмитаж согIата йрыйттI\nКъарча-Черкес Республика АуагIа Райззара аунашвачпагIв йтарагылыгIв Эгьзакь Мусса Эрмитаж музей азъазара пкъыгIвата хвба рыйттI: ауат асланец квайчIва йгIалчву Россия апаштыхIква рсуратква зну, гIвба-гIвбата йалу джыпхапI. Ужвы ауат Эрмитаж, Георгий пещ апны апшыгIвчва йддырбарныс йгIаквырцIатI, январь а 14-дза ауаъа йнашылквауа ауат йырпшырныс рылшуштI.\nЭрмитаж аъачIвагIагIвчва йшырхIвауала, асквш 2023 ауацIа рыцIа хвы зму согIата йгIарыртыз ари акIвпI. Амузей адиректор хъада Пиотровский Михаил йгIвыз аразыра швъа апны йгIарыртыз аджыпхаква амузей азкIкIраква рпны йумауаш йшпкъыгIву дацIачIвагъватI. Ауи Мусса ХIабальа йпа асогIа ахъазла дйызхIвахIвтI, Эрмитажи йари апызщылуа айгвара азазаъащаква хвы шырзибауа, амузей йазалихуа агватра хвду шаквицIауа гIаликIгIатI.\nКъарча-Черкеси Санкт-Петербурги щарда цIуата йащтаныкъвитI, ауат азазаъащаква КъЧР Ахъада Темрезов Рашид йацкIрала рыцIа-рыцIа йбагъьахитI. Ауи апшта, асквш 2023 апрель агIан КъЧР а-Парламенти Санкт-Петербург Хабзалыхрала Айззари йапшым анархараквала йацынхарныс ангIалра мачвы ацIарцIатI. Щардата йацадыргаллауа анйараква, алалраква, акцияква рбзирала ацынхара йашIамсуа тшауацIнахитI. Азъазара апкъыгIваква ъарыртызгьи – ауат йрапшу магIын ду зму ауысква йрыуазакIыпI.\nЭгьзакь Мусса йшихIвазла, ауат апкъыгIваква амузей йрыйтныс йзаквикIыз акъраль агвбайара тынха агIащаквыжьра йкъару алайцIара йтахъыпIта акIвпI: «Багъьата йхъасцIитI амузей апны арат аджыпхаква дырра уыслагьи, культура уыслагьи хвыта йрыму йш��лахIуш. ЙайхIатагьи йсхIвапIта, арат артефактква хIацзакIыри йхIзацалу хIтурыхи йыргIарбагахуштI. ЗапшгIамтазлакIгьи азъазари акультури амажаква йырхъысуа, йхIзацалу хIтурых йгьи хIкультура тынха ахъазла хIхъа дырдууа, ауат бзи йхIдырбауамца ауагIа адыркIылитI. Ари азкIкIра амузей йрыстуата кьангьаш гьазгIазгуам ауи ауагIа гвышхвара шрыланацIуш, рпсадгьыл бзи йшднарбуш».\nАнхараква апхъанчIви заман агIан йгIадрысабапуаз контррельеф гравюра ргIапсщала йчпапI. Ауи апш амальла Месопотамии АпхъанчIви Мсыри рпны арыпшдзагаква, ахча жвгъайква, адуаква рчпун. Агравюраква йапшым ахIахъвква рпны йтырхуанта айхала йгIатдрышвтхуан.\nУахьчIва ауи амаль гьгIадрысабапхуам. Адуней апны ауи йазычпу гIвычIвгIвыс напIъазата йаъаху 15-гIвкI йгьрайхIам.\nРоссия апны контррельеф ргIапсща гIазрысабапуата йаъу асуратчпагIв-гравер Нуждин ВладимирзаджвыкI йакIвпI.\nАсогIаква йгьахъазрыпшдзагам – Россия атурых узыгIахъызтIуа хъышвпI. Агравюраква Альпщхъаква рпны йаъу асланец йгIалхпI, атараква арасацIла йгIалхпI. Агравюраква йрылапI Россия рпаштыхI Александр I йсурат гIазырбауа гIвджыпхакI, апаштыхIква Павел I, Екатерина II, Николай I ргравюраква.\nАуи апхъала, асквш 2017 агIан Эгьзакь Мусса Санкт-Петербург йаъу Суворов ймузей кIьанджь 2500 райхIа йнадзауа олово йгIалху айсчва разкIкIра согIата йрыйттI. Ауат шIыцта йгIандыршаз, Россия апны йзакIзаджвыкIу олово йгIалху айсчва рмузей афонд йаларцIатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-12-11","date":"2024-02-22T10:59:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947473738.92\/warc\/CC-MAIN-20240222093910-20240222123910-00595.warc.gz","language":"abq","language_score":0.982160449,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9821604490280151}","num_words":589,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.944,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАААК Мгвыдзырхви Жвандрыпщи рпны диспансеризация акIвнаршатI\nМгвыдзырхви Жвандрыпщи кытква рапхьагIвчви рарыпхьагIвчви адызкIылыз йызкьазуу адиспансеризация адыргалтI октябрь а 20 атшын Мгвыдзырхва апхьарта апны. АпхьагIвчвати арыпхьагIвчвати швкIгIвы райхIа знархараквала йапшым айъазагIвчва гIарпшытI: лор-врач, офтальмолог, уролог, апедиатрква, эндокринолог, невролог, реабилитолог, кардиолог. Йшабгу йгIауахвырквын, ацIайква рзгIвадара аъаща гьгвымхам. Ауаса згIваквакIгьи гIараутI, ауат зхьуа йдмыркъвауата аъачIвагIагIв дгIарддырпшра атахъыпI. Ауи апшта, зчIачIаква зхьуа асабиква аъапI. Ауат йазалху рхъвыхра йызлагIакIылсуаш швъа рырттI.\nАААК акыт апхьартаква рпны амедицина рхъвыхраква акIвнаршауаркIвитI. ЙащтагIайуа архъвыхра ноябрь йадыргалуаштI.\nАныкъвадыкъваква рыхъазла Афон апны амдара: чкIвыныргIа йапхъахауа ринклюзив адкIылари АААКи ЦкIуа Анрик йгвала дырхъйатI.\nАсквш 2022 июнь агIан ЦкIуа Анрик Владикавказ апны йакIвшуз Россия ашIара йырзалхыз аинклюзив арыпхьара форум «ГIвынадъа» далан. АчкIвын ��уаъа йпроект «Инва-тур» дйырбатI, ауи апкъ йтата зызгIвадара аъаща йгIалцIла зылшараква ахъарысу ауагIа Апсны апны амдараква рзадигалра йгвыгъан. Анрик йпроект йхпахуз агыларта акIытI. Апсны апны амдараква адигалырныс ауи йгIайцхърагIатI «ЧкIвыныргIа йапхъахауа ринклюзив адкIалара» анхагIвы Халваш Ради АААКи. Ауат ракIвымкIвагьи зылшараква ахъарысу асабиква йрыцызлара атахъыз аволонтерквагьи гIайыцIагылтI. ЦкIуа Анрики Пилиа Яни ауат ъагIамдуз ашIыпIаква йырмагIну рархIвуа йрыцын. АгIамдара йалакваз рыла пшытI: Афон ШIыц акьльиса, адзкIатштшарта, «ПсырцхIа» айхамгIва станция, адзычваква ъану апарк йаъан. Амш алдыргауата ацIайква АААК йырзаднагалыз афачIвквала йдырчатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-10-23","date":"2024-04-13T21:44:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296816853.44\/warc\/CC-MAIN-20240413211215-20240414001215-00446.warc.gz","language":"abq","language_score":0.98881042,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9888104200363159}","num_words":187,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.075,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.951,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апроектква\nАуагIа ргвы абайара гIаузырбауа ачIвыйа? Рыбызшва, рцIасква, ркультура. ЙгIацхIцIапI араъа абанпараква йамырдауамца йгIамгIвайсуа, ауагIа сабап рызгIаугуа йгьи йуыргвыргъьауа уыршIыйарныс лшара гIауызтуа анхараква. «Йбзу ъачIвагIа» – Адуней апсуа-абаза конгресс йапроект шIыцпI. АгIатраква рабаркIыра ацIасква шымдзуаш, хIуыжвгIанчIви культура йахъвыкIта йшаъазлуш апшта знапIквала йацхърагIауа анхагIвчва ъазаква йгIарыквчважвуштI. Швара аъачIвагIаква ртурыхи рымадзакви рыцIа цIолата йыжвдыруаштI, йалныс ауыпI шваргьи ауатква швзычпузтын швапшныс гIашвтахъхарнысгьи.\nАААКи арыпхьагIв Джугелиа Инни йацдырхъйауа апроект апкъ йтата сынчIва йапхъахуз алекция асуратгIвгIвчва ъадрыхIазыруа СогIвым аучилища апны йакIвшатI.\nПычIв айсра дыррала апроект шIыц ашIыпIа хъвшараква рыцынхарала АААК ахъвшара йджвыквнацIатI. Ауи йацыркIтI Апсны Республика Ахъахчара а-Министерстви «Апсуа хысра клуби».\nАдуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса апсуаква дрыуата суратгIвра йапхъахауата йызъачIвагIахаз, адуней йагъьу азъазагIвчва йрылапхьадзу Чачба-Шервашидзе Александр йгIвыз жвасураткI йхвгIатI.\nАпремьера Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхарта апны ноябрь а 23 атшын йакIвшатI. Афильм «Амазара» проект апкъ йтата йхъырхтI.\nАпсуа-абаза уагIахъа ргвбайара тынха йазынарху Адуней апсуа-абаза конгресси «Алашара» Дуней адкIылари рпроект «Амазара» апкъ йтата апсуа кIвалдзы йгIаквчважвауа фильм шIыц хъырхтI.\nАконференция йалази асасчви зчважвари зпсихика тшауацIыхри тащахIахауа асабиква ртара йтагылхныс лшарата йрыму йалачважватI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал Россия рбоксер Агрба Харитон спорт апны йгIамидаз амгIва йгIаквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/projects","date":"2024-04-22T20:18:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296818337.62\/warc\/CC-MAIN-20240422175900-20240422205900-00199.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9835544229,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9835544228553772}","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.027,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.935,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАпсуа-абаза уагIахъа йгIарылцIыз йбергьльу агIвычIвгIвысква йырхIвата «пхьынцIыгIва гIазшIалыз» ажваква.\nАпсны ащхъаква: ащхъа шIыпIаква рпны штшукIуаш ауысла зджьарагьи йаным ахабзаква йырзынархан «Ирӡтәым» проект йаланакIуа айчважвара\nАААКи АГУ апсуа бызшва акафедра арыпхьагIв Джугелиа Инни йацдырхъйауа апроект апкъ йтата «Ирӡтәым» йаланакIуа йызкьазууыз алекция акIвшатI. Ащхъа шIыпIаква рпны штшукIуаш ауысла зджьарагьи йаным ахабзаква Гагра йапхъахауа аквтанай апхьарта апхьагIвчва ахIбаква йрайхIвтI ажурналист, апсуа радиуа адиректор Гвынба Адгвыр.\nАААК ауагIахъа хъвмарщаквала атшыбжьараква акIвнаршауаркIвитI\nАуагIахъа спорт хъвмарщаквала амастер-классква акIвшатI Очамчыра апхьарта-интернати Пакващ аквтанай апхьарти рпны.\nЧкIвыныргIа ртшауацIыхрали физкультурали АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерий «АимцакIьачара» хъвмарра ахабзаква йалыргата йгIайхIватI. УацIыхъван апхьагIвчва ахIбачва гIвгвыпкIта тшагIвыршан йанкъвакъвуа йалагатI. Атшыбжьараква зымгIва аналгара хIапхъа май мыз агIан апсуа уагIахъа хъвмарраквала анкъвакъвра акIвшуштI. Ауаъа йагъьу акомандаква тшазыркIкIуаштIта рыуа рыцIа бзита йхъвмаруа дгIадрыбергьыльуаштI.\nХвап кыт апны апхьагIвчва рзгIвадара дырхъвыхтI.\nЙызкьазуу апхьагIвчва рдиспансеризация акIвшатI Гвдауыта район йаланакIуа Хвап кыт апны. Апхьарта апхьагIвчва зымгIви ауат рарыпхьагIвчви знархараквала йапшым аъачIвагIагIвчва рпны архъвыхраква йгIаркIылстI.\nАконгресс анхагIвчви ареспублика згIвадарахчарала а-Министерства айъазагIвчви руыс шырдыруа, йшазычпу гIадырбатI, зызгIвадара зырхъвыхныс зтахъхаз акыт абзазагIвчва хвыцква гватрагьи айгвыгIврагьи рзалырхтI. 70-гIвы йырпшын ргвы ззыбжахаз рыцIа йцIолу архъвыхра йгIакIылсырныс йырщтитI.\nАпроект Апсны акытква рапхьартаква рапхьагIвчви рарыпхьагIвчви медицина цхърагIара йнардзата йшрайдзуш йазынархапI.\nАйба Рауф сквшы 90 йхъыцIтI\nАпрель а 12 Санкт-Петербург, «Арыпхьара ашвырква» театр апны ажвлара уыснкъвгагIв, абзихагIв, асквшква 1990-2000 рагIан Санкт-Петербург апсуа диаспора йрунашвачпагIвыз, «Апсны» жвлара чIахI зму аунашвачпагIв, Санкт-Петербург пIатIу зкву абзазагIв Айба Рауф йысквш 90 йазынархаз культура хъвлапны акIвшатI.