diff --git "a/gsw_Latn/new_cc_000006_remove.jsonl" "b/gsw_Latn/new_cc_000006_remove.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/gsw_Latn/new_cc_000006_remove.jsonl"
@@ -0,0 +1,8 @@
+{"text":"Diè Landgrõfschaft Stüèlingè isch nebbè dè Landgröfschaft Klèttgau Bschtanddeil vom Herzogduum Schwõbè. Sell Gebièt lyt z Süddütschland zwischè Südschwarzwald un dè Gränz zu dè Schwiz im Kanton Schaffhuusè, woby d Wuètè ein Deil vo dè Grenzlinniè bildet. 1605 hèt sich d Reichsherrschaft Bõõdorf vo dè Stüèlingôr Landgrõfschaft abgschpaaltè.\nHischtoriè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nVomuètlich uff römischè Grundmuèrè isch um 760 diè erschti Burg Grafèschtuèl entschtandè, dõhèr stammt vomuètlich au dè Nammè vom ehemôls mit Stadträcht uusgschtattètè Ort Stüèlingè. Als Stüèlingè no Deil vom alten Albgau gsi isch, sin Nammè wiè „Gerung, Comes de Stulingen“ (1084) un „Liutold von Stüelingen“ (1331) erwähnt worrè. Diè Herrè vo Stüèlingè hèn èn umkeertè Stuèl mit Pfauèfäderè gschmückt im Wappè dinnè. Erschtè Graf vo dè Landgrafschaft Stüèlingè isch dè Rudolf vo Lènzburg gsi.\nNôch èm Uusschterbè vo Lènzburger Gschlächt isch diè Landgrafschaft 1127 uff èm Ärbwäg a d Herrè vo Küssèbärg kõ, sellènè iri Stammburg isch d Küssaburg gsi. Diè Grafschaft vo Stüèlingè hèn si bis zum letschtè Graf, èm Graf Heinrich vo Küssèbärg-Stüèlingè, bsessè. Graf Heinrich isch dè Schwôger vom Rudolf vo Habsburg gsi un 1250 gschtorbè.\nDiè Herrè vo Lupfè, vo denè dè hütig Nammè vom Schloss Hohèlupfè stammt, sin è aalts Adelsgschlècht gsi. Desell Zwyg isch früè erloschè. Iri Stammburg, wo zuè nèrè Raubritterburg umfunktionyrt gsi isch, isch durch dè König Sigismund zerschtöört worrè. Graf Heinrich vo Lupfè hèt è Schwöschter vom Graf vo Küssaburg ghürôtè. So isch s Landgrafèamt im Klettgau noch ènèm Stritt mit èm Bischof vo Konschtanz, dè ebbèfalls Rächte besessè hèt, durch èn Voglych 1251 a diè Grafè vo Lupfè koo. Er hèt sich ab èm 25. April 1251 dè Titel Heinrich I., Landgraf vo Lupfè-Stüèlingè, gää. Zitwys hèt er noh uff dè aaltè Stammburg uff dè Baar gwoont. Er isch 1256 gschtorbè. Sin Sohn Eberhard I. isch dè Stammvatter vo dè Eberhardschè Linniè gsi, welli 330 Johr lang regyrt hèt. Gly noch sim Amtsaatritt hèt er Stüèlingè zur Stadt erhobbè. 1262 würd vo èrè Stadt brichtet: „und setzen zuo der Burck unser Stat Stuelingen“. È Gründigsurkund isch nit vorhandè, es egsischtyrt abber è Stadtsigel vo 1365.[1]\nEberhard I. isch 1302 gschtorbè. Unter sinè Nôchfolger sticht dè Hans I. usè, sellè hèt sin Bsitz erheblich durch d Erwerbigè vo dè Herrschaft Rappoltschtei-Hohènach im Elsass un Hewè im Hegau vogrösseret. König Ruprecht hèt dè Stadt Stüèlingè bsunderi Privilegiè als Dank für iri Dienscht verlyè, er isch 1436 gschtorbè un hèt füüf Söhn un zwei Döchter hinterlôô. Baald isch es zu Strittigkeitè mit èm Bischof vo Konschtanz kô, welli dèzuè dè Graf Sigmund I. (1436–1494) dèzuè brocht hèn, zämmè mit sim Bruèder s Hegau z vowüèschtè un bi Dißèhoffè Rhynschiff z übberfallè. Erscht nôch dèm d Ritterschaft us St. Gorgèschild ygriffè hèt, isch am 10. Februar 1441 z Schaffhuusè Friddè gschlossè worrè. Graf Sigmund I. hèt am 7. August 1479 vom Kaiser Friedrich III. d Landgrafschaft Stüèlingè erhaaltè, s Mundat am Randè, dè Reiet, s Wyler- un Gatterholz un mit Schloss un Herrschaft Höwè d Belehnig.\nSchwizerchrièg\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nNochdem diè Eidgenossè immer stärkô worrè sin, hèt am 11. Februar 1499 dè Schwizerchrièg mit èm erschtè Hegauzug aagfangè. Graf Wolfgang vo Fürschtèbärg hèt d Befehlsgwalt im Schwäbischè Bund kaa. Nach dè Zerschtörung un Plünderung vo Düèngè isch s Heer witer nôch Stüèlingè zogè. D Stadt isch sit èm 21. April belageret un zwei Daag lang bschossè worrè. Entgegè èm Rõt vo sinè Untergebenè hèt sich dè Obervogt Martin vo Starkèbärg mit Schloss un Stadt ergää. Trotz gegèdeiligem Vosprechè isch beides plünderet un zerschtört worrè. S Stüèlinger Städtle isch vo dè Hallauer Knächt in Schutt un Asche glait worrè, woll als Racheakt für s Abfacklè vom Hallauer Oberdorf am 2. April durch schwòbischi Truppè. Dè kampfesunluschtigè Obervogt isch spòter vo dè Eidgenossè für des brochenè Vosprechè entschädigt worrè, während er bi sinerè Herrschaft, dè Lupfenô, in Ungnaad gfalle isch. È Staatsgränz im hütigè Sinn hèt 1499 no nit exischtyrt, trotzdèm hèt d Landgrafschaft Stüèlingè dört scho drunter glittè, im Randberych vo dè Machtblöck (Schwòbischè Bund\/Eidgenossè) z ligè.[2]\nStüèlingô Buèrèerhebig\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nAm 23. Juni 1524, woll unter dè Führig vom Michel Haim von Stiellingen, sin d Buèrè vor s Schloss trettè un hèn Beschwerdi erhobb mit èrè Schrift, i dèrè 16 Artikel zämmègfasst gsi sin un welli si hèn wellè erfüllt haa. Nôchdem dè Vogt si znägscht beschwichtigè hèt könnè, isch dè Graf Sigmund zämmè mit anderè Adligè gegè d Buèrè vorgangè. Mo hèt sich abber letschlich fridlich geinigt mit èm Waffèschtillschtand vo Ewèdingä. Am 28. Dezember 1524 isch dè Graf Sigmund II. von Lupfen z Engè voschtorbè. Noch dè Nyderschlagig vo allènè Uffbegeerigè hèn Buèrè am 12. Juli 1525 z Ewèdingä Abbitti leischtè müèsè un irem Herrè huldigè. D Stüèlingô wared dodèmit no glimpflich dè adligè Revanche entronnè.\nD Bappèheimô\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nMit èm Maximillian vo Bappèheim isch d Landgrafschaft i dè Bsitz vo dè Erbmarschäll vo Bappèheim übbergangè. Am 26. Dezember 1582 isch dè Graf Heinrich VI. gschtorbè, wo dè letschti vo dè Lupfenô gsi isch, im Aalter vo no nit ganz 40 Johr. Er lyt i dè Kirchè z Engè begrabbè. Dè Reichserbmarschall Conrad vo Bappèheim hèt für oppè 80.000 Guldè scho 1583 d Herrschaft un d Rächt zum Mannlehen erworbè, d Grafschaft Stüèlingè un diè aalt, sit èm Schwizerchrièg baufälligè, Burg. Diè eigentlich Beleenig isch erst nôch dè Abwicklig vo allè Strittigkeitè im Johr 1603 erfolgt. Diè Landgrafschaft Stüèlingè isch also zwischè 1582 un 1603 herrèlos gsi. Conrad isch noch im Auguscht 1603 gschtorbè, hèt also nüt mee vo sim Bsitz ka. Er un sini scho früèner voschtorbni Frau, sin i dè katollischè Kirchè z Engè begrabbè.\nNôchfolger isch sin Sohn Maximilian worrè. Sellè hèt vo 1620 bis 1623 die aalt Burg abryßè lõ un hèt si in schlichtô Form neu uffbaut, so wiè si hütt nô z sää isch. Er hèt si nit befeschtigt, asè isch si vo nièmed belaageret worrè. Allderdings hèt er è größeri Aazaal a Waffè kauft. Dè Dryßgjöhrige Chrièg isch bevor gschtandè un scho 1627 sind d Läbensmittel düô worrè. 1632 sin d Schwedè kô. Dè erscht 23 Jahre aalte einzige Sohn vo Bappèheim, Erbmarschall Heinrich Ludwig, isch Oberscht bi dè Schwedè gsi, bi dè Belaagerig vo Hohèschtofflè vom 25. bis 27. Juni 1633 hèt er dè Doot gfunndè. 1638 hèt sich Bernhard von Weimar z Stüèlingè uff ghaaltè, wo er vom Nüüchilcher Obervogt Im Thurn Proviant un Brot für sich und diè befründeti Stadt Rottwyl erbettè un erhaaltè hèt. Am 7. Juli 1647 sin diè letschtè Chriègslütt abzogè.\nD Fürschtèbärger\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nFürschtèdum Fürschtèbärg, Landgrõfschaft Stüèlingè Mitti unnè\nDè Stammsitz vo dè Fürschtèbärger isch uff èm Fürschtèbärg uff dè Baar glegè. Mit èm Tod vom Erbmarschall Maximilian am 14. Februar 1639 z Engè hèt diè Ära vo dè Bappèheimer z Stüèlingè gendet. Er hèt d Döchter Maximiliane, vil bewunderet wegè irô Schönheit, hinterlõ. Sy hèt 1631 dè Graf Fridrich Rudolf vo Fürschtèbärg ghürötè. Iren Sohn Graf Maximilian Franz isch z Schaffhuusè am 2. Mai 1634 geborè worrè. Maximiliana isch 1635 bi dè Geburt vo irem zweitè Kind z Engè geborè worrè. Endlich hèt dè Graf Maximilian Franz vo Bappèheim d Grõfschaft Stüèlingè un d Herrschaft Hewè erhaaltè, mit dè Stadt Engè als èm Afterleè vo Österrych. Er hèt sich vil uff sinè Güètô z Määrè uffghaaltè, doch Stüèlingè isch sini Residenz gsi, derrè iri Herrschaft bis zum Kniebis greicht hèt. Als er im Bischofspalais z Strõßburg èm Sunnèkönig Ludwig XIV. entgegè eilè hèt wellè, hèn sich uff dè Stègä sini Sporè im Mantel vohedderèt, er isch gschtolperet un hèt sich s Gnick brochè. Er ruèt bi dè Kapuzynô z Haslach.\nSin älteschtè Sohn Proschper Ferdinand isch no nit volljährig gsi, wo n er s riisige Herrschaftsgebyt übernèè hèt söllè. Dôhèr isch er als Landgraf un Palatin vo 1529 bis 1654 votretè worrè vom Johannes Christopherus Herpfer (1583–1654).[3] Spòter hèt dè Proschper Ferdinand unter Prinz Eugen vo Savoyè un Markgraf Ludwig Wilhelm vo Badè-Badè gegè d Türkè. Er hèt als Generalfäldzüügmeischter am Spanischè Ärbfolgechrièg teilgnõ, wo er bi dè Belagerig vo Landau i dè Pfalz 1704 tödlich von èrè Kanonèkuglè troffè worrè isch. Zur Erhaltig vo sim Huus hèt er 1701 die Primogenitur-Ordnung erlõ. Sin älteschtè Sohn Joseph Wilhelm Ärnscht isch 1699 z Augsburg geborè worrè. 1716 isch diè Heiligèbärger Linniè mit èm Tod vom Fürscht Anton Egon uusgschtorbè. So sin großi Bsitzungè zu Stüèlingè un Meßkirch kõ. Joseph Wilhelm Ärnscht isch 1722 vom Kaiser Karl VI. für volljährig erklärt worrè - schu 1716 isch er i dè Reichsfürschtèschtand erhobbè worrè. Am Aafang vo sinèeè Regyrigszit isch er schwer a Pockè erkrankt. Am 31. Oktober 1723 hèt er d Residenz vo Stüèlingè nõch Donaueschingè volait,[4] well Donaueschinge zentraaler glegè gsi isch. Dè Kapuzinô z Engè hèt er 1737 d Errichtung von èm chlynè Kloschter gschtattet. Er hèt alli Staatsgschäft in sinerè Herrschaft reformyrt. 1744 isch d Meßkircher Linniè uusgschtorbè. Dodurch isch sell Gebièt zu dè Herrschaft dèzuè kô. Mit èm Tod vo dè Fürschtin Anna Maria[5] z Wiin, sin böhmischi Güèter a d Fürschtèbärger kô.\nFranzösischi Revolution\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nI dè Zit vo dè Französischè Revolution am 28. Juli 1796 hèn d Franzosè unter General Baillard s Gebièt bi Stüèlingè erreicht. Nôch Verhandligè sin d Fürschtèbärger Truppè entwaffnet worrè un hèn kampflos heimkeerè könnè. Mo hèt umfangrychi Abgabè gleischtet wörrè müèsè. Bis 1798 isch au d Schwiz bi Schaffhuusè vo dè Franzosè bsetzt gsi. 1800 isch dè General Moreau mit sinem Reservekorps a d Wuètè vorgruckt un hèt d Österrychô zruck drängt. Dè Divisionsgeneral Saint-Cyr hèt am 1. Mai 1800 dè Befehl erhaaltè, gu Stüèlingè vorzruckè. Dè Hohentwiel isch kampflos uffgää worrè. Dè Höwè hèt mengsmoll d Sitè gwächslet. Am 9. Februar 1801 isch d Fridè z Luneville gschlossè worrè. D Österrychô sin nõch èm Drittè Koalitionschrièg gschlagè worrè. Am 10. Oktober 1806 isch s Fürschtèdum Fürschtèbärg unter Badischi Landeshoheit kô, Stüèingè dodèmit a s Huus Badè. D Fürschtèbärger hèn abber au witerhin Hof ghaaltè z Donaueschingè.\nUusdeenig\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nAm Aafang vum 16. Johrhundert hèt d Landgrõfschaft Stüèlingè iri gröschti Uusdeenig erreicht. Im folgendè sin diè üßerè Gränzè vom Lupfener Herrschaftgebièt grob skizzyrt:[6]\nnördlichi Gränz isch d Wuètèschlucht vo de Mündig vo dè Haslach bis zum Wuètèknüè bi Achdorf gsi.\nöstlichi Gränz isch durch d Wuètèflüè zwischè Achdorf un Grimmelzofè un s Wuètèdal in Flussmitti feschtglait gsi, un bis Obberlauchringè gangè.\nsüedlichi Gränz isch vo Oberlauchringè bis Düèngè zu dè Mündig vo dè Schlüècht gangè.\nweschtlichi Gränz isch s Schlüchttal uèzuès, aaschlièßend witer a dè Schwarza (Schwarzwald) uè bis Seebrugg gangè. Vo Seebrugg wäg isch d Gränz nordöschtlich bis zu dè Haslachmündig i d Wuètè gloffè.\nLiteradur\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nHans Brandeck: Geschichte der Stadt und der vormaligen Landgrafschaft Stühlingen, Verlag der Stadtgemeinde Stühlingen, 1924.\nGustav Häusler: Stühlingen. Vergangenheit und Gegenwart. Selbstverl. d. Stadt Stühlingen, 1966.\nNorbert Nothhelfer (Hrsg.): Heimat und Arbeit: Der Kreis Waldshut. Theiss, Stuttgart\/Aalen 1979.\nArthur Hauptmann: Burgen einst und jetzt. Verlag Südkurier, Konstanz 1987, Band 1: ISBN 3-87799-040-1; Band 2: ISBN 3-87799-075-4.\nAugust Vetter: Die Geschichte der Stadt Fürstenberg. Rombach, Freiburg im Breisgau 1959.\nHiroto Oka: Der Bauernkrieg in der Landgrafschaft Stühlingen und seine Vorgeschichte seit der Mitte des 15. Jahrhunderts. Hartung-Gorre, Konstanz 1998, ISBN 3-89649-312-4.\nEinzelnõchwys\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\n↑ Gustav Häusler: Stühlingen in Vergangenheit und Gegenwart.\n↑ Hans Brandeck: \"Geschichte der Stadt und vormaligen Landgrafschaft Stühlingen\", S. 99 ff\n↑ Johannes Christopherus Herpfer (Memento vom 4. März 2016 im Internet Archive) uf diglib.hab.de\n↑ lueg d Website vom Fürstehuus (Memento vom 4. Jänner 2012 im Internet Archive)\n↑ D Anna Maria von Waldstein di erscht Frau vom Fürscht Joseph Wilhelm Ernst isch 1756 gstorbè.\n↑ Hiroto Oka: Der Bauernkrieg in der Landgrafschaft Stühlingen und seine Vorgeschichte seit der Mitte des 15. Jahrhunderts., Kartè als Beiblatt zw. S. 126–127.\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Landgrafschaft_Stühlingen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.\nVun \"https:\/\/als.wikipedia.org\/w\/index.php?title=Landgrafschaft_Stühlingen&oldid=958974\"\nKategorie:\nHistorischs Territorium (Dütschland)\nHerzogtum Schwobe\nChleggi\nLetschti Bearbeitig vo dere Syte: 00:32, 28. Februar 2020\nAbruefstatistik\nTekscht isch verfiegbar unter dr „Creative Commons Attribution\/Share-Alike“-Lizänz. S cha syy, ass es zuesätzligi Bedingige git; lueg d Nutzigsbedingige fir Einzelheite. Wikipedia®","num_words":1902,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.181,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"das isch in Sochsen gebohrn bin? Nu, das hamse mior zumindestns orzählt 😀 Und ahls isch auswanderde, hamse mir so Brühfungsuffgabn gegäbn, die isch erscht mit Bravouhhr bestähn muss, bevohr isch zurück därf. Was heeßt das uff houououochdeitsch:","num_words":37,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.189,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.7,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"D Hinderzungevokääl si Vokääl, wo hinde im Muul bildet wärde. Im Dütsche wärde o und u as Hinderzungevokääl gsäit.","num_words":19,"character_repetition_ratio":0.171,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.263,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"äs isch itze scho äs Wili här, doch a gwüsse Täg fäusch üs sehr, mit dire ufgschteute Art hesch üs aui verzouberet u drum isches für vieli so überraschend cho das du gschtorbe bisch, hesch immer trotz Krankheit glachet u bisch ufgschteut gsi.","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.017,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.047,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.911,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«Neape isch noch Rom und Mailand die drittgröschti Schtadt vo Idalie und die gröschti Schtadt vo Süditali»","num_words":17,"character_repetition_ratio":0.186,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.294,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Dè Ortschaftsrõt (je nõch Bundesland au Ortsuusschuss, Ortsbeirõt, Ortsrõt, Beirõt, odder Ortsdeilvodrèttig bezeichnèt) isch è Vowaltigsorgan von èrè Stadt odder Gmeind z Dütschland.