diff --git "a/gsw_Latn/new_cc_000005_remove.jsonl" "b/gsw_Latn/new_cc_000005_remove.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/gsw_Latn/new_cc_000005_remove.jsonl"
@@ -0,0 +1,10 @@
+{"text":"Bligg uff Stüèlingè uss sǜèdlicher Richtig. D Fälder unnè ghöred zuè Schlaatè (CH), dè Waldsaum drübber ghörd zum Schinderwaald, i dè Mitti vo links unnè dè Gèltl, d Ziègelhüttè, s Städtle, Krankèhuus\/Kloschter, barallel s Unterdorf, d Hauptschtrõß\/Rappèhaaldè, schräg rächts drübber s Obberdorf\/Summerhaaldè, ganz rächts isch Obberwisè (CH) z sää\nDe Luftkurort Stüèlingè lit a de Wuete am Südrand vum Schwarzwald uff ere Höchi vu 449 bis 601 Meter. diräkt a de Grenz zu de Schwyz (Gmeind Schlaate). I s Wuètèdal entwässeret a dèrè Stell vo links dè Schlaatemer Dorfbach, wo vom Schlaatemer Randè hèr kunnt, wiè au vo rächts dè Wylerbach, wellè uff èm Spièßèbärg entschpringt. Durch diè beidè Böch erwytert sich dè Talbodè durch diè beidè Mündigstrichter. Ußerdem eignet sich dè Stüèlinger Dalbodè als Krüzung vo Vokeerswäg in Nord-Süd- un Oscht-Wescht-Richtig. Stüèlingè isch Teil vum Naturpark Südschwarzwald. Nochborort vu Stüèlingè sin (im Uhrzeigersinn) Wuete, Blumberg, Schlaate (CH), Oberhallau (CH), Hallau (CH), Egginge, Üehlige-Birkedorf un Boahdorf im Schwarzwald.\nStädt i de Umgebig vu Stüèlingè sin Schafuse (Schwyz), Boahdorf im Schwarzwald, Blumberg, Staa am Rhy (Schwyz), Waldshuet-Düenge, Singe (Hoetwyl) un Donaueschinge.\nStadtgliderig\nändere\nE Zämmeschtellig vo Präsentatione vu allne Ortsdail vo de Stadt Stüelinge\nZu de Stadt Stüèlingè mit de ehemolige Gmeinde Bettmaringè, Blommegg, Eberfinge, Grimmelzofè, Luusä, Muuche, Oberwange, Schwaninge, Sparreberg, Unterwangè und Wizä ghöre d Stadt Stüèlingè sälbr und no 32 Dörfer, Wyler, Zinke, Höf und Hüser.\nIm Gebiet vu de ehemolige Gmeind Bettmaringe lige d Wüeschtige Ottwange und Tandlekofe. Im Gebiet vo de ehemolige Gmeind Blumegg lige d Burgruine Blumegg und Vorburg und d Wüeschtig Huuse. Im Gebiet vu de Gmeind Luuse lige d Rest vo-n-re Burg, wo in keinere Urkund gnännt wörd. Im Gebiet vu de ehemolige Gmeind Unterwangè lit d Wüeschtig Burgstell.[2]\nPanorama Stüelinge\nGschicht\nändere\nSchloss Hohelupfe im Winter\nStüèlingè war Sitz vu de Landgrafschaft Stüelinge un em Fürschtedum Füerschteberg.\nWie Fünd us de römische Zit uss de unmittelbare Noochberschaft vu Stüèlingè zeigè, isch de Dalbode bi Stüèlingè schu lang bsidelet gsy. Diä Grundfescht vum Schloss Hohelupfe söllet zue sellere Zyt als Fundament für en römische Signaldurm dient ha. Wyterhin sin by de Ziegelhütte Münze us römischer Zyt gfunde worre, wo mit de Insignie vu de XI. un XXI. Legion vum römischen Heer voseh sin. Im Oberdorf, am Fueß vum Galgebuck, isch e Mosaikfueßbode vo römischer Herchunft entdeckt worre. Zämme mit de Uusgrabunge by Juliomagus (Schlaate) im benochborte Schlaate ergit sich s Bild vu nem römische Lager, wo sich zu jenere Zyt bi Schlaatè a de Stroß vu Schaffhuuse noch Fryburg bfunde hèt.[3]\nVerleihung vu de Stadt- un Märkträcht\nändere\nBligg vo Weschtè uff s Städtle übber dè südliche Stadtgrabbè èwäg\nEn markante Zytpunkt isch s Johr 1262 gsy, wo de oval, befeschtigte Ort uff eme Bergschporn hoch überm Wuetedal vum Graf Eberhard I. vo Lupfe (Grafe zu Lupfe) d Stadträcht griègt hät, un syther darf si sich (au hütt no) Stadt Stüelinge nänne. D'Stadt hät dodenoch au s Märkträcht griègt un isch de Sitz vom Gricht gsy. D Märkt hai innerhalb vo de ovale Stadtmuure stattgfunde, vor allem aber uff em Blatz bim Obere Dor, wo hütt no Marktblatz heiße duet.\nSchwizerchrieg\nändere\nIm Schwizerchrieg isch au d'Statthalterschaft vu de Lupfener Grõfè vo uffständische eidgnössische Buurè nit verschont blibè; si hän s'Städtle im Johr 1499 brandschatzt un d Burg, d Vorgängerin vum Schloss, schwèr beschädigt. I dè Folg vo sèllèm Ereignis hèn d Lupfener Grõfè, wo i sèllèrè Ära wèg irem luxuriösè Läbbendswandel chronisch pleite gsi sin, un d Bürger vum Städtle nu mit vill Müè un ubber èn längèrè Zitraum d Hüser im Städtle widder uffbauè chönnè, D Johreszaal 1524 taucht gli zweimõl uff, eimõl stõt si übber m Ygang vum sognannte Losner-Huus im weschtliche Eggè vum Städtle un zweitens isch si uff dè Gloggè im Obberè Dòr gschtandè. Mò darf also devò uusgõ, dass sich dè Widderuffbau vum Städtle übber circa 25 Johr hyzogè hèt. Dè Turm vo dè Burg isch ebbèfalls schwèr beschädigt gsi un sèll au blibbè bis zum Komplèttumbau zum Schloss 1620-1624. Durch iri Brutalidät bsunders hervorduè hèn sich uff Schwizer Sitè dè Hallauer Huufè, wo mit bsunderèm Fliis Füèr im Städtle glait hèn. Sèll isch durch è chlyneri Usènandersetzung im Johr 1498 gschürt worrè, durch welli s Hallauer Obberdorf vo bewaffnètè Truppè vum Schwôbischè Bund abgfacklèt worrè isch. Allerdings hèt dè dòmòligè Obbervogt vo dè Lupfener Hèrrschaft, d Burg un s Städtle kampflos a dè Schwizer Huufè übbergää, nòchdèmm ym s Voschonè vo beidèm, zuègsicherèt worrè isch.\nBuerechrieg\nändere\nD'Stüèlingor Buurè hän im Johr 1524 èn Uffschtand des gemeinen Mannes gege d'Herrschaft uff em Hochelupfe voaaschtaltet. Es git d'Legènde vom sognanntè Schneggeschtritt, wo Aalass botè ha söll für dè Uffschtand. Dõby handlet s sich um d Landgräfin Clementia vo Lupfè, weilli iri Untertanè zum Sammlè vo Schneggèhüsli vodunderet hèt, un zwar ymitts i d Èrntezit. È gsichereti Aanaam isch, dass sälle Uffschtand e Initialzündig für de Dütsche Buèrèchrièg gsy isch. Gründ für dè Uffschtand sin vo sozialer Nadur, è witeri Ursach bsunders für d Stadt Stüèlingè sin d Zerschtörigè wärend èm Schwizerchrièg un dè dõmit vobundenè müèselige Widderuffbau gsi. Zuèdem sin d Landgrafè vo Stüèlingè bekannt defür gsi, è verschwenderisches Hoflebbè z füürè, wa im Endeffekt immer in Form vo Abgaabè un Frondiènscht zu Laschtè vo dè Bevölkerig gangè isch.[4] Mit dè Stüèlinger Buurè wörd denn i dè aaltè Schriftè è Gruppyrig bezeichnet, die sich us Volk us èm ganzè Albgau zämmègsetzt hèt. Es isch verbrieft, dass de südbadisch Rädelsführer, de Hans Müller vo Bulgebach, us èm Wyler Bulgèbach cho isch. Bulgèbach isch am Aafang vom 16. Johrhundert ganz im Weschtè vo dè Landgrõfschaft im Sûdschwarzwald glegè. Vo Stüèlingè sèlber isch dè Michel Haim als witerè Aafüürer uff dè Sitè vom Stüèlinger Huufè in Erscheinig trettè.\nUnteres un Oberes Dor\nändere\nS Städtle wyst èn ovalè Grundriss uff, wiè mò des au z Waldshuèt i dè Kaiserschtrõß un z Nüüchilch im Obbèrè Chleggau aaluègè cha. S Städtle lyt lycht abhäldig, mittè durch s Oval und a dè Haaldè nõch uè volauft è Durchgangsschtrõß, d Schloßstrõß. A dè Schtèllè, wo d Schloßschtrõß s Oval durchbrochè hèt, isch bis 1828 obberhalb vum Adlerrank s Untere odder Niddere Dor gschtandè, sowiè bis 1846 s Obberè Dòr. Durch diè beidè Dòr isch s Oval in sich vollschtändig gschlossè gsi. S Schicksal vo dè Stüèlinger Stadtdòr hèt bim Brand vum Gaschthuus Schwarzè Adler im Johr 1828 sin Lauf gnõ, well s Untere Dòr uumittelbar draa hèrrè baut gsi isch, un s Füèr nit nu bim Schwarzè Adler è ganzi Arbèt gleischtet hèt, sèllèwäg isch au s Dòr mit abbè brènnt. Im Gegèsatz zum Schwarzè Adler hèt mò abber s Untere Dòr nõch èm Brand nit widder uffbaut. Final zuègschlagè hèt s Schicksal bim Obberè Dòr, wo bis 1846 so vòlotterèt gsi isch, dass es abgrissè worrè isch. Dört hèt au è Roll gschpillt, dass d Holzfuhrwärch uss èm weschtlich aagränzendè Südschwarzwald nu übber d Schloßschtrõß i s Wuètèdal abbè gschwiggerèt hèn chönnè, un sèlli sin im 19. Johrhundert immer länger worrè, bis si schyr nümmi durch d Stadtdòr im Städtle cho sin. Schu bim Aalegè vum Städtle hèt mò nit berüggsichtigt cha, dass d Zuèfaartè asè vill Blatz bruuchèd, dõrum hèt s uff beidè Sitè durch s Ummènää vo dè Wäg èn Rank gää. Uss dènnè Gründ hèn d Städtler bschlossè, s Obbere Dòr abzriißè. Uss hütiger Sicht isch des uuvoschtändlich, abber i dè Mittè vum 19. Johrhundert hèn z Stüèlingè Notzitè ghèrrscht, un dè Stadtsäckel isch zimlii leer gsi. Im Turm vum Obberè Dòr isch è Gloggè ghängt mit dè Johreszahl 1524 un dè Nämmè vum Landgrõf Sigismund vo Lupfè un sinèrè Gemahlin. Sèlli Gloggè isch vor èm Abriss i s Rõthuus, wo uff dè anderè Sitè vum Märktblatz gschtandè isch, brocht worrè, wo si bim großè Rõthuus-Brand im Johr 1904 vobrènnt isch. S Obbere Dòr hèt obsi aagluègèt a dè linkè Sitè èn übberdachtè Uffgang uss Holz ghaa.\nLandgricht\nändere\nS Abhaalte vo Landgricht isch sit Johrhundertè è Rächt vu de Stüèlingor gsi, well d Landgrafè vo Lupfè dôrt iren Grafeschtuèl un dõdemit iren Richtblatz plazyrt hèn. Dè Richtblatz isch vo Zit zu Zit volait worrè, us dè aaltè Urkundè cha mò entnää, dass es drei Richtblätz z Stüèlingè gää hèt:\nd Strubèaich, sèllè Gwannnammè git hüt z Stüèlingè nǜmmi, abber s wörd eschtimyrt, dass d Strubèaich bi dè Eichwisè zwǜschè Unterdorf un dè Wuètè glègè isch[5]. Näb dè E(A)ichè lòt au dè Gwannnammè Roßlauf druff schlièßè, è Wisè im Zwickel Wuètè-Zinngärtè bi dè Hallauer Brugg. Sèllè Richtblatz wörd zèrscht im Johr 1316 erwäänt.\ndè Richtbrunnè, dè hüt nò exischtyrende Nammè vom Gwann zeigt aa, dass sèllè Blatz uff halber Höchi zwǜschè Adlerrank un Hallauer Brugg a dè rächtè Wuètèhaaldè glègè isch, de Brunnè isch s Bächli, wo vom südlichè Städtlegrabbè obbè abbè chunnt. Èrschtè Beleg vom Gricht am Richtbrunnè stammt us èm Johr 1384, dè letscht vo 1500.\ndè Richtblatz bim Nyderè Dor, wo i dè Sènki unterhalb vom öschtlich Eggè vom Städtli glègè isch, gly bim Rank vo dè Schindergass. D Richtblätz sin immer ußerhalb vo dè Stadtmuèrè aaglait worrè, un dört isch d Vorschtadt mit dè ußerè Stadtmuèrè z Ènd gsi. D Sènki chunnt übbrigens vom Bach im nördlichè Städtlegrabbè, dört isch sin Abfluß gegè s Dal zuè. Zèrscht erwäänt worrè isch sellè Richtblatz ´´Nyderdor im Johr 1339.\nVor ��m Landgricht sin alli Schandtatè vohandlèt worrè, z. B. Mundraub, Uff-d-Gass-Seichè odder dè Bodschamper uff d Gass lèèrè, Raub, Mord un Dotschlag. Ußerdèm sin im Mittelaalter au notarièlli Uffgabè, wiè s Beurkundè vo Kaufvodrääg, vom Landgricht erledigt worrè. Im Johr 1864 isch dè Grichtsbezirk Stüèlingè uffglöst worrè un a s Amtsgricht gu Bōōdorf volait worrè. Item hèts d Stüèhlinger härt droffè, wo si s Rächt volorè hèn.\nStüèlinger Judè\nändere\nWenn d Judè uff Stüèlingè chò sin, isch nit exakt übberliferèt. I jedèm Fall hèt s bim Dütschè Buèrèchrièg, also im Johr 1524, è baar Judè z Stüèlingè gää. D Judè hèn sich s Rächt, sich nidder z lõ, mit èm sognanntè Rychsjudèzoll bim jewyligè Landeshèrr erwerbè müèsè. Dèmnõch hèn d Stüèlinger Judè sich bi dè Lupfener, Bappèheimer un Fürschtèbärger Hèrrschaft ykaufè müèsè. Gegèleischtung für dè Judèzoll isch Nidderlassigsrächt un dè Schutz vor feindlichè Aagriff gsi. Sellèwäg hèn d Judè im befeschtigtè Städtli woonè dürfè.[6] Well i dè nördlichè Hälfti vom Städtli scho d Hèrrè, also d Amtslüt (Obbervogt usw.) gwoont hèn. hèt mò dè Judè diè unteri Eggè vo dè südlichè Hälfti im Städtli zuègwisè, welli sit sellèrè Zit bis hüt Judèwinkel dauft wörd. D Judè sin dè Stüèlinger immer widder mòl è Dorn im Aug gsi, entwedder wäg èm Zins, wo si volangt hèn, odder well si aageblich Vycher mit Seuchè uff d Allmènd gschtellt hèn. Um sèlli Probleem vo sini Untertanè uss dè Wält z schaffè, hèt dè Fürscht zu Fürschtèbärg im Johr 1743 dè Stüèlinger Judè sini schützende Händ entzogè un d Judè us sim Städtli uusgwisè. Seer wòrschinlich isch diè jüdisch Gmeind vo Stüèlingè uff Düèngè gangè odder si hèn sich dè jüdischè Gmeinde in Èndingè oder Lèngnau im Surbdal aagschlossè. D Judè hèn z Stüèlingè übber iri notwendigi Infraschtruktur vofüègt: d Sǜnagogè (odder au d Judèschuèl) isch im Egghuus im Judèwinkel dinnè gsi. Dè jüdische Frydhof isch in jedèm Fall ußerhalb vo Stüèlingè gsi, entweder unterhalb vom Adlerrank, bi dè Richtwisè, odder a dè linkè Wuètèhaldè zwüschè dè Vorderè un Mittlerè Bückè, also öppis obberhalb vom Mèrkedel un dè Zygelhüttè. Am ehschtè wòrschinlich isch dè Schinderwaald (Vorderi Bückè), dört isch alles gsi, wa d Stüèlinger nit im Städtli un nit im Dorf hèn wellè haa, ebbè dè Schinder un jüdischi Gräber. Sagèumwobè sin d Judèlöcher, sell sin vo Menschè bauti Höhlè, wo è bitzeli unterhalb vo dè Ruckwaaldhöchi ligèt. I sèllè Höhlè hèn sich d Judè voschteggt, wenn iri Gmeind bedroht worrè isch. Diè gröscht Sag übber d Judèlöcher besait, dass d Judè us èm Städtli im è unterirdische Gang gfloè sin, woby dè Gang bis in Ruckwaald zu dè Judèlöcher gangè sy söll. Immerhin ligèt d Judèlöcher fascht uff dè glychè Höchi wiè s Städtli, dè Gang müèst abber uugfäär 500–600 m lang gsi sy, dõdeby isch er durch è Haldè mit inschtabilem, erdrutschgfäärdetem wyßèm Juraschtei vosää isch.\nAberkennung vom Stadträcht\nändere\nWährend em Dritte Rych, im Johr 1939, isch Stüèlingè durch diè 1922 in Chraft drètteni Baddischi Gmeindordnig s Stadträcht aberkännt worre, well d Nazis diè Ordnig ordnigshalber korrèkt umgsetzt hèn, wo besait hèt, dass nu no Ortschaftè übber 14.000 Ywooner s Stadträcht hèn. Noch èm Zweitè Wältchrieg isch s widder möglich gsi, s annodubaki vobrièfte Stadrächt uusnaamswys widder z chriègè. Stüèlingè hèt sèll beadrait un im Johr 1950 widder zuègschprochè chriègt. Wäge dè Verleihig vom Stadträcht isch im Judèwinkel è Linde pflanzt worrè, di sognanti Stadtlindè.\nStüèlinger Schwimmbad\nändere\n1960 isch z Stüèlingè e Schwimmbad uffgmacht worre, wo syt de Saison vo 2006 de Vorein „Schwimmfründ Stüèlingè“ bedrybt. S Stüèlinger Schwimmbad hèt d Baddi am Induschtrykanaal a dè Wuètè abglöst. Dè Blatz für s hütige Schwimmbad isch dòmòls umschtrittè gsi, well diè neu Baddi wit ab vo dè Wuètè un vum Unterdorf, am Fuèß vo dè linkè Haaldè vum Wyylerdal un unterhalb vo dè Sidlung a dè Rappèhaaldè, an è gächi Haaldè mit èrè ebbeso gächè Ligewisè hèrrè baut worrè isch. S Schwimmbad isch eins vo dè wichtigschtè Inveschtitionè i dè Ära vum Bürgermeischter Leo Utz gsi. S Schwimmbad vofüègt übber è oppè 40 m langs Schwimmbeggè, woby dè Schwimmer- un dè Nichtschwimmerberych abdrènnt isch, D Baanè im Schwimmerberych sin 25 Meter lang. S Stüèlinger Freibad isch beheizt. È Konzessionsentscheidig sin diè beidè Sprungdürm, je drei bzw. ein Meter hoch, vo dènnè uus springt mò dirèkt i s Schwimmerbeggè. D Ligewisè isch durch d Schwimmfründ durch s Aalegè vo Terrassè vobesserèt worrè. S git zuèsätzlich è Planschbeggè für Kind sowiè è Volleyballfäld. Usserdèm git s no è Barackè, wo s no èn Kiosk, Matriaal- un Umkleideräum dinnè hèt.\n700 Johr Fyèr\nändere\nIm Johr 1962 isch s 700-Johr-Jubiläum vo de Stadträcht-Verleihig (1262) gfyèrèt worrè. D Haupt-Aktividät isch è Freilicht-Schauschpyl gsi, d Bünni isch vor èm Amtshuus uff èm Märktblatz im Städtle gschtandè.\n750 Johr Fyèr\nändere\nIm Johr 2012 isch s 750-Johr-Jubiläum vo de Stadträcht-Verleihig (1262) übber d Bünni gangè. D Haupt-Feschtividät isch è Freilicht-Schauschpyl mit èm Nammè Im Buèr si Rächt gsi, d Bünni isch vor sèll mòl uff èm Bregenzer-Areal im Unterdorf am Uusgang vom Wylerdal gschtandè.\nGmeindsreform\nändere\nZwische 1973 un 1975 hät sich d Stadt Stüèlingè vu 1746 uff 5176 Iwohner (Stand 1970) dank de Gmeindsreform in Bade-Württeberg vogrößeret. Dodurch isch Stüèlingè zu nere Flächegmeind mit enere Flächi vo urschprünglich 1670 ha uff 9340 ha aagwachse. Am 1. Januar 1975 isch d Reform faktisch in Kraft trätte.\nBolitik\nändere\nGmeindròòt\nändere\nWiè durch d'Gmeindorning vom Land Badè-Württèbärg bschtimmt, hän alli Ortsdeil èn gwähltè Ortschaftsròòt mit jewyls eim Ortsvorschtehèr. Di einzigi Uusnaam bildet de Chernort Stüèlingè. Uss de Bürgerschaft hèt sich drum è \"APO\" bildet, s \"Offeni Bürgerforum Stüèhlingè\" (OBS).\nWahle\nändere\nErgebnis vo dr Landdagswahle 2006, 2011 un 2016:\nJohr CDU SPD FDP Grüèni Linki1 AfD Suschtigi\n2016[7] 40,1 % 8,6 % 8,3 % 26,7 % 2 % 9,8 % 4,6 %\n2011 49,9 % 18,3 % 7,4 % 16,8 % 2 % 5,6 %\n2006 44 % 13,3 % 28,9 % 5,5 % 1,6 % 6,6 %\n1 2006: WASG, sit 2011: Die Linke\nWappè\nändere\nD'Blasonyrig vom Wappe: I me Schild, wo vo Silber un Blau gschpaaltè wörd, è armloses Stadtmännli vo Stüèlingè mit èmè bruunè Bart, blauèr Chopfbedeckig un ènèmè gschlossenè Wams mit drei Chnöpf.\nBettmèdingè\nBlommegg\nÄbberfingè\nGrimmelzofè\nLuusä\nMuuchè\nSchwaningè\nObberwangè\nUnterwangè\nWizè\nStädtepartnerschaftè\nändere\nStüèlingè bedrybt sit 1980 partnerschaftlichi Bezièhige zu de Gmeind Bellême im Département Orne. Für d'Ahlige vu de Partnerschaft isch en Förderverein mit eme 12-chöpfige Komitee zueschtändig; eins vu de 12 Mitglider isch vu Amts wege s Stadtoberhaupt. D'Partnerschaft mit Bellême isch zimlich intensiv; de Uusduusch findet bi Vorein un Schüeler statt. S git jedes Johr i beide Ort èn Schüeler- odder Jugenduusdusch.\nKultùr un Sehenswürdigkeitè\nändere\nMuseè\nändere\nLandmaschinnèmuseum im Stüèlinger Städtli\nBuppèmuseum im Stüèlinger Städtli, eröffnet im Johr 2014\nGalerie 1741, Herrègassè 4\nKirchè\nändere\nKloschterkirchè Maria Loreto, baut am nördlichè Kopf vo dè Balbachschè Gärtè im Johr 1743. Diè urschprünglich a dèrrè Stell bauti Loreto-Kapèllè stammt uss èm Johr 1681. Am südweschtlichè Ènd vum Kloschtertrakt isch bis 1929 è Krankèstation unterbrocht gsi, bis in uumittelbar näbbè un unnè draa i dè Balbach'sche Gärtè s Krankèhuus baut worrè isch[8].\nHeilig-Chrütz-Stadtpfarrkirchè, baut 1785 im Unterdorf, hèt s baufällige chlyne Unterdorf-Kirchle ersetzt, i dèm diè neu Kirchè uff dè Fundamènt vom aaltè Gotteshuus baut worrè isch..\nSebastianskapellè im Städtle a dè Herrègassèe im Städtle isch es älteschte Stüèlinger Gotteshuus, si isch im Johr 1667.\nEvangelischi Kirchè i dè Baanhofstrõß, d Dreifaltigkeitskirchè, baut im Johr 1913.\nKloschterkirchè Maria Loreto\nStuehlinger Kloster mit Loretokapelle\nHeilig-Chrütz-Stadtpfarrkirchè\nD Stadtpfarrkirchè vo Stüèlingè vo dè Summerhaaldè uus gsää. Links näb dè Sakrischtei isch dè Kirchgartè, bis 1785 dè Fridhof vum Dorf\nS altkatolischè Gotteshuus, d Sebaschtianskapellè, a dè Hèrrègassè\nD Stüèlinger Dreifaltigkeitskirchè\nD Dreifaltigkeitskirchè, diè Evangelischi Kirchè, vo dè Summerhaaldè-Oscht uus gsää\nÈ Bsunderheit vo dè Loretokapèllè isch dè Loretowäg, èn Chrützwäg, wo am Fuèß vom Stadtwäg aafangt, un fascht barallel, abber vill steiler, dirèkt zum Vorblatz vom Kloschter, zwǜschè Kloschterkirchè und Fridhof, füürt.\nKapèllè\nändere\nd Schloßkapèllè befindet sich im Untergschoß vom Hauptbau vom Schloß Hohèlupfè, abber au in Brivatbsitz.\nd Antoniuskapèllè bim Wylerhof isch è belièbtes Zyl für d Stuèlinger Gläubigi gsi. D Kapèllè isch abber im Lauf vo dè Zit immer mee volotterèt un schlièßlich abgrissè worrè.