{"text":"Аԥсны Апарламент афбатәи ааԥхьара аиҳабы Валери Кәарҷиа апресс-конференциа мҩаԥигеит аԥшьаша, мшаԥымза 13 рзы.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра. Ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАпсуаҭцааратә институт аиҳабы, аҵрауаҩ Арда Ашәба арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны амшаԥ ныҳәа х-мыш шагу, аԥшьашаҽны, аԥсуаа ақьырсиан динхаҵара ныҟәызго аҭаацәарақәа ишазгәарҭо Чачхадыл.\nЛаҵарамзазы Аҟәатәи аботаникатә баҳчаҿы аҭааҩцәа ирԥылоит аӡылаҳәақәеи аԥсарыкәти.\nВенесуела ишымҩаԥысыц имҩаԥысуеит аоппозициаа рмитингқәа. Иҭахаз рхыԥхьаӡара абри аамҭақәа ирылагӡаны хәҩык рҟынӡа инеихьеит.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара ареспублика аҵакыраҟны абылтәы ахә ашьҭыхразы. Абри Ақәҵара амаршруттә таксиқәа рныҟәцаҩцәеи ахатәы машьынақәа рырныҟәцаҩцәеи ишрыдыркылаз атәы еиликаауан Sputnik акорреспондент Бадри Есиава.\nАмшаԥ ныҳәа хымыш шагу аԥшьашаҽны аԥсуаа акьырсиан динхаҵара ныҟәызго аҭаацәарақәа иазгәарҭоит Чачхадыл. Уи амҩаԥгашьа атәы дазааҭгылоит аҵарауаҩ, Апсуаҭцааратә институт аиҳабы Арда Ашәба.\nАԥснынтәи Анцәа дхазҵо ргәыԥ Амшаԥ аламҭалазы Иерусалимҟа ицеит.\n\"Тотальныи диктант\" аофициалтә еихшьаалақәа рыларҳәоит аԥшьаша акциеи \"Россатрудничество\" асаитқәеи рҟны ркьыԥхьрала.\nАцәыргақәҵа \"Сара иҭысхуеит анасыԥ\" мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 12-14 рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/news\/20170413\/","date":"2017-06-27T20:39:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00453.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988665581,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988665580749512}","num_words":308,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17378.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Афилологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат Арда Ашәба Амшаԥ ныҳәа аԥсуаа рытрадициақәа ишаныԥшуа дазааҭгылоит.\nАмшаԥ ныҳәа аҵакы, аԥсуаа рытрадициақәа уи ишаныԥшуа дырзааҭгылоит аҵарауаҩ, афилологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат Арда Ашәба.\nАхәаша, мшаԥымза 14 рзы Аԥснытәи аԥшьаныҟәаҩцәа Аџьартә ныҟәара мҩаԥыргеит Претори инаркны Галгофанӡа.\nАԥснынтәи Анцәа дхазҵо ргәыԥ Амшаԥ аламҭалазы Иерусалим иаҭааны иҟоуп.\nАпрель 14 ашәахтә усбарҭа амш азы, ашәахтәи аизгақәеи рмаҵзура рминистр Даур Кәырмазиеи уи ихаҭыԥуаҩ Александр Гәлиеи Sputnik Аԥсны арадио аинтервиу арҭеит.\nМшаԥымза 9 раахыс Удмуртиатәи Ахәаахәҭра-ааглыхратә палата аделегациеи ажурналистцәеи Аԥсны иаҭааны иҟан.\nАхәыҷтәы вокалтә конкурс \"Ты супер!\" аҩбатәи атур амҩаԥысра иаҿуп. Ашоу алахәылацәа ашәа ҿыцқәа рҵоит. Аха аԥсҭазаара ԥсҭазаароуп. Апроект алахәылацәа асценатә ԥышәа адагьы аҩызцәа ҿыцқәа дырҳаит.\nАԥсны ашәахтәеизгара амаҵзурақәа рымшныҳәа аламҭалазы ҳкорреспондент диҿцәажәеит аиурист хаҿқәа ашәахтә рықәҵараз Аусбарҭа аинспектор хада, Леон иорден занашьоу Баҭал Логәуа.\nАлхырҭатә ҭыԥ № 17 аҟны ахәаша, мшаԥымза 14, асааҭ 18:00 рзы ихыркәшахоит адепутатразы акандидатцәа ашәҟәы рҭагалара. Абри атәы ҳзаарыцҳаит Ацентртә алхратә комиссиаҟынтә.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара 2017 шықәса мшаԥымза инаркны абылтәы ахәԥса ареспублика аҩныҵҟа ишьҭыххарц.\nАқьырсиан аԥшьаҩыра шәҟәык Евангелие Иоан иҟынтә, Ҭырқәтәыла инхоз ҳџьынџьуаҩ, ҳҵарауаҩ ду Омар Беигәаа еиҭеигеит. Уи анапыла ҩыра иԥшааит Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Апсуа ҭҵааратә институт аиҳабы Арда Ашәба. Иара аҭыжьра иазырхиоуп. Уи аԥшаара шалыршахаз, насгьы уи иадҳәалоу аҭоурых дазааҭгылоит аҵарауаҩ.\nРалли азы Урыстәыла Ахраҿа мҩаԥысуеит есышықәса. 2012 шықәса рзы аспортхкқәа рзы Урыстәылазегьтәи ареестр иалагалоуп.\nАԥсны Апарламент афбатәи ааԥхьара аиҳабы Валери Кәарҷиа апресс-конференциа мҩаԥигеит аԥшьаша, мшаԥымза 13 рзы.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра. Ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАпсуаҭцааратә институт аиҳабы, аҵрауаҩ Арда Ашәба арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны амшаԥ ныҳәа х-мыш шагу, аԥшьашаҽны, аԥсуаа ақьырсиан динхаҵара ныҟәызго аҭаацәарақәа ишазгәарҭо Чачхадыл.\nЛаҵарамзазы Аҟәатәи аботаникатә баҳчаҿы аҭааҩцәа ирԥылоит аӡылаҳәақәеи аԥсарыкәти.\nВенесуела ишымҩаԥысыц имҩаԥысуеит аоппозициаа рмитингқәа. Иҭахаз рхыԥхьаӡара абри аамҭақәа ирылагӡаны хәҩык рҟынӡа инеихьеит.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара ареспублика аҵакыраҟны абылтәы ахә ашьҭыхразы. Абри Ақәҵара амаршруттә таксиқәа рныҟәцаҩцәеи ахатәы машьынақәа рырныҟәцаҩцәеи ишрыдыркылаз атәы еиликаауан Sputnik акорреспондент Бадри Есиава.\nАмшаԥ ныҳәа хымыш шагу аԥшьашаҽны аԥсуаа акьырсиан динхаҵара ныҟәызго аҭаацәарақәа иазгәарҭоит Чачхадыл. Уи амҩаԥгашьа атәы дазааҭгылоит аҵарауаҩ, Апсуаҭцааратә институт аиҳабы Арда Ашәба.\nАԥснынтәи Анцәа дхазҵо ргәыԥ Амшаԥ аламҭалазы Иерусалимҟа ицеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/20170417\/","date":"2017-06-27T20:38:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00552.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988574982,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":24,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988574981689453}","num_words":632,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":19396.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥснынтәи Анцәа дхазҵо ргәыԥ Амшаԥ аламҭалазы Иерусалим иаҭааны иҟоуп.\nАпрель 14 ашәахтә усбарҭа амш азы, ашәахтәи аизгақәеи рмаҵзура рминистр Даур Кәырмазиеи уи ихаҭыԥуаҩ Александр Гәлиеи Sputnik Аԥсны арадио аинтервиу арҭеит.\nМшаԥымза 9 раахыс Удмуртиатәи Ахәаахәҭра-ааглыхратә палата аделегациеи ажурналистцәеи Аԥсны иаҭааны иҟан.\nАԥсны ашәахтәеизгара амаҵзурақәа рымшныҳәа аламҭалазы ҳкорреспондент диҿцәажәеит аиурист хаҿқәа ашәахтә рықәҵараз Аусбарҭа аинспектор хада, Леон иорден занашьоу Баҭал Логәуа.\nАлхырҭатә ҭыԥ № 17 аҟны ахәаша, мшаԥымза 14, асааҭ 18:00 рзы ихыркәшахоит адепутатразы акандидатцәа ашәҟәы рҭагалара. Абри атәы ҳзаарыцҳаит Ацентртә алхратә комиссиаҟынтә.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара 2017 шықәса мшаԥымза инаркны абылтәы ахәԥса ареспублика аҩныҵҟа ишьҭыххарц.\nАқьырсиан аԥшьаҩыра шәҟәык Евангелие Иоан иҟынтә, Ҭырқәтәыла инхоз ҳџьынџьуаҩ, ҳҵарауаҩ ду Омар Беигәаа еиҭеигеит. Уи анапыла ҩыра иԥшааит Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Апсуа ҭҵааратә институт аиҳабы Арда Ашәба. Иара аҭыжьра иазырхиоуп. Уи аԥшаара шалыршахаз, насгьы уи иадҳәалоу аҭоурых дазааҭгылоит аҵарауаҩ.\nРалли азы Урыстәыла Ахраҿа мҩаԥысуеит есышықәса. 2012 шықәса рзы аспортхкқәа рзы Урыстәылазегьтәи ареестр иалагалоуп.\nАԥсны Апарламент афбатәи ааԥхьара аиҳабы Валери Кәарҷиа апресс-конференциа мҩаԥигеит аԥшьаша, мшаԥымза 13 рзы.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра. Ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170414\/","date":"2017-06-27T20:47:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00024.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9982046485,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9982046484947205}","num_words":321,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":21945.5,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 14 — Sputnik, Бадри Есиава. Аԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара 2017 шықәса мшаԥымза инаркны абылтәы ахәԥса ареспублика аҩныҵҟа ишьҭыххарц. Аха абри аан ауаажәларратә транспорт атарифқәа шьҭыххом иҳәеит ҳкорреспондент дзыҿцәажәоз Аԥсны атранспорт азы аҳәынҭқарратә Усбарҭа аиҳабы Робесҭан Габлиа.\n\"Ауаажәларратә транспорт аҟны иарбанызаалак атариф ашьҭыхра ҟалом. Уи гәҭакынгьы иҳамам\", — иҳәеит Робесҭан Габлиа.\nИара убасгьы иациҵеит атарифқәа Аекономика аминистрра шакәу ишьақәзыргыло.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара 2017 шықәса мшаԥымза инаркны абылтәы ахәԥса ареспублика аҩныҵҟа ишьҭыххарц.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170414\/1020836863\/atransport-azi-ahintkarrat-usbarta-auaazhlarrat-transport-atarifkua-iriclom.html","date":"2017-06-26T03:44:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320669.83\/warc\/CC-MAIN-20170626032235-20170626052235-00360.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9979296327,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9979296326637268}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.193,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":26503.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Афонд \"Ашана\" аусзуҩы Мактина Џьынџьалԥха Sputnik арадиостудиаҿы инарҭбааны даҳзалацәажәоит акциа \"Ҳаидгыланы аԥсҭазаара еиқәҳархап\" хәы-шықәса аҩныҵҟа илшаз атәы.\nАхаша, мшаԥымза 12 рзы Аҟәа имҩаԥысит Аԥсны Жәлар Реизара афбатәи ааԥхьара адепутатцәа актәи реилатәара.\nМосква инхо аԥсуа ҿар мшаԥымза 20 рзы имҩаԥыргоит аинтеллектуалтә ахәмарра \"Иарбан? Иаба? Ианба?\" ааԥынтәи аиԥылара.\nАхаша, мшаԥымза 12 рзы Аҟәа имҩаԥысит Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент афбатәи ааԥхьара раԥхьатәи аилатәара.\nРауль Ҳаџьымба Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент афбатәи ааԥхьара раԥхьатәи аилатәараҟны адныҳәаларатә ажәа иҳәеит.\n\"Бернарда Альба лыҩны\" (арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа) аусадулара мҩаԥысуан акыр мзы, имҩаԥган 35 репетициа. Апиеса ахаҵа идунеи ахьыҟам, аԥҳәыс илдунеиу пиесоуп. Аспектакль аҿы ароль хада налыгӡоит аҩны аԥшәма — Бернарда Альба.\nАспектакль \"Бернарда Альба лыҩны\" (Федерико Гарсиа Лорка) апремиера мҩаԥысит Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр асценаҟны аҩаша, мшаԥымза 11 рзы.\nМшаԥымза 11 рзы имҩаԥысит Александр Анқәаб иԥсҭазаара иалхәыдатәразы аҭыԥ змаз аҽазышәара инадҳәаланы аӡбаҩцәа реилатәара. Аԥсны Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аӡбаратә коллегиа ашьауӷа рыдыркылеит.\nАԥсны Жәлар рпоет Баграт Шьынқәба ирҿиаратә мҩа дазааҭгылоит ажурналист Елеонора Коӷониаԥҳа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-34","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170412\/","date":"2017-08-21T23:31:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-34\/segments\/1502886109682.23\/warc\/CC-MAIN-20170821232346-20170822012346-00682.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991398454,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991398453712463}","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":28635.3,"cluster_detection":-1} {"text":"1972 – 1974шш. рзы аус иуан Аԥснытәи АССР Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрраҟны. 1974 – 1979шш. рзы КПСС Аԥснытәи обком административтә органқәа рыҟәша даусзуҩын. 1979 – 1992шш. рзы Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрраҟны еиуеиԥшым анапынҵақәа неигӡон. 1992 шықәса рзы Аԥсны аҩныҵҟатәи ар рполк акомандаҟаҵаҩыс далхын. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра раԥхьатәи амш инаркны абџьар икын.\nДрылахәын Шроматәи, Ииультәи, Сентиабртәи ажәыларақәа. Гиви Агрба аибашьра ашьҭахь аҳҭнықалақь акомендантс дыҟан, дыҟан Атәылахьчара аминистр ихаҭыԥуаҩыс, Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрс, Ашәарҭадара амаҵзура ахантәаҩыс. Аԥсны Афырхаҵа Гиви Агрба ианашьан аорден \"Ахьӡ-Аԥша\" II аҩаӡара. Гиви Агрба иԥсҭазаара далҵит нанҳәа 27 2014 шықәса рзы.\nАԥсны Афырхаҵа. Аинрал-леитенант Гиви Агрба диит мшаԥымза 4 1937 шықәса рзы\nГиви Агрба Асовет ар рҟны аррамаҵзура данахысуаз (1962 шықәса)\nГиви Агрба Совмин ахыбра аҿаԥхьа (1993 шықәса, жьҭаарамза)\nИусурҭатә уадаҟны\n1993 – 1996шш. рзы Гиви Агрба Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр инапынҵақәа неигӡоит\nАқырҭуа ган рыҿцәажәараан\n1996 – 2002шш. рзы Гиви Агрба Аԥсны Атәылахьчара аминистр ихаҭыԥуаҩыс дыҟан\nГиви Агрба – Аԥсны Афырхаҵа, аорден \"Ахьӡ-Аԥша\" II аҩаӡара ианашьан\nГиви Агрба Ахьӡ-аԥша Амемориал аҿаԥхьа","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-34","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/photo\/20170404\/1020767693\/givi-agrba-ieibashrei-ipstazaarei.html","date":"2017-08-20T03:48:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-34\/segments\/1502886105970.61\/warc\/CC-MAIN-20170820034343-20170820054343-00371.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9930757284,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9930757284164429}","num_words":232,"character_repetition_ratio":0.109,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":25936.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Наҭелла Акаба, Иракли Хынҭәба\nАқырҭуа-аԥсуа еимакы аҽшеиҭанакызи уи ԥхьаҟатәи аԥеиԥши\n1. Нанҳәамза 2008 шықәсанӡатәи ақырҭуа-аԥсуа еимакы амзызи, ацәырҵреи, уи алҵшьақәеи рызнеишьа — Наҭелла Акаба\nАсоветтә ҳәынҭқарра ахыбгалара ақырҭуа-аԥсуа еимакы арӷыӷкит, абџьаршьҭыхла аиҿагыларахь икылнагеит. Ус ишыҟоугьы, иазгәаҭатәуп афакт, ақырҭуа-аԥсуа еиҿагылареи амилаҭқәа рыбжьара аиҿыхарақәеи, иара Асовет Еидгыла аҳәынҭқарра ахаангьы ишыҟаз. Иуҳәар ауеит, аԥсуаа Асоветтә ҳәынҭқарра анаӡааӡараҿы иаӡәыкын зхаҭарнакцәа иааиԥмырҟьаӡакәа ақырҭуа политика иаҿагыланы амассатә акциақәа мҩаԥызгоз ҳәа. Аԥсуаа ргәаанагарала, ақырҭқәа рполитика аԥсуаа рмилаҭтәи ркультуратәи хаҿра аицакра ауп изызкыз. Усҟантәи аамҭазы, хра злаз ақәҵарақәа зегьы Москва ишрыдыркылозгьы, аԥсуаа реиҳараҩык агәра ганы иҟан, Қырҭтәылатәи ССР аиҳабыра СССР аҳәынҭқарраҿы традициала аԥыжәара ирымаз рхы иархәаны, Аԥсны имҩаԥыргон ассимилиациатә политика ҳәа. Аԥсны имҩаԥысуеит ақәгыларақәа 1957, 1964, 1997, 1978‑тәи ашықәсқәа рзы, 1989 ш. аԥхьаӡа акәны аԥсуааи ақырҭқәеи рыбжьара иҟалеит абџьаршьҭыхлатәи аиҿагылара, уи аԥсҭбара ҟанаҵеит. Егьырҭ асоветтә автономтә республикақәа рҿы 80‑тәи ашықәсқәа рынҵәамҭазы амилаҭ еиҿагыларақәа аҭыԥ шрымазгьы, урҭ, аԥсуаа рыҟны еиԥш, иаартны ицәырымҵыцызт. Аԥсуаа Қырҭтәылатәи аполитика иаартны аҿагылартә формахь ииасхьан. Москва зны-зынла аԥсуаа иқәдыргылоз адҵақәа ирықәшаҳаҭхон; урҭ аԥсуа бызшәа ахьчареи аҿиареи, Аԥсуа ҳәынҭқарратә университети амилаҭтә телехәаԥшреи раартреи уҳәа реиԥш иҟаз адҵақәа ракәын. Арҭ азҵаарақәа инархыҳәҳәаны, иаҳҳәап, иаҳа арадикалтә ҟазшьа змаз адҵақәа, Аԥснытәи АССР Қырҭтәылатәи ССР алҵра, Аԥсны 1931 шықәсанӡа иамаз астатус аиҭашьақәыргылара уҳәа реиԥш иҟаз Аидгылатә Центр ақәшаҳаҭхомызт.\nГорбачиов иполитикатә демократиеи аиҭашьақәыргылареи даналага, Қырҭтәыла иҟаз, уаанӡа иаҳа аҽынкылара змаз анационализм, агазеҭқәеи ақалақь ашҭақәеи рахь ицәырҵит.\nАԥсуаа равтономиеи урҭ раԥхьагылаҩцәеи иааиԥмырҟьаӡақәа рцәа рхыхра ақырҭқәа руаажәларратә ԥсҭазаара иелементхеит. Милаҭла иақырҭуам ауааԥсыра рахь ҿыҭыӡәӡәала ацәажәара, урҭ рыҿиара, рыхшароура армаҷразы адҵа ақәыргылара, Қырҭтәыла автономиақәа зегьы раԥыхра—реиԥш иҟаз ацәажәарақәа, адҵақәа Аԥсны агәҭынчымра ҟарҵеит.\n1989 ш. гәыԥҩык ақырҭуа шәҟәыҩҩцәа ирҩыз иаарту ашәҟәы иаанарԥшит ақырҭуа уаажәларра аԥсуаа рахь ирымаз агәаанагара. Ари ашәҟәаҿы авторцәа ирыҩуеит абас: «Зқьышықәсала ҳара ҳгәыҳалалреи ҳқьиареи рхы иархәаны, шәышықәсақәак рышьҭахь Нхыҵ Кавказтәи ҳара ҳахь иааит аедыгьаа рхылҵшьҭрақәа (аԥсилааи абазгааи). Ҳара урҭ ҳадаҳкылеит ҳқырҭуа дгьыл аҿы. Ашьха илбааз, ҳмилаҭ дгьыл дахыҵәеит, ҳадгьыл ҳамаикит». Арҭ реиԥш иҟаз ацәажәарақәа рацәахеит. Иазгәаҭатәуп, аԥсуаа рыҩныҵҟа арҭ рҩызцәа алозунгқәа агәҭынчымра шцәырыргоз, аӡәи аӡәи ишеибырҳәоз, ҳмилаҭ-культуратә хаҿра аԥсахуеит ҳәа ишшәоз.\nҲара ҳгәаанагарала, ақырҭуа-аԥсуа еимакы зхылҿиааз асоциокультуратәи аменталтәи мзызқәа роуп, урҭ амзызқәа роуп ари аимак зырҵаруа, аемоциагьы аҵазҵо. Аԥхьаӡа иргыланы иҳәатәуп, ақырҭқәагьы аԥсуаагьы, ирласны зҽызыԥсахуа агеополитикаҿы ирбо рҭыԥқәа реиԥшымзаара. Аглобализациа апроцессқәа шырԥырхагоугьы, аԥсуаа рзы даара акраҵанакуеит Кавказтәи адунеи иалахәны раанхара, Нхыҵ Кавказ ареспубликақәеи дареи рыбжьара иҟоу аҳәаақәа аартызарц (еиҳараӡакгьы аӡ. Ԥсоу аҳәаа), акультуратәи, аекономикатәи, ауааԥсыратәи еимадарақәа реиқәырхаразы.\nҚырҭтәыла имҩаԥысуа Урыстәыла аҽаҟәыҭхаразы аполитика, аԥсуаа ирыдыркылом, избанзар, бызшәалеи культуралеи ирзааигәоу рашьцәеи дареи еиҩнагоит. Кавказтәи ахаҿра аԥсуаа рзы даара акраҵанакуеит, уи ала дара рхы рыхьчоит, рыҽдрырӷәӷәоит. Убри аамҭазы иҳәатәуп, аԥсуаа рҿы ишырацәоу Аԥсни Европеи еидызкыло, аԥсуаа иҳаракны ишахәаԥшуа европатәи акультура. Араҟа иазгәоуҭар ауеит ахаҿра аҩаӡарақәа хԥа—аԥсуаа, кавказаа, аевропатәылауаа. Ақырҭқәа (ақырҭуа политикатә елемент излаҳәо ала) Қырҭтәыла Европа иахәҭакуп ҳәа иахәаԥшуеит, Қырҭтәыла аҳәынҭқарра аԥхьаҟатәи аԥеиԥшгьы Европа-атлантикатәи авектор ауп издырҳәало.\n1991 ш. Аҟәа иеиҿкааз Кавказ ажәлар р‑Конфедерациа Қырҭтәыла хырҩа арымҭеит, Шеварнаӡе иакәзар ари аиҿкаара «ақьаадтә бжьас» ҳәа азиҳәеит. Қырҭтәыла акультура аусзуҩцәа гәыԥҩык, иеицырдыруа ақырҭуа шәҟәыҩҩы Чабуа Амиреџьиби дназлаз, ҳаҭырқәҵарада ирыхцәажәеит аедыгьааи егьырҭ кавказ ажәларқәеи. Аԥсны иқәынхоз ақырҭқәа ирзеилкаауамызт 90‑тәи ашықәсқәа рзы аԥсуаа Нхыҵ-Кавказааи дареи ихацдыркыз реимадара, урҭ ирҳәон: «Абарҭ аԥсылманцәа ҳара ҳаасҭа шәара ишәзааигәоума?» ҳәа. Иахьа уажәраанӡагьы, Қырҭтәыла ауаажәларраҿы иҟоуп агәаанагара, Нхыҵ-Кавказаа Аԥсны ԥарала еибашьуан, урҭ хатәгәаԥхарала имааӡеит ҳәа, ари аҩыза агәаанагара ииашам. Иара убри аамҭазы иҳәатәуп, Қарҭ иахьа иааҟәьмҵӡакәа ишыҟанаҵо ааԥхьарақәа Кавказ аидкыларазы. Г. Нодиа ишазгәеиҭо ала: «ақырҭқәа Кавказ иҷыдоу аҭыԥ ааныркыларц рҭахуп». Гамсахурдиа ихаан даара ирылаҵәан иҟан иберо‑кавказтәи аидеиа. Ари аҩыза амодель, иаку Кавказ аҿы Қырҭтәыла аԥыжәара аҭара, аԥсуаа иргәаԥхом, избанзар урҭ Қырҭтәыла ралазаара ретно-культуратә хаҿра иаԥырхагоуп ҳәа ирыԥхьаӡоит.\nАимак амзызқәа инарҵауланы урылацәажәозар, иуҳәароуп, аԥсуа ҵарауаа реиҳараҩык (урҭ рыдагьы), аимак зыхҟьаз ахаҿра аиқәырхара апроблема ауп ҳәа шазгәарҭо. Ақырҭқәа имҩаԥырго аполитика аԥсуа милаҭ ирԥырхагоуп ҳәа ирыԥхьаӡоит. Ақырҭуа идеологцәақәак аԥсуаа хазы иҟоу жәларны ирыхәаԥшӡом, урҭ аԥсуаа агәра ддыргар рҭахуп иақырҭқәоуп ҳәа, ажәакала, ақырҭқәа, аԥсуаа рзы ихадароу раԥсуара рымырхырц рҭахуп. Иаҳҳәап, иара аԥсуаа шаԥсыуаау азхарҵаргьы, Аԥсны аԥсуаа ишыртәу азхарҵаӡом, ари аҩыза агәаанагара алогика шаҵамгьы. Бельгиатәи аҵарауаҩы М. Тео Ианс игәаанагарала, «ахаҿра ааиқәырхараҿы зегь реиҳа ихадоуп» Аԥсадгьыл. Анаҩс иазгәеиҭоит, аетномилаҭ рыԥсадгьыл ашәарҭара ишҭагылоу рбар, урҭ ргәы ԥжәоит, аиҿагылараангьы аӡәы дхьаҵуам ҳәа. Арадикалтә либералцәа гәыԥҩык, ргәаанагара иаҿагылозаргьы, ауааԥсыра реиҳараҩык рхаҿра мап ацәыркуам.\nҬоурыхҭҵааҩцәақәак ақырҭуа-аԥсуа еимакы ахыҵхырҭас ирбоит Аурыс-Кавказ еибашьрашьҭахьтәи аамҭа. Усҟан аурыс аҳ ирепрессиақәа ирыхҟьаны аԥсуаа реиҳараҩык рыԥсадгьыл ааныжьра рықәшәеит. Ақырҭқәа ирзеилкаауам аурыс администрациа акәзар аԥсуаа рахь арепрессиа ҟазҵаз, избан аԥсуаа аурысқәа раасҭа ақырҭқәа иаҳа ахҭынҟьа зрырҭо ҳәа. Аиашаҵәҟьа уҭахызар, даара ибзианы иеилкаауп, аԥсуааи аҷырқьез жәлари рхырҵәараҿы аурыс аҳра имҩаԥнагоз аполитика дара ақырҭқәагьы рхы шаладырхәыз, уи афакт иахьа Қырҭтәыла ԥыҭҩык мап ацәыркуеит. Иара убасгьы иҳәатәуп, Урыстәыла Қырҭтәылахь аколониалтә политика шазыҟанаҵазгьы, ақырҭқәа аурыс изы, абзиара зҭаху «ажәларқәа ишырхыԥхьаӡалаз, убри аамҭазы, аԥсуаа ракәзар, аҳ иҿаԥхьа «ахара зду» ажәлар ҳәа ишыԥхьаӡаз. Ақырҭуа ҭауади-аамсҭеи Урыстәыла аҳ иҿы аҭыԥ бзиақәа рыман, ар рчынҳаракқәагьы ныҟәыргон, аԥсуа ҭауади-аамысҭеи ракәзар раҳра рымхын, аҳра иаҿагылангьы иқәԥон. Иара убри аамҭазы, Қырҭтәыла апрессаҿы имҩаԥысуан акампаниа, уи хықәкыс иаман иҭацәыз аԥсуаа рыдгьыл аҿы ақырҭқәа рнырхара. Ақырҭуа рккааҩцәеи апублицистцәеи агитациа ҟарҵон, ақырҭқәа, еиҳараӡак агырқәа рыҟны, Аԥсныҟа нхара ииасырц, урҭ Аԥснытәи аҳауа еиҳараӡак изнаало ақарҭвелқәа роуп ҳәа абжьгарақәа ҟарҵон: «... зегь реиҳа Аԥсны ианаалеит Раҷантәи, Имереҭтәи, Гыртәылатәи ахҵәацәа ... Егьырҭ ажәларқәа, арҭ реиԥш Аԥснытәи аҳауеи адгьыли рнымаалеит» ҳәа рыҩуан усҟантәи Қырҭтәыла агазеҭқәа. Н. Џьанашьиа ақырҭқәа ари адгьыл аҿы еиҳа аԥыжәара рыҭатәуп ҳәа иԥхьаӡон, уи арҵабыргразы иҳәон «ари адгьыл аҿы ақырҭқәа зныкымкәа аурыс ибираҟ иаҵагыланы ашьа карҭәеит», убри азыҳәан Урыстәыла аиҳабыра, рыдгьыл аҿы ашьха ихыҵыз абырзенқәа ракәымкәа, аԥсуаа ақырҭқәа ндырхароуп ҳәа.\nЕилкаауп, аԥсуаа ртрагедиа ақырҭқәа рмилаҭтә интересны иахьыҟарҵаз аԥсуаа ргәы изалоу. Абас ала, аԥсуааи ақырҭцәеи хазы-хазы иеиҟәшахеит, ақырҭуа ҭҵааҩы Ҭ. Гордаӡе ишәазгәеиҭо ала, амҳаџьырра ауп аԥсуааи ақырҭқәеи еиҩызшаз. Иара убри иазгәаҭаралагьы, Урыстәылатәи аимпериа «ибзианы иазыҟаз» ажәларқәа рклассификациа апринцип аҽаԥсахуан, убас ақырҭқәа аԥхьа аԥыжәара змаз ажәларқәа ирхыԥхьаӡалан, анаҩсан «ахара зду» жәлархеит. 1900 ш. иҷыдоу Аусԥҟалагьы урҭ Аԥсныҟа рнырхара аанкылахеит.\n1992–1993 шш. ақырҭуа-аԥсуа еибашьра алҵшәа ахәшьара аҭараҿгьы аимак аганқәа аиқәымшәара рымоуп. Аԥсуа ҭҵааҩцәа рзын, ақырҭуа ампыҵахаларатә ар мычқәа рықәцареи, уи иахҟьаны ақырҭуа жәлар реиҳараҩык Аԥсны ааныжьны Қырҭтәылаҟа рықәҵреи—ииашоуп, иақәнагоуп ҳәа иахәаԥшуеит. Уи ажәлар рхақәиҭратә қәԥара иалҵшәахеит, ажәлар ахьыԥшымразы ирымоу зинуп ҳәа ирыԥхьаӡоит.\nАԥсуаа реиҳараҩык ргәаанагарала, аҭыԥантәи ақырҭқәа аԥсуаа ирыдгыланы, танкла Аԥсны иақәлаз, аҭынч уааԥсыра ирылахысуаз ақәылаҩцәа ирҿагыланы иеибашьыр акәын. Аԥсуаа ихьааны ирыдыркылеит, аҭыԥантәи ауааԥсыра шәҭылеи шампанҩлеи урҭ иахьырԥылаз. Убри азоуп, аԥсуаа рыҩныҵҟа уаанӡатәи ргәылацәа ақырҭқәа рахь ацәымӷра ада, уаҳа цәаныррак зыҟам.\nИшдыру еиԥш, ақырҭуа литератураҿы иҟоуп агәаанагара, Қырҭтәылазы идрамахаз, аибашьра алҵшәа зхароу аурыс иполитика ауп ҳәа. Ақырҭуа ҭҵааҩцәа иазгәарҭоит, аурыс политикатә елита аԥсуаа ракәын изыдгылаз, урҭ ракәын изыцхыраауаз ҳәа. Аԥсуа ҭоурыхҭҵааҩцәа ари азҵаара даҽакала иазнеиуеит: Москватәи аофициалтә политика 90‑тәи ашықәсқәа рзы Аԥснахь иамаз аполитика аԥсуаа ирыхәомызт. Иара убри аамҭазы иазгәаҭатәуп, иара Урыстәыла аҩныҵҟа иҟаз аполитикагьы—ганкахьала, апрезидент Ельцин икомандеи иареи, аҽаганкахьала, Иреиҳаӡоу Асовети уи аиҳабы Р. Хасбулатови дареи иҵарны реиҿагылара.\nИҟоуп узызхәыцша, иаҳҳәап, аибашьра аԥхьатәи аетапқәа раан Урыстәыла Қырҭтәыла еибашьралеи политикалеи ацхыраара арҭон. Иугәалауршәар ауеит урҭ зырҵабыргуа афактқәа: лаҵарамза, 1992 ш. Ташкенттәи аиқәышаҳаҭрала Қырҭтәыла иарҭеит ирацәаны асоветтә абџьар.\nКарнеги ихьӡ зху Москватәи афонд аексперет Дм. Тренин излагәеиҭо ала, усҟантәи аамҭазы Урыстәылатәи ар Аахыҵ Кавказ иааныркылоз ароль ӷәӷәан, «Урыстәылатәи аруааи Қырҭтәылатәи рколлегацәеи дареи рыбжьара аимабзиара ӷәӷәа шьақәдыргылеит». Даара ибзианы еилкаауп аинрал П. Грачиови Ҭ. Қитовани (аҵыхәтәантәи Дм. Тренин «акыр зылшоз, Е. Шеварнаӡе иҿагылаҩ» ҳәа дишьҭан), «иҷыдоу аизыҟазаашьақәа» шрыбжьаз. Иеицырдыруа аԥсуа ҭоурыхҭҵааҩы, С. Лакоба иҩымҭак аҿы, рашәарамза 24 рзы Дагомыс аурыс-ақырҭуа знапы зҵарҩыз адокумент аҟнытәи иааигоит ацитата, уаҟа иҳәоуп «Урыстәылатәии Қырҭтәылатәии азинхьчаратә мчрақәа рхы иадырҵоит изинтәым арратәи зхала иеиҿкаау арратә гәыԥқәеи дара рынаӡаааӡара иаҵанакуа аиурисдикциаҿы ишаԥырхуа» ҳәа. 1992 ш. цәыббрамза 3 азы Кремль имҩаԥысуаз аиԥылараҿы Вл. Арӡынба иахь иҟаҵаз ақәыӷәӷәара, Б. Ельцин Е. Шеварнаӡе иаахтны идгылара, аԥсуаа рҿы агәынамӡара ду ҟарҵеит. Анаҩсан адәныҟатәии аҩныҵҟатәии аполитика аԥсахра иахҟьаны, Москва Аԥсны ашҟа имҩаԥнагоз аполитика акорректировка азнауит, аха уи иаанагаӡом Урыстәылатәи аиҳабыра Аԥсны Қырҭтәыла алҵра ԥеиԥшла ахәаԥшра иалагеит ҳәа.\n2. Аганқәа рызнеишьа азеиԥш ҟазшьарбагақәа—Наҭелла Акаба\nҲазлацәажәо аимак иалахәу ахадацәа ртәы ианалацәажәо, иеиҿагылоу аганқәа ҳәа ухаҿы иааиуа Қырҭтәылеи Аԥсынтәылеи роуп. Аха, Қарҭ ари азҵаараҿгьы ахатә гәаанагара амоуп: Қарҭтәи аофициалтә позициала, Аԥсны хазы иҟоу тәылаӡам, уи Урыстәыла аҭахрақәа ирзыӡырыҩны иназыгӡо мацара ауп, ахатәы политика амаӡам ҳәа иахәаԥшуеит. Жәашықәсала Қырҭтәылатәи ауаажәларраҿы абри аҩыза агәаанагара аладырҵәон, ари аимак иҵауланы ашьаҭақәа реилкаараҿы иаԥырхагоуп. 1993 ш. цәыббрамза анҵәамҭазы аԥсуаа рабџьар мчқәа Аҟәа ақалақь ахы ианақәиҭыртәуаз Е. Шеварнаӡе иҟаиҵеит аҳәамҭа: «Аимпериа мчқәа Аԥсны аимак ҟарҵеит. Аҟәа иацы дырҩагьых иеиқәурхар ҟалон. Уи зылшозгьы Урыстәыла мацара акәын, убри азы ауп ҳара Урыстәылахь убри аҩыза ааԥхьара зыҟаҳҵаз!» ҳәа.\nАконстатациа ҟауҵар ҟалоит, Қырҭтәыла аиҳабыреи ахадацәеи рыԥсахуеит, аха Аԥсны ашҟа Қарҭтәи аполитика ԥсахрада иаанхоит ҳәа. Иахьагьы аԥсуа ган аинтересқәа рхаҿы иааргаӡом, урҭ гәызианқәоуп, аурыс гьангьаш импыҵаихалеит ҳәа амифқәа аԥырҵоит. Убас Британиа иҟоу Қырҭтәыла ацҳаражәҳәаҩ Г. Бадриӡе агәра ганы дыҟоуп, «Урыстәыла аԥсуаа дыргаӡоит», иара хықәкы хадас иамоуп, ари атәыла аннексиа азура ҳәа. Ажьырныҳәамза 2010 ш. «Қырҭтәыла аиҳабыра раҳасабрбаҿы иаҳәоит, Урыстәылатәи Афедерациа Қырҭтәыла иаҿагылан агрессиа шазнауз», Москва аетностә еиҿагылара ҟанаҵеит «асоветтә аамҭазы иаԥҵаз ақырҭуатә автономиақәа рҿы» ҳәа. Арҭ автономиақәа рҿы заанаҵы иаԥҵан аҭагылазаашьақәа аҭыԥантәи асепаратистцәа ирыдгаланы ҳәа. Аԥсны аполитикатә елита убасҟак Урыстәыла иахьԥшуп, Қырҭтәыла аиҳабыра ирыднагалаз Иреиҳаӡоу Асовет аҿы ақырҭуа милаҭ рхыԥхьаӡара армаҷра иаанагоз рзеилымкааӡеит ҳәа агәаанагара рымоуп. Иеилкаауп, арҭ агәаанагарақәа аҵабырг ишацәыхароу.\nҴаҟа иаагахоит аԥсуа-ақырҭуа еимакы иазкны иҟоу астеротипқәак, урҭ изныкымкәагьы инеиҵыхны даара ахархәара рымоуп ақырҭқәа рофициалтә политикеи аоппозициеи рҿы:\n— аԥсуаа ақырҭуа идгьыл аҿы инхоит, избанзар, Аԥсны Имереҭ мамзаргьы Кахьеҭ реиԥш Қырҭтәыла иахәҭакуп ҳәа. Аԥсуаа ақырҭқәа рысасдкылареи рқьиареи рхы иадырхәеит, ақырҭқәа ҭабуп ҳәа рарҳәароуп, избанзар, урҭ роуп ари адгьыл иаԥшәымацәоу;\n— ақырҭқәа—ижәытәӡатәиу акультура дуӡӡа змоу милаҭуп, аԥсуаа ракәзар, уажә ааигәоуп аҩыра анрауз. Убри азыҳәан, ақырҭқәа миссиа хадас ирымоуп аԥсуаа акультура рылааӡара, урҭ (аԥсуаа) рзы уажәы ашәара ыҟоуп, урҭ иоурысхар алшоит ҳәа;\n— ақырҭуа-аԥсуа еимакы ыҟамкәа иҟазҵаз ахԥатәи амчқәа роуп, аҽакала иуҳәозар, Урыстәыла иара афеидазы Москва амаҵзура иалоу аԥсуа елита ахы иархәаны, иара ахатә интерес аӡбоит. Аԥсуаа рҿы ирацәаҩуп ақырҭқәа зҭаху, Урыстәылахь ацәымӷра змоу;\n—аԥсуаа рхыԥхьаӡара зламаҷу ала азинтә шьаҭақәеи иҵабыргыҵәҟьаны алшареи рымам ихьыԥшым аҳәынҭқарра аргыларазы. Убри азы, Қырҭтәыла алазаара дара рзы иаҳа иеиӷьу мҩоуп.\nАри азҵаара иашала уахәаԥшуазар, ақырҭуа уаажәларраҿы иҟоуп еиҳа ирадикалтәу агәаанагарақәагьы, аха уажәтәи аҵакаҿы урҭ ҳраҩсит, избанзар, хыхь ҳазлацәажәаз апозициақәагьы аԥсуаа ацәымӷра рызцәырыргоит. Ақырҭуа уаажәларраҿы аԥсуаа рзыҳәан ишьақәгылаз агәаанагара иаартны иунарбоит, ақырҭуа-аԥсуа еимакы зхылҿиааз аганқәа ирымаз астатусқәа реиҟарамра шакәу. Убри азыҳәан, аԥсуаа рпозициа уалацәажәозар, аԥхьаӡа иргыланы ухаҿы иааугароуп, аԥсуаа рықәԥара зызкыз формалла иҟаз аиҟарамра аԥыхра шакәыз. Аԥсуаа ирыԥхьаӡоит рзинқәа ашьҭыхразы алшара ыҟан СССР аҿы Горбачиов ихаан ҳәа. Ииашаҵәҟьаны, усҟантәи аамҭазы автономиа астатус Аидгыла ареспублика астатус аҟынӡа ашьҭыхра ада уаҳа даҽа мҩак ыҟаӡамызт. Аԥсуаа Асоветтә Еидгылахь иҷыдоу азыҟазаашьа рымоуп ҳәа иҟоу ацәажәарақәа иашам. Урҭ уи аамҭазы рыстатус ашьҭыхра, хыхь ишаҳҳәаз еиԥш, акәын ирҭахыз. 1990 ш. мшаԥымзазы, СССР жәлар адепутатцәа Реизара ду, Вл. Арӡынба дызлахәыз автономиатә республикақәа рдепутатцәа рықәӷәӷәарала, иаднакылеит Азакәан «СССР алҵра зҭаху Аидгылатә Республикақәа рзы аԥҟара». Ари азакәан аус аура ианалагалак ашьҭахь, автономтә республикақәа азин рыман дара злахәыз Аидгылатә Республикақәа СССР алҵаразы ақәҵара рыдыркылозар, дара рхатә референдум амҩаԥгара, аха ари азакәан аус ауртә иҟамлаӡеит.\nФормаллеи фактлеи иҟаз аиҟарамра аԥсуаа цәымӷрала иазнеиуан, избанзар ақырҭқәа (рхыԥхьаӡара ада), аԥсуаа раасҭа излеиӷьу ҳәа акгьы рбом. Убри азоуп 1992 ш. ааԥын–аԥхын азы изцәырҵыз апроект афедерациаҿы иеиҟароу асубиектқәа ҳәа, ари апроект аус адырулеит, иагьцәырыргеит аԥсуа зинҭҵааҩцәа, аха уи Қарҭаа ахәамԥшит. Қырҭтәыла ахала аус зуаз 1978 ш. Аконституциа аԥнахит, ишьақәнаргылеит 1921 ш. Аконституциа. Аԥсуаа уи аҭакс, 1992 ш. ԥхынгәы мзазы, апарламент «аԥсуа афракциа» 1925 ш. Аконституциа рыдыркылеит. Уи Аконституциаҿы аԥсуаа ақырҭқәа ираҟараны астатус рыман. Қырҭтәыла ари аҩыза аӡба иаҿагылеит. Иазгәаҭатәуп «Апарламент «аԥсуа фракциа» апроект «Ихадоу Аԥсни Қырҭтәылеи реизыҟазаашьақәа рзы» иалацәажәарц ргәы ианҭаз аҽны, нанҳәа 14, 1992 ш. ақырҭуа ар Аԥсны ишалалаз.\nАпарадокс шаҵоугьы, иҳәатәуп, аимак аганқәа ҳәа астатус анроу ашьҭахь ауп аԥсуааи ақырҭқәеи рыбжьара иҟаз аиҟарамра апроблема аныӡбаха. А. Инал‑иԥа иазгәалҭеит: «Рыцҳарас иҟалаз, аиҿагылара, аимак, аибашьра ҟарҵеит аҭагылазаашьа, аиҟарамра узгәамҭартә… Абас ала, аимак аҵакаҿы акәхеит Аԥсни Қырҭтәылеи реиҟарара анубо» ҳәа.\nҚарҭтәи аполитикатә напхгара, СССР ахырбгалара активла иаҿын, убри аамҭазы ирҭахын асоветтә иерархиатә система рхазы аиқәырхара, Аԥсны Қырҭтәыла иаланы иҟазарц. Хыхь ишаҳҳәахьоу еиԥш, Гамсахурдиа напхгара аниуаз аамҭаз аԥсуааи ақырҭқәеи акомпромисс ҟарҵеит Аԥсны Иреиҳаӡоу Асовет аҭыԥ аихшараҿы, уи инақәыршәаны, аԥсуаа 28 ҭыԥ рауит, ақырҭқәа—26, егьырҭ амилаҭ иреиуаз—11 ҭыԥ. Гәыԥҩык ақырҭуа политикцәа ари ашьаҿа акрызҵазкуа акәны иахәаԥшуан, аха азеиԥш ԥхьаӡарақәа ишаҳдырбо ала, ас еиԥш иҟоу акомпромисс злалыршахаз ақырҭуа депутатцәа рыла акәӡам, ажәлар иалырхыз егьырҭ амилаҭ иреиуаз – аурысқәа, аерманқәа, абырзенқәа уҳәа рыла ауп.\nГамсахурдиа данахырҳәа, Шеварнаӡе Қырҭтәыла данахагыла ашьҭахь, амилаҭтә национализм еиҳагьы иӷәӷәахеит, Қарҭ аҳәара иалагеит «аԥсуаа ирымоу аԥыжәара аԥыхтәуп» ҳәа. Иара убри аамҭазы иҳәатәуп, апарламент аҿы иеиҳаны абыжьқәа умазаргьы, Қарҭ ақәшаҳаҭымкәа азакәанқәа рыдкылара шамуаз. Аԥсуаа раԥхьагылаҩцәа ракәзар егьырҭ асоветтә автономиақәа ирҿырԥшны, Қарҭ аиурисдикциа азхарҵомызт, Аԥсны аполитикатә статус ашьҭыхразы иқәԥон. Усҟан ари аҩыза аҭагылазаашьа шьақәгылеит. Иаҳгәалаҳаршәап зегьы иеицырдыруа, Б. Ельцин Урыстәылатәи автономиақәа рзы ииҳәаз: «Ижәга заҟа шәылшо асуверенитет!» Убри азоуп, аԥсуаа изырзеилымкаауа, Қарҭаа аҳәаҭыхла рыдҵа иахьаҿагылаз, избанзар, аԥсуаа уи аамҭазы иқәдыргылоз адҵақәа иара аамҭа иақәшәон.\nАԥсуаа агәра ганы иҟан, даргьы ақырҭқәа реиԥш азин рымоуп ахақәиҭреи ахьыԥшымреи рзы ҳәа. Убри азоуп ииашам ҳәа изырыԥхьаӡо, ақырҭқәа дара рхатә зинқәа алдыршозар, избан, дара изинӡам ҳәа изырыԥхьаӡо аԥсуаа ахьыԥшымрахь ирымоу агәаҳәара.\nАибашьра уааԥсыралеи, доуҳалеи, материаллеи ацәыӡ ду ҟанаҵеит, уи иаԥсахит аԥсуааи ақырҭқәеи реизыҟазаашьа.\nИу. Анчабаӡе иазгәеиҭоит «аибашьраҿы иҟалаз аԥсҭбареи агәаҟреи ицәырыргаз аетностә цәымӷра, еиҳагьы идырҵаулеит анегативтә емоциақәа» ҳәа.\nИара аибашьра ашьҭахьгьы, аибашьра иннажьыз агәаҟра иамыхәаԥшыкәа, Москва иҟанаҵаз ақәыӷәӷәара азгәаҭаны, иара убас 1997 ш. Чечентәыла иҟаз ахҭысқәа агәҭынчымра ицәырыргаз иахәаԥшны, аԥсуаа раԥхьагылаҩцәа ақәшаҳаҭхар акәхеит иԥсыҽу афедерациа аизыҟазаашьатә модель («Иаку аҳәынҭқарра», «Аидгыла аҳәынҭқарра»). Аха ари аҩыза акомпромисс аԥсуажәлар ирыдрымкылеит, акритика ӷәӷәа азыруит.\nАха, дара Қарҭаагьы ари авариант мап ацәыркит, избанзар урҭ агәра ганы иҟан, Москва ацхыраарала, Аԥсны иеиҳау анажьрақәа алдыршоит ҳәа. Ииашаҵәҟьаны, Қарҭаа уи иахьа ишырхашҭхьоугьы, 1993 ш. аибашьра анеилга ашьҭахь, Кремль апрецедент змам ақәыӷәӷәара ҟанаҵеит Аҟәа ашҟа. С. Маркедонов ишазгәеиҭо ала, 2008 шықәсаанӡа Москва иазханаҵоз Қырҭтәыла атерриториа акзаара ауп.\n«1994–1999 ш. рзы Москва иҟанҵеит Аԥснахь аблокада ӷәӷәа. Анаҩсангьы, 1996 ш. Урыстәылеи Қырҭтәылеи еидгыланы СНГ аҳәынҭқаррақәа реиҳабацәа Аԥсны асанкциа азура рылдыршеит. Ажәакала, 1998 ш. Урыстәыла хықәкыс иаман Аԥсны Қырҭтәылахь архынҳәра». Москва агәра анага, Қырҭтәыла уаҳа Урыстәылахь ахы шхам, арахь аԥсуаа рполитикатә елита Урыстәылахь асимпатиа шрымоу, ашьҭахь ауп Кремль аполитика Аԥсны ашҟа хәыҷы-хәыҷла ианыԥсыҽха. Иара убри аамҭазы, 1999 ш. Аԥсны Жәлар Реизара иаднакылаз «Аԥсны Аҳәынҭқарра аҳәынҭқарратә хьыԥшымразы Ақт» Қарҭ алшарақәа армаҷит.\nАԥсны аибашьра ҟалаанӡатәи аамҭахь аиҭахынҳәра, уи ауп Мраҭашәаратәи абжьацәажәаҩцәа («Боден иплан» уҳәа уб. иҵ.) ирыдыргало, иақәшаҳаҭым. Уи амзыз еилкаауп, аԥсауаа ирхыргахьоу аҭоурых аамҭа агәра днаргоит Қырҭтәыла аҳәынҭқарра иалалар, урҭ ркультуреи рхаҿреи шырцәыӡуа.\nАԥсуаа агәра ганы иҟоуп, машәыршақә ишыҟамлаз Қырҭтәыла аҳәынҭқарра ахьыԥшымреи ахақәиҭреи шаиузҵәҟьа аԥсуааи ауаԥсааи рахь агрессиа, мамзаргьы адемографиатә еқспансиеи зҵаз аполтика ралагара ҳәа. Убас акәын ишыҟаз 1919–1921 ш. рзы, 30‑тәи ашықәсқәа рзы, иара убасгьы, XX ашәышықәса 90‑тәи ашықәсқәа ралагамҭазы. Ажәлар ргәалашәараҿы иаанхеит Аԥсны аҳәынҭқарра-азинтә статус аларҟәра (Асоветтә Социалисттә Республика 1921 ш., Автономиатә Республикеи 1931 ш.).\nАбри аҩыза арепрессиатә политика анаҩсан иҟалеит аԥсуа территориа ақырҭуа хҵәацәа рықәнырхара, аԥсуа школқәа раркра, аԥсуа интеллигенциа рырӡра. Ақырҭқәа ирҳәоит, уи ақырҭуа политика акәӡам изыхҟьаз, уи зегьы иеицырзеиԥшу абольшевиктә политика ауп изхароу ҳәа. Аха убри аамҭазы иазгәаҭатәуп, аԥсуаа ирзыҟаҵаз арепрессиа мҩаԥызгоз ачекистцәеи акоммунисттә фунқционерцәеи шқырҭқәаз. Уиқәшаҳаҭымхар залшом ақырҭуа етнолог Г. Нижьараӡе, уи иҳәоит Сталин дахьақырҭуаз ароль ду ҟанаҵеит, «ақырҭуа иҷыдаҟазшьаз, иара зегьы дреиӷьушәа ихы абара, амилаҭ зегьы иахьырҟазшьахаз» ҳәа.\nХыхь иеиқәаҳаԥхьаӡ иааидукылар абри аҩыза алкаахьы укылыргоит, ақырҭуа-аԥсуа еимакы зхылҿиааз амзызқәа рацәоуп, урҭ иреиуоуп: аҭоурыхтә залымдырреи аиҟарамреи, акультуратәи адемографиатәи шәарҭара, ақырҭуа политикцәа иҟарҵаз агха дуқәа СССР хыбгалаанӡеи ианхыбгала ашьҭахьи. Иҳәатәуп Қырҭтәыла ауаажәларраҿы аԥыжәара шрымоу имцу астереотипқәа ақырҭуа-аԥсуа еимакы амзызқәа ирызкны.\nАибашьра иннажьыз агәырҩеи аԥсҭбареи, наҟ-ааҟ иҟоу агәаӷи, иеиҿагыло ахәшьарақәеи, аԥхьаҟатәи аԥеиԥш азы иҟоу агәаанагарақәа реиԥшымзаареи идыруадаҩуеит иҭынчу аизыҟазаашьа амодель, аҩганкгьы зықәшаҳаҭхаша, аԥшаара.\n3. Аиҿцәажәаратә процесс аетап хадақәа (1993–2008 ш.): азнеишьақәа рыҿиареи алҵшәақәа ранализи—Иракли Хынҭәба\nИрацәаҩуп аибашьра ашьҭахь имҩаԥысуа аиҿцәажәаратә процесс ҭызҵаауа. Аха иагьа ус акәзаргьы, ҳара агәаанагара ҳамоуп ари азҵаара иҵагьы иазыхынҳәтәуп ҳәа. Избанзар, «нанҳәамза ашьҭахьтәи» аамҭеи «ишьақәгылаз аҭагылазаашьа ҿыцқәеи» азгәаҭаны, Аҟәеи Москвеи ирыхьчо аполитикатә зинқәа абри апроцесс иаҿырԥшны иахәаԥштәуп. Ишԥарыхәаԥшуеи иахьа аиҿцәажәарақәа ирылахәыз ргәаанагарақәа рыԥсахра, амш азҵаара аиҭакра, иара убасгьы, ари апроцесс адәныҟатәи алахәцәа? Ҳара ҳгәаанагарала, иазгәаҭатәуп аиҿцәажәаратә процесс аетапқәа быжьба, урҭ инарықәыршәаны иалукаар алшоит имҩаԥысуаз аԥсахрақәа рҟазшьақәа.\n4.1. Актәи аетап (1992–1993 ш.): аибашьреи ақырҭуа-аԥсуа еиҿцәажәара апроцесси рҷыдарақәа рцәырҵреи\nИахьа иҟоу апериодизациаҟны игәыгәҭажьуп аибашьра аамҭазтәи аиҿцәажәаратә процесс. Ҳара ҳгәаанагарала, иҟоуп ари аамҭа аетапқәа ақырҭуа-аԥсуа еиҿцәажәара апроцесс ахронологиа ралаҵара зырҵабыргуа амзызқәа ҩба.\nАкы, ақырҭуа-аԥсуа еимакы 1992–1993 шықәсазтәи аибашьра акәӡам изхылҽиаауа, уи ари аимак аибарххара аҟынӡа инеиз акакәны иахәаԥштәуп.\nАҩбатәи, аимак иацыз апроблемақәа руадаҩрақәа қәҿиара змамыз аполитикатә зыӡбақәа рыла ишьақәгылеит аганқәа рпозициа хадақәа, иара убас игәылыршәахон Мраҭашәареи Урыстәылеи рхырхарҭа ԥхьаҟатәи реиҿцәажәаратә процесс аан.\nАхҭыс хадақәа:\n—1992 ш. цәыббрамза 3 азы, Москва имҩаԥысит аурыс-қырҭуатә еиҿцәажәара аԥсуаа алархәны, уи хықәкыс иаман Аԥсны аибашьра аанкылара. Ари аиҿцәажәара иалҵшәахеит «Москватәи аиԥылара адокумент», ари адокумент аԥсуаа ринтересқәа ирықәшәомызт, В. Арӡынба иреилдиркааит ари ақьаад инапы заҵаиҩыз ашьаарҵәыреи, аԥсуааи егьырҭ ажәларқәеи рахь имҩаԥысуа агеноциди раанкыларазы шакәу. Уи, иара убасгьы иаахтны иҳәеит ари адокумент аҿы ишыҟоу «ашьацҳәақәа», иара убас, цәыббрамза 4 рзы иҟаиҵаз аофициалтә арзаҳал аҿы иазгәеиҭеит «ақырҭуа ар шакәу ихадароу аҭышәнмыртәалара ҟазҵо».\n—1993 ш., ԥхынгәы мза 27 рзы, Москваа алархәны аԥсуааи ақырҭқәеи рнапы аҵарҩит аибашьра аанкыларазы Аиқәышаҳаҭра (Шәачатәи Аиқәышаҳаҭра, 1993 ш.). Шәачатәи аиԥылараҿы аиҿцәажәара иалахәыз аганқәа ираҟараны астатус аман Аԥсны. Араҟа знапы зҵаҩыз Аиқәышаҳаҭра Москватәи адокумент аасҭа, аԥсуаа ринтересқәа иаҳа ирықәшәон, избанзар, ара иҳәан ақырҭуа ар Аԥсны иалгатәуп, «Аԥсны изакәантәу амчрақәа русура шьақәыргылатәуп» ҳәа (ап. 8). Иагьа ус акәзаргьы, ари аиқәшаҳаҭра аҩ‑ганк иргәаԥхомызт. Қырҭтәылахь адемилитаризациазы адҵа ахьыҟаҵаз, аԥсуаа иргәаԥхомызт Аԥсны аԥхьаҟатәи аполитикатә шьақәгылашьа атәы ахьамҳәоз.\n1992 ш. Москватәи аиҿцәажәарақәа рнаҩс, аԥсуаа аиҿцәажәара алахәылацәа рыгәра рымго иалагеит, избанзар, урҭ аԥсуаа ринтересқәа ирҿагылон. Уи аиҿцәажәараан аԥсуаа рстатус лаҟәын, аиҿцәажәара аофициалтә лахәык иаҳасабала ирыхәаԥшуамызт. Абарҭқәа зегьы, анаҩсан аибашьратәи аполитикатәи аобиеқтивтә ҭагылазаашьақәеи, аԥсуаа еиҳа-еиҳа агәра ддыргоит аиҿцәажәаратә процесс иалахәу апартнерцәа рыгәрамгара.\n4.2. Аҩбатәи аетап (1993–1994 ш.): Москватәи аиқәшаҳаҭра иеиуеиԥшым аҵакы\nАри аетап аҿы аԥсуаа хықәкыс ирыман аибашьраҿы иргаз аиааиреи, Аԥсны ахьыԥшымреи, ақырҭуа хҵәаҩцәа рыргьажьра азы ашәарҭадаразы аҭагылазаашьақәа раԥҵареи, ашьақәырӷәӷәара. Убри аамҭазы, ақырҭқәа аибашьраҿы раҵахара алахырҩарц азы гәҭакыс ирыман ахҵәацәа рырхынҳәра, аполитика-зинтәи адипломатиеи рхы иархәаны Аԥсны ахьыԥшымра аԥырхагахара. Урыстәыла хықәкыс иаман аинраалара апроцесс аҿы ахатә афунқциақәа арӷәӷәара, убри алагьы арегион аҿы анырра алыршара. Иеидгылоу Амилаҭқәа Реиҿкаара хықәкыс иаман аиҿцәажәаратә процесс активла аҽалархәра, уи ала Мраҭашәаратәи аполитикцәа ирҭахын Урыстәыла ароль арԥсыҽра.\nАхҭыс хадақәа:\n—1993 ш. анҵәамҭазы ООН анапхгарала иалагеит Женеватәи аиҿцәажәаратә процесс. Ԥхынҷкәын мза 1, 1993 ш. ирыдыркылеит амеморандум, уаҟа иҳәан, аганқәа рхы иадырҵоит «Аԥснытәи аимак аҭышәныртәаларазы аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуанаҵы абџьар мчы рхы ишадмырхәо» ҳәа.\n—мшаԥымза 4, 1994 ш. ирыдыркылеит «Ақырҭуа-аԥсуа еимакы политикала аҭышәныртәаларазы аҳәаақәҵагатә Арзаҳал», аԥсуаа ргәаанагарала ара иазгәаҭоуп Аԥсни Қырҭтәылеи рыбжьара аҳәынҭқарра-зинтә еизыҟазаашьақәа шыҟам афакт. Ари адокумент ицәырнагоит Қырҭтәылеи Аԥсни рыбжьара аконфедеративтә еизыҟазаашьақәа.\nАха, ООН‑и Қырҭтәылеи аԥсуаа ргәаанагара рыдрымкылеит. «Мшаԥымзатәи арзаҳал» иацны ирыдыркылеит «ахҵәацәа хатәгәаԥхарала рыхынҳәразы ԥшьганкгьы Реиқәышаҳаҭра».\n—лаҵарамза 14, 1994 ш. имҩаԥысит Москватәи аиқәышаҳаҭра анапаҵаҩра. Ахысра аанкылареи амчқәа реидыгареи рзы иалагалан аҭынчра аиқәырхара иазкыз Урыстәылатәи арратә маҵзуҩцәа рыла ишьақәыргылаз Иеилахәу амчқәа.\n4.3. Ахԥатәи аетап (1995–1997 ш.): афедерализациазы апроектқәа рхыбгалара\nАхԥатәи аетап аҿы амш азҵаара ԥсахын: Аԥсни Қырҭтәылеи рыбжьара аҳәынҭқарра-зинтә еизыҟазаашьа амодель аԥшаара иазкын. Женеватәи апроцесс анԥсыҽха, Урыстәыла ароль аиҿцәажәаратә процесс аҟны иҳаракхеит. Иуадаҩыз асоциал-економикатә ҭагылазаашьеи (аблокада иахҟьаны), аиҿцәажәара апроцесс алахәылацәа зегьы рықәыӷәӷәареи ирыхҟьаны аԥсуа ган ақәшаҳаҭхар акәхеит Қырҭтәылеи дареи иеицырзеиԥшу аҳәынҭқарра апроект алацәажәара.\nАхҭыс хадақәа:\n—1995 ш, ООН Амаӡаныҟәгаҩ Хада ихаҭарнак ҷыда Е. Бруннер дызлахәыз, ақырҭуа-аурыс-аԥсуа консультациақәа ирылҵшәахеит ақырҭуа-аԥсуа еизыҟазаашьа аҳәаақәҵаразы Аԥкаанҵа. Аԥкаанҵаҿы, Аԥсны Қырҭтәыла Афедерациа иасубиектуп ҳәа шанызгьы, аԥсуа ган иаднакылеит. Ари Аԥсны Аҳәынҭқарра Апарламент аҿагылеит. Апарламент идҵаны иқәнаргылеит аԥсуа делегациа 1994 ш., абҵарамза 26 азы ирыдыркылаз Аконституциа аҽақәыршәаны иныҟәаларц, анаҩсангьы, Аԥкаанҵаҿы иқәдыргылаз авиза анырхырц.\n—1997 ш. иеиқәыршәан аҽа аԥкаанҵак (Москватәи аԥкаанҵа), уаҟа иазгәаҭан Афедеративтә Еидгыла аиҿкаара. Ари Аԥкаанҵа анапаҵаҩра ҟамлаӡеит, уи знапы аҵазымҩыз ақырҭқәа роуп, избанзар ара иҳәамызт атерриториа акзаара, анаҩсгьы, Афедерациа алҵра азин ыҟан».\n4.4. Аԥшьбатәи аетап (1997–1999 ш.): аиҿцәажәаратә процесс аицәахараан агәреибагара арӷәӷәаразы аиԥыларақәа\nАри апериод аан ООН ароль шьҭыҵит, насгьы ихацыркын аимак аҟазшьа аиҭакразы амҩақәа рыԥшаара. 1998 ш. «лаҵарамзатәи ахҭысқәа» рнаҩс, аимак аконтекст цәгьахеит. Убри аамҭазы, аԥхьаӡа акәны амш азҵаара аимак аԥсахразы ихадоуп ҳәа иалагалан «агәреибагара арӷәӷәара».\nООН активра аҳаракра иабзоурахеит ақырҭқәеи аԥсуааи рыбжьара иформалтәым адиалогқәа рымҩаԥгара, 1997 ш., абҵарамзазы Женеватәи аиԥылараан иҳәаз агәреибагара алыршаразы амҩақәа рыԥшаара азҵаара ауп. 1998 ш. жьҭаарамза 16–19 рзы Афина имҩаԥысит ақырҭуеи аԥсуеи ганқәа реиԥылара. Ари аиԥылара алыршахеит еиҳараӡак ООН Амаӡанаҟәгаҩ Хада ихаҭарнак ҷыда Ливиу Бота ибзоурала. Аганқәа реиԥылара ацхырааҩцәаны иҟан Урыстәылеи ОБСЕ‑и, иара убасгьы аиԥылара иалахәын «Аиҩызцәа ргәыԥ». Рашәарамза, 1999 ш., Сҭампылтәи аиԥылараан агәреибагаразы иҟаҵатәу конкретла ирылацәажәан. Иаҳҳәап, аекономика ацхраара, аполитикатәи ауаажәларратәи усзуҩцәа реиԥылара аиҿкаара, аинформациа аимадаразы амеханизмқәа раԥҵара. Ирылацәажәан азинхьчаратә мычрақәа русеицура.\n4.5. Ахәбатәи аетап (1999–2002): аиҿцәажәара амҽхак арҭшәареи зҽызыԥсахыз Урыстәыла ароли.\nАри аетап аҿы аиҿцәажәаратә контекст аԥсахра аиуит, уи 1999 ш., жьҭаарамзазы Аԥсны Жәлар Аԥсны Аконституциа референдумла рақәшаҳаҭхареи Жәлар Реизара—Апарламент аҿы Аԥсны аҳәынҭқарра ахьыԥшымразы Акт адкылареи роуп иҟазҵаз. Ари инаркны аиҿцәажәаратә процесс аҟны аԥсуа ган Аԥсны аполитикатә статус азҵаара алацәажәара мап ацәнакит, убри алагьы аиҿцәажәара амҽхак ҭшәахеит.\nАрҭ ахҭысқәа мҩаԥысуан Урыстәылатәи аполитикатә елита аиҭакра анымҩаԥысуаз аамҭа инақәыршәаны. Владимир Путин Урыстәылатәи ФСБ аиҳабыра аҟынтәи аԥыза-министррахь даниас (нанҳәамза 1999 ш.) иалагеит инарҭбааны урыстәылатәи ар роперациа амҩаԥгара Даӷьсҭан, убри алагьы—чечентәылатәи аибашьра аҩбатәи аетап хацыркхеит. Иаразнакала Москвеи Қарҭи реизыҟазаашьа цәгьахеит, уи зыхҟьазгьы Қырҭтәыла, Панкистәи аҩхааҿы ишьақәгылаз аҭагылазаашьа ауп. Москвеи Қарҭи реизыҟазаашьа ацәгьахара анаҩстәи мзызс иҟалеит Қарҭ Мраҭашәарахь еиҳа ахы ахьархаз. 1999 ш. имҩаԥысуан Бақәа—Қарҭ—Џьеиҳан агаз мҩангаразы аиҿцәажәарақәа, иара убасгьы, егьырҭ аекономиатә зҵаарақәагьы ирыхәаԥшуан. 1999 ш. жәабран мзазы, Қырҭтәыла апарламент ахыхьчареи ашәарҭадареи акомитет официалла НАТО ахь аҳәара ҟанаҵеит «Қырҭтәыла асуверенитети ахьыԥшымреи» ахьчаразы, убри ашықәсан мшаԥымзазы ари аҩыза аҳәамҭа ҟаиҵеит Е. Шеварнаӡе. Аҽарӷәӷәон Қырҭтәыла Мраҭашәарахьҟа ашьаҿақәа.\nУрыстәыла Аԥсныҟа ишхьаҳәыз аофициалтә цәажәараҿы ишанымыԥшызгьы, апрактикаҿы уи алыршахеит: аԥсуа-аурыс ҳәааҿы агәаҭаратәи аҳазалхратәи режимқәа ԥсыҽхеит, урыстәылатәи тәылауаҩра аиуразы арзаҳалқәа рыдкылара иалагеит, аихамҩатә еимадара аҽазыҟаҵара напы аркхеит, Аԥсны Қырҭтәыла аганахьала иалагалаз авизатә режим иалган. 1999 ш. Урыстәылатәи аполитикаҿы иҟалеит иааунырыртә аиҭакрақәа.\nАхҭыс хадақәа:\n—хәажәкыра 15–16, 2001 ш. Иалта имҩаԥысит агәреибагара арӷәӷәаразы ахԥатәи аиԥылара. Араҟа аҩганкгьы аусеицуразы ирыдыркылеит иконкретыз амбициатә программа. Аха ақырҭуа еиҳабыра даҽазныкгьы аибашьра-политикатә кризис алырхит, жьҭаарамза 2001 ш. ачечен еибашьцәа ргәыԥ Руслан Гелаев хадара ззиуаз Кәыдры аҩхааҿы алалара иадгылеит.\n—Абри аан ООН Амаӡаныҟәгаҩ Хада ихаҭарнак ҷыда Дитер Боден идокумент «Қарҭи Аҟәеи рыбжьара амчра реихшара апринцип хадақәа» (ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҭышәныртәалара – «Боден иплан») ақәҿиара амоуит. Ари адокумент аҿы иазгәаҭан Қырҭтәыла аҳәынҭқарраҿы Аԥсны «иҷыдоу» исуверентәу астатус. «Боден иплан» 1999 ш. ишьақәгылаз аҭагылазаашьақәа ирықәшәомызт.\n4.6. Афбатәи аетап (2003–2006): апрогресс ахаҭыԥан арегресс.\n2003 ш. аиҿцәажәаратәи аҭышәныртәаларатәи апроцессқәа шкризисхаз убарҭан. Ари аҩыза аҭагылазаашьаҿы Урыстәыла ООН ахаԥшьгара амнадаразы аҽазышәара ҟанаҵеит, иҟалап, иара убас Қырҭтәыла иара анапаҵаҟа ааныжьразы ари аҵыхәтәантәи лшараны иамазҭгьы. Урыстәыла аҽазышәарақәа инаҿырԥшны ари арегион аҿы «ихадоу аҭышәныртәалаҩ» аҳасабала аладакавказтәи асценаҿ ицәырҵуеит — Европатәи Аидгыла. Ақырҭуа-аԥсуа еимакаҿы уаанӡа Европа ахы аланагаломызт, избанзар ара еснагь иҟан Урыстәыла, Иеиду Америкатәи Амилаҭқәа, ООН. Аха, аполитикала Европатәи Аидгыла амч аныӷәӷәаха, ари апроцесс аҽалархәразы еиҳа-еиҳа аҳәамҭақәа ҟанаҵо иалагеит. Иеиду Америкатәи Аштатқәеи иара аконтроль ззыҟанаҵо ООН амаӡаныҟәгаҩ хада иҩызцәа Ргәыԥ Қырҭтәыла иадгылози аԥсуаа рҿы агәрагара рцәыӡхьан, убри азоуп, Европа аԥхьа ианцәырҵ, насгьы иара апозициа агрессиатә ҟазшьа ахьанымԥшуаз азы, аԥсуа ган ибзианы изрыдыркылоз.\nАхҭыс хадақәа:\n—хәажәкыра 6–7, 2003 ш. Шәача имҩаԥысит Урыстәылеи Қырҭтәылеи рхадацәа реиԥылара. Аԥснытәи аҳәынҭқарра аԥыза-министр Г. Гагәулиа днаԥхьан аиԥылара алҵшәа ирдырразы. Аганқәа еицәажәеит инарҭбааны аекономикатә проектқәа алыршаразы, аихамҩатә еимадара азҵаарақәа рзы, ахҵәацәа рыргьажьразы. Иазгәаҭатәуп, Шәачатәи адокумент аҿы Аԥсны аполитикатә статус шарбам. Аха Шәачатәи аиқәышаҳаҭра анагӡара залыршамхеит. Избанзар, актәи, аурыс-ақырҭуатә ҩганктәи аиқәшаҳаҭра, Аԥсны апроблема иазкны аилыргара хықәкыс измаз аԥсуа ган алахәӡамызт; аҩбатәи, анаҩсан аамҭа ишаҳнарбаз ала, ари аплан анагӡаразы Урыстәылагьы Қырҭтәылагьы уи интересс ирымамызт. Ахԥатәи, абҵарамза 2003 ш. Қырҭтәыла иҟалаз «агәилқәа рреволиуциеи» 2004 ш. Аԥсны апрезидент иалхраан ишьақәгылаз аҩныҵҟатәи аполитикатә кризиси, ари азҵаара аӡбара наскьаргеит.\n—Аимак аҳәаақәҵаразы иҟаҵан ҩ‑планк: аԥсуаа ртәы «Аԥхьаҟатәи аԥеиԥш ацаԥхеи» ақырҭқәа ртәы «Амҩатә хсаалеи». «Аԥхьаҟатәи аԥеиԥш ацаԥха» адокумент аҿы Урыстәыла аӡбахә ҳәаӡамызт, убри аамҭазы игәоуҭартә иҟан Аԥсны «Европатәи аигәылара аполитикахь» аинтерес шаанарԥшуа. Ари иаанагоз Мраҭашәарахь ахьаԥшра акәын, аха аимак аҭышәныртәаларазы иманшәалан иацхраауа ауп ҳәа узазҳәом. Ари аплан ала Қырҭтәыла Аԥсны ахьыԥшымра азханаҵар акәын, ацынхәра акагьы рыдымгалакәа. Убри аамҭазы, И. Аласаниа дызлацәажәаз «Амҩатә хсаала» ақарҭуа ԥҟара хадақәа ҭынчрала аҭышәныртәалара аԥсуа ган иаднамкылеит. Избанзар, уа зыӡбахә ҳәаз Аԥсны аполитикатә статус Аԥсны Аконституциа иаҿагылон.\nАганқәа рпозициақәа реиҿагылара, аимабзиара алыршараҿы апрогресс аҟамзаара, аҭынчратә процесс адинамика алаҟәра, ООН активра амаҷхара, абарҭ зегьы рҭагылазаашьаҿ иҟалеит 2006 ш. «Кәыдрытәи ахҭысқәа». Арҭ ахҭысқәа рышьҭахь аиҿцәажәаратә процесс аанкылахеит.\n4.7. Абыжьбатәи аетап (2006–2008): «анаур-еиҿцәажәарақәеи» Аԥсны азхаҵареи\nԤхынгәы 25, 2006 ш. ақырҭуа ар Кәыдрытәи аҩхаа алагара Аԥсны иазгәанаҭеит изықәныҟәоз аиқәышаҳаҭра хадақәа зегьы реилагареи ашәарҭара аазырԥшуеи акәны. Қырҭтәыла аиҳабыра официалла аҳәамҭа шыҟарҵазгьы ари аоперациа аполициатә ҟазшьоуп иаман, иара хықәкгьы —Кәыдрытәи аҩхааҿы «аконституциа ашьақәыргылара» акәын. Аԥсуа ган агәра ганы иҟан, Қарҭ Аԥсны ақәыларазы аплацдарм азнархиеит ҳәа. Уи анаҩсангьы, Қарҭ аимак амҽхак аԥсахра аҭахын, даҽакала иаҳҳәозар, Аԥсны атерриториаҿы «алегитимтә» мычра ацентр аҟаҵарала ауаа иднарбон аимак Аԥсны аҩныҵҟа ауп иахьыҟоу ҳәа. «Кәыдрытәи ахҭысқәа» аԥсуаа даҽазныкгьы иднарбеит, Қарҭ Аԥсны аргьажьразы абџьар мчы ахархәара шазнауа.\nАиҿцәажәара апроцесс официалла иаанызкылаз аԥсуа ган ауп, Қырҭтәылеи Урыстәылеи реизыҟазаашьа акыр ибжьысит. Арҭ ахҭысқәа мҩаԥысуан Косова иадҳәалаз азыӡбақәа анцәырҵуаз аамҭазы, убри аҟнытә аӡәырҩы «Кәыдрытәи аоперациа» Косоватәи асценариа Аԥсны алмыршаразы Қырҭтәыла имҩаԥнагоз апревентивтә уснагӡатәык аҳасабала иахәаԥшуан. Усҟантәи аамҭазы Урыстәыла иҟан ари азҵаара алацәажәара. Рашәарамза 2007 ш. Урыстәыла ахада В. Путин иҟаиҵеит асенсациатә ҳәамҭа, уи иазгәеиҭеит Косова апроблема Аԥсны, Аахыҵ-Уаԥстәыла, Приднестровие иреиԥшуп ҳәа. Жәабран мза 17, 2008 ш. Косова азхаҵара иҟалаз Аԥсны ирыдыркылеит «ҿырԥштәык» аҳасабала, убри аамҭазы Қырҭтәыла, Иеиду Америкатәи Аштатқәа, Европатәи Аидгыла иааҟәымҵӡакәа аҳәара иаҿын «Косоватәи ахҭыс» атәы.\nХәажәкыра мза 2008 ш. Урыстәыла Аԥсны аҿагыларазы иҟаз асанкциа иалҵит, СНГ аҳәынҭқаррақәа рхеилак ала 1996 ш. аркны ирыдыркылахьаз, рашәарамзазы—аихамҩа ашьақәыргылареи ахьчареи рзы Аԥсны иаланагалеит аихамҩатә ар. Арҭ зегьы мҩаԥысуан аимак ахьыҟаз аҭыԥаҿы ашәарҭадара арежим анеицәаха аамҭазы. Иҿыцу аҭагылазаашьаҿы Аԥсны ганкахьала иаҭахын ҿыц ақырҭуа агрессиа иаламгарц, аҽа ганкахьала, еиҳа-еиҳа ишьҭыҵуаз Урыстәыла анырра ацәцара, ихьыԥшым аполитика амҩаԥгара. Нанҳәамза 2008 ш. даара имаҷын агәра згоз Урыстәыла Аԥсны ахьыԥшымра азханаҵоит ҳәа. Усҟан Аԥсназы ихҭакны ирыман «таивантәи авариант», ари авариант иазхаҵоу аҳәынҭқарра аргылара акурс иақәшәомызт.\nАԥсуа политикатә лексикаҿы уи аамҭазы иҿыцны иаланагалеит ажәа «хырхарҭарацәала». Урыстәылатәи ахырхарҭа иаҳа аԥыжәара атәы шырҳәозгьы, Урыстәыла амонополиа арԥсыҽразы, адәныҟатәи аполитика адиверсификациа хықәкыс иҟан. 2008 ш. алагамҭа инаркны нанҳәа 8‑нӡа иуҳәар ауеит Мраҭашәаратәи атәылақәа рылшарақәа анырцәыӡыз аамҭа ауп ҳәа. Арахь ақырҭуа-аԥсуа еимакы аконтеқст аҿы дара ирылшон иаҳа иӷәӷәаз аҭыԥ аанкылара. Нанҳәа 2008 ш. «хымштәи аибашьреи», уи иашьҭанеиз Аԥсни Аахыҵ-Уаԥстәылеи рхьыԥшымра азхаҵареи ақырҭуа-аԥсуа еимакы аконтекст шьаҭанкыла иаԥсахит. Аԥсны аиҳабыра аиҿцәажәара апроцесс ишалҵыз ала аҳәамҭа аныҟарҵа ашьҭахь, Аԥсни Қырҭтәылеи рхаҭарнакцәа еиԥылоит Женеватәи адискуссиақәа рҿы, урҭ аԥҵан Медведеви–Саркозии рыплан инақәыршәаны. Аха Қырҭтәыла аԥсуааи ауаԥсааи рыстатус иахьақәшаҳаҭым азы, арҭ аиԥыларақәа рҿы иаԥҵам азинтә ҟазшьа змоу документк. Аганқәа рпозициақәа еиԥшым, уи адагьы урҭ еиҳа-еиҳа, Аԥсни Қырҭтәылеи рхырхарҭақәа реиԥш, иеиҟәыҭхахоит.\n4.8. Ақырҭуа-аԥсуа еиҿцәажәара апроцесс: алҵшәақәа ахәшьара рыҭара\nАқырҭқәеи аԥсуааи аиҿцәажәара ианалага инаркны иеилкаан уи шылҵшәадахоз, избанзар, аганқәа рпозициақәа еицәыхаран, ганкы апозициа аиааира агара иаанагоз, егьи аган аҵахара акәын. Ганкахьала, уи зыхҟьоз иара официалла имҩаԥысуаз аиҿцәжәарақәа рлогика ауп, еиҳараӡак аимак аҿы ихьаау азҵаарақәа рҭышәныртәалара иадҳәалаз. Аҽаганкахьы, аиҿцәажәара аханатә инаркны урыстәылатәи анаҩс Мраҭашәаратәи абжьаҟазацәеи иаԥырҵаз анормативтә рамкақәа (Қырҭтәыла атерриториа акзаара аиҭашьақәыргылара) заанаҵы алҵшәа ҳәаақәырҵеит. Иарбан зҵааразаалакгьы, иаҳҳәап, агуманитартә зҵаарагьы, аполитикахь икылсуан.\nИиашаны иҟоуп агәаанагара ақырҭуа-аԥсуа еиҿцәажәара апроцесс азы илыҵшәадоуп ҳәа, аха алҵшәа ахәшьара аҭо иҳәатәуп аиҿцәажәараҿы лҵшәас иарбан иԥхьаӡоу. Ганкахьала иҟоуп, аганқәа зықәныҟәо анормативтә хықәкқәа, урҭ аетнополитикатә еиҿагылараҟны еиқәшәашьа рымаӡам—атәыла акзаара иаҿагылоит сецессиала ахьыԥшымразы азин. Абарҭ амзызқәа ирыхҟьаны аиҿцәажәараан аимак ганрацәала аӡбара азнеира аконцепциа аеффект амамызт. Аха, даҽаганкахьала, аиҿцәажәара хықәкыс иамаӡам аимак змоу аганқәа аиқәышаҳаҭра рыбжьаҵареи аиҿагылара арԥсыҽреи. Урҭ рҵакы дипломатиатә усеицзура ауп. Анаҩсангьы, аиҿцәажәарақәа раан имҩаԥысуа хшыҩла, интеллектла, концепциала аиндаҭлара изышьцылахьоу азҵаарақәа аҽакала ирыхәанарԥшуеит, хра зҵоу аполитикатә зҵаарақәа риашаеилкаара иазнархәыцуеит.\nИара убас, аимак политикала аӡбара аеффект ахьыҳаракым амзызқәа рахь иазгәарҭоит ақырҭуа-аԥсуа еимакы ашьаҭақәа ииашамкәа атрактовка ахьазуу. Ақырҭуа-аԥсуа еимакы политикатә еимакуп, уи аелита ринтерес ауп иаҵоу, урҭ рхықәкы анагӡаразы ажәлар амобилизациа рзыруеит ҳәа иҟоу агәаанагара иашам. Иара убри аамҭазы, аимак аетностә шьаҭоуп иаҵоу ҳәа аҳәарагьы иашам. Асецессиатә еимакы еснагь аполитикатә ҟазшьа амоуп, избанзар уи хықәкыс иамоуп аполитикатә зҵаара (иаҳҳәап, ихьыԥшым аҳәынҭқарра ашьақәыргылара). Ақырҭуа-аԥсуа еимакы аетностә мзызқәа роуп изыхҟьаз ҳәа азгәаҭара ицәырнагоит аҽа гәаанагарак: аимак зхылҿиааз Аԥсны аҩныҵҟа иҟоу аиҿкаарақәа реиҿагылара ауп ҳәа. Убри азоуп ақырҭуа-аԥсуа еимакы етнополитикатә еимакуп ҳәа изыԥхьаӡатәу. Аетнополитикатәи аетнотерриториатәи еимакқәа, жәаҳәарада, ақырҭуа-аԥсуа еимакы урҭ рхыԥхьаӡалоуп, ирыҵоу аинтересқәа ажәлар рхаҿра, рдоуҳа аиқәырхара ауп. Убри азоуп рыӡбарагьы аԥеиԥш замам. Ас еиԥш иҟоу аимак аӡбаразы азнеишьа ҿыцқәа аҭахуп.\n5. 2008 ш. нанҳәамза ашьҭахьтәи ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҵакы аԥсахра—Иракли Хынҭәба\nАқырҭуа-аурыс аибашьратә еимакы, нанҳәамза 2008 ш. иҵысыз, аҵыхәтәантәи аамҭазы аҩтәылак рыбжьара иҟаз ацәымӷра иалҵшәахеит. Аԥсуаа ргәаанагарала, нанҳәатәи ахҭысқәеи Аԥсны ахьыԥшымра азхаҵареи, арҭ—ақырҭуа милаҭтә проети аԥсуааи ауаԥсааи рхықәкқәеи реиҿагылара иалҵшәоуп. Иаахтны Қырҭтәылеи Урыстәылеи реиҿагылара, Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи разхаҵара, урыстәылатәи арратә контингент аҩтерриториак ралагалара, ақырҭуа-аԥсуа еимаки ақырҭуа-аурыс еизыҟазаашьа аконтексти иӷәӷәаны анырра рзыруит.\nМетодологиала ииашоуп ҳәа иԥхьаӡоуп «нанҳәашьҭахьтәи аҭагылазаашьа» иеиуеиԥшым аҩаӡарақәа рыла азгәаҭара: геополитикала, субиектла, Мраҭашәаратәи азнеишьақәа рыла, аурыс-аԥсуа еизыҟазаашьа азнеишьала.\n5.1. Агеополитикатә ҭагылазаашьа аҩаӡараҿы\nАгеополитика аҭагылазаашьа ҳәаақәҵазар алшоит аполитика—агеографиатә аренаҟны адунеитә политика акторцәа рымчрақәа реихшара шыҟоу ала. Абри аганахь ала, «нанҳәатәи ахҭысқәа» атектонтә ҵысра иеиԥшхеит, урҭ рылҵшәа алокалтә, арегионалтә, аглобалтә масштаб рауит. Аԥхьаӡа иргыланы иҳәатәуп, Аахыҵ Кавказ «ареал ҿыц» ашьақәгылара, ари ахҭыс агеополитикатә ҭагылазаашьа аформат аԥсахит. Уи иабзоураны Урыстәыла ароль ӷәӷәахеит, Урыстәыла «аиҭаира» ҟалеит, Урыстәыла амбициа шьақәнарӷәӷәеит, зегьы иднарбеит Аахыҵ Кавказ иара аинтерес аҿы ишыҟоу.\nНанҳәатәи аибашьра Урыстәылеи Мраҭашәареи еиҿанаргылеит. Аха иагьа ус акәзаргьы, иубартә иҟоу Вашингтони Бриуссели Москвашҟа апрагматизмра шаадырԥшуа. Иеиду Америкатәи Аштатқәа рҿы Б. Обама амчрахь даннеи, Вашингтон адәныҟатәи аполитика аҽаԥсахит. Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи разхаҵара Европатәи Аидгыла акритика азнауит, аха уигьы еиҳарак ариторикатә ҟазшьа акәын иамаз, избанзар, Европеи Урыстәылеи рыбжьара аекономикатә усеицзура амҽхак шьҭыҵит. Иҟоуп агәаанагара, Мраҭашәаратәи атәылақәа Урыстәыла аимабзиара аиқәырхара еиҳа иеиӷьаршьоит, Қырҭтәыла аинтерес ахьчара аасҭа ҳәа.\n5.2. Асубиектқәа реимак аҩаӡараҟны\nЖьҭаарамза 23, 2008 ш. амчра аиуит «Қырҭтәыла атерриториа аоккупациа иазку» азакәан. Ари азакәан идеиас иамоу «Урыстәылатәи Афедерациа Аԥсны аоккупациа азнауит», Москва ари атерриториа ахылаԥшра азнауеит ҳәа ауп. Араҟа аҵакы змоу «аеффект» ҳәа излацәажәо ауп, уи иаанаго аконтроль ахьыҟанаҵо атерриториаҿы ауаҩы изин ахьчаразы аҭакԥхықәра адуп ҳәа ауп. Агәаанагара ыҟоуп, Қырҭтәыла жәларбжьаратәи азин амыругақәа ахы иархәаны, Урыстәыла аҭакԥхықәра аднаҵоит ҳәа.\nИҟалаз аимак аконтекст аԥсахрала ари азакәан уазнеиуазар, иара убас 2008 ш. нанҳәамза ашьҭахь Қырҭтәыла аиҳабыра ртактикеи рыстратегиеи хықәкыс ирымоуп Урыстәылеи Қырҭтәылеи рыбжьара аимак ахьыҟоу ҳәа аҟаҵара ауп. Аԥсны аетнополитикатә асубиектуп ҳәа иахәаԥшӡом. Уи шьақәдырӷәӷәоит, актәи, Қырҭтәыла Женева имҩаԥысуа аиҿцәажәараҟны аԥсуа делегациа астатус азхаҵара ахьаҭахым, аҩбатәи, абџьар мчы ахамырхәаразы Аҟәеи дареи ирыбжьарҵо Аиқәышаҳаҭра анапы ахьаҵанамыҩуа. Қарҭаа ргәаанагарала ари адокумент Урыстәылеи дареи рыбжьара ауп иахьрыбжьаҵатәу. Анаҩсгьы, «атерриториа аоккупациа азууп» ҳәа аконцепциа ахы иархәаны, Аԥсны азхаҵара апроцесс ааныркылар рҭахуп. Ари алогика ибзианы иубарҭоуп: атерриториа аоккупациа азузар, уатәи амчра ажәлар ргәаанагара акәӡам изықәныҟәо, урҭ «аоккупант» ииҳәо алоуп ишыҟоу, ус акәзар ахьыԥшымра аидеиа амоуп ҳәа алкаа аҟаҵара залшом. Европа Асовет иатәу Венециатәи акомиссиа ари азакәан иамоу анегативқәа азгәаҭаны Қырҭтәыла аиҳабырахь акритика аныҟанаҵа ашьҭахь, уи аԥшьгараҿыц цәырнагеит. Уи хықәкыс иамоуп Аԥсны «адеизолиациа» азура. Ара излацажәо «Аоккупациа зызуу атерриториазы Аҳәынҭқарратә стратегиа: аусеицурала алагалара», ажьырныҳәамза 27, 2009 ш. Қырҭтәыла иаднакылеит. Ари адокумент аҿы иаагоуп хшыҩзышьҭра зуҭаша аидеиақәа: Аԥсны атәылауаа «адеизолиациа» рзура, аекономикатә усеицзуразы апроектқәа, аҵаразы алшарақәа аԥҵара, аиҿагылара ҭынчмҩала аӡбара. Аха ари адокумент цқьа ибзианы иҭуҵаар иубоит уи хықәкыс иамоу: «адеизолиациа» иаанаго Аԥсны амчрақәа ирхыҳәҳәаны, Аԥсны ауааԥсыра Аконституциатә ҳәаақәа ирҭыганы, адокумент аусура алыршара ауп. Арҭ зегьы хықәкыс ирымоу, Қырҭтәыла атерриториа акзаареи асуверенитети апринцип хадақәеи рыхьчара, Аԥсны азхаҵара алмыршара, «адеоккупациа» аҟаҵара ауп. Анаҩсангьы, ари «Астратегиа» аҿы иҟоу азгәаҭа, аимак «адәныҟатәи» аҟазшьа атрансформациа алнаршаӡом.\n«Астратегиа» аполитика рацәаны иахьаҵоуи, «Аплан» аусутәқәа дыргак ахьрымами, ирыхҟьаны арҭ адокументқәа аҩбагьы, аԥсуа ган ирыдрымкылеит, уи агәра унаргоит Аҟәа иҟанаҵаз акритика. Қырҭтәыла аиҳабыра аԥсуаа рҟынтәи ари иақәгәыӷуан, избанзар, нас дара ирҳәоит «аԥсуа ган» ирыдаагало акагьы иақәшаҳаҭхом ҳәа. Апрактикаҿы Қырҭтәыла иалшо зегьы ҟанаҵоит Аԥсны аизолиациа азура, 2010 ш. анҵәамҭазы «Аоккупациа зызуу атерриториа» Азакәан ахарҭәааразы ирыдыркылаз «Аоккупациа зызуу атерриториаҿы иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа русура» амодальност аҽазныкгьы агәра унаргоит Қарҭ ахықәкы Аԥсны аизолиациа азура шакәу.\nУбри аамҭазы, аԥсуа уаажәларраҟны Аԥсны ахьыԥшымра аназхаҵахеи, урыстәылатәи ар аконтингент аналаргалеи ишьақәгылеит агәаанагара ақырҭуа-аԥсуа еимакы нҵәеит ҳәа. 2008 ш. нанҳәамза ашьҭахь ицәырҵыз астереотипқәа иреиуоуп: иазхаҵоу Аԥсны аԥхьаҟатәи аԥеиԥши Қырҭтәылеи дареи реимак аҳәаақәҵареи еидҳәалаӡам ҳәа. Ари иаанаго аԥсуа уаажәларраҟны аимак ареитинг акаҳара ауп. Иашаҵәҟьаны, аимак аҭыԥ иқәҵоуп ҳәа аҳәара иашам. Актәи, аимак аҭыԥ иқәҵоуп ҳәа уҳәар ҟалоит аҩганкгьы рҭахрақәа анынагӡахо, аҽакала иуҳәозар, аимак зхылҿиааз амзыз аныӡбахалак. Аха, ақырҭқәеи аԥсуааи ирымоу ргәаанагарақәа иахьагьы иеиқәшәаӡом, иеиҿагылоит.\nАҩбатәи, Қырҭтәылеи Аԥсынтәылеи рыбжьара аҭынчра аиқәышаҳаҭра ахьрыбжьам аибашьреи аполитикеи рситуациа имашәыру афакторқәа ирхьыԥшны иҟарҵоит, ари аҩыза аҭагылазаашьа аҭышәныртәалара иацхрааӡом. Урыстәыла Аԥсны ашәарҭадара агарантиа шанаҭогьы, аԥсуа експертцәа агәаанагара рымоуп, аҭагылазаашьа ԥсаххар ҟалоит Москвеи Қарҭи реизыҟазаашьа еиӷьхар, мамзаргьы Алада Кавказ агеополитикаҿы еиҳа имасштабу аԥсахрақәа ҟалар ҳәа. Убри азоуп аекспертцәа арҭ агарантиақәа рықәгәыӷра аҭахым ҳәа изырыԥхьаӡо.\n5.3. Адәныҟатәи (мраҭашәаратәи аполитика) алалара ахьынӡаҟоу\nНанҳәамза 2008 ш. ашьҭахь ақырҭуа-аԥсуа еимакы азонаҿы адәныҟатәи (Мраҭашәаратәи) ауаа рыҟазаара маҷхеит. Қырҭтәыла Москватәи аиқәышаҳаҭра аденонсациа аныҟанаҵа ашьҭахь, лаҵарамза 14, 1994 ш. ООН (МООННГ) амиссиа аусура лыҵшәадахеит. ООН Амиссиа амандат ԥхынгәы 2009 ш. иаанкылахеит, ашьҭахь уи ар Аԥсны иалыргеит. ООН Амандат аанкылареи, иара Аԥсны алгареи аҽа зныкгьы идырҵабыргит аимак аганқәа ирымоу апозициақәа реиҿагылара рыҽшырмыԥсахыц.\nЕвропатәи Аидгыла Аҟәа агәра агартә еиԥш лҵшәала аус азымуит, абжьаҟазара залымшеит.\nКәыдрытәи аҩхааҿы (2006) ақырҭуа ар аналала ашьҭахь иҟарҵаз ареакциа, Аԥсны аназхарҵа ашьҭахь Бриуссель уи аҿагылара, Аԥсны азхаҵара аанкыларазы аҳәынҭқаррақәа рықәыӷәӷәара уҳәа убас егь. Аԥсны агәаанагарала ииашам. Аԥсуа ган ақәшаҳаҭым Европатәи Аидгыла Аԥсны атерриториаҿы амониторинг аҟаҵара, уи ҵаҵӷәыс иҟанаҵеит, актәи, «Медведеви–Саркозии Рыплан» (нанҳәамза 12, 2008 ш.) аҳәахьақәа, аҩбатәи, Европатәи Аидгыла Аԥсны асуверенитет азҵаара ақәшаҳаҭымхара. Ара иубарҭоуп Бриуссель Аԥсны астатус азы анеитралитет шзыҟанамҵо. М. Саакашвили нанҳәатәи ахҭысқәа раан ихымҩаԥгашьа, иара убасгьы Қырҭтәыла авторитаризмтә хкы змоу амчра ашьақәыргылара ирыхҟьаны, атәылақәа кыр Қырҭтәылахь ирымаз азыҟазаашьа рыԥсахит. Анаҩсангьы, Қырҭтәыла: аенергоресурсқәа рыбжьыгара, атәым ар амч ахьалоугалаша, адемократиатә реформақәа ахьымҩаԥысуа атәыла ҳәа иамаз аимидж каҳаит. Мраҭашәаратәи атәылақәа, еиҳараӡак Иеиду Америкатәи Аштатқәа, рыҩныҵҟатәи аусқәеи, Афганистани Ирани рыпроблемақәа ирхыҳәҳәаны, Қырҭтәылахь аинтерес рзыҟаҵаӡом.\nУбри аамҭазы иуҳәар алшоит, Мраҭашәара ақырҭуа-аԥсуа аимак ахь ирымаз агәаанагара аконтекст аԥсахрақәак аланагалеит ҳәа. Аиашазы уи макьана цқьа иубарҭоу стратегианы ишьақәгылам.\nҲгәаанагарала, Мраҭашәара Аԥсны аганахь иаадырԥшуа разыҟазаашьа бзиақәа ирылҵшәахеит: Аԥсны адемократиа мҩала ашьақәгылара, амчра демократиала аԥсахра, аграждантә уаажәларра аҿиара, Аԥсны Урыстәыла ахылаԥшра шыҟанамҵо ацәыргара, Аԥсны Урыстәыла алалара агәы ишҭам (Аахыҵ Уаԥстәыла еиԥш акәымкәа) уҳәа убас егь. Мраҭашәаратәи аекспертцәа рыҩныҵҟа еиҳа-еиҳа азхәыцра иалагеит Аԥсны аизолиациа азура шыгхоу, уи ала Аԥсны ахырхарҭа альтернатива шамам Урыстәыла ада. Ҳгәаанагара, уи зыхҟьо Мраҭашәаратәи аполитикцәа иеилыркаауа иалагеит, Қырҭтәыла Аԥсны шацәыӡыз, убри азы иазхәыцтәуп Аԥсны Мраҭашәара иацәымӡырц азы. Убри азы, Аҟәазы иаԥҵатәуп аҭагылазаашьа адәныҟатәи аполитика адиверсификациа алнаршартә еиԥш. 2009 ш. анҵәамҭазы Аахыҵ Кавказ аҿы Европатәи Аидгыла ахаҭарнак ҷыда Питер Семнеби, иазгәеиҭеит Европатәи Аидгыла аполитика ҿыц аконцепциа—«ахьыԥшымра азхамҵакәа алагалара». Ари аидеиа алыршаразы иаҭахуп иуадаҩу аполитикатәи апроцессуалтәи ԥрыҟәҟәаарақәа риааира. Анаҩсангьы, ари аплан Қырҭтәыла ақәшаҳаҭым. Қырҭтәыла Аԥсны иаднагалаз аплан «Аоккупациа зызуу атерриториақәа рзы Астратегиа» аханатә инаркны иеилкаан аԥсуа ган ишрыдрымкылаз. Аха уи ала, Қырҭтәыла иаҭахын Мраҭашәараҿы ишьақәнаргыларц агәаанагара иара аимак аҽеиҭакра ишазыхиоу азы. Анаҩсангьы, Мраҭашәара агәаанагарала Аԥсны ари аплан мап ацәнакызар, уи иаанаго дара адеизолиациа рҭахым ҳәа ауп. Арахь, аиашаҵәҟьа уашьҭазар, Қарҭ Аԥсны аизолиациа шыҟоу ааныжьра ауп ирҭахыҵәҟьоу.\n5.4. Аурыс-аԥсуа еизыҟазаашьа аҩаӡара\nАԥсны аизолиациа иҳәаақәнаҵоит иара Урыстәыла аганахь иҟоу аполитикатәи аекономикатәи хырхарҭа. Аԥсны аназхаҵаха ашьҭахь Москва азин аиуит араҟа аҟазаара арыӷәӷәара. Цәыббрамза 17, 2008 ш. Москва рнапы зҵаҩыз Аиқәышаҳаҭра ауасхыр шьҭанаҵеит аԥсуа-аурыс еизыҟазаашьа ганрацәала аҿиаразы. Иахьазы 20 инареиҳаны Аиқәышаҳаҭра рыбжьарҵахьеит, аҳәынҭқарратә шьақәгыларақәа зегьы рҿы.\nУрыстәыла Аԥсны аҟазаара арыӷәӷәара, уи ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҿы анырра шыҟанаҵо атема ауп нанҳәамза ашьҭахь аполитикатә дискурс аҿы ихадоу.\nАраҟа ихадароу зҵаароуп Аԥсны амчра заҟа ихьыԥшым. Анаҩсангьы иҟоуп агәаанагара, Москва иаҭахым Аԥсны ирацәаны аҳәынҭқаррақәа азхарҵар ҳәа. Аха, Урыстәылазы иқьараӡам Аԥсны ихьыԥшым ҳәынҭқарраӡам ҳәа агәаанагара ҟалар. Уи Москва агеополитикатә интересқәа ирықәшәаӡом.\n5.5. Лкаақәак:\nНанҳәамза иаҵанакуа аҭагылазаашьа арезиуме ҟаҵо, иазгәоуҭар алшоит анаҩстәи алкаақәа:\n1. 2008 ш. нанҳәа анаҩс ишьақәгылаз ареали азы Қырҭтәыла аполитика аконцепциаҿы ҵакыс иҟалеит «адеоккупациеи» ахьыԥшымра алмыршареи астратегиа.\n2. Ақырҭуа-аԥсуа еимакы аетнополитикатә ҟазшьа шамоу, Аҟәа аимак иасубиектуп ҳәа ақәшаҳаҭымхара аимак аҽеиҭакра иаԥырхагоуп.\n3. Ажәытәтәи илҵшәадоу азнеишьақәа шыҟоугьы, иубарҭоуп Европатәи Аидгылаҿы апозитивтә ԥсахрақәа.\n4. Аԥснытәи аган Қырҭтәылахь аимак аҭышәныртәаларазы аинтерес аанарԥшуам.\n5. Ишьақәгылаз аҭагылазаашьа Аԥсны Европатәи Аидгыла иацәыхараны иҟанаҵоит. Адунеитә политикаҿы Аԥсны аҟәыҭхара, аԥсуа жәлар рполитикатә хықәкы Аԥсны ахьыԥшымра азхаҵара иаԥырхагоуп.\n6. Нанҳәамза ашьҭахь: аҭышәынтәалара, мамзаргьы аҽеиҭакра —Наҭелла Акаба, Иракли Хынҭәба\nИахьа Кавказ амилитаризм аҳаракра азгәаҭаны иҳәатәуп ақырҭуа-аԥсуа еимакы уи аҭышәныртәалара шаруадаҩуа. Убри аамҭазы, Урыстәылеи Аҟәеи рыбжьара рнапы зҵарҩыз Аиқәышаҳаҭрақәа «Аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчаразы аусеицура рыбжьаҵареи» «Иеиду арратә базеи» рышьҭахь иуадаҩуп Қырҭтәылазы Аԥснахь арратә агрессиа алыршара. Аха, аколлективтә шәарҭадара амеханизмқәа рыҟамзаара аҭагылазаашьа аруадаҩуеит, еиҳараӡакгьы, нанҳәамза 2008 ш. ахҭысқәеи Қырҭтәыла СНГ ианалҵи рышьҭахь 15 шықәса рыҩныҵҟа ишьақәгылахьаз ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҭышәныртәаларазы иҟаз амеханизмқәа зегь хыбгалеит. Хаз ҷыдала иазгәаҭатәуп, аԥсуааи ақырҭқәеи рыбжьара, уаанӡагьы имаҷӡаз, агәреибагара зынӡак ишыԥсыҽхаз. Арҭи, егьырҭ аргументқәеи шаҳаҭра ҟарҵоит, ақырҭуа-аԥсуа еимакы, егьырҭ зҭыԥ иқәҵам аимакқәа реиԥш, хылаԥшрада ишааныжьтәым. Араҟа Женеватәи адискуссиа аформат мацара азхом.\nУрыстәыла Аԥсны аназханаҵа ашьҭахь, аԥсуа уаажәларраҿы Қырҭтәыла атема усҟак иалацәажәом. Избанзар аибашьра ашьҭахь иҟаз Қырҭтәыла абџьаршьҭыхла Аԥсны иақәлоит ҳәа ашәара актуалра маҷхеит, иара убри аамҭазы, Қарҭ зегьы ирыланарҵәоит агәаанагара Аԥсны Урыстәыла анапаҵаҟа иҟоуп ҳәа. Аԥсны атәылауаа реиҳараҩык Қырҭтәылеи дареи аимадара рыбжьаҵара аҭахны ирбом. Қырҭтәыла апозициа азгәоуҭозар, иҳәатәуп, 2008 ш. нанҳәатәи акризис Қырҭтәыла аиҳабыра Аԥсни Аахыҵ-Уаԥстәылеи рахь ирымаз аполитика шамыԥсахыз. Уи анаҩсангьы, Қырҭтәыла ҳара ҳауп агрессиа ззыруз ҳәа ахьыӡ рхы иарҭоит, Урыстәыла аҩсҭаа цәгьахәыцк аҳасабала адунеиаҿ ицәырнагоит, иара убасгьы иԥшуп Мраҭашәара Қырҭтәыла «атерриториа апроблема» рзаӡбоит ҳәа.\nАԥсны аӡәырҩы ргәы иаанагон, Шеварнаӡе дахҳәаны Саакашвили амчрахь даннеи ашьҭахь, Қырҭтәыла 1992–1993 ш. рзы иҟанаҵаз аибашьра аобиективтә хәшьара азнауп ҳәа. Аха уи ҟамлеит, нанҳәамза 2008 ш. анаҩс, ақырҭуа еиҳабыра Аҟәеи Цхинвали рахь ицәырыргеит аполитика ҿыц, аԥсуааи ауаԥсааи Москва иазыӡырҩуеит, урҭ Москва иаҟараны асуверенитет рымаӡам ҳәа. Убри анаҩсангьы, Қырҭтәыла иҟоуп агәаанагара аԥсуаа Урыстәыла ргәы ахшәоит, нас ақырҭқәа рахь рхы дырхоит ҳәа. Цқьа иеилкаам, аԥсуаа рхала рус рзымыӡбозар, рхы иақәиҭны акы аҟаҵара иалхәдазар, Урыстәыла ахылаԥшрала, нас дара Қырҭтәылахь рыхынҳәра зыҟалома?\nАиашаҵәҟьа атәы уҳәозар, Аԥсны ишьақәгылаз аҭагылазаашьа, Қырҭтәыла ишаҳәо акәымкәа, шьаҭанкыла аҽакала иҟоуп. Аԥсны Урыстәыла астратегиатә ҩызак аҳасабала иахәаԥшуеит, иагьеилыркаауеит Москва аԥсуаа рхьыԥшымра ҳаҭырқәҵарала ишазыҟоу. Аха, убри аамҭазы иазгәаҭатәуп Урыстәылатәи политологцәақәаки журналистцәақәаки рыбжьара аԥсуаа рхьыԥшымра зҭахымгьы шыҟоу. Уи шаҳаҭра ауеит, Аҟәа аполитика акритика азызуа М. Колеров иажәақәа: «Аԥсны 190 % ишпротекторатугьы хықәкыс иамаӡам Урыстәылатәи Афедерациа алалара. Зегьы раасҭа изықәшаҳаҭу ассоциациатә еизыҟазаашьақәа роуп. Аԥсны еснагь иҟазаауеит хазы иҟоу ҳәынҭқарраны, уи иамоуп ахатә биурократиа, амилаҭтә қәԥараҿы аихьӡара змоу...» ҳәа.\nАқырҭуа-аԥсуа еимакы ауадаҩра уазхәыцны, анаҩсангьы, арегион аҿы иҟоу адәныҟатәи амчрақәа ринтересқәа реиқәымшәара азгәаҭаны, иуҳәар алшоит ари аимак аӡбара аперспектива амам ҳәа. Зегьы реиҳа иалыршахараны иауа ҳәа иаабоит аимак аҽеиҭакра азыҟаҵара, мамзаргьы, аимак аҵакы аҽеиҭакра. Атеоретик Џь. П. Ледерах ишазгәеиҭо ала: «аҽеиҭакра хықәкыс иамоуп ауааи аресурсқәеи аԥыжәара рыҭара».\nАри апозициа уақәшаҳаҭхо, иуҳәар алшоит, абжьаҟазара ари хара ицо процессуп, уи хықәкы хадас иамоуп аибашьра асистема атрансформациа азыҟаҵаны аҭынчра асистемахь аиагара, мамзаргьы, аконтекст, аструктура, акторцәа аҽеиҭакра рзура.\nИахьазы иазгәаҭатәуп, ақырҭуа-аԥсуа еимакы афакторқәа аимак шдырҵауло, арԥсыҽра ишамыцхраауа. Ҵаҟа иааҳгоит, Клем Мак-Картни иааиго афакторқәа:\n—аимак аҩганкгьы амчра аполитика ауп изықәгәыӷуа;\n—иҳараку аибацәымӷреи аиӷарареи, аимак еиҳа идырҵаулоит;\n—аҩганкгьы ирымоуп агәреибамгара, ашәара;\n—аимак иахылҿиааз агәырҩа ҵаула, аԥсҭбара;\n—аҩганкгьы рыбжьара азеилибамкаара, иԥсыҽу акоммуникациа;\n—иҳәаақәҵоу аусеицуразы амеханизмқәеи аструктурақәеи рыҟамзаара;\n—аимак змоу ргәаанагарақәеи урҭ рыӡбаразы рызнеишьақәа реиҿагылара.\nИахьазы иеилкаауп, аофициалтә еиҿцәажәарақәа, мамзаргьы жәларбжьаратә бжьаҟазацәа рҽазышәареи арҭ афакторқәа рахь анырра шырзыҟамҵаз, аимак аҽеиҭакра аҭахуп аҩныҵҟатәи аспект ахь иҷыдоу азнеишьа, иара убри аамҭазы, адәныҟатәи акторцәа ринтересқәеи дареи азгәаҭатәуп. Ари аҩыза азнеишьа иаанагоит амчра мап ацәкра, аиҟарамратә знеишьақәа раԥыхра, аиҿцәажәара иҿыцу акторцәа рылархәра, уҳәа убас егь.\n«Хәымштәи аибашьра» ашьҭахь Европатәи Аидгыла Қырҭтәыла ароль ҳаракуп, уи азгәаҭаны, агәаанагара ыҟоуп, Бриуссель ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҽеиҭакра азуразы иалнаршаша рацәоуп ҳәа. Убри аамҭазы иҳәатәуп, Европатәи Аидгыла Қырҭтәыла аганахь иҟанаҵо аполитика еиҳагьы иеилаԥаҭеит ҳәа. Бельгиатәи аполитолог Б. Коппитерс ишазгәеиҭо ала, Европатәи Аидгыла иамоуп аԥҟрақәа аганқәа ринтересқәа аизааигәараҿы. Аха, Қырҭтәыла жәларбжьаратәи азхаҵара зламоу ала, уи еиҳа иамоуп алшара, иазхаҵам Аԥсни Аахыҵ-Уаԥстәылеи раасҭа. Европатәи аинститутқәеи Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи реиҿцаара иацәшәаны, Қарҭ ЕА аусура ԥнакаауеит. «Ари Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи рыҩныҵҟа иҟоу аполитикатә ресурсқәа рҿы ЕА аусура арҵабыргра иаԥырхагоуп» ҳәа иҩуеит Б. Коппитерс.\nАбас ала иазгәаҭатәуп, Қырҭтәыла ақырҭуа-аԥсуатә еимакы иеиуеиԥшым аспектқәа рахь азнеишьа аԥсахра агәы ишҭам.\nҚарҭаа зыӡбахә рҳәо «Астратегиа» ақырҭуа-аԥсуа еизыҟазаашьаҿы зҵааракгьы аҭак анаҭаӡом, уа зыӡбахә ҳәоу «амчра арԥсыҽра» анализ агәаанагара узцәырнагоит, Қарҭаа згәы ԥырҵәаз Мраҭашәараа, иргәаԥхарц азы иҳәоуп ҳәа. Аҽаганкахьала, Аԥсны Урыстәылатәи абџьар мчи аекономикатә цхыраареи иақәгәыӷуеит, аимакгьы ҭышәныртәалоуп ҳәа ихәыцуеит.\n6.2. Аҵыхәтәажәа\nХыхь иаҳҳәаз зегьы ааидкыланы, анаҩстәи алкаақәа ҳрызкылсып:\n1) нанҳәамза 2008 ш. ахҭыс ашьҭахь Аахыҵ Кавказ ишьақәгылеит ареалла ҿыц, уи иахәҭакны иҟалеит зҽызыԥсахыз ақырҭуа-аԥсуа еимаки аурыс-қырҭуа еизыҟазаашьеи рконтекстқәа. Џьоукы ргәаанагаралагьы, Аԥсны ахьыԥшымра азхаҵара аимак амыӡбаӡеит. Ақырҭуа официалтә политика ақырҭуа-аԥсуа еимакы аетнополитикатә еиҿагылара ҟазшьа мап ацәнакуеит, уи иахьа иаҭахуп аимак аԥсуаа раламырхәра. Аимак аӡбаразы азнеишьақәа убарҭаӡам, иара убри алагьы, аԥхьаҟатәи ашәарҭадаразы ашьаҭақәа ҟаҵаӡам.\n2) Ақырҭуа-аԥсуа еимакы аҳәаақәҵара залыршахом, уи ашьаҭаҿы аиҟарамра ыҟанаҵы.\nАимак аҭышәныртәаларазы ицәырырго амодельқәа зегьы апаритеттә принцип иқәныҟәозароуп. Аетнополитикатә еиҿагылара аҳәаақәҵаразы иадугалар ҟалоит аимак аҽеиҭакра аконцепциа, уи иаанагаӡом ирласны астатус аӡбара, аха убри аамҭазы, ауааԥсыра рҭахреи рзинқәа ахьчареи алнаршоит. Анаҩсангьы уи иаанагоит «ассиметриатә еизыҟазаашьақәа еиҿцәажәарала абаланс рзыҟаҵара;\n3) Аҩганкгьы аиҿцәажәаратә процесс алҵшәақәа ирықәшаҳаҭым, уи зхарарҵо дара реизыҟазаашьаҿы аиқәшаҳаҭрақәа ахьыҟами, абжьаҟазаҩцәа русура алҵшәа ахьамами роуп. Аиашаҵәҟьа уҭахызар, ипроблема хадоу аҩганкгьы агәреибамгара ахьрыбжьоу ауп. Иаҭахуп аимак аҳәаақәҵаразы астратегиа аиҭазхәыцра, уи уажәшьҭа ииагатәуп аҽеиҭакра астратегиахь.\n4) Урыстәыла Аԥсны аназханаҵа ашьҭахь обиективла ицәырҵит аимак аҽеиҭакра иҿыцу аопциақәеи аҭагылазаашьақәеи. Уаанӡа Аԥсны адгылаҩцәа амаӡамызт, уажәы амчра абаланс аҽаԥсахит, Аԥсны аҭагылазаашьа ӷәӷәахеит, агарантиа ҟалеит Урыстәыла Аԥсны абџьар мчыла ацхыраара шанаҭо ала.\n5) Кәыдрытәи аҩхаа афактори, 2006 ш. акризиси рышьҭахь аиҿцәажәаратә процесс аанкылахеит, уи алҵшәа ыӡит 2008 ш. нанҳәатәи ахҭысқәа рышьҭахь. Аԥсны аиурисдикциа аиҭашьақәыргылара анаҩс аиҿцәажәаратә процесс иацҵахар алшоит.\n6) Аԥсны партнерс иамоу Урыстәыла шакәугьы, уи Мраҭашәарахьгьы аинтерес амоуп. Избанзар европатәи акультуреи Кавказаа ркультуреи еиқәшәоит. Убри аамҭазы Аԥсны ирацәоуп иҟаҵатәу ауаҩы изин ахьчарази Аԥсны иқәынхо амилаҭқәа рзин ахьчарази.\n7) Европатәи Аидгыла макьаназы изацәхьамҵыцт аеффеқтра злам ажәытәтәи азнеишьақәа август 2008 ш. иҟаз. Қырҭтәыла акзаара еиқәырхатәуп ҳәа иҟарҵо аҳәамҭақәа аимак аҳәаақәҵара иацхрааӡом, иара убасгьы, ЕА аимак аҿы анеитралитет амоуп ҳәа узҳәаӡом.\n8) ЕА арегион аҿы аҭышәныртәалара аҟаҵаразы алагала ду ҟанаҵон Аԥсни Қырҭтәылеи рыбжьара амчра ахы амырхәаразы Аиқәшаҳаҭра рыбжьаҵара аидеиа иадгылазҭгьы. Ари Аиқәшаҳаҭра ацхраауеит жәларбжьаратәи амчрақәа Аԥсны рыҟазаара аинституционализациа. ЕА Қарҭ иалнаркаароуп ари адокумент ароль, уи ақырҭқәеи аԥсуааи рдиалог ишацхраауа.\n9) ЕА Урыстәыла аинтерес изаԥырхагахаӡом. Урыстәылеи ЕА‑и русеицура аҳаракреи, иара убасгьы, Европатәи арегион аҿы, Аахыҵ Кавказ налаҵаны, иеицырзеиԥшу ашәарҭадаратә система аԥҵареи азгәаҭаны, иуҳәар алшоит Европатәи Аидгылеи Урыстәылеи ирылшап ҳәа алҵшәа змоу амеханизмқәа рыӡбара ҳәа. Урыстәылеи ЕА‑и реимабзиара Аԥсны аинтерес иацхраауеит, избанзар урҭ рҳәоу еиқәымшәара аусеицура иаԥырхагоуп. Урыстәыла ароль арегион аҿы ҭоурыхлеи геополитикалеи инвариантуп.\n10) Қырҭтәыла аԥхьаҟатәи аԥеиԥш аҿиараҿы ихадоуп ҳәа азаҳаԥхьаӡоит Қырҭтәыла ауаажәларра иазханаҵар аԥсуа-қырҭуа еизыҟазаашьа ажәытәтәи амодель ахь шьҭа ахынҳәра шзалымшахо. Ҟалашьа амаӡам Асоветтә Еидгыла аҳәынҭқарра анхыбгала ашьҭахь, иара иахәҭакыз Қырҭтәылатәи ССР аиқәырхара. Аԥсуаа рыстатус азгәаҭаны, аԥсуаагьы ихьыԥшыму рзин аназхарҵалак ашьҭахь ауп ақырҭқәа Қырҭтәылеи Аахыҵ Кавказтәи арегиони рзы аԥеиԥш бзиа аӡбара анрылшо.\n(Благодарим Ираклия Хинтба за предоставленный материал.)","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-39","url":"http:\/\/apsnyteka.org\/1153-akaba_khintba_akyrtua_apsua_eimaky.html","date":"2017-09-23T18:10:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-39\/segments\/1505818689775.56\/warc\/CC-MAIN-20170923175524-20170923195524-00224.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9996669292,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":16,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9996669292449951}","num_words":11926,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":16145.9,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ажьырныҳәа 18 — Sputnik, Бадри Есиава. Урыстәыла Аҳәынҭқарратә Дума адепутатцәа абҵара 11 2016 рзы ахԥатәи аԥхьарала ирыдыркылеит атәанчаҩцәа хә-нызқьмааҭ зыртәо иаку атәанчахәцҵа рырҭаразы азакәан, аха уи Аԥсны инхо атәанчаҩцәа аҵанакӡом. Иара убри аан 2017 шықәса жәабранмза инаркны еилых ҟамҵакәа атәанчаҩцәа зегьы рзы аиндексациа ҟалараны иҟоуп ҳәа ҳкорреспондент иалҳәеит Аџьеи асоциалтә еиқәыршәареи рзы аминистр ихаҭыԥуаҩ Ольга Коӷониаԥҳа.\n\"Урыстәыла Аҳәынҭқарратә Дума адепутатцәа абҵара 11 2016 рзы ахԥатәи аԥхьарала ирыдыркылаз, атәанчаҩцәа хә-нызқьмааҭ зыртәо иаку атәанчахәцҵа рырҭаразы азакәан, Аԥсны инхо атәанчаҩцәа аҵанакӡом. Иара убри аан 2017 шықәса жәабранмза инаркны еилых ҟамҵакәа атәанчаҩцәа зегьы рзы аиндексациа ҟалараны\", — лҳәеит Коӷониа.\nАминистр ихаҭыԥуаҩ иажәақәа рыла аиндексациа ахышәа-ҵышәа алацәажәара макьаназ изаацәоуп. Уи еиҳа еилкааны ишьақәыргылахоит жәабранмза алагамҭазы.\nАбҵара 11 2016 шықәса рзы аҳәынҭқарратә Думаҿ ирыдыркылаз азакәан инақәыршәаны атәанчахәцҵа аиндексациа аԥсахуеит. Аԥараиагара зныкны имҩаԥгахоит, ԥхьаҟагьы атәанчахәы ахышәа-ҵышәа анырра анаҭом.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170119\/1020252357\/kogoniapha-apsnytvi-atvanchavtcva-atvanchaxvuytca-rouam.html","date":"2017-11-20T04:07:22Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934805911.18\/warc\/CC-MAIN-20171120032907-20171120052907-00629.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994186163,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994186162948608}","num_words":236,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.291,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":24374.5,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 15 – Sputnik, Бадри Есиава. Леонид Чамагәуа Аԥсны жәлар реизара-Апарламент ахь далхуп ҳәа ҳкорреспондент изаарыцҳаит алхырҭатә ҭыԥ аҟынтәи. Алхратә комиссиа имҩаԥнагаз аԥхьаӡарақәа рыла 1389-ҩык рыбжьы рҭиит Леонид Чамагәуа изы, Леонид Лакербаиа изы рыбжьы рҭиит 1169-ҩык.\n220 –бжьы рыла аԥыжәара игеит Леонид Чамагәуа. Иааидкыланы алхратә сиа ианын 4060-ҩык анын.\nАктәи атур аан ареспублика алхыҩцәа иалырхит жәаҩаҩык аадепутатцәа (хәажәкырамза 12 2017). Аҩбатәи атур мҩаԥысит хәажәкыра 26 2017 шықәса рзы. Гәдоуҭатәи алхрҭатә ҭыԥ № 17 аҟны акандидатцәа иахәҭаз абжьы ахьырмоуз аиҭалхра мҩаԥган лаҵарамза 14 2017 шықәса рзы.\nАбри инадҳәаланы Аԥсны атәылауаҩшәҟәқәа рыҿҳәара иацҵоуп лаҵарамза 15 2017 шықәса рҟынӡа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170515\/1021033757\/aak-35-ti-adeputat-ihidz-rheit-leonid-chamagua.html","date":"2018-02-25T15:46:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891816647.80\/warc\/CC-MAIN-20180225150214-20180225170214-00489.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9965227246,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9965227246284485}","num_words":156,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":31926.1,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, рашәарамза 1 – Sputnik. Аԥсуа-аурыс ҳәаа иахысуа ауааԥсыреи автомашьынақәеи рхыԥхьаӡара акыр еизҳаит ҵыԥхтәи ашықәс иадкыланы. Иахьазы Аԥсныҟа иҭалоит ҩеижәанызқьҩык ауааԥсыреи ԥшьнызқь рҟынӡа автомашьынеи. Абри аҩыза адырра ҟанаҵоит Урыстәыла аладатәи аҳазалхратә усбарҭа.\nЛаҵарамзазы аҳәаа иахысит миллионбжак ауааԥсыреи 125 нызқь автомашьынеи. Урыстәылатәи аҳәаахьшьцәа разыԥхьагәаҭарақәа рыла сынтәа аԥсуа ҳәаа иахысраны иҟоуп миллионла ауааԥсыра.\nУрыстәыла аладатәи аҳазалхратә усбарҭа аофициалтә дыррақәа рыла рашәарамза инаркны аусура иалагоит ацәаҳәа цҵа автомашьынақәа рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-13","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20160601\/1018533450.html","date":"2018-03-19T07:03:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-13\/segments\/1521257646602.39\/warc\/CC-MAIN-20180319062143-20180319082143-00096.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9998586178,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998586177825928}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.134,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":25829.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны Апарламент афбатәи ааԥхьара аиҳабы Валери Кәарҷиа апресс-конференциа мҩаԥигеит аԥшьаша, мшаԥымза 13 рзы.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра. Ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nЛаҵарамзазы Аҟәатәи аботаникатә баҳчаҿы аҭааҩцәа ирԥылоит аӡылаҳәақәеи аԥсарыкәти.\nВенесуела ишымҩаԥысыц имҩаԥысуеит аоппозициаа рмитингқәа. Иҭахаз рхыԥхьаӡара абри аамҭақәа ирылагӡаны хәҩык рҟынӡа инеихьеит.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара ареспублика аҵакыраҟны абылтәы ахә ашьҭыхразы. Абри Ақәҵара амаршруттә таксиқәа рныҟәцаҩцәеи ахатәы машьынақәа рырныҟәцаҩцәеи ишрыдыркылаз атәы еиликаауан Sputnik акорреспондент Бадри Есиава.\nАԥснынтәи Анцәа дхазҵо ргәыԥ Амшаԥ аламҭалазы Иерусалимҟа ицеит.\n\"Тотальныи диктант\" аофициалтә еихшьаалақәа рыларҳәоит аԥшьаша акциеи \"Россатрудничество\" асаитқәеи рҟны ркьыԥхьрала.\nАцәыргақәҵа \"Сара иҭысхуеит анасыԥ\" мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 12-14 рзы.\nАфонд \"Ашана\" аусзуҩы Мактина Џьынџьалԥха Sputnik арадиостудиаҿы инарҭбааны даҳзалацәажәоит акциа \"Ҳаидгыланы аԥсҭазаара еиқәҳархап\" хәы-шықәса аҩныҵҟа илшаз атәы.\nМосква инхо аԥсуа ҿар мшаԥымза 20 рзы имҩаԥыргоит аинтеллектуалтә ахәмарра \"Иарбан? Иаба? Ианба?\" ааԥынтәи аиԥылара.\n\"Бернарда Альба лыҩны\" (арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа) аусадулара мҩаԥысуан акыр мзы, имҩаԥган 35 репетициа. Апиеса ахаҵа идунеи ахьыҟам, аԥҳәыс илдунеиу пиесоуп. Аспектакль аҿы ароль хада налыгӡоит аҩны аԥшәма — Бернарда Альба.\nАспектакль \"Бернарда Альба лыҩны\" (Федерико Гарсиа Лорка) апремиера мҩаԥысит Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр асценаҟны аҩаша, мшаԥымза 11 рзы.\nМшаԥымза 11 рзы имҩаԥысит Александр Анқәаб иԥсҭазаара иалхәыдатәразы аҭыԥ змаз аҽазышәара инадҳәаланы аӡбаҩцәа реилатәара. Аԥсны Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аӡбаратә коллегиа ашьауӷа рыдыркылеит.\nМшаԥымза 11 1936 шықәса рзы Москва ихатә уаҭах аҿы дырбаандаҩтәын Аԥснытәи аРЕВКОМ ахада Ефрем Ешба, абри ахҭыс атәы Sputnik арадиостудиаҿы дазааҭгылоит Аԥсуаҭҵааратә институт ахада ихаҭыԥуаҩ, ААУ адоцент, аҭоурыхтә наукақәа ркандидат Сослан Салаҟаиа.\nАмҽыша Аахыҵ Уаԥстәыла имҩаԥысит атәыла Ахада иалхрақәа. Атәыла Ахадас далхуп Анатоли Бибилов.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/20170413\/","date":"2018-04-25T19:53:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947957.81\/warc\/CC-MAIN-20180425193720-20180425213720-00365.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987181425,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9987181425094604}","num_words":481,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":24863.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Импыҵaхaлоу Аҧсны де-фaкто aхaдa \"Ашәaрҭaдaрaтә хеилaк\" еилaтәaрa мҩaҧигоит. Урыстәылaтәи aих ишaaрыцҳaуa aлa, еилaтәaрa aҿы иaхәaҧшуеит иaцы иҟaлaз aмҩaтә мaшәыр иaзку aзҵaaрa. Иaцы, aмҩaтә мaшәыр aҿы дҭaхеит Аҧсны де-фaкто Аҧызa-министр Геннaди Гaгәылиa. Аурыс журнaлистцәa рдыррaқәa рылa, aмпыҵaхaлaрaтә режим хaҭaрнaкцәa \"Аҳәынҭқaррaтә комиссиa\"aҧҵaрa aзҵaaрa иaхәaҧшуеит.\nИҟоу дыррaқәa рылa, aмaшьынaрныҟәцaҩ aнaркотикaтә мaҭәaшьaр идкылaны дыҟaн. Уи дaaнкылоуп. Амaшьынaқәa рколлонaҿ иҟaн Аҧсны де-фaкто Ахaдa Рaуль Ҳaџьымбa имaшьынaгьы иҟaн. Ҳaџьымбa иҟaиҵaз aҳәaмҭaлa, Гәaгәылиa иҭaхaрa aмҩaтә мaшәыр aуп изыхҟьaз, иҧсҭaзaaрa aaшәaрҭaрa aҭaргылaрaзы aҽaзышәaрa ыҟaмызт.\nАԥсны де-фaкто Аԥыза-министр Геннади Гагәылиа амҩатә машәыр аҟны дҭахеит, де-фaкто Аиҳабыра рмашьынақәа еишьҭагыланы иаауан Шәачатәи аҳаирбаӷәазантә Аҟәаҟа асабша ауха, цәыббрамза 8 рзы.\nАԥсны де-фaкто Аԥыза-министрс дҟаҵан 2018 шықәса мшаԥымза 25 рзы.\nГеннади Гагәылиа Аԥсны де-фaкто Аминистрцәа Реилазаара ахантәаҩыс дыҟан 1995-1997 шықәсқәеи, 2002-2003 шықәсқәеи рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-47","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/impmcaxalow-aphsnm-de-fakto-axada-ashar%D2%ADadarat-xeilak-eilatara-muiaphigoit\/","date":"2018-11-14T15:06:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-47\/segments\/1542039742117.38\/warc\/CC-MAIN-20181114150002-20181114172002-00095.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9300786257,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9300786256790161, \"oss_Cyrl_score\": 0.06505326181650162}","num_words":437,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.936,"perplexity_score":1682.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Импыҵaхaлоу Аҧсны де-фaкто Аҧызa-министр Геннади Гагәылиа иҭaхaрa aфaкт инaмaдaны aшьусеилыргaрa хaцыркуп.\nИмпыҵaхaлоу aрежим хaҭaрнaкцәa рҳәaмҭaлa, де-фaкто Аԥыза-министр имашьына иасыз автомобиль аԥсҟы зкыз анаркотикатә маҭәашьарқәа идкыланы дыҟан.\nҲаџьараҭ Ҭарсман иарбанызаалак амашьына арныҟәаразы азин ҟазҵо шәҟәы имамызт.\nАԥсны де-фaкто Аԥыза-министр Геннади Гагәылиа амҩатә машәыр аҟны дҭахеит, де-фaкто Аиҳабыра рмашьынақәа еишьҭагыланы иаауан Шәачатәи аҳаирбаӷәазантә Аҟәаҟа асабша ауха, цәыббрамза 8 рзы.\nИмпыҵaхaлоу Аҧсны де-фaкто aхaдa \"Ашәaрҭaдaрaтә хеилaк\" еилaтәaрa мҩaҧигоит. Урыстәылaтәи aих ишaaрыцҳaуa aлa, еилaтәaрa aҿы иaхәaҧшуеит иaцы иҟaлaз aмҩaтә мaшәыр иaзку aзҵaaрa. Иaцы, aмҩaтә мaшәыр aҿы дҭaхеит Аҧсны де-фaкто Аҧызa-министр Геннaди Гaгәылиa. Аурыс журнaлистцәa рдыррaқәa рылa, aмпыҵaхaлaрaтә режим хaҭaрнaкцәa \"Аҳәынҭқaррaтә комиссиa\"aҧҵaрa aзҵaaрa иaхәaҧшуеит.\nАԥсны де-фaкто Аԥыза-министрс дҟаҵан 2018 шықәса мшаԥымза 25 рзы.\nГеннади Гагәылиа Аԥсны де-фaкто Аминистрцәа Реилазаара ахантәаҩыс дыҟан 1995-1997 шықәсқәеи, 2002-2003 шықәсқәеи рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-04","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/impmcaxalow-aphsnm-de-fakto-aphmza-ministr-i%D2%ADaxara-afakt-inamadanm-ash%D1%8Cwseilmrgara-xatcmrkwp\/","date":"2019-01-22T22:32:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-04\/segments\/1547583875448.71\/warc\/CC-MAIN-20190122223011-20190123005011-00266.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9502188563,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9502188563346863, \"oss_Cyrl_score\": 0.047845374792814255}","num_words":395,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.951,"perplexity_score":2293.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа\n|Сергеи Уасил-иԥа Багаԥшь|\n|аур. Серге́й Васи́льевич Бага́пш|\n|Аԥсны Аҳәынҭқарра 2 тәи ахада|\n|жәабранмза 12 2005 ш. — лаҵарамза 29 2011 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Владислав Григори-иԥа Арӡынба|\n|Аҭынха||Александр Золотинска-иԥа Анқәаб|\n|мшаԥымза 29 1997 ш. — ԥхынҷкәынмза 20 1999 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Геннади Леонид-иԥа Гагәылиа|\n|Аҭынха||Виачеслав Михаил-иԥа Цыгәба|\n|1995 ш. — мшаԥымза 29 1997 ш.|\n\n\n|Ашықәсиира||хәажәкырамза 4 1949 ш., Аҟәа|\n|Иԥсҭазаара алҵра||лаҵарамза 29 2011 ш., Москва, Урыстәыла|\n|Иԥсыжырҭа||Џьгьарда, Очамчыра араион, Аԥсны|\n|Иԥшәма||Марина Шониа|\n|Ахшара||Зураб, Лиана|\n|Анапынҵамҭа|\n|Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа|\nАбиографиа\nДиит хәажәкырамза 4 1949 шықәсазы Аҟәа ақалақь Уасили Шушанеи рҭаацәараҿы. Уи иаб иабду амҳаџьырра зыхганы иааз дреиуан. Ихьӡын Раџьаԥ. Иара Ҭырқтәылатәи Аԥсныҟа дхынҳәит XX ашәышықәса алагамҭаз. Иабду ихьӡын Саид. Уи иҭаацәеи иареи 1928 шықәсазы нхара диасуеит џбынџьла иахьатәу Џьгьарда ақыҭа Очамчыра араион.\n10 тәи Ашьхарыуаа рышкол даналга ашьҭахь дҭалоит Қарҭтәи ақыҭанхаҩтә асубтропикатә институт аограном изанааҭ ала. Уи аҵара бзианы иҵон, убри инамаданы аусгьы иуан, аԥхьа аус иуан аҩыҟаҵарҭатә завод аҿы. Нас аус иуан аҳәынҭқарратә банкаҿ инкосатырс. Истудентә ԥсҭазаараҿ бзиа ибон аспорт, дыҟан капитанс Аԥсны еидкылаз амҵәышәмпыл асраҿы.\n1972 ш. Москватәи ақыҭанхамҩатә аҟәша аефирхәшат совынхара еиҳабыс. 1973-1974 шш. рзы дахысит аррамаҵура. Уи далган данаа ашьҭахь дҟаҵан Аԥснытәи абком акомҿар рымҩақәҵаҩ еиҳабыс.\n1978 ш. Сергеи Багаԥшь дҟаҵан еиҳабыс Қырҭтәылатәи аинформациатә сектор аҿы, иара убас уи инадҳәалан дҟаҵан аҿар рқыҭанхамҩатә усуҩ еиҳабыс.\n1980 ш. дыҟан Қырҭтәыла ВЛКС Аԥснытәи аобком маӡаныҟәгаҩс.\n1982 ш. Сергеи Багаԥшь дахаргылан Очамчыратәи РК Қырҭтәыла КП актәи амаӡаныҟәгаҩыс.\n1989 ш. далахәын Аԥсны имҩаԥысуаз аилыхара. Уи аилыхараҿ иоуит ахәара. Уи аилыхара дахьылахәыз азы имхын ипартиатә маҵура.\n1989-1991 шш. дыҟан Аԥсны Аҳәынҭқарратә АССР агроаалыхратә аилак аиҳабы ихаҭыԥуаҩс.\n1992 ш. С. Багаԥшь дҟаҵан Совмин 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ихантәаҩыс. 1992-1993 шш. ақырҭуа-аԥсуа реидыслараҿ актәи амшаз Аҟәа иалахаз аԥсуа ҭаацәара рхәҷқәеи дареи ралгара дацхрааит. Уи имҩаԥигон аиҿцәажәара ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслараҿ. Иара убас уи аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуан Аҟәеи Қарҭи ақалақьқәа рҿы. Раԥхьатәи аидысларақәа рҿы С. Багаԥшь ихы зызкыз ижәлар ишахәҭаз џьаԥҳанылеи, амедикамент маҭәахәқәеи, абылтәи рыла реиқәыршәара акәын. Уи имҩаԥигон аиҿкааратә усқәа мраҭашәаратәи Урыстәылеи Нхыҵ-Кавкази хатәгәаԥхарала иааз рыбжьара. Изныкымкәа далахәын ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслара аиныршәараҿ.\nАибашьра ашьҭахь аминисторцәа рсовет аилазаареи 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ахантәаҩыс Аԥснынтәи дышьҭын Москваҟа, Урыстәылатәи аҳәынҭқарреи Аԥсны аицхыраара рыбжьалараҿ аиқәшаҳаҭрақәа мҩаԥигон, иара убас уа иҟаз аԥсуаа рыцхырааразы.\n1995 ш. В. Арӡынба идҵала иара дҟаҵан Аԥсны Ахәынҭқарра 1 тәи ипремиер ихаҭыԥуаҩс.\n2004 шықәсазы Аԥсны еиҿкаахеит зегь реиҳа иӷәӷәаз аоппозициа. Иеҿкааз аоппозициа усҟаитәи аамҭаз рҽеидыркәлеит аԥсуа политикцәа С. Багаԥшь А. Анқәаб, иара убас урҭ ирдгылеит азеиԥш-политикатә партиақәа \"Амцахара\" \"Аԥсны акзаареи\".\nАԥсны ахада иалыхраҿ 2004 ш. В. Арӡынба ишьҭрамдаҩс дҟаиҵоит Р. Ҳаџьынба, аоппозици аҟынтәи дқәдырӷылеит С. Баӷаԥшь.\nУи икандидатуратә планаҿ хықәкы хадас иман итәылаҿ иҟаз авторитаризмра аԥыхра, 11 шықәса инеиԥынкыланы иҟаз.\n2001 ш. жьҭаарамӡа 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәарҿы 50,06% аиҳара иманы ажәлар далырхуеит С. Баӷаԥшь. Аха усҟантәи аамҭаз атәлаҿ иҟалоит аибарххара змаз аҭагылазаашьа. Актәи ахада В. Арӡинбеи иара ишьҭрамдаҩи Р. Ҳаџьынба мап ацәыркуеит атәылаҿ имҩаԥгаз абжьыҭирақәа рлыҵшәа азхаҵара. Уи инашьҭарххан Аԥсны иреиҳау аӡбарала ицбан аҩынтәраан абжьыҭырақәа атәылаҿ рымҩаԥгара. Урыстәлатәи абжьаҟазаҩцәа рыӡбарала еизааибаганы 2004 ш. жьҭаарамза 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәа рлыҵшәа аԥыхын. Ирыдкылан азакәан аҩынтәраантәи абжьыҭирақәа. Имҩаԥган ажьырныҳәамза 12 2005 шықәсазы. Аха усҟан иҟалаз аҭагылазаашьа аҭышәантәаларыз иӡбан аҩџьагь акандидатцәа еидгыланы еиҵцарц. С. Багаԥшь Аԥсны ахада иаҳасабала, Р. Ҳаџьынба уи ихаҭыԥуаҩс.\nАлитература\n- Е. Бебиа, «Путь мудрости и мужества», 2019\nАзхьарԥшқәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-26","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D2%A7%D1%88%D1%8C","date":"2019-06-26T06:11:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-26\/segments\/1560628000175.78\/warc\/CC-MAIN-20190626053719-20190626075719-00529.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9979968071,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9979968070983887}","num_words":856,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":14018.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа\n|Сергеи Уасил-иԥа Багаԥшь|\n|аур. Серге́й Васи́льевич Бага́пш|\n|Аԥсны Аҳәынҭқарра 2 тәи ахада|\n|жәабранмза 12 2005 ш. — лаҵарамза 29 2011 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Владислав Григори-иԥа Арӡынба|\n|Аҭынха||Александр Золотинска-иԥа Анқәаб|\n|мшаԥымза 29 1997 ш. — ԥхынҷкәынмза 20 1999 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Геннади Леонид-иԥа Гагәылиа|\n|Аҭынха||Виачеслав Михаил-иԥа Цыгәба|\n|1995 ш. — мшаԥымза 29 1997 ш.|\n\n\n|Ашықәсиира||хәажәкырамза 4 1949 ш., Аҟәа|\n|Иԥсҭазаара алҵра||лаҵарамза 29 2011 ш., Москва, Урыстәыла|\n|Иԥсыжырҭа||Џьгьарда, Очамчыра араион, Аԥсны|\n|Иԥшәма||Марина Шониа|\n|Ахшара||Зураб, Лиана|\n|Анапынҵамҭа|\n|Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа|\nАбиографиа\nЗаатәи ашықәсқәа\nДиит хәажәкырамза 4 1949 шықәсазы Аҟәа ақалақь Уасили Шушанеи рҭаацәараҿы. Уи иаб иабду амҳаџьырра зыхганы иааз дреиуан. Ихьӡын Раџьаԥ. Иара Ҭырқтәылатәи Аԥсныҟа дхынҳәит XX ашәышықәса алагамҭаз. Иабду ихьӡын Саид. Уи иҭаацәеи иареи 1928 шықәсазы нхара диасуеит џбынџьла иахьатәу Џьгьарда ақыҭа Очамчыра араион[1][2].\n10 тәи Ашьхарыуаа рышкол даналга ашьҭахь дҭалоит Қарҭтәи ақыҭанхаҩтә асубтропикатә институт аограном изанааҭ ала[2]. Уи аҵара бзианы иҵон, убри инамаданы аусгьы иуан, аԥхьа аус иуан аҩыҟаҵарҭатә завод аҿы. Нас аус иуан аҳәынҭқарратә банкаҿ инкосатырс. Истудентә ԥсҭазаараҿ бзиа ибон аспорт, дыҟан капитанс Аԥсны еидкылаз амҵәышәмпыл асраҿы[1].\nИпартиатә усура\n1978 ш. Сергеи Багаԥшь дҟаҵан еиҳабыс Қырҭтәылатәи аинформациатә сектор аҿы, иара убас уи инадҳәалан дҟаҵан аҿар рқыҭанхамҩатә усуҩ еиҳабыс.\n1980 ш. дыҟан Қырҭтәыла ВЛКС Аԥснытәи аобком маӡаныҟәгаҩс.\n1982 ш. Сергеи Багаԥшь дахаргылан Очамчыратәи РК Қырҭтәыла КП актәи амаӡаныҟәгаҩыс.\nСССР анеилаҳаз\n1992 ш. С. Багаԥшь дҟаҵан Совмин 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ихантәаҩыс. 1992-1993 шш. ақырҭуа-аԥсуа реидыслараҿ актәи амшаз Аҟәа иалахаз аԥсуа ҭаацәара рхәҷқәеи дареи ралгара дацхрааит. Уи имҩаԥигон аиҿцәажәара ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслараҿ. Иара убас уи аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуан Аҟәеи Қарҭи ақалақьқәа рҿы. Раԥхьатәи аидысларақәа рҿы С. Багаԥшь ихы зызкыз ижәлар ишахәҭаз џьаԥҳанылеи, амедикамент маҭәахәқәеи, абылтәи рыла реиқәыршәара акәын. Уи имҩаԥигон аиҿкааратә усқәа мраҭашәаратәи Урыстәылеи Нхыҵ-Кавкази хатәгәаԥхарала иааз рыбжьара. Изныкымкәа далахәын ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслара аиныршәараҿ.\nАибашьра ашьҭахь аминисторцәа рсовет аилазаареи 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ахантәаҩыс Аԥснынтәи дышьҭын Москваҟа, Урыстәылатәи аҳәынҭқарреи Аԥсны аицхыраара рыбжьалараҿ аиқәшаҳаҭрақәа мҩаԥигон, иара убас уа иҟаз аԥсуаа рыцхырааразы.\n1995 ш. В. Арӡынба идҵала иара дҟаҵан Аԥсны Ахәынҭқарра 1 тәи ипремиер ихаҭыԥуаҩс.\nАԥсны Аҳәынҭқарра данахагылаз\n2004 шықәсазы Аԥсны еиҿкаахеит зегь реиҳа иӷәӷәаз аоппозициа. Иеҿкааз аоппозициа усҟаитәи аамҭаз рҽеидыркәлеит аԥсуа политикцәа С. Багаԥшь А. Анқәаб, иара убас урҭ ирдгылеит азеиԥш-политикатә партиақәа \"Амцахара\" \"Аԥсны акзаареи\".\nАԥсны ахада иалыхраҿ 2004 ш. В. Арӡынба ишьҭрамдаҩс дҟаиҵоит Р. Ҳаџьынба, аоппозици аҟынтәи дқәдырӷылеит С. Баӷаԥшь.\nУи икандидатуратә планаҿ хықәкы хадас иман итәылаҿ иҟаз авторитаризмра аԥыхра, 11 шықәса инеиԥынкыланы иҟаз.\n2001 ш. жьҭаарамӡа 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәарҿы 50,06% аиҳара иманы ажәлар далырхуеит С. Баӷаԥшь. Аха усҟантәи аамҭаз атәлаҿ иҟалоит аибарххара змаз аҭагылазаашьа. Актәи ахада В. Арӡинбеи иара ишьҭрамдаҩи Р. Ҳаџьынба мап ацәыркуеит атәылаҿ имҩаԥгаз абжьыҭирақәа рлыҵшәа азхаҵара. Уи инашьҭарххан Аԥсны иреиҳау аӡбарала ицбан аҩынтәраан абжьыҭырақәа атәылаҿ рымҩаԥгара. Урыстәлатәи абжьаҟазаҩцәа рыӡбарала еизааибаганы 2004 ш. жьҭаарамза 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәа рлыҵшәа аԥыхын. Ирыдкылан азакәан аҩынтәраантәи абжьыҭирақәа. Имҩаԥган ажьырныҳәамза 12 2005 шықәсазы. Аха усҟан иҟалаз аҭагылазаашьа аҭышәантәаларыз иӡбан аҩџьагь акандидатцәа еидгыланы еиҵцарц. С. Багаԥшь Аԥсны ахада иаҳасабала, Р. Ҳаџьынба уи ихаҭыԥуаҩс.\nҾыцны ишьақәыргылаз абжьыҭира Багаԥшьи Ҳаџьынбеи ртандем иаиоуит абыжьқәа рацәаны. Аԥсны алхратә центыр ишышьақәнаргыло ала, абжьыҭираҿ рҽаладрхәеит 75719 ауааԥсыра, иара иапонент Иакуб Лакоба - 3549. Жәабранымза 12 2005 ш-зы иҟалеит С. Багаԥшь иинаугурациа.\n2006 ш-зы ифакттәу аҳәааҿы Қырҭәылеи Аԥсни рыбжьара аҭагылазаашьа аҽазнык иуадаҩхеит. Ԥхынгәымза 25 2006 ш. аиҳабыраҿагылара иҟаҵаз арзаҳал ашьҭахь Емзар Квициани Қырҭтәылатәи аполициеи иалагеит Кәдрытәи Аҩхаа хыхьтәи ахәҭа Чхалҭа ҳәа иахьашьҭаз Аԥсны иалцаз анкьатәи ахадара Қырҭәыла иҟоу уахь рнагара хыркәшан ԥхынгәымза 27 2007 ш-зы.\nС. Багаԥшь бзиа ибон ирацәаны аҭаҭынхара, аха аамҭа цацыԥхьаӡа игәамбзиара ианымԥшыр залымшеит. 2007 ш-зы мшаԥымзазы Аԥсны ахада ахәышәтырҭахь дышьҭаҵан иоуз ахьаа иахҟьаны. Адырҩаҽны уи дԥыруеит Москваҟа, иҽыхәышәтәра уа иациҵарац Багаԥшь аԥхьа ихәыԥшит Росдрав акардиологиатә наука ҭҵааратә хәышәтәырҭа, уахьынтәи диаган ихадоу аклиникатә хәышәтәырҭахь, Урыстәыла Афедерациа напхгара ахьазиуаз. Абри зегь рышьҭахь Багаԥшь дызхәышәтәуз рдҵақәа рыла икаижьыр акәхоит бзиа иибоз аҭанынхара.\nЦәыббрамза 20 2007 ш-зы гәыԥҩык ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа Тҟәарчал араион иҟаз арра зхызгоз асолдаҭцәа ргәыԥ иақәлеит, иара убри ашықәсан жьҭаарамза 30 СНГ аҭынчрашьақәыргыларатә бжьаҟазаратә мчқәа ақырҭуа полициеи, иара убас урҭ раҵкыс џьарла еибыҭаз Қырҭтәыла аспецнази ирықыланы рабџьар рымырхуеит. 2008 шықәса алагамҭаз Қырҭтәылатәи ар Аԥсны аҳәаа иазааигәаны аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥыргеит. Урҭ уахьынтәи лассы-лассы Аԥсны атерриториа иахаԥраауа иалагеит аҳаирыпланқәа аԥырҩы дзықәтәам. Хәажәкырамза 18 мшаԥымза 20 рзы Аԥсны ашәарҭадара ацәаҳәа ааигәара икажьын ԥырҩыда иԥыруаз аҳаирыпланқәа. 2008 ш-зы ԥхынгәымза 25 рзы С. Багаԥшь официал визитла дцоит Москваҟа, урҭ уа Урыстәыла ахадеи иареи ирыцәалажәон Аԥсны ихьыԥшу ҳәынҭқарран азхаҵара. Ари ажәабжь ираҳаз ақырҭуа ҳәынҭқарра иаразнак иҽим анеготивтә реакциа рнаҭеит.\n2008 ш-зы Аахыҵ Уаԥстәыла иҟаз аидыслара ӷәӷәаан С. Багаԥшь дыҟан Аԥсны ихадоу абџьаршьҭыхратә мчы дахаданы. Ари аибашьраҿ Аԥсны имҩаԥнагон Аахыҵ Уаԥстәылаҿ аганахь ала аибашьратә хырхарҭа, Қырҭтәылатәи ар абжа аганахь инаган. Ари ажәылараҿ нанҳәамза 9-12 нӡа Аԥсны ишьаԥнаргылеит Кәыдры аҩхаа атериториа зегьы ахылаԥшра аманы. Уи Қырҭтәылатәи аполициеи, иара убас Аԥсны иалцоу анкьатәи ахадара ахаҭарнакцәеи рҟынтәи ихы иақәиҭтәын.\nД. Медведеви, Едуард Какоиты, С. Багаԥшьи, Кремль реиԥылара\nС. Багаԥшь инапы иаҵаиҩуеит ф-принципк аҭышәантәалараз.\nНанҳәамза 14 2008 ш-зы Д. Медведеви, Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Е. Какоитеи реиԥылараҿ инапы аҵеиҩит ф-принципк Қырҭтәылеи Аахыҵ Уаԥстәылеи, иара убас ақырҭуа-аԥсуеи реидыслара аҭышәантәалара, заа Медведеви Саркози аус здырулахьаз.\n2008 ш-зы нанҳәамза 21 Аԥсны апарламент ахадара аҳәара ҟанаҵоит УФ Апрезидент иахь, иара убас уи аҳәара ҟанаҵоит Урыстәыла Афедерациа адума ашҟа Аҳәынҭқарра ахьыԥшымра азхаҵаразы. Нанҳәамза 25 Афедерациа ахадара УФ иара убас Аҳәынҭқарра адума УФ еицҿакны ирыдыркылоит Урыстәыла ахада Аԥсны азхаҵаразы иҟаиҵаз алагала. Нанҳәамза 26 Урыстәыла ахада Дмитри Медведев инапы аҵаиҩуеит аусԥҟа, «Аԥсны Аҳәынҭқарра исуверинитету ихьыԥшымны иҟазарц», уи иӡбоит адипломаттә аиҩызареи аус еицуреи, ацхыраареи аиқәшаҳаҭра рыбжьазарц. 2008 ш-зы цәыббрамза 4 Аԥсны ахьыԥшымра иаиоуз иазханаҵоит Никарагуа, уи аамышьԥихь жьҭаарамза 10 2009 ш-зы Аԥсны ахьыԥшыра азханҵоит Венесуела атәыла.\n2009 ш-зы ԥхынҷкәынмза 12 Аԥсны иҟалеит аҩыбатәи абжьҭира, аҽазнык С. Багаԥшь аиааира иганахь иҟалоит. 2010 ш-зы жәабранмза 12 уи идикылоит аиногурациа.\n2010-2011 шш.-рзы С. Багаԥшь хықәкыла дазҿлымҳан Аԥсны жәларбжьаратәи аҳәынҭқаррақәа иазхарҵац 2010 ш-зы уи дырҭааит атәылақәа Урыстәыла, Куба, Венесуела, Никарагуа, уи урҭ рыбжьара имҩаԥигон аиҿцәажәарақәа.\nИчымазареи иԥсҭазаара алҵреи\nМшаԥымзы 2011 ш-зы С. Багаԥшь Ҭырқтәыла иҟоу адиаспора рааԥхьарала дцоит хатәы визитла. Уи аҽны Ҭырқәтәылатәи Аҳәаанырцәтәи Аусқәа рминистрра иҟанаҵеит алаҳәарақәа уи иаара игәамбзиара ишадҳәалаз. Лаҵарамза 21 Багаԥшь Урыстәылатәи Франциатәи аспециалистра Москватәи аклиникатә хәышәтәырҭаҿ №83 дышҭан. Уи игәамбзиара аҭагылазаашьа иҟаз ала, ишьақәаргылан Аԥсны ахада ирыԥҳа акиба шамаз.\nЛаҵарамза 27 ауха Аԥсны ахада Багаԥшь игәабзиара зынӡа ицәгьахоит. Уи ацхыраара ӷәӷәа шимазгьы, ичымазара дзазымиааикәа лаҵарамза 29 2011 ш-зы идунеи иԥсахуеит.\nИԥсыжра\n2011 ш-зы лаҵарамза 30 Москва Урыстәыла абџьаршьҭыхратәи мчы акультуратә центыр аҿы имҩаԥысит атәылауаҩратә панахида, аҵыхәтәантәи инаскьагараз даҭааит Урыстәыла Федерациа Ахада Дмитри Медведев. Уи аҽны ауха Аҟәатәи аҳаирапланла Урыстәыла МЧС С. Багаԥшь иԥсыбаҩ ааган иԥсадгьылахь.\nС. Багаԥшь уи нахыс рашәарамза 2 рзы аҵыхәтәантәи имҩаԥгара мҩаԥысуан Аҟәа дахьынхоз иҩны. Аԥсы дихаԥхьон Аԥснытәи аиашахаҵаратә уахәама амаӡаниҟәгаҩ аиреи Виссарион Аԥлиа. Уи ашьҭахь аԥсы диаргоит Аԥснытәи афилармониа ахан ахь, уа аҵыхәтәантәи инаскьагараҿ абзиараз ҳәа иарҳәарц иааит Аҩадатәи Кавказ ареспубликақәа делегациа, ахәҭак-ахьала иазхаҵоу Мраҭашәартәи Уаԥстәыла, иара убас иазхаҵам атәылақәа Нагорни Карабах, Преднестровиа ахаҭарнакцәа, Урыстәыла аделегациеи, иара убас Урыстәыла ацхаражәҳәаҩ аусзуцәа, иара убас аҵыхәтәантәи инаскьагараҿ дыҟан Урыстәыла аԥыза-министр В. Путин.\nС. Багаԥшь дызҭаз акәыба Аԥсны Ахьчаратә Министрра почиотла лафетла Аҟәа амҩа иқәсит. Уи ашьҭахь С. Багаԥшь иԥсы ргоит иқыҭа гәакьахь Џьгьарда, уа анышә дамардоит иани иаби анышә иахьамадоу рааигәара.\nИҭаацәара\n- Иԥшәма — Марина Григори-иԥҳа Шьониа, дақырҭуоуп, дҳақьымуп, Гал араион датәуп, занааҭла дхәышәтәҩуп;\n- Иԥа — Зураб, дмалырҳаҩуп;\n- Иԥҳа — Лиана, дҳақьымуп. Имоуп амаҭаацәа;\nИусура ахәшара\nԤыҭҩык Аԥсни Урыстәылеи реиԥш, иара убас Аладагьы С. Багаԥшь ихцәажәон «акомпромисқәа дрызҟазан», еиҳа аҭагылазаашьа аныцәгьаз иара илшон зегьы ргәы нақәшәоз аҟазшьа аԥшаара аҩнкагьы ирнаалоз. Ари зегь реиҳа ихадаран ареспубликаз уи Қырҭтәылеи Аԥсни рыбжьара адагьы, уи еиҳа ихадаран атәыла аҩныҵҟа иҟаз аҭагылазаашьа бааԥс аан. Иара Аԥсны хадас даныҟаз далагеит азҵаара аӡбара Урыстәыла атәылауаҩ ареспублика аҩнуҵҟа рҭагалара, иара убас Аԥсны атуризм ашьақәргылара, иара иаан акриминалтә ҭагылазаашьа атәыла аҩнуҵҟа ихысхахо иалагеит. Зегь реиҳа ихадараз урыстәылеи дареи ирыбжьаарҵаз адипломаттәи аекономикеи рганахьала ирыбжьалаз аус еицура. Багаԥшь Ҟырҭтәылеи дареи реизыҟазаашьаҿ иџьбарара иԥсахуамызт, аха Қырҭтәыла ахадара есааира ирыман даҽа гәаанахарак. Уи агәыӷра ақырҭуа наԥхгара ирымаз изыбзоураз иара Қырҭтәыла ССР акомсомол анаԥхгараҿ рус еицура акәын. Убри инадхәалан Багаԥшь иман агәаанагара ибзиоу аиҩызара рыбжьалараҵ ртәылеи дареи, аха уи ҟалон, урҭ Аԥсны ахьыԥшымра азхарҵар.\nС. Багаԥшь идҳәалоуп апериод Аԥсны аҭагылазаашьа аҭышәантәалара. Арӡынба иаамышҭахь атәыла даҭахын. Аԥсны усҟантәи аамҭаз даҭахын изҭагылаз аҭагылазаашьа бааԥс иҭынчроу аҭышәантәаларахь ииазгоз. С. Багаԥшь, иара зегь реиҳа еиӷьны дазнеит азҵаара азбараз.\nБагаԥшь ижәлар рҿы аҳаҭыр ду иман, уи дивардыгылон В. Арӡынба. Даныԥсы ашҭахь еиунԥшьым аусҳәарҭақәарқәа рҿы исахьа зныз апотрети ашәҭ шьҵәрақәеи ықәгылан. Зегь реиҳа ахархәара аман раԥхьатәи Аԥсны ахада В. Арӡынбеи иареи 2005 ш-ры. еицтырхыз афото.\nАлитература\n- Е. Бебиа, «Путь мудрости и мужества», 2019\nАзхьарԥшқәа\nАзгәаҭақәа\n- Сергей Багапш: Бессмертная сила доброй воли (хәажәкырамза 12 2014 ш.).\n- Первые лица (рашәарамза 3 2016 ш.).\n- Сергей Васильевич Багапш. Биографическая справка (лаҵарамза 29 2011 ш.).","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-16","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8_%D0%A3%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0","date":"2020-04-03T23:24:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-16\/segments\/1585370518767.60\/warc\/CC-MAIN-20200403220847-20200404010847-00405.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9992436171,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":33,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9992436170578003}","num_words":2390,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":12427.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Украина aкоронaвирус 823-ҩык ирыдбaлоуп, 22-ҩык aпaциентцәa рыҧсҭазаара иалҵит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус aмшaлa иҧсит 134ҩык aуaaҧсырa\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa дaҽa 706ҩык aтәылaуaa aкоронaвиурс aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн, 8ҩык aпaциентцәa иҧсит\nБрaзилиa aкоронaвирус aчымaзaрa рымоуп 1,5 миллионҩык иреиҳaны aуaaҧсырa\nҚырҭтәылa дaҽa зҩык aуaaҧсырa aкоронaвирус ҿыркaaит, дaҽa 3ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵит\nҚырҭтәылa дaҽa ҩыџьa aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәоуп\nКaтaлониa 200 000ҩык рaҟaрa aуaaҧсырa еиҭaх aкaрaнтин aҿы иҟоуп\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 914ҩык aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн\nДонaльд Трaмп иaлхрaтә штaб aлaхәылa aкоронaвирус aдиaгноз лзышьaқәдырҕәҕәеит\nАҵыхәтәaнти 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус aхкҿыц 6 632 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАҵыхәтәaнти 24 сaaҭ рылa Америкa aкоронaвирус aхкҿыц 57 683 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 3 фaкт ҿыцк aaрҧшуп, дaҽa ҧшьҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵит\nАдунеи aҿы 11 миллионҩык иреиҳaны aуaaҧсырa aкоронaвирус aхкҿыц ҿыркaaит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 582-ҩык ирыдбaлоуп\nҚырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 4-ҩык ирыдбалоуп, 4-ҩык aчымaзaрa иaлҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Украина 27-ҩык aпaциентцәa рыҧсҭазаара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 572-ҩык ирыдбaлоуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa aкоронaвирус даҽа 6 760-ҩык ирыдбaлоуп, даҽа 147-ҩык aпaциентцәa рыҧсҭазаара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 593-ҩык aкоронaвирус ирыдбалоуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Украина aкоронaвирус даҽа 899-ҩык ирыдбaлоуп, даҽа 12-ҩык aпaциентцәa рыҧсҭазаара иалҵит","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2020-07-06T02:47:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655890092.28\/warc\/CC-MAIN-20200706011013-20200706041013-00336.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9513317943,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9513317942619324, \"oss_Cyrl_score\": 0.02036471664905548, \"kbd_Cyrl_score\": 0.010366461239755154}","num_words":711,"character_repetition_ratio":0.164,"word_repetition_ratio":0.325,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.956,"perplexity_score":3330.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Авирус цәырҵит апровинциа Хубеи ақалақь Ухань аҟны ԥхынҷкәын анҵәамҭазы. Иара зырҿио акоронавирус хкҿыц 2019-nCoV ауп. Китаи анҭыҵ авирус азгәаҭоуп: Гонконг, Макао, Таивань, Таиланд, Иапониа, Аладатәи Кореиа, ЕАА, Канада, Вьетнам, Сингапур, Непал, Франциа, Австралиа, Малаизиа, Германиа, Финлиандиа.\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны аҩныҵҟа авирустә инфекциа – акоронавирус змоу уаҩ дыҟам, аха аҿагыларатә уснагӡатәқәа ирҿуп. Иаԥҵоуп иҷыдоу аҭелтә еимадара, аубарҭабжьаратә штаб, Акоординациатә штаб, Гәылрыԥшьтәи ахәшәтәырҭа азыхиоуп акоронавирус злаҽу ӡәыр дҟалозар рыдкылара, иара убас Урыстәылантәи иааргеит атест-системақәеи, агуманитартә цхыраареи.\nХәажәкыра 14 инаркны Егры аҳәаа аркуп, иара убас аԥкрақәа алагалоуп Аԥсны-урыстәылеи рҳәааҿы.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 206-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 66-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа аԥкыратә уснагӡатәқәа 2021 шықәса ажьырныҳәа 12 рҟынӡа рыҿҳәара ацҵаразы аусдҵа инапы аҵеиҩит.\nРоспотребнадзор ԥхынгәымзазы иазнархиеит апандемиа аамҭаазы азеиԥшҵаратәи асоциалтә аобиектқәеи русура ҳәаақәызҵо ақәҵара.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 265-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 84-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа атәылаҿы акоронавирустә чымазара ҿкы аламырҵәаразы иназыцҵоу аԥкрақәа ралагаларазы жьҭаара 13 рзы иҟаиҵахьаз адҵа аиҭакрақәа алеигалеит абҵара 25 рзы.\nАԥсны аԥыза-министр Александр Анқәаб агәабзиарахьчара аусхк ахаҭарнакцәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит ауааԥсыра акоронавирус рацәыхьчара азҵаара алацәажәаразы.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 5648-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 3654-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 74-ҩык.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 386-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 116-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАԥсны акоронавирустә чымазара ҿкы аламырҵәаразы иназыцҵоу аԥкрақәа ралагаларазы адҵа инапы аҵаҩын жьҭаара 13 рзы, урҭ рыҿҳәара нҵәон абҵара 24 рзы.\nАҳақьым - атерапевт Оксана Лакербаиа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭалҳәеит COVID-19 зхызгаз даҽа чмазарак рзыннажьуа ма иаргәамҵуа иҟоу иҟаму атәы.\nАсеиԥш шьақәырӷәӷәоуп хатәгәаԥхарала алаҵа ҟазҵаз ма плацебо зырҭаз 18 794-ҩык рыҭҵаара ашьҭахь.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 208-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 62-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАбҵара алагамҭаз Гагратәи ахәышәтәырҭа ахәыҷтәы ҟәшаҿы иазырхиан акоронавирустә инфекциа змоу рзы аҭыԥқәа.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭа аҳақьым хада инапынҵақәа назыгӡо Асҭамыр Гәыниа арадио Sputnik аефир аҟны иҳәеит СOVID- 19 аганахьала аҭагылазаашьа зеиԥшроуи, рчымазцәа ргәабзиара хәшьарас иарҭои ртәы.\nУрыстәыла Агәабзиарахьчара аминистрра нанҳәамзазы ашәҟәы иҭанагалеит COVID-19 аҟынтәи адунеи аҿы ираԥхьатәиу алаҵа. Алаҵа аус адулан Гамалеи ихьӡ зху НИЦЕМ аҿы аинвестициақәа рзы Урыстәылатәи афонд ацхыраарала. Хьӡыс иаҭан \"Спутник V\".\nCOVID-19 зыдбало апациентцәа рзы аиара-ҭыԥ цҵақәа аԥснытәи араионтә хәышәтәырҭақәа рҿы еиҿкаауп Атәыла ахада иусдҵала.\nАԥсны акоронавирустә чымазара аплато ахь ицәырҵит, рҳәеит атәыла агәабзиарахьчара аминистрраҟны.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 5380-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 3616-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 68-ҩык.\nАбҵара 20 рызтәи аҭагылазаашьала, Аԥсны акоронавирустә инфекциа рыхьхьеит 5312-ҩык. Ргәы бзиахеит 3611-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 68-ҩык.\nАепидемиологиатә ҭагылазаашьа ахьеицәахаз инамаданы жьҭаара 15 инаркны абҵара 24 рҟынӡа Аԥсны иалагалоуп иназыцҵоу аԥкрақәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/trend\/avirust_infekzia_akoronavirus_achazichhara\/?mobile_return=yes","date":"2020-11-28T16:55:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141195687.51\/warc\/CC-MAIN-20201128155305-20201128185305-00681.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9983506203,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9983506202697754}","num_words":786,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.221,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":14886.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АУААЖӘЛАРРА\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 396 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 469-ҩык aпaциентцәa aчымзaрa иaлҵит\nАҩнуҵҟатәи аусқәа рминистрра адыррақәа рыла, апарламент аҧхьа иҟалаз аиҿагылара аан аполициа аусзуҩцәа рҳәатәы ахаҵамразы жәаҩык аанкылан\n60 ихҵәоу аҭаацәарақәа Қәҭешь, ауадақәа роуит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 182 Қарҭ аарҧшуп, 52 - Имереҭи, 29 – Шида Қарҭли\nАҵыхәтантәи 24 сааҭ рыла акоронавирус амшала атәылаҿы иҧсит быжьҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акороанвирус 388 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 331ҩык ачымазара иалҵит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 9ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 365 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 539ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚарҭ асы леит (афото)\n«Ковакс» аплатформала акоронавирус азы алаҵа аизшара аграфик иааиуа амчыбжь азы еилкаахоит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 194, – Қарҭ иаарҧшуп, 74 – Кахеҭи, 49 – Имереҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус аарԥшра аҵоура арбага: иҳаҩсыз 7 мштәи – 2.4% иаҟароуп\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 486 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 499-ҩык aпaциентцәa aчымзaрa иaлҵит\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa иҧсит дaҽa 13-ҩык aпaциентцәa\nМестиа 50 сантиметр асы шьҭоуп\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 328 Қарҭ аарҧшуп, 138 - Имереҭи, 55 - Гуриа\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 14ҩык апациенцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 740 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 496ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла алаҵақәа рыҟаҵара жәабран анҵәамҭазы иалагоит\nХәылбаҽхан аиҭаҵразы иҟоу аԥкрақәа раԥыхра азҵаара макьана иқәгылам","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%B0%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0\/page\/3\/","date":"2021-02-26T07:33:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178356232.19\/warc\/CC-MAIN-20210226060147-20210226090147-00624.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9939991236,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9939991235733032}","num_words":393,"character_repetition_ratio":0.12,"word_repetition_ratio":0.276,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":14365.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАекономика\nАенергетикеи\nаинвестициеи:\nКристина\nОзган\nМосква\nаиԥыларақәа\nмҩаԥылгеит\n10:12 29.04.2021\nАԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган мшаԥы 27 рзы Москваҟа усутә визитла дцеит.\nНазаров\nАинвестпрограмма\nанагӡашьазы:\nзҵаара\nдук\nцәырымҵит\nШьалашьаа\nаекономика\nиазку\nаусутә\nгәыԥ\nазы:\nуажәшьҭа\nиаҳҳәо\nнагӡахоит\nҳәа\nсгәыӷуеит\n10:57 26.04.2021\n4\nАхсаалага \"Мир\" амаҵзура Apple Pay иадырҳәалоит\nАмаҵзура Apple Pay 2016 шықәса раахыс урыстәылаа рхы иадырхәоит, аха абарҭ аамҭақәа зегьы ахсаалага \"Мир\" адҳәаламызт.\n11:13 15.04.2021\n14\nАԥсны ахада Иусбарҭаҿы аинвестициақәа радԥхьалара азҵаара иалацәажәеит\nАԥсны ахада ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба ихантәаҩрала имҩаԥысит ареспублика аекономикатә политика аԥыжәаратә хырхарҭақәа рҳәаақәҵаразы аусутә гәыԥ аилатәара.\n12:22 13.04.2021\n14\nАԥсны атәылауаа хәажәкырамзазы 65 миллион мааҭ атәанчахәы рмоуит\nАԥсны аԥыза-министр Александр Анқәаби афинансқәа рминистр Владимир Делбеи Аиҳабыра русура, абиуџьет анагӡашьа, иара аныхраҿы аԥыжәара зҭатәу, COVID-19 ауааԥсыра рацәыхьчаразы ауснагӡатәқәа уҳәа ирылацәажәеит.\n15:54 07.04.2021\n2\nАҵыхәтәантәи хәымз рыҩныҵҟа адоллар 78 мааҭ иахысит\nАдоллар 2020 шықәса абҵара хәбатәи амаксимум иахысны 78,8 мааҭ еиҳахеит.\n10:08 07.04.2021\n6\nЧебоксарынтәи Аԥсныҟа аалыҵ аекспорт 70 миллион доллар рыхә итәоит\nБеслан Ешба зхадараҿы дыҟоу Аҟәа ақалақь ахадара аделегациа Чувашиатәи ареспубликахь инеиит мшаԥы 4 рзы.\n18:42 05.04.2021\n15\nАԥсны ашәахтәқәеи аизгақәеи рминистрра ашықәс актәи аԥшьбаратә усураз аихшьаала ҟанаҵеит\n2021 шықәса актәи аԥшьбараз Аԥсны абиуџьет ахь аплан инацны 68 миллиони 100 нызқь мааҭ нашьҭын.\n12:50 05.04.2021\n2\nУрыстәыла аԥарашәаратә система SWIFT альтернатива цәырҵыр ҟалоит\nSWIFT – жәларбжьаратәи банкбжьаратә системоуп аԥарашәареи аинформациа анашьҭреи рзы. Иара иаднакылоит 200 тәыла рҟны 11 нызқь еиҿкаара ду.\n14:51 02.04.2021\n9\nАԥсны аҳазалхратә еилакы: ашықәс актәи аԥшьбара аплан иацны инагӡоуп\n2021 шықәса актәи аԥшьбараз ареспублика абиуџьет ахь аҳазалхратә усбарҭақәа иаларгалеит 498 миллион мааҭ.\n14:21 31.03.2021\n21\nАԥсны Апарламент 2021 шықәсазтәи абиуџьет апроект аднакылеит\n\"Ареспубликатә биуџьет азы\" азакәан апроект адепутатцәа аҩбатәи аԥхьарала ирыдрымкылацкәа иҟан, абиуџьет азы аилак ахь аус аиҭадуларазы иргьежьын.\n10:09 19.03.2021\n11\nАекономика аизҳареи Аԥсны амадареи: Ҟрым Урыстәыла иалахәны аҿиара иалацәажәеит\nХәажәкыра 17 2014 шықәса рзы Ареспублика Ҟрым ахьыԥшымра рылаҳәан. Иара убри амш азы Владимир Путин иҭижьит Адҵа \"Ареспублика Ҟрым азхаҵаразы\", хәажәкыра 18 рзы Ҟрым Урыстәыла алаҵаразы аиқәшаҳаҭра анапы аҵаҩын.\n16:49 05.03.2021\n30\nАԥсны Абанк аҵиаақәа ирызку агәаларшәагатә монетақәа ҭнажьит\nАгәалашәаратә монетақәа ҩба-ҩба аԥсар иҟоу, хәы змам аметалл иалху 1000 цыра ҭыжьуп.\n11:07 22.02.2021\n10\nАбиткоин аҽазныкгьы аҭоурыхтә рекорд иахысны 58 нызқь доллар иаԥсахеит\nАдунеиаҿ еиҳа ирылаҵәоу акриптовалиута 71,1 процент аџьармыкьа аҵанакуеит. Апортал CoinMarketCap адыррақәа абиткоин 1,68% иацланы ишьақәнаргылеит 58,113 доллар. Адинамика аагоуп уахыки-ҽнаки ирыҵаркны.\n17:22 16.02.2021\n10\nАбиткоин ахәԥса 50 нызқь иацны ихалеит\nАбиткоин ахә халеит ԥхынҷкәын аҽеиҩшамҭазы. Ԥхынҷкәын 16 рзы акриптовалиута 20 042 доллар иахысит. Ажьырныҳәа 8 рзы абиткоин 41 950 доллар иҟалеит. Анаҩс иааиԥмырҟьакәа аҽаԥсахуа иалагеит.\n11:51 16.02.2021\n4\nАбиткоин ахәԥса 50 нызқь рҟынӡа ихалеит\nБиткоин ахә халеит ԥхынҷкәын аҽеиҩшамҭазы. Ԥхынҷкәын 16 рзы акриптовалиута 20 042 доллар иахысит. Ажьырныҳәа 8 рзы биткоин 41 950 доллар иҟалеит. Анаҩс иааиԥмырҟьакәа аҽаԥсахуа иалагеит.\n15:15 11.02.2021\n30\nОзгани Росавиациа анапхгареи Аҟәатәи аҳаирбаӷәаза аартразы еилацәажәеит\nАԥсны ақәгәыӷуеит аҳаиртә баӷәаза иаҵанакуа акомплекс аобиектқәа апроект рзыҟаҵара сынтәа иалагоит ҳәа.\n13:15 10.02.2021\n15\nАԥсны аинвестпроектқәа рынагӡашьа иалацәажәеит Урыстәыла аекономҿиара аминистрраҿы\nУрыстәыла аекономикатә ҿиара аминистрраҿы имҩаԥысит Аԥсны аинвестпроектқәа шынарыгӡо атәы азы иалацәажәара.\n16:21 15.01.2021\n13\n2020 шықәсазы шәахтә ҳасабла Аԥсны абиуџьет иалагалан 2,5 миллиард мааҭ\nИҳаҩсыз ашықәс азы Аԥсны абиуџьет ахь ашәахтәқәа ралалара аплан иарбан ҩ-миллиардки 789 миллион мааҭ аԥара, инагӡан– 89,8% рыла.\n11:40 13.01.2021\n12\nУрыстәылатәи абанктә хсаалагақәа Аԥсны ҵыԥх аасҭа сынтәа аоперациақәа еиҳаны имҩаԥыргеит\nАԥснытәи аԥарашәаратә система \"АԤРА\" урыстәылатәи аԥарашәаратә система \"МИР\" абанктә хсаалагақәа рымаҵ аура иалагеит 2019 шықәсазы.\n09:29 31.12.2020\n15\n2021 шықәсазтәи Аԥсны абиуџьет аҩбатәи аԥхьарала ирыдрымкылеит\n2021 шықәсазтәи атәыла афинанстә документ хада абиуџьет азы Апарламенттә еилакы ахь аус адуларазы инашьҭуп.\n17:30 26.12.2020\n17\n\"Мир\" Аԥсны ахархәара сынтәатәи арбагақәа хынтә еиҳауп 2019 шықәса иаҿурԥшуазар\n2019 шықәса рашәарамзазы аԥсуа ԥарашәагатә система \"АԤРА\" урыстәылатәи аԥарашәаратә система \"МИР\" абанктә хсаалагақәа рымаҵ аура иалагеит.\nИҵегь аҭагалара\n19:21 06.05.2021\n30\nАжьиԥҳа еиҭалҳәеит Гагра ашколқәа рҿы СOVID-19 аганахьала рҭагылазаашьа зеиԥшроу\nГагра араион аҿы ашколқәа рҿы СOVID-19 аганахьала аҭагылазаашьа зеиԥшроу арадио Sputnik аефир аҟны арубрика \"Раионк аԥсҭазаараҟынтә\" аҳәаақәа ирҭагӡаны еиҭалҳәеит араион аҵара аҟәша аиҳабы Мадина Ажьиԥҳа.\n18:07 05.05.2021\n29\nЖәлар рдоуҳа: адгьыл ақәаарыхра иазку азгәаҭарақәа ирызкны\nНарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рыҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа арадио Sputnik арубрика \"Жәлар рдоуҳа\" аҿы еиҭалҳәеит аҽаҩра бзиа ҟаларцаз аԥсуаа ирымаз азгәаҭарақәа ртәы.\n09:29 06.05.2021\n26\nАфотоцәыргақәҵа \"Абхазия в фокусе-2021\" гран-при занашьоу ихьӡ ҳәоуп\nАфонд \"Амшреи\" Аԥсны акультура аминистрреи еиҿыркааз афотоцәыргақәҵа иалахәын афотоҭыхра абзиабаҩцәа.\n09:43 05.05.2021\n25\nАхра Аҩӡба идгылаҩцәа Аԥсны ААРи АШәМеи рҵакырақәа аанрыжьит\nЛаҵара 4 асааҭ 23.00 рзы еизаз Ахра Аҩӡба иуацәеи иҭынхацәеи, уаанӡа Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура ахыбра аҿаԥхьа игылаз, ииасит Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аганахь.\n20:00 06.05.2021\n18\nАԥсны аоперштаб: даҽа 41 коронавирус хҭыс ҿыц ҟалеит\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 14743-ы ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13660-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 222-ҩык.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/economics\/","date":"2021-05-08T02:09:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988831.77\/warc\/CC-MAIN-20210508001259-20210508031259-00573.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9936568737,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9936568737030029}","num_words":1276,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":20816.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Лакоба, Нестор Аполлон-иԥа\n|Ари адаҟьа уажәтәи аамҭаз активла аредакциа азиуеит алахәылаҩ — Surprizi (обсуждение).\n\n\nСцәыҳәоит, аԥслахрақәа алашәымгаларц, макьаназ ари алаҳәара аныҵаанӡа.\nМамзар аҭыӡшәа алҵыр алшоит аредакциа азураан.\n|Нестор Аполлон-иԥа Лакоба|\n|жәабранмза, 1922 ш. — ԥхынҷкәынмза 28, 1936 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Аусбарҭа амаҵура|\n|Аҭынха||Авксенти Нарикие-иԥа Рапава|\n|мшаԥымза 17, 1930 ш. — ԥхынҷкәынмза 28, 1936 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Аусбарҭа амаҵура|\n|Аҭынха||Алексеи Сергеи-иԥа Агрба|\n\n\n|Ашықәсиира||лаҵарамза 1, 1893 ш., Лыхны ақыҭа,|\n|Иԥсҭазаара алҵра||ԥхынҷкәынмза 28, 1936 ш., Қарҭ, ГССР|\n|Иԥсыжырҭа||Лыхны ақыҭа, Аԥсны|\n|Иԥшәма||Сариа Лакоба|\n|Ахшара||Рауф|\n|Лакоба, Нестор Аполлон-иԥа|\nАбиографиа[ариашамҭа | править код]\nАхәыҷреи ақәыԥшреи[ариашамҭа | править код]\nДиит 1893 ш-зы лаҵарамза 1 Лыхны ақыҭа аԥсуа нхаҩы иҭаацәараҿы.\nЛыхны ақыҭа аҭоурыду змоу ақыҭақәа иреиоуп, ишьҭоуп иара Кавказ ашьхақәа ирыгәҭылак Гәдоуҭа ақалақь иацәыхарамкәа. Ақыҭа агәҭа ишьҭоуп аҭоурых ҭыԥ Лыхнашҭа ҳәа изышьҭоу. Ари ашҭаҿы имҩаԥыргон жәлар рныҳәа дуқәеи аспорт хәамаррақәеи. Адәы аҿықәахьшәа игылоуп аҭоурых ду змоу ахани, ижәытәӡоу ауахәамеи.\nЛыхнашҭа шаҳаҭра ауеит Аԥсны имҩаԥысуаз ареволиуциатә хҭысқәа. 1921 шықәсази 1924 шықәсази имҩаԥысит ҭауади-аамсҭеи рыри анхаҩцәеи реидыслара. Ақәгылара мҩаԥысгоз ириблит Аԥсны аҳ иҩны. Уи ашьҭыхь ас еиԥш иҟаз ақәгылара, аҳ ир шьоурак аҳасабала ақыҭақәа жәнакы ықәыблаа иргеит.\nИҿыцу иӷәӷәоу ажәлар рықәгылара ари ашҭаҿ имҩаԥысит рашәарамза 1866 ш-зы. Уи ақәгылара зыхҟьаз Аԥсны Аҳцәа анхацәа ирзаԥырҵаз ареформа акәын. Лыхны иалагаз ақәгылара аамҭа кьаҿла Аԥсны зегь атәнатәит. Аха мчыла аиҟарамра иҟаз иахҟьаны анахаҩы жәлар рзы ишьаарҵәырахеит.\nЛыхнашҭа иагәалашәоит анхаҩыжәлар реизара ду Аԥсны Асовет мчра аиааира анага. Ари ақыҭаҿ акәын ажәлар рымч аԥхьа иахьӡрыжәхоз.\nИмаҷҩым ажәлар ахақ әиҭра рзаагаразы зшьа каҭәаз аихаҩцәа.\nҬауади–аамстеи рнапала, Нестор Лакоба иаб иира хымз шагыз дҭахоит. Уи еиҳарак дзыхҟьа Лыхны жәлар реизараҿ дықәыгылан ҭауади-аамсҭеи дырҿагылан дцәажәеит. Иара уи акәхеит Аполлон Лакоба игәаӷ кны, ҽнак дҽыжәлан дшаауаз ицәҵагылан иихсеиуеит.\nИаб данҭаха ашьтахь, ус аҭагылазаашьа шыцәгьазгьы иҵегь иуадаҩуахеит Ҷнаагә ҳәа хьыӡшарас измаз Нестор Лакоба иҭаацәараҿы. Нестор иан хаҩк асабицәа знапаҿы инхаз аԥсҭазаара лҽаҵалырхомызт.\nНестор Лакоба иан гәаҟрыла дҭалҵоит Афон Ҿыцтәи ауахәаматә школ, қьырала ахә шәаны. Уи ашколаҿ Нестор аҵара иҵон ҩышықәса, анаҩсан далган Лыхнытәи ҩышықәсатәи абжьаратә школ.\nАхәыҷы изҳауан агәырҵҟәыл бзиа иманы. Бзиа дырбон иаҩзцәа хәыҷқәа, рыԥсы ихҭнырҵон. Есааира ахәмарра, агәырӷьара, ашәаҳәара, ашьхаруаа рыкәашара ахьыҟаз дрылукаауан урала рацәак еҩцамыз аҷкәын хәыҷы.\n1905 ш-зы ашкол даналга ашьҭахь, иагьа гәаҟра ихигазаргьы, иуацәеи ақыҭа рҵаҩы рыцхырааралеи дҭалоит Қарҭтәи ауахәаматә училише, уи уа ицхрааит Кавказ иқәынхо ақыҭанхаҩцәа адырра роурц жәларбжьаратә агәылҳалалра.\nИшеилкааз ала, ауахәама иара иамаз аҵараиурҭақәеи ҭауиди-аамсҭеи ракәын изыдҳәалаз. Аха аҵара иалгар зҭахыз анхаҩыжәылар ауахәаматә ҵараиурҭа ирҭахы-ирҭахым иалгар акәын. Ауахәаматә ҵараиурҭаҿ аҵара зҵоз Н. Лакоба зынӡа ихахьы иааигомызҭ иара дазкхарц.\nАуахәама апапцәа изларбоз ала Аԥснытәи рааӡаҩ зыӡаскгьы ауахәаматә шәыҟәқәа дрызҿлымҳаӡа. Уи иԥсшьараамҭаз дриԥхьон игәрагагам алитература, иара убас иҩызцәагь адиԥхьалон уи аҩыза алитература даргьы аԥхьаларц. Лакоба ус акәзаргьы ибзиан иааирыԥшуан идыррақәа дыӡҭаз аганахь ала. Аҵара даналга ашьҭахь аучилишьа ахылаԥшьҩы дихәцәажәеит абас: \"Воспитанник Лакоба имеет склонность к чтению недозволенных в училище книг, ведет дружбу со старшекласниками.\"\n1910 ш-зы усҟантәи аамҭаз жәыбжь шықәса зхыҵуаз Н. Лакоба дҭалоит Қарҭтәи ауахәаматә семинариа. Усҟантәи аамҭаз иара имаз ирҵаҩцәа агәра ганы иҟан, уи ауахәама агәра зго маҵуҩк шиакәахо. Аха илыҵшәадахеит.\nНестор асеминариаҿ аҵари иҵонаҵы, уи хәқәкыла аус рыдиулон ареволиуциатә дунеихәаԥшра.\nАсеминариаҿ аҵара зҵоз раԥшьгалара еҿыркааит алитературатә кружок. Гәынамӡарыла асеминариа аиҳабы дақәшаҳаҭхоит акружок аиҿкаара иаԥшьыргаз, аха уи игәы иаанагон ҭауади-аамсҭеи ирыдҳәалоу, урҭ ирҿагылоу алитература иаԥхьом ҳәа. Аха уи ус акәмызт. Лакоба егьырҭ акружок алахәцәеи алитература рхы иадырхәон даҽа хырхарҭак ахь. Акружок алахәцәа ирлас-ирласны еизалон, нас рызегь еицаԥхьалон.\nМаӡала ирылаҿиоз ареволиуциатә абрашурақәеи апрокламациақәеи. Изныкымкәа Нестор иҩызцәа рыгәҭа иаартны ирылаиҳәон иреволиуциатә хәаԥшракәа.\nАри апиродаз зыԥсы ҭоу зегь, имшәоз, ԥхьа ицоз зегь ианырхәаҽуа аамҭан. Абри аҩыза ареволиуциатә семинарқәа усҟантәи аамҭаз, иара убас абри аҩыза ахыбра аҵаҟа есааира аҳцәа рҟынтәи хылаԥшра згымыз азы, иԥжәаз бзарбзанк иаҩызан.\nИрылагеит арепресиақәа. Шықәсык анаҩысан Нестор иҵара данҭала ашьаҭахь, уи аҵара зциҵоз агәыԥы иареи асеминариа иҭырцоит имҩаԥыргоз ареволиуциатә агитациа иахырҟьаны уаҳа даҽа семинарик ахь ирыдрымкыло.\nАбасала адоуҳатә ҵара нхеит ишьҭахьҟа. Аамҭа шьҭа шьҭахҟа иузыргьежьуам. Арԥыс қәыԥш иҿаԥхьа иаатуеит аԥсҭазаара ҿыц, уи аԥсҭазаара ҿыц азықәԥара аҭахын хамеигӡарада ажәлар алашьцара излаз ралгараз, иара убри иԥсҭазара зегь азикуеит.\n1911 ш-зы аԥхынра Нестор диасуеит Баҭымҟа. Уажәшьҭа идырын усҟантәи ашықәсқәарз баҭымтәи аусуцәа иалкааз еилаҵәан иҟаз ареволиуциатә атриадқәа Қырҭтәыла акласс аусуцәа шракәыз. Ленинтәи адҵа анапхгарала абольшевикцәа имҩаԥыргон анеФттә зауадқәа, иара убас еиуеиԥшым аусура аҭыԥқәарҿ, Баҭым ақалақьаҿ активла имҩаԥыргон аиҿкааратә усурақәа.\nНестор Лакоба ирласны еилашуаз аԥсҭазаара далашҩкуеит, баҭымтәи аусуцәеи ақыҭауааи гәахәарыла дыртәыртәуеит. Аамҭак ала уи агимназиатә курсқәа дырхысуеит, иара убас иазыҟаиҵоит ахәыҷқәа аиҵыбыратә класс аҭалараз. Аха Нестор иоуаз иулафахәы изхомызт азыҳәан ақалақь анапхгараҿ асанитар агентс аусура далагеит. Ари иусура иабзоураны инарҵаулан еилыкаауа далагеит аусусцәа рыԥсҭазаара. Уи ирлас-ирласны дырҭаауан аусуцәа ахьынхоз аҩныжәқәа, амла иаго, ахьҭа иакуа ахьыҩназ. Аусуцәа русуратә мшы азауадқәарҿ 9-10 сааҭ еиҳан иахәҭаз анорма аҵкьыс. Урҭ реиҳабацәа русуцәа ргәхьаа ркымызт. Нестор агәра ганы дыҟан аусуцәа рычҳара шхажжыло, уи ареволиуциа дуахь шикылнаго.\nАусуцәа аԥхьагылаҩцәа рыцхыраарала Нестор Лакоба 1911 ш-зы абольшевикцәеи иареи реимадара дацхраауеит.\nНестор иара иаҵкыс қәрала еиҳабацәа иҩызцәа, уи игәарҭеит илаз ахақәиҭра агәазыҳәара.\nНестор раԥхьаӡа акәны иоуеит адҵа аусуцәа ркварталқәа дрылаланы ареволиуциатә бзьыцқәа рыларҵәара ажәлар рыԥсҭазаара аиӷьратәраз.\n1912 ш-зы Нестор Лакоба далалоит Акомунистә партиа. РСДРП аиашатә гәыԥ адҵала уи имҩаԥыгон апропагандатә усура анхаҩцәа рыбжьара Баҭым атәылаҿацә иахьаҵанакуаз. Аҳцәа рполициа рылаԥш ахырԥараз уи еиҿикаауан ақыҭақәарҿ жәлар рыхәмаррақәа. Ақыҭа ҿарацәа хәмаруанаҵ, Нестор маӡала имҩаԥигон абольшевикцәа ирыдгыла шахәҭоу.\nН. Лакоба ирлас-ирласны акварталқәа дырҭаауан. Уи иара дахьнеиуаз зегь гәыкала дрыдыркылон.\nАтәыла зегь иатәнатәуа иалагеит иҿыцу ареволиуциатә ҿиара. Уи еиҳа-еиҳа аҽарҭбаауан Баҭым ажәлар рыбжьареи, уи аҵакыреи рҿы. Аусуцәеи анхаҩцәеи рықәԥара ԥышәак иаҩызан. Уи ақәбара активла зҽалызкааз дреиуан Н. Лакоба.\nАбольшевикцәа аус руан иуадаҩыз аҭагылазаашьаҿ. Аҳцәа рполициа ршьапы иқәнарҟьеит ареволиуционерцәа реиҿкаара аԥшаараҿ. 1913 шықәса аламҭаз урҭ ирылшеит аилкаара аԥсуа-пропагандист дыӡусҭоу, урҭ аиҿкаарақәа хадара азызуа, уи агентцәа дзлагәарҭаз ала ирлас-ирласны анхаҩцәа рыҩнықәа рахь дырҭаауан, аха ииашоу амотив рымамызт ахара идҵан дызларкыша. Аха зегь дарароуп уи иԥхьаны иарҳәоит \"хатә гәԥхарала\" Баҭым ақалақьи уи анҭыҵи аанижьырц.\nИзҿыз аус хымбгаларц азы Нестор дызлаз ареволиуциатә еиҿкаара азин ирҭоит Аҷариа аамҭала ааныжьра. Уи аамҭа ақьаҿла гижуеит иқыҭа гәакьахь.\nИахьабалакынтәи иааиуан ажәабжьқәа ареволиуциатә ҵысрақәа ирыдҳәалаз, аха Нестор усда дтәамызт. Уи иӡбоит Нхыҵ Кавказ Грозны ақалақь ахь дцарц. Грозны анефт усуцәеи Баҭымтәи аусуцәеи дареи акыр еизааигәан. Ара дахьыҟази, Аҷариатә усуцәеи реиԥш ареволиуциатә мчы ӷәӷәа рылан.\nНестор Лакоба иԥсҭазаараҿ иҿыцу мҩахеит ахақәиҭраз ареволиуциатә қәԥара.\nАжәлар рыӡрыжәра[ариашамҭа | править код]\nГрозны ақалақь Н. Лакоба иреволиуциатә усурақәа ирыциҵоит. Абольшевиктә пропаганда имҩаԥыргоз алыҵшәа бзиа аман. Аамҭа кьыҿла Лакоба аҭыԥантәи абольшевиктә организаци алахәылацәа даарылукаартә дҟалеит.\nАамҭак иалакӡаны уи иҵара аус адиулон, ихы данақәиҭаз аамҭа арҵага шәҟәқәа дрытгәалан иҽазыҟаиҵон Грознатәи ареалтә училишьа аҭалараз, дагьҭалоит ақәҿиара бзиақәа иманы 1915 шықәсазы далгоит, уи дшалгаз алагь иоуеит аршаҳаҭга. Н. Лакоба аҵара изырҵоз арҵаҩы М. Ф. Гутовски уи зкны иҩуан:\n«аур. Какое великое счастье абхазам, что во главе их стоите именно Вы — всегда так глубоко веривщий и горячо лобивший свой народ...»\nНестор Лакоба иҭахын иҵара иацииҵарц; 1916 ш-зы уи дцоит Харковҟа, дагьҭалоит Харковтәи ауниверситет аиуристтә факультет. Аха Лакоба иҵара далгаратә аҭагылазаашьа имоут. Ицон аибашьра. Атәылаҿ аҭагылазаашьа акыр ибааԥсхеит, аӷарра иаӡҳауа иалагеит. Ауниверситетаҿ аҵара зылшоз акры змаз астудентцәа ркәын. Аха Лакоба имамызтуи аҩыза алшареи ацхыраареи. Убри инахырҟьаны иҵара ааныпсны дхынгқуеит Аԥсныҟа.\nАктқәи Аџьынџьтәылатә еибашьра алакамҭаз аҳратә напхгара ирыӡбоит ргәы иҭакны ирымаз аус анагӡара, урҭ ирҭахын аамҭа кьаҿк иалагӡан аихамҩа аҟаҵара. Ашьхарахьи агаҿа иаԥну адгьыл аҟьаҟьареи рҿы ицәырҵуа иалагеит аԥшьааратә партиа, урҭ инарышьҭархханы иааит аихамҩа аргылаҩцәа. Арҭ ауаа еиҳараҩык иааз Урыстәыла агәыберниа иаҵанакуа ақыҭақәа иатәын, уи аамҭаз урҭ даара амла иаго акәын ишыҟаз.\nАха дара еиҳарак изхыццакуаз изҿоз аргылара акәын — уи иаман ихадароу арратә дҵа, ихадароу астратегиатә ҵакы.\nАмшын Еиқәа амагистралцәа имаҷымқәа амал азоурижуан. Аха уи зҿыба иҭалоз аргылара иалахәыз ачынуаа ракәын. Еизган ирымаз аусуцәа аулафахәы имаҿӡан акәын ишроуаз, уи ала рхы рзныҟәылго аҟынӡа.\nАԥсныҟа ихынҳәыз Н. Лакоба баша ус дымтәаӡакәа дҭалоит Гудоуҭатәи амҩыаргыларатә техникум. Уи ирласны драбадыруеит аусуцәа, иара убас уи еиликаауеит урҭ рџьеи, рыԥсҭазаареи аҭагылазаашьа. Уи ара амҩаргылаҩцәа рыгәҭа далагоит иреволиуциатә усура.\nУи иҩызцәа абольшевикцәеи иареи ааԥсара ҟамҵакәа аус рыдырулоит ихьыҟоу ақыҭа акәша-мыкәша.\nГәдоуҭатәи абольшевикцәа ирыман иалукааша ареволиуциатә традициақәа. Гәдоуҭатәи аусуцәа ргәаларшәарҿ макьана иҟан уажәаабыкьа ареволиуциатә қәԥара аепизодқәа, урҭ акәԥарақәа мҩаԥысуан зҽалызкааз ареволиуционер Серго Орџьоникиӡе инаԥхгаарала. Раԥхьатәи аурыс револиуциа 1905 ш-зы иҟаз аамҭаз Гәдоуҭа ақалақь иалукааша аҭыԥ аанакылеит Аԥсны ареволиуциатә хҭирскуарз Гәдоуҭа ақалақь аҿы имҩаԥган жәлар реизара, уи аизара хыркәшан ажәлар гәахәарылеи напеинҟьареи рыла ирыдыркылаз С. Орџьоникиӡеи иажәахә ала. Уи нырҵәан абарҭ ажәақәа рыла. «Долой Николая кровавого!». Ақалақь иацәыхарамкәа Орџьоникиӡе еиҿкаарала усҟантәи аамҭаз аус зуаз ақалақьтә хәышәытәрҭарҿ фелшырс, имҩахигеит абџьар ақәылаҩҿцәарз. Иара абраҵәҟьа иҟалеит ажәылара ақыҭауааи аҳ ирхәҭеи рыбжьара.\nАрҭ агәалашәартә мшқәа, макьан ишшыз инхон ажәлар рхаҿы. Иагьа ажәлар аџьамыӷәа цәгьа иҭадыргылозаргьы, урҭ гәҭакыс ирыман Гәдоуҭатәи абольшевикцәа даҽазнык абольшевиктә хеидкыла аиҭарҿиара.\nЖәабранымза 1917 ш-зы Аԥсны Урыстәыла ареволиуциа аиааира шагаз ала ажәабжь шаараҳаз еиԥш, Гәдоуҭатәи абольшевикцәа Н. Лакоба инаԥхгарала, Серго Орџьоникиӡеи ирылаиҵаз атрадициақәа дриқәныҟәаны ареволиуциатә активтә масса еиҿыкааит. Абольшевикцәа ажәлар идеилдыркаауан Ленин илозунг «Вся власть — советам!» ҳәа изҳәоз аҵакы, уи ахықәкы ажәлар рзы.\nХәажәкыратәи амшқәа рзы 1917 ш-зы Лыхны еизеит хыԥхьаӡара рацәала анхаҩжәлар. Ари аизара дуаҿ иаадырԥшит ажәлар ирымаз агәынамӡара аамҭала Аԥсны иахгылаз анахгаҩцәа рахь. Урҭ аменшевикцәеи ҭауади-аамсҭеи ракыра ишрҵагылозгьы, аизара алахәылацәа далырхуеит Гәдоуҭатәи ацуҭа ахылаԥшҩыс Нестор Лакоба. Ари алхра башамызҭ. Уи идгылаҩцәа ирбарҭан, зегь реиҳа иӷәӷәаз, ажәлар рыгәрагара иаԥсаз аӡәы шиакәыз.\nАменшевикцәа аесерцәа, ажәлар зыргуаҟуаз амучацәеи Гәдоуҭа аҵахара иаҿын. 1917 шықәса ԥхынгәазы амчра зегьы инасуеит Асовет еидгыла рышҟа.\nУи амшқәа рзы Н. Лакоба есааира ажәлар рыгәҭа дубар алшон. Изныкымкәа дықәгыланы дцәажәахьан ажәлар рыгәҭа, ииҩуан ихьыԥхьаӡара рацәала ареволиуциатә прокломациақәа.\nАрҭ апрокломациақәа ихадоу ароль нарыԥӡоуит ажәлар ареволиуциатә гәалаҟазаара ашьҭыхра.\n1917 ш-зы лаҵарамзазы Қарҭ имҩаԥган 1-тәи Кавказтәи Асовет ааԥхьара. Ари ааԥхьараҿ делегатс далхын Н. Лакоба. Н. Лакоба дықәгылан иџьбараз ажәахә ҟаиҵеит, уи уа дрықәыӡбон аменшевикцәа рхаҭарнакцәа. Уи иажәахә ибзиаз алыҵшәа аиуит. Қарҭ иҟаз аар револиуцианерцәа рмтингаҿ.\nН. Лакоба иахьабалак пропагандак аҳасабла ихы иаирхәон Ленинтәи аидеақәа. Ааԥынраз 1917 ш-зы ауахәама аусуцәа еизеит Аҟәа ирыӡбарц азҵаара аԥсуа уахәамақәа рхҳәаақәҵараз. Ари аизараҿ зынӡак изыԥшуамызт Лакоба, аха иара днеит ари асездарҿ, уи уа иқәгылараҿ дызааҭгылаз анхаҩы жәлар ргәы иҵхоз азҵаарақәа ракәын, уи асиездаҿ згәы намӡоз рыбжьқәа ишаҳауазгьы иқәгылараҿ ирылеиҳәеит: «Трудовой народ, — сказал он, должен теперь сам разрешить наболевшие вопросы, а здесь попы, вкупе с людьми в чинах, орденах и аксельбантах, говорят за него и говорят от имени народа».\nН. Лакоба иқәгылара жәлар реизара ақыҭа Петропавловск аҿы иҟаз гәахәарыла ажәлар ирыдыркалеит. Уи уа иҟаз аамҭалатәи анапхгара ирықәқҽит имҩаԥыргоз аусқәа ажәлар ирҿагылоз.\nАреволиуциа алагамҭа инаркны аӷацәа иаразнак еилыркааит Лакоба иалукааша аӡәы шиакәуз, убри инаркны иалагеит аикәым иӡҳәара Петропавловск иҟаз аизараҿ аамсҭацәа рхаҭарнакцәа, аҩныҵҟатәи аусқәа еилзыргоз рҿы ацәгьа рҳәоит Лакоба аҳцәа дырҿагылан агиҭациа ҟарҵоит ҳәа. Ацәгьаҳәаҩцәа иазыԥшын Лакоба ахара анидырҵо ҳәа. Аха усҟан Лакоба Гәдоуҭатәи архәҭа ргарнизон ахаҭарнакцәа идгылеит, ирҭахы-ирҭахым аменшевикцәа Лакоба доурышҭыр акәхоит.\nОктиабыртәи ареволиуциа аиааира анага ашьҭахь, Аԥсынгьы ирласны иатәнатәит. Аԥсны абольшевикцәа еиҳагьы рыҽдырӷәӷәоит, ирыԥшаауа иалагеит рыцәгьа зҳәоз. Аменшевикцәа ракәзар урҭгьы ирылшоз ҟарҵон, абольшевикцәа рымч еиҵаҟьарҵаз.\n1917 ш-зы Аахыҵ Кавказтәи акомисариат ирласны ирыӡбеит Аҟәа антидемократиатә асезд аиҿкаара «Аԥсны раԥхьатәи анхаҩырцәа рсезд» хыс иаҭаны. Аха аменшевикцәа анхаҩцәа ржьара рылымшеит. Ари асездаҿ Ефрем Ешбеи Нестор Лакобеи абольшевикцәа рыдҵала ирыӡбеит ирласны еиҿыркаарц Аԥсны ииашоу аусуцәеи анхаҩцәеи рыла Асовет еидгыла, амчрагь рырҭарц.\nНестор Лакобеи, Ефрем Ешбеи, Гьаргь Атарбекови, егьыр акомунистцәеи иҟарҵоит жәлар рмобилизациа абуржуаз-меншевикцәа жәлар сыргәаҟуаз ирҿагыларц. Лакоба дықгылеит аԥхьахә ажәахә иманы Гәдоуҭатәи адгилҭыԥаҿ, иара убас Гагратәи Гәмысҭатәи аҭыԥқәарҿы. Арҭ аизарақәа имҩаԥысуан даара иӷәӷәаны. Аменшевикцәа аизара зҽалазырхуз зҭахыз урҭ ықәцан анхаҩцәа рыла ирԥхашьаны.\nАри апириудаз Н. Лакоба ибзоуралеи, иара убас гәыԥҩык аԥсуа револиуцианерцәеи: И. Варданиа, М. Гобечиа, В. Агрба, игьырҭ Гәдоуҭа иаҵанакуаз ақыҭақәеи рыцхырааралеи еиҿкаан ареволиуциатә анхаҩытә дружина «Кьараз» захьӡыз.\n«Кьараз» анапхгареи иара убас апартизантә гәыԥқәеи рыла, урҭ ахақәиҭреи рықәԥараз иабзоураны ишьақәгылеит Аԥсны Асовет мчра.\nГәдоуҭа иахьаҵанакуа зегьы ареволиуциатә мчрақәа ирацәаны иҿион, еиҳагьы иӷәӷәахон. Ареволиуционерцәеи ажәлари еиҳа-еиҳа еизааигәахон. Кавказтәи аҿацәтә комитет РСДРП аԥсуа абольшевикцәа имҩаԥыргоз аус шынарыгӡоз ала иажәахә аҿы дазааҭгылеит абас:\n«аур. организация наша сильна и крепка. В данный момент, когда меньшевики и правые есеры преступно, полные ужаса и трепета перед буржуа змеи, изменили интересам пролетариата..., наша организация, сознавая вдвоине свою ответственность, будет всеми силами бороться за торжество идей большевизма...»\nЛенин изнамиа ирҳаракны икны, Аԥсны абольшевикцәа рҽазыҟарҵон зегь реиҳа иӷәӷәаз ажәыларахь.\nАжәаатәи ашықәс хьанҭа[ариашамҭа | править код]\n1918 шықәсазы иқәуԥшу Асовет республиказы даара акыр иуадаҩхеит. Уи макьаназ изықәгәыӷуаз еиҳарак жәларбжьаратәи аимпериатә буржуазиа акәын. Аконтрреволиуцианерцәа аиааира згаз ажәлар ирҿагылан аибашьра иалагеит. Асовет республика аҽаланархәыр акәхеит акыршықәса ицоз атәылауаҩратә еибашьра, уи рымч зегь азааданы аконтрреволиуционерцәа рымчра ықыргар акәын, иара убас урҭ ирыдгылоз аҳәаанырцәатәи ақәылаҩцәеи.\nАтәыла анҭыҵгьы аҩныҵҟагьы аҭагылазаашьа цәгьа иҟаз Асовет республикаҿы, Қырҭтәылатәи аконтрреволиуцианерцәа ирҭахын ишалҵлакгьы рыҽдрӷәӷәарц. Аусуцәеи анхаҩцәеи аҭагылазаашьа абзиа аиҿкаараз изықәгәыӷуаз анҭыҵ ацхырааҩцәа рымаӡамызт. Иага ус иҟазааргьы, урҭ ргәы камыжькәа рҽазыҟарҵон акәгылара ҿыцахь.\nАԥсны абольшевикцәа русура асааира анапхгара рырҭон Урыстәылатәи Анапхгара Акомитет асоциал-адемократиатә апартиа аусуцәеи абольшевикцәеи, иара убас урҭ анапхгара арҭон Аԥсны аҿацәтәи акомитет РСДРП.\nАбольшевиктә агитаторцәа еиԥымҟьарада имҩаԥыргон ареволиуциатә усурақәа Аԥсны ақыҭақәеи ақалақьқәеи рҿы. Еиҳа-еиҳа ажәлар рацәаҩны урҭ ргәыԥ иалалон. Аԥсуа қыҭақәа рҿы имҩаԥысун амассатә ҽеидкылара анхаҩцәа рыбжьара. Ақыҭауаа зегь реиҳа игәыақәаз, згәы кыдгылахьаз ракәын уахь иалалоз, урҭ рус ҭауади-аамсҭеи адгьылқәа ирадкылан иҟаз рымыхра акәын. Ақыҭақәа ԥыҭк уи аус рнапы адыркхьан.\nАри аус анхаҩжәлар рҿы ареволиуциатә ҵысрақәа анкылараз аменшевикцәа 1918 ш-рзы имҩаԥыргеит «анхаҩцәа рсезд» ҳәа хыс иаҭаны аизара.\nАбольшевикцәа ракәзар ари аизара рхы иадырхәарц рыӡбоит рганахь ала. Урҭ ари аизарахь ирышьҭуеит абольшевикцәа рхаҭарнакцәа, хадара азиуан Н. Лакоба.\nУи ажәа ихахьы иганы, дықәгылеит абольшевикцәа рыпрынцып хьчо, уи иаанагон азакәан Асовет жәлар рахь ииасыр шакәыз, ари алаҳәара заҳаз аменшевикцәа реиҳарааҩык амца рыцранаҵеит. Анхаҩыжәылар рхаҭарнакцәа ажәлар еизаны иахыҟаз ахан аҿы, зегь инецҿакны идгылҵны ицеит.\nИага ус иҟазаргьы аменшевикцәа иаартны ирҿагыло ишалагазгьы, абольшевикцәа рхыԥхьаӡара иацымлозар иагхомызт. Анхаҩыжәлар рхаҭарнакцәа иаартны рҽаӡыҟарҵо иалагеит, аменшевикцәа рдиктатура аҿагылараз.\nУбри инаҿырԥышны аиааиразы ажәылара аҽазыҟаҵара Қырҭтәыла инаркны Аахыҵ Кавказ зегьы абольшевикцәа имҩаԥыргеит Аԥсны аҽазыҟаҵаратә практика. 1918 ш-зы жәабранымзеи хәажәкырамзеи рзы. Уи аплан аус адулан Баҭым имҩаԥгаз аилацәажәараҿ. Ари аилацәажәараҿ иалахәын: Мамиа Орахелашвили, Ефрем Ешба, Нестор Лакоба, Гьаргь Аҭарбеков. Иара убас иалахәын Амшын Еиқәа афлот ареволиуцианерцәа.\nАилацәажәараҿ иӡбан ирласны Аԥсныҟа абџьар рзыргарц. Уи абџьар Баҭымынтәи Аԥсны аларҵәараз ихахьы игеит Н. Лакоба.\nАзеиԥш наԥхгара рзы Гәдоуҭа иҟаз ақәгылара анапхгара азиуан аповстантә оргкомитет ахада Ефрем Ешба. Уи дагьалалоит ажәлар рдружина «Кьараз». Гәдоуҭатәи аҭыӡҭып ареволиуцианерцәа ргәыԥ иалалеит аҭыԥантәи агарнизон асолдатцәа.\nАнхаҩыцәеи аусуцәеи рыдружина аҿиара иалагеит Гәымысҭатәи аҭыӡҭыԥаҿ. Зегь реиҳа иҳароку ареволиуциатә мчра аадырԥшит Бабышьра, Дранда, Ҵабал ақыҭақәа рытружиникцәа. Дранда аҳабла еиҿкаан арра-ареволиуциатә комитет, уахь рҽаладирхәеит Г. Аҭарбеков, С. Кухалеишвили, Е. Дамениа, И. Жваниа иара убас егьырҭ абольшевикцәа. Мархьаултәи апартизантә отриад напхгара азнуан С. Кардава, Ҵабалтәи - Х. Керселиан.\nСамырзаҟантәи аҭыӡҭыԥ маӡала анаԥхгара азиуан зегь реиҳа имцаԥшьыз ареволиуцианер П. Даӷәыз.\nЗегь реиҳа ареволиуцианерцәа активтә усура мҩыԥыргон Гагра ақалақь. Араҟоуп зегь раԥхьатәи ажәыларақәа ахьымҩаԥысуаз хәажәкырамза алагамҭаз. Рыцхыраараз иааит Шәачатәи Гәдоуҭатәи ареволиуциатә атриадқәа. Ари ажәылара иҟаз Гагра ақалақь аҿы аиааира агеит. Асовет мчра. Анагҵком ахантәаҩыс ара далхын абольшевик аусуҩ Д. Смирнов.\nАри аиааира инашьҭарххан Гәдоуҭатәи аҭыӡҭып исоветтәны иҟалеит. Хәажәкырамзазы Гәдоуҭа ақалақь еиҿкаан аусуцәеи ақыҭауааи рхеидкыла. Уи ахеылак иалалеит: В. Агрба, И. Варданиа, И. Чамагуа, П. Козловски и. уб. иҵ.\nН. Лакобеи Константин Инал-иԥеи рнаԥхгарала агварди каԥшь ротриад рҿынархеит Аҟәа ашҟа. Аменшевикцәа рхадара Аҟәа иҟаз иаргәаҭеит даара. Усҟанәи ахадараҿ иҟаз Чхиквишвили Аԥсны иҟаз аҭагылазаашьа иахҟьаны Қарҭҟа адырра ҟаиҵоит, ареволиуционерцәа рымч еиҳа-еиҳа аӷәӷәахара ишаҿу, дара аменшевикцәа рымчра даара ахьысҳахара ишаҿу.\nАбольшевикцәа аменшевикцәа ирыжәылеит ҩ-хырхарҭак рыла. Аҩадатәи ахырхарҭа Гәдауҭатәи аповстанциатә отриад акәын, аҩбатәи-аладатәи Гәымысҭатәи аҭыцҭыԥ акәын.\nХәажәкырамза 26 ацәлашамҭаз (аҿыцтә стиль ала мшаԥымза 8 рзы) 1918 ш-зы Аҟәа ахы иақәиҭтәын аменшевикцәа рҟынтәи. Убри аҽны иара убас абраҵәҟьа еиҿкаан Аԥсны Арра — револиуциатә комитет. Аревком ахантәаҩыс далхын Ефрем Ешба, уи ихаҭыԥуаҩыс — Нестор Лакобеи, Гь. Аҭарбеков.\nАсовет напхгара мшаԥымза 11 рзы Самурзаҟан ауездаҿ ишақрӷәӷәан. Кәыдринтәи ауиезд макьаназ аконтрреволиуцианерцәа рнапаҵаҟа инханы иҟан, аха арагьы урҭ рымч акәадахара иаҿын, ақыҭанхаҩцәа зегьы рҽеиҿкааны урҭ амч еиқәаҵәақәа ирҿагылеит.\nАреволиуцианерцәа иргаз аиааира ашәага-зага иҭагӡаны ацуҭа ахылаԥшцәа алырхуан, ақыҭа аревкомцәа Асовет ҳәынҭқарра арыӷәӷәаразы.\nАрҭ амшқәа зегь реиҳа иухамышҭуа фырхаҵаратә мышқәан. Ицәгьаз аҭагылазаашьаҿ Аԥсны Арра — револиуциатә комитет хықәкыс ирымаз аконтрреволиуцианерцәа рықәгара адагьы, урҭ гәҭакыс ирымаз аҿыц ажәлар рхәынҭқарра ашьақәгылара акәын.\nУрҭ амшқәа ирызкны Н. Лакоба игәлашәараҿ иҩуан «Первой нашей задачей было наладить аппарат власти изъять активных меншевиков, обложить контрибуцию местную буржуазию. Все мы проделали, руководствуясь декретами Совета Народных Коммисаров...».\nАрҭ ацәаҳәа кьаҿқәа рыла игылоит Аԥсны абольшевикцәа, раԥхьатәи ажәылара дуахь Асовет хадарахь ашьақәргылырыз.\nАрратә-револиуциатә комитет иразнак ииасуеит аԥсуа жәлар рыз ихадраз адгьыл азҵаара. Еиҿкаан адгьылқәаархратә комитет. Аекспломатортә хәҭа иазыԥшын ашәахтә ахашәалахәы ақәҵара. Аревком идикылоит ақәҵара иахьынӡаалшо аусусцәа ихымԥадатәиу фатәылеи жәтәеилеи реибыҭара. Анхааҩцәа ақәгыӷуан анҳарҭаҭыԥ шроуаз. Ашьақәгылара иаҿын анхацәа рзы амедицинатә цхыраара. Асовет адгылаҩцәа иара убас иаҿын акультуратә ргыларақәа рус.\nАменшевикцәа рполициа ианеиԥхьытта ашьҭахь, урҭ рус ииасуеит ареволиуциатә хылаԥшра ашҟа, иара убас иаԥҵан Аԥснытәи агвардиа ҟаԥшь, дара рхатә комиссариат хылаԥшрала. Ари акомисарат еидкылахь иалан К. Инал-иԥа, С. Қардаа, Х. Керсалин. Аревком лымкаала илаԥш ахын ареволиуциатә аибашьратә мчра, урҭ еибыҭашеи, уи идыкылеит ихадароу аус урҭ рыӷәӷәараҿы, ирҿагылоз амчра иаҿыԥшнры Кәыдрытәи аҩхааҿ инханы зҽеизкылан иҟаз.\nМрагыларатәи-ареволиуциатә комитет ихадароу усны ирыԥхьаӡон аинтернационалтә ааӡара аџьажәлар рыҩныҵҟа иҟаларҵ азы. Арҭ аиҿкааратә усурақәа ажәлар рылааӡараҿ иҟаз иабзоураны, Аԥсны иқәынхоз амилаҭқәа рҽеидкыланы Аԥсны Асовет мчра аиааира азааргеит. Аҵыхәтәаншәа Н. Лакоба иҩуан: «Нигде, как в Абхазии, так отчетливо выражается солидарность между различныими национальноствами. Здесь история не знает даже серезных национальных трении, несмотря на самые серьезные старания националистов, царских чиновников, грузинских меньшевиков и. т. д.»\nЗегь реиҳа ихадароу аҭыԥ Асовет мчрааҿы апролетариатә амилаҭ еидгылараҿ инаакылеит Аревком иҭнажиз агазетә «Сухумская правда», раԥхьатәи аномер акьыԥхь абеит мшаԥымза 16 1918 ш-зы.\nРаԥхьауатәи аиааира амш инаркны Аԥсны амилаҭ рацәа рҽеидкылан ақыҭа-нхамҩ аҿиара амҩа ианылоит.\nАԥсны ақыҭанхамҩа усуцәа иахьыуарымноз Нхыҵ Кавказтәи абольшевикцәа рыцхраауан. Н. Лакоба Арратә-револиуциатә комитет адҵала дышьҭын Нхыҵ Кавказка абџьари афатә-ажәтә ануразы. Уи аус аганахь ала Аԥсны абольшевикцәа рыцхьырараз акыр аус адиулеи усҟантәи аамҭа Нхыҵ-Кавказ иҟаз Серго Орџьоникиӡе.\nАха икәыҟныз Асовет республика иамамызт уи аҟара алшара Аԥсныжәлар иахәто ацхыраара рыҭараҿ, урҭ ааха ӷәӷәа роуит аҭыԥантәи аконтрреволиуцианерцәеи аҳәаа нарцатәи антервенцәа рҟынтә. Асовет бираҟа 1918 ш-зы. Аҟәа иахагылан 40 мшы. Самурзаҟантәи аҭыӡҭыԥ Асовет напхгара 6-мыз аҽынакылеит.\nИазгәаҭатәуп Арратә-револиуциатә комитет иҟоуп иҟанаҵаз агхақәа. Асовет напхгара ианышьақагыла Аҟәа аревком ажәы ақалақь Дума ахы иақәҭимтуеит, урҭ ицәыҵатәан Асовет ҳәынҭқарра еиҵарҟьаша аусқәа мҩаԥыргон. Аповстантә гәыԥқәа ирымаз аҭагылазаашьа бзиа рхы ҽеила ирзамырхәеит, урҭ Кәыдры ахықәа аҟынӡа ианнеи, уаҳәа рҽеиҵырымхуеи. Урҭ Қырҭтәыла амчреи дареи имахәҭаз еидхәаламызҭ. Н. Лакоба аҵыхәтәан иаӡгәеиҭон: «Борьба в Абхазии в 1918 году была очень жестокая, и победа 18-го года нам достались не без величайших жертв, ошибок, отступлений и т. д.».\nАконтрреволиуционерцәа Кәыдры аҭыӡҭыԥаҿ рымч арыӷәӷәара, ҽиҳа аҽеизакра рылшеит. Меншевикцәа рыр иннакылеит аҿыӷәӷәарҭа Кәыдры ахықә арымарахь зегьы. Урҭ архәҭарқәа еиҳа-еиҳа рхьыԥхьаӡара иазҳауан.\nЛаҵарамза 10 рзы зегьы ншьаарҵәхеит. Иалагеит аибашьра, ицон иара 7-мшы. Ареволиуцианерцәа рыр иахьынуарымиоз рхы фырхаҵарыла иаардыԥшуан, аха имхьаҵыр алымшеит. Иалагеит хыԥхьаӡара рацәала ауаа рыхҵареи, анхаҩыцәа рырхәреит. Аха ус иага иҟазаргьы, анхаҩыцәа реибыҭраҿ аконтрреволиуционерцәа имҩаԥыргон аҿагыларақәа. Абольшевикцәа ргеиԥхьаркыт, ирылагеит маӡалатәи ареволиуциатә ҽазыҟаҵарақәа.\nАамҭалатәи аҵахара Асовет ҳәынҭқарра Аԥснытәи аповстанциатә отриад Н. Лакоба драԥхьагылан Ҟәыбина ауаҩс иухыҵны Белореченсктә аремон Маиҟәаԥ ақалақь агамахь ихьаҵуеит. Ара арҭ ргәыԥ иалахәын Кавказтәи Ар Ҟаԥшь ргәыԥ, ари агәыԥ рхы иамегӡаӡақәа имҩа ԥыргон ареволиуциатә жәларқәа.\nҬагалан 1918 ш. Н. Лакоба игәыԥ иманы ддәықәлоит Аԥсныҟа ашьхақәа дырхыҵны. Ари ахыҵра даара ицәгьахоит. Иахьабылак иахьынтәиуааз иалшон азахәмга дрыниар. Иҟамызҭ аамҭак аидысларақәа аныҟамыз. Аха урҭ ирыдыз апартиатә дҵа фырхаҵарыла инагӡан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B1%D0%B0,_%D0%9D%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%90%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0","date":"2021-06-16T11:02:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487623596.16\/warc\/CC-MAIN-20210616093937-20210616123937-00433.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9989985824,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9989985823631287}","num_words":5693,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":9260.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 32-ҩык рыдбалан, 141-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла аӡәы иԥсҭазаара далҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла иҟаҵан 3 154 атестқәа.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 223 212-ҩык, 214 504-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 463-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-32-uimk-rmdbalan-141-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-09-19T13:55:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780056890.28\/warc\/CC-MAIN-20210919125659-20210919155659-00013.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9992900491,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9992900490760803}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7564.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n23 May 2022 6\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Москваҟа дцеит аиҿцәажәарақәа рзы.\n20 May 2022 8\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы.\n18 May 2022 20\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17 May 2022 38\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17 May 2022 26\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17 May 2022 44\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16 May 2022 20\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13 May 2022 36\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12 May 2022 1 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.\n11 May 2022 57 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/statements_speeches\/kommentariy-daura-kove-o-novoy-mirnoy-initsiative-pravitelstva-gruzii-shag-k-luchshemu-budushchemu-","date":"2022-05-28T17:38:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652663016949.77\/warc\/CC-MAIN-20220528154416-20220528184416-00622.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988458753,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988458752632141}","num_words":418,"character_repetition_ratio":0.197,"word_repetition_ratio":0.108,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":37020.3,"cluster_detection":-1} {"text":"\"Сара сроль\": Вальтер Ԥачлиа тҟәарчалтәи атеатр аҭоурых атәы\n18:50 23.04.2022 (ирҿыцуп: 19:07 23.04.2022)\n© Foto \/ из архива семьи Пачалиа Вальтер Пачалиа\n© Foto \/ из архива семьи Пачалиа\nШәарах Ԥачалиа ихьӡ зху тҟәарчалтәи аҳәынҭқарратә комедиатә театр аҳәынҭқарратә ҳәа астатус аиуижьҭеи 30 шықәса ҵит. Аԥхьанатә ари атеатр аҿы актиорс аусура иалагаз, Аԥсны зҽаԥсазтәыз артист Вальтер Ԥачлиа иҭоурых Есма Ҭодуаԥҳа ланҵамҭаҿы.\nСынтәа Шәарах Ԥачалиа ихьӡ зху тҟәарчалтәи аҳәынҭқарратә комедиатә театр аҳәынҭқарратә ҳәа астатус аиуижьҭеи 30 шықәса ахыҵра азгәанаҭоит. Аханатә, ахаԥшьгаратә адраматә кружок ҳәа аусура иалагаз атеатр ииашахаҭан жәлар иртеатрны иҟалеит, уи аусура ахы акижьҭеигьы 67 шықәса ҵуеит.\nАԥхьанатә ари атеатр аҿы актиорс аусура иалагаз, атеатр ашьақәгылара ахыҵхырҭаҿы игылаз дыруаӡәкуп Аԥсны зҽаԥсазтәыз артист, 81 шықәса зхыҵуа, Очамчыра араион, Ԥақәашь ақыҭа еиуоу Вальтер Ԥачлиа.\n\"1955 шықәсазы, раԥхьа, Асҭамыр Цыба ахоргьы адраматә кружокгьы еиҿикааит. Сара ахоргьы салан, адраматә кружокгьы. Актәи амш инаркны убра сыҟоуп. Сара снеира шыҟалаз убас оуп, ашкол ахьгылаз (тҟәарчалтәи 5-тәи абжь.шк. - Е. Ҭ.) азааигәара адәқьан ыҟан. Саҳәшьа убрахь дцон, саргьы слыццеит. Саҳәшьа уахь дыҩналеит, сара аангыларҭаҿ саангылеит. Абра ахацәа цәажәон, саргьы ирҳәоз саҳауан: Асҭамыри Вианор Какобеи тәан, егьырҭ гылан, Ваниа Ҳаџьымба ишьамхы атетрад ықәҵаны дыҩуан. Асҭамыр иоуп иалацәажәоз: абра, ҳара аԥсацәа ирацәаҩны ҳанхоит, ақырҭцәа ҳхаԥеит зынӡа, зегь дара аҿуп иҳәеит, шәааи, абри ҳаалаганы аԥсуа драматә кружок еиҿаҳкаап, ахор еиҿаҳкаап иҳәеит. Нас, доусы аӡәаӡәала, уара заҟаҩ узаагода, уара иуԥшаауада ҳәа абас иалагеит. Сара аӡә даазгоит, сгәылацәа ирасҳәоит, Арда Харчлаа, сара хҩык аазгоит иҳәеит, убыс ишеибырҳәоз, абри Даҭикәа (Григолаиа. – Е. Ҭ.) убра иҟаз зегьы дреиҵбын. Абри иҿы исгәаӷьын, снеин, сара сҩыза даднакылару ари ишәҳәаз аҿы сҳәан, \"Аӡәы са дсыԥшааит\" иҳәеит Даҭикәа рыцҳа, убысҟан\" - абас атеатр ахь ишьаҿа еихигеит усҟан 14 шықәса зхыҵуаз Вальтер Ԥачлиа.\n© Foto \/ из архива семьи Пачалиа ҵаҟа армарахьтә арӷьарахь итәоуп: Арда Харчлаа, Заира Мқәабҧҳа, Шьалбеи Тыҩба, Шьоҭа Харчлаа, Ҷыҷыкәа Харчлаа, (анаҩстәи дигәалашәаӡом), Багаҭелиа. Аҩбатәи ариад, армарахьтә арӷьарахь : Харчлаа, Бабусиа Анҭиаҧҳа, анаҩстәи дигәалашәаӡом, Налиа Бигәааҧҳа, дигәалашәаӡом, Асҭамыр Цыба (адрамкружоки ахори рнапхгаҩы), Вальтер Ҧачлиа, Мушьни Адлеиба. Аханы игылақәоу: Вианор Какоба, анеҩстәиқәа ҩыџьа игәалашәаӡом, Шьоҭа Џьынџьал, дигәалашәаӡом, Сунер Џьынџьал, Гәлико Ҭачлиа.\nҵаҟа армарахьтә арӷьарахь итәоуп: Арда Харчлаа, Заира Мқәабҧҳа, Шьалбеи Тыҩба, Шьоҭа Харчлаа, Ҷыҷыкәа Харчлаа, (анаҩстәи дигәалашәаӡом), Багаҭелиа. Аҩбатәи ариад, армарахьтә арӷьарахь : Харчлаа, Бабусиа Анҭиаҧҳа, анаҩстәи дигәалашәаӡом, Налиа Бигәааҧҳа, дигәалашәаӡом, Асҭамыр Цыба (адрамкружоки ахори рнапхгаҩы), Вальтер Ҧачлиа, Мушьни Адлеиба. Аханы игылақәоу: Вианор Какоба, анеҩстәиқәа ҩыџьа игәалашәаӡом, Шьоҭа Џьынџьал, дигәалашәаӡом, Сунер Џьынџьал, Гәлико Ҭачлиа.\n© Foto \/ из архива семьи Пачалиа\nУбри нахысгьы Вальтери Даҭикәеи еиҩызцәа бзианы иҟалеит, еснагь еицын, амҩатә машәыр урҭ рыԥсҭазаара аанарҳәаанӡа. Атеатр раԥхьатәи ақәгылара инаркны ажәлар ирылаҵәеит, бзиа ирбеит, агострольқәа мҩаҧыргон Аԥсны араионқәа зегьы рҿы, иара убас уи анҭыҵгьы. Аха азыҟаҵарақәа рымҩаԥгаразы аџьабаа ду рбон, усҟан ақырҭцәа ҭыԥ рырҭомызт. Арепетициақәа ахьымҩаԥыргоз тҟәарчалтәи 5-тәи абжьаратә школ ахыбраҟны акәын, хәылбыҽхала. Аха уаҟагьы ҭыԥ рырымҭо ианалага, Тҟәарчал аргылаҩцәа рклуб ҳәа иҟан, убрахь ииасит, уаҟагьы уахынла асааҭ жәеиза-жәаҩа инаркны ашарԥазӡа хԥа-ԥшьбанӡа рҽазыҟарҵон. Нас ашьыжь егьырҭ русурақәа рахьгьы ицон. Раԥхьатәи рықәыргыламҭа Шәарах Ԥачалиа инапхгарала \"Ажәытәра иагаз\" захьӡыз Ӡаӡ Дарсалиа иҩымҭа акәхеит.\n\"Қарҭ ҳаҟан, аолимпиада ыҟан Жәлар ртеатрқәа злаз. Убасҟан ауп Жәлар ртеатр ҳәагьы ахьӡ анҳауз. Убраҟа актәи аҭыԥ ҳгеит. Ари 60-тәи ашықәсқәа рзы акәын. Шәарах Ԥачалиа ипиеса \"Ачара ду\" ықәҳаргылеит, сара Кәанаҭа ироль сыхәмаруан. Ҳамҩа ркуан ақырҭцәа, аха ҳара мчыла, ҳақәԥаны, абас иаҳгон\" - еиҭаиҳәоит Вальтер Ԥачлиа.\nАха иара иусура ари атеатр аҟны иаанижьуеит 1973 шықәсазы. Усҟан иқәдыргылон \"Аиҩызара ашәҭ\" ҳәа хыс измаз Шәарах Ԥачалиа ипиеса. Атруппа агастрольқәа руак аҟынтәи ишаауаз (нанҳәамза 30, 1973ш.) амҩатә машәыр ӷәӷәа иақәшәеит. Убраҟа ираамҭанымкәа рыԥсҭазаара ҿахҵәеит ҩыџьа актиорцәа: Шура Ԥлиа-Ҳашбеи Даҭикәа Григолаиеи. Абжаҩык ҟәаҟәачаҟәан иаанхеит. Иара Вальтер ихаҭа иҩ-шьапык ԥҵәеит, акырџьара дҟәаҟәан. Убринахыс аусурагьы даҟәыҵит, данышьақәгыла ашьҭахьгьы иреиӷьеишьоз иҩыза ида атеатр аҿы ахәмарра ихы ахибаауа дҟалеит.\nИҩызцәа изныкымкәа иҟарҵахьаз аҳәарақәа рышьҭахь, 2010 шықәсазы, уажәшьҭа иҳәынҭқарратә театрны иҟалахьаз ахь дхынҳәуеит, имаҷымкәа ароль хадақәагьы наигӡеит. Иахьа аус иуеит Очамчыратәи Жәлар рыкәашаратә, рышәаҳәаратә ансамбль \"Ерцахә\" аҟны, ахкқәа наигӡоит.\n2017 шықәсазы Аԥсны зҽаԥсазтәыз артист ҳәа ахьӡ ихырҵеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220423\/sara-srol-valter-achlia-tarchalti-ateatr-aourykh-ay-1038784758.html","date":"2022-05-17T18:29:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662519037.11\/warc\/CC-MAIN-20220517162558-20220517192558-00468.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994878173,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994878172874451}","num_words":1182,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.251,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17629.3,"cluster_detection":-1} {"text":"- 09.05.2022\nҲажәлар, шәхацкы! Иахьа иазгәаҳҭоит Аџьынџьтәылатә еибашьра ду аҿы игаз Аиааира 77 шықәса ахыҵра.Ари аныҳәа даҽа ныҳәак еиҧшым. Зҭоурыхтә мҩа еибашьрала […]\n- 30.04.2022\nМшаԥымза 27 рзы имҩаԥысит Аԥсныаҭҵаарадыррақәа ракадемиа апрезидиум аилатәара. Апрезидиум алахәылацәа ишьақәдырӷәӷәеитАԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҟныимҩаԥысраны иҟоу аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәардоктор ҳәа аҩаӡара ахьчаразы Зныктәиадиссертациатә хеилак. Уи азҵаара анаҩс, апрезидиум иаднакылазаӡбамҭала, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаАекологиа аинститут адиректор, абиологиатәҭҵаарадыррақәа ркандидат, адоцент, Аԥсуауниверситет ҳаҭыр зқәу апрофессор Роман Саид-иԥа Дбар Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаҲаҭыр зқәу адоктор ҳәа ахьӡ ихҵан. Аилатәараҿы иазааҭгылан аҵарауаҩ инапыишыҵижьхьо ҩ-монографиаки 196 ҭҵаарадырратәстатиеи. Имонографиақәа руак азы ишианаршьахьоу Гь.