\nEr duèt d Interessè vo dè Ortsdeil, Stadtdeil odder Deilort (z Hessè Ortsbezirk, z Badè-Württèbärg, Niddersachsè un bis 2008 z Thüringè Ortschaftè) gegèübber dè gsamtschtädtischè odder gsamtgmeindlichè Vowaltig vodrèttè.\nOrtschaftsrôt wörred in è baar dütschè Bundesländer bi dè Kommunalwaalè diräkt gwäält. Z Badè-Württèbärg, deilwys z Sachsè un bis 2008 z Thüringè Ortschaftsrõt, z Hessè un Schleswig-Holschtei Ortsbeirõt, z Niddersachsè un im Saarland Ortsrõt, z Bremè Beirõt un z Mecklèburg-Vorpommèrè Ortsdeilvodrèttig.\nZ Badè-Württèbärg, dè Stadt Bremè, Hessè un èm Saarland könned Ortschaftsrôt bzw. Ortsbeirôt è eignes Budget für d Vpwaltig übberdrait kriègè. D Hauptsatzig vo dè Städt un Gmeindè könnè in è baar Bundesländer vorsää, dass d Ortschaftsrôt dè Uusschüss vom Gmeinderõt glychgschtellt wörrè. I sellem Fall könned Beschlüss übber s eigene Budget usè bis zuè nèrè feschtglaitè Gränz selbstschtändig berõtè wörrè. Selli müèn denn èm Gmeindsrõt lediglich für d Abschtimmig, nit abber zuè nèrè witerè Berõtig vorglait wörrè.\nIn Nordrhy-Weschtfalè git s statt èm Ortschaftsrõt è Bezirksvodrèttig i dè Stadtbezirk odder Bezirksiusschüss i dè Ortschaftè.\nDiè inneri Vofassig vo dè Gmeindè un diè Uffgabè vo dè Stadtbezirk odder Ortschaftsrôt sin i dè Gmeindsordnigè vo dè Länder greglèt.\nBadè-Württèbärg\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nD Gmeindeordnig[1] reglèt d Ortschaftsvofassig i dè §§ 67–76.[2] Es lyt bi dè Gmeindè, in irer Hauptsatzig è Ortschaftsvofassig im Raamè vo dè Vorschriftè vo dè Gemeindeordnig feschtzlegè odder widder uffzhebbè. Vorsitzendè vom Ortschaftsrõt isch dè Ortsvorschteher. „Dè Ortschaftsrõt hèt diè örtlich Vowaltig z berõtè. Er isch zu wichtigè Angelegèheitè, wo d Ortschaft betrèffèd, z hörè. Er hèt è Vorschlagsrächt in allè Aaglegeheitè, wo d Ortschaft betrèffèd.“[3] È Gmeind cha in bschränktem Umfang Aaglegeheitè, wo d Ortschaft betreffèd, im Ortschaftsrõt zur Entscheidig übberdrägè. Im Raamè vo dè Gebiètsreform hèn sich villi Gmeindè für iren freiwilligè Aaschluss a größeri Gmeindè als Gegèleischtig söttigi Entscheidigsrächt yruumè lõõ.\nBremè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nI dè Stadtgmeindè Bremè wörred zur Wòòrnemmig vo örtlichè Aaglegeheitè 22 Beirôôt – devò füüf für eigèschtändigi Ortsdeil – gwäält. Es sin Stadtdeilparlament mit ygschränktè Entscheidigsmöglichkeitè ud eigenè finanzièllè Mittel. Hintergrund isch, dass diè kommunali Vodrèttig, d Stadtbürgerschaft, uss dè stadtbremischè Abgordnetè vom Landesparlament, dè Bremischè Bürgerschaft, bschtòt un kei Volksvodrèttig wiè z. B. z Bèrlin odder Hamburg uff dè Bezirksebeni exischtyrt.\n→ Luèg au Lischtè vo dè Wowaltigseinheitè z Bremè\nHessè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nZ Hessè könned d Städt un Gmeindè nõch § 82 Abs. 1 vo dè Hessischè Gmeindeordnig (HGO) durch Bschluss vo dè Gmeindevodrèttig für irè Gebièt Ortsbezirk bilded. D Yrichtig un Abgränzig vo dè Ortsbezirk wörd i dè Hauptsatzig vo dè Gmeind greglèt. In jeddem Ortsbezirk wörd èn Ortsbeirõt gwäält, dè Vorsitzende isch dè Ortsvorschteher. Desèll wörd i dè èrschtè Sitzig nõch dè Waal uss dè Mitti vo dè Ortsbeirôtsmitglider gwäält.\nD Waal zu dè Ortsbeirôôt erfolgt glychzitig mit dè Waalè zu dè Gmeindsvodrèttig bzw. dè Stadtvoordnetèvosammlig für d Duèr vo füüf Johr. Änderigè vo dè Ortsbezirksgränzè odder d Uffhebig vo dè Ortsbezirk sind nu zum Ènd vo dè Waalzit möglich.\nDè Ortsbeirõt beschtòt uss mindeschtens drei, högschstens nüü Mitglider, in Ortsbezirk mit mee als 8000 Ywooner uss högschstens nünzee Mitglider. Diè gnaui Aazaal wörd i dè Hauptsatzig vo dè Kommunè feschtglait. D Mitglider vom Ortsbeirõt sin eerèamtlich dätig.\nDè Ortsbeirõt isch zu allnè wichtigè Aaglegeheitè, wo dè Ortsbezirk bedrèffèd, aazhörè, bsundere zum Entwurf vom Huushaltsblaan. Er hèt è Vorschlagsrächt in allnè Aaglegeheitè, wo dè Ortsbezirk aagônn. Er hèt zu denjenigè Frõgè Stellig z nää, diè ym vo dè Gmeindevodrèttig odder vom Gmeindevorschtand vorglait wörred. Witeri Uffgabè könned èm Ortsbeirõt widerruèflich vo dè Gmeindevodrèttig übberdrait wörrè cha. Dè Ortsbeirôôt wörred zu dè Erledigung vo irè Uffgabè diè nötigè Finanzmittel zur Vofüègig gschtellt.\nIn Hessè bschtônn nit i allnè Gmeindè Ortsbeirôôt. I dè Regel hèn si au nu diè nõch HGO beschribbenè Mindeschtkompetenzè wiè Aahörigs- un Vorschlagsrächt. D Entscheidungè, gegèbenèfalls au gegè s Votum vom Ortsbeirõt, wörred i dè Gmeindevodrèttig droffè. In einigè Städt, z. B. Frankfurt am Main, wörred dè Ortsbeirôôt witergehendi Uffgaabè übberdrait un inè au diè entsprèchendè Finanzmittel zur Vofüègig gschtellt.\nRhyland-Pfalz\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nZ Rhyland-Pfalz könned Städt un Gmeindè ab enèrè beschtimmtè Größi Ortsbezirk bildè (§ 77 GemO). Dõ könned Ußèschtellè vo dè Vowaltig mit bschtimmtè Uffgabè ygrichtet wörrè. Selli Uffgabè wörred vom jewyligè Ortsbeirõt un Ortsvorschteher wòòrgnõ.\nD Zaal vo dè Mitglider von èm Ortsbeirõt wörd durch d Satzig vo dè Gmeind (Hauptsatzig) beschtimmt. Er bschtòt uss mindeschtens 3 högschstens 15 Mitglider. Dè Ortsbeirõt wäält uss sinèrè Mitti èn Vorsitzendè, dè Ortsvorschteher.\nDè Ortsbeirõt ist zu allnè wichtigè Aaglegèheitè, diè dè Ortsbezirk bedrèffèd, z hörè, bsunders zum Entwurf vom Huushaltsblaan (§ 75 GemO). Er hèt è Vorschlagsrächt in allnè Aaglegèheitè, diè dè Ortsbezirk aagônn. Er hèt zu sebbè Frõgè Stellig z nää, wo ym vo dè Gmeindevodrèttig odder vom Gmeindevorschtand vorglait wörred. Witeri Uffgabè könned èm Ortsbeirõt widerruèflich vo dè Gmeindevodrèttig übberdrait wörred. Dè Ortsbeirôôt wörred diè zu dè Erledigung vo irè Uffgabè nötigè Finanzmittel zur Vofüègig gschtellt.\nThüringè\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\nZ Thüringè hèn nõch dè Thüringer Kommunalordnig Ortsdeil vo dè Landgmeindè Ortschaftsrôôt un Ortsdeil vo Einheitsgmeindè Ortsdeilrôôt.\nEinzelnõchwys\n[ändere | Quälltäxt bearbeite]\n↑ In der Fassung vom 24. Juli 2000 (GBl. S. 582, ber. 698) zuletzt geändert durch Gesetz vom 16. April 2013 (GBl. S. 55) m.W.v. 20. April 2013\n↑ s. Gemeindeordnung. Archiviert vom Original am 14. Mai 2014; abgruefen am 3. Juni 2014.\n↑ s. § 70 Abs. 1 der Gemeindeordnung\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Ortsbeirat“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.\nVun \"https:\/\/als.wikipedia.org\/w\/index.php?title=Ortschaftsrat&oldid=941077\"\nKategorie:\nPolitik in Dütschland\nKommunalpolitik\nVerwaltig (Dütschland)\nLetschti Bearbeitig vo dere Syte: 00:07, 20. Dezämber 2019\nAbruefstatistik\nTekscht isch verfiegbar unter dr „Creative Commons Attribution\/Share-Alike“-Lizänz. S cha syy, ass es zuesätzligi Bedingige git; lueg d Nutzigsbedingige fir Einzelheite. Wikipedia®","num_words":935,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.17,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"D Poschtleitzaal git s z Dütschland sit 1941, als im Dütschè Rych zweischtelligi Poschtleitgebiètszaalè iigfüürt worrè sin, znägscht für dè Paket- un Päcklediènscht. Ab 1944 hèn selli Poschtleitgebièt au für dè Brièfvokeer goltè. D Zaalèkombinationè sin nõch èm Zweitè Wältchrièg wittervowendèt worrè. 1962 hèn i dè Bundesrepublik un 1965 i dè DDR Wechsèl zuè jewyls eigèschtändigè Poschtleitzaalsischteeme stattgfundè. Beidi Leitsischteem sin 1993 vo eim vo dè Dütschè Bundesposcht entwicklètè füüfschtelligè Sischteem für s widdervoeinigte Dütschland abglöst worrè. Diè füüfschtelligi Poschtleitzaal isch è Zaalèkombination innerhalb vo Poschtadressè uff Brièf, Paket odder Päckle, wo dè Zuèschtellort ygränzt wörd. Näbbè dè Poschtleitzaalè für geografischi Zuèschtellgebièt git s eigeni Poschtleitzaalè für Großempfänger un Poschtfächer. Für d Vogaab vo neuè Poschtleitzaalè isch diè Dütsch Poscht AG als Nõchfolgerin vo dè Bundesposcht zuèschtändig.\nInhaltsverzeichnis\n1 Gschichtè vo dè Poschtleitzaalsischteem z Dütschland\n1.1 Vorläufer\n1.2 S zweischtellige Sischteem\n1.2.1 Yfüürung im Dütschè Rych\n1.2.2 Witervowendung nõch 1945\n1.2.2.1 Gebiètsleitzaalè\n1.2.2.2 Amtskennzaalè für Paket\n1.3 D Sischteem i dè Altbundesrepublik un i dè DDR\n1.3.1 Dütschi Bundesposcht\n1.3.2 Dütschi Poscht i dè DDR\n1.3.3 Gmeinsamkeitè un Unterschyd\n1.3.4 Zuèschtellposchtamt\n1.4 S füüfschtellige Sischteem\n1.4.1 Yfüürung von èm einheitlichè Sischteem\n1.4.2 Sischtematik\n1.4.3 Poschtleitzonè un -regionè\n1.4.4 Poschtleitzaalèartè\n1.4.5 Poschtleitzaalèfeschter\n1.4.6 Wunderlichs\n2 Sonderregelungè\n2.1 Zollaaschluss- un Zolluusschlussgebièt\n2.2 Fäldposcht\n3 Publikationè\n3.1 Amtlichi Wärch\n3.2 Poschtleitzaalèbüècher\n4 Luèg au\n5 Literadur\n6 Weblingg\n7 Einzelnõchwys\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalsischteem z Dütschland\nändere\nVorläufer\nändere\nMit Hǜlf vu Ringnummèrèschtempel isch es für d Vowaltung vo dè Thurn-un-Taxis-Poscht zum èrschtè Mòl 1853 möglich worrè, Ortschaftè uss èrè Region am Zaalèberych z erkènnè. Ab dè Nummèrè 338, vogää am 1. Oktober 1854 a d Poscht z Leheschtè, sin d Nummèrè zuèfällig vogää worrè.\nDè Carl Bobe hèt 1917 Dütschland in Großrüüm glidèrèt, i dèm er regionali Berych un örtlichi Berych in eim Organisationsschema erfasst hèt.\nS zweischtellige Sischteem\nändere\nYfüürung im Dütschè Rych\nändere\nPoschtleitgebiètskarte öppè 1943\nPoschtkartè vo 1944, beidi Poschtleitgebièt sin i dè jewyligè Chreis guèt z erkènnè, vu (10) Sangerhuusè nōch (6) Wrèschè\nD Yfüprung von èm Poschtleitzaalèsischteem isch durch dè Zweite Wältchrièg zwäg chò.\nWôrend èm Chrièg isch s Poschtuffchò durch d Fäldposchtsendigè un vo allem durch d Fäldposchtpäckli enorm aagschtigè.[1] Diè meischtè erfaarenè Poschtbediènschtetè, wo diè Sendigè sortyrt hèn, sin schu i d Weermacht yzogè worrè un durch unerfaareni Poschtsortyrer un Fremdbüèzer mit ungnüègemdè geografischè Kenntnis ersetzt worrè, wa zuè nèrè dütlichè Volängerig vo dè Zuèschtellzitè gfüürt hèt.[2]\nAm 25. Juli 1941 hèt s Rychsposchtminischterium mit dè Vofüègung 407\/1941 i sim Amtsblättle d Yfüürung vo „Päckleleitgebièt“ bekannt gää. Selli hèn znägscht für dè Paketdiènscht goltè. S hèt 24 Päckleleitschtellè mit Unterleitschtellè gää, wo vo 1 bis 24 durrènummeryrt worrè sin. D Gebièt hèn im Allgemeinè dè Gauyteilung[3] entschprochè un dõdemit au dè Obberposchtdirèktionsbezirk. Selli sin durch zweischtellige, numerischi PLZ kennzeichnèt gsi, zum Byschpill 21 für d Brovinz Weschtfalè.[4]\nAm 19. Oktobèr 1943 isch è „Aawysung für dè Brièfvoteildiènscht“ mit dè allgemein vobindlichè Yfüürung vo 32 Leitgebièt im zivilè Poschtvokeer.\nD Poschtleitzaal hèt in èm Chreis öppè i dè Größi von èm Groschè links näbbè m Bschtimmungsort erscheinè söllè, bi Schriibmaschinnèschrift in Klammerè gsetzt. Dè Bschtimmungsort isch zuèsätzlich z unterstriichè gsi.\nByschpill\n(2) Luckèwalde\nBi mengè Ortsnammè sin zuèsätzlich amtlichi Bezeichnungè dèzuè chò.\nByschpill\n(2) Werder (Havel)\nOrtschaftè, wo durch Landchraftposchtè poschtalisch vosorgt worrè sin, hèm mit dè Aagaab „über“ un èm Nammè vum zuèschtändigè Leitamts unterhalb vom Bschtimmungsort kennzeichnèt worrè sin.[5]\n(19) Parey\nübber Genthin\nD Strõß isch unterhalb vom Bschtimmungs- bezièhungswys Leitamtsort gschribbè worrè.\nÈ Übbersicht vom Poschtleitgebièt vo 1944 chunnt i dè Dütschè Lischtè vo dè Poschtleitregionè vor.\nAb èm Johr 1944 isch d Bnutzung vo dè Leitzaalè durch Werbung unterschtützt worrè sin, dõdeby sin bsunderi Ysatzstüggle im Maschinnèschtempèl vowendèt worrè sin.[6] Ab Endi März hèt d Aagaab vo dè Poschtleitzaal uff allnè amtlichè Formblätter (vo allem uff allnè Nummerèzettel usw.) erfolgè söllè.[7] Um d Aawendung vo dè Leitzaalè witer z forcyrè, hèttèt ab Juni 1944 d Zaalè i dè poschtalischè Stèmpfel ygfüègt wörrè söllè.[8] Vum Brinzyp hèr gildèt selli Vorgaab immer nò.\nWitervowendung nõch 1945\nändere\nGebiètsleitzaalè\nändere\nPoschtkartè Stèmpfel vum 2. Auguscht 1945 nõch (10) Halle (Saale)\nNõch èm Ènd vum Zweitè Wältchrièg hèt witerhy d Regelung vo dè Rychsposcht Gültigkeit ghaa. I dè vir Bsatzungszonè vo Dütschland hèn d Poschtleitzaalè (zweistellig, numerisch mit eischtelligem Buèchschtabèzuèsatz) witer èksischtyrt. D Poschtleitberych 4 bis 9 sowiè 11 un 12 hèn in Gebièt glègè, wo sit 1945 nimmi zuè Dütschland ghört hèn, un sin nimmi brucht worrè. S git è baar witeri minimi Änderungè, byschpillswys sin d Gebiète 21 in 21a un 21b sowiè 22 in 22a bis 22d ydeilt worrè. Au nõch dè Gründig vo dè Bundesrepublik un dè DDR im Johr 1949 hèn diè aaltè Poschtleitzaalè mit lychtè Aapassigè a diè jewyligè Staatsgränzè witer goltè.\nI dè 1950er Johr hèn sich immer wènniger Brièfschriiber a d Poschtleitzaalè ghaltè. Nur no jedi dritti Sendung hèt è Poschtgebiètsleitzaal i dè Aaschrift ghaa. Sell hèt sogar dezuè gfüürt, dass im Berych vo dè Bundesposcht Aafang vo dè 1950er Johr Übberlegungè stattgfundè hèn, uff Poschtleitzaalè komplètt z vozichtè.[9] Mitti vo dè 1950er Johr hèt sich d Situation durch diè bevorschtehendi Automation vom Brièfvodeildiènscht abber übberholt un s isch übber è neus Sischteem nõchdenkt worrè.