\nInfraschtruktur\nändere\nRõthuus\nändere\nRoothuus Stüelinge\nS Stüèlinger Rõthuus stòt im Städtle, gnau im Zwickel zwǜschè m Marktblatz un dè Gèrber- un Schloßschtrõß.Obwoll s Gebäudè mit sim Stufègibel sich harmonisch i diè historischi Bausubschtanz vom Städtle ièfuègt, isch es i diè hütigè Form èrscht 1904 baut worrè. S Vorgängergebäude isch 1904 nämlich abbrènnt un sèll vomuètlich bis uff d Grundmuèrè, well s Städtle èrscht 2 Johr spõter, 1906, mit èrè Wasserleitung vo dè Spièßèbärgquällè hèr vosää worrè isch, un diè munzigè Bächle, wo obberhalb vom Städtle uss èm Schloßbärg quällèd, au nit gnuèg Löschwasser hèrgää hèn. Durch dè Brand sin au großi Deilè vom Stadtarchiv sowiè diè aalt Turmgloggè vom Obberè Tor èn Raub vo dè Flammè worrè. S Rõthuus isch braktisch kaum z erwitèrè, dõrum sin Deilè vo dè Stadtvowaltung in Form vom Grundbuèchamt odder vom Stadtarchiv in anderi Gebäude im Stadtgebièt uusglagerèt.\nSchuèlè\nändere\nDiè aalt Schuèl, Heimschtatt vo dè Volksschuèl un hütiges Voreinshuus am Stadtwäg. Im Hintergurnd stôt èn Bildschtock am Lorètowäg\nS Zèntrum vo Stüèlingè. ganz unnè d Kindertagesschtätte, genau drübber isch èmol èn Kindergartè gsi. Links unnè diè beidè Gebäude vo 1966, wo (Stand: 2015) vo dè Hohèlupfèschuèl bruucht wörrèd\nS Zämmèwachsè vom Dorf un èm Städtle isch durch dè Bau von èm Schuèlhuus am Stadtwäg, a dè Nòòtschtell zwǜschè Städtle un Dorf anno 1836 dütlich z Daag drèttè. S Aalte Schuèlhuus isch è stattlichs Gebäude, wo bis 1966 dè Volksschuèl als Unterkumpft diènt hèt. Dè Stüèlinger Heimètforscher Guschtav Häusler isch dört als Obberleerer genau so tätig gsi wiè dè Jungleerer Elmar Zimmermaa, dè dennòch zum Rektor vo dè Realschuèl Stüèlingè uffgschtigè isch. 1966 isch è neui Schuèl uff dè Eichwisè, im Unterdorf südlich vo dè Stadtkirchè un èm Hotel Poscht, baut worrè. Sellè Komplèx hèt aafänglich uss zwei Gebäude bschtandè, è zweiflügligs un è eiflügligs Huus. För dè fungtional Uusbau isch spôter no dè sognannte Pavillon dezuè chò, wo u. a. dè Chemie-Saal, Musigzimmer usw. unterbrocht sin. Vo 1966 isch d Hauptschuèl, dè Nõchfolger vo dè Volksschuèl, i dè neuè Schuèl a dè Hallauer Schtrõß deheim gsi. Ab 1972 isch d Realschuèl Stüèlingè gründet worrè. Durch dè Umzug vo dè Grundschuèl vom aaltè Schuèlhuus i dè Komplèx vo dè ehemòligè Landwǜrtsschaftschuèl a dè Kalvarièbörgschtrõß isch s Schuèlhuus für anderwitigi Nutzung frei worrè. Nebbè diverse gwèrblichè Nutzungè sin mee un mee Stüèlinger Vorein i s Domizil am Stadtwäg yzogè. D Nutzigsänderig manifeschtyrt sich sit è baar Johr i dè Umbenamsig vom aaltè Schuèlhuus als Voreinshuus am Stadtwäg. D Realschuèl isch 1997 i è neus Schuèlhuus umzogè, wo zwüschè m Komplèx a dè Hallauer Schtrõß, dè Baanschtreggi vo dè Wuètèdalbaan un èm Eichwisèwäg plaziert worrè isch. Bis zu dèm Zitpungt hèt mò dè Schuèlbedryb nu durch zaalrychi Container, welli als Klassèzimmer bruucht worrè sin, uffrächterhaaltè chönnè. Ab 1997 sin nit nu d Container voschwundè, sondern au d Grundschuèl i s Unterdorf abbè zogè. Sit dè (èrschtmòligè) Voeinigung vo dè Stüèlinger Schuèlè sit 1966 schwätzt mò vom Stüèlinger Schuèlzèntrum.\nKindergartè\nändere\nDè urschprünglichè Stüèlinger Kindergartè isch unmittelbar a dè Nòòtschtell vo Städtle un Dorf, nämlich obberhalb vo dè Nepomuk-Statuè am Stadtwäg, voortet gsi un hèt uff dè Nammè Muètterschuèl ghört, gnau èso heißèd d Kindergärtè bis hüt im Französischè (frz. école maternelle). Vomuètlich i dè 1960er-Johr isch èn Neubau vom Kindergartè übber d Bünni gangè, s Gebäude mit Spillblatz isch zwǜschè m Hotel Poscht un èm Schuèlbau a dè hallauer Schtrõß glègè. Diè im Raamè vo dè Gmeindereform durrègfüürtè Sǜnergyeffèkte hèn nõch dè Rõt- un Schuèlhüser ab oppè 2010 au d Kindergärtè erfasst, asè hèt mò z Stüèlingè è zentrali Kindertagesschtätti blaant und 2013 in Bedryb gnõ, mit dèrrè diè chlynè Kindergärtè i dè Stüèlinger Ortsdeil abglöst wörrè söllè. Dè Kindergartè, dè Vorgänger vo dè Kindertagesschtätti, isch uumittelbar dènõch komplètt abgrissè worrè, wôrend s Huus vo dè Muètterschuèl kurioserwys immer no stòt.\nFridhööf\nändere\nDè hütig (Stand:2015) Fridhof vo Stuèlingè lyt am lycht abhäldigè Nordrand vom Städtle-Plateau, am obberè Rand vo dè Müllihaaldè. Am Fuèß vo dè Müllihaaldè lyt diè aalt Mülli, öppè 25 m übber m Dalgrund vom Wuètèdal bzw. Wylerdal, welles a sebbèrè Stell sich mit èm Wuètèdal vohürõtè duèt. D Müllihaaldè isch ergo diè unterschti, rächti Haaldè vom Wylerdal, sinnigerwys lyt gegèübber a dè linkè Wylerdal-Haaldè dè Galgèbuck, wo mò im Mittelaalter diè vum Landgricht Stüèlingè vohängte Todessschtrõfè vollzogè hèt, somit lyt dè Galgèbuck un dè Fridhof a dè Dalwangè gnau gegèübber. Dè Fridhof isch bis 1785 nu für d Städtle-Bewooner zuèschtändig gsi, dè Gottsacker für s Dorf isch bis dört nördlich vo dè aaltè Dorfkirchè gsi, an dèrrè Stell, wo hüt nördlich vo dè Stadtkirchè dè Kirchpark lyt. Nõch 1785 isch diè letscht Ruheschtätti für d Stüèlinger uff èm Städtle-Gottsacker ob dè Müllihaaldè glègè. Für Urnègräber, die zuènèmmend i dè letschtè Johrzehnt nõchgfrõgt worrè sin, hèt mò dè Fridhof a dè Wylerdalhaaldè uèzuès erwiterèt, wegè Blatzbrobleem uff èm beschtehendè Fridhof spôter au no mit konventionèlle Grabschtättè erwitèrèt. Um dè Blatzbrobleem Hèrr z wörrè, sin ablaufèni Grabschtättè vor è baar Johr uffglöst worrè, glychzitig hèt mò aagfangè, d Zuègängswägli z renovyrè. In unmittelbarer Nôchi zum Fridhof lyt d Kloschterkirchè un d Ysegnungshallè. Tradyrt isch au èn jüdischè Fridhof, dè wit ußerhalb vom Städtle, uff dè Mittlerè Büggè un dõdemit nordöschtlich vo dè Zygelhüttè im Schinderwald glègè isch. Nõch dè Vodrybung vo dè jüdischè Bevölkerung isch sin selli Grabschtättè mit dè Zit in Vogessèheit grõtè. Dirèkt bim Urnè-, d. h. neuè Fridhof, hèt mò im Johr 1962 è Ysegnungs- und Lyychèhallè baut.\nd Judelöcher a dè Ruckwald-Haaldè\nNaherholig\nändere\nDè Wylersee un dè Wylerhof (ehemòligè Maierhof) im Stüèlinger Wylerdal\nWuètèschlucht un Gauchachschlucht\nWuètèflüè (Schlucht vo Achdorf gu Grimmelzofè)\nRoggenbacher Schlösser (urschprünglich zwei Burgè, welli abber wöhrend èm Buèrèchrièg zerschtört worrè sin)\nDüfelschuchi, chlyni Schlucht a dè linkè Wangè vom Wuètèdal, unterhalb vo dè Ziègelhüttè\nJudèlöcher, Höälègebilde uff halber Höchi vom Ruckwaald[9]\nWylersee, chlynè Wyher im hinterè Wylerdal im ehemòligè Steibruch. Obbè uff èm Bärg lyt dè Spièßè- un Lindèbärg, è Naturschutzgebièt un d Heimèt vo seltenè Orchideè.\nRandè, Höèzùg mit bis zuè 912 m ü. NHN, nördlichschtè Uusläufer vom Schwizer Jura. Gröschtèdeils uff schwizerischem Hoheitsgebièt glegè, gildet als beschtè Uussichtspunkt i dè Stühlinger Umgebig.\nVokeer\nändere\nStrõßèvokeer\nändere\nZ Stüèlingè git s drei wichtigi Fèrnvokeersschtrõßè:\nd Wuètèdalschtrōß\nSèlli Strõß zwygt bi Randèdorf vo dè B 27 ab un gòt übber s Kommè- un Müllibachdal bis uff Grimmelzofè i s Wuètèdal übber- un vo dört näb dè Wuètè witter bis Stüèlingè. Vo Stüèlinge gòt :sèlli Strõß dalabsi witter bis Lauchringè, wo si i d B 34 mündet. Sèlli Strõß vobindet via Stüèlingè d Baar mit èm Hochrhy. Wèg irer Bedütung als Autobaanzuèbringer zuè dè A 81 isch si èbbèfalls im Rang :von èrè Bundesschtrõß un heißt B 314. Zuè früènèrè Zitè (bis i s Johr 1959) isch Wuètèdalschtrõß uff dè halbè Höchi vo dè rächtè :Wuètèhaaldè nõch gfüürt worrè, well d Wuètè bis öppè 1910-1912 nit ydämmt gsi isch un è baar Mòl im Johr Hochwasser gfüürt hèt. Ab èm Johr 1959 hèt mò d Haaldètrassè vo dè B 314 suksessyv uffgää, well dè Fèrnvokeer uff dè Dalschtrõß stark zuègnõ hèt. Èrschtè B 314-Abschnitt für è Umgehungsschtrõß isch Stüèlingè-Äbberfingè gsi, sit 1959 isch d Ortsdurchfaart vo Stüèlingè vom Fèrnvokeer stark entlaschtet worrè. Grund für d Umgehungsschtrõß sin è baar Ängschtellè i dè Stüèlinger Ortsdurchfaart gsi, im spezièllè bim sogenanntè Hägele-Bèrmann-Huus, wo bis Aafang 1960er-Johr è Schikanè am Fuèß vom Stadtwäg dargschtellt hèt, èbbèso isch dè Äbberfinger Stich bis hüt für dè Schwèrvokeer è Schikanè. Dè aalte Abschnitt vo dè B 314 heißt z Stüèlingè Äbberfinger Schtrõß un wörd vo dè Yheimischè un vom Baanbus bis hüt (Stand: 2018) bruucht. Dè obbèrè Abschnitt Stüèlingè-Grimmelzofè, wo durch Wizä-Baanhof durrè un am Baanhof Wizä vorby gangè isch, hèt mò èrscht um s Johr 2000 ummè durch è Ortsumgehung ersetzt, dè aalte Abschnitt isch sitdèmm è Wärchsschtrõß vo dè Firma Sto z Wizä-Baanhof.\nd Alpschtrõß\nSèlli Bärgschtrōß vobindèt Stüèlingè mit Bõõdorf. Iren Nammè isch hützdaag L 169. Wèll sèlli übber d Alp, d. h. übber diè Unteri, Mittleri un Obberi Alp, bis Wällèdingè gòt, heißt si z Stüèlingè nu d Alpschtrõß. Dèm Abschnitt vom Stüèlinger Städtle bis zum Schloß uè sait mò :Schloßschtrõß. Vom Schloß wèg gòt d Alpschtrõß übber dè Schloßbärg èwäg un en passant vo dè Schloßbärgsidlung, è Gruppè vo Uussidlerhöf, :dõdèby volauft d Alpschtrõß barallel zum Wylerdal (Abschtand uugfäär 1,2 km). D Alpschtrõß bǜètet bi Föönwätterlaag èn :exzelläntè Uusbligg uff d Schwyzer Alpè. Sèllèwäg hèt mò dè Alpschtrõß au dè Bynammè Panoramastraße vobasst. Vo dè Alpschtrõß zwygèd Landschtrößli i d Stüèlinger Ortsdeil ab, bi dè Unterè Alp gu :Muuchè, bi dè Zuèfaart zum Spièßèbärg gu Bettmèdingè un bi dè Obberè Alp gu Obberwangè. Uff dè Obberè Alp lyt au dè Golfblatz Obberi Alp.[10] Nordweschtlich vo dè Obberè Alp volòt d Alpschtrõß s Stüèlinger Gmeindegebièt am högschtè Pungt bim :Obberholz uff 840 m Höchi. Dõdemit übberwindèt d Alpschtrõß vo Stüèlingè (455 m) bis zum Obberholz 385 Höhèmeter. D Alpschtrõß isch trotz dè Höhèmeter èn :belièbtè Wäg, well si è Abkürzung im Voglych zuè dè Mèrrèbachdalschtrōß B 315 darschtèllè duèt (Bõõdorf-Stüèlingè: 12,4 km :gègèübber 15,8 km). Belièbt isch d Alpschtrõß vor allem als Boschtschtrõß zwǜschè dè Boschthalterstationè vo dè beidè Städt gsi, würd vo Yheimischè un Tourischtè bis hütt gèrn un oft bruucht.\nd Mèrrèbachdalschtrõß\nD B 315 gòt vo Bõõdorf übber Wällèdingè a Unterwangè vorby uff Schwaningè un Wizä. Bim Woonblatz Wizä-Baanhof vohürõtet sich d B 315 mit dè B 314 bis zum Gränzübbergang Stüèlingè-Obberwisè.\nAb Obberwisè heißt d B 315 H 14 un vobindèt Stüèlingè mit èm Nõchbòrdorf Schlaatè, èm Chläggi un Schaffuusè am Hochrhy.\nYsebaanvokeer\nändere\nStüèlingè lyt a dè Wuètèdalbaan (bekannter als Sauschwänzlebaan), a sèllèrè Baanlinniè ligèd uff Stüèlinger füüf (deilwys ehemòligi) Baanhööf:\nBaanhof Stüèlingè\nWizämer Baanhof\nÄbberfinger Baanhof\nBaanhof im Wyler\nGrimmelzofer Baanhof\nDè Stüèlinger Abschnitt vo dè Sauschwänzlebaan fangt bi km 11,0 bim Hallauer Weer aa un hört a dè Obberè Stockhaaldè a dè Banngränz vo Grimmelzofè un Füètzè bi öppè km 31,5 uff. Dôdemit lyt gnau ein Drittel vo dè Strategischè Umgehungsbaan Obberlauchringè-Hintschingè, wo 61,5 km lang isch, uff Stüèlinger Gemarkung. Dè Personèvokeer uff dè Baanschtreggi bis Stüèlingè isch im Johr 1971 ygschtellt worrè, sit dèm wörd Schinnèersatzvokeer mit èm Baan- bzw. SBG-Bus durrègfüürt. Sit èm Johr 2003 git s sèltènè, abber faarblaanmäßigè Personèvokeer uff dè Wuètèdalbaan mit èm sogenanntè Wizä-Pendel, wo z Stüèlingè un Wizä-Baanhof haltè duèt. Güètervokeer isch vo allem z Stüèlingè un z Wizä umgschlagè worrè. Letschtè Güèterzug, wo Stüèlingè un Wizä bediènt hèt, isch èn Üg zum Aaschlussgleis bim Sto z Wizä gsi, sèlli Leischtung isch èrscht anno 2001 ygschtellt worrè. Dõdemit isch Stüèlingè sit dè Eröffnung vo dè Wuètèdalbaan im Johr 1875 nu zwei Johr (2001-2003) ooni Baanaaschluss gsi.\nBekannti Lütt\nändere\nEhrèbürger\nändere\nFranz Hug (* unbekannt, † unbekannt), Gwerbsschuèllehrer un 1921 bis 1971 Dirigènt vom Sängerbund\nGustav Häusler (* 26. April 1894 z Rièdöschingè, † 8. Juni 1964 z Stüèlingè), Heimetforscher\nAdolf Amann (* 1911, † 30. Septembèr 2011 z Stüèlingè), Dirigènt un Orcheschterleiter\nFranz Kehl (* 18. Novembèr 1920, † 2012 z Ludwigshafè am Rhy), Unternèmmer uss Ludwigshafè, gebürtigè Schwaninger\nSöön un Döchter vo dè Stadt\nändere\nMeinward I. vo Stüèlingè (1279), 8. Abt vom Kloschter Tennèbach[11]\nHeinrich IV. vo Bettmèdingè, 33. Abt vom Kloschter Rhynau, 1409\nHans vo Lupfè (1487–1551), Fürschtbischof un Probscht vom Bischtum Konschdanz\nJohann III. Spillmaa (1519–1532),(* z Bettmèdingè) Fürschtabt vom Kloschter St. Bläsy\nMartin Meischter I. (* um 1560 z Füètzè; † 1625), vo 1596 bis 1625 Abt vom Kloschter St. Bläsy, er hèt unter anderem d Kirchè z Luusè bauè lõ\nJohann Martin Haimb (Gerold I.) (1678–1751), Fürschtabt vom Kloschter Muri\nBasilius Meggle (1754–1830), Benediktiner, Philosoph, Prièschter un Dichter vom Kloschter St. Petèr\nJoseph Anton Morath (1761–1831), Kunscht- un Fassmõler.\nJohann Martin Morath (1805–1876), Mõler un Lithograf\nEgidius Federle (1810–1876), Mõler\nHans Martin Grüninger (1862–1944), Richter und Haimètschriftstellèr\nWilhelm Burger (1880–1952), Weihbischof un Schriftschteller\nHubert Zircher (1880–1952), Oberforschtrõt\nHans Baumgartner (* 1949), Leichtathlet\nBernhard Eichkorn (* 1934), Pfarrer un Eschperantischt\nRaimund Hug (* 1935), Domkapellmeischtèr\nLothar Eiermann (* 1945), Stèrnèkoch\nJoseph Wilhelm Èrnscht zu Fürschtèbärg-Stüèlingè (* 1699; † 1762), hèt d Residenz vo Stüèlingè nõch Donaueschingè volait\nHeribert Jone (* 1885; † 1967 z Stüèlingè), katholischè Prièschter, Kirchèrächtler un Moraltheològ\nElmar Zimmermaa (* 1930; † 17. Mai 1998 z Stüèlingè), Lehrer, Heimetforscher, Autor un Künschtler\nKernè Hans (1945–2013), Fasnächtler, Mundartdichter un Naturkundler\nAnderi Lüt\nändere\nHans Matt-Willmatt (1898-1978), Schriftstellèr und Heimètforschèr\nSaagè\nändere\nS Stüèlinger Männle\nändere\nS Stüèhlinger Männle sich langi Zit vor 1495 in èrè Zit mit großer Nòt dè einzige Überläbende vom großè Stärbè z Stüèlingè gsi. S Männli isch scho ohni Ärm un Bei uff d Wält cho. Im Grüninger Huus i dè Herrègassè hèt er sich i dè Felsèkellèr gschleppt, um sich von èm Laib Schwizerchäs un „firnem“ Wy z ernäärè. Dè Haanè vom Wyfass hèt er natürlich müèeè mit èm Muul öffnè un schlüèßè. So hèt s Männli si Läbbè gfrischtet, bis è Frau dezuè chõ isch, wo nèr ghürõtè hèt. Dè Saage nõch entstammed alli Stüèlinger uss sellèrè Ehe. Dè Aalass für selli Erzellig lòt sich leider nimmi bschtimmè.\n's Ruckwiibli\nändere\nPanoramabligg übber diè nördlichi Stüèlinger Bucht. Links hinnè s Flüèli, hinnè Mitti dè Schinderwaald und rächts hinnè d Heimèt vom Ruckwiible\nNõch èm Schwizerchrièg isch è Wyb, wo im Juddèwinkl gwohnt hèt, im Vorrõt beschuldigt. D Städter hèn irè vorgworfè, dè Belagerer èn geheimè Zuègang i diè befeschtigti Stadt zeigt z haa un d Kataschtrophè dõdurch mit voschuldet z haa. Diè im Hochvòrõt Beschuldigti isch vowunschè und èm Hungerdòt uusgsetzt worrè. Sither hèt si im Ruckwald yr Uuwesè tribbè un zaallosi Untatè voüèbt, bis si èmòll zwei Maitli zum Lachè brõcht hèt un dõdurch erlöst worrè isch. S Stüèlinger „Ground Zero“ vo 1499 isch woll è brudal traumatischs Erlèbnis gsi, dõrum hèt unbedingt è Sündèbock erschaffè wörrè müèsè, um sell Ereignis erklärè z könnè. Intressant isch d Wahl vom Ort, denn d Juddèlöcher im Ruckwald sin nõch 1743 vo dè vodribbenè Stüèlinger Juddè als Rückzugsort bruucht worrè. Wiè mò uss dè Chronikè ersichtlich, so sin d Juddè dõmolls gèrn und oft als Sündèböck missbruucht worrè.\nSchloss Hohèlupfè im weichè Obedliècht\nS Stüèlinger Dreigeschtirn Schloss Hohèlupfè, Kloschter un Krankèhuus. Im Vordergrund dè nägschte Rebbärg in Höchi vo dè Sägi bi Obberwisè\nS Schloss Hohellupfè vom Funkmascht im Schinderwaald uus gsää\nD Summerhaaldè mit dè aagränzendè Virtel Bahnhofstroass, Behagelwäg, Sunnèrain un Inneres Zelgle. Ganz unnè Obberwisè un d Gränz\nD Steig isch diè aalt Landschtrooss, wo vo Stüèlingè gu Schwaningè füürt. Am obberè Bildrand lyt dè Blatz, wo früèner dè Galgèbugg gsi isch, spöter au d zitèwys d Jugendherberg.\nS Zentrum vom Stüèlinger Unterdorf, Bildmitti obbè diè aalt Mülli, drunter s grüènè Walmdachhuus isch diè aalt Metzg, Bildrand rächts s Spärkässli\nS Kapuzinerkloschter un dè oberè Stadtwäg. Ganz rächts s blauè Huus isch diè aalt Schuèl resp. s Voreinshuus\nLuftkurortsschild vo Stüèlingè a dè Baanofstroos dussè\nS belüchtete Schloss im September 2013\nExtärni Syte\nändere\nCommons: Stüèlingè – Sammlig vo Multimediadateie\nOffiziälle Uffdritt im Netz\nEinzelnchwys\nändere\n↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2022 (CSV-Datei).\n↑ Das Land Baden-Württemberg. Amtliche Beschreibung nach Kreisen und Gemeinden. Band VI: Regierungsbezirk Freiburg. Kohlhammer, Stuttgart 1982, ISBN 3-17-007174-2, S. 1022–1028.\n↑ Gschichte der Stadt und der vormaligen Landgrafschaft Stühlilngen, Autor Hans Brandeck, Verlag der Stadtgemeinde Stühlingen\n↑ Geschichte der Stadt und der vormaligen Landgrafschaft Stühlingen, Autor Hans Brandeck, Verlag der Stadtgemeinde Stühlingen\n↑ Hans Brandeck: Gschichtè vo dè Stadt un dè vormòligè Landgròfschaft Stüèlingè, S. 79\n↑ Beschryybung vom Judèwinkel mit historischem Bild uf alemannia-judaica.de\n↑ http:\/\/www.statistik.baden-wuerttemberg.de\/Wahlen\/Landtag\/02035000.tab?E=GS&K=LW159\n↑ https:\/\/www.youtube.com\/watch?v=H7BreURpxzA Aalti Film vom Kapuzinerkloschter Stüèlingè\n↑ Rundwanderung zu den Judenlöchern beim Schloss Hohenlupfen uff hochschwarzwald.de\n↑ Wèbsitè Golfblatz Obberi Alp\n↑ Stefan Schmidt: 850 Jahre Kloster Thennenbach, Feschtschrift zum Gründigsjubiläum, S. 33ff.\nStädt un Gmeinde im Landchreis Waldshüet\nAlbbruck | Bad Säckinge | Bernau im Schwarzwald | Bonndorf im Schwarzwald | Dachsberg | Dettighofe | Dogere | Egginge | Gerbel | Grafehuse | Hüsere | Herrischried | Höcheschwand | Hochetenge am Hochrhi | Ibach | Jestette | Chlettgau | Küssaberg | Lauchringe | Laufeburg | Lottstette | Murg | Öschige | Rickebach | St. Bläsi | Stüelinge | Dodtmis | Üehlige-Birkedorf | Waldshüet-Düenge | Wäär | Wyle | Wuetach\nNormdate: GND: 4106122-6 | VIAF: 244114499\nDr Artikel „Stühlingen“ isch einer vo de läsige Artikel.