diff --git "a/kjh_Cyrl/fineweb-2_000001_remove.jsonl" "b/kjh_Cyrl/fineweb-2_000001_remove.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/kjh_Cyrl/fineweb-2_000001_remove.jsonl"
@@ -0,0 +1,30 @@
+{"text":"© 1996 – 2009 The Office of the High Commissioner for Human Rights\nThis HTML version prepared by the UDHR in Unicode project, http:\/\/www.unicode.org\/udhr.\nАлылган паза искірілген Јјн Ассамблеяның 217 A (III) резолюциязының 10 алай айда (декабрь айда) 1948 чылда\nСанға алып, постың синін пілінгенін саназарынын, хайзы прай кізілерде чоннар тјлінде пар, оларның тиң паза пыластырбас тјрее (право) пос чуртастың, пос оңдай чуртастың, сын паза прай тиксі амыр чуртас тјстігі (основа) полча; паза\nсанға алып, нимее салбанын паза хырт кјріргенін кізі тјреелеріне (праволарға) нимее салбас оңдай чабал актарға ағылғаннар, хайзы чоннардың ах сағысты еректірчелер, паза андағ чир чарыхты педіргені хайда кізілер сјс паза киртініс (убеждение) пос оңдайы пар полар паза хорғыс чох паза хызылғаны чох чуртирлар паза, кізілерні пјзік кестеніске искірілген; паза\nсанға алып, кізі тјреелері (право) елге арачылирға кирек толдырарын ечен, кізі ирік чох , халғанҷы кирек ниме чіли, тирания паза пазыныс тоғыра кјдірілебезін; паза\nсанға алып, чоннарның ынархас палғалыс јзізіне полызарға кирек; паза санға алып, Піріккен Нацияларның чоннары Уставта постарының киртіністерін јјн кізі тјреелері, постың синін пілінгенін паза кізінің аарлиине паза ир паза ипчі кізілернің тиң праваларын киречілібіскеннер паза пјгінге алғаннар социальнай прогресске паза чуртас синіне хабазарға паза чуртас оңдайларын артых пос оңдайда чахсыландырарға; паза\nсанға алып, хазналар-членнар Піріккен Нацияларның Организациянын хада, прай чоннар аразында кізі тјреелері паза јјн пос оңдайларны улуғланысха паза хабазарға паза хоостыра поларға сјс пиргеннер; паза\nсанға алып, пу кізі тјрелері паза пос оңдайларны прай тиксі оңарғаны улуғ пілдірігліг пу сјс пиргенге толдыра пјгінге,\nЈјн Ассамблея,\nИскірче пу Прай тиксі кізілерні тјреелер декларациязын Пјгінге хайзын прай чоннар паза хазналар пјгерге кестенерге киректер андағ ползын полған на кізі паза полған на јменің органы, хаҷан-да санға алып, пу Декларацияны, кестенгеннер егредіг паза чарытханы хоостыра пу тјрелеерні паза пос оңдайларны улуғланысха хабазарға паза чіткіҷе пирерге, национальнай паза чоннар аразындағы прогрессивнай мероприятиялар хоостыра , прай тиксі паза эффективнай санасханы паза оларның толдырылғанын хайди хазналар Организация членнері чоннар аразында, ідјк чоннар аразында кемні территориялары оларның юрисдикция алтында.\nПолған на кізі пос паза тиң тјріпче паза тиң постың синін пілінгенін паза тјрелерініңде полча. Олардың сағынғаны паза арығ сағыс пар паза харындастар чіли тудынарға киректер.\nПолған на кізінің пу Декларацияда искірілген прай кізі тјрелері паза прай пос чуртас оңдайлары (свободалары) поларға кирек, пір пасхаланыс даа чох, расовай, теернің јј, ир алай ипчі кізі, тіл, религия, политическай алай пасха даа киртініс, национальнай алай социальнай чонға кірчеткен хоостыра, ни��е-ноо (имущественнай), сословнай алай пасха да положениеліг.\nАғаа хоза, чарабинча политическай, правовой алай чоннар аразындаы хазнаны статузызы тјстегі хоостыра хайдығ да пасхазы идерге алай территория хайдар кізі кірче, санаспин пос алынаҷа территория алай чох, пос устағлығ алай ба пірее хайди хызырылған суверенитеттіг.\nПолған на кізінің пар тјре чуртасха, пос оңдайлығ чуртасха паза теерге чарабазына (неприкосновенность).\nПірдеене хулда поларға чарадылбинча; хул паза хулларны садығ хайдығ даа оңдайлығ чарадылбинча.\nПірдеезін иреелирге алай чабал, кізі нимес чіли, пазынарға постың синін пілінгенін тезірерге чарадылбинча.\nПолған на кізінің ,хайда даа ол полчатса, правосубъектнай санағлығ поларға тјре пар.\nПрай кізілер елге алнында тиңнер паза пір даа пасхаланыс чох елге тиң арачылирына тјреліг. Прай кізілер полған на дискриминацияның, пу Деклапацияны сайбапчатхан, тиң арачылирына тјрелеріг, паза хайдығ да полған чабал кирекке андығ дискриминацияға тартханы.\nПолған на кізінің пар тјре тјрелері компетентнай национальнай чарғылардың эффективнай праваларын чазылғанына хаҷан аның јјн тјрелері, конституцияның алай елгенің ағаа пирілген, сайбалчалар.\nПірдеезін пойли арестовать полғанынаке, тутханысха алай сергеніне чарабинча.\nПолған на кізінің пар тјре, позының тјреелері паза обязанностьтарын чарат саларға паза піліп аларға уголовнай пыролас тјстені, тјреліг, тиң полчатханында тјстегі хоостыра, аның чарғы кирегі сын азығ кјрілген паза прай киректеені санасха алылған пос алынҷа паза орта сын чарғының.\n1. Полған на кізінің пар тјре, хомай кирек ечен пыролатчатхан кізінің тјре пар пыро чох саналарға аның пырозы законнай оңдайның табылған читіре сын азығ чарғы езеріг хоостыра хайда ағаа прай арачылыныс оңдайлар пірілчелер.\n2. Пірдеезі чарғылат саларға чарадылбинҷа сайбағ ечен хайзы хай пірее сайбағ иткен тјстігде алай ниме итпеені ечен, хайзы оларды иткен туста национальнай законнар алай чоннар аразындағы право хоостыра сайбаға саналбаннар. Ідјк чарадылбинча хатығлас хайзы сайбағ иділген туста кирілген чарапчатхан хатығластың аар.\nПірдеезіне чарадылбинча пойли аның позының чуртазына паза сјбіре чуртазына ара кірерге, пойли кізі теңмезін сайбирға харазарға, аның чурттының, аның пічіктерінің чазыт нимелерге кірерге алай аның чезіне паза репутациязына. Прай кізіниң андағ ара кірергенің елге арачылирына тјре пар.\n1. Полған на кізінің пар тјре пос оңдайча чјріске сығарға паза чуртаҷаң чирге полған на хазна істінде.\n2. Полған на кізінің пар тјре полған на хазназа парыбызарға, ол санда позы чуртапчатахан хазнаның, паза нандыра позының хазназынзар айлан кил турарға.\n1. Полған на кізінің пар тјре хостадарның пасха хан-чиринде чазынҷаң чир тілирге паза пу чазынҷаң чирнің тузаланарға.\n2. Пу тјреның тузаланарға чарабас хаҷан хостадар тјстелч��, сынында политическай нимес сайбағ итсе, алай Піріккен Нацияларның Организациязының харазығтарына паза принциптеріне тоғыра парчатхан киректер.\n1. Полған на кізінің гражданстволығ поларға тјре пар.\n2. Пірдеезіне чарадылбинча пойли аның гражданствозын алай гражданство алыстырарын пыластырарға.\n1. Чазы читкен ир паза ипчі кізілер тјреліг расовай, национальнай алай религия танығ хоостыра пір де хызырғаны чох хоных хонарға паза позынын сјбіре тестирге. Олар тің тјрелернің тузаланчалар хоных хонарда , хоных тузында паза чарылыста.\n2. Хоных хонарға чарадылча пос паза толдыра ла ікібезинин хоных хончатханнардың чарадығларында.\n3. Сјбіре јменің јјн паза сын уйазы паза аның тјре јменің паза хазнанын саринаң арачыласха пар.\n1. Полған на кізінің пар тјре ниме-нооның ээленерге хайди пос алынча ідјк, пасхалардын хада.\n2. Пірдеезіне чарадылбинча пойли аның ниме-ноо пылазарға.\nПолған на кізінің пар тјре пойли сағысха,ах сағысха паза религия; пу правоға кирче пос алынча позынын религиязын алыстырырға алай киртініс паза позының религиязына киртінерге хайди пос алынча ідјк, пасхалардын хада, чонның алай пос алынҷа оңдайдың егредігде, Худайға пазырар туста ағ паза религиознай паза ритуальнай кибірлер толдырыста.\nПолған на кізінің пар тјре пос оңдайлығ киртініске паза пос оларды чоохтирға; пу тјренің санда пар свобода тудых чох позының киртініс тудынарға паза пос оңдайлығ тілирге, аларға паза тарадарға информацияны паза идеяларды хайдығ да кирек нимелердің хазна границелерге даа кјрбин.\n1. Полған на кізінің пар тјре пос оңдайлығ хорғыс чох чыылығларға паза ассоциацияларға.\n2. Пірдеезі пірее ассоциацияза кестегліг кирерге чарадылбинче.\n1. Полған на кізінің пар тјре пос хазна устирында айғазарға кјні алай пос табылған кізі хоостыра.\n2. Полған на кізінің пар тјре тің хазнадағы службаға кірер оңдай позынын хазназында.\n3. Чонның кестенізі елге правительствованын тјстігі поларға кирек; пу кестеніс позына искіргені периодическай паза сын табығларда табарға кирек, хайзы прай тиксі паза тиң табығ тјреліг иртірерге кирек чазыт табығлар хоостыра алай пасха тің формалдар хоостыра, табығлар свободазына читкіҷе пирерге.\nПолған на кізінің пар тјре јмениң члені полып, социальнай читкіҷе пирергене паза кирек толдырғанына анның позының синін пілінгені полызарға паза анның алынҷа омазы пос јзізі экономическай, социальнай и культурнай областарда праволарын национальнай кестеніс хоостыра паза чоннар аразындағы хабазығ паза полған на хазнаның структуразы паза ресурстары хоостыра.\n1. Полған на кізінің тоғысха пар тјре, пойли тоғыс таллирына, сын паза оңдайлығ тоғыс оңдайларға паза тоғыс чох полғанның тоғыр арачылааны.\n2. Полған на кізінің пар тјре пірде дискриминация чох тин тоғыс ечен тиң тјлирге.\n3. Полған на тоғынчатхан кізінің пар тјре орта паза сын сыйых пиргеніне, кізі чуртазына позына паза анын сјбирезіне турызар читкіҷе пирерге, паза кирек полза ,хозылғаны пасха социальнай кирек нимелер читкіҷе пирерге.\n4. Полған на кізінің пар тјре профессиональнай союзтар тјстирге паза профессиональнай союзтарза кирерге позынын кирексіністерін арачылирга.\nПолған на кізінің тјре тынанарға паза маң тусха пар, ол санда сағыстығ тоғыс кені хызырғаны паза тјлегліг периодическай отпуска тјре пар.\n1. Полған на кізінің пар тјре андаг чуртас синіне, ол санда ас-тамах, кипазах, чурт, имнег сыныхтағ паза прай кирек социальнай полызығ, хайзы хазых паза чахсы хоных позына паза анын сјбіріне хабас пирерге кирек, паза тјре тоғыс чох полар туста, ағырығ, кинек полғаны, јкіс полғаны, улуғланыбысса кирт туста алай пасха да киректе хаҷан чуртирға кирек нимелер чідіргені ол пыролығ нимес оңдайлар киліс парған туста.\n2. Іҷе полғаны паза олған тузы алынҷа сыныхтаға паза полызыға тјре пирчелер. Прай палалар хоныхта алай ба чох тјреннер тин социальнай арачылыныстын тузаланарга киректер.\n1. Полған на кізінің егредіге тјре пар. Егредіг тике поларға кирек пастагы паза ортын угредиг теерге андағ поларға кирек. Пастагы егредіг обязательнай поларға кирек. Техническай паза профессиональнай егредіг прайзына киліскек поларға кирек, паза пјзік егредіг прайзына тин киліскек полған на кізінің келігі тјста поларга кирек.\n2. Егредіг айландырыбызарға кізінің толдыра јскеніне айландырыбызарға кирек паза кізінің тјрелеріне паза јјн пос оңдайларға улуғланыс јскеніне. Егредіг прай чоннар ароазында,расовай паза религиознай группалар аразында удур-тјдір піліскеніне, сыдамаға паза ынархасха полызарга кирек, паза Піріккен Нацияларның Организацияның амыр чуртас турызары тоғызына хабазарға кирек.\n3. Іҷе-пабалар приоритетнай тјрееліг постарының кічіг частығ палаларға егредіг кјрім таллирға.\n1. Полған на кізінің пар тјре пос чон јмезиниң культурнай чуртаста пойли аралазарға, искусстванын тың хынып тузаланарға, научнай прогрессте аралазарга паза анын пайынаң тузаланарга.\n2. Полған на кізінің пар тјре арачылысха аның моральнай паза материальнай кирексінстерін, хайзы ол авторы полчатхан научнай, литературнай алай художественнай тоғыстарның салтары полчалар.\nПолған на кізінің социальнай паза чоннар аразындағы чаа чох, амыр чуртасха, хаҷ ан пу Декларацияда пазылған праволар паза свободалар тооза толдырарға чарир,тјре пар.\n1. Полған на кізінің пар обязанностар јмезінің алнында, хайда ла аның омазына пос паза прай сариның тыырға оңдай полар.\n2. Праволарның паза свободаларын толдырарында полған на кізі законнаң паза чон аразындағы кізі праволарнаң кјрілген (ограничениелер) (хызырчатхан мералар) ла тарадылчалар кізінің праволарның паза прайзының јјн свободалары улуғлап саңай пасхаларының праваларына паза свободаларына кирек санасханы паза улуғлааны читкіҷе пиргені ечен паза моральдың, чон аразындағы иптіг полғаны паза чонның чахсы чуртастың демократическай јмеде сын кирексіністер толдырарын ечен.\n3. Пу праволар паза свободалар толдырғаны Піріккен Нацияларның Организациязының харазығларына паза принциптерине хайди де тоғыр полбасха кирек.\nПу Декларацияда пір дее ниме пасха хазнаның, чонның, хайдағ-да јменең алай алынҷа кізнең хайдағ даа тоғыстаң айғазар алай пу Декларацияда пазылғанны сайбир право чоннарның праволарын чох идер педінін сайбабчатхан тіп саба чарыдылбазын.","id":"<urn:uuid:4e6cc6e7-a6cc-48eb-847d-b3fa157e681a>","dump":"CC-MAIN-2013-20","url":"http:\/\/unicode.org\/udhr\/d\/udhr_kjh.html","date":"2013-05-21T23:05:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2013-20\/segments\/1368700842908\/warc\/CC-MAIN-20130516104042-00058-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz","language":"kjh","language_score":1.000007391,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":67,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 1.0000073909759521}","num_words":1531,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.208,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Жил-был некогда старый король; заболел он однажды и подумал: \"Видно, мне с постели уже не подняться, будет она мне смертным ложем.\" И сказал:\n- Позовите ко мне верного Иоганнеса.\nВерный Иоганнес был его любимым слугой; звали его так потому, что всю свою жизнь он был ему верен. Подошел он к постели, а король ему и говорит:\n- Мой верный Иоганнес, я чувствую, что близок мой конец, и одна у меня забота - о сыне моем: он еще слишком молод и не всегда сможет решить, как надо ему поступить; если ты мне не пообещаешь его во всем наставлять, что ему должно делать, и быть ему вместо отца родного, я не смогу умереть спокойно.\nИ ответил верный Иоганнес:\n- Я никогда его не оставлю и буду служить ему верно, даже если бы это стоило мне жизни.\nИ сказал старый король:\n- Тогда я умру спокойно. - И продолжал: - После моей смерти ты должен показать ему весь замок, все комнаты, залы и подземелья, и все сокровища, что находятся в нем; но последней комнаты в длинном коридоре ты ему не показывай: там спрятан портрет королевны с Золотой Крыши. Если мой сын увидит этот портрет, он загорится к ней страстной любовью и упадет без чувств, и ему будет тогда грозить большая опасность; ты должен его от этого уберечь.\nИ верный Иоганнес пообещал еще раз старому королю все исполнить, и король успокоился, опустил голову на подушку и умер.\nКогда старого короля схоронили, рассказал верный Иоганнес молодому королевичу, что обещал он отцу на его смертном ложе, и говорит:\n- Слово свое я исполню в точности, буду тебе верен, как был я верен и твоему отцу, хотя бы это и стоило мне жизни.\nПрошло время поминок, и говорит королевичу верный Иоганнес:\n- Подошел срок посмотреть тебе на свое наследство, я хочу показать тебе отцовский замок.\nИ он водил его повсюду, и наверху и внизу, показал ему все сокровища и роскошные покои, но только не открыл одной комнаты, где находился опасный портрет. А был он поставлен так, что есл�� открыть дверь, то прямо его и увидишь; и был он написан так прекрасно, что казался живым, и не было на свете ничего прекрасней его и милей. Молодой король заметил, что верный Иоганнес всегда проходил мимо одной двери, и сказал:\n- Почему ты ни разу не откроешь ее?\n- Там находится нечто такое, - ответил верный Иоганнес, - чего ты испугаешься.\nНо молодой король ответил:\n- Я осмотрел весь замок и хочу также узнать, что находится в этой комнате, - он подошел и хотел было открыть ее силой. Но верный Иоганнес его удержал и сказал:\n- Я обещал твоему отцу перед его смертью, что ты никогда не увидишь, что находится в этой комнате: это может кончиться и для тебя и для меня большим несчастьем.\n- Ах, нет, - ответил юный король, - если я туда не войду, будет мне верная гибель: я не буду иметь ни дня, ни часа покоя, пока не увижу комнату своими глазами. Я не сойду с места, пока ты ее не откроешь!\nПонял верный Иоганнес, что тут ничего не поделаешь, и с тяжелым сердцем, вздыхая, нашел он в большой связке ключ. Открыл дверь и вошел туда первый, - он думал, что король за его спиной портрета не увидит; но это не помогло, - король приподнялся на носки и глянул на портрет через плечи Иоганнеса.\nИ только он увидел изображение девушки, что была вся такая прекрасная, блистала золотом и драгоценными камнями, как тотчас упал без чувств на пол. Поднял его верный Иоганнес, отнес в постель и в тревоге подумал: \"Свершилось несчастье. Боже мой, что теперь будет?\" Он дал молодому королю подкрепиться вином, и тот опять пришел в себя. Первое слово, какое он произнес, было:\n- Ах, кто это изображен на этом чудесном портрете?\n- Это королевна с Золотой Крыши, - ответил верный Иоганнес.\nИ сказал король:\n- Моя любовь к ней так велика, что если бы все листья на деревьях имели язык, то и они не могли бы ее полностью выразить. Я готов отдать свою жизнь, чтоб добиться ее любви. Ты ведь, Иоганнес, мне самый преданный из всех, и ты должен мне в этом помочь.\nДолго думал верный Иоганнес, как тут быть, ибо даже предстать перед лицом королевны было трудно. Наконец он придумал выход и сказал королю:\n- Всё, что находится вокруг королевны, сделано из чистого золота - стулья, столы, посуда, кубки, миски и вся домашняя утварь. У тебя в кладовых лежит пять тонн золота; вели золотых дел мастерам сделать из одной тонны разные сосуды, различных птиц, диких и волшебных зверей, - это ей понравится, и тогда мы поедем с подарками и попытаем счастья.\nКороль велел созвать всех золотых дел мастеров, и пришлось им работать день и ночь, пока наконец не были готовы самые прекрасные изделия. Все это было погружено на корабль; и вот верный Иоганнес нарядился в купеческую одежду, то же самое сделал и король, чтобы никто не мог их узнать. Вскоре отправились они за море и плыли долго-долго, пока не прибыли наконец в город, где жила королевна с Золотой Крыши.\nВерный Иоганнес велел королю остаться на корабле и там его дожидаться.\n- Может быть, я приведу с собой королевну, а вы позаботьтесь, чтобы все было в порядке, велите расставить золотые сосуды и разукрасить корабль.\nОн положил в свой передник разные золотые изделия, вышел на берег и отправился прямо к королевне в замок. Когда он пришел на королевский двор, как раз в то время стояла у колодца красивая девушка, она держала в руках два золотых ведра и набирала в них воду. Она собралась уже нести студеную воду домой, но вдруг обернулась, увидела незнакомца и спросила его, кто он такой. Он ответил:\n- Я купец, - и развязал свой передник и предложил ей посмотреть, что там находится.\n- Ай, какие прекрасные золотые вещи! - воскликнула она и поставила ведра наземь и принялась разглядывать одну вещь за другой. А потом сказала:\n- Их бы надо посмотреть королевне, она так любит золотые вещи и, наверно, купит у вас всё.\nОна взяла его за руку и повела наверх в замок, - она была королевской служанкой. Увидала королевна золотые товары, они ей очень понравились, и она сказала:\n- Они сделаны так прекрасно, что я покупаю у тебя всё.\nНо верный Иоганнес сказал:\n- Да я только слуга богатого купца, и то, что находится со мной, ничто по сравнению с тем, что имеется на корабле у моего хозяина; там - самое искуснейшее и самое драгоценное, что было когда-либо сделано из золота.\nКоролевне захотелось, чтобы все это было принесено к ней в замок, но он сказал:\n- Для этого потребовалось бы много дней, ведь там золотых вещей несметное число, и для того чтобы их разместить, надо такое количество зал, что и всего вашего замка не хватит.\nИ вот любопытство и страсть у королевны так возросли, что она наконец сказала:\n- Веди меня к кораблю, я готова туда пойти и сама посмотреть сокровища твоего хозяина.\nВерный Иоганнес привел ее к кораблю и был этому очень рад, а король, глянув на нее, понял, что она куда прекрасней, чем ее портрет, и почувствовал, что сердце у него разрывается в груди.\nВот взошла королевна на корабль, и король повел ее в трюм; а верный Иоганнес остался возле рулевого и велел оттолкнуть корабль от берега.\n- Подымайте все паруса, пускай он летит, как птица!\nА король начал показывать ей золотую утварь - блюда, кубки, сосуды, диковинных птиц и разных зверей чудесных. Прошло много часов, пока королевна все это осмотрела, и на радостях она не заметила, что корабль плыл все вперед и вперед. Посмотрела она последнюю вещь, поблагодарила купца и хотела уходить домой; но вот подошла она к борту и увидела, что корабль находится далеко от берега в открытом море и мчится на всех парусах.\n- Ах! - воскликнула она в испуге. - Меня обманули, меня увезли, я попала в руки какому-то купцу. Мне лучше теперь умереть!\nНо король схватил ее за руку и сказал:\n- Я не купец, а король, и родом не ниже тебя; а похитил тебя хитростью из-за страстной любви к тебе. Когда я увид��л впервые твой портрет, я упал наземь без чувств.\nУслыхала это королевна с Золотой Крыши и успокоилась; он покорил ее сердце, и она охотно согласилась стать его женой.\nНо когда они плыли в открытом море, верный Иоганнес сидел на носу корабля и играл на лютне, и вдруг он заметил в воздухе трех воронов, которые слетелись на звуки. Он перестал играть и стал вслушиваться, о чем говорят между собой вороны, ибо он прекрасно понимал их язык. И молвил один из воронов:\n- Э, да это он везет к себе домой королевну с Золотой Крыши.\n- Да, - ответил второй ворон, - но она ему еще не принадлежит.\nА третий ворон сказал:\n- А все-таки она его, ведь она находится у него на корабле.\nИ снова заговорил первый ворон и крикнул:\n- Ну, да какой с того толк? Когда они высадятся на берег, к нему бросится навстречу рыжая лошадь; ему захочется на нее вскочить, и только он это сделает, как лошадь вмиг умчится вместе с ним по воздуху, и никогда уже больше не видать королю своей невесты.\nИ сказал второй ворон:\n- А разве никакого спасения нету?\n- О, спасение есть! Если кто-нибудь другой вскочит быстро на эту лошадь и выхватит огнестрельное оружие, которое спрятано в недоуздке, и ее убьет, то молодой король будет спасен. Но кто ж знает об этом! А кто и знает, но скажет о том королю, тот от колен до самых пят окаменеет.\nТогда молвил второй ворон:\n- А я знаю еще больше. Если лошадь и будет убита, то невесты своей молодой король все-таки не получит: когда они войдут вместе в замок, то будет лежать на блюде свадебная рубашка, и покажется, будто она соткана из золота и серебра, а на самом-то деле сделана она из смолы и серы; и только молодой король ее наденет, он весь сгорит в ней дотла.\nИ спросил третий ворон: - А разве нет никакого спасения?\n- О, спасение есть! - ответил второй ворон. - Если кто-нибудь схватит эту рубашку перчаткой и бросит ее в огонь и рубашка сгорит, то молодой король будет спасен. Но что толку с того? Кто знает об этом и скажет ему, тот окаменеет от колен до самого сердца.\nИ молвил третий ворон:\n- А я знаю еще больше. Если даже свадебная рубашка и сгорит, то молодой король невесты все-таки не получит: когда после свадьбы начнутся танцы и молодая королева будет танцевать, она вдруг побледнеет и упадет, словно мертвая, наземь; и если кто-нибудь ее не подымет и не высосет у нее из правой груди три капли крови и не выплюнет их, то королева умрет. Но если кто об этом и знает, а расскажет другому, тот окаменеет от головы до самых пят.\nПоговорили об этом вороны и полетели дальше. А верный Иоганнес все хорошо запомнил и стал с той поры тихий и грустный. Если не сказать своему господину о том, что он слышал, то с ним случится несчастье, а рассказать ему, то придется самому жизнью поплатиться. Наконец молвил он про себя: \"Я спасу моего господина, даже если из-за этого мне пришлось бы погибнуть.\"\nВот подплыли они к берегу, и случилось то, что предсказал ворон, - к ним подскочила красивая рыжая лошадь.\n- Вот и хорошо, - сказал король, - она и домчит меня в замок, - и хотел было на нее сесть. Но верный Иоганнес вышел вперед, быстро вскочил на лошадь, выхватил у нее из недоуздка оружие и пристрелил ее. Закричали тогда королевские слуги, не любившие верного Иоганнеса.\n- Стыдно убивать такую прекрасную лошадь, ведь она могла бы отвезти короля в замок!\nНо король сказал:\n- Замолчите, не трогайте его, это мой самый верный Иоганнес; и кто знает - может быть это к добру!\nВот вошли они в замок, и стояло в зале блюдо, лежала на нем готовая свадебная рубашка, и казалось, что была она выткана вся из чистого золота и серебра. Подошел молодой король, хотел ее взять, но верный Иоганнес его оттолкнул, схватил перчаткой рубашку и быстро бросил ее в огонь, и она сгорела.\nНачали слуги опять роптать и сказали:\n- Смотрите, а теперь он сжигает даже свадебную рубашку короля.\nНо молодой король сказал:\n- Кто знает, быть может, это к добру. Не трогайте его, это мой верный Иоганнес.\nВот стали праздновать свадьбу; начались танцы, и невеста тоже пошла танцевать; и верный Иоганнес внимательно следил за ее лицом. Вдруг она побледнела и, словно мертвая, упала на пол. Он мигом подскочил к ней и отнес ее в другую комнату; там уложил он ее, стал на колени и высосал у нее три капли крови из правой груди, а кровь выплюнул. И она сразу стала дышать и очнулась.\nМолодой король все это видел, но не мог понять, почему верный Иоганнес это сделал; он разгневался и крикнул:\n- Бросьте его в темницу!\nНа другое утро верного Иоганнеса осудили и повели на виселицу, и когда он стоял уже на помосте и его должны были повесить, он сказал:\n- Каждый осужденный имеет право перед своей смертью сказать последнее слово: могу ли и я это сделать?\n- Да, - ответил король, - это тебе дозволяется.\nИ сказал тогда верный Иоганнес:\n- Я приговорен несправедливо, я был всегда тебе верен, - и он рассказал о том, как слышал на море разговор воронов, и что всё это он сделал для того, чтобы спасти своего господина.\nИ воскликнул тогда король:\n- О мой верный Иоганнес, я милую тебя! Сведите его с помоста.\nНо только вымолвил верный Иоганнес последнее слово, как упал мертвый наземь и окаменел.\nИ было от этого у короля и королевы великое горе, и сказал король:\n- Ах, как плохо я отблагодарил за такую великую верность! - и он велел поднять окаменевшее тело Иоганнеса и поставить его у своей постели в опочивальне. Посмотрит, бывало, на него король, заплачет и скажет:\n- Ах, если бы мог я оживить тебя снова, мой верный Иоганнес!\nПрошло некоторое время, и родила королева близнецов, двух сыночков; они росли и были ей в радость. Однажды, когда королева была в церкви, а дети оставались с отцом и играли, посмотрел король с грустью на каменное изваяние, вздохнул и воскликнул:\n- Ах, если бы мог я оживить тебя, мой самый верный Ио��аннес!\nИ камень вдруг заговорил и сказал:\n- Да, ты можешь меня оживить, если согласишься отдать для этого самое дорогое для тебя на свете.\nИ воскликнул король:\n- Все, что есть у меня на свете, я готов отдать ради тебя!\nИ камень промолвил:\n- Если ты отрубишь своею собственной рукой головы своим детям и помажешь меня их кровью, то я оживу.\nИспугался король, услыхав, что он должен убить своих любимых детей, но вспомнил про великую верность и что верный Иоганнес погиб ради него, - он схватил меч и отрубил своею собственной рукой головы своим детям. Потом он помазал их кровью камень, и вдруг камню вернулась жизнь, и верный Иоганнес стоял перед ним снова живой и невредимый.\nИ он сказал королю:\n- Твоя верность будет вознаграждена, - и он взял головы детей, приставил их к туловищу, смазал их раны своей кровью, и вмиг они ожили снова, стали прыгать и играть, будто с ними ничего не случилось.\nСильно обрадовался король, и, увидев, что королева вернулась, он спрятал верного Иоганнеса и обоих детей в большой шкаф. Только королева вошла, король ей и говорит:\n- Ты молилась в церкви?\n- Да, - ответила она, - но я все думала о верном Иоганнесе, что из-за нас с ним случилось такое несчастье.\nИ сказал ей король:\n- Милая жена, мы можем вернуть ему жизнь, но для этого мы должны расстаться с нашими обоими сыновьями, которых надо принести в жертву ради него.\nПобледнела королева, дрогнуло у нее сердце, но она сказала:\n- Мы ему обязаны за его большую верность.\nОбрадовался король, что она думает с ним заодно, он подошел, открыл шкаф, и вывел оттуда детей и верного Иоганнеса, и сказал:\n- Слава богу, он уже спасен, и наши сыночки тоже опять с нами. - И рассказал ей, как все это случилось. И жили они с той поры счастливо все вместе до самой смерти.\nVaktiyle yaşlı bir kral vardı; hastalanıp da yatağa düşünce \"Bu herhalde benim ölüm döşeğim olacak\" diye düşündü ve sadık Johannes'i çağırttı.\nUşaklarının içinde en çok sevdiği oydu çünkü; kendisine yıllarca sadık kalmıştı. Yatağının başucuna geldiğinde kral ona şöyle dedi:\n\"Bak Johannes, benim sonum yaklaştı; oğlumdan başka düşündüğüm bir şey yok. O daha çok genç, kime danışacağını bilemez. Onu her konuda bilgilendireceğine ve ona bir baba gibi davranacağına dair bana söz vermezsen, bu dünyadan gözü açık giderim.\"\nSadık uşak şöyle cevap verdi:\n\"Onu asla yalnız bırakmayacağım, hayatım pahasına da olsa hep onun hizmetinde olacağım!\"\nKral, \"O zaman rahatça ölebilirim\" diyerek ekledi: \"Ben öldükten sonra ona bütün sarayı gezdir. Tüm odaları ve salonları, kemerli odaları ve hazine dairesini göster. Ama uzun koridorun ucundaki son odayı gösterme sakın; o odada Altın Çatının Prensesi gizli tutulmakta. Oğlum onu görürse kesinlikle anında aşık olacak ve düşüp bayılacaktır; onun yüzünden de büyük bir tehlikeye girecektir. Sen onu bundan koru!\"\nSadık uşak bir kez daha onun elini sıktıktan sonra kral bir daha konuşmadı, başı yastığa düştü ve öldü.\nYaşlı kral mezara gömüldükten sonra sadık uşağı genç krala, ölüm yatağındayken babasına vermiş olduğu sözden bahsetti:\n\"Onun sözünü dinleyeceğim ve tıpkı ona olduğu gibi sana da sadık kalacağım, hayatım pahasına da olsa\" dedi.\nMatem sona erdikten sonra sadık uşak genç krala:\n\"Sana kalan mirası görme zamanın geldi, sana babanın sarayını göstereyim\" dedi ve ona her yeri gezdirdi; tüm zenginlikleri ve hazine dairesini. Sadece içinde tehlikeli tablonun bulunduğu odayı göstermedi. Ama o resim öyle bir yere konulmuştu ki, kim baksa onu canlı sanıyordu ve sanki dünyada bundan daha hoş ve güzel bir kadın olamazdı!\nGenç kral her defasında uşağın bu odanın önünde durmadan geçip gittiğini fark etti:\n\"Niye bu kapıyı bana hiç açmıyorsun?\" diye sordu.\n\"içinde seni korkutacak bir şey var da ondan\" diye cevap verdi uşak.\nAma kral, \"Bütün sarayı gördüm, şimdi burada ne var, bilmek istiyorum\" diye diretti.\nSadık uşak onu çekerek:\n\"Babana ölümünden önce söz verdim, odada ne olduğuna bakmayacaksın. Bunun hem sana hem bana zararı dokunabilir çünkü\" dedi.\n\"Yapma\" diye karşı çıktı genç kral. \"İçeri girmezsem meraktan çatlarım; ne olduğunu gözlerimle görmezsem gece gündüz huzurum kaçar. Sen onu açıncaya kadar buradan ayrılmayacağım işte!\"\nSadık uşak yapılacak başka bir şey olmadığını anlayınca istemeye istemeye ve içini çekerek koskoca anahtarlıktan bir anahtar çıkardı. Kapıyı açar açmaz, oğlanın resmi görmesini engellemek için içeriye önce kendisi girdi. Ama kral ayaklarının ucunda yükselerek omzunun üzerinden baktı. Ve genç kızın resmini gördü. Kız şahane güzellikteydi, altın ve kıymetli taşlarla bezenmişti; öyle ki, oğlan düşüp bayıldı. Sadık uşak onu yerden kaldırarak yatağına taşıdı, çok üzgündü. \"Korktuğum başıma geldi. Tanrım, şimdi ne olacak?\" diye aklından geçirdi. Sonra biraz şarap vererek oğlanın kendine gelmesini sağladı.\nGenç kralın ilk sözü şu oldu:\n\"Ah, resimdeki bu güzel kız kim?\"\n\"Altın Çatının Prensesi'dir o\" diye cevap verdi sadık uşak.\nGenç kral, \"Ben ona öylesine aşık oldum ki, ağaç yapraklarının dili olsa yine sevgimi yeterince söyleyemez. Sen benim sadık uşağımsın Johannes. Bana destek olmalısın\" dedi.\nSadık uşak uzun uzun düşündü; işe nereden başlayacağını bilemedi. Prensese bakmak hiç de kolay değildi. Sonunda bir çare buldu; krala dönerek:\n\"Onun çevresinde her şey altından yapılmış: masalar, iskemleler, tabaklar, bardaklar, çanaklar, yani tüm mutfak aletleri. Senin hazine dairendeyse beş ton altın var; bir kuyumcu getirt, o altınlardan vazolar, her türlü mutfak aleti, çeşitli kuşlar, yabani hayvan ve bir sürü güzel yaratıklar yaptırt. Tüm bunlar onun hoşuna gidecektir. Bu işe başlayalım ve şansımızı deneyelim\" dedi.\nKral ülkesindeki tüm kuyumcuları çağırttı; adamlar gece gündüz çalıştı, sonunda harika eserler meydana çıktı. Hepsini bir gemiye yüklediler; sadık Johannes bir tüccar kılığına girdi, kral da tanınmamak için aynı şekilde giyindi. Sonra denize açıldılar ve uzun süre yol aldıktan sonra Altın Çatı Prensesi'nin bulunduğu şehre geldiler.\nSadık uşak krala gemide kalmasını ve kendisini beklemesini söyleyerek: \"Ben belki prensesi buraya getiririm. Sen her şeyi ayarla, altın kap kaçağı etrafa yaydırt ve bütün gemiyi süslet\" dedi.\nSonra bir önlük giyerek ceplerini hep altın takılarla doldurarak karaya çıktı ve doğru saraya gitti. Avluya girdiğinde çeşme başında güzel bir kız gördü; elindeki iki altın kovaya su doldurmaktaydı. Pırıl pırıl suyu taşırken yabancı adamı görünce ona kim olduğunu sordu.\nSadık Johannes, \"Ben bir tüccarım\" diyerek önlüğünü açarak ceplerini gösterdi.\nKız, \"Oo, ne güzel altın bunlar!\" diyerek elindeki kovayı yere bıraktı ve her bir takıyı ayrı ayrı inceledi ve ekledi:\n\"Bunları prenses görmeli, o böyle şeylere bayılır, sizden hepsini satın alır herhalde.\"\nSonra adamı elinden tutarak saraya götürdü. Bu kız prensesin oda hizmetçisiydi.\nPrenses tüm bu takıları çok beğendi:\n\"Güzel çalışılmış, hepsini satın almak isterim\" dedi.\nAma sadık uşak: \"Ben çok zengin bir tüccarın yamağıyım aslında. Burada gördükleriniz, efendimin gemisindekilerin yanında hiç kalır; orada hep en pahalı ve sanat değeri çok yüksek parçalar var\" dedi.\nPrenses onları da buraya getirmesini istedi, ama uşak: \"Bu iş günler alır, çünkü sayıları o kadar çok ki! Zaten onları hepsini sergileyecek sayıda odanız yok sizin.\"\nPrensesin merakı ve hevesi gittikçe arttı. Sonunda: \"Beni gemiye götür, efendinin hâzinesini kendi gözlerimle görmek istiyorum\" dedi.\nSadık uşak onu gemiye götürdü ve genç kral kızın resimdekinden çok daha güzel olduğunu görünce ona sırsıklam aşık oldu. Derken prenses gemiye bindi, kral onu içeri buyur etti, ama sadık Johannes dümencinin yanında kalarak karadan açılmalarını sağladı: \"Yelkenler fora, kuş gibi uçalım!\" diye emretti.\nKral prensese altından mutfak takımlarını, tabakları, çanakları, bardakları, kuşları, yabani hayvanları... hepsini birer birer gösterdi. Böylece saatler geçti ve prenses her şeye bakarken o kadar eğlendi ki, geminin karadan açıldığının farkına varmadı. Son parçaya da baktıktan sonra krala teşekkür ederek eve dönmek istedi ve güverteye çıktığında karadan çok uzaklaşarak açık denizde fora yelken yol almakta olduklarını gördü.\n\"Oo, ben aldatıldım, kaçırıldım, bir tüccarın eline esir düşt��m; ölsem daha iyi!\" diye sızlandı.\nKral onun elini tutarak şöyle konuştu:\n\"Ben tüccar değilim; ben bir kralım, hem de doğuştan; tıpkı senin gibi. Ama seni kapana kıstırdığım doğru değil! Senin resmini ilk gördüğüm anda düşüp bayıldım.\"\nAltın Çatının Prensesi bunu duyunca sakinleşti; oğlandan hoşlanmıştı ve onunla evlenmeye razı oldu.\nOnlar denizde böyle gidedursun, geminin güvertesindeki sadık Johannes saz çalarken havada yaklaşmakta olan üç tane karga gördü. Saz çalmayı bıraktı ve onların aralarında ne konuştuklarına kulak kabarttı, çünkü kuş dilinden anlıyordu.\nBir tanesi: \"Ayy, adam Altın Çatının Prensesi'ni kaçırıyor\" dedi.\nİkincisi: \"Evet, ama başardı sayılmaz.\"\nÜçüncüsü: \"Başardı işte, gemisine aldı.\"\nBirinci kuş: \"Olsun\" dedi. \"Karaya çıkınca kızıl bir at adama doğru sıçrayacak, o da ona binmeye çalışacak. Bunu başardı mı, at onunla birlikte havaya uçacak ve bir daha prensesi göremeyecek.\"\nikinci kuş, \"Yani bunun kurtuluşu yok mu?\" diye sordu.\n\"Var, aynı anda biri o ata atlayıp kılıfından çıkardığı tüfekle onu öldürürse genç kral kurtulmuş olur. Ama bunu kim bilecek ki! Ve eğer biri bunu bilir de krala söylerse, o kişi ayak parmaklarından dizlerine kadar taş kesilecek.\"\nikinci kuş, \"Ben daha fazla biliyorum. At öldürülse bile kral prensesine sahip olamayacak; evlenip de saraya geldiklerinde bir tepsi içinde altın ve gümüş işlemeli - ama aslında kükürt ve katrantan yapılma - bir damat gömleği görecekler; damat onu giyerse iliklerine kadar yanıp kavrulacak\" dedi.\nÜçüncü kuş: \"Kurtuluş yok mu yani?\"\n\"Var\" dedi ikinci kuş. \"Biri eldivenle o gömleği tutup ateşe atarsa genç kral kurtulur. Ama neye yarar ki! Bunu bilip de ona söyleyecek olan da dizlerinden kalbine kadar taş kesilecek.\"\nBunun üzerine üçüncü kuş:\n\"Ben daha da fazlasını biliyorum\" dedi. \"Damat gömleği yakılsa bile kral prensesi elde edemeyecek; çünkü düğün merasiminden sonra kral gelini dansa kaldırınca kız birdenbire düşüp bayılacak. Eğer onu birisi yerden kaldırıp sağ memesinden üç damla kan emip tükürmezse ölecek. Ve bunu önceden haber verecek olan kişi de tepeden tırnağa taş kesilecek!\"\nKuşlar aralarında böyle konuştuktan sonra uçup gittiler. Sadık uşak hepsini anlamıştı ve o saatten sonra hep sakin ve düşünceliydi. Duyduklarını efendisine söylemese oğlan mutsuz olacaktı; söylese kendisi taş kesilecekti! Sonunda kararını vererek kendi kendine söylendi:\n\"Ben kendim ölsem de efendimi kurtaracağım!\"\nKaraya vardıklarında kargaların dediği çıktı. Kızıl renkte yağız bir at çıktı önlerine. \"Harika! Saraya bununla giderim!\" diyen kral ona binmek istedi. Ama sadık uşağı onu önleyerek hemen kılıfından çıkardığı tüfekle hayvanı vurup öldürdü. Sadık Johannes'i çekemeyen öbür hizmetkârlar:\n\"Yazık oldu hayvana, kralı saraya götürecekti!\" diye söylendiler.\nAma kral \"Susun!\" dedi. \"Bırakın onu, o benim en sadık uşağım; herhalde bir bildiği vardı ki, böyle davrandı.\"\nDaha sonra saraya gittiler; salonda bir tepsi vardı, üzerinde de altın ve gümüş işlemeli bir gömlek!\nGenç kral hemen o gömleği alıp giymek istedi, ama sadık Johannes onu eldivenle tuttuğu gibi ateşe attı.\nÖbür hizmetkârlar, \"Şuna bakın, kralın damatlık gömleğini yaktı\" diye yine söylendiler.\nAma genç kral, \"Elbet bir bildiği vardır, o benim en sadık uşağım\" dedi.\nNeyse, düğün yapıldı; dans başladı; gelin kalktı, ama tam o sırada sadık Johannes karşısına dikilerek onun yüzüne baktı, kızın benzi attı ve ölü gibi yere düştü. Sadık uşak onu hemen kaldırıp bir odaya taşıdı, sonra yere yatırarak sağ memesinden üç damla kan emerek tükürdü. Çok geçmeden kız nefes almaya başladı ve kendine geldi.\nKral tüm bunları gördükten sonra uşağının neden böyle davrandığını anlayamadı; öfkelendi ve: \"Atın şunu zindana!\" diye bağırdı.\nErtesi gün sadık Johannes ölüme mahkûm edilerek darağacma götürüldü. Tam asılacağı sırada:\n\"Ölmeden önce herkesin bir çift söz söylemeye hakkı vardır; bu hakkı ben de kullanabilir miyim?\" diye sordu.\n\"Evet, kullan bakalım\" dedi kral.\nBunun üzerine sadık Johannes: \"Ben haksız yere mahkûm edildim, şimdiye kadar sana hep sadık kaldım\" diyerek denizdeyken kuşların konuşmasını, efendisini kurtarmak için neler yaptığını bir bir anlattı.\nKral, \"Ah benim sadık uşağım! Affet! Affet! İndirin onu aşağı\" diye seslendi.\nAma yukarıdaki sözler sadık Johannes'in ağzından son kez çıkmıştı; o anda yere düşerek taş kesildi.\nKral ve kraliçe bu duruma çok üzüldüler.\nKral, \"Ah, böylesine sadık bir adama ben neler yaptım!\" diye sızlanarak Johannes'in taşlaşmış gövdesini kendi yatak odasına taşıtarak başucunu koydurttu.\nNe zaman ona baksa ağlıyor ve kendi kendine, \"Ah, ne yapsam da seni yine canlandırsam, benim sadık Johannes'im!\" diye yakınıyordu.\nDerken aradan uzun bir zaman geçti. Kraliçe ikiz doğurdu. İki tane erkek çocuğu oldu. Oğlanlar büyüdü, karı kocanın yegâne eğlenceleriydi onlar!\nBir keresinde kraliçe kiliseye gitti ve çocuklar babalarının yanında kalıp oynamaya başladılar. Kral yine taşlaşmış figüre bakarak üzgün üzgün içini çekti: \"Ah, seni bir canlandırabilsem, sadık Johannes'im!\" diye mırıldandı.\nO anda taş konuşmaya başladı ve şöyle dedi: \"Evet, beni yine canlandırabilirsin; en sevdiğin şeyi feda edersen!\"\nBunun üzerine kral, \"Senin uğruna her şeyimi feda etmeye hazırım!\" dedi.\n\"Her iki çocuğunun kafasını kendi ellerinle kestikten sonra onların kanıyla benim vücudumu sıvazlarsan, tekrar dünyaya gelirim\" diye cevap verdi taşlaşmış vücut.\nKral bunu duyunca dehşet içinde kaldı; yani en sevdiği çocuklarını kendi eliyle öldürecekti, öyle mi?\nSonra kendisi uğruna ölen Johannes'in sergilediği sadakati düşündü, kılıcını çekerek çocuklarının kafalarını kendi eliyle uçurdu. Onların kanlarıyla taşlaşmış vücudu sıvazlayınca sadık Johannes hayata döndü: yine eskisi gibi taze ve sapasağlam karşısında duruyordu. Krala şöyle dedi:\n\"Senin sadakatin de ödülsüz kalmayacak!\" diyerek çocukların kafalarını alıp vücutlarına oturttuktan sonra onları kanlarıyla sıvazladı; aynı anda çocuklar canlanıp sanki hiçbir şey olmamış gibi oynamaya koyuldular.\nKralın sevincine diyecek yoktu; kraliçenin gelmekte olduğunu görünce uşağıyla çocukları elbise dolabında sakladı. Kadın içeri girer girmez:\n\"Kilisede dua ettin mi bugün?\" diye sordu karısına.\n\"Evet\" dedi karısı, \"Ama durmadan bizim yüzümüzden hayatını kaybeden sadık uşağımızı düşündüm.\"\n\"Bak karıcığım, biz onu yine hayata döndürebilirmişiz, ama bunun için her iki çocuğumuzu da feda etmek gerekiyormuş!\" dedi kral.\nKraliçe sarardı, yüreği cız etti, ama şöyle konuştu:\n\"Göstermiş olduğu o inanılmaz sadakati yüzünden biz ona borçluyuz.\"\nBunun üzerine kral çok sevindi, çünkü karısı da onun gibi düşünmüştü. Hemen kapağını açtığı dolaptan iki çocuğunu ve sadık uşağını çıkarıverdi ve \"Hele şükür kurtuldu, çocuklarımıza da kavuştuk!\" diyerek olan biteni anlattı.\nOndan sonra ömürlerinin sonuna kadar hep birlikte mutlu yaşadılar.","id":"<urn:uuid:6156305a-5810-4759-aaaa-e73020f4fdea>","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"http:\/\/www.grimmstories.com\/language.php?grimm=006&l=ru&r=tr","date":"2016-10-28T06:24:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721558.87\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00201-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3815617263,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":32,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.3815617263317108, \"rus_Cyrl_score\": 0.3732808232307434, \"tur_Latn_score\": 0.07209371775388718, \"crh_Latn_score\": 0.034692663699388504, \"kpv_Cyrl_score\": 0.024304257705807686, \"tly_Latn_score\": 0.01383296586573124, \"mhr_Cyrl_score\": 0.012562165968120098}","num_words":4419,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.405,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"1 2 2 Ќ±рбан Айт ќабыл болсын! KURBAN BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN! 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 daha yukarılara taşıyacaklarını, rekabetçi, yenilikçi, üretimini arttıran, istihdam üreten bir anlayışla büyüyeceklerini bildiren Davutoğlu, ekonomik kazanımlardan, refah artışından toplumun bütün kesimlerinin en adil şekilde pay alması için ne gerekiyorsa yapacaklarına işaret etti. Davutoğlu, «Tek bir insanımızın bile mağdur olmasına, tek bir vatandaşımızın bile mahrumiyet yaşamasına asla rıza göstermeyeceğiz. 81 vilayetimizin imarından, 77 milyon insanımızın mutluluğundan, gelecek nesillerimizin akıbetinden kendimizi sorumlu sayıyoruz» ifadelerini kullandı. Afganistan'da, Irak'ta, Suriye'de, Lübnan'da, Somali'de kaçırılan, rehin tutulan çeşitli vatandaşlarımızı kurtarma operasyonlarıyla özgürlüklerine kavuşturduk. En zor şartlar altında Libya'dan 26 bin insanımızı tahliye ettik, 10 gün içinde. Her bir vakanın kendine özgü şartları vardı, kendine özgü dengeleri, hassasiyetleri vardı. Bu olayların tamamında Türkiye'nin gücünü, etkinliğini, harekat kabiliyetini gördük, bununla gurur duyduk.» «YÜKLENDİĞİMİZ TARİHİ SORUMLULUĞUN ŞUURUNDAYIZ» «BU KAVUŞMA ANI GÖRÜNTÜLERİ İÇİN ÇOK BEKLEDİK» Davutoğlu, şunları kaydetti: Türkiye'nin nevzuhur bir ülke olmadığını, köklü bir tarihi ve zengin bir geleneği bulunduğunu vurgulayan Davutoğlu, kendisinin de 62. Hükümete güvenoyu aldıktan hemen sonra, bu köklü geleneğe sahip çıkmak adına Selçuklu başkenti Konya'yı, Osmanlı'n��n tohumlarının atıldığı Söğüt'ü ve Cumhuriyet meşalesinin yakıldığı Samsun'u ziyaret ettiğini kaydetti. Bundan sonraki siyasetlerinde de bu tarihi şuurla hareket edeceklerini bildiren Davutoğlu, «Aynı bilinçle göreve başlar başlamaz Türk «Aziz vatandaşlarım, işte bu kavuşma anı görüntüleri için çok bekledik. Sabırla, metanetle, dirayetle çok kritik bir süreci yönettik ve nihayet geçtiğimiz hafta IŞİD'in elinde rehine olarak tutulan vatandaşlarımızın kurtarılmasıyla birlikte millet olarak Elhamdülillah erken bir bayram yaşadık» diyen Davutoğlu, şunları kaydetti: «101 gün boyunca Musul'da başta Başkonsolosumuz Öztürk Yılmaz olmak üzere 46 vatandaşımız ve üç yerel görevlimizi kurtarabilmek adına çok dikkatli, adeta kılı Başbakan Ahmet Davutoğlu, televizyonlarda yayınlanan «Yeni Türkiye Yolunda» konuşmasında, milleti en derin saygı ve muhabbetleriyle selamladığını söyledi. «Yeni bir dönemin başında, yeni umut ve heyecanlarla yola çıktığımız şu günlerde, ekranlarınız aracılığıyla evlerinize misafir olmaktan, yeni Türkiye'nin büyük hedeflerini sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyuyorum» ifadelerini kullanan Davutoğlu, demokrasi adına herkese gurur veren çok olgun bir sürecin sonunda yeni cumhurbaşkanını seçtiklerini vurguladı. 2. Sayfa Қазақстан Республикасы Түрік этномәдени орталығының халықаралық басылымы Kendisinden başbakanlık görevini devraldığı Recep Tayyip Erdoğan'ın, 10 Ağustos'ta gerçekleştirilen seçimle Türkiye Cumhuriyeti'nin doğrudan milletin oylarıyla seçilen ilk cumhurbaşkanı olduğuna işaret eden Davutoğlu, bu seçimin demokrasi açısından bir milat değeri taşıdığını, millet iradesinin nihayet en yüksek seviyede tecelli ettiğini kaydetti. Davutoğlu, «Geçmiş hükümetleri boyunca ülkemize çok önemli ufuklar açan, çok değerli hizmetlerde bulunan, unutulmaz eserler bırakan Sayın Cumhurbaşkanımıza, huzurlarınızda bir kere daha ülkem ve hükümetim adına şükranlarımı ifade etmek istiyorum» diye konuştu. 3 Ekim 2014 sayı: 36 (533) «TÜRKİYE KRİZ BEKLENTİLERİNİ BOŞA ÇIKARMIŞTIR» T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI AHISKA TÜRK DERNEĞİNİ ZİYARET ETTİ Стр. 7 10. Sayfa ОО «Женщины Ахыска» поздравляет всех мусульман с праздником Курбан-байрам! Многих людей объединил сегодня славный праздник – Курбан-байрам! Каждый празднует его по своим возможностям, но для всех едина вера, пылающая в этот день праведным огнем, и желание повернуть свою жизнь в лучшую, праведную и благоприятную сторону! Пусть все ваши надежды сбудутся, пусть в этот день и всегда на ваших столах хватает угощений, а в сердце – любви к ближним. Kalpler vardır sevgiyi paylaşmak için, insanlar vardır yalnız kalmamak için, bayramlar vardır dostluğu paylaşmak için... Kurban Bayramınız kutlu olsun. ОБЪЯВЛЕНИЕ 25 октября в 9.00 в Талгаре состоится республиканский турнир по футболу, посвященный 70-летию проживания турок-ахыска в Казахстане. В турнире примут участие все филиалы Турецкого этнокультурного центра РК, а также приглашаются гости из других ЭКО. День заезда команд – 24.10.2014. Қазақстан татулық пен бірлікті, бейбітшілік пен келісімді ту етіп отырған мемлекет. Татулық пен ұлттар достығын негізге алып отырған қазақ елі бүгінгі таңда 130-дан астам ұлт пен ұлысты құшағына сыйдырып, жарасымды тіршілік кешуде. Қазіргі кезде елімізде 800-ден астам этномәдени бірлестіктер бар екен. Олардың 35-і Алматы қаласында орналасқан. Биыл аталған этномәдени бірлестіктердің құрылғанына 25 жыл толып отыр. Олардың қатарында орыс, ұйғыр, татар, кәріс, украин, дүнген, неміс, шешен, ингуш, грек, еврей этнобірлестіктері бар. Осы айтулы мерекеге орай Алматыдағы республика сарайында салтанатты іс-шара өткізілді. 6-бет DATÜB VATANDA YAŞAYAN AHISKALILARIN SORUNLARINI DİNLEDİ 11. Sayfa Стр. 8-9 Türkiye'nin hızını hiç kesmeden, y��rüyüşünü hiç sekteye uğratmadan, hem cumhurbaşkanlığı hem başbakanlık makamında bir görev değişimi yaşadığını dile getiren Davutoğlu, bu değişimi bir bayrak yarışı, bir nöbet değişimi olarak gördüklerini, bu şuurla hareket ettiklerini bildirdi. «Dünyada hem başbakanlık hem cumhurbaşkanlığı değişim sürecini bu kadar başarıyla yürüten başka bir örnek göremezsiniz» değerlendirmesinde bulunan Davutoğlu, şunları kaydetti: «Türkiye kökleşmiş demokrasisiyle, çok şükür, kriz beklentilerini boşa çıkarmıştır. Sancısız bir geçiş yaşadık ve kaos bekleyenlerin elleri boş kaldı. Bundan sonra da paralel yapı da dahil, her türlü demokrasi dışı vesayet odağıyla mücadelemize kararlılıkla devam edecek, kriz fırsatçılarına göz açtırmayacağız. Türkiye'nin kazanımlarının korunmasında ve atılımların hiç kesintiye uğramadan sürdürülmesinde devamlılığın ne kadar hayati olduğunu iyi biliyoruz. İşte tam da bu yüzden, sadece 3 gün içerisinde Bakanlar Kurulu başta olmak üzere tüm dönüşüm sürecini başarıyla tamamladık. Yeni görevlendirmeler, atamalar hızla gerçekleştirildi. Bizim bu süreçlerle kaybedecek vaktimiz yok. Biz önümüze bakıyoruz.» «YENİ TÜRKİYE HAYALİMİZ ADIM ADIM GERÇEĞE DÖNÜŞÜYOR» Türkiye'nin artık normalleştiğine işaret eden Davutoğlu, «Gayri tabii yollarla, siyasi mühendislik operasyonlarıyla iktidar devşirmek isteyenlere kapılar kapanmıştır. Milletimizin her bir ferdi tamamıyla emin olabilir ki; bu medeniyet kervanı, yoluna her geçen gün hızını arttırarak devam edecektir» dedi. Yeni Türkiye hayallerinin artık adım adım gerçeğe dönüştüğünü ifade eden Davutoğlu, bu yolda aldıkları her hayırlı mesafenin önlerine yepyeni kapılar, çok daha parlak ufuklar açtığını söyledi. Başardıklarının daha fazlasını başarmak, 2023 hedeflerine doğru ilerleyen yeni Türkiye'yi inşa etmek için hiç ara vermeden çalışmalara aynı aşk ve şevkle başladıklarını belirten Davutoğlu, «Nihai hedefimiz, aziz milletim bunun da ötesinde, bu toprakların sahip olduğu kadim mirası yeniden canlandırmak, yeni bir medeniyet ihyasını gerçekleştirmektir» ifadelerini kulandı. \"Ахыска\" «BÖLGE İNSANINA ÇOK ACI BEDELLER ÖDETTİ» ''Uzun bir zamandır çeşitli çevreler haksız ve mesnetsiz biçimde Türkiye'nin IŞİD'le çeşitli ilişkiler içinde olduğu, bu örgüte destek verdiği gibi maksatlı ve art niyetli iddiaları dolaşıma sokuyor. Bu iddiaların hangi kirli hesapların ürünü olduğunu gayet iyi biliyoruz. Türkiye'nin bu konuda sürecin en başından beri nerede durduğu, nasıl bir tavır ortaya koyduğu belli. Daha önce Bakanlar Kurulu kararıyla IŞİD'i terör örgütü ilan etmiş bir hükümete bu iftira atılıyor. Maalesef uluslararası toplumun bu kayıtsızlığı bölge insanına çok acı bedeller ödetmiş, yüz binlerce insan Başbakan Ahmet Davutoğlu, televizyonlarda yayınlanan «Yeni Türkiye Yolunda» konuşmasında, milleti en derin saygı ve muhabbetleriyle selamladığını söyledi. «Yeni bir dönemin başında, yeni umut ve heyecanlarla yola çıktığımız şu günlerde, ekranlarınız aracılığıyla evlerinize misafir olmaktan, yeni Türkiye'nin büyük hedeflerini sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyuyorum» ifadelerini kullanan Davutoğlu, demokrasi adına herkese gurur veren çok olgun bir sürecin sonunda yeni cumhurbaşkanını seçtiklerini vurguladı. demokrasisinin kökleşmesine kendilerini adayan seleflerim rahmetli Adnan Menderes'i, Turgut Özal'ı ve Necmettin Erbakan'ı ziyaret ettim. Onların bu demokrasi mücadelesinde ödedikleri bedellerin farkındayız ve bu bedelleri hiç unutmayacağız» diye konuştu. Yüklendikleri tarihi sorumluluğun şuurunda olduklarını belirten Davutoğlu, hesaplarını popülist bir anlayışla değil, 2023 vizyonu çerçevesinde belirledikleri kısa, orta, uzun vadeli hedefleri yakalamak üzere yaptıklarını kaydetti. Seçim siyasetine, seçim ekonomisine, kısa vadeli popülist uygulamalara geçmişte prim vermedikleri gibi bugün de vermediklerini, yarın da vermeyeceklerini dile getiren Davutoğlu, şöyle devam etti: «Türkiye'yi daha güçlü, daha müreffeh, daha itibarlı bir ülke haline getirmek, demokrasimizi ülkemizin her bir ferdinin, her bir vatandaşının gurur duyacağı ileri bir seviyeye taşımak adına gereken her adımı atacağız. Çözüm süreci başta olmak üzere, bu ülkenin ne kadar kanayan yarası varsa, hepsine kararlılıkla çareler üreterek, toplumsal barışı her yönüyle mutlaka tesis edeceğiz. Birliğimizi, dirliğimizi, dostluk ve kardeşliğimizi hiç kimsenin bozmasına izin vermeyeceğiz, saflarımızı sık tutarak, birbirimize kenetlenerek, birbirimize muhabbetimizi arttırarak aramıza fitne ve fesat sokmayacağız. Geçmişte olduğu gibi, kendi önceliklerini koruyan, barışın yanında, haksızlıkların karşısında, gerçekçi ve aktif bir dış politika izlemeye devam edeceğiz.» Ekonomide güveni ve istikrarı asla kaybetmeden çıtayı sürekli kırk yararak sürdürdüğümüz çalışmalardan 20 Eylül sabahı nihayet beklediğimiz sonucu aldık. Böyle bir operasyonun fiziki ve stratejik zorlukları bir yana, hepimize yaşattığı duygusal boyutlarıyla da millet olarak zor bir imtihandan geçtik ve çok şükür bu zorlu süreçten alnımızın akıyla çıktık. Ülkemiz evlatlarına, vatandaşlarımız vatanlarına, yavrularımız babalarına, 77 milyon insanımız yeniden huzura kavuştu.» Başbakan Davutoğlu, «Böyle zor bir süreci mükemmel bir şekilde sürdürerek mutlu sona bağlayan, pek çok risk alarak zoru kolaylaştıran, vatandaşlarımızı özgürlüklerine kavuşturan güvenlik görevlilerimizin her birini bir kez daha şükranla selamlıyorum. Başta müsteşarımız olmak üzere, Milli İstihbarat Teşkilatımıza teşekkür ediyorum» dedi. «İnsan hayatı söz konusu olunca tabiidir ki her adımı büyük bir hassasiyetle atmak, öncelikleri iyi belirlemek gerekiyordu» ifadelerini kullanan Davutoğlu, şöyle konuştu: «Her şeyden önemlisi, tek bir vatandaşımızın bile canını tehlikeye atmadan süreci yönetmeliydik. Rehin durumda bulunan kardeşlerimizin de bu uzun zaman boyunca metanetlerini, ümitlerini kaybetmemeleri, ülkelerine güvenmekten bir an bile vazgeçmemeleri elzemdi. İftiharla ifade edeyim ki bu olayda Türkiye ne kadar büyük bir devlet olduğunu ve ne kadar işinin ehli bir hükümet tarafından yönetildiğini bütün dünyaya göstermiştir. Daha önce de benim Dışişleri Bakanlığı görevini sürdürdüğüm dönem zarfında 200'ü aşkın vatandaşımızı canından olmuş, şehirler yıkıma uğramış, toplumların farklı kesimleri arasındaki düşmanlıklar had safhaya yükselmiş durumda.'' Ülke olarak, bu ateşin söndürülmesi, masum canların canına kasteden zorbalıkların ve terör yapılanmasının bertaraf edilmesi için her türlü adımı atmaya hazır olduklarını vurgulayan Davutoğlu, ''Ancak bu arayışların Türkiye'nin hassasiyetlerini gözetmesi ve meseleye nihai çözüm getirecek kapsamda olması gerekiyor. Aksi halde, yapılacak lokal operasyonlarla, alınacak palyatif tedbirlerle elde edilecek her netice, kısa zamanda akamete uğrayacak, önü alınan bir terör örgütünün yerine bir yenisi gelecektir'' diye konuştu. «HÜKÜMETİNİZE GÜVENİNİZ» Bu meselede Türkiye'nin baştan beri tavrını açık şekilde ortaya koyduğunu, kendi sözünü söylediğini belirten Davutoğlu, ''Siz vatandaşlarımızdan ricam, belirli çevrelerden yayılan maksatlı ve art niyetli spekülasyonlara kesinlikle prim vermemeniz, hükümetinize güvenmenizdir'' dedi. Türkiye'ye zarar verecek, insanları tehlikeye atacak, menfaatleri zedeleyecek hiçbir girişime ''olur'' vermelerinin mümkün olmadığını vurgulayan Davutoğlu, şöyle devam etti: ''Herhangi bir adım atılacaksa ve Türkiye'nin de bu ortak yapı içinde herhangi bir rol alması isteniyorsa, şartlarımız ilk günden beri zaten bellidir. Burada üç te- mel şartımız var. Birincisi ve en önemlisi ülkemizin ulusal çıkarları ve güvenliğidir. Bunu temin etmek için her türlü önlemi alırız. Bunu yaparken de aziz milletimiz dışında kimseye sormayız, kimseye hesap vermeyiz. İkincisi tarihten gelen bir görevle mezhep, ırk, dil ve din farkı gözetmeksizin komşularımızdan gelen tüm akrabalarımıza insanlık adına sahip çıkarız. Bizim gönlümüz de kapımız da 500 yıl önce de dara düşenlere açıktı bugün de açık. Bu aziz ve yüce gönüllü milletimiz hiçbir zaman mazluma kayıtsız kalmamıştır. Üçüncüsü ise bölgesel istikrar. Biz bu coğrafyada istikrar, refah ve güvenli bir gelecek istiyoruz. Bunun için de uluslararası toplumla gerekli her türlü işbirliğine hazırız. Ancak sorunu çözmek için bütünlüklü bir strateji geliştirilmesi şarttır. Yarım çözümler daha büyük sorunları da beraberinde getirecektir.'' «UMUTLARI KIRMAMAK BİZİM İÇİN BİR ONUR MESELESİDİR» Tarih boyu millet olarak bu çizgide yüründüğünü, geleceğe de böyle yürünüleceğini belirten Davutoğlu, şunları kaydetti: ''Sınırımıza gelen, kapımızı çalan, yardım için elini uzatan bu insanlar bizim kardeşlerimiz, akrabalarımız, dostlarımız, komşularımız. Bu asrın başında aynı devletin vatandaşları, aynı cephenin askerleri, aynı mefkurenin takipçileriydik. Ecdadımız Çanakkale'de, Yemen'de, Trablusgarp'ta omuz omuza vuruştular, aynı toprağa şehit düştüler. Şimdi dara düştüğünde kim olduğuna, neye inandığına, soyuna, mezhebine, kültürüne hiç bakmadan yardım elimizi uzatmak, kapımızı açmak ve bize bağlanan umutları kırmamak bizim için bir onur meselesidir. Büyük bir devlet olmanın, şerefli bir millet olmanın gereği budur. Bize güvenen hiçbir kardeşimiz, dostumuz bu kapıdan başı eğik, gönlü kırık ayrılmayacak, zalimlerin kucağına geri dönmeye zorlanmayacaktır. Türkiye'nin buna yetecek gücü de vardır, imkanı da vardır.'' «İLK GÜNKÜ KADAR KARARLIYIZ» Bir önceki hükümet döneminde başlattıkları ve önemli mesafe aldıkları «Çözüm Süreci»ni bu yeni dönemde de hayırlı bir neticeye bağlamakta ilk günkü kadar kararlı olduklarının altını çizen Davutoğlu, konuşmasını şöyle sürdürdü: ''Bu hayırlı sürecin seyrini etkilemek, buradan menfaat temin etmek, hatta her fırsatı kullanarak var olan olumlu havayı dağıtmak üzere gayret gösteren çeşitli art niyetli çevreler var. Bunlar tahmin etmediğimiz, öngörmediğimiz girişimler değil; bunları da hesaba katarak yola çıktık. Çözüm sürecinin bugün Ortadoğu'nun tek başarı hikayesi olduğunu herkesin iyi bilmesi, atılan her türlü iyi niyetli adımı özenle ele alması lazım. Uzun yıllardır maruz kaldığımız bu çatışma ortamının bize millet olarak neler kaybettirdiğini, bölgede yaşayan insanlarımıza ödettiği ağır bedelleri iyi düşünmeliyiz. Biz bu topraklarda yeniden kardeşlik ikliminin hüküm sürmesini, kardeşin kardeşi kırdığı çatışma ortamının artık sona ermesini istiyoruz. Kan dökülmesin, canlar yanmasın, ocaklar sönmesin, çocuklar öksüz, analar evlatsız kalmasın istiyoruz. Bu kavganın kimseye yararı yok; en büyük bedeli de bölge insanı ödüyor. El ele, omuz omuza vererek, bunca kayıp yılın açığını kapatalım, bu bölgelerimizi kalkındıralım, işsiz gençlerimize istihdam alanları açalım istiyoruz.'' 3 4 № 36 \"Ахыска\" Zirve sırasında, Hazar Denizi'nin ortak yönetimi, rezervuarın hukuki modern rejiminin oluşumu, eşsiz doğal çevresi ile biyolojik kaynaklarının korunması konuları ele alındı. Konuşmasında, 2010 yılında Bakü toplantısından bu yana tarafların müzakere sürecinde önemli ilerlemesini kaydeden Nursultan Nazarbayev, \"Bu kadar karmaşık konuların tartışılması dostluk, karşılıklı anlayış ve ortaklık ruhu sayesinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde dört yıl önce güvenlik alanında imzaladığımız anlaşma Hazar Denizi'nde istikrar ve güvenliğin güçlendirilmesi konuları üzerinde ülkelerimiz arasındaki etkileşimi genişletmek için sağlam bir temel oluşturdu.\" ifadesini kullandı. Ayrıca, hidrometeoroloji, biyo-kaynakların korunması ve acil müdahale korunması alanında anlaşmaların imzalanması planlandığını dile getirdi. Dünya pazarının mevcut durumunu göz önüne alarak ülke ekonomilerin yakınlaştırma yollarının incelenmesi olasılığına dikkat çektiren Nazarbayev, \"Hazar Serbest Ticaret Alanı\"nın oluşturulması hakkındaki teklifi gözden geçirmeyi önerdi. Aynı zamanda Devlet Başkanı, Zirvenin önemli başarısı Hazar Denizi'nden diğer denizlere, dünya okyanusuna ücretsiz erişim ilkesinin onaylanması olduğunu kaydetti. Ayrıca, \"Hali hazırda, Kazakistan'da transit yollarının gelişmiş bir ağı vardır. Onlar: \"Kuzey-Güney\", \"TRACEKA\", \"Lyanyungan - Horgos - Aktau limanıdır\". \"Batı Avrupa - Batı Çin\" karayolları inşaatı tamamlanmakta. Bu yıl, Kazakistan, Türkmenistan ve İran demiryollarının inşaatı tamamlanacak.. Kazakistan'ı büyük Avrasya iş ve transit merkezine dönüştürmek için gerekli tüm koşulları oluşturmaktayız.\" şeklinde konuşan Nazarbayev, açılan güzergahları Hazar devletlerinden özellikle Çin ve diğer ülkeler piyasalarına mal teslimi için transit köprü olarak kullanmayı önererek: \"Bu amaçla, ülkemiz hükümetlerarası bir anlaşma yapabilir. Bu bütün taraflara karşılıklı yarar getireceğini düşünüyoruz.\" dedi. Hazar ülkelerinin turizm altyapısı Hazar turizm organizasyonu için güzel beklentilere yol açacağını ve hükümetlerin bu işbirliği alanını dikkatle incelemeleri gerektiğini ifade eden Nursultan Nazarbayev, \"Astrahan toplantısının sonuçları ülkeleri güçlendirmek için layık katkı sağlayacağına eminim. Bu için tüm gerekli koşullar ve iyi niyetler var. Çabaları birleştirerek, ülkelerimizin yararına istenilen sonuca geliriz.\" ifadesini kullandı. Konuşmasının sonunda, Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, gelecek yılda yapılacak beşinci Zirvenin Kazakistan şehirlerinden birinde düzenlenmesi olasılığını önerdi. (Kazinform.kz) 3 ALMATI'DA ÜÇ OTOGAR İNŞA EDİLECEK HAZAR DEVLETLERİNİN IV. ZİRVESİ DÜZENLENDİ Cumhurbaşkanlığı basın bölümü, 29 Eylül 2014 tarihinde Astrahan'da Kazakistan, Azerbaycan, İran, Rusya ve Türkmenistan Cumhurbaşkanlarının katılımıyla Hazar devletlerinin IV. Zirvesi'nin düzenlendiğini bildirdi. 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] Almatı Vali Yardımcısı Yüriy İlin'in bildirdiğine göre, Almatı'da önümüzdeki yıllarda üç yeni otogarın inşa edilmesi planlanıyor. Yeni otogarlar şehrin genişlemesi ile ulaştırma altyapısını iyileştirmeye yardımcı olacak. Bunlardan biri önümüzdeki günlerde metro hattının getirileceği Kalkaman ilçesinde kurulacak olup, metro istasyonu yanında beş bin araç için yeni otoparkın inşa edilmesi planlandığı bildirildi. İkinci otogar, Rıskulov caddesi ile Kuldjinskiy şosesi kesişiminde, üçüncüsü ise Kapşagay istikametinde Pervomayka yakınlarında yer alacak. Ayrıca, Almatı-Horgos karayolları üzerinde çalışmalar yapılmakta olup, son birkaç yıldır şehir Valiliği'nin çalıştığı Alatau ilçesi dahil olmak üzere, yeni belediye otogarlar inşaatının başlanması planlanmaktadır. (today.kz) ALMATI VERGİ DAİRESİ LAĞVEDİLDİ Vergi Dairesinden yapılan açıklamada, Almatı Vergi Dairesi ve Gümrük Kontrol Dairesi birleştirilecek olup yeni Devlet Gelir Dairesi kurulacağı bildirildi. Daha önce bildirildiği gibi, Maliye Bakanlığı Vergi Komitesi ve Gümrük Kontrol Komitesi birleştirilmesi yoluyla Devlet Gelirleri Komitesi kurulmuş olup, bu konuda Hükümet kararı cari yılın 15 Ağustos tarihinde alınırken Komite Başkanı olarak Daulet Ergojin tayın edilmişti. (kapital.kz) YABANCI ŞİRKETLER, VAGON ÜRETİMİ PROJELERİNDE DOĞRUDAN YATIRIMLARINI ARTTIRACAK Berlin'de düzenlenmekte olan Inno Trans dünya demiryolu sergisi kapsamında dünyanın önde gelen mühendislik firmaları ülkemizin \"Kazakistan Temir Jolı\" A.Ş. ile ortaklaşa uyguladığı ortak vagon üretimi projelerinde doğrudan yatırımlarını arttırmayı planlamaktadır. \"Kazakistan Temir Jolı\" A.Ş. Başkanı Askar Mamin, \"General Electric Transportstion\" yetkilisi Russel Strouks, \"Alstom Transportation\" yöneticisi Henri Poupart Lafarge ve \"Patentes Talgo\" temsilcisi Jose Maria Oriol ile bu yılın sonuna kadar ortak vagon üretimi projelerinde yabancı şirketlerin payını artırmaya ilişkin eylem planları üzerinde anlaştılar. Ortak proje paylarının artması yabancı şirketler için küresel tedarik zincirlerinde Kazakistan işletmelerinin entegrasyonu üzerinde çalışmaya ve ihracat potansiyellerini artırmaya fırsat sağlayacak. Öye yandan, yabancı şirketlerin stratejik kararı, ülkenin elverişli yatırım ortamını ve Kazakistan'da vagon üretiminin gelişim perspektiflerini vurgulamaktadır. (Kazinform.kz) KAZAKİSTAN'IN MADENİ PARASI DÜNYANIN \"EN İYİSİ\" OLARAK SEÇİLDİ Merkez Bankası'nın \"Elmalar vatanı\" ve \"Uluslararası Uzay İstasyonu\" madeni paraları bu günlerde Moskova'da düzenlenen 8. uluslararası \"Para takımyıldızı - 2014\" yarışmasını kazandı.\"Elmalar vatanı\" parası bu yılın en iyi madeni parası olarak \"Hediyelik madeni para\" ödülünü kazandı. \"Uluslararası Uzay İstasyonu\" madeni parası ise üçüncü sırada yer alarak \"Orijinal teknoloji\" ödülünü kazandı. Yarışmada 31 ülkenin yaklaşık 260 hediyelik madeni parası ve 25 madeni para serisi bulundu. (news.mail.ru) KAZAKİSTAN'DA ÜÇ KÜMELEŞME TÜRÜ OLUŞTURULACAK İkinci Hızlı Sanayi ve İnovasyon Gelişme Programı birinci programdan yeni kümeleşme politikasıyla farklı olacak olup, özellikle, üç kümeleşmenin oluşturulması öngörülüyor. Hükümetin doğrudan gözetim ve kontrolü altında olacak kümeleşmelerin ulusal düzeyi kurulacaktır. Örneğin, 2018 yılına kadar petrol ve gaz sektörünün gelişimi için kapsamlı plan kabul edilmiş olup, onun uygulanması ise rafinerilerdeki petrol üretimini 17,5 milyon tona, petrol taşımacılığını 98 milyon tona ve gazı 35 milyar kübik metreye kadar arttırmalıdır. Başka türü, bazı sektörlerin gelişimi için koşullara ve iyi ihracat potansiyeline sahip bölgesel kümleşmelerdir.Onları yerel yetkililer oluşturacak olup, bazılarına devlet tarafından rekabet temelinde destek verilecek. Bölgesel projeleri yerel Valilikler ile Ulusal Girişimciler Odası seçecektir. Oda, uygun iş ortamını sağlayacak olan Valilikler ile birlikte proje kalitesinden sorumlu olacak olup girişimcinin itibarı için kefil olacak. Valilik ise özellikle, kolaylıkların sağlanması ve altyapıya erişim gibi iş ortamına sorumludur. İkinci beş yıllık plan, stratejik yönetim bağlamında sanayi ile uygulanacak. Planın toplam yatırım hacminin % 90'u özel yatırım olarak yaklaşık 6.6 trilyon tengeyi oluşturmakta. Sonuçta, programın uygulanması 2019 yılına doğru üretilen ürünler hacmini %43'e, işgücü verimliliğini ise 1.4 kat artıracak.Ayrıca, öncelikli sektörlerde 29 bin yeni yüksek performanslı işyeri oluşturulacak. (kapital.kz) KAZAKİSTANLILAR KONUT SİGORTASINI YAPTIRMAK ZORUNDA OLACAK KTK TV'nin bildirdiğine göre, Kazakistan vatandaşları konutlarının sigortasını yaptırmak zorunda olacak. İlgili yeni yasanın bir kaç ay içinde yürürlüğe girebileceği bildirilmekte. Bu sigorta fiyatının ne kadar olacağı henüz belli değil. Ancak, konut ne kadar eski olursa o kadar pahalı olacağı bellidir. Ayrıca acil tamir gerektiren konutlara ise sigortanın hiç yaptırılmayacağı bildirildi. (total.kz) 4 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 \"Ахыска\" Вопросы культуры мира, согласия и духовности обсудили в столице на Форуме национальнокультурных центров народов стран – участниц СВМДА Организаторами международной встречи выступили Ассамблея народа Казахстана (АНК) совместно с Министерством культуры и спорта РК. Принять участие в диалоге собрались известные общественные деятели, члены дипломатических миссий государств – участников Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии, отечественные и зарубежные ученые, депутаты Парламента, члены АНК, НПО, молодежных организаций. Форум проходит накануне 22-й годовщины 47-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН, на которой Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев выступил с инициативой создания СВМДА. Говоря об этом в приветственном слове, модератор встречи, заместитель председателя – заведующий Секретариатом Ассамблеи народа Казахстана Администрации Президента РК Ералы Тугжанов подчеркнул, что каждая встреча в формате СВМДА – это новый шаг к лучшему миру, к взаимопониманию наших народов. А категория «Культура мира, согласия и духовности» стала сегодня важным фактором внутренней и международной стабильности государств, устойчивого развития мировой экономики и транснациональной безопасности. – Общественный антагонизм и социальные противоречия все чаще приводят к утрате государствами своего суверенитета и независимости, к вмешательству извне, повергают целые регионы в хаос гражданских, религиозных и этнических конфликтов, – отметил Е. Тугжанов. – Не случайно Президент Нурсултан Назарбаев как инициатор Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии выдвинул ряд инициатив глобального характера, направленных на формирование нового миропорядка, актуальных для каждой из стран СВМДА и всего мира. Это инициатива G-Global, включающая пять простых и ясных принципов: эволюция и отказ от революционных изменений в политике; справедливость, равенство, консенсус; глобальная толерантность и доверие; глобальная транспарентность; конструктивная многополярность. В ходе работы форума не был обойден вниманием и Международный день пожилых людей, отмечаемый 1 октября по инициативе Генеральной Ассамблеи ООН. В контексте этой даты в стране проходит месячник по социальной поддержке пожилых людей и инвалидов. Коллективы этнокультурных объединений, власти на местах чествуют пожилых с вручением подарков, продуктовых пакетов и путевок в санатории, организуют бесплатные сеансы в кинотеатрах, театрализованные представления, музыкальные вечера с празднич- ным чаепитием, вручением ценных подарков. Поздравления получили и приглашенные на форум ветераны, стоявшие у истоков АНК. Как отметил модератор, уважение к старшему поколению стало неотъемлемой частью казахстанской толерантности. Тема активной культурной политики Казахстана нашла продолжение в приветствен- Председатель КНР озвучил эту инициативу. В работе пленарного заседания приняли также участие ге��еральный директор Kazakhstan Kagazy PLC Томас Матеос Вернер, рассказавший участникам об открытом в Лондоне 26 августа Центре мира и согласия Нурсултана Назарбаева. Выступили также прези- ном слове министра культуры и спорта РК Арыстанбека Мухамедиулы. – Форум в Астане будет способствовать расширению диалога между государствами – членами СВМДА, развитию взаимопонимания и гармонизации межкультурного сотрудничества, созданию площадок по взаимодействию, – отметил глава ведомства. Он выразил надежду, что проведение таких встреч станет еще одним практическим подтверждением целенаправленной работы Казахстана по укреплению межэтнического и межкультурного диалога в Центральной Азии. Кроме того, вопросы укрепления толерантности в Азии, культуры мира и согласия обсуждали и зарубежные эксперты. По мнению исполнительного директора Секретариата СВМДА Гун Цзяньвэя, в регионе создаются условия для более тесного сотрудничества в сфере безопасности. – Азия сегодня является домом для 67% мирового населения и составляет 1\/3 часть мировой экономики. Это самый динамичный и перспективный регион в мире. Мир, развитие, взаимовыгодное сотрудничество – вот основные постулаты взаимодействия, – сказал Гун Цзяньвэй. В связи с этим, как отметил исполнительный директор, китайская сторона ранее выступила с рядом инициатив. – Прежде всего Азии нужна новая концепция безопасности. На Саммите СВМДА в нынешнем году дент Института общественной политики, государственный деятель Кыргызстана Муратбек Иманалиев, директор Центра языка и терминологии Международной тюркской академии, профессор Адиль Ахметов. Для дальнейшего совершенствования работы была принята резолюция с рекомендациями в сфере сохранения межкультурного диалога в странах – членах организации Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии. В скором времени будут созданы объединительные площадки и гражданские институты по развитию сотрудничества. Хотелось бы отметить, что в рамках мероприятия гости и участники форума могли увидеть работы конкурсантов Республиканского молодежного фотоконкурса «Киелі менің отаным», представленные в фойе университета искусств «Шабыт», где и проходила встреча. Цель конкурса, организованного Ассамблеей народа Казахстана, – популяризация дружбы, политики толерантности, согласия и мира среди молодежи. Первое место занял Тимур Никульча из Астаны за снимок «Разная история – один народ». Второе и третье места – у Дархана Иманбаева и Амирхана Сулейменова – авторов фото на тему «Одна страна, одна судьба». Гуляим ТУЛЕШЕВА, Зарина НОКРАБЕКОВА Değerli Okuyucular! Bilindiği gibi, 04 Ekim 2014 Cumartesi günü Kurban Bayramını idrak edeceğiz.. K urban; yaklaşmak ve yakınlaşmak anlamına geliyor. Bu gün sizler, önce kestiğiniz kurbanlarla Allah'a, sonra da tebrik ve karşılıklı ziyaretle birbirinize yakınlaşarak, hem ilahi hem de beşeri bir yakınlaşma gayreti içinde olacaksınız. Bu gün bütün gam, keder, üzüntü ve tasaya dair her ne varsa bir tarafa bırakarak bayram sevincini hissetmeye ve yaşamaya çalışınız. Bu gün herkes bayram yapmalıdır. Bayramı öncelikle, dua ve niyazlarla ruhumuz, lezzetli yiyeceklerle bedenimiz hissetmelidir. Hediyelerle aile fertlerinizin, tebrik, ikram ve güler bir yüzle komşularınızın, telefonla ileteceğiniz müşfik sesinizle uzaktaki yakınlarınızın bayramını tebrik ediniz. Bu bayramlar, millet ve ümmet olarak birliğimizi ve bütünlüğümüzü göstermek için bir fırsattır. Bu bayramlar, insanlığa dünya ve ahiret mutluluğu vad eden İslam dinin, müslümanlara birer armağanıdır Bu vesileyle güzel dinimiz, insanlara, bir taraftan İslam'ın şefkatli yüzünü göstermekte, diğer taraftan da toplumsal huzur ve mutluluğun provasını yaptırmaktadır. Irak'ta suriyede ve diğer İslam memleketlerinde devam eden ve her gün yüzlerce masum insanın ve çocukların ölümüne sebep olan haksız bir savaşın vahameti göz önüne alındığında bu tür bayramların kıymeti daha iyi anlaşılacaktır. Kurban Bayramı dolayısıyla belki ete doğacağız ama siz de biliyorsunuz ki bizler, eti çok sevdiğimiz için yâda hayvan boğazlamaktan zevk aldığımız için bu bayramı yapmıyoruz. Kutsal kitabımız Kur'an-ı Kerimde; \"(Kestiğiniz kurbanların) ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır. Ona sadece sizin iyi niyetiniz ulaşmaktadır buyruluyor. Kurbanınızı kestikten sonra iki rekatlık bir şükür namazını müteakip ellerinizi kaldırarak, \"Ya Rabbi! Senin bir emrini ifa ettim ve senin için yapabileceğim fedakarlığı yaptım. Ben sana öylesine içten bağlıyım ki gerekirse senin rızan için canımı bile veririm. Bu ibadeti benden kabul buyur, günahlarımı affeyle ve beni salih kulların arasına kat. Ailemize mutluluk ve içinde yaşadığımız dünyaya huzur ve barış ihsan eyle\" şeklinde dua ediniz. Bu günlerde annemizin-babamızın ellerini öpüp hayır dualarını almalıyız. Dinimizde ALLAH'A ibadetten sonra anne ve babaya saygı ve iyilik emredilmiş, onlara karşı «öf» demek dahi yasaklanmıştır. Akraba ve komşularla tebrikleşerek, karşılıklı sevgi ve saygı duyguları aktarılmalı, karşılaştığımız herkesle selâmlaşarak tebrikleşmeliyiz. Tanıdıklarımızı ziyaret ederek hatırlarını sormalı ve gönüllerini almalıyız. Hastanelerde ve evlerde yatan hastaları görmeli, şifa dileklerimizi sunmalıyız. Yetimlerle ve kimsesiz çocuklarla ilgilenip onları okşamalı ve onlara anne ve baba gibi davranmalıyız. Çevremizdeki yoksullara ve bakıma muhtaç çocuklara yardım ellerimizi uzatmalı, onların da bayram sevinci yaşamalarını sağlamalıyız. Bizden hayır dua bekleyen ölülerimizin mezarlarına giderek onlara dua etmeli, ruhları için hayır ve hasenatta bulunmalıyız. Tanıdıklarımızdan dargın olanları barıştırmaya çalışmalı ve aralarını bulmalıyız. Her zaman olduğu gibi bayram günlerinde de İslâm'ın emrettiği şekilde çevremizdeki insanlara iyi davranmalı, incitici ve zarar verici davranışlardan sakınmalıyız. Bütün bunlar, toplumu oluşturan fertleri birbirleriyle kaynaştırarak milli birliğin sağlanmasında ve toplumu rahatsız eden ayrılık ve düşmanlıkların yok olmasında etkili olur. Cenâb-ı Hak yaptığımız ibadetleri ve keseceğimiz kurbanları rızasına muvafık eylesin ve bizi kendisine ibadetten ayırmasın. Bu vesileyle ben de sizlerin ve bütün İslam aleminin bayramını tebrik eder, özlemini duyduğumuz günlere en kısa zamanda kavuşmayı diler, barış ve huzurun hakim olduğu bir dünyada yaşama arzumuzu Yüce Allah'a arz ederim. Amin. Selam ve dua ile... Fuat UÇAR Ahıska Kültür Merkezi Din Komitesi Başkanı 5 6 № 36 \"Ахыска\" 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] 5 да диаспоралармен қатар қазіргі таңда түріктердің де «Туркия» атты мәдени орталығы жұмыс істейді. «Достық» ауылының Қаратұрық орта мектебінде де түрік мәдениет орталығы ресми түрде 2002 – 2003 жылдары құрылды. Мәдени орталықтардың мақсаты: Түрік мәдениетін насихаттау; ұлттық салт – дәстүрді ұмытпауға, сақтауға, құрметтеуге 2007 жылы «Тіл бірлігі – ел бірлігі» тақырыбында аудандық семинар, «Татулық – табылмас бақыт» тақырыбында ашық тәрбие сағаттары өткізіліп тұрады. Ауылымызда түрік халықтарының балалары мектебімізде мемлекеттік тілде дәріс алуда. Елбасымыз Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында «Біз ұлтына Ниеттерiњiз ќабыл болсын! 24 қыркүйек 2014 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы түрік этномәдени орталығының төрағасы Л.К.