А. Ӡиӡариа ихьӡ зхуАҳәынҭқарратә премиа. Роман Дбариааиԥмырҟьаӡакәа ихы рылаирхәуеитаҭҵаарадырратә конференциақәа. Аԥсныаҩныҵҟагьы, Аԥсны анҭыҵгьы ибзиан ирдыруаҵарауаҩуп. Апрезидиум алахәылацәа алацәажәеит аԥсуаҭҵаарадырразы кырӡа зҵазкуа – быжь-томкны иҟоуаԥсуа нарҭтә епос аҭыжьра азҵаара. Алахәылацәаеицҿакны иақәшаҳаҭхеит, афилологиатәҭҵаарадыррақәа рдоктор З.Џь. Џьапуа иредакциалаеиқәыршәоу, нарҭаа рҳәамҭақәа томрацәалатәиаизга аҭыжьра Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаапрезидиум аӡбамҭала ашьақәырӷәӷәара. Аилатәараҿы иазааҭгылан асеиԥш иҟоу апроектаԥсуа ҭҵаарадырра арӷәӷәараҿы илагала дуныишыҟало атәы.\n- 07.04.2022\n2022 шықәса, мшаԥымза 5 рзы Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаҿы имҩаԥысит Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиа апрезидуим аилатәара. Ҳазҭоу ашықәс ажьырныҳәамза 28 рзы ААР […]","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"http:\/\/akademra.org\/abk\/home-abk\/","date":"2022-05-28T19:43:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652663019783.90\/warc\/CC-MAIN-20220528185151-20220528215151-00010.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988989234,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988989233970642}","num_words":299,"character_repetition_ratio":0.12,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17188.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n18 May 2022 2\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17 May 2022 12\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17 May 2022 5\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17 May 2022 16\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n13 May 2022 16\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n11 May 2022 49 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n9 May 2022 26\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеран, 94-лшықәса зхыҵуа Мариа Филипп-иԥҳа Ломакина Аиааира Амш лыдиныҳәалеит.\n9 May 2022 36\nАԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усҳәарҭақәа рхадацәа Сергеи Лаврови Инал Арӡынбеи адныҳәаларатә шәҟәқәа еимырдеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы Аиааира 77-шықәса ахыҵра амш инадҳәаланы.\n5 May 2022 37\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Џьансеҭ Казанԥҳа лыԥсҭазаара лалҵраз адышшылара рзыҟаиҵеит лыуацәеи лҭынхацәеи.\n5 May 2022 56 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nҚырҭтәыла жәларбжьаратәи аплошьчадкақәа зегьы рҿи аинформациатә ҵакыраҿи 2008 шықәса раахыс ахы ианархәоит «аоккупациа зызуу аҵакырақәа» рзы атезис. Уи инақәыршәаны Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи Урыстәыла иампыҵахалан иҟоуп ҳәа иршьоит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/othernews\/npo-budut-soglasovyvat-vse-proekty-s-midom-abkhazii\/%3Cspan%20id=","date":"2022-05-20T13:43:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662532032.9\/warc\/CC-MAIN-20220520124557-20220520154557-00123.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991393685,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991393685340881}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.158,"word_repetition_ratio":0.094,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":33077.6,"cluster_detection":-1} {"text":"05.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 руха.\n30.09.2020\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n05.08.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара мҩаҧигеит\nИмҩаҧысит Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба хантәаҩра ззиуаз Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҟны иҟоу атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара.\n09.01.2020\nАхада Ипресс-маҵзура иҟанаҵаз аҳәамҭа\n09.12.2019\nБеслан Барцыц Гал араион Администрациа Ахада инапынҵақәа назыгӡо аколлектив дыдирдырит\nҦхынҷкәынмза 9 рзы Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Беслан Барцыц Гал араион Администрациа Ахада инапынҵақәа назыгӡо Омар Бганба аколлектив дыдирдырит.\n27.11.2019\nАхада Ихаҭыҧуаҩ ӷәӷәала ирхәыз, Ареспубликатә хәышәтәырҭаҟны ишьҭоу ачымазаҩ дылҭааит\nАҧсны Ахада ихаҭыҧуаҩ Аслан Барцыци Агәабзиарахьчареи асоциалтә еиқәыршәареи рминистр Ҭамаз Ҵахнакиеи Аҟәа иҟалаз ахҭыс иахҟьаны ӷәҭәала ахәра зауз Доминика Ақырҭаа илҭааит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/anounces\/?PAGEN_1=3","date":"2022-06-28T03:49:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103347800.25\/warc\/CC-MAIN-20220628020322-20220628050322-00209.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9982813597,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9982813596725464}","num_words":272,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.281,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":16020.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Иахьа Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба инапхгарала Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент адепутатцәа русуратә еизараҟны иалацәажәеит «Амч змауз Аԥсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны иҟоу аобиект Урыстәылатәи Афедерациа ахатәтәразы аҭареи уи ахархәара аԥҟареи ирызку Аԥсны Аҳәынҭқарра Аиҳабыреи Урыстәылатәи Афедерациа Аиҳабыреи ирыбжьоу Аиқәшаҳаҭразы» Азакәан апроект Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа ақәшәазааразы азыҳәамҭа зцу Аконституциатә ӡбарҭахь ааԥхьаразы» Ақәҵара апроект.\nАизараҟны адепутатцәа изаамҭанытәим Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент изаамҭанытәим асессиа аилатәара амҩаԥгаразы азыӡба рыдыркылеит. Аилатәараҟны абри Ақәҵара рыдыркылеит.\nАқәҵара атекст:\n«Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент аҟны Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәанԥҵара инақәыршәаны ашьақәырӷәӷәаразы иалагалоуп Аԥсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны иҟоу аобиект Урыстәылатәи Афедерациа ахатәтәразы аҭареи уи ахархәара аԥҟареи ирызку Аԥсны Аҳәынҭқарра Аиҳабыреи Урыстәылатәи Афедерациа Аиҳабыреи 2022 шықәса ажьырныҳәамза 19 рзы Москва ақ. аҟны ирыбжьарҵаз Аиқәшаҳаҭра.\nИнагоу Аиҳабырабжьаратә еиқәшаҳаҭра ҭҵааны, Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа ахәҭаҷ 721 ахәҭа 2 апункт б), «Аӡбаратә мчхаразы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциатә закәан ахәҭаҷ 46 ахәҭа 1 апункт 1) аиҵапункт б), «Аконституциатә иурисдикциазы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷқәа 87, ахәҭаҷ 88 апункт 1), «Аԥсны Аҳәынҭқарра жәларбжьаратәи аиқәшаҳаҭрақәа рзы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан ахәҭаҷ 36 ахәҭа 1» рықәныҟәарала, Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент иақәнаҵоит:\n1. Иҟаҵазааит Аконституциатә ӡбарҭахь ааԥхьара Аԥсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны иҟоу аобиект Урыстәылатәи Афедерациа ахатәтәразы аҭареи уи ахархәара аԥҟареи ирызку Аԥсны Аҳәынҭқарра Аиҳабыреи Урыстәылатәи Афедерациа Аиҳабыреи 2022 шықәса ажьырныҳәамза 19 рзы Москва ақ. аҟны ирыбжьарҵаз Аиқәшаҳаҭра Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа ақәшәазааразы азыҳәамҭа зцу.\n2. Ари Ақәҵара амч аиуеит ианрыдыркыла аҽны инаркны».\nПОПУЛЯРНОЕ\n- АҦСНЫ ЖӘЛАР РЕИЗАРА АҚӘҴАРА\n- Имҩаҧысит Абиуџьет, акредиттә еиҿкаарқәа, ашәахтәқәеи афинансқәеи рзы аилак аилатәара\n- Иазԥхьагәаҭаз Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент асессиа аилатәара мҩаԥымсӡеит\n- Валери Кәарҷиа Екатерина Бебиа Лымшира лыдиныҳәалеит\n- Аграртә политикеи, аҧсабаратә лшарақәеи, аекологиеи рзы аилак инарҭбаау аилатәара\nНОВОСТИ\n21.07.2022\nПоделиться в соцсетях:","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/parlamentra.org\/ab\/novosti\/2946.html","date":"2022-08-18T02:25:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573145.32\/warc\/CC-MAIN-20220818003501-20220818033501-00775.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9976889491,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9976889491081238}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.137,"word_repetition_ratio":0.22,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":26619.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n20.05.2022 269\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы.\n18.05.2022 102\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17.05.2022 150\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17.05.2022 187\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17.05.2022 124\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16.05.2022 90\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13.05.2022 98\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12.05.2022 75 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.\n11.05.2022 129 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n09.05.2022 87\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеран, 94-лшықәса зхыҵуа Мариа Филипп-иԥҳа Ломакина Аиааира Амш лыдиныҳәалеит.\n09.05.2022 269\nАԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усҳәарҭақәа рхадацәа Сергеи Лаврови Инал Арӡынбеи адныҳәаларатә шәҟәқәа еимырдеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы Аиааира 77-шықәса ахыҵра амш инадҳәаланы.\n05.05.2022 290\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Џьансеҭ Казанԥҳа лыԥсҭазаара лалҵраз адышшылара рзыҟаиҵеит лыуацәеи лҭынхацәеи.\n05.05.2022 191 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nҚырҭтәыла жәларбжьаратәи аплошьчадкақәа зегьы рҿи аинформациатә ҵакыраҿи 2008 шықәса раахыс ахы ианархәоит «аоккупациа зызуу аҵакырақәа» рзы атезис. Уи инақәыршәаны Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи Урыстәыла иампыҵахалан иҟоуп ҳәа иршьоит.\n29.04.2022 101\nУрыстәыла ААР аофициалтә хаҭарнак Мариа Захаровеи Аԥсны ААР апресс-маҵзуреи аԥснытәи АИХқәа рхаҭарнакцәеи реиҿцәажәара авидеоконференциа мҩаԥысит Аԥсны ААР амедиацентр аҿы мшаԥы 29 азы.\n28.04.2022 179\nАԥсны Аминистрцәа реилазаара Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Шьамтәыла Адәныҟатәи аусқәеи аҳәаанырцә инхо аицџьынџьуаа русқәеи рзы аминистрреи рыбжьара аполитикатә консультациақәа русхк аҟны аилибакаараз Амеморандум апрект шьақәнарӷәӷәеит.\n27.04.2022 215 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nМшаԥы 27 азы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба «Соловьев Live» аефир аҿы Владимир Соловьев аинтервиу ииҭеит.\n27.04.2022 145 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра агәҭынчымра ду аанарԥшуеит Приднестровиа Молдавиатәи Ареспублика акәша-мыкәша имҩаԥысуа ахҭысқәа рзы.\n20.04.2022 232\nМшаԥы 19 азы имҩаԥысит Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариеи Ареспублика Никарагуа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Монкада Колиндреси реиԥылара.\n19.04.2022 190\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистр Феликс Рамон Пласенсиа Гонсалес имшира идиныҳәалеит.\n17.04.2022 224 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Шьамтәыла Адәыҟатәи аусқәеи аҳәаанырцә иҟоу рџьынџьуааи рминистррахь инанашьҭит рҳәынҭқарра Ахьыԥшымра амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=4","date":"2022-09-26T10:29:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334855.91\/warc\/CC-MAIN-20220926082131-20220926112131-00389.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9973908067,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9973908066749573}","num_words":807,"character_repetition_ratio":0.172,"word_repetition_ratio":0.06,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":23704.1,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 14— Sputnik. Урыстәылатәи Афедерациа Аминистрцәа Реилазаара ахәаԥшраны иҟоуп Аԥсни Урыстәылеи рҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭра (лаҵарамза 28 2012ш.) аԥсахрақәа алагалара азҵаара, иара убасгьы \"атәымтәылатә финанстә инструмент\" аилкаара ашьақәырӷәӷәар. Абри атәы аҳәоит аиҳабыра рпресс-маҵзура.\nИазгәаҭоуп азакәан апроект адкылар шацхраауа урыстәылатәи азинеилкаараҟны \"атәымтәылатә финанстә инструмент\" аилкаара азнеишьа еиԥшымзаара иамоу аԥыхра, акоррупциа аҿагылара еиҳа хра аманы ишыҟанаҵо. Азакәан апроект рыдкылан ибзиоуп ҳәагьы ахҳәаан 2016 шықәса хәажәкыра 28 рзы.\nУбри адагьы Урыстәылатәи Афедерациа Аминистрцәа Реилазаара ахәаԥшраны иҟоуп Аԥсни Урыстәылеи рҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭра (лаҵарамза 28 2012ш.) аԥсахрақәа алагалара азҵаара. Апроект иазыԥхьагәанаҭоит ззын алгаратә ҳазатә баџь рымшәо атауарқәа реиқәыԥхьаӡахь иаҵаркхарц анефҭтә битум.\nИара убасгьы атәыла аиҳабыра ахәаԥшраны иҟоуп 2016 шықәса рзы аԥаразоужьрақәа реихшара азыԥхьагәазҭо ақәҵара апроект.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160414\/1017918627.html","date":"2022-09-28T20:17:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335276.85\/warc\/CC-MAIN-20220928180732-20220928210732-00031.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9995649457,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9995649456977844}","num_words":190,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.199,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":19618.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ԥхынгәы 24— Sputnik. Ҩыџьа ҭахеит, ҩыџьа аахақәа роуит аидарамҩангагеи амашьыналаси афедералтә мҩа М4 \"Дон\" аганаҿ игылаз автобус Аҟәа-Брианск расраан ҳәа аанацҳауеит РИА Новости арегион амаҵзура ҷыдақәа рдырра шьаҭас иганы.\n\"Краснодартәи атәылаҿацә аиланхарҭатә пункт \"Веселая Жизнь\" ааигәара, ҩыџьа ҭахеит, ҩыџьа аахақәа роуит аидарамҩангагеи амашьыналаси афедералтә мҩа М4 \"Дон\" аганаҿ игылаз автобус Аҟәа-Брианск расраан, амашьыналас аԥсҟы зкызи иҭатәаз ахәыҷи рыԥсҭазаара иалҵит, автобус аԥсҟы зкызи амашьыналас апассаџьыри ахәышәтәырҭахь инагоуп\" ҳәа аанацҳауеит амаҵзура.\nАвтобус Аҟәа-Брианск 40-ҩык ауаа ҭан. Уажәы дара азыԥшуп рымҩаԥгаразы инеираны иҟоу автобус. Амҩатә машәыр аҟалашьа ҭырҵаауеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20180724\/avtobus-akua-bryansk-amyat-mashir-iaksheit-1024543253.html","date":"2022-10-06T23:02:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337889.44\/warc\/CC-MAIN-20221006222634-20221007012634-00418.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987784028,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9987784028053284}","num_words":168,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.277,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":20573.6,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵара 11 - Sputnik. Аҵыхәтәантәи уахыки-ҽнаки рыла Урыстәыла иаарԥшуп 11 656 коронавирустә хҭыс ҿыц арегионқәа 84 рҟны ҳәа адырра ҟанаҵоит Апандемиа аҿагыларазы Москватәи аоперативтә штаб.\nАбри аамҭа иалагӡаны рыԥсҭазаара иалҵит 94-ҩык, инагӡаны ргәабзиара шьақәгылеит 5495-ҩык.\nИааидкыланы иахьазы Урыстәыла иаарԥшуп 221 344-ҩык акоронавирустә чымазара ҿкы зыхьыз ауааԥсыра. Ачымазара гәарлеижьҭеи 2009-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит, ргәы бзиахеит 39 801-ҩык.\nКраснодартәи атәылаҿацә аҟны, лаҵара 10 рзтәи адыррақәа рыла, 1929-ҩык ачымазара рцәа иалоуп, урҭ рахьтә 106-ҩык хәыҷқәоуп.\nАԥсны иахьазы фҩык акоронавирус рыдбалоуп. Афҩыкгьы Москвантә иааз аԥсуа курсантцәа роуп.\nМшаԥымзазы акоронавирус рыхьит хҩык ауааԥсыра, ҩыџьа Гәдоуҭатәи ахәышәтәырҭа хадаҿы рыхәышәтәра ашьҭахь ргәы бзаханы рыҩныҟа илрыҩааит, аӡәы – 1925 шықәсазы ииз апациент – лыԥсҭазаара далҵит.\nАкоронавирус иадҳәалоу ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20200511\/Urystyla-uakhyki-naki-ryla-zheiza-nyzi-bzhaki-koronavirust-khys-aarshup-1030103558.html","date":"2022-10-02T22:51:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337360.41\/warc\/CC-MAIN-20221002212623-20221003002623-00008.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999743402,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997434020042419}","num_words":185,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":16939.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n17.05.2022 206\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17.05.2022 320\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17.05.2022 179\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16.05.2022 145\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13.05.2022 155\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12.05.2022 134 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.\n11.05.2022 169 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n09.05.2022 161\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеран, 94-лшықәса зхыҵуа Мариа Филипп-иԥҳа Ломакина Аиааира Амш лыдиныҳәалеит.\n09.05.2022 344\nАԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усҳәарҭақәа рхадацәа Сергеи Лаврови Инал Арӡынбеи адныҳәаларатә шәҟәқәа еимырдеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы Аиааира 77-шықәса ахыҵра амш инадҳәаланы.\n05.05.2022 401\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Џьансеҭ Казанԥҳа лыԥсҭазаара лалҵраз адышшылара рзыҟаиҵеит лыуацәеи лҭынхацәеи.\n05.05.2022 271 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nҚырҭтәыла жәларбжьаратәи аплошьчадкақәа зегьы рҿи аинформациатә ҵакыраҿи 2008 шықәса раахыс ахы ианархәоит «аоккупациа зызуу аҵакырақәа» рзы атезис. Уи инақәыршәаны Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи Урыстәыла иампыҵахалан иҟоуп ҳәа иршьоит.\n29.04.2022 148\nУрыстәыла ААР аофициалтә хаҭарнак Мариа Захаровеи Аԥсны ААР апресс-маҵзуреи аԥснытәи АИХқәа рхаҭарнакцәеи реиҿцәажәара авидеоконференциа мҩаԥысит Аԥсны ААР амедиацентр аҿы мшаԥы 29 азы.\n28.04.2022 213\nАԥсны Аминистрцәа реилазаара Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Шьамтәыла Адәныҟатәи аусқәеи аҳәаанырцә инхо аицџьынџьуаа русқәеи рзы аминистрреи рыбжьара аполитикатә консультациақәа русхк аҟны аилибакаараз Амеморандум апрект шьақәнарӷәӷәеит.\n27.04.2022 295 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nМшаԥы 27 азы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба «Соловьев Live» аефир аҿы Владимир Соловьев аинтервиу ииҭеит.\n27.04.2022 210 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра агәҭынчымра ду аанарԥшуеит Приднестровиа Молдавиатәи Ареспублика акәша-мыкәша имҩаԥысуа ахҭысқәа рзы.\n20.04.2022 313\nМшаԥы 19 азы имҩаԥысит Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариеи Ареспублика Никарагуа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Монкада Колиндреси реиԥылара.\n19.04.2022 244\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистр Феликс Рамон Пласенсиа Гонсалес имшира идиныҳәалеит.\n17.04.2022 295 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Шьамтәыла Адәыҟатәи аусқәеи аҳәаанырцә иҟоу рџьынџьуааи рминистррахь инанашьҭит рҳәынҭқарра Ахьыԥшымра амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n11.04.2022 121\nАԥсны жәлар аӡәк иеиԥш ихьыԥшым Аԥсны аҳәынҭқарра аргылареи арӷәӷәареи рҭахны жәларбжьаратәи аренаҟны аинтересқәа цәырыргоит. Аҳәынҭқарра адәныҟаполитикатә хырхарҭа ажәлар еиднакыло иҟазароуп ҳәа азгәарҭоит аусбарҭаҿы.\n08.04.2022 312\nМшаԥы 8 азы Аԥсны ААР Амедиацентр аҿы имҩаԥысит Инал Арӡынбеи ООН амаҵзурақәеи иеиҳабыратәым аиҿкаарақәеи рхаҭарнакцәеи русутә еиԥылара. Аиԥылара иалахәын Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәба, жәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рнырразы Аԥсны АА аминистр иабжьгаҩ Мартин Ҭаркьыл, жәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рнырразы Адепартамент аиҳабы Артур Гагәылиа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=7","date":"2023-02-07T10:38:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500456.61\/warc\/CC-MAIN-20230207102930-20230207132930-00392.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9973838329,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9973838329315186}","num_words":821,"character_repetition_ratio":0.157,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":23731.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Ампыҵахалара\nАмпыҵахалара (алаҭ. annexio, annexus) — ари мчылатәи аҳәынҭқарра, мамзаргьы уи ахәҭак даҽа ҳәынҭқаррак ганкахьала мацара адҵара ауп иаанаго.\nИзакәызеи аннексиа-ампыҵахалара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nҲаамҭазтәи жәларбжьаратәи азин инақәыршәаны, аннексиа ари агрессиа ахкқәа ируакуп, иахьатәи аамҭазы иара жәларбжьаратәи — азинтә ҭакԥхықәра аҵанакуеит. Аннексиеи аоккупациеи реиԥшымзаара алкаара аҭахны иҟоуп, ампыҵахалара иаанагом аҵакырадгьыл аиуристтә еиҭакрақәа аланагалоит ҳәа. Убас, иаҳҳәозар Босниеи Герцеговинеи, 1878 шықәса раахыс Австро-Венгриа анапаҵаҟа аоккупациа аҟны ианыҟаз, аннексиа азуын ҳәа иԥхьаӡан, 1908 шықәса рзынӡа формалла Османтәи аимпериа иаҵакырадгьылны иԥхьаӡан. Ҭырқәтәылатәи ареспублика Аҩадатәи Кипр аԥҵара рылаҳәан 1983 шықәса рзы, уахь аҭырқәа архәҭақәа аналагалаз, анаҩс 1974 шықәса рзы Ҭырқәтәыла мацарала иазхаҵан, аха уи аилазаара иалаҵамызт.\nАннексиа, мамзаргьы ампыҵахалара абас еиԥш аилкаарақәа реиԥшымзаара азгәаҭатәуп:\n- «аӡәгьы иитәым адгьылқәа» раахәара (terra nullius) иеффективтәу аоккупациа ала, аҵакырадгьыл анапахьы аагара хықәкыс иҟаҵаны;\n- цессиа-ҭынч мҩала ҳәынҭқаррак аҵакырадгьыл даҽа ҳәынҭқаррак аҭара, аиқәышаҳаҭра анапы аҵаҩра иабзоураны;\n- адиудикациақәа — ҳәынҭқаррак аҵакырадгьыл ахәҭак даҽа ҳәынҭқаррак аҭара, аӡбарҭеи арбитражтә органи рыӡбамҭа инақәыршәаны;\n- аахәаратә аамҭа акрахыҵра — асуверенитет аахәара, мамзаргьы аиура еимактәыз аҵакырадгьыл аҟны акраамҭа ҳәа;\n- аккрециа — ҿыц иаԥҵахаз адгьылтә ҭыԥқәа рыла аҳәынҭқарра аҵакырадгьыл аизырҳара. Ишьақәгылахьоу жәларбжьаратәи азин аҟны ишарбоу ала аннексиа — мамзаргьы ампыҵахалара иахьатәи аамҭазы аҵакырадгьыл аахәара аҟны аиуристтә ҵакы амам, избанзар ус еиԥш аҭагылазаашьа жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәа рҟны амчра ахамырхәара апринцип еиланагоит.\nАннексиа жәларбжьаратәи азин аҟны[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАклассикатә жәларбжьаратәи азин аҳәынҭқаррақәа азин рымнахуамызт арратә усқәа рымҩаԥгаразы. Даҽа ҳәынҭқаррак аҵакырадгьыл ампыҵахалара ганктәи аҳәамҭа ала, мамзаргьы аҭычратә еиқәышаҳаҭра амчра анаиулак анаҩс, аҭагылазаашьақәа зегьы азгәаҭаны аиуристтә шьаҭа змоу аҵакырадгьыл аахәара ауп ҳәа иԥхьаӡан.\nАибашьра аан, мамзаргьы зыӡбахә ҳәоу аҵакырадгьыл еибашьрала ганкахьалатәи ампыҵахалара — ари ҵыхәтәантәины, хырԥашьа змам ҭагылазаашьаны иԥхьаӡан. Убри алагьы, аибашьра еилгаанӡа, мамзаргьы аҭынчратә еиқәышаҳаҭра анапы аҵарҩаанӡа, мчылатәи ампыҵахалара афакт аҵакырадгьылтә суверенитет аҭаразы азинтә шьаҭа азхоит ҳәа иԥхьаӡамызт. Аҳәынҭқарра-амԥыҵахалаҩ зинс иамаз аоккупациа ҟазҵаз аҳәынҭқарра азинқәа ракәын.\nДаҽа ҳәынҭқаррак аҵакырадгьыл аиқәышаҳаҭра анапы аҵаҩрада уи аибашьра шьаҭас иамамзар, азинмчы амамызт ҳәа иԥхьаӡан, аннексиа ҟазҵо аҳәынҭқарра ари аҵакырадгьыл аҟны иӷәӷәаны ашьаҭақәа аҳазаргьы. Убас, Босниеи Герцеговинеи раннексиа, 1908 шықәса рзы Австро-Венгриатәи аимпериа ала аиуристтә шьаҭа амамызт ҳәа иԥхьаӡан, ари аҵакырадгьыл 1978 шықәса рзы Берлинтәи аконгресс аӡбамҭа ала Австро-Венгриа анапаҵаҟа ишиагазгьы.\nАктәи Адунеизегьтәи еибашьранӡа, акыр аҭынчратә еиқәышаҳаҭрақәа, насгьы уи анҵәамҭазы анапы зҵаҩыз, иазгәарҭон аиааира згаз аҳәынҭқаррақәа, мамзаргьы изиааиз аҳәынҭқаррақәа рыҭара, мамзаргьы ҿыц иаԥҵахаз аҳәынҭқаррақәа рыҭара. Ас еиԥш аиқәышаҳаҭрақәа мчылатәи анапаҵаҩратә елементқәа ишрызцәымцозгьы, дара аиуристтә шьаҭа рымоуп ҳәа иԥхьаӡан.\nАннексиа Амилаҭқәа Рлига аԥҟаԥҵәа амчра анаиу ашьҭахь[аредакциазура | акод аредакциазура]\nДаара иҭышәынтәалаз ааԥхьарахеит, раԥхьатәи аннексиа алегитимразы Амилаҭқәа Рлига аԥҟаԥҵәа (1920 ш.), уи ажәабатәи ахәҭаҷ аҟны иаартны хәдықәҵара азнауан аҳәынҭқаррақәа рҵакырадгьылтә акзаарақәеи, аҳәынҭқаррақәа рполитикатә хьыԥшымреи, ажәаҩатәии ажәафтәии ахәҭаҷқәа рҟны акәзар, аибашьра алагара азин ԥкын. Анаҩс, ихадараз шьаҿаны иҟалеит Келлог-Бриан ипакт (1982 ш.) амчра аиура, уи аибашьра азы азин ҟанаҵомызт, аполитикатә хықәкқәа рызнеиразы мыругас иҟаҵаны.\nАс еиԥш азинтә еиҭакрақәа ирыбзоураны, агрессиатә ҟазшьа змаз аибашьрақәа азиншьаҭа змамыз ҳәа ирыԥхьаӡо иалагеит, ус еиԥш аибашьра иабзоураны аҵакырадгьылқәа анапахьы аагара жәларбжьаратәи азин аҟны илегитимтәым, насгьы амч змам ҳәа иахәаԥшуа иалагеит.\nАннексиа – Еиду Амилаҭқа Реиҿкаара Аԥҟаԥҵа амчра анаиу ашьҭахь[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1945 шықәса рзы, амчра зауз Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аԥҟаԥҵәа жәларбжьаратәи азин аҟны ишьақәнарӷәӷәеит аннексиа аанкыларазы зегьы ирзеиԥшыз азин амҭара. Аԥҟаԥҵәа аҩбатәи ахәҭа ахԥатәии аԥшьбатәии ахәҭаҷқәа аҳәынҭқаррақәа-алахәылацәа ирыднаҵоит жәларбжьаратәи аҳәоуеиқәымшәарақәа рыӡбаларц ҭынчымҩала, иара убасгьы дара жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәа рҟны аҵакырадгьылтә акзаара, мамзаргьы иарбанызаалак аҳәынҭқарра аполитикатә хьыԥшымра мчралатәи ақәмақарреи амчи рыла рыӡбара аҟнытә рыҽныркылаларц. Абасала, аибашьра мацара акәымкәа, амч ахархәара иарбан формазаалакгьы иахәаԥшуа иалагеит жәларбжьаратәи-изакәандаратәу усны, уи еиԥш аус азин аиура зыҟамло. Абарҭқәа инарықәыршәаны, иарбанызаалак аннексиа - ампыҵахалара закәан шьаҭак аманы изыҟалом.\nАҳәынҭқаррақәа аиуристтә шьаҭала ирыдуп аннексиа-ампыҵахалара амҩала инагӡоу, аҵакырадгьылтә еиҭакрақәа разхамҵара. Убри анаҩсангьы, аҳәынҭқарра аҵакырадгьыл зегьы аннексиа азура алнаршом уи аҳәынҭқарра жәларбжьаратәи азин асубиектк аҳасаб ала аныӡаара, алшара шамамгьы ахатәы суверинетет аԥҵаразы, аҵакырадгьыл хылаԥшра аҭара шзалнамыршогьы.\nҲаамҭазтәи азинтә ҭагылазаашьа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nИзакәаным аннексиа апринцип изныкымкәа ишьақәырӷәӷәан еиуеиԥшым Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа Хадеи Ашәарҭадаратә Хеилаки ррезолиуциақәа рҟны. 1967 шықәса рзы, Ашәарҭадаратә Хеилак 242-тәи арезолиуциа аҟны (1967 ш.) инаҵшьны иазгәаҭан «аибашьра амҩала аҵакырадгьыл анапахьы аагара ҟалом» ҳәа. Ас еиԥш ишьақәырӷәӷәан,1974 шықәса рзы, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа Хада 3314-тәи арезолиуциа аҟны (XXIX), ахәбатәи ахәҭа ахԥатәи апунк аҟны агрессиазы аилкаара атәы ахьаҳәо, уа иазгәаҭан «иарбанызаалак аҵакырадгьыл анапахьы аагара, агрессиа ахархәара ала, азакәан шьаҭа аманы иԥхьаӡазарц залшом» ҳәа.\nАрегионалтә ҳаракыра аҟны Хельсинктәи Ахыркәшаратә акт-1975 ш. рзтәи аҟны I—IV апринципқәа рҟны аҳәынҭқаррақәа рсуверентә еиҟарара азханаҵоит. Аҳәынҭқаррақәа ҭакԥхықәраны ирыдуп амч ахамырхәара, ақәымчра аҳәаақәа рыламкьысра, аҳәынҭқаррақәа рҵакырадгьылқәа ракзаара аганахь ала, ус аҭыԥ анаиу аамҭазы, аннексиа ахархәарала аҵакырадгьылқәа анапахьы аагара азакәантә шьаҭа амамзаара шьақәнарӷәӷәоит.\nАхԥатәи аҳәынҭқаррақәа иарбанызаалак рҵакырадгьылтә ԥсахрақәа, аннексиа абзоурала иҟалаз, разхамҵара атәы ҳәоуп Жәларбжьаратәи азин азы акомиссиа азакәанԥҵара аҟны.\nИерусалими Голантәи аҳаракырақәеи рымпыҵахалара[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1947 шықәса рзтәи Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Аплан аҟәша инақәыршәаны, Иерусалим жәларбжьаратәи қалақьны иҟалар акәын. Иара иадыргалоз ауриатәии арабтәии аҳәынҭқаррақәа ирыҵанакуа иҟамлар акәын. Араб-израильтәи аибашьра аан, 1948 шықәса рзы, Иерусалим мраҭашәаратәи ахәҭа Израиль иаанакылеит. Аибашьра еилгеит 1949 шықәса рзы, анапы зҵаҩыз аинышәаразы аиқәышаҳаҭра ала.\n1967 шықәса рзы, фымштәи аибашьра аан игаз аиааира иабзоураны, Израиль Мрагыларатәи Иерусалим анапахьы иаанагеит, уи алагьы ақалақь аҵакырадгьыл хылаԥшра анаҭо иҟалеит, уи анаҩс иаку Иерусалим аҟны ахатәы суверенитет рыланаҳәеит.\nИзраиль иаднакылоз аусқәа жәларбжьаратәи аилазаара иаднамкылеит, изакәаным аннексиатә актуп ҳәа иаԥхьаӡеит, уи иалнаршом ақалақь астатус аԥсхара жәларбжьаратәи азин инақәыршәаны ҳәа иаԥхьаӡеит. Ус шакәыз дырҵабыргуеит Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа хадеи Ашәарҭадаратә Хеилаки ирыдыркылаз арезолиуциақәа (шәахәаԥш, Арезолиуциақәа 2253 [ES-V] и 2254 [ES-V] 1967 ш.), (убасгьы арезолиуциа 252 1968 ш.). Ас еиԥш апозициа анаҩстәи арезолиуциақәа рҟынгьы ишьақәырӷәӷәан.\nГолантәи аҳаракырақәа раннексиа атәы ҳҳәозар, ус еиԥш Израиль имҩаԥнагеит, 1981 шықәса ԥхынҷкәынмза 14 рзы ирыдыркылаз Голантәи аҳаракырақәа рзы Азакәан амчра ахархәара ала, Ашәарҭадаратә Хеилак арезолиуциа аҟны ишьақәнарӷәӷәеит: «Израиль аӡбамҭа ахатәы закәанқәа рышьақәыргыларазы, аоккупациа зызуу сириатәи Голантәи аҳаракырақәа рҟны аиурисдикциеи анапхгараҭареи рышьақәыргылара иазырхоу жәларбжьаратәи аиуристтә мчра амам», – ҳәа (Еиду Амилаҭқәа реиҿкаара Ашәарҭадаратә Хеилак арезолиуциа №497 1981 ш.). Аиԥш зеиԥшыз агәаанагара аҳәеит Ассамблеиа Хада арезолиуциа ES-9\/1, 1982 шықәса рзы. Аха ус шакәызгьы, 2017 шықәса ԥхынҷкәынмза 6 рзы, Еиду Америкатәи Аштатқәа рхада Дональд Трамп официалла аҳәамҭа ҟаиҵеит Иерусалим Израиль иаҳҭнықалақьуп ҳәа.\nҞрым аннексиа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n2014 шықәса рзтәи Украинатәи ареволиуциа, Евромаидан аҵысра алахәцәа рыла иабжьгаз, Украина аҳҭнықалақь Киев аҟны, акыр ианубаалаша ахҟьаԥҟьақәа ҟанаҵеит Ҟрым азы. Адгьылбжьаха амчрақәа, еиҳарак аетникатә аурысцәа рыла ишьақәгылоу ауааԥсыра роуп еснагь аурыс политика иадгылоз, уаанӡатәи рпрезидент В. Ианукович иполитика иадгылоз. Уи атәыла даналырца, иааргаз мраҭашәараҟа иԥшуаз аамҭалатәи аиҳабыра, «насильственная украинизация» иашьҭаз, Ҟрым аганахь ала асепаратисттә дҵақәа ықәнаргыло иалагеит.\n2017 шықәса, хәажәкырамза 17 рзы, Украинатәи Автономтә Республика Ҟрым ахьыԥшымра рыланаҳәеит, насгьы Урыстәылатәи Афедерациа алаларазы аҳәара ҟанаҵеит. Ҟрым аҳәара Урыстәыла адгылара азыҟанаҵеит, адырҩаҽныҵәҟьа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путини Ҟрым ахаҭарнакцәеи Ҟрым Урыстәыла адҵаразы аиқәышаҳаҭра рнапы аҵарҩит, уи иабзоураны Ҟрым официалла Урыстәылатәи Афедерациа иасубиектны ирылаҳәан.\n2014 шықәса, хәажәкырамза 24 рзы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа Хада арезолиуциа 68\/262 аднакылеит, Украина аҵакырадгьылтә акзаара иадгылоз. Арезолиуциа аҟны аҳәамҭа ҟаҵоуп, Ҟрым хәажәкырамза 16, 2014 шықәса рзы имҩаԥгаз Ареферендум азакәан шьаҭа амам ҳәа, насгьы аҳәынҭқаррақәа зегьы, жәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рахь ааԥхьара ҟаҵан Автономтә Республика Ҟрыми ақалақь Севастополи рыстатус аԥсахра азхарымҵаларц азы.\nБосниеи Герцеговинеи рымпыҵахалара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nБосниеи Герцеговинеи 1878 шықәса раахыс Австро-Венгриа анапаҵаҟа аоккупациа аҟны ианыҟаз, аннексиа азун ҳәа иԥхьаӡан 1908 шықәса рзы, уаанӡа формалла Османтәи аимпериа иаҵакырадгьылны иԥхьаӡан. Ҭырқәтәылатәи ареспублика Ладатәи Кипр рылаҳәан 1983 шықәса рзы, уахь аҭырқәа архәҭақәа аналагалаз анаҩс 1974 шықәса рзы, иара Ҭырқәтәыла мацарала иазхаҵан, аха уи аилазаара иалаҵамызт.\nАлитература[аредакциазура | акод аредакциазура]\nСловарь русского языка: В 4-х т. \/ РАН, Ин-т лингвистич. исследований; Под ред. А. П. Евгеньевой. — 4-е изд., стер. — М.: Рус. яз.; Полиграфресурсы, 1999г.\nАзхьарԥшқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- http:\/\/ponjatija.ru\/taxonomy\/term\/944\n- http:\/\/www.endic.ru\/ushakov\/Anneksija-686.html\n- https:\/\/interlaws.ru\/anneksiya\/\n- https:\/\/cyberleninka.ru\/article\/n\/anneksiya-i-setsessiya-v-kontekste-mezhdunarodnogo-prava-i-mirovoy-politiki-teoriya-i-istoricheskiy-opyt\/viewer\n- https:\/\/interlaws.ru\/anneksiya\/\n- https:\/\/guide-israel.ru\/country\/1060-golanskie-vysoty\/\n- https:\/\/parstoday.com\/ru\/news\/middle_east-i98324\n- https:\/\/www.svoboda.org\/a\/30458311.html\n- https:\/\/crimea.ria.ru\/politics\/20181009\/1115354765.html\n- http:\/\/www.warconflict.ru\/rus\/statistika\/?action=shwprd&id=1868","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BC%D0%BF%D1%8B%D2%B5%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0","date":"2023-06-05T10:59:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224651815.80\/warc\/CC-MAIN-20230605085657-20230605115657-00721.warc.gz","language":"abk","language_score":0.997870028,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9978700280189514}","num_words":2303,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":5337.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Абҵарамза 19 рзы Гагра араион Бзыҧҭа аҳаблаҟны иаатит афункциарацәа назыгӡо афатә аалыҵтә-хәаахәҭратә комплекс ЗҲӘА «Зодиак», ибжьаратәуи абизнес дуи рзы азинҷыдатә кредиттәра апрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны. Аартра ацеремониа далахәын Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр ихаҭыҧуаҩ Заур Гәлиа. ААТЕ Арепортаж.\nЖьҭаарамза 12 рзы Ажәбатәи Аҧсны-Урыстәылатәи аустә форум Апленартә еилатәарала иаатит. Апленартә еилатәараҟны Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ихьӡала аилатәара иалахәыз бзиала шәаабеит ҳәа реиҳәеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр ихаҭыҧуаҩ Адгәыр Лышәба, иара убас иқәгылеит Аҧсны иҟоу Урыстәыла Аҷыдалкаатәи Амчнаӡазмоуи ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин, Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба, Аҩадатәи Кавказ аусқәа рзы УА аминистр ихаҭыҧуаҩ Игор Кошини афорум егьырҭ алахәцәеи.\nЖьҭаарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба ажәахә ҟаиҵеит Ажәбатәи Аҧсны-Урыстәылатәи аустә форум Апленартә еилатәараҟны.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба 2018 шықәса цәыббрамза 9 рзы Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны ҭоурыхтә визитла иҟаз Аҧсны Аҳәынҭқарра аделегациа хынҳәны ианаауаз автомашьынатә машәыр аан иҭахаз Аҧыза-министр Геннади Гагәулиа изкны. ААТЕ асиужет.\nЦәыббрамза 3 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистрраҟны Аҳәынҭқарратә инвестициатә программақәа русбарҭа аспециалист хада имаҵзура ҭыҧ азы ҩ-хәҭакны аицлабра мҩаҧысит.\nЛаҵарамза 28 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба афымцамч аҭагылазаашьазы инарҭбааны аилацәажәара мҩаҧигеит. ААТЕ арепортаж.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба Министр экономики Адгур Ардзинба рассказал о прошедшем лаҵарамза 21 рзы имҩаҧысыз Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрреи Аекономика аминистрреи, Атранспорт аусбарҭеи Аҧсны-урыстәылатәи аҳәааҟны еицымҩаҧыргаз ареид далацәажәеит. ААТЕ арепортаж.\nЛаҵарамза 11 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба Крым Ареспубликаҟны раҧхьатәи аидара анагаразы аидара мҩанызго аҕба аидара ақәҵара ахьымҩаҧысуа Аҟәатәи амшынтә баҕәаза даҭааит. ААТЕ арепортаж.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистрра аусура иаланаргоит атәылауаа рҟынтә Аекономика аминистрра иаҵанакуа аусбарҭақәеи аиҿкаарақәеи русуразы ашшрақәеи ажәалагалақәеи рыдкыларазы ишиашоу аимадара. Аҧсуа телехәаҧшразы аминистрра апресс-маӡаныҟәгаҩ Гьаргь Берзениа иҟнытә ахҳәаақәа.\nЛаҵарамза 2 рзы Аҟәа имҩаҧысуеит Актәи амилаҭтә форум «Аҧсны- 2025 астратегиа» «Аҧсны аекономика шьҭыхшьас иамои?» атемала. Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба имҩаҧысраны иҟоу афорум гәыҕрақәас иадиҳәало далацәажәеит. ААТЕ арепортаж.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба Аҧсуа телехәаҧшраҟны апрограмма «Амчыбжь ахҭысқәа» азы иинтервиу.\nМшаҧымза 26 рзы имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистрраҟны иҟоу Аҳәынҭинвестусбарҭаҿы иҭацәу амаҵзура аиуразы аицлабра аҵыхәтәантәи ахәҭа.\nХәажәкырамза 6 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистрреи Аҳәынҭқарратә инвестициатә усбарҭеи рхаҭарнакцәа Аҟәеи Гагреи аинвестициатә обиектқәа ирҭааит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/mineconom-ra.org\/ap\/media\/video\/","date":"2023-09-29T17:50:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510520.98\/warc\/CC-MAIN-20230929154432-20230929184432-00017.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9938692451,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9938692450523376}","num_words":627,"character_repetition_ratio":0.198,"word_repetition_ratio":0.042,"special_characters_ratio":0.138,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":21348.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҟәа. Мшаԥымза 6, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Иахьа Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 60-шықәса ихыҵра аиубилеитә рыцхә азгәеиҭоит Аҳәынҭқарра Ахада аҳәынҭқарра аофициалла ахаҭарнакра наигӡоит жәларбжьаратәи аусқәа рҿы. Аслан Бжьаниа Аҳәынҭқарра Ахада имаҵураҭыԥ аҿы иҟазаара хы-шықәса ирылагӡаны еиуеиԥшым атәылақәа рхадацәеи, иара убас Урыстәылатәи Афедерациа асубиектқәа рнапхгаҩцәеи акырынтә дырԥылахьеит.\nАслан Гьаргь-иԥа Бжьаниа диит мшаԥымза 6, 1963 шықәса рзы Очамчыра араион Тамшь ақыҭан арҵаҩцәа рҭаацәараҿы.\n1980 шықәсазы далгеит Тамшьтәи абжьаратәи ашкол. Иара убри ашықәсан дҭалеит Фрунзе ақалақь иҟоу аполитехникатә Институт «анџьныр-ргылаҩ» изанааҭ ала.\n1982 шықәсазы дыиасит, 1985 шықәсазы дагьалгеит Москватәи автомашьына-мҩатә Институт.\n1985 – 1986 шш. аихшарала аус иуан Смоленсктәи аобласт Угрансктәи абнааглыхранхамҩа шьаҭанкылатәи аргылара Аусбарҭа аҿы.\n1987 – 1989 шш. аинструкторс, Очамчыра араион акомсомол араиком аҟәша аиҳабыс аус иуан.\n1991 шықәсазы далгеит Асовет Еидгыла Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Акомитет Иреиҳаӡоу акурсқәа.\n1991 -1992 шш. Аԥсны Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Акомитет аҿы аус иуан.\n1992-1993 шш. Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатәи еибашьра аан Гәдоуҭа ақалақь аҿы Аԥсны аҳәынҭқарратә шәарҭадара аусбарҭақәа рҿы амаҵзура дахысуан.\nԤхынҷкәынмза, 1999 шықәазы Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара Амаҵзура аҟынтәи ԥхьатәара дрышьҭуеит.\n1999 шықәсазы Урыстәылатәи Афедерациа Анапхгара аҟны иҟоу жәлар рынхамҩа Академиа далгеит.\nԤхынҷкәынмза, 1999 шықәса инаркны ԥхынҷкәынмза 2008 шықәса аҟынӡа Урыстәылатәи Афедерациа аҿы аусдкыларатә усура инапы алакын.\nАжьырныҳәамза, 2009 шықәса рзы Урыстәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәарҭа аекономикатә зҵаарақәа рзы абжьгаҩыс дҟаҵан.\nЖәабранмза, 2010 шықәсазы Аҳәынҭқарра Ахада Багаԥшь С.У. Иусԥҟа ала Аԥсны Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Амаҵзура Ахантәаҩыс дҟаҵан.\nЛаҵарамза, 2014 шықәса рзы Аҳәынҭқарра Ахада Алеқсандр Анқәаб Иусԥҟа ала «аинрал-маиор» ҳәа ахьӡ ианашьахеит.\nРашәарамза, 2014 шықәсазы Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Иусԥҟа ала Шәача ақалақь аҿы аӡынтәи Аолимпиатә хәмаррақәа реиҿкаареи рымҩаԥгареи раан ашәарҭадара аиқәыршәара аҿы ацхыраара азы Аиҩызара аорден ианашьахеит.\nНанҳәамза, 2014 шықәсазы Аҳәынҭқарра Ахада изаамҭанытәиим иалхрақәа рҿы акандидатс дықәгылан. Усҟан иара иоуит 35% алхыҩцәа рыбжьы.\nМшаԥымза, 2015 шықәса раахыс асоциал-економикатәии аполитикатәии аҭҵаарақәа Рфонд «АԤРА» апрезидентс дыҟоуп.\nԤхынгәымза, 2015 шықәса инаркны – Аԥсны аопозициатә мчрақәа Рыблок ацхантәаҩыс дыҟан.\nХәажәкырамза, 2017 шықәса рзы Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент VI ааԥхьара (2017-2022) адепутатс далхын.\nХәажәкырамза 22, 2020 шықәса рзы Аҳәынҭқарра Ахадас далхын. Усҟан рыбжьы ирҭеит 56,5 %. алхыҩцәа.\nМшаԥымза 23, 2020 шықәса рзы Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵураҭыԥ дахагылеит.\nДцәацәароуп, ҩыџьа ахшаара драбуп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.apsnypress.info\/ru\/item\/4746-msha-ymza-6-rzy-iira-amsh-azg-ei-oit-a-sny-a-yn-arra-akhada-aslan-bzhania","date":"2023-09-28T03:24:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510358.68\/warc\/CC-MAIN-20230928031105-20230928061105-00620.warc.gz","language":"abk","language_score":0.994722724,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9947227239608765}","num_words":452,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":27929.4,"cluster_detection":-1} {"text":"id\nstringlengths\n3\n5\nurl\nstringlengths\n31\n327\ntitle\nstringlengths\n1\n51\ntext\nstringlengths\n1\n24.7k\n807\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D4%A5%D1%81%D1%83%D0%B0%20%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D3%99%D0%B0\nАԥсуа бызшәа\n\n\nА́ԥсуа бызшәа́, аԥсшәа (, ) — Аԥсны ҳәынҭқарра бызшәас иамоуп. Ихалхно — 125 000 ҩык. Аԥсуа бызшәа амш — жьҭаарамза 27. Акодқәа ISO 639-1:ab ISO 639-2:abk ISO 639-3:abk Аԥсуа алфавит Аграматика Абжьыҟатә шьҭыбжьаҟәа [ā] аа ← [ʕ] [a] а [ə] ы [ø̞] ы ← [ə] ы (ажәа аԥхьа) [ʏ] ы ← [ɥˤʏ] ҩы ← [ɥˤə] ҩы [e̞] е ← [je̞] ие ← [ja] иа [e̞] е ← [e̞j] еи ← [aj] аи [i] и ← [əj] и [i] и ← [jə] и [o̞] о ← [wo̞] уо ← уа [wa] уа [o̞] о ← [o̞w] оу ← ау [aw] ау [u] у ← [əw] у \/ [wə] у Аҵыбжьыҟатә шьҭыбжьаҟәа Ацыбжьыҟақәа уԥылоит бзыԥтәи адиалект мцараҿ, аиеҵәа ԥшшәыла иазгәаҭо бзыԥтәи, асаӡтәи диалектқәа — аиаҵәала, абжьауатәи — ҟаԥшьыла. Авелиартә фрикатақәа иреиԥшхаӡом ахархәара аҭыԥ зеиԥшро ала, авелиартәи ма аувелиартәи, иахьатәи аамҭаз бзыԥтәы адиалект аҿы ахархәара амоуп афрингалтә шьҭабжьқәа \/χˁ χˁʷ\/. Ахәлымшәытә еидылара [ʔ] ицәырнагоит, актәи ахархәаратә феномен аҟынтә \/q'\/, аҩбатәи, иара убас иуԥылоит ажәаҿ \/ʔaj\/ «мап». \/ɥ\/ уи иахылҵуеит аҟырҟы еиҵалара \/ʕʷ\/, иара убас уи уаҳауеит анхарҭа ҭыԥқәакырҿ. Афонологиатә қәиӷәӷәара аҵакы амоуп. Аҩышьаԥҟарақәа Азхьарԥшқәа Аԥсуа интернет-библиотека Корпус абхазского языка Ахьарԥшқәа\n1040\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D2%9F%D3%99%D0%B0\nАҟәа\n\n\nА́ҟәа (, ) — Аԥсны иаҳҭнықалақьыуп. Аҟәа даара акрызхыҵуа қалақьыуп. ԥасатәи Аҟәа- Диоскуриа ахьӡын. Уи иахьа амшын аҵаҟа иҵәахыуп, иҟоуп. Аҟәа ақалақь статус 1848-тә шыҟәсантә иауит. Иара атәыла агәҭабжьаратәи хәҭаҿы, 107 км Урыстәылатә ҳәаҟнытә, Еиқәамшын игаҟны иҟоуп. Аӡиасқәа Кьалашәыр, Басла, Хакьыԥсы ақалақь иалсны рцоит. Административ-территориалтә шара Аҟәатәи араионқәа: ԥсҳәы Иашыра (Ешыра) Гәымсҭа Иашҭхәа Баслаҭа Аԥра (Гәма хәыҷы) Гәма Ӡыгәҭа (Ӡыхәҭа) Акаԥа Кьалашәыр Аҟәа амилаҭтә аилазаара: Аԥсуаа — (56,3 %) Аурысцәа — (16,9 %) Ашәамахьцәа — (12,7 %) Ақырҭуаа — (4,0 %) Аберзенцәа — (1,5 %) Аҭоурых Аиланхарҭақәа-агыларҭақәа раԥхьаӡа ақалақь территориаҟны ҵаҟатәи палеолит аамҭаҟны, 300-ҟа нызқь шықәса раԥхьа рызцәырҵит. Аҭыԥантәи аиланхарҭа ду Аҟәа аҭыԥ аҿы, х-шьхақәа (Иашҭәа, Бырца, Гәарда) ашьпаҿы VI-тә шә-шқ-ҿы И. иираӡа Милеттә барзен аҭуџьарцәа аколониа Диоскуриа (Диоскуриада) иршьаҭаиркит. Дара ақалақь ҩ-иашьцәа Диоскурцәа – Кастәари Поливдеки, ирхырҵеит. Агеографиа Ақалақь атәыла агәҭабжьаратәи хәҭаҿы, 107 км Урыстәылатә ҳәаҟнытә, Еиқәамшын игаҟны иҟоуп. Аӡиасқәа Кьалашәыр, Басла, Хакьыԥсы ақалақь иалсны рцоит. Атранспорт Аҟәатәи ауаажәларратә транспорт атроллеибуси автобуси имоуп. Ақалақь итранспорт хкы хада – троллеибусоуп. Автобустә маршрутқәа рацәа ауп. Ахьарԥшқәа Аԥсны ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа\n1044\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D4%A5%D1%81%D1%83%D0%B0%20%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82\nАԥсуа алфавит\n\n\nАҭоурых Иахьа 142 шықәса ҵит аԥсуа литература ашьаҭаркҩы, Аԥсны жәла поет Дырмит Иасыф ԥа Гәлиа диижьҭеи. Раԥхьатәи аԥсуа алфавит, раԥхьатәи аԥсуа шәҟәы, раԥхьатәи аԥсуа газеҭ, раԥхьатәи аԥсуа театр. Абарҭ зегьы Дырмит Гәлиа ихьӡ иадҳәалоуп. Аԥсуа ҩыра ыҟанаҵы (уи иаанаго наунaгӡоуп) иҟазаауеит Дырмит Гәлиа ихьӡ. Иахьа зегьы ҳхырхәоит игәалашәара аҿаԥхьа. Аԥсуа aлфaвит Мачавариани и Гәлиа алфавит(1892) Аԥсуа aлфaвит (1938–1953) Аԥсуа клавиатура Азхьарԥшқәа Аԥсуа аклавиатура Аԥсуа алфавит YouTube аҿы. Алфавит, Аԥсуа Алфавитқәа\n1046\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%93%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0\nГагра\n\n\nГа́гра (, ) — Аԥсны ақалақь. Ишьҭоуп Гaгрa aҿaцә иԥшәоу aмшын aҟәaрa aҟны, Гaргaтәи aҳрaкырa aлaдaтәи aкaлҭaлa. Гaгрaтәи aрaион aҵaкырaдгьыл 772,4кв. км иҟоуп. Қaрҭ инaркны Гaгрaнӡa 534 км бжьоуп, Аҟәa инaркны Гaгрaнӡa 90 км. бжьоуп. Агеографиа Гагра аҳәаақәа: аҩада — ашьхақәа, амрагыларахь — Мамзышьха, ақыҭа Псахара, алада — Амшын Еиқәа, амраҭашәарахь — Жәҩакәара аӡы. Аҩрақәа рҿы иуԥылоит еиуеиԥшым авариантқәа. Адемографиа Атопонимика 1318 шықәсазы иҟаҵоу Петр Весконти ихсаалаҿы «Какара»ҳәа иарбоуп, 1494 шықәсазы Фредучи еиқәыршәаз ахсаалаҿы «Каккары»ҳәа, иара убас иуԥылоит аформақәа «Хокари», «Какур». Гагра иадҳәалоуп ҳәа ирԥхьаӡоит ахьыӡқәа: «Контози», «Баладаг», «Котош», ажәытәыӡатәи «Триглит», «Нитика». Аҭыԥқәа Гагра ақалақь иаҵанакуа аҳаблақәа, аҭыԥқәа: Абааҭа — Жәакәаареи амшыни, Гагрыԥшьы рыбжьара, ажәытә баагьы еиқәханы иҟоуп; Аӡхыда — аӡгьы, аҭыԥгьы, Гагра амрагыларатәи аҿацә, ԥаса ԥсахара иатәын; Аӡыршә || Фонтан — Гагра авокзал аган азаправка ахьыҟоу, ԥаса ԥсахара иатәын; Баладаг — уахәаԥш Гагра; Гагра агәы — Ҩӡы нырцә-аарцә амшын аԥшаҳәа; Гагрыԥшь — ҳаблоуп, Абааҭеи Гагра агәи рыбжьара; Какара || Каккари — уахуаԥш Гагра; Какур — уахәаԥш Гагра; Контози — уахәаԥш Гагра; Котош — уахәаԥш Гагра; Нитика — уахәаԥш Гагра; Триглит — уахәаԥш Гагра; Хокари — уахәаԥш Гагра; Фонтан — уахәаԥш Аӡыршә. Алитература Ахьарԥшқәа Аԥсны ақалақьқәа\n1053\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%90%D2%B3%D3%99%D1%8B%D0%BD%D2%AD%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0\nАԥсны Аҳәынҭқарра\n\n\nАԥсны Аҳәынҭқарра () — ҳәҭакла-зхаҵо аҳәынҭқарра Амшын Еиқәа алада-мрагыларатә ахықәаҿы шьҭоуп. Аԥсуаа ирыԥсадгьылуп. Аҩада-мраҭашәараҿы Аԥсныи Урыстәылеи, мрагылараҿы — Қырҭтәылеи аҳәаақәа иамоуп. Аԥсны Ареспублика, Урыстәылатәи Афедерациеи (нанҳәамза 26, 2008), Никарагуеи (Цәыббрамза 5, 2008), Венесуелеи (Цәыббрамза 10, 2008), Науруи (ԥхынҷкәынмза 15, 2009), Шьамтәылатәи Арабтә Республикеи (лаҵарамза 29, 2018) азхарҵеит. Аԥсны бжь-ҭоурыхтә дгьылк (бжьиаҵәак аҳәынҭқарратә абираҟаҿы гәаларыршәоит) — Саӡен, ԥсҳәы-Аибга, Бзыԥын, Гәма, Абжьыуа, Дал-Ҵабал, Самырзаҟан-гьы — рмоуп. Аҵанакы — . Аҳәынҭқарра иаланхо — . Ақалақьқәа Ақалақь Аҟәа () Аԥсынтәыла иаҳҭнықалақьуп. Даҽа қалақьқәа: Гагра (), Гәдоуҭа (), Гал (), Тҟәарчал (), Очамчыра (), Афон Ҿыц (). Адгьылхҩылaaрa Аԥсны шьҭоуп Амшын Еиқәа ахықәан аӡиасқәа ԥсоуи Егри рыбжьара. Административ-территориалтә шара Аԥсны — унитар республика; 6 районар (араион) акатзава. ақ. Аҟәеи бжь-раионки ыҟоуп: Аԥсшәа аҳәынҭқарратә бызшәа ауп. Агидрографиа Аԥсны 120 ӡиас ыҟоуп, урҭ ааидкыланы раура 5000 км иреиҳауп. Аӡы ажәпара 0,6км\/км² артәоит. Уи ажәпара еиҳауп ашьхараҿы акарсттә ӡқәа ахьыҟам ацәаҳәаҿы. Аԥсны аӡиасқәа зегьы иреиҳауп аӡиас Кәыдри (аӡиас Сакьан налаҵаны) аӡиас Бзыԥи. Уи аура 129 км инаӡоит. Уи аӡы иҭоу ала Аԥсны аӡиасқәа рыҩныҵҟа актәи аҭыԥ ааннакылоит. Аӡы иҭоу ала Аԥсны аӡиасқәа рахьтә аҩбатәи аҭыԥ аннакылоит аӡиас Бзыԥ. Уи аура 110 км инаӡоит. Арҭ аҩ- ӡиаск рыӡҭачыра — 3540² км рыҵаркуеит. Ари Аԥсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыра зегьы аҟны 4,01 % артәоит. 50 км инадыркны 100 км рҟынӡа аура змоу аӡиасқәа ԥшьба ыҟоуп. 30 км инадыркны 50 км рҟынӡа аура змоу аӡиасқәа жәаба ыҟоуп. Еиҳа ирацәоуп 10 км инадыркны 30 км рҟынӡа аура змоу аӡиас маҷқәа. Ус иҟоу аӡиасқәа 66 ыҟоуп. Аԥсны 186 ӡиа ыҟоуп. Урҭ реиҳарак ашьхаҳаракырақәа рҿы ишьҭоуп. Аӡиақәа рацәаны ишыҟоугьы, дара зегьы еилаҵаны рзеиԥш ҵакыра 5,23² км иреиҳаӡам, насгьы Аԥсны адгьылҵакыра зегьы аҟнытә 0,06 % роуп иааныркыло. Аԥсны аӡиақәа зегьы ирылукаартә иҟоуп Риҵеи Дуи Амтҟьали. Риҵа Ду ақәыԥшылара 1км³ иреиҳауп, аӡиақәа Амтҟьали Бабасыри рҵакыра хаз-хазы – 0,5 ² км рҟынӡа ыҟоуп. Аԥсны арелиеф иабзоураны аӡҟычрақәа иааныркыло аҭыԥ маҷуп. Акаршәрақәа рҿы урҭ еиҳа ирацәоуп алада-мрагыларатәи ацәаҳәаҿы. Анаҩс, аӡхықәқәа ирываршәны дгьылбжьахаланы иуԥылоит аӡиасқәа рықәқәа рҿы. Иара убас ашьхаҳаркырақәа рыҟны аӡы ацара ахьыуадаҩу аҭыԥқәа рыҟны. Аԥсны ахьынӡанаӡааӡо ирацәоуп адгьылаҵаҟатәи аӡқәа. Урҭ зегьы еиԥшӡам ахимиатәи агазтәи еилазаашьала, аминералтә шьақәгылашьалеи аԥхарреи рыла, еикәшашьалеи, хыхь иҟоу аӡқәеи дареи реимадашьалеи, лшарақәас ирымоу рыла. Аԥсны аӡаҵаҟатәи аӡқәа рыла абеиара зыбызоуроу ари аҭыԥ аҿы иҟоу агеологиатә еилазаашьеи агемоморфологиатә ҷыдарақәеи инарықәыршәаны азеиԥш гидродинамикатә ҭагылазаашьа бзиа ауп. Аҵиаа Аԥсны ҵиаала абеиареи аиԥшымзаареи арелиеф аиԥшымзаареи, алитологиатә еилазаареи, аҳауеи, анышәи роуп изыбзоуроу. Зыда ыҟам аԥсуа фауна атәы аҳәоит арҭ аҭыԥқәа мацара ирҷыдаҟазшьоу 82 ҵиаа хкы. Иааизакны, 2000 хкы рҟынӡа аҵиаа. Аԥсны афлора, еиҳаракгьы, акарсттә цәаҳәаҟны иуԥыло, Аҩадатәи адгьылкәымпылбжа зегьы аҿы иуникалтәуп ҳәа иԥхьаӡоуп. Аԥсны адгьылҵакыра абжеиҳарак бнарала ихҟьан. Абнала ихҟьоу адгьылҵакыра 493,6 нызқь га артәоит. Аԥсны абнарақәа рыҟны 180 инарзынаԥшуа аҵла-чықьтә хкқәеи 50 ҵла хкқәеи ыҟоуп. Аҵла — чықьтә хкқәаны иҟоуп авитаминзлыҵуа, афатәзлыҵуа, ацыхәтәқәа, арҩычагақәа, ахәшәтәыгатәқәа, амзашатәқәа, анышәрӷәӷәагақәа, ацхазлыҵуа, аефирхәшәатәқәа, акаучуктәқәа, ашьақарҵлақәа, атанидозлыҵуа, арҵәыгатәқәа. Еиҳа ирацәоуп: ашә, аԥса, ахьа, аџь, ашыц, ал, ахьаца. Раԥхьа амшын қәыԥшылараҟнытә 600 м ахьыбжьоу аҳаракыраҟынӡа ирызҳауеит ал, ахьаца, ахьа, ашә уҳәа рыла ишьақәгылоу иеилаԥсоу абӷьыбнақәа. Аҩада, 1600 м рҟынӡа иуԥылоит ашә-ахьатә бнақәа, иҵегьы ҩадаҟа 1800-2000 м рҟынӡа аҳаракырақәа рҿы агәырбӷьыҵлабнақәа, еиҳа ирацәоуп абнаԥсара. Аԥстәқәа иҟоу Аԥсны иаҷыдаҟазшьоу афауна альпиатәи ацәаҳәаҟны иуԥылоит. Ароуп иахьыҟоу Кавказ иҟоу афауна ахкы аиҳарак: кавказтәи абӷаџьма (Carpacaucasica, кавказтәи адәҳәынаԥ (Microtusnivalis), Прометеи иҳәынаԥ Prometheomysschaposchnikowi), кавказтәи ашьа пықамсеи (Lyrurusmlocosiewieczi) акаԥкаԥи (Tetragalluscaucasicus). Аԥсны адгьылҵакыра иалсны ицоит Евро-Азиатәи аконтинент иатәу аԥсаатә рмиграциатә мҩа ду. Ара иҟоу 294 ԥсаатә хкы ашәҟәы иҭаҩуп. Урҭ ирылоуп, шамахамзар, иуԥымло ахкқәа реиԥш аӡра иаҿугьы: ашьхауарба, ашьшьыга, амамырџагә еиқәаҵәа, ашьауардын-саԥсан, аҵырҟьа цәаԥшь, амшынҟыз, аӡыцәа шкәакәа ду уҳәа уб. егь.). Агыгшәыгқәа рахьтә иҟоуп кавказтәи амшә еиқәаҵәа, абгалаџ, абга, абгахәыҷы, адәыҭәҳәа, абнацгәы, абнацыӷи ахаҳә цыӷи, аԥшӡеи, аашьышьи, аԥслыи). Ашәарах рахьтә иуԥылоит кавказтәи абӷаџьма, европатәи абынҽа, ашьабсҭа, ақәасаб. Лассы-ласс иуԥылоит абынҳәа. Аԥсны хыԥхьаӡара рацәала иҟоу аҳаԥқәа ҽыцәҵәахырҭас ирымоуп ахәылԥҵысқәа. Урҭ 21 хкы рҟынӡа ыҟоуп ҳәа азгәаҭоуп. Аҳаԥқәа ирҭоу афауна еиҳарак абӷа змам аԥстәқәа роуп. Еиҳа ижәытәӡоу аҳаԥқәа рҿы иуԥылоит зыда ыҟам аԥстәы хкқәа. Убас, Афонҿыцтәи аҳаԥы иамоуп троглокарис (Troglocarisschmidtiifajei) захьӡу амшынԥстәы, аҳаԥы бжы (Janeilusgloriosus). Агерпетофаунаҟнытә иалкаатәуп ара иуԥыло (Viperakaznakowi) кавказтәи амаҭ дуи амшынбжьааратә акәуеи (Testudograeca), аҽаҩрадаӷь цәыши. Аҵыхәтәантәи, аҽаҩрадаӷь цәыш, иара иҟоу ахкқәа зегьы иреиҳау ахкқәа рахь иаҵанакуеит. Аԥсны Амшын еиқәа еиҳа иаҷыдаҟзшьоу афауна аҟнытә аԥсыӡқәа рахь иԥхьаӡоуп: афранџь (Salmotrutta), ақьаԥыр, ашәиаҟ, амлагәыр, агәыҵаԥшь, ақамашьиа (аҷыҷмаса); адельфин ганшкәакәақәа, азовтәи, афалина; амедузақәа — аурелиа, корнерот, ризостома; амолиускақәа — амиди, венус, кардиум, рапана уб. иҵ. Зынӡа Амшын еиқәа иҭоуп 160 ԥсыӡ хкы. Аԥсны ашьха рҩашқәа акалмаҳа (Salmotrutta) рацәаны ирымоуп. Амшынҿықәтәи акаршәрақәа рыҟны апҟызратә ӡиақәа ирымоуп апҟаз, аткәицар. Азхьарԥшқәа «100 текстк аԥсышәала», Аҟәа: Агәыҳалалратә Фонд Аԥсны аҿиара Афонд «Амшра», 2015 Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада. Official site (ab, ru, en, tr) Немецкие эксперты: Грузия не станет обращаться в Международный суд в Гааге_DEUTSCHE WELLE Саакашвили подписал закон об оккупированных территориях \/\/ Civil Georgia, Тбилиси \/ 31 Oct.2008 Азгәаҭақәа Аԥсны Европатәи атәылақәа Ареспубликақәа\n1056\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%93%D3%99%D0%B4%D0%BE%D1%83%D2%AD%D0%B0\nГәдоуҭа\n\n\nГəдо́уҭа (, ) — Аԥсны иҟоу ақалақь. Қaлaқьны ишьaқәгылеит 1926 шықәсaзы. Амшынеиқәа aдәқәa рҟны ишьҭоуп, aӡиaс Гәдоу aҟны. Қaрҭ инaркны Гәдоуҭa aҟнынӡa 487 км. бжьоуп, Аҟәaнӡa 43 км. бжьоуп. Арaион aҵaкырaдгьыл 1640 кв. км. ыҟоуп. Азгәаҭақәа Аԥсны ақалақьқәа Аԥсны ақалақьқәа-фырхаҵа\n1058\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%84%D0%BE%D0%BD%20%D2%BE%D1%8B%D1%86\nАфон Ҿыц\n\n\nАфо́н Ҿыц, Ԥсы́рӡха (, , ) — Аԥсны иҟоу ақалақь. Афон ҿыц қaлaқьны ишьaқәгылт 1987 шықәсaзы. Ақaлaқь шьҭоуп aмшынеиқәa aҟәaреи, уи иaзaaигәоу aшьхaқәa aлaдaтәи aкaлҭa aҟны. Анхaҩцәa 4,3 нызқь уaa ыҟоуп (1989 ш.), Аҟәа aҟнынӡa 18 км. бжьоуп, Қaрҭынӡa 423 км бжьоуп. Иаланхо Иаланхо . Амилаҭтә еилазаара Аԥсуаа, ашәамахьцәа, аурысқәа уҳәа убас егьырҭгьы. Абара Аԥсны ақалақьқәа Гәдоуҭа араион\n1059\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9E%D1%87%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D1%80%D0%B0\nОчамчыра\n\n\nОчамчыра (, ) — Аԥсны иҟоу ақалақь. Очамчыра араион ақыҭақәа (ажәытә ҳәаақәа) Агәыбедиа (аԥсуаа) Аӡҩыбжьа (аԥсуаа) Араду (аԥсуаа) Аракьаҽы (аерманцәа) Арасаӡыхь (аԥсуаа) Аҭара-Аԥсуа (аԥсуаа) Аҭара-Аерман (аерманцәа) Ахәри (аԥсуаа) Баслахә (аԥсуаа) Гәыԥ (аԥсуаа) Ӷәада (аԥсуаа) Елыр (аԥсуаа) Кындыӷ (аԥсуаа) Кәачира (аԥсуаа) Кәтол (аԥсуаа) Лабра (аерманцәа) Маркәыла (аԥсуаа) Мықә (аԥсуаа) Ԥақәашь (аԥсуаа) Река (аԥсуаа) Тамшь (аԥсуаа) Тҟәарчал (аԥсуаа) Ҭхьына (аԥсуаа) Уатаԥ (аԥсуаа) Чабырхәа (Цхьенҵҟар) (аԥсуаа) Ҷлоу (аԥсуаа) Џьал (аԥсуаа) Џьгьарда (аԥсуаа) Аԥсны ақалақьқәа\n1062\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C%2C%20%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8%20%D0%A3%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nБагаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа\n\n\nСерге́и Уаси́л-иԥа́ Бага́ԥшь (; , Аҟәа — , Москва, Урыстәыла) — Аԥсны аҳәынҭқарра Ахада (2005-2011 шш). Абиографиа Заатәи ашықәсқәа Диит хәажәкырамза 4 1949 шықәсазы Аҟәа ақалақь Уасили Шушанеи рҭаацәараҿы. Уи иаб иабду амҳаџьырра зыхганы иааз дреиуан. Ихьӡын Раџьаԥ. Иара Ҭырқтәылатәи Аԥсныҟа дхынҳәит XX ашәышықәса алагамҭаз. Иабду ихьӡын Саид. Уи иҭаацәеи иареи 1928 шықәсазы нхара диасуеит џбынџьла иахьатәу Џьгьарда ақыҭа Очамчыра араион. 10 тәи Ашьхарыуаа рышкол даналга ашьҭахь дҭалоит Қарҭтәи ақыҭанхаҩтә асубтропикатә институт аограном изанааҭ ала. Уи аҵара бзианы иҵон, убри инамаданы аусгьы иуан, аԥхьа аус иуан аҩыҟаҵарҭатә завод аҿы. Нас аус иуан аҳәынҭқарратә банкаҿ инкосатырс. Истудентә ԥсҭазаараҿ бзиа ибон аспорт, дыҟан капитанс Аԥсны еидкылаз амҵәышәмпыл асраҿы. 1972 ш. Москватәи ақыҭанхамҩатә аҟәша аефирхәшат совынхара еиҳабыс. 1973-1974 шш. рзы дахысит аррамаҵура. Уи далган данаа ашьҭахь дҟаҵан Аԥснытәи абком акомҿар рымҩақәҵаҩ еиҳабыс. Ипартиатә усура 1978 ш. Сергеи Багаԥшь дҟаҵан еиҳабыс Қырҭтәылатәи аинформациатә сектор аҿы, иара убас уи инадҳәалан дҟаҵан аҿар рқыҭанхамҩатә усуҩ еиҳабыс. 1980 ш. дыҟан Қырҭтәыла ВЛКС Аԥснытәи аобком маӡаныҟәгаҩс. 1982 ш. Сергеи Багаԥшь дахаргылан Очамчыратәи РК Қырҭтәыла КП актәи амаӡаныҟәгаҩыс. 1989 ш. далахәын Аԥсны имҩаԥысуаз аилыхара. Уи аилыхараҿ иоуит ахәара. Уи аилыхара дахьылахәыз азы имхын ипартиатә маҵура. 1989-1991 шш. дыҟан Аԥсны Аҳәынҭқарратә АССР агроаалыхратә аилак аиҳабы ихаҭыԥуаҩс. СССР анеилаҳаз 1992 ш. С. Багаԥшь дҟаҵан Совмин 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ихантәаҩыс. 1992-1993 шш. ақырҭуа-аԥсуа реидыслараҿ актәи амшаз Аҟәа иалахаз аԥсуа ҭаацәара рхәҷқәеи дареи ралгара дацхрааит. Уи имҩаԥигон аиҿцәажәара ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслараҿ. Иара убас уи аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуан Аҟәеи Қарҭи ақалақьқәа рҿы. Раԥхьатәи аидысларақәа рҿы С. Багаԥшь ихы зызкыз ижәлар ишахәҭаз џьаԥҳанылеи, амедикамент маҭәахәқәеи, абылтәи рыла реиқәыршәара акәын. Уи имҩаԥигон аиҿкааратә усқәа мраҭашәаратәи Урыстәылеи Нхыҵ-Кавкази хатәгәаԥхарала иааз рыбжьара. Изныкымкәа далахәын ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслара аиныршәараҿ. Аибашьра ашьҭахь аминисторцәа рсовет аилазаареи 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ахантәаҩыс Аԥснынтәи дышьҭын Москваҟа, Урыстәылатәи аҳәынҭқарреи Аԥсны аицхыраара рыбжьалараҿ аиқәшаҳаҭрақәа мҩаԥигон, иара убас уа иҟаз аԥсуаа рыцхырааразы. 1995 ш. В. Арӡынба идҵала иара дҟаҵан Аԥсны Ахәынҭқарра 1 тәи ипремиер ихаҭыԥуаҩс. Аԥсны Аҳәынҭқарра данахагылаз 2004 шықәсазы Аԥсны еиҿкаахеит зегь реиҳа иӷәӷәаз аоппозициа. Иеҿкааз аоппозициа усҟаитәи аамҭаз рҽеидыркәлеит аԥсуа политикцәа С. Багаԥшь А. Анқәаб, иара убас урҭ ирдгылеит азеиԥш-политикатә партиақәа \"Амцахара\" \"Аԥсны акзаареи\". Аԥсны ахада иалыхраҿ 2004 ш. В. Арӡынба ишьҭрамдаҩс дҟаиҵоит Р. Ҳаџьынба, аоппозици аҟынтәи дқәдырӷылеит С. Баӷаԥшь. Уи икандидатуратә планаҿ хықәкы хадас иман итәылаҿ иҟаз авторитаризмра аԥыхра, 11 шықәса инеиԥынкыланы иҟаз. 2001 ш. жьҭаарамӡа 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәарҿы 50,06% аиҳара иманы ажәлар далырхуеит С. Баӷаԥшь. Аха усҟантәи аамҭаз атәлаҿ иҟалоит аибарххара змаз аҭагылазаашьа. Актәи ахада В. Арӡинбеи иара ишьҭрамдаҩи Р. Ҳаџьынба мап ацәыркуеит атәылаҿ имҩаԥгаз абжьыҭирақәа рлыҵшәа азхаҵара. Уи инашьҭарххан Аԥсны иреиҳау аӡбарала ицбан аҩынтәраан абжьыҭырақәа атәылаҿ рымҩаԥгара. Урыстәлатәи абжьаҟазаҩцәа рыӡбарала еизааибаганы 2004 ш. жьҭаарамза 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәа рлыҵшәа аԥыхын. Ирыдкылан азакәан аҩынтәраантәи абжьыҭирақәа. Имҩаԥган ажьырныҳәамза 12 2005 шықәсазы. Аха усҟан иҟалаз аҭагылазаашьа аҭышәантәаларыз иӡбан аҩџьагь акандидатцәа еидгыланы еиҵцарц. С. Багаԥшь Аԥсны ахада иаҳасабала, Р. Ҳаџьынба уи ихаҭыԥуаҩс. Ҿыцны ишьақәыргылаз абжьыҭира Багаԥшьи Ҳаџьынбеи ртандем иаиоуит абыжьқәа рацәаны. Аԥсны алхратә центыр ишышьақәнаргыло ала, абжьыҭираҿ рҽаладрхәеит 75719 ауааԥсыра, иара иапонент Иакуб Лакоба - 3549. Жәабранымза 12 2005 ш-зы иҟалеит С. Багаԥшь иинаугурациа. 2006 ш-зы ифакттәу аҳәааҿы Қырҭәылеи Аԥсни рыбжьара аҭагылазаашьа аҽазнык иуадаҩхеит. Ԥхынгәымза 25 2006 ш. аиҳабыраҿагылара иҟаҵаз арзаҳал ашьҭахь Емзар Квициани Қырҭтәылатәи аполициеи иалагеит Кәдрытәи Аҩхаа хыхьтәи ахәҭа Чхалҭа ҳәа иахьашьҭаз Аԥсны иалцаз анкьатәи ахадара Қырҭәыла иҟоу уахь рнагара хыркәшан ԥхынгәымза 27 2007 ш-зы. С. Багаԥшь бзиа ибон ирацәаны аҭаҭынхара, аха аамҭа цацыԥхьаӡа игәамбзиара ианымԥшыр залымшеит. 2007 ш-зы мшаԥымзазы Аԥсны ахада ахәышәтырҭахь дышьҭаҵан иоуз ахьаа иахҟьаны. Адырҩаҽны уи дԥыруеит Москваҟа, иҽыхәышәтәра уа иациҵарац Багаԥшь аԥхьа ихәыԥшит Росдрав акардиологиатә наука ҭҵааратә хәышәтәырҭа, уахьынтәи диаган ихадоу аклиникатә хәышәтәырҭахь, Урыстәыла Афедерациа напхгара ахьазиуаз. Абри зегь рышьҭахь Багаԥшь дызхәышәтәуз рдҵақәа рыла икаижьыр акәхоит бзиа иибоз аҭанынхара. Цәыббрамза 20 2007 ш-зы гәыԥҩык ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа Тҟәарчал араион иҟаз арра зхызгоз асолдаҭцәа ргәыԥ иақәлеит, иара убри ашықәсан жьҭаарамза 30 СНГ аҭынчрашьақәыргыларатә бжьаҟазаратә мчқәа ақырҭуа полициеи, иара убас урҭ раҵкыс џьарла еибыҭаз Қырҭтәыла аспецнази ирықыланы рабџьар рымырхуеит. 2008 шықәса алагамҭаз Қырҭтәылатәи ар Аԥсны аҳәаа иазааигәаны аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥыргеит. Урҭ уахьынтәи лассы-лассы Аԥсны атерриториа иахаԥраауа иалагеит аҳаирыпланқәа аԥырҩы дзықәтәам. Хәажәкырамза 18 мшаԥымза 20 рзы Аԥсны ашәарҭадара ацәаҳәа ааигәара икажьын ԥырҩыда иԥыруаз аҳаирыпланқәа. 2008 ш-зы ԥхынгәымза 25 рзы С. Багаԥшь официал визитла дцоит Москваҟа, урҭ уа Урыстәыла ахадеи иареи ирыцәалажәон Аԥсны ихьыԥшу ҳәынҭқарран азхаҵара. Ари ажәабжь ираҳаз ақырҭуа ҳәынҭқарра иаразнак иҽим анеготивтә реакциа рнаҭеит. 2008 ш-зы Аахыҵ Уаԥстәыла иҟаз аидыслара ӷәӷәаан С. Багаԥшь дыҟан Аԥсны ихадоу абџьаршьҭыхратә мчы дахаданы. Ари аибашьраҿ Аԥсны имҩаԥнагон Аахыҵ Уаԥстәылаҿ аганахь ала аибашьратә хырхарҭа, Қырҭтәылатәи ар абжа аганахь инаган. Ари ажәылараҿ нанҳәамза 9-12 нӡа Аԥсны ишьаԥнаргылеит Кәыдры аҩхаа атериториа зегьы ахылаԥшра аманы. Уи Қырҭтәылатәи аполициеи, иара убас Аԥсны иалцоу анкьатәи ахадара ахаҭарнакцәеи рҟынтәи ихы иақәиҭтәын. Д. Медведеви, Едуард Какоиты, С. Багаԥшьи, Кремль реиԥылара С. Багаԥшь инапы иаҵаиҩуеит ф-принципк аҭышәантәалараз. Нанҳәамза 14 2008 ш-зы Д. Медведеви, Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Е. Какоитеи реиԥылараҿ инапы аҵеиҩит ф-принципк Қырҭтәылеи Аахыҵ Уаԥстәылеи, иара убас ақырҭуа-аԥсуеи реидыслара аҭышәантәалара, заа Медведеви Саркози аус здырулахьаз. 2008 ш-зы нанҳәамза 21 Аԥсны апарламент ахадара аҳәара ҟанаҵоит УФ Апрезидент иахь, иара убас уи аҳәара ҟанаҵоит Урыстәыла Афедерациа адума ашҟа Аҳәынҭқарра ахьыԥшымра азхаҵаразы. Нанҳәамза 25 Афедерациа ахадара УФ иара убас Аҳәынҭқарра адума УФ еицҿакны ирыдыркылоит Урыстәыла ахада Аԥсны азхаҵаразы иҟаиҵаз алагала. Нанҳәамза 26 Урыстәыла ахада Дмитри Медведев инапы аҵаиҩуеит аусԥҟа, «Аԥсны Аҳәынҭқарра исуверинитету ихьыԥшымны иҟазарц», уи иӡбоит адипломаттә аиҩызареи аус еицуреи, ацхыраареи аиқәшаҳаҭра рыбжьазарц. 2008 ш-зы цәыббрамза 4 Аԥсны ахьыԥшымра иаиоуз иазханаҵоит Никарагуа, уи аамышьԥихь жьҭаарамза 10 2009 ш-зы Аԥсны ахьыԥшыра азханҵоит Венесуела атәыла. 2009 ш-зы ԥхынҷкәынмза 12 Аԥсны иҟалеит аҩыбатәи абжьҭира, аҽазнык С. Багаԥшь аиааира иганахь иҟалоит. 2010 ш-зы жәабранмза 12 уи идикылоит аиногурациа. 2010-2011 шш.-рзы С. Багаԥшь хықәкыла дазҿлымҳан Аԥсны жәларбжьаратәи аҳәынҭқаррақәа иазхарҵац 2010 ш-зы уи дырҭааит атәылақәа Урыстәыла, Куба, Венесуела, Никарагуа, уи урҭ рыбжьара имҩаԥигон аиҿцәажәарақәа. Ичымазареи иԥсҭазаара алҵреи Мшаԥымзы 2011 ш-зы С. Багаԥшь Ҭырқтәыла иҟоу адиаспора рааԥхьарала дцоит хатәы визитла. Уи аҽны Ҭырқәтәылатәи Аҳәаанырцәтәи Аусқәа рминистрра иҟанаҵеит алаҳәарақәа уи иаара игәамбзиара ишадҳәалаз. Лаҵарамза 21 Багаԥшь Урыстәылатәи Франциатәи аспециалистра Москватәи аклиникатә хәышәтәырҭаҿ №83 дышҭан. Уи игәамбзиара аҭагылазаашьа иҟаз ала, ишьақәаргылан Аԥсны ахада ирыԥҳа акиба шамаз. Лаҵарамза 27 ауха Аԥсны ахада Багаԥшь игәабзиара зынӡа ицәгьахоит. Уи ацхыраара ӷәӷәа шимазгьы, ичымазара дзазымиааикәа лаҵарамза 29 2011 ш-зы идунеи иԥсахуеит. Иԥсыжра 2011 ш-зы лаҵарамза 30 Москва Урыстәыла абџьаршьҭыхратәи мчы акультуратә центыр аҿы имҩаԥысит атәылауаҩратә панахида, аҵыхәтәантәи инаскьагараз даҭааит Урыстәыла Федерациа Ахада Дмитри Медведев. Уи аҽны ауха Аҟәатәи аҳаирапланла Урыстәыла МЧС С. Багаԥшь иԥсыбаҩ ааган иԥсадгьылахь. С. Багаԥшь уи нахыс рашәарамза 2 рзы аҵыхәтәантәи имҩаԥгара мҩаԥысуан Аҟәа дахьынхоз иҩны. Аԥсы дихаԥхьон Аԥснытәи аиашахаҵаратә уахәама амаӡаниҟәгаҩ аиреи Виссарион Аԥлиа. Уи ашьҭахь аԥсы диаргоит Аԥснытәи афилармониа ахан ахь, уа аҵыхәтәантәи инаскьагараҿ абзиараз ҳәа иарҳәарц иааит Аҩадатәи Кавказ ареспубликақәа делегациа, ахәҭак-ахьала иазхаҵоу Мраҭашәартәи Уаԥстәыла, иара убас иазхаҵам атәылақәа Нагорни Карабах, Преднестровиа ахаҭарнакцәа, Урыстәыла аделегациеи, иара убас Урыстәыла ацхаражәҳәаҩ аусзуцәа, иара убас аҵыхәтәантәи инаскьагараҿ дыҟан Урыстәыла аԥыза-министр В. Путин. С. Багаԥшь дызҭаз акәыба Аԥсны Ахьчаратә Министрра почиотла лафетла Аҟәа амҩа иқәсит. Уи ашьҭахь С. Багаԥшь иԥсы ргоит иқыҭа гәакьахь Џьгьарда, уа анышә дамардоит иани иаби анышә иахьамадоу рааигәара. Иҭаацәара Иԥшәма — Марина Григори-иԥҳа Шьониа, дақырҭуоуп, дҳақьымуп, Гал араион датәуп, занааҭла дхәышәтәҩуп; Иԥа — Зураб, дмалырҳаҩуп; Иԥҳа — Лиана, дҳақьымуп. Имоуп амаҭаацәа; Иусура ахәшара Ԥыҭҩык Аԥсни Урыстәылеи реиԥш, иара убас Аладагьы С. Багаԥшь ихцәажәон «акомпромисқәа дрызҟазан», еиҳа аҭагылазаашьа аныцәгьаз иара илшон зегьы ргәы нақәшәоз аҟазшьа аԥшаара аҩнкагьы ирнаалоз. Ари зегь реиҳа ихадаран ареспубликаз уи Қырҭтәылеи Аԥсни рыбжьара адагьы, уи еиҳа ихадаран атәыла аҩныҵҟа иҟаз аҭагылазаашьа бааԥс аан. Иара Аԥсны хадас даныҟаз далагеит азҵаара аӡбара Урыстәыла атәылауаҩ ареспублика аҩнуҵҟа рҭагалара, иара убас Аԥсны атуризм ашьақәргылара, иара иаан акриминалтә ҭагылазаашьа атәыла аҩнуҵҟа ихысхахо иалагеит. Зегь реиҳа ихадараз урыстәылеи дареи ирыбжьаарҵаз адипломаттәи аекономикеи рганахьала ирыбжьалаз аус еицура. Багаԥшь Ҟырҭтәылеи дареи реизыҟазаашьаҿ иџьбарара иԥсахуамызт, аха Қырҭтәыла ахадара есааира ирыман даҽа гәаанахарак. Уи агәыӷра ақырҭуа наԥхгара ирымаз изыбзоураз иара Қырҭтәыла ССР акомсомол анаԥхгараҿ рус еицура акәын. Убри инадхәалан Багаԥшь иман агәаанагара ибзиоу аиҩызара рыбжьалараҵ ртәылеи дареи, аха уи ҟалон, урҭ Аԥсны ахьыԥшымра азхарҵар. С. Багаԥшь идҳәалоуп апериод Аԥсны аҭагылазаашьа аҭышәантәалара. Арӡынба иаамышҭахь атәыла даҭахын. Аԥсны усҟантәи аамҭаз даҭахын изҭагылаз аҭагылазаашьа бааԥс иҭынчроу аҭышәантәаларахь ииазгоз. С. Багаԥшь, иара зегь реиҳа еиӷьны дазнеит азҵаара азбараз. Багаԥшь ижәлар рҿы аҳаҭыр ду иман, уи дивардыгылон В. Арӡынба. Даныԥсы ашҭахь еиунԥшьым аусҳәарҭақәарқәа рҿы исахьа зныз апотрети ашәҭ шьҵәрақәеи ықәгылан. Зегь реиҳа ахархәара аман раԥхьатәи Аԥсны ахада В. Арӡынбеи иареи 2005 ш-ры. еицтырхыз афото. Алитература Е. Бебиа, «Путь мудрости и мужества», 2019 Азхьарԥшқәа Сергеи Багаԥшь. Аофициалтә саит Азгәаҭақәа 1949 шықәсазы ииз Хәажәкырамза 4 рзы ииз 2011 шықәсазы иԥсыз Лаҵарамза 29 рзы иԥсыз 02 Аԥсны аԥыза-министрцәа Аԥсны аполитикцәа Багаԥшьаа\n1635\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BD%D2%9B%D3%99%D0%B0%D0%B1%2C%20%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%20%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nАнқәаб, Александр Золотинска-иԥа\n\n\nАлександр Золотинска-иԥа Анқәаб (; , Аҟәа, Аԥсны АССР, СССР) — Аԥсны Аҳәынҭқарра Аԥыза Министроуп. Иара 1952 шықәса 26 ԥхынҷкәынмза диит Аԥсны, Аҟәа. Ростовтәи Ауниверситет аҿы аҵара иҵеит. Нас аус иуеит рмаҵура уаҩыс Комсомол азын. Абиографиа Александр Золотинска-иԥа Анқәаб диит 1952 ш. ԥхынҷкәымза 26 рзы Гәдоуҭа араион Хәаԥ ақыҭа, амилиционер иҭаацәараҿ. Уи аҭаацәараҿ иара дреиҳабын. Ихыҿратәи иқәыԥшратәи ашықысқәа ихигеит аҳҭнықалақь Аҟәа. Дилгоит Аҟәатәи №16 тәи ашкол. 1970 ш-рзы дҭалоит Ростовтәи Аҳәынҭқарратә университет аиуристә факультет. Аха иҭаацәартә ҭагылаазшьа иахҟьаны иҵара алгара аҿҳәараамҭа аанӡа далгар акәхоит. 1974 ш-рзы иоднокурскцәа раԥхьа аԥышәарақәа қәҿиарала иҭиуеит. 1975 ш иԥсадгьыл ахь даныхынхәлак Аԥснытәы аболостә комитет акомсомолтә абжьгаҩс дҟалоит Аԥснытәи АССР аминистерратә азиндыараҿ. Ԥыҭрак ашьҭахь дыиаргоит Қырҭтәыла ЛКСМ аоблосттә акомитет ахь, уи дыҟан амҩақәаҵаҩ имаҵураҿы насшәа дҟаҵан аҟәша еиҳабыс. Уи ашьҭахь уи далхын Гәдоуҭа араион ЛКСМ маӡаныҟәгаҩыс. 1978 ш-рзы А. Анқәаб дҟаҵан РОВД амаҵура еиҳабыс. Усҟантәи аамҭаз иара иқәԥшқәаз амаӡааныҟәгаҩцәа дыруаӡәкын. Иара иаамҭаз РОВД еиҳабыс даныҟаз еиҿкаан ахор. 1979 ш-рзы иреиӷьыз араион аколективтә хорқәа иреиуахеит. 1981 шықәса инаркны 1983 ш-нӡа, А. Анқәаб аус иуан Қырҭтәылатәи ССР ЦК акомпартиа еиуеиԥшым административтә усҳәарҭақәарҿ. 1984 шықәсарзы дҟаҵан Қырҭтәыла ССР аҩныҵҟатәи аусқәа аминистыр ихаҭыԥуаҩс. 1990 ш-зы лаҵарамзаз Қырҭтәылеи-Аԥсны рыҩныҵҟа иҟалаз аҭагылазаашьа иахҟьаны иҩеит арапорт. Уи ашьҭахь диасуеит Аҟәаҟа. Уи ашықәсан уаҳа џьаргьы аус иуӡамызт. Уи иажәақәа рыла ишиҳәоз изхара иуацәеи иҩзцәеи ибеит. 1991 ш-рзы А. Анқәаб далхын Аԥсны иреиҳаӡоу Асовет депутатыс. 1992 ш-рзы дҟаиҵан Аԥсны иреиҳаӡоу Асовет аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистырс. Ари инаԥхгара ҿыцаҿ иҟалеит аигәҭасра уcҟантәи аамҭаз наԥхьара азызуаз Гиви Ломинаӡе иареи рыбжьара. Уи иҟаиҵеит адҵара Анқәаб иаҭара зыршаҳаҭхаша Қарҭынтәи иааигарцаз. Уи ашықәсан лаҵарамза 24 рзы Аҟәатәи аҩныҟатәи аусқәа рхан аанкылан Аԥснытәи аҩныҵҟатәи ар В. Арӡынба наԥхгара зиҭоз рыла. А. Анқәаб убри ашықәсан Аԥсны аҩныҵҟатәи Министрс дшьақәырӷәӷәан. Аха аҵыхытәан Анқәаб иажәақәа рыла иара еиқәархеит Қырҭтәы аҩныҵҟатәи аминистрра анаԥхгареи иареи ирибжьаз аиҩзаратә еизыҟазаашьа. Маҷӡакгьы игәы еихьнашьуан уи Министырра инеира абас иаҳыҟьалаз. 1992 ш-зы нанхәамзазы, Қырҭтәыла архәҭақәа Аԥсны ианалала Аԥсны анаԥхгара В. Арӡынба напхгара ззиуаз Гәдоуҭа ақалақь ахь имиасыр ԥсыхәа амоуит. Аха А. Анқәаби С. Багаԥшьи урҭ аанкылеит Аҟәа ақалақь Қырҭтәыла анаԥхгареи дареи имҩаԥыргарц аиҿцәажәара аибашьра аанкылараз. Аха цәыббрамза алагамҭаз аиҿцәажәара апроцесс аибашьра аанкылара иара даҟәыхны, ихаҭыԥан дҟаҵан С. Шамба, уи анаҩсан аҩнуҵҟатәи аминистрра анаԥхгара аусдҵас иахылаԥшыр акәын атҟәацәа наҟ-ааҟ ирымаз реиҭныԥсахра азҵаара. Ҟырҭтәыла анҭыҵтәи аԥшыхәра ахада Автондил Иоселиани иажәақәа рҿы иазгәаиҭахьан, аибашьра аамҭаз Аԥсны Қырҭтәылеи рыбжьара иҟаз аидыслара ихҟьаны аҩ-ганкгьы ирымаз аҭҟәацәа А. Анқәаб ибзоурала имаҷҩым еиқәдырхаз аԥсуеи ақырҭқәеи рыбжара. Уи ихьон: А. Анқәаб 2011 ш-рзы ирылеиҳәаз адырраҿ 1992-1993 ш-рзы Аԥсны аибашьра аамҭаз, ицоз 431 мшы, аҩ-ганкгьы иалахәын 12-нызықьҩык ауааԥсыра, урҭ рахьынтәи иҭахеит 2700 инареиҳаны, 5-нызықьҩык инархыҳәҳәо ироуит ахәрақәа, 200 ауааԥсыра хабарда ибжьаӡыз ирхыԥхьаӡалоуп. Цәыббрамза 27 1993 ш. Аҟәа ахақәыҭраан Аԥснытәи амчратә еилазаара Қырҭтәыла анаԥхгара усҟантәи аамҭаз Аҟәа иалахаз 17-ҩык ршәарҭадара рзеиқәмырхеит. Убри инархиҟьаны 1993 ш-рзы абҵараамза 8 рзы Анқәаб аҩныҵҟатәи аминистыр имаҵура аҟынтә ихы дақәиҭын. 1994 ш. Анқәаб иҭаацәа иманы диасуеит Москваҟа анхара. Ирласны уа дҟалоит афирма «Инексбезопасности» аиҳабы ицхырааҩс, уи ашьҭахь еиуиԥшым абизнес усхкқәа дырҿын. Иара есааира дрылахәын ацхырааратә проектқәа. Уи ԥарала дрыцхраауан аԥсуа кәашаратәи ахори аколлективқәа. Анқәаб ицхыраарала Москва иҭыҵит ҩ-томк иҟаз аԥсуа поезиа иадҳәалаз ашәҟәы. Иара убас уи дрыцхрааит ԥыҭҩык аԥсуа шәҟәыҩҩцәа рышәҟәқәа рҭыжьраҿ. Усҟантәи аамҭаз Аԥсны аҭагылаӡаашьа економикала имариамызт. Акыр ихьысҳан ашколқәа рҭагылазаашьа. Уи ибзоурала, ихатә харџь ахшәааны ишьақәыргылан иқыҭа гәакьа Хәаԥтәи абжьаратә школ. 1999 ш. ахәаԥшцәа изларбоз ала иара иакәхон В. Арӡынба аҳәынҭқарратә бжьыҭыраҿ иҿагылоз. Аха иалагалаз аценз аҭыԥинтәалара иахҟьаны уи икандидатура изықәыргылаӡом. Иубилеи аҽны, ԥхынҷкәымза 26 рзы Анқәаб имаз ахәылԥаз мап ацәеикуеит. Москва ажурналистцәа дырзаԥхьоит акыраамҭа ицоз алекциа Аԥсны аполитикатә ҭагылаазашьа иҟаз иахҟьаны. Ажурналистцәа руаӡк игәалашәараҿ излазгәеиҭоз ала, уи аҽны иааҟәымҵӡақәа иасуаз имабилтә ҭел дагьазхьаԥшуамызт. Уи аҭак ҟаиҵеиз знык Урыстәыла апремиа зҽаԥсазтәыз аопера артист Хьыбла Гьерзмаа. 2003 ш-рзы А. Анқәаб дхынҳәуеит иԥсадгьыл ахь. Ара дахьааиз еиҿикаауеит усҟантәи аамҭа ихадараз азеиԥш-политикатә партиа «Аиҭаира» ҳәа хыс изауз. Аԥсны иҟалараны иҟаз абжьыҭирақәа Анқәаб иӡбеит ихатәы кандидатура ықәиргыларц. Абжьыҭыратә компаниаан уи диқәыз боит усҟантәи аамҭаз Аԥсны ипрезидентыз В. Арӡынба. Ишаазгәеиҭаз ала уи иҵакыреи иареи иашахәҭоу рус нарыгӡаӡом, атәылаҿ ишахәҭоу акорупциа ахы иақәиҭуп. Уи ишазгәеиҭаз ала Аԥсны аконституциеи Урыстәыла аконституциеи еизааигәаны ахатә закәан аманы иҟаларц. Цәыббрамзаз Анқәаб икандидатура абжьытира центраҿ мап ацәкын. Уи ҽыҵгас иҟарҵон акыршықәса итәылаҿ дахьнымхоз, иара убас уи абызшәа шидыруа аԥышәара мап ахьацәикыз, аха иҿыдоу алингвистә центра акомиссиа алахәылацәа иазхарҵеит абызшәа бзианы ишидыруа. Анқәаб абжьыҭираҿ икандидатура мап анацкха ашьтахь, апартиа «Аиҭаира» идгылоз ииасуеит С. Багаԥшь икандидатурахь. Анеҩсан абжьыҭирақәарҿ иара игоит аиааира, аха арҭ абжьыҭиираҿ иигаз ааиаира мап ацәкы ииашаӡам ҳәа. Ажьырныҳәамзазы 2005-ш-рзы имҩаԥгаз аҩбатәи абжьыҭирақәа рҿы аиааира агеит атандем, Аԥсны ахадас далхын С. Багаԥшь, Р. Хаџьынба далхын уи ихаҭыԥаҩс. 2005 ш-рзы жәабранмза 12 С. Багаԥшь икәгылараҿ ирылаҳәан Анқәаб премиер-министрс дшалху. Ари амаҵураҿы уи еиҳарак хықәкыра ззиуаз Аԥсны аҩныҵҟатәи аҭагылазаашьа акәын. Зегь раԥхьа иргылан уи хықәкыра ззиуа Аԥсны аекономика акәын, усҟантәи аамҭаз акыр даара ихьысҳаз. 2005 ш-рзы ԥхынҷкәынмза 7 рзы ЕАА Қырҭтәылеи рыцҳаражәҳәҩ Џьон Таффоти иареи реиԥылараҿ иҳәан атәыла абиудџьет ишамоу 644 миллион мааҭ, уи еиҳарак изызкыз ахьчареи аҩныҵҟатәи аҭахрақәи ракәын, иара убас ацитрустә експорт акыр имаҷхеит 110 нызықь тонн иҟаз илаҟәит 35 тонн рҟынӡа. Аԥсны иамаз аинфраструктура ихырбгалан аибашьраан, ма иумыхәо иажәын. Даара акыр ихьысҳан Аԥсны амуниципалтә ҭагылаазшьа, рҭагылазаашьа цәгьан афымцамҩгагақәеи. Урыстәылантәи аинвестициа атәыла иалалоз маҷк 60 миллион доллар инахыҳәон. 2008 шықәса алагамҭаз А. Анқәаб инапхгарала напаркын инарҭбаау ареконструкциатә усхкы Афон ҿыцтәи аманахҩны ашьақәыргылараз. Уи ишахәҭаз зегь рыла иргылан, амш цәгьақәа ирыхҟьаны аӡы иаҵалоз аанкылан. Усҟантәи аамҭаз еиҿкааз апартиа «Аиҭаира» имчыдан, уи абжьыҭираан иарбаз апунктқәа акагьы азынамыгӡеит, уи аҳәамҭала изхҟьаз апартиа «Аиҭаира» иахьҳәынҭқарратәымыз ауп. Аԥсны аҳәынҭқар иалыхраан «Иаку Аԥсны» апартиа Анқәаб дықәнаргылеит апрезидент ихаҭыԥуаҩс, С. Багаԥшь президентс. Атандем иаиут 60% абыжьқәа актәи атураҿ, 2010 жәабранымза 15 инаркны Александр Золотинск-иԥа дыҟан Аԥсны ахада ихаҭыԥуаҩс. С. Багаԥшьи С. Шамбеи реиԥш Аԥсны ахада ихаҭыԥуаҩ Анқәаб Урыстәыла аҳәынҭқарра аҟынтәи имаӡамызт адгылара, аха зегь дарароуп иара имаз ажәлар рҟынтәи адгылара иахҟьаны илшеит С. Шамба ахԥатәи аҭыԥахь инаскьагара. 2011 шықәсазы лаҵарамза 21 азы Аԥсны ахада С. Багаԥшь иауз ачымазара бааԥс иахҟьаны аамҭала иара иакәын ахада иусқәа назыгӡоз. 2011 ш-зы лаҵарамза 29 рзы Аԥсны ахада иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь ԥхынгәымза 29 рҟынӡа инаигӡон Аԥсны ахада аусқәа. Нас Аԥсны изаамҭанымкәа иҟалоз ажьыҭирақәа нанҳәамза 26 рза 2011 ш-рзы А. Анқәаб акандидатура ахьықәиргылоз аҟын, Аԥсны ахада иусқәа аамҭала ииасуеит Жәлар реизара аиҳабы Нугзар Ашәба иахь. Ԥхынгәымза 25 рзы 2011 ш-рзы Аԥсны алхратә центртә комиссиа ашәҟәы иҭарҩит Анқәаб икандидатура Аԥсны аҳәынҭқарра иҭыԥан, уи ихаҭыԥуаҩс ашәҟәы дҭаҩын Гәлрыԥшь араион ахада усҟантәи аамҭаз Михаил Логуа. Алхратә штаб напхгаҩыс дҟаҵан Леонид Лакербаи. Анқәаб Аԥсны ахада иалхраҿ деиканҩуан асоциал демократиатә партиа ахада Сергеи Шамба, уи ихаҭыԥуаҩс шамиль Аӡынба, иара убас икандидатура ықәгылан аопозициатә партиа «Жәлар ракзаара афорум» ахада Р. Ҳаџьынба. Уи ихаҭыԥҩас дцон Светлана Џьергениа. А. Анқәаб икандидатура ықәызыргылаз апартиақәа «Аиҭаира», «Аԥсны акзаара» раамышьҭахь иоут иара убас адгылар Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра 1992-1993 шш. аветеранцәа рхеилак «Амцахара» рҟынтәи. Иара убас Аԥсны иҟоу аурыс хеилаки, Аԥсны аҿар рфорум ахеилаки иҟарҵеит адгылара Анқәаб икандидатураз. Нанҳәамза 26 рзы иҟаз абжьыҭыраҿы уи иоуит 54,96% абжьқәа, 72% алхыҩцәа рхы аладырхәит. Цәыббрамза 26 рзы идикылеит иҳәынҭқарра аҿаԥхьа аҭоуба. Анқәаб Аԥсны ахадарахь даннеи ирылеиҳәеит уи иаҭыԥуаҩ иҟоу иус еиҳа армариара, ма Аԥсны зынӡа ипарламент ҳәынҭқарран аҟаҵара. Уи Аԥсны ахадараҿ дыҟанаҵ изныкымкәа Урыстәыла ахадеи иареи еиԥылахьан. Иара убас иман аиԥылара Қырҭтәыла иҟоу Чехиатәи аҵҳаратәҳәаҩи иареи. Лаҵарамза 24 рзы 2013 ш. Урыстәылатәи агәыҳалалратә форум аҿы А. Анқәаб аҳәара ҟаиҵоит Москватәи апатриарх ишҟа, Аԥснытәи анцәахаҵаратә уахәамақәеи, Аԥснытәи аепископи хылаԥшра азиурц, избанзар усҟантәи Қырҭтәылатәи анҵәахаҵаратә уахәамеи, иара убас ирыбжьаз адоуҳатә культуреи дареи иахьа ирымаӡам аимадара. Уи ала иара агәра ганы дыҟан Аԥсны анцәа хаҵара ауахәамақәа ирыбжьаз аиҿагылара аԥыххоит ҳәа, аха ари аԥшьгара иҟаиҵаз иазаамырԥшит алыҵшәа. Жьҭараамза 29 рзы Анқәаб аԥхьатәара дишьҭуеит Аԥсны ашәарҭадара ахеилак амаӡаныҟәгаҩ Станислав Лакоба. С. Лакоба ихаҭа иԥхьатәара дақәшаҳаҭымхеит, уи Аԥсны ахада ахара идиҵоит амчра импыҵаирхалеит ҳәа. Аполитикцәа рыбжьара иҟалаз аидыслара еиҳарак изыхҟьаз Гал араион анхаҩцәа, ақырҭуа милаҭ змоу ауааԥсыра аформа №9 ихьыԥсаххьаз Аԥсны атәлауаҩ ипаспорт ала. Жәабранымза 7 2014 ш-рзы Аԥсны ахада А. Анқәаб иҽалаирхәит Шәача иҟаз аӡынтәи аолимпиадтә хәмаррақәа раартра ацеремониа. Иара иаҳәарала Аԥсны иасасцәан аолимпиада иалахәызи асасцәеи. Иара убас Аԥсны ахада еиҿкаарала Шәача аолимпиадатә комплексқәа рыргылараан Аԥснынтәи иашьҭуан аинерттә ргыларатә маҭәахәқәа. Аԥсны аҳәаа ахьчара нахь ала атәыла амчратә шәарҭадаратә структура инаҳараку ахылаԥшра арҭеит. Мшаԥымза инаркны нанҳәамзанӡа 2014 ш-зы Аԥсны аҩныҵҟа иҟаз аполитикатә ҭагылазаашьа акыр иуадаҩхеит, уи инахырҟьаны лаҵарамза 27 инаркны рашәарамза 1 иҟалеит ажәлар реизара. Урҭ ирымаз агәамҵра икылнагеит аҳәынҭқарратә амчхара ахан аанкыларахь. Амитынгаҿы еизаз рықәгылараҿ еиҳарак иазгәарҭоз апунтқәа иреиуан изакәанымқәа ақырҭуа милаҭ Аԥсны атәылауаҩ ипаспорт иҭара, урыстәылатәи афинанстә цхыраара иҟарҵаз дара даҽа ус ахь аиагара, иара убас Аԥсны авторитартә напхгара аманы аҟалара. Аԥхьа Анқәаб аиҿцәажәара мҩаԥыгон агәынамӡаҩцәеи иареи урҭ мчыла иааныркылаз аҳәынҭқарратә хан аҩныҵҟа, уи аиҿцәажәара алыҵшәа шамоуаз аниба ашьҭахь, иара убас ажәлар еиҿанамгаларц азыҳәан, диасуеит Урыстәылатәи арратә база Гәдоуҭа ақалақь аҿы иҟаз. Иара уа ирыцҵахоит аиҿцәажәара аоппозициа алахәылацәеи апарламент алахәылацәеи иареи. Ари аиҿцәажәараҿ рхы аладырхәит Урыстәыла аҳәынҭқарра Афедерациа ашәарҭадара асовет ихаҭыԥуаҩ Рашид Нургалиеви Урыстәыла аҳәынҭқар ицхырааҩ Владислав Суркови. Аха арҭ аиҿцәажәарақәа лыҵшәадахеит. А. Анқәаб Аԥсны Аҳәынҭқарра ахадара нижьыр акәхоит. Рашәарамза 1 2014 ш-рзы Аԥсны ахада Анқәаби иара ицыз икамандеи иареи ирылаҳәан ԥхьатәара ишцаз. Иара убас рус аҟынтәи рхы иақәиҭын Аԥсны х-раионк ахадара, иара убас ихы дақәиҭы аҳәынҭқарра апрокурор хада. Аҩыганкгьы ирымаз ачҳара ибзоураны, наҟ-ааҟы абџьар матәа шрымазгьы, ашәарҭадараҭә еилазаара азин шрымазгьы закәанла иалхыз ахада изин ахьчара, уи азин риимҭаӡеит ажәлар рахь ахысра. Нанҳәамза 24 2014 ш-рзы иазгәаҭан абжьыҭира, арҭ абжьыҭырақәарҿ аԥхьахә игеит аоппозициа аԥхьагыла Рауль Ҳаџьымба. Анқәаб ԥхьатәара данцаз ашьҭахь, иааиз Аԥсны амчра ҿыц, уи изин имирхит аҳәынҭқарратә хьчара, убри нахырҟьаны Москваҟа нхара диасыр акәхоит. Уи уахьынтәи Аԥсны аполитикатә ҭагылазаашьа анырра аиҭон. 2014 ш-рзы Аԥсны иҟоу абжьыҭираҿ дидгылеит аинрал-моиор Аслан Бжьаниа. Ԥахьатәи Аԥсны ахада иԥхьатәара ашьҭахь ауаа рахь дцәырҵит ԥхынгәымза 31 2014 ш-рзы, уи даҭааит «форум-холле» алхра аламҭалаз Бжьаниеи, аурыс уажәларреи, аԥсуа диаспореи реиқәшәараҿ. Аԥсны ахада иалхраҿ Анқәаб дзыдгылоз Бжьаниа икандидатура аҩбатәи аҭыԥ аанакылеит, 14 нызықь бжьыла Р. Ҳаџьымба диеиҵахеит. 2015 ш-згы Анқәаб иҭагылазаашьа ихҟьаны нхарҭа ҭыԥс иман Москва. 2017 ш-рзы жәабранмзазы аԥшьгаратә гәыԥ еиҿнакааз аҿцьәажәараҿ иӡбан Аԥсны Ареспублика қалақь Ӷәдоуҭа алхратә ҭыԥ №18 жәлар еизаратә депутатс иқәыргилара. Анқәаб Аԥсныҟа дхынҳәны еиҿикааит алхратә гәыԥ. Уи иқәгылараҿы иоуит адгылара Аџьынџьтәылатә еибашра 1992-1993 шш. аветеранцәа рпартиа «Амцахара» аҟынтә, иара убас «Аԥра» иаанарԥшит адгылара. Урҭ рықәгыларҿ иазгәарҭеит ирымаз агәынамӡара, иазыруит акритика «Аԥсны жәлар ракӡаара афорум» апартиа. Росбалт аналитикцәа ишырыԥхьаӡо ала иҟоу аҭагылазаашьаҿ, еиҳараҩык аелекторатцәа Аԥсны ахада Рауль Хаџьымба иалыхраан ииҳәаз ажәлар рҿаԥхьа азыбжакгьы ахьизынамыгӡаз иахҟьаны ианизхьаҳә, Анқәаб аҽазнык аполитикаҿ ицәырҵра акраҵанакуеит 2019 ш-зы иҟалараны иҟоу абжьыҭирақәарҿ. Аха убри аамҭаз Аԥсны аконституциа ишазыԥҵәоу ала қәрала даццаӡом. Азиеи Кавкази ихадоу аинститут мрагыларатәи Урыстәылатәи анаука академиа аусура агәыԥ аиҿкааҩ Александр Скаков ишазгәеиҭаз ала Анқәаб макьана акрызҵазкәа анырра иҟаиҵаз аԥсуа политиказ аҳәара изаацәоуп. Анқәаб Аԥсны апарламентахь далхын, уи иоуит 52% абжьқәа инареиҳаны. Анқәаб Аҳәынҭқарра ахадараҿ дыҟанаҵ фынтә ишьра рҽазыркхьан. Ԥшьынтә-аԥыза-министрс даныҟаз, знык-знык ахада ихаҭыԥуаҩс даныҟази данхадази. Уи иоухьан ҩынтә ахәра, иҭархан ҩыџьа дзыхьчози. Иара убас Аԥсны хадас дыҟанаҵ хынтә ишьразы аплан ҟарҵахьан, аха уи рус рзынамыгӡеит. Раԥхьатәи аиакәым рҽазкра иҟаҵаз аекспертцәеи аполитикцәеи ишиазгәарҭаз ала иалкаан Анқәаб иахь иршыхамаз, урҭ хықәкыс ирыман Аҳәынҭқарра аҭыгылазаашьа аҭышәынтәалара аилаҩнтра акәын. Аха анаҩстәқәа Аԥсны ахада ишьра аҽазкра аекспертцәа ишазгәаҭраз ала уизыхҟьаз еиҳарак Анқәаб дзгирхкьоз уи имҩаԥигоз акриминал атәыла аҩныҵҟа иҟаз аанкылара дахьазықәԥоз акәын. Ари ашьауӷатә лыҵшәа аԥшааран, иԥшаан ацәгьаҟаҵаҩецәа ргәыԥ 2007 ш-зы 2012 ш. Аԥсны ахада А. Анқәаб ишьра зҽазыкқәаз. Иара убас атеррористә гәыԥ «Иамарат Кавказ» аиҿкаацәа. Рыжәаҩкри ашьауӷа аус ала ирԥшааз ахара рыдҵан, урҭ рахьынтә аинрал-маиор Асланбеи Кчач иакәын, уи икраан ихала иҽишьуеит. Аԥсны Аҳәынҭқарра апрокурор хада еигьырҭ иалахәыз ацәгьауцәа ахара рыднаҵоит ԥсраҽнынӡа итакзаарц. Ари аус аҿы ихадоу амалрҳаҩ Павел Арӡынба иоуп ҳәа иԥхьаӡан ԥхь. Ԥхынҷкәынымза 13 2017 ш-зы Аҩдатәи Ишыра ақыҭа иишақәргылам хаҭарала дшьын Павел Арӡынба. Абанда аиҿкаанцәа руаҵк Р. Барцыц иахьа уажәраанцәа дыхықоуп ихаҭара шақәргылаӡам. Анқәаб аамҭак ала дыҟоуп Аԥсни Уристәылеи дыртәылауҩны. Урыстәыла атәылауҩа ихаҭарнак иаҳасибала изныкымкәа абжьыҭырақәа рҿы ихы рылаирхәуан. Уи дадгилоит Урыстәылеи Аԥсны реизааигәатәара, аурыс бызшәа афициал статус аманы иҟазарц, убри аамҭаз уи даҿагылоит ақырҭуа бызшәа Аԥсны уи абызшәа анкьатәи иамаз астатус амамзарц, ибри аамҭаз Гал араион ақырҭуа милаҭ шынхогьы хьаас имкыкәа. Иара убас Анқәаб иполитикатә усураҿ дыдгылоит Қырҭтәылеи Аԥсны еизеиҟараны азакәанқәа рымазарц, хаз-хазы еиҟәыҭханы иҟазарц ҩ-ҳәынҭқарракны. Анқәаб иара убас даҿагалоит Қырҭтәыла ахҵәаҩцәа Аԥсныҟа рыхынҳәара, Гал араион иаланхоз ауааԥсыра рымацара ада. Аха иазгәаҭатәу уи иаамҭаз, Аԥсны хадас даныҟаз, Аԥсы инхо ақырҭуа милаҭқәа згьы ириҭан Аԥсны атәылуаҩра зыршаҳаҭуа ашәҟәы. Анқәаб иаамҭа, уи еиуеиԥшым аҭыԥқәа ананыкылоз, иара Аԥсны данахадазгьы, дарбан уаҩзаалакгьы азын иман аҭел изасра, ихадоу усзар ихаҭа дидикылар алшон. Хәажәкырамза 16 2014 ш-зы Крим имҩаԥнагаз ареферендум Урыстәыла алаларазы, уи иазгәыҭоит Аԥсны даара аҳаҭыр шақәнаҵо, иагьадгылоит уа иаланхо ажәлар иҟарҵаз алхраҿ. Анқәаб даара бзиа ибоит аспорт, Қырҭтәыла данынхоз уи абнатә ҳәақәа рзышәарыцара дханагалан даман. Иԥшәма — Рымма Васил-иԥҳа Лакоба, милаҭла даԥсуоуп, абиологиатә наука дакандидатуп. ирымоуп ҩыџьа ахшара: Александр (1983 ш), Инал (1994 ш). Иԥа Александр — амидиаторцәа разыҟаҵара аексперттә центр, аҳәынҭқарратә — зинтә дисциплина акафедра адоцент Урыстәлатәы жәларатә нхамҩа ракадемиа убас Урыстәыла Афедерациа ахада аҳәынҭқарратә шәарҭадара аҟны, иара убас аиуристә наука акандидат. Иара ара аҩыза ахьӡ иоуит Аԥсны аихамҩа аргылараан иалахәыз анџьныр Золотински ижәла иахаршалан. Избанзар усҟантәи аамҭаз аԥсуаа ирыздыуамызт аурыс бызшәа аҟынтәи ираҳауаз ахьӡи ажәлеи ирымаз аивгарақәа. Ҟабардантәи хатәгәаԥхарала иааны еибашьуаз аибашьыҩцәа ирыҭҟәаз Қырҭтәыла аҳәынҭқарра ахаҭарнакцәа, аамҭала Аԥсны наԥхгара азҭоз аԥыза-аминистр Жиули Шартава и Аҟәа ақалақь ахада Гәырам Габискириа ишьын иахьа уажәраанӡа зхаҭара шьақәыргылам аԥсуа ардыԥхьала ила, иара убас ишьақәргылаӡам уи зыхҟьаз аҭагылаӡаашьа. Ахада иалыхра икандидатура ақәыргылараз, 1999 ш-зы дынхар акәхоит атәыла аҩнуҵҟа 5 шықәса инеиԥынкыланы. Аибашьраӡатәи аексперт рбагақәа. Иалкаау аҭыԥаҿ ауаҩы инхара зыршаҳаҭуа аилыркаага. Уи аамҭаз Анқәаб ихигеит аҩбатәи агипертоникатә кризис, аԥхьа ихьиз ҽеила ишьақәгылаанӡа ахҟьахы. Уаанӡа инхоз ақырҭуа милаҭ зманы зегьы ирыма Қырҭтәла амилаҭ зыршаҳаҭуа ашәҟәы, Аԥсны инхон урҭ ирзеиԥшым астатус рыманы. 1952 шықәсазы ииз Ԥхынҷкәынмза 26 рзы ииз 03 Аԥсны аԥыза-министрцәа Аԥсны Жәлар реизара 1-тәи ааԥхьара адепутатцәа Аԥсны Жәлар реизара 6-тәи ааԥхьара адепутатцәа Аԥсны аполитикцәа Анқәабаа\n1744\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BC%D2%B7%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%93%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B3%D1%8C%20%D0%90%D0%BB%D0%B5%D2%9B%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nАмҷба, Гьаргь Алеқсандр-иԥа\n\n\nГьаргь Алеқсандр-иԥа Амҷба (, Ӷәада, Аԥсны АССР, СССР) — Адырра егьакуп, егьыҩбоуп рҳәоит. Егьиашоуп. Гьаргь Амҷба аԥсуа жәлар рҭоурых аҭҵаараҿы иааникылоз аҭыԥ хазын. Уи ишьҭихуаз апроблемақәеи, дзыхцәажәоз, иҭиҵаауаз атемақәа ргәылыршәашьеи ирыбзоураны аԥхьаҩцәа иусумҭақәа аҭыҵха рырҭомызт, еимыҵәҵәа иргон. Гьаргь Амҷба жәа-монографиак дравторын, аҵарадырратә журналқәеи еиуеиԥшым аизгақәеи ирниҵахьаз аусумҭақәа маҷмызт, аха ианакәызаалак иара иҟәнишьон, \"иҵегь сылшар ауан,\" – иҳәон. Гьаргь Амҷба амедиевистикатә дунеи дагәылалеит Кавказ аҭҵаара знапы алакыз аҵарауаа дуқәа иара иахь ихьазырԥшыз, лахә-лахәы ишьклаԥшуаз иоппонентцәа ргәы ашьаҟәаҟәа ҭазҵаз, изыршәыз иусумҭа \"Аԥсуа ҳәынҭқарра иазку ақырҭуа нарративтә хыҵхырҭақәа\" ала. Уи нахыс, хрыжь-хрыжь акәзаргьы, еишьҭагыланы рҿаархеит қырҭшәала еиԥш, бырзен бызшәала, шәамахь бызшәала ажәытә шәҟәқәа ирну ҳҭоурых цәырызгаз егьырҭ иусумҭақәагьы: \"Абжьаратәи ашәы- шықәсақәа ирыҵаркуа ақырҭуа ҩыратә хыҵхырҭақәа Аԥсназы ирҳәо\", \"Абжьаратәи ашәышықәсақәа рзы Аԥсны иамаз аполитикатә ҭагыла- заашьа\", \"Абжьаратәи ашәышықә- сақәа ирыҵаркуа ақырҭуа ҩыратә хыҵхырҭақәа Аԥсни аԥсуааи рыӡбахә ишалацәажәо\", \"Афон-Ҿыц\" уҳәа убас егьырҭгьы. Урҭ рӷьырак аԥсуа хылҵшьҭрақәа рҽеидкыланы, жәларык раҳасаб ала ишышьақәгылаз, нас VIII-X ашәышықәсақәа рзы Кавказ зегьы зырхыџхыџуаз афеодалтә ҳәынҭқарра шыҟарҵаз уҳәа ҳгәы зкуаз азҵаарақәа жәпакы рҭак ҳарҭоит. Егьырҭ иаҳдырбоит жәынгьы-ҿангьы ҭаха ҳазымҭоз ҳгәылацәа бзиахәқәа аҳәаҭыхла ирҿагыланы ҳабацәа дуқәа рыдгьыл гәакьеи рбызшәеи шырыхьчоз. Аԥсуа культуратә ԥсҭазаараҿы зеиԥш ҟамлацыз хҭысхеит ҵакыла еиԥш, формалагьы иԥшӡаӡа 1993 шықәса рзы ҭырқәшәала Сҭампыл иҭыҵыз Гьаргь Амҷба ишәҟәы \"Аԥсуааи алазқәеи\". Уаанӡа иҭыҵхьаз иҩымҭақәа реиԥш, ари ашәҟәаҿы автор аԥхьаҩ иирбоит абжьаратәи ашәышықәсақәа раан аԥсуа етно- политикатә шьақәгыларақәа ирымаз асоциалтә-политикатә ҭагылазаашьеи рхьыԥшымразы урҭ иаадырԥшуаз ахаҵареи. Aбжьаратәи ашәышықәсақәа аԥсуа жәлар рҭоурых аҿы даараӡа акрызҵазкуа аамҭан. Зегьы раԥхьаӡа иргыланы, ари Аԥсны афеодалтә еизыҟазаашьақәа рцәырҵреи рыҿиа- реи ираамҭан, ақьырсиантә культура ҳабацәа рабацәа дуқәа ианрылаҵәаз, аԥсуаа рхатә ҳәынҭқарра ҟаҵаны иаркы-ирцә ҳәа геи-шьхеи, ладеи-ҩадеи ианрыбжьаз аамҭан. Урҭ зегьы дырра ҳаракыла, гәык-ԥсык ала, ламысла рыҩра, усҟан, аҭоурыхтә ҵабырг, ишырҳәо еиԥш, ала ҟырҟы ианкылырхуаз аамҭазы, имариамызт. Аҵарауаҩ ихи иԥси дырмеигӡар акәын. Гьаргь Амҷба абри аус аҿы илшаз ахә ашьара уадаҩуп. Аҵыхәтәантәи ахәышықәса ирылагӡаны, изыԥшыз идыруазшәа, уи иҭижьит даҽа ҩ-шәҟәык: \"Абжьаратәи ашәышықәсақәа рзы Аԥсны иҟаз акультуреи аидеологиеи\", \"Аԥсны абжьаратәи ашәышықәсақәа репохазы\". Аԥхьатәи ашәҟәы, иара ахьӡ ахаҭа ишаҳәо еиԥш, VI-X ашәышықәсақәа рзы Аԥсны идыргылаз аҭоурыхтә баҟақәеи, ҳәынҭқарратә динк аҳасаб ала аԥсуаа ақьырсианра шрыдыркы-лази, насгьы урҭ рыԥсҭазаараҿы уи иааннакылаз аҭыԥи ирызкуп. Аҩбатәи ашәҟәаҿы ажәытәӡатәи аҩыратә хыҵхырҭақәеи, археологиатә материалқәеи, аетнологиеи ҵаҵӷәыс иҟаҵаны, автор иааирԥшуеит аԥсуа жәлар рынхамҩа аҭоурыхи рсоциалтә еизыҟазаашьақәеи. Аха Гьаргь уи инапаҿы иааникыларатә еиԥш аразҟы илахь ианымызт. Иҟоуп акьыԥхь зымбац даҽа усумҭа дук. Уи аԥсуаа рҭоурыхтә антро- понимиа иазкуп. Ари аусумҭа аԥсуаҭҵаараҿы уникалтә ԥҵамҭа ҿыцуп. Аԥсуа саԥсуоуп ҳәа адунеи ишьапы нықәиргылазар аахыс ихьӡырҵоз, хьыӡшьарас ирҭоз, иабиԥарахьыӡқәа уҳәа аԥхьаҩ зинтерес икыша, иџьеишьаша, илакәишьаша рацәоуп ари аусумҭаҿы. Автор ихаҭагьы уи азы алкаа ҷыда ҟаиҵеит: аԥсуа жәлар рҭоурыхтә антропонимиа ретностә ҭоурых аҭҵаара акырӡа иацхраауеит, иҭнагоит. Ҩашьара ақәымкәа уи иаҳнарбоит иара убас урҭ рполитикатә, ркультуратә ориентациагьы. Гьаргь Амҷба зымҽхак ҭбааз ҵарауаҩын. Уи ибзиаӡаны идыруан дызлиааз ижәлар рбызшәа амаӡақәа, аԥсы ахьҭаз, урҭ рҵасқәеи рқьабзқәеи рҷыдарақәа, рҿаԥыцтә рҿиамҭақәа уҳәа аԥсуара злеибарку зегьы. Абри аганахь ала иналкааны иазгәаҭатәу усумҭоуп иетнологиатә ҭҵаамҭа \"Аԥсуаа рҽыбӷаҟазара\". Хаҭала иара автор \"адәы иқәигаз\" аматериал хьыршәыгәқәа ихы иархәаны, ицәыригеит ҳажәлар рыбзазара иузалымхуа иалаз аҽы акульт, иахьанӡагьы урҭ даҽа жәларык ирылазмырҩашьо абаҩҷыдара, ретностә специфика. Аҵарадырраҿы Гьаргь Амҷба изы аус злаз аҭоурытә факт акәын. Афакт иара изы ихсаалаган, ишәага-заган, иқәырԥшыган, зегьы зхагьежьуаз лыран. Гьаргь Амҷба дагьеиҭагаҩын. Алықьса Гогәуеи иареи еицхырааны Иаков Цурҭавели иҭоурыхтә рҿиамҭа \"Шушаник игәаҟра\" аԥсышәала идырцәажәахьан. Иара ихалагьы аԥсуа ԥхьаҩ ииҭахьан Константине Гамсахурдиа иажәабжьқәа акыр. Аԥсшәа аҟынтә ақырҭшәахь еиҭеигахьан \"Нарҭаа репос\". Гьаргь Амҷба ибзоураны аԥсуа ԥхьаҩцәа ироухьан арумын шәҟәыҩҩ Виктор Кернбахи, авенгр ҭоурыхҭҵааҩ Лиош Ҭардии, америкатәи аетнолог Сула Бенети аԥсуаа ирызкны ирыҩхьоу ашәҟәқәа. Гьаргь Амҷба аԥсабара иланаҵаз абаҩхатәреи идырра дуи аԥсуа ҵарадырреи аҵараиурҭақәеи рзы иҵәатәышьаҟақәан. Жәашықәсала уи иџьабаа Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт иадиҵахьан. Уи араҟа зквалификациа ҳаракӡоу аҭоурыхҭҵааҩцәа дреиуан. Аԥсуа Ҳәынҭқарратә университет аҿы алеқциақәа дрыԥхьон, зны Аԥсны аҭоурыхи, археологиеи, аетнографиеи ркафедра дреиҳабын, аҽазных аҭоурыхтә факультет дахагылт, ддеканын. Абраҟа Гьаргь Амҷба дпрофессорын, аҿар аҭоурых дирҵон, аԥсуара рылаиааӡон. Гьаргь Амҷба ҵарауаҩык иаҳасаб ала ддуун, рҵаҩык иаҳасаб алагьы. Аха \"издыруеит\" ҳәа мыцхәы иҳәомызт. Иҵкыс аҵара сымоуп ҳәа, ипара збеит ҳәа амалахазгьы ауаҩы диқәыӷә-ӷәомызт, длаирҟәуамызт, уимоу, дзацәажәоз џьара иакәымк иамхаҳәаргьы, дхьижәомызт, имаршәа кны, имырхьааӡакәа ихы иирдыруан. Хынҩажәифба шықәса қәрам аԥсуа хаҵа изы. Иуаҩра дынҭалеит аҟароуп. Гьаргь инарцәымҩа дықәлеит еиҳагьы ҳажәлар рҿахәы аниҳәашаз, еиҳагьы анилшашаз, еиҳагьы данаҳҭахыз аамҭазы. Гьаргь дҵарауаҩын, дҵарауаҩыҵәҟьан. Аԥсуа ҭоурыхҭҵаара иара ида ихьысҳахоит. Шәҩыла анцәа иҳаҭәеишьааит, аха иахьазы Гьаргь Амҷба дзыԥсахша аҭоурыхҭҵааҩ иԥшаара мариам. Уи иахьа еиҵагылоу аԥсуа интеллигенциа зырбеиоз, иӡырызгоз, изырԥшӡоз, ҳагьзлаҽхәоз ауаа хатәрақәа, ауаа нырҳарақәа дреиуан. Ҟазшьала Гьаргь дҭынчшәа дыҟан, аха дыџьбаран, дтәаны думбар, дгыланы ихы уирбомызт, ачҳара змаз жәытә арԥысын, даамысҭашәан. Аиҩызараҿ дԥышәан – даартын, дыгәшаҭаҩын, дгәыбылҩын, дчеиџьыкауаҩын. Ҳажәлар дрыԥхеит аҵеи хазына, аҵеи лаша, аҵеи хьӡырҳәага – ауаҩ ду. Ахыҵхырҭа ГЬАРГЬ АМҶБА. АҦСУА ЖӘЛАР ДРЫҦХЕИТ АДЫРРА ДУ ЗМАЗ АУАҨЫ ЛАША, АУАҨААМЫСҬАШӘА GEORGI AMICHBA Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Амҷаа 1936 шықәсазы ииз Лаҵарамза 10 рзы ииз\n1767\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%83%D1%81%D1%83%D0%BC%D2%AD%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0\nАусумҭақәа\n\n\nАусумҭақәа. Аԥсны аҭоурыхи аетнографиеи. - Аҟәа: Аԥсуа бызшәа аҿиара аҳәынҭқарратә фонд, 2004; 639 д. Апрофессор Гьаргь Амҷба иусумҭақәа иргәылоуп Аԥсны аҭоурыхи аетнографиеи ирызку аҩымҭақәа. Урҭ Кавказ аҭҵаарадырратә дунеиаҿ мацара акумкуа, аҳәаанырцәгьы ахәшьара ҳарак зыҭоу амонографиақәа: \"Заатәи абжьарашәышықәсақәа рхаан Аԥсны аполитикатә ҭагылазаашьа\", \"Аԥсны аҭоурыхи аетнографиеи ирызку астатиақәа\", \"Аԥсуаа рҽыбӷаҟазара\" рҟынтә иаагоуп, иара убас апериодика ианылахьоу аҭҵаарадырратә статиақәа, арецензиақәа, аԥсуаҭҵаара аусзуҩцәа ирызку анҵамҭақәа, аиҭагақәа рылоуп. Ашҟәы иагәылоу аусумҭақәа тематикалеи хронологиалеи даараӡа иҭбаауп, хымԥада, аԥхьаҩ изы аинтерес ду рыҵоуп. Ари ашҟәы рхы иадырхәар алшоит аҭоурыхҭҵааҩцәа, аетнологцәа, арҵаҩцәа, астудентцәа, иара убас Аԥсны аҭоурых иазҿлымҳау аԥхьаҩцәа зегьы. Ашҟәы аҭыжьразы афинанстә цхыраара ҟанаҵеит Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы Аҳәынҭқарратә еилак. Алитература Амҷба, Гьаргь. «Аусумҭақәа». amichba.de. [ацит. 2021-01-26]. онлаин Ашәҟәқәа\n1894\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%88%D1%8C%D1%85%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%83%D0%B0%20%D1%86%D3%99%D0%B0%D0%B7%D3%99%D0%B0%D1%88%D1%8C%D0%B0\nАшьхарыуа цәазәашьа\n\n\nЗыԥҳәыс лыгәра зымгаз. 1. «Уԥҳәыс лыгәра умган» - ҳәа, ззырҳәо абри иауаны ак' басҳәот сара. Рыцҳак дыҟан. ГIвыцәк иман. У'еиҳа аҽы имаӡамыз. Хыҩык ахәычқәе иман. Акартош илеиҵеит. Нас аҵыхра иезааигәо иналага изҭыиԥсарыз адгьыл ижын. Ижаз зеиԥшраз уи он: хәа-ҳаракын иаман, абрауа ижан. Иаакыижьын даҟәыҵт. Шьҭа ажра ибжа-жны, ԥхызны ус ибыоон: абри ажрагьы уаҟәыҵны, абас удықәланы угIвыцәкгьы иҭии. Уигьы быгIвныфаны иаашьҭых! Нас мыӡкы уныҟәашьҭа - иеиҳәеит - умӡ ехьыҵызыр аҽны шьубжьан аан хъаҳәкы уақәсәушт, џьыузым ахъаҳә иақәзушеит. Ауи аџьыузым аахәаны ифа! - иҳәеит. Ус ԥхыз ибоон. 2. Нас аԥгыз ибаз ишыйбаз еԥш даныҟәеит. Ахъаҳәди дақәсәеит. Аџьузым аахәан, ифеит. АбыгIвыныфагьы инҵәеит. Уожәа ахъа игIвымпыкла иныйклан дыхъвыцт. Ихъвыца уи оп: Уожәа изыуеи, сыцәқәа иаарҭнысхыз (аҧара, ахча) салгеит, инҵәеит. Сыгьежьыри, агIвны сызцом, абыгIвныфа сымаӡам. Снеирықәын сыԥҳәыс иласҳәози «ацәқәа йабау?» лҳәари, иласҳәози. «Исҭит» - сҳәарын иаарҭнысхыз аԥара сымаӡам, инҵәеит. Нас « Анцәе иҳәо ҟалап - иҳәан – абри агород аҟны слеип» - иҳәан – агород ак' ааигәаны иҟан – агород дцеит. Амла дакын, ауаҟа ауаа кр'ахьырфоз асҭалаво аҟны днеит. Ауаа беиақәа акрызфоз асҭалаво аҟны дырԥша дгылан. Акрырфан, ингIвагыла нас айшәе иаақәхаз йаайзкны, акрыфара далагеит. Ахазен, асҭалаво зтыз «Уоро узуҩыда?» - ҳәа, дыйзҵааит. – «Сара сызакәу уасҳәари, адара акыр инаӡыоот». 3. Нас ахазен ус йейҳәеит: «Узықәсәаз саҳә!» - иҳәеит. Нас арии аҭҳамада иаацәырыйган дашыҟалақәаз, ԥхызны ибаз йейҳәеит. «Ах'а быгIвныфагьы сымам, сыҧарақәагьы нҵәеит». Ус 'нейҳәа, Ани ахазаин дычычеит – «уара « пхыз збеит» - ҳәа, уцәқәагьы иҭиины, ҽыхъырҵәҵәаны абранӡа узаай? - иҳәеит. – Сара шыкәсык аахъыс ҧхызн избойт: Абри еԥш қыҭак абас ахәак амоуп. Ахәы йамоу, абра уцаны ижы, хьны гIвыуолырк абра иҵагылоуп - ҳәа». Ақыҭ ахьыӡгьы излашьҭо абри ауп - ҳәа, йааейҳәейт. Агәарԥ зту абри акәып-ҳәа, дааейҳәейт. Ақыҭагьы уи аҭҳамада ақыҭын, агәарԥгьы йаре игәагԥоуп. Ахьы изҭагыло ахәа аҭаҳмада ижны икыижьыз-оуп. Нас дгьежьын мыӡкы дыныҟәан, даайхт игIвны. Иԥҳәыс – «Уабаҟаз?» - лҳәан, дыйҵаайт. – «Сныҟәайт абрахь». «Уцәқәа ебаҟо?» - лҳәейт. – «Сыцәқәа ирыламшахт иказжьт» - иҳәейт. Нас иԥҳәысгьы дыҵәыуойт. 4. ГIвымшк аҟара ԥсыйшьеит. Нас «адгьыл зжыроуп» - иҳәейт. Аԥыхь ехьыйжыз абраа далаган, ажра ижыйт. Уолырқәа гIвыба рызна ахьы ҟаны ибейт. Ицәырыймгон. Дыхъвыцт, «ицәырызгари, исымырхп» - иҳәаны, дшәейт. Иԥҳәыс инлейҳәушан, «аӡәи йаҳәар (!)» - иҳәан. Дшәоот, изымҳәейт. Ус иаайхъвыцт: акәтуҵараҿы длейн кәтаҕьк аайхәет. Акәтаӷь ейқә' иҭыйҵан, даайн, дтәейт аҩныҟа, иҧҳәыс лҟны. «Узаай, уус кажьны, акры змууцт уожәгьы» - лҳәейт. Аҭҳамада ус иҳәейт: «Сыҩныҵаҟа сыхьейт» - иҳәейт. Нас йейқәа инапы лҭыйшьын, кәҭаӷьк ааҭыйхт. «Бара акәтаӷь сҵейт ббо!» - иҳәан, акәҭаҕь йейқәа ааҭыйхын илыйрбейт. «Аӡә-иабымҳәан! - иҳәеит - акәтаӷь зҵо уоҩ дҟамлаӡацт - иҳәейт – арии аӡәы йанйабҳәа сыршьеит». – «Ибзиоп, сҳәом. Уаргьы умҳәан!» - лҳәейт. Нас илзымычҳайт, лыгәла-ԥҳәыс илалҳәейт, лыгәла-ԥҳәысгьы даҽаӡәи илалҳәейт. Ус мацара аҳәынҭқар идырт, йаҳайт. Дыйԥхьан, дыйгейт аҭаҳмада. Аҳәынҭқар дыйҵаайт: «Уара абри еҧш иҟамлаӡацт зангьы, ак' ази иуҳәейт, исаҳә!» - иҳәейт. Аҭҳамада йаацәырыйган, ишыҟалаз йейҳәейт. Ахьы 'нйоу иҧҳәыс лыгәра ишыймга, «абри акәтаӷь сейқәа иҭасҵап-шьҭа «исҵейт» - ҳәа, иласҳәап. Абри илзыҵәахазари, абри аԥарагьы илҵәахейт, иҳазынхойт-ҳәа абри аҳайсабла иласҳәейт. Илзымҵәахт, уору уҿи йааӡейт. Иззызуз сыҧҳәыс лыгәра-мгара акәып. Уара сыусасуп, иуҭах'у сызыу, унапы сануп» - иҳәейт. Абри оуп аԥҳәыс лыгәрагара зыцәқьо. 1947 ҫыкәҫаҙы,Ԥсҳәы ақыҭан, Қь. Ломҭаҭиӡе ианылҵеит. Азәабжьҳәаҩы диит Х'әыжәду ақыҭан, ихьӡи ижәлеи арбаӡам, 66 ҫ. их'ыҵуан.\n1981\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%91%D0%B5%D0%B8%D0%B3%D3%99%D0%B0%D0%B0%2C%20%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D1%80%20%D0%91%D0%B0%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BC-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nБеигәаа, Омар Баирам-иԥа\n\n\nОмар Баирам-иԥа Беигәаа (; ; , Аосмантә империа — , Сҭампыл, Ҭырқәтәыла) — Ҭырқәтәыла ашәҟәыҩҩы. Абиографиа Омар Беигәаа диит Ҭырқәтәыла, 1901 шықәса рашәарамза аказы. Дахьиз ақыҭа ҭырқәшәала Ефҭени Ҳаџьыс уеиманбеи қьиоҩы ҳәа иашьҭоуп, уаатәи аԥсуаа ракәзар ҩ-хьзык рыла аӡбахә рҳәоит: Ашәы Ҳаџьы иқыҭа, мамзаргьы Ашәаа рқыҭа. Иабшьҭра иазкны Омар Беигәаа иҩуеит: «...Саб — Баирам. Баирам иаб - Ҳасан. Ҳасан иаб - Маџь. Маџь иаб - Мамгәыл... Сыҩны аԥшәма ԥхәыс — Кәарҷиа ԥҳауп, Шьааиан лыхьӡуп. Баирам иԥҳәыс, сан — Шам-ԥҳан, Мкыд лыхьӡын; Баирам иан, санду — Ладариа-ԥҳан. Аладариа-ԥҳа данԥсы, Кҷын-ԥҳа дааигеит. Аԥсны иқаҵыз сабду Ҳасан иауп. Уи дынхон Абжьаҟәа. Абыгәаа игәылацәан...» Диузџьетәи ашкол даналга, Беигәаа Омар Едырнетәи алицеи даанахәоит, уи қәҿиарала далгоит нџьнырк иаҳасабла. Абри изанааҭ ала иуеит 1964 шықәсанза. уинахыс аԥсшьараамҭахь \/атәанчарахьы\/ диасуеит. Дынхоит Сҭампыл. Поетк иаҳасабла Беигәаа Омар арҿиера ус инапы алакыуп 1918 шықәса инаркны. Уи инапы иҵыҵхьеит иара убас аԥсуаа рбызшәеи, рҭоурыхи, рмифологиеи ирызкны акыр иаԥсоу аусумҭақәа. Иаҭәашьоуп Д. Гәлиа ихьӡ зху Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә премиа. Аҭампылатәи аԥсыуа бхьы. Ажәеинраалақәа. Аҟәа, 1990 Антологиаҿ иаагоу О. Беигәаа иҨымҭақәа абри ашәҟәы анҵыҵ ашьҭахь автор инапы иҵигаз аредакциала икьыԥхьуп. Алитература Азхьарԥшқәа Абиографиа - Аԥснытека Тырқәтәылатәи ашәҟәыҩҩцәа 1901 шықәсазы ииз 2001 шықәсазы иԥсыз Жәабранмза 25 рзы иԥсыз\n1983\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D1%8B%D2%9B%D3%99%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80%20%D0%9A%D3%99%D0%B0%D0%BA%D3%99-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nМықәба, Анзор Кәакә-иԥа\n\n\nАнзор Кәакә-иԥа Мықәба (; диит , Оҭҳара ақыҭа, Гәдоуҭа араион, Аԥснытәи АССР) — аԥсуа шҟәыҩҩы, адраматург, аҭоурыхдырҩы, актиор, ауаажәларратәи аҳәынҭқарратәи усзуҩы; Аԥсни, Урыстәылеи ашәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа ирылоу, исахьаркыратә аԥҵамҭақәа шамахамзар зегьы аԥсуа жәлар рҭоурыхтә хҭысқәа шьаҭас ирымоуп. Иҭоурыхтә драматәҩымҭақәа Аԥсуа драматә театр аҟны иқәдыргылахьеит. Аиза \"Аԥсны Аҳцәа\" аҟны автор иҽанишәеит, акыр шәышықәса, Аԥсни, аԥсуа жәлари харада рызҭоз аҳцәа Чачаа (Чачба, Шервашиӡе) рабшьҭра ашьақәыргылара. Аҭоурыхтә хыҵхырҭақәеи, жәлар рҳәамҭақәеи ихы иархәаны, аԥхьаҩцәа ирыдигалоит иаазыркьаҿу урҭ рҭоурых, иааирԥшуеит урҭ зхааныз аамҭа иатәу ахҭысқәа. Ашәҟәы рызкуп зыԥсадгьыли зуаажәлари рҭоурых иазҿлымҳау зегьы. Азхьарԥшқәа Мукба Анзор Кокович Мықәба Анзор Кәакә-иԥа Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Аԥсны актиорцәа Мықәаа 1946 шықәсазы ииз Абҵарамза 17 рзы ииз\n2004\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%98%D0%BD%D0%B3%D3%99%D1%8B%D1%88%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0\nИнгәыштәыла\n\n\nИнгәыштәыла, Ингәыштәыла аҳәынҭқарра (, ) — автономтә республика Урыстәылаҟны. Ари Кавказ ажәларқәа рыӡбахә адаҟьа ауп. Ара 50-жәларк раҟара иқәынхоит. Инхоит, иаҳҳәап, азыхәцәа, аԥсуаа, ашәқәа (абазақәа), ачачанцәа, аингәышьцәа, аварцәа, алезгцәа, адарганцәа, алақцәа, аҭабасаранцәа, арутулцәа, аӷәылцәа, аҵахәырцәа, ақырҭқәа, агырқәа, ашәанцәа, аерманцәа, ауаԥсцәа, аталышцәа, аҟарачаицәа, абалҟарцәа, аҟәымыҟцәа, азербаиџьанцәа, анаҩеицәа уҳәа убас иҵегьы. Уи адагьы абра атәым жәларқәа гәыԥ-гәыԥла иқәынхоит: аурысцәа, аукраинеццәа, абырзенцәа уҳәа убас егьырҭгьы. Аинформациа Кавказ ажәларқәа рыӡбахә аҳәынҭқаррақәа ишаны рықәҵоит. Аҟәшақәа зегьы рҿы иқәынхо ауаа ашәҟәы ранҵара ацифратә дыррақәеи аетнографиатә ҳсаалақәеи иҟоуп. Азгәаҭақәа Азхьарԥшқәа ingushetia.ru Урыстәылатәи Афедерациа ареспубликақәа\n2022\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%98%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%83%20%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D2%9F%D1%8C%D0%B0\nИхадоу адаҟьа\n2106\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D2%AD%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0\nҚырҭтәыла\n\n\nҚырҭтәыла () – Кавказ мрагылара аган ахь ала иҟоу атәыла. Аладаҿы Қырҭтәылеи Ермантәылеи, Азербаиџьани, аҩада-мраҭашәараҿы - Қырҭтәылеи Урыстәылеи аҳәаақәа иамоуп. Апрезидент: Зурабишьвили, Саломе Леван-иԥҳа Аԥыза-министр: Ӷарибашьвили, Иракли Тариел-иԥа Аҳәынҭқарратә символика Абираҟ Қырҭтәыла абираҟ араӡны фонаҿ (афон шкәакәаҿ) иарбоуп идуу аџьар ҟаԥшьи, ԥшь-џьар хәыҷыки. Ари, зегьеицырзеиԥшу иқьырсиану асимволқәа - ҳазшаз Анцәеи ԥшь-ҩырацқьаки ауп иаанаго. Аџьар агеральдикатә дырганы раԥхьаӡаа ицәырҵит 1099 шықәсазы, аџьарныҟәгаҩ Жофруа де Буилон игерб аҿы. Убри аамҭа инаркны ари агеральдикатә дырга Анцәа инышәынҭреи, ақьырсианра ацентр Иерусалими ауп иаанаго. Ари агерб хы-хьӡык амоуп: Жофруа де Буилон игерб, Иерусалимтәи агерб, Адырга цқьа. Араӡны (ашкәакәа) агеральдикаҿ ацқьара, ахшыҩ ду ауп иаанаго, аҟаԥшь - афырхаҵара, аӷьеҩра, аиашара, абзиабара. Анџьелино Дульчери иаԥиҵаз аҳәаақәа рыхсаалаҿ - портулан аҿы (1339 ш.), Франческо ди Лапоччои Доменико ди Бонинсеньеи амшынтә рыхсаалаҿ (1367ш.), Сидер амшынтә ихсаалаҿ (1565 ш.) Қырҭтәыла атерриториа абри абираҟ ала иазгәаҭан. Агерб Агерб ду Ахәҭаҟаԥшь аҿы ахьтәы ореол змоу, ахьтәы џьар змоу араӡны ԥса зку, иҽыжәу Гьаргь ацқьа араӡны гәылшьап ишьуеит: асаԥар ақырҭуа (ивериатәи) агәыргьын ала ирԥшӡоуп: асаԥар ныҟәгаҩцәаны ҩ-хьтәы лымык иарбоуп: асаԥар шьаҭас иамоуп астилизациа зызу аӡахәа ақырҭуа орнаменти, адевиз зну абанти; иҟаԥшьу-ишкәакәоу абант мхедрули анбан ала адевиз ануп: Акзаара ауп амч змоу. Агерб хәыҷы Ахәҭаҟаԥшь аҿы ахьтәы ореол змоу, ахьтәы џьар змоу араӡны ԥса зку, иҽыжәу Гьаргь ацқьа араӡны гәылшьап ишьуеит; Гьаргь ацқьа Иқьырсиану адунеи аҿы Гьаргь ацқьа пату иқәырҵоит. Адиниашахаҵаҩцәа мацара ракәымкәа, ақьырсианцәа зегьы бзиа дырбоит. Уи адагьы, аԥсылманцәа рышәҟәы цқьа, Аҟәырҟан аҿгьы Гьаргь ацқьа иӡбахә ҳәоуп.Гьаргь ацқьа иқьырсиану адунеи аҿы Ҳазшаз Анцәа ду ир рԥызас, аарцәтәи адунеи афырхацәа рхылаԥшхәыс, ауаҩытәыҩса ихылаԥшхәыс, агәаҟра иҭагылоу ауаа рыцхырааҩыс дрыԥхьаӡоит. Ацәгьа иаҿагыло, аҵабырги аиааиреи рсимвол, арашь шкәакәа иақәтәо Гьаргь ацқьа, ақырҭуаа рзы дҿырԥшыганы дҟалеит. Жәытәнатә аахыс Гьаргьт ацқьа ақырҭуаа рхылаԥшхәыс дрыԥхьаӡоит. \"Қарҭлис цховреба\" (\"Қарҭли аԥсҭазаара\") ишану еиԥш, Дидгортәи аидыслараан Гьаргь ацқьа ақырҭуа ар дырхагылан. Ари иабзоураны, уамашәа иубаратәы иҟам Қырҭтәылаҿ Гьаргь ацқьа ихьӡ зху 365 уахәамак ахьдыргылаз. Аиашахаҵаратә ақырҭуа уахәама Гьаргь имшныҳәа шықәсык ала ҩынтә иазгәанаҭоит. Иване Џьавахишвили (\"Ақырҭуа милаҭ рҭоурых\", ашәҟәы I) ишызгәеиҭо еиԥш, ақырҭуа ихшыҩ аҿы анцәахәқәа рыбжьара \"зегь реиҳа ихадоу аҭыԥ ааникылоит Гьаргь ацқьа\". Ақырҭуа жәлар Гьаргь иныҳәақәа шықәсык ала изныкымкәа иазгәарҭоит. Иазгәаҭатәуп жәлар рныҳәақәа: Хевсуреҭи аҟны Хахмаҭтәи аџьари, Гудантәи аџьари, Санебатәи аџьари, Ԥшави аҟны Лашартәи аџьари, Мҭиулеҭи аҟны Ломистәи аџьари уб. егь. Гергисоба, Усанеҭоба, Арбоба ақырҭуа жәлар ррелигиатә ныҳәақәоуп, урҭ Гьаргь ацқьа ихьӡ иадҳәалоуп. Гьыргәал Ԥераӡе идыррақәа рыла, 1180 шықәсазы, Жак де Витр, Иерусалимтәи апатриарх иҩуан: \"Мрагылараҿ даҽа иқьырсиану жәларык иҟоуп, урҭ аибашьраҿ, аидыслараҿ ифырхацәоуп, иӷәӷәоуп. Аибашьцәа рацәаны ирымуоп. Арҭ ауаа георгиан ҳәа ирышьҭоуп, избан акәзар Гьаргь ацқьа патуқәҵарала изныҟәоит, аӷацәа рабашьраан рхылаԥшхәыс дрыԥхьаӡоит, егьырҭ ацқьацәа рацкьыс иаҳа пату иқәырҵоит.\" Иџьшьатәым, адунеи аиҳарак аҿы иахьагьы жоржианцәа, џьорџьианцәа ма георгианцәа ҳәа иахьҳашьҭоу. Агерб асаԥар аҿы Қырҭтәыла асимвол еиԥш Гьаргь ацқьа исахьа раԥхьаӡа иаҳԥылоит 1672 шықәсазы Урыстәыла иҭыжьыз \"Атитулиари\", Вахушти Багратиони 1735 шықәсазтәи иусумҭеи рҿы. Агерб асаԥар ахәҭаҟаԥшь аҿы Гьаргь ацқьа исахьа, Қырҭтәыла ауаажәлар рзы ари афигура ахадара ду шамоу иазгәанаҭоит. Агимн Адгьылхҩылаара Ашьхатә системеи аҳаракырақәеи Қырҭтәыла атерриториа 80% ааныркылоит. Қырҭтәыла адгьылхҩылааратә лагылазаара 40'еи 47' мрагыларатә аҭбаареи, 41'еи 44' аҩадатә ауреи рыбжьара иҟоуп. Аҳауа Мрагыларатә Қырҭтәылаҟны хбарроуп, аҳауа иконтиненталуп, аԥхын ԥхарроуп, аӡынра иаҩцацәам, мраҭашәаратә Қырҭтәылаҟны, Амшын еиқәа агаҿы иԥхоу, асубтропикатә ҳауа ыҟоуп. Афлореи афаунеи Қырҭтәыла атерриториа шыхәыҷугьы, араҟа зеиԥшыҟам афлора ыҟоуп. Ари зегьы иҳәаақәҵоуп атәыла адгьылхҩылааратәи аҳауатәи лагылазаара ала, убри аҟнытә араҟа аҵиаақәа ҷыдалатәи рыхкқәа уԥыхьашәоит. Мрагыларатәи мраҭашәаратәи Қырҭтәыла афлора еиԥшым. Мрагыларатә Қырҭтәылаҟны хбарроуп, араҟа аԥсарақәа ыҟам, убри аҟнытә ариаҵәареи аҵиааӡареи иаҳа иалкаауп. Мраҭашәаратә Қырҭтәыла абнарацәарала иалукааратә ыҟоуп. Қырҭтәыла афауна Европеи, Ацентртә Азиеи Африкеи афауна аелементқәа алоуп. Қырҭтәылаҟны шәкыла хшыла ичо ахкқәа ыҟоуп, иара убас, 330 хкы аԥсаатәқәеи, 48 хкы арептилиақәаеи 11 амфибиақәеи 160 аԥсыӡхкқәеи. Қырҭтәыла ҩ-континентк, Европеи Азиеи ирыԥнуп. Ақырҭуа цивилизациа аԥҵареи ашьақәыргылареи рзы анырра рыман мрагыларатәи мраҭашәаратәи акультурақәа. Аԥстәқәа рдунеи абеиара, аҳауа ԥха, ҽаҩраазышьҭуа адгьыл, аԥсабаратә ресурсқәа рырацәара - ақырҭуа жәлар абри зегьы рхы иархәаны, ақыҭанхамҩа арҿиара рылшеит. Идуӡӡоу ақалақьқәа Қәҭешь (189.7 нызқьҩык), Баҭым (122,2 нызқьҩык), Русҭау (117,9 нызқьҩык), Аҟәа (анхацәа ашәҟәы рҭаҩра мҩыԥымсит), Жәыргьыҭ (72,2 нызқьҩык), Гәар (50,2 нызқьҩык), Ԥаҭ (47,3 нызқьҩык) Ҭелау (20,2 нызқьҩык). Аетникатә аилазаара: ақырҭцәа - 83,3 %, азербаиџьанцәа - б,5%, ашәамахьцәа - 5,7%, аурысцәа - 1,5%, ауаԥсаа - 0,9%, абырзенцәа - 0,3%, аукраинцәа - 0,2%, аԥсуаа - 0,1%, ауриацәа - 0,1%, егьырҭ - 0,1%. Адин Қырҭтәылаҟны ақьырсианра аларҵәара аиуит 4-тәи ашәышықәса 30-тәи ашықәсқәа рзы. Ақырҭқәа рҟны ақьырсианра ақадақь луан Нино цқьа (Кабадокиатәи). Уи лныҳәарақәеи лылԥхеи рыла аҳԥҳәыс Нана дылхәшәтәит, иара убас, аҳ Мириан деиқәлырхеит. Ашьахәынҵа инақәырԥшны, аҳ Мириан шәарацаара дшыҟаз, иаалырҟьаны илашьцарахеит, аҳ Нино цқьа лыхьӡала дныҳәан, иаразнак илашарахеит. Убри аамышьҭахь, ақьырсианра аҳәынҭқарратә адинуп ҳәа алаҳәара ҟарҵеит. Мцхеҭа зеиԥшыҟамыз аныхабааш ду дыргылеит. Ақырҭуа ортодоқсалтә ақьырсиантә (аиашахаҵаратә) џьар ҷыдалатәи аформа амоуп. Уи Нино цқьа лџьар ҳәа ахьӡырҵеит, Нино аӡахәа амахәқәеи, иԥаны иҟаз лыхцәи ирылхны аџьар ҟалҵеит. Лџьар ала Қырҭтәыла еиқәлырхеит. Ақьырсианранӡа Қырҭтәылаҟны амцнцәахаҵара акәын иҟаз, амцнцәақәа ирымҵаныҳәон. Аҳ Вахтанг I Горгасал архимандрит иаҭәеишьеит акаталикос ихьӡ. Абас ала ишьақәгылеит Ибериатәи ауахәама автокефалиа. Ажәытә ажәабжь инақәырԥшны, Қырҭтәылаҟны ақьырсианра ақадақь руан ацҳаражәҳәаҩцәа: Андреи, Симон Андреи. Симон Кананити, Варфоломеи. Ақырҭуа ақьырсиантә уахәама иаԥҵахеит 4-тәи ашәышықәса 30-тәи ашықәсқәа рзы. Убасҟан ауп ақьырсианра аҳәынҭқарратә динны ианаарыцҳа. Қарҭли раԥхьатәи аҷҟәандартә кафедра ишьаҭакхеит аҳра аҳҭнықалақь Мцхеҭаҟны, Қарҭли ауахәама аԥхьагылаҩ аҷҟәандар хада ихьӡ ныҟәигон. М ашәышықәсанӡа ақырҭуа ақьырсиантә уахәама, аиерархиала, зны Константинополь, нас - Антиохиа апатриархиақәа рхылаԥшра аҵаҟа иҟан. 466 -468 шықәсқәа рзы, Вахтанг Горгасали ихаан, Қарҭли аамҭакала ишьаҭакхеит 12 аҷҟәандартә кафедрақәа, ауахәама аԥхьагылаҩ акаталикос ихьӡ иоуит. Убри нахыс, ақырҭуа уахәама ахатә автокефалиа аман. VI ашәышықәсазы ақьырсианра ашьақәырӷәӷәараҿы рылагала дууп Ассириатәи абацәа. XI ашәышықәсазы Қырҭтәылаҟны ишьаҭакхеит адунеи зегьы аҟны афбатәи апатриархиа, аха Дауҭ IV Аргылаҩ ихаан ақырҭуа уахәама аҳәынҭқарра ахылаԥшра аҵаҟа иҟалеит, ауахәама иахылаԥшуан мҵигнобартухуцеси - ҷҟондидели. Ақьырсиантә уахәама ароль ду нанагӡеит Қырҭтәылаҟны аҩра-аԥхьара аларҵәара апроцесс аҟны, ауахәама-аберҭыԥқәа рҟны ашколқәеи академиақәеи ыҟан (Гелаҭи, Иҟалҭо), уаҟа абер-маҵуҩцәа аҵара аус иазыҳаҵҳаҵуан, урҭ ҳагеографиатә литература зҵак дуу аусумҭақәа иаԥырҵеит. Қырҭтәыла Урыстәыла адҵара аамышьҭахь ақырҭуа ақьырсиантә уахәама автокефалиа иаԥырхын. Иара убас иаԥырхит акаталикосҽпатриарх иҭыԥгьы. Ақырҭуа уахәама аурыс синод анапаҵаҟа иҟалеит. 1852-69 шықәсқәа рзы ауахәаматә мазара ахазына иарҭан, адоуҳаныҟәгаҩцәа аулафаху рзышьақәдыргылеит. 1917 шықәса хәажәкыра 12 (25) рзы адоуҳаныҟәгаҩцәа автокефалиа еиҭашьәақәдыргылан, цәыббразы акаталикосҽпатриарх далырхит. 1978 шықәсазы Қырҭтәыла акаталикосҽпатриархны далырхит Илиа аҩбатәи. Уи иныҳәарала Қырҭтәылаҟны иакымкәа ауахәамақәеи аныҳәарҭақәеи еиҭашьақәыргылан, имаҷымкәа аҿыцқәагьы дыргылеит. Хымԥада иазгәаҭатәуп Самеба акафедралтә уахәама, уи адунеи аҟны зегь реиҳа идуу аберҭыԥтә комплеқсқәа ируакуп. Аҳаракыра 83 метрак иаҟароуп, уи атерриториаҟны 12 уахәамақәеи аныҳәарҭақәеи аусура иалагоит. Административ-территориалтә шара Араионқәа Қьада, Қобулеҭ, Шьуахьау, Хьалуачаур, Хәыло, Жәыргьыҭ, Хәаб, Ҵаленџьыха, Чхәароҵҟәы, Санакь, Абашьа, Мартәыл, Местиа, Уажәыргьаҭ, Ланчхәыҭ, Чохатаур, Тҟибул, Ҵҟалтубо, Ҷиаҭура, Баӷдад, Ван, Зесҭаԥон, Ҭерџьола, Самтредиа, Сачхере, Харагаул, Хәан, Ахмета, Гәырџьаан, Дедоԥлис-Ҵҟаро, Ҭелау, Лагодехь, Сагареџьо, Сиӷнаӷь, Ҟәарел, Душьеҭ, Ҭианеҭ, Мцхеҭа, Ҟазбақь, Амбролаур, Уан, Цагер, Лентех, Адыгьан, Аспинӡа, Ахалқалақь, Ахалцых, Борџьом, Ниноҵминда, Болнис, Гардабан, Дманис, Марнеул, Ҭеҭри-Ҵҟаро, Ҵалка, Гәар, Касп, Қарел, Хашәыр. Шәахә. иара убас Новости в Грузии პარლამენტი Парламент პრეზიდენტი Президент Верховный суд Friends of Georgia (Friends of Georgia International Foundation. Information on Culture, History, Gastronomy, etc). Ахьарԥшқәа Европатәи атәылақәа Азиатәи атәылақәа Ареспубликақәа\n2175\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/2006\n2006\n\n\nАхҭысқəа Ажьырныҳәамза Жәабранмза Хәажәкырамза Мшаԥымза Лаҵарамза Рашәарамза Ԥхынгәымза Нанҳәамза Цәыббрамза Жьҭаарамза Абҵарамза Ԥхынҷкәынмза Иит Рыԥсҭазаара иалҵит\n2176\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/2005\n2005\n\n\nАхҭысқəа Ажьырныҳәамза Жәабранмза Хәажәкырамза Мшаԥымза Лаҵарамза Рашәарамза Ԥхынгәымза Нанҳәамза Цәыббрамза Жьҭаарамза Абҵарамза Ԥхынҷкәынмза Иит Рыԥсҭазаара иалҵит\n2178\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8%20%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nШамба, Сергеи Мирон-иԥа\n\n\nШамба Сергеи Мирон-иԥа (, , Гәдоуҭа, Аԥснытәи АССР, СССР) — раахыс адәныҟатәи аусқәа рминистр. Шықәса рзы Еревантәи археологиатә институт аҟны адоктортә диссертациа ихьчеит абри атемала4 Ажәытәтәи ашәышықәсабжьаратәи Аԥсны аполитикатәи, асоциал-економикатәи, акультуратәи ҭагылазаашьа археологиеи анумизматикеи рдыррала(9. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада иқәҵарала --- шықәса рзы аҷыдатәи амчнаӡатәи Цҳаражәҳәаҩ ҳәа адипломатиатә ранг ианашьан. Адәныҟатәи аусқәа рминистрс дҟалаанӡа Аԥсны Аҳәынҭқарра акультура афонд деиҳабын. ----рзы, ақырҭуа-аԥсуа еимак аан Аԥсны Аҳәынҭқарра атәылахьчара аминистр актәи ихаҭыԥуаҩыс дыҟан. Аибашьра анеилга ашьҭахь ԥхьатәара дцеит аполковник ичын иманы. ---рзынӡа ауаажәларратә еиҿкаара «Аидгылара» хантәаҩыс даман. Еиуеиԥшым анаукатә усумҭақәа дравторуп, аҭоурыхтә наукақәа рдоктор истепен имоуп. Дҭаацәароуп. Имоуп аԥеи аԥҳаи. Ахьарԥшқәа Аԥсны аԥыза-министрцәа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Аԥсны Жәлар реизара 1-тәи ааԥхьара адепутатцәа Аԥсны Жәлар реизара 5-тәи ааԥхьара адепутатцәа Аԥсны аполитикцәа Шамаа 1951 шықәсазы ииз Хәажәкырамза 15 рзы ииз\n2188\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A8%D1%8C%D1%8B%D0%BD%D2%9B%D3%99%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%82%20%D0%A3%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nШьынқәба, Баграт Уасил-иԥа\n\n\nБаграт Уасил-иԥа Шьынқәба (, , Ҷлоу ақыҭа, Очамчыра араион — , Аҟәа) — Аԥсны жәлар апоет, ашәҟәыҩҩы, аполитик, Д. Гәлиеи Шьоҭа Русҭавели рыхьӡ зхәы аҳәынҭқарратә премиақәа рлауриат. Иара зыхьӡ-зыԥша хара ианаӡахьоу поетуп. Иҩымҭақәа зегьы иаарылукааша рҿиамҭоуп иҭоурыхтә роман \"Ацынҵәарах\". Ари ароман ианыԥшуеит аԥсуа жәлар рҭоурых аҿы зегьы раасҭа игәыҭшьаагоу ахҭыс - амҳаџьырра ашықәсқәа. Абиографиа Диит 1917 шықәса лацара 12 рзы Ҷлоу ақыҭа Очамчира араион аҿы. 1926 шықәсазы дҭалоит Ҷлоутәи алагарҭатә школ, далгоит 1928 шықәсазы. 1930 дласуеит Џьгардатәи быжь шықәсатәи ашкол ахь. Абраҟа ҵарашықәск анынаигӡа, дцоит Аҟәаҟа, дҭалоит Аҟәатәи педагогтә техникум. Далгоит 1935 шықәсазы. Иара убасҟан 1935 рзы, даанахуоит Аҟәатәи аҳәынҭқарратә педагогтә институт абызшәеи литературеи рыҟәша. Абраҟа иҵара анихыркуша, 1939 шықәсазы, Баграт Шьынқәба дҵоит Қарҭҟа, дрыдылкылоит Қырҭтәылатәи анаукақәа Ракадемиа иатәу Абызшәаҭҵаара аинститут аспирантураҿ. 1941 шықәсазы, аибашьра ианалага, аамҭала Аԥсныҟа дхынҳәеит , зны аус иуеит рҵаҩыс, нас агазет \"Аԥсны Ҟапшь\" аредакциаҿ Аԥсуа институтаҿы, Ашәҟәҩҩцәа Реидгылаҿы. 1943 шықәсазы ҩаԥхьа Қарҭҟа дхынҳәуеит, дызҭаз аспирантураҿ иҵара наигӡоит иагьхиркушоит 1944 шықәсазы. Афилологиатә наукақәа дыркандидатуп. Акьыԥхь аҿы дцәырҵуеит 1935 ш. инаркны. 1953-1958 шықәсқәа рзы Б. Шьынқәба Аԥснытәи Ашьҟуҩҩцәа Реидгыла напхгара азиуеит. 1958-1979 ш. рзы Аԥснытәи АССР Иреихаӡоу Асовет Апрезидиум дахантәаҩуп. 1967 Баграт Шьынқәба Аԥсны жәлар рпоет ҳәа аҳаҭыр хьӡы иаҭәаршьоит. 1959, 1978, 1984 шықәсқуа рзы СССР Иреиҳаӡоу Асовет ашҟа депутатс далырхуеит, 1989 шықәсазы - СССР жәлар рдепутатс. Баграт Шьынқәба дакадемикуп; ихҵоуп Кабарда-Балкариеи Адыгьеиаи жәлар рышәҟуҩҩы ҳәа ахьӡ. Ипоезиатә рҿиамҭакуа рзы\/ иажәеинраалоу ироман \"Ахра ашәа\"\/ иаҭәашьоуп Д.И. Гәлиа ихьӡ зхыу Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә премиа. 1970 шықәса Баграт Шьынқәба далахун Мадиартәыла имҩаԥысыз Европатәи апоетцәа рфорум. Жәлар рыбзиабара Лаҵарамза 18 рзы 2010 ш. Аҟәа, Амҳаџьыраа рыԥшаҳәаҟны иаартын Аԥсны жәлар рпоет Баграт Шьынқәба ибаҟа. Уи аартра иалахәын Аԥсны аиҳабыра, хаҭала апрезидент С.Багаԥшь, уи ихаҭыԥуаҩ А.Анқәаб. Абаҟа аартра иадҳәалаз амитинг мҩаԥигон Аԥсны акультура аминистр Н. Логәуа. Иқәгылеит ашәҟәҩҩцәа реидгыла ахада Т.Ҷаниа, ассоциациа ахада М. Лашәриа, Жәлар реизара ахада Н. Ашәба. Ицәажәоз зегь иазгәарҭон Б.Шьынқәба ипоезиа инаҷыданы акыр зымҽхак ҭбаау уаажәларратә усзуҩны дшыҟаз. Иусумҭақәа Раԥхьатәи ашәақуа. Аҟуа, 1938 ш. Аҳәачаԥа. Аҟәа, 1943 ш. Аҿатә уаа. Иажәеинраалоу ароман. Альманах. Аҩбатәи аномер. 1951 ш.\/аҩбатәи аҭыжьра - 1955 шықәсазы, еиҳа ихарҭәаау авариант - 1963 шықәсазы.\/ Ажәеинраалақуеи апоемқуеи. Аҟәа, 1956 ш. Иаирума. Амшә куашара. Аҟәа, 1961 ш. Ахра ашәа. Аҟуа, 1965 ш. Иҩымҭақуа реизга. Х-томкны. Аҟәа, 1977-1979 шш. \"Иалкаау аԥсуа лирика\" асериаҿ. Аҟәа, 1988 ш. Аиҭагақуа Бараҭашвили Николоз. Ажәеинраалақуа. Апоема \"Аҟәа - Қарҭ\", 1984 шықәса. Шандор Петефи. Иалкаау. Иеиҭаргеит Баграт Шьынқәба М. Лашәриа. Аҟәа, 1995 ш. Инаукатә усумҭақуа рахьтә. Аԥсуа жәеинраала аиҿартәышьа иазкны. Альманах №3. Аҟәа, 1952 ш. Аусумҭакуа Б.Шинқәба иазкны Цвинариа В. Л., Творчество Б. В. Шинкуба, Тб., 1970 (Урысшәала) Алитература Азхьарԥшқәа Баграт Шьынқәба изхәыцрақәа Умҵан, Аԥсуа! Дыԥсит Аԥсуа поет Баграт Шьынқәба Шинкуба Баграт Васильевич Шьынқәба Баграт Уасил-иԥа Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Асовет шәҟәыҩҩцәа Аԥсны апоетцәа Асовет поетцәа Аԥсны аполитикцәа Асовет политикцәа СССР Иреиҳаӡоу Асовет 5-тәи ааԥхьара адепутатцәа Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Асовет ҭоурыхдырҩцәа Аԥсны алингвистцәа Асовет лингвистцәа Шьынқәыраа 1917 шықәсазы ииз Лаҵарамза 12 рзы ииз 2004 шықәсазы иԥсыз Жәабранмза 25 рзы иԥсыз\n2189\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%80%D3%A1%D1%8B%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%20%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0\nАрӡынба, Владислав Григори-иԥа\n\n\nВладислав Григори-иԥа Арӡынба (; ; , Ешыра ақыҭа, Аԥснытәи АССР — , Москва, Урыстәыла) — Аԥсуа политик, Аԥсны аҳәынҭқарра раԥхьатәи ахада (1994-2005), Аԥсны Амилаҭтә Фырхаҵа, аҭоурыхҭҵааҩы, абызшәадырҩы, анаукаҭҵааҩы. Абиографиа Владислав Григори-иԥа Арӡынба диит лаҵарамза 14 1945 шықәса Арӡынба Григори Қьаамын-иԥеи Иаӡычба Надежда Шьаабан-иԥҳаи рҭаацәараҿы. Анеҩсан быжьшықәса рышьҭахь дииуеит иашьеиҵыб Нодар. Владислав иаб — далахәын Аџьынџьтәылатә еибашьра ду. Аибашьра ду аԥхьеи, уи ашьҭахьи аус иуан ашкол аҿы. Владислав иаб иман хҩык аишьцәа: аиҳабы ихьӡын Султан, агәыбжьанытә — Миша, реиҵыбӡа — Рауф. Иара убас акыршықәса ашкол аҿы аус лухьан иангьы. В. Арӡынба раԥхьаӡатәи ишьаҿақәа еихигеит Ешыратәи абжьаратә школ ашҟа. В. Арӡынба агәырҵҟәыл бзиа змаз аҵаҩцәа дреиуан. Уи бзиа ибон ажәеинраалақәа аисахьаркны раԥхьара. В. Арӡынба ашколаҿ еиҿкааз акәашаратә гәыԥ далан. Ибзианы ицааиуан Кавказтәи акәашарақәа. Иара дызлаз агәыԥ изныкымкәа аолимпиадатә конкурсқәа рҿы аԥхьахәқәа ргахьан. В. Арӡынба ашкол аҿы аҵара аниҵоз зегь реиҳа игәаҿы иаанхеит аԥсуа бызшәеи алитературеи, аурыс бызшәеи алитературеи рырҵаҩцәа. Дара ирыбзоуран иидыруаз абызшәақәа. В. Арӡынба ашкол даналга ашьҭахь 1962 шықәсазы дҭалоит А. М. Горки ихьӡ зху Аҟәатәи апедагогиатә институт аҭоурыхтә факультет. В. Арӡынба иԥсҭазаараҿ даара инасыԥны аԥхьаӡон Аҟәатәи апедагогигатә институт аҭоурыхтә факультет дахьалгаз. Уи ашколтә ҵара алгара анааигәаха иаб иҭахын Қарҭтәи ауниверситет аекономикатә факультет дҭаларц. Аха уи игәамыԥхеит аҵара аҭалараан аԥышәарақәа рҭиуан урыс бызшәала, нас ақырҭуа бызшәахь иахьасуаз. Убри мацара иахырҟьаны иҷкәын уахь дцаны иҵара мап ацәикит. В. Арӡынба иара убас инасыԥ дуны иԥхьаӡон дара ркурсаҿ алекциақәа иахьрыԥхьоуз зегь иреиҳаз аҵарауаа. Урҭ иреиуан: Аԥсны археолог Михаил Мамеҭ-иԥа Траԥшь, аҭоурых ҭҵааҩы Гьаргь Алықьса-иԥа Ӡиӡариа, аԥсуа етнограф аҵарауаҩ ду Шьалуа Денис-иԥа Инал-иԥа. Анаукатә ҭҵаара В. Арӡынба иҵара даналга ашьҭахь дҭалоит аспирантура мрагыларатәи Академиа. Ари аҵараиурҭаҿ аус иуан 1969 инаркны 1988. В. Арӡынба хықәкыла иҭиҵааун имаҷу Азиа иадҳәалоу аҭоурыхи, акультуреи, урҭ ажәларқәа ирыдҳәалоу арелигиатә нцәахаҵарақәуеи, еиҳарак хаттааи хеттааи ирыдҳәалаз. 1971 шықәсазы В. Арӡынба ихьчоит икандидаттә дисерациа, 1985 шықәсазы идоктортә дисертациа. 1987 шықәсазы уи напхгара азиуан Ажәытә Мрагыларатәи аинститут акультуреи аидеиалогиеи сектор аҟәшаҿы, аха рацәак дынгылуом, дхынҳәуеит иԥсадгьыл ахь. Ара дахьааиз Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсны аҭҵааратә институт хадара азиуеит 1999 шықәсанӡа. Аԥсны раԥхьатәи аԥыза Москва аус иуанаҵы иԥсадгьыл хылаԥшрада инижьуамызт, уи иара дшадҳәалаз дадҳәалан. Аԥсныҟа данаалак акабинет дыҩнатәаны мацара акәымкәа, Аԥсны аҵарауааи иусуцәеи дрыҿцәажәон, уи еиликаауан урҭ ирыгыз ирыбзаз. Иусқәа инарымаданы ирацәаны имҩаԥигон археологиатә ҭҵааратә експедициақәа Аԥсны атерриториаҿы. Аԥсны усҟантәи аамҭаз хадара шазиимуазгьы ижәлар ирацәаны дрыцхраауан. Дрыцхраауан аԥсуа ҵарауаа рыстатиақәеи ржурналқәеи акьыԥхь рарбараҿы. Акы рдицхрааит аԥсуа ҵарауаҩ Ш. Д. Инал-иԥа иҭыҵыз ишәҟәы «Вопросы этнокультурной истории абхазов» ҳәа хыс измаз иахҟьаны иӷәӷәаз авба ахьирҭаз аҟнытә. Иара убас иџьабаа дуқәа ируакуп Аԥсны ахәынҭқарра даныпрезидентха ижәлар рыԥсҭазаараҿ ихадара дуны иҟалеит Аԥсны анаука Академиа аԥҵара. Уи иџьабаа кыр ишарацәазгьы ижәлар рҿаԥхьа, имаҷым иџьабаа аҭҵааратә усурақәа рыҿгьы. Иҭҵааратә усурақәеи имонографиақәеи иреиоуп: Ашәҟәқәа Ардзинба В. Г. Ритуалы и мифы древней Анатолии \/ отв. ред. В. В. Иванов. — М.: Наука: Главная редакция восточной литературы, 1982. Маккуин Дж. Г. Хетты и их современники в Малой Азии \/ под ред. и послесловие В. Г. Ардзинба. — М.: Наука, 1983 Пиотровский Б. Б., Иванов В. В., Ардзинба В. Г. Древняя Анатолия. — М., 1985 Астатиақәа Ардзинба В. Г. К вопросу о хеттском царе и «царице-матери» \/\/ Сборник статей преподавателей и аспирантов Сухгоспедиинститута. — Сухуми: Алашара, 1970. — С. 86—107. Ардзинба В. Г. Заметки к текстам хеттских ритуалов \/\/ Вестник древней истории. — 1977. — № 3. — С. 118—132. Ardzinba V. G. Some Notes on the Typological Affinity Between Hattian and North-West Caucasian (Abkhazo-Adygian) Languages. In: \"International Tagung der Keilschriftforscher der sozialistischen Länder\" (англ.) \/\/ Zusammenfassung der Vorträge. — Budapest, 1974. — 25 April. — P. 10—15. Ардзинба В. Г. Некоторые сходные структурные признаки хаттского и абхазо-адыгского языков \/\/ Переднеазиатский сборник. — М.: Наука: Главная редакция восточной литературы, 1979. — Т. III: История и филология стран Древнего Востока. — С. 26—37. Ардзинба В. Г. Хурритский рассказ об охотнике Кесси \/\/ Кавказско-ближневосточный сборник. — Тб., 1984. — Вып. VII. — С. 61—73. Ардзинба В. Г. Нартский сюжет о рождении героя из камня \/\/ Древняя Анатолия. — М.: Наука, 1985. — С. 128—168. Ардзинба В. Г. Из наблюдений над §168 хеттских законов \/\/ Šulmu. — Prague, 1986. Ардзинба В. Г. Хеттская дипломатия \/\/ Межгосударственные отношения и дипломатия на Древнем Востоке. — М., 1987. — С. 90—131. Ардзинба В. Г. Послесловие \/\/ О. Герни. Хетты. — М.: Наука, 1987. — С. 192—222. Ардзинба В. Г. Приметы образа «пастуха» абхазских нартских сказаний \/\/ Труды Абхазского государственного университета. — 1987. — Т. 5. — С. 131—135. Ардзинба В. Г. Хеттская культура, религия и искусство \/\/ История Древнего Востока, часть вторая. — М., 1988. Ардзинба В. Г. История Малой Азии \/\/ История стран Востока. — М.: Высшая школа, 1988. Ардзинба В. Г. К истории имени, функции и образа общезападнокавказского бога кузнеца \/\/ Медные рудники Западного Кавказа III-I тыс. до н.э. и их роль в горно-металлургическом производстве древнего населения. Тезисы докладов Башкапсарского полевого археологического семинара. — Сухуми, 1988. — С. 62—64. Ардзинба В. Г. К истории культа железа и кузнечного ремесла (почитание кузницы у абхазов) \/\/ Древний Восток: этнокультурные связи. — М.: Наука: Главная редакция восточной литературы, 1988. — С. 263—306. Ардзинба В. Г. Цивилизации древней Малой Азии \/\/ Древние цивилизации. — М.: Мысль, 1989. Ардзинба В. Г. Приметы образа «пастуха» абхазских нартских сказаний \/\/ Абхазоведение. Язык. Фольклор. Литература. — Сухум, 2006. — Вып. II. — С. 128—137. В. Арӡынба иҭҵааратә усумҭақәа зегьы инхоит хьтәы рахәыцны аԥсуаа рыԥсҭазаараҿы. Иполитикатә усура Асовет аамҭазы В. Арӡынба 1989 ш. инаркны 1991 ш. дыҟан СССР жәлар депутатны, иара убас СССР Иреиҳаӡоу Амилаҭтә хеилак алахәылас. Уаҟа диабдруеит академик А. Сахоров. Уи иабадырра В. Арӡынба иԥсҭазаараҿ даара анырра ду ҟанаҵеит. Актәи иқәгылараҿ жәлар депутатцәа рысездаҿ В. Арӡынба иқәиргылеит азҵаара имаҿу амилаҭқәа реиқәырхара ититултәу амилаҭқәа СССР иалоу 15 ҳәынҭқарра рҿаԥхьа. Уи ицәажәараҿ ирылеиҳәоит рыбжьара иҟаз аиқәшаҳаҭра иахәаԥшны автономтә республикақәа аҳәынҭқарра дуқәа ирылҵны рхала иҟаларац азы. Иара убас уи иҿцәажәараҿ иааган ҿырԥштәыс Аԥсны ССР Қырҭтәыла ССР 1921-1936 ш.ш. ирибжьаз аиқәшаҳаҭра. Аԥсны аполитикатә напхгара 1990 ш. В. Арӡынба далхын Аԥсны Асср иреиҳаӡоу Асовет ахантәаҩыс. Убри аамҭазы Қырҭтәыла иреиҳаӡоу Асовет иҟанаҵеит алаҳәара автономтә Милаҭәқәа раԥыхра аҳәынҭқарра аҩныҵҟа. 1992 шықәсазы Аԥсны иҟанаҵеит аҭак 1972 шықәсазтәи аконституциа амчра шацәыӡуа, 1925 шықәсазы ирыдкылаз аконституциа аҽазнык амчра шаиоуа, уа ишазгәаҭаз ала Аԥсны иашьаратә республикан СССР иахьалаз. СССР аилаҳамҭаз В. Арӡынба дықәгыланы ирылаиҳәоит зхы иақәиҭу ҳәынҭқарран иҟаларц азы, иара убас уи иҟаиҵеит раԥхьатәи ашьаҿақәа Қырҭтәылеи Аԥсни рыбжьара аиҟарара рымазарц. В. Арӡынба 1992-1993 шықәсқәа рзы дҟаҵан Аҳәынҭқарра акомитет амилаҭ - хақәиҭтәра азықәԥара ахантәаҩыс. Ақырҭуеи-аԥсуеи реибашьра алагамҭаз В. Арӡынба ижәлар рахь иҟаиҵоит ааԥхьара: «Мы должны выстоять в этот трудный час, и мы выстоим, мы нанесем поражение тем, кто сеет смерть и разрушение в Абхазии». Арҭ иажәақәа рнаҩс В. Арӡынба ижәлар ириҭоит адҵа инаскьарц аӡиас Гәмысҭа аладахьы ақалақь Аҟәа ааха ӷәӷәа амоурц азы. Аха усҟантәи аамҭаз Қырҭтәылеи Аԥсни рыбжьара иҟаз аиҿцәажәара лыҵшәадахеит, ақалақь иаиоуит ааха ӷәӷәа. Аибашьра анеилга ашьҭахь В. Арӡынба ишьаҿақәа еихигоит Урыстәылеи Аԥсни реизааигәахара, иара убас урҭ аиқәшаҳаҭра рыбжьаларц Урыстәыла ар аганахь ала. 1994 шықәсазы абҵарамза 26 рзы 12 тәи асесиаҿы ирылаҳәан зхы иакәиҭу ҳәынҭқарранны аҟалара иагьԥҵан иҿыцу аконституциа. Уи иақәшәо Аԥсны иҟалеит ипртзидентә ҳәынҭқарран. Иаразнак асовет аӡбарала, усҟантәи аамҭаз хантәаҩыс иҟаз, В. Арӡынба Аԥсны аҳәынҭқарра президентыс далхын. Уи ашықсан 1997 ш. ԥхәынчкәынмза 6 идикилеит аиноугурациа. Урыстәыла Афедерациа ашәарҭара амаӡаныҟәагаҩ ихаҭыԥуаҩ Борис Березовски изныкымкәа иҽазышәахьан иазаагара, аха зегьы лыҵшәадахеит. Иара хаҭала, мамзаргьы усҟантәи аамҭаз имаз хантәаҩс Анри Џьергьениеи иареи иалахәын ақырҭуеи-аԥсвеи реидыслара аҭышәантәалара иазкыз аиҿцәажәарақәа ООН абжьа ҟазареи Урыстәылеи рыбжьара. 1999 шықәсазы жьҭаарамза 3 рзы раԥхьатәи жәларзегьтәи абжьыҭираан В. Арӡынба аҽазнык далхын Аԥсны Аҳәынҭқарра ахадас. Аԥсны раԥхьаӡатәи ахада иԥсҭазаара алҵра Аха иоуз ачымазара иахҟьаны, уи дзазымиааикәа иԥсҭазаара далҵуеит 2010 ш. хәажәкырамза 4 рзы. Уи даара итрагедиа духеит аԥсуа жәлар рзы. Уи анышә дамадоуп дахьиз дахьааӡаз Ешыра ақыҭа, иԥсадгьыл аҵеицәа рааигәара. Иҭаацәара Иԥшәма — Светлана Ирадион-иԥҳа Џьергениа; Иԥҳа — Мадина. Абиблиографиа Моя жизнь (1945—2010). Воспоминания — Аҟәа. Фонд Первого Президента Республики Абхазия, 2018. — 512 с. Азхьарԥшқәа Официальный сайт памяти Владислава Ардзинба ПРЕЗИДЕНТЫ АБХАЗИИ — Владислав Ардзинба (1994—2005) 01 Аԥсны аполитикцәа КПСС алахәылацәа Асовет ҭоурыхдырҩцәа Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Асовет лингвистцәа Аԥсны алингвистцәа Аԥсны афырхацәа Арӡынаа 1945 шықәсазы ииз Лаҵарамза 14 рзы ииз 2010 шықәсазы иԥсыз Хәажәкырамза 4 рзы иԥсыз\n2202\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%90%D2%B3%D3%99%D1%8B%D0%BD%D2%AD%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0%20%D0%90%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%B0\nАԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа\n\n\nАԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа — 1994 шықәса абҵара 26 рзы Аԥсны Аҳәынҭқарра Иреиҳаӡоу Асовет аилатәара 12-тәи ааԥхьара иаднакылеит, 1999 шықәса жьҭаарамза 3 рзы жәларзегьтәи бжьыҭиирала иақәшаҳаҭхеит, 1999 шықәса жьҭаарамза 3 рзы жәларзегьтәи абжьыҭиира (ареферендум) аан ирыдыркылаз аԥсахра алагаланы. ақ. Аҟәа, 2001 ш. АԤСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АКОНСТИТУЦИА Ҳарҭ, Аԥсныжәлар, ҳхатәҳәаақәҵаратә зин аԥсҭазаара иаларҵәо, жәлары зегьы рзы насыԥла аԥсҭазаареи аҩнуҵҟатә гәҭынчреи ҳарзықәԥо, ауаҩытәыҩса изинқәеи, ихақәиҭрақәеи, ауаажәларратә ҳәоуеиқәшәареи шьақәырӷәӷәо, гәеизҳарала ирылаҳҳәоит, егьышьақәҳаргылоит Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа. АКТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ ШЬАҚӘГЫЛАШЬА АШЬАҬАҚӘА АХӘҬАҶ 1 Аԥсны - жәлар рхатәҳәаақәҵаратә зин инақәыршәаны, ҭоурыхла ишьақәгылаз, суверентә, демократиатә, зинтә ҳәынҭқарроуп. Ахьыӡқәа \"Аԥсны\" (\"Аԥсны Аҳәынҭқарра\"), \"Республика Абхазиӷ\" ҵакыла акоуп, еиҟароуп. АХӘҬАҶ 2. Ажәлармчра - Аԥсны аҳәынҭқарратә мчра шьаҭас иамоуп. Аԥсны асуверенитет ныҟәгаҩыси уи амчра хыҵхырҭаси иамоу Аԥсныжәлар роуп. Ажәлар рымчра аԥсҭазаара иаладырҵәоит дара рхала ма рхаҭарнакцәа рыла. АХӘҬАҶ 3. Аԥсны - жәларбжьаратәи азин иалахәу-егьырҭ аҳәынҭқаррақәеи иареи рыбжьара ишьақәнаргылоит аиқәшаҳаҭратә еизыҟазаашьақәа. Жәларбжьаратәи аиқәшаҳаҭрақәа рыбжьаҵашьеи, акьыԥхь рарбашьеи, рышьақәырӷәӷәашьеи, рԥыргашьеи шьақәыргылахоит закәанла. АХӘҬАҶ 4. Аԥсны шьақәгылоуп араионқәеи (Гагратәи, Гәдоуҭатәи, Аҟәатәи, Гәылрыԥшьтәи, Очамчыратәи, Тҟәарчалтәи, Галтәи) ақалақьқәеи (Гагра, Гәдоуҭа, Афон Ҿыц, Аҟәа, Очамчыра, Тҟәарчал, Гал) зҵазкуа аҭоурыхтә дгьылқәа Саӡны, Бзыԥын, Гәма, Дал-Ҵабал, Абжьуа, Самырзаҟан рыла. Аԥсны иаку, лакьысра зқәым, зыцәгара ҟамло тәылоуп. АХӘҬАҶ 5. Адгьыли егьырҭ аԥсабаратә аагарҭақәеи ажәлар ирхатәуп, Аԥсны аҩнуҵҟа урҭ рхы иадырхәоит егьырыхьчоит ажәлар рыԥсҭазаареи рџьауси шьаҭас изларымоу ала. Аԥсабаратә аагарҭақәа рныҟәгашьеи рхархәашьеи ирыдҳәалоу азҵаарақәа рҭыԥ иқәҵахоит Аԥсны азакәанқәа рыла. АХӘҬАҶ 6. Аԥсны ҳәынҭқарра бызшәас иамоуп аԥсуа бызшәа. Аурыс бызшәа, аԥсуа бызшәа инаваргыланы, аҳәынҭқарратәии егьырҭ еиуеиԥшым аусҳәарҭақәеи рыҟны ахархәара амоуп. Аԥсны иқәынхо егьырҭ ажәлар гәыԥқәа зегьы рхатәы бызшәа иақәиҭны ахархәара аҳәынҭқарра азин рнаҭоит. АХӘҬАҶ 7. Аҳәынҭқарратә мчра Аԥсны имҩаԥгахоит азакәанԥҵаратәи, анагӡаратәи, аӡбаратәи мчрақәа рыла еихшаны. Азакәанԥҵаратәи, анагӡаратәи, аӡбаратәи - ихьыԥшым мчрақәоуп. АХӘҬАҶ 8. Аԥсны ахархәара аманы иршьоит иагьалдыршоит аҭыԥантәи ахаланапхгара, иара азинмчхарақәа рыҩнуҵҟа ахақәиҭра аманы. Аҭыԥантәи ахаланапхгаратә усбарҭақәа аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәа реилазаара иалаӡам. АХӘҬАҶ 9. Абри Аконституциа иреиҳаӡоу азинтә мчра амоуп. Аԥсны ирыдыркыло азакәанқәеи егьырҭ азинтә нҵақәеи Аконституциа иашьашәалазароуп. АХӘҬАҶ 10. Аԥсны ахатә ҳәынҭқарратә символика амоуп - аҳәынҭқарратә бираҟ, адырга, ахьыӡрашәа - урҭ шеиқәыршәатәу шьақәдыргылоит Аконституциатә закәанқәа рыла. Аҟәа (Сухум) - Аԥсны иаҳҭнықалақьуп. АҨБАТӘИ АХЫ. АУАҨИ АТӘЫЛАУАҨИ РЗИНҚӘЕИ РХАҚӘИҬРАҚӘЕИ АХӘҬАҶ 11. Аԥсны рықәшаҳаҭуп егьахьчоит ауаҩы изинқәа Еицырзеиԥшу Адекларациеи, аекономикатә, асоциалтә, аполитикатә, акультуратә, атәылауаҩратә зинқәа ирзынархоу Жәларбжьаратәи Апактқәеи, иара убас егьырҭ еицеиқәшаҳаҭны ирыдыркылахьоу жәларбжьаратә-зинтә нҵақәа зегьы рыҟны иарбоу азинқәеи ахақәиҭрақәеи. АХӘҬАҶ 12. Ауаҩы ицшоуп ихадароу азинқәеи ахақәиҭрақәеи. Дарбанзаалак ауаҩы дшоуп ихы дақәиҭны. Азакәани аӡбареи рҿаԥхьа зегьы еиҟароуп милаҭлеи, хаҵалеи, ԥҳәыслеи, бызшәалеи, хылҵшьҭралеи, маллеи, маҵуралеи, нхарҭа ҭыԥлеи, динлеи, дунеихәаԥшышьалеи, идеологиалеи, цәаԥшшәахәылеи ҳәа еилых ҟамҵакәа. АХӘҬАҶ 13. Ауаҩы ԥсабарала имоуп аԥсҭазаареи, ахақәиҭреи, ахатә мали, аӡә диламкьысуа аҟазаареи рзин. АХӘҬАҶ 14. Дарбанзаалак ауаҩы ихатә ԥсҭазаареи, ихатәи, иҭаацәаратә маӡеи, ихьӡ-иԥша ахьчареи, инамыси, идинхаҵареи, ирҿиаратә уси, ихәыцреи, иажәеи, идунеихәаԥшышьеи дрықәиҭуп. АХӘҬАҶ 15. Дарбанзаалак ауаҩы ирҳәацәара, иргәаҟра, иаҳаҭыр аларҟәра, иакәым иақәыршәара залшом. АХӘҬАҶ 16. Дарбанзаалак ауаҩы дақәиҭуп дахьцо-дахьаауа, иҭыӡҭыԥ алхра, шәҟәыла-быӷьшәыла, егьырҭ ацҳаражәҳәарақәа рыла аимадара амаӡа. АХӘҬАҶ 17. Ауаа зегьы ахеидкылареи, аҭынчратә еизарақәеи, аицымҩасрақәеи рымҩаԥгара азин рымоуп. АХӘҬАҶ 18. Аконституциатә шьақәгылашьа мчыла аԥсахра, аҳәынҭқарра ашәарҭа аҭаргылара, бџьарла еибыҭоу архәҭақәа реиҿкаара, ауаа социалла, милаҭла, динла реичырчара хықәкыс измоу ауаажәларратә хеидкылақәеи, апартиақәеи, аҵысрақәеи реиҿкаара ҟалом. АХӘҬАҶ 19. Дарбанзаалак ауаҩы дрықәиҭуп аҩны-агәара, аекономикатә, аџьатә хақәиҭра, аҵарадырра, аԥсшьара, ахәшәтәыратә цхыраара, асоциалтә маншәалара. АХӘҬАҶ 20. Ауаҩы иҩны-игәара лакьысра ақәым. Аӡәгьы азин имам, изтәу дазыразымкәа, иҩны аҩналара, закәанла ианышьақәыргылои аусӡбара азин анинаҭои рыда. АХӘҬАҶ 21. Дарбанзаалак ауаҩы изинқәеи ихақәиҭрақәеи аҳәынҭқарреи аусӡбареи ишырыхьчо ала агәрагара имазароуп. АХӘҬАҶ 22. Аԥсны аус ауеит ахарадара апрезумпциа. Ахара здырҵо хара имам хәа дыԥхьаӡоуп, ахара шиду еилкаахаанӡа, азакәантә мчы зоухьоу аусӡбаратә лахьыҭарала ишьақәыргылахаанӡа. Ахара здырҵо ахара шидым ашьақәырӷәӷәара иара иуалӡам. АХӘҬАҶ 23. Дарбанзаалак иаанкылоу ма иҭакыу ауаҩы, данааныркыла ма данҭарк инаркны, азин имоуп адукат ицхыраара ихы иаирхәар, азин имоуп иара убас идукат дыҟамкәа иҿахәы римҭар. АХӘҬАҶ 24. Иҟаиҵаз ацәгьоуразы аҵыхәтәантәи ахарадҵарала ахара здырҵахьоу дарбанзаалак иара убри ацәгьоуразы еиҭа иусӡбара залшом. АХӘҬАҶ 25. Аҭакԥхықәра шьақәзыргыло ма изырымчуа азакәан ҿыц ииасхьоу аус аилыргараан мчы амаӡам. АХӘҬАҶ 26. Дарбанзаалак азин имоуп аҳәынҭқарратә усбарҭақәеи амаҵурауааи закәандарала иахьизныҟәаз иахҟьаны иоуз аԥырхага аҳәынҭқаррала ахарҭәаара. АХӘҬАҶ 27. Аԥсны атәылауаҩ ҳәа иԥхьаӡоу ари ахьӡ зихыххом, итәыла дзалцахом, насгьы даҽа ҳәынҭқаррак дзаҭахом. Аԥсны иара атәылауаа агәра днаргоит, урҭ атәыла анҭыҵгьы ишахьчо, ишырхылаԥшуа. АХӘҬАҶ 28. Жәаа шықәса зхыҵыз Аԥсны атәылауаҩ абри Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи ишьақәдыргылаз азинқәеи ауалԥшьақәеи зегьы инагӡаны инапаҿы иҟоуп. АХӘҬАҶ 29. Аԥсны атәылауааи уи иқәынхо зегьи ируалуп азакәан инақәыршәаны ашәахтәқәа ршәара. АХӘҬАҶ 30. Аԥсны иҟоу дарбанзаалак иуалуп Аԥсны азакәанқәеи Аконституциеи рықәныҟәара. АХӘҬАҶ 31. Дарбанзаалак ауаҩы иуалуп егьырҭ ауаа рзинқәеи рхақәиҭрақәеи ҳаҭыр рықәҵара. АХӘҬАҶ 32. Дарбанзаалак ауаҩы иуалуп иааикәыршаны иҟоу аԥсабара аи3аҳареи ахьчареи. АХӘҬАҶ 33. Аԥсадгьыл ахьчара Аԥсны атәылауаа зегьы ируалԥшьоуп. АХӘҬАҶ 34. Аконституциаҿы иалкаау зинқәак реиқәыԥхьаӡара иаанагом ажәларбжьаратә-зинтә нҵақәа рыла еицрыдыркылаз егьырҭ азинқәа мап рыцәктәуп ма иларҟәтәуп ҳәа. АХӘҬАҶ 35. Аԥсны ирыдрымкылароуп егьҭырмыжьроуп ауаҩы изинқәеи ихақәиҭрақәеи аԥызхуа ма илазырҟәуа закәанк иадамхаргьы. Азинқәеи ахақәиҭрақәеи рыԥкрақәак алагалазар ҟалоит конституциатә закәан мацарала Аконституциатә шьақәгылашьа ахьчаразы, ашәарҭадареи ауаажәларратә еиҿкаареи рырӷәӷәаразы, ауаҩы игәабзиареи инамыси рыхьчаразы, иара убасгьы аԥсабаратә рыцҳарақәеи, и3ыдоу ма аибашьратә ҭагылазаашьеи раан. АХԤАТӘИ АХЫ. АЗАКӘАНԤҴАРАТӘ МЧРА АХӘҬАҶ 36. Ари Аконституциа ишьақәнаргылаз азакәанԥҵаратә зинмчхарақәа зегьы Жәлар Реизара - Апарламент имҩаԥнагоит. АХӘҬАҶ 37. Аԥсны Жәлар Реизара шьақәгылоуп 35-ҩык адепутатцәа рыла. Жәлар Реизарахь алхрақәа мҩаԥысуеит зегьы еицырзеиԥшу, еиҟароу, изныктәиу алхратә зинтә шьаҭа инақәыршәаны, маӡа бжьыҭирала. Жәлар Реизара азинмчхарақәа ҿҳәарас ирымоуп хәы-шықәса. Жәлар Реизара адепутатцәа ралхшьа аԥҟарақәа шьақәнаргылоит аконституциатә закәан. АХӘҬАҶ 38. Аԥсны Жәлар Реизарахь ддепутатхарц илшоит 25-шықәса зхыҵуа, алхратә зин змоу дарбанзаалак Аԥсны атәылауаҩ. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада ма Аминистрцәа Реилазаара иалахәу, насгьы аҳәынҭқарратә усбарҭа аилазаареи аӡбаратә усҳәарҭақәеи ирыҵанакуа амаҵураҭыԥқәа аанызкыло, мамзаргьы аԥара зхыршәаауа даҽа усурак знапы алаку, арҵаҩратә, анаукатә, арҿиаратә усқәа аламҵакәа, Жәлар Реизара алахәхара илшом. Жәлар Реизара адепутатцәа Жәлар Реизараҿы имҩаԥырго русуразы Аԥсны Аҳәынҭқарра ирзоунажьуеит рџьабааԥса. АХӘҬАҶ 39. Жәлар Реизара адепутатцәа рылакьысра зинӡам, урҭ рымчхара аҿҳәара ааиаанӡа. Урҭ раанкылара, рҭакра, реимдара азин ыҟам, ацәгьара ахьыруз аҭыԥ аҿы иаанкыламзар, иара убасгьы хаҭала ргәаҭара залшом, егьырҭ ауаа ашәарҭа иҭазыргыло дара акгьы рыдбаламзар. Рыламкьысра аԥыхра азҵаара Жәлар Реизара иаӡбоит. АХӘҬАҶ 40. Жәлар Реизара адепутатцәа руалԥшьа анагӡараҿы ралхцәа рыдҵала иҿаҳәахарц залшом. АХӘҬАҶ 41. Ҿыц иалху Жәлар Реизара раԥхьатәи аилатәара ааиԥхьоит Аԥсны Ахада алхрақәа рышьҭахь мызкы аҩнуҵҟала. АХӘҬАҶ 42. Жәлар Реизара иара аилазаара аҟынтәи иалнахуеит Аиҳаби уи ихаҭыԥуааи, егьырҭ амаҵурауааи, еиҿнакаауеит акомиссиақәеи агәыԥ 3ыдақәеи. Жәлар Реизара Аиҳабы Жәлар Реизара аилатәарақәа мҩаԥигоит, Жәлар Реизара адепутатцәа рзинмчхарақәа рынагӡараҿы ацхыраара риҭоит, иаҭаху адыррақәа рыла еиқәиршәоит, Жәлар Реизара ақәҵарақәа инапы рыҵаиҩуеит. Аиҳабы далырхаанӡа, ҿыц еиҿкаау Жәлар Реизара раԥхьатәи аилатәара мҩаԥигоит қәрала дара зегьы иреиҳабу Жәлар Реизара адепутат. АХӘҬАҶ 43. Ҿыц иалху Жәлар Реизара аусура ианалага инаркны уанӡатәи Жәлар Реизара азинмчхарақәа нҵәоит. Жәлар Реизара имҩаԥнагоит шықәсык ҩ-еилатәарак (ааԥынтәи аилатәара, ҭагалантәи аилатәара). Жәлар Реизара аусушьа арегламент иҳәаақәнаҵоит. АХӘҬАҶ 44. Жәлар Реизара иаӡбозаалак иаҭаху адепутатцәа рхыԥхьаӡара ыҟазароуп. Азакәанԥҵаратә нҵақәа рыдкыларазы, 3ыдала Аконституциа иазгәанаҭаз акы акәымзар, иҟазароуп Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиԥш хыԥхьаӡара аҟынтә реиҳараҩык. Аконституциатә закәани даҽа закәанқәаки рыдкылара аан иҟазароуп ахԥа рыҩхәҭак ирыҵаркуа рбыжьқәа Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиԥш хыԥхьаӡара аҟнытә. АХӘҬАҶ 45. Жәлар Реизара иаднакылаз иарбан закәанӡбатәзаалак Аԥсны Ахада изнагалатәуп. Аԥсны Ахада инапы аҵаиҩыр, уи азакәанӡбатә акьыԥхь иаирбоит Жәлар Реизара ианаднакылаз инаркны жәохәымш рыҩнуҵҟала. Азакәан амч аиуеит ианыркьыԥхь инаркны, еиҳа ихьшәаны азакәан амч аиура, азакәан ахаҭа ианышьақәнаргыло ада. Азакәанӡбатә Аԥсны Ахада дақәшаҳаҭымзар, уи Жәлар Реизарахь иргьежьуеит, дзықәшаҳаҭым азгәаҭаны. Аҩынтәтәи ахәаԥшра аан ахԥа рыҩхәҭак ирыҵаркуа абжьқәа рыла азакәанӡбатә рыдыркылазар, Аԥсны Ахада инапы аҵаиҩыроуп, егьҭижьроуп. Аԥсны Ахада азакәанӡбатә аниоу инаркны жәамш рыҩнуҵҟала Жәлар Реизарахь имыргьежьзар, усҟан азакәанӡбатә закәанхоит, Аԥсны Ахада инапы аҵаиҩызар еиԥш. Азакәанӡбатә закәанхаӡом аилатәара ахгара иахҟьаны Аԥсны Ахада Жәлар Реизарахь измыргьежьзар. АХӘҬАҶ 46. Аԥсны Жәлар Реизараҿы азакәанԥҵаратә ԥшьгара азин рымоуп Жәлар Реизара адепутатцәеи, Аԥсны Ахадеи, Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбареи, Аԥсны Апрокурор Хадеи. АХӘҬАҶ 47. Аԥсны Аҳәынҭқарра Жәлар РеизараҚ 1) иаднакылоит Аконституциеи Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәанқәеи; 2) иаднакылоит аҭыԥантәи аҳәаақәа рыԥсахрақәа ирызку ақәҵарақәа; 3) иазыӡырҩуеит атәылаҿы ҭагылазаашьас иҟоуи, аҳәынҭқарра аҩнуҵҟатәи, адәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәеи, нас урҭ рымҩаԥгареи ирызку Аԥсны Ахада инашьҭымҭақәа; 4) иахәаԥшуеит егьышьақәнарӷәӷәоит аҳәынҭқарра абиуџьет, уи анагӡарагьы хылаԥшра азнауеит; 5) иаднакылоит ашьауӷатә, ашьауӷатә-усеилыргаратә, амҩақәҵаратә-џьатә, атәылауаҩратә, атәылауаҩратә-усеилыргаратә, аиныршәаратә уҳәа азакәанԥҵарақәа, аӡбареиҿкаареи апрокуратуреи ирызку азҵаарақәа; 6) имҩаԥнагоит Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи реилыркаара иазку аусқәа; 7) ишьақәнаргылоит Аԥсны Аҳәынҭқарратә ҳамҭақәеи, аҳаҭыртә, арратә хьӡалкаақәеи; 8) ишьақәнарӷәӷәоит, ишыԥнарго рыланаҳәоит Аԥсны Аҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа; 9) иалнахуеит Аԥсны Жәлар Реизара Аиҳаби уи ихаҭыԥуааи; 10) амаҵура ианаҭоит, рхы иақәиҭнатәуеит, азакәан инақәыршәаны, Аԥсны Ахада иқәиргыло Апрокурор Хадеи, Амилаҭтә банк Ахантәаҩи, егьырҭ амаҵурауааи; 11) иаднакылоит Аминистрцәа Реилазаара иалахәу џьоукы бжьыҭирала иӡбоу рыгәрамгара рылаҳәара иазку ақәҵарақәа; 12) Аԥсны Ахада ахара иднаҵоит уи имаҵура нижьразы; 13) ирыланаҳәоит амнистиа; 14) иаӡбоит аибашьра рылаҳәареи аинышәара рыбжьаҵареи ирызку азҵаатәқәа; 15) иаӡбоит Аԥсны Жәлар Реизара адепутатцәа рыламкьысра азҵаатәқәа; 16) иаӡбоит и3ыдоу аҭагылазаашьеи аибашьратә ҭагылазаашьеи ралагалара ахьынӡазинрку; 17) инанагӡоит Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи иадырҵо егьырҭ азинмчхарақәа. АԤШЬБАТӘИ АХЫ. АНАГӠАРАТӘ МЧРА АХӘҬАҶ 48. Аԥсны Аҳәынҭқарра аҩнуҵҟа анагӡаратә мчра Аԥсны Ахада имадоуп. Аԥсны Ахада Аԥсны Аҳәынҭқарра хыс дамоуп. АХӘҬАҶ 49. Аԥсны Ахада иалхра мҩаԥысуеит зегьы еицырзеиԥшу, еиҟароу, изныктәиу алхратә зин ашьаҭала, маӡа бжьыҭирала, хәы-шықәса аҿҳәара аҭаны. Аԥсны Ахадас далырхуеит милаҭла иаԥсуоу, 35-шықәса иреиҵамкәа, қџ-шықәса иреиҳамкәа изхыҵуа, алхра азин змоу Аԥсны атәылауаҩ. Аԥсны Ахадас аӡәы инеиԥынкыланы ҩ-ҿҳәарак иреиҳаны иалхра залшом. АХӘҬАҶ 50. Аԥсны Ахада имчхарақәа рынагӡара далагоит ҭоуба аниу инаркны, имчхарақәа рынагӡара даҟәыҵуеит иҿҳәара анааилак, ҿыц иалху Аԥсны Ахада ҭоуба аниу инаркны. Аԥсны Ахада иалхшьеи, иалхра аҿҳәареи шьақәыргылахоит конституциатә закәанла. АХӘҬАҶ 51. Аԥсны Ахада имаҵура данахагыло, Аԥсны Жәлар Реизараҿы ҭоуба иуеит Иреиҳаӡоу Аӡбара аӡбаҩцәа адԥхьаланы. Аҭоуба атекст Жәлар Реизара ишьақәнарӷәӷәоит. АХӘҬАҶ 52. Аԥсны Ахада изинмчхарақәа неигӡонаҵы, аполитикатә партиақәеи ауаажәларратә хеидкыларақәеи иҽрылаирхәуам. Аԥсны Ахада Жәлар Реизара дадепутатӡам, аҳәынҭқарратә, ауаажәларратә усбарҭақәа ирыҵаркәа иарбанзаалак даҽа маҵурак идикылар ҟалом, ахаԥшьгаратә налаҵаны. Аԥсны Ахада ишьақәыргылоу аҿҳәарақәа раан иусуразы ианашьахоит иџьабааԥса Аԥсны Аҳәынҭқарра аҟынтә. АХӘҬАҶ 53. Аԥсны Ахада: 1) дырхылаԥшуеит ауаҩы изинқәеи ихақәиҭрақәеи, Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи, уи ажәларбжьаратә хыдҵақәеи рынагӡашьа; 2) иҳәаақәиҵоит аҩнуҵҟатәи, адәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәа; 3) аҳәынҭқарра дахаҭарнакуп ажәларбжьаратә усқәа рҟны; 4) инапы рыҵаиҩуеит аҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа; 5) имҩаԥигоит Аԥсны ашәарҭадареи аҳәаақәа рыламкьысреи рзы иаҭаху аусқәа, еиҿикаауеит, хадарагьы азиуеит зыстатус закәанла иҳәаақәҵахо Ашәарҭадара Асовет; 6) ишьақәирӷәӷәоит Аԥсны аибашьратә доктрина; 7) Аԥсны Ар Ԥызас дрымоуп; 8) аҳәаанырцәтәи аҳәынҭқаррақәеи жәларбжьаратәи еиҿкаарақәеи рҟны Аԥсны адипломатиатә хаҭарнакцәа ықәиргылоит, ирхынҳәуеит; 9) ишьақәирӷәӷәоит аҳәынҭқарратә, аекономикатә, асоциалтә, акультуратә, амилаҭтә ҿиара апрограммақәа; 10) Аԥсны иахьаҵанакуа иалиршоит афинанстә, акредиттә политикеи, анаука, аҵараиура, акультура, агәабзиара, аекологиа, асоциалтә еиқәшәара ирыдҳәалоу аполитикеи рымҩаԥгара; 11) иалиршоит атәылауаҩра, ахатә мал азыҟазаашьақәа, абиуџьет-финанстә система, ашәахтәқәҵара, иааҳакәыршан иҟоу аԥсабара ахьчара, аҳәынҭқарратә маҵура рызҵаарақәа иаку рзакәанԥҵаратә мҩақәҵара; 12) Жәлар Реизара аилатәарақәа рылатәара азин имоуп, ианааиҭаххо аамҭазгьы ажәа иҭалатәуп; 13) атәылауаа ршәарҭадара ахьчаразы, азакәан инақәыршәаны Аԥсны иалеигалоит а3ыдаҭагылазаашьеи аибашьратә ҭагылазаашьеи, убри анаҩс урҭ аҭагылазаашьақәа Жәлар Реизара ишьақәнарӷәӷәоит; 14) Аԥсны Жәлар Реизараҿы иара изинмчхарақәа инарықәыршәаны иқәиргылоит Амилаҭтә банк Ахантәаҩи, Апрокурор Хадеи, егьырҭ амаҵурауааи ркандидатурақәа, иара убас Жәлар Реизара иалеигалоит урҭ рхы рақәиҭтәра азҵаарагьы; 15) ишьақәиргылоит Жәлар Реизарахь алхрақәа рымҩаԥгара; 16) амаҵура иеиҭоит иагьамихуеит Аԥсны ақалақьқәеи араионқәеи рҟны анагӡаратә мчра ахадацәа; 17) дрыхәаԥшуеит анагӡаратә мчра аусбарҭақәа реиҿкаареи русушьеи рызҵаарақәа; 18) аминистррақәа, аусҳәарҭақәа, араионқәа, ақалақьқәа рхадацәа, иара убас аҭыԥантәи ахаланапхгара рынҵақәа аԥихуеит, урҭ Аԥсны Аконституциеи азакәанԥҵареи ирҿагылозар; 19) ирылеиҳәоит ареферендум ихаԥшьгарала, Жәлар Реизареи Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбареи рыдҵала, азакәан ишаҳәо инақәыршәаны; 20) Жәлар Реизарахь инеигоит атәылаҿы ҭагылазаашьас иҟоуи, Аҳәынҭқарра аҩнуҵҟатәи, адәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәеи ртәы зҳәо есышықәсатәи анашьҭымҭақәа, инеигоит аҳәынҭқарратә биуџьетӡбатәқәеи, уи анагӡара иазку аҳасабырбеи; 21) азин имоуп Жәлар Реизара изаамҭаным аилатәарақәа рааԥхьара; 22) иӡбоит азакәан инақәыршәаны Аԥсны атәылауаҩра азҵаарақәа; 23) иалиршоит ахара анажьра; 24) иранеишьоит аҳәынҭқарратә ҳамҭақәа, ириҭоит аҳаҭыртә, арратә иара убас и3ыдоу ахьыӡлкаақәа; 25) ишьақәиргылоит астандартқәа, аеталонқәа, акапанреи ашәага-загеи ракқәа; 26) инеигӡоит Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи идырҵо егьырҭ азинмчхарақәа. АХӘҬАҶ 54. Аԥсны Ахада дицалырхуеит уи Ихаҭыԥуаҩгьы. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ икандидатура ықәиргылоит Аԥсны Ахада иҭыԥ ахь кандидатс иҟоу. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩыс далхзар ҟалоит алхра азин змоу, 3џ-шықәса иреиҵам, қџ-шықәса иреиҳам Аԥсны атәылауаҩ. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ, изинмчхарақәа неигӡонаҵы, аполитикатә партиақәеи ауаажәларратә хеидкылақәеи иҽрылаирхәуам. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ Жәлар Реизара дадепутатӡам, иарбанзаалак егьырҭ аҳәынҭқарратә, ауаажәларратә усбарҭақәа ирыҵаркуа маҵурак дахагылар ҟалом, аиҿырцааратәқәагьы налаҵаны. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ ианашьахоит иџьабааԥса, уи иазыԥҵәоу аамҭақәа инарықәыршәаны, Аԥсны Аҳәынҭқарра аҟнытә. АХӘҬАҶ 55. Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ Аԥсны Ахада идҵала инаигӡоит уи инапынҵақәак, Аԥсны Ахада диԥсахуеит, уи даныҟам ма иусқәа рынагӡара анилымшо. АХӘҬАҶ 56. Атәыла зегьы аҿы анагӡаратә мҩаԥгатәқәа азеиԥш хылаԥшра рыҭаразы Аԥсны Ахада Аԥсны Аминистрцәа Реилазаара напхгара азиуеит. Аминистрцәа Реилазаара шьақәиргылоит Аԥсны Ахада, уи иара инапаҵаҟагьы иҟоуп. Аминистрцәа Реилазаара иалахәуп Аԥыза-министр, Аԥыза Ихаҭыԥуаа, Аминистрцәа, закәанла иазгәаҭоу егьырҭ амаҵурауаа. АХӘҬАҶ 57. Аԥсны Аминистрцәа Реилазаара ишынеибаку ма уи иалахәу џьоукы рмаҵура ааныжьра азин рымоуп. Амаҵура ааныжьра Аԥсны Ахада иҿаԥхьа иқәдыргылоит. Уи азин имоуп идикылар ма мап ацәикыр. АХӘҬАҶ 58. Аԥсны Жәлар Реизара Аминистрцәа Реилазаара иалоу руаӡәк иахь агәрамгара аанарԥшыр, усҟан уи азҵаара Аԥсны Ахада иҿаԥхьа иқәнаргылар алшоит. Азҵаара ҵыхәаԥҵәала изыӡбогьы Аԥсны Ахада иоуп. Аԥсны Аминистрцәа Реилазаара аиҿкаареи аусуреи ҳәаақәҵахоит конституциатә закәанла. АХӘҬАҶ 59. Аԥсны Ахада изинмчхарақәа рхархәара залшом Аконституциатә шьақәгылашьа аԥсахразы, закәанла иалху егьырҭ аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәа реимырпразы ма русура аанкыларазы. АХӘҬАҶ 60. Аԥсны Ахада, иара изинмчхарақәа рҳәаақәа дырҭымҵкәа, аус зуа азакәанԥҵара ашьаҭала, насгьы уи анагӡарала иҭижьуеит Аԥсны ахьынӡанаӡааӡо амч змоу аусԥҟақәеи адҵақәеи. АХӘҬАҶ 61. Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи ирықәымшәо Аԥсны Ахада иқәҵарақәа аԥыхзар ҟалоит Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбара ақәҵарала. АХӘҬАҶ 62. А3ыда ҭагылазаашьеи, аԥсабаратә рыцҳарақәеи, аибашьрақәеи раан Аԥсны Ахада азин имоуп иҭижьыр азакәан мчы змоу, хымԥада иаарласӡаны инагӡатәу, иара убри аамҭазыҵәҟьа Жәлар Реизарахь инацҳатәу ақәҵарақәа. АХӘҬАҶ 63. Аԥсны Ахада ихаҭара лакьысра ақәым. Аԥсны Ахада ихьӡ-иԥшеи иаҳаҭыри азакәан иахьчоит. АХӘҬАҶ 64. Аԥсны Ахада иҭоубеи, Аконституциеи, Аԥсны азакәанқәеи еилеигар, имаҵура дамхзар алшоит. Абри аҩыза ақәҵара аднакылоит Аԥсны Жәлар Реизара, Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбара аихшьала шьаҭас иҟаҵаны, Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиԥш хыԥхьаӡара аҟнытә ахԥа рыҩхәҭак ирыҵаркуа еиҳау бжьыла, маӡа бжьыҭирала. АХӘҬАҶ 65. Аԥсны Ахада ианааиҭахыу аамҭазы имаҵура аанижьыр илшоит. Имаҵура ааныжьра азҵаара аӡбоит Аԥсны Жәлар Реизара. Аӡбара рыдыркылоит ахԥа рыҩхәҭак ирыҵаркуа абыжьқәа рыла. АХӘҬАҶ 66. Аԥсны Ахада дамырхыр, иԥсҭазаара далҵыр, имаҵура нижьыр ма изинмчхарақәеи иусқәеи рынагӡара илымшар, урҭ иусқәа ыиасуеит Аԥсны Ахада Ихаҭыԥуаҩ иахь. Аԥсны Ахадагьы, уи Ихаҭыԥуаҩгьы рмаҵура иамырхыр, иԥсыр, рмаҵура аанрыжьыр, ма Аԥсны Ахада иусқәа рынагӡара рылымшар, урҭ аусқәа ыиасуеит Аԥсны Аԥыза-министр иахь. Аԥсны Ахада иусқәа рынагӡара ари ахәҭа3 аҿы еиқәыԥхьаӡоу аӡәгьы илымшар, урҭ аусқәа ыиасуеит Жәлар Реизара Аиҳабы иахь. АХӘҬАҶ 67. Аԥсны Ахада иусқәа назыгӡо ауаҩы изинмчхарақәа амч рымоуп, Аԥсны Ахада иусқәа рынагӡара илзмыршо амзызқәа аԥыххаанӡа, ма Аԥсны Ахада ҿыц далырхаанӡа. Аԥсны Ахада ҿыц иалхрақәа мҩаԥгахароуп хымыз рыҩнуҵҟала. Убысҟан Аԥсны Ахада иусқәа назыгӡо азин имаӡам ареферендум рылаҳәара, Аԥсны Аконституциа арҽеирақәеи аиҭахәаԥшреи ирызку ажәалагалақәа рықәыргылара. АХӘБАТӘИ АХЫ. АӠБАРАТӘ МЧРА АХӘҬАҶ 68. Азинӡбара Аԥсны иназыгӡо аӡбара мацароуп. Анхамҩатә еимакрақәа еилнаргоит Аиныршәаратә ӡбара. Аӡбареиҿкаара Аԥсны ишьақәыргылахоит конституциатә закәанла. АХӘҬАҶ 69. ӡбаҩцәас иҟалар рылшоит 2ҵ-шықәса зхыҵыз, иреиҳаӡоу азинҵара иалгахьоу, азинтә занааҭла хәы-шықәса иреиҵамкәа аусура аԥышәа змоу Аԥсны атәылауаа. Аԥсны Аиныршәаратә ӡбара Аиҳаби уи аӡбаҩцәеи алнахуеит Аԥсны Жәлар Реизара Аԥсны Ахада иажәалагалала. АХӘҬАҶ 70. Аӡбаҩ иусқәа рынагӡара иалеигӡар ҟалом иарбанзаалак даҽа ҳәынҭқарратә маҵурак ма аџьаԥса зхыршәаауа иарбанзаалак усурак, арҵаҩратә, анаукатә, арҿиаратә усқәа ракәымзар. Аӡбаҩцәа иазалху аҿҳәарақәа рзы иранаршьоит рџьабааԥса аԥара Аԥсны Аҳәынҭқарра аҟнытә. АХӘҬАҶ 71. Аӡбаҩцәа алырхуеит хәы-шықәса ҿҳәарас ирыҭаны. Аӡбаҩцәа лакьысра рықәым, ихьыԥшым, Аконституциеи Аԥсны азакәанқәеи роуп знапаҵаҟа иҟоу. Аӡбаҩ ашьауӷатә ҭакԥхықәра идҵара залшом закәанла иҳәаақәҵамкәа. Аӡбаҩ изинмчхарақәа имхра ма раанкылара залшом, закәанла ишьақәыргылоу ҵаҵӷәык амамкәа. АХӘҬАҶ 72. Аусқәа реилыргара аӡбарақәа зегьы рҟны иаартны имҩаԥысуеит, закәанла ишьақәыргылоу хҭысқәак ианрыхәаԥшуа ада. Аӡбарарҿиара мҩаԥысуеит иалахәу наҟ-ааҟ реиндаҭлареи зинла реиҟарареи шьаҭас иаманы. АХӘҬАҶ 73. Аԥсны аӡбаратә мчра иреиҳаӡоу усбарҭас иамоуп Иреиҳаӡоу Аӡбара. Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбара4 1) ирыхәаԥшуеит аусқәа Аԥсны Ахадеи, Жәлар Реизареи, иара убас аҳәынҭқарратә мчра егьырҭ аусбарҭақәеи ма аҭыԥантәи ахаланапхгара усбарҭақәеи ирыдыркылаз ақәҵарақәа Аконституциа рақәшәареи рақәымшәареи ирыдҳәалоу азҵаарақәа зегьы рыла; 2) ирыхәаԥшуеит аҳәынҭқарреи аҭыԥантәи ахаланапхгара аусбарҭақәеи рыбжьара ицәырҵуа аимакқәа ирыдҳәалоу аусқәа; 3) ирыхәаԥшуеит алхрақәа рылҵшәақәеи алхрақәа рымҩаԥгашьеи ирызку аусқәа; 4) азин амоуп иаӡбар иарбанзаалак аимакқәа, мамзаргьы агәаанагара аҳәар Аконституциа иадҳәалоу азҵаарақәа ирызкны; 5) имҩаԥнагоит ашьауӷатә, атәылауаҩратә, анапхгаратә ӡбарарҿиара; 6) Аԥсны аӡбарақәа зегьы ирыӡбаз аусқәа азакәан рақәшәара иашьклаԥшуеит; 7) аӡбарақәа зегьы ирнаҭоит аусӡбаратә еиҿкаарақәа раан изықәныҟәаша анапхгаратә еилкаарақәа. АХӘҬАҶ 74. Аԥсны аӡбарақәа рықәҵарақәа шьҭырхуеит Аԥсны Аҳәынҭқарра ахьӡала. АХӘҬАҶ 75. Аԥсны Апрокурор Хадеи уи инапаҵаҟа иҟоу апрокурорцәеи4 ацәгьауратә усқәа реилыргара азакәан иахьынӡақәшәо иашьклаԥшуеит; иадгылоит аҳәынҭқарратә харадҵара аӡбараҿы; аӡбара иаларгалоит Аԥсни уи атәылауааи рыхьчара иазку ашшыԥхьыӡқәа; аҳәынҭқарратә усбарҭақәеи, аҭыԥантәи ахаланапхгаратә усбарҭақәеи, амаҵурауааи закәандарала еиқәдыршәаз анҵақәа раԥыхра ма рыриашара азҵаара ықәдыргылоит. Аԥсны Аҳәынҭқарра апрокуратура аусбарҭақәа ирымоуп иаку аилазаара, урҭ рзинмчхарақәа мҩаԥыргоит иарбанзаалак даҽа мчрақәак ирхьыԥшымкәа. АХӘҬАҶ 76. Аԥсны Апрокурор Хада имаҵура иаҭареи иамхреи мҩаԥнагоит Аԥсны Жәлар Реизара Аԥсны Ахада иажәалагалала. Егьырҭ апрокурорцәа рмаҵура иеиҭоит Аԥсны Апрокурор Хада. АХӘҬАҶ 77. Апрокуратура аусбарҭақәа рзинмчхарақәеи, реиҿкаареи, русуреи ҳәаақәнаҵоит азакәан. АФБАТӘИ АХЫ. АҬЫԤАНТӘИ АХАЛАНАПХГАРА АХӘҬАҶ 78. Аҭыԥантәи ахаланапхгара мҩаԥгахоит араионқәеи ақалақьқәеи, егьырҭ аиланхарҭақәеи рҟны. АХӘҬАҶ 79. Аҭыԥантәи ахаланапхгара атәылауаа имҩаԥыргоит рхатәгәаԥхара ишиашоу аиҭаҳәарала ма аҭыԥантәи ахаланапхгара алхратә усбарҭақәа рыла. Аԥсны ақалақьқәеи араионқәеи рҟны анагӡаратә мчрақәа рхадацәа Аԥсны Ахада иалихуеит аҭыԥантәи ахаланапхгара аилазаара аҟнытә. Аҭыԥантәи ахаланапхгара аилазаара аиҿкаареи азинмчхарақәеи шьақәыргылахоит закәанла. АХӘҬАҶ 80. Аҭыԥантәи ахаланапхгара аусбарҭақәа ишьақәдыргылоит аҭыԥантәи абиуџьет, аҭыԥантәи ашәахтәқәеи, аԥаралхрақәеи рнапаҿы иҟоуп, ишырҭаху рхы иадырхәоит аҭыԥантәи амал, ирыхьчоит ауаажәларратә еиҿкаара, иҳәаақәырҵоит дара рыҩнуҵҟатә еилазаара, иара убас ирыӡбоит аекономикатә, асоциалтә уҳәа дара рҳәаақәа ирҭаӡо, егьырҭ аҳәынҭқарратә усбарҭақәак ирыҵарымкуа азҵаарақәа. АХӘҬАҶ 81. Абри Аконституциеи азакәанқәеи рыла ишьақәыргылоу аҭыԥантәи ахаланапхгара азинқәа рыԥкра аҳәынҭқарратә усбарҭақәа ирылшом. Аҭыԥантәи ахаланапхгара закәанла имҩаԥнаго аусқәа аҽрылагалара залшом. АХӘҬАҶ 82. Аҭыԥантәи ахаланапхгара усӡбарала ахыхьчара иақәиҭуп, азинмчхарақәа ахы иақәиҭны, ԥықәсларада имҩаԥнагаларц азы. АБЫЖЬБАТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ РИАШАРАҚӘЕИ АКОНСТИТУЦИА АИҬАХӘАԤШЫШЬАҚӘЕИ АХӘҬАҶ 83. Аԥсны Аконституциа аиҭахәаԥшреи ариашареи рызҵаарақәа рықәыргылара рылшоит Аԥсны Ахада, Аԥсны Жәлар Реизара, Аԥсны Иреиҳаӡоу Аӡбара, Аԥсны Апрокурор Хада. АХӘҬАҶ 84. Аԥсны Аконституциа ариашарақәа рыдыркылоит Аԥсны Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиԥш хыԥхьаӡара аҟнытә ахԥа рыҩхәҭак ирыҵаркуа абжьқәа рыла. Азхьарԥшқәа Конституция Абхазии Поправки о местном самоуправлении (2016) Поправка к главе 2 (2016) Аԥсны\n2245\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B1%D0%B0\nКуритиба\n\n\nКурити́ба () — ақалақь Бразилиаҟны ауп. Азхьарԥшқәа Web Куритиба http:\/\/www.curitiba-brazil.com Азгәаҭақәа Бразилиа ақалақьқәа\n2271\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D0%B0%D0%B8%D2%9F%D3%99%D0%B0%D4%A5\nМаиҟәаԥ\n\n\nМаиҟәаԥ (, ) — Адыгатәыла иаҳҭнықалақьуп. Адыгатәыла ақалақьқәа\n2293\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A8%D3%99%D0%B0%D1%87%D0%B0\nШәача\n\n\nШәача () — Урыстәыла ақалақь. Ахьарԥшқәа Урыстәыла ақалақьқәа\n2305\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D2%AD\nҚарҭ\n\n\nҚарҭ ( [Ҭбилиси] — «аӡырԥха» иаанагоит) – Қырҭтәыла Аҳәынҭқарратеи аҳҭнықалақьыуп. Аланхо Агалериа Азхьарԥшқәа Мэрия города Тбилиси Символика, история, информация и многое другое о Тбилиси Тбилиси в энциклопедии «Кругосвет» Путеводитель «Тифлисъ и его окрестности» 1913 год Азгәаҭақәа Қырҭтәыла ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа\n2307\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B2\nКурув\n\n\nКурув (, ) — Польша ақыҭа. Польша ақыҭақәа\n2310\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D2%9A%D3%99%D2%AD%D0%B5%D1%88%D1%8C\nҚәҭешь\n\n\nҚәҭешь () — уажәы Қырҭтәыла иҟоу ақалақь, Имереҭи агәы. Азгәаҭақәа Қәҭешь Қырҭтәыла ақалақьқәа Имереҭи\n2320\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%98%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5%D0%BD\nИтерзен\n\n\nИтерзен (; [ˈyːtɐzən]) — Германиа ақалақь. Атерриториа — ; иаланхо — . Азгәаҭақәа Германиа ақалақьқәа\n2356\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B0\nКонисковолиа\n\n\nКоньсковоля (, ) — Польша ақыҭоуп. Польша ақыҭақәа\n2409\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0\nЕвропа\n\n\nЕвропа — аконтинент. Атәылақәа Аконтинентқәа\n2424\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D2%A9%D0%BD%D1%83%D2%B5%D2%9F%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D2%9A%D0%B0%D1%80%D2%AD%D0%BB%D0%B8\nАҩнуҵҟатәи Қарҭли\n\n\nАҩнуҵҟатәи Қарҭли атәылаҿацә (). Атерриториа Атерриториа – . Аланхо Атәылаҿацә иаланхо – . Ақалақьқәа Ақалақь Гәар иаҳҭнықалақьуп. Административ-территориатә шара 4-раионк Гәар Касп Қарел Хашәыр Азхьарԥшқәа Аофициалтә саит Қ\nThis Wikipedia dataset contains all available languages for recent dumps. It is a refresh of the 20220301 wikipedia from Huggingface, so it has the same license and dataset card details. The benefits of this dataset are:\n- more recent dumps (see table below)\n- a few additional languages\n- all available languages are preprocessed (including the largests:\nenand\nceb)\n|version||dump||# available languages||closed & dump||closed & no dump|\n\n\n||20230601||328||9: ak (soon), cho, ho, ii, kj, lrc, mh, mus, ng||4: aa, hz, kr, na|\n\n\n||20230601||329 (+et ~[az,ceb,ch,hr,ii,lrc,ta])||9: ak (soon), cho, ho, ii, kj, lrc, mh, mus, ng||4: aa, hz, kr, na|\n\n\n||20230901||idem||9: ak , cho, ho, ii, kj, lrc, mh, mus, ng||4: aa, hz, kr, na|\nSource: List of Wikimedia Languages. A few (9) Wikimedias are closed, meaning they won't have new pages, but the dumps are still available. In addition, very few (4) Wikimedias are closed and don't have dumps anymore.