\nChurz zämmegfasst, isch de Artikel sproochlig un stilistisch guet gschriibe, bhandlet die wichtigscht Aspekt vum Thema, isch sachlig korrekt un neutral un wenn mögli bebilderet.","num_words":5352,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.191,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Nit wils mi riich macht Nit wil du mi väli öi liäbsch Nit wils eppis choschtut Wäni alläs hinnär mi la Nit wils niäma git susch Wa um mich hengi gikämpft D'Liäbi fregt nit nach um Priis Wänn schiich ds Härz entschidu het I will nit meh und öi nit wenigär I will nur mit diär sii wänn där Morgu chunnt I ha di nit gsüächt Ha kei Angscht ka älleinig z'sii Und jetz bini liächt Wänn i mit diär zämu bi Äs macht mi rüäig Wänn du näbu miär bisch D'Liäbi fregt nit nach um Priis Wänn schiich ds Härz entschidu het I will nit meh und öi nit wenigär I will nur mit diär sii wänn där Morgu chunnt Ha alles gseh - alls beriärt Nur hiä isch s richtig warm Alles gseh - alls probiert Äs isch alläs vill beser in diinum Arm Äs isch alles vill besser hiä in diinum Arm Nit wils mi riich macht Nit wil du mi väli öi liäbsch Nit wils mi eppis choschtut Wäni alläs, alläs hinnär mi la, nei (2x) D'Liäbi fregt nit nach um Priis Wänn schiich ds Härz entschidu het I will nit meh und öi nit wenigär I will nur mit diär sii wänn där Morgu chunnt\nContact Us | Cookies | DMCA | Privacy | TOS\n© 2011-2024 Lyrics.az - Free Lyrics from A to Z.Az Lyrics is the collection of song lyrics & soundtracks! We have a large database of lyrics and daily updates.","num_words":239,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.317,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.071,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Da isch schi wuchulang gluffu vo Ladu zu Shop Het gsüächt und gsüächt allis isch ä Flop xi Jetz steit schi vor däm Gschäft Und schi wird ganz still Där Mantil wa da heicht, ds isch alläs was schi will Ds Härz das wird dra schwer Will där Gäldsack där isch leer Schi we ä Königin in Rot 's gebi äs Läbu vor um Tod Schi we ä Königin in Rot Und schi we frii vo allä Not Där Mantil pa**t güät, pa**t so güat zu iirä Lippä isch warm und weich mu cha ganz güät dri wippu är geit äbri bis anu Bodu, isch me als nur ä Modu Dr Mantil heisst Glick seit iiru Blick Är het das gwissi Eppis und schi schi liäbt nu heiss in ihm wird schi niä meh äleinig sii Schi we ä Königin in Rot 's gebi äs Läbu vor um Tod Schi we ä Königin in Rot Und schi we frii vo allä Not Ja, schi weiss, schi isch wirkli nit sehr schön Doch mit däm Mantil isch ds keis Problem Und sichär findti schi där Mann vo iirum Läbu Und tiängi vo Gala zu Gala schwäbu Äs Hüüs am See, ä Rosugart,u Helikoptär und ä Jacht Wiä lang müäsch uf ds Wunnär wartu, ach! (2x) Schi we ä Königin in Rot 's gebi äs Läbu vor um Tod Schi we ä Königin in Rot Und schi we frii vo allä Not Und schi we frii Äs isch nit annärsch gangu Schi het Gäld unnärschlagu Jetz steit schi im rotu Mantil da mit üfgschlagnum Chragä D'Wält steit dra offu, schi tanzt und singt Und het's nit gmärkt da** plötzli das Tram isch cho Vo linx\nContact Us | Cookies | DMCA | Privacy | TOS\n© 2011-2024 Lyrics.az - Free Lyrics from A to Z.Az Lyrics is the collection of song lyrics & soundtracks! We have a large database of lyrics and daily updates.","num_words":314,"character_repetition_ratio":0.112,"word_repetition_ratio":0.167,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.15,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"D Poschtleitzaal git s z Dütschland sit 1941, als im Dütschè Rych zweischtelligi Poschtleitgebiètszaalè iigfüürt worrè sin, znägscht für dè Paket- un Päcklediènscht. Ab 1944 hèn selli Poschtleitgebièt au für dè Brièfvokeer goltè. D Zaalèkombinationè sin nõch èm Zweitè Wältchrièg wittervowendèt worrè. 1962 hèn i dè Bundesrepublik un 1965 i dè DDR Wechsèl zuè jewyls eigèschtändigè Poschtleitzaalsischteeme stattgfundè. Beidi Leitsischteem sin 1993 vo eim vo dè Dütschè Bundesposcht entwicklètè füüfschtelligè Sischteem für s widdervoeinigte Dütschland abglöst worrè. Diè füüfschtelligi Poschtleitzaal isch è Zaalèkombination innerhalb vo Poschtadressè uff Brièf, Paket odder Päckle, wo dè Zuèschtellort ygränzt wörd. Näbbè dè Poschtleitzaalè für geografischi Zuèschtellgebièt git s eigeni Poschtleitzaalè für Großempfänger un Poschtfächer. Für d Vogaab vo neuè Poschtleitzaalè isch diè Dütsch Poscht AG als Nõchfolgerin vo dè Bundesposcht zuèschtändig.\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalsischteem z Dütschland\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nVorläufer\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nMit Hǜlf vu Ringnummèrèschtempel isch es für d Vowaltung vo dè Thurn-un-Taxis-Poscht zum èrschtè Mòl 1853 möglich worrè, Ortschaftè uss èrè Region am Zaalèberych z erkènnè. Ab dè Nummèrè 338, vogää am 1. Oktober 1854 a d Poscht z Leheschtè, sin d Nummèrè zuèfällig vogää worrè.\nDè Carl Bobe hèt 1917 Dütschland in Großrüüm glidèrèt, i dèm er regionali Berych un örtlichi Berych in eim Organisationsschema erfasst hèt.\nS zweischtellige Sischteem\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nYfüürung im Dütschè Rych\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nPoschtleitgebiètskarte öppè 1943\nPoschtkartè vo 1944, beidi Poschtleitgebièt sin i dè jewyligè Chreis guèt z erkènnè, vu (10) Sangerhuusè nōch (6) Wrèschè\nD Yfüprung von èm Poschtleitzaalèsischteem isch durch dè Zweite Wältchrièg zwäg chò.\nWôrend èm Chrièg isch s Poschtuffchò durch d Fäldposchtsendigè un vo allem durch d Fäldposchtpäckli enorm aagschtigè.[1] Diè meischtè erfaarenè Poschtbediènschtetè, wo diè Sendigè sortyrt hèn, sin schu i d Weermacht yzogè worrè un durch unerfaareni Poschtsortyrer un Fremdbüèzer mit ungnüègemdè geografischè Kenntnis ersetzt worrè, wa zuè nèrè dütlichè Volängerig vo dè Zuèschtellzitè gfüürt hèt.[2]\nAm 25. Juli 1941 hèt s Rychsposchtminischterium mit dè Vofüègung 407\/1941 i sim Amtsblättle d Yfüürung vo „Päckleleitgebièt“ bekannt gää. Selli hèn znägscht für dè Paketdiènscht goltè. S hèt 24 Päckleleitschtellè mit Unterleitschtellè gää, wo vo 1 bis 24 durrènummeryrt worrè sin. D Gebièt hèn im Allgemeinè dè Gauyteilung[3] entschprochè un dõdemit au dè Obberposchtdirèktionsbezirk. Selli sin durch zweischtellige, numerischi PLZ kennzeichnèt gsi, zum Byschpill 21 für d Brovinz Weschtfalè.[4]\nAm 19. Oktobèr 1943 isch è „Aawysung für dè Brièfvoteildiènscht“ mit dè allgemein vobindlichè Yfüürung vo 32 Leitgebièt im zivilè Poschtvokeer.\nD Poschtleitzaal hèt in èm Chreis öppè i dè Größi von èm Groschè links näbbè m Bschtimmungsort erscheinè söllè, bi Schriibmaschinnèschrift in Klammerè gsetzt. Dè Bschtimmungsort isch zuèsätzlich z unterstriichè gsi.\nByschpill\n(2) Luckèwalde\nBi mengè Ortsnammè sin zuèsätzlich amtlichi Bezeichnungè dèzuè chò.\nByschpill\n(2) Werder (Havel)\nOrtschaftè, wo durch Landchraftposchtè poschtalisch vosorgt worrè sin, hèm mit dè Aagaab „über“ un èm Nammè vum zuèschtändigè Leitamts unterhalb vom Bschtimmungsort kennzeichnèt worrè sin.[5]\n(19) Parey\nübber Genthin\nD Strõß isch unterhalb vom Bschtimmungs- bezièhungswys Leitamtsort gschribbè worrè.\nÈ Übbersicht vom Poschtleitgebièt vo 1944 chunnt i dè Dütschè Lischtè vo dè Poschtleitregionè vor.\nAb èm Johr 1944 isch d Bnutzung vo dè Leitzaalè durch Werbung unterschtützt worrè sin, dõdeby sin bsunderi Ysatzstüggle im Maschinnèschtempèl vowendèt worrè sin.[6] Ab Endi März hèt d Aagaab vo dè Poschtleitzaal uff allnè amtlichè Formblätter (vo allem uff allnè Nummerèzettel usw.) erfolgè söllè.[7] Um d Aawendung vo dè Leitzaalè witer z forcyrè, hèttèt ab Juni 1944 d Zaalè i dè poschtalischè Stèmpfel ygfüègt wörrè söllè.[8] Vum Brinzyp hèr gildèt selli Vorgaab immer nò.\nWitervowendung nõch 1945\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nGebiètsleitzaalè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nPoschtkartè Stèmpfel vum 2. Auguscht 1945 nõch (10) Halle (Saale)\nNõch èm Ènd vum Zweitè Wältchrièg hèt witerhy d Regelung vo dè Rychsposcht Gültigkeit ghaa. I dè vir Bsatzungszonè vo Dütschland hèn d Poschtleitzaalè (zweistellig, numerisch mit eischtelligem Buèchschtabèzuèsatz) witer èksischtyrt. D Poschtleitberych 4 bis 9 sowiè 11 un 12 hèn in Gebièt glègè, wo sit 1945 nimmi zuè Dütschland ghört hèn, un sin nimmi brucht worrè. S git è baar witeri minimi Änderungè, byschpillswys sin d Gebiète 21 in 21a un 21b sowiè 22 in 22a bis 22d ydeilt worrè. Au nõch dè Gründig vo dè Bundesrepublik un dè DDR im Johr 1949 hèn diè aaltè Poschtleitzaalè mit lychtè Aapassigè a diè jewyligè Staatsgränzè witer goltè.\nI dè 1950er Johr hèn sich immer wènniger Brièfschriiber a d Poschtleitzaalè ghaltè. Nur no jedi dritti Sendung hèt è Poschtgebiètsleitzaal i dè Aaschrift ghaa. Sell hèt sogar dezuè gfüürt, dass im Berych vo dè Bundesposcht Aafang vo dè 1950er Johr Übberlegungè stattgfundè hèn, uff Poschtleitzaalè komplètt z vozichtè.[9] Mitti vo dè 1950er Johr hèt sich d Situation durch diè bevorschtehendi Automation vom Brièfvodeildiènscht abber übberholt un s isch übber è neus Sischteem nõchdenkt worrè.[10]\nPoschtleitgebièt un Bsatzungszonè, 1946\nUm d Zaal vo dè 24.000 Poschtort i dè Anschriftè z reduzyrè, hèt mò d Ort mit Poschtschtellè II un diè meischtè Ort mit Poschtschtellè I Leitposchtämter untergordnèt. Übrig blibbè sin 6.500 Leitposchtämter, für welli Brièfbund gmacht wörrè hèn muèsè. Diè ygschpartè Ort hèn d Ortsbezeichnig mit èm Zuèsatz „übber Leitposchtamt“ ghaa. Au selli Neuordnung hèt bim Kund kei Resonanz gfundè, 72 % vo dè Sendungè hèn sèbbi Ortsbezeichnung nit enthaltè. Abhǜlf isch dringend notwendig gsi, well s byschpillswys allei im Gebièt vo dè (weschtlichè) Bundesrepublik Dütschland mee als 30 Ort mit èm Nammè „Neuschtadt“ gää hèt un hilfrychi Zuèsätz wiè öppè d Aagaab vum Chrais nit immer aagää gsi sin. Dõdèmit hèt sèlbscht d Aagaab vo söttigè Hǜlfsbezeichnungè enormes Wǜssè vom Verteilpersonal erforderèt.\nI dè DDR sin diè zweischtelligè Poschtleitzaalè spôteschtens Aafang vo dè 1960er Johr ußer Chraft gsetzt gsi.[11]\nAmtskennzaalè für Paket\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nFür dè Paketdiènscht isch 1956 è neus Sischteem entwicklèt worrè. Dõdeby hèt jedes selbschtändige Amt zämmè mit sinè Zweigposchtämter un Poschtschtellè è Amtskennzaal erhaaltè. S Sischteem vo sellè Amtskennzeichè isch è Art Voschlüsselung gsi. Diè èrschtè Zaalè vo 1 bis 20 sin, nõch èm Paketuffchò gschtafflet, dè Obberposchtdirèktionè zuèdeilt worrè. Diè drunter stehendè Buèchschtabbè vo A–Z (ooni I, O, Q wegè dè Möglichkeit vo dè Vowèchslung mit Ziffèrè) hèn d Poschtämter nõch glychem Gsichtspungt erhaaltè. Isch s Alphabet erschöpft gsi, isch è dreideilige Kombination vorgsää gsi: Ziffèrè – Buèchschtabbè – Ziffèrè.\nMit èrè Amtsblattvofüègung 274\/1956 hèt d Amtskennzaalè am 30. Juli 1956 au für Yschriibzettel goltè. D Amtskennzeichè vo dè Zweigposchtämter, Poschtschtellè I un II im Bundesgebièt un z Bèrlin (Wescht) hèt mit dè Amtskennzeichè vo dè Abrechnigs- odder Leitposchtämter übberygschtimmt. Nõch dè Poschtreform 1959 hèt sèll für Poschtämter un Poschtschtellè goltè. Insgsamt sin 22 Grundnummèrè vogää worrè. D Nummèrè 21 für d Landesposchtdirèktion Bèrlin un 22 für d OPD Saarbrüggè sin unabhängig vom Zuèdeilungskriterium vom Paketuffchõ vogää worrè.\nS Sischteem isch am 1. April 1964 vo dè bis 1993 gültigè Form vo dè Poschtleitzaalè abglöst worrè.[12] Diè aaltè R-Zettel hèn bis zum 31. Mai 1964 wittervowendet wörrè chönnè. Vo chlynèrè Poschtort isch s Datum abber nit ygehaaltè worrè. Nõch Aagaabè vum Amtsblatt hèn schu vor èm 1. April 1964 d Poschtleitzaal-Ynschriibzettel vowendet wörrè dürfè, wenn diè aaltè R-Zettel nit bis zu dè Umschtellig glangèd hettèd.\nD Sischteem i dè Altbundesrepublik un i dè DDR\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nDiè beidè vyrschtelligè Poschtleitgebiète bis 30. Juni 1993\nDütschi Bundesposcht\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nS neui Poschtleitzaalèsischteem i dè Bundesrepublik isch 1961 vom dòmòligè Bundesposchtminischter Richard Stücklen voraadribbè worrè un am 23. März 1962 ygfüürt worrè. Am 3. Novèmber 1961 sin diè Poschtleitzaalè im Amtsblatt vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè Nr. 126 bekannt gää worrè. S Vokeersgebièt isch ab dört in sibbè Leitzonè unterdeilt, welli widderum in bis zu zee Leiträum, jeddè Leitruum in bis zu zee Leitberych abbèbrochè sin. Bi Poschtleitzaalè, wo am Ènd Nullè hèn, isch selli znägscht nit gschribbè worrè (2 Hamburg, 53 Bonn, 318 Wolfsburg). D Schriibwys hèt sich nõch vo dè jewyls gültigè Version dè DIN 5008 grichtet.\nS vyrschtellige Sischteem hèt è geintes Dütschland berüggsichtigt[11] un hèt diè Berych 1001 bis 1999, 2500 bis 2699, 3600 bis 3999 un 9000 bis 9999 (insgsamt 2599 Stugg) für diè dõmòligi DDR reservyrt ghaa. Dõhèr sin Poschtleitzaalè uss sebbè Berych im Weschtü nit zuèdeilt worrè. D 1000 isch für Wescht-Bèrlin bruucht worrè. Für s Bundesgebièt sin 6400 Zaalè voblibbè. Diè Zaalè 0000 bis 0999 sin nit vogää worrè. D Bundesposcht hèt ab März 1962 mit èm Slogan „Vergißmeinnicht – die Postleitzahl, der schnelle Wegbegleiter“ Werbig für s neue Sischteem gmacht. Schu ab Èndi 1962 hèn öppè 75 % vo allnè Brièfsendungè d Poschtleitzaal druff ghaa. È Johr spôter sin s schu 94 % gsi.[13] Ab 1964 isch, ebbèfalls als Deil vo dè Kampagnè, im weschtdütschè Fèrnsee d Fèrnseeshow Vergißmeinnicht mit Peter Frankèfäld un èm Brièfdräger Walter Spahrbier uusgschtrahlt worrè.\nJeddi vo dè vyr Ziffèrè hèt è eigni Bedütung. So isch diè èrscht Ziffèrè für d Leitzonè gschtandè. Acht Großschtädt i dè Bundesrepublik hèn einschtelligi Poschtleitzaalè ghaa: 1 Bèrlin, 2 Hamburg, 3 Hannover, 4 Düsseldorf, 5 Köln, 6 Frankfurt am Main, 7 Stuègètt un 8 Münchè. Selli hèn abber – wiè zaalrychi anderi Ört au – witterhy d Aagaab vum Zuèschtellposchtamt nõch èm Ortsnammè bruucht. Diè zweit Ziffèrè isch für dè Leitruum gschtandè. D „xx5x“ a dè drittè Stell hèt èn Leitgebiètsknotèamt kennzeichnèt. D Leitberychsknotèämter sin dõdraa erkennbar gsi, dass iri letschti Ziffèrè è „xxx(0)“ gsi isch, wôrend Leitabschnittsknotèämter sich durch è „xxx8“ a dè letschtè Stell uuszeichnèt hèn. D Endziffer „xxx7“ hèt i dè Regel èn Ort mit èm Baanposchtaaschluss betroffè. D „xxx1“, ganz sèltè auch zuèsätzlich d „xxx2“ hèn diè chlynè Ort in èm Leitberychsknotèamt ooni eigeni Leitzaal un d „xxx9“ sebbi von èm Leitabschnittsknotèamtè kennzeichnèt. Sèlli sin i dè Regel è baar Ört zuègordnet worrè, asè hèn voschidni chlynèrè Ört oft glychi Poschtleitzaalè ghaa. (D Leitberych sin 1993 i s neue Sischteem übbernõ worrè un sin no hüt als Nummèrègruppè erkennbar, ebbèso innerhalb – a dè höcherè Nummèrè – selli jewyls zuèghörigè ehemòligè Leitabschnitt; luèg unnè.) Im Zuug vo dè Yfüürung vo dè elegtronischè Datèvoarbeitung sin 1974 i dè Bundesrepublik s Sischteem vo dè Poschtleitzaalè lycht voändèrèt worrè. Diè vorher ein-, zwei- odder dreistelligè Poschtleitzaalè i dè größèrè Ört sin durch s Aafüègè vo Nullè uff vyr Ziffèrè ergänzt worrè. Selli im Poschtdütsch „Uffnullè“ gnannts Vorgää hèt söllè sämtichi poschtamtlichi Stempel un Formulär umfassè. I dè Praxis isch es abber durchuus vor chò, dass Stempfel ooni dè folgendi Null uss Koschtègründ bis zum 30. Juni 1993 vowendet worrè sin. Schu sit 1965 hèt mò demit aagfangè, d Sendungè für diè schnell Sortyrung mit voschidnè Artè vo Zylcodes, basyrend uff dè PLZ, z vosää.[14]\nDütschi Poscht i dè DDR\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nZum 1. Januar 1965 hèt diè Dütschi Poscht i dè DDR è eignes vyrschtelliges Poschtleitzaalèsischteem ygfüürt. Sèll isch allei uff d DDR zuègschnittè gsi, Nummèrè uss èm gsamtè Zaalèberych vo 1000 bis 9999 sin uff diè 15 Bezirk vo dè DDR vodeilt worrè, größeri Städt i dè DDR hèn meereri Poschtleitzaalè ghaa. I dè DDR sin alli Poschtleitzaalè mindeschtens zweischtellig (zum Byschpill: 30 Magdeburg).[15]\nI dè wesèntlichè Züüg isch s DDR-Sischteem glych wiè i dè Bundesrepublik gsi. A dè Poschtleitzaal isch d Stellung vo dè Poschtdiènschtschtellè z erkennè: Leitposchtämter hèn zwei- odder dreischtelligi Poschtleitzaalè ghaa. Anderi Poschtämter hèn vyrschtelligi Zaalè mit dè Endziffèrè 2 bis 9 ghaa, devor sin meischtens d Nummèrè vum jewyligè Leitposchtamt gsi. Sin mee wiè acht Poschtämter eim Leitposchtamt zuègordnet gsi, hèt sich iri Nummeryrung im nägschstè Zennerberych fortgsetzt. Poschtschtellè hèn i dè Regel d Endziffèrè 1 hinter dè Zaal vum Leitposchtamt. Sèlli Nummèrè sin meemòls vogää worrè, so dass voschideni Poschtschtellè diè glych Poschtleitzaal chriègt hèn.\nGmeinsamkeitè un Unterschyd\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nWeschtpaket, guèt cha mò d Poschtleitzaal ‚x 45‘ erkennè.\nIm Zuug vo dè Yfüürig vo dè elegtronischè Datèvoarbeitig sin 1979 au i dè DDR diè vorhèr zwei- odder dreischtelligè Poschtleitzaalè durch s Aafügè vo Nullè vyrschtellig gmacht worrè.\nVill Poschtleitzaalè hèn in Oscht un Wescht doppelt eksischtyrt, byschpillswys d 5300 für Weimar un Bonn. Für s Voschickè von èm Brièf übber d Staatsgränz drübber wäg hèt (offizièll) è Landeskennung aagää wörrè müèsè.\nDiè Dütsch Bundesposcht hèt irè Poschtkundè empfollè:\n„… im eignè Intresse künftig bi Poschtsendungè i diè SBZ s Zeichè ‚x‘ uumittelbar un ooni Bindeschtrich vor dè sowjetzonalè Poschtleitzaalè nõch folgendè Muschter aazgää:\nx43 Quedlinburg\nx532 Apolda\nx6821 Watzdorf“\n– „x für Sowjetzonè“: Presse-Mitteilig vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè, Nr. 20\/1964 – Blatt 2\nSelli Praxis isch für Brièf vo Wescht nõch Oscht bis 1974 aagwendet worrè, well d Bundesrepublik d DDR nit als Staat aagluègt hèt.[16] Analog sin Brièf uss dè DDR „i Berych vo andrè Poschtvowaltungè z Europa un Übbersee“ ab Auguscht 1964 mit ènèrè Null (0-) vor dè Poschtleitzaal kennzeichnèt worrè, wa „bsunders bim Vosendè vo Poschtsendungè nõch Weschtdütschland sowiè nõch Weschtbèrlin z beachtè“ gsi isch.[15]\nSpôter hèt bi Poschtsendungè vo dè DDR i d Bundesrepublik s Landeskennzeichè D- vo dè weschtdütschè Poschtleitzaal voraagschtellt wörrè müèsè, sowiè d Kennung DDR- bi Poschtsendungè i diè ander Richtung; einzelni Brièfsendungè sin i dè 1980er Johr au ooni selli Zuèsätz korrèkt zuègschtellt worrè.\nZuèschtellposchtamt\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nVorritter für d Aagaab vo Zuèschtellposchtämter zuè dè Poschtleitzaal un Ort dezuè isch Bèrlin gsi. Diè innerschtädtischè Bèrliner Zuèschtellbezirksnummèrè – Bèrliner Poschtbezirk – fuèßed widderum uff ènèrè Aawysung vom Kaiserlichè General-Poschtamt us èm Johr 1873, in wellèrè s dõmòlige Stadtgebièt vo Bèrlin (un deilwys drübber usè) in nüü Poschtbezirk ydeilt worrè isch. Jedem vo sèllnè Poschtbezirk isch è Kürzel zuègwisè worrè, wo sinèrè geografischè Laag entschprochè hèt (N = Nord, SW = Südwescht, C = Centrum). Asè sin Bezeichnungè wiè SO 36 odder SW 61 entschtandè, wo z Chrützbärg zuè nèrè no hüt umgangsschprõchlich vobreitetè Bezeichnig für diè beidè Ortsdeil worrè sin, d DDR-Rockband NO 55 hèt sich nõch irem Sitz benamst. Mit dè Yfüürig vo dè Zuèschtellpostämter als Bschtanddeil vo dè Adress hèt diè bedryblichi Bedütung vo dè aaltè Amtsbezeichnig (byschpillswys SO 36) dütlich abgnõ un isch bi dè Poschtautomation sogar im Wäg gsi.\nFascht alli großè Städt i dè Bundesrepublik hèn im Lauf vo dè Zit als Zuèsatz zuè dè Poschtleitzaal un Ort d Nummèrè vum zuèschtellendè Poschtamt zuègwisè worrè. Für d Empfänger mit Poschtfächer sin au Zuèschtellposchtämter aagwendet worrè, wo s i dè Strõßèzuèschtellung nit gää hèt. Für Empfänger mit bsunders hochèm Sendungsuffchò sin ab dè 1970er Johr au fiktivi Zuèschtellposchtämter ygfüürt worrè, wo dõdemit als unmittelbari Vorläufer vo dè hütigè Großempfängerposchtleitzaalè geltè chönnè, byschpillhaft 6500 Mainz 500 für s ZDF odder 2000 Hamburg 888 für dè Otto-Vosand. S Aafüègè von èrè Zuèschtellposchtamtsnummèrè hinter m Gmeindenammè hèt drübber usè au a Bedütung in chlynè Gmeindè uffgrund vo dè Gebiètsreform i dè 1970er Johr gwunnè. Mit sellèrè Maßnaam hèt sich s Brobleem lösè lõ, dass wègè dè vorgschribbenè Benutzig vom neuè Gmeindenammè è glychnommigi Strõßè in è baar Ortdeil, also früèner selbschtändigè Gmeindè nimmi z unterscheidè gsi wärèd; mò hèt eifach è Zuèstellposchtamtsnummèrè ygfüürt un hèt so uff è Strõßèumbenennig vozichtè chönnè, z. B. Baanhofsschtrõß in 7894 Stüèlingè 6 isch è Adress z Äbberfingè, woby s d Baanhofsschtrõß au in 7894 Stüèlingè 1 gää hèt. Wèg m Dörfligeischt un dè Ressentiments gegèübber dè Gmeindsreform hèn sich selli Zuèsatz bis hüt nu sporadisch durrèsetzè chönnè.