[10]\nPoschtleitgebièt un Bsatzungszonè, 1946\nUm d Zaal vo dè 24.000 Poschtort i dè Anschriftè z reduzyrè, hèt mò d Ort mit Poschtschtellè II un diè meischtè Ort mit Poschtschtellè I Leitposchtämter untergordnèt. Übrig blibbè sin 6.500 Leitposchtämter, für welli Brièfbund gmacht wörrè hèn muèsè. Diè ygschpartè Ort hèn d Ortsbezeichnig mit èm Zuèsatz „übber Leitposchtamt“ ghaa. Au selli Neuordnung hèt bim Kund kei Resonanz gfundè, 72 % vo dè Sendungè hèn sèbbi Ortsbezeichnung nit enthaltè. Abhǜlf isch dringend notwendig gsi, well s byschpillswys allei im Gebièt vo dè (weschtlichè) Bundesrepublik Dütschland mee als 30 Ort mit èm Nammè „Neuschtadt“ gää hèt un hilfrychi Zuèsätz wiè öppè d Aagaab vum Chrais nit immer aagää gsi sin. Dõdèmit hèt sèlbscht d Aagaab vo söttigè Hǜlfsbezeichnungè enormes Wǜssè vom Verteilpersonal erforderèt.\nI dè DDR sin diè zweischtelligè Poschtleitzaalè spôteschtens Aafang vo dè 1960er Johr ußer Chraft gsetzt gsi.[11]\nAmtskennzaalè für Paket\nändere\nFür dè Paketdiènscht isch 1956 è neus Sischteem entwicklèt worrè. Dõdeby hèt jedes selbschtändige Amt zämmè mit sinè Zweigposchtämter un Poschtschtellè è Amtskennzaal erhaaltè. S Sischteem vo sellè Amtskennzeichè isch è Art Voschlüsselung gsi. Diè èrschtè Zaalè vo 1 bis 20 sin, nõch èm Paketuffchò gschtafflet, dè Obberposchtdirèktionè zuèdeilt worrè. Diè drunter stehendè Buèchschtabbè vo A–Z (ooni I, O, Q wegè dè Möglichkeit vo dè Vowèchslung mit Ziffèrè) hèn d Poschtämter nõch glychem Gsichtspungt erhaaltè. Isch s Alphabet erschöpft gsi, isch è dreideilige Kombination vorgsää gsi: Ziffèrè – Buèchschtabbè – Ziffèrè.\nMit èrè Amtsblattvofüègung 274\/1956 hèt d Amtskennzaalè am 30. Juli 1956 au für Yschriibzettel goltè. D Amtskennzeichè vo dè Zweigposchtämter, Poschtschtellè I un II im Bundesgebièt un z Bèrlin (Wescht) hèt mit dè Amtskennzeichè vo dè Abrechnigs- odder Leitposchtämter übberygschtimmt. Nõch dè Poschtreform 1959 hèt sèll für Poschtämter un Poschtschtellè goltè. Insgsamt sin 22 Grundnummèrè vogää worrè. D Nummèrè 21 für d Landesposchtdirèktion Bèrlin un 22 für d OPD Saarbrüggè sin unabhängig vom Zuèdeilungskriterium vom Paketuffchõ vogää worrè.\nS Sischteem isch am 1. April 1964 vo dè bis 1993 gültigè Form vo dè Poschtleitzaalè abglöst worrè.[12] Diè aaltè R-Zettel hèn bis zum 31. Mai 1964 wittervowendet wörrè chönnè. Vo chlynèrè Poschtort isch s Datum abber nit ygehaaltè worrè. Nõch Aagaabè vum Amtsblatt hèn schu vor èm 1. April 1964 d Poschtleitzaal-Ynschriibzettel vowendet wörrè dürfè, wenn diè aaltè R-Zettel nit bis zu dè Umschtellig glangèd hettèd.\nD Sischteem i dè Altbundesrepublik un i dè DDR\nändere\nDiè beidè vyrschtelligè Poschtleitgebiète bis 30. Juni 1993\nDütschi Bundesposcht\nändere\nS neui Poschtleitzaalèsischteem i dè Bundesrepublik isch 1961 vom dòmòligè Bundesposchtminischter Richard Stücklen voraadribbè worrè un am 23. März 1962 ygfüürt worrè. Am 3. Novèmber 1961 sin diè Poschtleitzaalè im Amtsblatt vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè Nr. 126 bekannt gää worrè. S Vokeersgebièt isch ab dört in sibbè Leitzonè unterdeilt, welli widderum in bis zu zee Leiträum, jeddè Leitruum in bis zu zee Leitberych abbèbrochè sin. Bi Poschtleitzaalè, wo am Ènd Nullè hèn, isch selli znägscht nit gschribbè worrè (2 Hamburg, 53 Bonn, 318 Wolfsburg). D Schriibwys hèt sich nõch vo dè jewyls gültigè Version dè DIN 5008 grichtet.\nS vyrschtellige Sischteem hèt è geintes Dütschland berüggsichtigt[11] un hèt diè Berych 1001 bis 1999, 2500 bis 2699, 3600 bis 3999 un 9000 bis 9999 (insgsamt 2599 Stugg) für diè dõmòligi DDR reservyrt ghaa. Dõhèr sin Poschtleitzaalè uss sebbè Berych im Weschtü nit zuèdeilt worrè. D 1000 isch für Wescht-Bèrlin bruucht worrè. Für s Bundesgebièt sin 6400 Zaalè voblibbè. Diè Zaalè 0000 bis 0999 sin nit vogää worrè. D Bundesposcht hèt ab März 1962 mit èm Slogan „Vergißmeinnicht – die Postleitzahl, der schnelle Wegbegleiter“ Werbig für s neue Sischteem gmacht. Schu ab Èndi 1962 hèn öppè 75 % vo allnè Brièfsendungè d Poschtleitzaal druff ghaa. È Johr spôter sin s schu 94 % gsi.[13] Ab 1964 isch, ebbèfalls als Deil vo dè Kampagnè, im weschtdütschè Fèrnsee d Fèrnseeshow Vergißmeinnicht mit Peter Frankèfäld un èm Brièfdräger Walter Spahrbier uusgschtrahlt worrè.\nJeddi vo dè vyr Ziffèrè hèt è eigni Bedütung. So isch diè èrscht Ziffèrè für d Leitzonè gschtandè. Acht Großschtädt i dè Bundesrepublik hèn einschtelligi Poschtleitzaalè ghaa: 1 Bèrlin, 2 Hamburg, 3 Hannover, 4 Düsseldorf, 5 Köln, 6 Frankfurt am Main, 7 Stuègètt un 8 Münchè. Selli hèn abber – wiè zaalrychi anderi Ört au – witterhy d Aagaab vum Zuèschtellposchtamt nõch èm Ortsnammè bruucht. Diè zweit Ziffèrè isch für dè Leitruum gschtandè. D „xx5x“ a dè drittè Stell hèt èn Leitgebiètsknotèamt kennzeichnèt. D Leitberychsknotèämter sin dõdraa erkennbar gsi, dass iri letschti Ziffèrè è „xxx(0)“ gsi isch, wôrend Leitabschnittsknotèämter sich durch è „xxx8“ a dè letschtè Stell uuszeichnèt hèn. D Endziffer „xxx7“ hèt i dè Regel èn Ort mit èm Baanposchtaaschluss betroffè. D „xxx1“, ganz sèltè auch zuèsätzlich d „xxx2“ hèn diè chlynè Ort in èm Leitberychsknotèamt ooni eigeni Leitzaal un d „xxx9“ sebbi von èm Leitabschnittsknotèamtè kennzeichnèt. Sèlli sin i dè Regel è baar Ört zuègordnet worrè, asè hèn voschidni chlynèrè Ört oft glychi Poschtleitzaalè ghaa. (D Leitberych sin 1993 i s neue Sischteem übbernõ worrè un sin no hüt als Nummèrègruppè erkennbar, ebbèso innerhalb – a dè höcherè Nummèrè – selli jewyls zuèghörigè ehemòligè Leitabschnitt; luèg unnè.) Im Zuug vo dè Yfüürung vo dè elegtronischè Datèvoarbeitung sin 1974 i dè Bundesrepublik s Sischteem vo dè Poschtleitzaalè lycht voändèrèt worrè. Diè vorher ein-, zwei- odder dreistelligè Poschtleitzaalè i dè größèrè Ört sin durch s Aafüègè vo Nullè uff vyr Ziffèrè ergänzt worrè. Selli im Poschtdütsch „Uffnullè“ gnannts Vorgää hèt söllè sämtichi poschtamtlichi Stempel un Formulär umfassè. I dè Praxis isch es abber durchuus vor chò, dass Stempfel ooni dè folgendi Null uss Koschtègründ bis zum 30. Juni 1993 vowendet worrè sin. Schu sit 1965 hèt mò demit aagfangè, d Sendungè für diè schnell Sortyrung mit voschidnè Artè vo Zylcodes, basyrend uff dè PLZ, z vosää.[14]\nDütschi Poscht i dè DDR\nändere\nZum 1. Januar 1965 hèt diè Dütschi Poscht i dè DDR è eignes vyrschtelliges Poschtleitzaalèsischteem ygfüürt. Sèll isch allei uff d DDR zuègschnittè gsi, Nummèrè uss èm gsamtè Zaalèberych vo 1000 bis 9999 sin uff diè 15 Bezirk vo dè DDR vodeilt worrè, größeri Städt i dè DDR hèn meereri Poschtleitzaalè ghaa. I dè DDR sin alli Poschtleitzaalè mindeschtens zweischtellig (zum Byschpill: 30 Magdeburg).[15]\nI dè wesèntlichè Züüg isch s DDR-Sischteem glych wiè i dè Bundesrepublik gsi. A dè Poschtleitzaal isch d Stellung vo dè Poschtdiènschtschtellè z erkennè: Leitposchtämter hèn zwei- odder dreischtelligi Poschtleitzaalè ghaa. Anderi Poschtämter hèn vyrschtelligi Zaalè mit dè Endziffèrè 2 bis 9 ghaa, devor sin meischtens d Nummèrè vum jewyligè Leitposchtamt gsi. Sin mee wiè acht Poschtämter eim Leitposchtamt zuègordnet gsi, hèt sich iri Nummeryrung im nägschstè Zennerberych fortgsetzt. Poschtschtellè hèn i dè Regel d Endziffèrè 1 hinter dè Zaal vum Leitposchtamt. Sèlli Nummèrè sin meemòls vogää worrè, so dass voschideni Poschtschtellè diè glych Poschtleitzaal chriègt hèn.\nGmeinsamkeitè un Unterschyd\nändere\nWeschtpaket, guèt cha mò d Poschtleitzaal ‚x 45‘ erkennè.\nIm Zuug vo dè Yfüürig vo dè elegtronischè Datèvoarbeitig sin 1979 au i dè DDR diè vorhèr zwei- odder dreischtelligè Poschtleitzaalè durch s Aafügè vo Nullè vyrschtellig gmacht worrè.\nVill Poschtleitzaalè hèn in Oscht un Wescht doppelt eksischtyrt, byschpillswys d 5300 für Weimar un Bonn. Für s Voschickè von èm Brièf übber d Staatsgränz drübber wäg hèt (offizièll) è Landeskennung aagää wörrè müèsè.\nDiè Dütsch Bundesposcht hèt irè Poschtkundè empfollè:\n„… im eignè Intresse künftig bi Poschtsendungè i diè SBZ s Zeichè ‚x‘ uumittelbar un ooni Bindeschtrich vor dè sowjetzonalè Poschtleitzaalè nõch folgendè Muschter aazgää:\nx43 Quedlinburg\nx532 Apolda\nx6821 Watzdorf“\n– „x für Sowjetzonè“: Presse-Mitteilig vom Bundesminischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè, Nr. 20\/1964 – Blatt 2\nSelli Praxis isch für Brièf vo Wescht nõch Oscht bis 1974 aagwendet worrè, well d Bundesrepublik d DDR nit als Staat aagluègt hèt.[16] Analog sin Brièf uss dè DDR „i Berych vo andrè Poschtvowaltungè z Europa un Übbersee“ ab Auguscht 1964 mit ènèrè Null (0-) vor dè Poschtleitzaal kennzeichnèt worrè, wa „bsunders bim Vosendè vo Poschtsendungè nõch Weschtdütschland sowiè nõch Weschtbèrlin z beachtè“ gsi isch.[15]\nSpôter hèt bi Poschtsendungè vo dè DDR i d Bundesrepublik s Landeskennzeichè D- vo dè weschtdütschè Poschtleitzaal voraagschtellt wörrè müèsè, sowiè d Kennung DDR- bi Poschtsendungè i diè ander Richtung; einzelni Brièfsendungè sin i dè 1980er Johr au ooni selli Zuèsätz korrèkt zuègschtellt worrè.\nZuèschtellposchtamt\nändere\nVorritter für d Aagaab vo Zuèschtellposchtämter zuè dè Poschtleitzaal un Ort dezuè isch Bèrlin gsi. Diè innerschtädtischè Bèrliner Zuèschtellbezirksnummèrè – Bèrliner Poschtbezirk – fuèßed widderum uff ènèrè Aawysung vom Kaiserlichè General-Poschtamt us èm Johr 1873, in wellèrè s dõmòlige Stadtgebièt vo Bèrlin (un deilwys drübber usè) in nüü Poschtbezirk ydeilt worrè isch. Jedem vo sèllnè Poschtbezirk isch è Kürzel zuègwisè worrè, wo sinèrè geografischè Laag entschprochè hèt (N = Nord, SW = Südwescht, C = Centrum). Asè sin Bezeichnungè wiè SO 36 odder SW 61 entschtandè, wo z Chrützbärg zuè nèrè no hüt umgangsschprõchlich vobreitetè Bezeichnig für diè beidè Ortsdeil worrè sin, d DDR-Rockband NO 55 hèt sich nõch irem Sitz benamst. Mit dè Yfüürig vo dè Zuèschtellpostämter als Bschtanddeil vo dè Adress hèt diè bedryblichi Bedütung vo dè aaltè Amtsbezeichnig (byschpillswys SO 36) dütlich abgnõ un isch bi dè Poschtautomation sogar im Wäg gsi.\nFascht alli großè Städt i dè Bundesrepublik hèn im Lauf vo dè Zit als Zuèsatz zuè dè Poschtleitzaal un Ort d Nummèrè vum zuèschtellendè Poschtamt zuègwisè worrè. Für d Empfänger mit Poschtfächer sin au Zuèschtellposchtämter aagwendet worrè, wo s i dè Strõßèzuèschtellung nit gää hèt. Für Empfänger mit bsunders hochèm Sendungsuffchò sin ab dè 1970er Johr au fiktivi Zuèschtellposchtämter ygfüürt worrè, wo dõdemit als unmittelbari Vorläufer vo dè hütigè Großempfängerposchtleitzaalè geltè chönnè, byschpillhaft 6500 Mainz 500 für s ZDF odder 2000 Hamburg 888 für dè Otto-Vosand. S Aafüègè von èrè Zuèschtellposchtamtsnummèrè hinter m Gmeindenammè hèt drübber usè au a Bedütung in chlynè Gmeindè uffgrund vo dè Gebiètsreform i dè 1970er Johr gwunnè. Mit sellèrè Maßnaam hèt sich s Brobleem lösè lõ, dass wègè dè vorgschribbenè Benutzig vom neuè Gmeindenammè è glychnommigi Strõßè in è baar Ortdeil, also früèner selbschtändigè Gmeindè nimmi z unterscheidè gsi wärèd; mò hèt eifach è Zuèstellposchtamtsnummèrè ygfüürt un hèt so uff è Strõßèumbenennig vozichtè chönnè, z. B. Baanhofsschtrõß in 7894 Stüèlingè 6 isch è Adress z Äbberfingè, woby s d Baanhofsschtrõß au in 7894 Stüèlingè 1 gää hèt. Wèg m Dörfligeischt un dè Ressentiments gegèübber dè Gmeindsreform hèn sich selli Zuèsatz bis hüt nu sporadisch durrèsetzè chönnè.\nAls bi dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè 1993 d Zuèschtellposchtamtsnummèrè abgschafft worrè sin un für diè neuè Postleitzaalgebièt Mindeschtgrößè vorgsää worrè sin, hèt sèll öfter zuè Strõßèumbenennungè gfüürt. Einzelni chlynèrè Gmeindè isch es glungè, è Gliderung in meereri Poschtleitzaalgebièt durrè z setzè und so witterhy d Besitigung vo Strõßènammè-Dublettè z vomydè; selli Gmeindè erschiinèd sitdèm in Poschtleitzaalèvozeichnis mit èm Strõßèvozeichnis un stellèd dõdurch Uusnaamè in èrè Lischtè vo suscht vill größerè Städt dar[17]; Byschpill sin öppè Eltville am Rhy odder Scharbeutz. Au d Stadt Limburg mit acht Poschtleitzaalè für meischtens nur us eim Dorf bschtehendè Zuèschtellgebièt isch è Byschpill für è Uusnaam.[18]\nI dè DDR isch z Oscht-Bèrlin, Leepzisch, Dresdè, Karl-Marx-Schtadt, Halle, Magdeburg un Èrfurt dè entschprèchende Zuèschtellbezirk i d Poschtleitzaal integryrt worrè. I dè Bundesrepublik un in andrè DDR-Ortschaftè mit è baar Zuèschtellbezirk isch s degegè üblich gsi, dè Zuèstellbezirk nõch èm Ortsnammè dezuè z duè. So isch zum Byschpill uff èm Brièf innerhalb vo dè Bundesrepublik nõch Bèrlin-Chrützbärg (West-Bèrlin)\nBeispiel\n1 Berlin 36 (bis 1973) bzw. 1000 Berlin 36 (ab 1974)\ngschribbè worrè, degegè isch èn Brièf innerhalb vo dè DDR nõch Berlin-Adlershof (Oscht-Bèrlin) mit\n1199 Berlin\nadressyrt worrè.\nBi dè Umschtellung uff diè elegtronischi Datèvoarbeitung 1979 isch i dè DDR dè Zuèschtellbezirk bi nèrè Reihè vo witterè Ortschaftè i d Poschtleitzaal ygliderèt worrè. Zum Byschpill isch statt 25 Rostock 1 sitdèm 2500 Rostock vowendet worrè.\nS füüfschtellige Sischteem\nändere\nYfüürung von èm einheitlichè Sischteem\nändere\nWerbeschtempfel vom 30. Juni 1993: „Denk dran! – Ab 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nWerbeschtempfel vom 1. Juli 1993: „Hand drauf! – Seit 1.7. gelten neue Postleitzahlen“\nSit 1990 hèn im ab dört voeinigtè Dütschland zwei vyrschtelligi Poschtleitzaalèsischteem eksischtyrt. Vo gsamt 5420 Poschtleitzaalè sin 3400 im Vokeersgebièt Wescht un 2020 im Vokeersgebièt Oscht in Gebruuch gsi.[19] Dõrum isch im Poschtvokeer mit èm jewyls andrè Vokeersgebièt vor jedi Poschtleitzaal è „O-“ für „Vokeersgebièt Oscht“ (zum Byschpill O-2300 Stralsund) odder è „W-“ für „Vokeersgebièt Wescht“ (zum Byschpill W-2300 Kyl) z setzè, um d Eidütigkeit z bhaaltè, „bis ein neues, kundengerechtes und effizientes Postleitzahlensystem, das auf Dauer Bestand hat, zur Verfügung steht.“ Innerhalb vom jewyligè Vokeersgebièt isch s Voraaschtellè nit notwèndig gsi.[20]\nVoworfè worrè isch dè Vorschlaag, nu diè 802 Poschtleitzaalè z ändèrè, wo doppelt vogää gsi sin, un suscht alles bim Aaltè z belõ, zmòl sich schu i dè 1980er Johr Mängel bim weschtdütschè Sischteem zeigt ghaa hèn, wo im Raamè vo dè füüfschtelligè Lösig behobbè wörrè söttet.