\n1.2.0\n- chore: Update to 20230901\n1.1.0\n- feat: Add missing estonian (my bad), thanks Chris Ha\n- fix: update category lists for az, ceb, ch, hr, ii, lrc, ta, which means they were all processed again.\n1.0.0\n- chore: File layout is now\ndata\/{dump}\/{lang}\/{info.json,*.parquet}. Sorry for the radical update, probably won't happen again.\n- chore: Parquet files are now sharded (size < 200 MB), allowing parallel downloads and processing.\n- fix: All languages were all processed again because of a bug in the media and category names, leading to some links not being extracted.\n- feat: Add\nenand\ncebwhich were too big for my Beam DirectRunner at the time.\nfrom datasets import load_dataset wikipedia_es = load_dataset(\"graelo\/wikipedia\", \"20230601.es\")\nDeveloper only. This dataset was preprocessed with a Beam DirectRunner as follows.\nChoose one wikipedia dump, for instance https:\/\/dumps.wikimedia.org\/cewiki\/ and identify the date.\nThis is optional because it not very likely that a new language will have suddenly appeared since the last version and have a significant dataset.\nNavigate to https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/List_of_Wikipedias and copy the languages column from the \"Detailed list\" table (near the end of the page).\nCopy that content in the form of a Python list into\nlang_def.py (at the top\nof the repo) under a new date.\nIn order to properly extract links to images and media in all languages, we must refresh the two corresponding files. To do so, from the root of the repo, run\npython -m prep.create_aliases\nThis will create or update these two files at the root of the repo:\nmedia_aliases.py\ncategory_aliases.py\nThese files are used in the final step\nRunning this script downloads the wikipedia dumps for each language in\nlang_def.py and shards each language dataset into the appropriate number of\nshards (max size ~ 250MB).\npython -m prep.build --date 20230601\nThere are other options:\n$ python -m prep.build --help usage: Wikipedia Builder [-h] [--date DATE] [--language [LANG ...]] [--cache-dir DIR] [--mirror MIRROR] Prepares the Wikipedia dataset for each language optional arguments: -h, --help show this help message and exit --date DATE Wikipedia dump date (e.g. 20230601) --language [LANG ...] Language code (e.g. en). If missing, all languages are processed --cache-dir DIR Cache directory for 🤗 Datasets --mirror MIRROR Mirror URL\nFor instance, for faster downloads of the dumps, use the mirror option:","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/huggingface.co\/datasets\/graelo\/wikipedia","date":"2023-12-11T21:55:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679518883.99\/warc\/CC-MAIN-20231211210408-20231212000408-00671.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9982634187,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.998263418674469}","num_words":24010,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":8332.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Трамп, Дональд Џьон\nДональд Џьон Трамп (диит ииун мза 14, 1946 шықәсазы, ақалақь Ниу-Иорк иаҵанакуа Куинс аҳабла аҿы) америкатәи аҳәынҭқарратәи усзуҩы, аполитик, анаплакҩы. Уи Еиду Америкатәи Аштатқәа 45-тәи президентс дыҟан. Дональд Трамп иоура 188 см. иҟоуп, икапан акәзар – 115 кьыла инаӡоит. Иара динхаҵарала дпресвитерианинуп. Имал шьақәзыргыло еиуоуп аҩнеихагыла ду Trump Tower, уаҟоуп Трамп иҭаацәагьы ахьынхо.[3]\n|Дональд Трамп\n|Donald Trump\n|45-тәи ЕАА рпрезидент\n\n\nАмаҵураҭыԥ ахь:\nажьырныҳәамза 20, 2017 ш. – ажьырныҳәамза 20, 2021 ш.\n|Апрезидент ихаҭыԥуаҩ\n|Маик Пенс\n|Аԥхьа иҟаз\n|Барак Обама\n|Аҭынха\n|Џьо Баиден\n\n\n|Аполитикатә партиа\n|Алахәылара\n\n\nАреспубликатә партиа (1987 ш.–1999 ш.)\nЕиду Америкатәи Аштатқәа ареформисттә партиа (1999 ш.–2001 ш.)\nАдемократиатә партиа (2001 ш.–2009 ш.)\nАреспубликатә партиа (2009 ш.–2011 ш.)\nапартиа иалам (2011 ш.–2012 ш.)\nАреспубликатә партиа (2012 ш. инаркны)\n\n\n|Ахатәы хьӡы\n|Donald John Trump\n|Аира\n\n\nрашәарамза 14, 1946 ш. (77 ш.)\nМедицинский центр Джамейки\n|Амилаҭра\n|белые американцы\n|Атәылауаҩра\n|Еиду Америкатәи Аштатқәа\n|Абызшәақәа\n|Англыз бызшәа\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс\n\n\nИвана Трамп (1977 ш.–1990 ш.),\nМарла Мейплз (1993 ш.–1999 ш.),\nМелания Трамп (2005 ш. инаркны)\n|Ани аби\n\n\nМэри Энн Маклауд,\nФред Трамп\n|Ахәыҷқәа\n\n\nДональд Трамп-младший,\nИванка Трамп,\nЭрик Трамп,\nТиффани Трамп,\nБэррон Трамп\n|Ауацәа\n\n\nМэриэнн Трамп Бэрри, Фред Трамп-младший, Роберт Трампи Элизабет Трамп Грау (ашьцәеи аиаҳәшьцәеи)\nДжон Трамп (брат отца)\nЭлизабет Трамп (бабушка по отцу)\nДжаред Кушнер (зять)\nЛара Трамп (сноха)\nВанесса Трамп (сноха)\nТрамп, Мэри Леа (племянница)\nJohn Whitney Walter (кузен)\nКай Мэдисон Трамп, Дональд Трамп III, Tristan Milos Trump, Хлои София Трампи Спенсер Фредерик Трамп (амаҭацәа)\n|Анхарҭа\n|Мар-а-Лаго\n|Алма-матер\n\n\nФордемский университет,\nУортонская школа бизнеса,\nШкола Кью-Форест,\nНью-Йоркская военная академия,\nПенсильванский университет\n|Аусура\n\n\nпромышленный магнат,\nинвестор,\nресторатор,\nаполитик,\nведущий игрового шоу,\nторговец недвижимостью,\nтелепродюсер,\nкинопродюсер,\nашәҟәыҩҩы,\nактёр,\nCEO,\nконспиролог,\nторговец\n|Амазара\n\n\n2,5 mld. $ (2022 ш.)[1]\n3,1 mld. $ (2018 ш.)[2]\n|Адин\n|пресвитерианство\n|Анашьамҭақәа\n\n\nЗвезда на голливудской «Аллее славы»\nорден Свободы\nорден Мухамадийя\nTime 100\nШнобелевская премия\n… подробнее на Викиданных\n|Анаԥынҵамҭа\n|Асаит\n\n\nhttps:\/\/www.donaldjtrump.com\nhttps:\/\/www.45office.com\nДональд Трамп инысмҩа аредакциазура\nТрамп иан – Мери Енн Маклауди иаб – Фред Трампи идууз аргыларатә корпорациа напхгаҩцәас иаман. 1936 шықәса рзы хаҵеи- ҧҳәыси активла аусдкылара рнапы алакын, абизнес арҭбааразы дара иаархәоит акоттеџь Ниу-Иорк. Абри ахыбра аҟны Трамп иқәыҧшра аамҭа зегьы ихигеит, уа инхон иареи иеиҳабацәаз иаҳәшьцәеи иашьцәеи ԥшьҩык. Дхәыҷаахыс Дональд аҧыза иҟазшьақәа инубаалон. 1959 шықәсазы Дональд Трамп иҭаацәа ирыӡбеит Ниу-Иорктәи арратә академиа дҭарҵарц.\nАкадемиа аҟны Дональд аҵара бзианы иҵон, аҧсҭазаара аилашреи ауаажәларратә усқәеи даара активла дрылахәын. Иара аныҳәатә марш еиҿкааҩыс дыҟан, Аинышәара амш азы имҩаҧгаз. Дональд Трамп имоуп хыҧхьаӡара рацәала амедальқәа, ианашьоуп аспорттә еицлабрақәа рҟны иигоз аиааирақәа рзы аҳамҭақәа, иара убасгьы акыр анаукатә конфренциақәа рҟны далкаан.[4]\nДаныҷкәыназ Дональд актиорс аусура даара игәы азыҳәон. Аха академиа даналга, аҧхьаҟа ипрезидентхараны иҟаз, иаб иус иациҵарц иӡбоит, иҧсҭазаарагьы аусдкылара иамеидоит. Уи азын Дональд Трамп дҭалоит Фордемтәи ауниверситет, «Аекономикеи афинансқәеи» рзанааҭ ала. Аха иара аҵара дзалымгеит аҟынтә, иара убри азаанаҭ ала Уортонтәи абизнес ашкол ахь диасуеит. 1968 шықәсазы Трамп иреиҳаӡоу аҵараиурҭа дшалгаз азы адокумент иоуеит.[5]\nАбизнеси аусуреи аредакциазура\nАбизнес – ашкол аҟны иҵара аан Дональд Трамп далагоит раҧхьатәи аусқәа идкылара. Аиқәышаҳаҭрақәа иаб ибжьацәажәара ала акәын инапы шаҵеиҩуаз. Аусдкылаҩ қәыҧш илшоит 6.000.000 Еиду Америкатәи Аштатқәа рдоллар арҳара.\nСентиабр мза 12, 1968 шықәсазы иаҧҵан аилазаара Trump Organization. Дональд раҧхьатәи иргыларатә проектны иҟан уаанӡатәи аотель- асасааирҭа Commodore. Иара ари аргылара хә-маҷла иааихәеит, анаҩс еиҭашьақәиргылан, уа асасааирҭа Grand Hyatt ааиртит.[6]\n1980 - тәи ашықәсқәа рзы Трамп икомпаниа иаргылоит абааш Trump Tower. Ари аҩнеихагыла ду Ниу-Иорк ақалақь аҟны ахыбрақәа зегьы иаарылыҳәҳәо иҟалеит. Дональд ари ахыбра ауадақәа реиҳарак аофисқәа рцентрқәеи анхарҭатә аппартаментқәеи ишаны ириҭеит. 1982 шықәса рзы аусдкылаҩ иргылоит даҽа хыбрак Trump Plaza Hotel & Casino, ари адунеи зегьы аҟны зегь реиҳа ибеиоу, иҧшӡоу аотель- казино акәны иҟалеит.[7]\n1990-тәи ашықәсқәа рзы Дональд Трамп икомпаниа акыр афинанстә уадаҩрақәа азцәырҵит, абанкротра дақәшәарцгьы акааигымхеит. Аха, абизнесмен 10.000.000.000 америкатәи адоллар ала акредит игеит. Анаҩс, 1997 шықәсазы Трамп арҭ аҧарақәа зегьы ауалҳәаҩцәа ирызиргьежьит, аргыларатә проектқәагьы ирыциҵоит.\nҦшьышықәса ааҵхьаны, Дональд Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аштаб- квартира азааигәара абаашхьыҵәцара Trump World Tower иргылоит. 2000 –тәи ашықәсқәа рзы амагнат Жәларбжьаратәи аотель аргылара инапы алакын. Ари апроект хыркәшамызт, 2001 шықәса рзын аҭыҧ змаз атерракт иахҟьаны, насгьы 2008 шықәсарзтәи адунеитә финансттә кризис иахҟьаны.\nАкыр ауалқәа ирыхҟьаны амиллиардер ихатә корпорациа аҟны иааникылоз адиректор хада иҭыҧ аанижьыр акәхоит. Аҵыхәтәантәи иара ипроект акәхеит Чикаго аханхьыҵәцара аргылара. Ари ахыбра аҳаракырала Еиду Америкатәи Аштатқәа рҟны игылоу ахыбрақәа рыҳаракырала зегь иреиҳау рахьтә ахҧатәиуп.[8]\nИмазара ахәшьара аҭара аредакциазура\n2016 шықәсазы Дональд Трамп имазара ишьақәнаргылеит 4.000.000.000 америкатәи адоллар. Иара ихатәны имоуп хыҧхьаӡара рацәала еиҭамҵуа амал. Амагнат спонсорс дрымоуп акыр аилазаарақәа атуризм, аспорт, арлахҿыхратә хырхарҭаҟны, урҭ иара акыр ахашәалақәа изаарышьҭуеит. 2009 шықәсазы абизнесмен авитаминқәеи амедицинатә хәшәхкқәеи рыла ахәаахәҭра еиҿикаауеит.\n2018 шықәсазы, аҳәынҭқарра ахада имазара миллиардк доллар рҟынӡа илаҟәит. Иахьанӡа Еиду Америкатәи Аштатқәа рхадас иҟаз мызктәи иуалафахәы 35.000 нызқь мааҭ рҟынӡа инаӡон.[9]\nАполитикатә кариера аредакциазура\nДональд Трамп 2001 шықәсазы Адемократиатә партиа далахәылахеит. Жәеиза шықәса ааҵхьаны дреспубликанецхоит. 2015 шықәсазы аусдкылаҩ аҳәамҭа ҟаиҵеит Еиду Америкатәи Аштатқәа рхадас икандидатура шықәиргыло ала. Дональд Трамп икандидатура ықәиргылеит аспонсортә дгылара имамкәа. Аха иалхратә компаниа акыр акорпорациақәа финансла ацхыраара азыҟарҵон, урҭ рыбжьара иҟан акомпаниа WWE, ари аилазаара арестлинг азы аусмҩаҧгатәқәа нанагӡон.\nДональд Трамп иалхратә программа ихадоу апунктқәа ируакын Урыстәылатәи Афедерациеи Еиду Америкатәи Аштатқәеи реизыҟазаашьақәа рҭышәныртәалара. Дональд Трамп арҭ алхрақәа рҟны Хиллари Клинтони иареи еиндаҭлон, адемократцәа рҟынтә адгылара лыман. Аҿцәажәарақәеи ақәгыларақәеи раан дара рыбжьара акыр аҭыӡшәақәа аҭыҧ рыман, уи, ҳәарада, алхыҩцәа ҿыцқәа аднаҧхьалон. Еиҳаракгьы аимак-аиҿак ахылҿиаауан Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь аҭыҧ змаз илегалтәым аиммиграциа, насгьы Барак Обама имедицинатә реформақәа, иара убасгьы Китаитәи Жәлар рреспубликеи Америкеи рхәаахәҭратә еизыҟазаашьақәа.[10]\nАӡәырҩы аекспертцәеи аполитикцәеи Трамп даҵахоит алхрақәа рҟны ҳәа азгәарҭон, уи аусдкылаҩ истатус ахьимаз азы. Аха урҭ ирҳәоз ҟамлеит. Дональд Трамп итезис хадақәа Еиду Америкатәи Аштатқәа руааҧсыра даара иргәаҧхон, уи иабзоурахеит ноибар мза 8, 2016 шықәса рзы иигаз хьаҳәаҧаҳәадатәи аиааира. Еиду Америкатәи Аштатқәа рпрезидент иалхрақәа официалла ишьақәырҕәҕәан ианармза, 2017 шықәсазы. Апрезидент имаҵзура дахагылеит февраль 20, 2017 шықәсазы.[11]\nТрамп апрезидент аредакциазура\nДональд Трамп ипрезиденттә ҿҳәара ишалагаз еиҧш аҩныҵҟатәи аполитика аҟны ашәахттә реформақәа рымҩаҧгара хырхарҭа хаданы иаликааит. Аҳәынҭқарра ахада ахашәала азы ашәахтә ирмаҷит, аиуристтә хаҿқәа рзын ашәахтә қәынкыларақәа аҧыхын, апрогрессивтә шәахтә азы аградациа асистема ҿыц аҧиҵеит.\nАс еиҧш алагала ҿыцқәа рнаҩс Еиду Америкатәи Аштатқәа иреиҳаӡоу акорпорациақәа (Apple, Microsoft, Facebook, Amazon), ркапиталқәа рыхәҭак Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь иргьежьын. Апрезидент даара иҽҧишәеит амедицинатә ҧгаҧсазы азакәан иҧсахырц, Барак Обама инапы зҵеиҩыз. Аха ас еиҧш аҧшьгара адемократцәа адымгылеит. Убри аҟынтә азакәан аус шауц иауа иаанхеит. Иара убасгьы, Дональд Трамп аресурсқәа аҿиара иаҿыз акыр атәылақәа рҟынтәи Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь аргьежьра еиҿикааит. Март мза 2018 шықәсазы аҳаза алагалан Китаитәи Жәлар Рреспубликеи Мексикеи рҟынтәи иаарго аалыҵқәа рзы. Акыр акорпорациақәа раалыҵ аҭыжьра Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь ииаргеит, уи иалнаршеит хыҧхьаӡара рацәала аусутә ҭыҧқәа раҧҵара.[12]\nДональд Трамп идәныҟатәи аполитика аҷыдарақәа ируакын Мексикааи Ааигәатәи Мрагылара аҳәынҭқаррақәеи ртәылауаа рганахь ала амиграциатә закәанҧҵара арҕәҕәара. 2017 шықәсазы илегалтәым аиммигрантцәа ирҿагыланы ақәҧаразы аусҧҟақәа ҭыжьын, иара убасгьы адҵа ҟаҵан мексикатәи аҳәаа иахьаҧну аҭӡамц аргыларазы. Ари аҭӡамц аргылара атәыла абиуџьет аҟынтәи аҧара рацәа аҭаххон. Асенат аҟны Ареспубликатә партиа ахаҭарнакцәа аҭыҧқәа реиҳарак ахьааныркыло, ари аӡбамҭа иадгылеит. Аха ахаҭарнакцәа Рпалата аҟны, уа адемократцәа еиҳауп, аҭӡамц аргылара азы аҧара азоужьра мап ацәыркуеит.[13]\nИанармза 2017 шықәсазы Дональд ахҵәацәа рыдкылара аамҭала аанкыларазы, ааигәамрагыларатәи арегион аҳәынҭқаррақәа рҟынтә, иара убасгьы аҧкрақәа алагалан даҽа араб ҳәынҭқаррақәа быжьбы рзы. Арҭ азакәанқәа адискриминациатә ҟазшьа рымоуп ҳәа иҧхьаӡан, Иреиҳаӡоу аӡбарҭагьы уи аблокада азнауит.\n2017 шықәса сентиабр мзазы, аҳәынҭқарра ахада илегалм амигрантцәа рхәыҷқәа рыхьчаразы аус зуаз апрограмма аҧыхра рылеиҳәоит. Еиду Америкатәи Аштатқәа ирыҵанакуа ақалақь дуқәа рҿы имҩаҧгаз ақәгыларақәа инарымаданы ари ақәҵара анапы аҵаҩымкәа иаанхеит.\n2018 шықәсазы, атәыла ахада иусбарҭа аҳәамҭа ҟанаҵеит Еиду Америкатәи Аштатқәа жәларбжьаратәи аекологиатә еиқәышаҳаҭра ишалҵуа азы. Аусура иаҟәыҵит арацәаҵхреи, анефт аалыҵқәеи, аихаӡеи рыҧшыхәра азы алицензиа аҭара азин ҟазымҵоз азакәан.\nЕиду Америкатәи Аштатқәа рпрезидент иполитика массала атәылауаа ргәынамӡара цәырнагеит. Иқәгылоз дҵаны иҟарҵон алхранӡатәи аҳәамҭақәа рынагӡаразы. Аӡәырҩы аполитикцәеи аҳәынҭқарратә усзуҩцәеи ықәгылеит атәыла ахада изын аимпичмент рылаҳәаразы. Аполитикатә гәыҧқәа рҟны аиҳабыра русура аанкыларазы аиҿагыларақәа аҳәынҭқарратә усзуҩцәа уалафахәыда иааннажьит.[14]\nТрамп ихатәы ҧсҭазаареи ихәыҷқәеи имаҭацәеи аредакциазура\nЕиду Америкатәи Аштатқәа 45-тәи апрезидент хҩык аҳәса ааигахьан. Арҭ аҭаацәарақәа зегьы рҟынтәи иара имоуп хәҩык ахәыҷқәеи ааҩык амаҭацәеи. Дональ Трамп раҧхьатәи иҧҳәыс амодель Ивана Трамп лакәын. Урҭ рчара ҟалеит 1977 шықәса рзы.\nДональд Трамп раҧхьатәи иҧҳәыс илыхшеит хҩык ахәыҷқәа: Дональд Джон (аиҵбы), Иванка, Ерик. Ахәыҷқәа иахьагьы раб ибизнес анагӡара рнапы алакуп. 1990-тәи ашықәсқәа рзы аҭаацәара хыбгалоит, аҩныҵҟатәи аҭыӡшәақәа ирыхҟьаны.[15]\nДанальд Трамп раҧхьатәи иҧа Трамп - аиҵбы америкатәи афотомодель Ванесса Трамп ҧҳәысс димоуп. Урҭ ирыхшеит хҩык ахшара: Кеи Медисон, Хлоиа Софиа, Дональд Джон III, Тристан Милоси Фредерики.\nИванка Трамп Джаред Кунераи диццоит, уи аиудеицәа дреиуан. Лхаҵа иҭаацәа милаҭла иауриацәан, Ниу-Иорк инхоз ауриацәа рдиаспора рыбжьара даара пату зқәыз ҭаацәаран. Атәыла ахада иҧҳа аиудиеицәа рдинхаҵара лыдылкылоит. Дара ирыхшеит хҩык ахәыҷқәа: Теодор Джеимс, Джозеф Фредерик, Арабелла Роуз.\nЕрик Трамп иакәзар, асупермодель Лара Иунаско ҧҳәысс дигеит. Уи иҧҳәыси иареи Манхеттен инхоит. Ерик иҧҳәыс афотоҭыхра лнапы алакуп, убри аҟынтә лассы-ласс Лос-Анџьелесҟа афотоҭыхразы ицалоит.\n1993 шықәсазы Дональд Трамп аҩынтә раан ҧҳәыс дигоит, уи динасыҧхеит акиноактриса Марла Енн Меиплз. Аҩбатәи аҭаацәараҿы Дональд дихшоит аҧҳа Тиффани. Иахьа лара актрисахара лҽазылшәоит, инстаграмм аҿы лхатә даҟьа лымоуп, Голливуд астудиақәа рҟны аус луеит аамҭа-аамҭала.\nИахьанӡа Дональд Трамп иҧҳәыс лакәын афотомодель Меланиа Трамп. Урҭ 24 шықәса рыбжьоуп. Трамп ахҧатәи иҧҳәыс длыхшеит аҧа Беррон. Аӡәырҩы ишьақәдырҕәҕәоит уи даутиступ ҳәа.[16]\nАбиблиографиеи аҳамҭақәеи аредакциазура\nДональд Трамп иҧсҭазаара зегьы апублицистика даҿын. Иара иҩит 17 шәҟәы, урҭ рҟны еиҭеиҳәоит иеихьӡарақәа рҭоурыхқәа, иусдкыларатә усура ахаҭарақәа раартра хықәкыс иҟаҵаны.\nАпрезидент аҵыхәтәантәи ишәҟәы иахьӡуп \"Изувеченная Америка: Как сделать Америку снова великой\". Уа Дональд Трамп иахьатәи Еиду Америкатәи Аштатқәа иадҳәалоу акыр аинтерс зҵоу афактқәа ааигоит.\nАдәныҟатәи аполитикеи аекономикеи рҟны иеихьӡарақәа рзы Трамп ианашьоуп адгьылбжьаха Еллис Ҳаҭыр зқәу амедаль, Апрезидент иорден «Сияние», Абдель-Азиз иордени «Агәымшәаразы» ахьтәы медали, урҭ Дональд ианаршьеит Афганистантәи ижәытәӡатәиу аимшьҭрақәа раҧхьагылаҩцәа.[17]\nДональд Трамп – аҵыхәтәантәи ажәабжьқәа аредакциазура\nИанар мза 2019 шықәсазы Дональд Трамп иалхрақәа рымҩаҧысшьа шаҟа ииашаз, азакәантә шьаҭа ахьынӡамаз атәы зҳәоз алҵшәақәа кьыҧхьын. Аусҭҵааҩцәа ишьақәдырҕәҕәоит, алхрақәа рылҵшәақәа урыстәылатәи амаҵзура ҷыдақәа даара анырра арҭеит ҳәа, уаанӡатәи аусдкылаҩи дареи аиқәышаҳаҭра рыбжьарҵеит ҳәа.\n2019 шықәса февраль мзазы апрезидент аҳәамҭа ҟаиҵеит акосмостә архәҭақәа шаҧҵахо азы. Урҭ ззырхаз аракетақәа ҵәҩанҵәыҟа рдәықәҵара акәын, уа аҕа ибаллистикатә џьаҧҳаны аҧшааразы.\nМарт мза 2019 шықәсазы Дональд Трамп аҳәамҭа ҟаиҵеит ИГИЛ атеррористтә еиҿкаара иаиааиуп ҳәа, уи аҳәамҭа иара жәларбжьаратәи арена аҟны иреитинг шьҭнахит.[18]\nАзгәаҭақәа аредакциазура\n- Онлаин.\n- Онлаин.\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2022-10-05 ахь. Ириашоу 2024-01-27 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/994-donald-tramp.html\n- https:\/\/biography-life.ru\/life\/169-donald-tramp-biografiya-lichnaya-zhizn-milliarder-kotoryy-lyubit-rossiyu.html\n- https:\/\/obrazovaka.ru\/donald-trump.html\n- https:\/\/www.rbc.ru\/business\/13\/08\/2015\/55cc8da59a794702b4bcb154\n- https:\/\/www.forbes.ru\/milliardery\/391571-milliarder-kotoryy-razbogatel-bolshe-drugih-amerikanskih-biznesmenov-pri\n- https:\/\/tass.ru\/spec\/trump-money\n- https:\/\/svpressa.ru\/persons\/donald-tramp\/\n- https:\/\/biograf24.com\/lidery\/glavy-gosudarstv\/donald-tramp-biografiya#i-7\n- https:\/\/tass.ru\/mezhdunarodnaya-panorama\/9899393\n- https:\/\/24.kz\/ru\/news\/in-the-world\/item\/434912-chem-zapomnilsya-donald-tramp-za-chetyre-goda-prezidentstva\n- https:\/\/www.bbc.com\/russian\/features-48627038\n- https:\/\/damy-gospoda.ru\/donald-tramp-kratkaya-biografiya\/\n- https:\/\/stuki-druki.com\/authors\/Trump.php\n- https:\/\/www.shopolog.ru\/metodichka\/kompanii-i-rynki\/donal-d-tram-o-biznese-uspehe-i-den-gah-38-luchshih-citat\/\n- https:\/\/eksmo.ru\/authors\/tramp-donald-ITD15226\/","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.m.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BF,_%D0%94%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4_%D0%8F%D1%8C%D0%BE%D0%BD","date":"2024-04-12T17:34:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296816045.47\/warc\/CC-MAIN-20240412163227-20240412193227-00041.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9830727577,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9830727577209473, \"oss_Cyrl_score\": 0.016398778185248375}","num_words":3337,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":13481.9,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 11 – Sputnik, Бадри Есиава. Алхырҭатә ҭыԥ № 17 Жәлар Реизарахь имҩԥысраны иҟоу алхрақәа ирызхиоуп, абри атәы Sputnik акорреспондент изааицҳаит Ацентртә Алхратә комиссиа ахантәаҩы Ҭамаз Гәагьиа аԥшьаша, лаҵарамза 11 рзы.\n\"Иаанханы иҟоу алхратә биуллетенқәеи аԥкаанҵақәа рыбланқәеи рыҭара ауп. Уи ҳара алхрақәа ҽнак шрыбжьоу иҟаҳҵоит\", — ҳәа азгәеиҭеит Гәагьиа.\nААК ахантәаҩы иажәақәа рыла, акандидатцәа рхыԥхьаӡара аҽеиҭанамкӡеит. Иара убас аҽеиҭанамкит аиҭалхрақәа рымҩаԥысшьагьы.\n\"Апарламент аилатәарақәа ҩынтә роуп ианымҩаԥысхьоу, Аԥсны алхрақәа рзы азакәангьы иҿыцны акгьы алагалаӡымызт. Убри аҟынтә алхрақәа мҩаԥысуеит уаанӡеиԥш\", — ҳәа азгәеиҭеит Ҭамаз Гәагьиа.\nЛаҵарамза 14 рзы, алхырҭатә ҭыԥ №17 аҟны имҩаԥысуа аиҭалхрақәа рҿы ркандидатурақәа ықәгылоуп ҩыџьа – Леонид Лакербаиеи Леонид Чамагәуеи.\nАԥсны Аминистрцәа реилазаара зыҿҳәара нҵәахьоу атәылауаҩшәҟәқәа рыҿҳәара иацырҵеит лаҵарамза 15 2017 шықәсанӡа, алхрақәа изҭахәу рхы рыладырҳәырц азы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170511\/aak-alhirtat-tip-17-akni-imiapisrani-ikou-aitalhrakua-rzi-zegi-hioup-1021012342.html","date":"2024-04-19T19:45:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817442.65\/warc\/CC-MAIN-20240419172411-20240419202411-00259.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991520643,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991520643234253}","num_words":215,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":21841.6,"cluster_detection":-1} {"text":"|Гарсиа Лорка, Федерико\n|Federico García Lorca\n|Ахатәы хьӡы\n|Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca\n|Аира\n\n\nрашәарамза 5, 1898 ш.\nФуэнте-Вакерос\n|Аԥсра\n\n\nнанҳәамза 19, 1936 ш.\nВиснар\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|огнестрельное ранение\n|Аусура\n\n\nтеатральный режиссёр,\nпоэт-песенник,\nдраматург,\nапоет\n|Абызшәақәа\n\n\nАиспан бызшәа,\nсловенский язык\n|Атәылауаҩра\n|Испаниа\n|Алма-матер\n\n\nФакультет философии и гуманитарных наук Гранадского университета,\nГранадский университет\n|Ажанр\n\n\nтеатр,\nпоэзия,\nискусство\n|Magnum opus\n\n\nКровавая свадьба,\nДонья Росита, девица, или Язык цветов,\nDiván del Tamarit,\nДом Бернарды Альбы,\nRomancero gitano,\nSeis poemas galegos,\nThe Public,\nPoema del cante jondo,\nYerma,\nWhen Five Years Pass,\nLibro de poemas,\nPoet in New York,\nNoche\n|Ацынхаҩы\n\n\nRafael Rodríguez Rapún,\nEmilio Aladrén\n|Ирнырит\n|Laura de los Ríos Giner,Manuel Fernández Montesinos,Isabel García Rodríguez,Лора Гарсия Лорка\n|Анаԥынҵамҭа\nФедерико Гарсиа Лорка (аисп. Federico Garcia Lorka; рашәарамза 5, 1898 ш. — нанҳәамза 19, 1936 ш.) — испаниатәи апоет, адраматург, иара убасгьы деицырдыруеит амузыкант асахьаҭыхҩы - аграфик иаҳасаб ала. ХХ ашәышықәсазы испаниатәи акультуратә усзуҩцәа, \"27 ашықәсазтәи абиԥара\" ҳәа изышьҭаз рахьтә иаарылукаауаз, инагаз, ахьӡ лашақәа дыруаӡәкуп. Федерико Гарсиа Лорка дшьын Испаниатәи Аграждантә еибашьра алагамҭазы.[1]\nАнысмҩа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nФедерико Гарсиа Лорка диит ииун 5, 1898 шықәсазы Гранада азааигәара иҟаз ақыҭа Фуенте Вакерос аҟны. Иара иаб Федерико Гарсиа даара акрызкыз, қьырала аҩнқәа рызҭоз иакәын. Иара ԥҳәысс диман (ари аҩбатәи иԥҳәыс лакәын) Висенте Лорка, ақыҭа рҵаҩы. Лорка рҭаацәара зынӡа ԥшьҩык ахшара рыман — Федерико деиҳабын, уи ишьҭанеиуан Кансепсьон, Франциско, Исабель.\nАҭаацәара даара зҳәоу еиқәшәаны инхоз ракәын. Ахәыҷқәа амузыкеи апоезиеи рдунеи аҟны ирызҳауан. Уи зегьы рыԥсҭазаара аҳаракырахь изгоз акәын, аамҭак анаҩс апоет ари аамҭа абас азиҳәоит: «Сара схәыҷра – ари ақыҭа, адәқәа, ахьшьцәа, ажәҩан, ауаа рыҟазаара ауп».[2]\n1909 шықәса рзы, Гарсиа Лорка иҭаацәа нхара ҳәа Гранадаҟа ицоит. Ара Гарсиа Лорка диабадыруеит Антонио Сегура – Джузеппе Верди иҵаҩы, уи Федерико амузыкатә, аҟазара ду шилаз гәеиҭеит, дагьадиԥхьалоит. Аха, рыцҳарас иҟалаз, Сегура иаалырҟьаны иԥсҭазаара далҵит. Абри алагьы Федерико Гарсиа Лорка имузыкатә мҩа хыркәшахеит.\n1914 шықәсазы Гарсиа Лорка дҭалоит Гранадатәи ауниверситет азиндырра афакультет. Арԥыс ара аӡәырҩы драбадыруеит, урҭ «Закоулочники» ҳәа рхы иазырҳәон. Дара хәылбыҽхала еизон, ажәеинраалақәа ирыԥхьон, еилдыргон, урҭ ирылан аҟазара знапы алакызгьы, еицырдыруа апоетцәа апародиақәа рзыркуан. Арҭ ақәгыларақәа, аимак-аиҿакқәа, ахцәажәарақәа дрылахәын Федерикогьы, усҟан иара маӡала ажәеинраалақәа рыҩра далагахьан. Федерико Гарсиа Лорка раԥхьатәи илитературатә цәырҵра Гранада ауп иахьыҟалазгьы, 1918 шықәса рзы иҭыжьын амҩатә очеркқәа реизга «Впечатления и картины». Адырҩашықәсан, Лорка Мадридҟа нхара дцоит, аҳҭнықалақьтә университет алитературеи афилософиеи рфакультет дашьҭалоит. Ара «Астудентцәа ррезиденциа» ҳәа изышьҭаз астудентцәа рықалақь аҟны дынхон 1929 шықәсанӡа. Лорка истуденттә шықәсқәа раахыс иҩыза Луис Буниуель абас еиԥш игәалаиршәон арҭ ашықәсқәа: «…блестящий и чарующий молодой человек с явно видимым стремлением к изяществу и элегантности в одежде – его галстуки всегда отвечали самому безупречному вкусу…» — ҳәа.[3]\nИаарласны Лорка аҳҭнықалақь аҿар зегьы деицырдыруа дҟалеит. Уи иуада «Арезиденциа» аҟны аҿар иреиқәшәарҭа ҭыԥ хаданы иҟалеит. Ҽнак зны, Федерико Гарсиа Лорка диабадырит жәибыжь шықәса зхыҵуаз арԥыс Сальвадор Дали, бзиагьы диамхабоит, уи дгомосексуалистын. Ас еиԥш иҟаз ацәаныррақәа иара Буниуель иахьгьы иман. Абас ишьақәгылеит арҭ рыхҩык ргәыԥ, дара еиуеиԥшым аҟазара ахырхарҭақәа рыла Испаниа адунеи аҟны еицырдыруа иҟарҵеит.\nБуниуели Далии гетросексуалцәаны излаҟаз ала, ара даҽа истандарттәым еизыҟазаашьак атәы аҳәара иашам. Гарсиа Лорка иҩызцәа зны-зынла иахьихыхәмаруаз атәы умҳәозар, аха иҳәатәуп ус изыҟазаашьа иара даара дшаргәаауаз.[4]\nГарсиа Лорка раԥхьатәи иаԥҵамҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМадрид Лорка ирҿиаратә ҟазара иациҵеит. Уа иҩуеит, асценахьгьы ицәыригоит афантастикатә пиеса «Злые чары бабочки», уи афырхацәа хадақәа ахәаҷақәа ракәын. 1921 шықәса рзын иҭыҵит Гарсиа Лорка раԥхьатәи ипоетикатә ҭыжьымҭа — «Ажәеинраалақәа рышәҟәы» («Книга стихов») захьӡыз. Федерико ицәгьамкәаны дҭыхуан. Уи иҩызцәа Барселона иҭыхымҭақәа рцәыргақәҵагьы еиҿыркааит, аха аусумҭақәа рацәак ауаа рылахь имааит.\n1925 шықәсазы Федерико Гарсиа Лорка раԥхьаӡа акәны Кадакас инхоз Сальвадор Дали иҭаацәа дырҭаауеит. Уа иара длабадыруеит Сальвадор Дали иаҳәшьеиҵбы – Анна Мариа. Шықәсқәак инеиԥынкыланы есԥхынра Лорка Кадакасҟа даалон, Далии иареи рыгәқәа нибархаанӡа, урҭ еимаркыз еилкаам.\nАӡӷаб лзын раԥхьатәи бзиабарахеит – Гарсиа Лорка. Лара агәра лгон Федерикогьы лара бзиа дшибо, убри аҟнытә акраамҭа дизыԥшын Лорка ԥҳәысс даниго ҳәа. Аха, Анна Мариа бзиа илбоз даныршь ашьҭахь, лыԥсҭазаара зегьы иара изын џьабарала илхылгеит.[5]\nГарсиа Лорка аҟазара аҟны[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1920-тәи ашықәсқәа рҽеиҩшамҭа еицырдыруа апоет изын триуфмтә аамҭахеит. 1927 шықәсазы иқәыргылан еицырдыруа Гарсиа Лорка итрагедиа «Мариана Пинеда». Лорка ари ақәыргыламҭа акыршықәса аус адиулон. Ашкол данҭаз ашықәсқәа рзгьы апатриотка ареспубликанка Мариана Пинеда лҭоурых даара ацәанырра ӷәӷәақәа изцәырыргахьан, лара дыршьит 1831 шықәсазы, дзыхдырҟьазгьы ареволиуциатә лозунгқәа ақәгылаҩцәа рбираҟ аҟны иахьқәылҵазоуп, насгьы ақәгылаҩ Педро абахҭа аҟынтә ибналара дахьацхраази роуп.\nГранада адәқәа руак аҟны Мариана лбаҟа ықәыргылан, Гарсиа даныхәыҷыз ари аҭыԥ лассы-лассы даҭаауан. Апиеса даара ақәҿиара ду аманы имҩаԥысуан Мадридтәи асцена аҟны. 1928 шықәса рзы иҭыҵит еицырдыруа иҟалаз Гарсиа Лорка иажәеинраалақәа реизга «Цыганский романсеро». Апоет испаниазегьтәи ахьӡ-аԥша иоуит.[6]\nАуаа «Романсеро» аҟнытә ажәеинраалақәа ҿырҳәала ирҵон, амҩақәа рҟны ашәаны ирҳәон. Федерико изкны алегендақәа аԥырҵон, иара деицырдыруа дҟалеит Тореро иеиԥш. Аха ас еиԥш иеицырдырра апоет акыр агәкаҳара ду изцәырнагоит, уи зыхҟьаз ҳәа џьоукы иазгәарҭон Далии иареи реиԥырҵра. Ишыҟазаалакгьы, Гарсиа Лорка ари агәкаҳара ихы алигеит Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь ихациркыз аныҟәарақәа рыла. Америка иара шықәсык инеиҳаны дыҟан. Дынхон Колумбиитәи ауниверситет азеиԥшнхарҭа аҟны, ара еиҳарак дзацәажәоз аиспанеццәа ракәын. Анаҩс Испаниа-Кубатәи аинститут апрезидент иааԥхьара ала Лорка Куба даҭаауеит, уа иара иҩуеит ажәеинраалақәа реизга «Мотивы сна». Ари ашәҟәгьы даара ақәҿиара ду аиуит. Убри аамҭаз, Испаниа даара иуадаҩхо иалагахьан аполитикатә ҭагылазаашьа. Амуниципалтә алхрақәа раан аиааира ргеит ареспубликанеццәа. Амонархиа хыбгалеит. Иаразнакгьы ацензура аԥырхит.[7]\nАинтеллигенциа аеифориа иҭанагалеит: ахақәиҭра!!! Уажәшьҭа адунеи иабараны иҟан ашәҟәқәеи, апиесақәеи, шықәсыла зҭыжьра азин ыҟамкәа ишьҭаз! Аҩрагьы иалагеит Анцәа досу ихы иааҭеигалоз зегьы. Апресса агәра згоз ауааԥсыра еичдырчо иалагеит. Иаразнак ицәырҵит европатәи азҵаарагьы.\n1931 шықәсазы Ареспубликатә еиҳабыра рҵарадырра аминистрс дҟалеит, Фернандо де лос Риос, Гарсиа Лорка иҩыза, ирҵаҩы. Иара иагьалиршоит еиҭаҵуаз астуденттә театр аиҿкаара, уи дахагылан Федерико. Атеатр «Ла Барака» ахьӡырҵеит. Ари атеатр апоет иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа зегьы азикит. «Ла Барака» ахықәкы хада ахәаԥшыҩцәа рааӡара акәын. Ари атеатр асценаҿы раԥхьаӡа акәны иқәыргылан, анаҩс классикатә трагедиақәаны иҟалаз Гарсиа Лорка иаԥҵамҭақәа «Кровавая свадьба» (1933), «Донья Росита, девица, или Язык цветов» (1935), «Дом Бернарды Альба» (1936). Арҭ апиесақәа зегьы атрагедиа зцыз аиспан ҳәсақәа рлахьынҵа иазкын.\nАтеатр ақыҭақәеи апровинциалтә қалақьқәеи ирҭаауан, адәқәа рҟны иқәгылон, дара ирызгәдууз ахәаԥшыҩцәа зықьҩыла иаҭаауан.[8]\nЛорка ипоезиа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЛорка апоезиагьы аганахь иаанижьуамызт. Иара ихьшәаз иҟазара иахылҿиааит «Плач по Игнасио Санчесу Михеасу», ари шедеврхеит. Апоет Гарсиа Лорка иҩыза аматодор Михеас дҭахеит 1935 шықәсазы акоррида аан. Аиашазы, алитература аҟны иуԥылоит агәаанагара, уи афашистцәа дҭадырхеит ҳәа, аха ас еиԥш агәаанагара иашамызт. Афашизм Испаниа, аиашазы, ирласны ахы шьҭнахуан, ашьаҭақәа аҳауан. Ари аҵысра даԥхьагылан аинрал Баамонде Франко.[9]\n1936 шықәса алагамҭазы атәылаҟны имҩаԥысуан акортес ахь алхрақәа. Арымарахьтәи амчрақәа Жәлар рыфронтны рҽеидыркылеит, февраль мза 16 рзы аиааирагьы ргоит. Дара ибзианы еилыркаауан ари атәыла ахыбгалареи, иара убасгьы аиспанеццәа рмилаҭттә халақәгаратә ус ахьи икылнагарц шалшоз. Аха Испаниа арратә напхгара аҳәынҭқарратә ааҳәра амҩаԥгара амҩа ахы азнакит. Франко абри амҩа мацара акәын Испаниа ахьчара, аҭамырхара ахьибоз. Иара еиликаауан ижьаз ажәлар ареспубликанеццәа ишрыдгылоз, афалангистцәа ракәзар, аханатә иаарылҟьоз адемократцәеи акоммунистцәеи ықәыргахьан. Аԥсадгьыл азы ақәԥара амшқәа раан, агазеҭ «Эль Соль» аҟны икьыԥхьын Гарсиа Лорка иҿцәажәара, уа иара дзыдгылоз зусҭцәоу мӡакәаны иаартны иҳәоит. Ахәҭакахь ала, иара абас азгәеиҭеит: «Сара ауаа зегьы срашьоуп, даара исцәымӷуп абстракттә националисттә идеиазы зхы иамеигӡо, илашәу рыԥсадгьыл ахь ирымоу абзиабара иахҟьаны».\nГарсиа Лорка аполитика иагәылахалара, дарбанызаалак аиспанец изын ихьымӡӷу аидеологиа иманы, иара имнахуеит иганахьала ақәымчымра азын изакәзаалак иммунитетк. Лорка иҭаацәара рҟны ишаԥыз еиԥш, иԥшьоу Федерико имш аҽны зегьы Гранада иҭаацәа рыҩны еиқәшәон. Аха, уи мышкы шагыз иара Еиду Америкатәи Аштатқәа рахь емиграциа аамҭала дцарц иабжьыргоит. Аха, иара уи мап ацәикит.[10]\nГарсиа Лорка иҭахара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nФедерико Гарсиа Лорка иҩыза Рафаель Мартинес Надаль иоуп Мадрид аҵыхәтәан дызбоз, уи нас игәалаиршәон, аԥхын 1936 шықәса рзы апоет даара илахь шеиқәыз, дшәаҟьаны игәы каҳаны дшыҟаз.\nИиуль мза 16, 1936 шықәсазы Гарсиа Лорка Мадриднтәи Гранадаҟа амҩа дықәлоит, ииуль мза 18 рзы иалагеит афашисттә қәгылара. Урҭ еиҳаракгьы гәымбылџьбарала изызныҟәоз Гранада иҟаз аполитикатә ҿагылаҩцәа ракәын. Зехьынџьара ицон арбаандаҩрақәа, аҿахәҿыхрақәа, ауаа иргәыдҵаны иреихсны иршьуан…[11]\nАс еиԥш ақәгыларақәа ирылагеижьҭеи ҩымш ааҵхьаны еиԥш, Федерико Гарсиа Лорка иаҳәшьа лхаҵа Мануель Фернандес Монтесинос ддырбаандаҩуеит. Даҽа мышқәак рнаҩс рыҩны инеины абаҳчаҟны аус зуаз иашьа дырбаандаҩны дыргоит, Федерико Лоркагьы анаҩстәи уара уакәхоит ҳәагьы иарҳәоит, «избанзар уара уҩымҭақәа рыла еиҳа ааха ҳауҭеит, тапанчала раасҭа» — ҳәа азгәаҭаны.\nИӡбан, Федерико, апоет Луис Росалес иҟны иҵәахра, уи иашьцәа «афалагистцәа» хадацәас ирыман. Ҩымчыбжьа Лорка Росалес иҩны иҽыԥхьакны дыҟан. Аха уеизгьы дрыԥшаауеит. Август 16, 1936 шықәсазы, ашарԥазы, апоет ииарҭа дшылаз дылганы дыргоит, аҽыԥсаххаҵәҟьагьы имҭакәа.[12]\nЛорка иҩыза бзиа, еицырдыруаз акомпозитор Мануель де Фалиа гранадатәи афаланга анапхгаҩцәа рахь дцоит Федерико деиқәирхаразы. Аха уа иара иарҳәоит, Лорка иҩымҭақәа рыла еиҳа ааха шриҭаз, егьырҭ тапанчала ирырҭаз ааха аасҭа ҳәа. Апоет иҭархара шыҟалаз атәы рацәак еилкаам.\nИрҳәон, август 19 ауха зегьы Федерико ицҭакыз иҩызцәа ргәы ирхаҵон ҳәа. Ашьыжь иара ишьҭаланы иааит, иара иаразнак еиликааит урҭ зхааз аҟынтә, ауахәама аусзуҩы дизааргарц аҳәара ҟаиҵеит ҳәа.\nАуаа иреихсны изшьуаз хатәгәаԥхарала уи ҟазҵарц зҭахыз ракәын. Федерико дшьын Фуенте-Гранд азеиҭынҵлақәа иахьрызҳауаз абаҳча азааигәара.[13]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-05-07 ахь. Ириашоу 2024-01-25 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- http:\/\/feb-web.ru\/feb\/kle\/kle-abc\/ke2\/ke2-0732.htm\n- https:\/\/tunnel.ru\/post-lorka-federiko-garsia\n- https:\/\/ktoikak.com\/federiko-garsia-lorka-biografiya-kratko\/\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/24379-federiko-garsia-lorka.html\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-08-04 ахь. Ириашоу 2024-01-25 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/spravochnick.ru\/literatura\/zarubezhnaya_literatura\/tvorchestvo_federiko_garsia_lorki\/\n- http:\/\/iessay.ru\/ru\/writers\/foreign\/l\/lorka\/sochineniya\/obshhie-temy\/zhizn-i-tvorchestvo-federiko-garsia-lorki\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-09-24 ахь. Ириашоу 2024-01-25 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/rossaprimavera.ru\/article\/ed663bd3\n- http:\/\/www.garcia-lorca.ru\/tayna-smerti\/versii-ubiystva-lorki.html\n- http:\/\/20v-euro-lit.niv.ru\/20v-euro-lit\/gibson-granada-ubijstvo-lorki\/pochemu-ubili-garsia-lorku.htm\n- https:\/\/tvrain.ru\/news\/poet_federiko_garsia_lorka_byl_ubit_po_prikazu_fra-386343\/","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B0_%D0%9B%D0%BE%D1%80%D0%BA%D0%B0,_%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE","date":"2024-04-18T01:00:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817184.35\/warc\/CC-MAIN-20240417235906-20240418025906-00581.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9881050587,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.988105058670044, \"oss_Cyrl_score\": 0.011565472930669785}","num_words":3135,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":14742.8,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 13 — Sputnik. Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымбеи Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лаврови рофициалтә еиԥылара мҩаԥысраны иҟоуп мшаԥымза 19 рзы Аԥсны Ахада Иусбарҭаҟны. Аиԥылараҟны иазыԥхьагәаҭоуп Аԥсныи Урыстәылеи реизыҟазаашьақәа рылацәажәара.\nАбри атәы аанацҳауеит Аԥсны Ахада иофициалтә маҵзура.\nУаанӡа Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аофициалтә хаҭарнак Мариа Захарова илҳәахьан мшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра, ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров ҳәа.\nЗахараова лажәақәа рыла, Аԥсны имҩаԥысраны иҟоу Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымбеи Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лаврови реиԥылара иазыԥхьагәанаҭоит аҩ-тәылак рыбжьара аизыҟазаашьақәа ԥхьаҟагьы хра рыманы рыҿиара ҳәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170413\/1020832846\/hadzhimbei-lavrovi-i-gankti-aizikazaashakua-irilachazharani-ikoup.html","date":"2017-04-29T23:23:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123632.58\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00129-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9998632669,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998632669448853}","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.127,"word_repetition_ratio":0.137,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":38045.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 19 – Sputnik. Аҟәа ақалақь ауаҩԥсы Акаба Арнольд Анзор-иԥа, 1992 шықәса рзы ииз, аԥшьаша, лаҵарамза 18, асааҭ 16.30 рзы ахәрақәа иманы ахәышәтәырҭахь даннарга ашьҭахь имаз ахәрақәа дырхыԥсааит.\nАрнольд Акаба дишьит ҳәа зыгәҩара ыҟоу ауаҩы амилициа иҽриҭеит, ҳәа аанацҳауеит Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра апресс-маҵзура.\nАшьра ҟаиҵеит ҳәа иԥхьаӡоу Аԥсны атәылауаҩ Очамчыра араион Тамшь ақыҭаҿы ииз, Аҟәа дынхон. Иара амилициа иҽриҭеит. Апресс-маҵзура иҟанаҵаз адыррақәа рыла Акаба Арнольд Анзор-иԥа, 1992 шықәса рзы ииз, аԥшьаша, лаҵарамза 18, асааҭ 16.30 рзы ахәрақәа иманы ахәышәтәырҭахь даннарга ашьҭахь имаз ахәрақәа дырхыԥсааит.\nАшьаусҭҵааратә материалқәа нашьҭуп Аҟәа араион апрокуратурахь ҳәа адырра ҟанаҵоит апресс-маҵзура.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-22","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170519\/1021064166\/arnold-akaba-dishit-hua-ziguiara-ikou-auai-amilicia-ichriteit.html","date":"2017-05-29T18:52:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-22\/segments\/1495463612537.91\/warc\/CC-MAIN-20170529184559-20170529204559-00114.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993209839,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993209838867188}","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.331,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":13655.2,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 18 — Sputnik. Сергеи Лавров аҩаша, мшаԥымза 18 рзы усутә визитла Аԥсны даҭаараны дыҟоуп. Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аофициалтә хаҭарнак Мариа Захарова лажәақәа рыла иара ихы алаирхәуеит Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәарҭа ахыбрақәа ркомплекс официалла аартра. Абри атәы аанацҳауеит РИА Новости.\nМшаԥымза 19 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымбеи, Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лаврови реиԥылара. Иара убасгьы иазыԥхьагәаҭоуп Сергеи Лаврови Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент аиҳабы Валери Кәарҷиеи реиԥыларагьы.\nЗахарова лажәақәа рыла аиԥыларақәа раан ирылацәажәараны иҟоуп ҩ-ганктәи аизыҟазаашьақәа, Аԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә еинырра акоординациа азура. Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымбеи Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лаврови реиԥылара иазыԥхьагәанаҭоит аҩ-тәылак рыбжьара аизыҟазаашьақәа ԥхьаҟагьы хра рыманы рыҿиара.\nАдәныҟаполитикатә усбарҭа ахҳәаақәа рҟны ишаҳәо ала арегион аҟны аполитикатә ҭагылазаашьа уадаҩ иазыԥхьагәанаҭоит Москвеи Аҟәеи русеицура актуалра амазаара.\n2008 шықәса нанҳәамзазы Аԥсныи Аахыҵ Уаԥстәылеи рхьыԥшымра рыларҳәеит. 2008 шықәса нанҳәамза 26 рзы Урыстәыла арҭ аҩ-республикак рхьыԥшымра азханаҵеит.\nАбри ашьҭахь Урыстәылатәи Афедерациа изныкымкәа аҳәамҭа ҟанаҵахьеит Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи рхьыԥшымра азхаҵара аиҭахәаԥшра алыршахом ҳәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/news\/20170418\/1020853836\/sergei-lavrov-mshapimza-18rzi-usut-vizitla-apsni-dataaueit.html","date":"2017-06-26T22:24:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320869.68\/warc\/CC-MAIN-20170626221252-20170627001252-00328.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9997670054,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999767005443573}","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":30972.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 12 – Sputnik, Бадраҟ Аҩӡба. Аԥсны ахада Рауль Ҳаџьымба Баграт Шьынқәба ибаҟа аҿаԥхьа ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит ахәаша, лаҵарамза 12 рзы.\nАбаҟа ашҟа иааиит ашәҟәыҩҩцәа, атәыла аинтеллигенциа, ауаажәларра, апоет игәакьацәа.\n\"Д.И.Гәлиа ихьӡ зху аҳәынҭқарратә премиа занашьоу Ҟабарда-Балкариеи Адыга тәылеи жәлар рышәҟәыҩҩы, \"Ахьӡ-Аҧша\" аорден актәи аҩаӡара акавалер, Аҧснытәи Аҭҵаарадырратә Академиа академик Баграт Уасил-иҧа Шьынқәба диижьҭеи иахьа 100-шықәса ҵит. Есышықәса ашәҟәыҩҩы ибаҟахьы абри амш аҽны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵарц, дыргәаладыршәарц иааиуеит ашәҟәыҩҩцәа, атәыла аинтеллигенциа, ауаажәларра, ашколхәыҷқәа. Иахьатәи аныҳәа уаанӡатәиқәа ирылукаартә иҟоуп. Арыцхә иубилеитә рыцхәуп\", — иҳәеит Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла ахантәаҩы Вахтанг Аԥҳазоу.\nАԥсуа драматә театр ахыбраҿы имҩаԥысраны иҟоуп аиубилеитә хәылԥазы.\nАпоет, апрозаик, ауаажәларратә усзуҩ, Д.И.Гәлиа ихьӡ зху аҳәынҭқарратә премиа занашьоу Ҟабарда-Балкариеи Адыга тәылеи жәлар рышәҟәыҩҩы, \"Ахьӡ-Аҧша\" аорден актәи аҩаӡара акавалер, Аҧснытәи Аҭҵаарадырратә\nАкадемиа академик Баграт Уасил-иҧа Шьынқәба иԥсҭазаара далҵит 2004 шықәса рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-30","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170512\/1021022689\/apsni-ahada-bagrat-shinkuba-ibaka-achaphia-ashtshichrakua-shteiceit.html","date":"2017-07-22T06:55:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-30\/segments\/1500549423903.35\/warc\/CC-MAIN-20170722062617-20170722082617-00581.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999879241,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998792409896851}","num_words":239,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.243,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":10168.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 18 – Sputnik, Бадраҟ Аҩӡба. Лаҵарамза 17 рзы Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи иахыҵит 100 шықәса. Абри амш аҽны Аԥсны амилаҭтә банк Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи ҳамҭас ианаҭеит аҵыхәтәантәи ажәашықәса рзы иҭыҵыз агәалашәаратә ԥсарқәа.\n\"Азин сышәҭ ишәыдысныҳәаларц аныҳәамш ду. Ҳамҭаны ҳахьӡала ишәыдышәкыл агәалашәаратә ԥсарқәа\", — иҳәеит Аԥсны амилаҭтә банкахантәаҩы Беслан Бараҭелиа.\nБараҭелиа иазгәеиҭеит аколлекциа ишалоу 59 ԥсар.\n\"Аԥсарқәа рыхәԥса иартәоит 492 000 мааҭ. Уи уаанӡатәи, дара аныҭҳажьуазтәи ахәԥсақәа рыла. Арҭ аԥсарқәа рыгәҭа иҟоуп иахьазы шамахамзар иуԥымлақәогьы. Урҭ иреиуоуп Аԥсны раԥхьатәи Ахада Владислав Арӡынба дызну аԥсар, Фазиль Искандер дызну аԥсар\", — иҳәеит Бараҭелиа.\nБеслан Бараҭелиа иазгәеиҭеит абанк анапхгара ишрыдыркылаз аӡбра – иҭыҵуа аԥсарқәа зегьы ракака Аԥснытәи амузеи иарҭаларц.\n\"Мшаԥымза атеатри амузыкеи ирымзаны иҟазҭгьы, лаҵарамза амузеи иамзаны иҟалеит. Иахьа реиҳа ихадоу рыцхәуп – Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи 100 шықәса ахыҵит\", — лҳәеит Аԥсны Акультура аминистр Ельвира Арсалиаԥҳа.\nАԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи адиректор Аркади Џьопуа Беслан Бараҭелиа ҭабуп ҳәа иеиҳәеит иҟаиҵаз аҳамҭа ду азы, иазгәеиҭеит анумизматикатә експозициа амузеи аҭааҩцәа зегьы ирбо-ираҳауа иҟалартә еиԥш аҭагылазаашьақәа шаԥҵахо.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-47","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170518\/1021055142\/amilatt-bank-apsniti-ahintkarrat-muzei-ahamta-anateit.html","date":"2017-11-24T23:54:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-47\/segments\/1510934809160.77\/warc\/CC-MAIN-20171124234011-20171125014011-00691.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9998722076,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998722076416016}","num_words":272,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":27222.3,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, хәажәкыра 15 — Sputnik, Роберт Џьапуа. Ҟәбантәи аказақцәа рыр Аҟәатәи аҟәша ҷыда Гәылрыԥшь араион аказақцәа реилазаара атаманс далхуп Андреи Чирков.\n\"Сгәы иаанагоит зегь маншәалахап ҳәа. Араион аҟны аусура бзиа избо ауаа нхоит. Аҿар апатриотизм рылааӡара ҳҽазаҳшәап. Шәыцхыраара сақәгәыӷуеит\", — иҳәеит Чирков.\nҞәбантәи аказақцәа рыр Аҟәатәи аҟәша ҷыда атаман инапынҵақәа назыгӡо Андреи Журавлиов иажәақәа рыла алхрақәа мҩаԥысит Гәылрыԥшь араион аказақцәа реилазаара атаман Владимир Москаленко иҭахара инадҳәаланы.\n\"Алхрақәа мҩаԥгатәхеит Гәылрыԥшь араион аказақцәа реилазаара атаман Владимир Москаленко иҭахара инадҳәаланы\", — иҳәеит Журавлиов.\nИара убасгьы иазгәеиҭеит Владимир Москаленко Ҟәбантәи аказақцәа рыр Аҟәатәи аҟәша ҷыда атаман инапынҵақәагьы шынаигӡоз. Убри инадҳәаланы араҟагьы лассы алхрақәа мҩаԥысраны ишыҟоу.\n\"Макьаназы аҽазыҟаҵаратә уснагӡатәқәа мҩаԥысуеит. Макьаназы иалкаан кандидатк иӡбахә ҳәам. Апроцесс ацара иаҿуп. Алхрақәа мшаԥымза анҵәамҭа ма лаҵарамза алагамҭаз имҩаԥгахоит\", — иҳәеит Андреи Журавлиов.\nАндреи Чирков Ҟәбантәи аказақцәа рыр Аҟәатәи аҟәша ҷыда Гәылрыԥшь араион аказақцәа реилазаара атаманс далырхит Гәылрыԥшь араион аказақцәа реилазаара изаамҭанытәим аизараҟны, хәышықәса ҿҳәарас ҳәа иҭаны. Атаманрахь акандидат 35 шықәса дреиҵамзароуп, 65 шықәсагьы деиҳамзароуп.\nҞәбантәи аказақцәа рыр Аҟәатәи аҟәша ҷыда атаман Владимир Москаленко шьҭрала Гәдоуҭа араион Бақлановка ақыҭа датәын. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра далахәылан. Изныкымкәа ахәрақәа иоухьан. Дҭахеит 2016 шықәса жәабран мза 13 рзы Каман ақыҭан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20160315\/1017521678.html","date":"2018-01-22T11:58:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084891316.80\/warc\/CC-MAIN-20180122113633-20180122133633-00569.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991304278,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991304278373718}","num_words":346,"character_repetition_ratio":0.116,"word_repetition_ratio":0.166,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":23359.8,"cluster_detection":-1} {"text":"АЖӘАБЖЬҚӘА\n10.05.2017\nАаҧхьара шәаҳҭоит лаҵарамза 28 асааҭ 18:00 рзы имҩаҧысуа Москватәи акәашаратә хәыҷтәы ансамбль \"АМЦАБЗ\" 5-шықәса ахыҵра иазку аныҳәатә иубилеитә концерт ахь.Ааҧхьара шәаҳҭоит лаҵарамза 28 асааҭ 18:00 рзы имҩаҧысуа Москватәи акәашаратә хәыҷтәы ансамбль \"АМЦАБЗ\" 5-шықәса ахыҵра иазку аныҳәатә иубилеитә концерт ахь.\nАнсамбль изныкымкәа москватәии жәларбжьаратәии афестивальқәа рыҟны аҳамҭақәа анаршьахьеит.\nАиубилетә концерт иалахәхоит ахәыҷтәы хореографиатә коллективқәеи аҧсуа естрада иахьатәи ашәаҳәаҩцәа.\nҲныҳәа ҳацеиҩышәшар ҳара ҳзы гәахәароуп.\nАҭыӡҭыҧ: Москва ақ., аконцерттә зал \"МИУЗИК-ХОЛЛ\", Каланчевскаиа амҩа, 33\/12.\n119","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"http:\/\/abkhazmoscow.ru\/aps\/deyatelnost\/news\/detail.php?ELEMENT_ID=4830","date":"2018-06-19T23:48:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267863259.12\/warc\/CC-MAIN-20180619232009-20180620012009-00306.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991999269,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991999268531799}","num_words":148,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.388,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":11152.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа\n|Сергеи Уасил-иԥа Багаԥшь|\n|аур. Серге́й Васи́льевич Бага́пш|\n|Аԥсны Аҳәынҭқарра 2 тәи ахада|\n|жәабранмза 12 2005 ш. — лаҵарамза 29 2011 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Владислав Григори-иԥа Арӡынба|\n|Аҭынха||Александр Золотинска-иԥа Анқәаб|\n|мшаԥымза 29 1997 ш. — ԥхынҷкәынмза 20 1999 ш.|\n|Аԥхьа иҟаз||Геннади Леонид-иԥа Гагәылиа|\n|Аҭынха||Виачеслав Михаил-иԥа Цыгәба|\n|1995 ш. — мшаԥымза 29 1997 ш.|\n\n\n|Ашықәсиира||хәажәкырамза 4 1949 ш., Аҟәа|\n|Иԥсҭазаара алҵра||лаҵарамза 29 2011 ш., Москва, Урыстәыла|\n|Иԥсыжырҭа||Џьгьарда, Очамчыра араион, Аԥсны|\n|Иԥшәма||Марина Шониа|\n|Ахшара||Зураб, Лиана|\n|Анапынҵамҭа|\n|Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа|\nАбиографиа\nДиит хәажәкырамза 4 1949 шықәсазы Аҟәа ақалақь Уасили Шушанеи рҭаацәараҿы. Уи иаб иабду амҳаџьырра зыхганы иааз дреиуан. Ихьӡын Раџьаԥ. Иара Ҭырқтәылатәи Аԥсныҟа дхынҳәит XX ашәышықәса алагамҭаз. Иабду ихьӡын Саид. Уи иҭаацәеи иареи 1928 шықәсазы нхара диасуеит џбынџьла иахьатәу Џьгьарда ақыҭа Очамчыра араион.\n10 тәи Ашьхарыуаа рышкол даналга ашьҭахь дҭалоит Қарҭтәи ақыҭанхаҩтә асубтропикатә институт аограном изанааҭ ала. Уи аҵара бзианы иҵон, убри инамаданы аусгьы иуан, аԥхьа аус иуан аҩыҟаҵарҭатә завод аҿы. Нас аус иуан аҳәынҭқарратә банкаҿ инкосатырс. Истудентә ԥсҭазаараҿ бзиа ибон аспорт, дыҟан капитанс Аԥсны еидкылаз амҵәышәмпыл асраҿы.\n1972 ш. Москватәи ақыҭанхамҩатә аҟәша аефирхәшат совынхара еиҳабыс. 1973-1974 шш. рзы дахысит аррамаҵура. Уи далган данаа ашьҭахь дҟаҵан Аԥснытәи абком акомҿар рымҩақәҵаҩ еиҳабыс.\n1978 ш. Сергеи Багаԥшь дҟаҵан еиҳабыс Қырҭтәылатәи аинформациатә сектор аҿы, иара убас уи инадҳәалан дҟаҵан аҿар рқыҭанхамҩатә усуҩ еиҳабыс.\n1980 ш. дыҟан Қырҭтәыла ВЛКС Аԥснытәи аобком маӡаныҟәгаҩс.\n1982 ш. Сергеи Багаԥшь дахаргылан Очамчыратәи РК Қырҭтәыла КП актәи амаӡаныҟәгаҩыс.\n1989 ш. далахәын Аԥсны имҩаԥысуаз аилыхара. Уи аилыхараҿ иоуит ахәара. Уи аилыхара дахьылахәыз азы имхын ипартиатә маҵура.\n1989-1991 шш. дыҟан Аԥсны Аҳәынҭқарратә АССР агроаалыхратә аилак аиҳабы ихаҭыԥуаҩс.\n1992 ш. С. Багаԥшь дҟаҵан Совмин 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ихантәаҩыс. 1992-1993 шш. ақырҭуа-аԥсуа реидыслараҿ актәи амшаз Аҟәа иалахаз аԥсуа ҭаацәара рхәҷқәеи дареи ралгара дацхрааит. Уи имҩаԥигон аиҿцәажәара ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслараҿ. Иара убас уи аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуан Аҟәеи Қарҭи ақалақьқәа рҿы. Раԥхьатәи аидысларақәа рҿы С. Багаԥшь ихы зызкыз ижәлар ишахәҭаз џьаԥҳанылеи, амедикамент маҭәахәқәеи, абылтәи рыла реиқәыршәара акәын. Уи имҩаԥигон аиҿкааратә усқәа мраҭашәаратәи Урыстәылеи Нхыҵ-Кавкази хатәгәаԥхарала иааз рыбжьара. Изныкымкәа далахәын ақырҭуеи-аԥсуеи реидыслара аиныршәараҿ.\nАибашьра ашьҭахь аминисторцәа рсовет аилазаареи 1 тәи ихаҭыԥуаҩ ахантәаҩыс Аԥснынтәи дышьҭын Москваҟа, Урыстәылатәи аҳәынҭқарреи Аԥсны аицхыраара рыбжьалараҿ аиқәшаҳаҭрақәа мҩаԥигон, иара убас уа иҟаз аԥсуаа рыцхырааразы.\n1995 ш. В. Арӡынба идҵала иара дҟаҵан Аԥсны Ахәынҭқарра 1 тәи ипремиер ихаҭыԥуаҩс.\n2004 шықәсазы Аԥсны еиҿкаахеит зегь реиҳа иӷәӷәаз аоппозициа. Иеҿкааз аоппозициа усҟаитәи аамҭаз рҽеидыркәлеит аԥсуа политикцәа С. Багаԥшь А. Анқәаб, иара убас урҭ ирдгылеит азеиԥш-политикатә партиақәа \"Амцахара\" \"Аԥсны акзаареи\".\nАԥсны ахада иалыхраҿ 2004 ш. В. Арӡынба ишьҭрамдаҩс дҟаиҵоит Р. Ҳаџьынба, аоппозици аҟынтәи дқәдырӷылеит С. Баӷаԥшь.\nУи икандидатуратә планаҿ хықәкы хадас иман итәылаҿ иҟаз авторитаризмра аԥыхра, 11 шықәса инеиԥынкыланы иҟаз.\n2001 ш. жьҭаарамӡа 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәарҿы 50,06% аиҳара иманы ажәлар далырхуеит С. Баӷаԥшь. Аха усҟантәи аамҭаз атәлаҿ иҟалоит аибарххара змаз аҭагылазаашьа. Актәи ахада В. Арӡинбеи иара ишьҭрамдаҩи Р. Ҳаџьынба мап ацәыркуеит атәылаҿ имҩаԥгаз абжьыҭирақәа рлыҵшәа азхаҵара. Уи инашьҭарххан Аԥсны иреиҳау аӡбарала ицбан аҩынтәраан абжьыҭырақәа атәылаҿ рымҩаԥгара. Урыстәлатәи абжьаҟазаҩцәа рыӡбарала еизааибаганы 2004 ш. жьҭаарамза 3 рзы имҩаԥгаз абжьыҭырақәа рлыҵшәа аԥыхын. Ирыдкылан азакәан аҩынтәраантәи абжьыҭирақәа. Имҩаԥган ажьырныҳәамза 12 2005 шықәсазы. Аха усҟан иҟалаз аҭагылазаашьа аҭышәантәаларыз иӡбан аҩџьагь акандидатцәа еидгыланы еиҵцарц. С. Багаԥшь Аԥсны ахада иаҳасабала, Р. Ҳаџьынба уи ихаҭыԥуаҩс.\nҾыцны ишьақәыргылаз абжьыҭира Багаԥшьи Ҳаџьынбеи ртандем иаиоуит абыжьқәа рацәаны. Аԥсны алхратә центыр ишышьақәнаргыло ала, абжьыҭираҿ рҽаладрхәеит 75719 ауааԥсыра, иара иапонент Иакуб Лакоба - 3549. Жәабранымза 12 2005 ш-зы иҟалеит С. Багаԥшь иинаугурациа.\n2006 ш-зы ифакттәу аҳәааҿы Қырҭәылеи Аԥсни рыбжьара аҭагылазаашьа аҽазнык иуадаҩхеит. Ԥхынгәымза 25 2006 ш. аиҳабыраҿагылара иҟаҵаз арзаҳал ашьҭахь Емзар Квициани Қырҭтәылатәи аполициеи иалагеит Кәдрытәи Аҩхаа хыхьтәи ахәҭа Чхалҭа ҳәа иахьашьҭаз Аԥсны иалцаз анкьатәи ахадара Қырҭәыла иҟоу уахь рнагара хыркәшан ԥхынгәымза 27 2007 ш-зы.\nС. Багаԥшь бзиа ибон ирацәаны аҭаҭынхара, аха аамҭа цацыԥхьаӡа игәамбзиара ианымԥшыр залымшеит. 2007 ш-зы мшаԥымзазы Аԥсны ахада ахәышәтырҭахь дышьҭаҵан иоуз ахьаа иахҟьаны. Адырҩаҽны уи дԥыруеит Москваҟа, иҽыхәышәтәра уа иациҵарац Багаԥшь аԥхьа ихәыԥшит Росдрав акардиологиатә наука ҭҵааратә хәышәтәырҭа, уахьынтәи диаган ихадоу аклиникатә хәышәтәырҭахь, Урыстәыла Афедерациа напхгара ахьазиуаз. Абри зегь рышьҭахь Багаԥшь дызхәышәтәуз рдҵақәа рыла икаижьыр акәхоит бзиа иибоз аҭанынхара.\nЦәыббрамза 20 2007 ш-зы гәыԥҩык ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа Тҟәарчал араион иҟаз арра зхызгоз асолдаҭцәа ргәыԥ иақәлеит, иара убри ашықәсан жьҭаарамза 30 СНГ аҭынчрашьақәыргыларатә бжьаҟазаратә мчқәа ақырҭуа полициеи, иара убас урҭ раҵкыс џьарла еибыҭаз Қырҭтәыла аспецнази ирықыланы рабџьар рымырхуеит. 2008 шықәса алагамҭаз Қырҭтәылатәи ар Аԥсны аҳәаа иазааигәаны аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥыргеит. Урҭ уахьынтәи лассы-лассы Аԥсны атерриториа иахаԥраауа иалагеит аҳаирыпланқәа аԥырҩы дзықәтәам. Хәажәкырамза 18 мшаԥымза 20 рзы Аԥсны ашәарҭадара ацәаҳәа ааигәара икажьын ԥырҩыда иԥыруаз аҳаирыпланқәа. 2008 ш-зы ԥхынгәымза 25 рзы С. Багаԥшь официал визитла дцоит Москваҟа, урҭ уа Урыстәыла ахадеи иареи ирыцәалажәон Аԥсны ихьыԥшу ҳәынҭқарран азхаҵара. Ари ажәабжь ираҳаз ақырҭуа ҳәынҭқарра иаразнак иҽим анеготивтә реакциа рнаҭеит.\n2008 ш-зы Аахыҵ Уаԥстәыла иҟаз аидыслара ӷәӷәаан С. Багаԥшь дыҟан Аԥсны ихадоу абџьаршьҭыхратә мчы дахаданы. Ари аибашьраҿ Аԥсны имҩаԥнагон Аахыҵ Уаԥстәылаҿ аганахь ала аибашьратә хырхарҭа, Қырҭтәылатәи ар абжа аганахь инаган. Ари ажәылараҿ нанҳәамза 9-12 нӡа Аԥсны ишьаԥнаргылеит Кәыдры аҩхаа атериториа зегьы ахылаԥшра аманы. Уи Қырҭтәылатәи аполициеи, иара убас Аԥсны иалцоу анкьатәи ахадара ахаҭарнакцәеи рҟынтәи ихы иақәиҭтәын.\nД. Медведеви, Едуард Какоиты, С. Багаԥшьи, Кремль реиԥылара\nС. Багаԥшь инапы иаҵаиҩуеит ф-принципк аҭышәантәалараз.\nНанҳәамза 14 2008 ш-зы Д. Медведеви, Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Е. Какоитеи реиԥылараҿ инапы аҵеиҩит ф-принципк Қырҭтәылеи Аахыҵ Уаԥстәылеи, иара убас ақырҭуа-аԥсуеи реидыслара аҭышәантәалара, заа Медведеви Саркози аус здырулахьаз.\nАлитература\n- Е. Бебиа, «Путь мудрости и мужества», 2019\nАзхьарԥшқәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-35","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8_%D0%A3%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C","date":"2019-08-25T00:56:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-35\/segments\/1566027322160.92\/warc\/CC-MAIN-20190825000550-20190825022550-00113.warc.gz","language":"abk","language_score":0.998932004,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9989320039749146}","num_words":1451,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":12725.7,"cluster_detection":-1} {"text":"19.02.2019\nМуҳамед Кьылбеи Мураҭ Кумпилови реиҧылара мҩаҧысит\nЖәабранмза 19 рзы Ашәарҭадара Ахеилак Амаӡаныҟәгаҩ Муҳамед Кьылба Адыгеиа Ареспубликахь иусуратә ныҟәараан Адыгеиа Ареспублика Ахада Мураҭ Кумпилови иареи реиҧылара мҩаҧысит.\n31.10.2018\nАхада ипресс-маҵзура ахҳәаа\n2018 ш. жьҭаарамза 30 рзы аоппозициа аҧшьгарала имҩаҧысыз ауаажәларратә еизараҿы ҩаҧхьа атәыла анапхгара рахь иаабац-иҳаҳац ариторика рхы иадырхәеит.\n29.09.2018\nАҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Багаҧшь Имемориал аҟны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа\nЦәыббрамза 29 рзы Џьгьарда ақыҭан, Аҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Багаҧшь Имемориал аҟны ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭаҵан.\n21.09.2018\nАдгәыр Лышәба Алада Уаҧстәыла 28 шықәса ахыҵра азгәаҭара инамаданы Аҳәынҭқарра Ахада Алада Уаҧстәыла Ахада ихьӡала адныҳәалара бҕьыц даҧхьеит\nЦәыббрамза 20 рзы Аҧсны Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Ихаҭыҧуаҩ Адгәыр Лышәба Алада Уаҧстәыла 28 шықәса ахыҵра азгәаҭара иазкыз арратә парад аҟны Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба Алада Уаҧстәыла Ахада Анатоли Бибилов ихьӡала адныҳәалара бҕьыц даҧхьеит.\n21.09.2018\nАҧсны Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Ихаҭыҧуаҩ Адгәыр Лышәбеи Алада Уаҧстәыла Ахада Анатоли Бибилови реиҧылара\nЦәыббрамза 20 рзы Цхьынвал имҩаҧысит Аҧсны Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Ихаҭыҧуаҩ Адгәыр Лышәбеи Алада Уаҧстәыла Ахада Анатоли Бибилови реиҧылара.\n06.09.2018\nАхада Ипрессмаҵзура ахҳәаа\nҲазҭоу ашықәс, цәыббрамза 5 рзы имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра ахьчаразы Азеиҧшмилаҭтә еиҿкаара аштаб анапхгаҩы ипресс-конференциа.\n26.08.2018\nАҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Имемориал аҟны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа\nНанҳәамза 26 рзы Џьгьарда ақыҭан, Аҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Багаҧшь Имемориал аҟны ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭаҵан.\n08.08.2018\nБеслан Барцыц Шьамтәылатәи Арабтə Республика Аекономикеи адəныҟатəи ахəаахəҭреи рминистр Муҳаммед Самир Ҳалыл диҧылеит.\nНанҳəамза 8 рзы Аҧсны Аҳəынҭқарра Ахада Иусбарҭа анапхгаҩы Беслан Барцыц Шьамтәылатәи Арабтə Республика Аекономикеи адəныҟатəи ахəаахəҭреи рминистр Муҳаммед Самир Ҳалыл диҧылеит.\n07.08.2018\nБеслан Барцыц Шьамтәылатәи Арабтə Республика Адəныҟатəи аусқəа рминистр Уалид аль-Муаллем диҧылеит.\nНанҳəамза 7 рзы Аҧсны Аҳəынҭқарра Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Беслан Барцыц Шьамтәылатәи Арабтə Республика Адəныҟатəи аусқəа рминистр Уалид аль-Муаллем диҧылеит.\n06.08.2018\nБеслан Барцыц усуратә визитла Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны дыҟоуп\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Беслан Барцыц усуратә визитла Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны дыҟоуп.\n21.07.2018\nАхада Иусбарҭа Анапхгаҩы Адыгеиа Ареспублика Ахада Мураҭ Кумпилов диҧылеит\nҦхынгәымза 21 рзы Адыгеиа Ареспублика Ахада Мураҭ Кумпилов напхгара ззиуа аделегациа официалла аҧылара мҩаҧысит Ҧсоу аӡиас ала аҳәынҭқарратә ҳәааҟны.\n26.06.2018\nАхада Иусбарҭа Анапхгаҩы Беслан Барцыц ЕАР Иреиҳаӡоу акомиссар иусбарҭа арегионтә миссиа ахадеи уи ишьҭрамдаҩи идикылеит\nҦхынгәымза 26 рзы Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Беслан Барцыц ЕАР Иреиҳаӡоу акомиссар иусбарҭа арегионтә миссиа ахада Иоҳаннес ван дер Клау, иара убас Аҧсны иҟоу ахҵәацәа рус азы Иреиҳаӡоу акомиссар иусбарҭа иахьа анапхгаҩыс иҟоу Азиз Рахџои уи ишьҭрамдаҩ Арџун Шрести идикылеит.\n08.06.2018\nАдгәыр Лышәба VII аурысбжьаратә економикатә форум аҟны Аҧсны Аҳәынҭқарра аделегациа напхгара аиҭоит\nРашәарамза 8 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иусбарҭа анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩ Адгәыр Лышәба VII аурысбжьаратә економикатә форум аҟны Аҧсны Аҳәынҭқарра аделегациа напхгара аиҭоит.\n18.05.2018\nВитали Габниа Аҧснынтәи Донецктәи Жәлартә Республикахь аделегациа ацара иазказ апресс-конференциа мҩаҧигеит\nЛаҵарамза 18 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Ихаҭыҧуаҩ Витали Габниа Аҧснынтәи Донецктәи Жәлартә Республикахь аделегациа ацара иазказ апресс-конференциа мҩаҧигеит.\n25.03.2018\nВитали Габниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба ихьӡала адныҳәалартә шәҟәы даҧхьеит Москватәи Аҧсуа Диаспора 60 – шықәсахыҵра азгәаҭараан.\nХәажәкырамза 25 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Витали Габниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба ихьӡала адныҳәалартә шәҟәы даҧхьеит Москватәи Аҧсуа Диаспора 60 – шықәсахыҵра азгәаҭараан.\n21.02.2018\nВитали Габниа Страикбол азы агәыҧ «Нерс Атактикатә еиҟәша» даҧылеит\nЖәабранмза 21 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Ихаҭыҧуаҩ Витали Габниа страикбол азы Аҧсны Аҳәынҭқарра агәыҧ «Нерс Атактикатә еиҟәша\" даҧылеит.\n16.02.2018\nДмитри Шамба Аҟәа араион Аизара адепутатцәа Аҟәа араион Аусбарҭа Ахада имаҵурахьы иаҭаразы Валери Смыр икандидатура дирдырит\nЖәабранмза 16 рзы Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Актәи Ихаҭыҧуаҩ Дмитри Шамба Валери Смыр икандидатура дирдырит Аҟәа араион Аусбарҭа Ахада имаҵураҿы иаҭара иақәшаҳаҭхаразы.\n03.11.2017\nАхада ихаҭыҧуаҩ Аҧсны Аҳәынҭқарра Амотоспорт афедерациа алахәылацәа дырҧылеит\nАбҵарамза 3 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ихаҭыҧуаҩ Витали Габниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Амотоспорт афедерациа алахәылацәа идикылеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-39","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/news_aps\/detail.php","date":"2019-09-22T19:17:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-39\/segments\/1568514575627.91\/warc\/CC-MAIN-20190922180536-20190922202536-00243.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9934176207,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9934176206588745}","num_words":1121,"character_repetition_ratio":0.12,"word_repetition_ratio":0.369,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":21887.6,"cluster_detection":-1} {"text":"14.06.2018\nРашәарамза 13 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба инапы аҵаиҩит Урыстәылатәи Афедерациа адгьылҵакыраҟны FIFA Ашьампылампыл асразы адунеи ачемпионат амҩаҧгара инамаданы хықәкы ала иаауа атәым тәылауаа атуристтә Аҧсны Аҳәынҭқарра аамҭала визада ралалара ашьақәыргыларазы Аусҧҟа.\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра алҵреи алалареи рзы аҧҟара» Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәан ахәҭаҷқәа 6; 24 инарықәыршәаны, Урыстәылатәи Афедерациа адгьылҵакыраҟны FIFA Ашьампылампыл асразы адунеи ачемпионат амҩаҧгара инамаданы:\n1. 2018 шықәса лаҵарамза 15 инаркны нанҳәамза 1 аҟынӡа атуристтә хықәкы ала иаауа атәым тәылауаа ақәиҭзааит визада аҧсны-урыстәылатәи аҳәааҟны аужьырҭа апунктқәа рыла Аҧсны Аҳәынҭқарра алалара.\n2. Иаанкылазааит лаҵарамза 15 инаркны нанҳәамза 1 аҟынӡа «Аҧсны Аҳәынҭқарра хазы игоу атәымтәылауаа визада ралалара ашьақәыргыларазы» 2016 шықәса лаҵарамза 30 аҟнытә № 172 Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иусҧҟа аиҵапунктқәа 1; 2 русура.\n3. Абри Аусҧҟа аусура Қырҭтәыла атәылауаа аҵанакӡом».","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-05","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/8009\/","date":"2020-01-21T12:23:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-05\/segments\/1579250603761.28\/warc\/CC-MAIN-20200121103642-20200121132642-00418.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988017678,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988017678260803}","num_words":195,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.097,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":30326.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, рашәара 5 – Sputnik. Аԥсны Алхратә комиссиа хадаҟны ашәҟәы иҭарҩит Оҭҳаратәи алхратә ҭыԥ хада №14 аҟнытә Жәлар Реизара адепутатрахь Габлиа Робесҭан Иван-иԥа кандидатс иқәыргыларазы аԥшьгаратә гәыԥ.\nУаанӡа Аԥсны Алхратә комиссиа хадаҟны ашәҟәы иҭарҩит Кындыӷтәи алхратә ҭыԥ хада №31 аҟнытә Жәлар Реизара адепутатрахь Аидар Кәыҵниа, Гарри Кокаиа, Џьансыхә Адлеиба кандидатс рықәыргыларазы аԥшьгаратә гәыԥқәа.\nРобесҭан Габлиа лаҵарамза 2018 шықәсазы Атранспорт азы Аԥсны Аҳәынҭусбарҭа дахагылеит, абҵарамза 2019 шықәсазы усҟантәи Аԥсны ахада Рауль Ҳаџьымба Робесҭан Габлиа Афымцамчи, атранспорти, аимадарақәеи рзы Аԥсны Аҳәынҭқарратә усбарҭа аиҳабыс дҟаиҵеит.\nМшаԥымза 2020 шықәсазы Афымцамчи, атранспорти, аимадарақәеи рзы Аԥсны Аҳәынҭқарратә усбарҭа еиҭеиҿкаана Аимадарақәеи, амассатә коммуникациақәеи, ацифратә ҿиареи рзы Аҳәынҭқарратә еилакы ҳәа. Афымцачи атранспорти русхк азы аусбарҭа анапынҵақәа зегьы Аекономика аминистрра аҭакԥхықәрахь ииаргеит. Аимадарақәеи, амассатә коммуникациақәеи, ацифратә ҿиареи рзы Аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩыс лаҵарамза 2020 шықәсазы даҭан Беслан Ҳалуашь.\nАԥсны Жәлар Реизара адепутатс дҟалар илшоит алхратә зин змоу, 25 шықәса зхыҵхьоу атәылауаҩ. Адепутатхара илшом зус аӡбара иаҿу, аҩыжәра, ма арҩашьыгақәа зыҽрыдызцало, зыпсихика уашәшәыроу ауаҩы.\nАКХ аҿы ашәҟәы дҭаргаларц азы аԥшьгаратә гәыԥ ркандидат изы 200-250-ҩык алхыҩцәа рнапқәа еизыргароуп. Аполитикатә партиақәа аԥхьа АКХ аҿы рыҽҭарыҩуеит, нас аизара ду мҩаԥганы адепутатрахь иқәдыргыло икандидатура рыдыркылоит.\nАԥсны Алхратә комиссиа хада ԥхынгәы 12 аҽны иҭацәыз адепутаттә ҭыԥқәа рахь алхрақәа рымҩаԥгара ҿҳәарас ишьақәнаргылеит.\nАзакәанԥҵаратә мчраҿы амандатқәа ԥшьба ҭацәуп - уаанӡа депутатцәас иҟаз атәыла ахада Аслан Бжьаниа, аԥыза-министр Александр Анқәаб, Аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Дбар, Гагра араион ахада инапынҵақәа назыгӡо Иури Хагәышь рҭыԥқәа.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20200605\/1030269413\/Robesan-Gablia-deputats-dyzyrgylo-agy-Asny-AKKh-ay-ashy-iarit.html","date":"2020-07-06T22:36:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593655890566.2\/warc\/CC-MAIN-20200706222442-20200707012442-00015.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9964784384,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9964784383773804}","num_words":363,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":24081.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nwwtest\n00:01 01.01.2019\n35\nТестовая статья для баннера\nТестовая статья для баннера Тестовая статья для баннера Тестовая статья для баннера Тестовая статья для баннера\n16:12 08.11.2015\n116\nТест\nТест\n14:17 22.09.2020\n1342\nИнаԥшьба: анхаҩы ицитрустә аалыҵ аҳәаа иахигарц азы ашәҟәқәа зегьы реизгара илшаӡом\nАԥсны аҳазалхратә еилакы ахантәаҩы Гәырам Инаԥшьба арадио Sputnik аефир аҿы атәыла ахада ацитрустә аалыҵқәа рзы инапынҵа ахҳәаа азыҟаиҵеит.\n14:24 21.09.2020\n56\nХагәышь ауниверситет аҟны аҵаратә процесс алагашьазы: ус еиԥш ада ԥсыхәа ыҟаӡам\nАԥснытәи аҳәынҭқарратә университет афилологиатә факультет адекан Баҭал Хагәышь арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит иреиҳаӡоу аҵараиурҭаҟны иахьазы аҵаратә процесс аиҿкаашьа атәы.\n22:58 20.09.2020\n44\nАҟәатәи ашкол адыркит акоронавирус злаз арҵаҩы лыԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь\nАпандемиа ааҟалеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иалоу 939-ҩык аарԥшын. Цәыббра 20 рызтәи аоперштаб адыррақәа рыла, Гәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы ишьҭоуп 97-ҩык апациентцәа.\n10:30 22.09.2020\n37\nГәынба жәлар рарҳәагақәа роркестр аконцерт азы: уажәтәи ақәгылара алукаартә иҟалоит\nОҭар Хәынҵариа ихьӡ зху жәлар рарҳәагақәа рҳәынҭқарратә оркестр аконцерт мҩаԥысраны иҟоуп цәыббрамза 23 рзы Аҳәынҭқарратә филармониаҿы. Уи иалахәхо асасцәа ртәы арадиоефир аҿы еиҭеиҳәеит акультура аминистрра аконцертқәеи агастрольқәеи рыҟәша аиҳабы Адамыр Гәынба.\n18:40 22.09.2020\n27\nАкоронавирустә хҭыс ҿыцқәа даҽа 59 азгәаҭоуп Аԥсны\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны иахьаҵанакуа акоронавирус 1054-ҩык ишрыхьхьоу аарԥшуп. Урҭ рахьтә 311-ҩык апациентцәа ргәы бзиахеит, быжьҩык акоронавирус зыхьуаз рыԥсҭазаара иалҵит.\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/wwtest\/","date":"2020-09-23T18:13:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400212039.16\/warc\/CC-MAIN-20200923175652-20200923205652-00401.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9853477478,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9853477478027344, \"oss_Cyrl_score\": 0.014512212947010994}","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.073,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":28242.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 101-ҩык ирыдбaлан, 2-ҩык рыҧсҭазаара иалҵит\nАиҳaбырa рыӡбaрa aлa, Мaдрид aкaрaнтин aлaргaлоит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкороaнвирус 392 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, дaҽa 3ҩык aпaциентцәa иҧсит\nВлaдимир Зеленски – Укрaинa aкоронaвирус aҩбaтәи aцәқәырҧa aлaгеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 6 595-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 149-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 374-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан\nЕАШ Алексaндр Лукaшенко Белaрус ахадас дазхарҵом\nМинск Алеқсaндр Лукaшенко иинaугурaциa мҩaҧысуеит\nУрыстәылa aкоронaвирус 6 431 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 98 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ҩыџьa aпaциентцәa иҧсит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 6 215 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАшәaмaхь - aзербaиџьaнтәи aҳәaaҿы aзербaиџьaнтәи aруaҩ дҭaхеит\nЖозеп Боррел – Евроеидгылa Алеқсaндр Лукaшенко aзaкәaнтә aхaдaс дaзхaрҵом\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 6 196-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 121-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, 6-ҩык иԥсит\nҚырҭтәылa, aкоронaвирус aмшaлa 20-тәи aпaциент дыҧсит\nАфины aкоронaвирус aфaктқәa рхыҧхьaӡaрa aхҳaрa инaмaдaны, иaцҵaны aҧкрaқәa aлaргaлеит\nИҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa Бритaниa Ду aкоронaвирус 3 899-ҩык рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 18-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 146-ҩык ирыдбaлан, 154-ҩык ачымазара иалҵит\nАзербaиџьaн aхaдa иҳәaмҭaлa, Шәaмaхьтәылa aибaшьрa ҿыц aзы aҽaзыҟaнaҵоит","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/","date":"2020-09-25T20:28:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400228707.44\/warc\/CC-MAIN-20200925182046-20200925212046-00534.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9051010013,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9051010012626648, \"oss_Cyrl_score\": 0.041557710617780685, \"kbd_Cyrl_score\": 0.018296530470252037}","num_words":626,"character_repetition_ratio":0.139,"word_repetition_ratio":0.219,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":3237.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АУААЖӘЛАРРА\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa 36-тәи апациент дыҧсит\nАуaaжәлaррaтә дыррaҭaрa aхылaҧшрaтә хеилaк aдипломaтиaтә корпуси, жәлaрбжьaрaтәи aиҿкaaрaқәеи, Жәлaр рыхьчaҩи, иҳәынҭқaррaтәым aсектори рaхь иҟaрҵaз aaҧхьaрa\nҚырҭтәылa Актәи aкaнaл aмониторинг\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa 34-тәи апациент дыҧсит\nАкоронaвирус aфaкт ҿыцқәa рҟынтәи 225- Аҷaрa, 22 - Имереҭи, 35 - Қaрҭ иaaрҧшын\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa 33-тәи апациент дыҧсит\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 314-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит 270-ҩык\nИмпыҵaхaлоу Аҧсны aкоронaвирус 20 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, дaҽa пaциентк дыҧсит\nАуaaжәлaррaтә дыррaҭaрa жәлaрбжьaрaтәи aиҿкaaрaқәa рaхь aaҧхьaрa ҟaнaҵеит aполитикaтә субиектқәaк иҟaрҵо aҳәaмҭaқәa ирыцклaҧшны, aдемокрaтиaтә институтқәеи aжәa aхaқәиҭреи рыхьчaрц\nАкоронaвирус aчымaзaрa иaлҵыз 400ҩык рaҟaрa aпaциентцәa иaхьa aгоспитaльқәеи aковид - сaсaaирҭaқәеи ирҭыҵит\nҬинaтин Берӡенишвили – Ауaaжәлaррaтә дыррaҭaрa aҧыхрa иaдҳәaлaны иҟaҵaз aҳәaмҭaқәa ихьыҧшым АИХ ржәылaреи ихьыҧшым aжурнaлистцәa рықәыҕәҕәaреи aҳaсaб aлa ҳрыхәaҧшыр aуеит\nАкоронaвирус aмшaлa иҧсыз 32-тәи aпaциент aреспубликaтә хәышәтәырҭaҿы иҽихәшәтәуaн\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa 32-тәи aпaциент дыҧсит\nҚырҭтәылa иҟоу Бритaниa aцҳaрaжәҳәaҩ Тинaтин Берӡенишвили дылҧылaн, Ауaaжәлaррaтә дыррaҭaрa aгенерaлтә директор иҭыҧ aaнкылaрa лыдиныҳәaлеит\nАмирaн Гaмҟрелиӡе – Аaмҭaк иaлaгӡaны, есымшa 200 - 500 aфaкт ҿыцқәa ҟaлaр aуеит\nЗурaб Џьaҧaриӡе – Ауaaжәлaррaтә дыррaҭaрa изaкәызaaлaк ҵaкык aмaм, уи иaҧыхтәуп\nЖьҭaaрa 1 инаркны 1-6 aклaссқәa рaҵaҩцәa aҵaрa нaрыгӡоит, Аҷaрa aҵaрa aлaгaрa aхырҧоуп\nАкоронaвирус aфaкт ҿыцқәa рҟынтәи 175 - Аҷaрa, 38 - Имереҭи, 32 - Қaрҭ aaрҧшын\nҚырҭтәылa aкоронaвирус aмшaлa даҽа хҩык aпaциентцәа иҧсит\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 298-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит 54-ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%B0%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0\/","date":"2020-09-30T05:41:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600402118004.92\/warc\/CC-MAIN-20200930044533-20200930074533-00140.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9227987528,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.922798752784729, \"oss_Cyrl_score\": 0.03627664968371391, \"kbd_Cyrl_score\": 0.018821697682142258}","num_words":810,"character_repetition_ratio":0.139,"word_repetition_ratio":0.181,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.931,"perplexity_score":1690.8,"cluster_detection":-1} {"text":"10.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны аҧкратә уснагӡатәқәа ирыцҵаны ралагалареи административтә ҭакҧхықәра ашьақәыргылареи рзы Адекрет.\nАдокумент атекст аҟны иҳәоуп:\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа ахәҭаҷ 62 инақәыршәаны, атәылауаа рыҧсҭазаареи ргәабзиареи рыхьчара, Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны коронавирустә ҿкы COVID-19 алаҵәара аҧырҟәҟәаара хықәкыс иҟаҵаны:\n1. Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны иалагалазааит 2020 шықәса мшаҧымза 11, 00 сааҭи 00 минуҭи инадыркны амҩақәа, аҧшаҳәаҟны, ашҭақәа, апаркқәа ма егьырҭ ауаажәларратә ҭыҧқәа рыҟны рыҟазаара уақәиҭызымтәуа аҧкратә уснагӡатәқәа ирыцҵаны аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа арежим нҵәаанӡа.\n2. Абри Адекрет апункт 1 ала ишьақәыргылоу аҧкратә уснагӡатәқәа аҵанакӡом:\n1) зыда ҧсыхәа ыҟам амедицинатә цхырааразы адҵааларақәеи аҧсҭазаареи агәабзиареи ашәарҭара ианҭагылоу аҭагылазаашьақәа;\n2) Аҧсны Ахада ин.н. 2020 шықәса хәажәкырамза 27 аҟн. Идҵа № 132-рп иалнаршо аусурҭа ҭыҧқәа рахьтә (рыҟнытә) ацара;\n3) Аҧсны Ахада ин.н. 2020 шықәса хәажәкырамза 27 аҟн. Идҵа № 132-рп зынагӡара алнаршо автотранспорттә хархәагала аныҟәара (ҩыџьа иреиҳамкәа), атауар аахәаразы, аусурахь, амаҵзурақәа рзы ацара;\n4) зымчмхо, зымчлшара ҧку ахаҿқәа, иааҧмырҟьаӡакәа ахылаҧшра зҭаху, аныҟәгара зҭаху ахаҿқәа рхылаҧшра;\n5) 60 шықәса иреиҳау ахаҿқәа, иара убас ачымазара змоу ахаҿқәа афатә аалыҵи зыда ҧсыхәа ыҟам атауари рызнагара;\n6) хаҭала ауаажәларратә ҭыҧқәа рыҟны аҟазаара; нхарҭа ҩнык аҟны еицынхо ауаажәларратә ҭыҧқәа рыҟны реицҟазаара; ҩыџьа ауааҧсыра ауаажәларратә ҭыҧ аҟны реицҟазаара, руаӡәык егьи зхала аиҭаҵра злымшо ацхыраара анииҭо;\n7) ақыҭанхамҩатә усурақәа рынагӡара иазку аҭыҧ ахь (аҭыҧ аҟнытә) ацара;\n8) ацрыҵқәа ааигәа иҟоу аҭыҧ ахь рдәылгара;\n9) змаҵуратә напынҵақәа рынагӡара иаҿу амчратәи азинхьчаратәи усбарҭақәа рхаҭарнакцәа;\n10) агәабзиарахьчареи асоциалтә усхкқәеи русҳәарҭақәа рхаҭарнакцәа;\n11) амашәыр-еиқәырхаратә, амцарцәаратәи коммуналтәи маҵзурақәа русуҩцәа;\n12) абанктә инфраструктура аобиектқәа русура алзыршо ахаҿқәа;\n13) аҳәынҭқарратә мчхара аусбарҭақәа русура алзыршо аусуҩцәа;\n14) аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа аҩныҵҟа атәылауаа ацхыраара рызҭо аволонтиорцәа;\n15) Аҧсны Ахада ин.н. 2020 шықәса хәажәкырамза 27 аҟн. Идҵа № 132-рп инақәыршәаны зусура аанкылам анаплакра аобиектқәа.\n3. Аҧсахрақәа алагалазааит Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла 1994 ш. мшаҧымза 15 аҟн., ахы 5 ахәҭаҷ 431 ихарҭәааны абри аҵакы ала:\n1.«Ахәҭаҷ 431 Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны коронавирустә ҿкы COVID-19 алаҵәара аҧырҟәҟәаара хықәкыс иҟаҵаны иалагалоу аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа аилагара\nАҧсны Аҳәынҭқарраҟны коронавирустә ҿкы COVID-19 алаҵәара аҧырҟәҟәаара иазку Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иактқәа рыла иазҧхьагәаҭоу аҧкратә уснагӡатәқәа атәылауаа рганахьала реилагара, -\nиахылҿиаауеит агәҽанҵара аҭара.\n2. Атәылауаа рганахьала Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны коронавирустә ҿкы COVID-19 алаҵәара аҧырҟәҟәаара иазку Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иактқәа рыла иазҧхьагәаҭоу аҧкратә уснагӡатәқәа атәылауаа рганахьала еиҭа аилагара, -\nиахылҿиаауеит х-нызқь мааҭ ираҟараны ахараҧса рықәҵара.\n3. Атәылауаа рганахьала Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иактқәа рыла иазҧхьагәаҭоу ахыҧхьакра арежим еиҭеилагара -\nиахылҿиаауеит хә-нызқь мааҭ ираҟараны ахараҧса рықәҵара.\n4. Атәылауаа, коронавирустә ҿкы COVID-19 чымазара агәҩаразы ахылаҧшра змоу рганахьала ахыҧхьакра арежим аилагара – иахылҿиаауеит\nжәанызқь мааҭ ираҟараны ахараҧса рықәҵара.\n5. Атәылауаа, коронавирустә ҿкы COVID-19 чымазара змоу мамзаргьы иныҟәызго ҳәа иазхаҵоу рганахьала ахыҧхьакра арежим аилагара – иахылҿиаауеит ҩажәа нызқь мааҭ ираҟараны ахараҧса рықәҵара.\n6. Аамҭала Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны акультуратә, абаҩрҵәыратә, аспорттә, арлахҿыҿратә, алалабаратә, ацәыргақәҵатә ма даҽа усмҩаҧгатәқәак рымҩаҧгара, иара убас ахәаахәҭреи амаҵзура аусхкқәеи, ауаажәларратә транспорт аусура арежими Аҧсны Аҳәынҭқарра анормативтә зинтә актқәа инарықәыршәаны раанкыларазы адҵа анамыгӡара, - иахылҿиаауеит атәылауаа ахараҧса рыдҵара хә-нызқь мааҭ ираҟараны; амаҵзуратә хаҿқәа – жәохә нызқь мааҭ; аиуристтә хаҿқәеи хаҭалатәи анаплакҩцәеи – ҩажәа нызқь мааҭ ираҟараны.\n7. Амассатә информациа ахархәагақәа, иара убас аинформациа-телекоммуникациатә каҭақәа рыҟны атәылауаа рыҧсҭазаареи ршәарҭадареи мамзаргьы ауааҧсыреи адгьылҵакыреи ршәарҭадара алыршаразы имҩаҧысуа ауснагӡатәқәеи, иарбоу аҭагылазаашьақәа рцәыхьчара иазку аусмҩаҧгатәқәеи рзы ашәарҭара зцу аҭагылазаашьазы иҵабыргу адырраҭара аҳасабала аларҵәара, - иахылҿиаауеит атәылауаа ахараҧса рыдҵара ҩынҩажәижәаба нызқь мааҭ ираҟараны».\n4. Аҧсахрақәа алагалазааит административтә зинеилагарақәа ирызку аусқәа рзы аӡбареиҿкааразы Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла № 3789-с-V 2015 ш. лаҵарамза 15 аҟн.:\n1) ахәҭаҷ 30 ахәҭа 2 харҭәаазааит аҩбатәи абзац ала абри аҵакы аҭаны:\n«Араионтәи (ақалақьтә) ӡбарҭақәа рыӡбаҩцәа иара убас иахәаҧшуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷ 431 ахәҭа 7 иазҧхьагәанаҭо административтә зинеилагарақәа рзы аусқәа.»;\n2) ахәҭаҷ 34 харҭәаазааит аҩбатәи абзац ала абри аҵакы аҭаны:\n«Аҩныҵҟатәи аусқәа русбарҭақәа иара убас иахәаҧшуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷ 431 ахәҭақәа 1-6 иазҧхьагәарҭо административтә зинеилагарақәа рзы аусқәа.»;\n3) ахәҭаҷ 37 харҭәаазааит аҩбатәи абзац ала абри аҵакы аҭаны:\n«Аҳәынҭқарратә санитартә хылаҧшра аусбарҭақәа рмаҵзуратә хаҿқәа ахәаҧшуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷ 431 ахәҭа 6 иазҧхьагәарҭо административтә зинеилагарақәа рзы аусқәа, ахәаахәҭра аобиектқәеи амаҵзурақәа русхки русура ахәҭаҟны.»;\n4) ахәҭаҷ 57 харҭәаазааит аҩбатәи абзац ала абри аҵакы аҭаны:\n«Ахәаахәҭра усхк аҟны ахылаҧшреи агәаҭареи ҟазҵо аусбарҭақәа рмаҵзуратә хаҿқәа ахәаҧшуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷ 431 ахәҭа 6 иазҧхьагәарҭо административтә зинеилагарақәа рзы аусқәа, ахәаахәҭра аобиектқәеи амаҵзурақәа русхки русура ахәҭаҟны.»;\n5) Ахәҭаҷ 118 ахәҭа 1 харҭәаазааит аҩбатәи абзац ала абри аҵакы аҭаны:\n«Апрокурор иара убас Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла ахәҭаҷ 431 ахәҭа 7 иазҧхьагәанаҭо административтә зинеилагарақәа рзы аусқәа хациркуеит.»;\n5. Иаарласны Аҧсны Жәлар Реизара – Апарламент адырра аҭазааит абри Адекрет азы.\n6. Абри Адекрет амч аиуеит ианкьыҧхьха аҽны инаркны, аус агьауеит аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа нҵәаанӡа».","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/newsfeed_aps\/detail.php?ELEMENT_ID=11902&print=Y","date":"2020-09-19T08:51:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400191160.14\/warc\/CC-MAIN-20200919075646-20200919105646-00441.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988545179,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988545179367065}","num_words":1324,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.227,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17518.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: Урыстәылa\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa aкоронaвирус 16 521-ҩык рыдбалан, иҧсит 296-ҩык aпaциентцәa\nУрыстәылa зеиҧшҟaмлaц aлa ирaцәaны aкоронaвирус aфaктқәa aaрҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa aкоронaвирус 16 319-ҩык рыдбалан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн 15 982ҩык aуaaҧсырa, 179ҩык aпaциентцәa иҧсит\nУрыстәылa aкоронaвирус 15 099 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 185ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa aкоронaвирус 14 922-ҩык рыдбалан\nУрыстәылa aкоронaвирус 15 150 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nУрыстәылa aкоронaвирус 13 754 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa aкоронaвирус 14 231-ҩык рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 13 868-ҩык aкоронaвирус рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 244 -ҩык\nЕвроеидгылa aӡбaрa aлa, Урыстәылa иaзышьaқәыргылaз aсaнкциaқәa рыҿҳәaрa дaҽa шықәсык aцҵоуп\nУрыстәылa aкоронaвирус 13 592 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, дaҽa 125ҩык aпaциентцәa иҧсит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 13 634 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшын, 149ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 12 846-ҩык aкоронaвирус рыдбалан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 12 126 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, дaҽa 251ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 11 493-ҩык aкоронaвирус рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 191-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 11 115-ҩык aкоронaвирус рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 202-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 10 888-ҩык aкоронaвирус рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 10 499-ҩык aкоронaвирус рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 107-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәылa 8 481-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/%D1%83%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BBa\/","date":"2020-10-26T01:14:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107890108.60\/warc\/CC-MAIN-20201026002022-20201026032022-00648.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9327507019,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9327507019042969, \"oss_Cyrl_score\": 0.03388025984168053}","num_words":635,"character_repetition_ratio":0.218,"word_repetition_ratio":0.634,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.938,"perplexity_score":5371.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус 259-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит 40-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 4399-ҩык ирыдбалан, даҽа 62-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 11705-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 25-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5 390 -ҩык, аковидсасааирҭақәа рҿы – 640-ҩык.\nЦәыббра 23 рзы Қырҭтәыла акоронавирус рыдбалан 227-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-259-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-62-uimk\/","date":"2020-10-25T23:14:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107890028.58\/warc\/CC-MAIN-20201025212948-20201026002948-00560.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9920014739,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.992001473903656}","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":3978.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Урыстәылатәи атәанчахәы змауа Аԥсны атәылауаа ртәанчахәы ацҵаразы апарламент аҟны иҟаиҵаз ажәалагала далацәажәеит арадио Sputnik аҟны Жәлар реизара адепутат Леонид Чамагәуа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 4160-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 2257-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 40-ҩык.\nАдгьылҵысра аепицентр апровинциа Измир ақалақь Сеферлихисар иаҵанакит.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 4126-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 2170-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 38-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/radio\/20181210\/1025924839\/chamagua-apsua-tyanchahu-ada-zmaua-rychraarazy-lsharak-ykazar-tahcaaueit.html","date":"2020-10-30T19:15:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107911229.96\/warc\/CC-MAIN-20201030182757-20201030212757-00639.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999743402,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997434020042419}","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.408,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":18051.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 179-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит даҽа 10-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 2 937-ҩык ирыдбалан, даҽа 10-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 1422-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 19-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 6633-ҩык.\nАхәышәтәырҭақәа рҿы ишьҭоуп 836-ҩык апациентцәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-dachva-179-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-dachva-10-uimk\/","date":"2020-10-28T18:22:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107900200.97\/warc\/CC-MAIN-20201028162226-20201028192226-00054.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9957146049,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9957146048545837}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":3422.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, адунеи аҿы акоронавирус 496 000-ҩык иреиҳаны рыдбалан. Ари атәы аанацаит Агәабзиара адунеитә еиҿкаара.\nЕАР иаҵанакуа еиҿкаара адыррақәа рыла, иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, адунеи аҿы акоронавирус амзызла рыԥсҭазаара иалҵит 7700-ҩык. Акоронaвирус aпaндемиa aлaрҵәaрa иaнaлaгa нaркны иaхьaнӡa, aдунеи aҿы aкоронaвирус ҿыркaaхьеит 62 миллионҩык иреиҳaны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, зегь реиҳа ирацәаны афактқәа аарԥшын аҩадатәии аладатәии Америка атәылақәа рҿы. Аҩбатәи аҭыԥ ааннакылоит Европа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-adwnei-atchvm-akoronavirws-496-000-uimk-ireihanm-rmdbalan\/","date":"2021-01-17T04:09:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703509104.12\/warc\/CC-MAIN-20210117020341-20210117050341-00793.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9979947805,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9979947805404663}","num_words":128,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":5141.9,"cluster_detection":-1} {"text":"05.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 руха.\n30.09.2020\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n05.08.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара мҩаҧигеит\nИмҩаҧысит Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба хантәаҩра ззиуаз Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҟны иҟоу атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара.\n09.01.2020\nАхада Ипресс-маҵзура иҟанаҵаз аҳәамҭа","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/anounces\/","date":"2021-03-02T13:27:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178364008.55\/warc\/CC-MAIN-20210302125936-20210302155936-00489.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991273284,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991273283958435}","num_words":168,"character_repetition_ratio":0.121,"word_repetition_ratio":0.465,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":13443.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Авирус цәырҵит апровинциа Хубеи ақалақь Ухань аҟны ԥхынҷкәын анҵәамҭазы. Иара зырҿио акоронавирус хкҿыц 2019-nCoV ауп. Китаи анҭыҵ авирус азгәаҭоуп: Гонконг, Макао, Таивань, Таиланд, Иапониа, Аладатәи Кореиа, ЕАА, Канада, Вьетнам, Сингапур, Непал, Франциа, Австралиа, Малаизиа, Германиа, Финлиандиа.\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны аҩныҵҟа авирустә инфекциа – акоронавирус змоу уаҩ дыҟам, аха аҿагыларатә уснагӡатәқәа ирҿуп. Иаԥҵоуп иҷыдоу аҭелтә еимадара, аубарҭабжьаратә штаб, Акоординациатә штаб, Гәылрыԥшьтәи ахәшәтәырҭа азыхиоуп акоронавирус злаҽу ӡәыр дҟалозар рыдкылара, иара убас Урыстәылантәи иааргеит атест-системақәеи, агуманитартә цхыраареи.\nХәажәкыра 14 инаркны Егры аҳәаа аркуп, иара убас аԥкрақәа алагалоуп Аԥсны-урыстәылеи рҳәааҿы.\nУрыстәыла акоронавирустә инфекциа COVID-19 аҟынтәи алаҵақәа хԥа ашәҟәы иҭагалоуп. Мшаԥы алагамҭазы Путин аҳәамҭа ҟаиҵеит алаҵа аҭыжьра амҽхаки атәылаҿ ауааԥсыра уи ахьынӡарҭахуи еибакапануеит ҳәа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13845-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13305-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 218-ҩык.\nАргентина ахада Фернандес урыстәылатәи \"Спутник V\" далацәажәеит COVID-19 анихига ашьҭахь.\nАтест аналитикатә цәаныршьа ҳаракуп, алаҵа аҟаҵаразы аӡбара адкылараан ихәарҭоуп.Атест аналитикатә цәаныршьа ҳаракуп, алаҵа аҟаҵаразы аӡбра адкылараан ихәарҭоуп.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13793-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13305-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 218-ҩык.\nАреспублика асанитартә ҳақьым хада аԥыза-министр илырдырит Аԥсны ақалақьқәа ҩба рҿы ПЦР-лабораториақәа русура шазырхио.\nУрыстәыла ахада Владимир Путин акоронавирус аҟынтәи ҩ-фазактәи алаҵа актәи адоза ҟаиҵеит хәажәкыра 23 рзы.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13774-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13274-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 218-ҩык.\nМшаԥы 6 инаркны Аԥсны аамҭа-аамҭала афымцалашара ес х-сааҭки х-сааҭки рыбжьара сааҭк-сааҭк идырцәон.\nНанҳәамзазы Урыстәыла ашәҟәы иҭаргалеит акоронавирустә ҿкы чымазара ҿыц (COVID-19) апрофилактиказы адунеи аҿы ираԥхьаӡатәиу алаҵа. Алаҵа аԥырҵеит Гамалеи ихьӡ зху аепидемиологиеи амикробиологиеи рыҭҵаарадырратә центр аҟны. Алаҵа хьӡыс иарҭеит \"Спутник V\".\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13721-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13274-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 217-ҩык.\nАепидемиа иаалагазар Аԥсны иахьаҵанакуа 13691 коронавирустә хҭыс ашәҟәы иҭагалоуп.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13691-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13190-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 217-ҩык.\nАпандемиа аамҭазы Аҟәа акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 4938-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 4533-ҩык, иахьазы рыхәышәтәра иаҿуп 166 пациент.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13669-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13163-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 217-ҩык.\nМшаԥы 9 азтәи адыррақәа рыла аепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13645-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13101-ы, рыԥсҭазаара иалҵит 217-ҩык.\nАԥсны алаҵа \"Спутник V\" Урыстәылантә аагаразы аилацәажәарақәа мҩаԥнагоит. Аԥхьатәи апартиа 30 000 доза ыҟоуп ҳәа лҳәахьан уаанӡа ареспублика асанитар ҳақьым хада Лиудмила Скорик.\nАԥсны ауааԥсыра акоронавирустә инфекциа рацәыхьчаразы Акоординациатә штаб аилатәара амҩаԥысуеит Аҟәа.\nАкоронавирус азы аԥкрақәа мшаԥы 12 рҟынӡа рыҿҳәара иацҵоуп, Аслан Бжьаниа инапы зҵаиҩыз аусԥҟа инақәыршәаны.\nАԥсны хәыжәкырамза анҵәамҭаз иазыԥшын урыстәылантәи алаҵа актәи апартиа аиура. Уажәы атәыла ахада Аслан Бжьаниа инапхгарала алаҵа аагаразы аилацәажәарақәа мҩаԥысуеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/trend\/avirust_infekzia_akoronavirus_achazichhara\/","date":"2021-04-16T13:14:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038066981.0\/warc\/CC-MAIN-20210416130611-20210416160611-00401.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994458556,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994458556175232}","num_words":748,"character_repetition_ratio":0.12,"word_repetition_ratio":0.184,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":16003.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Арабтәи ааԥынра\nАилкаара аҭоурыхи амзызқәеи[ариашамҭа | править код]\nАаигәа Мрагылареи Ҩадатәи Африкеи иахьрыҵанакуаз ақәгыларақәеи адемонстрациақәеи, уи иалахәыз зегьы арабцәаны рхы шырмыԥхьаӡозгьы, «арабтәи ааԥынра» («арабская весна»), иара убасгьы «арабтәи ааԥынреи аӡынреи», «арабтәи ааԥшра» («арабское пробуждение»), «панарабтәи ареволиуциа», мамзаргьы «арабтәи ақәгыларақәа» ҳәа рзырҳәон. Хронологиала уахәаԥшуазар, арҭ аҿагыларақәеи ақәгыларақәеи ирылагеит Мраҭашәаратәи Сахара жьҭаарамза 2010 шықәса рзы, аха фактлаҵәҟьа иуҳәозар, уи алагеит Тунис ԥхынҷкәынмза 18, 2010 шықәса рзы Мохаммед Буазизи иҽыбылра ашьҭахь, анаҩс егьырҭ атәылақәа рахь ииасит.\nЗегь реиҳа амассатә ҟазшьа змаз, аиҿкаара бзиа змаз адемонстрациақәа анымҩаԥысуаз «день гнева» азы акәын, ахәаша ашьыбжьыжьҭахьтәи аматанеира ашьҭахь. Ақәгыларақәа рымҩаԥысра иалагеит егьырҭ арегионқәа рҟынгьы. Ақәгыларақәа ианрылага инаркны 2012 шықәса лаҵарамза азынӡа имҩаԥысыз ареволиуциақәа раан ԥшь-ҳәынҭқаррак рхадацәа ахҳәан. Арегионалтә қәгыларақәа раан аӡәырҩы аԥхьагылаҩцәа рхала рҭыԥ ааныжьразы аҳәамҭақәа ҟарҵеит, рнапхгараҭара аҿҳәарақәа шнымҵәацызгьы. Анеополитикатә лҵшәақәа рпротестқәа аӡәырҩы азхьанарԥшит, убас еиԥш агәаанагарақәагьы цәырҵит, ақәгыларақәа ирылахәыз аӡәырҩы Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа аиуразы ркандидатурақәа ықәыргылахар алшоит ҳәа. Ус иагьыҟалеит – Тавакуль Карман Иеменынтәи, 2011 шықәса рзы иаарылукааша Арабтәи ааԥынра аԥхьагылаҩ ҳәа иалкааз хҩык дыруаӡәкхеит, уи иагьланашьан Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа.\nАрабтәи ааԥынра еиуеиԥшым атәылақәа рҟны[ариашамҭа | править код]\nТунис[ариашамҭа | править код]\nТунистәи агәҭынчымрақәа ирылҵшәахеит ареволиуциа, жьырныҳәамза 14, 2011 шықәса рзы ари атәыла апрезидент Зин ель-Абидин Бен Али атәыла аҟынтә дыбналаны Саудовтәи Аравиаҟа дыбналаны данца.\nАлжир[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 3, 2011 шықәса рзы Алжир апрезидент Абдель Азиз Бутефлика адырра ҟаиҵеит иаарласны атәылаҟны аполитикатә реформақәа ишрылаго азы – аҭагылазаашьа ҷыда аԥыхра (уи шьақәыргылан 1992 ш. раахыс), апартиақәа арадио ахь рынашьҭра, аҭынч демонстрациақәа рымҩаԥгара азин аҟаҵара (Алжир ада).\nИорданиа[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 1, 2011 шықәса рзы Иорданиа акрал Абдалла II, аоппозициа адҵала Самир аль-Рифаи аиҳабыра ԥхьатәара ишьҭит. 2005 шықәса рзы иара 0,5 миллиард доллар азоуижьит аҳәынҭқарратә усзуҩцәа руалафахәы ашәаразы, насгьы абылтәи, зда ԥсыхәа ыҟам амаҭәарқәеи рыхәқәа рҭышәныртәаларазы. Арҭқәа рыла иара ақәгыларақәа еиқәиртәарц хықәкыс иман. Убри анаҩсангьы, 2011 шықәса рзы Иорданиа Саудовтәи Аравиа аҟынтәи 1,6 миллиард доллар рыхә ацхыраара ҟанаҵеит.\nИемен[ариашамҭа | править код]\nИемен апарламент аҟны дықәгыло, апрезидент Али Абдалла Салех аҳәамҭа ҟаиҵеит иара амчра инапаҿы иҟоу шаанижьуа, аха аҭыԥ иԥа шьҭрала ишизинижьуа, алхра ҿыцқәа 2013 шықәса рзы имҩаԥысаанӡа. Аха, аамҭак анаҩс, амассатә қәгыларақәа ирыхҟьаны Салех ажәалагала ҟаиҵеит, 2011 шықәса нҵәаанӡа алхрақәа мҩаԥыргарц, насгьы иара ԥхьатәара дышцо иҳәеит. Иазгәаҭатәуп аамҭаказы Иемен Салех идгылаҩцәагьы ақәгыларақәа шымҩаԥыргоз. Абҵарамза 23, 2011 шықәса рзы Салех аиҳабыра атәыла Ахада ихаҭыԥуаҩ инапы ианҵаны ԥхьатәара дцеит.\nМысра (Египет[ариашамҭа | править код]\nАра ауаа аԥсҭазаара уадаҩ иаҿагыланы, атәыла Ахада ԥхьатәара дцаразы иқәгылон. Жьырныҳәамза 29, 2011 шықәса рзы атәыла ахада Хосни Мубарак аиҳабыра зегьы еимирпит. Жәабранмза аказы Мысра Ахада ижәлар рахь ааԥхьара ҟаҵо, иҳәеит анаҩстәи алхрақәа, ҭагалан, 2011 шықәса рзы имҩаԥысраны иҟаз, дышрылахәымхо атәы. Мысра Ахада, иара убасгьы Аконституциа 76-тәии 77-тәии ахәҭаҷқәа рыԥсахра дадгыланы дцәажәеит, уа аҳәынҭқарра Ахада иалхрақәа рымҩаԥысшьа азгәаҭан. Жәабранмза 10 рзы, Мубарак имчра абжакы ихаҭыԥуаҩ Омар Сулеиман инапы ианиҵеит, иаргьы ԥхьатәара дцеит, анаҩс иара аҩнытә рбаандаҩра иқәырҵоит. 2012 шықәса рзы, мысратәи ауаажәларра амчра знапахьы иназгаз Мухаммед Мурси иҿагылан ақәгыларақәа еиҿыркаауа иалагеит. 2013 шықәса, рашәарамза 3 рзы, Мухаммед Мурси изырхаз, Мысра аҭыԥ змаз ақәгыларақәа рнаҩс, Мысра атәылахьчара аминистр Абдул Фатах Аль-Сиси апрезидент дахҳәоуп ҳәа рылеиҳәеит, насгьы Аконституциа аусура шаанкылоу атәы ажәлар иреиҳәеит. Жьырныҳәамза 2014 шықәса рзы, Мысра, 2011 шықәсазтәи ареволиуциа амш азгәаҭара аан, аполициеи адемонстрациа иалахәызи реидыслара иахҟьаны 49- ҩык ауаа ҭахеит.\nМавританиа[ариашамҭа | править код]\nЖьырныҳәамза 17, 2011 шықәса рзы Мавританиа аҳҭнықалақь Нуакшот аҟны. 43-шықәса зхыҵуа Иакуб ульд Дахуд Мавританиа Асенат аԥхьа ашьжьымҭан имашьына ааникылан, ирласны амца зыцрало аӡшьар иқәҭәаны амашьына аҩныҵҟа амца ицраиҵеит. Уи ас еиԥш иҿагылара ззырхаз аинрал Мохаммед аль Абдель Азиз ирежим акәын. Ари ауаҩ иикыз амца иаарласны ирцәан, аха ус еиԥш ҟалаанӡа Дахуд аҭел дасны ажурналистцәа иреиҳәеит ихы зыхирҟьоз, – «сара атәыла аҟны иҟоу аполитикатә ҭагылазаашьа сгәаԥхом, арежим саҿагылоит» ҳәа. Мохаммед ульд Абдель Азиз амчрахь днеит 2008 шықәса рзы, арратә аарҳәра иабзоураны, анаҩс иара Исламтәи Ареспублика апрезидентс далхын 2009 шықәса рзы.\nМарокко[ариашамҭа | править код]\nМарокко акәзар, асоциалтә ҳа Феисбук ала ааԥхьара ҟаҵан ақәгыларақәа рылагаразы. Анаҩс, жәабранмза 20, 2011 шықәса инаркны Марокко ақалақьқәа рҟны аҭынч демонстрациақәа ирылагеит, урҭ ззырхаз аҳ имчра аԥкреи, асоциалтә проблемақәа рыӡбареи роуп. Мраҭашәаратәи Сахара Жәабранмза 26 рзы ақалақь Дахла апротесттә акциа мҩаԥысит. Уи аан ҩыџьа ауаа ҭахеит,шәҩык ахәрақәа роуит. Хәажәкырамза 5 рзы, ахҵәацәа рлагер аҟны 200-ҩык инарзынаԥшуа аҭынч акциа рхы аладырхәт, дара афронт Полисарио анапхгара рахь ааԥхьара ҟарҵеит адемократиатәи асоциалтәи реформақәа ирылагаразы.\nЛиван[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 27 рзы, Ливан аҳҭнықалақь Беирут аҟны ауаарацәа злахәыз адемонстрациа мҩаԥысит аконфессионализмтә система аԥыхразы. Уи иаанагоз ауаажәларра рдинхаҵаратә цуҭақәа инарықәыршәаны аҳәынҭқарратә мчра аиҿкаара акәын. Хәажәкырамза 13 рзы жәанызқьҩыла ауаа алахәын Беируттәи Ашьаҳиҭцәа Рдәаҿы имҩаԥысыз амитинг, уи аиҿкаара «акедртә револиуциа» ҳәа ззырҳәо мҩаԥысижьҭеи фышықәса аҵра акәын изызкыз, ари ақәгылара иалҵшәаны сириатәи амчрақәа Ливан аанрыжьит. Амонифестантцәа дҵаны иқәдыргылон арадикалтә шииттә гәыԥ «Хезболла» абџьар шьҭаҵаны ливантәи архәҭақәа ирылаҵазарц.\nОман[ариашамҭа | править код]\nОман 200-ҩык инарзынаԥшуа аҿыгылаҩцәа рықәгылара ауалафахәы ашьҭыхра иазырхан, ас еиԥш ақәгылара мҩаԥысит жьырныҳәамза 17, 2011 шықәса рзы. Анаҩс, жәабранмза 19 рзы аԥсҭазаараҿы аиҭакрақәа ирзырхаз аҭынч қәгылара мҩаԥган. Жәабранмза 26 рзы – ақәгыларақәа ирылҵшәаны асулҭан Кабус бен Саид аиҳабыра рҟны аиҭакрақәа мҩаԥигеит, фҩык русура иамихит. Адырҩаҽны имҩаԥгаз амитинг аҟны ҩыџьа адемонстрантцәа ршьит ақалақь Сухар аҟны. Ас еиԥш ақәгыларақәа хәажәкырамза 13-нӡа имҩаԥысуан, Кабус Бен Саид азакәанԥҵара зыԥсахуа аусԥҟа инапы аҵеиҩит.\nСаудовтәи Аравиа[ариашамҭа | править код]\nЖьырныҳәамза 21, идырым, 65 шықәса зхыҵуа ахаҵа ихала иҽахьиблыз иахҟьаны иԥсҭазаара далҵит. Жьырныҳәамза 29 рзы, шәҩыла адемонстрантцәа Джидда еизеит, урҭ ықәгылон ақалақьтә инфраструктура апроблемақәа ирҿагыланы, арҭ апроблемақәа зыхҟьаз жәеизаҩык ауаа рыԥсҭазаара ҿахызҵәаз аӡхыҵрақәа роуп. Аполициа адемонстрациа ааныркылеит жәохә минуҭ рыла. Ҩынҩажәижәаҩык рҟынӡа ауаа ырбаандаҩын. Жәабранмза 23 рзы, зтәылахь игьежьыз, хымызтәи аҳәаанырцә иҽахәышәтәра ашьҭахь, Саудовтәи Аравиа аҳ Абдалла ибн Абдель Азиз аҳәамҭа ҟаиҵеит, иааизакны 35 миллиард доллар рыхә афинанстә льготақәа рпакет аларҵәаразы. Ари афинанстә льготақәа рахь иаҵанакит аҳәынҭқарратә усзуҩцәа руалафахәы 15 процент ашьҭыхра, аус зымуа аҿар адгылара рыҭара, насгьы Саудовтәи Аравиа атәылауаа аҳәаанырцә аҵара зҵо ацхыраара рыҭара, убасгьы аҭаацәарақәа анхарҭа аҭыԥ аԥшаара аус аҟны ацхыраара рыҭара. Аполитикатә реформақәа ракәзар, зынӡагьы рыӡбахә ҳәамызт, амонарх иҭакыз аӡәырҩы рхы ишақәиҭитәызгьы, урҭ афинансттә цәгьоурақәа рзы ахара рыдҵан. Хәажәкырамза 10 рзы ақалақь Катиф, апровинциа Еш-Шаркииа ашиитцәа рдемонстрациа мҩаԥысит, уи иалахәын 200-ҩык ауаа. Ажәлар реимырпра азы азинхьчаратә усбарҭақәа русзуҩцәа абжьыцәгьа змаз артҟәацгақәа рхы иадырхәеит. Уи аан ԥшьҩык ахәрақәа роуит.\nСудан[ариашамҭа | править код]\nЖьырныҳәамза 30 рзы, Хартум, ҩ-университетк рыстудентцәа 15-нызқьҩык инарзынаԥшуа, аиҳабыра ԥхьатәара рцара дҵаны иқәдыргылеит. Аполициа ауниверситетқәа ирыкәшеит, гәыԥҩык астудентцәа пҟаны идырбаандаҩит. Жәаҩык инареиҳаны, астудентцәа рықәгыларақәа ртәы зҳәоз арепортажқәа ҟазҵоз ажурналистцәа дырбаандаҩит. Ақәгылара ахаҭа ахәқәа рышьҭыхра ауп изыхҟьаз. Ари ахҭыс ҟалаанӡа ҩымчыбжьа раԥхьа, жәҭаарамза 17, 2011 шықәса рзы Судан амчрақәа ддырбаандаҩхьан апрезидент Омар аль-Башир ицнагаҩ, анаҩс аоппозициахь ииасыз Хасан Тураби.\nЏьибути[ариашамҭа | править код]\nЖьырныҳәамза 31 рзы, 300-ҩык ауаа апрезидент Исмаил Омар Гелл иҿагыланы ақәгылара мҩаԥыргеит, аҳҭнықалақь Џьибути аҟны. Жәабранмза 18 рзы, Џьибути даҽа қәгыларак мҩаԥысит уи ԥхьатәара ишьҭра иазырхаз.\nСомали[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 13 рзы, шәҩыла аҿар рхы аладырхәт аҳҭнықалақь Могадишо имҩаԥгаз адемонстрациа, уи ззырхаз аиасратә федералтә еиҳабыра роуп, апрезидент Шеих Шариф Ахмеди исламтәи аҿагыларатә гәыԥ «Харакат аш- Шабаб» Шеихан Ибрагим аль-Афгани напхгара зиҭози ирҿагыланы, урҭ ракәын атәыла аиҳарак хылаԥшра азҭоз. Адемонстрациа иалахәыз аҳәамҭа ҟарҵеит акциа амҩаԥгара шаанырымкыло, Мысреи Туниси рҟны еиԥш аиҳабыра ахырҳәаанӡа. Жәабранмза 15 рзы, аиасратә федералтә еиҳабыра рыдгылаҩцәа адемонстрантцәа ирылахысит, уи аан ԥшьҩык ҭахеит, 11-ҩык ахәрақәа роуит.\nШьамтәыла (Сириа)[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 4, 2011 шықәса рзы Шьамтәыла, гәыԥҩык активистцәа асоциалтә ҳа Феисбук аҟны ирыӡбеит акциа, мысратәи акциа еиԥшыз «Агәеибакра амш» амҩаԥгара. Мшаԥымза 20 рзы – Башар Асад официалла аҭагылазаашьа ҷыдақәа рзы арежим аԥихит, уи 48 шықәса амчра аман. Аоппозициаа ргәаанагара ала, ас еиԥш ақәҵара адкылара изыгхаз акакәны иҟан. Мшаԥымза 22 рзы, аҳәынҭқарра иаҿагыланы имҩаԥысуаз адемонстрациақәа раан иҭахеит 72- ҩык ауаа. 2011 шықәса, хәажәкырамза аахыс Шьамтәыла ицоит хыркәшашьа змам аибашьра.\nБахреин[ариашамҭа | править код]\nАиҭакрақәа рымҩаԥгаразы Бахреин адемонстрациақәа ирылагеит жәабранмза 14, 2011 шықәса рзы. Адемонстрантцәа иааныркылеит Манама агәҭаны иҟаз Абырлаштә дәы ҳәа изышьҭаз аҭыԥ. Ари аҽны дшьын аҿагылаҩ, уи иԥсыжра аҽны дыршьит даҽаӡәгьы. Жәабранмза 16 рзы, зықьҩыла бахреинаа даҽазныкгьы Абырлаш дәы аҟны еизеит, уи Тахрир (Ахақәиҭра) ҳәа ахьӡ аԥсахразы. Жәабранмза 17 рзы, аполициа ари адәы хьчо иҭадырхеит даҽа фҩык ауаа. Жәабранмза 18 рзы, адемонстрантцәа даҽа зныкгьы рҽазыршәоит Тахрир адәахьы анеира, аха аполициаа реихсуеит, ахәрақәагьы роуеит 60-ҩык инарзынаԥшуа ауаа. Бахреин аҳ апринц инапы ианиҵоит аиҿцәажәарақәа рымҩаԥгара, аҭагылазаашьа аҭышәныртәаларазы, аха аоппозициа уи мап ицәыркуеит. Амчрақәа Абырлаштә дәы аруаа иаанрыжьырц адҵа аныҟарҵа анаҩс, уахь адемонстрантцәа неиуеит. Хәажәкырамза 14 рзы, Бахреин аиҳабыра ССАГПЗ аҳәынҭқаррақәа ринтервенциа иалагеит: аҳ Фахда ицҳа ала Бахреин иалалеит 1000-ҩык саудовтәи асолдаҭцәа, 500-ҩык аполициа аусзуҩцәа ОАЕ (ОАЭ) аҟнытә. Хәажәкырамза 15 рзы Бахреин аҭагылазаашьа ҷыда алагалан. Иара убри аҽны дшьын саудовтәи асолдаҭ. Адемонстрантцәа амчрақәеи дареи реидыслара аҟны хҩык ҭахеит, 200-ҩык ахәрақәа роуит. Хәажәкырамза 16 рзы архәҭақәа Манама адәы хада аҟынӡа инеиуеит адемонстрантцәа еимырпуа. Иҭахеит хәҩык ауаа, шәҩык рҟынӡа ахәрақәа роуит. Хәажәкырамза 17 рзы ирбаандаҩын аоппозициа анапхгаҩцәа фҩык. Арҭ ақәгыларақәа ирылҵшәаны ааҩык аоппозициатә активистцәа аҳәынҭқарратә аарҳәра ахьеиҿыркааз азы рыԥсы ҭанаҵы аҭакра рықәырҵеит, даҽа жәахаҩык иара убри азы ҩышықәса инаркны жәохә шықәса рҟынӡа рықәырҵеит.\nКувеит[ариашамҭа | править код]\nКувеит ақәгыларақәа ирылагеит жәабранмза 18, 2011 шықәса рзы. Атәыла ақалақьқәак рҟны имҩаԥысит адемонстрациақәа, атәылауаҩра змамыз ахыбраҿы арабцәа злахәыз, дара зинда ишьақәгылаз рыԥсҭазаара азиншьаҭа аҭара иазықәԥон.\nБуркина-Фасо[ариашамҭа | править код]\nАра ақәгыларақәа ирылагеит жәабранмза 22 рзы, аполициатә участок аҟны астудент даныршь ашьҭахь. Анаҩс аграждантә акциақәа ирхылҿиааит арратә қәгыларақәа, урҭ рыхәаҽра ашьакаҭәарақәа рыцын.\nИрак[ариашамҭа | править код]\nИрак ақалақьқәа рҟны акәзар, ақәгыларақәа ирылагеит жәабранмза 25, 2011 шықәса рзы, Нури аль-Малик иеиҳабыра ирҿагыланы, арҭ ақәгыларақәа раан иҭахеит 23-ҩык, шәҩыла ахәрақәа роуит.\nЛивиа[ариашамҭа | править код]\nЖәабранмза 15, 2011 шықәса рзы ливиатәи ақалақь Бенгази аҟны аполициеи, аиҳабыра рыдгылаҩцәеи, апротестантцәеи еидыслеит. Уи зыхҟьаз азинхьчаҩы иҭакра ауп, аха убри аан Ливиатәи ареволиуциа аԥхьагыла Муаммар Каддафи иахҳәаразы ааԥхьара ҟаҵамызт. Триполи акәзар, Каддафи идгылара иазырхаз амитингқәа мҩаԥысит. Аха уи аԥхьа 213-ҩык аинтеллигенциа ахаҭарнакцәа Каддафи иԥхьатәара дҵаны иқәдыргылахьан. Азинхьчаҩцәа иҟарҵоз адыррақәа рыла, Ливиа хымш имҩаԥысуаз акциақәа ирылагӡаны иҭахеит 84-ҩык ауаа. Жәабрамза 28, 2011 шықәса рзы Еиду Америкатәи Аштатқәа ливиатәи аҳәаа азааигәара ар аизгара иалагеит. Ливиа иалагеит аграждантә еибашьра Каддафи идгылаҩцәеи аҿагылаҩцәеи рыбжьара, ари аконфликт жәларбжьаратәи амчрақәа аланагалеит.\nЖьҭаарамза 17–19 рзы, Аиасратә милаҭтә хеилак аиҳабыра рырхәҭақәа ақалақь Бени-Валиди Сирти рнапахьы иааргеит. Муаммари Каддафи ихаҭагьы Сирт азааигәара дшьын иқәгылоз рнапала. Жьҭаарамза 23 рзы, Аиасратә милаҭтә хеилак Ливиа Каддафи ирежим аҟынтә ахы иақәиҭтәуп ҳәа рыланаҳәеит.\nАрабтәи ааԥынра аҵыхәтәақәа[ариашамҭа | править код]\nАрабтәылақәа раԥхьагылаҩцәа аӡәи-аӡәи еишьҭагыланы рхатәы реформақәа ирылагеит (Кувеит, Иорданиа, Оман, Алжир, Катар), акыр атәылақәа (Мысра, Ливиа, Тунис) рҟны аиҳабыра ахҳәаны ԥхьатәара ишьҭын, Саудовтәи Аравиеи Бахреини ақәгыларақәа шьақәыртәан, Шьамтәыла иахьауажәраанӡагьы аоппозициеи амчреи реидысларақәа мҩаԥысуеит, Иемен апрезидент дақәшаҳаҭхеит иара иламкьысреи амчреи реиҭныԥсахлара. Мысреи, Шьамтәылеи, Ливиеи, Иемени рҟны арадикалтә исламистцәа рпозициа аҽарӷәӷәеит. «Аҩбатәи адунеизегьтәи аибашьра ашьҭахь адунеи аҟны ас еиԥш зымҽхак ҭбааз аилаҩеиласрақәа аҭыԥ рмоуцызт» ҳәа азгәеиҭоит апрофессор Ши Цзиансиун «арабтәи ааԥынра» дахцәажәо.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D3%99%D0%B8_%D0%B0%D0%B0%D4%A5%D1%8B%D0%BD%D1%80%D0%B0","date":"2021-07-25T06:44:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046151638.93\/warc\/CC-MAIN-20210725045638-20210725075638-00020.warc.gz","language":"abk","language_score":0.997135222,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9971352219581604}","num_words":2973,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":12936.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 108-ҩык рыдбалан, 221-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла 7-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла иҟаҵан 3 280 атестқәа.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 222 778-ҩык, 213 429-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 445-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-108-uimk-irmdbalan\/","date":"2021-09-28T05:20:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780060201.9\/warc\/CC-MAIN-20210928032425-20210928062425-00037.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993559718,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993559718132019}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7887.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 42-ҩык рыдбалан, 185-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла 5-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла иҟаҵан 3 084 атестқәа.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 222 555-ҩык, 212 752-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 428-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-42-uimk-rmdbalan-186-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-09-28T05:36:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780060201.9\/warc\/CC-MAIN-20210928032425-20210928062425-00205.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994377494,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994377493858337}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":7521.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҳәынҭқаррақәа рсиа\nИахьатәи аамҭаз ООН аилазаара иалоуп 193 ҳәынҭқарра - алахәылацәа, иара убас 3 ҳәынҭқаррак - ахәылаԥшцәа Иԥшьроу ахатра (Ватикан). Палестина Ареспублика, иара убас Мальтиатәи аорден иҟоуп жәларбжьаратә азин иасубектны, насгьы есааира зҽызмыԥсуа ахәылапшьҩны - ООН иалахәымкәа.\nАҳәынҭқаррақәа жәпакы зхы иақәиҭу ҳәынҭқаррақәаны иҟоуп, ма егьырҭ аҳәынҭқарқәа рыла иазхаҵам, ма иазхазҵаз аҳәынҭқарқәа рхыԥхьаӡара маҷны, урҭ ирымоу астатус аимак амоуп.\nАдунеи ахәҭақәа рҿы иҟоуп арегионқәа зхы иақәиҭу ҳәынҭқараны азхаҵара роурц азы иазықәԥоу.\nИҟоуп шьоукы, ма ауаа ргәыԥқәа ихыҭҳәуаау ҳәынҭқараны ирылазҳәаз имаҷу ҳәынҭқарран, имаҷу милаҭны, иарбанзаалак зхатәа етноси, зхатә ҵакыра-дгьыл змам, ма ҭоурыхтә заҟәанра, лассы-лассы — аҵакырадгьыл.\nАстатуси акатегориеи ԥыҭқ аҵакырадгылқәеи, иара убас зхала иҿыарзгьы изыҟалом еиԥшны ҳҳәаара аҭахәымкәа аидентификациа азура.\n193 aҳәынҭқаррақәа (ООН иалоу атәылақәа)\n|Аҳәынҭқарра||Аофициалтә хьӡы||Аконтинент||Аҳтнықалақь||Алахәылара ООН аҟны||Ахьыԥшымра имакра||Анҵамҭақәа|\n|Австралиа||Австралиатәи Аимабзиара||Австралиа||Канберра||Алахәыла||мап|\n|Австриа||Австриатәи Ареспублика||Европа||Вена||Алахәыла||мап|\n|Агәҭантәи Африкатәи Ареспублика||Агәҭантәи Африкатәи Ареспублика||Африка||Банги||Алахәыла||мап|\n|ДР Конго||Адемократиатә Республика Конго||Африка||Киншаса||Алахәыла||мап|\n|Азербаиџьан||Азербаиџьантәи Ареспублика||Европа, Азиа||Бақәа||Алахәыла||мап|\n|Аладатәи Африка||Алада-Африкатәи Ареспублика||Африка||Преториа (административтә)\n\n\nКеиптаун (азакәанԥҵаратә)\nБлумфонтеин (аӡбаратә)\n|Алахәыла||мап|\n|Аладатәи Кореиа||Кореиатәи Ареспублика||Азиа||Сеул||Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Аҩадатәи Кореиа иазхаҵам 1 ООН алахәылақәа (Аҩадатәи Кореиа)|\n|Аладатәи Судан||Ареспублика Аладатәи Судан||Африка||Џьуба||Алахәыла||мап|\n|Алжир||Алжиртәи Адемократиатә Республика||Африка||Алжир||Алахәыла||мап|\n|Ангола||Ареспублика Ангола||Африка||Луанда||Алахәыла||мап|\n|Андорра||Андорра Аҳра||Европа||Андорра-ла-Велла||Алахәыла||мап||Андорра диархиоуп. Франциа ахадеи аурым-католикатә Уржелиатәи епархиа иаԥсқәабази еилахәу Андорра хадацәоуп.|\n|Антигуеи Барбудеи||Антигуеи Барбудеи||Аҩадатәи Америка||Сент-Џьонс||Алахәыла||мап|\n|Аргентина||Аргентинатәи Ареспублика||Аладатәи Америка||Буенос-Аирес||Алахәыла||мап|\n|Ареспублика Конго||Ареспублика Конго||Африка||Браззавиль||Алахәыла||мап|\n|Арнауыҭтәыла||Арнауыҭтәылатәи Ареспублика||Европа||Тирана||Алахәыла||мап|\n|Афганисҭан||Исламтәи Аемират Афганисҭан (де-факто)\n\n\nИсламтәи Ареспублика Афганисҭан (закәанла)\n|Азиа||Кабул||Алахәыла||мап|\n|Аҩадатәи Кореиа||Кореиатәи Жәлар Рдемократиатә Республика||Азиа||Пхениан||Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Аҩадатәи Кореиа иазхаҵам 2 ООН алахәылақәа (Аладатәи Кореиеи Иапониеи)|\n|Аҩадатәи Македониа||Ареспублика Аҩадатәи Македониа||Европа||Скопье||Алахәыла||мап|\n|Багамтәи Адгьылбжьахақәа||Багамтәи Адгьылбжьахақәа Реимабзиара||Аҩадатәи Америка||Нассау||Алахәыла||мап|\n|Бангладеш||Ажәлартә Республика Бангладеш||Азиа||Дакка||Алахәыла||мап|\n|Барбадос||Барбадос||Аҩадатәи Америка||Бриджтаун||Алахәыла||мап|\n|Баҳреин||Баҳреин Акралра||Азиа||Манама||Алахәыла||мап|\n|Белиз||Белиз||Аҩадатәи Америка||Бельмопан||Алахәыла||мап|\n|Белоруссиа||Белоруссиатәи Ареспублика||Европа||Минск||Алахәыла||мап|\n|Бельгиа||Бельгиа Акралра||Европа||Бриуссель||Алахәыла||мап|\n|Бенин||Бенинтәи Ареспублика||Африка||Порто-Ново||Алахәыла||мап|\n|Болгариа||Болгариатәи Ареспублика||Европа||Софиа||Алахәыла||мап|\n|Боливиа||Рацәаны Амилаҭқәа Рҳәынҭқарра Боливиа||Аладатәи Америка||Ла-Пас (аиҳабыратә қалақь)\n\n\nСукре (аконституциала)\n|Алахәыла||мап|\n|Босниеи Герцеговинеи||Босниеи Герцеговинеи||Европа||Сараево||Алахәыла||мап|\n|Ботсвана||Ареспублика Ботсвана||Африка||Габороне||Алахәыла||мап|\n|Бразилиа||Афедеративтә Республика Бразилиа||Аладатәи Америка||Бразилиа||Алахәыла||мап|\n|Британиа Ду||Еидҵоу Британиадуӡӡа Акралреи Аҩадатәи Ирландиеи||Европа||Лондон||Алахәыла||мап|\n|Брунеи||Брунеи-Даруссалам Аҳәынҭқарра||Азиа||Бандар-Сери-Бегаван||Алахәыла||мап|\n|Буркина-Фасо||Буркина-Фасо||Африка||Уагадугу||Алахәыла||мап|\n|Бурунди||Ареспублика Бурунди||Африка||Гитега||Алахәыла||мап|\n|Бутан||Бутан Акралра||Азиа||Тхимпху||Алахәыла||мап|\n|Бырзентәыла||Бырзентәылатәи Ареспублика||Европа||Афины||Алахәыла||мап|\n|Вануату||Ареспублика Вануату||Океаниа||Порт-Вила||Алахәыла||мап|\n|Ватикан||Ақалақь-ҳәынҭқарра Ватикан||Европа||Ватикан (Рим)||ООН ихылаԥшҩы – «Ицқьоу аҳ иҭыԥ»||мап|\n|Венгриа||Венгриа||Европа||Будапешт||Алахәыла||мап|\n|Венесуела||Боливариантәи Ареспублика Венесуела||Аладатәи Америка||Каракас||Алахәыла||мап|\n|Виетнам||Асоциалисттә Республика Виетнам||Азиа||Ханои||Алахәыла||мап|\n|Габон||Габонтәи Ареспублика||Африка||Либревиль||Алахәыла||мап|\n|Гаиана||Гаианатәи Акооперативтә Республика||Аладатәи Америка||Џьорџьтаун||Алахәыла||мап|\n|Гаити||Ареспублика Гаити||Аҩадатәи Америка||Порт-о-Пренс||Алахәыла||мап|\n|Гамбиа||Гамбиатәи Ареспублика||Африка||Банжул||Алахәыла||мап|\n|Гана||Ареспублика Гана||Африка||Аккра||Алахәыла||мап|\n|Гватемала||Ареспублика Гватемала||Аҩадатәи Америка||Гватемала Қалақь||Алахәыла||мап|\n|Гвинеиа||Гвинеиатәи Ареспублика||Африка||Конакри||Алахәыла||мап|\n|Гвинеиа-Бисау||Ареспублика Гвинеиа-Бисау||Африка||Бисау||Алахәыла||мап|\n|Германиа||Германиатәи Афедеративтә Республика||Европа||Берлин||Алахәыла||мап|\n|Гондурас||Ареспублика Гондурас||Аҩадатәи Америка||Тегусигальпа||Алахәыла||мап|\n|Гренада||Гренада||Аҩадатәи Америка||Сент-Џьорџьес||Алахәыла||мап|\n|Даниа||Акралра Даниа||Европа||Копенгаген||Алахәыла||мап|\n|Доминика||Аимабзиара Доминика||Аҩадатәи Америка||Розо||Алахәыла||мап|\n|Доминикантәи Ареспублика||Доминикантәи Ареспублика||Аҩадатәи Америка||Санто-Доминго||Алахәыла||мап|\n|ЕАШ||Еиду Америкатәи Аштатқәа||Аҩадатәи Америка||Вашингтон||Алахәыла||мап|\n|ЕАЕ||Еиду Арабтә Емиратқәа||Азиа||Абу-Даби||Алахәыла||мап|\n|Еквадор||Ареспублика Еквадор||Аладатәи Америка||Кито||Алахәыла||мап|\n|Екваториалтә Гвинеиа||Ареспублика Екваториалтә Гвинеиа||Африка||Малабо||Алахәыла||мап|\n|Еритреиа||Еритреиа Аҳәынҭқарра||Африка||Асмера||Алахәыла||мап|\n|Ермантәыла||Ермантәылатәи Ареспублика||Европа, Азиа||Ереван||Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ермантәыла иазхаҵам 1 ООН алахәылаҩы (Пакисҭан)|\n|Есватини||Есватини Акралра||Африка||Мбабане||Алахәыла||мап|\n|Естониа||Естониатәи Ареспублика||Европа||Таллин||Алахәыла||мап|\n|Ефиопиа||Афедератив-демократиатә Республика Ефиопиа||Африка||Аддис-Абеба||Алахәыла||мап|\n|Замбиа||Ареспублика Замбиа||Африка||Лусака||Алахәыла||мап|\n|Зеландиа Ҿыц||Зеландиа Ҿыц||Океаниа||Веллингтон||Алахәыла||мап|\n|Зимбабве||Ареспублика Зимбабве||Африка||Ҳараре||Алахәыла||мап|\n|Иамаика||Иамаика||Аҩадатәи Америка||Кингстон||Алахәыла||мап|\n|Иапониа||Иапониа Аҳәынҭқарра||Азиа||Токио||Алахәыла||мап|\n|Иемен||Иементәи Ареспублика||Азиа||Сана||Алахәыла||мап|\n|Израиль||Израильтәи Аҳәынҭқарра||Азиа||Иерусалим (де-факто)\n\n\nТель-Авив (закәанла)\n|Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Израил иазхаҵам 32 ООН алахәылақәа (еиҳараӡак Арабтә атәылақәеи САДРи).|\n|Индиа||Ареспублика Индиа||Азиа||Ниу-Дели||Алахәыла||мап|\n|Индонезиа||Ареспублика Индонезиа||Азиа||Џьакарта||Алахәыла||мап|\n|Иорданиа||Иорданиатәи Ахашимиттә Кралра||Азиа||Амман||Алахәыла||мап|\n|Ирак||Ареспублика Ирак||Азиа||Багдад||Алахәыла||мап|\n|Ирландиа||Ирландиа||Европа||Дублин||Алахәыла||мап|\n|Исландиа||Исландиа||Европа||Реикиавик||Алахәыла||мап|\n|Испаниа||Испаниа Акралра||Европа||Мадрид||Алахәыла||мап|\n|Италиа||Италиатәи Ареспублика||Европа||Рим||Алахәыла||мап|\n|Кабо-Верде||Ареспублика Кабо-Верде||Африка||Праиа||Алахәыла||мап|\n|Камбоџьа||Камбоџьа Акралра||Азиа||Пномпень||Алахәыла||мап|\n|Камерун||Ареспублика Камерун||Африка||Иаунде||Алахәыла||мап|\n|Канада||Канада||Аҩадатәи Америка||Оттава||Алахәыла||мап|\n|Катар||Катар Аҳәынҭқарра||Азиа||Доха||Алахәыла||мап|\n|Кениа||Ареспублика Кениа||Африка||Наироби||Алахәыла||мап|\n|Кипр||Ареспублика Кипр||Европа||Никосиа||Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Кипр иазхаҵам 1 ООН алахәыла (Ҭырқәтәыла)|\n|Кыргызсҭан||Кыргызтәи Ареспублика||Азиа||Бишкек||Алахәыла||мап|\n|Кирибати||Ареспублика Кирибати||Океаниа||Аладатәи Тарава||Алахәыла||мап|\n|Китаи||Китаитәи Жәлар Рреспублика||Азиа||Пекин||Алахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Китаи иазхаҵам 19 ООН алахәылақәеи Ватикани.|\n|Колумбиа||Ареспублика Колумбиа||Аладатәи Америка||Богота||Алахәыла||мап|\n|Комортәи Адгьылбжьахақәа||Комортәи Адгьылбжьахақәа Реидгыла||Африка||Морони||Алахәыла||мап|\n|Коста-Рика||Ареспублика Коста-Рика||Аҩадатәи Америка||Сан-Хосе||Алахәыла||мап|\n|Кот-д'Ивуар||Ареспублика Кот-д'Ивуар||Африка||Иамусукро||Алахәыла||мап|\n|Куба||Ареспублика Куба||Аҩадатәи Америка||Гавана||Алахәыла||мап|\n|Кувеит||Кувеит Аҳәынҭқарра||Азиа||Ель-Кувеит||Алахәыла||мап|\n|Қырҭтәыла||Қырҭтәылатәи Ареспублика||Европа, Азиа||Қарҭ||Алахәыла||мап|\n|Ҟазахсҭан||Ҟазахсҭантәи Ареспублика||Европа, Азиа||Нур-Султан||Алахәыла||мап|\n|Лаос||Лаостәи Жәлар Рдемократиатә Республика||Азиа||Виентиан||Алахәыла||мап|\n|Латвиа||Латвиатәи Ареспублика||Европа||Рига||Алахәыла||мап|\n|Лесото||Лесото Акралра||Африка||Масеру||Алахәыла||мап|\n|Либериа||Либериатәи Ареспублика||Африка||Монровиа||Алахәыла||мап|\n|Ливан||Ливантәи Ареспублика||Азиа||Беирут||Алахәыла||мап|\n|Ливиа||Ливиа Ахәынҭқарра||Африка||Триполи||Алахәыла||мап|\n|Литва||Литватәи Ареспублика||Европа||Вилниус||Алахәыла||мап|\n|Лихтенштеин||Лихтенштеин Аҳра||Европа||Вадуц||Алахәыла||мап|\n|Лиуксембург||Агерцогра Ду Лиуксембург||Европа||Лиуксембург||Алахәыла||мап|\n|Маврики||Ареспублика Маврики||Африка||Порт-Луи||Алахәыла||мап|\n|Мавританиа||Исламтәи Ареспублика Мавританиа||Африка||Нуакшот||Алахәыла||мап|\n|Мадагаскар||Ареспублика Мадагаскар||Африка||Антананариву||Алахәыла||мап|\n|Малави||Ареспублика Малави||Африка||Лилонгве||Алахәыла||мап|\n|Малаизиа||Малаизиа||Азиа||Куала-Лумпур||Алахәыла||мап|\n|Мали||Ареспублика Мали||Африка||Бамако||Алахәыла||мап|\n|Мальдивқәа||Мальдивтәи Ареспублика||Азиа||Мале||Алахәыла||мап|\n|Мальта||Ареспублика Мальта||Европа||Валлетта||Алахәыла||мап|\n|Марокко||Марокко Акралра||Африка||Рабат||Алахәыла||мап|\n|Маршаллтәи Адгьылбжьахақәа||Ареспублика Маршаллтәи Адгьылбжьахақәа||Океаниа||Маџьуро||Алахәыла||мап|\n|Мексика||Мексикатәи Еиду Аштатқәа||Аҩадатәи Америка||Мехико||Алахәыла||мап|\n|Мианма||Ареспублика Мианматәи Еидгьыла||Азиа||Неипьидо||Алахәыла||мап|\n|Микронезиа||Афедеративтә Микронезиатәи Аштатқәа||Океаниа||Паликир||Алахәыла||мап|\n|Мозамбик||Ареспублика Мозамбик||Африка||Мапуту||Алахәыла||мап|\n|Молдова||Молдоватәи Ареспублика||Европа||Кишинев||Алахәыла||мап|\n|Монако||Монако Аҳра||Европа||Монако||Алахәыла||мап|\n|Монголиа||Монголиа||Азиа||Улан-Батор||Алахәыла||мап|\n|Мрагыларатәи Тимор||Адемократиатә Республика Мрагыларатәи Тимор||Азиа||Дили||Алахәыла||мап|\n|Мысра||Арабтәи Ареспублика Египет||Африка||Каир||Алахәыла||мап|\n|Намибиа||Намибиатәи Ареспублика||Африка||Виндхук||Алахәыла||мап|\n|Науру||Ареспублика Науру||Океаниа||—||Алахәыла||мап|\n|Непал||Афедеративтә Демократиатә Республика Непал||Азиа||Катманду||Алахәыла||мап|\n|Нигер||Ареспублика Нигер||Африка||Ниамеи||Алахәыла||мап|\n|Нигериа||Афедеративтә Республика Нигериа||Африка||Абуџьа||Алахәыла||мап|\n|Нидерландқәа||Нидерландқәа Ркралра||Европа||Амстердам||Алахәыла||мап|\n|Никарагуа||Ареспублика Никарагуа||Аҩадатәи Америка||Манагуа||Алахәыла||мап|\n|Норвегиа||Норвегиа Акралра||Европа||Осло||Алахәыла||мап|\n|Оман||Оман Асултанра||Азиа||Маскат||Алахәыла||мап|\n|Пакисҭан||Пакисҭантәи Исламтә Республика||Азиа||Исламабад||Алахәыла||мап|\n|Палау||Ареспублика Палау||Океаниа||Нгерулмуд||Алахәыла||мап|\n|Палестина||Палестина Аҳәынҭқарра||Азиа||Рамалла (де-факто)\n\n\nМрагыларатәи Иерусалим (апланҟаҵаратә)\n|ООН ихылаԥшҩы||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Израиль Палестина Аҳәынҭқарра итерриториа импыҵеихалоит.|\n138 атәылақәа Палестина аҳәынҭқарра ахьыԥшымра разхеиҵеит.\nАтерриториа Асектор Газеи Иордантәи мраҭашәаратәи аӡхықәи рыла ишоит.\n|Панама||Ареспублика Панама||Аҩадатәи Америка||Панама||Алахәыла||мап|\n|Папуа-Гвинеиа Ҿыц||Ихьыԥшым Аҳәынҭқарра Папуа-Гвинеиа Ҿыц||Океаниа||Порт-Морсби||Алахәыла||мап|\n|Парагваи||Ареспублика Парагваи||Аладатәи Америка||Асунсион||Алахәыла||мап|\n|Перу||Ареспублика Перу||Аладатәи Америка||Лима||Алахәыла||мап|\n|Польша||Польшатәи Ареспублика||Европа||Варшава||Алахәыла||мап|\n|Португалиа||Португалиатәи Ареспублика||Европа||Лиссабон||Алахәыла||мап|\n|Руанда||Ареспублика Руанда||Африка||Кигали||Алахәыла||мап|\n|Румыниа||Румыниа||Европа||Бухарест||Алахәыла||мап|\n|Сальвадор||Ареспублика Сальвадор||Аҩадатәи Америка||Сан-Сальвадор||Алахәыла||мап|\n|Самоа||Ихьыԥшым Аҳәынҭқарра Самоа||Океаниа||Апиа||Алахәыла||мап|\n|Сан-Марино||Ареспублика Сан-Марино||Европа||Сан-Марино||Алахәыла||мап|\n|Сан-Томеи Принсипии||Адемократиатә Республика Сан-Томеи Принсипии||Африка||Сан-Томе||Алахәыла||мап|\n|Саудтәи Аравиа||Саудтәи Аравиа Акралра||Азиа||Риад||Алахәыла||мап|\n|Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа||Ареспублика Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа||Африка||Викториа||Алахәыла||мап|\n|Сенегал||Ареспублика Сенегал||Африка||Дакар||Алахәыла||мап|\n|Сент-Винсенти Гренадинеи||Сент-Винсенти Гренадинеи||Аҩадатәи Америка||Кингстаун||Алахәыла||мап|\n|Сент-Китси Невиси||Афедерациа Сент-Китси Невиси||Аҩадатәи Америка||Бастер||Алахәыла||мап|\n|Сент-Лиусиа||Сент-Лиусиа||Аҩадатәи Америка||Кастри||Алахәыла||мап|\n|Сербиа||Сербиатәи Ареспублика||Европа||Белград||Алахәыла||мап|\n|Сиерра-Леоне||Ареспублика Сиерра-Леоне||Африка||Фритаун||Алахәыла||мап|\n|Сингапур||Ареспублика Сингапур||Азиа||Сингапур||Алахәыла||мап|\n|Словакиа||Словакиатәи Ареспублика||Европа||Братислава||Алахәыла||мап|\n|Словениа||Ареспублика Словениа||Европа||Лиублиана||Алахәыла||мап|\n|Соломонтәи Адгьылбжьахақәа||Соломонтәи Адгьылбжьахақәа||Океаниа||Хониара||Алахәыла||мап|\n|Сомали||Афедеративтә Республика Сомали||Африка||Могадишо||Алахәыла||мап|\n|Судан||Ареспублика Судан||Африка||Хартум||Алахәыла||мап|\n|Суринам||Ареспублика Суринам||Аладатәи Америка||Парамарибо||Алахәыла||мап|\n|Таиланд||Таиланд Акралра||Азиа||Бангкок||Алахәыла||мап|\n|Танзаниа||Еиду Ареспублика Танзаниа||Африка||Додома||Алахәыла||мап|\n|Того||Тоготәи Ареспублика||Африка||Ломе||Алахәыла||мап|\n|Тонга||Тонга Акралра||Океаниа||Нукуалофа||Алахәыла||мап|\n|Тринидади Тобагои||Ареспублика Тринидади Тобагои||Аҩадатәи Америка||Порт-оф-Спеин||Алахәыла||мап|\n|Тувалу||Тувалу||Океаниа||Фунафути||Алахәыла||мап|\n|Тунис||Тунистәи Ареспублика||Африка||Тунис||Алахәыла||мап|\n|Туркменисҭан||Туркменисҭан||Азиа||Ашхабад||Алахәыла||мап|\n|Ҭаџьыкисҭан||Ҭаџьыкисҭантәи Ареспублика||Азиа||Душанбе||Алахәыла||мап|\n|Ҭырқәтәыла||Ҭырқәтәылатәи Ареспублика||Европа, Азиа||Анкара||Алахәыла||мап|\n|Уганда||Ареспублика Уганда||Африка||Кампала||Алахәыла||мап|\n|Узбекисҭан||Ареспублика Узбекисҭан||Азиа||Ташкент||Алахәыла||мап|\n|Украина||Украина||Европа||Киев||Алахәыла||мап|\n|Уругваи||Мрагыларатәи Ареспублика Уругваи||Аладатәи Америка||Монтевидео||Алахәыла||мап|\n|Урыстәыла||Урыстәылатәи Афедерациа||Европа, Азиа||Москва||Алахәыла||мап|\n|Филиппинқәа||Ареспублика Филиппинқәа||Азиа||Манила||Алахәыла||мап|\n|Финлиандиа||Финлиандиатәи Ареспублика||Европа||Хельсинки||Алахәыла||мап|\n|Фиџьи||Ареспублика Фиџьи||Океаниа||Сува||Алахәыла||мап|\n|Франциа||Франциатәи Ареспублика||Европа||Париж||Алахәыла||мап|\n|Хорватиа||Ареспублика Хорватиа||Европа||Загреб||Алахәыла||мап|\n|Чад||Ареспублика Чад||Африка||Нџьамена||Алахәыла||мап|\n|Черногориа||Черногориа||Европа||Подгорица||Алахәыла||мап|\n|Чехиа||Чехиатәи Ареспублика||Европа||Прага||Алахәыла||мап|\n|Чили||Ареспублика Чили||Аладатәи Америка||Сантиаго де Чили||Алахәыла||мап|\n|Швеицариа||Швеицариатәи Аконфедерациа||Европа||Берн (де-факто)||Алахәыла||мап|\n|Швециа||Швециа Акралра||Европа||Стокгольм||Алахәыла||мап|\n|Шри-Ланка||Адемократиатә Асоциалисттә Республика Шри-Ланка||Азиа||Коломбо||Алахәыла||мап|\n|Шьамтәыла||Шьамтәылатәи Арабтә Республика||Азиа||Дамаск||Алахәыла||мап|\n|Џьамтәыла||Исламтәи Ареспублика Иран||Азиа||Тегеран||Алахәыла||мап|\n|Џьибути||Ареспублика Џьибути||Африка||Џьибути||Алахәыла||мап|\nИнхаз ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа\n|Аҳәынҭқарра||Аофициалтә хьӡы||Аконтинент||Аҳтнықалақь||Алахәылара ООН аҟны||Ахьыԥшымра имакра||Анҵамҭақәа|\n|Аахыҵ Уаԥстәыла||Аахыҵ Уаԥстәылатәи ареспублика — Аланиа Аҳәынҭқарра||Европа, Азиа||Цхинвал||мап||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: Урыстәыла, Науру, Никарагуа, Венесуела, Шьамтәыла, Аԥсны, Арцах, Приднестровиа, Сахаратәи Арабтә Демократиатә Республика.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Аахыҵ Уаԥстәыла иеиԥш Қырҭтәыла аҵакырадгьылқәа.\n|Аҩадатәи Кипр||Ҭырқәтәылатәи Ареспублика Аҩадатәи Кипр||Европа||Аҩадатәи Никосиа||мап||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: Ҭырқәтәыла.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Аҩадатәи Кипр иеиԥш Кипр аҵакырадгьылқәа.\n|Аԥсны Аҳәынҭқарра||Аԥсны Аҳәынҭқарра||Европа, Азиа||Аҟәа||мап||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: Урыстәыла, Науру, Никарагуа, Венесуела, Шьамтәыла, Арцах, Аахыҵ Уаԥстәыла, Приднестровиа.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Аԥсны иеиԥш Қырҭтәыла аҵакырадгьылқәа.\n|Арцах||Ареспублика Арцах||Азиа||Степанакерт||мап||Иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: Аахыҵ Уаԥстәыла, Аԥсны, Приднестровиа.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Арцах иеиԥш Азербаиџьан аҵакырадгьылқәа.\n|Косово||Ареспублика Косово||Европа||Приштина||2 ООН хықәкылатәи аиҿкаарақәа рылахәыла||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: 96 ООН аҳәынҭқаррақәа.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Косово иеиԥш Сербиа аҵакырадгьылқәа.\n|Мраҭашәаратәи Сахара||Сахаратәи Арабтә Демократиатә Республика||Африка||Тифарити (де-факто)\n\n\nЕл-Аиун (Марокко анапхгараҿы)\n|мап||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: 41 ООН аҳәынҭқаррақәа, Аахыҵ Уаԥстәыла.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Мраҭашәаратәи Сахара иеиԥш Марокко аҵакырадгьылқәа.\n|Приднестровиа||Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика||Европа||Тирасполь||мап||Иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: Аахыҵ Уаԥстәыла, Аԥсны, Арцах.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Приднестровиа иеиԥш Молдова аҵакырадгьылқәа.\n|Сомалиленд||Ареспублика Сомалиленд||Африка||Харгеиса||мап||Иазхаҵам атәыла||Зегь аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Сомалиленд иеиԥш Сомали аҵакырадгьылқәа.|\n|Таиван||Китаитәи Ареспублика||Азиа||Таибеи||1 ООН хықәкылатәи аиҿкаара ихылаԥшҩы||Хәҭакала иазхаҵам атәыла||Ахьыԥшымра азхаҵара: 19 ООН аҳәынҭқаррақәеи Ватикани.|\nИнхаз аҳәынҭқаррақәа ахәшьара аиҭоит Таивань иеиԥш Китаи аҵакырадгьылқәа.\n- Америкатә Самоа — заморское владение (неприсоединённая территория) США (известное также как Восточное Самоа)\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Ангилиа — заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Аомынь (Макао) — Специальный административный район Аомынь: территория, управляемая Китайской Народной Республикой на основе специального международного соглашения\n- Аруба — Нидерландқәа Ркралра автономтә атерриториа\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Бермуд адгьылбжьахақәа — заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Британская территория в Индийском океане — заморская территория Великобритании (на о-вах Чагос)\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Британские Виргинские острова — Британские Виргинские Острова: заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Американские Виргинские острова — Виргинские острова Соединенных Штатов Америки: заморское владение (неприсоединённая территория) США\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гаваи — заморский штат США\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гернси — коронная земля Великобритании, часть Нормандских островов\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гибралтар — заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гонконг (Сянган) — Специальный административный район Гонконг Китайской Народной Республики: территория, управляемая Китаем на основе специального международного соглашения\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гренландиа — зависимая территория (автономный регион) Дании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гәам — заморское владение (неприсоединённая территория) США\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Гәаделупа — заморский регион Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Џерси — коронная земля Великобритании, часть Нормандских островов\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Кокосовые острова — Территория Кокосовые (Килинг) Острова: внешняя территория Австралии\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Острова Кука — самоуправляющееся государственное образование в свободной ассоциации с Новой Зеландией\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Мадеира — автономный регион Португалии в Атлантическом океане\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Маиотта — заморская территория Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Мартиника — заморский регион Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Мен адгьылбжьаха — коронная земля Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Монтсеррат — заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Ниуе — самоуправляющееся государственное образование в свободной ассоциации с Новой Зеландией\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Новая Каледония — заморская территория Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Остров Норфолк — внешняя территория Австралии\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Острова Питкерн — заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Пуерто-Рико — Содружество Пуерто-Рико: заморское владение (неприсоединённая территория) США\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Реҩнион — заморский регион Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Остров Рождества — внешняя территория Австралии\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Остров Святой Елены — заморская территория Великобритании; включает также остров Тристан-да-Кунья и остров Вознесения\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Северные Марианские острова — Содружество Северных Марианских Островов (США): заморское владение (неприсоединённая территория) США\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/ТРСК — Турецкая Республика Северного Кипра: частично признанное государство (признано Турцией); согласно конституции Кипра, входит в состав Кипра\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Сен-Пьери Микелони — заморская территория Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Силенд — самоуправляемая территория, провозглашённая суверенной в нейтральных водах, в настоящий момент считающаяся находящейся в суверенных морских водах Соединённого Королевства, но на которую при этом Соединённое Королевство не претендует. По мнению некоторых источников, Силенд отвечает всем критериям государственности, указанным в Конвенции Монтевидео о правах и обязанностях государств, и является непризнанным государством[1][2][3][4][5]\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Тёркс и Кайкос — Острова Тёркс и Кайкос: заморская территория Великобритании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Токелау — ранее Токелау (Юнион): зависимая территория Новой Зеландии\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Острова Уоллис и Футуна — Территория островов Уоллис и Футуна: заморская территория Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Фарерские острова — зависимая территория (автономный регион) Дании\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Фолклендские острова — заморская территория Великобритании, оспаривается Аргентиной\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Французская Гвиана — заморский регион Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Французская Полинезия — заморская территория Франции\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Французские Южные и Антарктические Территории — заморская территория Франции, включает разбросанные по Индийскому океану острова без постоянного населения\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Ачынҭатәи Республика — согласно конституции КНР, является провинцией КНР, признана 23[6] государствами как самостоятельное государство и до начала 1970-х годов представляла Китай в ООН\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Шпицберген — территория, управляемая Норвегией на основе специального международного соглашения; включает архипелаг Шпицберген и о. Медвежий\n- Ашаблон:Абираҟдырга\/Южная Георгия и Южные Сандвичевы острова — заморская территория Великобритании, оспаривается Аргентиной\nШәахә. иара убас\n- Атәыла\n- Аҳәынҭқарра\n- Хәҭакала иазхаҵоу аҳәынҭқаррақәеи иазхаҵам аҳәынҭқаррақәеи\n- Аҳәынҭқаррақәа альтернативтә хьӡқәа рсиа\n- Адунеи аҳтнықалақьқәа рыхьӡынҵа\n- Аҳәынҭқарратә агербқәа рыхьӡынҵа\n- Аҳәынҭқарратә абираҟқәа рыхьӡынҵа\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа аҵакырала\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа ауааԥсыра рхыԥхьаӡарала\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа ауааԥсыра рыжәпарала\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа ателефонтә кодқәа рыла\n- Аҳәынҭқарратә абызшәақәа рсиа\n- Ихыҭҳәаау аҳәынҭқаррақәа\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа аҳәынҭқарратә абызшәақәа рыла\n- Административтә шарақәа рсиа аҳәынҭқаррақәа рыла\n- Аҳәынҭқаррақәа рсиа аконтинентқәа рыла\nАзхьарԥшқәа\n- Каталог сайтов официальных органов власти и организаций стран СНГ. Проверено 5 рашәарамза 2009.\n- Общероссийский классификатор стран мира. Проверено 5 рашәарамза 2009.\n- Островные, внутриконтинентальные, полуостровные страны мира и страны архипелаги. Проверено 5 рашәарамза 2009.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D2%B3%D3%99%D1%8B%D0%BD%D2%AD%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0_%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B0","date":"2021-10-28T09:12:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323588282.80\/warc\/CC-MAIN-20211028065732-20211028095732-00200.warc.gz","language":"abk","language_score":0.8740428686,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.8740428686141968, \"oss_Cyrl_score\": 0.033846545964479446, \"krc_Cyrl_score\": 0.028203167021274567, \"rus_Cyrl_score\": 0.013923588208854198}","num_words":5358,"character_repetition_ratio":0.211,"word_repetition_ratio":0.071,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":9007.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, хәажәкыра 31 – Sputnik. Асмаҭ Ҵәыџьԥҳа. Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭахь аӡәгьы ацхырааразы дыдымҵаалацт аҩныҟа сшәырхынҳә ҳәа иҳәеит Sputnik аинтервиу азҭаз аусбарҭа апресс-маӡаныҟәгаҩ Денис Лавриков. Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәарҭа аконсултә маҵзура аҭааҩцәа рыдкылара иаҟәыҵит хәажәкыра 30 инаркны мшаԥымза 7 рҟынӡа Аԥсны аиҳабыра акоронавирус аламырҵәаразы иаланагалаз аԥкрақәа инарықәыршәаны.\n\"Акоронавирустә инфекциа адунеи анамҽханакуа аамҭазы Урыстәыла аҳәаанырцә иҟоу атәылауаа ацхыраара рыҭара иазыхиоуп. Ҳаргьы абри аус анагӡара ҳазыхиоуп\", - иҳәеит иара.\nУаанӡа Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәарҭа аконсултә маҵзура аҭааҩцәа рыдкылара иаҟәыҵуеит хәажәкыра 30 инаркны мшаԥымза 7 рҟынӡа Аԥсны аиҳабыра акоронавирус аламырҵәаразы иаланагалаз аԥкрақәа инарықәыршәаны ҳәа аацҳара ҟанаҵахьан.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20200331\/Urystyla-Atsarazhara-Asny-alrazy-agy-atskhyraara-damyats-1029790118.html","date":"2021-12-03T03:33:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964362589.37\/warc\/CC-MAIN-20211203030522-20211203060522-00541.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9997000694,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997000694274902}","num_words":172,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.209,"special_characters_ratio":0.139,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":26476.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны\nАжәабжьқәа Sputnik Аԥсны аҟны\nАфымцамч аусхк иамоу ауадаҩрақәа, аҿагыларатә акциақәа, аҿкы: 2021 шықәсазтәи ахҭысқәа\n16:24 31.12.2021 (ирҿыцуп: 16:46 31.12.2021)\n© Sputnik \/ Михаил ВоскресенскийМожайский гидроузел\n© Sputnik \/ Михаил Воскресенский\/\nИиасуа ашықәс гәылҭәаан адраматә ҟазшьа змаз, узыргәырӷьоз, зны-зынлагьы угәы ҭзырԥсаауаз еиуеиԥшым ахҭысқәа рыла.\nАҿкычымазара шыҟац иҟоуп, афымцамч аусхк иамоу ауадаҩрақәа, аҿагыларатә акциақәа, акриптоԥара закәаншьаҭада изырҳауа рҿагылара - шьҭахҟьа ҳхьаԥшып, иаҳгәалаҳаршәап 2021 шықәсазы Аԥсны аҭыԥ змаз ахҭысқәа.\nСариа Кәарцхьиаԥҳа, Sputnik\nАжьырныҳәамза\n2021 шықәса алагеит Аԥсны аԥыза-министр Александр Анқәаб аҿкы идбалан, ахәшәтәырҭа дҭашәеит ҳәа ажәабжь ала. Иара иҭагылазаашьа аныуадаҩха, Москватәи ахәшәтәырҭақәа руак ахь дыиаган. Аԥсны Аиҳабыра реилазаара анапхгаҩы имаҵура дырзыхынҳәит мшаԥымза 12 рзы. Уаанӡа аамҭала инапынҵақәа наигӡон Аԥсны афинансқәа рминистр Владимир Делба.\n2021 шықәсазы Аԥснытәи афымцамч иамоу ауадаҩрақәа еиҳагьы рыҽдырҭбааит. Афымцацәаҳәақәа ирықәу ақәыӷәӷәара иахҟьаны алашара лассы-лассы идырцәо иалагеит. ЕгрыГЕС адеривациатә тоннель аремонт азуразы аусура аанкылан ажьырныҳәа 20 рзы. Аусурақәа хыркәшан мшаԥымза анҵәамҭазы, астанциа аусура еиҭаларган лаҵарамза алагамҭазы.\nАремонт аамҭазы афымцалашара Аԥсныҟа Урыстәылантәи иаауан. Еиуеиԥшым аамҭақәа рзы атарифқәа рҽырыԥсахуан 2,70 - 3,60 мааҭ киловатт-сааҭк азы. 2020 шықәсазы Аԥсны иаиуит 69,4 млн кВт.с. 162 миллион мааҭ ауал ареспублика Аинвестпрограммаҟынтә ашәара агәҭакуп. 2020 шықәса ԥхынҷкәын инаркны 2021 шықәса лаҵарамзанӡа Аԥсны ахы ианархәеит миллиард кВт.с. Ари аамҭа иалагӡаны иаарышьҭыз алашаразы ахә ашәаразы Аԥсныҟа ашәҟәқәа аармышьҭӡеит.\n21 Ԥхынҷкәын 2021, 16:47\nЖәабранмза\nАԥсны Апарламент адепутатцәа ирыдыркылеит аенергетикаҿ аилагарақәа рзы ахара арӷәӷәаразы. Уи иазԥхьагәанаҭоит \"Административтә закәанеилагаразы Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла аԥсахрақәа ралагаларазы\" азакәан инақәыршәаны акриптовалиута аиуразы мегаваттк инеиҳаны афымцамчхара закәаншьаҭада ахархәаразы хышықәса аҭакреи амазара амхреи.\nБедиа ақыҭан иҟалаз адгьылҳәазара иахҟьаны аҭаацәарақәа хыҵакырҭада иаанхеит. Аԥсны анапхгара ааха зауз ацхыраара рырҭеит. Шықәсыбжак ашьҭахь ақыҭахь анеиразы иахыкәшо амҩа ҟаҵан.\n17 Ԥхынгәы 2021, 15:40\nАреспубликатә хәшәтәырҭа аҳақьым хада Аполлон Гәыргәлиа, уи ихаҭыԥуаҩ Георги Воуба рганахьала аусҭҵаара хацыркын 2021 шықәса жәабран 9 рзы. Апрокуратура хада рмаҵзуратә напынҵақәа ирхыҳәҳәеит ҳәа ахара рыднаҵоит. Аҳақьымцәа рус аҟәатәи ақалақьтә ӡбарҭахь инашьҭын ԥхынҷкәын 29 рзы.\nАԥсны иахьаҵанакуа 2022 шықәса хәажәкыра 31 аҟынӡа акриптовалиута арҳара азин аанкылоуп, ахархәагақәа атәылахь ралагаларагьы ҟалом ҳәа ақәҵара рыдыркылеит Аԥсны аиҳабыра.\nАԥсны Апарламент Урыстәыла Аҳәынҭдумахь адырра ҟанаҵеит ареспублика шазыхиоу Аԥсны иалсны Урыстәылеи Ермантәылеи рыбжьара аихамҩатә еимадара ашьҭра.\n10 Жәабран 2021, 14:33\nХәажәкырамза\nАҟәа имҩаԥган амитинг - Аԥсны ахада иабжьгаҩ Бенур Қәираиа Қырҭтәыла иҟазаара иақәыӡбоз ауаа, иара убас асоциалтә ҳақәа рҟны ирылаҵәеит иара Аԥсни Қырҭәылеи рыбжьара аекономикатә еизыҟазаашьақәа рҿиатәуп ҳәа дахьцәажәо анҵамҭа. Ари аҭагылазаашьазы ахада ипресс-маҵзура аҳәамҭа ҟанаҵеит Аԥсны атәылауаҩ Бенур Қәираиа жәабранмзазы ахада ицхырааҩыс дахьыҟаз аҟынтә инапынҵақәа шаанижьхьаз.\nХәажәкырамзазы даанкылан Аԥсны уаанӡатәи ицхырааҩ, ДЖәР Афырхаҵа Ахрик Аҩӡба. Иара харас идырҵон абџьари аџьаԥҳани закәаншьаҭа рымамкәа раахәара, рыҵәахра, рымҩангара, рныҟәгара ахьымҩаԥигоз азы. Аӡбарҭа Ахрик Аҩӡба иганахьала ахарадҵатә зыӡба аднакылеит. Аҩӡба хышықәса ҭакрада ахгареи 10 000 мааҭ ахараԥса ашәареи иқәырҵеит.\nМшаԥымза\nАԥсныҟа раԥхьаӡа акәны алаҵа \"Спутник V\" 6500 доза ааит мшаԥымза алагамҭазы. Нанҳәа 6 рзы Аԥсныҟа иааган хә-нызқь доза иҟоу даҽа партиак \"Спутник Лайт\". Аԥсны иахьазы иааидкыланы 15 133-ҩык алаҵа ҟарҵахьеит.\n23 Ԥхынҷкәын 2021, 22:41\nЛаҵарамза\nЛаҵарамзазы Аҟәа иаадыртит Аԥара амузеи. Амузеи аҿы ицәыргоуп Аԥсны аҭоурых еиуеиԥшым аамҭақәа ирыҵаркуа аԥсарқәа.\n6 Жьҭаара 2021, 09:20\nАԥсны иаԥыхын аҿкы аламырҵәаразы иалагалаз аԥкрақәа, амассатә, акультуратә уснагӡатәқәа рымҩаԥгара ҟалоит, аусура иалагар рылшоит аспорттә залқәа, СПА-салонқәа, асаунақәа, амассажтә салонқәа, астоматологиатә кабинетқәа ҳәа иазгәаҭан. Аха аҿкычымазара аҽышьҭхра иахҟьаны рашәарамзазы аԥкрақәа дырӷәӷәеит, русура ааныркылеит акультура аусбарҭақәа зегьы.\nАслан Бжьаниа хадара ззиуаз аԥснытәи аделегациа усутә ныҟәарыла Шьамтәылаҟа иҟан. Нап рыҵаҩын Аԥсни Шьамтәылеи аекономикеи атуризми рзы рминистррақәа рыбжьара аусеицуразы аиқәшаҳаҭрақәа.\n31 Лаҵара 2021, 20:00\nРашәарамза\n\"Амаҵурауааи адепутатцәеи рхашәалақәеи, рныхрақәеи, рмазареи, амазаратә ҟазшьа змоу рхыдҵақәеи ашәҟәы рҭагаларазы\" азакәан амчра аиуит 2021 шықәса ԥхынгәы 1 инаркны. Ахашәалақәа Аԥсны ашәахтәқәеи аизгақәеи рминистрраҿы ашәҟәы иҭагалатәын нанҳәа 1 аҟынӡа. Аԥсны аҳәынҭусзуҩцәа 1438-ҩык ианаамҭаз ашәахтә усбарҭахь рхашәалақәеи рмазареи рзы ашәҟәы аларҵеит. Аҳәынҭусбарҭақәа 351 иаанаамҭаз иахәҭаз аинформациа хыдмырҭәааит.\nУрыстәылеи Аԥсни Жәлар рартистка Хьыбла Гьерзмааԥҳа Урыстәыла Аҳәынҭқарратә аԥхьахә ланашьахеит акультуреи арккаратә усхк аҟни лылшамҭа ду азы.\nАԥсны аамҭа-аамҭала афымца арцәара иалагеит, уахынла ҩ-сааҭк идырцәон. Аамҭақәак рышьҭахь аамҭеихшара аҽаԥсахит. Афымца арцәара иалагеит ҽынлеи уахынлеи. Аха Урыстәылантәи Аԥсныҟа афымцалашара аашьҭра ианалага уи аграфик аԥырхит.\nԤхынгәымза\nԤхынгәымзазы активистцәа ргәыԥ хархәара змамыз аихамҩатә станциа \"Гәыма\" аҿы арт-ҭыԥ аадыртит акультура-усутә уснагӡатәқәа рымҩаԥгаразы. \"Guma art station\" аҟны имҩаԥыргоит ацәыргақәҵақәа, афильмқәа дырбара, алитературатә хәылԥазқәа, ақыҭанхамҩатә аалыҵқәа рџьармыкьа.\n18 Ԥхынҷкәын 2021, 15:00\nГәдоуҭа араион Мгәыӡырхәа ақыҭан иаатит аԥсуа инхашьа-инҵышьа, иԥсҭазаашьа атәы аазырԥшуа амилаҭтә парк \"Аԥсны\". Апарк аҵакырадгьыл аа-гектарк рҟынӡа инаӡоит. Аҭыԥантәи ауааԥсыреи урыстәылатәи аррамаҵзурауааи рзы апарк аҭаара хәыдаԥсадоуп.\nАрхивтә сахьақәа рыла еиҭашьақәыргылоу аԥсуа еибашьыга шхәа Петрозаводск иҟарҵеит аетнопарк \"Аԥсны\" аҿаҵала. Аԥсуа еибашьыга шхәа аӡиа Риҵа ихырҵеит.\n28 Ԥхынгәы 2021, 18:21\nНанҳәамза\nАԥсныҟа иааит Урыстәыла Атәылахьчара аминистрра амобилтә госпиталь, иара аартын Аҟәа. Урыстәылатәи амобилтә госпиталь ԥшьымзтәи аусура ашьҭахь Аԥснынтәи ицеит. Амобилтә госпиталь Аԥсны аҟазаара иалагӡаны иаднакылеит ҩ-нызқь рҟынӡа ауааԥсыра. Стационар ҳасабла аҽыхәшәтәра иахысит 645-ҩык, амбулатор ҳасабла – зқьи хәышә-ҩык.\n8 Цәыббра 2021, 16:30\nЦәыббрамза\nЦәыббра 30 ауха Аиааира амшныҳәа азгәазҭоз адепутат Гарри Кокаиеи аветеранцәеи ганкахьала, амилициа аусзуҩцәеи даҽа ганкахьала аҭыӡшәа рыбжьалеит, адепутат аԥшаҳәаҿы ажәҩанахь данхыс ашьҭахь. Аусҭҵаара адыррақәа рыла, уи ауха адепутат Алмасхан Арӡынба Аԥсны ААР ахыбра иарбаны дхысит.\n17 Ԥхынҷкәын 2021, 14:30\nЖьҭаарамза\nЖьҭаара аказы Аӡҩыбжьа ақыҭауаа Атәыла ахада иахь ааԥхьара ҟарҵеит Аԥсны аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Дбар, уи ихаҭыԥуааи ԥхьатәара ишьҭырц. Жәлар реизара адепутатцәа изаамҭанытәымыз аилатәара мҩаԥыргеит. Аԥсны аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Дбар ахҭыс аҭҵаара иахьынӡаҿыз имаҵураҟынтә ихы дақәиҭтәын. Аха ари ала аҭыӡшәа еиқәымтәеит. Аӡҩыбжьаа ирҭахын зынӡагьы Дбар ихы дақәиҭтәзар, аха Аԥсны ахада Апрокуратура хада аусҭҵаара ашьҭахь аӡбара сыдыскылоит иҳәеит.\nАԥсны Апрокуратура Иреиҳаӡоу аӡбарҭахь анашьҭымҭа инақәыршәаны, Апарламент адепутат Гарри Кокаиа цәыббра 30 рзы дызлахәыз аимак-аиҿак аҟны ихымҩаԥгашьа ашьоит абарҭ ахәҭаҷқәа рыла: амбжьахра, азеиԥшуаажәларратә ҭагылазаашьа аилагара, абџьар ахархәарала ауаажәларра рганахь ала аҳаҭырқәымҵара ҳәа. Адепутат Алмасхан Арӡынба иумҭа – амбжьахра, абџьар закәаншьаҭада амазаара, аҵәахра, аныҟәгара рыхәҭаҷ иаҵанакуеит.\n18 Ԥхынҷкәын 2021, 13:30\nАбҵарамза\nАбҵарамза 2 рзы Атәыла ахада Аԥсны АА рминистр Дмитри Дбар иусурахь дирхынҳәит. Уи ашьҭахь еиҭа имҩаԥган аҿагыларатә акциа. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәеи рыдгылаҩцәеи Аԥсны АА рминистр зынӡа иусура дамхзарц ҟарҵеит. Аха Аслан Бжьаниа иӡбамҭа имԥсахӡеит. Уи ашьҭахь аҿагыларатә акциа алахәылацәа ирыдыркылеит еиҳа инарҭбаау амитинг амҩаԥгареи уаҟа Атәыла ахада инапынҵақәа рышьҭаҵаразы ааԥхьара шыҟарҵои атәы зҳәоз арезолиуциа.\nԤхынҷкәынмза\nАоппозициа ахаҭарнакцәа рмитинг иалагеит Аҟәа ԥхынҷкәын 21 рзы. Амитинг иалахәыз атәыла ахада иахь рхаҭарнакцәа нарышьҭит аҿагыларатә акциахь дцәырҵны еизаз рызҵаарақәа рҭак ҟаиҵарц иацәажәарц. Урҭ реиԥылара алҵшәақәа еизаз иргәамԥхазт, Апарламент ахь идәықәлеит, уа рҽазыршәеит мчыла ахыбрахь анеира. Аҭагылазаашьа акыр еибарххан. Аоппозициа ахаҭарнакцәа аиҿцәажәаразы атәыла ахада иахь ҩаԥхьа инеит. Уи ашьҭахь арезолиуциа рыдыркылеит.\nатәыла ахада азакәан инақәыршәаны Аԥсны Аҳәынҭқарра Жәлар Реизара - Апарламент аҿы имаҵура иамхра,\nахада иамхра апроцедура мҩаԥысуанаҵы афымцамч, амазара, адәныҟатәи аполитика рганахьала иаԥшьгамҭақәа зегьы раанкылар\nАпарламент абыжьбатәи ааԥхьара партиала ахаҭарнакцәа ралалара алзыршо еилаԥсоу алхратә системахь аиасра азԥхьагәазҭо аԥсахрақәа Аконституциа ралагалара,\nаԥыза-министр имаҵура аԥыхразы Аконституциа аԥсахрақәа ралагалара,\nАминистрцәа реилазаара алахәылацәа хымԥада Апарламент аҿы рышьақәырӷәӷәара алзыршо апроцедуразы Аконституциа аԥсахрақәа ралагалара,\nАпарламент афбатәи ааԥхьара аҿҳәара даҽа шықәсык ацҵара.\nАҟәа имҩаԥысуаз аҿагыларатә акциаҟны ирыдыркылаз арезолиуциа ианаԥхьа ашьҭахь еизаз ауаа еилыҵит.\n22 Ԥхынҷкәын 2021, 09:00\nУрыстәылантәи Аԥсныҟа афымцалашара аҩбатәи аетап ала аашьҭра иалагеит. Афымцалашара аашьҭхоит хәажәкыра 31 2022 шықәсанӡа. Уи иалнаршеит афымца арцәара аграфик аԥыхра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20211231\/afymtsamch-auskhk-iamou-auadaraa-aagylarat-aktsiaa-aky-2021-shysazti-akhysa-1036991978.html","date":"2022-01-25T11:44:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304810.95\/warc\/CC-MAIN-20220125100035-20220125130035-00469.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9992030263,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9992030262947083}","num_words":1907,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":19875.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n23.05.2022 17\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Москваҟа дцеит аиҿцәажәарақәа рзы.\n20.05.2022 20\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы.\n18.05.2022 29\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17.05.2022 50\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17.05.2022 34\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17.05.2022 51\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16.05.2022 25\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13.05.2022 44\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12.05.2022 15 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.\n11.05.2022 61 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n09.05.2022 31\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеран, 94-лшықәса зхыҵуа Мариа Филипп-иԥҳа Ломакина Аиааира Амш лыдиныҳәалеит.\n09.05.2022 51\nАԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усҳәарҭақәа рхадацәа Сергеи Лаврови Инал Арӡынбеи адныҳәаларатә шәҟәқәа еимырдеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы Аиааира 77-шықәса ахыҵра амш инадҳәаланы.\n05.05.2022 51\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Џьансеҭ Казанԥҳа лыԥсҭазаара лалҵраз адышшылара рзыҟаиҵеит лыуацәеи лҭынхацәеи.\n05.05.2022 61 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nҚырҭтәыла жәларбжьаратәи аплошьчадкақәа зегьы рҿи аинформациатә ҵакыраҿи 2008 шықәса раахыс ахы ианархәоит «аоккупациа зызуу аҵакырақәа» рзы атезис. Уи инақәыршәаны Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи Урыстәыла иампыҵахалан иҟоуп ҳәа иршьоит.\n29.04.2022 59\nУрыстәыла ААР аофициалтә хаҭарнак Мариа Захаровеи Аԥсны ААР апресс-маҵзуреи аԥснытәи АИХқәа рхаҭарнакцәеи реиҿцәажәара авидеоконференциа мҩаԥысит Аԥсны ААР амедиацентр аҿы мшаԥы 29 азы.\n28.04.2022 76\nАԥсны Аминистрцәа реилазаара Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Шьамтәыла Адәныҟатәи аусқәеи аҳәаанырцә инхо аицџьынџьуаа русқәеи рзы аминистрреи рыбжьара аполитикатә консультациақәа русхк аҟны аилибакаараз Амеморандум апрект шьақәнарӷәӷәеит.\n27.04.2022 105 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nМшаԥы 27 азы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба «Соловьев Live» аефир аҿы Владимир Соловьев аинтервиу ииҭеит.\n27.04.2022 73 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра агәҭынчымра ду аанарԥшуеит Приднестровиа Молдавиатәи Ареспублика акәша-мыкәша имҩаԥысуа ахҭысқәа рзы.\n20.04.2022 77\nМшаԥы 19 азы имҩаԥысит Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариеи Ареспублика Никарагуа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Монкада Колиндреси реиԥылара.\n19.04.2022 109\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистр Феликс Рамон Пласенсиа Гонсалес имшира идиныҳәалеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/","date":"2022-05-28T04:06:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652663012542.85\/warc\/CC-MAIN-20220528031224-20220528061224-00796.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9970107675,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9970107674598694}","num_words":784,"character_repetition_ratio":0.178,"word_repetition_ratio":0.057,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":23301.7,"cluster_detection":-1} {"text":"25.05.2022\nЛаҵарамза 25 рзы Москва имҩаҧысит Ихьыԥшым Аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара аусқәеи, евразиатәи аинтеграциеи аџьынџьуаа аҽрымадареи рзы Аҳәынҭқарратә Дума Аилак инарҭбаау аилатәара. Аҧсуа ган аҟнытә иалахәын Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент Аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Аршба, Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура ахантәаҩы Роберт Киут, адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба, атуризм аминистр Ҭемраз Хышба, аекономика аминистр лхаҭыԥуаҩ Ҭемраз Амқәаб, адепутат Ерик Рштуни, Алиас Лабахәуа – АА Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә еилакы ахантәаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ.\nАиԥылараан ирылацәажәеит аԥсны-урыстәылатәи аизыҟазаашьақәеи аԥсны-урыстәылатәи аҳәынҭқарратә ҳәаа ахысразы аԥҟарақәа рырмариареи ирызку азҵаарақәа.\nАиҿцәажәарақәа рҿы иара убас иазгәаҭан аԥсны-урыстәылатәи аҳәынҭқарратә ҳәаа ахысра зыруадаҩуа амзызқәа ируакны ишыҟоу 1995 шықәса рзы аҳәынҭқарратә ҳәаа ахысра иазку арбагақәа инарықәыршәаны иазҧхьагәаҭоу аконтроль-аужьратә пункт зда царҭа амам аужьратә лшара.\nАҧхынтәи акурорттә аамҭазы аҳәынҭқарратә ҳәаа иахысуа ауааҧсыреи атранспорттә хархәагақәеи рхыҧхьаӡара аужьратә пункт апроекттә мчхара ҧшьынтә еиҳахоит.\n2011 шықәсазы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аиҳабыреи Урыстәылатәи афедерациа Аиҳабыреи рнапы аҵарҩит Ҧсоу аӡиас иху ацҳақәа реиҭашьақәыргылареи рыргылареи рзыАаиқәшаҳаҭра. Уи иазҧхьагәанаҭон ажәытәтәи автомашьына мҩеи уахь анеирҭақәеи реиҭашьақәыргылара, иара убас автомашьына цҳа ҿыци уахь анеирҭақәеи рыргылара. Аиқәшаҳаҭра анагӡара аҳәаақәа ирҭагӡаны ацҳа ҿыци уахь анеирҭақәеи ргылан, ажәытә цҳа аиҭашьақәыргылара мҩаҧгамызт.\nАилатәара аихшьалақәа рыла, аганқәа еиқәшаҳаҭны ирыӡбеит Ҧсоу аӡиас аҟны аԥсны-урыстәылатәи аҳәынҭқарратә ҳәаа ахысра иазку ауснагӡатәқәа рымҩаҧгаразы аусуратә гәыҧ аҧҵара.\nАиҧылара мҩаҧысит аконструктивтә диалог аҟазшьа аманы. Иазгәаҭатәуп абри аан аҳәынҭқарратә ҳәаа аҧыхра азҵаара шышьҭыхым.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/anounces\/14625\/","date":"2022-08-14T18:08:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572063.65\/warc\/CC-MAIN-20220814173832-20220814203832-00482.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994944334,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994944334030151}","num_words":370,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":22642.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Франц Фанон (ԥхынгәымза 20, 1925 ш., Фор-де-Франс, Мартиника — ԥхынҷкәынмза 6, 1961 ш., ЕАА) – францыз бызшәала ицәажәоз вест-индиатәи револиуционеруп, социалтә философуп, психоаналитикуп. Ахԥатәи адунеи атәылақәа аколониа рхыхразы ареволиуциатә қәԥара аиҿкаара ҿыцқәа ридеиатә гәышьҭыхцәеи атеоретикцәеи дыруаӡәкуп.\nАнысмҩа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nФранц Фанон – францыз бызшәала ицәажәоз вест-индиатәи револиуционеруп, социалтә философуп, психоаналитикуп. Ахԥатәи адунеи атәылақәа аколониа рхыхразы ареволиуциатә қәԥара аиҿкаара ҿыцқәа ридеиатә гәышьҭыхцәеи атеоретикцәеи дыруаӡәкуп.\nФранц Фанон диит Франциа иаҵанакуаз адгьылбжьаха Мартиника Карибтәи амшын аҟны. Иара дырхылҵшьҭроуп милаҭла еилаԥсоу аҭаацәара: иаб – африкатәи атәцәа дырхылҵшьҭроуп, иан – ганкахьала Страсбургтәуп, Ельзас иаҵанакуа. Мартиника адгьылбжьахаҿы зегьы иреиӷьыз аҵаратә усҳәарҭаҿы аҵара иҵон, Lycée Schoelcher, уаҟа рҵаҩыс диман еицырдыруаз апоет Еме Сезер.\nАҩбатәи адунеитә еибашьра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАколониалтә ҿагыларазы Фанон игәаанагара шьақәырӷәӷәахеит Аҩбатәи адунеитә еибашьра ашықәсқәа раан. Анемеццәа Франциа ианақәла, 1940 шықәсазы Мартиника анхарҭақәа рҿы иҩназ авишисттә архәҭақәа амшынтә блокада иҭакхеит; ари аҩыза аҭагылазаашьаҟны лассы-лассы афранцыз солдаҭцәа рганахьала арасистә принципқәа рхы иархәаны ақәымчрақәа ҟарҵо иалагеит. Жәаа шықәса зхыҵуаз Фанон, аколониалтә расизм иреицәаз аформақәа зыблала избаз, адгьылбжьаха аҟынтәи дыбналеит британиатәи Доминикаҟа, уаҟа дрылалеит зхы иақәиҭу Франциа архәҭақәа. Убра иоуз аԥышәала анаҩс далалеит франциатәи ар реилазаара, дагьалахәын Франциа ахақәиҭтәра, хаҭала Ельзас имҩаԥысуаз аиҿахысрақәа. 1944 шықәсазы иоуз ахәра ӷәӷәа анаҩс ианашьан амедал Арратә џьар (Croix de Guerre). Аха Реин ианыр ашьҭахь Фанон дызлаз аполк «рыцқьан» арасатә еилыхрала: зцәа еиқәаҵәаз асолдаҭцәа зегьы, Францгьы убрахь дналаҵаны, шьҭахьҟа Тулонҟа идәықәҵан.\nФранциа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1945 шықәсазы Фанон дхынҳәуеит Мартиникаҟа, аха абакалавриат аныхиркәша наунагӡа уантәи дцеит. Адгьылбжьахаҿы даныҟаз, Мартиника ахьӡала, Франциа Акоммунисттә партиа акандидат иаҳасабала Амилаҭтә еизара актәи ааԥхьарахь иқәгылаз имҩақәҵаҩы, иҩыза Еме Сезер иалхратә кампаниа активла ихы алаирхәт. Франциа даннеи, Фанон Лионтәи ауниверситет далгеит, уаҟа иара амедицинеи аԥсихологиеи иҵон, иара убас дырҭаауан афилософиеи, алитературеи, адраматургиеи ртеориақәа рзы алекциақәа. Аԥсихиатр идиплом иманы 1951 шықәсазы, Фанон Франсуа де Тосквилль инапхгарала азыҟаҵарақәа мҩаԥигон, изанааҭ ала аусурагьы далагеит.\n1952 шықәсазы Фанон иҭижьит раԥхьатәи ишәҟәы «Черная кожа, белые маски». Уаҟа анализ рызун зцәа еиқәаҵәоу рколониалтә хьыԥшра иҽеим аԥсихологиатә хҟьаԥҟьақәа. Ари ашәҟәы, аханатә анапҩыра доктортә диссертациан, Фанон уи аҟны, Лионтәи ауниверситет аҟны аԥсихиатриеи амедицинеи анҭиҵаауаз иԥылоз арасизм аҭак ҟаиҵон. Адиссертациа мап анацәырк, Фанон иӡбеит уи шәҟәны икьыԥхьырц. Афилософиа адоктор иҩаӡара аиуразы диссертациак азирхиеит, даҽа темак ала. Афилософ Френсис Дженсон Фанон инапҩыра даԥхьан, ахьӡ ҿыц аиҭарц иабжьеигеит, иара иоуп аепилоггьы зҩыз. Дженсон Париж ашәҟәҭыжьырҭа редактор еиҳабыс дыҟан.\nАлжир[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1953 шықәсазы Фанон Франциа аанижьуеит, дцоит Алжирҟа, Аҩбатәи адунеитә еибашьраан иполк нхарҭас иахьрымаз. 1953 инаркны 1956 шықәсанӡа напхгара азиуан Алжир иҟаз Блида-Жуанвиль агоспиталь аԥсихиатриатә ҟәша. Уаҟа аус адиулеит аколониалтә ԥсихопатологиа арадикалтә теориа, иара убас ацхыраара риҭон Алжир амилаҭтә хақәиҭра афронт алахәылацәа. Фанон аколониализм азхәыцраҿ мацара дзаангыломызт, уи иҭахын аҭагылазаашьа ахаҭа иԥсахыр. Иара иусура хықәкыс иамаз ақәымчра анышәара акәмызт, ақәымчра ахҟьаԥҟьақәа рыхәышәтәра акәын. Иара иԥсахит ахәышәтәшьа аметодқәа, ахәҭакахьала, ипациентцәа знысыз ркультуратә еимадарақәа рышьақәыргыларазы далагеит асоциотерапиа. Иара убас, аҵара дирҵон амедеиҳәшьцәеи аинтернааи. Алжир ахәышәтәырҭаҿ аус аниуаз Фанон аҭакԥхықәра идлеит ачымазаҩ иԥсихологиатә стресс ахәышәтәразы, афранцыз солдаҭцәеи афицарцәеи аколониалтә ҿагылара ахәаҽразы ауаа рыргәаҟра зхы иазырхәоз. Убри инаҷыданы Фанон идыргәаҟуаз алжиртәи аҿагылаҩцәа ихәышәтәлар акәын. Анаҩс, Фанон еиликааит уаҳа шилымшоз, убри аҟнытә ахәышәтәырҭа аанижьуеит. Аусура данаҟәыҵ ашьҭахь Фанон алшара иоуит Алжир ахьыԥшымраз ақәԥараҟны еиҳа ацхыраара аҭаразы.\nАлжиртәи ареволиуциа ианалага анаҩс, 1954 шықәса, ноиабр мзазы Фанон иҽадикылеит ахьыԥшымразы алжиртәи аиҿкаара, 1956 шықәсазы «Воин» («El Moudjahid») аредакторс дҟалоит — Тунис иҭыҵуаз агазеҭ алжиртәи амилаҭтә хақәиҭра Афронт акьыԥхьтә ҭыжьымҭа хада. Абасала, Франц Фанон дҟалеит ФНО аидеолог хадас, ахьыԥшымразы алжиртәи ақәԥаҩцәа инарылукааша аӡәы иакәны. Уи аамҭа иалагӡаны, иара атәыла аҩныҵҟа акыр дныҟәеит, иҭиҵаауан алжираа ркультуратә, рыԥсихологиатә ԥсҭазаара.\nАаԥын, 1956 шықәсазы иҩит еицырдыруа «Аминистр-арезидент иахь ԥхьатәаразы ашәҟәы», уаҟа шьаҭанкыла мап ацәикит ифранцызтә ассимилиациатә ааӡареи аҵарадырреи. Уи иалҵшәаны 1957 шықәса, ианвар мзазы Блида иҟаз агоспиталь аркын, Фанон франциатәи амчрақәа Алжир далырцеит. Иара Франциаҟа дхынҳәыр акәхеит, уаантәи маӡала Тунисҟа дцеит. 1960 шықәсазы Алжир аамҭалатәи анапхгаҩы Аҳмед Бен Белла Фанон ареспублика Гана ацҳаражәҳәаҩыс дҟаиҵеит. Цҳаражәҳәаҩык иаҳасабала иара дырҭаауан Аккра, Конакри, Аддис-Абеба, Леопольдвил, Каир, Триполи имҩаԥысуаз аконференциақәа. Ари аамҭазы иаԥиҵаз аҩымҭақәа еизгоуп иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь иҭыҵыз ашәҟәаҿы. Уаҟа Фанон иааиртуеит аибашьра атактикатә стратегиақәа: ахқәа руак аҿы иара далацәажәоит аибашьразы аладатәи афронт шаарттәу.\nАԥсра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАхԥатәи афронт аартразы Сахара дахысны иныҟәараан Фанон алеикемиа изцәырҵит. Тунистәи аспециалистцәа иҟарҵаз абжьгарала иара Асовет Еидгылахь даахьан аҽыхәышәтәразы. СССР данаҭаа ашьҭахь ичымазара маҷк ихьаҵит, уи иалнаршеит иполитикатә уасиаҭ ахыркәшара – еицырдыруа ишәҟәы «Проклятьем заклеймённые» («Les damnés de la terre». Аиарҭа дамахаанӡа, Франц Фанон Гардимао, тунис-алжиртәи аҳәааҿы амилаҭтә хақәиҭра ар афицарцәа алекциақәа дырзаԥхьон. Аҵыхәтәантәи ивизит мҩаԥигеит Римҟа, Жан-Поль Сартр иахь, игәабзиара анеиҭашәа Америкаҟа дцеит. Франц Фанон иԥсҭазаара далҵит 1961 шықәса, декабр фба рзы Вашингтон акалҭ аҿы (Колумбиа аокруг) Бетесд, Ибрагим Фанон ихьӡ шихыз. Иара анышә дамардеит Алжир мрагыларатәи ахәҭаҿы.\nИаԥҵамҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1952 шықәсазы, Фанон иҭижьыз ашәҟәы «Чёрная кожа, белые маски» аҟны ӷәӷәала иаҿаԥиҽуеит арасизми аколониализми. Уи ахқәа руак аҿы иҳәоит шаҟа анырра ӷәӷәа инаҭаз, зцәа шкәакәоу афранцыз хәыҷы иан ианлызҿиҭуа: «Мама, бихәаԥш, анегр!» Аха Фанон ари аҭагылазаашьа даиааины, иҭахуп еиликаарц адунеи зегь аҟны аколониализм афеномен. Иара убри ашәҟәы аҵыхәтәантәи ахаҿы иара дазааҭгылоит «амалуаҩи атәи» еицырдыруа аконцепциа Гегель «Феноменологии Духа» аҟынтәи.\nФанон изы Алжир аколонизаторцәа рыҟазаара ҵаҵӷәыс иаман арратә мчра. «Ари амчра аҿагылара амчратә ҟазшьа амазароуп, избанзар убри абызшәа мацаралоуп аколонизатор дызлацәажәо. Абасала, амчратә ҿагылара – ари ихымԥадатәу аколонистцәа аколонизациа зызу ирыдырҳәало акоуп», – абас иҩуеит ишәҟәы «Проклятые с Земли» аҟны.\nИԥсҭазаара иалҵра егьагымкәа, 1961 шықәсазы, акьыԥхь абеит «Проклятьем заклеймённые» захьӡыз ишәҟәы. Франциа зкьыԥхьра азин ыҟамыз ари ашәҟәы иабзоураны, Фанон аоппозициатә интеллектуалцәа рыхдырраҿы аԥааимбар иҭыԥ ааникылеит.\nАжәлар рыргәаҟра аҭакс ареволиуциатә қәымчра ашәа азҳәо, Фанон анырра ӷәӷәа ҟаиҵеит Африкеи Латинтәи Америкеи рмилаҭ-хақәиҭратә еиҿкаараҟны еиԥш, мраҭашәаратәи атәылақәа ррадикалтә еиҿкаарақәа рҿгьы. Иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь иҭыжьын Фанон аҵыхәтәантәи иҩымҭа кьаҿқәа рыла ишьақәгылаз ашәҟәы-аизга — «К африканской революции». Фанон ари ашәҟәаҿы, егьырҭ инарываргыланы, арратә стратегны ихы ааирԥшит. Фанон ихшыҩҵакқәа аҿиара риҭеит Паулу Фреире. Иидеиақәа ирыцызҵо ҳәа рхы рыԥхьаӡон Апантера еиқәаҵәақәа.\nАколониализм апроблема – ари ауаҩытәыҩса иҟазшьа аҷыдарақәа иреиуоу аԥсымҭәра апроблема ауп. Афранцыз философ Жан-Поль Сартр, ихаҭа антиколониалтә позициа ааникылон, аколонизаторцәа рахь дшаҵанакуазгьы, иара даԥхьеит Фанон иԥсра шааигәахоз шидыруаз, иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи жәамчыбжь ирылагӡан ииҩыз ашәҟәы. Уи ишьақәнарӷәӷәон ақәымчра шыҟаз. Франц инаҵшьны иазгәеиҭоит рыцҳара дуны ишыҟоу ананамгацәа рзыҟазаашьа, зегьы ззеиԥшу аколонизаторцәа рзы ақәымчра иаҭаху акәны иахьахәаԥшуа. Дара рыԥсҭазаара акагьы иаԥсаӡам, аколонизаторцәа рыԥсра иадкылан уахәаԥшуазар.\nЗыԥсы зхыҵуа аколониализм[аредакциазура | акод аредакциазура]\n«Зыԥсы зхыҵуа аколониализм» — ари Фанон ихшыҩырҵагоу иажәабжь ауп, уаҟа иаарԥшуп Алжиртәи ареволиуциа аан Алжир ажәлар шәышықәсалатәи ркультуратә модельқәа ԥсахны ажәытәӡатәи ркультуратә қьабзқәа жәпакы шрыдыркылаз, дара рколониалтә ргәаҟыҩцәа акыраамҭа ирхыччон урҭ ипримитивтәуп ҳәа. Ари ашәҟәы даара аҵакы ӷәӷәоуп: уаԥхьар – еилукаауеит Фанон изиҳәо аколонизациа зызу ауаа рзы «атапанча амазаара – ари уԥсра аҵакы аҭаразы шансзаҵәуп» ҳәа. Зегь реиҳа анырра ҟазҵаз астатиақәа иреиуоу «Иаарту Алжир» аагоуп, иара убас, абри ашәҟәы аҟынтә. Уи иаанагоит аимпериализм амчра акаҳара, иагьаанарԥшуеит ауаа ассимилиациа иацәцарц азы аколонизациа иаҿагыланы ишықәԥо.\nАзхьарԥшқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- https:\/\/www.britannica.com\/biography\/Frantz-Fanon\n- https:\/\/persons-info.com\/persons\/FANON_Frants\n- https:\/\/www.nlobooks.ru\/magazines\/novoe_literaturnoe_obozrenie\/161_nlo_1_2020\/article\/21969\/\n- https:\/\/sandinist.livejournal.com\/609093.html\n- http:\/\/www.juryurso.org\/wp-content\/uploads\/2016\/06\/fanon_spivak.pdf\n- https:\/\/librusec.pro\/a\/74665\n- http:\/\/pomnipro.ru\/memorypage25257\/biography\n- http:\/\/redeurasia.narod.ru\/biblioteka\/zvetkov1.html\n- https:\/\/librusec.pro\/a\/74665\n- https:\/\/ru.thpanorama.com\/articles\/medicina\/frantz-fanon-biografa-y-aportes.html\n- https:\/\/afrikhepri.org\/ru\/peau-noire-masques-blancs-de-frantz-fanon\/","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BD,_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86","date":"2022-12-02T09:05:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710900.9\/warc\/CC-MAIN-20221202082526-20221202112526-00394.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9963094592,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9963094592094421}","num_words":2211,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":5121.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n12.06.2022 129 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nРашәара 12 рзы Дамаск имҩаԥысит Шьамтәыла иҟоу Аԥсни Палестинеи рыцҳаражәҳәаҩцәа Баграт Хәытабеи Самир Аль-Рифаи реиԥылара.\n12.06.2022 296 Анотақәа\nУрыстәыла Амш инамаданы Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров дидныҳәалеит.\n10.06.2022 79 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nРашәара 9 азы имҩаԥысит Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡеи анапынҵа ҷыдақәеи змоу ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариеи Ареспублика Никарагуа акреативтә економиказ Акомиссиа акоординатор хада Камила Ортега Мурильои реиԥылара.\n31.05.2022 192 Женеватәи аиҿцәажәарақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәба Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Жәларбжьаратәи женеватәи аиҿцәажәарақәа рыцхантәаҩцәа: Аахыҵ Кавказ азҵаарақәа рзы Евроеидгыла ахаҭарнак ҷыда Тоиво Клаар, ЕАР ахаҭарнак Џьихан Султаноглу, ОБСЕ ахаҭарнак Виорел Мошану дырԥылеит.\n31.05.2022 190\nВладимир Путин Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи азинмчнагӡеи анапынҵа ҷыдақәеи змоу ацҳаражәҳәаҩ даиҭеит.\n31.05.2022 121\nЛаҵара 31 азы Аԥсны ААР аԥшьгамҭала Москва, \"Россия сегодня\" жәларбжьаратәи амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысит Аԥснытәи афорум.\n30.05.2022 266 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nЛаҵара 30 азы Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Урыстәылатәи Афедерациаҟны иҟоу Палестина азинмчра нагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Абдель Хафиз Нофали еиԥылеит. Аиԥылара аиҩызаратә ҟазшьа аманы имҩаԥысит.\n30.05.2022 236\nИналукааша адунеитә ҵараиурҭа – Амилаҭтә ҭҵаарадырратә университет «Аекономика иреиҳаӡоу ашкол» аҟны имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи АҬУ АИШ аректор Никита Анисимови реиԥылара.\n29.05.2022 141\n2018 шықәса лаҵара 29 азы Шьамтәылеи Аԥсни наҟ-ааҟ дасу рхьыԥшымрақәа азхаҵаны адипломатиатә еизыҟазаашьақәа рыбжьарҵеит.\n25.05.2022 131\nАреспубликаҿ аус зуа азакәанԥҵара аурыс бызшәа астатус ахьчоит, атәылауаа ԥкырада рхы иадырхәар ауа иҟоуп.\n25.05.2022 197\nЛаҵара 25 рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Урыстәыла иҟоу Шьамтәыла ацҳаражәҳәаҩ Риад Хаддати еиԥылеит.\n23.05.2022 174\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Москваҟа дцеит аиҿцәажәарақәа рзы.\n20.05.2022 370\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы.\n18.05.2022 171\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17.05.2022 185\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17.05.2022 255\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17.05.2022 157\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16.05.2022 127\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13.05.2022 127\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12.05.2022 112 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=5","date":"2022-12-10T01:45:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711637.64\/warc\/CC-MAIN-20221210005738-20221210035738-00390.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9954550266,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9954550266265869}","num_words":766,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":24240.3,"cluster_detection":-1} {"text":"CALENDAR OF THE ORTHODOX CHURCH OF ABKHAZIA\nАҦСНЫ ОРҬОДОҚС НЫХА АМЗАР\nCHRISTMAS. ҚЬЫРСАНЫҲӘА\n25 December (7 January) . The Birth of our Lord and Savior Jesus Christ (Christmas).\nҚьырсамза (ԥхынҷкәынмза) 25 (ажьырныҳәамза 7, жәытәла). Ҳ-Аҳ Ду, ҳ-Анцәа, ҳ-Ҿыхыҩ Иаса Қьырса Ижьра́ (иркьаҿ. Қьырсаныҳәа).\nPublic holiday in the Republic of Abkhazia.\nIn honor of this holiday, the month of December is named in the Abkhaz church calendar – Қьырсамза.\nFrom 25 December (7 January) to 5 January (18 January) Wednesday and Friday fasting is canceled.\nҚьырсамза 25 (ажьырныҳәамза 7, жәытәла) инаркны ажьырныҳәамза 5-нӡа (ажьырныҳәамза 18-нӡа, жәытәла) ахашеи ахәашеи ҳачгаӡом (ҳхаш-хәашӡом).\nAfterfeast — 31 December (13 January).\nАныҳәа ахырқәшара — Қьырсамза 31 (ажьырныҳәамза 13, жәытәла).\nLiturgy of St. John Chrysostom. Ац. Иуана Ахьҿы́ Илитургьи́а.\nMatins: Gospel of Matthew 2nd verse (1:18–25).\nШьыжьныҳәара: Ма́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 2-тәи ацыԥҵәа́ха (1:18–25).\nLiturgy devoted to Galatians, 209th verse (4:4–7). Gospel of Matthew, 3rd verse (2:1–12).\nАлитургьи́а: Галаҭаа рахь, 209-тәи ацыԥҵәа́ха (4:4–7). Маҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 3-тәи ацыԥҵәа́ха (2:1–12).\nThe dismissal: \"Christ, our true God, who was born in a cave and laid in a manger for our salvation\".\nАушьҭра: «Ҳҿыхразы аҳаԥаҿы иизи аҽыхәча́р аҿы ишьҭаҵази Қьырса ҳ-Анцәацәҟьа…».\nШьыжьныҳәараан.\nМа́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:\n18 Иаса Қьырса иира ҟалеит абас: Иан Мариа Иасы́ф данизҳәаха, рҽеидыркылаанӡа Аԥсы Цқьа ила лцәа лтәымкәа дшыҟаз ааԥшит. 19 Лхаҵа Иасы́ф, уаҩ иашан, ари дызлаҟаз мырзакәа доуишьҭырц иақәикит. 20 Аха абас хәыцны ианимаз аамҭазы, ԥхыӡла диҭаауеит ҳ-Аҳ Ду Имаалықь, иагьиеиҳәоит: Иасы́ф, Дауҭ иԥа! Уԥҳәыс Мариа лыдкылара уацәымшәан, избан акәзар иныҟәылго ахшара Аԥсы Цқьа ила ауп лцәа дшалашәаз. 21 Дылхылҵуеит Аԥа, хьӡысгьы иуҭоит Иаса; Уи ижәлар ируз аиакәы́м рхихуеит. 22 Абри зегьы ҟалеит ҳ-Аҳ Ду иҟынтә аԥааимбар ила иҳәаз наӡахаразы: 23 «Абар аҭыԥҳа ахшара лцәа далашәеит, дагьлыхшоит Аԥа, иагьихьӡыртәуеит Еммануи́л, иаанагоит — Анцәа дҳацҟоуп». 24 Иасы́ф ацәа даналҵ, ҳ-Аҳ Ду Имаалықь ишиеиҳәаз иҟаиҵеит: иԥҳәысгьы дидикылт, 25 иҽылзааигәеимтәит Лԥа, аԥхьахша, длоуаанӡагьы[1], хьӡысгьы ииҭеит Иаса.\n2-тәи ацыԥҵәа́ха (1:18–25)\nAt matins.\nFrom the Holy Gospel of Matthew reading:\n18 This is how the birth of Jesus Christ came about: His mother Mary was pledged in marriage to Joseph, but before they came together, she was found to be with child through the Holy Spirit. 19 Because Joseph her husband was a righteous man and was unwilling to disgrace her publicly, he resolved to divorce her quietly. 20 But after he had pondered these things, an angel of the Lord appeared to him in a dream and said, \"Joseph, son of David, do not be afraid to embrace Mary as your wife, for the One conceived in her is from the Holy Spirit. 21 She will give birth to a Son, and you are to give Him the name Jesus, because He will save His people from their sins.\" 22 All this took place to fulfill what the Lord had said through the prophet: 23 \"Behold, the virgin will be with child and will give birth to a son, and they will call Him Immanuel\" (which means, \"God with us\"). 24 When Joseph woke up, he did as the angel of the Lord had commanded him, and embraced Mary as his wife. 25 But he had no union with her until she gave birth to a Son [2]. And he gave Him the name Jesus.\n2nd verse (1:18–25)\nАлитургиаҿы.\nАцқьа цҳаражәҳәаҩ Па́улос Гала́ҭаа ирзишьҭыз ацҳамҭа аԥхьара:\nАишьцәа, 4 иҳәаз аамҭа наӡа анааи, Анцәа Иԥа даҳзааишьҭит, аԥҳәыс илыхшаз, Аԥҟара[3] иацныҟәаз, — 5 Аԥҟара иамҟәыҵакны иамаз рҿыхразы, [Анцәа] иԥацәас ҳҟаларазы. 6 Иԥацәа шәакәны шәаныҟала — Анцәа шәгәы-шәыԥсы Иԥа Идоуҳала ирҭәит, «Абба́, Саб!» ҳәа абас зыбжьы го Адоуҳала. 7 Ус анакәха, шьҭа тәыс иҟоу уакәым — ԥас иҟоу уоуп; ԥас уаныҟала, Қьырса ила Анцәа иҭынха уоуп.\n209-тәи ацыԥҵәа́ха (4:4–7)\nAt the Liturgy.\nThe Epistle of Paul the Apostle to the Galatians reading:\n4 But when the time had fully come, God sent His Son, born of a woman, born under the law, 5 to redeem those under the law, that we might receive our adoption as sons. 6 And because you are sons, God sent the Spirit of His Son into our hearts, crying out, \"Abba, Father!\" 7 So you are no longer a slave, but a son; and since you are a son, you are also an heir through God.\n209th verse\nАлитургиаҿы.\nМа́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:\n1 Аҳ Иро́д ихаан Иуде́атә Биҭлее́м аҿы Иаса дани, мрагыларахьтәи адырҩцәа Иерусалим иаҭааит, абасгьы рҳәоит: 2 Дабаҟоу ииз иуде́аа раҳ? Ҳарҭ мрагыларахь уи иеҵәахә шкыдлаз ҳбеит, ҳааит Иара ҳиеихырхәаразы. 3 Аҳ Иро́д ари аниаҳа, деиланарӡыӡеит, иара еиԥш Иерусалим зегьы. 4 Аԥшьаҩыхадацәеи жәлар рышәҟәдырҩцәа зегьи ааизиган дразҵааит: иабыкәу Қьырса дираны дахьыҟоу? 5 Урҭ иарҳәоит: Иуде́атә Биҭлее́м аҿы ауп, избанзар аԥааимбар ила абас еиԥш ануп: 6 «Уара, Иу́да идгьыл, Биҭлее́мгьы, иарбанзаалакь акала Иу́да иқалақь хадақәа уреиҵам: духылҵуеит Аԥыза, Сыжәлар Израилаа́ зыхьчаша». 7 Усҟан Иро́д маӡала адырҩцәа даарыԥхьан, урҭ рахьтә аеҵәа анцәырҵыз аамҭа нҭкааны еилкааны, 8 Биҭлее́мҟа идәықәиҵоит, абас аиԥш раҳәаны: шәца, Асаби ихабар инҭкааны еилышәкаа, данышәыԥшаалакгьы, исзаашәыцҳа, саргьы снеины Иара сиеихырхәаразы. 9 Урҭ аҳ ииҳәаз иазыӡырҩын, рҿынархеит. Ус, абар, мрагыларахь ирбаз аеҵәа рҿаԥхьа иаацәырҵын, ишнеиуаз, Асаби дахьыҟаз аҭыԥ аҽахакны иаангылт. 10 Аеҵәа анырба, агәырӷьара ду иамҽханакит. 11 Аҩны ианыҩнала, ирбеит Асабии Иан Мариеи, рыҽнкажьны Иара иеихырхәеит; нас, рхьаԥшьақәа́ аартны аҳамҭа изнаргоит: ахьы, арафы, асми́рна. 12 Ирбаз аԥхыӡ ала Иро́д иахь ишыхынҳәтәымыз анырзаат, даҽа мҩакала ртәылахь ицеит.\n3-тәи ацыԥҵәа́ха (2:1–12)\nAt the Liturgy.\nFrom the Holy Gospel of Matthew reading:\n1 After Jesus was born in Bethlehem in Judea, during the time of King Herod, Magi from the east arrived in Jerusalem, 2 asking, \"Where is the One who has been born King of the Jews? We saw His star in the east and have come to worship Him.\" 3 When King Herod heard this, he was disturbed, and all Jerusalem with him. 4 And when he had assembled all the chief priests and scribes of the people, he asked them where the Christ was to be born. 5 \"In Bethlehem in Judea,\" they replied, \"for this is what the prophet has written: 6 'But you, Bethlehem, in the land of Judah, are by no means least among the rulers of Judah, for out of you will come a ruler who will be the shepherd of My people Israel.' 7 Then Herod called the Magi secretly and learned from them the exact time the star had appeared. 8 And sending them to Bethlehem, he said: \"Go and search carefully for the Child, and when you find Him, report to me, so that I too may go and worship Him.\" 9 After they had heard the king, they went on their way, and the star they had seen in the east went ahead of them until it stood over the place where the Child was. 10 When they saw the star, they rejoiced with great delight. 11 On coming to the house, they saw the Child with His mother Mary, and they fell down and worshiped Him. Then they opened their treasures and presented Him with gifts of gold and frankincense and myrrh. 12\n3 verse (2:1–12)\nҚьырса Иира аушьҭыгатә ҭраԥа́р, 4-тәи абжьы\nУира, Қьырса ҳ-Анцәа, \/\nаԥсабара дырра лашараны иазкаԥхеит, \/\nизбанзар уи ала аиаҵәақәа рымаҵ зуаз \/\nаиаҵәа аҟынтә идырҵан, \/\nУара, аиашара Амра, уеихырхәареи, \/\nУара, хыхьынтәи иаҳхалашо Амра, удырреи. \/\nҲ-Аҳ Ду, иумаз ахьӡ-аԥша!\nTroparion of the Nativity of Christ, tone 4\nThy Nativity, O Christ our God, \/ hath shined upon the world the light of knowledge; \/ for thereby, they that worshipped the stars \/ were taught by a star \/ to worship Thee, the Sun of Righteousness, \/ and to know Thee, the Dayspring from on high. \/\/ O Lord, glory be to Thee.\nҚьырса Иира ақада́қь, 3-тәи абжьы.\nАцқьа Роман Ашәаҳәаҩ иаԥҵамҭа\nАҭыԥҳа́ иахьа Хыхьиҟоу дылхылҵуеит, \/\nадгьылгьы Зымԥан уззымнеиуа аҳаԥы инаҭоит. \/\nАмаалықьцәа ахьчацәа нарыдкыланы убзарӡы́ рҳәоит, \/\nадырҩцәа аиаҵәа иацны ицоит, \/\nизбанзар ҳзы диит Аԥшқа — аха́ан Нцәа.\nKontakion of the Nativity of Christ, tone 3\nRomanos the Melodist\nToday the Virgin giveth birth to Him Who is transcendent in essence;\/ and the earth offereth a cave to Him Who is unapproachable.\/ Angels with shepherds give glory;\/ with a star the Magi do journey;\/ for our sake a young Child is born, Who is preeternal God.\n1-тәи Акано́н. Ацқьа Кәазма́ иаԥҵамҭа. 1-тәи абжьы.1-тәи ашәа\nАирмо́с: Қьырса диуеит — ихьӡ ҳарашәк! \/\nҚьырса жәҩанынтә дылбаауеит — шәиԥыла! \/\nҚьырса адгьыл даҭаауеит — шәҿыха! \/\nАдгьыл, ушынеибаку уизышәаҳәа ҳ-Аҳ Ду, \/\nауаагьы, гәырӷьарыла ашәа изышәҳәа, \/\nизбанзар ахьӡ-аԥша игеит Иара!\nCanon 1 of St. Cosma of Maium. Voice 1. Song 1.\nIrmos: Christ is born; glorify Him!\/ Christ comes from heaven; \/ come to welcome Him!\/ Christ is on earth;\/ lift up your hearts!\/ Sing to the Lord, O earth!\/ Be exalted and sing with hearty gladness,\/ O ye people, \/sing His praise for He is glorified!\nҚьырса Иира амшныҳәа иазку адныҳәалара\nҲаҭыр зқәу аҩызцәа! Аԥсны иқәынхо орҭодоқс қьырсианцәа зегьы уаха Қьырса Иира амшныҳәа, Ижьра́ (абри акәхап, сгәаанагарала, изыдҳәалоу Ажьырныҳәагьы), мамзаргьы зеижәтәи ашәышықәсазы ҳауаажәлар ишырҳәоз еиҧш — Қьырсаныҳәа, ҳаԥылоит. Ари аныҳәа, ҳәарада, аӡбахә змаҳац уаҩы дыҟам. Уи аҭоурых акырӡа инарҭбааны иахцәажәахьоу рацәаҩуп. Убриа аҟнытә даҽакы ацҵаны аҳәара уадаҩуп. Аха иагьа ус иҟазаргьы, исҭахуп, акык-ҩбак схәыцрақәа зҿлымҳара рышәҭарц.\nИшдыру еиԥш, ҳ-Аҳ Ду Иаса Қьырса ихаҿсахьа есқьынгьы аинтерес ду аман. Еицырдыруа Британиатәи аенциклопедиаҟны Иара изкуп 20 000 жәа. Уи егьырҭ ауаа дуқәа — Аристоте́лис, Цициро́н, Пла́тон, Але́қсандрос Македониатәи уҳәа реиҧш иҟаз ирызку аасҭа акыр иеиҳауп. Избан абас еиԥш иҟоу аинтерес замоу Иаса Қьырса ихаҿра?\nҚьырса ныҳәа аҭоурых аҟынтә иаҳдыруеит, Иаса Анан Мариа лцәа далашәеит Аԥсы Цқьа ила. Иаҳдыруеит, Иара Нцәак иаҳасабала дшыҟаз Ижьра́ ҟалаанӡагьы. Аиашазы, ганкьахьала, уи Дуаҩыҵәҟьаны диит: дсабиин, ахәыҷра дҭысит, изҳаит. Даҽаганкахьала, уи иҵабыргны, Дынцәаҵәҟьан. Ус анакәха, Иаса Қьырса ихаҿраҟны диит ҿырҧшышьа змам, акырӡа иҳаракны игылоу ауаҩы, зхаҿраҟны Анцәа иԥсабарагьы ауаҩытәҩса иԥсабарагьы еиҟәыгашьеи еилаҵәашьеи рымамкәа еидызкылаз.\nДаҽа хшыҩҵакыкгьы. Қьырса Иира ахҭыс ала иумбар залшом, ақьырсианраҟны Анцәа Ду, зегьы зшаз, ауаҩы шаҟа дизааигоу. Шаҟа ауаҩы диҭаху Уи, ҳара иныҟәаҳго ацәеижь Ихы ианаҭәеишьа. Ауаҩы ицәеижь Анцәа изидикылаз акьанџьа аҳасабала Ихы иаирхәарц азы акәӡам. Иеиҭасҳәоит, Уи дуаҩыцқьаны ауп дышиз.\nАнцәа Ду абасҟак данаҳзылбаа, абас, ҳара, есқьынгьы иакәы́м зуа бзиа ҳаниба, иахәҭаӡами нас ҳаргьы маҷӡак акәзаргьы ажәҩан ахь ҳхы ҳархар, шьаҿа хәыҷык Иахь иҟаҳҵар?\nҚьырсаныҳәа ауха имҩаԥаҳго Анцәа иҳәараҟны изныкымкәа ашәаны иаҳҳәоит абасеиԥш иҟоу ажәақәа злоу аҭра́ԥар: Уира, Қьырса ҳ-Анцәа, аԥсабара дырра лашараны иазкаԥхеит, избанзар уи ала аиаҵәақәа рымаҵ зуаз аиаҵәа аҟынтә идырҵан, Уара, аиашара Амра, уеихырхәареи, Уара, хыхьынтәи иаҳхалашо Амра, удырреи. Ҳ-Аҳ Ду, иумаз ахьӡ-аԥша!\nСгәы иаанагоит, абри ашәаҟны иазгәаҭоу «адырра лашара» иахьа Аԥсны иқәынхо ақьырсианцәа акырӡа иҳагны иҟоуп ҳәа. Ҳәарада, уи иахьа мацара акәӡам ианҳацәмаҷхазгьы.\nАаскьа сеиҭарыԥхьеит шәышықәса раԥхьа иҭыҵуаз аԥсуа газеҭ «Аԥсны» аномерқәа маҷымкәа. Иагьгәасҭеит, убасҟангьы ҿыц Аԥсны аҳәынҭқарра ашьақәгылара анцоз, аԥсуаа ҳкультура аҿыхара ианаҿыз, уи аус знапы алакыз ауаа — Дырмит Гәлиа, Самсон Ҷанба, Платон Шьаҟрыл уҳәа, урҭ ирывагылазгьы — Дырмит Маан, Елизбар Ачба реиԥш иҟаз усҟантәи аԥсуа қьырсиан ԥшьаҩцәа, зегьы еицҿакны иазгәарҭон: ақьырсиан дырра лашара аԥсыҽра иахҟьаны, ҳажәлар рыԥсҭазаараҟны ҵакы змам, иԥырхагаз, ауаҩы дыхзырҵәоз ақьабзқәеи аҵасқәеи ишрызҳаз. Убасшәоуп, саргьы излазбо ала, иахьагьы аҭагылазаашьа шыҟоу.\nИҵабыргу ҳ-Аҳ Ду, ҳ-Анцәа Ду, Иаса Қьырса сиҳәоит, хыхь сызлацәажәоз ашәаҟны зыӡбахә ҳәоу аиаҵәақәа рдырҩцәа Аџьамтәылаҟнытә иааны, ииз аԥшқа Қьырса иеихырхәаз, ҿыц игылаз аиаҵәа ишымҩақәнаҵаз еиԥш, ҳажәларгьы иахьатәи аныҳәа еиҭа адинтә хдырра еизырҳагатә мҩаны иаҳзыҟаиҵарц! Ҽаанбзиала шәнеиааит зегьы!\nArchimandrite Dorotheos (Dbar),\nChristmas 2022.\n[1] «Иҽылзааигәеимтәит лԥа, аԥхьахша, длоуаанӡагьы» — ари иаанагаӡом Иаса Қьырса иира ашьҭахь Иасыфи Мариеи хаҵеи-ԥҳәыси реизыҟазаашьа рыбжьан ҳәа. Мап. Мариа Анцәа Иԥа лцәа далашәаанӡагьы, данлыхша ашьҭахьгьы дшыцқьаз дыҟан. Ҵакыла иеиҭоугозар, ҳзыхцәажәо аҳәоу абас иеиҿартәазароуп: «Иҽылзааигәеимтәит, ус, аҵыхәтәан, лԥа, аԥхьахша, длоуит, хьӡысгьы ииҭеит Иаса».\n[2] \"But he did not touch her until she gave birth to a Son\" – this phrase does not mean that after the birth of Christ, Joseph began to live with Mary as with his wife. Before and after the birth of the Divine Infant, Mary remained a virgin. The meaning of the phrase is translated as follows: \"And he did not know her, how she gave birth to her first-born son.\"\n[3] Аԥҟара — аԥааимбар Мы́са ила Анцәа аиудеажәлар ириҭаз аԥҟарақәа зегьы реидкыла аанагоит. Урҭ арбоуп Аԥшьаҩыра Ажәытә Аҳәахьа аҟны, аԥхьатәи хә-шәҟәык рыҟны.\nКомментарии","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/anyha.org\/ab\/apsny-ortodoks-nyxa-amzar-kjyrsanyhwa\/","date":"2023-06-07T09:45:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224653631.71\/warc\/CC-MAIN-20230607074914-20230607104914-00193.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9964817762,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9964817762374878}","num_words":3917,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":22724.2,"cluster_detection":-1} {"text":"|Наполеон Бонапарт|\n|Napulione Buonaparte|\n\n\n|Ахатәы хьӡы||Napulione Buonaparteи Napoleone di Buonaparte|\n|Аира||\nнанҳәамза 15, 1769 ш. |\nАяччо\n|Аԥсра||\nлаҵарамза 5, 1821 ш. |\nЛонгвуд-Хаус\n|Аԥсра зыхҟьаз||рак желудка|\n|Аԥсыжра аҭыԥ||Собор Святого Людовика Дома Инвалидови Долина Могилы|\n|Атәылауаҩра||\nПервая Французская республика,|\nПервая французская империя,\nКоролевство Франция\n|Абызшәақәа||Афранцыз бызшәа|\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс||\nЖозефина Богарне (1796 ш.–1809 ш.),|\nМария-Луиза Австрийская (1810 ш.–1821 ш.)\n|Ацынхаҩы||\nМария Валевская,|\nПолин Фуре,\nEmilie Kraus von Wolfsberg,\nElisabeth de Vaudey,\nЭлеонора Денюэль де ла Плень,\nГрассини, Джузеппина,\nАльбина де Монтолон\n|Ани аби||\nЛетиция Рамолино,|\nКарло Буонапарте\n|Ахәыҷқәа||\nНаполеон II,|\nШарль Леон,\nКолонна-Валевский, Александр Жозеф Флориан,\nОйген Мегерле фон Мюльфельд\n|Ауацәа||\nЭлиза Бонапарт, Людовик I Бонапарт, Каролина Бонапарт[1], Полина Бонапарт, Жозеф Бонапарт, Люсьен Бонапарт[1], Жером Бонапарти безымянная дочь Бонапарте (ашьцәеи аиаҳәшьцәеи)|\nКамилло Боргезе (брат мужа или жены)\nСтефания Богарне (приёмная дочь)\nЕвгений Богарне (приёмный сын)\nНаполеон III (племянник)\n|Анхарҭа||Остров Святой Елены (1815 ш.–1821 ш.), Аяччо (1769 ш.–1779 ш.), Париж (1792 ш.–1814 ш.)и Эльба (1814 ш.–1815 ш.)|\n|Алма-матер||Военная школа|\n|Аусура||\nаполитик,|\nгосударственный деятель,\nофицер,\nколлекционер искусства,\nимператор,\nсуверен,\nвоенный активист,\nар рԥыза,\nмонарх,\nармейский офицер\n|Адин||\nкатолицизм|\nдеизм\n|Анашьамҭақәа||\nкавалер ордена Слона|\nорден Людвига\nорден Вюртембергской короны\nорден Верности\nорден Гражданских заслуг Баварской короны\n… подробнее на Викиданных\n|Анаԥынҵамҭа|\nНаполеон I. Бонапарт (акорс. Napulione Buonaparte, аитал. Napoleone Buonaparte, афр. Napoléon Bonaparte нанҳәамза 15, 1769 ш., Аиаччо, Корсика — лаҵарамза 5, 1821 ш., Лонгвуд, Ацқьа Елена лыдгьылбжьаха) — Франциа аимператор.\nДиит 1769 шықәса нанҳәамза 15 рзы Корсика адгьылбжьахаҿы. Франциа, иеиԥш зеиԥшыз афырхаҵа дмаҷын. Уи иҭаацәа арахь Италиантәи 16-тәи ашәышықәсазы иааит. Иара ихьӡҵәҟьа Наполеоне акәын, милаҭла – корсикатәи италианецын.\nИара иаб ддукатын, афранцызцәа ирҿагылаз дрыдгылан. Наполеон аррнапхгаҩ дуны, револиуционерны иҟалара амзызқәа ируакзар ҟалоит арадикалтә ҟазшьа змаз аҭаацәа рҿы иахьизҳауаз. Наполеон 9-шықәса анихыҵуаз, иаб Бринеҟа дишьҭуеит Париж иҟаз франциатәи арратә еиҳабыратә школ ахь. Уаҟоуп арратә ҵара ахьиоузгьы. Иара артиллеристи офицер ҵареи дҭан. Иҵара даналга, 16 шықәса шихыҵуаз афранцызцәа рыр далалеит.\nНаполеон 1792 шықәсазы идырҵеит Париж аусура. Афранцыз монархиа анахырҳәа ашьҭахь лаҵарамза 1792 шықәсазы, акапитан ихьӡ аҟынӡа дхагалан. 1793 шықәсазы артиллериа дәықәиҵеит амацәыз иҭакыз Тулуз агаразы. Хара имгакәа, Тулуз анкаҳа, Наполеон абригадатә еинралры аҟынӡа дхагалан. Уи Италиа афранцызцәа рыр анапхгаҩы даҭан, австриатәи аинралцәагьы аӡәырҩы дыриааит. 1779 шықәсазы Адиректориа захьӡыз франциатәи аиҳабыра хырбгаланы х-консулк рыла ишьақәгылаз аиҳабыра ҿыц аԥиҵеит, уа иара консул хаданы дыҟан. Убри аамҭазы дарбан францыззаалак Наполеон бзиа дибон, дизгәдуун; имчхарагьы ӷәӷәхеит. 1802 шықәсазы Франциеи, Англиеи, Германиеи аҭынчразы аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит. Наполеон Франциа Ауниверситет еиҭашьақәиргылеит, Франциа Абанк аԥиҵеит. Иара убас иаԥиҵеит Наполоеон икодекс: раԥхьатәи иаазыркьаҿу афранцыз закәан аилыркаа. Наполоеон икодекс дунеи зегьы аҿы аиуристтә система аԥҵаразы шьаҭас иаиуит. Хара имгакәа уи аиҳабыра иԥсахын Франциа аимператорс ихьӡ рылаиҳәеит. Австриа аимператор Мари Луиза ԥҳәысс дигеит. Аԥа диоуит. Шьҭа аимпериа ду дахагылан, 42 миллионҩыуаак напхгара риҭон.\nАбри ашьҭахь Урыстәыла агара иҽазикын, иимпериа хыбгало иалагеит. 1814 шықәса апрель мза 6рзы Наполеон дахҳәаны Ельба адгьылбжьахалахь дахыган. Шықәсык аҟара ҵхьан еиԥш, 1000-ҩык раҟара ар еизиган париж далалеит еиҭа амчра инапахьы ааигарц азы. Аамҭа кьаҿк мчраҟны дыҟан, ашьҭахь англызқәа иҽриҭеит.\nАлитература[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- Kindred Britain.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9D%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82","date":"2023-09-29T14:43:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510516.56\/warc\/CC-MAIN-20230929122500-20230929152500-00768.warc.gz","language":"abk","language_score":0.8312888145,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.8312888145446777, \"oss_Cyrl_score\": 0.15066605806350708}","num_words":1002,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.881,"perplexity_score":11710.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Импыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 17 афакт ҿыцқәа аарҧшуп.\nИҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa импыҵахалоу Аҧсны акоронавирус азы иҟаҵан 217 атестқәа,17-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырҕәҕәоуп.\nАҧсны иҟоу аковид-центрқәа рҿы рҽырыхәшәтәуеит 94 -ҩык апациентцәа, урҭ рҟынтә 24-ҩык рҭагылазаашьа цәгьоуп.\nИҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa импыҵахалоу Аҧсны рыԥсҭазаара иалҵит акоронавирус змаз хҩык апациентцәа.\nАпандемиа ҟалеижьҭеи Аҧсны акоронавирус адиагноз рзышьақәырҕәҕәоуп 15331-ҩык, урҭ рҟынтә 14 693-ҩык ачымазара иалҵхьеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/1tv.ge\/lang\/ab\/news\/impmcaxalow-aphsnm-akoronavirws-17-afakt-tchvmtcqa-aarphshwp\/","date":"2023-12-06T04:12:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100583.13\/warc\/CC-MAIN-20231206031946-20231206061946-00119.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9956815243,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9956815242767334}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.135,"word_repetition_ratio":0.076,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":12383.7,"cluster_detection":-1} {"text":"|Мандела, Нельсон\n|Nelson Rolihlahla Mandela\n\n\n|Аполитикатә партиа\n|Алахәылара\n\n\nАфриканский национальный конгресс (1943 ш. инаркны)\nЮжно-Африканская коммунистическая партия (Жәашықәса 1950 инаркны – Жәашықәса 1960 инаркны)\n\n\n|Ахатәы хьӡы\n|Rolihllahla Mandela\n|Аира\n\n\nԥхынгәымза 18, 1918 ш.\nМфезо\n|Аԥсра\n\n\nԥхынҷкәынмза 5, 2013 ш.\nХафтон-Эстейт\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|респираторное заболевание\n|Аԥсыжра аҭыԥ\n|Цгуну\n|Атәылауаҩра\n|Аладатәи Африка\n|Абызшәақәа\n\n\nАнглыз бызшәа,\nкоса\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс\n\n\nЭвелин Мандела (1944 ш.–1957 ш.),\nВинни Мандела (1958 ш.–1996 ш.),\nГраса Машел (1998 ш.–2013 ш.)\n|Ани аби\n\n\nНосекени Фанни,\nГадла Генри Мфаканьисва\n|Ахәыҷқәа\n\n\nМакгато Мандела,\nМаказиве Мандела,\nЗенани Мандела-Дламини,\nТембекиле Мандела,\nЗиндзи Мандела\n|Ауацәа\n|Ndileka Mandela (внук)\n|Анхарҭа\n|Хафтон-Эстейт\n|Алма-матер\n\n\nУниверситет Витватерсранда,\nУниверситет Форт-Хэр,\nУниверситет Южной Африки,\nЛондонский университет\n|Аусура\n\n\nаполитик,\nавтобиограф,\nпрактикующий юрист,\nполитический активист,\nполитический заключённый,\nсценарист\n|Адин\n|методизм\n|Анашьамҭақәа\n\n\nПремия имени Джавахарлала Неру\nбейлиф Большого Креста ордена Святого Иоанна Иерусалимского\nпочётный доктор Говардского университета\nпочётный доктор Университета Претории\nAlan Paton Award\n… подробнее на Викиданных\n|Анаԥынҵамҭа\n|Асаит\n|https:\/\/www.nelsonmandela.org\nНельсон Мандела (ԥхынгәымза 18, 1918 ш. — ԥхынҷкәынмза 5, 2013 ш.) — еицырдыруа аполитикатәи аҳәынҭқарратәи усзуҩы. 1994 шықәсазы, зцәеижьи еиқәаҵәаз рахьтә ИуАР раԥхьатәи ахадас дҟалоит, апартеид даҿагыланы дықәԥон. 1993 шықәсазын Нельсон Мандела адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа ианашьан.[1]\nНельсон Мандела ихәыҷра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАполитик ихьыӡҵәҟьа – Холилала Мандела. Диит рашәарамза 18, 1918 шықәсазы имаҷыз Мфезо захьӡыз қыҭак аҟны, ИуАР аӡиас Мбаше ахықәан ишьҭаз. Аҷкәын иаб Гадла Генри Мандела ихьӡын, уи ақыҭа напхгара аиҭон, насгьы аимшьҭра тембу Маӡалатәи ахеилак далан. Дара рмилаҭ ақьабзқәа рыла, Мандела иаб ԥшьҩык аҳәса иман. Урҭ жәахаҩык ахшара драбны дҟарҵеит – жәҩык аԥҳацәеи, ԥшьҩык аԥацәеи. Нельсон иан Нонгапи – Мандела иаб ахԥатәи иԥҳәыс лакәын.\nАхьӡ Холилала ишиашоу еиҭагазар иаанаго, аҵла амахәқәа зҵәахуа ауп, аха иаармарианы иҳәазар «проказник» иаанагоит. Мандела иоуп аҭаацәара ахәыҷқәа зегьы рахьтә ашкол ахь аныҟәара иалагаз. Актәи аурок аҟны арҵаҩы ахәыҷқәа зегьы англыз хьыӡқәа рылҭеит, ус еиԥш атрадициа ыҟеижьҭеи акрааҵуеит. Лара лоуп Манделагьы Нельсон ихьӡызҵаз, абри ахьӡ ала ауп адунеизегьы аҟны деицырдыруагьы дшыҟалаз.[2]\nШықәсқәак ааҵхьаны еиԥш, иаби амчра ҿыц иахагылази реизҟазаашьақәа бжьысит аҟнытә, имаҵзура дамырхит. Уи азмырхакәан, иҳәсеи ихәыҷқәеи зегьы нхара ҳәа аҭыԥ ҿыц ахь ирышьҭит, ақыҭа Цгунуҟа.\nИҭыԥ иамхра акәу, мамзаргьы даҽаку изыхҟьаз, Гадла Мандела ӷәӷәала дычмазаҩхеит. Иара арыԥҳа чымазара адиагноз изықәыргылан, уи дагьахыԥсааит. Нельсон усҟан жәшықәса ракәын ихыҵуаз, аиҵбыратә классқәа рҟны иҵара хиркәшон.\nАнаҩс, иҟан аиҳабыратә школ – интернат Кларкбери, уи екстерно далгоит, анаҩс дҭалоит ақалақь Форт-Бофорттәи аметодисттә колледж. Аброуп иара аспорт дахьазҿлымҳахазгьы, еиҳаракгьы иара игәаԥхеит абокси аҩреи, иԥсҭазаара зегьы арҭ аспорт хкқәа ирызкын.[3]\n1939 шықәсазы Мандела дҭалоит Форт-Хертәи ауниверситет, иара раԥхьатәиин ИуАР инхоз рахьтә зцәеижьи еиқәаҵәаз рахьтә иреиҳаӡоу аҵарадырра заурц зҽазызшәаз. Аха иҵарадырра аизырҳара хыркәшан актәи акурс аҟны. Иҟалаз уи ауп, Нельсони егьырҭ астудентцәеи абаикот иалахәын, астуденттә хеилак ахаҭарнакцәа ралхрақәа алҵшәақәа шыргәамԥхаз аарԥшуа.\nНельсон уаҳагьы ауниверситет дзалымгеит, 1941 шықәса рзы иара нхара ҳәа дцоит ладатәи африкатәи Ареспублика ахь зегьы иреиҳаз ақалақь – Иоханнесбург ашҟа, уа ашахта аҟны хьчаҩык иаҳасаб ала аусура далагеит. Абас иалагеит иара иџьатә биографиа. Аамҭак анаҩс азиндырратә усҳәарҭахь диасуеит, аклерк еиҵбы имаҵзурахьы.[4]\nИусура инаваргыланы – азаанаҭдырҩы имаҵзура аҟны Нельсон Мандела Лада-Африкатәи ауниверситет латәарадатәи аҟәша астудентс дҟалоит. Уи даналга ашьҭахь агуманитартә дыррақәа абакалавр ҳәа адиплом ирҭоит. Нельсон иҵара иациҵоит, дагьҭалоит Витватерсрандатәи ауниверситет азиндырратә факультет. Ара раԥхьаӡа акәны драбадыруеит Гарри Шварци Джо Словеи, дара аԥхьаҟа аиҳабыра рҟны аминистрцәа рмаҵзурақәа ааныркылоит.[5]\nАполитикатә қәԥара алагара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАуниверситет аҿы аҵара аниҵоз Мандела даара аполитика дагәыланахалеит. Иара атәыла аҟны амчра африкатәи арадикалтә идеиақәа анырра ӷәӷәа ирҭеит, лассы-ласс аизарақәа ихы рылаирхәуа далагеит, урҭ ирылахәын Африкатәи амилаҭтә конгресс зцәеижьи еиқәаҵәаз аинтеллектуалцәа. Иара убасгьы, Нельсон ақәгыларақәа, амитингқәа ихы рылаирхәуеит, урҭ ззырхаз аҭыԥантәи ауааԥсыра адгылара рзыҟаҵара акәын. 1948 - тәи ашықәс азы амчра африкатәи Амилаҭтә партиа ахь ииасит, убри ашьҭахь ари аҳәынҭқарра апартеид аполитика апропаганда азура иалагеит.[6]\nНельсон амаӡаныҟәгаҩ хада имаҵзура иоууеит, аамҭак анаҩс африкатәи амилаҭтә конгресс аҟны Мандела Аҿар рлига дахагылоит. Иара ибзоурала иаԥҵахеит амчра ахымхәыцра Акомпаниа,1955 шықәсазы иара аԥшьгара ҟаиҵоит зых иақәиҭу ажәлар Рконгресс аизгаразы. Мандела ауаа дрыцхраауан иполитикатә қәгыларақәа рнаҩсангьы. Уи иоуп зцәеижьы еиқәаҵәаз ауаа рзын раԥхьатәи азиндырратә усбарҭа аԥызҵаз. Уа ауаа еиқәаҵәақәа хәыдаԥсада адемократиатә принципқәа аус рыдиулоит, урҭ рыла аԥхьаҟа напхгараҭара иалагоит Лада-Африкатәи ареспублика аҟны, «Хартиа свободы» иахьӡын. Арҭ апринципқәа рсиаҿы ихадоу документхеит, уи ашьаҭала иргылахеит апартеид аполитика иаҿагылоз қәымчрадатәи ақәԥара, аҿиара иаҿыз ИуАР.\nУс иҟан 60-тәи ашықәсқәа рылагамҭанӡа, усҟан Мандела еиликааит ҭынчымҩала акгьы ӡбашьа шамам. Иара иаԥиҵоит арадикалтә партиа «Умконто ве сизве», уи азхиан бџьаршьҭыхралатәи ақәԥара. Ари аиҿкаара алахәылацәа аиҳабыратәии арратәии обиектқәа рыԥжәара иалагеит. Анаҩс, дара рҽыԥхьакны апартизантә еибашьра иалагеит. Ҭагалан 1962 шықәсазы Мандела иқәыӡбоит, уи хәышықәса иқәҵаны ддырбаандаҩуеит, ақәгыларақәа ахьеиҿикаауази, изакәанымкәа аҳәаа дахьахысызи рзы. Анаҩс, Нельсон идрыԥхьаӡалоз ацәгьоурақәа рсиа иахьацлаз хәышықәса рхаҭыԥан, иԥсҭазаара зегьы ҭакрыла ахгара иқәырҵеит.[7]\nАбахҭеи апрезидентреи[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМандела иԥсҭазаара зегьы аҟнытә 27 шықәса ҭакрыла ихигеит. Егьырҭ аполитикатә баандаҩцәа инарҿырԥшны, уи иҭакышьа аҭагылазаашьақәа даара ицәгьан, зин ҷыда ҳәа акагьы имамызт. Мандела дахьҭакыз ашәҟәқәа рыҩра азин иман, аха уигьы фымз рахь знык акәын. Аҭел асрагьы азин иман шықәсыбжак ахь знык. Аха зых иақәиҭыз иҩызцәа даара адгылара изыҟарҵон Нельсон дахьҭакыз, урҭ роуп изыбзоуроугьы Нельсон Мандела ихьӡ адунеи иадыруа аҟаҵара.[8]\nАкыр адунеитә кьыԥхьтә ҭыжьымҭақәа лозунгла иҭәын, урҭ ирыҩуан «Нельсон Мандела ахақәиҭра ишәҭ» ҳәа. Уи анаҩсангьы, абахҭаҿы иҟазаара аан зцәеижьи еиқәаҵәаз апартеид иаҿагыланы иқәԥоз Нельсон Лондонтәи ауниверситет дастудентхоит, азиндырра абакалавр идипломгьы иоуеит. Абахҭаҟны дшыҟаз 1981 шықәсазы Нельсон ари ауниверситет ҳаҭыр зқәу аректорс аҟаларазы икандидатура ықәиргылоит, аха аиааира изымгеит.\n80-тәи ашықәсқәа рзы атәыла анапхгара акыр аусқәа аднакылоит аполитики дареи реизыҟазаашьа аҟны компромисск иазнеирц. Мандела идыргалоит ихы иақәиҭтәра, аха уи азын иара апартеид даҿагыланы ақәԥара даҟәыҵыр акәын. Ас еиԥш ажәадгала ҳәарада нельсон мап ацәикит, ахақәиҭрагьы имоуит.[9]\nЗегьы аҽаԥсахит 1989 шықәсазы, усҟан ИуАР ахадас дҟалеит Фредерик Вилл Клерк, аиҳабырагьы Африкатәи амилаҭтә конгресс аусура азы азин ҟанаҵеит. Шықәсык ааҵхьаны Мандела идгылаҩцәеи иареи рхы иақәиҭыртәуеит. Нельсон де Клерк ихы дахьақәиҭитәыз азы даара дизгәдуун, аха арҭ аполитикцәа реизыҟазаашьақәа уеизгьы аибарххара рыбжьан. Дара рҩыџьагьы адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа роуит, аха абригьы еизааигәанамтәит. Иҟалаз уи ауп, Мандела ихы данақәиҭыртә ашьҭахь, дырҩегьых, аиҳабыра дырҿагыланы ақәԥарақәа дырзыгьежьит, урҭ лассы-ласс аидысларақәеи атерактқәеи рахь ииасуан.\nНельсон ақәгыларақәа мҩаԥигон амчрақәа ахара рыдҵо. Мандела иџьабаагьы баша имыӡит, 1994 шықәсазы имҩаԥгаз атәылаҟны раԥхьатәи адемократиатә алхрақәа рыбзоурала, Нельсон дпрезидентхоит, иара 62% алхыҩцәа рыбжьқәа иоуит.\nАри аҭыԥ аҟны хәышықәса дыҟан. Ари аамҭа иалагӡаны илшеит ахәыҷқәеи зыбаҩзтәымыз аҳәсеи рзы хәыԥсадатәи амедицина рзеиҿкаара, жәиԥшь шықәса рхыҵаанӡа ахәыҷқәа ашкол аҟны хәыдаԥсада аҵара рҵон, зегьы ацхыраагӡақәа роуан, ақыҭаҟны инхоз рхы аныҟәгаразы адотациақәа рзаԥҵан. Абарҭқәа рнаҩсангьы, Мандела ибзоурала азакәан ҿыцқәа алагалан, адгьыл, аусуратә еизыҟазаашьақәа, аусура алагаразы зегьы ирзеиԥшыз аҭагылазаашьақәа уҳәа реиԥш иҟаз азакәанԥҵаратә актқәа. Нельсон Мандела иаамҭазтәи иеиҳабыра, афыцамҩангара, аҭелтә цәаҳәақәа рымҩангара, анхарҭатә сектор аргылара, амедицинатә усбарҭақәа рыргылара рнапы алакын. Мандела ԥхьатәара дцеит 1999 шықәса рзы, аха ауаажәларратә ус мап ацәимкит. Иара СПИД ачымазара зыхьуа рхыԥхьаӡара аиҵатәра азҵаарақәа дырҿын, насгьы ари апроблема атәыла аҟны иаартны иалацәажәо иҟаиҵеит. ИуАР иахьа уажәраанӡагьы ари ачымазара иахҟьаны зегьы иреиҳаны ауаа ахьыԥсуа тәылоуп.[10]\nНельсон Мандела ихатәы ԥсҭазаара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nНельсон хынтә аҳәса ааигахьан. Раԥхьа ԥҳәыс дигеит 1944 шықәсазы. ԥҳәысс иигаз Евелин Маказива илыхшеит ҩыџьа аԥҳацәеи ҩыџьа аԥацәеи. Иреиҵбыз – Маказива Мандела жәшықәса анылхыҵуаз лыԥсҭазаара далҵит. Аҭаацәа еилыҵит 1958 шықәсазы. Ианеилыҵ анаҩс, иаарласны, Нельсон иԥсҭазаараҿы дцәырҵуеит Винни Дламини. Ари аҭаацәара аҟны Мандела иоуеит ҩыџьа аԥҳацәа – Зенани Зиндзи. Документла Мандела Винни дылхаҵан 1994 шықәсанӡа, аха дара еилыҵит аполитик абахҭа данҭарк.[11]\nНельсон ахԥатәи иԥҳәыс Граса Машел, ари лакәхеит, ахҭыс ҟалеит 1998 шықәсазы. Граса Машел дполитикын, лыԥшәмеи лареи еицырзеиԥшыз акыр аинтересқәа рыман. Мандела иԥсҭазаара далҵаанӡагьы иааигәара дыҟан. Нельсон иԥсы анҭаз иихьан жәибыжьҩык имаҭацәеи, жәиԥшьҩык имаҭацәа ирыхшази.\nИԥсҭазаара зегьы иалагӡаны аполитик иҭижьиз иҩымҭақәа рахьтә зегь реиҳа еицырдыруа иҟалеит иқәгылара «Сара аԥсра сазыхиоуп», уи иара иҩит 1964 шықәсазы аӡбарҭа аҟны, иара убасгьы «Ахақәиҭрахь ихараз амҩа». Даара имаҷымкәа аинтерес аман ишәҟәы «Ақәԥара – ари сара сыԥсҭазаара ауп», аизга «Схала схы ацәажәара», арҭ ашәҟәқәа иҩит данҭакыз аамҭазы.[12]\nНельсон иԥсра[аредакциазура | акод аредакциазура]\n2013 шықәсазы, аԥхын, Нельсон ахәышәтәырҭа дҭашәоит, ирыԥҳа ачымазара даара иӷәӷәаны ахы инардыруа иахьалагаз азы. Ахәшәтәра акраамҭа имҩаԥысуан, иагьхыркәшан цәыббрамзазы. Аполитик иҭагылазаашьа, иҳақьым иажәақәа рыла, иуадаҩын, аха иҭышәынтәалан, ус шакәызгьы абҵарамзазы Нельсон деицәахеит аҟынтә ирыԥҳақәа аҵәыҵәри аппарат иаҿаркуеит. Аҳақьымцәа ирылшоз зегьы ҟарҵон, аха ԥхынҷкәынмза 5, 2013 шықәсазы Мандела игәы аанкылоит. Нельсон Мандела усҟан 95 шықәса ихыҵуан. Хымш ирылагӡаны ИуАР аҳҭнықалақь аҿы аныҟәарақәа зегьы аанкылан, арҭ амшқәа рзы бзиа еицырбоз аполитик зықьҩыла ауаа аҵыхәтәантәи имҩахь днаскьаргон. Нельсон иԥсыжра еиҿкаан ԥхынҷкәынмза 15, 2013 шықәсазы Цгуну ақыҭан, ихәыҷрашықәсқәа зегьы ахьихигаз.[13]\nАинтерес зҵоу афактқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМандела ахьыӡқәа хԥа иман, данниз Холилала ихьӡырҵеит. Англыз хьӡы Нельсон ашкол аҟны иоуеит. ИуАР Нельсон Мандела дырдыруеит иара убасгьы, Мадиба ҳәа (ари ажәлар коса рклан хьӡқәа иреиуоуп). Мандела 1964 шықәсазы иԥсҭазаара зегьы ҭакрала ахгара иқәҵан. Иҭакра аамҭа аиҳарак адгьылбжьаха Роббен ихигеит. Анаҩс, ҷыдалатәи арежим ахьыҟаз абахҭа Поллсмур ахь диаган. Ҭакрала ихигаз 27 шықәса рахьтә 17 шықәса акамера аҟны ихала дҭакын, уа шықәсыбжак ахь знык аҭел асреи, салам шәҟәык аҩреи ракәын зинс имаз. Иҭакра аамҭа иалагӡаны Мандела латәарада Лондантәи ауниверситет дҭаланы далгеит.[14]\n1990-тәи ашықәсазы ИуАР аиҳабыра Мандела ихы дақәиҭнатәуеит.\n27 шықәса аҟынтә аҵыхәтәантәи амзақәа ахьихигаз Кеиптаунтәи абахҭа «Виктор Верстер» аҟны иахьа Мандела ибаҟа гылоуп.\nНельсон иԥа еиҳабы – Тембекиле амҩатә машәыр аан дҭахеит, иара абахҭа данҭакыз аамҭазы. Иԥа иԥсыжрахь анеира ИуАР амчрақәа азин ирымҭеит.\n1994 шықәсазы иара дҟалоит зцәеижьи еиқәаҵәаз рахьтә ИуАР раԥхьатәи ахадас, уи апартеид даҿагыланы дықәԥон. 1993 шықәсазын Нельсон Мандела адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа ианашьан. Хәышықәса президентс иҟазаара иалагӡаны, Мандела илшеит ахәыҷқәеи зыбаҩзтәымыз аҳәсеи рзы хәыԥсадатәи амедицина рзеиҿкаара, жәиԥшь шықәса рхыҵаанӡа ахәыҷқәа ашкол аҿы хәыдаԥсада аҵара рҵон, зегьы ацхыраагӡақәа роуан, ақыҭа аҿы инхоз рхы аныҟәгаразы адотациақәа роуан. Абарҭқәа рнаҩсангьы, Мандела ибзоурала азакәан ҿыцқәа алагалан, адгьыл, аусуратә еизыҟазаашьақәа, аусура алагаразы зегьы ирзеиԥшыз аҭагылазаашьақәа уҳәа реиԥш иҟаз азакәанԥҵаратә актқәа. Нельсон Мандела иаамҭазтәи иеиҳабыра, афымцамҩангара, ателтә цәаҳәақәа рымҩангара, анхарҭатә сектор аргылара, амедицинатә усбарҭақәа рыргылара рнапы алакын.[15]\n1999 шықәсазы иара аполитика аҟынтәи дцоит. 2009 шықәсазы Еиду Амилаҭқәа реиҿкаара ԥхынгәымза 18 Нельсон Мандела Имш ҳәа рыланаҳәеит.\n80 шықәса анихыҵуаз Нельсон Мандела Мозамбик ахадас иҟаз, зхаҵа дыԥсхьаз, Граса Машел ԥҳәысс дигоит. Граса Машел адунеи аҟны ҩ-тәылак рхадацәа еиуеиԥшым аамҭақәа рзы дрыԥшәмаԥҳәысын.\n2011 шықәсазы Мандела 93 шықәса зхыҵуаз 12 миллионҩык инарыцны ашколхәыҷқәа аамҭак ала адныҳәаларатә ашәа изырҳәеит.\n2009 шықәсазы Нельсон Мандела иԥсҭазаара шьаҭас иҟаҵаны иҭыхын анысмҩатә фильм – адрама «Непокорный».[16]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- https:\/\/bigenc.ru\/world_history\/text\/5210902\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/1304-nelson-mandela.html\n- https:\/\/biographe.ru\/politiki\/nelson-mandela\/\n- https:\/\/uznayvse.ru\/znamenitosti\/biografiya-nelson-mandela.html\n- https:\/\/theperson.pro\/nelson-mandela\/\n- https:\/\/www.bbc.com\/russian\/international\/2013\/12\/000000_obituary_mandela\n- https:\/\/www.forbes.ru\/mneniya-column\/mir\/241334-nelson-mandela-simvol-stavshii-politikom\n- https:\/\/uznayvse.ru\/znamenitosti\/biografiya-nelson-mandela.html\n- https:\/\/news.un.org\/ru\/story\/2019\/07\/1359571\n- https:\/\/gazeta.ua\/ru\/articles\/history\/_nelson-mandela-sidel-v-tyurme-18-let\/751701\n- https:\/\/interesnyefakty.org\/nelson-mandela\/\n- https:\/\/www.un.org\/ru\/events\/mandeladay\/legacy.shtml\n- https:\/\/www.vedomosti.ru\/politics\/articles\/2013\/12\/06\/skonchalsya-eks-prezident-yuar-nelson-mandela\n- https:\/\/www.peoples.ru\/friday\/25_facts_about_nelson_mandela.html\n- https:\/\/vm.ru\/politics\/148938-7-interesnyh-faktov-o-nelsone-mandele\n- https:\/\/gazeta.ua\/ru\/articles\/necrology\/_pervyj-temnokozhij-prezident-provel-v-tyurme-27-let\/807574","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0,_%D0%9D%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BE%D0%BD","date":"2024-02-24T19:51:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474544.15\/warc\/CC-MAIN-20240224180245-20240224210245-00577.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9902065992,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9902065992355347}","num_words":3226,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.058,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":13848.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: Укрaинa\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Укрaинa даҽа 9 850-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 193-ҩык\nСaломе Зурaбишвили Укрaинa иҟaлaз aрыцҳaрa иaдҳәaлaны aҳәaмҭa ҟaлҵеит\nУкрaинa aррaтә ҳaирплaн aкaҳaрa 22ҩык aуaaҧсырa алаӡит\nВлaдимир Зеленски – Укрaинa aкоронaвирус aҩбaтәи aцәқәырҧa aлaгеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Укрaинa даҽа 3 228-ҩык aкоронaвирус рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Укрaинa даҽа 3 584-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 60-ҩык\nУкрaинa иҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa aкоронaвирус ирыдбaлан 2 905-ҩык\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa, aкоронaвирус aмшaлa 57ҩык aпaциентцәa ҧсит\nУрыстәылa, Укрaинa иaҿaгылaны, aсaнкциaқәa aрҭбaaит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa 2 723ҩык aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн, урҭ рҟынтәи 161ҩык aхәыҷқәa роуп\nИулиa Тимошенко aкоронaвирус лыбдaлоуп\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 1 732-ҩык aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн, 19-ҩык иҧсит\nУкрaинa aнaпхгaрa рыӡбaрa aлa, Қырҭтәылеи Евроеидгылa тәылaқәaки \"Азонa ҟaҧшь\" иaлоу aтәылaқәa рсиa иaнырҵеит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 1112-ҩык aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 807-ҩык aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн 847ҩык aуaaҧсырa, дaҽa 21ҩык aвирус aмшaлa иҧсит\nГиa Вольски – Урыстәылa aри aбжьaгaрa иaхьaҵәҟьa инaнaмгӡaргьы, жәлaрбжьaрaтәи aуaaжәлaррa хымҧaдa рпозициa aaдырҧшыроуп, Укрaинa ҳaҭaбууп\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 914ҩык aтәылaуaa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Укрaинa дaҽa 666ҩык aуaaҧсырa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәоуп, урҭ рҟынтәи 52ҩык aхәыҷқәa роуп, 63ҩык aмедицинaтә персонaл роуп\nҚырҭтәылa иҟоу Укрaинa aцҳaрaжәҳәaҩ – Сaaкaшвили Қырҭтәылa дaтәылaуaҩым, aхa уи дқырҭуоуп, Қырҭтәылa бзaнҵы иaaнхоит игәaҿы","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/%D1%83%D0%BA%D1%80a%D0%B8%D0%BDa\/","date":"2021-01-21T21:02:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703527850.55\/warc\/CC-MAIN-20210121194330-20210121224330-00234.warc.gz","language":"abk","language_score":0.8934553266,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.8934553265571594, \"oss_Cyrl_score\": 0.05378112569451332, \"kbd_Cyrl_score\": 0.024900715798139572}","num_words":842,"character_repetition_ratio":0.162,"word_repetition_ratio":0.355,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.897,"perplexity_score":2570.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Хәажәкырамза 7 инаркны хәажәкырамза 10 рҟынӡа Аҧсны имҩаҧысуеит афорум-цәыргақәҵа VIZIT APSNY - и ааҧынтәи афестиваль «Амимоза ашәҭреи»\nХәажәкырамза 7 инаркны хәажәкырамза 10 рҟынӡа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны, Аҟәа ақ. имҩаҧысуеит актәи афорум-цәыргақәҵа VIZIT APSNY - и ааҧынтәи афестиваль «Амимоза ашәҭреи».\nАаҧхьара шәаҳҭоит афорум аҽалархәрази ацәыргақәҵа аҭаарази. Уи еизнагараны иҟоуп иналукааша Аҧсны асасдкылара иазку анаплакрақәа, иара убас атранспортә, аҧгаҧсатә, амаҵзуратә еилахәырақәа, атуроператорцәеи атурусбарҭақәеи, агәабзиарачаҧарҭа-курорттә ҟәша иаҭаху маҭәахәла иеибызҭо аҧҵаҩцәеи аиқәыршәаҩцәеи, егьырҭ атуристтә маҵзурақәа рзы аџьырмыкьа ахаҭарнакцәа.\nАфорум-цәыргақәҵа VIZIT APSNY – ари атуризм аусхк аҟны аус зуа абизнес азы лшара бзиоуп:\n- ахырхарҭақәеи амаҵзурақәеи максималла лыҵшәа рыманы рцәыргаразы\n- аустә еимадарақәа рхыҧхьаӡара аизырҳареи аҭирақәа рымҽхак арҭбаареи рзы\n- абренд еиҳа ирдыруа аҟалареи ахьӡ ашьақәырҕәҕәареи рзы адырра азырҳареи рзы\n- иуадаҩу абизнес азҵаарақәа рылацәажәаразы\n«VIZIT APSNY» хықәкыс иамоуп:\n- аусеицуратә еимадарақәа рырҕәҕәареи рырҿиареи рзы аҭагылазаашьақәа раҧҵара;\n- абизнес еимадарақәа рыцҵара, аиқәшаҳаҭра ҿыцқәа рыҵаҩра.\nШәара ишәылшоит атуристтә обиектқәа рҭаара, ижәбараны шәыҟоуп аекскурсиатә маршрутқәа, агьама жәбоит амилаҭтә чыс, иара убас Аҧсны жәлар рҵасқәеи ркультуреи реилкааразы алшара шәоуеит.\nАцәыргақәҵа аҽалархәразы аҽҭаҩра шәылшоит mimosafest.org аҟны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/tppra.org\/ab\/news\/kh-azh-kyramza-7-inarkny-kh-azh-kyramza-10-r-yn-a-a-sny-im-a-ysueit-aforum-ts-yrga-a-vizit-apsny-i-a-7914.html","date":"2021-03-08T22:19:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178385529.97\/warc\/CC-MAIN-20210308205020-20210308235020-00464.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9974598289,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9974598288536072}","num_words":316,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.072,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":16592.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Чтобы посмотреть этот PDF файл с форматированием и разметкой, скачайте его и откройте на своем компьютере.\nҲАИТ АБААҚәА,\nҲАҦСыУААМИ!..\nАвтор-аиқәыршәаҩ: Џьыкырба Г. Ш.\nАредактор: Ҳагба Л. Р.\nАкорректор: Хьециа Н. А.\nАкьыҧхьҩы: Чамагәуа Л. Р.\nКомпиутерла аиқәыршәаҩ: Саӡба С. И.\nАвтор-составитель: Джикирба Г. Ш.\nРедактор: Хагба Л. Р.\nКорректор: Хеция Н. А.\nКомпьютерный набор: Чамагуа Л. Р.\nДизайн-макет: Садзба С. И.\nАҧхьаҩ идаагало ашәҟәы «Ҳаит абаақәа, ҳаҧсыуаами!..» автор-\nаиқәыршәаҩ Гугуца Шаликәа-иҧҳа Џьыкырба аҩбатәи лышәҟәоуп.\nАшәҟәы изкуп Аҧсны ашәарҭара ианҭагыла зыбжьы аҕьеиҳәа изыр-\nгаз, ҳабџьар мчқәа иҵәтәы шьаҟаны арыҵагылаз аибашьҩы аинрал,\nАҧсны Афырхаҵа Сергеи Платон-иҧа Дбар.\nбх) 64-8\nДжикирба Г.Ш., 2011\nСергей Платонович был большим патрио\nтом Абхазии и своего народа. О том, что у нас\nесть военный специалист такого высокого\nуровня, я узнал от Сергея Мироновича Шамба,\nкоторый рекомендовал его. Сергей Платонович\nприехал в Абхазию незадолго до войны, оста-\nвив перспективную службу на Северном Кав-\nказе, потому что понимал, что Родина нужда-\nется в нем. Сергеем Платоновичем очень много\nсделано до войны.\nВоенные заслуги Сергея Платоновича из-\nвестны всему нашему народу. На мой взгляд,\nон внес выдающийся вклад в нашу Победу. Мне\nпамятны слова, сказанные им после освобож-\nдения Сухума: «Теперь можно спокойно уме-\nреть, мы выполнили свой долг».\nСергей Платонович сыграл большую роль\nв становлении нашей армии и очень больно\nосознавать, что его нет рядом с нами. Наш на-\nрод навсегда сохранит светлую память о гене-\nрале Сергее Дбар.\nИнтервью Президента РА В. Г. Ардзинба\nгазете «Амцахара», 2003 г.\nАуаҩытәыҩса иҧсҭазаараҿы иҧылоит акыр иуадаҩу, зыӡ\nбара цәгьоу, иҳараку азҵаарақәа. Аха дарбанзаалак иҽазишәоит\nурҭ азҵаарақәа иахьынӡаилшо рыӡбара. Даараӡа иҭахуп дызҿу\nс ал\nшәа бзианы, иҳаракны иҟаларц. Дбар Сергеи Платон-иҧа\nизку ус ажәақәак рҳәараҵәҟьагьы уадаҩуп, ашәҟәы дуӡӡа аҽазкра\nакәым. Уи ихыҧша, иҩаӡара, ажәлар рахь имаз агәыблыра\nуеит. Ари аидара ашьҭыхрагьы уадаҩын,\nазхәыцрагьы гәаҕьыуацәан, аха, ишыцәгьаз шыздыруазгьы,\nсҽазыскит. Иҟалап, аҧхьаҩ иҿынӡа иназгар исҭаху Сергеи Дбар\nихаҿсахьа ингәылырҭәаа исызцәырымгар. Аха сара агәра зго-\nит уи ихцәажәаша, итәы зҳәаша, изҩыша наҟ-наҟ ишырацәахо.\nУбри аҟынтә, иҭаацәеи иҩызцәеи рҿаҧхьа схырхәоит. Сер-\nгеи Дбар изку ажәа макьана иҳәаӡам. Ашәҟәы «Ҳаит абаақәа,\nҳаҧсыуаами!..» агха амазаргьы, сахҭнышәҟьарым. Амшьҭа бзиа\nзмаз Сергеи Дбар еснагь ицын аҧхарра, уи шәыцзааит зегьы.\nАамҭа цацыҧхьаӡа Сергеи Дбар дыздыруаз, дыззааигәаз зе-\nгьы еилыркаауеит уи иахьа дшырцәыхароу, анышә шрыбжьоу,\nаха дызҿыз иус ахаан ҧсра шақәым.\nҬабуп ҳәа расҳәоит аҭыжьраҿы зхы-зыҧсы иамеигӡаз аре-\nдактор Лили Ҳагбеи акорректор Наала Хьециеи, ашәҟәы шьаҿа-\nшьаҿала иагыз иабзаз иахаҵгылаз Кьасоу Ҳагбеи.\nҶыдала ҭауп ҳәа иасҳәоит ашәҟәы аҭыжьразы ахарџь зхахьы\nизгаз Заур Џьота-иҧа Арӡынба.\nГугуца Џьыкырба\nРХ\nРХ\nАхәы ҧшӡа. Уахьынтә ақыҭа зегьы уалаҧшуеит. Амшын Еиқәа агәы\nухыҧшылоит. Унапсыргәыҵа ианушәа иубарҭоуп ақыҭа агәы. Уамашәа\nиубартә иҟоуп ари анхарҭа. Џьара ҟьаҟьароуп, џьара наароуп, даҽа џьа-\nрах — ҿҟьарсҭоуп. Жәытәнатә аахысижьҭеи ари ахәы «Дбараа рхәы»\nҳәа иашьҭоуп. Ирҳәоит Мгәыӡырхәа инхо Дбараа Шлара (Блабырхәа)\nиқәҵыз роуп ҳәа. Иахьықәҵыз аҭыҧгьы ус иашьҭоуп. Шәышықәса\nДбараа Мгәыӡырхәа инхоижьҭеи. Жәынгьы-ҿангьы ичеи\nџьыка уаан. Рашҭа мҩасҩык аламала дзавсуамызт.\nбараа рхәы алҭаҳараҿы игылан аҩынқәа ҩба. Акы — быцала иш\nшны, анышәаҧшь ала ишьыхны, аҭырас ақәҵаны иҟан. Егьирахь\nиҩаҳаракны, ахьа иалхны, ҩбаны иеихагылоу акәасқьа хазына гылан.\nАамҭа рацәаны ишцахьоугьы, Дбар Басиаҭ иахьагьы ихьӡи ижәлеи\nеидкыланы ирҳәоит Мгәыӡырхәаа. Уи иҧшәма Шьааиза Жьиҧҳаи\nареи нхацәа нагақәан, уаа круцәан, уахгьы-ҽынгьы зхатәы џьаба\nла\nзхәыҷқәа зааӡоз ҭаацәаран. Ирхылҵит 14-ҩык ахшара.\nУсҟантәи аамҭазы Шьааиза «Ан афырҧҳәыс» ҳәа иланашьаз амедал\nиахьа Дбараа рҭаацәаратә архив аҟны акрызҵазкуа ҭоурыхтә ршаҳаҭгас\nирымоуп.\nБасиаҭ 54 шықәса дшырҭагылаз ица ихьуа далагеит, уи иахҟьаны\nиҧсҭазаарагьы далҵит. Шьааиза даара аџьабаа лбон, лхәыҷқәагьы\nамашәырқәа ирықәшәеит, уи дахыҧсааразы акгьы лыгымхеит. Лара\nдаара иҟәышыз ҧҳәысын. Илбон аамҭа цәгьа ишҭагылаз. 1937—1938-\nтәи ашықәс еиқәаҵәақәа дрыцәшәон. Ус ишыҟаз, лашьа заҵәы Жьи-\nба Иасыф иҩны дындәылганы дыргеит. Иара дуасҭа бзиан. Ақыҭаҿы\nказарма дук ҟаиҵахьан. Убра иҟаз игәылак иажәақәа рыла, аказарма\nаҩнуҵҟа ахәшырб рацәаны иҟан. Ахәшырб аҟны Иасыф Сталин исахьа\nҭихит, асахьаҿы аџьар аниҵеит ҳәа. Иасыф Сталин дабаидыруаз, аха,\nуи акәхеит, иҩны дындәылганы ддырӡит. Ацәгьа зҳәаз чашыла ааҵәак\nирҭеит.\nШьааиза, аџьықәреи лаго алу данынахалалак, «уаҳәшьа, алақәа\nирфаз, уаҳәшьа»,\n— ҳәа лылаҕырӡ лҿашы дҵәыуалон. Лыҧшәма\nдлыҧхеит, аха акгьы лҽаҵалырхомызт, лхәыҷқәагьы лыцхраауан.\nАҟанҷ ааӡаразы амжәабыҕь ҿырхратә, амжәа карҿартә иҟан лхәыҷқәа.\nҭаҭын десҭынла еиҭарҳауан, идрашәон, иҿырхуан, идырҩон, ирденгь\nуан, нас аҳәынҭқарра иарҭон. Басиаҭ иҧацәа ҧшьҩык: Платон, Мак\nсуҭ, Кәынҵал, Дарафеи Аџьынџьтәылатә Еибашьра Дуӡӡа иалахәын.\nЗегьы гьежьит, Кәынҵал ида. Уи Севастополь азааигәара дыҭҟәаны\nыргеит. Уаантә иҽӡаны дыбналеит, далахәын Иугослави\nтәи\nапартизантә гәыҧ. Ааӡаб ихганы, ақалақь Ворошилов, уажәы Усурииск\nҭоу, даа\nхеит, уаҟа аҭаацәарагьы далалеит.\nЗыҷкәынцәа хынҳәыз Шьааиза напыргьежьрала дырҧылон. Нас\nлцәа дааҭахьҭшьуан, изымгьежьыз Дбараа лыбла иаахгылон: Дбар Узбар,\nДбар Гәаџь, Дбар Мақьҭаҭ. «Авба сҭаацәа ирыцымзааит» ҳәа ахәхәаҳәа\nдқәыҧсычҳауа, лмаҵурҭахь лҿаалхон. Лчеиџьыка, лыҧсшәаҳәара,\nлыуаҩра ртәы шәҟәык ианӡалом, дыҧҳәыс аҳкәажәын.\nон аҭаацәара даналала, хыхь, инаскьаганы иҟаз амҳара иҩ\nналеит. Араҟа иит ҩыџьа ахшара — Алиошеи Аниеи. Аҭаацәа дум-\nзи, Дбараа рхәы аҟынтә раб игәараҭа иаҿыҵны иааит Мгәыӡырхәа\nаарцәҟа, Леиаа реиланхарҭахь. Платон иҧшәма Хьмор Ҧалбеи иареи\nзыҩназ амҳара ааҧдырган, аҭыҧ ҿыцахь ииасит. Уи адгьыл Леиаа\nракәын изтәызгьы. Шьааиза лыҷкәын, аҩынду иаҿыҵыз, дылныҳәеит.\nХаара-бзаарас илымаз еиҩшаны лыҷкәыни лҭацеи ирылҭеит. Анхара\nианаауаз, Алиоша дрыцмааӡеит, уа Дбараа рхәаҿы даа\nхеит.\nИшынеибакәыз ранду Шьааиза бзиа дырбон. Сергеираа раб иашьа\nЛуҭфеи ус иҳәеит: «Жьиаа рыҧҳацәа рлеишәа цәгьоуп рҳәон, аха ари\nлгәыблыреи лыуаҩышьеи рыла зегьы бзиа дырбон. Уимоу, Сергеи даара\nакыр аамҭа «нанду дыҧсааит» ҳәа акәын дышқәуаз».\nДбар Платон Басиаҭ-иҧа ихылҵит ҧшьҩык ахшара: Алиоша, Аниа,\nСергеи, Роза. Дбараа рхәы аҟынтә уанҧшуа, иубарҭоуп Мгәыӡырхәа\nагәҭа ашашара. Уи агәҭа илаҵакны ауп анхаразы Платон иҵәҩан ахьа-\nирсыз, илҩаҵә хәхәаӡа иҩеиуа иахьалагаз. Сергеи, даныхәыҷыз инарк-\nны, лымкаала бзиа дибон ианду. Убри аҟынтә, изхирҟьозаалак, ҽыргәаа\nҟаҵаны, аангылара уахь дцалон. Џьабаала, махәҿала аус иаҿагылан\nнахьхьигьы-аахьхьигьы.\nшьшьала, лафла зхәы иаҭәҳәаны\nкрызфоз ҭаацәаран Платон Дбар иҭаацәара. Мгәыӡырхәа ақыҭа амаца-\nра акәымкәа, «Платон илафқәа» ҳәа араион зегьы еицырдыруеит иахьа-\nгьы. Урҭ рахьтә акы ҳазааҭгылоит.\n70-тәи ашықәсқәа раан акәын. Усҟан аклубқәа зегьы рҟны еиҿкааны\n[9]\nирыман агитбригадақәа. Ҽнак Платон иҟны иааин иҳәеит, аибашь-\nра дызлысыз, 1941—1945-тәи ашықәсқәа ирызкны еиҧыларак аҟны\nдықәгыларц шырҭаху. Иара дазыразхеит. Имаз иреиҕьыз амаҭәақәа\nишәиҵеит. Ус машьынала иааиз дрыманы рҿынархеит. Амҩахь еилика-\nаит Мгәыӡырхәа инхо Еныкьаа рҿы ишцо. Амашьына шиашаз казарма\nдук инадгылеит. Аҩнуҵҟа иныҩналазар, ауаа рацәаны гәыҧ-гәыҧла\nитәаны аҭаҭын дрыҧхуеит. Аҧсшәақәа анааибырҳәа, агитбригада\nаиҳабы илҳәеит иахьа аҭаҭынрыҧхцәа рҿаҧхьа дшықәгыло аибашьҩы\nПлатон Басиаҭ-иҧа Дбар. Иара, илаба иикыз ныҵакшо, иҧаҵақәа ыршо,\nаччара ихы-иҿы ианубаало, ус иҳәеит: «Шәанаџьалбеит, сахьаажәгоз\nеилырганы исашәымҳәоз. Иахахысижьҭеи сҭакәажә сымаҭәа-сҩыҭәа\nреиқәыршәара даҿупеи. «Аӡы иагоз, аӡы иҿадырхәхәон», ҳәа аҭаҭын\nказарма сынзыҵамҧшуа, сгәы ахшәан, схы ахьызгара сыздыруам,\nшәара уажәы ара саажәгеит… Сахьеибашьыз азы аҭаҭынрыҧхцәа\nҳәагәышьозеи, дара реиҧш, саргьы снапы азефыр ахьтата арыҧх\nра саҿупеи. Сҭакәажә лҿаҧхьа сааҽхәап сгәахәын, арахь иахьакәӡам\nДбар Платон дахьыҟазаалак ицын алаф. Алаф ахьыҟоу иҟоуп\nаччара. Аччара ахьыҟоу — аҧсҭазаара. Ауаҩы лахҿых, зажәеи зуси\nеснагь еицыз, аҭаацәара бзиа зааӡаз. Ирҳәоит, ибжьы аарҕәҕәаны\nдымцәҳацызт, ихәыҷқәа дрықәымчны дымцәажәацызт ҳәа. Уи,\nшамахамзар, аибашьра дахьыҟаз атәы далацәажәаӡомызт. Ахаҵа\nабџьар анышьҭих, уи иааҟаиҵоз зегьы фырхаҵаран, гәымшәаран\nҳәа иҧхьаӡон. Уахынла ианааидтәалоз, алакәқәа ҳәа данырклак,\nирзеиҭеиҳәалон хыҧхьаӡара рацәала алафқәа. Урҭ ирзыӡырҩуаз\nхәыҷи-дуи рыччабжь ашҭа ҭнарцәажәаауан. Иара даара бзиа ибон\nашьашәырҵаҿы ауасцәа нкаршәны, марҭақк нықәҵаны, шьыбжьон-\nла аҧсшьара. Зны-зынла, дызнысыз аибашьратә мҩа игәалашәозар\nакәхарын, дызҵаҧшуаз ажәҩан акы ианаҳәарц иҭахызшәа, ахәхәаҳәа\nдқәыҧсычҳауа даҵаҧшуан. Нас иеигәышә аашьҭыхны, ҧшьшьала\nиҩны ашьҭахьҟа днавалон.\nПлатон ихшара аҧшьҩык анцәа ишиҳәара иҟан. Урҭ ишыхәыҷқәаз\nаџьабаа иналагалеит. Усҟан аҧсҭазаара ус иҟан. Аколнхараҿы аус умур\nҟалаӡомызт. Платони Хьмори иаанымгылаӡакәа зегьы ирҿын. Урҭ рџьа-\nбаа иалҵшәаны, еихачаҧа ҩбаны иеихагылоу аҩны дыргылеит.\nРхәыҷқәа рыҧшьҩык Мгәыӡырхәатәи абжьаратә школ иалгеит,\nеснагь рыбзиаӡбахә акәын ирҳәоз. Ашкол данҭазгьы, даналгозгьы зе-\n[10]\nгьы дрылукаауан Сергеи захьӡыз. Уи Едик ҳәа акәын изааигәаз зегьы\nшишьҭаз.\nбар Сергеи Платон-иҧа диит лаҵарамза 2, 1946 шықәсазы Гәдоу\nҭа араион Мгәыӡырхәа ақыҭан, анхаҩы иҭаацәараҿы. Далгеит аҵара\nиқыҭаҿы. Уи иеилҷҷареи ихшыҩи рыла еснагь ашкол иҭаз зегьы дры-\nлукаауан. Иахьиҧшаалак, даара бзиа ибаны дрыҧхьон аҧсуеи ау-\nрыси сахьаркыратә ҩымҭақәа. Сергеи школк аҟны аҵара ицызҵоз,\nхымз рыла иеиҵбыз Валери Леиба игәалаиршәоит: «Сахьеиҵбыз азы\nеснагь алаф иҳәон, «сҿаҧхьа умцәажәалан убжьы рдуны, усеиҵбуп»\nәа.\nара ҳхәыҷра маҷк иуадаҩын, избанзар, аҵареи аҭаҭын аарых\nреи еидҳәалан. Аха Сергеи зегьы иҽырхьигӡон. Сара класск дсеиҳаны\nдтәан, аха цәгьала ҳаизааигәан, ҳамаӡа-ҳаргама еилан. Иара класск\nаҟны аҵара ицырҵон: Чкотуа Валиа, Заде Раиса, Еныкь Назир. Сер-\nгеи ҵарала амаҭәарқәа зегьы рҿы дрылукаауан. Усҟан ҳашкол дирек-\nторс даман Габраа-Шәлымба Татиана Уасил-иҧҳа. Мчыбжьык знык\nҳаизганы, ашкол ахыбраҿы иалкаахаз аҵаҩцәа рыхьӡқәа еиҭалҳәон,\nарҽхәаҧхьыӡқәа рнапаҿы ирылҭон. Еснагь иреиҕьу аҵаҩцәа рсиаҿы\nдыҟан Сергеи. Еиқәысыҧхьаӡоит арҵаҩцәа, Сергеи аҵара изырҵоз:\nаурыс бызшәеи алитературеи — Холоров К. Д., аҧсабараҵара— Анпа-\nев А.В., аматематика — Афсаниади А. Д., агеографиа — Бондорева Г. В.,\nрратә ус азыҟаҵара — Џьыкы\nба Ш. М. Урҭ арҵаҩцәа «иҿырҧшыгоу»\nаҵаҩы ҳәа ихьӡ рҿыҵакын есымша.\nАшкол данҭаз, амаҭәарқәа зегьы реиҳа ицааиуан аматематика. Аха\nусҟантәи аамҭазы аҧсуа ари азанааҭ ашҟа ацара ицәыуадаҩын. Иара\nубасгьы ихшыҩ бзианы иазцон арратә маҵзура. Иаб иашьа Луҭфеи,\nарратә занааҭ алхны, дҭалоит Киевтәи арратә ҵараиурҭа. Ҽнак, Луҭфеи\nдшааз Сергеи иан ианлаҳа, Едик даашьҭыхны, Џыџра акәара ала\nдынҭыганы, иахьаҿыҵыз аҩынду аҿы инеит. «Едик дыҧхашьаҩын,\n— иҳәеит Луҭфеи, — исшәыз арратә форма ила изадымго дахәаҧшуан.\nИугәаҧхама ҳәа сҵааит. Ихы ааирҵысит, ишигәаҧхаз сирдырратәы.\nНас санаауаз иара избзиахашаз арратә маҭәа изаазгеит. Уи игәырҕьара\nизыҵәахуамызт. Арра аганахь дцар шиҭахыз анеилыскаа, сиазҵааит:\nоу уани уаби?! Уҭаацәа гәхьааумгаӡои? Ари амаҭәа зшәыз\nҵаз лассы-лассы аҩныҟа иаарышьҭӡом», — сҳәеит. «Мамоу, сара зегьы\nсычҳауеит», — иҳәеит.\nАбас Сергеи Дбар, ашкол аҿы аҵара аниҵозгьы, иара изанааҭ\nдазхәыцхьан, иалиххьан. Усҟан аҵара уҭаларазы атәылауаҩшәҟәы\n[11]\nурҭаӡомызт. Уи азы иаҭахын аколнхараҿы аусура. Аусҳәарҭаҿы днеин\nдрыҳәеит, ақыҭаҿы ашәҟәы дҭаргаларц афида ааӡараҿы, мамзаргьы\nаҭаҭын казармақәа рҿы цхырааҩыс. «Абра ҳаҧхьа, — иҳәеит Николаи\nЛеиба, — Едик уахгьы-ҽынгьы аҭаҭын машьынақәа цәиҵон, ицәихуан.\nАфида аӡы анақәҭәатәыз иақәиҭәон. Дааҧса-дкараха данааилак, аҵх\nиааимнахаанӡа, илампа аркны, идҵақәа ҟаиҵон. Сергеи данхәыҷыз\nинаркны зхатәы џьабаала анхара иашьцылаз уаҩын. Усҟантәи аамҭазы\nГәдоуҭа арратә комиссариат аҟны дыҟан Стаценко зыжәлаз аурыс.\nСергеи џьара иаҳаит убри иҷкәын арратә ҵараиурҭа дҭеиҵеит ҳәа.\nИара ихала Стаценко дыҧшааны диацәажәеит, иагьиеиҳәеит иҵара\nшиҭаху арра аганахьала. Ақәыҧш изыӡырҩыз Стаценко даа\nра дигәаҧхеит, агәрагьы ииргеит дышицхраауа ала. Убас, агәаҕьра имаз\nаарҧшны, изымдыруаз ауаҩы дидгыланы, Сергеи иус ылихит. Уи азы\nатәылауаҩшәҟәгьы аҭахымхеит. Иара ииҭахыз азанааҭ алихит.\nергеи Дбар иан\nалба Хьмор\nасан-иҧҳа лыхшара лааӡеит ламыс\nцқьала. Дымтәеит, дмыцәеит, урҭ ршьапы иқәлыргылеит. Ҿыцынхара\nрнеира аҭакҧхықәра ду ацын. Ҽынла ихәлаанӡа аколнхараҿы аус\nлур акәын. Ианаацәылашоз, аҭаҭын анеиҭаҳатәыз еиҭалҳауан, нас\nиҿылхуан, илрыҧхуан, уи иацыз акәамаҵамақәа даанымгылаӡакәа\nиналыгӡон. Нас лхәыҷқәа рыфатә, рыжәтә ааиқәыршәаны, аҩны илы-\nмаз лҟанҷқәа дынрылалон. Ирҳәоит, Платони Хьмори абагәа рацәаны\nаколнхара иаларгалон ҳәа.\nАқыҭаҿы акыр шықәса аколнхара напхгара азызуаз Николаи Ле-\nигәалаиршәоит: «\nара ҳаандақәа еидуп, ҳаидтәалоуп. Ҭаацәакны\nҳхы ҳаҧхьаӡон. Даара ибзианы ҳаиҿцаауан. Платони Хьмори зҳәоу\nиеицынхоз ҭаацәан.\nшьҩык ахәыҷқәа ирааӡозгьы рылаҧш\nрхын. Рыхшареи рыҩнусқәеи инарываргыланы, аколнхараҿы алагала\nдуӡӡа ҟарҵон. Усҟан ахыдҵа (аплан) аумҭаргьы ҟалаӡомызт. Убри азы\nимтәа-имыцәа русқәа нарыгӡон. Нас, рхәыҷқәа аныҩеидас, махәҿала\nаус руа ианалага, урҭ рыцхыраара рныҧшуа иҟалеит».\nәоу еиқәшәала иеицынхоз Платон Дбар иҭаацәа улаҧш\nрцәухьчарын. Рыбжьы мыргаӡакәа, русқәа ирҿын. Алиошагьы, Аниа\nгьы, Сергеигьы, Розагьы Мгәыӡырхәатәи абжьаратә школ иалгеит.\nДара рызегьы ргәыблыра раб иҩынду иадын. Избанзар, уа дыҟан ран-\nду Шьааиза. «Изҵыргалак, уахь инеиуан, — иҳәеит раб иашьа Луҭфеи.\n— Агәар ишынҭалалак, реимаақәа нкаҧсаны, ранду даагәыдкыланы,\nзегьы еимырдон. Иаангылон, наҟ аҩны ҿыц ахь ацара рҭа\n[12]\nхымызт. Шамахамзар рхала ицаӡомызт, раб дрышьҭаланы дмаакәа.\nНас, ранду рыгәшәымшә ҳәаны, «шәан дрыцҳауп, нас шәеиҭаахп», ҳәа\nидәықәылҵон.\nАлиоша еснагь дхьаҳәхьачон. Игәыблыра дахьиз аҩнаҭа изадго-\nмызт, зегьы реиҳагьы уаҟа даангылалон. Аҩындуаагьы ахәыҷқәа ирыз-\nхьаауан, есымша ирбалар рҭахын. Есышықәса, ажьырныҳәаан, Платон\nиҭаацәа ҧшьшьапык зҵоу рзыршьҭуан, агәаҵәа кны дныҳәарц. Уи аҵас\nакыр шықәса имҩаҧыргон, Платон аҕьараҳәа ишьапы дықәгылаанӡа,\nихәыҷқәа иҵагылаанӡа. Ахәыҷқәа зегьы ҟазшьак-ҟазшьак рыман.\nАрҧарцәа Алиошеи Сергеии раб иеиҧш алафҳәара бзиа ирбон. Али-\nоша иеиҵбацәа еснагь дырхылаҧшуан, иашьа изы игәы дуун. Ашкол\nаҿы иоуаз арҽхәаҧхьыӡқәа иаҟара ицырҵон.\nСергеи иаҳәшьеиҳабы Аниа данқәыҧшызгьы дыҧҳәызба ҭынчын\nрҳәоит. Лоура, лыҭбаара, лӡара-па — зегьы рыла деинаалан, акалашәа\nдыҧшӡан. Сергеии лареи еизааигәан, рымаӡа хәыҷқәагьы еибырҳәон.\nашкол даналга, шықәсык аколнхараҿы аус луит. Уи ашьҭахь дҭа\nлоит Қарҭ ареспубликатә пионертә школ, уаҟа аҵара лҵоит ҩышық\nса.\nДалганы данааи, Џьырхәатәи абжьаратә школ аҟны аусура далагеит.\nАкыр шықәса аус луит. Уаҟа еибадырит Ҭаниа Закани лареи. Наҟ-наҟ\nрыҧсҭазаарақәа еиларҵеит. Ирхшеит ҧшьҩык ахәыҷқәа. Разҟыла\nиеиқәшәаз Аниа длеигәырҕьон Сергеи. Аха аҧсҭазаара убас еибыҭоуп,\nАнцәа ишиҭаху дулахәмаруеит. Зыхшара иреигәырҕьоз, урҭ рызҳара ес-\nнагь иацклаҧшуаз ан Аниа лхахьгьы илзаагомызт илҧеиҧшыз. Лыҧҳа\nАсҭанда аҭаацәара далалеит, дылхылҵит аҧа Алиас Гәымба, уи иахьа\n9-тәи акласс аҿы дтәоуп. Акьыбачымазара лыхьит. Дахьырымгаз, да-\nхьаарымгаз ыҟаӡам, аха 21 шықәса дшырҭагылаз, лыҧсҭазаара далҵит.\nИахьа Аниа 7-ҩык амоҭацәа драндууп. Илхылгаз лгәырҩақәа зегьы\nҳзеиҭалҳәеит. Нас лылааҧшыра лашьа Сергеи иахь дниасит. «Сергеи\nеснагь дыгәхьаазгоит, дсызхгаӡом. Уи 18 шықәса анихыҵуаз дҳалҵит,\nаҵарахьы дцеит. Сыҧсҭазаара зегьы иара сизыҧшын, сихгәаҟуан,\nизбанзар, сызхара дысзымбаӡеит. Зны-зынла дансыхҭашәалак, уаҩы\nиахьимбо снеины, сызхара сҵәыуоит, нас маҷӡак сгәы доит. Аӡәы\nисеиҳәаргьы ихасҵом, Сергеи аӡәы диацәҳаит, мамзаргьы аӡәы\nдизгәааит ҳәа. Уи агәаашьа ззымдыруаз, згәы аҵанӡа иразыз уаҩын.\nаныхәыҷқәаз, ахәыҷқәа зегьы реиҧш, адәахьы ҳанынҭыҵлак, ҳара-\nҳара ажәақәак ааимаҳкыр, иара иаразнак ахьаршшара далагон. Аӡәы\nдгәаар ҳәа дшәон. Имазаалак, изаҟаразаалак, зегьы рзы еиҟараны ишон.\n[13]\nИахьа аказы сгәамҵуама, гәаҟрак сымоума, саҧхьа ихы-иҿы ихаччо\nдаацәырҵуеит. Схәыцрақәа срыманы рҿынархоит. Аиаҳәшьа лзы даара\nуп лашьцәа, қәра дук нымҵӡакәа, рыҧсҭазаара ианалҵуа. Алио\nша ихшаз ҩыџьа иҧацәа Урыстәыла инхоит. Олеги Генеи ран Мусуриӡе-\nДбар Нелли дрыцны иаалоит Аҧсныҟа».\nСергеи иуа-иҭахы ахьыҟазаалак илаҧш рхын. Абзиа-ацәгьа дры-\nлагылан, аҧсуаҵас иаҭахыз ишаҭахыз инаигӡон. Игәарҧ ишьапы\nанынықәиргылалак нахыс, уи ихы-иҿы аҽаҧсахуан, игәалаҟазаара\nаҽакхон. Анаӡара џьара ақыҭаҿы ибзиоума-ицәгьоума иҟазаалак,\nон, иҽалаирхәуан. Иашҭа дшааҭалалак, хыма-ҧсыма иҽааи\nлыхны, ибаҳча дынҭалон. Нас, аҵлақәа реилыхра ианаамҭаз, ахәлара\nиааимнахаанӡа, еилихуан. Еилихыз еизигон. «Урҭ, — иҳәеит Нико-\nлаи Леиба, — дышреиҷаҳауаз, дышрызныҟәоз еиҧш аӡәгьы дсым-\nбацт. Агрономгьы ус изыҟаҵомызт. Уахьынарыхәаҧшуаз еилфаҷа,\nабаҳча зегьы цқьаӡа иҟаиҵон. Инааз, иҩаз, иаҭахымыз махәыкгьы\nулаҧш иҵашәомызт. Сергеи иламыз, изыҟамҵоз ҳәа иҟаз аилкаара\nуадаҩын. Даара бзиа ибон ауҭраҭых ааӡара. Соуп зҳәоз ҧҳәыс бзиак-\nгьы ус иҧшӡаны, еиҿкааны ауҭраҭых аҟаҵара лылшомызт. Ииашаӡаны\nеиҭеиҳауан, арадқәа кьаҳәрак рыдубаломызт. Нас, иҿало ианалагалак,\nдгәырҕьаҵәа измамыз ириҭон, усгьы иҳәон — «снапала исааӡеит, агьа-\nмагьы хазуп, ишәфа…».\nДбар Платон ихшара дреиҵбуп Роза. Аиҵбы еснагь аҧсуаа рҿы\nмаҷк ирқьынцыцны, иҧшқаны иааӡоу хшароуп. Роза иҭынчӡа,\nиҧхашьа-ҧхаҵо, зыбжьы мырдукәа ицәажәо ҧҳәысуп. Ацәажәара\nаналаго, и\nбоит уи ахьаа илыцу. Лааигәа иҟоу, уи Сергеи Дбар\nдышиаҳәшьоу рзымдыруазаргьы, иаразнак лцәажәашьала иеилыркаа\nуеит уи иаҳәшьа гәакьа шлакәу: «Сергеи аӡәгьы дҳаиҧшӡамызт. Уи\nдаара дҟәымшәышәын. Аха аус аҿы дыџьбаран, иҳәаа данахыҵлак,\nакгьы дыннакылаӡомызт. Игәы иалоу уашьҭахь иҳәаӡомызт, иаарт-\nны иуеиҳәон. Даныхәыҷыз инаркны, иагьа хьаа имазаргьы, ихы-иҿы\nианубалак, гәыҕрак узцәырнагон. Агәкаҳара захьӡыз издырӡомызт.\nИарбан ҭагылазаашьазаалак алҵшьа идыруан, иааигәа игылазгьы\nдалигон…».\nДбар Роза Платон-иҧҳа Мгәыӡырхәатәи абжьаратә школ даналга,\nдҭалоит Аҟәатәи амузыкатә ҵараиурҭа. Ахҧатәи акурс аҿы дыштәаз,\nҚарҭтәи атеатртә институт ахь адкылара шыҟаз лаҳаит. Лара амузыкатә\nшкол дастудентны даныҟаз, дыхәмаруан «Ахра ашәаҿы». Уи лықәгылара\n[14]\nзбахьаз Нелли Ешба лааҧхьарала атеатр ахь дцоит, аинститут дагьҭалоит\nқәҿиарала. Лыстудентра ашықәсқәа рышьҭахь аусура далагоит\nанба ихьӡ зху Аҧсуа драматә театр аҿы, иахьа уажәраанӡ\nгьы\nлусура иацылҵоит уаҟа. Иклахәҵәаӡа, иҧшӡаӡа аҧсуа сцена иаақәлаз\nРоза зегьы деицгәарҭеит. Лыҧсҭазаара ималдеит аҧсуа театр аҟны\nаус зуаз Кәартаа Дмитри. Уи иаамҭаӡамкәа иҧсҭазаара далҵит. Хшара\n. Сергеи Дбар еснагь игәы иалан аҭаацәара иреиҵбыз Ро\nза разҟыла дахьеиқәымшәаз.\nДбар Сергеи ихцәажәозаалак ирҳәон иуаҩра дуи игәаартреи ртәы.\nинаиркны аҳәынҭқарратә усуҩ иҟынӡа илшон инагӡаны рзы\nӡырҩра, рыгәҭыха аилкаара, рымҩақәҵара.\nСергеи иарҧысымҭа дҭагылан. Дызҭахыз зегьы гәаҟуан разҟыла\nдеиқәшәарцаз. Аха ус дааиуан. Иара Германиа дыҟан, Аҧсны иара\nиқәнаго ҳәа аҭыҧҳацәа ирызкылҧшуа ирышьҭан. Ҽнак Сергеи иаб\nиашьа Луҭфеи аҭаацәа иреиҳәеит Ҟәланырхәатәи ҭыҧҳа ҧшӡак\nдшигәаҧхаз. Иара иҧшәмеи лареи еиуацәан, чарак аҟны дибе-\nит. Римма Шониа-Дбар, уи ахҭыс лгәаларшәо, ус лҳәеит: «Шықәсык\nиазынаҧшуа сахьнеилак дысҧылон, сахьыҟазаалак саҧхьа даа-\nцәырҵуан Сергеи иаб иашьа. Нас ҽнак ус сеиҳәеит, патреҭк бсырбар\nсҭахуп ҳәа, аха исирбаз, ииашаҵәҟьаны, дысгәамҧхаӡеит, аха уи\nшьа сзамҭеит… Саргьы сқәыҧшын, аҩызцәа сыман, хәылбыҽхала\nныҟәара ҳасабла амшын аҧшаҳәахьы ҳанаацәырҵлак, уаҟа дааҳҧылон\nЛуҭфеи (саҭамзааит). Саргьы сҩызцәагьы иаадыруан уи сара сзы\nарахь ныҟәара дшаауаз. Иҧшәма, сара уарала исзааигәаз, еснагь\nСергеи дзакәытә уаҩу сзеиҭалҳәон…». Германиаҟа Луҭфеи\nаҭел дасцыҧхьаӡа, Сергеи иеиҳәон иара изы иалихыз аҭыҧҳа\nышлышьҭашәарыцо, уи аҧсуа ҵасқәа, ақьабзқәа бзианы ишны\nҟәылго. Ус ишыҧшыз, Сергеи аҧсшьара амхны дааит. Риммеи иареи\nреиқәшәара еиҿыркааит, иара даара дигәаҧхеит, аха Римма уамак\nлгәы изымцеит раҧхьаҵәҟьа. Усҟан, раҧхьа иахьеибадырыз азы,\nАҟәа, аресторан «Москва» итәеит. Лыҩнуҵҟа маӡала зыҽцәырызгоз\nбзиабара аҽеиҵнахуан. Шықәсык ашьҭахь дгьежьит Сергеи Гер\nманиантә. Урҭ реиқәшәараан анапеимдахьа еимырдеит.\n1978 шықәса цәыббра 24 рзы, Римма Шониа-Дбар лымшира аҽны,\nДбар Платон игәараҭаҿы ачара ду руан. Зыҧсҭазаара еилазҵаз Сер-\nгеии Риммеи ргәырҕьара ҳәаак амамызт. Зыҧшӡареи зеинаалареи\nрыла Сергеи дхызхыз Римма илывагьежьуан зегьы. Ҿыц аҭаацәара\n[15]\nаҧызҵаз, Германиа зуалҧшьа назыгӡоз Сергеи ачара ашьҭахь\nдгьежьыр акәхеит ихала. Иҧшәма Римма даанхеит Сергеи иҭаацәа\nрҿы. Уи ашьҭахь, аамҭа ҧыҭк анца, алафҳәара иазҟаза дууз Сергеи\nиҩызцәа ирзеиҭеиҳәон лассы-лассы наҟ-наҟтәи ахҭысқәа ртәы.\n«Аамҭа анца, лара Германиаҟа лаагара азин ансоу, ашәҟәы зҩит\nдааиразы. Адәыҕба саҧылараны сыҟан Германиа. Аха слакҩакуа\nсықәхеит, дысзымдырыр ҳәа сшәо салагеит. Саалаган, сыхәда қьаад-\nҽыҭ дук хысшьит: «Сара Дбар соуп» ҳәа. Сгәы хыҭхыҭуа иҭыҵуа зе-\nгьы срыхәаҧшуеит, аха, дубар даахә, аӡәгьы дыҟаӡам. Ашә сахьыла-\nгылаз, иҭыҵуаз зегьы сыхәда ихшьу иахәаҧшны иччон. Ашьҭахьӡа\nдааҭыҵит ҵкы еиқәаҵәак лышәҵаны, дыҧхашьаҧхаҵо ларгьы,\nданынсыхәаҧш, сыхәда ианыз анылба, аччара лзаанымкылеит…».\nРимма, ари ахҭыс лыбла ихгылазар акәхап, лхы-лҿы аалхаччан, ус\nлҳәеит: «Аҧсны ахы-аҵыхәа зегьы алацәажәон, уи, хымҧада, иара\nиоуп иразҳәаз. Исгәалашәо, ихәда ихшьыз адагьы, цәгьала иҧшӡаз\nашәҭқәа икын, аха аҧсуаҵас дыҧхашьаны иган иавакын, нас\nҳанынаскьа, урҭ ашәҭқәагьы аасиркит…».\nергеии Риммеи уа еицыҟан аамзы. Уи ашьҭахь Аҧсныҟа еи\nцааит. Нас, ирратә уалҧшьа ишиднаҵоз ала, Москва хышықәса ин-\nхон. Уаҟа ауп дахьиз раҧхьатәи рҧа Денис Дбаргьы.\nРимма гәыблыла илгәалалыршәоит Сергеи иҟазшьа аҷыдарақәа,\nуи иҧсҭазаараҿы имаз ауадаҩрақәа иҭаацәа ишдимырдыруаз, иара\nихала игәы-иҧсы иадҵаны ишимаз, нас урҭ амҩа рықәҵараҿы иха-\nла алкаақәа шыҟаиҵоз. Аҧсуаа ирҳәоит «акы ззеилоу, акгьы еи-\nмаркуеит» ҳәа, аха Римма илгәалашәаӡом аҩны уи аказы имчны\nдцәажәаны, мамзаргьы лара лахь гәынамӡарак иманы. Сергеи игәы\nҭынчын иҧацәа рҩыџьагьы рзы, избанзар, уахгьы-ҽынгьы дрыцын\nран. Римма ашәҭқәа лыҧсы рыҿҳәаран еснагь. Урҭ иреиҳау ҳамҭа\nыҟаӡам лара лзы. Сергеи дахьыҟазаалак, ақалақь зегьы иалганы, зе-\nгьы реиҳа иҧшӡаз ашәҭ шьыҵәрақәа лызнеигон лымширазы, аҳәса\nрымш азы, иара ус, ҿыҵгак ҟаҵаны, лгәы иахәоз наигӡон. Нас уи\nаҳамҭазы згәырҕьара ззымҵәахуаз Римма илныҧшуа даналага, ҽнак\nус леиҳәеит: «Бара беиҧш ан бзиа лыҧшаара цәгьоуп, убри аҟнытә\nессабша ибықәнагоуп ашәҭ шьыҵәрақәа быҭара», ҳәа. Иара ус ҟаиҵо\nдагьалагеит. Ессабша Римма лышәҭ вазақәа рҟны «рхы-рҿы рхач-\nчо» агәил ҧшӡақәа ҭагылан. «Уи убасҟак сашьцылеит, асабша анааи-\nлак, сваза снахәаҧшуеит… Аха иара иалихуаз, ииҧшаауаз ашәҭқәа\n[16]\nсцәыӡит, рыҧшаарагьы уадаҩхеит сара сзы. Иара дшаҳцәыӡыз\nеиҧш…».\nСергеи иҧшәма лыхьӡ иҳәаӡомызт. Уи длеигәырҕьаны ахьӡ\nҷыда лиҭеит — Тыгә ҳәа длышьҭан. Римма Сергеи еснагь иусурақәа\nрҿы дшеилахаз лбон, уи иахьынӡалылшоз дицхраауан, дивагылан.\nДара еихбаала ишырҭахыз иҟамызт еснагь. Аха амамзаара еиҳагьы\nеизааигәанатәуан, еиднакылон бзиа иеибабоз аҭаацәа.\nДбар Сергеи Платон-иҧа Мгәыӡырхәтәи ашкол даналга, аҵара\nиҵон Бақәатәи азеиҧш арра-командаҟаҵаратә ҵараиурҭаҿы. Уи\nиррамаҵуратә напынҵақәа днаргахьан Ермантәыла, Баикалнырцә, Гер-\nманиа, Ефиопиа убас иҵегьы адунеи акәакьқәа рҿы. Уи ашьҭахь аҵара\nиҵон М. В. Фрунзе ихьӡ зху Москватәи Арратә академиаҿы. Академиа\nашьҭахь дыҟан Венгриа, нас Москва, аҵыхәтәан — Нхыҵ Кавказтәи\nарратә округ аҟны аштаб адивизиа аоперативтә усбарҭа аиҳабыс.\nАҧсныҟа даныхынҳә, дыҟан зны Аҟәа ақалақь, нас Аҧсны арратә ко-\nмиссарс. Уи илагала дууп Аҧсны аҧсуа гвардиа аҧҵараҿы.\n1992 шықәса нанҳәа мза 14, Аҧсны аибашьара ианалага, Сер-\nгеи Дбар хьаҳәаҧаҳәада абџьар шьҭызхыз дынрылагылеит. Уи\nкомандаҟаҵаҩык иаҳасабала ихы ааирҧшит, иаразнак иныҧшит\nҧышәа имази агәаҕь бзиа иҕрази.\nаибашьцәагьы икәаҕҕаа иааива\nгылеит. Аҧсны Раҧхьатәи Ахада Владислав Арӡынбеи, Сергеи Дба-\nри, Гиви Агрбеи, Вахтанг Цыгәбеи аибашьра раҧхьатәи амшқәа рзы,\nгәымшәарала, ражәа акакәны инагылеит. Урҭ инарыгӡоз, иҟарҵаз\nаҧсуа жәлар ргәаҵаҿы наунагӡа иаанхеит. Аибашьра раҧхьатәи\nмшқәа раан иалырдаз амҩахәасҭа еинҭәыланы ианылеит ирыцнеи\nуаз, аибашьра шалагаз заҳаз ҳашьцәа Нхыҵ Кавказаа, ҳдиаспора,\nаурысқәа, аерманцәа, абырзенқәа…\nДбар Сергеи Платон-иҧа иеибашьцәа гәыцә хадас дрыман. Уи\nибжьы, идҵа дара зхымҧо ҧҟаран, усын. Аибашьра анцоз аамҭа\nдалацәажәо, иаҳәшьа Аниа Дбар-Ҭаниа ус лҳәеит: «Сергеи аибашьраан\nеиҳарак телехәаҧшрала акәын дшаабоз. Иҟамызт уахык, ҽнак, анцәа\nсанимыҳәоз, иҧсы еиқәхаразы. Уи, шамахамзар, дааӡомызт, аха усҟан\nсыӡҕаб дычмазаҩны дышьҭан. Аамҭак шааиоулак, агәар дааҭаххуан,\nАсҭанда дахьышьҭаз днеиуан, «ачымазарагьы уақәҧароуп, уа-\nиааироуп, уҽурҕәҕәароуп» ҳәа леиҳәон. Еснагь агәышьҭыхратә,\nагәырҕәҕәаратә ажәақәа лабжьигон. Аха ибон аҭагылазаашьа.\nндәылҵлак, сара дсылабжьон ачымазаҩ сыгәкаҳара лысмырбарц.\n[17]\nНас, иҕәҕәаны сааигәыдкылан, изнымкылоз илаҕырӡқәа рыцқьо\nҳгәар дынҭыҵуан. Сергеи ҳара ҳҭаацәара аӡәгьы диеиҧшымызт. Заа\nидыруан иҟалоз, игәы шыцқьаз еиҧшгьы иҵаҕан. Ихьаақәа зегьы\nгәаныла игон. Асҭанда лыҧсы арахәыц ишакыз идыруан, ацхыра-\nарагьы лыҭашьа ҧсыхәа шамамыз еиликаауан, убри аҟнытә, уи заа\nсазыҟаиҵон исзыҧшыз ацәгьара.\nСергеи агәаҟра сзықәшәаз ашьҭахь (Асҭанда лыҧсҭазаара даналҵ),\nданааилак, маҷӡак схьаақәа схигон. Аҭоурыхқәа рацәаны исеи\nҳәон, маӡақәакгьы сзааиртуан. Сахьихәаҧшуаз сгәы былуан. Аибашьра\nианалагоз зхахәы шлацк аламыз сашьа, саҧхьа дтәан дпашәӡа дышла-\nны. Сара сзы иҟаӡам ҽнак, уи дансгәаламшәо, еиҳараӡак хьаа дук, мам-\nзаргьы цәгьарак санналагылалак, раҧхьаӡа схы иҭашәо Сергеи иоуп,\n«Сергеи дсымандаз» ҳәа аасҿыҵшәоит… Иара ҟазшьалеи, уаҩышьалеи,\nгәыҭбаарылеи зегьы ҳаиҳа деиҳан. Иҧшәма Римма иара иусқәа зе-\nгьы нагӡо дҳавагылоуп, аха уи лхьаа, иахьа мцабзны илыцроу, зегьы\nҳабылуеит — згәыхәтәы ахьӡара змоуз, Сергеи иҧа Денис иҭахара… Сара\nиаҳәшьа, сахьгәаҟуа, сахьыуазыруа, схы ахызбаауеит адунеи ақәзаара...\nСергеи ифырхаҵареи, аибашьраан иааирҧшыз агәымшәареи рзы,\nАҧсны аныҳәақәа анцо, зны-зынла ихьӡ ахьрыцәбжьахо даара гәала\nдус исымоуп. Исгәалашәоит, Гагра ахақәиҭтәразы уи ахаҵа ихигаз,\nдраҧхьагыла иҭаирцәит. Аурысцәа рҳәаа уанахыслак, ҳтәыла иаҭаауеит\nатуристцәа рацәаны, уахьаалагыло Сергеи иӡбахә уазҳәо абаҟа\nргылазҭгьы, абас иҭоурых еиҭаҳәалазҭгьы, ҳара иҭаацәа дызлыҵыз\nҳзы игәеиқәҳәалагахон. Сергеи ахьӡ сырҳап ҳәа акгьы ҟаиҵаӡомызт,\nуи изырҟаҵоз иҧсадгьыл ахь имаз абзиабара акәын… Убри аҟынтә\nиаҳәшьак леиҧш исҭахын Сергеи идҳәалоу азҵаарақәа аҳәынҭқарра\nСергеи Дбар аибашьраҿы иааирҧшыз афырхаҵара далацәажәо,\nАҧсны Раҧхьатәи Ахада ус иҳәахьан: «Сергеи Платон-иҧа Дбар\nиҟаиҵаз аҧсуа жәлар зегьы ирдыруеит. Сара сызлахәаҧшуа ала,\nҳиааира аагараҿы иара илагала дуӡӡоуп. Исхамышҭуа схаҿы иаанхеит\nСергеи Платон-иҧа иажәақәа, аиааира анаҳга ииҳәаз: «Уажәшьҭа ҳгәы\nрҭынчны ҳаҧсыр ҟалоит, избанзар, ҳуалҧшьа наҳагӡеит» ҳәа. Абра\nианаҳҵоит, Аҧсны аибашьра анцоз Дбар Сергеи Платон-иҧа «аинрал-\nмаиор» ҳәа ахьӡ ихҵаразы Владислав Григори-иҧа Арӡынба иусҧҟа:\n[18]\nПрезидиума Верховного\nовета Республики\nбхазия\nО присвоении воинского звания Дбар\nПрезидиум Верховного Совета Республики Абхазия постановляет:\n1. Присвоить начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил\nРеспублики Абхазия полковнику Дбар Сергею Платоновичу воинское\nзвание генерал-майор.\n2. Внести Указ на утверждение сессии Верховного Совета Республи-\nки Абхазия.\n(Представление прилагается)\nПредседатель Верховного Совета\nРеспублики Абхазия\nг. Гудаута\n21 мая 1993 года №25.\nРимма аибашьра даналацәажәоз, лхы-лҿы агәырҩа аныҧшуан.\nУи илҳәон уи аамҭазы ишыҟамыз мшык, ҵхык, дҭынчны дыцәаны.\nУажәы, — лҳәеит лара, — аҭелқәа ыҟоуп, иахьуҭаху ишуҭаху уас\nуеит. Усҟан ҳхәыҷқәа хәыҷын, Денис ҧшь-класск рыҟны дтәан,\nДима аҩбатәи акласс аҿы аҵара иҵон. Сергеи ихабар ус ауаа рыла\nисаҳауан. Иара ақыҭаҿы даакылххны, дышгылоу дгәаҟҵәаҟуа акы\nнацҳаны, имҩахь иҿынеихон.\nгәы шьҭихырц, ҳамшәарц акәу,\nеснагь аиааира ирласны ишырго агәра ҳиргон. Дшааиз иаразнак\nақыҭа ирылаҵәон, ауаа еизон. Иахьа схәыцуеит зны-зынла, излеи-\nлыркаауазеи, излардыруазеи? — ҳәа. Игәаҟуаз, зыхшара еибашьуаз\nирҳәо-ируа рзымдыруа ианидгылалак, ргәы ирхаҵон. Рыҷкәынцәа\nимбацзаргьы, ргәы ааникыларц иреиҳәон ирцәымшәарц, урҭ зе-\nгьы ҭаацәакны ишыҟоу, аӡәаӡәала алаҧш шырху. Убас ргәы ҟаҵа,\nрхы ҟаҵа, рымҩа иқәиҵон. Зны-зынлагьы урҭ дышрацәажәо иаамҭа\nницәцалак, аҩныҟа ды\nнамлаӡакәа, аибашьрахь дцон. Зегьы реиҳа\nиҿаҧшылара цәгьаны аҩныҟа дхынҳәит ианвартәи ажәылара ашьҭахь\nмышқәак анҵы. Уи ацәажәараҵәҟьагьы иҭахымызт. Идҵааларц\nаа\nуаз рҧылараҵәҟьагьы илшомызт. Аха мчыла урҭ дырҧыланы,\n[1\nдрацәажәаны амҩа иқәиҵон. Анааилахәла, абаҳчаҿы дышныҟәоз,\nдшылеиҩеиуаз ихигеит. Ашамҭ\nзы аҩны дааҩналан, ихы нықәиҵеит,\nаха дызмыцәеит.\nаргьы иаҳҳәара ҳзымдыруа ҳивагьежьуан.\nДанҳахәаҧш, ҳхы-ҳҿқәа ирҳәазар акәхап ҳгәы иҵхоз. Иара ихаҭагьы\nҿаҧшылара цәгьан, иҧштәы ихҟьаны, илақәа ҭыгга иҟан: «…Ала\nқәа, зыҧсы ҭаны рнапаҿы иҟалаз ишьны, ишыҧхаз иҳарҭеит. Уа,\nГәымсҭа аӡнырцә иаанхаз, зыцхыраара ҳалымшаз, рхала рҽыршьит…\nИргәаҟны цәгьаҧсышьа зырҭаз рацәаҩхеит… Рҭаацәарақәа рыблақәа\nҳазлархыҧшылозеи?! Иаҳзымхьчеит, иаҳзеиқәмырхеит…», — абас\nуаз ажәақәа ҳаиҳәон.\nара ҳалаҕырӡқәа аауа ҳидтәалан».\nУбри ианвартәи ажәылара ашьҭахь ауп агәыхь анизцәырҵ.\nИсит раҧхьатәи адабла. Уи дҵысуан, маҷк иҽанихәшәтә, уаҳа\nдышьҭамлакәа дцеит еибашьра. Иааигәахон марттәи ажәылара. Сер-\nгеи Дбар иуашәшәырахаз игәабзиара хьаас имкыкәа, дналагылеит\nаибашьратә мцашыра. Иаргьы агәаҽанызаара инаҭон. Аха иџьыба есна-\nь иҭақәаз хәышәқәак неиҿаҧсаны, ҧхьаҟа иҿынеихон. Аибаш\nратә\nхсаалақәа, аихшанҵақәа, аҵх иааимнахаанӡа, дрыдтәалан, еиқәиршәон,\nинапы иҵихуан, игәы иадиҵон.\nҧсны аибашьра анеилга, сымҩашьозар, 1996 шықәса лаҵара\nмзазы ауп, Аҟәатәи 2-тәи ахәышәтәырҭаҿы снеит. Уаҟа дышьҭан саб\nиашьа иҧа Џьыкырба Адол. Дахьышьҭаз ауадаҿы саныныҩнашыла,\nзгәабзиара акырӡа еиҕьыз Адол исеиҳәеит дышицшьҭоу Сергеи Дбар,\nуажәы ддәылҵын, аҳауа ифарц адәахьы дышцаз. Санцоз исеиҳәеит,\nСергеи хымҧада дызбарц. Сахьаадәылҵыз снаҧшы-ааҧшит, аха\nдәаҿы дыҟамызт. Сцоит ҳәа сҿанынасхоз, амҩаду ахьтә ахәышә\nтәырҭа аҭаларҭа дааҩналеит. Саниба, иҧштәыдаз ихы-иҿы ааихала-\nшеит. Нас уаҟа игылаз аҟәардә ахь снеиҧхьан, ҳааидтәалеит. Имчы-\nдаз ибжьы рмаҷны дцәажәон. Аҧсны азы имаз ахьаақәа аниҳәоз,\nиаҳагьы ибжьы хәыҷын, нас снаскьаго ус иҳәеит: «Агәы ауп ҳаибаркны\nҳазмоу. Уи иамыхәо рацәаны ианыҟалалак, иҵаҕахозар акәхап.\nАгәы иачҳазгьы рацәоуп. Аибашьраан аҽыхәшәтәра иазхәыцуадаз,\nуи ахагьы змадаз, урҭ зегьы еицылан, иахьа ииашаҵәҟьан, сшьара\nсықәырҟьеит. Аҳақьымцәа еицҿакны исарҳәеит «унервқәа еиумыр-\nсын, иҟалаӡом» ҳәа. Зыҧсы ҭоу инервқәа еимырсыкәа ҧсҭазаарас\nиҳамоузеи?! Сгәабзиара атәы ҳаҟәыҵып. Араҟа Адоли сареи\nҳахьеиқәшәаз сеигәырҕьеит. Хәышәтәырҭоуп ҳахьҭоу, аха ҳазхара\nҳаицәажәеит. Зегьы ҳгәалаҳаршәеит, иеибашьуаз ҳрыхцәажәеит,\n[20]\nиҭахаз рыхьӡқәа ҳҳәеит. Аибашьра анцоз иҭахаз Мгәыӡырхәаа\nзегьы сзымҵәыуаӡазт, уи даара сгәы иалан. Аиааира анаага,\nнышәынҭрацыҧхьаӡа снеины среихырхәеит, изааӡаз рҭаацәагьы\nрааӡаразы иҭабуп ҳәа расҳәеит. Урҭ знысыз амҩа — ҭоурыхтә мҩан,\nыхьӡқәагьы аҭоурых иазаанх\nроуп. Гугуца, ҳқыҭаҿы дара рзы\nбаҟа дук аҟаҵаразы ҳаилацәажәароуп, иара убас шәҟәы дукгьы\nеиқәҳаршәароуп. Сара сганахь исылшо ала сшәывагылоит».\nҧсны аибашьра анеилга, Сергеи Дбар иеиуеиҧшымыз аусбар\nқәа рҟны аус иуан. Ауаажәларратәи аҳәынҭқарратәи усзуҩык\nиаҳасаб\nла иара дзыхьчоз ицын. Хаҭала ихылаҧшуаз ҳәа далхын\nКазбек Хәытаба. Аха уи џьаргьы дигаӡомызт, уи аус абас акәын\nдшазыҟаз: «Зҟынтә сихьчода, сыжәлар рҿы сыҟоуп, сыжәлар сры-\nлагылоуп», ҳәа. «Гәымсҭатәи ацҳа данықәсуаз, еснагь, ицәажәозар,\nацәажәара иаҟәихуан амашьына иҭатәаз, — лҳәеит иҧшәма Римма,\n— иҷкәын аҧсҟы аникыз, «ҧшьшьала уцала» ҳәа иеиҳәон.\nАри аибашьратә ҳәаа, Гәымсҭа ахықә, ааигәасигәа, ацҳа аҵаҟа —\nдахьымнеицыз ыҟамызт Сергеи. Ацҳа даннықәслак, имашьы\nна дааҭыҵны, илаҧш зегьы нахигон. Нас дааҭгылон акыраамҭа, џьоу\nкы рыбжьы иаҳарц иҭахушәа. Имашьына ашҟа дааскьацыҧхьаӡа,\nиашьҭахьҟа дхьаҧшуан, аӡәы дихьӡар иҭахушәа. Нас имашьына ашә\nинапы нахьшьны, иааигәа игылаз ацаҟьахь илаҧш наирхон.\nУаҟа зсахьақәа аласоу арҧарцәа, игәыкӡа ихәаҧшуаз, «хашҭра\nшәықәымзааит» ҳәа нараҳәаны, имашьына дынҭатәон. «Уи ус ес-\nнагь иҟаиҵон, Гәымсҭа ахықә аҿы ҳанааилоз, — лҳәеит Римма.\n— Ихәыҷқәа ахьынӡахәыҷыз, шамахамзар, дрылацәажәаӡомызт\nаибашьратә хҭысқәа. Аха нас, шьҭа ихацәарҧарқәоуп ҳәа иҧхьаӡазар\nакәхап, маҷ-маҷ аҭоурыхқәа рзеиҭеиҳәон. Гәымсҭатәи ацҳа ашьҭахь,\nАфон ҳазааигәахаанӡа, ҿиҭӡомызт. Уи зегьы иаадыруан, аҭынчра\nеилаагаӡомызт. Нас иара иҧа Денис изеиҭеиҳәон ажәыларақәа раан\nуаҟа иаарҧшыз афырхаҵарақәа ртәы. Иаргьы, акгьы ивмыршәо,\nдӡырҩуан, азҵаарақәа имаз иаб ииҭон, абгьы гәыкала рҭакқәа\nИлҵшәадахаз март 15—16-тәи ажәыларақәа рышьҭахь, Сергеи Дбар\nдаара иҽиҧсахит. Дцәажәаӡомызт. Ацәажәара даналагалакгьы, деиц-\nраланы, игәы еибакны, иажәақәа иҳәон. Иара ажәылара алҵшәадара\nамзызқәа реилыргаразы иеиқәшәеит уи иадҳәалаз зегьы. Аҧсны\nАфырхаҵа Закан Нанба, игәаларшәо, ус иҳәеит: «Аибашьра цонаҵы,\n[21]\nСергеи Дбар абас дсымбацызт. Дааҧсаны, ацәажәара илымшо. Ихы-иҿы\nрыцқьамкәан, дгәамҵуа, ҳаҧхьа ҧшьшьала дтәан. Еснагь змагәқәа цыр-\nцыруа, зхы-зҿы гәкаҳарак анумбало, агәышьҭыхра ажәақәа ҳабжьазгоз,\nилахь еиқәын. Нас ихсаала иаҧхьа инықәиҵан ажәылара аилыргара\nдналагеит. Ус ҧшьшьала, дырхха дызкыз дааунашьҭын, аҕьеҩ-аҕьеҩҳәа\nибжьы го иалагеит. Марттәи ажәылараҿы иҳагхаз, иаҳзынамыгӡаз ҳабла\nдҭаҧшны иҳәон. Иҭыҧ дакуамызт, длеиҩеиуан дааҟәымҵӡакәа. Нас,\nҳгәы камҳаразы, ажәақәак наҳаиҳәан, днеины днатәеит».\nттәи ажәылара ашьҭахь лассы иҭаацәа рахь дмааит. Данаа\nгьы,\nигәалаҟазаара ҽеимызт, аха, аҳәса идирбар иҭахымхазар акәхап, уи\nиҵәахуан. Убри аҽны Гәдоуҭатәи администрациа ахыбраҿы иқәшәаз\nЛев Нурбеи-иҧа Шамба, игәаларшәо, иҳәеит: «Зегь раҧхьа сызиазҵаа,\nҳусқәа ҽеиӡам акәу?» ҳәа ауп. Иара аҧсшәа аасеиҳәан, снапы рҕәҕәаны\nиааникылеит, нас дааччан: «Аибашьра еибашьроуп, зны уаҵахар ауп,\nзны уаиааир ауп. Ус анцәа иҳақәиҵазар акәхап. Лева, ҳара, хымҧада\nҳаиааиуеит, уи зегьы агәра аагароуп», — иҳәан иаҧхьаҟа иҿынеихеит.\nАҟазшьа ҷыда змаз Дбар Сергеи Платон-иҧа иуаҩреи иламыси\nраҳаракыра анаҧшҩы изы иҿырҧшыган. Хыхь иҳәоуп иқыҭазы дшыҟаз.\nДарбанзаалак, Мгәыӡырхәа иалҵыз, «сашьа» ҳәа иеиҳәон, аҭыҧҳацәа\n«саҳәшьцәа» ҳәа дрышьҭан. Ақыҭан апатуи аҳаҭыри зқәырҵо, Сергеи\nизааигәаз, ибзиаӡаны дыздыруаз Павел (Лева)\nкьын,\nдигәаларшәо, ус иҳәеит: «Сергеи Платон-иҧа сгәалашәараҿы даа\nхеит\nилақәа разӡа, ихы-иҿы ихаччо, хаҵак иаҳасабала дыҧшӡаӡа, ауаҩра\nду иланы, ахаҵагәы изҭаны, дҟәышны, алаф аҳәараҿы аӡәы иашьҭахь\nдымгыло. Аибашьраан еибашьҩык иаҳасабала илшаз зылшаз аӡәы ды-\nҟалап.\nара аҧсуаа ҳзы уи д-Жуковуп. Аибашьра анцоз лас\nсы-лассы ҳзеибабомызт. Зны ҳаиқәшәараан гәадурала дихцәажәон Вла-\nдислав Арӡынба, уи ус изиҳәеит: «Уи еиҧш ауаҩы ду дҳаҧхьагыланаҵ,\nзегьы ҳалшоит. Владислав Григори-иҧа амчи, алшеи, агәыҕреи\nимоуп аиааиразы, уи зегьы иреиҕьу ҟазшьоуп. Ар русқәа инҭырҳәцааны\nеит, еиликаауеит, еилиргоит.\nаиҧыларақәа, ҳаиқәшәарақәа\nраан агәра ганы иҳәоит аиааира шааго. Иажәа анхиркәшо, абас далгоит:\n«Қырҭтәыла ахала ҳара аҭагылазаашьа ҳнаҭеит ҳаҧсадгьыл аимҵәацәа\nралцаразы, наунагӡа рықәцаразы».\nСергеи Дбар иҧсҭазаараҿы убас иҟалеит — раҧхьатәи аҧсуа парад\nиара идикылеит. Уи иуалҧшьа аҧсадгьыл аҿаҧхьа инеигӡеит.\nИсгәалашәоит, - иҳәеит Павел (Лева)\nкьын, — жьҭаара 6 рзы, Гаг\n[22]\nра анҭадырцәуаз, дҭахеит саб иашьа иҧазаҵә Рудик\nкьын. Адырҩаха\nааилашәшәон еиҧш, Сергеи дааит ҵәыуара. Даара акыраамҭа дгылан\nҿымҭӡакәа. Нас даасыдгылан, саагәыдикылеит, усгьы иҳәеит: «Гаг-\nра аибашьра анцоз, сиқәшәеит Рудик. Уи хаҵаҵас ихы мҩаҧигон.\nАхәрагьы иоуит ихәдаҿы, аха уацәшәартә иҟамызт. Иара ихәра ина-\nпала икны, ажәылара дазхианы дгылан, усҟан инапы ааныскылан,\nус иасҳәеит: «Анцәа уихьчеит, Рудик!» — ҳәа. Уажәы иан лыблақәа\nсызлархыҧшылозеи, лыҷкәын заҵә дысзымхьчаӡеит. Илаҕырӡқәа\nиҿыҵкьасо дынсыдҵит».\nУи ашьҭахь, сҧа Асҭамыр данҭаха, илаҕырӡқәа мрыцқьаӡакәан,\nиҿаланы ишлеиуаз, даасыдгылеит. «18 шықәса…» — уаҳа ак-\nгьы изымҳәеит. «Урҭ рызегь ршьа зуеит», — иҳәар иҭахызшәа, наҟ\nавел\nақы-иҧа\nкьын игәалашәарақәа рацәан. Урҭ рхыҧ\nхьаӡараҿы иҟан хҭыск, Мгәыӡырхәа ииз, инхоз Анатоли Ажьи-\nба изкыз: «Ари ҟалеит аибашьра ашьҭахь. Анатоли Мгәыӡырхәаҟа\nдцаразы Аҧшьдәаны архәараҿы дгылан. Гагратәи амҩала иаауаз\nмашьынак аангылеит. Хҩык ааҭыҵын, архәараҿы игылаз адәқьан\nиныҩналеит. Уа игылаз Анатоли, ҭаҭынк дахарц иҭаххан, иаргьы\nадәқьан дныҩналеит. Дахьыныҩналаз, астол гьежь иадтәаланы ауа-\nраш ржәуан ахацәа, итәаз рхыҧхьаӡараҿы дыҟан Сергеи Дбар. Уи Ана-\nтоли днаиҧхьеит, ауараш ижәразы. Ианижә, иҭабуп, ҳәа нараҳәаны,\nадәқьан иҵагылаз лҿы днеит, аҭаҭын ааихәарц. Сергеи Дбар днеин,\nаҭаҭыни ачеи аахәаны Анатоли инеииркит. Иахиҳәаара изымдыруа,\nиҭабуп ҳәа ҳәаны дындәылҵит. Сергеии Анатолии еиқәлацәамызт, ус\nеизааигәамызт, ас ахаҵгылара ҟаиҵартә еиҧш. Аха Сергеи идыруан\nибзианы ақыҭаҿы инхо рыҧсҭазаашьа, уи адагьы Анатоли ахшара\nрацәа иааӡон. Сергеи ианду Жьиҧҳа Шьааиза даара бзиа дибон, уи\nлцәа ихикаазар акәхап, уи адагьы иара агәаҵәа цқьа изҭан, уи былуан\nзегьы рзы еиҧшны.\nСергеи идҳәалаз акгьы ихашҭӡомызт, бзиарак џьара аӡәы\nизыҟаиҵахьазар, еснагь игәалаиршәон. Убас ашкол даналга, Фрунзе\nихьӡ зху академиахь данцоз, аматематикеи афизикеи изыҧшаауамызт.\nҚьаамын-иҧа Дбар\nкьын Павел иеиҳәеит Сергеи ашәҟәқәа\nшизымҧшааз. Ииҭахыз ашәҟәқәа зегьы еиқәиршәеит. Уи Сергеи еснагь\nигәалашәон, аамҭа рацәа шцахьазгьы… Умшьҭа бзиан», — ҳәа иеиҳәалон\nлассы-лассы».\n[23]\nСергеи иаб Платон иахьагьы изгәдуны ихцәажәоит иқыҭауаа.\n«Платон илафқәа» ҳәа еизгазар, урҭ шәҟәыкгьы ианӡаломызт. Сергеи\nурҭ рацәаны идыруан. Ихаҭагьы ианеиҭеиҳәоз, даара дрыцклаҧшны\nеиҭеиҳәон, акы ицәыбжьамхарц, хрыжь-хрыжь дааҭгыло игәалаиршәон.\nУрҭ рахьтә хҧа, Сергеи иҳәоны иаанхаз, араҟа иагәылазгалоит.\nара Мгәыӡырхәа ҳахьынхо Леиаа роуп ҳазланхо. Урҭи\nҳареи аишьцәа реиҧш ҳаибабоит жәынгьы-ҿангьы. Саб цәгьала\nиқәманшәалахон акы ахәыцра, аиҿкаара, алаф ацҵара. Убас ҽнак Леи-\nбаки иареи ажәа еимаркит. Саб алаф ахь иигеит, анс иҳәеит, арс иҳәеит,\nаха уаҳа имуит Леиба, усгьы иҳәеит:\n— Цәгьала сеилауршәеит Платон, усымшьуазар убап, — ҳәа\nдаамақарын, дынидҵны дцеит. Мызкаҟара ҵит Платони ари а-Леибеи\nеиқәымшәеижьҭеи. Агәаара захьӡыз ззымдыруаз Платон Леиаарҿы дне-\nин, ихьӡ ҳәаны ҿиҭит. Аҩны иаадәылҵыз Платон агәашә дылагылоушәа\nаниба, ииҳәара иҿамшәеит.\nУара,\n— иҳәеит Платон, — ақалақь ашҟа сцаны еиқәак аасхәар\nсҭахуп. Сушьыҵәҟьозар, аиқәа баша изаасхәозеи?! Убри еилыскаарц\nсааит…\nАлеиба дааччан Платон днеиҧылеит.\nСергеи иаб идҳәалаз алафқәа изааигәаз зегьы иреиҳәон. Урҭ алафқәа\nеснагь ачча ацын. Иара Сергеи ҵыхәаҧҵәарада еиҭеиҳәон, иҟалап урҭ\nрхыҧхьаӡараҿы иара ихаҭа иихәыцқәозгьы ыҟазар.\nАри ахҭыс ҟалеит акыр шықәса раҧхьа. Усҟан Сергеи дхәыҷын. Иара\nизлеиҳәоз ала, аарлаҳәа игәалашәон. Аҩны акакан рацәаны ирыман.\nХьмор «иҭизар мааҭқәак ҳнаҭон», — ҳәа дцо-даауа илҳәон. Аҵыхәтәан\nПлатон крыҭира сцоит ҳәа иҽазикит. Хьмор апарпарра далагеит, «уара\nуцар, акгьы узеиҿкаауам, акрыҭира уара иулам», — ҳәа. Ииулак аҩбатәи\nамш аан иҽазикит. Ааҵәа илҭаҧсаны, иҟәаҟә иҩкыдҵаны, шьапы-\nла Жәандәырҧшь адәыҕба станциа аҿы днеит. Аперрон дҩықәлон\nеиҧш, адәыҕба ааит. Иҭалози иҭыҵуази рацәан. «Акакан зҭахыда?»\n— ҳәа ҿааиҭит. Аҿҭыха ирымҭо, «ҳара иаҳҭахуп», ҳәа иқәпапеит, аха\nибҕа изкыдхуам. «Иаҭахӡам акыдхра, ҳара иҧаҳҟоит», — рҳәан, иааҵәа\nаҳәызбала иаадырҟьеит. Икаканқәа зегьы ирҟәшәошәа аниба, Пла-\nтонгьы дасны аҟәшәара далагеит. Акакан зыҟәшәаз, «иҭабуп, ҳаб», ҳәа\nҳәаны, идәықәлаз адәыҕба инақәтәеит. Иаргьы аҩныҟа иҿааихеит. Ака-\nкан шифоз мацара аҩны дааит. Ахаангьы убас игәы иаахәаны акакан им-\nфацызт. Заагьы аҩны дааит. «Уара акгьы шузеиҿымкаауаз сымдыруази,\n[24]\nбаша скакан лаларӡ ишҧоугеи?» — «Бара, иҟоу басҳәап, даҽазназы иб-\nдыруазааит, иҟалаз ҟалеит, ианыҟала, ацҭәы алхра акгьы иаҧсам. Аӡәы\nуск азы данныҟәо, деиқәшәар зҭаху иқәныҳәаны ауп дышдәықәырҵо.\nибхароу аҽаӡәы ихарастәуеит ҳәа баламган, анцәагьы ибџьи\nшьом», — иҳәан, иҧаҵақәа ыршо, аган днавалеит. Хьморгьы уаҳа акгьы\nахымҳәаакәа, даақәыҧсычҳаит.\nСергеи Дбар иара ихы иахҳәаангьы алафқәа иҳәон. Урҭ алафқәа\nируакуп абри. Иара дҭаацәарахаанӡа, Германиантә аҩныҟа данаауаз,\nиааихәеит амаҭәа ҿыцқәа, избанзар, арратә маҭәада акгьы имаӡамызт.\nАиқәа шкәакәа, аблуз шкәакәа, аимаа, ақалҧад шкәакәақәа. Иара\nабасҵәҟьа иашьа Алиоша изгьы иааихәеит. Даацыҧхьаӡа аҳамҭа\nгоз Леиба Кәычкагьы кьаҿк изааихәеит. Аха, рыцҳарас иҟалаз,\nагәашә данаадгыла, зегьы рҽеидкыланы ирзааигәаз рыуак Дәырҧшь\nдыҧсын, аҧсрашҟа ацаразы амҩа иқәгылан. Иара аҧсшәа анааиарҳәа,\nзегьы еиманы амашьынақәа иларҭатәан, аҧсраҿы инеит. Ауаа цәгьала\nирацәан. Аҧсрахьы инеиразы игылаз рашьҭахь инагылеит. Раамҭа\nанааи, аҵәыуаразы рҿынархеит. Уи аамҭазы, «уара аҷкәын уаангыл!» —\nҳәа аӡәы ибжьы аагеит. Аха иара иакәмыз џьишьан, иҿынеихеит. Еиҭах,\nибжьы аарымчны иааиргеит ани ахаҵа: «Уара уоуп сызҿу, угьежьы»,\nҳәа. «Сышҧагьежьуеи, сҵәыуаразы сааит», — иҳәеит Сергеи. — «Уш\nҧеилаҳәоу, уара уоуп иҵәыуатәу, унеины ундышшыланы уца!» — ҳәа\nнаидиҵеит. Ус иагьыҟаиҵеит аҧхашьара иақәшәаз Сергеи.\nСергеи аибашьра адәаҿы иҟәаҟәа аидара иқәыз иды\nуан,\nуи дшаҵаз илацәа нҭаауан, нас ахсаалақәа, ажәыларақәа рплан\nшьақәиргылон. Уахи-ҽни Владислав Арӡынбеи, Сулҭан Сосналиеви,\nСергеи Дбари ирыҧшаауан еиҳа ирықәҿиап зыргәахәуаз амҩақәа. Урҭ\nрыбжьара еснагь аимак-аиҿак ыҟан, аха уи иахылҵуан аиаша. Ажәлар\nзегьы знапы ианыз Владислав игәра ргон, уи иахь агәрагара иҟаз ауп\nАрҭ ахацәа уахгьы-ҽынгьы аҳҭнықалақь аҭарцәразы иҟаҵатәыз\nиазхәыцуан. Аҧсны аҭоурых аҿы иаанхеит аҳҭнықалақь аҭарцәразы\nимҩаҧгаз, қәҿиара змоуз ажәыларақәа ҧшьба — ноиабртәи (Шроматәи\nианвартәи, марттәи, ииунтәи.\nаруаа ҧхьаҟатәи ажәылара\nиазыҧшын. Зеибашьцәа завтомат кны ирылагылаз Сергеи Дбар\nагәыҕра имаз рбон даргьы. Иааигәахон Аҟәа ақалақь аҭарцәра ианала-\nгоз аамҭа. Аҧсуа телехәаҧшра архив аҟны иаанхеит ақалақь агәҭаҿы\nСергеи ицәажәара. Уи игәырҕьара ҳәаак амамызт. Аҧсуа жәлар зегьы\n[25]\nрзы иныҳәа дуӡӡахеит Аҟәа ахақәиҭтәра, нас, хымш рашьҭахь, Егры\nиахашәыршәырит Аҧсны аҳәынҭқарратә бираҟ.\n«1995—1996-тәи ашықәсқәа раан Сергеии сареи кабинетк аҿы\nҳаицтәан, — дҳацәажәоит Аҧсны Афырхаҵа Закан Нанба. — Игәы иҵхоз\nзегьы здыруеит, ихьаа изымҳәаӡакәа, иҵәахны имаз имаӡа сцәа ианыру-\nеит, избанзар, уи даартын. Уи еибашьра данцоз иҟаз аҧсуаа иреиҧшыз\nџьишьон уажәтәи аҧсуаагьы. Аибашьра ҳанаиааи, ҳанеибашьуази\nуажәи ҳзеиҧшрақәаз изеилымкааит. Данҳалаҧш, ҳанеиликаа, игәы\nҳацәцеит. Игәала аартны имҳәаӡеит, избанзар, уи даҧсуаҵәҟьан,\nаҧсуаҵас дааӡан. «Алеи алеи еицәыҧхашьоит» рымҳәои, Сергеи ус\nиҧхашьоз рхыҧхьаӡараҿы дҟалеит. Иара иитәымыз, игәы иҭамыз,\nихы иҭамыз акы дадыргалеит. Аибашьцәа рхеилак «Амцахараҿ»\nуи акыраамҭа дҳамазаауан. Аибашьцәа реиҟәшара да\nигәнигеит… Сергеи дфырхаҵан, дышфырхаҵаз ижәлар рҿы даа\nхоит.\nИҟалап иахьа уи игәаҧхози игәамҧхози аҩны ишьҭазаргьы... Сергеи\nиеиҧш иҟаз афырхацәа рыхьӡқәа ахааназы аҭоурых иазынхоит. Уи\nижәлари иҧсадгьыли рзы илшоз зегьы ҟаиҵеит… Ифырхаҵара инавар-\nгыланы, иара алаф бзиа ибон. Иан данҧсы сыҟаӡамызт, сақәымшәаӡеит.\nАқыҭаҿы дшыҟаз здыруан, сцеит дашшылара. Саннеи, сышиашаз\nлнышәынҭрахь сҿынасхеит. Иаргьы даадәылҵит, аха сахьцоз дсыцым-\nцеит. Минуҭқәак саахагылеит, схырхәеит. Саадҵын сҿанаасха, усҟан\nахәырма иаамҭан, иҟаланы иҿаз акы ааҿысхын исфеит. Сергеи ишҟа\nснаҧшын, дгылаӡамызт. Даҽакы ҿысхуеит ҳәа снапы анҩышьҭысхуаз,\nибжьы аагеит: «Закан! Сан рыцҳа данҧсыз уақәымшәаӡазт, уҽушьыр\nҳәа сшәан сааит, уара ҳхәырма аҭаара уаҿызаапеи», - иҳәан даасыдгы-\nуаа аибашьраҿы аиааира анырга, Дбар Сергеи иҭаацәа Мгәы\nӡырхәа иҟан. Уахь даннеи, игәырҕьара изыҵәахуамызт, ихәыҷқәа,\nиҧшәма, иаҳәшьцәа, зегьы ргәырҕьара агәырҕьара ациҵон. Иқыҭауаа,\nеснагь ибара иаргәаҟуаз, ажәабжь бзиа рызнеигеит, «сҟәаҟә еидара\nдуӡӡак ықәын, уи ҳаибашьцәа зегьы рымчала иқәсхит», ҳәа реиҳәон.\nАуаа данырымбоз, изхара изымбоз Дениси Димеи гәыдикылон,\nафырхаҵарақәа ртәы рзеиҭеиҳәон. Уаанӡа Денис, «саб дыршьыр ҳәа\nсшәоит» ҳәаны иҵәыуоз, уажәы, иҟалаз закәу цқьа ишизеилымкаауаз-\nгьы, уи шыбзиоу идыруан. Рҩыџьагь, раб џьара дрыцәцар ҳәа ишәозшәа,\nхәда рнапқәа акәыршаны дыркит. Ишьамхы ақәтәара еимакуа игы\nлан, аха Денис аиҵбы имаимкыкәан, дынидҵит, иаб иҽидырҕәҕәала\nднаивагылеит.\n[26]\nАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра анеилгагьы, иҟан уи ашәарҭа\nианҭагылаз аамҭақәагьы. Убарҭ иреиуоуп 1995 шықәса маитәи\nахҭысқәа, 2001 шықәса Кәыдрытәи ахҭысқәа. Аибашьра аан еиҧш,\nусҟангьы командаҟаҵаҩыс дыҟан Сергеи Дбар.\nҭазаара ицәырнагаз Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аве\nтеранцәа рхеидкыла «Амцахара» хацзыркызи, аиҿкаацәа ируаӡәкызи\nиакәын. Нас далхын иара ахантәаҩысгьы.\nЗыжәлар рҭахрақәеи рхьаақәеи бзианы издыруаз, урҭ рпроблемақәа\nаартны иҳәап ҳәа иҧхьаӡаны, Сергеи Дбар далырхуеит Жәлар реиза-\nра адепутатрахь. Уи араҟа гәык-ҧсыкала аусура далагоит. Иалхыҩцәа\nдырҧылон, иахьынӡаилшоз дрыцхраауан, дрывагылон.\nАҧсны аибашьра анеилга, раҧхьаӡатәи амузеи аартын Гәдоуҭа\nақалақь аҟны. Уи аартра дадгылеит, дагьацхрааит Аҧсны Раҧхьатәи\nВ. Г. Арӡынба. Уи аартраҿы абас иҳәеит Сергеи Дбар: «Сры\nкәыхшоуп, ари аиҿкаара зылшаз.\nаҷкәынцәа иҳавыршьааз рсахьақәа\nсахьрыхәаҧшуа сцәа сыҭӡыӡаауеит. Ари аҿар иранаҳәо рацәоуп,\nанацәеи абацәеи рзы игәырҧхагоуп. Схырхәоит иҭахаз зегьы\nҿа\nхьа». Нас уи ашьҭахь, ақалақь аҟны данааиуаз, ари ахыбра\nдааҩнашыланы, «шәыҧсқәа срыкәыхшоуп» мҳәакәа, дымцацызт.\nСергеи Дбар иҭахаз ирызкыз иарбан зҵааразаалак ихы-иҧсы\nҵаны дазнеиуан. Иқыҭа гәакьаҿы абаҟа аргылара азҵаара ықә\nдыргылеит усҟан ақыҭа иахагылаз Леиба Валерики Џьыкырба Га-\nрики. Ақыҭа ахаҭарнакцәа зегьы еиқәшаҳаҭны ирӡбеит абаҟа аргы-\nлара иалагарц. Иҭахаз зегьы зҭаз абжьаратә школ азааигәара аҭыҧ\nалхын. Иазгәаҭатәуп 1941—1945-тәи ашықәсқәа раан Мгәыӡырхәа\nақыҭантә 700-ҩык инарзынаҧшуа иеибашьуаз рахьтә 100-ҩык шҭахаз,\n1937—38-тәи ашықәс еиқәаҵәақәа ирылаӡыз рыхьӡынҵа дууп, аха уи\nшьақәыргылам аимак-аиҿак иҟоу иахҟьаны. Аҧсны Аџьынџьтәылатә\nеибашьра иалахәын 500-ҩык рҟынӡа, урҭ рахьтә иҭахеит 34-ҩык, ха-\nбарда ибжьаӡит 4-ҩык. Мгәыӡырхәаа сасцәаны ирылан Дгьебиа Зурик,\nКәарҷиа Алик, Лолуа Рудик, Кьышьмариа Гарри. Абаҟа аҟаҵареи аарт-\nреи иџьабаа дуӡӡа адуп Фазлыбеи Жьиба, уи дарҕьажәҩаны дивагылан\nаибашьҩы Едик Шутиа-иҧа Дбар. Ааҧсарак ззымдырӡо уахгьы-ҽынгьы\nаус зуаз лассы-лассы дырҭаалон Сергеи Дбар. Иара данаауаз рдыруан\nиқыҭауаа, убри аҟнытә еизоз рхыҧхьаӡара иаҳагьы иазҳауан. Сергеи\nиажәа ҟәышын, аибашьра иазкыз инымҵәаӡоз ахҭысқәа рзеиҭеиҳәон.\nДара инымҵәаӡоз азҵаарақәа ирҭон. Сергеи гәыҧҵәарада дхааӡа\n[27]\nиззыҧшыз аҭакқәа ҟаиҵон. Нас аибашьра иадҳәалаз илаф ҵаулақәа\nднарылагон. Акырынтә ишраҳахьазгьы, урҭ ҿыц ираҳауашәа, игыланы\nизыӡырҩуан. Сергеи ус рабжьеигалон: «Аибашьцәа ирызку ижәдыруа\nзегьы хәыц-хәыц еидкылатәуп. Урҭ иахьа иаҳгәалашәоит, аха уаҵәы\nзегьы ҳхаҿы иаанхаӡом. Абаҟа ҳаналгалак, хымҧада ҳқыҭаҿы иҭахаз\nаибашьцәа ирызкны ашәҟәы аиқәыршәара џьоукы рнапы ианаҳҵароуп,\nуи аҭоурых зегьы ҳажәлар ирзынхаратәы. Абаҟагьы, шаҳаҭра зуа, аҿар\nзааӡо, изырхәыцуа ҧсҭазаароуп».\nАбаҟа анаадыртуаз аҽны Сергеи Дбар даара дҭынчмызт. Зны\nиқәгылоз дрылабжьон, даҽазны аибашьцәа акы реиҳәон. Абаҟа аартра\nмҩаҧызгоз ажурналист Гарри Дбари сареи ҳакәын. Алагара маҷк ша-\nгыз, ус ҳаиҳәеит: «Шәахәаҧш абаҟа аҭыҧ заҟа ианаалаз, амшын агәы\nухыҧшыло, ҳашьхақәа ургәыдҧшыло, ашәаҧыџьаҧ акәыршаны…\nАҧсыцқьақәа рҭыҧ еиҧшуп. Ихашәҵару, зегьы ус иҟоу сыздыруам, аха\nсқыҭа зегьы иреиҕьасшьоит. Атәанчара сышцалак, арахь сгьежь\nуеит, уахгьы-ҽынгьы сқыҭауаа срылагылазаауеит. Уажәы иахьа абаҟа\nзыхьӡ ану ҳашьцәа ҳмырҧхашьартә имҩаҧаагароуп».\nСергеи Дбар абаҟа анаадыртуаз ашьыжь шаанӡа дааит. Ақәгылацәа\nзегьы дырҿцәажәеит, аҵаҩцәа иалхыз рзы рырҵаҩцәа дрыдгылеит.\nНас, асасцәа ааиуа ианалага, «Бзиала шәаабеит!» — ҳәа дырҧылон.\nМгәыӡырхәа ақыҭа, иарбан ҭоурыхтә етапзаалак, иаман иара\nаҧхьагылаҩцәа, аҿахәҳәаҩцәа. Аҧсуа қыҭа цқьа Мгәыӡырхәа…\nгәыӡаа рхәы… Аҧсны ахы-аҵыхәа ианыӡааз ари ажәла… Ам\nҳаџьырра ихнарҵәаз… Уаантә ихынҳәыз Пас Жьиба иҭоурыхтә\nәҟәқәа изларҳәо ала, а-Мгәыӡбақәа аӡәгьы амҳаџьыррантә изых\nнымҳәӡеит. Ари ақыҭаҿы еиҿкаан ареволиуциатә гәыҧ «Кьараз»,\nнапхгара аиҭон Уасил Агрба. Ари ақыҭаҿы ауп дахьиз, дахьааӡаз,\nиахьлызҳаз Нестор Лакоба изааигәаз, раҧхьаӡатәи аҧсуа ҧҳәыс\nареволиуционер Малица «Омар» Џьыкырба. 1941—1945-тәи ашықәсқәа\nраан рашьцәа ирывагыланы еибашьра ицеит ҧшьҩык Мгәыӡырхәаа\nҭыҧҳацәа: Гәынба Матрона,\nкьын Нуниа, Гәынба Хьыма, Ақырҭаа\nТатиана. Убри Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡахьынтә изыхнымҳәыз,\nиҭаацәарамыз ахәышҭаарақәа хәба ыҟан: Ахьиба Џьгәаҭан иҧацәа,\nГриголиа Матыхә иҧацәа, Гәынба Смел иҧацәа, Жьиба Шьрыф\nҧацәа,\nкьын Ҭажәажә иҧацәа.\nАри ақыҭаҿы ауп иахьиз раҧхьаӡатәи аҧсуа повест ашьаҭар\nВладимир Агрба, ашәҟәыҩҩы Владимир Маан. Абас афырхацәа зли\n[28]\nааз ақыҭаҿы изҳаит, аҵара иҵеит Сергеи Дбар. Аҧсуа қыҭақәа зегьы\nреиҧш, уи иахнагаз ауадаҩрақәеи арыцҳарақәеи еснагь игәы иҵхон\nСергеи. Даара дырзааигәан ижәлар, урҭ рыцәгьа-рыбзиа дрылагылан,\nиара иагьиқәгәыҕуан.\nҭахаз ирызку абаҟа аартраҿы\nергеи Дбар иқәгылара:\n— Ажәлар! Иахьа Мгәыӡырхәа ақыҭан иаадыртуа абаҟа аҧхьа иеи-\nзегьы иҭабуп ҳәа шәасҳәоит!\nгәы ҧызжәо, иаҳзырхьуа рацәаӡоуп\nиҭахаз ҳаҷкәынцәа ҳанрызхәыцуа, урҭ раҧхьаҟа иҟарҵашаз рацәаӡан,\nаха иахьымӡеит. Абри абаҟа рыхьӡқәа ҭаҧҟҟаны иахьану, рыблақәа\nҭырхаха иахьҳахәаҧшуа адагьы, акгьы ҳҭахӡам. Урҭ, ашықәс рацәа\nцаргьы, абас ишқәыҧшу ҳҭоурых иазынхоит. Абраҟа иаҩсуазаалакгьы\nдааҭгылан дреихырхәалароуп, ахәыҷқәа ашкол иҭало ираҳәалатәуп арҭ\nзусҭцәоу, арра ицо арҧарцәа аҭоуба шьҭарҵалароуп иҭахаз рҿаҧхьа.\nабацәеи! Шәгәырҩеи шәхьааи ҳадгылоуп, ишә\nҩаҳшоит. Шәара шәыхшара шәымацара шәакәым изыцәҭахаз, урҭ зе-\nгьы ҳаҧсадгьыл Аҧсназы иҭахеит, рыхьӡқәагьы ахаан иӡуам. Ахәыҷы-\nаду — зегьы сшәыкәыхшоуп, абри абаҳчаҿы абаҟа аартра еиҿызкааз,\nАҧсны аиҳабыра, апарламент, аинтеллигенциа, аруаа, аибашьцәа,\nс баша имҩахыҵыз зегьы иҭабуп ҳәа шәасҳәоит.\nаззеизаз рыҧсы\nзқәырҵаз адгьыл дара рзы ибамбахааит, хашҭра рықәымзааит!\nСергеи Дбар иажәа мчы аӡәгьы издырӡом. Уи идҳәалоу ахҭысқәа\nаныргәаладыршәо, зегьы рхы-рҿы рхалашоит.\n«Аибашьра ашьҭахь, — лҳәеит Римма, — агәыхь иман, аха уи\nинагӡаны ахәышәтәрагьы дахьӡомызт. Ихазы акгьы дашьҭаӡамызт.\nИгәабзиараҵәҟьа уамак хьаас иҟаимҵошәа акәын иҽшихәышәтәуаз.\nАҵыхәтәан, аусура аҟнытә ихы данақәиҭыртә, иҽиҧсахит».\nАибашьра ашьҭахь Сергеии «Леон иорден» занашьоу Славик\nАнқәаби, Аҧсны Афырхацәа Закан Нанбеи Аполлон Шьынқәбеи\nҿаҟьаҿас еиқәшәалон, еицын, гәаартыла еицәажәон. «Сергеи, — иҳәеит\nСлавик Анқәаб, — игәы изырхьыз иҳәаӡомызт. Убри иҵҳамдыраарц\nилаф ҧшӡақәа рыла ҳирлахҿыхуан. Аха илақәа ахьаа ирхыз убарҭан.\nПлатон-иҧа игәы иҭоу иҳәозҭгьы, акгьы ихьӡомызт. Ус ҳаиҳәалон:\n«Саныхәыҷыз исҭахыз сызҳәомызт, иуҭахи ҳәа саныхҭарклакгьы,\nҿысҭуамызт. Убри иахырҟьаны, саб сиҧҟалон, нас аҵәыуара са-\nлагон. Саб ус иҳәон: «Умҵәыуакәан, иуҭаху саҳәа». Аха сара уи\nақәҿысҭуамызт». Сергеи дызхааныз аӡәы ицәгьаны дихцәажәоны\nсмаҳацызт. Аибашьра адәаҿы ихигаз рацәоуп. Уи акәым исҳәар\n[2\nисҭаху. Уи икәшамыкәша алафқәа рацәаӡан. Шроматәи — ҧхынгәытәи\nажәылара аан Аҟәа ақалақь дазааигәахеит ачеченцәа ргәыҧ дрыц-\nны. Аха ирызгәамҭакәа, аҕа иааигәара иҟалеит. Ачаирҭа иалахеит\nизалымҵуа. Сулҭан Сосналиев рациала диҧшааит Сергеи, «уабаҟоу?»\n— аниҳәа, ақырҭцәа иахьтәоу ахьӡ раҳар еилыркаар ҳәа дшәаны, ус\nиҳәеит: «Сара сгәыҧи сареи ҳаҟоуп ашьыжь уареи сареи иахьаҳжәуаз\nаҭыҧ аҿы», ҳәа.\n— Уара, сара ахсаалаҿы избаӡом иахьаҳжәуаз ахьыҟоу! — ҳәа аҭак\nииҭеит Сосналиев. Нас цәгьаҧсышьала иеибашьцәа иманы данҭыҵ,\nСергеи иаҳзеиҭеиҳәон, ауатка ржәуазаарын, ахсаалаҿы Сосналиев\nдзышьҭаз ауатка зауад акәзаарын.\nСергеи иҵыхәаҧҵәарадаз илафқәа зегьы иаҳзаанижьит. Ҽнак\nҳаштәаз, иаацәыригеит раҧхьаӡа иабхәараа рҿы даннеи дышрыдыр-\nкылаз. Римма Шониа-Дбар лҭаацәа — чеиџьыка уаауп. Урҭ рыҩны ес-\nнагь асас дагӡам. Аҭаацәа шәаҳәацәоуп, кәашацәоуп. Раб Виктори рани\nахшара бзиа рааӡеит. Напеикәыршала еицынхоит. Аҭаацәа ду аҧсуара\nиацу аҵас-ақьабз зегьы нарыгӡоит. Римма лашьцәа жәҩахыркны иры-\nдгылоуп Сергеи иҭаацәа. Урҭ агәыблыра ду ирымаз хааӡа ирыцын, иры-\nцуп есымша.\nРымаҳә Сергеи Дбар аҩны даннарга, аҧсуаҵас ишаҧу зегьы\nмҩаҧыргеит. Уи ашьҭахь, аҧсуаа рҟны ишахәҭоу еиҧш, маҳәхьаҧшра\nҳәа иҩызак даашьҭыхны дцеит иабхәараа рҿы. Абхәа Виктор исасцәа\nданырҧыла, ус реиҳәеит: «Иахьа аӡәгьы симыҧхьеит, ҳхала ҳааидтәалап,\nҳаицәажәап ҳәа азысыҧхьаӡеит». Аҧсны акраамҭа иалҵны иҟаз Сер-\nгеи иааицәымыҕхеит, астол иацу акәамаҵамақәа бзианы изынамгӡар\nҳәа. Ахәы ианынахатәа, абхәа ус иҳәеит: «Сергеи иҩны ауп дахьыҟоу,\nҵәыцақәак ҳиркааит», — ҳәа. Сергеи иҩыза акы иҳәақәоит ҳәа днала-\nгеит, аха абхәа Виктор ус иҳәеит: «Сара саҧшәымоуп, сгәы ус иаҭахуп».\nергеи азныказы ииуа-ииҳәо дақәымшәеит. Нас дааиҵамхаӡакәа: «\nаб,\nанцәа уиныҳәааит!» — ҳәа дныҳәаныҧхьаны аҵәца ҩышьҭихит. Абхәа\nҿимҭӡеит. Убас «ҳаб, анцәа уиныҳәааит» ҳәа х-ҵәыцак икит, аҧшьбатәи\nықәихырц инапы аҿанынаирхоз, Виктор, дҧышәырччо, «уара уакәын\nсара сызҭахыз, шьҭа сара ишьҭысхуеит аҵәцақәа», — иҳәан, дҩагылеит.\nСергеи иҩны ҳаннеиуаз, еснагь ҳаччабжь аҭыӡқәа арҵысуан. Ашә\nаҟнытә уи аиҭаҳәара далагон узырччаша, угәы ҟазҵашаз ажәабжьк,\nма лафк. Аҵыхәтәантәи ҳаиқәшәараан Римма лаҳәшьцәеи лареи ахәы\nиаҿын, иара даанымгылаӡакәа, еиҿаиртәыз илафқәа рыла ҳаҧсҭазаара\n[30]\nиациҵон. Иажәабжь ус дналагеит: «Уара, ҳаҷкәын Денис иахьа ауама\nсеиҳәеит. Адиван дахьықәтәаз снаиватәан, ирласны ҧҳәыс дузаазгоит\nҳәеит саахәмарын. Иара дааиҵамхаӡакәан, ус сеиҳәеит: «\nдаазгозар, ари аҩны сара изгоит, шәара даҽаџьара шцәароуп. Амала\nихараны шәымцан, избанзар, ҳхәы ҟазҵо даҳҭахыми?!» — ҳәа. Уажәтәи\nахәыҷқәа ргәы иҭоу, ирҭаху рдыруеит.\n«Сергеи «Амцахара» данахагыла, — иажәа иациҵон Закан\nНанба, — даасыҧхьан исеиҳәеит Москва абри аибашьцәа рхеи-\nак иеиҿаҳка\nз аҟәша ҟаиҵарц шиҭаху, убри азы убрахь сишьҭит.\nИҟаҵатәыз ишыҟаҵатәыз зегьы сеиҳәеит. Ҩымш ааҵуаны, Сергеи\nдасит, ухынҳәны, арахь уааи, акгьы уаламган ҳәа. Иҟалаз аилкаара\nжьит Аҧсныҟа. Сергеи дысзыҧшын аҩны. «Амца\nхара» «алидерцәақәак» имчны ицәажәо иалагазаап: «Дыззушьҭызеи?\nара изаҳзымдыруазеи?» — ҳәа. Ас еиҧш ацәажәара\nиазыҧшымыз Сергеи ицәымыҕхеит. Усҟан сара иасҳәеит зегьы\nаанижьырц, иара иуаҩра уи инамырҟаҵеит. Аибашьцәа рыбжьара\nиҟаз аиҿыхареи аиҟәшареи гәнигеит. Ҩнуҵҟала трагедианы ихигеит.\nСергеи иеиҧш иҟаз ауаҩыцқьа ицәыуадаҩын аибашьра ашьҭахьтәи\nаҧсҭазаара, уи ауп игәгьы ҧызжәаз, иаанызкылаз… Уи згәала гәыла из-\nгаз, ҳажәлар рыбжьара дшыбжьагылаз, длыбжьыҧсаа дцеит. Уи иопти-\nмизм, иҩнуҵҟатәи абылра, игәы иалсыз аҵәахшьа здыруаз, ихәыцуаз,\nиаҧсыуаҵәҟьаз хаҵан — еибашьҩын.\nАҧсуаа зегьы бзиа дырбон, дырҭахын. Аха џьоукы рхы дадырхәарц\nанырҭахха, игәы иалымшеит, изхымгеит. Уи ибзиаӡаны идыруан, еили-\nкаауан «Амцахара» аҭакҧхықәра иамаз. «Иҟасҵои, сара сымцар уаҳа\nицода?» ҳәаны, игәы ишаҭахымыз дахагылеит. Уи ус ҟаимҵар, иҵегь\nдҳамазаауан… Сергеи иеиҧш иҟоу афырхацәа Аҧсны иҟанаҵ, аҧсуаа\nпроблема ҳауӡомызт…».\nСергеи Аҧсны жәлар рдепутатс даналырх, иара иҧсҭазаараҿы\nихадаз, бзиа иибоз аҧсуа қыҭақәа дрыдҳәалахеит: Мгәыӡырхәа,\nБлабырхәа, Уаҭҳара, Мысра. Уи иқәгыларақәеи игәаанагарақәеи ашәҟәы\nиагәылалоит.\nАҳәынҭқарра апарламент аиҳабы Н. Н. Ашәба игәалаир\nшәоит: «Сергеи Аҧсны аусура даналага официалла ауп дшызды-\nруаз. Аибашьра ианалага инаркны, ибзианы ҳаибадырит. Сер-\nгеи узхыҽхәаша уаҩын — иуаҩра, ифырхаҵара, игәымшәара. 2002\nшықәсазы апарламент аҿы ҳаиқәшәеит. Даара ауаҩы дзықәгәыҕшаз,\n[31]\nаҳәынҭқарразы згәы былуаз, акомпромиссқәа ҕәҕәаны излаз, аҧшқа\nиеиҧш згәы цқьаз хаҵан.\nара ибзианы иаҳгәалашәоит ҳҳәынҭқарра\nаҩнуҵҟа иҟаз аиҿагыларақәа — «Амцахара», апрезидент — арҭ рылҵра\nаҭахын. Ибзианы еилаҳкаауан, апрезидент дыҧсахтәхозаргьы, Акон-\nституциа инақәыршәаны дыҧсахтәын. Владислав Арӡынба усҟантәи\nаамҭазы длидерын. Шықәсык маҷк инацны аибашьра ҳалҵит, ауас-\nхыр азышьҭазҵаз Владислав Арӡынба аҧхьа днаргыланы, уи ивагылаз\nСулҭан Сосналиеви Сергеи Дбари ирылшаз рацәоуп. Аибашьра ианала-\nга, аиааира агәра агара уадаҩын, ҳара ҳмаҷын, абџьарла ҳаибыҭамызт,\nиара сара схаҭагьы агәрагара сцәыуадаҩын аиааира. Саҭамзааит,\nаиааира агәра угаразы, ма ухагазар акәын, ма ухдырра уцәыӡны уҟазар\nакәын. Усҟан Арӡынба дызҵалаз аидара хьанҭан, иҕәҕәан. Шәазхәыц,\nҳара ҳаҵахазҭгьы, аҭакҧхықәра зегьы зықәшәоз Владислав Арӡынба\nиакәын. Уи ибзиаӡаны идыруан, еиликаауан. Уи илшоз, инаигӡоз\nаҭоурых аҟны аҭыҧ ду ааннакылоит. Сергеи жәҩахыркны дивагылан\nВладислав. Аҧсыуа хаҵак иаҳасабала Сергеи иеиҧш иҟоу дмаҷуп. Уи\nдхатәран. Иарбан милаҭзаалак Сергеи Дбар иеиҧш иҟоу ауаа рҭахуп.\nмаҷк иссахеит ҳмилаҭ, ҳныҟәашьа, ҳцәажәашьа, ҳхымҩаҧгашьа\nқәа рыла. Ахатәрара — уи ҧсабарала иҟалароуп. Сергеи иеиҧш иҟоу\nауаа аныҟала ауп амилаҭ анеиқәырхоу, ианыхьчоу. «Роль личности в ис-\nории» рҳәоит аурысқәа.\nажәлар ирылымиаазҭгьы Владислав иеиҧш\nиҟаз, Сулҭан иеиҧш иҟаз, Сергеи иеиҧш иҟаз, иахьатәи ҳҭагылазаашьа\nҿы ҳзымнеир алшон. Иахьатәи аамҭа ахәашьра дара рыда ҳзалымҵыр\nҟалон. Сергеи аибашьра игәалаиршәар иҭахӡамызт. Ианигәалашәозгьы,\nдаара деиҵаҕәҕәон, ҧыҭрак ацәажәара далагаӡомызт. Нас аӡәаӡәала\nрфырхаҵарақәа еиҭеиҳәон. Аха зныкгьы исмаҳаит, иара ихаҭа иҟаиҵаз\nдалацәажәо. Сҩызцәагьы саргьы, ачҳареи аӡбара ҷыдеи анаҭаху, зегьы\nраҧхьа Сергеи даҳгәалашәоит. Апарламент аҿы даныҟаз, ҧсабарала\nаанкылагак иман, иҽааникылон. Даанызкылозгьы илааӡаз аҧсуара\nакәын. Аха зны-зынла авулкан еиҧш дыҧжәон. Нас ҧшьшьала иха-\nла иҽеиқәикуан. Иареи сареи аусура адагьы, ҳаизааигәанатәуан\nақыҭа. Аамҭа шааиоулак, дысзааиуан, иқыҭаҿы аихьӡарақәа имоу\nдрылацәажәон. Саргьы уи сгәы иаахәаны сизыӡырҩуан. Нас зегьы\nиеицырдыруаз илафқәа дынрылагон, аҧсҭазаарагьы дынҭанагалон\nдыҧшӡаӡа. Ус уахьихәаҧшуаз деилукаазшәа угәы иабон. Аха уи иҵаулаз\nаҟазшьа иман. Иара амалахазы аӡәгьы диҳәаӡомызт ихазы, аха аибашь-\nра ашьҭахь Аҧсны аекономикатә ҭагылазаашьа уадаҩын. Сергеи дуаҩы\n[32]\nҧхашьаҩын. Усҟантәи аамҭа цәгьан. Иҷкәын Денис Ростов аҵара дҭан.\nУи изы ҧарақәак иҭахын. Уахь аҵара ахьиҵоз дцар акәын Сергеи.\nИансаҳа, ҧарақәак ҧшааны исҭеит. Аха даныгьежь, даара дгәамҵуан,\n«аӡәы иҭахызар, иахьыҟазаалкгьы изысҧшаауан, аха схазы исзыҳәом»\nҳәа. Сергеи иара идҳәалаз иарбанзаалак ираӡон. Сгәы даара иалоуп\nимаҷны аус ахьеицаауз. Аҧсны имҩаҧысуаз зегьы гәалас измаз, ауаа\nршара гәыхьны иззаанхаз, иҧсҭазаара аркьаҿит. Сергеи аҧсҭазаараҿы\nдуаҩҧсы ҟәымшәышәын, аибашьраҿы дфырхаҵан. Абиҧарак аҟны\nтаҕь былгьо изыҟалаӡом.\nара ҧсадгьылк ауп иҳамоу, хыҧхьаӡарала\nҳдуӡам, убри аҟнытә, еилых дҟамҵакәан, абаҩхатәреи, алшареи, аҵареи\nзмоу ирыхәҭоу аидара иаҵаҵатәуп, дасу илшо ҟаиҵалароуп. Аҧсуаа\nҳрызхәыцроуп алхрақәа. Уи анаҩс иаҳхашҭроуп. Аиҕара абжьаҵара\nаҭахӡам алхрақәа рзы. Исҭахуп Сергеи Дбар иҵыхәтәа бзиазар, иара\nихаҵара ааирҧшит иҧа Денисгьы, уи иаб иеиҧш ихьӡ нхоит. Иҟалааит\nСергеи Дбар игәараҭа ҭҭәааны. Абиҧара, абраҟа ииуа, акала Сергеи\nДбар иеиҧшзар сҭахуп».\nИхәыҷқәеи иареи аҧхынра еснагь ақыҭаҿы иҟан. Сергеи Дбар\nари аамҭа даара бзиа ибон. Иҧшәмеи иареи рхәыҷқәа анрызҳа,\nашкол ианҭаз, ессабша иаауан раб бзиа иибоз иқыҭа Мгәыӡырхәаҟа.\nНас аҵараиурҭақәа ирҭалеит. Аиҳабы Денис занааҭла диуристын,\nлтәи аҳәынҭқарратә академиа доушьҭымҭан. Аус иуан усеи\nлыргаҩыс Аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә усбарҭаҿы. Аиҵбы Дмитри\nдалгеит уи академиа аекономикатә факультет. Ани аби ирцәыуадаҩын\nарҭ ршьапы рықәыргылара, аха ирылшоз зегьы ҟарҵеит, адыррақәа\nрыҭаразы. Лашьа иҧацәа рааигәара есқьынгьы дыҟан раҳәшьаду Роза.\nСергеии Риммеи ахааназы аӡәы рыбжьы имаҳацызт, урҭ зҳәоу\nеиқәшәаны иеицынхоз ҭаацәаран. Еснагь Римма лгәы иахәашаз акы\nҟаиҵар иҭахын Сергеи. Лыкәшамыкәша иҧшӡазарц, ихаазарц азы\nаҭагылазаашьа лиҭон. Урҭ реицынхара, ргәеизыбылра иахылҵуаз\nалафқәа рацәан. Иҟалап Сергеи аҧсабара иланаҵаз аҟыбаҩ ҷыда\nиҵанаҳәахьазҭгьы Римма наҟ-наҟтәи лыҧсҭазаара. Уи лгәы акы ал-\nиҭахӡамызт, ус дагьлызныҟәон иара. Убас аҭаацәа аџьџьаҳәа ишеи\nцынхоз, шарҧазык Сергеи Дбар агәыхь ҕәҕәа изҵысит. Иҟазҵара\nззымдыруа иқәхаз Римма ихәшәқәа дрышьҭан, аҭел дасит иахьабалак.\nАха аҧсҭазаара икыднаҟьахьаз афырхаҵа ифырхаҵара иҽылаҳәаны\n. Ари ҟалеит 2002 шықәса рашәарамза 27 рзы. Ҵыхәаҧҵәа\nра змамыз ажәлар неиуан ҵәыуара. Сергеи Дбар рхы-ргәы далхны\n[33]\nдырҵәыуон зегьы. Ишьхынҧсыланы игылан иҧацәа Дениси Дмитрии.\n«Усҟан, иаб данҧсы, — лҳәеит иаҳәшьаду Роза, — 20 шықәса ракәын\nенис ихыҵуаз. Едик иҷыдарақәа зегьы илан иара.\nдхаҵахеит. Аҧсраҿы ицәырҵуаз азҵаарақәа иҵауланы дрызнеит.\nАҧсыжра иалацәажәо ианалага, иара иаразнак хаҵаҵас иажәа иҳәеит:\n«Саб анышә дахьаҳҭо аимакра аҭахӡам. Уи даҳгоит иаб иҩнашҟа, уаҳа\nалацәажәара аҭахӡам». Едик иасҳәоз иаргьы иасҳәон, адунаӡа иеиҧш\nсиацәажәон, салаирӡит Денис».\nАҧсны апатриот ду иҧсҭазаара даналҵ шықәсык анааҵуаз, 2003\nшықәса рашәарамза 27 рзы, Мгәыӡырхәа ақыҭан иаартын аибашьҩы-\nаинрал, Аҧсны Афырхаҵа Сергеи Платон-иҧа Дбар ибаҟа. Уи ргы-\nлан Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан иҭахаз аибашьцәа рбаҟа\nаартра иалахәын Аҧсны арбџьармчқәа роркестр, еиҿ\nкаан С. Дбар изкыз арадиомонтаж. Сергеи Дбар ибаҟа аадыртит:\nтәылатә еибашьра Дуӡӡа аветеран — Шәлымба Как, Аҧсны\nАџьынџьтәылатә еибашьраан зҧа дҭахаз, аибашьҩы Вадим Џьыкыр-\nиаб Заур Џьыкырба, аибашьра аветеран\nалуашь Бориа, Сергеи иҧа\nДенис Дбар. Абираҟ шьҭырхит: Џьыкырба Алиоша, Барцыц Анзор,\nМарганиа Мераб, Дбар Дима. Абаҟа аартраҿы иқәгылеит: Ҭарба Иван\nДарафеи-иҧа, Леиба Валери, Аҧсны Афырхаҵа Лика Ҭопуриӡе лан\nса Михаил-иҧҳа, Ажьиба Фазлыбеи, Аҧсны аиҳабыра, апарламент\nрхаҭарнакцәа. Ари акрызҵазкуаз ауснагӡатә мҩаҧигон Иура\nСергеи Дбар лассы-лассы даҭаауан Гәдоуҭатәи амузеи. Ишаҳҳәахьоу\nеиҧш, ари аҭоурыхтә хыбра иара изы даара акраҵанакуан. Амузеи\nаусзуҩцәа ҳааилацәажәан, иара ихьӡ ахҵара азҵаара шьҭаҳхит. Усҟан\nадминистрациа ахадас иҟаз Даур Возба иусҧҟала ҳгәаҳәара наӡеит ари\nамузеи 10 шықәса ахыҵра иақәыршәаны. Аҧсны ахы-аҵыхәа ажәлар\nацәаны еизеит. Сергеи ихьӡ ахьаныз аҕәы иахаршәыз акасыш ахыр\nхит Аҧсны Афырхаҵа Сулҭан Сосналиеви Сергеи Дбар иҧа Денис Дба-\nри. Амитинг аҟны иқәгылеит: Сулҭан Сосналиев, Алеко Гәарамиа, Ген-\nнади Марганиа, Аполлон Шьынқәба, ансамбль «Риҵа». Имҩаҧызгон\nсара — ари ашәҟәы автор. Абраҟа иаазгоит Сергеи Дбар Гәдоуҭатәи\nамузеи ихьӡ анахҵахаз амш (28. 04. 2006 ш.)азтәи аусмҩаҧгатә злаар-\nШаҟаҩы рыҧсҭазаара ҿахнаҵәазеи?! Шаҟаҩы иаам\nҭаӡамкәа наӡаӡа ҳаанрыжьзеи?! Мгәыӡырхәа, уара арҧарцәа рыла\n[34]\nуҽхәартә уҟоуп, ухы шьҭыхны ураҧхьагылоуп, урҭ рхыҧхьаӡараҿы\nиҟоуп аибашьра мҩа ианысыз, уаҟа зхатәы цәаҳәа анымҵӡо ианызҵаз:\nСергеи Платон-иҧа Дбар, Едуард Самардиа-иҧа Ажьиба, Валера Дара-\nфеи-иҧа Ҭарба.\nСергеи Платон-иҧа Дбар! Зажәа ҟәышыз, згәы разыз, ҧсабарала\nигәылҭәааз, ахшыҩ ду змаз, зыжәлари зыҧсадгьыли рзы иҵеи\nхьӡырҳәагаз, иҧсҭазаара зегьы змеидаз аррамаҵура иазҟаза дуны\nиҟалаз, уи иразра, иҳалалра, иҩызцәа рмаршәа акра, убри аамҭазы —\nалеишәа, ахьамҵра, аҕәҕәара — шаҟа еилеигӡазеи ҭачкәымк иаҟараз\nигәаҿы?! Сергеи Дбар гәыла-ҧсыла зыжәлар ирзааигәаз, иуаҩы\nцқьаз, зхы иамеигӡоз, зыҧсы зыжәлар ирыхҭнызҵоз ҳизгәдуны иа-\nхьа изаҳҳәоит «аҧсуаа ҳ-Жуков иоуп» ҳәа. Аҧсҭазаара аҭагәҭасра џьа-\nра дышьҭнахит, џьара дкыднаҟьеит, џьарах днаҧшы-ааҧшуа даан-\nнархеит. Аха уи ихазы еилкааны идыруан иус, зегьы раҧхьа, ижәлари\nИҟамзар ҟалап Аҧсны ҭыҧк, уи ишьҭа ахьанимҵаз, ибжьы\nСергеи Дбар иажәа ҧхақәа, иуаҩра, иразра, аибашьцәа ирыцын\nеснагь. Гәдоуҭаа рмузеи «Абазгиа» лассы-лассы иаҭаауаз, уи зызкыз\nзхы-згәы иалхны изџьабоз, еснагь дрыцын, дрыцуп иахьагьы. Лассы-\nлассы Гәымсҭа ацҳа иаҭаауаз, иҭахаз ҳаибашьцәа рымбара, рхьаага-\nра есааира иныҧшуан. Иҟамлацызт уаҟа даҩсуаны, даанымгылакәа,\nСергеи Дбар, араион аҿы акы аныҟоу, дагханы иҟамлацызт, еснагь\nҭаху ҳәа дрыдгылан. Уажәы еснагь игәы иҵхоз иашьцәа аиҵба\nцәа рааигәара дыҟоуп, дауаҧшьҵас дрыдгылоуп. «Шәыҽшәырҕәҕәа,\nшәеидгыл, шәеилаҵәа!» иҳәарц иҭахушәа, иуаажәлар бла хаала\nдрыхәаҧшуеит. «Иуҳәаз адҵа еилаҳкааит, инаҳагӡоит!» рҳәар рҭахушәа,\nеиваҕҕаа ихәаҧшуеит зыҧсы иамеигӡаз ҳаибашьцәа. Ишьхынҧсыланы\nигылоу ҳашьхақәа дыргәыҵарҳәҳәеит Сергеи Дбар, аҭоурых ду иақәлоу\nамузеи ахыбра ҧшьшьала ҧшак рыннадоит ҳаибашьцәа. Зылаб-\nжыш зызнымкылаз ажәлар ирҿахәыҭхәыҭуеит ҳамшын — «афырхаҵа\nихьӡ кашәаӡом, уи лабжышла дыркәабаӡом» ҳәа, ҳарҧарцәа, аҭӡы\nиалҵны, Сергеи Дбар дыргәыдырҳәҳәалоит, ҳҭыҧҳацәа рнапқәа\nдыршоит.\nажәлар игәынқьыз, уи ибжьы рхәыцра иаалнахит. Сер\nгеи Дбар ицқьара, иразра шьақәнарҕәҕәарц аҭахушәа, амра ацҧхьқәа\nцаҳәцаҳәуа хыхьынтә илбааҧшуеит, уи игәымшәара, ифырхаҵара\n[35]\nиҵегь иҳаракызарц аҭахушәа, аҳәынҭқарратә бираҟ ихьӡ зыхҵахо\nамузеи «Абазгиа» иахашәыршәыруеит, имилаҭ рбызшәа амырӡра\nшьақәдырҕәҕәар рҭахушәа, иара дызҭаз ашкол ашҭа аҵаҩцәа рыбжьы\nҭыҩуеит. Мгәыӡырхәа игылоу ибаҟа ааигәа аибашьцәа адҵа риҭошәа\nибжьы ргәы иқәыҩуеит.\nСергеи Дбар ицәыӡра ахьаа ду ацуп, уи иажәа ҟәыш, иажәа ҵары\nижәлар ирыцуп.\nСергеи Дбар иҟамзаара акы иалаҩашьом, еиҭаҳәашьа змам ауп,\nианӡалом. Уи ипатриотизмра, игәырҵҟәыл ижәлар ирзаани\nжьит, аибашьцәа ршьа-рда иалаиҵеит.\nЛаҵарамза 2, 1946 ш. рзы Мгәыӡырхәа ақыҭан ииз, заб игәараҭа\nеснагь иҭҭәааз, зхәыҷра ашықәсқәа ақыҭаҿы изхызгаз, еснагь ачча-\nреи ахәмарреи згымыз, зшьапы зыжәлар рҧеиҧш азы иеихызгаз,\nзцәажәара, зхәыцра, змилаҭ рҭоурых иузаҟәымҭхо иадызҳәалоз, Аҧсны\nашәарҭа ианҭагылоз зыбжьы аҕьеҩҳәа изыргоз, ҳарбџьарымчқәа\nҵәатәы шьаҟаны ирыҵагылаз, аибашьҩы-аинрал, Аҧсны Афырхаҵа\nСергеи Платон-иҧа Дбар. Зыхьӡи зыжәлеи еидкыланы аҳәара иаҧсахаз,\nзымчи зылшеи зыжәлар ирызҭоз, зхаҿсахьа наунагӡа зыҧсадгьыл\nиазынзыжьыз Сергеи Дбар. Мгәыӡырхәатәи абжьаратә школ иалгаз,\nБақәатәи иреиҳаӡоу азеиҧш арратә ҵараиурҭа хзыркәшаз, авзводи,\nаротеи, абаталиони ркомандирс иҟаз, Фрунзе ихьӡ зху Арратә акаде-\nазыӡырҩҩыс иҟаз, Аеҵәа ҟаҧшь аорденқәа иркавалерыз, Герма\nниеи, Венгриеи, Ефиопиеи реиҳабыратә ҳамҭақәа занаршьахьаз,\nАҧсны аиҳабыра иҟарҵаз аҳәарала, 1990 ш. Сергеи Дбар арратә ко-\nмиссарс дҟаҵан. Ақырҭуа-аҧсуа еибашьра ианалага инаркны, уи Аҟәа\nахьчара напхгара аиҭон. Афронт Гәымсҭа аӡиас ахь ианиас ашьҭахь, уа\nиҟарҵоз Бзыҧтәи ахырҕәҕәарҭатә ҳәаа аштаб еиҳабыс дарҭеит, Гагра\nахақәиҭтәра напхгара азиуан, уи қәҿиарала ианхыркәшаха, Гәымсҭатәи\nҭа акомандаҟаҵаҩыс далхын. Аҧсны аҳҭнықалақь аха\nқәиҭтәра план аус адызулаз дыруаӡәкын. 1993 ш. лаҵарамза инаркны\nАҧсны арбџьармчқәа рштаб ахадас иҟаз Сергеи Дбар еснагь ижәлар\nдрылагылан, ижәлар рааигәара дыҟан.\nИахьа 700-ҩык инарзынаҧшуа ҳаибашьцәа еиваҕҕаа рсахьақәа ахь-\nкыду аҳәынҭқарратә музеи «Абазгиа» зегьы реиҳа иҳараку аибашьҩы-\nаинрал, Аҧсны Афырхаҵа Сергеи Платон-иҧа ихьӡ ахҵахоит.\nри Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра анеилга иаҧҵаз раҧ\nхьаӡатәи амузеи сынтәа иахыҵуеит 10 шықәса. Ари амузеи аҧҵаразы,\n[36]\nҳидеиа иадгылаз, иҳавагылаз драҧхьагылоуп Аҧсны Раҧхьатәи Аха-\nда Владислав Григори-иҧа Арӡынба.\nСергеи Платон-иҧа! Узыҩналаз аҭоурыхтә хыбраҿы рыблақәа\nҭырхаха иухәаҧшуеит зыҧсы иамеигӡакәа ҳаҧсадгьыл еиқәзырхоз\nуеибашьцәа, угәхьаагара, умбара рыблақәа ирхаабалоит, дыҟамзар\nҟаларын урҭ рыбжьара, шамахамзар, уара иузымдыруаз, унапы\nзхьумшьыцыз… Аибашьра адәаҿы уара угәырҕәҕәаган, убжьы ҿацан,\nарҭ аҭыӡқәа, еиқәыхьшәашәа иҟоу, маҷӡак иурҧсаҳәап, угәхьаазгаз\nуеибашьцәагьы рызхара урбап…\nСергеи Платон-иҧа! Уара абиҧарала иааугаз, иулаз ацқьара,\nаҳалалра ҵыхәаҧҵәара амаӡам. Алабжыш зыгәқәа арҩаз анацәа\nурҭынчып, шьхауарбаҵас ҳаибашьцәа ааугәыҵоуҳәҳәап… Амузеи\nахыбра иҩныҩлап «Ахацәа рашәа», згәы ҭаҷаҷоу ҳҭыҧҳацәа ччаҧшьк\nнарҿықәлап…\nСергеи Платон-иҧа! Уара узыхӡыӡаауаз, уҧсы зыҿҳәараз удгьыл\nеиқәырхоуп. Ус анакәха, ажәлар еилаҵәаны, иеиқәырхоу аҧсадгьыл\nрнапқәа акәырша иркуп. Уара уздызкылаз ҳаибашьцәа рыҧсы\nҭынчзааит. Изызҳауа аҿар шәара ишәеихырхәалап, ҳаҧсуа ҭоурых\nадаҟьа ҿыцқәа шәзаанартлап, уи еихыршәшәо иаҧхьо аҵаҩцәа рыбла\nшәыхгылазаап, шәҭоурыхтә баҟақәаны наӡаӡа шәаҳзаанхап…\nСергеи Платон-иҧа Дбар амузеи ихьӡ ахҵара фырхаҵаратә\nуп, ҭоурыхтә ӡыблароуп, лашароуп, имҩа ҭбаауп инымҵәаӡо аҧс\nзыҿцәажәаз зегьы иазгәарҭон Сергеи иҽшеиҭеикыз, гәала дуӡ\nӡак дшаҵаз. Урҭ рхыҧхьаӡараҿы иҟан уи агәала ду имаз иаартны\nиалацәажәозгьы, аха ианырҳәалак ашьҭахь, аҳәара ҟарҵон макьа-\nна акьыҧхь иаҳмырбарцазы. Сергеи еснагь аиашазы дықәҧаҩын.\nҭа\nцәа ирҿеиҵоз, ирызнеигоз цқьан, иара иеиҧш. Уи Дбараа рҿы\nишыхәыҷыз ирылааӡан. Даҽакала иаҳҳәозар, иифоз ихәы даҭәҳәаны\nифон. Игәы аҵан иҵәахны имаз ахьаа изихамыршҭит, уи ессааи-\nра адацқәа аунажьуан. Насгьы ицәажәоз, изааигәаз иҩызцәа ирҳәоз\nаихшьаала аныҟасҵа, избеит уи игәы изырхьшаз иакымкәа-иҩбамкәа\nишыҟаз. Нас агәы, иразӡа, иқьиаӡа иҟаз, шаҟа азычҳарызи?! Шаҟагьы\nнанагӡарызеи ахьаа, ибыл-былуа игәаҵа иҵаз?! Сзы\nцәажәаз\nрхыҧхьаӡараҿы иҟаз, Сергеи даара пату иқәызҵоз, бзиагьы дызбоз\nьын Павел\nақы-иҧа ус иҳәеит: «\nаицәажәарақәа руак аан идыз\nбалеит уаанӡа идсымбалацыз алахьеиқәра. Сергеи ҟазшьас имамызт\n[37]\nиаразнак ахы ахашшаара. Аха имаӡақәа маҷ-саҷк сеиҳәалон, убри\nакәхап, араҟа хәыҷык иҽааиртит: «Сыхгьы сыгәгьы иҭашәомызт\nсусураҟынтә абас иаалырҟьаны самырхуеит ҳәа. Иаармарианы, из-\nан?! Иҟалеи?! Сзыхҟьеи?! Арҭ ажә\nқәа рашьҭахь маҷк ҳааидхалеит.\nИҟалаҵәҟьаз ҩнуҵҟала идыруазар акәхарын, аха имчыз ажәак аӡәы\nхьӡала имҳәеит.\nанеидыҵуаз, аҵыхәтәан, ус ибжьы ааиргеит: —\nАшьыццәеи аиҵаҟәаҟәара бзиа избо ауаа рыбзқәеи роуп иҟазҵа. Урҭ\nрыхьӡқәа цәырҵуеит хымҧада!».\nДбар Сергеи ибзиаӡаны идыруан аҧсуаа ҳаҧсихологиа. Убри\nаҟнытә, уи иаартны аиҿагылареи алацәажәареи ихәҭам ҳәа иҧхьаӡеит.\nИиашоуп, иҟаҵәҟьаз, игәы изырхьыз изааигәаз иҩызцәа ирдыруеит, уи\nҭоурыхтә маӡаны макьана ашәындыҟәра иҭахоит…\nАҧсны афырхаҵа Саманба Гарри игәалаиршәоит:\n— Ауаҩы дызусҭазаалак изыхцәажәо ибзиа ӡбахәы ауп ирҳәо. Аха\nСергеи Платон-иҧа ибзиара дуӡӡа ада иҳәатәу даҽакы ыҟаӡам. Ашьха\nуарба еиҧш ижәҩа ҳаҵакны, агәкажьра инмырҧшӡо Аиааира ҳзаазгаз,\nаибашьра ҳалзгаз Владислав Арӡынба иарҕьажәҩаны ивагылаз иоуп\nСергеи Дбар.\nСергеи Платон-иҧа Дбар дызбеит раҧхьаӡа 1992 шықәсазы,\nаибашьра аламҭалазы, Мгәыӡырхәа ҧсрак аҟны. Ауаа дрыгәҭылакны,\nаҷҷаҳәа аҧсышәа цқьала драцәажәо рызҵаарақәа аҭак ҟаиҵон. Убраҟа\nеилыскааит Аҧсныҟа ихынҳәыз, арратә ус иазыҟаҵоу, инарҵауланы\nиздыруа Сергеи Платон-иҧа Дбар шиакәу. Уи ашьҭахь уамакгьы\nжьымсит, аибашьра иалагеит. Сергеи Платон-иҧеи сареи ҳаиқә\nшәеит нанҳәа 27, 1992ш. Гагратәи аҳәаа аҟны иҟаз Еминов дамхны\nДбар Сергеи днашьҭын, аштаб аиҳабыс даҭан Иаков Гәынба. Убри\nамш инаркны Сергеи Дбар ҳаигәыдыҳәҳәаланы аибашьышьа, ашьаҿа\nаихгашьа аибашьраҿы иаҳзырбоз, иҳазназгоз иакәын. Ҽнак-ҩымш\nрыла агәыҧқәа еиҿикааит, урҭ агәыҧқәа зегьы акакала, абџьар инар-\nкны, ишрызныҟәатәу рзеиҭеиҳәеит, иааҧсара инимырҧшӡо, зегьы\nрызҵаарақәа дырзыӡырҩны аҭак риҭон. Аҵыхәтәан аиадара хьанҭа\nихәда иқәыз инубаалон, аха уи иҽеиҭаӡомызт, аӡәгьы иаҳирбомызт.\nАрҧарцәа еибашьра ицоз, шамахамзар, инапы зхьимшьыз уаҩы\nдыҟамызт. Ажәылара ианцоз ргәы шьҭихразы алафқәа реиҳәон, ирч-\nчон. Аха ила разқәа ирнубаалон игәырҩа, ихьаа.\nСергеи Дбар дзакәыҵәҟьаз макьана иҭҵаам, иҳәам. Уи иҧсы аҕран\nиҧсадгьыл, убри аҟынтә илшозгьы илымшозгьы азы дықәҧон.\n[38]\nИсхашҭӡом, аҵыхәтәантәи сентиабртәи ажәылара.\nтанк ҭахеит,\nҳабла ишабоз, иашьҭанеиуаз аибашьцәа ҧхьаҟа ицаразы алакҩакра\nиалагеит. Сара абригада дҵаҟаҵаҩык иаҳасаб ала ргәы ашьҭыхра,\nргәы аҟаҵара салагеит. Аха рыгәшәа аҳәара уадаҩхеит. Усҟан иҟалон\nаибашьцәа рыбжьара шьҭахьҟа ацара.\nбашниа» ҳәа иахьашьҭоу аҭыҧаҿы равтоматқәа ры\nманы иааит Владислав Григори-иҧеи Сергеи Платон-иҧеи. Аибашьцәа\nеилыркааит шьҭахьҟа агьежьышьа шыҟам.\nергеи Платон-иҧа Аҟәа агараан иабџьар кны аибашьцәа драҧ\nхьагылеит. Иара дахьырбаз, дахьрылагылаз ргәы шьҭнахит, иархәы\nцит, иарҕәҕәеит.\nиааира аагареи уи ирцыхцыхреи, аибашьцәа ргәы\nашьҭыхреи даҟәырҷахоуп Сергеи Дбар. Ихаҿсахьа еснагь иҳацзаауеит,\nиҳаҧхьагылазаауеит. Исҭахуп аибашьра аа\nҭа ицәырна\nгаз афырхацәа ируаӡәку Сергеи Дбар дҭоурыхуаҩы дуӡӡ\nны даанхарц.\nУи Аҧсны аҭоурых афырхацәа аҕьараҳәа ирывагылоу зыхьӡ камшәо\nфырхаҵоуп.\nАкызаҵәык, иашьҭахь иҩны ҧшӡоуп, еиқәшәоуп, ҩыџьа амаҭацәа\nрызҳауеит, аха зыҧсынҵры кьаҿхаз Денис зегьы ҳаиҵаирҕәҕәеит.\nИанымҵуа, имҕьаӡо ахәра ҕәҕәа аниҵеит иаб игәараҭа. Уажәы нахыс\nзегьы иаҳҭахуп иҵегь аиҵыҵреи аманшәалареи ацзарц ари агәараҭа.\nИҕәҕәаӡа ивагылаз иҧшәма алшареи амчи лоурц ари ашҭа иамаз аҵас\nбзиақәа реиқәырхараҿы.\nСергеи Платон-иҧа сара сзы дымҧсӡеит. Уи иажәа ҧшӡа, илаф,\nиуаҩра ду, иламыс цқьа еснагь исыцзаауеит, хашҭра иқәым, ешьак\n56 шықәса иқәра думызт, аха аҧсабара амчқәа ҕәҕәахеит. Сергеи\nПлатон-иҧа дзакәыз цқьа еилкааны ажәлар ирызнагатәуп. Аҧсны\nахы-аҵыхәа иахьабалак имҩаҧгатәуп ари амш, избанзар, Сергеи Дбар\nдзықәҧоз адгьыл аҿы инхо зегьы иаҳуалуп уи аилкаара. Сергеи маҷ-\nмаҷ ичымазара илаҽуан, аха зегьы раҧхьа зыжәлар рус зыргылоз\nхаҵа илымшеит уи наҟ инышьҭаҵаны, ихатә ус алагара. Аибаш\nраан\nиҭаацәа иримҭаз агәыбылреи аҧхарреи рыҭо, рааигәа аҟазаара бзиа\nибон. Зны-зынла иҧшәма Римма ус леиҳәалон: «Бара, аибашьра ан-\nцоз, Дениси Димеи иахьрызҳазгьы сымбеит. Урҭ ирыдыбҵаз бџьабаа\nзи\nны ибҧылоит! Ахаан бгәы бадыргом.\nара Дбараа ҳабиҧара ус ауп\nҳшыҟоу, аҳәса даара пату рықәаҳҵоит. Акызаҵәык, шаҟа исҭахызеи,\nеснагь сазхәыцуан, Денис Ростовтәи аҳәынҭқарратә университет,\n[3\nаиуристтә факультет далгарц. Аха, исылымшеит, амамзаара иахҟьа\nны. Иаҳагьы исцәыуадаҩуп ҳара ҳахьзимыцхрааз, уахь, Барнау\nҟа,\nНодари Гарики рахь дахьаҳашьҭыз».\nДбар Сергеи иабхәындацәа, Аҧсны аибашьра анцоз, агуманитартә\nцхыраара рацәаны иҟарҵеит. Уи адагьы урҭ рлагала дууп рыҧсадгьыл\nСергеи еснагь игәы иалан — раҧхьа рҧа Денис уахь аҵара дыр\nгеит, уи ашьҭахь Димагьы уаҟа дара рҿы далгеит. «Сыҩныжә сҭииргьы,\nсыҷкәынцәа аҵара дсырҵоит» иҳәалон, аха урҭ ҕәҕәала ирыцхраауан\nраншьцәа Нодари Гарики, абри Сергеи еснагь ихы ахибаауан.\n«Денис Барнаул аҵара аниҵоз, — лҳәеит иаҳәшьаду Роза, —\nихҭысқәа сзеиҭеиҳәон. Ҟазшьала, хымҩаҧгашьала, хәыцшьала иаб\nра диеиҧшын. Игәы иаҭахыз аламала иҳәаӡомызт, акгьы даҳәаӡо\nмызт. Аха дыҷкәынамзи, ҽнак адәқьан аҟны дахьнеиз кофҭа ҧшӡак\nибеит. Иҭаххеит ихазы, аха игәаҕьны ателефон асра ицәыуадаҩын.\nлак игәаҕьит. Уи аҽны ианшьа Гарик сасцәа дуқәак дырҧылон,\nдҭацәӡамызт. Аҭел ықәимхӡеит. Нас Денис игәалаиршәон уи ахҭыс.\n«Иқәихызҭгьы, исҭахыз сзымҳәар ҟаларын» ҳәа. Денис деилҷҷан. Зегьы\nиара идыруан, зегьы иара дырҩызан, даартын, аҧеиҧш бзиа изыҧшуп\nҳәа ҳгәыҕуан. Иаб Сергеи Денис изы игәы ҭынчӡамызт, цәалашәарак\nиоуазар акәхарын…»\nДбар Сергеии сареи аҵыхәтәаны ҳаиқәшәеит Гәдоуҭатәи амузеи\nУи Иура\nкьын иҟны дыҟан. «Леиаа рныҳәара» ахь дцон.\nҚәаҧсатакгьы леиуан. Амузеи дныҩнаҧшы-ааҩнаҧшит, нас игылаз ус\n«Гәдоуҭа иааиуазаалак, асасцәа роума, ара инхо ро\nма, абарҭ\nаибашьцәа рыблақәа ирҭаҧшлааит, урҭ зегьы ранаҳәоит. Срыкәыхшоуп\nзыҧсы иамеигӡоз зегьы…» Нас иҳаиҳәеит аныҳәарахь дахьцо аҳәса рзы\nаҧыраҳәақәа ааихәар шиҭаху. Акыраамҭа ахҭысқәа, аҵасқәа, ақьабзқәа\nдрылацәажәон. «Леиаа рныҳәарагьы» инарҭбааны далацәажәеит.\n«Сергеи аҵыхәтәаны дызбеит «Леиаа рныҳәараҿы», — иҳәеит Ни-\nколаи Леиба. — Уи иччара, илаф иагмызт. Амала иҧштәы хәыҷык\nисгәамҧхеит. Константин Озгани иареи еидгылан. Озган ирҭаз аҵәца\nдахныҳәаны, ижәны, Сергеи инаииркит, иара днахныҳәаны, имжәӡакәа\nинықәиргылеит… Даҳзымыхьчеит. Убри сгәы иалоуп цәгьала. Иара\nдеинралын, аха аҽышьҭыхра дашьҭамызт, иҭахӡамызт. Ақыҭаҿы да-\nнааилак, бзиароума, цәгьароума, имагәқәа ааишьаҵан дҳавагылон.\nУимоу, ацәқәа ақәаҭана инаҵаҳәаны дцәаҕәон, длаҵон, драшәон. Уи\nмчыбжьык ала знык даауан, иҽааиҭакны, ажәжәаҳәа абаҳча дынҭалон.\n[40]\nУлаҧш ацәуӡартә иман ибаҳча. Еснагь ҟазшьас иман — афырџьан хәыҷы\nиара изы иман, сара сзы — еиҳаз. Еинҟьаны ижәны, ҳҽеидмырхалакәа,\nҳаидыҵуан. Дсызхаӡом. Иахьа шәынтә анышә дахьамоу снаҧшуеит.\nСгәы былуеит, аха исымчгәышьоузеи?! Шәылала ижәбозшәа шәыҟандаз,\nМгәыӡырхәа ибаҟа аргылара ҳаналага, ақыҭа хәыҷи-дуи ирылшоз зегьы\nҵоз.\nқыҭа зегьы Сергеи ибаҟазы иааҧсеит. Ақыҭа иалҵны иҟаз\nроума, уа инхо роума, иҭахаз ҳаҷкәынцәа рҭаацәарақәа роума, Сер-\nгеи гәыблыла ихаҵгылеит, имҩа дықәырҵеит. Уи иара даҧсан. Иахьа\nицәгьоуп, иуадаҩуп, игәырҩоуп Сергеи иҧа Денис иҭахара. Уи Сергеи\nдаҳхаиршҭит. Сара агәырҩа зҽылаҳәаны аҩны иҩноу иан Риммеи,\nаҳәшьадуцәа Аниеи Розеи, иашьа Димеи анҵ\nра роур сҭахуп. Дима\nила ашҭа иҵегь иҭҭәаар, еиҵыҵыр сгәы аладухоит. Ари аҭыҧ кар-\nмыжьуа, еихарҳауа иҟалааит».\nергеи Дбар 57 шықәса дшырҭагылаз иҧсҭазаара далҵит. Иҟаи\nҵарц ииҭахыз рацәаӡан, урҭ зегьы бжамҽамны иаанхеит. Дызныз амҩа\nбахҵәаӡа ибжьы цқьаӡа ианхалеит. Асар рымҩа еиҧш ҳҭоурых ианиҵаз\nишьҭақәа анымҵӡо иаанхеит. Уи ианылаз ҳаибашьцәа ахьыҧшымра\nикылнагеит. Аҧсны аибашьра иалахәыз абиҧара ихьӡ рҿа\nкызаауеит, илаф рыцзаауеит. Аҿар Сергеи Платон-иҧа ҿырҧшыс\nдҟаҵаны, ихьӡ шьҭырхлоит, аҧсҭазаарахь ддырхынҳәлоит.\nСергеи Дбар шаҟа уизхәыцуа, изку ацәаҳәақәа урыҧхьо, иара\nизку ахҭысқәа иузеиҭарҳәо уаҧхьа иҵегь дҳараркуеит, иҩаӡара,\nизааигәахара уадаҩӡоушәа убоит. Аха, Сергеи дыздыруаз, де-\nилкааны дызмаз зегьы рзы даанхоит дуаҩ гәыраз дуӡӡаны. Дар-\nбан ҭоурыхтә уаҩызаалак ишьҭахь иаанижьуеит дызлархамшҭша,\nдызларгәалашәаша ахаанызы ҧсра-ӡра зқәым ажәа хьыршәыгәқәа.\nАибашьра ажәа анаҳҳәалак ҳаҧхьа иаагылоит аҭоурыхтә хаҿсахьа\nдуӡӡақәа: Владислав Григори-иҧа Арӡынба, Сулҭан Асламбек-иҧа\nСосналиев, Сергеи Платон-иҧа Дбар.\nибашьра зегьы хымцаҵас иалсуан Сергеи иажәақәеи ицәа\nжәашьақәеи. Аҧсны ахы аҵыхә хыкәлааҵас иахыҩуан Сергеи Дбар\nбжьи, идиалект аҷыдареи: «\nаи абаақәа, ҳаҧсыуаами, шәеиха\nҧхьаҟа!» ҳәа. Сергеи иаҧсуара ауп аибашьцәа абџьаргьы кны дры\nлазыргылоз, мамзар илшон џьара адҵа ҟаҵо аҟазаара, аха ида\nҭаз ашьа цқьа ҧсуа шьаҵәҟьан убри ауп изырҳәоз: «\nаит абаақәа,\nҳаҧысуаами!..» ҳәа. Уи ибжьы даҽа бжьык иалаҩашьомызт, ииҳәоз\nажәақәа аибашьцәа еснагь рқьышә иқәкызаауеит иара урҭ ажә\nқәа\n[41]\nажәҩан ахь дхаргалалоит. Уи анырҳәо, акгы имыхьӡазшәа дычча-ччо,\nигәы разӡа, длаша-лашо раҧхьа даагылалап… Уи иныҵакшәа «\nаит\nабааҧсы, ҳаҧсыуаами!..» ҳәа иара изхара изымбоз иҧсадгьыл иб-\nжьы нықәыҩлап… Ныҳәа цыҧхьаӡа, иинралтә форма ишәхыҷҷаауа,\nҳаҧсуа бираҟ ааигәа ицәа ахаабалап.\nУи Аҧсны игылоу иҭахаз абаҟақәа данарҭаауаз игәаҵантә иаауаз\nшәақәа ирхыҳәҳәоз «\nаит абааҧсы, ҳаҧсыуаами» наунагӡа дарбан\nаҧсыуазаалак игәаҵа иҭаҵәахзаап.\nСергеи Дбар зегь раҧхьа иргылоз аҧсуара ала деибаркын.\nУи аҧсуара ауп ҳажәлар зегьы аиааира амҩахь ҳназгаз, Сергеи Дбар\nеиҧш иҟаз аҧхьагылацәа, агәыцқьақәа, агәыразқәа рхаҿсахьақәа\nыҟанаҵы еиқәырхазаауеит ашәышықәсқәа ирылганы ҳабацәа урҭ\nрабацәа иааргаз иреиҕьӡоу рҵасқәеи ҳқьабзқәеи. Еснагь иқьышә\nқәкыз «\nаит абааҧсы, ҳаҧсыуаами!..» «Иҧхашьароуп…», «\nажәлар\nҳрызхәыцп…» уҳәа арҭ ажәақәа наунагӡа иара идҳәалазаауеит. Бзиа\nызбаз аибашьцәагьы рыҧсы ҭанаҵы «\nаит абааҧсы, ҳаҧсыуаами!»\nҳәа ражәаҳәаҿы хадара зуа акы акәны иаанхоит зажәа еиҭарҳәо,\nзашәа аҧырҵо афырхаҵа ифырхаҵара есымша амҩа ҭбаа ианысны\nакаҵәарахь ихалалоит.\nЕсымчыбжьа ашәҭқәа ззааигоз иҧшәма Римма лхьаа лмоҭа Крис-\nтина ихылҽуеит. Уи, аҧсҭазаара иаӡрыжәыз, иаблыз Римма лыҕәҕәара\nагәра игеит Сергеи. Иҧсы зыхәлаз Денис икәа дҭаршәуп, иааигәа\nдыҟоуп, рыҧсқәа еицуп. Денис инышәынҭра даҭаауан ҷкәына еилҟьак,\nдхышӡа, дқәыҧшӡа, 52 мшы ҟарҵаанӡа есыҽны даауан, аҵыхәтәан дан-\nцоз ус реиҳәеит Сергеи иҭаацәа: «Ари анцәа дитәын, дыцқьан, дшан\nанцәа изы» ҳәа.\nСергеи Дбар иҧеиҳабы Денис дҭахеит иуалҧшьа анагӡараан. Аб\nдырхашҭит зегьы. Уахгьы-ҽынгьы анышәынҭра иадымҵуа, алаҕырӡ\nиарҩаны иадтәалан ҭаацәала. Лыҧсҭазаара аиҳарак уаҟа илхылгон\nан Римма. Ус, ҧхыӡла Сергеи дырбеит, илахь ааиқәны, ацәажәарагьы\nиҭахымкәа. «Саашәхашҭӡеит… Тыгәгьы сылхашҭит» ҳәа. Сергеи\nаҧхарра ицыз зегьы еиднакылон, иарҧхон. Уи дгәыцә хадан иҭаацәа\nрзы. Иаб иашьа Луҭфеи ус ҳаиҳәеит: «Аҧсуа телехәаҧшрала аибашь-\nра иазку ахҭысқәа анцо, иҟоуп зны-зынла ихьӡ зынӡа ианырымҳәаӡо,\nданыргәаламшәо. Усҟан дак сылҧсаауеит, сшьара сықәҟьоит. Абри ауаҩ\nихигаз, илиршаз ижәлар рзы, уи хашҭра иқәымзар ауп. Сара абасҟак\n[42]\nдаҵгәоит, илшоит ҳәа сыҟамызт. Схаҭа салахәын Владислав Арӡынба\nабас анизиҳәоз: «Сергеи дфырхаҵаҵәҟьоуп, ижәлар рзы илшоз акаҿы\nдаанымгылеит, урҭ зегьы инарываргыланы, имшьҭа бзиоуп…» ҳәа.\nИсҭахуп, зеиҕьашьарак аҳасабала, Сергеи изку абаҟа аҟаҵара, ари\nҭоурыхуп, ус баша ахаҳә шьҭаҵаны ааныжьра ҽеим!».\nАҧсны Аҳәынҭқарра Апарламент аиҳабы Ашәба Н. Н. иажәа\nхыркәшо, ус иҳәеит: «Ииашаҵәҟьаны, иҳацәигхеит Сергеи Дбар. Гаг-\nра ахақәиҭтәраан иџьабаа зегьы иаадыруеит, Гаграа зегьы рзы игха\nдууп, ар раҧхьа игылаз ихьӡ мҩак ахҵара ахьрылымшаз, иара убас\nиазхәыцтәуп уаҟа ибаҟа аргылара азҵаара».\nДбар Сергеи ихцәажәоз зегьы ражәа ҟәандақәа ргәаҵантә иаауан.\nИаргьы, ирратә маҭәа дагәылҧхаауа, исахьа аҟынтә дсыхәаҧшуан.\nХара-хара џьара дгыланы иашҭа дҭаҧшуашәа агәаанагара узцәырҵуеит,\nуи ицәырҵра иазыҧшушәа агәыла-азла зегьы анышә дахьамоу ааигәа\nигылоуп. Еснагь имшьҭа бзиоуп ҳәа дахьнаргоз ашҭақәа еинҭәылоуп,\nхәыҷи-дуи игәырҕьаҵәа еилоуп. Иара дахьынхоз иҩны алаҕырӡ ду ацуп.\nДенис иҟамзаара, иҭахара иаблит зегьы. Уи абылра ирыцу еикәаӡҭ иагар\nҳәа дшәошәа, Дима иҧҳа Кристина дыҩуа дрыбжьоуп ландуи лани. Нас,\nхьаас дрымкуашәа анылбалак, инымҵәаӡо лызҵаарақәа рҿаалырхоит:\n«Нану, избан Денис иуада зҭацәу? Уахагьы дымгьежьӡои аҩныҟа? Нану,\nбаргьы быгәхьааимгаӡои?» — ҳәа. Кристина хәыҷы лыблақәа разӡа лан-\nду длыхәаҧшуеит.\nНас ахәыҷра иацу ахәмарреи аччареи неилалҵоит, ари агәарагьы\nаҧсы алалоит. Ихааӡа иҧхо амра ашәахәақәа ргәаҵақәа арҧхоит.\nАфырхаҵа ифырхаҵара ҭбаауп, илашоуп, ихьанҭоуп. Уи дызнысыз\nамҩа, иуадаҩзаргьы, ижәлар рзы илашан, ииааиран, ихьыҧшымран.\nСергеи Дбар иажәа, ихәыцра, идунеихәаҧшышьа дыззықәҧоз аҧсуа\nжәлар рзы еилыкка, ицқьаӡа иаанхеит. Дызҿаз амҩахәасҭа ҩадаран, уи\nданысын, ифырхаҵара асахьа наниҵеит. Нас, ишиҟазшьаз еиҧш, дыччо\nднарылагылеит. Ишьҭахьҟа данааҧш, дызҿыз аус амҩа ишықәыз ибе-\nит. Еиқәиҵаз арратә мца хәыжжаӡа еибакын. Иахылҵуаз амцабз лакьы-\nлакьуа ажәҩан иалалон. Иакәшан игылаз ажәлар, уи аҧхара рылалан,\nҧшьшьала ҧхьаҟа ицон. Сергеи — афырхаҵа, ифырхаҵара ӡырымгакәа,\nнаҟ хара анаскьара даҿын. Иаанижьуаз иҧсадгьыли ижәлари илаҧш\nрыларҧс икын. «Амшьҭа бзиа» ҳәа ззырҳәоз Сергеи алашьцара дналаӡит.\nУи иаанижьыз иусқәа ивагылаз, деилызкаауаз инарыгӡоит.\nДбар Платон Басиаҭ-иҧа 100 шықәса раҧхьа мҳарак наргыла-\n[43]\nны анхара дахьалагаз, иахьа ахан ҧшӡа ҭагылоуп. Усҟан иеиҭаҳаз\nшәырҵлақәак аанхеит, «ажәытәрахь шәхьаҧшыр ҳҭахуп» рҳәарашәа.\nАшҭа ҭбаа дыҩуа дҭоуп Сергеи иимбаз имоҭа Кристина. Лнапы хәыҷқәа\nрҿы еидыџьгәаланы илку лышәҭ хәыҷқәа лыманы ланду длышьҭоуп.\nЕссабша ашәҭ аахәаны лабду Римма ишлиҭоз лдыруазшәа, лшьамхы\nинықәылҵоит. Ааҧынра иаццәырҵыз ашәҭқәа рыла иҭалаҳауп ашҭа,\nергеи Дбар иҧсы злаз, бзиа иибоз иаб игәараҭа.\nсшьара мышкы\nбжьамыжьӡакәа иаауаз Сергеи наунагӡа араҟа изқәаҭыҧ ылихит.\nИара исахьақәа, аибашьратә кадрқәа, иқәгыларақәа, ицәажәарақәа\nзегьы акакала ҳабла ихгылоуп. Аибашьраан, «17-тәи», мамзаргьы «Аду»\nҳәа ахьӡ ҷыдақәа шимаз, уи ашыра далсит, уи ашьҭахьгьы изгәдуны урҭ\nихьӡ ҷыдақәа рыла иҧхьалон.\nАҧсҭазаара уамашәақәа иҟоуп. Аибашьраан еишьцәаҵас иеицыз,\nаибашьра ашьҭахьгьы еибамбар ззымчҳауаз Сергеи Дбари Сулҭан Со-\nсналиеви џьанаҭ иҟоуп. Урҭ, зымаӡеи заргамеи еилаз, зызхара ҭынч\nизеидымтәалаз, рыгәқәа шеизыбылуаз иаанхеит издыруаз рхаҿы. Сер-\nгеи Дбар 60 ш. ихыҵра иазкыз аиубилеи далахәын Сулҭан. Усҟан уи\nАҧсны арбџьармчқәа рминистрс дыҟан.\nергеи Дбар изкыз аиҧылара мҩаҧысуан С.\nанба ихьӡ зху Аҧсуа\nдраматә театр аҟны. Уаҟа Сулҭан Сосналиев иазгәеиҭеит: «Сергеи\nаибашьраҿы иааирҧшыз афырхаҵара ахьӡ дуӡӡа ацуп. Уи ижәлар\nуп, даҽакала ихы изымҩаҧгомызт.\nара зегьы иаҳуалуп дызҿыз,\nинаигӡоз иусқәа рыцҵара. Аибашьцәа ирывагылан еибашьуаз Сергеи\nифырхаҵара ахаҵара ацнаҵоит…».\nергеи хатәы иашьак иеиҧш дыззыҟаз Сулҭан Сосналиев иҧшә\nма Лиуба Николаи-иҧҳа Сосналиева илгәалалыршәоит: «Рҩыџьагь\nцәгьашәа еиҧшын, цәаҩала, ҟазшьала, хәыцшьала… Сара Сергеи\nдсымбаӡацызт, дсыздырӡомызт, аха уи иҳаракыреи иуаҩреи Сулҭан\nинаишьҭуаз асалам шәҟәқәа рыла издыруан. Раҧхьа дызбеит аибашь-\nра ашьҭахь. Уа аиааира мшы азгәарҭон. Сулҭан еснагь гәадурала\nдихцәажәон. Исхашҭӡом уи изы ииҳәоз ажәақәа: «Агәы ҭбаа, ахаҿы\nлаша, арратә ус ҳаракӡаны издыруа, ианаҭахыз исолдаҭхоз, ианаҭахыз\nаибашьцәа раҧхьа игылоз — уи афырхацәа дырфырхацәан», — ҳәа.\nергеи зегьы ргәы дзақәшәоз уи иҩнуҵҟалагьы адәахьалагьы дыц\nқьан. Ииҭахыз аахтны иҳәон. Убарҭ аҟазшьақәа роуп Сулҭани иареи\nеизааигәазтәыз, еидызкылоз. Аӡәи-аӡәи еихыбаауан аишьцәа реиҧш,\nирыцҳаибашьон. Сулҭан еснагь Сергеи иеиҳәалон аҩны уаҳҭоит ҳәа,\n[44]\nаха аибашьра ашьҭахь ус даанханы дыҟан. Аказакцәа Сулҭан изыр-\nгаз аҩны ацаҧхақәа наганы Сергеи ииҭеит. Сергеи иҭаацәагьы иар-\nгьи уа инхо иалагеит. Рҩыџьагь ахаангьы аиҳабыра иашьҭамызт,\nиагьазхәыцуамызт. 1996 ш. Сулҭан иӡбеит Ҟабардаҟа ацара, усҟан\nрбџьармчқәа рминистрс дыҟан, Сергеи министрс иҟаҵара идырга\nлеит, аха иара мап икит, усгьы иҳәеит: «Сара министрс дсыман Сулҭан,\nуи иҟәардә сара сықәтәом», — ҳәа.\nСергеи ҳара ҳҭаацәара дахәҭакын, ҳаргьы Дбараа рҭаацәара\nҭакыз еиҧш. Сулҭангьы Сергеи иҟамзаара иныҧшит, ихьаа\nгеит,\nчымазара бааҧсы аҽиларҧс дакит… Урҭ рымшра иззықәҧоз Аҧсны\nиазаанхааит. Рҩыџьагь рҧацәа ишқәыҧшыз дара рахь ицеит, рыҧсы\n. Аҧсуа жәлар еснагь ирыман аилибакаара, аидгылара\n— уи\nнаӡаӡа ирыгымзааит! Аиааира ҳзаазгаз хашҭра рықәымзааит!\nАдыгеиа иеицырдыруа, Аҧсны бзиа еицырбо К. И. Хачегог ус\nиҳәеит: «Владислав Арӡынбеи, Сергеи Дбари, Сулҭан Сосналие-\nви рҳәоуеиқәшәара ауп ажәлар аиааира дзыргаз. Урҭ аҧсуааҵәҟьан,\nиагьыҕәҕәақәан… Сергеи еснагь ула иҭаҧшны ицәажәоз, аиашаз\nзыҧсы иамеигӡоз фырхаҵан. Иара иқәра ааиаанӡа аиаша даблит, усҟан\nаибашьра ашьҭахь зыҧшаара цәгьахаз… Сергеи иҩыза дмаҷзар ҟалап\nаҧсҭазаараҿы… Сара исҭахуп Владиславгьы, Сергеигьы, Сулҭангьы рус\n…Сергеи аибашьцәеи иҩызцәеи дрыгәҭылакны днаскьаргон хара.\nхыӡушәа ҧшьшьала дҭахәхәа џьара дхалон. Уажәы-уажәы игәы\nиқәыҩуан иҧшәма Римма лыбжьы. Уи лрыцҳашьара акәхап, мчыла\nилацәақәа аахитит. Аха аҧсцәаҳа длымкәкәаа дигеит…\nАҧсны Афырхаҵа, Ахьӡ-аҧша аорден актәи аҩаӡара занашьаз,\nаинрал-леитенант Сергеи Платон-иҧа Дбар, ар рхы ҭызгоз, жәларык\nаибашьра ралгараҿы зџьабаа рацәоу, ихьӡ кашәара ақәым. Уи иааигәаны\nдыздыруаз, иҿцәажәахьаз рхаҿы иаанхоит иуаҩра дуӡӡеи иламыси.\nСергеи ишьаҿа анеихигозаалак, абзиа дазхәыцуан, уи абзиа ицәа-\nижьы иалан, иҭаацәа ирылаиааӡон. Мгәыӡырхәа ақыҭа. Дбараа рхәы\nҧшӡа… Асас дызгымыз агәараҭа. Иахьа уи ахәы аҟнытә уанҧшуа,\nиубарҭоуп ақыҭа агәеисырҭа: ашкол, абаҟа, аусҳәарҭа, игәараҭа…\nгәараҭа инапала иеиҭеиҳаз аҵлақәа изхьаауа иҧшуеит агә\nа-\nшәахь. Имоҭацәа ҩыџьа неиҿаҧшы-ааиҿаҧшуеит. Анастасиа хә\nҷы\nлаҳәшьа ҧшьымз ирықәу Екатерина, длыхгәырҕьаауеит. Анду Рим-\nма лҧа Дмитри иҭаацәа лнапы рыларҧс илкуп. Рабду иеиқәирхаз\n[45]\nрыҧсадгьыл ҧшӡа аҿы инхоит. Аҧшӡара аиҵыҵра еснагь иеигәыр\nҕьоз, амшьҭа бзиа зцыз Сергеи наунагӡа ифырхаҵара ижәлар азгәду\nзаауеит.\nМгәыӡырхәа ақыҭа агәҭа игылоу ибаҟа иахылҵуа афырхаҵара\nажәлар амч рнаҭалоит.\nАбраҟа иаласоу асахьақәа рыблақәа ҭырхаха иҳахәаҧшуеит. Сергеи\nДбар, ишиҟазшьаз еиҧш, иеиҵбацәа дырхылаҧшуа «дгылоуп».\nАфырхаҵа афырхаҵара иазку ашәа шьҭыхны иҳәарц иҭахушәа,\nиҽеидыҧсала дырҿаҧшуеит.. Аҭынч ҧсҭазаара иахашәыршәыруеит\nбираҟ. Ажәларгьы ари абираҟ рхы шьҭыхны иахәаҧш\nуеит гәеизҳарала. Мгәыӡырхәатәи ашкол аҵаҩцәа ршыкьбжьы\nуеит ашҭа. Уи агәырҕьарабжьы раҳазшәа, амармалташь аҟны\nрҽыҳарар\nуеит, рҽышьҭырхуеит асахьақәа. Сергеи Дбар дызынсыз\nамҩа — аҧсҭазаара ду амҩа ианылеит ҳәа ҭынч дрыхәаҧшуеит иҩызцәа\n[46]\nәА\nәТәы\nЗ ДЕН\nАдәы зегьы шәҭыла иқәҵоуп. Ана-ара ахәыҷқәа тәаны акакаҷқәа\nдрыҧхуеит. Лассы-лассы еиқәҿырҭуеит. Нас урҭ реицәажәара ахә\nмаррахь иниасуеит. Рыхәмарра иахылҵуеит аччабжьи ашыкьбжьи. Наҟ\nинаскьаганы игылоуп аҩны еихагыла ду. Уи ааигәасигәа иҟоу анхарҭақәа\nиаарылукаауеит аиҿкаашьалеи аҟаҵашьалеи. Агәарҧ зегьы ҳаскьын\nиаҵәала иҩычоуп. Ашҭа ухәы ықәҵаны иуфартә напы адкылоуп.\nАҵлақәа, ашәырқәа еилыхуп. Ақыҭа бзиа избо нхаҩык ишигәараҭоу иа-\nразнак уцәа ианыруеит. Ус аҩны еихагыла ду дааҩныҵуеит зхы иҩаханы\nажәҩан аҵаҧшра зцәыуадаҩу аҧҳәыс, зхы инаркны зшьапаҟынӡа\nеиқәала иеилаҳәоу. Аҧсшәақәа анааибаҳҳәа ашьҭахь, ҳаҧхьа днагы-\nлан, лҿыналхеит абаҳчахь.\nАҩны аҟынтә ашҭа уанааҭалалак, иубарҭан лҿахьыналхаз амҩа\nҭҕәыхаа ишалдоу. Ари агәара иҭалаз иаразнак ибон абаҳчахь уажәы-\nинеиуаз рышьҭақәа.\nгәыҧжәара ари аҭыҧ ала иаҳхаагоит\nрҳәар рҭахушәа, аҧсабара зегьы шьхынҧсыланы иӡырҩуан. Аӡәгьы\nҿаҳҭуамызт. Абаҳча агәҭаны дышьҭоуп аҧсҭазаара зызхара абара\nиахьымӡаз, хьаҳәа-ҧаҳәада заб имҩа ианылаз Денис Сергеи-иҧа Дбар.\nИмчыдаз аҧсабара алахь еиқәын. Ацәажәараҵәҟьа зхы ахызбаауаз,\nзыҷкәын илымкаа адунеи ақәыҧшра зцәуадаҩу Денис иан Римма Шо-\nниа-Дбар лылаҕырӡқәа дырхәаҽуан. Уи луазажәа иаҧырхагахар ҳәа\nишәозшәа, аҵарақәагьы рыҧсы ӡаны иҧшын.\nьшьала иасуаз аҧша ан лхы-лҿы еимнадон, лқәыҧсычҳа\nжьы\nадгьыл иалсуан, илхәыҭхәыҭуаз лажәа угәы ҿнакаауан: «…Иҟаӡам ҽнак\nхәлаанӡа, сымҵәыуакәа… Избан? Анцәа иқәыҧшра зимихи, анышә\nдзафеи Денис?! Сара цәгьала срыцҳаишьон, дызсзымхәыци?! Иаб\nеиҳа деиҕьишьазар акәхап. Уи дыгәхьааигон цәгьала…». Анышәынҭра\nдзыдгылоу лнапы ахьшьуа дцәажәоит. Уажәы-уашьҭан дааныҵрашәа,\nзылахь ҟьаҟьаӡа, аҧшӡара икны иаго арҧыс амармалташь аҟынтә\nдухәаҧшуеит. Римма лыбла иаахгылоит уи изҳашьа, истудентра, ау-\nсура даналагаз аамҭа. Мрахәагаҵас ихааӡа лхы-лҿы аалхалашоит. Нас\n[47]\nисахьа днадгыланы иаалгәыдылкылоит. Денис иҧсҭазаара аиҭаҳәара\nдналагоит…\nДенис Сергеи-иҧа Дбар диит 1981 ш. нанҳәамза 29, Моск-\nва ақалақь аҿы. 1999 шықәсазы қәҿиарала далгоит Аҟәатәи 4-тәи\nабжьаратә школ. Ишколтә ҧсҭазаара ҿырҧшыган. Аҵара иҵон\nибзианы. Бзиа ибон иеиуеиҧшым ашәҟәқәа рыҧхьара. Ашкол\nаҟны Денис аҭоурых изырҵоз арҵаҩы Лазба Л. Ш. дылгәаларшәо,\nабас лҳәеит: «Денис акласс аҿы зегьы дрылукаауан. Шамахамзар,\nдагхаӡомызт. Иара ибзиаӡаны ицааиуан агуманитартә маҭәарқәа,\nурҭ даара дрызҿлымҳан. Еснагь иман ихатәы гәаанагара, иагьилшон\nуи игәаанагара ашьақәырҕәҕәара. Акласс аҿы аума, ашкол аҩнуҵҟа\nаума, уи аҵаҩцәа дырзааигәан, еиҳараӡак Денис дубон иҧсыҽыз\nаҵаҩы иганаҿы. Уи дихыбаауан, дивагылан. Уи иажәа рацәаӡамызт,\nаха ииҳәоз ҳәаҵәҟьан. Дыҧхашьаҩын, аҩызцәа рацәаны иман. Ашкол\nахыбраҿы имҩаҧаагоз аиҧыларақәа зегьы дрылахәын. Даара бзиа\nибон аспорт хкқәа. Ашьапылампыли амҵәышәмпыли рзы ашколтә\nкоманда далан. Изныкымкәа ашколтәи ақалақьтәи олимпиадақәа\nдрылахәын, аҧхьахә згоз рхыҧхьаӡараҿгьы дҟалахьан. Амаҭәар\n«Аҧсны аҭоурых» акала дазыҟан. Еснагь инымҵәаӡо азҵаарақәа\nизцәырҵуан. Денис аҧсҭазаара иоузҭгьы, уи аҧсуа жәлар рҵеицәа\nҧхьагылацәа рсиаҿы иҕәҕәаӡа ианылоз аӡәы иакәын».\nАҟәатәи 4-тәи абжьаратә школ даналга ашықәсанҵәҟьа дҭалоит\nРостовтәи аҳәынҭқарратә университет аиуристтә факультет.\n«Уаҟа аҵара иҵеит 2002 шықәсанӡа, — лҳәеит иан Римма. — Иаб\nцәгьала иҭахын дахьҭалаз далгар, аха ҳара ҳамч ақәхомызт. Убри аҟынтә\nБарнаулҟа диаагеит, сашьцәа уа иҟан азы. Урҭ уаҟа ихылаҧшуан, дыр-\nбон. Сергеи даара илахь еиқәнаҵеит абри аҭагылазаашьа — дахьҳзымбоз\nаҟынтә иҵараиурҭа ахьыҳаҧсахыз. Иҟамызт сааҭк, уахык, абри\nиҷкәын иҵара анагӡаразы алшара ахьимамыз иахҟьаны, ихы гәыбҕан\nанаимҭоз…».\nДенис Дбар диасуеит Барнаул ақалақь аҿы иҟоу Аекономикеи ази-\nни Алтаитәи ракадемиашҟа. 2003 шықәсазы уи иҵара латәарадатәи\nаҟәшахьы ииаганы, иҧсадгьыл гәакьахь дхынҳәуеит. Аусура далагоит\nАҧсны ашәарҭадаратә маҵзураҿы, раҧхьа усҭҵааҩык иаҳасабала, нас\n— усҭҵааҩ еиҳабыс.\nДенис иҭахын иҵара иациҵарц, уи ижәлар рымаҵ аураҿы ихы\nиаирхәарц. Убас, 2006 шықәсазы аҳәынҭқарратә маҵзура Сибратәи\nакадемиа дҭалоит (латәарадатәи аҟәша). Дагьалгоит 2009 шықәсазы.\n[48]\nДенис иусураҿы еснагь алҵшәа бзиақәа ааирҧшуан. Бзиа ибон иар-\nбан усзаалак инагӡаны аҟаҵара. Дахьыҟазаалак иааигәа иҟан иҩызцәа.\nУи ицәажәашьа, ихәыцшьа — зегь рыла дрылукаауан, даҧхьагылан.\nДенис дызҭаз ашкол ауп дзылга Рашь Ҵәыџьбагьы. Ашкол аҟны\nурҭ усҟак еизааигәамызт. Иеидызкылаз, иеизааигәазтәыз рус ауп. Де-\nнис, ишаҳҳәахьоу еиҧш, аус иуан Аҧсны ашәарҭадаратә маҵзураҿы\nусҭҵааҩ еиҳабыс. Рашь ААУ аиуристтә факультет дҭан, V акурс\nаҿы дтәан. Денис иҟаиҵаз аҳәарала, арҭ аусура еицалагеит. Даара\nицәыцәгьан Рашь иаҩсхьоу аамҭаҿы дыргыланы Денис ихцәажәара.\nАха аиҭаҳәара даналага уи аҧсҭазаара ду ахь дианаган, ибжьы\nнеиҵыхны дихцәажәон Денис: «Схаҿы иаанхеит раҧхьатәи амш, аусу-\nра саннеиз. Саҧхьа днагыланы кабинетцыҧхьаӡа сызусҭоу дирдырит.\nИиҳәоз, иҟаиҵоз зегьы алаф рыцын. Денис згәы аартыз, иразыз уаҩын.\nшьышықәса аус еицаауит, ҳаизааигәахеит цәгьала. Сара сакәым,\nсҭаацәа уахык дрымбар рзычҳауамызт. Изыхирҟьозаалак, ҳаҩны дааи-\nны, днаҳалатәаны, ҳгәы шьҭыхны дцон. Аусураҿы дааџьоушьартә, иқәра\nиақәнаумыргартә дыџьбаран. Удҵақәагьы нагӡамкәа иаанхар, убас\nиуеиҳәон, уацәыҧхашьартә, даҽазны иҟоумҵартә. Иман аҟазшьақәа,\nаӡәгьы диеиҧшымкәа, диламҩашьартә, даҳхамшҭыртә иаанижьыз.\nанааидтәалозаалак, иҩызцәа еснагь илафқәеи иажәақәеи ҳацуп. Уи\nмоу, ҳажәаҳәаҿы иаанхеит «Денис иеиҧш» ҳәа. Иара идырра инаваргы-\nланы, еиҳагьы дышьҭнахуан илааӡаз, зда ҧсҭазаара имамыз иаҧсуара.\nАусура ашьҭахьтәи адунеиаҿы иҟоуп иеиуеиҧшым аиҧыларақәа,\nаишәачарақәа, амширақәа… Ианакәзаалак, иахьакәзаалак, иахьабалак\nДенис иакәын аишәақәа-астолқәа мҩаҧызгоз. Уи убасҟак иҧшӡаны,\nихааны илшон амҩаҧгара, даҽаӡәы ус илшомызт. Даҽакала иаҳҳәозар,\n«аныҳәауаҩы» ҳәа ишьҭан. Иара илшон иааигәасигәа иҟоу ауаа реидкы-\nлара, урҭ рыгәҭыхақәа рзыӡырҩра, рынагӡара. Аҿар ҳаҩнуҵҟа иҟалалон\nубас, аҧара анҳамамыз. Зегьы ҳзыдгылоз Денис иакәын. Иаргьы есым-\nша имамызт аҧара, аха иахьыҟазаалак иҧшааны иҳаиҭон. Аус ахьаауаз\nиҧылон, хымҧада, иеиуеиҧшым аҭагылазаашьақәа. Иара усҭҵааҩы\nеиҳабын. Аиаша аилкааразы акгьы дааннакылаӡомызт, инстанциас да-\nхьымцоз акгьы ыҟаӡамызт, аҵыхәтәан, иахьцалак, аиашахь икылигон.\nДаара дқьачақьуаҩын, ауаа рцәажәашьа, рныҟәашьа, зегьы ҟаиҵон.\nАҧсшьара анҳамаз, иеиҭеиҳәоз иажәабжьқәа ирхылҵуаз ҳаччабжь\nаҭыӡқәа арҵысуан. Уи иҕәҕәаз ҧхьагылаҩын. Иара иахьа издыруа-\nгьы зҿысҵааз, исзырҵаз Денис иоуп. Аусқәа санрылоу, инапы зҵаҩу\nсанахәаҧшлак, сцәа сҭахьыҭшьуеит, иахьагьы инагӡаны агәрагара\n[4\nсцәыуадаҩуп уи дыҟам ҳәа. Еснагь иажәа иалан: «Саб иаҳаҭыри\nигәалашәареи рзы иахьынӡасылшо аиашазы исылшо ҟасҵалоит. Уи\nдсырҧхашьар сҭахым», ҳәа. Шамахамзар, иаб дилацәажәаӡомызт, аха\nуи итәы аниҳәоз, илаҕырӡқәа ила ихгылон. Нас ус сеиҳәалон: «Рашь, уаб\nдахьынӡаумоу уиеиҷаҳала, уи дзакәу дахьынӡаҟоу аилкаара уадаҩуп»,\nҳәа.\nДенис акы ихьуеит, иҧсҭазаара абас иҿахҵәоит ҳәа ахаангьы\nауаҩытәыҩса игәы иҭашәомызт. Ирымҳәои, аҧсабара уцәа иалоу\nзаа иунардыруеит ҳәа. Аха аӡәгьы акгьы идҳамбалеит. Аҽны, Денис\nхәуаз, Мараҭ Аҩӡба дысзасит…\nаннеи, Гагратәи ахәышәтәырҭа —\nареанимациа дҭан… Уаҳа ила сызхымҧшылеит… Иахьа сахьыҟазаалак,\nиҟасҵозаалак — иахьабалак дсыцуп. Акомпиутер аасыртыр, уаҟа дануп,\nаусураҿы, ауадаҿы дычча-ччо дсыхәаҧшуеит, уск аилыргара сықәшәар,\nсаҧхьа дџаџаӡа даагылоит…\nАҭоурых аҿы ус иҟоуп — аӡәы пату иқәырҵоит иаб изы, даҽаӡәы\n— ианшьцәа рзы уб.