\nAls bi dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè 1993 d Zuèschtellposchtamtsnummèrè abgschafft worrè sin un für diè neuè Postleitzaalgebièt Mindeschtgrößè vorgsää worrè sin, hèt sèll öfter zuè Strõßèumbenennungè gfüürt. Einzelni chlynèrè Gmeindè isch es glungè, è Gliderung in meereri Poschtleitzaalgebièt durrè z setzè und so witterhy d Besitigung vo Strõßènammè-Dublettè z vomydè; selli Gmeindè erschiinèd sitdèm in Poschtleitzaalèvozeichnis mit èm Strõßèvozeichnis un stellèd dõdurch Uusnaamè in èrè Lischtè vo suscht vill größerè Städt dar[17]; Byschpill sin öppè Eltville am Rhy odder Scharbeutz. Au d Stadt Limburg mit acht Poschtleitzaalè für meischtens nur us eim Dorf bschtehendè Zuèschtellgebièt isch è Byschpill für è Uusnaam.[18]\nI dè DDR isch z Oscht-Bèrlin, Leepzisch, Dresdè, Karl-Marx-Schtadt, Halle, Magdeburg un Èrfurt dè entschprèchende Zuèschtellbezirk i d Poschtleitzaal integryrt worrè. I dè Bundesrepublik un in andrè DDR-Ortschaftè mit è baar Zuèschtellbezirk isch s degegè üblich gsi, dè Zuèstellbezirk nõch èm Ortsnammè dezuè z duè. So isch zum Byschpill uff èm Brièf innerhalb vo dè Bundesrepublik nõch Bèrlin-Chrützbärg (West-Bèrlin)\nBeispiel\n1 Berlin 36 (bis 1973) bzw. 1000 Berlin 36 (ab 1974)\ngschribbè worrè, degegè isch èn Brièf innerhalb vo dè DDR nõch Berlin-Adlershof (Oscht-Bèrlin) mit\n1199 Berlin\nadressyrt worrè.\nBi dè Umschtellung uff diè elegtronischi Datèvoarbeitung 1979 isch i dè DDR dè Zuèschtellbezirk bi nèrè Reihè vo witterè Ortschaftè i d Poschtleitzaal ygliderèt worrè. Zum Byschpill isch statt 25 Rostock 1 sitdèm 2500 Rostock vowendet worrè.\nS füüfschtellige Sischteem\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nYfüürung von èm einheitlichè Sischteem\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nWerbeschtempfel vom 30. Juni 1993: „Denk dran! – Ab 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nWerbeschtempfel vom 1. Juli 1993: „Hand drauf! – Seit 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nSit 1990 hèn im ab dört voeinigtè Dütschland zwei vyrschtelligi Poschtleitzaalèsischteem eksischtyrt. Vo gsamt 5420 Poschtleitzaalè sin 3400 im Vokeersgebièt Wescht un 2020 im Vokeersgebièt Oscht in Gebruuch gsi.[19] Dõrum isch im Poschtvokeer mit èm jewyls andrè Vokeersgebièt vor jedi Poschtleitzaal è „O-“ für „Vokeersgebièt Oscht“ (zum Byschpill O-2300 Stralsund) odder è „W-“ für „Vokeersgebièt Wescht“ (zum Byschpill W-2300 Kyl) z setzè, um d Eidütigkeit z bhaaltè, „bis ein neues, kundengerechtes und effizientes Postleitzahlensystem, das auf Dauer Bestand hat, zur Verfügung steht.“ Innerhalb vom jewyligè Vokeersgebièt isch s Voraaschtellè nit notwèndig gsi.[20]\nVoworfè worrè isch dè Vorschlaag, nu diè 802 Poschtleitzaalè z ändèrè, wo doppelt vogää gsi sin, un suscht alles bim Aaltè z belõ, zmòl sich schu i dè 1980er Johr Mängel bim weschtdütschè Sischteem zeigt ghaa hèn, wo im Raamè vo dè füüfschtelligè Lösig behobbè wörrè söttet.[21] Sèlli Mängel hèn hauptsächlich dõrin beschtandè, dass durch d Poschtautomatisyrung un Brièfsortyrung kei Vorsortyrung vo Poschtgroßempfänger odder Stadtdeil möglich gsi sin.[22]\nAm 24. Oktobèr 1991 hèt dè Vorschtand vo dè Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht sich für è komplètt neus füüfschtelligs Sischteem entschiddè,[23][24] welles s Poschttechnische Zentralamt bis 1993 entwicklè hèt söllè. Dõdezuè hèt mò d Erfaarungè vo andrè europäischè Poschtvowaltungè mit èm söttigè Sischteem ybezogè: Frankrych, Holland un vor allem Schwedè.[25] D Leitregionè vo dè neuè füüfschtelligè Poschtleitzaal hèn sich am vyrschtelligè weschtdütschè Sischteem orientyrt, so dass i dè meischtè Ballungsräum diè èrscht Stell odder diè èrschtè beidè Stellè mit dè aaltè Poschtleitzaal identisch gsi sin. Èn witerè Grund für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch d Automatisyrung vo dè Brièfvoteilung gsi. Mit dè Yfüürung vom neuè Sischteem isch d Grundlaag für d Brièfzentrè gschaffè worrè, mit dènnè Brièf in nu zwei Sortyrgäng dè Zuèschteller zuègfüürt worrè isch.\nIm neuè Sischteem sin d Zuèschtellbezirk – wiè schu im vyrschtelligè oschtdütschè Sischteem – i d Poschtleitzaalè integryrt worrè. Zuèdèmm hèn d Großempfänger jetzt è eigeni Poschtleitzaal erhaaltè chönnè. Neu un ugwohnt isch d 0 als führendi Ziffèrè gsi. Voeinzelt hèn sich degegè Protescht gregt,[26][27] well mò in èrè 0 a dè èrschtè Stell d Gfòòr von èrè Abwertung von èm Ort gsää hèt.[28]\nMitentscheidend für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch gsi, dass si uusreichendi Reservè möglich gmacht hèt. Neui Großempfänger, neui Poschtfachschränk odder Neubaugebièt chönned ooni witeres i s Sischteem integryrt worrè. Dõdefür hèn sich byschpillswys zwǜschè dè fortlaufendè Nummèrè vo dè Poschtleitzaalè für d Poschtfachschränk un dè nägschtè belaitè Poschtleitzaal mindeschtens eini, meischtens abber meereri unbelaiti Poschtleitzaalè ergää. Insgsamt wörred z Dütschland hüt öppè 30.000 vo dè theoretisch möglichè 100.000 Poschtleitzaalè bruucht, wôrend dè Rèscht als Reservè diènt. Durch witeri Yschränkungè isch abber dõdevò uuszgòò, dass es maximal 98.901 Poschtleitzaalè gää chönnt.\nD Yfüürung vom neuè Sischteem 1993 isch von èrè massivè Werbekampagne begleitet worrè. S isch d Comicfigur Rolf (Sǜnchronschprecher: Rolf Zacher) mit èm Spruch „Füüf isch Trümpf“ erfundè worrè, woby d Comicfigur wiè nè Hand uussièt. Im witerè hèt s i dè Zämmèarbeit mit èm Fernseesender RTL d Spyleshow D Poscht gòòt ab! mit èm Rudi Carrell gää. Selli Sendung, wo uff zee Folgen uusglait worrè isch, isch èrstmòls am 9. Mai 1993 gloffè un hèt im Großè un Ganzè a d Show Am laufendè Band erinnèrèt.\nIm neuè Poschtleitzaalèbuèch, wo in èrè Ufflagèhöchi vo 40 Millionè Stugg koschtèlos an alli Huushalt z Dütschland vodeilt worrè isch, isch für jedè Ort mit meererè Poschtleitzaalè s komplette Strõßèregischter mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè uffgfüürt worrè. Denäbbè isch no è Buèch mit Poschtleitzaalè für Großempfänger, Poschtfächer un Poschtlageruusgabè un è numerisch gordnets Poschtleitzaalèbuèch erschinnè, i dèmm sowoll nõch èm neuè als au nõch èm aaltè Sischteem gordnet worrè isch un in beidi Sortyrungè jewyls diè anderi Poschtleitzaal gegèübbergschtellt worrè isch. Selli beidè Vozeichnis sin nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern sin nu uff Aaforderung erhältlich gsi. È Neuufflaag vom Poschtleitzaalèbuèch hèt s nõch 1993 zèrscht widder am 4. Oktober 2005 in èrè – jetzt allerdings koschtèpflichtigè – Ufflaag vo drei Millionè Stugg gää. Öppè eimôl je Quardal erschint è CD-ROM mit dè Poschtleitzaalè. D Poschtleitzaalè chönned im Internet uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht sowiè bi zaalrychè witerè kommerzièllè Aabièter abgfrògt wörrè.\nDiè gröscht Änderung im neuè Sischteem hèt 2001 statt gfundè, wo z Leipzig im Zug vo dè erfolgtè Ygmeindungè näbbè dè Umbenennungè vo Strõßè au dè neuè Ortsdeil neui Poschtleitzaalè zuègordnet worrè sin.\nSischtematik\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nPoschtfachchäschtè PLZ 47018 bis PLZ 47020 z Duisburg\nDiè èrscht Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal bezeichnèt d Zonè, diè zweit Ziffèrè d Region (diè èrschtè beidè Ziffèrè heißèd sèllèwäg öfter Poschtleitregion odder Leitregion; meischtens im Gegèuhrzeigersinn vum Zentralort uus sequentièll – mit èm Aafang im Südè). I dè Poschtleitregionè sin d Poschtleitgebièt zämmègfasst, wo diè glychè beidè Aafangsziffèrè hèn. Meischtens bedrybt d Poscht i dè Leitregionè eins vo dè 82 Brièfzèntrè, zee vo sèllè Zentrè sin für jewyls zwei Leitregionè zuèschtändig.[29][30]\nInnerhalb vo sèllènè Leitregionè sin zwǜschè 20 un 200 Nummèrè für Leitberych vogää, wo jedèrè Gmeind1 èn Nummèrèberych zuègordnet wörd, s fangt mit èm Hauptort vom Leitberych aa. Denõch sich deilwys nõch Ywoonerzaal, deilwys alphabetisch wittervodeilt. Im Nummèrèberych von èrè Gmeind1 sin diè nidrigschtè Nummèrè für Poschtlageruusgabè (Poschtfächer), d Nummèrè denõch für Großempfänger un diè högschstè Nummèrè für Zuèschtellbezirk vogää. Leitberych sin wichtig für d Zuèschtellung vo Massèbrièfsendungè (zum Byschpill „Infoposcht“).\nByschpill:\nI dè Leitregion 88 git s dè Leitberych 88001–88099 Fridrichshaffè, wo dè öschtliche Boddèseechrais umfassè duèt.\ndevò d Nummèrè (88)001–048 für Fridrichshaffè, 060–069 für Tettnang, 070–074 für Meckèbeurè, 075–079 für Krèssbronn un so witter\nZ Fridrichshaffè sin d Nummèrè 001 un folgendi sowiè 023 un folgendi für Poschtfächer, 039 un 041 für Großempfänger, sowiè 045, 046 un 048 für Zuèschtellbezirk vogää.\nDè Leitberych 88101–88149 Lindau umfasst dè weschtliche, 88151–88179 Lindèbärg dè öschtliche Landchrais Lindau, 88181–88289 Raveschburg dè südliche, 88291–88319 Leitkirch dè öschtliche Deil vom Landchrais Raveschburg, un so witter.\nDè Begriff „Gmeind“ orièntyrt sich dõ nit a dè Organisationseinheit, sondern isch übberdragè z voschtò, well sich d Gränzè im Sinn vo dè Poschtleitzaal zwar zimli oft, abber nit immer a dè bolitisch-organisatorischè Gmeindegränzè orièntyrt worrè isch. Au cha è Poschtleitzaal übber Landchraisgränzè drübber usè gò. Asè isch es zum Byschpill bi dè Poschtleitzaal 04936, wo sich deilwys übber dè Landchrais Elbè-Elschter wiè au übber dè Landchrais Teltow-Fläming erschtreckè duèt. Gsamt 281 Poschtleitzaalè gôn übber Landchraisgränzü drübber wäg, 21 devò sogar übber d Gränzè vo Bundesländer (Stand Novembèr 2010). Ooni d Aagaab vom Gmeindenammè isch è eindütigi Adressyrung un fäälerfreii Zuèschtellung sèllèwäg nit immer möglich. Asè exischtyrt z. B. d Strõß „Im Feld“ sowoll z 52525 Heinsbärg, wiè au z 52525 Waldfeucht.\nUfffällig isch, dass d Meerheit vo allnè möglichè Zaalèkombinationè frei blibbè sin: Asè bezeichnèt zum Byschpill d Zaalè 20101 bis 20110 diè zeen Poschtfachchäschtè vom Poschtamt Hamburg 13, diè zuègordnetè Zuèschtellbezirk hèn d Nummèrè 20144, 20146, 20148 un 20149. S git z Dütschland 96 Poschtleitregionè; zuè dè Ziffèrèkombinationè 00, 05, 43, 62 isch kei Poschtleitregion definyrt, woby diè 62 im internè Gebruuch für Bezeichnung vom Internationalè Poschtzèntrum (IPZ) z Frankfort diènt, wo d Poscht us un für s Uusland bearbeitet wörd.\nBsunders „rundi“ Nummèrè wiè zum Byschpill d 10000, 20000 … sin einersits dè jewyligè Leitberych zuègordnet, wörred abber für d Zuèschtellbezirk nit vogää, sondern findèd nur im internè Diènscht vo dè Brièf- un Frachtzentrè vo dè Poscht Aawendung, byschpillswys uff Beutelfähnli.[31]\nPoschtleitzonè un -regionè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nDarschtellung vo dè èrschtè zwei Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal (Poschtleitregionè)\nI dè folgendè Tabellè wörred eischtelligi Poschtleitzonè mit Flächèaagaabè un Ywoonerzaalè uss èm Gmeindevozeichnis vom Statistischè Bundesamt mit Stand vum 2. Juli 2012[32] aagää. Für d Regionè luèg: Poschtleitregionè sit 1993\nLeitzonè\nFlächi in km²\nYwohner\nYwohner pro km²\n(grundet)\n0 37.213 6.662.411 179\n1 47.648 7.029.185 148\n2 44.021 8.680.860 197\n3 45.656 8.892.893 195\n4 20.216 10.244.866 507\n5 28.836 9.165.446 318\n6 17.263 7.534.745 436\n7 27.739 8.712.380 313\n8 36.468 7.740.754 212\n9 47.900 7.088.062 148\nPoschtleitzaalèartè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nD Poschtleitzaalè lôn sich in voschidne Kategoriè ydeilè. Diè hüfigschte Art isch d Poschtfachposchtleitzaal, gfolgt vo dè Huszuèschtellungsposchtleitzaal, wo allerdings für diè wituus meischtè Poschtbenutzer gildèt. Großempfänger kirèget vo dè Post entwedder è eigeni Poschtleitzaal odder deilèd sich sèlli mit witèrè Großempfänger.[33] Aktionsposchtleitzaalè wörred zuè bschtimmtè meischtens einmòligè Aktionü vo Großempfänger, wo byschpillswys Brièfwahl un Gwinnschpyle ygsetzt worrè.[34]\nBeschriibung\nVorgsäeni Stückzaal vo dè\nfüüfschtelligè Poschtleitzaalè\n(Stand: 22. Dezembèr 1992)[35]\nStückzahl\n(Stand: Juni 2003)[36]\nStückzahl\n(Stand: Mai 2013)[37]\nPoschtfach 16.500 17.373 16.565\nGruppè-Großempfänger – 2.235 3.109\nEinzel-Großempfänger 1.700 (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger enthaaltè) (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger dinnè)\nAktions-PLZ – – 801\nHauszustellungs-PLZ 8.200 8.259 8.208\nGsamtzaal vo dè\nvogääènè Poschtleitzaalè 26.400 29.630 28.683\nFaarbari Poschtfachschränkle 52238 un 52239 in Dürwiß\nByschpill: D Poschtleitzaal-Berych 52230\n52231 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1101 bis 1184 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52232 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1201 bis 1284 im Hauptpostamt Eschwyler\n52233 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1301 bis 1384 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52234 isch d PLZ der Poschtfächer 1401 bis 1484 im Hauptpostamt Eschwyler\n52235 isch d PLZ der Poschtfächer 1501 bis 1548 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52238 isch d PLZ der Postfächer 6101 bis 6180 im Poschtamt Dürwiß\n52239 isch d PLZ der Postfächer 6201 bis 6240 im Postamt Dürwiß\n52240 isch d PLZ der Postfächer 7101 bis 7160 im Postamt Wyswyler\n52241 isch d PLZ der Postfächer 7201 bis 7260 im Postamt Wyswyler\n52249 isch d Zuèschtellposchtleitzaal vo allnè Huusaaschriftè z Eschwyler\nByschpill für Poschtleitzaalè vo Einzel-Großempfänger:\n01001 → Stadtvowaltig Dresdè (numerisch chlynschti vogöäeni dütschti Poschtleitzaal)\n09107 → Technischi Universidät Chemnitz\n11011 → Dütschè Bundedag z Bèrlin\n44128 → Stitftig füèr Hochschuèlzuèlassung z Dortmund\n55100 → Zweits Dütsches Fèrnsee z Mainz\n80313 → Stadtvowaltung Münchè\n80788 → BMW z Münchè\n90329 → DATEV z Nürnbärch\nLischtè vo dè vyr Einzelgebäude z Dütschland mit eigner Poschtleitzaal:\n60308 → Messeturm z Frankfurt am Main\n?\n?\n?\nPoschtleitzaalèfeschter\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nUff èm Aukruger Poschtleitzaalèfescht hèn 650 Aukruger diè aageblich gröschti menschlichi Poschtleitzaal vo Schleswig-Holschtein bildet\nNõch dè Yfüürung vom 5-schtelligè Sischteem isch in è baar Gmeindè è sognennts Poschtleitzaalèfescht gfièrèt worrè. Dõdefür isch diè örtlich Poschtleitzaal in è füüfschtelligs Datumsformat übberdrait worrè. So zum Byschpill:\nam 1. Septembèr 1998 z 01998 Klettwitz[38]\nam 25. Mai 1999 z 25599 Wewelsfleth[39]\nam 27. Auguscht 2004 z 27804 Berne[40]\nam 27. Auguscht 2009 z 27809 Lemwerder[41]\nam 24. Juni 2013 z 24613 Aukrug[42]\nam 24. Auguscht 2013 z 24813 Schülp b. Rendsburg[43]\nWunderlichs\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nDè Guètsbezirk Reinhardswald im Landchrais Kassel isch flächèmäßig mit ca. 185 km² nu öppè è Vyrtel chlyner wiè diè gröscht hessischi Stadt Frankfurt am Main, isch abber bi dè Vogaab vo dè Poschtleitzaalè 1993 vogää worrè. Er hèt gnau zwei Ywooner, wo è Uusflugslokal näbbè dè nu wènigi Meter entfèrnt z Niddersachsè ligendè Tillyschanzè bedrybèd. Beidi Personè sin, well s Uusflugslokal no z Hessè schtòt, bim Forschtamt z Reinhardshagè gmeldet. Well s keini offizièlli Poschtleitzaal für sèllèn Bezirk git, isch im Faarzügschii vom Wirt d 00000 als Poschtleitzaal ydrait worrè. Poschtsendungè a s Lokal un as Wirts-Pärli sin regelmäßig als unzuèschtellbar zrugg gangè, sèllèwäg hèt mò sich è Poschtfächli im Poschtamt im niddersächsischè Nõchbòrort Hann. Mündè zuèglait.[44][45][46]\nS ehemòlige Dorf Billmuètshuusè isch 1977\/78 vollschtändig grumt un abgrissè worrè, well s uumittelbar a dè dütsch-dütschè Gränz uff DDR-Gebièt glègè isch. Glychwool isch es i dè DDR-amtlichè Vozeichnis uffgfüürt gsi, wiè wenn s es witter gää het. Nõch dè Widdervoeinigung isch bi dè Uusarbeitig vom neuè Poschtleitzaalèsischteem offèsichtlich nit uffgfallè, dass dè Ort längscht nimmi exischtyrt, asè isch dèm dörtzmòl schu sit öppè 15 Johr wüèscht ligendè Dorf è Poschtleitzaal zuèdeilt worrè: s isch mit èm Iitrag \"98663 Billmuthausen\" im 1993er Poschtleitzaalèbuèch uffgfüürt worrè.[47] Well d Poschtleitzaal abber au dè umligendè Gmeindè zuègwisè worrè isch, isch d Vogaab nu in Kombination mit sèllèm Ortsnammè nit nötig gsi.\nSonderregelungè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nZollaaschluss- un Zolluusschlussgebièt\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nObwoll diè füüfschtelligè Poschtleitzaalè allei für s dütsche Bundesgebièt entwicklèt worrè sin, hèt mò muèsè Uusnaamè berüggsichtigè, wi! au scho bim vyrschtelligè Sischteem:\nÖsterrychischè Wygemesser-Poschtschtempel mit dütscher Poschtleitzaal\nS österrychische Chlywalserdal im Bundesland Vorarlbärg un d Gmeind Jungholz z Tyrol vofüègèd als Zolluusschlussgebièt vo Öschterrych bzw. Zollaaschlussgebièt vo Dütschland näbbè dè am 1. Januar 1966 ygefüürtè öschterrychischè Poschtleitzaal sitdèm zuèsätzlich übber è eigeni dütschi Poschtleitzaal. Sèlli isch sit dè Yfüürung mit èm so gnannte Wygemesser-Poschtschtempel vo dè Österrychischè Poscht uusschlièßlich für Sendungè i d Bundesrepublik vowendet worrè.[48] Sit Novembèr 2005 wörrèd Poschtsendungü us èm Chlywalserdal un Jungholz nõch Dütschland nu nõ übber dè öschterrychischè Uuslandsposchttarif beförderèt.[49] D Poschtleitzaalè lutè:\nOrtsnammè\nÖschterrych\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nJungholz 6691 87491 8965\nRiezlern 6991 87567 8984\nHirschegg 6992 87568 8985\nMittelbärg 6993 87569 8986\nD Gmeind Büsingè, è dütschi Exklavè i dè Schwiz, us dütscher Sicht è Zolluusschluss- un us schwizer Sicht è Zollaaschlussgebièt, hèt näbbè dè dütschè auch è schwizer Poschtleitzaal.\nOrtsnammè\nSchwiz\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nBüsingè 8238 78266 7701\nFäldposcht\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nVo sèllèrè organisatorischè Regelung sin d Poschtleitzaalè vo dè Fäldposcht uusgnõ. Urschprünglich sin sèlli Leitzaalè willkürlich aagordnèt gsi, um im Èrnschtfall dè Standort von èrè Einheit z voschleièrè. Uffgrund èm Ènd vom Kaltè Chrièg isch sèll abber unnötig gsi. Trotzdèm hèt d Fäldposcht bis 2004 è eignes Nummèrèsischteem bruucht. È guèts Byschpill isch dõ dè Stempel vo dè Fäldposchtleitschtell z Darmschtadt. D Leitzaal 6700 isch willkürlich gwäält worrè un isch i keim Zämmèhang mit dè Poschtleitzaalè vo dè Städt Darmschtadt (früèner 6100) odder Ludwigshaffè, welli dörtzmòl d 6700 ghaa hèt. Witteri Byschpill sin „731 Fäldposcht e“ (Fäldposchtamt Prizren-Airfield) un „730 Fäldposcht b“.