Асанов өзінің үйінде қадірлі құрбан айт мерекесі қарсаңынды біздің облысымыздан Мекке-Мадинаға зиярат ету үшін қажылыққа баратын адамдарға арнап мал шалды. 40-тан астам адамдарға ас беріп, оларға ақ жол тілеп, өткен ата-бабалардың әруақтарына құран бағыштады. қол астындағы сол түріктер түрлі сылтаумен 1928 жылдан 1937-ге дейін қуғын – сүргінде болды. Ел басында отырған Сталин мен Берия 1944 жылы Грузияның Ахалцих, Адыген, Ахалхалақ, т.б аудандарында ежелден тұрып келген түріктерді Орта Азия мен Қазақстанға жер аударды. Ұзын саны 115 мың сол адамдардың 17 мыңы жол азабынан қаза болды. Қазақстанға түскен бөлігін құшағы мен мейірімі кең қазақ халқы жатсынбай қарсы алып, барымен бөлісті. Тәуелсіз Қазақстанның Елбасы саясатының арқасында барлық халықтың жағдайы мен жайын ойлағандығының арқасында басқа тәрбиелеу; Ассамблеяның жұмысын дұрыс бағытта жұргізу, ұлтаралық байланыс жасау; Ұлттардың бірлігіне, достығына, ынтымақтығына баса назар аудару, халық педагогикасы негізінде тәрбиелеу. Осы мақсатта аудандық іс – шаралардың барлығына да «Түрік» мәдениет орталығы өз үлестерін қосуда. Мысалы, 2004 жылы «Менің Отаным – Қазақстан» атты тақырыпта өтілген салт – дәстүрлерді насихаттау байқауы, 2010 – 2011 жылдары Ащысай, Таусүгір ауылдарында «Жастар – Елбасы саясатын қолдайды» форумы, 2011 жылы «Мемлекеттік тіл – менің тілім» атты байқауы, және діни наным – сеніміне қарамастан, әрбір қазақстандыққа салт – дәстүр, мәдениет пен дінді таңдауға ерік беретін еркін әрі ерікті қоғамның негіздерін нығайтуға тиіспіз» деген болатын. Бұл баршамыздың көңіл көгімізде қалықтаған көгершін сөздер. Болашағымызға сеніммен қадам басып, ынтымақ аясында тату – тәтті өмір сүрудеміз. Түрік этномәдени орталығының жетекшісі, Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі ХУРШУДОВА Азамат Умбетқызы Жиналған қауым осындай жағдай жасап, халқымыз үшін еңбек етіп келгені үшін З.Касановқа алғысын білдірді. Л.К.Асанов өз кезегінде тағамнан дәм татып отырған ағайындарға рухани байлығымызды арттырып, иманымызды бекіте отырайық дей келе, облыстық түрік этномәдени орталығының бас имамы Айваз қажыға сөз берді. Айваз қажы өз сөзін былай деп бастады: Құрбан айт мерекесі алдында қажылыққа бару өте қайырлы іс. Бұл ай берекелі де кешірімі мол ай екенін мұсылман қауымы жақсы біледі және өте жоғары дәрежеде құрметтейді. Қажылықты Алла тағала исламның бес парызының бірі ретінде парыз етті. Екіншіден, бұл мереке адамзат баласын тура жолға бағыттайтын, ақиқат пен жалғанды, сауап пен күнә арасындағы парықты айқындап беретін, адамдарды дурыс жолға бағыттайтын мереке. Айваз қажыдан соң сөз алған З.Иззатов, имам Ханшура қажы, ақын М.Мусаев және басқалары халқымыз үшін жасап жатқан жақсылықтары үшін З.И.Касановқа, Л.К.Асановқа өз алғыстарын айтып, қажылыққа аттанғалы отырған жамағатқа ақ жол тіледі. С.ХАСАНОВ Ахысқа газетінің аумақтық тілшісі Жақын арада ТЭМО-ның Киров участкесінің орынбасары болып сайланған, ерекше дарын иесі, отыз тоғыз жыл бойы күн сайын ораза тұтып келе жатқан – Дүниежан ағадан сұхбат алуға келдім. Дүниежан аға сұрақтарыма байыппен жауап берді. -Дүниежан аға, өмір жолыңыздың қыр-сыры жайында баяндап беріңізші? -Ағузу биллахи минаш шайтанир – ражим! Мен Ахметов Дүниежан 1954 жылы 20-мамыр күні Жамбыл облысы, Мерке ауданы, Костахан ауылында дүниеге келдім. Шешем Кишмиш Мырза қызының қолына берді. Барлық өмірімде көрген, алған тәрбие, адамгершілік, осы күнге жеткен мәртебе әжем Кишмиштің үлесі. Әже дегеніме о дүниеде ренжімесін. Ол маған ана ретінде болды.Ахметов Васип, шешем Кишмиш, туған әпкем Сәрингүлдің колында өстім. Әлһамдулиллах, мұсылманбыз, бес жаста мұсылман болдым.Құдайдың дарыған күші. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с-ға.) қалай құран аяттары біртіндеп келген болса, маған да өмір жолында Құдай Тағала берген мәртебе, адамгершілік, ілім он жеті жасқа толғанда Дербісек ауылында қонды. -Білім жолына қалай түстіңіз? -Бірінші сыныпты бітірмей Шымкент қаласына келдім. Екінші кластан оныншы класқа дейін қазір өмір сүріп жатқан Сарыағаш ауданы, Дербісек округі, Киров бөлімшесі, қазіргі М.П.Окороков атындағы мектепте білім алдым.Мен білім жолын Тәжітілла Әбдірахимов, Айша Әбдірахимова, Асан Караев, Әбубакір Сарманов, Арыстан Есмурзаев сынды аға –апайлары мыздан алдым. Мақтанғаным емес, мектепте беске оқыдым, математика, физика, химия, дүние тарихы пәндеріне қызықтым.Ал өзім заңгер және әскери адам болғым келді. Үйдегілердің айтуымен физика-математика, механика оқуына түстім. -Сіздегі ерекше дарын қашан байқала бастады? -1975 жылы 12 сәуір күні белгісіз бір күшке ие болдым.1975 жылдың 31-ші желтоқсанына дейін сыналдым. 31-ші желтоқсан күні есік пен пештің арасынан нұр сәулесі шашылып, сәлде киген, үстінде шапанымен қолында аса таяғы бар ата көрінді. Мен оны қарсы алдым. Ол маған: -Балам, Ораза ұстайсың, ештеңе жеуге болмайды, - деп кетті. Алғашында түс шығар деп ұстамадым. Ертесіне тағы осылай қайталанды. Үшінші рет 1976 жылы 2-ші қаңтарда, жұмадан сенбіге өтер түні көрдім.Кейін түсініп, егер ораза ұстамасам олар мені сал етіп тастауы мүмкін екендігін білдім. Алты жарым ай үйдегілерге, ағама, яғни, маған әке орнына әке болған, қазірде қайынатам және де басқаларына білдірмедім. Кейіннен үйдегілердің бәрі маған қарсы шықты. Халық әртүрлі пікір айтты. Тек шешем Кишмиш маған қарсы келмеді. Тағы айта кетерім, бұл мәртебеге жетуіме, Васип көкемнің берген тәрбиесі, адамгершілігі болды. -Сіз адамдарды қалай оқып емдейсіз? -Бір жыл ораза толғанда тоғыз аурудың емі беріледі екен. Алматыға барып жеті жыл Абай мен Каблуков көшесінде жүйке ауруларын емдейтін ауруханадан адам алып бір айдан-алты айға, одан тоғыз, он екі айға дейін оқып емдедім. Оқу қ��н арқылы етке, сүйекке өтеді, оқытылған адам сезгенін айтады. Оқу соңында жынданған адамның жыны көрсетіліп, шығарылады. Құдайға шүкір, ұлтым түрік болса да Қазақстан азаматымын. 1976 жылы 2-ші қаңтардан 2014 жылға дейін, яғни 20-шы ғасырдан бастап, 21-ші ғасыр күні бүгінге дейін 39 жыл ораза ұстап келемін. Оқығанда ауру емі аяқ, саусақ, тырнақ ұштарынан тула бойына 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] TÜRKİYE'DEKİ AHISKA TÜRKLERİ FEDERASYON, VAKIF VE DERNEK YÖNETİCİLERİ İLE GEÇİRİLEN TOPLANTI Жүздеген ұлт өкілдерінің құтты мекеніне, Отанына айналған ұлан- байтақ Қазақстан жерінде өзге халықтармен қатар, түріктер де тату – тәтті өмір сүруде. Еліміздің тәуелсіздікке қол жеткізуі түбі бір екі халықтың арасындағы ұлтаралық және әралуан саладағы байланыстарды қалыптастырып, оны одан әрі жетілдіруге ықпал етті. Қазақстан жерінде жарты ғасырдан астам мекендеген түрік этносы республикадағы өзге ұлт өкілдері сияқты ел игілігі жолында еңбек етіп, дамуға өз үлестерін қосуда. «Біз – қазақстандықтармыз!» дейтін түрік халқы Қазақстанға қалай келді десек, ұлттар саясатында «бөліп ал да билей бер» қағидасын ұстанған Кеңес үкіметі Қап тауында ежелден тұрып келе жатқан бір түрік халқын бір – біріне қарсы қойып, тұрған аймақтарының атауымен: Ахыска түріктері, месхат түріктері, т.б деп бөліп – жара қарайтын еді. КСРО 6 шаш, басына, миының, басының, шашының, тұла бойы аяқтарының саусақтарының ұшына дейін қайтарылып оқылады. Бізді құдай жаратқан.Ілімім алдында барлық адам тең. Келгендердің барлығын тең дәрежеде көріп қабылдаймын. Оқытылған адамдардың көргенсезгеніне, есіткеніне қарап, Құдай маған қандай ауру емін бергенін біліп аламын. Оқыған кезде оқу күшінің қасиеті құпия емес. Секундтап, минуттап, сағат, күн, апта, он күн, ай, айлап, жылдап, он жыл, жиырма жыл, отыз жыл, қырық жылғы оразаға дейінгі сандар арасы менің білімімнің күші. Келген адам фамилиясы, аты, әке-шешесінің аты, туылған жылы, айы, сағат нешеде бірінші сеансқа қабылдағаны жазылады. 50 минут, яки 1 сағат арасында қанша адам болса да бір уақытта қабылдай аламын. Сол уақытта әр адамның тұла бойын ашып, буын-буынына дейін мен қайта жинап, не ауруы бар екенін біліп аламын. Менің дистанциялық оқитын қасиетім де бар! -Сіз қандай ауруларды емдей аласыз? -Әр аурудың емі бар. Тек бір аурудың емі жоқ , ол-ажал. Кілті Құдайдың қолында. Құдайтағала маған осындай күш берген, менен сізге көмек керек болса есігім ашық. Мынандай аурулар емделеді; острый психоз, сал, эпилепсия, экзема, перзент сүйе алмағандар оқытылады, ерлі-зайыптылардың екеуіне де оқимын. Қазір қолымда емделіп жатқан Нұрғалиев Айбек бар. Ол жігіт 10 жыл ауырып жүрді. 1998 жылы маған жолықты. Емдеу кезінде басқа адамдардың араласуымен ем тоқтатылды. Содан Шымкентте рухани ауруханада 4 жыл жатып 2 дәрежелі мүгедек, көк қағазға ілінген еді. 2002 жылы кездесіп, 4 жыл қолымда емделіп, кейін Алматыға әке-шешесінің қолына барды. Ол жерде үйленіп, отбасын құрды. Ұл-қызы бар. Дәл қазірдесоңғыемдеууақытынкүтүде. Мен емдеген ауру қайталанбайды. Рухани ауруханаларға барған жоқ. Міне, мен осылайша Құдайдың маған берген дарынын халқыма адал қызмет етіп ақтаудамын. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың жүргізген саясаты арқасында мен Қазақстанда ешқандай қиыншылық көрмедім. Қазақ халқы бізге қиналғанда киім, баспана, тамақ беріп, көкірегімізден итермей, өз бауырына алды. Мен қазақ халқына қарыздармын және осы қарызымды сіздердің қиналған шағыңызда өтегім келеді. Егер де жоғарыда атап өткен ауруларға шалдыққандар болса, есігім әрқашан ашық. Қолдан келгенше көмектесіп, сіздерді емдеуге үлес қосқым келеді. Алосман Асаноглы КАРАЕВ ТЭМҚ Сарыағаш филиалы DATÜB Başkanı ZİYAEDDİN KASSANOV Başkanlığında Türkiye'deki Ahıska Türkleri federasyonları,vakıf ve dernek yöneticileri ile 15-16 EYLÜL 2014 tarihinde İstanbul'da İntercontenental Hotel'de toplantı gerçekleştirdi. Türkiye'de yaşayan Ahıska Türklerinin sorunları ile ilgili DATÜB Türkiye sorumlusu Osman Çelik genel bilgilendirme yaptı. Çelik konuşmasında vatandaşlık işlemleri ile ilgili yaşanan sorunları anlattı ve çözüm önerilerini paylaştı. Toplantıda konuşma yapan Ertan Topçu TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) de devlet yetkilileri ile yaptığı görüşmeleri ve DATÜB adına yaptığı çalışmalar hakkında bilgi verdi. DATÜB Genel Koordinatorü Sadır Eibov Ukrayna'da savaş bölgesinde yaşayan ve evlerini terk etmek zorunda kalan Ahıskalı Türklerin durumları ile ilgili bilgilendirme yaptı ve konuyu yakından takip ettiklerini söyledi. DATÜB Genel Koordinatorü Sadır Eibov daha sonra DATÜB 2.kongresi ile ilgili organizasyon hazırlıkları ve yapılacaklar hakkında bir bilgilendirme sunumu yaptı. Sunumun ardından 2.kongre delegelerinin Türkiye'deki seçimleri ile ilgili komisyon kurulduve toplantıya Türkiye'den katılan 2 federasyon,vakıf ve dernek yöneticilerinden Türkiye'deki delege seçimleri ile ilgili komisyon üyeleri seçildi. Komisyonun yapılacak seçimler ile ilgili rapor hazırlaması ve bunu DATÜB yönetimine sunması kararı alındı. Toplantının son bölümünde federasyon, vakıf ve dernek yöneticileri sürgünün 70.yılı nedeni ile yapacakları çalışmalar hakkında bilgi verdi. DATÜB Başkanı ZİYAEDDİN KASSANOV kapanış konuşmasında Türkiye'de Ahıska Türkleri federasyon,vakıf ve derneklerin yöneticilerine yaptıkları çalışmalardan dolayı teşekkür etti. № 36 Қазақстан татулық пен бірлікті, бейбітшілік пен келісімді ту етіп отырған мемлекет. Татулық пен ұлттар достығын негізге алып отырған қазақ елі бүгінгі таңда 130-дан астам ұлт пен ұлысты құшағына сыйдырып, жарасымды тіршілік кешуде. Қазіргі кезде елімізде 800-ден астам этномәдени бірлестіктер бар екен. Олардың 35-і Алматы қаласында орналасқан. Биыл аталған этномәдени бірлестіктердің құрылғанына 25 жыл толып отыр. Олардың қатарында орыс, ұйғыр, татар, кәріс, украин, дүнген, неміс, шешен, ингуш, грек, еврей этнобірлестіктері бар. Осы айтулы мерекеге орай Алматыдағы республика сарайында салтанатты ісшара өткізілді. XXI ғасырдың ең басты заңы – татулық, деген еді Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының XXI сессиясында сөйлеген сөзінде. Татулық пен тыныштықты мемлекетіміздің басты тірегі деп атап өткен президент 2015-ші жылды - Қазақстан халқы Ассамблеясының жылы деп жариялап, оны «Астана – бейбітшілік пен келісім қаласы» ұраны аясында өткізуді ұсынған болатын. Алматыда өткен этномәдени бірлестіктердің 25 жылдығына арналған шара үлкен мерекенің бастамасы ретінде өз шым��лдығын ашты. Жиынға Алматы қаласының әкімі Ахметжан Есімов пен Қазақстан халқы Ассмаблеясы Төрағасының орынбасары, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының меңгерушісі Ералы Тоғжанов бастаған мемлекеттік құрылым басшылары, зиялы қауым өкілдері, үкіметтік емес ұйым мүшелері, сондай-ақ ірі мегополис Алматы мен еліміздің әр өңірінде тұрып жатқан ұлт пен ұлыстардың өкілдері жиналған. «Әр жылдары тарихи жағдайларға байланысты тағдырлар тоғысып, Қазақстанға қоныс аударған түрлі этнос өкілдері отандастар аталды. Қазақ жері қанша ұлт пен ұлысты бауырына басқан қасиетті шаңыраққа айналды. Бүгінде елімізде 130-дан астам этнос өкілдері тұрады, соның 120-сы осы Алматы қаласында тату-тәтті өмір сүріп, өсіп-өркендеп жатыр. Елбасының бастауымен құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясына біріккен этномәдени бірлестіктер ортақ мүдде үшін бірігіп еңбек етуіне, ел болашағы үшін жұмылып күресуіне ұйытқы болып келеді. Қазақстанның қол жеткен жетістіктері мен табыстарына елімізді мекен еткен түрлі этнос өкілдерінің қосқан үлесі зор», деп атап өтті шаһар басшысы Ахметжан Есімов. Президенттің Жарлығымен 1995 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылған болатын. Ол бүгінде бірегей институт болып танылған мемлекеттік құрылым болып есептеледі. Елбасы өз сөзінде «Қазақстан халқы Ассамблеясы – ол әрі іргетас, әрі бейбітшілік, рухани келісім мәдениетінің негізгі қағидаты. Ассамблея – бүкіл азаматтардың бүкілхалықтық өкілдері мүдделерінің инновациялық моделі және біздің жас демократияның табысты құралы. Ол бүкіл ел бойынша 820 этномәдени бірлестіктер қызметін шоғырландырады. Бұл дегеніміз 70 мың белсенділер. Ал осы жұмысқа барлығы 3 миллионнан астам адам қатысады», деген болатын. Қазіргі таңда Ассамблея мүшелері жергілікті мәслихаттардан бастап ҚР Парламентінің депутаттары, сондай-ақ мемлекеттік органдарда, бизнес қауымдастықтарында, түрлі ұйымдарда белсенді еңбек етіп, \"Ахыска\" еліміздің қарышты дамуы жолында еңбек етіп келеді. Биыл «ҚР Тіл туралы» Заңның қабылданғанына 25 жыл толып отыр. Осы айтулы мерекеге орай жер-жерде түрлі мәдени жобалар қолға алынып, өңірлердегі этномәдени орталықтардың ұйытқы болуымен шаралар ұйымдастырылып жүр. Мемлекеттік тілдің аясын кеңейтіп, насихаттау бағытындағы өз ойын қала басшысы былай деп сабақтады: «Бірлігімізді бекемдеп, елдігімізді еселейтін бірден бір құрал - мемлекеттік тіл деп білемін. Этномәдени бірлестіктер этносаралық татулықты нығайтумен қатар мемлекеттік тілді қолдану мен дамыту ісіне зор үлес қосып келеді. Алматы қаласы әкімдігінің қолдауымен этномәдени бірлестіктер жанында жексенбілік мектептер жұмыс істейді. Онда әртүрлі эт- нос өкілдерінің мемлекеттік тілмен қатар өздерінің ана тілдерін де үйренулеріне жағдай жасалған. Мемлекет басшысы атап өткендей, біз тыныштық арқылы тұрақтылыққа, татулық арқылы тұтастыққа қол жеткіздік. Мемлекетіміздің мерейін өсірген, елді қарқынды даму жолына жетелеген біздің айнымас ауызбіршілігіміз. Иә, тек ауызбіршілік қана береке-бірлікке, мерекелі тірлікке жол бастап, жарқын, жалпыға ортақ, кемел келешекке кепіл болатыны сөзсіз. Сондықтан да халқымыздың ең қымбат қазынасы мен құндылығы - бірлігімізді бұдан әрі де сақтай білуіміз керек. Ардақты ағайын, қашан да татулық пен тұрақтылықты ту етіп, ортақ Отанымыз - Қазақстан үшін аянбай еңбек ете берейік. Еліміз еңселі, мемлекетіміз тұғырлы, береке-бірлігіміз мәңгі болсын!», деді. Сондай-ақ Ахметжан Есімов қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі мәртебесінің нығаюына сүбелі үлес қосып келген халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының құрылғанына да биыл 25 жыл толғандығын атай келе, қоғам басшысын және қаланың өсіпөркендеп, ілгері жылжуына барынша үлестерін қосқан мерейтой иелерін, яғни 11 этномәдени орталық басшыларын алғыс хаттармен марапаттап, арнайы сыйлықтар табыстады. Өз кезегінде Қазақстан халқы Ассмаблеясы Төрағасының орынбасары, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының меңгерушісі Ералы Тоғжанов 2015 жылғы Ассамблея жылын атап өту шарасы Алматы қаласынан басталғандығын атай келе, бұл Ассамблеяның құрылымы тұрғысынан аталып жатқан дүние еместігіне тоқталды. Оның айтуынша, бұл ең алдымен елбасының бастаған бейбітшілік саясатын тойлау жылы, бірлік саясатын тойлау жылы, бүкіл халқымыздың елдігін тойлау жылы. «Ассамблеяның қабылданған 2020-шы жылғы стратегиясында «Қоғамдық келісім» күн тәртібіне қойылды. Ең алғашқы күннен бастап біздің стратегиялық бағытта дамуымыз да, ең негізгі саясатымыз да сөз жоқ осы сұрақтармен тікелей байланысты. Қазақстанда тұратын әрбір ұлт өкілдерінің, қоғамдық ұйымдары да құрылды. Жан-жақты дәстүрсалтын білуіне де мүмкіндік жасалды. Бүгінде бір де бір елімізде тұратын өзге ұлттың адамдары басқа әңгіме, басқа ой айта алмайды. Олай болса, Қазақстанға жаны ашитын әрбір еліміздің азаматы бірліктің жолында ғана қызмет жасауы керек», деді. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының XXI сессиясында ел Үкіметіне Ассамблеямен бірлесе отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен Коституцияның 20 жылдығын өткізу бойынша Ұлттық іс-шаралар жоспарын дайындап, жүзеге асыруды тапсырған болатын. Және Ассамблеяның 20 жылдығына арналған «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» мега-жобасының басталғанын тілге тиек еткен еді. Бүгінгі таңда мемлекет басшысының тапсырмалары Алматы қаласында бедер бояуын бойына жинаған Қазақстанның болашақта XXI ғасырда сенімі мен үмітінің мол екенін мен мақтанышпен, қуанышпен айта аламын. Осыншама ұлт пен ұлыстардың бөлінбес бір бөлшегі - Қазақстанның түрік диаспорасы қазақ халқының мәдени, рухани жағына жақындасып, достық пен ынтымақта туған ағаінідей болып, олардың қуаныштары мен күйініштерін бірге бөлісіп, мемлекетіміздің экономикасын дамытуда, халқымыздың мәдениетін гүлдендіріп, халықаралық деңгейде қазақ мемлекетінің көк байрағын желбіретіп, бүгінгі тәуелсіздігімізді нығайтуға ат салысып келеміз», деді. Бүгінде еліміздің әр өңірінде тұрып жатқан этнос өкілдерінің өз тарихы мен мәдениетін, салт-дәстүрін сақтап, ана тілдерін меңгерулеріне барлық жағдай жасалған. Бір ғана Алматының өзінде жүйелі түрде іске асырылуда. Философия ғылымдарының докторы, Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі Қазақбай Таштемірұлы осы бағыттағы атқарылып жатқан жұмыстардан хабардар етті. Оның айтуынша дайындық осыдан бір ай бұрын басталған. «Медеу ауданының әкімі және Алматы қаласы Ассамблеясының хатшысымен бірлесе отырып «Достық үйінде» ісшара өткіздік. Әлеуметтік жағдайлары нашар адамдарға қаржылай көмек көрсетіп, 20 себет табысталды. Бұл игілікті шара «Жанұя» атты балалар 35 этномәдени орталық, 5 ұлттық театр, 12 жексенбілік мектеппен қатар 8 ұлттың тілінде газеттер шығып тұрады. «Мұның барлығы елбасының жасап отырған қамқорлығының арқасы», - дейді Республикалық ұйғыр этномәдени орталығы қоғамдық бірлестігінің төрағасы Шаймардан Нурумов. «Қазір Қазақстанда 300 мыңға жуық ұйғыр тұрады. Республикалық ұйғыр этномәдени орталығының құрылғанына 20 жылдан асты. Қазақстанның әрбір облысында біздің филиалдарымыз бар. Биыл Алматы қаласындағы үйінде жалғасын тапты. Саябаққа бірнеше орындықтар орнатып бердім. Бұл елбасының «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» мегажобасының аясында өтті. Медеу ауданынан кейін эстафетаны Түріксіб ауданына өткіздік. Олардан кейін басқа аудандарда да жалғасын табуда. Ал жыл соңында үлкен кітап шығаруды жоспарлап отырмыз. Оның қаржылай жағын қамтамасыз ететін мен. Онда тәуелсіздік күніне орай «Жол картасы мега жобасы барысында Алматы қаласындағы барлық аудандардың атқарған жұмыстары баяндалып, суреттермен безендіріліп, елбасына тапсырылады». Сондай-ақ, Қазақбай аға Қазақстанда тұрып жатқан ұлттардың ел тәуелсіздігін нығайтуға өз үлестерін қосып отырғандарына тоқталды. «Бүгінде береке-бірлігі мен ынтымағы жарасып, әлемдік қауымдастықтың алдыңғы көшінде келе жатқан қазақтың қасиетті жерінде дәулетін жинап, ұрпағын жайған этностар, міне бүгін 25 жылдық той думанды өткізіп жатырмыз. Бүгінде қазақтың қасиетті жері ұлт пен ұлыстардан, дін өкілдерінен құрылып, жерінің барлық ұйғыр мәдени орталығына 25 жыл толып отыр. Біздің алдымызда тұрған мақсат - елбасының қойған тапсырмаларын орындау. Бүгінгі таңда маңызды нәрсе – бірлік пен ауызбіршілігіміз. Соны сақтап қалу біздің ең негізгі жұмысымыз деп есептеймін. Елбасымыздың сарабдал саясатының арқасында, Қазақстан халқы Ассамблеясының дұрыс жұмысының арқасында жақсы өмір сүріп жатырмыз. ��іздің ұйғыр тіліндегі 67 мектебіміз бар, республикалық театрымыз бар, ұйғыр тілінде газет шығып тұрады. Қазіргі таңда келесі жылы болатын Ассамблея жылына дайындықты бастап кеттік. Онға тарта түрлі деңгейдегі іс-шаралар өткізуді жоспарлап отырмыз. Оның барлығы халықтың достығы мен бірлігіне арналатын болады», - деп атап өтті. Алматы қаласы этномәдени бірлестіктерінің 25 жылдығына арналған шара соңы Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен және әр ұлт өкілдері өнерпаздарының дайындаған мерекелік концертіне ұласты. Айна ТӨЛЕУТАЕВА 7 8 № 36 \"Ахыска\" 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] 7 8 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 \"Ахыска\" Hayatında sadece bir kez hacca gidebilen Peygamber Efendimiz şöyle buyurdular: «Makbul haccın bir tek karşılığı vardır, o da cennettir.» Пророк Мухаммед (мир ему и благословение Аллаха) сказал: «Всякий, кто совершит хадж, не совершив при этом ничего непристойного и греховного, вернется из него таким же, как в тот день, когда родился – чистым и безгрешным». (Бухари и Муслим). Х адж является пятым столпом ислама и должен быть совершен мусульманином один раз в жизни. Паломники, устремившиеся к дому Аллаха, являются Его гостями. И тому, кто прибудет в дом Аллаха, Он окажет щедрость по своей милости. Хадж предоставляет человеку возможность увидеть священные места и провести некоторое время там, где взошло солнце ислама. Каждый год паломники из числа турок-ахыска благодаря президенту правления Турецкого этнокультурного центра РК Зиятдину Исмихановичу Касанову отправляются в Мекку в хадж, дабы испытать неописуемую радость и помолиться на священной земле. В этом году в Алматы состоялось очередное ежегодное мероприятие, с которого мы проводили наших паломников в благословенный путь. В этом году Зиятдин Касанов и его близкие помогли 41 человеку отправиться в хадж и ступить на святую землю. Поддержал его в этом и бизнесмен Тавабир Чикаев, который помог отправиться в Мекку пятерым паломникам. Общая численность паломников в этом году составила 51 человек, пять из них отправились в Мекку за свои средства. Перед тем, как отправить паломников в путь, председатель комитета религии ТЭКЦ РК Фуат Учар ознакомил их с некоторыми правилами, а также упомянул о достоинствах хаджа, пожелал им легкого пути и принятия благих деяний Всевышним Аллахом. Невозможно описать ту радость и счастье паломников, которое искрилось у них в глазах, и их бесконечную благодарность спонсорам и организаторам за то, что они предоставили такую возможность помолиться на священной земле Аллаха. Айдамир Бадалов из г. Шымкент не смог сдержать слез, когда рассказывал нам о своих чувствах: «Когда мне позвонили и сообщили, что я могу посетить хадж, я сначала не поверил, а затем просто не смог сдержать своих слез, ведь это такая милость», - признается он. Гуласар Касанова и Паллы Ибрагимова (Алматы) также выражали огромную благодарность Зиятдину Исмиханович�� за помощь в таком благовидном деле. Ранее они не совершали хаджа, а только мечтали о том, что когда-нибудь посетят благословенную Мекку, и на этот раз их мечты сбылись. Не смогла скрыть своих эмоций и Рафикат Ламаева (Шымкент): «Я в каждой молитве, поднимая руки к небу, просила Аллаха, чтобы Он позволил мне поехать в хадж. Аллах услышал мои молитвы. Пусть Аллах хранит семью Зиятдина Исмихановича за все добро, что они делают. Я буду молиться за них в Мекке», - признается Рафикат Ламаева. Среди паломников были не только представители турокахыска. Арыскуль Тойшиева из с.Акбулак ЮКО, которая совершает пятикратный намаз и читает Коран, была очень счастлива, что ей предоставили возможность совершить пятый столп ислама – совершение паломничества к дому Аллаха. Также можно отметить и Турсунбай Рабита – представителя Ассамблеи народа Алматинской области, который был безмерно рад, что в этом году посетит священную Мекку. В свою очередь Балкыя Балкладзе выразил благодарность Тавабиру Чикаеву за предоставленную возможность совершить хадж: «Сам я из г.Иссык, много лет я там имам в местной мечети. У меня исламское образование, и я много читал о достоинстве того, кто совершит хадж. Я всегда мечтал об этом и имел намерение поехать в Мекку. Сегодня я очень счастлив и выражаю огромную благодарность Тавабиру Чикаеву, который помог мне осуществить мою мечту», - сказал Б.Балкладзе. Мы желаем всем паломникам всего наилучшего, чтобы Аллах принял их священное путешествие и воздал им за это благом. Тахмина ДЫГАЕВА H er yıl geleneksel olarak Ahıska Türkleri hacı adaylarını uğurlama töreni bu yıl da Kazakistan'ın eski başkenti Almatı'da yapıldı. Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkanı Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov ve Kassanov ailesinin finanse ettiği hacı adayları bu senede kutsal topraklara gitmenin sevincini yaşadılar. Kassanov ailesinin yardımlarıyla hacca gidecek ekonomik gücü olmayan Ahıskalı Türklerden 51 kişi için Ahıska Kültür Merkezinde seminer ve uğurlama programı düzenlendi. Programda bir konuşma yapan Din Görevlisi Fuat Uçar hacı adaylarına kutsal topraklarda nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda geniş bilgi verdi. Daha sonra uymaları gereken kurallar hakkında bilgi vererek seminer programı tamamladı. Bu seneki hac organizasyona Kassanov ailesine Tevabir Çıkayev'de katkı verdi. Hacı adayları ise kendilerine katkı sunanlara teşekkürlerini bildirirlerken sevinçleri gözlerinden okunuyordu. Kutsal topraklardan kendilerine bu imkanı sağlayanlara ve tüm Ahıska Türklerine topluca dua edeceklerini belirten hacı adayları vatanın geri kazanılması ve tarihte çiğnenen haklarının geri alınması için ayrıca dua edeceklerini belirttiler. Herkeze mutlu bir yolculuk dileyen Dünya Ahıska Türkler Birliği Başkanı Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov şunları konuştu: - Değerli hocalarımız, misafirlerimiz hepiniz hoş geldiniz. Bugün gerçekten çok hayırlı bir iş adına burada bulunuyoruz. Allahın emri olmazsa Hac hiç kimseye kısmet olmaz. Büyük bir yola çıkıyorsunuz. İslamın en büyük comart olmak meselesidir. Allahın altında, Allah sizlere en büyük yol nasib etmiş. En büyük sebep Allah'ın bize verdiği bu imkan. Bugünkü bu organizasyonu hazırlayan Fuat hocamıza teşekkür etmek istiyorum. İş adamlarımızı söylerken, istiyorum ki onların her konuda işlerimize katılması ve yardımları olsun. Bu Hac organizasyonunu ve diğer organizasyonları DATÜB adından da yapıyoruz. 9 ülkede yaşayan ahıskalılara biz el atıyoruz. Burada Almatı, Şımkent ve Taraz'dan gelen hacilarımız vardır. İçinizde bu sene gidemeyenler vardır, kusura kalmayın, İnşallah gelen senede sizlerde gidersiniz. Büyük yola çikıyorsunuz, Allah yolunuzu açık etsin, bütün yaptığı dualarınızı Allah kabul etsin. Huseyın İsmihanoğlu Kassanov - Bugün hayatın en önemli yoluna çikıyorsunuz, Allah yolunuzu açık etsin. Elbette hepinizin yüreğinizde bir niet vardır, Rabbim o nietinizi kabul etsin. Hacca milletimizi göndermek bizim ailemiz için çok önemli bir noktadır. Umarım bizlere bakarak, başka iş adamlarımız da bu projede bize yardımda bulunurlar. Allah bizlere böyle imkanlar verdiğinden sonra, biz milletimiz adına çalışmalıyız. Değerli hacılar fazla zamanınızı almayalım, bugün hacca gitmek fiziki olarak eskisine göre daha kolay olabilir ama -günümüz insanının kolaya alışmış olduğunu, zora gelemediğim de düşünürsek - bilhassa manevi gereklerini yerine getirme bakımından günümüzde Hac her zamanki kadar, belki daha da zor olmaya devam ediyor. Daha yola çıkmadan yapılacak işler var. Tekrar Allah yolunuzu açık etsin, dualarınızı kabul etsin. Ahıskalı hacı adayları vedalaşma programı ardından dualar eşliğinde kutsal topraklara uğurlandılar. P.S. Bütün hacı adaylarımızın böylesine makbul, hayırlı ve dönüştürüp düzeltici bir Hac yapmalarını niyaz ediyorum. Zeynep ALİYEVA Жања ќонаќ ‰й пайдалануѓа берiлдi Алматыда «Премьер Алатау» мейманханасы қайта қалпына келтіру жұмысынан кейін өз есігін айқара ашты. Алматының көрікті жерінен орын тепкен кешеннің қабырғасы 1974-ші жылы қаланған болатын. Содан бері 1997 және 2001 жылдары екі рет жөндеу жүргізілген екен. Соңғы он жылдан астам уақыттан бері күрделі жөндеу көрмеген мейманхана 2014-ші жылы қайта қалпына келтіріліп, заман талабына сай етіп жаңартылды. Халықаралық тұрғыдағы Отель және Бизнес-Орталықтан тұратын кешен қолайлы жерде, қаланың экологиялық таза аймағында орналасқан. Осында тоқтаған қала қонақтары мен туристер көркі көз тартар «Көк Төбе», атақты «Медеу» мұз айдыны, «Шымбұлақ» тау шаңғы кешеніне еш қиындықсыз жете алады. Әрі мұнда қаланың кез-келген аймағынан қатынауға мүмкіндіктер қарастырылған. К ешеннің ресми ашылуына Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы премьер-министрі болған Сергей Терещенко, Алматы қаласының Бас архитекторы Ғабит Садырбаев, сондай-ақ мемлекеттік мекемелердің басшылары, бизнес қауымдастықтың өкілдері мен Түркия елінен арнайы келген меймандар қатысып, жүрекжарды тілектерін жеткізді. «DATÜB» Бүкіләлемдік түрік-ахыска қауымдастығының төрағасы, Қазақстан Республикасындағы түрік этномәдени орталығының басқарма президенті Зиятдин Касанов ашылу салтанатына жиналған қонақтарды жаңарып, қайта түлеген кешеннің бүгінгі келбетімен таныстырып өтті. Ол «Премьер Алатаудың» қаладағы ең көне әрі көрікті кешен екендігіне тоқталды. «Соған қарамастан, тозығы жеткен ғимараттың қазіргі аһуалы тиісті деңгейде емес еді. Сондықтан да кешеннің қайта қалпына келтіру жұмысына жас, жігерлі азаматтарды тарттық. Олар 5 айдың ішінде 36 қонақ үй номері мен Бизнес-орталықтың құрылысын күрделі жөндеуден жүргізіп үлгерді», - деді. Мәлім болғандай, мұнда заманауи бөлмелермен қатар, банкет залдары, мейрамхана да жұмыс жасайды. Сонымен қатар, кешен басшылығы алдағы уақытта спа-салон, фитнес зал және қонақтардың еркін әңгімелесіп, тынығуына арналған кофехана ашуды да жоспарлап отыр. Сөз алған меймандар, қала үшін маңызы зор кешеннің жаңарған, талапқа сай жабдықталған заманауи келбетіне таңданыс білдіріп, шаһар халқы мен қонақтарының дем алып, уақыттарын тиімді өткізетін орын болатындығына тілектес екендіктерін жеткізді. Бүгінгі таңда «Премьер Алатау» Отеліндегі номерлер барлық қажетті құрылғылармен жабдықталған. Стандарт бөлмелерден бөлек, люкс және жартылай люкс санатындағы но- мерлерде желдеткіш, кабельдік ТВ, душ, мини-бар, фен және сұранысқа сай басқа да қажетті құрал-жабдықтар орнатылған. Мұндағы қызмет көрсететін мамандар әлемнің түкпір-түкпірінен келетін қонақтарды жылы жүзбен қарсы алып, қазақтың қонақжайлылығын, достық пейілін көрсетуге дайын. Сондай-ақ, қаланың іскерлік аймағында орналасқан кешеннің бір бөлігіне Бизнес-Орталық жайғасыпты. Мұнда 150-ге жуық компания орнығып, жұмыс жүрзгізуде. Бұл жерде іскерлік орта үшін қолайлы жағдай туғызылған. Ғимараттың 8-ші қабатында дәмхана бар. Бизнесорталықтың негізгі мақсаты жалға алушы компанияларға барынша жағдай жасау. Елімізде туризмді дамытуға ерекше көңіл бөлініп келеді. Осыған орай Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы бекітілген болатын. Әлемдік экономиканың бүгінгі таңдағы даму жағдайында туризм қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі болып есептеледі екен. Бүкіләлемдік туристік ұйымның деректеріне қарағанда, туризм автокөлік, химия және отын өнімдерінің экспортынан кейінгі төртінші орынды алады. Қазақстан географиялық сипаты жағынан алып қарағанда Орталық Азиядағы ең ірі мемлекет болып есептеледі. Сондықтан да болар соңғы жылдары жері кең, табиғаты әсем, кең байтақ Қазақстанның көрікті жерлерін тамашалап көргісі келетін туристер саны арта түсуде. Көптеген ірі халықаралық бірлестіктерге мүше Қазақстан саяси-әлеуметтік, сауда-экономикалық, сонымен қатар гуманитарлық салалар бойынша сындарлы сұхбат жүргізіп, өзінің ұтымды ойларымен ғалам назарын аударуда. Еліміздің ЕҚЫҰ, ШЫҰ және ИЫҰна төрағалық еткені де белгілі. Сондай-ақ, VII қысқы Азия ойындарын өткізіп, спорт саласында да жетістіктерге жетіп жүрген қазақ елі «ЕХРО-2017» көрмесін және «Универсиада – 2017» ойындарын өткізуді де жоспарлап отыр. Осындай игі шаралардың арқасында Қазақстанға келушілер саны арта түспек. Бұл өңірлерде қонақ үйлер қызметтеріне деген сұранысты жоғарылата түсері һақ. Осы орайда, келбеті көз тартатын, заман талабына сай жабдықталған, халықаралық сапа стандарттарына сәйкес «Премьер Алатау» Отелі меймандарға сапалы қызмет көрсетіп, барлық мүмкіндікті жасайтын болады. Айна ТӨЛЕУТАЕВА Любое дело, порученное молодежи, приобретает совершенно иной характер и масштаб. Инициативность и энтузиазм молодых людей не знают преград. Они идут в ногу со временем и мыслят по-новому. И именно на талант и энергию молодежи сделали ставку старшие братья Касановы – Зиятдин и Хусейн, передав часть своего бизнеса своим сыновьям и предоставив им свободу в действиях, развитии и творческом полете. 24 сентября состоялось торжественное открытие гостиницы и бизнес-центра «Премьер Алатау» после реставрации. Работы по возрождению одного из кра- сивейших объектов нашего города взяли на себя новоиспеченные предприниматели: Мурат Касанов, Тельман Касанов, Мурат Караев, Вани Шахид Башир и Мамед Ша- милов. Большой вклад в это дело внес советник и наставник молодых бизнесменов Ильхам Балчылар. На мероприятии присутствовали: первый премьерминистр РК Сергей Александрович Терещенко, главный архитектор города Алматы Габит Султангалиевич Садырбаев, бизнесмены – представители крупных турецких компаний, представители посольства и Генерального консульства Турции, профессор, один из видных деятелей Курдского этнокультурного центра Азиз Зияевич Алиев, профессор, генеральный директор завода «Дионис» Родик Гайкович Мнацаканян, 9 10 № 36 \"Ахыска\" директор проектной фирмы, заслуженный архитектор РК Сайран Ахметжанович Фазылов и многие другие известные люди города и страны. Торжественный вечер открыл председатель Всемирной ассоциации турок-ахыска, президент правления Турецкого этнокультурного центра РК Зиятдин Исмиханович Касанов: - Дорогие друзья! Рады вас приветствовать на открытии нашего отеля и бизнес- центра. Гостиница построена в 1974 году – это одно из самых красивых и уникальных строений нашего города. Последнее обновление производилось в 2001 году, поэтому она уже была не в лучшем состоянии. И вот, четыре месяца назад группа наших молодых ребят своими силами произвела реставрацию здания. Спасибо им большое, что взялись за это дело, я считаю, что у них все получилось. Выступивший затем Сергей Александрович Терещенко отметил, что гостиница долгое время находилась в неприглядном состоянии и теперь, благодаря молодым ребятам-бизнесменам, она приобрела новую жизнь. «Здесь хороший банкетный зал, ресторан. А вскоре в гостинице будет открыт новый SPA-салон, сооруженный мастерами из Южной Кореи, одна из лучших на сегодня кофейня «Мадлен», фитнесклуб и другое. Капитальный ремонт своими силами за короткое время сделали молодые ребята. Поздравляю всех алматинцев с открытием обновленной гостиницы». Главный архитектор г.Алматы Габит Султангалиевич Садырбаев сказал: - Уважаемые горожане! Поздравляю вас со знаменательным событием! Сегодняшнее открытие гостиницы приравнивается к открытию нового объекта. Эта гостиница по праву считается архитектурным украшением проспекта Достык нашего города. Здесь всегда было много народу, в этом месте люди встречаются, общаются, радуются жизни. Здесь всегда происходит много событий. Для меня было прият- ным сюрпризом, что молодые люди произвели реконструкцию здания и вдохнули в него прекрасный современный дизайн. Профессор Родик Гайкович Мнацаканян произнес свое поздравление: - Дорогие мои юные друзья! Благодаря вам эта гостиница обрела новый облик и новую жизнь. Здесь я любил проводить время в молодости. И сегодня, присутствуя на открытии, я словно ощущаю возвращение моих молодых лет. В прошлом году 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] 9 наша молодежь правильно понимает свои задачи. Они улучшают архитектурные объекты нашего города. Хочется, чтобы они внесли свой вклад в развитие экономики нашей страны. Старшие Касановы вырастили достойных детей, и они уже смогли показать это на деле. Дети в этой семье воспитаны в духе уважения и патриотизма. 10 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] 27 Eylül'de 2014 yılı Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı heyeti ve T.C. Almatı Başkonsolosumuzla birlikte Almatı'da Ahıska Merkezimizi ziyaret ettiler. Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Doç. Dr. Yusuf TEKİN´Bey ve beraberindeki heyetle beraber olduk. Ayrıca, Ahmet Yesevi Üniversitesi Müdürü Doç.Dr. Nezat Şimşek, T.C. Astana Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Galip Esmer, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürü Semih Aktekin, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürü Y.Ziya Yediyıldız, T.C. Almatı Başkonsolosu Suphi Atan'da katıldılar. Misafirleri karşılıyan Dünya Ahıska Türkleri Birliği Başkanı Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov tanıtılma yaptıktan sonra konuşmalarında Ahıska Merkezinin faaliyetleri hakkında kısaca bilgi verdi: Все гости произнесли много теплых слов и пожеланий. Вечер получился добрым, душевным и подомашнему уютным. Люди, Tüm faaliyetlerimiz ülkemize yararlı olmak hedefleniyor. Bizim bölgesel, ilçe ve köy ofislerimiz var. Kazakistan'da bütün etnik grupların dil, gelenek ve kültürün gelişmesi için tüm koşullar yaratılmıştır. Bizim için eğitim - ayrı bir konu. Biz gençlerimizin kaliteli bir eğitim almaları için bir sürü işler yapıyoruz. Her sene Ahıska gençlerimizi Türkiye üniversitelerine girmek için yardımda bulunuyoruz. Milletimizin %70 köylerde yaşıyorlar. Bu- мы в этой гостинице встречали знаменитого французского шансонье Шарля Азнавура, которому сейчас 90 лет, и он произнес такую фразу: «Только здесь, в Алматы я понял, что жизнь в 90 лет только начинается!» Давайте и мы стараться, чтобы прожить много лет в нашем прекрасном городе. Сейчас я от всей души говорю большое спасибо нашей молодежи за возрождение достопримечательностей нашего города. Заслуженный архитектор РК Сайран Ахметжанович Фазылов: - В нашей молодости это было местом встреч молодежи, мы видим, что так и осталось по сей день. Я очень рад, что этот объект, имеющий историческую ценность, сохранился и прошел стадию великолепной реконструкции. Вы возродили гостиницу и дали ей новую жизнь. Спасибо вам за ваш труд! Профессор Азиз Зияевич Алиев сказал: - Радость сегодняшнего дня заключается в том, что пришедшие на праздник, приятно отдохнули и зарядились целым ворохом позитивных впечатлений и эмоций. Жанна АЖМУХАМЕДОВА Okan University International Office Tuzla Campus Akfirat Tuzla 34959 Istambul\/Turkey Tel. +90 216 677 16 30, fax. + 90 216 677 16 47 e-mail: [email protected] г.Астана, моб. + 7 701 476 42 51 E-mail: [email protected] Для подробной информации Посетите наш сайт www.International.okan.edu.tr ОО «Женщины Ахыска» поздравляют учителей с их профессиональным праздником! Дорогие педагоги! В этот прекрасный осенний день вся страна традиционно отмечает праздник людей самой гуманной и искренней профессии – учителей. «Нет ничего труднее, чем обучать: учить мы все способны и даже склонны, а вот научить дано далеко не каждому». Вы в совершенстве владеете этим секретом и щедро делитесь знаниями со всеми учениками. Ваши усилия обязательно принесут стране и миру огромную пользу – кто знает, каких высот достигнут ваши ученики? И почему-то нет сомнений, что каждый из них сумеет проявить себя с самой лучшей стороны, чтобы в один прекрасный теплый осенний день вернуться в родную школу и сказать вам: с Днем учителя! № 36 \"Ахыска\" Құрметті Айваз Магадиевич! gün biz Kazakistan'ın 40 orta okulunda Türkiye Türkçesine destek veriyoruz. Ondan dolayı TİKA yardımıyla Talgar şehrinde Kazak-Türk Lisesi açtık. Çok güzel oldu, 4 dilde eğitim var İngilizce, Kazakça, Rusça ve Türkçe. Okuyan çocukların %50 Ahıska Türkleri, %50 de kazak çocukları. Maddi durumu iyi olmayan, ama iyi okuyan çocuklara biz yardımda bulunuyoruz. Biz en büyük emek eğitime veriyoruz. Kazakistan boyunca 11 vilayetlerde derneklerimiz vardır. Derneğimizin eğitim, din, kültür, iş adamları, spor, kadınlar, gençlik, hukuk ve aksakallar komiteleri vardır. DATÜB de çok büyük işler yapıyor. Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Doç. Dr. Yusuf TEKİN Ahıska Merkezinin Eğitim Komitesi çalışmalarıyla tanıştıktan sonra, düzgün yüklü sistem çalışmasını kaydetti. Konuşmanın önemli bir konusuda konuşuldu, Ahıska gençlerin Türkiye'de eğitim almaları. Bu konuda bir çok sorular oldu ve yanıtlar verildi. Konuşanların ricalarını ve sorunlarını Milli Eğitim Ba- kanlığı tarafından, yani Doç. Dr. Yusuf TEKİN tarafından nota alındı. Kendileri her konuda Ahıska Türk Merkezine, özellikle eğitim hakkında yardımda bulunmalarını belirttiler. İki saat süren görüşme \"Kazakistan\" Hotelinde öğle emeğiyle sona erdi. Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov faydalı bir görüşme olduğu için, Doç.Dr. Yusuf Tekin'e ve beraberindeki heyete bu ziyaretten dolayı teşekkürlerini bildirdi. Zeynep ALİYEVA Сарыагашский филиал ТЭКЦ поздравляет с 60-летним юбилеем заместителя председателя – Аслана Муслимовича Мусаева! Аслан Муслимович Мусаев родился 18.09.1954 года в отделении Садвинтрест совхоза Капланбек. После окончания школы, в 1971 году Аслан Муслимович поступил на математический факультет Государственного педагогического института им. Крупской (впоследствии им.М.Ауэзова) города Шымкент. Окончив институт в 1975 году, он был направлен по вызову в свой родной Сарыагашский район. Свою трудовую педагогическую деятельность Аслан Муслимович начал с августа 1975 года в стенах своей родной сельской школы имени Комсомола. С августа 1981 года был назначен организатором внешкольной, внеклассной и воспитательной работы в средней школе №2 имени Ильича. После прохождения курсов повышения квалификации руководителей школ в г. Кызылорда был назначен в 1985 году директором городской вечерней школы. Аслан Муслимович хороший организатор, активный участник многих общественных мероприятий, проводимых как в стенах школ, где работал, так и в масштабах района и области. Сейчас он является председателем профсоюзного комитета школы, организатором различных мероприятий. За свой труд он неоднократно отмечался руководством школы, РОНО и ОблОНО. Сегодня Аслан Муслимович – учитель высшей категории, продолжает работать в родном селе. На сегодняшний день он один из известных в районе, области и республики профессиональных ведущих. Ведёт свадьбы, юбилеи, вечера на турецком, азербайджанском и русском языках, также владеет казахским и узбекским языками. В Сарыагашском районе в июне 2004 года был создан Турецкий этнокультурный центр. Со дня его образования и по сегодняшний день Аслан Муслимович является заместителем председателя центра. Вся идеологическая, культурно-массовая работа центра лежит на его плечах. Он принимает участие в организации, в подготовке мероприятий и сам же их проводит, одним словом, это один из самых активных членов Совета Сарыагашского филиала ТЭКЦ. Сарыагашский филиал ТЭКЦ желает Аслану Муслимовичу долгих лет жизни и творческих успехов! Сарыагашский филиал ТЭКЦ Сізді бүгінгі есте қаларлық елеулі мерекеңізбен – өте әдемі әрі мәнді 55 жасқа толуыңызбен мерейлі Меркі ауданының жұртшылығы атынан шын жүректен құттықтаймыз! Еңбек жолыңызды «Красный восток» колхозында қарапайым жұмысшы болып бастаған Сіз, осынау жылдар белесінде ауыл шаруашылығы және спорт салаларында қызмет етіп, бүгінде аудан әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімінде ақылман басшы болсаңыз, «Ахысқа» этномәдени бірлестігінің жетекшісі, іскер ұйымдастырушы, жарқын бастамалардың қолдаушысы ретінде танылдыңыз. Сізді өмірден тоқығаны мол, кең ойлап, қамқор қолын ұсынып жүретін аяулы азамат ретінде жақсы білеміз. Өзіңіз еңбегіңізді арнаған саланы дамытуға сіңірген белсенді қызметіңіз, жаңалықтарды енгізуде озық ойлайтын кемел қабілетіңіз тәнті етпей қоймайды, жастарға, келер ұрпаққа ұлағатты ұстаз, өнегесіз. Қызметтес әріптестеріңіз Сіздің адамгершілігіңізді, адалдығыңызды, іскерлік қасиетіңізді құрметтеп, үлгі тұтады. Қадірлі Айваз Магадиевич! Алдағы уақытта да еңбегіңіз жемісті болып, өмірдің асқарлы белестерінде абырой биігінен көріне беруіңізге тілектеспіз. Шаңырағыңыздан шаттық үзілмей, шат – шадыман ғұмыр кешіңіз. Деніңізге саулық, отбасыңызға амандық тілейміз. Ізгі тілекпен, Меркі ауданының әкімі Б.Көпбосынов Меркі ауылы Всемирная ассоциация турок-ахыска, Турецкий этнокультурный центр РК и все его филиалы, газета «Ахыска» поздравляют с 55-летним юбилеем председателя Меркенского филиала ТЭКЦ АЙВАЗА МАГАДИЕВИЧА ОСМАНОВА! Желаем Вам, чтобы жизнь Ваша была наполненной радостью, чтобы ничего важного не было упущено, а все планы и мечты сбывались. Пускай дом Ваш будет полной чашей, работа спорится, а вокруг всегда будут готовые подставить плечо родные и друзья! 12 11 № 36 \"Ахыска\" 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] 11 DATÜB VATANDA YAŞAYAN AHISKALILARIN SORUNLARINI DİNLEDİ Ahıska'ya serbest göç kapsamında gelerek yerleşen Ahıska Türkleri ile toplantılar yapan DATÜB Genel Başkan Yardımcısı ve Avrupa Temsilcisi Burhan Özkoşar vatanda yaşayan Ahıskalıların sorunlarını dinledi. 1944 yılında yurtlarından sürülen Ahıska Türkleri Sovyetler Birliği döneminde uzun yıllar Vatana dönmenin mücadelesini verdiler. Beraberinde aynı yıllarda sürülen diğer toplumlar vatanlarına dönerlerken vatanına dönemeyen tek toplum Ahıska Türkleri oldu. Sovyetler Birliği içinde tüm bölgelere gitmelerine izin verilen Ahıska Türklerine sadece Ahıska kapıları kapalıydı. Ancak Ahıska Türkleri vatandan hiç uzaklaşmadı. Her fırsatta vatana dönmenin yollarını arayan Ahıska Türklerinden bazıları bireysel verdikleri mücadeleyi kazanarak Ahıska ve köylerine yerleşmeyi başardılar. Her türlü baskıya direnen Ahıskalılar vatana yerleşmeyi başardılar. Ahıska şehir merkezi ve köylerinde toplam sayıları 39 aile olan Ahıska Türklerinin birçok sorunları olduğu bildirildi. Eğitim hakkı engelleniyor Evlerin fiyatı yükseltildi Vatandaşlık bekliyorlar Bölgeye giden Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkan yardımcısı ve Avrupa Temsilcisi Burhan Özkoşar vatanda yaşayan Ahıskalı Türkler ile toplanarak sorunlarını dinledi. İlk toplantı Bahtiyar Azizov'un (Azizoğlu) evinde yapıldı. Evde misafir olarak kalan Kerim Gafurov (Gafuroğlu) Rusya Federasyonu'na bağlı Nalçik kentinden geldiğini söyleyerek iki haftayı geçtiğini halen kendi bütçelerine uygun oturacak bir ev bulamadıklarını belirtti. Rusya'dan ceplerinde 20 bin dolar ile geldiklerini, normalde 10-15 bin dolara satın alabilecekleri evlere 25-30 bin dolar istendiğini, ev fiyatlarını mahsus artırdığından yakındılar. Bazı köylerde Ahıska Türklerine ev sattırmadıklarının altını çizen Gafurov \"Biz her ne pahasına olursa olsun vatana gelmek istiyoruz. Vatanda yaşamak istiyoruz. Vatanımızı kazanabilmemiz ve burada yaşayabilmemiz için de bize destek olunması lazım. Biz her şeyi göğüsleyip geldik. Bize yardım edilsin. Tarlamız olsun, malımız olsun biz çalışır vatanda hayatımızı kazanırız. Kimseye de muhtaç olmayız\" dedi. Kerim Gafuroğlu 4 hafta sonra Abastuban'da 19 bin 500 dolara bir ev satın alarak vatana yerleşti. Daha sonraki toplantılar Tezegül Temelkızı ve Yunus Göhferov'un evinde yapıldı. Değişik günlerde yapılan toplantılarda, uzun yıllardır Gürcistan'da yaşamalarına rağmen halen birçoğunun ne vatandaşlığı ne de oturumları olduğunu söyleyen Ahıska Türkleri; \"Uzun yıllardır hasretini çektiğimiz vatana geldik, bunca baskıya ve imkansızlıklara rağmen kendimize imkan yarattık ve vatanı kazandık. Ancak bir çoğumuza halen Gürcistan Vatandaşlığı verilmemiştir. Yetkililerin sorunlarımızı çözmesini bekliyoruz. Bize vatandaşlık verilsin, biz çalışıp hayatımızı kazanırız\" dediler. Azerbaycan'dan gelenlere özellikle vatandaşlığın verilmediğini belirten Ahıskalı Türkler, Gürcistan ile Azerbaycan arasındaki anlaşma gereği vatandaşlığın verilmediğini söylediler. Bu sorunun giderilmesi için Azerbaycan resmi makamları nezdinde de girişimlerin bulunmasını talep ettiler. Yeni yabancılar yasası Vatandaki Ahıskalılara sorun olacak Vatanda yaşayan Ahıskalı Türkler, Gürcistan'da 1 Eylül 2014 tarihinden itibaren uygulamaya başlanan kanuna göre vatanda yaşayan ve henüz Gürcistan vatandaşlığı alamamış olan Ahıska Türklerini büyük sıkıntılar beklemekte olduğunu söyleyerek yetkililerden yardım istediler. Gürcistan'da 1 Eylül 2014 tarihinde yürürlüğe giren \"Yabancılar ve Uyruksuz Kişililerin Statüsü Hakkında Yasa\" çerçevesinde, vizeye tabi olsun veya olmasın tüm yabancı ülke vatandaşları Gürcistan'da 180 gün içerisinde en fazla 90 gün kalabileceklerdir. Sözkonusu 90 günlük süre, ülkeye ilk giriş tarihinde başlayacak ve 180 gün içerisinde bir veya birden fazla girişte geçirilen tüm kalış sürelerinin toplanması suretiyle hesaplanacaktır. Yeni yasaya göre, ülkede 180 gün içerisinde 90 günden fazla kalan yabancılara çeşitli cezai müeyyideler uygulanacaktır. Bu çerçevede, süre aşımında bulunanların kendi rızalarıyla Gürcistan'dan çıkış yapmaları durumunda, 3 aya kadarki süre aşımlarında 180 Gürcü Larisi (yaklaşık 225 TL), 3 aydan fazla süre aşımlarında ise 360 Gürcü Larisi (yaklaşık 450 TL) para cezası uygulanacaktır. Süre aşımında bulunanların Gürcü makamları tarafından tespit edilerek sınır dışı edilmesi halinde ise, sözkonusu kişilere 2 ila 5 yıl arasında Gürcistan'a giriş yasağı konulabilecektir. Okul çağına gelmiş olan vatanda yaşayan Ahıskalı Türklerinin çocuklarının okula kayıtları yapılmadığını dile getirdiler. Okula kayıtlarının yapılabilmesi için vatandaşlık veya oturum istendiğini söylerken sıkıntılarını şöyle dile getirdiler; \"Okula giden çocuklarımızın vatandaşlığı veya ellerinde herhangi bir oturumu olmadığı için okula almak istemiyorlar. Okula alınanlardan da kişi başına 300 dolar ücret talep ediliyor. Bunlara katlanarak hatır gönül işi de olsa kayıtları yapılan çocuklarımız derslerine devam etmelerine rağmen ne bir karne ne de okulu bitirince diploma vermiyorlar. Okul müdürüne gidince sizin elinizde Gürcistan vatandaşı olduğunuzu gösteren bir evrak olmadığı için size belge veya diploma vermemiz yasak diyorlar\" Vatanda yaşayan Ahıskalı Türklerin çocuklarının okuduğu okulları bitirdiklerine dair belgelerini alamayınca doğal olarak diplomasız gençler yetiştiğini söyleyen aileler DATÜB'ün devreye girerek yetkililerden kendilerine yardımcı olunmasını istediler. DATÜB DÜNYA AHISKA TÜRKLERİ BİRLİĞİ GENEL MERKEZİ, ANKARA 12 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 \"Ахыска\" 13 14 3 îêòÿáðÿ 2014 № 36 \"Ахыска\" [email protected] 13 Ислам Караевич Умаров родился в 1937 году в селе Ошора Аспиндзского района Грузии. В 1944 году был депортирован с семьей из Грузии в Казахстан. Его семья проживала в селе Карабулак Сайрамского района. Ему тогда было 8 лет. Он построил себе первый домик. Это была одна комнатка без окон, вырытая в земле на небольшом холмике. Вместо дверей служила мешковина, вместо пола был настелен камыш. Его семья состояла из четырех человек: мамы, сестры, братишки и его самого. Прожили они в этой землянке три года. В Человек большой души Айтаман Каримоглы Рашидов родился в 1931 году в селе Карсев Грузинской ССР. Окончил три класса сельской школы. В 1944 году вместе с родственниками Айтаман ата был депортирован в Республику Казахстан, в село Шарафкент Тюлькубасского района Южно-Казахстанской области. Будучи 16-летним парнем, он вместе с отцом пас колхозных овец. Его родители – Карим и Сара Рашидовы воспитали двух сыновей и четырех дочерей. Айтаман ата с юных лет помогал взрослым по работе в колхозе. Работал 35 лет. Работая с утра до полуночи, ухаживал за колхозными овцами. Работая в колхозе Чапаева Тюлькубасского района Южно-Казахстанской области, он знакомится и дружит с Ашо Кабулоглы Абиловым – бригадиром колхоза имени Калинина, с передовыми тружениками села Шарафкент, председателем колхоза имени Чапаева Жаркынбай ата. Добрым словом отзывается Айтаман ата о своих соседях – Бакытжан ата, Меркынбай ата и других. За хорошую работу Айтаман ата награжден медалью «За трудовое отличие», юбилейными медалями Великой Победы. Айтаман ата вместе с супругой Ипек воспитали трех сыновей и четырех дочерей. У него восемь внуков. Бабушка Ипек всю жизнь работала рядом с супругом в колхозе. Айтаман ата всегда добрым словом отзывается о работе Турецкого этнокультурного центра Тюлькубасского района Южно-Казахстанской области. Все дети и внуки Айтаман ата учатся и трудятся в разных отраслях. Вносят свою лепту в развитие экономики Республики Казахстан. Айтаман ата считает себя счастливым человеком. Зухраб АБИЛОВ 1958 году Ислам Караевич переехал в село Карасу, где начал работать в колхозе Победа строителем, плотником, кровельщиком и занимался многим другим, всю работу осваивал очень быстро и легко. В 1958 году Ислам Караевич женился на искуснице Хадидже из Самарканда, которая вязала, вышивала, была мастерицей на все руки. С 1966 по 1993 год дедушка Ислам работал на Сайрамском плодоперерабатывающем заводе, там он освоил профессию машиниста паровых котлов. Имеет много наград за добросовестный и безупречный труд. В 1993 году Ислам Караевич ушел на заслуженный отдых. 13 лет тому назад ему после тяжелой болезни полностью удалили желудок, но, не смотря на это, он по сей день занимается своим любимым делом. О нем сельчане говорят: «Он мастер, который может сделать из дерева все, даже человека». Сейчас ему 77 лет, но памяти этого человека можно позавидовать, хотя у него нет полного среднего образования, он может поспорить с любым математиком и вычислить любую геометрию до миллиметра. Наш дедушка знает и читает наизусть суры из Корана, владеет русским, казахским, узбекским, турецким языками, читает по-арабски, переводит пословицы, высказывания великих мыслителей, рассказывает и знает огромное количество преданий. Мастерски изготовленные им изделия из дерева разлетаются по всему миру, ими пользуются в Америке, Турции, России и других странах СНГ. дедушки говорят, что они рождаются с молотками в руках. Даже правнук, которому нет еще двух лет, умело держит молоток и забивает гвозди. У меня нет родителей, и я его люблю и уважаю как родного отца, он всегда поможет и поддержит в трудную минуту, даст совет, направит на Мы гордимся этим человеком универсального ума и склада. У него четверо детей, 13 внуков и 12 правнуков. Сыновья – известные мастеракровельщики и строители, дочки – швеи и вязальщицы. Внуки окончили школу на «отлично», а вузы с красными дипломами. Среди них есть медики, инженеры, экономисты, педагоги, архитекторы, механики, агрономы. О внуках верный путь. Его уважают и почитают в селе, вот такой у нас дедушка, простой и «золотой» человек с чистой душой, живет и не подозревает, что он для нас пример и гордость нашего рода Умаровых. Живи долго, наш дорогой дедушка, и радуй нас своим присутствием. Мы тебя очень-очень любим! 14 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 \"Ахыска\" Грамматика детям Г.И.УМАРОВА Гордость народа Курбан Абдуллаевич Кулиев родился в 1952 году в селе Азатлык Тюлькубаского района ЮКО, куда после депортации 1944 года из села Огамлы Аспиндзского района Грузинской ССР попали его предки. После окончания школы он в 1970 году поступил в мединститут, на факультет фармацевтики, который успешно окончил в 1976 году и стал работать аптекарем. В 1980 году Курбан Кулиев создал семью. Его старший сын Азад так же, как и отец, окончил отделение фармацевтики. Все представители рода Кулиевых являются грамотными, образованными и уважительными людьми. От дедушки Гусейна родилось пятеро сыновей: Абдулла, Сейдулла, Фазил, Камал, Фейзулла, все они с высшим образованием и в основном медики. Среди сыновей дедушки Абдуллы (отца Курбана Кулиева) есть ученый, Зейнулла – доктор химических наук, докторскую диссертацию он защитил в городе Ташкент. Сам Курбан Кулиев всегда принимает участие в мероприятиях Турецкого этно- культурного центра района и часто их спонсирует. Также он имеет награды и похвальные грамоты от администрации района. С упруга Курбана Кулиева – Гульнара Юсуфовна родилась в 1961 году в селе Георгиевка Толебийского района ЮКО. Она из многодетной семьи, у нее два брата и три сестры. Гульнара ханым после ��кончания 8-ми классов поступила в Ленгерское медицинское училище. В 1980 году, окончив учебу, вышла замуж, но продолжала работу в селе Байжансай Тюлькубасского района акушеркой в роддоме. В 1981 году, переехав с семьей в город Ленгер, она продолжила работу в городском родильном доме акушеркой, и в том же году у нее родился первенец. С 1996 года Гульнара Кулиева работает акушеркой доврачебного кабинета. Кулиев Курбан и Гульнара Кулиева воспитали четверых детей – одного сына и трех дочерей. Старший сын Азад, 1981 года рождения, окончил Медицинскую академию, по специальности менеджер фармации. В данное время работает заместителем директора ТОО «Азад». Его супруга – Софья Гасанова работает вместе с ним в аптеке «Азад» фармацевтом. Три дочери Курбана и Гульнары Кулиевых тоже окончили высшие учебные заведения и работают по специальностям. Фатима МАХАДИН Исрафил Шамшатович Османов – один из уважаемых людей нашего народа из Толебийского района Южно-Казахстанской области. Он является примером для молодежи и подрастающего поколения. Родился Исрафил бей в 1957 году в Узбекской ССР, Самаркандской области, Хатырчинском районе. В 1964 году пошел в первый класс средней школы, после окончания 8 класса поступил в Зооветеринарный техникум. В 1974 году переехал в Толебийский район ЮКО. В 1976-1978 годах служил в рядах Советской Армии, службу проходил в городе Заполярный Мурманской области. Вернулся из армии сержантом. Имеет высшее образование, юрист. После армии, в 1979 году устроился на работу в МВД и в этом же году женился на Ханпаше ханым. За 27 лет службы он стал майором полиции. Последние пять лет службы он работал начальником управления охраны МВД Толебийского района ЮКО. Имеет множество наград МВД за безупречную службу, за хорошие показатели в работе. С супругой Ханпашой Латифовной Османовой совместной жизнью живут уже 35 лет. У них трое детей – два сына и одна дочь. Сыновья женаты, а дочь замужем. У Исрафил бея и Ханпаши ханым 10 внуков. Исрафил бей уже 10 лет заслуженный пенсионер. «Я очень доволен супругой, детьми и внуками, - говорит Исрафил Османов, - они всегда меня радуют, я счастлив. Желаю процветания Турецкому центру «Ахыска», мира нашему Казахстану». Фатима МАХАДИН ПРИМЕЧАНИЯ: 1. Если буква Ğ, ğ стоит между мягкими гласными (e, i, ö. ü), между твёрдой гласной (a, ı, o, u) и согласной, или же после твёрдой гласной в конце слова, то она не читается, а удлиняет предыдущую гласную и придаёт ей некое горловое звучание. Например: çağırmak (чаирмак), yağ (йаа), sağlam (саилам). 2. Если буква Ğ, ğ стоит между двумя мягкими гласными, между мягкой гласной и согласной, или же после мягкой гласной на конце слова, то она читается, как й с чётким горловым звучанием. Например: ciğer (джийэр), çiğ (чий). 3. Буква H, h читается, как в слове «ого!» 4. Буквы ö, ü читаются мягко, то есть как в немецком языке буквы ü, ö (ö - звук, получаемый сли��нием о и ё, ü - звук, получаемый слиянием у и ю). (Жалғасы келесі сонда) 5. Буквы латинского алфавита X, Q и W используются в перенятых словах и словах иностранного происхождения. 15 16 3 îêòÿáðÿ 2014 № 36 \"Ахыска\" [email protected] 15 16 3 îêòÿáðÿ 2014 [email protected] № 36 \"Ахыска\" ,--- с 6 по 12 октября 2014 года Овен Будьте дипломатичны и вежливы в своих просьбах. Не стоит думать, что весь мир вращается только вокруг Вас. Здоровье. Постоянный поиск дипломатических решений и умственное напряжение создаст множество ситуаций для нервного срыва. Интересные факты Числа и цифры Многие не знают, откуда взялось слово «цифра» и тем более, мало кому известно, что оно означало. Изначальное значение было «пустышка» и позаимствовали его у арабов. Сейчас же данным словом обозначают символы, столь привычные нам. Существует в наше время суеверный страх пятницы, 13. А знаете ли вы, что во многих странах не существует 13 дома или 13 этажа? Их переименовывают сразу либо на 14-й, либо на 12А. Эта статья познакомит вас с интересными и малоизвестными фактами. 1. Логический фокус: сколько лет вам было в 2011 году? К этому числу прибавьте две последние цифры вашего года рождения? Получилось 111, ведь так? 2. Вспомним школу. Знаменитое число Пи, которое равняется 3,14. Неофициально это число имеет два праздника в году на территории Америки. Первый выпадает на 14 марта, так как это 03.14, а второй раз на 22 июля – 22.07. Почему июль? А вы разделите число на цифру месяца, и получите число Пи. 3. Просуммируйте все числа в рулетке казино. Получится «число дьявола» — 666. 4. Вот еще одно математическое чудо, связанное с цифрами. Возведите в квадрат 111 111 111. Не поленитесь. Вот каков у вас выйдет результат: 12345678987654321. Обратите внимание: цифры сначала идут по порядку в порядке возрастания, а потом в точном порядке убывания. 5. Еще в СССР была такая задумка: архитекторы старались воплотить в жизнь проект постройки микрорайона, в котором дома будут построены так, чтобы с космоса было видно название государства. Однако не понятно, по какой причине, но проект не в полной мере осуществился. Но на сегодняшний день в городе под названием Харьков, Украина, есть микрорайон 522. Он состоит из трех домов. На карте из спутника видно, что они показывают число 666. Телец Ваши планы рушатся не от того, что они плохо продуманы, а из-за того, что Вы излишне эмоциональны и идете на поводу у своих чувств. Здоровье. Разочарование в себе и своих способностях грозит Вам затяжной депрессией, поэтому Вам стоит переключиться на дело, которое получается у Вас лучше всего. Близнецы Вам не стоит строить планы по поводу своего будущего вместе с малознакомыми людьми. Так Вы можете оказаться в неприятной ситуации. Здоровье. Резкие перепады настроения и эмоций способствуют выбросу адреналина. Большая вероятность получить физическую травму. Рак Старайтесь сейчас проявлять беспристрастность как в п��офессиональных делах, так и в любовной сфере. Иначе Вашей добросердечностью просто будут пользоваться. Здоровье. На этой неделе Ваше зрение находится под угрозой. Вам рекомендуется снизить нагрузку на свои глаза. Лев На этой неделе отдайте взятые долги и будьте благодарны за помощь. Так Вы прослывете добросердечным человеком. Газета Турецкого этнокультурного центра РК Собственник - Товарищество с ограниченной ответственностью «Газета AHISKA - АХЫСКА» (г.Алматы) «Газета поставлена на учет Министерством культуры и информации Республики Казахстан за №9528-Г от 9 октября 2008 года». Выходит еженедельно Редакционный совет возглавляет Зиятдин Касанов, президент правления Турецкого этнокультурного центра Республики Казахстан РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ: Зиятдин Касанов Зелимхан Ягуб Байрамалы Ахмедов Хусейн Касанов Садыр Эибов Шахисмаил Асиев Фуат Учар Расим Кушалиев Kazakistan Cumhuriyeti`ndeki Ahıskalı Türklerin Gazetesi Çıkaran şirket: «Ãàçåòà ÀÕÛÑÊÀ - AHISKA», Almatı. Yayın Ruhsatını veren makam: Kazakistan Kültür ve iletişim Bakanlığı Ruhsat tarihi ve sayısı: 9528- à 09.10.2008 Yayın Kurulu Başkanı: Ziyaettin İsmihan oğlu - AHISKA TÜRKLERİ MİLLİ MERKEZİ BAŞKANI YAYIN KURULU: Ziyaeddin KASANOV Zelimhan YAKUB Bayramalı AHMEDOV Hüseyin KASANOV Sadır EİBOV Şahismail ASİYEV Fuat UÇAR Rasim KUŞALİYEV Здоровье. Ваше плохое самочувствие всего лишь плод Вашей фантазии - просто Вы хотите, чтобы на Вас обратили внимание. Лучше найдите другой повод для этого. Дева Чтобы поднять свой профессиональный рейтинг, Вам не стоит вкладывать все силы на этой неделе. Сейчас все эти усилия будут лишними. Стройте пока фундамент будущих успехов. Здоровье. Сейчас неблагоприятный фон для сердечных дел. Большой риск разочарований и депрессий. Весы На этой неделе Вам необходимо адекватно реагировать на события. Иначе Вы начнете раздувать из мухи огромного слона. Здоровье. В этот период существует риск болей в области шеи. Это будет от того, что кто-то попытается подсадить Вас на «чувство вины». Скорпион Каждый день будут новые сюрпризы и неожиданности. Но это позволит Вам открывать новые грани своей жизни. Здоровье. К выходным дням на Вас обрушится усталость. Но она будет не физической, а скорее эмоциональной. Вам нужно побыть на свежем воздухе. дется решать не только свои, но и чужие проблемы. Здоровье. Нужно всегда искать позитив в той ситуации, которая складывается. А выходные дни лучше провести в одиночестве на природе, чтобы могла отдохнуть Ваша нервная система. Водолей Не стоит раздавать всем советы, если Вы не настолько авторитетны. Иначе рискуете прослыть болтуном и пустозвоном. Здоровье. Если будете сохранять спокойствие, то избавите себя таким образом от ненужного волнения и нервного напряжения. Рыбы Отличная неделя для того, чтобы сменить окружающую обстановку - сейчас это несомненно пойдет Вам на пользу. Здоровье. Возникающие неопределенности в будущем и большая ответственность дадут знать о себе - для Вас велик риск возникновения болей в пояснице. Стрелец Всю неделю Вас может преследовать эмоциональный дискомфорт, а причина этого откроется только к выходным дням. Здоровье. Опрометчивость и горячность - вот причины Вашего недомогания. К такой ситуации может еще добавиться и простуда. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі 2007 жылы 29 желтоқсанда №163 лицензиясын берді Поздравляем! ЛЯМИЯЗА ИЛЬЯСОВИЧА МАДАДОВА – почетного председателя Талгарского районного филиала ТЭКЦ с 60-летием поздравляют Всемирная ассоциация турок-ахыска, Турецкий этнокультурный центр, газета «Ахыска»! Желаем Вам крепкого здоровья, счастья, удачи! Пусть каждый Ваш день будет лучше, чем день вчерашний. Чтобы каждое утро Вас встречало яркими солнечными лучами и улыбками близких людей. В этот день встреча с близкими и друзьями наполнит живительной энергией всю Вашу жизнь! Пусть этот День рождения прибавит Вам оптимизма и заряда бодрости на долгие годы! Козерог Возможны неожиданности и не совсем приятные сюрпризы. Будьте готовы к тому, что Вам при- Rövşen Memmedoğlu - Baş Redaktör Janna Ajmuhamedova - Sorumlu sekreter Saniyam Kayukova - Sekreter Banu Kaltöre - Muhabir Oksana Belobab - Dizayn Zeynep Aliyeva - Muhabir Tahmina Dıgaeva - Muhabir Sadir Hasanov - Bölge muhabiri Violetta Kadırova - Bölge muhabiri Ровшан Мамедоглы - главный редактор Жанна Ажмухамедова - ответственный секретарь Саниям Каюкова - помощник главного редактора Бану Калторе - корреспондент Оксана Белобаб - дизайн и верстка Зейнаб Алиева - корреспондент Тахмина Дыгаева - корреспондент Садир Хасанов - региональный корреспондент Виолетта Кадырова - региональный корреспондент Вниманию читателей и председателей филиалов ТЭКЦ! Адрес редакции: 050002, г.Алматы, ул. Джангильдина, 31. тел.: 8 (727) 278-59-33, факс: 278-59-29. E-mail: [email protected] Электронная версия газеты: www.ahiska-gazeta.com Газета отпечатана в типографии ТОО РПИК «Дәуір» г.Алматы, ул. Калдаякова, 17. тел.: 273-12-54, 242-45-20. ЗАКАЗ № 2650 ОБЩИЙ ТИРАЖ В МЕСЯЦ 10 000 ЭКЗ. www.sultanmarketing.kz Начинается подписная кампания на газету «Ахыска» на 2015 год! Вы можете подписаться на целый год в ваших почтовых отделениях или в офисах филиалов Турецкого этнокультурного центра. Просим вас всех проявить активность и серьезно отнестись к данному вопросу, потому что от этого зависит дальнейшая судьба нашей с вами газеты.","id":"<urn:uuid:4be834d2-e9d6-46c1-82c8-0ca224d38138>","dump":"CC-MAIN-2017-13","url":"http:\/\/readgur.com\/doc\/7797\/ahyska-N36.indd---ahiska","date":"2017-03-25T04:18:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-13\/segments\/1490218188785.81\/warc\/CC-MAIN-20170322212948-00413-ip-10-233-31-227.ec2.internal.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5866776705,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.5866776704788208, \"kaz_Cyrl_score\": 0.2885369658470154, \"rue_Cyrl_score\": 0.022847283631563187}","num_words":12845,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.685,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Поиск по тегу «путешествие иисуса христа»\n'Не ходите к северным язычникам ибо безгрешны они'-Иисус Христос Учения Иисуса были подменены на удобные, а не удобные переписаны или уничтожены.Подробнее\nаудиокнига, аудио книга, иисус христос, господь иисус христос, жизнь иисуса христа, история иисуса христа, распятие иисуса христа, времена иисуса христа, где родился иисус христос, иисус христос величайшая история, андрей первозванный, путешествие иисуса христа, хождение иисуса христа, где был иисус христос, куда ходил иисус","id":"<urn:uuid:ff3d5964-fc21-4774-966c-f9d5eb29dd24>","dump":"CC-MAIN-2018-22","url":"http:\/\/rusichi.info\/tags\/search?q=%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%88%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%B5+%D0%B8%D0%B8%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B0+%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0","date":"2018-05-20T17:39:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-22\/segments\/1526794863662.15\/warc\/CC-MAIN-20180520170536-20180520190536-00000.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5120621324,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":20,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.512062132358551, \"rus_Cyrl_score\": 0.33871084451675415, \"inh_Cyrl_score\": 0.0524756982922554, \"rmy_Cyrl_score\": 0.04456186667084694, \"alt_Cyrl_score\": 0.020504474639892578, \"sah_Cyrl_score\": 0.014775862917304039}","num_words":70,"character_repetition_ratio":0.187,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.086,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.577,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Школа №4 в с. Шира после урагана осталась без крыши\nШира аймаанда, хазыр чил соонан, коп тура хыры чох халды. Тыхтаг кирексiпчелер угредiг пiрiгiстерi, аал чоптерi паза культура туралары. Ин улуг урег идiлген Ширадагы 4-чi школаа. Анын хырын чил прай ходыра тартыбысхан. Наачыли идерге 370 мун азыра салковай кирек.","id":"<urn:uuid:7a361a8a-4933-456f-8feb-1110bcfb8f36>","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"http:\/\/xn----8sbafpsdo3dff2b1j.xn--p1ai\/habarlar\/9385--shkola-%E2%84%964-v-s.-shira-posle-uragana-ostalasy-bez-krishi\/","date":"2020-02-25T00:53:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875145989.45\/warc\/CC-MAIN-20200224224431-20200225014431-00358.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5256430507,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.5256430506706238, \"tyv_Cyrl_score\": 0.41443514823913574, \"oss_Cyrl_score\": 0.012990334071218967, \"alt_Cyrl_score\": 0.010292869061231613}","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.083,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.515,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"This data as json\n|rowid||number||field1||word||headword||headnum||alternat||alternaten||form||deriv||derivgloss||semtag||semgloss||part||dial||etym||rest||note1||notes|\n|62||62||АБА I медведь \/\/ медвежий; ах аба белый медведь; кӱрең аба бурый медведь; тізі аба медведица; аба палазы медвежонок; аба иді медвежатина; аба теерізі медвежья шкура; \/ аба нымырты бот. кизильник черноплодный; аба чистегі бот. малина; à аба чӱректіг бесстрашный, смелый; аба інекке харындас нимес посл. медведь корове не брат; абадаң хорыхсаң, тайғаа даа пар полбассың посл. будешь медведя бояться, и в тайгу не сходишь.||аба||АБА||1||animal:wild||медведь||NOMEN||медведь \/\/ медвежий; ах аба белый медведь; кӱрең аба бурый медведь; тізі аба медведица; аба палазы медвежонок; аба иді медвежатина; аба теерізі медвежья шкура; \/ аба нымырты бот. кизильник черноплодный; аба чистегі бот. малина; à аба чӱректіг бесстрашный, смелый; аба інекке харындас нимес посл. медведь корове не брат; абадаң хорыхсаң, тайғаа даа пар полбассың посл. будешь медведя бояться, и в тайгу не сходишь.||АБА|","id":"<urn:uuid:2bae43d5-dbcb-4fb6-aa11-b7415e217ade>","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/dictionary.khakas.altaica.ru\/hrs_new34\/hrs_new34\/62","date":"2021-06-19T09:56:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00484.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3097877204,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.30978772044181824, \"rus_Cyrl_score\": 0.3061133325099945, \"kaz_Cyrl_score\": 0.13576406240463257, \"bel_Cyrl_score\": 0.06190713867545128, \"tgk_Cyrl_score\": 0.04008401930332184, \"oss_Cyrl_score\": 0.01841403730213642, \"koi_Cyrl_score\": 0.018207289278507233}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.84,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.031,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.299,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"|Пос ады||Ногай тили, Ногайша|\n|Хазналар||Россия|\n|Чоохтанчатхан кізілернің саны||87 119|\n|Сӧбіре||Алтай|\n|Салаа||Тӱрк|\n|Группа||Хыпчах|\n|Пічік||Кирилл пічии|\nНоғай тілі (ноғай. Ногай тили, Ногайша) - ноғайларның тілі, хайзы алтай сӧбірезінзер кірче. Тілнең чоохтапчатханнар Дагестанда, Ставрополь чирінде, Эстірхан ӱлезінде, Харачай-Черкесте, Чечняда, Хырымда чуртапчалар. Ноғай тілінең 87 муң кізі чоохта полчалар.\nНоғай тілінең «Шоьл тавысы» паза «Ногай давысы» газет сыхчалар. Хазна тіл пірсі Дагестанни паза Харачай-Черкести полча.\nДиалекттерEdit\nНоғай тілінде ӱс диалект пар:\n- постың ноғай\n- хараноғай\n- ахноғай\nТархынEdit\nПос ады Ноғайдаң ал парған. 1928 чыл теере ноғайлар араб пічиинең пасханнар, анаң А. Ш. Жанибеков ноғай тілі ӱчӱн латин пічии ит парған. 1930 чыл соонда прай тіл кирилл пічиинең итчелер.\nПічікEdit\n|Кир.||Лат.||Кир.||Лат.||Кир.||Лат.||Кир.||Лат.||Кир.||Лат.|\n|А а||A a||Ё ё||(Jo jo)||Л л||L l||С с||S s||Ш ш||Ş ş|\n|Аь Аь||Ə ə||Ж ж||Ƶ ƶ||М м||M m||Т т||T t||Щ щ||-|\n|Б б||B в||(Дж дж)||Ç ç||Н н||N n||У у||U u||Ъ ъ||'|\n|В в||V v||З з||Z z||Нъ нъ||Ꞑ ꞑ||Уь уь||Y y||Ы ы||Ь ь|\n|Г г||G g||И и||I i, I̡ ı̡||О о||O o||Ф ф||F f||Ь ь||-|\n|Гъ гъ||Ƣ ƣ||Й й||J j||Оь оь||Ө ө||Х х||X x, H h||Э э||E e|\n|Д д||D d||К к||K k||П п||P p||Ц ц||Ꞩ ꞩ||Ю ю||(Ju ju)|\n|Е е||E e, (Je je)||Къ къ||Q q||Р р||R r||Ч ч||C c||Я я||(Ja ja)|","id":"<urn:uuid:636dd801-a9c4-4053-a628-05750b350a5f>","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/incubator.m.wikimedia.org\/wiki\/Wp\/kjh\/%D0%9D%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96","date":"2023-06-03T15:06:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224649293.44\/warc\/CC-MAIN-20230603133129-20230603163129-00497.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.9924182892,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.9924182891845703}","num_words":190,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.362,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"1 2 Қазақстан Республикасы Түрік этномәдени орталығының халықаралық басылымы 2 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 Көрікті көктемнің шымылдығын ашқан шаттығы мол мерекеміз Халықаралық нәзік жандылар күні қарсаңында ақылына көркі сай, нағыз қазақ әйеліне тән биязылық пен байыптылықты бойына сіңірген, үлкенге ізетпен кішіге құрметпен қарайтын мейірімді ана, білікті маман Қазақстан халқы Ассамблея Хатшылығының инспекторы Шанай Нәзипа Ыдырысқызымен отбасындағы ана рөлі, бала тәрбиесі, қоғамдағы әйелдердің орны жайында сұхбаттасқан едік. 14 Mart 2014 sayı: 11 (508) Көрікті көктемнің шымылдығын ашқан шаттығы мол мерекеміз Халықаралық нәзік жандылар күні қарсаңында ақылына көркі сай, нағыз қазақ әйеліне тән биязылық пен байыптылықты бойына сіңірген, үлкенге ізетпен кішіге құрметпен қарай��ын мейірімді ана, білікті маман Қазақстан халқы Ассамблея Хатшылығының инспекторы Шанай Нәзипа Ыдырысқызымен отбасындағы ана рөлі, бала тәрбиесі, қоғамдағы әйелдердің орны жайында сұхбаттасқан едік. Отбасында ыдыс-аяқ сылдырламай тұрмайды дейді. Отан үлкен бір отбасы дейтін болсақ елімізде Ассамблея құрылып жұмысын жүргізген күннен бері қандай қиыншылықтар болды, ыдыс-аяқтың сылдыры болды ма? Болды. Қалыптасу кезеңінде қиыншылықтардан өтті. Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылу кезеңінде оның атауының өзі халықтар Ассамблеясы деп берілген болатын. Мемлекеттің өзі халық. Міне сол халықты құраушы этнос өкілдері болып табылды. Алғашқы халқы Ассамблеяның қандай ұйым екендігі, алдына қандай мақсат қойғандығы мойындалды. Үшінші кезең 2007 жыл заң қабылдаған соң конституциялық орган ретінде жұмыс жүргізу. Жалпы бүгінгі таңда бұл бағытты да ретке келдірдік. Себебі алғаш кезеңде Ассамблея сессиясында қабылданған шараларды іске асыруда қиындық туғызатын. Ал заң қабылданған соң бұл кәдімгідей атқарушы органдардың алдындағы міндет. Себебі сессия дегеніміз қазақтың құрылтайы. Ұйым жыл сайын этнос өкілдерінің лидерлерін, жетекшілерін басын қосып ұйым кездегі идеямен оны заңдастыру оңай болған жоқ. Алғашқы кезеңде бұл қоғамдық ұйым ретінде айтылды. Өзгешелігі бұл қоғамдық ұйымның басшылығына елбасы келді. Жалпы Кеңес дәуірінде бәрімізде бірдейміз деген бір қағидасымен өстік. Сол интернационалистік негізде тәрбиеленгендіктен 90 жылдары өз тағдырынан қол үзіп кеткен адамдадың қоғамы болды. Сол тұста барша этнос өкілдерін біріктіретін идея керек болды. Сонда осы идеяның артықшылығы ең алғаш болып әр этносқа өз түп тамырын зерттеуге бағыт берілді. Қоғам оны дұрыс түсінген жоқ. Үй ішінен үй тігу емес пе? Неге этностық топтар бөлек бөлек ұйым құрады деген пікірлер айтылды. Бірақ өмір өзі дәлелдеді. Сыни көзқарастағы ойлардың дұрыс еместігі дәлелденді. Әр этностық топ өз тарихын зерделей келе қазақтың жасаған жақсылығын терең түсінді. Айта кетейік Қазақстанға бірде бір халық өз еркімен келген жоқ. Олардың бәрін күштеп жер аударған. Сол алапат жылдары аман қалуында қазақтардың рөлі қандай екенін өз тарихы арқылы білді. Қандай да білім рухани азық. Осыдан халық арасындағы сыйластық артты. Өзге ұлттардың қиямет кезде сақталу үшін қазақтың еңбегі қандай екен білді де көзқарас өзгерді. Бүгінгі таңда Ассамблея үш кезеңнен өтті. Бірінші кезең қоғамдық ұйым ретінде қалыптасту кезеңі. Соз кезде этностық топтар дұрыс түсінбеді кабинеттеріне өз тарихи отандарының президенттерінің портреттерін, жалауларын іліп қоя бастады. Азаматтық сәйкестілік деген мәселе әлеуметтік экономикалық қиыншылықтың ар жағында қалып қойды. Сондықтан қиыншылық болғаны соның бәрінің басын қосып «Қазақстан халқы» деген ұғымға біріктіру еді. Қазақстан халқы деген ұғымға біріктіру еді. Ал екінші кезең құжаттық құқықтық қамтамасыз ету. Заң қабылдау және басқада нормативті құжжатарға қоғамдық бірліктің негізгі бағыт ретінде енгізу. Келісім және аз ұлттардың мәселелері бойынша әлемдегі қабылданған концепциялырды басқалармен сәйкес рацификациялануы еді. Біз осыдан да өттік бүгінгі таңда әлем алдында Қазақстан басшысы ретінде елбасы елдің дамуына қажетті стратегиялық бағдарламасын ұсынатын болды. Және тыңдағандарға оның іске асыруға жауапкершілік артады. Халық пен биліктің алдына тапсырма қойылады. Міне билік пен халықтың басын ұштастырған мекеме ретінде үлкен диалог алаңы ретінде Ассамблея қалыптасты. Доктринаны немесе «Қазақстандықтар» терминін қабылдар алдында қандай мәселеге мән бересіздер? «Қазақстандықтар» терминін біраз жұрт сынға алып қабылдамай жүрді. Қазақстандықтар сөзінің астарында ешқандай саяси пиғыл жоқ. Патриоттық топтардың Американдық атауға байланысын іздеп сынап мінеп жатқаны болды. Біз демократиялық қоғамда өміріп сүріп жатқандықтан азаматтардың сынауы, қабылдамауы өз еркі. Әркімінің өз пікірі бар. Көрінген сөзді қабылдамаймын десем қабылдамаймын. Астана елордаға айналғанда Астана азаматтарын қалай атаймыз деген мәселе болған. Дәл сол сияқты атау. Ал доктрина жалпы еліміздегі кез-келген құжат қазақ халқына қарсы істелінген шара деп қабылдамаймын. Мемлекет қазақ жерінде тұр, қазақтың мемлекеті, Қазақстан деген атауы бар. Доктрина қабылданғанда әр түрлі пікірлер айту демократиялық қоғамның бір көрінісі. Жалпы доктрина 22 жылда қабылданған идеологиялық құжжаттардың ішіндегі ең шоқтығы биігі. Себебі доктринада алғаш рет мемлекеттік тілді білу керек деп айтылды. Бұған дейін тек парыз деп айтылған. Ешбір құжжатта ұлттық рух туралы мәселе көтерілмеді. Ал доктринада осы мәселелер айтылды. Доктринаның өзгешелігі азаматтардың отанының бірлігі туралы негізгі ойды қалыптастырып оны енгізді. Бүгінгі таңда «Бір ел- бір тағдыр» Нұр Отанның ұранына айналды. Сонымен қатар шығу тегі әр түрлі болғанымен мүмкіндігі бірдей екендігі айтылды. Қалада туылған бала мен ауылда туылған баланың мүмкіндігі бірдей. Мынау ХХІ ғасырда бала тәрбиесі бұзылып қоғамда ауыр дертке айналып барады. Кейбіреулер мұның себебін мектепте ер мұғалімдердің азайып \"Ахыска\" әйел ұстаздардың көбейюінен іздейді. Осы пікірмен келісесіз ба? Ана ретінде айтарым тәрбие мектепте емес отбасында. Егер отбасында ұлттық дәстүрге сай қалыптасқан тәрбе болса бала қай мектепте оқымасын, ұстазы әйел болсын еркек болсын өзінің негізі бар бала жат қылықтан аулақ жүріп тәрбиесі бұзылмайды. Отбасында тәрбиенің нашарлауы сонау 90 жылдардан басталады. Тоқырау жылдары аналар нан табушы болды. Кейін ол кәсіпке айналды. Табыс тауып отбасын асырап үйреніп қалған ана үйде отырмайтын болды. Ананың негізгі міндеті бала табу және оны тәрбиелеу. Өкінішке ��рай табу бар жерде тәрбиелеу болмай тұр.Табыс тапқан ана тәрбиені мектепке артып отыр. Бұл жерде еркектердің отбасы алдындағы жауапкершілігінің төмендеп кеткендігі тағы бар. Отбасын асырап табыс тауып жүрген еркектің жанында жүрген әйел ана 2-бет 5. Sayfa Стр. 2 Стр. 8 В нашей стране большое внимание уделяется развитию физической культуры и спорта, в том числе для людей с ограниченными возможностями, которые достойно представляют Казахстан в различных международных соревнованиях. Fransa'nın Bordeaux Kentinde faaliyetlerini yürüten Posoflular Yardımlaşma, Dayanışma ve Kültür Derneği Yönetimi organizesinde 2 Mart Posof'un Kurtuluşu anma programı tertip edildi. Programa Bordeaux Başkonsolosu Volkan Türk Vural, Cenon Belediye Başkanı Alain David, Lormont Belediye Başkan Birinci Yardımcısı Josette Belloq, Belediye Meclis Üyeleri, Bölgede Faaliyetlerini sürdüren Derneklerin temsilcileri, Türkçe ve Türk Kültürü Dersleri Öğretmenleri, Din Görevlisi, davetli misafirlerin yanı sıra çok sayıda Posoflu katıldı. 4. Sayfa Стр. 9 болып отыр. Өкініштісі қазір керісінше болып отыр. Сондықтанда қазір қоғамда еркектердің белсенділігі артып отбасылық жауапкершлікті мойнына алар азаматтарымыздың көбеюі қажет. Мәселе сонда шешімін таба бастайды. Қазақстанда гендірлік теңдік мәселесі көтеріліп оны Елбасының өзі қолдады. Билік тізгінін әйелдерге берудің оң тұстарын айтты. Әйелдер парадан алыс, өз ісіне жауапты тағысын тағы. Сонымен билікте 17% әйелдер екен. Егерде нәзік жандылар билікке лауазымды орындарға ұмтыла берсе үлгілі ана, ибалы келін жоғалмай ма? Демография мәселесі не болмақ? Гендірлік саясатқа көзқарасым біз ешнәрсені тап басып көшіріп алмауымыз керек. Өзіміздің әдетғұрып мәдениетімізге сәйкес әрекет етуіміз керек. Мұсылман отбасынада әйелдің орны, ананың орын ерекше. Қашанда әйел өз міндетін ешқашан ұмытпауы тиіс. Алайда мемлекет ісіне араласу қажеттілігі ол да бар. Бірақ еркектермен тең 50 пайызға жеткізу міндет емес. Негізі мансап отбасынан алыстатады. Мансапқа міндетті түрде жастайынан жету керек емес бала тауып тәрбиелей жүріп мансапқа да жетіп жүрген әйелдер бар. Ал туу мәселесін айтар болсақ егерде қоғамда тереңдетілген жан-жақты аналарға мүмкіндіктер жасалса мәселе өз шешімін табар еді. Алысқа бармай кешегі Сочи олимпиадасын мысалға алайық. Спортшы қыздарымыздың бәрі де өзге ұлт өкілдері. Сіздіңше неге қазақтар қыздарын спортқа бермейді? Меніңше ауыр атлетикадан басқа спорттың кез-келеген түрімен айналысу біздің қоғамымызға жат емес. Бұқарылық спорт бізде дамымаған . қазақ қыздарының ішінен талай батыр қыздар болған. Мүмкіндік беріліп оны дамытып жатса спорт жарыстарынан жүлдегерлер шығады. Көзқарасты қалыптастыру мүмкіндігі бар. Қазақ еліктеуіш халық. Қажеттігін, жетістігін білсе онда оны қолға алады деп есептеймін. Б. ҚАЛТӨРЕ Ассамблея народа Казахстана 19 лет успешно действует в республике. Этнокультурные объединения являются основой в функционировании Ассамблеи. В честь дня создания этого института Жамбылский областной филиал Турецкого этнокультурног�� центра «Ахыска» провел обширное мероприятие в средней школе № 9. 19 ЛЕТ УСПЕШНОГО ПУТИ! Идея создания Ассамблеи народа Казахстана была выдвинута Президентом Н.Назарбаевым на I этническом форуме страны в 1992 году, посвященном годовщине Независимости страны. В своем выступлении Глава государства подчеркнул: «Не одно поколение казахстанцев создавало наше главное достояние – дружбу народов. Многое переосмысливая заново, казахстанцы не вправе растрачивать это богатство, забывать добрые традиции. Они сформировались не в последнее десятилетие и не коммунистическими директивами. Надо повседневно слышать голос каждого народа, любой национальности. Именно поэтому необходимо перевести форум на постоянную основу, создать новый общественный институт». И вот, 1 марта 1995 года Указом Президента РК на общественно-политической арене нашей страны появился новый институт – Ассамблея народа Казахстана. К идее ее создания вначале некоторые отнеслись скептически, но благодаря настойчивости и искреннему желанию Н.Назарбаева сохранить главное достояние казахстанцев – дружбу, сегодня организация стала мощной силой, объединяющей 470 национально-культурных центров. Мероприятие, проведенное в честь этого знаменательного дня, запомнилось всем яркой, насыщенной программой. Для гостей выступали ученики школы: представляли песни, танцы, устное творчество всех народов, проживающих в Казахстане. Честь выступить перед гостями и учениками представилась заместителю директора ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» Анвару Давришеву: – В этом году исполняется 19 лет не только со дня создания Ассамблеи народа Казахстана, но и дружной работе всех этнокультурных центров во благо своего народа и для содействия развитию Казахстана! В этом году также Нурсултан Назарбаев дал нам новый стимул для работы – это национальная идея «Мәңгілік Ел», основой которой является дружба и уважение. Мы направим все свои силы для достижения целей, поставленных в основе национальной идеи и Послания Президента народу Казахстана 2014 года! Ассамблея народа Казахстана Жамбылской области объединяет 24 народности, и с каждым годом мы общими силами помогаем встать ей на новую ступень успеха. Одним из культовых моментов стало выступление президента школы Эмрана Алиева: – Мы, учащиеся средней школы №9, когда говорим о государственной межнациональной политике, имеем в виду не только сохранение мирных и стабильных отношений между этносами, но и сохранение и развитие самих национальных культур. Он также представил краткую статистику, по которой гости узнали, что в данной школе обучаются представители различных национальностей, в числе которых: турки – 121, казахи – 115, узбеки – 73, русские – 71, азербайджанцы – 70 и другие. В конце выступления на сцену, под общий шанырак, торжественно были приглашены ученики, которые представляли различные национальности. Шанырак стал символом дружбы народов, ученики под ним исполнили танец дружбы и солидарности. Администрация ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» и средней школы №9 рады были видеть среди почетных гостей инспектора Ассамблеи народа Казахстана Жамбылской области Зубайру Сембину, членов Совета старейшин городского акимата – Мухатая Секеева и Шилибая Корабаева. Ассамблея народа Казахстана стала главным общественным институтом реализации национальной политики в стране. Являясь своего рода мостом между обществом и государством, Ассамблея стала авторитетной и узнаваемой организацией не только в Казахстане, но и далеко за его пределами. Основная цель нашей ассамблеи – обеспечение межэтнического и межконфессионального согласия, гражданского мира, национального единства в обществе. Таким образом, создаваемая в Казахстане при непосредственном участии Ассамблеи народа Казахстана, образовательная, культурная и языковая среда для всех этнических меньшинств, наличие информационно-культурных объектов (домов дружбы, национальных театров, музеев, школ, средств массовой информации), расширяющиеся международные связи вносят свой вклад в общее дело общественнополитического и культурного развития Казахстана и всего его народа. Виолетта КАДЫРОВА 3 4 № 11 \"Ахыска\" SERİK AHMETOV: KAZAKİSTAN EKONOMİSİ İÇİN 10 BANKA YETERLİ Ekonomi ve Bütçe Planlama Bakanlığı'nda gerçekleştirilen toplantıda Başbakan Serik Ahmetov, ticari bankaların sorumluluğunun artırılması gerektiğini vurgulayarak, \"Bankanın başında kötü yönetim bulunuyorsa, banka ekonomiye kredi sağlamıyorsa, temel işlevlerini yerine getirmiyorsa, ekonomimizin böyle bankaya ne ihtiyacı var? Sorunlu kredilerin toplamı bankacılık sektöründe belirlenmiş tüm standartları aşıyorsa böyle bankayı iflas ettirmek lazım. Belki de, bizim bu 38 bankaya ihtiyacımız yok, aktif ve ciddi bir şekilde çalışacak olan 10 bankanın olması belki de ekonomimiz için yeterlidir.\" şeklinde konuştu. Ticari bankaların atıl aktifleri ile ilgili soruna çözüm bulmanın finansal sistemin ihyasında önemli bir halka olduğunu dile getiren Başbakan şöyle dedi: \"Halihazırda bu konu üzerinde çalışıyoruz. Bu sorunlara önümüzdeki yıl ya da iki yıl içerisinde çözüm bulunacağını umuyoruz. Gerekirse bunu yasalarda öngörülecek şekilde çözelim.\" (kazinform.kz) 32 SEKTÖREL PROGRAM VE 5 KAVRAM OPTİMİZE EDİLİYOR Primeminister web sitesi, Ekonomi ve Bütçe Planlama Bakanı Erbolat Dosayev'in yaptığı açıklamasına göre, Ekonomi ve Bütçe Planlama Bakanlığı tarafından 32 sektörel program ve 5 kavramın optimize edilmekte olduğunu bildirdi. Nursultan Nazarbayev kararı ile 5 devlet ve 41 sektörel programı kapsayan revizyon yapıldığını dile getiren Erbolat Dosayev, \"Bürokratik niteliğini taşıyan programlar, devlet organlarının Stratejik planına entegre edilecek. Sonuç olarak, 32 sektör programla ve 5 kavram optimize edilmeye önerildi.\" diye belirtti. Ayrıca, sürdürülebilir ekonominin büyümeye, istihdam sağlamaya ve ekonomik modernizasyonuna uygun, stratejik-önemli konuları çözmeye yönelik programlar finanse edilecek. Bunların arasında - 2010-2014 yılları için Hızlı Sanayi ve İnovasyon Gelişme Programı ve Hızlı Sanayi ve İnovasyon Gelişme Programının yeni beş yıllık jeolojik araştırmalarının yönüyle serbest ekonomik bölgeler altyapısının gelişimi; \"Tarım – 2020\"; \"Uygun fiyatlı konut 2020\" programını içecek Ortak bölgesel kalkınma program yer almaktadır. (kursiv.kz) KAZAKİSTAN, TÜRKMENİSTAN VE İRAN ORTAK DEMİRYOLU PROJESİ KONUSUNDA GÖRÜŞTÜLER Fars İran Haber Ajansı, 2 Mart 2014 tarihinde Tahran'da başlayanlığı Konferans sırsında, Kazakistan, Türkmenistan ve İran'ın ortak demiryolu projesinin uygulanmasına ilişkin son gelişmeleri ele aldıklarını bildirdi. Açıklamaya göre, \"Kuzey-Güney\" uluslararası ulaştırma koridorunun parçası olan \"Kazakistan-Türkmenistanİran\" demiryolu , Rusya ve Kazakistan'ın merkezi bölgelerini Türkmenistan, İran ve Körfez ülkeleri ,Güney ve Güneydoğu Asya ile bağlatacak ek yolları oluşturacağını öngörüyor. (Kazakhstan Today) 14 ìàðòà 2014 3 GÜMRÜK BİRLİĞİ ÜLKELERİ BİNALARIN İNŞAATI ÜZERİNDE ORTAK TEKNİK DÜZENLEMELERİ GENİŞLETİYOR [email protected] 4 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" BNews.kz web postalından yer alan habere göre, Gümrük Birliği ülkelerinin \"Binaların, yapı malzemeleri ve ürünlerin güvenliği üzerinde\" teknik düzenlemeleri taslağını gözden geçiriyorlar. Taslağın prensipleri hakkında bilgi veren Bölgesel Kalkınma Bakanlığı Mimarlık, Kentsel Planlama ve İnşaat Bölümü Başkanı Salauat Dembay'a göre, Beyaz Rusya, Rusya ve Kazakistan teknik düzenlemeler alanında koordinel politika düzenlemeye karar verdiler. \"Rusya Federasyonu, Belarus ve Kazakistan Cumhuriyetlerinde teknik düzenlemelerin ortak prensip ve kurallarına\" dair anlaşma, Avrasya Ekonomik Topluluğu ve ortak ekonomi alanının oluşturulması çerçevesinde Gümrük Birliği'nde entegrasyon süreçlerini derinleştirmeye ve hızlandırmaya hedefleniyor. Salauat Dembay, \"Gümrük Birliği teknik düzenlemesi taslağının Avrupa teknik düzenlemesi sistemine geçmekten dolayı onun temel prensiplerini içecektir. Temel prensipler Avrupa Birliği'nin tüm üyeleri tarafından takip edilecek 89\/106 No'lu Avrupa Direktifinde şöyle: belirtilen şartları itiraz etmemeli binalar, yapılar ve mevzuatlar için altı zorunlu (temel) gereksinimler ve üye devletlerin normları ile standartları belirtiliyor.\" diye konuştu. Bu arada, Bu arada, altı gereksinim mekanik gücü istikrar ve yangın güvenliği, sağlık (insanlar ve hayvanlar) ve çevre güvenliği, operasyon ve gürültü güvenliği, enerji tasarrufu ve ısı korumu sağlamasını kapsamaktadır. (bnews.kz) KAZAKİSTAN ULUSAL FONU VARLIKLARI ŞUBAT AYINDA %0,68 ARTTI \"AİR KAZAKİSTAN\" HAVAYOLU ŞİRKETİ 2015'TE ÇALIŞMAYA BAŞLAYACAK Samruk-Kazına Ulusal Refah Fonu A.Ş. Başkanı Ömirzak Şukeyev'in yaptığı açıklamasında, \"Devlet Başkanın talimatı üzerinde yerel hatlar esas alınarak yapılacak olan ikinci yerli havayolu şirketini oluşturacağız. Biz Bombardier şirketi ile bölgelerarası güzergahlarda kullanılacak 10 uçağın teslimi konusunda ortak anlaşma imzaladık.\" diye bildirildi. Ayrıca, Samruk-Kazına'nın bu yeni şirketin ve \"Air Astana\"nın da %51 hissesinin sahibi olduğunu dile getiren Ömirzak Şukeyev, \"Mayıs ayına kadar şirketi kayıtlamamız ve yılın sonuna kadar uçakları elde etmemiz gerek. Belki önümüzdeki yılın başında uçmaya başlayacağız.\" dedi. (Kazakhstan Today) ALMATILI İŞADAMLARI KARAGANDI ŞEKERİNİ SATIN ALIYOR KazTag Haber Ajansı, \"Konfetı Karagandı\" AŞ.'yi Almatılı işadamlarının satın almakta olduğunu bildirdi. Karagandı şekerleme fabrikasını Almatı işadamlarından Ruslan Şaekin ve ortakları tarafından satın alınmak olduğunu Karagandı Şehir Valisi Meyram Smagulov'un bildirdiğine göre, halihazırda şirketin kaydı yapılıyor, adı ise henüz belirlenmedi. Açıklamaya göre, söz konusu fabrika 1956 yılından beri çalışıyor. Yıllık üretim kapasitesi 30 ton olan ve 1000 kişiye istihdam sağlayan fabrikanın 1996 yılından bu yana kadar büyük hissedarı ve yatırımcısı UIG İngiliz şirketiydi. (kapital.kz) Merkez Bankası'nın verilerine göre, Ulusal Fon'un varlıkları Şubat ayında %0,68 artış göstererek (yıl başından bugüne % 1,53'lük artış) 1 Mart 2014 tarihi itibariyle 71 milyar 625 milyon doları oluşturdu. Şubat ayında brüt uluslararası rezervlerin %6,07 oranında artarak (yıl başından bu yana %5,38) 1 Mart 2014 itibariyle 26 milyar 006 milyon $ oluşturduğu bildirildi. Ayrıca, 1 Mart 2014 itibariyle döviz rezervleri 19 milyar 725 milyon $, altın rezervleri 6 milyar 282 milyon $; net uluslararası rezervler geçen aya nazaran %6,20'lik artışla 25 milyar 460 milyon $ oluşturdu. Merkez Bankası'nın bildirdiğine göre, 1 Mart 2014 tarihi itibariyle parasal taban 3 trilyon 240 milyar tengeyi oluşturdu. (Kazakhstan Today) Fransa'nın Bordeaux Kentinde faaliyetlerini yürüten Posoflular Yardımlaşma, Dayanışma ve Kültür Derneği Yönetimi organizesinde 2 Mart Posof'un Kurtuluşu anma programı tertip edildi. Programa Bordeaux Başkonsolosu Volkan Türk Vural, Cenon Belediye Başkanı Alain David, Lormont Belediye Başkan Birinci Yardımcısı Josette Belloq, Belediye Meclis Üyeleri, Bölgede Faaliyetlerini sürdüren Derneklerin temsilcileri, Türkçe ve Türk Kültürü Dersleri Öğretmenleri, Din Görevlisi, davetli misafirlerin yanı sıra çok sayıda Posoflu katıldı. Dernek Başkanı Erdal Demirci açılış konuşmasında her yıl 2 Mart geldiğinde Posof'un Kurtuluşu'nu anma günü olarak tertip etmelerindeki amacın tarihimizi anlatarak yenilerken, bulunduğumuz toplumlara tanıtmak ve gelecek nesillere aktarmak olduğunu söyledi. Cenon Belediye Başkanı Alain David konuşmasında \"Bölgemizde yaşayan Türklerin kendi özlerini kaybetmeden yaşarken Fransız toplumuna entegre olmaları bizim açımızdan sevindiricidir. Türkler bunu en iyi beceren toplum olmuştur. Kendi tarihine sahip çıkmaları ise bizim açımızdan sevindiricidir. Çünkü özünü bilmeyen toplumlar yaşadıkları ülkelere de her zaman sorun yaşatır. Bu açıdan bölgemizdeki Türk toplumundan herhangi bir sorunumuz yoktur\" dedi. David, Posof'u bölgesinde yaşayan Posoflulardan ve derneğin yaptığı faaliyetlerden tanıdığını söylerken Haziran ayı başında Posof Derneği ile ması ve gelecek nesillere aktarılması bakımından fevkalede önemlidir. Bu çalışmalarından dolayı dernek yöneticilerini, emeği geçenleri ve tüm Posofluları kutluyorum\" dedi. 2 Mart 1921' de Posof Kurtarılırken Ahıska neden sınırların dışında kalmıştır? 1828 tarihinde başlayan Rus işgalinden sonra defalarca kahramanlık örneği sergileyen Ahsıka ve Poshov bölgesi Kurtuluş savaşı esnasında da mertliklerini göstermiştir. Bunlara rağmen Posof, 2 Mart 1921 tarihinde kurtarılarak yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti topraklarına katılırken Ahıska neden sınırların dışında kalmıştır? Bu sorunun cevabını Dünya Ahıska Türkleri Birliği Genel Başkan Yardımcısı GazeteciYazar Burhan Özkoşar yaptığı bir saatlik sunumda verdi. Hinkal Ziyafeti vardı manlı Devri, 1828 Savaşıyla sona ermiştir. Fransa-Bordeaux (Bordo) Posoflular Yardımlaşma, Dayanışma ve Kültür Derneği Yönetiminde Kadınlar kolu olarak faaliyetlerini sürdüren Posoflu kadınlar misafirlere Ahıska ve Posof yöresinin milli yemeği olan hinkal (xinkal) ziyafetinde bulundular. BÖLGENİN ESARET YILLARI POSOF & AHISKA NERESİDİR? Posof ve Ahıska Türkiye'nin kuzeydoğusunda Gürcistan'ın ise güneybatısında bulunan bölgedir. Posof bağlı bulunduğu Ardahan'a 74 km, Ahıska'ya ise 17 km uzaklıktadır. Binlerce yıllık geçmişi olan bölgenin tarihi İskitlere kadar dayanmaktadır. Bölge, tarih boyunca birçok farklı yönetime tanıklık etmiştir. Eski bir Türk yurdu olan Ahıska ve Posof Oğuzlarla birlikte 481 yılında başlayan ve 1068 yılında Bölgede uzun yıllar sorunsuz yaşam süren Türkler, 1828 tarihinden itibaren Rusların işgaliyle baskı, zulüm ve çile dolu hayat yaşamaya başlamıştır. Ahıska, Posof ile birlikte 1829 - 1877 yılları arasında Osmanlı ve Rus yönetimleri arasında defalarca el değiştirmiştir. Halk arasında 93 harbi diye adlandırılan 1877-1878 Osmanlı Rus savaşları sonucunda Edirne antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu Ahıska, Batum, Ardahan, Kars ve Artvin'i savaş tazminatı olarak, Ruslara bırakmıştır. 1877 yılından 1917 yılına kadar 40 yıl boyunca Rusların baskıcı yönetimine geçen bölge, 1917 Ekim devrimi ile Rus askerlerinin çekilmesiyle de Gürcülere terk edilmiştir. leninsurları üzerinde cevaben, din ve namus müdafaasıuğrunda ölmeyi, teslim olmaya tercih ettiklerinibildirdiler. Köse Mehmed Paşanın kalede bıraktığı5.000 muhafız asker, Ahıska'yı müdafaaetmekteydi. Ahıska sâkinleri de cengâver ve yiğitahaliden ibaret bulunduğundan, bu 10.000 nüfusuda kale muhafızlarına ilâve etmek gerekir. Ahıska, esasen 50.000 nüfuslu, zengin ve büyükbir şehirdi.\" John Baddeley, bu hususta ayrıca şunları da yazmaktadır: \"Eğer Ruslarıngelmesini dört gözle bekleyen Yahudi ve Ermeni azınlığı saymazsak geriye kalanMüslüman halk, savaşçı ve cesur insanlardan meydana geliyordu. Bunlar,kadınları da dâhil olmak suretiyle, hayatlarını, evlerini ve mallarını sonuna kadarsavunmaya karalıydılar. Ruslara gülerek kendilerine olan güvenlerini şöyleifade ediyorlardı: Siz, gökyüzündeki ayı, Ahıska'nın camisindeki hilâlden çok daha kolaylıkla 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova antlaşmasına göre talihsiz bir şekilde ve tamamen masa başı oyunlarla Ahıska, Gürcistan sınırları içinde kalırken Posof ise yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dahil edilmişti. Ahıska Kalesinin kuşatıılması, kalenin Ruslar tarafından hücumla ateşe verilmesi ve ahalisinin katliama tabi tutularak şehrin ele geçirilmesi Yabancı kaynakların ve bilhassa Rus askerîyazarlarının bu konudaki beyanları şöyledir: \"Ruslar, 22 Ağustos günü, Türkleri teslim olmayadavet ettiler. Buna karşı Türkler ka- sökebilirsiniz, diyorlardı.\" Posof'un da bağlı bulunduğu Ahıska'da her bir hane ayrı bir kale gibiydi. Bir adım İlerlemek için Rus askerlerinin sellerle kan akıtması gerekiyordu Ahıska'yı dört bir yandan kuşatan Rus kuvvetleri şehre acımasızca saldırıya geçtiler. Ruslar, külliyetle akıttıkları kanlar bahasına ancak bir hane zapt edebiliyorlardı. Rus general Kuropatkin ve arkadaşları bu elîm faciayı şöyle aktarıyorlar: \"Ahıska'nın muhafızlarıyla yerli ahalisinden erkeklerinin yiğitlik ve fedakârlığını tasvir etmek lâzım değildir. Ahıskalıların o esnada hiçbir yerde mis- ASTANA'DA GİRİŞİMCİLER İÇİN İŞ FORUMU DÜZENLENECEK 18.03.2014 tarihinde Astana'da KAZKA Girişimciler Derneği, Astana Girişimciler Odası ve şehir Valiliği tarafından küçük ve orta ölçekli işletmeler için büyük ölçekli iş forumu düzenlenecek. Forum ile ilgili KAZKA Girişimciler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Jumabek Janıkulov şöyle konuştu: \"Halihazırda bir çok Kazak kendi işini kurmayı düşünüyor.Derneğimiz, Kazakistan KOBİ'lerini desteklemek ve geliştirmek üzere devlet tarafından alınan önlemleri ve girişimciliğe artan ilgiyi göz önüne alarak, yeni başlayan ve tecrübeli işadamları için bir forum düzenlemeye karar verdi. Forum biçimi katılımcıların isteğine göre, yuvarlak masa, seminer ve tartışma alanı gibi etkinlik düzenlenmesinin modüler sistemini sağlana şeklinde gerçekleşecek.\" Temel amacı iş kurmak isteyen KOBİ temsilcilerini desteklemek olan Forum esnasında, \"Küçük ve orta ölçekli işletmeler için hizmetler\" adlı sergi, başarılı girişimcilerden iş eğitimi, dersler ve danışmalar ile devlet kurumları temsilcilerinin katılımıyla seminerler düzenlenecektir. Ayrıca, görüşmeler bütün gün işadamlarının iş bağlantılarını kurabilecek ve görüşebilecek \"Business 2 Business\" biçiminde yapılması planlanıyor. Forum'a başkent ve bölge işadamlarının yanı sıra devlet organları, ulusal şirketler, kalkınma kurumları, mali kurumları, yatırımcılar ve ulusal medya temsilcileri katılacaktır. (bnews.kz) İnegöl'e giderek Posofluları ziyaret edeceklerini söyledi. Lormont Belediye Başkan Birinci Yardımcısı Josette Belloq, Kendi bölgelerinde de yoğun Türklerin yaşadığını belirterek Posof Derneğinin yaptığı bu tür faaliyetlere katıldığını, Türklerin bölgesel kültürlerini de yaşattıklarını görmekten memnun olduğunu söyledi. Bordeaux Başkonsolosu Volkan Türk Vural \"Bordeaux'da Posoflular kendilerini yetiştirmiş her aşamada atılım yapmış olarak gördüm. Her alanda yaptıkları faaliyetler memnunluk vericidir. Bugünde bölgenin tarihinde çekilen acıların anlatılarak canlı tutul- Bölgenin kısa bir tarihçesini yapan Özkoşar, Posof'un Ahıska ile birlikte düşünülmesi gerektiğini vurguladı. Poshov bölgesinin tarihte Ahıska'ya bağlı olduğunu söyleyerek Türk askeri Borjum'a gitmişken 16 Mart 1921 Tarihinde yapılan Moskova Antlaşması ile masa başı oyunlarla 6 252 km2'lik Ahıska ve bölgesini kaybedildiğini anlattı. Önce Ahıska ve Posof'un nerede olduğunu projeksiyon yardımıyla harita üzerinde göstererek konuşmasına başlayan Özkoşar günümüzde halen bölge üzerinde ekonomik ve siyasi oyunlarla etnik yapıyı bozmaya çalıştıklarını ifade etti. Selçuklularla devam etmiştir. Posof'un da bağlı bulunduğu Ahıska, Kafkasya'da Moğolİlhanlı Devleti hâkimiyeti döneminde, 1268 yılında bir hükûmet olmuştur. Kıpçak Atabekleri Hükûmeti adıyla anılan bu hükûmet, 310 yıl ayakta kalmış; İlhanlı Devleti'nin inkırazıyla Safevî Türkmen Devleti'nin nüfuzuna geçmiştir. Gürcü kaynakları bu hükûmeti Sa-Atabago adıyla anmaktadır. Osmanlı ordularının Kafkasya\/Şark Seferi sırasında, 1578 yılında Osmanlı'ya intikal eden Ahıska, Çıldır Eyaletimizin başkenti olmuştur. 250 sene devam eden Os- 5 6 № 11 \"Ахыска\" li ve menendi görülmemiş bir tarzda ateşe atılan kadınlarını hatırlamak vak'anın tasvirine kâfidir. Türk kadınları ellerinde kılıç bulunduğu hâlde Rus askerleri üzerine arslanlar gibi hücum ederek atılıyor, muharebeden vazgeçmiyorlardı. Çaresiz kalan kahraman kadınlar ise yine canlı olarak Ruslara teslim olmayı kabul etmiyor; teslim olmak ve esaret felâketine düşmektense kendilerini diri diri yangın alevleri içine atıyorlar, alevlere gömülüp cesetlerini kül, ruhlarını Allah'a teslim ediyorlardı.\" İngiliz John Baddeley bu hususta şunları yazıyor; \"Çevredeki binaların ateşe verilmesi üzerine, gecenin gelmesiyle yarıda bırakılan çarpışmalar, bu alevlerin aydınlığı altında yeniden başlayarak görülmemiş bir şiddet ve öfkeyle bütün gece boyunca sürdü. Genç ve yaşlı olsun bütün şehir halkı, kendilerini ve evlerini savunmak için büyük bir cesaretle savaştı. Kadınlar, canlı olarak gâvurların eline geçmektense yanan binalara dalarak canlı canlı yanmayı tercih ediyorlardı. Bir camide toplanan 400 kişinin tamamı diri diri yandı. Rus askerleri, inatçı bir direnmeyle karşılaştıkları durumlarda, her zaman yaptıkları gibi ele geçirdiklerini öldürmeye başladılar. Normal durumlarda sessiz ve sakin olan Ruslar, öfkelendikleri zaman dünyanın en vahşi ve acımasız insanları oluyorlardı.\" Ferîk Ahmed Muhtar Paşa diyor ki; Ahıskalılar, Türk celâdet ve kahramanlığını Ruslara göstermişlerdi. Dünya harp tarihinde Türklere en büyük bir celâdet\/ yiğitlik sayfası açan Ahıska Kalesi, cebrî hücumunda erkekler bir yana, genç, güzel Türk kızları ve kadınları dahi Ruslar tarafından her yanı ateşlere verilen şehir mahallelerinin taraf taraf göklere ser çeken müthiş ateşleri, alevleri, yağan kıvılcımları arasında azap melekleri gibi yalın kılıç ellerinde, dökülmüş saçları omuzlarında bulunmak üzere rastgeldikleri Rus askerleri üzerine Jan Dark gibi ilâhî bir şecaat-i mehabetle (müthiş bir yiğitlikle) atılıyorlar; kanlara bulanarak ve ateşler içinde yanarak vatanları uğrunda tatlı canlarını Cenâb-ı Erhamerrahimîn'e teslim ediyorlardı. Ahıska müdafaası, 1828 savaşına en büyük şân ve şeref veren beşeriyetin çok üstünde denebilecek emsâli görülmemiş bir müdafaa-I safderâneydi (yiğitçe savunmaydı). Ahıska'yı savunan kahramanlar, Türkiye Devleti'nin askerî namusunu bu savaşta muhafaza etmişlerdi. Ruslar, katliam ve yangın gecesinin ertesi günü ele geçirdikleri kale nâmına kanlara boyanmış, enkaz ve kül yığınlarından müteşekkil bir harabe görmüşlerdi. Yanarak kül hâline gelmiş ve bir harabe yerine dönmüş bulunan bütün şehir sabahleyin Rusların elindeydi. Artık 14 ìàðòà 2014 [email protected] 5 6 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" Ruslara Erzurum ve Anadolu yolu açılmıştı... Ruslar Erzurum'a kadar geldiler. Ahıska ve bölgesi, 14 Eylül 1829 tarihinde imzalanan Edirne Anlaşması ile savaş tazminatı olarak Ruslara bırakıldı. Bunun karşılığında Ruslar Erzurum ve Kars'ı boşalttılar. Bu durum karşısında Posoflu Aşık Üzeyir (Fakiri) dönemin Padişahına hitaben bir dörtlüğünde şöyle der; Ahıska gül idi gitti Bir ehl-i dil idi gitti Söyleyin Sultan Mahmud'a İstanbul kilidi gitti Ahıska ve Posof Osmanlı imparatorluğu ile Rusya arasında defalarca el değiştirmiştir. En son Kırım Savaşı esnasında kısa bir süreliğine Türk hâkimiyetine geçse de 1877 – 1878 (93 harbi) Osmanlı – Rus Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu bölgeyi Savaş Tazminatı olarak Ruslara bırakmıştır. 1917 yılında Bolşevik ihtilalinin ardından Bolşeviklerin Osmanlılar ile imzaladıkları Brest-Litovsk Antlaşması gereğince Kars, Ardahan ve Batum Osmanlılara bırakıldı. Ahıska halkı da Sovyetlerin ilan ettikleri oto-determinasyon haklarını kullanarak Osmanlı'ya katıldıklarını ilan ettiler. Fakat 30 Ekim'de imzalanan Mondros Mütarekesi ile Batum ve Ahıska terk edildi. Doğu cephesinde uzun süren çatışmaların ardından nihayet Posof 2 Mart 1921 tarihinde düşman işgalinden kurtuldu. Ancak, 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ile Batum ve Ahıska Sovyet Gürcistan'a bırakıldı. Medreseleri ve ticarî hayatıyla ünlü Ahıska şehri, Rus istilâsından itibaren küçük bir kasaba hâline gelmiş; halkın bir kısmı Anadolu'ya göç etmiş, zamanla bölge tenhalaşmıştır. Çar hükûmeti, Müslüman halkı askere almıyor, onun yerine 40 manat para alıyordu. Silâh tutmasını ve askerlik mesleğini bilmeyen halk, sonraki yıllarda vuku bulan savaşlarda, bunun acısını çok çekmiştir. Rus siyaseti, dinî ve etnik farklılıkları daima diri tutmuş, bölge halkını birbirine düşman etmiştir. висты ика 8 марта актитурноль Накануне праздн ку рецкого этно котором и старейшины Ту и собрание, на низации и ел ов пр го центра прос об орга во ся рассматривал аздника для женщин 70-ти проведении пр кже членов женсовета и и более лет, а та педагогов. T.C. Almatı Başkonsolosu Sayın Suphi ATAN, Almatı'da yaşayan Türk Kadınları tarafından oluşturulan Kazakistan Türk Kadın Gönül Elçileri Grubu ile birlikte 8 Mart Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle Yaşlılar Huzurevi'ni ziyaret etti. Ziyaret sırasında, Huzurevinde kalan yaşlılara, Türk Kadınları tarafından hazırlanan ve içerisinde çeşitli hediyelerin bulunduğu yardım malzemeleri dağıtıldı. с.Алатау и Кайнар: Активисты сел Алатау и Кайнар – Исо Валиев, Байсафа Валиев, Абзар Сулейманов вместе поздравили всех наших матерей, кому 70 и больше, с праздником 8 марта в селе Алатау, в доме Исо Валиева. 7 марта мужчины пригласили женщин-ахыска из двух сел, кому исполнилось 70 и более лет, за праздничный стол, где вручили им подарки. Конечно же, мужчины в этот праздник не могли обойтись без стихов и посвятили им эти строки: rı içerisinde kendilerine yönelik bu ilgi ve yardımdan duydukları memnuniyeti, minnet ifadeleriyle dile getirdiler. kerlekli sandalyenin sağlanması için aracılık ettiklerini, bu sandalyelerin birkaç gün içerisinde çocuk yuvasına bağışlanacağını söyledi. В чудесный день цветов, подарков Поздравить рады с 8 марта! Пускай сегодня радость сердца Поможет от зимы согреться! Желаем расцвести весною, И жизнь наполнить красотою! Пусть будет множество сюрпризов И счастье не проходит мимо! Женщины остались очень довольными и выразили благодарность районному председателю ТЭКЦ Таирову М.А. за теплое отношение к своему народу. Было принято решение поздравить женщин по регионам. Общее количество наших матерей преклонного возраста составило 165. Председатель ТЭКЦ Толебийского района Мухтазим Таиров для каждой женщины приготовил подарок. Наши уважаемые активисты ТЭКЦ из 9 регионов 8 марта накрыли праздничные столы для наших матерей, сердечно поздравили их и в торжественной обстановке вручили подарки от имени М.А.Таирова. Было очень приятно видеть радостные улыбки на лицах наших матерей. Женщины выражали огромную благодарность активистам и председателю ТЭКЦ Таирову М.А. за проявленное внимание и уважение и с удовольствием фотографировались в память о замечательном празднике. Этот праздник радует и вдохновляет каждую женщину, носящую высокое звание – Мать! Миллионы цветов преподносим к вашим ногам, дорогие наши женщины. В завершение хотелось бы отметить ответственных активистов нашего ТЭКЦ: с.Алатау и Кайнар – Валиев И., Валиев Б., Сулейманов А. с.Бірінші мамыр – Мамедов И., Алиев Т. с.Зертас – Мамедов Х. с.Киелі тас – Дурсунов Х., Халилов Ф., Билалов Я. с.Ынтымак – Валиев А. с.Коксайек - Байрамов Я., Кориков Х., Сулиев М., Мазманов Ю. г.Ленгер – Бадалов Э. с.Достык – Мамедов И., Мамедов И., Исаев И., Асланов Р., Алиев А., Османов Я. BÖLGE ÜZERİNDE YAPILAN ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR • Brest Litovsk Barış Antlaşması – (3 Mart 1918) • Batum Antlaşması – (4 Haziran 1918) • Gümrü Antlaşması – (3 Aralık 1920) • Moskova Antlaşması – (16 Mart 1921) • Kars Antlaşması – (13 Ekim 1921) DATÜB Yaşlılara hitaben bir konuşma yapan Başkonsolos ATAN, Dünya Kadınlar Günü münasebetiyle Türk Kadın Gönül Elçileriyle birlikte Huzurevi'ni ziyaretten büyük mutluluk duyduğunu, bu özel günde anne-babamız yaşındaki insanların yüzlerinde bir tebessüm yaratmayı amaçladıklarını belirtti. Ömürlerinin son demini yaşayan yaşlı insanlar ise, hatırlanmaktan, gösterilen ilgi ve sevgiden ayrıca gördükleri bu sıcak yaklaşımdan hayli etkilendiler. Kendileriyle görüştüğümüz yaşlılar gözyaşla- Türk Kadın Gönül Elçileri Grubu Başkanı Hıfziye Kavak, tamamen gönüllü bir birliktelikten ortaya çıkmış olan grubun temel amacının, kimsesizlere, yardıma muhtaç insanlara destek vermek olduğunu, geçtiğimiz günlerde benzeri bir yardım faaliyetini Almatı'da yerleşik kimsesiz çocuklar yuvasına yönelik olarak da gerçekleştirdiklerini belirterek, bu yardımların önümüzdeki dönemde de sürdürüleceğini ifade etti. Kavak devamla, kimsesiz çocuklar yuvasının ihtiyacı olan 2 adet te- T.C. Almatı Başkonsolosu Sayın Suphi ATAN'ın teşvik ve desteğiyle çeşitli yardım faaliyetleri organize etmek üzere oluşturulan Türk Kadın Gönül Elçileri Grubu'nun Kazakistan'da yaşayan tüm Türk ve Kazak Kadınlara ulaşmayı ve faaliyetlerine ortak etmeyi planladığını belirten Grup üyesi Leyla Çelik ise, hayır amaçlı faaliyetlerinin yanısıra çeşitli kültürel organizasyonlara da imza atacaklarının müjdesini verdi. с.Бірінші Мамыр с.Зертас Наш активист села Бірінші мамыр – Илим Мамедов пригласил женщин, кому 70 и более лет, к себе домой, за накрытый для них дастархан. Хозяин поздравил собравшихся с международным женским днем – 8 марта и вручил п��дарки от имени председателя ТЭКЦ Таирова М.А. От всего сердца женщин-ахыска поздравил и присутствующий на празднике имам Тасим Алиев, произнеся красивые слова. Самая пожилая мать – Сусанбар Мамедова, которой исполнилось 100 лет, в своей речи поздравила всех женщин и поблагодарила председателя ТЭКЦ Толебийского района Таирова М.А. за праздник, организованный в их честь, за то, что он не забывает матерей, дарит радость и стремится к процветанию турецкого этноса. В селе Зертас праздничный стол организовали братья Мамедовы – Хаджимурат и Анвар. Они накрыли стол для наших милых матерей в доме Анвара Мамедова. Братья вручили им подарки от имени Таирова М.А. Матери были очень рады, что братья Мамедовы уделили им время и проявили уважение и заботу. Старейшина ТЭКЦ села Зертас Иззат Османов поздравил женщин, пожелав им долгих лет жизни, и чтобы матери всегда были рядом с нами и согревали нас своим теплом. А наши матери выразили свою сердечную благодарность организаторам праздника за создание душевной обстановки и праздничного настроения, и пожелали нашему лидеру Таирову М.А. удачи, успехов и достижения высот. 7 8 № 11 \"Ахыска\" \"Ахы ы с ка\" 14 ìàðòà 2014 [email protected] 7 8 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" 17 января 2014 года Глава государства Нурсултан Назарбаев выступил с ежегодным Посланием народу Казахстана, в котором обозначил ключевые задачи реализации «Стратегии-2050», большая часть которого посвящена экономическим вопросам. Жамбылский филиал Турецкого этнокультурного центра «Ахыска» вошел в число первых, кто обсудил данное Послание, и обозначил для себя направления работы для реализации задач Послания Президента. «Круглый стол» прошел в здании Дома дружбы города Тараз, в нем приняли участие: администрация Жамбылского филиала «Ахыска» во главе с директором М. Давришевым, представители и активисты из каждого села Жамбылской области, в число которых входили и представители молодежи. с.Ынтымак В селе Ынтымак (Красный луч) Толебийского района женщин поздравил самый молодой активист Абуталип Валиев. Одна из самых уважаемых матерей – Наргиз Исаева пожелала Турецкому центру «Ахыска» успехов, удачи, процветания. Работникам районного ТЭКЦ во главе с председателем Таировым М.А. – мира, крепкого здоровья, чистого неба над головой. Ее поддержали все присутствующие на празднике женщины. с.Киели тас Активисты села Киели тас (Буденовка) – Хасан Дурсунов, Фариз Халилов, Ясинбек Билалов пригласили наших уважаемых, дорогих матерей за стол, который был накрыт специально для них, в доме активиста Хасана Дурсунова. Женщины были очень рады, о чем свидетельствовали слезы счастья в их глазах. Анар Халилова в заключение сказала «спасибо» всем сотрудникам и председателю ТЭКЦ за подаренные тепло, заботу, и за то, что не дают почувствовать себя забытыми. г. Ленгер с.Коксайек Сотрудники ТЭКЦ и�� села Коксайек – Яйла Байрамов, Хейрулла Кориков, Махамед Сулиев, Юсуп Мазманов – организовали праздник для женщинматерей в доме Яйлы Байрамова. Все активисты поздравили с праздником собравшихся женщин и вручили им подарки от имени председателя ТЭКЦ Таирова М.А. и пожелали от всей души самого наилучшего. Все матери были счастливы от оказанного им внимания и уважения, они благодарили организаторов и председателя ТЭКЦ Таирова М.А. за поздравление. Тамара Сулиева сказала от имени всех матерей много душевных слов и выразила благодарность работникам ТЭКЦ. В городе Ленгер наших женщин-матерей поздравил наш активист Эльбаги Бадалов. Он сказал: - Поздравляем вас с самым лучшим весенним праздником – 8 Марта, желаем вам крепкого здоровья, счастья, долгих лет жизни. Пусть этот весенний праздник принесет вам все, что вы желаете, живите долго, радуйтесь, воспитывайте подрастающее поколение – детей, внуков и правнуков. Пусть эти подарки станут знаком уважения к вам – нашим матерям!» Гулистан Валиева поблагодарила Эльбаги Бадалова и всех сотрудников ТЭКЦ за внимание, заботу и организацию такого замечательного праздника. с.Достык Женсовет Также накануне женского дня Таиров М.А. и старейшины поздравили женщин – членов женского совета ТЭКЦ Толебийского района. Фатима Махадин, ТЭКЦ Толебийского района В организации праздника для матерей села Достык приняли участие Илим Мамедов, Ильгиз Мамедов, Рамиль Асланов, Иса Исаев, Абзар Алиев, Яша Османов. Они пригласили наших уважаемых матерей в дом Исы Исаева, который накрыл для них богатый дастархан. Активисты поздравили всех женщин и бабушек и преподнесли им подарки от имени председателя ТЭКЦ Таирова М.А. Памбух Алиева от души поблагодарила старейшин и активистов за праздничное застолье, а также за внимание сотрудников ТЭКЦ, С приветственным словом выступил директор ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» Мухмуджан Давришев, который отметил: - В своем Послании Глава нашего государства отметил, что Казахстан ХХI века – страна, созданная с «нуля» всего за два десятилетия, талантливым, трудолюбивым, толерантным народом! Хочу подчеркнуть, что это заслуга плодотворной работы всего народа. Но, тем не менее, он призывает всех к активному участию в развитии страны, для этого необходимо повышать уровень работы в разных сферах. Особенностью Послания этого года является внедрение национальной идеи «Мәңгілік Ел». Как сказал Нурсултан Абишевич Назарбаев, «Мы, казахстанцы, единый народ! И общая для нас судьба – это наш Мәңгілік Ел, наш достойный и великий Казахстан! «Мәңгілік Ел» – это национальная идея нашего общеказахстанского дома, мечта наших предков. За 22 года суверенного развития созданы главные ценности, которые объединяют всех казахстанцев и составляют фундамент будущего нашей страны». Сегодня мы, принимая задачи Послания Президента, работае�� во благо государства. Мы принимаем стратегический документ, и направим свою деятельность на развитие нашего государства, и посодействуем в достижении главной задачи Послания – вхождение Казахстана в 30 самых развитых стран мира! Послание народу Казахстана называется «Казахстанский путь-2050: единая цель, единые интересы, единое будущее». Как и все предыдущие, оно является отражением современных актуальных потребностей нашего общества, воплощением в жизнь смелых проектов и идей, демонстрирует достижения нашей республики за годы государственного суверенитета и определяет стратегические задачи на десятилетия вперед. Значительная часть выступления Н. А. Назарбаева была посвящена социальной сфере. Это и борьба с инфляцией, и повышение пенсий, пособий и зарплат бюджетникам, внимание к проблемам людей с ограниченными возможностями. В главном стратегическом документе четко определены пути развития страны на долгосрочную перспективу. Поэтому Лидер Нации подчеркивает, что «конкретные меры по реализации целей и задач Послания необходимо довести до каждого казахстанца». Во время мероприятия на экране демонстрировались отрывки из выступлений Президента республики Нурсултана Назарбаева, параллельно с этим Зульфия Фарманова, председатель ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» по делам молодежи и культуры, представила свой доклад, в котором выделила значимые, для турецкого народа и работников в сфере общественности, задачи. В своем выступлении она отметила: - Мы все являемся свидетелями того, как в стране реализуются крупномасштабные государственные программы в образовании, здравоохранении, идет активное внедрение инновационных разработок во все сферы жизнедеятельности общества, повышается качество социальных услуг. Президент в своем нынешнем Послании поставил задачу, согласно которой Казахстан должен войти в тридцать развитых стран мира, развивать традиционные виды энергетики и «зеленую» экономику, совершенствовать социальные услуги и инфраструктуру населенных пунктов. В своем Послании народу Казахстана Президент страны Нурсултан Назарбаев наметил вехи развития нашей республики на ближайшие 30 лет – вплоть до 2050 года. Четко обозначены важнейшие задачи. Это и создание новых рабочих мест, модернизация жилищнокоммунального хозяйства, обновление производственной и социальной инфраструктуры, прежде всего школ и больниц, поддержка малого и среднего бизнеса. Стратегия-2050 – это программа конкретных практических дел и касается всех казахстанцев. А в конце выступления она добавила: - Уважаемые коллеги! Каждая строчка Послания – это призыв к казахстанцам трудиться в меру своих возможностей. Каждый должен внести свой вклад в развитие страны, в улучшение благосостояния семьи, повышение качества жизни. Тем более, государство создает для этого все условия. В главном с��ратегическом документе четко определены пути развития страны на долгосрочную перспективу. Поэтому Лидер Нации подчеркивает, что «конкретные меры по реализации целей и задач Послания необходимо довести до каждого казахстанца». Присутствующие на «круглом столе» с особым интересом слушали Послание Президента 2014 года и всецело поддержали национальную идею «Мәңгілік Ел». В конце мероприятия у участников «круглого стола» была возможность поделиться своим мнением о Послании народу Казахстана и высказать свои предложения для реализации ее главных задач. Заместитель директора ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» Анвар Давришев: - В Послании «Казахстанский путь-2050»: Единая цель, единые интересы, единое будущее» отражены главные ценности нашего общества, лежащие в основе наших будущих успехов под руководством Лидера нации. Главная мысль Послания заключается в формировании общества всеобщего труда. Поэтому реализация этого важнейшего программного документа зависит от вклада каждого казахстанца. Пускай этот документ станет основой нашей работы, мы с помощью этого документа будем работать и во благо нашего народа, и во благо государства. Председатель женского комитета Наргиз Камалова: - В Послании Президента одним из важных моментов я считаю упомянутые Нурсултаном Назарбаевым единство народа и соблюдение семейных традиций. Для нас остается главным сохранение всех наших красивейших обычаев, распределив задачи: старшему поколению – любовь к традициям, среднему поколению – исполнение этих традиций и прививание молодому поколению, которому, в свою очередь, остается задача – почитание старших, уважение традиций, чувство патриотизма. Президент также отметил, что будущее Казахстана в руках образованной молодежи, этой сфере мы так же должны уделять наибольшее внимание. Заместитель председателя ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» по делам молодежи и культуры, председатель комитета спорта Алихан Ахметов выступил от лица молодежи: – Глава нашего государства с призывом обратился к молодежи, он сказал: «Эта стратегия для нас, нам участвовать в ее реализации, и нам пожинать ее плоды». Сегодня республика предоставляет нам большие возможности учиться и самореализовываться, а мы в свою очередь должны вкладывать в развитие Казахстана все силы и знания, которыми обладаем, потому что именно мы будущее нашего государства. Председатель Байзакского районного филиала ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» Мехия Раджабов: - Каждый год народ Казахстана ожидает новое Послание Президента Нурсултана Назарбаева. В Послании 2014 года особое внимание уделяется улучшению жизни народа Казахстана. Нурсултан Абишевич затронул проблемы всех сфер жизнедеятельности казахстанцев, в том числе и сельскохозяйственную. Те задачи, которые Президент поставил в Послании, являются выполнимыми, поэтому мы уверенно смотрим в будущее, и наш ��арод достигнет всех этих целей. Координатор Шуского филиала ЖОФ ТЭКЦ «Ахыска» Бинали Тагиров: – Хочу подчеркнуть, что наш Президент употребляет слово «народ» что говорит о том, что мы едины, мы одна семья, и мы работаем в целях улучшения и процветания нашего государства Казахстан. Хочу выразить благодарность всем, кто работает во благо народа, пожелать удачи и успехов в дальнейшей работе. Виолетта КАДЫРОВА 9 10 № 11 \"Ахыска\" Двери Жамбылского областного Турецкого этнокультурного центра «Ахыска» открыты для всех жителей. Все интересующие их вопросы не остаются незамеченными, и в кратчайшее время находят решения. Одним из основных направлений работы центра является религия. «Мавлид ай» также нашел свое отражение в плане работы по религиозному воспитанию. 14 ìàðòà 2014 [email protected] 9 Представители ЖОФ ОО ТЭКЦ «Ахыска» во главе с директором Махмуджаном Давришевым организовали благотворительный обед, посвященный рождению Пророка Мухаммеда (да благословит его Аллах и приветствует). Более 200 человек, представителей турецкой национальности со всех сел области, были приглашены за накрытые столы. Такие мероприятия являются не только благим делом, но и дополнительной возможностью рассказать людям о ценностях ислама и направить их на верный путь. 10 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi'nde, 8 Mart 2014 Cumartesi günü 8 Mart Dünya Kadınlar Günü coşkuyla kutlandı. Programa TÜTEM personeli, Astana'dan gelen konuklar ve 22 Şubat 2014 tarihinde başlayan 31 Mayıs 2014 tarihi itibariyle sona erecek olan Hafta Sonu Temel Seviye -C- Hızlandırılmış Kur öğrencileri katıldı. A tatürk'ün de dediği gibi «Büyük başarılar, değerli anaların yetiştirdikleri seçkin çocukların yardımıyla meydana gelir.» diyerek konuşmasına başlayan Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) Müdürü A. Zeki ALPTEKİN, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nün Kazakistan'da çok farklı bir şekilde kutlandığına dair bir işaret koyulması gerektiğinin altını çizerek sözlerine devam etti. Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) Müdürü A. Zeki ALPTEKİN programda yaptığı konuşmada: «Tüm dünyada olduğu gibi Kazakistan'da da 8 Mart, Kadınlar Günü olarak kutlanmaktadır. Kadınların toplum- Виолетта КАДЫРОВА В нашей стране большое внимание уделяется развитию физической культуры и спорта, в том числе для людей с ограниченными возможностями, которые достойно представляют Казахстан в различных международных соревнованиях. Как часто бывает, когда при рождении человека на свет, Бог, лишая его чего-то, в то же время наделяет его особенным даром. Это случилось и с моей следующей героиней – Багдой Рагибовой. В поселке Енбекши, в семье Юришана и Зульбии Рагибовых 19 февраля 1998 года родилась девочка, которую они назвали Багда. Только одно омрачало радость счастливых родителей – девочка родилась абсолютно не слышащей. Но, не смотря на этот недостаток, девочка росла крепкой, здоровой и полной живой энергии, что очень радовало родных. Сейчас девочка учится в 8 классе Алматинской школы-интерната №1 для неслышащих детей. Кроме того, она вот уже несколько лет как стала заниматься спортом – легкой атлетикой. Принимала участие в различных соревнованиях. Ее учителем физической культуры и тренером является Михаил Эрнст. Ее первое серьезное соревнование прошло в феврале в спортивном клубе «Алматы» для людей с ограниченными физическими возможностями. В рамках реализации «Программы реабилитации инвалидов г.Алматы» на 20062008 годы по Постановлению акимата г.Алматы от 16 апреля 2007 года был создан ГККП «Спортивный клуб «Алматы» для людей с ограниченными физическими возможностями, который начал работу с января 2008 года. Клуб занимается реабилитацией инвалидов средствами физической культуры, привлечением инвалидов всех категорий к занятиям спортом, повышением уровня спортивного мастерства. Спортивный клуб «Алматы» тесно сотрудничает со всеми специализированными школами, интернатами г.Алматы, а также с физкультурными общественными организациями. Расширение, увеличение контингента клуба происходит за счет создания детских, подростковых групп. Вот в этом спортивном клубе и завоевала свою первую медаль наша героиня Багда Рагибова. Она заняла 1 место по легкой атлетике среди спортсменовинвалидов по слуху на дистанции в прыжках в длину с результатом 3 метра 70 сантиметров. Это была ее первая большая победа, которую она никогда не забудет. Не забудет переполненные трибуны, неистово сопереживающие всему, что происходит на спортивной арене. Здесь, на этих соревнованиях, и заметил молодую спортсменку, обещающую достичь больших возможностей, главный тренер РК по инвалидному спорту Максим Рожков. Он сразу же пригласил ее на чемпионат Казахстана по легкой атлетике, который проходил в городе Караганда. На карагандинском легкоатлетическом манеже завершился чемпионат Казах- стана по легкой атлетике среди спортсменов-инвалидов по слуху. Девизом чемпионата был: «Мы – спортсмены Казахстана, вместе с нами вся страна!» Отец Багды, переживая за дочь, не хотел отпускать ее далеко, но, немного подумав, решил, что это все же будет лучше для дочери, и не ошибся. Багда вернулась оттуда победительницей. Она заняла 1 место в чемпионате Республики Казахстан по легкой атлетике в помещении среди спортсменов-инвалидов по слуху в эстафетном беге 4x200 м. с результатом 2:16:6 с. По словам Багды, эта победа для нее и для ее мамы стала лучшим подарком к 8 Марта. И вселила в нее еще больше уверенности в том, что нужно идти вперед, и только вперед, к достижению своей цели, а цель у нее – стать чемпионкой по легкой атлетике на Паралимпийских играх. Я думаю, что у Багды все получится, потому что рядом с ней ее родные, которые поддерживают и помогают ей во всем, что немаловажно. Потому что, говоря о достижении высоких результатов на Олимпиаде, нужно в первую очередь задуматься над детским спортом. Тут инициаторами должны стать родители, прививая детям любовь к спорту. Желаем Багде удачи в реализации поставленных задач! Зейнаб АЛИЕВА Оңтүстік Қазақ��тан облысы Шымкент қаласына қарасты Абай ауданының Қазығұрт елді мекенінің тұрғыны Ахмедов Гулалы да ахыска түріктерінің тарихында қалған қаралы күндер 1944 жылғы сүргіннің куәсі. Осы жоғарыда көрсетілген жылдың қараша айында Сталиндік режимнің асқынған ақылға қонбас зұлым және мейрімсіз саясатының құрбаны болып сол жылы шілде айында 31 күні №6279 бұйрық әміріне сәйкес қараша айының 14-нен 15-не қарған түні тағдырдың тәлкегіне ұшырап, атамекенінен қуылып, адамдық құқықтары аяққа тапталып, сол кезде бас аяғы екі сағаттың ішінде, ғасырлар бойы еңбек етіп жасаған үй жайынан, мал-мүлкінен айырылып мал таситын суық вагондарға қамап, Орта Азиямен Қазақстанға жер аударылғандары осы күнге дейін халықтың жадында. ХХ ғасырдың бір қара таңбасы болып сақталып келеді. 12 жасында сүргіннің ауыр күдерін басынан өткізген Ахмедов Гулалы Биналиұлы да 1932 жылы Гүржістан Республикасының Аспиндзе ауданына қарасты Гоюн даре елді мекенінде дүниеге келген. Оның ата-анасы қарапайым шаруа адам болған. Оның әкесі Ахмедов Бинали 1943 жылы Отан соғысында Сталинградт шайқасында ерлікпен қайтыс болған. Анасы Ахмедова Ипәк әкесіз қалған 2 ұлы мен 1 қызын күн демей түн демей ауылшаруашылық жұмысымен айналысып оларды тәрбиелеп өсірген. Ахмедов Гулалы өз елінде 3 класс оқып отбасының ауыр жағдайына байланысты еңбекке ерте айналысып кеткен. 1944 жылы сүргінге ұшыраған Гүлалы отбасымен күн көру үшін алдымен Батумиде жұмыс істейді. Кейіннен 1944 жылы 9 желтоқсанда Қырғызстанның Талас облысында еңбек етеді. Кейін туған туыстарын Қазақстаннан іздеп тауып Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы Карл Маркс бөлімшесінде ауыл-шаруашылық саласында жұмыс істейді. Гулалы Биналиұлы 12 жасында Қазақстанға келген жылдан бастап, колхоздың түрлі ауыл-шаруашылық жұмыстарына белсене қатысып әр дайым алдыңғы лектен көрінген. 1959 жылдан Шымкент қаласындағы қорғасын заводында жұмысшы болып орналасып 40 жылға жуық атақты жұмысшы болып, өзінің еңбек сүйгіш қасиетімен құрметті металург ретінде өзін көрсете білді. 1960 жылда завод директорының алғыс хатымен, қалалық партия комитетінің «Почетная» грамотасымен, 1979 жылы автомобиль машинамен марапатталған. Ол 2 орден көптеген медальдардың иегері. Қазіргі кезде 82 жасында ауыл Ақсақалдар алқасының мүшесі. Ел арасындағы беделді ақсақал Ол жұбайы Гулсахар Ахмедовамен 2 ұл 6 қыз тәрбиелеп өсірген. Жақында 82 жасын тойлағалы отыр. Жасыңа жас қосылсын Гүлалы ақсақал, құттықтаймыз! Аумақтық тілші С.Хасанов sal yaşamda aktif bir şekilde yer alması, gelişmişliğin ve çağdaşlığın önemli göstergelerinden biridir. Günümüz dünyasında Kazakistan'da kadınların her alanda etkin bir şekilde yer almaları, dünyadaki diğer milletler için de önemli bir umut kaynağı. Kazakistan'da kadına oldukça değer verilmesi, gelecek adına umut verici. Unutulmamalıdır ki milletler, kadına verdikleri değer ölçüsünde statü kazanır. Günümüz dünyasında bu görüş hızla herkes tarafından kabul edilen, geçerli bir görüş haline gelmektedir. Kazakistan'da yaşayan kadınların sosyal ve kültürel alanlarda, eğitimde, hukukta, siyasette ve diğer birçok alanda daha etkin olmaları dileğiyle çalışkanlıklarıyla, fedakarlıklarıyla öne çıkan Kazakistan'daki kadınlar başta olmak üzere tüm dünya kadınlarının 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nü kutluyor, hepsine sevgi ve saygılarımı sunuyorum.» dedi. Oldukça coşkulu geçen kutlama programında günün anlam ve önemine ilişkin Kazakça, Türkçe ve Rusça konuşmaların ardından kadınlara dair Türkçe ve Kazakça olarak şiirler söylendi, şarkılar seslendirildi. Kurun bayan öğrencilerine güllerin takdim edilmesinin ardından günün anısına kesilen pastaların ikram edilmesiyle devam eden program, hatıra fotoğraflarının çekilmesiyle son buldu. Криминал Житель Усть-Каменогорска убил брата сожительницы и спрятал тело в выгребной яме К восьми годам лишения свободы приговорил 38-летнего жителя УстьКаменогорска специализированный суд по уголовным судам ВКО. Мужчину признали виновным в совершении особо тяжкого преступления. Накануне трагедии хозяйка дома, ее брат и сожитель выпивали. Подсудимый первым вышел из-за стола и отправился спать. Среди ночи мужчина проснулся от шума — его гражданская жена скандалила с братом на кухне. Мужчине показалось, что в пылу ссоры гость ударил хозяйку дома. Тогда подсудимый решил заступиться за нее. Он ударил брата своей возлюбленной по лицу. Тот упал на пол. Воспользовавшись моментом, подсудимый схватил стоящую в углу кирку и ею до смерти избил брата своей сожительницы. Молодой человек скончался на месте от потери крови и сильных увечий. Убедившись, что родственник мертв, подсудимый оттащил тело к туалету во дворе дома и сбросил его в выгребную яму, присыпав сверху золой и мусором. Протрезвев, мужчина понял, что совершил непоправимое, и сам вызвал полицию. В суде в содеянном раскаялся. В местах лишения свободы его будут лечить от алкогольной зависимости. Учительница английского языка в Жамбылской области продавала ученикам наркотики В Жамбылской области учительница английского входила в состав преступной группировки по продаже наркотиков. В ходе разработки организованной преступной группировки, распространявшей наркотики, ДВД Жамбылской области обнаружило, что в ее состав входит учительница английского языка общеобразовательной школы райцентра Мерке. Группировка разрабатывалась почти полгода, прежде чем была спланирована операция по одномоментному задержанию всех ее членов и самого лидера. При обыске у них было обнаружено более четырех килограммов гашиша, около 50 килограммов марихуаны, десять граммов смолы каннабиса и станки для переработки марихуаны в гашиш, а также самодельный пистолет. Учительница английского языка оказалась женой главаря группировки, и ее роль заключалась в сбыте наркотиков, чем она занималась в стенах родной школы. «Эта группа занималась заготовкой марихуаны, изготовлением кустарным образом гашиша и смолы каннабиса на территории Шуской долины. Заодно группировка принимала поставки контрабандного героина из Киргизии с дальнейшей реализацией в Алматы и на территории Жамбылской области», - поясняет начальник управления по борьбе с наркобизнесом Шопы��хан Жапабаев. Арестованная участница группировки призналась, что пошла на это из любви к гражданскому мужу – лидеру ОПГ. В Уральске в канун 8 марта жена зарезала мужа В Уральске жена зарезала мужа в канун 8 марта, по сообщению УВД города Уральск. 7 марта в будке охранника на автостоянке по улице Есенжанова был обнаружен труп мужчины. Убитым оказался 56-летний мужчина, который работал здесь же охранником. Позже полицейские задержали подозреваемую в данном преступлении. «Была задержана 42-летняя супруга убитого, - рассказал начальник УВД города Уральск Манарбек Габдуллин. - Она была в состоянии алкогольного опьянения». Как выяснилось, супруги некоторое время назад стали жить раздельно. В тот вечер женщина пришла к мужу. Супруги поругались, и она ударила его ножом. Затем выбежала на улицу и попросила прохожих вызвать супругу скорую помощь. По данному факту возбуждено уголовное дело по статье 96 УК РК «Убийство». Подозреваемая арестована. У женщины остался 6-летний ребенок, который сейчас находится у бабушки. 12 11 № 11 \"Ахыска\" THY Genel Müdürü Kotil'e 'Yılın Lideri Ödülü' Air Transport News Ödülleri'nde, «Yılın Lideri Ödülü»ne THY Genel Müdürü Temel Kotil layık görüldü. Türk Hava Yolları (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, havacılık endüstrisinin en prestijli ödülleri arasında yer alan Air Transport News Ödülleri'nde, «Yılın Lideri Ödülü»ne layık görüldü. Çırağan Sarayı'nda dünya havacılık sektörünün üst düzey temsilcileri ve yöneticilerinin katılımıyla basına kapalı düzenlenen ödül töreninde, THY Genel Müdürü Kotil, ödülünü Air Transport News Genel Müdürü Dr. Kostas Iatrou'nun elinden aldı. Bunun onur verici olduğunu söyleyen Kotil, bugüne kadar aldığı en büyük ödül olduğunu belirtti. Kotil, «Ödül, dünyada havacılık sektörünün en otoriter ödüllerinden biri. Bu ödül Türkiye, THY ve benim için çok önemli. Ödülü Türkiye, 30 bin çalışanımız ve THY yolcuları adına aldım» dedi. «OTORİTE OLDUĞUMUZ ONAYLANDI» Kotil, bu yılın başında 2 yıllığına Avrupa Havacılık Derneği Başkanlığı'na da seçildiğini dile getirerek, «Avrupa'daki havacılığı da biz kontrol ediyoruz. THY'nin 10 yıldır devam eden bir başarı trendi var. Ödülün bize verilmesinde bu durum da etkili oldu. Havacılık sektörü, dünyanın en önemli sektörlerinden biri çünkü insanları buluşturuyor» diye konuştu. Kendi sektöründe dünyanın en iyi genel müdürü seçildiğini ilk duyduğunda heyecanlandığını anlatan Kotil, konuşmasını şöyle sürdürdü: «Tabii ki hemen aklıma çalışanlarımız geldi. THY olarak çok iyi bir aileyiz. Genel müdür ile kabinde çalışan bir arkadaş veya teknik bölümlerde çalışan personellerimiz arasında fark yok. 10 yıllık bir çabamızın izlendiğini gördüm. Kendime 'Bu şirket için ne yaptım, neden bu ödül bize verildi?' diye sordum. İşimizi seviyoruz. İnsanları, yolcuları seviyoruz. Sevdiklerimizden dolayı bu ödülü vermişlerdir diye düşündüm. Çünkü ilk önce sevgi başlıyor, sonrasında çalışması geliyor. Ama sevgi olmazsa bu ödülü vermezlerdi diye aklıma geldi.» Kotil, ödülün kendilerine yeni sorumluluklar yüklediğini ifade ederek, ödülün sorumluluk yüklediği gibi fırsatlar da getirdiğini, bu alanda otorite olduklarını dünyanın da onaylamış olduğunu sözlerine ekledi. Гүнеј Ҝазахстан, Шымкент шәхәр вә Кајтпас-1 кәнди түрк этномәдәни мәркәзи, Ахыска газети, Гасанов Һасанхана онун гардашы -Шәрифин вафат етмәси илә әләгадар кәдәрләндикләрини билдирәрәк она дәрин узүнлә баш саглығы верирләр, сон гаминиз олсун. Аллаһ рәһмәт ејләсин Аллаһын әмириди јерини алды, Ҝүн кими рәнҝи солду – саралды. Аҹалын маһнасы бөјрәктән олду, Азрејил пәнҹәсини чалды да гетти. Онун бу вахтына, бу заманына, Гәриблик јетирди, онун ҹанына. Т��рпаг чәкти гардашынын јанына, Гардашыны јадына салды да гетти. Неҹәки јатмышты ана гарнында, Гәлди ҹан тапшырды ана јурдунда. Ики бин он дөрт – сәнә гүҹүк ајында. Аллаһ аманатыны алды да гетти. Иҹәҹәги вармыш Чимкент сујуннан, Јејәҹәги вармыш гысмат пајыннан. Сонку сәфәринда гардаш өјуннән, Гәлди бир меһман олду да гетти. Јаздыгым сөздәр јадыгәр галсын, Мәфтәнин гәбри нурнан долсун. Герда галанларын башы сағолсун, Шәрифтә дунјаја гәлди дә гетти. ОО «Женщины Ахыска» от всей души поздравляет всех женщин – матерей, сестер, дочерей, подруг с наступающим весенним праздником – Международным женским днем 8 Марта. Желаем всяческих благ и процветания, благополучия каждой семье, каждому дому. Президент РК Нурсултан Абишевич Назарбаев в обращении к женщинам сказал: «Вы опора семьи, а значит, опора государства. Какой наша страна будет в будущем, напрямую зависит от того, кого мы сегодня воспитаем в наших семьях». Поэтому семья, сохранение семейных ценностей – это одно из приоритетных направлений деятельности и нашей организации. Для нас семья, женщины и дети – понятия неразделимые. Семьи, в которых царят доброта, любовь и взаимопонимание в течение нескольких поколений, являются крепкими. В таких семьях человек через всю жизнь проносит духовно-нравственные ценности, заложенные в детстве родителями, бабушками и дедушками. Именно такой мы, «Женщины Ахыска», хотим видеть турецкую семью. Мы желаем каждой женщине в своей семье стать хранительницей очага и сделать счастливым каждого, кто живет с ней рядом. В преддверии праздника надеемся, что в наших филиалах будут проведены и те мероприятия, информация о которых была опубликована в газете «Ахыска» (№ 6 от 07.02.14 г.). График проведения отборочных туров: - районные – до 15.03.14 г.; - областные – до 30.03.14 г.; - республиканский – до 30.04.14 г. Заявки на участие в конкурсе «Ахыска кызлары» для отбора в республиканский финал принимаются до 1 апреля. Заявка адресуется на имя президента ОО «Женщины Ахыска» Г.Ш.Касановой и подписывается руководителем областных ТЭКЦ и городов Астаны и Алматы по форме. Заявка на участие в республиканском конкурсе «Ахыска кызлары» 1. Фамилия, имя, отчество. 2. Год рождения. 3. Копия удостоверения личности. 4. Домашний адрес. 5. Контактный телефон. 6. Видеоматериалы (с предыдущих конкурсов, где она стала победительницей). 7. Фото по электронной почте. Оргкомитет планирует включить в финальный тур данного конкурса по одной участнице от следующих заявителей: - г.Астана; - г.Алматы; - Алматинская область; - Кызылординская область; - Южно-Казахстанская область. Возможно участие конкурсанток из других областей, в которых проживают турки-ахыска. Все участницы республиканского конкурса должны быть победительницами городских и областных туров. Положение конкурса публикуем повторно с некоторыми изменениями в пунктах 1, 3, 6. Желаем удачи и ждем заявок по адресу: 14 ìàðòà 2014 [email protected] 11 ОО «Женщины Ахыска» совместно с комитетом культуры ТЭКЦ РК объявляет республиканский конкурс «Ахыска кызлары» Условия республиканского конкурса «Ахыска кызлары» 1. Комитет культуры республиканского Турецкого этнокультурного центра совместно с ОО «Женщины Ахыска» в целях возрождения самобытных культурных традиций и формирования толерантного поведения в семье проводит республиканский конкурс «Ахыска кызлары». Конкурс проводится на турецком, казахском и русском языках. 2. Конкурс состоит из двух этапов: Первый этап – областной, проводится в областных центрах и в гг. Астана и Алматы в марте месяце. Сведения о победителях первого тура направляются в офис ОО «Женщины Ахыска». Второй этап – республиканский, проводится в г. Алматы в апреле месяце. 3. К участию в конкурсе приглашаются девушкиахыска Казахстана в возрасте от 16 до 21 года. 4. Региональные комитеты по культуре направляют для участия в республиканском этапе конкурса победителей областных и городских (гг. Алматы и Астаны) туров конкурса. 5. Условия проведения конкурса: 1) художественное чтение наизусть произведений прозы или поэзии на тему «Женщины Востока» (не более 3 минут); 2) демонстрация знаний, умений, навыков, обрядов, обычаев, традиций, народного фольклора на тему «Истоки культурного наследия». 3) показ моды «Жемчужина Востока». Демонстрация двух нарядов в национальном и современном стиле; 4) интеллектуальный турнир; 5) конкурс «Этикет»; 6) «Я – звезда»: конкурс талантов (не более 3 минут). 6. При оценке мастерства конкурсанток учитываются: - мастерство художественного чтения и оригинальность выбора художественного текста; - сценическое искусство и манера исполнения песни; - историческая, национальная, художественная ценность и практическая направленность избранных произведений и текстов. 7. Победители конкурса будут награждены дипломами и ценными призами комитета культуры республиканского ТЭКЦ. Звоните, приходите, будет очень интересно! Наш адрес: г. Алматы, улица Пушкина, 31 «А». Тел.: 271-83-14; 8 701 831 62 73 Объявление Комитет культуры ТЭКЦ «Ахыска» и ОО «Женщины Ахыска» объявляют конкурсы на: - лучший сценарий свадьбы (в турецком национальном стиле); - лучший фольклорный ансамбль. Видеоматериалы направлять в офис ОО «Женщины Ахыска» до 15 апреля 2014 г. Форма Заявки в электронном виде: 1. Ф.И.О. 2. Год рождения. 3. Домашний адрес. 4. Контактный телефон. 5. Копия удостоверения личности. [email protected] Телефон: 87017666035 Фая Агададиева, исполнительный директор ОО «Женщины Ахыска» Адрес: г. Алматы, ул. Пушкина, 31 «А» E-mail: [email protected]; [email protected] 12 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" 13 14 № 11 \"Ахыска\" 14 ìàðòà 2014 [email protected] 13 14 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" KAZAKİSTAN'DA TÜTEM YAZILARI TÜTEM'de Türkiye Türkçesi öğrenen -Türkiye Türkçesine gönül vermişkalemlerin buluşma adresi. «Kendiniz için değil bağlı bulunduğunuz ulus için elbirliği ile çalışınız. Çalışmaların en yükseği budur.» Mustafa Kemal ATATÜRK Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi'nde Hafta Sonu Hızlandırılmış Temel Türkçe -C- Kursunun gün itibariyle üçüncü haftasını bitirdiğini ifade eden Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) Müdürü A. Zeki ALPTEKİN, Hafta Sonu Hızlandırılmış Temel Türkçe -C- Kursu öğrencilerinin kısa sürede kendilerini Türkçe ifade edebilmeleri noktasında oldukça mutlu olduklarını belirterek Kazakistan'ın çok yönlü düşünebilen, çok akıllı öğrencilerinden birkaçıyla Türkiye Türkçesi öğrenimini sürdürmenin, bu kapsamda 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'yle ilgili olarak yazdıklarını paylaşmanın da ayrı bir kıvanç olduğunu belirtti. Kamilya ŞERBİNİNA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, tüm bayanların en favori günlerinden biridir. Baharın yaklaştığı bu günde bayanlar daha güzel ve daha mutlu olurlar. Bu nedenle bu güne çok dikkat etmek gerekir. Bütün bayanlar tebrik edilmeli, onlara en azından bir çiçek alınmalı. Bir gülümseme ve kutlama da yeterli olacaktır tabii ki de. Ben bu günü çok seviyorum. Tüm kadınlara sağlık, mutluluk ve aşk diliyorum. Madina AHMETŞİNA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart çocukluğumdan beri sevdiğim bir gündür. Bu gün her yaştan kızların günü. Bu tür bayramlar Kazakistan'da çok önemli. Bu bayram için de çok önceden hazırlıklar yapılıyor, kartlar yazılıyor, hediyeler alınıyor. Bu çok güzel bir şey. Bu bayram da dargın insanları barıştırıyor. Buna da tebrikler vesile oluyor. Bütün her yaştaki kızların bayramı kutlu olsun. Margarita BOROVİKOVA (TÜTEM Temel Kur) 8 Martın benim için birçok anlamı var. Birincisi bu gün hayattaki en yakınım, en sevdiğim insan, hayatımın anlamı çok çalışan annem için tatil, dinlenme günü. İkincisi benim en yakın arkadaşımın doğum günü. Benim için de özel bir anlamı var. Bu günde benim moralim çok iyi, çünkü ilkbahar geliyor. Bu günde bütün bayanlar çok mutlu oluyorlar. Erkekler için de bir şans veriyor bu gün. Sevgililerinden takdir alabilirler. Bu günde mutluluk, aşk, çiçek, hediye ortak noktada buluşuyor. Tüm bayanlara sağlık, mutlu bir aile hayatı diliyorum. Dinara SARISTANOVA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart, Dünya Kadınlar Günü'dür. Bütün kadınların Dünya Kadınlar Günü'nü kutluyor; eşit, özgür ve mutlu bir yaşam diliyorum. Ben buradan özellikle de annemin 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nü tekrardan kutlamak istiyorum. Ona «Anneciğim senin sevgin benim dünyamı aydınlatıyor. Sen, benim için güneş gibisin. Sen iyi günümde, kötü günümde her zaman yanımda olacaksın biliyorum.» demek istiyorum. Kadınlar Günü'n kutlu olsun sevgili anneciğim. Aida İSSEYEVA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart, hanımların bayramı. Bu güzel ilkbahar gününde dünyanın bütün hanımlarını tebrik etmek istiyorum. Bu bayram çok güzel, kelimenin tam anlamıyla şahane bir bayram. Erkeklerin bu günde kadınlara teşekkür etmeleri; onlara çiçek buketleri, farklı armağanlar almaları gerekir. Bu bayramda bütün hanımlara mutluluklar dilerim, başarılar dilerim. Şansınız açık olsun. Aygerim JUSTAYEVA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart, Kazakistan'da bütün insanlar tarafından kutlanıyor. Bu günde her insan annesine, ablasına, halasına, teyzesine, büyükannesine kısacası bütün hanımlara çiçek veriyor. Erkekler bu günde her bayana uzun bir hayat, sağlık ve mutluluk diliyor. Bayanlar, Kazakistan'da bayramda üç gün dinleniyorlar. Tüm hanımların 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nü kutluyor, onlara uzun bir hayat, sağlık ve mutluluk diliyorum. Муравьеды предпочитают питаться не муравьями, а термитами. Синий кит - самое крупное млекопитающее, весящее столько же, сколько 23 слона. 0.05 секунды длится процесс выбрасывания языка у хамелеонов. Интересные факты Кошки издают более 100 звуков. Собаки только около 10. Какао-бобы использовались в качестве «валюты» и как единица счета у майя и ацтеков. Крокодил не прикусывает свой язык. Длина волос на голове, отращиваемых в среднем человеком в течение жизни - 725 километров. Дети рождаются без коленных чашечек. Они появляются только к 2 - 6 годам. Невозможно чихнуть с открытыми глазами. Janar UYATAYEVA (TÜTEM Temel Kur) Şınar UZAKOVA (TÜTEM Temel Kur) Kazakistan için 8 Mart çok özel günlerden biri. Bu günde tüm erkekler bayanlara çiçek veriyor, bayanların gününü kutluyorlar. Bu gün öncesinde bütün evlerde temizlik yapılıyor ve bu güne özel yemekler pişiriliyor. 8 Mart'ta tüm hanımlar dinleniyorlar. Bazı erkekler bu günden çok korkuyorlar. Kadınların çok pahalı hediyeler beklediklerini düşünüyorlar. Ama pahalı bir hediyeden çok, bir çiçek kadınları mutlu edebiliyor. Korkmalarına gerek yok. Ben tüm hanımlara sağlıklı ve mutlu bir hayat diliyorum. Aygerim JUMAGALİYEVA (TÜTEM Temel Kur) Bence 8 Mart, harika bir bayram. Bu gün ben çok mutlu oluyorum, çünkü çiçek alıyorum. Erkek arkadaşlarımdan hediyeler alıyorum. Bu gün bütün bayanlar için de çok mutlu bir gün. Bu mutlu günde keyifli, eğlenceli vakitler yaşanıyor. Biz bayanlar bu güne özel tatlılar hazırlıyoruz. Tebrik edilmek çok güzel. Bütün bayanlara sağlık, aşk ve güzel bir hayat diliyorum. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, Kazakistan'da geniş çapta kutlanır. Bütün evlerde, sokaklarda, caddelerde, eğitim kurumlarında, iş yerlerinde bayram havası yaşanır. 8 Mart, Kazakistan'da bulunan bayanlar için çok özel bir gündür. Kadınlar, bu günde kendilerini çok özel hissederler. Bu gösterilen sevgi, saygı ve kutlamalardan ortaya çıkar. Kazakistan'da kadınların toplumsal hayata çok büyük katkıları var, toplumdaki rolleri çok büyük. Bu büyük katkıyı bizim ninelerimiz, ablalarımız, kardeşlerimiz sağlıyor. Bu dünyadaki her bayana daima sevmeyi ve sevilmeyi diliyorum. Svetlana KARATAYEVA (TÜTEM Temel Kur) 8 Mart, Kazakistan'da kutlanan çok güzel ilkbahar bayramlarından birisi. Bu gün bütün hanımların, annelerin, anneannelerin, ablaların günü. Bu günde erkekler hanımlara çiçekler hediye ediyorlar, günlerini kutluyorlar. Uzun hayat, sağlık sıhhat, mutluluk, saadet diliyorlar. Dedeler, babalar, erkek kardeşler, erkek arkadaşlar herkes bayanların gününü kutluyor. Bütün hanımlara sağlık sıhhat, yüzlerinde her zaman gülümseme, saadet ve çocuklar diliyorum. ПРИМЕЧАНИЯ: Ünlü Türk Sanatçı Barış Manço: «Birçok park gördüm şehirlerin içinde, bir şehir gördüm-Almatı- bir parkın içinde.» Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) tarafından Kazakistan'ın kültürel başkenti Almatı'da «Almatı'da Kış» konulu bir fotoğraf yarışması düzenleniyor. 21 Mart 2014'te son bulacak başvurularda dereceye giren yarışmacıları sürpriz hediyeler bekliyor. Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) Müdürü A. Zeki ALPTEKİN konuyla ilgili yaptığı açıklamada: «Kazakistan'ın eski başkentinde, Orta Asya'nın en gelişmiş şehrinde -Almatı'da- kış konulu bir fotoğraf yarışması düzenlemek bize kısmet oldu. Bu çok mutluluk verici. 1854 yılında kurulan bu güzel şehir birçok insanı ağırlamış, ağırlanan insanlardan biri de Barış Manço olmuştur. Gönüllere taht kurmuş, dünyaca ünlü Türk sanatçı merhum Barış Manço kadar bu şehri anlatan başka bir sanatçı var mıdır bilmiyorum. Manço, dünyanın birçok yerine geziler düzenlemiş bu gezilerde uğrak yerlerinden biri de Almatı olmuştu. Manço, Almatı gezisi sonrasında yaptığı televizyon programında yaptığı konuşmada 'Ben, birçok park gördüm şehirlerin içinde, ama bir şehir gördüm bir parkın içinde.' diyerek Almatı şehrinin ne kadar yeşil, ne kadar güzel bir şehir olduğunu, bu şehre duyduğu hayranlığı dile getirmişti. Barış Manço bir de burada yaşasaydı, yıllarını geçirseydi ne derdi diye kendimi alamıyorum.» dedi. Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi (TÜTEM) Müdürü ALPTEKİN, bu kapsamda bir fotoğraf yarışmasını geçen yıl Astana'da gerçekleştirdiklerini, Kazakistan'ın en güzel şehirlerinden birinde yaşayan sakinlerin bu fotoğraf yarışmasına katılımlarını beklediklerini, yarışmaya katılan kişinin fotoğraf karesi içerisinde -uzakta ya da yakındayer alması gerektiğini belirterek sözlerine son verdi. Fotoğraflar ad ve soyadlar ile telefon numaraları da belirtilerek [email protected] adresine gönderilecektir. 1. Если буква Ğ, ğ стоит между мягкими гласными (e, i, ö. ü), между твёрдой гласной (a, ı, o, u) и согласной, или же после твёрдой гласной в конце слова, то она не читается, а удлиняет предыдущую гласную и придаёт ей некое горловое звучание. Например: çağırmak (чаирмак), yağ (йаа), sağlam (саилам). 2. Если буква Ğ, ğ стоит между двумя мягкими гласными, между мягкой гласной и согласной, или же после мягкой гласной на конце слова, то она читается, как й с чётким горловым звучанием. Например: ciğer (джийэр), çiğ (чий). 3. Буква H, h читается, как в слове «ого!» 4. Буквы ö, ü читаются мягко, то есть как в немецком языке буквы ü, ö (ö - звук, получаемый слиянием о и ё, ü - звук, получаемый слиянием у и ю). 5. Буквы латинского алфавита X, Q и W используются в перенятых словах и словах иностранного происхождения. 15 16 14 ìàðòà 2014 № 11 \"Ахыска\" [email protected] 15 16 14 ìàðòà 2014 [email protected] № 11 \"Ахыска\" ,--- KOÇ İniş çıkışlı bir yolda ilerliyorsunuz ama bu hafta daha yumuşak koşullara sahip olacaksınız. Evinize ve ailevi meselelere odaklanabilirsiniz ve eve ait para konularında ileriye dönük güven verici koşullar oluşturabilirsiniz. Ev ya da babanız için gereken toplu parayı bulabilir ya da evden kazanç sağlayabilirsiniz ve hepsinde gizli bir unsur olabilir. Arkadaşlarla ilgili para meselelerinde zorlanabilirsiniz. BOĞA Partnerinizle ilgili çeşitli sıkıntılarınız olabilir. İlişkiniz, onunla ilgili başka bir mesele veya çeşitli nedenlerle ayrı kalıyor olabilirsiniz. Neyse ki, bu hafta ilişkinizi ve partnerinizi rahatlatan koşullara sahip olabileceksiniz. İlişkinizde ortak bir hedefle ilgili uzun vadeli sağlam bir adım atabilirsiniz . Arkadaşların ve dernek, kulüp gibi toplulukların büyük faydası olacak. Hep beraber kısa bir seyahat düşünebilir veya haberler alabilirsiniz. İKİZLER Günlük işlerinizle ilgili sizi kısıtlayan koşulları rahatlatacak çözümler bulabilir hatta geleceğe dönük kalıcı başarı getirecek adımlar atabilirsiniz. İşinizi yaparken yepyeni bir fikir ya da uygulama yerine denenmiş ve geleneksel yöntemler daha yararlı olacak. Ekim sonunda yeniden çalışma koşullarınızı gözden geçirebilirsiniz. Sağlıkla ilgili konularla da ilgilenebilir ve sağlığı korumaya yönelik alışkanlıklar edinebilirsiniz. YENGEÇ Sorumluluklarınız arttığından ve sizi kısıtlayan diğer koşullardan eğlenceye ve hobilerinize eskisi gibi zaman ayıramıyorsunuz ama bu hafta eğer isterseniz hepsine vakit bulabileceksiniz. Genelde aşkı ve çocuklarla ilgili konuları çok ciddiye alıyor ve eğlenmeyi unutuyorsunuz. Hem çocuklar, hem de sevgilinizle ilgili rahatlayabilir ve birlikte seyahat ve eğitimle ilgili planlar yapabilirsiniz. İnternet, sosyal medya bağlantılı bir hobi kalıcı bir işe dönüşebilir. ASLAN Eve ait sorumluluklarınız arttı veya artmak üzere. Oturduğunuz evin masrafları ya da uzaklığı veya küçük oluşu gibi diğer koşulları sizi kısıtlıyor. Ya da babanızla ilgili sorumluluklarınız başka işlere zaman ayırmanızı zorlaştırıyor. Bu hafta sizi kısıtlayan eve ait meseleleri rahatlatacak parayı bulabilirsiniz. Ev veya başka bir mülk ya da babanızdan para gelmesi de mümkün. Bu konuları gizli tutacak ve kimse ile paylaşmayacaksınız. BAŞAK Cuma günü dolunayın etki alanına girene kadar işbirlikleri size büyük fayda getirecek. Bir anlaşma veya partnerinizle birlikte çıkacağınız kısa bir seyahat çok iyi gelecek ve sizi uzun vadede rahatlatacak. Seyahat açısıdan kısıtlandığınız bir dönemdesiniz ama şimdi uygun fırsatı bulabileceksiniz. Anlaşma imza- larsanız büyük kazanç getirmese bile sağlam bir anlaşma olacak. Yakınlarınızın hayatında da güzel gelişmeler olabilir. TERAZİ Parayla ilgili kaygılarınız olabilir. Sene sonundan itibaren maddi koşullarınız bu derece kısıtlı olmayacak. Bu hafta ise büyük miktarda olmasa bile güven duymanızı sağlayacak imkanlara sahip olabilirsiniz. Gelirinizde ufak bir artış, ek bir gelir kaynağı veya başka bir kaynaktan elinize geçecek para sizi rahatlatabilir. Yeni bir müşteri, proje veya görev bu paranın size gelmesinde aracı olacak. İmkanlarınızı zorlayın. AKREP Burcunuzda bulunan ve sizi sıkan Satürn baskısını bir süreliğine hafifletiyor. Zaten şu noktada sorumluluklara ve bir şekilde kısıtlanmaya alışmış olmalısınız. Bu hafta özellikle aşk, eğlence ve çocuklarla ilgili konularda rahatlayacağınız ve istikrar getirecek imkanlar bulacaksınız. Dar bakış açısından kurtulacak, büyük düşünecek, ve ileriye dönük kararlar verebileceksiniz. YAY Dikkatiniz ev, başka bir mülk ya da babanıza odaklanmış olmalı. Bu alanlarda yapmak istedikleriniz için uygun bir zamandasınız. Bu hafta endişelerinizden kurtulmanızı sağlayacak ev ve mülkle bağlantılı para konularında pek çok seçenek bulacaksınız ve bunlar çok kazançlı görünmese bile sizi sadece şimdi değil gelecekte de rahatlatacak. OĞLAK Hayatın iniş çıkışları devamlı tetikte olmanıza neden oluyor. Nisan ayındaki tutulmaların tetikleyeceği büyük olaylardan önce bu haftalarda rahatlayacağınız etkiler var. Seyahat imkanlarınız her zamankinden fazla. Eğer yola çıkarsanız arkadaşlar ve partnerinizle kısa bir tatile gidebilirsiniz veya bir anlaşma için yola çıkmanız gerekebilir. KOVA Kariyerinizde bir nevi çıraklık döneminden geçiyor ve bir alanda yeni bir temel kurmakla uğraşıyorsunuz. Bu süreç zor bir süreç ama baskıya alıştınız sene sonunda büyük bir rahatlık hissedeceksiniz. Üstelik bu hafta elinizdeki görev, proje ve müşteriler kanalıyla çabalarınızın maddi karşılığını alabileceğiniz bir hafta olacak. Ancak Ekim sonunda aynı konu tekrar gündeme gelecek ve son kez üzerinden geçeceksiniz. BALIK Doğum günü döneminizde gezegenler sizi destekliyor ve sizin istekleriniz ön plana çıkıyor. Bu hafta sizi bir süredir zorlayan seyahat, yurt dışı ve üniversite bağlantılı alanlarda sizi rahatlatacak ve hayatınıza uzun vadeli istikrar getirecek olan fırsatlar bulabileceksiniz. Hangi nedenle yola çıkarsanız çıkın, seyahatiniz aşk, eğlence ve çocuklarla ilgili mutluluklar getirecek. с 17 по 23 марта 2014 года ОВЕН Эта неделя может оказаться трудной для людей, рожденных под знаком зодиака Овен, и все потому, что Вы начнете слишком уж бурно реагировать даже на мелкие неприятности. Но вдумайтесь - ведь они на самом деле совершенно того не стоят. Вам лучше по возможности исключить сейчас не только отрицательные эмоции, но и значительные физические нагрузки, иначе у Вас могут возникнуть проблемы со здоровьем со всеми вытекающими отсюда последствиями. ТЕЛЕЦ Неблагоприятный период для представителей знака зодиака Телец остался позади, так что сейчас для Вас самое время заставить себя взбодриться. А еще события этого периода потребуют от Вас применить свой талант стратегического мышления. Поэтому, с кем бы Вы сейчас по воле случая не общались и чем бы Вы ни занимались в это время, Вам необходимо предвидеть результаты своих трудов и отношений, а также их последствия. БЛИЗНЕЦЫ Несмотря на то, что в данный период люди, рожденные под знаком зодиака Близнецы, не будут обделены инициативой и повышенной работоспособностью, для Вас все эти дни будут протекать как-то слишком уж суетливо, хаотично, а то и нервно. И из-за этого может получиться так, что Вы либо к выходным полностью выдохнитесь, либо все Ваши труды пропадут даром. РАК На этой неделе у представителей знака зодиака Рак пробудится сильное желание добиваться своего, которое может превратить Вас в очень упорного и цепкого человека, поэтому вряд ли кто-то или что-то сможет Вам в этом помешать. Также в этот период Вы найдете время и для того, чтобы побыть внимательным и терпеливым слушателем для своих любимых и близких. Газета Турецкого этнокультурного центра РК Собственник - Товарищество с ограниченной ответственностью «Газета AHISKA - АХЫСКА» (г.Алматы) «Газета поставлена на учет Министерством культуры и информации Республики Казахстан за №9528-Г от 9 октября 2008 года». Выходит еженедельно Редакционный совет возглавляет Зиятдин Касанов, президент правления Турецкого этнокультурного центра Республики Казахстан РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ: Зиятдин Касанов Зелимхан Ягуб Байрамалы Ахмедов Хусейн Касанов Садыр Эибов Шахисмаил Асиев Фуат Учар Расим Кушалиев Kazakistan Cumhuriyeti`ndeki Ahıskalı Türklerin Gazetesi Çıkaran şirket: «Ãàçåòà ÀÕÛÑÊÀ - AHISKA», Almatı. Yayın Ruhsatını veren makam: Kazakistan Kültür ve iletişim Bakanlığı Ruhsat tarihi ve sayısı: 9528- à 09.10.2008 Yayın Kurulu Başkanı: Ziyaettin İsmihan oğlu - AHISKA TÜRKLERİ MİLLİ MERKEZİ BAŞKANI YAYIN KURULU: Ziyaeddin KASANOV Zelimhan YAKUB Bayramalı AHMEDOV Hüseyin KASANOV Sadır EİBOV Şahismail ASİYEV Fuat UÇAR Rasim KUŞALİYEV ЛЕВ Неделя будет неоднозначной для людей, рожденных под знаком зодиака Лев, и все же в большинстве своем Вы сумеете в эти дни быстро погасить разногласия с окружающими и блеснуть перед ними своей эрудицией, профессионализмом и нестандартным подходом к делу. Однако существует вероятность, что у некоторых из Вас, надумавших себе, что жизнь стала довольно пресной, возникнет неукротимое желание ввязаться в какую-нибудь авантюру. ДЕВА В данный период обстоятельства частенько станут складываться не в пользу представителей знака зодиака Дева, да и Вам самим станет намного труднее обычного доказывать окружающим свою правоту. А потому астрологический прогноз рекомендует Вам не затевать обсуждение сложных проблем и не брать на себя лишних обязательств. Также это не лучшее время для объяснений с любимым человеком или с детьми, так как Вы можете запросто наговорить друг другу много неприятных слов. ВЕСЫ Неделя ответственная для людей, рожденных под знаком зодиака Весы. В эти дни трудитесь не покладая рук и не страшитесь делать что-либо необычное и даже можно сказать, дерзкое, так как сейчас Вам начнет везти там, где окружающие будут терпеть неудачи одну за другой. СКОРПИОН Похоже, что в эти дни люди, рожденные под знаком зодиака Скорпион, смогут своим обаянием покорить всех и вся. Так что совсем не исключено, что некоторые люди из Вашего окружения, в том числе и весьма значимые для Вас, захотят предложить Вам свою дружбу, сотрудничество или даже любовь. Однако в данный период Вам также необходимо и уединение, так как оно безусловно поможет Вам привести в порядок свои мысли, уловить смысл происходящих вокруг событий и просто восстановиться. СТРЕЛЕЦ На этой неделе людям, рожденным под знаком зодиака Стрелец, придется не однажды проявить свою выдержку и терпение, так как и обстоятельства, и люди частенько будут оказываться не на Вашей стороне, даже возможно, будут действовать против Вас. Ну Rövşen Memmedoğlu - Baş Redaktör Janna Ajmuhamedova - Sorumlu sekreter Saniyam Kayukova - Sekreter Banu Kaltöre - Muhabir Oksana Belobab - Dizayn Zeynep Aliyeva - Muhabir Sadir Hasanov - Bölge muhabiri Violetta Kadırova - Bölge muhabiri Ровшан Мамедоглы - главный редактор Жанна Ажмухамедова - ответственный секретарь Саниям Каюкова - помощник главного редактора Бану Калторе - корреспондент Оксана Белобаб - дизайн и верстка Зейнаб Алиева - корреспондент Садир Хасанов - региональный корреспондент Виолетта Кадырова - региональный корреспондент а некоторым из Вас понадобится даже использовать резервные запасы этих прекрасных качеств. Как бы то ни было, но если Вы не предпримете решительных попыток остановить цепную реакцию конфликтов, обид и ссор, то Ваши отношения с окружающими станут портиться на глазах. КОЗЕРОГ Для людей, рожденных под знаком зодиака Козерог, эта неделя благоприятна для общения. У вас станут складываться не только хорошие, но и доброжелательные отношения с окр��жающими людьми, поэтому Вам совсем не придется жаловаться на отсутствие взаимопонимания. Настрой окружающих по отношению к Вам будет весьма благосклонным - в данной ситуации неудивительно, что Вы легко найдете необходимую поддержку. ВОДОЛЕЙ В принципе для людей, рожденных под знаком зодиака Водолей, эта неделя будет неплохой. Даже если у Вас не все станет получаться быстро и легко, то Вас это сейчас ничуть не огорчит, так как Вы философски подойдете ко всем трудностям. А еще Вы будете открыты для общения и когда у Вас появится желание поделиться своими радостями и горестями с окружающими, то у Вас не будет недостатка в слушателях. РЫБЫ Для людей, рожденных под знаком зодиака Рыбы, неделя будет продуктивной. А все это потому, что Вы в эти дни не будете обделены трудолюбием и станете оказывать позитивное влияние на свое окружение. И, стало быть, сейчас не лишним будет попытаться ярко проявить себя в профессиональной деятельности или броситься завоевывать чье-то неприступное сердце. Адрес редакции: 050002, г.Алматы, ул. Джангильдина, 31. тел.: 8 (727) 278-59-33, факс: 278-59-29. E-mail: [email protected] Электронная версия газеты: www.ahiska-gazeta.com Газета отпечатана в типографии ТОО РПИК «Дәуір» г.Алматы, ул. Калдаякова, 17. тел.: 273-12-54, 242-45-20. ЗАКАЗ № 2625 ОБЩИЙ ТИРАЖ В МЕСЯЦ 10 000 ЭКЗ. УВАЖАЕМЫЕ ЧИТАТЕЛИ! Предлагаем вашему вниманию подписные цены на 2014 год, которые вы так же можете узнать из каталогов в своих отделениях почты! Подписка на 2014 год Алматы Город Село\n1\/--pages","id":"<urn:uuid:165b7657-2358-4838-a723-e551c714a1be>","dump":"CC-MAIN-2017-22","url":"https:\/\/paperzz.com\/doc\/5037626\/aziz-nesin---wordpress.com","date":"2017-05-30T03:51:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-22\/segments\/1495463613780.89\/warc\/CC-MAIN-20170530031818-20170530051818-00360.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.4939919114,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.4939919114112854, \"rus_Cyrl_score\": 0.10329119861125946, \"rue_Cyrl_score\": 0.06546098738908768, \"tur_Latn_score\": 0.03281869739294052, \"kpv_Cyrl_score\": 0.020980527624487877, \"kaz_Cyrl_score\": 0.020602751523256302, \"kca_Cyrl_score\": 0.02059071511030197, \"tly_Latn_score\": 0.018892593681812286, \"gag_Latn_score\": 0.01886223629117012, \"azj_Latn_score\": 0.017406685277819633, \"crh_Latn_score\": 0.015931829810142517, \"mhr_Cyrl_score\": 0.014459950849413872, \"chv_Cyrl_score\": 0.012712232768535614, \"yrk_Cyrl_score\": 0.010104275308549404}","num_words":11757,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.579,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Хлеб и булочки Тыква оладьи ТыкваХлеб и булочкиТыква оладьи2017-12-30 14:04:26 Люди 3Части 4Muy ricos y nutritivos. Son ideales para el desayuno con mates o con café :) (1 голоса)Загрузка...ПечатьПодготовка время10 мин.время приготовления пищи5 мин.Общее время15 мин.Подготовка время10 мин.время приготовления пищи5 мин.Общее время15 мин.Ингредиенты1\/2 кг. Цуккини1 Лимонмукигидрокарбонатмаслоazucar canelaИнструкцииSe ralla el limón, a continuación el calabacín, mezclándose y añadiéndose la harina que admita, con una pizca de bicarbonato.En una sarten con el aceite caliente, se frien a cucharadas, y cuando esten dorados, se envuelven en azucar y canela.ПримечанияEn algún otro pueblo del valle, en lugar de calabacín, se hace con zanahoria rallada.Кухня легкоРецепты легко https:\/\/recetasdecocinafaciles.NET \/30 Декабрь, 2017\/0 Отзывы\/по Кухня легко","id":"<urn:uuid:0e503073-f74e-482a-a03e-b7533fa20d15>","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/recetasdecocinafaciles.net\/ru\/bunuelos-de-calabaza\/","date":"2020-12-04T23:46:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141745780.85\/warc\/CC-MAIN-20201204223450-20201205013450-00516.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3400140405,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.3400140404701233, \"rus_Cyrl_score\": 0.18574576079845428, \"cbk_Latn_score\": 0.10943025350570679, \"spa_Latn_score\": 0.05319582298398018, \"rmy_Cyrl_score\": 0.030974579975008965, \"ava_Cyrl_score\": 0.01879913918673992, \"bul_Cyrl_score\": 0.018037356436252594, \"qve_Latn_score\": 0.015340074896812439, \"mns_Cyrl_score\": 0.013558130711317062}","num_words":104,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.408,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Кізі тілін пӱдірче кізі позы. Уламох сӧстер изерізін. Наа сӧстерні амғы туста сыбыра сағын таап турарға килісче. Пасха тілнең килген сӧстер аймағы найла кӧп пол парза, андада тілнің позының пурунғы оңдайынаңар паза сілиинеңер сағынарға киліслече.\nАлып аларбыстар Хан Тигірге кӧні теелчеткен сӧстерні. Кірген сӧстернең тузаланза, кӧзідімге алза, піди пазарға кирек пол парар: чир гравитациязы, Хан Тигір пространствозынҷа тарап, Ньютон санап алған формулаларының законнары хоостыра парчан частицаларға паза материяға теелче.\nПіди пазылған пічікті тадарлап хығырарға хайди-да изі чох. Аннаңар хакас тіліне килістіре наа сӧстердеңер сағынарға килісче. Ниме мин итчем позым? Полған на сӧстің сын тузазынаңар сағынып, аны (чайаан салған ибіркізіне хати хайығ салып) хайди-да наа сӧстер кілеп сыхчазың.\nКӧзідімге алза, \"пространство\" сӧсті \"хоолай\" теенге алыстырып алғам. \"Хоол\" сӧс хакас тілінде пар. Аны прайзы даа пілче, че хоол сӧске \"ай\" теен тӧӧйлес сӧс хозымын хозыбысса, андада сығыс килче наа сӧстің наа тузазы. Чайаан пирілген хоостыра кӧрзе, \"пространство\" ол хатии чох сынап таа хоол ниме, че кӧні тузазын хайди-да пасха арах адирға кирек, нооза. Аннаңар \"хоолай\" сӧс мында хап-орта киліс парча: \"пространство\" тадарлап \"хоолай\".\nАмды, чізе? \"Закон\" сӧсті хайди хакас тіліне килістіріп алҷаң? Пістің тілде пурунғыдаң сығара \"чозах\" сӧс пар. Че ол сӧстің амғы тузазы \"кибір\" теенге чағын. Минің сағызыма тархында хала парған \"джасака\" теен орыс тіліне кірген сӧс ойлап килген. Аны Чиңіс Ханнаң палғалыстырадырлар, че \"джасака\" теен сӧстің тапсағлазында \"дж\" пірігістіг тапсағ хакас тіліндегі \"ҷ\" тапсаанаң палғалысча. Чиніс Хан салған законнары \"чозағ\" теенге найла чағын. Аннаңар, амды \"закон\" теенін мин позыма \"чозағ\" тіп аданып алчам. \"Хан Тигір чозағы\", орыстап \"законы Тенгри\" пол парча.\n\"Частица\" теенін хакас тілінде табарға сидік нимес: \"оох-теек\". Парчан сағызы паза оңдайы хоостыра орыс таа, хакас таа сӧстері чағыннар.\n\"Материя\"? Мынзының оңнанызында орыс тілінде путхас илееде. Че хайдағ даа полза, піс тӧстенчебіс Хан Тигір чозахтарына, аннаңар кӧрерге кирек ниме пар \"материя\" теен оңнаныстың тӧзінде. \"Материя\" теен оңнанызында хайди даа тастыхти пӧлерге кирек пар нимені, че олох туста материяа кірбинчетке�� ниме-нооларны. Нимелер олар? Оларның пірсін сірер пілчезер: хоолай теен нимені. Хоолайның хатии чоғыл, аны холға алып, тутхлап полбассар паза истеп полбассар. Ӏдӧк – кізі сағызы. Сағысты хол кӱзінең ал полбассың. Сағыс материя нимес. Ол пар, че сағыс паза миис ол ікі пасха оңнаныс! Миисті холға алып аны хайди даа идерге чарир, пот, сағысты холнаң уғзап полбассар!\nАннанар, сағыс паза хоолай олар ТӦӦЙ оңдайлыг нимелер: пу чайаанда олар парлар, че ХАТЫҒ-наң палғалыспинчалар. Аннаңар, \"материя\" теенінге ХАТЫҒ ла нимелерні кирерге кирек. Пір сӧснең чоохтаза, материя хакастап \"хатығлас\" сӧснең адирға чарир паза іди пӧлерге кирек.\nПаза пір хайхастығ паза тілбестелбеске тӧӧй сӧс – гравитция. Латин тілінде gravitatio – «тяготение» теені пол парча, алай ба аар пасханы. Че \"аар пасханы, тартчатханы\" Хан Тигір чозахтарын чахсы оңнирында наа чарых сағыс пирбинче. Нимедір ол гравитация? Хайди ол тоғынча? Ноо аның сын тузазы паза ӧӧн сылтаа? Мыны толдыразынаң сизінер ӱчун мағаа физиканаң айғазарға киліс парған. Анда за толдыра сағыс кили пирген! Гравитцияның сын тоғынчатхан оңдайы ол… парчан ниме-нооларны позынаң кидер, сығара ідіп хайынчатханы. Аннаңар, орта полар гравитция теенін ӀТКӀС кӱзі тирге: чир сығара ітче айны. Кӱн сығара ітче парчан планеталарны.\nЧе амды за сағызыбыста тирінчебіс: гравитация ол іткіс кӱзі.\nАмды за… Пайағы орыстап пазылған адағласты (предложениені) хатап пас саларға чарир ӧӧн хакас сӧстері полызиинаң! Че кӧр-кӧреелер хатап: чир гравитациязы, Хан Тигір пространствозынҷа тарап, Ньютон санап алған формулаларының законнары хоостыра парчан частицаларға паза материяға теелче.\nХакас тілінде амды пасчабыс наа сӧстернең:\nЧирнің іткіс кӱзі, Хан Тигір хоолайынҷа тарап, Ньютон санап алған формулаларының чозахтары хоостыра парчан оох-теекке паза хатығласха теелче.\nЧе хайди \"формула\" сӧсті тілбестеп аларға? Анзына даа хакас тілінде позының сӧзі табылар ла! Сағын кӧрерге ле кирек… Сірер чи хайди тілбестирҷіксер?\nПазыңар, ҷӧптеңер!","id":"<urn:uuid:a38e5bc1-a171-4570-978e-30ee519d8aa4>","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/sibdey.ru\/sirer-sa%D2%93yn-k%D3%A7rbeezer-a-nin%D2%B7e-naa-s%D3%A7s-xosxazar-pos-tiline\/","date":"2023-11-30T01:28:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100164.15\/warc\/CC-MAIN-20231130000127-20231130030127-00461.warc.gz","language":"kjh","language_score":1.0000061989,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 1.0000061988830566}","num_words":582,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.196,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Работа журналистов хакасского телевидения в условиях самоизоляции\nХоргыстыг чугынчах хайынчатхан туста аймах учреждениелер чоннан конi теелiспинчелер. Угредiг, культура паза спорт киреенде аймах мероприятиелер иртiрiлбинче. Че республика чуртазын, сидiк тее полза, козiдерге кирек. Андаг оой нимес ондайларда тогысты апарчалар пуун хакас телевидениезiнiн тогынчылары.\nЕще больше новостей\n↓\nВконтакте: https:\/\/vk.com\/vesti_khakasia\nInstagram: https:\/\/www.instagram.com\/vesti_khakasia\/\nОдноклассники: https:\/\/ok.ru\/vestikhakasia","id":"<urn:uuid:2147a73b-3b25-4d23-958a-ed405d1cddf2>","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"http:\/\/vesti-19.ru\/habarlar\/10026-rabota-zhurnalistov-hakasskogo-televideniya-v-usloviyah-samoizolyatsii-\/","date":"2020-06-06T06:52:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590348511950.89\/warc\/CC-MAIN-20200606062649-20200606092649-00056.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3788193762,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.37881937623023987, \"tyv_Cyrl_score\": 0.2766690254211426, \"rus_Cyrl_score\": 0.07454494386911392, \"kaz_Cyrl_score\": 0.03926525264978409, \"kir_Cyrl_score\": 0.030523736029863358, \"sah_Cyrl_score\": 0.026900295168161392, \"alt_Cyrl_score\": 0.023810049518942833, \"oss_Cyrl_score\": 0.014485505409538746, \"tat_Cyrl_score\": 0.013138077221810818, \"mns_Cyrl_score\": 0.013135271146893501, \"chv_Cyrl_score\": 0.012506294995546341, \"inh_Cyrl_score\": 0.011509835720062256}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.078,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.447,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Десерты, Разнообразные Клубника со сливками ДесертыFresas con crema2017-02-09 13:53:14 Части 4Las fresas con crema son un postre que te sacará de apuros sino encuentras qué más ofrecer, además de sencillo es delicioso y nutritivo. (Голосовать)Загрузка...ПечатьПодготовка время5 мин.время приготовления пищи0 мин.Общее время5 мин.Подготовка время5 мин.время приготовления пищи0 мин.Общее время5 мин.Ингредиенты- Клубника- Крем- Leche condensadaИнструкцииМикс 3 cucharadas de crema con la leche condensada.Cortar las fresas en pequeños trozos.Mezclar las fresas en trozos con la mezcla de crema y leche.Примечания- Pueden adornar las fresas con crema con un poco de canela en polvo.Кухня легкоРецепты легко https:\/\/recetasdecocinafaciles.NET \/ 9 Февраль, 2017\/0 Отзывы\/по Кухня легко","id":"<urn:uuid:1fb66e26-cf5d-407c-9577-04339255adab>","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/recetasdecocinafaciles.net\/ru\/fresas-con-crema\/","date":"2021-10-23T17:37:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585737.45\/warc\/CC-MAIN-20211023162040-20211023192040-00675.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3547739685,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.35477396845817566, \"rus_Cyrl_score\": 0.18731831014156342, \"spa_Latn_score\": 0.1227310448884964, \"cbk_Latn_score\": 0.06271550059318542, \"rmy_Cyrl_score\": 0.02573368325829506, \"rmq_Latn_score\": 0.016066795215010643, \"ncl_Latn_score\": 0.01225439365953207, \"koi_Cyrl_score\": 0.010291308164596558}","num_words":95,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.39,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Описание презентации по отдельным слайдам:\nХакасские национальные праздники\nЦели: 1) рассказать о хакасских национальных праздниках, о роли этих праздников в жизни народа; 2) познакомить с историей, традициями и обычаями хакасского народа и природой малой родины. Актуальность: Выбор темы моей работы объясняется следующим, что она никем глубоко не исследовалась в нашей республике и является актуальной в настоящее время. В связи с политическими и социально-экономическими изменениями в обществе национальные праздники и традиционные обряды уходят в небытие. Для возрождения праздников нужно их изучить.\nСемейные праздники Праздники. Посвященные рождению и первым этапам в жизни ребенка Кин –той На третий день после рождения ребенка проводили Кин-той. Собирались соседи и пожилые родственники. Забивался баран и делалась сметанная каша – потхы. Праздник захоронения последа. Послед – охраняет здоровье ребенка\nПизик той – праздник колыбели Праздновали только после рождения ребенка и только в новолуние. Материалом служила береза. Колыбель служила для ребенка два-три года. Младшие тоже до трех лет росли в колыбели Пала тойы – именины Проводили через три месяца. По традиции в жизни человека отмечалось три праздника – именины, свадьба и тризна по случаю кончины Тис тойы – праздник появления первых зубов Пожилые гости дарили ребенку монеты и мелкие вещи Киспик той – праздник срезания первых волос.\nПос чонынын той кибiрлерiн сомнапчатса Тойдагы тахпахтар, алгыстастар Тойынар пай полча, палаларым, чуртынар пайох ползын!» - Хара пазынар хазарганча, Халын табанынарга хатыг пасханча, Чуртанар, палаларым! - Ибiнерге толдыра ис ползын, Хазаанарга толдыра мал ползын! Чахсаа чахсох полынар, Хомайга хомайох полынар. Артыхха алдыртпанар, Кустiге кулдiртпенер!\nСоспек : паба ибi паарсах, ине ибi истiг. Курес аразында соспек : сiмерткiлiг кiзi хачан даа асча Алыптыг нымахтан кизек «.. .Хабыргаларын хази тудыс чоргеннер, Орхаларын оода тудыс чоргеннер.. Пуга чiли мустасчалар, Асхыр чiли кiстесчелер...» Кибiр хоостыра хыс алыдып килгеннерiнде худагайнын ыры: Кунге хурутхан минiн сигедеем Кумус хурчала турiл халзын. Кунге пазыртхан минiн палам Кок хыр сапханча чорчетсiн. Айга хурутхан минiн сигедеем, Алтын хурчала турiл халзын. Айга пазыртхан минiн палам Ах хыр сапханча чорчетсiн.\nЧаа сомнарын чарытчатхан узiктiн хоос тiлi: Самолеттар, тигiлген чiли айланысхлап сыхханнар ( тиннестiрiг ). Чир пазох, сiрлезiп, остеп сыххан ( метафора ). Остеп, аахтап, харах козiне хайылчатхан город (метонимия ).\nТиннестiрiглер Хыс кiзiнiн тадылыг, часхы порчо осхас чызы; оттагы тимiр чiли хызаргам; нанмыр, конекнен урган чiли, сеелеп сыххан; тасхар чил пуур чiли улупчатхан; оох тастар, хазых чiли, сыгдыраза чайылчатханнар; олiг пуурнi, сыбыргы осхас, тохпах хузуриинан хаап алып; Агбаннын хазыры, азах алтындагы ла чiли, хыриларынча хайнап, салгагынан ойнанчатхан ( олицетвор.), хачан даа тубi чох чiли, когерiп хайнапчатхан; оор парчых, колеткi устунче парчатхан пулут чiли, сагызы ханаттыг хустанох табырах учугып; хула пии сабыннан чуунган чiли ах кобiк ле пол парып; хойыг чiчiр осхас хатыг сазы; алтын осхас сарыг састары кунге чалтыраза, чазыдагы порчолар чiли, ойналысчатханнар; улуг кок харахтары, пiрде кiчичек полып, таг кистiнзер кiрчеткен кун чiли, ус парчалар, пазох, иртенгi кун чiли, чарыбысчатханнар; сагызы суг осхас арыг; сырайы тос чiли агарта тарт парган.\nХормачыланыстар «Хачан хазында торым оссе...; мин аны хумнан чызып чууп салыбызарбын...»( фразеологизм)\nОлицетворениелер Чир тiтiрезiп пастаан, чил-хуюн, чидiп, чирнен тигiрнi хада пулгабысхан; чир усту ол сыхнан тын турган; оох тастар, тура хонып, таг тобiн ойласханнар; чирнiн усту, он-пасха порчоларга онзiп, иртенгi арыг киинен тын турган; постаргайахтар сiлiг ког чайчатханнар; тан хабарчызы - хызыл чалаалыг петух; хоосха, пiр дее чобаг пiлбин, кирiлче, тырлапча; чайгы кун чазы устун, прай ла тiрiг нименi иркелепчеткен; кок оттын чызы, арыг киинен хада чайылып, тадылыг чыстанчатхан; петухтар сарнас сыхханнар; тан Агбаннын салгагын сарнатчатхан.\nЧир-чайаанны хостапчатса: «Кун, иртеннен иирге читiре тигiрче чугургенiне майых парып, тынанарга таг кистiнзер одырчатхан, пулуттар, улуг оор турчатхан хазаада чат халган пiр iкi хой чiли, арам корiнчеткеннер. Чазы ырчылары — постаргайахтар, узирга парчатхан куннi удезiп, нинче пар уннерiнен дее тахпахтассалар, колеткi тартыныбысхан чазыны кулiндiр полбинчатханнар, уннерi тигiр хойнындох ла хайыл парчатхан, саста пудурчуннен таарт пазох тартыс сыхханнар. Тобыннар, тiзен, кузер ле чiли, ыыласчалар, састын усту хайнапчатхан осхас, кiзiнi чоо даа чiп саларга пиленнер, пурлухтыр салгадаглар.\nХадыл состер, фразеологизмнер той-пай, чил-хуюн, хол-азагы, iдiс-хамыс, аар-тодiр, адай-хусты, ай-пораан, кип-азаа, табыс-тубус, кодiрiл-чабырыл, ханза-патхазы, ханза-тамкызы, хатхы-кулкi ... iстi койерчiк, артых харын, чiрчелерi хураан туста (араганын халбааны), чiрченi хурудыбысхан....\nИ.Костяковтын чайаачы тогызы хоос ондайларынан, аймах темаларда кiзi хылиин чарыдып, чиит толнiн патриот коон кодiрче, чир-сууна хынарга, аны хайраллирга угретче.\nКраткое описание документа:\nХакасские национальные праздники.\nЦели:\n1)рассказать о хакасских национальных праздниках, о роли этих праздников в жизни народа;\n2) познакомить с историей, традициями и обычаями хакасского народа и природой малой родины.\nАктуальность:\nВыбор темы моей работы объясняется следующим, что она никем глубоко не исследовалась в нашей республике и является актуальной в настоящее время. В связи с политическими и социально-экономическими изменениями в обществе национальные праздники и традиционные обряды уходят в небытие. Для возрождения праздников нужно их изучить.","id":"<urn:uuid:799136d9-2ba8-4594-899e-3213933032ec>","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/infourok.ru\/prezentaciya_hakasskie_nacionalnye_prazdniki-153560.htm","date":"2016-10-22T16:47:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988719027.25\/warc\/CC-MAIN-20161020183839-00185-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.7328213453,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.7328213453292847, \"rus_Cyrl_score\": 0.08840573579072952, \"tyv_Cyrl_score\": 0.04523086175322533, \"inh_Cyrl_score\": 0.039667628705501556, \"sah_Cyrl_score\": 0.034022312611341476, \"oss_Cyrl_score\": 0.010442059487104416}","num_words":731,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.177,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.021,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.821,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"|Название\n||Описание\n||Автор\n||Жанр\n||Время создания\n||Тэги\n||Перевод\n||Глоссирование\n\n\n|Матвей апсах (Старик Матвей)||Матвей апсах||Ботина Надежда||Авторская проза||нет||нет|\n|Апонка (Апонка)||Апонка||Топоев Илья Петрович||Авторская проза||#Топоев||нет||нет|\n|Адайах (Собачка)||Адайах||Топоев Илья Петрович||Авторская проза||#Топоев||нет||нет|\n|Арғаас хоосха (Ленивая кошка)||Арғаас хоосха||Топоев И��ья Петрович||Авторская проза||нет||нет|\n|Карим аӌа (Брат Карим)||Карим аӌа (Брат Карим) Топоев Илья Петрович||Топоев Илья Петрович||Авторская проза||#Топоев||нет||нет|\n|Кем ирте турча (Кто рано встает)||Кем ирте турча (Кто рано встает) Топоев Илья Петрович||Топоев Илья Петрович||Авторская проза||нет||нет|\n|Потоптаңар (Про потоп)||Потоптаңар||Несказочная проза||01.01.0001 0:00:00||#проза #фольклор||есть||нет|\n|Iндегi аба (Медведь в берлоге)||Костяков И. М.||Авторская проза||#КостяковИМ ||нет||нет|\n|Чайғызын ӱс аалда полғам (Летом я был в трех селах)||Чайғызын ӱс аалда полғам||Учебные тексты||нет||нет|\n|Улуғ хайхас (Большой восторг)||Улуғ хайхас||Учебные тексты||нет||нет|\n|Чис Найка||Чис Найка||Учебные тексты||нет||нет|\n|Тайға ээзі (Хозяин тайги)||Тайға ээзі||Учебные тексты||нет||нет|\n|Олған тузым (Мое детство)||Олған тузым||С. Инкижеков||нет||нет|\n|Кізі хылии – ады хоостыра (Характер человека по его имени)||Кізі хылии – ады хоостыра||нет||нет|\n|Хаби (Хаби)||Хаби||А. Халларов||Адаптированные тексты||нет||нет|\n|Iнектердеңер (Про коров)||Iнектердеңер||Учебные тексты||нет||нет|\n|Нинӌе тамах кір парар? (Сколько поместится зерна?)||Нинӌе тамах кір парар?||Учебные тексты||нет||нет|\n|Палыхтың пӱдізінеңер (О строении рыб)||Палыхтың пӱдізінеңер||Учебные тексты||нет||нет|\n|Хармахтапчабыс (Рыбачим)||Хармахтапчабыс||Учебные тексты||нет||нет|\n|Иргі тӧл чох полғаны, амдығы тӧл пастағланы (Об уходе старого поколения, о начале появления нового поколения)||Иргі тӧл чох полғаны, амдығы тӧл пастағланы||Несказочная проза||есть||нет|\n|Читі чылтыстаңар (О семи звездах)||Читі чылтыстаңар||есть||нет|\n|Хара тал (Черный тальник)||Хара тал||есть||нет|\n|Хам, суғ ээзі, тағ ээзі (Шаман, дух-хозяин реки, дух-хозяин горы)||Хам, суғ ээзі, тағ ээзі||есть||нет|\n|Тағ ізініңері (О духе-хозяине гор)||Тағ ізініңері||есть||нет|\n|Тағ ээзінең ойнағы кізінің хонарға чарабаанынаңар (О том, что духу-хозяину горы с простым человеком не положено жить)||Тағ ээзінең ойнағы кізінің хонарға чарабаанынаңар||есть||нет|\n|От ээлері (Духи-хозяева огня)||От ээлері||есть||нет|\n|Тағ кізілері (Горные люди)||Тағ кізілері||есть||нет|\n|От инезі (Дух-хозяйка огня)||От инезі||есть||нет|\n|Эп ээзінеңер (О духе-хозяйке дома)||Эп ээзінеңер||есть||нет|\n|Эп ээзінеңерох (Тоже о хозяйке дома)||Эп ээзінеңерох||Несказочная проза||есть||нет|\n|Чилбеген (Чилбеген)||Чилбеген||Несказочная проза||есть||нет|\n|Чиит хайӌы (Молодой хайджи)||Чиит хайӌы||Учебные тексты||нет||нет|","id":"<urn:uuid:2b47881b-05a8-418d-b863-85d45236fadf>","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"http:\/\/sostik.info\/corpus\/","date":"2023-03-26T03:03:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296945381.91\/warc\/CC-MAIN-20230326013652-20230326043652-00388.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.4840469062,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.48404690623283386, \"kaz_Cyrl_score\": 0.266844242811203, \"inh_Cyrl_score\": 0.1000698059797287, \"rus_Cyrl_score\": 0.06245669722557068, \"bak_Cyrl_score\": 0.01650627888739109, \"tyv_Cyrl_score\": 0.01229375321418047}","num_words":270,"character_repetition_ratio":0.15,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.566,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"31 изображений\n\n\nперекрестная пасхаперекрестная пасхаперекрестная пасхаперекрестная пасхаперекрестная кронаперекрестный тюльпан пасхиплюшки перекрестная пасха горячаяперекрестная пасхаперекрестная пасхаперекрестная пасха2 перекрестная пасхаперекрестная кронакрестeasters ближайшеплюшки перекрестная пасха горячаяплюшки перекрестная пасха горячая плюшки перекрестная пасха горячаяцерковь перекрестная пасхаперекрестная пасхаперекрестная пасха jesusперекрестная пасхаплюшка перекрестная пасха горячаяперекрестная пасхаплюшки перекрестная пасха горячаяплюшки перекрестная пасха горячаяплюшка перекрестная пасха горячаякрест Купол христианской церков может увидеть ot деревья против bl Купол христианской церков может увидеть ot деревья против голубого небаjesus3вероисповедание","id":"<urn:uuid:38a9b722-3e8d-4531-893b-e0057157cefc>","dump":"CC-MAIN-2017-34","url":"https:\/\/ru.dreamstime.com\/photos-images\/2-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%85%D0%B0.html","date":"2017-08-16T22:31:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-34\/segments\/1502886102663.36\/warc\/CC-MAIN-20170816212248-20170816232248-00374.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5592443347,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.5592443346977234, \"rus_Cyrl_score\": 0.4373902380466461}","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.358,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.094,"stopwords_ratio":0.149,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.555,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"2 пирожня пасха\nстоковые изображения\n1,447 штук\nпирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасхапирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха зайчика пирожня пасха шоколадапирожня пасхапирожня пасха зайчикапирожня пасха пирожня пасха шоколада пирожня пасха шоколада пирожня пасхапирожня пасха цветут веснапирожня пасха зайчиковпирожня пасха 6 зайчиковпирожня пасха бабочкипирожня пасха шоколадапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха цыпленокапирожня пасха 3 пирожня пасха зайчикапирожня пасха пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожне пасха пирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчикапирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасхапирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасхапирожня пасха зайчикапирожня пасха зайчика пирожня пасха 3 пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха пирожня пасха цыпленока пирожня пасха","id":"<urn:uuid:37ebeff3-5233-47d1-a6be-39b08ad9d613>","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/ru.dreamstime.com\/photos-images\/2-%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D1%8F-%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%85%D0%B0.html","date":"2018-03-18T08:46:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257645550.13\/warc\/CC-MAIN-20180318071715-20180318091715-00033.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5416844487,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.5416844487190247, \"rmy_Cyrl_score\": 0.4184303283691406, \"yrk_Cyrl_score\": 0.033642612397670746}","num_words":155,"character_repetition_ratio":0.484,"word_repetition_ratio":0.13,"special_characters_ratio":0.124,"stopwords_ratio":0.361,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.542,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"This data as json\n|rowid||number||field1||word||headword||headnum||alternat||alternaten||form||deriv||derivgloss||semtag||semgloss||part||dial||etym||rest||note1||notes|\n|61||61||АБ этн. облавная охота на зверя (обычно группой сельчан); аал-кӱннің абы пір, аал-хонӌыхтың чӧбі nip посл. у односельчан охота общая, у соседей совет общий.||аб||АБ||0||#||hunt||облава||NOMEN||этн. облавная охота на зверя (обычно группой сельчан); аал-кӱннің абы пір, аал-хонӌыхтың чӧбі nip посл. у односельчан охота общая, у соседей совет общий.||БА|","id":"<urn:uuid:8030a307-40ed-4777-ac92-9504e49945cb>","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/dictionary.khakas.altaica.ru\/hrs_new34\/hrs_new34\/61","date":"2021-06-19T09:48:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487647232.60\/warc\/CC-MAIN-20210619081502-20210619111502-00483.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.4116816819,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.4116816818714142, \"rus_Cyrl_score\": 0.23872491717338562, \"kaz_Cyrl_score\": 0.08911058306694031, \"bel_Cyrl_score\": 0.06048083305358887, \"ukr_Cyrl_score\": 0.029492150992155075, \"rue_Cyrl_score\": 0.018902180716395378, \"oss_Cyrl_score\": 0.016168536618351936, \"sah_Cyrl_score\": 0.014334272593259811, \"tyv_Cyrl_score\": 0.011896954849362373, \"khk_Cyrl_score\": 0.011584614403545856, \"mhr_Cyrl_score\": 0.010115980170667171}","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.571,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.039,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.367,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"В поселке Аскиз идет строительство площадок для сбора мусора по социальному проекту\nАал-поселок чоптерiнiн, социальнай проекттер мариинда аралазып, орындагы бюджетке асхынах нимес ахча кирер ондай пар. Iди олар чыллардан погiлбинчеткен сурыгларны погiп алчалар. Пуул национальнай паза территориальнай политика министерствозы иртiрчеткен марыгда сыйыхтыг орынга 31 муниципальнай пудiс турысхан. Оларга погiннерiн чуртасха кирерге 20 миллион салковай улестiрiл парган.","id":"<urn:uuid:fefefcd5-fc7d-4453-9fa8-9b135d075c03>","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/www.xn----8sbafpsdo3dff2b1j.xn--p1ai\/habarlar\/20428-v-poselke-askiz-idet-stroitelystvo-ploshtadok-dlya-sbora-musora-po-sotsialynomu-proektu\/","date":"2023-02-06T15:48:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500356.92\/warc\/CC-MAIN-20230206145603-20230206175603-00139.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.4207186103,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.42071861028671265, \"tyv_Cyrl_score\": 0.2968641519546509, \"inh_Cyrl_score\": 0.12079958617687225, \"rus_Cyrl_score\": 0.043194591999053955, \"sah_Cyrl_score\": 0.03098420426249504, \"kaz_Cyrl_score\": 0.029483715072274208, \"tat_Cyrl_score\": 0.017897458747029305}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.142,"stopwords_ratio":0.056,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.514,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"159 изображений\n\n\nпирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожне пасха зайчикапирожня пасха 6 зайчиковпирожня пасхапирожня пасха зайчикапирожня пасхапирожня пасха пирожня пасха зайчикапирожня пасхапирожня пасхапирожня 3 п��рожня пасхапирожня пасха зайчиковпирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха шоколадапирожня пасха цветут веснапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха бабочкипирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха цыпленокапирожня пасха пирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха зайчикапирожня пасха опирающийся на определённую тему пирожня пасха зайчикапирожня пасха зайчика пирожня пасха 3пирожня пасха зайчикапирожня пасхапирожня пасха пирожня пасха зайчикапирожня пасха праздничная пирожня пасха цыпленока2 пирожня пасхапирожня пасха конфеты брызгаютпирожня пасхапирожня пасхапирожня пасха зайчикацветастые пирожня пасхапирожняторт пасхапирожне пасхапирожне пасхапирожне пасха кофеторт изолированная пасхапирожне пасха 2 шоколада зайчиковпирожне пасхаcapcake конфетыпраздник пасхипечь варящ завальцовку штыря etc оборудования домой пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха зайчика пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха пирожня пасха","id":"<urn:uuid:33ee2bf9-0415-4ead-8ad1-58ae02de9dc8>","dump":"CC-MAIN-2017-43","url":"https:\/\/ru.dreamstime.com\/photos-images\/2-%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D1%8F-%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%85%D0%B0.html","date":"2017-10-16T22:24:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-43\/segments\/1508187820466.2\/warc\/CC-MAIN-20171016214209-20171016234209-00673.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.7473298311,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.747329831123352, \"rmy_Cyrl_score\": 0.22370554506778717, \"yrk_Cyrl_score\": 0.016095520928502083}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.522,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.109,"stopwords_ratio":0.264,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.741,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Албычакова Валентина Вячеславовна, учитель хакасского языка и литературы\n«Хакас литература программазында Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан произведениелерbн eгренерb»\nПbстby школада eгредbг планы хоостыра хакас литературазын eгренерbне 5 класстаy 9 классха читbре 1 час кjрbлче, 10-11 класстарда bкbлер час.\nПолuан на класста хакас литературазы хакас чонныy пазылбин пeткен чайаачызын (фольклорны) eгренерbнеy пасталча. Пу оyдайнаy хакас литературазын eгренерb 11 ле класстыy программазында пасхаллалча. Мында jjнbнде саuамuы тустаuы поэт паза писательлернby чайаачызы eгренbлче.\nХакас произведениелерbн кjргенде, пbс 5 класстаy пасти 10 классха читbре программазын кjрербbс. 11 класстыy программазында jjнbнде ХХ чeс чылныy bкbнxb чардыuындаuы произведениелер eгренbлчеткеннеyер, пbс аннаyар пeeнгb кeнде чоох апарбасыбыстар.\nИy пастаuызын, саuынчам, Илбек Адалыu чаада чааласхан писательлернb адап пирерге. Оларныy аразында:\n5-xb класстыy программазында чаа темазына чарыдылuан произведение кjрbлбинче, че андаu даа полза, eгренxbлер иy пастаuызын Николай Егорович Тиниковтыy «Миша» тbп чоохтаy танысчалар. Пу чоох Михаил Николаевич Чебодаевтby олuан тузын саuысха кирbп, пазылuан чоох. Bди пbс eгренxbлернb «Кbзbнby хайдаu полары кbчииндjк кjрbнедbр» тbп пbстby ч��нныy тиреy хыйuа саuызын сизbндbрчебbс.\n6-xы класстыy программазын кjргенде, Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстары алuым пирbлчеткенbн сизbнчебbс. Оларныy санында: Иван Васильевич Капчигашевтby «Bxе» паза «Хакасия порчозы» тbп кибелbстерb (1 час eгренbлче), Николай Егорович Тиниковтыy «Кавристby кjглерb» тbп улуu чооuы (5 час eгренbлче), Яков Андреевич Тиспирековтыy «Арuыстарыма» тbп кибелbзb (1 час eгренbлче), Филипп Тимофеевич Бурнаковтыy «Пора тай нанxым» тbп чооuы (5 час eгренbлче), Моисей Романович Баиновтыy «Bxеме» паза «Ууxама» тbп кибелbстерb (1 час eгренbлче), Николай (Каркей) Трофимович Нербышевтby «Ады чох солдат» тbп чооuы (2 час eгренbлче). Прай тиксb кjрзе, 34 час аразында 14 час Илбек Адалыu чаа темазын чарытча тbп таныхтирuа чарир, ол 44%-ке килbсче.\n7-xb класстыy программазын кjргенде, Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстарныy санында Михаил Еремеевич Кильчичаковтыy «Bкb кинек» тbп кибелbзb (1 час eгренbлче). Ол 3%-ке килbсче.\n8-xы класстыy программазын кjргенде, Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстары алuым пирbлчеткенbн сизbнчебbс. Оларныy санында: Николай Георгиевич Доможаковтыy «Галина» тbп поэмазы (2 час eгренbлче), Иван Григорьевич Котюшевтby «Jлbмb чох» тbп кибелbзb (1 час eгренbлче), Георгий Федорович Топановтыy «Хара Хус» тbп улуu чооuы (7 час eгренbлче), Сергей Ильич Чарковтыy «Ыраххы нанxы» тbп чооuы (2 час eгренbлче). 8 класста Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстарын eгренерb, тиксb кjрзе, 35%-ке килbсче.\n9-xы класстыy программазын кjргенде, Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстары алuым пирbлчеткенbн сизbнчебbс. Оларныy санында: Иван Мартынович Костяковтыy «Чbбек хур» тbп романы (6 час eгренbлче), Михаил Николаевич Чебодаевтby «Крепин» тbп чооuы (2 час eгренbлче) (jjнbнде чаа соондаuы тус хоосталча), Моисей Романович Баиновтыy «Тустарxа чорых чjргенb» тbп поэмазы (2 час eгренbлче), Андрей Андреевич Халларовтыy «Акай» тbп улуu чоохтыy eзbктерb (2 час eгренbлче) (jjнbнде чаа соондаuы тус хоосталча), Дмитрий Иванович Чанковтыy «Торuайах табызы» тbп чооuы (3 час eгренbлче). Прай тиксb кjргенде, 50%-ке килbсче.\n10-xы класстыy программазын кjргенде, Илбек Адалыu чааuа чарыдылuан чайаачы тоuыстарныy санында Иван Мартынович Костяковтыy «Чbбек хур» тbп романы (4 час eгренbлче). Ол 6%-ха килbсче.\nJjнbнде мин кjзbдbмге хай пbрее ле чайаачы тоuыстарuа алынxа хайыu саларuа саuынчам. Минby саuызымнаy, 6 класстыy eгренxbлернbн чeреен иy не аuыртып, тибbредbп пастапчатхан улуu чайаачы тоuыс – ол Н.Е. Тиниковтыy «Кавристby кjглерb» тbп улуu чооuы. Улуu чоохтыy jjн матыры – Каврис оолах. Пу чоохты eгренчетсе, eгренxbлер удаа постарын ол тусха «кирbп», постарын Кавристеy тиyнестbрbп, аныy аар чуртазына чобалчалар. Уроктарда eгренxbлернby сырайларында jjнbнде Кавриске айапчатханнарын, хан тjгbстbг чааuа чобалчатханнарын, чаа чыллардаuы палаларныy jкbс jсчеткеннерbне чобалчатханнарын ан.п. кjyнbлерbн сизbнерге килbсче. Алтыох класста eгренbлчеткен Н.Т. Нербышевтby «Ады чох солдат» тbп чооuы eгренxbлернb саuыссыратча.\n7-xb класста, М.Е. Кильчичаковтыy «Bкb кинек» тbп кибелbзb bдjк олuаннарны хан тjгbстbг чаадаyар саuыстар артысча.\n8-xb класста, тbзеy, кjзbдbмге Г.Ф. Топановтыy «Хара Хус» тbп чооuын кjрербbс. Пирbлген улуu чоох орыс тbлbнеy «Пароль «Коршун» тbп адалча. Алынxа чардыхтары Москвадаuы килкbм газета-журналларда кизекти сыхчаy полтыр. «Хара Хус» тbп улуu чоохта постарыныy аттарынаy адал парuаннар Гриша Кочан, Костя Кислинский, Саша Митрофанов. Позы Георгий Федорович партизаннар отрядыныy штаб пастыuы полuан. Партизаннар отрядыныy комиссары Екатерина Васильевна Мелихова (Нина Соловьеваныy омазы) улуu чоох сыххан соонда пасхан осхас: «… Мин jрbнчем, пbснеy хада тоuазып, хазыр чаа парuан чирлерзер айланып, партизан отрядындаuы чиит тузыyны саuысха кирчезbн. Ол тустаuы арuыстардаyар историяда чахсы bс халuысчазыy…» Прай пу кjзbдbглерге тjстене, Г. Топановтыy «Хара Хус» улуu чооuында jткbн, махачы хайынчатхан хакас оол Борис Амзараковтыy омазын bдjк пbрbктbрbлген ома тbп санирuа чарир.\nАндаu оyдайнаy, санаu ла кjзbдbмнер пирbлген хоостыра, мындаu салтарларuа килерге чарир. Хакас литературазы программазында Илбек Адалыu чаа тузынuа чарыдылuан чайаачы тоuыстар читкbxе синbнде пирbлче тbп саuынчам. Литература урогында eгренbлчеткен чайаачы тоuыстар eгренxbлерге кjп наа пbлbс пирче. Олар Илбек Адалыu чаадаyар 9 класста eгренчелер, че мында, тbзеy, алты класстаy пасти, пbстby чир-суубыстаuы улуu городтарда алай ба тастыхти аалыxахтарда полuан на сjбbренb теyен чобаuны сизbн пастапчалар. Литература уроктары полuан на eгренxbнb саuыссырадып, ирткен хорыuларны санuа алып, арыu кии, айас тигbр, часкалыu чуртас eчeн тыннарын пир салuан матырлардаyар, олаyай чонныy кeстbг тоuыстарынаyар саuыссыратчалар. Саuынчам, олар хаxан даа аннаyар ундутпастар, олар матырларны улуuлап саuысха кирерлер паза ынаu чуртастаyар саuынарлар.\n4\nНомер материала: ДВ-183544\nВам будут интересны эти курсы:\n|Включите уведомления прямо сейчас и мы сразу сообщим Вам о важных новостях. Не волнуйтесь, мы будем отправлять только самое главное.|","id":"<urn:uuid:6aae4ef1-1c02-44d5-9749-112c361023b1>","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"https:\/\/infourok.ru\/proizvedeniya-hakasskih-pisateley-posvyaschennih-velikoy-otechestvennoy-voyne-v-shkolnoy-programme-hakasskoy-literaturi-610023.html","date":"2018-06-25T10:19:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267867644.88\/warc\/CC-MAIN-20180625092128-20180625112128-00632.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.7754942775,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.7754942774772644, \"tyv_Cyrl_score\": 0.13182488083839417, \"alt_Cyrl_score\": 0.028697267174720764}","num_words":773,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.852,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Материалы сайта khakaschir.info\nСодержание\n- 1 8 сентябрьдағы табығларда \"Родина\" прай регионнарда ирт парыбызарға пӧгінче\n- 2 Монастырка аалның кӧрімі алызып пастабысхан\n- 3 Чир - чайаан министрі пастағы ӱлгӱ чыылиинда араласты\n- 4 Асхыс аймаанда чиит прокурор турғызыл парды\n- 5 Аевта ісчең суғ полар паза чоллар иптелерлер (сом)\n- 6 Космонавтика кӱнін ЛДПР - ның чииттері таныхтабыстылар(сом)\n- 7 Асхыс аймааның чуртағӌылары прокурор чох халдылар\n- 8 Хакасиядағы прокурорның орынӌызына Пӱрӱттегі кізі турғызыл парды (сом)\n- 9 Хакасияда ПГТ - лар чох иділділер\n- 10 Уго Чавес ӱреп парды\n- 11 16 минута. Пу син тус аразына пӱӱнгі министрлер чыылии ирт парған.\n- 12 Алексей Лебедь республиказар айланча\n- 13 Сессия Зиминнің ӱчӱн, чылдырыл парды\n- 14 Людмила Южакова тоғыстаң парыбызарға кирек\n- 15 Хакас чирінде «Хакас тілі» тіп фильм суурыл парды\n- 16 Кандидаттар пічікке киріл пардылар\n- 17 Хубачар аал чӧбінің пазына табығларда ЛДПР — ның кандидады аралазар\n- 18 Республика пазына Абрек Челтыгмашев табылды\n- 19 Ӱлгее иреннер сығарға кӱстенчелер\n- 20 Максим Аткнин депутат Москвазар кӧзібісті\n- 21 Наа министерствонаң кем устиры ам даа пілдістіг нимес\n- 22 Кічіг ааллар чуртағӌыларына книгалар сыйлирлар\n- 23 Асхыстағылар прайзының пурун чайлағзар сығыбыстылар\n- 24 Хакасияның чуртағӌыларына харатасты СУЭК компания ағыл пирерге тимде (сом)\n- 25 Ах асхырзар РУСАЛ нимес, че Дерипаска кірче\n- 26 Чурт ээлері, алаағып пастабыстар ба?\n- 27 Алтай аймаандағы школа, олған садтары харатасха кірчелер\n- 28 Копьевтағы ярмаркада узун теестер полғаннар\n- 29 Пӱӱн минрегионға 2 чыл тол парды. Пайрам хоостыра, анда істезіг иртірібістібіс\n- 30 Пиво ізерін тохтатса, артых ла полар\n- 31 Хакас гимназияның ӱгренӌілері пенсиядаңар піліп алдылар\n- 32 Пии чуртағӌылары постың інегінің сӱдін ізерге хорыхчалар - мал похсах чіпчеткен ӱчӱн\n- 33 Хакасияның чуртағӌылары чирге кізі хорғыстығ хайчатханы специалисттерні чочындырча\n- 34 Виктор Зимин хыдаттарның теплицаларына хайығ айландырча\n- 35 Новосибирсктегі чир тітірезі Хакасиядағы чара чачырас ӱчӱн полған полар\n- 36 Асхыста разрез азыбызарға сурынчалар орындағы чуртағӌылар\n- 37 Хакас чирінде ағас одыртарға сағыныбыстылар\n- 38 Чир - чайаан памятнигіне Ӱӱ тағ айлан парар\n- 39 Кирек пе Хакасияа наа харатас аныӌаң \"Разрез Аршановский\"?\n- 40 Хакасиядағы арығлар кӧйіп пастабыстылар\n- 41 Аршандағы разрез азылбасха кирек тіп айланғаннар ӱлгӱлерзер анынаң тоғыр полған митинг араласчылары\n- 42 Чир кӱнін Сартых аалдағылар таныхтирлар\n- 43 Аршан разрезінең Успас от таа тоғыр\n- 44 Хакасияда экология министріне харатасчы паза юрист турғызыл парды\n- 45 Аршанда разрез полбас - республика чуртағӌылары анынаң тоғыр митингке тимненчелер\n- 46 Сойан чуртағӌылары арығ кии ӱчӱн, Хакасияда кокс сығарӌаң завод пӱдірілбес\n- 47 Чир — чайаанны хайраллирынаңар хакас тілі пастыра ӱгретчелер\n- 48 Разрез ӱчӱн, кемге нинӌе ахча пирілген?\n- 49 Вера Кардаш: \"ОВОС ӱзӱрілчеткендӧк, столовайда ах скатертьтіг столлар салылғаннар\"\n- 50 «Аршановское» аал хониин разрез холға кирерге пӧгінче\n- 51 Республика чуртағӌылары арығ кии ӱчӱн\n- 52 Владислав Торосов: Аршан разрезіне азыларға пирбеспіс!\n- 53 РУСАЛ \"Хакас чиріне\" нандыры�� пирді: алюминий сығарар ӱчӱн, постың коксы хайди дее кирек\n- 54 РУСАЛ чымыйып, кокс ізітчең завод пӱдірібізерге пӧгінче\n- 55 Аршаннаң парарға сағынминчам, аннаңар разрезтiң тоғыр полчам\n- 56 Чоннаң тимнелген закон\n- 57 Кичеева, Доможакова, Чеменева - орыс тілінӌе ЕГЭ - ні 100 баллға тудыбысханнар\n- 58 Кореядағы телекомпанияның суурӌаң ӧмезі Хакасиядағы тоғызын тоос салды\n- 59 Клара Сунчугашева Н.Ф. Катановтың сыйиин алар\n- 60 Пу позырахта Пииде олғаннарның Тун пайрамы иртер\n- 61 Пыдырахтағы ӱгренӌілер хакас тілін мультимедийнай класста ӱгренчелер\n- 62 Киндірліг пилтірі аал чуртағӌылары «Аалым – пубайым» программа тимнебіскеннер\n- 63 Ағбанда \"Піліс\" ӱгредіг кіні азыл парды\n- 64 Республика кӱніне \"Хакас чирі\" марығ чарлалча\n- 65 Тынағ кӱндегі школада Хакасияның тархынын, культуразын, хакас тілін ӱгреніп аларбыс\n- 66 Хакасияда тоғыс класс ӱгренӌізі кинде пазыбызып, аны чарыхха сығарыбысхан\n- 67 Слава, оларның пыроларын таста! (сом)\n- 68 \"Читіген\" театр олған тусты арачылапча\n- 69 Ӱс Чулдағы ӱгретчі Лариса Чекурова пу чылдағы прай марығларны утып аларға тимде\n- 70 МОК Хакасияда Михаил Побызаковты таныхтабысты\n- 71 РУСАЛ хакас культуразына школа пастыра хайығ сал сыхты\n- 72 Харатас чуртағӌылары чарытхы, ізіг паза соох таа суғ чох одырарлар\n- 73 Абазадағы тигірибті читіре пӱдірібізерге полызығ киректелче\n- 74 Пӱӱл ХГУ - ға ӱгретчіге кірӌең абитуриенттер кӧп арах кирек полар\n- 75 \"Ынархас\" пір марығдаң ікі чиңістіг айланды\n- 76 Тілні, кибірлерні пілгені - хайдағ даа кізінің пайы\n8 сентябрьдағы табығларда \"Родина\" прай регионнарда ирт парыбызарға пӧгінче\n8 сентябрьдағы региональнай паза муниципальнай табығларда \"Родина\" партия прай чирде кирек ӱн чыып алып, ирт парыбызарға пӧгінче. Аннаңар хабарӌыларға партия кнезі Алексей Журавлев искірген. \"Піс прай регионнарда кӱрезіг апарарбыс. Арса, чоннар аразындағы сидік чуртастығ Чечня, Хакасия осхас регионнарда араласпаспыс\"-, тіп хосхан ол.\nВладимир Путиннің табығлар алнындағы 7 чтатьязын киріп алған даа ползалар, \"Родина\" партия \"Единая Россияның\" программазын хатабинчатханын чарыт пирген А. Журавлев. \"Президенттің статьялары тоозазынаң программаа киріл парғанын кӧрбеем\", - тіп искір пирген ол.\n\"Единая Россиянаң\" пасхалылчатханынаңар чоохтап, \"Родина\" Чир-сууна хынарынӌа изерістіре арах тоғынча теен А. Журавлев. \"Родина\" тиксі Россиядағы чон фронтынаң пірге тоғынардаңар хосхан ол. \"ОНФ-наң хада піс чоохтазығ апарчабыс, пістің кӧп араласчыларыбыс андар кірчелер\",- теен А. Журавлев, партия фронтха кірерге сағынминча ба тіп сурыға нандырып.\nМосква алтындағы Архангельское поселокта \"Родинаның\" чыылии ирткен, анда делегаттар партияның программазын алыбысханнар. Съезд араласчылары алнында ідӧк РФ-зының вице-премьері Дмитрий Рогозин чоох тутхан. Ол А. Журавлевха Калашниковтың автомадын сыйлап пирген.\n\"Піс - президенттің спецназыбыс.Сағам пістің чаа тирии пар, аннаңар Россияның ыырӌыларына хорғыстығбыс\",- сыйыхтаңар чоохтап пирген хабарӌыларға А. Журавлев.\nМонастырка аалның кӧрімі алызып пастабысхан\nИюнь 05, 2013 Алтай районындағы Монастырка аалның кураторы Хакасияның транспорт паза чол хонии министерствозы полыбысхан. Пу кічіг аал республика программазына кірче. Республиканың минтранс специалисттері ӱр ниместе ол кічіг аалзар чӧр килгеннер.\nАмғы туста прай кічіг ааллар республиканың министерстволары паза ведомстволары аразында ӱлестіріл парғаннар. Полғанының на холында нинӌе-де аал, хайзына олар, алынӌа хайығ салып, пос оңдайынаң хоза полыс турарлар. Хакасияның транспорт паза чол хонии министерствозы, субботник идіп, Монастырка аалға полызып пастабысхан. Министерствоның специалисттері чииттернең хада, сиденнерні нааӌылап паза сырлап, аалыӌахтың кӧрімін алыстырыбысханнар. Амды аалыӌахты таныӌаа даа чоғыл.\nХайди искірчелер министерстводағылар, пірее ээлер иблерінде чох полғаннар. Айлан килзелер, мындағ алызыға чапсирлар. Хакасияның минтрансы пу полызығны пос кӱзінең паза спонсорларны таап иткенін таныхтирға кирек. Республика программазынӌа, тізең, пу кічіг аалға 1 миллион 800 муң салковай кӧрілче. Ол ахча аалның сидіксіністіг сурығларын пӧгеріне парар.\nТимнеен Альберт Толмашов\n\"Хабар\" газета, 05.06.13, №65(20567), 3-ӌі стр.\nЧир - чайаан министрі пастағы ӱлгӱ чыылиинда араласты\nАпрель 30, 2013 Пӱӱнгі ӱлгӱ чыылиин республика пазының орынӌызы Юрий Лапшин апарған. Чыылығ пасталғандох, ол чир - чайаан паза чир ис - пайынӌа наа министрБорис Варшавскийнең таныстырған. Лапшиннің чооғынаң, Варшавский тоғызын толдырарын пастабысхан. Ӱлгӱдегі алызығларға кирек пічіктер тимделер. Кӱскӱнің халғанӌы кӱннеріне министерство тоғынып пастир. Амды Хакасиядағы чир - чайаан паза чир ис - пайынӌа сурығларны Борис Варшавский кӧрче.\nСағысха киріп, чир - чайаан паза чир ис - пайынӌа министерство тӧстирдеңер чарадығ ирткен чылның декабрь айында алылған. Мының алнында Варшавский \"Разрез Степной\" харатас аныӌаң пірігістің устағӌызы полып тоғынған.\nАсхыс аймаанда чиит прокурор турғызыл парды\nАпрель 24, 2013 РФ - зының Ӧӧн прокуроры Юрий Чайканың 23.04.13 чылдағы чахиинаң, Асхыс аймааның прокурорына пастағы класстығ юрист Игорь Зайферт турғызыл парды тіп искірче республикадағы прокуратура.\nИгорь Викторович 20 июльда 1984 чылда Хызылчар крайының Курагин аймаандағы Кошурников аалда тӧреен. 2007 чылда Н. Ф. Катановтың адынаң Хакас хазна университедін тоос салған. Олох чыл прокуратурада істен сыххан. Саяногорсктағы, Ағбандағы, республика синіндегі прокурорларның полысчызы полған. 2011 чылның июнь айынаң пасти Таштып аймаандағы прокурор орынӌызы полып істенген.\nАевта ісчең суғ полар паза чоллар иптелерлер (сом)\nАпрель 22, 2013 \"Хакас Республиказындағы кічіг аалларны ал халарынӌа паза тилідерінӌе программа 2013 - 2015 чылларға\" кӧріл парған. Пу программа хоостыра,ирткен кӱннерде Хакасияның ӱгредіг паза наука министрі Галина Салата Аев аалда пол киліп, орындағы чоннаң тоғас килген, оларның сидіксіністерін піліп алған.\nСағам пу аалыӌахта 80 азыра кізі чуртапча, аалдағылар ибдегі мал - хусты тудып чуртапчалар. Анда кирек тирігліг, учебниктіг пасталығ школа пар.\nПӱӱнгі кӱнге теере Аевтің чуртағӌыларының иң ағырсымнығ сурии - ол ісчең суғ полча. Аны олар ам даа Нин суғдаң алчалар. Чағынғы туста аалда 11 скважина пудірібісселер, оларның пу сидіксіністері пӧгіл парар. Ағаа хоза, аалдағыларның чооғынаң, Нин суғ кизіре турчатхан тахта изел парған. Ағбан пилтірінзер паза Пуланнығ кӧлзер чолны, тізең, ідӧк иптирге кирек.\nПу чылда Аевтегі клубта, ФАП - та, тыхтағ тоғыстарын апарарына республика бюджедінең ахча позыдылар. Ол ахчаа ідӧк, тасхар чарытхы иділер, похсах тӧкчең бактар турғызыларлар. Аал чуртағӌылары, тізең, олғаннар ойнаӌаң ӧнетін орынны постары таллап алғаннар. Ол орын ідӧк бюджет ахчазына пӱдіріл парар.\nТоғазығ тузында Галина Александровна піди таныхтаан:\"Пу чылда школада тиксі тыхтағ тоғыстары апарыларлар - кӧзенектер алыстырыларлар, школа істінде чылығ тасхын чӧрӌең орын иділер, школа сиденнел парар, анзына кирек пічіктер тимделер. Сағамғы класстардаң пасха, школаа парӌаң палаларны тимнеӌең кабинет азылар. Ідӧк, аал чуртағӌыларына кип - азах, ӧдіктер паза даа пасха кирек ниме - ноолар чыыпчабыс.\nЧағынғы тустарда ӱгредіг министерствозы аалдағы ипчілерге тренингтер иртірер, олғаннарны имӌілер сыныхтабызарлар, аалдағы клубта ойыннар турғызылар. Май айдох, ӱгредіг министерствозының кізілері паза волонтерлар аалзар пазох киліп ағастар одыртарлар. Піди, Аев аал ӧңненіп пастир.\nСағамғы туста, тізең, аал чуртағӌылары иблерін, ибі хырин арығлап аал ӱлӱкӱніне тимненчелер. Ол чайғының пастағы кӱннерінде иртер тіп искірче Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозы.\nКосмонавтика кӱнін ЛДПР - ның чииттері таныхтабыстылар(сом)\nАпрель 12, 2013 Маң чох тус аразында хайдағ ӱлӱкӱннер таныхталчатханын ундуп салчазың. Харын Хакасияда ЛДПР партияның пӧлии пар. Олар ла космонавтика кӱні пӱӱн таныхталчатханынаңар хабар ызыбысханда, аннаңар сағын килдім.\nПӱӱн, 12 апрельде Хан тигірзер пастағы кізі учуххан ӱлӱкӱн таныхталча. Ағаа чарыдып, ЛДПР - ның \"Время молодых!\" чииттер пірігізі \"Нам бы в небо!..\" тіп чӧрім иртірібіскеннер. Ағбанның ӱстӱнзархы чардығында Юрий Гагариннің адынаң орама пар. 108 минута аразына ирт париған чон, автомобилисттер шарлардаң иділген Хан тигір кимезін кӧріп алғаннар. Ол тус аразына \"Время молодых!..\" ӧткіннері Павел Знаменский, Елена Казанцева, Юрий Гагариннің паза ЦУП - тың аразындағы чоохтазығларны истілдіре хығырғаннар.\nЛДПР - ның хабарлар пӧлии искіргенінең, город чуртағӌыларына мындағ патриотизмніг чӧрім кӧңнілеріне кірген. Ол прайзының пурун Хан тигірзер учуххан Юрий Гагаринге поғдархапчатханын паза ағаа алғыс читірчеткенін кӧзітче.\nАчырғасха, ағырии ӱчӱн, пу чӧрімде Харатас городтың чуртағӌызы Валентина Седова аралас полбаан. Ол ӱр чыллар Байконурда тоғынған. Пірсінде, Юрий Гагаринні позы ӧнетін рецептче тимнеен окрошканаң азыраптыр.\nАсхыс аймааның чуртағӌылары прокурор чох халдылар\nАпрель 11, 2013\nХайдар кірген Асхыс аймааның прокуроры Олег Загрядский? Мындағ сурығ кірген пістің почтазар пу аймахтағы хығырығӌыдаң. Сынап таа, ирткеннеделяда Олег Загрядский Ағбандағы телевидение хабарларында пасха должностьта тоғынчатхан кізі чіли кӧрін парыбысхан. Хығырығӌының пу суриин піс республикадағы прокуратураа ызыбысхабыс. Пу наада хабарлар кінінең нандырығ килді. Мына ниме олар пасчалар:\n- Сірернің Олег Загрядскийнің сурии хоостыра мындағ ниме искірчебіс. Россияның Ӧӧн прокурорының 30.01.2013 кӱндегі чахии хоостыра, Асхыс аймааның прокуроры Загрядский О.В пасха чирзер тоғысха турғызылған сылтаанда, иргі орнынаң парыбысхан. Пу прокуратура тоғынӌызы республика прокуратуразында істенер кӧңнін искірібіскен. Мында ол федеральнай законодательствоны сыныхтапчатхан пӧліктің устағӌызы полча. Асхыс аймаанда тӱрче полза, наа прокурор тоғынар. Кирек пічіктер РФ - зының Ӧӧн прокуратуразынзар ызыл парғаннар. Аймахтың прокурорына кем турғызыл парары республика прокуратуразының ӧнетін сайтында пазылар.\nХакасиядағы прокурорның орынӌызына Пӱрӱттегі кізі турғызыл парды (сом)\nМарт 27, 2013 РФ — зының Ӧӧн прокуроры Юрий Чайканың чахии хоостыра, ХР — дағы прокурорның орынӌызына Андрей Мондохонов турғызылды.А. Н. Мондохонов 27 декабрьда 1975 чылда Пӱрӱт чиріндегі Улан — Удэ городта тӧреен. 1998 чылда «Юриспруденция» специальнозынӌа Иркутсктағы хазна университедін тоосхан. Университетті тоозар алнындох, 1997 чылда Улан — Удэдегі прокуратурада істезігӌі полып тоғынған тіп искірче ХР — ның прокуратуразы.\n2001 чылда Андрей Мондохонов Чита облазындағы Хилок городтың Хилокскай аймаанда прокурорға турғызылған. Халғанӌы тустарда Забайкальскай крайдағы прокуратурада тоғынған.\nХакасияда ПГТ - лар чох иділділер\nМарт 11, 2013 Хакасияда город оңдайлығ поселоктар паза полбас. Асхыс станциязы, Писхамӌы, Майна, Нымырттығ, Пригорск, паза Ағбан пилтірі город оңдайлығ поселоктарға, амды «істенӌі поселоктар» тіп юридическай аттар пиріл пардылар. Пу алызығлар федеральнай законодательствоны толдырып, алыс пардылар. Таныхтирға кирек, статустары алыс парған даа полза, оларға хайдағ — да наа льготалар алай ба пасха полызығлар пирілбестер. Оларға ахча позыдар оңдай андағох халар. Істенӌі поселоктарның чуртағӌыларына паспортта пропискадаңар наа печать турғыстырарға ідӧк кирек чох полар.\nУго Чавес ӱреп парды\nМарт 06, 2013 9 саннығ чазың апарчатсаң, сизіктіг поларға кирек тіпчелер пістің чонда. Венесуэланың президенті ідӧк 9 саннығ чазын апарчадып, сынчирге парыбысты. Ағаа 59 час полған. Президент ӱреенінеңер Венесуэладағы ӧӧн телеканалларӌа республиканың вице — президенті Николас Мадуро искірібіскен тіп чоохтапча ИТАР — ТАСС.\n2011 чылның июнь айында Чавеске раковай сізікті чох идерінӌе пастағы операция идібіскеннер. Аның соонаң, тӧрт химиотерапия иртібізіп, ракты имнеп алғанынаңар искірібіскен. Че пір — ікі ай пазынаң, наа сыныхтағ ирткенде, анда наа опухоль таап алғаннар. Ағаа хоза, ол иргі опухоль орнында пазох сых килген. 2012 чылның февраль айында сізікті Гаваннадағы имнег туразында чох идібіскеннер. Июль айда, тізең, пазох ағырбинчатханынаңар искірген.\nИрткен чылда, октябрь айда, Уго Чавес теестегі президент табығларында чиңіс тутхан. Че декабрь айда, ағаа пазох Кубазар ӱзінӌі операцияа парарға киректелген. Аның соонаң, ікі ай азыра Гаваннадағы клиникада чатхан, ікі неделя мының алнында, тізең, аны тӧреен чирінзер ағыл килгеннер. Ол чааӌылар госпитальында полған.\n16 минута. Пу син тус аразына пӱӱнгі министрлер чыылии ирт парған.\nФевраль 26, 2013 Хакасияда 4 олған сады пӱдірілер. Мындағ чарадығны пӱӱн Хакасияның ӱлгӱ чыылиинда алыбысханнар. Анда ідӧк, республикада харатас паазы аарлығ арах пол парарынаңар искіргеннер. Министрлер чыылиин республика пазының орынӌызы Юрий Лапшин апарған. Чыылығда 6 чарадығны алыбызарға киректелген. 2013 чылда Хакасияда пір тонна харатас паазы 1902 салковайдаң аспасха кирек. Мындағ чарадығны алыбызарға кирек полчатханынаңар республикадағы тарифтерӌе паза энергетикаӌа хазна комитедінің кнес орынӌызы Олег Базиев чоох тутхан. Пу чылда коммунальнай услугалар 2 хати кӧдіріл парарлар. Январь айда 14% - ке ол пастағы хати кӧдіріл парған. Ікінӌі хати ідӧк, 14 % - ке октябрь айда кӧдіріл парар. Коммунальнай услугалар аарлығ полчатханда, анзы харатас паазын кӧдірібізерге сылтағ пол парды. Ӱлгӱ чыылиинда харатас паазы 1902 салковайдаң аспасха кирек тіп чарадығ алылған. Олох туста, ағас паазы ирткен чылдағы осхас халар тіп искірілген. Пуох чыылығда азахха аар паза кічіг палалығ іӌелерге чахсы азыранар ӱчӱн, 700 салковай пирілерінеңер чарадығ алыл парған. Аның проектін Хакасияның хазых хайраллирынӌа министр орынӌызы Олег Ананьевский искірген. Министрлер тоғыр полбааннар. Іӌелерге 700 салковай пирілер. Пу ахчаны алып алар ӱчӱн, азахха аар паза кічіг пала азырапчатхан іӌелерге чуртапчатхан орындағы имнег туразынзар пічік пазыбызарға кирек полар. Хакас чирінде пу син ахчаны ал полар праволығ 1200 іӌе чуртапча. Таныхтирға кирек, республикада мындағ тӧлеглер пастағызын на чуртасха кирілчелер. 2013 чылда республикадағы бюджетке анзына 7 миллион азыра салковай кӧріл парған. Боград, Таштып, Шира, Ағбан пилтірі аймахтарда олған садтары пӱт парарлар. Анзына республика бюджедінең 73 миллион салковай позыдылар. Мындағ чарадығны ідӧк ирткен чыылығда алыбысханнар. Проекттіңер ӱгредіг министрі Галина Салата чоохтап пирген. Пӱдіріг тоғыстары «2015 чылға теере ХР — зында ӱгредігні тилідерінӌе» программа хоостыра апарыларлар. Пуох программа пастыра олған садтарында тыхтағ тоғыстары апарыларлар. Чоохтирға кирек, пӱӱнгі кӱнде, республикада олған садтарынзар тееске 14 — че муң пала турча. Пу теесті хызырыбызар ӱчӱн, республика ӱлгӱлері ирткен чыылығда паза пір чарадығ алыбысханнар. Хазнаның олған садтарынзар теес улуғ, частнайда - уғаа аарлығ. Пӱӱнгі кӱнде, паза пір оңдай пар — ол сӧбіре группалары. Олар, ӧӧнінде, сағам тоғынчатхан олған садтары істінде азылчалар. Мындағ группаларны асчатханнарға республика ӱлгӱлері хабас пирерге кӱстенчелер. Хакасияның бюджедінде пу кирекке 7 миллионӌа салковай кӧріл парған. Пу чылда, субсидия полызиинаң, хоза 378 орын азыл парары кӧрілче.\nАлексей Лебедь республиказар айланча\nФевраль 25, 2013 Алексей Иванович Лебедь республика кнезіне пастап ла 1996 чылда 24 декабрьда табылған. Тӧрт чыл пазынаң, 2000 чылда 70% ӱнтоғынып алып, республика кнезіне ікінӌі хати табылған. Пазох тӧрт чыл ирт парғанда, республика чуртағӌылары аны кнес орнына ӱзінӌі хати тапханнар. 2005 чылда «Единая Россия» партиязар кірібіскен. Ікі чыл пазынаң, ағаа уголовнай кирек азыбысханнар. Аны ікі чыл істескен соонаң, 2009 чылда Алексей Иванович кнес тоғызынаң суурыныбысхан. Чон тапхан кнестің орнына Россия президенті Виктор Зиминні позы турғыс салған. Кнес тоғызынаң парыбысханда, Хазна Думазының депутады полыбысхан. 2011 чылда «Единая Россия» партиядаң сығыбысхан. Пу партиядаң сығыбызып, Думазар табығларда КПРФ — таң устап парарға сағынған, че ноябрьда хазиина сылтанып, табығлардаң суурыныбысхан. Андадох политика тоғызынаң паза араласпаспын тіп чоохтанған. Ол тустаң ала СМИ — лерӌе Алексей Ивановичтеңер хабарлар тарабин сыхханнар. Пу наада, тізең, республиканаң 3 хати устаан кізідеңер пазох суулап сыхтылар. Алексей Иванович пазох кандидат полыбысты, че сағам республика пазына нимес. Ирткен неделяда С. П. Кадышевтің адынаң культура туразында ХР — ның профсоюзтар кнезіне кандидаттарны тапханнар. Чыылығ тузында устағӌы орнына Андрей Петровтың, Федор Герасимовтың, Людмила Барабанованың паза Алексей Иванович Лебедьтің ады адалған. Ирткенӧк кӱннерде, республика пазын пу чыл Хакасияның чуртағӌылары постары табарлар тіп хабар тараан. Аның соонаңох, Алексей Лебедьтің фамилиязы истіле тӱсті. Позы, Алексей Иванович, республика пазына табығларда аралазардаңар кӧңнін ам даа искірбинче. Че ирткен чылларда 70 — ға чағын процент ӱн чыған кізі пӱӱн дее оларны тоғынып аларға айабас. Сағирбыс наа хабарларны.\nСессия Зиминнің ӱчӱн, чылдырыл парды\nФевраль 20, 2013 27 февральда ХР — ның Ӧӧркі Чӧбінің теестегі сессиязы иртерге кирек полған. Че республика пазының тоғызын ӱр нимеске толдырчатханВиктор Зиминнің сурынызы хоостыра, ол сессияны 6 мартха чылдырыбыстылар.\nЖКХ тӧлеглерінең палғалыстығ, олған паза кізі правозын хайраллапчатхан уполномоченнайларның сан пирістерінде позы аралазар кӧңнін искірібіскен Виктор Зимин. 27 февральда ол хайда полары ам даа искірілбинче.\nЧоохтирға кирек, Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев пу кӱннерде имнег туразынзар кір парған. Аның чӱреене операция иділ парды. Хазиине хорғыс чоғыл тіп чоохтап пирділер Ӧӧркі Чӧптің хабарлар кінінде.\nЛюдмила Южакова тоғыстаң парыбызарға кирек\nФевраль 20, 2013 Мындағ чарадыға килді Хакасияның Ӧӧркі Чӧбіндегі фракция. Иреннер ӱлӱкӱнінде «Абакан» спорт ӧргезі хыринда тоғырланыстығ митингиртер. Аның тӧстегӌілері чыылған чон аразында ХР — ның энергетикаӌа паза тарифтерӌе хазна комитедінің устағӌызы Людмила Южакованы тоғыстаң сығарыбызар ӱчӱн, хол салған пічіктер чыырлар. Хол салылған пічіктерні Хакасияның правительствозынзар паза РФ — зының президентіне ызыбызарлар.\nХакас чирінде «Хакас тілі» тіп фильм суурыл парды\nФевраль 12, 2013 Аны «Хакасфильм» киностудияның тоғынӌылары суурғаннар. Киноны суурарына ахчаны «Аран — Чула» тіп халых пірігіс позытхан. Наа фильмні киӌее национальнай паза территориальнай политика министерствозының 2012 чылны салтарлап, сан пирістіг чыылиинда кӧріп аларға чарир полған. Ирткен чылларда адалған министерство чыылығларын С. П. Кадышевтің адынаң культура кінінде иртірӌең полза, пӱӱл оларның чыылығлары Ағбанның «Чиңіс» тіп культура кінінде ирткен. Чоохтирга кирек, орыннаң пасха, сан пирістің пӱдізі дее алыстырылган. Ирткен чылларда министр тоғыс салтарларынаңар чооғын пастаӌаң полза, пӱӱл иң пастап муниципальнай пӱдістердегі хабарӌыларны алғыстааннар. Национальнай паза территориальнай политикаӌа министерство район — городтардағы хабарӌылар аразында чыл сай марыг иртірче. Постарының тоғыстарында, хабарӌылар аймахтағы алай городтағы халых чуртастағы ин ӧткін чоннаңар чоохтапчалар паза орындағы ӱлгӱнің тоғызын чарытчалар. Сыйых алған хабарӌылар аразында «Земля таштыпская» газетаның хабарӌызы полчатхан Георгий Кунучаков полган. Ол чиит туста пу газетада тоғынған полтыр, аал пазы полып, 20 чыл ирт парғанда, газетазар нандыра айланған. Чоохтирға кирек, национальнай паза территориальнай политикаӌа министерствоның тоғызы 3 чардыхтаң пӱтче. Пастағызы — ол национальнай политика. Мында министерство тоғынӌылары республикадағы аймах чоннар аразында амыр чуртас полар тоғысты апарчалар. Ікінӌі чардыхта гражданскай обществоны тилітчелер. Мында министерство Хакасияның Халых палатазынаң хада — пірге тоғынып, халых пірігістерге паза олаңай чонға аймах полызығлығ чӧптер пирчелер. Паза халғанӌы чардых — орындағы пос устаныс. Мында национальнай паза территориальнай политика министерствозы кӧні аал, город пастарынаң тоғынчалар. Ідӧк, чон хайдағ синде чуртапчатханынаңар сурастырығлар иртірчелер. Аал чӧптері аразында гранттар чарлап, утханнарға ахчалығ полызығ пирчелер. Пастағы орын ӱчӱн, 350 муң салковай, 2 — ӌі орын ӱчӱн, 250 муң паза 3 -ӌі орын алғаннарға 150 муң салковай пирчелер. Министр орынӌызы Лариса Анжиганованын чооғынаң, аал пастары пу марығда аралазарға хынчалар. Утып алған ахчаа пос чирінде кирек тоғыстар итчелер. Кӧзідімге, Асхыс аал чӧбінің пазы Марина Анжиганованың чооғынаң, олар пу марығда ирткен чылда пастағызын на араласханнар, сах андох чиңісчі пол парғаннар. Грант пасхан тоғысха 350 муң утып алғаннар, че ол асхынах полғанда, район ӱлгӱлері ол грантты чуртасха толдыразынаң киріп алар ӱчӱн, 1 миллион салковай хоза пиргеннер. Чоохтирга кирек, пу чыл салтарларында министерство адына уғаа кӧп чылыг сӧстер чоохталғаннар. Аймахтардаң килген чон, халых пірігістерінің кізілері Надежда Парфирьевна устапчатхан министерствода уғаа пӧзік культуралығ, полызаачы специалисттер тоғынчалар тіп чоохтанғаннар. Ағаа хоза, пу министерство аал — городтарда тоғынчатхан халых пірігістерге, оларны ідӧк ТОС тіп адапчалар, орындағы чоннаң ӧткін тоғыс апарарға полысча. Таныхтирга кирек, Хакасиядағы пу пірігістер хости регионнардағы арғыстардаң артых тоғынчаттырлар. Анзы, ирткен чылда ноябрь айда Хызылчар городта ирткен чыылығда кӧрін партыр. Республикадағы аал — городтардағы халых пірігістернің устағӌылары андар ӧнетін пірее пілістер алып аларға парғаннар, че сынында пасха регионнардағы устағӌылар пістіңнердең опыт алып алтырлар. Прай пу чоохтар министерствоның чыылиинда чоохталған.