[21] Sèlli Mängel hèn hauptsächlich dõrin beschtandè, dass durch d Poschtautomatisyrung un Brièfsortyrung kei Vorsortyrung vo Poschtgroßempfänger odder Stadtdeil möglich gsi sin.[22]\nAm 24. Oktobèr 1991 hèt dè Vorschtand vo dè Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht sich für è komplètt neus füüfschtelligs Sischteem entschiddè,[23][24] welles s Poschttechnische Zentralamt bis 1993 entwicklè hèt söllè. Dõdezuè hèt mò d Erfaarungè vo andrè europäischè Poschtvowaltungè mit èm söttigè Sischteem ybezogè: Frankrych, Holland un vor allem Schwedè.[25] D Leitregionè vo dè neuè füüfschtelligè Poschtleitzaal hèn sich am vyrschtelligè weschtdütschè Sischteem orientyrt, so dass i dè meischtè Ballungsräum diè èrscht Stell odder diè èrschtè beidè Stellè mit dè aaltè Poschtleitzaal identisch gsi sin. Èn witerè Grund für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch d Automatisyrung vo dè Brièfvoteilung gsi. Mit dè Yfüürung vom neuè Sischteem isch d Grundlaag für d Brièfzentrè gschaffè worrè, mit dènnè Brièf in nu zwei Sortyrgäng dè Zuèschteller zuègfüürt worrè isch.\nIm neuè Sischteem sin d Zuèschtellbezirk – wiè schu im vyrschtelligè oschtdütschè Sischteem – i d Poschtleitzaalè integryrt worrè. Zuèdèmm hèn d Großempfänger jetzt è eigeni Poschtleitzaal erhaaltè chönnè. Neu un ugwohnt isch d 0 als führendi Ziffèrè gsi. Voeinzelt hèn sich degegè Protescht gregt,[26][27] well mò in èrè 0 a dè èrschtè Stell d Gfòòr von èrè Abwertung von èm Ort gsää hèt.[28]\nMitentscheidend für d Yfüürung vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaalè isch gsi, dass si uusreichendi Reservè möglich gmacht hèt. Neui Großempfänger, neui Poschtfachschränk odder Neubaugebièt chönned ooni witeres i s Sischteem integryrt worrè. Dõdefür hèn sich byschpillswys zwǜschè dè fortlaufendè Nummèrè vo dè Poschtleitzaalè für d Poschtfachschränk un dè nägschtè belaitè Poschtleitzaal mindeschtens eini, meischtens abber meereri unbelaiti Poschtleitzaalè ergää. Insgsamt wörred z Dütschland hüt öppè 30.000 vo dè theoretisch möglichè 100.000 Poschtleitzaalè bruucht, wôrend dè Rèscht als Reservè diènt. Durch witeri Yschränkungè isch abber dõdevò uuszgòò, dass es maximal 98.901 Poschtleitzaalè gää chönnt.\nD Yfüürung vom neuè Sischteem 1993 isch von èrè massivè Werbekampagne begleitet worrè. S isch d Comicfigur Rolf (Sǜnchronschprecher: Rolf Zacher) mit èm Spruch „Füüf isch Trümpf“ erfundè worrè, woby d Comicfigur wiè nè Hand uussièt. Im witerè hèt s i dè Zämmèarbeit mit èm Fernseesender RTL d Spyleshow D Poscht gòòt ab! mit èm Rudi Carrell gää. Selli Sendung, wo uff zee Folgen uusglait worrè isch, isch èrstmòls am 9. Mai 1993 gloffè un hèt im Großè un Ganzè a d Show Am laufendè Band erinnèrèt.\nIm neuè Poschtleitzaalèbuèch, wo in èrè Ufflagèhöchi vo 40 Millionè Stugg koschtèlos an alli Huushalt z Dütschland vodeilt worrè isch, isch für jedè Ort mit meererè Poschtleitzaalè s komplette Strõßèregischter mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè uffgfüürt worrè. Denäbbè isch no è Buèch mit Poschtleitzaalè für Großempfänger, Poschtfächer un Poschtlageruusgabè un è numerisch gordnets Poschtleitzaalèbuèch erschinnè, i dèmm sowoll nõch èm neuè als au nõch èm aaltè Sischteem gordnet worrè isch un in beidi Sortyrungè jewyls diè anderi Poschtleitzaal gegèübbergschtellt worrè isch. Selli beidè Vozeichnis sin nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern sin nu uff Aaforderung erhältlich gsi. È Neuufflaag vom Poschtleitzaalèbuèch hèt s nõch 1993 zèrscht widder am 4. Oktober 2005 in èrè – jetzt allerdings koschtèpflichtigè – Ufflaag vo drei Millionè Stugg gää. Öppè eimôl je Quardal erschint è CD-ROM mit dè Poschtleitzaalè. D Poschtleitzaalè chönned im Internet uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht sowiè bi zaalrychè witerè kommerzièllè Aabièter abgfrògt wörrè.\nDiè gröscht Änderung im neuè Sischteem hèt 2001 statt gfundè, wo z Leipzig im Zug vo dè erfolgtè Ygmeindungè näbbè dè Umbenennungè vo Strõßè au dè neuè Ortsdeil neui Poschtleitzaalè zuègordnet worrè sin.\nSischtematik\nändere\nPoschtfachchäschtè PLZ 47018 bis PLZ 47020 z Duisburg\nDiè èrscht Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal bezeichnèt d Zonè, diè zweit Ziffèrè d Region (diè èrschtè beidè Ziffèrè heißèd sèllèwäg öfter Poschtleitregion odder Leitregion; meischtens im Gegèuhrzeigersinn vum Zentralort uus sequentièll – mit èm Aafang im Südè). I dè Poschtleitregionè sin d Poschtleitgebièt zämmègfasst, wo diè glychè beidè Aafangsziffèrè hèn. Meischtens bedrybt d Poscht i dè Leitregionè eins vo dè 82 Brièfzèntrè, zee vo sèllè Zentrè sin für jewyls zwei Leitregionè zuèschtändig.[29][30]\nInnerhalb vo sèllènè Leitregionè sin zwǜschè 20 un 200 Nummèrè für Leitberych vogää, wo jedèrè Gmeind1 èn Nummèrèberych zuègordnet wörd, s fangt mit èm Hauptort vom Leitberych aa. Denõch sich deilwys nõch Ywoonerzaal, deilwys alphabetisch wittervodeilt. Im Nummèrèberych von èrè Gmeind1 sin diè nidrigschtè Nummèrè für Poschtlageruusgabè (Poschtfächer), d Nummèrè denõch für Großempfänger un diè högschstè Nummèrè für Zuèschtellbezirk vogää. Leitberych sin wichtig für d Zuèschtellung vo Massèbrièfsendungè (zum Byschpill „Infoposcht“).\nByschpill:\nI dè Leitregion 88 git s dè Leitberych 88001–88099 Fridrichshaffè, wo dè öschtliche Boddèseechrais umfassè duèt.\ndevò d Nummèrè (88)001–048 für Fridrichshaffè, 060–069 für Tettnang, 070–074 für Meckèbeurè, 075–079 für Krèssbronn un so witter\nZ Fridrichshaffè sin d Nummèrè 001 un folgendi sowiè 023 un folgendi für Poschtfächer, 039 un 041 für Großempfänger, sowiè 045, 046 un 048 für Zuèschtellbezirk vogää.\nDè Leitberych 88101–88149 Lindau umfasst dè weschtliche, 88151–88179 Lindèbärg dè öschtliche Landchrais Lindau, 88181–88289 Raveschburg dè südliche, 88291–88319 Leitkirch dè öschtliche Deil vom Landchrais Raveschburg, un so witter.\nDè Begriff „Gmeind“ orièntyrt sich dõ nit a dè Organisationseinheit, sondern isch übberdragè z voschtò, well sich d Gränzè im Sinn vo dè Poschtleitzaal zwar zimli oft, abber nit immer a dè bolitisch-organisatorischè Gmeindegränzè orièntyrt worrè isch. Au cha è Poschtleitzaal übber Landchraisgränzè drübber usè gò. Asè isch es zum Byschpill bi dè Poschtleitzaal 04936, wo sich deilwys übber dè Landchrais Elbè-Elschter wiè au übber dè Landchrais Teltow-Fläming erschtreckè duèt. Gsamt 281 Poschtleitzaalè gôn übber Landchraisgränzü drübber wäg, 21 devò sogar übber d Gränzè vo Bundesländer (Stand Novembèr 2010). Ooni d Aagaab vom Gmeindenammè isch è eindütigi Adressyrung un fäälerfreii Zuèschtellung sèllèwäg nit immer möglich. Asè exischtyrt z. B. d Strõß „Im Feld“ sowoll z 52525 Heinsbärg, wiè au z 52525 Waldfeucht.\nUfffällig isch, dass d Meerheit vo allnè möglichè Zaalèkombinationè frei blibbè sin: Asè bezeichnèt zum Byschpill d Zaalè 20101 bis 20110 diè zeen Poschtfachchäschtè vom Poschtamt Hamburg 13, diè zuègordnetè Zuèschtellbezirk hèn d Nummèrè 20144, 20146, 20148 un 20149. S git z Dütschland 96 Poschtleitregionè; zuè dè Ziffèrèkombinationè 00, 05, 43, 62 isch kei Poschtleitregion definyrt, woby diè 62 im internè Gebruuch für Bezeichnung vom Internationalè Poschtzèntrum (IPZ) z Frankfort diènt, wo d Poscht us un für s Uusland bearbeitet wörd.\nBsunders „rundi“ Nummèrè wiè zum Byschpill d 10000, 20000 … sin einersits dè jewyligè Leitberych zuègordnet, wörred abber für d Zuèschtellbezirk nit vogää, sondern findèd nur im internè Diènscht vo dè Brièf- un Frachtzentrè vo dè Poscht Aawendung, byschpillswys uff Beutelfähnli.[31]\nPoschtleitzonè un -regionè\nändere\nDarschtellung vo dè èrschtè zwei Ziffèrè vo dè füüfschtelligè Poschtleitzaal (Poschtleitregionè)\nI dè folgendè Tabellè wörred eischtelligi Poschtleitzonè mit Flächèaagaabè un Ywoonerzaalè uss èm Gmeindevozeichnis vom Statistischè Bundesamt mit Stand vum 2. Juli 2012[32] aagää. Für d Regionè luèg: Poschtleitregionè sit 1993\nLeitzonè\nFlächi in km²\nYwohner\nYwohner pro km²\n(grundet)\n0 37.213 6.662.411 179\n1 47.648 7.029.185 148\n2 44.021 8.680.860 197\n3 45.656 8.892.893 195\n4 20.216 10.244.866 507\n5 28.836 9.165.446 318\n6 17.263 7.534.745 436\n7 27.739 8.712.380 313\n8 36.468 7.740.754 212\n9 47.900 7.088.062 148\nPoschtleitzaalèartè\nändere\nD Poschtleitzaalè lôn sich in voschidne Kategoriè ydeilè. Diè hüfigschte Art isch d Poschtfachposchtleitzaal, gfolgt vo dè Huszuèschtellungsposchtleitzaal, wo allerdings für diè wituus meischtè Poschtbenutzer gildèt. Großempfänger kirèget vo dè Post entwedder è eigeni Poschtleitzaal odder deilèd sich sèlli mit witèrè Großempfänger.[33] Aktionsposchtleitzaalè wörred zuè bschtimmtè meischtens einmòligè Aktionü vo Großempfänger, wo byschpillswys Brièfwahl un Gwinnschpyle ygsetzt worrè.[34]\nBeschriibung\nVorgsäeni Stückzaal vo dè\nfüüfschtelligè Poschtleitzaalè\n(Stand: 22. Dezembèr 1992)[35]\nStückzahl\n(Stand: Juni 2003)[36]\nStückzahl\n(Stand: Mai 2013)[37]\nPoschtfach 16.500 17.373 16.565\nGruppè-Großempfänger – 2.235 3.109\nEinzel-Großempfänger 1.700 (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger enthaaltè) (isch i dè Zaalè vo dè\nGruppègroßempfänger dinnè)\nAktions-PLZ – – 801\nHauszustellungs-PLZ 8.200 8.259 8.208\nGsamtzaal vo dè\nvogääènè Poschtleitzaalè 26.400 29.630 28.683\nFaarbari Poschtfachschränkle 52238 un 52239 in Dürwiß\nByschpill: D Poschtleitzaal-Berych 52230\n52231 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1101 bis 1184 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52232 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1201 bis 1284 im Hauptpostamt Eschwyler\n52233 isch d PLZ vo dè Poschtfächer 1301 bis 1384 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52234 isch d PLZ der Poschtfächer 1401 bis 1484 im Hauptpostamt Eschwyler\n52235 isch d PLZ der Poschtfächer 1501 bis 1548 im Hauptposchtamt Eschwyler\n52238 isch d PLZ der Postfächer 6101 bis 6180 im Poschtamt Dürwiß\n52239 isch d PLZ der Postfächer 6201 bis 6240 im Postamt Dürwiß\n52240 isch d PLZ der Postfächer 7101 bis 7160 im Postamt Wyswyler\n52241 isch d PLZ der Postfächer 7201 bis 7260 im Postamt Wyswyler\n52249 isch d Zuèschtellposchtleitzaal vo allnè Huusaaschriftè z Eschwyler\nByschpill für Poschtleitzaalè vo Einzel-Großempfänger:\n01001 → Stadtvowaltig Dresdè (numerisch chlynschti vogöäeni dütschti Poschtleitzaal)\n09107 → Technischi Universidät Chemnitz\n11011 → Dütschè Bundedag z Bèrlin\n44128 → Stitftig füèr Hochschuèlzuèlassung z Dortmund\n55100 → Zweits Dütsches Fèrnsee z Mainz\n80313 → Stadtvowaltung Münchè\n80788 → BMW z Münchè\n90329 → DATEV z Nürnbärch\nLischtè vo dè vyr Einzelgebäude z Dütschland mit eigner Poschtleitzaal:\n60308 → Messeturm z Frankfurt am Main\n?\n?\n?\nPoschtleitzaalèfeschter\nändere\nUff èm Aukruger Poschtleitzaalèfescht hèn 650 Aukruger diè aageblich gröschti menschlichi Poschtleitzaal vo Schleswig-Holschtein bildet\nNõch dè Yfüürung vom 5-schtelligè Sischteem isch in è baar Gmeindè è sognennts Poschtleitzaalèfescht gfièrèt worrè. Dõdefür isch diè örtlich Poschtleitzaal in è füüfschtelligs Datumsformat übberdrait worrè. So zum Byschpill:\nam 1. Septembèr 1998 z 01998 Klettwitz[38]\nam 25. Mai 1999 z 25599 Wewelsfleth[39]\nam 27. Auguscht 2004 z 27804 Berne[40]\nam 27. Auguscht 2009 z 27809 Lemwerder[41]\nam 24. Juni 2013 z 24613 Aukrug[42]\nam 24. Auguscht 2013 z 24813 Schülp b. Rendsburg[43]\nWunderlichs\nändere\nDè Guètsbezirk Reinhardswald im Landchrais Kassel isch flächèmäßig mit ca. 185 km² nu öppè è Vyrtel chlyner wiè diè gröscht hessischi Stadt Frankfurt am Main, isch abber bi dè Vogaab vo dè Poschtleitzaalè 1993 vogää worrè. Er hèt gnau zwei Ywooner, wo è Uusflugslokal näbbè dè nu wènigi Meter entfèrnt z Niddersachsè ligendè Tillyschanzè bedrybèd. Beidi Personè sin, well s Uusflugslokal no z Hessè schtòt, bim Forschtamt z Reinhardshagè gmeldet. Well s keini offizièlli Poschtleitzaal für sèllèn Bezirk git, isch im Faarzügschii vom Wirt d 00000 als Poschtleitzaal ydrait worrè. Poschtsendungè a s Lokal un as Wirts-Pärli sin regelmäßig als unzuèschtellbar zrugg gangè, sèllèwäg hèt mò sich è Poschtfächli im Poschtamt im niddersächsischè Nõchbòrort Hann. Mündè zuèglait.[44][45][46]\nS ehemòlige Dorf Billmuètshuusè isch 1977\/78 vollschtändig grumt un abgrissè worrè, well s uumittelbar a dè dütsch-dütschè Gränz uff DDR-Gebièt glègè isch. Glychwool isch es i dè DDR-amtlichè Vozeichnis uffgfüürt gsi, wiè wenn s es witter gää het. Nõch dè Widdervoeinigung isch bi dè Uusarbeitig vom neuè Poschtleitzaalèsischteem offèsichtlich nit uffgfallè, dass dè Ort längscht nimmi exischtyrt, asè isch dèm dörtzmòl schu sit öppè 15 Johr wüèscht ligendè Dorf è Poschtleitzaal zuèdeilt worrè: s isch mit èm Iitrag \"98663 Billmuthausen\" im 1993er Poschtleitzaalèbuèch uffgfüürt worrè.[47] Well d Poschtleitzaal abber au dè umligendè Gmeindè zuègwisè worrè isch, isch d Vogaab nu in Kombination mit sèllèm Ortsnammè nit nötig gsi.\nSonderregelungè\nändere\nZollaaschluss- un Zolluusschlussgebièt\nändere\nObwoll diè füüfschtelligè Poschtleitzaalè allei für s dütsche Bundesgebièt entwicklèt worrè sin, hèt mò muèsè Uusnaamè berüggsichtigè, wi! au scho bim vyrschtelligè Sischteem:\nÖsterrychischè Wygemesser-Poschtschtempel mit dütscher Poschtleitzaal\nS österrychische Chlywalserdal im Bundesland Vorarlbärg un d Gmeind Jungholz z Tyrol vofüègèd als Zolluusschlussgebièt vo Öschterrych bzw. Zollaaschlussgebièt vo Dütschland näbbè dè am 1. Januar 1966 ygefüürtè öschterrychischè Poschtleitzaal sitdèm zuèsätzlich übber è eigeni dütschi Poschtleitzaal. Sèlli isch sit dè Yfüürung mit èm so gnannte Wygemesser-Poschtschtempel vo dè Österrychischè Poscht uusschlièßlich für Sendungè i d Bundesrepublik vowendet worrè.[48] Sit Novembèr 2005 wörrèd Poschtsendungü us èm Chlywalserdal un Jungholz nõch Dütschland nu nõ übber dè öschterrychischè Uuslandsposchttarif beförderèt.[49] D Poschtleitzaalè lutè:\nOrtsnammè\nÖschterrych\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nJungholz 6691 87491 8965\nRiezlern 6991 87567 8984\nHirschegg 6992 87568 8985\nMittelbärg 6993 87569 8986\nD Gmeind Büsingè, è dütschi Exklavè i dè Schwiz, us dütscher Sicht è Zolluusschluss- un us schwizer Sicht è Zollaaschlussgebièt, hèt näbbè dè dütschè auch è schwizer Poschtleitzaal.