\nFäldposchtschtempel vo dè Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\nSit èm 1. Januar 2005 hèt abber au d Fäldposcht uff è gordnetes Sischteem umgschtellt, sit dèm cha mò us dè Fäldposchtnummèrè uff dè Iisatz schlièssè. So gildet sit sèllèm Datum:\nOhni Nummèrè: Sonderfäldposchtämter z Dütschland (zum Byschpill Kyler Wuchè)\n1111: Sonderfäldposchtamt für dè Daag vo dè offnè Dürè im Voteidigungsminischterium\n6400–6409: Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\n6410–6419: EUFOR-Iisatz Bosniè\n6420–6429: KFOR-Iisatz Kosovo\n6430–6439: ISAF-Iisatz Afghanischtan\n6490a: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Libreville, Gabun\n6490b: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Kinshasa, DR Kongo\nPublikationè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nS bekannteschte Wärch für s Publizyrè vo dè Poschtleitzaalè dürf s Poschtleitzaalèbuèch sy. Denäbbè isch s Poschtwesè z Dütschland bis 1995 staatlich greglèt un im Poschtminischterium un dè Vorgängerorganisationè unterschtandè; sèllèwäg sin Änderungè im jewyligè Amtsblättle publizyrt worrè.\nAmtlichi Wärch\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nAmtsblättle vom Rychsposchtminischterium vum 6. Juni 1944, wo vofüègt worrè isch, d Poschtleitzaalè i dè Daag- und andrè Stämpel drin innè sin müèn.\nDè Aafang vo dè Amtlichè Wärch stellt s Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl dar, welles im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium z Bèrlin usègää worrè isch, èn Monèt devòr isch schu vofüègt worrè, d Poschtleitzaalè i dè Stämpel y z setzè.\nI dè DDR hèt s d Amtsblättle vo dè Zentralvowaltig für s Poscht- un Fèrnmeldewesè un dè Hauptvowaltung für s Poscht un Fèrnmeldewesè vo dè Dütschè Wǜrtschaftskommission für diè sowjetischi Bsatzungszonè sowiè s Minischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè (MPF) vo dè DDR i dè Johrgäng 1947 bis 1953 sowiè d Verfügungen und Mitteilungen des MPF i dè Johrgäng 1953 bis 1990. Aaordnung übber dè Poschtdiènscht – Poschtordnung:\n3. April 1959, GBl. der DDR Teil 1, Nr. 27\n29. Novembèr 1966, GBl. der DDR Teil II, Nr. 157\n21. Novembèr 1974, GBl. der DDR Teil I, Nr. 13\n28. Februar 1986, GBl. der DDR, Teil I, Nr. 8\n31. Auguscht 1990, Nr. 3\n24. Septembèr 1990, Vofüègung Nr. 181\/1990, Nr. 12\nDiè (poschtalischi) Widdervoeinigung isch im Vodraag zwǜschè dè DDR un dè Bundesrepublik Dütschland übber d Hèrschtellung vo dè Einheit vo Dütschland – Einigungsvodraag – vom 31. Auguscht 1990, Anlage I, Kapitel XIII, Sachgebiet B: Postwesen. GBl. der DDR, Teil I, Nr. 64 (S. 1860) greglèt worrè.\nI dè aaltè Bundesrepublik un nõch dè Widdervoeinigung hèt s es Amtsblatt der Deutschen Bundespost Postdienst gää. Sèll hèt bim Volaagsposchtamt z Köln im virteljöhrlichü Abonnement koschtèpflichtig bezogè wörrè.\nPoschtleitzaalèbüècher\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nWerbung uff dè Ruggsitè vo dè Fäldposcht-Faltbrièf ab 1943\nD Poschtleitzaalèbüècher sin vo 1961 bis 2005 immer größer un umfangrycher worrè\nMit dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè isch es notwendig worrè, èntschprechende Büècher un Landkartè z voöffentlichè, i dènnè d Regionè abbildet un diè èntschprechendè Ortschaftè mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè stôn. Bi dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè i dè 1940er Johr, mit insgsamt 24 Poschtleitgebièt, hèt jewyls ei rächt großes Gebièt übber nu ei einzigi Poschtleitzaal vofüègt. Dõdemit hèt im Brinzyp è Übbersichtskartè für dè Absender glangèt, voruusgsetzt er hèt dè Empfangsort uugfäär geografisch zuordnè chönnè. S Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl hèt 64 Sitè, isch im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium usègää worrè un hèt 10 Rychspfènnig koschtet.\nMit dè Iifüürung vom vyrschtelligè Sischteem i dè 1960er Johr, wo alli Poschtörter è eigeni Poschtleitzaal chriègt hèn, isch es notwendig worrè, Poschtleitzaalèbüècher usè z bringè.\nS èrschte Poschtleitzaalèbuèch vo dè Bundesposcht isch 1961 vom zuèschtändigè Bundesminischterium usègää worrè un a alli Huushalt koschtèlos voteilt worrè. S Nõchschlagewärch hèt insgsamt 368 Sitè cha, diè èrschtè vyr hèn è Vorwort vom Minischter sowiè Vorbemerkigè für dè Gebruuch vom Buèch ghaa. Uff dè letschtè sibbè Sitè isch Blatz für d Unterbringung vo eignè wichtigè Adressè sowiè Muschteraaschriftè cha.\nÈ witteri Uusgaab isch 1977 usègää worrè, sèll Buèch isch vom Format dopplet so groß wiè d Uusgaab vo 1961. Näbbè èm Huufè Änderungè hèt sèll Buèch au d Poschtleitzaalè vo dè DDR dinnè ghaa. Im Aahang sin au è baar usgwäälti Boschtleitzaalè vo Ortschaftè us dè Nõchbòrländer (Frankreich, Schwiz, Öschterrych) vozeichnèt worrè. Innè vom Umschlag sowiè zwǜschè dè einzelnè Vozeichnis isch Boschteigèwèrbung gsi, nu d Umschlagsruggsitè hèt Frèmdwerbung für èn Dirèktwerbeaabièter druff ghaa.\nIm Johr 1979 isch è numerischs Vozeichnis vo dè Poschtleitzaalè im Vowaltungsberych vo dè Dütschè Bundesboscht usègää worrè. D Datè hèn vom März 1979 gschtammt. d Boschtleitzaalè vo dè DDR sin nit dinnè gsi.\nI dè DDR hèt diè Dütschi Boscht im Johr 1964 vor dè Yfüürung vom vyrschtelligè Sischteem ebbèfalls è Boschtleitzaalèbuèch usègää.[15] Mit dè Aabassung vo dè Boschtleitzaalè a diè elegtronischi Datèvoarbeitung isch 1978 è neus Poschtleitzaalèvozeichnis usègää worrè. Anderscht als d Uusgaab vo 1964 hèt sèll Vozeichnis au Ortsdeile un Woonblätz ohni eigeni Boscht.[50] S Boschtleitzaalèvozeichnis isch 1984 un 1989 neu uffglait worrè.\nMit dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Boschtleitzaal im widdervoeinigtè Dütschland 1993 sin 40 Millionè Boschtleitzaalèbüècher hèrgschtellt worrè, welli ebbèfalls wiè d Uusgaab vo 1961 koschtèlos a d Huushalt (pro Huushalt èn Exèmplar) vodeilt worrè. Um d Koschtè vo dõmòls öppè 120 Millionè DM (inflationsbedingt hüt öppè Fehler Millionè Euro) z minimyrè, hèt s 994 Sitè starke Wärch 37 ganzsitigi Werbeaazeigè zu je 640.000 DM ghaa. D Werbeaazeigè uff dè Umschlagruggsitè hèt 1,017 Millionè DM koschtet.[51] Au dè Buchruggè hèt zuè 3\/4 èn Werbeuffdrugg enthaaltè. Witteri Exèmblaar, ob alphabetisch odder numerisch gordnèt, hèn zum Stuggpriis vo 10 DM kauft wörrè chönnè. Denäbbè hèt d Bundesposcht au Boschtleitzaalèkartè im DIN A 0-Format für 5 DM, è CD-ROM für 200 DM (mit dèrrè èrschtmòls au è Suèchi im Umchrais möglich gsi isch), Microfiches für je 5 DM (alphabetisch, nummerisch, Übbersichtskartè) aabotè. Zuèsätzlich hèn Unternämmè übber diè Dütsch Boschtreklamè GmbH Diskettè un Magnetbänder bschtellè sowiè spezièlli Wünsch üßèrè chönnè. Au im Bildschirmtegschtsischteem un Datex-J hèn Boschtleitzaalè unter *2300010# odder *plz# abgfrõgt wörrè chönnè.\nDiè zweit Ufflaag vom füüfschtelligè Boschtleitzaalèbuèch isch 2005 usèbrocht worrè un hèt übber 63.000 Änderungè sowiè 2.839 neui Poschtleitzaalè enthaaltè.[52][53] Näbbè m Ortsvozeichnis enthaaltet s Wärch au s Strõßèvozeichnis für diè 209 Ortschaftè un Städt, wo übber mengi Boschtleitzaalè vofüègè. Dè Abschluss i dèm Buèch bildè diè beidè Vozeichnis vo dè Großempfänger un Packstationè. Im Gegèsatz zum Vorgänger isch sèll nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern für 6,95 Euro vokauft worrè, un hèt è Ufflaag vo 1,6 Millionè Stügg ghaa.[54][55]\nDiè Onlinesuèchi unter www.deutschepost.de\/plzsuche odder www.postleitzahl.de isch sit 2006 im Wèb un isch am 10. Mai 2010 vollschtändig übberarbeitet un in neuer Form uffgschaltet worrè. Èrschtmòls isch è kartografischi Sicht uff d Poschtleitzaal in èrè dǜnamischè Landkartè möglich gsi. Au biètet diè Dütsch Boscht AG èrschtmòls d Möglichkeit, diè PLZ-Suchi als koschtèlosè Service uff eignè Homepages yzsetzè.\nLuèg au\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nAmtlichè Gmeindeschlüssel (Chraisgmeindeschlüssel)\nLiteradur\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nPoschtminischterium (Hrsg.):\nHandwörterbuèch vom Poschtwesè. 2., völlig übberarbeiteti Ufflaag, Frankfurt am Main 1953\nFragen an einen Minister \/ Thema: Vergiss mein nicht: Die Postleitzahl; Broschürè, Bonn, ooni Johr (i dè Amtszit vom Poschtminischter Richard Stücklè, also chunnt nu dè Zitraum 1962–1966 in Frõg)\nSteimetz un Elias: »Geschichte der Deutschen Post – Band 4, 1945 bis 1978«; Neubearbeiteti Uusgaab, Bundesdruckerei 1979, S. 108\nHandbücher der Arbeitsgemeinschaft Briefpostautomation zu dè PLZ-Thematik, unter andrem auch d DDR bedrèffend, dõ d Deil 1 bis 3 uss dè Johr 1987, 1988 un 1992\nUllrich Häger: Großes Lexikon der Philatelie. Bertelsmann Lexikon-Volaag, 1973 (Blätter 7 bis 9)\nHorst Busch: Das Postleitzahlensystem in der sowjetischen Besatzungszone vom Mai 1945 bis 1947. Im: Arbètsmatriaal vom Zentralè Arbeitschrais Poschtgschichte vom Philatelischtèvoband im Kulturbund vo dè DDR, 1982\nNikolaus Lappin, Bonn: Postleitzahlen im In- und Ausland, i dè ZPF Heft 14\/68, S. 545\nNeue Postleitzahlen für das vereinte Deutschland, in ZPT, Heft 6\/91, S. 39\nDBZ (= Dütschi Brièfmarkè-Ziting)\nWerner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Heft 1, 1993, S. 21 ff.\nWerner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest Heft 3\/1993, S. 158 ff.\nN.N.: Pressemitteilung der GD Postdienst, Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Heft 10\/1993, S. 735\nHorst Kaboth: Reichspost macht 1941 den Anfang: Von der Postleitgebietszahl zur „Fünfstelligen“. Heft 15\/1993, S. 1151 ff.\nN.N.: Die Postleitzahlen in der SBZ und DDR bis 1964. Heft 18\/1993\nHorst Kaboth: 1961: Einführung der 4stelligen Postleitzahl durch die DBP. Heft 26\/1993, S. 2078 ff.\nPeter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Heft 26\/1993, S. 2125 ff.\nphilatelie – Das Magazin des Bund vo dè Dütschè Philatelischtè\nWalter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. Heft 196\/1991, S. 10 ff. un Heft 197\/1991 S. 15 ff.\nSammler Express\nVorläufer der PLZ – zuerst in Berlin. Heft 23\/1987, S. 806 f\nWas sagt uns die Postleitzahl? Heft 3\/1986, S. 81\nDie Postleitzahl (0). Heft 17\/1982, S. 587\nWeblingg\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nCommons: Poschtleitzaalèchartè vo Dütschland – Sammlig vo Multimediadateie\nUuskunpft:\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi bi dè Dütschè Poscht AG\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi sowiè zaalrychi Poschtleitzaalèkartè bi Poschtleitzaalèindex\nAalti Poschtleitzaalè-Suèchi für Wescht- un Oschtdütschland (vyrschtelligs Sischteem bis 1993) bi \"Beste Sammelfründ UG. i.G.\"\nGschicht:\nDie Geschichte der PLZ uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht\nManfred Greil: „Fünf ist Trümpf“. Füüfschtelligi Poschtleitzaalè am 1. Juli 1993 ygfüürt. In: Das Archiv, 2\/2003, Hrsg.: DGPT\nHeimo Thomas: Die Geschichte der 5-stelligen Postleitzahl in Deutschland.\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalè\nEinzelnõchwys\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\n↑ Walter Schießl: Fünfzig Jahre deutsche Postleitzahlen. Ein Rückblick auf die Anfänge… In: Philatelie und Postgeschichte. Nr. 128\/1993, S. 20 ff.\n↑ Heinz Adlunger: Wieso kam die Postleitgebietszahl (PLGZ) 22a in einigen Mainzer Tagesstempeln vor? In: Philatelie und Postgeschichte. Mai 1988, S. 40.\n↑ Aufruf! „Wie trage ich zur schnellen Beförderung meiner Post bei?“ S. 13. Im: Reichspostministerium (Hrsg.): Postnachrichtenblatt – Mitteilungen aus dem Post- und Fernmeldedienst. 24. Jahrgang, Nr. 3, Bèrlin 22. Januar 1944\n↑ Deutsches Reichspostministerium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, Übbersicht vo dè Poschtleitgebièt, S. 4\n↑ Dütsches Rychsposchtminischterium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, S. 3\n↑ vgl. Postnachrichtenblatt Nr. 13 vom 1. April 1944\n↑ Asè d Vofüègung vom RPM Nr. I 2474-0 vum 20. März 1944\n↑ Amtsblättle vumk Rychsposchtminischteriums Nr. 56 vum 6. Juni 1944, Amtsblättle-Vfg.Nr. 175\/1944\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. 2. Ufflaag, S. 536.\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. Ergänzungsband zu dè 2. Ufflaag, 1956, S. 88\n↑ 11,0 11,1 ZPF 10\/62, S. 365\n↑ Amtsblatt für das Post- und Fernmeldewesen, Vf 543\/63\n↑ Geschichte der Deutschen Post, Band 4, 1945 bis 1978. S. 108\n↑ Meilèschtein vo dè Bryfcodyrung (Memento vom 23. März 2012 im Internet Archive) (PDF; 5,6 MB)\n↑ 15,0 15,1 15,2 Minischterium für Poscht- un Fèrnmeldewesè i dè DDR (Hrsg.): Postleitzahlen der Deutschen Demokratischen Republik 1964. Bèrlin.\n↑ Walter Schießel: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: philatelie. 196\/1991, S. 12.\n↑ PLZ der Orte mit einem Straßenverzeichnis. Archiviert vom Original am 9. Mai 2016; abgruefen am 6. April 2016.\n↑ Abschnitt „Organisation der deutschen Postleitzahl“ Archivlink (Memento vom 16. Dezämber 2005 im Internet Archive)\n↑ Die Umstellung auf die „Fünfstelligen“. In: Michel-Rundschau. 2\/1994, S. 108.\n↑ Amtsblatt des BMPT, Nr. 81, Johrgang 1990, Vofüègung P 346\/1990, Bonn, 18. Oktobèr 1990.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Im: DBZ, Heft 1\/1993, S. 21 ff.\n↑ IHK Ratgeber, 4\/1992, 14. Johrgang, Dezèmber 1992.\n↑ Reuters: Postleitzahlen werden fünfstellig. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz. 2. Novembèr 1991.\n↑ DBZ, Nr. 24, November 1991.\n↑ Peter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Im: DBZ, Heft 26\/1993, S. 2128.\n↑ Schon erster Ärger um neue Postleitzahlen. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 30. Januar 1993.\n↑ Deutsche Presse-Agentur: Union spricht von einem Flop – Harsche Kritik an neuen Postleitzahlen auch von der SPD. 8. Februar 1993.\n↑ Reuters: Wer will zu den Null-Nummern zählen? Abgeordnete sorgen sich um neue Postleitzahlen und die Seelenlage der Nation. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 23. Januar 1992.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest. Im: DBZ, Heft 3\/1993, S. 158 ff.\n↑ Pressemitdeilung vom GD Poschtdiènscht: Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Im: DBZ, Heft 10\/1993 (S. 735).\n↑ DBZ, Heft 26\/1994 (S. 2260ff) un Antwortschriibè vom PA Rheine vom 26. September 1994.\n↑ Statistisches Bundesamt: Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 30. Juni 2012. (2. Quartal 2012)\n↑ Großempfänger-Poschtleitzaalè (Memento vom 20. März 2016 im Internet Archive) als Tegschtdatei vom Thomas Omerzu, Stand: 1. Dezember 1993\n↑ Alex Kalevi Dieke: Wettbewärbspolitischi Bedütung vom Poschtleitzaalèsischteem (Memento vom 4. März 2016 im Internet Archive). 22. November 2006 (PDF; 121 kB).\n↑ Pressemitdeilig vo dü Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht: Neue fünfstellige Postleitzahlen – Die ersten beiden Ziffern stehen fest. 22. Dezembèr 1992.\n↑ 10 Johr füüfschtelligi Poschtleitzaal – Gschichte von èm Erfolgsmodell – Sonderbrièfmarkè zum Jubiläum (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitdeilung vo dè Dütschè Poscht AG vom 11. Juni 2003\n↑ Hauptvosammlig 2013\n↑ Zum Fescht isch è Telefonkartè, 3 DM „Postleitzahlenfest Klettwitz 1998“ usègää worrè\n↑ Blog von Thilo Bock . Archiviert vom Original am 24. Mai 2015. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Geschichte des Bürger- und Heimatvereins . Bürger- und Heimatverein Berne e. V.. Archiviert vom Original am 4. März 2016. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ 27. August ist der Tag der Tage . Kreiszeitung Wesermarsch. Archiviert vom Original am 19. Juni 2013. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest in Aukrug wurde gestartet . Holsteinischer Courier. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest - Sonderstempel heiß begehrt . Landeszeitung. Abgrüeft am 4. September 2013.\n↑ Die einsamsten Wähler des Landes. In: Spiegel Online. 15. Januar 2009, abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Bsuèch im Nièmedsland vom Simon Benne vom 16. Auguscht 2013\n↑ Leben im Niemandsland. In: tagesspiegel.de. Abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Das Postleitzahlenbuch 1993, Seite 51\n↑ Walter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: Philatelie. 196\/1991, S. 10.\n↑ Österreichische Post bestätigt Beibehaltung der deutschen Postleitzahl. Archiviert vom Original am 31. Dezember 2011; abgruefen am 6. April 2016. uff kleinwalsertal.com vom 8. Juli 2006\n↑ Ministerium für Post- und Fernmeldewesen der DDR (Hrsg.): Postleitzahlenverzeichnis DDR 1978. Bèrlin.\n↑ Reuters: Dick, teuer und schwer: Der neue Post-Wälzer – 1000 Seiten Ortskennziffern \/ Mit Werbung finanziert. In: Allgemeine Zeitung Mainz. 28. Januar 1993.\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt 2005. Dütschi Boscht erfüllt Kundèwünsch nõch Neuufflaag (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 26. Novembèr 2004\n↑ Boschtleitzaalèfinder (Memento vom 29. Oktober 2012 im Internet Archive) (mit èm Hywys uff s PLZ-Buèch vo 2005 un diè 2.839 neuè Boschtleitzaalè)\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt am 4. Oktobèr 2005, 63.000 Änderungè un öppè 3.000 neui Boschtleitzaalè uffgnõ (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link\/www.dp-dhl.com Pressemitteilung vo dè Dütsche Boscht vom 26. Juli 2005\n↑ Vorschtellung vom neuè Boschtleitzaalèbuèch z Bèrlin (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 29. Septembèr 2005\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Postleitzahl_(Deutschland)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.