\nКандидаттар пічікке киріл пардылар\nФевраль 04, 2013 Хакас Республиказында 3 мартха кӧріл парған аал пастарына табығларға кандидаттарны пічікке кирері тохтадыл парды\nСағысха киріп, пу кӱн Алтай аймаанда Ызых паза Новомихайловка аал чӧптерінің пастарын табарлар. Хоза табығлар Хубачар депутаттар чӧбінзер 14 - ӌі № табығ округынӌа иртерлер. Боград аймаанда Боград аал чӧбінің пазын табарлар. Орджоникидзе аймаанда Наа аал депутаттар чӧбінзер 1 - ғы № округча паза Хызыл Ӱӱстегі депутаттар чӧбінзер 4 - ӌі табығ округынӌа депутаттарны табарлар.\nСағамғы тусха, аал чӧбінің пазына парчатхан 14 кандидаттың паза депутат поларға сағынчатхан 7 кандидаттың аразында прайзы пічікке киріл парғаннар тіп искірче Хакасияның Табығ комиссиязы.\nТабығ кампанязы амыр иртіпче, орындағы табығ комиссияларынзар хоптаныстар кірбееннер.\nХубачар аал чӧбінің пазына табығларда ЛДПР — ның кандидады аралазар\nЯнварь 23, 2013 ЛДПР — ның Алтай аймаанӌа координаторы Анна Плотникова Хубачар аал чӧбінін пазына 14 -ӌі табығ округынӌа табығларда аралазардаңар пічікке киріл парды. Мындағ чарадығны орындағы табығ комиссиязы 14 январьда алыбысхан тіп искірче партияның хабарлар кіні.\nАнна Александровна Плотникова 30 частығ, пӧзік ӱгредігліг кізі, ХР — ның «Алтайская ветстанция» ГКУ — да тоғынч��, Хубачарда чуртапча. Аның кандидатуразын ЛДПР — ның Хакасиядағы пӧлии сығарыбысхан.\nТабығлар 2013 чылның 3 мартында поларлар.\nРеспублика пазына Абрек Челтыгмашев табылды\nЯнварь 15, 2013 \"Хакас чирі\" тіп хабарлар кіннің \"В Контакте\" тіп сайттағы группазында 2011 чылның 11 сентябрьында сурастырығ пасталған. Группа араласчыларына \"2013 чылда республика пазына табығларда ӱннеріңні кемге пирерӌіксер\" тіп сурыға нандырарға киректелген. Сурастырығ 4 ай парды. Кандидаттарның аразында республикадағы саблығ политиктер сығарылғаннар....\nПастағызы - Алексей Лебедь. Алексей Иванович Хакас Республиканаң пазына 2 хати табылған. Кнес тоғызы соонаң Россияның Хазна Думазының Хакасиядаң сығар депутады полған. Сағам хайда чуртапча паза нименең айғасчатханы пілдістіг нимес, че Хакасиязар кил парыбысчатханы истіл парча.\nІкінӌізі - Абрек Челтыгмашев. Абрек Васильевич Хакасияның Ӧӧркі Чӧп депутады, Асхыс аймааның пазы паза республика кнезінің орынӌызы полған. Сағам Асхыстағы Депутаттар чӧбінің депутады полча, \"Асхысавтотранс\" пірігістің устағӌызы.\nӰзінӌізі - Виктор Зимин. Виктор Михайлович сағамғы туста Хакасия пазының тоғызын толдырча. Аны пу орынға Россия Президенті Владимир Путин турғыс салған.\nТӧртінӌізі - Николай Булакин. Николай Генрихович илееде чыллар Хакасияның кіні, Ағбанның пазы полча.\nПизінӌізі - Олег Иванов. Олег Альбертович Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінің амғы депутады полча. Пірдее партияа кірбинче, хакас таа полбаза, республиканың 2 - ӌі хазна тілінең чоохтас полча.\nПу 5 кізі республика пазына табығларда пӱӱл араласхан ползалар, социальнай сетьтегі чонның ӱннері пирген хоостыра, орыннар піди ӱлестіріл парарӌыхтар. Алексей Лебедь, Николай Булакин паза Олег Иванов пір тиң 5.23% ӱн чыып аларӌыхтар. Олар прайзы 3 -ӌі орындалар. 20.35% ӱн чыып алып, 2 - ӌі орынға сағамғы туста Хакасия пазының тоғызын толдырчатхан Виктор Зимин сых парарӌых. Турыстыра 2 -ӌі орыннаң алғыстапчабыс Виктор Михайловичті!\nЧиңісті паза республика пазының орнында социальнай сетьтегі чонның кӧрізінең, Абрек Васильевич Челтыгмашев поларға кирек. Аның ӱчӱн, 63.95% кізі ӱнін пирібіскен. Піс алғыстапчабыс Абрек Васильевичті мындағ чалтырама чиңіснең!\nПу салтарлар сын чуртаста полған ползалар, Абрек Васильевичке анзы республика пазы полыбызарға чидерӌік. Сын чуртаста чонға ӱн пирері, тізең, ам даа пілдістіг нимес. Республика пазын, арса, Ӧӧркі Чӧп депутаттары табарлар нооза. Табығлар пу чылда, октябрь айда иртерге киректер.\nӰлгее иреннер сығарға кӱстенчелер\nЯнварь 09, 2013 2013 чылның 3 мартында иртер орындағы пос устаныс табығларға кандидаттарны пічікке кирер тоғыстар узарадылчалар. Республикадағы Табығ комиссиязы искіргенінең, пӱӱнгі кӱнге 21 кандидат пічікке киріл парды. Оларның 14 - ті пос алынӌа парча, 7 кізі политическай партиялардаң.\nОрындағы \"Единая Россия\" партиядаң 5 кандидат сығарылған, ЛДПР - даң - 2 кандидат. Иң ӧткін иреннер тудынчалар - 13 кандидат. Иң чиит кизее - 21 час, иң улии 60 частығ. Таныхтирға кирек, тиксі пічікке кирілгеннернін 6 кандидат 30 часха читкелектер. Прай кандидаттарның ортымах чазы 42 тиңнелче.\nИң не \"ізіг\" табығлар Ызых аал чӧбінің пазына парарға тӧӧй. Мында табығларда аралазардаңар 6 кандидат кӧңнін искірібіскен. Пір кізее асхынах кандидат Боград аал чӧбіне табығларда - 5 кізі. Новомихайловскай аал чӧбінін пазына табығларда 3 кізі араласча.\nМаксим Аткнин депутат Москвазар кӧзібісті\nДекабрь 15, 2012 Пу кӱскӱзін Хакасияның Москвадағы представительствозында устағ орынӌызына Максим Аткнин турғызылды. Пу орынға хакас кізіні турғызардаңар сурығ пістің чонның халғанӌы съездінде кӧдірілген. Аның соонаңох пу орынға культура министрінің орынӌызы Юлия Костякова турғызылчатхан. Ол Представительствозар чӧрген, Москвадағы чир – суғӌыларыбыстаң хада тоғазығлар даа иртірген. Алнындағы пӧгіннердеңер чоохтаан. Оларның аразында землячествоны пічікке кирері полған. Пірігістің устағӌызы даа табылчатхан. Тус ирт парған, че Юлия Викторовна ам даа культура министерствозында. Пу орынға Максим Петрович турғызыл парарынаңар пастағы хабарлар пӱӱл сентябрь айда таразып пастааннар. Октябрь ай пасталғанда, Максим Аткнинні Россия кінінзер кӧс парыбысхан тіп хабар хулах хыринӌа истіл парыбысхан. Представительствозар сағам сығдырадыбысханда, аны анда тоғынчатханын киречілеп пиргеннер.Максим Петровичтің тоғызына федеральнай министерстволарнаң, комитеттернең, ведомстволарнаң хада тоғынары кірче. Москвадағы чир – суғчыларыбыснаң хада тоғыс ідӧк апарылар тіп чоохтаан орынӌы, че ам даа ирте. Анзына хай пірее сылтағлар пар осхас. Пу тоғыс ам даа апарылғалах таа полза, кирек полза, чир – суғӌыларыбысты позынзар айланзын тіпче. Телефоннарын артысча : 8(495)650-60-05, 650-64-48. Чоохтирға кирек, Максим Аткнин Хакасияда Ағбан пилтірі аймаанаң сығар Ӧӧркі Чӧпте одномандатнай округча депутат полча. Депутат полномочиелерін ам даа суурбаан. 31 октябрьдағы сессияны иртірібізер. Аның соондағызына килербін теен. Андада депутат сурии пӧгіл парар.\nНаа министерствонаң кем устиры ам даа пілдістіг нимес\nДекабрь 14, 2012 Республика ӱлгӱлерінің теестегі чыылиинда наа министерство тӧстелерінеңер искірілген. Адалар ол чир — чайаан паза экология министерствозы тіп. Ол сағам тоғынчатхан комитет — ведомство тоғынӌыларынаң пӱдер. Аның ӱчӱн, наа министерствозар наа тоғынӌылар алылбастар. Мындағ министерство тӧстирінде сылтағ Аршан хыринда харатас аныӌаң разрез азыларға итчеткенде, пол килген.\nКічіг ааллар чуртағӌыларына книгалар сыйлирлар\nАпрель 30, 2013 Хакасиядағы \"Молодежный центр стратегических инициатив и проектов\" чыынды кічіг ааллардағы библиотекаларға полызып, книгалар чыып пастапчатхан чӧрімнеңер искірче. Пу чӧрімге прайзының пурун Хакасияның экономика мини��терствозы хозылды. Чииттер кінінзер олар чӱс азырох книга пирібістілер.\nСірернің дее артых книгалар пар полза, оларны Чоннар Ынархазы орамазар, 2А (2 ӌі хадыл) туразар ағылыңар. Сурығлар хоостыра 8 (3902) 215 - 230 телефонӌа сығдырадыңар.\nАсхыстағылар прайзының пурун чайлағзар сығыбыстылар\nАпрель 24, 2013 Республикада чылығ кӱннер турыбызып, інектерні тайғазар апарып пастабыстылар. Хакасияның аал хонии министерствозы искіргенінең, салылчатхан інектерні чайғы турлағларзар прайзының пурун Асхыс аймаандағылар апарыбыстылар. \"Овцевод\" аал хонии пірігістің інектері тайғада апрель айдаң пасти сентябрь айның халғанӌы кӱннеріне читіре поларлар. Ікі гурттың 340 пазы амох тайға хыринда оттап чӧрчелер. Хоныхтың ӧӧн устағӌызы Георгий Бодягиннің чооғынаң, пастағы майға читіре ам даа 2 гурттың 700 інегі тайғазар парыбызар. Силкер айының ортызынзар, тізең, \"Овцевод\" аал хониинің тиксі маллары тайғада поларлар.\nХакасияның чуртағӌыларына харатасты СУЭК компания ағыл пирерге тимде (сом)\nАпрель 11, 2013 Хакасиядағы СУЭК компанияның \"Разрез Изыхский\", \"Восточно - Бейский разрез\", \"Хакасская\" шахтазы паза обогатительнай фабриказы ӱр кӧйчеткен\n\"Д\" маркалығ харатас сатча.\nХаратасты посха пірігістің складтарынзар киліп садызып аларға чарир. Постың транспорты чох чонға, тізең, Хакасиядағы СУЭК компания, обогатительнай фабрикада сығарылчатхан ДПК маркалығ харатасты хыриндағы чуртағӌыларға постың транспортынаң ағыл пирерге тимде.\nПрай сурығлар хоостыра СУЭК компаниязар айланарға чарир. Аның ӱчӱн, коммерческай устағӌы Евгений Богданович Фуртаксар 8(39031) 5 - 58 - 05 телефонӌа сығдырадыңар. Ідӧк, пӧлік устағӌызы Анатолий Николаевич Кузнецовсар айланарға чарир. Аның телефоны 8(39031) 5 - 58 - 45.\nАх асхырзар РУСАЛ нимес, че Дерипаска кірче\nАпрель 10, 2013 РУСАЛ компанияның ӧӧн устағӌызы чіли саблығ Олег Дерипаска Орджоникидзе аймаандағы Ах асхыр аал хыриндағы ис - пайны табарға тимненче.\nАннаңар \"Ъ\" искірче. Хакасиядағы ис - пайны табар ӱчӱн, Дерипаска республиказар кореецтерні хығырча. Пу наада Олег Дерипаскох устапчатхан \"Союзметаллресурстың\" паза SeAn тіп ӱстӱнзархы Кореядағы иң улуғ металлургическай компанияларның аразында Ах асхырдағы медно - молибденовой орынны тилідердеңер меморандум пазыл парған.\nПу орында уғаа кӧп молибден чатча, 150 муң тонна осхас. Анзынаң ол Россияда ӱзінӌі орында парча. Молибден пӧзік ізіге хайылбинча паза іріктебинче, аның ӱчӱн, тимірдең айғасчатханнарға ол аарлығ полча. Молибденнең пасха, пу орында 500 азыра тонна кӱмӱс паза даа пасха металлар толдыра.\nМолибденнің концентраттарын сығарар ӱчӱн, наа завод пӱдіріл парар. Ферромолибден, тізең, Сорығдағы заводта сығарылар. Наа тоғыс хозылчатханда, заводтың даа кӱзін ідӧк хозарлар.\nЧурт ээлері, алаағып пастабыстар ба?\nАпрель 04, 2013 Ирткен кӱннерде соцсетьтегі пір тадар группада, хакастарға 7 муңа 18 кв. метр комнатаны суурарға пирібізербін тіп чарлағ хығырарға киліскен. Турчатхан паазын кӧріп, алтын комната полар алай город ортызында орныхча тіп сағыстар кірген. Сығдырадыбысханда. трубканы хыс кізі алып алған. Комнатаңар хайда орныхча тіп сурғанда, Ағбанзар кірчетсе, Аскизская орамада тіп нандыр пирген. Пу ла сӧстерні истіп салып, тілім сала тарт чӧрібіспеен. Аны алғыстап, трубканы салыбызарға иткем, че анзы изеп ала (10 час иртен полған полар) комнатаны иирде киліп, постың хараанаң кӧріп аларға чарир теен. Че - че ле тіп салып, анымӌохтазыбысхам. Сағынчазар, мин андар иирде пазох сығдыратхам? Орта. Сығдыратпаам. Ол чарлағ соцсетьте илееде кӱннер тур париғанда, пу ыраххы чирдегі чуртты пос тадарлары даа суурарға хынминчалар тіп салтар идерге чарир. Сағамғы туста, чурт ээлері ЖКХ тоғыстары аарлығ полчатханына састырып, аренда ахчазын хай хай кӧдірібістілер. Анзы андағ даа полза, квартиранттардаң парыстанған ахчаның кобізі чурт ээлерінің ізебіне кірче. Кӧзідімге, читі муңа турчатхан комнатаның ээзі налог тӧлепче полар ба? Читі муңның чардығын налоговай службаа пирібісче полар ба? Мына, мин чуртымны арендаа пирчем, аның парыстынған ахчазының чардығын алып алыңар тіп налог чығӌаңарның алнына сал пирче полар ба? Чох. Читі муңның пис алай алты муңын ол ізепке сухча. ЖКХ ӱчӱн, ол пір комната ӱчӱн, пір муңа чағын на тӧлепче. Андағ оңдайнаң, пӱӱнгі кӱнде, постың хакастарына чурт суурарға пирібізербін тіп чарлғларға киртінӌең оңдай чоғыл, олар пасха чоннарнаң тиңе, піске чуртты аарлыға пирчелер. Искірігні турғызылған сурығнаң тоосчам:\"Чурт ээлері, алаағып пастабыстар ба?\"\nАлтай аймаандағы школа, олған садтары харатасха кірчелер\nМарт 11, 2013 Ирткен кӱннерде аймах пазы Владимир Пономаренко, орынӌыларынаң, пӧліктер паза устаныстар устағӌыларынаң хада чыылығ иртірібіскен.\nАлтай аймаандағы бюджетте сағам ахча кӧп чоғыл. Аның ӱчӱн, чыылығда ахчаны ӱзӱрлеп хорадар сурығ турған. Бюджеттегі учреждениелер чарытхы ӱчӱн, ахча кӧп тӧлепчелер. Аннаңар ирткен чыылығда аймахтағы школа, олған садтарны харатастаң чылыдар чарадығ алылған. ЖКХ пӧлиине харатастаң одынӌаң котельнайларны турғызар ӱчӱн, регион тилізінӌе министерстваа сананыстар тимнеп салар чахығ пиріл парған. Ідӧк, аймах кініндегі Культура туразында паза «Радуга» тіп олған кінінде тоғыс орыннарын хызырар сурығны ӱзӱрібіскеннер устағӌылар ирткен чыылығда.\nКопьевтағы ярмаркада узун теестер полғаннар\nМарт 11, 2013 Ирткен кӱннерде Орджоникидзе аймааның кіні, Копьев аалда аал хонии ярмарказы ирт парған. Анда аймахтағы 12 кресен - фермер хоныхтары, 4 аал хонии предприятиезі, паза алынӌа чуртағӌылар постарының ас — тамаан садыға сығарғаннар. Копьевтың чуртағӌыларына паза аалӌыларына иттең, сӱттең иділген ас — тамахты, мӧӧт паза даа пасха чиисті садып алар оңдай полған. Орджоникидзе аймааның хабарлар пӧлии искіргенінең, аарлығ даа паанаң садылған полза, прай даа ас — тамахтарға узун теестер полғаннар ирткен ярмаркада.\nПӱӱн минрегионға 2 чыл тол парды. Пайрам хоостыра, анда істезіг иртірібістібіс\nМарт 11, 2013 Хакасияның ӱлгӱзіндегі иң не чиит регионнар тилізінӌе министерстваа пӱӱн 2 чыл тол парды. Ол республика пазының тоғызын толдырчатхан Виктор Зиминнің кӱстенгенінең азылған. Пу министерство 5 чардыхтаң пӱдіп, аймах - пасха тоғыстар апарча. Сергей Новиков министрнің чооғынаң - хомай тоғынминчалар.\nПіске, тізең, пасха сурығны істезібізерге хынығ пілдірібіскен. Министерство наа ла тӧстелгенде, анда пір хакас таа кізі тоғынминча тіп хабарлар тараан. Пу алӌаасты олар тӱзеткеннер бе, чох па, анзын піл кӧрдібіс. Нандырығ табар ӱчӱн, піс позы министрзер алай ба аның орынӌыларынзар айланмаабыс. Аның орнына Хакасия правительствозының порталында пу министерствоны таап алғабыс. Анда полған на кізінің ады - солазы, тоғыс орны, телефоны пазылых.\nПастап ла пістің хараабысты Спирин фамилия хайығ тартхан. Хакастар полчалар нооза мындағ фамилиялығ. Телефон алып алып, сығдырадыбысхабыс. Трубканы Надежда Владимировна Спирина алып алған. Хакас тілінең чоохтан полчазар ба тіп сурғанда, чоохтан полбинчам, хакас нимеспін теен. Анаң андар парғанда, Мамышев фамилияа орта пол парғабыс. Сығдырадыбысханда, Конон Ефимович Мамышев трубка кӧдірібіскен. Боград аймаанда ӧскем, аның ӱчӱн, хакас тілін пілбинчем тіп нандырған, че позы улуғ частығ хакас. Анаң андар парғанда, Колмаков фамилия пістің хайиибысты тартхан. Колмаковтар хакастар полчаларох. Че нинӌе хати сығдыратхабыс, ол телефон пірдее албаан. Че тастындағы кӧрімінең хакасха тӧӧй тіп чоохтап пиргеннер аның коллегалары. Хакас тілінең чоохтанчатханын алай чоохтанминчатханын тоғыстағы арғыстары пілбинчелер. Минрегионда паза пір тадар фамилиялығ ипчі - Евгения Григорьевна Орешкова тоғынча. Анынаң хада піске чоохтазып аларға ідӧк киліспеен, че ол хакас нимес. Аның апсаа тадар полтыр, аннаңар хакас фамилиялығ.\nРеспубликаның регион тилізінӌе министерствода 70 - ға чағын кізі тоғынча. Оларның аразында хакастар пар, че пір - ікі ле кізі. Олар даа хакас тілінең чоохтан полбинчалар. Ачырғастығ. Ӱлӱкӱннең, сірерні!\nПиво ізерін тохтатса, артых ла полар\nЯнварь 24, 2013 Пу чылның пастағы январь кӱнінең пасти Россияда киосктарда, ларектарда, паза даа пасха стационарнай нимес орыннарда пиво садарға чарадылбинча. Наа законны чарыт пирердеңер ХР - зынӌа Роспотребнадзор устанызынзар олаңай чуртағӌылардаң паза идінӌектердең аймах сурығлар кірчелер тіп искірче устаныстың хабарлар кіні Пу чылның пастағы январь кӱнінең пасти Россияда киосктарда, ларектарда, паза даа пасха стационарнай нимес орыннарда пиво садарға чарадылбинча. Наа законны чарыт пирердеңер ХР - зынӌа Роспотребнадзор устанызынзар олаңай чуртағӌылардаң паза идінӌектердең аймах сурығлар к��рчелер тіп искірче устаныстың хабарлар кіні.\nАрағаны садар законны ирткен чылдох кизекти чуртасха киріп пастааннар. Пивоны ларек - киосктарда садарға чарадылбинчатхан закон 2013 чылның 1 - ғы январьынаң тоғынып пастабысты. Наа законда пиво арағаа тиңнел парды. Ирткен чылда арағаа 1,5 проценттіг пиво саналған полза, амды арағаа 0,5 проценттіг дее пиво саналча. Аның ӱчӱн, 1 - ғы январьдаң пасти пиво ларектарда паза садылбасха кирек. Мындағ сидіксіністер полыбысханда, ларек - киосктарны тутчатхан идінӌектерге хайди парыстанып аларға? Олар ӧӧнінде пиводаң ахча тоғынӌаңнар нооза. Пу сурығӌа ХР - ның Роспотребнадзор устанызындағы санитарнай пӧліктің устағӌызы Иван Мазуриктің піди санапча:\n- Идінӌектернің аразында наа нимее аймах кӧріс. Анзы пілдістіг. Че чоохтирға кирек, прай кічіг бизнес пиводаң на палғалыстығ нимес. Ӱр тус пиво хатығ іскее саналбин чӧрген. Аның ӱчӱн, ӧӧнінде, чиит тӧл аразында пиваа тартылғаны пілдірген. Пиво садылған ларек - киосктар хыринда чуртапчатхан чонның амды сидіксіністер ідӧк чох пол парды. Мының алнында олар, тура хыринда паза подъездетрде пу ачығ суғны іскен соонаң халчатхан кірнің ӱчӱн, хоптанӌаңнар тіп сағызынаң ӱлескен устаныс тоғынӌызы.\nПивоны чарадылбинчатхан орыннарда сатхан ӱчӱн, хатығлиры кӧріл парған. Тутырған чон штраф тӧлетіріп, административнай нандырыға тартылар. Должностной лицолар 3 - 4 муң тӧлирлер, юридическай лицолар - 30 - 40 муң салковай. Ідӧк, частары читпеен саарбахтарға пиво сатхан ӱчӱн, нандырығ тудары \"аарлығ\" пол парған. Штрафтар сині 10 хати ӧс парғаннар. Физическай лицоларға 30 - 40 муң штраф тӧлирге килізер. Должностнойларға 100 - тең 200 - ке теере паза юридическай лицолар 300 - тең 500 - ке читіре штраф тӧлирлер. Ағаа хоза, садыға парған спирттіг ниме - нооны тоозазынаң алып ал турарлар.\nХакас гимназияның ӱгренӌілері пенсиядаңар піліп алдылар\nЯнварь 01, 2013 Пенсиядаңар чарыдығлығ уроктар пӱӱң тиксі Россияда ирткеннер. 25 сентябрьда пістің хазнада \"Пенсионнай граммотность\" кӱні таныхталча.\nАғбанда, Россияның Пенсия чыындызындағы урокта хакас гимназиязының ӱгренӌілері одырғаннар. Урокты оларға чыынды устағӌзы Виктор Филонов апарған.\nПӱӱнгі кӱнде, Россияда постың пенсия ахчазын аймах хазнани нимес пірігістерде, страховой компанияларда чыып аларға чарир. Че оларға удаа ізес чох полча. Олар пір-ікі чыл тоғынып аларлар,анаң чох пол парарға айабастар.Россияның Пенсия чыындызы,тізең, хаӌан даа полар тіп киртініс пар.\nРоссияның Хакасиядағы Пенсия чыындызының тоғынӌылары мындағ уроктарны декабрь айға читіре республикадағы прай ӱгредіг учреждениелерінде пирерлер.\nПии чуртағӌылары постың інегінің сӱдін ізерге хорыхчалар - мал похсах чіпчеткен ӱчӱн\nИюнь 05, 2013 Аалдағы ӧӧн похсах тӧкчең орыннаң чиллер чонның ӱӱчіктерінзер полиэтилен сӱмектерні, хаптарны паза харчыхтарны даа кӱннің дее сай ағыл килчелер. Учух чӧрч��ткен похсахтаң кӱрезерге пастыхтар школа ӱгренӌілерін ызыбысханнар.\nПиидегілернің садтарынзар паза ӱӱчіктерінзер похсах пу свалкадаң учухча, аннаң чағынғы свалказар чарым на километр. Че уйан тимір сиден позының похсахты тутчаң тоғызына сыданминча. Улуғ нимес таныӌах таа киизер кӧдір полар нимені апарыбысча. Кӧдірілген похсах аал чуртағӌыларның сиденнерінде тохтап парча.\nПииде мал хадарылбинча, інектер хайда хынзалар - анда оттапчалар, иң хынған орыннары - похсах полча. Тасталған ас-тамахты олар сӱмектең хада чіпчелер, аннаңар ээлері сӱтті постары іспин садыбысчалар.\nИгорь Малинин, Пии аал чуртағӌызы:\n- Сӱттең Енисейкада \"Зоркино\" паза Саяногорскта \"Семенишна\" айғасчалар. Сӱтті постары іспин, оларға пирчелер.\nМай айның пастағы кӱннерінең, інектерні похсах тӧкчең орыннаң ӧнетін турғызылған кізі сӱрче. Малға сыданчатхан полза, учухчатхан похсахтаң хайди кӱрезерге пілбинче.\nЮрий Курлаев, Пии аймааның пазы:\n- Похсах тӧкчең орынның паазы 54 миллион салковай. Ол улуғ ахча, аннаңар правительство полызии чох піс аны хаӌан даа пӱдір полбаспыс. Пӱӱл піс аны пӱдіріп пастабыстыбыс, прай ниме чахсы парза, килер чылда пӱдірігні тоос саларбыс.\nСағамғы туста, наа похсах тӧкчең орын чаӌында ла пар. Ӱлгӱдегілер иргі полигонзар трактор кирібізерге пӧгінчелер, ол похсахты чирдең пӱргир. Чазыдағы сӱмектерні ӱгренӌілер чыыбызарлар.\nАлександр Спирин, Пии аалның пазы:\n- Ол тоғыстарға 30-ча кізі алылча. Піс похсахты тоозазынаң чыыбызарға кӱстенербіс, че аны толдыразынаң теерібізерге сидік полар.\nСағам ӱлгӱлер амыр кӱннерге ізенчелер. Хакасияда чиллер амырап парзаларох, похсах тӧкчең орын иптіг кӧрімніг пол парар.\nNota Bene, 03.06.2013 чылда сығарылған\nХакасияның чуртағӌылары чирге кізі хорғыстығ хайчатханы специалисттерні чочындырча\nМай 30, 2013 Хакас Республиказынӌа паза Тываӌа Россельхознадзорның устанызы чир законодательствозы толдырылчатханын сыныхтаанда, чуртағӌыларның чирге кізі хорғыстығ хайчатханы ілезіне сығысхан. Чирзер производствоның похсағы тӧгілче, канализациядағы кірліг суғ чирзер кіріп, кізінің паза мал - хустарның хазиине хорғыс ағылчатхан патогеннер чыыл парчалар.\nМаллар оттапчатхан, сабылчатхан чирлер кишечнай палочканаң, энтерококтарнаң кірлелчелер. Олар чирде онарлап чыллар чуртапчалар. Азыралнаң хада мал істіне кіріп, ағырығлар пасталчалар паза иттең иділген ас - тамахты ардатчалар.\nЧир законодательствозын сайбапчатханнар хара чирні ходырып, аның алтындағы чардыхтарын пӱдіріг тоғыстарына чарадығ чох аларға кӧнік тее парғаннар. Мындағ тоғыстарны апарар алнында, ол чирлерні хайди дее промышленнай категорияа айландырыбызарға киректелче.\nЧирні похсахтапчатханы уламох ағырсымнығ турча хыдаттарның теплицалары ибіре. Оларның піди хайынчатханнарын теплицалардаң ырах нимес чуртапчатхан чонны, чирні нимее салбинчатхан чіли паалирға ч��рир. Ол чирлерні арендаа пирчеткеннер, чирге паза пос постарына ыырӌы полып, ӱрег итчеткеннерні сӱрерге маңзырабинчалар. Олох туста, пілдізі чох оолығ ниме - нооларға, пӱдін паза кӧйген полиэтилен сӱмектерге пастыр салған, эмектер тартылған чирні пӱӱн \"ӧліг\" тиирге чарир. Наа от пирбес чирні тірілдір тее полбассың.\nӰстӱнде адалған сайбағларда пыро чир ээлерінде, арендаа пирчеткеннерде паза анынаң тузаланчатханнарда. Россия Федерациязының Конституциязының 9 - ӌы статьязы хоостыра, чирлер орыннарда чуртапчатхан чонға, оларның тузаланызына хайралалчалар. Чирні похсахтапчатхан ӱчӱн, Россия Федерациязының административнай сайбағларӌа уголовнай кодексі хоостыра, административнай хатығлас кӧріл парған. Физическай лицоларға - 1 муң салковай, юридическайларға - 40 муң салковай.\nАның сылтаанда, Хакасияӌа паза Тываӌа Россельхознадзор устанызы чир ээлерінзер, арендаторларға паза чирдең тузаланчатханнарзар айланча: сірер чир законодательствозына тудынарға, чирге ӱрег ағылбинчатхан оңдайларнаң тузаланарға, похсатпасха, кирек чох оттар ӧскіртпеске, кірлетпеске, суғ паза чил эрозиязы полбас тоғыстар апарарға кирексер. Ардадылған чирлернің рекультивациязын орта идерге, чирде мынаң мындар даа ниме ӧзер тоғыстар апарарға кирексер.\nВиктор Зимин хыдаттарның теплицаларына хайығ айландырча\nМай 30, 2013 Ӱлгӱ чыылии Тазобадағы теплицалар ибіре сурығны ӱзӱрерінең пасталған - хыдаттарның теплицалары ӱчӱн, чир- тамаан одыртчатханнар паза орындағы чуртағӌылар нинӌе - нинӌе хати тартысханнар.\nПу сидіксініске хайығ айландырбасха чарабас пол парды тіп таныхтаан чыылығда Хакасия пазының тоғызын толдырчатхан Виктор Зимин. Аның чооғын \"Хакасия\" хабарлар кінінің хабарӌызы искен.\n\"Тоғынӌыларны эксплуатировать полчатханнар чахсы парыстанчалар. Олар постарының соонда улуғ похсах, талалған сӱмектер, сайалых теплицалар, пілдізі чох химия артысчалар. Кізілер тарыхчалар: чир, суғ кірлел парған, халғанӌы танығларнаң, ибдегі мал оохча\", - теен Зимин.\nХакасия пазы право хайраллапчатхан органнарның танығларын пирген. Оларның хоостыра, республикада 1,5 - 4 муңа читіре легальнай нимес мигрант чуртапча. Хай піреелері сифилистіглер, ВИЧтіглер паза туберкулезтығлар.\nЗимин позының орынӌызы Владимир Крафтха тоғысчы ӧме тӧстебізер чахығ пирген, андар прокуратура, МВД, Россельхознадзор паза даа пасха федеральнай службаларны хозыларға сурынған.\nСыныхтағ тоғыстарын апарарға пір неделя пирілген. Чонның хоптаныстары сын пол парзылар, мигранттарға квотаны айландырыбызарбыс тіп чоохтанған республика пазы.\nАғаа тоғырланыбысханнар: 57 участок Эдуард Ухварин идінӌектің холында, 36 - зы арендада, ээлері пасха хазналардалар, кемні - де нандырыға тартарға уғаа сидік.\n\"Піс ӱлгӱ алай кем?\", - кизе тартхан Зимин паза пазох чоохтанған: тоғысчы ӧме тӧстел парарға кирек паза пір неделя пазынаң ��ғаа иділ парған тоғыстаңар искірібізерге.\nНовосибирсктегі чир тітірезі Хакасиядағы чара чачырас ӱчӱн полған полар\nМай 30, 2013 Ағбандағы ГО паза ЧС устанызының пастығы Андрей Клюев РИА хабарларына Хакасияның кінінең 3 км оортах харатас разрезінде теестегі чара чачырас иділгенінеңер искір пирген. Аның кӱзі 3 - че баллға читкен. \"Аннаң пасха чир тітіреені пілдіртпеен\" тіп искірген ол РИА хабарларына.\nСО РАН - ның геофизическай службазының Алтай - Сойандағы пӧлии Ағбаннаң ырах нимес 3,1 баллығ чир тітірезі полғанынаңар искірче. МЧС промышленнай чара чачырас полған тіпче.\nГеофизиктернің танығларынаң, кирек пятницада 4.58 часта, Гринвич хоостыра 51.75 широталығ, 91.37 долготалығ точкада пол парған. Кізілер чуртапчатхан иң чағын орын - Ағбан.\nГеофизическай службаның искіргенінең, тітірестің энергетическай клазы 91.37 - ге чит парған.\nЧир тітірезін Сибирь городтарында пілдірткен, ол санда кидеркі Сибирьдегі Томскта, Новосибирскте, Кемеровта паза даа пасхаларында.\nАғбандағы ГО паза ЧС устанызының пастығы Андрей Клюев РИА хабарларына Хакасияның кінінең 3 км оортах харатас разрезінде теестегі чара чачырас иділгенінеңер искір пирген. Аның кӱзі 3 - че баллға читкен. \"Аннаң пасха чир тітіреені пілдіртпеен\" тіп искірген ол РИА хабарларына.\nАсхыста разрез азыбызарға сурынчалар орындағы чуртағӌылар\nМай 28, 2013 Силкер айының 23 - ӌі кӱнінде Хакасия пазы Виктор Зимин тоғыс чорығынаң Асхыс аймаанда пол парыбысхан. Асхыста\nол наа пӱдірілчеткен микрорайонны, Пирікчулда - наа дамбаларны паза тыхтағ кирексіпчеткен Лестранхозтың школазын кӧріп алған.\nАймах чуртағӌыларнаң тоғасханда, Асхыстағылар Виктор Зиминнең районда харатас аныӌаң разрез азыбызарға сурынғаннар. Мына хайди пасча тоғазығның пу кизегінеңер Альберт Толмашов республикадағы \"Хабар\" газетада (61 - ӌі №, силкер айының 28 - ӌі кӱні 2013 чыл., 3 - ӌі стр.) \"Асхыста - наа микрорайоннар, Пирікчулда - дамбалар паза школа\" тіп хабарда:\"...Хайхатхан Асхыс районында хара тас аныӌаң разрез азардаңар сурыныс. Хайда - да чон разрез азарына тоғырланча, мында, тізең, постары сурынчалар. Итсе, ӱрег итпинчетсе, ноға аспаӌаң? Тоғынӌаң орыннар полар...\"\nАсхыс аймааның чуртағӌыларының мындағ сурынызына Виктор Зимин піди нандырған.(\"Хабар\" газетаның 61 - ӌі №, силкер айының 28 - ӌі кӱні 2013 чыл., 3 - ӌі стр. алылған кӧні чоох узарадылча)...\" Пу сурығны чоннаң пӧгіңер, чӧптезіңер. Чаратсар, таңдох, пічікте хол салыбызып, ол хара тастығ чирні торгтарға сығарарға тимдебін теен\" .\nХакас чирінде ағас одыртарға сағыныбыстылар\nМай 17, 2013 17 паза 18 май кӱннерінде Хакасияның район - городтарында ағастар одыртыларлар. Хорбыларға паза кӧрӌектерге ағас хониинің тоғынӌылары чапсынарлар, оларға орындағы ӱлгӱ тоғынӌылары, чуртағӌылар полызарлар.\nКӧзідімге, Боград аалда ағастарны тынағ паркында одыртарлар, 100 азыра чиит хазыңнар Пиидегі коррекционнай школаны чазабызарлар, Саяногорсктағы имнег туразы хыринда харағайларның паркы иділ парар, чон полызиинаң, Асхыс аал кӧгерібізер.\nПӱӱр пилтірі паза Тойымнаң Горячегорск аалларда Илбек Ада чаа ветераннарын сағысха киріп, оларға чарыдылған хумартхы тас хыринда хорбылар одыртыларлар тіп искірче Хакасияның ағас хониинӌа хазна комитеді.\nМындағох сағыснаң, чиит ағастар Абазадағы, Саралығ Ӱӱстегі, Таштыптағы, Копьевтағы лесничестволарда одыртыл парарлар.\nЧир - чайаан памятнигіне Ӱӱ тағ айлан парар\nАпрель 25, 2013 Пу чыл тоозылғанӌа Хакасияда пастағы геология памятнигі тӧстел парар. Ол Асхыс аймаандағы Ӱӱ тағ полча. Пу тағны чир - чайаан памятнигі ит саларынаңар Асхыс аймааның пазы Михаил Побызаков ирткен чыллардох чоохтанған. Анзына улуғ сылтағ полған. Ӱӱ тағ - ол пір ле тағ нимес, ол нинӌе - нинӌе тағлардаң пӱт парып, сӧӧ тартыл парған.\n2 чыл мының алнында пу тағлар хыринда, Ағбан суғ кизіре турчатхан тахта май айда иңзеріл парған. РУСАЛ компанияның поездтері тузаланчатхан тахтаны табырах пӱдіргеннер. Сай кирек пол парғанда, тізең, пӱдірігӌілер ызых Ӱӱ тағларын чара чачырат сыхханнар. Че ол хабар республикадағы хабарӌыларға чит парғандох, пӱдірігӌілер хакастарның ызых орнынаң чӧрібіскеннер. Мына пу изі чох кирек соонаң Асхыс аймааның пазы Ӱӱ тағны чир - чайаан памятнигіне айландыр салар чарадығ алған. Михаил Анатольевичтің пу чахсы пӧгіні 2013 чылда чуртасха кирілер осхас.\nРТС хабарӌызы Марина Канадакованың чооғынаң, Хакасиядағы экологтар сағам Ӱӱ тағны ӧнетін хадарылӌаң орынға айландырар ӱчӱн, пічіктер тимнепчелер, пасха даа тоғыстар апарылчалар. Андағ оңдайнаң, Ӱӱ тағ хадарылӌаң орынға айлан парза, андар сай соонӌа пірдеезі кір полбас, олаңай даа чонға андар кірзе, иптіг тудынарға килізер.\nКирек пе Хакасияа наа харатас аныӌаң \"Разрез Аршановский\"?\nАпрель 23, 2013 Аршан аал хыринда хатарас аныӌаң разрез хоостыра, Экспертнай чӧптің теестегі чыылии ирт парған. Чыылған чонға ӱр сағаан \"Россияның ГЛАВГОСЭКСПЕРТИЗАЗЫНЫҢ\" салтарларын искір пиргеннер. Пічік 29 мартта 2013 чылда тимнел парған.\nТоғысчы ӧменің кнезі, Хакасиядағы регион тилізінӌе министерствоның чир ис - пайынӌа пӧлік устағӌызы Андрей Метельский, экспертизаның салтарларын хығыр пирген:\n- Проектная документация «Строительство угледобывающего предприятия ООО «Разрез Аршановский» на участке Аршановский 1 Бейского каменноугольного месторождения в Республике Хакасия» соответствует результатам инженерных изысканий и установленным требованиям.\nАндағ оңдайнаң, юридическай саринаң сурығ пӧгіл парған полча.\nАндағ даа полза, чыылыгда араласхан Аршан аал чуртағӌылары разрезтең тоғыр кӧңнілерін узаратчалар.\n- Хайда харатас аныӌаң разрез аалға піди чағын турча?\n- Аалда сыбыра тоозын турар!\n- Харатас ла нимес, че ідӧк хум тоозынында!\n- А пу чара чачырастар? Мына хайди Ағбанны паза Харатасты сірлестірчеткенде, мында ниме полар? Туралар изел парарлар!\n- Породаларның отваллары чізе? Олар арығлалбинчалар нооза...\n- Суғ андағох халар ба? Ағбан суғны ал халарға кирек!\n- Хакасияа іди ле кирек пе пу харатас аныӌаң орын?\n- Сӧсте ле нимес, че киректең кӧзітсе, пу разрезтің пӱдіриин тохтадарға кирек!\nНаа разрезті пӱдірерінде аал чуртағӌыларынаң саназарлар ба?\nНИА - Хакасия\nХакасиядағы арығлар кӧйіп пастабыстылар\nАпрель 16, 2013 Пастағы ӧрт киӌее Пии аймаандағы арығда сығыс килген. Аны ӱзӱрерінде «Беялессервис» САУ — ның сигіс тоғынӌызы, ӱс ӧрт ӱзірӌең машина паза трактор араласханнар. Специалисттер чапчаң хайынған сылтаанда, отты пір — ікі час пазынаң тохтадыбысханнар. Андада ӧрт 1,5 гектар чирге чайыл парған полған.\nСпециалисттернің чооғынаң, арығдағы ӧрт орындағы чуртағӌыларның сылтаанда пол килген. Хуруғ паза чилліг кӱн, тізең, отха тарирға полысхан. Чоохтирға кирек, ирткен чылда чылығлар кинетін не пасталыбызып, ӧрттер ідӧк ирте пол сыхханнар. 2012 чылда 6 апрельде арығлар кӧйіп пастааннар тіп таныхталча. 16 апрель кӱніне, тізең, республикадағы арығлар 29 хати кӧйгеннер.\nАршандағы разрез азылбасха кирек тіп айланғаннар ӱлгӱлерзер анынаң тоғыр полған митинг араласчылары\nАпрель 16, 2013 Ирткен субботада КПРФ - тың региондағы пӧлии Харатас паркында митинг иртірген. Істіндегі киректер министерствозының танығларынаң, анда чӱс кізі араласхан. алған. Сынында, чӧрімге кізі хай - хай кӧп чыылған. Тӧстегӌілернің сананыстарынаң, митингке 350 кізі килген, разрез пӱдірерінең тоғыр пічікте, тізең, 300 кізі хол салыбысхан.\nСағысха киріп, Аршандағы разрезтен тоғыр пастағы митинг Ағбанда ирткен чылның ноябрь айында полған. Аның соонаң Хакасияның правительствозы экспертнай чӧп тӧстирдеңер чарадығ алыбысхан, специалисттердең пасха андар Аршан аал чуртағӌылары кіргеннер. Хакасия пазы Виктор Зимин, тізең, аал чуртағӌылары аразында пір кізі дее разрезтең тоғыр полза, ол азылбас тіп сӧс пирген. Ирткен кӱннерде проект хазна экспертизазының чарадиин алып алғаннаңар пілдістіг пол парған, анзы разрезтің пӱдірии пу чағында пасталыбызарынаңар таныхтапча тіп искірче \"Абакан\" радио.\nЧир кӱнін Сартых аалдағылар таныхтирлар\nАпрель 10, 2013 ООН - ның чарадии хоостыра, 22 апрельде тиксі тилекейде Чир Іӌенің кӱні таныхталча. Аны пастап ла 1970 чылда США - да таныхтап пастааннар. 1990 чылда, тізең, ол Чоннар аразындағы чӧрімге айлан парған. Россияда пу ӱлӱкӱнні 1990 чылдаң пасти таныхтапчалар.\n22 апрельде аймах хазналардағы ученайлар чир - чайаанға чарыдылған сурығларны пӧгерге \"тегілек стол\" кистінде чыылысчалар. Хазналарда аймах чӧрімнер, тоғыстар иртірілчелер. Оларның санында конференциялар, кӧзідіглер апарылчалар. Ідӧк, улуғ городтардағы улуғ орамаларда машианалар чӧрізін тохтадыбызар ӱчӱн, чоллар туюхталчалар. Пуох кӱн наа хорбылар одыртар паза ибі хырин арығлир кибір пар.\nХакасияда пу ӱлӱкӱннің тӧстегӌілері С. П. Кадышевтің адынаң культура тоғынӌылары полчалар. Оларның устаанынаң, республика синінде иртірілчеткен \"Чир Ине\" ӱлӱкӱн, чыл сай пасха - пасха аалларда иртірчелер. Хакасияда пу танығлығ кӱнге удур ученайларның конференциялары алай ба чӧрімнер иртірілбинчелер, че пістің пайрам салылча.\nІди, пу чылда \"Чир Ине\" ӱлӱкӱн Алтай аймаандағы Аршан аал чӧбіне кірчеткен Сартых аалда иртер. Ол 12.00 часта пасталып, 16.00 часха теере иртер. Пастап ла тайығлар иртірілерлер. Аның соонаң аймах синніг пастыхтар чоох тударлар. Оларның аразында Улуғлар Чобінің кнезі Владислав Торосов, республика пазының тоғызын толдырчатхан Виктор Зимин, ідӧк Алтай аймааның паза Аршан аал чӧбінін пастары чоох тударлар. Пастыхтарның чоохтары соонаңох, кибірге кір парған \"Ынархас Аллеязы\" тіп наа хорбылар одыртыларлар.\nСартыхта иртер пайрамда аймах - пасха марығлар иртерлер. Ол \"Абахай Часхы\", \"Аалыӌаам\" паза олғаннар чайап салған хоостар марии полар. Ӱлӱкӱнге килер чонға хынығ ойын тимнелче. Кӧрігӌілерге Алтай аймааның артисттері, \"Час ханат\", \"Кӱн чахайағы\" ӧмелер паза Герман Танбаев, Ирина Кулагашева, Леонид Ивандаев ырӌылар ойын турғызарлар.\nАршан разрезінең Успас от таа тоғыр\nАпрель 05, 2013 Республикадағы Улуғлар Чӧбі паза КПРФ - тың орындағы пӧлии 6 апрельде, таңда ӱлгӱ туразы алнында Аршан аал хыринда разрез азылбас ӱчӱн, тоғырланыстығ митинг иртірерге тимненчеткеннер. Че пастағы май площадьта митингтер иртірер ӱчӱн, Хакасияның правительствозынаң чарадығ аларға кирек. Олар, тізең, чон разрезтең тоғыр полчатхан кӧңнілерін Кӱрең тура алнында кӧзідерге пирбеділер. Улуғлар Чӧбінің президиум араласчызы Николай Бозыковтың піске искіргенінең, митинг 13 апрельде Ағбандағы Успас от хыринда иртер. Пасталғаны 13.00 часта. Николай Федосеевичтіңӧк чооғынаң, орын пирбеен ӱчӱн, олар ӱлгӱдегілерні чарғаа тартарлар.\nХакасияда экология министріне харатасчы паза юрист турғызыл парды\nАпрель 05, 2013 Хакасия ӱлгӱзінің ӧнетін порталында наа министерство ам даа пазылғалах, че \"Хакасия\" хабарлар кініне киртінзе, правительствода наа министерство тӧстел парды. Адалча ол \"Министерство природы и экологии\" тіп. Аны хакас тіліне тілбестезе, чир - чайаан паза чир - чайаан министерствозы пол парчаполар чи? Чир - чайанны хайраллирынӌа министерство пазарға итсе, \"защита\" сӧс чоғыл анда. Адынаң кӧрзе, пу министерство нименең айғазары пілдістіг нимес. Таң, чир - чайаанны хайраллир, таң уламох ардадарға полызар, министрге харатасчы турғызыл парғанда, ікінӌізі килістіре арах. Піреезінің пу кирекче сағыстар пар полза, пазыңар піске.\nНаа министерство наа тоғынӌылар алылбаандыр. Ол ағас комитедін паза ибіркі чир - чайаанны паза аң - хустарны хайраллирынӌа комитеттерні піріктірібізіп, пӱт парды.\nМындағ министерство кирек полчатханынаңар пастап ла сууластар пар сыхханда, анынаң Лариса Карамчакова уста��ызар тіп чоохтар полғаннарох. Сағам ол правовой комитеттең устапча. Че хабарлар кінінің искіргенінең, экологиянаң палғалыстығ министерствонаң устирға харатасчы, \"Степной\" разрезтің устағӌызы полған Борис Варшавский турғызыл парды!\nВаршавскийдеңер хысхаӌахти чоохтаза, ағаа 34 ле час, юрист ӱгредігліг кізі, юридическай наукаларның кандидады полча. \"Шахтерская слава\" тании пар. \"Единая Россия\" партиядаң сығар Ӧӧркі Чӧп депутады полча.\nАршанда разрез полбас - республика чуртағӌылары анынаң тоғыр митингке тимненчелер\nМарт 26, 2013 «Хакас чирі» хабарлар кініне сағам на пілдістіг пол парды — КПРФ — тың Хакасиядағы пӧлии паза республикадағы Улуғлар Чӧбі хада — пірге Аршанда разрез азылбас ӱчӱн, тоғырланыстығ митинг иртірерге тимненче. Аны республиканың ӱлгӱ туразында иртірерлер, аннаңар сағамғы туста, чарадығлығ тоғыстар апарылча, пічіктер тимнелче.\nПартия паза Улуғлар Чӧбінің президиум араласчызы Николай Бозыковтың піске чооғынаң, митинг 6 апрельге 13.00 часха кӧріл парған. Пір муң кізее чахығ пас салғаннар. Аның кӧні тузынаңар піс хоза искіріглер идербіс.\nПӱӱнгі ӱлгӱ чыылиинда республика пазының тоғызын толдырчатхан Виктор Зимин, чир алтындағы кӧйчеткен харатасты ӱзірбинчеткен ӱчӱн, кии кірлелче тіп «Русский уголь» паза СУЭК компанияларны харатас аныӌаң лицензиялары чох халғыс саларбын тіп чоохтан салған. Аның пу сӧстерін хайди оңарчазар тіп сурыбысхабыс Николай Федосеевичтең. Мына ниме ол чоохтапча.\n- Виктор Зимин ол компанияларның лицензияларын хаӌан даа ал полбас. Піс Аршан разрезінең тоғыр тимнелчеткен митингтеңер пічіктерні правовой комитетке пиргебіс. Олар за митинг поларынаңар ағаа чоохтаан поларлар. Амды ол лицензиялар алып алар полча. Комитетке пазылған пічікте, піс Хойбал чазызына экология саринаң амох улуғ ӱрег иділчеткенінеңер пасхабыс. Ол чазыда пӱӱнӧк, СУЭК - тың разрезтері харатас аныпчалар, РУСАЛ - ның САЗ паза ХАЗ заводтары алюминий сығарчалар. Аршан хыринда разрез азыл парза, чир - чайаанға паза кізі хазиина уламох улуғ ӱрег иділер тіп кӧзіткебіс нооза.\nНиколай Федосеевичтіңӧк чооғынаң, пу митинг соонаң, республика ӱлгӱлері Аршандағы разрезті азарын тохтатпазалар, чайғызын хакас чонның теестегі нимес съезді иртер. \"Хакас чирі\" хабарлар кіні чағдапчатхан митингтеңер хоза хабарлар пазар.\nСойан чуртағӌылары арығ кии ӱчӱн, Хакасияда кокс сығарӌаң завод пӱдірілбес\nМарт 25, 2013 Ирткен пятницада САЗ - тың устағӌызы Антон Савченко хабарӌыларнаң тоғазығда кокс сығарӌаң завод пӱдірілбес тіп искірібіскен. Аннаңар 7 - ӌі телеканал чоохтапча. Савченконың чооғынаң, Сойан городтың чуртағӌылары халых искіріглерінде, завод кирек чоғыл тіп кӧңнілерін искірібіскеннер. Амды проектті чуртасха кирілер тоғыстар тохтадыл пардылар, чымйып, пірдее пӱдіріглер хаӌан даа апарылбастар.\nПӱӱн піс САЗ - тың хабарлар пӧлиинзер сығдыратхабыс. Аның устағӌызы Владимир Шулекин, кокс сығарӌаң завод пӱдірілбес тіп Антон Савченконың чооғын киречілеп пирген.\nЧоохтирға кирек, \"Хакас чирі\" хабарлар кініне пу завод пӱдірілерінеңер пілдістіг пол парғандох, \"Экологическая безопасность Хакасии\" халых пірігістегі экологтарнаң палғалыс тутхабыс. Наа завод ибіркі чир - чайаанға паза кізі хазиине хайдағ ӱрег иділерінеңер Вера Кардаш чарыда чоохтап пирген. Ол хоостыра пазылған тоғыстарны \"Чир - чайаан\" тіп пӧлікте хығырып аларға чарир.\nСойан городтың чуртағӌылары пу заводтаң тоғыр полыбызып, компанияның региондағы устағ - пастаа аны пӱдірбеске чарадығ алыбысханда, оларны аның ӱчӱн, махтирға ла кирек.\nПасха оңдайнаң ООО \"Разрез Аршановский\" тоғынча. Олар Аршан аалдағы чонны нимее салбин таң, разрез азар тоғыстарны узаратлаӌалар. Аал, район, республика ӱлгӱлерінің полызиинаң, олар аршандағыларның чуртастарына толдыразынаң кірібізерге пӧгінчелер. Аалдағы чон, тізең, пу разрезтең кизе - тоғыр полча. Піс се Аршан аалдағыларға пазох чоохтапчабыс, кӧзітчебіс хайдағ чуртас оларны сағыпча тура кистінде разрез азынып алзалар.\nЧир — чайаанны хайраллирынаңар хакас тілі пастыра ӱгретчелер\nМарт 12, 2013 Школа учебниктерінӌе олғаннарны прай саринаң пілістіг поларға ӱгретчелер. Ибіркі чир — чайаан тіп уроктарда чир — чайаанны хайраллирдаңар чоохтапчалар. Че экология сурығлары ідӧк хакас тілі учебниктері пастыра кӧдірілчелер. Хакас тілі пастыра чир — чайаанны хайралирына ӱгренӌілерні хайди ӱгретчеткеннерінеңер піс Хакасиядағы ӱгретчілер пілізін тилітчең институттың хакас кафедра устағӌызы Надежда Яковлевна Толмачеванаң чоохтасчабыс.\n- Надежда Яковлевна, «Хакас тілі» учебниктері пастыра олғаннарға экологиядаңар хайди чоохтап пирерге чарир?\n- Хакас учебниктерінде экология сурығларын пістің чонның кибірлеріне тӧстеніп пасчабыс. Хакас поэт — писательлер чазы — арыгларны, тайғаны хайраллирдаңар кӧп кибелістер пасханнар. Пілдістіг, арығ суғ ізерге прайзы хынча, ол хайди арығ поларынаңар, ӧрттер полбас ӱчӱн, заданиелер кирчебіс.\n- Арса, Хакас чирінде харатас аныӌаң, алюминий сығарчатхан предприятиелер полбаза, суғлар, арығ — чазылар кірліг полбастар тіп ӱгренӌілерге кӧні чоохтирга кирек?\n- Полбасха кирек тіп піс кӧні адабинчабыс. Пістің учебниктерде кирілчелер андағ заданиелер, хайзынӌа пос сағынып хыймырирға кирек. Палалар істезіг иртіріп, хайзы чахсы, хайзы хомай полчатханын постары таап аларға киректер. Кӧзідімге, аңнар чазыда алай зоопаркта чуртаза сіліг полчалар ба? Ідӧк, алюминий заводынаңар. Олғаннар постары кӧрерге киректер. Завод хыринда алай ол чох чирде чуртаза, арығ киидең тынарбыстар ба тіп сурығларға постары істезіг иртіріп нандырыг табарга киректер.\nМына піди ибірте - ибірте чӧріп, ӱгренӌілерге алюминий, харатас предприятиелері ибіркі чир - чайаанға паза кізі хазиине ӱрег ағылчатханын��ңар чоохтапчалар. Че ниме пілчелер пу предприятиелердеңер постары олғаннар? Піске Алтай аймаандағы ӱгренӌілернең чоохтазып аларға хынығ. Пу сурыға нандырып, Новомихайловка аалзар чит пар килербіс.\nРазрез ӱчӱн, кемге нинӌе ахча пирілген?\nМарт 04, 2013 Аршан аалда разрез азыл парар ӱчӱн, \"Разрез Аршановский\" пірігіске аал чуртағӌыларының разрезтең чарасчатханын хайди дее алып аларға\nкирек. Че хайдағ оңдайнаң олар пу ӱннерні алып алчалар? Кемге нинӌе ахча пирчелер? Аршан аал чуртағӌыларының республика ӱлгӱлері хоостыра, кӧңнілері хайдағдыр? Пу сурығларға нандырып, \"Хакас чирі\" хабарлар кінінің хабарӌызы аал чуртағӌызы, ӧткін чиит оол Денис Конгаровнаң чоохтазып алған. Анынаң пазылған чоохты пу кӱннерде пісте хығырып аларға чарир полар. Разрезтеңер мындағ сын тоғыс Хакасиядағы СМИ - лерде пӱӱнгі кӱнге хаӌан даа пазылбаан, искірілбеен, кӧзіділбеен!\nВера Кардаш: \"ОВОС ӱзӱрілчеткендӧк, столовайда ах скатертьтіг столлар салылғаннар\"\nФевраль 21, 2013 Февраль айның 8 -ӌі кӱнінде Саяногорсктың устағ — пастаанда, кокс ізітчең завод пӱдірии хоостыра, халых искіріглер ирткеннер. Аны РУСАЛ компания САЗ хыринда пӱдірерге пӧгінче. Халых искіріглері городтың устағ — пастаа чӧбі хоостыра ирткеннер. Наа завод чир — чайаанға хай син ӱрег идеріне паалағ пирерге Новокузнецктегі «ИнЭко — Консалтинг» РОО (пуох пірігіс Аршан аал хыринда полар разрез хоостыра тоғынған ред.\"ХЧ\" ХК) пірігіс паза проектировщиктер чыылғаннар.\nКокс ізітчең комплекстің проектін «РУСАЛ ИТЦ» ООО итче, ОВОС материалларын РУСАЛ — ның лаболаториязы пирген сыныхтағлары пастыра «РУСАЛ ИТЦ» «ИнЭко — Консалтингтең » пірге пас салғаннар.\nКомпания нефтьтіг ізіткен коксты позы сығарарға пӧгінче. Мының алнында Хыдат чирінең ағылӌаңнар. Нефтьтіг кокс аймах — пасха химическай элементтердең пӱт парған. Олар чир — чайаанзар кіріп, амғы экологияны уламох тӧбін синге тӱзірерлер.\nХалых искіріглер парчатханда, ОВОС — ты паза проектті тимнеен кізілер наа производствоны техника саринаң амғы тусха килістіре паза хорғыс таа ағылбинчатхан чіли чоохтанарға кӱстенгеннер. Киизер тасталар тоозынны тут халар ӱчӱн, ретортнай пестер турғыс салар чӧпті пирген ӱчӱн, проекттің устағӌызы одырчатхан чонға алғызын даа читірген. Мындағ чӧп алнындағы искіріглерде кірген полтыр. Постары проектировщиктер киині арығлирынаңар сағынмаан полтырлар!\n«ИнЭко — Консалтинг» РОО - ның тоғынӌылары РУСАЛ — ның амғы заводтары чир — чайаанға хайдағ ӱрег ағылчатханынаңар уғаа табырах паза пірдее киртіндіре чоохтап полбааннар. Андағох полған кокс ізітчең производство хоостыра. Наа завод чир — чайаанға, кізі хазиине хайдағ ӱрег ағыларынаңар пірдее чоохталбаан. Чоох тутхан чон пір ойын ойнапчатханға тӧӧй полған. табырах — табырах паза пірдее ниме пілдістіг чоохтабин, искіріглерні тоос саларға сағынчатханнары пілдірген. Таныхт��рға кирек, ол туста администрацияның пастағы хадылындағы столовайда аппағас скатертьтіг, пӧзік бокаллығ, свечіліг столларны банкет иртірерге тимнепчеткеннер.\nМындағ нимені кӧріп, искіріглер тикке ирткен тиирге чарир. Чыылығның секретариадына паза городтың устағ — пастаана ОВОС — ча сизіндіріглер пирілгеннер. Ол текстті толдыразынаң, «Экологическая безопасность Хакасии» пірігісте кӧріп аларға чарир.\nКокс ізітчең заводты Хакасияда пӱдірер алнында РУСАЛ компаниянаң палғалыстығ нимес экспертиза иртірібізерге кирек.\nВера Кардаш\n«Экологическая безопасность Хакасии» РОО\n«Аршановское» аал хониин разрез холға кирерге пӧгінче\nФевраль 20, 2013 Аршан аал чуртағӌылары амырап парзыннар тіп «Разрез Аршановский» ООО хайдағ ла ниме сағынып албинча! Ирткен кӱннерде Алтай аймааның пазы Владимир Пономаренко, тізең, Аршан чуртағӌыларының сиденнері кистінде разрез азыл парзын тіп кӧңнін пірдее кізідең чазырбин, уйатпин искір пирді. Пу наада Хубачардағы Культура туразында аймах пазы 2012 чылны салтарлап, сан пирістіг улуғ чыылығ иртірген. Чыылған чонның алнына сығып, ирткен чылда чуртастағы прай сфераларда пӧзік чидіглер полған тіп чоохтаан. Теес аал хониина читкенде, разрезтеңер чоохтана тӱскен. Іди, Пономаренконың искіргенінең, ирткен чылда «Аршановское» паза «Алтай» хоныхтарға наа тиріглер алыл парған. Чыл тоозылғанӌа аймахтағы мал тутчатханнар паза ӧзімнер ӧскірчеткеннер республикада иң артых полғаннар. Алтай районында ас — тамах сығарчатхан постың предприятиелері кирек. Алтай аймааның устағ — пастаа ол сурығны пӧкче, инвесторлар тілепче.\nАндағ инвесторлар аразында «Разрез Аршановский» полбинза! Пу разрез Аршан аалда амох ӧткін тоғыстар апарчатханын Пономаренко чазырбинча. Іди, чағынғы тустарда, «Аршановское» аал хонии пірігісті разрез позының холына киріп аларға пӧгінче. Аны холға киріп алзаларох, анда сӱттең паза иттең иділген ас — тамах сығарып пастир осхастар.\nАал хонии предприятизін азахха турғызарға полыс таа пирзіннер. Аршан аалдағыларға аал хониинаң айғазарға килістіре полар. Че олох туста, позы разрез аал хыринда полбасха кирек. Пу сурығ хоостыра Улуғлар Чӧбінің кнезі Владислав Торосовтың ідӧк пір ле кӧріс — разрез полбасха кирек. Ирткен кӱннерде Владислав Михайлович хара тас аныӌаң предприятие хоостыра пістің кінде хатығ чоохтанған. Мына ӱзік аның чооғынаң:\n- Улуғлар Чӧбі разрез кізілері аалда ниме итчеткеннерін хайығда тутча. Оох — теек нимелер идіп, уғаа «илбек» тоғыс апарчабыс тіп сағынчалар. Ааллар, чӱзерлеп чонның хазии чох иділ парарынаң тиңнестірзе, пу тоғыстарға тӱкір саларға чарир. Піс сағам кӧрчебіс, че тӱрче полза, Россия ӱлгӱлерін тибіредіп, пу сурығны пӧгібізерінӌе тоғынарбыс!\nРеспублика чуртағӌылары арығ кии ӱчӱн\nФевраль 15, 2013 Ирткен кӱннерде \"Хакас чирі\" хабарлар кіні Сойан алюминий заводында кокс ізітчең завод пӱдірерге пӧгінчеткенінеңер хабарлар сығарған. РУСАЛ кізілері коксты хайди дее посха сығарарға кирек, аның ӱчӱн, алюминий паазы тың аарлығ полбас паза чир - чайаанға, кізі хазиине ӱрег улуғ полбас тіп чоохтааннар. Экологтар, тізең, компания тоғынӌыларын піди чоохтирын азынадох пілгеннер.\nЧе ниме сағынчалар пу кирек хоостыра республика чуртағӌылары? Пу сурығнаң піс пӱӱн Ағбан чуртағӌыларынзар айланғабыс. Нинӌе кізідең сурғабыс - прайзы кокс заводынаң тоғырлар. Аның даа ӱчӱн, полғанынаң на чооғын алынӌа пирерге кирек чоғыл тіп санапчабыс.\nИрткен неделяда, тізең, пу заводты пӱдірерінӌе Саяногорскта халых искіріглер ирт парғаннар. Ноғадаңар ол пасталар пасталбастаң, экологтар паза республикадағы Улуғлар Чӧбінің кізілері ол чыылығдаң сығыбысханнарын килер неделяда хығырыңар.\nВладислав Торосов: Аршан разрезіне азыларға пирбеспіс!\nФевраль 15, 2013 айдағ сағыс — кӧрістіглер Аршан разрезі хоостыра, республикадағы Улуғлар Чӧбі? Алай Хакасияның ӱлгӱлері чіли, разрез азылзын тіп сағынчалар ба? Пу сурығларға нандырып, пӱӱн «Хакас чирі» хабарлар кіні Улуғлар Чӧбінің кнезі Владислав Михайлович Торосовтың сӧстерін чонға читірче. Аршан разрезі — ол позы Аршанның, аның хыриндағы ааллар чуртағӌыларының паза Хакасияның ӧӧн чардығында чуртапчатхан чонның ағырсымнығ сурии полча. Ол азыл парза, хайдағ хорғыстығ киректер пол парарынаңар Улуғлар Чӧбі позының азых пічиинде чоохтаан. Пастағызы. Ӧӧнінде хакастар чуртапчатхан Аршан, Чаптых, Салғын, Хызыл салда ааллар чир ӱстӱнең хаӌанға даа чіт парарлар. Ікінӌізі. Илееде километр чирге тартыл парған «Хырых кӧл холы» саңайға чох иділер. Сағам анда амыр чуртас парча, че разрез кірібіскен соонаң, анда килкім ойым халар. Адалған аалларда тӧрт муң азыра кізі чуртапча. Разрез азыларынаң ол аалларның паза Ағбан, Харатас, Хубачарның, ідӧк, Ағбан суғ хазында чуртапчатхан 15 аалның чуртағӌылары тоғыр полчалар. Ол аалларда чуртапчатхан чонның ісчеткен суу кірліг, химиялығ пол парар. Разрезтің ӱчӱн, 300 азыра муң кізінің хазии ардадылар. Улуғлар Чӧбі, пірдее ниме чазырбин республика пазына разрез ағылар хорғысты азых пічік пастыра искір пирген. Ӱр ниместе нандырығ килген. Че кӧні турғызылған сурығларға олар пілдізі чох нандырығлар пиргеннер. Піс сурығларны кӧні турғысчабыс. Экономика тилирге кирек, че чир — чайаанға ӱрег итпин. Предприятие азылчатса, аның хыриндағы чон ағырбасха, оларның чуртас сині хызырылбасха кирек. Экономика паза экология тиңнең тиңе парарға кирек нооза. Мында, тізең, экология сурығларын пірдее кӧрбинчелер, аны нимее салбинчалар. Пӱӱнгі кӱнде, республикадағы СМИ — лерде разрезтің тузазынаңар ла чоохтапчалар. Че хайдағ ӱрег ағыларын пірдеезі искірбинче. «Хакасия» газетаны пу кирекче уғаа кӱстен парча тиирге чарир. Анда Абумов теен хабарӌы пар. Ол разрезтің политиказын апарча. Позының тоғыстарында ол оох — теек сурығларға хайығ айландырча. Кӧзідімге, чара чачырастар полза, разрез тураларның кӧзенектерін турғызыбызар. Тура хырығларын иптебізерлер, орамаларда даа чарытхы идібізерлер, харатас ағыл пирерлер. Кӧрчезер хайдағ «илбек» тоғыс олар апарарға тимделер. Хайдағ ниме поларынаң тиңнестірзе, мынзы оох — теек сурығлар полбаӌаң ма! Пу ааллар чох пол парарына, 300 муң азыра кізі кірліг суғ ізіп, хазыхтарын чох халарына хайығ айландырылбинча. Ӱр ниместе разрезтің ӧӧн экологы чоох тутхан. Кірліг суғ хайди арығлалар тіп сурығ пиргеннер ағаа. Суғ андар толдыра кірер. Ол, тізең, суғ «отстой» оңдайынаң арығлалар тіпче. Ағаа хоза, ол 3 чардыхти полар осхас. Айас сағыстығ кізі аның нандыриина киртінер бе? Чох. Кӧзідімге, тустығ суғны «отстой» пастыра тустығ нимес идіп аларға чарир ба? Чох. Анзы школа ӱгренӌізіне дее пілдістіг. Мында, тізең, разрезтің экологы прессада андағ нимедіңер ойнабин чоохтапча. Минің кӧрізімнең, мындағ специалисттер ниме чоохтапчатханнарын даа пілбинчелер. Ӱлгӱ органнары, тізең, оларға хабасчатханға тӧӧйлер. СМИ — лерӌе разрез ӱчӱн не пазарға чаратчалар, пасха кӧрісті иртірбинчелер нооза. Піс пасхан азых пічікті ӱс ай пірдее чирде сығарбинчалар. Анзы, чон разрезтеңер сынны піліп аларынаң хорыхханы полча. СМИ — лерде чоохтанар ӱчӱн, прайзының тиң правозы поларға кирек тіп искірген Россия президенті. Анзы минің кӧрізімнең, уғаа тың сайбалча. Ӱлгӱлерге ле нимес, че ідӧк олаңай чонға СМИ — лер азых поларға киректер. Пу уғаа ағырсымнығ сурығ полча. Республика ӱлгӱлері, тізең, пу сидіксініске сағам хайығ айландырбинчалар. Че тиктең не. Аршан хыриндағы разрез сурии ам даа пысхалах, ол ам на пасталча. Пірее - хаӌан сыдаспин чара чачырап парар. Че иң не ӧӧні хайдағ ниме? Разрезтің учредительі ӱс пай кізі полча. Сағам аттарын адабаспын, че тус читсе, хайди дее искірербіс. Ол ӱс кізінің хынған сағызы 300 муң чуртағӌаа чобағ ағылбасха кирек. Республика ӱлгӱлеріне, тізең, 10 на минута чидерӌік кемнің сарин алып аларға, чонның алай ба ол ӱс пай кізінің. Сағынчам, олар тиктең не пу сурыға хайығайландырбинчалар. Улуғлар Чӧбі разрез кізілері аалда ниме итчеткеннерін кӧрче. Чуртағӌылар амырып парзын тіп, оларға харатас ағыл пирчелер. Мындағ оох — теек нимелер идіп, уғаа «илбек» тоғыс апарчабыс тіп сағынчалар. Ааллар, чӱзерлеп чонның хазии чох иділ парарынаң тиңнестірзе, пу тоғыстарға тӱкір саларға чарир. Піс сағам кӧрчебіс, че тӱрче полза, Россия ӱлгӱлерін тибіредіп, пу сурығны пӧгібізерінӌе тоғынарбыс! \"Хакас чирі\" хабарлар кіні Владислав Михайловичтің чооғына хоза искіріг итче. Тӱрчедең Ағбанның орамаларында \"Аршан разрезінең тоғырбын\" тіп пазылых автомобильлер чӧріп пастирлар. Чӧрімні хакас чииттерінің наа тӧстелген халых пірігізі апарча. Мының алнында мындағох машиналар кремний заводынаң тоғыр полганнар. Автомобильлерің пар полза, сірер дее пу ч��рімге хозылыңар.\nРУСАЛ \"Хакас чиріне\" нандырығ пирді: алюминий сығарар ӱчӱн, постың коксы хайди дее кирек\nФевраль 08, 2013 Киӌее ле \"Хакас чирі\" хабарлар кіні \"РУСАЛ чымыйып, кокс ізітчең завод пӱдірібізерге пӧгінче\" тіп хабар пасхан. Пӱӱнӧк, САЗ - тың хабарлар пӧлии піске улуғ пічік ыс пирді. Аны хысхаӌахти сірерге пирчебіс:\n- Анодтарны сығарарынӌа нефтьтіг кокс чылдаң чылға кӧп киректелче, аның ӱчӱн, кокс паазы кӧдірілче. Ол пости полза, САЗ паза ХАЗ сығарчатхан алюминийнің паазы кӧдірілбес. Комплексті пӱдірерінде иң не халғанӌы тиріглер паза технологиялар тузаланарлар.\nНаа завод тоғынып пастабысса, ХР - зында хоза 91 пӧзік чал ахчалығ тоғыс орны азылар. Ортымахти чал ахчазы 50 муң салковай полар. САЗ - тағы чіли, тоғыс ӱс сменаа чарылып парар. Наа заводтаң Хакасияның паза Сойан городтың бюджеттерінзер чыл сай 60 миллион салковай кірер.\nСпециалисттернің сананыстарынаң, наа завод чир - чайаанға улуғ ӱрег итпес. Ағаа хоза, наа производство хозылғаны САЗ - ты паза Саяногорскты тилідер.\nХалых ӱзӱріглерінде араласхан чонның сизіндіріглері проекттіг пічікке киріл парарлар, анаң хазна экспертизазына ызыл парарлар.\nРУСАЛ чымыйып, кокс ізітчең завод пӱдірібізерге пӧгінче\nФевраль 07, 2013 Хакас чирі\" хабарлар кіні чир - чайаанны хайраллирынӌа сурығларны хайығда тутча. Пу наада, тізең, піске Сойан алюминий заводында коксты ізітчең пӧлік пӱдірерге тимненчеткенінеңер пілдістіг пол парган. Мындағ пӱдіріг Хакасияның ибіркі чир - чайаанына, кізі хайиина хай син ӱрег ағыларын 8 февральда Саяногорскта ӱзӱрібізерлер. Таңнастығ, че РУСАЛ тоғынӌылары иртер чыылығдаңар кӧп чонға искірбееннер, аны пос алынӌа ла иртірібізерге сағынчатханға тӧӧйлер. Чыылығ тоғызында полған на кізі аралас полбас, завод тоғынӌылары ла хығырған чон, хабарӌылар аралазарлар.\nАлюминий заводында коксты ізітчең пӧлік пӱдіріл парза, чонға, малға, ӧзімнерге хайдағ киидең тынарға килізер паза хайдағ чирде ӧзерге, чуртирға килізер? Хорғыс пар алай чоғыл? Пу сурығларны піс Вера Кардаш экологка пиргебіс. Ол піске мындағ нандырығ ыс пирген.\n\"Экологическая безопасность Хакасии\" халых пірігістің Хакасиядағы пӧлии завод тоғынӌылары азынада тимнеп салған пічіктерні кӧрібізіп, мындағ салтарға килген:\n\"РУСАЛ Саяногорск\" ОАО - ның заводтары сығарчатхан алюминийнің чир - чайаанға хайди теелчеткеніне республика чуртағӌылары паза чир - чайаанны хайраллапчатхан органнар чӧпсінминчелер. ХАЗ - ча ОВОС - ты иртірібіскенде, РУСАЛ - ның заводтары оолығ істерін 100 километр чирге тарапчатханы пілдістіг пол парған. Наа пӧлік пӱдірібіссе, анзы чир - чайаанны паза кізі чуртапчатхан орыннарны уламох кірлир.\nРеспублика бюджедіне нинӌе дее налог ахчазын позытсалар, анзы Сойан промузелде чуртапчатхан чонның ағырығлар санын паза чирні, суғны, ӧзімнерні кірлепчеткеннерінең арачылап полбастар.\nПӱӱнгі кӱнде, РУСАЛ - ның заводтары чіли чир - чайаанны пірдеезі кірлебинче, аннаңар хабарларны ӧнетін чазырчалар.\nКоксты ізітчең тоғыстың пічіктерін істезібіскенде, чоохтирға чарир. Ибіркі чир - чайаанға теелер тоғыстарны РУСАЛ - ныңох холындағы сыныхтапчатхан тоғынӌылар апарғаннар паза ол азынада салтарларны хазна эксперттері киречілеп пирбееннер, істезіг салтарлары пілдізі чохтар паза ікінӌілестіглер.\nНефтьтіг коксты ізідіп пастабысса, Сойан промузелде чир - чайаанға ӱрег иділері уламох хозыл парар. Агаа \"тӧбін\" паалағ пир полӌаң оңдай чоғыл.\nВ. А. Кардаш\n\"Экологическая безопасность Хакасии\" РОО\nАршаннаң парарға сағынминчам, аннаңар разрезтiң тоғыр полчам\nЯнварь 18, 2013 «Хакас чирі» хабарлар кіні чир — чайаанға чарыдылған пӧлік азыл парған тіп пазыбысхан соонаңох, піссер пастағы кізі айланды. Пу неделяда Н. Ф. Катановтың адынаң хакас тілінӌе олимпиада ирткенінеңер піс пасхан полғабыс. Пу марыға ідӧк, Аршан аалдаң ӱгретчі паза ӱгренӌілер килгеннер. Хакас тілін апарчатхан чиит ӱгретчі Валентина Вячеславовна Албычакованы Аршан аал хыринда харатас аныӌаң разрез азыл парары уғаа тың хомзындырча...\nНоғадаңар паза аалда сағам хайдағ киректер парчатханынаңар ол khakaschir.info ресурстың хығырығӌыларынаң ӱлесче.\n-Валентина Вячеславовна, чоохтап пиріңр хайдағ киректер парча сағам Сірернің аалыңарда?\n-Аршан чиріндегі чон ікі чарыл парған тиирге чарир. Пастағылары разрезтің тоғыр полчалар, пасхалары — чарасчалар.\n-Разрез ӱчӱн хайдағ чон ӱнін пирче, кемнер олар?\n-Разрез ӱчӱн, ӧӧнінде, чииттер полчалар. Оларның ӧнетін ӱгредіглері чоғыл, ибде одырчалар алай ба Ағбанзар тоғысха чӧрчелер.\n-Оларны разрезсер тоғысха аларлар ба, чох па, хайди сағынчазар?\n-Минің кӧрізімнең, разрез ӱчӱн полчатханнар — олар читіре сағынминчатхан чон. Разрез азылза даа, оларға тоғыс анда табылбас. Ноғадаңар? Оларның ӧнетін горно — техническай ӱгредіглері чоғыл. Пістең ырах нимес «Ызых» паза «Чалпан» разрезтер пар. Оларда ӱр ниместе тоғынӌыларны хызырғаннар. Кӧп специалисттер тоғыс чох хала парғаннар. Аршандағы разрез азылзох, оларны пастағы теестең алып аларлар. Аннаңар пістің ӱгредии чох чииттерні тоғысха албастар.\n-Ӱгредии чох чииттерні ӧнетін ӱгредербіс тіпчелер нооза разрез кізілері.\n-Азып алар ла ӱчӱн, іди чоохтанча даа поларлар. Ахча хоратпас ӱчӱн, оларға тимде специалисттерні алып алза, артых ла полар. Аннаңар, хаңыртчалар тіп сағынчам.\n-Разрезтің тоғыр чізе, хайдағ кізілер полчалар?\n-Разрезтің тоғыр полчатхан чон постарының палаларының алнындағы чуртастарынаңар сағынчалар. Ноға? Пістің аалда сағамғы даа туста кӧп кізі онкология ағырығларынаң ағырча, ол санда палалар. Ӱрепчелер пу ағырығлардаң. Аалда экология ам даа хомай полза, разрез азыл парза, ниме анда поларынаңар чоохтирға даа хорғыстығ.\n-Хайзылары кӧп, тоғыр полчатханнары алай чарасчатханнары?\n-Сизінгенде, тоғыр полчатханнары кӧп, че а��ча пирчеткеннерін искем. Разрез ӱчӱн полыбзар чонға кемге пір муң, кемге чарым пиртірлер.\n-Республикадағы СМИ — лер разрез хоостыра, амырап таа парыбыстылар. Сынында чізе, хайдағ — да тоғыстар анда апарылчалар ба?\n-СМИ — лер пістің аалдаңар хомай хабарлар кӧзіткеннер, хызи пасчатханнары пілдірген. Иң не талал парған тураларны кӧзіткеннер, че пістің аалда андағ туралар кӧп чоғыл. Аалдағы чон тураларын иптирге чахсы кӱстенче. Араға ісчеткеннерні дее кӧрбинчем. Мин сағынчам, андағ хабарларны ӧнетін суурған поларлар тіп. Пістің изел париған аал нимес.\n-Сірер школада ӱгретчі полып тоғынчазар. Устағӌы Сірерні хызи пазарға кӱстенче?\n-Устағӌыбыс андағ нименең айғаспинча. Хызи пазары СМИ саринаң пілдіртче. Мин пу аалда 6 — ӌы чылы чуртап парирбын. Минің анда тоғызым, сӧбірем. Пу аалдаң парарға сағынминчам, аннаңар разрезтең тоғыр полчам.\nЧоннаң тимнелген закон\nИюнь 10, 2013 Пістің газета искірген полған чииттерге чир пиреріне чарыдылған пресс-конференция ирткеннеңер. Пӱӱн ол чоохты узаратчабыс. Чииттерге чир пирер законның ӧӧн пӧгіннері: чиит улусты Хакасияда тут халарға паза ӱгренерге парыбысханнарны тӧреен-ӧскен чирлерінзер айландырарға, чон санын хозарға. Ідӧк пӱдіріг отрасльы тилир.\nЧииттерге чир пирер законны чон законы адапчалар. Аны тимнирінде Хакасия правительствозы, Ӧӧркі Чӧп, \"Единая Россия\" фракция, чииттер парламенті, республикадағы Национальнай банк кнезі паза \"Молодежный центр стратегических инициатив\" фонд араласханнар. Хакасияның пазы Виктор Зимин прайзына улуғ алғызын читірген.\nЭкономика министрі Татьяна Краснова пір кӧзідім чоохтап пирген:\n- Ибзер тоғыс соонаң 21.00 час тустарында Ленин улицаӌа парчатхам. Март ай полған полар. Тасхар пӱрӱңкӱ полған. Минің соомӌа ікі чиит оол килчеткенін сизін салғам. Че, сағынчам, тизерге кирек. Чӧрізім хосчам, олар, тізең, ідӧк табырахтаң табырах пасчалар. Олар мағаа чидіп алғаннар. Ам, сағынчам, сумкаӌағымны пылазып аларлар. Чох. Олар, чир участогын алып алар ӱчӱн, пічіктерні хайдар пирерге кирек тіп сурғаннар (чыылған чон хатхырысча. - Авт.).\nПічіктерні хайдар пирерін Хакасия правительствозының официальнай сайтында таап аларға чарир.\nКемнерге чир пирілер? Ӱзӱріглер иртіріп, ікі категория 18 - 35 частығ чииттерге чир участоктарын пирердеңер чарадығ алылған. Пастағызы, чиит сӧбірелер, хайзында ирепчінің пірсі халғанӌы он чыл Хакасияда чуртаан ползын. Ідӧк ирепчі ікізінең 18 - 35 частығ поларға кирек. Пала чох таа полза, чир пирілер.\nІдӧк чиит специалисттерге участоктар пирілер. Сӧбіре дее тӧстеелек полза, чир алып алар. Ӧӧні - ол специалистте кирексініс пар полғаны. Списоктарны муниципальнай пӱдістер тимнепчелер. Хайди таныхтаан Хакасияның пазы, мында пӧзік ӱгредігліг специалисттердеңер ле чоох парбинча, республикада ідӧк тоғысчы специальностьтығлар чидіспинче. Кирексініс пар полза, пасха регионнардаң, пасха хазналардаң килген специалисттерге чир пирербіс теен Виктор Зимин.\nЖурналисттер списоктарға кирілгеннер бе сурығ пирілген. Оларны кирердеңер чарадығ алылған.\nХайдағ пічіктер киректелер? Чиит сӧбірелерге: чир участогын пирердеңер ікі сурыныс пічии (ирепчінің ікізі пасча); кізіні киречілепчеткен пічіктернің хобырғаны; муниципальнай пӱдісте тӧреміл чуртаанын киречілепчеткен пічік; сӧбіре пӱдізінеңер справка; хоных хонғанынаңар пічіктің хобырғаны. Чиит специалистке хоза мындағ пічіктер пирерге кирек: істеніс чӧптезиинің хобырғаны, профессиональнай ӱгредігдеңер пічіктің хобырғаны. Пічіктер прописка хоостыра алылчалар.\nЧир участоктарнының улии 10 - 20 сотка полар. Аалларда 15 - 20 сотка пирілер, городтарда - 10 - 15 сотка. Ағбаннаңар чоохтаза, аның чииттеріне чир Алтай паза Ағбан пилтірі районнары паза Харатас чирлерінең пирілер.\nЧоохтирға кирек, тееске турғызылған чииттерге, 35 час таа ас парзалар, чир пирілер. Олар теестең суурылбастар.\nЧир 30 чылға теере арендаа пирілер. Тура пӱдіріп алзох, чиит улус чир ээзі пол парар. Аренда ӱчӱн тӧлег чир налогына тиңнелер.\nХайди чоохтаан \"Молодежный центр стратегических инициатив\" фондтың кнезі Оксана Трусова, Ӧӧркі Чӧпте закон алыл парғандох, оларзар чииттер ле нимес, ідӧк іӌе-пабалар, аға-ууӌалар айлан сыхханнар, сығдыратчалар, килчелер. Фонд Ағбанда Чоннар Ынархазы улицада, 2 а, 3 хадылында орныхча. Андар 8(3902) 215-230 телефонӌа сығдырадарға чарир. Виктор Зимин прай муниципальнай пӱдістерде мындағ полызығлығ орыннар тӧстирге чахығ пирген.\nЧииттерге чир участоктарын пирері ідӧк пӱдіріг отрасльын тилідер оңдай тӧстепче. Че чиит улус тура пӱдіриине ахча хайдаң алар? Хакасия пазының сӧстерінең, республикада 20 миллиард салковай кізілер счеттарында чатча. Чонның ахчазы пар. Че ол ӧӧнінде іӌе-пабаларның, аға-ууӌаларның ахчалары. Аннаңар олар палаларына тура пӱдірерге полыс пирерлер. Пу кибір хаӌаннаң чуртапча.\nІдӧк амды чииттерге льготалығ кредиттер пирері ӱзӱрілче. Хайди чоохтаан Хакасиядағы Национальнай банк кнезі Ильшат Янгиров, чирні залогка пиріп, пӱдіріге ипотека алып алар оңдайлар тӧстелер. Банктарның азынада иділген чӧптезіглер хоостыра, чииттерге пастағы тӧлег чох, 12%, 25 - 30 чылға кредит пирері кӧрілче.\nКичеева, Доможакова, Чеменева - орыс тілінӌе ЕГЭ - ні 100 баллға тудыбысханнар\nИюнь 10, 2013 Хакасиядағы школа тоосчатханнарның аразында читі кізі орыс тілінӌе ЕГЭ - ні 100 баллға тудыбыстылар. Анна Кичеева (Ағбанның 12-ӌі № школазы), Валерия Дрможакова (Ағбанның гимназиязы), Алла Чеменева (Асхыс аймаандағы Чоғархы Асхыстағы школа), Виктория Галицына (Орджоникидзе аймаандағы Устино-Копьевскай школа), Антон Румянцев (Харатастың гимназиязы), Карина Чеботарева (Харатастың гимназиязы), Полина Дорохова (Саяногорсктың 2-ӌі № школазы) орыс тілінӌе иң пӧзік пілістер кӧзіт пиргеннер тіп искірче Хакасияның ӱгредіг п��за наука министерствозының хабарлар кіні.\nПӱӱл школа тоосчатханнарның аразында 13,2% (361 кізі) пӧзік салтарлар кӧзіт пиргеннер. Иң тӧбін баллны 1% (26 кізі) алған, ортымах балл 50.6. Ирткен чылларда школа тоосханнарның аразында 3 ле кізі \"5\"-ке тудыбысханнар. 26 кізі иң тӧбін синні ирт полбааннар. Техникумнар паза училищелер тоосханнарның аразында 7 кізі 80 - 100 баллға тудыбысханнар. Иң тӧбін синні ирт полбааннар - 35 кізі, ортымах балл 51,7.\n10,11 июнь кӱннерінде ЕГЭ салтарларынаң чараспинчатханнарға апелляцияа пирерге чарир. Пӱӱл тоосханнарға апелляцияны школада пирерге чарир, ирткен чылларда тоосханнарға - сыныхтағ парған пункта. 14 июньда, 09.00 часта Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозында конфликтнай ӧменің чыылии иртер.\nКореядағы телекомпанияның суурӌаң ӧмезі Хакасиядағы тоғызын тоос салды\nИюнь 07, 2013 Кореядағы телерадиокомпанияның суурӌаң ӧмезі Хакасиядағы тоғызын тоос салды. Гю-Сон Ён - Кореядағы хабарӌы. Аның пӧгіні - Хакасияның\nкультуразынаңар кино суурыбызарға. Пастағы кӱнде хабарӌылар Кызласовтың адынаң музейде паза хакас гимназиязындағы искусство школазында пол парыбысханнар. Мында Гю-Сон Ён кӧг урогында полып алған паза гимназияның ӱгретчізі, Россияның паза Хакасияның саблығ артизі, хай узы Евгений Улугбашевнең чоохтазып алған.\nГю-Сон Ённың чооғынаң, чатханнаң ойнааны паза хай аны часкалығ идібіскеннер. Че Кореядағы коллега интервью пирерге хынмаан (ол тоғынчатхан компанияның правилолары чаратпинча). Че оператор (чоохтирға кирек, ол Россиядаң) кӧрген нимедеңер кӧңнінең ӱлескен. Аның чооғынаң, хайны суурарға паза истерге хынығ.\nХалғанӌы чылларда Хакасияның ады Россия ла нимес, че тилекей синінде дее хай хай ӧс парған тіпчелер культура министерствозында. Анзын аймах-пасха суурӌаң ӧмелер килчеткені, чыл сай иртірілчеткен чон ӱлӱкӱннері паза культура кибірінӌе форум иртірілчеткені киречілепче. Ол ідӧк пістің чирзер аймах хазналардағы чӱзерлеп аалӌыларны тартыпча.\n\"Ирткен чылда пу син тигір алтындағы ачых музейлерге ам даа тоғаспаан полғам тіп таныхтаан Португалиядаң килген аалӌы,- теен культура министерствозындағы пӧлік устағчызы Светлана Сапрыгина. - Чоннар аразындағы паалағ піске чапсых\".\nХакасияда ачых тигір алтындағы 10 музей. Прайзы даа олар халғанӌы тӧрт чыл аразына полғлап килгеннер. Телевидение тоғынӌылары \"Казановка\" паза \"Хуртуйах тас\" музейлерде пол парыбысханнар. Алынӌа хайығны олаңай чонның чуртазына салылған: чон тілі, кибірлер тӧлдең тӧлге хайди парчатханы. Гю-Сон Ённың чооғынаң, аның чонына пістің республиканың культуразы уғаа чағын. Аннаңар даа Хакасиядаңар фильмні Кореяда кӧрерге уғаа хынарлар. Пастағы кӧзідіг 8 июньдох иртер.\nРТС хабарлары\nКлара Сунчугашева Н.Ф. Катановтың сыйиин алар\nИюнь 07, 2013 Ӱлгӱде Н. Ф. Катановтың адынаң Хакас Республиканың хазна сыйиин читірерінӌе чӧптің чыылии ирткен. Сағысха киріп, сыйыхты гуманитарнай\nістезіглерде, культурада паза искусствода турыстығларға ікі чылда пір хати пирілче. 2011 чылда аны Венедикт Григорьевич Карпов алған. Пу чылда культураа паза искусстваа хозым иткен ӱчӱн, сыйыхты аларына Хакасияның чон артизі Клара Ефимовна Сунчугашева сығарыл парды тіп искірче республиканың культура министерствозының хабарлар пӧлии.\nТаныхталчатхан кізінің чуртас чолын паза чидіглерінеңер чаа, істеніс ветераннарының республика чӧбінің кнезі Галина Трошкина чоохтап пирген. Клара Сунчугашева ырлап полчатхан узы ӱчӱн, прайзының пурун республиканың Чон ырӌызы атха турысхан. Ол кӧг училищезінде ыр пӧлиин тӧстеен, илееде кӧп сарынӌыларны ӧскір салған. Клара Васильевна - позының киреене хынчатхан, чонның культуразын паза искусствозын таратчатхан кізі, пасчатхан ус. Ол 30 азыра тоғыс Хакасиядағы культура паза искусство кізілерінеңер пас салған. Оларның аразында Г. Челбораков, А.Кенель, паза даа пасха кӧп кізілер.\nН. Ф. Катановтың адынаң сыйыхты пирӌең изеріс хоостыра, чазыттығ ӱн пиріс парған. Чӧптің араласчылары пірдеелері тоғыр полбин К.Е. Сунчугашеваны сыйыхха турыстығ тіп чарат салғаннар. Сағамғы туста Н. Ф. Катановтың адынаң сыйыхты читірерінӌе Хакас Республика ӱлгӱзінің чарадии тимнелче.\nНИА Хакасия\nПу позырахта Пииде олғаннарның Тун пайрамы иртер\nИюнь 05, 2013 Ол пу аймахта пастағызын на таныхтылар. Аны Пиидегі кинек олғаннарның школазы ӱгредіг министерствозының 204 муң салковайлығ грантын утып алып иртірче. Ол грант хакас тілін тилідеріне чарыдылча. Аны чуртасха кирерге, тізең, оларға Н.Ф. Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің сигіс студенті полысча. Пӱӱнгі кӱнде пу школада \"Чылтыс\" тіп олған лагерьі тоғынча. Таңда анда хакас кип-азааның кӱні иртер. Анынаң олғаннарны Куйбышевтегі тікчеткен ус таныстырар паза кӧзідер. Аннаң пасха, таңда школа хыринда пӱт парған тадар ибінің тура тойы иртірілер. Таныхтирға кирек, аны пӱдірерге Пиидегі кинек олғаннарның школазы ідӧк ӱгредіг министерствозының 50 муң салковайлығ грантын утып алған полған. Тадар ибін пӱдірерге, тізең, прай 250 муң салковай хорадылған.\nПір кӱнінде олар хакас ас-тамааның кӱнін иртірерлер. Анзынаң олғаннарны маткичігдегілер таныстырарлар паза хай пірее чиистерні пос холынаң идіп аларға ӱгредірлер.\nПятница кӱн, тізең, спорт кӱніне чарыдылар. Анда палаӌахтар аймах-пасха спорт кӧрімнерінде марығлазарлар. Пу хакас чонның культуразынаң таныстырчатхан кӱннер позырахта олғаннарның Тун пайрамынаң чабылар.\nПаза мында пір ниме таныхтирға кирек. Ӱр ниместе пиидегі кинектернің школазы хатабох грант утып алған. Аны оларға РУСАЛ пирген. Гранттың улии 150 муң салковай полча. Ол ахчаа школаның устағ-пастаа олғаннарны пос холынаң аймах-пасха ниме-ноолар идерге ӱгредерлер. Ӱгредіг тадар ибінде апарылар. Кинек олғаннарның устағӌызы Владимир Иванович Тимченконың чооғынаң, олар пӱӱл ӱс грант утып алғаннар. Ол гранттар хакас тілін тилідеріне паза хакас чонның культуразына чарыдылчалар.\n\"Хакасия\" ГТРК, хакас радиозы, \"Хабарлар\"\nПыдырахтағы ӱгренӌілер хакас тілін мультимедийнай класста ӱгренчелер\nИюнь 03, 2013 аштып аймаандағы улуғ нимес аалда ӱгренӌілерге хакас тілін ӱгренерге наа технологиялар полысчалар. Клавиатура паза компьютер кӱскезі тетрадьтарны алыстырыбысханнар, доска орнына, тізең, сенсорнай экраннаң тузаланчалар. Ӧнетін класс школаның наа чардығында азыл парған. Наа ӱгредіг корпузы кӱскӱзінӧк азыл парған, че ол ам даа толдыразынаң тимде нимес.\nНоутбуктарда ӧнетін программалар хакас тілінең турғызыл парғаннар. Тӧреен тілні ӱгренӌілер Елизавета Кулумаева ӱгретчінең ӱгренчелер. Мының алнында хакас тілін ӱгренерге хынминчатханнар наа техника ӱчӱн, амды хакас алфавидін ӱгреніп пастабыстылар.\n\"Тус ирт парғанын сизінмин дее халчалар, пирілген заданиені толдырчалар - оңарынзалар ла урок тоозыл парған полча\", - тіп чоохтапча хакас тілінің ӱгретчізі Елизавета Кулумаева.\nПыдырахтағы школа чардыхти пӱдірілген: 1990 чылларда ӧӧн корпузын паза спортзалны пӱдірибіскеннер. Анаң пӱдірігні тохтадарға киліскен - ахча позыдылбиныбысхан. Че тӧрт чыл мының алнында республика пу проектке ахча позыдыбызып, ол тоозазынаң пӱдіріл парған. Наа корпусха мебель паза тиріглер алылчалар. Правительство грантының ахчазына мында мультимедийнай класс азыбысханнар.\nРТС хабарлары\nКиндірліг пилтірі аал чуртағӌылары «Аалым – пубайым» программа тимнебіскеннер\nМай 30, 2013 Киндірліг пилтірі кічіг аалларны тилідер программаа кірбеен, аннаңар чуртағӌылар пу программаны тимнебізіп, аалны кӧдірерге пӧгінчелер.\nПу чылда аалдағы клубта Совет Союзының Матыры Михаил Чебодаевке чарыдылған пулуңас нааӌылал парар. Ол кирекке культура тоғынӌылары Хакасияның культура министерствозының 30 муң салковайлығ грантын утып алғаннар. Ідӧк, олғаннарға хайығ сал сыхханнар. Пӱӱлгі халғанӌы саңда, Чаптыков актерлар сӧбірізі ӱгренӌілерге ахчалығ сыйыхтар иткеннер. Пу аалдаң сыххан Светлана Семеновна Чаптыкова - Чебодаеваның чооғынаң, Михаил Иванович Чебодаевтің тӧреен кӱні таныхталча, че аал чуртағӌылары аны сағысха киріп, 12 июньда чыылызарлар. Олғаннар спорт кӧрімнерінӌе марығлазарлар, хоостирлар, М. И. Чебодаевтеңер чоохтирлар.\n(\"Хакасия\" ГТРК, хакас радиозы - \"Хабарлар\")\nАғбанда \"Піліс\" ӱгредіг кіні азыл парды\nМай 30, 2013 Кіннің тӧстегӌілері кибелісчі Сибдей Том, филология наукаларының кандидады Нина Майнагашева паза \"Ине тілі\" чӧрімнің устағӌызы Зинаида Чертыкова полыбыстылар. Пӱӱнгі кӱнге теере олар пу\nкӧстегӌе алынӌа тоғынғаннар. Сибдей Том хакас тіліне Интернет пастыра ӱгреткен, Зинаида Андреевна школаларнаң тоғынған, Нина Семеновна хакас литературазынаң. Кіннің пастағы уроктары пӱӱн 18.00 частаң Щетинкин орамазының 21 - ӌі туразында ��асталчалар. Пӱӱнгі кӱнге ӱгредіг кініне 10 компьютер паза даа пасха кирек ниме - ноолар алыл парғаннар.\n- Хакас тіліне ӱгредіг тикке апарылар -, чоохтапча филология наукаларының кандидады Нина Семеновна Майнагашева. - Полған на кізі постаң пастирға кирек. Алынӌа тоғынзабыс, пістің тоғызыбыстаң улуғ туза полбас, аннаңар пірігіп алып, хакастарның ӱгредіг кінін азыбызарға чаратхабыс. Пастап хакас тілін саңай пілбинчеткен паза уйан пілчеткен аймах частығ 5 - 6 кізідең пӱдер ӧмелер тӧстирбіс. Оларны \"тіріг\" тілге ӱгредербіс. Пастағы ӧмелерге позыбыстың туған - чағыннарыбысты алып аларбыс. Пола - пола килзе, орыс пол парған хакастарны паза орыс чонынаң пӱдер ӧмелер азарбыс. Хакас тіліне ӱгредерінең пасха, хакас тілліг сайттар азарбыс. Пӱӱн хакас тілін пілчеткен дее, пілбинчеткен дее чииттер Интернетте одырчалар. Пістің ізіктерібіс постың хакас тілі ӱчӱн ағырчатхан чонға хаӌан даа азыхтар.\n(\"Хакасия\" ГТРК, хакас радиозы - \"Хабарлар\")\nРеспублика кӱніне \"Хакас чирі\" марығ чарлалча\nМай 29, 2013 \"Тӧреен кӱніңнең, Хакасия\" - олған хоостарының мындағ марии чарлалча Хакас Республиканың (\"Хакас чирі\") кӱніне удур.\nАны чонға хабасчатхан \"Дорогою добра\" чахсы киректер чыындызы Хакасияның социальнай газетазынаң пірге иртірчелер.\nМарығда Хакасияда паза Хызылчар крайының ӱстӱнзархы чардығында чуртапчатхан 5 - 13 частығ олғаннарға аралазарға чарадылча.\nТоғыстарны хайди дее 2013 чылның 25 июнь кӱніне читіре пирібізерге кирек. Олар хайди дее \"Тӧреен кӱніңнең, Хакасия\" темаа чарыдыларға, А 4 форматтығ, рамка чох, аралазардаңар заявкалығ поларға киректер. Пасхазынина тӧӧй полбас иде тимнеп салған тоғыстар удурлалчалар. Тоғыстың пір саринда авторның ады - солазы, фамилиязы, нинӌе час полчатханы, палғалысчаң телефон паза тоғыстың ады пазыл парарға кирек.\nМарығда араласчатса, полған на тоғыс ӱчӱн, 100 салковай чахсы кирекке позыдарға киректелче. Ол ахчаны \"Дорогою добра\" чыынды ӧӧнінде аарлыға турчатхан имнег кирексіпчеткен олғаннарға пирер.\nМарығ чиңісчілері 5 - 7, 8 - 10, 11 - 13 частығлар аразында табыларлар. Хоза чиңісчілерні www.dorogojudobra.ru сайтта ӱн пиріп табарлар. Оларға кӧрігӌілер сыйии читірілер.\nМарығ чиңісчілерін 3 июльда, Республика кӱнінде чеестирлер. Утханнарға аарлығ сыйыхтар пирілерлер. Марыға ызылған тоғыстар ээлеріне нандыра айландырылбинчалар. Иң артыхтарын СМИ - лерде, Интернетте, социальнай рекламада сығарӌаң праволығ халчалар марығның тӧстегӌілері.\nАралазарға итчетсеңер, 8 (3902) 21 - 09 - 21 телефонӌа сығдырадыңар алай ба Ағбан город, Промышленная орама, 31 - ӌі тура, 202 офиссер айланыңар. Ідӧк, хабарны www.dorogojudobra.ru сайтта хығырып аларға чарир.\nТынағ кӱндегі школада Хакасияның тархынын, культуразын, хакас тілін ӱгреніп аларбыс\nМай 29, 2013 Пу ӱгредіг чылы тооза Н. Ф. Катановтың адынаң хакас гимназиязында \"Кӱн чахайағы\" тіп тынағ кӱндегі школа\nтоғынған. Аның тӧстегӌілері гимназия ӱгренӌілерінің іӌе - пабалары паза ӱгретчілері полчалар.\nХакас чонның тілін, тархынын, культуразын ӱгренерге гимназияның 30 азыра ӱгренӌізі, іӌе - паба паза ӱгретчілер чӧргеннер. Хакас тілінең пасха, тынағ кӱндегі школаа чӧрчеткеннерге хакас писательлернің, кибелісчілернің, хоосчыларның тоғыстарынаң танызып алар оңдай полған. Театр ойыннарын турғызарында, чайаачы иирлерде араласханнар, чон ойыннарын ӱгренгеннер. Чыл тооза ӱгренӌілер паза оларның іӌе - пабалары Хакас Республиказындағы музейлерӌе паза тархын памятниктерінӌе чорыхха чӧргеннер тіп искірче Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозы.\nНаталья Калчинаева:\"Хакас гимназиязына, пістің хакас тілі ӱгретчізі Татьяна Федоровна Казанаеваа хакас тілінӌе хынығ уроктар апарған ӱчӱн улуғ алғыс. Ӱгренӌілерні паза оларның іӌе - пабаларын школадағы уроктарға паза апарылчатхан иирлерге чӧрерге хығырчам. Піс уғаа кӧп ниме тархынӌа, чонның пазылбаан чайаачызынӌа, чон ойыннарынӌа піліп алғабыс паза полған на чоох тутхан кізі артист рольында полып алған!\"\nНадежда Лазарева:\"Тынағ кӱндегі школа кирек ле. Уроктар хынығ парчалар паза кӧп наа ниме піліп алчазың. Тӧреен Хакасиябыстың тархынын паза культуразын ӱгренер ӱчӱн, чир - чайаанзар чорыхтар полчалар, аймах ойыннар иртірілчелер, Хакасиядаңар фильмнер кӧріп аларға чарир. Піске, тӧреен тілні пілбинчеткеннерге, мындағ школа тоғынчатханда, кӧңніме уғаа кірче\".