\nOrtsnammè\nSchwiz\nDütschland\nDütschland\n(bis 30. Juni 1993)\nBüsingè 8238 78266 7701\nFäldposcht\nändere\nVo sèllèrè organisatorischè Regelung sin d Poschtleitzaalè vo dè Fäldposcht uusgnõ. Urschprünglich sin sèlli Leitzaalè willkürlich aagordnèt gsi, um im Èrnschtfall dè Standort von èrè Einheit z voschleièrè. Uffgrund èm Ènd vom Kaltè Chrièg isch sèll abber unnötig gsi. Trotzdèm hèt d Fäldposcht bis 2004 è eignes Nummèrèsischteem bruucht. È guèts Byschpill isch dõ dè Stempel vo dè Fäldposchtleitschtell z Darmschtadt. D Leitzaal 6700 isch willkürlich gwäält worrè un isch i keim Zämmèhang mit dè Poschtleitzaalè vo dè Städt Darmschtadt (früèner 6100) odder Ludwigshaffè, welli dörtzmòl d 6700 ghaa hèt. Witteri Byschpill sin „731 Fäldposcht e“ (Fäldposchtamt Prizren-Airfield) un „730 Fäldposcht b���.\nFäldposchtschtempel vo dè Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\nSit èm 1. Januar 2005 hèt abber au d Fäldposcht uff è gordnetes Sischteem umgschtellt, sit dèm cha mò us dè Fäldposchtnummèrè uff dè Iisatz schlièssè. So gildet sit sèllèm Datum:\nOhni Nummèrè: Sonderfäldposchtämter z Dütschland (zum Byschpill Kyler Wuchè)\n1111: Sonderfäldposchtamt für dè Daag vo dè offnè Dürè im Voteidigungsminischterium\n6400–6409: Fäldposchtleitschtell Darmschtadt\n6410–6419: EUFOR-Iisatz Bosniè\n6420–6429: KFOR-Iisatz Kosovo\n6430–6439: ISAF-Iisatz Afghanischtan\n6490a: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Libreville, Gabun\n6490b: EUFOR-Iisatz DR Kongo, Fäldposchtamt Kinshasa, DR Kongo\nPublikationè\nändere\nS bekannteschte Wärch für s Publizyrè vo dè Poschtleitzaalè dürf s Poschtleitzaalèbuèch sy. Denäbbè isch s Poschtwesè z Dütschland bis 1995 staatlich greglèt un im Poschtminischterium un dè Vorgängerorganisationè unterschtandè; sèllèwäg sin Änderungè im jewyligè Amtsblättle publizyrt worrè.\nAmtlichi Wärch\nändere\nAmtsblättle vom Rychsposchtminischterium vum 6. Juni 1944, wo vofüègt worrè isch, d Poschtleitzaalè i dè Daag- und andrè Stämpel drin innè sin müèn.\nDè Aafang vo dè Amtlichè Wärch stellt s Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl dar, welles im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium z Bèrlin usègää worrè isch, èn Monèt devòr isch schu vofüègt worrè, d Poschtleitzaalè i dè Stämpel y z setzè.\nI dè DDR hèt s d Amtsblättle vo dè Zentralvowaltig für s Poscht- un Fèrnmeldewesè un dè Hauptvowaltung für s Poscht un Fèrnmeldewesè vo dè Dütschè Wǜrtschaftskommission für diè sowjetischi Bsatzungszonè sowiè s Minischterium für s Poscht- un Fèrnmeldewesè (MPF) vo dè DDR i dè Johrgäng 1947 bis 1953 sowiè d Verfügungen und Mitteilungen des MPF i dè Johrgäng 1953 bis 1990. Aaordnung übber dè Poschtdiènscht – Poschtordnung:\n3. April 1959, GBl. der DDR Teil 1, Nr. 27\n29. Novembèr 1966, GBl. der DDR Teil II, Nr. 157\n21. Novembèr 1974, GBl. der DDR Teil I, Nr. 13\n28. Februar 1986, GBl. der DDR, Teil I, Nr. 8\n31. Auguscht 1990, Nr. 3\n24. Septembèr 1990, Vofüègung Nr. 181\/1990, Nr. 12\nDiè (poschtalischi) Widdervoeinigung isch im Vodraag zwǜschè dè DDR un dè Bundesrepublik Dütschland übber d Hèrschtellung vo dè Einheit vo Dütschland – Einigungsvodraag – vom 31. Auguscht 1990, Anlage I, Kapitel XIII, Sachgebiet B: Postwesen. GBl. der DDR, Teil I, Nr. 64 (S. 1860) greglèt worrè.\nI dè aaltè Bundesrepublik un nõch dè Widdervoeinigung hèt s es Amtsblatt der Deutschen Bundespost Postdienst gää. Sèll hèt bim Volaagsposchtamt z Köln im virteljöhrlichü Abonnement koschtèpflichtig bezogè wörrè.\nPoschtleitzaalèbüècher\nändere\nWerbung uff dè Ruggsitè vo dè Fäldposcht-Faltbrièf ab 1943\nD Poschtleitzaalèbüècher sin vo 1961 bis 2005 immer größer un umfangrycher worrè\nMit dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè isch es notwendig worrè, èntschprechende Büècher un Landkartè z voöffentlichè, i dènnè d Regionè abbildet un diè èntschprechendè Ortschaftè mit dè dezuèghörigè Poschtleitzaalè stôn. Bi dè Yfüürung vo dè Poschtleitzaalè i dè 1940er Johr, mit insgsamt 24 Poschtleitgebièt, hèt jewyls ei rächt großes Gebièt übber nu ei einzigi Poschtleitzaal vofüègt. Dõdemit hèt im Brinzyp è Übbersichtskartè für dè Absender glangèt, voruusgsetzt er hèt dè Empfangsort uugfäär geografisch zuordnè chönnè. S Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl hèt 64 Sitè, isch im Juli 1944 vom Rychsposchtminischterium usègää worrè un hèt 10 Rychspfènnig koschtet.\nMit dè Iifüürung vom vyrschtelligè Sischteem i dè 1960er Johr, wo alli Poschtörter è eigeni Poschtleitzaal chriègt hèn, isch es notwendig worrè, Poschtleitzaalèbüècher usè z bringè.\nS èrschte Poschtleitzaalèbuèch vo dè Bundesposcht isch 1961 vom zuèschtändigè Bundesminischterium usègää worrè un a alli Huushalt koschtèlos voteilt worrè. S Nõchschlagewärch hèt insgsamt 368 Sitè cha, diè èrschtè vyr hèn è Vorwort vom Minischter sowiè Vorbemerkigè für dè Gebruuch vom Buèch ghaa. Uff dè letschtè sibbè Sitè isch Blatz für d Unterbringung vo eignè wichtigè Adressè sowiè Muschteraaschriftè cha.\nÈ witteri Uusgaab isch 1977 usègää worrè, sèll Buèch isch vom Format dopplet so groß wiè d Uusgaab vo 1961. Näbbè èm Huufè Änderungè hèt sèll Buèch au d Poschtleitzaalè vo dè DDR dinnè ghaa. Im Aahang sin au è baar usgwäälti Boschtleitzaalè vo Ortschaftè us dè Nõchbòrländer (Frankreich, Schwiz, Öschterrych) vozeichnèt worrè. Innè vom Umschlag sowiè zwǜschè dè einzelnè Vozeichnis isch Boschteigèwèrbung gsi, nu d Umschlagsruggsitè hèt Frèmdwerbung für èn Dirèktwerbeaabièter druff ghaa.\nIm Johr 1979 isch è numerischs Vozeichnis vo dè Poschtleitzaalè im Vowaltungsberych vo dè Dütschè Bundesboscht usègää worrè. D Datè hèn vom März 1979 gschtammt. d Boschtleitzaalè vo dè DDR sin nit dinnè gsi.\nI dè DDR hèt diè Dütschi Boscht im Johr 1964 vor dè Yfüürung vom vyrschtelligè Sischteem ebbèfalls è Boschtleitzaalèbuèch usègää.[15] Mit dè Aabassung vo dè Boschtleitzaalè a diè elegtronischi Datèvoarbeitung isch 1978 è neus Poschtleitzaalèvozeichnis usègää worrè. Anderscht als d Uusgaab vo 1964 hèt sèll Vozeichnis au Ortsdeile un Woonblätz ohni eigeni Boscht.[50] S Boschtleitzaalèvozeichnis isch 1984 un 1989 neu uffglait worrè.\nMit dè Yfüürung vo dè füüfschtelligè Boschtleitzaal im widdervoeinigtè Dütschland 1993 sin 40 Millionè Boschtleitzaalèbüècher hèrgschtellt worrè, welli ebbèfalls wiè d Uusgaab vo 1961 koschtèlos a d Huushalt (pro Huushalt èn Exèmplar) vodeilt worrè. Um d Koschtè vo dõmòls öppè 120 Millionè DM (inflationsbedingt hüt öppè Fehler Millionè Euro) z minimyrè, hèt s 994 Sitè starke Wärch 37 ganzsitigi Werbeaazeigè zu je 640.000 DM ghaa. D Werbeaazeigè uff dè Umschlagruggsitè hèt 1,017 Millionè DM koschtet.[51] Au dè Buchruggè hèt zuè 3\/4 èn Werbeuffdrugg enthaaltè. Witteri Exèmblaar, ob alphabetisch odder numerisch gordnèt, hèn zum Stuggpriis vo 10 DM kauft wörrè chönnè. Denäbbè hèt d Bundesposcht au Boschtleitzaalèkartè im DIN A 0-Format für 5 DM, è CD-ROM für 200 DM (mit dèrrè èrschtmòls au è Suèchi im Umchrais möglich gsi isch), Microfiches für je 5 DM (alphabetisch, nummerisch, Übbersichtskartè) aabotè. Zuèsätzlich hèn Unternämmè übber diè Dütsch Boschtreklamè GmbH Diskettè un Magnetbänder bschtellè sowiè spezièlli Wünsch üßèrè chönnè. Au im Bildschirmtegschtsischteem un Datex-J hèn Boschtleitzaalè unter *2300010# odder *plz# abgfrõgt wörrè chönnè.\nDiè zweit Ufflaag vom füüfschtelligè Boschtleitzaalèbuèch isch 2005 usèbrocht worrè un hèt übber 63.000 Änderungè sowiè 2.839 neui Poschtleitzaalè enthaaltè.[52][53] Näbbè m Ortsvozeichnis enthaaltet s Wärch au s Strõßèvozeichnis für diè 209 Ortschaftè un Städt, wo übber mengi Boschtleitzaalè vofüègè. Dè Abschluss i dèm Buèch bildè diè beidè Vozeichnis vo dè Großempfänger un Packstationè. Im Gegèsatz zum Vorgänger isch sèll nit koschtèlos vodeilt worrè, sondern für 6,95 Euro vokauft worrè, un hèt è Ufflaag vo 1,6 Millionè Stügg ghaa.[54][55]\nDiè Onlinesuèchi unter www.deutschepost.de\/plzsuche odder www.postleitzahl.de isch sit 2006 im Wèb un isch am 10. Mai 2010 vollschtändig übberarbeitet un in neuer Form uffgschaltet worrè. Èrschtmòls isch è kartografischi Sicht uff d Poschtleitzaal in èrè dǜnamischè Landkartè möglich gsi. Au biètet diè Dütsch Boscht AG èrschtmòls d Möglichkeit, diè PLZ-Suchi als koschtèlosè Service uff eignè Homepages yzsetzè.\nLuèg au\nändere\nAmtlichè Gmeindeschlüssel (Chraisgmeindeschlüssel)\nLiteradur\nändere\nPoschtminischterium (Hrsg.):\nHandwörterbuèch vom Poschtwesè. 2., völlig übberarbeiteti Ufflaag, Frankfurt am Main 1953\nFragen an einen Minister \/ Thema: Vergiss mein nicht: Die Postleitzahl; Broschürè, Bonn, ooni Johr (i dè Amtszit vom Poschtminischter Richard Stücklè, also chunnt nu dè Zitraum 1962–1966 in Frõg)\nSteimetz un Elias: »Geschichte der Deutschen Post – Band 4, 1945 bis 1978«; Neubearbeiteti Uusgaab, Bundesdruckerei 1979, S. 108\nHandbücher der Arbeitsgemeinschaft Briefpostautomation zu dè PLZ-Thematik, unter andrem auch d DDR bedrèffend, dõ d Deil 1 bis 3 uss dè Johr 1987, 1988 un 1992\nUllrich Häger: Großes Lexikon der Philatelie. Bertelsmann Lexikon-Volaag, 1973 (Blätter 7 bis 9)\nHorst Busch: Das Postleitzahlensystem in der sowjetischen Besatzungszone vom Mai 1945 bis 1947. Im: Arbètsmatriaal vom Zentralè Arbeitschrais Poschtgschichte vom Philatelischtèvoband im Kulturbund vo dè DDR, 1982\nNikolaus Lappin, Bonn: Postleitzahlen im In- und Ausland, i dè ZPF Heft 14\/68, S. 545\nNeue Postleitzahlen für das vereinte Deutschland, in ZPT, Heft 6\/91, S. 39\nDBZ (= Dütschi Brièfmarkè-Ziting)\nWerner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Heft 1, 1993, S. 21 ff.\nWerner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest Heft 3\/1993, S. 158 ff.\nN.N.: Pressemitteilung der GD Postdienst, Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Heft 10\/1993, S. 735\nHorst Kaboth: Reichspost macht 1941 den Anfang: Von der Postleitgebietszahl zur „Fünfstelligen“. Heft 15\/1993, S. 1151 ff.\nN.N.: Die Postleitzahlen in der SBZ und DDR bis 1964. Heft 18\/1993\nHorst Kaboth: 1961: Einführung der 4stelligen Postleitzahl durch die DBP. Heft 26\/1993, S. 2078 ff.\nPeter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Heft 26\/1993, S. 2125 ff.\nphilatelie – Das Magazin des Bund vo dè Dütschè Philatelischtè\nWalter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. Heft 196\/1991, S. 10 ff. un Heft 197\/1991 S. 15 ff.\nSammler Express\nVorläufer der PLZ – zuerst in Berlin. Heft 23\/1987, S. 806 f\nWas sagt uns die Postleitzahl? Heft 3\/1986, S. 81\nDie Postleitzahl (0). Heft 17\/1982, S. 587\nWeblingg\nändere\nCommons: Poschtleitzaalèchartè vo Dütschland – Sammlig vo Multimediadateie\nUuskunpft:\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi bi dè Dütschè Poscht AG\nAktuèlli Poschtleitzaalèsuèchi sowiè zaalrychi Poschtleitzaalèkartè bi Poschtleitzaalèindex\nAalti Poschtleitzaalè-Suèchi für Wescht- un Oschtdütschland (vyrschtelligs Sischteem bis 1993) bi \"Beste Sammelfründ UG. i.G.\"\nGschicht:\nDie Geschichte der PLZ uff dè Sitè vo dè Dütschè Poscht\nManfred Greil: „Fünf ist Trümpf“. Füüfschtelligi Poschtleitzaalè am 1. Juli 1993 ygfüürt. In: Das Archiv, 2\/2003, Hrsg.: DGPT\nHeimo Thomas: Die Geschichte der 5-stelligen Postleitzahl in Deutschland.\nGschichtè vo dè Poschtleitzaalè\nEinzelnõchwys\nändere\n↑ Walter Schießl: Fünfzig Jahre deutsche Postleitzahlen. Ein Rückblick auf die Anfänge… In: Philatelie und Postgeschichte. Nr. 128\/1993, S. 20 ff.\n↑ Heinz Adlunger: Wieso kam die Postleitgebietszahl (PLGZ) 22a in einigen Mainzer Tagesstempeln vor? In: Philatelie und Postgeschichte. Mai 1988, S. 40.\n↑ Aufruf! „Wie trage ich zur schnellen Beförderung meiner Post bei?“ S. 13. Im: Reichspostministerium (Hrsg.): Postnachrichtenblatt – Mitteilungen aus dem Post- und Fernmeldedienst. 24. Jahrgang, Nr. 3, Bèrlin 22. Januar 1944\n↑ Deutsches Reichspostministerium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, Übbersicht vo dè Poschtleitgebièt, S. 4\n↑ Dütsches Rychsposchtminischterium: Verzeichnis der Postämter des Reichspostgebiets mit Angabe der Postleitzahl, Uusgaab Juli 1944, S. 3\n↑ vgl. Postnachrichtenblatt Nr. 13 vom 1. April 1944\n↑ Asè d Vofüègung vom RPM Nr. I 2474-0 vum 20. März 1944\n↑ Amtsblättle vumk Rychsposchtminischteriums Nr. 56 vum 6. Juni 1944, Amtsblättle-Vfg.Nr. 175\/1944\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. 2. Ufflaag, S. 536.\n↑ Handwörterbuch des Postwesens. Ergänzungsband zu dè 2. Ufflaag, 1956, S. 88\n↑ 11,0 11,1 ZPF 10\/62, S. 365\n↑ Amtsblatt für das Post- und Fernmeldewesen, Vf 543\/63\n↑ Geschichte der Deutschen Post, Band 4, 1945 bis 1978. S. 108\n↑ Meilèschtein vo dè Bryfcodyrung (Memento vom 23. März 2012 im Internet Archive) (PDF; 5,6 MB)\n↑ 15,0 15,1 15,2 Minischterium für Poscht- un Fèrnmeldewesè i dè DDR (Hrsg.): Postleitzahlen der Deutschen Demokratischen Republik 1964. Bèrlin.\n↑ Walter Schießel: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: philatelie. 196\/1991, S. 12.\n↑ PLZ der Orte mit einem Straßenverzeichnis. Archiviert vom Original am 9. Mai 2016; abgruefen am 6. April 2016.\n↑ Abschnitt „Organisation der deutschen Postleitzahl“ Archivlink (Memento vom 16. Dezämber 2005 im Internet Archive)\n↑ Die Umstellung auf die „Fünfstelligen“. In: Michel-Rundschau. 2\/1994, S. 108.\n↑ Amtsblatt des BMPT, Nr. 81, Johrgang 1990, Vofüègung P 346\/1990, Bonn, 18. Oktobèr 1990.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst sieht in 5stelliger PLZ Bestlösung. Im: DBZ, Heft 1\/1993, S. 21 ff.\n↑ IHK Ratgeber, 4\/1992, 14. Johrgang, Dezèmber 1992.\n↑ Reuters: Postleitzahlen werden fünfstellig. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz. 2. Novembèr 1991.\n↑ DBZ, Nr. 24, November 1991.\n↑ Peter Tichatzky: Die Postleitzahlen der Deutschen Post ab 1964\/65. Im: DBZ, Heft 26\/1993, S. 2128.\n↑ Schon erster Ärger um neue Postleitzahlen. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 30. Januar 1993.\n↑ Deutsche Presse-Agentur: Union spricht von einem Flop – Harsche Kritik an neuen Postleitzahlen auch von der SPD. 8. Februar 1993.\n↑ Reuters: Wer will zu den Null-Nummern zählen? Abgeordnete sorgen sich um neue Postleitzahlen und die Seelenlage der Nation. I dè: Allgemeine Zeitung Mainz vom 23. Januar 1992.