\nVun \"https:\/\/als.wikipedia.org\/w\/index.php?title=Postleitzahl_(Deutschland)&oldid=1057315\"\nKategorie:\nKommunikation\nDütschland\nVersteckti Kategori:\nWikipedia:Weblink offline\nLetschti Bearbeitig vo dere Syte: 20:30, 23. Juni 2024\nAbruefstatistik\nTekscht isch verfiegbar unter dr „Creative Commons Attribution\/Share-Alike“-Lizänz. S cha syy, ass es zuesätzligi Bedingige git; lueg d Nutzigsbedingige fir Einzelheite. Wikipedia®","num_words":6716,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.164,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Du retsch in diinä Treim Mit diinär Angscht wa vor diär steit In diär dri isch alläs voll vo Trüürigkeit Was blau isch gsi isch grau Du süächsch ä Ort und finnsch nu nit Und jetz höirsch sus gägs d'Wand Irgendäswa müa** ds Glick doch sii Wa isch diinä Chopf Wa isch diis Härz Du weisch sus nit Nummu glöib jetz nit äs scheerä schich niämä Um diis eländ Gfühl Will Wänn du nimmä weisch wiä's wiitärgeit Wänn du nimmä weisch wer dich no treit Dä lüäg eifach hinnär dich will da stahn ich Wänn du nimmä weisch wiä's wiitergeit Wänn du nimmä weisch wär mit diär durch D'Fiischtri geit Lüäg eifach hinnär dich da gsehsch mich Ich stah hinnär diär Du bisch wiän ä Stei Dumpf und chlei wa langsam unnärgeit Teif und teifär bis keis Liächt di me beriärt Alläs was du süächsch isch doch nur där Wäg Zrugg z'diär Chumm jetz schtell di eifach unnär hiä bis där Sturm Schiich het gleit Lüäg mi nit mit grossä Öigä a Müäsch ja nit alläs grad jetz värstah Warum da** i immär no näbu diär stah Öi wänn nix isch fär immär – uf eis chasch du ga\nContact Us | Cookies | DMCA | Privacy | TOS\n© 2011-2024 Lyrics.az - Free Lyrics from A to Z.Az Lyrics is the collection of song lyrics & soundtracks! We have a large database of lyrics and daily updates.","num_words":229,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.079,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Ah, wenn isch trage Streifen, isch fühle misch immer so froosösisch, dass isch glaube, isch kann wirklisch schpreschen diese wunderschöne Schprasche wie eine eschte Froosos!","num_words":25,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.16,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Siit füüf Jahr bin ich äwäg vo Stress und Gäld Äs geit mr güät hiä uf dr Inslu Und miis Haar geit bis an u Bodu 's isch wirkli schad, da** das üssär miär hiä susch niäma gseht I värstah nit was di sägunt hiä, abär zrugg will i nit D'Sunnu brännt mi üs, das macht so frii Äs git nix wa fehlt numu eis väli Ich ha värgässu wiä dr Früäling geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit I ha värgässu wiä dr Wintär geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit Wiä siäss isch d'Luft im Mai, und steit där alt Böim immär no Wiä schmäckt dr Schnee I weiss es nimmä meh Äs isch so rüäig hiä Öi ich bi immär stillär cho Nei bereuju tüän i nix Abär sägät mär wiä geit's eiw - nei wirkli: miär geit's güät Ich ha äs schöns niiws Läbu Nur äsiä in är Nacht da siit är so wiit vo hiä Ich ha värgässu wiä dr Früäling geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit I ha värgässu wiä dr Wintär geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit Wiä siäss isch d'Luft im Mai, und wiä schmäckt dr Schnee I weiss sus nimmä meh Ich wellti so gäru widär mal Bärga gseh Und vo ganz z'obrusch obina äbrichä gseh Mit dum ä Tee vor där altu Hittu Da tiängi wartu uf dich Äs isch so lang lang zrugg Isch so lang, isch so lang, Isch so lang Ich ha värgässu wiä dr Früäling geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit I ha värgässu wiä dr Wintär geit I weiss sus nimmä - nei i weiss sus nit Wiä siäss isch d'Luft im Mai, und wiä schmäckt dr Schnee I weiss sus nimmä meh\nContact Us | Cookies | DMCA | Privacy | TOS\n© 2011-2024 Lyrics.az - Free Lyrics from A to Z.Az Lyrics is the collection of song lyrics & soundtracks! We have a large database of lyrics and daily updates.","num_words":335,"character_repetition_ratio":0.149,"word_repetition_ratio":0.331,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.101,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.963,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Weisch, i bi nit güät im Schriibu vo Briäfu Und weisch, am Telifon geit's öi nit so güät I ha dr no gseit, müäss nur schnäll ins Dorf Ob dü eppis welläsch hani di gfregt Ha di Port züägita und bi üs uf d'Stra** Dä hani ds Auto vollgitankt und bi uf di Bank Wänn nit jetzt wänn dä? Das han i mr gseit Und i fahru värbii Zersch am Coop, dä am Rhi Uf ds Mal bini am Meer xi Wänn nit jetzt wänn dä? Das hani mr gseit Ha Hungär gha, fein gässu Und dich hani värgässu Wan i gseh ha wiä d'Sunnu unnärgeit Du hesch Fernseh glüägt, wan i bi gangu Und dü hesch nit reagiert, uf was i ha gseit Där Abund isch cho und wa'd Hungär hesch gha Hesch sus ersch gmärkt, ich bi no immär nit da Hesch sichär gflüächt, wil d' nix z'Nacht hesch värcho Wänn nit jetzt wänn dä? Das han i mr gseit Und i fahru värbii Zersch am Coop, dä am Rhi Uf ds Mal bini am Meer xi Wänn nit jetzt wänn dä? Das hani mr gseit Ha Hungär gha, fein gässu Und dich hani värgässu Wan i gseh ha wiä d'Sunnu unnärgeit Äs fliigunt Wolkä an miär värbii I töichu miinä Zeewu in d'Sand, blinzlu in d'Sunnu Ja weisch, jedä het schiis Glick sälbsch innär Hand Där Himmil isch blau, d'Wält is öi I fregu mi: warum bin i nit scho vil längär hiä? Wänn nit jetzt wänn dä? Das han i mr gseit Und i fahru värbii Zersch am Coop, dä am Rhi Uf ds Mal bini am Meer xi Wänn nit jetzt wänn dä? Das hani mr gseit Ha Hungär gha, fein gässu Und dich hani värgässu Wan i gseh ha wiä d'Sunnu unnärgeit (6x) Wänn nit jetzt wänn dä? Wänn nit jetzt wänn dä? Das hani mr gseit\nContact Us | Cookies | DMCA | Privacy | TOS\n© 2011-2024 Lyrics.az - Free Lyrics from A to Z.Az Lyrics is the collection of song lyrics & soundtracks! We have a large database of lyrics and daily updates.","num_words":344,"character_repetition_ratio":0.131,"word_repetition_ratio":0.385,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.058,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"D Poschtleitzaal git s z Dütschland sit 1941, als im Dütschè Rych zweischtelligi Poschtleitgebiètszaalè iigfüürt worrè sin, znägscht für dè Paket- un Päcklediènscht. Ab 1944 hèn selli Poschtleitgebièt au für dè Brièfvokeer goltè. D Zaalèkombinationè sin nõch èm Zweitè Wältchrièg wittervowendèt worrè. 1962 hèn i dè Bundesrepublik un 1965 i dè DDR Wechsèl zuè jewyls eigèschtändigè Poschtleitzaalsischteeme stattgfundè. Beidi Leitsischteem sin 1993 vo eim vo dè Dütschè Bundesposcht entwicklètè füüfschtelligè Sischteem für s widdervoeinigte Dütschland abglöst worrè. Diè füüfschtelligi Poschtleitzaal isch è Zaalèkombination innerhalb vo Poschtadressè uff Brièf, Paket odder Päckle, wo dè Zuèschtellort ygränzt wörd. Näbbè dè Poschtleitzaalè für geografischi Zuèschtellgebièt git s eigeni Poschtleitzaalè für Großempfänger un Poschtfächer. Für d Vogaab vo neuè Poschtleitzaalè isch diè Dütsch Poscht AG als Nõchfolgerin vo dè Bundesposcht zuèschtändig.\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalsischteem z Dütschland\nVorläufer\nMit Hǜlf vu Ringnummèrèschtempel isch es für d Vowaltung vo dè Thurn-un-Taxis-Poscht zum èrschtè Mòl 1853 möglich worrè, Ortschaftè uss èrè Region am Zaalèberych z erkènnè. Ab dè Nummèrè 338, vogää am 1. Oktober 1854 a d Poscht z Leheschtè, sin d Nummèrè zuèfällig vogää worrè.\nDè Carl Bobe hèt 1917 Dütschland in Großrüüm glidèrèt, i dèm er regionali Berych un örtlichi Berych in eim Organisationsschema erfasst hèt.\nS zweischtellige Sischteem\nYfüürung im Dütschè Rych\nPoschtleitgebiètskarte öppè 1943\nPoschtkartè vo 1944, beidi Poschtleitgebièt sin i dè jewyligè Chreis guèt z erkènnè, vu (10) Sangerhuusè nōch (6) Wrèschè\nD Yfüprung von èm Poschtleitzaalèsischteem isch durch dè Zweite Wältchrièg zwäg chò.\nWôrend èm Chrièg isch s Poschtuffchò durch d Fäldposchtsendigè un vo allem durch d Fäldposchtpäckli enorm aagschtigè.[1] Diè meischtè erfaarenè Poschtbediènschtetè, wo diè Sendigè sortyrt hèn, sin schu i d Weermacht yzogè worrè un durch unerfaareni Poschtsortyrer un Fremdbüèzer mit ungnüègemdè geografischè Kenntnis ersetzt worrè, wa zuè nèrè dütlichè Volängerig vo dè Zuèschtellzitè gfüürt hèt.[2]\nAm 25. Juli 1941 hèt s Rychsposchtminischterium mit dè Vofüègung 407\/1941 i sim Amtsblättle d Yfüürung vo „Päckleleitgebièt“ bekannt gää. Selli hèn znägscht für dè Paketdiènscht goltè. S hèt 24 Päckleleitschtellè mit Unterleitschtellè gää, wo vo 1 bis 24 durrènummeryrt worrè sin. D Gebièt hèn im Allgemeinè dè Gauyteilung[3] entschprochè un dõdemit au dè Obberposchtdirèktionsbezirk. Selli sin durch zweischtellige, numerischi PLZ kennzeichnèt gsi, zum Byschpill 21 für d Brovinz Weschtfalè.[4]\nAm 19. Oktobèr 1943 isch è „Aawysung für dè Brièfvoteildiènscht“ mit dè allgemein vobindlichè Yfüürung vo 32 Leitgebièt im zivilè Poschtvokeer.\nD Poschtleitzaal hèt in èm Chreis öppè i dè Größi von èm Groschè links näbbè m Bschtimmungsort erscheinè söllè, bi Schriibmaschinnèschrift in Klammerè gsetzt. Dè Bschtimmungsort isch zuèsätzlich z unterstriichè gsi.\nByschpill\n(2) Luckèwalde\nBi mengè Ortsnammè sin zuèsätzlich amtlichi Bezeichnungè dèzuè chò.\nByschpill\n(2) Werder (Havel)\nOrtschaftè, wo durch Landchraftposchtè poschtalisch vosorgt worrè sin, hèm mit dè Aagaab „über“ un èm Nammè vum zuèschtändigè Leitamts unterhalb vom Bschtimmungsort kennzeichnèt worrè sin.[5]\n(19) Parey\nübber Genthin\nD Strõß isch unterhalb vom Bschtimmungs- bezièhungswys Leitamtsort gschribbè worrè.\nÈ Übbersicht vom Poschtleitgebièt vo 1944 chunnt i dè Dütschè Lischtè vo dè Poschtleitregionè vor.\nAb èm Johr 1944 isch d Bnutzung vo dè Leitzaalè durch Werbung unterschtützt worrè sin, dõdeby sin bsunderi Ysatzstüggle im Maschinnèschtempèl vowendèt worrè sin.[6] Ab Endi März hèt d Aagaab vo dè Poschtleitzaal uff allnè amtlichè Formblätter (vo allem uff allnè Nummerèzettel usw.) erfolgè söllè.[7] Um d Aawendung vo dè Leitzaalè witer z forcyrè, hèttèt ab Juni 1944 d Zaalè i dè poschtalischè Stèmpfel ygfüègt wörrè söllè.[8] Vum Brinzyp hèr gildèt selli Vorgaab immer nò.\nWitervowendung nõch 1945\nGebiètsleitzaalè\nPoschtkartè Stèmpfel vum 2. Auguscht 1945 nõch (10) Halle (Saale)\nNõch èm Ènd vum Zweitè Wältchrièg hèt witerhy d Regelung vo dè Rychsposcht Gültigkeit ghaa. I dè vir Bsatzungszonè vo Dütschland hèn d Poschtleitzaalè (zweistellig, numerisch mit eischtelligem Buèchschtabèzuèsatz) witer èksischtyrt. D Poschtleitberych 4 bis 9 sowiè 11 un 12 hèn in Gebièt glègè, wo sit 1945 nimmi zuè Dütschland ghört hèn, un sin nimmi brucht worrè. S git è baar witeri minimi Änderungè, byschpillswys sin d Gebiète 21 in 21a un 21b sowiè 22 in 22a bis 22d ydeilt worrè. Au nõch dè Gründig vo dè Bundesrepublik un dè DDR im Johr 1949 hèn diè aaltè Poschtleitzaalè mit lychtè Aapassigè a diè jewyligè Staatsgränzè witer goltè.\nI dè 1950er Johr hèn sich immer wènniger Brièfschriiber a d Poschtleitzaalè ghaltè. Nur no jedi dritti Sendung hèt è Poschtgebiètsleitzaal i dè Aaschrift ghaa. Sell hèt sogar dezuè gfüürt, dass im Berych vo dè Bundesposcht Aafang vo dè 1950er Johr Übberlegungè stattgfundè hèn, uff Poschtleitzaalè komplètt z vozichtè.[9] Mitti vo dè 1950er Johr hèt sich d Situation durch diè bevorschtehendi Automation vom Brièfvodeildiènscht abber übberholt un s isch übber è neus Sischteem nõchdenkt worrè.[10]\nPoschtleitgebièt un Bsatzungszonè, 1946\nUm d Zaal vo dè 24.000 Poschtort i dè Anschriftè z reduzyrè, hèt mò d Ort mit Poschtschtellè II un diè meischtè Ort mit Poschtschtellè I Leitposchtämter untergordnèt. Übrig blibbè sin 6.500 Leitposchtämter, für welli Brièfbund gmacht wörrè hèn muèsè. Diè ygschpartè Ort hèn d Ortsbezeichnig mit èm Zuèsatz „übber Leitposchtamt“ ghaa. Au selli Neuordnung hèt bim Kund kei Resonanz gfundè, 72 % vo dè Sendungè hèn sèbbi Ortsbezeichnung nit enthaltè. Abhǜlf isch dringend notwendig gsi, well s byschpillswys allei im Gebièt vo dè (weschtlichè) Bundesrepublik Dütschland mee als 30 Ort mit èm Nammè „Neuschtadt“ gää hèt un hilfrychi Zuèsätz wiè öppè d Aagaab vum Chrais nit immer aagää gsi sin. Dõdèmit hèt sèlbscht d Aagaab vo söttigè Hǜlfsbezeichnungè enormes Wǜssè vom Verteilpersonal erforderèt.\nI dè DDR sin diè zweischtelligè Poschtleitzaalè spôteschtens Aafang vo dè 1960er Johr ußer Chraft gsetzt gsi.[11]\nAmtskennzaalè für Paket\nFür dè Paketdiènscht isch 1956 è neus Sischteem entwicklèt worrè. Dõdeby hèt jedes selbschtändige Amt zämmè mit sinè Zweigposchtämter un Poschtschtellè è Amtskennzaal erhaaltè. S Sischteem vo sellè Amtskennzeichè isch è Art Voschlüsselung gsi. Diè èrschtè Zaalè vo 1 bis 20 sin, nõch èm Paketuffchò gschtafflet, dè Obberposchtdirèktionè zuèdeilt worrè. Diè drunter stehendè Buèchschtabbè vo A–Z (ooni I, O, Q wegè dè Möglichkeit vo dè Vowèchslung mit Ziffèrè) hèn d Poschtämter nõch glychem Gsichtspungt erhaaltè. Isch s Alphabet erschöpft gsi, isch è dreideilige Kombination vorgsää gsi: Ziffèrè – Buèchschtabbè – Ziffèrè.\nMit èrè Amtsblattvofüègung 274\/1956 hèt d Amtskennzaalè am 30. Juli 1956 au für Yschriibzettel goltè. D Amtskennzeichè vo dè Zweigposchtämter, Poschtschtellè I un II im Bundesgebièt un z Bèrlin (Wescht) hèt mit dè Amtskennzeichè vo dè Abrechnigs- odder Leitposchtämter übberygschtimmt. Nõch dè Poschtreform 1959 hèt sèll für Poschtämter un Poschtschtellè goltè. Insgsamt sin 22 Grundnummèrè vogää worrè. D Nummèrè 21 für d Landesposchtdirèktion Bèrlin un 22 für d OPD Saarbrüggè sin unabhängig vom Zuèdeilungskriterium vom Paketuffchõ vogää worrè.\nS Sischteem isch am 1. April 1964 vo dè bis 1993 gültigè Form vo dè Poschtleitzaalè abglöst worrè.[12] Diè aaltè R-Zettel hèn bis zum 31. Mai 1964 wittervowendet wörrè chönnè. Vo chlynèrè Poschtort isch s Datum abber nit ygehaaltè worrè. Nõch Aagaabè vum Amtsblatt hèn schu vor èm 1. April 1964 d Poschtleitzaal-Ynschriibzettel vowendet wörrè dürfè, wenn diè aaltè R-Zettel nit bis zu dè Umschtellig glangèd hettèd.\nD Sischteem i dè Altbundesrepublik un i dè DDR\nDiè beidè vyrschtelligè Poschtleitgebiète bis 30. Juni 1993\nDütschi Bundesposcht\nS neui Poschtleitzaalèsischteem i dè Bundesrepublik isch 1961 vom dòmòligè Bundesposchtminischter Richard Stücklen voraadribbè worrè un am 23. März 1962 ygfüürt worrè. Am 3. Novèmber 1961 sin diè Poschtleitzaalè im Amtsblatt vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè Nr. 126 bekannt gää worrè. S Vokeersgebièt isch ab dört in sibbè Leitzonè unterdeilt, welli widderum in bis zu zee Leiträum, jeddè Leitruum in bis zu zee Leitberych abbèbrochè sin. Bi Poschtleitzaalè, wo am Ènd Nullè hèn, isch selli znägscht nit gschribbè worrè (2 Hamburg, 53 Bonn, 318 Wolfsburg). D Schriibwys hèt sich nõch vo dè jewyls gültigè Version dè DIN 5008 grichtet.\nS vyrschtellige Sischteem hèt è geintes Dütschland berüggsichtigt[11] un hèt diè Berych 1001 bis 1999, 2500 bis 2699, 3600 bis 3999 un 9000 bis 9999 (insgsamt 2599 Stugg) für diè dõmòligi DDR reservyrt ghaa. Dõhèr sin Poschtleitzaalè uss sebbè Berych im Weschtü nit zuèdeilt worrè. D 1000 isch für Wescht-Bèrlin bruucht worrè. Für s Bundesgebièt sin 6400 Zaalè voblibbè. Diè Zaalè 0000 bis 0999 sin nit vogää worrè. D Bundesposcht hèt ab März 1962 mit èm Slogan „Vergißmeinnicht – die Postleitzahl, der schnelle Wegbegleiter“ Werbig für s neue Sischteem gmacht. Schu ab Èndi 1962 hèn öppè 75 % vo allnè Brièfsendungè d Poschtleitzaal druff ghaa. È Johr spôter sin s schu 94 % gsi.[13] Ab 1964 isch, ebbèfalls als Deil vo dè Kampagnè, im weschtdütschè Fèrnsee d Fèrnseeshow Vergißmeinnicht mit Peter Frankèfäld un èm Brièfdräger Walter Spahrbier uusgschtrahlt worrè.\nJeddi vo dè vyr Ziffèrè hèt è eigni Bedütung. So isch diè èrscht Ziffèrè für d Leitzonè gschtandè. Acht Großschtädt i dè Bundesrepublik hèn einschtelligi Poschtleitzaalè ghaa: 1 Bèrlin, 2 Hamburg, 3 Hannover, 4 Düsseldorf, 5 Köln, 6 Frankfurt am Main, 7 Stuègètt un 8 Münchè. Selli hèn abber – wiè zaalrychi anderi Ört au – witterhy d Aagaab vum Zuèschtellposchtamt nõch èm Ortsnammè bruucht. Diè zweit Ziffèrè isch für dè Leitruum gschtandè. D „xx5x“ a dè drittè Stell hèt èn Leitgebiètsknotèamt kennzeichnèt. D Leitberychsknotèämter sin dõdraa erkennbar gsi, dass iri letschti Ziffèrè è „xxx(0)“ gsi isch, wôrend Leitabschnittsknotèämter sich durch è „xxx8“ a dè letschtè Stell uuszeichnèt hèn. D Endziffer „xxx7“ hèt i dè Regel èn Ort mit èm Baanposchtaaschluss betroffè. D „xxx1“, ganz sèltè auch zuèsätzlich d „xxx2“ hèn diè chlynè Ort in èm Leitberychsknotèamt ooni eigeni Leitzaal un d „xxx9“ sebbi von èm Leitabschnittsknotèamtè kennzeichnèt. Sèlli sin i dè Regel è baar Ört zuègordnet worrè, asè hèn voschidni chlynèrè Ört oft glychi Poschtleitzaalè ghaa. (D Leitberych sin 1993 i s neue Sischteem übbernõ worrè un sin no hüt als Nummèrègruppè erkennbar, ebbèso innerhalb – a dè höcherè Nummèrè – selli jewyls zuèghörigè ehemòligè Leitabschnitt; luèg unnè.) Im Zuug vo dè Yfüürung vo dè elegtronischè Datèvoarbeitung sin 1974 i dè Bundesrepublik s Sischteem vo dè Poschtleitzaalè lycht voändèrèt worrè. Diè vorher ein-, zwei- odder dreistelligè Poschtleitzaalè i dè größèrè Ört sin durch s Aafüègè vo Nullè uff vyr Ziffèrè ergänzt worrè. Selli im Poschtdütsch „Uffnullè“ gnannts Vorgää hèt söllè sämtichi poschtamtlichi Stempel un Formulär umfassè. I dè Praxis isch es abber durchuus vor chò, dass Stempfel ooni dè folgendi Null uss Koschtègründ bis zum 30. Juni 1993 vowendet worrè sin. Schu sit 1965 hèt mò demit aagfangè, d Sendungè für diè schnell Sortyrung mit voschidnè Artè vo Zylcodes, basyrend uff dè PLZ, z vosää.[14]\nDütschi Poscht i dè DDR\nZum 1. Januar 1965 hèt diè Dütschi Poscht i dè DDR è eignes vyrschtelliges Poschtleitzaalèsischteem ygfüürt. Sèll isch allei uff d DDR zuègschnittè gsi, Nummèrè uss èm gsamtè Zaalèberych vo 1000 bis 9999 sin uff diè 15 Bezirk vo dè DDR vodeilt worrè, größeri Städt i dè DDR hèn meereri Poschtleitzaalè ghaa. I dè DDR sin alli Poschtleitzaalè mindeschtens zweischtellig (zum Byschpill: 30 Magdeburg).[15]\nI dè wesèntlichè Züüg isch s DDR-Sischteem glych wiè i dè Bundesrepublik gsi. A dè Poschtleitzaal isch d Stellung vo dè Poschtdiènschtschtellè z erkennè: Leitposchtämter hèn zwei- odder dreischtelligi Poschtleitzaalè ghaa. Anderi Poschtämter hèn vyrschtelligi Zaalè mit dè Endziffèrè 2 bis 9 ghaa, devor sin meischtens d Nummèrè vum jewyligè Leitposchtamt gsi. Sin mee wiè acht Poschtämter eim Leitposchtamt zuègordnet gsi, hèt sich iri Nummeryrung im nägschstè Zennerberych fortgsetzt. Poschtschtellè hèn i dè Regel d Endziffèrè 1 hinter dè Zaal vum Leitposchtamt. Sèlli Nummèrè sin meemòls vogää worrè, so dass voschideni Poschtschtellè diè glych Poschtleitzaal chriègt hèn.\nGmeinsamkeitè un Unterschyd\nWeschtpaket, guèt cha mò d Poschtleitzaal ‚x 45‘ erkennè.\nIm Zuug vo dè Yfüürig vo dè elegtronischè Datèvoarbeitig sin 1979 au i dè DDR diè vorhèr zwei- odder dreischtelligè Poschtleitzaalè durch s Aafügè vo Nullè vyrschtellig gmacht worrè.\nVill Poschtleitzaalè hèn in Oscht un Wescht doppelt eksischtyrt, byschpillswys d 5300 für Weimar un Bonn. Für s Voschickè von èm Brièf übber d Staatsgränz drübber wäg hèt (offizièll) è Landeskennung aagää wörrè müèsè.\nDiè Dütsch Bundesposcht hèt irè Poschtkundè empfollè:\n„… im eignè Intresse künftig bi Poschtsendungè i diè SBZ s Zeichè ‚x‘ uumittelbar un ooni Bindeschtrich vor dè sowjetzonalè Poschtleitzaalè nõch folgendè Muschter aazgää:\nx43 Quedlinburg\nx532 Apolda\nx6821 Watzdorf“\n– „x für Sowjetzonè“: Presse-Mitteilig vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè, Nr. 20\/1964 – Blatt 2\nSelli Praxis isch für Brièf vo Wescht nõch Oscht bis 1974 aagwendet worrè, well d Bundesrepublik d DDR nit als Staat aagluègt hèt.[16] Analog sin Brièf uss dè DDR „i Berych vo andrè Poschtvowaltungè z Europa un Übbersee“ ab Auguscht 1964 mit ènèrè Null (0-) vor dè Poschtleitzaal kennzeichnèt worrè, wa „bsunders bim Vosendè vo Poschtsendungè nõch Weschtdütschland sowiè nõch Weschtbèrlin z beachtè“ gsi isch.[15]\nSpôter hèt bi Poschtsendungè vo dè DDR i d Bundesrepublik s Landeskennzeichè D- vo dè weschtdütschè Poschtleitzaal voraagschtellt wörrè müèsè, sowiè d Kennung DDR- bi Poschtsendungè i diè ander Richtung; einzelni Brièfsendungè sin i dè 1980er Johr au ooni selli Zuèsätz korrèkt zuègschtellt worrè.