\nСергей Чаптыков:\"Мағаа, ікі паланың пабазына чіли, тынағ кӱндегі школа уғаа кирек. Минің улуғ оолғым Н. Ф. Катановтың адынаң хакас гимназиязында ӱгренче, хызым - городтағы школада. Тынағ кӱндегі школада удур - тӧдір тіл алызар оңдай пар, анзы минің сӧбіремні піріктірче. Ӱгретчілер уғаа чайаачылар. Палалар школаа хынып чӧрер пӧгіннең анзы уғаа кирек, аның даа ӱчӱн, олғаннар тынағ кӱндегі школаны тың сағыпчалар - урокка парарға кӱстенчелер. Минің кӧрізімнең, хакас тіліне чӧргені - олғанның сағызын тилітче, пос чонының кибірлерін улуғлирға ӱгретче. Аның соонаң, тізең, іӌе - пабаны, улуғларны улуғлиры пасталча. Пос тілінең пасха, чатханнаң алай ба хомыстаң ойнирға ӱгреніп аларӌыхпын.\nХакасияда тоғыс класс ӱгренӌізі кинде пазыбызып, аны чарыхха сығарыбысхан\nМай 29, 2013 Он пис частығ Дарья Астанаева пазарынаң ӱр ниместе айғас сыххан. Пастап чоохтар паза сочинениелер\nпазарға кӱстенген. Пір чыл мының алнында, \"Ты опоздал на 8 лет\" повесть пас сыххан. Азынада тимнелген полтазы пасчатханда, импровизацияа айлан парған. Позы авторның чооғынаң, киндеде иллюзиялар пӱдірбеске кирек полчатханынаңар пазылча.\nСпециалисттернің чооғынаң, мындағ чиит туста кинде пасханы - ол чайаачы чолны пастирына чахсы хаалағ полча. Че пу син частығда ӧлімнеңер нимес, хынығ арах киректердеңер пазарға кирек.\nNota Bene (24.05.2013г.)\nСлава, оларның пыроларын таста! (сом)\nМай 28, 2013 Хумартхылап пілгені - ол аарлығ, че Таштып аймаанда пасха сағыныбысханнар... Пастағызына кӧмес тархыннаңар. 2009 чылда Таштып аалда аймах бюджедінің ахчазына пайрамни Вячеслав Виссарионович Майнагашевтің адынаң\nкічіг стадион азылған.\nВячеслав Майнагашев - пістің чир - суғӌыбыс, армияа Хакас Республиказының Таштып аймаандағы Индіркі Хурлуғас аалдаң хығыртылған. 2000 чылның 12 август кӱнінде Баренцев талайдағы ӱгредіглер тузында \"Курск\" тіп суғ алтында чӱсчең кимедегі экипажтың араласчыларынаң хада саайлан парған.\nМатыр чир - суғӌыбыстың адынаң стадионның ӱлӱзі ачырғастығ пол парды. Азылған соонаң 3 чыл пазынаң, 2012 чылда Вячеслав Майнагашевтің адынаң кічіг стадион иңзерілген, аның орнында олған сады пӱдіріліп пастаан.\nЛДПР - ның райондағы пӧліктің кізізі Александр Сипкин аймах пазы Василий Шулбаевтің адына пічік пазыбысхан. Анда ол аймах пазын мындағ сурығларға нандыр пирерге сурынған: стадион пӱдіриине аймах бюджедінең нинӌе ахча хорадылған паза ол пӧгіннерге чоннаң нинӌе ахча чыылған.\nНандырығны Василий Шулбаев пір ай пазынаң пирген: \"... сағамғы туста Таштып аймаанда палаларға олған садында орыннар пирӌең сурығ уғаа хатығ турча. Пу сурығны пӧгер ӱчӱн, Таштып аймааның чуртағӌыларының пір чӧпке килген сылтаанда, (чуртағӌылар аразында сурастырығ иртірілген) пу орында олған садын пӱдірер чарадығ алылған\".\nАлылған чарадыға ЛДПР - ның Таштып аймаандағы Депутаттар чӧбінің депутады Владимир Бабич тарыхча:\n- Минің кӧрізімнең, прай пу кирек \"показухаа\" тӧӧй. Тоғызы кӧрінзін тіп Василий Шулбаев ӧнетін чол хырин таллап алған, прайзы ырахтынох кӧрер оңдайнаң. Таштып аймаанда палаларға олған садында сынап орыннар чидіспинче. Пу кирек хоостыра, статистиканың официальнай танығларынӌа Таштып аймаа пӱӱн республикада сигізінӌі орында турча. Тиксі алып алып, пастағы сурыға айланза, минің кӧрізімнең, Матыр чіли тынын пир салған Вячеслав Майнагашевтің адын пиріп пӱдірілген стадион - ол посты сабландырғаны полча. Ағаа хоза, таллалған чирде, олған площадкаларына орын пірдее чоғыл. Олар аны хайда идерлері ам даа пілдістіг нимес.\nСтадион сағам чоғыл. Олған сады пӱдірілче, аның пӱдіриин хайди дее тоос саларлар. Прай ниме чахсы? Ноға мындағ чарадығларны пір ле кізі пӧкче? Матыр чіли ӧл халған матростаңар сағыс типсел парды. Чонда тиктең не чоохталбинча нооза:\" Сағыс халбаан орында - полар тус чоғыл\" тіп.\nИрина Кычакова, Таштып аал\n(\"ЛДПР в Хакасии\" газетада сығарылған, 18 - ӌі №, 2013)\n\"Читіген\" театр олған тусты арачылапча\nМай 28, 2013 Силкер айының 29 - ӌы кӱнінең пасти \"Читіген\" театрның Чоннар аразындағы Олған кӱніне чарыдылған тоғыстары пасталчалар. Илья Топоевтің матыр Айдолайдаңар \"Богач, бедняк\" нымағын \"Читігеннің\" артисттері 29 майда Ағбандағы олған садтарында кӧзідерлер.\n31 майда Асхыс аймаандағы Ис аалда хакас тілліг \"Апыӌах сын нанӌы тілепче\" ойын турғызылар. Г. Сағайның ойынындағы Апыӌах кӱӌӱгес ибдең арығзар парыбызып, анда сын нанӌы тілепче. Хайдағ ла киректерге ол анда кір парбинча!\nПастағы июньда, Чоннар аразындағы Олған кӱнінде театрның артисттері Алтай аймаандағы ӱс аал чуртағӌыларына нымахтар кӧзідерлер. Сартыхтағы, Аршандағы, Буденовкадағы оолах - хызыӌахтарға Олег Чугунековтың \"Хайхастығ хомыс\" тіп нымахты кӧріп алар оңдай полар. Кізінің сағыстарын толдырчатхан кӧг инструменті кинетін не хомай хылыхтығ кізінің холына кір парча. Че нымахта хаӌан даа хайхастар полчалар, аннаңар чахсы хомайны утып алча. Спектакльда кӧп хакас сарыннары паза кӧглер, сағынӌаң ойыннар парлар.\n2 июньда \"Хайхастығ нымах\" ойын Асхыс аймаандағы Пуланнығ кӧл, Ӧӧк паза Ӧӧк пилтірі ааллардағы олған - узахха турғызылар.\nӰс Чулдағы ӱгретчі Лариса Чекурова пу чылдағы прай марығларны утып аларға тимде\nМай 21, 2013 22 майда кибірге кір парған республика синіндегі \"Россияның чыл ӱгретчізі - 2013\" марығ иртер. Пӱӱл ол пастағызын на Сойан городта иртірілер. Аның\nтӧстегӌілері Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозынаң ӱгретчілер пілізін тилітчең институт полчалар.\nПу чылдағы марығда читі ӱгретчі марығлазарлар. Олар Алтай, Пии, Ағбан пилтірі аймахтарынаңнар паза Саяногорск, Харатас городтардағы школа ӱгретчілері полчалар. Марығлазар ӱгретчілер аразында пір хакас тілі ӱгретчізі пар. Ол Асхыс аймааның Ӱс Чул аалындағы пасталығ класстар ӱгретчізі Лариса Чекурова полча.\nРеспублика синіндегі марығны утып алған кізі Россия синінде Хакасияның адын алар.\nЛариса Леонтьевнадаңар чоохтаза, ол Хакасияның саблығ ӱгретчізі полча, Россияның иң артых ӱгретчізі - \"Ӱгредіг\" тіп национальнай проект хоостыра, чӱс муң салковай холға кирген. 2010 чылда республикада иң артых хакас тілі ӱгретчізі полыбысхан. Пуох чылда Лариса Леонтьевна Москвадағы конкурста аралазып, Россиядағы иң артых ӱс ӱгретчінің санына кір парған.\n2013 чылның апрель айында Ӱс Чулдағы ӱгретчі республика синіндегі хакас тілі кабинеттерінің мариинда ідӧк чиңісчі полыбысхан. Марығ Н. Ф. Катановтың адынаң хакас гимназиязында ирткен полған. Ӱр ле ниместе, май айда Хакасияның ӱгредіг министерствозы республикадағы иң артых тӧрт ӱгретчее 200 муң салковай читірген. Оларның аразында ідӧк Лариса Леонтьевна таныхталған.\nМОК Хакасияда Михаил Побызаковты таныхтабысты\nМай 21, 2013 Ирткен субботада Асхыс аймааның пазы Михаил Побызаковха 33 час тол парған. Олох кӱн Асхыста Хакасиядағы ӱгренӌілернің Спартакиадазы ирткен.\nРайон пазының тӧреен кӱніне удур Чоннар аразындағы олимп комитеді ағаа спорт инфраструктуразын тилітчеткен ӱчӱн, алғыстастығ пічік ызыбысхан.\nОлимп комитедінің президенті Жак Рогге хол салған пічікті Михаил Анатольевичке республикадағы спорт министрі Валерий Денщиков читірген.\nАсхыс аймаанда удаа спорттаң айғасчаң орыннар пӱдірілчелер, чыл сай пу районда аймах синніг марығлар иртіпчелер. Аннаңар Район пазы Михаил Побызаковха Чоннар аразындағы олимп комитеді алғыстастығ пічік ысханы - ол орта кирек.\nТаныхтирға кирек, Хакасиядағы устағӌылар аразында олимп комитедінің мындағ алғыстастығ пічии Михаил Побызаковха ла читірілді паза пірдеезінде ол чоғыл.\nАсхыс аймаандағы чииттер киреенӌе пӧліктін тоғынӌылары район пазына ідӧк сыйых тимнеп пиргеннер. Олар Михаил Анатольевичті мындағ сӧстернең алғыстапчалар.\nАарлығ пiстiң, Михаил Анатольевич! Алғыстапчабыс Сiрернi тöреен кӱннерiңнең! Часкалығ полыңар, таланнығ, хазых! Пастарыңны пӧзiк ал чӧреңер, Хыныстың ырыс Сiрернi тастабазын! Полыңар хачан даа андағох морсымнығ, iзестiг. Чуртас чолынӌа iдӧк пик пазыңар, орта чолӌа пiстi апарыңар. Ыырӌылар хорыхсын, арғыстар хада ӧрензiн. Прай Асхыс чирiнің чииттерi Сiрернi пу кӱннең алғыстапчалар. \"Хакас чирі\" хабарлар кінінің тоғынӌылары пу алғыстас сӧстеріне хозылчалар.\nРУСАЛ хакас культуразына школа пастыра хайығ сал сыхты\nМай 17, 2013 Хакас чирінде парыстынып, хакас чонның тілі, культура тилізіне хайдағ хозым итчезер тіп сурығнаң ирткен айда пістің хабарӌы РУСАЛ компаниязар\nайланған. Амға теере олар піске нандырығ пирбеділер. Сағам за Хакасияның ӱгредіг министерствозы піске хабар ызыбысты. Анда РУСАЛ компания чарлаан грант салтарлары искіріл парғанынаңар чоохталча.\nІди, пір грант ахчазы Пиидегі коррекционнай школаа пиріл парды. Оларға 150 муң салковайны чон сувенирлерін идіп, хакастарның тархынын паза культуразын ӱгренер ӱчӱн, пирчелер.\nТаныхтирға кирек, Пиидегі пу школа халғанӌы чыл аразына муниципальнай, республика паза тиксі Россия синіндегі 5 марығлығ грантта аралазып, прайзын утхан. Ол гранттар ахчазы 1 миллионға чит парған. Утхан ахчаа школа хыринда тадар иб пӱдіріл парған, школадағы ӱгретчілернің паза ӱгренӌілернің \"Снежный барс\" тіп хоккей командазына кирек тиріглер алылған. Пу чайғызын, тізең, анда хакас тілін ӱгренерге сағынчатханнарға ӧнетін ӱгредіглер апарыларлар, анда 70 кізее орын полар. Ідӧк, чон сувенирлерін сығарар ӱчӱн, ӧнетін тиріг алылар.\nМай айда пазох ікі тиксі Россия синіндегі грант салтарлары искіріл парар. Анда ідӧк Пиидегі 8 - ӌі кӧрімніг коррекционнай школа араласча.\nХаратас чуртағӌылары чарытхы, ізіг паза соох таа суғ чох одырарлар\nМай 17, 2013 Пӱӱн, 17.00 частаң 19.00 часха теере Харатас городтың хай пірее чардыхтарында чарытхы чох полар. \"Черногорск - информның\" \"Хакасэнергоға\" сылтанып искіргенінең, чарытхыны электросетьтерде парар тоғыстардаң ӱчӱн, кинетін не ӱзӱрерге киліс парған.\n23 майда, тізен, пуох городта пір сутка ізіг суғ чох полар. Ол кӱн ізіг суғны иртірчеткен трубаларда тыхтағ тоғыстары апарыларлар. Пір кӱнінде, 24 майда, ідӧк кӱн тооза соох суғ чох пол парар. Анзы ідӧк, тыхтағ тоғыстарынаң палғалыстығ. Городтың устағ - пастаа чуртағӌылар алнында сидіксіністер ӱчӱн, пыросынчалар.\nАбазадағы тигірибті читіре пӱдірібізерге полызығ кир��ктелче\nМай 17, 2013 Хакасияның тайғазында орныхчатхан Абаза городта Пресвятой Богородицаның тигірибі пӱдірілче. Пӱӱнгі кӱнге аның тастындағы кӧрімі кӧріндіре\nпол парды. Кірпис салар тоғыстар тоозыл пардылар. Амды куполлар турғызарға тимненчелер.\nТигірибде 7 купол полар. Иң улуғ купол сыңырос башнязында турыбызар. Сыңыростарны идібіскеннер, оларның тапсағларын чонға искіргеннер. Сағам тигіриб істіндегі тоғыстарны апарарға кирек, че анзына полызығ киректелче тіп искірче Абазадағы ТВ.\nУлуғ даа нимес полызығ, пӱдірігні табырах арах тоозыбызарға полыс пирер тіп чоохтапчалар Абазадағы хабарӌылар.\nПӱӱл ХГУ - ға ӱгретчіге кірӌең абитуриенттер кӧп арах кирек полар\nМай 17, 2013 Н.Ф. Катановтың адынаң Хакас хазна университеді пу чылда тикке ӱгренер ӱчӱн, пастағы курсха 917 абитуриент ал полар. Пу син бюджеттіг орын пиріл\nпарды ХГУ - ға марығ салтарлары хоостыра. Анзы ирткен чылдағызынинаң сала кӧп арах. Пӧзік піліс алаларға килгеннернің 600 - ке чағын кізізі очно ӱгренер тіп искірче университеттің хабарлар кіні.\nМагистратура программазынӌа кӱнӧрте ӱгренерге 143 бюджеттегі орын пирілче. Иң кӧп тикке ӱгренӌең орыннар мындағ специальностьтарға пиріл парған: педагогика ӱгредии - 269; информатика паза санаӌаң техника - 57; прикладная информатика - 31; пӱдіріг - 35; агрономия , биология, психология, экология паза природопользование, техносферная безопасность, социальнай тоғыс - 25 - зер орыннаң. \"Имнег кирее\" ӱгредіге - 45 бюджеттіг орын пирілче.\n\"Ынархас\" пір марығдаң ікі чиңістіг айланды\nМай 17, 2013 10 - 13 май кӱннерінде Новосибирскте олғаннарның паза саарбахтарның \"Сибирь зажигает звезды\" тіп чоннар аразындағы марығ - фестивальі ирткен.\nХакасияның адын анда \"Ынархас\" тіп теелбек ӧмезі алған. Чарғыӌылар чарадиинаң, пістің теелбекчілерге ікі номинацияда пастағы орын пирілген. Пастап, 16 - 25 частығлар аразында \"Хореография - народный танец\" тіп номинацияда чиңісчі полыбысханнар. Анаң, ідӧк 16 - 25 частығлар аразында \"Хореография - стилизованный народный танец\" номинацияны утып алғаннар.\nЧоохтирға кирек, пу марығда теелбек салған ӧмедең пасха, аның устағӌызы Елена Шарай таныхтылған. Тӱзімніг тоғызы, олғаннарны кӧг пастыра орта ӧскірчеткен, оларны пос культуразына ӱгретчеткен ӱчӱн, ағаа \"Иң артых устағӌы\" тіп пічік пирілген.\nТеелбек салчатхан ӧменің араласчыларын пу субботада алғыстабызарға чарир. 18 майда С. П. Кадышевтің адынаң культура туразының улуғ залында ӧменің пис чылына чарыдылған пайрамнығ ойын иртер. Пасталғаны 16 частаң тіп искірче ХР - ның ӱлгӱзінің хабарлар кіні.\nТілні, кибірлерні пілгені - хайдағ даа кізінің пайы\nИюнь 09, 2013 Ӧӧркі Чӧбінің депутады Роман Челтыгмашев, орындағы устанысча, халых пірігістерінӌе паза чоннар аразындағы палғалысча комитет араласчызы. Пӱӱн піс анынанаң хада чоохтасчабыс.\n- Роман, син тиксі тилекейге саблығ Вирджиниядағы университетті то��схазың, синің хада ӱгренген арғыстарың прай чир-ӱстӱнӌе тарасхлап парыбызып, улуғ компанияларда тоғынчалар. Піреелері саблығ политиктер полыбысханнар. Син тилекей карьеразын тастабызып, ноғадаңар Асхыс аймаанзар айланып, хойларнаң паза политиканаң айғас сыххазың?\n- Пабам Абрек Васильевич полыс пирген. Постың Асхыс аймаан, республиказын тилідерге пілістіг специалисттер кирек теен. Таллаӌаң оңдай сынап полған, че ӱр сағынып, мин Чир-суумзар айланарға чаратхам. Анзына ачырғанминчам, ибде артых ла.\n- Роман, син Ӧӧркі Чӧп депутады полып, ікі срок тоғын салғазың. Синің кӧрізіңнең, пу тус аразына ниме идерге киліскен, ниме киліспеен?\n- Пір тоғазығ аразына пу сурыға нандырарға сидік. Сағынчам, иң ӧӧні, ол аймахха паза аның иң кирек объекттеріне ахча асхынах позыдарға пирбеенінде полча. Кӧзідімге, Ис пилтірі аалда школа пӱт тее парир, килер чылда пӱдіріг тоғыстары тоозыларына ізенчем. Алай ба Казановканы алып аларға чарир. Андағы школаны уғаа хысхаӌах тус аразына пӱдірібіскеннер. Турыстыра салтарлар полар ӱчӱн, прай синдегі ӱлгӱлернің пілізіс поларға кирек. Районның устағ-пастаа, орындағы ӱлгӱлер паза аймах синдегі депутаттар пір ӧмеліг тоғынарға кирек полча. Пістің Асхыс аймаанда анзы андағ, аның ӱчӱн иділген тоғыс пар.\n-Депутаттың тиксі тоғызы аны-мыны пӱдірерінде бе?\n- Чох, андағ нимес! Ол тоғыстарны толдырығлығ ӱлгӱ идерге кирек, депутаттар, тізең, законнар сығарарынаң айғазарға киректер. Анзы, тізең, толдырығлығ ӱлгее пос тоғызынаң кӧнізінең айғазар оңдай пирче. Мин пос устанысча комитеттің араласчызы полчам, кнес орынӌызыбын. Халғанӌы тӧрт чыл аразына пістің не комитет 60 азыра закон проектін кӧр салған! Кӧзідімге, хай пірее город осхас поселоктарның статустары пістің полызиибыстаң аалларға тиңнел парғаннар. Амды оларның льготалығ налогтар, коммунальнай тӧлеглер, ӱгретчілерге, культура тоғынӌыларына паза имӌілерге хоза тӧлеглер иділчелер, ФЗ-ның 131-ӌі законның проектін Ӧӧркі Чӧп депутаттары алнына мин позым сығарып, ол закон минің хығыртиимдағы депутаттарнаң алылған.\n- Роман, политикада ниме синің кӧңніңе кірбинче?\n- Политика - ол уғаа сидік ниме. Аннаңар, хайдағ пар - андағохнаң чаразарға кирек. Прай ниме законӌа иділзін паза чонның кирексіністерін толдырзын.\n- Табығӌыларның киртінгені - сағаа нимені таныхтапча?\n- Мағаа ӱн пирген чоннаң хаӌан даа тоғазып алып, оларның сурығларына кӧні нандыр пирері полча. Ниме-де хаӌан даа килізер, ниме-де - киліспес. Анзынаң хорығарға кирек чоғыл. Ӱн пиргеннернің киртінізін иділген киректердең кӧзідерге паза пос посты хаңыртпасха кирек.\n- Роман, хайди сағынчазың, аймахтың экономиказын тилідер ӱчӱн, хайдағ наа ниме сағынып аларға чарир?\n- Экономика уғаа хынығ наука. Пірееде саңай пасха киректер экономикаа чағын пол парчалар. Сағынчам, экономиканы тилідеріне ікі оңдай пар. Пастағызы, олаңай - налог льготалары, инвестициялар тартары, промышленнай пӱдіріглер хозары паза даа аннаң пасхазы.\nПасха оңдай - олаңай нимес. Мында хай хай хынығ. Пісті ибірчеткен нимені - прай экономика тиирге чарир. Сағынып аларға кирек. Кӧзідімге, Асхыстағы лицей - интернатты Хакасияда иң артых идібізер пӧгін турғыс саларға чарир. Аның ӱчӱн, чахсы тиріглер ал саларға, кирек полза, ӧнетін иң артых ӱгретчілерні хығыртарға. Салтарлар тӱрчедеңӧк кӧрінерлер - асхыстағы палалар пасха олғаннарнаң пілістерінең марығлас поларлар. Анзы уғаа пӧзік чидіг полар. Кӧрібізелер экономикадағы парыстың синін.\n- Ӱгредіг сині кӧдіріл парарынаң пасха?\n- Йа-йа. Пос палазы чахсы піліс алып алзын тіп кӧбізі іӌе-пабалар сағынчалар. Аннаңар, аның соонӌа Асхыссар кӧс килӌеңнер табыларлар. Іди, Асхыста чурт киректел сығар. Анзы, тізең, пӱдіріг хониин кӧдірібізер. Аймахсар хоза тоғынӌылар килзе, марығ пастал сығар. Анзы тоғыс синін хозыбызар. Халғанӌызы, предприятиелернің парызын ӧскірібізер паза инвесторларны наа производство азарға кӧңнілерін кӧдірер.\nМындағ сағыстарны нинӌе дее чоохтирға чарир. Пай хонӌыхтың законы теен нимені сағысха кирібізіңер. Хайдағ даа ис-пай ікі нимедең пӱтче: киректең паза сағыстаң. Кӧзідімге кізі чуртапчатхан тураларны алып алааңар: брус, кірпис, алай бетон - оларның ӱчӱн тура паа пасха - пасха полар. Пу кирек ползын. Сағыс, тізең, сидік арах. Кізі чуртир тураның орныхчатхан орны санға алылар. Пасха сӧстернең, Асхыстағы тура Ағбандағызынинаң ниик полар, че Чоғархы Асхыстағызынинаң - аарлығ турар. Пеер ідӧк, орындағы налогтарны, сайбағлар санын, хыринда школа пар ба, чоғыл ба паза аның ӱгренӌілерінің ортымах танығларын кир саларға чарир.\n- Сағынчам, экономикадаңар чидер. Синің хынып айғасчатхан киреең пар ба?\n- Ачырғасха, чоғыл. Че чӱрееме чадар олаңай кирек таап аларӌыхпын. Сіліг аңнарны ӧдірчеткен аңнап чӧрері минің кӧңніме кірбинче. Пос туста хығырарға хынчам. Кӧп хынығ журналларға пазынчам. Анзына іӌем, Маргарита Федоровна ӱгрет салған. Ол республикада иң артых пазынчатхан кізі атха турысчаң. Пір туста 65 томнаң пӱткен Улуғ Россия энциклопедиязына Россияда ікі кізі пазынӌаң: Маргарита Федоровна паза Ходорковский (кӱлінче - авт.).\n- Роман, син хакас тілінең кічігдең ала чоохтанмазың, йа?\n- Ол даа тустарда, ам даа городтағы палалар хакас тілінең чоохтаспинчалар даа. Харын мин хакас - тӱрк колледжінде ӱгренгем\nАнда хакас, тӱрк, англия тіллерін апарӌаңнар. Хакас тілін лицейде ӱгренӌеңмін, ибде, тізең, ууӌаларымнаң чоохтасчаңмын. Олар тілні ӧтіре пілгеннер. Іди мин хакас тілін ӱгреніп алғам, англия тілін ӧтіре пілчем паза тӱрк тілінең чоохтасчам. Минің сағызымнаң, тілні, чонның кибірлерін пілгені - ол хайдағ даа хазнаның пайы, Россия, тізең, аймах чоннарынаң, культуразынаң кӱстіг.\n- Синің национальнай идеяа хайдағ кӧріс?\n- Нимедір зе андағ национальнай идея? Кізілер аны хазнанаң, киртіністе��, тілдең палғалыстығ уғаа улуғ ниме тіп сағынчалар. Ол, тізең, спортха тӧӧй олаңай ниме полғадағ. 50 - 70 чылларда пістің аймахта олаңай паза грек-рим кӱрестерінең тиңе футбол тиліп сыххан, командалар полғлап сыхханнар. Асхыс аймааның футболисттері пастап областьта анаң пасха даа чирлерде иң артых полыбыс турғаннар. Хакас футболисттернің ойнапчатханын саблығ бразилецтернең тиңнестірчеткен чоохтар пасталғаннар. Постың Пелелері, Гарринчилері полғаннар. Ол туста иң хынған ойынӌы нападающай Роман Чаптыков полған. Кізілер аның ойынын кӧріп алар ӱчӱн, ааллардаң аттығ, мотоциклліг килӌең полтырлар. Ол чииттерге кӧзідім полӌаң. Олар РСФСР - ның чиңісчілері полыбысханнар. Мин мындағ команданың хоозын идібіскем. Ол илееде тус Асхыстың нулевой километрінде ілінген полған. Ноғадаңар пістің аймахты тилідер ӱчӱн, футболны национальнай идея ит салбасха? Алай кӱресті...\n- Чайғыда иң килістіре сурығ - ол тынағдаңар. Хайда паза хайди тынанарзың?\n- Чайғы - ол позы даа тынанӌаң тус. Сынап чоохтаза, ам даа сағынмаам. Хакасиядаң тастыхти хайдар - да парар кӧңнім чоғыл. Пасха чирлерзер хысхызын чӧрерге кирек. Мындағы ізіг кӱннерде мин \"паромда\" тынананарға хынчам, Асхыстағылар мині оңарарлар. Че постың соонаң похсах халғызарға чарабас, сірернің соонӌа аны пірдеезі теер чӧрбес.\n- \"Отель \"Советский\" гостиницадаңар чоохтазып алар кӧңнім пар, клиенттер сым одырырға пирбинчелер тіп истерге киліскен. Андағ ба?\n- Пістің Асхыста ікі ле гостиница. Че чонның чахсызы чайғы туста чахсы кил парча. Че мин бизнесмен чіли, номерлер хаӌан даа пос полбазыннар тіп сағынчам. Ачырғасха, анзы сағам андағ нимес. Піреелері экскурсияа интернационал истіп аларға килче, піреелері - совет тузындағы арам тоғаспас нимелер ағыл пирчелер. Оңдай полғанда, Асхыс аймааның чуртағӌыларынзар айланчам. Сірернің совет тузындағы ниме - ноолар пар полза, айастығ полбаза, ағылыңар піске.\n- Фрукттар пирчеткен ағастар сынап Индонезиядаң килгеннер бе?\n- Пістің кӱннер пірее-хаӌан Индонезиядағы чіли чылығ пол парзалар - ағастарны аннаң хайди дее ағыларбыс. Сағам удаа тоғаспинчатхан, пістің климатха кӧӧнік парған ағастар ӧсчелер. Пірее 10 - ӌа чыл пазынаң Индонезиядағы чіли, сіліг паза истіг пол парарына ізенчем. Ойнабин чоохтаза, ирткен чылда Асхыстың кӧрімін иптирінӌе піс пастағы орын алып алғабыс. Піс Англияның улуғ нимес кизегін мында пӱдір саларға пӧгінчебіс. Кізілер кӧріп, постың чуртын чазирға кӱстензіннер. Сіліг паза чазанӌых полғаны - пістің Сибирьдегі дее чонға кілістіре нооза.\n- Кізінің алнындағы чуртазы хайдағ полары - ол постаң ла сылтағлығ. Политикада, бизнесте, паза синің позыңның чуртазыңда чидіглер ползыннар.\n- Алғыс, іди ползын.\nЧоохтазығны Игорь Боргояков апарған\n(Газета \"Аскизский труженик\", стр.3, №23(118397)","id":"<urn:uuid:a7b4bf29-54bd-427d-a3da-487b27400848>","dump":"CC-MAIN-2019-22","url":"http:\/\/sostik.info\/wiki\/index.php\/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0_khakaschir.info","date":"2019-05-25T13:49:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-22\/segments\/1558232258058.61\/warc\/CC-MAIN-20190525124751-20190525150751-00242.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.9999443293,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.9999443292617798}","num_words":14766,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.125,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Түйіндеме: Әр халықтың мәдениетінде және мәдени өмірінің іргетасы болған ана тілінде тұрақты сөз\nтіркестері мен мақал-мәтелдердің алар орны бөлек. Осы тұрақты сөз тіркестері мен мақал-мәтелдер әр\nхалықтың ұлттық бояуын, сөйлеу түрін, сана-сезімін, ұғымдық байлығын бейнелейтін өте маңызды\nқұндылықтар болып саналады. Қазақ халқы мен түрік халқының түп-тамыры бір, тілі мен діні ортақ. Сондықтан\nВестник КазНПУ им. Абая, серия«Филология», №3 (49), 2014 г. 44\nекі тілде де мағыналық жағынан ұқсас фразеологизмдер көптеп кездеседі. Тұрақты тіркестердің семантикалық\nнәтижесі – фразеологиялық мағына. Адамдар сөйлеу қажеттіліктерін өтеу кезінде фразеологизмдерді алдымен\nайтайын деген ұғымның мағынасына қарай талдайды. Сондықтан мағыналас фразеологизмдердің басында\nфразеологиялық мағынаға бағыт беретін тірек сөз – лексикалық мағынадан басталуы керек. Мысалы, қателесу\n(hata yapmak) ұғымына қатысты төмендегідей мағыналас тіркестерді көрсетуге болады: аяғын шалыс басу\n(ayağını yanlış basmak) – жаза басу (beklenmedik yerde hata yapmak) – ағат кету (yanlış yapmak) – от\nбасу(ateş basmak). Шыдамау (dayanamamak): жүрегі алып-ұшу (kalbi uçar gibi olmak) – жаны жай\nтаппау(yerinde duramamak) – тағат таппау (takat etmeyip) – төзімі жетпеу (sabrı tükenmek) – шыдап отыра\nалмау (dayanamamak) vs. Көз таныс \"Göze aşina olan\", Көз көрген \"Birbirini tanıyan, tanıdık kimseler\", Көз үйренді \"Vakıf olmak\" мағыналарын бейнелейтін бұл тұрақты тіркестер түрік тіліндегі \"göz aşinalığı\" (көре көз\nүйреніп кеткен таныс) тұрақты тіркестерімен мағыналық жағынан ұқсас болып келеді. Бұл мақалада Қазақ және\nтүрік фразеологизмдерінің ортақ тұстары мен семантикалық ерекшеліктері баяндалған. Бұлардың арасында\nсоматикалық фразеологизмдердің де Қазақ және түрік тіліндегі мағыналары берілген. Бұл фразеологизмдер\nҚазақ және түрік тілдері арасындағы ортақ лексикалық байланыстың дәйегін бір мағынамен қамтамасыз еткен.\nAbstract: In every nation , especially in its cultural, social life one of the most essential components is national\nfolklore, including such as idioms and proverbs. These idioms and proverbs are the most important values which\ndescribe every nation's national colour, type of speech and of course sense too.\nAn important aspect, in fact is that the Kazakh and Turkish people have common past in language, culture and in\nnational folklore. These historical conditions determined similarity and identical of the cultural- ethinc part, which is\nverbal speech culture of these nations.\nIn this article, there were given practical examples for lexical, morphological and phonetic, semantic criterias.\nSuccessfully selected proverb and idiom examples which are used the same in both languages lexical items with similar\nmeanings, and identical in morpho - semantic analysis of words and phrases.\nHer milletin kültür hayatında ve bu kültür hayatının temel taşı olan konuştuğu dilde, birçok deyim ve\natasözü vardır. Bu deyim ve atasözleri milletlerin milli varlıkları, söyleme şekli, ifade gücü ve kavram\nzenginliği bakımından çok önemlidir. Milli kültürün önemli bir parçası olan deyimler, her milletin pratik ve\nkeskin zekasının mahsulleridir. Ne zaman söylendiği, çoğunun kim tarafından da söylendiği belli olmayan bu\nzeka mahsulü güzel sözlerin manalarında, milletin yaşayışı, düşünüşü, hayata bakış ve hayatı anlayış tarzı\nyatar. Dilden dile, gönülden gönüle geçerek günümüze ulaşan deyimlerimizin hepsinde, uzun sözü kısaltarak\nözetleyen bir özellik vardır. Bu özellikleri ile deyimlerimiz, fikir ve düşünce hayatımızın süsü,\nkonuşmalarımızın tuzu biberi gibidir\/1\/.\nDeyimler esas manalarından uzaklaşarak yeni kavramlar oluşturan kalıplaşmış sözlerdir. Bu sözler duygu\nve düşüncelerimizi bir bütün halinde anlatan gramer birlikleridir. Yazıya kuvvet veren, konuşmayı\ngüzelleştiren ve dilin ifade gücünü artıran deyimler, asırlardan beri halkın hafızasında yaşamış, bu sözler\nmillet hayatının temel değerlerini ve inançlarını aydınlatmada ve yaşatmada önemli rol oynamışlardır.\nDeyimlerin kaynağı halk hayatıdır. Halkın asırlar boyu başından geçen acı-tatlı olaylar zinciridir. İnsan\nyaşadığı hayatı, hasreti ve sevgisiyle, acısı ve çilesiyle, olay ve tecrübesiyle doldurmuş, böylece ortaya adına\ndeyim denilen birtakım ibret levhaları çıkmıştır.\nKazak dil biliminde deyimlerin incelenmesi 20. asrın 40. yıllarında İ. Kenesbaev'in eserleriyle\nbaşlamıştır. Bu sebepten İ. Kenesbaev, Kazak dil biliminde deyim biliminin kurucusu olarak kabul edilir. O,\n1977 yılında yıllar süren araştırmalarının neticesinde \"Kazak Dilinin DeyimlerSözlüğü\" adlı eserini\nyayınlamıs ve sözlüğünde 10 binden fazla deyime yer vermistir. Sözlüğünün\n\"Kazak dilindeki deyimler hakkında\" diye bilinen son bölümünde Kazakça deyimlerinin \"teorik\nmeseleleri\"ni genisçe incelemiştir. İ. Kenesbaev, Kazak dilindeki deyimlerin bağımsız bir dal olduğunu,\ndeyimlerin söz ve atasözleri ile ilişkisi, deyimlerin türleri, üslûp bilimi açısından özellikleri, ses uyumu,\ndeyimlerde eş anlam, deyimleri oluşturan sözler ve paralel deyimler v.b hakkında bilgiler vermiştir\/2\/.\nBugün Kazak Dilbiliminde frazeologizmin(deyim) tasnifi ile ilgili iki görüş vardır: a) Kenesbayev'in\nTasnifi; b) V. V. Vinagradof ile Sanskiy'in Tasnifi Kenesbayev, frazeologizmleri anlam birliği ve kurulum birliğine göre iki gruba ayırır. Bunlar: a) Frazeologiya kümesi b) Dizimli frazeologiyadır. Frazeologiya grubu diye isimlendirdiğimiz bölümdedeyimi\noluşturan sözler tamamıyla kendi sözlük anlamından uzaklaşıp birbiriyle bir araya gelerek yeni bir anlam\noluşturur \/3\/. Mesela; [Köz boyadı]: Aldadı, ötirik ayttı (Yalan söylemek, aldatmak, kandırmak) Bu iki\nkelime birbiriyle birleşip kendi asıl anlamlarından uzaklaşarak yeni bir anlam bütünlüğü meydana\ngetirmişlerdir. Bu kelimelerin yerine başka bir kelime getirdiğimizde deyimin \"anlamsal bütünlüğü\" bozulur. Birleşik dizimsel deyim grubuna bakıldığında grubu oluşturan bütün kelimeler sözlük anlamını\nkorumaktadır. Kenesbayev, iki deyim çeşidinde de kelimelerin yerlerinin sabitliğine dikkati çeker.\nАбай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №3 (49), 2014 ж. 45\nKazak dilindeki deyimlerin özellikleri şöyledir:\na) Hazır dilsel birlik (edinitsa) içerisinde kullanılırlar.\nb) Genel olarak bilinen, kullanılan kural içinde olması\nc) Mana birliğinin saklanması\nd) İki kelimeden çok olmaması\nKazak ve Türk Milleti aynı kültüre, aynı dile sahiptir. Bu yüzden mana bakımından benzer deyimler çok\nsayıdadır. Kazak milletinin kendine has düşünce tarzı vardır: gerçekte olan her şeyi güzel ifadelerle kabul\netmesi, milli ruhu güzel söz sanatlarıyla göstermesi, \"kalbimde ne ise dilimde, dilimde ne ise yüzümde\"\ndiyerek Kazak milletinin psikolojik yaradılışını hissettirmesidir. Deyimlerin semantik bakımından neticesi\ndeyimdeki manadır. İnsanlar konuşma gereksiniminde, deyimleri, önce söylenmek istenilen kavramın\nanlamına göre seçer. Bu yüzden semantik deyimlerin başında esas manaya yönelen leksikolojik anlamdaki\nkelime durur. Örneğin, katelesuv(hata yapmak) anlamına yönelik şöyle anlamdaş kelime grupları sıralanır:\nayağın şalıs basuv(ayağını yanlış basmak) - jaza basuv(beklenmedik yerde hata yapmak)- ağat ketüv(hata\nyapmak)- ot basuv(ateş basmak)vs. Şıdamau(dayanamamak): jüregi alıp uşuv(kalbi uçar gibi olmak) –\njanı jay tappau(yerinde duramamak) – tagat tappau(takat etmemek) – tözimi jetpeu(sabrı tükenmek) –\nşıdap otıra almau(dayanamamak)vs. gibi anlamdaş deyimler ortaya çıkar.\nKavram ve anlam, düşünme yolunun esas şekilleridir. Onun dildeki görüntüsü, söz sayesinde gerçekleşir.\nAnlam birbirine yakın deyimler arasından çoğu zaman eş anlamlı deyimleri görürüz. Bu deyimlerde aynı\nsözleri değil, birbirine yakın, benzer sözleri görmek mümkündür. Sözlüklerde verilmiş anlamca yakın\ndeyimler sırasına, bazen aynı kelimelerden oluşmuş eş anlamlı deyimleri de kapsar\/4\/.\nÖrneğin: tez, çabuk- közdi aşıp jumganşa(göz açıp kapayıncaya kadar)- kirpik, kas kakkanşa(kirpik,\nkaş çarpınca) – kas pen közdin arasında (kaş ile gözün arasında)vs.\nUyıktamau(uyumamak) – tandı közben atıruv(sabaha de göz kırpmamak) – tandı tanga uruv(sabahı\nsabaha katmak) – kirpik kakpau(kirpik çırpmamak) – közü ilinbeu(gözüne uyku girmemek)vs.\nManası aynı deyimlerin sırasında yer alan kelime grupları birbirinden anlam renklerine göre ayrılır.\nÖrneğin: Uyıktau(uyumak) – köz ilindirüv(gözüne uyku almak) – köz şırımın aluv(az uyumak) – tuyak serippey uyıktau(çok uyumak) gibi anlamları verir. Eş anlamlı deyimlerin başında, adeta, manaca üstün\nolan kelimeler gelir. Mesela: renjüv(küsmek) – kamıgu(gamlı olmak) – naluv(kederlenmek) –\ntorıgu(dertlenmek) – kınjıluv(kırılmak) – jabıguv(üzülmek) – ökpelev(incinmek)vs. Bu kelimeler mana\nbakımından benzer deyimlerin esasını belirleyen kelimeler olabilir: moynına su ketüv(boynuna su gitmek,\nüzgün), jüzi sınık(kırılmış gibi), könili kulazuv(morali olmamak), janı keyüv(küsmek, üzülmek) gibi\ndeyimleri küsmek, incinmek, darılmak anlamlarını verir.\nSemantik alakalı deyimler arasından \"jolı boluv(şanslı olmak)\" anlamına gelen birkaç Kazakça deyimleri\nsıralıyoruz:\nAuzının salımı bar – kısmeti var\nBagı aşıluv – kısmetli olmak,talihli\nBagı var – talihli\nBasınan kün, ayagınan ay tuvuv- başına güneş, ayağına ay doğmak\nJuldızı jogarı – yıldızı yüksek\nKayıgı jelge örlev – kayığı rüzgarda yükselmek\nMandayının ırısı bes eli – alnının kısmeti beş kat\nNur jauıv – nur yağmak\nOnınan ay, solınan kün tuvuv – sağından ay, solundan güneş doğmak\nOrayı kelüv – fırsat olmak\nSati tüsiv – zamanı gelmek\nTası örge domalav – taşı yükseklere çıkmak\nKazakça dili ve Türk dilinde deyimler arasında anlam bakımından ortak olan deyimler vardır. Her iki\ndildeki, özellikle organ adı içeren deyimler arasında anlamca aynı olan deyimler yer almaktadır.\nKöz tanıs \"Göze aşina olan\", Köz körgen \"Birbirini tanıyan, tanıdık kimseler\", Köz üyrendi \"Vakıf\nolmak\" anlamlarındaki bu deyimler Türkiye Türkçesindeki \"göz aşinalığı\" (Birini zaman zamangörmekten\nileri gitmemiş olan tanıma)deyimleriyle anlam bakımından benzerlik göstermektedir.\nKözinin astımen qaradı \"Yüzüne bakmayarak başka bir yere bakmak\", Köz kıyığın saldı \"Göz ucuyla\nВестник КазНПУ им. Абая, серия«Филология», №3 (49), 2014 г. 46\nbakmak\", Köz kıyığımen karadı \"Bir kimsenin yüzüne bakmadan konuşmak\" anlamlarındaki deyimler\nTürkiye Türkçesindeki \"göz ucuyla bakmak ~ göz kuyruğuyla bakmak\" (Başını çevirmeden gözlerini\nyana çevirerek bakmak, sezdirmeden bakmak) deyimleriyle anlam bakımından benzerlik göstermektedirler.\nKöz jumdı \"Göz yummak\", Közi taydı \"Ölmek\" anlamlarındaki deyim Türkiye Türkçesindeki gözü sönmek ~ gözleri [gözü] kapanmak (a) Ölmek, b) Çok uykusu geldiğinden göz kapakları gevşeyip birbirine\nyaklaşmak) deyimleriyle aynı anlamı taşımaktadır.\nKözi tiydi \"Nazar değmek\" anlamındaki deyim Türkiye Türkçesindeki \"göz [nazar] değmek ~göze gelmek\" (Uğursuzluk, kötülük getirdiğine inanılan kıskanç ya da hayran bakışlar dolayısıyla fenabir duruma\ndüşmek) deyimleriyle aynı anlamı taşımaktadır.\"Göz değmek\" uğursuzluk, kötülük getirdiğine inanılan\nkıskanç veya hayran bakışlar dolayısıylakötü bir duruma düşmek olayının gözdeki kötü bir ışık enerjisi\nnedeniyle doğduğu bilinmektedir.\nBetinde kan-söl jok deyimi Türkçedeki \"Yüzü sapsarı kesilmek, yüzünde kan olmamak.\"deyiminin\naynısıdır.\nAnlamları aynı organ adları içeren deyimleri şöyle sıralayabiliriz: Betine küye jaguv. Bir insanın yanlışlarını yüzüne vurarak o insanın değerini düşürmek. Betine nur jügirüv. Yüzü nurlanmak, yüzü parlamak. Jüz bermev. Yüz vememek, ilgi göstermemek. Eki jüzdi. İki yüzlü, kişinin yüzüne bir türlü, arkasından bir türlü konuşmak. Jüzi aşık. Sıcak kanlı, yüzü açık. Jüzin avdaruv. Yüzünü başka tarafa çevirmek. Jagı karısuv. Çenesi kenetlenmek, sesi çıkmamak, susmak. Jagı soluv. Çenesi solmak, zayıflamak, incelmek. Arıstan jürekti. Cesaretli, aslan yürekli. Jüregi avzına kelüv. Yüregi ağzına gelmek. Jüregin sızdatuv.Yüreği sızlamak, canı acımak. Kabagın tüyüv. 1.Kızmak, hoşlanmamak, kaşlarını çatmak. 2. Korkutmak, dur işareti yapmak. Kolı kıska. Eli dar, fakir, yoksul. Bu deyimler Kazak ve Türk dilleri arasındaki ortak leksik bağların ispatını bir anlamda sağlamıştır.\nÖrnekler çoğaltılabilir. Bir dilde kullanılan söz varlıkları o dilin kendi derinliklerinden çıkan kullanımlardır.\nSonuç olarak, deyimler bir milletin söz yaratma kudretinden doğar. Kelimelerin izdivacıyla kaynaşıp\nkalıplaşan her deyim, güzel ve hoş bir buluştur. Hayattaki her tecrübe, ince hayaller, güzel benzetmeler,\nçeşitli mecazlı söyleyişler ve nice söz ustalıkları küçücük bir deyimin yapısı içinde parıldar.\nGünümüz gençlerinin düşünceleri derin olmasına rağmen kelime hazinesi çok zayıftır. Bu yüzden yazılı\nedebiyatın sadece katlanmış sayfalarında kalmakta olan deyimlerimizi, milli şuura sahip her vatandaşın güzel\nifadelerinde yerleşmiş olmalarını arzu ederiz. Milli mühürümüzü taşıyan ve dil varlıklarımız olan deyimler,\nbizi kıvanç ve kaderde birbirimize bağlar.\nТүйіндеме: Ұлттардың тарихи байланысын, тіпті тілдерінің туыстығына меңзейтін лингвистикалық\nфактілердің жиынтығы, соның ішінде туыстық атауларға байланысты терминдер белгілі бір дәрежеде адамзат\nмәдениетінің ұзақ жылдардағы дамуының нәтижесі және қоғамның әлеуметтік құрылымын айғақтайтын жүйе\nболып табылады. Шетел тілін үйрету – ол тек грамматикалық құрылымдармен таныстыру немесе базалық\nлексикалық бірліктерді жаттату ғана емес, сол халықтың мәдениетімен де жан-жақты таныстыру болмақ. Тіл –\nмәдениеттің айнасы, сондықтан белгілі бір тілді үйренуші студент, оқытылатын тіл елінің мәдениетімен де\nтолықтай таныс болатыны сөзсіз. Қытай тілін үйрету барысында мәдениетаралық қарым-қатынас алдыңғы\nорынға шығады. Сондықтан отбасында немесе жанұяда қолданылатын туыстық атауларын меңгерту тілді\nүйретудегі негізгі мәселелердің бірі. Өйткені, қазақ үшін отбасы, бауыр, туыс ең алдыңғы орында тұратын өте\nмаңызды дүние.\nМақалада қазақ және қытай тілдеріндегі туыстық атауларын салыстыра отырып, олардың көне дәуірлердегі\nэтимологиясы жақсы сақталғандығын көруге болады. Екі елдің мәдениетінде де «қыз – жат жұрттық» ұғымы\nсақталып, отбасындағы билік, барлық мәселені шешуге тек ер-азаматтар араласатындығы аңғарылады. Тек\nқазақ, қытай тілінде ғана емес, көптеген халықта, славян, түркі халықтарында да әулеттік, отбасылық қарым-\nқатынасты танып, түсінуде туыстық атаулар маңызды рөл атқарады. Сондықтан да бүгінге дейін тілдердің ұзақ\nғасырлық тарихын зерттеуде, тарихи-этнографиялық зерттеулер жүргізуде туыстық атауларға байланысты\nтуған термин сөздер зерттеушілер қызығушылығын тудырып келеді. «Туыстық» концептісінің өзі тілдің\nәлемдік көрінісін суреттеуде айрықша орын алатындығы көптеген еңбектерде нақты талданып көрсетілген.\nТірек сөздер: туыстық атаулар термині, мәдениетаралық қарым-қатынас, қытай тілі, қазақ тілі.\nТірек сөздер: қытай тілі, қазақ тілі, мәдениетаралық қарым-қатынас, туыстық атаулар. Aннотация: Система терминов родства, понимаемая как своего рода \"совокупность лингвистических\nфактов, свидетельствующих об исторических связях народов, с одной стороны, и о возможностях языка, с\nдругой\"; результат длительного развития человеческой культуры и языка в целом и каждой национальной\nкультуры и языка в частности, представляет собой определенную систему, отражающую социальную структуру\nобщества. Терминол��гия родственных отношений того или иного языка - это прежде всего выражение\nязыковой ментальности и своего языкового образа внутреннего мира человека. Не нужно доказывать, что сам\nконцепт \"родства\" в языковой картине мире, сама система обозначения родства у разных народов, в том числе и\nу славянских, и у тюркских, представляют собой ценнейший источник для изучения форм родовых и брачно–\nсемейных отношений. Несмотря на более чем вековую историю исследования терминов родства, система\nтерминов родства различных языков остается объектом многочисленных историко-этнографических работ, так\nкак изучение терминов родства способствует более глубокому проникновению в суть социальных отношений\nна том или ином этапе человеческого развития. В данной статье делается попытка сопоставления и выявления\nсходств и различий терминов родства в двух разноструктурных языках. Современное состояние терминов\nродства во многих языках представляет собой картину, в которой постепенно происходит изменение\nтематического поля «родственные связи», и носят глобальный характер, которые отражаются во многих языках\nразвитых стран. Но основные наименования терминов родства сохранились. Таким образом, сравнивая\nтермины родства казахского и китайского языков, можно сказать, что этимологически во всех двух языках сох-\nранились следы древних представлений о семейных отношениях, когда невесты «входили» в новую семью из\nниоткуда. Следует отметить, что как в китайской культуре, так и в казахской культуре, более ярко проявляются\nпредставления о том, что семья, семейное имя переходят по мужской линии, что дочери уходят из семьи после\nзамужества, становятся чужими для своих родителей, что родители жены тоже чужие, они отдали свою дочь в\nновую семью и связь между ними стала второстепенной по сравнению с ее новой семьей, семьей мужа.\nКлючевые слова: термины родства, номинация, межкультурная коммуникация, китайский язык, казахский\nязык. Abstract: The terminology system of cognates is defined on the one hand as a whole array of linguistic facts that\nillustrate historical ties of nations. On the other hand, it displays a wide range of possibilities that a language\nencompasses. Thus the terminology system of cognates is an outcome of a long-continued evolution of a general human\nculture and language, and of every single language and culture as well, being a certain system that reflects the social\nstrata of a society. The terminology of relative ties of a particular language is firstly an illustration and essence of\nmentality and language identity of a human being. It is not needed to prove that the concept of \"kinship\" itself, in the\nlanguage picture of the world , the system of denotation kinship itself among different nations , including Slavic and\nTurkic, are the most valuable source for the study of kin and marriage relationships . Despite more than a century\nhistory of research kinship terms, the system of kinship terms of different languages remains the object of different\nВестник КазНПУ им. Абая, серия«Филология», №3 (49), 2014 г. 48\nhistorical and ethnographic works, because the study of kinship terms promotes deeper penetration into the essence of\nsocial relations in a particular stage of human development. This article presents an attempt to contrast the terminology\nof cognates of two languages with various structures and find out similarities and differences.\nKeywords: kinship terms, nomination, intercultural communication, Chinese, Kazakh language.\nИзучение иностранного языка – это не только знакомство с грамматическими конструкциями и\nзаучивание наизусть определенного количества базовых лексических единиц, но и знакомство с\nиноязычной культурой. Язык – это зеркало культуры, изучая иностранный язык, студент невольно\nзнакомится с культурой страны изучаемого языка. Кроме того, в течение всего учебного года\nстуденты сталкиваются с различными праздниками, народными традициями. В Казахстане знакомят-\nся с такими национальными праздниками как Наурыз, Курбан айт, и, конечно же, национальной\nказахской кухней. Приезжая в Китай, студенты знакомятся с Праздником Весны или как его обычно\nназывают, Новым годом по лунному календарю, Праздником фонарей и т. д. Исследователи часто\nберут для анализа явления, которые присутствуют в одной культуре и полностью отсутствуют в\nдругой, многие лексемы, понятия сразу становятся лакунами для другой культуры.\nСуществуют также празднования, связанные не с календарными датами, а с циклом жизни\nчеловека. В жизни каждого человека существуют критические, переломные, рубежные точки. Таких\nосновных точек можно выделить три: рождение, свадьба и смерть. С каждой из них был связан\nопределенный – так называемый переходный ритуал, знаменующий собой переход человека в новый\nбытийный (жизнь - не жизнь), возрастной (ребенок, молодой человек, женатый, соответственно –\nполноправный человек, старик), а соответственно – социальный, общественный статус. В учебниках\nпо китайскому языку как иностранному, по казахскому языку и в практике межкультурной\nкоммуникации можно встретить либо упоминание, либо небольшой урок, посвященный праздно-\nванию дня рождения человека, в то время как свадьба и похороны остаются без какого-либо\nупоминания. А ведь это одни из самых древних традиций в культуре каждого народа и одни из самых\nустойчивых. Многие еще языческие элементы свадебного или похоронного обряда сейчас уже не\nосознаются как таковые. Мы знаем множество примет, связанных с этими событиями, но не\nосознаем, что этим поверьям несколько сот лет. Свадебный обряд имеет очень долгую историю, он\nформировался на протяжении веков, накапливая в себя культурный опыт народа, он донес до наших\nдней обычаи и верования, сложившиеся еще во времена язычества, символику наших далеких\nпредков мы используем и по сей день. Даже элементы современного свадебного одеяния имеют\nмноговековую историю. В результате свадебной церемонии из представителей двух семей\nскладывается новая семья, между членами новой семьи и семьями, в которых они выросли,\nвозникают новые родственные отношения, имеющие в языке особые наименования. И не нужно\nдоказывать, что сам концепт \"родства\" в языковой картине мире, сама система обозначения родства у\nразных народов, в том числе и у славянских, и у тю��кских, представляют собой ценнейший источник\nдля изучения форм родовых и брачно–семейных отношений. Семья как социальный институт\nдемонстрирует триединое отношение «супружество – родительство – родство» и обеспечивает\nвоспроизводство населения, преемственность семейных поколений, социализацию детей, поддержа-\nние существования членов семьи. Межкультурная семейная коммуникация обладает основными\nпризнаками стандартного общения в монокультурной семье, вытекающими из специфики феномена\nсемьи как малой группы и социального института, и вместе с тем обладает рядом специфических\nособенностей. Комбинация межличностного и группового общения, реализуемая через такие\nпеременные, как состав семьи, брачный возраст, пол брачующихся, количество сожительствующих\nсупругов и т. д., специфична в разных культурах и находит свое отражение на уровне языка, в\nчастности в сложной системе терминологии родства. Во многих культурах имеются наименования\nнескольких степеней родства. Если у тюркских народов принято знать семь поколений, то у\nнекоторых народов, например, китайцам следует знать до девяти поколений своего рода. Отдельные\nнаименования имеют бабушка и дедушка по линии отца и по линии матери, старший и младший\nбратья, старшая и младшая сестры, невестки (жены старшего и младшего братьев), зятья (мужья\nстаршей и младшей сестер), внуки по линии сына и линии дочери и т.д. Всего учеными выделено 274\nкитайских терминов родства, причем и эта сложнейшая система существенно разнится в зависимости\nот того, употребляются ли они в разговорной или письменной речи, в межличностном или групповом\nсемейном общении.\nСемья для казаха понятие святое. Рождаясь и воспитываясь в семье, ребенок впитывает все, что\nприсуще этому дому. Повзрослев человек, создает семью и передает полученное им воспитание\nАбай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №3 (49), 2014 ж. 49\nсвоим детям. Именно поэтому воспитанию детей в казахских семьях уделялось большое значение.\nОсобые взаимоотношения внутри членов семьи были выработаны вековыми традициями народа. Эти\nтрадиции позволили казахскому народу пережить века и сохраниться как единому национальному\nобразованию.\n«Бауырым»(букв. моя печень) так казахи называют родного человека. Казахи считают, что за\nродственные чувства «отвечает» в организме человека именно печень. Именно оно якобы\n«переживает» и болит за родственников.\n«Аға»- это и родной и двоюродный старший брат и дядя.","id":"<urn:uuid:73ac78e5-0e2a-430a-9ade-91e2a5ec63ad>","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"http:\/\/emirb.org\/habarshi-vestnik-v3.html?page=9","date":"2019-09-18T13:54:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514573289.83\/warc\/CC-MAIN-20190918131429-20190918153429-00309.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.3680103123,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.3680103123188019, \"tur_Latn_score\": 0.09706954658031464, \"azj_Latn_score\": 0.0755615085363388, \"rue_Cyrl_score\": 0.05578586459159851, \"crh_Latn_score\": 0.05196110159158707, \"tly_Latn_score\": 0.042634446173906326, \"gag_Latn_score\": 0.04230692982673645, \"kaz_Cyrl_score\": 0.023264452815055847, \"tuk_Latn_score\": 0.01623685657978058, \"rus_Cyrl_score\": 0.01544998213648796, \"tat_Latn_score\": 0.014171955175697803}","num_words":3072,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.366,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"1 2 Қазақстан Республикасы Түрік этномәдени орталығының халықаралық басылымы 2 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 \"Ахыска\" KAZAKİSTAN-2050 STRATEJİSİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMET TOPLANTISI DÜZENLENDİ 14 Şubat'ta Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in başkanlığında Bakanlar Kurulu, eyalet valileri, MB Başkanı, büyük devlet şirketleri başkanlarının katılımıyla düzenlenen toplantıda Nursultan Nazarbayev yaptığı konuşmada, dünya pazarlarında yaşanan istikrarsızlığa rağmen Kazak ekonomisinde %6 büyüme sağlandığını dile getirdi. 21 Şubat 2014 sayı: 8 (505) 8. Sayfa З. Касанов с министром по делам ЕС Мевлютом Чавушоглу С вице-премьером Турции Эмруллой Ишлером DATÜB İSTİŞARE TOPLANTISINI İSTANBUL'DA YAPTI TÜRKİYE BURSLARI DUYURUSU... 9. Sayfa Türkiye Bursları LİSANS başvuruları 2014 Nisan ve Mayıs ayında yapılacaktır. Прием заявок для поступающих в университеты на бакалавриат по программе «Стипендии Турции» будет производиться в апреле и мае 2014 года. Стр. 5 DATÜB AMERİKA'DA AHISKALILARI ZİYARET ETTİ Türkiye Bursları LİSANSÜSTÜ başvuruları 2014 Mart ayında yapılacaktır. Прием заявок для поступающих в университеты в магистратуру и докторантуру по программе «Стипендии Турции» будет производиться в марте 2014 года. З.Касанов с министром внутренних дел Турции Эфканом Ала 9. Sayfa Уверенные шаги в будущее Стр. 7 Kazakistan'ın Almatı şehrinde faaliyet gösteren Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği kimsesiz ve engelli çocuklara gıda ve giyim yardımında bulundu. Yardım organizasyonuna Almatı Başkonsolosluğu'nun yanı sıra bazı Türk firmaları ve ev kadınları da aktif destek verdi. Almatı Başkonsolosu Suphi Atan ve Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği'ne bağlı bir grup hayırsever Türk kadınları şehirde bulunan ve 0-6 yaş arası çocukların yaşadığı kimseniz ve engelli çocukları yaptıkları yardımlarla mutlu etti. 6. Sayfa Стр. 13 В г.УстьКаменогорске стартовала республиканская патриотическая акция «Мәңгілік Ел», которая в течение года пройдет по всему Казахстану. В Восточно-Казахстанской области стартовала Республиканская патриотическая акция в поддержку национальной идеи «Мəњгiлiк Ел» В Genel olarak Hükümetin çalışmalarını olumlu değerlendiren Nazarbayev Kasım 2013'te verdiği 33 talimatın sadece 11'inin tamamen yerine getirildiğini bildirdi. Kayıt dışı ekonomi, kamu-özel sektör ortaklığı, tarım sektörü ile birçok konuda gerekli çalışmaların hala yapılmadığına dikkat çeken Nazarbayev Ulusa Seslenişi'nde belirlediği 7 somut hedefe bu yıl içerisinde ulaşılması gerektiğini vurguladı. Geçtiğimiz günlerde ülkede yapılan devalüasyona değinen Cumhurbaşkanı, bunun sayesinde %6 oranında ekonomik büyüme sağlanacağını dile getirdi. Spekülasyonlara izin verilmemesi gerektiğini belirtti. Nursultan Nazarbayev, temel gıda ürünleri, akaryakıt ve ilaç fiyatlarına zam yapılmaması yönünde Hükümetin gerekli önlemleri almasına ilişkin talimatlar verdi. KOBİ'ler başta olmak üzere girişimcileri desteklemek amacıyla sistemli uygulamalara geçilmesi gerektiğini belirten Cumhurbaşkanı 2014 ve 2015 yıllarında işletmelere kredi olarak verilmek üzere Ulusal Fon'dan 1 trilyon tenge tahsis edilmesine ilişkin görev verdi. Nazarbayev şöyle konuştu: \"İlk olarak, krediler imalat sanayi projeleri için KOBİ'lere verilsin. İkinci olarak, yabancı sermaye iştiraki ile gerçekleştirilen projeler dahil sanayileşme programı kapsamında uygulanan öncelikli projeler için verilsin. Tahsis edilecek para sadece üretimde kullanılacak\". Kredileme işlemlerinin saydam olmasını Başbakan ve MB Başkanının denetlemesini isteyen Nazarbayev, aynı zamanda lisans ve bürokratik prosedürlerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti. Orta vadede enflasyonun %3-4 düzeyinde kalması için Merkez Bankasını, enflasyonun kontrol altına alınması ile ilgili önerilerini 15 Mart 2014 tarihine kadar sunmakla görevlendirdi. Cumhurbaşkanı ülkedeki yatırım koşullarının iyileştirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Yabancı sermayenin imalat, hizmet ve tarım sektörüne akışını sağlamak için elverişli koşulların oluşturulması gerektiğini vurgulayan Nazarbayev yabancı işgücü çalıştırma prosedürlerinin de geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Gümrük işlemlerinin de kolaylaştırılması yönünde bir takım tedbirlerin alınmasını istedi. Nursultan Nazarbayev Hükümetin 1 Mayıs 2014 tarihine kadar dış ticaret işlemlerinin azaltılmasına dair önerilerini sunmakla görevlendirdi. Yüklerin ülke sınırlarından geçiş süresinin 3 günü aşmaması gerektiğinin altını çizdi. Nazarbayev, 1 Mayıs'a kadar ilgili komisyon da kurularak yatırımcılar için yeni teşviklerle ilgili önerilerin sunulmasını istedi. Cumhurbaşkanı \"Yabancı ve yerli yatırımcıları çekmek için Hükümetin net bir planı olmalıdır. Öncelikli sektörlerin her biri için en iyi çok uluslu şirketler belirlenerek bunları çekmek için belli bir strateji belirlenmelidir. Hükümet, petrol, gaz ve madencilik ekipmanları ve tarım makineleri üretiminde başta gelen şirketlerle çalışmaya başlasın. Ayrıca, üretim yapmaya hazır yatırımcıları tespit etmeli, bunlara her türlü desteği sağlamalıyız\" dedi. (akorda.kz) акции приняло участие более 3-х тысяч представителей трудовых коллективов, этнокультурных объединений, ветеранов и студентов города. Открыли форумэстафету аким ВосточноКазахстанской области Бердибек Сапарбаев и заместитель Председателя – заведующий Секретариатом Ассамблеи народа Казахстана Ералы Тугжанов. Зухра Саяпова и др. В своих выступлениях участники подчеркнули судьбоносное значение Послания Главы государства, Лидера Нации Н.А. Назарбаева: «Казахстанский путь – 2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее», Для участия в мероприятии в Усть-Каменогорск приехали заслуженные деятели Казахстана – известный писатель Олжас Сулейменов, актер театра и кино, режиссер, Асанали Ашимов, первый казахстанский космонавт Токтар Аубакиров, депутаты Парламента РК Талгатбек Абайдильдин, Сергей Плотников, Светлана Ферхо, отметили, что процветание страны зависит от единства и сплоченности всего народа Казахстана, символом и воплощением которого является национальная идея «Мәңгілік Ел». В рамках акции была презентована Книга пожеланий народа Казахстана в патриотический акт «Мәңгілік Ел». Первыми удостоились сделать запись в книге Олжас Сулейменов и Асанали Ашимов. Далее книга соберет пожелания каждого региона страны. В нее будут вписаны слова поддержки общенациональной идее, призывающие к единству, патриотизму и консолидации народа Казахстана. В ходе акции акиматом области были подписаны меморандумы «О сотрудничестве в рамках государственночастного партнерства по социальной ответственности бизнеса» с предприятиями АО «Ульбинский металлургический завод», АО «Казцинк» и АО «Усть-Каменогорский титано-магниевый комбинат». Меморандумы предусматривают мероприятия в области медицинского обслуживания, образования, культуры, благотворительности и оказания помощи общественным организациям. Общая сумма соглашений о взаимном сотрудничестве составила более 3 млрд. тенге. В рамках патриотической акции состоялись выступления звезд казахстанской эстрады, концертные номера творческих коллективов и известных исполнителей области. Торжественное мероприятие завершилось единым исполнением Государственного Гимна Казахстана. 3 4 №8 \"Ахыска\" 3 Toplantının açılışını yapan Büyükelçi Canseyit Tüymebaev, Kazak ve Türk bilim adamlarının kültür alanındaki karşılıklı etkileşimin önemini belirterek, ortak araştırma ve projelerin yapılması gerektiğini vurguladı. Toplantı çerçevesinde, Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in seçkin eserleri dahil olmak üzere, Türk diline çevirisi yapılan kitapların sergilendiği ve Kazakistan'ın bağımsızlık yıllarındaki başarıları üzerine bir fotoğraf sergisinin düzenlendiği bildirildi. Türkiye, Turizmden Günlük 88,5 Milyon Dolar Kazandı Tarihiyle, iklimiyle, deniz ve güneşiyle ve kaliteli turistik tesisleriyle ilgi çeken Türkiye'ye gelen turist ve buna orantılı olarak sektörden elde edilen gelir her geçen yıl artıyor. AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin turizm geliri geçen yıl ilk kez 30 milyar doları aşarak 32 milyar 310 milyon 424 bin dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam Türkiye'ye geçen yıl turizm sektöründen günlük olarak ortalama 88,5 milyon dolar, saatte ise yaklaşık 3,7 milyon dolar döviz girişi olduğuna işaret ediyor. dolar, 2011 yılında 28 milyar 115 milyon 694 bin dolar, 2012 yılında da 29 milyar 7 milyon 3 bin dolar oldu. FİYATLAR ARTABİLİR Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık, bu yıl sektörde geçen yıla göre yüzde 5-8 arasında bir büyüme beklediklerini söyledi. Döviz kurundaki artış ne- bilir» diye konuştu. Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Başkanı Ali Kızıldağ ise 2014 yılında sektörde çok büyük bir artış beklemediğini, sektördeki büyümenin 2013 yılına göre yüzde 5 civarında olabileceğini kaydetti. İtalya, Portekiz, İspanya gibi rakip ülkelerin ekonomik sıkıntıları nedeniyle son yıllarda ciddi promosyonlar yaptıklarını, bunun da Türkiye'yi olumsuz etkilediğini ifade eden Kızıldağ, şöyle konuştu: «Fiyat konusunda Avrupa ülkelerine göre Türkiye çok avantajlı bir destinasyondu, fakat rakip ülkelerin son yıllardaki dampinglerinden dolayı Avrupa pazarları da bizim rakamlarımıza geldi. Çok ciddi bir rekabet var. 20122013 yılında Rus pazarından ALMATI VALİLİĞİ: YAPAY FİYAT ARTIŞLARINA İZİN VERİLMEYECEK Almatı Valiliğinden yapılan açıklamada, Almatı Valisi Ahmetcan Yesimov başkanlığında gerçekleşen toplantıda Almatı sakinlerinin, devalüasyon bahane edilerek spekülatif fiyat artışlarına dair vakaları semt idarelerinin websitelerinde bildirebilecekleri açıklandı. Valilik tarafından kurulan özel grupların durumu denetlemek üzere Almatı pazarlarını ve satış noktalarını gezdikleri bildirildi. Bazı büyük mağazaların, toptan satış yerlerinin ve benzin istasyonlarının herhangi bir gerekçe olmadan faaliyetini durdurdukları tespit edildi. Ürünlerin müşterilere sınırlı miktarda veya uçuk fiyatla satıldığı vakaların da yaşandığı bildirildi. Pazarların her gün tetkik edilmesini isteyen Almatı Valisi Ahmetcan Yesimov, ilk olarak ekmek, ilaç ve sıvı yakıt fiyatlarının kontrol altına alınması gerektiğini vurguladı. (zakon.kz) deniyle fiyatların artabileceğini kaydeden Ayık, «Kurdaki artış Türkiye'yi yurtdışında ucuzlatıyor, fakat iç pazarda sıkıntı yaratabilir. Kur nedeniyle tatil fiyatları bir miktar artabilir, bu da iç pazarı olumsuz etkileye- [email protected] №8 \"Ахыска\" 2013-2014 Eğitim Öğretim Yılı yaklaşık iki aylık Hızlandırılmış Kış Dönemi Türkiye Türkçesi Kursunu başarıyla tamamlayan ve sertifika almaya hak kazanan 15 Temel Kur 23 de Orta Kurdan olmak üzere toplam 38 kursiyere sertifikaları Almatı Başkonsolosu Suphi Atan'ın da katılımıyla düzenlenen törende verildi. Yunanistan'a çıkışlarda yüzde 68 civarında, İspanya'ya yüzde 40'ın üzerinde bir artış olmuş. Bizim turist aldığımız destinasyonlardan İspanya, Yunanistan, Portekiz gibi ülkelerde ciddi ilgi var.» 9 Aralık 2013-14 Şubat 2014 tarihleri arasında düzenlenen 240 saatlik Türkiye Türkçesi Kursunun T.C. Almatı Başkonsolosluğu ve T.C. Astana Eğitim Müşavirliği işbirliğiyle düzenlenen sertifika töreni, Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi'nde gerçekleştirildi. Törene Almatı Başkonsolosu Suphi ATAN, Astana Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Galip ESMER, Muavin Konsolos Z. Başak BUĞDAYCI AĞAOĞLU, TÜTEM personeli, basın mensupları ve öğrenciler katıldı. Bir Türkiye Türkçesi Kursu Sertifika Töreninde daha bu toprakların çok güzel insanlarıyla bir arada olma mutluluğunu hiçbir kelimenin ifade edemeyeceğini belirterek açılış konuşmasına başlayan Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi MERKEZ BANKASI SPEKÜLATÖRLERİ CEZALANDIRACAK Kazakistan Merkez Bankası, döviz bürolarının döviz işlemlerinde ABD doları ve Euro alış kuru ile satış kuru arasında uygulanabilecek farka kısıtlama getirdi. Döviz spekülasyonlarını engellemek amacıyla alınan kararda, doların alış ve satış kurları arasındaki farkın 2 tengeyi, euro kurunda ise 3 tengeyi aşmaması talep ediliyor. Merkez Bankasının bu kararı 11 Şubat 2014'ten itibaren 31 Aralık 2014'e kadar geçerli olacaktır. 10 YILLIK GELİR Verilere göre Türkiye'ye son 10 yılda (2004-2013), nüfusunun 4 katına yakın yaklaşık 302,6 milyon ziyaretçiyi ağırladı. Türkiye'nin aynı dönemdeki toplam turizm geliri de 241 milyar 778 milyon 836 bin dolar olarak hesaplandı. Türkiye'nin turizm geliri 2004 yılında 17 milyar 76 milyon 609 bin dolar, 2005 yılında 20 milyar 322 milyon 111 bin dolar, 2006 yılında 18 milyar 593 milyon 950 bin dolar, 2007 yılında 20 milyar 942 milyon 501 bin dolar, 2008 yılında 25 milyar 415 milyon 67 bin dolar, 2009 yılında 25 milyar 64 milyon 481 bin dolar, 2010 yılında 24 milyar 930 milyon 996 bin 21 ôåâðàëÿ 2014 KAZAKİSTAN İLE TÜRKİYE KÜLTÜREL VE BİLİMSEL İŞBİRLİĞİNİ ARTIRACAK (Kazinform.kz) «Bacasız sanayi» olarak da adlandırılan turizmden Türkiye'ye geçen yıl günlük yaklaşık 88,5 milyon dolar girdi. Yabancı sermaye ve cari açıkla ilgili dalgalanmaların yaşandığı ortamda «bacasız sanayi» olarak da adlandırılan turizm, Türkiye'ye geçen yıl günlük yaklaşık 88,5 milyon dolar girdi sağladı. 4 Kazakistan'ın Ankara Büyükelçiliği basın müşavirliği, büyükelçilikte yapılan yuvarlak masa toplantısında, Kazakistan ile Türkiye arasındaki sosyo-kültürel ve bilimsel işbirliğinin geleceği, ayrıca \"Kazakistan2050\" Stratejisi kapsamında iki ülkenin güncel konularının ele alındığını bildirdi. BAŞBAKAN ET İHRACATININ ARTIRILMASINA İLİŞKİN TALİMAT VERDİ 18 Şubat'ta Başbakan Serik Ahmetov başkanlığında gerçekleşen Bakanlar Kurulu toplantısında 2011-2015 döneminde büyükbaş hayvan eti ihracatını artırmak amacıyla hazırlanan planın uygulanması ile ilgili konular ele alındı. Toplantının açılış konuşmasını yapan Başbakan, \"Amacımız, Kazakistan'ın bölgenin en büyük tarım ürünleri ihracatçıları arasına girmesidir.\" şeklinde konuştu. Konu ile ilgili raporunu sunan Tarım Bakanı Asıljan Mamıtbekov, son iki ay içerisinde tarımsal işletmelerde büyükbaş hayvan sayısı %15 artış gösterirken, çiftliklerde bu oranın %20'ye ulaşarak, inek sayısının %26 arttığını bildirdi. Ayrıca, hayvancılıkta yeni sübvansiyon uygulamaları hakkında bilgi veren Bakan şöyle konuştu: \"Çiftlikleri teşvik etmek amacıyla büyükbaş hayvan için verilen sübvansiyon miktarı yükseltilerek damızlık dana başına 18 bin tengeye çıkarıldı. Buna ilaveten yerel damızlık büyükbaş hayvan satın alınırken verilen sübvansiyon tutarı 118 bin tengeden 154 bin tengeye yükseltildi.\" Başbakan Serik Ahmetov et ihracatının attırılmasına yönelik çalışmalarda başarının büyük ölçüde yerel yürütme organlarının yöneticilerine bağlı olduğunu belirterek, bazı eyalet valilerinin dikkatini, program kapsamında yapılan işlerin gidişatını kontrol etmeyen kırsal yerleşim merkezlerindeki yöneticilerin mesleki yeterliliğine ilişkin konuya çekti. 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] Öte yandan, döviz bürolarında döviz bulunması halinde müşterilerin döviz değiştirme talebini reddetmeleri yasaklandı. Merkez Bankası, bu kararı ihlal edecek döviz bürolarına yasa ile öngörülen yaptırımları uygulayacağını bildirdi. MB şubelerine bölgelerdeki durumu kontrol altına almaları için talimat verildi. (kapital.kz) Müdürü A. Zeki ALPTEKİN, «Dil bir köprüdür. TÜTEM olarak Kazakistan ve Türkiye arasındaki dostluk köprülerinden biri olmanın mutluluğunu duyuyoruz. Kazaklar ve Türkiye Türkleri ile Kazakça ve Türkiye Türkçesi arasındaki ortak noktaları, kültürel benzerlikleri görerek, yaşayarak öğrenmek de ayrı bir mutluluk. Gayretleriniz neticesinde başarılı olup bu sertifikaları almaya hak ettiğiniz için hepinizi kutluyorum.» diyerek devam etti. Öğretmenliğinin en güzel yıllarının bu topraklarda -Astana'da ve Almatı'dageçtiğini belirterek sözlerine son verdi. Kursu başarıyla tamamlayan kursiyerlere yönelik bir diğer konuşma Astana Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Galip ESMER tarafından yapıldı. Kurs sonunda sertifika almaya hak kazananları tebrik eden Galip ESMER, iki ülke arasında dostluğun pekişmesinde büyük rol oynayan Türkçe dil kurslarının devam etmesini arzuladığını vurguladı. Törende konuşma yapan Almatı Başkonsolosu Suphi ATAN ise Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi'nin sertifika alan ve alamayan tüm kursiyerlerini tebrik ederek başladığı konuşmalarına, öğrenciler tarafından Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi'ni ikinci adresleri olarak görmelerini istedikle- rini, kapılarının kursiyerlere daima açık olduğunu, Türkçeyi unutmayarak ilerletmeleri gerektiğini söyleyerek devam etti. Başta kültür ve tarih bakımından olmak üzere birçok ortak noktaya sahip, büyük bir hızla gelişen Kazakistan ve Türkiye arasındaki dostluğun gelişmesinde bu tür kursların büyük bir öneme sahip olduğunu, iki devletin yakınlaşması için büyük rol oynadığını da eklediler. TÜTEM'de Türkçe öğrenimi alacak öğrenciler için kısa sürede her seviyede dil becerisini geliştirecek bir program uygulandığını, öğrencilerin bu doğrultuda yoğunlaştırılmış bir eğitim aldıklarını, öğrencilerin de sınavları başarıyla geçip bu belgeleri almayı hak ettiklerini belirterek Türkçelerini daha da geliştirmeleri ümitlerini ve öğrencilerin başarılarının devam etmesi temennilerini de sundular. Almatı Başkonsolosu Suphi ATAN, «Bir haftalık aranın ardından hafta içi sabah ve hafta sonu olmak üzere iki temel C kuruyla Türkçe kursları devam edecektir. Türkçe öğrenmek isteyen diğer öğrencilerimizi de aramızda görmekten büyük mutluluk duyacağız. Tekrardan sizleri kutluyorum.» diyerek konuşmalarını sonlandırdı. Konuşmaların ardından kursiyerlerden Türkçe olarak duygu ve düşünceleri alınarak sertifikaları verildi. Ardından törende kursiyerler tarafından mini bir Sazsınay dinletisi, halk danslarından örnekler sunuldu; Türkçe ve Kazakça şarkılar seslendirildi. Verilen ikramla devam eden sertifika töreni kursiyerlerle çekilen toplu hatıra fotoğraflarının ardından son buldu. Türkiye Türkçesi kurslarını başarıyla bitiren öğrencilerin sertifika aldıkları andaki sevinçleri de gözlerden kaçmadı. 5 6 №8 \"Ахыска\" Очень много белых пятен до сих пор остается в истории депортации турокахыска из Грузии в ноябре 1944 года. Так как в этом году исполняется ровно 70 лет со дня депортации, республиканский Турецкий этнокультурный центр «Ахыска» объявил 2014 год годом почтения памяти всех людей, которые стали жертвами этого насилия. Во всех районах и областях нашей республики проводятся и будут проводиться мероприятия, посвященные этому событию. В Енбекшиказахском районе Алматинской области была организована и проведена встреча за круглым столом. Инициатором мероприятия был Васип Юсупович Исмаилов. Встреча прошла в его небольшом кафе. Туда была приглашена Шара Ибрашева – кандидат исторических наук, которая долгое время работала над диссертацией на тему «Турки-ахыска в Казахстане». Заседание начал Ибрагим Безгунович Алиев – председатель Турецкого этнокультурного центра «Ахыска» Енбекшиказахского района: - Разрешите поприветствовать всех от имени филиала Турецкого этнокультурного центра «Ахыска» Енбекшиказахского района. Немного предисловия для сегодняшней темы. Тюркский мир внес большой вклад в развитие истории человечества и оставил большой след во всемирной истории. Судьба так распорядилась, что наша диаспора, спустя много веков, вернулась на историческую родину своих предков. Мы знаем, что тюрки занимали территорию от Каспия до Алтая. Для тех, кто не знает прошлого, и будущее будет извилистым. Обязанность каждого представителя диаспоры и гражданина знать историю. Нам приятно, что изучением истории нашего народа, нашей диаспоры заинтересовался представитель другой нации, так как нам очень важно знать мнение и взгляд со стороны других этносов. Недавно в городе Алматы прошло мероприятие, где присутствовало много гостей, в том числе и наша уважаемая Шара с нами взглядом на свою работу, также нам будут интересны факты из диссертации. Но сначала мне бы хотелось представить и поприветствовать всех присутствующих гостей. Среди них есть председатели ТЭКЦ сел, районов, директора школ, учителя, наши активисты: Васип Юсупович Исмаилов – доктор сельскохозяйственных наук; Закир Багадырович Чулагов – доктор медицинских наук; Рафик Халилович Наргилов – заслуженный тренер по борьбе; Софья Абдуллаевна Кошиева - завуч школы с. Ташкенсаз, преподаватель казахского языка; Зульфия Исламовна Раджабова – директор школы в селе Оректе, также она является руково- приниматели и активисты: Мурат Лазгиев, Хамза Бакиров, наш имам Юсуф Алиев, а также преподаватели: Диля Шарафатдиновна Ломанова, Назгуль Жумахановна Чижимбетова, Ламара Абузаровна Тагаева. После приветствий и знакомства председатель Турецкого этнокультурного центра «Ахыска» Енбекшиказахского района Ибрагим Алиев предоставил слово Васипу Юсуповичу Исмаилову: - Уважаемая Шара ханым, разрешите выразить вам свою благодарность за то, что нашли время для этой встречи. Нам хотелось бы поближе познакомиться с вашей диссертацией, так как она каса- ется непосредственно нашей диаспоры. Сегодня наша Республика Казахстан идет большими шагами вперед за счет того, что у нас, у народа Казахстана, есть взаимопонимание, согласие и единство. Это было подчеркнуто и в ежегодном Послании нашего Президента Нурсултана Абишевича Назарбаева. Те задачи в Послании, которые поставил перед народом наш Президент, можно выполнить, только если мы все будем сплоченными. Уважаемая Шара ханым, мы думаем, что вы на этом не остановитесь и опубликуете еще много материалов об истории нашего народа. С ответным словом выступила гостья – Шара Ибрашева: - Я очень вам благодарна за приглашение. Я всегда от- 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] 5 6 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 того, как наша Республика Казахстан не стала независимым государством, никто не говорил и не знал ничего об этносах, которые проживают в нашей стране. Только после признания Казахстана суверенным государством у всех народностей, проживающих на этой земле, появились возможности развивать свою культуру, обычаи, традиции и свой язык. О депортации в 1944 году было много сказано и можно еще много говорить. На написание этой работы у меня ушло 8 лет. Было очень много сложностей, возникало много вопросов. В написании своей диссертации я использовала много архивных материалов, также я обращалась ко многим людям, которые уже успели выпустить свои какие- либо публикации на эту тему. В результате исследований мне в руки попались письмапереговоры между Сталиным и Берией. Из этих писем было ясно то, что депортация всего мусульманского населения с территории Грузии была продумана изначально. Весь мусульманский народ должен покинуть Грузию окончательно и безвозвратно. Берией также передавалась Сталину ложная информация о том, что, мол, турки и азербайджанцы бунтуют в Грузии. Ссылаясь на эту информацию, Сталин приказал немедленно депортировать весь мусульманский народ. После выступления Шары Ибрашевой было обсуждено еще много вопросов, непосредственно касающихся ее диссертации. Все присутствующие получили огромное удовольствие от этой \"Ахыска\" Ziyaret sırasında kimsesiz ve engelli çocuklarla tek tek ilgilenen Başkonsolos Atan ve hayırsever Türk kadınları beraberlerinde getirdikleri çeşitli hediyeler ile çocukları sevindirirken; aynı zamanda çocukların istek ve ihtiyaçları konusunda yetkililerden bilgi aldı. Yapılan yardımın son derece anlamlı olduğunu ifade eden Başkonsolos Suphi Atan, Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği'ne bu davranıştan dolayı çok teşekkür etti. Kazakistan'ın Almatı şehrinde faaliyet gösteren Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği kimsesiz ve engelli çocuklara gıda ve giyim yardımında bulundu. Yardım organizasyonuna Almatı Başkonsolosluğu'nun yanı sıra bazı Türk firmaları ve ev kadınları da aktif destek verdi. Almatı Başkonsolosu Suphi Atan ve Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği'ne bağlı bir grup hayırsever Türk kadınları şehirde bulunan ve 0-6 yaş arası çocukların yaşadığı kimseniz ve engelli çocukları yaptıkları yardımlarla mutlu etti. Hıfzıye Kavak: Onların durumuna acımayalım, yardım elimizi uzatalım Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği Başkanı Hıfzıye Kavak gazetemize yaptığı açıklamada Kazakistan'da yaşayan bütün Türk kadınlarına seslenerek: \"Bu çocukların durumlarına sadece acımayalım; bu çocuklara yardım elinizi uzatın.\" çağrısında bulundu. Ziyaret sırasında zaman zaman duygusal anlar da yaşandı. Öksüz ve yetimlere sahip çıkmanın büyük bir erdemlik olduğunu vurgulayan Kavak: \"Dünyanın en büyük sevgilerinden olan anne ve baba sevgisinden mahrum büyüyen bu çocuklarımıza sahip çıkmak, en büyük görevimiz olmalıdır. dedi. Kazakistan-Türk Kadınlar Topluluğu Derneği'nin yeni bir dernek olduğunu ifade eden Hıfzıye Kavak, bu çocuklara sahip çıkan, el uzatan bütün hayırseverlere teşekkür etti. Ziyarete katılan hayırsever Türk kadınlarından Leyla Çelik, ise kimsesiz ve engelli çocuklara yardım eli uzatmanın insanlara huzur verdiğini ve atılan bu küçük adımlarla ilerde daha büyük yardımlar yapacaklarını söyledi. Hamzayeva: Herkes bu çocuklara sahip çıkmıyor Ибрашева. Было объявлено, что Шара ханым защитила кандидатскую диссертацию на тему «Турки-ахыска в Казахстане». Совсем недавно слово «турок» произносилось со страхом, а сегодня нашу историю уже можно изучать. Мы сегодня, по инициативе нашего уважаемого Васипа Юсуповича Исмаилова, посчитали нужным пригласить к нам в Енбекшиказахский район Шару ханым. Нам бы хотелось, чтобы она поделилась дителем отдела культуры нашего республиканского турецкого центра; Исмаил Хейрулаевич Тамазов – руководитель сельскохозяйственных предприятий, член районного совета; Рустам Ахмедович Алиев – предприниматель в сельскохозяйственной сфере; Айя Вахитова – главный редактор газеты «Алатау Нуры»; завуч сельской школы с. Аймен Гулистан Тапуршаевна Джапарова, наши друзья – пред- зываюсь и участвую в таких мероприятиях. В 2002 году я выбрала для написания своей кандидатской диссертации тему «Ахыска-турки в Казахстане». Мне эта тема была ближе к сердцу, так как у нас с вами единые корни. Согласно истории, тюркоязычный народ более 180 лет находился под игом Российской Империи. Это нанесло большой вред нашей культуре, духовным и материальным ценностям, обычаям, традициям и религии. До встречи. Были сказаны слова благодарности и признания в адрес Шары Ибрашевой за проявленный ею интерес к истории турецкой диаспоры и большой труд в написании кандидатской диссертации. Мероприятие завершилось угощением за богатым дастарханом, который накрыли для своих гостей Васип Юсупович Исмаилов и его супруга Фая Исмаилова. Зейнаб АЛИЕВА Ziyaretten son derece memnun kaldıklarını ifade eden Kimsesiz ve Engelli Çocukları Yurdu Müdüresi Latifa Hamzayeva, bir çok insanın bu çocukları hatırlamadıklarını; gerçekleştirilen bu ziyaretin kendilerini ziyadesi ile memnun ettiğinin altını çizdi. Yapılan yardımlardan dolayı hayırsever Türk kadınlarına teşekkür eden Hamzayeva, bu tür ziyaretlerin çocukları da çok sevindirdiğini ifade etti. KELİMBETOV, KAZAK BANKALARIN İFLASINA İLİŞKİN SÖYLENTİLERİ YALANLADI Merkez Bankası Başkanı Kayrat Kelimbetov, Astana'da düzenlenen brifingde yaptığı açıklamasında, \"Bildiğiniz gibi, bugünlerde Kazak bankalarının mali durumu hakkında yanlış ve yanıltıcı bilgiler SMS aracılığıyla dağıtılıyor. Bu bağlamda, Merkez Bankası bu bilginin yanlış, yanıltıcı, kışkırtıcı olduğunu ve ülkenin bankacılık sisteminin istikrarını bozmaya yönelik olduğunu iddia ediyor.\" dedi. Merkez Bankasının bunun gibi kışkırtıcı eylemleri önlemek ve meydana gelmesini engellemek amacıyla ilgili güvenlik organlarına başvurduğu bildirildi. Kazak vatandaşlarının bu kışkırtmalara maruz kalmadan paniğe kapılmamalarını öneren Kelimbetov, \"Kazak bankalarının tümünde hem milli para birimi, hem döviz bazında yeteri kadar kaynak mevcuttur. Gerekirse MB ticari bankalara likidite desteğini sağlayacaktır. Gerçek kişilerin mevduatlarının yasa gereği devletin garantisi altında olduğunu hatırlatmak istiyorum.