\nАйззара Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса йхIвахIврала йгIахъыртIытI. Йтшазынархара апны ауи Рауф Тархун йпа йбзазара шабгу абагъьара, агвышхвара, ауыс азцIабыргра йшыргIарбагу гIаликIгIатI. Мусса ХIабальа йпа ауи згIвадари баракьати йымазларныс, йтынха уагIа щардагIв хвы шазырбауа йгьи йшырхчауа ъайбауа дайгвыргъьарныс шизыйтахъу йхIватI. АхIвахIвра швъа ауатыкв дгIаталын дгIапхьатI АААК Аппарат аунашвачпагIв Таниа Кан. Ауи Эгьзакь Мусса йыхьызла аюбиляр согIа йыйттI.\nЙхIвахIвраква гIайщтитI Апсны Республика апрезидент Бжаниа Аслангьи. Ауи Айба йызгIвадара багъьата, йгвы щтIыхта, бзи дызбауа йцриквала дкIвыршата насыпла йырчву сквшщарда ницIырныс дйызхIвахIвтI. АхIвахIвраква йрыцызкIыз Россия апны Апсны рхIвачIвгIвы Квициниа Алхас йсальамшвъа апны Рауф Тархун йпа апатриотра зпсы йалу, зпсадгьыл гвыла-псыла бзи йызбауа дгIвычIвгIвыста йгIвытI.\nРхIвахIвраква гIархIватI зыхьызква дута йгауа асасчва щардагIвгьи: Апсни России ркъральыгIва уысхагIвчва, апхьахьаква, адипломатква, агIвырагIацIщтыгIвчва, акультура анхагIвчва, йапшым акъральква йрыуу йыгIвзачва, апхьарта апны дызцапхьакваз. ЩардагIвы аюбиляр йхъатала йайхIвахIвра ахIатырла ауаъа йгIайтI.\nАйззара адыргалтI Санкт-Петербург апсуа диаспори Адуней апсуа-абаза конгресси. Агвыргъьахъв йгIадгылыз рыхъаз ашва рхIватI йбергьльу адуэт «Ахщчва Берзениа». ЛыршIыйара гIалырбатI дуней анкъвакъвра щарда рпны айгIайра гIатызгаз, акультура аинститут апны «Эстрада-джаз вокал» нархарала йапхьауа Смыр Аида. АААК апны йгIандыршаз «Абаза» гвыпгьи асасчва апсуа гIахIвыщаква ддырбатI.\nАхъвлапын апрограмма йауата асасчва Рауф Тархун йпа ахчала дацхърагIата йхъырхыз «Апсуа лабиринт» фильм ахъвыкIгьи йадырпшытI. Акино ъадзахъырхуаз арежиссери аоператори дрыцта ауи йхъатала Апсны шабгу дгIахъыкIвшатI.\nАйба Рауф Апсны ахъазла рахIа йбаргвыз агIамта – Абашта айсра анакIвшуз асквшква 1992-1993 рагIан апсуа диаспора дырхъадан. Ауи йуысхаща абзирала ауи йбаргвыз агIамта адиаспора рынхара ажвлара-политика бзазара апны магIын ду змаз нархарахатI. Амамыр заман агIангьи Рауф Тархун йпа закIы йашIысыз чкIвыныргIа, анаука нхагIвчва, йапшым адкIылараква дашIамсуа дырцхърагIун. Ауат йрылан аъачIвагIагIвчва шIаквагьи йбергьльу аполитика уыснкъвгагIвчвагьи.\nАААК макъымршIыйарала апроект акIвнаршитI.\nЧкIвыныргIа ртшауацIыхрали физкультурали АААК ахъвшара йгьи амакъымршIыйагIв, амакъымгIаныршагIв Марыхвба Абзагв Аргвын К. йыхьыз зхъу акультура атдзы апны йынхауа Афон азъазара апхьарта апны мастер-класс акIвдыршатI. Берзениа Валерийи Марыхвба Абзагви уыжвгIанчIви музыка индустрия йазынарху рдырраква асабиква йрыцагIвыршатI, йапшым апрограммаквала ушынхуш рархIвтI, аранжировка шырчпауа чIвырхъа-чIвырхъамцара йддырбатI.\nАзъазара апхьарта апны гIвстудиякI нхитI – урышв йгьи апсуа секторква йырчIвыта. Астудияква унашва рхъызцIауа Ершова Елизавети Кварцхелиа Мадини ацIайква йддырдырхьаз ашваквакI гIалырхын гвыпла йддырхIватI, амакъымршIыйагIвчва ауат аранжировка рзырыгIвтI.\nАААК макъымршIыйарала апроект мастер-класс джыпха йтагылата Апсны акъалакви акыткви рпны йакIвшитI. Ауи Анч��а йхъвыкI злу ашIаква ргIаура йгьи мгIва рытра йацхърагIарныс ахъазла йгIаларгатI.\n«Апсуара амгIващквала» абаркIыра: Цыжвба Геннадий йгIачважвара.\nАгIатраква рабаркIыра «Апсуара амгIващквала» апкъ йтата ажурналист Бебиа Екатерина Гагра къала абзазагIв Цыжвба Геннадий дйачважвитI. Айчважвара асквш 2009 агIан йанырцIатI.\nЖвлара проектлыхра ащатаквала тшыбжьара акIвшатI Мгвыдзырхва кыт апны\nМгвыдзырхва кыт аквтанай апхьарта 9-11-хауа аклассква рапхьагIвчва гIвымшкI жвлара проектлыхра йазырбжьун. Ажвлара проектлыхра ащатаквала абжьагIвчва ЦкIвитариа Мати Чкадуа Лани чкIвыныргIа проектлыхра тшазубжьарныс затахъу рархIвтI.\nГIвымшкI руацIа ауат апхьагIвчва йчпачIву ауысква шгIалукIгIуш, амурадкви ахачIвкви шлухуаш, ажвлара проект шуыгIвуаш, абюджет тамамта йшупхьадзуш йазырбжьун.\nАтшыбжьара йалакваз хгвыпкIта тшыршан гвыпипхьадза дара рпроект ауатыкв йгIатаргатI. АгIахIвчва рансамбль гIаныршара, апхьарта абиблиотека книгала йадгалра, апхьарта апшцIа апны гIайыра лацIара йгьи ауаъа тшпсщарта агвныргIвра – арат ахпроекткI рпны акомандаква ртахъыраква гIадырбан акомиссия рпахь йгIащтIарцIатI. Ауат рпроектква анырхча амщтахь АААКи Апсны Республика чкIвыныргIа руысквали спортли АкъральыгIва комитети рынхагIвчва злу акомиссия йайгIайыз агвып гIалырхын ауат рпроект ахчала йацхърагIуштI.\nЙайгIайта йырпхьадзатI гIахIврала кружок гIаныршара ауысла проект лызхыз агвып.\nАпхьарта апны ауи апш кружок анхара адгал йауашта йаквдырпштI асквш 2023 агIан АААК агвып араъа гIахIвырта пещ ангIахъыртIы амщтахь.\nЖвлара проектлыхра ащатаквала апроект Адуней апсуа-абаза конгресси Апсны Республика чкIвыныргIа руысквали спортли АкъральыгIва комитети йацыта йдырхъйитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed","date":"2024-04-24T22:30:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296819971.86\/warc\/CC-MAIN-20240424205851-20240424235851-00795.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9930423498,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9930423498153687}","num_words":748,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Арасадзыхь кыт йауу апхьагIвчва йгьи арыпхьагIвчва 25-гIв райхIа акъала хъада ашIыпIа джьащахъваква гIамырдан шIыцра щарда рдыртI.\nАшIыпIа хъвшараква рыцынхарала Адуней апсуа-абаза конгресс ахъвшара «Аимадара» проект апкъ йтата Апсны ашIыпIаквала амдараква атаджвыквнацIахтI. Апсны акъральыгIва музей, Гулиа ДырмытI йтдзы-музей, СогIвым амимункIырта, АмхIаджьырква рдзытшпурам – арат зымгIва йгIархъыкIвшатI КапIба С.Е. йыхьыз зхъу Арасадзыхь 2-хауа апхьарта апхьагIвчва.\n«Асквш 2024 агIан «Аимадара» проект аджвыквыжьхра Гулиа ДырмытI йысквш 150 йаквхIыршварныс йаквхIкIтI. АгIвгIвы йтдзы-музей йахъазымкIва ацIайква датшагьи аджьащахъвараква шдхIырбушыз хIазхъвыцтI», – йхIватI ашIыпIа хъвшараква рыцынхарала АААК ахъвшара анхагIвы Симониа Херсон.\nАэкскурсия Апс��ы акъральыгIва музейла йгIалагатI. АцIайква апещква зымгIва йырнардылуамцара апхъанчIви заман йгIашIарышвта уахьчIвамшдза Апсны атурых рархIвтI. АпхьагIвчва йрымагIальаматдзата апсуаква рбзазари ргвбайари йырпщылу апкъыгIваква йырпшуан, йрымаджьащахъвахатI ауат апсабара турых ахъвшара аэкспонатквагьи. Амдара йаналга асабиква амузей апшцIа апны йаму, апхъанчIвиква апсчва ъацIарцIуз ахIатгвын ддырбатI. Ауи амщтахь ауат Воронов Юрий йчвахъабага йазцан апхьахьа йбзазари йынхари йырзынархаз агIахIвахра джьащахъва йаздзыргIвытI.\nЙгIвбахауа тыпта ауат апсуа литература ащатащтIацIагIв Гулиа ДырмытI йтдзы-музей йдырцатI. Апещква руацIа гIамдарала йгIашIамсуата асасчва шIаква агIвгIвы йгIайыквчважвауа афильмгьи ддырбатI, амузей апны йзызсакъуа йынкъвыргауа, йгIвыта йрыму ауи йбжьы йаздрыдзыргIвтI.\n«ЗымгIвагьи йшырдыруа апшта, асквш 2024 Гулиа ДырмытI йысквшта йдыртлапIитI. Ауи абзирала уагIата йхIызгIайуа агалагьи йщардагIвхатI. Угвы йалахIитI акъала абзазагIвчва йырхъазымкIва, уахьчIва апшта, акытква йгIартыцIта уагIа ъахIызгIайуа. Гулиа ДырмытI апсуа кыт, ауи акультура, алкIгIараква бзибара ду рызйыман», – лхIватI амузей адиректор Корсайа Светлана.\nАуи йшылхIвазла, Арасадзыхь апхьагIвчва ауысагIв йыршIыйара бзита йырдыруата йгIацIцIтI, аджв аджв дапикъьахуа збарла ауи йуысаква гIархIватI. Ауи амщтахь амдагIвчва ргвып а-Конгресс анхагIвчва рыцта СогIвым амимункIырта йцатI. Ауаъагьи тшытракI рыла пшытI.\nАуи амш асабиква райхIарагIв амимункIырта рыцIа ргвы йгIатахатI. МачIкIгьи йацIырхIауамца дасузлакIгьи амимунква йырчатI, рчпащаква йырхъвыхтI.\n«Амдара швабыж йджьащахъван. ШIыцрата йыгIдырыз зъарайа! ЗымгIва рацкIыс лахIвара гIахIылазцIаз амимункIырта акIвпI – хIыуа щардагIвы ауаъа зынгьи йгьаъамызтI», – лхIватI апхьагIв Амычба Миранда.\nАдгалагIвчва «Аимадара» проект надырдзара, шIыпIата йгIаланакIуа дрыщардара ргвыгъапI.\n«ХIара апхъахьылагьи асабиква дырра шIыц гIазлырхуа амдараква адыгIгалуаштI. ЙахьчIва амдара йащтагIайуата ацIайква Апсуа къральыгIва драмтеатр апны «Йари лари» ргылчIв йапшырныс билет рызгIахIахвтI. Аспектакль Гулиа ДырмытI йгIвыра «АчкIвыни апхIвыспи рсальамшвъаква» йгIахъырхын йдыргылтI», – йгIаликIгIатI Симониа Херсон.\nУыс щардала йырчвыз амш амара нурква гIазквпхуз АмхIаджьырква рдзытшпурам апны амдарала йалдыргатI. АпхьагIвчва щыбжьан йырчара шатахъызгьи гьырхъмаштылтI – ачара а-Конгресс акъарула йадыргалтI.\n«Аимадара» проект чкIвыныргIа йджьащахъву, турых зпщылу ашIыпIаква шырдыруаш йазынархапI. АдгалагIвчва йыргвыгъапI ареспублика акытква йырту асабиква апхъахьылагьи кIара узырдыруа амдараква рзадыргалларныс.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/soguym-amuzeykua-rpny-aaak-askush-2024-agan-aimadara-proekt-atadzhuykunazhikhit","date":"2024-04-20T02:27:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817463.60\/warc\/CC-MAIN-20240419234422-20240420024422-00106.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983178377,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983178377151489}","num_words":353,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.051,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АААК ареспублика апхьагIвчва рзгIвадара рхъвыхрала апроект атаджвыквнацIахтI. Асквш 2024 агIан йапхъахауата йъацаз Гвдауыта район йаланакIуа Уатхара кыт акIвпI.\nБгъанба Щазина\nАдуней апсуа-абаза конгресс арыпхьарала, жвлара джьгаррала, згIвадарахчарала ахъвшари (ОСАЗ) Апсны азгIвадарахчара а-Министерстви ареспублика апхьагIвчви арыпхьагIвчви рзгIвадара дырхъвыхуа йаталагахтI.\nЗгIва кIара рыхьуазтын пасата йгIаддырдырта йрайъазара ахIатырла йалакIу рхъвыхра рзадыргалтI Демырджьыпа О.С. йыхьыз зхъу Уатхара аквтанай апхьарта апхьагIвчва 110-гIви 15-гIв арыпхьагIвчви. РыцIа пасата ауат рща дырхъвыхырныс йарттI. Йанырпшуаз атшын ауат рща агIарбараква гIарыртххьан. ОСАЗ хъвшара аунашвахъцIагIв Хагба Изольда йшылхIвазла, агIарбараква гьгвымхам, ауаса зджьакIы кIьыдата айъазагIвчва гIарпшра атахъхушта йаъапI.\n«ХIайъазагIвчва шаквшахIатула, ацIайква рзгIвадара аъаща йшабгу йгIауахвырквын уахъгвыргIвушта йгьаъам, ауаса диспансеризация ъакIвхIыршахьаз апхьартаква зымгIва рпны апшта араъагьи йазалху аъачIвагIагIвчва, ажва ахъазла – аофтальмологква, ргватра ззынадырхуш гвбжараквакI аъапI. Апхьарта апны рыгIамта ага джьгарта йыргарыгьи, ацIайква рпынква йанцахра асмартфонква гьырнапIыцIырхуам, даргьи йрымдырдзакIва рылаква зарар ддрадзитI. АйъазагIв-реабилитологгьи ацIайква рмахъа-щахъаква рыцIа йындырхара, азгIвадара зрыбагъьауа физкультура рчпара шатахъу гIаликIгIитI, йауа ухIварыквын, ари апхьарта йахъазымкIва Апсны шабгу апынгьи щардагIвы сколиоз, киофоз-агьиква рымапI, заманкI агIвсырквын ауат рыцIа мчыта тшгIаддырдырхуаштI», – лхIватI Хагба.