\n↑ Werner Rittmeier: GD Postdienst legt die Briefregionen fest. Im: DBZ, Heft 3\/1993, S. 158 ff.\n↑ Pressemitdeilung vom GD Poschtdiènscht: Hintergründe zu den neuen Postleitzahlen – Das geheime Leben der Zahlen. Im: DBZ, Heft 10\/1993 (S. 735).\n↑ DBZ, Heft 26\/1994 (S. 2260ff) un Antwortschriibè vom PA Rheine vom 26. September 1994.\n↑ Statistisches Bundesamt: Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 30. Juni 2012. (2. Quartal 2012)\n↑ Großempfänger-Poschtleitzaalè (Memento vom 20. März 2016 im Internet Archive) als Tegschtdatei vom Thomas Omerzu, Stand: 1. Dezember 1993\n↑ Alex Kalevi Dieke: Wettbewärbspolitischi Bedütung vom Poschtleitzaalèsischteem (Memento vom 4. März 2016 im Internet Archive). 22. November 2006 (PDF; 121 kB).\n↑ Pressemitdeilig vo dü Dütschè Bundesposcht Poschtdiènscht: Neue fünfstellige Postleitzahlen – Die ersten beiden Ziffern stehen fest. 22. Dezembèr 1992.\n↑ 10 Johr füüfschtelligi Poschtleitzaal – Gschichte von èm Erfolgsmodell – Sonderbrièfmarkè zum Jubiläum (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitdeilung vo dè Dütschè Poscht AG vom 11. Juni 2003\n↑ Hauptvosammlig 2013\n↑ Zum Fescht isch è Telefonkartè, 3 DM „Postleitzahlenfest Klettwitz 1998“ usègää worrè\n↑ Blog von Thilo Bock . Archiviert vom Original am 24. Mai 2015. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Geschichte des Bürger- und Heimatvereins . Bürger- und Heimatverein Berne e. V.. Archiviert vom Original am 4. März 2016. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ 27. August ist der Tag der Tage . Kreiszeitung Wesermarsch. Archiviert vom Original am 19. Juni 2013. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest in Aukrug wurde gestartet . Holsteinischer Courier. Abgrüeft am 11. Juni 2013.\n↑ Postleitzahlenfest - Sonderstempel heiß begehrt . Landeszeitung. Abgrüeft am 4. September 2013.\n↑ Die einsamsten Wähler des Landes. In: Spiegel Online. 15. Januar 2009, abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Bsuèch im Nièmedsland vom Simon Benne vom 16. Auguscht 2013\n↑ Leben im Niemandsland. In: tagesspiegel.de. Abgruefen am 10. Dezember 2014.\n↑ Das Postleitzahlenbuch 1993, Seite 51\n↑ Walter Schießl: Dreißig Jahre: Postleitzahlen der Deutschen Bundespost. In: Philatelie. 196\/1991, S. 10.\n↑ Österreichische Post bestätigt Beibehaltung der deutschen Postleitzahl. Archiviert vom Original am 31. Dezember 2011; abgruefen am 6. April 2016. uff kleinwalsertal.com vom 8. Juli 2006\n↑ Ministerium für Post- und Fernmeldewesen der DDR (Hrsg.): Postleitzahlenverzeichnis DDR 1978. Bèrlin.\n↑ Reuters: Dick, teuer und schwer: Der neue Post-Wälzer – 1000 Seiten Ortskennziffern \/ Mit Werbung finanziert. In: Allgemeine Zeitung Mainz. 28. Januar 1993.\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt 2005. Dütschi Boscht erfüllt Kundèwünsch nõch Neuufflaag (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 26. Novembèr 2004\n↑ Boschtleitzaalèfinder (Memento vom 29. Oktober 2012 im Internet Archive) (mit èm Hywys uff s PLZ-Buèch vo 2005 un diè 2.839 neuè Boschtleitzaalè)\n↑ Neus Boschtleitzaalèbuèch chunnt am 4. Oktobèr 2005, 63.000 Änderungè un öppè 3.000 neui Boschtleitzaalè uffgnõ (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link\/www.dp-dhl.com Pressemitteilung vo dè Dütsche Boscht vom 26. Juli 2005\n↑ Vorschtellung vom neuè Boschtleitzaalèbuèch z Bèrlin (Memento vom 20. Februar 2013 im Internet Archive) Pressemitteilung vo dè Dütschè Boscht vom 29. Septembèr 2005\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Postleitzahl_(Deutschland)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.","num_words":6690,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.165,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Diè Badischi Hauptbaan isch eini zwischè 1840 un 1863 entschtandeni Ysebaaschtreggi, wo vom Großherzogtum Badè als eini vo dè èrschtè dütschè Staatsbaanè baut worrè. Si füürt vo Monnèm übber Heidelbärg, Karlsruè, Offebürg, Fryburg im Briisgau, Basel, Waldshuèt, Schaffuusè un Singè am Hohentwyl gu Konschtanz. Diè Badischi Hauptbaan isch mit 412,7 Kilometer Längi diè längschte Baanschtreggi im Netz vo dè Dütschè Baan AG un glychzitig diè älteschti z Südweschtdütschland. Im Abschnitt zwischè Monnèm un Basel isch si diè wichtigschti nördlichi Zuèfaart zu dè Schwizer Alpèpäss, wòrend dè Abschnitt zwischè Basel un Konschtanz nu regionali Bedütung hèt. Dè Streggèabschnitt zwischè Karlsruè un Basel wörd au als Rhydalbaan benamst, dè Abschnitt Basel–Konschtanz als Hochrhyschtreggi.\nDiè Badischi Hauptbaan uff èm Uusschnitt vo dè Reisekartè vo Dütschland vo 1861\nInhaltsverzeichnis\n1 Gschichtè\n1.1 Vorgschichtè\n1.2 Blaanig\n1.3 Bau vo dè Streggi Monnèm-Basel\n1.4 Witerfüürig nõch Konschtanz\n1.5 Zweigschtreggè\n1.6 Entwicklig vo dè Streggi bis zum Èrschtè Wältchrièg\n1.7 Entwicklig vo dè Streggi im 20. Johrhundert\n1.8 Uusbau zu dè Hochgschwindigkeitsschtreggi\n2 Deilschtreggè\n2.1 Monnèm–Heidelbärg\n2.2 Heidelbärg–Karlsruè\n2.2.1 Volauf\n2.2.2 Uusschtattig\n2.2.3 Betrièb\n2.3 Karlsruè–Basel\n2.4 Basel–Konschtanz\n3 Literadur\n4 Weblingg\n5 Einzelnochwys\nGschichtè\nändere\nVorgschichtè\nändere\nI dè Oberrheinischè Düèfebeni isch scho sit dè Zit vo dè Römer è wichtigi Handelsstrõß vo Mitteleuropa i d Schwiz un gu Italiè volaufè. Mit dè Entwicklig vom Ysebaawesè sin scho am Aafang vo dè 1830er Johr Übberlegigè zum Bau von èrè Ysebaa vo Monnèm uff Basel gmacht worrè, um dè Personè- un Güètervpkeer schneller un günschtiger abwicklè z könnè als mit Fuurwärch, zmoll au dè Obberrhy südlich vo Monnèm nu ygschränkt schiffbar gsi isch. Dè erschte, wo diè Lokomotyvè vom George Stephenson un d Eröffnig vo dè Linniè zwischè Liverpool un Manchester im Hèrbscht 1831 im Parlament thematisyrt hèt, isch dè Pryschter un liberali Politiker Gottlieb Bernhard Fecht (1771–1851) gsi. Ym isch vorgworfè worrè, sinèrè Zit voruus z sy un sin Vorschlag hèt keini Aahänger gfundè.[1] è èrschti wûrklichi Initiativè im Johr 1833 gòt uff dè Monnèmer Unternèmmer Ludwig Newhouse zrugg, wo abber ebbèso wiè dè Vorschlag vom Frydrich Lischt kei Zuèschtimmung vo sitè vo dè Badischè Regyrig gfundè hèt.\n1837 isch è Technischi Kommission uss èm Baurat Dr. Karl Bader (1796–1874), èm Bauingenieur Franz Keller un Johann Sauerbeck (1798-1861) bildet worrè, wo uff èrè Uuslandsreis nõch Frankrych, Belgiè un Èngland dört Ysebaabauprinzipiè studyrt un aaschlièßend bim Bau vo dè badischè Hauptbaan technisch bi dè Waal vo dè Betrièbsmittel un dè Trassè aagwendet hèn.[2] Franz Keller hèt d Bauleitig übbernõ.\nBlaanig\nändere\nÈrscht als sich im benõchbòrtè Elsass 1837 è Ysebaagsellschaft mit èm Zyl gründet hèt, è linksrheinischi Streggi zwischè Basel un Strõßburg z bauè, hèt Badè mit dè Blaanigè für dè Bau von èrè Ysebaa agfangè, um è Volagerig vo dè Vokeersschtrôm ufs s linksrheinischi, elsässischi Ufer z vomydè. In èm eigens ybruèfènè Landdaag 1838 hèt diè Badischi Ständevosammlig dè Bau einer Bahnstrecke von Mannheim zur Schweizer Grenze bei Basel auf Staatskosten beschlossè, wiè s byschpillswys scho am 31. Juli 1835 vom Fryburger Hischtoriker Karl vo Rotteck gforderèt worrè isch.[3] D Streggi sött als Hauptschtreggi in erschter Limniè èm übberregionalè Vpkeer diènè un dõher è graadlinnigo Streggèfüürig am öschtlichè Rand vo dè Oberrhyebeni uffwysè. Als Bsunderheit hèt Badè als einzigschtè dütschè Staat für sy neus Baansischteem znägscht è Spurwiti vo 1600 mm Breitschpur mit èm flachè nõch Isambard Kingdom Brunel konschtruyrtè uff Längsschwellè volait Schienenprofil.[4]\nBau vo dè Streggi Monnèm-Basel\nändere\nStreggèabschnitt\nEröffnig\nMonnèm–Heidelbärg 12. September 1840\nHeidelbärg–Bruchsal–Karlsruè 10. April 1843\nKarlsruè–Ettlingè–Raschtatt 1. Mai 1844\nRaschtatt–Badè-Oos 6. Mai 1844\nBadè-Oos–Offèbürg 1. Juni 1844\nOffèbürg–Fryburg 30. Juli 1845\nFryburg–Müllheim 1. Juni 1847\nMüllheim–Schliengè 15. Juni 1847\nSchliengè–Efringè-Kirchè 8. November 1848\nEfringè-Kirchè–Haltingè 22. Januar 1851\nHaltingè–Basel 20. Februar 1855\nUusfaart von èm Zug us èm Heidelbärger Baanhof, 1840\nScho im September 1838 hèt dè Bau vo dè èrschtè Deilstreggi zwischè dè beidè neuè Kopfbaanhöf Monnèm un Heidelbärg als Èndpünkt aagfangè. Nõch zwei Johr Bauzit isch sellèn Abschnitt am 12. September 1840 feierlich eröffnet worrè. D Witerfüürig nõch Sûdè isch in folgendè Etappè erfolgt: Heidelbärg–Bruchsal–Karlsruè am 10. April 1843, Karlsruè–Ettlingè–Raschtatt am 1. Mai 1844, Raschtatt–Oos (hütigè Baanhof Badè-Badè) am 6. Mai 1844, Oos–Offenburg am 1. Juni 1844 un Offèbürg–Fryburg am 30. Juli 1845. Sämtlichi Hochbautè vo dè Streggi vo Monnèm bis Fryburg, von denè no hüt einigi Gebäude erhaaltè sin, hèt dè badische Architekt Friedrich Eisenlohr blaant. Es sin diè Streggèabschnitt Fryburg–Müllheim (Badè) am 1. Juni 1847, Müllheim–Schlièngè am 15. Juni 1847 un Schlièngè–Efringeè-Kirchè am 8. November 1848. Dè Witerbau in Richtig Schwizer Gränze isch durch d Ereignis vo dè Märzrevolution behinderèt worrè, i dennè irem Volauf d Ysebaastreggi a mengè Stellè vo Freischärler beschädiget worrè isch. D Fèrtigschtellig vom Abschnitt bis Haltingè hèt sich dõdurch bis zum 22. Januar 1851vozögeret. Nõchdem sich usègschtellt hèt, dass sämtlichi Nõchbòrländer für iri Baanè d Normalschpur mit Vignolschinnè vowendè duèn, hèt diè Badischi Staatsbaan 1854\/55 innerhalb vo nu eim Johr alli iri bis dõhin erschtelltè Streggè sowiè s rollendi Matriaal uff Normalschpur um.\nWiterfüürig nõch Konschtanz\nändere\nNõdhdèmm im Gsetz vo 1838 nu vom Bau von èrè Streggi „von Monnèm zu dè Schwizer Gränz bi Basel“ d Reed, hèt sich denn d Frõg nõch èm geignetè Èndpunkt sowiè dè Aabindig a s Schwizer Vokeersnetz. Wôrend d Stadt Basel è Aabindig z Basel gfordert hèt, hèt s in Badè nit wènnigi Stimmè gää, wo èn Streggèèndpunkt im Uusland skeptisch gegèübberschtandè sin und als Èndpunkt diè badisch Chlyschtadt Lörrach odder gar Waldshuèt bevorzugt hèn. Diè sinerzitigi bolitischi Diskussion isch vo vill nationalè Argumènt un Vorbehalt brägt gsi. So hèt Badè scho 1846 dè Schwizerischè Nordbahn-Gsellschaft d Konzession zum Bau von èrè Ysebaastreggi vo Basel\/Lörrach gu Waldshuèt mit Fortsetzig i d Schwiz Richtung Züri erteilt, um è Vobindig mit èm schwizerischè Ysebaanetz im badischè Waldshuèt anschtatt im schwizerischè Basel z erreichè. Allerdings hèt diè Schwizerischi Nordbaan-Gsellschaft diè finanzièllè Mittel zum Bau vo derrè Streggi nit aufbringè könnè, so dass d Konzession vofallè isch. Èrscht im badisch-schwizerischè Staatsvodraag vom 27. Juli 1852 hèt mò è duurhafti Lösig für d Witerfüürung vo dè Badischè Hauptbaan erzyle könnè: dè Vodraag hèt dè Witerbau vo Haltingè übber dè rechtsrheinischè Deil vo Basel un witer übber Säckingè gu Waldshuèt vorgsää. Dõdurch isch diè bis hüt witerbeschtehendi, ugwöönlichi Situation entschtandè, dass è dütschi Staatsbaan è Ysebaastreggi im Uusland baut un bedrybt.\nAm 20. Februar 1855 isch diè Streggi vo Haltingè bis Basel eröffnet worrè, am 4. Februar 1856 isch dè Abschnitt bis Säckingè un am 30. Oktober vom sèlbè Johr d Witerfüürig bis Waldshuèt gfolgèt, wo mit Eröffnig vo dè Rhybrugg am 18. Auguscht 1859 diè èrscht Ysebaavobindig zwischè Badè un dè Schwiz entschtandè isch.\nBim Bau vo dè Streggi Monnèm–Basel\/Waldshuèt isch dè internationale Nord-Süd-Vokeer un d Vobindig vo dè gröschtè badischè Städte im Vordergrund gschtandè, trotzdèmm isch schu im Badisch-Schwizerischè Staatsvodraag è Witerfüürig zum Bodèsee greglet worrè, mit dèrrè è Aabindig vom Bodèseeraum um Konschtanz a d Ysebaa ermöglicht worrè isch. Doch au dõdèby hèn Meinungsvoschiddèheitè um d Streggèfüürig im Raum Schaffhuusè zu Verzögerigè gfüürt: wôrend d Schwizer Sitè è Füürig durch dè nördliche Chläggi uff Schwizer Territorium bevorzugt hèt, hèn d Badener è Streggèfüürig durch s Wangèdal zum badischè Jeschtettè favorisyrt. Si hèn sich allerdings dõmit nit durrèsetzè könnè, well dõmit alli Chläggi-Gmeindè öschtlich vo Wilchingè bis zuè dè Beringer Èngi vo dè Baan abgschnittè gsi wäred. Ergo isch d Witerfüürig vo dè Badischè Hauptbaan vo Waldshuèt nõch Konschtanz nit übber Jeschtettè, sondern übber Èrzingè un Beringè gfüürte un am 13. Juni 1863 eröffnet worrè. Mit sellem letschtè Streggèabschnitt, für dèm sini Baumaßnaamè dè Robert Gerwig engagyrt worrè isch, hèt mò dè Bau vo dè Badischè Hauptbaan vollendet.\nZweigschtreggè\nändere\nSchu im Gsetz vo 1838 isch dè Bau vo zwei Zweigstreggè vo dè Badischè Hauptbaan wäg vorgsää gsi: d Streggi Appèwyer–Keel zu dè Aabindig a s Elsass isch schu am 1. Juni 1844 eröffnet worrè, diè kurz Stichbaan vo Badè-Oos gu Badè-Badè (Stadt) am 27. Juli 1845. Am 11. Februar 1872 sin mit dè Rhybrugg zwischè Weil am Rhy un Saint Louis sowiè am 6. Februar 1878 mit dè Vobindig Müllheim-Mühlhuusè witeri Vobindigè mit èm Elsass entschtandè. Zu dè Aabindig a d Schwiz isch 1859 d Rhybrugg bi Waldshuèt, 1871 d Vobindig Konschtanz–Chrützlingè un 1873 d Basler Vobindigsbaan entschtandè, letschteri vobindet dè Badische Baanhof mit èm Centralbaanhof z Basel.\nNõch Nordè bschtòt sit 1846 z Heidelbärg è Aabindig a d Main-Neggar-Baan in Richtig Darmschtadt un Frankfurt am Main sowiè sit 1867 z Monnèm è Vobindig nõch Ludwigshafè – Mainz – Köln.\nEntwicklig vo dè Streggi bis zum Èrschtè Wältchrièg\nändere\nBi Betrybsuffnaam vo dè èrschtè Deilschtreggi zwischè Monnèm un Heidelbärg sin däglich vir Personè-Zugbaar ygsetzt worrè, diè für diè eifach Streggi ca. 35–40 Minutè Fahrzeit bruucht hèn. Zum Voglych: hüt bruuched d Züüg für diè glych Streggi 12–17 Minutè. 1845 isch dè Güètervokeer uffgnõ un 1847 dè èrschte Schnellzug zwischè Schlièngè un Monnèm ygsetzt worrè. Mit fortschritendem Witerbau vo dè Badischè Hauptbaan isch sellè Schnellzugvokeer bis Basel, Waldshuèt un Konschtanz volängerèt worrè. Ab 1863 hèn däglich zwei Schnellzugbaar zwischè Monnèm un Konschtanz vokeert, wo für diè 414 km langi Streggi 12–14 Stundè bruucht hèn. Zum Voglych: hüt benötiged d Züüg vo Monnèm nõch Konschtanz übber Basel ca. 4 Stundè, übber d Schwarzwaldbaan ca. 3 1\/2 Stundè.