иҵ. Аха, Денис Дбар апатуи ахьӡ-аҧшеи алихит\nиара ихатәы ҧышәала, ихатәы дыррала. Сара исҭахуп зегьы рыла иара\nсиеиҧшзарц. Ииашоуп, уи иҩаӡараҿы ахалара цәгьоуп, аха исылшо зе-\nгьы ҟасҵоит, уи дызныз амҩа иаша анагӡаразы…».\nАӡәгьы ихаҿы изаамгоз, ҧхыӡла ирбаргьы ихарымҵоз арыцҳара\nҟалеит Сергеи Дбар игәараҭаҿы. Зшьапы инанагоз зегьы амҩа ианын\nарыцҳара ахьыҟалаз. «Уи аҽны, Денис иҧсҭазаара даналҵ, — иҳәеит\nизааигәаӡаз Мараҭ Аҩӡба, — ҳара иҩызцәа зегьы ҳаҩнуҵҟа былуан. Уи\nиҳаҕраз амца арцәара цәгьан. Иеизаз, иеилагылаз зегьы иаҳҳәоз акы\nакәын: избан, иззы?! Аха арҭ азҵаарақәа рҭак аҟаҵара цәгьан.\nДениси сареи раҧхьа Гал ҳаибадырит. Иара уаҟа дыҟан команди-\nровка ҳасабла. Дызбозаалак уи идырбалон игәаартра, илаф, иҟәышра.\nал даннеилак, симбаӡакәа дааӡомызт.\nаизааигәара иаҳагьы иҭбаахеит\nАҟәаҟа апрокуратурахь усеиларгаҩыс саниас. Денис ахаан ииҭахыз\nимҳәакәа иаанижьӡомызт, иимӡбоз проблемакгьы имаӡамызт. Даҽаӡәы\nимбаӡакәа иаҩижьуаз иара дахаҵгылон, иӡбон. Зегь реиҳа иуадаҩыз\nаусқәа иара игон, инаигӡон. Денис ахьӡ-аҧша змаз, зус напыцқьала\nиназгӡоз аҵеицәа дыруаӡәкын. Уахьынихәаҧшуаз, ҷкәына фархьк\nиакәын, аха абарҭ аус дуқәа данырхагылалак, уи алым даҩызахон, дуаҩ\nдуӡӡахон, иажәа цқьеи имшәареи дҳараркуан, дышьҭырхуан. Еснагь\nиаб иӡбахә аниҳәоз, уи иацыз ацәгьоура иныҧшуан. Нас игәалаиршәон\nамамзаара иахҟьаны уи ихигаз, аусура аҟынтә ихы данақәиҭыртә,\nиҭагылазаашьа игәалаиршәон: «Сулҭан Сосналиев имшираан саб\n[50]\nдзымцаӡеит, дызлацози иигози ахьимамыз аҟнытә. Уи шаҟа игәы иала-\nзи», ҳәа ҳаиҳәеит Денис.\nДенис хаҵа ҕәҕәак иеиҧш лыӡбахә иҳәон иан Римма, уи илылшоз\nзегьы шыҟалҵоз иашьеи иареи ршьапы иқәгыларазы. Иҭахын лгәы\nлхьаа лхаршҭны, аҧсҭазаара бзиа лирбарц. Дахьыҟазаалак ес\nнагь аҭел дылзасуан. Ҽнак ус ҳаиҳәеит Рашьи сареи: «Сан лгәы лсыр-\nхьырц сҭахым, дсыҳәеит ӡҕабк дызбаразы, сшәыҳәоит, шәаала даабап»,\nцеит Римма лаҳаҭыр азы, аха џьаргьы ҳамнеиӡеит, ҳаиқәымшәаӡеит\nҳәа ҳҳәеит. Денис аҭаацәара алаларагьы дазхәыцуан, уи лыхьӡгьы\nлагьы игәаҵа иҭаҵәахны иман, аха дахьымӡеит. Е\nнагь имаӡақәа\nсеиҳәон, ауаа рҿы еилых димаӡамызт, аха ирҳәо акәымкәан, даҽакы\nҟазҵоз зынӡаск бзиа ибаӡомызт. Урҭ зусҭцәоугьы сеиҳәон, аха иара\nимаӡаны ишимаз иаанхааит, исҳәаӡом. Денис изныкымкәа аиҳабыраҿы\nаусурҭақәа идыргалахьан, аха иара мап икуан, иагьиҳәалон: «Сара\nсқәыҧшуп, сахьӡоит, уахь аиҳабацәа алагааит» — ҳәа.\nДенис аҵыхәтәан аус ахьиуаз официалла мызкала иаартын 13 ус.\nИара иинициативала еиҿкаан анаркотикатә маҭәашьарқәа здызкы-\nло Аҧсны аус зуа амилициауаа ргәаҭара. Уи аус аҿы зхы иақәиҭтәыз\nрацәаҩхеит.\nДенис уамашәа иубартә дырзыҟан абызшәеи, аҵаси, ақьабзи. Изым-\nдыруаз дазҵаауан, еиликаауан, иҵон. Иаб Сергеи иҧсҭазаара даналҵ\nҭахь, Денис аҭаацәара дреиҳабхеит, уи иаразнак инуба\nлон. Зҵаарас\nицәырҵлак, иара дазыӡырҩны амҩа иқәиҵон. Дбараа рҭаацәараҿы\nиҟоуп ажьира, хәыҷгьы-дугьы зымҵаныҳәо. Даара хьаас иман ажьираҿы\nиҭаацәа аннеиго, ишнеиго, аныҳәара шымҩаҧгатәу цқьа иахьизымды-\nуа. Акыраамҭа иҽазыҟаиҵон ихала ицқьаны а\nшәала аныҳәара.\nАжьираныҳәара ашьҭахь, исеиҳәон «ажәакгьы аурысшәа аламҵакәан,\nДенис амҩаҿы даауҧылар, ус угәы иаанагон, иаабац арҧыск\nдысҧылеит ҳәа. Аха уи зегьы иреиҧшымыз, зхатәы лкаа змаз, зхатәы\nиаша еснагь згәаҵантә иаауаз, иџьбараз, шьҭахьҟа ахьаҵшьа ззымды-\nруаз, заб икәал иҭагылаз, уи иус иацызҵоз ҷкәынан.\nДенис дырхәразы сааҭқәак шыбжьаз, аҭел дысзасит, исеиҳәеит:\n«Уажәы ус дук саҿуп, сшаалгалак, сасуеит, нас ҳаиқәшәап», ҳәа. Иахьа-\nгьы ибжьы слымҳа иҭаҩуеит. Уи иҟам рахь дысзыҧхьаӡом. Иажәеи иуси\nҳацуп дыздыруаз зегьы. Ахааназ даҳхашҭуам».\nДенис Дбар 2009 шықәса мшаҧымзазы диаргоит Аҧсны аҩнуҵҟатәи\nсқәа рминистрра аилазаара ашҟа, изакәаным анаркотикатә маҭәа\n[51]\nшьарқәа ирҿагыланы ақәҧара аҟәша аиҳабы ихаҭыҧуаҩыс. Абра аус\nшиуаз ауп машәырла дышҭахаз.\nДенис дызҵаз ауалҧшьа наигӡон иашала. Уи аҽынгьы аиашеи-\nацәгьеи еилиргарц иусуратә мҩа данылеит. Илшон уи дызлахәыз аус\nдаҽаӡәы идиҵар. Аха инапала аӡәы ахы иаҿаргылара иҭахымхеит. Де-\nнис ибзиаӡаны игәалашәон аибашьцәа раҧхьа игылаз иаб иажәақәа:\n«Сара аҧхьа сгылан, иааиуаз хык ныскылап ҳәа. Насгьы, адҵа ҟазҵо\nаибашьцәа данрывагылоу, урҭ ршәара рыхҟьоит, ргәы шьҭнахуеит», ҳәа.\nДенис иҩызцәа драҧхьагыла дышнеиуаз, ахыкәалаа ихы иақәшәеит…\nҭазаара шьаҿа ҕәҕәала иналагылаз, ацәгьа иаартны иаҿагы\nлоз Денис Сергеи-иҧа Дбар… Шәҭыла иҭалаҳау анышәынҭрақәа аҵх\nиалубаауеит. Алашара рхаҷҷо, ирықәлашоит. «Зынӡа сышә\nхашәмыршҭын» иҳәар иҭахушәа, дгәыбзыҕӡа иҭаацәа др\nуеит\nСергеи Дбар.\nЗыҧсы еихәлаз аби аҧеи есышьыжь аҵар рашәаҳәабжь хаа ргәы\nинықәсуеит. Ессабша изҭаауаз, рыҧсы ирзалымхуаз Мгәыӡырхәа\nиҟоуп. Зышықәс иузақәнамырго их\nхаз Денис иҩызцәа\nлассы-лассы иаҭаауеит инышәын\nра. Анаркотикатә маҭәашьарқәа\nдырҿагыланы иаартны иқәҧоз, ара саҭахуп, аҭагылазаашьа сыҧ\nсахуеит ҳәа дахьнеиз, зыҧсҭазаара ақәызҵаз арҧысуп. Араҟа аус\nаниуаз дахцәажәоит Аҩӡба Мараҭ: «Денис ламысцқьала, гәыкала\nзус иазыҟаз уаҩын. Еснагь аиаша дашьҭан. Ииашамкәан иаанкы-\nлаз, ашьауҕа зқәырҵаз иус аҵыхәанӡа еилкааны имҩақәиҵон. Еснагь\nииашаны иӡбон апроблема. Уи Аҧсны азы акыр иаҧсахашаз, здырра\nҵаулаз усзуҩын…».\nДенис Дбар иеиҿамсра, игәаҕьра зегьы еицгәарҭон. Харантә\nихәаҧшуаз «иаб даанӡа дымнеиааит», закәытә ҵеи лашоузеи ҳәа\nихцәажәон. Изхара изымбоз иашьа Димеи, уи иҧшәма Анқәабҧҳа Саи-\nдеи дрызгәдуун. Лнапы хаақәа ихьшьуа, еснагь иааигәа иҟаз иаҳәшьаду\nРоза идылҳәалоз лгәыҕрақәа лымпыҵабеит. Ихы-иҧсы изалымхуа\nбзиа иибоз ианшьцәа Шониаа рыҧхарра еснагь ицын. Адунеи ду амч\nамазар, абарҭ зегьы ирҿыҵакны ирааӡаз Денис ииаҵәа кыдшәараны\nДенис Дбар имшира аныҟоу, иара дахьжу аҭыҧаҿы еизоит ауа-\nаҭынха, ақәла, агәыла… Зыла ҭраа урҭ ирылаҧшуа иан Римма лыҷкәын\nдылбазшәа лнапқәа рхьылшьуеит. Нас илзеиҭарҳәо Денис изку\nажәабжьқәа дырзыӡырҩуа лҿыналхоит… Иҩызцәа анынаскьалгалак,\nлылаҕырӡқәа рҿылархоит…\n[52]\nАҩны ибажгәаламуа иаадәылҵыз Дима иҧҳа хәыҷы Анастасиа\nлыччабжь ашҭа зегьы инықәыҩуеит. Ланду лхьаақәа лхалыршҭырц\nҭахушәа, лыхәда лҽынхылшьуеит. Лнап хәыҷқәа рыла лӡамҩа рыц\nқьо ус лҳәоит: «Зегьы-зегьы реиҳа бысҭахуп». «Анастасиа хәыҷы дсы-\nмамзар, схагахар ҟаларын, уи сгәы дхәырбҕьыцны дадуп», — лҳәеит\nРимма.\nАшҭа зегьы иахатәаз аҭынчреи агәырҩеи ирылылхырц лҭахызшәа,\nАнастасиа хәыҷы лыччабжь иааҟәымҵӡакәа игон. Зыҧсы ӡаны\nаҵлақәа ирықәтәаз аҵарақәагьы, рыҧсы аарылалан, уи лыччабжь\nрашәа нацырҵеит. Ашәы зышәҵаны игылаз аҳәсагьы, иҷырҷыруа\nицәажәоз ахәыҷы лахь инхьаҧшит ихааӡа. Ашьац иаҵәа, зхы шьҭызхыр\nзҭахымызгьы, аҧша иасыз иаарҵысит. Акакаҷқәа зрыҧхуаз ахәыҷқәа\nзегьы, рышәҭқәа рыманы, Анастасиа лахь инеихеит. Ааигәа-сигәа иҟаз,\nигылаз зегьы ашҭа ҧшӡахь рҿынархеит.\nИхахаӡа ажәҩан икыдыз Денис ииаҵәахә ҧшьшьала иҭаауан.\nМаҷ-маҷ аҽаӡар аҭахушәа, амза инавҵалеит. Хыхь ажәҩан аҟынтә\nилбааҧшуеит иҭааӡа…\nАбаҳча ыҵырлашаауа, аби аҧеи риаҵәахәқәа неидылоит. Нас,\nакыр аамҭа игәхьааибаганы ишыҟаз удырратәы, рҽынеидырҵоит.\nИшашаӡа ихылаҧшуа амза Сергеии Дениси рхаҿсахьақәа рнубаало-\nит рнышәынҭрақәа. Шьыжьӡа, аӡаӡа рҿықәыҳәҳә, ирҧылоит руацәеи\nрҭахцәеи. Ирныруа Римма лшьапышьҭыбжь аӡаӡа нарҿанарбоит,\nамра хаа ашәахәақәа иааргәыҵаркуеит аби аҧеи. Нас «рҽырҧагьан»\nриаҵәақәа рахь рхы ҩышьҭырхуеит…\nхәажжаӡа наӡаӡа ажәҩанаҿ икыдхалаз Денис ииаҵәахә ифыр\nхаҵара иаҵәахәны иаанхоит. Уи заб ишьҭра иқәыз, заб иус назыгӡар\nзҭахыз аҧа еиҿамс иакәын, аха игәыхәтәы дахьымӡеит…\n[53]\nОК\nУМ\nЕН\nТы Д\nЕН\nИСА\nСЕРГЕЕВ\nИЧА ДБА\nНачальнику ГСО РА\nПодполковнику Бобуа А. А.\nРапорт\nДокладываю на Ваше реагирование о том, что я, сотрудник 4 отдела\nГСО РА лейтенант Дбар Д.С., с Кархалава Асланом 16.03.06 по Вашему\nуказанию прибыл на охраняемый объект Госдачи ОРП РА г. Сухум за-\nбрать автомашину «Вольво». В момент отъезда к нам сел незнакомый\nмне человек в возрасте 26-28 лет. В пути следования я узнал, что этот\nчеловек является сотрудником охраны ГСО РА и должен нести суточное\nдежурство охраняемого должностного лица. Узнав, что он является со-\nтрудником охраны, я спросил его, почему он не на службе, он ответил,\nчто ему необходимо быть дома. После чего я позвонил своему началь-\nнику 4 отдела капитану Зантария З.Г., телефон не ответил. Потом я поз-\nвонил ст. о\/у капитану Абгаджава А., доложил об обстановке на Госдаче.\nПо его указанию я вернулся на Госдачу и предупредил охрану об уси-\nленном несении службы, затем на КПП старшего смены охраны ОРП РА\nобязал проводить неоднократные проверки территории.\nПрошу Вас принять соответствующие меры.\n17.03.06\nтдела ГСО РА\nлейтенант Дбар Д.С\n[54]\nДана ДБАР ДЕНИСУ СЕРГЕЕВИЧУ, студенту II курса юридического\nфакультета РГУ в том, что он прошел ознакомительную практику в Ор-\nганизационно-правовом отделе Администрации г. Сухум с 1 июля по 16\nиюля 2001 года включительно.\nСправка дана для представления в РГУ.\nУправляющий делами\nАдминистрации г. Сухум З. Д. Габуния\nИСТИ\nНа Д\nР ДЕН\nИСА\n, 1\n81 года рождения,\nстудента II курса юридического факультета РГ\nДБАР Денис Сергеевич прошел производственную практику с\n01.07.01г. по 16.07.01 г. в Администрации города Сухум.\nЗа время прохождения практики ознакомился с работой Админис-\nтрации г. Сухум, а именно:\nорганизация и деятельность органов местного самоуправления и\nАдминистрации г. Сухум;\nучаствовал в заседании на Городском собрании;\nомился со структурой и организационными основами дея\nтельности Администрации;\nознакомился с законодательными актами Республики Абхазия, рас-\nпоряжениями и приказами Администрации г. Сухум;\nучаствовал в судебных заседаниях.\nПри прохождении практики ДБАР Д.С. показал себя добросовест-\nным и любознательным практикантом. Добросовестно относился к по-\nручениям. Дисциплинирован. Весь курс практики прошел без замеча-\nУправляющий делами\nдминистрации г. Сухум\nЗ. Д. Габуния\n[55]\nАТ\nАЯ БИ\nОГР\nИЯ\nВ начале сентября 2003 г., будучи студентом юридического факуль-\nтета Барнаульского госуниверситета, Дбар Д. С. был зачислен в штат\nслужбы госбезопасности РА на должность следователя следственного\nотдела СГБ РА. С первых дней с головой окунулся в повседневную ра-\nботу. Он вносил новые взгляды, идеи, поскольку не считал себя сторон-\nним наблюдателем, а наоборот, считал своим долгом быть активным\nпроводником всех передовых процессов и явлений, которые происхо-\nдили в РФ, в Абхазии. Так, организованные в СГБ РА курсы повышения\nквалификации с участием преподавателей и работников ФСБ РФ он\nокончил с отличием. В процессе учебы иногда своими вопросами ста-\nвил преподавателей из ФСБ РФ в затруднительное положение.\nЛюбознательность Дбар Д. С. была его отличительной чертой. Для\nнего не существовало закрытых тем, необсуждаемых проблем. Во всём\nон должен был докопаться до истины, найти правильное решение про-\nблемы. К расследованию уголовного дела он относился старательно,\nдобросовестно и с должной ответственностью. Окончание расследова-\nния и привлечение виновных лиц к ответственности он считал не своей\nличной победой, а торжеством закона (добра) над злом.\nВместе с тем, Дбар Д. С. крайне негативно относился к попытке\nфальсификации доказательств, незаконных задержаний и привлечения\nк ответственности невиновных лиц. Для него презумпция невиновнос-\nти не была пустым звуком.\nЕго старания, добросовестность, справедливость, целеустремлен-\nность, любознательность, ответственность и многие другие положи-\nтельные качества были замечены, и он был досрочно повышен в долж-\nности и звании.\nСвои теоретические знания с приобретенным практическим опы-\nтом им в полной мере были применены при расследовании уголовных\nл с большим общественным резонансом в составе совместных след\nственных групп.\nК своей семье относился с уважением, любовью. Авторитет отца\nбыл для него непререкаем. Он во всем старался быть похожим на него.\nПри представлении его посторонним людям как сына генерала\nДбар С. П. он стеснялся, т.к. считал, что это накладывает на него еще\n[56]\nбольшую ответственность перед людьми, обществом, для которых ге-\nнерал Дбар С. П. был национальным героем.\nК обычаям своего народа относился благоприятно. При общении он\nнеукоснительно руководствовался такими понятиями как «аҧсуара»,\n«анамыс», «ақьабз». К старшим по возрасту относился с уважением, с\nпочитанием. После смерти отца за короткий период он в совершенстве\nизучил свой родной язык, чтобы заменить его при продолжении семей-\nных традиций с соблюдением древних обычаев.\nДбар Д. С. был очень общительный, коммуникабельный человек.\nИмел много друзей. Он буквально притягивал к себе. Умел ценить дру-\nга. Не навязывал своих взглядов, доказывал дружбу не на словах, а на\nделе.\nГде бы не был Дбар Д. С., он достойно представлял СГБ РА.\nОкончив Барнаульский госуниверситет, Денис продолжил учебу в\nобщественных наук при Президенте РФ в г. Барнаул. Любо\nзнательность Дбар Д. С. не имела границ. Он буквально впитывал зна-\nния. От других правоохранительных структур неоднократно приходили\nдложения о переводе Дбар Д. С. в их ведомства, однако он воздер\nВместе с тем, со временем, реализовывать свой возрастной потен-\nциал Дбар Д. С. в виду ограниченности труда становилось все труднее,\nи им было принято решение о переводе в МВД РА, где, как он считал,\nбольше может реализовать себя, т.е. принести пользу. В первую очередь,\nим двигало чувство долга перед Родиной, обществом, памятью отца. Он\nбыл патриотом своей Родины.\n[57]\nАГ\nәАЛАШәА\nАҚә\nСТАТИАҚә\nҚә\nыЛА\nАҚә\nЖә\nНР\nААЛАҚә\n[58]\n[5\nыҦСА\nРД\n?..\n(Асахьаркыратә очерк)\nАри аочерк аҩра напы асыркырц сҭахижьҭеи акыр ҵуан. Исзы\nгәаҕьуамызт. Аамҭа иҵегьы сеибанарфарц сҭахын. Ауаҩы лаша имҩа\nлаша ианыҧхалоз амра ашәахәақәа ҽакала сдырҿыхон, ааҧынра\nиазыҧшу ашәырҵлеиҧш, сылшарақәа аарттәын. Уи иацын агәаҕьрагьы,\nагәҭынчымрагьы. Акыс, илегендауаҩу, Аҧсни аҧсуааи рҵеи хазы-\nна, Аҧсны Афырхаҵа, аинрал-леитенант Сергеи Платон-иҧа Дбар\nаҧсҭазаара иара ахаҭа изаҧнаҵаз, ишедевру аочерк ақьаад ахь аиага-\nрагьы ус имариам. Аха агәаҕьра зцым ус нагӡа зыҟалом…\nХаҭала иҩны снеир, иара иаҳагьы еиҕьишьон, деигәырҕьон, аха\nиҧсшьараамҭа саҧырхагамхарц сыӡбан, снеит имаҵуратә усурҭа\nакабинет аҟны. Усҟан Аҧсны Жәлар Реизара аспикер ихаҭыҧуаҩыс\nдыҟан. Ишиҟазшьаз еиҧш, дычча-ччо дҩагылан, даасҧылеит. Иа-\nҳаибабазма, ҳаизааигәан, қыҭак ҳатәқәан, ҳаижьрацәаран.\nбартәақәа, иасҳәеит, акыр ишысцәыуадаҩызгьы, иара изкны аочерк\nаҩра сгәы ишҭаскыз, изҩырцгьы шысҭаху.\n— Ахӡыргарахьы ҳабаҟоу, абзиара збаша, макьана заҟа ус, заҟа\nҟаҵатәы ҳаҧхьаҟа ишьҭоу умбаӡои, — иаразнак сажәа ааҿахиҵәеит.\n— Иуаҳахьоу сыздыруам, Аҧснытәи ажурналистцәа Реидгыла\nаҧшьгарала, аҧсуа еинралцәа ишәызкны аочеркқәа рыҩра напы аркуп,\n— сҳәеит саргьы, ари аҩыза азнеишьа бзиа ишимбоз шыздыруазгьы,\n— Аҧсуа еинралцәа уҳәама? — даасҿаҧшит.\n— Ааи, аҧсуа еинралцәа ишәызкны аочеркқәа.\n— Уи бзиами. Амала, ак уасҳәашан. Аинралцәа, анцәа иџьшьаны,\nиҳамоуп. Рылшамҭақәагьы маҷӡам. Ижәыҩла. Амала дасу ҳшыҟаҵәҟьоу.\nШәара ашәҟәыҩҩцәеи ажурналистцәеи, угәы иалымсааит, аха,\nианышәгәаҧха, ауаҩы дызлаҟамгьы далаҟоушәа, ажәҩан аҟынӡа\nдҳарашәкуеит, шәыззыцәгьахазгьы, дызхысуа аӡы лак иазымжәуа\nдҟашәҵоит. Ижәыҩла аиаша шыҟаҵәҟьоу.\n[60]\n— Ааи, аха уара уаҟара аинралра изыхәҭаны измада, араҟа ахӡыргара\nҳәа акгьы ыҟаӡам, анапынҵа нагӡатәуп, — уажәшьҭа саргьы аиҩызареи\nаизааигәареи схы иасырхәарц салагеит.\nДааҧышәырччеит.\n— Ушҧахәаҧшуеи иахьатәи ҳаҧсҭазаара? — ҳаицәажәара даҽа\nхырхарҭак азиҧшааит.\n— Иаҳхаагақәаз зегь рышьҭахь, хар ҳамамзар ҟалап, аха иҵегьы\nаиҕьзар ауан… ииашами… Изеицәааӡарызеи, акалашәа ҳҟалеит,\nдасу, хаҭа-хаҭала иҟаҳҵараны иҟоу, аӡәы ихала иҟаҵаны иҳаиҭар ҳҭахуп.\nхы бзиа иаабацәан, иахьакәым ҳкылнагар ауеит.\nҟәышхарц азы\nаамҭа маҷымкәа иҳаман, аха ҳаблақәа хҩаны иҳаҩҳажьыз рацәахеит.\nУаҵәы зынӡа ҳахьымхәырц азы, иахьагьы ириашатәу маҷӡам. Дарбан-\nзаалакгьы, иҭаацәа дышрызхәыцуа еиҧш, дазхәыцлароуп иҧсадгьыл,\nиҳәынҭқарра, дацклаҧшроуп иара ихымҩаҧгашьа. Ацәгьоурақәа\nҟазҵо дызусҭада, ҳахшара ракәӡами?! Аҭиҩцәа зусҭқәада, ҳашьцәа\nракәӡами?! Еҳ, аибашьраан иҳамаз аидгылареи аихаҵгылареи… Апо-\nлитика ҳҽалаагалацәеит. Енвер, сара цқьа схы сазхәыцуеит. Даҽа знык\nҳаиқәшәап. Иара иахьатәи аамҭазы иабаҭаху сара исызкны аочерк? Уи\n— Нас, ҳанеиқәшәо амш ҳҳәап.\n— Иааиуа амчыбжь азы.\n— Усҟангьы ҳзымеицәажәар?\n— Уи амчыбжь ала аҧсҭазаара нҵәома? Уабаццакуеи, ҳахьымӡар\nҳәа ушәома? — Абарҭ ажәақәа рыла уи аҽнытәи ҳаицәажәара аанкыла-\nны, ҳааиҧырҵит. Иааиуаз амчыбжь азгьы аха имоуӡеит.\nМышкы иахыҧо шәымш иахыҧоит.\nаҽны сыҧшәмаҧҳәыси сареи Мгәыӡырхәаҟа ҳцарц ам\nҩа ҳақәын.\nазҭаз автобус Аҧшьдәаны ҳаннажьын, анцәа иҧшуа\nаӡәыр дҳақәшәозар ҳәа ҳаҧшны ҳашгылаз, ҩнымаҭәала деилаҳәаны\nдааҳадгылеит Сергеи Платон-иҧа.\n— Аҟәа ҳаицәажәартә аамҭа узымҧшааит, аха ма ара Мгәыӡырхәа\nҳаицәажәап, — сҳәеит сара, сгәалақәа ирдыруа, аҧсшәақәа анааибаҳҳәа\nашьҭахь.\nАбра уажәы атрактор сазыҧшуп. Аҷкәынцәа сыцхра\nуеит.\nАџьықәреилаҵара исцәахыҧеит. Мышқәак роуп, ҧшӡала, Аҟәа\nҳаиқәымшәои. Аицәажәара уахьымӡар ҳәа ушәома, уааи арахь, — иҳәан,\nсиманы, акәыкәбаақәа реиҧш еиврыҧхаа амҩа ацәхыҧ иангылаз\n[61]\nаҿхышәқәа руак днадгылеит. Хаа-мыхаақәаки ачахқәеи уан илызга ҳәа\nисзааихәеит, уара узы ҳәа ҩ-ҧаҭлыкак ауараш нацҵаны.\nАрҭ рыла сузхыхуа џьушьозар, ухы ужьеит, ашәахьа инаркны\nҳаицәажәап ҳәа гәаныла сиқәмақаруа снаидҵит. Иабаздыр\nуаз усҟан, ари аиқәшәара иареи сареи аҵыхәтәантәи ҳаиқәшәара\nшакәхоз. «Уабаццакуеи, ҳахьымӡар ҳәа ушәома» имҳәоз. Агәыҕрақәа\nсимҭахьази...\n«Уабаццакуа».\nИара дыццакитеи.\nамчыбжь азы Сергеи Платон-иҧа инарцәымҩахь днаскьаа\nгон. Саргьы сызлагаз сочерк хыбжа-ҿыбжаха иаанхеит.\nАкраамҭа скалам сзышьҭыхуамызт.\nУажәшьҭа иҩызцәеи, иҭаацәеи, сареи дшаҳгәалашәо ала аҩра\nсықәшәеит.\nАгәалашәарақәа еизгатәхеит, дызгәалашәо ражәақәа раӡатәхеит.\nИара еснагь дзышьҭаз аиаша дшазыҟаҵәҟьаз аарҧштәхеит. Аха уи аиа-\nша зшьа иалаланы, здақәа ирҭаныҟәоз игәеисра еиқәтәахьеит.\nАуаҩы даныҟам, изҳәатәу шырацәоугьы, ҳаниҵашьыцуа рацәоуп.\nАҧсы ҳаниҵашьыц, абзара ҳазмырманшәалар ауеит. Аблақәа\nанеихәаҧшуа, инрыбжьшәаны, ҧсҭазаарак, роман-епопеак иацназго\nажәак нкашәар ҟалоит, аха уи ыӡӡом, урҭ аблақәа ирыҧшаауеит.\nАха даныҟам ауаҩы.\nара макьана ҳаныҟоу.\nЗегь реиҳа иаҳзааигәаз ауаҩы дызгәыҵаҳәҳәа дызмоу адгьыл ахәыҭ-\nхәыҭбжьы ма иҳаҳару?..\nСергеи Платон-иҧа иҧсҭазааратә шәырҵла дуӡӡа агәаҧшь\nсагәылаҧшырц сҽаназыск, заҟа махәҭа рацәа цәырҵзеи! Заҟа хәаҷагьы\nуи аҵла ақәцәахь ихаланы абҕьқәа хырфаарц иалагазеи, аха, аҧшатлакә\nрысызшәа, урҭ уахьынтә иалшәшәаны икаҧсон.\nАуаҩы даныҟам ихцәажәарагьы цәгьоуп.\nАҳәатәи аҳәашьеи.\nАамҭеи абаҩхатәреи.\nИсгәалашәоит, аибашьра ашьҭахь раҧхьатәи ашықәсқәа руак\nазоуп. Сергеи Платон-иҧа дызлахәыз чарак аҟны ҳтәоуп. Ачара — ча-\nроуп. Аныҳәаҿақәа, алахҿыхра, ақьаф. Ус иааҳалалеит, аҧсадгьыл зхы\nақәызҵаз ҳҵеицәеи ҳҭыҧҳацәеи ргәалашәара лашазы аҵәца. Астол\nаҿы, џьоукы-џьоукы ишаҳҟазшьоу еиҧш, еизцасны, рцәажәаратә\nбаҩхатәра еиҽырбо, игәхырҷагаха, ахьаа ду зцыз аҧсныҳәаҿа аҳәара\n[62]\nиаҿын. Акыс, рааигәара дтәан, иаҳауан, инеибеиҧшны зегьы бзиа\nиеицырбоз реинрал. Уи иахьиаҳауаз, изыхәҭазгьы изыхәҭамызгьы,\nиаҳхысыз аибашьра хлымӡаах ртытуа иалацәажәон. Даара акраамҭа\nичҳаны дырзыӡырҩуан. Нас ишызбоз, ихаҿы аҽааиҭанакит.\n— Сшәыҳәоит, иҭахаз аибашьцәа ргәалашәаразы иаанаҳкыло\nаҵәцақәа ажәа мыцхәы рхаҳамҳәаап. Урҭ цқьацәоуп ҳа ҳаасҭа. Иара ус-\nгьы акыр иҳаргәамҵцәахьеит.\nСергеи Платон-иҧа аӡәгьы игәы анырхара шиҭахымыз\nшиныҧшуазгьы, иажәа маҷк иџьбарахеит. Уи акәхеит, аҳақ ныҳәаҿа\nшҳақыз ицеит. Ианаамҭоу иҧшаау ахәшә ачымазара бааҧсгьы\nахәшәтәуазаап.\nДиуеит ауаҩы\nАшьыжь амра ҧхашьаҧхаҵо, абз ашьхара ианаавҵнарҳәҳәо,\nаҧсабара аалахҿыххоит. Ажәҩан ҵлашаауеит. Шьыжь шәаҧшьи аҧсаа\nрашәабжьи еилаӡҩоит. Уимоу, ашьац ирҽыжәу аӡаӡа пҟышқәаҵәҟьа\nублақәа хыркыртә иаауҿалашоит.\nАбас амш ҿыц ссирха аҧсабара ианаҧыло аамҭазы ииз аҵеи,\nирҳәоит, ижәлари иҧсадгьыли рзы дҵеи хьӡырҳәаганы дгылоит ҳәа.\nАҧсабаратә цәырҵрақәа ирҳәои ирыбзоуроуи рацәоуп ауаҩы\nиҟазшьарбага ашьақәыргылараҿы, аха, иҟами узхымҧо, иара ахаҵкы,\nашьҭра, ашьа! Ашьҭратә шьа, уи иахылҵыз ауаҩы иланаҵоит даҽа\nмилаҭ шьак иаламҩашьо ахатә ҷыдарақәа.\nСергеи Дбар абриаҟара ажәлар ргәы-рыҧсы дырзалымхуа дҟазҵаз\nаҩаӡара аҟынӡа дзымнеир ауан, уи Платон Дбар диҧамзар, Басиаҭ\nДбар дихьышьҭрамзар. Ари ахьышьҭра сара ибзиаӡаны издыруеит. Ари\nахьышьҭра иалиааит Аҧсни, Урыстәылеи, уи анҭыҵи иеицырдыруа\nАжәытә аӡыхь ахьааиц иааиуеит.\nАҧсабареи аҧсҭазаареи заҟа уҽыргәылаурхо аҟара, иаҳа-иаҳа\nиуныруашәа убоит уи ашәага-загақәа, аха урҭ рыҭҵаара шымариам\nааҧынтәи ашьыжь деиҧшха, длаша-лашо, уаҧхьа дааганы даар\nгылоит Ауаҩы. Уи ибара насыҧуп. Иаҳагьы инасыҧуп уи иеилкаара,\nицәымӡра, имшра амҵаныҳәара.\nАҧсабара ауаҩы дахшоит акәымзар, иҧырхагаӡам, уи иара ахатә\nзакәанқәа анеилеигалак ашьҭахь дахьнамырхәуазар. Анцәа иџьшьоуп\nуи азакәанқәаҵәҟьа ахьаҳзымдыруа, мамзар, аныха иашьцылаз алапҟьа\n[63]\nшагәыдиҵо еиҧш, амацәыс кны аихац иҭаҳкуеит ҳәа ҳалагон, адыд\nабжьы ароиаль иахаҳҵон…\nАуаҩи аҧсабареи…\nУамашәаҵәҟьа ишоуп Сергеи Платон-иҧа Дбар дахьиз, дахьааӡаз\nМгәыӡырхәа ақыҭаҿтәи аҧсабарагьы. Уи ақыҭа агәҭа иахьазеиҟароу\nунагыланы, унаҳәы-ааҳәуа улаҧш инҭоугӡар, асахьаҭыхҩы ҟаза\nақыҭа апроект ҭыхны анцәа изишьҭызшәа, ашьха хажәаа ҧагьақәа\nрдац-ҧашә ара иаларсушәа убоит. Аладатәи ахәҭа амшын иаларсуп.\nҼынла ауаа ашәа рзаҳәар, уахынла рыцәа арҭынчыр аҭахушәа, уи\nацәқәырҧа ссақәа ахаҳәқәа рӡамҩа ырчыхәчыхәуа, ахьарчҳәа аҟәара\nинасуеит. Иангәаауагьы шҧаҟам. Ацқьаразы ишоу, мчыла иаланага-\nлаз ҟьашьрақәакгьы алнацар ауми! Мрагыларатәи ахәҭа, агәыла бзиа\nЖәандәырҧшьи Џьырхәеи аҽрываҵаны ишьҭоуп. Мраҭа\nшәаратәи ахәҭа акәзар, алаҧшҳәааҿы, анаҩс уаҳа ҧсабарахәҭак ыҟа\nӡамшәа, Дбараа рхықә зегьы ааҵанарӡуеит. Абри ахәыҧшӡаҿоуп\nҭамҭа рыҵәҩан баҕьаӡа иахьарсу аҧсуаа ҳҵеи хьӡырҳәага, ақәра\nхьы\nӡа Сергеи Платон-иҧа Дбар.\nУа, диуеит рҳәеит аӡәы дыхьӡырҳәаганы,\nДыхьӡырҳәаганы диуеит, длашарбаганы.\nДаҽаӡәы ижәлар рзы уа дхырҵәаганы,\nИанҵәҟьа дызхылҵыз длызгаганы.\nУа, ари адгьыл агәаҟрақәа нымҵәаӡеит,\nажәларгьы хҩахак уа ирнамҭаӡеит.\nЕсшәышықәса шьаарҵәырак ҳзалымҵӡеит,\nЕсшәышықәса ҳҵеицәагьы ҳрылаӡоит.\nУа, анацәа рылаҕырӡ ӡырҩашхеит,\nАбацәа рқәыҧсычҳара шьха цәҳәырахеит.\nИнымҵәо ахьаа шьҭа ҳаркарацәеит,\nАгәыҕрақәа рымҩа ҳанхалацәеит.\nУа, аҧсуа иуазашәа, Уарада,\nУанҳацымгьы ҳшыҟало здырхуада.\nаи, абааҧс, гәнаҳарак ҳхарахоу…\nажәызшәа ак ҳалымшо ҳкарахоу.\n[64]\nУа диуеит рҳәеит аӡәы дыхьӡырҳәаганы,\nДыхьӡырҳәаганы диуеит, длашарбаганы.\n…Платон-иҧа, ҳаамҭа уафырхаҵаны,\nУцагәышьеит, зегь иреиҕьыз наҳаҭаны.\nАжәа ахы умҳәакәа аҵыхәтәа узҳәом. Сара, абарҭ ацәаҳәақәа рав-\nтор, ибзиаӡаны дыздыруан Сергеи иаб Платон Басиаҭ-иҧа. Уи сара\nсымацара сакәӡам, илаф еилыҷҷақәеи, ихымҩаҧгашьа аҷыдарақәеи,\nихшази рыла Аҧсны, шамахаӡак, уи дыззымдыруаз аӡә дыҟоуп ҳәа\nсыҟам. Амала иахьагьы гәала дус исымоуп, ҵыхәаҧҵәара змамыз уи\nилаф ажәабжь хазынақәа џьара иахьҭаҩымыз. Еснагь ҳара акы ҳшагхо,\nианаамҭоу игәаҭатәу ахьҳазгәамҭо азы игәы ҳзынхазшәа, адамра\nхьшәашәа иахьҭеигалаз…\nцагәышьеит. Уи иажәабжь ҭынхақәа здыруа ҳрацәаҩуп, ҧхьа\nҟа уаҩы дзызхәыцша усуп.\n, ажәытәтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра ду иахҳәаа\nны Платон Басиаҭ-иҧа иеиҭеиҳәалоз хҭыск. Уи сара иахьа даҽакала\nсазхәыцуа салагеит: «Уаҵәы аибашьра сыргараны сыҟан. Ауха\nсанышьҭалоз, анцәа сиҳәеит, сҩызцәеи сареи ари аибашьра хлымӡаах\nҳалигарц,\nаҧсадгьыл (усҟан ҧсадгьылс зегьы ирҧхьаӡоз\nҧыхьатәи СССР акәын) аҕа ишьапы иаарласны иқәымгыло иҟаларц\nазы. Ауха ҧхыӡлагьы дызбеит ахаан зыблақәа сырҭамҧшыцыз хаҵа\nҧшӡак, абасгьы сеиҳәеит: «Умшәан, аибашьра уеибганы уалҵуеит,\nаҧсҭазаараҿы ақәра-нҵырагьы уауеит» ҳәа.\nажәы сизхәыцуеит уи ахаҵа ҧшӡа.\nәарада уи Аҧсны иахылаҧш\nуаз ҧааимбарын. Иҧсы еибганы ичамҩахәахь дааишьҭит Платон\nБасиаҭ-иҧа, уи ихылҵрангьы иҟазаарын Аҧсни уи анҭыҵи иеицыр-\nдыруа артистка Розеи, макьаназы зеиҧш аҧсуа ар рҧыза аҩажәатәи\nдазымдыруа, илегендатәу ахаҭара змаз Сергеии, аҭаа\nцәара бзиақәа аҧҵаны, зыжәлар рҿы иҿырҧшыгаха иҟалаз Алиошеи\nСергеи (Едик) Платон-иҧа Дбар диит 1946 шықәсазы, Гәдоуҭа араи-\nон Мгәыӡырхәа ақыҭан. Уи ихәыҷра иацыз иҩызцәа аӡәырҩы, иқәлацәа\nсрыҿцәажәон. Зегьы еицҿакны ирҳәоз акы акәын: уи ихәыҷра иаабац\nахәыҷра иеиҧшын. Амала, урҭ изларҳәо ала, маха-шьахала дыҕәҕәан,\nиқәлацәа аӡәгьы адгьыл дықәимырсыцызт. Аигәылацәа рыбжьа-\nреи ашколтә «ротақәеи дыркомандирын», иҷыдоу агәеилыххареи,\nоз «аҧсҿыхгатә» хшыҩи иман. Уи иҩызцәа хәыҷқәа ирма\n[65]\nҳацызт (ихатә маӡақәа ируакзар акәхарын) иаҧхьаҟа, иҧсҭазаара зе-\nгьы аррамаҵура иазикуеит ҳәа. Ус ҳҳәеит ҳәа, уи ари аусхк ахь ииа-\nсра рыбзоуразаргьы ҟалоит иаб иашьцәа, аррамаҵура зыҧсҭазаара\nзегьы адызҳәалаз. Ус акә, анс акә, ауаҩы иара изшоу илахьынҵала\nдымҩасуазар акәхап.\nжьаратә школ даналга, дҭалоит Бақәатәи иреиҳаӡоу азеи\nкомандаҟаҵаратә ҵараиурҭа.\nРазҟык амазар акәхарын Аҧсынра.\nҧсҭазаара ду ахь амҩа\n— Ари ахҭыс ҟалеит 1966 шықәсазы, — игәалаиршәоит аполковник\nҧхьатәа Иаков Давид-иҧа Гәынба, — сара сиаган Бақәатәи иреиҳаӡоу\nазеиҧшкомандаҟаҵаратә ҵараиурҭа ашҟа атактика арҵаҩыс. Ҽнак зны\nаҵараиурҭа ашҭаҟны сҩызаки сареи ҳаицәажәо ҳашгылаз, аҧсышәала\nжьк слымҳа иааҭасит, иааџьасшьеит, сагьеигәырҕьеит. Са\nнаҧш, иқәыҧш-қәыҧшӡа, ар рформа иагәылҧхаауа еидгы\nеицәажәоит ҩыџьа арҧарцәа.\nахьгылаз ашҟа саарыҧхьан,\nсразҵаазар, абар ассир — Мгәыӡырхәатәи арҧарцәа Сергеи Дбари Ва-\nлера Ҭарбеи. Акраамҭа рхы-рҵыхәа сразҵаауан. Анаҩс, даҽа гарнизонк\nахь сиаргаанӡа, шықәсыки бжаки инарзынаҧшуа, урҭ сырхылаҧшуан,\nрҵара усқәа шымҩаҧысуаз азы есымша срызҿлымҳан. Аиаша ауми,\nсгәы рыладуҵәҟьан урҭ арҧарцәа, иҿырҧшыгақәаҵәҟьан дара.\nАр ртәы ижәбац. Уи аахыс заҟа шықәса ҵызеи… Аррамаҵуратә\nҧсҭазаара ҳаҧсаҟьаны адунеи ахы-аҵыхәа ҳабакәнамыршеи! Анаҩс\nеиҭа ҳаиқәшәеит Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра ианалага. Усҟан\nурҭ арҧарцәа хатәрақәан, икомандаҟаҵаҩцәан…»\nБақәатәи аҵараиурҭа даналга, Сергеи Платон-иҧа 1979 шықәсанӡа\nавзвод инаркны абатальон аҟынӡа дкомандаҟаҵаҩны аррамаҵура да-\nхысуан. Аха еснагь ак изхомызт. Иациҵар акәын иҵара. Иҧсҭазаара\nзегьы змеидаз аус дазҟаза дуны дҟалар акәын. Уи иҟазшьа аҷыдарақәа\nируакын.\nИгәҭакы неигӡеит. Дҭалоит Фрунзе ихьӡ зху Арратә академиа. Уи\nауп имаз азыҟаҵара ҳаракы аарҧшразы алшарақәа а\nиоу.\nыхьатәи СССР иеиуеиҧшым акәакьқәа рҟны аума, ГДР, Венгриа,\nпиа уҳәа аррамаҵуратә мҩа дабананамгеи... Аполк дакоманда\nҟаҵаҩын, аоперативтә ҟәша дахадан, адивизиатә штаб деиҳабын.\n[66]\nЛамысцқьалатәи ирратә уалҧшьа анагӡаразы аиҳабыратә ҳамҭақәа\nмаҷымкәа ианаршьахьан. Ажәакала, ишырҳәо еиҧш, иара ихаҭа\nҧсныҟа,\nИшдыру еиҧш, есжәашықәса знык амилаҭтә хақәиҭратә ҵысрақәа\nыҟан Аҧсны. Уи ус машәыршақә иҟалаӡомызт. XIX ашәышықәса\nаҩбатәи азбжа инаркны, аҧсуа жәлар алахьынҵа бааҧсы роуит.\nцәқәырҧеиҧш Кавказ шынеибакәу иабашьуа, ихырҵәо иаа\nуаз, зыҧсымҭәра ҳәаадаз Урыстәылатәи аҳ ир Аҧснынӡагьы иааӡеит.\nАҭыҧаҟны иҭархаз ҭархан, иаанхазгьы реиҳараҩык хырҵәаны, мчы-\nла иқәцаны икацан Ҭырқәтәылаҟа. Ацгәы Аҧсны агаҿа ҩнык ахыб\nианнықәлалак, уахьынтәи даҽа ҩнык ахыб инықәҧало ашьханӡа\nицон ҳәа ззырҳәоз адгьыл аиҳарак ҭацәит. Ақәыларақәеи, арҳәрақәеи,\nамҵарсрақәеи ирыцәшәаны аҧсуа жәлар аӡәырҩы агаҿа ҭыҧқәа\nрҟынтәи рынхарҭа ҭыҧқәа ааныжьны, ашьхақәа ирзааигәоу ақыҭа\nҳаракырақәа рахь нхара ииасуан. Абас еиҧш иҟалаз атрагедиа ду рхы\nиадырхәеит ақырҭуа жәлар рхаҭарнакцәа.\nрҭ ишырҟазшьаз еиҧш, иаразнак аурыс еинралцәа рҽырзааи\nгәатәны, ирҿагәыбзыҕны, иҭацәу аҧсуа дгьылқәа рахь нхараҳәа раага-\nра иалагеит ақырҭуа хҵәацәа.\nАри апроцесс маӡа-маӡа имҩаҧысуан 1992 шықәсазгьы. Иара убри,\nауаа ҿыц рнырхара ҳәа изышьҭаз аполитика акциа ҟьашьы иахҟьаны,\nаҧсуаа рыҧсадгьыл аҟны хыҧхьаӡарала имаҷу милаҭны иҟалеит.\n30—40-тәи ашықәсқәа раан иреиҕьыз аинтеллигенциа реиҳарак\nҵәеит. Абарҭ азалымдарақәа иҟаз ракәын изыхҟьоз есжәашықә\nцәырҟьалоз амилаҭтә ҵысрақәа.\nИзеицәааӡарызеи, ар рганахь ала аума, аҩнуҵҟатәи аусқәа рг\nнахь\nала аума, ашәарҭадаратә маҵзура аганахь аума, иааиҧмырҟьаӡакәа\nанапхгара мҩаҧыргон ақырҭуа милаҭ иреиуаз ауаа. Аҧсуаа рзы урҭ\nшыҟаз — идыру усуп.\n1990 шықәсазы Аҧсны аиҳабыра, уарла-шәарла акәзаргьы, Аҧсны\nихадароу анапхгаратә ҭыҧқәа аҧсуа кадрқәа рахаргыларазы лшарақәак\nу, иҟарҵаз аҳәарала Сергеи Платон-иҧа дааган Аҧсныҟа, дагьы\nшьақәырҕәҕәан арратә комиссарс. Иҳәатәуп араҟа, усҟан Сергеи Пла-\nтон-иҧа Урыстәылатәи ар рҟны, ишырҳәо еиҧш, нхарҭа ҭыҧлеи,\n[67]\nусурҭа ҭыҧлеи, бзазаралеи уҳәа дҭышәынтәаланы, иаҧхьаҟа изыҧшыз\nаиҳаракырақәа шмаҷмызгьы, иаҭахны ианиба, мышкала зегьы нкажьны,\nАҧсныҟа дшыхынҳәыз. Аррамаҵзуҩы иҧшәмаҧҳәыс, аҭыҧ аҧсахра\nиацу ауадаҩрақәа зегьы зыхганы, аҭышәынтәаларатә ҧсҭазаара ашь-\nцылара иаҿыз, Римма Шониаҧҳагьы лыҧсадгьыл аҿы аҿыцынхара\nлықәшәеит. Аха уи, Сергеи Платон-иҧа аҩызара иашаҵәҟьа изы-\nзуаз ҧҳәыск лаҳасабала, ауадаҩарқәа дрыцәшәомызт, аиҳаракгьы\nлыҧсадгьыл ахь даныхынҳә ашьҭахь.\nЕиҭахгьы разҟык амазаарын Аҧсынра.\nСергеи Платон-иҧа Аҧсныҟа ирхынҳәра акыр иуадаҩыз аамҭақәа\nирықәшәеит. Зегь раҧхьаӡагьы уаҩы ибартә иҟан Қарҭ зхы аларсыз,\nАҧсны инхоз ақырҭуа милаҭ имҩаҧыргоз аполитика бааҧсы: милаҭла\nаҽеиҩшарақәа, «амлашьрақәа», аҧсуаа ирҿагылоз амитингқәа,\nрыхшара Аҧснытәи аррамаҵзурахьы рынамышьҭра. Абарҭ зегьы\nирызхәыцтәын, урҭ рхы ахьхаз усгьы идырын. Иахьынӡауа ҳажәлар\nшьакаҭәара иацәызхьчашаз амҩақәа ҧшаатәын. Еиҿка\nтәын\nҚырҭтәылантәи забџьарқәа пеипеиуа еиҵаҵаны Аҧсныҟа зхы хаз\nаруаа, Егры ихыҵны рҿаархар, иаанызкылашаз аҭыҧантәи амчқәа.\nАбраҟа, жәлар рфорум «Аидгылареи», дшарҧыиаҵәаны ажәлар\nрызкашәаз Владислав Арӡынбеи иарҕьажәҩаны ирывагылаз дреи\nуан, макьаназы қәрала акыр иҿаз, аха арратә ҧсҭазаара иаӡрыжәхьаз,\nаҧсҭазаара аҧышәа ду знаҭахьаз Сергеи Дбар.\nИбзиаӡаны исгәалашәоит, «Аидгылара» зегьы ҳаидкыланы ҳанамаз,\nуаҟа ишааилоз Асовет ар рҟны аррамаҵзура иахысны, итәанчаҩцәаны\nзыҧсадгьыл ахь ихынҳәыз ҧыхьатәи аруаа. Урҭ рықәгыларақәеи ус\nрцәажәарақәеи рышьҭахь, ауаҩы агәыҕра иауан, иамуӡакәа ҳаҕацәа\nҳажәлар, абарҭ ауаа аҧхьагылара ҳзыҟарҵап, арратә напхгара ҳарҭап\nҳәа. Аха ус иҳамбеит, ҳашгәыҕуазгьы ҳазыҧшӡамкәа, ииашахаҭаны\nҳандырҵәарц ақырҭуа фашистцәа еиқәныхла ианҳақәла. Усҟан, ша-\nмахамзар, урҭ рахьтә аӡәгьы авзводҵәҟьа дахамгылаӡеит. Дырҩегьых\nгьы аҽырбаратә цәажәарақәа зҭахымыз, зусаҿы зхаҭара\nаазырҧшуаз Сергеи Платон-иҧа Дбар иакәхеит.\n«Аибашьра раҧхьатәи амшқәа инадыркны Сергеи Платон-иҧа\nиҧсадгьыл ахьчара дазгылеит. Иаразнак иалкаатәхеит аполи\nтикатә хықәки, бџьаршьҭыхлатәи аҿагыларазы астратегиеи атакти-\nкеи. Абри аус аҟны хәы змаӡам ихәҭаа алеигалеит», — иҳәеит Аҧсны\nтәылахьчара раҧхьатәи аминистр, Аҧсны Афырхаҵа Сулҭан Сос\n[68]\nибашьра. Раҧхьатәи афырхаҵа\nАвгуст 14. Ахәаша. Аҧсны аинтеллигенциа ашьыжь шаанӡа ҳусқәа\nрахь ҳцаанӡа ҳахьеизалоз Акоп икаҳуажәырҭаҿы ҳаиқәшәахит. Зегьы\nакака ҳрылацәажәоит, зегьы ҳхатә гәаанагарақәа ҳамоуп, ак еимаҳкуеит,\nеиҿаҳкуеит.\nцәажәарақәа ртема хада усгьы Аҧсны акәшамыкәша\nауп. Аҭыҧантәи ақырҭуа уааҧсыра иааузымчҳартә рхы мҩаҧыргоит.\nачҳарақәа иҭәыз аҵәца еиҧш ихыхәхәо инеихьеит. Арахь иахьа\nИреиҳаӡоу Асовет аилатәара рымоуп. Иахьынӡаадыруа, иахәаҧшраны\nиҟоуп Аҧсни Қырҭтәылеи реизыҟазаашьа иазку азҵаара.\nАжәакала, Акоп икаҳуажәырҭаҿы аҧсуа зҵаарақәа зегьы «ӡбаны»,\nдасу ҳусурақәа рахь ҳцеит. Сара хаҭала ажурнал «Амцабз» аредакциаҿы\nақьаадқәа еилыхуа сышрылаз ауп ишсаҳаз, Анцәа хыхьынтәи иҿыҭны\nисеиҳәаргьы ихасымҵоз: қарҭаа бџьарла еиқәных Аҧсны иақәлеит,\nАгәыӡеранӡагьы иаахьеит, иҟоуп раҧхьатәи аҭахарақәа ҳәа...\nИалагеит аибашьра. Рыгәҭакы нармыгӡар рымуит Жорданиеи,\nСталини, Бериеи, Гамсахурдиеи, Шеварднаӡеи, ақырҭуа ҭоурыхҩҩцәа-\nафальсификаторцәеи иманкуртцәаны ирааӡаз, ипеипеиуа здақәа\nшҳамла идырҭәхьаз ақырҭуа фашистцәа.\nаилауаҭыруа ҳаилахеит шәарыцага шәақьқәак рыда зыҩны\nбџьар ҩнамыз аӡәырҩы. «Аидгылареи» арҿиаратә коллективқәеи зе-\nгьы ҳахьыҩназ ахыбрахь дкылхха дааит ҷкәына еилҟьак, абџьар змоу\nзегьы Ацҳа ҟаҧшьы ахь шәеиха ҳәа адырра наҳаҭаны дцеит. Уи авто-\nмат икын, сааиҵашьыцит. Абџьар ҳкым ҳәа ҳамҧшӡакәа, зегь ацҳахь\nҳаихеит. Убраҟа дасу иҟарҵаша, иахьтәаша, иахьгылаша, иахьцаша\nраҳәо, иблақәа амца рхыҳәҳәыла, раҧхьаӡа сылаҧш назхьысыз Сергеи\nПлатон-иҧа иоуп.\nАҟәа ҳалымҵыр ада ҧсыхәа ыҟамкәа ианааба, ҳгәы-ҳаҧсы зегьы\nуи иназныжьны, ҳцеит Гәдоуҭа аганахь. Уахь акәын макьана амҩақәа\nахьаартыз. Агәрахаҵара шыуадаҩызгьы, аибашьраҵәҟьа ҳааины\nҳааҭагылеит. Ладеи-ҩадеи Аҧсны аҳәаа инапаҿы иааганы дтәахьан\nаҕа. Гәдоуҭа араион амацәаз иҭакын. Макьаназы иҟаз ҳәа акгьы\nҳаздыруамызт абжьыуаа рганахь ала. Уи хьаа дуӡӡан. Аҧсуа раион дуқәа\n[6\nрыҩбагьы ааиҟәшаны, ҳабжьара аҕа дныбжьатәеит. Аха иқәҧатәын.\nИқәҧатәын. Еиҿкаатәхеит аҿагылара-хырҕәҕәарҭатә фронтқәа. Акы\n— Гәымсҭа амшын иахьалало инаркны, ашьхара аҟынӡа, аҩбатәи — зегь\nреиҳа иагьыхадаз, аҕа импыҵхтәын Гагреи, Цандрыҧшьи, Гьачрыҧшьи.\nИаарттәын Урыстәылеи ҳареи ҳаимаздоз амҩа. Абарҭ аиҿкааратә\nусхадақәа рыӡбараан дырҩегьых ида ҧсыхәа ыҟамызт апрофессионал\nду Сергеи Платон-иҧа.\nАҧхьатәи амшқәа инадыркны, зеиҿкаара напы аркыз Гәымсҭатәи\nафронт иаҳа аҭышәынтәаларахь ахы анарха, Сергеи Платон-иҧа\nдрышьҭуеит Бзыҧтәи ахырҕәҕәарҭатә штаб аиҳабыс. Избан-\nзар, иахьынӡауа хара имгакәа, Гагра ахы иақәиҭтәтәын, иаарттәын\nаибашьцәеи ажәлари рзы иҧсҿыхгаз Урыстәылатәи аҳәаахь инагаз\nАамҭа кьаҿк иалагӡаны, уи хаҭала дызлахәыз, иара иеиҿикааз Гаг-\nра ахы ақәиҭтәразы аоперациа октиабр мзазы қәҿиарала инаигӡеит.\nаҧхьанатә уи ииҳәалоз: «Иахьынӡауа ҳаи\nбашьцәа еиқәырхалатәуп, иреиҷаҳалатәуп. Аҿар аныҟамла, иаҳахьчо\nабаҳҭаху…»\nИшдыру еиҧш, аибашьра мыжда иацуп аҭахара, ахьаа, алаҕырӡ,\nнацәа ргәырҩа. Урҭқәа зегьы ибзиаӡаны иныруан. Уи азакәхап Гагра\nтәи аоперациа ашьҭахь ҳаиқәшәараан ус иҳәоны изсаҳазгьы: «Аи\nбашьцәа аӡә дҭахацыҧхьаӡа, саргьы сицҭахоит, харак сыдны схы\nсыҧхьаӡоит. Уи ахьаа иацу здыруеит сара…». Аинрал абарҭ иажәақәа\nрҵабыргра аҭахӡам. Уи игәрагара ду змаз аибашьцәа инамцхәын\nгьы бзиа дырбон. Уажәгьы схаҿы иҟоуп зықьҩыла ауаажәларра\nзлахәыз Сергеи Платон-иҧа аҵыхәтәантәи имҩа иқәҵара иазкны иҟаз\nалахьеиқәҵаратә митинг аҟны Константин Озган ииҳәаз ажәақәа:\nзхәыцпи цқьа, иахьа ҳаҧсадгьыл зхы ақәызҵаз ҳҵеицәа Сергеи\nПлатон-иҧа дышрыдыркыло еиҧш ҳрыдыркылару ҳара, мышкызны\nуахь ҳаннеиуа…».\nсрыхәаҧшуан Гагра ақалақь ахы иақәиҭтәны,\nсоу аҳәаахь\nҳар рхы андырха, Сергеи Платон-иҧа икомандаҟаҵаратә моментқәа\nзныз акадрқәа. Исаҳаит усҟан уи ииҳәаз иажәақәагьы: «Аҧсыцәгьарахь,\nамалеимҵәарахь шәмиасын. Зыгәра гам аҩынқәа ҳрыцқьаанӡа\nшәрыҩнамлан. Макьана Гагра заҵәык ауп зхы иақәиҭу. Ихьӡыдоу аус\nшәхы ҭашәмырхан.\nара ҳжьы ҳара ҳхала иаҳҿашәымҵан.\n— ҳара ҳиааира ауп. Иҳақәлаз дыҧхьаҳцап.\nхьаҟа шәеиха, аӡәы\nҩынҩажәаҩык дыриааираны дшыҟоу шәхашәмыршҭын…».\n[70]\nАҧсны мраҭашәаратәи аҳәаа ахы иақәиҭын. Аҧсни Урыстәылеи\nрҳәаа —\nсоу аӡиас иахашәыршәырит Аҧсуа бираҟ. Иаатит анаҩс\nиҧсҿыхгаз, аиааира нагӡа аиуразы ихадараӡоу аҭыҧ аанызкылара-\nны иҟаз амҩа. Уи амҩа амлакра иахәшәын, аибашьцәа ҧхьаҟатәи\nржәыларақәа ирымч ҷыдан, Аҧсны зыхәшәтәра алымшоз ҳаибашьцәа\nГагра қәҿиаралаҵәҟьа ахақәиҭтәра аналыршаха ашьҭахь, Сергеи\nПлатон-иҧа диагахоит Гәымсҭатәи афронт ашҟа командаҟаҵаҩыс.\nАраҟа ауп уи инагӡаны иахьааирҧшыз аррамҵзуратә зыҟаҵара бзиеи\nаҭагылазаашьақәа ианаамҭоу ахәшьара рыҭареи шилшоз.\nАибашьраҿы зегьы уара ишуҭаху изыҟалаӡом, еиҳаракгьы мчылеи\nехникалеи уаҕа акырӡа дануеиҳау, насгьы уи иааникыло апозициа\nқәа иаҳа ианыманшәалоу. Аха, рыцҳарас иҟаз, иманшәаламхаз ажәы\nларақәа раан уи иахҭнаҳҵоз, аҧсадгьыл аҵеицәа зегьы иреиҕьны\nирымаз — рыҧсқәа ракәын.\nАибашьра еибашьроуп.\nАҵеицәа рыҧсҭбарақәа.\nАжәлар ргәынқьра. Рычҳара. Ргәыҕра. Рыгәрагара.\nИсгәалашәоит, иманшәаламхаз, Аҟәа агаразы иеиҿкааз ианвартәи\nашьҭахь, иаҳзааигәаӡаз, иҭахаз ҳқыҭаҿтәи ҷкәынак иҧсыж\nраҿ сгылан. Санынаҧш, избеит Сергеи Платон-иҧа имацара, ауаа\nрыжәпара далҵны, ихы ихьааха, ганкы иҽаҭаны дышгылаз. Асы шьҭан.\nСанынидгыла, саашанхеит. Избанзар, сара исаҳахьан агәырҩа-хьаа ду\nашьҭахь, мышкала ауаҩы дышлоит ҳәа, аха лабҿаба исымбацызт. Асы\nшьҭан, аха аҽны асы ауамызт, арахь, уаанӡа шлацк зламыз Сергеи Пла-\nтон-иҧа ихылҧа иазхымҩаз ихахәы, асы зқәыз аҵлеиҧш, ишкәакәаӡа,\nишышлара ишлахьан. Сара, ажәакгьы мҳәаӡакәа, инапы ааимсхит.\n— Сергеи Платон-иҧа, аказарма аҩнуҵҟа амца еиқәуп, уахь ҳнеип,\n— сҳәеит сара, ҳҩыџьегьы иҵаахьшәашәараха иҳабжьагылаз аҿымҭра\n— Ара сгылаз. Хьаала иршәу сдақәа зырҧхаша амца абаҟоу, — иҳәеит\nиара, аибашьра ҳшалагылазгьы, лафк мҳәакәа исывымслоз ахаҵа.\nАзныказы игәы каҳаӡаны дыҟазшәагьы збеит. Сыгәгьы нҭыҧсааит. Уи\nихаҿала ҧхьаҟатәи ҳҧеиҧш збалон сара стәала.\nНас акраамҭа ҳалацәажәон макьаназы ҳазлымҵыцыз ажәылара:\nҳалшарақәа, ҳагхақәа. Заҟа изымҳәоз, заҟа ажәа игәы иҭеишьуаз\nхьаацәгьаны исныруан сара. Аха иџьоушьашаз, аибашьра иалахәыз,\n[71]\nсара инасыркны, акомандаҟаҵаҩ хада иҟынӡа, иҳагхаз акрыҟазар, зе-\nгьы ихахьы игон, аӡәы изы гәынамӡажәак иҳәомызт.\n— Иҳалымшаз усгьы иубоит, — даасҿаҧшит Сергеи Платон-иҧа,\nҳазлагылаз асы ишьапқәа рыла зны иааизыҳәҳәо, нас длақәгыланы\nикәаҳауа. — Сахьынаҧшуа избоит Гәымсҭа нырцә инхаз ҳаҷкәынцәа\nахьышьҭоу. Зыҧсы ҭоу аҷкәынцәа ацхыраара шырҭаху збоит, сгәы\nҭҟәацуеит. Унапы наурххар, уаарыцхрааны аӡы иааругартә иааигәоуп,\nарахь рымҧынҟа узнеиӡом. Уаҳа цхыраарак шимоуаз анеиликаа,\nаибашьҩы Зураб Бебиа аҧсуа бираҟ иҽылаҳәаны иҽишьит. Убри иеиҧш\nиҟоу афырхацәа Аҧсны рацәыӡра чҳашьас иҟоузеи… Абарҭ агәыҭшьаага\nхҭысқәа рышьҭахь аҧсҭазаара гәхыршәагаха избо салагеит. Гәымсҭа\nаладатәи ацҳа инаркны, аӡиас ахықә снаваланы сааит аҩадатәи\nацҳа аҟынӡа. Аснаиперцәа сеихсуан. Акгьы смаахаӡеит. Сгьежьны\nсеиҭашьҭрақәлахит. Еиҭагьы самгеит, џьаҳаным ицаша уи ахы лашә…\nУахыки-ҽнаки рыла сшышларыз сышлеит. Аха уи усума?! Ех, анаџьал-\nбеит, закә арҧарцәоузеи иҳацәҭахаз. Аҟәа анеира ишҧахыццакуаз…\nАбраҟа сара избеит Сергеи Платон-иҧа илагәқәа лаҕырӡыла ишҭәыз.\nАиаша ауми, иҿаҧшра сааҟәымҵыр, илагәқәа збылуаз алаҕырӡ цақәа\nсаргьы сырблыр ҟаларын.\nАҭахара хьаахәышәтәыганы изыҧхьаӡаз дҭамхаӡеит. Ивсит\nаҧсҭазаара иазыҭрысуаз ахы лашә. Дыҟоуп Анцәа, зыбзоурала иахьанӡа\nҳахьчоу.\nДырҩегьых иҭахараны иҟамызт Аҧсны рыцҳа.\nАкраамҭа ицо аибашьра иара ахатә закәанқәа ирыцнаҵоит зынӡа\nуззыҧшӡам ахҭысқәа. Ианвартәи иманшәаламыз ахҭысқәа рышьҭахь,\nдаҽа блакы ала иахәаҧштәхеит анаҩстәи ажәыларатә операциа.\n«Аибашьраҿы ҧсыхәа ыҟаӡам азыҟаҵара бзиа змоу ар рнапхгаҩцәа\nрыда, — иҳәоит аибашьҩы, артист Сергеи Габниа. — Убри ус шакәу\nазгәаҭаны, аибашьра аамҭазы Сергеи Платон-иҧа еиҿкааны иман ас-\nтратегиеи атактикеи рзы акурсқәа. Уаҟа уи имаз арратә ҧышәа ры-\nмаидон, иааиҧмырҟьаӡакәа ицоз апозициатә еибашьра иамоу ахатә\nзакәанқәа дирҵон. Усгьы уи ҭыҧк аҟны дтәаны акомандаҟаҵара маца-\nра иаҿыз дреиуамызт. Позициацыҧхьаӡа иара дубон. Аибашьцәа дыш-\nрыцыз мацара, аиааира амш аҟынӡа днаӡеит. Дарбан еибашьҩызаалак\nизнеишьа дақәшәон, ргәы-рыҧсы дацын. Сара сшубац, аццакыра ан-\nсыласлозгьы ыҟамзи, иара лафла сынкылара илшон. Ҽнак зны иареи\nсареи ҳанеиқәшәа, уара аҵыс еимаа зшьоу Урачка, са сҟынӡа уааи ҳәа\n. Сахьнеиз Дарафеи-иҧа дтәоуп. «\nара ибзианы иаады\nуеит\nДудаев лымкаала бзиа ушибаз, комбатк иаҳасаб алагьы уа ушыҟаз.\nИуирҵаз рацәоуп, ҳәарада, аха аҧсуадыррагьы узацзароуп… Апро-\n[72]\nфилактика узызургьы цәгьаӡам ҳәа сыҟоуп…» Абас акәын уи есымша\nдшыҟаз. Иагьа аҭагылазаашьа цәгьазаргьы, илаф хаақәа аҭыҧ рыман.\nАҧсуа жәлар иргаз аиааираҿы ибзоуроу даара ирацәоуп. Амала сгәы\nиалоуп Аҧсны ҩынтәны Афырхаҵа ҳәа ахьыӡ аӡәгьы иахьихырымҵо.\nУбас иҟазар, изықәнаго Сергеи Платон-иҧа иоуп».\nСергеи Платон-иҧа зхадараҿы дыҟаз акомандаҟаҵаратә гәыҧ\nагәҭакы хада — иахьынӡауа аибашьцәа рҭахара маҷӡаны, аиааи-\nра дыргара акәын. Уи азы иҧшаатәын афантастикатә ҵакы змаз\nхырхарҭақәак. Акыс, Гәымсҭатәи афронт ажәыларазы иманшәаламыз\nагеографиатә ҭагылазаашьа аман. Иӡбатәын зеиҧш уаҩы иимбацыз\nпланк. Аҳҭнықалақь аганахь ала бџьарлеи џьаҧҳанылеи еиқәныхла\nитәаз ампыҵахалаҩцәа рҟынӡа дара рнапсыргәыҵа уангыланы унеир\nакәын. Аҳаракыратә позициақәа знапаҿы иҟаз аҕацәа алшара ҷыдақәа\nрнаҭон. Аӡәи уаа зқьҩыки еиҟарартәуан.\nАпоет гәлымҵәах Алықьса Лашәриа «аҧсҭазаара, заҟа скыдуҟьо\nаҟара иаҳагьы сыҕәҕәахоит» ҳәа шиҳәахьаз еиҧш, абриаҟара шьеи-\nлаҕырӡи ирылсны, аманшәаламрақәа рҟырҟы иҭысны иаауаз ҳар рха-\nдареи дареи гәкаҳарак рныҧшӡомызт. Хатәгәаҧхарала зҽеидызкылаз\nакомандақәа шьҭа апрофессионалтә ар рыҩаӡарахь инеихьан.\n1993 шықәса маи мзазы Аҧсны еиҿкаахеит Арбџьар мчқәа. Уи\nаштаб Хада аиҳабыс дшьақәырҕәҕәан Сергеи Платон-иҧа. Азыҟаҵареи\nаҧышәеи змаз ауаҩы иааигәара иҟаз иҩызцәа ибзиаӡаны идыруан, егьа\nгәыҧжәара ҟаларгьы, иҩнуҵҟатә гәеибафара ииашаны амҩақәҵара\nилшон. Иаҳа ианҭынчмыз иара ирҭынчуан, аҭагылазаашьа ахәшьара\nинапы аҵаҟа иҟаз ар рымчхара агәра игон. Убарҭқәа ирыбзоу\nрахеит ажәыларақәа зегьы ирыцкхаз аҵыхәтәантәи, сентиабртәи\nСара хаҭала абри иоуп ҳәа дсыздыруам, аха ажәлар рҿы ирҳәо\nсаҳаит урыс еинралк иажәақәа: «Аинрал-леитенант Сергеи Платон-\nиҧа Дбар хаҭала дызлахәыз ажәыларатә операциа цқьа иҭҵаатәуп,\nУрыстәылатәи арратә ҵараиурҭақәа рҟны акомандаҟаҵаратә кадрқәа\nрааӡараҿы ахархәара азутәуп».\nЖәашықәса шьҭа ишҵуагьы, макьаназы ҳхахьы имааиц-\nҟалап ҷыдала иҭҵаатәыҵәҟьоу ари ажәыларатә операциа. Иҭ\nҵаатәуп ҳаибашьцәа гәымшәақәа рфырхаҵара, урҭ ираҧхьагылаз,\nҷыдала арратә зыҟаҵара змамыз ркомандирцәа. Иахьа уажәраанӡа\nдыҭҵааӡам, ишиқәнагоу ихцәажәаӡам атрадициа дуқәа змоу аурыс\nеинралцәа зҵашьыцуа, илегендоу Ауаҩы Сергеи Платон-иҧа Дбар.\nәарада, ус иагьыҟалароуп. Сара иахьынӡаздыруа, уи иҧсҭазаара зе\nгьы инҭырҷҷааны иаазырҧшуа ашәҟәы аҩра иаҿуп. Уи ашәҟәы аҟны\n[73]\nиара даҽа блакы ала даабашт, дҳаҳашт. Аха еиҭагьы иаҭахуп зегьы\nаазырҧшуа, зегьы рҭыҧқәа рҟны изыргыло аамҭа.\nАибашьра макьана инымҵәаӡацт...\nСентиабр 30. Ампыҵахалаҩ деилаҟәыбаса Аҧсны далцан.\nИҟалеит уаҩы ихаҿы изаамгашаз ахҭыс дуӡӡа. Адунеи аршанхеит.\nСССР еиларбганы, Урыстәыла адгьылқәеи амшынтә территориақәеи\nГерманиа аҳәынҭқаррақәа ҩба ирыбжьаз абаагәара еилаҧы\nны, ЦРУ исыднаҵаз зегьы ҟасҵеит, шьҭа шәсыцхраа ҳәа, абгахәыҷы\nеиҧш дҵыхәаршәшәо, рышә илахаз Шеварднаӡе изхәыцтәхеит, аха\nиҟалаҵәҟьаз ахҭыс узавсуам. Иқәылаз даҵахан, иҩныҟа дгьежьит,\nизқәылаз уҽзиумыршьи ҳәа уизаҕьуеит. Ақәылаҩ бџьарла деибыҭан,\nҳара ҳабџьардан. Аха иара абџьар ахаҭа иаҩызоу агәы зызҭам, бџьарс\nиурклакгьы, имч маҷхоит. Уи ашәараҵәҟьа дҭагылаанӡа дцәыҵатәаны\nдхыслоит, ашәарҭа данҭагылалак, иабџьар кажьны дыҩуеит.\nара ҳажәлар, зегь раҧхьаӡа иргыланы бџьарс ирымаз рыҧсадгьыл\nабзиабароуп, уаҵәтәи рҧеиҧш азхәыцроуп, аҭакҧхықәра дуӡӡеи\nагәаҕьреи аарҧшны зыжәлар аҧсадгьыл ахьчарахь ирыҧхьаз ажәлар\nрҵеи Владислав Арӡынбеи Сергеи Дбари реиҧш ар раҧхьагылаҩцәа\nрыгәрагара ауп. Напҭацәы аҕа иқәланы, иабџьари иџьаҧҳани имхны,\nиара иҿаргыло мацара, ахәаршы еиҧш Аҧсны ахы-аҵыхәа зҽаларҧс\nитәаз, иахьынтәааз ргәаладыршәеит ҳҵеицәа хазынақәа.\n«Ахаҵара, — имҳәахьеи Аристотель, — ари гәыҭбаароуп. Шәарҭарак\nшааҟалалак, уи агәыҭбааратә мчы иаанарҧшуеит уаҩы ихаҿы имааиуа\nаус дуқәа. Избанзар, убасҟангьы изықәныҟәахо агәыҭбааратә закәанқәа\nроуп».\nИҟоуп аиааира.\nАибашьра макьанагьы еилымгаӡацт.\nАҧсны мрагыларахьтәи аҳәаақәа хьчатәуп. Ихьчатәуп иахьа-\nгьы, уаҵәгьы, наунагӡагьы. Избанзар, уи аганахь ала ҳара дҳамоуп\nмаӡа ацҳара зҵаз ала иаҩызоу, ак ҵкьыҵкьазымшьо, ак ҧхазымшьо,\nзыҧсадгьыл кажьны, атәым дгьыл иазыҭрысуа аҕа.\nАррамаҵзуразы ишахаз Сергеи Платон-иҧа еибашьрак далҵны,\nеибашьрак даалагылахт. Еиҿкаатәхеит аҳәаахьчаратә хырҕәҕәар\nышәарак аҟнытә даҽа ҧышәарак ашҟа.\nИааирак аҟнытә даҽа иааирак ахь.\nАҳәынҭқарра ҿыц ашьапы аихгара.\nИеилаҟәыбасоу анхамҩа ашьақәыргылара.\nҾыц иаҧҵахаз ихьыҧшым Аҳәынҭқарра Ахада ар рганахьала\n[74]\nицхырааҩыс дҟаҵоуп Сергеи Платон-иҧа. Уи уаҟа иусқәа шмаҷымгьы,\nАҧснытәи ар рыҧсҭазаара далахәуп, дрыцхрааҩуп, драбжьаҩуп.\n1998 шықәсеи 2001 шықәсеи рзы ақырҭцәа иҟарҵаз ақәыларатә\nҽазышәарақәа раан ирҿагылаз ҳар драҧхьагылаҩуп, деибашьҩуп. Уаҳа\nдаҽакала дзыҟалаӡом. Ажәлар рыҧсҭазаара ахьчареи аиҿкаареи рзы\nдшан, дзызшаз дзацәхьаҵуамызт. Еснагь ауаҩы изы бзиарак аҟаҵара\nИџьоушьаша, ахаангьы ихы дахашшаауамызт, ихы ианагижь\nуаз рацәан. Амаҷ еиҳазар иҭахын, арацәа — иаҳагьы иацзарц.\n2002 шықәса. Аҧсны имҩаҧысуеит Жәлар Реизара адепутатцәа\nралхрақәа. Сергеи Платон-иҧа ихшыҩи, инапхгаратә баҩхатәреи,\nиеиҿкаара бзиеи азгәаҭаны, Оҭҳаратәи алхырҭатә округ аҟны адепу-\nтатрахь кандидатс дықәдыргылоит, алхыҩцәагьы еицҿакны рыбжьы\nирҭоит. Апарламент раҧхьатәи аилатәараҿы далырхуеит аспикер\nихаҭыҧуаҩыс. Аамҭа кьаҿла уи уаҟатәи иусураҿы илиршаз маҷмызт.\nЗшьапы ақәгылара иаҿу ҳҳәынҭқарра аҩнуҵҟатәи ашьақәгыларатә\nеиҿкаара «архитекторцәа» хадақәа аӡәыҳәа ирылагылаз, ар\nираҧхьагылаз ауаҩы, шьыжьыказ… Шьыжьыказ ажәлар иаарылаҩит\nажәабжь хлымӡаах.\nУи ашьыжь, аҧхынра ишамшызгьы, иӡынрахеит, ҵааршәырахеит.\nИаалырҟьаны игәеисра еиқәтәеит аҧсуаа ҳҵеи гәлымҵәах Сергеи Пла-\nтон-иҧа Дбар.\nЖәларык аақәыҧсычҳар, амшын ҭадырбоит рҳәеит ажәлар. Убри\nамш аҽны амшын ҭабаны иҟазар ҟаларын, ахыҧшылаха змадаз\nИаҳа Аҧсны данаҭахыз. Аекономикеи азинхьчареи Алтаитәи ра-\nкадемиа астудентцәа, иҷкәынцәа хазынақәа Дениси Димеи иаҳа\nданырҭахыз. Лара лхаҭа даруаҩызшәа, аррамаҵзура иацу ауадаҩрақәа\nицеиҩшаны, шьҭа аҭышәынтәалара амҩа иаангылаз иҧшәма Римма\nданлывагылашаз…\nанижьит зегьы.\nАдунеи аҟны иеицырдыруа агеницәа аӡәырҩы абас ишыҷкәынцәаз\nадунеитә ҧсҭазаара нырмыжьхьеи… Аҧсабаратә дунеиҧҟара убас\nишьақәгылазар?..\nазшаз Анцәа ду, зегь реиҳа иаҳзааигәаз, кәыркәа шоуразы ҳаблақәа\nҭырхаха ҳаззыҧшу аҧхынқәеиҧш, ҳгәыҕрақәа зыдҳәалаз ауаҩы, қәра\nла иҟаиҵаша ҟаҵаны, нас, наунагӡа ҳгәаҿы даанхарц азы, дааҳал\nҧаа дигазар?.. Аҧсҭазаара аунҵәахуа... Ма уи иҧсы даҽаӡәы ихаҵаны,\nуаҵәтәи адунеи дазишарц иҭахызар?..\nИмаӡазааит амаӡақәа. Бзиа иаабо ауаҩы, дыззаабоҵәҟьа аиҭаҳәара\n[75]\nИван Ҭарба\nАЛ\nД\nС. Дбар иҧсҭазаареи иусуреи ирызку ашәҟәы аҟынтә афилософиатә\nҭҵаарадыррақәа ркандидат, адоцент Иван Дарафеи-иҧа Ҭарба иочерк\nацыҧҵәаха.\nергеи Платон-иҧа Дбар иҧсҭазааратә мҩа уаналацәажәо, иу\nгәаламшәарц залшом иара мыцхәы бзиа иибоз, дахьиз, дахьааӡаз иқы\nҭа гәакьа Мгәыӡырхәа аҭоурых.\nуаа рзеиҧш ҭоурых, рлахьынҵа Мгәыӡырхәаагьы ирлахьынҵа\nхеит. Аамҭала, XIX ашәышықәсазы, рҕьырак амҳаџьырра и\nнарҵәеит.\nАқыҭа зыжәла аху Амгәыӡбақәа шьаҭанкыла амшын нырцә иагеит. Ари\nадгьыл ус шаҟаҩы ықәнагаз здырхуада?\nИаҳхысыз 20-тәи ашәышықәса угозар, уи алагамҭа инаркны иа-\nхьа уажәраанӡа Аҧсны ишцац ицоит амилаҭ-хақәиҭратә қәҧара.\n1921 шықәса ареволиуциа ҳәа изышьҭаз акәзар, уигьы ҵакыла милаҭ\nхақәиҭратә қәҧаран, избанзар, усҟангьы ҳабдуцәа зҿагылаз ақырҭуа\nмпыҵахалаҩцәа ракәын. Урҭ ашықәсқәа рзы ирацәоуп Мгәыӡырхәаа\nҵеицәа ирылшаз. Усҟан аҧсуа жәлар рҵеи лаша, ра\nгылаҩ Нес\nтор Лакоба иарҕьажәҩаны иааивагылеит Мгәыӡырхәаа рҵеицәа\n30-тәи ашықәс еиқәаҵәақәа Мгәыӡырхәаагьы зацәымцеит. 37- ҩык\nрҵеицәа, харада ахара нарыдҵаны, инкыларӡ иргеит.\nтәылатә еибашьра Дуӡӡа акәзар, иалахәын 700-ҩык рҟын\nӡа Мгәыӡырхәаа рҵеицәа, урҭ рахьтә аҩныҟа изыхнымҳәит 106-ҩык.\n1992 шықәсазы ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа Аҧсны ианақәла, 341\nҭӡы ахьынхо ари ақыҭаҿы аҧсадгьыл ахьчаразы игылеит 450-ҩык\nинреиҳаны. Урҭ рахьтә рыҧсадгьыл рхы ақәырҵеит 34-ҩык.\nМгәыӡырхәаа рҵеицәа ракәхеит арратәи аҧшыхәратәи зыҟаҵара\nзманы афронт ахадарахьы Сергеи Платон-иҧа инаивагылаз аполков-\nник Едуард Самардиа-иҧа Ажьибеи Валери Дарафеи-иҧа Ҭарбеи.\nСергеи Платон-иҧа Дбар ирратә профессионализм хациркуеит\n— дҭалоит Бақәатәи иреиҳаӡоу арратә командаҟаҵаратә\n[76]\nҵараиурҭа. Ибзиаӡангьы далгоит 1968 шықәсазы, иреиҳау арратә ҵара\nиманы. Уи ашьҭахь 1982 ш. далгоит Фрунзе ихьӡ зху Москватәи арратә\nСергеи Платон-иҧа дахысит имариамыз, аха аинтерес ду змаз\nарратә ҧсҭазаара. Уи арра маҵзураҿы дырхысит авзвод акомандир\nиҟнытә Аҧсны Атәылахьчара аминистрра аштаб Хада аиҳабы иҟынӡа,\nднаӡеит акурсант иҟнытә аинрал-леитенант ичын аҟынӡа. Арра\nмаҵзура дахысуан еиуеиҧшым аҭыҧқәеи атәылақәеи рҟны. 1968 ш.\nуи ддәықәырҵоит Алада-Баикалтәи аокруг архәҭақәа рахь. Дук\nмырҵыкәа уи далашәоит Дамансктәи аибашьра, фырхаҵаралагьы ихы\nааирҧшит командирк иаҳасабала. Уи ашьҭахь еиуеиҧшым аамҭақәа\nраан Сергеи Платон-иҧа дыҟан Монголиа, Венгриа, Германиа.\nҵыхәтәан даарышьҭуеит Маиҟәаҧтәи адивизиахь зны аопер\nҟәша аиҳабыс, нас аштаб анапхгаҩыс.\nСергеи Платон-иҧа Асовет ар рҿы аҧеиҧш ду змаз иакәын, аха\nАҧсныҟа дхынҳәыртә аҭагылазаашьа аныҟала, иҟәнымшьакәа раҧхьа\nАҟәа ақалақь арратә комиссарс, нас Аҧсны арратә комиссарс аусура да-\nлагоит. Абраҟа иазгәаҭатәуп ари ахҭыс шыҟалаз. Аамҭала Маиҟәаҧтәи\nадивизиа Аҧсны иалсны Қырҭтәылаҟа ицон инарҭбааны арратә\nҽазыҟаҵарақәа рымҩаҧгаразы. Ари аамҭазы адевизиа аруааи атехни-\nкеи рхадараҿы дгыланы даауан аҧсуа ҷкәын аполковник Сергеи Пла-\nтон-иҧа Дбар. Аҧсны ианалсуаз уамашәа ибаны аиҳабыра дрыдыркы-\nлеит, агәшәарагьы роуит усҟан апартиа Аҧснытәи аобласттә комитет\nактәи амаӡаныҟәгаҩ Владимир Филипп-иҧа Хышба ибзоурала СССР\nАтәылахьчара аминистрра ахьӡала аҳәара аҟаҵара Сергеи Дбар Аҧсны\nарратә коммисарс иаагара. Аха, ишдыру еиҧш, уи азҵаара Қарҭ\nирӡбыр акәын. Убри аҟнытә, раҧхьа Аҟәа ақалақь арратә комиссарс\nдҟаҵан. Усҟан ареспублика зегьы комиссарс иҟарҵоз дақырҭуазар\nакәын. Убригьы аҧсуа жәлари Аҧсны аиҳабыреи иқәыркыр акәхеит.\nАсовет Еидгыла анеилаҳа ашьҭахь Аҧсны аиҳабыра ирылшеит Сер-\nгеи Дбар ареспублика арратә комиссарс иҟаҵара.\n1989 ш. ииультәи аидысларақәа рышьҭахь Аҧсны аҭагылазаашьа\nиаҳа еицәахоит. Уажәшьҭа дарбанызаалак еиликаартә иҟан знымзар-\nзны аибашьра ҟалар шалшоз. Аҧсны аиҳабыра есааира аҧсыҽхара\nиаҿын, СССР акәзар, аилаҳарахь ахы хан. Убасҟан аамҭа кьаҿк ала\nАҧсны жәлар рфорум «Аидгылара» иалшеит аҧсуа жәлар реидкыла-\nра, аӡәк иеиҧш еизхәыцуа рыҟаҵара. Раҧхьа иргыланы ирышьҭалеит\nарратә кадрқәа, аполитикцәа. Сергеи Платон-иҧа лассы-лассы\n[77]\nцаауан афорум аизарақәа, даргьы арратә ус аҿы гуҕырҭа дус\nУи аамҭазы Аҧсны Иреиҳаӡоу Асовет ашҟа алхрақәа мҩаҧысит\n1991 ш. Аҧсуа жәлар ирылшеит ирымаз иреиҕьыз рҵеицәа ралхра,\nиара убас хантәаҩысгьы далырхит аҧсуа жәлар р-Промитеи, СССР еи-\nцырдыруаз аҵарауаҩ Владислав Григори-иҧа Арӡынба.\nАвгуст 14, 1992 ш. ақырҭуа фашистцәа Аҧсны ианақәла, Сергеи\nДбар раҧхьа Аҟәа, Ацҳа ҟаҧшь аҿы ар драҧызан, нас аамҭала афронт\nГәымсҭатәи ахырҕәҕәарҭаҿы дыҟан. Дук мырҵыкәа аҕа Гагра анига\nдрышьҭуеит уахь командаҟаҵаҩыс. Усҟан Гагра аҭарцәра раҧхьа игылаз\nзҵааран, аҵак дугьы аман. Октиабр 1 азы ажәылара иалагаз ҳар, Сер-\nгеи Платон-иҧа инапхгарала, уи амза фба рзы Гагра ахы иақәиҭыртәит.\nАри ақәҿиара ажәлар ргәы шьҭнахит, агәра нагӡаны иднаргеит ақырҭуа\nфашистцәа Аҧсны акгьы шрылымшоз. Уи ашьҭахь Сергеи Платон-иҧа\nдыргоит Гәымсҭатәи афронт ахь командаҟаҵаҩыс.\nАибашьра амҽхак аҭбаахара иаҿын. Гагра зцәыӡыз аҕа имчқәа\nрырҕәҕәара далагеит Гәымсҭатәии Мрагыларатәии афронтқәа рҟны.\nСергеи Платон-иҧа инапхгарала имҩаҧысит ианвартәи, марттәи,\nльтәи, сентиабртәи ажәыларақәа. Ииультәи ажәылара аан ҳар иаа\nдырҧшит ақәҿиара бзиақәа, рнапаҿы иааргеит астратегиатә ҵакы змаз\nАҟәа ахахьы аҳаракырақәеи ақыҭақәеи жәпакы, уаҩы ибартә иҟалеит\nаиааира шааигәахоз.\nСентиабртәи ажәылара аплан иалацәажәарц Аҧсны Атәылахьчара\nаминистр Сулҭан Асламбек-иҧа Сосналиеви Сергеи Платон-иҧа Дба-\nри ҽнак ирыманы иҩеит Шроматәи акомандаҟаҵарҭа аҭыҧ аҿы.\nИҟаҵаз аплан акыраамҭа иалацәажәеит архәҭақәа ркомандирцәа. Араҟа\nхымҧада ицәырҵит еиуеиҧшымыз азҵаарақәа. Џьоукы иргәаҧхоит\nзегьы еиб\nҭаны ашьхарахьтә ажәылара, хымҧада уигьы аҵакы\nаман, аха Сергеи Платон-иҧа ирабжьеигеит ажәылара шаҭахыз аф-\nронт ахи аҵыхәеи зегьы рыла. Уи ашьҭахь еиҭа ирҭеит ихадараз даҽа\nзҵаарак: «Ишҧахәаҧштәу Шәачатәи аиқәышаҳаҭра?» — ҳәа. «Уи\nхьаас ишәымкын, сара схахьы изгоит еинрал хымхәыцк иаҳасабала.\nАполитикцәа уи иахьынӡалацәажәо ҳара Аҧсны ҭаҳарцәуеит» — ҳәа\nнациҵеит аинрал.\nара аҧсуа ар командаҟаҵаҩык иаҳасабала ирхагыланы аибашь\nра иамоуп ахатә ҷыдарақәа. Ари даҽа тәылак аҿы ицоз аибашьрақәа\nиреиҧшымызт. Араҟа командатә знеишьала мацара алҵшәа бзиа\nунамҭар ҟалон. Аҧхьа иргыланы, ари аибашьраҿы иеиқәшәеит қәрала\n[78]\nиеиҟарамыз, ҟазшьала, занааҭла уҳәа еиҧшымыз ауааҧсыра. Аха\nиалукааша, аӡәгьы дыҟамызт мчыла аибашьра идәықәырҵаз. Убри\nаҟнытә ақәымчра зҭахыз уаҩы дуҧылаӡомызт. Уимоу, аӡәы иабџьар\nимхны, «аҩныҟа уца, уара уеибашьҩым» ҳәа иоуҳәар, хьымӡҕыс ику-\nан. Убри аҟнытә, С. Дбар урҭ рацәажәашьа дақәшәон. Шьоукы хьамҵыр\nамукәа ианхьаҵлак дрықәымцәҟьакәа, ахыгашьа иҽақәиршәон, мам-\nзар ажәылара алҵшәақәа уаха ианеилдыргоз, зны-зынла иаб илаф ала\n«Шәара шьҭахьҟа шәышхьаҵуа ала, иаарласны Гәдоуҭа шәҟалоит»-\nУи иаанагоз убри акәын: аамҭала иаб Платон Ростов амҵан деи\nбашьуан. Уи афашистцәа ирықәҿианы ажәыларақәа мҩаҧго, Кавказ\nакаҵәара рҽаназыршәоз акәын. Платон дызлаз архәҭа лассы-лассы\nахьаҵрақәа ҟарымҵар ауамызт. Аҩны ианеилыркаа, Платон дахьеи-\nбашьуаз ашәҟәы изыршьҭит. Уаҟа ианырҵеит: «Арахь ааигәа уааиуама»\nҳәа.\nыҭрак ашьҭахь Платон асалам шәҟәы аҭак ҟаиҵеит абасгьы:\n«Уажәы сара сызлоу архәҭа шьҭахьҟа иҩны ишаауа акәзар, шәымшәан,\nхара инамгакәа аҩны сҟалоит» — ҳәа. Лыҵшәада ар ҭаурхар аҵкьыс,\nзны-зынла ахьаҵра иаҳа ианеиҕьхо ыҟоуп. Амала аибашьра еи-\nбашьран, зегьы рхы шьышьуа аиааира иауамызт. Даҕьуазаргьы, уи\nасолдатцәа ракәмызт изеиҳәоз, даарыҧхьаны ркомандирцәа ракәын\nАжәыларақәа раан иара ихы шымҩаҧигоз солдаҭк иаҳасабала\nакәын, иабџьар аашьҭыхны раҧхьа дгыланы иҿынеихон. Убас ҟаиҵеит\nҳар Шрома ианҭалоз, ухаҭыҧуаҩ дрыцзар азхоит ҳәа шиарҳәоз. Ари\nахҭыс усҟан Владислав Григори-иҧа ианиаҳа, ҩымш рышьҭахь мчы-\nла иҭыҧахь дирхынҳәит. Аха ажәыларақәа анцоз зны Ладахьтәи\nГәымсҭа дубон, дук мырҵыкәа хыхь Шәбаара. Егьараан аимадагаҿы\nибжьы гон: «Шәхы гәашәҭала, шәыҷкәынцәа нышәмырҵәан, шәаҧхьа\nаҧшыхәрақәа мҩаҧымгакәа, шьаҿак ҟашәымҵан!» — рықәҿиҭуан\nархәҭақәа ркомандирцәа. Нас иҩызцәа рахь даахьаҳәны инациҵон:\n«Аҷкәынцәа нсырҵәеит». Сергеи Платон-иҧа Дбар иҧсҭазаараҿы\nзегь раҧхьа иргыланы хадара ауан ауаҩытәыҩсатә фактор. Уахи-\nҽни дызмырцәоз аибашьраҿы иҭахаз аҵеицәа ракәын. Агәыхь бааҧс\nзнарҵысит Марттәи ажәылара. Аибашьра ианалагоз зхахәы еиқәа\nҵәаӡа иҟаз мызқәак рыла дҟәашӡа дышлахьан. Уи уаҳагьы ҧсыхәа\nамамзар акәхарын, ари аибашьраҿы иҭахаз еиуацәаз, еиқәлацәаз,\nеигәылацәаз, еибадыруаз ракәын. Ари еиҳагьы анырра ҟанаҵон.\nАибашьраҿы иҭахоз ҽнак ианигәаламшәоз ыҟамызт. Уимоу, аибашь-\n[7\nра ашьҭахь усура Аҟәаҟа данаауаз Гәымсҭа ацҳа дазааигәахо данала-\nгалак, имҳәац џьышьаны, имашьынаныҟәцаҩ иахь ҿааиҭлон: «Абраҟа\nашьшьыҳәа уныҟәала, иҳацәҭахаз зегьы рыҧсы абра иҟоуп, убарҭ\nАҧсуа жәаҧҟа абас аҳәоит: «Аҵеи дыбзиахар ажәлар дыртәуп,\nдҽеимхар — дызхылҵыз». Уи ҵабыргуп, избанзар, Сергеи Платон-иҧа\nДбарааи Мгәыӡырхәааи рымацара дыртәӡам, Аҧсны зегьы дырҵеиуп.\nУи арҵабыргуеит амш еиқәаҵәа ииун 30. Иахаану ауаа ирҳәоит, Аҧсны\nжәлар ҵҩа рымамкәа Аҟәа еизахьеит хынтә — уи апоет-гәлымҵәах\nлықьса Лашәриа, аҵарауаҩ, апрофессор Иури Воронов рыҧсыжр\nраани, нас Сергеи Платон-иҧа наӡаӡа ҳәа Мгәыӡырхәаҟа даныргози. Уи\nаҽны зхы иахәоз аҧсыуак аҩны даангылеит ҳәа узҳәом, еиханы ицон\nАҟәаҟа, нас Мгәыӡырхәаҟа.\nАри афакт мацара иаҳәоит Сергеи Платон-иҧа Дбар шаҟа ажәлар\nдыртәыз, бзиа дырбоз. Нас, уи иҩызцәа аҵеицәа ракәхап Аҧсны жәлар\nрпоет Баграт Шьынқәба ицәаҳәақәа зызкугьы:\n«Ажәлар рыбзиабара ҟьалан иааӡом,\nИалнахыз далнахт, иаҧсам дабаӡом».\nАгазеҭ «Афорум»\n[80]\nГыц Асҧа\nШәҞәы\nАҚ ШыҚәСА\nАҞ\nыТә\nАштаб хадаҿы еснагь ауаа рацәан. Аусқәагьы маҷмызт. Аҽны\nшьыбжьхьафаразгьы агенералцәа зымылбааит. Ахәымҽханшәа иа-\nхьлеиз, акрыфарҭаҿы рхәы бзианы иҟаҵан. Ауха аштаб хада аиҳабы\nлацәааихьшь шизыҟамҵоз идыруан, ибзианы акрифеит. Данаахынҳә,\nанапынҵара зҭахыз ашәҟәқәа аазгоз ҧшын. Амш аизшашьа злаҟаз ала,\nсааҭк ала далгар акәын, аха уи аҽны урҭ убас ирацәан, зегьы дрыҧхьаны,\nирҳәоз цқьа еилкааны, инапы рниҵаанӡа, имаз аамҭа инахыҳәҳәеит. Нас\nакырӡа аҧсгаха иман, аҵх агәанынӡа. Кьылба Маҳамад иштаб аиҳабы\nНанба Закан иааицҳауан «ажәылара актәи аетап» шыхдыркәшахьоу.\nеицәажәара аӡәыр дазыӡырҩыртә аҭагылазаашьа ҟаиҵазар, арт\nлериатә ҽазыҟаҵара ашьҭахь аҧсуаа ажәыларахь ишеихоз агәра игар\nАшьыжьӡа аҕа инапаҿы иҟаз абџьарқәа рымца рҿаархеит. Ешы-\nра амҩақәа ирықәырҧшны иаауаз абзарбзанхқәа урыцәшәаны, мҩак\nузаныларымызт. «Акырцх снариадқәа» амшыни ахәи еимырдон.\nГәымсҭа арыҕьарахьтәи ахықә ала иеиҿкааз апозициақәа рҿы аҭабиа\nухы кылурҳәҳәар руазма! Ҽынла, ахысра акыр иабџьарқәа методла\nон. Адырҩаҽны, ашарҧазрахьы инеиуан еиҧш, Аслан Коб\nҿыц аҕа маҷк «илаиҵаз аҵәы» аҭакс аснариадқәа рҿаархеит, уахыки\nҽнаки, аҧхьатәи амца еицәаны. Аҕа уажәшьҭа дкарахеит анигәахә,\nДбар атрубка аақәихын, Кьылба диҧхьеит:\nцәыӡ шҧаҟоу?\n—\nшьҩык рхәит, ҩ-машьынак аснариадқәа рықәшәан, иблит.\nАимадара ааҿаҧҵәаны, Дбар атрубка нықәиҵеит. Уажәшьҭа, аҕа\nиҩнуҵҟа иҟаз аилыхара зеиҧшраз аарыцҳарц, аҧшыхәцәа рдырра\nдазҧшын. Амала, аҧсуа ҧшыхәцәа иаарыцҳашаз азҧшыха имоуӡакәа,\nҭқәа рыҩнуҵҟа анеиааирҭа иаҳа изырманшәалаз, аурысқәа заа иеи\nлыркааз ҳаҕа имаӡақәа реихшьаала иманы дааит аполковник қәыҧш\n— Артиллериатә ҽазыҟаҵара иалҵшәаны, нырцә, апозициақәа рҿы\n[81]\nиҭахаз рацәоуп. Аҧсуаа жәылоит ҳәа аҕа даара дшәаны дыҟан. Ҩаха-\nҩымш рыла аҭак мца иҟарҵаз иабзоураны, зқьы снариад ҭырҟьан.\nАруаа афронт аҿы рынкылара рцәыцәгьахеит, ишәаны иқәҵуа\nрацәаҩуп. Шеварднаӡе Германиантә дышиашаз Аҟәа дааит. Асолдаҭцәа\nдрыҿцәажәеит, ргәы ирҕәҕәарц. Ажәылара ҟалозу иҟамлозу ихаҭа иши-\nзеилымкаацгьы, аҧсуаа амц шырҳәаз ҳәа афронтуаа агәра диргарц\nдаҿуп.\n— Иҟаҵатәуи угәанала? — дҵааит агенерал Сосналиев.\n— Амомент ааит.\n— Ишааиз ҳаргьы иаабоит, аха ҳахиам, — иҳәеит агенерал Дбар. —\nИаҳҳәап, ҳкәылӡтехника еиқәшәам.\n— Иацы ахәҭақәа ааит, — аполковник Балацки еиликаауан арҭ\nреихьымӡарақәа иаргьы дышрылахәыз.\n— Аамҭа исышәҭаз жәымдыруеи, иҭазыгӡеит. Иахьа аҟазарҭахь\nинаргеит. Ацхыраара ҟазҵаша насышьҭуеит. Ҩымш рыла аремонт\nҟаҵаны, атехника ацәаҳәа иқәгылазаауеит.\n— Ус акәзар, аамҭа умырӡын, — аниҳәа, аминистр иажәа ҩбамтәкәа,\nБалацки «исаҳаит» ҳәа дындәылҟьеит.\n— Аҳәамҭаҟаҵара иаамҭоуп, — дҩагылеит Дбар, Сосналиев аҭаҭын\nдахо, акабинет аныҩналарҭа аҿаҧхьа икьаҿыз х-шьаҿак ҧхьаҟа,\nубасҟатәи шьҭахьҟа иҟаҵо длеиҩеиуан азы. Уи атәара зынӡак бзиа\nибаӡомызт.\nазхәыцып иаҳарбақәаша, — иҳәеит иара.\n— Маи аҩбатәи азбжа инаркны, абџьар мца аанкылара-\nзы аиқәшаҳаҭра иҳабжьаҳҵаз еилаганы, Очамчыра араион аҧсуа\nқыҭақәеи Гәымсҭатәи афронт иазааигәоу ақыҭақәеи амца шрыжәырҵо\nазгәаҭатәуп. Тҟәарчалҟа иргоз агәыҳалалратә цхыраара аанкылоуп,\nизбанзар, мчыбжьҟа раҧхьа аурыс ҟәыдыршьшьыга иеихсын, хланҵы\nиҭарҵарц егьрыгымхеит. Ахысрақәа есааира иҕәҕәахоит, иаҳҳәап,\nиацтәи амш заҵәык иалагӡаны, Афон Ҿыц иаларыжьит 600 бзарб-\nзанхы. Ақырҭуа техника хьанҭа Аҟәа иалыргарц иҟан, аха уи аҭакс\nдара амчқәа реиҭныҧсахлара мҩаҧыргеит, рпозициақәа дырҕәҕәоит.\nАҟәантә Гәдоуҭаҟа иақырҭуам зегьы мшынла иаарышьҭуеит, рнапаҿы\nиҟоу аҵакырадгьыл аҿы рымала инхарц. Ақырҭуа еиҳабыра изҿу\nажәыларақәа ирымбац, ахара зегьы аҧсуаа рыхәда иқәырҵарц ргәы\nиҭоуп. Убри аамҭазы Шеварднаӡе атәылақәа дрылоуп, ацхыраара даҳәо.\nИаҳҳәап, Кравчуки иареи еицәажәеит абри аибашьра ибзианы иалгарц,\n[82]\nУкраина уи аҽаланархәырц. Арахь ақырҭқәа рыр Аҧсны иалрымгакәа,\n— Уи иацҵатәуп, — Сосналиев исигарет зыбжьакыз иҩнацәак ааир-\nхеит, — Урыстәылатәи Афедерациа анапхгара ргәы иалоу аҧсуа қыҭақәа\nрылахысра Аҧсны Ареспублика аиҳабырагьы ишырхьаау. Убри ала\nиалагатәуп аҳәамҭа. Сгәанала, Атәылахьчара аминистрра ас аҳәамҭа\nҟанаҵар, аҕа ҳгәы иҭақәоу ицәаҩоит. Иаҳа еиҕьуп Акомандаҟаҵаҩхада\nиахь иҳашьҭыр. Ииҳәо ҳаҳап, — Сосналиев атрубка аақәихын, аимадара\nныбжьеиҵеит. — Актәи! Изҳәо ашәктәи соуп. Шәиактәии сареи уаабарц\nҳҭахуп. Аамҭа умоума? Уажәыҵәҟьа ҳнеиуеит, — атрубка нықәиҵеит.\n— Уаала, ҳцалап, — уи ашә ахь иҿынеихеит.\nҴаҟа ианыллыбаа, изыхьчоз рыцны амҩақәа изырныломызт азы,\nамашьынақәа инырҭалеит. Ҩ-кварталк анааиҩырҵәа, ирыцыз зе-\nгьы ааныжьны, агенералцәа, излагылаз иузрылымкаауа, аҩнеихагыла\nзҭагылаз агәарҧ хәыҷы инадгылеит. Агәашә илагылаз амҩа нариҭан,\nаҩнуҵҟа игылаз џьоукы аҧсшәа нараҳәаны, рҩыџьегь Актәи дахьҧшыз\nауаҭах ҭшәа иныҩналеит.\n— Иахьатәи аҭагылазаашьа зеиҧшроу ахҳәаа ҟазҵаша аҳәамҭа\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистрра иҟанаҵарц ахәҭаны иҳаҧхьаӡоит, —\nиҳәеит агенерал Сосналиев.\n— Сақәшаҳаҭуп.\n— Иаҭахны иҧхьаӡазар, атекст азҳархиоит.\nИауеи? Рхала иҟарҵааит. Амала иандырхиалак, шәарҭ ишәдыр\nбап, аибашьра азҵаарақәа ирызку афактқәа еиларымгарц, заагьы\nеибышәҳәа шәгәаанагара.\n— Уи аиҿкаара схы иадсҵап нас, — иҳәеит Сосналиев.\n— Аҳәамҭа ҟаларц анбашәҭаху? Арратә Совет анбаҟаҳҵои?\n— Уаҵәауха, — ҿааиҭит Дбар. — Уи ашьҭахь ателехәаҧшреи арадиои\nрыла аҳәамҭа иаразнак идәықәҵатәуп. Акьыҧхь нас иарбахап.\n— Азҵаарақәа зегьы ӡбоума Арратә Совет ахь ҳкылсыртә? —\nуажәраанӡа еиқәшаҳаҭхашьа рымамкәа, хаз-хазы аус зуаз аминистрреи\nаштаб хадеи русеицушьа Акомандаҟаҵаҩхада маӡала даргәырҕьон.\nахиоуп, — иҳәеит Дбар. — Адетальқәа убра еибаҳҳәап.\nАгенералцәа ҩагылан, иеишьҭагыланы иҩдәылҵит, иара убасҵәҟьа\nилалбаарц. Акабинет — уаҭах ҭшәа даҽакала узыҩнагыломызт,\nуздәылҵуамызт, иҵегь иҭшәаз амардуан узылбаауамызт. Агәашә\nианынҭыҵ, еивагыланы рҿынархан, аминистр имашьына еицынҭалеит,\nизыхьчоз зықәтәаз аштаб Хада аиҳабы имашьынала инарышьҭаларц.\n[83]\nСосналиевгьы Дбаргьы ҿымҭӡакәа рхыбра инадгылан, илалбаан, хыхь\nиҩыхәнаанӡа ҿырҭуамызт.\n— Арратә Совет азҵаарақәа цқьа ҳрызхәыцп, — иҳәеит ами-\nнистр ианылатәа. Иара усгьы длеиҩеиуан. — Амаҷсаҷгьы ҳазхәыцп,\nнациҵеит иара, избанзар, уаҟа иқәгылоз зҵаара заҵәык акәын, уи\nакәша-мыкәша ицәырҵуаз ртәы умҳәозар.\nАрҭ аҩыџьа иеимаркуаз зҵаара рымамызт. Уаҩышьала еиқәшәон,\nҳаҭыргьы еиқәырҵон. Иахьеиқәшаҳаҭқәамыз ишеицырҳәашаз\nиалацәажәон. Агенерал Дбар ианакәызаалак еиҳабык, ма иқәлак\nиваҧалара, ма инаигәҭасра иҽацәихьчон. Агенерал Сосналиев\nаҩыза бзиа дыширҳаз уажәраанӡа ишеиликаахьазгьы, имҩаҧысуаз\nахҭысқәа ракәзу, иара илахьынҵазу, изџьишьарыз издыруамызт\nиҵегь еизааигәаны русеицура зыбзоураз. Дара ццакуамызт, ҭынч\nеицәажәартә, рхахьы заа ирзаамгашаз ргәаладыршәартә аамҭа ры-\nман. Даарыхҭықәгылеит аҩбатәи абригада акомандир аподполковник\n— Гена, уаҵәы Асовет ҳамоуп, иумдыруеи? — уажәраанӡа адырра\nииҭахьазшәа, маҷк дцәыҵыҧшуа, Дбар дҵааит.\n— Иалздрааи? Амала иахьа дсызнеит «Шьараҭын» аштаб аиҳабы Ла-\nтариа, сара сахь днарышьҭрашәа дцәажәон. Сара иахьсмаҳацыз џьеи-\nшьеит.\n— Аҩбатәи абаталион командирс доуҭар, ушҧахәаҧшуеи? Иара\nзанааҭла даруаҩуп.\n— Цқьа дыжәдыруазар — мап зыскри.\n— Аштаб еиқәуршәама?\n— Гагра исымаз аппарат зегьы аазымгеи.\n— Асовет аҿы уааироуп, убригада иаҭаху зегьы еиқәыршәаны. Аф-\nронт ахь ацара уахьынӡазхиоу адырра ҳауҭоит.\n— Афронт ахь иахьагьы сцоит.\n— Асовет ҳалагаанӡа уааҧшы џьушьҭ! — дцәыҵаччон Дбар, Гена\nднаскьаго.\nАштаб Хада аиҳабы аҽнынтәарак изааҩналоз Арбџьармчқәеи ами-\nнистрреи рмаҵзурақәа реиҳабацәа аибашьра ишазыҟаҵаз азы адыр-\nра рымихуан. Имааицкәа инхаз адырҩаҽны ашьыжьӡа дрыҧхьан,\nаӡәаӡәала идикылеит, аилатәара иалагаанӡа, ирыгыз-ирыбзаз даҽа\nҧыҭрак рхала иазгәаҭаны изааирц. Аҵыхәтәан, аҽны изыгханы иаар-\nгаз аҧшыхәреи аконтрҧшыхәреи рдырраҭарақәа дрыҧхьеит, уамак\nихшыҩ ззишьҭша еиҭакрак имбеит акәымзар.\n[84]\nУи ауха Асовет аилатәара рзымҩаҧымгеит. Ҩымшҟа иахырҧан.\nАдырҩаҽны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҳәамҭа радиола иоу-\nрыжьырц ргәы иҭан. Убри ашьҭахь уи анылон акьыҧхь. Убарҭ рыбжьа-\nра имҩаҧгатәын Асовет. Аҳәамҭа радиола ианыҟарҵалак адырҩаҽны\nуи амҩаҧгараз еиқәышаҳаҭхеит.\nамш ахәымҽхан, макьанагьы имеилашәшәыцызт, афи\nцарцәа рацәахеит ахыбра аҩнуҵҟа. Акомандаҟаҵаҩхада иааира иа\nзыҧшын. А-«Волга»-қәа хҧа амҩаҿа ишангылаз ахышә ала избаз афи-\nцар акоридораҿ аҭаҭын иахоз дрыҧхьан, ааҩналаха аарла иахьӡахьаны,\nдааҩналт иззыҧшыз. Ихаҵгылаз аҧсшәа нареиҳәан, аишәа хәхәа ашә\nахь ихаз аган ала днадтәалеит. Уи иҿатәаз агенерал Дбар дҩагылан,\nраҧхьа, ар рформа зшәымыз Акомандаҟаҵаҩхада иахь ихы наир\nхан, Арбџьармчқәа Аҧсны Аҳәынҭқарра аҳҭнықалақь ахақәиҭтәразы\nишыхиаз иҳәеит. Абжьааҧнеиҧш иажәа кьаҿын, ажәылара аплан\nанаацәыригозгьы.\nАжәылара хада ҟалоит Абыӡа (Цугуровка) шыҟоу. Х-бат\nлионк,\nГарцкьиа ибаталион, Багаҭелиа ибаталион, Пицундатәи (Делба) аба-\nталион Абыӡа-Бырцха ркуеит. Иашҭхәа шыҟоу ахырхарҭа Сырба иба-\nталион қәнигоит, Аҳабҩықә, Шромантә амҩа ҧиҵәоит. Абасала, Аҟәа\nиахықәгылоу ахәқәа ҳкуеит. Аҟәа\nГЕС\nшыҟоу ижәылоит Лиосик Цыгәба\nБзыҧҭатәи арота. Ашьха аган шыҟоу Ҭарнаа ибат\nлион кыд\nлоит, аҧхьатәи аҩгәыҧкгьы иара инапаҵаҟа иҟазаауеит. Актәи абри-\nгада ацхыраагӡатә жәылара мҩаҧнагоит ҵаҟатәи ацҳақәа рыла.\nПицундатәи абаталион Цкәуа ибаталион аҩбатәи абригада анапхгара\nиадаҳҵоит, ихадоу ажәылара уи абригада изламҩаҧнаго ала. Ажәылара\nаамҭа хазы ишәзынасыцҳауеит. Сара сажәахә салгеит.\n— Сгәы излаанаго ала, — иҽаалеигалеит Акомандаҟаҵаҩхада,\nГәдоуҭа сара саанхоит, аминистр ихаҭыҧуаҩык еснагь ара дыҟазаауеит,\nҳарҭ ҳазхоит. Аминистр «Идача» иахагылоу ахәаҿы иргылоу\nанаҧшырҭатә пункт ахь дҳашьҭып. Афронт акомандаҟаҵара, ажәылара\nахьынӡамҩаҧысуа, инапы ианҵахоит агенерал Дбар. Ибригадақәа\nркомандирцәа ргәаанагара еилаҳкаап.\n— Зегь рыла ҳахиоуп, — дҩагылеит аподполковник Кьылба.\n— Акызаҵәык иаҳзымхо — моральла ауаа разыҟаҵара. Даҽа жәамш\nрҿынӡа ауаа разыҟаҵаразы иаҳҭахуп.\n— Аамҭа ҳазгом, — иҳәеит Акомандаҟаҵаҩхада. — Даҽазны ас\nаҭагылазаашьа ҳмоур ҟалоит.\n[85]\n— Сара исҳәаз шиашоу агәра ганы сыҟоуп.\n—\nазҧшӡом, — аминистр Кьылба диқәшаҳаҭмызт. — Ажәылара\nиахәҭаз зегь еиқәҳаршәеит, уи ауаа ргәалаҟара ацзароуп.\n— Ианацымгьы ыҟоуп, — Маҳамад дааҭгыломызт.\n— Даҽазнык аҽеизгара уадаҩхоит, иаҳгәаҕьыр иаҳа еиҕьуп, — ами-\nнистр ихаҭыҧуаа руаӡә ҭынч дцәажәон.\n— Афронт аҿы иҟоу сара соуп, иаҳа избарҭоуп ҳшыҟоу, — Маҳамад\nиааиҿагылалак аҭак риҭон. Дбар заҵәык диҿамҧацызт, уи иакәзар —\nитәы иҳәахьан, арҭ реицәхасра иҽалеигаломызт.\n— Абри уара зегь удыруа, егьырҭ раасҭа уҟәышны ушҧаҟалеи?! —\nаминистр ихаҭыҧуаҩ аҕьара ааихиргеит.\nКьылба игәы ҧҵәаны длатәан, реилацәажәара иҽалаирхәуамызт.\nУи еиҳараӡак изычҳауамызт аҵыхәтәан иҿагылаз ауаҩы диқәымчны\nдахьиацәажәоз, аха зынӡак ибҕа ааҧызҵәаз, иара иашьҭахь игәаанагара\nажәа зырҭаз аҩбатәи абригада акомандир\nанба мыцхәы\nихы агәрагацәаны дахьаақәгылаз акәын:\n— Сбригада, аӡәызаҵәык даанымгылакәа, исыцны ҧхьаҟа ицоит.\nУи иаҵкыс зхы агәра згацәоз, занааҭла иаруаҩыз Маҳамад Кьыл-\nба Гена ибзианы деиликаахьан. Гагратәи аоперациа заҵәык акәын Гена\nиҽызлаирхәхьаз, еибашьра уаҳа имбацызт. Дшәомызт, аха иҧышәа\nмаҷын азы, хаҭала ҳасабтәк ӡбаны, аҭыҧ ақәҵара ицәымҕын. Маҳамад\nблокнот хәыҷӡак иаҧхьа иаақәиҵалон, хшыҩзцара уамак зҵамыз\nнҵамҭақәак аирбалон. Гена иаақәгылашьа зегьы ирызныҳәахан,\nактәи абригада акомандир дырхашҭӡеит, избанзар, аҩбатәи абригада\nакәын ажәылара хада мҩаҧызгоз. «Я дурак. Дурак…». Аҵыхәтәан абас\nнаниҵеит Кьылба.\nанба! Суацәажәар сҭахуп. — Дбар Гена дааидикылеит, Асовет\nаилатәара анынҵәа, аилыҵра ианаҿыҵәҟьаз. Гена — аҩбатәи абри-\nгада акомандир аштаб Хада аиҳабы иаҧхьа длаиртәеит. — Уаҵәы,\nашьыжь инаркны, аҟәыдыршьшьыга уаҳҭоит. Аҟәа\nГЕС\nзгаша ауаа\nашьха иуртәароуп. Уаханатә уҽазыҟаҵа. Ацәаха умаӡам, уца, — уи\nдшындәылҵыз, дааҩналеит Лакәыт.\n— Иҟоу удыруама. Уаҵәы ааилашәшәымҭаз, абаржа узнеиуеит.\nХыма-ҧсыма убаталион ақәуртәароуп, уӡхылароуп, ашарҧазы Тамшь\nазааигәара уӡхыҵырц. Схала сузнеиуеит, абаржа неиаанӡа. Зҵаара\n— Сыхиоуп.\n[86]\n— Абзиараз! — уи днаскьеиган, даақәҵәиит агенерал.\nАҟәыдыршьшьыга ашьха иштәо збашаз аҕа ихшыҩ зегьы уахь ир\nхарын. Апартизанцәа Лакәыт инеира ргәы арҕәҕәарын, аштаб Хада\nгәҭакы рызнеигарын, амҩа ҧырҵәарын, қырҭуа еидарак Аҟәа им\nнеирц. Уа афронт даҽа цәаҳәак амшын аҟнытә ианаиулак, аҧсуаа\nКәыдры ирыр, дшәарын аҳәаақәа зкуаз аҕа. Убасҟан Кьылба иуаа\nГәымсҭа ирны, аплацдарм ркыр, ақырҭуа командаҟаҵаҩхада аҧсуаа\nиҭбааз ажәылара ишалагаз дазхәыцрын. Деилаҧсарын, Абыӡала ар\nрацәа амҩа ишаныз анибалак. Иаур — урҭ ахәқәа рыхҧагьы аҧсуа\nибашьцәа рнапаҵаҟа иҟаларын. Иамур? Убри иаҳа агәра игон арҧы\nза. Усҟан икәа иҭаршәыз авариант цәыргатәын.\n[87]\nЕкатерина Бебиа\nАҦСУА\nЖәЛА\nР РФ\nРХ\nАҧсны Афырхаҵа, «Ахьӡ-аҧша» аорден актәи аҩаӡара занашьоу\nаинрал-леитенант Сергеи Платон-иҧа Дбар диижьҭеи 60 шықәса ҵит.\nАҧсуа еинрал, Аҧсны аҵеи иаша Сергеи Платон-иҧа Дбар ихьӡ\nиадҳәалоу акырӡа ирацәоуп. Уи Аҧсны аибашьраан ар драҧхьагылан,\nАҧсны Атәылахьчара аминистрра Аштаб Хада деиҳабын. Аибашьра\nашьҭахь, Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа рхеидкыла\n«Амцахара» деиҳабын, Аҧсны Жәлар Реизара адепутатс дыҟан.\nЛаҵарамза 2, 1946 шықәсазы Гәдоуҭа араион Мгәыӡырхәа ақыҭан\nииз С. П. Дбар иқыҭаҿ абжьаратә школ даналга, аҵара иҵон Бақәатәи\nазеиҧш арратә командаҟаҵаратә ҵараиурҭаҿы. Уи иррамаҵуратә\nнапынҵақәа днаргахьан Ермантәыла, Баикалнырцә, Германиа, Ефио-\nпиа, убас адунеи акәакьқәа жәпаџьара рҿы. Анаҩс аҵара иҵон Фрунзе\nихьӡ зху Москватәи Арратә академиаҿы. Академиа ашьҭахь дыҟан Вен-\nгриа, нас Москва, аҵыхәтәан — Нхыҵ Кавказтәи арратә округ аҟны ади-\nвизиа аштаб аоперативтә усбарҭа аиҳабыс. Аҧсныҟа даныхынҳә, дыҟан\nзны Аҟәа ақалақь арратә комиссарс, нас Аҧсны арратә комиссарс. Уи\nилагала дууп Аҧсны аҧсуа гвардиа аҧҵараҿы.\nАџьынџьтәылатә еибашьра ианалага, раҧхьатәи аҿа\nгыларақәа рҟны командаҟаҵаҩык иаҳасабала зхы аазырҧшыз дреиуан\nСергеи Дбар.\nАҟәа, Ацҳа ҟаҧшь… Абрантә иалагеит Сергеи Платон-иҧа Дбар\nАџьынџьтәылатә еибашьраантәи ифырхаҵаратә мҩа. Иабџьар-\nдаз ҳҵеицәа ргәы рҕәҕәо, убысҟан, еиҳа ианшәарҭаз аамҭазы, урҭ\nираҧхьагылаз, имҩақәызҵоз дреиуоуп. Аҧсны раҧхьатәи иааи-\nра дуӡӡаны иҟалеит Гагра ахақәиҭтәра. Афронт Гагратәи ахырхарҭа\nап\nгара азҭоз Сергеи Дбар иакәын. Уи илиршеит араҟа еиҿкаара\nдула ажәылара амҩаҧгара. Еимгеимцарак иалагӡаны акәын Аҧсны\nмраҭашәаратәи аган ахақәиҭтәра шымҩаҧгаз. Сергеи Платон-\nиҧа ивагылази иареи ирылдыршеит уаҩы ихаҿы заагара уадаҩу\n[88]\nагәымшәара, афырхаҵара, агәаҕьра раарҧшра. Убарҭ зегьы ирыбзоу\nраны «Мамзышьхатәи аиааира ашәа» налҩит Аҧсны.\nГагра ахақәиҭтәра ашьҭахь, Сергеи Дбар диаган Гәымсҭатәи афронт\nакомандаҟаҵаҩыс. «17-тәи», мамзаргьы «Аду» — абас еиҧш иҟаз ахьӡ\nҷыдақәа шимаз, афронт зегьы дахысит уи.\nергеи Платон-иҧа командаҟаҵаҩык иаҳасабала аибашьра аҧ\nхьатәи ацәаҳәахьы дымнеиргьы ҟалон, аха иара асолдаҭцәа дрывагыла-\nны деибашьуан. Дызусҭазаалак ивыршьаауаз изы ахы шьҭихуан, ауаҩы\nара ҳаҷкәынцәан, аибашьышьагьы абаадыруаз, аха Сергеи Пла\nтон-иҧа иеиҧш ауаҩы командаҟаҵаҩыс ҳафронт ахь данаарышьҭ,\nигәра аагеит, иажәа ҳара ҳзы иҧшьан, иажәа ҳазыӡырҩуан, закәанк\nиаҳзаҩызан. Арыцҳашьара ааирҧшуан, аруаа ҳахь игәцаракра аабон,\n— абас дсацәажәон Аҧсны Афырхаҵа Игор Сурманиӡе.\nЕиҳа-еиҳа иааигәахон аиааира, избанзар, Аҧсадгьылазы иқәҧоз\nҳарҧарцәа ираҧхьагылан, напхгара рырҭон Сергеи Дбар иеиҧш иҟаз\nакомандаҟаҵаҩцәа.\nИҟан аиааира, еилгазшәа ҳаҟан аибашьра, аха макьана ҭынчрамызт\nАҧсны, ишҭынчрам еиҧш иахьагьы.\nАџьынџьтәылатә еибашьра ашьҭахьгьы иҟан акыр иан\nшәарҭаз аамҭақәа. Убарҭ иреиуоуп 1998 шықәса маи 8 рзы Гал иҟаз\nахҭысқәа, 2002 шықәса Кәыдрытәи ахҭысқәа. Аибашьра аан еиҧш арҭ\nахҭысқәа рҟынгьы ар ркомандаҟаҵаҩцәа дыруаӡәкын Сергеи Дбар.\nҭазаара ицәырнагаз еиҿкаараны иҟалеит Аҧсны Аџьынџь\nтәылатә еибашьра аветеранцәа рхеидкыла «Амцахара». Абри хацзыр-\nкыз, насгьы напхгара азҭоз Сергеи Платон-иҧа Дбар иакәын.\nАинрал, Аҧсны Афырхаҵа Сергеи Дбар ижәлар рҿахәы ахьиҳәаша,\nижәлар рҭахрақәа еиҳа амҩа ахьриҭаша акәны иҧхьаӡаны, иуаажәлар\nдалырхуеит Жәлар Реизара адепутатс. Араҟагьы Сергеи Платон-иҧа\nгәык-ҧсыкала, ихы-иҧсы дамеигӡакәа аусура далагеит.\nЗыҧсадгьыл агәырҕьара згәырҕьараз, агәырҩа мыцхәы згәы\nиасуаз аинрал Сергеи Платон-иҧа Дбар иаамҭаӡамкәа, 56 шықәса\nдшырҭагылаз, ииун 27, 2002 шықәсазы иаалырҟьаны идунеи иҧсахит.\n«Ахьӡ-аҧша» аорден актәи аҩаӡара Сергеи Дбар ианашьан идунеи\nаниҧсах ашьҭахь. Ари аҳамҭа ду лнапаҟны илыҭан уи иҧшәма ҧҳәыс,\nианакәызаалакгьы иарҕьажәҩаны ивагылаз Римма Шониа. Аригьы\nшаҳаҭра ауеит Сергеи Дбар иусқәа Аҧсны анапхгара ахә ҳаракны\nишыршьо азы.\n[8\nСергеи Дбари Римма Шониеи ирааӡеит раб иус иацызҵо ҩыџьа\nаҵеицәа. Аиҳабы Денис занааҭла диуриступ, Барнаултәи аҳәынҭқарратә\nАкадемиа доушьҭымҭоуп. Аус иуеит усеилыргаҩыс Аҳәынҭқарратә\nАшәарҭадаратә усбарҭаҿы. Аиҵбы Дмитри Барнаултәи аҳәынҭқарратә\nАкадемиа аекономикатә факультет дастудентуп, аусгьы иуеит Аҧсны\nаҳәынҭқаррахьчаратә усбарҭаҿы. Аҧсадгьыл амаҵзура, уи ахьчара, раб\nиеиҧш, даргьы рыҧсҭазаараҿы зегь раасҭа ихадароу, иҧшьоу усны\nиахәаҧшуеит.\nНаунагӡа адунеи аӡәгьы дахаанхом, анцәа аира шишаз еиҧш,\nаҧсрагьы ишеит. Аха аҧсҭазаараҿы наунагӡа даанхоит ауаҩы иду-\nнеи аниҧсахлак ашьҭахьгьы, иажәеи иусқәеи рыла иуаажәлар ихьӡ\nрҿакызар, апоет ажәа изикуазар, ашәаҧҵаҩ ашәа изиҳәозар. Уи\nзырҵабыргуа акәны аинрал С. П. Дбар изку сажәа хсыркәшоит Рушьбеи\nИхьӡ бираҟҵас ишьҭыхны иаҳкуп,\nИӡбахә есииуа еснагь ирҿакуп.\nИан леиҧш ихӡыӡоит ҳара ҳ-Аҧсынра,\nАхақәиҭра дамҵәыжәҩоуп, иқәым аҧсра.\n0]\nЛеуа Леиба\nАЛ\nәАЖәА\nСергеи Платон-иҧа. Мап, Сергеи акәым, аха Едик Платон-\nиҧа. Саҭамзааит, аха сара Сергеи ҳәа сызҳәом. Сергеи ҳәа уара\nузы ианысҳәо, акыр усцәыхароушәа збоит. Сергеи ҳәа узы аҳәара\nсара сашьцылам. Сара сзышьцылоу Едик ауп. Едик ауп уани уаби\nиухьӡыртәыз. Ухәыҷаахыс Едик ҳәа ауп уани, уаби, уаҳәшьцәеи,\nуашьцәеи, угәылацәеи, уқыҭауааи уҳәа зегьы ҳашушьҭаз. Сергеи ҳәа\nрҳәалааит уара уҩызцәа. Ауаҩы ихәыҷыхьыӡ аниаҳауа, еиҳа игәы\nиаахәоит рҳәоит. Нырцәы акрыҟазар, Едик ҳәа ахьысҳәо уаҳауазар,\nҳәарада, угәы ишаахәо здыруеит.\nуаргьы саргьы ицқьаны бжьышықәса ҳабжьоуп. Бжьышық\nрыла сара уара уаҵкьыс сеиҳабуп. Аха қәрала аума аҟәышреи ауаҩреи\nоу?\nәарада, мап. Ҟәышралеи уаҩралеи, сара қәрала заҟа уара\nсуеиҳау аҟара, даҽа шәынтә инеиҳаны уара сара саҵкьыс уеиҳауп.\nАха сара қәрала уара сышуеиҳау еиҧш, еиҳабҵас суацәажәон. Убас\nсуацәажәоит уажәгьы. Саҭамзааит ус сахьуацәажәо, уара угәы ишаахәо\nздыруеит.\nЕдик, уареи сареи иҳабжьаз апатуеиқәҵара ахы азыркыз ҳара\nҳазхылҵыз роуп. Уани ҳареи ҳаижьран, ҳаигәылацәан.\nаибашьраҿы данҭаха, уаб Платон Басиаҭ-иҧа дҳацхраалон. Аандақәа\nлон, даҳзылаҵон, даҳзырашәон.\nгәы рыҕәҕәаны ус иҳәалон:\n«Шәмаашьакәа аус жәула, аҵара шәҵала, мышкызны џьара шәкылс\nуеит» ҳәа.\nара, иҳалабжьоз ҳәа уаҩ дызмамыз, ас ҳазҳәоз иҳәатәы шҧа\nхаҳамҵоз? Иахьа анхара-анҵыраҿы акы ҳалаҟазар, Едик, уара уаб\nҧсаҭабзиа, Платон ибзоуроу рацәоуп.\nУан Хьмор лакәзар, «сшәыкәыхшоуп» ада ажәак ҳзылымҳәацызт.\nара ҳзадагьы, уи зегьы рзы ус дыҟан.\nазлаз агәылацәа зегь реиҧш,\nҳара ҳангьы, уани уаби пату рықәылҵон. Абас ҳаҩҭаацәарак иҳабжьаз\nапатуеиқәҵара акәхап уаргьы саргьы ҳаизыҟазаашьа бзианы иҟазҵаз.\n1]\nЕдик, уажәааигәа ҳқыҭа аусҳәарҭаҿы алхрақәа ирызкны аизара\nыҟан. Уа дыҟан ҳқыҭа иалҵны, ақалақь аҿы аус зуа, Аҧсны аҧҳа лаша\nГугуца Џьыкырҧҳа. Аизара ашьҭахь ҳанындәылҵ, снаскьалҧхьан\nисалҳәеит уара 65 шықәса ухыҵра иазкны ашәҟәы шҭыҵуа, на-\nсгьы, лымкаала исыдылҵеит ушысгәалашәо атәы зҩырц. Уи сара мап\nацәыскуазма, исылшо ҟасымҵои, аха…\nАха зысҳәо, уара иузкны аҩра мариам, ирацәаӡаны убзиарақәа\nшыздыруагьы.\nЕдик, зегьы ирдыруеит Аҧсны аиааира аргара уара ухәҭа ҕәҕәа ша-\nлоу. Аха уи зҳәаша ҟалап. Сара сҽазыскуеит, исылшозар, уара ухәыҷра\nинаркны, издырқәо рахьтә акык-ҩбак аҩра.\nЕдик, суацәажәоит зыҧсы ҭоу аӡә иеиҧш, избанзар, уара уҧсым,\nубзоуп, сара сеиҧш иҟоу зықьҩык урыҧсоуп.\nУажәы исгәалашәеит уаныхәыҷызтәи хҭыск. Уи ала сагьалагоит\nЕдик, саҭоумҵан угәы иаамыхәо акыр сҳәозар.\n* * *\nСара сахьиауаз саҧхьа астол хәыҷы игылаз иқәгылан рҿыхага сааҭк.\nУи машәыршәа исыцәкаҳан иҧҽит. Уи аҧҽра рацәак хьаасгьы исым-\nкит, избанзар, ҳара ҳқыҭаҿтәи амагазин аҿы иҟан, ацымхәра аасхәон.\nАҽныҵәҟьа иҧҽыз арҿыхага сааҭ ацымхәра аасхәеит, ақыҭантәи ама-\nгазин ахь сцаны. Уи анаасхәоз, уара ашкол уаурыжьын, ушааиуаз, ама-\nгазин уааҩнашылт. Нас иаарласны ундәылҵит. Убасҟан, иахьысҳәоз\nуаҳаит, уаанӡа исымаз арҿыхага сааҭ машәыршәа исыцәкаҳаны\nишсыцәҧҽыз. Сара амагазин аҿынтә аҩныҟа сышцоз, шәаҧхьа сымҩа\nкны утәазаарын, уаасыхьӡан, усазаҵааит:\n— Уаанӡа иумаз урҿыхага сааҭ уцәыҧҽыма?\n— Ааи, исцәыҧҽит, — сҳәеит сара.\n— Иуцәыҧҽыз урҿыхага сааҭ уҭахума? — усазҵааит уара.\n— Иаласхузеи иҧхасҭахаз арҿыхага сааҭ, аҿыц аасхәеит, — сҳәеит,\n— Ажәытә сара исҭахуп, исуҭома? — усазҵааит, ииҳәарызеи ҳәа\nусҿаҧшуа.\n— Ишҧаусымҭои, иусҭоит, — сҳәеит сара.\nУс акәзар, суццоит, — уҳәан, усыцны уҿынаухеит.\nнеит аҩны.\nИусҭеит арҿыхага сааҭ. Уи шынусҭаз еиҧш, «иҭабуп», уҳәан, аҵәҵәа аб-\nжьы рго, уҩуа, агәара унҭҟьеит. Амҩан, узбоз зегьы ирҳәон, арҿыхага\nсааҭ абжьы рго, уҩуа ушцоз.\n2]\nУсҟан шьыбжьонын. Угәыла, ҳанду\nамидан, ашьашәыр аҿы\nауасацәа каршәны, лхы ахчы иқәҵаны, дианы лыҧсы лшьон.\nара агәара унҭалеит, усааҭ абжьы рго. Ус\nамидан дахьиаз уналха\nгылеит. Лара лылацәа нҭаауан. Ллымҳа асааҭ надукылеит. Дааҿыхеит\nамидан. «Иууазеи, ашацәа урымгааит», — лҳәан, дҩықәтәеит.\n— Нанду, бызсырҿыха бдыруоу? — уҳәан, улазҵааит.\n— Изакәи? — лҳәеит лара.\n— Шәыжә ҿыц ихьеит, ахџьаџьа сҿабҵароуп, — уҳәеит уара.\n— Ахџьаџьа шҧауҿасымҵои, аха абысҭа аҵоумҵароуп, аџьыка\nакьумырсроуп, асаара икаумҭәароуп, макьана исымныҳәаӡацт, — лҳәеит\n— Уи сара избап, — аҭак луҭеит уара.\nамидан дҩагылан, амаҵурҭа дныҩналан, ачанах гәаҩа азна\nахџьаџьа ааҟалҵан, амҳаҵә нхыршәланы, астол инықәлыргылеит.\nУсҟан, уара унапқәа ӡәӡәаны, уааиуан. Ампахьшьы аҭӡамц иалаз\nаҵәымаҕ иахьхшьыз унадгылан, унапқәа аарбаны, астол унахатәеит.\nЛара дындәылҵит. Уара уҩагыланы, аџьыкхыш зҭаз абанка аауган,\nамҳаҵә лҭушьын, иазхап зугәахәуаз аҟара аџьыкхыш ааҭыганы,\nахџьаџьа зныз ачанах гәаҩа инҭоуҧсан, иааилургеит. Ачанах иан-\nны уаҧхьа иқәгылаз абысҭа ҿыҭк аамухын, ахџьаџьа зныз ачанах\nилануҵан, иааиҵаркәакәаны, умҳаҵә алшьуа афара уналагеит. Акрану-\nфа, уҩагылан «нанду, иҭабуп», — уҳәан, усааҭ алымҳацә ааурҵәиин, еиҭа\nамидан ллымҳа инадукылеит. «Усҟәаҵ, ашацәа урымгааит. Усҟәамҵыр\nуаҳа ахџьаџьа уҿасҵаӡом», — лҳәеит,\nамидан. Агәашә уанынҭыҵуаз,\nилҳәаз угәы иалсыр ҳәа дшәан, лыбжьы науқәлыргеит:\n— Едик, уаҵәгьы уаа, ахџьаџьа уҿасҵоит. Нас ихшхоит, ихшхар, ажә\nсныҳәоит, ақашь азуны. Усҟангьы ақашь уҿасҵоит.\n— Ибзиоуп, нанду, ибзиоуп, — уҳәан, усааҭ абжьы рго, уҩныҟа\nуҿыноухеит.\n* * *\nИсгәалашәоит, иара убас, усҟан, шәани шәаби аҩны иҟамызт,\nшәгәараҿы аҳәҳәабжь геит. «Иҟалазеи?» ҳәа агәылацәа ааизар, акәҷышь\nҧсны, ақьафын акәыршаны, акаруаҭ иқәуп. Уаҳәшьа Аниа, лыӡҕы дахо,\nҧҳәысҵас дҵәыуоит. Уара хаҵаҵас «ааҳи-ҳи» ҳәа ухы уасуа уҵәыуеит.\nИааиз агәылацәа «шәызҿузеи ақьаафырқәа» ҳәа ианшәазҵаа, уара\nус уҳәеит: — ҳшыхәмаруаз, аҟәарҭ иацрыҵны акәҷышь ааин, сшьапы\nиаҵашәан, исшьит, иаҳҵәыуеит, иҳамҵәыуар ирыцҳами».\n3]\nАгәылацәа иааиз зегьы ааибарччеит.\nЕдик, уара удунеи уҧсахаанӡагьы, ари здыруаз зегьы, — Едик\nҷышь ануҵәыуоз удыруоу? — ҳәа уарҳәалон, иухыччо. Уаргьы е\nнагь,\nишуҟазшьаз еиҧш, ашыхәшыхәҳәа уааччалон.\n* * *\nЕдик, исгәалашәоит, адима шәыра уҟәаҟәа икыдҵаны, ухәда апио-\nнер галстук ҟаҧшь ахаҵаны, ашкол ахь уанцалоз, аҵара бзианы ишуҵоз,\n«абри ак илҵуеит» ҳәа зегьы ушдырҽхәоз, аҩны уанааилак, иаарласны\nуҽааиҭакны, акы унацҳаны, уани уаби ушрыцхраалоз.\nУсҟан ашкол аҿы аҟанҷ рааӡон, есҧхынра гәыҧ-гәыҧла арҵаҩцәеи\nаҵаҩцәеи рҽеидкыланы, аҟанҷ рзы амжәабыҕь ааганы, акрырҿарҵон.\nАқьаад рыҵаҵаны, абыцаҟьақәа ирықәырҵон ирызҳацыҧхьаӡа.\nУара абри аус аҿы уаҧхьагылан. Уҩызцәа ашкол аҿы иааины, нас\nамжәабыҕь иашьҭалон. Уара аҩнынтә уанаауаз, уеидара амжәабыҕь\nааугон, нас уи аазгаразы ицоз уҩызцәа ахьцозгьы урыццалон.\n, уҩызцәеи уареи шәгәаран анынҵәа, уаҵәы иааи\nуаз ашьыжь аҟанҷқәа ирҿарҵашаз амжәабыҕь аанмыжьӡакәа уҩызцәа\nанца, уара ухала абнахь уцаны, хынтә-ҧшьынтә уеидара амжәабыҕь\nашкол аҿы иганы ишынужьыз, ашьыжь аҟанҷқәа фатәыда иаанымхарц\n* * *\nХыхь ишаҳҳәахьоу еиҧш, аҵарагьы ҵо, уани уаби урыцхараалон.\nУгәы иҭан аинститут уҭаларц. Уара амаҭәарқәа зегьы бзиа иубон, аха\nурҭ ирылукаауан аҭоурых. Уи азанааҭ унапаҿы иааганы, Аҧсны аҭоурых\nаҵара уалагарц угәы иҭан. Уи сара исоуҳәахьан.\nАха ара рыцҳарас иҟалаз, ақырҭуа ихаан аҧсуа ибҕа еиҵихуа аамҭа\nдҭагыламызт, «зегь бзиоуп, зегь таташьуп» шырҳәозгьы.\nсҟан, ашкол директорс иамаз, здаҟамыз арҵаҩ ду\nлиа Таҷ\nЕснаҭ-иҧа иакәын. Уи ибон аҧсуаа, шамахамзар зегь реиҧш, Едик,\nуара уаб Платонгьы ишицәыуадаҩыз аинститут уҭаҵаны уалырга-\nра. Убри аҟнытә, иуабжьеигеит арратә ҵараиурҭа уҭаларц. Икабинет\nаҿы унаганы дануацәажәоз, саргьы сақәшәеит. Узыҧхьаша уеиҳәеит.\nИмаҷымкәа ихатәы шәҟәқәа уиҭеит. Аҵатәхәқәа рышьҭахь хаз ҷыдала\nуазыҟаиҵон. Уахь уҭаларц саргьы иумасырҽхәеит.\nУи акәхеит, қәҿиарала ашкол уалгеит. Сымҩашьозар, аҧсшәеи\nаурысшәеи аҩрақәа рзы «ҧшьбақәа» узцеит, егьырҭ амаҭәарқәа зе-\n4]\nгьы рзы «хәбақәа» узцеит. Ашьҭахь иуҳәон: «Егьа зундазгьы, аҧсшәеи\nаурысшәеи қәнагала исзымҵеит, аха зегь акоуп, цқьа ишысзымдыруа\nздыруеит, исҵароуп» ҳәа.\nЕдик, ибзианы уҽазыҟаҵаны, арратә ҵараиурҭа уҭалеит, уалге-\nит. Уи ашьҭахь академиа уҭаланы уалгеит. Арратә маҵура уахы-\nсуан, аҳәынҭқаррақәа акыр рҿы. Уара уахьнеилак, уҿырҧшыган,\nдурҧхашьомызт уаб, иурҧхашьомызт уқыҭа, уҧсадгьыл — Аҧсны.\nИҟалоз дырны, аибашьра алагамҭаз, уааит Аҧсныҟа…\n* * *\nЕдик, сара ибзианы исгәалашәоит, уара ашкол уалгаанӡа, аҵарахь\nуцаразы, узлацоз аҧара шурҳаз.\nАбжьааҧны ашкол ахь уанцоз еиҧш акәымкәа, заа агәара унҭыҵит\nДук мырҵыкәа, аусҳәарҭа ашҭа унықәсны, аколнхара ахантәаҩы\nикабинет ашә унылагылеит. Усҟан ҳколнхара хантәаҩыс иамаз Бесланӡе\nАлықьса Аҳмеҭ-иҧа иакәын.\nУи шарҧазы дгыланы, аҭаҭын плантациақәа еимданы, нас икаби-\nнет аҿы дааины, иусқәа ҟаиҵалон. Ус иҟазшьан. Уажәы икабинет аҿы\nдыҟан, иусқәа дырҿын.\nЕдик, уара ашә унас-насын, уааҭгылеит.\n— Уҩнал, — Алықьса Аҳмеҭ-иҧа ибжьы ааиргеит. Ашә аартны\nуныҩналеит. Ара иааилоз аколнхацәа ракәын, аҵаҩцәа уск рыманы\nуа, Алықьса Аҳмеҭ-иҧа имбацызт.\nУажәы, аҵаҩы иааира уамашәа ибаны, дызхатәаз астол дҩахыҵны,\n«бзиала уаабеит», — иҳәан, днауҧылан, унапы ааумихын, аҧсшәа\nуеиҳәеит. Нас ухәда инапы аахишьын, дуазҵааит:\n— Уаҳзаазгеи, бзиароу?\n— Ааи, бзиароуп, Алықьса Аҳмеҭ-иҧа, шәара сшәыҳәарц сааит. Сара\nсынтәа ашкол салгоит. Сҵара иацсҵарц сҭахуп. Аҵарахь сызлацо аҧара\nсымам. Убри аҟнытә, исҭахуп афида сахагыларц, уа исырҳауа аҧарала\nаҵарахь сцарц.\n— Уҵареи ууси узеилагӡару? — дҵааит Алықьса Аҳмеҭ-иҧа.\n— Еилазгӡоит. Сахьахьымӡо, саб дсыцхраап, уи афидааӡара атәы\nбзианы идыруеит, дажәит акәымзар, — уҳәеит.\n— Афида иахаҳаргыларыда ҳәа ҳаҟан. Уара ишуҳәаз еиҧш, уабгьы\nдаауцхраап, иуҳәаз сазыразуп, Едик, — иҳәеит Алықьса Аҳмеҭ-иҧа.\nУи акәхеит, афида унахагылеит. Ашкол аҿынтә уанааилак, ужыга кны\n5]\nафидарҭақәа урҭан, ауац ухәуан, иубылуан. Ацәаҳәақәа рыгәқәа ылга-\nны, иблу ауац рықәҧсаны иҟауҵон. Ажәакала, иаҭахыз аусқәа зегьы\nурҿын, уҩызцәа ишыҟарҵоз еиҧш. Афида анаа, ухтәаланы, нацәкьарала\nиурашәон, аӡы ақәуҭәон. Афидааӡаҩцәа урлахҿыхуан.\nҼнак, уеиқәыбааӡа амҩан уаасҧылеит. «Иухьзеи Едик?» — анысҳәа,\n«аӡҕабцәа аӡы саларыжьит, аха даргьы ус инсмыжьит», — уҳәеит.\nччеит.\n* * *\nЕдик, уара уабду иашьа Қьаамын аџьмақәа изанын. Уи идагьы,\nҳҳаблаҿы аџьмақәа ззаныз рацәаҩын. Урҭ еимданы ирхьчалон. Зны,\nҚьаамын ахьчара аниқәшәаз аҽны, иахьиҭахыз ҧсрак ҟалеит, уахь аца-\nра иқәын. Арахь, аџьмақәа збо димамызт. Аҽны мҽышан, ашкол ахь\nуцомызт. Қьаамын уани уаби дрыҳәеит, аџьмақәа изухьчарц. Уара уани\nуаби ирҳәоз усгьы уахыҧомызт. Урҭ мап анырымҳәа, уаргьы, «ибзиоуп»\nуҳәеит. Џьмахьчара уанцоз, уеигәышә аашьҭухит. Уаанӡа, маӡала абна\nунылаланы ирпны, ахәацқәа маҷымкәа иҟәшәаны, банкак инҭаҧсаны,\nихҩаны, агәашә анҭыҵ инаганы иуҵәахит. Нас аҵәгәыр змаз амисин\nуџьыба инҭоуҵан, аҩны ундәылҵит. Қьаамын иҿы унеин, иџьмақәа\nуманы уҿыноухеит.\nУахьцоз, амҩан, аџьмақәа змақәаз «уџьмақәа» инарыцырҵо маца-\nУрҭ зегь ааидкыланы, архахь иуманы уцеит. Уара бзиа иубоз аџьма-\nхьчара акәӡамызт, аҧсыӡкра акәын. Аџьмақәа аҕдара иҩаҿаҵаны, уара\nҧсыӡкра уцеит.\nҷышьҭа аҧсыӡкра цәгьан аҧышәа змамыз изы. Иара уахьныр\nуа, аамҭала зны иара Мҷышьҭа зламҩасуаз аҭыҧ аҿы аӡы ҭатәаны\nиҟан, абас хышәҟа метра аура аманы. Уа ибааран, аҵла дуқәа\nрацәаны еидгылан, аҧсыӡ рацәаны иҭан. Шьыбжьонла аҧсыӡ дуқәа\nхиаалон. Ашәарыцацәа иреихсны иршьуан, иршьуаз аӡы рҭыгара\nшыцәгьазгьы.\nара уа акәын ҵәгәырла аҧсыӡ ахьаҳклоз. Ӡакы-ӡакы иҟаз\nаҧсыӡқәа рацәаны иаҳклон. Едик, уи удыруан уара. Уахь ҧсыӡкра\n. Ҩ-ҵәдуқәак рызна аҧсыӡ укит. Араатәи аҧсыӡқәеи, мҷышьҭа\nтәи аҧсыӡқәеи еиҧшымызт. Аӡаҩа ҧсыӡқәа зегьы рылақәа ҟаҧшь-\nҟаҧшьӡа иҟан. Ахәылбыҽхан аҕдараҿы уааизар, уџьмақәа абаубахуаз,\nзегьы еиҧхьытта ицахьан.\nАдырҩаҽны Қьаамын иҿы иааиуан урҭ зымхқәа рфаз анхацәа.\n6]\nАҵыхәтәан Қьаамын уара уҿы днеин, дуацәҳаит. «Угәра ганы, даҽазны\nсыџьма угәарсырхуам», — ҳәа уаҳәаны дцеит. Уи акәын уаргьы\nиуҭахыз.\n* * *\nСара класск аҿы исыцтәаз, иахьа зыҧсҭазаара иалҵхьоу сашьа,\nсықәла Ромеи сареи амаланыҟәақәа аахәаны, амшын ахь ҽыкәабара\nҳцалап ҳәа ӡбаны, ҳханы, ахьацараҿы, ацәҭра хҟьаны, акырпыжә\nлаҳҵеит. Акырпыжә бзиахеит.\nсҟан, аҭаҭын ахҧатәи аҿыхра ҳаҿын.\nаалгар, абригадир азин\nааимхны, ҳкырпыжә ҳҭирц ҳгәы иҭан. Абригадир азин уимҭакәа, џьара\nацара ҟаломызт.\nҼнак, уҩызцәа Виталики Вахтанги еицны, уара уҿы иааит. Иуарҳәеит\nкырпыжә ҕьычра уҳацаала ҳәа. Ирҕьычуазгьы Ромеи сареи ҳкырпыжә\nакәын. Аха уара иумузт, —ҳгәылацәа ркырпыжә шҧаҳҕьычуеи, —\nуҳәеит.\nАшьыбжьон лхыҳәҳәоны еиҧш, уҩызцәа ҳкырпыжәҭра инҭалан,\nиҿыхны амарда иаҿаҵо мацара, хар змақәамыз зегьы рҟәаҟәеит.\nҭ иҟарҵаз ҧҳәыск илбон, иҳалҳәеит.\nнеины ианааба, даара\nҳгәы иалсит, аха ираҳҳәози, ҳаҵкьыс еиҵбацәан. «\nара ҳаиҳабацәоуп»,\n— ҳҳәан, ҳара ҳтәала ҳаҽҳарҟасеит.\nАдырҩаҽны, ашьыбжьон еиҧш, Ромеи сареи аҭаҭын казармаҿы\nҳҭаацәа ҳрыдтәаланы аҭаҭын шаҳрыҧхуаз, Едик, уҩызцәа уманы уааит.\nшәыҳәоит, ҳаҭашәымҵарц, ус уаҳа иҟаҳҵом», — уҳәеит уара, дара\nацәгьара аныҟарҵоз, уаргьы урыцызшәа.\n— Уаргьы урҭ урыцызма, ҳкырпыжә анырҕьычуаз? — сҵааит сара.\n— Ааи, саргьы срыцын, аха уаҳа ишыҟаҳамҵо ала агәра шәҳаргоит,\n— уҳәеит уара.\n— Уашьҭа шәара шәхәыҷқәаӡам, даҽазны иҟашәымҵан, ҧхашьароуп,\n— иҳәеит Рома. Уаҳа акгьы мҳәакәа, шәынҳадҵны шәцеит.\nЕдик, уара аҵара уалганы уанаа ашьҭахь ауп акырпыжәҕьычра уус\n* * *\nЕдик, аҵара уалганы уанааигьы, аибашьра ашьҭахьгьы, аҳаблаҿы,\nеи-абзиеи рҿы, умахәар хьашьшьаа уҳалагылан, џьара хеиҕьа\nшьарак ҟауҵомызт. Унаалан хәыҷгьы-дугьы рҿы. Аҿар урылабжьон, урҭ\nаҵарахьы ихьаурҧшуан, еиҳарак, аррацара мап ацәырымкларц, арратә\nҵара иашьҭаларц.\n7]\n* * *\nЕдик, ҧарак иаргәаҟуаз дубар, уицхраауан. Сара схаан, егьа\nсгәаҟхьеит, аха ҧарак сымҧсахцызт, сыхшара ҧшьҩык аҵарақәа иш-\nҼнак, исымаз сыҟәрышьқәа ааизыркәкәаны, схәыҷқәа инарысҭан,\nАҟәаҟа иқәланы ицеит. Сымцар ада ҧсыхәа ахьсымамыз чаракгьы аа-\nсыдгылеит. Ишҧазуаз, аҧара сыҧсахыр акәхеит.\nЕдик, уара уҿы снеит. Сзызнеиз уасҳәеит. Уаҳа ажәак ахымҳәааӡакәа,\nзаҟа сҭахыз аҟара аҧара аасуҭан, исыманы сцеит. Иануасҳәаз аҽны\nиаазгеит. Изгом ҳәа уалаган, аха мчыла иусҭеит. Ас ззу\nуаз сара сымацара сакәӡамызт, урҭ рхыҧхьаӡара рацәан.\n* * *\nахаан исхашҭуам, аибашьра ашьҭахь, Мгәыӡырхәаа рыҷкәын\nцәа иҭахаз рыхьӡала абаҟа анаадыртуаз амш, уи абаҟа аҿаҧхьа\nуқәгылара. Уара ухарала иҭахазшәа акәын ушрыхцәажәоз. Урҭ рылым-\nкаа уара адунеи уахьықәыз ухы ахубаауан. Умҧсӡакәа, наӡаӡа уаанхар\nҳәа ушәон. Усҟан уара иабаудыруаз, угыланы уахьцәажәоз аҭыҧ аҿы,\nхара имгакәа, уара убаҟагьы шыргылахоз.\n* * *\nЕдик, сара исгәалашәоит, схәыҷқәа аҵара бзианы иахьырҵоз, рыбаҩ\nиахьацәымаашьоз, шаҟа угәы иахәоз. Урҭ рырҽхәаҧхьыӡ иахьаҭаху\nзугәахәуаз ицәырганы ишуҳәоз, ҿырҧштәыс ишааугоз. Исгәалашәоит,\nиара убас, схәыҷқәа ашкол иалганы, иеиҳау аҵара ианҭалоз, шаҟа\nугәы иаахәаз, гәыкала ишсыдуныҳәалоз. «Акы ануҭаху, уҧхамшьакәа\nҳәа шсоуҳәаз ахаангьы исхашҭуам. Уи хашҭшьасгьы иамоу\nзеи, сара суаҩызар.\nСара, ианакәызаалак, хәыҷык изыҳәан аҵара ахьырҵоз ашкол\nаҿы сымнеицызт. Иеиҳау аҵарахь рхы андырхагьы, дара рхала русқәа\nеиҿыркааит.\nаџьараҭ аҧышәарақәа иҭиит, аха ауниверситет\nдаднакылоу даднамкылоу, сара сакәым, иаргьы издыруамызт. Џьоукы-\nџьоукы реиҧш, сыҩуа алекторцәа сызрышьҭамлеит. Ус, ҽнак, Аҟәа уск\nазы сҩеит. Аџьармыкьа аҧхьа амҩа анааихысҵәоз, умашьына асигнал\nааҟауҵан, уахь сынхьаурҧшит. Едик уакәын. Сахьынауҿаҧшыз, сгәы\nааҭгәырҕьааит, «шьыри, инауацәажәалак» ҳәагьы сгәы иааҭысҳәааит. Уи\nуара иудыруазшәа, умашьына ахышә унапы аакылурҳәҳәан, исурбеит\nуахьаангылоз аҭыҧ. «Ана уҩеи, ана», — уҳәан, убыжьгьы аасықәургеит.\n8]\nУбасҟан, сара сызныз амҩа саақәҵын, уара иахьсоуҳәаз аҭыҧ ахь\nсҿынасхеит. Умашьана снадгылеит. Зҿааурхаз унапы ааумсхит.\n«Ушҧаҟоу? Ушҧаҟоу?» ҳәа аҧсшәақәа ааибаҳҳәаанӡа, иаразнак\nусызҵааит:\nаџьараҭ иҟаиҵазеи?\n— Аҧышәарақәа дыцәгьамкәа иҭиит, иара излеиҳәаз ала, — сҳәеит\n— Даднакылоу, аҧышәарақәа иҭиит, аха?\n— Сыздыруам, — аҭак усҭеит.\nУбасҟан, уааилашәеит, убжьы рдунгьы унсықәцәҟьеит:\n— Уҷкәын аҧышәарақәа иҭиит, аха даднакылоу, даднамкылоу\nуам, ҧхашьараӡами! Унеины иҟоу ааилукаар, иҟалози? Уааи\nны, абра смашьына уақәтәа, ҳҩабжьысны иҟоу еилаҳкаап. Аҳәагәаҵәа\nуҕроума, уара? — уҳәан, еиҭа уаасҿаҧшын, унсықәцәҟьеит. Умашь-\nына ҳнақәтәеит. Нас умашьына аақәурҵәиаан, Кьалашәыр шыҟоу\nуҿыноухеит.\nыҭк ҳаныҩаскьа, уааҧышәырччан, уаасҿаҧшит. «Уахьсацәҳаз»\nсгәы иалсыз џьушьан, исоуҳәаз ажәақәа аахьауршшеит.\n— Лиова, сара сцәажәашьа уазгәаазар ҟалап, аха сара сашьеиҳабы\nАлиоша иеиҧш усыҧхьаӡоит азоуп иуасҳәақәаз зегьы зуасҳәаз. Уара\nуҭыҧ аҿы Алиоша дгылазаргьы, уаҳа ҳәашьа сзаҭомызт, — уҳәан,\nуаасҿаҧшны уааҧышәырччеит.\n— Мамоу, Едик, сышҧагәаауа? Уара иуҳәо зегь иашоуп. Исоуҳәақәо\nзегьы, сашьеиҵбык исеиҳәазшәа, гәык-ҧсык ала исыдскылоит, — сҳәеит\nсара. Нас уара уаахәмарын, инацуҵеит:\n— Уара урҵаҩуп, сара ссолдаҭуп. Арҵаҩы ихәыҷы дшиааӡаша ҳәа\nасолдаҭ иахьуеиҳәо — убригьы ҧхашьароуп, — уҳәан, унапала сҟәаҟәа\nунас-насит. Уара унапала сҟәаҟәа уахьнас-насыз, убас сгәы ҧхарак\nкыднаҵеит, уажәгьы, уанаасгәалашәо, иҟәандашьшьыраӡа сгәы иаа-\nкыдлоит, сымч аасыланаҵоит, схы-сҿы аарлашоит. Аха, уҧсы шҭам\nанаасгәалашәалак, сгәы нҭыҧсаа ицоит, сылахь ааиқәылоит, нас схы-\nсҿы аалашьцоит…\nУс, Кьалашәырҟа игаз амҩа ҳаныланы ҳашҩеиуаз, ҳаамҩахыҵын,\nаҩадара ҳҩаҿалеит. Амҩа ҳнаҿаҵәи-ааҿаҵәиуа, ауниверситет ашҭа\nҳанҭалеит.\nУмашьына акы иахьаҧырхагамыз ҭыҧк аҿы инаургылан, ашәқәа\nаартны, ҳанҭыҵит. Иааҳартыз ашәқәа аҿақ-аҿақҳәа инкыдҳалеит,\nАмашьына ҳанааҭыҵ, ҧыҭраамҭак агаҿаҟа ухы рханы угылан,\nамшын агәы ухҧшыло, нас уаацәажәан:\n99\n— Уара ара уҟаз, сара сҩеины, аҷкәын иоуқәаз ахәшьарақәа еилыс-\nкаауеит, — уҳәан, унсыдҵны уҿыноухеит. Сара сахьгылаз, ушьаҿақәа\nсыҧхьаӡозшәа, уахьцоз сухәаҧшуан. Ҭынч-ҭынч, ушьи-ушьи еиқәҵо\nУс, сыла ишабоз, ауниверситет ашә аартны, уныҩналеит. Сара ҵаҟа\nсузҧшны сгылан, ҧыҭк аҟара анҵы, аӡәы дуцны, уллыбааит. Аунивер-\nет уаныҩналоз иаауртыз ашә еиҭааауртыхын, иуцыз ҳаҭырла уа\nдлауушьҭын, нас уаргьы уааҩныҵит. Шәҿаашәхеит сара сахьгылаз ахь\nшәыхқәа рханы. Сара сахьгылаз акыр шәаназааигәаха, снышәҧылеит.\n— Шәеибадыр, ари сара сырҵаҩы иоуп. Бақәатәи арратә ҵараиурҭа\nсанҭаз саирҧхьон. Уажәы ара ауниверситет аҿы арратә кафедра\nуп, д-Гәынбоуп, Дәырҧшь ақыҭа далҵит.\nара ҳанеибадыр\nашьҭахь, а-Гәынба иҳәеит,\nаџьараҭ аҧышәарақәа раан иауз\nахәшьарақәа шыцәгьам, ауниверситет даанахәар шалшо, иамургьы,\nлатәарадатәи аҟәшахьы диасыр шалшо, шықәсык аҟара уа аҵара иҵар,\nихы бзианы иааирҧшыр, хымҧада, латәаралатәи аҟәшахьы диар-\nгар шыҟало, иара игәаҧхар, уи иара иусуп. Уилабжьа, ибзианы аҵара\nиҵаратәы, — иҳәеит.\nаџьараҭ ауниверситет дшаанахәаз еилкааны, ҳгьежьит ақалақь\nахь. Аҟәа исымаз сусқәа ҟаҵаны, аҩныҟа сааит. Усҟан ҧшьашан. Асаб-\nша уара аҩныҟа уааит. Ахәылбыҽхан убжьы ааурган, сындәылҵит.\nУбара сеигәырҕьан, суҧылеит, «Бзиала уаабеит, Едик!» — сҳәан.\nубааит!» — уҳәеит, ухаҿы ухаччо. —\nаџьараҭ, афырхаҵа, ау\nниверситет даанахәеит. Уи ҳаимырҧхашьеит, иудысныҳәалоит», —\nуҳәеит, угәы ҟьаҟьаӡа иаартны, абжьааҧны еиҧш ашыхәшыхә уччо,\nуҽаасгәыдужьлан, ҳааибагәӡит.\n* * *\nАҧхын, 1991 шықәсазы, аарҩара бааҧсы ҟалеит. Адгьылқәа ша-\nбон. Аҵлақәа ҩон. Ус ишыҟаз, аҧҳал хышәҭызшәа икыдхаҽа ақәоура\nиалагеит. Адгьылқәа ҳәазеит акырџьара. Сара сахьынхоз сыдгьылгьы\nҳәазеит. Сыҩны ахьықәгылаз зынӡа иазааигәаны, ҩ-метрак инеиҳаны\nиҭабгеит. Ари ҳазлаз зегьы ргәы иалсит, аха зегь раҧхьа, уара уааины,\nула иаурбеит. Сгәы сырҕәҕәарц усылабжьеит. Даҽаџьара дгьылк амс-\nхырцгьы сабжьоугеит. Уара абжьагара анзсыҟауҵаз, адырҩаҽныҵәҟьа,\nарзаҳал ҩны, аколнхара ахантәаҩы, уара уаб иашьаиҧа Вадим иаҧхьа\nинықәсҵеит.\n[100]\n— Зны ара утәаз, уажә сааиуеит, — иҳәан Вадим дындәылҵит.\nМинуҭқәак рышьҭахь, ақыҭа ахада Леонид Ажьибеи, аиҵбыраӡатәи\nапартиа амаӡаныҟәгаҩ Роза Ажьиҧҳаи еицны иааҩнашылт. Сара\nҩагылан, аҧсшәа расҳәеит, даргьы рҭыҧқәа рҿы илатәеит.\nус, акраамҭа ҿымҭӡакәа. Зегь рылахь еиқәын. Избон урҭ сара\nсышрыцҳаршьоз. Аҵыхәтәан аҭынчра ааилеигеит Вадим.\n— Ара шәзаазгаз, цқьа ҳнеицәажәаны, абри иаҳзааигаз арзаҳал\nҳахаҵгыланы, аҭыҧ иқәҳҵарц азоуп. Ишыжәдыруа еиҧш, аҧсабара\nизнауит, ишәарҭоуп дахьынхо аҭыҧ. Уажә иахьыҟоу иҟаи\nҵааит, ҩыџьа аҧацәагьы имоуп. Усгьы, мышкы зны, еиҿыҵраны иҟоуп,\nнхарҭа ҭыҧк иаҳҭароуп, шәгәы ишҧаанагои? — иҳәан дрызҵааит.\n— Ишҧаиаҳамҭои, иахьиҭаху инапы нақәикааит, — иҳәеит Леонид\nдахьтәаз.\n— Ишҧаиаҳамҭои, ҳқыҭа иналымҵӡакәа, иҧшәмеи иареи ҳхәыҷқәа\nрааӡоит. Уи инаваргыланы, колнхацәак реиҧш ҳқыҭа иацхраауеит, —\nинацылҵеит Роза Жьиҧҳа дахьиватәазгьы.\nҭ рцәажәашьа сара иахьсаҳауаз, сгәы ахәша ықәшьшьы иаа\nҟанаҵеит.\n— Иҭабуп, иҭабуп, — сҳәеит сара, дара рышҟа схы нарханы.\n—Уаҵәашьҭахь ашьыбжьон ақыҭа азеиҧш еизара ыҟоуп. Иахьагьы\nумҧшыкәа, иахьугәаҧхо, уҩынҭыҧ ылх. Ишаҳҳәахьоу еиҧш, уҩны ак-\nгьы амыхьуа, анцәа иҟаиҵааит. Ҩыџьа аҧацәагьы умоуп, заа ашәыр\nеиҭауҳап, умшәан, — иҳәеит Леонидгьы.\n— Ииашоуп, ииашоуп, — рҳәан, Леонид ииҳәаз иақәшаҳаҭхеит Ва-\nдимгьы Розагьы.\nашьҭахь ҳҩагылан, аколнхара ахантәаҩы икабинет ҳныҩ\nныҵит ҳаҧшьҩыкгьы.\n— Иҭабуп исабжьажәгаз азы, ақыҭа азеиҧш еизара ҟалаанӡа,\nҭыӡҭыҧк сзыҧшаауазар збап, абзиара шәзыҟалааит, — сҳәан,\nснарҧырҵны сҿынасхеит.\n— Иҧшаа, иҧшаа, ажәларгьы мап шуцәырымкуа ала агәра уҳаргоит,\n— рҳәан, рыбжьқәа ааиларҧсеит.\n— Саргьы ус сгәыҕуеит, — сҳәан, сцеит. Исарҳәаз зегьы сҭаацәа\nирасҳәеит. Ас анрасҳәа, акгьы змыхьӡаз реиҧш иааҟалеит, рхаҿқәа аа-\nлашеит.\nСара акы снацҳан, сынхарҭа ҭыҧ алсхырц сындәылҵит. Ахәылҧаз\nаҩны сааит.\n— Џьаргьы исзалымхит, — сҳәеит сара.\n[101]\nИахьабалак, аӡәы иахьишьҭрам ҳәа ҭыҧк ыҟам. Аӡә иаб ишьҭраҿ\nунеир, игәы иаанаго здыруада? Сыдгьыл бгеит ҳәа агәала шсымоу, аҕа\nдсоургьы ишҧазури? Цас ауазшәа, сара сабду иахьишьҭроу, адгьылқәа\nАҧшьдәанаа, имҵаа-имҧшаа иргахьан, уа қырҭцәан инхақәоз азы.\nУсҟантәи аколнхара ахантәаҩы каамеҭ ҟаиҵеит, аха иааҳәынгьы\nихәамҧшит ақырҭцәа. Урҭ рымгацкәа иамаз, изакәытә нхарҭақәаз\nиҟаз! Амала, ари адгьыл ҳқыҭа иаздырхынҳәырц ҳҵеицәа аӡәырҩы\nҭоуп, аха макьана ус иааиуеит, лҵшәак рыманы ҳәа ҳмаҳацт.\n* * *\nАҿҳәара змоу ирласны иааиуеит. Уаҵәашьҭахь ззырҳәозгьы ааит.\nАусҳәарҭаҿы сҩеит. Сара санҩеи, ҧыҭҩык ааихьан. Урҭ аусҳәарҭа\nигылан.\nыҭҩыкгьы аизара ахьымҩаҧырго аклуб аҿы инеи\nны итәахьан. Уажәгьы акатаҳәа аҩналара иаҿын.\nУс Вадим аклуб абарҵа дааҵагылан, адәахьы игылақәаз ибжьы\nнарықәиргеит.\n— Аизарахь иааиз, арахь шәлеи! Ашьхыҵә рыҭра ианҭало еиҧш,\nуахь рҿынархеит. Саргьы урҭ снарышьҭалеит. Аклуб ааҩын\nҳарҭәааит.\nАмҵ ҧыруазар абжьы уаҳартә, ааҭынчрахеит. Аизараҿ зҵаарақәас\nрыӡбараҿы аимак-аиҿакқәа ҟалеит, аха напышьҭых\nрала ишрыхәҭаз ирыдыркылеит.\nАҵыхәтәан сара сызҵаара акәхеит. Аколнхара ахантәаҩы Вадим\nДбар дҩагылан, ажәлар ирылеиҳәеит сзықәшәаз арыцҳара. Иажәа\nимҭакәа, зегьы ахьтәаз, «аууы» ааилдыргеит. «Адгьыл ишәҭа\nроуп, адгьыл ишәҭароуп» ҳәа.\nВадим ибжьы рдуны дынрылаҳәҳәан, иааиқәикит. Ианааҭынчраха,\nВадим ихы аасықәикын, ҿааиҭит:\n— Иҳаҳауеит ажәлар ирҳәо. Сара мап сҳәаргьы, ажәлар ируам. Урҭ\nзегьы абахә еиҧш иузгылеит, урҭахуп. Узықәшәаз рбоит. Аха ус егьа\nиҟазаргьы, анапышьҭыхра ҟаҳҵароуп 0,5 га адгьыл иҭара иазыразу\nшәнапы шәҩахеи! — иҳәеит. Зегьы рнапқәа ирҩахеит.\n— Иазыразым аӡәыр шәыҟоума? — дҵааит Вадим. Аӡәгьы инапы\nдымҩахеит.\n— Унхарҭа ҭыҧ ажәлар иурҭеит. Уара иахьалухыз унеины, аандакра\nуалагоит ауп, уаҳа ус умам, ахажәаара уоуааит. Иацжәацы ара уаныҟаз,\nисыздыруамызт. Уи ашьҭахь ауп иансаҳа, Аҧшьдәанаа иргаз адгьыл\nАбшьҭралагьы уара уабду иитәу рацәоуп. Иуҭахызар, уааҧ\n[102]\nшыр, еиҳа иахьеиҕьу џьара ҭыҧк алухып. Иумазкуада, уабду ишьҭроуп.\nАдгьыл зҭахқәоугьы џьоукы уааҳацхраап, — иҳәан, лафкгьы нациҵеит\n— Ибзиоуп, ишышәҭаху. Иеиҕьу сҳәом, иеицәоу сҳәом, иахьымбго,\n— сҳәеит сыбжьы сызҭымкаауа.\nМчыбжьык аҟара ааҵхьаны еиҧш, Аҧшьдәанаа закәандарыла ир-\nгаз рымхны, адырра сырҭан, слеит. Цас ауазшәа, сабду иахьишьҭраз,\nсара слеиаанӡа иргахьан.\n— Жәаа ҭыҧ нханы иҟоуп, иахьуҭаху иалх, — иҳәеит Вадим.\n— Иахьеиҕьу, иахьеицәоу здыруама? Абра иутәуп ахьышәҳәо, мап\nскуам, — сҳәеит сара, Вадим сиҿаҧшуа.\n— Ус акәым, уара иахьуҭаху унапы нақәк, — иҳәеит Вадим, маҷк\nаҟарагьы ибжьы ҩардушәа.\n—Ус акәзар, абра, — сҳәеит сара ҳахықәгылаз аҭыҧ снапы\n— Ара иҟалаӡом, ҳара иаҳтәуп, — иҳәеит жьрацәарала еиҳа исзааигәаз\nаӡәы дахьгылаз (ихьӡи ижәлеи сҳәар сҭахым).\n— Ус акәзар, ана, — сҳәан, маҷк аҟара иҩахыкны, снапы нақәскит.\n— Уаагьы иҟалаӡом, ҳара иаҳтәуп, — иҳәеит зыхьӡи зыжәлеи\n— Нас, шәара иахьышәтәым соуҳәар, уа иалсхуеит, — сҳәеит сара,\nдара рыжәла иахьрышьҭроу ҳәа џьаргьы ишыҟам қәнагала ишызды\nруазгьы.\nАра иаанханы иҟоу зегьы зтәу ҳажәлоуп.\nара иҳажәлам аӡәгьы\nнхарҭас ишьапы ҭаиргылар зуам, сара сыҧсы ҭанаҵы, — иҳәеит уи.\n— Шәара иабашәтәышьҭроу, аброу? — сҳәан, сыҧсы сыхәцә\nиҩыҵаххын, схәаҽуама анаџьалбеит, аасгәахәит, сыблахаҵгьы ааила-\nгьежьит.\nМаҷк аҟара сыҧсы анааи,— сҭыҧ бгозаргьы, ибгааит, сара уаҳа ад-\nгьыл аӡбахә сҳәом, — ҳәа сгәы ишааҭаскыз еиҧш, уаҳа акгьы мҳәаӡакәа\n* * *\nЕдик, уаргьы саргьы ҳаиқәымшәеижьҭеи акрааҵуан, ҳгәылара\nҧсрак ыҟан, убра ҳаиқәшәеит.\nАқәчага еишәақәеи, атәарҭақәеи, аихатәы ҵаргылақәеи машьы-\nнала иааганы, аҧсра ахьыҟалаз агәашә анҭыҵ ишьҭарҵеит, агәарахь\nзлеиуамызт азы. Урҭ агәарахь илагатәын. «\nара ам\n[103]\nиақәҳҵеит, иақәҳхит. Уашьҭа, шәара, арахь иааганы, аҭыҧ аҿы\nишьҭашәҵа», — иҳәеит ашьҭаҵарҭаҿынтә иаазгаз рахьтә руаӡәк. Ара\nигылақәаз џьоукы иргәамҧхеит ииҳәаз. Убасҟан, уара уахьгылаз:\n— Ишҧааҳамгои?! — уҳәан, зегь раҧхьа уахь уҿыноухеит, нас сар-\nгьы снаушьҭалеит. Уа ҳаннеи, ус уҳәеит:\n— Уааи, уаргьы-саргьы, еимак-еиҿакны, ақәчага ашәақәа аагап, урҭ,\nусгьы, аӡә имала изышьҭыхуам.\n— Ибзиоуп, — сҳәеит сара, иуҳәаз сазыразхан. Ахи аҵыхәеи аан-\nқәчага еишәак ҳаманы ҳҿааҳхеит.\nанҧшы, аҿар игылақәаз\nааин, ақәчагақәеи, ақәтәагақәеи, аҵаргылақәеи акака ааш\nхын, инаҳашьҭалеит.\nара иаагоз, аҭыҧ аҿы инаганы, инышьҭаҳҵеит.\nНас иахьышьҭаҳхыз ҳаиҭаҩеихын, даҽа қәчага еишәак аашьҭаҳхын,\nаҩызцәа ахьышьҭаҳҵаз инышьҭаҳҵахт. Уи ашьҭахь ҳара уаҳа аагатәы\nҳмоуӡеит, зегьы аҷкәынцәа иааргахьан.\n— Арҭ ирылымшо арбану, амҩа иқәуҵар, — уҳәеит, уара ашыхә-\nшыхәҳәа уччо.\n— Ус акыр еилыркаауазар, агенерал аидара даҵарымҵар акәын,\n— иҳәеит аӡә дахьгылаз.\n— Ара агенерали аефреитори еиҟароуп. Ацәгьа-абзиа зегьы\nиаҳзеиҧшуп, — уҳәеит, ус зҳәаз инаиаҭоукын.\nсҟан ҧхынран, ашоура бааҧсын.\nахьгылаз, амра ашыра\nанаҳзымчҳа, арахь, ашьашәыр ахь уааи, акгьы науасҳәар сҭахуп, —\nуҳәан, сыжәҩа аанкыланы, ашьашәыр ахь снаугеит. Уа ҳашнеиз еиҧш,\nуҧсы ҧыжәжәо, уаацәажәеит:\n— Уара анхарҭа ҭыҧ урымҭеит ҳәа саҳаит, ус аума?\n— Ақыҭа аиҳабыреи, ажәлари исырҭеит, аха аӡәы имуит, — сҳәеит\n— Уи аӡәы ҳәа узҿу, иаб ара дмиӡеит. Даҽа қыҭак аҿынтә иааз иоуп.\nДааижьҭеигьы митәык ҵӡомеи, — уҳәеит уара.\n— Ацҭәы сҭахым, ацҭәы. Мчыла сашьҭам, анцәа исықәиҵо збап,\n— сҳәеит сара.\nУбасҟан, саныноуҿаҧш, улақәа арыцҳашьара рхыҳәҳәыла\nснырхыҧшылеит, нас ацәажәара уналагеит:\n— Сара Аҟәа аҩны сымоуп. Дача ҳасабла, агаҿа азааигәара, ҳқыҭа\nиахьаҵанакуа адгьыл амсхит. Убра ҩнык ргыланы, тәанчара санцалак,\nСаб иҭыҧ, сашьа Алиоша иҷкәынцәа ирысҭеит, уа инхозар ҳәа. Аха\nурҭ Урыстәылаҟа ицан, анхара-анҵыра бзианы иҟарҵеит. Урҭ уашьҭа\n[104]\nсаб иҭыҧ ахь уаҳа иаауам. Сара саб иҭыҧ сызкажьуам. Адгьыл иамсхыз,\nџьоукы ишыҟарҵо еиҧш, исзыҭиуам, уара иусҭоит, ахажәаара уоуааит.\nАкыр узыҟаҵозар, иҟаҵа. Ақыҭа аиҳабыра саргьы ирасҳәоит уҳәеит, урҭ\nуаргьы ирауҳәеит, саргьы ирасҳәеит. Аӡәгьы мап имкит.\nУажәы-уашьҭан аанда акра сналагоит ҳәа шысгәиҭаз, аибашьра иа-\nлагеит. Нас уи аха змадаз! Аибашьра ианалгагьы, аамҭа цәгьа ҳҭагылан.\nЗыҷкәынцәа ҭахаз ашәы еиқәаҵәа иаганы иҟан. Сара сгәырҕьаҵәа ҿыц\nанхара сзаламгеит. Уи аамҭазы ақыҭа аиҳабыра рыҧсахит.\nАжәакала, иеиуеиҧшымыз амзызқәа ирыхҟьаны, Едик, уара исуҭаз\nудгьыл ҭины, ахә џьоукы рџьаба инҭарҵеит.\nАри аныҟала, уара удунеи уҧсаххьан. Уи адгьыл уара исумҭакәа\nусҟак сгәы иалымсыр ҟаларын, уара исуҭаз сымхны, џьоу\nкы иахьырҭиз, сгәы ишалсыз еиҧш. Уи ансгәалашәо, уажәгьы сгәы\nҧыжәжәа ицоит.\nЕдик, иахьцалак, сара дгьылда снымхеит. Адгьыл иаҳҭеит ҳәа\nшәҟәыла еиқәыршәаны иҟан, исырымҭар иабацоз. Аха рыцҳарас\nиҟалаз, ажәлар исырҭаз абжакоуп исоуз. Ашәҟәы аарҳәны иҟарҵахьан.\nӡбацәа исызрымҭеит, дара реиҧш, сыла амса хымызт азы. Уи сыд\nгьыл хәыҷы ҭахкааны иҟасҵеит. Сахьынхогьы абгара аҽыннак\nлеит.\nУсҟан иеиҭасҳаз ақәыц ҵлақәа рызҳаит, адацқәа адгьыл рҽаларҧ\nны\nиркуп. Уашьҭа уаҳа иҳәазап, ма ибгап ҳәа сгәы иаанагом.\nАнхарҭа ҿыц хкааны иахьсымоу, мышкы, сыҷкәынцәа руаӡә изы\nқәацәзаргьы хыбрак ргыланы, анхара даласыргарц сгәы иҭоуп.\nЕдик, уара узы аҳәатәы рацәоуп, Мҷышьҭа ахы ахьыҵыҵуа ицқьаӡа\nшааиуа еиҧш, уара иузку ажәақәагьы, ҵыхәаҧҵәарада иаа\nлоит,\nуара уздырқәо зегьы рыгәқәа рҟынтә. Урҭ маҷ-маҷ, агәы цқьақәа\nирҭысны, ашәҟәқәа ирныланы, ауаа рахь ишааило сара агәра згоит.\nЕдик, уара ухьӡ ҧсра ақәӡам. Уара уакәымзар, ақырҭуа-аҧсуа еи-\nашьраан Аҧсны аиааира азымгаргьы алшон. Аха уи зҳәаша, изҩ\nша,\nуара иуцеибашьуаз асолдаҭцәа инадыркны, аинралцәа рҿынӡа иҟоуп.\nЕдик, уара узы иахьа имицгьы аҳәатәы роуеит.\nСгәы иаанагоит, аамҭа цацыҧхьаӡа, уара иузкны ажәеинраалақәеи,\nапоемақәеи, аочеркқәеи, агәалашәарақәеи, ароманқәеи, уҳәа ажанрқәа\nзегь рыла иҩны, ҵыхәаҧҵәарада аҧхьаҩ истол иқәлалап ҳәа.\n11. 02. 2011 ш.,\nақ. Мгәыӡырхәа.\n[105]\nЛили Ҳагба\nДХ\nУАМ\n,\nД\nАнцәа иаҳзишаз, аҧсуаа ҳаҧсы ахьҭоу адгьыл — Аҧсны иамамзар\nҟалап ауаҩы ибла хызымкуа ҭыҧкгьы. Убри акәхап ҳара аамҭа-аамҭала\nРаҧхьаӡа акәны сахьнанагаз азы акәу сыздыруам, аха иҷыдоу\nқәыҧшылара амоушәа збеит сынтәа, 2011 ш., лаҵарамзазы агәа\nзиара аҵыхәала сыҧшәма Анатоли Хьециеи сареи ҳахьыҟаз аҧсшь\nҭа ҩны «Солнечный» зҭалаҳау аҧсабара.\nУи аусзуҩцәа лаҧшы хаала, ажәа ҟәандала ҳрыдкыланы, ҳзыҩнарҵаз\n9-тәи аихагылаҿы иҟоу 912-тәи ауада абарҵа ҳнықәгылеит…\nиуашәшәыроу ҳагәқәа ҧибажәар ҳәа ҳшәаны, ҳаи\nҿаҧшӡомызт, ус, хаз-хазы, ҳаблақәа иаарыхгылаз, ажәеизадала\nиузеиҭамҳәо аҧшӡара ицәырнагаз ҳалаҕырӡқәа ҳзынкыломызт…\nабаҟоу ҳара абри аминуҭ азы? Асаӡқәа еиқәгәырҕьо, иҭырҭәаа зны\nиахьынхоз Аҧсны акәакь аҿы… Уажәы… уажәы уа инхо, ари издызкы-\nлаз адгьыл ҧшьа рхы-рыҧсеиҧш ирбозар, ахажәаара роуааит.\nАха ҳара ҳабаҟоу? Избан абас лахьынҵас изҳауз? Иаҳҧеиҧши\nуаҵәы? Шә-зҵаарак ҳаимырхха ҳаркын, иахьада Аҧсны иахҭнагахьоу\nатәы ҳазымхәыцыцызшәа… Ирҳәоит, узҵамиац ахыбраҿы раҧхьаӡа\nакәны уанышьҭало, ҧхыӡ бзиа збааит ҳәа угәы иҭоукроуп ҳәа. Сара\nагәҭак бзиақәа срызхәыцуа сышьҭалеит, аха ҧхыӡ сымбаӡеит, избанзар,\nсызмыцәаӡеит…\nдырҩаҽны ашьыжь иаацәырганы аҧхьара сналагеит аредак\nциаҟаҵаразы исырҭаз Сергеи Платон-иҧа Дбар изку, абри аҧхьаҩ ид-\nгалоу ашәҟәы.\nДзакә уаҩызи, дзакә аҧсыуази иара?! Сара хаҭала уи сидтәаланы\nтә еиҧш аҭагылазаашьа смоуцызт, аха Аҧсны Аџьынџь\nтәылатә еибашьраантәи, уи ашьҭахьтәи аамҭақәа рзы инапы злакыз\nаусқәа амассатә информациа ахархәагақәа рыла иаабон, иҳаҳауан. Сара\nиздыруа иаҳәшьа — актриса Роза лоуп, ҳара ҳастудентра ашықәсқәа\nеицҳхаагеит, иахьа уажәраанӡагьы аиҩызара бзиа ҳабжьоуп.\n[106]\nАмшқәа цон, сара ашәҟәы ианылоз аматериалқәа аус рыдулара\nсаҿын. «Машәыршақә акгьы ҟамлозаап», — абас сгәы сҭахәыцуан…\nУажәы лаҵарамза ҳҭоуп. Сергеи даниз амза. Сара раҧхьаӡа акәны\nсыҟоуп 18 шықәса раҧхьа\nџьынџьтәылатә еибашьраан иара\nихаҭа инапхгарала қәҿиарала зхы иақәиҭтәыз ақалақь ҧшӡа Гагра.\nиааирақәа ирхыҵхырҭахаз, ҳажәлар ргәы зырхаҵаз ажәылара. Абарҭ\nхыхьынтә сылаҧш аҿы иааиуа аҭыҧқәа зегьы рҿоуп иахьрылагаз Сер-\nгеи Дбар игәыҧжәарақәа, иахьдәықәлоз ивагылаз Аҧсны ахьчаҩцәа\nидимырбоз, илбааидоз ихаҵа лаҕырӡ цақәа…\nагра ахақәиҭтәраан ауп ианҭахаз хатәгәаҧхарала иааны ҳаи\nқәырхаразы зхы зымшаҭоз раҧхьатәи аҟабарда арҧарцәа Ибрагим\nНауржанови Нургали Канукови. Аибашьра иалахәыз Нхыҵ Кавказаа\nирыдҳәалоу зегьы еиҳа исзааигәоуп, усҟан Гәдоуҭа иеиҿкаааз Кавказ\nажәларқәа рконфедерациа Аоперативтә штаб аҟны аус ахьызуаз иаб-\nзоураны.\nАбарҭқәа зегьы сгәалашәеит, сзыҧхьоз уа исзацлеит, ажәакала, сга-\nҼнак, шьыжьхьа ашьҭахь, дгәыбзыҕӡа даасыдгылеит ари аҧсшьарҭа\nҩнаҿы аныҟәарақәеи арлахҿыхратә уснагӡатәқәеи реиҿкаара знапы\n, аус ицызуа зегьы пату зқәырҵо Андреи\n— Иҟалеи, ибыхьи, банааиҵәҟьа блахҿыхӡа, аҷҷаҳәа алаф ҳабҳәон,\nбхы ҳгәабырҧхеит, уи ашьҭахь 4-5 мшы ҵхьеит, б\nлахь\nеиқәылазшәа збоит, бгәы иалсуаз аӡәыр акыр беиҳәама? — ҳәа\nдсазҵааит.\n— Иуҳәо закәи, ара аус зуа зегьы убас иҧхаӡа ҳшәыдышәкылт, лас-\nсы-лассы ҳааландаз ҳәа ҳҳәо ҳҟашәҵеит, акы сгәы иалсуа иҟоума, —\nнаиаҭаскит сара, абасгьы нацысҵеит:\n— Андреи, сара ара сааижьҭеи Сергеи Дбар изку аматериалқәа\nрыҧхьара саҿуп. Уи иеиҧш иҟаз аҧсуа хаҵа уажәраанӡагьы дҳамазар\nауан… — сҳәеит.\nИшызбоз, исҳәаз дааиҵанарҕәҕәеит, иблақәа ларҟәны, ҵаҟа\nҭаҧшуа далагеит. Сара уамашәа исымбаӡеит уи илахь ахье\nлаз, дарбан аҧсыуоу Дбар Сергеи иӡбахә змаҳацыз, насгьы Ан\nаибашьра далахәын, усҟан еиқәшәахьазаргьы ҟалон.\n— Сара уажәы ибасҳәоит Сергеии сареи ҳшеибадырыз, — иҳәан,\nеит: «196\n—1971 шықәсқәа рзы аррамаҵура сахысуан\nЕрмантәыла, Ленинакан ҳәа иахьашьҭаз. Уи аҽны (ари 1969 ш. дека-\n[107]\nбр мзазы акәын) уахь инаргаз асолдаҭцәа зегьы аштаб аҧхьа ҳаилагы\nлан, ҳаихыршараны иҟан азы, аӡәаӡәала ианҳаҧхьо ҳәа ҳаҧшын.\nУа ҳнаганы ҳдыргылеижьҭеи 10—15 минуҭ раҟара акәын иҵхьаз.\nУс, саҧхьа дааҭгылеит ииасны инеиуаз арҧыск, деиқәагәыкны, ар\nдеилаҳәаны, иоура мыцхәымкәа, деиҿкааӡа, дкалахәҵә\nӡа.\nИхы насықәкны, ус иҳәеит:\n— Аҩыза асолдаҭ, уганаҿы икаршәу аҭаҭын хыблааха шьҭыхны, аур-\n— Уи казыршәыз дааины ишьҭихааит, сус алаӡам, — сҳәеит.\n— Аҩыза асолдаҭ, адҵа усҭеит, инагӡа! — еиҭеиҳәахит иара.\n— Ус иҟоу адҵақәа сара исыдыскылаӡом, — наиаҭаскит сара.\nНас иҵегь дааскьан, даасыдгылан, сыла дхыҧшыло, дҵааит:\n— Уара асолдаҭ, уабатәиу? — ҳәа.\nУбри уара узы акраанагозар, иуасҳәап, — сналагеит сара. — Аҧс\nны захьӡу уаҳахьазар, убра иҟоуп ақалақь Гәдоуҭа, ақыҭа Уаҭҳара…\n— Уоора, уаҧсыуоума, уабаанагеи, уанаџьалбеит?! — иҳәан, инапқәа\nсыкәыршаны сгәыдкылара далагеит, дхагахт, уамашәа дгәырҕьеит.\nАра Ленинакан аҧсыуак дсықәшәоит ҳәа абаздыруаз, саргьы сшан-\n«саҧсыуоуп, с-Кәакәасқьыруп, Андреи сыхьӡуп, саб\nыҷ ихьӡуп»\nсҳәеит.\nСаргьы сы-Дбаруп, Сергеи сыхьӡуп, Платон сиҧоуп, с-Мгәы\nӡырхәатәуп, — иҳәеит.\n— Сара сҭацагьы д-Дбарҧҳауп, — сҳәеит сара.\nаибадырра ҳалагеит. Асолдаҭцәа ҳакәшаны игылоуп, иҳа\nхәаҧшуеит, уамашәа ҳбаны.\n— Сашьеиҳаб Алиоша сара саҧхьа ара Ленинакан аррамаҵура да-\nхысуан, уажәы Аҟәа амузыкатә ҵараиурҭа дҭоуп, — сажәа иацысҵоит\n— Сара саҳәшьа Розагьы уа дҭоуп, — ачча иҿықәыхх дсацәажәон\nСергеи.\n— Занааҭс иумеи? — дсазҵааит иара.\n— Амашьына сырныҟәоит, — сҳәеит.\n— Ара уҟази, — иҳәан, аштаб ашҟа дныҩналеит.\nСааҭыбжакгьы мҵыцкәа даадәылҵын, «Андреи, акоменданттә\n[108]\nвзвод аҿы уҟазаауеит, аштаб аиҳабы дныҟәугалоит», — иҳәеит, сыжә\nҩахыр днаснасын.\nАбас, сгәы сҽанымкәа, анцәа дысзааишьҭызшәа, даацәырҵын, еиҳа\nиахьеиҕьыз аҭыҧ сақәиршәеит. Аӡәырҩы асолдаҭцәа раасҭа қьафурала\nсыҟан, саргьы иара дсырҧхашьомызт.\nра ҳанеибадыруаз, Сергеи длеитенантын, акапитан ина\nпынҵақәа наигӡон, аҧшыхәратә рота акомандирс дыҟан. Уа сшыҟаз,\nшықәсык ааҵуаны, «алеитенант еиҳабы» ҳәа ахьӡ ихырҵеит. 1500-\nҩык рыла ишьақәгылаз аполк аҿы Сергеи дыззымдыруаз дыҟамызт.\nЗегьы бзиа дырбон, иажәа ҩбартәуамызт, иаргьы аҧсшьарақәа раан\nаҷҷаҳәа алаф ҳәо, дхааӡа дрылагылан. Уахьихәаҧшуаз, угәы иазҳауан\nдахьаҧсыуаз азы. Деилаҟаца, дыцқьакәакәараӡа, имаҭәа ишәыз\nуамашәа инаалон, имагәқәа цырцыруа, иныҟәашьаҵәҟьа уамашәа\nиҧшӡан. Цәгьала иҟазшьа бзиан, зегьы иеицырҭахыз иара иеиҧш уа\nуаҩ дсықәымшәеит. Усҟан уи аполк аҟны аррамаҵура дахысу-\nан Гәдоуҭатәи аҧсуа ҷкәын Кәаӡба Лиосик. Сергеи ианакәызаалак\nилаҧш ҳхын, лассы-лассы ус ҳаиҳәалон: «Шәара шәаҧсыуаауп, шәхы\nгәашәҭала, аҧароума, ҽакума, џьаракыр акыр шәҭахханы шәҟалозар,\nшәҭаацәа агәхьаа иашәмырган, сара ара сыҟоуп».\nаргьы, аиашьара ҳзызуаз ауаҩы дҳазкашәеит ҳәа, ҳгәырҕьара\nамамызт.\nамшала гәыбҕанк имоундаз ҳәа ҳхы ҳацклаҧшуан,\nиара иавторитет абзоурала, ҳазлаз зегьы еиҳа ҳалкааны ҳаҭыр\nҳақәырҵон.\nСергеи убра ҳархәҭа ахьгылаз ааигәара ауадақәа иман, Лиосики са-\nреи, аамҭак ҳауцыҧхьаӡа, уахь ҳнеигон, акраҳҿеиҵон, акраҳиржәуан,\nабас дҭынха дуны дҳаман.\nАдивизиатә ҽазыҟаҵарақәа анҳаулоз, аштаб аиҳабы симхны, БРДМ\nиҟаз иара изалхыз акомандиртә техникаҿы уи арныҟәаҩ иаҳас\nсивартәаны, иус мҩаҧигон.\nҩыџьегьы ҳахьеиватәаз, ҳаҟара ҳацланы,\nергеи уа дшыҟаз, сара сыҿҳәара нҵәеит. «Шьҭа ухаҵоуп, арра ухоу\nгеит, аус бзиақәа рзы ҳаиқәшәалааит, зегь рыла уманшәалахааит, уареи\nсареи ара ҳаишьцәахеит, ҧшӡала Аҧсны ҳаибабааит!» — иҳәан, сгәы\nҟаҵа, схы ҟаҵа, дсықәныҳәаны сааишьҭит.\nАшьҭахь, ҧсшьара ҳәа данаалоз, ҳаибаҧшаалон, ҳаиқәшәалон Аҟәа,\nГәдоуҭа. Аибашьраангьы идҵақәа насыгӡон…\n[10\nСыҧсы ҭанаҵы, сыла дхыҵуам, сгәы дыҭҵәом, дыҧсит ҳәагьы\nсызхаҵом…», —абас иажәа аахиркәшеит Андреи.\n«Аҧхьа иааиуа ахы сара иныскылап», — ҳәа зеибашьцәа ираҧгылаз\nДбар Платон-иҧа Сергеи иҧсҭазаара зегьы — даныхәыҷыз инаркны,\nаҵыхәтәантәи иҧсеивгара аҟынӡа, дуаҩын — даҧсыуаҵәҟьан.\nАҧсуаҵәҟьа ишиаҭәоу инхон-инҵуан дызхылҵыз, аҧсуаҵәҟьа\nишиаҭәоу иҟоуп иара иаҧиҵаз аҭаацәа, аҧсуаҵәҟьа ишиаҭәоу ихы\nмҩаҧигеит заб икәал иҭаршәны иааиуаз Денис…\nАби аҧеи рыҧсадгьыл аҿаҧхьа руалҧшьа нарыгӡеит, ҽҧныҳәа ры-\nмам. Гәаҭала дара иреиҧшу ауаа роуп зыжәлар зырҧшӡо, зыҧсҭазаара\nҿырҧшыгоу. Убри азоуп урҭ иааигәаны издыруазгьы, рыӡбахә\nзаҳахьоугьы ҳхьаа зхымҽуа…\n[110]\nСергеи Чакветаӡе\nАҦСА\nҨ,\nАТ\nАинрал С. П. Дбар диижьҭеи 63 шықәса аҵра иазкны\nАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан зыҧсадгьыл ахьчареи\nахьыҧшымреи рзы зхы иамеигӡаз, зыҧсҭазаара урҭ ирыхҭнызҵаз\nрыхьӡ-рыҧша акамыршәреи, рфырхаҵаратә еибашьра аҭоурых\nаҭҵаареи, инарҵауланы ауаа деилыркаареи хықәкыс иамоуп ҳаибашьра\nанааилга аҽны аахыс, Гәдоуҭа ақалақь агәҭаны лҵшәабзиала аус зуа\nС.П. Дбар ихьӡ зху аҳәынҭқарратә музеи.\nАҭоурых азакәанқәа рыла ҳахәаҧшуазар, ари зынӡа иҿыцу\nльтуратә хәышҭаароуп, иҟанаҵахьоу шмаҷымгьы, ҳаҧхьаҟа им\nҩаҧнагаша, иҟанаҵаша еиҳагьы иеиҳауп. Уи ус шакәу убартә иҟоуп\nиара аусзуҩцәа, Баҭал Гәынбеи Гугуца Џьыкырҧҳаи аҧхьа инаргыла-\nны, ааҧсарак ҟамҵаӡакәа, аидеиатә ҵакы ҳаракы змоу аҭҵаарақәеи,\nацәыргақәҵақәеи, аиҧыларақәеи рымҩаҧгара иахьаҿу алагьы.\nНаунагӡа хашҭра зқәым Аҧсны апатриотцәа иашақәа зегьы,\nиҧсы анҭаз еиҧш, иахьагьы драҧхьагылоуп амузеи зыхьӡ аху аин-\nрал Сергеи Платон-иҧа Дбар. Лаҵарамза алагамҭаз ара инарҭбааны\nиазгәарҭеит уи имшира. Амузеи азал хада аҟны иеизеит араион\nгареи, ауаажәларратә хеидкылақәа рхаҭарнакцәеи, Мгәыӡырхәа\nақыҭауааи ашколхәыҷқәеи, Аҧсны араионқәа зегьы рҟынтә иааз,\nС. П. Дбар иеибашьратә мҩаҟны ивагылаз иҩызцәа: аинралцәа Мераб\nКьышьмариа, Владимир Начач, Закан Нанба, Вахтанг Цыгәба, Виачес-\nлав Анқәаб, Аслан Кобахьиа, аполковникцәа Иаков Гәынба, Аполлон\nШьынқәба, адепутат Гарри Саманба, аҵарауаҩ Иван Ҭарба, Сергеи Пла-\nтон-иҧа иҧшәма Римма Шониа-Дбар, иашьа Леонид Дбар.\nАуаа рацәа злахәыз С. П. Дбар диижьҭеи 63 шықәса аҵра иазкыз\nполковник\n. Гәынба:\nРаҧхьаӡа С. Дбари сареи ҳаиқәшәеит Бақәа\nарратә ҵараиурҭа данҭала. Сара уа рҵаҩыс аус зуан. Ашьҭахь, акыр\nшықәса анҵы, Аҧсныҟа данаарга аҽнынӡа ҳаибамбацызт, уи ирратә\nмаҵура амҩа акыр иеиҵыхын, аамҭа рацәа ақәырӡын. Аҧсҭазаара\n[111]\nҳаивнагеит, аха аамҭа хьанҭа ҳаиҭеиқәнаршәеит — ҳаибашьра раҧхьа\nтәи амшқәа инадыркны, ҳҩыџьагьы, полковникцәақәак раҳасабала,\nаштаб хада аҟны ҳмаҵурақәа еиқәшәеит. Сгәы аладуны исҳәар сыл-\nшоит, Гагра ахақәиҭтәразы иеицышьақәҳаргылаз аплан лҵшәа бзи-\nала ахархәара шалыршахаз. Афицар аштаб аҟны дтәаны аплан бзиа\nашьақәыргылара анилша, иреиҳаӡоу аҳамҭа даҧсоуп, аха хәызмаӡам\nаҳамҭеи ахьӡ-аҧшеи дрыҧсоуп уи аплан шьақәзыргылаз ихаҭа анагӡара\nихы ианалирша. Сергеи Платон-иҧа убри илшеит.\nполковник\n.\nСергеи Платон-иҧа аус ицурагьы,\nицеибашьрагьы мариан, иманшәалан. Аҧсреи абзареи ахәыц иана-\nззырҳәо аамҭазгьы уи гәкаҳарак ҟаиҵомызт, ибзианы иды\nанапхгаҩы игәы каҳар, инапаҵаҟа иҟоу акгьы шрылымшо, урҭгьы\nшымчыдахо. Зегьы игәаҳҭахьан уи имшьҭа шыбзиаз, зегь реиҳа амца\nахьеилашуаз дшыҟазгьы, ахәрақәеи аҧсҭбарақәеи иааигәасигәа\nимаҷын, дзаҧхьагылаз ргәалаҟара шьҭыхуа, афырхаҵарахь, аиааирахь\nигон.\nинрал В. Начач:\nЕснагь аибашьра аҧхьатәи ацәаҳәақәа рҟны\nигылаз Сергеи Платон-иҧа солдаҭ маҭәала акәын дшеилаҳәаз. Иахьа\nҳтелехәаҧшра архив аҟны хәы змаӡам акадрқәа иҵегь ҳамазар ауан,\nарратә тележурналистцәа раҧхьа иара инапхгаратә процесс аҭыхра\nиақәиҭитәуазҭгьы, «сара шәысҟәаҵ, асолдаҭцәа шәрыхцәажәа, урҭ\nрыхьӡ ахаршҭра алшәмыршан», ҳәа реиҳәон.\nАибашьра ашьҭахь Сергеи Дбар Жәлар Реизара адепутатрахь икан-\nдидатура ақәыргылара аҧшьызгаз, «шәысҟәаҵ, сара сеибашьҩуп, усс\nисымоузеи апарламент аҟны», ҳәа реиҳәеит. Аха даналырх, уаҟагьы\nимаз адырра, аҧышәа ахрархәара алыршан.\nинрал\n. Кобахьиа:\nГагра ахақәиҭтәра аплан иаҩызан амацәаз\nиҭакыз Шьрома ақыҭа иахьаҵанакуаз иҟаз ҳаибашьцәа зҭагылаз\nашәарҭа иалганы, Аҟәа ахырхарҭала риагара, ржәылара аплан\nашьақәыргылареи анагӡареи. Сергеи Дбар изкны, дзыҧсоу алаҵәҟьа\nшәҟәык ҭыжьӡам. Гха дууп ҳәа исыҧхьаӡоит ҳҭоурыхҭҵааҩ\nцәеи ҳашәҟәыҩҩцәеи рзы Дбари Сосналиеви ирызку, дара ираҭәоу\nраҧҵамҭақәа ҭыжьымкәа, иаанханы иахьыҟоу, ирыхәҭоу абаҟақәа\nаибашьҩы\n. Ҭарба:\nАжәларқәа зегьы неиҩымсрада\nрхатәы фырхацәа, рхатәы арратә ҧхьагылаҩцәа, рхатәы Македонтәиаа,\nувороваа, Жуковаа рымоуп.\nара ҳзы Сергеи Дбар д-Македонтәиуп, д-\nЖуковуп. Дбар изку шәҟәы ҩӡамкәа ишыҟоу аадыруеит, аха уи иаар-\n[112]\nмарианы иауӡом, аамҭа аҭахуп, иҟоуп уи аус иазкны зхы аџьа арбара\nиаҿугьы, агәрагьы згоит ҳаҧхьаҟа иаҧсоу аусумҭақәа шаҧырҵо.\nСергеи Платон-иҧа изкыз ргәалашәарақәа ирылацәажәеит иб-\nзианы дыздыруаз, ицеибашьуаз Мераб Кьышьмариеи Виачеслав\nАнқәаби. Иӡырҩуаз арҭ ацәажәарақәа алахьеиқәҵаратә гәалашәара\nшрызцәырыргозгьы, Сергеи Платон-иҧа иҟазшьа ҷыдақәа, иаҳҳәап,\nзегь реиҳа ианшәарҭаз, иахьшәарҭаз иангылаз, уамашәа ирбартә, илаф\nцәажәарақәа цәыригон, зегь арлахҿыхуан ҳәа ргәаладыршәон.\nАҟәыш дуцәа ирҳәахьан, аччара ыҟамзар, адунеи аҟны аҧсҭазаара\nаиқәырхара залшомызт ҳәа. Убас, Сергеи Дбар изкны лафк ауаа рҟны\nинхеит: Гагра анҭадырцәуаз, уи напхгара азызуаз аполковник Дбар\nинапаҵаҟа иҟаз фицарк рациала абас диацәажәон:\n— Аҩбатәи, аҩбатәи, актәи соуп изҳәо, шәабаҟоу, шәабанеихьоу?\n— Актәи, актәи, аҩбатәи соуп, Украина ҳнеирц акгьы ҳагым!\nУкраина усс иумоузеи,\nсоунӡа ауп ҳара иахьаҳтәу, убраанӡа\nулеи, уаҳа акгьы уасҳәом.\nУкраина ҳәа излацәажәоз Гагра илалганы игылоу асанатори акәын.\nАри алаф ҳаибашьцәа, Ҟарҟарашвили дыҧхаҵо, инеимда-ааимдо\nеибыҳәо, ргәалаҟара алашьҭырхуан.\nАинралцәа рықәгылара хиркәшеит Вахтанг Цыгәба Сергеи Дбар\nизкны ииҩыз иажәеинраала ала. Иеизаз имҩаҧыргаз агәалашәара амш\nазы ҭабуп ҳәа реиҳәеит аинрал иашьа Леонид Дбар.\n[113]\nД\nАмузеи ахыбраҿы дшымаац убартә, лассы аамҭа ҿымҭӡакәа\nаӡәаӡәала рсахьақәа дры-хәаҧшуан. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан\nиҭахаз рсахьақәа ахькыдыу аганаҿы иҟоу ауада даныныҩнала, дшанхеит.\nНас, ҧшьаала дцәажәо, Сергеи Дбар исахьа днадгылеит. «Уразреи уқьиа\nреи зумыхәазеи?\", ҳәа ибжьы ааҭганы даацәа жәеит. Нас ҳазҵаарақәа\nрҭакқәа ҟаҵо иҿынеихеит. Ҳзыҿцәажәо Сергеи Дбар аибашьраан\nмашьынаныҟәцаҩыс имаз Анқәаб Арзаабеи Гәада-иҧа иоуп.\n— Шәабеибадыр Сергеи Платон-иҧеи уареи? Ишҧаҟалеи иара иҿы ау-\nсура уалагара?\n— Аибашьра ианалага, Гагра ахақәиҭтәраан ибзианы ҳаибадырит\nергеии сареи. Аха уаанӡа, Аҧсныҟа дана, изныкымкәан ҳаиқәшәа\nхьан, иӡбахәқәа здыруан. Убас сарҳәеит, Сергеи ибзианы амашьы-\nна ныҟәызцо диҭахуп ҳәа. Иара иҿы саннеи, даара дсеигәырҕьеит.\nНас дсазҵааит уаб, ихьӡузеи ҳәа. Саб ихьӡ анысҳәа, — ҳҩыџьагь\nҳабацәа бзианы еибадыруеит, ҳаргьы иҵегь ҳаизааигәахап иҳәан, —\nсаагәыдикылт. Убас, аибашьра ауп сара Сергеи иҿы аусура салазыр-\nгаз.\n— Ицәгьазма аинрал иҿы аусура? Адәахьы даара длафҳәаҩын.\nДышҧаҟаз уара узы?\n— Сергеи Дбар сааҭк иадамхаргьы ицыз идыруеит уи игәы аҭбаара.\nШаҟа ҵхи-мши ҳаицыз?! Шаҟа мҩа цәгьа ҳарнысыз, аха иаарымчны\nдсацәажәоны, дсықәҟааны, иҟамлацызт. Уи иҿы аусура иацын ахьааи\nагәырҩеи, избанзар сара избон ихигози дызҵгәози.\nСара сзы даартын, маӡа имаӡамызт. Игәалақәеи игәамҵрақәеи зе-\nгьы здыруан.\n[114]\n— Машьынала шәанаауаз зегь реиҳа дызлацәажәози? Иҟазма иара изы\nзыӡбара уадаҩыз азҵаарақәа ануеиҳәоз?\n— Зегь реиҳа аибашьра акәын дызлацәажәоз. Иршьыз, ирхәыз зе-\nгьы хьыӡҳәала идыруан. Нас аҩны иҟаз иҭаацәа дынрылаҧшырц, мам-\nзаргьы иҽеиҭеикырц амҩа ҳшану, ҳнеирц акгьы шҳагым, ахысбыжьқәа\nаныҕәҕәахалак, иааргьежьны Ешыраҟа ҳаауан.\nИара зыӡбара ицәыуадаҩыз ҳәа акы сара исыздыруам. Ус гәҭыхала,\nиашьак иеиҧш игәы иҵхоз азҵаарақәа сеиҳәон.\n— Ирҳәоит, Арзаабеи, уара умашьына ааныжьны ажәыларақәа рахь\nуцалон ҳәа. Усҟан уаныгьежьлак дышҧауҧылоз?\nСергеи ицәажәашьала аӡәгьы дилаҩашьомызт.\nәарада, дыцә\nҳауан, акыраамҭа сааигәарагьы дааиӡомызт. Нас ус иҳәон: «Уара, аҧина,\nимҳәаӡакәан уабацеи?! Узҿу аус маҷума?!» Нас сгәыдкыланы, анцәа\nиџьшьоуп, уҧсы ахьеиқәхаз, сашьа, ҳәа иҳәон.\n— Иҟазма ахҭыс машьынала шәанцоз шәыҧсҭазаара ашәарҭа\n— Ус еиҧш иҟаз аҭагылазаашьақәа рацәан. Гагра ахақәиҭтәра\nааигәахон. Абри «Красныи крест» азааигәара ҳмашьына аҳаирплан\nигәанаҭеит. Арҭҟәацгақәа канажьуа иҳашьҭалеит. Сзықәтәаз «Нива»\nакәын, даара исыркәараҵеит. Изулак аихатәы цҳа аҵаҟа ихәыҵазгалт.\nАбраҟа абас иҳәеит: «Џьоукы раб, рыҷкәын сымшала дызҭахарызеи?!»\n— ҳәа, нас даасҿаҧшит. Иара акасыш еиҧш дышкәакәан. Нас ҳамҩа\nиацаҳҵеит, аха инапы игәы иадымхӡакәан ишикыз икын. Агәыхьгьы,\nачымазарагьы аибашьроуп изаазгаз…\nСергеи лассы-лассы зыӡбахә иҳәодаз аибашьцәа рахьтә? Изааи\n— Сергеи иҧсеиҧш бзиа ибон аибашьцәа Лиова Гыцба, Муҳаммед\nКьылба, Николаи Џьонуа… Абарҭ ракәын сара сҿы зыӡбахә иҿакыз.\n— Арзаабеи, 17 шықәса зхыҵуаз уҷкәын Артур аибашьра далахәын. Уи\nСергеи иахиҳәаазеи?\n[115]\n— Сыҷкәын идагьы ирацәан ус иқәыҧшыз. Иара марттәи ажәыла\nраан ҕәҕәала дхәын. Иҭахаз рсиагьы данын. Сергеи уи дахыҧсааразы\nакгьы игымхеит. Анцәа иџьшьахартә, уи иҧсы еиқәханы даанхеит.\nхашҭӡом, Гәдоуҭа авоенкомат аҿы сахьнеиз,\nедиа уҷкәын дҭахеит\nҳәа шсеиҳәаз. Нас уи иеилсыркааит уи ус шакәмыз.\nСергеи зегь реиҳа дзыргәырҕьоз ахҭыс.\n— Сергеи зегь реиҳа даргәырҕьон абџьар анҳаулак. Издыруада,\nанцәа имчала, ҳаҷкәынцәа бҕеиҵыхрак роур шьҭа, ҳәа иҳәон.\n— Зегь реиҳа игәалаҟара бжьызхуаз?\n— Аҷкәынцәа-аибашьцәа ҧшыхәра ианцалак, «абз» анырзаамгалак,\nигәалаҟазаара бжьнахуан. Нас дзыршлазгьы, агәыхь изцәырызгазгьы,\nрҭахара ауп. «Ихәазышь-хәазышьӡа ҳаибашьцәа, аҧсҭазаа\nра зымбаз» ҳәа ҳәаны, аҳәса реиҧш дҵәыуон.\n— Аибашьра анцоз узлахәыз жәыларак уазааҭгыл. Насгьы иҳәа, избан\nуи ажәылара залукааз.\nСергеи дааныжьны санцалак, игәаара атәы сҳәахьеит. Исгәала\nшәоит Цугуровкатәи ахынҭаҩынҭара. Иҟаҳҵара ҳзымдыруа ҳшеилаз,\nлав Арӡынба днеит. Уи ихымҩаҧгашьа, ицәажәашьа схамыш\nсхаҿы иаанхеит. Иҕәҕәареи ииашареи ҳаидыркылеит, ҳаиқәдырхеит.\nУсҟан, аибашьра ианалагоз, иҿагылаз, уи ашьҭахь, ҳадгьыл иалаҳхи,\nзегьы ушьит ҳәа иазҳәаз, иахьа ргалстукқәа аҭаны иах\nтәоу\nсыҧхашьаны сзырҿаҧшуам. Владислав Арӡынбагьы, Сергеи Дбаргьы,\nСулҭан Сосналиевгьы ыҟамызҭгьы, аиааира ҳазгаӡомызт.\nАҭоурых аҿы иаанхаз Цугуровкатәи ажәылара аҟны ҧхьаҟа иҳацны\nицоз Арӡынба ихаҿсахьа сзаанхеит наӡаӡа.\nСергеи аҭаҭын дахаӡомызт аҭынч аҧсҭазаараҿы. Иҟазма аибашь\nраҿы данахоз?\n— Сергеи аҭаҭын ибар ҟалаӡомызт, аха игәы кылзҵәаша ажәабжь\nаниаҳалак, дахон. Убас, исхашҭӡом, иаҳәшьа Ҭаниаа, ирымаз лыҧҳа\nбааҧсы лыхьит. Уи лбара ҳәа днабжьыслон.\nаныгьежьуаз,\nҿымҭӡакәан аҭаҭын дшахоз даауан, уи ала иубон уа бзиа шыҟамыз.\n[116]\n— Шәабанӡеицыз Сергеи уареи?\n—\nаруаа Егры абираҟ анахадыргыла, уи аҽныҵәҟьа исыргьежь\nит Сергеии Сосналиеви исырҭаз аџьаҧҳаны, иара убас сцҧхақәагьы.\nАҵыхәтәантәи имашьына ГАЗ-69 00-12 акәын.\n— Аибашьра ашьҭахь Сергеии уареи шәеиқәшәалозма?\n— Аибашьра ашьҭахь акырынтә дсышьҭалан дааит, аха сара\nсымгьежьит. Уи ашьҭахь Гарри Аиба администрациаҿы аусура дана-\nлага, аҩны усҭоит, Аҟәа унеи ҳәа сеиҳәеит, аха атәым ҩны сара схы\nисзаҭәамшьеит, сзымыҩналеит.\n— Уара, Арзаабеи, уеибашьрази Сергеи иҟны уусурази ҳәынҭқарратә\nҳамҭас иумоузеи?\nСара аҳамҭазы сеибашьуамызт, аха Сергеи Дбар ашәҟәқәа ҟа\nҵаны иалеигалахьан, иара ихаҭа исеиҳәахьан Аҧсны Афырхаҵа ҳәа,\nнас уи ашьҭахь Леон иорден, аха иахьагьы ибжьаӡуп, акгьы ыҟам архив\nаҟны. Аҳәынҭқарратә ҳамҭа акәым, сџьаус зну ашәҟәы акгьы ҭагалам,\nиҟаҵам… Зегь реиҳа исцәымҕуп аиаша аныҟам…\n— Аибашьра ашьҭахьтәи Сергеии уареи шәеиқәшәарақәа рҿынтә\n— Сергеии сареи ҳаиқәшәарақәа рҿынтә исгәалашәоит уи илафқәа,\nаха урҭ ирыҵаз ахьаагьы ибла ихызбаалон. Игәы изҭынчмызт иҷкәын\nДенис. Уи иҧсгьы-иҧсынҵыргьы иакәын, аӡәыр сыхьӡ ҭигозар, уи\nиҭигоит, — иҳәон. Нас ҳаиҧырҵымҭаз, аибашьраан дныжьны санца-\nлак, саныхынҳәлак ишсеиҳәоз еиҧш, «15 суток» ҳәа даасахәмарны\n— Сергеи амшьҭа бзиа ҳәа ишьҭан, дныҳәаҩын, длафҳәаҩын, ажәакала,\nиламыз акгьы ыҟамызт. Дугәалашәома лассы-лассы?\n— Дысгәалашәоит, уимоу, зны-зынла лаҧшыҵашәароушәа сыб-\nла даахгылоит. Илафқәа, иныҳәарақәа, ихаҵарақәа ртәы уаха шаанӡа\nиуҳәозаргьы, иуҳәаша ыҟоуп. Аибашьцәа дрызгәыдуун, аиҳарак абџьар\n[117]\nзкыз аҳәса. Ажурналист Емма Хәаџьаа ахаҵа илымшоз лыллыршеит,\nсыла иабон, ахы дацәымшәакәан дшаҧылоз…\nСергеи, аиааира анаҳга, ихысреи, игәырҕьареи, илаҕырӡи сыбла\nихгылоуп. Есышықәса Аиааира амш аан ихысуа ианалагалак, дшашаӡа\nсыбла даахгылоит Сергеи…\n— Сергеи зегь реиҳа бзиа иибозеи?\n— Зегь реиҳа бзиа ибон ашәҭқәа, изеиҧшразаалак, изаҟаразаалак.\nАмҩахь ҳанцо, џьара ихҵәаны икажьзар, ус иҳәон: «Абри аҧсы ҭоуп,\nирыцҳами, изкажьузеи?» ҳәа. Иҧшәма Римма, дәыкрынк ибар-\nгьы, илзааигон. Исҭахуп еснагь ашәҭқәа ахьрызҳауа атәылаҿы иара\nдрыгәҭылакзарц.\n— Сергеи иныҳәарак угәалашәома? Насгьы иареи уареи ҟазшьала\n— Аибашьра анеилга, ажәҩан ахь ихы рханы, Анцәа диҳәон:\nхьышьаргәыҵа сакәыхшоуп, аҧсуажәлар напеикәыршала, бзиа ҳаи\nбабо ҳаицынхааит. Иаҳбаз аицәа ҳамбааит!»\nСергеии сареи аныки абыки ҳархылымҵит акәымзар, ҳаиҧшын.\n— Арзаабеи, зегь реиҳа аҧхьаҩцәа ироуҳәар иуҭахузеи?\n— Исҭахуп ирасҳәар, акгьы зхарам ауаҩытәыҩса акы ихароуп\nрымҳәарц, ирывагылаз аибашьцәа ирызхәыцларц. Анцәа имч ҕәҕәоуп,\nубри ҳазхәыцны, ҳшьаҿа еихаҳгаларц. Аҳамҭа акәӡам ихадоу, ихадоу\nауаҩроуп. Зегьы иреиҳау ҳамҭоуп ҳара ҳиааира. Убри зегьы раҧхьа\nиҳаргылароуп.\nАгазеҭ «Амш ҿыц»\n[118]\nЏьубеи Ебжьноу\nнатоли\nлҭеиба игәалашәарақәа\n— Сергеи Дбар Аҟәаҟа арратә комиссарс дааит, сгәы самжьозар,\n1989 ш. ииультәи ахҭысқәа рышьҭахь. Усҟан сара аус зуан Аҧснытәи\nАССР акультура аминистрра жәлар рҟазара аҟәшаҿы инспекторс,\nаамҭаказы — иахьатәи Аидгылара амҩаду аҟны игылоу Акультуратә\nан аҟы\nгьы сахьаҭыхҩыс. Абраҟа еиҿкааны иҳаман ахаҧшьгара\nколлективқәа ҩба, акы — аҧсуа ҿар ртеатр — режиссиорс даман\nераб\nыҭанаа, егьи, жәлар ринструменқәа рыла еиҿкааз агәыҧ\n«Аҧхьарца», сара сызхылаҧшуаз. Абраҟа аус ҳациуан дҳавагыланы,\nҳҩыза бзиа, ҳҩыза ааигәа Џьубеи Ебжьноу. Ҽнак, арепетициақәа\nҳшырҿыз, дагханы дааит, аха илақәа еихаччо, игәалаҟазаара бзианы,\nакы дшеигәырҕьо мҩашьо.\n— Иҟои уара, ҳгәы иаахәаша иҳауҳәои, астатус ҳзааугама? —\nҳҳәан алаф наилаҳхит. Усҟан Аҧсны хазы иҟоу республикахарц азы\nаполитикатә қәҧара ду мҩаҧысуан, ҩыџьа ахьааидгылоз, аҧсуаа\nанцәажәоз, «астатус» акәын ирҳәоз.\n— Мап, уаанӡа ҧыҭк бжьоуп, аха шәгәы иаахәаша ҳәа ишәасҳәо,\nдаарышьҭит аҧсуа хаҵак, арратә комиссарс, чынла дполков\nникуп, арратә академиа далгеит, иҳәеит.\n— Дабатәи ҧсыуа полковнику уажә ицәыругаз, иумхәыцуа ҳәа\nакы ыҟам уара, — ҳҳәан, ихаҳамҵеит.\n— Дызусҭоу шәымбои, д-Дбаруп, Сергеи ихьӡуп, аиаша шәҭахызар\nдагьсымаҳәуп, — иҳәеит. Аиашазы, ари ажәабжь «астатус» ҳаузшәа\nеит, ҳкапеи хәыҷқәагьы неилаҳаҧсан ҳара ҳәтәала иаз\nгәаҳҭеит. Хара имгакәа, иусурҭа, иара, иҭаҳцәа арахь ианааига, уа-\nМераби, сареи Џьубеии ҳаицны, иҩны ҳаигеит.\nаннеи, иҧшәма\nРимма деихаччо даҳҧылеит, астол архиара далагеит, аха иҟалҵо ҳала\nиабом, знык абри ауаҩ дааиндаз ҳәа ҳтәоуп. Ус иаргьы дааит, аха иааз\nдарбан, ичынқәа цырцыруа, иформа дамбар иҧсуа, изиацкқәа ишьоу\nишьхыҷҷаауа.\n[11\n— Мшәан абри еиҧш ауаҩы дабаҟаз. Анцәа дааишьҭма, —\nсгәахәит сахьгылаз. Дук мҵыкәа, аишәа- чара ҳнахатәеит, аха иара\nихымҩаҧгашьоуп ҳазхәаҧшуа, ицәажәашьа, итәашьа, игылашьа, суаҩ\nдууп ҳәа акәымкәа, дҟәымшәышәӡа, ахаацәа ихькәкәа.\nАибашьраантәи иуси, илшамҭақәеи ртәы сара салацәажәом. Уи\nзҳәаша ыҟоуп, уи ашьҭахьгьы амаҵура ҳаракқәа ныҟәигон, аха еснагь\nИуаҩра, иаамсҭашәара, иаҧсуара, иахьа иҧсы ҭаны дҳамазҭгьы,\nагәра ганы исҳәоит — иҵаҧҽуаз рацәан, дзыцәшәоз имаӡамызт,\nарратә уси, аполитикатә цәқәырҧареи рҟны даҽакала аусқәа цар\nалшон. Аҧсыуак иаҳасабала исҳәо — ари иеиҧш иҟоу аҵеи иаша ҧсра\nиқәӡам. Аҧсуа жәлар ыҟанаҵ, аҧсуа игәы цқьа ашьа еисуанаҵы,\nаҭоурых адаҟьа данызаауеит дыхьтәы нбанны.\nашҭшьа змамыз ажәаны иҳәеит Аҧсны афырхаҵа Гарри С\nман\nба 2002 ш. рзы аҧсуа театр ахыбраҿы, Сергеи Дбар аҵыхәтәа\nтәи\nимҩахь инаскьагараан, абас еиҧш: Аурысқәа Жуков дрымазар, ҳарҭ\nаҧсуаа Дбар анцәа дҳаиҭеит ҳәа. Ииашаҵәҟьаны Сергеи Платон-иҧа\nДбар Анцәа ду дҳаиҭаҵәҟьеит ианаҭахыз аамҭазы, Владислав Дуӡӡа\nҳауз еиҧш.\nИрацәоуп, ирацәаӡоуп ари ауаҩ изкны иуҳәаша. Раҧхьаӡа, 1989 ш.\nноиабр мза анҵәамҭазы,арратә комиссар Аҧсныҟа данаауаз инаркны,\nуи ашьҭахь, аҧсуа гвардиа аҧҵараан, лҵшәа дула иусура, аибашьра\nаамҭеи, уи ашьҭахьтәи аҭынчра аамҭазтәи арбџьармчқәа рнапхгараҿы,\nатәыла ахада иабжьгаҩыс даныҟаз, ауаажәларратә хеидкыла «Амцаха-\nра» анапхгара аҭара, апарламент аҟны инеира- шәҟәык ианӡалом ари\nауаҩы лаша, ауаҩ гәыҭбаа изкны иуҳәаша. Мыцхәы салалан акәымкәа,\nиааркьаҿӡан, исҳәарц исҭаху, Сергеи Дбар ижәлари иҧсадгьыли\nдрыҿҳәаран. Арацәа дашьҭамызт, амаҷ ҟәнишьомызт, амамзаарагьы\nалаигӡон, убраанӡа днанагаргьы.\nара ауаатәыҩса, уамашәа ишоу\nадунеи кәымпыл иқәнагалаз, ахааназ ауаҩы ихә ашәашьа ҳақәшәаӡом,\nиҧсы ҭаны дахьынӡаҳамоу.\nРаҧхьатәи Ахада Владислав Арӡынба, иҧсҭазаара аҵыхә\nтәантәи ашықәсқәа раан, ажәа хаақәа, ажәа ҟәандақәа, иҧсы анҭаз\nишаҳзизымҳәаз еиҧш, Сергеи Дбар иҟынгьы убас ҳахьит. Еснагь иҧсы\nҭазаауаз џьаҳшьон, еснагь ихы- иҿы еихаччо дахьаҳбоз акы имыхьӡошәа\nҳхы иаҳҭон, аха усҟан аҩсҭаа даҳхыччон, иаҳбаӡомызт аҧс\nцәаҳа дааины ашә дшылагылахьаз. Шәышықәса уажә аҧхьа, усҟантәи\n[120]\nаамҭазы зда ыҟаӡамыз аҕба ду «Титаник» аӡааҟәрылара адунеи шарӡы\nӡаз еиҧш Аҧсны ахи-аҵыхәи еиланарӡыӡеит Сергеи Дбар иҧсҭазаара\nиалҵра. Рыци-рышәи еихамгыло иархыџхыџит аҧсуа игәыцқьа зызҭаз\nзегьы. Кавказтәи ашьхақәа раҳ Уаршәыҳәымҩа (Ельбрус) ахы накәаҽит,\nрхылҧарчқәа рхыхны, рлабашьақәа ныҵақшаны иџьабеит ашлақәа,\nда-ршьа еилашит ивагыланы иеибашьуаз нхыҵааи-аахыҵааи рар\nИӡааҟәрылеит ҳаҧсуа «Титаник», аха аус егьа иҟазаргьы, аҧсадгьыл\nашьауҩы, ар рҧыза ду, зых иақәиҭу, ихьыҧшым, иазхаҵоу Аҧсны\nарбџьармчқәа раҧхьатәи ринрал иаша Сергеи Платон-иҧа Дбар ихьӡ\nкашәара ақәым Аҧсни Аҧсуареи ыҟанаҵы.\n[121]\nАТәыЛА\nИСТ\nыҦУА\nәАЖәА\n— Ишәгәалашәыршәа Сергеи Платон-иҧеи шәареи раҧхьатәи\n— Сергеи Платон-иҧеи сареи ҳаиқәшәеит Гәдоуҭа, Аҧсны аибашь-\nра аан, аамҭала уи анынкылаз. Убысҟан еилыскааит дзакәыз, аибашьра\nаганахь акыр азыҟаҵара шимаз. Аха иареи сареи уаанӡагьы аимадага-\nла акырынтә ҳаицәажәахьан. Избахьан икомандаҟаҵашьа, ихәыцшьа,\nарратә ус аҿы иҟазара. Аибашьра анынҵәа, Кәыдрытәи аиҩхаа аҟны\nҳаицын. Аруаҩ ишихәҭоу, гәымшәарыла дыҟан.\nИахьынӡаадыруа, шәара ауаажәларра-политикатә еиҿкаара «Амца\nхара» аҟынгьы аус еицыжәуан. Уаатәи иусуразы ишәҳәарц ишәылшои?\nАилазаара «Амцахара» аҧҵара иара иҟынтәи иаауеит. Иара иа\nкәын ари аус аҟынгьы ҳзырманшәалоз. Араҟагьы иааҧшит азыҟаҵара\nАҭагылазаашьа иаразнак иеиликаауан, аҭак аҟаҵашьа дақә\nшәон. «Амцахара» аизарақәа рҿы дымшәа-дмырҳа агхақәа иҳәон,\nурҭ шыриашатәу ҳәа амҩақәа азиҧшаауан. Аибашьра ашьҭахь\nҳҭагылазаашьа уадаҩ игәы иалан. Игәы иалан аибашьцәа ацхыраара\nмаҷны иахьрымаз. Уи дазықәҧон Аҧсны зыхьчаз аибашьцәа рзинқәа\nрыхьчара.\n— Уаҩышьала дзеиҧшрази, аиҩызара шәыбжьазма?\n— Иҟазшьа даара ибзиан. Аишьцәа реиҧш ҳаҟан. Уахи-ҽни ҳаицын.\nхьаа акы акәын, ҳгәырҩа акы акәын. Иҿысҵаауаз рацәан.\n[122]\nкаҳаны ҳаныҟаз, илафҳәарала ҳгәы шьҭихуан. Иара ицәыӡра сашьа\nицәыӡра аиҧш исзыҟалеит. Убас цәыӡ дуны ирыҧхьаӡоит уи дыздыр\nуаз, дыззааигәаз зегьы.\n— Ихьӡ аҧсуа ҭоурыхаҿ ишҧаанхои?\n— Аибашьра аан, иара аибашьра ашьҭахьгьы, аинрал Сергеи Пла-\nтон-иҧа Дбар дзыхьӡаз, иҟаиҵаз, ииҳәаз уҳәа рыла ихьӡ нхоит ҳажәлар\nрҟны наунагӡа. Аҧсны ыҟанаҵ, уи ихьӡ абиҧарақәа иеимырдалоит,\nиара иҿырҧшала аҿар ҳааӡалароуп. Ас еиҧш зыхьӡ ҳараку аинралцәа\nҳҭоурыхаҿы зынӡа имаҷуп.\nАгазеҭ «Амцахара»\n[123]\nВладимир Қапба\nҚәыМ\nНанҳәа 14, 1992 шықәса — аҧсуаа ҳҭоурых аҿы имҕьаӡо ахәра\nАри аҽны, рыцҳара дук ҳзыҧшуп ҳәа згәы иаанамгаӡоз сҩызцәа зегь\nреиҧш, саргьы ашьыжь заанаҵ сгылеит. Абжьааҧны аасҭа, сусураҿы\n(аредакциахь) сзынаӡандаз ҳәа сгәы убрахь исыханы сагон, аха уи\nмзызс иамаз зҿыҵызгарыз ҳәа акгьы збомызт. Иаарласынгьы уахь сне-\nит. Абжьааҧны еиҧш акәын араҟагьы зегь шыҟаз. Аха рацәак анҵыра\nамоуит ари абжьааҧнытәиқәа иреиҧшнысшьалоз амш. Сааҭқәак\nҭахь амшмыхәла иаҳзаҩызахеит, ҳаиланаргьежьит, ҳаикәанар\nхынҳәит…\nАаи, уи аҽны нахыс ҳажәлар рҭынч ҧсҭазаара ааҳәит, хыла-\nгәыла еилалеит. Иаҳзыҟалеит аҧсуаа ҳаҧсадгьыл аҿы аҟазаареи-\nаҟамзаареи ахықә аҿы ҳназгаз, абзара наҳҟәыганы, аҧсра хьшәашәа\nабла ҳҭазырҧшыз аибашьра хлымӡаах. Аибашьра раҧхьатәи амш,\nраҧхьатәи агәыҭҟьара, раҧхьатәи аҧсыҭбара…\nАибашьра раҧхьатәи амш. Аҕа хәымга дгылан «Ацҳа ҟаҧшь» аҟны.\nИбзианы исгәалашәоит, ҳаибашьцәа раҧхьаҵәҟьа иҟарҵара уи аҟара\nиақәымшәо (дара урҭгьы хыҧхьаӡарала ирацәаҩымызт, зегьыҵәҟьагьы\nабџьарлагьы еибыҭамызт) ишыҟаз. Аамҭақәак рышьҭахь иаарылагы-\nлаз, дауцәамкәа, аха дахьынӡаҟаз деилаҟацаӡа, дадымхалацәакәа дасу\nиҟарҵашаз, иахьцашаз, иахьгылашаз дирбон. Иҩашьомызт арратә\nАри Сергеи Платон-иҧа Дбар иакәын. Хаҭала абас ауп уи раҧхьаӡа\nдшызбаз. Зегьы ибзианы иаҳгәалашәоит уи усҟан аҧсуа телехәаҧшра\nаинтервиу аҟнытә иажәақәа: «\nара ҳшымгәыҕӡоз аҕа дҳақ\nлеит,\nабџьар хкыла иҽеибыҭаны, хыҧхьаӡаралагьы акырӡа дҳаиҳаны. Аха\nҳара шьҭахьҟа хьаҵшьа ҳамаӡам, ҳадгьыл аҿоуп ҳахьыҟоу, ицатәхар\nшьҭахьҟа, иҳақәлаз цароуп, уаҳа ҟалашьа амаӡам!»\nАбарҭ реиҧш иҟаз игәырҕәҕәагаз ажәақәа Сергеи Платон-иҧа\nианиҳәоз, ҩнуҵҟалатәи иҭагылазаашьа зеиҧшраз аҳәара уадаҩуп, из-\nбанзар, уи усҟан еилкааны иман иҳақәлаз аҕа имч ахьынӡаҟаз, игәҭакы,\nиааинырсланы Аҧсны инапаҿы иааганы, аҧсуаа рырҭаслымразы\nилшозгьы шыҟаиҵоз. (Уи ус шакәыз дырҵабыргуеит ашьҭахь\nаинрал Ҟарҟарашвили ииҳәаз иажәақәа). Сергеи Платон-иҧа ибзи-\n[124]\nаны идыруан аҕа игәахәтәы иахьымгӡаразы усҟан иҿаҳаргылашаз\nамчқәа рзы ҳашмаџьаназ, аха уи агәра ганы дыҟан дарбанзаа-\nлак иҧсҭазаара аҵыхәтәанынӡа хьаҳәхьачарада инаигӡоз — ишьам\nдгьыл ахы ақәиҭтәразы хамеигӡарала ақәҧара шиҭахыз, убри азы\nгәкаҳаракгьы шыҟаҵатәымыз. Абри ахықәкы иара еицак\nрада ишынеигӡоз, 413 уахи-ҽни ицоз Аџьынџьтәылатә еибашьра\nашьаарҵәыратә мҩа данысит.\nСара ара сҽазыскуам аинрал-леитенант Сергеи Платон-иҧа Дбар\nиеибашьратәи иазыҟаҵаратәи мҩа иазкны ажәа аҳәара. Уи зҳәахьоугьы\nыҟоуп, аринахысгьы изҳәаша ҟалоит. Исҭахуп исҳәарц ҳаибашьра амш\nхьанҭақәа раан уаҩытәыҩсатә ҟазшьала сгәалашәараҿы дшаанхаз,\nцәаҳәақәак рыла акәзаргьы, ҳаҧхьаҩ иҟынӡа иназгарц. Ииашоуп, уи\nаҧыза ду иуаҩытәысҩатә хаҭара зеиҧшраз азы сара иаазго афактқәа\nацәыкәбар иаҩызоуп, аха ацәыкәбари-ацәыкәбари еицны ауп аӡ дугьы\nшыҟало. Исҭахуп (аҳәашьа сақәшәозар), аибашьра амца шыра данала-\nгылазгьы, инапаҵаҟа иҟаз иҩызцәа аибашьцәа-иеиҵбацәа акатаҳәа\nианивыршьаауазгьы, ахачҳара ду шааирҧшуаз, агәшаҭара шицәымӡуаз\nИиашоуп, ирҳәоит, ауаҩы ихазы иалихуа азанааҭ деиҧшхоит ҳәа.\nУи ганкахьалагьы ус иҟоуп. Аиҳаракгьы аруаҩы изанааҭ алзхуа изы.\nАха даҽа ганкахьалагьы уазхәыцыр, азанааҭ ахаҭа аҧшьызго, иаҧызҵо\nауаҩ иоуп. Ус анакәха, азанааҭ иаанахәаша ауаҩы ицәаҩақәа роуп.\nСергеи Платон-иҧа аррамаҵзуҩын. Аррамаҵзура зегьы ирыца-\nаиуа, имариоу занааҭым. Аиҳаракгьы аибашьра аамҭазы, Аҧсадгьыл\nалахьынҵа унапы ианану, усҟан ауаҩы — аруаҩ дыџьбарамхар\nҟалашьа амаӡам. Агәырҩеи, агәаҟреи, азалымдареи — арҭқәа зе-\nгьы ддырымҽыҕуеит. Уи аҩыза ацәаҩа-ҟазшьа Сергеи Платон-иҧа\nимамкәангьы ҟалашьас иамази ҳазҭагылаз усҟантәи аамҭазы… Аха\nубас еиҧшқәа раангьы, уи ихы инапаҿы аагашьа дақәшәон, ауаҩра иаҳа\nаҧыжәара аиргон. Иаазгоит хҭыск.\n1992 шықәса аҧхынразы акәын. Аибашьра цон Камани Шро-\nақырҭуа мпыҵахалаҩцәа ралцаразы.\nара ҳкомандаҟаҵара\nаштаб аҧшыхәратә пункт Аҩада Ешыра, Уазабаа азааигәара ахәы\nҳаракыраҿы иҟан. Ари аҳаракыра аҟынтәи иманшәаланы иубарҭан аҕа\nихырҕәҕәарҭақәеи, ицарҭа-иаарҭақәеи. Аамҭала абраҟа ҳаҟан сҩызцәа\nШьыжьык азы абрахь дааргеит ҳаибашьцәа иртҟәаз, амаиор ичын\nзмаз ақырҭуа еибашьҩы. Абраҟа иҟаз, маҷкгьы зықәрахь инеихьаз ҳара\nҳтәқәа рахьтә аӡәы уи дишьразы иабџьар шьҭихит. Уи аамҭазы Сергеи\nПлатон-иҧа аблиндаж даадәылҟьан, диҵаҳәҳәеит:\n[125]\n—Уарбанзаалак иабџьардоу иҿаҧхьа забџьар шьҭызхыз уаҧсуа\nхаҵам! — иҳәеит уи. Нас иаҳа иҽаарҭынчны:\n— Араҟа ашьаура аӡәгьы азин уиҭом, уи ихәҭоу, ишихәҭоу зыӡбаша\nыҟоуп, убарҭ драҳҭоит, — иҳәан, ишьҭахьҟа днахынҳәит.\nХьыцкәыр захьӡыз сҩызаки сареи уи ауха ҳҟарулцәан. Аҵх ках-\nхаа, амза шеишеиуа ажәҩан агәы иаҵан. Абри ҳазну аҧсабараҿы\nџьара рыцҳарак ҟалахьеит ҳәа угәы иаанагарымызт, атҟәацбыжьқәа\nАшарҧазхарахьы инеиуан. Ахысбыжьқәагьы маҷк иааиқәтәашәа\nиҟан. Ус ҳҿаҧхьа иҟаз аблиндаж даадәылҵын, ҳара ҳашҟа иҿааихеит\nаӡәы. Уи Сергеи Платон-иҧа шиакәыз иныҟәашьалагьы даадыр-\nхьан. Данҳзааигәаха, ҳаргьы ахьышәҭҳәа ҳаиҳабы ҳҩеихаҵгылан,\nҳҽеикәаҧсаны наҟ-ааҟ ҳаагылеит.\n— Шәтәақәа, шәтәақәа, сзыцәом, афасааит, — иҳәан, ҳнаҩс иҟаз\nатәарҭа иҽнықәикит. Разынҧштәыла иҧхоз амза лашараҿы уи ихы-\nиҿы ааҧса еиҳагьы ааҧсара изацнаҵон, иҩашьомызт аибашьра «аида-\nра хьанҭа» шиқәыҕәҕәоз. Аха деишәара-еиҵарахаҵәҟьангьы дыҟамызт.\nМрагылара аганахь ала, Гәымсҭа аӡиас, аиҩхаа аҵаулара ҭырҭәааны,\n— Абас ианыҟоу ахықә ахь шәымнеилан, ишәарҭоуп, — иҳәеит. Убри\nаамҭазы ҳҿаҧхьа ишьҭаз адәҳәыҧш аҵыхәан жьак аацәырҟьеит. Абри\nаҟара абзарбзан хқәеи аракетақәеи ахьықәҳахьоу, ашәаҧыџьаҧҵәҟьа\nрхаӡамкәа ахымҩас иахьарҕҕахьоу аҭыҧ аҿы ажьа хәыҷы ацәырҵ\nра, ҳазегьы уамашәа иаабеит.\nСергеи Платон-иҧа ажьа аниба, ихы-иҿы ааихаччан, даныхәыҷыз\nақыҭаҿы ажьақәа шырацәаз, шьыжьлеи хәылбыҽхалеи ана-ара\nахкаарақәа рҟны ишцәырҵлоз уҳәа ихәыҷра иазкыз ажәабжьк\nҳзеиҭаҳәара дналагеит. Убасҟан данцәажәоз, ихы-иҿы лашон, иблақәа\nирхубаалон игәаҵаҿы иҭаҵәахны имаз агәыблыреи, ақьиареи,\nАха убри аамҭазы еиқәырццакны игәыҭҟьагаз атәҟац\nбыжьқәа геит. Аҕа иааишьҭыз абзарбзан хқәа ҩаҳхыууаан Гәымсҭа\nаиҩхаа аҵауларахь ицаны иҭаҳаит.\nАшәымҭак ала аҽеиҭанакит уи ауаҩ ихаҿылаша, рышьҭра дырӡит\nақьиареи, арыцҳашьареи, агәыҧшқареи. Дҩагылан, ашацаҳәа аблин-\nдаж ахь иҿынеихеит…\nАҷара-аҷараҳәа аус ауан арациа.\nҿаца-аҿацаҳәа иааҩуан ахақәиҭразы иҧшьоу аибашьрахь ҳаи\nбашьцәа ирыҧхьоз рҧыза ибжьы.\n[126]\nИН\nЕРВЬ\nЮ МИ\nИСТ\nА\nОРОН\nы\nУБЛИ\nИ\nИЯ\nСО\nАЛИ\nЕВ\nА\n.\n— Когда и как Вы познакомились с Сергеем Платоновичем Дбар?\n— С Сергеем Платоновичем Дбар я познакомился в тяжелые и тре-\nвожные дни августа 1992 года. Ко мне на командный пункт, который\nнаходился в здании военного комиссариата в Гудауте, поднялся чело-\nвек усталый, только что возвратившийся из Сухума. Он четко по-во-\nенному доложил о ситуации и сказал, что готов в любом качестве — и\nрядового, и офицера — выполнять свой долг на фронте. Я улыбнулся на\nего слова, потому что такого специалиста с военным образованием в\nАбхазии не было, и сказал ему, что я еще увижу его генералом. По об-\nщему решению он был отправлен на Бзыбский оборонительный рубеж\nв качестве начальника штаба, где впоследствии стал и командиром. С\nчестью выполнил поставленную задачу на Гагрском направлении. Пос-\nле разгрома врага в Гагре, Сергей Платонович Дбар стал командующим\nГумистинским фронтом. Сергей Платонович в истории абхазского на-\nрода останется как один из видных военных и общественных деятелей.\nОн всегда рвался на передовую вместе с бойцами. Это было и на Гагр-\nском направлении, и при освобождении Сухума, и в Шромах. Поэтому\nего командирские качества являются образцом для нынешней молоде-\nжи, для нынешних офицеров, которые продолжают нести службу в Во-\nоруженных Силах.\n— Расскажите, пожалуйста, один из военных эпизодов Сергея Плато-\n— Мне вспоминается, когда освобождали город Сухум. В колонне\nштурмующих при освобождении правительственного дома в Сухуме\n[127]\nоказался и Сергей Платонович. Когда я связался с ним, спросил, где он\nнаходится, командующий ответил мне, что он находится на третьем\nэтаже правительственного здания. А здание полностью еще не было ос-\nвобождено. Он, как командующий, не должен был находиться на пере-\nдовой. Но не мог. Шел в первом ряду.\n— Каким он был как человек?\n— Как человек Сергей Платонович был обаятельным. Я его вспоми-\nнаю всегда улыбающегося, всегда с шуткой на устах. Этот образ всегда\nстоит перед моими глазами. Вспоминаю я его, с одной стороны, с улыб-\nкой, а с другой стороны — печально. Печально, потому что безвремен-\nно ушел из нашей жизни. Светлая память о нем надолго сохранится в\nнаших сердцах.\n[128]\nВиталий Тарнаа,\nГерой Абхазии\nСО\nБыТИЯ, С\nОХР\nНЕНН\nАМЯТИ\nИз-за сложившихся обстоятельств мне пришлось с 10 июля и до на-\nчала августа, до вступления в силу договора о перемирии, находиться\nв Шроме и своими глазами видеть беспримерный подвиг нашего на-\nрода в кровопролитных боях за удержание шромских высот. От удер-\nжания этих высот практически и зависела судьба Абхазии, осознание\nэтого удесятеряло силы и дух бойцов. Министр обороны, командующий\nфронтом Султан Асламбекович Сосналиев, ставя тогда очередную за-\nдачу в штабе фронта, так и сказал: «Мы должны удержать Шромские\nвысоты любой ценой. Живыми нам отсюда уходить нельзя. Это значит\n— потерять Абхазию. Мы должны или умереть, или победить». Я его в\nтаком состоянии и таким больше никогда не видел.\nДля 2-ой бригады, бойцы которой, в основном, и вели бои за эти\nвысоты, Гена Чанба свой командный пункт выбрал максимально близ-\nко к линии фронта. И хотя это место сразу же попало под огонь артил-\nлерии противника, все равно он его не передвинул, и только прямое\nпопадание снаряда и ранение комбрига заставило убрать оттуда ко-\nмандный пункт. Кстати, в этот момент в командном пункте, который\nпредставлял собой всего лишь вырытый окоп, находился и начальник\nгенштаба Сергей Платонович Дбар. Оба они, как полевые командиры,\nпрактически управляли боем в этот момент, и именно личное беспри-\nмерное мужество этих двух воинов цементировало оборону шромских\nвысот и поднимало дух солдат. Я видел, как Сергей Дбар, чтобы самому\nубедиться в боевой обстановке, шел в разведку с небольшим отделени-\nем чеченских бойцов в район чайной плантации, где в это время уже не\nодин час шел контактный бой с противником.\n[12\nГерой Абхазии\nРЯ\nДО\nМ С\nИМ\nБыЛ\nПО\nГО\nМУ\nСергей Платонович Дбар был для нас, абхазцев, народным полко-\nводцем. Именно народным. Он знал, с каким врагом мы воюем, почему\nидут бои и почему нашему народу нужна победа. Он никогда не кричал,\nне бил себя в грудь, требуя похвал, как сейчас многие кричат, строя из\nсебя вояк-героев. Сергей Платонович был совсем другой. Он всегда мне\nговорил: «Вова, солдат есть солдат. Солдат — всегда чей-то сын и, может\nбыть, единственный. Солдат — всегда чей-то отец, чей-то брат, чей-то\nмуж. Поэтому, когда выполняется боевое задание, надо находиться ря-\nдом с солдатом, сохранить лично каждого солдата». Сергей Платоно-\nвич всегда относился к солдату по-отечески, заслоняя его от возможной\nопасности. И всех нас он заслонял собой от опасности. И очень трагично\nвоспринимал гибель каждого своего солдата. Это был благороднейший\nчеловек.\nВо время войны я с ним встретился в Гудауте. Он расспрашивал\nменя о том, как организована оборона, как поставлены минные поля,\nзаминированы ли в Эшере верхний и нижний мосты. Ниже одного из\nмостов была переправа. И по совету Сергея Платоновича мы это место\nтоже заминировали. Он как военный прекрасно разбирался в ситуации\nи мог все правильно распланировать. Вторая встреча состоялась в Эше-\nре, куда он приезжал с инспекционной проверкой. С ним тогда был и\nВалера Айба, бывший заместитель министра обороны. В тот день, когда\nони приехали, у нас шел сильный обстрел. Стрельба началась отовсюду.\nОгонь вели и снайперы. Я видел, как Сергей Платонович по-пластунски\nушел в укрытие, сразу войдя в боевую обстановку. Но прежде он закри-\nчал: «Всем в укрытие».\nИ так получилось, что мы с Сергеем Платоновичем все время были\nвместе. Во время Гагрской операции часть моих бойцов ушла в Гагру,\nпринимала участие в ее освобождении. Оголять фронт мы не могли, и\nпоэтому другая часть осталась на своих прежних позициях. Перед январ-\n[130]\nской наступательной операцией я встретился с Дбаром и Сосналиевым.\nМы обговаривали план этой главной наступательной операции. Но, как\nизвестно, январская наступательная операция у нас не получилась. Мы\nшли с боями, много ребят погибло во время взятия кемпинга. Во время\nбоя я постоянно связывался по рации со штабом и просил, чтобы нам\nоказали огневую поддержку и чтобы нас поддержал эшелон наступа-\nющих. Я напрямую разговаривал с Сергеем Платоновичем и слышал,\nкак он просил о том, чтобы нам помогли. И нас действительно сильно\nподдержали огнем. Но этого огня нам хватило только для того, чтобы\nотошли танки противника и мы смогли вынести раненых. К сожалению,\nвсех бойцов мы так и не смогли вынести. После этого мы встретились\nна разборе январской наступательной операции. Это было в Гудауте в\nдоме отдыха «Черноморец», где присутствовали также Шамиль Басаев,\nМухаммед Килба, Ренат Карчава. Мы с ним часто встречались и перед\nмартовской наступательной операцией, и перед июньской.\nСергей Платонович всегда болезненно реагировал на несправедли-\nвость. И во время войны он сталкивался с несправедливостью. Твердо\nзная, что нам нужна победа, он еще тверже был убежден, что эту победу\nнадо будет удержать. Для себя он не требовал ни должностей, ни наград.\nОн отдавал себя большому делу победы и удержанию этой победы.\nСергей Платонович Дбар возглавлял «Амцахара» — движение вете-\nранов, и был уверен, что ветераны могут все поставить на свои места.\nОн прекрасно знал, что нужно созидать, а не все время разрушать.\nКогда мы с ним находились в Кодорском ущелье в октябре 2001\nгода, так получилось, что нужно было идти с группой вытаскивать тру-\nпы убитых наших братьев — Шинкуба и Асландзия. Сергей Платонович\nне хотел, чтобы я покидал штаб. Но я ему сказал, что там, где лежат тела\nнаших убитых воинов, место опасное, и бойцы могут не справиться\nПосле этого у нас опять возникла такая ситуация, когда мы вышли\nк противнику, и он говорит: «Опять идешь?». Во время третьей нашей\nоперации, сколотив группу из 30 человек, мы пошли по следу против-\nника. Шли всю ночь, вдруг Сергей Платонович говорит мне: «Ты тоже\nгенерал, и я не могу отдать тебе приказа не идти, но я хочу, чтобы ты\nкак генерал остался здесь, в штабе». На что я ответил: «Сергей Платоно-\nвич, на сей раз я тебе не подчинюсь, но я вернусь живым».\nПолучилось так, что мы договорились вместе баллотироваться в\nПарламент. Одно время он колебался, не хотел. Затем возникла ситуа-\n[131]\nция, когда представители движения «Возрождение» сняли свои канди-\nдатуры. Сергей Платонович готов был снять и свою. Но потом мы друг\nдруга уговорили и вместе пошли в Парламент. Мы сидели вместе: он\nв генеральской форме, а я в форме генерал-майора. Я видел недавно\nнашу фотографию в газете «Эхо Абхазии», где мы вместе с ним на пер-\nвом заседании Парламента.\nСергей Платонович мне всегда говорил: «Вова, если я что-то в Пар-\nламенте полезное для народа в нашем законотворчестве не сделаю, то я\nскажу, что ничего не могу, и уйду отсюда. Потому что обманывать свой\nнарод не хочу». А я ему говорю: «Все равно мы с тобой здесь что-нибудь\nполезное сделаем. Нам надо еще раз победить себя, свою эпоху, свою\nнеустроенность. Мы будем с тобой работать».\nЗа три дня до его смерти была какая-то комиссия. Мы были у вице-\nпрезидента. И когда мы вышли, я сказал ему, что зайду к себе в комис-\nсию, а он пошел в свой бывший кабинет по военному совету. Пришел\nон оттуда расстроенный. Сказал, что сократили ту его должность, но на\nего месте сидит человек и работает. А придя в понедельник на работу, я\nузнал, что Сергей Платонович умер.\nСергей Платонович Дбар был человеком большой души, настоящим\nдругом, верным товарищем, не терпящим предательства. Для каждого\nсолдата он был отцом, братом. Он был святым человеком. Сегодня и в\nПарламенте, и его боевым друзьям очень не хватает Сергея Платонови-\nча. Работай он с нами, все было бы совершенно по-иному.\n[132]\nАслан Кобахия,\nГерой Абхазии\nВы\nАЮщИйСЯ\nВОЕН\nАЧАЛ\nЬН\n,\nИСТИ\nНН\nый\nАТ\nСергей Платонович Дбар — это, без преувеличения, самый выдаю-\nщийся абхазский военачальник современности. Я с ним познакомился\nво время освобождения г. Гагра. Это был второй день штурма, когда уже\nнаши войска прошли центр города и меня, как специалиста артилле-\nрии, срочно с Гумистинского фронта вызвали на Гагрский фронт. Здесь\nя встретился с С. П. Дбаром, командующим, у которого к тому времени\nбыл большой боевой опыт, умение, знания, высокий авторитет среди\nвоинов. Наши войска под его командованием уверенно продвигались\nк государственной границе по р. Псоу. И здесь я впервые увидел полко-\nводца Дбара С. П., который ставил четкие, всесторонне продуманные\nвоенные задачи. Выполнив поставленные задачи, мы дошли до госгра-\nницы и вновь вернулись на Гумистинский фронт.\nПосле освобождения Гагры С. П. Дбара назначили командующим\nГумистинским фронтом. Так случилось, и для меня это было совершен-\nно неожиданно, что я срочно был вызван в Гудауту, в Генштаб и назна-\nчен командующим артиллерией фронта.\nСегодня, анализируя путь, пройденный Вооруженными Силами Аб-\nхазии, нельзя не отметить главное: цели и задачи были однозначны и\nзаключались в том, чтобы сломить сопротивление грузинских оккупа-\nционных войск и добиться соединения двух фронтов: Восточного и Гу-\nмистинского. И разработка таких планов требовала значительных уси-\nлий нашего Генштаба. Личность генерала С. П. Дбар уникальна тем, что\nон был главным разработчиком планов наступлений ВС РА и главным\nего исполнителем. В мировой практике бывает редко, чтобы разработ-\nчики военных планов сами бы осуществляли их. Выполнял он, конеч-\nно, свою работу под руководством Главнокомандующего В. Г. Ардзинба\nи министра обороны С. А. Сосналиева. Но он был профессиональный,\nвысокообразованный военный, опытный боевой командир. Это была\n[133]\nмощная команда: В. Ардзинба, С. Сосналиев, С. Дбар. Они обсуждали\nвсе вопросы вместе, во взаимодействии. Утверждал план операций,\nконечно, Верховный Главнокомандующий В. Г. Ардзинба. Но С. Дбар\nс этим планом потом бросался в бой со всеми остальными бойцами\nфронта. Я даже помню, как министр обороны во время войны выходил\nна связь и предупреждал С. П. Дбара о том, что он не должен рисковать\nсвоей жизнью, что он должен быть на командном пункте, а не на пере-\nдовой линии. Но Дбар прекрасно понимал абхазских воинов: абхазские\nвоины никогда не воспринимают командира, который плетется где-то\nсзади. И он всегда старался быть на самых передних рубежах наступ-\nления наших войск. Военные неудачи никогда не ломали Сергея Плато-\nновича, наоборот, еще больше мобилизовывали его, тем более, когда в\nбоях погибали молодые люди.\nВсе прекрасно помнят злополучную высоту Цугуровка. Неод-\nнократные попытки взять под контроль эту высоту, к сожалению, были\nнеудачными. Подходы к горе были густо заминированы, и наши ребя-\nта погибали в большом количестве, подрываясь на минах на подсту-\nпах к этой высоте. Помню, меня вызвали в штаб как командующего\nартиллерией фронта, чтобы ознакомить с планом последнего наступ-\nления на Сухум. И когда министр обороны и начальник генштаба ста-\nли знакомить меня с планом операции, раскрыв военную карту, я, к\nсвоему удивлению, увидел, как искусно и грамотно разработан план\nобхода Цугуровки. Каждый из нас говорил: «Если мы не возьмем Цу-\nгуровку, то мы не возьмем никогда Сухум…». В тот период почти у всех\nвоинов складывалось такое впечатление. Но был разработан уникаль-\nный план обхода этой горы. Да, это была господствующая высота… Но\nС. П. Дбар применил такой продуманный тактический ход: он через\nШрому обошел Цугуровку, углубился, двинул войска на горы Бырцха и\nГварду. Между тем, около 200 человек грузинских боевиков сидело на\nЦугуровке, в ожидании абхазских воинов, а мы уже штурмовали Сухум.\nПротивник остался как бы в тылу у нас. И только потом, когда мы ушли\nна Сухум, грузинские боевики окольными путями, через горы уходили\nв Кодорское ущелье и отступали как могли.\nЭти события показывают, насколько, чисто по-военному, был та-\nлантлив и прозорлив С. П. Дбар.\nДругая ситуация, где проявились не столько навыки военачальни-\nка, а боевой дух воина, навыки очень ответственного человека, готово-\nго погибнуть, но не уступить противнику ни в чем.\n[134]\nШло летнее наступление на Сухум. Были проблемы на Цугуровке,\nна Ахбюке. И главное стратегическое село Шрома Дбар атаковал в ло-\nбовую, с применением большой силы артиллерии, бронетехники и т.д.\nСело было занято, но все господствующие высоты вокруг села были в\nруках у противника. И на следующий день там значительно осложни-\nлась обстановка. И удержать это село было крайне тяжело. И вот какую\nотчаянную попытку предпринимает С. П. Дбар, чтобы не потерять этот\nнаселенный пункт. Комбриг Геннадий Чанба был контужен. Начальник\nштаба бригады Аполлон Шинкуба был тяжело ранен. Начальник развед-\nки Генштаба Ажиба Эдуард погиб. Бригада, можно сказать, была обезг-\nлавлена. Была очень тревожная обстановка. И генерал С. П. Дбар, кото-\nрый являлся тогда начальником Генштаба ВС РА, вошел в село, принял\nна себя командование бригадой, рассредоточил наши войска, и через\n3-4 дня мы взяли высоты вокруг села. И это сыграло решающую роль\nпри освобождении Сухума.\nЕще один эпизод. Это уже — 1994 год. Шла разработка плана осво-\nбождения нижней части Кодорского ущелья. Под управлением Сергея\nПлатоновича была осуществлена подготовка и реализация плана на-\nступления. И мы без единой потери, но с огромными потерями для про-\nтивника в живой силе и бронетехнике, завершили Латскую операцию.\nбыл начальником Генштаба, это был мозговой центр армии. Дейст\nвовал он опять-таки в непосредственном контакте с Главнокомандую-\nщим В. Г. Ардзинба и министром обороны Сосналиевым С. А.