\nАпхьагIвчви арыпхьагIвчви йырпшытI аъачIвагIагIвчва: аневролог Конджариа Саида, апедиатрква Уатырба Ангелини Рогова Натальи, аэндокринологква АмкIваб Ренати Гуниа Радмили, алор-айъазагIв Чалмаз Вероника, акардиолог Фет-оглы Ирина, ультрабжьыла азгIва щаквзыргылуа айъазагIв Габова Лариса, ауролог Смыр Давид, ареабилитолог Агрба Арзадин, аофтальмолог Джоджуа Анжела, амедахщчва Тарба Алини Берзениа Иналити.\nАри азын ацхърагIагIвчвагьи рыцIа йщардагIвын. Адиспансеризация йалалырныс дара йыртахъыта адгалагIвчва тшырзынадырхатI СогIвым амедицина колледж апхьагIвчва, датшагьи йгвалымсым ачкIвынчви ахIвссакви. Амедколледж апны йапхьауа Курт-оглы Мадина йшылхIвазла, ари йапшу ауысква рпны йайъазагIвхарныс зтахъкву аъачIвагIагIвчва шынхауа йапшуа, йрызгIайквауа йшрачважвауа йаздзыргIвуамца щарда тшырзырбжьитI.\n«АйъазагIвчва хIанырцхърагIауа хIара йыгIбитI ауат ацIайква йшрыцынхауа, йшдырхъвыхуа, йзырбзихуш хъвшвыта йырзыгIарыгIвуа. Ауатква зымгIва хIылаквала йъагIбауа магIын ду амапI», – лгвгIанаграква хIыцагIвылшатI Курт-оглы Мадина.\nОСАЗ хъвшара аъачIвагIагIв Х��ышба Науыр ацхърагIагIвчва зымгIва дырзыразта йхIватI.\n«Адиспансеризация йгIалалуа дзачIвызлакIгьи йыхъвдаквырцIаз ауыс джьауапкIра йылата дъадгылуа абзирала хIынхара агалагьи йласхитI. Ауи ззысхIвауа айъазагIвчви аволонтеркви йгьырхъазым – сразыра ажваква арыпхьагIвчвагьи ан-абачвагьи йырзынасырхитI. Ауат ари ауыс йшазаъу аныгIбара хIынхара шабгу закIы йшахъвауа хIылахIхIвитI», – йпхьадзитI Хьышба.\nУахьчIвала Уатхара апхьарта апны гIвмедахщчва нхитI, ауат йатахъхарыквын апхьагIвчва йапхъахауа амедицина цхърагIара дрызрайдзуштI. Ауаса арыпхьара йахъпшылуа Абыджьба Саида йшгIахIалхIвызла, апхьарта апны асабиква рзгIвадара йалакIыта йдмырхъвыхсищтара жвыхвсквша цIитI.\n«Амш ауацIа хIсабиква апещква зымгIва йгIаркIылсуамцара йгIарпшытI, ауыгьи – хвыдъа. ХIаргьи ан-абачвагьи ага тшхIрыгIапсаргьи айъазарта хIцата мшкIыла гIвыджь-хыгIв айъазагIвчва райхIа хIгьызгIаркIылсуашым. ХIара хIыхъаз магIын ду амапI зджьарагьи хIымцауата, кьазу хIазымпшуата ауыс ъахъвдаквыцIуа. Анхара бзидздзата йадгалапIта – угвы кIарала йбжахушта йгьаъам», – лхIватI ауи.\nАпсны акытква рапхьартаква рпны диспансеризация адгалра – Адуней апсуа-абаза конгресс йгIаджвыквнацIата ареспублика азгIвадарахчара а-Министерства ацхърагIарала йдырхъйауа проектпI. ЦIыпх апроект апкъ йтата 19 кыткI йрыуата апхьагIвча 1500-гIв рзгIвадара дырхъвыхтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/askush-2024-agan-adispanserizatsiya-aaaki-azguadarakhchara-a-ministerstvi-apkhiaguchua-rzguadara-arqhuykhra-dzhuykuyrtsakht","date":"2024-04-21T13:46:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817780.88\/warc\/CC-MAIN-20240421132819-20240421162819-00310.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9971669912,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9971669912338257}","num_words":398,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Апсны ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портад ауи йбзазари йпхыцIи йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nАлиса Хвтаба\nЗымгIвагьи йырдыруа «АмцхIварта» йачвыхъарамкIва адзатшпурам апны йгылу, здауышква дуу ачарта йыгIвната артист гвыпчкIвынкI кофе рыжвитI. Ауат адуней азбжа гIамырдахьан йгIанхаз азбжа шгIамырдуш кьахвдза йлырхитI. Йхъыччауа йгIаргвалашвахитI Мозамбик апны асцена йыквгылата апещ лащцара йыгIвназ ауагIа рлактаква шырзалмыргуз – ас гърачIыгъраква рыхъазла ашва шырхIвуз йгьи йшгIахIвуаз. ЙгIаргвалашвахуан Торес Лолита асамолет асалон дангIабжьал ауи хъачвата йаквчIваз райхIарагIв йбергьльу аргентин актриса лгватра рхвгIарныс йшамакIуаз. Артистква рцри бызшва цкьала йчважвитI, рпсадгьылчкIвын агвбайара адуней йрыларгата ахьыз хъара йшдыргуш ахIа гвалагьи гьрымам. Ауат агастроль шIыцква, агIаншара шIыцква рпырапI… ауаса азджьакI рыхъазла ауат йцIыхъвахауата гастрольхуштI. Ауат дрыуазаджвхуштI ари хIбзагIвра афыр, Апсны йагъьыз рбаритон, ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас.\nАсабихъи ачкIвынхъи\nАсквш 1942 июль а 22 Гагра район йаланакIуа Бзыб кыт йтаз апсуаква Квыти Марии ртгIачва апны чкIвынхвыцкI дйытI. Ауи Виктор-хIва йыхьырцIатI. Ауаса йалын – зымгIва рыхъаз ауи д-Томас-хатI. Ауи датшатагьи Чыгв-хIва йыпхьун (Ҷыгә – зхъа йахьпшуа, йцкьу, йангIалуа гIаныцIитI – аредакция ррытаразга). Бзыб апхьарта дангIалга СогIвым индустрия техникум дыцIалтI. УацIыхъван ГнесинргIа рыхьыз зхъу Москва амузыка-педагогика институт «арыпхьагIв-вокалист» ъачIвагIа гIацIигарныс дцатI. Асквш 1973 йапхьара аналйырга Станиславский йгьи Немирович-Данченко рыхьызква зхъу Москва амузыка театр актерта далагатI. Ауи йхIвуз йрыуан Моцарт йалайцIаз «Фигаро йтацанадылра», Доницетти йалайцIаз «Дон Паскуале», Верди йгIвыз «Травиата» йгьи «Бал-Маскарад» операква йрылаз апартияква.\nАсквш 1974 агIан КIвакIваскьыр СогIвым дгIайхын Гвымба Ражден йыхьыз зхъу Апсуа къральыгIва филармония артистта далагатI, ауи амщтахь гIатгара зму ашвахIварали гIахIврали Апсны АкъральыгIва ансамбль апны дсолист апхъагылагIвхатI. Ауи йацйырцауата «Райда» эстрада ансамбль апынгьи дгIахъвмаруан. Ауи классика репертуаргьи йыман, ауагIа рашваквагьи йхIвун.\n«РыцIа паса схъа дшпагIатамшва»\nТIатIата йгуз Томас йбаритон ауи йыцынхаквуз дгIарылнакIгIун, йчпащакви йквпшыри ангIалалхрыз рыцIагьи дгIарылхIвун: йыпкъ райшата, дмахъвщахъвыта, йхъабраква квайчIвалгIашвцIата, йыпцIаква жвпIата, йлакта хъацIара гIаныпщуата акIвын дшаъаз. Ауи йквпшыра акIвпI зыхьыз гуз арежиссер Савельев Владимир «Башлыкъ шкIвокIва» фильм анхъихуаз дхъызкъьалта афыр хъада йтурасыла дгIахъвмарырныс дгIалйызрыхыз. Йтахъыз йапш актер димауамцара йгIапса-йдзышыз арежиссер акино анхъихуаз цхърагIагIвта йымаз Мыквба Анзор дйыхIватI зуагIахъа рыхъаз згвы зхьуа, хъацIара злу, зхъахв здыруа адгьылрхарджьыгIв уыла дгIацIазыжьуаш заджв дйызгIайыуырныс. Акино йащатаз ЩынкIвба Баграт йпоэма «Абыхъв ашва» бзита йыздыруаз Анзор, йдыруаз актрекви агIахIвчви йакъыльла йалихуата, айрышта арежиссер даквйыргылуан ауи атурасыла йгIахъвмаруаш дапсыуа цкьазара шатахъу. Ауи кьангьаш гьазгIайымгуазтI датша уагIахъакI йгIарылцIыз, датша культуракI йанкъвгагIву заджвгьи цIолата йгьи цкьата афыр йтурасы шизыгIамырбушыз, апшыгIвчва ргвы дшзынамдзушыз, акиногьи арежиссергьи ртшхъвара шрызгIайымгуашыз. Ауи апш мшкIы уагIала йырчвыз Чанба Самсон йыхьыз зхъу атеатр асцена дгIаквылтI ашвахIварали гIахIврали АкъральыгIва ансамбль ашвахIвагIв.\n«ДабарщтIи хIыззыпшгIауа! РыцIа паса схъа дшпагIатамшва!» – йгвы йгIанагтI Анзор Томас дипшуата, йаргьи дгвыргъьачIвауа Савельев йайхIвтI загъь думауашта ауи атурасы йаквыргIапсу гIвычIвгIвыс дшаъу, йаргьи ауи дйабамдыркIва амаль шамам.\nЙара ауаса йцатI – датша баритонкI дйачважван Анзор арежиссери артисти адидалтI. Ауи амщтахь ауысква ащтацауа йалагатI. Ахудсовет намкIгIамкIуата Томас ддры��агъьатI. УацIыхъван аныла-арыла ацараква, ахъыхраква джвыквылтI. Ахъыхраква анакIвшуз амшква рыхъаз ахча бзи гIайыртуанта йхъахIараква гьгвымхамызтI, йаргьи йызнымкIва акино йадынхалуаз зымгIва – амза зыргылуаз йпны йгIашIарышвта амашинанкъвцагIв йпны йыцIшвтхуата – хъвлапынчара йызшIитырныс йылшалун. ГIвычIвгIвысипхьадза хвы йзыбара, дзачIвызлакIгьи пIатIу йыквцIара – Томас антахьгьыт дгIарылызкIгIуз хIальын. Афильми ауи афыри рыхьыз шгаз ауырата уаквчважва йауаштI.\nЙауашызтын, ари абзагIвра афыр йузакъвымхуашта тшалазырпаз агIвыхьызкIлагьи хIйыпхьалапI, йауа ухIварыквын КIвакIваскьыр Томас ауаъа йнанаркIыта йынцIра ацIыхъвадза КIьахIба ХIаджьрат йыхьыз гIайхъхалтI. Асквш 1975 агIан «Башлыкъ шкIвокIва» Совет Союз апны йгIадырбатI. Ауи уагIата мильуан 20-гIв райхIа апшын ауи агIарбарала апхъагылара змаз акиноква йрыуазакIхатI. Йапшуан ауи агIвыма къральква рпынгьи.\nАфильм ауагIа йыргвапхун. КIьахIба ХIаджьрат апшыгIвчва бзи дырбатI, ацIбацIбагIвчвагьи дгIалыркIгIатI. Ауи йтурасы ауагIа рфыр йгIарбагата, ахъахвитра йасимволта йалтI.\n«Башлыкъ щкIвокIва» сапшытI. СлахIвараква сгвы йгьсзытаршвум. ЙалкIгIата сгвы зымгIвалагьи йхвгIатI афыр хъада… Ахъахвитра бзи йбауа, дырзымрыхъвауа, ащхъаква руагIи йпсадгьыли анцIрала дрызцIабыргта… Актер ХIаджьрат ауи аъарала угвы днадзауата дгIайырбан – ауат агIвыджь алухырныс баргвыпI. Задгьыл йапаз, ащхъаква рпны йбзазаз йапхъанчIвиква йагъьыз рхIальква зылазкIыз… Акино аквчважвараква срыпхьауата ари апш санйатI: «АщхъагIвчва – къару мчыпI»… ХIаджьрат йунашва анухIвауа ауи акIвдзапI йшубауа… Йара актергьи йара ауаса йзухIвушта даъапI… ХIаджьрат фырта даналадзра угвы цIолата йгIанахвитI. Афильм анадзара бзита йгьгIатарымцIатI акIвмызтын. Ужвыгьи зны сапшыхрын…»\n«ЙалкIгIата сгвы йхвгIатI актер хъада КIвакIваскьыр Томас, ауи йфыр йызхъауцIауата дгIайырбитI, уыззынамдзуш нчвата угьипшуам» («Freie Welt» марагIайырта-герман газет, асквш 1976 – аредакция ррытаразга).\n«ДгIаг у-Нина»\nЗыхьыз хъара йгаз актер ахIвссаква дырхъацIахарныс рыцIагьи йайхIвапсауа дцатI. ЧIыдазапI йухIварныс Томас дызгвапхуз пхIвыспа щардагIв шйыкIвгьагьашуз. ЗъарагIвуда зхабар газ ХIаджьрат йыгIвзачви йзаъачви пхIвыста йызгIаргуашыз. Ауаса йшгIацIцIызла, ауи йгвы Нина лыхьызта украина пхIвыспакI лыхъаз йтыртыруа йцахьан. Нина ауи данстудентыз ацбзазарта апны длабадыртI. ЗгIальаматраква аквшвуз ачкIвынни апхIвыспи ласыта йаргванхатI. Нина Иванов Ипполит йыхьыз зхъу амузыка училища дапхьун. Ауаса аъахIыльчва йрыбызшвамыз таца зынла дгьрымуытI. Жвасквша Томас йлахIваракви йчхIари андырхъвых амщтахь акIвпI ауат йанырхIва: «ЙауитI щта, дгIаг у-Нина!»\nАбарауаса ХIаджьрат тгIачва гIанйыршатI. Насыпла йыргIвыз анакьахI хгIвысабичва гIахъшахъыцIтI. Йапхъахауата йрауыз ХIаджьрат-хIва йыхьырцIатI. Ауи йыщтагIайтI Алхаси Марии. Ныбыжь нызцIхьаз йгIариква раба дангIаргвалашвахуа ргвква гIалалитI. ЙырхIвахитI раба энциклопедия, «Адуней агьагьара» журнал аномер шIыцква дшырзапхьалуз, рпны дара-дара концерт шакIвдыршуз, ахъвлапынква пхата йгьи кьахвта йшыргуз, раба ахыгIвгьи дшраргваныз, йалкIгIата айцIба Мария йпсы шлылаз.