\nZuèschtellposchtamt\nVorritter für d Aagaab vo Zuèschtellposchtämter zuè dè Poschtleitzaal un Ort dezuè isch Bèrlin gsi. Diè innerschtädtischè Bèrliner Zuèschtellbezirksnummèrè – Bèrliner Poschtbezirk – fuèßed widderum uff ènèrè Aawysung vom Kaiserlichè General-Poschtamt us èm Johr 1873, in wellèrè s dõmòlige Stadtgebièt vo Bèrlin (un deilwys drübber usè) in nüü Poschtbezirk ydeilt worrè isch. Jedem vo sèllnè Poschtbezirk isch è Kürzel zuègwisè worrè, wo sinèrè geografischè Laag entschprochè hèt (N = Nord, SW = Südwescht, C = Centrum). Asè sin Bezeichnungè wiè SO 36 odder SW 61 entschtandè, wo z Chrützbärg zuè nèrè no hüt umgangsschprõchlich vobreitetè Bezeichnig für diè beidè Ortsdeil worrè sin, d DDR-Rockband NO 55 hèt sich nõch irem Sitz benamst. Mit dè Yfüürig vo dè Zuèschtellpostämter als Bschtanddeil vo dè Adress hèt diè bedryblichi Bedütung vo dè aaltè Amtsbezeichnig (byschpillswys SO 36) dütlich abgnõ un isch bi dè Poschtautomation sogar im Wäg gsi.\nFascht alli großè Städt i dè Bundesrepublik hèn im Lauf vo dè Zit als Zuèsatz zuè dè Poschtleitzaal un Ort d Nummèrè vum zuèschtellendè Poschtamt zuègwisè worrè. Für d Empfänger mit Poschtfächer sin au Zuèschtellposchtämter aagwendet worrè, wo s i dè Strõßèzuèschtellung nit gää hèt. Für Empfänger mit bsunders hochèm Sendungsuffchò sin ab dè 1970er Johr au fiktivi Zuèschtellposchtämter ygfüürt worrè, wo dõdemit als unmittelbari Vorläufer vo dè hütigè Großempfängerposchtleitzaalè geltè chönnè, byschpillhaft 6500 Mainz 500 für s ZDF odder 2000 Hamburg 888 für dè Otto-Vosand. S Aafüègè von èrè Zuèschtellposchtamtsnummèrè hinter m Gmeindenammè hèt drübber usè au a Bedütung in chlynè Gmeindè uffgrund vo dè Gebiètsreform i dè 1970er Johr gwunnè. Mit sellèrè Maßnaam hèt sich s Brobleem lösè lõ, dass wègè dè vorgschribbenè Benutzig vom neuè Gmeindenammè è glychnommigi Strõßè in è baar Ortdeil, also früèner selbschtändigè Gmeindè nimmi z unterscheidè gsi wärèd; mò hèt eifach è Zuèstellposchtamtsnummèrè ygfüürt un hèt so uff è Strõßèumbenennig vozichtè chönnè, z. B. Baanhofsschtrõß in 7894 Stüèlingè 6 isch è Adress z Äbberfingè, woby s d Baanhofsschtrõß au in 7894 Stüèlingè 1 gää hèt. Wèg m Dörfligeischt un dè Ressentiments gegèübber dè Gmeindsreform hèn sich selli Zuèsatz bis hüt nu sporadisch durrèsetzè chönnè.\nAls bi dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè 1993 d Zuèschtellposchtamtsnummèrè abgschafft worrè sin un für diè neuè Postleitzaalgebièt Mindeschtgrößè vorgsää worrè sin, hèt sèll öfter zuè Strõßèumbenennungè gfüürt. Einzelni chlynèrè Gmeindè isch es glungè, è Gliderung in meereri Poschtleitzaalgebièt durrè z setzè und so witterhy d Besitigung vo Strõßènammè-Dublettè z vomydè; selli Gmeindè erschiinèd sitdèm in Poschtleitzaalèvozeichnis mit èm Strõßèvozeichnis un stellèd dõdurch Uusnaamè in èrè Lischtè vo suscht vill größerè Städt dar[17]; Byschpill sin öppè Eltville am Rhy odder Scharbeutz. Au d Stadt Limburg mit acht Poschtleitzaalè für meischtens nur us eim Dorf bschtehendè Zuèschtellgebièt isch è Byschpill für è Uusnaam.[18]\nI dè DDR isch z Oscht-Bèrlin, Leepzisch, Dresdè, Karl-Marx-Schtadt, Halle, Magdeburg un Èrfurt dè entschprèchende Zuèschtellbezirk i d Poschtleitzaal integryrt worrè. I dè Bundesrepublik un in andrè DDR-Ortschaftè mit è baar Zuèschtellbezirk isch s degegè üblich gsi, dè Zuèstellbezirk nõch èm Ortsnammè dezuè z duè. So isch zum Byschpill uff èm Brièf innerhalb vo dè Bundesrepublik nõch Bèrlin-Chrützbärg (West-Bèrlin)\nBeispiel\n1 Berlin 36 (bis 1973) bzw. 1000 Berlin 36 (ab 1974)\ngschribbè worrè, degegè isch èn Brièf innerhalb vo dè DDR nõch Berlin-Adlershof (Oscht-Bèrlin) mit\n1199 Berlin\nadressyrt worrè.\nBi dè Umschtellung uff diè elegtronischi Datèvoarbeitung 1979 isch i dè DDR dè Zuèschtellbezirk bi nèrè Reihè vo witterè Ortschaftè i d Poschtleitzaal ygliderèt worrè. Zum Byschpill isch statt 25 Rostock 1 sitdèm 2500 Rostock vowendet worrè.\nS füüfschtellige Sischteem\nYfüürung von èm einheitlichè Sischteem\nWerbeschtempfel vom 30. Juni 1993: „Denk dran! – Ab 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nWerbeschtempfel vom 1. Juli 1993: „Hand drauf! – Seit 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nSit 1990 hèn im ab dört voeinigtè Dütschland zwei vyrschtelligi Poschtleitzaalèsischteem eksischtyrt. Vo gsamt 5420 Poschtleitzaalè sin 3400 im Vokeersgebièt Wescht un 2020 im Vokeersgebièt Oscht in Gebruuch gsi.[19] Dõrum isch im Poschtvokeer mit èm jewyls andrè Vokeersgebièt vor jedi Poschtleitzaal è „O-“ für „Vokeersgebièt Oscht“ (zum Byschpill O-2300 Stralsund) odder è „W-“ für „Vokeersgebièt Wescht“ (zum Byschpill W-2300 Kyl) z setzè, um d Eidütigkeit z bhaaltè, „bis ein neues, kundengerechtes und effizientes Postleitzahlensystem, das auf Dauer Bestand hat, zur Verfügung steht.“ Innerhalb vom jewyligè Vokeersgebièt isch s Voraaschtellè nit notwèndig gsi.[20]\nVoworfè worrè isch dè Vorschlaag, nu diè 802 Poschtleitzaalè z ändèrè, wo doppelt vogää gsi sin, un suscht alles bim Aaltè z belõ, zmòl sich schu i dè 1980er Johr Mängel bim weschtdütschè Sischteem zeigt ghaa hèn, wo im Raamè vo dè füüfschtelligè Lösig behobbè wörrè söttet.[21] Sèlli Mängel hèn hauptsächlich dõrin beschtandè, dass durch d Poschtautomatisyrung un Brièfsortyrung kei Vorsortyrung vo Poschtgroßempfänger odder Stadtdeil möglich gsi sin.[22]\nAm 24. Oktobèr 1991 hèt dè Vorschtand vo dè Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht sich für è komplètt neus füüfschtelligs Sischteem entschiddè,[23][24] welles s Poschttechnische Zentralamt bis 1993 entwicklè hèt söllè. Dõdezuè hèt mò d Erfaarungè vo andrè europäischè Poschtvowaltungè mit èm söttigè Sischteem ybezogè: Frankrych, Holland un vor allem Schwedè.[25] D Leitregionè vo dè neuè füüfschtelligè Poschtleitzaal hèn sich am vyrschtelligè weschtdütschè Sischteem orientyrt, so dass i dè meischtè Ballungsräum diè èrscht Stell odder diè èrschtè beidè Stellè mit dè aaltè Poschtleitzaal identisch gsi sin. Èn witerè Grund für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch d Automatisyrung vo dè Brièfvoteilung gsi. Mit dè Yfüürung vom neuè Sischteem isch d Grundlaag für d Brièfzentrè gschaffè worrè, mit dènnè Brièf in nu zwei Sortyrgäng dè Zuèschteller zuègfüürt worrè isch.\nIm neuè Sischteem sin d Zuèschtellbezirk – wiè schu im vyrschtelligè oschtdütschè Sischteem – i d Poschtleitzaalè integryrt worrè. Zuèdèmm hèn d Großempfänger jetzt è eigeni Poschtleitzaal erhaaltè chönnè. Neu un ugwohnt isch d 0 als führendi Ziffèrè gsi. Voeinzelt hèn sich degegè Protescht gregt,[26][27] well mò in èrè 0 a dè èrschtè Stell d Gfòòr von èrè Abwertung von èm Ort gsää hèt.[28]\nMitentscheidend für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch gsi, dass si uusreichendi Reservè möglich gmacht hèt. Neui Großempfänger, neui Poschtfachschränk odder Neubaugebièt chönned ooni witeres i s Sischteem integryrt worrè. Dõdefür hèn sich byschpillswys zwǜschè dè fortlaufendè Nummèrè vo dè Poschtleitzaalè für d Poschtfachschränk un dè nägschtè belaitè Poschtleitzaal mindeschtens eini, meischtens abber meereri unbelaiti Poschtleitzaalè ergää. Insgsamt wörred z Dütschland hüt öppè 30.000 vo dè theoretisch möglichè 100.000 Poschtleitzaalè bruucht, wôrend dè Rèscht als Reservè diènt. Durch witeri Yschränkungè isch abber dõdevò uuszgòò, dass es maximal 98.901 Poschtleitzaalè gää chönnt.\nD Figur Rolf uff èrè Sondermarkè zum zeejöhrigè Jubiläum vo 2003\nD Yfüürung vom neuè Sischteem 1993 isch von èrè massivè Werbekampagne begleitet worrè. S isch d Comicfigur Rolf (Sǜnchronschprecher: Rolf Zacher) mit èm Spruch „Füüf isch Trümpf“ erfundè worrè, woby d Comicfigur wiè nè Hand uussièt. Im witerè hèt s i dè Zämmèarbeit mit èm Fernseesender RTL d Spyleshow D Poscht gòòt ab! mit èm Rudi Carrell gää. Selli Sendung, wo uff zee Folgen uusglait worrè isch, isch èrstmòls am 9. Mai 1993 gloffè un hèt im Großè un Ganzè a d Show Am laufendè Band erinnèrèt.\nIm neuè Poschtleitzaalèbuèch, wo in èrè Ufflagèhöchi vo 40 Millionè Stugg koschtèlos an alli Huushalt z Dütschland vodeilt worrè isch, isch für jedè Ort mit meererè Poschtleitzaalè s komplette Strõßèregischter mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè uffgfüürt worrè. Denäbbè isch no è Buèch mit Poschtleitzaalè für Großempfänger, Poschtfächer un Poschtlageruusgabè un è numerisch gordnets Poschtleitzaalèbuèch erschinnè, i dèmm sowoll nõch èm neuè als au nõch èm aaltè Sischteem gordnet worrè isch un in beidi Sortyrungè jewyls diè anderi Poschtleitzaal gegèübbergschtellt worrè isch. Selli beidè Vozeichnis sin nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern sin nu uff Aaforderung erhältlich gsi. È Neuufflaag vom Poschtleitzaalèbuèch hèt s nõch 1993 zèrscht widder am 4. Oktober 2005 in èrè – jetzt allerdings koschtèpflichtigè – Ufflaag vo drei Millionè Stugg gää. Öppè eimôl je Quardal erschint è CD-ROM mit dè Poschtleitzaalè. D Poschtleitzaalè chönned im Internet uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht sowiè bi zaalrychè witerè kommerzièllè Aabièter abgfrògt wörrè.\nDiè gröscht Änderung im neuè Sischteem hèt 2001 statt gfundè, wo z Leipzig im Zug vo dè erfolgtè Ygmeindungè näbbè dè Umbenennungè vo Strõßè au dè neuè Ortsdeil neui Poschtleitzaalè zuègordnet worrè sin.\nSischtematik\nPoschtfachchäschtè PLZ 47018 bis PLZ 47020 z Duisburg\nDiè èrscht Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal bezeichnèt d Zonè, diè zweit Ziffèrè d Region (diè èrschtè beidè Ziffèrè heißèd sèllèwäg öfter Poschtleitregion odder Leitregion; meischtens im Gegèuhrzeigersinn vum Zentralort uus sequentièll – mit èm Aafang im Südè). I dè Poschtleitregionè sin d Poschtleitgebièt zämmègfasst, wo diè glychè beidè Aafangsziffèrè hèn. Meischtens bedrybt d Poscht i dè Leitregionè eins vo dè 82 Brièfzèntrè, zee vo sèllè Zentrè sin für jewyls zwei Leitregionè zuèschtändig.[29][30]\nInnerhalb vo sèllènè Leitregionè sin zwǜschè 20 un 200 Nummèrè für Leitberych vogää, wo jedèrè Gmeind1 èn Nummèrèberych zuègordnet wörd, s fangt mit èm Hauptort vom Leitberych aa. Denõch sich deilwys nõch Ywoonerzaal, deilwys alphabetisch wittervodeilt. Im Nummèrèberych von èrè Gmeind1 sin diè nidrigschtè Nummèrè für Poschtlageruusgabè (Poschtfächer), d Nummèrè denõch für Großempfänger un diè högschstè Nummèrè für Zuèschtellbezirk vogää. Leitberych sin wichtig für d Zuèschtellung vo Massèbrièfsendungè (zum Byschpill „Infoposcht“).\nByschpill:\nI dè Leitregion 88 git s dè Leitberych 88001–88099 Fridrichshaffè, wo dè öschtliche Boddèseechrais umfassè duèt.\ndevò d Nummèrè (88)001–048 für Fridrichshaffè, 060–069 für Tettnang, 070–074 für Meckèbeurè, 075–079 für Krèssbronn un so witter\nZ Fridrichshaffè sin d Nummèrè 001 un folgendi sowiè 023 un folgendi für Poschtfächer, 039 un 041 für Großempfänger, sowiè 045, 046 un 048 für Zuèschtellbezirk vogää.\nDè Leitberych 88101–88149 Lindau umfasst dè weschtliche, 88151–88179 Lindèbärg dè öschtliche Landchrais Lindau, 88181–88289 Raveschburg dè südliche, 88291–88319 Leitkirch dè öschtliche Deil vom Landchrais Raveschburg, un so witter.\nDè Begriff „Gmeind“ orièntyrt sich dõ nit a dè Organisationseinheit, sondern isch übberdragè z voschtò, well sich d Gränzè im Sinn vo dè Poschtleitzaal zwar zimli oft, abber nit immer a dè bolitisch-organisatorischè Gmeindegränzè orièntyrt worrè isch. Au cha è Poschtleitzaal übber Landchraisgränzè drübber usè gò. Asè isch es zum Byschpill bi dè Poschtleitzaal 04936, wo sich deilwys übber dè Landchrais Elbè-Elschter wiè au übber dè Landchrais Teltow-Fläming erschtreckè duèt. Gsamt 281 Poschtleitzaalè gôn übber Landchraisgränzü drübber wäg, 21 devò sogar übber d Gränzè vo Bundesländer (Stand Novembèr 2010). Ooni d Aagaab vom Gmeindenammè isch è eindütigi Adressyrung un fäälerfreii Zuèschtellung sèllèwäg nit immer möglich. Asè exischtyrt z. B. d Strõß „Im Feld“ sowoll z 52525 Heinsbärg, wiè au z 52525 Waldfeucht.\nUfffällig isch, dass d Meerheit vo allnè möglichè Zaalèkombinationè frei blibbè sin: Asè bezeichnèt zum Byschpill d Zaalè 20101 bis 20110 diè zeen Poschtfachchäschtè vom Poschtamt Hamburg 13, diè zuègordnetè Zuèschtellbezirk hèn d Nummèrè 20144, 20146, 20148 un 20149. S git z Dütschland 96 Poschtleitregionè; zuè dè Ziffèrèkombinationè 00, 05, 43, 62 isch kei Poschtleitregion definyrt, woby diè 62 im internè Gebruuch für Bezeichnung vom Internationalè Poschtzèntrum (IPZ) z Frankfort diènt, wo d Poscht us un für s Uusland bearbeitet wörd.\nBsunders „rundi“ Nummèrè wiè zum Byschpill d 10000, 20000 … sin einersits dè jewyligè Leitberych zuègordnet, wörred abber für d Zuèschtellbezirk nit vogää, sondern findèd nur im internè Diènscht vo dè Brièf- un Frachtzentrè vo dè Poscht Aawendung, byschpillswys uff Beutelfähnli.[31]\nPoschtleitzonè un -regionè\nDarschtellung vo dè èrschtè zwei Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal (Poschtleitregionè)\nI dè folgendè Tabellè wörred eischtelligi Poschtleitzonè mit Flächèaagaabè un Ywoonerzaalè uss èm Gmeindevozeichnis vom Statistischè Bundesamt mit Stand vum 2. Juli 2012[32] aagää. Für d Regionè luèg: Poschtleitregionè sit 1993\nLeitzonè\nFlächi in km²\nYwohner\nYwohner pro km²\n(grundet)\n0 37.213 6.662.411 179\n1 47.648 7.029.185 148\n2 44.021 8.680.860 197\n3 45.656 8.892.893 195\n4 20.216 10.244.866 507\n5 28.836 9.165.446 318\n6 17.263 7.534.745 436\n7 27.739 8.712.380 313\n8 36.468 7.740.754 212\n9 47.900 7.088.062 148\nPoschtleitzaalèartè\nD Poschtleitzaalè lôn sich in voschidne Kategoriè ydeilè. Diè hüfigschte Art isch d Poschtfachposchtleitzaal, gfolgt vo dè Huszuèschtellungsposchtleitzaal, wo allerdings für diè wituus meischtè Poschtbenutzer gildèt. Großempfänger kirèget vo dè Post entwedder è eigeni Poschtleitzaal odder deilèd sich sèlli mit witèrè Großempfänger.[33] Aktionsposchtleitzaalè wörred zuè bschtimmtè meischtens einmòligè Aktionü vo Großempfänger, wo byschpillswys Brièfwahl un Gwinnschpyle ygsetzt worrè.[34]\nBeschriibung\nVorgsäeni Stückzaal vo dè\nfüüfschtelligè Poschtleitzaalè\n(Stand: 22. Dezembèr 1992)[35]\nStückzahl\n(Stand: Juni 2003)[36]\nStückzahl\n(Stand: Mai 2013)[37]\nPoschtfach 16.500 17.373 16.565\nGruppè-Großempfänger – 2.235 3.109\nEinzel-Großempfänger 1.700 (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger enthaaltè) (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger dinnè)\nAktions-PLZ – – 801\nHauszustellungs-PLZ 8.200 8.259 8.208\nGsamtzaal vo dè\nvogääènè Poschtleitzaalè 26.400 29.630 28.683\nFaarbari Poschtfachschränkle 52238 un 52239 in Dürwiß\nByschpill: D Poschtleitzaal-Berych 52230\n52231 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1101 bis 1184 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52232 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1201 bis 1284 im Hauptpostamt Eschwyler\n52233 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1301 bis 1384 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52234 isch d PLZ der Poschtfächer 1401 bis 1484 im Hauptpostamt Eschwyler\n52235 isch d PLZ der Poschtfächer 1501 bis 1548 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52238 isch d PLZ der Postfächer 6101 bis 6180 im Poschtamt Dürwiß\n52239 isch d PLZ der Postfächer 6201 bis 6240 im Postamt Dürwiß\n52240 isch d PLZ der Postfächer 7101 bis 7160 im Postamt Wyswyler\n52241 isch d PLZ der Postfächer 7201 bis 7260 im Postamt Wyswyler\n52249 isch d Zuèschtellposchtleitzaal vo allnè Huusaaschriftè z Eschwyler\nByschpill für Poschtleitzaalè vo Einzel-Großempfänger:\n01001 → Stadtvowaltig Dresdè (numerisch chlynschti vogöäeni dütschti Poschtleitzaal)\n09107 → Technischi Universidät Chemnitz\n11011 → Dütschè Bundedag z Bèrlin\n44128 → Stitftig füèr Hochschuèlzuèlassung z Dortmund\n55100 → Zweits Dütsches Fèrnsee z Mainz\n80313 → Stadtvowaltung Münchè\n80788 → BMW z Münchè\n90329 → DATEV z Nürnbärch\nLischtè vo dè vyr Einzelgebäude z Dütschland mit eigner Poschtleitzaal:\n60308 → Messeturm z Frankfurt am Main\n?\n?\n?\nPoschtleitzaalèfeschter\nUff èm Aukruger Poschtleitzaalèfescht hèn 650 Aukruger diè aageblich gröschti menschlichi Poschtleitzaal vo Schleswig-Holschtein bildet\nNõch dè Yfüürung vom 5-schtelligè Sischteem isch in è baar Gmeindè è sognennts Poschtleitzaalèfescht gfièrèt worrè. Dõdefür isch diè örtlich Poschtleitzaal in è füüfschtelligs Datumsformat übberdrait worrè. So zum Byschpill:\nam 1. Septembèr 1998 z 01998 Klettwitz[38]\nam 25. Mai 1999 z 25599 Wewelsfleth[39]\nam 27. Auguscht 2004 z 27804 Berne[40]\nam 27. Auguscht 2009 z 27809 Lemwerder[41]\nam 24. Juni 2013 z 24613 Aukrug[42]\nam 24. Auguscht 2013 z 24813 Schülp b. Rendsburg[43]\nWunderlichs\nDè Guètsbezirk Reinhardswald im Landchrais Kassel isch flächèmäßig mit ca. 185 km² nu öppè è Vyrtel chlyner wiè diè gröscht hessischi Stadt Frankfurt am Main, isch abber bi dè Vogaab vo dè Poschtleitzaalè 1993 vogää worrè. Er hèt gnau zwei Ywooner, wo è Uusflugslokal näbbè dè nu wènigi Meter entfèrnt z Niddersachsè ligendè Tillyschanzè bedrybèd. Beidi Personè sin, well s Uusflugslokal no z Hessè schtòt, bim Forschtamt z Reinhardshagè gmeldet. Well s keini offizièlli Poschtleitzaal für sèllèn Bezirk git, isch im Faarzügschii vom Wirt d 00000 als Poschtleitzaal ydrait worrè. Poschtsendungè a s Lokal un as Wirts-Pärli sin regelmäßig als unzuèschtellbar zrugg gangè, sèllèwäg hèt mò sich è Poschtfächli im Poschtamt im niddersächsischè Nõchbòrort Hann. Mündè zuèglait.[44][45][46]\nS ehemòlige Dorf Billmuètshuusè isch 1977\/78 vollschtändig grumt un abgrissè worrè, well s uumittelbar a dè dütsch-dütschè Gränz uff DDR-Gebièt glègè isch. Glychwool isch es i dè DDR-amtlichè Vozeichnis uffgfüürt gsi, wiè wenn s es witter gää het. Nõch dè Widdervoeinigung isch bi dè Uusarbeitig vom neuè Poschtleitzaalèsischteem offèsichtlich nit uffgfallè, dass dè Ort längscht nimmi exischtyrt, asè isch dèm dörtzmòl schu sit öppè 15 Johr wüèscht ligendè Dorf è Poschtleitzaal zuèdeilt worrè: s isch mit èm Iitrag \"98663 Billmuthausen\" im 1993er Poschtleitzaalèbuèch uffgfüürt worrè.[47] Well d Poschtleitzaal abber au dè umligendè Gmeindè zuègwisè worrè isch, isch d Vogaab nu in Kombination mit sèllèm Ortsnammè nit nötig gsi.\nSonderregelungè\nZollaaschluss- un Zolluusschlussgebièt\nObwoll diè füüfschtelligè Poschtleitzaalè allei für s dütsche Bundesgebièt entwicklèt worrè sin, hèt mò muèsè Uusnaamè berüggsichtigè, wi! au scho bim vyrschtelligè Sischteem:\nÖsterrychischè Wygemesser-Poschtschtempel mit dütscher Poschtleitzaal\nS österrychische Chlywalserdal im Bundesland Vorarlbärg un d Gmeind Jungholz z Tyrol vofüègèd als Zolluusschlussgebièt vo Öschterrych bzw. Zollaaschlussgebièt vo Dütschland näbbè dè am 1. Januar 1966 ygefüürtè öschterrychischè Poschtleitzaal sitdèm zuèsätzlich übber è eigeni dütschi Poschtleitzaal. Sèlli isch sit dè Yfüürung mit èm so gnannte Wygemesser-Poschtschtempel vo dè Österrychischè Poscht uusschlièßlich für Sendungè i d Bundesrepublik vowendet worrè.