\nПосле войны он ушел с должности начальника Генштаба МО с чувс-\nтвом выполненного долга. Я не буду давать характеристику Сергею\nПлатоновичу как депутату, вице-спикеру Парламента, политическому\nдеятелю, об этом скажут другие, но как о военачальнике, герое, боевом\nгенерале о нем можно говорить очень много. Ардзинба — Сосналиев —\nДбар — это уникальный треугольник, который сыграл главнейшую роль\nв нашей общей Победе. Просто надо было видеть насколько они взаи-\nмоуважительно, четко, понимая друг друга, осознавая свои роли, про-\nшли весь этот тернистый путь к независимости и свободе. Послевоен-\nный период тоже, как известно, был чрезвычайно сложным. Владислав\nГригорьевич часто собирал полевых командиров. Была блокада. Было\nтяжело. Но бывали и торжественные моменты. Помню, во время како-\nго-то праздника, Владислав Григорьевич обратился к боевым команди-\nрам, их было, насколько я помню, человек 25-30, выразил им всем свою\nглубочайшую благодарность, отдавая дань их боевым заслугам. «Но,\n[135]\nзнайте, — сказал Владислав Григорьевич, — у меня был родной брат, ко-\nторый погиб еще до войны, но я приобрел в лице Сергея Дбара родного\nбрата…». И каждый из нас с чувством глубокого удовлетворения и, как\nговорится, с белой завистью выслушивал эти на редкость откровенные\nслова в адрес нашего дорогого и любимого друга.\nЭто был очень мужественный, отчаянный воин, командир, большой\nпатриот. Очень жесткий в военной обстановке, но очень мягкий и бла-\nгородный в быту, в жизни. Он был человеком с чувством тонкого и глу-\nбокого юмора. Даже в очень тяжелой ситуации он мог взбодрить воинов\nсвоим юмором, добрым словом. В эфире, особенно во время тяжелого\nбоя, он любил произносить: «Ушәама?.. Уаҧсыуаӡами, уара, ушәама?..»\nОн прекрасно понимал в какой тяжелой ситуации находилось то\nили иное подразделение. Некоторые полевые командиры иногда не до\nконца понимали, чего же он требует от них, но когда видели конечный\nрезультат, они начинали чувствовать, насколько он тонко оценивал\nситуацию. Это был настоящий полководец, чье имя будет вписано зо-\nлотыми буквами в историю новой независимой Абхазии и ее славную\nвоенную летопись.\nБеседу записал публицист В. К. Зантариа\n[136]\nМухаммед Килба,\nГерой Абхазии (г. Черкесск)\nЧЕ\nОВЕК\n,\nКО\nОР\nый\nЕГД\nА ЖИ\nДоброе это дело — творить во имя достойных людей нашего Отечес-\nтва, помнить их, ценить их подвиг во имя нашего будущего. Одним из\nмногочисленных мужественных людей того времени, с которыми меня\nсудьба свела в те катастрофические времена для нас всех, был Сергей\nПлатонович Дбар. Те годы, когда мы встретились, всё происходившее\nвокруг нас, рядом с нами, с чем мы жили тогда, что всё это не сон, прос-\nто по нынешним меркам нереально. Сколько испытаний этот человек\nвыдержал, даже по тем временам было очень много. Несмотря на всё,\nСергей Платонович оставался добрым и внимательным к окружающим,\nвысоко ценил человеческую жизнь, всегда был в ответе за свои реше-\nния и действия.\nВ конце августа, точнее 24 числа, я был направлен штабом опол-\nчения в поселок Бзыбь для организации Гагрского оборонительного\nрубежа, где первый раз встретился с Сергеем Платоновичем. С самых\nпервых минут, несмотря на тяжелейшее положение обстановки, он про-\nизвел на меня несгладимое впечатление: профессиональный военный,\nвнимательный человек, через несколько минут общения мне показа-\nлось, что я его знаю очень давно. Говорили о положении дел на рубеже,\nнесмотря на то, что у противника абсолютное превосходство во всём, не\nбыло никакой видимой растерянности, тем более паники. Выехали сра-\nзу на линию соприкосновения с противником в район посёлка Колхида,\nсобрали своих бойцов, оказалось чуть больше двадцати человек, авто-\nматов десяток, один ручной противотанковый гранатомёт без единой\nгранаты, на тот момент на двенадцать километров фронта. Это подраз-\nделение мы назвали батальоном, и Сергей Платонович поздравил меня\nс назначением командиром этого подразделения. Вот так обыденно,\nпросто подходили к решению сложнейших вопросов. Сергей Платоно-\nвич не имел возможности на тот период мечтать даже об элементар-\nных вещах военной атрибутики. Не было регулярных подразделений,\n[137]\nсоответствующего вооружения и экипировки для наших бойцов, жили\nи творили всё тем, что есть, чаще одерживали существенные победы\nнад противником.\nСергей Платонович Дбар ежеминутно участвовал в укреплении\nоборонительного рубежа, учил лично бойцов ведению оборонительно-\nго боя. Каждую ночь в самые поздние часы собирал свой малочислен-\nный штаб, слушал наши доклады, планировал дальнейшие действия.\nВ наших неудачах Сергей Платонович не искал виновных, всю полноту\nответственности брал на себя, искал возможности исправить ошибки.\nНесмотря на самое бедственное положение на рубеже в людях, боепри-\nпасах, вооружении и многом другом, Сергей Платонович не сомневался\nв том, что мы освободим город Гагра и выйдем на государственную гра-\nницу, на реку Псоу. За один месяц с небольшим сумели организовать\nжесткую и активную оборону, затем перешли в масштабное наступ-\nВ самые тяжёлые времена для нашего Отечества, когда остро стоял\nвопрос, быть или не быть Абхазии, когда на весь мир было объявлено\nо готовности уничтожить весь абхазский народ, Сергей Платонович не\nтерял самообладания и твёрдости духа.\nВ дальнейшем тоже, до полного освобождения Абхазии, я долго тру-\nдился рядом с Сергеем Платоновичем, был он у меня непосредствен-\nным командиром, близким другом и старшим братом, и всё это он всег-\nда подчёркивал при всех.\nКакими бы сложными не были задачи, решать их с Сергеем Плато-\nновичем было даже легко, понятно до мелочей, независимо от возраста\nили командной должности, которую занимал собеседник, он находил\nнужные слова, необходимое решение, и человек уходил от него окры-\nлённый, готовый к любым действиям. Своим профессиональным под-\nходом к решению боевых задач, стратегической оценкой ситуации нас\nвсех подталкивал к творческому мышлению, часто приходилось при-\nнимать нестандартные решения. Вспоминать всё это, поверьте, очень\nтяжело, о Сергее Платоновиче говорить, излагать свою мысль о нём в\nпрошедшем времени — вдвойне тяжелей. Да, был такой прекрасный и\nдобрейший человек, который очень любил свою страну, своих близких,\nнас — бойцов.\nКонкретизировать многие наши действия, вспоминать реальные\nбоевые операции, в которых всегда Сергей Платонович играл не пос-\n[138]\nледнюю роль, чаще — первостепенную, я не хочу сейчас. Много было\nвокруг нас, всякие люди попадались, об этом в другой раз и в другой\nситуации. В своих воспоминаниях о добром друге, боевом брате, еди-\nномышленнике хочу говорить только о хорошем. А тем людям, кото-\nрые прикрываются его именем, пользуются его авторитетом, пытаются\nпублично говорить о своей дружбе с Дбар Сергеем Платоновичем, хочу\nсказать: «Бог вам судья, народ знает своего генерала, своих героев».\nПодумайте, дорогие мои, сколько мы потеряли прекрасных людей,\nмужественных бойцов в период войны, обидно вдвойне, сколько мы\nпреждевременно потеряли после войны, как их нам не хватает сегод-\nня, как трудно без них, без их героических поступков, добрых советов,\nпросто — их присутствия.\n[13\nИлья Гамисония,\nбывш. нач. штаба 3-го полка\nВосточного фронта, подполковник\nО\nСЕРГЕЕ\nПЛАТ\nОНОВ\nИЧ\nДБА\nМы, бойцы Восточного фронта в период войны 1992-1993 гг., зна-\nли заочно Сергея Платоновича Дбар как командующего Гумистинским\nфронтом и как начальника Генерального штаба. Переговариваясь по\nрации с командованием Западного фронта, неоднократно в наушниках\nдоводилось слышать голос Сергея Платоновича, его по-военному чет-\nМы познакомились в день окончания войны, еще на подступах к\nИнгуру. Перед нами был воочию тот человек, образ которого нам пред-\nставлялся во время сеансов радиосвязи. Настоящий боевой генерал,\nподтянутый, энергичный, команды которого с удовольствием прини-\nмались и исполнялись. Несмотря на чрезвычайную ответственность\nи загруженность момента, Сергей Платонович уделил особое внима-\nние нам, командирам подразделений Восточного фронта, поздравил с\nблизкой победой. В тот же день наши войска вышли к Ингуру.\nПозже мы неоднократно встречались на различных мероприятиях,\nи это всегда было уважительно и доброжелательно.\nНаше более близкое знакомство состоялось в Парламенте Респуб-\nлики Абхазия. С первого дня встречи депутатов нового созыва, принци-\nпиальная позиция нашего генерала стала эталоном для большинства\nпарламентариев. Это проявлялось и в период выборов спикера Пар-\nламента, и в формировании всей политики Парламента на начальном\nэтапе.\nБуквально в первые дни, как только началось формирование ко-\nмитетов, Сергей Платонович, как вице-спикер по обороне, подошел\nко мне, хлопнул по плечу и буквально категорично сказал: «Все, пой-\nдешь ко мне председателем комитета по обороне». К сожалению потом,\n[140]\nисходя из различных соображений и договоренностей, мне пришлось\nвозглавить комитет по бюджету и экономической политике. Но наша\nдружба с Сергеем Платоновичем после этого еще более окрепла. Я как\nрядовой член комитета по обороне вместе со своими коллегами при-\nнимал участие во всех мероприятиях, организованных вице-спикером\nСергей Платонович не очень любил кабинетную работу, и мы вмес-\nте с ним объездили все воинские части, принимали участие в учениях,\nстрельбах. Во время этих поездок Сергей Платонович раскрылся перед\nнами еще одной своей замечательной чертой, как чуткий, отзывчивый\nтоварищ, настоящий народный генерал.\nБеседуя на различные темы, однажды мы выяснили, что друг Сер-\nгея Платоновича, его однокурсник по воинскому училищу, был моим\nкомандиром полка во время службы в Советской Армии. Это нас еще\nболее сблизило...\nОн ушел, когда все только начиналось. Начиналась новейшая ис-\nтория Парламента, да и, наверное, всей страны. Мы часто спрашивали\nдруг друга, а как было бы, будь жив Сергей Платонович Дбар. Наверное,\nмногое могло быть по-другому...\nВо всяком случае, не только нынешнему созыву парламентариев,\nно и для всей Абхазии смерть Сергея Платоновича Дбар долгое время\nбудет невосполнимой потерей.\n[141]\nДругу по Бакинскому Высшему общевойсковому командному училищу\n(1964 —1968 гг.) и по жизни Сергею Платоновичу Дбар, полковнику СА, ге-\nнерал-майору Абхазской Республики, военкому Абхазии, активному учас-\nтнику освободительной войны 1992—1993 гг., музей памяти которого\nнаходится на Родине — в г. Гудаута.\nТы сказал мне: «Иди, я прикрою!» —\nИ остался на том рубеже.\nПопрощался тогда я с тобою,\nНе зная, что не увижу уже.\nС той поры не найти мне покоя,\nСнова вижу Серегу во сне,\nСнится тело его молодое\nС алой кровью на голове.\nВдруг услышал: «Иди, я прикрою!» —\nШепчет с неба Серега вновь мне.\nОн со мною, я снова спокоен,\nНе горит наша дружба в огне.\nНе под тяжестью траурных плит,\nПод раскидистой вербой Серега лежит, (с. Мгудзырхуа).\nНе стоит караул, не чеканят слова,\nЗадушевно и бережно шепчет листва.\nЧтобы сладок был сон и покою был рад\nТой Абхазской войны всем известный солдат.\nОт родной стороны и до вражеских гнезд\nОн немыслимый груз на себе перенес.\n[142]\nУмирали, споткнувшись, другие бойцы,\nА ему на помин оставались рубцы.\nИ живым, наконец, отпустила война,\nА кого на своем отпустила она,\nДо последнего дня вызывала на бой\nИ телесный недуг, и душевную боль.\nИ терзает тревога, чтобы та же беда\nНе коснулась Апсны — никогда, никогда!\nСын военкома Гудаутского района, подполковника СА\nСтаценко Феофана Петровича (1963—1971 гг.),\nподполковник в отставке,\nзаместитель заведующего кафедры\nДнепропетровского аграрного университета,\nдоцент Стаценко Юрий Феофанович.\nеспублики\nбхазия\nгенерал-лейтенанту Дбар\nУважаемый Сергей Платонович!\nМинистерство обороны Республики Абхазия сердечно поздравляет\nВас с Днем рождения!\nВаш жизненный путь и неутомимая деятельность вызывают глубо-\nкое уважение. Сегодня в Абхазии нет, пожалуй, такого человека, кото-\nрый бы с признательностью не относился к Вам лично. Вас знают как\nвоеначальника, для которого понятия честь, долг, любовь к Родине — не\nпустые абстрактные слова, а жизненное кредо. Свидетельством тому\nявляется Ваша безупречная служба на благо Республики.\nЖелаем Вам, Вашим родным и близким доброго здоровья, счастья,\nблагополучия и успехов в начинаниях на благо Абхазии.\nС уважением,\nВ. Т. Миканба\n[143]\nЕкатерина Бебия,\nвоенный корреспондент МО РА\n1992—1993 гг.\nРОК\nИ И\nОГН\nВ штабе второй бригады Гумистинского фронта на Шромском на-\nправлении только что закончилось важное совещание. Тщательно был\nразработан план дальнейших действий, и командиры батальонов уже\nрасходились. Теперь этот план должен был утвердить командующий\nфронтом Сергей Платонович Дбар, и только после этого можно было\nприступать к его осуществлению.\n— Где «Аду»? Семнадцатый! Прошу выйти на связь с двухсотым, -\nслышался голос командира бригады Гарри Саманба.\nОн ждал, что Сергей Дбар свяжется с ним по рации, но команду-\nющий вдруг неожиданно появился в штабе, словно почувствовал, что\nего ищут, что он нужен. И находившиеся здесь офицеры еще раз стали\nобсуждать все детали предложенного плана. Разговор проходил в об-\nстановке строжайшей секретности. Я с видеокамерой вышла во двор,\nрешив, пока там совещаются командиры, побеседовать с бойцами.\n— Мы просто счастливы, что имеем такого командующего. Вот уви-\nдите, он не сразу примет решение. Мы знаем, что он сейчас сам все бу-\nдет изучать. Пока сам не проверит, не убедится в правильности приня-\nтого решения, он не даст указания, — сказал мне один из командиров\nподразделений.\n— Каким же путем он сам все будет проверять? Ведь везде стреляют.\nЧто, он пойдет на передовую? — удивилась я.\n— Сами увидите, — ответил тот командир.\nЯ знала, что у Сергея Платоновича Дбар интересная биогра-\nфия. Он родом из села Мгудзырхуа. После окончания средней школы\nучился в Бакинском общевойсковом командном училище. Военная\nсудьба бросала его в разные места: служил в Армении, Забайкалье,\nермании, Эфи\nпии... Затем закончил в Москве Военную академию\nим. М. В. Фрунзе. После академии был начальником оперативного уп-\nравления штаба дивизии в Венгрии, потом в Москве, затем в Северо-\n[144]\nкавказском военном округе. Вернувшись на родину, получил назначе-\nние — военным комиссаром г. Сухума, а потом — Абхазии. А следующий\nэтап его биографии — война...\nСовещание закончилось. Мне было очень интересно узнать, примет\nли решение командующий сразу, или из огня, как говорили бойцы и\nкомандиры, будет изучать обстановку сам.\nЯ сейчас с комбригом поднимусь на гору Бырцха, а вы все разой\nдитесь по своим позициям. Какое решение мы примем, узнаете позже,\n— сказал Сергей Платонович.\nРаботники штаба знали, что командующему не положено идти на\nсамую передовую, тем более подниматься на такую высоту, но не стали\nвозражать. Раз Сергей Платонович решил так, его бесполезно уговари-\nЯ тогда подумала, что так изучают поставленную задачу, и напроси-\nлась на то, чтобы вместе с ними подняться на эту гору, при подъеме на\nкоторую смогла поближе познакомиться с Сергеем Платоновичем. Во\nвремя отдыха брала у него интервью. С ним было легко общаться. Сер-\nгей Платонович высоко ценил и нашу корреспондентскую работу.\nА «работу» на самой Бырцхе без нас, корреспондентов, он в тот день\nпроводил с Гарри Саманба и Акой Ардзинба. Поздно ночью я узнала,\nчто командующий принял решение к очень ответственному шагу. Че-\nрез несколько минут батальоны пошли в наступление.\nИ после этого я еще не раз убеждалась, что Сергей Платонович об-\nладал огромной силой воли, выдержкой, умением моментально оце-\nнить обстановку и, тщательно изучив ее, принять правильное решение.\nИ мы не раз убеждались, что он действительно был одарен от природы\nталантом военачальника. Ко всему этому надо добавить и его высокую\nкультуру.\nСергей Платонович всегда находился там, где было особенно тяже-\nло. Его мужество и уверенность передавались окружающим, и, навер-\nное, поэтому воодушевленные его присутствием бойцы готовы были\nтворить чудеса. Прекрасное знание своих сил и сил противника помо-\nгали нашим бойцам под командованием Сергея Платоновича одержи-\nвать победу в боях с минимальными потерями. «Находясь рядом с ним,\nлегко было воевать», — таково мнение всех, кто прошел с бывшим ко-\nмандующим Гумистинским фронтом дорогами войны.\n[145]\nГьаргь Гәыблиа\n* * *\nМаӡа еицәажәа,\nақәылацәа рҽеидкыла,\nЧалбашь аӡиас ианаахықәгыл еиханы,\nУҵеицәа дауаҧшьқәа аҭшәарақәа нкыла,\nАбџьар рыгзаргьы, гәыла иҕәҕәаны,\nАрахь иааҳашьҭуам ҳәа\nианырҿагыла,\nУара уоуп зегь раҧхьаӡагь уа ицәырҵыз,\nУара уоуп аҕьеҩҳәа игаз зыбжь ҿаца,\nАмҩа иқәҵо ахьырҧар икылсыз,\nАибашьраҿы аибашьышьа дзырҵа…\nЕшыра иахчнысуаз ахырҕәҕәарҭа,\nАгаҿеи ашьха наарақәеи ирыбжьган.\nБаашны уазгылеит усҟан аҧсуа иашҭа,\nАжәлар ирзылҧхаз\nИқшеит уи, аҕацәгьа дхьамҵыр амуа,\nУзызнеиуа уеибашьцәа-фырхацәа,\nАдамра иҭибаҳәа иуҧылашт убра,\nАха арахь инужьыз уҩызцәа, уашьцәа,\nИшҧархыргоишь, ишсоуҳәара, ргәырҩа?!\nРлабашьақәа рыҵаҟәылоит абыргцәа,\nИлаҕырӡышо игылоуп уҭынхацәа.\nМап, ихасҵом, аҩны ухы нықәҵан,\n[146]\nБжьааҧнытәык иеиҧш,\nуҧсит ҳәа уара...\nАсолдаҭ урхаҵон,\nУкаҳаит, иааиуаз ахымца ухыҧомызт,\nУи иахҟьазоуп,\nуа узацәымцеит, абар!..\nАмҵәыжәҩа ҳнаҭон\nаҵеицәа рхы зқәырҵоз,\nАхақәиҭра — жәашықәсала иззықәҧоз,\nГәырҕьа ашәала\nашҭаҿ абжьы галар…\n[147]\nыҚә\nД\nАҭакҧхықәра ду сыдуп иахьа,\nАбраҟа асценаҿ сахьгылоу.\nАинрал ду изку ажәа аҳәара\nАинрал изы ажәа аҳәара хьанҭацәоуп,\nИсылшома?! Аха сыҽҧысшәап!\nСара — софицер ҿоуп макьана, аха,\nИсыхәҭоуп! Иаҭахуп! — ҳәа сазхәыцуеит.\nСыблала исымбац, аха зжәабжь саҳахьоу\nҞазшьала иқьиаз, ауаҩ ҟәыҕа!\nаҧсуа ҭоурыхаҿ идауаҧшьны инхо,\nгәаҵаҿ инзыжьуа агәыблыра.\nСыуаажәлар игәаҟхьоу, агәымшәара злоу,\nДышәхаҭарнакуп шәарҭ ҳаинралгьы!\nИқәымзааит хашҭра — ҳазшаз ус иӡбеит!\nхаҵа, о, ҳгәымшәа, ҳаинрал ду.\nУмшәан, Сыҧсынтәыла, унеила ҧхьаҟа!\nУҵеицәа удырҧхашьом, иудыруаз!\nхьацароуп изҿу урҭ, ҧхьацара!\nСаҭамыз, исзымҳәазар шәара ишәыхәҭоу,\nАофицар ҿа изыҳәан аинрал —\nДфырхаҵоуп! Дынцәоуп! Дагьдауаҧшьуп!\n[148]\nРХ\nС. П. Дбар 60 ш. ихыҵра иазкны\nАхәы ҧшӡақәа рхы шьҭыхны\nИухагылоуп урыхьчошәа,\nАмшын ҭатәоуп аҽырҭынчны,\nШьауардынкгьы жәҩан ихалан,\nИухаҧыруеит ажәҩа еиҵнахын.\nУхаҵарашәа ҧсыс ирхалан,\nИрҳәоит ашьыжь аҧсаа ҿыхан.\nУреиуаӡамызт згәы ҭрысқәо,\nУшьамҩала Аҧсны уахысхьан,\nИугәашьамхын арҩаш ҭрысқәа,\nАхра ҿҟьарақәа урҿысхьан.\nАхацәа роуп ашәа ззырҳәо,\nУашәахә каҩлааит Аҧсынтәыла,\nУа уззықәҧоз, уара узыҳәоз,\nЗегь ҟамлашеи зны еинҭәыла.\nУҭоуп уҭымҵәаӡо ҳа ҳгәаҵа.\nАаҧынрала ишәҭлап ашәҭқәа,\nУхьӡ ҳацнаҵ, афырхаҵа!\n[14\nРауль Лашәриа\n(Аҧсны Афырхаҵа аинрал-леитенант\nСергеи Платон-иҧа Дбар ихьӡынҩылоуп)\nДиит ҳара ҳҵеи лаша Мгәыӡырхәа —\nАшәахәақәа ахьы хҭарҧа ахьырӡахуа.\nАмшын еишьыл ацәқәырҧа згәыҵаххуа —\nМгәыӡырхәа, Мгәыӡырхәа, Мгәыӡырхәа.\nЖәҩан иаҵәаран иашҭа ҳҵеи лаша,\nАҧсны зегь иашҭан, уи акәын дзеилашуаз.\nИара инапсыргәыҵан ахсаалагьы,\nУи адассақәа ихьаан лымкаалагьы.\nхьыҧшымра амра хаа анҩыҵхахоз,\nАҧардеиқәаҵәа ҳџьынџь ҧшьа аныҵахоз,\nаҕа ҳдац — ҧашәқәа аныҵихуаз,\nҬынч ҧшьшьала узтәарызма, Мгәыӡырхәа.\nИџьынџьдаз шаҟаҩ аибашьцәа бжьаӡхьоузеи,\nИџьынџьдоу ифырхаҵара гьамас иамоузеи…\nАжәак иҳәозма аинрал быжь гәаҩала,\nИааира ҭынчран ибжьы, аха иҭахомызт гәаҩарак.\nУҵеи дауаҧшьқәа гәыдкыл, игәӡы, аха\nАрҧыс хазынак даҳзуааӡеит, Мгәыӡырхәа,\nАҧсны агәыҳәҧы иалақшон урҭ гәырқәаны.\nУи дзыҧгылоз ҳхьырҧарцәа ҟасақәа\nИрабжьигон ахсаала адассақәа.\n[150]\nАаи, иҭашәагәышьон шьоук рымрагьы,\nРлымҳа ишҭаҩуаз Гәымсҭа агәрымрагьы.\nАҧсны цон ашьарҩаш агәыҵыҳәҳәа,\nУҵеи ахызаҵә даҿалон, Мгәыӡырхәа,\nДеицнеиуан уи гәылагьы хшыҩлагьы,\nДабылуан амцаҧшь ҕәҕәа ашырагьы.\nИгәы разын, аха иҳәагәышьон: «Аҟәаҟа!\nИалцатәуп Аҟәа иалахаз аҧҟақәа.\nаҧсадгьыл ақырҭқәа ирымпыҵжәаны,\nарҭ Егрынӡа ҳнаӡароуп идацқәа ыҵжәаны».\nАибашьра ауҕә хьанҭа даҵалан,\nЕгрынӡа днаӡеит иара хаҵала.\nАиааира аныҳәаҿа шьҭихит дкараха,\nИгәы иақәыҕәҕәон хьаа дук еидараха.\nИхәжәеит, нас, игәы аҽгылеиҧшҵәҟьа,\nИалашәеит ҳлахьынҵа-мца ахьеилашҵәҟьаз,\nЗхы зымшаҭоз ҳаҷкәынцәа рхьышьҭрала\nДцеит уи анаӡаӡарахь дрышьҭалан.\nМчык ыҟоумашь иҧсы лаша зыршаҟьо?\nАиааира иҭынхеит аӡәы изымшьаҟьо.\nДиит ҳара ҳҵеи лаша Мгәыӡырхәа —\nАшәахәақәа ахьы хҭарҧа ахьырӡахуа.\n[151]\nЛеуа Леиба\nУАХЬ\nыМ\nӠЕ\nИТ\nАри ажәеинраала иаҧхьоуп Дбар Сергеи Платон-иҧа имшира иазк-\nны имҩаҧгаз иара ихьӡ зху Гәдоуҭатәи амузеи аҿы ашколхәыҷқәеи,\nарҵаҩцәеи, араион аинтеллигенциеи, хаҭала иара изааигәаз иҩызцәеи\nиҭынхацәеи злахәыз аиҧылараҿы 2010 ш.\nЗыҧсаҭа бзиахаша сашьа, са сеиҵба,\nАмреиҧш уҩыҵхахан, уцеит ункаба.\nБзиарас иубазеи, исаҳәи, уара?\nУаныҷкәыназ, еснагь уаҿын аҵара.\nУҵара уаналга, еиҳа иахьыцәгьаз,\nУмтәакәа, убрахь акәын уара уахьцоз.\nУбра уахьнеиуаз, уара бзиа уба,\nИгәырҕьаҵәа иуҧылон, еиҵба — еиҳаба.\nУсҟан уара ушаҧсуаз урҭ идурбон,\nУбри азыҳәа, еиҳагьы бзиа урбон.\nУс ушааиуаз, Аҧсынра дақәлеит аҕа,\nНахьхьи уаанымгылеит, ара уанаҭахха.\nУааит Аҧсныҟа, уара уҧсадгьыл ухьчарц,\nУааит Аҧсныҟа, уара ужәлар еиқәурхарц.\nУшааиз, иаразнак, абџьар шьҭухын уара,\nАр ураҧхьагыла, уцеит еибашьра.\nУи аамҭазы Гагра ақырҭуа даҳан,\nУа ақырҭуа иалцара аиааирақәа иреиҳан.\nсгахак имҭо, уиҿагылан хаха,\nУи амцабз ижәуҵоз, иарӡыҭуан аиха.\n[152]\nЗаҟантә ужәылаз, заҟантә ухьаҵыз сҳәом,\nУрҭ рҳәара араҟа иаҭахны избом.\nАха уанжәылоз, амра еиҳа иҧхон,\nУанхьаҵуаз, асыҭәҳәеи аҷыхьи ҕәҕәахон.\nҵыхәтәан аҕа цәгьа дыруцеит\nсоу,\nАжәлар еилыркааит ахақәиҭра зыҧсоу.\nШәарак ҳәа ззымдырӡоз адауаҧшь уара\nМрагылара шыҟаз удәықәлеит шьоура.\nАраҟагьы унеиуан, амцабз каршуа,\nЗынӡа иузгәамҭо, ианыхәло, ианшо.\nУшьҭахьҟа иааныжьны аӡиас Кәыдры,\nАраҟагьы дыруцеит аҕа цәгьа Егры.\nАбас, иахабалак, аиааира ганы,\nАибашьра мца уалҵит, уара уеибганы.\nУбри ашьҭахь, узымнеиӡакәа рацәак,\nУҳацәцагәышьеит, иузымҳәакәа ажәак.\nҼнак иадамхаргьы, унавалар Хыҧсы.\nУҧсы умшьарызи, изгымыз ааҧсара,\nАха зынӡакгьы уахьымӡеит аҧсшьара.\n[153]\nУҦСА\nУА\nУАМ\n,\nАЛ\nАҧсны згәы азыбылуаз ҳҵеи лаша Дбар\nҭоурыхаҿ даанхеит даҧсаны.\nАҵара ду иалгаз аҧсуа афицар\nдазгылт дхәарҭаны.\nеиҧш ду изыҧшын Урыстәыла,\nАфрикеи Европеи иуалҧшьа наигӡон,\nИалан иҧхыӡ Аҧсынтәыла.\nУи азоуп, еиҵахарак ҟамҵакәа,\nУаҭахуп ҳәа анырҳәа Аҧсны,\nАчын дуқәа хьаас имкыкәа,\nИҧсадгьыл ахь дааит дазгәыкны.\nҭа иҭагылахт\nНанҳәамза жәиҧшь рзы ашамҭаз\nлеит ақырҭуа\nАҟәанӡа дааит ҳгәы ҳҽанӡамкәа аҕа,\nГагра дыӡхыҵит уи ҕбала,\nДгәыҕуан дышиааиуаз мариала.\nАцҳа ҟаҧшь аҧхьа ахысбыжьқәа анга,\nДбар — аполковник уахь ддәықәҵан,\n[154]\nРҽеизыргон уаҟа шьа злаз аҧацәа,\nақалақь ахьчара рыдҵан.\nУсҟан уи илшон Аҧсны дахаҧарц,\nИҿамгылар ҳҵеицәа гәышҧыла.\nШәақьлеи лабалеи иҧылаз иқәҧарц\nДдыршанхеит иааиз ақәылаҩ.\nАқырҭуа фашистцәа ирыхьит агха,\nаҟаз џьыршьон ҳарҭ ҭынхада,\nРыбҕа ҧнаҵәеит уи, ҳәарада.\nамчқәа еиҟарамызт, аҟәышра аарҧштәын,\nаибашьцәа игәарҭеит илшара.\nИеидгылаз аишьцәа напхгара рзутәын,\nИлаз иҟазара иацын аҕьеҩра,\nхақәиҭраз дамеигӡеит ихы,\nЕснагь уи дрыхӡыӡаауан ҳҵеира,\nагьара илоуп ҳәа аӡәымзар имҳәеит,\nаруаа дрызнеиуан гәыблыла.\nызара ззиуаз жәларык игәра ргеит,\nиааира ду иалоуп ихәҭа рацәаны,\nсоуи Гәымсҭеи рыбжьара,\nаруаа ироуит ақәҿиара.\n[155]\nНасгьы дымтәакәа, Егрынӡа днаӡеит,\nАҳәааҿ ҳбираҟ ахагылеит,\nДаара иҿырҧшыган иуалҧшьа наигӡеит,\nШьала ахақәиҭра шьақәгылеит.\nҬынч мҩа ҳанылеит аиааира ганы,\nАхеилак еиҿкаан «Амцахара»,\nАбџьар зкыз зегь рыгәҭыха баны,\nХшыҩла ириҭон напхгара.\nИхьыӡ ҧсра ақәым ҳфырхаҵа Сергеи,\nАҧсуа еинрал ҳгәазырҳага,\nдазгылааит иеиҧш иҟоу аҵеи,\nАиааира зчаҧоз ҳлашарбага.\n[156]\nВладимир Ларченко\nКОЕ\nОРОД\nАбхазия, хранима Богом,\nЦвела в содружестве друзей!\nСоюз внезапно развалился,\nКак древний римский колизей!\nИ помутнилось сознание\nНаследных князей и господ.\nК мечу призвав народ несчастный,\nОни отправились в поход.\nНашелся враг и для абхазцев —\nВчерашний брат утратил ум,\nЗабыв о вечном и прекрасном,\nОн захватить решил Сухум!\nАбхазцы долго отступали…\nВ горах сидели, время ждали,\nКогда найдется тот герой,\nКто поведет их в правый бой.\nНашелся — Дбар Сергей Платоныч,\nНачальник штаба, генерал.\nИ часто в битвах побеждал!\nПитомец русских академий,\nБлестящий тактик и стратег,\nНе открывал чужих Америк\nИ в столь ответственный момент\n[157]\nНаследие русских полководцев\nОн изучил «Отче наш»\nИ знаньем столь обремененный\nМог защитить родной Кавказ!\nА план был прост и гениален:\nСначала высадить десант\nИ вместе с ним, совместным боем\nПрорвать блокады Арьергард!\nИ дрогнул враг в ту ночь от страха!\nЕго повергла в шок\nАбхазско-русская атака,\nОн отразить ее не смог!\nТак, потеряв инициативу,\nКак Бесталанный лицедей,\nОн вырыл сам себе могилу\nОтряд Российского спецназа\nЗадачу выполнил сполна!\nНе обошлось без жертв, однако,\nНа то она, брат, и война!\nАбхазцы смело поддержали\nРоссийских братьев дефиле!\nВесь мир узнал об их победе\nНа непокорной Гумисте.\nАпсны! Жемчужина Кавказа,\nСтрана героев и творцов,\nЯ знаю, помнить будешь вечно\nПогибших братьев и отцов!\n[158]\nИзольда Ҭаниа\nРХ\nАҧсуа хаҵа, афырхаҵа,\nАҧсуа гәамч ду змаз иара,\nАҧсны аруаҩ, афырхаҵа\nДбар Сергеи Платон-иҧа.\nАҧхьа игылаз, аҧхьа ицоз.\nАҧсра иацәымшәоз, Аҧсны\nНас, иухьзеи, узыргәаҟзеи?\nИзынужьзеи у-Аҧсынра?\nШаҟа уазхьаауаз, шаҟа уаргәаҟуаз,\nУара утәыла Аҧсынра.\nХашҭра уқәым Афырхаҵа,\nгәаҵаҿ уаанхоит есымша.\nАхаҵа ихаҵа, афырхаҵа\nДбар Сергеи Платон-иҧа!\n[15\nВалико Пачулия,\nподполковник,\nкандидат исторических наук\nПУТ\nПО\nКОВОДЦ\n(Сегодня 60 лет со дня рождения С. П. Дбар)\nКаждая война выдвигает своих героев, военачальников и полко-\nводцев. Не была исключением и Отечественная война народа Абхазии\n1992—1993гг.\nлководец — это, согласно справочной литературе, военный дея\nтель, военачальник, умело руководящий вооруженными силами госу-\nдарства во время боевых действий. Таковым был и С. П. Дбар.\nСергей Платонович Дбар родился 2 мая 1946 года в с. Мгудзырхуа\nГудаутского района в крестьянской семье. После окончания в 1964 г.\nМгудзырхуской средней школы вместе со своим другом детства пос-\nтупил в Бакинское высшее общевойсковое командное училище имени\nВерховного Совета Азербайджанской ССР и окончил его в 1968 году.\nПолучив звание лейтенанта, был направлен по распределению в За-\nкавказский военный округ на должность командира мотострелкового\nвзвода. Затем был командиром разведвзвода, разведроты. В 1972 году\nнаправлен в Забайкальский военный округ командиром роты, а затем\nстал командиром мотострелкового батальона, командиром пулемет-\nно-артиллерийского батальона. С 1977 по 1979 гг. проходил службу в\nгруппе советских войск в Германии в должности командира батальона.\nВ 1979 г. поступил в Военную академию имени М. В. Фрунзе. По\nокончании ее в 1982 г. служил в Венгрии в должности начальника опе-\nо отделения — заместителя начальника штаба 53-й гвардей\nской дивизии. Оттуда в августе 1987 г. был переведен в Северокавказ\nский военный округ на должность начальника оперативного отделения\n— заместителя начальника штаба 9-й мотострелковой дивизии 12-го\nармейского корпуса. Кроме того, некоторое время находился в качестве\nвоенного советника в Ефиопии.\nЗа безупречную службу в Вооруженных Силах СССР С. П. Дбар был\n[160]\nнагражден орденом «За службу Родине в Вооруженных Силах СССР» III\nстепени и 10 медалями.\nВ конце 1989 г. С. П. Дбар в звании полковника был переведен в\nАбхазию и назначен военным комиссаром Сухумского объединенного\nвоенкомата. Тогда же я познакомился с ним на заседании редколлегии\nкниги «Память», посвященной уроженцам Абхазии, погибшим в Вели-\nкой Отечественной войне. Сергей Платонович запомнился своей вы-\nправкой и эрудицией.\nВ начале 1992 г., когда в Абхазии стал формироваться отдельный\nполк внутренних войск, он попросил меня принести ему текст воинс-\nкой присяги на абхазском языке. По поручению Народного форума Аб-\nхазии «Аидгылара» я составил тогда его на основе Устава Вооруженных\nСил СССР; этот текст получил одобрение в Абхазском институте языка,\nлитературы и истории им. Д. И. Гулиа, где я работал до войны научным\nсотрудником. Сергея Платоновича удивило, как складно получилась\nприсяга на абхазском языке.\nВ тот же период руководство Грузии дало абхазским военкоматам\nустановку о призыве новобранцев в грузинскую армию. В ответ в Аб-\nхазии был ликвидирован институт военных комиссариатов и созданы\nвоенно-мобилизационные органы. Начальником военно-мобилизаци-\nонного управления республики стал С.П. Дбар. Под его руководством\nотдельный полк внутренних войск стал пополняться новобранцами\n— лицами призывного возраста и резервистами.\nВ первый день войны — 14 августа 1992 г. — точнее, даже в первые\nее часы, я увидел С.П. Дбара на Красном мосту в Сухуме. Одетый в поле-\nвую военную форму, в солдатской пилотке, он занимался организацией\nобороны. Красный мост был перекрыт и заминирован. Следует под-\nчеркнуть, что руководителем обороны столицы Абхазии был назначен\nименно он — как кадровый офицер, имеющий военно-академическую\nподготовку.\nНо это назначение чуть позже обернулось для него трагедией. Ког-\nда грузинские войска, нарушив договоренность, вошли в город, неко-\nторые (позже ставшие его друзьями), предъявили Сергею Платоновичу\nбольшие претензии. Начались обвинения, подозрения... Впоследствии\nя слышал от него, что тогда он и поседел. После войны этот эпизод у нас\nнеоднократно анализировали и неизменно приходили к выводу, что\nудержать столицу Абхазии было невозможно, что у абхазской стороны\nне было для этого сил, вооружения, техники и других условий.\nВ конце августа 1992 года полковник С. П. Дбар был вместе с подпол-\n[161]\nковником Я. В. Гумба направлен на Бзыбский оборонительный рубеж.\nСделано это было без официальных назначений. С. П. Дбару предпи-\nсывалось исполнять обязанности начальника штаба. Однако на месте\nслужбы ему пришлось исполнять обязанности командующего фронтом.\nПо его словам, ГКО назначил ранее на эту должность Шамиля Басаева,\nно тот по неизвестной причине не приступил к своим обязанностям.\nС первых дней прибытия на Бзыбский рубеж Сергей Платонович\nтупил к выравниванию линии фронта, обеспечению личного сос\nтава вооружением, продовольствием, обмундированием, установлению\nсвязей с местным населением. В середине сентября закончилось стро-\nительство фронта. Оборона стала надежной. Вскоре при его активном\nучастии была разработана операция по освобождению района Гагры.\nС 1-го по 6 октября 1992 года под его руководством блестяще прошла\nГагрская наступательная операция. На шестые сутки наступления аб-\nхазские ополченцы совместно с добровольцами из Северного Кавказа,\nТурции, Сирии, казаками Юга России, разгромив многократно превос-\nходящие силы противника, вышли на абхазо-российскую границу по\nреке Псоу и водрузили там государственный флаг Республики Абхазия.\nВ этой операции С. П. Дбар состоялся как военачальник. Об этом\nсвидетельствует и его назначение командующим Гумистинским фрон-\nтом. Он незамедлительно приступает к дальнейшему укреплению\nфронта и планированию наступательных операций. Впереди его ожи-\nдали бои в 1-й Шромской (3-4 ноября 1992 г.), январской и мартовской\n(1993 г.) операциях по освобождению Сухума. Неудачи его не сломили.\nОн умел делать из них правильные выводы. И когда началась реорга-\nнизация Вооруженных Сил РА, 21 мая 1993 г. Сергей Платонович был\nназначен начальником Генштаба Вооруженных Сил РА с присвоением\nему звания генерал-майора.\nВ дальнейшем при его активном участии была спланирована и ус-\nпешно осуществлена июльская наступательная операция, которая ста-\nла переломным моментом в ходе грузино-абхазской войны. В ходе этой\nоперации он проявил отвагу, храбрость в сочетании с искусством ру-\nководить войсками на полях сражений. В августе 1993 г. Министерство\nобороны и Генштаб были передислоцированы из центра Гудауты на ок-\nраину города - чтобы исключить утечку информации. В новом помеще-\nнии, не считая охраны, было задействовано не более 20 человек. Здесь,\nрядом с кабинетами генералов С. А. Сосналиева и С. П. Дбара, оказался\nи мой кабинет, самый маленький по величине.\nВ конце августа генералы стали активно работать над большой\n[162]\nкартой, лежащей на столе в кабинете Сергея Платоновича. (Я неволь-\nно обращал на это внимание, когда дверь в кабинет приоткрывалась).\nОбычно Султан Асламбекович стоял, показывал что-то на карте, а Сер-\nгей Платонович наносил на нее какие-то пометки. Каждый вечер сюда\nприезжал Главнокомандующий Владислав Григорьевич Ардзинба, и\nони что-то обсуждали, глядя на карту.\n16 сентября началось решающее наступление абхазских войск на\nобоих фронтах — Гумистинском и Восточном. Только за два дня до это-\nго мне стало известно, что они обсуждали наступательную операцию\nпо освобождению Сухума и всей Абхазии. Действительно, это был про-\nдуманный до мелочей план, разработанный двумя абхазскими воена-\nчальниками, а затем ими же и реализованный на полях сражений.\nВ 10 утра оба генерала выехали на Гумистинский фронт, где в 13\nчасов началось крупномасштабное наступление. А на Восточном фрон-\nте еще с утра велись боевые действия под командованием полковника\nМ. Б. Кишмария.\nВ сентябрьской наступательной операции генерал Дбар непос-\nредственно находился в войсках левого фланга Гумистинского фрон-\nта, штурмовавших Сухум с севера и северо-запада. Он умело руково-\nдил войсками; здесь особенно проявился его полководческий талант.\nПревосходящие силы противника вынуждены были оставить Сухум и\nбежать. С. П. Дбар дошел с войсками до государственной границы с Гру-\nзией по реке Ингур.\nПосле окончания войны деятельность начальника Генштаба Во-\nоруженных сил РА генерал-майора Дбар получила высшую оценку.\n30 декабря 1993 г. Верховный Совет Республики Абхазия принимает\nспециальное постановление о присвоении воинского звания «генерал-\nлейтенант» Сосналиеву С. А. и Дбар С. П. со следующей формулировкой:\n«За успешное проведение военной операции по освобождению г. Су-\nхума — столицы республики и оккупированной территории Абхазии».\nА 27 сентября 1994 г. С. П. Дбар был удостоен звания «Герой Абхазии»\nза особую храбрость и мужество, проявленные при защите Республики\nАбхазия.\nВ послевоенный период генерал-лейтенант Дбар продолжает служ-\nбу в Вооруженных Силах Абхазии. Принимал активное участие в раз-\nработке и осуществлении операции по освобождению с. Лата от гру-\nзинских оккупантов (март 1994 г.), был назначен первым заместителем\nминистра обороны РА (20.08.1995 г.).\nВ июне 1996 г. генерал-лейтенант Дбар увольняется из армии с\n[163]\nформулировкой «в связи с уходом на пенсию», а в июле того же года\nназначается советником Президента Республики Абхазия по военным\nвопросам. В июле 2001 г. он был уволен с этой должности в связи с со-\nОднако вскоре, в связи с Кодорскими событиями в октябре 2001 г.,\nон назначается командующим Северной группой войск. Его назначение\nбыло встречено с большим энтузиазмом. Воины были готовы выпол-\nпод его командованием любую задачу, поставленную руководст\nвом страны. Вскоре диверсионный отряд под командованием Руслана\nГелаева был отброшен за пределы республики.\nГенерал Дбар любил справедливость. Помнится, как он возмущался,\nкогда некоторые незаслуженно получили поощрения после антитерро-\nристической операции. А списки тех, кто заслуживал поощрения, он\nдважды составлял и посылал в Минобороны. Оба раза эти списки исчез-\nли. Грозился, что наведет порядок в системе награждения. Но не успел.\nВ марте 2002 г. С. П. Дбар был избран депутатом Народного Собра-\nния — Парламента Республики Абхазия по Отхарскому избирательному\nокругу №13. Парламент избирает его вице-спикером.\nС. П. Дбар был не только военным и государственным деятелем. Он\nактивно участвовал в общественно-политической жизни страны, твер-\nдо отстаивал интересы ветеранов войны. На I своем съезде 31 марта\n1999 г. ветераны избрали его председателем общественной организа-\nции ветеранов Отечественной войны народа Абхазии (1992—1993 гг.)\n«Амцахара». Остался на этой должности и в 2001 г., когда организацию\nпреобразовали в общественно-политическое движение. 27 июня 2002 г.\nего не стало.\nВ мае 2005 г. руководство страны достойно оценило заслуги С. П.\nДбара, наградив его посмертно орденом «Ахьдз-Апша» первой степени.\nВ Указе, подписанном Президентом страны С.В. Багапш, говорится, что\nон награжден за «выдающиеся заслуги в период Отечественной войны\nнарода Абхазии 1992—1993 гг. и активное участие в общественно-поли-\nтической жизни Республики Абхазия».\nНедавно одна из центральных улиц г. Сухума, бывшая Гоголя, пере-\nименована в улицу С. П. Дбар. Сегодня в парке Боевой славы в Сухуме\nсостоится закладка памятного камня, на месте которого будет установ-\nлен его бюст. Гудаутский музей Отечественной войны народа Абхазии\nназван его именем.\nВечная слава, вечная память абхазскому полководцу С. П. Дбар.\n[164]\nВ\nПО\nЕД\nУ\nВЕР\nИЛИ, И\nОН\nА\nПР\nИШЛА\nГенерал-лейтенант Сергей Дбар:\n— Как известно, после июльского наступления было подписано\nтрехстороннее Сочинское соглашение. Оно предусматривало вывод тя-\nжелой военной техники грузинских войск из Абхазии. А бронетехника\nи артиллерия абхазской стороны должны были быть отведены в район\nНовый Афон — Гудаута. Однако грузинская сторона свои обязательства\nне выполнила. Исправная техника была надежно ею укрыта, а для отво-\nда глаз выводились те машины, которые были подбиты в боях.\nВ центре столицы ежедневно проводились многолюдные митинги,\nна которых постоянно звучали слова: «Абхазов в Сухум не пустим!».\nВ этих условиях по приказу Главнокомандующего Генеральный\nштаб разработал план операции по освобождению Сухума и всей тер-\nритории Абхазии.\nПлан содержался в абсолютной секретности. О нем в полном объ-\nеме было известно Главнокомандующему, министру обороны и мне -\nначальнику Генерального штаба.\nЧастично с планом были ознакомлены начальники родов войск и\nслужб Вооруженных Сил.\nНаступление предполагалось осуществить одновременно по всему\nфронту — до 40 км, а вглубь — до 12 км. Причем (впервые в ходе войны)\nбез выбора направления главного удара.\nЧто этим достигалось? Противник был лишен маневра силами и\nсредствами. В ходе операции осуществлялось скрытное сосредоточе-\nние наших войск по шести направлениям.\nБыл разработан и успешно осуществлен план дезинформации про-\nтивника. В светлое время суток мы имитировали отвод войск в глубину\nтерритории, а в ночное время войска возвращались в прежнее положе-\nКомандирами проводилась рекогносцировка отдельно по каждому\n[165]\nнаправлению. Они знали только свою задачу, но не были знакомы с об-\nНеобходимо было выбрать время начала операции. Для этого тща-\nтельно изучали состав войск противника на позициях, размещение огне-\nвых средств, организацию дежурства... Было установлено, что дежурство\nв дневное время несли до 30-40 человек, а ночью вдвое больше.\nУчитывая все это, решено было начать операцию во второй полови-\nне дня. Ее особенность заключалась в том, что впервые мы отказались\nот проведения артиллерийской и авиационной подготовки. Командиры\nартиллерийских подразделений под командованием Аслана Кобахия\nвыводили орудия на передний край вручную. До начала наступления\nпровели рекогносцировку, уточнили огневые позиции и наблюдатель-\nные пункты, определили данные по целям для ведения огня. Только за\n20 минут до начала наступления артиллерия заняла свои огневые по-\nВ штаб был вызван командующий Восточного фронта Мераб Киш-\nмария. Перед ним была поставлена задача — лишить противника воз-\nможности подтянуть резервы из глубины и подвозить материально-\nтехнические средства.\nС выходом наших войск на реку Кодор и соединением с частями и\nподразделениями Восточного фронта командование всеми подразде-\nлениями 1-го эшелона должен был брать на себя командующий Восточ-\nным фронтом.\nС началом боевых действий подразделения ВМФ должны были бло-\nкировать морскую акваторию города Сухума для того, чтобы лишить\nпротивника возможности использовать морские плавсредства.\nОперация началась 16 сентября в 15 часов. Батальоны 2-й бригады\nвыдвинулись вперед и заняли господствующие высоты. Второй баталь-\nон под командованием Аки Ардзинба занял высоту Бырцха. Гагрский\nбатальон под командованием Джумки Чирикбая занял высоту Гварда,\nтретий батальон (командир Дата Дбар) двигался по направлению Шро-\nма — Верхняя Яштхуа —Сухум. Наконец, четвертый батальон под ко-\nмандованием Лесика Цугба двигался по направлению Шрома — Одиши\n— Павловское.\nПервая бригада основными силами захватила Нижний и Верхний\nГумистинские мосты и вошла в Сухум со стороны Ачадары и Учхоза.\n[166]\n27 сентября в 18 часов после ожесточенных боев был полностью ос-\nвобожден г. Сухум. На Доме правительства и на здании Администрации\nгорода был поднят Государственный флаг Республики Абхазия.\n28 сентября, перегруппировавшись, войска Гумистинского фронта\nдвумя бригадами двинулись в сторону р. Кодор и в 15 часов соедини-\nс Восточной группой войск. Через два дня мы вышли к государ\nственной границе.\nТак развивалась сентябрьская операция. Она явилась последней\nточкой в грузино-абхазской войне, которая длилась 413 дней и закон-\nчилась Победой Вооруженных Сил Республики Абхазия и полным пора-\nжением грузинских войск.\nГазета «Амцахара»\n[167]\nКопия\nНастоящий диплом выдан Дбар Сергею Платоновичу\nв том, что он в 1964 году поступил в Бакинское высшее общевойско-\nвое командное училище и в 1968 году окончил полный курс названного\nучилища по специальности командной общевойсковой.\nРешением Государственной экзаменационной комиссии от 20 июля\n1968 г. Дбар С. П. присвоена квалификация офицера с высшим общим и\nсредним военным образованием.\nПредседатель Государственной\nомиссии\n(Демидков)\n(Севастьянов)\nСекретарь\nГород Баку, «20» июля 1968 г.\nРегистрационный №1415\nКопия верна: п.п. Начальник отделения кадров\nчать\nБОНДАРЕНКО\nВерно: Начальник 3 отдела ВК Абхазской АССР\nдполковник\nМургулия\n[168]\nКопия\nД И\nЛ\nМ\nВ — I №3\nНастоящий диплом выдан Дбар Сергею Платоновичу в том, что он в\n1979 году поступил в Военную орденов Ленина и Октябрьской револю-\nции Краснознаменную ордена Суворова академию им. М. В. Фрунзе и в\n1982 году окончил полный курс названной академии по специальности\n«Командно-штабная оперативно-тактическая».\nРешением Государственной экзаменационной комиссии от 23 июня\n1982 года Дбар С.П. присвоена квалификация офицера с высшим воен-\nп.п. Председатель государственной\nэкзаменационной комиссии\nенерал-полковник\nЮ. Науменко\nп.п. Начальник Академии\nенерал-полковник\nП. Мельников\nп.п. Секретарь\nлковник\nИ. Родионов\nгород Москва июня 1982 г.\nрегистрационный №269\nп.п. Начальник отделения кадров В+ч 09332\nБ. Махнов\nПечать\nВерно: Начальник 3 отдела ВК Абхазской АССР\nдполковник\nМургулия\n[16\nДбар Сергей Платонович\nгенерал-лейтенант (ПВС №97-с от 30.12.93 г.)\nначальник Генерального штаба Министерства\nобороны Республики Абхазия\nапреля 3\nк званию Герой Абхазии\nРеспублика Абхазия, Гудаутский район,\nс. Мгудзырхуа\nабхаз\nг. Сухум (Красный мост), операция по освобождению\nг. Гагра, Гумистинский фронт, освобождение г. Сухум.\n14 августа 1992 г.\nРеспублика Абхазия\nДбар С. П., будучи военным комиссаром Республики Абхазия, 14\nавгуста с оружием в руках лично участвовал в отражении бронетан-\nковой колонны корпуса вторжения армии Госсовета Грузии. Один из\nорганизаторов обороны г. Сухум. Личным примером вдохновлял моло-\nдых бойцов и ополченцев. С первых дней образования Гумистинского\nфронта — начальник штаба фронта. Высокий профессионализм, опыт и\nогромная трудоспособность полковника Дбар С. П. позволили с мини-\nмальными возможностями оперативно создать укрепления, организо-\nвать оборону, создать боевые подразделения.\nПосле стабилизации Гумистинского фронта является командую-\nщим Бзыбским оборонительным рубежом, где участвует в подготовке и\nблестящем осуществлении Гагрской наступательной операции. На шес-\nтые сутки, разгромив многократно превосходящие силы противника,\nабхазские войска под командованием Дбар С.П. вышли на абхазо-рос-\nсийскую границу и водрузили Государственный флаг на посту «Псоу».\nС октября Дбар С.П. назначается командующим Гумистинским\nфронтом. В этот сложнейший период войска под его командованием\nпронесли боевую выучку, осуществили ряд наступательных операций,\nнавязывая противнику, несмотря на его превосходство в живой силе и\nвооружений, свою тактику.\n[170]\nС апреля 1993 года Дбар С. П. — начальник Генерального штаба Ми-\nнистерства обороны Республики Абхазия. При его непосредственном\nучастии была проведена реорганизация Вооруженных Сил Республи-\nки Абхазия. Один из организаторов июльской наступательной опера-\nции, которая явилась переломным моментом в войне. В критические\nмоменты июльской и сентябрьской операций постоянно находился в\nсоставе штурмовых батальонов. Его личное мужество, высокий профес-\nсионализм неоднократно влияли на исход боя в том или ином участке.\nЛичным примером вдохновлял бойцов и командиров, сам вступал в\nЛично участвовал в разработке и осуществлении таких военных\nопераций, как Гальская и Латская. И сегодня много силы и энергии от-\nдает строительству Вооруженных Сил, повышение трудоспособности\nРеспублики Абхазия.\nГенерал-лейтенант Сосналиев С.А.\nЗаместитель министра обороны РА\nполковник Джонуа Н.Т.\nУказом Президиума Верховного Совета Республики Абхазия №54\nот 27 сентября 1994 г. награжден медалью «Герой Абхазии».\n[171]\nКопия\nПА\nТИй\nАЯ\nЕР\nИСТИ\nна члена КПСС с декабря 1970 года, партийный\nбилет №05982358, Дбара Сергея Платоновича,\n1946 года рождения, абхазца, образование высшее.\nВ Советской Армии с августа 1964 года, начальника оперативного от-\nделения — заместителя начальника штаба войсковой части,\nполевая почта 45261, подполковника\nЗа время пребывания на партийном учете в первичной партийной\nорганизации управления в войсковой части, полевая почта 45261, ком-\nмунист Дбар С.П. зарекомендовал себя исполнительным, трудолюбивым\nи принципиальным коммунистом, обладающим высокими партийны-\nми качествами. К исполнению своего служебного и партийного долга\nотносится добросовестно. Умело руководит подчиненными, мобилизуя\nих на успешное и своевременное решение стоящих задач. Среди под-\nчиненных создает обстановку деловитости и творчества. С глубоким\nзнанием дела участвует в разработке и принятии решений в командно-\nштабных тренировках и тактических учений. Принятое решение может\nобосновать теоретическими положениями и оперативно-тактическими\nрасчетами. Постоянно занимается обучением подчиненных офицеров,\nнакоплением и распространением передового опыта, организацией и\nпроведением учений, сборов и других важных мероприятий.\nКоммунист Дбар С. П. умело сочетает требовательность к подчинен-\nным с заботой о них. Дорожит высоким званием коммуниста. Партий-\nные поручения выполняет исключительно добросовестно. Избирался\nчленом партийной комиссии при политотделе соединения и предсе-\nдателем товарищеского суда части старших офицеров. На собраниях\nпервичной партийной организации управления соединения выступает\nс деловыми предложениями, критически оценивает свою работу и ра-\nботу коллективов и предлагает конкретные пути их устранения.\nПроводит большую работу по воспитанию офицерского состава и\nпрапорщиков частей соединения. Является настойчивым проводни-\nом в жизнь решений 27 съезда КПСС, активным пропагандистом мате\n[172]\nриалов и решений январского (1987 года) Пленума ЦК КПСС, проводит\nв жизнь линию партии, направленную на борьбу с пьянством и алкого-\nлизмом. Ведет постоянную и непримиримую борьбу с фактами нару-\nшений норм коммунистической морали и партийной жизни, за чистоту\nпартийных рядов.\nКоммунист Дбар С. П. постоянно работает над повышением своих\nполитических и военных знаний. Успешно руководит группой марк-\nсистско-ленинской подготовки офицеров управления соединения.\nВ быту скромен, морально устойчив, примерный семьянин, ведет\nПолитику партии и Советского правительства понимает правильно.\nВоенную и государственную тайну хранить умеет.\nПартийная характеристика утверждена на партийном собрании\nпервичной партийной организации управления войсковой части, по-\nлевая почта 45261.\nПротокол №6 от 10 июня 1987 года.\nСекретарь партийного Бюро первичной партийной организации\nуправления войсковой части, полевая почта 45261,\nвардии майор\nС партийной характеристикой согласен.\nНачальник политического отдела\nВойсковой части, полевая почта 45261,\nвардии подполковник\nП. Скотников\nПечать\n23 июня 1987 года\nВерно: начальник 3 отдела ВК Абхазской АССР\nдполковник\nМургулия\n[173]\n. П. ДБА\nИҚә\nыЛА\nАҚәА\nУважаемые товарищи!\nБоевые друзья!\nУчастники соревнования!\nСегодня Союз ветеранов Отечественной войны 1992-1993 годов\n«Амцахара» впервые организовал и проводит соревнование детских\nкоманд по футболу. Надеемся, что это мероприятие будет традицией не\nтолько по футболу, но и по другим видам спорта. Глядя на вас — участ-\nников соревнования, невольно думаешь: «Нет, не зря мы воевали». А у\nнекоторых детей сложили головы отцы, братья, сестры. Мы в вас видим\nдостойную смену — смену, которая будет высоко держать честь и неза-\nвисимость Абхазии. Кто-то будет также прославлять ее трудом.\nРазрешите поздравить Рауля Джумковича с назначением на долж-\nность МО, честно говоря, в тяжелое время для этого министерства. Что\nвы найдете общий язык с опытными генералами, я не сомневаюсь, хотя\nони написали рапорта. Я считаю, что надо обратить внимание и на Ме-\nраба Борисовича, этот молодой боевой генерал занимается не своим\nделом.\nА сейчас я хочу сказать пару слов о МО. После войны, в течение 10\nлет с резервными бригадами наших сборов никаких занятий не прово-\nдилось, кроме того, что они участвовали в майских событиях 1998 года\nв Гали и октябрьских событиях 2001 года в Кодорском ущелье. Особен-\nно октябрьские события 2001 года показали неподготовленность наших\nрезервных бригад к ведению активных боевых действий.\nС учетом этих недостатков на данный момент проводятся сборы с\nкомандным составом резервных бригад, одновременно идет ремонт\nтехники вооружения. Проводим учения специальных подразделений.\nЯ и Комитет по обороне и национальной безопасности были на сбо-\nрах в Очамчирском и Гагрском, также в саперной роте.\n[174]\nПоложительное:\n— Занятия идут, руководители занятий подготовлены. План заня-\nтий разработан.\n— Большинство занятий проводится при том с практическим вы-\nполнением упражнений, это отрадно.\nХочу остановиться на недостатках:\n— МО, зная заранее, что будут такие сборы, не разработало свой\nплан проведения этих сборов с учетом условий, мощности упомянутых\nвойск, организационно-штатной структуры. Поэтому некоторые заня-\nтия проводятся по чисто академическим разработкам, без учета осо-\nбенностей условий на широком фронте для условий России.\n— Есть приказ, но нет постоянно действующего штаба проведения\nучебного процесса, он не создан, при отсутствии учебно-материальной\nбазы отреагировать некому. Нет даже элементарной топографической\nкарты, не говоря о танках и БМП.\n— Должностные лица не занимаются укомплектованием резервных\nбригад. Жалко, этим можно объяснить в полевом Гагрского района про-\nшедших подготовку в Вооруженных Силах после войны на сборах нет\nникого, кто бы учился на командиров. Занятия проводятся с команди-\nрами, которые воевали, а они уже находятся в преклонном возрасте и\nскоро будут сняты с военного учета. Сами устали от этого.\nДля размещения участников сборов места стали искать с началом\nсборов, а население собирало старые кровати, матрасы, одеяла, в сана-\nтории собирали списанное белье.\nтоварищи депутаты!\nКоллеги!\nРазрешите Вас поздравить с избранием в высший законодатель-\nный орган Народного собрания — Парламента Республики Абхазия.\nСегодня мы собрались на первую организационную сессию для из-\nбрания руководящих органов Парламента. Ибо каждый из Вас знает,\nвсе зависит от руководителя любой организации, любого коллектива.\nИ от тех, кого мы сегодня изберем руководителем, руководителями ко-\nмитетов и комиссий, будет зависеть и наша с Вами работа. Мы сегодня\nзакладываем фундамент будущего нашего Парламента.\nПоэтому, группа депутатов из ОПД «Амцахара», посоветовавшись\n[175]\nс частью депутатов, предлагаем спикером Парламента депутата (еще\nраз повторяю — независимого — это очень важно) Ашуба Нугзара Ну-\nИз чего исходим: молодой, перспективный, работоспособный. Про-\nшел большую школу политического и хозяйственного работника (т.е.\nоколо 10 лет — комсомольский и партийный работник, депутат Вер-\nховного Совета Министр культуры, председатель госкомитета). Избрав\nНугзара Нуриевича, мы надеемся, наш Парламент будет боевым, неза-\nвисимым, имеющим свое мнение органом, упреждающим все события,\nпроисходящие в Абхазии, а не плетущимся в их хвосте. Призываем всех\nдепутатов поддержать предложенную нами кандидатуру.\nИ последнее, товарищи депутаты, хоть здесь, в депутатском кор-\nсе, расстановку руководящих органов произведем не с тем соображе\nнием, выгодны он или она мне, а исходя из того, кто на кого учился и\nгде принесет больше пользы народу.\nрдзинба В.Г.\nВ Совет Союза Ветеранов Отечественной войны 1992-1993 годов\n«Амцахара» обращается большое количество ветеранов войны, кото-\nрые с негодованием осуждают действия абхазских бизнесменов, веду-\nщих переговоры с грузинскими «друзьями». Главное то, что переговоры\nведутся во время нашествия международных террористов и грузинских\nвойск в Кодорское ущелье для решения вооруженным путем грузино-\nабхазского конфликта. И получается: люди проливают кровь за незави-\nсимость Родины, а «бизнесмены» решают вопрос о возвращении грузин\nв Абхазию. Это со стороны участников «застолья» кощунство по мень-\nшей мере, а если назвать правильно, то предательство.\nВетераны с нетерпением хотят услышать Вашу оценку проведенно-\nго «бизнесменами» мероприятия в московском ресторане «Петр Вели-\nкий» 26 октября 2001 г., которое должно повториться 25 февраля 2002\nгода там же.\nС уважением,\nПредседатель Совета\nС. Дбар.\n[176]\nважаемые депутаты!\nРазрешите Вас всех поздравить с избранием в депутаты. Нас с вами\nизбрал народ, и они вправе с первого дня создания Парламента ждать\nот нас каких-то сдвигов или перемен в республике. Мы должны про-\nвести расстановку кадров внутри депутатского корпуса не по нацио-\nнальному признаку, не по родственным связям, и не по знакомству,\nа по профессиональной подготовке депутата (т.е. кто на что учился),\nпоэтому, посоветовавшись с определенной частью депутатов и учиты-\nвая мнение населения, предлагаю кандидатуру Нугзара Нуриевича на\nдолжность спикера нашего вновь избранного Парламента. Мы исходим\nиз того, что Ашуба Нугзар не входит ни в какие партии и движения,\nне из государственных работников, т.е. не будет защищать интересов\nопределенных людей. Имеет большой опыт в политической работе (на\nкомсомольской и партийной работе — около 10 лет), был министром\nкультуры, депутатом Верховного Совета Абхазии, председателем гос-\nкомитета по репатриации. Имеет опыт хозяйственной работы. Самое\nглавное — он патриот своего народа.\nУважаемые депутаты! Прошу Вас поддержать кандидатуру Ашуба\nДорогие друзья!\nМы собрались для чествования награжденных орденами и меда-\nлями участников Отечественной войны 1992—1993 годов. По разным\nпричинам вы своевременно не получили свои награды. Некоторые — по\nхалатности командиров, некоторые — из-за гибели начальников, мно-\nгие, и это основное, по причине того, что своевременно не был замечен\nи оценен тяжелый, кровавый солдатский труд. Даже один день, прове-\nденный на переднем крае, — уже подвиг, ибо этот день может стоить\nжизни. Часто было такое — сейчас война и не до наград. Все будет после\nвойны: и награды, и чествования. Но памяти человека свойственно за-\nбывать. По этой причине так поздно некоторые герои войны получают\nЯ как один из руководителей действующей армии хочу попросить\n[177]\nпрощения за всех командиров за запоздалость награждения вас и всех\nдругих ветеранов войны, которые будут еще награждены.\nПоздравляю всех награжденных с вручением наград. Желаю всем\nкрепкого здоровья, семейного благополучия, счастья!\nЖелаю вам того, чтобы вы свой богатый боевой опыт передавали\nподрастающему поколению, чтобы границы нашей Родины были на-\nдежно защищены.\nВсего вам самого доброго!\nДорогие боевые друзья!\nСегодня мы присутствуем с вами на историческом для села Дурипш\nсобытии — открытии памятника павшим в Отечественную войну.\nУже 16 августа 1992 года была сформирована под командованием\nТванба Джонджика рота ополчения и, несмотря на то, что она была\nвооружена охотничьими ружьями и мелкокалиберными винтовками,\nучаствовала в Гагрской операции, где, проявляя героизм в бою, нанесла\nврагу значительное поражение и полностью перевооружилась автома-\nтами и захватила много другого оружия и техники.\nВ этих боях личный состав роты получил боевое крещение и опыт\nведения войны с превосходящим противником. Этот опыт наши зем-\nляки использовали в дальнейшем во всех боевых операциях, в которых\nони участвовали.\nОсобый героизм проявил личный состав роты при взятии Шромы.\nВ этом тяжелом бою рота понесла невосполнимую потерю — погиб\nее командир Тванба Джонджик. Но, несмотря на утрату, воины роты\nсражались, героически мстя за гибель своего командира.\nВскоре после этих боев, учитывая опыт личного состава роты, она\nбыла переформирована в батальон. Командиром батальона был назна-\nчен Ака Ардзинба, ныне Герой Абхазии.\nБатальон участвовал во всех освободительных операциях. Одним\nиз первых ворвался в здание Совета Министров. Именно ему была пре-\nдоставлена честь водрузить Государственный флаг Республики Абхазия\nнад зданием Совета Министров. При проведении этой почетной опера-\nции был тяжело ранен Лакербая Кока, ныне Герой Абхазии.\n[178]\nВ последующих боях за освобождение Родины батальон был в пер-\nвых рядах, неся смерть непрошенным захватчикам.\nНо не всегда бой был без потерь.\nЗа годы Отечественной войны погибли славные сыны села Дурипш,\nчесть им и низкий поклон. Они навечно останутся в сердцах односель-\nчан и всех людей Республики Абхазия.\nНельзя не вспомнить живых героев вашего села.\nВы можете гордиться своими сыновьями. Сегодня при открытии\nпамятника героям села Дурипш, павшим в войне с грузинскими за-\nхватчиками, мы, живые, клянемся, что если враг еще раз попытается\nтоптать землю нашей Родины, мы все, как один, встанем на ее защиту и\nбудем защищать ее умело с достоинством и честью.\nСпите спокойно, боевые друзья.\nДорогие боевые друзья!\nДорогие односельчане!\nости!\nОсобо хочется приветствовать присутствующего на нашем меро\nприятии нашего боевого товарища — Министра обороны в годы войны\nгенерала Сосналиева Султана Асламбековича!\nСегодня в День Победы мы с вами открываем памятник Героям\n— односельчанам, павшим в Великую Отечественную войну 1941—1945\nгодов и Отечественную войну 1992-1993 годов.\nНаше село по количеству жителей небольшое, однако только за\nгоды войны 92-93 годов оно потеряло 34 человека убитыми, 4-х без вес-\nти пропавших и 197 человек ранено. Семерым присвоено наивысшее\nзвание Родины — Герой Абхазии.\nЭто говорит о многом. И, в первую очередь, о том, что наши стар-\nшие правильно воспитывали своих детей, отдавали все, чтобы вырас-\nтить достойных защитников Родины. Они могут гордиться сыновьями\nи дочерями.\nЗавтра мы с вами отмечаем восьмую годовщину Дня Победы — на-\nшей Победы.\nОглядываясь назад, уже из сегодняшнего дня, на ход войны, неволь-\nно задаешься вопросом: а все ли мы сделали правильно, правильно ли\n[17\nмы поступили накануне и в дни войны 1992 — 1993 годов? И хочется\nсказать, что мы гордимся своим поведением. Было сделано все возмож-\nное, а подчас и невозможное, чтобы одержать Победу.\nИ главным доказательством тому является то, что вот уже 8 лет мы\nживем, хотя и в неспокойном, но мире. В годы войны население, осо-\nбенно мужское, приобрело богатый боевой опыт, который достойно пе-\nредает подрастающему поколению.\nЯ горд за своих односельчан, которые с энтузиазмом откликнулись\nна идею создания памятника, а это значит, что они помнят о павших.\nЯ благодарен тем, кто принял участие в сооружении памятника.\nМы с уверенностью можем сказать: «Боевые друзья, спите спокой-\nно. Дело защиты Родины находится в надежных руках. О вас всегда\nДорогие боевые друзья!\nтоварищи!\nСегодня мы открываем памятник Героям Отечественной войны —\nгероям, которые ценой собственной жизни защитили Родину, создали\nнам условия жить в мирных условиях.\nМне, как командующему Гумистинским фронтом в годы войны,\nхочется выразить сердечную благодарность родителям, воспитавшим\nребят, которые даже жизни не пожалели ради Победы, восьмую годов-\nщину которой мы скоро будем отмечать.\nСегодня уже наши сыновья проходят службу в Вооруженных Силах.\nБольшая часть их выполняет свои обязанности с честью, высоко несут\nдостоинство ветеранов войны, перенимают их боевой опыт ведения\nвойны. И надо отдать им должное, в событиях в послевоенный период\nплечом к плечу с боевиками стояли солдаты и сержанты, проходящие\nслужбу по призыву. Они со своей задачей справились с честью.\nПоэтому у нас есть все основания сказать: «Дорогие боевые друзья,\nспите спокойно. Дело защиты Родины в надежных руках».\n[180]\nОбращение к населению Р\nСоюз ветеранов Отечественной войны 1992—1993 годов «Амцаха-\nра» с возмущением воспринял известие о гибели видного политическо-\nго деятеля Республики Абхазия Зураба Ачба. Рука убийцы, направленная\nврагами Абхазии, оборвала жизнь Ачба, который, находясь в расцвете\nсил, приносил и еще бы принес много пользы в вопросе становления\nРодины.\nМы, ветераны войны, требуем от правоохранительных органов сде-\nлать все, чтобы найти убийцу и наказать его.\nМы призываем все население Республики Абхазия, и, в первую оче-\nредь, участников войны, к бдительности. На террор мы должны отве-\nтить сплоченностью в вопросах наведения порядка в республике.\nДорогие боевые друзья!\nСегодня весь народ Абхазии отмечает День танкиста, чествует на-\nших доблестных воинов — танкистов, которые первыми 14 августа 1992\nгода приняли удар вооруженного до зубов противника в районе аэро-\nпорта и поселка Агудзера.\nЕсли учесть, что полк на вооружении имел 4 БМП, 3 БТР и 3 БРДМ\nв основном на территорию республики воинскую группировку, воору-\nженную 54 танками, то станет ясно, что соотношение было далеко не в\nнашу пользу.\nНо, несмотря на это, уже в первые часы войны противник встречал\nупорное сопротивление наших подразделений, а в районе Белого моста\nлейтенант Беслан Джелия подбил из гранатомета первый танк врага,\nчем был положен счет потерь бронетехники в стане противника, а под-\nбитый, затем восстановленный танк стал основой танковых подразде-\nлений освободительной армии Абхазии.\nЭкипаж первого танка был в составе Валерия Мхонджия, Вианора\nАшба, Валерия Казанджи-оглы, а уже через год, 14 августа 1993г., при-\nказом Министра обороны РА №183 был сформирован первый броне-\nтанковый батальон.\nПервым командиром батальона был назначен капитан, а ныне под-\nполковник Авидзба Фазлыбей Лизбарович, в конце же войны у нас было\n[181]\nбронетехники столько, что позволило сформировать еще один броне-\nтанковый батальон. И вся эта техника была захвачена у противника.\nБоевой путь танкистов, начатый в бою у Красного моста, пролегал\nчерез бои за взятие Гагры, январское, мартовское наступления и закон-\nчился Победой над коварным врагом на восточной границе — р. Ингур.\nИ в какой бы операции не участвовали танкисты, они действовали\nсмело, уверенно, если сказать более точно, то громили врага геройски, о\nчем мастерски изложила Екатерина Бебия в своей книге «Люди из бро-\nВечная память погибшим танкистам и особенно экипажу танка 04,\nслава живым танкистам, участникам боевых действий, почет молодым\nвоинам — танкистам, осваивающим искусство — побеждать.\nЯ поздравляю всех воинов-танкистов с Днем танкиста, от души же-\nлаю крепкого здоровья, семейного благополучия, счастья, успехов в ов-\nладении искусством применения танков в бою.\nМинистру обороны РА\nМиканба В. Т.\nВ Совет Союза Ветеранов Отечественной войны 199\n—1993 годов\n«Амцахара» обратился член Союза, Герой Абхазии, активный участ-\nОтечественной войны 199\n—1993 годов, капитан I ранга Воинский\nАлександр Александрович по вопросу его увольнения из Вооруженных\nСил Республики Абхазия без пенсионного обеспечения.\nСовет надеется, что Вы, Владимир Тачевич, примите все меры по\nвопросу пенсионного обеспечения капитана I ранга Воинского А. А.,\nкоторый не раз в годы войны выполнял приказы с риском для жизни и\nделал все для защиты Республики Абхазия.\nС уважением,\nПредседатель Совета\nС. Дбар.\n[182]\nПрезиденту Республики Абхазия\nАрдзинба В. Г.\nДокладная записка\nАнализируя действия Министерства обороны РА при проведении\nоперации по ликвидации террористической группировки (чеченских и\nгрузинских бандформирований), можно сказать:\n1.Противник, силой до двух батальонов, вооруженных только лег-\nким оружием, имел задачу:\nчеченские боевики — войти в верховье Кодорского ущелья, в\nдальнейшем держать в напряжении Карачаево-Черкесскую республи-\nку и Сочинский район, одновременно проводить небольшие операции\nпротив Миротворческих Сил, находящихся в РА;\nгрузинские боевики — ударом с северо-востока захватить аэро-\nпорт и удержать его до высадки десанта, одновременно главные силы\nВооруженных Сил Грузии должны были ударом в направлении Зугдиди\n— Сухум разгромить подразделения Восточной группы войск, соеди-\nниться с десантом, в дальнейшем, подтягивая силы из глубины, присту-\nпить к ликвидации Вооруженных Сил РА и полному захвату территории\nАбхазии. Значительную помощь главным силам должны были оказать\nподразделения, сформированные в Сочинском районе.\nС началом широкомасштабных действий должны были начать бое-\nвые действия грузины, проживающие в Сухуме и Гагре.\nОднако, в связи со своевременным вскрытием сосредоточения\nгруппировок противника, его действия на ходу были перестроены:\nставка была сделана, в основном, на сводный отряд чеченских и грузин-\nских боевиков, который действовал в Кодорском ущелье. Надо отдать\nдолжное личному составу этого отряда — он был хорошо подготовлен и\nмастерски действовал, даже на незнакомой местности: наносил удар и\nбыстро «рассыпался» на значительной территории, исключительно хо-\nрошо маскируясь.\nМог бы противник выполнить боевую задачу, поставленную Прави-\nтельством Грузии? Да, мог, но действия чеченских боевиков показыва-\nли, что они этого не очень хотели.\nВсеми своими действиями они обнаруживали свои мелкие группы,\nтогда как основные их главные силы так и не были обнаружены. Чечен-\n[183]\nские боевики постоянно подставляли своих партнеров — грузинские\nформирования, которые, имея слабую подготовку, обнаруживали себя\nи несли значительные потери. Не поддержало действия группировки и\nместное население.\nЧеченские же боевики, искусно маневрируя, вышли из опасного\nрайона боевых действий в безопасное место (верховье Кодорского уще-\nлья) и практически «растворились».\nУправление МО и Генеральный штаб в августе месяце действова-\nли несколько уверенно, видимо потому, что действия проходили на\nтерритории Грузии. А вот с некоторым «затишьем» МО и Генеральный\nштаб практически перешли к повседневной жизни, хотя было видно,\nчто основные события противником были перенесены на более позд-\nний срок, когда страсти более или менее улягутся. Поэтому противник\nвыбрал удачный момент и нанес удар там, где его не ждали.\nУдаром и маневром противник создал видимость действия боль-\nшой группировки: по фронту более 30 км и в глубину до 20 км. Дейс-\nтвительный состав группировки никто не знает и сейчас.\n2. Первые же боевые действия высветили недостатки МО:\nплан отмобилизования — фикция. Частичное отмобилизование,\nобъявленное в августе, проводилось уже не по плану, а «как бог на душу\nположит», т.е. собирали отовсюду. Тем более, с началом боевых дейс-\nтвий 4 и 5 бригады формировались за счет резервистов всех районов.\nИ если бы начались широкомасштабные действия, то была бы полная\nнеразбериха в вопросе формирования других бригад и групп войск.\nпрактически штабы бригад сформированы не были, а были со-\nзданы восточное (генерал-лейтенант Дбар С. П.) и южное (генерал-лей-\nтенант Агрба Г. К.) направления, которые формировались на пустом\nместе без кадровых офицеров и, самое главное, без средств управле-\nния. Таким образом, все повторилось как в 1992 году с вторжением гру-\nзинских войск в Абхазию. Тыловое и техническое обеспечение были на\nнизком уровне.\nначальник тыла был превращен в телефониста, а замминистра\nпо вооружению и технике — в кладовщика. Поэтому созданные времен-\nные формирования действовали самостоятельно.\nбольшое значение в боевой обстановке уделяется разведке, ко-\nторой в МО практически нет. Созданные разведывательные подразде-\nления командующими направлений из резервистов, естественно, не\nдавали нужных разведывательных данных, а сведений из Генерального\n[184]\nштаба вообще в штабы направлений не поступало. И.о. начальника раз-\nведки МО майор Бастрыкин сведения о противнике «черпал» только из\nрадиоперехватов, которые могли быть заведомо ложными.\nТаким образом, вопросу отмобилизования необходимо уделить са-\nмое серьезное внимание, надо учить резервистов настоящим образом,\nа не отдавать на откуп неподготовленным командирам бригад.\n3. Это доказали еще раз боевые действия августа-октября 2001\nгода.\nсредства связи в МО отсутствуют, а те, которые есть, в большей\nстепени не исправны. Особенно нет связи в звене «командир батальона\n— роты — взвода». Разведывательные группы отправлялись без средств\nсвязи, и когда докладывались данные разведки с приходом группы, то\nэти данные были уже никому не нужны, ибо устаревали.\nнесколько улучшилось положение со связью, когда радиотеле-\nфоны и другие средства связи были изъяты у чиновников и переданы в\nвойска, но и они не спасли положение.\nбоевая техника аккумуляторами не укомплектована. Особенно\nэто относится к средствам ПВО, которые ведут огонь при заведенном\nдвигателе, а вот завести его было невозможно из-за отсутствия акку-\nмуляторов. Поэтому для стрельбы нужно было или работать постоянно\nдвигателю, или заводить с буксира, а это демаскировка войск, да и рас-\nход топлива сверх всякой нормы, которого и так было мало.\nпитание личного состава горячей пищей не было организовано.\nЛюди, работающие на износ в холод и дождь, без горячей пищи долго\nне выдержат. Боевые действия в таких условиях еще скажутся на здоро-\nвье людей. Тыл МО со своей задачей практически не справился.\nработа Генерального штаба велась только на себя, т.е. он зани-\nмался показухой, и надо отдать ему справедливость — с этой задачей\nон справился с успехом. Бросить командующих направлений без шта-\nбов на пустое место в начальный период боевых действий, когда бои\nвелись на одном только участке фронта, по меньшей мере, безобразие.\nЭто еще раз доказывает, что Генерального штаба в МО нет, а те офи-\nцеры, которые есть, выполнять свои функциональные обязанности не\nобучены.\nПримером тому служит гибель начальника оперативного отдела\nполковника Асландзия, который вместо разработки документов штаба,\nвыполнял обязанности разведчика. А ведь это главная фигура в штабе.\n[185]\nвысветилось главное — слаженности отделов и служб в Генераль-\nном штабе нет. Нет слаженности и всего штаба.\nБоевая подготовка войск практически отсутствует, и, в первую\nочередь, офицеров.\nОбучение резервистов не организовано и не проводится.\nРазработанные учебные материалы на основе локальных войск\n(«действия мелких подразделений», «тактика действий отделения в\nбою») в обучении войск и резервистов не использовались, поэтому и\nдействия мелких подразделений были скованными, безынициативны-\nми, без использования ошибок противника.\nОсобенно сказались низкая огневая подготовка личного состава как\nВооруженных Сил, так и резервистов, что приводит к большому расходу\nбоеприпасов без достижения цели.\nУчебно-материальная база отсутствует, что отрицательно ска-\nзывается на боевой учебе.\nГлавным недостатком в боевой подготовке является то, что с руко-\nводящим составом сборы не проводятся. Поэтому руководящий состав\nсам не подготовлен и не знает чему учить подчиненных.\nПредложения\nПроводить мероприятия мобилизационной готовности.\nМного я Вам сказал горьких слов, но лучше горькая правда, чем\nсладкая ложь.\nКакие задачи стоят перед нами?\n1. Заняться подготовкой своих подразделений настоящим образом.\nНеобходимо всерьез использовать рекомендации: «Руководство по ве-\nдению боевых действий мелкими воинскими подразделениями, остав-\nшимися в тылу противника и партизанскими отрядами»; «Тактическая\nподготовка солдата, отделения и взвода»; «Опыт ведения локальных\nвойн»; «Боевые уставы».\n2. Уделить самое серьезное внимание мобилизационной подготов-\nке:\n— поставить на учет все вооружение и боеприпасы, находящиеся на\nруках у приписанного личного состава;\n— проверить состояние приписанного автотранспорта;\n[186]\n— периодически проводить тренировки по оповещению и сбору\nличного состава;\n— знать, где находится личный состав, особенно выезжающий за\nпределы РА.\n3. Поставить вопрос перед МО о приобретении средств связи.\n4. Определить с главами администраций и командирами бригад и\nгрупп войск места для сосредоточения и хранения вооружения, бое-\nприпасов, средств управления и другого имущества, приобретенных на\nсредства администраций, предприятий, организаций и частных лиц.\n5. Уделить внимание своей военной подготовке. Самостоятельно\nизучать военную литературу. Подготовить необходимые документы\nдля работы в поле (образцы приказов, распоряжений, докладов и т.д.).\n6. Поднять в военкоматах вопрос комплектования частей и подраз-\nделений, в основном, приписанным составом.\n7. Изучить самим и учить подчиненных искусству маскировки и\nориентированию на местности по карте и без карты.\n8. Чаще выезжать самим и вывозить подчиненных командиров для\nизучения местности, где предстоит действовать по плану оборонитель-\n9. Решить вопрос с МО и администрациями районов и сел об инже-\nнерном оборудований местности, где предстоит действовать, предва-\nрительно разработать план инженерного обеспечения на основе про-\nведенной рекогносцировки.\nВ заключении, необходимо сказать: противник готовится к серь-\nезным действиям, и нам надо готовиться к боевым действиям со всей\nответственностью. Не надеяться, что все обойдется, а готовить себя и\nподчиненных настоящим образом управления. Высшие эшелоны МО\nобеспечить засекречивающей связью (МО — группа войск — бригад).\n10. Разведывательные подразделения укомплектовать до полного\nи обеспечить необходимой техникой и, в первую очередь, средст\nвами разведки ночью и транспортом.\nВзять на строгий учет все вооружение и боеприпасы, находя\nщиеся на руках у населения.\n12. Повысить ответственность руководителей предприятий, орга-\nнизаций и частных лиц за техническую исправность техники, припи-\nсанной к МО.\n13. Повысить контроль за деятельностью военкоматов.\n14. На тренировки по мобилизационной готовности привлекать\n[187]\nглав администраций городов, районов и сел, от которых призывается\nличный состав и техника в МО.\n15. Приступить к формированию отрядов местной самообороны,\nэто доказали боевые действия.\n16. Начать переговорный процесс с населением верховья Кодорско-\nго ущелья с целью разрыва отношений с Грузией и установления тес-\nных связей с Абхазией.\n17. Обстановка еще раз доказала необходимость создания единого\nминистерства Защиты РА из силовых министерств (МО, МВД, СГБ).\nСегодня мы прибыли в артиллерийский полк для ознакомления с\nположением дел, и если необходимо, то оказывать некоторую помощь\nи, в первую очередь, в боевой подготовке солдат, сержантов и офицеров\nполка.\nТрудно переоценить роль артиллерии в войне. Недаром артиллерия\nпо праву зовется «богом войны».\nПо этой причине командование Абхазской армии принимало все\nмеры к тому, чтобы иметь в своем составе хоть немного артиллерии.\nЭто бы сразу подняло значение армии республики и поставило бы на\nместо противника. И как мы радовались захватом в качестве трофея\nпервой пушки. Вот с этой трофейной пушки и зародилась наша артил-\nВ дальнейшем, опять же в качестве трофея, мы пополняли нашу ар-\nКак радовались солдаты, сержанты и офицеры, когда видели унич-\nтожение огневых средств и пехоты противника.\nМного сделали артиллеристы во время Отечественной войны\n1992—93 гг.\nЗахват у противника достаточно большого количества артиллерии\nи качественная подготовка артиллеристов позволили резко снизить\nпотери в наших рядах и, наоборот, наносить противнику значительные\nпотери.\nВ операциях, проводимых в 1993 году, мы могли позволить себе\nпроведение артиллерийской подготовки атаки.\n[188]\nВ заключительном же периоде войны наша артиллерия в полной\nмере превосходила артиллерию противника.\nСейчас артиллерийский полк имеет все возможности к тому, чтобы\nна деле стать передовой частью в Вооруженных Силах РА.\nНо по ряду причин этого не происходит:\nслабая специальная подготовка;\nнизкая учебно-материальная база.\nЧто нужно, чтобы устранить эти недостатки? Мы считаем — надо\nнастроить офицеров, сержантов и солдат на решение главных задач.\nНадо всегда помнить, что от точности и своевременности откры-\nтия огня зависят жизни многих сотен людей как военнослужащих, так\nи мирного населения.\nГлавное для вас — наладить учебный процесс: добиться того, чтобы\nвсе занятия, тренировки и учения проводились на высоком методичес-\nком уровне — поучительно. Лозунг должен быть один — «срыв занятия\n— преступление».\nТолько в этом случае мы, ветераны войны, можем вам оказать по-\nТолько в этом случае мы можем передать вам свой богатый бое\nвой опыт.\nВсе дело за вами. Ждем сдвигов в деле боевой готовности и боевой\nспособности полка, а мы — ветераны, всегда по первому вашему зову\nготовы для работы с вами.\nтоварищи генералы, офицеры, прапорщики,\nсержанты и солдаты!\nНа моих глазах проходило становление Вооруженных Сил Респуб-\nлики Абхазия. Из необученных молодых людей вырастали доблестные\nзащитники Родины. Этот процесс проходил быстро — в бою. Результаты\nОтечественной войны 1992—1993 гг. говорят сами за себя. В послевоен-\nный период начался переход республики к мирной жизни.\nДля защиты Родины в мирное время небольшие по количествен-\nному составу, но хорошо подготовленные оснащенные Вооруженные\nСилы способны дать отпор врагу, посягавшему на нашу свободу и не-\nзависимость. Надо отдать должное нашей молодежи, которая быстро\nосвоила опыт участников войны и стала в строй на защиту республики.\n[18\nПри сложных ситуациях быстро на помощь молодым воинам приходят\nзакаленные в боях резервисты. Так было уже не однажды. За это им\nочень благодарны.\nНаступает новый 1999-й год — преддверие нового тысячелетия, и\nв это знаменательное время хочется поздравить всех генералов, офи-\nцеров, прапорщиков, сержантов и солдат, участников освободительной\nвойны 1992—1993 годов, тружеников тыла, все население Республики\nАбхазия с Новым 1999 годом, пожелать крепкого здоровья, личного че-\nловеческого счастья, мира, успехов в труде и защите Родины.\nВсего Вам самого доброго!\nДорогие ветераны!\nРазрешите мне от имени Совета Союза ветеранов Отечественной\nвойны 1992—1993 годов поздравить Вас и Ваши семьи с наступающим\nНовым 2001 годом и новым тысячелетием!\nОглядываясь на прожитое после войны время, можно сказать, что\nветераны войны сделали очень много, чтобы сохранить завоеванную\nсвободу, обеспечить мир на абхазской земле.\nВсе попытки противника ослабить наше государство, посеять сму-\nту, разжечь межнациональную вражду, вызвать недовольство пока еще\nнеустроенной жизнью встречали сплочение народа Абхазии и, в пер-\nвую очередь, сплочение ветеранов Отечественной войны. Все попытки\nпротивника провести широкомасштабные террористические акции на\nтерритории Абхазии встречали решительный отпор наших ветеранов,\nкоторые по зову сердца всегда были там, где это было необходимо, где\nрешалась главная задача. Вы, ветераны, шли всегда впереди, заботливо\nоберегая жизнь нашей молодежи — солдат и сержантов Вооруженных\nСил. Честь Вам и хвала за эту благородную заботу о нашем подрастаю-\nщем поколении.\nВаши действия при отражении провокаций противника показы-\nвают, что его коварные замыслы будут сорваны, что Вы всегда готовы\nповторить свой подвиг, который совершили в войне 1992-1993 годов.\nБольшую роль наши ветераны играют и в народном хозяйстве. Ор-\nганизация, во главе которой стоит участник войны, заметно отличается\n[1\n0]\nв лучшую сторону, по качеству выпускаемой продукции, дисциплине и\nорганизованности.\nМного Вы сделали и в вопросе работы с молодежью, особенно в под-\nготовке молодых ребят к военной службе. Ваши встречи в частях с лич-\nным составом создают здоровый климат в воинских коллективах.\nСозданный Союз ветеранов Отечественной войны 1992-1993 годов\nделал, делает и будет делать все, чтобы обеспечить достойную жизнь\nнаших ветеранов и, в первую очередь, инвалидов, семей погибших в\nРазрешите еще раз поздравить Вас с Новым 2001 годом и Новым\nтысячелетием. Желаю Вам крепкого здоровья, большого счастья, мир-\nного неба, успехов во всех ваших начинаниях!\nВсего Вам самого доброго!\nтоварищ Президент!\nоварищ Главнокомандующий!\nважаемые боевые друзья, товарищи командиры!\nСегодня мы собрались для встречи с кандидатом в Президенты Рес-\nпублики Абхазия, с нашим Главнокомандующим Вооруженными Сила-\nми Владиславом Григорьевичем Ардзинба, кандидатура которого еди-\nногласно поддержана 20 августа на заседании Совета Союза ветеранов\nОтечественной войны. На заседании Совета присутствовало 33 члена\nиз всех регионов Абхазии.\nДавать характеристику нашему Главнокомандующему считаю из-\nлишним, ибо весь мир восторгается итогами Отечественной войны. В\nПобеду над грузинскими захватчиками огромный вклад внес Владис-\nлав Григорьевич, который и сейчас отдает много сил для укрепления\nоборонной мощи Республики Абхазия.\nКаждый из нас знает, что наш Главнокомандующий принял воен-\nную присягу перед народом, перед павшими в войне, перед вами, что\nначатое дело по завоеванию независимости Республики Абхазия он\nдоведет до конца.\nВ ходе войны мы не ставили под сомнение приказы, отдаваемые\nнашим Главнокомандующим, а выполняли их. Мы уверены, что наша\nсплоченность в годы войны послужит республике и дальше.\nОпора Владислава Григорьевича на боевых командиров — основа\n[1\n1]\nпостроения независимого государства, как бы не хотели некоторые, от-\nсиживавшиеся в тылах во время войны лица, оттянуть этот процесс на\nнеопределенное время. Этого им не удастся.\nНа совете Союза было высказано пожелание о встрече со своим кан-\nдидатом в Президенты Владиславом Григорьевичем, на которой пред-\nполагается выслушать Программу кандидата и высказать свои пожела-\nСегодня мы собрались на эту встречу.\nПредлагаю следующий порядок нашей работы:\n— предоставить слово Главнокомандующему Вооруженными Сила-\nми Владиславу Григорьевичу Ардзинба;\n— в дальнейшем послушать выступления желающих по высказыва-\nнию предложений и наказов. Выступления наши, как военных людей,\nдолжны быть четкими, краткими и без повторов.\nИ так, слово предоставляется Президенту РА, Главнокомандующему\nВС, кандидату в Президенты РА Владиславу Григорьевичу Ардзинба.\nЗаключение\nУважаемые товарищи!\nРазрешите от Вашего имени поблагодарить Владислава Григорьеви-\nча за встречу с нами и заверить его, что ветераны Отечественной войны\n1992—1993 годов всегда готовы выступить на защиту своей Родины и на\nвыборах отдадут свои голоса за кандидата в Президенты — Владислава\nГригорьевича Ардзинба.\nСпасибо Вам за встречу.\nДорогие друзья!\nМы сегодня собрались с вами для вручения наград участникам Оте-\nчественной войны 1992—1993 годов, семьям погибших.\nПодразделение, сформированное из населения Нового Афона, от-\nличалось стойкостью, мужеством и отвагой во всех боевых действиях.\nПредставитель вашего подразделения первым сбил самолет против-\nника. Многие офицеры, сержанты и солдаты проявляли инициативу и\nсмекалку при выполнении порученного дела. Как и во всякой войне,\nпотерь больше там, где не прячутся за спины своих товарищей. 40% по-\nтерь в подразделении говорят, что весь личный состав воевал геройски.\n[1\n2]\nЧесть и хвала всем оставшимся живыми. Вечная память павшим при\nзащите своей Родины.\nПользуясь случаем, разрешите поздравить всех с нашим замеча-\nтельным праздником — Днем Победы!\nОт имени Совета Союза ветеранов Отечественной войны и от себя\nлично желаю вам крепкого здоровья, большого человеческого счастья,\nмирного неба, улучшения жизни! Всего вам самого доброго!\nПорядок\nухумской городской\nконференции\nоюза ветеранов Отечественной войны\n3 гг.\nИнформация руководителя организационного комитета по созда-\nнию Союза ветеранов Отечественной войны 1992 — 1993 гг. — доклад-\nчик С. П. Дбар.\nВыборы Президиума конференции (предложение вносит С.П.\nУтверждение Повестки дня конференции: Председатель Президи-\nума.\nа) Обсуждение Устава Союза — докладчик А.Шинкуба (по уставу);\nВ. Начач-оглы (по материалам Суда чести и справедливости).\nб) Выборы Правления городской организации — с информацией\nвыступает А. Шинкуба.\nв) Выборы делегатов на Республиканский съезд Союза ветеранов\nОтечественной войны 1992—1993 гг. — с информацией выступает —\nА. Шинкуба.\nМы, участники учредительной конференции по созданию Гагрской\nорганизации Союза ветеранов Отечественной войны 1992—1993 гг., об-\nращаемся ко всем воинам-защитникам Отечества с призывом объеди-\nнить усилия на ответственном этапе создания нашего независимого\nгосударства — Республики Абхазия.\nВ критический час, когда решалась судьба Абхазии, наш народ, объ-\n[1\n3]\nединившись, отстоял свободу и национальное достоинство, выстоял и\nпобедил. Мы показали миру, что вместе мы непобедимы.\nНе забывая о прошлом, мы должны думать о будущем. В это судь-\nбоносное время считаем важным направить свои усилия на оказание\nддержки Президенту, Правительству и Парламенту Республики в реа\nлизации государственного закрепления завоевания народа и обеспече-\nния национальной безопасности страны.\nКаждый из нас должен способствовать социально-экономическому,\nполитическому, духовному возрождению Родины, сохранению культур-\nно-исторических традиций и построению демократического общества.\nУчастники конференции выражают надежду, что ветераны войны\nв Абхазии, проявившие в суровые дни высокий боевой дух, с честью\nпроявят себя на пути достижения общей цели, которая полностью соот-\nветствует общечеловеческим идеалам.\n1. Почему ветераны Отечественной войны идут в Парламент\nПри проведении послевоенных выборов в Парламент ветераны\nвойны не были организованы, и по этой причине большинство в Парла-\nменте составили люди, которым их боль, их судьба были не близки. По\nэтой причине вопросы, тревожащие нас — ветеранов войны, в парла-\nменте очень редко рассматривались. Хочется задать вопрос: кто боль-\nше всех заслуживает внимания и участия, как не ветераны?\nСейчас мы организованы. И если в Парламенте будут наши пред-\nставители, то они будут больше обращать внимание на вопросы, тре-\nвожащие ветеранов, семьи погибших и, в большей степени, инвалидов\nвойны. Надо отдать должное ветеранам в том, что они и сейчас нахо-\nдятся в первых рядах при защите Отечества от «походов» грузинских\nзахватчиков. И всем известно, чем эти походы заканчиваются.\n2. Какие комитеты могли бы возглавить депутаты —\nветераны войны?\nВо-первых, Комитет по социальной политике. Честность, актив-\nть ветеранов даст возможность правильно решать вопросы социаль\nной политики. Зная жизнь населения в современных условиях, они, в\nпервую очередь, будут заботиться о малоимущих гражданах. Ненор-\n[1\n4]\nмально, когда небольшая кучка людей жирует, а большая часть населе-\nния и, в первую очередь, старики — нищенствуют.\nМожно ли решить этот вопрос по справедливости? Да, можно, и де-\nпутаты от ОПД «Амцахара», надеюсь, решат его.\nВо-вторых, Комиссию по обороне и безопасности. В Парламент идут\nдостойные люди, которые не раз смотрели смерти в глаза, да и сейчас\nим часто проходится быть в первых рядах.\nМы выдвигаем в Парламент тех людей, которые не прятались за\nспины своих товарищей, командовали подразделениями и частями и\nполучили богатый опыт ведения войны, а в послевоенный период пе-\nредавали свой опыт офицерам, сержантам и солдатам. Поэтому, нахо-\nдясь в Парламенте, они сделают все, чтобы боевая готовность и боевая\nспособность армии была на высоте.\nМногие ветераны войны на себе испытали действия мафиозных\nструктур и сделают все, чтобы принять такие законы, которые ужесто-\nчат борьбу с криминалом.\n3. Каким должен быть Парламент?\nПарламент, на наш взгляд, должен быть работоспособным, боевым,\nиметь свое мнение, которое может отличаться от мнения первых лиц.\nДепутаты должны работать, именно работать, а не числиться в Парла-\nменте.\nДепутат, не прибывший в Парламент без уважительной причины,\nдолжен быть наказан. Нам кажется, что депутат, не принимающий\nучастия в работе Парламента, должен быть отозван. Для этого необхо-\nдимо принять закон об отзыве депутата, он может быть и исключен из\nПарламента по решению квалифицированного большинства депутатов\nПарламента.\nИ это только часть мероприятий, которые быстро сделают новый\nПарламент квалифицированным и работоспособным.\n[1\n5]\nоварищи боевые друзья!\nСегодня по просьбе инициативной группы собрались участники\nОтечественной войны 1992—1993 годов с целью подвести итоги нашей\nдеятельности в послевоенный период и наметить мероприятия, необ-\nходимые для улучшения жизненного уровня наших семей и семей, по-\nтерявших кормильцев.\nПрошло уже более пяти лет после окончания войны, которая нача-\nлась под прикрытием проведения, казалось бы, добрых дел для Абха-\nВ этом вопросе надо сделать упрек разведке, которая не разгадала\nзамысла противника, посчитала подспудную дезинформацию за чис-\nтую правду, по этой причине не информировала Правительство Абха-\nзии о реальных планах противника.\nЭто и привело к тому, что в день работы Парламента Абхазии гру-\nзинские войска вторглись на территорию нашей Родины и практичес-\nки, не получая сопротивления, дошли до столицы.\nОдновременно в районе г. Гагра был высажен морской десант.\nКомандование грузинских войск планировало занять восточные\nрайоны и западный Гагрский район, в дальнейшем расширить Гагр-\nский плацдарм с целью захвата Бзыбского ущелья, тем самым ликви-\nдировать проход добровольцев с братских республик Северного Кавка-\nза, полностью блокировать Гудаутский район, накопив силы и средства,\nударом с суши и моря уничтожить силы сопротивления и захватить всю\nтерриторию Абхазии.\nПервое маломальское сопротивление противник получил только в\nрайоне Красного моста.\nНа третьи сутки боевых действий правительство Грузии нарушило\nдоговоренность о разведении сторон, противник обманным путем за-\nнял города Сухум и Гагру.\nэтой очень сложной обстановке надо отдать должное правитель\nству во главе с Владиславом Григорьевичем Ардзинба, которое, не рас-\nтерявшись, обратилось с возванием к народу Абхазии и народам рес-\nпублик Северного Кавказа на оказание отпора врагу.\nВраг получил на растерзание богатые мирные города Сухум и Гаг-\nру.\nГвардейцы Грузии погрязли в мародерстве, распутстве, насилии,\nстали топтаться на месте; наступательный пыл иссяк. Отряды ополче-\n[1\n6]\nния получили некоторый опыт ведения боевых действий, добыли ору-\nжие у противника и могли уже оказывать организованное сопротивле-\nние на основных дорожных направлениях.\nВсе это создало условия выиграть время для организации Воору-\nженных Сил.\nВооруженные Силы Абхазии создавались из мелких плохо воору-\nженных отрядов ополчения, в которых практически не было подготов-\nленного командного состава, а личный состав не имел опыта ведения\nбоевых действий, тогда как войска Грузии уже имели опыт ведения\nвойны в Южной Осетии и Западной Грузии.\nСформированные взводы, роты, батальоны срочно отправлялись на\nорганизацию обороны по р. Гумиста и в Колхиде.\nСтали прибывать добровольцы из республик Северного Кавказа,\nЮга России и других районов бывшего СССР. Всего за время войны в\nней участвовало более тысячи добровольцев.\nИ как своевременно пришла эта помощь! Стало возможным на-\nглухо закрывать все участки обороны, активными действиями сковать\nпротивника и в дальнейшем накопить силы и средства для проведения\nнаступательной операции по освобождению г. Гагра и всей западной\nчасти республики.\nБыла восстановлена прямая связь с братскими республиками Се-\nверного Кавказа.\nВооруженные Силы республики увидели на практике, что сильного\nпротивника можно бить и одерживать над ним победу.\nПобеда войск по освобождению Гагрского плацдарма воодушевила\nвесь народ на организацию отпора врагу. Активизировались действия\nпартизан Восточного фронта по сковыванию противника на всей ок-\nкупированной территории. Особо необходимо отметить важность про-\nведения в этот период Кочарской операции по выравниванию линии\nфронта. Действия Восточного фронта стали управляться командовани-\nем Вооруженных Сил республики.\nНо опыта, сил и средств было еще не достаточно, чтобы освободить\nвсю территорию Родины.\nЕще многие месяцы прошли в трудных боях, пока не были созданы\nусловия для изгнания врага со всей Абхазии.\nянварское и мартовское наступления, которые не дали желае\nмого конечного результата, но они давали опыт офицерам в управле-\nнии войсками, сержантам и солдатам — опыт действий на поле боя.\n[1\n7]\nВ больших и малых операциях ковалась Победа над противником,\nпроводилась перегруппировка войск, захватывались командные высо-\nты для контроля и наблюдения за действиями противника, подвози-\nлось продовольствие, вооружение, боеприпасы, ГСМ. После Гагрской\nоперации Шеварднадзе увидел, что возможен не желаемый для Грузии\nисход, но амбиции не позволили признать это и напрочь отказаться от\nведения боевых действий, вывести свои войска из Абхазии и решить все\nвопросы миром. Правительство Грузии продолжало цепляться за идею\nрешить абхазскую проблему войной, о чем свидетельствуют действия\nпротивника при выполнении условий июльского договора, когда вы-\nвозились разбитая и неисправная техника и вооружения, а исправная\nпряталась по базам и закапывалась. Накапливалась живая сила, подво-\nзились боеприпасы и правительство Республики Абхазия приняло ре-\nшение на проведение широкомасштабной операции по освобождению\nвсей территории Абхазии от оккупантов.\nОперация разрабатывалась скрытно, войска о ней узнали только\nнакануне ее начала. Это дало положительные результаты. Внезапность\nнаступления повергло в шок противника, деморализовало его, и после\nпервых же неудач войска противника не сумели оправиться, началась\nпаника, превратившаяся в дальнейшем в повальное бегство.\nБлестяще проведенная операция привела к полному освобождению\nРодины.\nПодводя краткий итог войны, можно сделать следующие выводы:\n1. Был проявлен массовый героизм народа Абхазии и добровольцев\nиз братских республик Северного Кавказа и Юга России. Подтвержде-\nнием тому служит тот факт, что 315-ти воинам присвоено высокое зва-\nние «Герой Абхазии», среди них — 44 добровольца, 3397 воинов награж-\nдено орденами и медалями, из них 342 добровольца.\nНельзя не отметить героизм наших славных женщин, которые пол-\nностью взвалили на свои хрупкие плечи заботу о раненых, оказывали\nпомощь по материальному обеспечению войск. Многие женщины на-\nходились в боевых порядках взводов, рот, батальонов, несли тяготы во-\nинской службы наравне с мужчинами. За мужество и отвагу, проявлен-\nные в боях, 11-ти женщинам присвоено звание «Герой Абхазии», 161\nженщина награждена орденами и медалями.\n2. Правительство Абхазии в ходе всей войны приложило много сил,\nнастойчивости и таланта в обеспечении войск всем необходимым и, в\nпервую очередь, техникой и вооружением.\n[1\n8]\n3. Из среды солдат и сержантов выросли замечательные команди-\nры, такие как: Виталий Смыр, Гена Чанба, Мушни Хварцкия, Аслан Зан-\nтария, Эдуард Ажиба и др.\n4. Республика получила ощутимую поддержку братских народов\nСеверного Кавказа, Юга России и со всей территории бывшего СССР.\nПрибывшие добровольцы внесли неоценимый вклад в дело Победы.\nНаиболее отличившихся хочется назвать поименно: Султан Сосналиев,\nМухаммед Килба, Шамиль Басаев, Гена Карданов, Адам Хуаде, Хамзат\nХанкаров, Ибрагим Яганов и др.\nИх помощь мы ощущаем и в послевоенный период.\n5. Противник переоценил свои силы, начал и вел войну на правах\nпревосходства: грабежи, насилия, издевательства, мародерство, он\nбыстро насыщался богатством, и после этого уже не хотелось отдавать\nжизнь за свое «любимое» правительство.\nВ Отечественной войне 1992—1993 гг. участвовало более 20 тысяч\nчеловек всех национальностей. За войну погибло около 2 тысяч. Честь\nим и вечная память. Участникам войны был нанесен моральный и ма-\nтериальный ущерб. Гибель фронтовиков оставила неизгладимый след в\nдушах родных и близких.\nВойна принесла горе и страдание практически во все семьи. Стерты\nс лица земли многие сёла, а в городах разрушены целые кварталы. Пре-\nкратили работу предприятия и многие сельскохозяйственные артели.\nИ если добавить сюда итоги перестройки, то мы придем к выводу,\nчто война явилась самой огромной разрушительной силой для Абха-\nВойна закончилась, и, казалось бы, все должны приступить к вос-\nстановлению нарушенной жизни, но и послевоенный период ознаме-\nновался новой трагедией — экономической и политической блокадой,\nухудшением криминальной обстановки.\nМы делаем упрек правительству Абхазии, что оно еще недостаточ-\nно использует потенциал участников войны в укреплении экономики\nреспублики и в борьбе с преступностью.\nВот в таких труднейших условиях народу Абхазии пришлось выхо-\nдить из войны, стояла одна задача — выжить. И люди выжили, несмот-\nря ни на что. В послевоенный период нашему народу, нашим фронто-\nвикам не раз приходилось брать в руки оружие для защиты рубежей\nсвоей Родины. Участники войны принимали самое активное участие в\nбоевых действиях по ликвидации воинских формировании противни-\n[1\n99\nка в Кодорском ущелье, в Гальском районе, добросовестно несли и несут\nслужбу по охране границы по реке Ингур.\nВ результате провокационных действий врага уже после войны\nмногие наши товарищи сложили свои головы, защищая рубежи респуб-\nВ настоящее время жизнь несколько стала налаживаться, и остро\nвстал вопрос об оказании помощи раненым и больным защитникам\nРодины, семьям, потерявшим кормильцев, престарелым родственни-\nкам погибших. Раненых и больных надо лечить, а семьям оказывать не\nстолько материальную, сколько моральную поддержку.\nС разрушением экономики работу в республике тяжело найти. По\nэтой причине многие участники войны оказались в бедственном поло-\nжении.\nИз-за нерегулярной выплаты денежного содержания в армии служ-\nстала чем-то вроде обузы. В армии остаются, в основном, высоко соз\nнательные офицеры, которые болеют душой за защиту республики. По\nэтой причине все чаще привлекаются участники войны — резервисты\n— для решения задач, которые должны решать регулярные войска.\nНазрела острая необходимость создания организации чисто из\nучастников войны и в их интересах.\nИнициативная группа пришла к выводу, что такой организацией\nмог бы стать Союз ветеранов Отечественной войны 1992—1993 годов.\nРабота создаваемого Союза, по нашим представлениям, должна\nбыть направлена на решение всего комплекса задач:\n1. Оказание содействия в реабилитации инвалидов войны (лечение,\nотдых, изготовление протезов, трудоустройство).\n2. Оказание помощи участникам войны в их трудоустройстве, за-\nщите их прав при ведении различного рода тяжб с организациями,\nюридическими и физическими лицами.\n3. Ведение военно-патриотического воспитания подрастающего\nпоколения через школы, военкоматы, детские спортивные школы, доб-\nровольное общество содействия обороне республики и других органи-\n4. Поддержка как экономическая, так и иная в виде помощи семьям\nпогибших (устройство детей в учебные заведения, ходатайство по воп-\nросам выделения пособий, улучшения жилья, защита от посягательств\nна их честь и достоинство).\nЧтобы решить положительно все эти вопросы у нас должна быть\n[200]\nэкономическая база — фонд, который может быть создан путем образо-\nвания различных фирм, предприятий и организаций, которые прино-\nсили бы доходы в Союз (мастерские разного рода, рыболовецкие брига-\nды, предприятия по оказанию населению различного вида услуг). Для\nрешения этих экономических вопросов при Союзе необходимо создать\nцентр (или другую организацию), во главе этого экономического цент-\nра должны стоять волевые, со связями честные люди.\nРабочие места, которые при этом будут образовываться, должны\nзанимать участники войны и члены семей погибших. Этим и будет ока-\nся экономическая помощь трудоспособным, а накопления от дея\nтельности предприятий могут безвозмездно раздаваться нетрудоспо-\nсобным участникам войны и семьям погибших.\nС целью того, чтобы создать живую деятельную организацию, ини-\nциативная группа начала свою работу с изучения мнения участников\nвойны в районах, городах, на предприятиях и в организациях.\nПроведены организационные собрания во всех городах и районах,\nна которых единогласно высказано мнение о создании такого Союза.\nВ настоящее время к членам инициативной группы приходит боль-\nшое количество людей с предложениями своих услуг. Исходя из этого,\nмы и пришли к заключению, что провести съезд по созданию Союза\nветеранов Отечественной войны 1992—1993 гг. надо незамедлительно.\nЧтобы Союз заработал и дал положительные результаты, в руко-\nводящие органы Союза должны быть выбраны лучшие люди, которые\nсчитали бы эту работу главной в своей жизни. Только в этом случае он\nбудет работать и приносить ожидаемые результаты.\nИнициативная группа выносит решение важнейшего вопроса в\nжизни ветеранов Отечественной войны 1992—1993 годов на ваше ре-\nшение, уважаемые делегаты учредительного съезда.\n[201]\nДоклад\nЧерез 5 лет после окончания Отечественной войны 1992—1993 гг.\nАбхазия не избавилась от лика войны: на защите ее восточных границ\nпродолжают гибнуть военнослужащие и растет численность самых со-\nциально незащищенных жертв войны.\nНеобходимо тщательное изучение социально-экономического со-\nстояния специалистов-социологов, психологов и экономистов той час-\nти населения, перед которой само общество навсегда останется в не-\nоплатном долгу, в том числе и мы, воевавшие рядом с теми, чьи семьи\nсегодня беспомощны, кто остро нуждается в специальной долгосроч-\nпрограмме защиты, способной обеспечить хотя бы их жизнедея\nтельность. Это, в первую очередь, семьи погибших и пропавших без\nвести, семьи инвалидов, оставшихся без кормильцев, сами инвалиды\nвсех групп, многие ветераны, нуждающиеся в различной степени реа-\nбилитации, значительная часть гражданского населения.\nСегодня Оргкомитет Союза ветеранов Абхазии должен завершить\nорганизационно-учредительную и выборную работу региональных\nзов, в частности, в Сухумскую городскую организацию, чтобы без\nотлагательно приступить к разработке плана деятельности, направлен-\nной на наиболее актуальные нужды означенной части общества.\nОтдельно нельзя не подчеркнуть, что основными направлениями\nдеятельности Сухумской городской организации Союза ветеранов Оте-\nчественной войны 1992—1993 гг., как и всей республиканской органи-\nзации в целом, станут мероприятия содействия государственным про-\nграммам и политике экономико-социального возрождения и развития\nреспублики, а также осуществления дополнительных к ним необходи-\nмых программ милосердия и благотворительности структур общества.\nНазрела острая необходимость конкретного, целенаправленного и\nпланомерного содействия общественных структур государственным\nв самой болезненной задаче всей общественности — в полноценной\nреабилитации инвалидов, что невозможно без налаженности, систем-\nности, совместных усилий и действий соответствующих обществен-\nно-благотворительных организаций республики. Налаживание таких\nсвязей и обеспечивание, координация функционирования таких свя-\nзей внутри общества — одна из первоочередных задач и целей Сухум-\nского Союза…\nВ этом направлении деятельности Союза особое место будет отве-\n[202]\nдено гуманитарным связям с семьями погибших и пропавших без вес-\nти, добровольцев, принимавших участие в защите Абхазии, с самими\nдобровольцами, а также с абхазской диаспорой и международными не-\nправительственными организациями.\nПоложения Союза является весь указанный ориентир дея\nтельности, связанный с наиболее назревшими внутренними актуаль-\nными проблемами государства и общества.\n* * *\nМы, резервисты ВС РА, озабоченные состоянием нашей армии, об-\nращаемся к Вам с настоящим письмом для безотлагательного и скорей-\nшего решения вопросов военного строительства. Мы констатируем, что\nсиловые ведомства в республике, в том числе и Министерство обороны,\nявляются наиболее слабым местом нашего послевоенного устройства.\nМы знаем, что строительство в Вооруженных Силах РА должно в своей\nоснове иметь и экономические предпосылки, однако при этом счита-\nем, что средства, выделяемые из бюджета на содержание армии, вполне\nдостаточны для создания армии, небольшой по численности, но бое-\nспособной и мобильной, с хорошей боевой выучкой и дисциплиной.\nЗа 8 лет наша армия как была, так и осталась на уровне ополчения,\nк нашему опыту ведения боевых действий в 1992-1993 годах практи-\nчески ничего не добавилось, все военные «реформы» и наши «боевые»\nучения по телевизору — всего лишь реклама. Силовые ведомства, в том\nчисле и Министерство обороны, деградируют, они, прямо скажем, не\nвписываются в наши послевоенные реалии. Во главе силовых ведомств,\nне исключая и Министерство обороны, стоят некомпетентные люди.\nжду тем, необходимость проведения реформ в силовых ведом\nствах диктуется военно-политической обстановкой, сложившейся\nвокруг Республики Абхазия, оснащением Вооруженных Сил Грузии по\nНАТО-вским образцам. Все это вместе взятое настоятельно требует со-\nздания армии в кратчайшие сроки.\nВ этом контексте нам бы хотелось отразить в настоящем письме\nроль Министерства обороны и его руководства в строительстве Воору-\nженных Сил. На наш взгляд, Министерству обороны и его руководству\nдолжна принадлежать роль органа, разрабатывающего стратегические\nмеры безопасности народа и государства. Оно, в этом смысле, должно\nкоординировать деятельность всех силовых ведомств, в том числе и\nМВД, СГБ, ТК, СОГВД и других.\n[203]\nНам приходится констатировать с сожалением, что ни своей не-\nпосредственной деятельностью, ни координацией силовых структур\nМинистерство обороны практически не занималось и не занимается.\nБолее того, деятельность МО РА и его руководства малопродуктивна,\nдалеко не эффективна и, похоже, никому не нужна.\nМежду тем, на наш взгляд, реформа всех силовых структур Абхазии,\nдиктующаяся послевоенным раскладом сил с нашим потенциальным\nпротивником, более чем необходима. Вот почему спустя 8 лет после\nокончания войны в республике, не удалось создать ни одного боеспо-\nсобного соединения и полнокровные мобильные Вооруженные Силы.\nНам бы не хотелось говорить о политической и экономической со-\nставляющей в государстве, но без этих аспектов войны не может стро-\nиться и армия. Главное, что мы наблюдаем за последние 2—3 года — это\nпризнаки ослабления политической системы в стране, её дискредита-\nция, приход к власти людей профессионально неподготовленных, не-\nкомпетентных. Отмечаем отсутствие согласия в обществе, социальную\nдезорганизацию. Всё это можно выразить одним словом: слабостью\nвласти в государстве.\nПо важнейшим направлениям государственного строительства мы\nтопчемся на месте, подчас подменяя общенародный интерес интереса-\nми отдельных личностей.\nКонстатируем, что в области внешней политики, конечно, основ-\nное — это мир, безвизовый режим отъезда в Российскую Федерацию,\nослабление экономической блокады, но как бы нам хорошо не было в\nэтой области деятельности государства, образно говоря, мы сидим на\nроссийских штыках, а, как известно, на них долго не усидишь. В связи с\nэтим мы бы хотели спросить у Вас и узнать: если наш народ ведете Вы,\nуважаемый Президент, уже в течение второго десятилетия, то кто ведет\nВас? Ведь от этого зависит наше будущее и перспектива всего перего-\nворного процесса.\nВозможно, в политических аспектах государственного строительс-\nтва мы, как военные, хотя и резервного состава, не совсем выглядим\nискушенными, однако, на наш непрофессиональный взгляд, в этой об-\nласти необходимо:\n— Обеспечить мирное и упорядоченное развитие политических\nпроцессов в стране;\nНеобходимо консолидировать власть и общественно-полити\nческую обстановку в обществе;\n[204]\n— Выработать единую политическую систему в республике;\n— Всем политическим партиям и движениям сесть за круглый стол\nи объективно и беспристрастно обсудить назревшие в стране пробле-\nмы, чтобы сохранить в стране мир и стабильность и сообща строить\nнаш общий дом — Государство.\nМы должны заявить, что главной целью и краеугольным камнем\nнашего общественно-политического движения «Амцахара» было и\nостается стабильность общественно-политической обстановки в го-\nсударстве. Мы, резервисты ВС Республики Абхазия, хотели бы, чтобы\nнарод оказался единственным и основным участником политическо-\nго процесса в республике и чтобы определяющей и консолидирующей\nсилой в этом процессе стал Президент. Впрочем, этому в немалой сте-\nпени способствует и наша с вами Конституция. К сожалению, прихо-\nдится констатировать, что в исполнительной власти и в Вашем окру-\nжении оказались люди, интерес которых выше интересов народа, это\nпривело к тому, что их использовать в управлении государством, в том\nчисле и Министерством обороны, стало невозможным и делает наше\nгосударство неуправляемым. Чиновничество в Вашем окружении ни-\nкаким практическим ограничениям в стране не подвергается, т.к., по-\nпав во власть, оно остается абсолютно безнаказанным. В связи с этим\nконстатируем, что власть не имеет социальной направленности, прак-\nтически на прежнем уровне дотации инвалидам войны, отсутствуют\nкакие-либо отчисления на выполнение обязательств перед ветеранами\nи пенсионерами. В нашем государстве полностью отсутствует страте-\nгия выживания и развития в современном мире. Нам необходим ре-\nшающий выбор направления развития, в споре и противоборстве мы\nтратим драгоценное время. Дела, решение которых зависит от власти,\nоткладываются на неопределенное время, и их решения зависают во\nвластных кабинетах. В обществе и государстве падает мораль, растет\nраздражение людей, у них усиливается недоверие к тем, кого они из-\nбрали. Уже давно в республике говорят о необходимости неотложных\nрадикальных реформ во всех сферах общественной жизни, в том числе\nи в Министерстве обороны.\nНесколько лет назад, а именно в 1995 году, было предложено рефор-\nмировать наши Вооруженные Силы, но этот вопрос застопорился, как и\nдесятки других, утыкающихся во власть.\nВоенное дело, если это действительно военное, настолько специа-\nлизировано, что его нельзя совмещать ни с хозяйственным, ни с по-\n[205]\nлитическим и иными чуждыми ему функциями. Так ли у нас, судите\nНе лучшим образом обстоят дела и в Генеральном штабе МО РА.\nИз-за непонятных на первый взгляд мотивов начальник Генштаба еже-\nгодно находится на излечение по несколько месяцев. В итоге — полное\nотсутствие всякой штабной работы: разведки, связи, стратегии и такти-\nки ведения боевых действий на случай начала войны, отсутствует чет-\nкая система приведения резервных частей в боевую готовность, планов\nподъема резервистов по тревоге. Это может привести, и на примере\nбоев в Кодорском ущелье уже привело к тому, что мобилизационные\nресурсы Абхазии своевременно не будут приведены в полную боевую\nготовность и развернуты на соответствующих операционных направ-\nОбщеизвестно, что моральный дух является величайшим фактором\nдля ведения успешной войны. Все другие факторы, воздействующие на\nпротивоборствующие стороны, — руководство, дисциплина, числен-\nть, оснащение, мобильность войск являются предпосылками сущест\nвования низкого или высокого боевого духа.\nМоральный дух армии, в том числе и резервной, во многом зависит\nот руководства Министерства обороны, но оно, как выше было сказано,\nне выдерживает никакой критики.\nНа нас военных как кадровых, так и находящихся в резерве, лежит\nбольшая ответственность: мы недостаточно настойчиво и требователь-\nно приводим армию в боевую готовность для скорейшего принятия\nряда необходимых мер на случай начала войны.\nАрмейские операции, проводившиеся после войны в июне 1997\nгода, в мае 1998 и в октябре 2001 года выявили, на наш взгляд, ряд нега-\nтивных существенных пробелов в строительстве армии:\nОтсутствие в ВС РА и Министерстве обороны, в частности, вое\nкадров. Из этого вытекает наше требование: необходимо всех команди-\nров, достойно проявивших себя в Отечественной войне 1992—1993 гг.,\nвтянуть в командно-штабные учения, организовать курсы командного\nсостава. Из-за отсутствия резерва на основные руководящие должнос-\nти в МО РА назначены недостаточно подготовленные кадры, поэтому\nреформирование в армии надо начинать с обновления кадров, в том\nчисле и руководства Министерства обороны. Сложнее восполнить не-\nдокомплект в армии военно-техническими специалистами. За 8 пос-\nлевоенных лет обучение таких специалистов не проводилось. Всё ска-\n[206]\nзанное привело к тому, что резко понижена боевая и мобилизационная\nготовность войск.\n— В частях и подразделениях отсутствует должный военный поря-\nдок, низкий уровень дисциплины, неумение предупредить чрезвычай-\nные происшествия — последствия недостаточной требовательности и\nпримерности со стороны командного состава частей и подразделений,\nв том числе и военного руководства Министерства обороны.\n— Не выработан оптимальный вариант организационно-штатной\nструктуры армии. В армии имеются существенные различия между\nштатами мирного и военного времени. Основная тяжесть по ведению\nвоенных операций лежит на резервистах, между тем руководством МО\nРА они полностью игнорируются, хотя основу Вооруженных Сил состав-\nляют они. За все 8 послевоенных лет ни разу не проводились учебные\nсборы из запаса, не проводились командно-штабные выходы в поле на\nнемедленный переход от работы и мирных условий к полевым. Не про-\nведена инвентаризация стрелкового оружия и других материальных\nвозможностей на случай войны. Военная операция в Кодорском уще-\nлье в октябре 2001 г. — пример слабой отмобилизованности резервных\nПредлагаем в ближайшее время, а оно не терпит отлагательства,\nпровести военную реформу, т.к. с её решением связана безопасность\nнарода и государства. На наш взгляд, военная реформа вызывается:\nповышением уровня военной угрозы со стороны Грузии, активизацией\nдиверсионно-террористической деятельности спецслужб сопредель-\nных государств, кардинальными изменениями и процессами, проходя-\nщими в сопредельных государствах, в том числе и у потенциального\nпротивника — в Республике Грузия, в политических, экономических и\nсоциальных областях, слабостью и неукомплектованностью нашей ар-\nмии, необходимостью в связи с внешней угрозой создания небольшой,\nно мобильной с хорошей боевой выучкой армии.\nВ рамках военной реформы необходимо срочно решить:\n— Определить оптимальный вариант количественного и качествен-\nного состава ВС, с учетом военной деятельности Республики Грузия.\n— Выработать структуру частей и подразделений, армии, ВМС и\nВВС, установив самые нужные в перспективе. Для этого необходимо\nподготовить мобильные группы для действия с учетом рельефа мес-\nтности и т.д. Финансирование направить именно на самые нужные и\nнеобходимые.\n[207]\n— Необходимо с учетом создания самых нужных и перспективных\nчастей и подразделений определить материальные и финансовые ре-\nсурсы, необходимые на оборону, на содержание в боевой готовности\nбоевой техники и вооружения.\n— Как было сказано выше, необходимо, наконец, избрать опти-\nмальный вариант комплектования армии по смешанному принципу,\nсочетая в нем всеобщую воинскую обязанность и резервистов. Нам\nпредставляется, что смешанный принцип комплектования армии яв-\nляется наиболее экономичным и приведет к наилучшим результатам\nпо обеспечению боеспособности частей и подразделений.\nЕсть немало и других проблем, которые должны быть решены во\nвремя военной реформы, и первые из них:\n— Реорганизовать громоздкую систему руководства МО РА, создан-\nную по образцу Министерства обороны Российской Федерации, и выра-\nботать оптимальный вариант её организационно-штатной структуры,\nпридав ей гибкость, оперативность, максимально приблизив к частям\nи подразделениям мест дислокации.\n— Необходимо срочно при Генштабе МО РА создать военную развед-\nку, а при частях и подразделениях создать оперативную и тактическую.\nОрганизовать при военном училище курсы подготовки разведчиков.\n— Отрабатывать вопросы управления частями и подразделениями\nМО РА, в том числе и резервными, создав для этого надежную систему\nсвязи, как основное средство управления.\n— Отработка вопросов взаимодействия пехоты, артиллерии и тан-\nков — операция в Кодорском ущелье показала её полное отсутствие.\n— Проводить учебные сборы из запаса, причем после предвари-\nтельного отбора.\nПриблизить повседневную подготовку к условиям боевой дейст\nвительности.\n— Перестроить всю политико-воспитательную работу в МО РА и\nсформировать новые военно-воспитательные органы.\n— Создать в армии военную инспекцию, чтобы каждый факт гибе-\nли и ранения военнослужащих, факты хищения военного имущества и\nзлоупотребление должностных лиц своим служебным положением на-\nшли свое логическое завершение.\n— При Совбезе организовать антитеррористический центр и единое\nтактическое руководство им. С учетом вышесказанного создать при ан-\nтитеррористическом центре единое руководство разведкой.\n[208]\nВ связи с этим нам хотелось бы заявить, что, несмотря на наличие\nразведданных о проникновении диверсионно-террористических групп\nв пределы Абхазии и необходимость проведения в связи с этим упреж-\nдающих мероприятий, по вине должностных лиц сделано это не было.\nВ итоге за август-октябрь 2001 года более 30 граждан Абхазии было уби-\nто, свыше 10 ранено, сбит вертолет военных наблюдателей ООН.\nВсе эти и другие мероприятия необходимо рассмотреть в ближай-\nПринять на совещании командного состава резервистов, принимав-\nших участие в военной операции в Кодорском ущелье в октябре 2001 г.\n[20\nВ\nПО\nСЛ\nЕДН\nИй\nУТ\nПохороны Сергея Платоновича Дбар\n30 июня Абхазия провожала в последний путь своего славного сына\nСергея Платоновича Дбар. В этот день гроб с телом вице-спикера Пар-\nламента, Героя Абхазии, генерал-лейтенанта, председателя ОПД «Ам-\nцахара» С. П. Дбар был выставлен в здании Абхазского госдрамтеатра.\nПроститься с ним, отдать дань уважения пришли сюда тысячи лю-\nдей. Траурный митинг открыл Спикер Парламента Н. Ашуба, подчерк-\nнувший, что Парламент и вся республика, потеряв Сергея Дбар, понесли\nтяжелую невосполнимую утрату.\nПервый вице-премьер, министр обороны РА Р. Хаджимба рассказал\nо пройденном боевом пути солдата, офицера, генерала С. П. Дбар.\nНа траурном митинге также выступили министр обороны РА вре-\nмен грузино-абхазской войны, Герой Абхазии, генерал-лейтенант\nС. Сосналиев, генерал-полковник Вооруженных Сил РФ в отставке\nА. Чиндаров, поэт Г. Гублиа, зам. председателя ОПД «Амцахара» Г. Саман-\nба, вице-спикер Парламента К. Озган. Выступавшие отмечали мужест-\nрешительность и героизм, проявленные С. П. Дбар во время Отечест\nвенной войны в Абхазии 1992—93 гг., его неустанную заботу о воинах.\nС. Дбар был в числе передовых частей Абхазской армии, вошедших в\nСухум 27 сентября 1993 г. Жизнь Героя Абхазии, генерал-лейтенанта\nС. Дбар является примером для подражания подрастающему поколе-\nС. П. Дбар всегда находился в боевом строю. Подтверждением этому\nлужит его активное участие в противодействии врагу во время ма\n(1998 г.) и Кодорских событий в октябре 2001 г. Последние два месяца\nотмечены его активной работой в Парламенте. И везде он беззаветно\nслужил своему народу и идеалам справедливости. Иначе он не мог.\nНа траурной церемонии прощания с С. П. Дбар присутствовали\nвице-президент В. Аршба, премьер-министр А. Джергения, вице-спи-\n[210]\nкер А. Страничкин, вице-премьеры В. Зантариа и Б. Кубрава, депута-\nты Парламента, члены правительства, главы администраций городов\nи районов, многочисленные представители общественности Абхазии.\nЗдесь же был бывший командующий КСПМ СНГ генерал-лейтенант\nС. Коробко.\nПо окончании траурного митинга гроб с телом С. Дбар в сопровож-\nдении многотысячной траурной процессии был пронесен по улицам\nстолицы Абхазии, для освобождения которой он сделал очень многое.\nПохороны С. П. Дбар состоялись с почестями в его родном селе\nМгудзырхуа Гудаутского района. Его имя навечно останется в памяти\nнарода Абхазии.\n«Апсныпресс»\n[211]\nСЕРГЕ\nй ПЛАТ\nОНОВ\nИЧ ДБА\nМногонациональный народ Республики Абхазия понес тяжелую,\nневосполнимую утрату. На 57-м году жизни скоропостижно скончал-\nся видный государственный и общественный деятель, крупный воена-\nчальник, вице-спикер Народного Собрания, Герой Абхазии Сергей Пла-\nтонович Дбар.\nС. П. Дбар прошел большой и нелегкий жизненный и боевой путь.\nРодился он в 1946 г. в селе Мгудзырхуа Гудаутского района в семье крес-\nтьянина. В 1963 г., окончив местную среднюю школу, стал работать в\nколхозе родного села. В 1964 г. С. Дбар поступает в Бакинское высшее\nобщевойсковое командное училище, которое закончил в 1968 г. и про-\nходил затем военную службу в должностях командира полка, началь-\nника оперативного отдела, начальника штаба дивизии. О его высоких\nвоинских заслугах в Советской армии свидетельствует то, что С. П. Дбар\nявлялся кавалером орденов Красной Звезды, «За службу Родине в Во-\nуженных силах СССР», многочисленных медалей СССР, правитель\nственных наград ГДР, Венгрии, Эфиопии.\nВ 1990 г. по просьбе правительства Республики Абхазия С. П. Дбар\nбыл переведен на должность военного комиссара Абхазии. С началом\nгрузино-абхазской войны он становится начальником обороны г. Суху-\nма. После стабилизации фронта по реке Гумисте его назначают началь-\nником штаба Бзыбского оборонительного рубежа. С. П. Дбар руководил\nоперацией по освобождению Гагры. Когда эта операция успешно за-\nвершилась, его назначают командующим Гумистинским фронтом. Он\nявлялся одним из главных участников разработки плана освобождения\nстолицы Абхазии от грузинских оккупантов, будучи с мая 1993 г. на-\nчальником Генерального штаба Вооруженных Сил РА.\nВ Абхазии никогда не забудут выдающегося вклада Сергея Пла-\nтоновича Дбар в Победу нашей армии в Отечественной войне народа\nАбхазии 1992—93 гг. В эту суровую для Родины пору во всей полноте\nпроявились лучшие организаторские и боевые качества военачальника\nС. Дбар, его стойкость, мужество и непреклонность в достижении це-\nлей, которые ставились перед нашими вооруженными силами.\nалтарь Победы С.П. Дбар положил все свои силы, энергию и воен\nные знания, всю страстную любовь к своему Отечеству — Апсны. Все,\n[212]\nкто общался с ним в те тяжелые дни, отмечали в нем спокойствие, вы-\nсокую силу духа, умение трезво оценивать обстановку, рассчитывать\nсилы и добиваться максимума при имеющихся возможностях.\nЗванием Героя Абхазии, присвоенным Сергею Платоновичу Дбар\nУказом Президента РА В.Г. Ардзинба, достойно оценен его подвиг рат-\nного служения Родине на высоких армейских должностях. Его имя на-\nвечно вписано в летопись нашей Победы над коварным агрессором,\nпревосходившим нашу армию численностью и вооружением. В памяти\nнарода Абхазии С.П. Дбар навсегда останется легендарной личностью,\nимя его неотделимо от борьбы за свободу и независимость, которую\nобрела наша республика. Ратный опыт военачальника С. Дбар имеет\nогромное значение и в то неспокойное время, в котором живет респуб-\nлика все послевоенные годы. Уместно вспомнить, что и во время Кодор-\nских событий 2001 г. он считал своим долгом находиться на передовых\nрубежах противостояния врагу.\nО его высоком авторитете свидетельствует то, что с 1996-го по\n2001 г. С. П. Дбар работал советником Президента РА. В 2002 г. он изби-\nрается депутатом Народного Собрания РА по Отхарскому избиратель-\nному округу. На первом же заседании Парламента его избирают вице-\nспикером. И за столь короткую деятельность в качестве парламентария\nСергей Платонович Дбар заслуженно удостоился любви и уважения не\nтолько своих избирателей, коллег по депутатской работе, но и всего\nнарода Республики Абхазия. Его принципиальность, ум, талант руко-\nводителя придавали дополнительный стимул деятельности Народного\nСобрания республики.\nВ личной, семейной жизни С. П. Дбар отличался скромностью и не-\nпритязательностью. Он верно и честно служил Родине, материальные\nили иные блага его не привлекали. В таком же духе он воспитывал дво-\nСергей Платонович Дбар прожил недолгую, но яркую, содержатель-\nную жизнь. Память о нем, талантливом военачальнике, боевом гене-\nрале, доблестном защитнике Отечества, человеке большой воли и вы-\nсокой гражданской принципиальности навсегда сохранится в сердцах\nнарода.\nПрезидент Республики Абхазия,\nНародное Собрание РА,\nКабинет Министров РА.\n[213]\nСергеи Дбар ианду Шьааиза Жьиҧҳа\nСергеи Дбар\nиабду Басиаҭ Дбар\n[214]\nСергеи ианду Шьааиза иланашьаз\nСергеи иаб Платон\n[215]\n«Афырхаҵара ыӡӡом» захьӡыз аиҧылара иалахәыз — 1983 ш.\n(алабашьа зку Платон Дбар иоуп)\nСергеи Дбар иан Ҧалба\nХьмор Ҳасан-иҧҳа (игылоу)\n[216]\nМгәыӡырхәатәи абжьаратә школ — 1953 ш.\n(Сергеи Дбар актәи акласс ахь данца)\n[217]\nМгәыӡырхәатәи абжьаратә школ 1963 ш. аушьҭымҭацәа.\n(Сергеи Дбар икласс)\nСергеи иашьа Алиоша Дбар\n[218]\nБарцыц Валентина,\nЛеиба Ӡаба,\n(Сергеи иаҳәшьа —\nарҕьарахь итәоу)\nДбар Роза — Сергеи\n(Дылкуп Сергеи\n[21\nГерманиа. Сергеи Дбар аррамаҵура данахысуаз\nГерманиа. Сергеи Дбар\nаррамаҵура данахысуаз\n[220]\nВенграиа. Сергеи Дбари Римма Шониеи\nБаикал. Сергеи Дбар аррамаҵура данахысуаз\n[221]\nШониа-Дбар Римма лҧа Дениси лареи\nаниа-Гәымба Асҭанда (Сергеи иаҳәшьаҧҳа)\n[222]\nАгазеҭ «Амцахара» архив аҟынтә\n[223]\nСлавик Анқәаб, Сергеи Дбар, Сулҭан Сосналиев\nСулҭан Сосналиев, Валери Гәынба, Сергеи Дбар\n[224]\nСергеи Дбари Муҳаммед Кьылбеи\nСергеи Дбари Заур Зарандиеи\n[225]\nАибашьра ашьҭахьтәи амшқәа раан\nГалуст Трапизониани\nСергеи Дбари\n[226]\nНугзар Ашәбеи Сергеи Дбари\nСергеи Дбар гәыҧҩык иҩызцәеи иареи\n[227]\nСергеи Дбар иҩызцәеи иареи иҭахаз аибашьцәа рбаҟа аҿаҧхьа\nСлавик Анқәаб, Гарри Саманба, Сергеи Дбар, Аполлон Шьынқәба\n[228]\nСаид Ҭаркьыл, Заур Хәарцкьиа, Сергеи Дбар,\nСулҭан Сосналиев, Леонти Ҷедиа\nАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра амузеи анаадыртуаз (ақ. Гәдоуҭа)\n[22\nГеннади Марганиа, Иури Кардава, Иаков Гәымба,\nСергеи Дбар, Саид Ҭаркьыл, Леонид Лолуа\nСулҭан Сосналиеви Сергеи Дбари\n[230]\nСергеи Дбар\n(ахәшәтәырҭа ашьҭахь)\nАибашьра ахьымҩаҧысуаз аҭыҧқәа раҭаара\n[231]\nСергеи Дбар иқыҭа гәакьа Мгәыӡырхәа\nигылоу абаҟа\n[232]\nСергеи Дбар иџьабаа зду иҭахаз Мгәыӡырхәаа рбаҟа аҿаҧхьа\nГәдоуҭатәи амузеи Сергеи Дбар ихьӡ анахырҵоз\n[233]\nСергеи Дбар инышәынҭраҿы:\nЛеиба Валери, Џьыкырба Анатоли, Барцыц Анзор, Џьыкырба Гугуца\nСергеи Дбар игәараҭа, иҩны\n[234]\nСергеи Дбар 60 шықәса анихыҵуаз ихьӡ ахҵан\nАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра Гәдоуҭатәи амузеи\n(иаадыртуеит Аҧсны Афырхаҵа Сулҭан Сосналиеви,\nСергеи Дбар иҧа Дениси)\n[235]\nС. Дбар ихӡ зху Аҧсны Аџьынџьтәылатә\nеибашьра Гәдоуҭатәи амузеи аҟны\nСулҭан Сосналиев иқәгылара\n[236]\nАполлон Шьынқәба,Сулҭан Сосналиев, Гарри Купалба\nС. Дбар ихьӡ зху амузеи аҟны\n[237]\nАҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра Гәдоуҭатәи амузеи\nСергеи Дбар ихьӡ анахырҵоз\nААУ аректор,\nакадемик А. А. Гәарамиа\nигәалашәарақәа Сергеи\nДбар изикуан\n[238]\nСулҭан Сосналиеви Римма Шониа-Дбари\nСулҭан Сосналиев иҧшәма Лиуба Сосналиева\nСергеи Дбар ихьӡ зху амузеи аҿы\n[23\nДаур Возба, Сулҭан Сосналиев, Геннади Марганиа, Баҭал Гәынба,\nГугуца Џьыкырба – Сергеи Дбар ихьӡ зху амузеи аҿы\n[240]\nАқәрахьымӡа Денис Дбар\nГәдоуҭатәи амузеи ахыбраҿы\n[241]\nАҩызцәеи ақәлацәеи згымыз Денис\n[242]\n[243]\nАччареи ахәмарреи згымыз\nАҧсҭазаара иеигәырҕьоз Денис\n[244]\nАҧсҭазаара ду амҩа ианыз Денис\nДенис Дбари, иҭаца\nАнқәабҧҳа Саидеи,\n[245]\nЗегьы рзы згәы былуаз, Денис…\nРимма Шониа-Дбари лҭаца Саида Анқәабҧҳаи\n[246]\nСергеи Дбар имоҭацәа\nАнастасиеи Екатеринеи\n[247]\nДмитри Дбар, Римма Шониа-Дбар, Саида Анқәаб, Анастасиа Дбар\nРимма Шониа-Дбари лмоҭа Анастасиеи\nФормат 70 х 100\n16 .\nТираж 500 экз.\nФиз. печ. л. 15,5. Усл. печ. л. 20,15.\nОтпечатано ЗАО «Арашь»\nг. Сухум, ул. Эшба, 168","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/docs4all.com\/5269437\/","date":"2021-04-12T22:01:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038069267.22\/warc\/CC-MAIN-20210412210312-20210413000312-00571.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9708351493,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9708351492881775, \"oss_Cyrl_score\": 0.02725297212600708}","num_words":104724,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":13161.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажурналист Зарина Коӷониа адырраҭара \"Коӷониаԥҳа лымҩаду\" аҟны лгәаанагара лҳәеит амҩатә машәырқәа рҿы иҭахо ауааԥсыра ргәаларшәара иазку акәалаԥ-еиқәаҵәақәа Аԥсны ахаҿра ишаныԥшуа.\nАмҩатә машәырқәа рҿы иҭахо ауааԥсыра ргәаларшәара иазку акәалаԥ-еиқәаҵәақәа Аԥсны ахаҿра ишаныԥшуа азы адырраҭара \"Коӷониаԥҳа лымҩаду\" аҟны игәаанагара иҳәеит Очамчыра араион абыргцәа рхеилак ахантәаҩы Аполлон Думаа.\nОчамчыра араион Кындыӷ ақыҭа ахада Зорик Ҷҟониа арадио Sputnik иаиҭаз аинтервиу аҟны аӡырԥхақәа русура атәы далацәажәеит.\nЛорена Ԥаӷәааԥҳа занааҭла джурналиступ, аха быжьшықәса инеиԥынкыланы Баслахәтәи абжьаратә школ аҟны аԥсуа бызшәеи алитературеи рырҵаҩыс аус луеит. Ажурналистика илынаҭаз аҟазшьа аҷыдарақәеи, насгьы урҭ иахьатәи лусураҿы лхы ишалырхәои атәы изеиҭалҳәеит Sputnik акорреспондент Аинар Ҷыҭанаа.\nЛаҵарамза 18 рзы амузеиқәа Жәларбжьаратәи рымш азы имҩаԥгахоит \"Аҵх амузеи аҟны\" захьӡу акциа. Ари адунеи атәылақәа жәпакы рҟны имҩаԥырго ауснагӡатәқәа Аԥснытәи амузеиқәа рхы аладырхәеит 2015 шықәса раахыижьҭеи. Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи аҿы еиҿкаахо ацәыргақәҵа атәы, насгьы уи аекспозициақәа ируакхо апатефон далацәажәоит арадио Sputnik аефир аҟны Аԥсуа ҳәынҭқарратә музеи аетнографиа аҟәша аиҳабы, аҭҵаарадырратә усзуҩы Инга Шамԥҳа.\nЛаҵара 21 Кавказтәи аибашьра иалаӡыз ргәалашәара иамшуп.\nНхыҵ-Кавказтәи Жәларбжьаратәи аҿар ркинофестиваль \"Кинокавказ\" мҩаԥысуан Нальчик, лаҵарамза 16-17 рзы.\nАҟәа ақалақь Алашарбага аҳаблаҿ ахатә ҩны амца акит ҳәа АҶА ахь адырра ҟалеит лаҵарамза 17 асааҭ 23:26 рзы.\nАкультура-гәыҳалалратә фонд \"Ашана\" Наала Аҩӡыԥҳа, Николь Хачатуриан, Сандра Инаԥшьԥҳа рзы аԥареизгара хацнаркуеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20190518\/","date":"2021-06-13T23:49:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487611089.19\/warc\/CC-MAIN-20210613222907-20210614012907-00594.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9986377954,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9986377954483032}","num_words":334,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.062,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":27227.9,"cluster_detection":-1} {"text":"07.03.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәыла амедицинатә ҽгәаҭара анаҩс хәажәкырамза 7 рзы Аԥсныҟа дхынҳәит.\nУи аҽны аҳәынҭқарра Ахада Аминистрцәа реилазаара анапхгара алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит.\nАԥыза-министр аамҭала инапынҵақәа назыгӡо Владимир Делба Ахада адырра ииҭеит коронавирус инамаданы иҟоу аҭагылазаашьазы, иара убас иҳәеит 2021 шықәсазтәи аҳәынҭқарратә биуџьет апроект ахәаԥшразы апарламент адепутатцәеи дареи реилацәажәара атәы.\nАԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган илҳәеит хәажәкырамза 5 рзы «Кавкасиони» ацәаҳәаҟны ицәырҵыз атехникатә проблемақәа ирыхҟьаны фымцала аиқәыршәараҟны иҟоу аиԥҟьарақәа ртәы.\nХәажәкырамза 6 рзы «Амшынеиқәафымцамч» анапхгареи аспециалистцәеи Кавкасиони ацәаҳәа аԥсуа ган иахьаҵанакуа аҭыԥ гәарҭеит. Аԥхасҭа шамамызгьы рбеит. Иахьа ақырҭуа аган аҟны Кавкасиони ацәаҳәа иамаз аԥхасҭа аԥыхын, ҳазҭагылоу аамҭазы ацәаҳәа аиҭашьақәыргылара иазку аусурақәа хыркәшахоит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/13482\/","date":"2021-06-21T22:37:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623488504838.98\/warc\/CC-MAIN-20210621212241-20210622002241-00174.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994071722,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999407172203064}","num_words":166,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":27936.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 100-ҩык рыдбалан, 48-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла аӡәы иԥсҭазаара далҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, атәылаҿ 3 881 атестқәа ҟаҵан. Апандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 224 430-ҩык, 216 230-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 503-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-100-uimk-rmdbalan\/","date":"2021-07-24T11:19:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046150264.90\/warc\/CC-MAIN-20210724094631-20210724124631-00182.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993557334,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993557333946228}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7859.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 157-ҩык рыдбалан, 259-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла 6-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла иҟаҵан 3 205 атестқәа.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 222 139-ҩык, 211 634-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 400 -ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-157-uimk-rmdbalan-2\/","date":"2021-09-19T13:24:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780056890.28\/warc\/CC-MAIN-20210919125659-20210919155659-00559.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994350672,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994350671768188}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":8080.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 55-ҩык рыдбалан, 52-ҩык ачымазара иалҵит.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла хҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, атәылаҿ 3 665 атестқәа ҟаҵан. Апандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 225 661-ҩык, 217 250-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 530-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-55-uimk-rmdbalan-52-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-09-20T21:53:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780057091.31\/warc\/CC-MAIN-20210920191528-20210920221528-00443.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999409318,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994093179702759}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":7199.3,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ԥхынгәы 28 - Sputnik. Аԥсны ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Сергеи Шамба Ашәарҭадаратә хеилак амаӡаныҟәгаҩс иҟаҵаразы адҵа ҳәа адырра ҟаҵоуп ахада исаит аҟны.\n2014 шықәса жьҭаарамза аахыс ари амаҵура ааникылон Муҳамед Кьылба. Ҳазҭоу ашықәс ажьырныҳәа 16 рзы иара имаҵураҟынтә ихы дақәиҭтәын.\nСергеи Шамба диит хәажәкыра 15, 1951 шықәсазы Гәдоуҭа.\n1997-2010 шықәсқәа рзы Аԥсны Адәнаҟатәи аусқәа рминистрс дыҟан.\n2010 шықәса жәабранмза инаркны 2011 шықәса цәыббрамзанӡа Аԥсны аԥыза-министрс дыҟан.\n2004 шықәсеи 2011 шықәсеи рзы Аԥсны ахада иалхрақәа раан икандидатура ықәиргылон.\n2014 шықәса ԥхынҷкәынмза инаркны Апарламент адепутатс дыҟан.\n2016 шықәса ажьырныҳәамза инаркны ареспубликатә политикатә партиа \"Аԥсны акзаара\" аиҳабыс дыҟоуп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20200728\/Sergei-Shamba-Asny-Asharadarat-kheilak-akhantays-daoup-1030640313.html","date":"2022-05-29T02:44:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652663035797.93\/warc\/CC-MAIN-20220529011010-20220529041010-00126.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9861999154,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9861999154090881, \"oss_Cyrl_score\": 0.013518145307898521}","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":37845.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 8 — Sputnik. Аџьар ҟаԥшь Жәларбжьаратәи аилак амашьынақәа ҩба Ҟарабахтәи ақалақь Талыш ахь инеиит иҭахаз аимак алахәылацәа рыԥсыбаҩқәа рыԥшааразы.\nАџьар ҟаԥшь Жәларбжьаратәи аилак амашьынақәа ҩба Ҟарабахтәи ақалақь Талыш ахь инеиит. Ари ақалақь аҟноуп еиҳарак азербаиџьантәии ермантәылатәии аганқәа реиҿагыларақәа ахьымҩаԥысыз.\nАхәаша, Ашьха Ҟарабахтәи аимак аганқәа еилацәажәеит амца аанкылахарц асааҭ 14 инаркны асааҭ 19 рҟынӡа, иҭахаз рыԥсыбаҩқәа рыԥшааразы.\nЕрмантәылеи Азербаиџьани мшаԥымза 2 рзы аҳәамҭа ҟарҵеит аимак иахьаҵанакуа аҭагылазаашьа уадаҩхеит ҳәа. Аҩашаҽны аганқәа рыҩбагьы аимак иахьаҵанакуа бџьаршьҭыхлатәи аоперациақәа аамҭала иаанаҳкылоит ҳәа ишьақәдыргылеит.\nАшьха Ҟарабах азы Ермантәылеи Азербаиџьани рыбжьара аимак ахы цәырнагеит 1988 шықәса жәабранмзазы, Ашьха Ҟарабахтәи автономтә област Азербаиџьантәи ССР иалҵуеит ҳәа аҳәамҭа аныҟанаҵа ашьҭахь. 1991 шықәса цәыббрамзазы Ашьха Ҟарабахтәи автономтә област аҳҭнықалақь Степанакерт ирылаҳәан Ашьха Ҟарабахтәи Ареспублика аԥҵара. 1992 шықәса раахыс аиҿцәажәарақәа мҩаԥысуеит аимак аҭышәныртәаларазы. Аганқәа рыҩбагьы дасу иинтиресқәа ихьчоит.\nМшаԥымза 5 рзы аимак аганқәа амца аанкылоуп ҳәа аҳәамҭа ҟарҵеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160408\/1017856618.html","date":"2022-10-01T20:49:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030336921.76\/warc\/CC-MAIN-20221001195125-20221001225125-00667.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9995871186,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9995871186256409}","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":24799.1,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ажьырныҳәа 6 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 572-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 142-а акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 79-ҩык, урҭ рахьтә 68-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 22-а, ибжьаратәуп - 17-ҩык. Аҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 35-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 16-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 22-а. Аҟәатәи амобилтә хырхарҭарацәатә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 46-ҩык апациентцәа.\nАԥсны ахәышәтәырҭақәа рҿы арҭ ҩымшк рзы акоронавирус зцәа иалаз хәҩык апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит.\nГәдоуҭатәи агоспиталь аҟны - ԥшьҩык апациентцәа. Ажьырныҳәа 4 рзы рыԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа.\n1931 шықәсазы ииз, адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи ихьанҭоу аполисегментартә гәыҵәкра\" ззышьақәырӷәӷәаз аԥҳәыс лыԥсҭазаара далҵит.\n88 шықәса зхыҵуаз, адиагноз хада \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\" ззышьақәырӷәӷәаз ахаҵа иԥсҭазаара далҵит.\nАжьырныҳәа 5 рзы даҽа ҩыџьа апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит Гәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы.\n1934 шықәсазы ииз, адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи аполисегментартә гәыҵәкра\" ззышьақәырӷәӷәаз аԥҳәыс лыԥсҭазаара далҵит.\n71 шықәса зхыҵуаз, адиагноз хада \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\" ззышьақәырӷәӷәаз ахаҵа иԥсҭазаара далҵит.\nГагратәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҽы иԥсҭазаара далҵит 79 шықәса зхыҵуаз апациент. Иара изышьақәырӷәӷәан адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи ихьанҭоу аполисегментартә гәыҵәкра\".\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит ачымазара ҿкы рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\n- Акоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20210106\/Akoronavirus-ztsa-ialaz-apatsienttsa-daa-khyk-rysazaara-ialit-Asny-1031577851.html","date":"2022-09-26T06:01:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334802.16\/warc\/CC-MAIN-20220926051040-20220926081040-00491.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999135077,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991350769996643}","num_words":404,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.324,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":16879.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә мчқәа\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә мчқәа (аур. миротво́рческий континге́нт ООН, афр. Les casques bleus, агер. Blauhelme) – атәылақәа рырбџьармчтә контингент — Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара алахәылацәа, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аԥҟаԥҵәа инақәыршәаны иазоужьу, аҭынчреи ашәарҭадареи раԥыхра, мамзаргьы раԥырҟәҟәаара, аекономикатә, мамзаргьы аполитикатә ҟазшьа змоу ашәага-загақәа аназымхо аамҭазы, иаку мчылатәи аусқәа рыла (арратә демонстрациа, арратә блокада уҳәа реиԥш иҟоу) иаԥызхуа архәҭақәоуп.\n1988 шықәса рзы, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә мчқәа иранашьан Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа Хада акәзар – Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара (ЕАР) Абжьаҟазаратә мчқәа рымш аԥнаҵеит.\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә операциақәаПравить\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә мчқәа — ари Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара иалоу атәылақәа рырбџьармчратә контингент ауп. Иара Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара ашәарҭадаратә хеилак аӡбамҭа ала абџьаршьҭыхралатәи аконфликт аан, ҩба ма инацны жәларбжьаратәи азин асубиектқәа рыбжьара аекономикатә, мамзаргьы аполитикатә ҟазшьа змоу асанкциақәа анаҭаххалак ирзалырхуа шәага-загоуп. Абжьаҟазаратә мчқәа амилаҭрацәала еилоу еиҿкаароуп.\nАс еиԥш архәҭақәа акыр шықәса инеиԥынкыланы Африка, Азиа, Европа, Агәҭантәи Америка, Ааигәатәи Мрагылара уҳәа рҟны абжьаҟазаратә операциақәа ирылахәын. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаҩцәа рдырра мариоуп, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аемблема алеи, ажәҩангәыԥшшәы змоу ахылԥақәеи рыла (голубые береты), урҭ дара амаҵзура аҟны ианыҟоу иныҟәыргоит. Ажәҩангәыԥшшәы змоу акаскақәа, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаҩцәа рзы исимволхаз, иарбанызаалак аоперациақәа раан ирхарҵоит, ашәарҭара аныҟоу. Абжьаҟазаҩцәа дара иахьатәиу атәыла аформа ауп иныҟәырго.\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара адунеи аҟны аҭынчра адгыларазыПравить\nРаԥхьаӡа ари аиҿкаара аҭынчра адгыларазы аоперациақәа, аиқәышаҳаҭрақәа рынагӡареи, ахымца аанкылареи, еиҿагылоз аганқәа аҳәынҭқаррабжьаратә еибашьрақәа рышьҭахь реидгареи уҳәа реиԥш иҟаз усқәан имҩаԥнагоз.\nАха «аибашьра хьшәашәа» аилгара Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҭынчра адгыларазы аоперациақәа рҟазшьа шьаҭанкыла иаԥсахит. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ашәарҭадаратә Хеилак аҭынчра адгыларазы еиҳа иҭбааз, иуадаҩыз амиссиақәа аԥнаҵо иалагеит, урҭ реиҳарак ззырхаз аҳәынҭқарра аҩныҵҟатәи аконфликтқәа ирылахәыз рыбжьара, аҭынчратә еиқәышаҳаҭрақәа рынагӡара аҟны ацхыраара аҟаҵара акәхеит. Уи анаҩсгьы, аҭынчра адгыларазы аоперациақәа ирыҵаркуа иалагеит арра иаҵанамкуаз аелементқәа. Ас еиԥш аоперациақәа акоординациа рзуразы, 1992 шықәса рзы иаԥҵан Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҭынчра адгыларазы аоперациақәа Рдепартамент (ДОПМ).\nАшәарҭадаратә хеилак, аибашьра аанкыларазы аиқәышаҳаҭрақәа рынагӡара ахьыҟамыз азы, абжьаҟазаҩцәа убас еиԥш аконфликтқәа рзонахь инанашьҭуа иалагеит, насгьы аконфликт иалахәыз аганқәа зегьы абжьаҟазаратә мчрақәа уа рыҟазаара иахьақәшаҳаҭмыз аҭыԥқәа рахь (аҿырԥштәқәа: Сомалитәии Босниатәии абжьаҟазаратә операциа).\nАрҭ абжьаҟазаратә миссиақәа ирыдыз ҳасабтәқәак рынагӡара залыршамхеит, ирымаз аресурсқәеи аперсонали рзымхарала. Арҭ аманшәаламрақәа ирыхҟьаны, зегь реиҳа ихьаа ӷәӷәаны иҟалаз массатә уаҩшьрақәахеит Сребреница (Босниа) 1995 шықәса рзы, 1994 шықәса рзы Руандатәи агеноцид. Абарҭқәа зегьы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара инҭырҳәыцааны аҭынчра адгыларазы аоперациақәа рконцепциа анализ рзурахьы икылнагеит.\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҭынчра адгыларазы аоперациақәа Рдепартамент (ДОМП) аҟәшақәа арӷәӷәеит, амиссиа аруааи аполициатә абжьгаҩцәеи рыла еиқәзыршәоз. Еиҿкаан аҟәша ҿыц — абжьаҟазаратә ус азы аԥхьагыларатә гәыԥқәа, ари агәыԥ иҭнаҵаалар акәын еизоз аԥышәа, насгьы амиссиахь инанашьҭлар акәын агендертә зҵаарақәа рзы абжьгарақәа; абжьаҟазаҩцәа рхымҩаԥгашьа аиӷьтәразы аусқәа аднакылалар акәын; абџьар алгаразы, адемобилизациа, ареинтеграциа рзы апрограммақәа шьақәнаргылалар акәын; иара убасгьы азинмч ахьчара аметодқәеи, егьырҭ азҵаарақәа рыӡбареи рзы аметодқәа еиқәнаршәар акәын.\n2006 шықәса лаҵарамзазы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҭынчра адгыларазы аоперациақәа Рдепартамент жәаа операциа напхгара анаҭон аҭынчра ашьақәыргыларазы, адунеи еиуеиԥшым акәакьқәа рҟны. Уи иадԥхьалан, иааизакны иуҳәозар, 89-нызқьҩык аррамаҵзурауаа, аполициеи аграждантә усзуҩцәеи. Жьҭаарамза 31, 2006 шықәса рзы аҭынчра ашьақәыргыларазы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аоперациақәа зырбџьармчқәа адызгалоз жә-тәылак рыбжьара иҟан — Бангладеш, Пакисҭан, Индиа, Иорданиа, Непал, Ефиопиа, Уругваи, Гана, Нигериа, Аладатәи Африка. Арҭ атәылақәа рырхәҭақәа ишьақәдыргылон Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара арратәи аполициатәи еилазаара аҟынтә 60 процент.\n1948 шықәса рзы 130 тәыла, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә операциақәа рымҩаԥгаразы, рыруааи, рполициатә маҵзуҩцәеи, рграждантә усзуҩцәеи рыдыргалон. Актәи аҭынчра ашьақәыргыларазы абжьаҟазаратә операциа ашьҭахь, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абираҟ аҵаҟа аррамаҵзура иахысуан миллионҩык инарзынаԥшуа аррамаҵзурауаа, аполициа аусзуҩцәа, аграждантә хаҿқәа.\nАррамаҵзурауаа, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҟны аррамаҵзура иахысуа аҭынчра адгыларазы, досу дара ртәыла аҟынтә ауалафахәы роуеит. Убриаан арҭ атәылақәа Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҟынтәи акомпенсациа роуеит. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҳәынҭқаррақәа-алахәылацәа аҭынчра адгыларазы аоперациақәа ирыхҭнырҵо аԥарақәа рыхәҭак ашәоит ишьақәыргылоу аформула инақәыршәаны, уи ари аиҿкаара ахаҭа ишьақәнаргылеит. Аха ус ишыҟоугьы, 2006 шықәса жьҭаарамза 31 иаҵанакуа аамҭазы аҳәынҭқаррақәа-алахәылацәа аҭынчра адгыларазы аоперациақәа рымҩаԥгаразы иҟарҵараны иҟаз алагалақәа, аха иҟарымҵаз ауал ишьақәнаргылеит Еиду Америкатәи Аштатқәа иртәу 2,66 миллиард доллар.\n90-тәи ашықәсқәа XX ашәышықәса инаркны Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә усура мҩаԥысуан арегионалтә еиҿкаарақәа русеицура иабзоураны. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара актәи аоперациа, аҭынчра адгыларазы арегионалтә мчрақәа роперациа аҭыԥ аҟны ихацыркыз акәны иҟалеит 1993 шықәса рзтәи Либериатәи амиссиа. Арегионалтә мчрақәа уахь инашьҭын Мраҭашәаратәи Африка аҳәынҭқаррақәа Рекономикатә еилазаара (ЭКОВАС) абзоурала.\n1994 шықәса рзы, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара амиссиа Қарҭ иҟаз СНГ абжьаҟазаратә мчрақәа аус рыцнауа иалагеит. 1990-тәи ашықәсқәа аҩбатәи азбжазы абжьаҟазаратә операциақәа Босниеи, Герцеговинеи, Косовеи рҟны Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара имҩаԥнагон Европатәи Ахеилаки (ЕС), Аҩадаатлантикатәи аиқәышаҳаҭра аиҿкаареи (НАТО), Европа ашәырҭадареи аусеицуреи рзы аиҿкаареи (ОБСЕ) рыдгылара ала. Афганисҭан акәзар, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара напхгара зырҭо Афганисҭан ашәарҭадаразы ацхыраара Жәларбжьаратәи амчрақәеи Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара амиссиеи аполитикатә цхыраара аҟаҵаразы еиныруеит.\nАбжьаҟазаратә операциақәа рзы аперсонал алԥшаараПравить\nАҭҵааҩцәа гәыԥҩык ргәаанагара ала, акраамҭа абжьаҟазаратә операциақәа рмаҵзурауаа ралԥшаара даара иубарҭаз адискриминациатә, аполитикатә ҟазшьа аман. Иалырхуаз реиҳарак акадртәи арезервтәи офицарцәа ракәын, мраҭашәаратәи атәылақәа рырхәҭақәа рҟынтә, урҭ ишиашоу, мамзаргьы ишакәызаалакгьы аконфликт аҭыԥқәа ахьамаз аҳәынҭқарратә интерес змаз роуп, уи алагьы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара амиссиа анагӡараҟны аҿиарамҩа иқәыз атәылақәа рҟны анеитралитети ганкы мацара адымцәылареи атәы аҳәара уадаҩуп.\n1970-тәи ашықәсқәа рыбжьаранӡа, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара апрактика аҟны асоциалисттә тәылақәа (Иугославиа алахәхара ада, Иемен аҟны арратә наԥшыҩцәа ргәыԥ 1963—1964 шш., Мысратәи (Египет) абжьаҟазаратә миссиа 1950-тәи ашықәсқәа) абжьаҟазаратә операциақәеи арратә наԥшыҩцәа рмиссиеи ианалахәыз ҳәа ыҟамызт. Убриаан, америкатәи афицарцәа Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Бырзентәыла (Греция), Палестина, Пакисҭан, Кашмир, Ливан, Мраҭашәаратәи Иран имҩаԥнагоз аоперациақәа раан Еиду Амилаҭқәа реиҿкаара наԥшыҩцәақәак раҳасабала иалахәын. Наԥшыҩцәақәак раҳасаб ала ауаа рацәа азоузыжьыз иреиуоуп НАТО, СЕНТО, ЛАГ, АСЕН уҳәа арратә блокқәа рыла Еиду Америкатәи Аштатқәа рыдгылаҩцәа.\n1970-тәи ашықәсқәа рҽеиҩшамҭазы аҭагылазаашьа аҽаԥсахуа иалагеит: асоциалисттә тәылақәа абжьаҟазаратә миссиақәа ирылахәхо иалагеит: Польша — ИУНИФИЛ (ЮНИФИЛ) 1982 шықәса инаркны, СССР арратә наԥшыҩцәа ргәыԥқәа рҟны Мысра (Египет), Намибиа, Кувеит, Мраҭашәаратәи Сахара, Камбоџьа.\nУрыстәыла абжьаҟазаратә операциақәа рҟныПравить\n1992 шықәса, хәажәкыра 8 рзы Урыстәыла Иреиҳаӡоу ахеилак аӡбамҭа ала 900-ҩык урыстәылатәи абжьаҟазаҩцәа уаанӡатәи Иугославиа ашҟа Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара амчқәа реилазаара иалаҵаны инашьҭын. 1996 шықәса рзы аконтингент аилазаара 1600-ҩык рҟынӡа инаӡеит (урҭ рахьтә 1340-ҩык — Босниеи Герцеговинеи). Босниантәи урыстәылатәи абжьаҟазаратә мчқәа зегьы алган рашәарамза 14, 2003 шықәса рзы. Хорватиеи Босниеи имҩаԥгаз аоперациақәа раан иҭахеит 22-ҩык урыстәылатәи аррамаҵзурауаа.\nРашәарамза 25, 1999 шықәса рзы Урыстәылатәи Афедерациа Афедерациа Ахеилак аӡбамҭа ала Косовоҟа инашьҭын 3.600-ҩык абжьаҟазаҩцәа. Уи аамҭазы уахь ирышьҭхьан 400-ҩык Урыстәыла аруаа Босниеи Герцеговинеи аконтингент ахыԥхьаӡара аҟынтә, урҭ амарш-ныҟәара ҟарҵеит Приштинаҟа, уахь иагьалалеит рашәарамза 12, 1999 шықәса рзы. Ари амиссиа ԥхынгәымза 24, 2003 шықәсанӡа имҩаԥысуан. Косово рыҟазаара аан иҭахеит 12-ҩык урыстәылатәи абжьаҟазаҩцәа.\nРашәарамза 7, 2000 шықәса рзы Урыстәылатәи Афедерациа Афедерациа Ахеилак аӡбамҭа аднакылеит 114-ҩык арратә ԥырҩцәа Сиерра-Леоне ашҟа рышьҭразы, урҭ уа Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аилазаараҿы абжьаҟазаратә операциақәа ирылахәхаразы. Иара убасгьы, аполициатә мчқәа жәларбжьаратәи аконтингент аилазаараҟны аоперациа иалахәын Урыстәылатәи Афедерациа Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аусзуҩцәа фҩык. Аоперациа нанҳәамза 2000 шықәса инаркны цәыббрамза 2005 шықәсанӡа имҩаԥысуан.