\nАгIвычIвгIвыс дуква рабадырра\nХIаджьрат йгьихъазым Томас кино апны зтурасыла дгIахъвмарыз. Хъадамызтынгьи угвы йгIатахауата йаъан ауи Попков Владимир йхъихыз «АхыгIв рыгвква» апны йгIайырбаз атурасы. Афильм Довженко йыхьыз зхъу акиностудия апны аэкран йаквдыргIапстI. Араъа ауи Лондон Джек йроман афыр хъада лаба Солано Энрике йтурасыла дгIахъвмартI.\nЗыхьыз дута йгуз актерква Хмельницкая Алена, Жигунов Сергей, Шевельков Владимир, Кваша Игорь датшагьи апсуа актер йаргванхатI, уадыргIвана ауат рыуа азджьакI сасра-тшпсщара йызгIайлун. Томас датшагьи йбергьльу гIвзачвала тшйырду йауашын. Искандер Фазиль йхъатала ауи йпны дсасытI. Анйара агвы йгIатыцIуаз, йауыраз айчважвараквала, айшва йгIаквдыргылуаз ашарабзараквала зымгIвагьи ргвы йгIатахатI. ЙалкIгIата асас йгвапхатI апшвыма йара йгIайкIыта йрыдзыз алосось. Ашварацри апслачвакIри заман щарда рзалихуан. Ауи километрпхьадзара амидата пслачва йкIуа амш анигуз тшпсщарата йзалуан. ЙгIайкIыз йзаъачви йыгIвзачви йдирыфныс бзи йбун.\nЙуачIвхуз айсра гIалагатI\nАсквш 1972 август агIан ашвахIварали гIахIврали АкъральыгIва ансамбль йызкьазууыз гастроль рымата Греция йцатI. УагIала йырчвыз апещдуква Апсны йауаз артист джьащахъваква пхата йнардасуан. Аншлагква, анапIасра дуква, арайгвараква, йызшымтаз асцена бзазара. АжвгIванд шцкьаз йгIаддызшва ауат йгIарадзатI рцри Апсны жвамшкI цIуата амца йшалу, СогIвым агъа йшикIыз ахабар. АнгIалраква, ахачIвборчква, апшыгIвчва, пасата йамцIырчIвахьаз абилетква… Ахъачваква ъанквынхатI, ахIвссаква рыладзква хъыпI, асцена угIаквылра атахъыпI, апшыгIвчва рызпшитI. Ауаса ушпагIаквылуаш? Угвы йшпауаш? Томас йымхIвакIва йамуашта йпхьадзауа ажваква йхIвитI. Араъагьи фронткI йшапсу, ари ахъвлапын йрызхъазцIата йрызгIайыз апшыгIвчва йрайжьата амаль шамам. Рпсадгьыл ахъаз йабакIуата зыхьыз атурых йгIалазжьырныс йахадзахьаз афырква рджьабауата астадион шабгаз аладыргылтI, дакъикъакI йдзыргIвын агвып аконцерт джвыквырцIатI. Щымта щажьыта йгвжважвауа Греция йгIатыцIхтI. Рпны айсра цитI, ртгIачваква йырхъазыпI, йаладзхьаз аъапI. ЙангIайх Томас Бзыб кыт йауата абджьар ззыкIуаз адикIылын унашва рхъицIауа айсра дпшцIалтI. Айсра ачвгьараква зымгIва дрылсуа йызхъазцIаз йкытлагIвчва, йыгIвзачва, йайщчва айгIайрадза рапхъа дгыла дцатI.\nЙцIыхъвахауата\nАсквш 1994, айсра бзидздза цIуата йалгахьатI. Ауаса аъащаква аквыргъвгъвараркIвапI, тшуырльальата амаль гьамам, агьагьарала йыншауа шварагIварапI, фырта тшыкIра атахъыпI… Йара акомандиргьи йгвы гьтынчым. Грузия амажа ахьыла ужвыгьи зны данцушыз апхъала Томас йцри кыт Бзыб апны йаргванкви йцрикви дгIархъыкIвшитI. ДрызцатI рткъвым ахIбачвагьи, айцIбачвагьи. ТIакIв анцIра акIвпI зымгIвагьи йанырдыр ауи… дъагIахънымхIвыхуаш дшцуз. Йгвы закI шыншушыз гIайнахIвуан, ауаса йпсадгьыл, йуагIа, йыдзхъагылата йайсуаз йыгIвзачва йрызйымаз абзибара, йара йыгIзаща ауаъа дымцарныс дгьадымрыхвитуазтI. Дшцузымца СогIвым апны афилармония адзхъа дгIашIастI. ТшытракI ансамбль йауаз йыгIвзачва драчважвитI, ари йцIыхъвахауата дцауата, уацIыхъван дгIайхта бзи йбауа ауыс, асцена, агвып дрызгIайхырныс йыргвыгъитI.\nСквш 51-хауата днайуата, амажа ахьыла дшцузымца Томасгьи йыгIвзачвагьи амина йахъанагитI. Йрымдыруаз машинакI амгIва йапырагылан – абензин йалгатI. Томас йгвы мгIвауата анкъвцагIвы дицхърагIарныс йтахъыта амгIва адзакIьала мачIкI дыквцIтI. Йыздыруазда ауат аметIрквакI шракIвыз ауи йбзазари йаджальи йрызбжьаз.\n«Томас йапшу ауагIа урызсакъра… йхчара атахъын», – йхIвитI нашхыйадза атгIачва рыгIвза Мыквба Анзор.\nАрат фыррала, кIкIарала, хъыччарарала, нашхыйарала йырчву агIаншараква – ауи агIвычIвгIвыс джьащахъва йбзазара йдучвам йахъвыкIта акIвпI йшаъу. Угвы цIукIгIауа ухъвыцитI: зъарайа ужвыгьи ари Анчва йхъвы злаз артист, агIвычIвгIвыс хIальаль йхIвушыз, йгIадзынгылуа абанпара йдйырдыруашыз? ХIфыр ймагIныз рыцIа цIолата йхIылахIхIвара ахъаз хIара ауи йыгIвзачви йцрикви щарда хIрачважватI. Ауат йацшIакIта йырхIвун ауи йапш гIвычIвгIвыс шаъахым. ХIара ауи дызлаз афильмква хIырпшуанта йгIахIгвынгIвуан… ауи йапш фыр шаъахым. ХIара атгIачва ркIартква хIырпшуанта йгIахIгвынгIвуан ари атгIачва рыхъазла ауи йапш абагьи хъацIагьи шаъахым. ХIара ауи йбаритон пшдза хIаздзыргIвуанта йгIахIгвынгIвуан ауи апш бжьы зынгьи йшхIымгIахуаш.\n«Мцата йбылныс йшхвиту»\nТомас щардала йхIвалуз, бзи йбуз ажвата йыман: «Амца аҧырҧырҳәа иахысаат». Ауи датша бызшвакIла амагIни алахIваракви уымрыдзуата йгьузыхIвушым. «Мцата йбылныс йшхвиту» рыцIа йаргванхуштI. Ауи ласхIварата, йаргьи дгIамачвыста мцата далашвауазшва йхIвун. Йбзазарагьи йара ауаса йцатI: ласыта, йачIвата йкIкIауа, мцата йбылуа.\nP.S. Ужвыгьи хабар хвыцкI. Ауи магIын дукI азубушта йаъамызларнысгьи ауыпI, ауаса сара йсымаджьащахъвахатI. Томас лаквакI йыман, ауат зымгIва йара хьзыкI акIвын йрымаз – Джульбарс. Ауи сымагIальаматхан йынкъвсцауамцара джьащахъвакI гIаздыртI. Джульбарс зхьзыз ала атурых бергьльыта йгIацIцIтI. Абашта айсра ду (асквшква 1941-1945) агIани ауи аналгабырги мина гIазауаз алаква зыхьыз атурых йгIалахазгьи рылан. ФгIвыла йымчыз Джульбарс уагIа щардагIв гIанахчатI. ЛахъвгIахъасракIла Томас йынцIра шIызчIваз аминагьи Джульбарс йгIанайауара атахъызарын, ауаса ауи гьйыцымызтI…","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aschqhakua-ruaga-antsrala-yryztsabyrgyz-kuakuaskiyr-tomas-dangadriyyz-amsh-yadahuuata","date":"2024-04-17T03:56:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817128.7\/warc\/CC-MAIN-20240417013540-20240417043540-00161.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9970949292,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9970949292182922}","num_words":1340,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.072,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Трыквшта йбзазауа апсуакви абазакви гуманитар цхърагIарата Апсны йгIарщтийыз ачгIвыча пхаква Гагра апны йаныргIалу ареспублика реабилитация квта йыргатI.\nБарганджиа Саид\nТрыквшта йбзазауа апсуакви абазакви гуманитар цхърагIарата йгIарщтийыз ачгIвыча пхаква рыуа азджьакI октябрь а 18 Гагра къала йтагылу ареспублика реабилитация квта йаъу Апсыуа уагIахъа р-Абашта айсра ныкъвадыкъвата йгIахъынхIвыхкваз йрырттI. Ауат ачгIвычаква ауат йырзыгIартийхтI Адуней апсуа-абаза конгресс йалакву. АААК архъйагIв секретарь Гицба Инар асквшква 1992-1993 йакIвшаз Абашта айсра аныкъвадыкъваква ари ауыс рзадызгалыз райхIвтI. Ауи йгIаликIгIатI а-Конгресс ауысхагIвчва апхъахьылагьи адиаспора агвчIагIв уысква йшгIарыланадыркIуаш.\nАреабилитация квта айъазагIв хъада Адлейба Валерий ацхърагIара адызгалкваз дшырзыразу райхIвтI. Ауи йгIаликIгIатI ари йапшу айгвыгIвра айсра йалакваз ргвы шахвгIауа, йшаргвыргъьауа.\nГIвадахь Осетия йауу айсыгIв Рубаев Ефрем АААК акорреспондент дгIайачважвауата ари йапшу айгвыгIвра магIын ду шаму йрыбагъьатI.\n«ХIара йанакIвызлакIгьи сасра йхIызгIайквауа хIрайгвыргъьитI. Ауат анйараква ауагIа хIшырхъмаштылуа йаквшахIатхитI, хIаргьи ауи гIахIгвынгIвитI», – йхIватI ауи.\nАйгвыгIври ахъмаштылри хвы шаквырцIауа гIархIватI ареабилитация квта йыцIу датшагьи щардагIвы. Ауи апшта, айсра аныкъвадыкъва Демерджипа Зураб арат йрапшу ауысква адгалра магIын ду шаму дацIачIвагъватI, ауат «айсра йалакваз шырхъмаштылуа, йшрызхъвыцуа, хвы шырзырбауа» шгIадырбауата йхIватI.\nТрыквшта йбзазауа адиаспора сынчIва сентябрь агIан АААК ЙхIаракIу асовет йалу ХIапIатI АхIмад йгIаджвыквцIарала чгIвыча пха абаркIырата 1200 азыркIкIын Апсны апны цхърагIара йазыбжу ауагIа йырзыгIарщтийтI. Ауат йрыуата 400 саби чгIвычапI, 250 хъацIа чгIвычапI, 550 пхIвыс чгIвычапI. Октябрь а 4 ауат Согъвым йгIадзатI. АчгIвычаква зымгIва шIыцдзапI, ауат йъардзахуа афабрикаква – Şik Örme, HSM Tekstil, Karadağ Tekstil, Hayber Tekstil, Dark Tekstil, Espira Tekstil, Anemon Tekstil, Berfin – знапIыцIакву йшгIарыртуаз рейша Апсны йгIаргтI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/gagra-yau-areabilitatsiya-kuta-trykushta-ybzazaua-adiaspora-ygarschtiyyz-agumanitar-tsqhragara-garadzat","date":"2024-04-17T03:58:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817128.7\/warc\/CC-MAIN-20240417013540-20240417043540-00481.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9924234748,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9924234747886658}","num_words":223,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.076,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.945,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАгрба Харитон IBA адуней ачемпионра дазабакIуаштI\nАбоксер Агрба Харитон «IBA ачемпионква рыцIх» анкъвакъвра апны Мексика йауу Боррего Хосе Мигель дйайгIайтI.\nШвача апны йакIвшаз, жвараундкI йнайыз килограмм 67 зчакьуа айсчва рапшIагылра аналга асудьяква зымгIва йацшIакIта айгIайра хIспортсмен йырттI.\nЧквыныргIа рдуней фестиваль анхара джвыквылтI Швача афедерал шта «Сириус» апны\nАгваргъьахъв гIахътIра мартI а 2 йаъазлуштI, ауаса йахьчIвагьи йапхъахуз айззараква акIвшахьатI. Афестиваль йалапI йапшым акъральква йгIартыцIыз апхъагылагIвчва шIата зкьы 20-гIв райхIа. Апсны йауата ауаъа йцатI 100-гIвы.\nАфестиваль йалапI «Культура хъпшылра» программа. ХIара хIгвып афестиваль апны Апсны зхьырпшыру аделегацияква – Чувашии Байконури – йрынйатI. ЧкIвыныргIа ауагIахъа гIахIвыщаква абадырбатI, асогIаква амырдатI, аджв аджв дйайгвыргъьахтI, анашх бзи агIвыршатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс афестиваль рыхIазырра йгьи йакIвыршарала АдгалагIв комитет йалапI. Айззара ду йалакву йрыуапI чкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцIагIв Берзениа Валерийи ашIыпIа хъвшараква рыцынхарала ахъвшара анхагIвы Симониа Херсони. Афестиваль йаланакIуа ауатыкв айчважвара апны доклад йчпуштI АААК архъйагIв секретарь, Апсны а-Парламент адепутат Гыцба Инар.\nАААК апшыгIв шIа йгвала архъйатI\nАшIыпIа хъвшараква рыцынхарала АААК ахъвшара Арасадзыхь 2-хауа аквтанай апхьарта апхьагIвчва Чанба С. йыхьыз зхъу Апсуа драмтеатр йарцатI. Ауи апхъала ацIайква «Аимадара» проект апкъ йтата СогIвым акультура-турых чвахъабагаква йырпшытI. Ауаъа йамдауата апхьагIвчва Апсуа драмтеатр йцарныс шыргвалу ахъвшара анхагIвчва йрархIвтI. Йаргьи абар – асабиква йатаркIвах акъала хъада йаъапI, ауат рылаква атагъьазгъьазхитI. АпхьагIвчвагьи арыпхьагIвчвагьи шалаз 25-гIв йнадзауата апсуа литература ащатащтIацIагIв Гулиа ДырмытI йысквш 150 йаквшвауата йгIадырбуз аргылчIв «Йари лари» йапшытI. Аспектакль йалан Апсны ауагIа рартистква Маан Виолетти Хагба Кесоуи. Арежиссер ареспублика апны гIатгара зму артистка Аргвын Мадина лакIвпI. АргылчIв йащатахатI Гулиа йгIвыра «АчкIвыни апхIвыспи рсальамшвъаква».