\" diye konuştu. (Kazakhstan Today) 7 8 №8 \"Ахыска\" 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] 7 С проникновением свободных рыночных отношений в образовательную среду в массовом порядке стали открываться различные учебные заведения, предлагающие самый разнообразный пакет стандартных и дополнительных образовательных услуг. Перед родителями встала проблема выбора школы, которая бы давала детям качественные знания, позволяющая им на равных конкурировать при поступлении в высшие учебные заведения Казахстана и зарубежных стран. К числу наиболее авторитетных учебных заведений страны по праву относят сеть казахско-турецких лицеев, которые зарекомендовали себя как одни из самых конкурентоспособных школ Казахстана. Алимжан Тиливалди -Хамраев, главный научный сотрудник Института литературы и искусства имени М. Ауэзова МОН РК, д. филол. наук, член-корреспондент Российской Академии Естествознания Традиционно, современные комфортабельные школы открывались в городах и крупных населённых пунктах. Детям из сельских районов было затруднительно поступить в школы, отвечающие современным требованиям. В 2011 году в г. Талгаре был открыт очередной Казахскотурецкий лицей, который был призван решить эти проблемы. Основная идея создания новой школы - дать хорошее образование и достойное воспитание сельским ребятам из малообеспеченных семей. Основное и принципиальное отличие данного учебного заведения от других частных школ - то, что он был открыт по инициативе и при государственной поддержке представителей Казахстана и Турции на самом высоком уровне. Как отмечено в сообщении Министерства информации и связи РК «Лицей открыт в рамках исполнения поручений Главы государства, д��нных на XVII сессии Ассамблеи народа Казахстана, по социальной ответственности ассамблеи (…) в решении вопросов социальной модернизации общества, строительства объектов социально-культурного назначения …данный проект (…) реализован в рамках мероприятий, посвященных 20-летию Независимости Казахстана республиканским общественным объединением «Общество турок Казахстана «Ахыска», которое обеспечило привлечение зарубежных социальных инвестиций из Республики Турция. «По инициативе турецкого этнокультурного объединения Казахстана «Ахыска» Премьер-Министр Турецкой Республики Реджеп Тайип Эрдоган поручил Турецкой организации по сотрудничеству и развитию (ТИКА) выделить средства в размере $6,5 млн на строительство данного лицея», - указывается в сообщении министерства. Несмотря на то, что Талгарский лицей – школа новая, многолетний опыт учителей из Турции и Казахстана служит основой для гарантии ее успеха. Система обучения лицея соответствует всем необ- ходимым стандартам Министерства образования и науки РК. В Государственной программе развития образования определена стратегия воспитания поликультурной личности, владеющей как минимум тремя языками, уважающей культуру и традиции народов мира. В казахскотурецких лицеях уделяется особое внимание изучению языков по самым передовым международным технологиям, обучение ведется на 4-х языках: казахском, русском, английском и турецком, при этом роль казахского языка, как государственного, приобретает особую значимость. Поиск активных форм обучения, способствующих совершенствованию практического владения казахским языком, является важнейшей задачей преподавателей лицея. Поступающие дети сдают экзамены по математике, логике, а также проходят состоящее из двух туров тестирование. Около 300 учащихся КТЛ становились победителями и призерами международных интеллектуальных олимпиад. Думаем, высокий пока- затель кроется в особой непрерывной педагогической организации поэтапного развития личности: от обучения школьников - до подготовки выпускников к профессиональному самоопределению и поступлению в высшие и специальные учебные заведения. Целенаправленное вовлечение детей в исследовательскую деятельность в процессе организации и подготовке к олимпиадам по различным предметам – одна из важных составляющих успеха КТЛ. Традиционно, в лицее формируются группы детей, которые с удовольствием изучают математику и физику, химию и биологию, иностранные языки, тем самым овладевая навыками исследовательской деятельности, подготавливаясь к реальной научной деятельности, формируя способность планировать, описывать, оценивать, обрабатывать полученные результаты в научном эксперименте. Основная задача, которая при этом ставится перед детьми и преподавателями, - это расширить знания по предмету, устран��ть недоработки, которые возникли у ребят в течение года и, самое главное, выявляя наиболее способных, одаренных учеников, создать для них возможность занятий по индивидуальному плану. Юные исследователи в сотрудничестве со своими научными руководителями разрабатывают научно- исследовательские проекты, успешно участвуют в городских ученических научнопрактических конференциях. Любой успех, поддержанный и одобренный окружающими, окрыляет детей, и другие стремятся к этому приобщиться. С этой целью преподаватели регулярно проводят разъяснительную работу среди учащихся о перспективах и успехах участников олимпиад. Самый главный результат работы преподавателей с детьми в рамках научно-исследовательской работы - это то, что учащиеся успешно сдают централизованное тестирование, которое регулярно проводятся среди всех учащихся КТЛ. Проблемная экология, социальная напряженность, размывание нравственных ценностей в обществе ставят перед школой насущную необходимость в усилении воспитательной работы. Большое внимание педагоги уделяют приобщению к ценностям национальных культур, аккумулирующих вековую мудрость, духовные и нравственные ценности. Основная работа проводится совместно с администрацией, классным руководителем и родителями. Особенностью воспитательной работы лицея является широкое вовлечение старшеклассников в воспитательный процесс учеников младшего звена. С учетом возрастных, психологических характеристик своих классов и каждого ребенка в отдельности классные руководители и настав- ники совместно с учениками и их родителями разрабатывают классные индивидуальные программы. Лицей работает в режиме полного дня, ученики соблюдают особый режим и распорядок. Ученики здесь готовят уроки, совместно проводят досуг, преподаватели регулярно организуют в группах воспитательные беседы. Так как учащиеся проводят в стенах лицея целый день, большое внимание уделяется внутренней учебной дисциплине, укреплению дружбы и воспитанию чувства коллективизма между лицеистами. Занятия в лицее чередуются с экскурсиями, совместными спортивными состязаниями, походами. Традиционно все участники общеобразовательного процесса лицея, дети и педагоги, показывают хорошие результаты своей деятельности: занимают призовые места во многих мероприятиях в масштабах района, области и даже республики. Здесь всегда работала и работает команда профессионалов, которые для достижения высоких учебных результатов создают все необходимые условия: школа имеет два здания - учебный корпус и общежитие. В учебном корпусе располагаются кабинеты, оснащенные интерактивными досками, хорошо оборудованный медицинский кабинет, учительская и кабинеты администрации. На территории расположены также столовая, спортзал, футбольное и баскетбольное поля. Администрация школы стоит на защите жизни и здоровья своих учеников, под руководством опытных медицинских работников систематически проводят мероприятия по профилактике детских заболеваний и мониторинг текущего состояния здоровья учеников, учащимся предоставляется необходимый пакет медицинских услуг, создается комфортная среда для развития творческих способностей каждого ребенка. Надеемся, что талгарский лицей сохранит и приумножит традиционные ценности и достижения казахскотурецких лицеев Казахстана. 8 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 \"Ахыска\" DATÜB genel Başkanı Ziyaeddin Kassanov ve beraberindeki din komitesi başkanı Fuat Uçar DATÜB Koordinatörü Sadır Eibov ile Azerbaycan ve Gürcistan temsilcileri ile birlikte Ankara'da bir takım görüşmelerde bulunuldu. G örüşmelere İçişleri Bakanı sayın Efkan ALA beyle başladı görüşmede yeni görevinin hayırlı olmasını dileyen Ziyaeddin Kassanov Türkiye'de yaşayan Ahıskalı Türklerin sorunları ile alakalı bilgi verdi.İçişleri bakanı bu konularla yakından ilgileneceğini, Ahıska bizim için her zaman önceliklidir, dedi. Yine aynı gün Avrupa birliği Bakanı sayın Mevlüt Çavuşoğlu beyle görüşüldü. Görüşmede yeni görevini tebrik eden Kassanov sayın bakanın her zaman Ahıska meselesinde bizim yanımızda yer aldığını yardımlarını bizden hiçbir zaman esirgemediği için halkımız adına size teşekkürlerimi bildirmek istiyorum, dedi. Bakan Çavuşoğlu ise Avrupa parlamentosunda olduğu gibi bakanlığım döneminde de her zaman yanınızdayım, dedi. Daha sonra yeni göreve başlayan Başbakan yardımcısı sayın Emrullah İşler beye hayırlı olsun ziyaretinde bulunuldu. Bakan beye Tika ve Yurtdışı Türkler ve akraba topluluklardaki görüşmelerle ilgili bilgi verdi. Geçtiğimiz 8-9 Şubat 2014 tarihlerinde İstanbul'da Ceylan İnterContinental Hotelde toplanan DATÜB Yönetim Kurulu 2013 yılının değerlendirmesini yaparken 2014 yılında yapılacaklar hakkında görüş alış verişinde bulunuldu. Toplantıya yurt içi ve yurt dışından gelen birçok Ahıskalı Dernek, Vatan Cemiyeti, Vakıf ve Federasyon temsilcileri katıldı. Ceylan İnterContinental Hotelin toplantı salonunda gün boyu devam eden toplantıya 10 ayrı ülkeden gelen Ahıska Türkleri'nin Sivil Toplum Kuruluşlarının temsilcileri katıldı. Her biri bölgesindeki Ahıska Türklerinin sorunlarını dile getirirken ana tema Vatana Dönüş konusu oldu. Vatan Dönüş konusunda DATÜB Genel Başkanı Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov toplantıya katılanlara son gelişmelerle ilgili bilgi aktardı. DATÜB'ün çalışmaları ve ilgili ülkelerin makamları ile görüşmeler hakkında bilgi verdi. Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov: T Встречи З.Касанова в Анкаре Председатель Всемирной ассоциации турок-ахыска (DATÜB) Зиятдин Касанов в столице Турции Анкаре провел ряд встреч на высоком уровне. Первым он встретился с министром внутренних дел Эфканом Ала. Поздравив министра с вступлением в должность, З.Касанов поднял перед ним вопрос о проблемах турок-ахыска, проживающих в Турции. Министр, в свою очередь, приняв поздравления, заверил собеседника, что непременно займется решением данных вопросов. В этот же день З.Касанов встретился с министром по делам Евросоюза Мевлютом Чавушоглу. Зиятдин Касанов поблагодарил господина министра за поддержку турок-ахыска на любом посту, какой бы ни занимал Мевлют Чавушоглу в течение многих лет, и за то, что всегда откликается на проблемы народа. В ответ министр по делам Евросоюза сказал, что готов и дальше заниматься вопросами турок-ахыска. Следующей была встреча с вице-премьером Турции, недавно вступившим в должность, - Эмруллой Ишлером. После обмена приветствиями и поздравлений состоялась содержательная беседа. По окончании всех вс��реч стороны обменивались памятными подарками. ürkiye'deki bizim yaşayan soydaşlarımızın problemlerini, jnların orada dahada güçlü ılmasını, o memleketlere dahada verimli olmasını. Biz her zaman düşünerek işlerimizi programlarımızı yapıyoruz. Ona göre birinci meselemize dönsek, vatana dönüş meselesinde biz bu arada farklı farklı insanlarla, farklı farklı görüşmelerimizi devam ettik. En önemli görüşmelerden biri Sayın Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Sayın Georgiy Margilaşvili ile oldu. On beş gün bundan evvele, biliyorsunuz Gürcistan Cumhurbaikanı Türkiye'ye ziyaratları oldu. ilk seçimlerden sonra, ilk ülke, ilk memleket Türkiye'ye gelmiyi seçmişti. Çok sıcak toplantılar Türkiye'de oldu. O toplantılara bizde katıldık, görüşmelerimizi yaptık. Gürcistan'ın yeni gelen yönetimi bizim problemimize dahada sıcak bakmasını düşünüyorum. Sayın Cumhurbaşkanımızın Abdullah Gül'ün yanında bize söz verdiler: 'Biz Ahıs- 9 10 №8 \"Ахыска\" 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] 9 10 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 В конце января 2014 года актив ТЭКЦ Шуского района был приглашен в школу им. Б.Момышулы аула Жана Жол на родительское собрание. В делегацию, возглавляемую Кошали Гусейновым, вошли: Бинали Тагиров, Мураддин Мажидов, Атамша Мустафаев. На собрании присутствовали родители, учителя и директор школы – Эльмира Аскеровна Ахылбекова. ka Türklerin problemlerini en güzel şekilde İnşallah çözmeye çalışacayız'. Bu arada biliyosunuz Avrupa polseyinde Cavid ve Fuat kardeşlerimiz komisiyon başkanlarından diyar arkadaşlarıyla görüşmeler yaptılar, onlarda burada bulunuyorlar ve konuşmalarını yapacaklar. Son iki gün Ankara'da çok güzel toplantılar oldu. Başbakan yardımcısı Emrullah İşter bizi kabul etti, İçişler Bakanı Efkan Alan bizi kabul etti. Avrupa işlerine bakan Mavlüd Çavuşoğlu bizim Ahıskalıların dostu bizi kabul etti. Ondan başka Diyanet başkan yardımcısı Mehmet Emin Paçacı görüştük. Sonra TİKA Başkanı Sayın Serdar Arçan beyle görüştük. Yürtdışı Akraba Toplulukları Dairesi başkan yardımcısı Dürsel beyle eğer bizim arabimiz olsa onun üzerinde ev yapmak olur. Onlar o zaman bizlere yardım ede bilirler. Ona göre bu ilk proje olacak. Statuslar verildi,1500 kişi statusunu aldı. Şimdi acık söylemek lazım, bizim alan status insanların zamanı bir seneden fazla oldu, ama onlardan hiç biri bir adım atmamış Gürcistan'a dönmeye için. Eğer boyle devam etse Gürcistan'ın eline büyük bir koz vereceyik. Bizim Ahıskalıların pozisyonu çok zor pozisyona dönecek. Gürcistan önetecileri diyecek ki: 'Bak biz sizlere status verdik, biz sizlere yol açtık, ama gelenler yok'. Ondan sonra diyecek ki: 'Siz bizden ne istiyorsunuz?' Cumhurbaşkanımızla son görüşmemizde biz bir şart her zaman koyuyoruz, status Başbakanımızda. İnşallah Başbakanımızla görüşmeler olacak ve bu problemlerimizi orada konuşacayız, çünkü bu problemlerimizi Başbakanın önüne koymak gerek. Biz Dünya Ahıska Türkler Birliği olarak milletimizin önüne üçüncü büyük problemimizi koyuyoruk önüne- gençlerimizin eğitimi. Maalesef bu günlerde gençlerimizin eğitimi zayıf. Türkiye Devletiyle beraber biz bu konuda çok çalışmalar yapıyoruz. Evelden, biliyorsunuz bizim kontenjanlar varıdı. Bizim milletimiz %70 köyde yaşayan çocuklardır. Köy okulları daha zayıf bilim veren okullardır. Ona göre bizim çocuklamızı okutmak gerek. Buna biz inanılmaz büyük yollar, inanılmaz büyük imkanlar açıyoruz. DATÜB AMERİKA'DA AHISKALILARI ZİYARET ETTİ Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Genel Başkanı Ziyaeddin İsmihanoğlu Kassanov başkanlığında bir heyet, Dayton Ahıska Türk Amerikan Toplum Merkezi (ATACC) ve Louisville Ahıska Türk Toplum Merkezi'ni (LATACC) ziyaret etti. Ahıskalı Türk toplum temsilcileri, genç iş adamları ve Ahıskalı Türk toplumu üyeleriyle buluşan DATÜB Genel Başkanı Kassanov, \"ABD'deki Ahıskalı kardeşlerimizin imza attıkları başarıları takdir ederek, gururla takip ediyordum. Lakin gördüklerim beklentilerimin kat kat üzerinde. Böyle kısa bir süre içerisinde kat edilen mesafe, Ahıska Türklerinin nerede olurlarsa olsunlar geldikleri yere refahtan başka bir şey getirmediklerinin en güzel örneğidir. Bugün tüm dünyadaki Ahıska Türkleri, ABD'deki soydaşlarının başarılarını dikkatle takip etmektedir. Bu başarıyı diğer bölgelerdeki ve ülkelerdeki soydaşlarımızın da örnek almasını ve aynı modeli uygulamasını sağlamamız gerekiyor. Çünkü sizler burada tüm kültürel, dini ve milli değerlerimizi koruyarak müthiş bir uyum sağlamışsınız. Çalışmalarınızda görüştük. Dışişleri Bakanlığı müsteşer yardımcısı Ali Kemal beyle görüştük. Neise görüşmelerimiz çok güzel tempoda, güzel sonuçlarda bitti. Toplantılarda biz üç mesele çne koyduk. Bir – Vatana dönüş meselesi. İki – Türkiye'deki üç sene yaşayan pasaportsuz, kimliksiz Ahıskalıların 5000-6000 civarında acil en kısa zamanında kimliklerini almak, onları Türkiye vatandaşı yapmak konusunda problemleri çözmeye çalışmalar yapılacak. Diyer önemli meselelerden biri – Gürcistan'a dönüş meselesi. Bu konuda TİKA ile beraber güzel bir sonuca vardık. O toplantıya katılanların içinde İlyas hocamız, Sadır bey, İsmail Molidze, Ertan Topçu, İbragim kardeşimiz Azerbaycan'dan varıdı. Bunların hepsi duydular, bizim kardeşlerimiz için Gürcistan'da en kısa zamanda ev yapılmasını, mal, koyun vermesini söz aldılar. Hatırlarsız, biz geçen toplantılarımızda, biz kendimiz 200000-300000 bin dollarlık kendimiz Gürcistan'da evler alacağımızı söylemiştik. Noktayı dün koyduk, işte TİKA ile bereber karar verdik arsa alsak daha iyi olur. Tika için arsa almak olmaz, ama almasının bir anlamı olması lazım. Statusun arkasında bişeler olması lazım. Status alanlara Gürcistan devleti maddi yardımında bulunsun. Biz Ahıskalılar olarak, bizim en doğan telebimiz, bizi Gürcistan'a şartı kabul etmek. Bizi Gürcistan'a önümüze problemler koymadan, istedimiz aileler, istedimiz gini gelip orada en kısa zaman içerisinde vatandaş, pasaport almak gerek. Bu bizim doğal hakkımız. Bu bir. İkinci Türkiye devletimizden milletimize yardım istiyoruz. Ev alsınlar, ev yapsınlar. Dün TİKA dediki, ev alamayız orada, ama inşaat yapabiliriz. Bu kararı şimdi en güzel şekilde değerlendirmemiz lazım. Belke bir komissiyon kurmamız lazım içimizde. Gürcistan'a gitmemiz ve orada arazi toprak almamız lazım. Bizim sözlerimiz bitti, şimdi harekete geçmemiz lazım. Bu meseleyi burada konuşak, komisyonuda burada kurak. Soylediğim gibi Türkiye'de olan problemler maalesef çok bbüyük. Buraya gelen Ahıskalı kardeşlerimizin yolunu açmaya lazım. Bu konuda Türkiye'deki bizim federasyonumuz devamlı çalışmalarını yapıyor. Ama bunun anahtar noktası bizim Geçen senede İlyaz Doğan Beyin sayesinde biz 9 ülkede yaşayan Ahıska gençlerimizi Türkiye üniversetelerine kabul ettirdik. Bu senede bu programımız devam edecek. Önemli konulardan yine birini konultuk Ankara'da – din konusunu. 30-35 sayıda biz Türkiye'ye imamlarımızı getirip eğitim veriyoruz. Bu sene imamlarımızın sayıları artırmak istiyoruz ve gençlerimizi bütün bölgelerden toplayıp bir yıllık kurslara katılmalarını yapmaya istiyoruz. Bu işlerimizde Türkiye Diyanet Bakanlığı bize yardımda bulunmalarına söz verdiler, onlara teşekkürlerimi belirtmek istiyorum. Türkiye'ye seçimler zamanı yaklaşıyor, biz istiyoruz ki bu seçimlere bizim Ahıskalılar da katılsınlar. Milletimizi politikaya, yönetime yavaş yavaş katılması lazım. Ben istiyorum ki bu yaptığı toplantılarımız, konuşmalarımız boşuna gitmesin, milletimize yararlı olsun. (Devamı var) DATÜB DÜNYA AHISKA TÜRKLERİ BİRLİĞİ GENEL MERKEZİ, ANKARA hem Türkiye'yi temsilen Türklüğünüzü hem de İslami kimliğinizi öne çıkararak her biriniz müthiş birer elçi haline gelmişsiniz. Şehir merkezinde dalgalanan Türk bayrağı olsun bugün ziyaret ettiğim ABD'nin en büyük Müslüman kabristanı olsun, derneğinizdeki bilgisayar salonlarından mescide ve spor salonlarına kadar gördüklerim bunların en güzel ispatı. Bununla birlikte ABD'nin bölgedeki en önde gelen toplumlarından biri olmayı ve faydalı birer Amerikan vatandaşı olmayı başarmışsınız. Ayrıca gördüğüm ve gurur duyduğum başka bir önemli husus da tüm gençlere eğitim verilmesi. Genç yiğitlerimiz ve kızlarımızın büyük bir çoğunluğunun üniversitelerde eğitim alıyor olması toplumumuzun geleceğinin güvencesidir\" diye konuştu. Ahıskalı Türk toplumu temsilcileri Aydın Mamedov ve İslam Shakhbandarov'a da teşekkürlerini sunan Kassanov, Ahıska Türklerinin hep birlikte hareket ederek hem Gürcistan'daki süreci hızlandırmak hem de diğer bölgelerdeki Ahıska Türklerinin sorunlarını çözmeye yönelik çalışmalar yürütmek istediklerini söyledi. DATÜB DÜNYA AHISKA TÜRKLERİ BİRLİĞİ GENEL MERKEZİ , ANKARA Собрание вёл Вагиф Байбердиевич Мирзаев, который озвучил актуальную проблему, существующую почти во всех школах. Это пользование мобильными телефонами на переменах и особенно во время занятий, в результате чего снизилась успеваемость учеников. Дети все больше времени уделяют компьютерам, сотовым телефонам, перестали ч��тать художественную литературу, перестали делать уроки дома. В классе, на уроках не слушают учителей, грубят. Поколение растёт чёрствое. Конечно, есть прилежные ученики и отличники, к числу которых относятся Сальвар Гусейнов, Ислам Латифов, Юсуф Алиев, Фатима Латифова. Видимо, это вина родителей, которые не контролируют своих детей, не проверяют дневники и домашнее задание. А ведь эти родители – вчерашние выпускники этой школы. Об этих родителях учителя отзывались очень хорошо. Их ставили в пример, они почитали и слушали старших, были прилежными учениками и всегда выполняли домашнее задание. И вот они, теперь родители, в растерянности. Не поймут, что с их детьми. С напутственными словами выступил Кошали Гусейнов – бизнесмен, меценат года, директор ТЭКЦ Шуского района. Он попросил детей больше времени уделять учёбе, потому что образованные люди нужны не только родителям и этносу, но и государству. От имени аксакалов выступил Ахмед Ибрагимов. Он обратился с просьбой к родителям, чтобы они серьёзно взялись за воспитание своих детей, потому что сегодня стране нужны грамотные и воспитанные граждане. Вагиф Байбердиевич Мирзаев заострил внимание родителей на воспитании подрастающего поколения на основах и принципах взаимоуважения, толерантности. Отметил, что родители обязаны контролировать успеваемость своих чад, следить за их внешним видом, приучать к дис- циплине, которая в данный момент у многих детей сильно хромает. От имени родителей выступил Наим Латипов. Он предложил установить дежурство родителей и поочередно посещать школу. Возможно, дежурным родителям следует посещать даже уроки. Также выступила психолог школы Асель Тажиева. Итог собрания подвела директор школы Эльмира Аскеровна Ахылбекова. Она поблагодарила актив Шуского ТЭКЦ за участие. Призвала родителей принять во внимание сложившуюся ситуацию и совместно с учителями серьёзно взяться за воспитание и образование своих детей. Школа им. Б. Момышулы на хорошем счету в районе и её оканчивали такие уважаемые люди, как: Сарыбай Султанович Калмурзаев, Ильяс Алимович Тортаев, Кендебай Болысбаевич Шуйкебаев, Малик Мамедгасанов, Валиат Курбанов, Тарверди Мирзаев, Жумахан Отеулиев, Жапаркул Тажиев, Вагиф Мирзаев. Автор этих строк в своём выступлении подчеркнул значимость таких встреч. Потому что на таких собраниях выявляется негативная сторона поведения подростков и этому находится решение. А когда дети чувствуют контроль, они подтягиваются. Также ознакомил детей и родителей с Посланием Президента Казахстана Нурсултана Абишевича Назарбаева народу Казахстана. Потому что задачи и решения, которые ставит наш Президент, это наши задачи. А для претворения их в жизнь нужна грамотная, образованная, воспитанная молодёжь – наше будущее. И мы эту молодёжь должны сегодня воспитывать и учить. Надо развив��ть в детях чувство патриотизма. Казахстан – государство интернациональное и каждый гражданин имеет своё место в этой стране. Равноправие и толерантность – девиз нашего государства. Бинали Тагиров, координатор Шуского ТЭКЦ \"Ахыска\" Скоро весна и первый ее месяц – март. А он по праву считается самым лучшим весенним месяцем, ведь именно в марте мы отмечаем женский день. И, предчувствуя скорое наступление весны, сегодня хочется коротко рассказать о простой женщине – труженице, матери, бабушке и уже прабабушке – Нарын Бадаловой. Тем более, что с ее мужем Эльбаги Бадаловым – членом совета старейшин Толебийского ТЭКЦ все читатели уже давно знакомы. Нарын Алханкызы Бадалова родилась в 1938 году в селе Ота Аспиндзского района Грузинской ССР. В 1944 году с семьей была депортирована из родных мест. После депортации их семья вместе с другими шестью семьями попала в село Кызыл-су Сайрамского района. Много трудностей довелось испытать при депортации простому невинному народу. В студеный декабрь ехали в товарных вагонах с огромными щелями, не хватало ни еды, ни воды. Много людей тогда потеряли в дороге. Старики, женщины и дети не выдерживали суровых условий пути. Но по приезде в незнакомую местность им повезло, потому что их встретили доброжелательные люди, местное население приняло их очень тепло, люди приютили переселенцев и делились, чем могли – одеждой, скудной пищей. Потом каждой депортированной семье выделили по корове. Из молока люди стали де- лать сыр, айран и другие продукты. Так и выживали в тяжелые военные и послевоенные годы. В 1953 году Нарын Бадалова переехала в село Красный Луч Ленгерского района. До 1960 года работала дояркой и разнорабочей. По 1973 год жила в Сарыагашском районе, где ее супруг работал преподавателем Капланбекского зооветеринарного техникума. В 1974 году семья снова переехала в село Красный Луч, где прожила по 1995 год. В настоящее время живет в городе Ленгер. Имеет пятерых детей, все являются медработниками. Помогает воспитывать восьмерых внуков и двух правнуков. Старший внук окончил университет в Алматы, сейчас работает банкиром в городе Шымкент. Три внука заканчивают медицинский колледж. С супругом Эльбаги Бадаловым живут совместной жизнью 54 года. Фатима Махадин Турецкий этнокультурный центр РК, филиал ТЭКЦ Меркенского района, газета «Ахыска» выражают искренние соболезнования родным и близким Мёттябар Азизовой в связи с ее кончиной. Мёттябар Шавкатовна Азизова родилась в 1918 году в селе Хертвиз Аспиндзского района Грузии. Проживала в селе Мерке Жамбылской области, где и скончалась. Аллаһ рәһмәт етсин! T.C. ASTANA BÜYÜKELÇİLİĞİ EĞİTİM MÜŞAVİRLİĞİ ALMATI TÜRKİYE TÜRKÇESİ EĞİTİM ÖĞRETİM MERKEZİNDEN DUYURULUR 2013-2014 eğitim öğretim yılı Hafta sonu ve Hafta içi II.Dönem kurs kayıtlarımız başlamıştır. Hafta sonu sabah (09.00-13.00) ve hafta sonu öğle (14.0018.00) şeklinde iki kurs olacaktır. Hafta sonu kursları 22.02.2014 tarihinde başlayacak ve 3.5 ay sürerek bitecektir. Hafta İçi Kursları 24.02.2014 tarihinde başlayacak sabah 09.00-13.00 ve öğle 14.00-18.00 saatleri arasında iki dönem olacaktır. Kurslar 3.5 ay sürerek bitecektir. Kurslar, Temel Türkçe, seviyesinde olacaktır. Kursa kayıt için istenen belgeler: Kimlik aslı ve 1 adet kopyası, 2 adet fotoğraf, öğrenciler için öğrenci belgesi. Adres: Tölebi 29 Almatı (Tölebi-Puşkina Köşesi) Tel: 2911462 Началась запись на второй уровень вечерних курсов и курсов в выходные дни 2013-2014 учебного года. Занятия на курсах в выходные дни будут проходить в следующее время: утренние - 09.00-13.00 и дневные - 14.00-18.00. Занятия проводятся по трем уровням сложности – начальный, продолжающий и завершающий. Необходимые для записи на курсы документы: Оригинал и копия удостоверения личности, 2 фото (3х4), для студентов - справка с места учебы. Адрес: г. Алматы, ул. Толе би, 29, уг. ул.Пушкина. Tel: 7 727 291 14 62 12 11 №8 \"Ахыска\" 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] 11 Жолдауѓа—ќолдау! ЕЛ БОЛАШАЃЫ - ЖАСТАРДЫЊ ДА М‡ДДЕСI ЌОРЃАЛЃАН Қазақстан Республикасынң президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың үстіміздегі жылдың 17-қаңтарында Қазақстан халқына арнаған«Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» деп аталатын кезекті Жолдауын ерекше ықыласпен қабылдап, бүгінгі таңда республиканың бар аймағында қызу талқылынып, үлкен қолдауға ие болуда. Боз кілемге шығып қара күшін, шеберлігімен қайтпас қайсарлығын көрсеткен балуандардың белдесуі екі күнге созылды. Күрес десе ішкен асын жерге қоятын балуандар білек күшіне лайық марапатталды. Ұлттың рухын көтеретін бұл спортқа күннен күнге жастардың қызығушылығы ауып келетіні рас. Мәселен «Достық» спорт залында өткен Республикалық түрнирде қара терге малшынып белдескен балуандар көп болды. Нәтиже мынадай: 26 келі салмақта Тұраров Бахтияр, Батыр Манасов Ислам, Үңгіртас Мақұлбек Ақжол, Қарасу Алайдар Шаттық, Қарғауылды 29 келі салмақта Асқаров Адлан, Ұзынағаш Жандулла Ерасыл, Батыр Пулатов Нұрбол, Батыр Исатай Алихан, Талдықорған 32 келі салмақта Кеңесбек Ернар, Талдықорған Цветков Владислав, Қасымбек Мустафаев Юсуф, Саймасай Аллахвердиев Иса, ЦСКА 35 келі салмақта Алдабергенов Айбек, Алматы Абдуллаев Мұхаммед, Түрген Боранбаев Темірлан, Қасымбек Сатыбалды Әділ, Ұзынағаш 38 келі салмақта Қазақбай Ердәулет, Түрген Тұрсынұлы Алмасбек, Шу Аббасов Мамед, Қасымбек Рахманов Олег, Тұрар 42 салмақта Дурсунов Эльхан, Қасымбек Айвазов Айваз, Достар Насипов Кахриан, Шу Ханаш Бахытбек, Тұрар 46 келі салмақта Ульфанов Алихан, Ұзынағаш Ерімбетов Сәбит, Талдықорған Эльжуркаев Ислам, Достар Жайнаманов Дархан, Ұзынағаш 50 келі салмақта Ерімбетов Ғабит, Талдықорған Қуаныш Бағдат, Абай Амантай Асхат, Талдықорған Мурал Тілек, Қарасу 54 келі салмақта Жолболсын Ельдар, Қарасу Айдынов Айдын, Саймасай Есенгалиев Данияр, Түрген Қадырмолданов Азамат, ДЮСІІІ 58 келі салмақта Абдиманапов Эльдат, Достар Акбай Айдын,Үңгіртас Амирбай Мерей, Тұрар Арипжан Бахтияр, Лачин 63 келі салмақта Ильязов Муслим, Қарасу Яша Байрам, Қарасу Кеңес Ақниет,Үңгіртас Байбазаров Жанбота, Лачин 69 келі салмақта Ұрысмеңді Шыңғыс, Алматы Нұрболат Ерсін, Үңгіртас Ахметов Ашур, ЦСКА Алинбаев Марал, Талғар 76 келі салмақта Айдынов Айдын, Батыр Эюбов Омар, Ұзынағаш Байжұма Думан, Талғар Ранатов Омар, Саймасай марапатталып құнды жүлделерге ие болды. Жаңа Жолдау—Қазақстан дамуының жаңа бағдары. «Қазақстан—2030» стратегиясы мерзімінен бұрын орындалып, оның қорытындыларын баяндаған Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев еліміздің еңсесі биікке көтерілгенін жария еткенде, әр бір қазақстандықты қуаныш сезімі билеп, бұл халқымыздың аянбай еткен еңбегінің нәтижесі, зейнетінің бейнеті екенін мақтанышпен паш етуде. Президент: «Біз әлемдік деңгейдегі зияткерлік мектептер мен кәсіптік-техникалық колледждер жүйесін дамытудамыз» деген сөздерінен еліміздің болашағы— жастардыңда мүддесін қорғап, олардың терең білім, сапалы тәрбие, болашақта өмірден өз орын табуы үшін қамқорлық танытып келе жатқанының куәсі болдық. Елбасы алға қойған мақсат пен міндеттерді орындау, үдесінен толық шығу үшін Леңгер қаласындағы құрылыс мамандарын даярлайтын №8 колледж басшылығы мен педагогикалық ұжымы бүгінгі таңда Германияның алдыңғы қатарлы оқу жүйесін енгізуде мақсатты жұмыс жүргізуде. Бұл оқыту бағдарламасы өз нәтижесін де бере бастады. Еліміздің еңсесі биік, экономикасы әлеуетті болуы үшін колледждің педагогикалық ұжымы да өзінің сүбелі үлесін қоса беретіні сөзсіз. Ж.ТӘЖІБАЕВ, Леңгер қаласындағы №8 колледждің оқытушысы Вышла в свет брошюра «Намаз хожаси» на турецком языке (на кириллице), содержащая сведения об азах ислама, о намазе и правильности его совершения, о сурах и аятах, произносимых во время намаза и т.д. Брошюру выпустили: Ибрахимжан Зуфаров – председатель комитета религии филиала Турецкого этнокультурного центра Жамбылской области и Зульфия Фарманова (дизайн) – председатель комитета молодежи ЖОФ ТЭКЦ. Т‰лкiбаста шыѓармашылыќ ж±мыс жаќсы жолѓа ќойылуда Түлкібас аудандық түрік этномәдени орталығы 2009 жылы қыркүйек айында қайта құрылды. Орталықта 9 комитет құрылып жалпы саны 12 адам жұмыс істейді. Комитеттердің басшылары аудан мектептерінде мұғалім қызметін атқарады. Сонымен қатар ауданның барлық елді мекендерінде көшбасшылар тағайындалған. Біздің басты мақсатымыз, байлығымызберекелі бірлігімізді көздің қарашығындай сақтау. Бақ құсы ынтымақты елге қонады, бейбіт елде ғана береке болады. Ел басының салиқалы саясатының арқасында Қазақстан халқының ынтымағын сақтап ауызбіршілігімізді нығайту үшін бар күшімізді білімімізді салу болып табылады. Шымкент қаласы, Достық үйінде Оңтүстік Қазақстан облыстық түрік этномәдени орталығының ұйымдастыруымен Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің 22 жылдығына және Оңтүстік Қазақстан облысының 80 жылдығына арналған ОҚОда өмір сүріп жатқан түрік халқының мәдениеті күніне арналған облыстық фестивальге аудан тұрғындары және өнерпаздары белсене қатысты. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің 22 жылдығына арналған Түлкібас аудандық түрік этномәдени орталығының жұмыстары туралы стенд жасалды. Республикалық түрік этномәдени орталығының басқарма басшысының қолдауымен ауданда аудандық түрік этномәдени орталығы құрылды. Орталықта дөңгелек үстелдер, жастардың кездесулері, тіл үйрету жұмыстары жүргізіледі. 2014 жылдан бастап ұлттық аспаптар, ұлттық биелр және аэробика бойынша үйірмелер жүргізу жоспарланып отыр. Аудан спортшылары және өнерпаздары Тәуелсіздік мерекесіне, 1-мамыр халықтар достығы мерекесіне, Жеңіс күніне арналған, наурыз және де тілдер күніне арналған кикбоксингтен, волейболдан, шағын футболдан, гір тасын көтеруден, қол күрестен, арқан тартудан жарыстарға қатысып жүлделі орындарға ие болып жүр. Қазақстан Республикасының президентінің 1998 жылғы 5 қазанда №4106 жарлығымен бекітілген, «Тілдерді қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасына сәйкес этникалық топтардың өкілдерін оқытуға мемлекеттен қолдау көрсетіліп жатыр. ҚР-сының Ата заңының 7 бабының 3 тармағын іске асыру мақсатында бүгінгі күні Т.Рысқұлов ауылындағы түрік этномәдени орталығында, Мичурин ауылындағы Гагарин орта мектебінде , Жыланды ауылындағы Кошевой атындағы орта мектебінде түрік тілін оқыту ұйымдастырылған. 2013 жылы аудандық түрік этномәдени орталығының ұйымдастыруымен туған елдің тарихымен танысу мақсатында Түркістан қаласына Түлкібас ауданы Ақсу жабағалы мемлекеттік қорығына түрік тілін оқушы жастары арасында экскурсия ұйымдастырылды. Мемлекетте шығатын басылымдармен қатар Ахыска газетіне жаздыру дәстүрге айналған. 2013 жылы аудан бойынша газетке 207 отбасы жазылса, 20014 жылы газетке жазылу жалғасуда. Аудандық түрік этномәдени орталығы аудан әкімшілігі ішкі саясат бөлімінің және аудандық мәдениет бөлімінің ұйымдастыруымен өтетін «Дәстүрім рухани байлығым», «Мемлекеттік тіл-достық дәнекері» атты аудандық байқауға белсене қатысып жүлделі орындарға ие болып жүр. 2013 жылдың 29 мамырында Мемлекеттік тіл және отбасы атты облыстық фестивальге Т.Рысқұлов ауылының Абиловтар отбасы қатысып 13 отбасы қатысқан сайыста жүлделі 2 орынға ие болды. Жалпы Түлкібастағы түрік этномәдени орталықта шығармашылық жұмыс жақсы жолға қойылуда. Түлкібас аудандық түрік этномәдени орталығының төрағасы Ж.Абилов 12 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 \"Ахыска\" 13 14 №8 \"Ахыска\" Бергузар Корель Стамбулда сахна шеберлерінің отбасында дүниеге келген. 1982 жылдың 2 қыркүйегінде дүние есігін ашқан. Жастайынан волейболмен айналысып спорттан біраз жетістіктерге жеткен. Қанында актерлік болғаннан ба оны үнемі сахнаға тартып тұрады. Ақыры сахнаға шықты. Оның ұстазы әйгілі Сьюзан Бастон болды. Сьюзан Бастон Николь Кидман мен Тома Хенкске де ұстаздық еткен. Оның әйгілі рөлдерінің бірі 2005 жылғы Көкжалдар мекені: Ирак филіміндегі Лейла рөлі болды. Бұл кинопрокаттағы барлық рекорттарды жарып шығады. Алайда бұл филімге түсу оған оңай тимейді. Өйткені кинодағы Лейла араб тілінде сөйлейді. Ал Бергузар өз кейіпкерін сомдау үшін сағаттап мәтін жаттауға тура келген. Ол араб тілін білмесе де өз рөлін керемет сомдап үлкен жетістікке жетеді. Бұдан кейін тағы бірлі жарым киноға түседі. Ал солардың ішіндегі ең сәтті шыққаны «1001 түн» фильмі. Бергузар ол филімде Шехрезат рөлін сомдайды. Осы рөлі үшін ол «Алтын көбелек» премиясына ие болады. Атағы жер жарған сериалға атақты театр шебері Айла Алганмен дайындалып көрермендердің жүректерін жаулап алады. Бұл филімде ойнау барысында бүткіл көрермендерді ғана емес сериалдағы партнері бас рөлді сомдаған Халит Ергинчтің де жүрегіне от салады. Халит өзінің әйелі әйгілі тележүргізушімен ажырасып бикештің саусағына неке жүзігін салады. Олардың үйлену тойына 350 адам шақырылыпты. Неке қиылып болған соң аспанға 500 қызғылт шар ұшырылыпты. Бергузар да бірден ұл сыйлады. Жалпы Халит Эргинч романтик адам дейді Бергузар. Сонымен қатар Халит киноға түсу барысында жақсы партнер. Импровизатор екен. Әр сұхбатында өмірлік жолдасын айтып мақтап отыру әдеті екен. Т‰ркияныњ ењ с±лу 10 аруыныњ бiрi Бергузар Корел Түркияның ең сұлу 10 бикештерінің құрамына енеді. Ол атақты актриса ғана емес Түркияның ең сұлу әйелдерінің бірі саналады. Сондықтан да оның түскен филімдерінің бәрі де рейтінгісі жоғары филімге айналады. Түркияда Бергузар Корел мен оның жолдасы Халит Ергинч ең атақты, жарасымды, үлгілі жұп қана емес екеуі де жоғары бағаланады. Жылдыњ ењ ‰здiк актрисасы атанып келедi Бергузар Корель 2006 жылдан бері жылдың ең үздік әйел актрисасы атанып келеді. Сонымен қатар түрлі жарнама роликтерден де көреміз. Киімдерді де жарнамалап жүреді. Ашылмаған сыры мен қыры көп актриса өзінің талантымен жұртты тан қалдыруға ұста. Мәселен « Бітпеген ән» фильмінде жаңа қырынан танылып ән айтып шықты. Ол бұл филімге түспес бұрын Түркияның атақты әншілерінен вокалдық сабақтар алған. Нәтижесінде филімдегі барша әндерді өзі орындайды. «Бітпеген ән» филімін сарапшылар «1001 түн» филімінің желісіне ұқсас дейді. Шехрезадтың өмірін Фераямен жалғасып кеткендей деп жазарлар жарыса жазып жатыр екен. мас көз жас берді. Осыдан соң Бергузар осы рөліне қара ма қарсы рөлді ойнағысы келген екен. Комедия жанырындағы «Ғашық тұтқыны» фильмін көргендердің бәрі де: «Бергузар сенің күлкің қандай әдемі» депті. Оған қоса жасарып кеттің депті. 27 жасында ұл тапқан Бергузар одан бетер бақытты бола түскен. Жолдасы Халит балажан екен. «1001 түн» 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] 13 14 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 \"Ахыска\" В Узбекистане задержали приближенных Гульнары Каримовой В Узбекистане задержали нескольких человек из ближайшего окружения дочери президента страны Гульнары Каримовой. Как говорится в сообщении, «осуществлен привод» Рустама Мадумарова, Гаяне Авакян и Екатерины Клюевой. В сообщении также уточняется, что они проходят по уголовному делу против Terra Group, Prime Media, Gamma Promotion и других компаний, которые обвиняются в неуплате налогов и других финансовых преступлениях. Рустам Мадумаров, которого узбекские СМИ называют гражданским мужем Гульнары Каримовой, является бизнесменом и владельцем сети магазинов. Ранее, осенью 2013 года, его уже задерживали. Были ли ему тогда предъявлены какие-то обвинения, не сообщалось. Гаяне Авакян в местных СМИ называют «правой рукой» Гульнары Каримовой. В 2012 году имя Гаяне Авакян фигурировало в СМИ в связи с расследованием дела о многомиллионных взятках, в выплате которых подозревали шведско-финскую телекоммуникационную компанию TeliaSonera. Как сообщалось в шведской прессе, деньги перечислялись компании Takilant Limited, которую контролировала Авакян. Осенью 2013 года Гульнара Каримова, старшая дочь президента Узбекистана Ислама Каримова, которую ранее прочили в преемницы главы государства, оказалась в опале. В Узбекистане закрылись телеканалы и радиостанции, подконтрольные Гульнаре Каримовой, в Ташкенте прекратили работу бутики, предположительно принадлежащие ей. Также прекратил работу фонд Каримовой «Форум культуры и искусства». Несколько человек из ее окружения, включая начальника ее охраны, были задержаны или покинули страну. Сама Гульнара Каримова при этом активно выступала с разоблачениями своих родственников и критическими выступлениями в адрес силовых структур. Есимов выделит алматинским полицейским 1 млрд тенге «на мозги» Екі фильмде мұңлы, 5-6 жастағы баласымен қалған жалғыз басты әйел, тағдыр тауқыметі, толассыз күрес. «Бітпеген ән» фильмінде балалық шағында қиындық көрген ол 15 жасында ұл табады. Өгей әкесі оның баласын тартып алып бай дәулеттілерге сатып жібереді де қызды үйден қуып жібереді. Сөйтіп түнгі клубтардың біріне әнші болып жұмысқа кіреді де сол жерде махаббатын жолықтырады. Әйтседе мұнымен өмірі жеңілдей қоймай өмірлік қиындықтар жалғаса береді. Баласын іздеп табады. Баласының дәулетті отбасында өмір сүріп жатса да оны өз қойнына алып өзін ана дегенін қалайды. Сөйтіп барша әйел затына керек отбасылық бақыт тыныштықты іздейді. Ол осы қайғысы мен шаттығы қатар жүретін рөлді сәтті сомдап шығады. Бастысы фильмдердегі барша әндерді өзі шырқайды. Ол туралы былай дейді «Мен әрқашан фильмге ән шырқап түскім келетін. Арманым орындалғандай осы рөл маған бұйырды. Бұл фильмде ән айту мені өте қуантты. Бірақ өзім сомдайтын рөл мені толғандырады, ауыр екенін алғашында-ақ сезіндім». К‰лкiсi əдемi Бергузар «1001 түн» фильмінен соң комедия жанырындағы бір фильмге түседі. Өйткені Шехризад рөлі оған тек қайғы мұң мен таусыл- фильмінде Бергузардың ұлы болып ойнаған бала әрқашан Халиттың (кинодағы Онурдың) қойнын��а ұйықтап қала берген екен. Сол кезде Бергузар Халитке ұл сыйласам деп армандапты. Мың бір түн фильміне дейін ол бегісіз жан еді. Филімге түскен бірінші жылы азғана қаламақы алыпты. Екінші, үшінші жылғы түсірілімнен соң ғана бір автокөлік алуға ақшасы болыпты. Ол кезде оның жасы 25 болған. Мен ќызѓанбаймын Екеуі де атақты кино жұлдыздары. Бірақ екеуі бір –біріне бір филімде киноға түсупеуге серт берісіпті. Бергузар: Мен қызғаншақ емеспін. Ол біздің жұмысымыз. Сүлейман Сұлтан филімінде көптеген әйелдерді құшағына алады. Бірақ мен қызғанбаймын. Егер мен қызғаншақ болғанымда мен оған тұрмысқа шақпас едім. Ол кинода басқа біреудің жары болып ойнағанымен өмірде ол менің заңды жолдасым. Біз кинода әр түрлі рөлдерді сомдаймыз ал үйге оралғанда бақытты ерлі-зайыптылармыз. Менің әр бір минутымда бақыт бар сонымен қатар мен өзімді еркін сезінемін. Бізде отбасылық шектеу жоқ дейді актриса. Аударған Бану ҚАЛТӨРЕ В Алматы в текущем году городские власти выделят дополнительно сумму в размере 1 млрд тенге на новые технологии, «которыми пользуются современные преступники». Об этом на отчетной встрече акима Алматы с населением сообщил Есимов. «Хочу обратить внимание на рост преступлений, связанных с использованием ИТ-технологий. С одной стороны, стремительный прогресс информационных технологий и растущая популярность социальных сетей не может не радовать. С другой стороны, этим могут пользоваться преступные элементы, которые используют Интернет для распространения чуждых нам идей экстремизма, терроризма, распространения наркотиков, оружия и т. д.», - заявил аким. По его словам, инцидент, произошедший в последние дни, когда неизвестные провели SMS-атаку на жителей Казахстана с информацией о якобы скором банкротстве трех банков, показывает важность наличия новых технологий у полицейских для выявления преступников. Многие поверили в эти провокационные сообщения и стали снимать средства с депозитов, отметил Есимов. «Понятно, что это наносит большой ущерб банкам, но от этого ведь страдают и сами вкладчики. Я думаю, сейчас нужно усилить работу специализированных подразделений по раскрытию и предотвращению таких противоправных действий. Поручаю начальнику ДВД четко расписать, куда будет направлен этот миллиард тенге», - сказал градоначальник. Помимо этого он огласил результаты работы правоохранительных органов за прошлый год, обозначив тенденцию по снижению количества преступлений в городе. МIНЕЗIЊ АУЫР БОЛСЫН Сырым жас кезінде Есентемір Бөкен биге батасын алайын деп және ақыл сұрайын деп ат, шапан алып барады. Барып қонақ болғаннан кейін Бөкен Сырымнан келген жұмысын сұрайды. Сонда Сырым: - Менің сізге келген жұмысым – біріншіден, сіздің батаңызды алайын деп келдім, екіншіден, ақыл сұрайын деп келдім, - дейді. Сонда Бөкен: \"Саған батамды берейін, сен жас болғанме�� елге бас болғандай екенсің?- деп бата береді: Арқаң қара нардай жауыр болсын, Мінезің қара жердей ауыр болсын. Өкпең жоқ кеудеңде бауыр болсын, Құлағыңнан сыбыр кетпесін, Жасың алпысқа жетпесін, - дейді. Батасын бергеннен кейін: \"Мен недесем де бәрінің мағынасы бар, қалай түсіндің, өзіме айырып бер\", - дейді Бөкен қарт. Сонда Сырым: - Арқаң көп мінгеннен жауыр болсын дегенің – халық үшін жұмыс жаса, халықты өзіңе ерте біл, - дегенің. Мінезің қара жердей ауыр болсын дегенің – беріден ойлама, әріден ойла, салмақты бол, жеңіл болма дегенің. Өкпең жоқ кеудеңде бауыр болсын дегенің – не болса соған өкпелеп, инені жіпке тізіп өкпешіл болма – дегенің. Құлағыңнан сыбыр кетпесін дегенің – ел арасында даужанжал көп кездеседі, сол мәселені өзің шешіп, ақ-қарасын айырып, дұрыс төресін бере біл – дегенің. Жасың алпысқа жетпесін деген батаңызға мен түсіне алмадым, - депті. Сонда Бөкен қарт Сырымға ақырған екен: - Мен сенен құдайдың берген жасын қызғанам ба, жүз алпысқа кел. Менің жасым сексен төртке келді. Алты бәлеге тап болдым. Мен сені сол алты бәледен аулақ болсын деп едім. Ол мыналар: үлкен үйге кіре алмадым, кіші үйге сия алмадым. Қара сақалды әкем болды, қара шашты шешем болды. Ауру келді, кәрілік жеңді, - міне, алты бәле деген осы. Бұған қалай түсіндің? – дейді. Сонда Сырым батыр: - Үлкен үйге кіре алмадым дегеніңіз, адамның қатары кетеді, баратын үйі таусылады. Кіші үйге сия алмадым дегеніңіз өзінен жасы кіші адамдардың үйіне жасы үлкен адам адам шақырусыз бара алмайды. Қара сақалды әкем дегеніңіз өзіңнен туған кей бала, есейген соң әкенің тілін алмайды, әкені дұрыс баға білмейді. Бір сөз айтсаң бетіңді қайырып тастайды. Қара шашты шешем дегеніңіз сол баланың әйелі, келінің. \"Осы шалға не керек екен, берген асты ішіп жата бермей\",- дейтін шығар. Сырымға қарап Бөкен басын шерткен екен. Сырым оған аузын ашып, тілін көрсетіпті. Сырымның қасындағы жолдастары: \"Бөкең саған неге шертті, оған сен аузыңды ашып, тіліңді шығардың, ол не сөз?\"- дейді. Сонда Сырым: \"Ол кісі маған басын шерткені – басқа бәле қайдан келеді\",- деген жұмбағы еді; менің оған тілімді көрсеткенім: \"Басқа бәле қызыл тілден келеді дегенім\",- депті. ПРИМЕЧАНИЯ: 1. Если буква Ğ, ğ стоит между мягкими гласными (e, i, ö. ü), между твёрдой гласной (a, ı, o, u) и согласной, или же после твёрдой гласной в конце слова, то она не читается, а удлиняет предыдущую гласную и придаёт ей некое горловое звучание. Например: çağırmak (чаирмак), yağ (йаа), sağlam (саилам). 2. Если буква Ğ, ğ стоит между двумя мягкими гласными, между мягкой гласной и согласной, или же после мягкой гласной на конце слова, то она читается, как й с чётким горловым звучанием. Например: ciğer (джийэр), çiğ (чий). 3. Буква H, h читается, как в слове «ого!» 4. Буквы ö, ü читаются мягко, то есть как в немецком языке буквы ü, ö (ö - звук, получаемый слиянием о и ё, ü - звук, получаемый слиянием у и ю). 5. Букв�� латинского алфавита X, Q и W используются в перенятых словах и словах иностранного происхождения. 15 16 21 ôåâðàëÿ 2014 №8 \"Ахыска\" [email protected] 15 16 21 ôåâðàëÿ 2014 [email protected] №8 \"Ахыска\" ,--- KOÇ Bu hafta sonunda görev duygunuz ön planda. Kendi istekleriniz yerine başkalarının ihtiyaçlarına öncelik verecek ve bir anlamda başkalarına hizmet edeceksiniz. Partneriniz ve arkadaşlar sizi harekete geçirecek. Arkadaşlardan haberler gelebilir, birlikte kısa geziler planlayabilirsiniz. Bireysel olmadığınızda ve başkalarıyla birlikte hareket ettiğinizde daha rahat ilerleyeceksiniz. Hafta sonuna doğru ortak gelirler ve ödemeler ön planda olacak. BOĞA Bu hafta sonu sevdiğiniz konulara zaman ayırabilir ve zevk aldığınız şeyleri yapabilirsiniz. Annenizle ilişkiniz ön planda; önemli konuşmalar yapabilir, haberler alabilir ya da onu görmeye gidebilirsiniz. Aynı zamanda otorite pozisyonunda olacaksınız ve günlük işleriniz de rahat ilerleyecek. Hafta sonuna doğru ise partnerinizle ilişkiniz rahatlayacak, birlikte sosyal ortamlara katılacak hatta beraber deniz veya su kenarında kısa bir geziye çıkabileceksiniz. İKİZLER Yurt dışından haberler alabilirsiniz, yabancılarla bağlantınız artabilir, İnternet ve yayıncılık, medya gibi alanlarda daha aktif olabilirsiniz. Aynı zamanda hafta sonunuz eve odaklanarak geçecek. Babanızla ilgili meseleler, evde misafir ağırlamak gibi işlerle meşgul olabilirsiniz. Perşembeden itibaren işler ön planda. YENGEÇ Hafta sonununuz hareketli geçecek. Şehir dışına kısa gezilere çıkabilir, yakın akrabalarınızla beraber olabilirsiniz. Aynı zamanda evinizle ilgili hareket de var. Siz gitmezseniz, yoldan gelenleri ağırlayabilirsiniz. Evle ilgili işleriniz hızlı ilerleyecek ve eve ait ortak para meselelerine çözüm bulacaksınız ama bu para meselesinin üzerinden mart ortasında bir daha geçeceksiniz. ASLAN Karşı tarafın yani eşinizin, ortağınızın, rakiplerinizin ve birebir ilişkiniz olan herkesin söyleyecek pek çok şeyi olacak. Önemli konuşmalar yapabilir ve haberler alabilirsiniz. Kısa seyahatler ve günü birlik geziler gündeme gelebilir. Ayrıca bir anlaşmaya imza atmanız istenebilir ancak eğer şimdi imza atarsanız gözünüzden kaçan detaylar ve değişen koşullar sonradan pişman olacağınız bir bağlılık altına girmenize neden olabilir. BAŞAK Bu hafta sonunda burcunuzda bulunan Ay'ın enerjisiyle dominant ve başkaları için özveride bulunmak yerine kendi isteklerinizde ısrarcı olacaksınız. Çıkacağınız kısa geziler eğlenceli geçecek. Beğendiğiniz bir şeyi satın alabilirsiniz ama Merkür gerilediğinden, umduğunuz gibi çıkmayabilir ve beklentileriniz karşılanmayabilir. Diğer yanda yakın ilişkiler ve evlilik, ortaklık gibi resmi beraberlikler ön plana çıkıyor. Aralarında kendini farklı tanıtanlar veya sizin gözünüzde büyütecekleriniz olabilir. TERAZİ Eski sevgilinizden haber alabilirsiniz veya şimdiki sevgilinizle aranızdaki eski bir mesele yeniden gündeme gelebilir. Bu defa kendinizi en iyi şekilde ifade edecek ve geri planda kalmayacaksınız. Meselelerden ve sorunlardan kaçmak yerine üzerine gidebilirsiniz. Para meseleleri sizi biraz kısıtlayacak olsa bile hafta sonuna doğru pratik çözümler bulabileceksiniz. AKREP Hafta sonu kalabalık yerlerde ve arkadaşlarla birlikte geçebilir. Diğer yanda ev, mülk ve yaşam tarzınız hakkında ya da babanızla konuşmalar yapabilir ve haber alabilirsiniz. Bu konulardaki eylemleriniz şimdilik gizli kalmalı ve planlarınızı da herkese duyurmamalısınız. Gizlilik sizi koruyacak ve rahat hareket etmenizi sağlayacak. YAY Sosyal hayatınız her zamankinden daha hareketli olacak ve hayatınıza heyecan katmaya devam edecek. Arkadaşlarınızla seyahat programları programları yapabilir ve pek çok haber alabilirsiniz. Hafta ortasından itibaren başlayan başka bir eğilim ise eve konsantre olmanıza neden olacak. OĞLAK Güçlü bir konumdasınız ancak bu eğilim aynı zamanda çok mücadele etmenize ve otorite figürleriyle zaman zaman çatışmanıza neden oluyor. Kariyerinizdeki sağlam duruşunuz ve çok çalışmanız, maaşınızla ilgili bir meseleyi çözmenize yardımcı olacak. Parayla ilgili pek çok konuşma yapabilirsiniz ama konular burada kapanmayacak ve mart ortasında yeniden değerlendireceksiniz. KOVA Hareketli bir dönemdesiniz, pek çok konuşma ve yazışma yapıyor ama bir türlü ilerleyemiyor ve aynı konuları yeniden konuşuyor olabilirsiniz. Yurt dışı, üniversite, İnternet, medya ve yayıncılıkla bağlantılı işleriniz olabilir. Vize, pasaport ve çalışma izni gibi işlerle uğraşabilirsiniz. Alternatif olarak seyahate çıkabilir, seyahat programları yapabilir ama seyahat sırasında gecikmeler yaşayabilirsiniz. BALIK Salı günü burcunuza geçen Güneş doğum günü döneminizi başlatarak enerji ve zindeliğinizi artıracak. Kontrol size geçecek ve başkalarının etkisinde olmayacaksınız. Ama önce bu hafta sonunda partnerinizi dinlemeniz ve karşı taraf ile işbirliği yapmanız gerekiyor. Ayrıca gizli görüşmeler yapabilir, ortak para konularında gelişmeler yaşayabilirsiniz. Ancak yanlış anlaşılmalar, değişen koşullar ve eksik bilgilerden dolayı mesele tam çözülmeyecek ve bu konuşmaları tekrar yapacaksınız. с 24 февраля по 2 марта 2014 года ОВЕН В данный период над людьми, рожденными под знаком зодиака Овен, будут то и дело собираться тучи: может ухудшиться Ваше самочувствие, испортиться настроение или окружение поведет себя с Вами не совсем корректно, из-за чего возможны обиды, разочарования и конфликты. ТЕЛЕЦ Неделя хоть и неоднозначная для представителей знака зодиака Телец, но для многих из Вас она сложится спокойно и пролетит довольно быстро. И все случится так потому, что Вы не станете брать на себя больше, чем Вы сможете вынести, и не станете переживать из-за того, что вы не в силах изменить. БЛИЗНЕЦЫ В начале недели у людей, рожденных под знаком зодиака Близнецы, возможны неустойчивое положение и служебные проблемы. Однако уже со среды Вы взбодритесь, возьмете себя в руки и Вам станут удаваться самые сложные дела и задания. А в совместной работе успех будет в основном зависеть именно от Вашей деятельности и инициативы. Следует также воспользоваться и тем, что Вам станет несложно договариваться с людьми - они охотно согласятся как на предложенные Вами решения, так и на просьбу о помощи. РАК Для представителей знака зодиака Рак эта неделя будет благоприятной для того, чтобы расставить точки над «и» по ряду наболевших вопросов в деловой и личной жизни. Сейчас можно будет дипломатично распутать любую сложную ситуацию - объяснениями или уговорами. Ну а если у Вас нет никаких нерешенных проблем, то украсьте свою жизнь новыми знакомствами, приятными встречами и захватывающими романами. В эти дни они будут такими страстными! А в профессиональных делах большую роль сыграет желание выделиться и продуктивное общение с коллегами. Газета Турецкого этнокультурного центра РК Собственник - Товарищество с ограниченной ответственностью «Газета AHISKA - АХЫСКА» (г.Алматы) «Газета поставлена на учет Министерством культуры и информации Республики Казахстан за №9528-Г от 9 октября 2008 года». Выходит еженедельно Редакционный совет возглавляет Зиятдин Касанов, президент правления Турецкого этнокультурного центра Республики Казахстан РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ: Зиятдин Касанов Зелимхан Ягуб Байрамалы Ахмедов Хусейн Касанов Садыр Эибов Шахисмаил Асиев Фуат Учар Расим Кушалиев Kazakistan Cumhuriyeti`ndeki Ahıskalı Türklerin Gazetesi Çıkaran şirket: «Ãàçåòà ÀÕÛÑÊÀ - AHISKA», Almatı. Yayın Ruhsatını veren makam: Kazakistan Kültür ve iletişim Bakanlığı Ruhsat tarihi ve sayısı: 9528- à 09.10.2008 Yayın Kurulu Başkanı: Ziyaettin İsmihan oğlu - AHISKA TÜRKLERİ MİLLİ MERKEZİ BAŞKANI YAYIN KURULU: Ziyaeddin KASANOV Zelimhan YAKUB Bayramalı AHMEDOV Hüseyin KASANOV Sadır EİBOV Şahismail ASİYEV Fuat UÇAR Rasim KUŞALİYEV ЛЕВ Для людей, рожденных под знаком зодиака Лев, эта неделя ответственная и продуктивная. Причем Вы сможете достичь наи��учших результатов, если станете работать сообща, не отделяя себя от других и принимая активное участие в коллективных действиях. При этом не исключено, что Ваши предложения и идеи сейчас окажутся наиболее ценными. Семейная обстановка также будет располагать к тому, чтобы для решения всех спорных вопросов именно все Ваши пожелания принимались к рассмотрению и выполнению. ДЕВА У представителей знака зодиака Дева в эти дни во взаимоотношениях с людьми как на работе, так и дома, возникнут разногласия и дух соперничества. Вам следует серьезно подумать о том, как следует поступать в каждом конкретном случае, чтобы достигнуть нужного Вам результата и при этом не нажить себе врагов. В выходные дни стоит приложить все усилия, чтобы не поссориться с домашними, поэтому не применяйте на них никакого давления и не изводите нравоучениями. ВЕСЫ Люди, рожденные под знаком зодиака Весы, проведут эту неделю с наибольшей пользой, если направят все свои силы на работу, ведь сейчас многие ее этапы будут проходить без проволочек и ошибок. Так что для достижения своих профессиональных целей поспешите включить свое умение добросовестно трудиться - сейчас Вы им не обделены. Заодно разберитесь, чего Вам все-таки не хватает для полного успеха. А еще этот период отлично подходит для общения с близкими и укрепления своего здоровья. СКОРПИОН Эту неделю представителям знака зодиака Скорпион желательно потратить на свою семью или на тех людей, кого Вы любите. Не стесняйтесь выражать свои чувства, потому что слишком уж часто бывает так, что Вам недосуг за делами порадовать даже какой-то приятной мелочью своих близких без всякого повода. Сделайте в это время что-нибудь подобное и дорогие Вам люди несомненно оценят этот знак внимания. Также Rövşen Memmedoğlu - Baş Redaktör Janna Ajmuhamedova - Sorumlu sekreter Saniyam Kayukova - Sekreter Banu Kaltöre - Muhabir Oksana Belobab - Dizayn Zeynep Aliyeva - Muhabir Sadir Hasanov - Bölge muhabiri Violetta Kadırova - Bölge muhabiri Ровшан Мамедоглы - главный редактор Жанна Ажмухамедова - ответственный секретарь Саниям Каюкова - помощник главного редактора Бану Калторе - корреспондент Оксана Белобаб - дизайн и верстка Зейнаб Алиева - корреспондент Садир Хасанов - региональный корреспондент Виолетта Кадырова - региональный корреспондент на этой неделе у Вас возможны случайные знакомства и романтические встречи. СТРЕЛЕЦ На этой неделе у представителей знака зодиака Стрелец упадет работоспособность и справляться со своими делами Вам станет труднее. А тут еще обязательно обострятся домашние проблемы и на совершенно пустом месте может возникнуть семейный конфликт. Короче говоря, этот период потребует от Вас либо выдержки, либо изменения взглядов. КОЗЕРОГ Для людей, рожденных под знаком зодиака Козерог, это довольно продуктивная неделя, так как сейчас вы довольно легко справитесь с любым заданием. А тут еще Вас зарядит энергией общение с близ��ими, друзьями или коллегами, и это станет источником творчества и вдохновения для обеих сторон. И только в четверг Вам довольно сложно будет справиться с приступами неорганизованности и лени, и это может внести напряженность в Ваши отношения с начальством или партнерами. ВОДОЛЕЙ Неплохая неделя для людей, рожденных под знаком зодиака Водолей. По крайней мере, Вам в эти дни не придется жаловаться на настроение, бодрость духа и работоспособность. А еще это время довольно крепко для Вас связано с деньгами: то ли Вы потратите деньги, то ли Вы их получите. Но в любом случае, этот процесс окажется для Вас приятным. РЫБЫ Эта неделя будет благоприятной и ответственной, она потребует от представителей знака зодиака Рыбы немало сил, энергии и активности, так как в этот период Вам не удастся отвертеться от роли первой скрипки то ли на работе, то ли в личной жизни. Да и люди к Вам сейчас явно потянутся, ведь Ваше возросшее обаяние, Ваш притягательный задор и умение убеждать несомненно покорят окружающих. Адрес редакции: 050002, г.Алматы, ул. Джангильдина, 31. тел.: 8 (727) 278-59-33, факс: 278-59-29. E-mail: [email protected] Электронная версия газеты: www.ahiska-gazeta.com Газета отпечатана в типографии ТОО РПИК «Дәуір» г.Алматы, ул. Калдаякова, 17. тел.: 273-12-54, 242-45-20. ЗАКАЗ № 2622 ОБЩИЙ ТИРАЖ В МЕСЯЦ 10 000 ЭКЗ. Поздравляем! КАРИМА МУКАНОВА с 50-летием поздравляют друзья! Здоровья тебе, счастья, удачи! Ты очень добрый человек с широкой душой и большим сердцем. Живи долго и радуй нас своими успехами. Иди по жизни вперед, не оглядываясь, и пусть тебе сопутствуют только радостные светлые дни! Все было в жизни: радости и беды, И сладкий мед, и горькая полынь. Тобою пройдено уже полвека, И мы за все тебя благодарим. Теперь у нас у каждого достаток, Хватает сил, здоровья и любви... Ты только жизни не считай остаток, На радость нам подольше проживи! Председатель ТЭКЦ и коллектив Толебийского района поздравляют с Днем рождения активиста ТЭКЦ с.Коксаек ЮСУПА МАЗМАНОВА. Примите наши пожелания В чудесный праздник – день рождения: Удачи, счастья, процветания. Любых желаний воплощения! Пусть жизнь подарит много радости. Исполнит все мечты возможные, И пусть почаще повторяются Мгновенья самые хорошие!\n1\/--pages","id":"<urn:uuid:cec5c37d-0a85-4c35-8d24-76407f05153b>","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"https:\/\/paperzz.com\/doc\/5036653\/ahyska-8---ahiska","date":"2020-08-14T17:25:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439739347.81\/warc\/CC-MAIN-20200814160701-20200814190701-00034.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.5675384402,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.5675384402275085, \"rus_Cyrl_score\": 0.12251414358615875, \"kaz_Cyrl_score\": 0.05997687205672264, \"rue_Cyrl_score\": 0.04944779351353645, \"kpv_Cyrl_score\": 0.017775267362594604, \"inh_Cyrl_score\": 0.014204280450940132, \"mhr_Cyrl_score\": 0.0131328534334898, \"kca_Cyrl_score\": 0.011765895411372185}","num_words":10911,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.675,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"1. Общие замечания\n2. Изафетные послелоги\n2.1 Послелоги серии алн(ы)\n2.2 Послелоги серии алт(ы)\n2.3 Послелоги серии араз(ы)\n2.4 Послелоги серии іст(і)\n2.5 Послелоги серии кист(і)\n2.6 Послелоги серии орн(ы)\n2.7 Послелоги серии орт(ы)\n2.8 Послелоги серии паз(ы)\n2.9 Послелоги серии соо\n2.10 Послелоги серии таст(ы)\n2.11 Послелоги серии тӧз(і)\n2.12 Послелоги серии ӱст(ӱ)\n3. Управляющие послелоги\n3.1 Послелоги, управляющие винительным падежом\n3.1.1 Послелог азыра\n3.1.2 Послелог арали\n3.1.3 Послелог ибіре\n3.1.4 Послелог индіре\n3.1.5 Послелог кизіре\n3.1.6 Послелог осхас\n3.1.7 Послелог ӧтіре\n3.1.8 Послелог пастыра\n3.1.9 Послелог сай\n3.1.10 Послелог сылтаанда\n3.1.11 Послелог тобыра\n3.1.12 Послелог ӱчӱн\n3.1.13 Послелог хоостыра\n3.1.14 Послелог чіли\n3.2 Послелоги, управляющие дательным падежом\n3.2.1 Послелог алдыра\n3.2.2 Послелог кире\n3.2.3 Послелог теере\n3.2.4 Послелог тӧӧй\n3.2.5 Послелог удур\n3.2.6 Послелог хоза\n3.2.7 Послелог хыза\n3.2.8 Послелог чағын\n3.2.9 Послелог читіре\n3.3 Послелоги, управляющие исходным падежом\n3.3.1 Послелог пасха\n3.3.2 Послелог пеер\n3.3.3 Послелог сығара\n3.3.4 Послелог тастых\n3.4 Послелоги, управляющие исходным падежом\n3.4.1 Послелог хада\n3.4.2 Послелог хости\nОбщие замечания\nПослелоги — это служебные слова использующиеся для выражения синтаксических связей между именами и другими словами в словосочетаниях и предложениях. По своим функциям они напоминают предлоги, но в отличие от последних ставятся не перед, а после слова, к которому они относятся. например стол ӱстӱнде на столе, аның ӱчӱн ради него, аалға теере до села. По своему происхождению и употреблению послелоги можно разделить на две группы: изафетные и управляющие. Изафетные послелоги произошли главным образом от имен существительных, обознчающих различные части тех или иных предметов (например: верх, верхняя часть, середина, нижняя часть и т. п.). По этой причине они выражают главным образом пространственные и временные связи. Изафетные послелоги могут изменяться по падежам и всегда используются в лично-притяжательной форме, так как обознчают часть принадлежщую тому или иному лицу (предмету). Так, например, послелог ӱстӱ (его) верхняя часть, поверхность может иметь следущие формы: ӱстӱнде на верху, ӱстӱнең сверху, ӱстӱнзер к верху, ӱстӱнӌе по верху. Слово с которым сочетается изафетный послелог ставится в основном или притяжательном падеже. При этом для местоимений использование приятажательного падежа обязательно, а имена существительные наоборот чаще стоят в форме основного падежа. Например: стол алнында перед столом, аның тастынӌа по его наружной части. Если изафетный послелог используется с личным местоимением 1-го или 2-го лица, то он принимает и соответствующую лично-притяжательную форму: аның алнында перед ним, но минің алнымда передо мной.\nИзафетные послелоги\nалн(ы)\n|алнында||алнына||алнынзар||алнынаң||алнынӌа|\n|спереди, перед||к передней части||к передней части||от передней части||по передней части|\nПослелоги этой серии указывают на п��реднюю часть какого-либо объекта. Например:\nхыс кӧріндес алнында одырча — девушка сидит перед зеркалом\nхараам алнында ниме-де чохыралча — [у меня] что-то пестрит перед глазами\nтура алнында ағас ӧсче — перед домом растет дерево\nминiң алнымда улуғ ачых кӧрiнген — передо мной виднелась большая поляна\nкізілернің алнына ойлап килген — [он] подбежал к людям\nПослелог алнында также имеет временное значение: он указывает на то, что дейсвтие совершается ранее, до чего-либо:\nкекрӱк таң алнында тапсапча — петух поёт на рассвете [it](букв. перед рассветом)[\/it]\nӱс кӱн мының алнында — три дня назад\nчон алнында чоох тударға чарадындым — перекусить перед дорогой\nТакже он может использоваться и в переносном значении, во многом совпадая в использовании с русским предлогом перед\nыырӌының алнында пiс халтырабаабыс — мы не дрогнули перед врагом\nсайбағӌылар ӱлгӱ алнында нандырығ тударға кирек полча — нарушители должны держать ответ перед законом\nаның алнында харған салғам — я поклялся перед ним\nкемнiң алнында чойырхасчазар? — перед кем заискиваете?\nчон алнында чоох тударға чарадындым — я решился выступить перед публикой\nалт(ы)\n|алтында||алтына||алтынзар||алтынаң||алтынӌа|\n|внизу, под||под, к нижней части||под, к нижней части||из-под||по нижней части|\nЭти послелоги указывают на нижнюю часть объекта. Например:\nкӧзенек алтында нымырт ӧсче — под окном растёт черёмуха\nазах алтында палӌах чыхлапча — грязь хлюпает под ногами\nчир алтына пухли халған — с хлюпаньем ушел под землю\nсуғ чир алтынаң сiскiрiлче — вода сочиться из-под земли\nхар алтынаң хуруғ сiгеннер сырайысчалар — из-под снега виднеется сухая трава\nара(зы)\n|аразында||аразына||аразынзар||аразынаң||аразынӌа|\n|между||к области между||по направлению к области между||из области между||по пространству между|\nЭти послелоги указывают пространство между предметами. Например:\nағас аразында ай-сым полыбысты — в лесу [it](букв. среди деревьев)[\/it] стало тихо\nоларның аразында тыртыстаныс чох полған — между ними не было неприязни\nтаныс нимес чон аразында уйатча — [он] стесняется среди незнакомых людей\nхойлары хайа-тағ аразында чӧрчелер — [их] овцы пасуться среди гор и скал\nтас аразынӌа суғ ахча — среди камней течет река\nпалалар ағас аразынзар парыбысханнар — дети убежали в лес\nіст(і)\n|істінде||істіне||істінзер||істінең||істінӌе|\n|внутри||во внутрь||во внутрь||изнутри||по внутренней части|\nЭти послелоги указывают внутреннее пространство предмета. Например:\nиб iстiнде хоостар iлiл парған полған — в доме были подвешены картины\nпалыхтың iстiнде торсыхтар поладыр — внутри рыбы бывают пузыри\nсиден істіне кір килген — [он] въехал за ограду\nиб iстiнде арығ — в доме чисто\nтаңахтарны туюх хазаа iстiнде тӱнетчелер — куриц на ночь помещают в крытый сарай\nкист(і)\n|кистінде||кистіне||кистінзер||кистінең||кистінӌе|\n|сзади||назад||назад||с задней части||по задней части|\nЭти послелоги указывают на пространство за предметом. Например:\nстол кистінде одырча — [он] сидит за столом\nхазаа кистiнең iкi iс парыбыстыр — от двора шли два следа\nпарта кистіне одырған — [он] сел за парту\nолғаннар тағ кистiнзер чистектеп парчалар — дети идут собирать ягоду за гору\nанаң хазаа кистiнзер сыххам — затем я вышел за двор\nорн(ы)\n|орнында||орнына||—||—||—|\n|вместо||вместо||—||—||—|\nЭтот послелог имеет только две формы: орнында и орнына. Первая имеет знчение вместо, на месте кого-чего-л.. Например:\nминің орнымда хайдағ даа кізі мин осхас поларӌых — на моем месте любой человек поступил бы как я\nаның орнында чаратпасчыхпын — на его месте я бы не разрешил\nФорма орнына имеет значение на [его] место, заместо [его]. Например:\nчистек орнына миске теер килгеннер — [они] вместо ягод собрали грибы\nпабазының орнына килген — [он] пришёл вместо отца\nНастя минің орныма пеер килер — Настя придет сюда вместо меня\nиргiдегi сас оттарның орнына, айға-кӱнге сусталып, астар ӧсчелер — вместо прежних болотных трав сверкают на солнце хлеба\nпӱӱн синің орныңа тоғынарбын — сегодня я вместо тебя буду работать\nорт(ызы)\n|ортызында||ортызына||ортызынзар||ортызынаң||ортызынӌа|\n|в середине||в середину||к середине||из середины||по середине|\nПослелоги этой серии указывают на середину предмета, либо на пространство между предметами. Например:\nгород ортызында хоных музей турча — в центре города стоит музей\nаал ортызында улуғ туралар турғлаӌаң — в середине села обычно стояли большие дома\nаба, тіең, ол ікі ағастаң ортызына хыстыл чӧрібіскен — а, медведь втиснулся и застрял между теми двумя деревьями\nпалалар чол ортызынӌа парчалар — дети идут по середине реки\nхыра ортызында тур салған — [он] остановился по середине пашни\nпаз(ы)\n|пазында||пазына||пазынзар||пазынаң||пазынӌа|\n|наверху||наверх||к верху||сверху||по верху|\nПослелоги этой серии указывают на верхнюю часть предмета. Например:\nкӱн тағ пазына тӱсчеткен — солнце опустилось на вершину горы\nағас пазында хустар чуртапчалар — на вершине дерева живут птицы\nчил халсарығ пазынӌа толғала тӱскен — ветер закрутился по ковылю\nчылғылар тағ пазнзар парчалар — лошади идут на вершину горы\nапсах хас пазында сохпайын одырча — старик сидит неподвижно на вершине сопки\nПослелог пазынаң может также иметь значение через определенный промежуток времени. Например:\nмин ікі час пазынаң килем — я приду через два часа\nікі-ӱс кӱн пазынаң прай нимені пілер — [он] черех два-три дня все узнает\nпір ай пазынаң килер — приедет через один месяц\nсоо\n|соонда||соона||соонзар||соонаң||соонӌа|\n|сзади||назад||к задней части||сзади||за|\nПослелоги этой серии указывают на пространство за объектом. Например:\nсӱрiгчi ӧӧр соонда парча — погонщик идет за стадом\nсоор соонаң тӧге сӧзiрiл парир — за санями тащится бревно\niнектер соонаң чазаа пыз��лар субалысча —mdash; за коровами тянуться телята\nол iстернең соонӌа мин хыраң ас парғам — по эти следам я перевалил через холмик\nапсах хас пазында сохпайын одырча — старик сидит неподвижно на вершине сопки\nПослелоги соонда и соонаң на русский язык переводятся одинаково: сзади, позади, однако если первый указывает, как правило, на статичское расположение предмета позади чего-либо, то второй обычно используется с глаголами движения.\nПослелоги этой серии не изменяются по лицам. Ср. например: минің соонда, синің соонда\nПослелог соонда часто употребляется в значении после чего-либо (в значении временной последовательности):\nағырған соонда сортых парған — после болезни он похудел\nтыхтаан соонда машина нааӌылан парған осхас — после ремонта машина стала как новая\nнаңмыр соонда тасхар ӧл — посл\nПослелог соонаң также часто употребляется во временном значении после чего-либо (в значении временной последовательности):\nағырығ соонаң тыығалах — он еще не окреп после болезни\nхонӌыхтар хырыс-табыс соонаң чарас ит салғаннар — после ссоры соседи заключили мир\nхызым ағырған соонаң чуғалан парған — [моя] дочь после болезни ослабла\nтаст(ы)\n|тастында||тастына||тастынзар||тастынаң||тастынӌа|\n|снаружи, вне||наружу||наружу||снаружи||по наружней части|\nПослелоги этой серии указывают на наружную, внешнюю часть предмета. Например:\nчол тастында хаңаа турған — за дорогой стояла телега\nгород тастынаң чазағ килдiм — [я] с окраины города пришёл пешком\nпалалар ограда тастында ойнапчалар — дети играют за оградой\nтаңда город тастынзар парарбыс — завтра [мы] поедем загород\nпес тастынаң палғаснаң чағылған — печь снаружи обмазана глиной\nтӧз(і)\n|тӧзінде||тӧзіне||тӧзінзер||тӧзінең||тӧзінӌе|\n|у основания||в основание||к основанию||от основания||по основанию|\nПослелоги этой серии указывают на основание предмета. Например:\nнаңмырдаң хазың тӧзінде сыынғабыс — от дождя [мы] укрылись под березой\nкииктiң чадыны парбах ағастың тӧзiнде — лежбище косули под ветвистым деревом\nтикемӱӱс саста чуртапча, тыло тӧзiнде туупча — чибис живёт среди болота, яйца откладывает под кочкой\nтигей тӧзінӌе Чобат суғ чат партыр — под сопкой протекает река Чобат\nолар, чатхан ағастарның тӧзінең турғаннар — они встали из под дерева, под которым лежали\nӱст(ӱ)\n|ӱстӱнде||ӱстӱне||ӱстӱнзер||ӱстӱнең||ӱстӱнӌе|\n|наверху||наверх||к верху||сверху||по верху|\nПослелоги этой серии указывают на поверхность, верхнюю часть предмета. Например:\nчазы ӱстӱне харасхы тӱзібіскен — на степь опустились сумерки\nхартха аал ӱстӱнде айлахтанча — ястреб кружит над аалом\nтағ ӱстӱнде тыт, хаңайып, тур — на вершине горы одиноко стоит лиственица\nӧліг пӱӱрні от ӱстӱнӌе сӧӧртеп килген — [он] тащил по траве мертвого волка\nпус ӱстӱнӌе пастыр чӧрче — идет по льду\nУправляющие послелоги\nК управляющим послелогам относятся слова, которые употребляются с именами, стоящими в падежных формах (за исключением формы родительного падежа). По своему происхождению значительная их часть представляет собой застывшие деепричастные формы глаголов. Однако среди них встречаются и именные формы. Некоторые послелоги меняют свое значение в зависимости от того в каком падеже стоит свзязанное с ними имя.\nПослелоги, управляющие основным и винительным падежом\nазыра\nЭтот послелог используется в следующих значениях:\n1. указывает на направление движения, пртяженность или распространенность чего-л. через что-л.:\nиркiн азыра хаалирға — перешагнуть через порог\nпил азыра парған — переправился через перевал\nхыраӌа колхоз инспекторы чӧрче, иңнін азыра сумка артын салған — по пашне идет колхозный инспектор, перекинув через плечо сумку\n2. употребляясь с числительными указывает на превышение количества:\nпір чӱс азыра кіизі килген — пришло больше ста человек\nалты кӱн азыра килгеннер — на шесть дней раньше пришли\nарали\nЭтот послелог указывает на размещение или движение предмета сквозь что-либо:\nпулут арали чалын сииле тӱскен — сквозь тучи сверкнула молния\nкӧк тӱдӱн арали хазан-хахпах кӧрін турған — сквозь голубой дым виднелись котлы\nтағ арали чӧрерге — бродить среди гор\nибіре\nЭтот послелог указывает на расположение предметов или движение вокруг чего-л.:\nай чир ибiре айланча — луна вращается вокруг земли\nуйа ибiре аарлар хорылысхан — вокруг улья носились пчёлы\nпрайзыбыс стол ибіре одырғлап салғабыс — мы все расселись вокруг стола\nиндіре\nЭтот послелог указывает на направление движение вниз по плоскости либо на направление\/положение вниз по течению:\nолар тағ индіре парчалар — они идут вниз под гору\nол аал Хара ӱӱс индіре полча — этот аал расположен вниз по течению Черного Июса\nкизіре\nЭтот послелог указывает на направление движение через или поперек чего-л:\nпызолар арғаӌах кизiре оттапчалар — телята пасуться за канавкой\nэх, пу суғны кизіре тахта полӌаң полза — эх, если бы через эту реку был мост\nарғаӌах кизiре тӧге кебiректел партыр — через речку перекинут настил из брёвен\nосхас\nЭтот послелог употребляясь с именами или субстантивированными причастиями выражает уподобительные отношения. На русский язык он обычно переводиться словами словно, подобно\nкӧмiр осхас хара — черный как уголь\nтыхтаан соонда машина нааӌылан парған осхас — после ремонта машина стала как новая\nпис-алты чылдаң мында Ағбанох осхас улуғ город турыбызар — через пять-шесть лет здесь поднимется город такой же большой как и Абакан\nЭтот послелог может также употребляться после сказуемого. В таком случае на русский язык он обычно переводится словами: похоже, оказывается\nтигiр табырах чайыхпас осхас — похоже, что небо не скоро прояснится\nмал-хус чир тiтiрирiн сисче осхас — оказывается, животные предчувствуют землетрясение\nбри��адир агрономға тӧстеткен осхас — похоже, что бригадир получил хорошую взбучку от агронома\nӧтiре\nЭтот послелог указывает на движение сквозь что-либо:\nтӱнӱк ӧтiре тигiр кӧрiнче — через дымовое отверстие видно небо\nстене ӧтiре ӱт — сквозная дыра в стене\nхуба чазыны ӧтiре Чобат суғ чат партыр — река Чобат протекает через голую степью\nпастыра\nЭтот послелог имеет несколько значений. Во-первых он указывает на то по чему совершается движение:\nоларның парар чолы ол тасхыл пастыра парчатхан полған — дорога, по которой им предстояло ехать проходила через тот тасхыл\nАғбан пастыра парча — едет через Абакан\nхуба чазыны ӧтiре Чобат суғ чат партыр — река Чобат протекает через голую степьs\nТакже он обозначает предмет, посредством которого осуществляется действие. Чаще всего послелог пастыра указывает на источник информаци:\nрадио пастыра наңмыр полар тіп искірчелер — по радио передают, что будет дождь\nчарадығлар газета пастыра чонға читiрiлген — решения были доведены до населения через газету\nсурығлар пастыра пiлiп аларға — узнать что-л. посредством вопросов\nсай\nПослелог сай, употребляясь главным образом со словами, обозначающими отрезки или моменты времени передает значение каждый:\nӱгренчiлер саны чыл сай ӧсче — число учащихся увеличивается с каждым\nпасхам сай чӧрiзi табырахталып одырча — с каждым шагом его шаг убыстряется\nхарға-саасхан кӱн сай сайрасча — река Чобат протекает через голую степьs\nӱлӱкӱн сай олар хығыртызадырлар — они обычно по праздникам ходят друг к другу в гости\nУпотребляясь с причастными формами он выражает значение каждый раз когда:\nнаңмыр, кӱгӱрт кӱзӱреен сай, улам хосчатхан чіли пілдірген — каждый раз, когда гремел гром казалось что дождь становится сильнее\nсылтаанда\nПослелог сылтаанда, используется для выражения причинно-следственных связей:\nаның полызии сылтанда студенттер кӧп сидік сурығларнаң танызып алғаннар — благодаря их помощи\nпасхам сай чӧрiзi табырахталып одырча — с каждым шагом его шаг убыстряется\nпӱӱл хар кӧп чаған сылтаанда, часхыда суғлар тың тасханнар — потому что зимой было много снега, весной было большое половодье\nспециалисттер чапчаң хайынған сылтаанда, отты пір — ікі час пазынаң тохтадыбысханнар — так как специалисты работали быстро огонь потушили за один-два часа\nтобыра\nПослелог тобыра, указывает на предмет сквозь который происходит движение. Местоимения, употребляющиеся с этим послелогом ставятся в форму винительного падежа:\nарам арах пулуттар тобыра чап-чарых айның сустары ӧтіп, ағас аразын чарытча — сквозь редкие облака проникают лучи ярко луны и освещают лес\nоларны тобыра ниме кӧрінминчеткен — сквозь них ничего не было видно\nтимір чол пӱтсе, тӧреен чирнің чазыларын тобыра поездтер ойлазар — если будет построена железная дорога, через степи родной земли побегут поезда\nӱчӱн\nЭтот посл��лог достаточно многозначный. Употребляясь с местоимениями он требует родительного падежа, в остальных случаях используется основной. Основная его функция — обозначение цели, причины, повода:\nалартха хусты сiлiг ӱнi ӱчӱн хайлаӌаң хус тiп адапчалар — птицу козодой из-за красивого голоса называют птицей-хайджи\nчонның ӱчӱн сылых ханын тӧккен — за свой народ [он] (чистую) кровь проливал\nхыра типсеткен ӱчӱн тӧлег — если будет построена железная дорога, через степи родной земли побегут поезда\nС послелогом ӱчӱн используются обычно следующие глаголы (и производные от них слова):\nкӱрес-, марығлас- бороться за что-л. :\nамыр хоных ӱчӱн кӱрезерге — бороться за мир\nпозыдығ ӱчӱн кӱрезерге — бороться за освобождение\nмахта- хвалить :\nчахсы тоғыс ӱчӱн махтирға — хвалить за хорошую работу\nсiренiс ӱчӱн махтирға — хвалить за упорство\nнандыр- отвечать за кого-что-л. :\nарғыс ӱчӱн нандырарға — отвечать за друга\nсайбағ ӱчӱн нандыртарға — заставить отвечать за проступок\nхатығла-, чаңда- наказывать за кого-что-л.; чикте- осуждать за что-л. :\nноо ниме ӱчӱн минi чиктедiң? — за что [ты] меня осуждаешь?