\nԤхынҷкәынмза 10, 2003 шықәса рзы Урыстәылатәи Афедерациа Афедерациа Ахеилак ақәшаҳаҭхеит Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра 40-ҩык аусзуҩцәа Либериаҟа рышьҭра, рашәарамза 30, 2004 шықәса рзы даҽа 40-ҩык Бурундиаҟа. Абжьаҟазаратә операциақәа иахьа уажәраанӡагьы ирыцҵоуп.\nԤхынҷкәынмза 27, 2005 шықәса рзы Урыстәылатәи Афедерациа Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра 133-ҩык аусзуҩцәа Суданҟа идәықәҵан. Хәажәкырамза 2012 шықәса рзы урҭ рҿаԥхьа иқәгылаз аҳасабтәқәа анынарыгӡа ашьҭахь, урыстәылатәи абжьаҟазаратә контингент аилазаара зегьы еиҩшаз Судан аҵакырадгьыл аҟынтә иалган.\nЦәыббрамза 1, 2008 шықәса рзы усҟантәи Урыстәыла Ахада Дмитри Медведев аусԥҟа инапы аҵеиҩит «Ареспублика Чад и ЦАР аҟны Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҟазаара адгылара аҭаразы, Европатәи ахеилак аоперациа алахәхаразы, Урыстәылатәи Афедерациа Арбџьармчқәа рырратә еиҿкаарақәа уахь рдәықәҵаразы».\nАра зыӡбахә ҳәоу аоперациа амҩаԥгарҭа аҭыԥахь урыстәылатәи атранспорттә вертолиотқәа ԥшьба Ми-8МТ, ҩышәҩык инарзынаԥшуа аруаа рынашьҭра акәын. Убри алагьы, хәажәкыра 10, 2009 шықәса рзы Ареспублика Чад и ЦАР аҟны абжьаҟазаратә операциа иалахәын авертолиотқәа ԥшьба Ми-8МТ-и ҩышәҩык Урыстәыла аруааи. Ԥхынҷкәынмза, 2010 шықәса рзы урыстәылатәи архәҭақәа, апрезидент иусԥҟа инақәыршәаны Чади ЦАР-и аҵакырадгьыл аанрыжьит.\nУрыстәылатәи арратә еиҿкаарақәа рнаҩсангьы, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара амиссиақәа еснагь ирылахәуп афицарцәа-арратә наԥшыҩцәа, урҭ абџьар ҳәа акагьы рымам, адипломатиатә статуси ркьысра азин аҟамзаареи заҵәык ауп рхы иадырхәо. Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара асоветтә арратә наԥшыҩцәа актәи ргәыԥ 36 афицар рыла ишьақәгылаз, Ааигәатәи Мрагылараҟа идәықәҵан Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара анаԥшратә орган аилазаара иалаҵаны, Пакисҭан (ОНВУП) аамҭалатәи аинышәара анагӡара ахылаԥшразы, 1973 шықәса, жьҭаарамзазы араб-израильтәи аибашьра ашьҭахь.\nАбжьаҟазаҩцәа рзинқәеи рҭакԥхықәрақәеиПравить\nЛаҵарамза 29 рзы иазгәарҭоит Еиду Амилаҭқәа реиҿкаара абжьаҟазаратә мчқәа жәларбжьаратәи рымш. Ари арыцхә 2002 шықәса рзы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Ассамблеиа Хада иаднакылеит (арезолиуциа № A\/RES\/57\/129). Ари аныҳәа абжьаҟазаҩцәа адунеи зегьы аҟны змаҵзура зхызго ирныҳәоуп. Иара иаанарԥшуеит еиуеиԥшым атәылақәа рҟны Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара иабзоураны еиҿагылоз аганқәа реиныршәара, агәаҟрақәа рырԥсыҽра, абжьаҟазаҩцәа рхамеигӡара.\nАбжьаҟазаҩцәа рхыдҵа хадақәа – еиҿагыло аганқәа реиныршәара ауп. Абри ахықәкы инақәыршәаны абас еиԥш аусқәа мҩаԥыргоит:\n- аконфликт иалахәу зызнеиз жәларбжьаратәи аиқәышаҳаҭрақәа иахьынӡарықәныҟәо ахылаԥшра;\n- аконфликт иалахәу рыбжьара бџьаршьҭыхлатәи аидысларақәа рыҟамлара ахылаԥшра;\n- адәныҟатәи амчрақәа аконфликт зыбжьоу бџьарла еиқәыдмыршәаратәы аҟаҵара хылаԥшра аҭара;\n- аимак зцу азҵаарақәа рҭышәныртәалара, насгьы апровокациақәа рыҟамлара хылаԥшра аҭара;\n- еиуеиԥшым аделегациақәа рыхьчара аҭагылазаашьа аԥҵара;\n- аҭынч уааԥсыра ацхыраара рыҭара.\nАбжьаҟазаҩцәа абџьар ахархәаразы ирымоу азинПравить\nЕиду Амилаҭқәа реиҿкаара аҟны иҟоуп абжьаҟазаратә операциақәа ҩ-хкык, урҭ абџьар ахархәаразы еиуеиԥшым азинқәа рымоуп:\n- ДҚ анаԥшыҩцәа рмиссиа — абџьар ныҟәыргаӡом, адипломатиатә статуси ркьымсразы аҭагылазаашьеи рымоуп.\n- абжьаҟазаратә мчқәа злахәу аоперациақәа — ирмариоу, иласу бџьарла еиқәыршәоуп, уи рхы иадырхәарц анрылшо ахыхьчареи аҭыԥантәи ауааԥсыра рыхьчареи мацара раан ауп.\n- Абжьаҟазаҩцәа аҭыԥқәа рҟны аҭынчра анышьақәдыргыло аамҭазы, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара аҟнытә еибашьуа аганқәа рзы еиныршәаҩцәоуп, мамзаргьы атәылақәа рнапхгара ирԥылоит, аҭынчра аазгаша аӡбамҭақәа рыԥшаауеит. Убриаан, абжьаҟазаҩцәа азин рымам абџьар ахархәаразы аграждантә хаҿқәа рганахь ала, мамзаргьы аконфликт зыбжьоу рахьтә ганкы адгылара.\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаара абжьаҟазаратә операциақәа рыхкқәаПравить\nАбжьаҟазаратә операциақәа ҩ- хкыкны ишоуп: аҭынчра адгылара аҭаразы аоперациақәа – урҭ мҩаԥысуеит аконфликт зыбжьоу аганқәа зегьы реиқәышаҳаҭра ала, иззырхоугьы аибашьра аанкыларазы анапы зҵаҩу аиқәышаҳаҭрақәа рынагӡара хылаԥшра аҭара ауп; аҭынчра адгылара азы аоперациақәа – урҭ рхықәкы аинышәара, мамзаргьы ахысра аанкыларазы аҭагылазаашьақәа раԥҵаразы, амҩақәа рзыԥшаара ауп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/ab.m.wikipedia.org\/wiki\/%D0%95%D0%B8%D0%B4%D1%83_%D0%90%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D2%AD%D2%9B%D3%99%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%B8%D2%BF%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B0%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D2%9F%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99_%D0%BC%D1%87%D2%9B%D3%99%D0%B0","date":"2022-09-26T19:20:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334915.59\/warc\/CC-MAIN-20220926175816-20220926205816-00585.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9982907772,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":11,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9982907772064209}","num_words":2671,"character_repetition_ratio":0.149,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":11784.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, хәажәкыра 21 — Sputnik, Бадри Есиава. Аус зуа азакәанԥҵара иалнаршоит алхрақәа зышьақәымгылеит ҳәа иахьыԥхьаӡоу алхырҭатә ҭыԥ № 17 аҟны адепутатрахь акандидатцәа ҿыцқәа рықәгылара. Абри атәы ҳкорреспондент иеиҳәеит ААК (ЦИК) ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиа.\n\"Ара алхрақәа ҿыцны имҩаԥгахоит. Азакәан ишазыԥхьагәанаҭо еиԥш алхрақәа мҩаԥгахар алшоит\", — иҳәеит иара.\nАмзартә план инақәыршәаны алхра ҿыцқәа разыҟаҵареи рымҩаԥгареи рзы ауснагӡатәқәа, аԥшьгаратә гәыԥқәеи аполитикатә партиақәеи рҭаҩра уҳәа ирылагоит хәажәкыра 25 рзы, ихыркәшахоит –мшаԥымза 14 инаркны лаҵарамза 4 рзынӡа.\nАкандидат ацентртә алхратә комиссиахь ирзаҳал аннеига инаркны жәамш рыҩныҵҟа ацентртә алхратә комиссиа акандидат ашәҟәы дҭргалоу дҭарымгалоу азы аӡбра аднакылароуп.\nАԥсны Апарламент ахь алхрақәа аҩбатәи атур мҩаԥысраны иҟоуп хәажәкыра 26 рзы.\nГәдоуҭатәи алхырҭатә округ № 17 Гудаҟны аиҭалхра мҩаԥысуеит лаҵарамза 14 рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170321\/aak-alhirtat-tip-17-akni-akandidatcha-chickua-kalar-alshoit-1020657576.html","date":"2022-12-04T14:56:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00709.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9996190667,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9996190667152405}","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":29365.5,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, рашәарамза 30 – Sputnik, Бадри Есиава. Ареферендум амҩаԥгаразы аԥшьгаратә гәыԥ аштаб аҟны имҩаԥысит Аԥсны аоппозициатә мчқәа Рблок апресс-конференциа. Дара ақәшаҳаҭым Аԥсны Апрокуратура хада 2014 шықәса лаҵарамзазтәи ахҭысқәа ирнаҭаз ахәшьара. Абри атәы иҳәеит Афонд \"АԤРА\" аиҳабы Аслан Бжьаниа.\n\"Аԥсны Апрокуратура хада лаҵарамза 27 2014 шықәса рзы аҭыԥ змаз ахҭысқәа рҟны цәгьоура рымбаӡеит. Ҳара уи ҳақәшаҳаҭым. Ацәгьоура аҭыԥ шамаз узырбо авидеоматериалқәа рыдаагалеит\", — иҳәеит Бжьаниа.\nАслан Бжьаниа игәаанагарала ари аҩыза аҭак азакәанқәеи Аконституциеи ирҿагылоит.\nАсоциал-економикатәи аполитикатәи ҭҵаарақәа Рфонд аиҳабы Аслан Бжьаниа иазгәеиҭеит аоппозициатә мчқәа аӡбарҭахь ашшыԥхьыӡ анашьҭра ргәы иҭоуп ҳәа.\nАԥсны аоппозициатә мчқәа Рблок жьҭаарамза, 2015 шықәса рзы Апрокуратура хадахьы ашәҟәы нарышьҭит лаҵарамзазтәи ахҭысқәа ахәшьара арҭарц.\nЛаҵарамза 27 2014 шықәса рзы атәыла Ахада Иусбарҭа аҿаԥхьа еизеит анапхгара рполитика згәамԥхоз атәыла ауааԥсыра. Ауаа рҽеизыргон рашәарамза 1 2014 шықәса рзынӡа. Атәыла Ахадас иҟаз Александр Анқәаб инапынҵақәа аанижьаанӡа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160630\/1018918550.html","date":"2022-12-04T15:41:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710974.36\/warc\/CC-MAIN-20221204140455-20221204170455-00517.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9962739348,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.996273934841156}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":16357.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Алхырҭатә ҭыԥ хада №18 аҿы адепутатрахь кандидатк иаԥшьгаратә гәыԥ ашәҟәы иҭаргалеит\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук ЦИК Абхазии\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\n2022 шықәса лаҵарамза 14 рзы Гәдоуҭатәи 18-тәи алхратә ҭыԥ хадаҿы аиҭалхрақәа мҩаԥгахоит хәажәкыра 12 рзы акандидатцәа аӡәгьы аиааиразы изхаша абжьы ахьимоуз азы.\nАҞӘА, хәажәкыра 29 - Sputnik. Аԥсны АКХ аҿы алхырҭатә ҭыԥ хада №18 аҿы акандидат Лакербаиа Леонид адепутатрахь иқәыргыларазы аԥшьгаратә гәыԥ ашәҟәы иҭаргалеит.\nГәдоуҭатәи 18-тәи алхратә ҭыԥ хадаҿы лаҵарамза 14 рзы аиҭалхрақәа мҩаԥгахоит хәажәкыра 12 рзы акандидатцәа аӡәгьы аиааиразы изхаша абжьы ахьимоуз азы.\n26 Хәажәкыра 2022, 21:50\nАԥсны Жәлар Реизарахь алхрақәа мҩаԥысит хәажәкыра 12 рзы. Алхырҭатә ҭыԥ хадақәа рҿы 17-ҩык адепутатцәа алхын, даҽа 17 рҿы хәажәкыра 26 рзы аҩбатәи атур мҩаԥысит. 16 ҭыԥ хада рҿы алхрақәа шьақәгылеит. Аҟәа, алхратә ҭыԥ хада № 8 (Алашарбага) адепутатрахь акандидатцәа еиҟараны абжьы роуит. Убри аҟнытә ари аҭыԥ хадаҿы даҽа ҩымз рышьҭахь алхрақәа мҩаԥгахоит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220329\/alkhyrat-y-khada-18-ay-adeputatrakh-kandidatk-iashgarat-gy-ashy-iargaleit-1038378963.html","date":"2023-02-03T00:21:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500041.2\/warc\/CC-MAIN-20230202232251-20230203022251-00559.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9972734451,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9972734451293945}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.115,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":32380.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Материалы отфильтрованы по дате: Пятница, 11 ноября 2022\nСухум. 11 ноября 2022. Апсныпресс. В Сухуме завершаются работы по укладке нового ливневого коллектора по улице Адлейба в районе Маяка, сообщает столичная Администрация.\nСухум. 11 ноября 2022. Апсныпресс. Премьер-министр Александр Анкваб принял композитора и певца, заслуженного артиста Республики Абхазия и Республики Южная Осетия Александра Шоуа.\nАҟәа. Абҵарамза 11, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Атәыла аԥыза-министр Алеқсандр Анқәаб Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи зҽаԥсазтәыз артист, ашәаҳәаҩ, акомпозитор Алеқсандр Шьоуа дидикылеит.\nАестрадатә ашәаҳәаҩ аҩныҵҟатәи аусқәа Рминистрра аусбарҭақәа русзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәаларц азы ааигәа Аԥсныҟа дааит.\nАлеқсандр Шьоуа аԥыза-министр изеиҭеиҳәеит имоу арҿиаратә гәҭакқәа ртәы, Аԥсны иадҳәалоугьы уахь иналаҵаны. Аҳәынҭқарра Ахада ихьӡалеи хаҭара иара ихьӡалеи Алеқсандр Анқәаб ашәаҳәаҩ аҟыбаҩ злоу Аԥсны аҿар ириҭо адгылареи ацхыраареи иԥсадгьыл ахь иааиԥмырҟьаӡакәа иаарԥшуа агәцаракреи рзы иҭабуп ҳәа еиҳәеит.\nАҟәа. Абҵарамза 11, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Ааигәа имҩаԥысыз Аԥсны Аҳәынҭқарреи Ҟрымтәи Ареспубликеи рыбжьара ахәаахәҭра-економикатә, анаука-техникатәи агуманитартәи аусеицура азы аҩганктәи Анапхгарабжьаратәи Акомиссиа IV аилатәара аҿы аԥснытәи аделегациа напхгара азҭоз Аԥсны аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩ, ақыҭанхамҩа аминистр Беслан Џьопуа аԥыза-министр Алеқсандр Анқәаб Симферополь имҩаԥысыз аиԥыларақәа рылҵшәақәа ртәы изеиҭеиҳәеит. Абри атәы аанацҳауеит Аԥсны аминистрцәа Реилазаара апресс-маҵзура.\nБеслан Џьопуа ишазгәеиҭаз ала, аганқәа имҩаԥгахьоу аусурақәа реихшьаалақәа ҟарҵеит, иара убас ааигәатәи аперспектива азы апланқәеи шьақәдыргылеит. Урҭ рахь иаҵанакуеит адгьылбжьахабжеи Аԥсни рыбжьара аԥассаџьырцәа рымҩангара иазкны автобустә еимадара аиҿкаара, ахәаахәҭреи ақыҭанхамҩеи, иара убас акультура, аспорт, атуризм аусхкқәа рҿы аусеицура абжьаҵара.\nАҟәа. Абҵарамза 11, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Аҵәахырҭатә Банк абҵарамза, 2022 шықәсазы Аԥсны инхо Урыстәылатәи Афедерациа атәылауаҩра змоу ауааԥсыра урыстәылатәи атәанчахәқәа рызшәаразы аграфик шьақәнарӷәӷәеит. Ианиз ашықәс инамаданы атәанчаҩцәа х-гәыԥкны еихшоуп. Атәанчаҩқәа ршәара иалагоит абҵарамза 16 инаркны.\n- Абҵарамза 16, 17,18, 21 рзы атәанчахәқәа рыҭахоит 1-тәи агәыԥ иаҵа\nСухум. 11 ноября 2022. Апсныпресс. Сбербанк Абхазии утвердил график выплаты российских пенсий гражданам Российской Федерации, проживающим в Абхазии за ноябрь 2022 года. В зависимости от года рождения пенсионеры разделены на три группы. Выплаты пенсий начнутся с 16 ноября.\nСухум. 11 ноября 2022. Апсныпресс. Президент Аслан Бжания выступил с 10 ноября с отчетом о работе, проделанной за два с половиной года его президентства. «Перед выборами я обещал, что в середине президентского срока отчитаюсь перед гражданами Абхазии о том, чего нашему государству удалось достичь и над чем ещё предстоит поработать. Я выполняю свое обещание», – сказал президент, обращаясь к участникам встречи в конференц-зале Кабинета министров.\nТЕКСТ ВЫСТУПЛЕНИЯ ПРЕЗИДЕНТА АСЛАНА БЖАНИЯ\nАҟәа. Абҵарамза 11, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәатәи ахазхатәы школ «Алашара» аҿы есышықәса еиҿкаахо «Абзиара иазку ахәаахәҭратә цәыргақәаҵа\" мҩаԥысит.\nАшкол ахыбра аҿаԥхьа, адәаҿы астолқәа дыргылеит, урҭ шәҭылеи иаҵәаралеи, иара убас еиуеиԥшым аԥшшәқәа змоу анкьапышҭақәеи рыла идырхиеит. Астолқәа рҿы иқәдыргылеит еиуеиԥшым атәылақәа рмилаҭтә чыс хкқәа, уи аиҳарак ачалыхқәеи ахаачысқәеи ракәын. Амилаҭтә костиумқәа зшәыз ахәыҷқәа асасцәа ачысхкқәа ргьамақәа рбара ахь ааԥхьара рырҭон.\nЕиуеиԥшым атәылақәа ирызкыз астолцыԥхьаӡа ааигәара ахәыҷқәа рнапала иҟаҵоу аплакатқәа, ус иуҳәар ауазар, атәыла атрадициатә фатәқәеи аҭыԥ ԥшӡарақәеи, иара убас аҳәынҭқарратә символикеи афотосахьақәеи зну аинформациатә банерқәа кнаҳан.\nСухум. 11 ноября 2022. Апсныпресс. В сухумской частной школе «Алашара» провели ежегодную «Ярмарку добра».\nВо дворе перед зданием школы расставили столы, украсили их зеленью и цветными шарами. На столах – блюда национальной кухни разных стран, в основном выпечка и сладости. Ребятишки в национальных костюмах зазывали гостей попробовать лакомства.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ru\/component\/k2\/itemlist\/date\/2022\/11\/11","date":"2023-02-07T01:03:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500368.7\/warc\/CC-MAIN-20230207004322-20230207034322-00354.warc.gz","language":"abk","language_score":0.966822803,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9668228030204773, \"oss_Cyrl_score\": 0.03200417011976242}","num_words":934,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":22616.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Асҭамыр Ҭаниа диит ажьырныҳәа 30 1973 шықәса рзы Гагра ақалақь аҿы.\nАԥснытәи Аҳәынҭқарратә Университет аҭоурыхтә факультет далгеит.\nԤхынҷкәын 1993 шықәса инаркны абҵара 26 1994 шықәсанӡа – Аԥсны Иреиҳау Асовет асоциологиа аҟәша референтс дыҟоуп.\nАбҵара 26 1994 шықәса инаркны ԥхынҷкәын 1995 шықәсанӡа аус иуан Аԥсны ахада иаппарат аинформациатә-аналитикатә ҟәша референтс.\nԤхынҷкәын 1995 шықәса инаркны жьҭаара 1999 шықәсанӡа Аԥсны ахада иреферентс аус иуан.\nЖьҭаарамза 1999 шықәса инаркны жәабран 2005 шықәсанӡа – аполитикатә зҵаарақәа рзы ахада ицхырааҩыс аус иуан.\nЖәабран 12 2005 шықәса инаркны хәажәкырамза 4 2010 шықәсанӡа – Аԥсны раԥхьатәи ахада иабжьгаҩыс аус иуан.\nМшаԥымза 2010 шықәса инаркны рашәарамза 2014 шықәсанӡа – Аԥсны раԥхьатәи ахада Ифонд ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩыс аус иуан.\nРашәарамза инаркны цәыббрамза 2014 шықәсазы – Аԥсны ахада Иадминистрациа анапхгаҩы иусқәа наигӡон.\nЦәыббрамза 27 2014 шықәса рзы Аԥсны ахада Иадминистрациа напхгаҩыс дҟарҵеит.\nДҭаацәароуп, хҩык ахшара имоуп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160506\/1018165316.html","date":"2023-01-27T11:17:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764494976.72\/warc\/CC-MAIN-20230127101040-20230127131040-00181.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9860340357,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9860340356826782, \"oss_Cyrl_score\": 0.013789191842079163}","num_words":155,"character_repetition_ratio":0.122,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":50681.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nИване Чхаиӡе - Акоронавирус ареспиратортә вирусқәа ркатегориахь ииасит\nАдукат ишааицҳаз, Михеил Саакашвили акоронавирус изышьақәдырӷәӷәеит\nАмедиа адыррала, Евроеидгыла ари аиҿкаара иалоу атәылақәа рахь ааҧхьара ҟанаҵеит Китаинтә инеиуа апассаџьырцәа рҟны \"ковид-19\" азы атестирра зыршҳаҭуа адокумент гәарҭаларц\nАгәабзиарахьчаразы адунеитә аиҿкаара Китаи ахь ааԥхьара ҟанаҵоит апандемиа иазкны иҵабыргыцәҟьоу адыррақәа аладырҵәарц\nReuters – Аҵыхәтәантәи уахыки-ҽнаки рыла Иапониа акоронавирус амшала иҧсит 415ҩык, уи арекордтә арбагоуп\nԤхынҷкәын азы Китаи 250 миллион ҩык акоронавирус рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Китаи аҟны 40 052-ҩык акоронавирус рыдблан\nКитаи аковид амзызла ишьақәгылоу аԥкрақәа раԥыхразы аҿагыларатә акциақәа нагӡоит, адемонстрантцәа Си Ӡинпин инапынҵақәа рышьҭаҵара идҵаны иқәдыргылоит\nКитаи, Синӡиантәи апровинциаҿ, акоронавирус амзызла иҟаз алокдаун иахҟьаны, аҿагыларатә акциа мҩаԥган\nАчымазарақәа рхылаԥшра амилаттә центр акоронавирус иазку мызктәи астатистика аланарҵәоит\nАиҳабыра рықәҵара инақәыршәаны, акоронавирус ҿызкааз ауаҩҧсы иҟны аимадара ашьҭахь аҽыҧхьакразы ахыдҵа аҧыхуп\nҲаԥхьаҟа аковидстатистика мызкы ахь знык ирҿыцхоит\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 12 787 -ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 14 257-ҩык\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 13 737-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 14 486-ҩык\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 12 595-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 12 329-ҩык\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 12 338-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 12 766-ҩык\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 12 729-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 11 199-ҩык\nИҳаҩсыз амчыбжь азы, Қырҭтәыла акоронавирус 11 802-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 10 233-ҩык\nАҵыхәтәантәи амчыбжь азы Қырҭтәыла акоронавирус 10 253 афактқәа аарҧшуп, 7 508ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nЏьо Баиден акоронавирус ҿикааит","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/1tv.ge\/lang\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2023-10-01T03:26:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510734.55\/warc\/CC-MAIN-20231001005750-20231001035750-00535.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9974496365,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9974496364593506}","num_words":416,"character_repetition_ratio":0.156,"word_repetition_ratio":0.241,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":20512.6,"cluster_detection":-1} {"text":"|Леннон, Џьон|\n|John Lennon|\n|Ахатәы хьӡы||John Winston Lennon|\n|Аира||\nжьҭаарамза 9, 1940 ш. |\nLiverpool Maternity Hospital\n|Аԥсра||\nԥхынҷкәынмза 8, 1980 ш. |\nНиу-Иорк\n|Аԥсра зыхҟьаз||огнестрельное ранение|\n|Аԥсыжра аҭыԥ||Центральный парк|\n|Анхарҭа||Ливерпуль, Ниу-Иорки 251 Menlove Avenue (1946 ш.–1963 ш.)|\n|Атәылауаҩра||Британиа Ду|\n|Алма-матер||\nLiverpool College of Art,|\nCalderstones School,\nDovedale Primary School\n|Аусура||\nмузыкальный продюсер,|\nашәҟәыҩҩы,\nактёр,\nавтор-исполнитель,\nгитарист,\nкинопродюсер,\nапоет,\nкомпозитор,\nкиноактёр,\nпианист,\nпевец,\nхудожник,\nкинорежиссёр,\nАуаажәларратә усзуҩы,\nпрозаик,\nантивоенный активист,\nполитический активист,\nстудийный музыкант\n|Арҿиара дуқәа||Imagine|\n|Анашьамҭақәа||\nчлен ордена Британской империи|\nпремия «Оскар» за лучшую музыку к фильму\nЗал славы рок-н-ролла\nGrammy Lifetime Achievement Award\nЗвезда на голливудской «Аллее славы»\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс||\nСинтия Леннон (1962 ш.–1968 ш.),|\nЙоко Оно (1969 ш.–1980 ш.)\n|Ацынхаҩы||Мэй Пэнг|\n|Ахәыҷқәа||\nДжулиан Леннон,|\nШон Леннон\n|Абызшәақәа||Англыз бызшәа|\n|Анаԥынҵамҭа|\n|Асаит||http:\/\/www.johnlennon.com\/|\nЏьон Уинстон Оно Леннон (англ. John Winston Ono Lennon; жьҭаарамза 9, 1940 ш., Ливерпуль, Британиа Ду — ԥхынҷкәынмза 8, 1980 ш., Ниу-Иорк, ЕАА) — еицырдыруа Британиатәи арок-гәыԥ «Битлз» ашәаҳәаҩ дкомпозиторын, дпоетын, дгитаристын. Иара убас иара ирҿиаратә кариераҿ солотә музыкантын, политикатә активистын, артистын, актиорын, авторын.\nУи акомпозиторцәа Џьони – Маккартни рдует џьашьахәы иалазаара иабзоураны арок музыка аҿиара анырра ӷәӷәа аиҭеит.\nАҭоурыхаҿ Леннон иашәақәа Imagine и Strawberry Fields Forever лассы-ласс апоп-музыка аҭоурых аҿы иреиӷьу ашәақәоуп ҳәа азырҳәоит. 2002 ш. азы британиатәи ателерадиоеилахәыла Би-Би-Си азҵаанҵа мҩаԥнагеит аҭоурыха зегьы аҿы британиаа рахьтә шәҩык зегьы иреиҳаӡоу, зегь иеицырдыруа ауаа еилыркаарц азы. Британиа ауаажәларра Леннон аабатәи аҭыԥ аҿы ддыргылеит.\nЛеннон 1940 шықәса актиабр 9 рзы Ливерпуль ақалақь аҿы диит. Иҭаацәа рҩыџьагь амузыкатә ҵара рыман. Урҭ анеилыҵ ашьҭахь, ихәыҷреи иарԥысреи иан лаҳәшьеи лхаҵеи рҿы ихигеит.\nЏьон Леннон Ливерпультә аҟазаратә коллеџь аҿы дрыдыркылт. Уа аҵара игәаԥхомызт азы, аҵыхәтәан, иҵара аанижьуеит. Уи аҭыԥан Леннон амузыка ихы азикуеит, ҷыдала америкатәи рок-н-ролл, ашәаҳәаҩцәа Чак Бери, Бадди Хелли ирҭаз агәацԥыҳәарыла. Леннон рок-н-ролл агәыԥаҿ ахәмарра далагеит, анаҩс уи «Битлз» ҳәа ахьӡ ауит.\nХынҩажәатәи ашықәсқәа рзы Леннон амузыкатә жанр рок-н-ролл аҿиараҿы инарҵауланы анырра аиҭеит, абасала ари амузыка ажанр аҳәаақәагьы ирҭбааит. ХХ ашәышықәсазы Леннон иколлега акомпозитор Маккартни днаидкыланы анырра ду ҟазҵаз акомпозиторцә, ашәаҳәаҩцәа амузыкантцәа ҳәа ирыԥхьаӡоит.\n1970 шықәсазы Џьон Леннон «Битлз» далҵырц иӡбоит. Уи агәыԥ иалахәыз аԥшьҩык рахьтә Леннон зегь реиҳа ирацәаны амузыкатә альбомқәа ҭижьит.\n1980 шықәса азы, Леннон, Чампен захьӡыз зхы еилаԥсаз афонат рыцҳарыла дҭаирхеит. Уи ашәаҳәаҩ хәынтә ахы игәидиҵеит. Хык имаахаӡеит, агьырҭ аԥшь-хык иаахеит ибӷахь, ижәҩахь. Хынҩажәатәи ашықәсқәа рзы зны Леннон уԥсра шԥаҟалари, угәы ишԥаанагои ҳәа ианиазҵаа, уи иаалырҟьаны, \"зхы еилаԥсоу аӡәы сишьыр ауеит\" ҳәа аҭак ҟаиҵеит. Усҟан ари хәмаршақә иҳәазаргьы ҟалон, ас ҟалоит Џьон Леннон дазыԥшӡамызт, аха иара шиҳәаз еиԥш ахлымӡаах агьыҟалаҵәҟьеит.\nАлитература[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАзхьарԥшқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n|Авикимедиаҿ еизгоуп абри атема иазку афаилқәа: Џьон Леннон|","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%BD,_%D0%8F%D1%8C%D0%BE%D0%BD","date":"2023-11-28T12:10:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679099514.72\/warc\/CC-MAIN-20231128115347-20231128145347-00501.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9672208428,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9672208428382874, \"oss_Cyrl_score\": 0.03197463974356651}","num_words":864,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.968,"perplexity_score":11313.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n14 December 2023 142 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 14 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрраҟны аусура иалагараны иҟоу жәларбжьаратәи аинформациатә проект ҿыц актәи аҭыжьымҭа аҳәаақәа ирҭагӡаны, Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәыла Ахада Башар Асади рыбжьара ателехәаԥшратә еиҿцәажәара мҩаԥысит.\n14 December 2023 40 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\n2023 шықәса ԥхынҷкәынмза 14 рзы Дамаск ақалақь аҿы Шьамтәыла усуратә визитла иҟоу Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәылатәи иколлега Феисал Микдади реиԥылара мҩаԥысит.\n13 December 2023 134 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 13 рзы Шьамтәыла ахада Башар Асад Дамаск иҟоу ахан \"Аль-Мухаджирин\" аҟны дидикылеит Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба.\n13 December 2023 83 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 11 рзы Дамаск, Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Шьамтәылатәи Арабтә республикахь аусутә ныҟәара аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәылатәи Арабтә республикаҿ инхо аԥсуа-абазеи ачерқьес диаспореи иара убасгьы ШьАР аҿы иҟоу ачерқьестә гәыҳалалратә ассоциациа адиректорцәа рхеилаки реиԥылара.\n13 December 2023 111 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 12 рзы Дамаск еиԥылеит Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәыла аԥыза-министр Хусеина Арнуси.\n12 December 2023 110 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 12 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәылатәи Арабтә республикаҟны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәаҩ Александр Ефимови еиԥылеит.\n12 December 2023 120 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 12 рзы Аԥсны АдәА рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәылатәи иколлега Феисал Микдади рыбжьара алҵшәа змаз аиҿцәажәарақәа мҩаԥысит.\n12 December 2023 70 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Одиссеи Бигәаа Урыстәылатәи Афедерациа Аконституциа амш азгәаҭара инамаданы Аԥсны иҟоу Урыстәыла азинмчнагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин Урыстәыла Аконституциа амш идиныҳәалеит.\n12 December 2023 218 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Урыстәылатәи Афедерациа Аконституциа амш азгәаҭара инамаданы Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адныҳәалара нанашьҭит.\n12 December 2023 71 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Шьамтәылатәи Арабтә республика даҭааит жәларбжьаратәии аԥсны-шьамтәылатә еизыҟазаашьақәеи рызҵаарақәа рылацәажәаразы ҳәа аанацҳауеит аусбарҭа апресс-маҵзура.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/notes\/daur-kove-pozdravil-vitaliya-ignateva-s-31-oy-godovshchinoy-so-dnya-obrazovaniya-pmr?PAGEN_1=4","date":"2024-02-25T07:42:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474594.56\/warc\/CC-MAIN-20240225071740-20240225101740-00788.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9938046932,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9938046932220459}","num_words":528,"character_repetition_ratio":0.148,"word_repetition_ratio":0.247,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":33170.9,"cluster_detection":-1} {"text":"АЖӘАБЖЬҚӘА\n01.09.2015\n31.08.2015\n31.08.2015\n28.08.2015\n28.08.2015\n26.08.2015\n21.08.2015\n14.08.2015\nАҧсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьраан иҭахаз зегьы рыхьӡ кашәара ақәым.\n12.08.2015\n11.08.2015\nАбилеҭқәа аашәхәар шәылшоит EtCetera атеатр акассаҟны, иара убас асаитқәа рыҟны - parter.ru, ponominalu.ru, kontramarka.ru, concert.ru.\n05.08.2015\nАсахьаҭыхҩы Мариа Ҧлиаҧҳа ҳазҭагылоу аамҭазтәи лҟазара ацәыргақәҵа «OneWay» аатуеит Москва ақалақь аҟны\nАҭыӡҭыҧ - 1-тәи Шьипковтәи абжьаларҭа, 4\nАцәыргақәҵатә зал «Twinhall»\n03.08.2015\nАаҧхьара шәаҳҭоит Аҭаацәареи, абзиабареи, гәыкала азыҟазаареи Амш иазку аҿыханҵа, аграфика, \"Аҧхынтәи аџьоуҳарқәа\" захьӡу Арҩычага-хархәагатә ҟазара ацәыргақәҵа ашҟа.\n24.07.2015\nАктәи \"Мисс Адунеизегьтәи\" Қьериман Ҳалис Еџье (Ебжьноуҧҳа) илызкыз аныҳәатә хәылҧазы мҩаҧысит ҧхынгәы 23 рзы, Аҧсны Аҳәынҭқарра абираҟ амш аҽны, ЖӘРАР апарк аҿы, Москва, апавалион \"Аҧсны\" аҟны\nМоскватәи Аҧсуа диаспора Ахада Беслан Агрба аиҿкааратә еилакы иалахәу зегьы иҭабуп ҳәа реиҳәеит зыҩаӡара ҳаракны иазырхиаз аусхк азы. Иазгәеиҭеит аиҿкаара бзиа иабзоураны аҧхарра зҵаз, ҭаацәашәала имҩаҧгаз ахәылҧаз иалахәыз ргәы иҭнымҵәо ишынхо.\n17.07.2015\nПицундатәи аорҕан аиубилеитә шықәса азгәаҭара аҳәаа иҭагӡаны раҧхьатәи аконцерт мҩаҧысуеит ҧхынгәымза 25 рзы, Пицундатәи аныхабааҟны\nАлагамҭа - 20.00\n10.07.2015\nҦхынгәымза 23 рзы, Аҧсны Аҳәынҭқарра абираҟ амш аҽны, ЖӘРАР апарк аҿы, Москва, имҩаҧысуеит Актәи \"Мисс Адунеизегьтәи\" Қьериман Ҳалис Еџье (Ебжьноуҧҳа) илызку аныҳәатә хәылҧазы\nАҧсуа милаҭтә маҭәа алкаахоит иагьазгәаҭахоит ҷыдала аҧхьахәқәа рыла.\n07.07.2015\nМоскватәи Аҧсуа Диаспореи (МАД) Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи Акультура-устә Центри (АА ЖӘАУЦ) аиҿкааҩцәа иҟарҵаз ааҧхьарала рхы аладырхәит Урыстәыла иҟоу зегьы иреиҳау аетнографиатә парк-музеи «АЕТНОДУНЕИ» аҟны имҩаҧысуаз афестиваль.\nМосква имҩаҧысит IV-тәи адунеи ажәларқәа рчаратә традициақәа ирызкыз жәларбжьаратәи афестиваль.\n03.07.2015\n03.07.2015\n1932 шықәса ҧхынгәымза 3 рзы Бельгиа Спа ақ. аҟны аҧшӡаразы раҧхьатәи аицлабраҟны аиааира лгеит Қьериман Ҳалис Еџье\n1932 шықәса ҧхынгәымза 3 рзы Бельгиа Спа ақ. аҟны аҧшӡаразы раҧхьатәи аицлабраҟны аиааира лгеит Қьериман Ҳалис Еџье (хылҵшьҭрала Ебжьноуҧҳаз). Уи 28 тәыла рыҟнытә иҟаз аҧшӡацәа дреиҕьуп ҳәа дазхаҵан.\n01.07.2015\nМоскватәи Аҧсуа диаспореи Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи Акультура-устә Центри (АА МАУЦ) алахәхоит ҧхынгәымза 4-5 рзы адунеи аҟны зыда ыҟам аетнографиатә парк-музеи «ЭТНОМИР» аҿы имҩаҧысраны иҟоу адунеи жәлар рчаратә ҵасқәа ирызку IV-тәи жәларбжьаратәи афестиваль.\n28.06.2015\nШәааҳаҧхьоит абаҩхатәра злоу ҳџынџьуаҩ қәыҧш, П.И. Чаиковски ихьӡ зху Москватәи Аҳәынҭқарратә Консерваториа аҟны иҟоу Академиатә музыкатә коллеџь аушьҭымҭаҩ Амра Барганџьиа авокал азы ихыркәшаратәу лҳәынҭқарратә ҧышәараҟны адгылара лыҭаразы.\n12.06.2015\nАдунеитәи артитәи аилак Кавказ арҿиара академиа ахада ихаҭыҧуаҩ УАҬРи АЖӘАРи ракадемик А.А. Бетуганов Кавказ акультураҟны ллагаламҭазы Алиса Гыцҧҳа иланаишьоит Ахьӡи аҳаҭыри рзы ахьтәы орден.\n07.06.2015\nУрыстәылатәи Ажәларқәа Реиҩызара Ауниверситет аҟны имҩаҧысыз афестиваль «Аиҩызара еицаҧаҳҵап» раҧхьаӡакәны иалахәын Аҧсуа Еидгылра.\nИазгәасҭар сҭахуп, ҳҩызцәа аҧсуа кәашара аурыс студентцәа рырҵара шрылшаз.\n02.06.2015\nРашәарамза 7, Урыстәыла Амш иазкны Москватәи Аҳәынҭқарратә Жәларбжьаратәи Аизыҟазаашьақәа Ринститут астадион аҟны имҩаҧысуеит аректор XV икубок азы ашьапылампыласразы итрадициахыз ахәмарра.\n01.06.2015\nМоскватәи аҧсуа диаспора гәык-ҧсыкала ахәыҷқәа зегьы ирыдырныҳәалоит игәырҕьахәу, илашоу ари аҧхын ныҳәа - Ахәыҷқәа рыхьчара иазку жәларбжьаратәи амш!\n26.05.2015\nАаҧхьара шәаҳҭоит III Аҧсуа Еидгылара злаху Есышықәсатәи аинтернационалтә фестиваль «Аиҩызара еицаҧаҳҵап» ашҟа. Уи мҩаҧысраны иҟоуп лаҵарамза 27, Урыстәылатәи Ажәларқәа Реиҩызаратә Университет (УАРУ) аҟны.\n23.05.2015\nАцқьа цхаражәҳәаҩ Симон Канатәи имш – Аҧсны Аиашахаҵаратә Ныха аныҳәа хадақәа ируакуп.\n21.05.2015\n21.05.2015\nМоскватәи Амилаҭқәа Рыҩнаҟы лаҵарамза 23 рзы имҩаҧысуеит 1864 ш. лаҵарамза 21 азы ихыркәшахаз Кавказтәи аибашьраҟны иҭахаз ргәаларшәара иазку «Черкестәыла. Адыге Хабзе» афильм арбара.\n20.05.2015\n15.05.2015\nАспектакль амузыкатә напхгаҩы – Фелиқс Коробов, Наталиа Мурадымова аҩбатәи Медеиа лроль налыгӡоит.\nНовости 301 - 330 из 366\nНачало | Пред. | 9 10 11 12 13 | След. | Конец","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-51","url":"http:\/\/abkhazmoscow.ru\/aps\/deyatelnost\/news\/detail.php?ELEMENT_ID%3D1523=&PAGEN_1=11","date":"2018-12-15T04:27:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-51\/segments\/1544376826715.45\/warc\/CC-MAIN-20181215035757-20181215061757-00260.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9891939163,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9891939163208008, \"oss_Cyrl_score\": 0.010315687395632267}","num_words":959,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.084,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":14477.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 540 aфaктқәa aaрҧшуп, 384-ҩык ачымазара иалҵит. Аҭыҧaнтәи aмедиa aри aинформaциa aлaнaрҵәеит aтәылa Агәaбзиaрaхьчaрa aминистррa aдыррaқәa шьaҭaс иҟaҵaны.\nАпaндемиa иaнaлaгa инaркны иaхьaнӡa, aтәылaҿы aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәоуп 63 000-ҩык, урҭ рҟынтәи 47 925-ҩык aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa рыҧсҭазаара иалҵит 11-ҩык апациентцәа, иахьа уажәраанӡа атәылаҿы 1 381-ҩык aпaциентцәa иҧсит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-1-540-afakt-tchvmtcqa-aarphshwp\/","date":"2020-10-28T15:34:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107898577.79\/warc\/CC-MAIN-20201028132718-20201028162718-00711.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9789586663,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9789586663246155, \"oss_Cyrl_score\": 0.013341409154236317}","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":1622.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, абҵара 11 - Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 зцәа иалоу реилкааразы атестқәа 271 ҟаҵан, урҭ рахьтә акоронавирус аарԥшын 53 тест рҟны ҳәа аанацҳауеит Аԥсны ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 105-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 89-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 25-ҩык, ибжьаратәуп - 33-ҩык, илҩаауп 9-ҩык апациентцәа.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит 32-а апациентцәа, урҭ рахьтә ҩыџьа рҭагылазаашьа бааԥсуп.\nАҟәа асасааирҭа \"Аиҭар\" ашҭаҿы иаадыртыз амобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 32-ҩык апациентцәа. 28-ҩык рҭагылазаашьа бжьаратәуп ҳәа иԥхьаӡоуп, ԥшьҩык рҭагылазаашьа бааԥсуп.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит ачымазара ҿкы рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\n\"Алакәымҳара ашкол аҟны аусурақәа мҩаԥгатәны иҟоуижьҭеи акыр шықәса ҵуеит. Иҳәынҭқарратәым аиҿкаара ацхыраарала ахыб ԥсахуп, аиҭашьақәыргыларатә усурақәа мҩаԥысуеит ахыбра аҩныҵҟагьы. Быжь-километрак инацны амҩа аҟаҵара азгәаҭоуп Аберқыҭеи Алакәымҳареи рыбжьара, машьынала амҩасра уадаҩуп\", - иҳәеит Емырхәба.\nШәазыӡырҩа аудио. Иаҳа инеиҵыху анҵамҭа шәаҳар шәылшоит арадио Sputnik аефир аҟны.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nАҞӘА, абҵара 23- Sputnik. Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы аԥсҭбарақәа ҩба ҟалеит абҵара 22 рзы, ҳәа аанацҳауеит Аԥсны ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nИԥсҭазаара далҵит 64 шықәса ирҭагылаз ахаҵа. Иара ахәышәтәырҭа дҭашәеит абҵара 5 рзы акоронавирус ицәа иаланы. Изымҩаԥыргоз атерапиа иахьмырԥшкәа, апациент иԥсҭазаара далҵит игәеисра аԥсыҽхара иахҟьаны.\nАҟәа асасааирҭа \"Аиҭар\" ашҭаҿы иаадыртыз амобилтә госпиталь аҟны лыԥсҭазаара далҵит 1940 шықәсазы ииз апациент. Иақәнагаз атерапиа шылзмҩаԥыргозгьы, лыдунеи лыԥсахит лгәеисра аԥсыҽхара иахҟьаны.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 72-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 58-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 19-ҩык, ибжьаратәуп - 20-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит 30-ҩык апациентцәа, хҩык рҭагылазаашьа уадаҩуп.\nАмобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 31-ҩык апациентцәа. 27-ҩык рҭагылазаашьа бжьаратәуп ҳәа иԥхьаӡоуп, ԥшьҩык рҭагылазаашьа бааԥсуп.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 5374-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 3623-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 70-ҩык.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20201112\/1031276314\/Asny-daa-53-yk-akoronavirus-rydyrbaleit.html","date":"2020-11-23T19:26:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141164142.1\/warc\/CC-MAIN-20201123182720-20201123212720-00599.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9997286201,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997286200523376}","num_words":494,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.231,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":18169.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nҚырҭтәыла аепидемиологиатә ҭагылазаашьа иҭышәынтәалоуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 90-ҩык рыдбалан\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 72 - Қарҭ иаарҧшуп, 13 - Аҷара\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 110 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 1643-ҩык aпaциентцәa aчымзaрa иaлҵит\nУрыстәыла акоронавирус 23 586 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, 481ҩык апациентцәа иҧсит\nАзинхьчаҩцәа Қарҭ акоронавирус ҿызкааз ҩыџьа атакси арныҟәцаҩцәа ахараҧса рықәырҵеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика Қырҭтәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 780 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 1 608ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 108 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵaхaлоу Аҧсны aкоронaвирус даҽа 108-ҩык ирыдбалоуп\nАзербаиџьан акарантин аҿҳәара мшаԥымзанӡа иацырҵеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 485 Қарҭ иаарҧшуп, 219 - Имереҭи, 122 – Гыртәыла – Хыхьтәи Шәантәыла\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 1 236 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 2 189-ҩык aпaциентцәa aчымзaрa иaлҵит\nИмпыҵaхaлоу Аҧсны aкоронaвирус даҽа 127-ҩык ирыдбалоуп\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 26ҩык апациентцәа\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 496 Қарҭ аарҧшуп, 187 - Имереҭи, 105 – Гыртәыла – Хыхьтәи Шәантәыла\nҚырҭтәыла акоронавирус 1 177 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 837ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 380-ҩык ирыдбaлан, 14-ҩык иԥсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 24 763 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 561 Қарҭ аарҧшуп, 112 - Аҷара, 196 - Имереҭи","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2021-01-19T05:48:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703517966.39\/warc\/CC-MAIN-20210119042046-20210119072046-00336.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9910737276,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.991073727607727}","num_words":413,"character_repetition_ratio":0.145,"word_repetition_ratio":0.178,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":10946.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 104-ҩык рыдбалан, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa 3 198 атестқәа ҟаҵан.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантә аих Агәабзиарахьчара аминистрра иаҵанакуа ачымазарақәа рхылаԥшра ацентр аҟынтә адырра ҵаҵӷәыс аҭаны. Атәылаҭ рҽырыхәшәтәуеит 4438-ҩык.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 170 506-ҩык, 162 098-ҩык ачымазара иалҵхьеит, инеизакны рыԥсҭазаара иалҵхьеит 3 167-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-104-uimk-rmdbalan-xuimk-rmi%D4%A5s%D2%ADazaara-ialcit\/","date":"2021-03-03T18:22:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178367183.21\/warc\/CC-MAIN-20210303165500-20210303195500-00473.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993035793,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993035793304443}","num_words":118,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.092,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":6782.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 961-ҩык рыдбалан, 1 075-ҩык ачымазара иалҵит, 18-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантә аих Агәабзиарахьчара аминистрра иаҵанакуа ачымазарақәа рхылаԥшра ацентр аҟынтә адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa 5 870 атестқәа ҟаҵан.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан207 103-ҩык, 186 200-ҩык ачымазара иалҵхьеит, инеизакны рыԥсҭазаара иалҵхьеит3 835-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-961-uimk-rmdbalan-1-075-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-05-07T06:16:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988775.25\/warc\/CC-MAIN-20210507060253-20210507090253-00040.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991375804,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991375803947449}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.076,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":6277.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Урыстәыла акоронавирус 24 471-ҩык рыдбалан, 796-ҩык иԥсит\nТунис аԥшҳәаҿы аҕба аӡааҟәрылара аан 17ҩык иреиҵамкәа ҭахеит\nЏьо Баиден адәныҟаполитикатә маҵзураҭыҧқәа рзы акандидатцәа иқәиргылеит\nТоиво Клаар - Шәамахьтәылеи Азербаиџьани рҳәааҿ аҭагылазаашьа цәгьоуп, аганқәа рахь ааԥхьара ҟаҳҵоит аҽынкылара аадырԥшырц\nАИХ рдыррақәа рыла, Нато амазаныҟәгаҩ хада иҭыԥ азы хҩык аҳәса ркандидатурақәа иқәдыргылар ҟалап\nШарль Мишель – Евроеидгыла Аахыҵ Кавказ аҿы апроблемақәа рҭыҧқәҵара апроцесс активла алахәызаара иазыхиоуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 162-ҩык рыдбалан, 106-ҩык ачымазара иалҵит\nЕврокомиссиа, ЛГБТИ рзинқәа реилагара амшала, Венгриеи Польшеи ирҿагыланы, аӡбарҭашҟа ашшыҧхьыӡ аланаҵеит\nГермантәыла аӡхыҵра амшала иҭахаз ауаа рхыҧхьаӡара шьҭыҵит 33ҩык рҟынӡа\nЏьорџь Буш - Ангела Меркели сареи зегьы реиҳа идуу аполитикатә аимак ҳабжьалеит Қырҭтәыла ала НАТО алаларазы азыҳәамҭа аҟаҵара апроцесс иадҳәаланы\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 163-ҩык рыдбалан, 126-ҩык ачымазара иалҵит\nАҩны шкәакәаҿ Џьо Баидени Ангела Меркели реилацәажәарақәа мҩаԥысуеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 146 афакт ҿыцқәа аарҧшын, 73-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Урыстәыла акоронавирус арекорд рбага аарԥшын, аҿкы 23 827-ҩык рыдбалан, 21 269-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 159-ҩык рыдбалан\nАбжьқәа 99% рыԥхьаӡараан ишеилкаахаз ала, Молдова апарламенттә алхрақәа рҿы Маиа Санду лпартиа 52.4% аиуит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 136 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nЕАШ ахада игәаанагарала, урыстәылатәи агазмҩангага \"Северныи поток 2\" аргылара \"ицәгьоу аилаӡароуп\"\nУрыстәыла акоронавирус рыдбалан 23 962-ҩык, 725-ҩык иԥсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 140-ҩык рыдбалан, 53-ҩык ачымазара иалҵит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/","date":"2021-07-28T04:19:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153521.1\/warc\/CC-MAIN-20210728025548-20210728055548-00614.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9979422092,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9979422092437744}","num_words":463,"character_repetition_ratio":0.125,"word_repetition_ratio":0.211,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":12591.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 54-ҩык рыдбалан, 87-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла аӡәы иԥсҭазаара далҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны. Активтә фактқәа рхыԥхьаӡара 2 597.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, атәылаҿ 3 881 атестқәа ҟаҵан. Апандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 224 841-ҩык, 216 645-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 510 -ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-54-uimk-rmdbalan-87-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-09-19T14:31:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780056890.28\/warc\/CC-MAIN-20210919125659-20210919155659-00494.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9992058873,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9992058873176575}","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.109,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":8573.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АУААЖӘЛАРРА\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 924 Қарҭ иаарҧшын, 270 - Имереҭи, 130 - Қвемо Қарҭли\nҚырҭтәылa aкоронaвирус аарԥшра аҵоура ҽнактәи арбага 6.88% иаҟароуп, 7 мштәи - 8.133%\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Қырҭтәылa aкоронaвирус 1778 aфaкт ҿыцқәa аарԥшын, ачымазара иалҵит 3234–ҩык\nҚырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 63-ҩык апациентцәа\nИԥсҭазаара далҵит Ҭамаз Тҟемалаӡе\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 46ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 3 410 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 4 732 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАҳақьым Нино Гогоришвили - 2020 шықәсазы Саакашвили Covid ихигеит, ацәымзымкра амшала апсихотроптә препаратқәа ирҭон, адозақәа зегьы хәыҷын\nАцентр \"Емпатиа\" анапхгаҩы – Апенитенциартә усбарҭаҿы Михаил Саакашвили апсихотроптә препаратқәа ирҭон, абарҭ апрепаратқәа ииашамкәа рхархәара афармакологиатә аргәаҟра ауп иаанаго\nҚырҭтәылаҟа ихынҳәыз даҽа 100ҩык амигрантцәа агрантқәа роуеит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 40ҩык апациентцәа\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика атәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 3950 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 2014ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАҵара аминистрра – Ашколқәа рҿы авирус аларҵәара арбага ҭышәынтәалоуп\nАҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура ахаҭарнакцәа, авакцинациа зыршаҳаҭуа адокумент ҧаршеи ауаа ирызҭоз Амедицинатә центр №4 адиректори аҳақьыми ааныркылеит\nТеа Цулукиани - 2012 шықәсанӡа ацҳаражәҳәарҭақәа ирыҭаз 117 експонатқәа рҟынтә 53 иӡит, ари афакт азы аусеилыргара иалагоит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 1 658 Қарҭ иаарҧшын, 675 - Имереҭи, 401 - Шида Қарҭли\nҚырҭтәылa aкоронaвирус аарԥшра аҵоура ҽнактәи арбага 7.37% иаҟароуп, 7 мштәи - 8.53%\nҚырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 67-ҩык апациентцәа\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Қырҭтәылa aкоронaвирус 4 100 aфaкт ҿыцқәa аарԥшын, ачымазара иалҵит 4295–ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%B0%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0\/","date":"2021-12-06T17:16:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363309.86\/warc\/CC-MAIN-20211206163944-20211206193944-00620.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9951204658,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9951204657554626}","num_words":437,"character_repetition_ratio":0.112,"word_repetition_ratio":0.21,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":21728.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны мызкаахыс COVID-19 иахҟьаны зыԥсҭазаара иалҵыз ашәҟәы иҭагалаӡам\n© Sputnik Гудаутская ЦРБ\n© Sputnik\nЛаҵарамза 16 инаркны лаҵара 26-нӡа Аԥсны акоронавирус рыдбалоуп ааҩык.\nАҞӘА, лаҵара 26 - Sputnik. Аԥсны аҵыхәтәантәи амзазы COVID-19 иахҟьаны зыԥсҭазаара иалҵыз ашәҟәы иҭагалаӡам, абри атәы аанацҳауеит ауааԥсыра акоронавирус рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nЖәамш рыҩнуҵҟа Аԥсны аҿкчымазара ааҩык ирыдырбалеит. Шаҟа тест аҭаз еилкаам.\nИахьазы Гәдоуҭатәи араионтә хәшәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп ҩыџьа.\nАепидемиа ҵысижьҭеи Аԥсны аҿкчымазара рыхьит ҳәа ашәҟәы иҭагалоуп 53 639-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 683-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220526\/asny-myzkaakhys-covid-19-iakhany-zysazaara-ialyz-ashy-iagalaam-1039267412.html","date":"2022-06-26T17:56:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103271763.15\/warc\/CC-MAIN-20220626161834-20220626191834-00332.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988866448,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988866448402405}","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":24573.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 2570 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, 1103ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 1 058-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 646-ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 616 -ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 482 -ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 515-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 546-ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 511-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 514-ҩык\nҬырқәтәылаҟа идәықәло аныҟәаҩцәа PCR атестқәа рыҟаҵара рықәшәом\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 575-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 614-ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 586-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 605-ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, бжьымш рыла Қырҭтәыла акоронавирус 602-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 697-ҩык, аӡәы дыԥсит\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, бжьымш рыла Қырҭтәыла акоронавирус 745-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 984-ҩык\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 36 Қарҭ иаарҧшын, 5 – Аҷара, 3 - Имереҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 51 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 95-ҩык aпaциентцәa\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика атәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 72 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 161 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла акоронавирус 153 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 237 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАкоронавирус афактқәа Қырҭтәыла арегионқәа инрықәырҧшны\nҚырҭтәыла акоронавирус 148 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 280 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла акоронавирус 132 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 332 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 143 Қарҭ иаарҧшын, 50 – Имереҭи, 23 - Кахеҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 290 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 104-ҩык aпaциентцәa","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/1tv.ge\/lang\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2022-07-06T11:11:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104669950.91\/warc\/CC-MAIN-20220706090857-20220706120857-00635.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9985263944,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.998526394367218}","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.208,"word_repetition_ratio":0.56,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":18035.0,"cluster_detection":-1} {"text":"05.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 руха.\n30.09.2020\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n05.08.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара мҩаҧигеит\nИмҩаҧысит Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба хантәаҩра ззиуаз Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҟны иҟоу атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара.\n09.01.2020\nАхада Ипресс-маҵзура иҟанаҵаз аҳәамҭа\n09.12.2019\nБеслан Барцыц Гал араион Администрациа Ахада инапынҵақәа назыгӡо аколлектив дыдирдырит\nҦхынҷкәынмза 9 рзы Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Беслан Барцыц Гал араион Администрациа Ахада инапынҵақәа назыгӡо Омар Бганба аколлектив дыдирдырит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"http:\/\/www.presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/anounces\/.carousel.second?print=Y&PAGEN_1=3","date":"2022-08-18T17:11:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882573242.55\/warc\/CC-MAIN-20220818154820-20220818184820-00511.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9969036579,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.996903657913208}","num_words":211,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.366,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":16433.2,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥымза 15— Sputnik. Урыстәылатәи Афедерациа Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Аԥсни Урыстәылеи рҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭра (лаҵарамза 28 2012ш.) аԥсахрақәа алагалара азҵаарз ақәҵара апроект. Абри атәы аҳәоит аиҳабыра рпресс-маҵзура.\n\"Аԥсни Урыстәылеи рҳәынҭқаррабжьаратә ахәаахәҭра арежим азы аиқәшаҳаҭра (лаҵарамза 28 2012ш.) ишьақәнарӷәӷәоит алахәылацәа рхыдҵақәа, аҳазалхратә процедурақәа рырмариара\", аҳәоит адырраҭараҟны.\nАпроект иазыԥхьагәанаҭоит ззын алгаратә ҳазатә баџь рымшәо атауарқәа реиқәыԥхьаӡахь иаҵаркхарц анефҭтә битум. Иара убасгьы аԥкаанҵатә проект ала аиқәшаҳаҭра иалагалахоит аԥсахрақәа, атауар ахьынтәаагоу атәыла аилкаара аԥҟарақәа рышьақәырӷәӷәаразы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160415\/1017934062.html","date":"2022-10-01T02:32:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335514.65\/warc\/CC-MAIN-20221001003954-20221001033954-00681.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994952679,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999495267868042}","num_words":130,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":17203.6,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥы 26 – Sputnik. Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымба усԥҟала Беслан Барцыц атәыла Ахада Иусбарҭа анапхгаҩыс дҟаиҵеит.\nАбри анапынҵаҟынтәи ихы дақәиҭтәуп Даур Аршба. Даур Аршба Аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩыс дҟаҵоуп мшаԥы 25 инаркны.\nГеннади Гагәлиа хынтәуп Аԥсны Аԥыза-министрс дҟалоижьҭеи.\nДаур Аршба атәыла Ахада Иусбарҭа анапхгаҩыс аусура далагеит 2016 шықәса жьҭаарамзазы.\nДаур Аршба диит 1962 шықәса 28 рзы, Тҟәарчал ақалақь аҿы. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра далахәылан.\nБарцыц Беслан Константин-иԥа диит 1978 шықәса ԥхынгәымза 22 рзы Гагра ақалақь аҟны.\n1995 шықәса рзы В.Попков ихьӡ зху Гагратәи абжьаратә школ №2 далгоит\nАԥснытәи Аҳәынҭқарратә университет азиндырратә факультет даушьҭымҭоуп.\n2001-2004шш. – Ростовтәи аҳәынҭқарратә университет аҟны аҵара иҵоит\n2007 — 2009 шш. – Аԥсны Ахада ихаҭыԥуаҩ ицхырааҩ.\n2011ш. жәабранмза инаркны Гагра араион аизара адепутат, Аизара ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ.\n2012 шықәса хәажәкырамза инаркны Аԥсны Жәлар Реизара адепутат\n2014 шықәса жьҭаарамза инаркны Гагра араион Ахада.\n2016 ш. лаҵарамза 16 инаркны Беслан Барцыц Аԥсны Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы имаҵура ааникылон.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20180426\/apsny-aihabira-rikni-aitakrakua-kaleit-1023776468.html","date":"2022-10-06T01:13:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337680.35\/warc\/CC-MAIN-20221005234659-20221006024659-00322.warc.gz","language":"abk","language_score":0.994830966,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9948309659957886}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":32465.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны нанҳәамза анҵәамҭазы инеиԥынкыланы аԥсшьарамшқәа ҟалоит\n© Sputnik \/ Томас ТхайцукОтдых в Абхазии\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nНанҳәа 26 азы ҳтәылаҿ иазгәарҭоит Аԥсны жәларбжьаратәи азхаҵара Амш. Нанҳәа 28 азы Аԥсны ауааԥсыра иазгәарҭоит Нанҳәа, мамзаргьы Анцәа иан лылацәеиқәыԥсара Амш.\nАҞӘА, нанҳәа 24 – Sputnik. Аԥсны нанҳәамза анҵәамҭазы ԥшьымш нанҳәа 26 инаркны 29-нӡа аԥсшьарамшқәа ҟалоит.\nНанҳәа 26 азы ҳтәылаҿ иазгәарҭоит Аԥсны жәларбжьаратәи азхаҵара Амш. Нанҳәа 28 азы Аԥсны ауааԥсыра иазгәарҭоит Нанҳәа, мамзаргьы Анцәа иан лылацәеиқәыԥсара Амш. Нанҳәа 28 амҽыша иахьақәшәо азы ашәахьа, нанҳәа 29 ԥсшьарамшны ирылаҳәоуп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220824\/asny-nanamza-anamazy-ineiynkylany-assharamsha-aloit-1041127263.html","date":"2022-10-02T02:57:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337244.17\/warc\/CC-MAIN-20221002021540-20221002051540-00793.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993911982,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993911981582642}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.305,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":41727.2,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, жәабран 27– Sputnik, Амра Амҷԥҳа. Анцәа дхазҵо Ачгара Ду адоуҳатә ааԥынра ҳәа азырҳәоит, избанзар ааԥынразы адунеи аԥсабара зегьы аҽшеиҭанакуа, ишҿыцхо еиԥш Анцәа дхазҵогьы адоуҳатә ҽеиҭакра рҽазыҟарҵоит иҳәеит аиеромонах Давид (Ӷәазаа) Sputnik акорреспондент даниҿцәажәоз.\nИара иажәақәа рыла Ачгара Ду ахьӡ захьыӡхаз иара егьырҭ аныҳәа чгарақәа зегь раасҭа иахьдуу ауп. Уи адагьы иара зызкыҵәҟьоу аныҳәа лаша – Мшаԥныҳәоуп.\n\"Ақьырсианцәа зегьы Анцәа игылара рҽазырхиауа уи доуҳала рҽазыҟарҵоит, рҽыдрыцқьоит, рыҽдырӷәӷәоит. Уи ахь дара мҩанызго Ачгара Ду ауп. Абарҭ амшқәа раан дарбанызаалак ақьырсиануаҩ ицәгьа-мыцәгьақәа ркаԥсара иҽазишәоит, иламыс ацқьара даҿызаауеит, аус цқьақәа рымҩаԥгара дашьҭалоит\", — иҳәоит аиеромонах Давид.\nИара ишиҳәо ала дарбанызаалак Анцәа дхазҵо ауаҩы идыруазароуп ачгара афатә-ажәтә мап рыцәкра аасҭагьы агәнаҳарақәа мап рыцәкра шакәу.\n\"Афара-чара мап ацәкра, уи цхыраагӡоуп, ихадароу агәнаҳа ахыхроуп. Уажәа цқьазароуп, уус цқьазароуп, ухәыцрақәа цқьазароуп\", — иҳәеит аиеромонах Давид.\nИара иажәақәа рыла, ачгара актәи амчыбжь азы ауҭраҭыхи, ашәыри, ачеи аӡи роуп иуфар иҟало, ахәша злоу акгьы ухы иаурхәар ҟалаӡом. Ачгараан акырӡа аҵанакуеит доуҳалатәи аҽрыцқьарагьы, агәнаҳа ҟауҵар ҟалаӡом. \"Зегьы урзыразхароуп, урнаалароуп. Ачгараан есымша аасҭа ақьиара аарԥшлатәуп, арыцҳацәа акрырҿаҵалатәуп. Ауаҩы дычгеит ҳәа иҩнуҵҟа ацәымӷра аанхар, уи акгьы аанагаӡом\" – иҳәоит аиероманах Давид.\nАԥсыӡ афара азин ыҟоуп Ажәабжь бзиа аныҳәеи (мшаԥымза 7), Аверба амш аҽни (мшаԥымза 9).","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170227\/aieromonah-david-achgara-du-douhat-aapinroup-1020498891.html","date":"2022-12-09T22:47:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711552.8\/warc\/CC-MAIN-20221209213503-20221210003503-00333.warc.gz","language":"abk","language_score":0.99983567,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998356699943542}","num_words":360,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":15946.5,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 24 – Sputnik, Саид Барганџьиа. Аҳҭнықалақь астадион \"Динамои\" Даур Ахвледиани ихьӡ зху Гагратәи астадиони ConIFA адунеи ачемпионат амҩаԥгара ишазырхиоу атәы ҳкорреспондент изеиҭарҳәеит Аҳәынҭеилакы \"Аԥсныргылара\" ахаҭарнакцәа.\nАҳәынҭеилакы \"Аԥсныргылара\" аҟәша \"Аҟәаргылара\" адиректор Гурам Ҳаразиа иажәақәа рыла астадион \"Динамо\" аҟны аусурақәа хыркәшоуп.\n\"Астадион ачемпионат иазырхиоуп\", — иҳәеит иара.\nАҳәынҭеилакы \"Аԥсныргылара\" аҟәша \"Гаграргылара\" адиректор Нодар Хәарцкьиа иакәзар иазгәеиҭеит Даур Ахвлидиани ихьӡ зху Гагратәи астадиони ConIFA адунеи ачемпионат амҩаԥгара ишазырхиоу атәы.\n\"Рацәак ибыргәым аусурақәа мҩаԥаагоит. Егьыс астадион асасцәа ишахәҭоу еиԥш иаднакылартә иҟоуп\", — иҳәеит иара.\nFIFA иалам амилаҭтә командақәа рыбжьара ConIFA ашьапылампылтә чемпионат азы ирҭираны иҟоу абилеҭқәа рзеиԥш хыԥхьаӡара 85 000 цыра ыҟоуп.\nЛаҵарамза 28 рзы ачемпионат аартхоит. Лаҵарамза 29 рзы иалагоит ахәмаррақәа. Ахәмаррақәа мҩаԥысраны иҟоуп аҳҭнықалақь астадион \"Динамо\" аҟны. Мышкы ала имҩаԥысраны иҟоуп ахәмаррақәа ԥшьба. Рашәарамза 5 рзы афиналтә матч мҩаԥгахоит. Аицлабрақәа рҟны аиааира згаз акомандақәа аԥхьахәқәа ранашьара ацеремониа мҩаԥысуеит рашәарамза 6 рзы, ачемпионат алахәылацәа рыҩныҟақәа рыхынҳәра амшаз.\nConIFA Анагӡаратә еилакы аилатәараҟны, 2015 шықәса ԥхынгәы 8 рзы, еицҿакны рыбжьы рҭиит 2016 шықәса рзы адунеитә Чемпионат Аԥсны имҩаԥысырц.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160524\/1018402552.html","date":"2022-12-07T04:15:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711126.30\/warc\/CC-MAIN-20221207021130-20221207051130-00045.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9985689521,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9985689520835876}","num_words":284,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.065,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":25926.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n21 February 2023 29\nАԥсны жәларбжьаратәи аилазаара алхәдаара иазырхоу ақырҭуа напхгара рҽазышәарақәа ирыхәамԥшыкәа, ареспублика аҳәаанырцәтә еимадарақәа рырҭбаара иаҿуп. Аслан Бжьаниеи Александр Лукашенкои реиԥылара уи бзиаҵәҟьаны ишьақәнарӷәӷәоит.\n21 February 2023 28\nАҩаша, жәабранмза 21 рзы Минск ақалақь, Ахьыԥшымра Ахан аҟны Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Белоруссиа Ахада Алеқсандр Лукашенкои реиԥылара мҩаԥысит. Иара убас, аиԥылара далахәын Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба, Белоруссиа Ахада ихаҭарнак ҷыда Виктор Шеиман.\n21 February 2023 12\nАслан Бжьаниа усуратә визитла Белоруссиа даҭааит жәабранмза 20, ашәахьа. Аҩаша, жәабранмза 21 рзы Минск ақалақь, Ахьыԥшымра Ахан аҟны Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Белоруссиа Ахада Алеқсандр Лукашенкои реиԥылара мҩаԥысит. Аиԥылара далахәын Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба.\n16 February 2023 14\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Шьамтәыла ажәлар рахь Аԥсны ажәлар рыхьӡала адышшылара ҟаиҵеит.\n16 February 2023 9 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба усутә ныҟәарыла Москваҟа дцеит.\n10 February 2023 969\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Аԥсны Атәылахьчара аминистрреи Урыстәыла атәылахьчара аминистрреи реинырреи русеицуреи арӷәӷәара ацхыраара ахьеиҭо азы ианашьоуп «Аԥсны аҭынчра ацхырааразы» амедал.\n10 February 2023 58\nИахьа агазеҭ «Ведомости» асаит аҿы ицәырҵит аинформациа Аԥсны анапхгареи Урыстәыла акриптоиндустриеи аблокчеини рассоциациа (РАКИБ) анапхгареи Аԥсны аҵакыраҿы акриптовалиутатә хаб аартразы аилацәажәарақәа мҩаԥыргоит ҳәа.\n10 February 2023 28 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи Аусқәа рминистр Инал Арӡынба Адипломатиатә усзуҩы имш инадҳәаланы Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи Аусқәа рминистр Сергеи Лавров адныҳәалара изынаишьҭит.\n9 February 2023 19 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәыла иҟоу азинмчра нагӡеи анапынҵа ҷыдақәеи змоу Иемен ацҳаражәҳәаҩ Абдалла Али Сабрии онлаин-еиԥылара рыман.\n9 February 2023 25 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАрегионалтә шәарҭадара, ЕАА Афганисҭан аҟазаара ахҟьаԥҟьақәа раԥыхра, Аԥсни Мрагылара Ааигәа атәылақәеи реизааигәахара арҭбаара – Аԥсны иаҭааит Афганисҭан аделегациа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/othernews\/raul-khadzhimba-met-with-the-participants-of-the-wfms-in-sochi?PAGEN_1=4","date":"2023-03-29T10:37:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296948965.80\/warc\/CC-MAIN-20230329085436-20230329115436-00235.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988768101,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988768100738525}","num_words":468,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.118,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":31339.9,"cluster_detection":-1} {"text":"01.03.2021\nАхада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба имҩаԥигеит Аԥсны Аҳәынҭқарра аекономикатә политика ихадароу ахырхарҭақәа ралкааразы ажәалагалақәа разырхиара иазку аусуратә гәыԥ аилатәара\n25.02.2021\nАицлабра \"Аԥсны агәадура-2020\" аҟны аиааира згаз Саид Беиа АА Ашәарҭадара ахеилак амаӡаныҟәгаҩ ицхырааҩыс даҭоуп\n18.12.2020\nАхада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба Аҳәынҭқарратә шәарҭадара аусзуҩы имш иазкыз аныҳәатә еизара далахәын\n15.11.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аџьынџьуаа азинтәи асоциалтәи цхыраара рыҭаразы ассоциациа активқәеи Аҧсны иҟоу Урыстәыла аџьынџьуаа аурыс еидгылара Аконгресси реизара далахәын\n09.11.2020\nИМҨАԤЫСИТ АА АҞНЫ ИҞОУ УА АТӘЫЛАУАА РМАЗАРАТӘ ЗИНҚӘА РЫХЬЧАРАЗЫ АКОМИССИА АКТӘИ АИЛАТӘАРА\n05.11.2020\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба Урыстәыла Ацҳаржәҳәаҩ дидикылеит\n05.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациа Дамаск инеит жьҭаарамза 4 руха.\n30.09.2020\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба Аиааира амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n15.09.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынбеи Аџьынџьуаа азинтәи асоциалтәи цхыраара рыҭаразы ассоциациа активқәеи Аҧсны иҟоу Урыстәыла аџьынџьуаа аурыс еидгылара Аконгресси реизара далахәын\n05.08.2020\nАхада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара мҩаҧигеит\nИмҩаҧысит Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынба хантәаҩра ззиуаз Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҟны иҟоу атәылауаҩра иазку акомиссиа аилатәара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"http:\/\/www.presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/anounces\/13867\/.carousel.second?PAGEN_1=3&print=Y","date":"2023-06-07T18:05:00Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224654012.67\/warc\/CC-MAIN-20230607175304-20230607205304-00535.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9976637959,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9976637959480286}","num_words":337,"character_repetition_ratio":0.131,"word_repetition_ratio":0.348,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17296.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҟәа. Цәыббрамза 19, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Аҳәынҭқарра-зинтә политиказы Апарламенттә Еилакы аилатәара аҿы ақәҵарақәа ҩба рыпроектқәа ирыхәаԥшит:,\n– «Аԥсны Аиааира агареи Ахьыԥшымреи Рымшныҳәа жәажәижәаба шықәса ахыҵра – цәыббрамза 30, 2023 шықәса инамаданы амнистиа рылаҳәара азы»\n– ««Аԥсны Аиааира агареи Ахьыԥшымреи Рымшныҳәа жәажәижәаба шықәса ахыҵра – цәыббрамза 30, 2023 шықәса инамаданы амнистиа рылаҳәара азы» Аԥсны Жәлар Реизара -Апарламент Ақәҵара анагӡара алыршара азы».\nАилацәажәара адепутатцәа рнаҩс иалахәын Иреиҳаӡоу Аӡбарҭа ахантәаҩы Саида Быҭәба, апрокурор Хада Адгәыр Агрба, аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Ҭенгиз Нарманиа.\nАилатәара иалахәыз ақәҵарақәа рыпроектқәа инацҵаны рыхәаԥшреи хара имгакәа апарламенттә Еилакы ахь рлагалақәа рынашьҭреи рзы аӡбамҭа рыдыркылеит, ҳәа адырра ҟанаҵоит Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент аофициалтә саит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ap\/home-2\/z-bzi\/item\/7415-aparlamentt-eilaki-a-i-amnistia-azi-a-ara-aproekt-ialac-az-oit-abh-abh-abh-abh","date":"2023-09-29T13:14:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510516.56\/warc\/CC-MAIN-20230929122500-20230929152500-00136.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9980754256,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9980754256248474}","num_words":166,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.268,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":20431.6,"cluster_detection":-1} {"text":"|Толстои, Лев Николаи-иԥа\n|Толсто́й Лев Никола́евич\n|Аира\n\n\nнанҳәамза 28иул. \/ цәыббрамза 9, 1828 ш.грег.\nЯсная Поляна\n|Аԥсра\n\n\n7иул. \/ абҵарамза 20, 1910 ш.грег.\nАстапово\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|пневмония\n|Аԥсыжра аҭыԥ\n|Ясная Поляна\n|Апсевдоним\n|Л. Н. Т.\n|Аусура\n\n\nашәҟәыҩҩы,\nдраматург,\nафилософ,\nроманист,\nпедагог,\nэссеист,\nдетский писатель,\nавтор дневника,\nпрозаик,\nАпублицист,\nэсперантист\n|Абызшәақәа\n\n\nАурыс бызшәа,\nАфранцыз бызшәа,\nАнглыз бызшәа\n|Атәылауаҩра\n|Урыстәылатәи аимпериа\n|Алма-матер\n|Императорский Казанский университет\n|Ажанр\n\n\nрассказ,\nповесть,\nроман,\nдрама\n|Magnum opus\n\n\nВойна и мир,\nГде любовь, там и Бог,\nМетель,\nВоскресение,\nЮность,\nСевастопольские рассказы,\nОтец Сергий,\nПлоды просвещения,\nКрейцерова соната,\nДетство,\nИсповедь,\nАнна Каренина,\nХаджи-Мурат,\nЦарство Божие внутри вас,\nОтрочество,\nЧто такое искусство?,\nВ чём моя вера?\n|Анашьамҭақәа\n\n\nорден Святой Анны 4-й степени,\nМедаль «В память войны 1853—1856»,\nмедаль «За защиту Севастополя»,\nмедаль «В память 50-летия защиты Севастополя»\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс\n|Софья Андреевна Толстая (1862 ш.–1910 ш.)\n|Ахәыҷқәа\n\n\nСергей Львович Толстой,\nТатьяна Львовна Сухотина-Толстая,\nИлья Львович Толстой,\nЛев Львович Толстой,\nМария Львовна Толстая,\nАндрей Львович Толстой,\nМихаил Львович Толстой,\nАлександра Львовна Толстая\n|Ирнырит\n|Илья Андреевич Толстой,Татьяна Львовна Толстая,Толстой, Никита Ильич,Фёкла Толстая,Виктория Толстой,Пётр Олегович Толстой,Владимир Ильич Толстой\n|Анаԥынҵамҭа\n|Асаит\n|http:\/\/tolstoy.ru\nЛев Николаи-иԥа Толстои (цәыббрамза 9), 1828 ш., Иасная Поляна — (20), 1910 ш., Астапово) – еицырдыруа аурыс шәҟәыҩҩы, апублицист, ахәыцыҩ ду, адунеитә литература аҟны иреиӷьӡоу ароманистцәа ируаӡәку. Лев Толстои инысмҩа ҭәуп даара аинтерес змоу афактқәеи ахҭысқәеи рыла.[1](\nТолстои иаазыркьаҿу инысмҩа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЛев Толстои диит нанҳәамза 28, 1828 шықәсазы Урыстәылатәи аимпериа, Крапивенсктәи ауезд Тулатәи агуберниа, иан лимшьҭратә нхара аҟны – Иаснаиа Полиана. Иара аҭаацәара аҟны аԥшьбатәи хәыҷын.\nИан лыԥсҭазаара далҵит 1830 шықәсазы, ахшараиура дахыԥсааит. Ари ҟалеит аԥҳа данлоу ашьҭахь, усҟан Лев ҩышықәсагьы ихымҵыцызт. Абарҭқәа ирыхҟьаны Лев хәыҷы иашьцәеи, иаҳәшьцәеи, иареи рааӡара инапы ианылеит иабду иашьа иԥа. Быжьшықәса ааҵхьан, иаалырҟьаны иԥсҭазаара далҵит Лев Толстои иаб – аграф Николаи Толстои.\nАрҭ атрагедиатә хҭысқәа ирылҵшәаны ахәыҷқәа ааӡаҩыс дроуит Казан инхоз рҭынха ԥҳәыс. Лев Толстои ихәыҷрашықәсқәа даара аԥхарра аҵаны игәалаиршәон, ари аамҭа иара инысымҩа аҟны акыр адраматә хҭысқәа шацызгьы.[2]\nАҵарадырра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nТолстои алагарҭатә классқәа рзы аҵарадырра аҩны ауп иахьиоуз. Уи аҵара идырҵон анемеци афранцызи рҵаҩцәа. 1843 шықәсазы Толстои Аимператортә Казантәи ауниверситет мрагыларатәи абызшәақәа рзы афакультет дҭалоит. Аха, ари ахырхарҭаҟны аҵарадырра ус имарианы ицааиуамызт. Ихәшьарақәа ахьҽеимыз иахҟьаны еиҳа имариаз азиндырратә факультет ахь диасыр акәхеит.\nАха, ус шакәызгьы, Толстои инысмҩа аҟны иарбоу аофициалтә дыррақәа рыла, аҵарадырра иадҳәалаз ауадаҩрақәа ари ала инымҵәеит, иара 1847 шықәсазы аинститут аанижьуеит, азанааҭ ҳәа акагьы имоуӡакәан.\nАбри ашьҭахь Толстои иӡбоит иҭаацәа рыҩнахьы дгьежьырц, афермертә ус инапалакразы. Аха, иара абрагьы изамуит, избанзар, иара еснагь Урыстәыла ақалақьқәа лассы-лассы дырҭаауан.\nАха, абас шакәызгьы, Толстои аихьӡарақәа иман – иара еснагь амшынҵа иҩуан. Ари аҟазшьа ауп иара ашәҟәыҩҩра дадзыԥхьалаз, ароманқәеи аповестқәеи раԥҵара ҵаҵӷәыс иаиуз, иара убасгьы иаԥхьаҟатәи иԥсҭазааратә мҩа ҳәаақәызҵаз.[3]\nАрратә маҵзура[аредакциазура | акод аредакциазура]\nҲәарада, Лев Толстои ахобби иман. Иара даара бзиа ибон амузыка. Иреиӷьишьоз композиторцәан Бах, Гендель, Шопен. Инысмҩа аҟны ишазгәаҭоу ала, Лев Толстои сааҭла Моцарт, Шопен, Мендельсон, Шуман уҳәа реиԥш иҟаз раԥҵамҭақәа ароиаль аҟны иаирҳәалар илшон.\nАнысмҩа аҟны иара убасгьы иазгәаҭоуп Лев Толстои анырра ӷәӷәа шииҭоз иашьа еиҳабы Николаи. Уи иара диҩызан, насгьы аԥхьаҟа ишәҟәыҩҩхоз изы дымҩақәҵаҩын. Николаи иоуп зашьеиҵбы арратә маҵзурахьы Кавказҟа дназыԥхьаз. Уи иабзоураны Лев Толстои иункерхоит, 1854 шықәсазы Севастопольҟа диаган, уа иара далахәын Ҟрымтәи аибашьра, нанҳәамза 1855 шықәсанӡа.[4]\nТолстои иҟазара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАррамаҵзура ахысра аан Лев Николаи-иԥа иҭацәыз аамҭа рацәаны иман. Ари аамҭазы иаԥиҵоит автобиографиатә повест «Детство», уа даара ҟазарыла иааирԥшит иԥсҭазаара раԥхьатәи ашықәсқәа.\nАри аҩымҭа инысмҩа аҩра азын ихҭыс духеит. «Детство» ажурнал «Современник» аҟны акьыԥхь анаба инаркны, Толстои иаразнак деицырдыруа дҟалеит шәҟәыҩҩык иаҳасаб ала.\nАповест убас еиԥш еицырдыруа иҟалеит, Толстои – И. Тургенев, Н. Островски, И. Гончаров реиԥш иҟаз усҟантәи аамҭазтәи ашәҟәыҩҩцәа дрываргыланы ихьӡ рҳәо аҟынӡа. Абри ашьҭахь Лев Толстои анаҩстәи иповест «Казаки» аԥиҵоит. Уаҟа иара Кавказ иҟазаара аантәи ирратә ԥсҭазаара далацәажәоит.\nАрҭ аҩымҭақәа рыҩра 1862 шықәсанӡа дадхалеит, аррамаҵзура анихига анаҩс ауп ианхиркәшаз. Аинтерес зҵоу фактуп, Толстои Ҟрымтәи аибашьра даналахәызгьы икалам ахьышьҭеимҵаз, усҟангьы иара дыҩуан.\nАри аамҭа иалагӡаны иаԥҵан аповест «Отрочество», «Детство» иацызҵоз, насгьы «Севостопольтәи ажәабжьқәа». Ҟрымтәи аибашьра ашьҭахь Толстои аррамаҵзура ааныжьны иҩныҟа дгьежьуеит. Усҟан иара еицырдыруаз шәҟәыҩҩхахьан.[5]\nТолстои иқәыԥшра ашықәсқәа рзы даара иԥагьаз аӡә иакәын, уи имшынҵаҟны иҩыз анҵамҭақәа даара ирныԥшуеит. Иара мап ацәикуан изакәызаалак философиатә школк ихы адҳәалара, зынгьы санархиступ ҳәа рылеиҳәахьан, уи ашьҭахь 1857 шықәса рзы иӡбоит Франциаҟа ацара.\nАзныказ Толстои азарттә хәмаррақәа дырчычоит. Аха уи иаарласны иаанижьуеит, имазара зегьы данаҵаха, уи ашьҭахь Европантәи иҩныҟа дгьежьыр акәхоит.\nАкыр ауадаҩрақәа шихигазгьы, илшоит аҵыхәтәантәи, инысмҩа ахԥатәи ахәҭа «Юность» аҩра. Ари ахҭыс ҟалеит 1857 шықәсазы. 1862 шықәса инаркны Толстои далагоит апедагогигатә журнал «Ясная Поляна» аҭыжьра, усзуҩы хадас иара ихаҭа дызмаз. Аха 12 номер заҵәык рҭыжьра ауп илшаз, ари аус игәы ахьахшәаз азы.[6]\nЛев Толстои иҭаацәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЦәыббрамза 23, 1862 шықәсазы Толстои инысмҩа аҟны акыр аиҭакрақәа ҟалеит: иара ԥҳәысс дигоит Софиа Андреи-иԥҳа Берс, аҳақьым иԥҳа. Ари аҭаацәараҟны ииуеит жәҩык аԥацәеи ԥшьҩык аԥҳацәеи. Жәахаҩык ахәыҷқәа рахьтә хәҩык ишхәыҷӡаз рыԥсҭазаара иалҵуеит.\nСофиа Андреи-иԥҳа хаҵа данцоз 18 шықәса лхыҵуан, Лев Толстои – 34 шықәса. Абри аамҭазы Толстои насыԥ змоу иакәны ихы иԥхьаӡон. Иара иԥҳәыс илыбзоураны иматериалтә ҭагылазаашьагьы бзиахоит. Адунеитә азхаҵарагьы иоууеит иаԥиҵаз иҩымҭақәа ирыбзоураны.[7]\nИԥҳәыс илыбзоураны диоуит иусқәа зегьы рҟны ицхраауаз, иҩымҭақәа раԥҵара аҟни идгылоз ауаҩы. Амаӡаныҟәгаҩ иҟамзаара иахҟьаны Лев иԥҳәыс Софиа лакәын иҩымҭақәа хызҩылаауаз. Аха нас дара аҳәоуеиқәымшәара рыбжьалоит, урҭ аилибамкаарақәа ашықәсқәа цацыԥхьаӡа еиҳа-еиҳа иуадаҩхон, рышьаҭақәа рҳауан. Аилибамкаара зыхҟьаз, Лев Толстои иҭаацәа рзын ишьақәиргылаз аплан инақәыршәаны, идырҳауаз ахәҭак рзыршалар акәын арыцҳацәеи ашколқәеи.\nНасгьы, иҭаацәа рыԥсҭазаара даара армариара дашьҭан, иара иҭахын еиҳа зыхә мариоу амаҭәақәа, афатә аархәаларц, имыцхәуп ҳәа ииԥхьаӡоз – афортепиано, аҩнымаҭәа, аекипаж зегьы ҭины ауаа ирзишарц.\nҲәарада, ас еиԥш аплан иԥшәмаԥҳәыс Софиа Андреи-иԥа дақәшаҳаҭмызт. Абри иахҟьеит дара раԥхьатәи нышәашьа змамыз рҭыӡшәагьы, Софиа лыхшара аԥхьаҟатәи рԥеиԥш даҽакала илбон.\n1892 шықәсазы Толстои имаз зегьы иԥҳәыси ихәыҷқәеи ириҭоит, иԥҳәыси иареи 48 шықәса ишеицынхозгьы.[8]\nТолстои иаԥҵамҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nТолстои даара лҵшәа бзиала аус зуаз шәҟәыҩҩуп. Иара иаԥҵамҭақәа рымҽхак дууп, ҵакылагьы, шәагаалагьы. Зегь реиҳа аларҵәара зауз аԥҵамҭақәоуп «Воина и Мир», «Анна Каренина», «Воскресение».\n«Война и Мир»\n1860-тәи ашықәсқәа рзы Лев Николаи-иԥа Толстои иҭаацәеи иареи Иаснаиа Полиана инхон. Иара аброуп адунеи ахьабаз еицырдыруа ароман «Воина и Мир». Раԥхьа ароман ахәҭак кьыԥхьын «Русский вестник» аҟны, «1805 шықәса» ҳәа ахьӡ аҭаны.\nХышықәса ааҵуаны икьыԥхьын ароман ахқәа даҽа хԥа, уи алагьы ихыркәшан, ари ароман Толстои ирҿиараҟны иаарылукаауа иҟалаз хҭысуп. Акритикцәа, ауаажәларра даара иахцәажәон ароман «Воина и Мир». Урҭ ароман аҟны иаарԥшыз Наполеон иеибашьрақәа еимактәыс ирыман.\nИара убасгьы, ирылацәажәон ихыҭҳәааз ароман афырхацәа. Ароман аҟны даара аинтерес цәырыргеит иалагалаз асатиратә ессеқәа, аҭоурых, азакәанқәа ртәы еиҭазҳәоз.\nЕгьырҭ аидеиақәа инарҷыданы Лев Толстои иҭахын аилазаара аҟны ауаҩы иҭагылазаашьа, насгьы аԥсҭазаара ҵакыс иамоу атәы аԥхьаҩ иҟынӡа анагара.[9]\n«Анна Каренина»[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЛев Толстои «Воина и Мир» анаԥиҵа ашьҭахь, аҩбатәи ироман аҩра далагеит, уигьы даара ауаа ирылаҵәаз романуп, уи «Анна Каренина» акәын. Ари ароман иагәылагылоуп акыр автобиографиатә очеркқәа. Уи гәаумҭарц залшом «Анна Каренина» аперсонаж хадацәа Киттии Левини реизыҟазаашьақәа уанрыхәаԥшуа.\nАри аромангьы хәҭа-хәҭала ауп акьыԥхь шабаз, 1873 шықәса инаркны 1877 шықәсанӡа иркьыԥхьуан, акритикцәа ракәзар, даара ахәшьара ҳаракы арҭеит, ауаажәларрагьы иргәаԥхеит. Аӡәырҩы игәарҭон «Анна Каренина» – ари Толстои иавтобиографиа шакәыз, ахԥатәи ахаҿала иҩыз. Ари иусумҭазы Лев Толстои даара иҳаракыз, усҟантәи аамҭазы, агонорарқәа иоуит.[10]\n«Воскресение»[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1880-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭазы Толстои ароман «Воскресение» иҩуеит. Уи асиужет шьаҭас иаман иҟаҵәҟьаз аӡбаратә ус. Ари ароман аҟны даара иубарҭоуп автор ауахәама аҵасқәа дшырзыҟаз.\nАбра иуҳәар ҟалоит ари аҩымҭа аграф Толстоии Аиашахаҵаратә уахәамеи еиԥырнагеит ҳәа.[11]\nТолстоии адинхаҵареи[аредакциазура | акод аредакциазура]\nХыхь зыӡбахә ҳәоу аԥҵамҭақәа акыр алаҵәара бзиа шроузгьы, ашәҟәыҩҩы уи гәырӷьара изаанамгеит. Иара адепрессиа ӷәӷәа иман, ҩныҵҟала дҭацәушәа ихы ибон.\nАбри инамаданы, иара аԥсҭазаара аҵакы аԥшаара дашьҭалоит. Раԥхьа Лев Толстои изҵаарақәа рҭакқәа Аиашахаҵаратә уахәама аҟны дашьҭалоит, аха уи лҵшәа ҳәа акагьы аанамышьҭит.\nАамҭа цацыԥхьаӡа иара еиҳа- еиҳа Аиашахаҵаратә уахәама акритика азиуа далагоит, акритика азиуан иара ақьырсиантә динхаҵара зегьы. Арҭ иҵарыз азҵаарақәа рзы иара ихшыҩҵакқәа аҭыжьымҭа «Посредник» аҟны икьыԥхьуа далагеит.[12]\nИара ихадараз ипозициа зызкыз уи акәын, ақьырсиантә ҵара бзиоуп, аха Иисус Христос абра даҭахымшәа ибон. Убри аҟынтә, Лев Толстои Аԥшьаҩыра ихала аиҭагара иҽазишәоит. Толстои идинхаҵаратә дунеихәаԥшра даара иуадаҩын, еилаԥаҭан. Ара ақьырсианреи абуддизми еилаӡҩон, урҭ зегьы ирныԥшуан мрагыларатәи адинхаҵарақәагьы.\n1901 шықәсазы аграф Лев Толстои изы Иԥшьоу Анапхгараҭаратә Синод аилыркаара ҭнажьит. Ари аилыркаара аҟны иҳәан Лев Толстои уаҳа Аиашахаҵаратә уахәама дшалахәылам, избанзар уи иқәгыларақәеи игәаанагарақәеи ауахәама адыррақәеи еинаалашьа рымам ҳәа азгәаҭаны.[13]\nТолстои ихьшәаз ирҿиара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nИхьшәаз Толстои иҩымҭақәа иаадырԥшуан ареалисттә беллетристика, иара убасгьы ацәаҩашәа ҵакы змаз ажәабжьқәа. 1886 шықәсазы еицырдыруа иҟалаз повестхеит «Смерть Ивана Ильича».\nУи афырхаҵа хада еиликаауеит иԥсҭазаара аиҳарак зегьы баша ишихысыз, аха уи аилкаара аниоу аамҭа цахьан. 1898 шықәсазы Лев Николаи-иԥа иҩуеит убасгьы еицырдыруа иҟалаз аԥҵамҭа «Отец Сергии». Уа акритика рзиуеит акыр адунеихәаԥшышьақәа, идоуҳатә еиҭеира ашьҭахь изцәырҵыз.\nЕгьырҭ иусумҭақәа зызку аҟазара атема ауп. Урҭ рахь иаҵанакуеит апиеса «Живои труп» (1890), аповест «Хаджи- Мурат» (1904). 1903 шықәсазы Лев Толстои ажәабжь хәыҷы иҩит, уи иахьӡын «После бала». Акьыԥхь абеит 1911 шықәсазы, ашәҟәыҩҩы даныԥсы аамышьҭахь.[14]\nЛев Толстои иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nИԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы Лев Толстои еиҳа деицырдыруан, адинхаҵаратә ԥхьагылаҩк иаҳасаб ала. Иара ихәыцрақәа ззырхаз амч ахархәара амҭакәа ацәгьара аҿагылара акәын.\nИԥсы анҭаз иара ҿырԥшыгас дроуеит аӡәырҩы аурыс жәлар рхаҭарнакцәа. Аха, ус шакәызгьы, иара иҭаацәаратә ԥсҭазаараҟны акыр аилибамкаарақәа аҭыԥ рыман, урҭ аамҭа цацыԥхьаӡа еиҳагьы иҵархоит.Алитератор иԥшәмаԥҳәыс Софиа Андреи-иԥҳа лхаҵа идунеихәаԥшышьа ицеиҩылшомызт, уи ишьҭра иқәыз аӡәырҩы лбар ҟалаӡомызт, лассы – лассы Иаснаиа Полианаҟа иаауаз. Лара илҳәон: «Ауааԥсыра бзиа башьас ирымоузеи, уааигәа иҟоу бзиа ианумбо аамҭазы!».\nАри аҭагылазаашьа нҵәара ақәымкәа, ас акраамҭа цашьа ауамызт аҟынтә, 1910 шықәсазы Лев Толстои ихатәҳақьым Д. П. Моковицки диманы зынӡа ҳәа Иаснаиа Полиана аанижьуеит, даҽакала иуҳәозар, ари ишьақәгылаз аҭагылазаашьаҟны бналаран, уаҳа ԥсыхәа ыҟамызт, уи аҭыԥ аман жьҭаарамза 28 ауха.[15]\nТолстои иԥсра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЛев Толстои «ибналара» аан амҩа дшықәыз игәы рахәымкәаны ибо далагеит. Раԥхьа иара ахьҭа илалеит, анаҩс агәаҵәыхь ичаԥеит, уи иахҟьаны Лев Толстои адәыӷба дҭыган раԥхьатәи станциа дук аҟны.\nАри астанциа Астапово ахьӡын (иахьа Липецктәи аобласт). Ашәҟәыҩҩы ичымазара атәы иаразнак зегьы ирылаҵәеит. Фҩык аҳақьымцәа уи иеиқәырхаразы ирылшоз зегьы ҟарҵон, аха ачымазара рзаанымкылеит. Абҵарамза 7, 1910 шықәсазы Лев Николаи-иԥа Толстои, 83 шықәса дшырҭагылаз, иԥсҭазаара далҵит. Анышә дамардеит Иаснаиа Полиана.\nАгазеҭқәа рҟны акәзар, ирнылеит аимператор Николаи II ирезолиуциа, Лев Николаи-иԥа Толстои иԥсҭазаара алҵразы Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр иажәахә шьаҭас иҟаҵаны.[16]\nАинтерес зҵоу афактқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- Лев Толстои деицырдыруеит даара аҵакы змоу аԥҵамҭақәа рыла мацара акәымкәа. Уи иҩит, иара убасгьы, «Азбука», насгьы «Аԥхьаразы ашәҟәы» ахәыҷқәа рзын;\n- Зегьреиҳа аҵакы змаз аԥҵамҭа «Воина и Мир» Толстои рацәак бзиа ибомызт, «многословная дребедень» ҳәа азиҳәон;\n- Лев Николаи-иԥа аамсҭатә титул аграф ҳәа ихҵан;\n- Лев Толстои амаца ахәмарра бзиа ибон. Еснагь даара иҽазҵәылхны дыхәмаруан, аха даҵахон, уи ифинансттә ҭагылазаашьа акыр ианыԥшуан;\n- Толстои Шекспир иҟазара, драматургк иаҳасаб ала, даара акритика азиуан, «Шекспири адрамеи» захьӡыз аочеркгьы икьыԥхьит, уа иара Шекспир иҩымҭақәа еилырганы дрыхцәажәеит;\n- Толстои иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь иара иҭынхеит иԥҳәыси жәаҩык ахшареи.[17]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-11-25 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2023-06-04 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/4022-lev-tolstoi.html\n- https:\/\/histrf.ru\/lichnosti\/biografii\/p\/tolstoi-liev-nikolaievich\n- http:\/\/russkay-literatura.ru\/analiz-tvorchestva\/62-tolstoj-ln-russkaya-literatura\/326-nachalo-literaturnoj-deyatelnosti.html\n- http:\/\/www.l-tolstoy.ru\/page_12.php\n- http:\/\/tolstoy-lit.ru\/tolstoy\/bio\/semya-tolstogo.htm\n- https:\/\/uznayvse.ru\/znamenitosti\/biografiya-lev-tolstoy.html\n- http:\/\/tolstoy-lit.ru\/tolstoy\/kritika-o-tolstom\/rabota-tolstogo-nad-rukopisyami-vojny-i-mira.htm\n- http:\/\/tolstoy-lit.ru\/tolstoy\/kritika-o-tolstom\/istoriya-anny-kareninoj\/istoriya-anny-kareninoj.htm\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-11-29 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- http:\/\/tolstoy.ru\/creativity\/publicism\/991\/\n- http:\/\/pereprava.org\/culture\/3250-religiya-tolstogo-otluchenie.html\n- https:\/\/www.culture.ru\/persons\/8211\/lev-tolstoi\n- http:\/\/www.l-tolstoy.ru\/poslednie_gody.php\n- http:\/\/russkay-literatura.ru\/analiz-tvorchestva\/62-tolstoj-ln-russkaya-literatura\/333-smert-tolstogo.html\n- https:\/\/100-faktov.ru\/xx-interesnyx-faktov-iz-zhizni-lva-tolstogo\/","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A2%D0%BE%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B8,_%D0%9B%D0%B5%D0%B2_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0","date":"2024-04-18T03:56:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817187.10\/warc\/CC-MAIN-20240418030928-20240418060928-00140.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9912530184,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9912530183792114}","num_words":3771,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.05,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":9809.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n22 January 2024 184\nАԥсны Аҳәынҭқарреи Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспубликеи рыбжьара Аиҩызареи аусеицуреи рзы аиқәшаҳаҭра анапаҵаҩра 31шықәса ахыҵит\n1993 шықәса ажьырныҳәа 22 азы, Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра анцоз аамҭазы, Аԥсни Приднестровиеи рнапы зҵарҩыз Аиҩызареи аусеицуреи рзы аиқәшаҳаҭра раԥхьатә ҳәынҭқаррабжьаратә еиқәышаҳаҭроуп. Иара иаанарԥшуан ареспубликақәа аиҩызаратә еизыҟазаашьақәа рыбжьаҵаразы рҽазышәарақәа.\n20 January 2024 99 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба 2024 шықәса ажьырныҳәа 20 рзы Шьамтәыла аҳҭнықалақь Дамаск анхарҭа ҩны иахьеихсыз дақәыӡбо аҳәамҭа ҟаиҵеит.\n18 January 2024 118 Анотақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны иҟоу Приднестровиа-Молдавтәи Ареспублика аофициалтә Хаҭарнакра ахада Гарри Кәпалба дидныҳәалеит.\n25 December 2023 171 Анотақәа\n70-ҩык зҭаз апассаџьыртә автобус ааҳәит Никарагуа, адепартамент Матагальпа амуниципалитет Мансера аҟны.\n20 December 2023 210 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nАлександр Хохоликов инаԥхьарала Инар Ладариа Урыстәылеи Никарагуеи реиҩызара Амш иазкыз адипломатиатә уснагӡатә далахәын\nАреспублика Никарагуа иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа ацҳаражәҳәаҩ Александр Хохоликов инаԥхьарала Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариа Урыстәылеи Никарагуеи реиҩызара Амш иазкыз адипломатиатә уснагӡатә далахәын.\n20 December 2023 200 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадаратә маҵзура Ахантәаҩы Ҭемур Ахьиба Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара аусбарҭақәа русзуҩцәа Рымш идиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадаратә маҵзура Ахантәаҩы Ҭемур Ахьиба Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара аусбарҭақәа русзуҩцәа Рымш идиныҳәалеит.\n18 December 2023 203 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nШьамтәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәарҭа ахаҭарнакцәа «Жәларбжьаратәи агәыҳалалратә џьармыкьа - 2023» рхы аладырхәит\n«Жәларбжьаратәи агәыҳалалратә џьармыкьа - 2023» ԥхынҷкәынмза 16 рзы Дамаск ақалақь, асасааирҭа Dama Rose, аизарақәа рзал Аль-Мутанабби аҿы имҩаԥысит.\n15 December 2023 146 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nХьыбла Амҷԥҳа есышықәса Берлин имҩаԥысуа Евразиатәи аилазаара иеиҿнакаауа Қьырсаныҳәатә хәылԥазы далахәын\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистрра Германиа аофициалтә хаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа есышықәса Берлин имҩаԥысуа Евразиатәи аилазаара иеиҿнакаауа Қьырсаныҳәатә хәылԥазы далахәын.\n14 December 2023 224 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\n2023 шықәса ԥхынҷкәын 14 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрраҟны аусура иалагараны иҟоу жәларбжьаратәи аинформациатә проект ҿыц актәи аҭыжьымҭа аҳәаақәа ирҭагӡаны, Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәыла Ахада Башар Асади рыбжьара ателехәаԥшратә еиҿцәажәара мҩаԥысит.\n14 December 2023 85 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\n2023 шықәса ԥхынҷкәынмза 14 рзы Дамаск ақалақь аҿы Шьамтәыла усуратә визитла иҟоу Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәылатәи иколлега Феисал Микдади реиԥылара мҩаԥысит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/notes\/daur-kove-pozdravil-dmitriya-medoeva-s-27-y-godovshchinoy-so-dnya-obrazovaniya-mid-respubliki-yuzhna?PAGEN_1=6","date":"2024-04-16T12:57:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817095.3\/warc\/CC-MAIN-20240416124708-20240416154708-00436.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9979093075,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9979093074798584}","num_words":609,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.157,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":28914.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеиаҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАԥсшьара\nАдунеиаҿы\nИрактәи\nМосул\nаҟны\nаԥжәарақәа\nҟалеит\n12:42 26.06.2017\nМосул ахақәиҭтәраз аоперациақәа мҩаԥыргоит жәларбжьаратәи акоалициа ЕАШ (США) алархәны 2016 шықәса жьҭаарамза аахыс.\nУрыстәыла\nаганахь\nала\nасанкциақәа\nрырҭбаара\nиадгылеит\nЕАШ\nасенат\nУрыстәыла\nАмш\nиазкыз\nауснагӡатәқәа\nирылахәын\n4\nмиллионк\nрҟынӡа\nауаа\n11:47 08.06.2017\n7\nАшәарҭадара ахә: иазыхиоума Европа инхо НАТО аԥара азшәара\nЕвропа атәылақәа руааԥсыра ирырҭеит азҵаара: шәазыхиоума шәтәылақәа рбиуџьетқәа рҟынтәи НАТО инацҵаны аԥара азшәара? ҳәа, аҭҵаарақәа мҩаԥнагон Франциатәи аилахәыра Ifop.\n10:24 08.06.2017\n4\nВенесуелатәи ақәгыларақәа раан 200-ҩык аахақәа роуит\n66-мшы рҟынӡа Венесуела имҩаԥысуа ақәгыларақәа раан 80-ҩык ҭахахьеит.\n10:25 05.06.2017\n4\nЛондонтәи атеракт: 7-ҩык ҭахеит 50-ҩык ахәышәтәырҭақәа рахь инагоуп\nХҩык ахацәа автобус маҷ ала Лондонтәи ацҳаҟны ашьаҟауаа ирыжәлеит, нас аҳәызбақәа кны аџьармыкьа Боро аҟны ауаа ирылалеит.\n16:53 02.06.2017\n21\n\"Ты супер! Танцы\": аконкурс ҿыц аҟыбаҩ злоу ахәыҷқәа рзы\nАконкурс аиҿкааҩцәа азыԥшуп акәашара згәы азцо ахәыҷқәа рыԥсҭазаара еиӷьнатәып ҳәа еиҿыркаауа ауснагӡатә.\n13:06 02.06.2017\n1\nКабул атеракт анымҩаԥыс ашьҭахь адемонстрациақәа рымҩаԥгара иалагеит\nКабул атеракт анымҩаԥыс ашьҭахь адемонстрациақәа рымҩаԥгара иалагеит. Аполициа ҵәҩанҵәыҟа ахысрала адемонстрантцәа агәҽанҵара рырҭоит.\n11:39 30.05.2017\n5\nМоскватәи аԥшаӷьы аԥсҭбарақәа ацын\nАшәахьаҽны Москва ақалақь иалагьыжьыз аԥшаӷьы иахҟьаны 14-ҩык рҟынӡа ҭахеит.\n16:49 29.05.2017\n4\nАахыҵ Уаԥстәыла иазгәанаҭоит ахьыԥшымра 25-шықәса ахыҵра\nАахыҵ Уаԥстәыла Иреиҳаӡоу Асовет 1992 шықәса лаҵарамза 29 рзы ирыдыркылеит ахьыԥшымразы Акт.\n16:29 29.05.2017\n0\nСтадник: Америкеи Урыстәылеи рыбжьара абизнес цҳара аур алшоит\nАмерикеи Урыстәылеи реизыҟазаашьақәа ҭышәынзыртәало акакәны иҟалар алшоит абизнес, иҳәеит Еиду Америкатәи аштатқәа рҟны Урыстәылатәи Афедерациа ахәаахәҭратә хаҭарнак Александр Стадник.\n12:10 29.05.2017\n1\nШьамтәыла аинышәара иадгылаз рхыԥхьаӡара иацлеит\nУахыки-ҽнаки рыҩныҵҟа абџьар ахархәара аанкыларазы анапы рыҵаҩуп аиқәшаҳаҭрақәа фба.\n10:40 25.05.2017\n2\nУрыстәыла аоккупациа ҟанаҵоит ҳәа ишәода\n\"Урыстәыла иагәҭакума Польшеи Прибалтикеи ралалара?\" ҳәа Европеи Америкатәи аштатқәеи руааԥсыра иразҵааит 2017 шықәса мшаԥымзазы ауаажәларратә гәаанагарақәа реилкаара мҩаԥызго франциатәи аилахәыра Ifop.\n12:27 24.05.2017\n4\nМанчестер иҟалаз атеракт мҩаԥызгаз ҳәа иԥхьаӡоу \"Аль-Каида\" дадҳәалан\nМанчестер имҩаԥысыз атеракт мҩаԥызгаз ҳәа иԥхьаӡоу 22 шықәса зхыҵуа Салман Абеди, \"Аль-Каида\" дадҳәалан.\n11:22 24.05.2017\n3\nСтенин ихьӡ зху 2017 шықәсазтәи аконкурс ашорт-лист еиднакылеит 14 тәыла\nАмедиагәыԥ \"Россия сегодня\" еиҿнакааз Жәларбжьаратәи аконкурс хықәкны иамоуп афототыхыҩцәа ҿарацәа рыцхыраара, рыдгылара, ауаажәларра ҳаамҭазтәи афотожурналистика разхьарԥшра.\n15:55 22.05.2017\n8\nПольша ахҵәацәа мап рыцәнакуеит\nПольша ахҵәацәа рыдкылара мап ацәнакуеит, урҭ атәыла ашәарҭадара ҵыршәаауеит ҳәа иԥхьаӡаны, иҳәоит апартиа \"Право и справедливость\" (PiS) ахада Иарослав Качиньски.\n09:29 15.05.2017\n5\nПортугалиа \"Евровидение\" мҩаԥысуеит 2018 шықәса рзы\nАконкурс аҟны аҩбатәи аҭыԥ ааникылеит Москва ииз, 17-шықәса зхыҵуа Болгариатәи ашәаҳәаҩ Кристиан Костов, ахԥатәи аҭыԥ Молдавиатәи агәыԥ \"SunStroke Project\". Урыстәыла аконкурс иалахәымызт.\n16:45 06.05.2017\n1\nУрыстәыла Шьамтәылаҟа инанашьҭит 4 тоннак рҟынӡа агуманитартә цхыраара\nУрыстәылатәи аруаа агуманитартә цхыраара рырҭеит шьамтәылатәи апровинциақәа руааԥсыра.\n13:20 03.05.2017\n8\nШьамтәылатәи ақалақь Аазиз аҟны атеракт аан аԥсыҭбарақәа ҟалеит\nАтеррористцәа шьамтәылатәи ақалақь Аазиз аҟны (Ҭырқәтәыла аҳәаа иахьаԥну) автомашьына ԥыржәеит. Иҭахеит быжьҩык ауааԥсыра.\n09:31 02.05.2017\n6\nЛаҵарамза 1 азы Париж 30 нызқьҩык амҩадуқәа рахь ицәырҵит\nАзанааҭеидгыла дуқәа еиҿыркааз аныҟәарақәа мҩаԥысит Париж, уи еиднакылеит 30 нызқьҩык рҟынӡы ауааԥсыра.\n11:24 24.04.2017\n5\nSputnik афотожурналист World Press Photo аԥыжәара ианаршьеит\nАконкурс World Press Photo Sputnik аҟны Sputnik афотожурналист ҩынтәуп аԥыжәара игоижьҭеи.\n15:44 19.04.2017\n18\nХьыбла Амҷԥҳа: агуманитартәи аполитикатәи зҵааарақәа реидҳәалара иашам\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны иазкны Кельн ақалақь имҩаԥысуаз \"астол гьежь\".\n15:13 19.04.2017\n10\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак: ҳрылацәажәеит агуманитартә зҵаарақәа\n\"Аԥсныи Европеи реизааигәахара амҩақәа\" захьӡыз астол гьежь Германиа ишымҩаԥысыз атәы дазааҭгылеит уи атәылаҿы Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы.\nИҵегь аҭагалара\n11:12 26.06.2017\n24\nМилена Барцыцԥҳа амузыкатә проект \"Битва талантов\" далахәхоит\nМУЗ-ТВ-и Игор Крутои имузыкатә Академиеи ирыларҳәеит амузыкатә проект \"Битва талантов\" шхацыркхо азы. 80-ҩык аконкурсантцәа дрылахәхоит Аԥснытәи ашәаҳәаҩ қәыԥш Милена Барцыцԥҳа.\n15:50 26.06.2017\n23\nКорсаиаԥҳа \"Абаза-ТВ\" аиубилеи иазкны: исгәалашәоит раԥхьатәи аефир\nАтелеканал \"Абаза-ТВ\" иахьа, рашәара 26 рзы аиубилеи азгәанаҭоит. Ари амш азы жәашықәса раԥхьа ателеканал аефир ахь ицәырҵит.\n12:28 25.06.2017\n21\nВладимир Аҩӡба: аҿар аԥсуара дырҵатәуп, акультура рылааӡатәуп\nДырмит Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуа ҭҵааратә институт ахыҵхырҭа-ҭҵааратә ҟәша аусзуҩ, 20 шықәса Ҭырқәтәылатәи Ареспубликаҿы Аԥсны хаҭарнакс иҟаз Владимир Аҩӡба ҳџьынџьуаа рзы игәаанагарақәа дырзааҭгылеит.\n14:31 26.06.2017\n17\nАԥсны Ахада Руслан Ҳашыг \"Абаза ТВ\" аиубилеи идиныҳәалеит\nАтелеканал \"Абаза ТВ\" аиубилеи азгәанаҭоит. Иара аусура хацыркын рашәара 26 2007 шықәса рзы.\n10:37 26.06.2017\n12\nВитали Габниа конкур азы \"Аԥсны Ахраҿа\" ааиртит\nАԥсны ахьӡала аиндаҭлара далахәхеит Наталиа Симониа.\nИҵегь аҭагалара","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/world\/","date":"2017-06-26T22:17:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320869.68\/warc\/CC-MAIN-20170626221252-20170627001252-00570.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9957453012,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9957453012466431}","num_words":1171,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":17611.9,"cluster_detection":-1} {"text":"АЖӘАБЖЬҚӘА\n07.07.2015\nМоскватәи Аҧсуа Диаспореи (МАД) Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи Акультура-устә Центри (АА ЖӘАУЦ) аиҿкааҩцәа иҟарҵаз ааҧхьарала рхы аладырхәит Урыстәыла иҟоу зегьы иреиҳау аетнографиатә парк-музеи «АЕТНОДУНЕИ» аҟны имҩаҧысуаз афестиваль.\nМосква имҩаҧысит IV-тәи адунеи ажәларқәа рчаратә традициақәа ирызкыз жәларбжьаратәи афестиваль.\n03.07.2015\n03.07.2015\n1932 шықәса ҧхынгәымза 3 рзы Бельгиа Спа ақ. аҟны аҧшӡаразы раҧхьатәи аицлабраҟны аиааира лгеит Қьериман Ҳалис Еџье\n1932 шықәса ҧхынгәымза 3 рзы Бельгиа Спа ақ. аҟны аҧшӡаразы раҧхьатәи аицлабраҟны аиааира лгеит Қьериман Ҳалис Еџье (хылҵшьҭрала Ебжьноуҧҳаз). Уи 28 тәыла рыҟнытә иҟаз аҧшӡацәа дреиҕьуп ҳәа дазхаҵан.\n01.07.2015\nМоскватәи Аҧсуа диаспореи Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи Акультура-устә Центри (АА МАУЦ) алахәхоит ҧхынгәымза 4-5 рзы адунеи аҟны зыда ыҟам аетнографиатә парк-музеи «ЭТНОМИР» аҿы имҩаҧысраны иҟоу адунеи жәлар рчаратә ҵасқәа ирызку IV-тәи жәларбжьаратәи афестиваль.\n28.06.2015\nШәааҳаҧхьоит абаҩхатәра злоу ҳџынџьуаҩ қәыҧш, П.И. Чаиковски ихьӡ зху Москватәи Аҳәынҭқарратә Консерваториа аҟны иҟоу Академиатә музыкатә коллеџь аушьҭымҭаҩ Амра Барганџьиа авокал азы ихыркәшаратәу лҳәынҭқарратә ҧышәараҟны адгылара лыҭаразы.\n12.06.2015\nАдунеитәи артитәи аилак Кавказ арҿиара академиа ахада ихаҭыҧуаҩ УАҬРи АЖӘАРи ракадемик А.А. Бетуганов Кавказ акультураҟны ллагаламҭазы Алиса Гыцҧҳа иланаишьоит Ахьӡи аҳаҭыри рзы ахьтәы орден.\n07.06.2015\nУрыстәылатәи Ажәларқәа Реиҩызара Ауниверситет аҟны имҩаҧысыз афестиваль «Аиҩызара еицаҧаҳҵап» раҧхьаӡакәны иалахәын Аҧсуа Еидгылра.\nИазгәасҭар сҭахуп, ҳҩызцәа аҧсуа кәашара аурыс студентцәа рырҵара шрылшаз.\n02.06.2015\nРашәарамза 7, Урыстәыла Амш иазкны Москватәи Аҳәынҭқарратә Жәларбжьаратәи Аизыҟазаашьақәа Ринститут астадион аҟны имҩаҧысуеит аректор XV икубок азы ашьапылампыласразы итрадициахыз ахәмарра.\n01.06.2015\nМоскватәи аҧсуа диаспора гәык-ҧсыкала ахәыҷқәа зегьы ирыдырныҳәалоит игәырҕьахәу, илашоу ари аҧхын ныҳәа - Ахәыҷқәа рыхьчара иазку жәларбжьаратәи амш!\n26.05.2015\nАаҧхьара шәаҳҭоит III Аҧсуа Еидгылара злаху Есышықәсатәи аинтернационалтә фестиваль «Аиҩызара еицаҧаҳҵап» ашҟа. Уи мҩаҧысраны иҟоуп лаҵарамза 27, Урыстәылатәи Ажәларқәа Реиҩызаратә Университет (УАРУ) аҟны.\n23.05.2015\nАцқьа цхаражәҳәаҩ Симон Канатәи имш – Аҧсны Аиашахаҵаратә Ныха аныҳәа хадақәа ируакуп.\n21.05.2015\n21.05.2015\nМоскватәи Амилаҭқәа Рыҩнаҟы лаҵарамза 23 рзы имҩаҧысуеит 1864 ш. лаҵарамза 21 азы ихыркәшахаз Кавказтәи аибашьраҟны иҭахаз ргәаларшәара иазку «Черкестәыла. Адыге Хабзе» афильм арбара.\n20.05.2015\n15.05.2015\nАспектакль амузыкатә напхгаҩы – Фелиқс Коробов, Наталиа Мурадымова аҩбатәи Медеиа лроль налыгӡоит.\n14.05.2015\n\"Сара аҳәынҭқарра сахагылара–ажәлар рҿаҧхьа исыду аҭакҧхықәроуп ҵакыс иамоу\"\n12.05.2015\nЛаҵарамза 14 рзы В. Арӡынба Имшира аҽны асааҭ 15:00 рзы ЖӘРАР (ВДНХ) апавилион «Аҧсны» аҟны имҩаҧысуеит ацәыргақәҵа аартра.\n12.05.2015\nБаграт Шьынқәба деицырдыруеит аҭоурыхҭҵааҩ, алингвист, аҧсуа-адыга бызшәақәеи аҧсуа-адыга ҭоурыхи рыҭҵааҩы иаҳасабала.\n11.05.2015\nАпроект аҳәаа иҭагӡаны имҩаҧган Урыстәыла ақалақь-фырхацәақәа рхаҧырра.\n10.05.2015\n09.05.2015\nМОСКВАТӘИ АҦСУА ДИАСПОРА АХАҬАРНАКЦӘА АЏЬЫНЏЬТӘЫЛАТӘ ЕИБАШЬРА ДУӠӠА АВЕТЕРАН ИДА ХӘЫРШЬЫҬ-ИҦҲА АҨӠЫҦҲА АИААИРА АМШ ЛЫДЫРНЫҲӘАЛЕИТ\nАиааира Дуӡӡа 70-шықәсахыҵра аламҭалазы Москватәи аҧсуа диаспора ахаҭарнакцәа Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеран Ида Хәыршьыҭ-иҧҳа Аҩӡыҧҳа илыдныҳәалеит.\n09.05.2015\n08.05.2015\n05.05.2015\nСара сзы ари абыжьбатәи еиҧылароуп ақ.Москва» - иҳәеит Шониа.\n04.05.2015\n2015 ШЫҚӘСА ЛАҴАРАМЗА 10 АСААҬ 13.00 РЗЫ, МОСКВА ИМҨАҦЫСУЕИТ АЏЬЫНЏЬТӘЫЛАТӘ ЕИБАШЬРАҞНЫ АИААИРА 70 ШЫҚӘСАХЫҴРА АЗГӘАҬАРА ИАЗКУ АНЫҲӘАТӘ КОНЦЕРТ\nАконцерт мҩаҧысуеит ЖӘРАР апавилион \"Аҧсны\" аҿаҧхьа асценаҟны.\n20.04.2015\nАконцерт Пицундатәи аорган 40-шықәхысратәи аиубилеи иазкын\n18.04.2015\nМоскватәи аҧсуа диаспора алахәын Иваново ақалақь аҟны милаҭрацәала ишьақәгылоу ашкол-интернат ашҟа ацара иадҳәалаз 5-тәи агәыҳалалратә акциа.\nМшаҧыма 18 рзы Иваново ақалақь ашкол-интернат ашҟа ацара иубилеитәхеит.\n17.04.2015\nИацы, мшаҧымза 16 рзы, Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Москва инхо аҧсуа уаажәларреи астудентцәеи дырҧылеит.\nНовости 301 - 330 из 351\nНачало | Пред. | 8 9 10 11 12 | След. | Конец","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-39","url":"http:\/\/abkhazmoscow.ru\/aps\/deyatelnost\/news\/detail.php?ELEMENT_ID%3D1523=&PAGEN_1=11","date":"2018-09-20T18:23:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-39\/segments\/1537267156554.12\/warc\/CC-MAIN-20180920175529-20180920195929-00100.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9822899699,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9822899699211121, \"oss_Cyrl_score\": 0.016476398333907127}","num_words":913,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.084,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":12881.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус 193-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит 40-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 3 695-ҩык ирыдбалан, даҽа 40-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 1 534-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 20-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 4988-ҩык.\nЦәыббра 20 рзы Қырҭтәыла акоронавирус рыдбалан 196-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-193-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-40-uimk\/","date":"2020-10-28T18:18:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107900200.97\/warc\/CC-MAIN-20201028162226-20201028192226-00011.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9884053469,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9884053468704224}","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":3626.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: Азербaиџьaн\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 4 212-ҩык рыдбaлан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Азербaиџьaн aкоронaвирус 3 712 aфaктқәa aaрҧшын, 35ҩык aпaциентцәa иҧсит\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 3 705 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 3 646-ҩык рыдбaлан\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 3 196 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 2 735-ҩык рыдбaлан, 1 404-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 3 169-ҩык рыдбaлан, 1 404-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 2 597 -ҩык рыдбaлан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 2 239 -ҩык рыдбaлан\nҬырқәтәылa aпaрлaмент Азербaиџьaн ҭырқәтәылaтәи aруaa рышьҭрa aзҵaaрa иaхәaҧшуеит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Азербaиџьaн aкоронaвирус 2 259 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 21-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 1 849-ҩык ирыдбaлан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Азербaиџьaн aкоронaвирус 1 202 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 18-ҩык ачымазара иалҵит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 1 346-ҩык ирыдбaлан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Азербaиџьaн aкоронaвирус 1 369 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 14ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 1 095-ҩык ирыдбaлан, 12-ҩык рыҧсҭазаара иалҵит\nАепидемиологиaтә ҭaгылaзaaшьa aмшaлa, жьҭaaрa 31 рзы Азербaиџьaни Бырзентәылеи aлхырҭaқәa aaдыртуaм\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 1015-ҩык рыдбaлан, 9-ҩык рыҧсҭазаара иалҵит\nАзербaиџьaнтәи АИХ рдыррaқәa рылa, aшәaмaхь бџьaрмчқәa рылa Бaрдa aқaлaқь aбомбaқәыжьрa aмшaлa aуaa ҭaхеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 663-ҩык рыдбaлан, 9-ҩык рыҧсҭазаара иалҵит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/azerbaij%D1%8Can\/","date":"2020-11-28T22:43:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141195929.39\/warc\/CC-MAIN-20201128214643-20201129004643-00453.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9621717334,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.962171733379364, \"oss_Cyrl_score\": 0.016518712043762207}","num_words":663,"character_repetition_ratio":0.204,"word_repetition_ratio":0.616,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":4730.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Қырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 554-ҩык рыдбалан. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 8 118-ҩык ирыдбалан, даҽа 252-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 4244-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАкоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит даҽа ҩыџьа, инеизакны рыҧсҭазаара иалҵхьеит 50-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5392-ҩык, астационар аҿы – 836-ҩык, аковидсасааирҭақәа рҿы 1 100-ҩык.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa.\nЖтҭаара 3 рзы Қырҭтәыла акоронавирус рыдбалан 453-ҩык, ҩыџьа рыҧсҭазаара иалҵит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-dachva-554-uimk-rmdbalan-252-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2020-11-29T05:41:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141196324.38\/warc\/CC-MAIN-20201129034021-20201129064021-00342.warc.gz","language":"abk","language_score":0.995292604,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.995292603969574}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":4290.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nЖәлар рдоуҳа\nАныҳәамшқәа\nрзы\nаиҭанеиааира\nаҵакы\nаԥсуаа\nртрадициатә\nкультураҿы\n16:44 10.01.2021\nАԥсуаа рҟны аныҳәамшқәа аиҭанеиааира ақьабз иузаҟәымҭхо ирыдҳәалоуп. Уи ҳкультураҿы иаанарԥшуа аҵакы атәы ҳадылгалоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа лматериал аҿы.\nСусанна\nҬаниаԥҳа\nҳазҭалаз\nашықәс\nазы:\nацә\nауаҩы\nиҟәаҟәа\nиқәу\nаџьабаа\nицеиҩнашоит\nАхьа\nрацәаны\nиҟалар,\nаҵыс\nашәа\nаҳәашьалагьы,\nма\nаԥсуаа\nасы\nанауа\nзлардыруа\n10:10 24.01.2021\n18\nАӡын агәеисыбжь: асы, ачалт аргылара, ашәарыцара абзиабаҩцәа\nОҭҳара ақыҭан инхо, ашәарыцара абзиабаҩцәа иреиуоу Раули Аиба аӡын дыззышәарыцои, аԥҟарақәа дышрықәнаҟәои ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа.\n19:05 17.01.2021\n137\n\"Аӡы цқьа ухыԥшылозар - ажәабжь бзиа иатәуп\": аԥхыӡқәа ирыдҳәалоу ажәлар разгәаҭарақәа\nАԥхыӡқәа рдунеи амаӡақәа ҳзаазыртуа аԥсуа жәлар разгәаҭарақәак ҳадылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ, аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.\n18:31 16.01.2021\n46\n\"Амалқәа зегьы ирмалу\" – аҳамҭа аҵаки ҳамҭас иҟарҵои\nАҳамҭа аҵаки ҳамҭас иҟарҵои ртәы ҳзеиҭалҳәоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа.\n16:00 14.01.2021\n246\nАҽрыцқьара, аҵарԥхьара, аныҳәара: Ажьиаа рҭаацәара Ажьырныҳәа шымҩаԥыргаз\nЏьырхәа ақыҭан Ажьиба Иури иҩнаҭаҿы сынтәа имҩаԥыргаз Ажьырныҳәа аҿырԥштәала ари аныҳәа аҽазыҟаҵареи анаҩс уи амҩаԥгашьеи ирыдҳәалоу акәамаҵамақәа ртәы ҳзеиҭалҳәоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа.\n17:47 13.01.2021\n109\nШьашәы абжьныха ирхылаԥшу аҵалара: Ажьира аҵеи дшаҵарныҳәо\nАҵеи ажьира иаҵаныҳәара ақьабз шымҩаԥырго атәы ҳадылгалоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n12:50 13.01.2021\n136\n\"Азҩа-ԥхӡы Анцәа иаҳзааумган\": аԥсуаа Ажьырныҳәа шымҩаԥырго\nД.И. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиа аҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ Марина Барцыцԥҳа иҳадылгалоит Ажьырныҳәа, бзыԥаа рҿы Хьачхәама ҳәа изышьҭоу аныҳәара амҩаԥгашьа иазку аматериал.\n13:33 07.01.2021\n26\nИаса Қьырса иира, уи амра ицгылара: аныҳәа ду аԥсуаа рҿы ишазгәарҭо\nАқьырсиантә тәылақәа зегьы рҟны иазгәарҭоит Қьырса аныҳәа ду амш. Аԥсуаа уи жәытәаахыс иазгәарҭон ақьырсиантә ҵасқәа рылагьы, иара убас ажәлар рхатә знеишьақәагьы рыманы. Абарҭ дырзааҭгылоит афольклорҭҵааҩ Есма Ҭодуа.\n09:49 02.01.2021\n234\nХ-дунеик еимаздо: аԥсаӡ аҵаки уи архиашьеи аԥсуаа рдунеихәаԥшышьала\nАԥсаӡ архиара атрадициа Аԥсны ианбаланагалеи, насгьы уи аҵла аԥсуаа рдунеихәаԥшышьаҿы ҵакыс иамоузеи? Абарҭ азҵаарақәа рҭак ҟалҵоит афольклорист Есма Ҭодуаԥҳа иазлырхиаз аматериал аҟны.\n18:40 26.12.2020\n96\n\"Ҳазхымԥо-ҳазҵымԥо\": ахәыҷы изы иҵасым ҳәа ззырҳәо азгәаҭарақәа\nАԥсуаа ахәыҷы изы иҵасым ҳәа ззырҳәо азгәаҭарақәа ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаҧҳа.\n17:28 20.12.2020\n123\nАжәақәа \"Раида\", \"Рад\", \"Рашьа\", \"Рерашьа\", \"Рарира\" рцәырҵразы гәаанагарақәак\nАԥсуа жәлар рашәақәа зырԥшӡо, лассы-лассы иуԥыло \"Раида\", \"Рад\", \"Рашьа\", \"Рерашьа\", \"Рарира\" рцәырҵразы гәаанагарақәак ҳзеидылкылеит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.\n13:44 20.12.2020\n87\n\"Иаарҳәу адунеи\": аԥсахратә ҟазшьа змоу аԥсыуа қьабзқәак\nИахьатәи ланҵамҭаҟны афольклорҭҵааҩ Есма Ҭодуаԥҳа иҳадылгалоит ахәмарратә ма аԥсахратә ҟазшьа змоу аԥсыуа қьабзқәак рыхҳәаа.\n14:05 19.12.2020\n58\nАсас изы еснагь ашә аартуп: егьырҭ ҳрылазмырҩашьо аԥсуа ҵасқәа\nАԥсуаа жәытәнатә аахыс еимдо иаарго асасдкылара, ахәыҷы иира, аҭаацәа алалара уҳәа ирызку ҵасқәак дырзааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n14:00 16.12.2020\n91\nКавказ шьханхыҵынтә иааз: аҵарауаҩ Мураҭ Иаган (Маан) 105 шықәса ихыҵра иазкны\nАдунеиаҿы \"Аамысҭа қьабз\" аларҵәаҩ, аԥсуа ҵарауаҩ, афилософ Мураҭ Иаган (Маан) иԥсҭазаареи идоуҳатә мҩеи ирызкны.\nЖәлар рдоуҳа\n18:16 13.12.2020\n68\n\"Ацәгьа еснагь агәара икылыԥшуеит\": ауаҩы дшьақәызҟьо иҵоурам мифтә хаҿсахьақәак\nАуаҩы ацәгьара изырҟаҵо, дшьақәызҟьо иҵоурам амифтә хаҿсахьақәа ирызкны згәаҭарақәак ҳадылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ, Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.\n15:52 13.12.2020\n52\nЕсма Ҭодуаԥҳа: \"Иааизар аамҭа Аԥсуара ҩны ианааныжьтәу?!\"\nАԥсуара аԥсуа иԥсҭазаараҿы аҵаки, иахьатәи аҭагылазаашьеи, насгьы уи аԥҟарақәа зегьы еидызкыло мҩақәҵагақәак аҭыжьра аҭаху иаҭахымуи ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n10:54 13.12.2020\n65\n\"Абхьӡуп жәлас иҟоу\": ажәлақәа рцәырҵра азҵаарақәак афольклортә нҵамҭақәа рыла\nАԥсуа жәлақәа рхылҵшьҭрақәа ирызкны афольклор аҟны иуԥылоит еиуеиԥшым амифологиатә жәабжьқәеи алегендақәеи, урҭ дырзааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n09:43 06.12.2020\n119\n\"Раӡын даҷшәа деихаԥсоуп\": аԥсуа ԥҳәызба лҭеиҭыԥш иахҳәаау ажәақәа\nАҭыԥҳа лыԥшӡара, леиҿартәышьа, лхымҩаԥгашьа зыҿдырԥшуаз амаҭәарқәеи илзыркуаз ажәа лыԥшаахқәеи рзы лхатәы згәаҭарақәак ҳадылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ, аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.\n16:35 29.11.2020\n56\nCovid-19 итрадициатәу аԥсуа ныҳәарақәа ишырныԥшыз\nАпандемиа итрадициатәу аԥсуа ныҳәарақәа ишырныԥшыз ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n11:14 29.11.2020\n64\nАҭаацәаратә-бзазаратә қьабзқәа: амаҳә инашьҭра иазкны\nАчара аҵас иадҳәалоу ақьабзқәа рҟынтә- амаҳә идҳәалоу аҵасқәа ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n15:32 28.11.2020\n84\nАҭамадара амҩаԥгашьа ачараҿы: ҳаамҭазтәи аԥсахрақәеи уи ахҟьаԥҟьақәеи\nАԥсуа еишәачараҿы аҭамада инаигӡо ароль аҷыдарақәа дырзааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\nИҵегь аҭагалара\n15:30 23.01.2021\n38\nАпоезиа зыԥсҭазаараз апоет: Владимир Ахьиба диижьҭеи 83 шықәса ҵит\nВладимир Ахьиба диижьҭеи 83 шықәса ҵит ажьырныҳәа 23 рзы, иара игәалашәара иазкуп апроект \"Алашара ҳзырбо ауаа\" аҳәаақәа ирҭагӡаны ашәҟәыҩҩы Анатоли Лагәлаа иазирхиаз иахьатәи ианҵамҭа.\n21:07 23.01.2021\n33\nCOVID-19 зцәа иалаз ҩыџьа апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит Аԥсны\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 11158-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 8947-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 159-ҩык.\n15:08 21.01.2021\n31\nГәдоуҭа ачазауад аиҳабы Лакоба алашаразы ауадаҩрақәа рзы: ҳариааироуп, уаҳа ԥсыхәа ыҟам\nАфымцалашаразы иҟоу ауадаҩрақәа абзазаратә наплакқәа анырра ахьынӡа рырҭо атәы, насгьы урҭ ауадаҩрақәа ишыриаиуа атәы арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит Гәдоуҭатәи ачазауад аиҳабы Аслан Лакоба.\n11:05 22.01.2021\n29\nКәарҷиа амаинингқәа рызҵааразы: аиҳабыра алахәзар ҟалоит, уи ауп ҳзазымаиааиуагьы\nАжьырныҳәа 19 инаркны \"Амшынеиқәафымцамч\" афымцалашара ауааԥсыра рзынашьҭра ԥнакуа иалагеит аенергосистема ахьанҭара ахьацлаз азы. Аԥсны Жәлар Реизара аиҳабы Валери Кәарҷиа ари аҭагылазаашьа ахҳәаа аиҭеит.\n11:35 23.01.2021\n27\nВладимир Делба: Аԥсны аҵаратә процесс хацыркхар алшоит\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа ахәаша, ажьырныҳәа 22 рзы атәылаҿы ишьақәгылаз афымцамчтә кризис азҵаарақәа ирызкыз аилатәара мҩаԥигеит.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/signs\/","date":"2021-01-24T10:09:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610703547475.44\/warc\/CC-MAIN-20210124075754-20210124105754-00517.warc.gz","language":"abk","language_score":0.998565495,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9985654950141907}","num_words":1582,"character_repetition_ratio":0.122,"word_repetition_ratio":0.137,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17449.6,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ажьырныҳәа 10 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 615-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 169-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит, абри атәы аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nГәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҟны ажьырныҳәа 8 рзы иԥсҭазаара далҵит 1954 шықәсазы ииз апациент. Уи изышьақәырӷәӷәан адиагноз хада - \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", иара убас зыҽзыруадаҩыз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи аполисегментартә гәыҵәкра\".\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 93-ҩык, урҭ рахьтә 80-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 27-ҩык, ибжьаратәуп - 28-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 36-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 15-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 30-ҩык. Аҟәатәи амобилтә хырхарҭарацәатә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 45-ҩык апациентцәа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 9782-ҩык ыҟоуп. Урҭ рахьтә ргәы бзиахеит 7294-ҩык.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 27 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 543-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 54-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит ҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАжьырныҳәа 25-26 рзы Аԥсны аковид-хәышәтәырҭақәа рҿы рыԥсҭазаара иалҵит фҩык апациентцәа.\nГәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы ажьырныҳәа 26 рзы иԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа. 1931 шықәсазы ииз - идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц, иара убас идбалан зымҩасшьа бааԥсыз авирус-бактериалтә ҩганктәи аполисегментартә гәыҵәкра. Иԥсҭазаара далҵит 1949 шықәсазы ииз ахаҵа, идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы иԥсҭазаара далҵит 1950 шықәсазы ииз апациент, идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц. Иара ахәышәтәырҭа дҭашәеит иҭагылазаашьа бааԥсны, ирԥҳақәа ачымазара акыр ирылаҽны. Апациент мызкы иназынаԥшуа иақәнагаз ахәышәтәра дахысуан, аха уи иахьмырԥшкәа иԥсҭазаара далҵит ажьырныҳәа 26 рзы.\nУрыстәылатәи арратә госпиталь аҿы рыԥсҭазаара иалҵит хҩык апациентцәа. 1950 шықәса рзы ииз апациент иԥсҭазаара далҵит ажьырныҳәа 15 рзы, 1946, 1948 шықәсқәа рзы ииз ҩыџьа апациентцәа - ажьырныҳәа 26 рзы. Урҭ рыхҩыкгьы акоронавирустә инфекциа адиагноз рзышьақәырӷәӷәан.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 118-ҩык, урҭ рахьтә 104-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 34-ҩык, ибжьаратәуп - 50-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 35-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 19-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 29-ҩык, Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 46-ҩык апациентцәа.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит аҿкычымазара рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\n2021 шықәса ажьырныҳәа 1 азы зда ԥсыхәа ыҟам ауаҩы ихныҟәгага мызкы иартәеит 7 нызқьи 398 мааҭ.\n\"Аԥсны мызчарак ахыԥхьаӡара аилкааразы Урыстәыла Краснодартәи атәылаҿацә, Адыгатәыла ирымоу аметодика ҳхы иаҳархәоит ҳаргьы. Мызчарак иалоуп ауаҩы аԥсымышьҭыгазы иифараны иҟоу 35 хкы афатәқәа. Урҭ рыдагьы ааглыхратә тауарқәа, убасгьы алашара, ауадазы амаҵзуратә шәахтәқәа уҳәа. Арҭ зегьы еилаҵаны зда ԥсыхәа ыҟам аныхтәқәа идыртәо ахә ҟалоит. Афатәқәа ари ахә аҟынтәи 5 нызқьи 60 мааҭ дыртәоит, егьырҭ атауарқәа 1450 мааҭ, ашәахтәқәеи егьырҭ амаҵзуратә хшәаатәқәеи 887 мааҭ. Зда ԥсыхәа ыҟам мызчарак еиҵаны иҟамзароуп ауалафахәы. 2017 шықәсазы апарламент аҟны аџьаус азы азакәан ҿыц рыдыркылеит. Уаҟа иарбоуп ианар 1, 2018 шықәса инаркны мызчарак зда ԥсыхәа ыҟам аныхтәқәа иреиҵамзароуп ҳәа. Ус шакәгьы, иахьагьы иҟоуп зуалафахы мызчарак аасҭа еиҵоу\", - лҳәеит Гогьиаԥҳа.\nШәазыӡырҩы аудио.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nАԥсны Аҳәынҭстатистикаҿы ахныҟәгаратә минимум шьақәдыргылеит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210110\/1031591761\/Iasyz-uakhyki-naki-ryla-Asny-COVID-19-rydyrbaleit-daa-169-yk-auaasyra.html","date":"2021-01-28T03:00:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610704835583.91\/warc\/CC-MAIN-20210128005448-20210128035448-00740.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991664886,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991664886474609}","num_words":816,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.226,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":20927.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nЕреван Никол Пашиниан инапынҵақәа рышьҭаҵареи изаамҭаным алхрақәа рымҩаԥгареи зҭаху акциа мҩаԥыргоит\nАклиникақәа рҿы аҭыҧқәа ахьыҟам азын, Чехиа Германтәылеи Швеицариеи Польшеи ирыҳәоит чехиатәи апациентцәа рыдыркыларц\nКитаии Аладатәи Африкеи аполициа 1000 адоза акоронавирус аҽыхьчаратә вакцина ҧаршеи аадырҧшит\nИльҳам Алиев \"Аекономикатә усеицура аиҿкаара\" иалахәу аҳәынҭқаррақәа ирыдигалеит атранспорттә корридор ҿыц ахархәара\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 314 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 10 535 афакт ҿыцқәа аарҧшын, иԥсит 452-ҩык\nШәамахьтәыла аоппозициаа рхаҭарнакцәа ахада дырԥылоит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 360-ҩык рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 10 565 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 240-ҩык рыдбалан, рыԥсҭазаара иалҵит 5-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 11 571 афакт ҿыцқәа аарҧшын, рыԥсҭазаара иалҵит 333-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 158-ҩык рыдбалан, рыԥсҭазаара иалҵит 3-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 278 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 11 534 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 283-ҩык рыдбалан\nЕвроеидгыла атәылақәа раҧхьатәи арратә концепциа шьақәдырҕәҕәоит 2022 шықәса хәажәкыранӡа\nИльҳам Алиев – Қырҭтәыла, иаҭаххар, егьырҭ атәылақәа рыгәҭа, Ашьхатә Ҟарабах аиҭашьақәыргылара апроцесс аҽалархәра алшоит\nШәамахьтәыла бџьармчқәа рыштаб хада - Никол Ԥашиниан инапынҵақәап рышьҭаҵара иазкны позициа ԥсаххом\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 11 749 афакт ҿыцқәа аарҧшын, рыԥсҭазаара иалҵит 383-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 273-ҩык рыдбалан, ҧшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/","date":"2021-03-07T09:19:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178376206.84\/warc\/CC-MAIN-20210307074942-20210307104942-00214.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9956353903,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9956353902816772}","num_words":445,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.507,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":11612.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 273-ҩык рыдбалан, ҧшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa 2 992 атестқәа ҟаҵан.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантә аих Агәабзиарахьчара аминистрра иаҵанакуа ачымазарақәа рхылаԥшра ацентр аҟынтә адырра ҵаҵӷәыс аҭаны. Атәылаҭ рҽырыхәшәтәуеит 4 445-ҩык.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 170 945-ҩык, инеизакны рыԥсҭазаара иалҵхьеит 3 175 -ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-273-uimk-rmdbalan-phsh%D1%8Cuimk-rm%D4%A5s%D2%ADazaara-ialcit\/","date":"2021-04-17T23:21:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038464065.57\/warc\/CC-MAIN-20210417222733-20210418012733-00160.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987389445,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9987389445304871}","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.095,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":6909.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Аепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13600-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13093-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 216-ҩык.\nТҟәарчал ақалақь аҟны инхо Омар Кәакәасқьыр арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит Тамшь идыргыло аԥсшьарҭаҭыԥ аҟны аусурҭа шиԥшааз, иҩызцәеи иареи аус шыруа атәы.\nАԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура адыррақәа рыла дара закәаншьаҭада аҳәаа иахысуан Аԥснынтәи Қырҭтәылаҟа инеиуа ауаа хәымш акарантин рхыргарц иахьааныркыло рҽацәхьаркырц азы.\nАԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура адыррақәа рыла дара закәаншьаҭада аҳәаа иахысуан Аԥснынтәи Қырҭтәылаҟа инеиуа ауаа хәымш акарантин рхыргарц иахьааныркыло рҽацәхьаркырц азы. Иҭахаз рыԥсыбаҩқәа иахьа Жәыргьыҭ араион аҿы ирбеит.\n2011 шықәса мшаԥы 7 рзы Аԥсны аҩбатәи ахада Сергеи Багаԥшь Ҭырқәтәыла днеит. Уи иныҟәара иалагӡаны имҩаԥысыз аиԥыларақәа, ныррас иҟарҵаз атәы арадио Sputnik аефир аҟны дрылацәажәеит Аԥсуа культуратә центрқәа рфедерациа аиҳабы Аҭанур Аҟәысба.\nАԥсны хәыжәкырамза анҵәамҭаз иазыԥшын урыстәылантәи алаҵа аиура, аха алаҵа макьаназы имаацт.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13576-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13070-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 216-ҩык.\nАҽазыҟаҵарақәа ирылахәын зықьҩык инареиҳаны аррамаҵзурауаа, ахархәара рыҭан 300 ак арратә техника.\nАҟәатәи ареспубликатә хәышәтәырҭа ареанимотолог Алмас Бганба арадио Sputnik аефир аҿы игәалаиршәеит COVID-19 ҳтәылаҿы ацәырҵра рыҽшазырҟарҵоз, зегь реиҳа иуадаҩыз аамҭақәа раан рҭагылазаашьа зеиԥшраз атәы дазааҭгылеит.\nМшаԥы 6 рзы Аԥсны авольтҳарак цәаҳәақәа \"Гьачрыԥшь\", \"Кавкасиони\" рҟны иҟалаз авариа иахҟьаны алашара аиура аԥкыра аларгалеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210407\/","date":"2021-04-11T08:11:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038061562.11\/warc\/CC-MAIN-20210411055903-20210411085903-00604.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9995177984,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9995177984237671}","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.265,"special_characters_ratio":0.162,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":23965.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 2 293 афакт ҿыцқәа аарҧшын, 31-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит\nАмиран Гамҟрелиӡе – Атәылаҿ ахԥатәи ацәқәырԥа алагахьеит, афактқәа зегь реиҳа ирацәаны Қарҭ, Аҷара, Гыртәыла-Аҩадатәи Шәантәыла аарԥшуп, аха афактқәа зехьынџьара рацәахеит\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 1 085 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 432-ҩык aпaциентцәa aчымзaрa иaлҵит\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 53 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nАмиран Гамҟрелиӡе – Акоронавирус амутациа амшала ареинфицирра афактқәа рхыҧхьаӡара азҳара иаҿуп\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 756 Қарҭ аарҧшуп, 161 – Гыртәыла – Аҩадатәи Шәантәыла, 116 - Аҷара\nҚырҭтәыла акоронавирус 1374 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 422ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 11ҩык апациентцәа\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 30 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИахьа иаарҧшыз акоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 202 Қарҭ аарҧшуп, 46 - Аҷара, 40 – Гыртәыла – Аҩаадатәи Шәантәыла\nҚырҭтәыла акоронавирус 359 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 526ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит фҩык апациентцәа\nАмиран Гамҟрелиӡе - Атәылаҿы аепидемиологиатә ҭагылазаашьа еицәахоит, зымҽхак дуу аепидемиа ҟалар ауеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика Қырҭтәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 707 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 592ҩык ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла акоронавирус 506 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 285ҩык ачымазара иалҵит\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 24 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Азербаиџьан акоронавирус 2 206 афакт ҿыцқәа аарҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Урыстәыла акоронавирус 9 150 афакт ҿыцқәа аарҧшын, иԥсит 402-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 029-ҩык рыдбалан, 1117-ҩык ачымазара иалҵит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2021-04-15T01:32:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038082988.39\/warc\/CC-MAIN-20210415005811-20210415035811-00336.warc.gz","language":"abk","language_score":0.994892478,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9948924779891968}","num_words":409,"character_repetition_ratio":0.173,"word_repetition_ratio":0.18,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":17919.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: ҚЫРҬТӘЫЛА\nИване Чхаиӡе - Индиатәи аштам адоминанттә ҭыԥ ааннакылар ҟалоит\nАнна Биерде – Қырҭтәыла ибзианы апандемиа ахылаҧшра адысныҳәалоит, атәыла аханатәгьы иаҭахыз ауснагӡатәқәа зегьы мҩаҧнагеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 376 Қарҭ аарҧшуп, Имереҭи – 72, Шида Қарҭли - 41\nҚырҭтәыла акоронавирус 671 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 657 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла адгьылҵысра ҟалеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 414 Қарҭ аарҧшуп, Имереҭи – 82, Қвемо Қарҭли - 50\nҚырҭтәыла акоронавирус 741 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 945 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\n«Ақырҭуа гәахәтәы» - Қырҭтәыла иаҿагылоу Урыстәылатәи агрессиа аанкылара - Евроеидгылеи Урыстәылеи реизыҟазаашьақәа рҿы астратегиатә ҵакы змоу азҵаарақәа иреиуп\nАдунеи абанк авице-ахада Анна Биерде раҧхьатәи аофициалтә визитла Қырҭтәыла даҭаауеит\nИенс Столтенберг – Ҳара Қырҭтәылеи Украинеи НАТО азааигәахара иазку ареформақәа рымҩаҧграҿы ҳрыцхраауеит\nИенс Столтенберг – Бухарест еилыкка ааҳацҳаит Қырҭтәыла НАТО ишалало, аха, аконкреттә арыцхә арбамызт, арыцхә иахьагьы ҳалацәажәом\nЖәларбжьаратәи АИХ шәамахьтәылатәи атҟәацәа рыҧсадгьылахь рырхынҳәра апроцесс аҿы Қырҭтәыла инанагӡаз ароль иазкны\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 276 Қарҭ аарҧшуп, Аҷара - 45, Имереҭи – 44\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 14ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 522 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 1074 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 389 Қарҭ аарҧшуп, Имереҭи – 55, Қвемо Қарҭли - 64\nҚырҭтәыла акоронавирус 695 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 797 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nБриуссель имҩаҧысуа НАТО асаммит аҿы Қырҭтәыла азҵаара иалацәажәоит\nРоб Портман – Қырҭтәыла - Америка изықәгәыҕуа партниоруп, уи ҳара ҳҟынтә ацхыраара аҭахуп\nҚырҭтәыла иаарҧшыз акоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 380 Қарҭ аарҧшуп, 78 - Гыртәыла – Аҩадатәи Шәантәыла, 59 – Имереҭи","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/qmr%D2%ADt%D3%99mla\/","date":"2021-06-21T04:35:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623488262046.80\/warc\/CC-MAIN-20210621025359-20210621055359-00512.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9967398643,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9967398643493652}","num_words":425,"character_repetition_ratio":0.129,"word_repetition_ratio":0.219,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":25239.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Авирус цәырҵит апровинциа Хубеи ақалақь Ухань аҟны ԥхынҷкәын анҵәамҭазы. Иара зырҿио акоронавирус хкҿыц 2019-nCoV ауп. Китаи анҭыҵ авирус азгәаҭоуп: Гонконг, Макао, Таивань, Таиланд, Иапониа, Аладатәи Кореиа, ЕАА, Канада, Вьетнам, Сингапур, Непал, Франциа, Австралиа, Малаизиа, Германиа, Финлиандиа.\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны аҩныҵҟа авирустә инфекциа – акоронавирус змоу уаҩ дыҟам, аха аҿагыларатә уснагӡатәқәа ирҿуп. Иаԥҵоуп иҷыдоу аҭелтә еимадара, аубарҭабжьаратә штаб, Акоординациатә штаб, Гәылрыԥшьтәи ахәшәтәырҭа азыхиоуп акоронавирус злаҽу ӡәыр дҟалозар рыдкылара, иара убас Урыстәылантәи иааргеит атест-системақәеи, агуманитартә цхыраареи.\nХәажәкыра 14 инаркны Егры аҳәаа аркуп, иара убас аԥкрақәа алагалоуп Аԥсны-урыстәылеи рҳәааҿы.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 16017-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 15170-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 241-ы.\nАгәабзиарахьчаразы адунеизегьтәи аиҿкаара (ВОЗ) ахаҭарнакцәа рделегациа Аԥсныҟа иааит агуманитартәи аконсультативтәи цхыраара аҟаҵаразы.\nИахьазы Аԥсны акоронавирус 15952-ҩык ауааԥсыра ирыдбалоуп, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 241-ы.\nАреспублика араионқәа быжьба рҿы COVID-19 аҟынтәи ацәеижьҿагылақәа ауаа рцәа иалоу иаламу гәарҭон.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15952-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 15134-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 241-ы.\nАԥсны акоронавирус аҟынтәи алаҵа \"Спутник V\" ҟарҵахьеит хнызқьҩык рҟынӡа ауааԥсыра.\nАекспертцәа иазгәарҭоит ачымазара аклиникатә ҟазшьа аҽшеиҭанакыз аха ОРВИ аспектр аҳәаақәа ишырҭымҵуа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15756-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 15069-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 238-ҩык.\nУрыстәылатәи Афедерациа ахада имҳәаӡеит акоронавирустә инфекциаҟынтә иарбан лаҵоу иҟаиҵаз.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла Москва иаарԥшуп ԥхынҷкәын 26 раахыс иреиҳаӡоу акоронавирустә хҭысқәа рхыԥхьаӡара.\nАкоронавирустә инфекциаҟынтәи алаҵаҟаҵаратә кампаниа Аԥсны иалагеит лаҵара 11 рзы. Ауааԥсыра ирыларҵоит урыстәылатәи алаҵа \"Спутник V\".\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 247-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 70-ҩык рцәа акоронавирус шалаз аадырԥшит.\nАреспублика араионқәа быжьба рҿы мчыбжьык иалагӡаны COVID-19 аҟынтәи ацәеижьҿагылақәа ауаа рцәа иалоу иаламу гәарҭон.\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 236-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 46-ҩык рцәа акоронавирус шалаз аадырԥшит.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15595-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 14983-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 238-ҩык.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15549-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 14947-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 236-ҩык.\nАԥсны ауааԥсыра урыстәылатәи алаҵа \"Спутник V\" рзыҟаҵара иалагеит лаҵарамза 11 рзы. Зынӡа Аԥсныҟа иааган 6500 доза алаҵа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15505-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 14901-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 236-ҩык.\nРашәара 4 рызтәи аҭагылазаашьала акоронавирустә инфекциа ҿыц COVID-19 аҟынтәи Аԥсны алаҵа ҟарҵахьеит 2076-ҩык ауааԥсыра.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 15463-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 14876-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 236-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/trend\/avirust_infekzia_akoronavirus_achazichhara\/","date":"2021-06-16T22:11:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487626122.27\/warc\/CC-MAIN-20210616220531-20210617010531-00401.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991320968,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991320967674255}","num_words":663,"character_repetition_ratio":0.121,"word_repetition_ratio":0.287,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":14455.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АУААЖӘЛАРРА\nКаха Куҷава Европа ахеилак апарламенттә ассамблеиа ахада диԥылеит\nАмиран Гамҟрелиӡе - Иаарту ақәыаԥшылараҿ асабрадақәа рныҟәгара, лымкаала алхраԥхьатәи апериод аан ихымԥадахоит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 1 938 Қарҭ аарҧшуп, 378 - Аҷара, 362 - Имереҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус аарԥшра аҵоура 7 мштәи арбага 6,71% иаҟароуп\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 3666 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 1 335-ҩык aпaциентцәa\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 17-ҩык апациентцәа\nҞалӷьҭатә атропикатә абнақәеи аӡмахҿқәеи ИУНЕСКО адунеизегьтәи ҭынха асиа алагалоуп\nИндиа Аҧыза-министр Қеҭеван ацқьа лцәеижьхәҭақәа ҳаҭыр рықәҵаны, Гоа анапхгара урҭ рыхьчаразы ҭабуп ҳәа реиҳәеит\nИракли Ӷарибашвили - Ҳтәыла алокдаун ҿыц ахгара даҽазнык иалшом, алокдауни аԥкрақәеи алаҳгалом, ҳшәыҳәоит алаҵақәа ҟашәҵа\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 676 Қарҭ аарҧшуп, 224 - Аҷара, 84 - Имереҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус аарԥшра аҵоура 7 мштәи арбага 6,44% иаҟароуп\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 26-ҩык апациентцәа\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 1264 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 1 665-ҩык aпaциентцәa\nАлаҵа \"Фаизер\" актәи адоза аҟаҵара иахьа иалагоит\nИахьа Қырҭтәыла аҩынтәраан адгьылҵысра ҟалеит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 1 030 Қарҭ аарҧшуп, Аҷара - 299, Имереҭи Қарҭли - 190\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 23ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 2 061 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 1 654 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nИлиа аҩбатәи аолимпиатә еизга алахәылацәа иныҳәеит\nАсааҭ 14:00 рзы акоронавирус азы алаҵазы арегистрациа иахысит 107 157-ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%B0%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0\/","date":"2021-07-27T10:55:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153391.5\/warc\/CC-MAIN-20210727103626-20210727133626-00540.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9980025291,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9980025291442871}","num_words":416,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.317,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":18296.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны даҽа 69-ҩык COVID-19 рыдбалоуп, пациентк иԥсҭазаара далҵит\n22:29 03.09.2021 (ирҿыцуп: 22:32 03.09.2021)\n© AFP 2021 \/ STRМедицинский сотрудник готовит тесты на нуклеиновые кислоты для пациентов, инфицированных коронавирусом COVID-19, в больнице Красного Креста в Ухане в центральной провинции Хубэй Китая 10 марта 2020 года. - Президент Китая Си Цзиньпин заявил 10 марта, что Ухань изменил положение против смертельная вспышка коронавируса, когда он нанес свой первый визит в город в центре глобальной эпидемии\n© AFP 2021 \/ STR\nАепидемиа ҟалеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 25486-ҩык рҟынӡа инаӡахьеит, ргәы бзиахеит 21480-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 385-ҩык.\nАҞӘА, цәыббра 3 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 азы атестқәа арҭеит 287-ҩык Аԥсны ауааԥсыра, урҭ рахьтә 69-ҩык рцәа акоронавирус шалаз аадырԥшит, абри атәы аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАҟәа иҟоу урыстәылатәи амобилтә госпиталь аҟны иԥсҭазаара далҵит 1969 шықәсазы ииз апациент.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәшәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 60-ҩык, рҭагылазаашьа бааԥсуп 22-ҩык, ибжьаратәуп - 23-ҩык. Аҟәатәи аинфекциатә хәшәтәырҭаҿы ирхәшәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 25-ҩык, урҭ рахьтә хәҩык апациентцәа рҭагылазаашьа уадаҩуп. Очамчыра ирхәшәтәуеит 23-ҩык, Гагратәи ахәшәтәырҭаҿы - 13-ҩык, урҭ рахьтә фҩык апациентцәа рҭагылазаашьа уадаҩуп. Тҟәарчалтәи ахәшәтәырҭаҿы - 12-ҩык апациентцәа. Аҟәа иҟоу амобилтә госпиталь аҿы - 70-ҩык апациентцәа, ааҩык рҭагылазаашьа хьанҭоуп.\nАоперативтә штаб аҳәара ҟанаҵоит ауааԥсыра аҿкы рхы ацәырхьчаларц.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20210903\/Asny-daa-69-yk-COVID-19-rydbaloup-patsientk-isazaara-dalit-1033151037.html","date":"2021-10-26T02:35:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323587794.19\/warc\/CC-MAIN-20211026011138-20211026041138-00346.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9806807041,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9806807041168213, \"oss_Cyrl_score\": 0.018762364983558655}","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":22613.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны\nАжәабжьқәа Sputnik Аԥсны аҟны\nАшықәс ҿыц ауха Аҟәа иит ԥшьҩык ахәыҷқәа\n12:00 01.01.2022 (ирҿыцуп: 12:33 01.01.2022)\n© Sputnik \/ Леся ПоляковаВ Воронеже родился миллионный житель\n© Sputnik \/ Леся Полякова\/\nАҟәа ахада Беслан Ешба ишиӡбаз ала, 2022 шықәсазы аҳҭнықалақь аҿы раԥхьа ииз ахәыҷы иҭаацәа 100 нызқь мааҭ аԥара рырҭоит Аҟәа ахадараҟынтәи.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 1 – Sputnik. Аҟәатәи ахшараиурҭаҿы Ашыҟәс ҿыц ауха иит ԥшьҩык ахәыҷқәа, рыԥшьҩыкгьы аԥсыуаауп, абри атәы Sputnik иазеиҭарҳәеит Аԥсны Агәабзиарахьчара аминистрраҿы.\nАҟәатәи ахшараиурҭа аҳақьым Диана Ҷыҭанааԥҳа ишылҳәаз ала, иит ҩыџьа аҷкәынцәеи ҩыџьа аӡӷабцәеи. Урҭ рахьтә реиҳа идуу ҷкәынак икапан 4,3 килограмм иҟоуп.\n\"Ахәыҷкәа рҭаацәарақәа Тҟәарчал, Лыхны, Маҷара, Гәдоуҭа иатәуп\", - ҳәа адырра ҟалҵеит Ҷыҭанааԥҳа.\nАҟәа ахада Беслан Ешба ишиӡбаз ала, 2022 шықәсазы аҳҭнықалақь аҿы раԥхьа ииз ахәыҷы иҭаацәа 100 нызқь мааҭ аԥара рырҭоит Аҟәа ахадараҟынтәи. 2021 шықәсазы Аҟәа ахада иҟынтәи ари аҩыза аԥаратә ҳамҭа роуит аҷкәын дзауз Ԥачалиаа рҭаацәара.\n28 Ԥхынҷкәын 2021, 19:51","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220101\/ashys-yts-aukha-aa-iit-shyk-akhya-1036998824.html","date":"2022-01-24T10:38:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304528.78\/warc\/CC-MAIN-20220124094120-20220124124120-00315.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9941014647,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9941014647483826}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.191,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":23179.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, жьҭаара 11 — Sputnik. 900 нызқь рҟынӡа автомашьына аурыс-аԥсуа ҳәаа иахысит 2016 шықәса лаҵарамза инаркны цәыббрамзанӡа. Уи ҵыԥхтәи ашықәс иадкылан уахәаԥшуазар 10% рыла еиҳауп, ҳәа аанацҳауеит Краснодартәи атәылаҿацә иатәу Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә шәарҭадаратә маҵзура Аҳәаахьчаратә усбарҭа апресс-маҵзура.\n\"900 нызқь рҟынӡа автомашьына аурыс-аԥсуа ҳәаа иахысит 2016 шықәса лаҵарамза инаркны цәыббрамзанӡа. Уи ҵыԥхтәи ашықәс иадкылан уахәаԥшуазар 10% рыла еиҳауп\", ҳәа азгәаҭоуп Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә шәарҭадаратә маҵзура Аҳәаахьчаратә усбарҭа апресс-маҵзура аҳәамҭаҟны.\nИара убасгьы еизҳаит аҳәаа иахысуа ауаатәыҩса рхыԥхьаӡарагьы. Лаҵарамза инаркны цәыббрамзанӡа аҳәаа иахысит 5,5 миллионҩык ауааԥсыра. Ари ҵыԥхтәи асезон иадукылозар, 350 нызқьҩык рыла еиҳауп. Аиҳарак ауааԥсыреи автомашьынақәеи рхыԥхьаӡара рацәан нанҳәамзазы. Ес-уахи-ҽни аҳәаахьчаҩцәа иазгәарҭон 55 нызқьҩык рҟынӡа ауааԥсыра аҳәаа рахысра.\n\"Иахьазы уахыки-ҽнаки рыла аҳәаа иахысуа рхыԥхьаӡара 30 нызқьҩык иреиҳам\", ҳәа арбоуп аусбарҭа аҳәамҭаҟны.\nАха лассы аушьҭырҭатә пункт \"Адлер\" аҟны уи ахыԥхьаӡара акыр еиҳахар алшоит, ацитрустә сезон алагара инадҳәаланы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20161011\/avtomashinat-eishtagilakua-akir-irizhait-1019645893.html","date":"2022-07-01T17:33:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103943339.53\/warc\/CC-MAIN-20220701155803-20220701185803-00373.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994824529,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994824528694153}","num_words":225,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.25,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":19650.6,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, хәажәкыра 21 — Sputnik, Бадри Есиава. Аԥсны Жәлар Реизарахь адепутатразы ииааиз акандидат ҳәа дыԥхьаӡахоит абжьы еиҳаны изауз акандидат иҳәеит аҩаша, хәажәкыра 21 рзы Аԥсуа телерадиоеилахәыраҟны имҩаԥгаз апресс-конференциаҟны ААК (ЦИК) ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиа. Ажурналистцәа рызҵаара \"ашшрақәа ыҟазма актәи атур аан?\", аҭакс Гогьиа иҳәеит иҟаз ашшрақәа ишьақәыргылоу аформала ишеиҿкаамыз.\n\"Ашшрақәа ыҟан, аха реиҳарак ҿырҳәала акәын мамзаргьы ҭелла акәын ишыҟаҵаз. Асеиԥш иҟоу ашшрақәа официалтә шшроуп ҳәа иузышьақәыргылом\", — иҳәеит иара.\nГогьиа аҳәара ҟаиҵеит алхрақәа ирыдҳәалоу ауаа зегьы Аԥсны азакәанԥҵара инақәыршәаны рхы мҩаԥыргаларц. Аус зуа азакәанԥҵара иалнаршоит алхрақәа зышьақәымгылеит ҳәа иахьыԥхьаӡоу алхырҭатә ҭыԥ № 17 аҟны адепутатрахь акандидатцәа ҿыцқәа рықәгылара. Абри атәы ҳкорреспондент иеиҳәеит ААК (ЦИК) ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиа.\n\"Амзартә план инақәыршәаны алхра ҿыцқәа разыҟаҵареи рымҩаԥгареи рзы ауснагӡатәқәа, аԥшьгаратә гәыԥқәеи аполитикатә партиақәеи рҭаҩра уҳәа ирылагоит хәажәкыра 25 рзы, ихыркәшахоит –мшаԥымза 14 инаркны лаҵарамза 4 рзынӡа. Акандидат ацентртә алхратә комиссиахь ирзаҳал аннеига инаркны жәамш рыҩныҵҟа ацентртә алхратә комиссиа акандидат ашәҟәы дҭргалоу дҭарымгалоу азы аӡбра аднакылароуп\", — лҳәеит Ацентртә алхратә комиссиа амаӡаныҟәгаҩ Елена Лабахәуаԥҳа.\nАԥсны Апарламент ахь алхрақәа аҩбатәи атур мҩаԥысраны иҟоуп хәажәкыра 26 рзы, 22 алхратә ҭыԥ рҟны. Алхрақәа актәи ртур мҩаԥысит хәажәкыра 12 рзы.\nГәдоуҭатәи алхырҭатә округ № 17 Гудаҟны аиҭалхра мҩаԥысуеит лаҵарамза 14 рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170321\/aibati-atur-akni-iaiaaiz-abzheiha-zauz-ioup-1020659939.html","date":"2022-12-04T07:40:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710968.29\/warc\/CC-MAIN-20221204072040-20221204102040-00212.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9997187257,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997187256813049}","num_words":301,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":29562.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Хҩык урыстәылауаа ҭахеит Сеул Ҳеллоуин аныҳәа аназгәарҭоз\n© Sputnik \/ Мария ПлотниковаГорода мира. Сеул\n© Sputnik \/ Мария Плотникова\/\nИтхевон араион аҿы Ҳеллоуин азгәазҭоз ауаа ахьеибарҟьцыз иахҟьаны рыԥсҭазаара иалҵит 151-ҩык ауаа, аахақәа роуит 82-ы.\nАҞӘА, жьҭаара 30 - Sputnik. Хҩык урыстәылауаа ҭахеит Сеул Ҳеллоуин аныҳәа аназгәарҭоз, абри атәы аанацҳауеит РИА Новости Алада Кореиа иҟоу урыстәылатәи ацҳаражәҳәарҭа адыррақәа шьаҭас иганы.\n\"Урыстәыла атәылауаа хҩык ҭахеит. Аҵыхәтәаны иҭахаз хабарда дыбжьаӡит ҳәа ишьан. Лыуацәа ахәшәтәырҭаҿы дырԥшааит. Ахәшәтәырҭаҿы дыԥсит\", - иҳәеит ацҳаражәҳәарҭа ахаҭарнак.\nИтхевон араион аҿы Ҳеллоуин азгәазҭоз ауаа ахьеибарҟьцыз иахҟьаны рыԥсҭазаара иалҵит 151-ҩык ауаа, аахақәа роуит 82-ы. Иҭахаз 19-ҩык атәым ҳәынҭқаррақәа иртәылауаауп. Алада Кореиа ахада Иун Сок Иоль иҟалаз арыцҳара иахҟьаны алахьеиқәҵара рылеиҳәеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20221030\/khyk-urystylauaa-akheit-seul-ellouin-anya-anazgaroz-1042324603.html","date":"2022-12-04T22:59:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446710980.82\/warc\/CC-MAIN-20221204204504-20221204234504-00835.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9989737272,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9989737272262573}","num_words":201,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.292,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":20104.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Апресс-релизқәа\nАҞӘАФОН аофициалтә саит аҿы ахеидкыла аизҳара иазку аинформациа ацәыргыразы Шәара шәзы иаԥҵоуп АҞӘАФОН аҿы имҩаԥысуа актуалра злоу аҵыхәтәантәи ахҭысқәа аиҟәша «Апресс-релизқәа».\n2017 шықәса алҵшәақәа. Ахеилак АҞӘАФОН инарҭбаау апресс-релиз.\n«АҞӘАФОН-GSM» - Аҧсны раҧхьаҭәи амилаҭтә мобилтә операторуп. Уи аимадара аџьармыкьаҿы 2003 шықәса раахыс аусура иаҿуп. Иахьазы АҞӘАФОН атехникатә структура алшара ҟанаҵоит ҳаамҭа иашьашәалоу амобилтә еимадара еиуеиҧшым амаҵзурақәа зегьы абонент идгаларазы. Урҭ рахьтә иҟоуп Аҧсны азы ираҧхьаӡатәиқәоугьы.\nХәҭакахьала, 2017 шықәса анҵәамҭазы ҳреспублика аҳтны қалақь аҿы ахархәаҩцәа ирыдгалан адыррақәа реимдара амаҵзура LTE Advanced астандарт аҿы. Уи иазҧхьагәанаҭоит лассы-лассрала ацәаҳәақәа рырҭбаара, иара убас иамоуп 300 МВс. рҟынӡа арласрала зырласра ҳараку антенна рацәала адырраҭарақәа реимдаразы инарҭбаау алшарақәа.\nИара убас АҞӘАФОН абонентцәа мацара ирыдыргало амаҵзурақәа иреиуоуп Европа атәылақәеи, Ааигәатәи Мрагылареи (Ҭырқәтәыла, Сириа, Иорданиа), Америкеи, егьырҭ атәылақәеи рҿы ҳара ҳабонентцәа рхы иадырхәо Жәларбжьаратәи Ароуминг.\nИара убас, ҳәарада, ҳара ҳабонентцәа рзы зегь реиҳа ифеидоу, иманшәалоу акакәны иҟоуп Урыстәылатәи ароуминг. Уи аҿы 1 МБ 50 коп. ҟанаҵоит, иалалоу абжьтәы трафик – 1,5 мааҭ.\nАхеидкыла азы итрадициатәу аизҳара асегмент аҿы – апакеттә дырраҭарақәа реимдаразы амаҵзура ахархәаҩцәа рыҭараҿы, иахьазы АҞӘАФОН аҟнытә зырласра ҳараку амобилтә Интернет аларҵәоуп шамахамзар ауаа ахьынхо Аҧсны аҵакырадгьыл зегьы аҿы.\nИахьа АҞӘАФОН хаз-хазы иҟоу акатегориақәа ирыҵаркуа абонентцәа ирыднагалоит ирзыманшәалоу атарифқәа, ихарҭәаау амаҵзурақәеи, асервисқәеи, иара убасгьы акорпоративттә клиентцәа рзы ифеидоу ажәалагалақәа.\nҲара аҿиара мҩа ҳануп, иаҳҭахуп иахьынӡалшо зхаҭабзиара ҳараку аимадареи, ибзианы ишьақәыргыло аибыҭареи, зыласра ҳараку амобилтә Интернети рыла ҳабонентцәа реиқәыршәара. Ҳара ҳаалыҵқәеи ҳмаҵзурақәеи ҳклиентцәа рҭахрақәа иахьынӡахәҭо инарыгӡоит.\nУажәазы АҞӘАФОН абонентцәа рзеиҧштә хыҧхьаӡара160 000 ыҟоуп. Ари аҳа амаҵ руеит ҩышә инареиҳаны абазатә станциақәа, урҭ рҿы иаларҵәоуп атехнологиақәа аҩбатәи, ахҧатәи, аҧшьбатәи рабиҧарақәа (2G, 3G, 4G). 14 шықәса ҵуеит АҞӘАФОН аимадаратә џьармыкьаҿы иҟоуижьҭеи, ара аус руеит 300-ҩык инареиҳаны аусзуҩцәа. Урҭ ирылдыршахьеит акыр иуадаҩыз аус қәҿиарала аӡбара –еиҵыху аҳа атәыла зегь иахьыгӡаны аргылара!\nАҧсны ателекоммуникациақәа шьаҿа ҭбаала аизҳара иаҿуп. АҞӘАФОН аимадара аџьармыкьаҿы иаҧхьагылоу, атәыла зегь иалаҵәахьоу, еицырдыруа абренд змоу Хеилакык аҳасабала, иазышәоит иамоу апотенциал аусхкы аизҳаразы еиҳа иахьаҭыху аҭыҧ аҿы ахархәара.\nАҞӘАФОН абонентцәа ирыднагалоит, аџьармыкьаҿы иҟоу егьырҭ амобилтә аоператорцәа иреиҕьны, атарифқәа ииашоу ахәқәа рыла,. Уи имҩаҧнаго амаркетингтә политика иабзоураны, 2016 шықәса раахыс АҞӘАФОН аҟнытә амобилтә Интернет ахархәаҩцәа инырхуа атрафик хынтә иазҳаит. Хаҭабзиаралеи хыҧхьаӡаралеи аизҳара шьаҭас иамоуп 4G (LTE) аҳақәа реизҳара. Насгьы, хыхь ишазгәаҳҭаз еиҧш, АҞӘАФОН ари аусура иалҵшәаны иҟалеит амаҵзура LTE Advanced астандарт аҿы Аҟәа Амобилтә Интернет амаҵзура ашҟа анеира алыршара.\nАхатәы бренд иазырҳауа, Ахеилак иарыҕәҕәоит ари аусхкы аҿы аҧхьагыларатә позициақәа. Ари аизҳара шьаҭас иамоу, егьырҭ аоператорцәа раҧхьа Аҧсны аинновациатә технологиақәа алагало, шьаҿа-шьаҿала ҳмаҵзурақәа рхаҭабзиара аиҕьтәразы иҟаҳҵо аҽазышәароуп.\nУи инадҳәаланы, 2017 шықәса, жьырныҳәазы АҞӘАФОН анапхгарала, аҳа аизҳараҿы акрызҵазкуа астратегиатә ӡбара рыдыркылеит. Аамҭакала атәыла зегь аҿы иҧсахын амаҭәахәқәа – қалақь цыҧхьаӡа, нхаратә ҭыҧ цыҧхьаӡа Егры инаркны Ҧсоунӡа.\nАри атехнологиатә рҿыцра – АҞӘАФОН аҭоурых аҿы зегь реиҳа зымҽхак ҭбаау усуп. Иааизакны иуҳәозар, уи аларҵәара нагӡоуп АҞӘАФОН ари аусхкы аҿы иамоу атехнологиатә ҧхьагыларатә стратегиа аҳәаақәа ирҭагӡаны. Ари аус ду шықәсы наӡак имҩаҧысуан Ахеилак ахатәы усзуҩцәа рыдагьы, АҞӘАФОН азы ари амаҭәахә ҿыц ҭзыжьуа Ахеилак аҟнытә иааҧхьаз аспециалистцәа рымчала.\nХазы иазгәаҭатәуп, раҧхьатәи амобилтә оператор аусзуҩцәа иҿыцны иқәдыргыло ари атехника зегьы адунеитә телекоммуникациатә усхкы аҿы иаҧхьагылоу,зымҽхак дуу аҭыжьҩы инапы иҵыҵыз иҿыцӡоу аҿырҧшқәа шракәу.\nАмаҭахә аҧсахра иадҳәалоу аусурақәа рхыркәшара азҧхьагәаҭоуп 2018 шықәса азыбжазы. Уи аҿҳәаразы ирҿыцхоит АҞӘАФОН абазатә станциақәа зегьы. Аҩбатәи етапны иҟалоит аҳа апараметрқәа оптималра рзура, иара убас атуристтә регионқәа - Гагреи Ҧицундеи рҿы иҿыцу аҭыҧқәа рыргылара.\nАри аусура иалҵшәаны, аимадара ахаҭабзиара акыр еиҕьхоит, уаанӡа ахҩараҿы ауадаҩрақәа ахьыҟаз аҭыҧқәа – ахыбрақәа рацәаны иахьыргылоу, аҟәаҧа-ҿаҧарақәа рҿы, ихароу, знеира ахьыуадаҩу аҭыҧқәа рҿы.\nАҞӘАФОН иааиҧмырҟьаӡакәа, ианаамҭоу аинформациа ҟанаҵоит аҿакра аҧҟаррақәа, атарифтә планқәа рыхәҧсатә ҟазшьарбага, иара убас апакеттә жәалагалақәа рхарҭәаара иазкны иарбанзаалак иҟало аҧсахрақәа рзы. АҞӘАФОН атарифтә планқәа аус рыдулара мҩаҧыргоит атәыла аекономикатә ҷыдарақәа ҳасаб рзуны, уи алшара рнаҭоит адаптациа зызу, убри аҟнытә ахархәаҩ изы аларҵәара бзиа зауа аалыҵқәа аџьармыкьаҿы рыдгалара.\nАҞӘАФОН раҧхьаӡа акәны, насгьы аҧсуа операторцәа рҟнытә макьаназгьы иакзаҵәыкны Жәларбжьаратәи ароуминг Урыстәылатәи Афедерациа анҭыҵгьы ахархәаразы абонентцәа алшара рнаҭеит.\nЗпрофессионалтә ҟазара ҳараку АҞӘАФОН акоманда – ҳара ҳактив хада ауп, ҳара ҳзы ихадоу конкуренттә ҧыжәароуп. Ҳара есааира аус аауеит еиҳа абаҩхатәра злоу аспециалистцәа радыҧхьалареи раанкылареи рзы. Урҭ ркариереи рхаҭареи реизҳаразы иаҧаҳҵоит иуникалтәу алшарақәа. Есымша аусура ҳаҿуп дарбанзаалак ҳусзуҩы Ахеилак аҿы ихадоу апроектқәа, ҳара ҳхықәкқәеи ҳусӡбатәқәеи рзы ииашоу аилкаа имазарц азы, акоманда дшалахәу иныруазарц азы, иара убасгьы ибзианы ибарц, ахәгьы ишьарц азеиҧш ус аҿы ихатәы лагала. Уи ахықәкы анагӡаразы, иааҧхьоу аспециалистцәа рымчала имҩаҧаҳгоит Ахеилак аҩныҵҟа атренингқәа, аусзуҩцәа аҵарахьа рышьҭра, иара убас аусзуҩцәа рзы атимбилдингқәа(акомандатә ныҳәақәа) рымҩаҧгара.\nИласны зҽызыҧсахуа ари аусхкы аҿы иамоу аҧхьагылара арыҕәҕәаразы, АҞӘАФОН еиҭахәаҧшит ахатәы ӡыргаратә ҧхьаҟацара, ишьақәнаргылеит иҿыцу аимиџьтә хеилак \"АҞӘАФОН – Аҧсҭазаара аимадара\". Уи алшара ҟанаҵоит ахархәаҩи ахеилаки емоциала реимадара, абоненти аоператори реизыҟазаашьа ихатәу аҟазшьа аҭара.\n2017 шықәсазы АҞӘАФОН имҩаҧнагеит зымаҵ акыр аамҭа ируа рзы еиҧш, ҿыц ирыцлаз абонентцәа рзгьы акымкәа-ҩбамкәа амаркетингтә усмҩаҧгатәқәа.\nУрыстәыла Ароуминг зхы иазырхәо АҞӘАФОН абонентцәа рзы иаҧырҵеит аопциа ҿыц \"СУПЕР РОУМИНГ\". Аопциа \"СУПЕР РОУМИНГ\" абонентцәа рзы иалыршоуп Аҧсни Урыстәылеи ирылалоуи ирылҵуеи ааҧхьарақәа, иара убас МегаФон аҳаҿы иҟоу ароуминг амаҵзура \"Амобилтә Интернет\"аҟны ахәқәа ирыгырханы аиура.\nҦхынгәы мзазы АҞӘАФОН атрансформациа рызнауит атарифтә планқәа рцәаҳәа \"Еснагь аимадараҿы\". Уи аҿы иҧсахуп абонентцәа апакет аҩныҵҟа ирыдыргало амаҵзурақәа рымҽхак. Иара убас агәылаҵақәа WhatsApp-и Messenger-и рҿы абонентцәа ироуит алшара хәыда-ҧсада афотоқәеи авидеоқәеи реимдара.\nНанҳәазы атарифтә планқәа \"Илимтдоу Аинтернет 1250\", \"ИлимитдоуАинтернет 1750\" рҟны абонент хәшәара аҳәаақәа ирҭагӡаны, ирзырҳан аинтернет-трафик есымшатәи аквота амҽхакқәа. Иара убасгьы иазырҳан аопциа \"Ҩынтәтәи аквота\" амҽхакқәа.\n2017 шықәсазы АҞӘАФОН аҽазышәарақәа азырхан ҳмаҵзурақәа рхархәара арманшәалара аҩаӡара ашьҭыхра. Убас, цәыббразы абонентцәа ироуит асервис \"Абонент еиҭах аҳаҿы дыҟоуп\", иара убасгьы аопциа \"Зыхәшәара аҿҳәара ахырҧоу Аинтернет-пакет\". Ҳара еснагь ҳрызҿлымҳауп ҳабонентцәа рҭахрақәа, ҳҽазаҳшәоит аимадара амаҵзурақәа рхархәара арманшәалара, аиҕьтәра.\n2017 шықәса хәажәкыра мзазы, Жәларбжьаратәи аҳәса рымшныҳәа азгәаҭара аламҭалазы АҞӘАФОН аҿы имҩаҧыргеит \"АҞӘАФОН ААҦЫНРАЗЫ\" зыхьӡыз аӡыргаратә кампаниа иҿыцу аимиџьтә хаҿы алхразы аицлабра. Аицлабра мҩаҧысуан Instagram аҳаҿы АҞӘАФОН аофициалтә даҟьа аҟны. Уи аконкурс азҿлымҳара ду рызцәырнагеит хыҧхьаӡара рацәала ауаа, уи иақәҿырҭит раҧхьатәи амобилтә оператор анапҵаҩцәа! Аконкурс идеиа хадас иаман – хәҩык ҳтәылауаа ҭыҧҳацәа ҧшӡақәа ралхра, урҭ рфотосахьақәа абаннерқәа ирынҵаны ҳтәыла ахьынӡанаӡа-ааӡо рыкнаҳара. Ари аидеиа ҷыдарас иамаз, аҭыҧҳацәа еицырдыруа ауаа иреиуамзар акәын, рхаҿқәа ҿыцзар акәын. Аҧсны аҭыҧҳацәа ирыҭан алшара \"АҞӘАФОН ААҦЫНРАЗЫ\" ҳтәыла амҩадуқәа рышҟа ацәыргаразы.\nДаҽа традициа бзиакны АҞӘАФОН аҿы иҟоуп Ахеилак аира иазку амшныҳәа амҩаҧгара. Аҧсны иқәынхо зегьы, еиҳаракгьы АҞӘАФОН абонентцәа рзы ҧхынгәы 5 инаркны 12 рҟынӡа имҩаҧган акциа \"АҞӘАФОН аҟнытә уара у- iPhone\", уаҟа идырхәмаруан iPhone смартфонқәа 14 - Ахеилак заҟа шықәса аус ауа иаҟаратәны. Ҧхынгәы 15 рзы аныҳәатә ҭагылазаашьа аҧҵаны, аҳҭны қалақь агаҿаҟны асмартфонқәа 14 рыҭан насыҧла уи занашьахаз ахархәаҩцәа.\nҦхынгәы мзазы иҭыҵит акульттә сериал \"Игра престолов\". АҞӘАФОН-и Аҿари аспорти рызҵаарақәа рзы Аҟәа ақалақь Ахадареи русеицурала агаҿаҟны аҧхынтә кинотеатр аҿы еиҿкаан 7-тәи асезон апремиера ахәаҧшра. Есымчыбжьа, асериа ҿыц аҭыҵра аламҭалазы, АҞӘАФОН аофициалтә даҟьаҿы имҩаҧысуан аицлабра. Уи зҽалазырхәуаз зегь раҧхьа ииашаны иҟарҵар акәын асериал иазкны хә-зҵаарак рҭак. Аконкурс аҿы аиааира згаз азин иман асериа ҿыц ахәаҧшра, ҷыдала иҿаҵаны Аҟәаҟа иаагаз Вестерос Еихатәы трон дықәтәаны.