\nАцIайква рпсып акIыхын асцена апны йыншуз йапшуан, актерква дута напIы йырзасуан, афырква закI рчпапхьадза дара рлахIвараква тшгIапхьыржвун. Аспектакль аналгагьи апшыгIвчва шIаква йырбаз амагIны ауырата йалачважватI. Ари ахваша ахъвлапын ауат щарда ргвква йыртазлуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2024-03-03","date":"2024-04-18T19:43:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817239.30\/warc\/CC-MAIN-20240418191007-20240418221007-00717.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9849843979,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9849843978881836}","num_words":272,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.055,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"ЧкIвыныргIи физкультури тшауацIдрыхрала АААК ахъвшара Апсны акыткви акъалакви рпны апсуа уагIахъа хъвмарщаквала атшыбжьараква акIвнаршауаркIвитI.\nБазба Селма\nАсквш 2024 агIан «АимцакIьачарала» (апсуа уагIа ртопасща – аредакция ррытаразга) йапхъахуз атшыбжьара ПакIващ йапхъахауа аквтанай апхьарта апны йадыргалтI. Ауи акIвйыршатI чкIвыныргIи физкультури тшауацIд��ыхрала АААК ахъвшара аунашвахъцагIв Берзениа Валерий.\nАпхъапхъа Берзениа апхьагIвчва ахъвмарща йамагIну, ахабзаква шаъу райхIвтI, аъамапсымаква шгIаурысабапуаш гIаргвынйыргIвытI, айгIайра шгIатугуш къвышраквакIгьи рзыгIахъитIтI.\n«АимцакIьачара» – апсуа хъвмаррапI, алащала регби, бейсбол, хвитта абакIра алауцIарыквын йрапшпI. Ауи хIабачви хIабадучви аслун. Ахъвмарра ахабзаква шаъу ари акIвпI: агвыпква рапхъагылагIвчва ауабчватоп лабала йаситI, ахъвмарыгIвчва ауи гIаркIыта, ласыта йырпшIагылу агвып йырчIву ахъвмарырта аъарагIвшарала йыгIвуамцара абаллква гIарынхара атахъыпI», – йгIаликIгIатI ауи.\nАтеория андйырдыр амщтахь ачкIвынчва хъвмаруа йалагатI. Ауат гIвгвыпкIта тшагIвыршан Берзения дырхъпшылуамца йапхъахауата «АимцакIьачара» йастI.\nАпхьагIвчва ауагIахъа хъвмарщаква йъарзырбжьуш гвышхвара ду гIарыланацIатI. Атшыбжьара аналгагьи ауат, йгIаджвыквлыз аквагьи йампшуата, йгIанхан дара-дара ужвыгьи йхъвмартI.\n«Ахъвмарра хъатакIла угылата уанапшуа уыла йшгIацIалуа апшта йгьмайрам. Араъа уабакIра, къаругьи гIаурысабапра атахъыпI. Ауи акIвымкIвагьи ущаласызларагьи атахъыпI. ХIара ахъвмарра ауи аъара хIаланахIван – аквагьи хIампшуата хIасуан», – йхIватI апхьагIв Пачулиа СултIан.\nАмастер-класс йалан арыпхьагIвчвагьи – ауат ачкIвынчва ахъвмарра ахабзаква ласыта йырдырырныс йырцхърагIуштI. Йауа ухIварыквын, ауат анкъвакъвраква рпырапI.\n«Апсуа хъвмарщаквала апроект цIаста йщаквгылтI. Ансисквшагьи анкъвакъвраква адыгIгалитI, ауаъа акъраль шабгу йгIатыцIитIта акомандаква гIайитI, тшыззырбжьаз гIадырбитI. УайгвыргъьитI сквшигIадза ахъвмарраква тшырзызбжьарныс зтахъу рыцIа-рыцIа йъащардагIвхауа. ХIара сынчIва йапхъахауа асквшбжа ауацIа амаль шхIауа апш апроект рыцIа кыт щарда гIаланахIыркIра хIгвыгъапI. Ауи амщтахь зымгIвагьи йыргвапхаз анкъвакъвраква адыгIгалуаштI», – йгIацицIатI Берзениа.\nАпсуа уагIа рхъвмарщаквала апроект асквш 2022 йгIашIарышвта йынхитI. Ауи агIамта ауацIа чкIвыныргIа рквта бзита тшауацIнахтI. Анкъвакъвраква хын йадыргалхьатI. Сквшипхьадза ауат йрылалырныс зтахъу йрылахIитI. Апсуа уагIа рхъвмарщаквала апроект ауат ахъвмарщаква разыгIальаматра гIаршIыхахра, апсуа гвбайара ауысла адырраква йрылархIара йазынархапI. АдгалагIвчва апроект рыцIагьи тшауацIнадрыхра ргвыгъапI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/aaak-auagaqha-qhumarrakuala-aproekt-atadzhuykunatsakht","date":"2024-04-21T13:46:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817780.88\/warc\/CC-MAIN-20240421132819-20240421162819-00820.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9983482361,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9983482360839844}","num_words":257,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.07,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчви Гагра йгьи Гагра район абзазагIвчви ранйара апны АААК ашIыпIа хъвшара асовет гIандыршатI.\nБарганджиа Саид\nАхаша февраль а 27 атшын Адуней апсуа-аба��а конгресс ауысхагIвчва Гагра район абзазагIвчва йрынйан адкIылара анхара, амурадква йгьи ахачIвква йрыквчважватI. Анйара амщтахь Гагра апны АААК ашIыпIа хъвшара асовет гIандыршатI, ауи даунашвачпагIвхатI Гагра район ауысхарта ахъада йтарагылагIв Цвижба Геннадий.\nЦвижба Геннадий йшгIаликIгIазла, Гагра абзазагIвчва а-Конгресс анхара гIальаматра ду шазрыму гIадырбатI, щардагIвы йгIартахъхатI ашIыпIа хъвшара асовет йгьи АААК йрылалырныс.\n«ХIара агIарбара бзиква хIрайгвгъитI. А-Конгресс амурадква рыхъазла згвы цхIауата анхара тшгIадызкIылуа рыцIа йшщардагIвхуш хIащтапI. Абызшви адемографии знархару апроектква ацлыхIхта абзазара йацалагIжьырныс хIтахъыпI. Акъраль ауацIала йъакIвызлакIгьи йаъу абаргвыраква ракIвпI хIаргьи хIзынйауа. ХIацрызхъвыцпI, хIацрыдынхалпI», – йхIватI ауи.\nГагра ашIыпIа хъвшара асовет далалтI хвитра абакIрала абжьагIвы Аристава Астамургьи. Ауи йшипхьадзауала, швабыж магIны амапI акъраль арайонква зымгIвагьи а-Конгресс амурадква йъарыцыркIуа. ЙгIаликIгIатI зымгIвагьи рсабап злу ажвлара ацынхара акIвыршара шатахъу.\n«ХIара хIайгвыргъьитI а-Конгресс ахъвшара хIара хIпынгьи йъагIаншаз. ЙахьчIва адкIылара амурадкви ахачIвкви тшрыхахIыргIвазатI йгьи йрыцхIкIитI. Сшгвыгъауала, хIкъала, хIреспублика цIабыргыта рсабап злу, ауат рыхъазла магIны зму ауысква хIзахъвдаквыщтуаштI», – йхIватI Аристава.\nГагра апны АААК ашIыпIа хъвшара асовет 14-гIв алалтI: Агрба Астан, Сакания Слава, Таниа Темур, Джикирба Феликс, Беиа Алла, Аквсба Мадина, Папба Эдгар, Аристава Амина, Барцыц Рабстан, Агрба Закан, Габуниа Тенгиз йгьи Демерджипа Самсон. Гагра район абзазагIвчва рынйара далан а-Конгресс ЙхIаракIу асовет йалу, Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут аунашвачпагIв Ашуба Арда. Ауи айззара йалаз рпахь дгIачважвауата йхIватI адкIылара амурадква апсыуа-абаза этнос шабгу рыхъазла рмагIны шдуу.\n«ХIара йара этноскI хIрыуапI, хIадкIылазара атахъыпI, йалкIгIата уыжв азаман – адуней апны ащтаныкъвара йацхърагIауа ауи аъара амаль анщарду. ХIачвызрыхъараз атурых гIаншараква хIырхъвыххта агIващагIараква рхIисап хIчпахра атахъыпI. ХIара (апсыуакви абазакви – аредакция ррытаразга) цIабыргыта йухIварыквын хIгьмачIгIвым, хIадгылрагьи атахъыпI. ХIыбызшваква ргIахчара ауыс йхIылшауа зымгIва азынахIырхара атахъыпI. Апхъахьыла хIара ауысквагьи ахачIвквагьи хIщардапI», – йхIватI ауи.\nГагра абзазагIвчва рынйара йалан а-Конгресс архъйагIв секретарь Гицба Инар, АААК апхIвыскви чкIвынргIи рсоветква рунашвачпагIвчва Ардзынба Гета йгьи Торчуа Леван, а-Конгресс ахабарргарта портал апресс-секретарь йгьи агIацIщтра редактор Барганджиа Саид йгьи Хагба Изольда, Апсны апны «Алашара» адкIылара ауысхагIв Айба Альас йгьи ЙхIаракIу асовет йалу Алшунба Инвер.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчви Гагра район ауысхагIвчви ранйара Апсны Республика акъалакви арайонкви рпны йакIвшауа абзазагIвчва рынйара анархарала йпщбахитI. Анйараква рпны Адуней апсуа-абаза конгресс ауысхагIвчва адкIылара амурадква, ахачIвква, абзазара йаларжьыз йгьи апхъахьыла гвыгъарата йрыму апроектква йрыквчважвитI. А-Конгресс йгIалалуа ауагIа йрылахIарныс, ауат ауи анхара йгIадыркIылырныс йащтата ауысхагIвчва арат йрапшу анйараква акъраль арайонква зымгIва рпынгьи йакIвдыршуштI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/aaak-apsny-arayonkua-rbzazaguchua-yrynyit-gagra-apny-tshypa-sovet-gandyrshat","date":"2024-04-16T01:09:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817036.4\/warc\/CC-MAIN-20240416000407-20240416030407-00740.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9870468378,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9870468378067017}","num_words":373,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.949,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Аэтнография\nАуагIа ргвы абайара гIаузырбауа ачIвыйа? Рыбызшва, рцIасква, ркультура. ЙгIацхIцIапI араъа абанпараква йамырдауамца йгIамгIвайсуа, ауагIа сабап рызгIаугуа йгьи йуыргвыргъьауа уыршIыйарныс лшара гIауызтуа анхараква. «Йбзу ъачIвагIа» – Адуней апсуа-абаза конгресс йапроект шIыцпI. АгIатраква рабаркIыра ацIасква шымдзуаш, хIуыжвгIанчIви культура йахъвыкIта йшаъазлуш апшта знапIквала йацхърагIауа анхагIвчва ъазаква йгIарыквчважвуштI. Швара аъачIвагIаква ртурыхи рымадзакви рыцIа цIолата йыжвдыруаштI, йалныс ауыпI шваргьи ауатква швзычпузтын швапшныс гIашвтахъхарнысгьи.\nАААК йгьи «Алашара» жвлара адкIылара йацдырхъйауа «Амазара» проект ахъазла йащтагIайуа хъвыта йалтI абаза тацанадылра йапщылу ацIасква йгIарыквчважвауа авидеофильмква.\nАААК чвахъабага чвамза аркIрала апсуаква рцIас гIанаршIыцхитI: ари гIвысквшахауата май мыз, КIвакIаз айсра йаладзкваз рджьабара амш агIан ащамакъа адыркIитI. ЙамгIанцIасйа ауи, йабагIаджвыквыл, турыхта йамайа? А-Конгресс ахабарргарта портал ауи йгIаквчважвауа йауацIыху гIвыра аднагалтI.\n«Апхьарца» ансамбль йалу ащардагIв гIвысквша рапхъала макъым ъамапсымакIгьи гьрымкIысызтI, нотагьи гьырдырам – ага ауаса йаъазтынгьи щарда мцIуата йгIаншаз агвып зынла афестивальква рпны асогIаква гIатыргауа йалагатI. АААК акорреспондент ауи лшарата йызчпаз гIаллырдыртI.\nАпсуа бызшва кIавкIаз бызшваква ртгIачва апны мараташварта-кIавкIаз (апсуа-адыгьа) гвып йаланакIитI. Ауи рахIа йаргванта йаъу абаза бызшва акIвпI, йаргванпI адыгьа, агвхъауа йгьи ужвы йаъахым убых бызшваквагьи. Апсуа бызшва адуней уахьчIвала бызшвата йыкву рпны рахIа йпасарайу йрыуапI. Апсуа бызшва алфавит хIарыф 64 йнадзитI, 56 абыжь хъгIваква гIадырбитI, 6 – абыжь хътIква, ужвыгьи гIвгIарбагакI арыпшкари апыквква ррыгьажьри гIадырбитI.\nСквшышвкI рапхъала уыла йгьуызгIацIамыжьуазтI бжьакъва змам абаза унагIва, ащхархIара араъа йанакIвызлакIгьи ауагIа магIны азырбун, бзи йырбун. Уыжв хIзаман ауыс дукI тшгьампсахтI: ауыжвгIанчIви щхархIагIвчва рбжьакъваква гIадыршIыцхтI, ауаса ауи ацIасква разъазара ду гIархчатI.\nЩынквба Баграт йыхьыз нкъвыз��ауа Апсуа бызшва афонд аунашвачпагIв, АААК ЙхIаракIу асовет йалу Чирикба Вячеслав Великобритания апны Уэльс ршвапхала апсуа бызшва агIахчара знархару амальква дрыквчважватI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history\/ethnography","date":"2024-04-24T23:19:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296819971.86\/warc\/CC-MAIN-20240424205851-20240424235851-00453.