[48] Sit Novembèr 2005 wörrèd Poschtsendungü us èm Chlywalserdal un Jungholz nõch Dütschland nu nõ übber dè öschterrychischè Uuslandsposchttarif beförderèt.[49] D Poschtleitzaalè lutè:\nOrtsnammè\nÖschterrych\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nJungholz 6691 87491 8965\nRiezlern 6991 87567 8984\nHirschegg 6992 87568 8985\nMittelbärg 6993 87569 8986\nD Gmeind Büsingè, è dütschi Exklavè i dè Schwiz, us dütscher Sicht è Zolluusschluss- un us schwizer Sicht è Zollaaschlussgebièt, hèt näbbè dè dütschè auch è schwizer Poschtleitzaal.\nOrtsnammè\nSchwiz\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nBüsingè 8238 78266 7701\nFäldposcht\nVo sèllèrè organisatorischè Regelung sin d Poschtleitzaalè vo dè Fäldposcht uusgnõ. Urschprünglich sin sèlli Leitzaalè willkürlich aagordnèt gsi, um im Èrnschtfall dè Standort von èrè Einheit z voschleièrè. Uffgrund èm Ènd vom Kaltè Chrièg isch sèll abber unnötig gsi. Trotzdèm hèt d Fäldposcht bis 2004 è eignes Nummèrèsischteem bruucht. È guèts Byschpill isch dõ dè Stempel vo dè Fäldposchtleitschtell z Darmschtadt. D Leitzaal 6700 isch willkürlich gwäält worrè un isch i keim Zämmèhang mit dè Poschtleitzaalè vo dè Städt Darmschtadt (früèner 6100) odder Ludwigshaffè, welli dörtzmòl d 6700 ghaa hèt. Witteri Byschpill sin „731 Fäldposcht e“ (Fäldposchtamt Prizren-Airfield) un „730 Fäldposcht b“.\nFäldposchtschtempel vo dè Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\nSit èm 1. Januar 2005 hèt abber au d Fäldposcht uff è gordnetes Sischteem umgschtellt, sit dèm cha mò us dè Fäldposchtnummèrè uff dè Iisatz schlièssè. So gildet sit sèllèm Datum:\nOhni Nummèrè: Sonderfäldposchtämter z Dütschland (zum Byschpill Kyler Wuchè)\n1111: Sonderfäldposchtamt für dè Daag vo dè offnè Dürè im Voteidigungsminischterium\n6400–6409: Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\n6410–6419: EUFOR-Iisatz Bosniè\n6420–6429: KFOR-Iisatz Kosovo\n6430–6439: ISAF-Iisatz Afghanischtan\n6490a: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Libreville, Gabun\n6490b: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Kinshasa, DR Kongo\nPublikationè\nS bekannteschte Wärch für s Publizyrè vo dè Poschtleitzaalè dürf s Poschtleitzaalèbuèch sy. Denäbbè isch s Poschtwesè z Dütschland bis 1995 staatlich greglèt un im Poschtminischterium un dè Vorgängerorganisationè unterschtandè; sèllèwäg sin Änderungè im jewyligè Amtsblättle publizyrt worrè.\nAmtlichi Wärch\nAmtsblättle vom Rychsposchtminischterium vum 6. Juni 1944, wo vofüègt worrè isch, d Poschtleitzaalè i dè Daag- und andrè Stämpel drin innè sin müèn.\nDè Aafang vo dè Amtlichè Wärch stellt s Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl dar, welles im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium z Bèrlin usègää worrè isch, èn Monèt devòr isch schu vofüègt worrè, d Poschtleitzaalè i dè Stämpel y z setzè.\nI dè DDR hèt s d Amtsblättle vo dè Zentralvowaltig für s Poscht- un Fèrnmeldewesè un dè Hauptvowaltung für s Poscht un Fèrnmeldewesè vo dè Dütschè Wǜrtschaftskommission für diè sowjetischi Bsatzungszonè sowiè s Minischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè (MPF) vo dè DDR i dè Johrgäng 1947 bis 1953 sowiè d Verfügungen und Mitteilungen des MPF i dè Johrgäng 1953 bis 1990. Aaordnung übber dè Poschtdiènscht – Poschtordnung:\n3. April 1959, GBl. der DDR Teil 1, Nr. 27\n29. Novembèr 1966, GBl. der DDR Teil II, Nr. 157\n21. Novembèr 1974, GBl. der DDR Teil I, Nr. 13\n28. Februar 1986, GBl. der DDR, Teil I, Nr. 8\n31. Auguscht 1990, Nr. 3\n24. Septembèr 1990, Vofüègung Nr. 181\/1990, Nr. 12\nDiè (poschtalischi) Widdervoeinigung isch im Vodraag zwǜschè dè DDR un dè Bundesrepublik Dütschland übber d Hèrschtellung vo dè Einheit vo Dütschland – Einigungsvodraag – vom 31. Auguscht 1990, Anlage I, Kapitel XIII, Sachgebiet B: Postwesen. GBl. der DDR, Teil I, Nr. 64 (S. 1860) greglèt worrè.\nI dè aaltè Bundesrepublik un nõch dè Widdervoeinigung hèt s es Amtsblatt der Deutschen Bundespost Postdienst gää. Sèll hèt bim Volaagsposchtamt z Köln im virteljöhrlichü Abonnement koschtèpflichtig bezogè wörrè.\nPoschtleitzaalèbüècher\nWerbung uff dè Ruggsitè vo dè Fäldposcht-Faltbrièf ab 1943\nD Poschtleitzaalèbüècher sin vo 1961 bis 2005 immer größer un umfangrycher worrè\nMit dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè isch es notwendig worrè, èntschprechende Büècher un Landkartè z voöffentlichè, i dènnè d Regionè abbildet un diè èntschprechendè Ortschaftè mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè stôn. Bi dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè i dè 1940er Johr, mit insgsamt 24 Poschtleitgebièt, hèt jewyls ei rächt großes Gebièt übber nu ei einzigi Poschtleitzaal vofüègt. Dõdemit hèt im Brinzyp è Übbersichtskartè für dè Absender glangèt, voruusgsetzt er hèt dè Empfangsort uugfäär geografisch zuordnè chönnè. S Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl hèt 64 Sitè, isch im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium usègää worrè un hèt 10 Rychspfènnig koschtet.\nMit dè Iifüürung vom vyrschtelligè Sischteem i dè 1960er Johr, wo alli Poschtörter è eigeni Poschtleitzaal chriègt hèn, isch es notwendig worrè, Poschtleitzaalèbüècher usè z bringè.\nS èrschte Poschtleitzaalèbuèch vo dè Bundesposcht isch 1961 vom zuèschtändigè Bundesminischterium usègää worrè un a alli Huushalt koschtèlos voteilt worrè. S Nõchschlagewärch hèt insgsamt 368 Sitè cha, diè èrschtè vyr hèn è Vorwort vom Minischter sowiè Vorbemerkigè für dè Gebruuch vom Buèch ghaa. Uff dè letschtè sibbè Sitè isch Blatz für d Unterbringung vo eignè wichtigè Adressè sowiè Muschteraaschriftè cha.\nÈ witteri Uusgaab isch 1977 usègää worrè, sèll Buèch isch vom Format dopplet so groß wiè d Uusgaab vo 1961. Näbbè èm Huufè Änderungè hèt sèll Buèch au d Poschtleitzaalè vo dè DDR dinnè ghaa. Im Aahang sin au è baar usgwäälti Boschtleitzaalè vo Ortschaftè us dè Nõchbòrländer (Frankreich, Schwiz, Öschterrych) vozeichnèt worrè. Innè vom Umschlag sowiè zwǜschè dè einzelnè Vozeichnis isch Boschteigèwèrbung gsi, nu d Umschlagsruggsitè hèt Frèmdwerbung für èn Dirèktwerbeaabièter druff ghaa.\nIm Johr 1979 isch è numerischs Vozeichnis vo dè Poschtleitzaalè im Vowaltungsberych vo dè Dütschè Bundesboscht usègää worrè. D Datè hèn vom März 1979 gschtammt. d Boschtleitzaalè vo dè DDR sin nit dinnè gsi.\nI dè DDR hèt diè Dütschi Boscht im Johr 1964 vor dè Yfüürung vom vyrschtelligè Sischteem ebbèfalls è Boschtleitzaalèbuèch usègää.[15] Mit dè Aabassung vo dè Boschtleitzaalè a diè elegtronischi Datèvoarbeitung isch 1978 è neus Poschtleitzaalèvozeichnis usègää worrè. Anderscht als d Uusgaab vo 1964 hèt sèll Vozeichnis au Ortsdeile un Woonblätz ohni eigeni Boscht.[50] S Boschtleitzaalèvozeichnis isch 1984 un 1989 neu uffglait worrè.\nMit dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Boschtleitzaal im widdervoeinigtè Dütschland 1993 sin 40 Millionè Boschtleitzaalèbüècher hèrgschtellt worrè, welli ebbèfalls wiè d Uusgaab vo 1961 koschtèlos a d Huushalt (pro Huushalt èn Exèmplar) vodeilt worrè. Um d Koschtè vo dõmòls öppè 120 Millionè DM (inflationsbedingt hüt öppè Fehler Millionè Euro) z minimyrè, hèt s 994 Sitè starke Wärch 37 ganzsitigi Werbeaazeigè zu je 640.000 DM ghaa. D Werbeaazeigè uff dè Umschlagruggsitè hèt 1,017 Millionè DM koschtet.[51] Au dè Buchruggè hèt zuè 3\/4 èn Werbeuffdrugg enthaaltè. Witteri Exèmblaar, ob alphabetisch odder numerisch gordnèt, hèn zum Stuggpriis vo 10 DM kauft wörrè chönnè. Denäbbè hèt d Bundesposcht au Boschtleitzaalèkartè im DIN A 0-Format für 5 DM, è CD-ROM für 200 DM (mit dèrrè èrschtmòls au è Suèchi im Umchrais möglich gsi isch), Microfiches für je 5 DM (alphabetisch, nummerisch, Übbersichtskartè) aabotè. Zuèsätzlich hèn Unternämmè übber diè Dütsch Boschtreklamè GmbH Diskettè un Magnetbänder bschtellè sowiè spezièlli Wünsch üßèrè chönnè. Au im Bildschirmtegschtsischteem un Datex-J hèn Boschtleitzaalè unter *2300010# odder *plz# abgfrõgt wörrè chönnè.\nDiè zweit Ufflaag vom füüfschtelligè Boschtleitzaalèbuèch isch 2005 usèbrocht worrè un hèt übber 63.000 Änderungè sowiè 2.839 neui Poschtleitzaalè enthaaltè.[52][53] Näbbè m Ortsvozeichnis enthaaltet s Wärch au s Strõßèvozeichnis für diè 209 Ortschaftè un Städt, wo übber mengi Boschtleitzaalè vofüègè. Dè Abschluss i dèm Buèch bildè diè beidè Vozeichnis vo dè Großempfänger un Packstationè. Im Gegèsatz zum Vorgänger isch sèll nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern für 6,95 Euro vokauft worrè, un hèt è Ufflaag vo 1,6 Millionè Stügg ghaa.[54][55]\nDiè Onlinesuèchi unter www.deutschepost.de\/plzsuche odder www.postleitzahl.de isch sit 2006 im Wèb un isch am 10. Mai 2010 vollschtändig übberarbeitet un in neuer Form uffgschaltet worrè. Èrschtmòls isch è kartografischi Sicht uff d Poschtleitzaal in èrè dǜnamischè Landkartè möglich gsi. Au biètet diè Dütsch Boscht AG èrschtmòls d Möglichkeit, diè PLZ-Suchi als koschtèlosè Service uff eignè Homepages yzsetzè.\nLuèg au\nAmtlichè Gmeindeschlüssel (Chraisgmeindeschlüssel)\nLiteradur\nPoschtminischterium (Hrsg.):\nHandwörterbuèch vom Poschtwesè. 2., völlig übberarbeiteti Ufflaag, Frankfurt am Main 1953\nFragen an einen Minister \/ Thema: Vergiss mein nicht: Die Postleitzahl; Broschürè, Bonn, ooni Johr (i dè Amtszit vom Poschtminischter Richard Stücklè, also chunnt nu dè Zitraum 1962–1966 in Frõg)\nSteimetz un Elias: »Geschichte der Deutschen Post – Band 4, 1945 bis 1978«; Neubearbeiteti Uusgaab, Bundesdruckerei 1979, S. 108\nHandbücher der Arbeitsgemeinschaft Briefpostautomation zu dè PLZ-Thematik, unter andrem auch d DDR bedrèffend, dõ d Deil 1 bis 3 uss dè Johr 1987, 1988 un 1992\nUllrich Häger: Großes Lexikon der Philatelie. Bertelsmann Lexikon-Volaag, 1973 (Blätter 7 bis 9)\nHorst Busch: Das Postleitzahlensystem in der sowjetischen Besatzungszone vom Mai 1945 bis 1947. Im: Arbètsmatriaal vom Zentralè Arbeitschrais Poschtgschichte vom Philatelischtèvoband im Kulturbund vo dè DDR, 1982\nNikolaus Lappin, Bonn: Postleitzahlen im In- und Ausland, i dè ZPF Heft 14\/68, S. 545\nNeue Postleitzahlen für das vereinte Deutschland, in ZPT, Heft 6\/91, S. 39\nDBZ (= Dütschi Brièfmarkè-Ziting)\nWerner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Heft 1, 1993, S. 21 ff.\nWerner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest Heft 3\/1993, S. 158 ff.\nN.N.: Pressemitteilung der GD Postdienst, Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Heft 10\/1993, S. 735\nHorst Kaboth: Reichspost macht 1941 den Anfang: Von der Postleitgebietszahl zur „Fünfstelligen“. Heft 15\/1993, S. 1151 ff.\nN.N.: Die Postleitzahlen in der SBZ und DDR bis 1964. Heft 18\/1993\nHorst Kaboth: 1961: Einführung der 4stelligen Postleitzahl durch die DBP. Heft 26\/1993, S. 2078 ff.\nPeter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Heft 26\/1993, S. 2125 ff.\nphilatelie – Das Magazin des Bund vo dè Dütschè Philatelischtè\nWalter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. Heft 196\/1991, S. 10 ff. un Heft 197\/1991 S. 15 ff.\nSammler Express\nVorläufer der PLZ – zuerst in Berlin. Heft 23\/1987, S. 806 f\nWas sagt uns die Postleitzahl? Heft 3\/1986, S. 81\nDie Postleitzahl (0). Heft 17\/1982, S. 587\nWeblingg\nCommons: Poschtleitzaalèchartè vo Dütschland – Sammlig vo Multimediadateie\nUuskunpft:\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi bi dè Dütschè Poscht AG\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi sowiè zaalrychi Poschtleitzaalèkartè bi Poschtleitzaalèindex\nAalti Poschtleitzaalè-Suèchi für Wescht- un Oschtdütschland (vyrschtelligs Sischteem bis 1993) bi \"Beste Sammelfründ UG. i.G.\"\nGschicht:\nDie Geschichte der PLZ uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht\nManfred Greil: „Fünf ist Trümpf“. Füüfschtelligi Poschtleitzaalè am 1. Juli 1993 ygfüürt. In: Das Archiv, 2\/2003, Hrsg.: DGPT\nHeimo Thomas: Die Geschichte der 5-stelligen Postleitzahl in Deutschland.\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalè\nEinzelnõchwys\n↑ Walter Schießl: Fünfzig Jahre deutsche Postleitzahlen. Ein Rückblick auf die Anfänge… In: Philatelie und Postgeschichte. Nr. 128\/1993, S. 20 ff.\n↑ Heinz Adlunger: Wieso kam die Postleitgebietszahl (PLGZ) 22a in einigen Mainzer Tagesstempeln vor? In: Philatelie und Postgeschichte. Mai 1988, S. 40.\n↑ Aufruf! „Wie trage ich zur schnellen Beförderung meiner Post bei?“ S. 13. Im: Reichspostministerium (Hrsg.): Postnachrichtenblatt – Mitteilungen aus dem Post- und Fernmeldedienst. 24. Jahrgang, Nr. 3, Bèrlin 22. Januar 1944\n↑ Deutsches Reichspostministerium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, Übbersicht vo dè Poschtleitgebièt, S. 4\n↑ Dütsches Rychsposchtminischterium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, S. 3\n↑ vgl. Postnachrichtenblatt Nr. 13 vom 1. April 1944\n↑ Asè d Vofüègung vom RPM Nr. I 2474-0 vum 20. März 1944\n↑ Amtsblättle vumk Rychsposchtminischteriums Nr. 56 vum 6. Juni 1944, Amtsblättle-Vfg.Nr. 175\/1944\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. 2. Ufflaag, S. 536.\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. Ergänzungsband zu dè 2. Ufflaag, 1956, S. 88\n1 2 ZPF 10\/62, S. 365\n↑ Amtsblatt für das Post- und Fernmeldewesen, Vf 543\/63\n↑ Geschichte der Deutschen Post, Band 4, 1945 bis 1978. S. 108\n↑ Meilèschtein vo dè Bryfcodyrung (Memento vom 23. März 2012 im Internet Archive) (PDF; 5,6 MB)\n1 2 3 Minischterium für Poscht- un Fèrnmeldewesè i dè DDR (Hrsg.): Postleitzahlen der Deutschen Demokratischen Republik 1964. Bèrlin.\n↑ Walter Schießel: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: philatelie. 196\/1991, S. 12.\n↑ PLZ der Orte mit einem Straßenverzeichnis. Archiviert vom Original am 9. Mai 2016; abgruefen am 6. April 2016.\n↑ Abschnitt „Organisation der deutschen Postleitzahl“ Archivlink (Memento vom 16. Dezämber 2005 im Internet Archive)\n↑ Die Umstellung auf die „Fünfstelligen“. In: Michel-Rundschau. 2\/1994, S. 108.\n↑ Amtsblatt des BMPT, Nr. 81, Johrgang 1990, Vofüègung P 346\/1990, Bonn, 18. Oktobèr 1990.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Im: DBZ, Heft 1\/1993, S. 21 ff.\n↑ IHK Ratgeber, 4\/1992, 14. Johrgang, Dezèmber 1992.\n↑ Reuters: Postleitzahlen werden fünfstellig. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz. 2. Novembèr 1991.\n↑ DBZ, Nr. 24, November 1991.\n↑ Peter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Im: DBZ, Heft 26\/1993, S. 2128.\n↑ Schon erster Ärger um neue Postleitzahlen. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 30. Januar 1993.\n↑ Deutsche Presse-Agentur: Union spricht von einem Flop – Harsche Kritik an neuen Postleitzahlen auch von der SPD. 8. Februar 1993.\n↑ Reuters: Wer will zu den Null-Nummern zählen? Abgeordnete sorgen sich um neue Postleitzahlen und die Seelenlage der Nation. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 23. Januar 1992.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest. Im: DBZ, Heft 3\/1993, S. 158 ff.\n↑ Pressemitdeilung vom GD Poschtdiènscht: Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Im: DBZ, Heft 10\/1993 (S. 735).\n↑ DBZ, Heft 26\/1994 (S. 2260ff) un Antwortschriibè vom PA Rheine vom 26. September 1994.\n↑ Statistisches Bundesamt: Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 30. Juni 2012. (2. Quartal 2012)\n↑ Großempfänger-Poschtleitzaalè (Memento vom 20. März 2016 im Internet Archive) als Tegschtdatei vom Thomas Omerzu, Stand: 1. Dezember 1993\n↑ Alex Kalevi Dieke: Wettbewärbspolitischi Bedütung vom Poschtleitzaalèsischteem (Memento vom 4. März 2016 im Internet Archive). 22. November 2006 (PDF; 121 kB).\n↑ Pressemitdeilig vo dü Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht: Neue fünfstellige Postleitzahlen – Die ersten beiden Ziffern stehen fest. 22. Dezembèr 1992.\n↑ 10 Johr füüfschtelligi Poschtleitzaal – Gschichte von èm Erfolgsmodell – Sonderbrièfmarkè zum Jubiläum (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitdeilung vo dè Dütschè Poscht AG vom 11. Juni 2003\n↑ Hauptvosammlig 2013\n↑ Zum Fescht isch è Telefonkartè, 3 DM „Postleitzahlenfest Klettwitz 1998“ usègää worrè\n↑ Blog von Thilo Bock . Archiviert vom Original am 24. Mai 2015. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Geschichte des Bürger- und Heimatvereins . Bürger- und Heimatverein Berne e. V.. Archiviert vom Original am 4. März 2016. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ 27. August ist der Tag der Tage . Kreiszeitung Wesermarsch. Archiviert vom Original am 19. Juni 2013. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest in Aukrug wurde gestartet . Holsteinischer Courier. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest - Sonderstempel heiß begehrt . Landeszeitung. Abgrüeft am 4. September 2013.\n↑ Die einsamsten Wähler des Landes. In: Spiegel Online. 15. Januar 2009, abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Bsuèch im Nièmedsland vom Simon Benne vom 16. Auguscht 2013\n↑ Leben im Niemandsland. In: tagesspiegel.de. Abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Das Postleitzahlenbuch 1993, Seite 51\n↑ Walter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: Philatelie. 196\/1991, S. 10.\n↑ Österreichische Post bestätigt Beibehaltung der deutschen Postleitzahl. Archiviert vom Original am 31. Dezember 2011; abgruefen am 6. April 2016. uff kleinwalsertal.com vom 8. Juli 2006\n↑ Ministerium für Post- und Fernmeldewesen der DDR (Hrsg.): Postleitzahlenverzeichnis DDR 1978. Bèrlin.\n↑ Reuters: Dick, teuer und schwer: Der neue Post-Wälzer – 1000 Seiten Ortskennziffern \/ Mit Werbung finanziert. In: Allgemeine Zeitung Mainz. 28. Januar 1993.\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt 2005. Dütschi Boscht erfüllt Kundèwünsch nõch Neuufflaag (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 26. Novembèr 2004\n↑ Boschtleitzaalèfinder (Memento vom 29. Oktober 2012 im Internet Archive) (mit èm Hywys uff s PLZ-Buèch vo 2005 un diè 2.839 neuè Boschtleitzaalè)\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt am 4. Oktobèr 2005, 63.000 Änderungè un öppè 3.000 neui Boschtleitzaalè uffgnõ (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) Vorlage:Toter Link\/www.dp-dhl.com Pressemitteilung vo dè Dütsche Boscht vom 26. Juli 2005\n↑ Vorschtellung vom neuè Boschtleitzaalèbuèch z Bèrlin (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 29. Septembèr 2005\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Postleitzahl_(Deutschland)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.\nThis article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.","num_words":6624,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.166,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Nachem 20. Jour zämägfärcht i dä Fläschä, froiet mir üs natürli riesig, am 6. Jänner wider usä z'chönä. Bluetrünschtig wie mir sind, düemer au das Jour dä Lüüt i d'Finger bissä. Dä Ruäf \"Grusli-Grusli\" hät üs au g'fählt.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}