\nDè Vokeer uff dè Badischè Hauptbaan isch rasch aagschtigè, so dass scho gly dè zweigleisige Uusbau notwendig worrè isch. 1846 hèt dè zwischè Monnèm un Heidelbärg abgschlossè wörrè könnè, 1847 bis Offèbürg, 1848 bis Fryburg un 1855 bis Basel. Au d Zweigstreggi Appèwièr–Keel isch 1846\/1847 zweigleisig uusbaut worrè. Dõgegè isch s Streggèschtugg am Hochrhy zwischè Basel un Konschtanz eingleisig blibbè.\nAm 22. Juli 1870 isch im Zuug vo dè Mobilmachig für dè Dütsch-Französischè Chrièg d Hauptbaan an meererè Stellè zwischè Raschtatt un Offèbürg unbruuchbar gmacht worrè.[5] Im Wagèpark vo dè Badischè Baanè hèn sich zu sèllèrè Zit gröschtèdeils zweiachsigi Abdeilwägè befundè, wôrend Württèbärg vo Aafang aa uff Großraumwägè gsetzt hèn. Badè hèt spôter èbbèfalls zu sèllèm Sischteem gwechslèt.[6]\nDiè zweigleisigè Streggè z Badè sin bis 1888 im Linksvokeer betribbè worrè, èrscht denõch isch d Umschtellig uff Rächtsvokeer etappèwys erfolgt.\nDiè èrschtè Abschnitt vo dè Badischè Hauptbaan sin in Breitschpur mit èm Schinnèabschtand vo 1600 mm aglait worrè. Schu bald hèt sich allerdings zeigt, dass sich diè anderè Mitteleuropäischè Staatè für diè spôter so benamsti Normalschpur entschiddè hèn, so dass es badische Ysebaanetz uffgrund dè anderè Spurwiti in è Isolation z grõtè droot hèt. Z Heidelbärg (ab 1846) un Bruchsal (ab 1853) hèn schu Aschlüss zu Mõchbòrbaanè bschtandè, wo in Normalschpur uusgfüürt gsi sin. Durchlaufendi Frachtgüèter hèn jewyls umgladè wörrè müèesè. Dõher sin diè bis dõhy bautè Streggè im Lauf von Johr 1854\/55 uff Normalschpur umbaut wörrè müèsè. Insgsamt hèn 203 km zweigleisigi un 79 km eingleisigi Streggè umgschpurt wörrè müèsè, ußerdèmm diè vorhandenè 66 Lokomotyvè un 1133 Wägè. Dank sellerè Maßnaam isch dè Ysatz vo gränzübberschritendè Güèterwagèläuf möglich worrè.\nBim Ysebaabau isch Monnèm, diè gröscht un wichtigschti Handelsschtadt vo Badè, in è Randlaag grõtè: dè wichtige Nord-Süd-Vokeer vo Frankfurt am Main i d Schwiz hèt übber d Main-Negger-Baan nõch Heidelbärg un witer übber diè Badischi Hauptbaan nõch Basel gfüürt. Deshalb hèt sich Monnèm um èn dirèktè Ysebaaaschluss nõch Südè bemüèt un hèt dè Bau von èrè Ysebaaschtreggi nõch Karlsruè übber Schwetzingè beaatragt. Diè 1870 eröffneti Rhybaan hèt èn Deil vom Ysebaavokeers zwischèm Rhy-Negger-Ruum un Karlsruè vo dè Badischè Hauptbaan uff sich zogè un hèt è Entlaschtigsstreggi für diè i sellèm Berych schu a d Gränzè vo irer Kapazidät aaglangtè Hauptbaan gschaffè. Selli Entlaschtigsschtreggi isch 1895 uss strategischè Gründ witer nõch Südè bis Raschtatt (übber Durmersheim) volängerèt worrè, so dass ab denn au zwischè Karlsruè un Raschtatt zwei Ysebaschtreggè exischtyrt hèn.\nDè Badischi Baanhof vo 1913 z Basel\nDurch dè ständig awachsende Vokeer un dè Bau vo dè Gotthardbaan 1882 isch d Bedütig vo dè Streggi Monnèm–Basel witer agwachsè. Dõgegè hèt diè Streggi am Hochrhy zwischè Basel un Konschtanz nit vo sellèrè Entwicklig profityrè könnè: nõch èm Bau vo dè Basler-Vobindigsbaan (1873) un dè Bözbärglinniè (1875) isch è dirèkti Streggi zwischè Badè un dè Zentralschwiz zur Vofüègig gschtandè, so dass dè Gränzübbergang z Waldshuèt a Bedütig verlorè hèt un dè internationali Vokeer übber dè Gränzübbergang z Basel abgwicklèt worrè isch. Au d Aabindig vom Bodèseeraum isch sit 1873 in èrschter Linniè übber diè kürzeri Schwarzwaldbaan erfolgt, so dass d Hochrhyschtreggi zuè nèrè regionalè Oscht-Wescht-Streggi ohni übberregionali Bedütig worrè isch.\nDurch dè wachsende Vokeer zwischè Monnèm un Basel un d Uusdeenig vo dè Städt isch a dè Knotèbaanhööf èn Umbau un deilwys è Volegig vo dè Baanalaagè notwendig worrè. So sin zwischè 1895 un 1914 neui Güèter- un Rangyrbaanhööf z Karlsruè, Monnèm, Basel, Fryburg un Heidelbärg entschtandè sowiè neui Personèbaanhööf z Karlsruè un Basel.\nEntwicklig vo dè Streggi im 20. Johrhundert\nändere\nVo öppè 1895 bis 1914 isch diè Badischi Hauptbaan im scharfè Wettbewèrb mit dè Elsässischè Baan gschtandè, denn d Faarzitè zwischè Basel un Frankfurt bzw. Monnèm sin fascht identisch gsi. Wòrend èm èrschtè Wältchrièg sin d Schnellzüüg uusschlièßlich übber diè Badischi Hauptbaan gfaarè, well diè elsässischi Baanschtreggè bi Mülhuusè i dè Reichwiti vo dè französischè Artillery glegè sin. Nōchdemm s Elsass nōch èm Èrschtè Wältchrièg Frankrych zuèkeit isch, sin alli Züüg gu Basel nu nò übber diè badischi Hauptbaan gfüürt worrè.\nNõch dè Gründig vo dè Dütschè Rychsbaan im Johr 1920 isch diè Badischi Hauptbaan zämmè mit dè anderè Streggè vo dè Großherzoglich Badischè Staatsysebaanè i dè Bsitz vo dè Rychsbaan übbergangè, so dass nebbè dè Lokomotyvè vo dè badischè Bauart au Lokomotyvè vo anderè ehemõligè Länderbaanè sowiè diè neu entwickletè Dampflokomotyvè vo dè Einheitsbauartè uff dè Badischè Hauptbaan zum Ysatz cho sin.\nDurch d Abdrèttig vo Elsass-Lothringè a Frankrych infolg vom èrschtè Wältchrièg isch s Land Badè un mit ym diè Badischi Hauptbaan in è Randlaag cho, wo uss Sicht vo dè Milidärschtrategè kein zuverlässigè Betrièb erlaubt hèt. So befindet sich d Streggi bim Ischteiner Chlotz in Sichtwiti vo dè dütsch-französischè Gränz. Im Zùùg vo dè Ruurbsetzig hèn diè französischè Truppè im Februar 1923 au Offèbürg un Appèwièr bsetzt, so dass dè Vokeer uff dè Hauptbaan unterbrochè worrè isch un d Züüg witräumig umgleitet wörrè hèt müèsè. Sowoll d Elzdalbaan als au d Murgdalbaan hèn zu sellèm Zitpunkt a eim Ènd kei Aaschlussbaan bsèssè. Dõher hèt diè Umgehigsschtreggi vo Fryburg übber d Höllèdalbaan nõch Donaueschingè, übber d Schwarzwaldbaan nõch Huusach un vo dört uus witer übber d Kinzigdalbaan gu Freudèschtadt. Von dört uus sin d Züüg witer übber d Gäubaan nõch Hochdorf un denn witer übber d Nagolddalbaan gu Pforzè gfaarè, vo wo uus widderum Aaschluss nõch Karlsruè bschtandè hèt. Obwoll selli witräumigi Umleitig schu im èrschtè Monet vo dè Bsetzig ysatzbereit gsi isch,[7] hèt si mit zweimõligem Kopfmachè z Hochdorf un Pforzè, dè Füürig übber eingleisigi Nebbèschtreggè sowiè dè Steilschtreggèabschnitt im Höllèdal kei duèrhafti Alternatyvè zu dè Badischè Hauptbaan dargschtellt. Trotzdèmm hèn diè Ereignis d Aafälligkeit vo dè Badischè Hauptbaan gegèübber französischè Übergriff zeigt. Dèmnõch hèn sich d Blään zum Uusbau vo dè europäischè Vokeersachsè Dütschland–Schwiz–Italiè witerhy uff diè grènzferneri Gäubaan Stuègètt–Singè–Züri konzentryrt.\nVo 1928 bis 1939 hèt dè Luxuszùg Rhygold zwischè Karlsruè un Basel übber diè Badischi Hauptbaan vokeert. Nõch èm Zweitè Wältchrièg isch dè Rhygold vo 1951 bis 1987 als F-Zug bzw. TEE uff diè Badischi Hauptbaan zruggkeert. Au dè Oriènt-Èxprèss isch übber diè Badischi Hauptbaan vokeert: vo Strõßburg dehèr isch er uff èm Streggèabschnitt zwischè Appèwièr un Karlsruè uff dèrrè Streggi gfaarè.\nWôrend èm Zweitè Wältchrièg isch diè Badischi Hauptbaan – wiè alli anderè Ysebaa-Hauptschtreggè au – vo schwèrè Bombardements vo dè Ysebaaknotè sowiè Zerschtörig vo Bruggènè un Bauwärch betroffè. Nõch èm Chrièg isch d Streggi in zwei Deil ideilt: dè Abschnitt Monnèm–Karlsruè lyt i dè amrikanischè Bsatzigszonè, dè Abschnitt vo Raschtatt bis Konschtanz i dè französischè Zonè unter Vowaltig vo dè Betrybsvoeinigung vo dè Sûdweschtdütschè Ysebaanè. D Streggèabschnitt innerhalb vo dè Schwiz isch unter eidgenössischer Treuhänderschaft gschtandè. Nõch Gründig vo dè Dütschè Bundesbaan isch diè Streggi ab 1949 widder ènèrè einheitlichè Betrièbsvowaltig unterschtandè. Als Reparationsleischtig isch s zweiti Gleis vo dè Streggi zwischè Offèbürg un Denzlingè 1946 abbaut un a diè französischi Bsatzungsmacht abgää worrè. Well sellè eingleisige Abschnitt uff dè stark blaschtetè Streggi èn Èngpass dargschtellt hèt, isch es zweiti Gleis uff Drängè vo dè Schwiz, diè d Zuèfaart zum Gotthardpass gfôrdet gsää hèt, bis 1950 widder uffbaut worrè.\nSchu Aafang vo dè 1950er Johr hèt diè Dütsch Bundesbaan mit dè Elegtrifizyrig vo dè Streggi Monnèm–Basel. In è baar Etappè hèt dè elegtrische Betrièb uffgnõ wörrè könnè:\nStreggèabschnitt\nUffnaa vom elegtrischè Betrièb\nBasel–Efringè-Kirchè 5. Oktober 1952\nEfringè-Kirchè–Fryburg (Briisgau) 4. Juni 1955\nFryburg (Briisgau)–Offèbürg 2. Juni 1956\nOffèbürg–Karlsruè 4. Juli 1957\nKarlsruè–Bruchsal 29. September 1957\nBruchsal–Heidelbärg 5. Mai 1955\nHeidelbärg–Monnèm Fridrichsfäld 2. Juni 1956\nMonnèm Fridrichsfäld–Monnèm 1. Juni 1958\nMit dè Elegtrifizyrig vobundè gsi isch au d Volegig vom Heidelbärger Hauptbaanhof 1955. Durch dè elegtrische Bedryb hèn d Faarzitè vpkürzt un d Leischtigsfähigkeit vo dè Streggi erhöht wörrè könnè. Durch iri witgehend graadlinigi Streggèfüürig hèt d Streggèhögschtgschwindigkeit uff dè meischtè Abschnitt uff 160 km\/h erhöht wörrè könnè.\nD Hochrhyschtreggi Basel–Konschtanz isch degegè vorläufig ohni Faarleitig blibbè. Èrscht mit dè Elegtrifizyrig vo dè Schwarzwaldbaan isch s Deilschtugg Singè (Hohentwyl)–Konschtanz am 24. September 1977 elegtrifizyrt worrè, 1990 isch s Streggèschtugg Singè–Schaffuusè als Deil vo dè internationalè Vobindig Stuègètt–Züri gfolgt. I dè 1980er Johr isch dè zweigleisige Uusbau vo dè Streggi Basel–Waldshuèt cho, um èn vobessertè Personènõvokeer mit Taktvokeer abiètè z könnè.\nUusbau zu dè Hochgschwindigkeitsschtreggi\nändere\nDiè starki Belaschtung vo dè Badischè Hauptbaan hèt ab dè 1970er Johr zu Blaanigè gfüürt, d Streggi meergleisig uuszbauè. Mit dè schrittwysè Eröffnig vo dè Neubauschtreggi Monnèm–Stuègètt 1987 un 1991 hèt dè nördlichi Abschnitt vo dè Badischè Hauptbaan zwischè Monnèm un Bruchsal entlaschtet wörrè könnè.\nIm Bundesvokeerswegeblaan 1985 isch ußerdèm dè virgleisige Uusbau vom Abschnitt Karlsruè–Offèbürg sowiè dè dreigleisige Uusbau zwischè Offèbürg un Basel zuè dè Uusbau- un Neubauschtreggi Karlsruè-Basel i dè vordringliche Bedarf uffgnõ worrè.\nDeilschtreggè\nändere\nD Baanschtreggè vo dè Badischè Hauptbaan cha mò wiè folgt ydeilè:\nBadischi Hauptbaan\nRhydalbaan\nMonnèm–Heidelbärg\nHeidelbärg–Karlsruè, au Badè-Kurpfalz-Baan\nKarlsruè–Basel\nHochrhybaan\nMonnèm–Heidelbärg\nändere\n→ Hauptartikel: Rhydalbahn\nD Deilschtreggi Monnèm-Heidelbärg isch diè älteschti Ysebaaschtreggi z Sûdweschtdütschland. Si füürt schnurgraad durch diè Oberrheinischi Düèfebeni un hèt am Aafang nu ein einzigè Zwischèbaanhof uff dè halbè Streggo z Fridrichsfäld gha. Urschprünglich isch è Linnièfüürig è bitzeli witer nördlich blaant gsi, wo è besseri Aabindig vo Seckèheim ermöglicht hèt. Allerdings sin selli Blaanigè am Widderschtand vo dè dortigè Bevölkerig gschiterèt. Z Fridrichsfäld isch d Main-Negger-Baan mit èm Gleisdreiegg a d Streggi Monnèm–Heidelbärg abundè worrè.\nDè urschprünglich Baanhof z Monnèm, früèni 1840er Johr\nDè èrschti Baanhof vo Monnèm isch nördlich vo dè jetzigè Aalaag bi dè hütigè Strõßèbaanhalteschtell „Tattersall“ aglait worrè, um è Witerfüürig nõch Nordè z ermöglichè, wo abber nit zschtand cho isch. Im Zùg vom Bau vo dè Monnèmer Rhybrugg isch dè Baanhof i sinerè hütigè Laag neu baut un bis 1876 fèrtiggschtellt worrè. 1854 isch èn Güèterbaanhof im Monnèmer Hafè errichtet worrè, 1906 isch dè Rangyrbaanhof sûdöschtlich vom Hauptbahnhofs gfolgt, wellè hüt dè zweitgröschti Rangyrbaanhof vo Dütschland isch.\nDè urschprüngliche Heidelbärger Hauptbaanhof isch am hütigè „Adenauerblatz“ glègè un isch als Sackbaanhof uusgfüürt gsi, um èn möglichscht stadtnõch alegè z könnè. Dirèkt benõchbòrt isch dè Èndbaanhof vo dè Main-Negger-Baan glègè. Schu 1862 isch dè Hauptbaanhof deilwys zum Durchgangsbaanhof erwiterèt worrè. 1914 isch am weschtlichè Stadtrand vo Heidelbärg èn neuè Güèter- un Rangyrbaanhof aglait worrè. Dè schu aagfangene Büèz für d Volegig vom Heidelbärger Hauptbaanhof a dè weschtliche Stadtrand isch durch dè Èrschte Wältchrièg unterbrochè un èrscht nõch èm Zweitè Wältchrièg fortgfüürt worrè. Dè Neubau als reinè Durchgangsbaanhof isch èrscht 1955 fèrtiggschtellt worrè.\nInzwischè isch dè Heidelbärger Güèterbaanhof un s Baanbetrièbswärch widder stillglait worrè, vo dè virgleisigè Baanaalaag zwischè Fridrichsfäld un Wyblingè wörd zur Zit nu ei Gleispaar bruucht. D Streggi wörd vo IC\/ICE-Züüg im Stundètakt, S-Baanè (sit 2003), Nõvokeerszüüg un Güèterzüüg im dichtè Takt befaarè.\nHeidelbärg–Karlsruè\nändere\n→ Hauptartikel: Rhydalbahn\nSellè Streggèabschnitt wörd sit einigè Johr für Marketingzwècke mit Badè-Kurpfalz-Baan bezeichnèt, „Kurpfalz“ bezièt sich dõby uff Heidelbärg, dè Hauptschtadt vo dè glychnamigè historischè Region.\nVolauf\nändere\nÜbbersichtskartè\nDè Streggèabschnitt zwischè Heidelbärg un Karlsruè füürt entlang vom öschtlichè Rand vo dè Obberrhyebeni in Nord-Sûd-Richtig. Vom Heidelbärger Hauptbaanhof gòt d Streggi in sûdlicher Richtig durch d Baanhööf Heidelbärg-Kirschheim, St. Ilgè un Wysloch-Walldorf, drèttet i dè Forscht Hochholz y un unterquert d A6. Aaschlièßend folged Rot-Malsch, d Schloss Kislau a dè rächtè Sitè samt dè Halteschtell Bad Schönborn-Kronau un dè Bahnhof Ubschtadt-Wyèr. Vo links schwenked Kraichdalbaan un d Chatzbachbaan dezuè, denn wörd d Schnèllfaarschtreggi Monnèn-Stuègètt unterquert, a dèrrè a dè Abzwygschtell Bruchsal-Rollèbärg mit dè Vobindigskurvè z dè Badischè Hauptbaan abzwygt wörd. Es folgt dè Baanhof Bruchsal, wo diè Württèbärgischi Weschtbaan un d Bruhrainbaan iren Uusgangs- bzw. Èndpunkt hèn. Denõch füürt d Streggi am Rand vom Kraichgau übber Untergrombach un Weingartè zum Baanhof Karlsruè-Durlach, unterquert d A5 un erreicht dè Karlsruèr Hauptbaanhof.\n1911 isch d Streggèfüürig im Berych vo Durlach durch Volegig vom Durlacher Bahnhof nõch Weschtè voänderet un dõby d Kurvèradiè vogrößeret. Z Karlsruè hèt sich dè Hauptbaanhof bis 1913 am südlichè Rand vo dè Innèschtadt befundè. Uffgrund vo dè gringè Kapazidät vo sellem Baanhof isch 1913 è neubauti Station am südlichè Stadtrand eröffnet worrè. Scho 1895 isch èn Rangyrbaanhof am südlichè Stadtrand entschtandè, dèm sini Uffgabè vor è baar Johr allerdings nõch Monnèm volagerèt worrè sin.\nÖppè uff Höchi vo Durlach isch è Induschtrygleis abzweigt, wo no öppè èn Kilometer barallel zu dè Badischè Hauptbaan gu Nordè voloffè isch, denn nõch links gschwenkt isch un zu dè BOSCH-Wärch gfüürt hèt. Z Wygartè un Untergrombach sin inzwischè zruggbauti Gleis zu dè örtlichè Baggerseè abzwygt. Z Bruchsal volaufed Güètergleis i diè dortigi Sûdschtadt, drübber usè git s söttigi no bim Baanhof Wysloch-Walldorf.