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9991309047,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.99913090467453}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.049,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"СахIаткIла астудентква абаза бызшвала ажва 142 йнадзуз диктант ргвытI.\nГоландзиа Есма\nАлиев У.Д. йыхьыз зхъу Къарча-Черкес къральыгIва университет КъЧР ауагIахъаква рыбызшваквала III Адуней онлайн-диктант акIвнаршатI. Ауи шакIвшуз райшата Россия аштаква рпынгьи КъЧР ауагIахъаква рдиаспораква ъабзазауа акъральква рпынгьи Интернетла йгIадырбун, йаргьи йызтахъу дзачIвызлакIгьи далал йауашын. ХIреспублика апны адиктант йазалхыз тыпта, йшцIасхаз апшта, Апсны акъральыгIва университет апны йгIаныршу АмкIваб В.П. йыхьыз зхъу Апсуа-адыгьа филология Аквта алтI. Абаза бызшвала диктант згIвыз райхIарагIв АГУ апны йапхьаквауа ракIвпI.\n«ХIара щарда цIуата хIайщчва абазаква хIрыцынхитI, Абаза бызшви литератури рфестиваль, ансисквша йакIвшалауа анаука-практика конференцияква датшагьи ауысква хIрылазлитI. УахьчIва ужвыгьи магIын ду зму, хIадызкIылуа уыскI акIвшитI. СынчIва ауи йгIалалыз гьщардагIвым, айхIарагIв йгIалалшIыцтI, йауа ухIварыквын, абаза бызшва йхпахауа акурс йгIвбахауа аъарагIвшара апны акIвпI йддырдыруа йаналагауа, сквшыкI йадрыпхьитI. Акурс ахIбаква ужвы анхара тшарыщцара йаъапI, азджьакI нхауа йалагахьатI. Ажва гьалам, хIара йхIтахъын чкIвыныргIагьи ахIбачвагьи рыцIа джьгарта ари ауыс йгIалалырныс», – йхIватI Апсуа-адыгьа филология Аквта аунашвахъцIагIв АмкIваб Ахра.\nАдиктант сахIаткI йнайтI. Атекст йбергьльу абаза уысагIв Шхай Катйа лгIвыраква йгIарылхын, абазаква рцIаскви ргвбайари йырзынархан. Ауи дгIапхьун афилология наукаква ркандидат, апсуа бызшва йапхъахауа акафедра адоцент Лихова Ната.\n«Адиктант амщтахь дасу йгIвыз сурат ахъыхIхитIта йдырхъвыхырныс Къарча-Черкес йхIщтийитI. ЙызгIвыз йазалху кодла дащтазцIгIата йдрытамамхыз йынхарагьи ауи баллта йгIанагызгьи дырпшых йауаштI. Йыхьызи йтдзыхьызи анйымцIарыгьи йауитI, ари гьанкъвакъврам – удырраква уырхъвыхырныс лшарапI», – йгIаликIгIатI АмкIваб Ахра.\nАмкIваб Ахра йшихIвауала, адиктант мурадта йаму ауи йгIалалуа гIарбага рзыргылра гьакIвым – дасузлакIгьи хальатIта йагIвищтуа гIайгвынгIвыта йхъа дадынхалырныс даквыргвышхвара акIвпI, йащтагIайуата йанрыгIвуа ргIвыща рыцIа йшцкьахуш апшта.\nДзачIвызлакIгьи дызлал йауа адиктант ансисквша йадыргаллауа, агIвычIвгIвыс йдырраква йшрылахIуш йазынарху уыспI. Ауи – ныбыжьла, хъацIа-пхIвыс-хIва, йызпхьазла, динла, ъачIвагIала, тгIачвата йрымула, разыгIальаматраквала йалырымхуата – йызтахъу зымгIва гIаларжьитI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/abaza-byzshuala-diktant-akushat-agu-apny","date":"2024-04-20T00:43:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817463.60\/warc\/CC-MAIN-20240419234422-20240420024422-00753.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9977137446,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9977137446403503}","num_words":252,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.048,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвыраква зымгIва\nАуагIа ргвы абайара гIаузырбауа ачIвыйа? Рыбызшва, рцIасква, ркультура. ЙгIацхIцIапI араъа абанпараква йамырдауамца йгIамгIвайсуа, ауагIа сабап рызгIаугуа йгьи йуыргвыргъьауа уыршIыйарныс лшара гIауызтуа анхараква. «Йбзу ъачIвагIа» – Адуней апсуа-абаза конгресс йапроект шIыцпI. АгIатраква рабаркIыра ацIасква шымдзуаш, хIуыжвгIанчIви культура йахъвыкIта йшаъазлуш апшта знапIквала йацхърагIауа анхагIвчва ъазаква йгIарыквчважвуштI. Швара аъачIвагIаква ртурыхи рымадзакви рыцIа цIолата йыжвдыруаштI, йалныс ауыпI шваргьи ауатква швзычпузтын швапшныс гIашвтахъхарнысгьи.\nАсквш 2022 агIан Апсны ауагIа рартистка, Россия апны гIатгара зму артистка Гыцба Алиса ашвахIвагIвчва шIаква гIаура йгьи йнарыскIьара йазынарху макъымршIыйара анкъвакъвра дагIаджвыквцIагIвхатI йгьи даунашвахъцIагIвхатI. ЙащтагIайуаз асквш ауацIа анкъвакъвра тшауацIнахын гIвкъралькI рыкъала хъадаква – СогIвыми Москви – гIацIанакIтI. УахьчIва аопера ашвахIвагIви ауи лгвыпи джьгарта аконцертква адыргалитI. Анкъвакъвра амщтахь лбзазара шцази ршIыйарала лмурадкви Алиса АААК хабарргарала ахъвшара йырзыгIахъылтIтI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс апроект «АпхьагIвчва рдиспансеризация» апкъ йтата асквш 2024 агIан йгIванхауата йъацаз апны зджьара йапшымкIва нхара ду акIвдыршатI.\nАсквш 2024 агIан АААК йджвыквнацIауа апроект шIыцква йрыуапI акытква рапхьартаква рапхьагIвчва ажвлара хачIвлыхра ащатаква йырзыбжьара.\nАААКи арыпхьагIв Джугелиа Инни йацдырхъйауа апроект апкъ йтата сынчIва йапхъахуз алекция асуратгIвгIвчва ъадрыхIазыруа СогIвым аучилища апны йакIвшатI.\nАгIатраква рабаркIыра «Апсуара амгIващквала» апкъ йтата ажурналист Бебиа Екатерина КIарамзиа Варлам дйачважвитI. Айчважвара асквш 2009 агIан йанырцIатI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс арыпхьарали жвлара джьгаррали згIвадарахчарали (ОСАЗ) ахъвшара проект шIыцI джвыквнажьтI – апхьагIвчва рыхъазла апсабара хчарала атшыбжьараква.\nАдуней апсуа-абаза конгресси амакъымгIаныршагIв Марыхвба Абзагви Апсны апны шIыскI злу чкIвыныргIа йшрызхIуш йазынарху макъымршIыйарала апроект нанардзитI.\nАгIатраква рабаркIыра «Апсуара амгIващквала» апкъ йтата ажурналист Бебиа Екатерина КвтIол кыт йауу адгьылрхарджьыгIв МикIайа КвчIочI дйачважвитI. Айчважвара асквш 2009 агIан йанырцIатI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/abaza.org\/abq\/archive","date":"2024-04-14T17:00:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296816893.19\/warc\/CC-MAIN-20240414161724-20240414191724-00889.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9959930182,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9959930181503296}","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.026,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\n«Ажвлара проектква рлаборатория» адкIылара абаза уагIахъа йгIарыквчважвауа фильм хънахтI.\nХъахIарагIагра знархарам адкIылара «Ажвлара проектква рлаборатория» апсуа-абаза уагIахъа йырзынарху абзазара йгIахъыху фильм гIацIнащттI. Акино абаза уагIа рбзазара, рцIасква, рхабзаква йгIарыквчважвитI, атурыхи агвбайари рылкIгIараква гIахънатIитI. Афильм йафырхатI апсуа-абаза уагIа йапшым руысхагIвчва, ауат йрыуапI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусси СогIвым йаъу АААК ауысхарта аунашвахъцIагIв Реквава Темури\nОчамчыра район апхьагIвчва Швача апны Россия апремьер-лига ахъвмарракI йапшытI\nОчамчыра райони акъали рапхьартаква рквта футболла ачемпионат алгатI. Ауи агIарбараквала йапхъахауа агыларта Очамчыра 2-хауа апхьарта йакIытI. Ахъвмарраква йрылаз зымгIва согIата йырзалтI Швача йыргата Россия апремьер-лига апны йхъвмаруа, зхабар дута йгауа «Зенити» «Сочи» футбол клуби ранйара йъадырпшыз. Ахъвмарра Олимп парк, «Фишт» стадион апны йакIвшатI. Апсны йауу аспортсменква ари ауыс ахъазла йазалхта АААК йрызнадзахыз рфутболкаквала антахьгьыт апшыгIвчва йгIарылукIгIун. А-Конгресс йакIвшаз анкъвакъвра ахчала йацхърагIаз йрыуапI. АцIайква Питер рфан-зона йтарыжьтI. Очамчыра афутболасчва шIаква бзи йырбауа «Зенит» 2:0-та йъайгIайыз ргвыргъьара рыцIагьи йаланархIатI! https:\/\/abaza.org\/abq\/1091","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-10-10","date":"2024-04-19T10:08:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817382.50\/warc\/CC-MAIN-20240419074959-20240419104959-00412.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9858131409,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9858131408691406}","num_words":144,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.147,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.946,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Лента событий ВААК\nАдуней апсуа-абаза конгресс уахьчIва асквш 31 артлапIитI\nАгвыргъьахъв мшы ауысла тшазынархара йымата дгIачважватI АААК ЙхIаракIу асовет аунашвачпагIв Эгьзакь Мусса:\n«ХIара хIадкIылара анхара Апсны ахъаз ймайрамыз агIамта – аквырджькви апсуакви райсра йанашымтаз – йджвыквнацIатI. Ауи агIан АААК датшата йапхьун – Апсуа-абаза уагIахъа р-Дуней адкIылара. Ауаса ауи мурадти хачIвыти йаргылуа ауищтарагьи тшгьрымпсахтI. Мшипхьадза хIара адуней шабгу йбзазауа Абаза уагIа шадхIкIылуаш хIазынхитI.\nСквш 30 райхIа йашIамсыз анхара кIара гIанацIгIатI. ХIара хIуагIа рыбызшва ахчара, ртурыхи рцIаскви рдырра рыщатала ажвлара рыбагъьара, тшауацIдрыхра йырзынарху проект щарда хIырхъйатI. Ауи акIвымкIвагьи хIара хIынхара агIвыма къральква рпны йбзазауа хIабашталагIвчва гIайхра ахъазла аъаща гIаныршарагьи йазынархапI.\nА-Конгресс анхара абзирала адгьыл йыкву абазакви апсуакви йъабзазалакIгьи рыбызшви ртурыхи ддырдырырныс, ацIаскви акультури тшрыхадыргIвазарныс, зхъвыцщала йрыквшвауа ауагIа гIарауырныс лшара рымапI. ХIара хIацзакIыпI, хIыщайдзаква гIдыритIта – ауи акъагIара амгIвала хIзырцауа къарута йхIзалитI.\nХIара апхъахьылагьи йгIадзынгылуа абанпараквагьи адуней шабгу йбзазауа хIабашталагIвчвагьи хIрыцынхалуштI. ХIапхъанчIвиква рдырракви руасаражври гIащаквыгIжьра ахъазла зымгIва хIчпуштI, ауат ртынха Абаза уагIа уахьчIва йъабзазауа ашIыпIаква зымгIва рпны тшауацIнахIрыхуаштI. ХIара хIгвы багъьата ауи амгIвала хIцитI, ауагIахъа цIаскви агвбайари щатата йызмазлуш адуней хIыцгIанзыршара зтахъу зымгIва гIахIыцылырныс йаквгIазшIыхIтитI».","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/eventsfeed?d=2023-10-07","date":"2024-04-20T20:27:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817674.12\/warc\/CC-MAIN-20240420184033-20240420214033-00388.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9992289543,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9992289543151855}","num_words":166,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"АгIвычIвгIвысдуква\nАпсуа литература ащатащтIацIагIв, ауагIа руысагIв, апхьахьа Гулиа ДырмытI дангIадрийызищтара сквшы 150 ъацIуа йадахIвуата АААК Гулиа Д.И. йымчыбыжь джвыквнацIитI. Ансимшы хIара агIвгIвы йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа агIвыраква швзынатахIцIуштI. Асоцсетьква рпны хIбгъьыцква швырпшла – джьащахъвара щарда швауаштI.\nАААК хабарргарала ахъвшара йарыхIазырыз, аскульптор йгьи асуратчпагIв Адлейба Амиран йбзазари йыршIыйари йгIарыквчважвауа абзагIвра швапхьарныс йшвзынатахIцIитI.