\nорайлатхан ӱчӱн хатығлирға — наказывать за опоздание\nИспользуясь с формами причастия настоящего и прошедшего времен, послелог ӱчӱн выражает причинно-следственные отношения:\nорайлатхан ӱчӱн хатығлирға — наказывать за опоздание\nА с формами причастия будущего времени, он выражает целевые отношения:\nмолибденнің концентраттарын сығарар ӱчӱн, наа завод пӱдіріл парар — чтобы выпускать молибденовые концентраты будет построен новый завод\nАфриказар парар ӱчӱн, корабль кирек нооза — чтобы поехать в Африку нужен ведь корабль\nхоостыра\nЭтот послелог указывает на предмет, согласно которому производится действие. Часто с он используется с такими словами как план план, ӱлгӱ закон:\nпредложениенi пӱдiзi хоостыра ӱзӱрерге — разбирать предложение по составу\nзабойщиктернің бригадазы пӱӱннең сығара график хоостыра тоғызар — с сегодняшнего дня бригада забойщиков будет работать по графику\nгармония оңдай хоостыра хатығ сӧстерге хатығох хозымнар хозылчалар —по принципу гармонии к твердым словам добавляются твердые гласные\nчіли\nЭтот послелог сочетается с местоимениями и именами в форме основного падежа и выражает уподобительные отношения:\nпулуттар тигірӌе улуғ салғахтар чіли тарапчатхан — тучи расходились по небу как большие волны\nчилліг наңмыр кӧнектең суғ урған чіли, суулап сыххан — косой дождь лил как из ведра\nкӧзӧлер, толадайлар кизек ааллар чiли турча — курганы, камни, древние могилы рассыпались точно небольшие сёла\nсырайы ах тос чiли хубар парған — лицо его, как берёста, побледнело\nағас узы чарӌых чiли чарыл халған — верхушка дерева расщепилась, как лучинка\nПослелоги, управляющие дательным падежом\nалдыра\nЭтот послелог указывает на направление движение в сторону какого-��ибо предмета:\nаалзар алдыра парча — идет в сторону деревни\nпарчыхтар Ағбанзар алдыра кӱӱлезе халғаннар — скворцы с шумом пролетели в сторону [реки] Абакан\nандар алдыра ӱкӱс салдым — [я] помчался в ту сторону\nкире\nЭтот послелог указывает на движение внутрь объекта:\nкӧгізек тураа кире учух килген — синица влетела в дом\nпызолар хазааға кире сӱрiлгеннер — телята загнаны в телятник\nпiс-сӱңӱрнi пiр харысча ағасха кире сасхан — [богатырь] длинное шило на четверть воткнул в дерево\nтеере\nЭтот послелог используется для обозначения конечной точки в пространстве или времени, до которой распространяется действие:\nхаӌанға теере парчазың? — до какого времени уезжаешь?\nандағ история хумартхылары амғы тусха теере читкеннер — такие памятники истории дошли до наших дней\nізікке теере ӱдескен — проводил до двери\nтӧӧй\nЭтот послелог выражает уподобительные отношения и на русский язык часто переводится словами похожий на:\nтастындағы кӧрімінең хакасха тӧӧй тіп чоохтап пиргеннер аның коллегалары — его коллеги говорят, что внешне [он] похож на хакаса\nаттаң пöзiк ах палтырғаннар кöбiкке тööй чайхалысчалар — белые пучки, поднявшиеся выше лошади, как белая пена раскачиваются\nилбек чазының пуғдай полосазы талайға тӧӧй салғылча — пшеничная полоса необъятной степи колышется словно море\nудур\nЭтот послелог указывает на направление движение навстречу кому-чему-л.:\nпызолар сарнахтанып, чил удур чӱгӱрiскеннер — телята в поисках прохлады бежали навстречу ветру\nоларзар удур турна учуғып одыр — им навстречу летит журавль\nнаңмырға удур парарға сидік — против дождя идти тяжело\nхоза\nОн обозначает, что кроме предмета или лица, употребленного с этим послелогом, участником действия является еще один предмет или лицо:\nалбан аң теерiзiне хоза малнаң тӧлелӌең — дань платилась шкурами зверей и скотом\nпу тоғысха тракторларға хоза автомашиналарны даа турғызарға кирек — на эту работу вместе с тракторами нужно поставить еще и машины\nтрудоденьге асха хоза хайах пиргеннер — на трудодни наряду с хлебом выдавали масло\nхыза\nЭтот послелог, употребляясь с именами числительными в форме дательного падежа указывает на приблизительность исчисления:\nахчазы iкi чӱске хыза — денег у него около двухсот рублей\nол оңдайнаң піс тоғынған кӱнде алты часха хыза время ӱзӱрлепчебіс — таким образом в течение рабочего дня мы экономим около шести часов [рабочего] времени\nнинӌее хыза? — приблизительно сколько?\nчағын\nПослелог чағын как и послелог хыза, употребляясь с именами числительными в форме дательного падежа указывает на приблизительность исчисления:\nхорды илееде улуғ, ханаттарын часса, iкi метрге чағын — цапля довольно крупная [птица], размах её крыльев около двух метров\nхыс кiзi чылға чағын сӧс пирбин сiрес парир — девушка уже около года упорствует\nаның ӱс факультетінде ікі муң пис чӱс��е чағын кізі ӱгренче — на его факльтетах занимается около двух тысяч пятисот человек\nчитіре\nПослелог читіре употребляется с существительными и местоимениями в форме дательного падежа и указывает на предел в пространстве или времени:\nколхозтың фруктовай сады Кимге читіре килер — фруктовый сад колхоза раскинется до Енисея\nхараағызын петуктарға читiре одырғабыс — [мы] просидели всю ночь до петухов\nхонӌых аалға читiре iкi чахырым полар — до соседнего села километра два будет\nчасхыдаң кӱскее читiре мал тӧлелчеп парча — скот набирает вес с весны до осени\nпiс кискен суғ хурчаңаа читiре полған — река, через которую мы переходили, доходила по поясницы\nПослелоги, управляющие исходным падежом\nпасха\nПослелог пасха на русский язык обычно переводится словом кроме:\nминнең пасха пӱӱрлерг ле піледірген чолларӌа апарарбын — я поведу по таким дорогам, которые кроме меня известны только волкам\nибiре хайа-таснаң пасха ниме чох полған — кругом, кроме камней, ничего не было\nсиннең пасха пір дее кізі кілбеен — кроме тебя никто не пришел\nпеер\nЭтот послелог указывает на момент времени, с которого начинается действие:\nол хонӌыхтар хаӌаннаң пеер хахласчалар — эти соседи с давних пор враждуют\nмин киӌеедең пеер кӧп ниме сағындым — со вчерашнего дня я многое продумал\nгорняктар, чыл пасталғаннаң пеер, план азыра 14 эшелон хара тас пиргеннер — горняки с начала года дали сверх плана четырнадцать эшелонов каменного угля\nсығара\nЭтот послелог указывает на начальную точку в пространстве или времени, с которой начинается действие:\nкиӌее иирдең сығара кӱн кинетiн алыс парған — вчера с вечера погода неожиданно поменялась\nтоғыстаң сығара сазарға — выгнать с работы\nгорняктар, чыл пасталғаннаң пеер, план азыра 14 эшелон хара тас пиргеннер — горняки с начала года дали сверх плана четырнадцать эшелонов каменного угля\nПослелоги, управляющие орудийным падежом\nхада\nЭтот послелог выражает значение соучастия или одновременности:\nарғызымнаң хада чол сығар полғабыс, пӱӱн урбалыбысты — [мы] с моим товарищем вместе собирались в путь, а сегодня [он] отказывается\nавтомобиль поездтең хада уруныс парған — автомобиль столкнулся с поездом\nчир–суғӌыларыбыстаң хада тоғазығлар иртірген — [они] провели встречу с нашими земляками\nхости\nЭтот послелог указывает на расположение чего-либо рядом, поблизости с другим предметом или лицом:\nфотокарточкада Каматнаң хости пір чиит оол турчатхан — на фотокарточке рядом с Каматом стоял какой-то молодой парень\nОля миннең хости пол парған — Оля оказалась рядом со мной\nпалазы iӌезiнең хости турча — ребёнок стоит рядом с матерью","id":"<urn:uuid:402a90c2-06af-416f-8e27-b200efa79522>","dump":"CC-MAIN-2019-04","url":"http:\/\/sostik.info\/gram-7\/","date":"2019-01-17T00:58:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-04\/segments\/1547583658662.31\/warc\/CC-MAIN-20190117000104-20190117022104-00395.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.7950770259,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":27,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.7950770258903503, \"rus_Cyrl_score\": 0.1978612095117569}","num_words":3317,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.03,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.839,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Сыбанаң Сығда — различия между версиями\n\n\nм\n|Строка 1:||Строка 1:|\nУлуғ Ӧлеңде хырых часха чит парған чалғыс ибліг ирепчі чуртаан полтыр. Оларның ікі оол полған. Улуғ оолғы он ікі, кічіг оолғы тоғыс частығ. Улуғ оолғының ады Сыба, кічіг оолғының ады Сығда полған.\nУлуғ Ӧлеңде хырых часха чит парған чалғыс ибліг ирепчі чуртаан полтыр. Оларның ікі оол полған. Улуғ оолғы он ікі, кічіг оолғы тоғыс частығ. Улуғ оолғының ады Сыба, кічіг оолғының ады Сығда полған.\n|−|\nОлар іди аң нименең азыранып чуртапчатханнарында, Моол ханнаң кізілер чиде тӱскеннер. Прай аймах чонын сӱр турлар палаларынаң хада. Оларны Моол чиріне сӱрерге\n|+|\nОлар іди аң нименең азыранып чуртапчатханнарында, Моол ханнаң кізілер чиде тӱскеннер. Прай аймах чонын сӱр турлар палаларынаң хада. Оларны Моол чиріне сӱрерге турлар.\n|−||+|\nАм пулар, арчымах-хапчых ниме идіп алып, палаларынаң чӧр сыхтылар ол чоннаң хада. Ала Хуланы кизіп, Сорығ суға читтілер. Кӧрзелер, Тоғыр тағда, Пӱӱр сӧӧк чирінде, ах пора аттығ хан кізі ол килген чонны Пӱӱр чирінде чыып тур ба хайдағ. Тоғыс тӱӱрліг Памох хам ол чонны чӧргізерге полыс тур. Прай чонны чыған осхастар. Чон сӱрееліг чыыл партыр. Пала-парха хадох. Аннаң-мыннаң чыылған чонны сӱрерге харас турлар. Табыс-тубус, ылғас-сыыт аннаң-мыннаң истіл турлар.\nЧе ам сӱр сыхтылар. Пара-пара килгенде, Сойан тағларына читкеннер. Кізі чығӌаң сайзаңнарны позытхлабысхан иң улуғ кізізі, ах пора аттығ. Ол кізі піди чоохтап тур:\nЧе ам сӱр сыхтылар. Пара-пара килгенде, Сойан тағларына читкеннер. Кізі чығӌаң сайзаңнарны позытхлабысхан иң улуғ кізізі, ах пора аттығ. Ол кізі піди чоохтап тур:\n— Мин пу тасхылның ӱстӱне сых парам. Анда пу чонны сағып алам. Анда сағирға кирек, —тидір.\n— Мин пу тасхылның ӱстӱне сых парам. Анда пу чонны сағып алам. Анда сағирға кирек, —тидір.\nВерсия 14:29, 22 августа 2015\nУлуғ Ӧлеңде хырых часха чит парған чалғыс ибліг ирепчі чуртаан полтыр. Оларның ікі оол полған. Улуғ оолғы он ікі, кічіг оолғы тоғыс частығ. Улуғ оолғының ады Сыба, кічіг оолғының ады Сығда полған. Олар іди аң нименең азыранып чуртапчатханнарында, Моол ханнаң кізілер чиде тӱскеннер. Прай аймах чонын сӱр турлар палаларынаң хада. Оларны Моол чиріне сӱрерге ит турлар. Ам пулар, арчымах-хапчых ниме идіп алып, палаларынаң чӧр сыхтылар ол чоннаң хада. Ала Хуланы кизіп, Сорығ суға читтілер. Кӧрзелер, Тоғыр тағда, Пӱӱр сӧӧк чирінде, ах пора аттығ хан кізі ол килген чонны Пӱӱр чирінде чыып тур ба хайдағ. Тоғыс тӱӱрліг Памох хам ол чонны чӧргізерге полыс тур. Прай чонны чыған осхастар. Чон сӱрееліг чыыл партыр. Пала-парха хадох. Аннаң-мыннаң чыылған чонны сӱрерге харас турлар. Табыс-тубус, ылғас-сыыт аннаң-мыннаң истіл турлар.\nЧе ам сӱр сыхтылар. Пара-пара килгенде, Сойан тағларына читкеннер. Кізі чығӌаң сайзаңнарны позытхлабысхан иң улуғ кізізі, ах пора аттығ. Ол кізі піди чоохтап тур: — Мин пу тасхылның ӱстӱне сых парам. Анда пу чонны сағып алам. Анда сағирға кирек, —тидір. Чоны тағ алтында хоныбысхан. Ӧлеңнең килген ирепчі палаларынаң чатчадырлар илееде тастых, ипчізі анда сӧлепчедір: — Ам мин хазыбызим, — тіп. — Ой, піл саларлар, — тидір апсағы. — Хайдаң пілерлер, — тидір ипчізі, — пілбестер. Ол туста андағ кибір полтыр. Хаӌан чонны мыннаң сӱр паризалар, полған на кізі тағ ӱстӱнде пір тас сал салӌаң полтыр. Чонны іди санаӌаң полтырлар. Ол ипчі, палты-пычағын хызынып, чӧрерге идібісті. — Че, — тидір апсаана, — ол таға читсең, тӧрт тас тастабызарзың. Мында санын ал салғаннар, анда тӧрт тас тастабыссаң, саны тол парар. Амды ипчі, ікі палазын чидініп, апсаанаң палаларын анымӌохтастырып, тӱн хараада чӧрібісті. Іди чӧрібізіп, ол ікі палазынаң хайди-полза тӧреен чиріне, Ӧлең чазызына, читті. Харах частан тур, пурун суғлан тур ипчінің, позы, тізең, сағын тур істінде: піл салып, сӱр сыхпазыннар тіп. Иргі чуртта халарға чарабас тіп сағын тур. Хайдар-да пасха чирге парарға кирек. Ипчі, астаң астап, суғдаң сухсап, ікі оолғын изертіп, Сыбы тағның кистінӌе парып, Иней суғ чоғар Кӱлӱбӱс тағның тӧзінде хуюда чурт салыбысхан. Ирінің аңначаң тиріглерін хада алып алған.\nАнаң сыын-киик тутчаң айа тартып, аң идінең азыран турлар. Сыба он ӱс, Сығда он часха чит парған. Пабазының чааӌағын алып, ойын аразында хус атхлап чӧрчелер. Ічезін хус идінең азырап турлар оолахтар. — Че, — тидір іӌезі, — ырах-узах чӧрбеңер, айғахтығ аңа тутыр салдыңар. Оолахтар пірсінде хайалығ тағ ӱстӱне сых парғаннар. Кӧрзелер, пір аба чадыр, айғахтары хайдар-хайдар улуғ. Сыба сӧли-дір: — Мин мыны атыбызим, — тіп. Холтых алтына кӧстеп, атыбысхан. Аба азах-холға турыбысхан. Сығда, аны кӧріп, тартыбоғысхан. Аба, кил, аңдара парған. Ам хайадаң индіре ойлас килзелер, Сыбаның уғы, пір холтығынаң кіріп, пір холтығынаң сыхтыр, Сығданың уғы, паарынаң кіріп, сыртынаң оыхтыр. Іӌебіс ам киртінмес тіп, тӱгін ӱзе тартып алғаннар. Иблерінзер киліп, тӱгін кӧзіт турлар. — О-о, палаларым, улуғ айғахтығ аң — улуғ чабал аң. Хайди аттыңар? — тіпче. Анаң парып кӧрзе, сынап таа, ухтары пабаларыни. — Че, палаларым, ӧс партырзар, ам хорыхпаспын, — тидір ічелері. Ол аңның теерізін сойып, идін хуюзар ал килгеннер. Аннаң андар олар чуртап сыхтылар. Ооллары ӧзібіскен. Сыба он читі часха читті, Сығда он тӧрт часха читті. Пір дее нимедең хорыхпас пол пардылар. Киик, сыын ат килзелер, ӧзін-чілиин іӌезіне пирӌең полтырлар (пурунғы кізілер, ӧзін-чілиин кӧріп, ниме пілчең полтырлар). Пірсінде Сыба, ічезі суға парыбысханда, кииктің ӧзін-чілиин кӧр тур: — Че, — тидір, — мына піс чуртаан Иней суғ пасха суға кірчеткен чирде, сол саринда, читі кізі одырлар, ідӧк хасхан кізілер. Іӌезі килгенде, Сыба чілиин тастабысты. Ічезі: «Хайди пол парды, ӧзі-чілии хайда полчаң?»— тидір. — Позың чіп салған поларзың, — тісчелер ооллары. Иртен Сыба: — Че, парааң, — тидір Сығдаа, -— ол читі кізілерзер. Ам парчалар андар. Нинче суғ кизіп, ол читі кізілерзер читтілер. Олары охчаа ниме чох майылысхлабыстырлар. Ам Сыбанаң Сығда, ікі пулан атып пиріп, оларны азырап турлар. — Че, піс анда чуртапчабыс, пістің чирге парыңар, — тидірлер. Аннаң андар ікі харындас нандыра чӧрібістілер. Іӌелері ол туста сахсынып одырчаттыр, ноға піди ӱр чӧрчелер тіп. Ур ниместең читі кізі чиде тӱскеннер. Ам пулар мында чуртабысханнар. Паза пірсінде Сыба, ӧзін-чілиин позы чіп, пазох кӧр тур. Іди кӧр турза, пір чалаң кізі хас килтір Моол чирінең. Амды аны удурлирға пардылар. Кӧрзелер, сарааттығ чиит оол. — Хайдаң килдің? — тіп сурдылар аннаң. — Моол чирінең хас килдібін. Ам іӌем-пабамнаң тоғазарға тіп тарыхчам, — тидір. Аны постарына хозып, Ӧлең чазызына чуртирға пардылар прайзы. Анда тохтап, чурт салыбыстылар. Сӱрдірген кізілер килзе, постарына хозып, чуртапчалар. Іди оох-теек чонны пірік-тіріп, аңнап, азырап турлар. іди чуртап-мӧтепчедедірлер. Пірсінде Сыба ӧзі-чіліңнең пазох кӧр тур. Кӧрчетсе, чаа килчеткен осхас. Ам ол кізілерге, чара-чара тараңар тіп, сӧлеп тур. Ырах нимес изебі чох тыт тайға полған. Сыба тидір: — Читі Хуйас пазында хайа пар, анда поларзар, — тіпче. Ам андар пардылар. Пір кӱн иртті, ікі кӱн пол парды. Сарыс тур-лар. Сыбаны син чойлан салдың тісчелер. Читінч;і кӱнінде сӱрееліг чаа кил тур. Тоғыс тӱӱрліг Паламох хам чаа хамын хамнапча. Сигіс тӱӱрін хости-хости салып, то-ғызынӌы хола тӱӱрін холда тудып, хамнабысса, прай пасха тӱӱрлері кізі ибіре ойласхлап тур. Сыба: — Ам кӧрдер бе? — тидір. — Я, кӧрдібіс, — тісчелер. — Че, — тидір Сыба, — ам хамнабысса, прай пістің чоныбыс-ты піл салар, хамнаалахта тартып пар килим. Іди тібинең, охчаазын холға тартхан, позыдыбысты. Соғаны сыыли тӱсті. Іди тартыбысханда, Паламох хам ойда тӱсті. Чон хорылыбысхан, хысхы-табыс ол чонның аразында истіле тӱскен: — Хам ӧл парды, — тісчелер. — Хайдаң ух килді? — тіп хайхас турлар. — Тігі хайадаң аттылар одыр, — тісчелер. Пір кізі ух чолын піл салды. Ам ах пора аттығ алып кізі, хуйахтығ полза, ух тыынмас тіп, тулағазын тӱзірібісті. Сыбанаң Сығда, ікӧлең кӧстеп, ікі харағын аның ӧтіре аттылар. Чон пазох хорылыбысты. Олар піди атыс турғанда, ол чоннаң чарылып, пір хара хула аттығ кізі сых килген. Аны аттылар. Ат полбин халдылар. Анаң, кил, ол чон, хорылып, ӧлген кізілерні чыып, анда-мында от салғлабысханнар. Пуларның саринаң читі оолның пірсі, хара хула аттығ кізіні сӱріп, Сойан тағларына читіре сӱртір, ӧдір полбиндыр. Килген чаа нандыра парыбыстыр. Пулар пазох чуртап парирлар, иргі чылны иртіре, наа чылға читіре. Пірсінде Сыба: — Пазох чаа килир осхас, — тидір. Ам олар пазох Хуйас пазына пардылар. Сыба харап турчададыр. Кӧрзе, ікі пора ат мӱ��ген чалаң кізі килир. Оларның соонаң нинче-нинӌе ирет кізілер килир. Сыба чоохтапча Сығдаа: — Че, син, — тидір, — пірсін ат, мин пірсін атарбын. Аннаң андар охчаа хоолап-саалабысхан. Кӧрібіскенде, пу сариндағызы пу саринзар, ол сариндағызы ол саринзар аңдарыл тур. Килигеннер хорыла тӱскеннер. Ӧлген чоннарын харайтчалар. Чаа пазох нандыра парыпчадыр. Пулар, чаа полған чирге парып, чахсы-чахсы аттарын тудып алып, мӱн килібіскеннер. Ам кізілерінең пазох Ӧлең чазаа пардылар, хайди чуртаан постары, ідӧк чуртабысханнар. Нинӌе-де чыл пазынаң Сыба пазох чоохтапча ба хайдағ, пазох чаа килир осхас тіп. Ур ниместең он ікі чалаң кізі кил турлар: — Сірерзер ааллап килдібіс, — тісчелер. Чахсаан кӧрзелер, пір апсах кізі. Чоохтазып килгенде, анзы пуларның Моолға парған пабалары полтыр. Исселер, Моол ханы сурағ иттір: «Андағда чирде, андағда чон чуртапча. Аннаң килген кізі чоохтазын, Моол ханы паза чаалығ парбасха чоох пирче тіп». Амды атығчы кізіні пілерге тіп, Моол ханы он ікі кізі ыстыр. Оларны ағылтыр пуларның пабалары. Ол он ікі кізінің пазы, кнес кізі, чоох апарча: «Киик ӱргӱдіп, киик атып сыназарға. Кем чахсы атар?» Ам ол Моол ханның атығчылары хадағда одырчалар. Анаң Моол ханның кізілері ӱргӱтчелер. Сыбанаң Сығда хадағда. Оларның хыринча кииктер парлача. Моол чирінең килген кізілер кӧрзелер, кииктернің хулахтары тӱс халчалар. Ам Моол ханның кнезі хайхап тур: — Че, сірернің кізілернің атыс артых полтыр, — тидір. Іди кӧрчетселер, хара хус тигірде учух чӧрче. Сыба чоохтапча: — Мин тумзуғын тӱзіре атарбын, — тидір, — хара тумзуғын сартлада атарбын.\nАтханда, сынап таа, ол хара хустың тумзуғын тӱзіре атты. Пабазы оолғының піди атханына хайхап: — Че, хаңан полза мында чон чуртабысса, мында чуртаан чон Тумзухтар аалы тіп адалзын, — тидір. Моол ханның кнезі: — Че, паза пу чирге чаалығ килбеспіс, хайди чуртаазар, ідӧк чуртаңар, — тіп партыр. Ол кизек чон иргіттер полтырлар. Соонаң ӧзіп, сӧӧктең сӧӧкке аннаң тараптырлар. Астап ӧскен сӧӧк Астанаевтер тіп адал-тыр. Кдрбічектер, Ахпашевтер аннаңох сыхтырлар. Оларның он ӱзінчі тӧлінде ӱс харындас — Халтар, Санпир, Саат теен кізі-лер пу наада чуртаптырлар.","id":"<urn:uuid:2b588cba-bd49-4509-a078-9ffb69a096ed>","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"http:\/\/sostik.info\/wiki\/index.php?title=%D0%A1%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A3_%D0%A1%D1%8B%D2%93%D0%B4%D0%B0&oldid=842&diff=prev","date":"2020-04-05T03:14:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585370528224.61\/warc\/CC-MAIN-20200405022138-20200405052138-00440.warc.gz","language":"kjh","language_score":1.0000033379,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":48,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 1.0000033378601074}","num_words":1497,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.232,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.128,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Петуғаснаң кӱркӱӌек — различия между версиями\n\n\n(Новая страница: «Петуғаснаң Кӱркӱӌек чазы чирде чуртаптырлар, Ӱр бе, ас па чуртааннар пулар, анзын кем піл…»)\n\n\nм\n|Строка 61:||Строка 61:|\nЧӧрген ооллары аның харнынаң палтынаң саапчалар. Саагі, саап харнын чара сабыстылар.\nЧӧрген ооллары аның харнынаң палтынаң саапчалар. Саагі, саап харнын чара сабыстылар.\n|−|\nПай садығӌы ӧл\n|+|\nПай садығӌы ӧл . Петух, тізең, аның хар-нынаң сығара хонып, тас тербенні азахтарына ілдіріп алып, ӧкіс инейнің чуртыиа кире учух килді. Пеер учуғып одырып, кӧрзе, содаң хузурухтығ кӧк пӱӱр ӧскілер сӱр парир.\n— Пайны чох нткенде, сині андарох ыза пирим,— тіп Петуғас тас тербенні ол содаң хузурухтығ кӧк пӱӱрнің ӱстӱне тӱзірібісті. Тас тербен пӱӱрнің пиліп сыы, харнын чара пас чӧрібісті. Кӧк пӱӱрнің харнынаң Петуғаснаң Кӱркӱӌектің читі палазы тӱрлеспинең сыға салғаннар.\n— Пайны чох нткенде, сині андарох ыза пирим,— тіп Петуғас тас тербенні ол содаң хузурухтығ кӧк пӱӱрнің ӱстӱне тӱзірібісті. Тас тербен пӱӱрнің пиліп сыы, харнын чара пас чӧрібісті. Кӧк пӱӱрнің харнынаң Петуғаснаң Кӱркӱӌектің читі палазы тӱрлеспинең сыға салғаннар.\n|Строка 67:||Строка 67:|\nПайдаңар сағын таа сала чоғыллар.\nПайдаңар сағын таа сала чоғыллар.\n|+|\n|+|\n[[Категория:Народное творчество]]\n[[Категория:Народное творчество]]\nТекущая версия на 19:30, 31 августа 2014\nПетуғаснаң Кӱркӱӌек чазы чирде чуртаптырлар, Ӱр бе, ас па чуртааннар пулар, анзын кем піледір, че Кӱркӱӌек читі нымырха тууп алды. Ол нымырхаларын, пала пазып, тооза чарып алған. Палаларының пазы петуғасти, постары, тізең, кӱркӱлер. Петуғаснаң Кӱркӱӌектің читі палаларын азыраӌаң нимістері чоғыл. Пір хати хараа чоохтанча Петуғас:\n— Аалзар параң,—тіпче Петуғас,—анда ӱртӱнде тамах чирбіс.\n— Чох, хазың аразынзар параң,—тидір Кӱркӱӌек,—анда ниміс табарбыс.\nОл хараазын хонып алып, иртенгізін Петуғаснаң Кӱркӱӌек нимістеп учуғыбыстылар. Олар парыбысхан соонда, уяларынзар содаң хузурухтығ кӧк Пӱӱр киліп, оларның читі палаларын чіп чӧрібісті.\nИнрде Петуғаснаң Кӱркӱӌек уяларынзар айлан киліп кӧрзелер, палалары чоғыл. Пӱӱр чіп чӧрібістір. Тӱк-тахтары ла халтыр. Петуғаснаң Кӱркӱӌек палаларына ылғазып-сыхтасчалар. Іди пулар хараазынаң ылғасханнар. Иртенінде хазың аразынзар чӧрібіскеннер.\n— Мында, хазың пазында, чуртаан ползабыс, читі палабысты пӱӱр дее чіп полбасчых,—тіпче Кӱркӱӌек.\nПӱӱр чібеен полза, Киикчін тут саларӌых. Аалда чуртир кирек. Чон чахсы, андағ мындағларға хыйых-татпас,—тіп сағын салған Петуғас.Ӱр бе, ас па чуртап алып, Петуғаснаң Кӱркӱӌек хазың аразынаң аалзар тамахтығ чирге учуғыбыстылар. Аалға учух киліп, олар пір ӧкіс инейде тӱстілер. Ол инейнің ӱртӱнінде тоолаан тамахты теріп чіпчелер. Ӧкіс иней, Петуғаснаң Кӱркӱчекті кӧр салып, хайдар-хайдар ӧрініп паарсапча. Инейектің азырир адайы чоғыл, кӧрер хузы чоғыл. Пар-чох нимезі чалғыс тас тербеніӌек ле. Анынаң ас тартып азы-ранчатхан полтыр. Ам иртен сай, Петуғас тапсагі, пнейекті усхурчатса, аның чӱреене дее нипк по-ладыр.\nОл аалның пазында чазы толдыра маллығ, иб толдыра истіг пай чуртапчаттыр. Ӧкіс инейнің тербенінең чох-чоостар ас тартыпчатханын ��іл салып, аның істі кӧйібіскен.\n— Тербенің маға садыбыс,—тіпче ол инейекке.\nСадыбызарға итсе, оолғы орай инейектің. Ол тас\nтербенінең не азыранча. Сатпасха нтсе, пай садығӌыдаң азырылар оңдай чоғыл. Пайдаң ос полбинча. Инейек тербенін прік чох садыбысты чӱс салковайға.\nӰр-ас чуртаан инейек оолғынаң ол ахчаа. Ахчаларын тооза чіп салдылар. Ам пуларның ахча даа, тербен дее чоғыл. Тербенін аяп, иней ылғап-сыхтап алып, чіӌең ниме чохта, оолғын чидініп алып, аал арали тіленіп чӧрчедір.\nЧон аны кӧріп чоохтасчалар:\n— Кӧрдек ӧкіс пнейпің тербенін пай садығӌы, хаңыртып, алып алған. Чнбіргі лавказындағы нимезі харнын азыранарға читпеен полар чи. Пу оолағаснаң инейектің иреелен чӧргеннері пай садығӌаа хаӌан даа тик иртпес. Ӧкіс хулунны ат итпеен, ӧкіс паланы кізі итпеен пай садығӌы.\nӦкіс ннейектің ӱртӱнінде тамах тоозылбох парды. Петуғаснаң Кӱркӱӌек тамахтаң астап, суғдаң сухсапчалар. \"Хайдағ андағ ниме полчаң: чазыда пӱӱр хоных пирбес, мында, тізең, пай тыс пирбес\",—тіп сағынча Петуғас. Анаң учух парып, паяғы пай садығӌының туразының хыринда одырып алып, хысхырчададыр:\n— Ку-ка-ре-ку-у-у! Пай садығӌы, тас тербенібіс ағылдах, ӧкіс нней оолаанаң, Кӱркӱӌекнең мннің харныбыс астапча.\nПай садығӌы чӧрген оолларына тапсапча:\n— Тігі хысхырчатхан Петухты тудып алып, чылғы аразына тастаңар, чылғылар чоо пасхлап салзыннар!\nЧӧрген ооллар, Петухты тудып алып, чылғы аразына кире тастабыстылар. Чылғы. аразында Петух хысхырыбохча:\n— Ку-ка-ре-ку-у-у! Пай садығӌы, тас тербенібісті пирдек, ӧкіс иней оолаанаң, Кӱркӱӌекнең минің харныбыс астапча!\nПай садығӌы пазох тапсапча чӧрген оолларына:\n— Тігі хьісхырчатхан Петухты тудып алып, інек аразына тастаңардах. Інектер чоо пасхлап салзыннар!\nЧӧрген ооллар, Петуғасты тудып алып, інек аразы-на тастабыстылар. Інек аразында Петуғас пазох хыс-хырча:\n— Ку-ка-ре-ку-у-у! Пай садығӌы, тас тербенібіс ағылдах ла, ӧкіс иней оолаанаң, Кӱркӱӌекнең пістің харныбыс астапча!\nПай садығӌы пазох чоохтапча чӧрген оолларына:\n— Тігі хысхырчатхан Петухты кӧйчеткен песке кире тастаңардах, хойғалан парзцн, мин аны чирбін!\nЧӧрген ооллары, Петуғасты тудып алып, кӧйчеткен песке кире тастабыстылар.\nПетуғас тооза хойғалан парды. Ам, аны сыгарып, пай садығӌы чіпче. Тооза чіп салғанда, аңың істінде Петух хысхырыбохча.\nАм пай садығӌы ачиинаң чӧрген оолларына хысхырча:\n— Харнымнаң сабыңардах, .пу Петух айназы ӧлзіндек, хайдн ӧлбинчеткен ниме полчаң?\nЧӧрген ооллары аның харнынаң палтынаң саапчалар. Саагі, саап харнын чара сабыстылар.\nПай садығӌы ӧл парды. Петух, тізең, аның хар-нынаң сығара хонып, тас тербенні азахтарына ілдіріп алып, ӧкіс инейнің чуртыиа кире учух килді. Пеер учуғып одырып, кӧрзе, содаң хузурухтығ кӧк пӱӱр ӧскілер сӱр парир. — Пайны чох нткенде, сині андарох ыза пирим,— тіп Петуғас тас тербенні ол содаң хузурухтығ кӧк пӱӱрнің ӱстӱне тӱзірібісті. Тас тербен пӱӱрнің пиліп сыы, харнын чара пас чӧрібісті. Кӧк пӱӱрнің харнынаң Петуғаснаң Кӱркӱӌектің читі палазы тӱрлеспинең сыға салғаннар.\nӦкіс инейек оолғынаң, тас тербеннерін иблеріне ал киліп, ас-тамахха чидіп, чуртаичададырлар. Кӱркӱӌекнең Петугас оларның хырпнда харнылары тох, палаларын ӧскірчелер.\nПайдаңар сағын таа сала чоғыллар.\nПримечание\n\"Петуғаснаң Кӱркӱӌек\" тіп нымах 1949 чылда М. К. Добров нымахчыдаң пазылған. Иң пастағызын хакас тілінең \"Алыптығ нымахтарда\" публиковаться полылған. Абакан, 1951 чыл, 237 стр. Пу нымах орыс варианттарына чағын. \"Русские народные сказки\" тіп сборниктегі \"Чудо-меленька\" тігі нымахнаң тиңнестір,—М., 1952 чыл.","id":"<urn:uuid:8d504ede-8568-4c82-9c0f-04f7d95fbe8c>","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"http:\/\/sostik.info\/wiki\/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%83%D2%93%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D2%A3_%D0%BA%D3%B1%D1%80%D0%BA%D3%B1%D3%8C%D0%B5%D0%BA&diff=prev&oldid=215","date":"2022-08-08T00:31:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882570741.21\/warc\/CC-MAIN-20220808001418-20220808031418-00067.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.9999802113,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.9999802112579346}","num_words":847,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.191,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.08,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Сынап мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас,\nПаза хати аймахтығ сағысты пулғап, илні сынирға,\nПірдее дее туртухпин, холға чатхан тудынып, пастырарҷых,\nЧоннар аймағынҷа пілізімні тарадып, тахпахтарны саларҷых!\nПолған на кӧӧмде чарыпчатхан сағыстың ухаанҷылын,\nХан Тигірде пӱлес аймахти салылған ил чылтыстарның чорығын,\nХати-хати толғалчатхан галактикалар ооғазының тоозынын…\nМына пу чарых сағызымнаң – ағылымның тоозазын,\nПір харанмин полған на оолға ба, хысха… піліс пирерҷікпін:\nНоға паза хайди ӱрегліг идібіс палғалча хоолай хооғынаң!\nХайди пос хылыныс ағыны салғаа іткіс кӱзінең танығлығ!\nСынап мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас…\nСынап мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас,\nМин чииттеңӧк илбектіг сағыстығлар чон улузын хооп,\n\"Хан Тигірҷе чӱсчең киме пӱдір!\" – тіп сағысха устана,\nӀткіс кӱзі чозағына тӧстене, хатығның хатиин кілеп,\nӀстезіп ниме-нооларның палғалызы чылығ-ізиинін ноолып,\nХан Тигірде парчан тірігнің чазығын санирҷых хыниин хаап,\nСынап мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас…\nХати мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас,\nМин сарыннар пазарҷыхпын… муңарлап хылиин хаап!\nПолған на кӱн, полған тіріг ноо ниме чӱрексеен-хайнаанға\nПоларчых арығ сағыстығ ил хазыхтығ чатханымның тахпаа!\nХыныс ізии, чохсыныстар изерізі хылииның поза паан\nТартарчыхпын чатхан хыллары чазырхоос салғаанаң,\nСынап мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас…\nЙа-йа! Мағаа паза пір пирілген полған полза чуртас,\nТадар тілнің парчан ызии чолларынын хостап, чӱлтек романнар –\n(Кибелісти!) саларчыхпын чыл сай даа теедег хаалағнаң!\nПарчан ухаанҷыларның чир ӱстӱндегі салымнарын алынып! –\nЭй-ей! Тадар тілнең артых чох поларҷых сілии сӧс��ернең паалағлығ!\nЧӱс алыптығ нымах чіли хайҷылар кибір хоостарын чазап,\nМинің дее чатханым ол романнарны хайлирҷых хыйғылап!\nЭэ-к, айа! Паза пір пирілген полған полза чуртас!…\nХоза пір пирілген полған полза чуртас (сынап-сынап!),\nМин аарсынмин ахча чолларын хазырып, амды…\nСыр чох, чік чаҷын чох ахча саннарын хоостирҷых токеннернең –\nӰгреніп алып джавалар программазын, блокчейннер тӧстеп –\nТӧстир поларчыхпын пос хазназы синінде Тадар Ханның кӱзін!\nИрткен пуртах чыллары-тоозыны Алтын Ордаға хозылып!\nСынап хоза пір пирілген полған полза чуртас…\nСынап, паза пір пирілген полған полза чуртас,\nПарчан чоннарның пілізін хахтап, таллап артығы чарығын\nТадар тілнең хати сілиин палғап, мин сайттарны чайир идем,\nМуңарлап! Чалғызаан нимес, иптіг чонның кӱстеріне кӧстеп,\nКибелістер бе, сарыннар, нымахтарны, піліс чітиин чазап,\nКӱннең кӱнге пос чазығының сіліглестіг чанын чазылдырып…\nЧайирҷыхпын, паза пір пирілген полған поза чуртас…\nӀзе, паза пір пирілген полған полза чуртас,\nАңмайып одырып, арса… улам алҷаастанар ноо даа кізі –\nӀзеніп киліп чи: паза пір соң хатаанында ит саларым!\nАннаңар, паза пір пирілген полған полза чуртас,\nПу даа кибелізек, арса, пу чарыхха килбесчік…\nПу даа чохсынызым, толбаан ікінҷілестер ооғазында халып,\nАрса, хаҷан даа Хан Тигір чарығын кӧрбесчік,\nПаза пір пирілген полған полза чуртас…\n8 май 2020, 12.38","id":"<urn:uuid:027803e2-01ca-4124-9ee3-cbfd1f283819>","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/sibdey.ru\/synap-ma%D2%93aa-paza-pir-pirilgen-pol%D2%93an-polza-churtas\/","date":"2024-02-26T11:02:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474659.73\/warc\/CC-MAIN-20240226094435-20240226124435-00400.warc.gz","language":"kjh","language_score":1.000009656,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 1.0000096559524536}","num_words":406,"character_repetition_ratio":0.175,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.204,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Түркияның мәні мынада: Акуриендер де, Таргиттер де, асыл Кун Бил әулеті де, ит ағашы хан да, олармен байланысты Тургутогуллары да, Туғұрул хан Тургака да \"плюс\" символы ретінде көрінеді, бұл Құдайдың көмегімен олар бізге әкелгенінің белгісі тамаша музыка.\nVe Türklüğün özü Akyürüyenler'in ve Targıt Soyunun ve Kun-Bil Asil Hanedanlığının ve Kızıl Han Soyunun ve bağlı Turgutoğulları Soyu ile Tuğurul Han Turgak Soyunun sembolü \"artı\" olarak görünmesi de İnşallah bize güzel muştu getirdiğinin işaretidir.\nИ суть тюркизма в том, что Акюрюйены, родословная Таргит, Благородная династия Кун-Бил, родословная Кызыл-хана, родословная Тургутоглу и родословная Тугурул-хана Тургака появляются как символ \"плюс\", что, надеюсь, является признаком того, что он принес нам прекрасную радость.\nVe Türklüğün özü Akyürüyenler'in ve Targıt Soyunun ve Kun-Bil Asil Hanedanlığının ve Kızıl Han Soyunun ve bağlı Turgutoğulları Soyu ile Tuğurul Han Turgak Soyunun sembolü \"artı\" olarak görünmesi de İnşallah bize güzel muştu getirdiğinin işaretidir.\nOğuz Kağan Zülkarneyn'in kalpağında bulunan çift boynuz ve yuvarlak sembolüne dikkat edin. Çift boynuz sembolünün anlamı: \"Kut Almış Kağanlar ve Hanlar eliyle, Tanrı'nın iradesini yeryüzüne hakim kılmak adına, geçmişi ve geleceği yöneten yüce Türk Hanedanlığı\". Yuvarlak sembolü nedir? O, Güneş değildir. O, batılıların Nibiru ve İslamiyet'in Tarık Yıldızı dediği kuyruklu yıldızdır. Tarık Yıldızı'ndan Hz Muhammed'in (ASM) Hadislerinde, Hz Ali'nin (ra) Hutbelerinde, İslam alimlerinin anlatımlarında, Kur'an'daki bazı surelerde (Tarık, Duhan, Necm) geçmektedir. Hristiyanlığın İncil'inde ise 7 trompet konusunda Pelin olarak bahsedilmektedir.\nОғыз хан Зүл-Карнайнның жүрегіндегі Қос мүйізге және дөңгелек символға назар аударыңыз. Қос мүйізді символдың мағынасы: \"өткен мен болашақты басқаратын жоғарғы түрік әулеті, Құдайдың еркі берекелі қаған мен Ханшаның қолымен жер бетінде жеңіске жетуі үшін\". Дөңгелек таңба дегеніміз не? Ол күн емес. Бұл батыстықтар Нибиру, ал ислам Тарика жұлдызы деп атайтын комета. Тарик жұлдызы Мұхаммед пайғамбардың хадистерінде (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын), Али Пайғамбардың уағыздарында (ра), Ислам ғалымдарының әңгімелерінде, Құранның кейбір сүрелерінде (Тарик, Духан, Наджм) айтылған. Христиандық Киелі кітапта ол 7 керней туралы жусан деп аталады.\nОбратите внимание на двойной рог и круглый символ Огуз-кагана Зюлькарнейна, изображенный на его сердце. Символ двойного рога означает: \"Всемогущая Тюркская династия, правящая прошлым и будущим во имя господства Божьей воли над землей руками ханов и ханов, получивших благословение\". Что такое круглый символ? Это не Солнце. Это комета, которую жители Запада называют Нибиру, а ислам - Звездой Тарика. Звезда Тарика упоминается в хадисах Пророка Мухаммеда (мир ему и благословение Аллаха), в проповедях Пророка Али (ра), в рассказах исламских ученых, в некоторых сурах Корана (Тарик, Духан, Наджм). С другой стороны, в христианской Библии 7 труб упоминаются как Полынь.","id":"<urn:uuid:e6431e09-a245-47b8-9abc-530dd893e84b>","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.atalaryolu.com\/post\/%C3%A7ok-acayip-ve-bu-kesinlikle-nibiru","date":"2024-04-13T06:19:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296816586.79\/warc\/CC-MAIN-20240413051941-20240413081941-00024.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.486764431,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.48676443099975586, \"kaz_Cyrl_score\": 0.4313068985939026}","num_words":400,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.133,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.783,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Описание презентации по отдельным слайдам:\nСӧбіре\n«Ӱгренерге пастирға кирек пос уйазынаң» (Н.Ф. Катанов) «Учиться надо начинать со своего гнезда» (Н.Ф. Катанов)\nУроктың темазы «Сӧбіре»\nСурығлар: Кӧрібізіңер, тӧӧйлер бе пу сӧстер? Хайдағ сӧстер тӧӧйлер, хайдағ тӧӧй ниместер? Паза ниме сизініп алдыңар пу сӧстерде? іӌелер ууӌалар хыстары ооллары харындастар пиӌелер пабалар ағалар baba+lar kız+lar oğul+lar kardeş+ler büyükanne+ler büyükbaba+lar anne+ler kızkardeş+ler\nІкі кізінің чооғы Іӌе – Аймир, кил пеер, мағаа полыс пир. Мин уғаа майых парғам. Аймир – О-о, іӌең, мин сағаа полыс полбаспын. Мин ідӧк уғаа тың майых парғам. Іӌе – Син ам ниме итчезің? Аймир – Мин компьютернең ойнапчам.\nВ.Г. Шулбаеваның «Аат табызы» повезінең ӱзік\n«Ӱгренерге пастирға кирек пос уйазынаң» (Н.Ф. Катанов) «Учиться надо начинать со своего гнезда» (Н.Ф. Катанов)\nКічіглер улуғ кізілерге хайди хайарға киректер? Кічіглер улуғ кізілерні улуғлирға, сӧс истерге, чахсы ӱгренерге, оларға полызарға киректер… Улуғларға хайди полызарға кирек? Ибде ідіс-хамыс чуурға, ибні арығлирға полызарға кирек, … А улуғлар кічіглерге хайди хайарға киректер? Улуғлар кічіглерге полызарға, оларны ӱгредерге, кӧрерге киректер.","id":"<urn:uuid:e44a865a-0f21-421f-8550-c03d29498517>","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/infourok.ru\/prezentaciya-po-hakasskomu-yaziku-k-uroku-sbire-klass-dlya-detey-slabo-vladeyuschih-hakasskim-yazikom-572167.html","date":"2017-04-29T16:37:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123530.18\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00517-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.9999923706,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.9999923706054688}","num_words":156,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.082,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.109,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Поздравления С Днем Рождения на Турецком с переводом на Русский язык\nДорогой... Поздравляю тебя с днем рождения, желаю здоровья на всю жизнь, радости, успешной работы, и пусть с тобой будут все, кого ты любишь. Sevgili... Dogum gununu kutlarim, hayatin boyunca saglikli, mutlu, is hayatinda basarili ve sevdiklerinin hep yaninda olmasini dilerim.\nТы думаешь, что из-за того что у тебя сегодня день рождения ты дорогой и особенный? Так для меня ты не только сегодня, но и всегда дорогой и особенный. Хорошо, что ты есть!!! Bugun dogum gunun oldugu icin farkli ve ozel oldugunu mu saniyorsun sen? Oysa sen benim icin sadece bugun degil her gun farkli ve ozelsin. Iyi ki varsin!!!\nВспомни день, когда ты родился...Когда ты плакал, все смеялись. Так проживи же такую жизнь, чтобы в день, когда ты умрешь, все плакали, а ты улыбался от счастья. Хорошо, что ты родился. Hatırlar mısın doğduğun günü...Sen ağlarken herkes gülüyordu. Öyle bir ömür yaşaki öldüğünde herkes ağlasın, sen mutlulukla gülümse. İyi ki doğdun.\nМое желание заключается в том, чтобы сегодня все твои желания исполнились. Может быть, я сейчас не рядом с тобой, но знай, что в глубине своего сердца я отмечаю этот день с тобой. Счастливых лет! Dileğim bugün dilediğin tüm dileklerin gerçek olması. Belki yanında değilim ama bil ki kalbimin en derin yerinde bu günü seninle kutluyorum. nice yaşlara\nЯ желаю, чтобы ты прожид самые счастливые дни, чтобы взбирался по лестнице успеха и желаю, чтобы твое лицо всегда смеялось, а веселья никогда не было бы мало. С днем рождения! Dilerim yeni yaşında mutlulukların en güzelini yaşar, başarı merdivenlerini tırmanırsın ve dilerim yüzün hep güler, neşeni hiç yetirmezsin. Doğum günün kutlu olsun!\nЖиви! Люби! Смейся! Пусть в твоей жизни не будет в этом недостатка. Сколько бы тебе не было лет, пусть у тебя будет все самое прекрасное. Счастливых, веселый и полных жизни лет! Yaşa! Sev! Gül! Bunlar eksik olmasın yaşamında. yaşın kaç olursa olsun her şeyin en güzeli seninle olsun. Nice mutlu, neşeli ve yaşam dolu yaşlara!\nЭто смс-сюрприз. Он здесь, чтобы принести тебе удачу. Поэтому немедленно закрой глаза и загадай что-нибудь. Счастливых лет тебе, счастливых лет тебе! Bu bir sms sürprizi. Sana şans getirmek için burada. Bu yuzden hemen gözlerini kapat ve bir şey dile. Mutlu yıllar sana, mutlu yıllar sana.\nЭто сообшение должно быть коротким. Я шлю тебе отсюда тысячи поцелуев и любовь...Знай, что ты не забыт...С днем рождения! Kısa bir mesaj olmalı bu. Sana binlerce öpücük ve sevgi yolluyorum buradan... Bil ki unutulmadın...Doğum günün kutlu olsun!\nДрузья - они как звезды, ты не можешь их видеть постоянно, но ты знаешь, что они всегда существуют для тебя и думаю о тебе. Если даже сегодня ты не сможешь меня увидеть, знай, что я рядом! С днем рождения...Хорошо, что ты есть...Счастливых лет всем вместе. Arkadaşlar yıldızlar gibidir, onları her zaman göremezsin, ama senin için her daim varolduklarını ve seni düşündüklerini bilirsin. Bugün beni göremezsen de bil ki yanındayım! Doğum günün kutlu olsun...İyi ki varsin...Birlikte daha nice yaşlara...\nЯ не присваиваю себе чужую работу, поэтому говорю что это не я переводила... Я ещё только алфавит начала учить. Просто очень хочется помочь Натусику и другим, кто делает для нас перевод.\nYeni yıl bizlere kutlu olsun.. Yeni yıl sizlere de kutlu olsun.. Sağlık, başarı ve mutluluk dolu olsun.. Пусть новый год будет для нас счастливым. И для вас тоже..Пусть он будет полон здоровья, успеха и счастья.\nYeni yılda melekler sihrini göstersin ve bütün neşe ve mutluluklar sana gelsin. Mutlu Yıllar!!! Пусть в новом году ангелы покажут свое волшебство, и пусть к тебе придет веселье и счастье. Счастливого года!\nYeni yılın sana neşe ve mutluluk getirmesi dileğiyle ..en içten sevgilerimle.. Пусть новый год принесет тебе радость и счастье. С искренней любовью…\nMutluluk yağmurları altında şemsiyesiz kalman dileğiyle...Nice mutlu yıllara. Желаю, чтобы под дождем счастья ты остался без зонтика. Счастливых лет.\nYeni yılını tüm yüreğimle kutlar daha nice yıllar sağlıkla başarıyla sevdiklerinle birlikte görmeni ve geçirmeni diliyorum... Dün rüya yarın hayaldir... Rüyayı mutlu, hayali umutlu yapan bugündür, gönlün neyin özlemini çekiyorsa yarınlaR sana onu getirsin... YENİ YILIN KUTLU OLSUN..! Поздравляю с новым годом, желаю, что бы еще много лет ты провел здоровым, успешным и вместе с любимыми. Вчерашний день это сон, завтрашний – мечта. Только сегодняшний день делает сон счастливым, а мечту обнадеживающим, пусть завтрашний день принесет тебе то, что хочет твоя душа. С новым годом !\nYeni yılda hayatı tutabilmek, sevgiyi kaçırmamak, keşke dememek için düşlerini ikiyle çarp bu kez ve onları gerçekleştirecek zamanı ayır kendine. Mutlu Yıllar! В новом году, чтобы удержать мечту, не упустить любовь, не говорить «ах если бы..», умножь свои мечты на 2 и найди время чтобы их осуществить. Счастливого года !\nYeni yılda umutların gerçek, gerçeklerin mutlulukların sonsuz olsun! İyi Yıllar... Пусть в новом году твои надежды станут явью, а счастье от их исполнения будет бесконечным. Счастливого года\nHo ho ho! Mutlu yıllar! Yepyeni bir yıla sevgiyle, sevenlerinle, sevdiklerinle merhaba de? Noel Baban... Хо хо хо! в новом году скажи с любовью и теми, кого любишь ,\"здравствуй\" всем,кого любишь. Твой дед мороз\nYeni yılda tüm dargınlıkların bitmesi ve barış içinde yaşanması dileğimle... Желаю, чтобы в новом году кончились все обиды и пусть будет мир\nBembeyaz yağan kar, ne yaşanmışsa yaşansın örter geçmişin hatalarını... Yeni bir gelecek sunar bize ve yeni bir başlangıç... Yeni yılınız kutlu olsun... Пусть белоснежный снег закроет все прошлые пережитые ошибки. Пусть он даст нам новое будущее и новое начало. Поздравляю вас с новым годом\nYine yeni bir yıl var kapımızda. **** yılına gireceğimiz şu günlerde istediğiniz her şeyin gerçekleşmesi dileğiyle, iyi seneler! На пороге новый год. пусть в эти дни на пороге **** года исполнятся все ваши желания.Счастливого года\nYaşamın kaynağı Sevgi ise sevgi bir tutku, tutku bir amaç, amaç bir şeyleri birileriyle paylaşmaksa, paylaşmak dostluk, dostluk hatırlamaksa eğer hep aklımdasınız! Yeni yılda da dostluğumuzun daha da pekişmesi ve ebedi olması dileğimle daha nice mutlu yıllara! Если источник жизни это любовь, если любовь это страсть, если страсть это цель, если цель это что-то разделять, если разделять это дружба, если дружба это помнить, то я о вас все время помню. Пусть в новом году наша дружба еще больше окрепнет и будет вечной.\nПоздравления с праздником Рамазан на Турецком (Шекер-байрам).\nBir bayram gülüşü savur göklere, eski zamanlara gülücükler getirsin öyle içten samimi, gözyaşlarını bile tebessüme çevirsin.İyi bayramlar. Пошли в небо праздничную улыбку пусть принесет улыбки в пержнее время такие искренние, чтобы даже слезы становились улыбками. Хорошего праздника\nKardeşliğin doğduğu , sevgilerin birleştiği, belki durgun, belki yorgun, yine de mutlu, yine de umutlu, yine de sevgi dolu nice bayramlara... С пожеланием многих праздников, где рождается братство, где объединяется любовь, может быть стоящих, может уставших, но счастливых, с надеждой, и полных любви...\nHeyecan ve özlemle beklenen kutsal ramazan bayramı geldi hoşgeldin. Mübarek bayram ulusunuza sağlık, huzur, mutluluk, bolluk ve bereket getirsin. Hayırlı bayramlar dileğiyle. Наступил священный праздник рамазан, который ждали с восторгом и нетерпением, добро пожаловать. Пусть этот праздник принесет вашей стране здоровье, покой, счастье, благополучие и достаток. Желаю хорошего праздника.\nMübarek ramazan bayramınızı tebrik eder hayırlara vesile olmasını dileriz. Bu hayırlı günde dualarınız kabul olsun. Dualarınızı eksik etmeyin... Поздравляю со священным праздником рамазан, желаю чтобы вам сопутствовало счастье. Пусть в этот день ваши молитвы будут приняты. Не забывайте молиться (молитесь много)\nMübarek ramazan bayramını sevdiklerinle beraber sağlıklı ve huzur içinde geçirmenizi dilerim . Bayram tüm insanlığa hayırlı olsun! Желаю, чтобы ты провел священный праздник рамазан со своими близкими в здоровье и спокойствии.Пусть этот праздник будет счастливым для всего человечества\nDamağınızı, ruhunuzu ve çevrenizi tadlandıran, gerçekten güzel ve bereketli bir bayram dileriz. Желаем благополучного и прекрасного праздника, который усладит ваш вкус(рот), вашу душу и ваше окружение\nПоздравления с Ночью предопределения(Лейлят-уль Кадр)\nBu gece Kadir gecesi. Edilen dualar kabul, yapılan tövbeler kabul olurmuş. Эта ночь – Ночь предопределения. Все молитвы и раскаяния принимаются.\nKuran da Kadir Gecesi için Leyletül kadri hayrun min elfi şehrin Kadir Gecesi bin aydan hayırlı bir gecedir diye buyuruluyor. Bu nedenle bu geceyi ihya edelim.. Kadir geceniz hayırlı olsun.. В Коране про эту ночь говорится «Лейлятуль - Кадри хайрун мин эльфи шехр», что значит «эта ночь ценнее тысячи месяцев». Поэтому давайте эту ночь проведем в молитвах. Пусть эта ночь будет благословенной.\nO gece boyunca melekler, Rablerinin izniyle ölü canlara hayat taşımak için bölük bölük inerler; her çeşit barış, huzur, saadet ve güven taşırlar... ta şafak sökünceye dek!.. Bu mübarek Kadir Gecesinde Allah dualarınızı kabul etsin. Этой ночью ангелы, с позволения Господа, спускаются на землю, чтобы дать жизнь мертвым душам, они несут мир, покой, счастье и уверенность...до самого рассвета...пусть этой благословенной ночью Аллах примет ваши молитвы.\nDuanız kabul, ameliniz makbul hizmetiniz daim olsun. Saadetiniz kaim olsun. Kandiliniz kutlu olsun. Пусть ваша молитва будет принятой, ваши поступки приняты, и ваше поклонение пусть будет вечным. Пусть ваше счастье буд��т бесконечным. Поздравляю с праздником\nKim erdemine inanarak ve sevabını umarak Kadir Gecesini ihya ederse Allah onun bütün geçmiş günahlarını bağışlar. Кто проведет эту ночь в молитвах, веря в ее ценность и надеясь на благое, тому Аллах простит все его прошлые грехи(хадис).\nBin aydan daha hayırlı bu mübarek gecenin büyüsüne kapılmanız dileğiyle kandiliniz mübarek olsun. Пусть эта ночь будет благословенной, желаю, чтобы вы в эту ночь, которая благословеннее тысячи месяцев, почувствовали ее чары.\nПоздравления с праздником жертвоприношения (Курбан байрам).\nBu mutlu günde, güzel insanlara, özel insanlara, hani vazgeçemediklerimize, sevgilerimizi, saygılarımızı, dualarımızı gönderiyoruz. Her gününüz bir bayram olsun.. В этот счастливый день мы посылаем хорошим и особенным людям, от которых нельзя отказаться, нашу любовь, уважение и молитвы. Пусть каждый ваш день будет праздником\nBenim ömrümde ırmaklar vardır, sularında hayallerimi yüzdürdüğüm, benim ömrümde sevdiklerim vardır, bayramlar ayrı geçince üzüldüğüm. Kurban Bayramınız Kutlu Olsun! В моей жизни есть реки, в воде которых плавали мои мечты, в моей жизни есть любимые люди, и когда праздники я провожу вдали от них, мне грустно. Пусть ваш Курбан Байрам будет благословенным.\nBir avuç dua, bir kucak sevgi, sıcak bir mesaj kapatır mesafeleri, birleştirir gönülleri, bir sıcak gülümseme, bir ufak hediye daha da yaklaştırır bizi birbirimize. Kalbiniz nur, eviniz huzur dolsun. Kurban Bayramınız bereketli olsun! Молитва, охапка любви, теплое смс сократит расстояния, объединит души, горячая улыбка, маленький подарок нас еще больше сблизят. Пусть ваше сердце наполнится светом, а дом покоем. Пусть Курбан Байрам будет благополучным.\nHayır kapılarının sonuna kadar açık, kaza ve belaların bertaraf olduğu Kurban Bayramının, yaşadığınız tüm sorunları alıp götürmesi dileğiyle... Желаем, чтобы курбан байрам, чьи двери добра полностью открыты, унес все несчастья и беды, которые вы пережили\nMübarek ramazan ayını sevdiklerinle beraber sağlıklı ve huzur içinde geçirmenizi dilerim . Bu ay tüm insanlığa hayırlı olsun! Желаю, чтобы ты провел священный месяц рамазан со своими близкими в здоровье и спокойствии.Пусть этот месяц будет счастливым для всего человечества\nMübarek ramazan ayınızı tebrik eder hayırlara vesile olmasını dileriz. Bu hayırlı ayda dualarınız kabul olsun. Dualarınızı eksik etmeyin... Поздравляю со священным мнсяцем рамазан, желаю чтобы вам сопутствовало счастье. Пусть в этот месяц ваши молитвы будут приняты. Не забывайте молиться (молитесь много)\nBu değerli ramazan ayında kainatın yaratıcısı ve alemlerin Rabbi bağışlayıcı ve acıyıcı yüce Allah Tüm dualarınızı kabul etsin В этом благословенном месяце пусть создатель вселенной и повелитель миров, Всепрощающий и милосердный Аллах примет все ваши молитвы\nBin damla serilsin yüreğine bin mutluluk dolsun gönlüne hayallerin gerçek olsun duaların kabul olsun bu ayda... Пусть в твоем сердце расстелется тысяча капель, пусть душа наполнится тысячью счастьев, пусть твои мечты сбудутся, а молитвы будут приняты в этот месяц.\n2009 yılında da hiç ümitsiz kalmaman ve hayallerine kavuşman dileğimle. İyi ve sağlıklı seneler! Пусть в 2009 году не останется ничего несбыточного и все мечты осуществятся в соответсвии с желаниями. Желаю хороших и здоровых лет!!!!!\nYeni yıl bizlere kutlu olsun.. Yeni yıl sizlere de kutlu olsun.. Sağlık, başarı ve mutluluk dolu olsun.. Пусть новый год для нас станет счастливым... Пусть н��вый год для вас станет счастливым... Здоровья, успехов и счастья\nYeni yılda melekler sihrini göstersin ve bütün neşe ve mutluluklar sana gelsin. Mutlu Yıllar!! Пусть в новом году ангелы продемонстрируют колдовство и всё веселье и счастье к тебе придёт. Счастливых лет ( В Турции так поздравляют, тоже самое, что у нас говорят С Новым Годом!)\nKurban Bayramının ulusunuzun diriliğine, mazlumların kurtuluşuna, insanlığın huzur, barış ve hidayetine vesile olmasını dileriz. Желаем, чтобы Курбан байрам принеc вашей стране жизнь(живость), угнетенным спасение, человечеству покой, мир и показал верный путь. Nimetlerin en iyisi çalışarak kazanılan, arkadaşların en iyisi de Allahı hatırlatandır. Kurban Bayramınız Mübarek olsun... Самое лучшее из благ – то, которое честно зарабатывается, самый лучший из друзей – тот, кто напоминает о Боге. Пусть ваш Курбан Байрам будет благословенным. Her ilkbaharda gelinciklerin en güzel başlangıçları müjdelemesi gibi, bu bayramın da sana ve ailene mutluluk ve neşe getirmesi dileğimle Kurban Bayramını kutluyorum... Как весной распускающиеся маки приносят радостную новость, так и я желаю, чтобы этот праздник принес твоей семье счастье и веселье, поздравляю с праздником…\nДобавлено (2009-02-26, 12:28 Pm) --------------------------------------------- Askim sana verebilecek hediyelerin en guzelini veriyorum: KALBIMI. Alinacak hediyelerin en guzelini aliyorum: KALBINI.. Soylenecek en guzel seyi soyluyorum: SENI SEVIYORUM.\nЛюбимый я дарю тебе самый лучший подарок который я только могу подарить - Моё сердце. Получаю лучший из возможных подарков который я могла получить - Твоё сердце.. Говорю самое прекрасное - Я тебя люблю.\nHer gününüz birbirinizi daha çok severek ve birbirinize daha çok bağlanarak geçsin. Hayat boyu mutlu ve huzurlu yasayın! Yuvanızdan sevgi eksik olmasın... Пусть ваши дни проходят, еще больше любя друг друга и еще больше связывая друг друга. Жизненный путь счастливо и спокойно проживите! Пусть не будет недостатка любви в вашем \"гнездышке\"...\nZaman çok kısa, yasam boyu birlikte olmaya söz verdiğiniz bugünden itibaren birbirinizin kalbini kırmamaya ve hep sevgi dolu olmaya özen gösterin. Mutluluklar! Время очень коротко, на жизненном пути вы дали слово вместе быть. с сегодняшнего дня проявляйте усердие, чтобы уважать друг друга, сердца не разбивать и все наполнять любовью! Счастья!\nBirlikte gülebilmek, gezebilmek, mutlu olabilmek, şaşkınlıklar ve sevinçler yasayabilmek için, en önemlisi de birbirinizi hep sevebilmek için bolca \"zaman\"ınız olmasını diliyorum! Elleriniz ve gözleriniz birbirinden hiç ayrılmasın! Mutluluklar! Чтобы вместе можно было смеяться, гулять, быть счастливыми, растерянности ирадости переживать, самое главное, чтобы друг друга можно было любить, по-больше вашего \"времени\" желаю. Ваши руки и глаза друг от друга не отрывайте (Никогда не расставайтесь)! Счастья!\nDaha iyi yıllara, hep birlikte, elele.. MUTLU YILLAR !!! Чтобы было еще больше счастливых лет, вместе, рука об руку...счастливого года Mutluluk yağmurları altında şemsiyesiz kalman dileğiyle...Nice mutlu yıllara. Желаю, чтобы под дождем счастья ты остался без зонтика. Счастливых лет. Yeni yılını tüm yüreğimle kutlar daha nice yıllar sağlıkla başarıyla sevdiklerinle birlikte görmeni ve geçirmeni diliyorum... Dün rüya yarın hayaldir... Rüyayı mutlu, hayali umutlu yapan bugündür, gönlün neyin özlemini çekiyorsa yarınlaR sana onu getirsin... YENİ YILIN KUTLU OLSUN..! Поздравляю с новым годом, желаю, что бы еще много лет ты провел здоровым, успешным и вместе с любимыми. Вчера��ний день это сон, завтрашний – мечта. Только сегодняшний день делает сон счастливым, а мечту обнадеживающим, пусть завтрашний день принесет тебе то, что хочет твоя душа. С новым годом !\nYeni yılda hayatı tutabilmek, sevgiyi kaçırmamak, keşke dememek için düşlerini ikiyle çarp bu kez ve onları gerçekleştirecek zamanı ayır kendine. Mutlu Yıllar! В новом году, чтобы удержать мечту, не упустить любовь, не говорить «ах если бы..», умножь свои мечты на 2 и найди время чтобы их осуществить. Счастливого года !\nYeni bir yılda yüzünden gülücükler, gönlünden sevgiler eksik olmasın mutlu yıllar. Пусть в новом году на твоем лице не будет недостатка в улыбке, а в сердце недостатка в любви. счастливых лет(года)\nÇok kazançlı, keyifli, sevgi dolu, başarılı bir yıl olması dileğiyle. Желаю прибыльного, веселого, полного любви, успешного года Yeni yılda umutların gerçek, gerçeklerin mutlulukların sonsuz olsun! İyi Yıllar... Пусть в новом году твои надежды станут явью, а счастье от их исполнения будет бесконечным. Счастливого года\nGetirdiği mutluluğun tüm kötülükleri unutturacağı, başarıların tüm başarısızlıkları yok edeceği güzelliklerin hayatını dolduracağı bir yıl dileğiyle. Желаю года, где счастье сотрет из памяти все несчастья, успехи уничтожат неудачи, а жизнь наполнится красотой. Ho ho ho! Mutlu yıllar! Yepyeni bir yıla sevgiyle, sevenlerinle, sevdiklerinle merhaba de? Noel Baban... Хо хо хо! в новом году скажи с любовью и теми, кого любишь ,\"здравствуй\" всем,кого любишь. Твой дед мороз\nYaşamınca güzel yıllar, mutlu yarınlar, dostça dostluklar hep senin olsun. MUTLU YILLAR! Пусть в твоей жизни хорошие года, счастливые завтрашние дни и дружба всегда будут твоими. Счастливого года Yeni yılda tüm dargınlıkların bitmesi ve barış içinde yaşanması dileğimle... Желаю, чтобы в новом году кончились все обиды и пусть будет мир Şeker gibi tatlı, masal gibi güzel bir yıl diliyorum.. желаю года, сладкого как сахар и красивого, как сказка Bembeyaz yağan kar, ne yaşanmışsa yaşansın örter geçmişin hatalarını... Yeni bir gelecek sunar bize ve yeni bir başlangıç... Yeni yılınız kutlu olsun... Пусть белоснежный снег закроет все прошлые пережитые ошибки. Пусть он даст нам новое будущее и новое начало. Поздравляю вас с новым годом\nYine yeni bir yıl var kapımızda. 2006 yılına gireceğimiz şu günlerde istediğiniz her şeyin gerçekleşmesi dileğiyle, iyi seneler! На пороге новый год. пусть в эти дни на пороге 2006 года исполнятся все ваши желания.Счастливого года Yaşamın kaynağı Sevgi ise sevgi bir tutku, tutku bir amaç, amaç bir şeyleri birileriyle paylaşmaksa, paylaşmak dostluk, dostluk hatırlamaksa eğer hep aklımdasınız! Yeni yılda da dostluğumuzun daha da pekişmesi ve ebedi olması dileğimle daha nice mutlu yıllara! Если источник жизни это любовь, если любовь это страсть, если страсть это цель, если цель это что-то разделять, если разделять это дружба, если дружба это помнить, то я о вас все время помню. Пусть в новом году наша дружба еще больше окрепнет и будет вечной.\nMübarek ramazan ayını sevdiklerinle beraber sağlıklı ve huzur içinde geçirmenizi dilerim . Bu ay tüm insanlığa hayırlı olsun! Желаю, чтобы ты провел священный месяц рамазан со своими близкими в здоровье и спокойствии.Пусть этот месяц будет счастливым для всего человечества\nMübarek ramazan ayınızı tebrik eder hayırlara vesile olmasını dileriz. Bu hayırlı ayda dualarınız kabul olsun. Dualarınızı eksik etmeyin... Поздравляю со священным мнсяцем рамазан, желаю чтобы вам сопутствовало счастье. Пусть �� этот месяц ваши молитвы будут приняты. Не забывайте молиться (молитесь много)\nBu değerli ramazan ayında kainatın yaratıcısı ve alemlerin Rabbi bağışlayıcı ve acıyıcı yüce Allah Tüm dualarınızı kabul etsin В этом благословенном месяце пусть создатель вселенной и повелитель миров, Всепрощающий и милосердный Аллах примет все ваши молитвы\nBin damla serilsin yüreğine bin mutluluk dolsun gönlüne hayallerin gerçek olsun duaların kabul olsun bu ayda... Пусть в твоем сердце расстелется тысяча капель, пусть душа наполнится тысячью счастьев, пусть твои мечты сбудутся, а молитвы будут приняты в этот месяц.\nBir bayram gülüşü savur göklere, eski zamanlara gülücükler getirsin öyle içten samimi, gözyaşlarını bile tebessüme çevirsin.İyi bayramlar. Пошли в небо праздничную улыбку пусть принесет улыбки в пержнее время такие искренние, чтобы даже слезы становились улыбками. Хорошего праздника Kardeşliğin doğduğu , sevgilerin birleştiği, belki durgun, belki yorgun, yine de mutlu, yine de umutlu, yine de sevgi dolu nice bayramlara... С пожеланием многих праздников, где рождается братство, где объединяется любовь, может быть стоящих, может уставших, но счастливых, с надеждой, и полных любви...\nHeyecan ve özlemle beklenen kutsal ramazan bayramı geldi hoşgeldin. Mübarek bayram ulusunuza sağlık, huzur, mutluluk, bolluk ve bereket getirsin. Hayırlı bayramlar dileğiyle. Наступил священный праздник рамазан, который ждали с восторгом и нетерпением, добро пожаловать. Пусть этот праздник принесет вашей стране здоровье, покой, счастье, благополучие и достаток. Желаю хорошего праздника. Mübarek ramazan bayramınızı tebrik eder hayırlara vesile olmasını dileriz. Bu hayırlı günde dualarınız kabul olsun. Dualarınızı eksik etmeyin... Поздравляю со священным праздником рамазан, желаю чтобы вам сопутствовало счастье. Пусть в этот день ваши молитвы будут приняты. Не забывайте молиться (молитесь много)\nMübarek ramazan bayramını sevdiklerinle beraber sağlıklı ve huzur içinde geçirmenizi dilerim . Bayram tüm insanlığa hayırlı olsun! Желаю, чтобы ты провел священный праздник рамазан со своими близкими в здоровье и спокойствии.Пусть этот праздник будет счастливым для всего человечества Damağınızı, ruhunuzu ve çevrenizi tadlandıran, gerçekten güzel ve bereketli bir bayram dileriz. Желаем благополучного и прекрасного праздника, который усладит ваш вкус(рот), вашу душу и ваше окружение\nПоздравления с Ночью предопределения (Лейлят-уль Кадр):\nBu gece bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesi. Kulun Rabbine yakın olduğu gecelerin en önemlisi. Kendisine dua edenleri geri çevirmeyen, günahları bağışlayan, her şeyi bilen, gören ve duyan Yüce Allah tüm dualarımızı kabul etsin Эта ночь ценнее тысячи месяцев. Эта самая важная из ночей, когда человек становится ближе к Аллаху. Пусть великий Аллах, который не отвергает молитвы, прощает грехи, все знающий, видящий и слышащий, примет все наши молитвы\nBin aydan daha hayırlı olan Kadir Gecesi?nde, kainatın yaratıcısı ve alemlerin Rabbi bağışlayıcı ve acıyıcı yüce Allah tüm dualarınızı kabul etsin. В ночь предопределения, которая благословеннее тысячи месяцев, пусть творец вселенной и Господь миров Аллах примет все ваши молитвы\nBu gece Kadir gecesi. Edilen dualar kabul, yapılan tövbeler kabul olurmuş. Эта ночь – Ночь предопределения. Все молитвы и раскаяния принимаются. Kuran da Kadir Gecesi için Leyletül kadri hayrun min elfi şehrin Kadir Gecesi bin aydan hayırlı bir gecedir diye buyuruluyor. Bu nedenle bu geceyi ihya edelim.. Kadir geceniz hayırlı olsun.. В Коране про эту ночь говорится «Лейлятуль - Кадри хайрун мин эльфи шехр», что значит «эта ночь ценнее тысячи месяцев». Поэтому давайте эту ночь проведем в молитвах. Пусть эта ночь будет благословенной.\nO gece boyunca melekler, Rablerinin izniyle ölü canlara hayat taşımak için bölük bölük inerler; her çeşit barış, huzur, saadet ve güven taşırlar... ta şafak sökünceye dek!.. Bu mübarek Kadir Gecesinde Allah dualarınızı kabul etsin. Этой ночью ангелы, с позволения Господа, спускаются на землю, чтобы дать жизнь мертвым душам, они несут мир, покой, счастье и уверенность...до самого рассвета...пусть этой благословенной ночью Аллах примет ваши молитвы.\nDuanız kabul, ameliniz makbul hizmetiniz daim olsun. Saadetiniz kaim olsun. Kandiliniz kutlu olsun. Пусть ваша молитва будет принятой, ваши поступки приняты, и ваше поклонение пусть будет вечным. Пусть ваше счастье будет бесконечным. Поздравляю с праздником\nKim erdemine inanarak ve sevabını umarak Kadir Gecesini ihya ederse Allah onun bütün geçmiş günahlarını bağışlar. Кто проведет эту ночь в молитвах, веря в ее ценность и надеясь на благое, тому Аллах простит все его прошлые грехи (хадис). Bin aydan daha hayırlı bu mübarek gecenin büyüsüne kapılmanız dileğiyle kandiliniz mübarek olsun. Пусть эта ночь будет благословенной, желаю, чтобы вы в эту ночь, которая благословеннее тысячи месяцев, почувствовали ее чары.\nHer şeye kadir olan Yüce Allah, sizleri, doğru yoldan ve sevdiklerinizden ayırmasın! Hayırlı ve bereketli Kurban Bayramları dileğiyle. Пусть великий Аллах не отстранит вас от верного пути и не разлучит с любимыми. С пожеланием хорошего и благополучного праздника.\nDamağınızı, ruhunuzu ve çevrenizi tadlandıran, gerçekten güzel ve bereketli bir bayram dileriz. Желаем благополучного и прекрасного праздника, который усладит ваш вкус(рот), вашу душу и ваше окружение\nDelice esen seher yeli, en güneşli günler,en parlak gecedir bayramlar. Yüreklerde bir esinti ve barış paylaşımına en sıcak «merhabadır» bayramlar. Kurban bayramınız kutlu, herşey gönlünüzce olsun Праздники – это сильно дующий утренний ветер, самые солнечные дни, самые яркие ночи. Это дуновение в сердцах и самое теплое приветствие на пути к миру. Пусть ваш Курбан Байрам будет благословенным, пусть все будет, как вы желаете.\nHayır kapılarının sonuna kadar açık, kaza ve belaların bertaraf olduğu Kurban Bayramının, yaşadığınız tüm sorunları alıp götürmesi dileğiyle... Желаем, чтобы курбан байрам, чьи двери добра полностью открыты, унес все несчастья и беды, которые вы пережили\nBir avuç dua, bir kucak sevgi, sıcak bir mesaj kapatır mesafeleri, birleştirir gönülleri, bir sıcak gülümseme, bir ufak hediye daha da yaklaştırır bizi birbirimize. Kalbiniz nur, eviniz huzur dolsun. Kurban Bayramınız bereketli olsun! Молитва, охапка любви, теплое смс сократит расстояния, объединит души, горячая улыбка, маленький подарок нас еще больше сблизят. Пусть ваше сердце наполнится светом, а дом покоем. Пусть Курбан Байрам будет благополучным.\nSema kapılarının açık olduğu bu günde tohum tohum dua menekşeleri saçmanız temennisiyle hayırlı bayramlar. В этот день, когда двери небес открыты, с пожеланием, чтобы вы семя за семенем сеяли фиалки молитв, счастливого праздника.\nKurban Bayramının ulusunuzun diriliğine, mazlumların kurtuluşuna, insanlığın huzur, barış ve hidayetine vesile olmasını dileriz. Желаем, чтобы Курбан байрам принеc вашей стране жизнь(живость), угнетенным спасение, человечес��ву покой, мир и показал верный путь.\nNimetlerin en iyisi çalışarak kazanılan, arkadaşların en iyisi de Allahı hatırlatandır. Kurban Bayramınız Mübarek olsun... Самое лучшее из благ – то, которое честно зарабатывается, самый лучший из друзей – тот, кто напоминает о Боге. Пусть ваш Курбан Байрам будет благословенным.\nBenim ömrümde ırmaklar vardır, sularında hayallerimi yüzdürdüğüm, benim ömrümde sevdiklerim vardır, bayramlar ayrı geçince üzüldüğüm. Kurban Bayramınız Kutlu Olsun! В моей жизни есть реки, в воде которых плавали мои мечты, в моей жизни есть любимые люди, и когда праздники я провожу вдали от них, мне грустно. Пусть ваш Курбан Байрам будет благословенным.\nHer ilkbaharda gelinciklerin en güzel başlangıçları müjdelemesi gibi, bu bayramın da sana ve ailene mutluluk ve neşe getirmesi dileğimle Kurban Bayramını kutluyorum... Как весной распускающиеся маки приносят радостную новость, так и я желаю, чтобы этот праздник принес твоей семье счастье и веселье, поздравляю с праздником… Kalpler vardır sevgiyi paylaşmak için, insanlar vardır yalnız kalmamak için, bayramlar vardır dostluğu paylaşmak için... Kurban Bayramınız kutlu olsun. Есть сердца, чтобы делить любовь, есть люди, чтобы не оставаться одинокими, есть праздники, чтобы делить дружбу.. Пусть ваш Курбан Байрам будет счастливым\nGecenin güzel yüzü yüreğine dokunsun, kabuslar senden uzakta, melekler başucunda olsun, güneş öyle bir geceye doğsun ki duaların kabul, Kurban Bayramın mübarek olsun... Пусть прекрасный лик ночи коснется твоего сердца, пусть кошмары будут далеко от тебя, а ангелы у твоего изголовья, пусть солнце взойдет ночью,и твои молитвы будут приняты, Пусть твой Курбан Байрам будет благословенным.\nMutluluğun Türkiye enflasyonu kadar yüksek, üzüntün memur maaşı kadar az, geleceğin ise Demirel'in kafası kadar parlak olsun, Kurban Bayramın mübarek olsun! Пусть твое счастье будет таким большим, как инфляция в Турции, беды маленькими, как зарплата служащего, а будущее таким блестящим, как головы Демиреля, Пусть твой Курбан Байрам будет благословенным.\nBu mutlu günde, güzel insanlara, özel insanlara, hani vazgeçemediklerimize, sevgilerimizi, saygılarımızı, dualarımızı gönderiyoruz. Her gününüz bir bayram olsun.. В этот счастливый день мы посылаем хорошим и особенным людям, от которых нельзя отказаться, нашу любовь, уважение и молитвы. Пусть каждый ваш день будет праздником\nKurban bayramını kutluyorum- поздравляю с праздником Kurban bayramın kutlu olsun - то же самое Kurban Bayramın mübarek olsun - пусть праздник будет благословенным Kurban Bayramını kutlar hayırlara vesile olmasını dilerim - поздравляю с праздником, желаю, чтоб он принес счастье\nmutluluk daima yakinimizdadir yakalamak icin cogu zaman elimizi uzatmak yeter uzatip yakaladigin mutluluklarla dolu yillar senin olsun dogum gunun kutlu olsun Счастье оно всегда рядом с нами, чтобы поймать его в основном нам достаточно просто протянуть руку, желаю тебе года полные счастья, которые ты поймаешь протянув руку, С днем рождения!\ndilerim yeni yaŞinda mutluluklarin en güzelini yasar, basari merdivenlerini rahatlikla tirmanirsin ve dilerim yüzün hep güler. sevgi dolu kalman ve mutlu olman dileĞiyle... doĞum günün kutlu olsun! Желаю чтоб в новом твоём году жизни ты прожил самые лучшие счастья (при переводе оч тупо получается ) ) чтоб ты с лёгкостью поднялся по ступенькам удачи, и чтоб твоё лицо всегда улыбалось. Желаю остаться полным любви, и быть счастливым. С днем рождения!\nAşkım kadar büyük bir hediye sana verebilseydim, o güneş, ay, tüm dünya olurdu Seni bana Allah bağışladı! Senin anneye çok teşekkür ederim mükemmel oğulu için!Kalbim ancak senin için atıyor!Hayatımı sevdim sen varsın diye,seni ise hayatımdasın diye! Если бы я могла подарить тебе подарок как моя любовь,то солнце,луна и весь мир был бы!Ьолбшое спасибо твоей маме за что родила такого замечательного сына!Моё сердце только для тебя бьётся!Я жизнь свою полюбила за то что ты есть,тебя, за то что ты в жизни моей!\nDIKKAT! BU MESAJ SEVGI, NEŞE VE IYI DILEK IÇERMEKTEDIR. BIR DAKIKA IÇIN YAŞAMıN VE SENI DÜŞÜNEN BIRININ OLDUĞUNUN SEVINCINI HISSET VE MUTLU OL! BU MUTLULUĞUN HER ZAMAN SÜRSÜN. İYI KI DOĞDUN. NICE MUTLU YAŞLARA... Осторожно! Это сообщение содержит любовь, радость и добрые пожелания. На минуточку почувствуй радость от жизни и от того, что есть кто-то, думающий о тебе и будь счастлив(а)! И пусть это счастье длится всегда. С днем рожденья, долгих счастливых лет!\nDILERIM YENI YAŞıNDA MUTLULUKLARıN EN GÜZELINI YAŞAR, BAŞARı MERDIVENLERINI KOLAYLıKLA TıRMANıRSıN VE DILERIM YÜZÜN HEP GÜLER, NEŞENI HIÇ YITIRMEZSIN. DÜNYADA EŞSIZ BIR GÜZELLIK VARSA O DA KALBINDEDIR. HAYATıNıN BUNDAN SONRASı KALBININ GÜZELLIĞI GIBI GEÇSIN. HEP SEVGI DOLU KALMAN VE MUTLU OLMAN DILEĞIYLE... DOĞUMGÜNÜN KUTLU OLSUN! Желаю, чтобы в новом году твоей жизни ты жил(а) в самом прекрасном счастьи и с легкостью поднялся вверх по лестнице успеха. И желаю, чтобы твое лицо всегда смеялось, чтобы радость твоя не кончалась. Если есть в мире бесподобная красота, то она - в твоем сердце. Пусть жизнь твоя будет прекрасна, как твое сердце. С пожеланиями всегда оставаться полным(ой) любви и счастья... Поздравляю с днем рождения!\nDÜNYADA EŞSIZ BIR GÜZELLIK VARSA O DA KALBINDEDIR. HAYATıNıN BUNDAN SONRASı KALBININ GÜZELLIĞI GIBI GEÇSIN. İYI KI VARSıN VE IYI KI DOĞDUN! Если есть в мире бесподобная красота, то она - в твоем сердце. Пусть жизнь твоя будет прекрасна, как твое сердце. Как хорошо, что ты есть и хорошо, что ты родился (с днем рождения)!\nSESIM GÜZEL OLMADıĞıNDAN SANA BIR DOĞUMGÜNÜ ŞARKıSı SÖYLEYEMIYORUM. BU YÜZDENDIR KI BÖYLE KıSA BIR MESAJ ÇEKIYORUM. YENI YAŞıNDA DA HEP OLDUĞUN GIBI SEVGI DOLU VE NEŞELI KAL. SANA KOSKOCAMAN MUTLU BIR YıL DILERIM! GÖNLÜNDEN NE GEÇIYORSA HEPSININ GERÇEKLEŞMESI DILEĞIYLE... Так как у меня нет голоса, я не могу спеть тебе песенку на день рожденья. Поэтому я пишу тебе такое коротенькое сообщение. В новом году твоей жизни будь все таким(ой) же веселым(ой) и полным(ой) любви. Желаю тебе огромного счастливого года! С пожеланиями исполнения самых заветных твоих желаний...\nBUGÜN BELKI DE ÇOK KIŞIDEN DOĞUMGÜNÜ MESAJı ALACAKSıN, ANCAK ŞU AN OKUDUĞUN IÇLERINDE EN FARKLıSı. ÇÜNKÜ BU MESAJıN HER HARFI TAMAMEN SEVGIDEN OLUŞUYOR. HAYATıNıN HER DÖNEMINDE MUTLU VE SAĞLıKLı OLMANı DILIYORUM. TÜM HAYALLERIN GERÇEKLEŞSIN, HAYAT GÜNEŞI HER DAIM SENI AYDıNLATSıN! İYI KI DOĞDUN VE IYI KI VARSıN... Может быть сегодня ты от многих получишь сообщения с днем рождения, но то, которое ты читаешь сейчас - самое особое из них. Потому что каждая буква этого сообщения состоит из любви. Желаю быть здоровым(ой) и счастливым(ой) в любой период твоей жизни. Пусть осуществятся все твои мечты, пусть каждый миг тебя освещает солнце жизни! С днем рожденья и как хорошо, что ты есть...\nSAKıN ÜZÜLME HAYATıN HıZıNA, EN GÜZEL YıLLAR ÇABUK GEÇENLERDIR... GELECEĞINI OLUŞTURACAK HER YENI GÜNÜN BIR ÖNCEKI GÜNDEN DAHA GÜZEL, ISTEKLERINE UYGUN VE SENI MUTLU EDECEK ŞEKILDE OLMASıNı DILERIM. YÜZÜNDE HER ZAMAN BIR GÜLÜMSEME OLSUN ÇÜNKÜ SANA ÇOK YAKıŞıYOR. DAHA NICE MUTLU YıLLARA... Смотри не печалься скорости жизни, самые прекрасные годы - самые быстропроходящие... Желаю, чтобы каждый новый день, из которого будет складываться твое будущее, был еще лучше предыдущего, был таким, как ты хочешь и делал бы тебя счастливым. Пусть на лице твоем всегда будет улыбка, потому что она тебе очень идет. Долгих счастливых лет...\nDoğum günün kutlu olsun. Her şey gönlünce olsun. - Поздравляю с Днём рождения! Пусть всё задуманное исполнится.\nCanim, dogum gununu kutlarim! Sana Herseyin en guzelini dilerim! Ailene ve sana saglik ve basarilar, Islerinde basarilar ve hayatinda sonsuz mutluluklar dilerim. Ve tabii ki buyuk bir ask! Opuyorum.. En kisa zamanda gorusmek umuduyla. Дорогой мой, поздравляю тебя с Днем Рождения! Желаю тебе всего самого наилучшего! Здоровья и благополучия в жизни тебе и твоей семье! Желаю тебе огромного счастья и успехов в твоих делах и, конечно же, огромной любви! Целую тебя! Надеюсь, скоро увидимся.\nDogum gunun kutlu olsun! Hayallerin gerceklesmesini dilerim! Sana ve ailene sagliklar ve basarilar dilerim! Sana mutluluklar ve kocaman sevgiler dilerim! Optum! Поздравляю тебя с Днем Рождения! Желаю тебе всего самого наилучшего! Здоровья и благополучия тебе и твоей семье! Тебе огромного счастья в жизни и большой любви! Целую!\nDilerim yeni yaşında mutlulukların en güzelini yasar, basari merdivenlerini rahatlıkla tırmanırsın ve dilerim yüzün hep güler, neşeni hiç yitirmezsin. Sevgi dolu kalman ve mutlu olman dileğiyle... Doğum günün kutlu olsun! Желаю самого большого счастья, продвижения по лестнице успеха и желаю, чтобы твое лицо всегда улыбалось, чтобы веселье никогда не прекращалось. С пожеланиями большой любви и счастья...С днем рождения!\nDoğum günün kutlu olsun! Yaşamında güzel yıllar, mutlu yarınlar, gerçek dostluklar hep seninle olsun, sağlık, mutluluk, neşe, başarı, bolca para ve sevgi dilerim. Dilekleriniz gerçek olsun! С днем рождения! Желаю в твоей жизни прекрасных лет, счастливых завтрашних дней, настоящих друзей всегда тебе желаю, здоровья, счастья, радости, успеха, много денег| и любви. Счастья тебе!\nSelam! Sana dunyanin tum iyiliklerini diliyorum! Mutluluklar, saglık , basarilar, bol para ve her guzel sey senin olsun istiyorum... привет! Желаю тебе всего самого наилучшего! Счастья, здоровья, успехов, материального благаполучия и всего, всего...\nBulutsuz gökyüzü senin olsun demiştim; ümitlerin solmasın, tükenmesin diye. Yeni yılda hayallerine kavuşman dileğiyle.. İyi ve sağlıklı seneler! Пусть над тобой будет безоблачное небо, пусть надежды не угасают и не иссякают. С пожеланиями исполнения всех твоих желаний... Хорошего и здорового года!\nSevgili... Dogum gununu kutlarim, hayatin boyunca saglikli, mutlu, is hayatinda basarili ve sevdiklerinin hep yaninda olmasini dilerim. Дорогой... Поздравляю тебя с днем рождения, желаю здоровья на всю жизнь, радости, успешной работы, и пусть с тобой будут все, кого ты любишь.\nВсем привет!!! у Ашкыма день рождения на носу.... не знаю ни одного поздравления с днем рождения! и вообще как они там этот день отмечают... чтобы не оказаться в глупом положении, введите в курс дела! хочу его удивить! для начала нужно красивое поздравление на турецком! жду!!!! За счастье буду бороться!\nBana bir günün 24 saat, bir saatin 60 dakika ve bir dakikanın 60 saniye olduğu öğretildi ama sensiz gecen bir saniyenin sonsuzluk kadar uzun olduğu öğretilmedi. Yaşamımızın her anında birlikte olmamız dileğiyle sevgilim... Sevgililer günümüz kutlu olsun.\nМеня учили, ��то в дне 24 часа, в 1 часе - 60 минут и в минуте -60 секунд, но не знал(а), что без тебя каждая секунда бесконечна. Я хочу чтобы в жизни мы всегда были вместе. С Днем влюбленных!\nGönlüme taht kurdun, gönlümün sultanı oldun, gece gökyüzünde parlayan yıldızım, sabah ise ruhuma doğan güneşim oldun. Sevgililer günün kutlu olsun!\nТы занял(а) трон в моем сердце, стал(а) его королем(королевой), ночью в небе ты моя сияющая звезда, утром же ты мое солнце. С Днем влюбленных!\nSevgililer gününde belki yanında değilim ama dünde, bugünde, yarında yüreğin kadar yanındayım. Kendini yalnız hissettiğinde elini kalbine koy ben hep ordayım!\nВ день влюбленных, возможно, я не буду с тобой рядом, но вчера, сегодня и завтра я в твоем сердце. Если ты почувствуешь себя одиноко, положи руку на сердце - я буду там!\nSen dünyaya sürgün bir meleksen ve ben seni o kadar çok seveceğim ki bir daha cennetine geri dönmek istemeyeceksin... Sevgililer günün kutlu olsun!\nТы спустившийся на землю ангел и я тебя так буду любить, что ты не захочешь возвращаться в рай... С Днем влюбленных!\nYüreğimdeki tek arzu, hayalimdeki tek tutku, beni yaşatan tek duygu senmişsin aşkım... Sevgililer gününü kutluyorum. Daha nice yıllara.\nты - единственное желание моего сердца, моя единственная страсть, ты - единственное чувство в моей жизни, любимый (ая). Поздравляю с днем влюбленных. Много лет жизни.. Ağlamayan çocuğa meme vermezler.","id":"<urn:uuid:ca5ebb90-5941-4d17-960b-40ce0c284220>","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"https:\/\/turkeyforfriends.com\/forum\/138-1340-1","date":"2019-10-18T04:36:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986677884.28\/warc\/CC-MAIN-20191018032611-20191018060111-00505.warc.gz","language":"kjh","language_score":0.4440514147,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"kjh_Cyrl_score\": 0.4440514147281647, \"rus_Cyrl_score\": 0.34213975071907043, \"crh_Latn_score\": 0.02355797216296196, \"mhr_Cyrl_score\": 0.019850462675094604, \"tur_Latn_score\": 0.01846020482480526, \"kpv_Cyrl_score\": 0.015080458484590054, \"inh_Cyrl_score\": 0.011361880227923393, \"rmy_Cyrl_score\": 0.010800962336361408}","num_words":5606,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.461,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.617,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}