\nUusschtattig\nändere\nIm Zùùg vo dè S-Baanyfüürig sin d Haltepünkt un d Baanhööf modernisyrt worrè un barrierefrei uusbaut un d Signal- un Stellwärchstechnig erneuerèt worrè. Z Wygartè, Untergrombach un \"Bruchsal Gwerbliches Bildigszèntrum\" betrait d Baanschteighöchi 55 cm, uff dè Baanhööf zwischè Bruchsal un Heidelbärg durchgehend 76 cm, uff dè Baanhööf Karlsruè-Durlach un Bruchsal sin beidi Bahnsteighöchè aazdrèffè. Meereri Baanhööf (z. B. Bad Schönborn Sûd un Wysloch-Walldorf) hèn drübber usè no è dritts Gleis chriègt.\nD Streggi isch mit modernschter Signaltechnig (Lichtsignaal) sowiè für Gschwindigkeitè bis 160 km\/h uusgschtattet. Im witerè Bedarf vom Bundesvokeerswegeblaan isch è Ertüchtigung vo dè Streggi für è Högschtgschwindigkeit vo 200 km\/h vorgsää, bisher bedrait d Högschstgschwindigkeit 160 km\/h.\nBetrièb\nändere\nAVG-Stadtbaawagè bi Bruchsal, 2005\nUff dè Streggi vokeered IC- un ICE-Züüg un stelled d Vobindig zwischè Heidelbärg, Karlsruè un Stuègètt hèr. Sit 2007 wörd dè südliche Abschnitt zwischè Karlsruè un Bruchsal au vo TGV-Züüg uff dè Relation Paris–Strõßburg–Stuègètt befaarè. Ergänzt wörd s Aagebot vo S-Baanè uff dè Relation Heidelbärg–Karlsruè un d Stadtbaanè vo dè Albdal-Vokeers-Gsellschaft zwischè Karlsruè un Bruchsal, so dass im Nõvokeer mindeschtens zwei Züüg üro Stund un Richtig vokeered.\nSit 1994 isch dè Abschnitt zwischè Karlsruè un Bruchsal i s Karlsruèr Stadtbaannetz integryrt. Wôrend d Karlsruèr Stadtbaanzüüg zweièhalb Johr lang sellèn Streggèabschnitt als Vorlaufbetrièb befaarè hèn, isch èn Deil vo dè Zü¨g 1996 übber d Kraichdalbaan bis nõch Menzingè un dè ander Deil ab 1998 übber d Chatzbachbaan gu Odèheim bundè worrè. Schu Aafang 1996 isch zwischè dè Baanhööf Untergrombach un Bruchsal dè neu Haltepunkt „Bruchsal Gewerbliches Bildungszentrum“ entschtandè, dè übberwigend für diè glychnamigi Bruchsaler Yrichtig dõ isch.\nSit Dezember 2003 isch diè gsamti Streggi drübber usè Deil vo dè S-Baan RhyNegger. Im Zùg vo dè S-Baanyfüürig sin diè Haltepunkt un Baanhööf modernisyrt un barrierefrei uusbaut worrè un d Signaal- un Stellwärchstechnig erneuerèt worrè. Dõby isch diè Streggi zwischè Bruchsal un Heidelbärg vo dè „S4“ vo èm Stundè- uff èn Halbstundè-Takt vodichtet worrè, stündlich wörred si als „S3“ bis uff Karlsruè durrèbundè.\nKarlsruè–Basel\nändere\n→ Hauptartikel: Rhydalbahn\nDiè Streggi zwischè Karlsruè un Basel ghört zu dè am stärkschtè belaschtetè Ysèbaastreggè vo Dütschland. Si volauft am öschtlichè Rand vo dè Obberrhynebeni un weicht nu z Karlsruè un Raschtatt vo sellerè Linniè ab, um diè beidè Städt aazbindè. Wôrend d Streggi gröschtèdeils graadlinig trassyrt isch, wyst si im südlichè Abschnitt zwischè Schlièngè un Efringè-Kirchè è kurvèrychi Streggèfüürig uff, um zwischèm Rhy un Ischteiner Chlotz obberhalb vo dè Ortschaftè a dè Haaldè vom Südschwarzwald z folgè. È düèferligendi Trassyrig ähnlich derrè vo dè Autobahn A5 isch nit möglich gsi, well zum Zitpunkt vom Baanbau d Rhybegradigung i sellem Berych no nit erfolgt gsi isch, so dass d Flächè unterhalb vo dè Ortschaftè zum Flutberych vom Rhy ghört hèn.\nÈn Zug bim Ischteiner Chlotz i dè Aafangsjohr vom Ysebaabetrièb\nZwischè Karlsruè und Raschtatt isch 1895 nebbè dè Badischè Hauptbaan è witeri Ysebaa-Hauptstreggi eröffnet worrè, welli èn witer weschtlichè Volauf übber Durmersheim cha hèt. Anlass für sellè Streggebau isch e Forderung vom Milidär gsi, no è zweiti, nördlichi Zuèfahrt nõch Strõßburg z haa, wo mit Hilf vo dè Streggi Grabbè-Neudorf–Karlsruè–Raschtatt–Roeschwoog (Elsass) gschaffè worrè isch. Glychzeitig hèt mit sellèrè Streggi diè Badisch Hauptbaan entlaschtet wörreè könnè. Nõch èm Zweitè Wältchrièg isch d Vobindig Raschtatt–Roeschwoog nimmi in Betrièb gnõ worrè, dè Abschnitt nördlich vo Raschtatt degegè wörd witerhy betribbè wärrè könnè. Im Zùg vom Bau vo dè strategischè Ysebaastreggi isch au dè Baanhof Raschtatt volait un erwiterèt worrè.\nUffgrund vom starkè Vokeerszuèwächs hèn diè größerè Knotèbaanhöf Aafang vom 20. Jahrhundert erwiterèt worrè. Asè isch 1905 èn neuè Güèterbaanhof z Fryburg a dè ebbèfalls neu erbautè Güèterumgehigsbaan aglait worrè, so dass diè Hauptschtreggi durch s Stadtgebièt vo dè Güèterzüg entlaschtet wörrè hèt könnè. 1911 isch dè Baanhof vo Offèbürg erneuerèt un um èn Rangyrbaanhof ergänzt worrè. Au d Baanaalaagè z Basel sin dè gwachsenè Aaforderigè abasst worrè: 1905 isch èn neuè Güterbahnhof un 1913 èn neuè Personè- un èn neuè Rangyrbaanhof entschtandè. Letschterè lyt zu dè Hälfti uff dütschem un schwizer Territorium. Durch s Zämmèdrèffè vo dè Ysebaastreggè vo drei voschidnè Staatsbaanè z Basel isch è umfangrychi Ysebaa-Infraschtruktur entschtandè: nebbè m Badischè Baanhof für die Züüg, wo uss Dütschland aachömmet dè Centralbaanhof sowiè dè Baanhof vo dè französischè Staatsbaan. Für dè Güètervokeer exischtyrt nebbè m Badischè Rangyrbaanhof èn witerè, größerè Rangyrbaanhof z Muttenz. D Personèzüüg vo dè Badischè Hauptbaan endet i dè Regèl im Badischè Baanhof, zum Centralbaanhof fahred nu diè internationalè Züüge durrè.\nGleisaalagè vom Offèbürger Baanhof, 2005\nDiè groß Bedütig vo dè Streggi hèt schu früè zum zweigleisigè Uusbau (1847–1855) un zu dè Elektrifizyrig (1952–1957) gfüürt. Sit Mitti vo dè 1980er Johr erfolgt dè virgleisige Uusbau vo dè Streggi un d Ertüchtigung für è Högschstgschwindigkeit vo 250 km\/h für d Neu- un Uusbauschtreggi Karlsruè-Basel.\nÜberregionali Bekanntheit hèt d Streggi im Johr 1971 erlangt, i dè Folg vom Ysebaaunglück vo Rhywyler, wo nèn D-Zug z schnell in èm kurvèrychè Abschnitt zwischè Efringè-Kirchè un Schlièngè unterweègs gsi, entgleist un vom Baandamm gschtürzt isch. Dõby sin 23 Menschè ums Läbbè cho un 121 verletzt worrè. Als Konsequenz vo sellèm Ufall isch bundeswit die technischi Sicherig vo langsam z durchfahrendè Streggèabschnitt vobesserèt worrè.\nICE vor èm Ischteiner Chlotz, 2006\nDè Vokeer uff dè Rhydalbaan isch brägt durch dè internationale Personèfèrn- un Güètervokeer. Stündlich vokeered ein odder zwei IC\/EC\/ICE-Züüg, zuèsätzlich faared drei Mòl däglich èn TGV uss Stuègètt übber Karlsruè Richtig Strõßburg. Im Nõvokeer wörd mindeschtens èn Stundètakt mit Regionalbaanè un Regionalexprèss-Züüg\/Interregio-Exprèss-Züüg anbotè. Zwischè Karlsruè un Acherè vokeered ußerdem Stadtbaanè vo dè Albdal-Vokeers-Gsellschaft. I dè früènerè 1980er Johr sin è Reiè vo Haltepünkt un Baanhööf uffgää worrè, vo allem zwischè Raschtatt un Offèbürg. Nõch èm virgleisigè Uusbau vo dè Streggi chönnet im Zuug vom Stadtbaanvokeer diè Haltepünkt z Hauèeberschtei, Sinzheim, Steibach (hüt Badè-Badè Rèbland) widder in Betrièb gnõ worrè un è neui Halteschtell z Sinzheim Nord ygrichtet wörrè. Dè Nõhorkeer zwischè Basel un Fryburg soll in Zukumpft i s Basler S-Baan-Netz integryrt wörrè.\nDè Güètervokeer isch seer umfangrych. Nebbè dè Dütschè Bahn AG betrybed d SBB schu è Drittel vo allnè Güèterzüüg auf derrè Streggi, vo allem im kombinyrtè Vokeer. Nõch Uusbau vo dè Ysebaa-Alpèquerungè i dè Schwiz wörd mit èrè starkè Zuènaam vom Güètervokeer auf dè Rhyndalbaan grechnet.\nBasel–Konschtanz\nändere\n→ Hauptartikel: Hochrhybahn\nD Hochrhyschtreggi füürt vo Basel znägscht am rächtè Rhyufer bis uff Waldshuèt, volòtt denn s Hochrhydal, durchquert dè nördliche Chläggi bis Schaffuusè un aaschlièßend dè südliche Hegau bis z Radolfzell dè Untersee erreicht wörd, a dèm sim Ufer d Baan bis Konschtanz folgè duèt. Z Konschtanz wörd dè Seerhy uff èrè Brugg übberquert. Dè Èndbaanhof vo dè Badischè Hauptbaan lyt schu linksrheinisch zwischè Konschtanzer Altschtadt un Hafè, zwischèm Konzyl un èm Chly-Venedig. D Fortsetzig vo dè Streggi bildet zwei Vobindigskurvè gu Chrützlingè un Chrützlingè Hafè, woby letschteri derzit nu im Güètervokeer diènt.\nBaanhof Singè\nD Streggi zwischè Basel un Waldshuèt isch im Lauf vo dè 1980er Johr mit Uusnaam vom Abschnitt Laufèburg–Laufèburg Oscht zweigleisig uusbaut worrè. Ebbèfalls zweigleisig isch d Streggi zwischè Beringè un Konschtanz-Petershuusè, alli anderè Abschnitt sin eingleisig. Im Raamè vo dè Elektrifizyrig vo dè z Singè ymündendè Schwarzwaldbaan isch 1977 au dè Abschnitt vo dè Hochrhyschtreggi zwischè Singè un Konstanz mit elegtrischer Obberleitig vosää worrè, 1990 isch dè elegtrischi Luggèschluss zwischè Singè un Schaffuusè erfolgt.\nBi Basel sowiè zwischè Erzingè un Thayngè durchquert d Streggi d Schwizer Kantön Basel un Schaffuusè. Bau un Betrièb vo sellnè Streggè reglèt èn Staatsvodraag zwischè Badè bzw. Dütschland un dè Schwiz. Er luèget dè Betrièb vo dè Streggi als „einzigi ununterbrocheni Hauptbaan“ vor. Dõmit isch es dè Badischè Staatsbaan möglich gsi, diè durch d Schwiz füürendè Abschnitt i dè glychè Wys zu bedrybè wiè diè uff badischem Territorium ligendè Deil un durrèbundeni Züüg yzsetzè, wa zu dè dõmòligè Zit nit selbschtvoschtändlich gsi isch. D Schwiz hèt uff Transitgebüürè vozichtet, Warè könned im Transit uff dè Streggi ohni zollrächtlichi Behandlig transportyrt wörrè. Dè Staatsvodraag von 1852 hèt fèrner è Rächt vo dè Schwiz uff Übbernaam vo dè Baan vorgsää. Vo sellèm Rächt hèt d Eidgenossèschaft bis jetzt abber nit in Aaschpruch gnõ. Uff dènnè Streggè hèrrsched witgehend dütschi betryblichi Regelungè vor, d. h. d Züüg vokeered im Rächtsvokeer un d Streggè sin – mit Uusnaam vom Baanhof Schaffuusè – mit Signaal nõch dütscher Bauart uusgschtattet. Au diè deilwys neu (Stand: Juni 2014) volaiti elegtrischi Obberleitig isch mit dè dütsche Regelbauart uusgfüürt worrè. Einzigi Uusnaam sin d Baanübbergäng a dèrrè Streggi, welli im Strõßevokeer zuègrechnet wörred, un deshalb nõch schwizer Regelbauart uusgfüürt sin.\nNu im Chriègsfall isch d Vofüègbarkeit vo dè Streggi wegè dè Abschnitt im Uusland nit gwôôrleischtet gsi. Dõher hèts Milidär druff frängt, Umgehigsschtreggè für diè beidè durch d Schwiz füürendè Abschnitt aazlegè, um im Chriègsfall è sicheri Oscht-Wescht-Nõchschubroutè z Sûdbadè z haa. So sin bis 1890 diè drei strategischè Baanè z Sûdbadè Wyl (Rhy)–Lerrach, Schopfè–Säckingè (Weeradalbaan) un Lauchringè–Hintschingè (Wuètèdalbaan). Dõdurch sin Zugläuf vo Ulm übber d Donaudalbaan, Wuètèdalbaan, Hochrhyschtreggi bis is Elsass möglich gsi, ohni Schwizer Territorium u berüürè. Diè strategischè Baanè sin im zivilè Vokeer allerdings bedütungslos blibbè. Dõher isch dè Personèvokeer uff dè Weera- un Wuètèdalbaan schu 1971 ygschtellt worrè. Einzig diè kurz Vobindig vo Wyl gu Lerrach wörd bis hüt betribbè un isch Deil vo dè Basler S-Bahn.\nSeehas-Zuggarnitur im Baanhof Konschtanz, 2001\nD Streggi wärd hüt im Takt vo Züüg vom Personènòvokeer bediènt. Stündlich vokeered InterRegioExpress-Züüg mit Neigetechnig-Trybwägè mit dè BR 611 zwischè Basel un Singè. Si wörred ergänzt durch RB uff Deilabschnitt. Zwischè Konschtanz un Engè übber Singè wörd sit 1994 è S-Bahn-ähnlichs Aagebot mit elegtrischè Trybwagègarniturè unter m Nammè „Seehas“ aabotè. Betryber sin diè schwizerischi Mittelthurgaubaan gsi bzw.nõch derrè irem Konkurs d Thurbo AG. Dè Nòvokeer zwischè Basel un Waldshuèt soll in Zuèkumpft Deil vom Basler S-Baan-Sischteem wörrè. Zwischè Singè un Schaffuusè vokeered im Fèrnvokeer uff dè Vobindig Züri–Stuègètt Intercity-Züüg im Zweischtundètakt.\nLiteradur\nändere\nKarl Müller: Die badischen Eisenbahnen in historisch-statistischer Darstellung. Heidelberger Volaagsaaschtalt un Druckerei, Heidelbärg 1904 (Online-Version)\nAlbert Kuntzemüller: Die Badischen Eisenbahnen. Volaag G. Braun, Karlsruè 1953\nRainer Gerber: 125 Jahre Basel-Waldshut: Jubiläum der Eisenbahn am Hochrhein, 1981. Eisenbahn-Kurier Volaag, Fryburg 1981\nFridolin Schell: 110 Jahre Eisenbahndirektion Karlsruhe. Eisenbahn-Kurier Volaag, Fryburg 1982\nWolfgang von Hippel, Joachim Stephan, Peter Gleiber, Hans-Jürgen Enzweiler: Eisenbahn-Fieber: Badens Aufbruch ins Eisenbahnzeitalter. Volaag regionalkultur, Ubschtadt-Weièr 1990\nHans Wolfgang Scharf: Die Eisenbahn am Hochrhein, Band 1: Von Basel zum Bodensee 1840–1939. Eisenbahn-Kurier Volaag, Fryburg 1993\nHans Wolfgang Scharf: Die Eisenbahn am Hochrhein, Band 2: Von Basel zum Bodensee 1939–1992. Eisenbahn-Kurier Volaag, Fryburg 1993\nWerner Schreiner (Hrsg.): ...an einem Strang: Eisenbahngeschichte im Rhein-Neckar-Dreieck . Ludwigshafen am Rhein, ISBN 3-934845-17-7. Fehler in Vorlage:Literatur – *** Parameterkonflikt: Unbekannte Parameter: Volaag, Johr, 1 *** Parameterformat: Pipe '|' zu viel\nWeblingg\nändere\nCommons: Badische Hauptbahn – Sammlig vo Multimediadateie\nCommons: Abschnitt Heidelberg–Karlsruhe – Sammlig vo Multimediadateie\nBadische Hauptbahn im dütschsprochige Wikisource\nSitè übber d Hochrhyschtreggi\nKritischer Artikel übber dè blaantè Deiluusbau vo dè Streggi (PDF-Datei; 0,59 MB)\nKursbuchuuszùg vo 1944\nEinzelnochwys\nändere\n↑ Karl-Heinz Fix: FECHT, Gottlieb Bernhard. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band XIX, , Sp. 341–375.\n↑ Albert Kuntzemüller: Die Badischen Eisenbahnen. Volaag G. Braun, Karlsruè 1953 S. 10\n↑ Albert Kuntzemüller: Die badischen Eisenbahnen 1840−1940, Selbschtvolaag vo dè Geographischè Inschtitut vo dè Universität Fryburg i. Br. un Heidelbärg, Fryburg im Briisgau 1940, S. 10\n↑ Werner Greder: Bruchsal und die Eisenbahn. Veröffentlichung Nr. 2 der Historischen Kommission der Stadt Bruchsal 1983 S. 47ff\n↑ Albert Kuntzemüller: Die badischen Eisenbahnen im deutsch-französischen Krieg 1870\/71 in: Bericht des Realgymnasium mit Realschule Mannheim, Lessing-Schule - Schuljahr 1913\/14, Masur, Monnèm 1914, S. 7\n↑ Albert Kuntzemüller: Die badischen Eisenbahnen im deutsch-französischen Krieg 1870\/71 in: Bericht des Realgymnasium mit Realschule Mannheim, Lessing-Schule - Schuljahr 1913\/14, Masur, Monnèm 1914, S. 25\n↑ Albert Kuntzemüller: Die badischen Eisenbahnen 1840−1940, Selbstverlag der Geographischen Institute der Universitäten Freiburg i. Br. und Heidelberg, Freiburg im Breisgau 1940, S. 131 ff\nDä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Badische_Hauptbahn“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.","num_words":5265,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.171,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}