\nАпсны ауагIа р-Абашта айсра зтахъырала йалаз айсчва – ачIвыйа ауат адызкIылуаз, АйгIайра апны ауат ралацIара шпаъу, айсра ауат рылахьква шпапсах? АйгIайра асквш 30 йадахIвуата хIара «Агвы азшIытрала» ахьызта натра хIрыхIазыртI, ауаъа АйгIайра гIазраргваныз, абзира йащтаз ауагIа хIгIарыквчважвитI.\nАпсны ауагIа рартист, акиноактер КIвакIваскьыр Томас дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портад ауи йбзазари йпхыцIи йгIарыквчважвауа абзагIвра арыхIазыртI.\nАдуней апсуа-абаза конгресс ахабарргарта портал Россия рбоксер Агрба Харитон спорт апны йгIамидаз амгIва йгIаквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nУыжвгIанчIви апсуа литератураршIыйагIв ду Зантариа Дауыр сквшы 70 анихъыцIуа йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыршIыйари йылахьи гIахъызтIуа абзагIвра гIатанацIитI.\nКъарча-Черкес ауагIа руысагIв, агIвгIвы, атакIыгIв йысквш 70 йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йгIайыквчважвауа бзагIвра арыхIазыртI.\nЗымгIва йрапшыз апсуа тгIачва апны йгIадзынгылыз ачкIвын дапхьарныс йгвалан, уацIыхъван къраль щарда рпны даъан, Азия Квта апны йпхIвысхушыз дгIайауын Эфиопия дигатI. Адипломат Шулумба Григорий йынхари йбзазари дрыквчважварныс бзи йгьйымбузтI, ауаса хIара ауи дыгIдыритI йгьи дгьхIхъаштылуам.\nАпсны апны ауагIа зымгIва бзи йырбауа агIвгIвы Гогуа Алексей дангIадрийыз амш йадахIвуата АААК ахабарргарта портал ауи йыхъазла бзагIвра арыхIазыртI.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.abaza.org\/abq\/category\/history\/personalities","date":"2024-04-21T14:02:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817780.88\/warc\/CC-MAIN-20240421132819-20240421162819-00296.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9973857403,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9973857402801514}","num_words":203,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.074,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Алашара» а-Дуней абаза-апсыуа адкIылара асайт\n«ЙуагIахъа ртурых йгьи йапхъанчIви рцIсква рдырра акIвпI агIвычIвгIвыс абзазара апны дзыргвышхвауа. ЙагIвсыз азаман ацIыхъватшараква гIахIгвынгIвра йгьи йхIылахIкIра ахъазла рахIа йбаргвыз атлаханква хIсакъуа, цIолата хIрылапшра атахъып1. Атурых швапхаква рпны атурых-культура дырра йанакIвызлакIгьи хъара акIитI. АцIасква, ахабзаква, агвлачва разазаъащала швапхаква бзи-бзи йырхъвыхра атахъыпI. АгIващагIараква хIырзыгIахънымхIвхуата хIдахIвраква йрылахIырхIауа ужвгIанчIви адуней апны хIапхъала хIанчIвырхъауа акIвпI хIапхъанчIвиква ртынха анхIзыхчуш, хIуагIахъаква ргыларта анхIызрыбагъьуш. Апхъала учIвырхъара йгьи уайгIайра ахъазла гвымтынчра уылазлара атахъыпI. Мурад зму йакIвпI адахIвраква йырзынадзауа.»\n·\nЭгьзакь Мусса «Алашара» абаза-апсыуа а-Дуней адкIылара апрезидент\nEnter your e-mail. You will receive a new password.\nBack\nMember login\nNew here? Sign Up!\nForgot password?\nSite search\nАхабарква\nАлашара\nАкъральква рабадырра\nАнаука\nАрыпхьара\nАспорт\nАбиблиотека\nАйчважвараква\nАбадырра хабарргага\nInternational Relations\nCollapse All\nExpand All\nABAZA ABROAD\nАпхъанчIви абаза ткъвым йгIарылцIта апшдзара йапхъахуз адуней анкъвакъвра йапаштыхIхаз апхIвыспа\nINTERNATIONAL PROJECTS\n>\nInternational Relations\n>","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/connections\/","date":"2020-08-08T20:29:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439738351.71\/warc\/CC-MAIN-20200808194923-20200808224923-00275.warc.gz","language":"abq","language_score":0.982832253,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9828322529792786}","num_words":135,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.135,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.948,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Абаза Къраль» сайт йазалхпI\n– Араъа йакIвшаз айззара адунейла аргамта уыс дута йалтI, ауи амщтахь хIыбызшви хIкультури ргIахчарала ахабарргагаква рцхърагIара адуней акъральква рквтала тшауацIнахуашта хIгвыгъитI, – абараса йхIвитI апрофессор ПIаз Сергей аконференция «Апсны йгьи Европа: ангIалри ацынхари руысла амальква» анхара даквчважвауата. Аконференция Брюссель Европарламент апны йакIвшатI.\nАпхьахьа йшихIвазла, аконференция апны апхъахьыла Европарламент йгьи Апсны рацынхара анархартаква йауацIыхта йрылачважватI. Ауат ауысква йрыланакIитI Европарламент ацхъарагIарала ареспублика апны анаука, акультура гIаджвыквцIараква абзазара ралажьра, аконференцияква ракIвыршара. Европа апынгьи акультура анархартала агIаджвыквцIара бзиква адыргалитI. Ажва ахъазла, сынчIва ноябрь мыз ауацIа Гамбург апны «Черкесы» – хIва хьыз амата этнография гIарбарта адыргалуаштI. ПIаз Сергей йшихIвазла, агIарбарта адгалагIвчва араъа анахьанат ауагIахъаква йрылапхьадзата апсуаквагьи абазаквагьи ркультура гIадырбаныс рылшуштI.\n– Лшара ду гIахIызтуа абари амаль абазаква хIпны йапхъахауата йгIаншатI, – йгIаликIгIитI ПIаз Сергей, уадыргIвана йгIацицIахтI:\n– РыцIа йхъаду ари акIвпI – адуней акъральква рквтала абазаква йырмагIну йалыргата йгвынгIвырахвуштI. Ажва «абаза» щардазджьара йбергьльыпI, ауаса европа абзазагIвчва ауи уагIахъа щарда гIацIанакIуата йырпхьадзитI. Датшагьи аконференция апны йбыжьгаз агIачважвараква ангIаквырцIахра амщтахь Европа апхьагIвчва адиаспора зынйауа абаргвыраква йрыхагIвазахуштI: адемография аъаща, рцри бызшва агIахчара уысква. Сара сангIачважвуз Россия апны хIыбызшва агIахчара йазынарху амальквакI шнарахвуа гIалскIгIатI, абаза уагIахъа театр, телебара, газет шаъу. Трыквшта йбзазауа абазаква, ажва ахъазла, ауи апш амаль гьрымам. ХIхаквлагIв абаза профессор ТхIайцIыхв Михаил йгIачважвара Трыквшта апны абазаква рбзазартаква шаныргIалу йазынархан.\nАпхьахьаква йырхъазымкIва Шамба Тарас дзунашачвачпагIвыз ащтийыгIвчва гвып ажвлара уыснкъвгагIвчвагьи рылан. Араъа рыхьызква хIхIвапI Ставрополь шта абазаква руагIахъа культура жвлара аунашвахъцIагIв Чагва Армида, ажвлара уыснкъвгагIв Чагва Файзидин.\nПIаз Сергей аконференция апны апсуакви адгьакви злу абаргвыраква йауацIыхта йшрылачважваз йхIватI. ХIайчважвара ацIахъва Европа апны ачеркесква рфедерация чIахIныгIва хьзыла йаунашвачпагIву адмирал Дашдемир йажваква гIаликIгIатI: «Заджвгьи закIылагьи хIара хIайщчвара гьизыптшуашым, ауи зрыбагъьауа ауысква ракIвпI йхIырхъйуш, анцIралагьи хIацацхърагIуштI, уахьчIва аконференция анхарагьи зквшахIату ауи акIвпI».\nКвициниа Инна,\n«Абаза Къраль» сайт йазалхпI","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/test.alashara.org\/abaza\/library\/articles\/bryussel-apnyi-apsnyi-akultura-amshkva-akivshati_post\/","date":"2020-12-01T14:43:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141674594.59\/warc\/CC-MAIN-20201201135627-20201201165627-00478.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9921546578,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9921546578407288}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.132,"stopwords_ratio":0.077,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"«Россия – моя история»\nмузей-гIарбарта комплекс\n(Ставрополь) апны «Абаза» Ставрополь край абазаква руагIахъа-культура автономия (НКА) агIаджвыквцIарала йхъырхыз, ашвъаквала йалу\n«Абазины Ставрополья»\nфильм апрезентация\nакIвшатI. Ауи йалан Ставрополь край администрация ауагIахъа уысквали казачествали акомитет ахъвшара знапIыцIу\nЗИНЕВ Сергей, Ставрополь город администрация ажвлара шварагIварадарала акомитет\nауагIахъа-культура тшауацIыхра уысквала ахъвшара анхагIвы ТКАЧЕНКО Геннадий, Ставрополь край культурала\nа-Министерства агIащтийыгIв ОДРИНСКАЯ\nИрина, «Абаза» Ставрополь край абазаква руагIахъа-культура автономия аунашвачпагIв\nЧАГВА Армида, Кисловодск, Невинномысск городква, Подкумок, КочубеевскIа кытква йгIартыцIыз асасчва, ауагIахъа уысквала, ажвлара\nкоммуникацияквала йгьи\nпечатьла КЧР а-Министерства, ажвлара организацияква рщтийыгIвчва,\nСтаврополь йбзазауа\nабазаква.\nСтаврополь абазаква\nйгIарыквчважвауа афильм\nйапхъахауата йхъырхыз\nнхарапI. Ауыс майрата йыгьрылымшатI, абаза тгIачваква шбзазауа, йшынхауа ахъырхра йахъазымкIва, хIуагIахъа ртурыхгьи гIадырбара атахъын. Ауи рчпара ахъазла архив швъаква тшырзынадырхатI, апхьахьаква рынхараква гIадрысабаптI.\n– Ставрополь край йту\nабазаква йгIарыквчважвауа фильм ахъыхIхырныс анхIтахъха ауыс\nзынла хIзаламгазтынгьи\nхIмурад хIмырхъйакIва\nхIгьымтынчтI. Аргваныта\nхIызцынхауа ауагIахъа\nуысквали казачествали\nакомитет анхагIвчва ари\nауыс хIшащту андхIырдыр афильм ахъыхра\nйшацхърагIуш гIархIватI.\nХIъаныз агородкви акыткви рпны хIынхара йаквыдзыз ахъвыкI администрация йгIаунащттI.\nЙгIаджвыквхIцIаз ауыс\nхIацацхърагIумца ацIыхъвадза йнахIырдзатI.\nЖванзкьыгIв райхIа афильм\nйапшхьатI, ауи шыргвапхаз рхIвауата ансимшгьи\nйхIагIитI, – лхIватI айззара гIахъылтIуата Чагва\nАрмида.\nАуи абазаква йгIарыквчважвауа афильм\nахъыхра йацхърагIаз\nдшырзыразу гIалылкIгIатI.\nАфильм йапхъахауа\nахъвы анхIазырха «АТВ»\nСтаврополь телеканал\nапны сынчIва январь\nагIан йгIадырбатI. Ауи\nамщтахь Къарча-Черкес\nйгьи Абхазия Республика абзазагIвчва йырбатI.\nУадыргIвана «Ставрополь 26», «KAVKAZ MUSIС»\n«Youtube» каналква йгIатарцIатI. Ауи йапшыз\nафильм шыргвапхаз гIалыркIгIатI.\nАбхаз-абаза Дуней\nконгресс ЙхIаракIу асовет апредседатель Эгьзакь Мусса айззара\nапны йгIазпхьаз йтшазынархара апны афильм\nахъазла араса йхIвитI:\n«Абазаква хIтурых,\nхIуагIаква йгIарыквчважвауа афильм пхарала\nйырчвыпI. Ауи йалу афырква бзазарала рыхьыз\nдрыпшдзара йахъазымкIва нхаралагьи йшвапхапI. Ауат дзачIвызлакIгьи хIуагIахъа рхабзаква, рцIасква, ркультура\nрхчауата йынхитI, йынцIитI. ХIтурыхи хIыбызшви рхчара хIуагIахъа\nрпахь йгылу ахачIв хъадаква йрыуапI. Ауи акIвпI\nйаргьи Абазара амагIын\nхъада узырдыруа. «Абазины Ставрополья»\nфильм йапшу апроектква абазаква йъабзазалакIгьи руагIахъа цIасква, ркультура, рыбызшва рхча шауаш\nудырдыруата абзазара\nйаларжьитI. Ауи гIахIдахIвра ахъазла хIыгвлачвагьи хIрангIалуа хIбзазара атахъыпI. Ставрополь йбзазауа абазакви\nарахьарат ауагIахъаква\nйгIарылцIыз ахIбачвагьи\nчкIвыныргIагьи айгвара\nпха рызбжьата йшащтаныкъвауа, йшацацхърагIауа ари афильм йхъаунарцIитI. Ауи ахъызхыз\nгвыргъьарамкIва, хайырымкIва закIгьи швумырбан».\nЗинев Сергей Ставрополь йту абазаква\nйацзакIыта руагIахъа\nуысква апхъала йшнадрыскIьауа гIаликIгIатI.\n– Араъа йбзазауа абазаква рпроект ауагIахъа\nуысквали казач��ствали\nакомитет йакIвнаршаз\nанкъвакъвра апны йгIадырбатI. Ауи йазалырхыз асубсидия афильм\nанхъырхуаз йгIарыхъвахтI.\nАбазаква йгIарыквчважвауа афильм схъатала\nйызнымкIва сапшытI.\nАуи шхъырхыз сгвапхатI.\nАбазаква нхагIвымзарквын, ауи гьгIарыдамхIвуашызтI. ХIкомитет апхъахьылагьи абазаква\nмагIны ззырбауа ауысква радгалри ракIвыршари йацнакIуаштI, –\nйгIаликIгIатI Зинев Сергей.\nАйззара йалаз Ставрополь край абазаква йгIарыквчважвауа афильм\nужвыгьи зны йадырпшытI.\nАсасчва ауыс гIаджвыквызцIаз, абзазара йалазжьыз Чагва Армида,\nауи йлыцынхауа агвып\nйшырзыразу рхIватI.\nКисловодск йауу амузыкант шIа Хъабльахь\nРустам йгьи Невинномысск йгIатыцIыз «Баракьат» гIахIвыгIвчва гвып\nрыршIыйарала айззара\nдрыпшдзатI.\nАфильм хъызхыз ачкIвынчва йъаныз абаза\nунагIваква, йзачважваз\nауагIаква шыргвапхаз\nгьцIарымкIытI. Арежиссер-оператор Жимаев\nИван абазаква дъарабадырыз шигвапахаз гIаликIгIатI.\n– Абаза унагIва уантшкIаралра йапхъахауата\nасас пхата дшдрайгвуш,\nайшва шизыхъыргIвуш\nйазыгвжважвитI. Ауи ацIасква швабыжта йсгвапхатI.\nДатшагьи абазаква рпхьадзарала ймачIызтынгьи,\nхвду ззырбауа, йгвыбзыгъу уагIа джьащахъва\nрщардапI. Ауат йъабзазауа акрай агородкви\nакыткви руыс бзиквала\nйдрыпшдзитI, йдыркъагIитI, – йгIаликIгIатI Жимаев Иван.\nАфильм асценарий\nзрыхIазырыз, «Алашара»\nАНО ахабар-аналитика\nхъвшара аунашвачпагIв\nЧкIала Георгий йгIайззаз\nтшырзынайырхауата йгIаликIгIатI:\n«Афильм йалу афырква нхаралагьи бзазаралагьи бзирата йырзухIвуш щардапI. Ауат дзачIвызлакIгьи йгIарыквчважвауа фильм ахъухыргьи йгIауырбуш, йгIаухIвуш уауаштI. Афильм\nанхъыхIхуаз йгIахIырчважваз ауагIаква рбзирала ауыс гIахIдахIвтI, –\nйгIаликIгIатI ЧкIала Георгий.\nАйззара адгалагIвчва афильм ахъыхра\nйацхърагIаз ахIбачвагьи\nачкIвынчвагьи аразыра\nажваква рзынадырхатI,\nачвахъабага согIаква\nрырттI. Афильм йалаз\nйрыуата ауи анхъырх\nамщтахь дута уаквчважвушта закI гIаздахIвызгьи ргIатгараквала йрайхIвахIвтI. Ауаса, змакъымла афильм гIалагауа\nХъабльахь Рустам «Кавказ – Наш общий дом»\nпроект далашватI йгьи\n«Красота народа» ахьызта фильм ауи йыхъазла\nйхъырхитI. КочубеевскIа\nабзазагIв Гумба Михаил\nРоссия Федерация аправосудия атшауацIыхра, акъральгIвчва рхвитнагIаква хчара къару ду\nъалайцIаз ахъазла «Ветеран судебной системы»\nЧIахIра гвплацIа гIайквнадыргатI. Чагва Армида\nСтаврополь йбзазауа\nабазаква рыхьызла ауат\nкIьыдата драйхIвахIвтI,\nачвахъабага согIаква\nрылттI.\n«Абазины Ставрополья» фильм акрай агородкви акыткви рпны\nабаза тгIачваква датша\nуагIахъа йрылата йбзазаузтынгьи рхабзаква,\nрцIасква, ркультура, рыбызшва шдымрыдзуа,\nайгвара пха рызбжьата\nйшащтаныкъвауа йгIаквчважвитI. «А\nИсточник: riakchr.ru\n«Россия – моя история»","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/kchr24.ru\/hituryhi-hitsiaskvi-yyrhchagivypi\/","date":"2023-02-05T04:37:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500215.91\/warc\/CC-MAIN-20230205032040-20230205062040-00676.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9891548753,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9891548752784729}","num_words":606,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.05,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.942,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1} +{"text":"Къарча-Черкес Республика апрокуратура\nРФ Ащтанкъвцара комитет аорганква рпны\nапроцессуальна уысхара хъпшылра ахъцIарала\nахъвшара унашва ахъызцIауа, аюстиция акьангьашагIв ахIба ЧКВА\nВладислав Хзыр йпа\nйъачIвагIахуш ангIалихуаз дызшIпшуашыз, швапхата йзалуашыз йыман.\nАуи Къвбина кыт йбзазуз Абашта айсра Ду\nаветеран, апшыхвыгIвчва\nррота йакомандирыз\nЧкваргIа Хзыри йхъапщыла Аминати рыбжьыгIвчкIвынчви (агIвыджь пхастала йыдзтI) ргIвыхIвсси рпны дайцIбапI. Айщчва йрыуата ахабзахчара зъачIвагIахаз ахыгIв\nдыршIпшытI Владиславгьи. Йара йшихIвахуала,\nйпщбахауа акласс дапхьауата йазрыпхьуз Дагвжвей МухIадин йыръачIвагIахушла алацIара\nдйыргIвытI. Ауи агIан\nдюристхара шитахъу\nйгIвытI. Акласс йауата\nауи аъачIвагIа гIалызхыз\nйаразаджвыкI йакIвын.\nАбараса дшхвыцыз йгвы\nйтайкIыз дазычIвырхъатI\nйгьи асквш 1989 йгIашIарышвта ареспублика\nапрокуратура органква\nдрылата ахабзанкъвгара рыбагъьара дазынхитI.\nЧква Владислав Ставрополь юридическа институт дапхьаркIвауата Черкесск город апрокуратура апны йынхара джвыквицIатI. Асквш 1990 агIан\nдщтанкъвцагIв ахIбахатI,\nйащтагIайуата ареспублика прокуратура апны\nафедеральна хабзаква\nрырхъйара хъпшылра ахъцIарала ахъвшара дапрокурор ахIбахатI, ареспублика апрокуратура апны\nдщтанкъвцагIв ахIбахатI,\nареспублика апрокурор\nдицхърагIагIв ахIбан. Чква\nВладислав Черкесск город апрокурор дизаместительын, ауи амщтахь\nареспублика прокуратура апны ащтанкъвцара\nхъвшара йнапIыцIан. Апрокуратура органква руацIала апсахраква ангIанша Къарча-Черкес Республика апрокуратура апны\nачвгьахараква рыщтанкъвцара хъпшылра рхъцIарала ахъвшара йнапIыцIан, апрокуратура органква рпны йыншауа ачвгьахараква рыщтанкъвцарала ахъвшара даунашвачпагIвын. УахьчIва\nйъанатIала асквш 2007\nйгIашIарышвта дынхитI.\nСквшгIважви жваба\nрайхIа ахабзанкъвгара\nрыбагъьара йазынхауа\nЧква Владислав апрокуратура органква руацIала йыншаз апсахраква дрылан йгьи ауат\nбзирата йрыщтагIайыз\nгIаликIгIатI, ауаса дыззыразымгьи гьцIайкIуам.\n– Асквш 2007 агIан\nРоссия Федерация апрокуратура апны щтанкъвцара Комитет гIандыршатI, ауи агIан акIвпI\nунашва зхъсцIауа ахъвшарагьи анщаквгыл, –\nйхIвитI аюстиция акьангьашагIв ахIба. – Асквш\n2011 агIан кIьыдата РФ\nАщтанкъвцара комитет\nшгIандыршауала Россия а-Президент й-Унашва гIацIцIтI. Апсахраква рымщтахь апрокуратура органква ащтанкъвцара уысква йыгьрылахым, хачIвыта йрыму\nахъпшылра акIвпI. Йаргьи\nауи тамампI, йауа ухIварыквын, йакIвымкIва зъанатIа гIазрысабапуа рыцIа ймачIгIвызлуштI, ащтанкъвцара ацIыхъвагIарбара агIворганкIгьи\nргIальаматра гьалазлушым. Ауаса ауыс тазщахIауагьи хIанйитI. Чвгьахара ншата йщаквхIыргылхьазтынгьи, амаль\nамамкIва уголовна уыс\nгIахъыртIырныс ахъазла\nунашва гьхIзычпушым.\nХIара ахабзамыгIвхъгара рыдзхра шатахъу\nхIхIвитI, ауаса зхъа йахвиту ащтанкъвцагIв «мыгIвхъгаракIгьи гьызбум»-\nхIва джьауап гIахIитырныс закIы гьазхIвам. РыцIа узымрыразуа апрокурор архъвыхра хачIвква ъаймырхъйахуа акIвпI.\nАрхъвыхра йгIацIанакIуан ащтанкъвцара адгалра. УахьчIва йакIвхIыршауа ахъпшылра уысква\nракIвпI, ащтанкъвцара\nхIаналалуа щаквыргылра аннарахвра, ауи ауысла ашшра гIахIадзазтын\nакIвпI.\nАга абаргвыраква,\nаквымшвараква йрынйузтынгьи, апрокуратура\nанхагIвчва рхачIвы нардзата йшдырхъйуш, азахвара шщаквдыргылуаш\nйащтапI, ауысква змагIны дуу, змагIны хвыцухIва алых гьырчпум. Владислав Хзыр йпа йынхара апны рыцIа йбаргвыта йгьи хачIв хъадата\nйпхьадзауа азахвара щаквыргылра акIвпI.\n– АхабзамыгIвхъгагIвчва зымгIвагьи, йара\nджыпхакI йтауыргыл гьауашым, – йхIватI ауи. –\nЙара ауаса ачвгьахараквагьи ахъцапI. ЗымгIва\nйрапхъата зарар зквшваз\nйгIальаматраква хIхчитI,\nауаса йдыркъванчауа йгIальаматраквагьи хIрызхъвыцра атахъыпI. Ауи\nахIатырла агIвыджь рыуа азаджв йытланыкъва\nхIкIырныс гьтамамым.\nАхабза зымгIвагьи йырзацапшпI, агIвытланыкъвакIгьи ахабза йгIарнат уа рхвитнагIак ва\nхIрымзарархауата хIуыс\nхIырхъйара атахъыпI.\nАуаса ахабза мыгIвхъызгаз аджьауапкIра дацIцIта амаль гьамам. Датшата йсхIвапIта, ахабза апкъ йтата йквнагу\nхIаквым йыквцIара атахъыпI, ауи агIан азахвара щаквгылитI. Араъа\nугвы йгIаунахIвуа гьакIвым уызздзыргIвуа, ауи\nапш ншузтын, заджвы\nйытланыкъвала уахъуаштI,\nахабза апкъ утыцIуаштI.\nАжва аламкIва, ащаквыргылра нахвра апхъала\nагIвычIвгIвыс йныбыжь,\nйтгIачва аъащата йызтагылу, чвгьахара нйыршара апхъала уыста\nдыздкIылаз, датшагьи\nщарда хIырпшитI.\nЧква Владислав йшихIвауала, ахабзамыгIвхъгагIвчвагьи гьапшым.\nАсоциальна баргвыраква йгIарылцIла ймыгIвхъыцIуа аъапI. Нхарадъа йгIанхаз дбзазара\nахъазла гIалцIыртакIгьи\nзмам йамальйа? ЙаъапI\nйгIайхътIтIауа дбзазауата амгIва хъвахъва\nйыквылуа. Ауат йрапшу\nажвларагьи авластьгьи\nгьгIатадрышвуам, рхъа\nйгIаташваз рчпитI, аджьауапкIра йацIцIуашта акIвпI\nйшхъвыцуа.\nСквшщарда ахабзанкъвгара рыбагъьара йазынхауа аюстиция акьангьашагIв ахIба йшипхьадзауала, ахабзахчара\nорганква ркъаруква зымгIва йрапхъата амыгIвхъгараква ргIашIакIра\nйазынадырхара атахъыпI.\nАуи акIвмызтын, амыгIвхъгараква йрылдзгIузтынгьи йатарылахIахлуштI, йашвхIаусыгIву\nуымрыдзуата йгьауашым.\nВладислав Хзыр йпа\nасквшкъомкI руацIала\nауголовна уысквала щаквыргылрата йнайахвыз\nрпхьадзара гьузыхIвушым. Ауат зымгIвагьи\nцIолата тшрыхайыргIвазатI, йауа ухIварыквын,\nзакI йчвагIвста дгIващарныс хвитнагIа гьйымам.\n– ХIынхара апны йахърыкъьата ухъагвы аквызлара гьатахъым, – йхIвитI\nауи. – Щаквыргылра науахвра апхъала угватшныта ауыс тшахауыргIвазара атахъыпI. Йалырныс\nауыпI льажьакIгьи змам\nагIвычIвгIвыс хIаквым\nйыквырцIарныс, ауи апш\nншата амаль гьамам.\nАйъазагIвчва агIвычIвгIвыс йызгIвадара ахъазла джьауап шыркIуа апшта, хIаргьи агIвычIвгIвыс\nйпхыцIахуш ахъазла хIджьауапкIра хIылахIхIвитI. Щаквыргылра аннахIахвуа\nгвыгIвбара, кьангьашра\nхвыцкI хIыламкIва йгьауашым, датшата йсхIвапIта, цкIыцкI зымгIва хIырхъвыхра атахъыпI. Ауаса\n«быжьны йшвата йпумкъуата йгIаныжьгьи» гьауам. Щаквыргылра назахвырныс злымшауа\nараъа дынхара гьатахъым.\nЧква Владислав йынхара «Почетный работник прокуратуры Российской Федерации»\nгвплацIала, РФ а-Генеральна прокурор й-ЧIахIра грамотала, «КЧР-ла\nгIатгара зму юрист»\nЧIахIра хьзыла, датшагьи артшхъвагаквала\nйгIалыркIгIатI.\nРаба йъачIвагIа гIалырхтI йгIариква Артур,\nЮрий, Татьяна. Артур РФ\nАщтанкъвцара комитет\nКЧР-ла а-Унашвачпарта\nапны дынхатI, дподполковникпI. Абараса ЧкваргIа Хзыри Аминати ртгIачва апны йщаквгылыз\nацIас гьшIчIвум, ахIбачва ршвапхала ашIаквагьи мгIвайситI.\nПолучайте свежие новости на электронную почту\nПодписаться","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.riakchr.ru\/gvygivbara-khvytski-uylamkiva-ygauashym\/","date":"2024-02-21T20:41:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947473558.16\/warc\/CC-MAIN-20240221202132-20240221232132-00521.warc.gz","language":"abq","language_score":0.9955605268,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abq_Cyrl_score\": 0.9955605268478394}","num_words":644,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":1}