\nЦәыббразы асоциалтә аҳа Instagram аҿы АҞӘАФОН аофициалтә даҟьа аҟны ихацыркын иаҧхьагылоу асмартфон Apple iPhone 7 32 Gb Matte Black архәмарра. Уи ланашьахеит аномер 3518 зманы архәмарра иалахәыз ахархәаҩ. Акциа азкын Apple iPhone X официалла алалара.\nАҞӘАФОН астратегиа иузаҟәымҭхуа хәҭаны иҟоуп иҭышәынтәалоу аизҳара. Ахеилак аҿы ишеилыркаауа ала, иҭышәынтәалоу аизҳара анырра бзиа ҟанаҵоит, ауаа рыҧсҭазаара ахаҭабзиара еиҕьнатәуеит. Ҳара еснагь ҳҽазаҳшәоит ҳауаажәлар рсоциалтә- економикатә еизҳараҿы ҳхатәы лагала аҟаҵара.\nҲара ҳрыдгылоит еиуеиҧшым ахырхарҭа змоу апроектқәа, хаҭала иазгәаҭаны, еиҳа ҳахьаҭаху. Абар уажәшьҭа акыршықәса еиҧмырҟьаӡакәа АҞӘАФОН партниорсгьы, спонсорсгьы иамоуп Агәыҳалалратә Уаажәларратә Еиҿкаара \"КЬАРАЗ\", иара убас партниорс иамоуп Акультуратә-гәыҳалалратә фонд \"Ашана\", зылшарақәа ҧку ахәыҷқәа ирызку Ахәыҷтәы шьапықәыргыларатә Центр.\nҲазнысыз ашықәс азы АҞӘАФОН-и \"КЬАРАЗ\"-и еицымҩаҧыргеит имаҷымкәа акциақәеи апроектқәеи. Убарҭ иреиуоуп: акциа \"Сара сфырхаҵа\" – Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа 14-ҩык, Аҩбатәи адунеитә Еибашьра аветеранцәа 35-ҩык, ахшара рацәа змоу анацәа 16-ҩык ирзыҟарҵаз ацхыраара, ахәыҷтәы ныҳәа, ашықәс ҿыцазтәи акциа \"Ассир ҳамҭас\".\nАҞӘАФОН ацхыраара рынаҭоит аҿар рзы аҵаратә программақәеи апроектқәеи. Урҭ рахьтә акрызҵазкуа иреиуоуп абар уажәшьҭа 11 шықәса аус зуа АҞӘАФОН Астипендиатә программа Аҧсуа Ҳәынҭқарратә университет астудентцәа рзы, иара убас Урыстәыла аҵара зҵо астудентцәа-аспортсменцәа астипендиа рыҭара.\nАҞӘАФОН иҟанаҵо асоциалтә цхыраараҿы иҷыдоу аҭыҧ аанакылоит ҳреспубликаҿы аспорт аизҳареи аларҵәареи рус.\nУбас, 2017 шықәса рыҩныҵҟала АҞӘАФОН аспонсортә цхыраара рынаҭеит имаҷымкәа ҳтәылаҿы имҩаҧгаз аспорттә усмҩаҧгатәқәа: қәрала еиуеиҧшым акатегориақәа ирыҵаркуа Аҧсни Алада Урыстәылеи рҟнытә иреиҕьу ашахмат асҩцәа еизызго Х Жәларбжьаратәи ашахматтә турнир «АҞӘАФОН-OPEN»; арҧарцәеи аҭыҧҳацәеи рыбжьара асамбо ала Жәларбжьаратәи атурнир \"Аиааира Акубок\"; \"Аҧсны Ахада икубок\" агаразы Жәларбжьаратәи аҽырыҩрақәа; 2017ш. асериа Mitjet 2L аиҧхныҩлараҿы ҳџьынџьуаҩ Дмитри Гвазава иалахәра; Амҵәышәмпыл асратә клуб \"Сухум\" Испаниа имҩаҧысуаз Европатәи аклубтә чемпионат алахәра;\n2017 шықәсазы АҞӘАФОН афинанстә цхыраара иабзоураны иалыршан акымкәа-ҩбамкәа арҿиаратә проектқәа.\nАҧсуа телехәаҧшреи АҞӘАФОН-и русеицура иабзоураны ихацыркын ателепроектқәа: Мадина Аргәынҧҳаи Ельвира Арсалиаҧҳаи рпроект \"Аҧшӡара амаӡа\", Адгәыр Гәымба идырраҭара \"Ажәеиҧшьаа\", иара убас Аҧсуа телехәаҧшра ашықәс ҿыц азы Аныҳәатә программаҿы ахәаҧшцәа ирбараны иҟоу Ашықәс ҿыцтәи аныҳәатә хәылҧазы.\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аинформациатә спонсорра иабзоураны имҩаҧысит аоператә шәаҳәаҩцәа ҿарацәа рконцерт \"Grand Opera Gala\"; АУЕ \"Кьараз\" ацхырааразы имҩаҧгаз агәыҳалалратә концерт; ахәыҷтәы естардатә-музыкатә театр \"Каданс\" Аҧсны ақалақьқәа рҿы имҩаҧнагаз аконцертқәа; адирижиор хада, Урыстәыла зҽаҧсазтәыз артист Сергеи Жилин напхгара ззиуа аоркестр «Фонограф-Џьаз-Бенд» аконцерт, Мадина Кәарацхьелиаҧҳа иналыгӡаз аҧсуа романс ахәылҧаз \"Сара гәыла сшәацәажәоит\"; аоператә шәаҳәаҩы Нана Черқьезиаҧҳа лконцерт; аҿар ргәыҧ «Sunrise road» аконцерт.\nИара убасгьы, АҞӘАФОН спонсорс иаман абас еиҧш иҟаз акультуратә усмҩаҧгатәқәа: ацәыргақәҵа \"Аспорт аҟазара аблала\" – аҧсуа сахьаҭыхыҩцәеи афотоҭыхыҩцәеи русумҭақәа рцәыргақәҵа; аҧшӡареи абаҩхатәреи рфестиваль\"Мини Мисс Аҧсны 2017, Аҧсны Аҳкәажә 2017; ашьапықәыргыларатә хәыҷтәы Центр ахәыҷқәа рцәыргақәҵа \"Сара анасыҧ ҭысхуеит\"; И.Ҷкадуа ицәыргақәҵа \"Аҧсны XVII –XX ашәышықәсқәа раантәи ахсаалақәеи агравиурақәеи рҿы\"; Аҧсны жәлар рпоет Багарат Шьынқәба диижьҭеи 100 шықәса аҵра иазкны, асахьаҭыхҩы Диана Воуба авторс дызмоу аинсталлиациа \"Баграт ипоезиа аныхабаа\"; Москва инхо аҧсуа диаспора имҩаҧырго аинтеллектуалтә проект \"Иарбан? Иаба? Ианба?\"; Фазиль Искандер ихьӡ зху Жәларбжьаратәи Акультуратә Фестиваль \"Ауаҩы игыларҭа\"; абоқс ахәылҧаз \"Ачемпионцәа риира\"; апатриоттә проект \"Зымҽхак ҭбаау абираҟқәа Аҧсны ақалақьқәа рҿы\". Уи апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны Аҧсны аҳҭны қалақь ахақәиҭтәра амш азы ҳтәыла Аҳәынҭқарратә бираҟ шьақәыргылан Араион Ҿыц ашҭа хадаҿы (ақ.Аҟәа).\nАхеилак ашықәсантәи аусура еизакны иазгәаҭо, умшәакәа иуҳәар алшоит - иахьазы АҞӘАФОН иаҭаху зегь амоуп анаҩс шьаҿа ҕәҕәала ҧхьаҟа ацаразы – еизҳау аинфраструктура, еффектла аусура зылшо аменеџьменттә система, зыҩаӡара ҳараку аспециалистцәа, иҿыцу атехнологиақәеи, ҳаамҭа иашьашәалоу атехникеи!\nАшықәс Ҿыц аламҭалазы АҞӘАФОН традициала ишаҧу ала имҩаҧнагоит \"Ашықәс Ҿыц азтәи асиурприз\" зыхьӡу акциа. Уи акциа аҳәаақәа ирҭагӡаны, АҞӘАФОН Амаҵзуратә Центрқәа 15 рҟнытә иарбанзаалак акаҿы ҿыц иаҿазкыз, иара убасгьы збаланс 200 мааҭ, ма инеиҳаны рыла ихазырҭәааз абонентцәа афлагмантә смартфонқәа Apple iPhone X ҧшьба рҟнытә акы рхатәхартә еиҧш алшара роуеит.\nИҟоуп шәымҭақәак, ҳара ҳусура иҳаракӡаны ахә аныршьо! 2017 шықәса, жьҭаара мзазы АҞӘАФОН аиааира агеит анаплакратә усура аганахьала, У1 Урыстәылеи-Аҧсни рекономикатә Форум аҳәаақәа ирҭагӡаны есышықәса имҩаҧысуа амилаҭтә конкурс аҟны аноминациа \"Иреиҕьу аурыс-аҧсуа бизнес\" аҿы.\nАҞӘАФОН азы иааиуа 2018 шықәса – иҿыцу алшарақәеи аҿиареи ирқәыҧшылароуп! АҞӘАФОН акоманда зегьы хықәкыс ирымоуп рабонентцәа иоптималтәу, имариоу, зеилкаара уадаҩым атарифқәеи амаҵзурақәеи рыла реиқәыршәара, иҿыцу наҟ-ааҟ феида злоу ажәалагалақәа рзыҟаҵара, амобилтә еимадара аганахьала иҿыцӡоу ҳаамҭазтәи атехнологиақәа рхархәарала, аеффект бзиа змоу аӡбашьақәа рзыҧшаара, ажәакала, ауаҩы амш ҿыц азы ихы дақәиҭны, ихы дақәгәыҕуа дҟалартә еиҧш иеибыҭара!\nАҞӘАФОН акоманда иааиуа Ашықәс Ҿыц рыдырныҳәалоит абонентцәа, иара убасгьы Аҧсны иқәынхо ауаажәлар зегьы! Иҭабуп ҳәа шәаҳҳәоит аӡәаӡәала шәызегьы, иҳаҩсыз ашықәс азы ҳара Шәахьҳацыз азы!\nИшәзеиҕьаҳшьоит иааиуа Ашықәс азы Шәгәакьацәеи Шәареи агәабзиара, уаҵәтәи амш азы агәыҕра лаша, ақәҿиара бзиақәа Шәнапы злашәкуа аусқәа зегьы рҿы!\nҲара ашықәс иалагӡаны иҳалҳаршаз аусқәа рылҵшәазы агәахәара ду ҳаманы ҳҭалоит 2018 шықәса. Агәрагьы ганы ҳаҟоуп зегь реиҳа агәаҕьра злоу ҳгәыҕрақәа шынаӡо ала!\nҼаанбзиала! Аимадара умырӡын!\nОтдел внешних коммуникаций ЗАО «АКВАФОН-GSM»\nУажәшьҭа 14 шықәса ҵуеит ҳаицыҟоижьҭеи!\nУажәшьҭа 14 шықәса ҵуеит ҳаицыҟоижьҭеи!\nҦхынгәы 15 рзы 14 шықәса ҵит АҞӘАФОН аусура иалагеижьҭеи. Иахьазы АҞӘАФОН – Аҧсны амобилтә џьармыкьаҿы иаҧхьагылоу, аихьӡарақәеи аиааирақәеи иреимадараны иҟоуп! Аилак рымаҵ ауеит 160 000 нызықьҩык инареиҳаны абонентцәа, убри аҟаҵарба иабзоураны, уи ҳреспубликаҿы иреиҳау телекоммуникациатә еиҿкаараны иҟоуп.\nАҧсуа џьармыкьаҿы 14 шықәса рыҩныҵҟала, АҞӘАФОН аҧышәа ду аиуит ауааҧсыра амобилтә еимадарала реиқәыршәареи, аҳақәа рыргылареи, иманшәалоу, аус зуа атарифтә планқәа аус рыдулареи, ихарҭәаау амаҵзурақәеи рганахьала. 14 шықәса рыҩныҵҟала – зегь реиҳа иаҧхьагылоу атехнологиақәа, иҿыцу алаҧшҳәаақәа, иҿыцу алшарақәа!\nИахьа адунеи зегьы аҭҵаарадырра-техникатә револиуциа ашәхымс илагылоуп. Ахархәара роуеит биткоин иаҩызоу аекономикатә ресурс ҿыцқәа. Уи, аинтернет аҳаҿы иаҧҵоу, иара уаҟа мацара аус зуа, аинтернет ахьыҟоу адунеизегь аҿы, иарбан ҭыҧзаалак аҿы, шәымҭакала аҳасабркра аҟаҵара алзыршо, арыцхәтә валиута абиҧара ҿыц иаҵанакуеит! Ари уажәшьҭа илабҿабахаз тенденциоуп, иаарласны ахархәара аҽарҭбаауеит. Адунеитә економикатә қәыҧшылара ахәҭак аҳасабала, Аҧсны акриптовалиутатә џьармыкьа иалахәхар алшоит.\nАха иахьа ҳара иуадаҩу акризистә процессқәа раамҭа ҳҭагылоуп, ҳтәылаҿы уи иадҳәаланы ахархәаратә хымҩаҧгашьаҿы аҧсахрақәа мҩаҧысуеит, урҭ, ҳәарада, анырра рызнауеит АҞӘАФОН атарифтә политика. Урҭ афакторқәа зегьы азгәаҭаны, ҳара ибзианы еилаҳкаауеит Аилак аҿаҧхьа иқәгылоу, зымҽхак ҭбаау аусқәа рынагӡаразы ишаҭаху иахьынӡалшо алеишәеи, иара убас гхада афинанстә зҧхьагәаҭареи. Ҳара ҳҽазаҳшәоит реалла иҟоу иҿыцу аџьармыкьатә еизыҟазаашьақәа рышьашәалара, аимадара ахаҭабзиара аҳаракра, аҳа аизырҳара. Ҧыхьеиҧш уажәгьы ҳара ҳзы стратегиатә приоритетқәаны иаанхоит ателекоммуникациатә џьармыкьаҿы иҳамоу аҧхьагыларатә позициа аиқәырхара, ҳбизнес аҿы аинновациатә хырхарҭақәа реизырҳара, абоненттә база аиқәырхара, абизнес-процессқәа еффективла русура аҳаракра. Иара убас, ҳәарада, ҳара иҳалшо зегьы ҟаҳҵоит ҳабонентцәа рмаҵзура ахаҭабзиара аиҕьтәразы.\n2017 шықәса АҞӘАФОН азы - аҽеиҭакра иадҳәалоу шықәсуп! Ари ашықәс азы имҩаҧгахоит мҽхакы ҭбаала аҳа арҿыцра. Иахьа ҳара абазатә станциақәа шьаҭанкыла рыҧсахра ҳаҿуп, атехникатә маҭәахәқәа ҳарҿыцуеит. Уи зегьы иабзоураны иалыршахоит аимадара ахаҭабзиара ашьҭыхра, иара убасгьы ҳабонентцәа иҿыцу ареволиуциатә тарифқәа рыҭара.\nАбазатә станциақәа рҿы амаҭәахәқәа рыҧсахразы аусурақәа хыркәшахоит 2018 шықәсазы. Ари аҿҳәара иалагӡаны ирҿыцхоит 200 инареиҳаны абазатә станциақәа. Амодернизациа рзухоит Ингәыр инаркны Ҧсоунӡа ҳреспублика ақалақьқәеи ақыҭақәеи зегьы рҿы игылоу астанциақәа. Ари аусмҩаҧгатәы иабзоураны аимадара ахаҭабзиара еиҕьхоит уаанӡа ахҩара аганахьала ауадаҩрақәа ахьыҟаз аҭыҧқәа рҿгьы- аҩны рацәа ахьгылоу аҭыҧқәеи, аҟәаҧа-ҿаҧақәа рҿы, ихароу атуристтә мҩақәеи, иара убас анеира ахьыуадаҩу аҭыҧқәеи рҿы.\nАҞӘАФОН – ареспубликаҿы иреиҳау милаҭтә брендуп, уи афинанстә динамика аҭышәынтәалара зеиҕьыҟам ала иунарбоит ари Аилак аизҳаратә мҩа иану, узықәгәыҕша акакәны ишыҟоу.\nАктивла аицәажәара бзиа избо абонентцәа рзы АҞӘАФОН ицәырнагеит иҿыцу атарифтә планқәа рсериа \"Еснагь аимадараҿы\". 2016 шықәса, аҧхынразы ирҿыцын уи аҧҟарақәа – Аинтернет-трафик аҿыгҳара иацҵан.\nАҧсахрақәа алагалан амаҵзура \"Гәрагарала ахәшәара\" аҿы. Ари амаҵзура зхы иазырхәо абонентцәа ироуит алшара, аҩны идәылымҵӡакәа, атариф абоненттә хәшәаразы иаҭаху ахыҧхьаӡара активра азура. Уи инаҷыдангьы, абонентцәа ироуит алшара, аҿаҵахьа аныҟаҵаха, адырҩаҽныҵәҟьа аус зуа атарифтә план аҧсахра.\n2017 шықәса, ажьырныҳәа мза инаркны Урыстәылатәи Ароуминг зхы иазырхәо АҞӘАФОН абонентцәа ироуит аопциа ҿыц \"СУПЕР РОУМИНГ\" ахархәаразы алшара. Аопциа \"СУПЕР РОУМИНГ\" абонентцәа ирнаҭоит алшара, Аҧсни Урыстәылеи иалалои иалҵуеи ааҧхьарақәа, иара убас SMS ашҟа инарышьҭуа адырраҭарақәеи амаҵзура \"Амобилтә Интернети\" аҳа МегаФон ароуминг аҿы рыхә иагырханы риура.\n2017 шықәса ааҧынразы АҞӘАФОН иарҿыцит абрендтә позициа ашьақәырҕәҕәара, уи иабзоураны ихацыркын иҿыцу аимиџьтә кампаниа \"АҞӘАФОН – АҦСҬАЗААРА АИМАДАРА\". Ҳгәанала, уи иарыҕәҕәоит ахархәаҩи ҳареи ҳемоциатә еимадара, иара убасгьы иалнаршоит абоненти аоператори реиҿцәажәара еиҳа еизааигәаны, ихаҭалатәны аҟаҵара.\nАусура асоциалтә ган – ҳаамҭазтәи ауаажәларра рыҧсҭазаара иузаҟәымҭхо иахәҭакны иҟоуп, убри азоуп Аилак АҞӘАФОН, еиуеиҧшым апроектқәа аспонсорра рызуа, Аҧсны асоциалтә ҧсҭазаара активла ахы заланархәуа.\nУи аганахьала, акрызҵазкуа аҭыҧ ааннакылоит агәыҳалалра. Убас, уажәшьҭа ҩышықәса ҵуеит АҞӘАФОН Агәыҳалалратә Уаажәларратә Еиҿкаара \"Кьараз\" ҧсахра зқәым партниорси спонсорси иҟоижьҭеи.\nҲазнысыз ашықәс азы АҞӘАФОНИ \"КЬАРАЗИ\" еицымҩаҧыргеит абас еиҧш иҟоу имаҷымкәа акциақәеи апроектқәеи: Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа 22 –ҩыки, Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеранцәа 35-ҩыки, ахшара рацәа змоу анацәа 16-ҩыки рыцхыраара, агәыҳалалратә еиҿкаара ахылаҧшра зырҭо ахәыҷқәа рзы ахәыҷтәы ныҳәа – \"Ассир Ҳамҭас\" зыхьӡу ашықәс ҿыц азтәи акциа амҩаҧгара.\nАҞӘАФОН иалнаршахьо аусқәа иреиуоуп – ахәыҷтәы Ашьапықәыргыларатә Центр, Ареспубликатә хәыҷтәы хәышәтәырҭа, ареспублика ашколқәа уҳәа ацхыраара рзыҟаҵара, Аҧсны Аҳәынҭқарратә бираҟ хьӡы-ҧшала аибашьра ахьцоз аҭыҧқәа рҿы ашьақәыргылара.\nАҞӘАФОН асоциалтә усзураҿы акрызҵазкуа даҽа хәҭакны иҟоуп Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә университет астудентцәеи, иара убас Урыстәыла аҵара зҵо астудентцәа-аспортсменцәеи ҷыдалатәи астипендиа рзоушьҭра.\nАҞӘАФОН азҿлымҳара ҷыда азыҟанаҵоит ҳреспубликаҿы аспорт аизҳареи аларҵәареи.\nУбас, 2016-2017 шш. рзы ҳара аспонсортә цхыраара рзыҟаҳҵеит ҳтәылаҿы имаҷымкәа аспорттә усмҩаҧгатәқәа: Аҧсни Алада Урыстәылеи рҟнытә қәрала еиуеиҧшым акатегориа иаҵанакуа иреиҕьу ашахмат асҩцәа еизызго Х Жәларбжьаратәи ашахматтә турнир «АҞӘАФОН-OPEN»; Асамбо азы арҧарцәеи аҭыҧҳацәеи рыбжьара Жәларбжьаратәи атурнир \"Аиааира Акубок\"; \"Аҧсны Ахада икубок\" агаразы Жәларбжьаратәи аҽырыҩра; Mitjet 2L 2017ш. асериа иатәу амашьына еиҧныҩлараҿы ҳџьынџьуаҩ Дмитри Гвазава иалахәхара; Амҵәышәасратә клуб \"Сухум\" Испаниа имҩаҧысуаз Европатәи аклубтә чемпионат аҿы алахәхара.\nАҞӘАФОН алахәуп акультуреи аҟазареи ирыҵанакуа еиуеиҧшым апроектқәа раларҵәара. Урҭ зегьы иузаҟәымҭхо иадҳәалоуп абренд ашьақәыргылара апроцесс, ишьақәдырҕәҕәоит АҞӘАФОН аимиџь.\n2016-2017 шш. рзы имҩаҧган АҞӘАФОН злахәыз акымкәа-ҩбамкәа арҿиаратә проектқәа.\nАҧсуа телехәаҧшраҿы АҞӘАФОН аспонсорра ала ихацыркын Мадина Аргәыни Ельвира Арсалиаҧҳаи ртелепроект \"Аҧшӡара амаӡа\". Адгәыр Гәымба ипроект \"Ажәеиҧшьаа\", амузыкатә проект \"Сара сашәа\".\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аинформациатәи афинанстәи ацхыраара иабзоураны имҩаҧысит Камилла Турмани, Хьыбла Мықәҧҳаи, агәыҧқәа TRBLMKRS, Therr Maitz, Red Rocks рконцертқәа, аҧсуа аоператә шәаҳәаҩцәа ҿарацәа \"Grand Opera Gala\" рконцерт; АУЕ \"Кьараз\" ацхырааразы имҩаҧгаз агәыҳалалратә концерт; 1992-1993 шш. рзтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра иазку амузыкатә фильм \"Ҳара ҳаруаа реиҳабы\" ахҧатәи ахәҭа аӡыргара; \"Ацәқәырҧа\" аҟны амузыкатә хәылҧазқәа; 2016 ш. аҧхынратәи ахит авидеоклип – ашәа «Sukhum» аҧсуа репер ҿа Janil Natas инагӡарала; ахәыҷтәы аестрада-музыкатә театр Каданс аконцерт; адирижиор хада, Урыстәыла зҽаҧсазтәыз артист Сергеи Жилин инапхгарала имҩаҧысыз аоркестр \"Фонограф-Джаз-Бэнд» аконцерт.\nАҵыхәтәантәи ашықәс азы АҞӘАФОН активла иҟанаҵо афинанстәи аиҿкааратәи ацхыраара иабзоураны, акьыҧхь аҿы иҭыжьын Аҧсны аҭоурых еиҭазҳәо ашәҟәқәа ҧшьба: Ш.Инал-иҧа имонографиа \"Аубыхцәа\", Аҧсны аҳҭны қалақь архитектура иазку архьивтә материалқәа зну А.Агәмаа ишәҟәы \"Ажәытәтәи Аҟәа\", афотоҭыхҩы, арежиссиор, ажурналист И.Ҷкадуа раҧхьатәи иавтортә шәҟәы \"Аҧсуа альбом\", М.Аҩӡба авторс дызмоу аҧшьацәеи аҵабырг уааи ирызку ажәабжь кьаҿқәа зну ашәҟәы \"Аҭоурых бзиақәа\".\nҲара Ҳаилак абар уажәшьҭа 5 шықәса ҵуеит апроект \"Ишьхатәылоу Аҧсны\" спонсор Хадас иҟоижьҭеи. Сынтәа имҩаҧысит ацәыргақәҵа \"Аҧсабара адоуҳатә маӡа атәыла\" аӡыргара. Иара убас АҞӘАФОН спонсорс иаман егьырҭ акультуратә усмҩаҧгатәқәагьы: ацәыргақәҵа \"Арт-мозаика\" – аҧсуа сахьаҭыхҩцәеи афотоҭыхҩцәеи русумҭақәа реқспозициа; Аҧсны жәлар рпоет Баграт Шьынқәба ишәышықәсахыҵра иазкны асахьаҭыхҩы Диана Воуҧҳа иаҧылҵаз аинсталлиациа \"Баграт ипоезиа аныха\"; Москва иҟоу аҧсуа диаспора имҩаҧырго аинтеллектуалтә хәмарра \"Иарбан? Иаба? Ианба?\"; Фазиль Искандер ихьӡ зху Жәларбжьаратәи акультура афестиваль \"Ауаҩы игыларҭа\"; ашьапықәыргыларатә Центр зхылаҧшуа ахәыҷқәа рцәыргақәҵа \"Сара иҭысхуеит анасыҧ\"; аҧшӡареи абаҩхатәреи рфестиваль \"Аҧсны мини-мисс 2016\" \"Аҧсны аҳкәажә\" амҩаҧгара.\nИазгәаҭатәуп, аспонсортә цхыраара иаҷыдангьы, АҞӘАФОН имҩаҧнагоит аҿари зинтересқәа рымҽхак ҭбаау, иаҧхьагылоу ауааи рзы ахатәы конкурсқәа!\nУбас, Жәларбжьаратәи аҳәса рымш азгәаҭара аламҭалазы, АҞӘАФОН имҩаҧнагеит \"ААҦЫНИ АҞӘАФОНИ\" зыхьӡыз аӡыргаратә кампаниазы аимиџтә хаҿы алхра иазкыз аконкурс. Аконкурс мҩаҧысуан АҞӘАФОН аофициалтә даҟьа аҟны Instagram (@aquafon4g) аҳаҿы, иагьцәырнагеит ахархәаҩцәа рыҩныҵҟа азҿлымҳара бзиа, иара убас раҧхьатәи амобилтә аоператор анапаҵаҩцәа рҟнытә ақәҿыҭра ду! Аконкурс аидеиа хада – ҳтәыла зегьы аҿы икнарҳауа абаннерқәа рҿы зфотографиақәа анырҵо 5-ҩык ҳреспублика ахаҭарнакцәа - аҭыҧҳацәа ҧшӡацәа ралхра.\nҲара Ҳеилак аҿы даҽа традициа бзианы иҟоуп АҞӘАФОН аира инадҳәаланы, инарҭбааны аныҳәа аиҿкаара! Аҧсны иқәынхо зегьы, иара убас ҷыдала АҞӘАФОН абонентцәа рзы ҧхынгәы 5 инаркны 12 рҟынӡа имҩаҧган iPhone 7 14 ахьдырхәмаруаз «Уара iPhone АҞӘАФОН аҟнытә» зыхьӡыз акциа. Акциа алахәхаразы иаҭахын Амаҵзуратә Центр аҿы зныказы 300 мааҭ, ма инареиҳаны ала ахатә хаҿытә хыҧхьаӡара ахарҭәаара. Акциаҿы алахәра ашьақәырҕәҕәаразы абонент изырышьҭуан SMS-адырраҭара, ихырҵаз аидентификациатә код ацҵаны.\nАсистема иахнаҵаз акодқәа аамҭакала зныказтәи ахәшәара цыҧхьаӡа аишьҭагыларатә номерқәаны иҟан. Урҭ аномерқәа машәырлатәи ахыҧхьаӡарақәа ргенератор ала ирхәмарын 12.07.2017г. 17:00 рзы, иагьалхын аиааира згаз 14-ҩык!\nҦхынгәы 15, АҞӘАФОН амшира аҽны, Амҳаџьырқәа Рыгаҿа аҟны, Аколоннада аҧхьа имҩаҧысит аныҳәатә усмҩаҧгатәы – АҞӘАФОН аҟнытә 14 iPhone аиааира згаз рнапаҿы аҭара иазкыз аныҳәатә церемониа. Уи хыркәшан адиџьеи - Dj Svetlana Rassadkina дызлахәыз адискотека ала!\n14 шықәса – ари ҳәаауп! Ари аҳәаа АҞӘАФОН хықәгылоит аӡәк иеиҧш еилаҵәоу, еицҿакны ихәыцуа, забонентцәа рыгәрагара зцу командакны !\nИҭабуп ҳәа раҳҳәоит зегьы аӡәаӡала!\nПхьаҟа иаҳзыҧшуп зегьы иреиҕьу!\nАҞӘАФОН - аҧсҭазаара аимадара!\n«АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН: 2016 шықәсазтәи ақәҿиарақәеи ахҭысқәеи!\nАҞӘАФОН: 2016 шықәсазтәи ақәҿиарақәеи ахҭысқәеи!\nАКӘАФОН – абонентцәа рхыҧхьаӡареи аҳәынҭқарра иаланагало ашәахтәқәеи рыла, Аҧсны зегьы иреиҳау мобилтә еимадароуп.\n2016 шықәса анҵәамҭа ала уахәаҧшуазар, ари ахеидкыла ҳтәыла ахи-аҵыхәеи рымаҵ ауеит 156 794 нызықьҩык абонентцәа, 300 инареиҳаны 3G\/4G абазатә станциақәеи, Амаҵзуратә Центрқәа 16-и ахьыргыло, 200 рҟынӡа аҭыҧқәеи.\nАҞӘАФОН иамоу ҳаамҭазтәи атехнологиатә инфраструктура алшара ҳнаҭоит Ареспублика Аҧсны ауаа ахьықәынхо адгьылҵакыра зегьы аҿы хкы-хкыла инарҭбааны, зхаҭара ҳараку аимадаратә маҵзура рымазартә еиҧш аҟаҵара. Ҳхатәы инфраструктура еизырҳауа, ҳара ҳҽазаҳшәоит ҳхархәаҩцәа рзы иласу, иҭышәынтәалоу, зхаҭабзиара мақсималла иҳараку аимадара рзаҧҵара, иара убасгьы зыласра ҳараку амобилтә Интернет рыҭара.\nАхеидкылаҿы аус руеит зыквалификациа ҳараку аусзуҩцәа. Апрофессионалтә зыҟаҵареи хаҭалатәи аизҳареи рганахьала, ҳара ҳусура хықәкыс иамоу иреиуоуп иреиҕьу амилаҭтә кадрқәа радыҧхьалареи, урҭ атәылаҿы раанкылареи. 2016 шықәса, ҧхынҷкәын азы аҭагылазаашьала ҳахәаҧшуазар, «АҞӘАФОН-GSM» аштат аҿы аус зуа рхыҧхьаӡара 300-ҩык рҟынӡа инаӡоит.\nАмаркетингтә политика\nИахьатәи аамҭазы амобилтә еимадара аоператорцәа рабонентцәа рзы иаздырхиоит акырӡа инарҭбааны, хкы-хкыла иӡбоу амаҵзурақәеи атарифқәеи, урҭ иахьынӡазалшо рхархәаратә хырхарҭа рышҟа аҳәаақәҵаразы.\nАҞӘАФОН ахархәаҩцәа ирынаҭо убас еиҧш иҟоу амаҵзурақәа ируакуп \"Урыстәылаҿы Ароуминг\". Уи ҵакыс иамоу, ахархәаҩ иномер мыҧсахӡакәа, Урыстәыла, иара убас егьырҭ атәылақәа рҿы даныҟоугьы, аимадара ахархәаразы алшара иҭара ауп. Ароуминг аҿы зегь реиҳа қьар злоу хәҧсала амаҵзура \"Амобилтә Интернет\" ахархәаҩцәа рыҭара аганахьала, иахьазы АҞӘАФОН Аҧснытәи амобилтә еимадарақәа рахьынтә ираҧхьатәиу, насгьы иакзаҵәны иҟоу хеидкылоуп. Уи, ииашаҵәҟьаны, ҳара иазҧхьагәаҭаны ҳҽыззаҳшәоз, ҳабонентцәа даара изырманшәало револиуциатә қәҿиароуп!\nАктивла ацәажәара бзиа избо ахархәаҩцәа рзы АҞӘАФОН иаҧнаҵеит атарифтә планқәа рсериа ҿыц \"Есымша аимадараҿы\". Ари иҷыдоу ажәалагалаҿы ҳара еидаҳкылеит ихадоу аҧыжәарақәа: ЗЛИМИТ ҦКЫМ аҳа аҩныҵҟа ацәажәараҿы, иара убасгьы ЗЛИМИТ ҦКЫМ Аинтернет-трафик аҟны! \"Есымша аимадараҿы\" – ари х-тарифкны иҟоуп: «S»,«M»,«L» - абонент алшара изҭо ҳәаа змам ааҧхьарақәа АҞӘАФОН аҩныҵҟеи, ақалақьтә номерқәеи рышҟа, злимит ҧкым Аинтернети SMS-и, иара убас Аҧсны егьи аоператор иномерқәа рышҟа аминуҭқәа рпакетқәа. Атарифтә планқәа рсериа \"Есымша аимадараҿы\" - иидеалтәу вариантуп ирацәаны ицәажәо, иҩуа, Аинтернет зхы иазырхәо зегьы рзы.\n2016 шықәса аҧхынраан атарифтә планқәа рсериа \"Есымша аимадараҿы\" абонентцәа рзы иалыршахеит амаҵзура ҿыц \"Азеиҧш Интернет\" аҧҵара. Уи иабзоураны, абонентцәа ирылшоит аамҭакала еиуеиҧшым ашьақәыргыламҭақәа рҟны, хаҿытә хыҧхьаӡарак аҿы аҧара ҭаҵаны, Аинтернет-трафик ахархәара.\nЗхаҭара бзиоу аҧсахрақәа алагалан амаҵзура \"Гәрагарала ахәшәара\" аҿы. Ари амаҵзура зхы иазырхәо абонентцәа ироуит алшара, аҩны идәылымҵӡакәа атариф азы ирҭаху абонентә хәҧса активизациа азура.\nҲара ҳхеидкыла АҞӘАФОН азы аҧыжәара змоу - зегь раҧхьаӡагьы, аклиентцәа рырманшәалара ауп. Убри инадҳәаланы, рашәара мзазы Гәылрыҧшьтәи араион иаҵанакуа атуристтә ҳабла Агәыӡера иаартын акыр аамҭа иззыҧшыз ҳаамҭазтәи Абонентцәа Рмаҵзуратә Центр. Нанҳәа мзазы АРЦ цәырҵит Ҧсоу аӡиас аҳәааҿгьы. Уи ахьыргылоу аҭыҧ даара иманшәалоуп ҳтәыла аҳәаа иахысны ицо ауаа рзеиҧш, Аҧсны иаҭаауа асасцәа рзгьы. Амаҵзуратә Центр аҩныҵҟа еиҿкаауп хақәиҭрала Wi-Fi ахархәара, иҟаҵоуп еиуеиҧшым ашьақәыргыламҭақәа реиҵаҵаразы аҭыҧқәа, иара убасгьы уа иҟоуп АҞӘАФОН апартниор - Colors of Nation акоманда еиҿнакааз Аинформациатә Туристтә Центр. Уаҟа дарбанзаалак аҭааҩы илшоит пошьҭала Аҧсны асахьаҭыхҩцәеи афотоҭыхҩцәеи рҟынтәи апринтқәа ацҵаны Урыстәылаҟеи Европеи асахьамҭақәа рдәықәҵара, асувениртә аалыҵқәа раахәара, аҧсуа каҳуакгьы ажәра.\nАсоциалтә политика\nАҞӘАФОН ахеидкыла 13 аусура асоциалтә политика амҽханакуеит. АҞӘАФОН иактивтәу асоциалтә позициа ааннакылоит, убри инадҳәалангьы акрызҵазкуа агәыҳалалратә, аспонсортә цхыраара рзыҟанаҵоит ауаажәларратәи, аҵара-дырратәи аиҿкаарақәа, ахәышәтәырҭақәа, Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьреи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуи рветеранцәа. Ауаа рыгәқәа рҿы ацәанырра бзиеи гәыкала аҟазаареи рыгәрагара еихаҳауа, ҳара ҳҽазаҳшәоит ҳашҟа ацхыраара зҭахны инеиз дарбанзаалак азҿлымҳара иҭара. Ҳәарада, ҳара ҳгәыҳалалратә усураҿы иҷыдоу аҭыҧ ааныркылоит еиуеиҧшым амзызқәа ирыхҟьаны, згәабзиара уашәшәырахаз, мамзаргьы зыбзазаратә ҭагылазаашьа уадаҩхаз ауаа.\nАУЕ \"КЬАРАЗ\" партниор хадак иаҳасабала АҞӘАФОН есымза хықәкыла уи аофис аусуразы иахнаҧхьаӡалоит аҧара, иара убасгьы активла ахы аланархәуеит, уи агәыҳалалратә еиҿкаара зхылаҧшуа аҭаацәарақәа рыбзазаратә ҭагылазаашьа аиҕьтәра хықәкыс иҟаҵаны, имҩаҧырго акциақәа.\nИара убас иҷыдоу азҿлымҳара раҳҭоит Аҧсны еиуеиҧшым араионқәа рҿы инхо, згәабзиареи зыҧсҭазаареи Аҧсны аҭынчреи аҭышәынтәалареи иахҭнызҵаз Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа рҭаацәа.\nСынтәа Аиааира Ду ахьӡала имҩаҧгаз акциа аҳәаақәа ирҭагӡаны иахьазы зыҧсы ҭаны иаанхаз 1941-1945 шш рзтәи аибашьра аветеранцәа 50-ҩык ртәанчаҩхәы иацҵаны АҞӘАФОН аҟнытә иахыҧхьаӡалан 3000- нызықь мааҭ аҧара.\nТрадициала ишаҧу еиҧш, Аиааира Амшныҳәа азгәаҭара аламҭалазы ҳара имҩаҧаҳгоит уи аныҳәа ҧшьа иашьашәалоу аусмҩаҧгатәқәа акымкәа-ҩбамкәа. 1992-1993 шш. раан аидыслара ҕәҕәақәа ахьыҟаз ақалақь Очамчыра алаларҭаҿи, иара убас Урыстәыла Афедерациеи Аҧсни рҳәааҿы ишьақәыргылан ҳреспублика ахақәиҭреи ахьыҧшымреи рсимвол хада – Аҧсны Аҳәынҭқарратә бираҟ.\nАиааира 23 шықәса ахыҵраан АҞӘАФОН-и АУЕ \"КЬАРАЗ\"-и еицымҩаҧыргеит Гәдоуҭатәии Очамчыратәии араионқәа рҿы инхо ахшара рацәа змоу, зыбзазаратә ҭагылазаашьа уадаҩу аибашьра аветеранцәа 22-ҩык ирзырхаз ацхыраара. Урҭ рзы иаахәан 350 нызықь мааҭ рыхә иаҭаху аҩнытә техникеи, иара убас егьырҭ хра злоу абзазаратә маҭәарқәеи. Афинанстә цхыраара иҭан аибашьра аветеран Агәмаа Т.Жь., уи иҩны аремонт аҟаҵаразы.\nҦхынҷкәын мзазы АҞӘАФОН ахы аланархәит агәыҳалалратә еиҿкаара имҩаҧнагоз акциа \"АССИР ҲАМҬАС\". Уи хықәкыс иамоуп зыбзазаратә ҭагылазаашьа уадаҩу аҭаацәарақәа рҟнытә ахәыҷқәа ашықәс ҿыцазтәи ргәаҳәарақәа рынагӡара. АҞӘАФОН ахахьы иагеит агәыҳалалратә еиҿкаара ахылаҧшра зырҭо ахәыҷқәа 80-ҩык ргәаҳәара нагӡо, урҭ рзы иааизганы 150 000 нызықь мааҭ рыхә аҳамҭақәа раахәара. Асалам шәҟәқәа ирҷыдангьы, Раҧхьатәи амобилтә оператор иҟанаҵаз ахатә хацыркрала, зыбзазаратә лшара маҷу аҭаацәарақәа рзы иаанахәеит 50 фымцатә рҧхақәа.\nШықәсқәак ҵуеит ҳара Ҳхеидкыла ацхыраара рынаҭоижьҭеи ахәыҷтәы Ашьапы ақәыргыларатә Центри, Ареспубликатә хәыҷтәы хәышәтәырҭеи, ҳреспублика ашколқәеи. Убас, сынтәа, АҞӘАФОН иҟанаҵаз афинанастә цхыраара иабзоураны, имҩаҧган ахәышәтәырҭа адкыларҭатә ҟәшеи, аҧҟаратә блоки, убасгьы Аҧсны зегьы иреиҳаӡоу абжьаратә ҵараиурҭа – Аҟәатәи 10-тәи ашкол аҿы 2 класск рҟны аремонттә усурақәа.\n2016 шықәса цәыббразы Аҧснытәи Ашьапы ақәыргыларатә Центр ашҟа инеиуа, зылшарақәа ҧку ахәыҷқәа рзы еиҿкаан Ҧицундатәи адельфинари аҭаара. Араҟа урҭ ахәыҷқәа рзы ҷыдала еиҿкаан аинтерес зҵаз, игәырҿыхгаз, адыррақәагьы рызҭоз апрограмма.\nАҵара-дырра аганахьала, Ахеидкыла асоциалтә политика иузаҟәымҭхо хәҭаны иҟоуп 2006 шықәса раахыс имҩаҧнаго иреиҕьу 16-ҩык астудентцәа есымза АҞӘАФОН аҟнытә Хьыӡҳәалатәи астипендиа рыҭара, иара убас О.Беигәаа ихьӡ зху астипендиа 8-ҩык зыҧсадгьыл ашҟа ихынҳәыз астудентцәа- арепатриантцәа рыҭара. Сынтәа Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә университет аҿы иазгәарҭеит АҞӘАФОН астипендиатә программа жәашықәса ахыҵра. Астудентцәа Жәларбжьаратәи Рымш азы Ахеидкыла аусзуҩцәа аныҳәатә ҭагылазаашьа аҧҵаны, раҧхьатәи астипендиа рнапы иадыркит ААУ иреиҕьу астудентцәа!\nАбҵара мзазы АҞӘАФОН Аҧсны Ареспублика Ахада иадминистрациа аусзуҩцәеи, Mitjet 2L ачемпион Дмитри Гәазааи еицыҟарҵаз ахацыркрала, имҩаҧган \"Ҳаӡәыкны амҩаҿы атранспорттә машәырқәа ҳарҿагылап\" зыхьӡыз акрызҵазкуа даҽа акциак. Ари акциа егьырҭ иреиҧшымызт, истандарттәым аметодқәа рыла ауаа ирызнаган зегьы рхы еицадырхәо амҩақәа иахәҭаӡам аҵарреи, арласрала аҽырхаҵареи ирҭыҧны аҟаҵара аӡәгьы азин шимам. Ари акциа аҳәаақәа ирҭагӡаны еиҿкаан Mitjet 2L асериа апилотцәа рҧылара. Адраматә театр ашҭа аҧхьа еиҿаргыланы иқәыргылан апрофессионалтә болидқәеи амҩаҿы ииашаҵәҟьаны амашәыр иахҟьаны, ааха зауны иҧҽыз амашьынақәеи. \"Аҧсны ҿа\" ахатәгәаҧхаҩцәа ракәзар, зегьы ирзыршон абҕьыцқәеи амашьыназы асигналтә қәырҷабқәеи. Урҭ Аҟәатәи амҩадуқәа рахь ицәырҵит амашьынаныҟәцаҩцәа арласра иагдырхарц атәы зҳәоз аплакатқәа кны.\nАри апроект хықәкыс иаман ауаа зегьы рҟынӡа анагара – хымҧада аилкаара шаҭаху - амашьына ныҟәцаратә культура злоу шракәу уаҵәтәи амш змоу, аҧҟарақәа реилагара шыҧхашьароу, уи зегьы шақәыӡбуа!\nАспорт\nАҞӘАФОН аусураҿы акрызҵазкуа аҭыҧ ааннакылоит Аҧсны аспорт аизырҳараҿы активла ацхыраара аҭара. Ареспубликаҿы имҩаҧырго аспорттә усмҩаҧгатәқәа рыбжеиҳарак алыршоуп АҞӘАФОН активла иҟанаҵо афинанстәи аинформациатә цхыраареи рыбзоурала. Урҭ рхыҧхьаӡара иаҵанакуеит:\nЖә-шықәса раахыс Аҧсны аҳҭнықалақь Аҟәа имҩаҧырго IX Жәларбжьаратәи ашахматтә турнир «АҞӘАФОН-OPEN». Уи еизнагоит қәрала еиуеиҧшым, ақәыҧшӡақәа инадыркны, ари аинтеллектуалтә спорттә хкы аҿы изныкымкәа ачемпионтә титулқәа згахьоу рҟынӡа ҳреспубликеи, иара убас Алада Урыстәылеи рыҟнытә иреиҕьу ашахматистцәа.\nАиааирамш ныҳәа азгәаҭара инадҳәаланы асамбои адзиудои рзы Аҧснытәи афедерациа есышықәса имҩаҧырго, зегь иреиҳау ахәыҷтәы спорттә еицлабра - арҧарцәеи аҭыҧҳацәеи рыбжьара асамбо азы Жәларбжьаратәи атурнир \"Аиааира Акубок\". Сынтәа ари атурнир еизнагеит Аҧсны ақалақьқәеи, Урыстәылеи, Аахыҵ Уаҧстәылеи, Адыгеиеи, Ҟарачы- Черқьестәылеи, Ҟрыми, Ашьхатә Ҟарабахи атәылақәа рыҟнытә аспортсменцәа.\n\"Аҧсны Ахада ихьӡала акубок\" агаразы имҩаҧысуа, аҧсуеи аурыси ҽыбҕаҟазацәа злахәу Жәларбжьаратәи аҽырыҩра, иара убас 1992-1993шш. Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааирамш азгәаҭара иақәыршәаны, Аҧсны Раҧхьатәи Ахада – Владислав Григори-иҧа Арӡынба игәалашәара иазку итрадициатәу Аҧсны аҽыбҕаҟазаратә спорт азы Ачемпионат. Уи амш азы, АҞӘАФОН иҟанаҵаз аспонсорра иабзоураны, \"Мықәашҭа\" имҩаҧган аҧсуа милаҭтә спорттә хәмарра \"Аимҵакьачара\" азы аҩбатәи атурнир. Ари аусмҩаҧгатәы аҧхьахәтә фонд 200 000 мааҭ ыҟан. Актәи аҧхьахә агеит Аӡҩыбжьа ақыҭантәи акоманда. Аҩбатәи аҭыҧ ааннакылеит Очамчыра ақалақьтәи акоманда. Ахҧатәи - Кәтол ақыҭантәи акоманда.\nЗҿлымҳарада иныжьмызт Очамчыратәи араион ашколқәагьы. Сынтәа АҞӘАФОН 11 школ ҳамҭас ирынаҭеит аспорттә инвентарқәа: ашьапылампылтә, анапылампылтә, амҵәышәтә мпылқәа, иара убас иҿыцу анапылампыл асцәа рформақәа, еснагь аицлабрақәа рҿы аҧхьахәтә ҭыҧқәа аанызкыло Ҷлоу ақыҭа аҭыҧантәи акоманда азы.\nАспорт аларҵәареи гәабзиарала аҧсҭазаараҿы ахымҩаҧгара апропаганда азуреи ишиашоу иадҳәалоуп аҿар рабиҧара уаҵәтәи рҧеиҧш. Аспорт аизырҳара иадаҳҵо ала, ҳара ҳацхраауеит, иагьышьақәҳарҕәҕәоит ауаажәлар реизҳара.\nАкультура\nАкультура иузаҟәымҭхо хәҭаны ауаажәлари аҳәынҭқарреи рыҧсҭазаара иадҳәалоуп. Убри азы АҞӘАФОН ҳтәыла акультуратә ҧсҭазаара алахәхара – уи лыҵшәа бзиалеи қәҿиаралеи аусура иарбаганы иҟоуп.\nАҞӘАФОН активла излахәны иалыршахаз аусмҩаҧгатәқәа иреиуоуп: аклассикатә музыка Агәыҳалалратә концертқәа – хацыркҩыс иҟан Азамаҭ Багаҭелиа ихаҿала асоциал-культуратә хацыркратә Фонд. Уи еизнагоз аҧарақәа ачымазцәа хәыҷқәа ацхыраара рыҭара иазкын. \"Ацәқәырҧа\" аҿы аҧхынтә культуратә программа амҩаҧгара – хацыркҩыс даман Наста Агрба. Иара убас егьырҭ акультуратә хҭысқәагьы.\nСынтәа АҞӘАФОН Очамчыратәи Ацентртә библиотека ҳамҭас ианаҭеит 80 шәҟәы, рашәара 1 азы Очамчыра ақалақьтәи Акультура Аҩны аҟны еиҿнакааит ақалақьтә хәыҷқәа рымацара ракәымкәа, ааигәа-сигәа иҟоу ақыҭақәа рҟынтәи ахәыҷқәа зегьы еизызгаз, хашҭшьа зқәымкәа имҩаҧгаз ахәыҷра аныҳәа. Иара убас Раҧхьатәи амобилтә оператор сынтәа хынтәны спонсор Хадас иаиуит 1992-1993 шш. азтәи аибашьратә хҭысқәа ирызку апатриоттә проект хада - Емма Хәаџьааи Ҭемыр Қәычбериеи авторцәас измоу амузыкатә фильм \"Ҳара ҳаруаа реиҳабы\". Уи аӡыргара мҩаҧган Аиааира 23 шықәса ахыҵра иақәыршәаны.\n2016 шықәсазы АҞӘАФОН активла иҟанаҵаз афинанстәи аиҿкааратәи ацхыраара иабзоураны, акьыҧхь аҿы ицәырҵит Аҧсны аҭоурых еиҭазҳәо, ашәҟәы ҿыц ссирқәа ҧшьба: Шь.Инал-иҧа имонографиа \"Аубыхқәа\", Аҧсны аҳҭны қалақь архитектура иазку архивтә материалқәа зну А.Агәмаа ишәҟәы \"Ажәытәтәи Аҟәа\", арежиссиор, ажурналист, афотоҭыхҩы И.Ҷкадуа 1-тәи иавтортә \"Аҧсуа альбом\", М.Аҩӡба авторс дызмоу аҧшьацәеи аиашаҳәаҩцәеи ирызку ажәабжь кьаҿқәа реизга \"Иқьиоу аҭоурыхқәа\".\nИара убас АҞӘАФОН иҟанаҵаз аинформациатә спонсорра иабзоураны, 2016 шықәса рзы имҩаҧысит аџьазтә сцена аеҵәақәа: Мариами Армени Мерабовааи, Камилла Турмани, агәыҧқәа - POLYARUS, TRBLMKRS, Therr Maitz, апроект \"Голос-3\" алахәҩы Илиа Кирееви, DJ Pasha Panda, убас Хьыбла Мықәба лсолатә концерти, \"Grand Opera Gala\" зыхьӡу аоператә нагӡаҩцәа ҿарацәеи рконцертқәа. Абҵара мзазы аҧсуа репер ҿа Janil Natas (Асҭан Аџьынџьал) инагӡарала имҩаҧысит 2016 шықәсазтәи аҧхын азы ихит хаданы иҟалаз авидеоклип – ашәа «Sukhum» аӡыргара.\nУажәшьҭа хәышықәсоуп АҞӘАФОН аус ицнауеижьҭеи еиҭаҳәашьа змам ҳашьхақәа рыҧшӡара атәы зҳәо, иџьоушьаша апроект \"Аҧсны ашьхара\" автор Ҭенгьыз Ҭарба. Сынтәа АҞӘАФОН аспонсорратә хадарала иаартын \"Зыҧсабара адоуҳа маӡоу атәыла\" зыхьӡу ацәыргақәҵа аӡыргара. Уи еиҿыркааит Ҭенгьыз Ҭарбеи еицырдыруа афотоҭыхҩы, асахьаҭыхҩы Алан Воубеи.\nАфотоцәыргақәҵа идеиа хадас иаман ашәышықәсақәа рышьҭахь иҟаз адунеи аҧшӡара ауаа ахьаднаҧхьалои, ирынаҭо агәаҳәареи ирҷыданы, иахьагьы Аҧсны иқәынхо ажәлар реиҳараки уи асасцәеи рзы уи макьаназы имаӡоу қәыҧшылараны ишаанхо ҳардырра. Ари ацәыргақәҵа иаҭааит АУЕ \"Кьараз\" зхылаҧшуа ахәыҷқәагьы. Урҭ аинтерес ду рыманы ирыхәаҧшуан афотоҭыхымҭақәа, иазыӡырҩуан аеқспедициа иамоу аҷыдарақәеи, ашьхара ашәаҩатә спорти, ашәаҩаныҟәаҩ икостиум ҷыдеи, иара убасгьы аҧсуааи аҧсабареи реизыҟазаашьа зырманшәалоз ажәытәтәи атрадициақәа уҳәа ирызкны Ҭенгьыз Ҭарба ирзеиҭеиҳәоз ажәабжьқәа.\n2016 шықәсазы зегь реиҳа илашоу хҭысны Аҧсны иқәынхо ауаажәлари асасцәеи рзы иҟалеит АҞӘАФОН амшира инадҳәаланы еиҿкааз аныҳәатә усмҩаҧгатәқәа. Уи амш азы имҩаҧган \"АҞӘАФОН аҟнытә илашоу ацәаныррақәа\" зыхьӡыз акциа. Уи аҳәаақәа ирҭагӡаны ирхәмарын Ауадҳараҟа аныҟәаразы амҩашәҟәқәа, аиахтала аныҟәара, иара убас IPhone 6S. 5-ҩык акциаҿы аиааира згаз рзы имҩаҧысит арепер ҿа Janil Natas, акавер-гәыҧ TRBLMKRS, ахәыҷтәы естардатә театр «Kadans», Урыстәыла иреиҕьу аклуб арезидент иҟнытә акәашаратә сетқәа ирыцназыгӡоз Soho Rooms – DJ AG (Aslan Gulia) рықәгылара .\nАҞӘАФОН ашықәсантәи аусура изеиҧшырку алҵшәа ҟаҵо, иуҳәар алшоит, уи ҧхьаҟа ишцо хықәкыла, қәгәыҕрала, аҿаҧхьа иқәнаргылаз адҵақәа зегьы нагӡо, иҳараку асоциалтә ҭакҧхықәра еиқәырханы!\nАшықәс Ҿыц аламҭалазы АҞӘАФОН имҩаҧнагоит акциа \"Ашықәс Ҿыцазтәи асиурприз\" Уи аҳәаақәа ирҭагӡаны, АҞӘАФОН абонентцәа рзы Амаҵзуратә Центрқәа зегьы рҿы идырхәмаруеит зыхә ҳараку аҳамҭақәа: IPhone 7, IPhone 7+, Ipad Pro, Apple Watch, Sony PlayStation 4 Pro, алымҳаҭақәеи, иара убас афотоҭыхгақәеи.\nУи инаҷыдангьы, Ашықәс Ҿыц аламҭалазы абонентцәа ргәалаҟазаара ашьҭыхразы, 300 мааҭ аҧара зхаҿытә хыҧхьаӡара ашҟа иаразнакала иҭазҵаз абонентцәа АҞӘАФОН аҟнытә ҳамҭас ироуеит 500 МБ аҳамҭатә Интернет –пакет.\nАшықәс Ҿыц аныҳәа инадҳәаланы АҞӘАФОН имҩаҧнагеит ҩ-проектк. Амузыкатә дырраҭарақәа – арадио-проект \"Сара сашәеи\", Аҧсуа ҳәынҭқарратә телехәаҧшра арҿиаратә гәыҧ авторцәас измаз \"Ашықәс Ҿыцазтәи Амцабзи\". Арҭ адырраҭарақәа аҩбагьы ҳтәыла зегьы ателехәаҧшцәа ирбар рылшоит Аҧсуа телехәаҧшра Ашықәс Ҿыцазтәи аныҳәатә программаҿы.\n2017-тәи Ашықәс Ҿыц АҞӘАФОН абонентцәеи апартниорцәеи ирзаанартуеит иҿыцу алшарақәеи аперспективақәеи. АҞӘАФОН аҿы иазҧхьагәаҭоуп зхырхарҭақәа еиуеиҧшым, аинтерес зҵоу хыҧхьаӡара рацәала апроектқәа! Аха ҳара, зегь раҧхьаӡагьы, хықәкы хадас иҳамоу – абонент цыҧхьаӡа зхаҭара бзиоу аимадареи аинтернети рыла иеиқәыршәара ауп. Уи, ҳәарада, ҳабонентцәа ирынаҭоит алшара адунеи аҿы имҩаҧысуа ахҭысқәа ианаамҭоу рдырра!\nАҞӘАФОН аусзуҩцәа ҳабонентцәа ирыдырныҳәалоит иааиуа Ашықәс Ҿыц! Ҳара иаҳҭахуп уи АШЫҚӘС ҾЫЦ азы мшы цыҧхьаӡа шәыҧсҭазаара иаланагалаларц ишәхамышҭуа, шәгәы шьҭызхуа, шәзыргәырҕьо ахҭысқәа. Иҟалааит ари ашықәс акрызҵазкуа аиҧыларақәеи, ухаҿы иузаамго алагамҭа бзиақәеи, доусы дзеиҧхыӡуа игәаҳәара аиреи, уи хымҧада анагӡареи ирышықәсны!\nҼаанбзиала! Аимадара умырӡын!\n«АҞӘАФОН-GSM»адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН-2015: аихьӡарақәа, ақәҿиарақәа, аихшьаалақәа\n12 шықәса иреиҳауп АҞӘАФОН аҭоурых хацыркхеижьҭеи, уи алагьы ихацыркын Аҧсны абларҭатә еимадара аҭоурыхгьы.\nАрҭ ашықәсқәа зегьы Раҧхьатәи амобилтә еимадара абонентцәа есышықәса, ессааҭ, есминуҭ рҭахцәеи, ргәакьацәеи, иара убасгьы ҳаамҭазтәи адунеи зегьы аҿы ауааи дареи аимадара рыбжьоуп.\nАҞӘАФОН иҷыда ҟазшьаны иамоуп амобилтә еимадара аизҳара адунеи аҿы иҟоу атенденциақәа зегьы рхархәара. Аҵыхәтәантәи ашықәс азы АҞӘАФОН аус рацәаны иауит, иреиҕьу аалыҵқәа ахархәаҩцәа рызнагара хықәкыс иҟаҵаны.\nАмаркетингтә политика\nИҿыцу аалыҵқәеи асервисқәеи аус рыдулараан ҳара ҳзықәныҟәо аидеиа хада – ҳабонентцәа инареиҕьу акомфорттә ҭагылазаашьа рзаҧҵареи рырманшәалареи роуп.\nАҞӘАФОН аусураҿы хадара зуа – аклиент ишҟа ахырхароуп, хаҭала убри азоуп, ажәалагала аныҟаҳҵо, ҳарҭ ҳхархәаҩцәа рзы реиҳа феида злоу, еиҕьу аҭагылазаашьа рыдгалара ҳаҽзазаҳшәо. Ас еиҧш иҟоу аполитика зырҵабыргуа ҿырҧшы бзианы иҟоуп – активла Аинтернет зхы иазырхәо рзы ҳамҭа бзианы иҟалаз, «Aquanet» Аинтернет-пакетқәа рырҿыцра. «Aquanet» апакетқәа рыхәҧса акыр иагырхан. Уажәшьҭа Аинтернет-пакетцыҧхьаӡа ахәҧса атарифтә план ауп изхьыҧшу, апакетқәа русура аҿҳәара аҳәаа ҧкӡам.\nЖьҭаара мзазы акыраамҭа ҭелла ацәажәара бзиа избо рзы Раҧхьатәи амобилтә оператор иҭнажьит злимит ҧкым атарифтә план \"Аицәажәаратә\". Ари атариф аҿы мызкы 550 мааҭ ҳәа абонент илшоит АҞӘАФОН аҳа аҩныҵҟеи Аҧсны ақалақьтә номерқәа рышҟеи зҳәаа ҧкым аҭел асрақәа рынагӡара, 250 минуҭ егьи амобилтә аоператор аномерқәа рышҟа, иара убас 100 SMS-дырраҭарақәа.\nҶыдала злимит ҧкым Аинтернет-тарифқәа рзы аусура иаларган аопциа\"Ҩынтәтәи аквота\". Уи аопциа аҳәаақәа ирҭагӡаны АҞӘАФОН абонентцәа ироуеит ҩынтә еиҳаны Аинтернет-трафик арласра аҳәаа ҧкымкәа, ахәҧсагьы иацымҵакәа.\n2015 шықәсазтәи ааҧынра АҞӘАФОН абонентцәа ргәалашәараҿы иаанхеит аинтерес зҵаз, иналукаашаз акциақәа рыла.\n- Хәажәкыра 8 инаркны мшаҧы 30 рҟынӡа Амаҵзуратә Центрқәа зегьы рҿы имҩаҧган \"Ааҧынтәи акциа\", уи иабзоураны АҞӘАФОН абонентцәа ироуит алшара 50% ахә еиҵатәны 4G-амодем аахәара. Иара убас хәажәкыра 8 инаркны иахьа уажәраанӡа изҭаху зегьы ирылшоит хәыда-ҧсада 3G SIM-карта(ахарҭәаабҕьыц) 4G SIM-карта(ахарҭәаабҕьыц) ашҟа аҧсахра.\n- Хәажәкыразы Аҧсны Раҧхьатәи амобилтә оператор аусура иаланаргеит «Check-in АҞӘАФОН» зыхьӡу акциа. Уи аҧҟарақәа ишырҳәо ала, асоциалтә ҳақәа Facebook-и Instagram-и рҿы иҭаҩу АҞӘАФОН абонентцәа ирылшоит иарбанзаалак АҞӘАФОН Амаҵзуратә Центрқәа руак аҿы, агеолокациа алхны, \"аҽазгәаҭара\". Иара убасгьы урҭ алшара рымоуп ранҵамҭаҿы иарбан маҵзуроу(амаҵзура \"Ахыҧхьаӡара ахарҭәаара\" аламҵакәа) рхы иадырхәаз аиҭаҳәара. Амза нҵәамҭацыҧхьаӡа \"зчекинқәа\" рхыҧхьаӡара еиҳахаз анапаҵаҩцәа аомобилтә оператор иҟнытә ирыҭахоит иҷыдоу аҳамҭақәа.\n- Апрограмма \"АҞӘА-БОНУС\" иалахәыз абонентцәа рзы ҷыдала еиҿкаан акциа \"Лаҵарамзатәи абонус\". Уи алҵшәақәа рыла, лаҵара 1 инаркны 31 рҟынӡа хыҧхьаӡарала зегьы иреиҳаны абонустә баллқәа аус рзыруыз хәҩык АҞӘАФОН абонентцәа ироуит уи VIP-сувениртә аалыҵқәа.\nҲазҭоу ашықәс лаҵара мза инаркны АҞӘАФОН абонентцәа алшара роуит иҿыцу амобилтә напаҵаҩрақәа: «Аиҩызцәа», «Актиортә диета», «Абарменцәа рымаӡа», «Шәара ижәдыруоу?» уҳәа егьырҭгьы рхархәара.\nАри ашықәс азы ирҿыцын АҞӘАФОН акорпоративтә аалыҵ. Уи асиа хадырҭәааит аккумулиатортә еиҵаҵагатә шьақәыргыламҭақәа, истильтәу апортативтә колонкақәа, иашоу шәыгала иҩычоу атермоҵәцақәа.\nАҞӘАФОН 12 шықәса ахыҵра инадҳәаланы, ҧхынгәы 15 инаркны нанҳәа 15 рҟынӡа АҞӘАФОН аҿы аус ауан акциа \"Амшира 4G аҟны\". Уи аҳәаақәа ирҭагӡаны иалыршан:\n-Амаҵзуратә Центрқәа рҿы 4G-атарифтә планқәа: «Акватория», «Онл@йнер», «Афыртын» и «Онлайн Мaxi», \"Сара иалысхыз\" раҿакраан АҞӘАФОН абонентцәа ҳамҭас ирынаҭон Аинтернет-трафик 2000 Мегабаит.\n- Иара убас хыхь иаҳарбаз атарифтә планқәа рҿы хаз игоу Аинтернет ахәҧса ҩынтәны еиҵатәын. Акциа анымҩаҧысуаз аамҭазы злимит ҧкым Аинтернет-тариф АҞӘАФОН абонентцәа Рмаҵзуратә Центр аҿы иҿыцны иаҿазкыз рзы иацҵахон иара убасгьы аопциа \"Ҩынтәтәи аквота\". Абонентцәа хыҧхьаӡара рацәала иҟарҵаз аҳәара иабзоураны, уи аопциа еснагь ироуа акакәны иҟалеит.\nАҞӘАФОН 12 шықәса ахыҵра инадҳәаланы анапаҵаҩра \"Азҵаарақәа рпарад\" аҳәаақәа ирҭагӡаны, имҩаҧысит \"Жәаҩа ҳамҭа\" зыхьӡыз акциа. Уи аҿы иаиааит 12-ҩык алахәцәа. Акциа иаҳамҭақәаны иҟалеит: асмартфон Apple iPhone 6, апланшет Apple iPad Mini, 12 000 мааҭ аҧара, MP3-плеерқәа Apple iPod shuffle, иара убас 4G-амодемқәа.\nАҞӘАФОН амшира инадҳәаланы, Instagram аҳаҿы ихацыркын аконкурс \"Иреиҕьу еидкыло\" зыхьӡыз, уи аҿы ишьақәыргылан аноминациақәа ҩба – \"Амилаҭтә еихьӡара\" \"АҞӘАФОН аҟнытә иреиҕьу\" . Иара убас аҳамҭақәагьы ҩба - асмартфонқәа Apple iPhone 6.\nАконкурс зҽалазырхәыз рдаҟьақәа рҿы еиҭарҳәар акәын Аҧсны акультуреи, аҭҵаарадырреи, аспорти рҿы иалыршо акрызҵазкуа аихьӡарақәа, иара убасгьы дара ргәаанагарала, АҞӘАФОН апроектқәа рҟнытә еиҳа еиҕьу.\nРаҧхьатәи амобилтә оператор иара иақәлацәазгьы – 12 шықәса зхыҵуаз ахәыҷқәагьы - рылша аадыртыртә еиҧш аҭагылазаашьа рнаҭеит.Урҭ рзы Instagram аҿы ишьақәыргылан аконкурс \"АҞӘАФОН 12 шықәса\". Уи аконкурс алахәхаразы Instagram анапаҵаҩцәа қәыҧшцәа иҭырхыр акәын Ахеидкыла амшира атема иазкыз асахьа. Зегь реиҳа аинтерес аҵоуп ҳәа иазыҧхьаӡаны иалыркааз аҭыхымҭа автор ианашьан апланшет HUAWEI MediaPad M1 8.0 LTE здызкыло.\nАКӘАФОН 12 шықәса ахыҵра аламҭалазы ихыркәшан уи апроектқәа рахьтә еиҳа акрызҵазкуа. Абонентцәа ироуит АҞӘАФОН аофициалтә саит www.aquafon.com аҧсышәала. Уи иаанаго, ари ашықәс инаркны Ахеидкыла иҟанаҵо ажәалагалақәеи, ихацнаркуа аҿыцрақәеи ирызку аинформациа зегьы ҳхархәаҩцәа ирызнагахоит Аҧсны Ареспублика аҳәынҭқарратә бызшәала\nАбонентцәа еиҳагьы рзааигәахара хықәкыс иҟаҵаны, АҞӘАФОН иаанартит Амаҵзуратә Центр ҿыцқәа ҩба – ақалақьқәа Аҟәеи Гагреи рҿы. Уажәшьҭа АҞӘАФОН абонентцәа рзы Аҧсны ахи-аҵыхәеи рышәқәа ҟьаҟьаӡа иаартуп Амаҵзуратә Центрқәа 14.\nАсоциалтә политика\nЖәаҩа шықәса рыҩныҵҟала АҞӘАФОН ус баша абларҭатә еимадара операторк аҳасабала мацара акәымкәа, иреиҕьу атехнологиақәа ираҧхьагылоу, абизнес зегь раҧхьаӡагьы асоциалтә ҭакҧхықәра амазароуп ҳәа ҧсахшьа зқәым аҧҟара змоу хеидкыла-флагманк аҳасабала ахьӡ-аҧша аиуит. Уи ахьӡ шьақәрыҕәҕәо, АҞӘАФОН есышықәса ихацнаркуеит, иара убас иагьрылахәуп хыҧхьаӡара рацәала асоциалтә проектқәа, насгьы зегь реиҳа ихадоу, урҭ рахь имаҷым есышықәса имҩаҧнаго апроектқәа.\nАҵара ус адгылареи абаҩхатәра злоу аҿар рыцхыраареи хықәкыс иҟаҵаны, АҞӘАФОН 2006 шықәса раахыс ААУ аҿы иреиҕьу 16-ҩык астудентцәа астипендиа рзашәоит. 2014 шықәсазы Раҧхьатәи амобилтә оператор иарҭбааит астипендиатә программа, уи Иреиҳаӡоу аҵараиурҭа иҭоу астудентцәа- арепатриантцәа 8-ҩык рзы ишьақәнарҕәҕәеит Омар Беигәаа ихьӡ зху астипендиа. Аҩстипендиакгьы реицҵа есымза 2000-2000 мааҭ ыҟоуп. Сынтәагьы дырҩегьых активла аус зуа, ақәҿиара аазырҧшыз, абаҩхатәра злоу 24-ҩык астудентцәа ироуит АҞӘАФОН астипендиа.\nХәажәкыра 8 рзы традициала ишаҧу еиҧш, имҩаҧысит социалла акрызҵазкуа аус знапы алаку аҳәса рыдныҳәалара. Сынтәа АҞӘАФОН аҿы иалкааны ирыдныҳәалеит Очамчыреи Тҟәарчали араионқәа рҿы арҵара ус знапы алаку аҳәса, иара убасгьы ирыдныҳәалеит Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз аҳәса-арҵаҩцәа зегьы. Урҭ зегьы ирыҭан ашәҭ шьыҵәрақәеи 3000-3000 мааҭ зҭаз аконвертқәеи.\nЕсышықәса Ахәыҷқәа Рыхьчара Жәларбжьаратәи амш азы АҞӘАФОН Аҧсны иқәынхо ахәыҷқәа ирызнархиоит илашоу, ихызхуа аныҳәақәа. Сынтәа Раҧхьатәи амобилтә оператор еиҿнакааит аныҳәа Тҟәарчал ақалақь ахәыҷқәа рзы. Рашәара 1 азы Акультура Ахан аҿаҧхьа иҟоу ақалақьтә парк аҿы имҩаҧысит амультфильмқәеи алакәқәеи рперсонажцәеи аклоунқәеи алабахәақәа ирықәгылаз ақьачақьцәеи алархәны еиҿкааз аныҳәа ссир.\n2015 шықәса уамашәа ибеиан аиааира згаз ажәлар рзы акрызҵазкуа ахҭысқәа рыла.\n2015 шықәса, лаҵара мзазы Аҧсныжәлар иазгәарҭеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы асовет жәлар иргаз Аиааира. Цәыббра мзазы 1992-1993 шш. рзы Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы ҳара ҲИААИРА ду 22 шықәса ахыҵит. АҞӘАФОН аслоган хада - \"Аимадара умырӡын\" - хәыҷгьы-дугьы аанаҧхьоит абиҧара реимадара амырӡра ашҟа – 70 шықәса рышьҭахь асовет жәлар иаадырҧшыз афырхаҵара, абацәа рҟынтәи имырӡкәа рыхшара – 90-тәи ашықәсқәа рзы забацәеи забдуцәеи рфырхаҵара еиҭалзыршаз аҿарацәа – фырхацәа рҭоурых рызнагара.\nЛаҵара 9 аламҭалазы АҞӘАФОН аамҭакала акымкәа-ҩбамкәа апроектқәа аҽрыланархәит:\n- итрадициоу акциа, уи аҳәаақәа ирҭагӡаны ветеранцыҧхьаӡа итәанчахәы иацҵан АҞӘАФОН аҟнытә 2000 мааҭ аҧара;\n- акциа \"Аҧсны-Урыстәыла ахыҧраара\", уи азкын зыхьӡ легендахаз афырхаҵа – аҧырҩы-ажәылаҩ Қьаазым Хәаҭхәаҭ-иҧа Агрба (1916-1944) иеибашьратә хьӡы-ҧша. Акциа хацыркҩыс даман – Џьамал Ҳагба;\n- Аиааира 70 шықәса ахыҵра иазкны имҩаҧгаз апроектқәа зегь реиҳа зымҽхак ҭбааз апроект \"Аиааира ахаҿқәа\". Уи еиҿыркааит аинформациатә агентра Sputnik-Аҧсны, иара убас ацҳаражәҳәацәа ҿарацәа рсовет. Апроект хықәкыс иаман иахьазы зыҧсы ҭаны иҟоу аветеранцәа зегьы хаҭала \"Иҭабуп\"\" ҳәа раҳәаны, урҭ рхаҿқәа ҳазегьы иаадыруа аҟаҵара. Ари апроект иабзоураны, ҳреспублика ақалақьқәеи араионқәеи рҿы ишьақәыргылан Аибашьра ду афырхацәа, иахьазы зыҧсы ҭоу аветеранцәа рфотоҭыхымҭақәа зныз абаннерқәа 87.\nИиасуа ашықәс азы акрызҵазкуа хҭысны иҟалеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Григори-иҧа Арӡынба диижьҭеи 70 шықәса аҵра. АҞӘАФОН иҟанаҵаз афинанстә лагала иабзоураны, иалыршахеит ари ашықәсхыҵра иазку жәаба инареиҳаны аусмҩаҧгатәқәа рынагӡара. Урҭ иреиҳақәоу иреиуоуп:\n- Иҷыдоу аконцерттә программа «Ҳара ҳаруаа реиҳабы», уи лаҧшылатәи ахәҭа шьақәгылан Актәи Ахада ихатә архив аҟнытә иаагаз аматериалқәа рыла. Аконцерт аамҭакала еиҿкаан Аҧсны ақалақьқәа ҩба рҿы – Аҟәеи Тҟәарчали.\n- Владислав Арӡынба иҧсадгьыл аҿаҧхьа илиршаз атәы ҿыц еиҵагылоу аҿар иразҳәоз зымҽхак ҭбааз апроект «Иара далнахит аамҭа». Уи апроект алахәхаразы иааҧхьан Аҧсны араионқәа зегьы, урҭ рышколқәа рҵаҩцәа ахәаҧшцәа иддырбон В.Г.Арӡынба изку аконцерттә программақәа.\n- Владимир Занҭариа авторс дызмоу аизга \"Актәи Ахада изы ажәа\"аҭыжьра.\n- Владислав Арӡынба иҧсҭазааратә мҩа иазкны Ҭемыр Қәычбериа авторс дызмоу адокументалтә фильм \"Иалкаау\" аҭыхра.\nИара убас АҞӘАФОН ацхыраара иабзоураны имҩаҧысит агәалашәаратә хәылҧазқәа Очамчыра ақалақь ашҭаҿы, Очамчыратәи ашкол-интернат аҿы, А.К.Чачба ихьӡ зху Аҟәатәи асахьаҭыхратә ҵараиурҭа аҵаҩцәа русумҭақәа рцәыргақәҵа, В.Г.Арӡынба ихьӡ зху Гәдоуҭатәи ашҭаҿы авокзал ахаҿратә ган аиҿкаара.\nВладислав Григори-иҧа Арӡынба – зхаҭара уникалтәу, Аҧсны ишашӡа иахагылаз ҧхьагылаҩуп, уи ибзоурала ҳреспублика иаиуит ахақәиҭреи ахьыҧшымреи. В.Г.Арӡынба изку апроектқәа рынагӡарала АҞӘАФОН аиааира ҳзаазгаз афырхаҵа, зыхьӡ адунеи иахыҵәаз иналукааша аҳәынҭқарратә усзуҩы игәалашәара аҿаҧхьа ихырхәоит!\nЕсышықәса Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааира амшныҳәа аламҭалазы АҞӘАФОН иҷыдоу азҿлымҳара рынаҭоит ҳтәыла еиуеиҧшым араионқәа рҿы инхо аветеранцәа. Сынтәа АҞӘАФОН асоциалтә акциақәа азырхан аибашьраан аблокада цәгьа иҭагылаз ақалақь-фырхаҵа Тҟәарчал.\nЦәыббра 28 рзы Ахьӡ-аҧша Аибашьратә музеи аҿы АҞӘАФОН аусзуҩцәа Аиааирамш рыдырныҳәалеит ҳтәыла ахьыҧшымра зхы ақәызҵаз 47-ҩык аибашьцәа ранацәеи рабацәеи. Афырхацәа рҭаацәа ирыҭан ашәҭ шьыҵәрақәеи, адныҳәаларатә шәҟәқәеи, 3000-3000 мааҭ зҭаз аконвертқәеи.\nИара убас асоциалтә акциақәа рҳәаақәа ирҭагӡаны, цәыббра 30 рзы Ахьӡ-аҧша Аибашьратә музеи иазыҟаҵан аматериалтә цхыраара, аекспозициа ҿыц аиҿкааразы, Тҟәарчалтәи араион акультуратә ҟәша акәзар аҧара рыҭан – 1992-1993 шш. рзы Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы иҭахаз аибашьцәа рҭаацәа рзыҳәан афуршет аиҿкааразы.\nАхьыҧшымра аныҳәа иақәыршәан АҞӘАФОН инанагӡаз даҽа акциакгьы. Аибашьра ашьҭахь зыҧсадгьыл зхы ақәызҵаз аибашьцәа рыхшара аҵара ахьырҵоз, К.Ф.Ӡиӡариа ихьӡ зху Аҟәатәи алицеи-интернат ҳамҭас иаҭан ашколтә усмҩаҧгатәқәа рынагӡараан зыда ҧсыхәа ыҟам акустикатә аппаратура акомплект.\n\"Зымҽхак ҭбаау абираҟқәа Аҧсны ақалақьқәа рҿы\" зыхьӡу апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны, Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааира 22 шықәса ахыҵра инадҳәаланы, АҞӘАФОН ҳреспублика аҳәынҭқарратә символқәа шьақәнаргылеит аҭоурыхтә ҭыҧқәа ҩба – Лыхнашҭеи Мықәашҭеи рҿы. Цәыббра 27 рзы ақыҭа Мықә ишьҭыхын ҩ-бираҟк – аибашьраҿы иҭахаз рбаҟаҿи акомплекс \"Мықәашҭа\" адгьылҵакыраҿи.\nУбасгьы иара уи амш аҽны АҞӘАФОН иҟанаҵаз аспонсорра иабзоураны, ҳреспубликаҿы раҧхьаӡа акәны имҩаҧган аҧсуа спорттә хәмарра \"Аимҵакьача\" ала атурнир, иара убас Аҧсны Актәи Ахада Владислав Григори-иҧа Арӡынба игәалашәара иазкыз аҽыбҕаҟазаратә спорт ала Аҧсны ачемпионат.\nАбҵара 18 рзы ихьыҧшым Аҧсны Аҳәынҭқарратә символ шьҭыхын аҭоурыхтә ҭыҧ Лыхнашҭаҿы. Ари ахҭыс иацҵан зымҽхак ҭбааны еиҿкааз аетнокультуратә усмҩаҧгатәы \"Абиҧарақәа реимадара\" ала. Уи аҽны хнызықьҩык инареиҳаны еизаз ауаа зегьы шаҳаҭс иаиуит Лыхнашҭаҿы иҧшӡаны имҩаҧгаз афольклортә традициақәа рфестиваль. Аусмҩаҧгатәы ихы алаирхәит Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба, иара убас ҳтәыла анапхгара рхаҭарнакцәа. Ари аусмҩаҧгатәы апрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧысит аҽырыҩра, аҟазара-классқәа, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә музеи раҧхьаӡатәи еиҭаҵуа ацәыргақәҵа, аҿар рфольклортә ансамбльқәеи жәлар ринструментқәа роркестри рықәгыларақәа, аконкурсқәа, авикторинақәа.\nСынтәа Раҧхьатәи амобилтә оператор аофициалтә партниорс иаиуит Агәыҳалалратә Ауаажәларратә Еиҿкаара \"Кьараз\". Ари аиҿкаара аҧҵан мшаҧымза, 2015 шықәсазы, уи аусураҿы хықәкы хадас иамоу, ҳреспубликаҿы зматериалтә бзазара уашәшәыроу ауаа рыцхраароуп. АҞӘАФОН есымза хықәкыла аҧара азоунажьуеит уи аофис аҿы аусура аиҿкааразы. АҞӘАФОН алахәрала \"Кьараз\" имҩаҧнагахьеит акымкәа-ҩбамкәа акциақәа, урҭ ирыбзоураны еизган социалла ихьчам аҭаацәарақәа рыцхырааразы аҧара.\nИара убас АҞӘАФОН аҽаланархәит Ареспублика Аҧсны Ахәаахәҭра-ааглыхратә палата ихацнаркыз агәыҳалалратә акциа \"Ахақәиҭра апарк\". Уи хықәкыс иаман Аҟәа Ахақәиҭра апарк аиқәыршәаразы аҧара аизгара.\nАҞӘАФОН аспонсортә хадарала, ҳазҭоу ашықәс, нанҳәа мзазы аибашьра ашьҭахь раҧхьаӡа акәны Очамчыра имҩаҧысит Жәларбжьаратәи афестиваль. Уи - ҳаамҭазтәи Аҟазареи, Акультуреи, Арҿиареи ирызку Есышықәсатәи Актәи Жәларбжьаратәи Аҿар рфестиваль ауп. Афестиваль еиҿкааҩцәас иамоуп Очамчыра араион ахадара иатәу аҿари аспорти русқәа рзы Акомитети «Guenos»зыхьӡу Ауаажәларратә еиҿкаара Аҿар рцентри. Афестиваль рҽаладырхәит Аҧсныи, Урыстәылеи, Ҭырқәтәылеи, Аахыҵ Уаҧстәылеи рҟнытә акәашаратә коллективқәеи, ашәаҳәаҩцәеи, амоделиерцәеи, асахьаҭыхҩцәеи. Урҭ зегьы хымш ицоз аконкурсқәа рҳәаақәа ирҭагӡаны иӡырыргон еиуеиҧшым атәылақәа рҟнытә ажәларқәа рмилаҭтә культуреи рҟазареи.\nҲазнысыз ашықәс азы зегь реиҳа иналукааша проектны иҟалеит Аҧсны аӡынтәи аҧшӡарақәа: ацивилизациа зхьымсыц ашьхатә ландшафтқәа, зқьышықәсала ҳаандаҿы иҟоу, иџьоушьаша, сыла иҭалаҳау адунеи – абарҭ зегьы ауаа ирзаазыртыз апроект \"Аҧсны ашьхараАшықәс аамҭақәа\". Ари ашықәс ҧхынҷкәын мзазы Аҧснытәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы апроект автор Ҭенгьыз Ҭарбеи АҞӘАФОН аусзуҩцәеи имҩаҧыргеит апроект аӡынтә етапи иуникалтәу уи аекспедициақәеи ртәы ахәаҧшцәа ирзеиҭазҳәаз адокументалтә фильм \"Аҧсны ашьхара. Аӡын.\" аӡыргара.\nАпроект \"Аҧсны ашьхараАшықәс аамҭақәа\"анымҩаҧысуаз аамҭазы иҟаҵаз афотоҭыхымҭақәа рахьтә зегь реиҳа аҧсы ахаҵаны инагӡоу алхны АҞӘАФОН 2016 шықәсазтәи акорпоративтә амзар аҿы икьыҧхьын. Уи традициала ишаҧу еиҧш, Ахеидкыла асувениртә аалыҵ акомплект иацҵаны ҳреспублика аҳәынҭқарратә усбарҭақәа ирзышьҭын.\nАҞӘАФОН ахадаратә спонсоррала сынтәа қәҿиарала имҩаҧысит \"Иҿыцу лаҧшыла\" зыхьӡу асоциалтә ӡыргаразы Актәи афестиваль.Уи абаҩхатәра злоу аҿар алшара рнаҭеит ҳреспублика асоциалтә проблемақәа рыӡбара хаҭала аҽалархәра. Афестиваль аиҿкааҩ – Аҟәа ақалақь ахадара.\nҲтәылаҿы аекологиа аҭагылазаашьа иадҳәалоу апроблемақәа разыҟазаашьаҿы АҞӘАФОН аусзуҩцәа рхатәы позициа активла иаадырҧшит сынтәа хәажәкыра мзазы асоциалтә ҳа Facebook аҿы \"Сара ицқьоу ақалақь аҿы анхара сҭахуп\" зыхьӡу агәыҧ алахәцәа еиҿыркааз аџьатә сабша ду аҿы рҽалархәрала. 70-ҩык инареиҳаны ахеидкыла аусзуҩцәа ҭыҵит асабша аҽны Аҟәа ашьха Афуникулиор арыцқьаразы. Иара убас АҞӘАФОН ахахьы иагеит ари акциа аинформациатә дгылара: иазырхиан Баҭал Џьапуа авторс дызмаз асоциалтә баннерқәа. Урҭ абаннерқәа шьақәыргылан АҞӘАФОН иатәу 50 қәыҧшыларақәа рҿы. Ари апроект анагӡараҿы ахархәара аиуит абас еиҧш иҟаз ааҧхьара: \"Ацқьара еиқәырхо, иҿаҧхьа ҳхырхәоит ҳадгьыл зыхьчаз аҧсуа еибашьҩы\"!\nСынтәа АҞӘАФОН адгылара азнауит Аҧсны иакызаҵәыкны иҟоу, аҭаацәеи аҭаацәаратә мазарақәеи раларҵәара иазку апроект – \"Идеалтәу ахаҵеи-ҧҳәыси\" зыхьӡу аицлабра. АҞӘАФОН аспонсортә цхыраара иабзоураны имҩаҧысит асоциал-культуратә еизҳара Афонди ажурнал \"Ачаратә сезони\" еицеиҿыркааз аицлабра афинал.\nАшықәс ҿыц аламҭалазы АҞӘАФОН ахы аланархәит Ашықәс ҿыц азы ихацыркыз акциақәа хҧа. Актәи акциа аҳәаақәа ирҭагӡаны зылшара ҧку ахәыҷқәа рзы иҟоу Ашьапықәыргыларатә Центр апациентцәа хәыҷқәа ирзаархәеит ашықәс ҿыцазтәи ақәгылара ашҟа 80 билеҭ. \"Ассир ҳамҭас\" зыхьӡыз аҩбатәи акциа еиҿнакааит Агәыҳалалратә Ауаажәларратә Еиҿкаара \"Кьараз\", хықәкысгьы иаман малла иҕару аҭаацәарақәа рҟнытә ахәыҷқәа рзыҳәан аҳамҭақәа реизгара. АҞӘАФОН ари акциаҿы партниорс иҟан, уи афинанстә дгылара анаҩсангьы, аиҿкааратә зҵаарақәа рыӡбараҿгьы ацхыраара ду ҟанаҵеит. Раҧхьатәи амобилтә оператор злахәны имҩаҧысыз даҽа акциакгьы иалҵшәаны, зҭоурыхтә ҧсадгьыл ахь ихынҳәыз аҭаацәарақәа рхәыҷқәа рзы иҟаҵан ашықәс ҿыцазтәи аҳамҭақәа 200.\nАспорт\nСынтәа АҞӘАФОН иацнаҵеит ҳтәыла аспорт аизҳаразы есышықәса иҟанаҵо ацхыраара. Аҵыхәтәантәи ашықәс азы АҞӘАФОН аспонсорра ала имҩаҧысит уажәшьҭа итрадицианы иҟалаз атурнирқәа хҧа.\nМшаҧы азы имҩаҧган есышықәсатәи Жәларбжьаратәи ашахмат асразы атурнир «АҞӘАФОН-OPEN».Атурнир аиҿкааҩцәа - ашахмат асразы Аҧснытәи афедерациеи абаҩырҵәыратә культуреи аспорти рзы Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә комитети. Сынтәазы аицлабрақәа раҧхьахәтә фонд 81 000 мааҭ ыҟан.\nЦәыббразы имҩаҧысит \"Аиааира акубок\" зыхьӡу арҧарацәеи аҭыҧҳацәеи рыбжьара Аҧсны асамбои адзиудои рзы Х11 Жәларбжьаратәи атурнир. Иахьатәи аамҭазы асамбо азы Жәларбжьаратәи атурнир \"Аиааира акубок\" зегь иреиҳау ахҭысқәа ируакуп Аҧсны ахәыҷтәы спорт аганахьала.\nЖьҭаарамзазы Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааирамш иазкны Бзыҧтәи аипподром аҿы имҩаҧган Ареспублика Аҧсны аҽыбҕаҟазаразы есышықәсатәи ачемпионат. Акыр шықәса ҵуеит АҞӘАФОН ари аусмҩаҧгатәы аҧхьахәтә спонсорс иҟоижьҭеи.Сынтәа арҭ аицлабрақәа раҧхьахәтә фонд 100 000 мааҭ рҟынӡа инаӡеит.\nИара убас раҧхьаӡа акәны АҞӘАФОН ахахьы иагеит акымкәа-ҩбамкәа аспорттә усмҩаҧгатә ҿыцқәа аспонсорра рзура: Аҧсны Актәи Ахада В.Г.Арӡынба игәалашәара иазку жәларбжьаратәи адомино азы Иаарту ареспубликатә турнир, Актәи Ахада игәалашәара иазку акубок агаразы аветеранцәа рыбжьара ашьапылампыл асразы Жәларбжьаратәи атурнир, В.Г.Арӡынба игәалашәара иазку акубок агаразы аҿарацәа рыбжьара ашьапылампыл асразы Жәларбжьаратәи атурнир.\nАкультура\nАҞӘАФОН еснагь азҿлымҳара ҷыдеи адгылареи рзыҟанаҵоит акультура иадҳәалоу апроектқәа.\nСынтәа аинтерес зҵоу акакәны иҟалеит АҞӘАФОН аспонсоррала иаҧҵаз ателехәаҧшратә программа ҿыц \"Иаартым Аҟәа\". Апроект автор – Арифа Қапба. Ашықәс зегьы аҩныҵҟа ари апроект аҿы ахәаҧшцәа ирзеиҭарҳәон зегьы бзиа еицаабо Аҟәа аҭоурых, уи архитектуратә баҟақәеи ҳаҳҭны қалақь иузаҟәымҭхо иадҳәалоу ауааи рҭоурых.\nАҞӘАФОН ацхыраарала Аҧсуа ҳәынҭқарратә телехәаҧшра аканал аҿы иаларҵәан Елеонора Коҕониаҧҳа лпроект \"Ажәа\". Уи хықәкыс иаман аҧсуа бызшәеи алитературеи рӡыргара, аҧсуа шәҟәыҩҩцәа ҽарацәа рырҿиара ателехәаҧшцәа рзаартра.\nСынтәа ҩышықәсоуп Аҧсуа Радио азыӡырҩцәа аргәырҕьоижьҭеи амузыкатә проект \"Сара сашәа\". Апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны еиҿкаау абжьыҭира активла зҽалазырхәуа азыӡырҩцәеи ахит-парад аҿы аиааира згаз артистцәеи есымза АҞӘАФОН аҟнытә ироуеит аҳамҭақәа. Ҧхынҷкәын 25 рзы Аҟәатәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы имҩаҧысит ари арҿиаратә радиоконкурс алахәцәа зегьы еизызгаз ашықәс ҿыц аламҭалазтәи агала-концерт \"Сара сашәа\".\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аспонсоррала имҩаҧысит \"Аамҭа аҧшшәқәа хҧа\"ҳәа зыхьӡыз апроект аӡыргара. Уи аамҭакала еиднакылеит еиуеиҧшым ахырхарҭақәа: акостиум, афотографиа, аинтериер. Апроект аӡыргара амш азы имҩаҧган ХХ ашәышықәса аламҭалазы алирикатә цәа зыҟәну аҧҳәыс лхаҿсахьа аазырҧшуа 50 фотоҭыхымҭа рцәыргақәҵа. Апроет авторцәа – акостиумқәа рзы асахьаҭыхҩы Ельвира Арсалиаҧҳа, афотоҭыхҩы Отто Лакоба, апроект амодельқәа рхаҿсахьақәеи рстильқәеи аҧызҵаз Маиана Ҵәыџьҧҳа.\nАбар уажәшьҭа ҧшьышықәса ҵуеит АҞӘАФОН-и Аҧсны макьаназы иакзаҵәыку апрофессионалтә бжьанҵаратә студиа «АМА RECORDS»-и аус еицыруеижьҭеи. Сынтәа АҞӘАФОН астудиа «АМА RECORDS\" ражәалагала иақәҿыҭны, аколлектив алахәцәа ҩыџьа – Анри Гәымбеи Алхас Марколиеи иреиҳаӡоу абжьанҵаразы арҵаратә центр «STEINBERG» аҿы рҵара ахә ашәеит.\nАҞӘАФОН аинформациатә партниорра иабзоураны иалыршан зыҧсҭазаареи зырҿиареи рыла Аҧсны акыр иадҳәалаз аурыс сахьаҭыхҩы Александр Семенцов иусумҭақәа рцәыргақәҵа. Ацәыргақәҵаҿы иӡырган \"Аҟәатәи аҟәша\" иаҵанакуа, ХХ ашәышықәса 70-80-тәи ашықәсқәа раан Аҟәа ахаҿсахьеи уи усҟантәи аҧсҭазаареи зныҧшуа 50 инареиҳаны асахьаҭыхҩы иусумҭақәа.\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз афинанстә цхыраара иабзоураны акьыҧхь абеит еицырдыруа аҧсуа ҵарауаҩ Шь.Д.Инал-иҧа иҭоурых-етнографиатә очеркқәа рышәҟәы \"Асаӡқәа\" аҩбатәи аҭыжьымҭа.\nСынтәа АҞӘАФОН спонсор Хадас иаман Ҧицундатәи ауахәамаҿы имҩаҧысыз аклассикатә музыка Агәыҳалалратә концерт. Ари аконцерт хықәкыс иаман згәабзиара уашәшәыроу ахәыҷқәа рыцхырааразы аҧара аизгара.Аусмҩаҧгатәы аиҿкааҩы – Ареспублика Аҧсны асоциалтә-культуратә хацыркрақәа рфонд. Аконцерт аҿы еизган 436 110 мааҭ.\nИара убас АҞӘАФОН аинформациатә спонсорра ала 2015 шықәсазы имҩаҧган анагӡаҩ қәыҧш Саида Агрҧҳа раҧхьатәи лсолатә концерт, апроектқәа \"Голос\", \"Голос.Дети\", аџьаз сцена аиаҵәахә Мариам Мерабова, агәыҧ Miraif рконцертқәа , аоператә нагӡаҩцәа ҿарацәа рконцерт \"Grand Opera Gala\", иара убас Аҧсны раҧхьаӡа акәны имҩаҧгаз арок-фестиваль\"Аҧсуа ҧшаҳәа 2015\".\nАха ҳазнысыз ашықәс азы, ҳәарада, зегь реиҳа ахәаҧшцәа ирхамышҭуа музыкатә хҭысны иҟалеит АҞӘАФОН амшира инадҳәаланы, аплиажтә хәылҧазы АҞӘАФОН Party аҿы еиҿкааз агәыҧ «Burito» аконцерт. Ари амш азы аплиаж Мокко иаарту ажәҩан аҵаҟа кәашарҭа ҭыҧны иҟалеит. Раҧхьатәи амобилтә еимадара акәзар, уи амшира аҽны ҳреспублика иқәынхо зегьы ҳамҭас ирызнархиеит амузыкеи акәашарақәеи рыла еибаркыз, ухы-угәы иузалымхуа агәырҕьаратә хәылҧазы.\n2016 шықәса ҳашәхымс илагылоуп. Иааигәахоит ҳазегьы ҳхәыҷаахыс бзиа еицаабо илаҧшхырҧагоу аныҳәа. Аныҳәа лашақәа Ашықәс Ҿыци АҞӘАФОН ҳтәыла иқәынхо зегьы адырныҳәалоит иааиуа Ашықәс Ҿыци Қьырса аныҳәа лашеи! Шәара шәзы ари иааиуа ашықәс зегь реиҳа илашаны, агәырҕьа рацәа ацны, игәазырҳагоу ахҭысқәеи игәышьҭыхгоу ацәаныррақәеи рыла иҭәны иҟалааит! Шәыҧхыӡ бзиақәа лабҿабахааит, шәгәаҳәарақәа зегьы наӡахааит!\nҼаанбзиала!\n«АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҧсны амобилтә еимадара 12 шықәса ахыҵра\nАҧсны амобилтә еимадара 12 шықәса ахыҵра\n12 шықәса раҧхьа, ҧхынгәы 15, 2003 шықәсазы ихацыркын Аҧсны абларҭатә еимадара аҭоурых. Ҳреспубликаҿы ҭелдатәи акоммуникациа аизҳара алагамҭатә шәымҭа зыдҳәалоу – аимадаратә џьармыкьа ашҟа АҞӘАФОН ацәырҵра ауп. АҞӘАФОН ауп раҧхьаӡа абларҭатә еимадара амаҵзура ҳтәыла ауааҧсыра ирыдызгалаз, иара убриалагьы ахааназ Аҧсны раҧхьатәи амобилтә оператор ҳәа ахьӡгьы зауз.\nАбар уажәшьҭа 12 шықәса ҵуеит АҞӘАФОН иалнаршоижьҭеи есымша, ес-сааҭ, есминуҭ ҳаамҭазтәи адунеи зегьы аҿы аимадара.\nАҞӘАФОН иара аганахьала зегьы ҟанаҵоит, абонентцәа зегь реиҳа иҿыцу амобилтә технологиақәа еснагь рхы иадырхәалартә еиҧш алшара рыҭаразы.\nАмаркетингтә политика\n2014 шықәса нанҳәа мзазы АҞӘАФОНи уи абонентцәеи имшәа-имырҳа ршьапы еихыргеит ҳаамҭазтәи 4G-атехнологиақәа рдунеи ашҟа. Нанҳәа 6 рзы 4G (LTE) атехнологиа аушьҭра амш азы, АҞӘАФОН еиҿнакааит абиҧара ҿыц аҳала Аҧсны зегьы ахҩара, уи алагьы Гагра инаркны Галынӡа иара абонентцәа ирынаҭеит, аласра 64 Мбит\/сек рҟынӡа змоу 4G (LTE) аҳаҿы иҟоу амаҵзура \"Амобилтә Интернет\" ахархәаразы алшара.\n4G аҳа анаушьҭха ашьҭахьҵәҟьа ирҿыцын ахәхшәааратә планқәа «Онл@инер», \"Сара салхымҭа 4G», «Онлаин MAXI», «Аҟәаториа», \"Лимитдатәи Аинтернет 1250\", иара убас \"Лимитдатәи Аинтернет 1750\". Урҭ абонентцәа ирыҭоуп иҿыцу 4G (LTE) астандарт аҿы. Уи адагьы, аҿар рыбжьара зегь реиҳа аларҵәара змоу ахәхшәааратә планқәа ируаку «Онл@инер» аҭаӡара иацҵоуп 1500 рҟынтә 2000 МБ рҟынӡа.\nАҧсахра ҷыдақәа рызун Аинтернет активла зхы иазырхәо рзы иаҧҵоу ахәхшәааратә планқәа. \"Лимитдатәи Аинтернет 1250\", иара убас \"Лимитдатәи Аинтернет 1750\" ахәхшәааратә планқәа зхы иазырхәо абонентцәа рзы иалыршоуп зышәагаа рҿыцу \"Арласгақәа\" – 250 МБ, 500 МБ, 1000 МБ.\nМшаҧы мзазы злимит ҧкым Аинтернет-хәыхшәааратә планқәа рцәаҳәазы иаушьҭын аопциа \"Ҩынтәны аквота\". Уи абзоурала иалыршахеит ахә иацымҵаӡакәа зымҽхак ҩынтә еиҳау Аинтернет-трафик ахархәара. Аопциа аус аруразы иазхоит ахәхшәааратә планқәа \"Лимитдатәи Аинтернет 1250\"-еи \"Лимитдатәи Аинтернет 1750\"-еи рабонентцәа рбаланс 1000 мааҭ, ма инеиҳаны ала ахарҭәаара, усҟан аопциа автомат ҳасабла 30 мшы аус ауеит.\nАҞӘАФОН азы аҵыхәтәантәи ҿыцраны иҟалеит, ацәажәаразы еиҳау аамҭеи, еиҳау Аинтернети узҭо ахәхшәааратә план \"Афырҭын\". Ҭелла акыраамҭа ацәажәара бзиа избо, иара убасгьы активла Аинтернет зхы иазырхәо абонентцәа мызкы 1299 мааҭ ҳәа ироуеит АҞӘАФОН аҳа аҩныҵҟа иҧкым алимити, 400 МБ Аинтернет-трафики, Аҧсны егьырҭ амобилтә операторцәа рномерқәа рышҟа асразы 200 минуҭи, жәларбжьаратәи ахырхарҭақәа рышҟа асразы 50 минуҭи.\nАҞӘАФОН еснагь аус ауеит абонентцәа иреиҕьу аҭагылазаашьа роурц азы иҿыцу Амаҵзуратә Ҭыԥқәа раартра алыршаразы. Умҩашьо иуҳәар алшоит, иҿыцу Амаҵзуратә Ҭыԥ аанартыцыҧхьаӡа АҞӘАФОН абонентцәа еиҳа ирзааигәахоит ҳәа, еилыркаауеит ҳәа урҭ ргәаҳәарақәеи рҭахрақәеи. Аҵыхәтәантәи ашықәс азы иҿыцу Амаҵзуратә Ҭыԥқәа аартын Гагреи Афон Ҿыци ақалақьқәа рҟны.\n2014 шықәса абҵара инаркны 2015 шықәса лаҵара мза аҟынӡа АҞӘАФОН Амаҵзуратә Ҭыԥқәа асасцәа зегьы ирынаҭеит Аҧсны зегь реиҳа илаҟәу ахәқәа рыла ҳаамҭа иашьашәалоу 4G адкылара змоу HUAWEI апланшетқәа раахәаразы иуникалтәу алшара.\nАҞӘАФОН абонентцәа рзы ааҧын алагеит ажәабжь бзиақәеи, иара убас Раҧхьатәи амобилтә еимадара ахархәара еиҳа изырмарио, изырманшәало акциақәеи рыла.\nУбас, хәажәкыра 8 инаркны мшаҧымза 30 рҟынӡа Амаҵзуратә Ҭыԥқәа зегьы рҟны ихацыркын \"Ааҧынтәи акциа\". Уи иабзоураны АҞӘАФОН абонентцәа зегьы алшара роуит 50% ахә иагырханы 4G-амодем аахәара. Иара убасгьы хәажәкыра 8 инаркны иахьанӡагьы изҭаху дарбанзаалак илшоит АҞӘАФОН 3G а-SIM-карта 4G а-SIM-картала хәыда-ҧсада аҧсахра.\nХәажәкыра 5 рзы Раҧхьатәи амобилтә еимадара ихацнаркит акциа «Check-in АҞӘАФОН». Уи акциа аҧҟарақәа инарықәыршәаны, асоциалтә ҳақәа Facebook-и Instagram-и рҿы арегистрациа змоу абонентцәа, АҞӘАФОН Амаҵзуратә Ҭыԥқәа иарбанзаалакгьы акаҿы маҵзурак ахархәара азуны (амаҵзура \"Ахыҧхьаӡара ахарҭәаара\" аламҵакәа), афото ацҵаны, \"АҞӘАФОН\" агеолокациаҿы ирылшоит уи атәы акьыҧхь анҵара. Есымза анҵәамҭазы Facebook-и Instagram-и рҟны хыҧхьаӡарала \"зчекинқәа\" еиҳахаз анапаҵаҩцәа амобилтә оператор ихьӡала ирыҭахоит иҷыдоу аҳамҭақәа.\nАҞӘАФОН аҟнытә ааҧынтәи акциақәа рпарад хыркәшан апрограмма \"АҞӘА-БОНУС\" алахәцәа рзы ҷыдала еиҿкааз \"Маитәи абонус\" ала. Уи алҵшәақәа рыла, лаҵара мза 1 инаркны 31 рҟынӡа хыҧхьаӡарала зегь реиҳа абонустә баллқәа аус дзыруз АҞӘАФОН абонентцәа хәҩык ҳамҭас ирыҭан АҞӘАФОН VIP-сувениртә аалыҵқәа.\nАҞӘАФОН 12 шықәса ахыҵразы ихыркәшан акрызҵазкуа уи апроектқәа руакы. Иалыршан АҞӘАФОН аофициалтә саит www.aquafon.com аҧсышәала аҟаҵара. Ари апроект анагӡара иабзоураны, АҞӘАФОН раҧхьатәи коммерциатә еиҿкаарахеит Ареспублика Аҧсны Аҳәынҭқарра ҳәынҭқарратә бызшәала аофициалтә саит ахархәара алзыршаз.\nАсоциалтә политика\nЕиуеиҧшым амаҵзурақәа рҿы абонентцәа еиуеиҧшым рҭахрақәа ишахәҭоу еиҧш рынагӡара хықәкы хадас иҟаҵаны, АҞӘАФОН иалнаршоит аимадареи ҳаамҭазтәи атехнологиақәеи ирҷыданы, еиҳау акы ауаажәлар рыҭара. Уи агәаҳәара иабзоураны аҧсҭазаара иаларҵәоуп зымҽхак ҭбаау асоциалтә программақәа. Урҭ рыла АҞӘАФОН аҽазнашәоит ҳтәыла иқәынхо ауаа рыцхыраара.\nАҞӘАФОН асоциалтә политика ганрацәала еибаркуп, еиҳаракгьы уи ахықәкылатә ҟазшьа амоуп. АҞӘАФОН ҷыдала ахылаҧшра рынаҭоит Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьреи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуи рветеранцәа, аҿар.\nАҵара аганахьала уи асоциалтә политика иузаҟәымҭхо иадҳәалоуп 2006 шықәса раахыс ААУ астудентцәа АҞӘАФОН астипендиа рыҭара. Абар уажәшьҭа жәа-шықәса ҵуеит Иреиҳаӡоу аҵараиурҭаҿы АҞӘАФОН имҩаҧнагоижьҭеи зегь иреиҳау астипендиатә программа. Уи иабзоураны 16-ҩык астудентцәа, факультетк аҟнытә ҩыџьа-ҩыџьала, есымза ҩба-ҩба нызқь мааҭ хаҭалатәи астипендиа роуеит.\n2014-2015-тәи аҵара шықәсазы АҞӘАФОН иаҧнаҵеит даҽа стипендиатә программак. Аҧсуа поет, арккаҩы ду Омар Беигәаа ихьӡ зху, 2000 мааҭ иҟоу уи астипендиа рырҭоит ААУ аҿы аҵара зҵо 8-ҩык астудентцәа-арепатриантцәа – аӡәаӡәа факультетцыҧхьаӡа рҟнытә.\n2014-2015-тәи аҵара шықәс алагамҭазы АҞӘАФОН аусзуҩцәа рхацыркрала аматериалтә цхыраара рыҭан арепатриантцәа рҭаацәарақәа 23. Урҭ ирыцхрааит раҧхьаӡа акәны актәи ашкол ахь ицо ахәыҷқәа рҭаацәа ашколтә маҭәахәқәеи амаҭәақәеи рзаахәараҿы. Ари акциа анагӡаразы АҞӘАФОН аусзуҩцәа зегьы еицҿакны мап ацәыркит Ахеидкыла 11 шықәса ахыҵра иазкны акорпоративтә ныҳәа амҩаҧгара. Акциа иахашәалаз аҧарақәа дәықәҵан Украина аибашьра иахҟьаны, нхарҭада иаанхаз ахәыҷқәа ацхыраара рыҭара ашҟа.\nРыцҳарас иҟалаз, аибашьра закәу, уи алҵшәақәа зеиҧшроу атәы Аҧсны жәлар лымҳаҭасҵас акәым ишырдыруа. Есышықәса цәыббра 30 рзы Аҧсны жәлар зегьы иазгәарҭоит Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааира. Аиааира 21 шықәса ахыҵра инадҳәаланы АҞӘАФОН иазнархиеит апроектқәа жәаба инареиҳаны.\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аспонсоррала иалыршан аибашьра иазку ажәабжьқәа реизга \"Зҩызцәа зыхьчоз аибашьҩы\" зыхьӡу, зтираж 3000 цыра иҟоу ашәҟәы аҭыжьра. Уи автор Рисмаг Аџьынџьал еизигоит Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра алахәцәеи ашаҳаҭцәеи еиҭарҳәаз, еиуеиҧшым аамҭақәа рзы асоциалтә ҳақәа рҿы икьыҧхьыз 22 ҭоурых.\nАиааира амш аламҭалазы амузыкатә студиа «АМА RECORDS»-и АҞӘАФОН-и рымчала Аҧсны ақалақьқәа рҿы еиҿкаан аконцерттә тур ду. Аконцерт апрограммаҿы амузыкантцәа рынагӡарала ахәаҧшцәа иддырҳаит аибашьра иалиааз ашәақәа 18 – Емма Хәаџьааи Ҭемыр Қәычбериеи рмузыкатә фильм \"Ҳара Ҳаруаа реиҳабы\" аҟнытә. Агастрольтә тур хыркәшан аибашьраан Аҧснытәи ахҭысқәа раҧхьаӡа изнырыз Ҟабарда-Балҟариа аҳҭны қалақь Нальчик ҳмузыкантцәа рықәгыларала.\nИахьа иҳамоу аҧсҭазаареи ахақәиҭреи зыбзоуроу ауаа рышҟа агәцаракра аарҧшуа, есышықәса цәыббра 30 рзы АҞӘАФОН еиҿнакаауеит аибашьра аветеранцәа рыцхыраара иазку асоциалтә акциақәа. Урҭ асоциалтә акциақәа рҳәаақәа ирҭагӡаны Аиааира 21 шықәса ахыҵра инадҳәаланы, амедицинатә маҭәахәқәа раахәаразы АҞӘАФОН 100 нызықь мааҭ ахырыҧхьаӡалеит Гагра ақалақь аҿы иҟоу ареспубликатә ашьапықәыргыларатә Центр, иара убас аныҳәа амҩаҧгаразы аҧаратә цхыраара азыҟарҵеит Ауаажәларратә еиҿкаара \"1992-1993 шш. рзы Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз аҳәса-хымхәацәа Рассоциациа\".\nАҞӘАФОН аҟнытә видеодныҳәалараны иҟалеит Аҧсуа телехәаҧшреи ателеканал \"Абазеи\" рҿы идырбаз, ҷыдала аныҳәа иазкны, аибашьратә хроника аҟнытә акадрқәа рыла еиқәыршәаз аролик. Аамҭакала АҞӘАФОН амчала иҭыхын асоциалтә ролик, аҿар аҧсуа ҳәынҭқарратә бызшәала ицәажәаларц, рбызшәа рыхьчарц азы ааҧхьара ҟазҵоз асоциалтә ролик. Мшәан абиҧара рхатәы бызшәа хақәиҭрала ахархәара азин рымазарц азы ауми зықьҩыла афырхацәа Аҧсны рхы зақәырҵаз?\nАпатриоттә хырхарҭа змоу апроектқәа зегь иреиҳау – \"Зымҽхак ҭбаау абираҟқәа Аҧсны ақалақьқәа\" ирыцҵо, 2014 шықәса ҧхынҷкәын мзазы Аҧсны аҳәынҭқарратә бираҟқәа ҩба ықәыргылан Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьраан афронт ацәаҳәа ахьыҟаз Алада Ешыреи, иара убас изныкымкәа аидыслара ҕәҕәақәа ахьымҩаҧысуаз Тамшь ақыҭан Аныуаа рхәы аҳаракыраҿи.\n2009 шықәса раахыс АҞӘАФОН ишьақәгылеит атрадициа бзиа – Жәларбжьаратәи аҳәса Рымш азы асоциалтә ҵакы змоу азанааҭ знапы алаку аҳәса аныҳәа рыдныҳәалара. Ари ашықәс азы уи акциа ҩ-етапкны имҩаҧган.\nХәажәкыра 5 рзы АҞӘАФОН аусзуҩцәа ыҟан Очамчыреи Тҟәарчали. Урҭ уаҟа ааҧын аныҳәа хада рыдырныҳәалеит 42 аҳәса – Тҟәарчалтәи ахәыҷбаҳча \"Џьамхәыхә\" аусзуҩцәеи, Тҟәарчалтәи ацхыраагӡатә школ арҵаҩцәеи, Очамчыратәи ахәыҷбаҳча \"Аӡыхь\" аусзуҩцәеи. Аҳәса зегьы ҳамҭас ирыҭан ашәҭ шьыҵәрақәеи, адныҳәаларатә сахьамҭеи, хҧа-хҧа нызықь мааҭи.\nХәажәкыра 6 рзы Аҧсны аҵара аминистрра ахыбраҿы убас еиҧшҵәҟьа иҟоу адныҳәаларақәа рзыҟаҵан Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз ҳтәыла абжьаратәи ашколқәа рырҵаҩцәа ҳәсақәа зегьы.\n2015 шықәса лаҵара мзазы адунеи зегьы иазгәарҭеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы аиааира. АҞӘАФОН аамҭакала аҽаланархәит ари аныҳәа иадҳәаланы имҩаҧгаз акымкәа-ҩбамкәа апроектқәа.\nЛаҵара 9 аламҭалазы аинформациатә партниорки спонсорки раҳасабала АҞӘАФОН ахы аланархәит аҵыхәтәантәи аамҭазы Аҧсны зегь реиҳа зымҽхак ҭбааны имҩаҧгаз, Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеранцәа ирызкыз апроект \"Аиааира ахаҿқәа\". Апроект еиҿыркааит Аинформациатә агентра \"Спутники\" ацҳаражәҳәаҩцәа ҿарацәа Реидгылеи. Уи апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны ҳреспублика ақалақьқәеи араионқәеи рҿы иқәыргылан иахьазы зыҧсы ҭоу аветеранцәа рфотоҭыхымҭақәа зныз абаннерқәа. Баннерцыҧхьаӡа аветеран ифотографиақәа ҩба анҵаны иаҧҵан – аибашьра аамҭазтәии иахьатәии. Ари апроект аларҵәаразы АҞӘАФОН иазнархиеит ҳтәыла зегьы аҿы аинформациатә қәыҧшыларатә ҭыҧқәа 81, иара убасгьы иалшеит инарҭбааны амедиа-цхыраара аҟаҵара.\nИара убас, АҞӘАФОН партниорс иҟан \"Урыстәыла-Аҧсны ахаҧырра\" зыхьӡу, зыхьӡ легендахаз аҧырҩы-ажәылаҩ Агрба Қьаазым Хәаҭхәаҭ-иҧа (1916-1944) игәалашәара иазкыз апроект амҩаҧгараҿы. Аҧсуаа ирҿагылоз амилаҭтә политика иахҟьаны усҟан аҧсуа ҧырҩы ихәҭаз \"Асовет тәыла афырхаҵа\" ҳәа ахьӡ ирымҭеит. Апроект анагӡараҿы хықәкы хадас иҟан Гастелло ихаҵара еиҭаҟаҵаны фырхаҵарыла иҭахаз ари аҧсуа ҧырҩы залымдарыла дышгәыгәҭажьу аурыс массатә хархәагақәеи ауаажәларреи реилыркаара.\nЕсышықәсеиҧш сынтәагьы АҞӘАФОН имҩаҧнагеит асоциалтә акциа. Уи иалҵшәаны Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеранцәа 68-ҩык ртәанчахәы иахыҧхьаӡалан ҩба-ҩба нызықь мааҭ.\nАиааира амш азы аҳҭны қалақьуаа ирзыҟаҵан даҽа ҳамҭакгьы. АҞӘАФОН аспонсортә лахәыларала лаҵара 9 рзы еиҿкаан аныҳәатә феиерверк.\nЛаҵара 14 рзы иазгәарҭон Аҧсны Актәи Ахада Владислав Григори-иҧа диижьҭеи 70 шықәса аҵра. Ҳреспублика қалақьцыҧхьаӡа имҩаҧыргон Владислав Григори-иҧа игәалашәара иазкыз акциақәа.\nАҞӘАФОН афинанстә цхыраарала имҩаҧган агәалашәаратә усмҩаҧгатәқәа жәаба инареиҳаны.\nВ.Г. Арӡынба изкны ари ашықәс азы АҞӘАФОН афинанстә цхыраарала, мҽхакы ҭбаала иалыршаз раҧхьаӡатәи аусмҩаҧгатәқәа иреиуоуп Аҧсны Ашәарҭадаратә маҵзура иатәу аҳәаахьчаратә хадараҿы имҩаҧгаз ахәылҧаз. Уи агәалашәаратә хәылҧазы асцена аҟнытә иааҩуан аҧсуа естрадатә шәаҳәаҩцәа инарыгӡоз апатриоттә музыкатә композициақәа, Владислав Арӡынба изку ажәеинраалақәа, иара убас Аҧсны Актәи Ахада ифырхаҵареи, иҟәыҕареи, хшаҭарак ҟамҵакәа иҧсадгьыл ахақәиҭтәразы илиршази азы ҭабуп ҳәо, изыркуаз ажәа лыҧшаахқәа.\nАҧсны Актәи Ахада диижьҭеи 70 шықәса аҵра аламҭалазы АҞӘАФОН амчала еиҿкаан \"Ҳара ҳаруаа реиҳабы\" зыхьӡу аконцерт аамҭакала ҳреспубликаҿы ҩ-қалақьк рҿы – Аҟәеи Тҟәарчали.\nЛаҵара 14, Владислав Арӡынба имшира аҽны Аҧсуа ҳәынҭқарратә ахьӡ-аҧша аибашьратә музеи аҿы имҩаҧысит ҩ-ӡыргарак.\nВладимир Занҭариа иӡыригеит иара авторс дызмоу \"Актәи Ахада изы ажәа\" зыхьӡу аизга. Уи ианылеит В.Г. Арӡынба иҳәынҭқарратәи, иуаажәларра-политикатәи, иҭҵаарадырратәи усура ихадоу аетапқәа ирызку адокумент-публицистикатә очерк \"Актәи Ахадеи\", ҳаамҭазтәи ихьыҧшым аҧсуа ҳәынҭқарра ашьаҭаркҩы изкны еицырдыруа ауаа ргәалашәарақәеи ргәаанагарақәеи, егьырҭ адокументқәеи. Иара убасгьы ашәҟәаҿы иануп Владислав Арӡынба изку ҳаамҭазтәи аҧсуа поетцәа ражәеинраалақәа.\nҬемыр Қәычбериеи Емма Хәаџьааи еизаз ауаажәлар иддырбеит Владислав Григори-иҧа иҧсҭазааратә мҩа иазку адокументалтә фильм \"Иалху\".\nЛаҵара 19 рзы ихацыркын И.Гь. Папасқьыр ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә Милаҭтә библиотекеи В.Г. Арӡынба ихьӡ зху Аҧсуа ҳәынҭқарратә ахьӡ-аҧша аибашьратә музеии еицеиҿыркааз апроект \"Иара далнахит аамҭа\".\n«Иара далнахит аамҭа» – ари Аҧсны араионқәа зегьы рҟынтә ашколхәыҷқәа алархәны инагӡоу, зымҽхак ҭбаау проектуп. Уи аиҿкааҩцәа хықәкы хаданы рҿаҧхьа иқәдыргылеит еиҵагылаз абиҧара Владислав Арӡынба иҧсадгьыл аҿаҧхьа илиршаз атәы рзеиҭаҳәара иаҷыдангьы, урҭ аиҿкааратә процессгьы ралархәра. Апроект шан быжь-етапкны. Уи аҳәаақәа ирҭагӡаны идырбан ҳреспублика раионцыҧхьаӡа Владислав Арӡынба изкны иаздырхиаз аконцерттә программақәа.\nИара убас АҞӘАФОН ацхыраарала имҩаҧган абас еиҧш иҟаз апроектқәа: Очамчыра ақалақь ашҭа хадаҿи Очамчыратәи ашкол-интернат аҿи агәалашәаратә хәылҧазқәа, А.К. Чачба ихьӡ зху Аҟәатәи асахьаҭыхратә ҵараиурҭа астудентцәа русумҭақәа рцәыргақәҵа, Гәдоуҭа ақалақь В.Г. Арӡынба ихьӡ зху ашҭаҿы авокзал ахаҿратә ган аиҭарҿыцра.\nУи инаҷыдангьы, Раҧхьатәи амобилтә оператор ахахьы иагеит Владислав Григори-иҧа ихаҿсахьа зну амакетқәа рырхиара. Амакетқәа аус рыдиулеит Аҧсни Урыстәылеи асахьаҭыхыҩцәа Реидгылақәа рлахәыла, Д. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат – Баҭал Џьапуа. 87 баннер шьақәыргылан Ареспублика араионқәа зегьы рҿы АҞӘАФОН иатәу аҭыҧқәа рҟны.\nРашәара 1 азы адунеи зегьы аҿы еиҧш Аҧсны иазгәарҭоит ашықәсан зегь реиҳа угәы зырҧхо, илашоу аныҳәа – Ахәыҷқәа рыхьчара Амш. Есышықәса ари амш азы АҞӘАФОН ахәыҷқәа рзы еиҿнакаауеит илашоу, узтәызтәуа аныҳәақәа.\nУаанӡатәи ашықәсқәа рзы аинтерес зҵоу ахәыҷтәы қәгыларақәа еиҿкаан Афон Ҿыци Аҟәеи ақалақьқәа рҿы. Сынтәа ари аныҳәа неит Тҟәарчал ақалақь ахәыҷқәа рышҟа. Рашәара 1 азы Акультуратә Хан аҿаҧхьа ақалақьтә парк аҿы имҩаҧысит амультфильмқәеи алакәқәеи рфырхацәеи, аклоунцәеи, ашәаҩаныҟәаҩцәеи злахәыз, ииашаҵәҟьаны, ҧшшәы рацәала еибыҭаз аныҳәа. Ахәыҷқәа рзы музыкатә дныҳәалараны иҟалеит еицырдыруа аҧсуа естрадатә шәаҳәаҩцәа Авто Конџьариеи Џьимми Шәманиеи рықәгылара. Аныҳәатә программа анхыркәшаха ашьҭахь АҞӘАФОН аусзуҩцәа ахәыҷқәа ахаа-мыхаақәеи аршәқәеи рҿарҵеит, ашәырӡ хаақәа ддыртәит.\nАҞӘАФОН еснагь аҽазнашәоит раҧхьаӡа акәны ицәырҵуа апроект ҿыцқәа рыдгылара. Сынтәа АҞӘАФОН адгылара азнауит Аҧсны иакызаҵәыкны иҟоу, аҭаацәеи аҭаацәаратә мазарақәеи раларҵәара иазку апроект – \"Ҩыџьа еинаало\" зыхьӡу аицлабра.\nАҞӘАФОН аспонсортә цхыраара иабзоураны имҩаҧысит асоциал-культуратә еизҳара Афонди ажурнал \"Ачара аамҭа\" еицеиҿыркааз аицлабра афинал.\nИара убас АҞӘАФОН ахадаратә спонсоррала сынтәа қәҿиарала имҩаҧысит \"Иҿыцу адунеихәаҧшышьа\" зыхьӡу асоциалтә ӡыргаразы Актәи афестиваль. Афестиваль аиҿкааҩ – Аҟәа ақалақь ахадара.\nАс еиҧш иҟоу аицлабра раҧхьаӡа акәны Аҧсны имҩаҧыргеит, уи аиҿкааҩцәа рзы хықәкы хадас иҟан – иҵару ауаажәларратә проблема бааԥсқәеи урҭ рыӡбашьа амҩақәеи рзы арҿиаратә ҿар рхатәы креативтә гәаанагара ацәыргаразы алшара рыҭара.\nҲтәылаҿы аекологиа аҭагылазаашьа иадҳәалоу апроблемақәа разыҟазаашьаҿы АҞӘАФОН аусзуҩцәа рхатәы позициа активла иаадырҧшит сынтәа хәажәкыра мзазы асоциалтә ҳа Facebook аҿы \"Сара ицқьоу ақалақь аҿы анхара сҭахуп\" зыхьӡу агәыҧ алахәцәа еиҿыркааз аџьатә сабша ду аҿы рҽалархәрала. Ахеидкыла аусзуҩцәа 70-ҩык ҭыҵит асабша аҽны Аҟәа ашьха Афуникулиор арыцқьаразы. Имҩаҧгаз аусурақәа ирылҵшәаны ирыцқьан афуникулиор амардуан хадеи хыхьтәи аӡыршәратә ҭыҧи, ишәын ҵаҟатәи аӡыршә, уи ааигәа-сигәа иҟоу аҭыҧқәа рҿы ишьақәыргылан арымӡқәеи агәам-сам ҭаҧсарҭақәеи.\nИара убас АҞӘАФОН ахахьы иагеит ари акциа аинформациатә дгылара: иазырхиан Баҭал Џьапуа авторс дызмаз асоциалтә баннерқәа. Урҭ абаннерқәа шьақәыргылан АҞӘАФОН иатәу 50 қәыҧшыларақәа рҿы.\n2011 шықәсазы ихацыркын АҞӘАФОНи апроект \"Аҧсны ашьхара\" автор Ҭенгьиз Ҭарбеи русеицура. Хаҭала уи ашықәс азы ашьапы кын актәи апроект, уи аҳәаақәа ирҭагӡаны иалыршан знеира ахьыуадаҩу Аҧсны ашьха ҭыҧқәа рахь аекспедициақәа реиҿкаара. Сынтәа АҞӘАФОН дырҩегьых уи апроект иадгылеит, ахахьы иагеит уи ахадаратә спонсорра. Уи апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны иазҧхьагәаҭан ҳреспублика ашьха ҳаракыратә раионқәа рышҟа аекспедициақәа жәаба рымҩаҧгара. Експедициацыҧхьаӡа ахыркәшамҭазы Аҧсуа телехәаҧшра аканал аҿы иддырбон \"Аҧсны ашьхара\/Ашықәс аамҭақәа\" зыхьӡу адырраҭарақәа рцикл аҟнытә аҭыжьымҭа.\nАри ашықәс хәажәкыра мзазы Аӡын-Ааҧын аетап аҟнытә ахҧатәи аекспедициа ахыркәшамҭазы АҞӘАФОН аусзуҩцәеи апроект \"Аҧсны ашьхара\/Ашықәс аамҭақәа\" алахәцәеи еицымҩаҧыргеит апроект абжьаратә лҵшәақәа реихшьала ахьыҟаҵахаз астол гьежь. Ари апроект хыркәшахоит Аҧсны ашьхара акрызҵазкуа аҧсабаратә обиектқәа зегьы ирызкны иуникалтәу афото-видео материалқәа рышьаҭа аҧҵарала, аекспедициа алахәцәа знысыз амҩақәа реиҭаҳәа анҵареи урҭ рыхсаала аҟаҵареи рыла.\nАспорт\nАҞӘАФОН аханатә аахыс иадгылон аспорти активла аҧсҭазааратә хныҟәгашьеи рыларҵәара, уи Аҧсны Ареспублика аҩныҵҟа имаҷымкәа аспорттә хкқәа реизҳара иацхраауеит. АҞӘАФОН азы иахьа уажәраанӡагьы акрызҵазкуа социалтә уснагӡатәны иҟоуп ҳтәылаҿы аспорт аизҳара активла ацхыраара аҭара.\nУи зеиҕьыҟамала изыршаҳатуа акәны иҟоуп АҞӘАФОН иҟанаҵаз ацхыраара иабзоураны еиуеиҧшым аспорт хкқәа рыла хыҧхьаӡара рацәала имҩаҧгоу атурнирқәа.\nҾырҧшыс иаагозар, аҵыхәтәантәи ашықәс мацара иалагӡаны иалыршан абас еиҧш иҟоу аспорттә усмҩаҧгатәқәа:\n2014 шықәса ҧхынгәы мзазы Аҟәа имҩаҧысит 2000-2001шш. рзы ииз аҷкәынцәеи аӡҕабцәеи рыбжьара амҵәышәымпыл азы Жәларбжьаратәи атурнир. Уи аицлабра рхы аладырхәит Аҧсни, Москвеи, Москватәи аобласти, Алада Урыстәыла ақалақьқәеи, Нхыҵ Кавказ ареспубликақәеи, Приднестровиеи, Алада Уаҧстәылеи рҟнытә акомандақәа.2014 шықәса абҵаразы Аҟәа имҩаҧган ашьапылампыл асразы III Жәларбжьаратәи ахәыҷқәеи-ақәыҧшцәеи ртурнир \"АҞӘАФОН акубок\". АҞӘАФОН уи атурнир аҧнаҵеит 2012 шықәсазы Аҧсны ашьапылампыл асратә Федерациа алахәхарала.\nАҟәа ақалақь аҿы цәыббра 27 инаркны 29 рҟынӡа аспорттә школ \"Спартак\" аҟны имҩаҧысит арҧарацәеи аҭыҧҳацәеи рыбжьара асамбо азы ХI Жәларбжьаратәи атурнир. Традициала ари аҧхьагылара мҩаҧысуеит АҞӘАФОН ахадаратә спонсоррала Ахьыҧшымра Амш аламҭалазы. Сынтәа ари атурнир еизнагеит Аҧсни, Урыстәылеи, Аладеи Аҩадеи Уаҧстәылеи, Адыгеиеи, Ҟарачы-Черқьессиеи рҟнытә 280-ҩык аспортсменцәа.\nХәажәкыра 28 инаркны 29 рҟынӡа Аҟәатәи аспорттә школ аҿы имҩаҧысит жәларбжьаратәи адомино азы Иаарту ареспубликатә турнир. Атурнир азкын Аҧсны Актәи Ахада Владислав Григори-иҧа Арӡынба игәалашәара. Аусмҩаҧгатәы еиҿнакааит адомино азы Аҧсны афедерациа. Ачемпионат рҽаладырхәит Аҧсны ақалақьқәеи араионқәеи рҟнытә 60-ҩык инарзынаҧшуа аспортсменцәа, иара убас Урыстәылантәи иреиҕьу адомино ахәмарыҩцәа. Атурнир аҧхьахәтә фонд 90 000 мааҭ ыҟан.\nМшаҧы мза 25-еи 26-еи рзы имҩаҧган есышықәсатәи Жәларбжьаратәи ашахматтә турнир \"АҞӘАФОН-OPEN». 2010 шықәса раахыс уи атурнир ахадаратә спонсорра азнауеит Аҧсны Раҧхьатәи амобилтә оператор. Ашахматтә турнир аиҿкааҩцәа – Аҧсны ашахматтә Федерациеи абаҩырҵәыратә культуреи аспорти рзы Аҧснытәи аҳәынҭқарратә комитети. Сынтәа ари атурнир аҧхьахәтә фонд 81 000 мааҭ ыҟан.\nВ.Г. Арӡынба диижьҭеи 70 шықәса аҵра иазкыз аусмҩаҧгатәқәа рҳәаақәа ирҭагӡаны, 2015 шықәса лаҵара мзазы Гагратәи араион Алаҳаӡы ақыҭан АҞӘАФОН иҟанаҵаз аспонсортә цхыраара иабзоураны аветеранцәа рыбжьара имҩаҧган Аҧсны Актәи Ахада ихьӡ зху акубок агаразы жәларбжьаратәи ашьапылампыласратә турнир. Анаҩс уи аицлабра иацҵан АҞӘАФОН ацхыраара знаҭаз, рашәара 9-еи 10-еи рзы имҩаҧгаз ақәыҧшцәа ртурнир ала.\nРашәара мза алагамҭазы ҳџьынџьуаҩ Асланбек Гәарамиа аиааира игеит зхы иақәиҭу ақәҧаразы Урыстәыла аҧхьагылараҿы зыкапантә категориа 76 кг. рҟынӡа иҟоу 1998-1999шш. рзы ииз акадетцәа рыбжьара. АҞӘАФОН аусзуҩцәа уи аспортсмен қәыҧш азҿлымҳара ирҭарц рыӡбеит. Рашәара 18 рзы абаҩырҵәыратә культуреи аспорти рзы Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә комитет аҿы урҭ Асланбек идныҳәаланы ирҭеит асмартфон Apple iPhone 6.\nАкультура\nАҞӘАФОН есышықәса рымҽхак арҭбаауеит ҳреспубликаҿы акультура аизҳара иазырхоу апроектқәа рҟны ахалархәра.\n2014 шықәса цәыббра мза инаркны 2015 шықәса мшаҧымза аҟынӡа АҞӘАФОН аспонсоррала иалыршан Светлана Корсаиа лпроект \"Атеатри аамҭеи\". Аамзы рыҩныҵҟа, аҧсуа театртә ҟазара ахәаҧшцәа ирыларҵәо, ари апроект урҭ иднардыруан С. Ҷанба ихьӡ зху Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы иреиҕьу ақәыргыламҭақәа рҭоурыхи уи асцена азҟазацәа рыҧсҭазаареи рырҿиаратә мҩеи.\nУажәшьҭа ҩышықәсоуп Аҧсуа ҳәынҭқарратә радио аефир аҿы иҭыҵуеижьҭеи амузыкатә проект \"Сара сашәа\". Есымза апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны еиҿкаау абжьыҭира алахәцәеи ахит-парад аҿы аиааира згаз артистцәеи ироуан аҳамҭақәа аспонсор хада – АҞӘАФОН аҟнытә. Ҧхынҷкәын 15 рзы Аҧснытәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы имҩаҧгаз ашықәс ҿыц аламҭалазтәи агала-концерт ала ихыркәшан ари арҿиаратә радиоконкурс актәи аетап.\nАҞӘАФОН алахәрала имҩаҧган Аҧсни Урыстәылеи асахьаҭыхыҩцәа Реидгылақәа ралахәыла Б.Р. Џьапуа ипроект – адокументалтә фильм \"Мрагыларатәи афронт\". АҞӘАФОН спонсорс иҟан 1992-1993 шш. рзы Аҧсны аџьынџьтәылатә еибашьра аан Мрагыларатәи афронт аҿы имҩаҧысуаз ажәыларақәа аазырҧшуа ари афильм асериақәа ахҧагьы профессионалтә бжьыла аиқәыршәараҿы.\nАҞӘАФОН афинанстә цхыраара иабзоураны 2014 шықәса анҵәамҭазы акьыҧхь абеит еицырдыруа аҧсуа ҵарауаҩ Шь.Д. Инал-иҧа иҭоурых-етнографиатә очеркқәа рышәҟәы \"Асаӡқәа\" аҩбатәи аҭыжьымҭа. Ашәҟәы актәи аҭыжьымҭа ҭыҵит 1995 шықәсазы Москва. 20 шықәса уажәаҧхьа аҵарауаҩ иҧшәма ҧҳәыс Мира Константин-иҧҳа Хотелашьвили-Инал-иҧа аҭыжьра иазлырхиаз ари амонографиа ҭыжьын Аҟәа.\nАҞӘАФОН аспонсорра иабзоураны 2014 шықәса абҵара мзазы Аҟәа имҩаҧысит ҳџьынџьуаа амузыкантцәа Ҭемыри Дениси Ҳагаа иаҧырҵаз, даргьы злахәу аколлектив «TIM TEAM JAM» аџьазтә концерт. Ари ашықәс лаҵара мзазы Р. Гәымба ихьӡ зху Аҧснытәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы қәҿиарала имҩаҧысит апроект \"Абжьы\", иара убас \"Абжьы. Ахәыҷқәа\" алахәцәа рконцерт. Уи ақәгылара аинформациатә спонсорс иҟан АҞӘАФОН.\nАбар уажәшьҭа ԥшьышықәса ҵуеит АҞӘАФОН-и макьаназы Аҧсны иҟоу апрофессионалтә бжьанҵаратә студиа заҵәык «АМА RECORDS»-и аус еицыруеижьҭеи. Сынтәа АҞӘАФОН астудиа «АМА RECORDS\" ражәалагала иақәҿыҭны, аколлектив алахәцәа ҩыџьа – Анри Гәымбеи Алхас Марколиеи иреиҳаӡоу абжьанҵара арҵаратә центр «STEINBERG» аҿы рҵара ахә ашәеит.\nАҞӘАФОН ацхыраарала иалыршаз сынтәатәи апроектқәа зегь реиҳа аинтерес зҵоу ируакуп Аҟәа ақалақь архитектуратә баҟақәа ирызку ателехәаҧшратә дырраҭарақәа рцикл ала ишьақәгылоу Арифа Қапба лпроект \"Иаартым Аҟәа\". Мчыбжьык ахьтә ҩынтә ари апроект ахәаҧшцәа ирызнанагоит ҳаҳҭны қалақь аҿы еицырдыруа архитектуратә баҟақәеи ижәытәӡатәиу аҩнқәеи рҭоурых.\n2015 шықәса, хәажәкыра мзазы Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр ахыбраҿы АҞӘАФОН аспонсоррала имҩаҧысит арҿиаратә проект \"Аамҭа ахыҧшшәык\". Апроект алахәцәа – акостиумқәа рзы асахьаҭыхҩы Ельвира Арсалиа, афотоҭыхҩы Отто Лакоба, апроект амодельқәа рхаҿсахьеи рстили аҧызҵаз – Маиана Ҵәыџьба. Абаҩхатәра злоу авторцәа ирылшеит ари апроект аҿы аамҭакала акымкәа-ҩбамкәа ахырхарҭақәа реидкылара: акостиум, афотографиа, аинтериер. Апроект аӡыргара анымҩаҧысуаз амш азы ҿыц ареставрациа зызуз атеатр афоие аҿы имҩаҧысит ХХ ашәышықәса алагамҭа иаҵанакуа алирика цәа зыҟәну аҳәса рхаҿсахьақәа аазырҧшуа 50 фотоҭыхымҭа рцәыргақәҵа.\nАҞӘАФОН аинформациатә партниорс иқәгылеит зыҧсҭазаареи зырҿиареи рыла Аҧсны акыр иадҳәалаз аурыс сахьаҭыхҩы Александр Семенцов иусумҭақәа рцәыргақәҵа амҩаҧгараан. Уи аартын ҧхынҷкәын 16 рзы Шәачатәи Асахьаркыратә музеи аҿы. Ацәыргақәҵаҿы иӡырган \"Аҟәатәи аҟәша\" иаҵанакуа, ХХ ашәышықәса 70-80-тәи ашықәсқәа раан Аҟәа ахаҿсахьеи уи усҟантәи аҧсҭазаареи зныҧшуа 50 инареиҳаны аусумҭақәа.\n12 шықәса – епоха дук ыҟоуп абларҭатә еимадара аизҳара аганахьала АҞӘАФОН ҧхьагылаҩыс иахьыҟоу аҧсуа мобилтә технологиақәа рџьармыкьаҿ азы. Арҭ ашықәсқәа рыҩныҵҟала АҞӘАФОН қәҿиарала инанагӡеит хыҧхьаӡара рацәала апроектқәа – ақциа маҷқәа инадыркны ареспублика зегьы азы аҵакы ҕәҕәа змоу, зымҽхак дуу аусмҩаҧгатәқәа рҟынӡа.\nАҞӘАФОН қәҿиарала иалнаршаз апроектқәа зегьы ирыдгылоуп зықьҩыла уи абонентцәа – ҳагәра згаз, ҳдоуҳатә мазарақәа ҳацеиҩызшаз. Урҭ зегьы мҩашьарада ирылахәуп ҳара ҳаихьӡарақәеи ҳақәҿиарақәеи.\nИаҳҭахуп иҭабуп ҳәа раҳҳәарц иҳақәгәыҕны ҳхеидкыла алызхыз, гәрагарала змобилтә еиҿцәажәара ҳамаздаз зегьы.\nИҭабуп – аӡәаӡәала зегьы!\n«АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН 10 шықәса ахыҵит! АҞӘАФОН ахҿа жәаба иҭанаршәит!\nАҞӘАФОН 10 шықәса ахыҵит! АҞӘАФОН ахҿа жәаба иҭанаршәит!\n2013 шықәса, ԥхынгәымза 15 аҽны АҞӘАФОН аҳа оператор 10 шықәса ахыҵит!\nАилахәыра амш ира ҳәа иԥхьаӡоуп АҞӘАФОН аҳа аҿы раԥхьатәи аҭел аҵәҵәабжьы ангаз амш, уи Аԥсны амобилтә еимадара аҿиара анхацыркыз аамҭа ауп.\nУбри аахыс, ҽнакымзар ҽнак, шықәсыкымзар шықәсык АҞӘАФОН иалнахыз амҩа иацәхьамҵит – ауаа иахьыҟазаалак, иагьа еицәыхаразаргьы дара дареи, иара убас адунеи зегьы аҿы шықәсык ахьтә 365 мшы, уахи-ҽни 24 сааҭ иааиԥмырҟьаӡакәа еицәажәалартә еиԥш, зхаҭабзиара ҳараку аимадара рзыҟанаҵеит.\nИахьа ҳара лҵшәа бзиала аус зуа Еилахәыра хатәроуп, уажәы иаҳгәалаҳаршәап ҳусура ахыҵхырҭа, насгьы уи ахацаркыраҿы иҟаз ахҭысқәа.\nАжәакала, 2003 шықәса – АҞӘАФОН амҩа алхра иашықәсуп. Убри ашықәс азы Аилахәыра раԥхьаӡа акәны ахьӡ ҳәан, аха усҟан уи ажәа акгьы аҳәаӡомызт, уи ус иажәа башан. *ыҭрак ашьҭахь иит АҞӘАФОН алоготип, уи аӡы «амолекула» ацәыкәбарқәа иреиԥшын, иацын ажәеицааира – «Аимадара умырӡын!». Абас иҟалеит АҞӘАФОН ацәырҵра.\nУсҟан Аԥсны аҭелеимадаратә џьармыкьа аҿы аԥхьагылара ззыԥшыз аимадара шьақәгылан – комутаторк, астанциа хадақәа 7, 15-ҩык аусзуҩцәеи рыла.\nАҞӘАФОН шықәсыбжак ала иарҳаит зықьҩык инареиҳаны абонентцәа. Урҭ рхыԥхьаӡара иааиԥмырҟьаӡакәа иазҳауан, абонентцәа рхыԥхьаӡара иацлацыԥхьаӡа иаҭаххон ахәхшәааратә план ҿыцқәа раԥҵара.\n2004 шықәсазы акыр иазҳауеит АҞӘАФОН ааглыхратә система, иаргьы ахәхшәааратә планқәа рцәаҳәақәа арҭбаара иалагоит, уи иабзоураны Аилахәыра абонентцәа дасу еиҳа изыманшәалоу, ахәԥсагьы дахәаԥшны иалихыртә еиԥш аҭагылазаашьа иоуит. Ус ԥыҭраамҭак ашьҭахь иаԥҵахоит раԥхьатәи амаҵзура хыхьқәа рҳа, шьҭа абонент илшон ихәхшәааратә план аопциа ахылаԥшра: абаланс аиагара, ахәԥсазы, ахыԥхьаӡаларақәа рзы адыррақәа раиура, баша аԥара анымхразы апакетқәа раҿакра.\nАтехнологиа аҿиара, амобилтә интернет аԥҵара аимадара уаанӡа иҟаз ахархәагақәа зегьы аԥсахуа иалагеит. Абарҭқәа зегьы азгәаҭаны АҞӘАФОН иаланагалоит адырраҭаратә маҵзурақәа, ахала ахы амаҵ азура асервисқәа, арлахҿыхратә опциақәа, авикторинақәа, акциақәа.\nАилахәыра АҞӘАФОН жәашықәса аусура аҩныҵҟа иаԥнаҵеит 32 тарифтә план, 65 инареиҳаны амаҵзурақәа. Иазгәаҭатәуп, АҞӘАФОН ахәхшәааратә цәаҳәа аҟны ахәхшәааратә план лыԥшаахқәа шыҟоу, урҭ реиш иҟоу аҭыԥантәи аџьармыкьаҿы уаҳа џьарагьы иуԥылаӡом. Ас иҟоу аҿырԥшқәа иреиуоуп ахәхшәааратә планқәа «Ауниверсалтә», «Фреш» реиԥш иҟоу ахәхшәааратә планқәа, урҭ абонентцәа ирырҭоит ахәԥса аҟнытә аиҵатәрақәа роутә алшарақәа.\nАԥсны азы асервис лԥшаахқәа иреиуоуп асервис «Ахаламаҵзура асистема» - ара абонент илшоит Аилахәыра асаит www.aquafon.com аҿы ахатәы профиль амазаара, уаҟа АҞӘАФОН абонент илшоит ахәԥсеи аныхрақәеи рзы адыррақәа аиура, аҭел асрақәа рбара, иара убас ирманшәаланы амаҵзура хадақәеи, амаҵзура хыхьқәеи раҿакра, раҿыхра, насгьы ахәхшәааратә план аԥсахра. Ари асервис ухы иаурхәар ҟалоит уахьыҟазаалак, иарбан аамҭазаалак азы АҞӘАФОН аҳа ахьынаӡо иахабалак.\nАмобилтә еимадара аоператор ибзианы аус ауларц азы абонентцәа Рмаҵзура Ҭыԥқәа раартра аҭахуп, уаҟа аилахәыра абонентцәа ирылшоит иахәҭоу ацхыраара аиура. АҞӘАФОН аҳа заҵәқәа аанартуеит, иара убас абонентцәа рымаҵ аура ахаҭабзиара аиӷьтәразы ҳҳәынҭқарра ақалақьқәа зегьы рҿы инеишьҭаргыланы иаартын Амаҵзура Ҭыԥқәа. Абарҭ ашықәсқәа рыҩныҵҟа Амаҵзура Ҭыԥқәа аартын Гагра, Гәдоуҭа, Пицунда ақалақьқәа рҿы, даҽа хԥа – акы Аҟәа аққь. аҿы, егьи амрагыларатәи ҳҳәаа ааигәара – Гал аққь. аҿы. Иахьа аус руеит аофисқәа ааба, уаҟа абонентцәа ирылшоит ихаҭәаау асервис маҵзура аиура. *хьаҟа АҞӘАФОН Амаҵзура Ҭыԥқәа Аԥсны ақалақьқәа зегьы рҿы иаартхоит.\n2011 шықәсазы аусура иалагеит Аимадаратә Центр, уи иаразнак иаӡбеит аҳасабтәқәа рацәаны: абонентцәа рҭахрақәа иаразнакы анагӡара, абонентцәеи иареи наҟ-ааҟ аимадара рыбжтаҵара, абонентцәа ргәаанагарақәа реизакра, рҭахрақәа ҳасаб рзура.\nАҞӘАФОН аҿиараҿы ихадароу – атехнологиатә база аизырҳара. Есышықәса аусура иаларгахон астанциа абаза хыхьқәа, ус анакәха, аимадара аҳа адгьылҵакыра акыр аҽарҭбаауан, уи шьҭа инаган акыр ихароу аҳәынҭқарра араионқәа рышҟа. Иахьа 10 шықәса имҩаԥысуаз аргыларатә усурақәа ирыбзоураны АҞӘАФОН аус ауеит Аԥсны Аҳәынҭқарра ауааԥсыра ахьынхо адгьылҵакырақәа 95% рҿы.\n2008-тәи ашықәс ҟалеит етап ҿыцны, избан акәзар уи аамҭазы иҭарцәын Кәыдрытәи аҩхаа, иара убас уи инашьҭарххны Урыстәыла Аԥсны ахьыԥшымра азханаҵеит. Иаразнак, иҭарцәыз адгьылҵакыраҿы АҞӘАФОН ишьақәнаргылт амобилтә еимадара, иара уи ала Аҩадатәи Кәыдры атәыла зегьы иамадахеит.\nУи анаҩс АҞӘАФОН ареволиуциатә шьаҿа еихнагеит, раԥхьаӡа акәны Аԥсны иаартын амобилтә видеоасра. 2008 ш., жьҭаарамзазы Аилахәыра Аԥсны иаланагалоит 3G астандарт иатәу Аинтернет, уи аԥхьа иаԥҵаз амобилтә Интернет астандартқәа аҩжьны. 3G аҳа зхы иазырхәо аус рурц рылшоит 7,5 Мбит\/с аццакра рыманы. Ари жәаҳәарада, ҽаԥарак ԥхьаҟа ҳнанагеит, уи аимадараҿы акыр ԥхьаҟа еизҳахьоу аинфраструктура змоу атәылақәа рывара Аԥсны наганы ирыланаргылеит.\n3G аҳа аҵакыра ырҭбаауа, АҞӘАФОН уи ацәаҳәақәа нанагоит Гагра, Афон Ҿыц, Тҟәарчал ақалақьқәа рҿы, иара убас ааигәа ишьҭоу араионқәа рышҟагьы.Уи анаҩсан, аҳа амҽхак акыр ирҭбаан, аимадара ахаҭабзиара шьҭыхын Гәылрыԥшьтәи, Очамыратәи араионқәа рыҟны. Арҭ араионқәа рҿы инхо ауаа ирауит амаҵзура иҿыцны иалагалаз акырӡа иласу амобилтә Интернети авидеоасрақәеи рхы иадырхәартә еиԥш алшара.\n2010 шықәсазы Аилахәыра АҞӘАФОН аҿы ахҭыс ҷыдақәа ҩба ҟалеит.\n*хынгәымзазы аргылара иалагеит АҞӘАФОН Администрациа-техникатә комплекс, уаҟа нас еизакын ахатәы техникеи администрациа аинфраструктуреи рырҿиараҿы зыда ԥсыхәа ыҟам амаҵзурақәа зегьы. 2010 шықәса, абҵарамзазы АҞӘАФОН аусзуҩцәеи ИАЕ «МегаФон»-и рымчра еизакны Аԥснытәи II Анаплакыҩцәа рфорум аҳәаа иҭагӡаны аусушьа агәаҭаразы иаушьҭын 4G (LTE) абиԥара иатәу аҳа – ари зынӡа иҿыцу атехнологиала адырра рацәа здызкыло Аинтернет ҳақәа иреиуоуоп. Аԥышәара аан аимадара иалшеит ирекордтәу 70 МБ\/с иҟоу аццакра аарԥшра.\nАҞӘАФОН иабзоураны 2012 шықәсазы Аԥсны иаартын Кавказ ахьынӡанаӡааӡо зегьы иреиҳау Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр, ари АҞӘАФОН азы ахатәы техникатә мчрақәа ишрыхәҭоу рырҿиара алзыршо платформоуп. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр, аргылара аҳәынҭқарра зегьы азы акыр аҵанакуеит, избан акәзар иахьа аҭелеимадаратә еилахәыра арҿиара залыршахаӡом ари аресурс ада, иара убас абизнес проект анагӡаразы адыррақәа риура зҭаху афирмақәа рызгьы – аԥара еикәыршараҿы, абанкқәа, атранспортқәа уҳәа зегьы рҿы.\nАҞӘАФОН атәыла иаланагалаз аҭелеимадаратә технологиа иамоуп астратегиатә ҵакгьы, уи ҳара ҳаԥсҭазаара ахаҭабзиара еиӷьнатәуеит, аекономика аҿиара иацхраауеит, аиҵыҵразы алшара рацәа амоуп.\nАилахәыра АҞӘАФОН атәыла ашәахтә ду аланагалоит. Аилахәыра аус аура иалагеижьҭеи Аԥсны Аҳәынҭқарра абиуџьет иаланагалеит миллиард мааҭ инеиҳаны.\nАҳәынҭқарра аҿаԥхьа иамоу аҭакԥхықәра еилкааны, АҞӘАФОН аусура аԥхьатәи амш инаркны агәыҳалалратә, асоциалтә ус хкқәа мҩаԥнагоит.\n10 шықәсатәи аусура иалагӡаны ацхырааразы Аилахәыра иадгылаз Аԥсны инхо ауаа асоциалтә цхыраара рыҭан, иара убас еиуеиԥшым агәыҳалалратә программақәа рзы инырхит 36,7 миллион мааҭ рҿынӡа.\nАҞӘАФОН агәыҳалалратә цхыраара зырҭаз ихыԥхьаӡараҿы иҟоуп Агәыӡератәи арратә хәышәтәырҭа, ахәыҷтәы баҳча «Алашара», иара убас абжьаратә школқәа, атәыла ақалақьқәа рхадара уб. иҵ. Аилахәыра зсоциалтә ҭакԥхықәра назыгӡо акәны ахы аанарԥшит, уи акультуреи, аспорти, аҵарадырреи рзы иаԥҵаз апроектқәа ирзыҟанаҵеит 27 миллион мааҭ иҭаӡоз аԥаратә хаҵгылара.\nАкультура – ари аилазаара агәыцә хада ауп. Иарбан ҳәынҭқаразаалак уи уасхырны иазышьҭалоит. Зхы еиқәзырхарц зҭаху амилаҭқәа ируалуп рхатәы культура еиҷаҳаны ахьчара, иааиԥмырҟьаӡакәа арҿиара. Абри аус хықәкыс иганы АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара рзыҟанаҵеит акультуратә ус хкқәа рацәаны. Абар урҭ рахьтә акык-ҩбак:\n«Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» захьӡыз апроект – ари Аилахәыра зегь раасҭа иԥшӡаз, аинтерес зҵаз апроектқәа ируакуп, уи анагӡара иадԥхьалан еицырдыруа аԥсуа ҵарауаа, апоетцәа, акомпозиторцәа. Ари апроект дуӡӡа аԥҵан АА аҳәынҭқарратә бираҟ Амши, Владислав Григори-иԥа Арӡынба игәалашәареи ирызкны. Апроект иабзоураны еиҭашьақәыргылан аԥсуа ҳәынҭқарра аамҭақәа зегьы раан ахархәара змаз 17 бираҟ. Аӡыргара мҩаԥган 2010 шықәса, ԥхынгәымза 23 аҽны, ажәлар идырбан ҿыц еиҭашьақәыргылаз аҭоурых абираҟқәа. Убри амш аҽны Аԥсны раԥхьаӡа акәны инеиҵыхны иазгәаҭан аҳәынҭқарратә бираҟ Амш. Аӡыргара ашьҭахь абираҟқәа рколлекциа ҳамҭас иаҭан Аԥсуа ҳәынҭқарратә музеи уаҟа иара ақәыргылара хықәкыс иҟаҵаны.\nАпроект иҵегьы ахарҭәааразы Аилахәыра АҞӘАФОН аԥшьгарала иҭыхын «Абираҟ аҭоурых – атәыла амҩа» ҳәа хьӡыс измаз апроект, ари аԥсуа бираҟқәа рҭоурых зҳәо раԥхьаӡатәи теледырраҭаратә проектуп, иара убас иҭыжьын аҭҵаарадырратә-популиартә ҟазшьа змоу альбом, уаҟа иагәылалеит еицырдыруа аҭоурыхтә бираҟқәа зегьы исахьаркны, иара убас аинтерес зҵоу аҭоурыхтә материал, апроект хыркәшан «2012-тәи Аԥсуа бираҟқәа» ҳәа иҭыжьыз асахьаркыратә мзар ала.\n2009 шықәсазы Аилахәыра АҞӘАФОН-и аҿари аспорти рзы Аҳәынҭқарратә комитети, АА Аҿар Реиҿкааратә Ассоциациеи еилахәны иаԥырҵеит «Аԥсны ақалақьқәа рыҟны абираҟ дуӡӡақәа» зыхьӡыз апроект. Апроект иҭагӡаны Аԥсны аҳәынҭқарратә бираҟқәа Аҟәа, Гәдоуҭа, Гагра, Тҟәарчал, Афон Ҿыц, Гал ақалақьқәа рыҟны иқәыргылан. Хара имгакәа Аԥсны ахьыԥшымра асимвол хада Пицунда аққь., аиланхарҭа Гәылрыԥшьи рҿы иқәыргылахоит.\nЕ. Арсалиа летнографиатә проект «АМИЗАНҴКЫ АҞӘАФОН-2010» хықәкыс иаман ҭоурыхла ирҵабыргны аҽықәтәара аан аԥсуа ҳәсақәа иршәырҵоз 12 шәҵатәы реиҭашьақәыргылара. Ари апроект шьаҭас иаҭаны иҭыжьын акорпоративтә мзар «АҞӘАФОН-2010», уи акыр иацхрааит аԥсуа ҭоурыхтә шәҵатәы ауаа рыларҵәараҿы. «АМИЗАНҴКЫ» арезонанс ду аиуит Аԥсны зегьы аҿы, насгьы ианаршьеит «Ашықәс азы иреиӷьу аусумҭа» ауп ҳәа Аҳәынҭқарратә премиа.\nМ. Аргәыни Хь. Мықәбеи авторцәас измаз амузыка-рлахҿыхратә программа «Шьарда» хықәкыс иаман аԥсуа шәаҳәаҩы ҿарацәа ҿыцқәа рыԥшаара. Апроект иабзоураны жәаҩыла абаҩхатәра ҿыцқәа рыбжьы геит, ахәаԥшыҩцәа бзиа ирбеит, ргәыблыра ркит.\nАмузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Раԥхьатәи Ахада Владислав Григори-иԥа Арӡынба игәалашәара иазкны иҭыхын. Афильм аҭыҵра Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра 20 шықәса ахыҵра алахьеиқәҵаратә рыцхә иадҳәалан, насгьы идырбан Аԥсны ақалақьқәа зегьы рҿы. Иара убас Аилахәыра АҞӘАФОН иалнаршеит афильм зну DVD, CD-дискқәа ҩ-нызқь цыреи 2013 шықәсазтәи амзари рҭыжьра, урҭ аԥҵан апроект аҳәаа иҭагӡаны иаԥҵаз афото, авидеоматериалқәеи рыла. Апроект авторцәа Е. Хәаџьааи Т. Кәыҷбериеи роуп.\nАҵарадырратә проектқәа ахаҵгылара рыҭо АҞӘАФОН еиҳарак изыдгыло аҿар роуп, иара уи ала атәыла аҿиара, аконкурециа алшаратәы аизырҳара иацхраауеит.\n2006 шықәсазы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә Университет аҿы аҵара зҵо рзы иаԥырҵеит хаҭалатәи астипендиа. Уи аахысижьҭеи, 16-ҩык ААУ иреиӷьу астудентцәа Аилахәыра аҟнытә ироуеит аԥаратә цхыраара, уи астипендиа ашәагаа ҩынтә иаздырҳахьеит. Апроект аусура ианалагоз астипендиа ашәагаа 500 мааҭ иҟан, ашьҭахь 2007 шықәсазы уи 1000 мааҭ иҟан, 2009 шықәсазы – 2000 мааҭ.\nАилахәыра АҞӘАФОН ацхыраарала Аҟәатәи Аҳәынҭқарратә Универститет аҿы иаартын аҭыԥантәи IT-академиа Cisco. Адиплом змоу Академиа арҵаҩцәа ААУ аҟны иаԥхьоит алекциақәа абарҭ ахырхарҭақәа рыла: IT Ашьаҭа – акомпиутер программала аиқәыршәара, иара убас CCNA Discovery.\nАилахәыра АҞӘАФОН акрааҵуеит аԥсадгьыл аҿы аспорт арҿиара ацхыраара ду азыҟанаҵоижьҭеи, уи хықәкыла аспорт аларҵәара иадҳәалоуп, иара убас ахәыҷтәы, аҳәыԥштә спорттә школқәа ацхыраара рыҭара.\nРаԥхьатәи амобилтә оператор ахаҵгылеит аҳәынҭқарраҿы акыр зҵазкуа апроектгьы – Аԥснытәи Афедерациа имҩаԥнагоз адомино азы адунеизегьтәи Ачемпионат. АҞӘАФОН уа иқәгылеит Ачемпионат азы ипартниор Хаданы, насгьы ари аус амҩаԥгара иақәнарӡит 1 000 000 (миллион) мааҭ, иара убас Ачемпионат ахьынӡамҩаԥысуаз хәыда-ԥсада ҳәа ахәмарҩцәа ирыдгалан Wi-Fi Интернет.\nАҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара иҟанаҵаз ала Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы имҩаԥган: атеннис ду азы Жәларбжьаратәи аиндаҭлара «Гагратәи амшын»; амҵәышәымпылтә еиндаҭлара «Асаби Имш»; «Аиааира Акубок» агаразы Асамбо Жәларбжьаратәи аиндаҭлара; есышықәсатәи ашахматтә еиндаҭлара «АҞӘАФОН-OPEN», ахәыҷқәеи ақәыԥшцәеи ампыл асразы реиндаҭлара «АҞӘАФОН Акубок» уб. егь.\nШьҭа ԥшьышықәса ирықәуп Аилахәыра АҞӘАФОН ахәыҷтәы ҩынқәеи ашкол-интернатқәеи рааӡамҭацәа рыбжьара «Уԥеиԥ унапы иакуп» захьӡу Акубок агаразы ашьапылампыл асразы аҳәынҭқарратә хәмарра еиҿнакаауеижьҭеи. Аԥснытәи ахәыҷқәа АҞӘАФОН иҟанаҵоз ахылаԥшра иабзоураны рхы аладырхәит Шәача аққь. аҿы имҩаԥысуаз афиналтә хәмарра. Аҵыхәтәаны, сынтәа дара иагьыргеит акыраамҭа иззыԥшыз аиааира! Калдахәаратәи ашкол-интернат ааӡамҭацәа аиҵбыратәи ахәыҷқәа ргәыԥ аҿы зегьы иреиӷьхеит. Акоманда-чемпион риааирала иргеит Лондонҟа ацаразы азин, уаҟа «Арсенал» аклуб аҿы иҟоу рықәлацәа ркомандеи дареи еицыхәмарит, насгьы уи аиҳабы Арсен Венгери дареи еиԥылеит, аҭыԥантәи ахәыҷтәы азыҟаҵаҩцәеи дареи аус еицыруит.\nАкыр ҵуеит АҞӘАФОН зегьы ирыдыркылоижьҭеи апатриотизми, ахамеигӡареи рзы исимволны. Аилахәыра ахылаԥшра ҷыда рзыҟарҵоит зегь раасҭа зсоциалтә ҭагылазаашьа уадаҩу ауааԥсыра. Жәашықәса рыҩныҵҟа АҞӘАФОН асоциал проектқәа маҷымкәа аус рыднаулон, насгьы ахала иҟанаҵон еиуеиԥшым аԥшьгарақәагьы.\nЕсышықәса АҞӘАФОН асоциалтә проектқәа ирхаҵгылоит, еиҳарак абарҭ аныҳәақәа разгәаҭара аан – Лаҵарамза 9, Цәыббрамза 30, хәажәкырамза 8, рашәарамза 1!\n2007 шықәса раахыс Аилахәыра АҞӘАФОН АА хаҭалатәи атәанчахәы зауа I- агәыԥ аинвалидцәа зегьы есымза зықь мааҭ иазынаԥшуа хаҭалатәи ртәанчахәы иацҵаны ирырҭоит.\n1941-1945 шықәсқәа рзы Аџьынџьтәылатәи Еибашьра аиаариа Амш аҽны ари аныҳәа ду иазку аус хкқәа еиҿнакаауеит. Иазгәаҭатәуп аветеранцәа ҳаҭыр рықәҵара адныҳәалара мацара аҿы ишаанымхо. Аилахәыра агәыҳалалра аҳәаа иҭагӡаны есышықәса аветеранцәа зегьы рзы ирырҭоит аныҳәатә ҳамҭақәа, иара убас аматериалтә цхыраара ртәанчахәы иахырԥхьаӡалоит.\nАԥсны жәлар Аџьынџьтәылатә еибашьраҿы иргаз Аиааира Амш аҽны АҞӘАФОН еснагь ацхыраара рзыҟарҵоит иҭахаз рҭаацәарақәа, иара убас аибашьра аинвалидцәагьы.\n2009 шықәса раахыс иаԥҵаз апроект ала аматериалтә цхыраара бзиа рзыҟарҵоит зышықәс наӡам, забацәа 1992-1993 ш. азы афронт аҿы иҭахаз аиаҭымцәа, иара убас ҳаԥсадгьыл ахьчаразы иқәԥоз арепатриантцәа рхәыҷқәа, ахәыҷы рацәа змоу аинвалидцәа рҭаацәарақәа, Аԥсны араионқәа зегьы рыҟнытә Аԥсны жәлар Рџьанџьтәылатәи аибашьра алахәыҩцәагьы. Иара убас, ара иҟоуп хыԥхьаӡара рацәала егьырҭ акатегориақәа иртәу ҳауаажәлар рхаҭарнакцәа, урҭ хаҭала ацхыраара рауеит, рхыԥхьаӡаларҭа аԥара ахыԥхьаӡалара ала, ацхыраара ҷыда аиура алагьы.\nЕсышықәса Аилахәыра АҞӘАФОН Жәларбжьаратәи аҳәса рымш рыдныҳәалоит Аԥсны акыр зҵазкуа асоциалтә ҭыԥқәа рҿы аус зуа Аԥсны еиуеиԥшым акатегориақәа ирыҵаркуа аҳәсақәа. Сынтәа хәыжәкырамза 8 алагамҭалазы АҞӘАФОН рыдныҳәалеит Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра активла иалахәыз аҳәынҭқарра абжьаратәи ашкол арҵаҩцәеи ААУ аҿы аус зуа алекторцәеи. Аҵарадырраҿы аус зуа 42-ҩык ирыҭан материалтә цхыраарак аҳасабла хәба-хәба нызқь мааҭ, иара убас ашәҭ шьыҵәрақәа, АҞӘАФОН ахаҭарнакцәа рыҟнытә ажәа ԥхақәа.\nЕсышықәса АҞӘАФОН ахәыҷқәа рыхьчара Жәларбжьаратәи Амш азы ахәыҷқәа рзы аныҳәа ду еиҿнакаауеит. Сынтәагьы Аилахәыра афонд «Ашана» еиҿнаказ апрограмма «Еицаҳахьчап аԥсҭазаара» аҩныҵҟа иахәышәтәуа, згәабзиара еиҭашьақәдыргыло зылшара маҷу ахәыҷқәа ҷыдала ахылаԥшра рзыҟанаҵеит. АҞӘАФОН еиҿнакааз аныҳәа иалахәын 47-ҩык ахәыҷқәеи 30-ҩык адуцәеи. Иара убас, ахәыҷқәа ргәабзиара аиҭашьақәыргыларазы, ДЦП ала ачымазаҩцәа рзы иаԥҵоу апрограмма ҿыц ахьӡала Афонд аԥара ахырԥхьаӡалеит.\nИазгәаҭатәуп, амобилтә технологиа агәыҳалалратә ус зегьы ирзеиԥшу усны, згәы иаҭаху алахәхартә алшарақәа ҟанаҵеит. Абас, афонд «Ашана» зхылаԥшуа ахәыҷ чымазаҩцәа рзы еиҿнакааз апрограмма «Еицаҳахьчап аԥсҭазаара» зхы алазырхәыз ауаа рыбзоурала ахәыҷқәа ргәабзиара аиӷьтәразы ирыҭан ашанс ҿыц. Ашанс иахьӡуп ажәа «Добро», уи ажәа 5050 аномер ала ашьҭра АҞӘАФОН абонентцәа ироуеит афонд ашҟа аԥаратә хархәагақәа ииаргартә алшара.\nСынтәа АҞӘАФОН иалнакааит акциа «Еицаҳахьчап аԥсҭазаара» активла зхы алазырхәыз ауаа. Аилахәыра АҞӘАФОН «Зегь раасҭа абонент рыцҳашьаҩы» аноминациаҿы ирзааҭгылеит хә-ҩык абонентцәа. Урҭ зегьы хаз-хазы ирырҭеит агәалашәаратә стела «Арыцҳашьара алаӷырӡ», иара убас иааиԥмырҟьаӡакәа ахәыҷ чымазаҩ бааԥсқәа агәыҳалалратә цхыраара ахьрырҭо азы аҳаҭыртә грамотақәагьы. «2012 азы зегь раасҭа абонент рыцҳашьаҩы» аноминациа алкаара иаанарԥшуеит АҞӘАФОН абонентцәа ахәыҷ чымазаҩцәа рыԥсҭазаара аиӷьтәразы иҟарҵо ахәҭа лагала ауаа шаӡа ҳаҭыр ақәырҵаз.\n2013 шықәса, мшаԥымзазы АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә цхыраара иабзоураны еиҿкаан Аҟәатәи абжьаратәи ашкол №7 аҵаҩцәа Гагра аққь. аҿы иҟоу Аҳәынҭқарратәи Агәабзирашьақәыргыларатә Центр ахь рцара. Уахь ацара хықәкыс иамаз аҵаҩцәа хаҭала Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра аинвалидцәеи дареи реибардырра, насгьы ргәалашәараҿы иаанхартә еиԥш аус хкқәа рымҩаԥгара акәын. Аилахәыра АҞӘАФОН ахьӡала Агәабзиарашьақәыргыларатә Центр иарҭеит афымцакардиограф «ИУКАРД-100», ари абиԥара ҿыц иатәу аканал рацәа змоу фымцакардиографуп, уи ахархәараҿы даара иманшәалоуп, насгьы алшарақәа акыр ирацәоуп.\n2013 шықәса АҞӘАФОН аԥылеит аус ԥхьаҟа арҿиара хықәкыс иҟаҵаны, атехнологиа ҿыцқәа алагало, аимадараҿы амаҵзурақәа рхыԥхьаӡара иазырҳауа.\nАилахәыра АҞӘАФОН аԥхьагылара алзыршо амзызқәа иреиуоуп абонентцәа рҭахрақәа ахшыҩзышьҭра ахьарҭо, ирҭаху ахәхшәаартә план алырхыртә еиԥш аҭагылазаашьа ахьырзаԥырҵо, абарҭқәа ирыбзоураны абонентцәа дасу дара ирзыманшәалоу ахәԥса змоу амаҵзура алырхуеит.\nАҞӘАФОН абонентцәа рзы Ашықәс Ҿыц азы ҳамҭак аҳасабла ирыдгалан акциа «Амобилтә рекордсменцәа», уи аҩныҵҟа Аилахәыра иалнакааит АҞӘАФОН амаҵзурақәеи асервисқәеи активла зхы иазырхәо жәаҩык абонентцәа. Акциа хыркәшан iPhone, Apple iPad, MP3 Apple iPod Nano, егьырҭ амобилтә телефонқәеи, 3G апланшетқәеи, 3G амодемқәеи иалкааз ҳамҭас рыҭарала.\nИахьа АҞӘАФОН ахәхшәааратә план ацәаҳәаҿы иҟоуп имаҷны ицәажәо абонентцәеи, иара убас ирацәаӡаны ицәажәо абонентцәеи рзы атарифқәа. Сынтәагьы АҞӘАФОН иҭнажьит афункциа рацәала аус зуа ахәхшәааратә план «Онл@инер». Ари ахәхшәааратә план ҿыц Аинтернет активла зхы иазырхо, иара убас ирацәаны ателефон аҿы ицәажәо рзы зегьы иреиӷьу вариантуп.\nУи анаҩсангьы, аҳа ду аамҭа рацәа ақәзырӡуа рзы АҞӘАФОН Аилахәыра 10 шықәса ахыҵра инамаданы иармазеит даҽа ҿыцракгьы. Аинтернет-хәыхшәааратә планқәа «Лимитдатәи-1250», «Лимитдатәи-2350» аҿы аинтернет-трафик ашәагаа иацҵан аласра иагмырхаӡакәа. Ахәхшәааратә план «Лимитдатәи-2350» аҿы абонентә хәыԥса мызкы 2350 мааҭ иҟаз 1750 мааҭ рҿынӡа илаҟәын.\nИара убас аиубилеи азы Аилахәыра АҞӘАФОН даҽа ҿыцракгьы ҳаднагалеит – «AQUAFON амаҵзура» iOS-и Android-и рҿы иаҿаукыр ҟало ацҵа, уи иабзоураны ҳара ҳабонентцәа ирылшо иҟалоит рхыԥхьаӡаларҭа ахылаԥшра, АҞӘАФОН ахәхшәааратә планқәеи асервисқәеи ианаҭаху ишырҭаху еиԥш рырманшәаларагьы.\nАкыр иԥсахын Аилахәыра фирмак аҳасабла астиль ҟазҵо АҞӘАФОН аимиџь иатәу аконверт ахаҿрагьы. Имҩаԥгаз арестаилинг аконверт адизаин ҿыц ала иаҩычеит, уи еиҳа аамҭа иақәшәо, улаҿы иааиуа, ак уанаҳәо иҟалеит, зегьы раасҭа ихадароу – адизаин аҿы иҟоуп 10 шықәса ахыҵра атема атәы зҳәо дыргакгьы.\nАтәылаҿы абизнес аҿиареи атехнологиа ҿыцла еибыҭоу амаҵзурақәеи алшара ҿыцқәа рзаартуа Аилахәыра АҞӘАФОН иаԥнаҵеит амаҵзура ҿыц «Colocation». Ара иҟоуп асервертә, мамзаргьы аҭелеимадаратәи мыругақәа АҞӘАФОН Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр аҿы ралагаларазы алшарақәа. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр аресурсқәа ирылшоит афирма амаругақәа иааиԥмырҟьаӡакәа аус рулартә аҟаҵара, иара убас урҭ рыхьчарагьы, реиқәырхарагьы, иааиԥмырҟьаӡакәа ирласӡаны адыррақәа рышьҭра зылшо аимадарақәа аус дырурагьы.\nАҞӘАФОН имҩаԥнаго асоциалтә политика иацҵо ахахьы иагоит аԥаратә хаҵгылара азура апроект ду «Акәымжәыуаа», уи аӡыргара еиҿкаахоит Аиааира 20 шықәса ахыҵра иазкны 2013 шықәса, цәыббрамза 25 аҽны имҩаԥгахо аус хкқәа рҳәаа иҭагӡаны. 2013 шықәсазы имҩаԥгаз апроектқәа реиҳарак реиԥш «Акәымжәыуаа» авторцәа Мадина Аргәын, Ельвира Арсалиа, Алықьса Чачба, аԥаратә хаҵгыла Хада Аилахәыра АҞӘАФОН ари апроект Аиааира ҩажәа шықәса ахыҵра арыцхә иазыркит.\nАпроект шьаҭас иазыҟалеит – еиуеиԥшым аамҭақәа рзы иҭыхыз афотосахьақәа фба: 1917 шықәсазы иаԥҵаз илегендартәу архәҭа «Кьараз» афотосахьа, иара убас 1941-1945 шш. Аџьынџьтәылатә Еибашьра Ду-и 1992-1993 шш. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьреи рфырхацәа рфотосахьақәа. Авторцәа ахәаԥшцәа иддырбоит аибашьцәа ф-ҩык рхаҿсахьақәа, иара убас афотограф зсахьа аҭыхра дахьӡаз аԥсҭазаара ахаҿра аазырԥшуа ахҭысқәагьы.\nИара убас, Аиааира 20 шықәса ахыҵра иазку даҽа проект дукгьы – уи Е. Хәаџьааи Т. Кәыҷбериеи авторцәас измоу амузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» аҩбатәи ахәҭа. Ари аҩбатәи афильм аҿы иҟалоит аибашьраан ииз ашәақәа 12 ирҿыцны, аус рыдуланы, иара убас дара зегьы ирыцу аклипқәагьы. Актәи ахәҭеиԥш, аҩбатәи ахәҭагьы шьақәыргылахоит афтосахьа лыԥшаахқәеи 1992-1993 шш. рзы Амрагыларатәи афронт аҿы иҭыхыз авидеоматериалқәеи рыла, иара убас афильм авторцәа ауаа ирыдрымгалац рхатәы архив аҟнытә аматериалқәагьы. Афильм апремьера ҟалоит цәыббрамза 30 аҽны, Аиааира ҩажәа шықәса ахыҵра амш азы Ахақәиҭра Ашҭаҿы аныҳәа аус хкқәа рҳәаа иҭагӡаны.\nСынтәа ихыркәшан, иара убас, апродиусертә центр «Аԥснытәи Нарҭаа» аҿы еиҿкааз амузыкатә проект дуӡӡа, АҞӘАФОН ԥаратә хаҵгыла Хадас измаз «Apsny Star». Апроект шықәсык ицон, насгьы иара ҟалеит ԥхьаҟа ишәаҳәаҩхараны иҟоу рзы ааӡарҭа ҭыԥны. Аиҿкааҩцәеи аԥаратә хаҵгылаҩцәеи апроект дара ишырҭахызҵәҟьа инагӡан. Иалахәыз аӡәырҩы иартистцәахеит, егьырҭ апроект алахәыҩцәагьы рзанааҭ аҿы алшара бзиақәа аадырԥшит, ашәа аԥсы ахаҵаны аҳәараҿы ироуит хәы змаӡам аԥышәа.\nАри ашықәс, лаҵарамзазы имҩаԥган аԥаратә хаҵгылара зауз аицлабра ашьҭахьтәи «Apsny Star» аконцерт. АҞӘАФОН ахьӡала аконцерт ахь инаԥхьан Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьара аветеранцәа, Сириантәи арепатриантцәа, АҞӘАФОН астипендиа зауа, аџьеи асоциалтә еиқәыршәареи Аминистрра, аҿари аспорти русқәа рзы Аминистрра, Агәыҳалалратә Фонд «Ашана», иара убас АҞӘАФОН егьырҭ асоциалтә дгылаҩцәа.\nРашәарамза 27 аҽны Аилахәыра АҞӘАФОН-и Архип Лабахәуеи аҳҭнықьалақь иазыҟарҵеит даҽа ҳамҭак – аԥсуа фольклор аперсонаж Ҭаҷкәым иџьазтә скульптура. Аскульптура ҿыц ари аскульптор ҿеи АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылареи русеицура аҩбатәи алҵшәа ауп. Аԥхьатәи русеицура иабзоураны агаҿа 2012 шықәса, жьҭаарамзазы иқәыргылан ашәҟәыҩҩы дуӡӡа Фазиль Абдул-иԥа Искандер иперсонаж ӡӷаб Ника лыскульптура. Арҭ акомпозициақәа рыҩбагьы ақалақь агаҿа даара ианаалеит, блахкыгарак, ԥшшәы ҷыдарак ахнаҵеит.\nИахьа адунеи аҿы иҟоу атренд аҽақәыршәо АҞӘАФОН иалшоит атехнологиа аҿиара аҩаӡара ҿыцахь аиасра, Аԥсны амобилтә еимадара аԥшьбатәи абиԥара иатәу – LTE (Long Term Evolution) алагалара, уи уаанӡа ахархәара змаз излареиӷьу акәны иҟоуп амобилтә Интернет аҿы 70 МБ\/с иҟоу аласра ахьалшо.\n2013 шықәса, ԥхынгәымза 4 азы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» азин аиуит Аҟәа аққь. аҿы иҟоу 4G (LTE) астанциа хада аусура аларгара 800 МГц (20 band) адиапазон 15 МГц FDD ацәаҳәаҿы.\nАира Амш азы Аилахәыра АҞӘАФОН адныҳәаларақәа иазаарышьҭуа рнаҩсангьы, иара ахаҭа аҳамҭақәа ҟанаҵоит. Аусура иалагеижьҭеи жәа шықәса ахыҵра аламҭалазы АҞӘАФОН абонентцәа, аус ацызуа зегьы, аконтрагентцәа аҳамҭақәа рзыҟанаҵеит.\n2003 шықәса, рашәарамзазы аимадара аҿазкыз 119-ҩык абонентцәа, иара убас АҞӘАФОН аимадараҿы еснагь иҟоу абонентцәа ирыҭан ахатәы сувенирқәа. Урҭ рахьтә АҞӘАФОН аимадараҿы иааиԥмырҟьаӡакәа акыр аамҭа иҟоу абонентцәа 368-ҩык хәыда-ԥсада ирырҭеит Аинтернет-пакетқәа, аимадара аҩныҵҟатәи аминуҭқәа, жәларбжьаратәи аимадара аминуҭқәа.\nАџьармыкьаҿы 10 шықәса лҵшәа бзиала аусура – ари аилахәырақәа зегьы рзы ҩаӡароуп. АҞӘАФОН аусура иалагеит оператор хәыҷык ала, иахьа Аԥсны Аҳәынҭқарра амобилтә еимадара аџьармыкьаҿы уи аԥхьагыла иҭыԥ ааннакылоит – уи ҳҳәынҭқарра акырӡа ихатәроу милаҭтә брендуп!\nАилахәыра иаҟәымҵӡакәа аҿиара амҩа иану ҭел еимадароуп, аимадара иаланагалоит аамҭа иақәшәо астандартқәа, амилаҭтә економика иацхраауа субиектуп, ашәахтә шәаҩ дууп, аҳәынҭқарреи аилахәыреи ринтересқәа еиҿыбаауа, ихеибарҭәаауа, дасу хра изаланы аусеиҿкаара зылшо ҿырԥшы бзианы иҟоуп.\nАҞӘАФОН иахьа иамоуп 340-ҩык амаҵзуҩцәа, Амаҵзура Ҭыԥқәа ааба, 245 станциа хадақәа, 160 000-ҩык абонентцәа.\n10 шықәса рыҩныҵҟа уи иаанарԥшыз алҵшәақәа зыбзоуроу Аилахәыра аусзуҩцәа рылшара зегьы иааиԥмырҟьаӡакәа алҵшәа бзиақәа раиура иахьазыркуаз ауп, иара убас АҞӘАФОН абонентцәа рҭахрақәеи рыгәзыҳәарақәеи ирықәшәо аусқәа рымҩаԥгарагьы.\nҲара ҳусура иреиӷьу ахәшьара – абонентцәа ҳусура ргәы иақәшәо иахьыҟоу ауп, насгьы акыр аамҭа ҳара ҳаимадараҿы иахьыҟоугьы. Имаҷҩым, иара убас, АҞӘАФОН амаҵзураҿы 10 шықәса рыҩныҵҟа иҟоу рхыԥхьаӡарагьы.\nҲара иҭабуп ҳәа раҳҳәоит Аилахәыра абонентцәа ҳара ҳахь иаадырԥшуа агәрагареи адгылара иҳарҭои рзы. Ҳара абонентцәа иааиԥмырҟьаӡакәа ҳаимадараҿы иҟазаарц азы иаҭаху аусқәа мҩаԥаагоит! *хьаҟа аҩаӡара ҳарак ҿыцқәа, имариам ауснагӡатәқәа!\nҲара ԥхьаҟа аԥеиԥш бзиақәа ҳзыԥшуп, уа аиааира ҿыцқәа, хымԥада, иаҳзыԥшуп!\nИахьа ҳара 10 шықәса ҳхыҵит! АҞӘАФОН ахҿа жәаба иҭанаршәит!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН-2013:аихшьаларақәа, апланқәа, аԥеиԥшқәа\nАҞӘАФОН-2013:аихшьаларақәа, апланқәа, аԥеиԥшқәа\n2013 шықәса ахыркәшарахь инеит. Ари ашықәс аҩныҵҟа Аилахәыра АҞӘАФОН азы еиԥш ҳтәыла зегьы азы акыр зҵазкуа ахҭыс дуқәеи аиубилеитә рыцхәқәеи рыла иҭәын.\nЦәыббрамзазы ҳара иазгәаҳҭеит Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьраҿы иргаз Аиааира 20 шықәса ахыҵра, сынтәа иазгәаҳҭоит ҳтәыла ахьыԥшымра Урыстәыла азхаҵара хәышықәса ахыҵра. Аилахәыра АҞӘАФОН 2013 шықәса иалагӡаны ҳтәыла акыр зҵазкуа ахҭысқәа рзы еиҿнакааит апроектқәеи аус хкқәеи рацәаны.\nАри ашықәс иамоуп даҽа рыцхәк – ԥхынгәымза 15, ари амш азы Аилахәыра АҞӘАФОН иазгәанаҭон аиубилеи, ус анакәха Аԥсны амобилтә еимадара аҿиара жәашықәсатәи аҳәаа иахысит.\n2013 шықәса иалагӡаны АҞӘАФОН иахаҵгылеит апроектқәа рацәаны, урҭ рахьтә иалҳкаауеит еиҳа ихатәрақәоу. Аиааира 20 шықәса ахыҵра иазку апроектқәа – амузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» аҩбатәи ахәҭа, акультура-аҭоурыхтә проект «Акәымжәыуаа». Аспорт аҿы лҵшәа бзиоуп ахәыҷтәы ҩнқәеи ашкол-интернатқәеи рааӡамҭацәа рыбжьара ашьапылампыл асыҩцәа VII Иаарту ачемпионат аҿы «Риҵа Калдахәара» иагаз аиааира, уи зыбзоуроу «Уԥеиԥш унапы иакуп» ҳәа зыхьӡны имҩаԥгаз акциа ауп, уи ҳамҭас ашкол-интернат арԥарцәа Лондон аққь. ахь рцара еиҿнакааит.\nАҞӘАФОН аира Амш аламҭалазы Аилахәыра АҞӘАФОН азы акыр зҵазкуа ахҭыс ҟалеит. Иахьа уи азин арҭеит Аҟәа аққь. аҿы иҟоу астанциа хадақәа 4G (LTE) атехнологиа ахархәарала 800 МГц (20 band) адиапазон аҿы аус аура.\nИахьа Аилахәыра аҽазыҟаҵара иаҿуп 4G (LTE) аимадара аҳа аус арура – атехнологиа ҿыц аԥышәаратә усқәа цоит, урҭ азкуп 2014 шықәса азбжазы ари акоммерциатә еилазаара алагалара. Ари аҭагылазаашьа иабзоураны ашықәс ҿыц азы АҞӘАФОН абонентцәа ирыдгалахоит аимадара амаҵзура астандарт ҿыц аҿы, уаҟа абонент илшоит 10 МБ\/с иласу аимадара ала зымҽхак ҭбаау адыррақәа рышьҭра.\nХымԥада, Амш ира аҽны раԥхьатәи амобилтә оператор ҳҳәынҭқарра аҿы инхо ауааԥсыра зегьы рзы аԥхын ныҳәа ду ҳамҭас еиҿнакааит. Аилахәыра ааԥхьарақәа рзынашьҭын АҞӘАФОН аус ацызуа зегьы, аҳәынҭқарра апрезидент Анқәаб А.З., Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иаашьҭу Урыстәылатәи Афедерациа Григориев С.В., аҳҭнықалақь ахада Лабахәуа А.М. убас егь., арҭ зегьы алахәын ԥхынгәымза 15 аҽны имҩаԥысуаз аиубилеитә ныҳәатә ус кхқәа.\nЖәаҳәарада, ҳара зегьы ҳаззыԥшыз асасцәа роуп ари аныҳәа зызкыз, урҭ Аилахәыра аира Амш аҽны аныҳәа ҳацеиҩшаразы Ахақәиҭра ашҭаҿы иааиз абонентцәа роуп. Ари амш аҽны АҞӘАФОН еизаз зегьы ҳамҭас аныҳәатә концерт дуӡӡа рзеиҿнакааит. Ахәаԥшыҩцәа рҿаԥхьа иқәгылеит амилаҭтә кәашаратә коллективқәа, апроект «Apsny-Star» афинал ахь инеиз ашәаҳәаҩцәа, урҭ амузыкатә гәыԥ «Соло» ашәа ацырҳәеит, ара иҟан, иара убас, амузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳаҩы» аҩбатәи ахәҭа алахәыҩцәа. Аконцерт аҿы амузыка иагәыцә хаданы иҟан урыстәылатәи арок аҿы иахьа илегендахаз агәыԥ «БИ-2».\nХымԥада, 2013 шықәсазы акыр зҵазкуа ныҳәаны Аԥсны жәлар зегьы рзы еиԥш Аилахәыра АҞӘАФОН азгьы иҟалеит Аиааира аҩажәашықәсатәи аиубилеи. АҞӘАФОН 2013 шықәсазы иармазеиз апроектқәа рӷьырак ари амш ԥшьа ацәа рхуп.\nАсоциалтә усеицура\nАиааира амш азы асоциалтә проектқәа аусура иалагеит хәажәкырамза 8 иазкыз акциа ала. Сынтәа АҞӘАФОН Жәларбжьаратәи аҳәса рымш рыдырныҳәалеит Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз, аҵарадырраҿы аус зуа аҳәса гәымшәақәа. Ари акциа иабзоураны ҳҳәынҭқарра арҵаҩцәа, Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҿы аус зуа 42-ҩык аҳәсақәа хаз-хазы Аилахәыра аҟнытә ирауит зышәагаа хәба-хәба нызқь мааҭ иҟоу аматериалтә цхыраара.\nИҳаҩсыз ашықәс хәажәкырамзазы АҞӘАФОН ахаҭарнакцәеи Аҟәатәи абжьаратәи ашкол №7 аҵаҩцәеи ирҭан Гагра аққь. аҿы иҟоу Аҳәынҭқарратәи Агәабзиарашьақәыргылартә Центр, аибашьра аинвалидцәа рҿаԥхьа аҵаҩцәа иқәдыргылеит аибашьра атема зныԥшуаз амузыкатә номерқәеи асцена хәыҷқәеи асценатәи аномерқәа. АҞӘАФОН аусзуҩцәа Ацентр ҳамҭас иарҭеит афымцакардиограф ҿыц. Ари акциа еиҿкаан 1993 шықәса, хәажәкырамзазтәи ажәылара ҩажәа шықәса ахыҵра инамаданы.\nАџьынџьтәылатәи Аибашьра Ду афырхацәа ҳаҭыр рықәҵара атрадициа иацҵо лаҵарамза 9 аҽны АҞӘАФОН Амҳаџьырцәа Рыԥшаҳәаҿы аветеранцәа рзы еиҿнакааит Михаил Алхазов напхгара зиҭо аинструменталтә ансамбль ақәгылара. Уи адагьы, Аилахәыра анапхгарала ирыдыркылеит аветеранцәа есышықәса ртәанчахәы 1500 мааҭ иаркны 2000 мааҭ рҿынӡа ацҵаразы аӡбара.\nАҞӘАФОН есышықәса имҩаԥнаго акциақәа рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп ахәыҷқәа рыхьчара Амш ныҳәа азгәаҭара.\nЛаҵарамза 1 азы Аилахәыра АҞӘАФОН еиҿнакааит Афонд «Ашана» «Еицаҳахьчап аԥсҭазаара» захьӡыз апрограмма аҩныҵҟа ихәшәтәуа, згәабзиара еиҭашьақәдыргыло зылшара маҷу ахәҷқәа рзы инеиҵыху аныҳәа ду. Сынтәа, иара убас, Аилахәыра 2012 шықәсазы имҩаԥнагаз «Еицаҳахьчап аԥсҭазаара» ҳәа акциа активла зхы алазырхәыз рыхьыӡқәа алкааны ирҳәеит. АҞӘАФОН хә-ҩык абонентцәа рыхьӡ ҳәан «Зегь раасҭа абонент рыцҳашьаҩы» аноминациаҿы, насгьы ирырҭеит агәаларшәагатә стела «Арыцҳашьара алаӷырӡ».\nАԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра Аилахәыра АҞӘАФОН зегь реиҳа игәцаракны изхылаԥшуа обиектуп.\n2013 шықәсазы Аиааира ҩажәа шықәса ахыҵра аламҭалазы АҞӘАФОН аусзуҩцәа хаҭала аныҳәа инамаданы аматериалтә цхыраара зҭахыз 1992-1993 шықәсазтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа 94 ирыдныҳәалеит, насгьы аӡәы-цыԥхьаӡа зегьы ирзыҟарҵеит зышәагаа 5 000 мааҭ иҟоу аматериалтә цхыраарагьы. Акциа зегьы иахҭнырҵеит 470 нызқь мааҭ.\nЕсышықәсатәи Агәыҳалалратә программа «АҞӘАФОН ААУ азы хаҭалатәи астипендиа аԥҵареи ашәареи» аҳәаа иҭагӡаны жьҭаарамза 12 аҽны ауниверситет аректор Алеко Алықьса-иԥа Гәарамиа икабинет аҿы АҞӘАФОН ахаҭарнакцәа 16-ҩык АҞӘАФОН астипендиантцәа рабиԥара ҿыц ирырҭеит хаҭалатәи асертификатқәа. Аилахәыра даҽа зныкгьы аҟыбаҩ злоу астудентцәа ҿарацәа иддырбеит ауаажәларраҿы даара хылаԥшра шарҭо дара рпрофессионалтә хаҭабзиареи иаадырԥшуа алҵшәақәеи.\nЖьҭаарамза анҵәамҭазы Аԥсны зегьы иаарылыҩит Тҟәарчал аққь. аҿы ақалақь ауааԥсыра аинфекциа ҿкы иахҟьаны хыԥхьаӡара рацәала ишычмазаҩхаз. Ари арыцҳара Аилахәыра АҞӘАФОН иаразнак иахаҵгылеит. Жьҭаарамза 30 аҽны Аилахәыра ахьӡала ақалақьтә хәышәтәырҭаҿы инаган 3 200 литра аӡыржәтә цқьа. Аӡы абутылкақәа ирҭаҭәаны ахәшәтәырҭа аҟәшақәа зегьы рҿы ишьҭаз ишаны ирыҭан, иара убас ақалақь аҿы инхо ауааԥсырагьы.\nАиааира аиубилеи ашықәс азы Аилахәыра АҞӘАФОН ихнаркәшеит зегь раасҭа аԥсадгьыл абзиабара зныԥшуа апроект ду. «Зымҽхак дуу абираҟқәа Аԥсны ақалақьқәа рҿы» захьӡыз апроект атәыла ақалақьқәа зегьы ирылганы, ақалақьқәа зегьы рыҟны аҳәынҭқарра асимвол – Аԥсны Аҳәынҭқарра абираҟ ақәыргылара ихыркәшан.\n2013 шықәсазы Аилахәыра АҞӘАФОН ирыӡбеит абираҟқәа рықәыргылара аҳәынҭқарра ақалақьқәа зегьы рыҟны ақәыргылара ҳәа ирымаз ахықәкы аҳәаақәа иҵегьы идырҭбаарц.\nЦәыббрамза 16 аҽны аиланхарҭа Гәылрыԥшь, Гәылрыԥшьтәи араион Ахадара ахыбра аҟны ишьҭыхны иқәыргылан атәыла аҳәынҭқарратә символ.\nЦәыббрамза 28 аҽны АА абираҟ ықәыргылан Пицунда ақалақь аҿы, иара убри алагьы арҭ абираҟ дуқәа ақалақьқәа рҿы рықәыргылара хыркәшан. Абираҟ ықәыргылан ақалақь ашҭа Хада аҟны, уаҟа иҟоуп Пицунда аҭоурыхтә хаҿра аазырԥшуа абжьаратәи ашәышықәса иатәу абаажәи ауахәамеи.\nАри апроект ду хыркәшо Аилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны Аҳәынҭқарратә бираҟи агерби авторс ирымоу Аԥсны зҽаԥсазтәыз аскульптор Валери Гамгиа иахьгьы иаадырԥшит аҳаҭырқәҵара. Цәыббрамза 29 аҽны, иара ира амш азы Кәтол ақыҭан, асахьаҭыхҩы инышәынҭра иахадыргылеит 20 метра зоура ыҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарратә бираҟ. Ари абираҟ шаҳаҭра ауа иҟалеит аҳәынҭқарра ихадоу асимволқәа ҟазҵаз ауаҩы ихьӡ хашҭра шақәым ихьыԥшым Аԥсны аҟны.\nАкультура\nАиааира ҩажәа шықәса ахыҵра аламҭалазы еицӡырган аԥаратә хаҵгылаҩцәеи дара апроектқәа равторцәеи ари арыцхә иазкыз акультура иадҳәалоу апроектқәа маҷымкәа.\nЦәыббрамза 25 аҽны иӡырган Мадина Аргәыни Ельвира Арсалиеи еицыҟарҵаз апроект «Акәымжәыуаа». Апроекти ақәыргылаҩ-асахьаҭыхҩы Алықьса Шервашиӡе-Чачба. Апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны иаартын афотосахьақәа рцәыргақәҵа, иара убас афильм «Акәымжәыуаа» ауаа идырбан. Афильм шьаҭас иазыҟалеит еиуеиԥшым аамҭақәа иртәу афотосахьақәа фба: I Адунеизегьтәи аибашьра афронт аҿы еибашьуаз «Шәҩы аԥсыуа» рфотосахьа, 1917 шықәсазы илегендахаз агәыԥ «Кьараз» афотосахьа, 1941-1945-тәи Аџьынџьтәылатәи Аибашьара Ду афырхацәеи 1992-1993-тәи Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра афырхацәеи рфотосахьақәа.\nАвторцәа ирылшеит ажәытә фотосахьа аҿы иарбоу аамҭа еиҭашьақәыргыланы ҳазхьарԥшра – ҳаамҭазтәи ауаа рыҩныҵҟа иалырԥшааит усҟантәи ауаа рҭеиҭԥш змоу, ирӡахит аҭоурыхтә цәҩычақәа, иҟарҵеит адекорациа. Ажәак ала, апроект иалагӡаны иҭыхын зметраж кьаҿу афильмқәа фба. Афильм дасу рфырхацәа рҭоурых атәы рҳәоит, иара убас уи идоуҳа, аамҭа адырга ҷыдақәеи ашәҵатәқәеи. Аусура ахыркәшамҭазы урҭ авидеороликқәа зегьы еидкылан сааҭк иҭаӡо афильм «Акәымжәыуаа» аҿы.\nЦәыббрамза 30 аҽны иӡырган Емма Хоџьааи Ҭемыр Кәыҷбериеи авторцәа измоу амузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» аҩбатәи ахәҭа. Афильм авторцәа аҩбатәи ахәҭаҿы еидыркылеит Амрагыларатәи афронт аҟнытә акыр зҵазкуа аибашьра ахроника, Анри Гәымба имузыкатә проект амузыкантцәа Алхаси Алмасхани Марколиаа ирҿыцуа аус зыдурылаз ашәақәа 10, аибашьра афырхацәеи урҭ рҵеицәеи злахәу аклипқәа, иара убас Аԥсадгьыл ахьчаҩцәа зегьы, аибашьра ашьҭахьтәи абиԥара, афырхацәа зааӡаз Аԥснытәи анацәа ирызку Ерик Миқааи Анри Гәымбеи ркомпозициа ҿыц «Ахьӡынҩылара».\nИара убас, АҞӘАФОН алшара ҟанаҵеит аонлаинла азыӡырҩра, иара убас «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» аҿы иҟоу ашәақәа аудио-версиа Аинтернет аҳа иҭаргалеит, уи алшара унаҭоит амузыкатә композициақәа зегьы уаантәи рыхҩылаара.\nЦәыббрамза 30 аҽны Раԥхьатәи амобилтә оператори АА атәылахьчаратә Министрреи идырмазеит Аԥсны инхо ауааԥсыра рзы даҽа дныҳәаларак. Ахақәиҭра Ашҭаҿы арратә парад ашьҭахь ажәҩан аҟнытә ауаа ирыларыԥсеит 30 нызқь адныҳәаларатә текст зныз асахьамҭақәа.\nИара убас, Аиааира Амш азы Аилахәыра АҞӘАФОН аҳәынҭқарра абжьаратәи ашколқәа рзы иармазеит аҳамҭақәа. Аԥсны ашколқәа рҿы иӡырган аныҳәа асимволқәа зныԥшуаз аплакатқәа шәкыла, ҳҳәынҭқарра атәылауаа зегьы ирылшон арҭ аплакатқәа АҞӘАФОН абонентцәа Рмаҵзура Ҭыԥқәа рҿы ргара.\nАкыр шықәса инеиԥынкыланы, АҞӘАФОН активла имҩаԥнагоит акультуратә политика, еиҳарак иалыркаауеит еиуеиԥшым амузыкатә проектқәа. Атәылаҿы амузыкатә культура арҿиара хықәкыс иҟаҵаны АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара азыҟанаҵеит ателедырраҭаратә музыкатә проект ҿыц «Ашәа еицаҳҳәап». Апроект авторцәа – Хьыбла Мықәба, Мадина Аргәын. Ашоу аидеиа хада иҟан Аԥсны еицырдыруа ҩыџьа, аԥсуа естрада аҟнытә аӡәы, иара убас даҽа занааҭк ахаҭарнаки рыбжьара ашәаҳәаразы аицлабра амҩаԥгара. Апроект хықәкыс иаман аԥсуа естрадатә ашәақәа реиқәырхара, рырҿиара.\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара иабзоураны еиҿкаан аԥсуа музыкант ҿарацәа еицырдыруа ашәа Euro Pop Contest Grand-Prix «Berliner Perle» анагӡаразы Германиа имҩаԥысуаз Жәларбжьаратәи ахәыҷқәеи ақәыԥшцәеи рконкурс ахь рцара. Ари афестиваль аҭоурых аҿы раԥхьаӡа акәны рхы аладырхәит Аԥснытәи аконкурсантцәа.\nАконкурс иалахәыз ашәаҳәаҩцәа руаӡәк лыԥсадгьыл ахь иаалгеит I аҩаӡара адиплом, лара 18-24 шықәса зхыҵуа рыбжьара иҟаз «Еицырдыруа ашәа анагӡаҩы» ҳәа аконкурс аноминациаҿы длауреатхеит. Уи, 2013 шықәса, хәажәкырамзазы ихыркәшаз апродиусертә центр Apsny Media амузыкатә проект дуӡӡа «Apsny Star» аҿы аиааира згаз, Саида Агрба лоуп. «Apsny Star» иабзоураны абаҩхатәра змоу аҿарацәа рыхьӡ ауаа ирылаҵәеит, насгьы ироуит рхаҭарақәа аадырԥшратәы алшара, иара убас ари апроект амузыкаҿы ақәҿиара бзиақәа аадырԥшратәы амҩақәа рзаанартит.\nАҞӘАФОН апроект аԥаратә хаҵгылара хадара ахахьы ианага нахыс уи арҿиаратә процесс иара аԥсҭазаара иахәҭакны иҟалеит, уаҟа аҿар ирылшон рбаҩхатәра аарԥшра, иара убас ари аус иабзоураны ҳтәыла амузыкатә культура беиахеит аԥсуа бызшәала ицәажәоз акомпозициа ҿыцқәа рыла. Ажәакала, АҞӘАФОН даҽазныкгьы иахаҵгылеит ҳҳәынҭқарра аҿар рбаҩхатәра аарԥшра иазынархоу аԥшьгара.\nАспорт\n2013 ҳгәалашәараҿы инхоит ирацәаны имҩаԥгаз аспорт ус хкқәеи дара рылҵшәақәеи рыла.\nҲәарада, 2013 шықәсазы аспорт аҿы игаз аиааирақәа зегьы иреиҳан Калдахәаратәи ашкол-интернат арԥарцәа ахәыҷтәы ҩынқәеи ашкол-интернатқәеи рааӡамҭаҩцәа ркомандақәа рыбжьара Шәача аққь. аҿы имҩаԥысыз «Уԥеиԥш унапы иакуп» ҳәа ашьапылампыл асра Иаарту ачемпионат аҿы актәи аҭыԥ ахьааныркылаз.\nАԥснытәи арԥарцәа ԥшьышықәса аиааирахь анеира иаҿын, изныкымкәа иааныркылахьан аҩбатәи аҭыԥ, сынтәа актәи аҭыԥ ааныркылт. Ашьапылампыл асцәа ҿарацәа ироуит дара ирықәнагаз аҳамҭа – Лондонҟа ацара азин, 2013 шықәса, абҵарамзазы урҭ Аилахәыра АҞӘАФОН ахаҭарнакцәа рыцны сасра ирызцеит ашьапылампыл атәыла Англиа. Арԥарцәа ирҭааит Лондон аҭыԥ блахкыга хадақәа, «Арсенал» Ақәыԥшцәа Ракадемиа аҟнытә рықәлацәеи дареи имҩаԥыргеит аҽазыҟаҵаратә хәмаррақәа, АК «Арсенал» азыҟаҵаҩ хада Арсен Венгери дареи ирыман аиԥылара, «Hale End Sports Ground» ашҭаҿы имҩаԥыргеит аиҩызаратә еицыхәмарра, Англиа зегьы аҿы аҭбаарала аҩбатәи аҭыԥ аанызкыло астадион «Емиреитс» ашҭаҿы иахәаԥшит англиатәи Апремиер-Лига имҩаԥнагоз «Арсенали» «Норвич Сити» рмачт.\nМшаԥымзазы лҵшәа бзиала имҩаԥысит IV Жәларбжьаратәи ашахматтә еиндаҭлара «АҞӘАФОН-OPEN 2013», уи еснагь еиԥш уажәгьы Аилахәыра АҞӘАФОН-и Аԥсны ашахматтә Афедерациеи АА аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә комитети еилахәны имҩаԥыргеит.\nЦәыббрамзазы ашәқәа аартын арԥарцәеи аҭыԥҳацәеи рыбжьара «Аиааира Акубок» агаразы Асамбо ала X Жәларбжьаратәи аиндаҭлара .\nЖьҭаарамзазы Аҟәа аққь. аҿы имҩаԥысит зегь раасҭа иқәыԥшу Аилахәыра АҞӘАФОН имҩаԥнаго аспорттә еицлабра «АҞӘАФОН Акубок» агаразы II Жәларбжьаратәи ахәыҷқәеи ақәыԥшцәеи ашьапылампыл асразы реиндаҭлара, уа иалахәын Урыстәылатәи Аԥснытәи ақалақьқәа рыҟнытә акомандақәа 10 рспортсменцәа.\nАмаркетингтә политика\nАилахәыра АҞӘАФОН азы ихадароу иара абонентцәа роуп. АҞӘАФОН абонентцәа еснагь, иахабалак аимадараҿы иҟазарц, ирҭаху ахәхшәааратә планқәа, амаҵзура хыхьқәа ргаларц азы, Аилахәыра иааҟәымҵӡакәа аус ауеит аӡбара ҿыцқәеи ажәа лагала ҿыцқәеи ралагаларазы. Иҟоу асервисқәа еиҭадырҿыцуеит, аҿыцрақәа аларгалоит.\nСынтәа иҭыжьын iOS-и Android-и рхархәарала иқәдыргыло раԥхьатәи амобилтә цҵа «AQUAFON амаҵзура». Ари ацҵа иабзоураны абонентцәа рхала рмаҵзура, ахатәы хәыхшәаартә план асервисқәа ирхылаԥшратәы, абаланс азы ихадароу адыррақәа иманшәалоу аинтерфеис аҿы риуразы ироуит алшарақәа.\nАбонентцәа рхыԥхьаӡаларҭа абаланс азырҳаразы Аилахәыра АҞӘАФОН иаанартит онлаин-ԥарашәаратә сервис «Иандекс.Деньги», уи аус аулоит уахи-ҽни 24 сааҭ, мчыбжьык аҩныҵҟа бжьымш. «Иандекс. Деньги» ари Аинтернет ала ахыԥхьаӡаларҭа ишәарҭадараны, ирласны ахарҭәаара ауп.\nАбонентцәа ирыхәарц азы иԥсахуп аинтернет-хәыхшәааратә планқәа «Алимитдатә - 1250» «Алимитдатә - 2350» рыԥҟарақәа. АҞӘАФОН ахәхшәааратә планқәа рыҩбагьы рҿы аласра иагмырхаӡакәа аинтернет-трафик ашәагаа аздырҳауеит, «Алимитдатә - 2350»-тәи ахәхшәааратә план аҿы еиҵатәын, иара убас, абаненттә хәыԥса 2350 мааҭ мызкы ҳәа иҟаз 1750 мааҭ аҿынӡа.\n«Ароуминг Урыстәыла» амаҵзура иабзоураны АҞӘАФОН абонентцәа аимадара амаҵзура ахархәара рылшо иҟалеит, иахьа иҟалеит алшара УА адгьылҵакыраҿы ушыҟоу иумоу аномер ала амаҵзура ухала аҿакра USSD-адҵа ацхыраарала.\nАшықәс ҿыц азы ирҿыцын амобилтә маҵзурақәа рыхьӡынҵа. Урҭ ирыцлеит даҽа ҩба – «Астатусқәа», урҭ абонентцәа ирыдыргалеит еиуеиԥшым иоригиналу астатусқәа, иара убас «Акино+афактқәа», уаҟа иулшоит акино азы ажәабжь ҿыцқәа, аинтерес зҵоу афактқәа рзы адырра аиура.\nАшықәс ҿыцазтәи аныҳәақәа рааимҭазы акыр ирҭбаан АҞӘАФОН ахәхшәааратә планқәа. 2013 шықәсазы иҿыцны аинтернет активла зхы иазырхәо ахархәаҩцәеи ирацәаны ҭелла ацәажәара бзиа избо гәахәала иалырхуа ахәхшәааратә план «Онл@инер» иацлеит ахәхшәааратә план «Онлаин MAXI».\n«Онлаин MAXI» - ари аиҿцәажәараҿы ахақәиҭра зыԥсоу здыруа рзы ихәхшәааратә плануп. Ари ахәхшәааратә план аҿы АҞӘАФОН аимадараҿы иҟоу аномерқәа ирыдгалахоит зхыԥхьаӡара ԥкым асрақәа, даҽа мобилтә номерк ахь 600 минуҭ, УА, СНГ, Ҭырқәтәыла рҿы 300 минуҭ, 600 SMS-аацҳарақәа, иара убас зыхәԥса есымзатәи абоненттә хәыԥса иалоу 600 МБ иҟоу Аинтернет-трафик.\nАшықәс ҿыц аныҳәа инамаданы АҞӘАФОН иеиҿнакааз амузыкатә дырраҭарақәа ҩба рҿы иҟоуп – арадио-проект «Сара сашәа», иара убас Ашықәсҿыцазтәи ахәылԥаз, урҭ авторцәас ирымоуп аҳәынҭқарратәи ателерадиоеилахәыра арҿиаратә гәыԥқәа.\n«Сара сашәа» - аԥсуа естрадатә музыка аԥсҭазаара аларҵәара, аԥсуа авторцәеи, аԥсуа шәаҳәаҩцәеи ацхыраара рыҭара хықәкыс измоу арадиотә конкурс ауп, иара убас амилаҭтә музыкантцәа русура, рылҵшәақәа, риааирақәа рӡыргарагьы. Аилахәыра АҞӘАФОН ахахьы иагеит апроект аҳамҭақәа аԥаратә хаҵгылара рзыҟазҵо ироль.\nАшықәс ҿыц амузыкатә ахәылԥаз иалахәын аԥсуа естрада артистцәа, уи ахәаԥшцәа ирбар рылшоит АААРК аканал аҿы ашықәс ҿыц ауха.\nАилахәыра АҞӘАФОН Ашықәс ҿыц аламҭалазы агәыҳалалратә фонд «Ашана» имҩаԥнагоз «Аҵааршә Бабаду уакәыз» ҳәа акциа ахы аланархәит. Уаҟа изҭахыз илшон ахәыҷы чымазаҩ изы ашықәс ҿыц азы аҳамҭа аахәара. Ачымазаҩ хәыҷқәа рхыԥхьаӡара азгәаҭаны Аилахәыра АҞӘАФОН ахәыҷқәа 28-ҩык ирзаахәан аинвалидцәа рзы арныҟәагәақәа, ахәыҷтәы планшетқәа, адырра азырҳаратә хәмаргақәа, иара убас дара рашьцәеи раҳәшьцәеи рзы азларақәа, иааизакны урҭ рыхәԥса 250 нызқь мааҭ инаӡоит. Аҳамҭақәа зегьы Аилахәыра АҞӘАФОН ахәыҷқәа рыҩнқәа рышҟа инаганы, хаҭала ахәыҷқәа зегьы рнапаҿы ирыҭан.\nАшықәс хыркәшо, Аилахәыра АҞӘАФОН ԥхьаҟатәи аԥеиԥш азгәаҭо аплан ҿыцқәа шьақәнаргылоит. АҞӘАФОН 2014-тәи ашықәс азы иҳасабтә хаданы иқәнаргылоит зегь раасҭа иҿыцу атехнологиала еибыҭоу аимадара аԥшьбатәи абиԥара иаҵанакуа 4G (LTE) аусура аларгара. Ари астандарт Аԥсны иалагало АҞӘАФОН иаҭахуп абонентцәа рыдгалара дара рзы иманшәалоу, иааиԥмырҟьаӡакәа аус зуа Аинтернет.\nАилахәыра АҞӘАФОН абонентцәа, иара убас Аԥсны ауааԥсыра зегьы ирыдныҳәалоит иааиуа Ашықәс ҿыц! Ашықәс алагамҭа агәыӷра рацәа ирыдҳәалоуп, убри аҟнытә иҳаҩсыз ашықәс азы шәзыргәырӷьоз аусқәа иааиуа ашықәс азгьы раҟара рыцны шәдыргәырӷьалартә иҟалааит!\n2014-тәи ашықәс азы иҟашәҵааит аартра ҿыцқәа, шәгәы иахәо аибадыррақәа, еиҳагьы шәхы шәақәгәыӷуа, шәыӷәӷәаны, ԥсыцқәалатәи аиааирақәа шәыманы, зегьы бзиа шәырбо шәҟалааит!\nИшәзеиӷьаҳшьоит аҭынчреи, аманшәалареи, абзиареи, ҳәарада, урҭқәа зегьы рҿы ақәҿиарақәеи!\nҼааныбзиала! Ишәыдныҳәалазааит Ашықәс ҿыц!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН. Аусура алҵшәақәа. 2003-2006 шш.\nАҞӘАФОН. Аусура алҵшәақәа. 2003-2006 шш.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» 2006 ш., ԥхынгәымза 15 азы хышықәса ахыҵит. Аилахәыра аусураҿы алҵшәа шьахәқәа аанарԥшхьеит, зегьы раԥхьа техникала аҽеибыҭараҿы. Аилахәыра ахы ианархәоит зыҩаӡара ҳараку атехнологиа, насгьы аимадара амҽхак арҭбаара, иара убасгьы абонентцәа дасу рҭахрақәа ирықәшәо амаҵзурақәа рыдгалара хықәкыс иҟаҵаны иааиԥмырҟьаӡакәа иақәдырӡуа маҷӡам.\nИааизакны иуҳәозар, аилахәыра аусура ианыԥшуа алҵшәа дуқәа иудырбоит ҳара ҳҳәынҭқарраҿы абизнес маншәаланы иҿиаратәы аҭагылазаашьа шыҟоу.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» зҳәатәы еиқәшәо апрофессионалтә команда алшара ду ахы иархәаны амҽхак арҭбаара иаҿуп, насгьы Аԥсны инхо зегьы ари амобилтә еимадара амаҵзура рхы иадырхәаратәы аҟаҵара аус адулара иаҿуп.\nИахьатәи ҳаамҭа мобилтә еимадарада аҟазаара ухаҿы иузаагом. Ҳреспублика иқәынхо ауааԥсыра ԥхьаҟа ишахәҭоу ахә ршьашт амобилтә еимадара алшарақәа, иара убас уи ароль аҳәынҭқарра асоциал-економикатә ҿиараҿы. Амобилтә телефон аниоу нахыс ауаҩы иԥсҭазаашьа шьаҭанкыла аҽаԥсахуеит: ирацәоуп инаумҩатәны, аҩны, ма аофис аҿы, амашьына аԥсҟы шыуку, мамзаргьы даҽа қалақьк аҟны ушыҟоу зыӡбара улшо азҵаарақәа, зыдкылара улшо ақәҵарақәа, зҭышәныртәалара улшо ахҭысқәа. Иҟалеит адырраҭарақәа ирласӡаны рышьҭреи раиуреи рзы алшарақәа, урҭ акырӡа идырмариоит ауаа хаҭала реигәныҩреи ауаажәларратә процессқәа рымҩаԥысшьеи. Ахақәгәыӷреи акомфорти – абарҭ аҟазшьақәа роуп амобилтә телефон егьырҭ аимадаратә хархәагақәа иреиԥшымкәа иҟазҵо.\nАҞӘАФОН-GSM – Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы раԥхьатәи милаҭтә мобилтә еимадароуп. Аилахәыра ашәҟәы иҭаҩын 2003 шықәса, хәажәкырамзазы. Раԥхьаӡа акәны аҭел абжьы геит 2003 ш., рашәарамза азбжазы. Аимадара акод АҞӘАФОН-GSM – 449.\nАҿиара раԥхьатәи аетап аан АҞӘАФОН-GSM акомпиутертә станциа хадақәа 7 рыла ишьақәгылан, урҭ абарҭ ақалақьқәа рҿы аимадара ҟарҵон: Аҟәа, Пицунда, Гәдоуҭа усҟан аимадара иалшомызт абонентцәа хыԥхьаӡара рацәала рымаҵ аура. Аилахәыра аусура иабзоураны 2003 ш. анҵәамҭазы абонентцәа рхыԥхьаӡара 1000-ҩык рҿынӡа инаӡеит. Ара иазгәаҭатәуп уи аамҭазы аимадара аҿакра ахәԥса аҳаракыра зыхҟьоз аимадара амҽхак ахьмаҷзи ишахәҭаз еиԥш хыԥхьаӡара рацәала абонетцәа рымаҵ ауратәы алшара ахьамамзи шракәыз.\nРаԥхьаӡа акәны ахатәы ԥарала аимадара 2005 ш., хәажәкырамзазы иалшеит даҽа станциа хадақәак (Ԥсоу, Афон Ҿыц, Тҟәарчал, Аҟәа (Араион ҿыц) раартра, урҭ ирыбзоураны ареспублика адгьылҵакыраҿы аимадара аусура амҽхак акырӡа иҭбаахеит. Аимадара аусура аиӷьхареи аҳәаақәа рырҭбаареи, иара убас аҿакра ахәԥса аиҵатәреи ирыбзоураны абонентцәа рхыԥхьаӡара иааиԥмырҟьаӡакәа ирызҳауан, ари аҭагылазаашьаҿы, хымԥада, иаахәатәны иҟалеит аимадара амҽхак еиҳагьы аҭбаара алзыршаша амыруга ҿыцқәа аахәара. Ажәакала, 2005 ш., жьҭаарамзазы аилахәыра АҞӘАФОН-GSM аусура иаларган акоммутатор ҿыци астанциа хадақәа даҽа 6, урҭ шьҭа ирылшо иҟалоит 50 000 абонентцәа рымаҵ аура.\nИахьа ицоит ашьха иаԥну аҭыԥқәа рыҟны, иара убас анеира ахьымариами, акыр инахараны ишьҭоу аҭыԥқәа рыҟны ауааԥсыра зыда ихәарҭам аимадара ала реиқәыршәаразы иахәҭоу аусурақәа, аилахәыра аргыларатә усқәагьы ирыцнаҵоит ақыҭақәа: Дәрыԥшь (Гәдоуҭа араион), Шаумиановка (Гәылԥрышь араион), Ӷәада (Очамчыра араион) рыҟны иқәырнылахоит астанциа хадақәа хԥа. Ари аус аекономика аԥҟарақәа рыла уахәаԥшуазар рацәак хырҳара ацӡам, насгьы иақәырӡхо ахарџь ирласны иазхарҭәааӡом, аха уи ақалақь акыр иацәыхароу ақыҭақәа рыҟны инхо ауааԥсыра рсоциал-бзазаратә ҭагылазаашьа аиӷьтәразы иаӡбо апроблема маҷӡам.\nИара убас, иахьа АҞӘАФОН-GSM аимадара алзыршо арадио цәаҳәақәа агаҿа азааигәара иҟоу ареспублика адгьылқәа 90% рҿы ишнагоугьы, иахьа астанциа хадақәа даҽа 9 рықәыргыларазы иаҭаху аусқәа цоит.\nАҞӘАФОН-GSM атехникатә база арҿыцра иазку апроект аҟны астанциа хадақәа рыргылара адагьы иарбоуп арегистртә маругақәа (HLR и VLR), рыԥсахра, урҭ рыԥсахра 100 000 абонентцәа рымаҵ ауратәы алшарақәа ҟанаҵоит, иара убас амаҵзура апакет ҿыцқәагьы.\nАилахәыра аплан аҿы иҟоуп хара имгакәа аконвергенттә биллинг (BRT) аусура аларгара, усҟан аҭел асрақәа зегьы иаразнакы рыхәԥса рхыҵларатәы алшара ҟалоит. Даҽакала иаҳҳәозар, амаҵзура (аҭел асра, SMS ашьҭра) имҩаԥгаз ахәԥса амаҵзура инашьҭарххны иахыҵлоит, иара уи ала абонент идыруа иҟалоит ихыԥхьаӡараҿы иҟоу аԥаратә ҭагылазаашьа зеиԥшроу.\nАбонентцәа рхыԥхьаӡара шаҟа иазҳауа аҟара иуадаҩхоит ауаҩы ибаланс аҭагылазаашьа аилкааразы аус зуа асервис зномер 0500 иҟоу ахь асра. Аилахәыра АҞӘАФОН-GSM абонентцәа рымаҵ аура аиӷьтәразы, насгьы бжьыла аацҳарақәа ҟазҵо ацәаҳәақәа реидара армаҷразы иаанартуеит USSD-атехнологиа. USSD-атехнологиала еиқәыршәоу амаҵзура – ари абонентцәа рыбжьареи, асервис хыхьқәеи рыбжьара аинтерактивтә еизыҟазаашьа аԥызҵо USSD-сервисуп. Ари еиԥшу атехнологиа ахархәара иалнаршоит адырраҭаратә маҵзурақәеи ажәабжьеиҭаҳәаратә аинформациаҭаратә сервисқәеи, аӡыргаратә усқәеи реилашӡара, аха урҭ макьана иҵегь аамҭа рҭахуп. Иахьа АҞӘАФОН-GSM абонент изаԥҵоуп ибаланс аҭагылазаашьа *0500# аномер ылхны USSD ахь адҵа ашьҭрала ибаланс аҭагылазаашьа еиликааратәы алшара. Ари амаҵзура ҿыц акыр уарманшәалоит уажәшьҭа нахыс ателефон аҟны аҭаҩра аҭахӡам аацҳарақәа рномер, мамзаргьы SMS-аацҳамҭақәа рыҟаҵареи, иахьа иҟауҵо адҵа заҵәык ауп, уи баша аҭел асра иаҩызоуп, аԥышәа змам инадыркны зегьы еилыркааратәы иҟоуп, иманшәалоуп. USSD ахархәараан адырра акырӡа иласны иуоуеит, уаанӡа иҟаз аацҳара кьаҿқәа раасҭа ари амаҵзура иаҳа иласуп.\n*хьаҟа абонентцәа рымаҵ аураҿы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» GPRS (амобилтә интернет), MMS (афото- видео- аимадара) реиԥш иҟоу алагала ҿыцӡақәа ҟарҵоит.\nАҵыхәтәантәи ашықәс аҩныҵҟа аилахәыра иаразнакы амаҵзура ахәԥса ашәара алзыршо азаахә шәаратә карта аԥышәара мҩаԥыргон. Атехнологиа аԥышәара цон Гагра ақалақь аҿы. Хара имгакәа аилахәыра азаахә шәаратә картақәа Аԥсны адгьылҵакыра зегьы аларҵәара иалагоит. Азаахә шәаратә картақәа акырӡа уарманшәалоит, уарласуеит ахыԥхьаӡаларҭа аԥара алагалара, алшарагьы ҟанаҵоит ахәԥса шәарҭа ҭыԥқәа аус анырымуагьы ахатәы баланс иануҭаху аамҭазы ихаурҭәааратәы еиԥш.\nАилахәыра иалшо зегьы ҟанаҵоит еиуеиԥшым ахархәаҩцәа гәыԥқәа рҭахрақәа азԥхьагәаҭаны иаԥҵоуп амаҵзурақәа ралагаларазы, аимадара ахалархәра арманшәаларазы.\n2005 ш., ԥхынҷкәынмзазы абонентцәа рымаҵ ауразы хықәкыла аудиториақәа ирзынархоу абарҭ ахәхшәааратә план ҿыцқәа рыдгалан: «Classic», «Уара утариф – 12\/12»; «Уара утариф 105»; «Уара утариф 300». (30 доллар ҳәа 300 минуҭ). Иазгәаҭатәуп, ахәхшәааратә план ҿыцқәа ралагалара иабзоураны аимадара аҿакра ахәԥса 50% ишеиҵахаз, аҿакра ахәԥса маҷӡа 405 мааҭ иҟоуп, уи аҟынтә 135 мааҭ – абонент ихыԥхьаӡаларҭа иалагалахо аванстә хәыԥсоуп (еиҿҳарԥшып – 3 шықәса раԥхьа аимадара аҿакра 2800 мааҭ иаԥсан), имаҷӡоу абонент хәыԥса 2 долларк иҟоуп. Аҭел асра ахәԥса бжьаратәла 30% еиҵахеит, ҿыц иалагалаз ахәхшәааратә планқәа руак аҿы аҭел асра имаҷӡоу ахәԥса 0,05 доллар (≈1,3 мааҭ) инаӡоит. Арҭ ахәхшәааратә планқәа уаанӡатәиқәа акырӡа иреиӷьны иҟазҵо аҭагылазаашьа ҷыдақәа иреиуоу аҩбатәи аминуҭ аҟны секундлатәи ахәԥса ахыԥхьаӡара иалаго иахьыҟоу.\nИара убас, 50 SMS пакет иҟоу аимадара алшартә иҟалеит, SMS ахә 0,03 доллари≈80 коп. итәоит.\nХымԥада иазгәаҭатәуп, иара убас 3 шықәса рыҩныҵҟа АҞӘАФОН-GSM акыр игәцаракны аус шауа аҳәынҭқарратә компаниақәеи амчратә органқәеи русеицура арӷәӷәаразы. Ҿырԥштәыс иааҳгозар аҳәынҭқарра ашәарҭадаратә маҵзура аусзуҩцәеи, Аԥсны аҳәынҭқарреи азинхьчаратә органқәеи рзы иаԥҵан ахәхшәааратә планқәа ҷыдақәа (хаҭала иуҳәозар аҭагылазаашьа аҭышәныртәалареи ирласны ацхыраара аҟаҵареи хықәкыс измоу апатрультә гәыԥқәа русура аиӷьтәразы ирыҭан 20 мобилтә номер).\nИара убас, аилахәыра аусура ахацыркымҭазы ԥхьаҟа зны иршәаша ала ихарҭәаахап ҳәа азԥхьагәаҭаны Аҟәа ақалақь ОГМТТС иазылҩаан ацифратә АТС аахәаразы иаҭаху аԥара, уи иабзоураны ақалақь аҿы аус зуаз АТС-2 иҿыцу ацифратә станциа АТС-6 ала иԥсахын. 2006 ш., ԥхәынгәымза анҵәамҭазы иаԥҵаз аплан инақәыршәаны ԥхьаҟа зны ОГМТТС иршәаша ала ихарҭәаахап ҳәа азԥхьагәаҭаны, аванс ҳасабла илҩаан акыр иажәыз АТС-4 зыԥсахша ацифратәстанциа аахәаразы иаҭаху аԥара. Арии алагала ҿыц иабзоураны Аԥсны аҳҭны қалақь иатәу Араион ҿыц аҟны инхо ауааԥсыра рхы иадырхәаратәы иҟалоит акырӡа зхаҭабзиара ҳараку ацифратә еимадара амаҵзура, иара убас аимадара АҞӘАФОН-GSM иатәу ареспубликатә номерқәа рахь аҭелқәа расрагьы.\nИнаҵшьны иазгәаҭатәуп, аилахәыра аҟазацәа ҿарацәа ԥшааны, аусура радԥхьаларазы иааиԥмырҟьаӡакәа аус шауа, урҭ атехнологиа ҿыцқәа рнапаҿы иаарго ианыҟалалак, АҞӘАФОН-GSM «акадр ааӡарҭатә ҭыԥ» ауп ҳәа рхы иазырҳәаратәы азин рауа иҟалоит. Уи аганахь алагьы – аилахәыра – ари, зхала амонтаж ҟазҵо, иахьазы иҿыцу амаругақәа рықәыргылара зылшо, GSM аформат ала ажәларбжьаратә стандарт инақәыршәаны аус зуа, зхала зхамаҵ зуа еиҿкаароуп.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аусура иаанарԥшуа алҵшәа бзиақәа ируакуп аилахәыра аусура хықәкыла иадҳәалоу аҭыԥ маншәалақәа раԥҵара, урҭ ирыбзоураны Аԥсны иазҳаит аусурҭа ҭыԥқәа рхыԥхьаӡара, уи Аԥсны аҳәынҭқарразы имаҷу усым. Аԥсны адгьылҵакыра зегьы аҟны аилахәыра амаҵзурақәа раартразы иаԥҵан, нас акыр иазырҳан адилертә маҵзура. Иахьа АҞӘАФОН-GSM аимадара зхы иазырхәо абонентцәа ирылшоит ахатәы хыԥхьаӡаларҭа ахарҭәаара, амаҵзура аҿакра абонентцәа Рмаҵзура Ҭыԥ аҿы адагьы аҳәынҭқарра арегионқәа зегьы рҟны.\nХара имгакәа аплан аҟны ишарбоу еиԥш, аусура иалагоит аилахәыра асаит. Уи ахықәкы – ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аусура ахырхарҭақәа, акорпоративтә жәабжь ҿыцқәа рзы аинформациа харҭәаа ахархәаҩцәа рыҭара, иара убас аимадара ирыднагало амаҵзурақәа рҿы иҟало аԥсахрақәагьы.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аус ауеит ишьақәырӷәӷәоу аҳазалхратә, атәылауаҩратә закәан инақәыршәаны, уи аҳәынҭқарраҿы ашәахтә ду алазгало еиҿкаараны иҟоуп.\n3 шықәса рыҩныҵҟа аилахәыра ахәԥса ахыхьтәи ашәахтә, аҳәаа ахыгаратә хшәаатәқәеи, ашәарақәеи раҳасабала аҳәынҭқарра иаланагалеит 1,8 млн доллар инеиҳаны.\nАҵыхәтәантәи ашықәс азыбжазы аҳәынҭқарра иалагалан 600 000 доллар акрахны.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» ирыдгылоит, ацхыраара рырҭоит еиуеиԥшым аиҿкаарақәа реиԥш ус ауааԥсырагьы аҳәынҭқарра ауаажәларратә ԥсҭазаара аганқәа зегьы рыҟны. Ари ус ацхыраара аԥаратә хаҵгыларатә ҟазшьа амоуп, иара убас агәыҳалаларатә ҟазшьа цқьагьы.\nАилахәыра иҟанаҵо ацхыраара ахырхарҭа хадақәа – аҵарадырра, акультура, аспорт, аҳәынҭқарра аҿиараҿы акырӡа зҵазкуа ракәны иҟоуп, уи инамаданы аилахәыра хықәкыла, хьыӡҳәала еиҭагьы ацхыраара рырҭоит зхы изамыхәо ауааԥсырагьы – иӷару аҭаацәарақәа, АЕД аинвалидцәа, 1992-1993 шықәсазтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа, аинвалидцәа, атәанчаҩцәа.\nИара убас, ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аматериалтә цхыраара рзыҟарҵоит абарҭ ауаажәларратә еиҿкаарақәа: «Аԥснытәи анацәа аҭынчреи асоциалтә еиҟарареи рзы», Аԥсны АЕД аинвалидцәа Реидгыла, Амедиаҳәшьцәа Реидгыла, Зыла иамбо Реилазаара, ахәыҷы-инвалидцәа Реидгыла, аԥснытәи аҿар Рхеилак.\nАԥаратә хаҵгылара иҟанаҵо аҟнытә ахәҭа хатәра цоит аҵарадырра ашҟа. 2005 шықәсазы Ҟәланырхәатәи абжьаратә школ ҳамҭас иарҭеит программала еиқәыршәаз акомпиутерқәа фба. Арҵаҩцәа реилазаара цхыраарак аҳасабала, есымза 15 000 мааҭ рырҭоит.\n2005 шықәсазы, еиҭа, Аҟәатәи абжьаратәи ашкол №10 аклассқәа ирыхәҭоу акласс маҭәахәқәа рыла реиқәыршәаразы аԥара азоужьын. 2006 ш., лаҵарамзазы Аҟәатәи Иаарту аинститут афинанстә цхыраара азыҟаҵан АИА астудентцәа рхеилак аделегациа «Кавказ – ҳара ҳзеиԥшҩны» зыхьӡны имҩаԥысуаз афестиваль ахь рцара. Аԥсны Аҳәынҭқарра аинтеллектуалтә мазара аиқәырхареи арҿиареи рзы, аҳәынҭқарратә ҵараиурҭатә усбарҭақәа рҿы аҵара зҵо асоциалтә цхыраара рыҭаразы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» иаԥнаҵеит, иара убас, аҵарашықәс ҿыц ҳанынҭалалак ААУ иреиӷьӡоу астудентцәа 16 ирзыршәалоит хаҭалатәи астипендиа факультет цыԥхьаӡа 500 мааҭ есымза.\nАри ашықәс, мшаԥымза аԥаратә цхыраара аҭан Ш. Д. Инал-иԥа имонографиа «Аубыхаа» аҭыжьра, иара убас ҳҭоурыхҭҵааҩ ду иусумҭа «Ашәҟәы азы ашәҟәы», «Ш. Д. Инал-иԥа иԥсҭазааратә мҩеи ибиблиографиеи» рҭыжьрагьы.\nАкультура аганахь ала изныкымкәа агәыҳалалратә усқәа мҩаԥган Аҳәынҭқарратә Жәлартә ҟазара ацентр, акультуратә фонд «Аԥсны – Аҩадатәи Кавказ», Амилаҭтә кәашара ансамбль «Шьараҭын», Акьанџьақәа ртеатр убас иҵегьы ацхыраара рыҭаразы.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» алагала ду ҟанаҵоит амилаҭтә спорт аҿиараҿы – ара иҟоуп Аԥсны Карате-До ашкол ааӡамҭацәа Брианск ақалақь аҿы имҩаԥысуаз иаарту аиндаҭлара ахалархәразы рцара ахәԥса ашәара; Амшын Еиқәа аҿықәаны иҟоу ақалақьқәа IV Жәларбжьаратәи аиндаҭлара ашҟа Аҟәа ақалақь Амҵәышәымпыл асцәа Рклуб аветеранцәа рцараан аматериалтә цхыраара рыҭара; Сынтәа, ааԥынразы Ҭырқәтәыла имҩаԥысуаз Апрофессионалтә еиндаҭлара «ITF» ахалархәразы ақәҿиара бзиақәа ԥхьаҟа иззыԥшу атеннис асҩы Акуциа Е. лцара аԥара ахшәаара; Аԥсны Аҳәынҭқарра адомино Афедерациа адомино азы Венесиуела 2006 ш., лаҵарамзазы имҩаԥысуаз адунеи ачемпионат рхы аладырхәырц азы аԥаратә цхыраара аҭара. 2006 ш., рашәарамза алагамҭазы аилахәыра «АҞӘАФОН-GSM» Аҟәа ақалақь аҟны имҩаԥысуаз напҟьаралатәи аиқәԥара наӡа «Евразиа» аԥаратә хаҵгыла хаданы иқәгылан. Хымԥада, иазгәаҭатәуп, ари иеиԥшу акциақәа рымҩаԥгара акырӡа ацхыраара шыҟанаҵо аҿар рыбжьара аспорт абзиабара аларҵәараҿы.\nИара убас, аилахәыра аусзуҩцәа ԥаратә цхырааҩык иаҳасабала рхы аладырхәуеит ҳара ҳестрадатә шәаҳәаҩцәа рықәгыларагьы.\n«АҞӘАФОН-GSM» ашьапылампыл асцәа рклуб «Нарҭ», «Аԥснытәи Нарҭаа» захьӡу КВН акоманда рзы аԥаратә хаҵгылара хаданы иҟоуп.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\n2012 – ари Аилахәыра АҞӘАФОН азы аиааира ҿыцқәа рышықәс ауп\n2012 – ари Аилахәыра АҞӘАФОН азы аиааира ҿыцқәа рышықәс ауп\n2012-тәи ԥхынҷкәынмза – ари арыцхә Аилахәыра аԥылеит алҵшәа ҿыцқәа аманы, апроект дуқәа нагӡаны, ԥхьаҟазы аплан дуқәа аԥҵаны.\nИҳаҩсыз ашықәс иазаҳҳәар ҟалоит АҞӘАФОН азы аиҭакра бзиақәа иртәын ҳәа. Аилахәыра аусура аихаҳаразы ахархәаҩцәа рзы асервисқәа ирыцнаҵоит, акомандаҿы иҟоу аусзуҩцәа рҟазара ҳаракы ахы иархәо.\nАилахәыра аҳатә еимадара аизҳара атәы ауп иаҳәо абонентцәа Рмаҵзура Ҭыԥқәа раартра. Иара убраҟа ауп Аилахәыреи иара ахархәаҩцәеи рыбжьара иаарту аиҿцәажәарақәа ахьымҩаԥысуа. АҞӘАФОН есышықәса иазнарҳауеит Амаҵзура Ҭыԥқәа рхыԥхьаӡара, уи зызҵаарақәа зегьы рҭак ҟазҵо аҟазацәа еснагь ирыҿцәажәо абонентцәа рхыԥхьаӡара ишацло атәы арҵабыргуеит.\nСынтәа зхатәы Маҵзуратә Ҭыԥ змоу рхыԥхьаӡара иацлеит Гал аққь., уаҟа иаартын Аԥсны аабатәи АҞӘАФОН Амаҵзуратә Ҭыԥ. Гал аққь. аҿы Амаҵзура Ҭыԥ аартра аамҭазы Аҟәа аққь. аҿы еиҭарҿыцны иаартын Аиааира амҩаҿы иҟоу Амаҵзура Ҭыԥ. Ари Аилахәыра 2005 шықәсазы иаанартыз раԥхьаӡатәи Амаҵзура Ҭыԥ ауп, убри аҟнытә иара рҿыцны аартра ҳара ҳабонентцәа рымаҵ аура аиӷьтәразы имҩаԥааго аусқәа рзы шаҳаҭра ауеит. Арҽеиратә усқәа имҩаԥгаз ирыбзоураны АҞӘАФОН Амаҵзура Ҭыԥ ԥхьагыла иаиуит афункциа рацәа мҩаԥнагартә еиԥш алшарақәа, иара убас аамҭа иақәшәо ахаҿра, арҭ зегьы ирыбзоураны абонентцәеи, уаҟа аус зуеи уа аҟазаара ргәаԥхо, ргәы иахәо аҭагылазаашьақәа роуит.\nАҞӘАФОН есышықәса аусзуҩцәа рзанааҭ азы рдыррақәа реихаҳаразы имаҷымкәа аԥара ннахуеит. Есымза Амаҵзура Ҭыԥ рҿы аусзуҩцәа рмаҵзура ахаҭабзиара ахылаԥшра аҭареи, рҟазара азырҳареи рзы аусқәа мҩаԥысуеит. Амаҵзура Ҭыԥқәа рҿы аус зуа ирыбзоураны жәанызқьҩыла абонентцәа аилыркаагатә, атехникатә цхыраара роуит, иара убас Аилахәыра АҞӘАФОН асервисқәеи, ахәхшәааратә план ҿыцқәеи рзы адыррақәагьы.\nАбонентцәа рымаҵ аура ахаҭабзиара аиӷьтәразы акыр аҵанакуа иҟалеит Аилахәыра асервисқәа уахи-ҽни иааиԥмырҟьаӡакәа аус руратәы алшарақәа раԥҵара. Акорпоративтә саит www.aquafon.com – ари Аинтернет аҿы Аилахәыра адырраҭаратә хаҭарнак ауп. Сынтәа акорпоративтә саит арҿыцратә усқәа мҩаԥгоуп. Ирҿыцуп адизаин, иара убас алшарақәеи асаит алогикеи. Аматериал рацәа аус адыулан, еихшаны иҟаҵан, ажәакала, Аилахәыраҿы зегь раасҭа ахархәара змоу асервисқәа рҿы аусура акырӡа иманшәалахеит.\nУажәшьҭа www.aquafon.com аҟны ухы иаурхәар ҟалоит аелектронтә газеҭ аԥхьара азы амаҵзура, ажәабжьқәа реилкааразы амаҵзура, SMS-аацҳарақәа ирмазеины, иануҭаху, уаанӡа иаурбахьаз аамҭазы, ашьҭра алзыршо амаҵзура, ара иазгәаҭатәуп урҭ рышьҭра аамҭа шаҟа иуҭаху ахырԥара шулшо. Иара убас, асаит аҟны иалагалоуп иуҭаху ахәхшәааратә план алхразы ҿыцрак – АҞӘАФОН ахәхшәааратә планқәа зегьы реиҿырԥшра алзыршо афункциа ҿыц, уи Шәара шәҭахрақәа ирықәшәо ахәхшәааратә план акыр иманшәаланы алхраҿы ацхыраара ҟанаҵоит. Иара убас, 2012 шықәса, мшаԥымзазы, Аилахәыра асаит аҟны изҭаху зегьы амаҵзура ахаҭабзиаразы, иара убас дара амаҵзурақәа рзы ирымоу агәаанагара рҳәартә еиԥш ироуеит алшара.\nСынтәа инаркны АҞӘАФОН Facеbook асаит иалахәхеит. Аԥсны раԥхьаӡатәи амобилтә оператор ахатәы аудиториеи иареи аимадара бзиа рымоуп, иара акьыԥхь аҿы ирбоит Аилахәыра аҵыхәтәантәи ажәабжьқәа, иҟало аҿыцрақәеи имҩаԥыргараны иҟоу акциақәеи рзы адыррақәа.\nИманшәалоу ахәхшәааратә политика, амаҵзура хыхьқәа рырацәара – абарҭ роуп АҞӘАФОН ихадоу алҵшәақәа ираԥхьагылоу. Аилахәыра еснагь ԥхьаҟа ицоит – абонентцәа рҭахрақәа азгәаҭо аџьармыкьа ашҟа инаргоит иманшәалоу, хра злоу ахәхшәааратә план ҿыцқәа, асервисқәа еиздырҳауеит, амаҵзура ҿыцӡақәа аԥырҵоит.\nАимадара аҩныҵҟа ирацәаны ицәажәо рзы акырӡа иманшәалоуп илимитдоу ахәхшәааратә план ҿыц «АҞӘАТОРИА», уи аԥҟарақәа абоненттә хәыԥса маҷ иҟоу аҳәаа иҭагӡаны аҳа аҩныҵҟа ухы иаурхәар ҟалоит зхыԥхьаӡара ԥкым аминуҭқәа. Ахәхшәааратә план ҿыц аҿы абонент имаҷны ишәоит, арахь ицәажәара аамҭа еиҵахаӡом.\nАри ашықәс азы Аилахәыра АҞӘАФОН иаԥнаҵеит акыр амаҵзура ҿыцқәа: «Усҩызаз», «Шәысԥырхагамхан», «УА аҿы 30 минуҭтәи апакет», иара убас «Аамҭа иаша». Арҭ амаҵзура ҿыцқәа зегьы абонентцәа алшара хыхьқәа рыдыргалоит.\nАмаҵзура «Усҩызаз» иабзоураны АҞӘАФОН абонентцәа рыуацәа, рҭынхацәа рхыԥхьаӡаларҭа абаланс аҿы иахәҭоу аԥара анҭамгьы аҭел рзасра рылшоит. «Шәысԥырхагамхан» амаҵзура АҞӘАФОН аимадараҿы иҟоу зегьы алшара рнаҭоит аҭел асрақәа иҟоу дара рҿынӡа имааиуа аҟаҵара рҭел ахаҭа аусура иаҟәымхӡакәа.\n2012 шықәсазы имҩаԥган «Аҳамҭақәа рыԥхынра», иара убас «Адырҩы» захьӡыз авикторинақәа, урҭ хыркәшан зегь раасҭа еиҳаны абаллқәа зауз Аԥсны раԥхьаӡатәи амобилтә оператор аҟнытә хәы змоу аҳамҭақәа. Аҿыцрақәа алагалан, иара убас, амаҵзура «Амобилтә напаҵаҩрақәа» АҞӘАФОН абонентцәа ироуит алшара абарҭ амаҵзурақәа рхархәара – «Амш анекдот», «Амширақәа», «Ашьапылампыл азы ажәабжьқәа», «Ажәабжь хадақәа», иара убас ҳазҭысуа ашықәс азы «Азҵаарақәа рпарад» захьӡу аҵыхәтәантәи аинтеллектуалтә маҵзура, уи абонентцәа ҩымчыбжьацыԥхьаӡа ҽнак 15 мааҭ ҳәа иқәгылоу азҵаарақәа ииашаны рҭак ҟарҵар хәы змоу, иаҳҳәап, iPhоne 5 еиԥш иҟоу аҳамҭақәа ргар рылшоит.\nАсоциалтә еихаҵгылара\nАилахәыра АҞӘАФОН аҳәынҭқарреи иареи реизыҟазаашьа шьагәыҭс иамоуп асоциалтә ҭакԥхықәра. АҞӘАФОН араҟа аус иауа асистематә ҟазшьа амоуп – Аилахәыра есышықәса хықәкыла ацхыраара рырҭоит Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра алахәцәеи аинвалидцәеи, АЕД аветеранцәеи астудентцәеи.\n2006 шықәса раахыс АҞӘАФОН иаартны иамоуп хьыӡҳәала ААУ иреиӷьу астудентцәа астипендиа рызшәаразы апроект. Иара абри ашықәс инаркны Аилахәыра Аԥсны Аџьынџьтәылатәи еибашьра 1-тәи агәыԥ иаҵанакуа аинвалидцәеи хаҭалатәи атәанчахәы зауа атәанчаҩцәеи есымза ртәанчахәы аԥара ацҵаны рызшәара иалагеит, шықәсык ашьҭахь АҞӘАФОН АЕД аветеранцәа ртәанчахәы Аиааира Амш, Лаҵарамза 9 инақәыршәаны есышықәса аԥара ацҵаны ирырҭо иалагеит.\nИара убас, АҞӘАФОН еснагь зегь раасҭа иқәыԥшу рзы аныҳәақәа еиҿнакаауеит. Сынтәа Аҟәа аққь. аҿы Аилахәыра иҟанаҵаз ацхыраара ала имҩаԥган акультура-массатә ус хкқәа: Ацәыргақәҵатә зал Хадаҿы ахәыҷтәы сахьақәа рцәыргақәҵа, иара убас «Аԥсны аҿарацәа рыбжьы» ҳәа имҩаԥгаз аконкурс алауреатцәа злахәыз аныҳәатә концерт.\nЖәларбжьаратәи аҳәса рымш азы, ҩышықәса инеиԥынкыланы Аилахәыра АҞӘАФОН аҿынтә адныҳәаларақәа, изныктәу аԥаратә цхыраара рзыҟаҵан Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра аҳәса-аинвалидцәа.\nХышықәса ҵуеит Аилахәыра АҞӘАФОН есышықәса ауаажәларратә еиҿкаара «Аԥсны абизнес иаҿу аҳәсақәа», ажурнал «Леди Босс»» имҩаԥырго амилаҭтә конкурс «2012-тәи Аԥсны Абизнес-Ҳкәажәцәа» захьӡу аконкурс аԥаратә хаҵгылара азыҟанаҵоит. Аконкурс алахәыҩцәа Аԥснытәи аҳәсақәа зегьы рзы иҟалеит ақәҿиара дуқәа ирсимволны.\n*хынгәымза 15, жәашықәса ахыҵра инақәыршәаны АҞӘАФОН еиҿнакааит аԥсуа поет дуӡӡа И. Коӷониа ибаҟа акәша-мыкәша ишьҭоу апарк аиҿкара иазкыз акциа. Ари акциа ала Аилахәыра Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аан аԥхасҭа зауз абаҟақәа ауаа ахшыҩзышьҭра арҭо иҟарҵеит. Апарк аҿы иқәыргылан арлашага ҿыцқәа, атәарҭақәа, аклумбақәа, ишьҭаҵан аплиткақәа, амҩахәасҭақәа инагоу ирықәыԥсан абӷанҷ сса. Акциа имҩаԥнагоз аусқәа ирылахәын АҞӘАФОН аусзуҩцәагьы. АҞӘАФОН акоманда ари аҽны аусура арежим аԥсахит, апарк арԥшӡаразы аофис ааныжьны зегьы усура инеит, иара убри ала ҳтәылеи ҳкультуреи ҳаҭырқәҵарала ишрызнеитәу аҿырԥшы ҟаҵауа.\nАҳҭнықалақь аҟны инхо ауааԥсыреи иаҭаауа асасцәеи рзы жьҭаарамза 22 рзы иаартын аӡӷаб Ника аџьаз иалху лыскульптура, уи Аҟәа агаҿа гәыкра цәак ахнаҵеит. Ника – ари ҳаамҭазы ашәҟәыҩҩы дуӡӡа Фазиль Абдул-иԥа Искандер иповест «Чик ихәыҷра» ацикл ахаҿсахьақәа ируакуп. Апроект иалагӡаны аскульптура ақәыргыларазы алшара ҟазҵаз Аилахәыра АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара Хада ауп. Аскульптура автор – аҟыбаҩ ҷыда злоу асахьаҭыхҩы, аскульптор ҿа Архип Лабахәуа иоуп.\nАҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара иҟанаҵаз иабзоураны 2012 шықәсазтәи аԥхынразы имҩаԥысит аинтеллектуалтә хәмарра II Жәларбжьаратәи ачемпионат, иҳаҩсыз ашықәс, ԥхынҷкәынмзазы Аԥсны еиҿкаан «Иарбан?Иаба?Ианба?» азы III Аԥснытәи Ачемпионат, иара убас Бреин-ринг, уи еиҿыркааит аҿар рыклуб «Диуна».\nАшықәс ҿыц хымшҟа шагыз Аилахәыра иҟанаҵаз аԥаратә цхыраара иабзоураны Очамчыра аққь. аҟнытә аиҵбыратәи аклаас иатәу 220-ҩык аҵаҩцәа ирырҭеит аҳамҭа хаақәа, иара убас ԥхынҷкәынмза 25-27 рзы имҩаԥысуа ашықәс ҿыц аԥыларатә ныҳәа ашҟа изланеиша абилеҭқәагьы. АҞӘАФОН еиҿнакааит ахәыҷқәа Аҳәынҭқарратә аурыс драматә театр аҿы ашықәс ҿыц азы иқәдыргылаз апиеса абаразы Аҟәаҟа рцара.\nАилахәыра ҷыдала ахшыҩзышьҭра азыҟанаҵоит аԥсадгьыл абзиабара иазынархоу аус хкқәа. Ари ашықәс беиоуп ари еиԥшу ахҭысқәа рыла.\n2012 шықәса, ажьырныҳәамзазы иҭыжьын альбом «Абираҟ аҭоурых – атәыла амҩаду», иара убас исахьарку 2012 шықәсазтәи амзар «Аԥсуа бираҟқәа». Арҭ аҭыжьымҭақәа рыҩбагьы Аԥсны аҭоурых аазырԥшуа сахьала иҩычоу аматериал ргәылоуп. Урҭ рҭыжьрала ихыркәшан «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» захьӡыз апроект, уи апроект аҩныҵҟа еиҭашьақәыргылан аԥсуа ҳәынҭқарра аамҭақәа раан иҟаз абираҟқәа зегьы. Апроект аӡыргара ашьҭахь аҭоурых бираҟқәа хԥа ҳамҭас Аԥсуа ҳәынҭқарратә музеи, иара убас Гәдоуҭеи Тҟәарчали ақалақьқәа рыҟны иҟоу амузеиқәа ирыҭан.\nШьҭа ԥшьышықәса ҵуеит 2009 шықәсазы АҞӘАФОНи АА Аҿар Еиҿкаартә Ассоциациеи иаԥырҵаз аплан инақәыршәаны аусура иаларган апроект «Аԥсны ақалақьқәа рыҟны абираҟ дуӡӡақәа». Сынтәа Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааира иагаз 19 шықәса ахыҵра аҳаҭыр азы арҭ иреиԥшу абираҟқәа Очамчыра, Афон Ҿыц ақалақьқәа рҿы иқәыргылан. Аилахәыра АҞӘАФОН аԥаратә цхыраара иабзоураны абҵарамза 26 аҽны Аҽгәара ақыҭаҿы, аибашьыҩцәа рацәаҩны иахьҭахаз аҭыԥ аҿы иқәыргылан аҳәынҭқарратә бираҟқәа ҩба - ԥсуа бираҟи адыӷа бираҟи. Ҳарԥарцәа ахьҭахаз иахашәыршәыруа абираҟқәа зыԥсадгьыл ахьчаразы еибашьуаз, уи зхы ақәызҵаз ргәалашәара азы символра ауеит, иара убас аԥсуа жәлар аӷа иҿагыланы рықәԥараҿы ирывагыланы еибашьуаз рҿаԥхьа ахырхәара азы исимволуп.\nАри ашықәс азы иаԥҵаз апроект дуӡӡақәа иреиуоуп амузыкатә фильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы», уи Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра 20 шықәса ахыҵра иадҳәалоу алахьеиқәҵаратә гәалашәара арыцхәи Аԥсны Раԥхьатәи Апрезидент Владислав Григори-иԥа Арӡынба игәалашәареи ирызкны иаԥҵан. Афильм гәыцәс иазыҟалеит аибашьра ашықәсазы иаԥҵаз ашәақәа 11 рремеикқәа, арҿыцразы акыр ирманшәаланы еиҿыбаауа иҟаҵан ианаԥҵазтәи абзиарақәеи иахьатәи аҳәашьақәеи. Ашәақәа зегьы рзы Аԥсадгьыл аиааира азаазгаз афырхацәа рҵеицәеи, аибашьра алахәыҩцәеи, амузыка азҟазаҩцәеи злахәыз амузыкатә клипқәа аԥҵан.\nАфильм инеиҵыху аӡыргара мҩаԥган Аҟәа аққь. аҿы нанҳәамза 14 аҽны АҞӘАФОН абзоурала ауаа рацәа злахәны ақалақь агаҿа имҩаԥгаз аус хкы аҳәаақәа ирҭагӡаны. Иара убас, аҳәынҭқарра егьырҭ ақалақьқәа рҿы инхо ауаа аекран ҭбааҿы афильм дырбара уалԥшьас иԥхьаӡаны Аилахәыра АҞӘАФОН аԥшьгарала аиааира Амш аҽны Пицунда, Гәдоуҭа, Афон ҿыц, Тҟәарчал, Очамчыра, Гагра ақалақьқәа рҿы идырбан афильм. Мызкы аҩныҵҟа Аилахәыра АҞӘАФОН аусзуҩцәеи афильм авторцәа Емма Хаџьааи Темыр Қәыҷбериеи арҭ ақалақьқәа зегьы рҿы иҟан ахәаԥшцәа афильм дырбауа, насгьы афильм аҭыхра иадҳәалаз ахҭысқәа рзеиҭаҳәо.\nИара убас, Аилахәара АҞӘАФОН иҭнажьит афильм «Ҳара ҳаруаа реиҳабы» зныз DVD-и CD-адискқәа 2000 цыра, иара убас апроект аҳәаа иҭагӡаны иҭыхыз афото, авидео материалқәа знылаз 2013 шықәсазтәи амзар. Афильм аҿынтә аепизодқәа, асахьаркыратә патреҭқәа, иара аҭыхра иацыз амомент ҷыдақәа амзар адаҟьақәа акырӡа еиҿыркааит.\n2013 шықәсазы апроект иацҵахоит, насгьы иазкхоит аныҳәа арыцхә – Аиааира ҩажәа шықәса ахыҵра. Аекран аҿы иҟалоит 1992-1993 шықәсақәа раантәи Аџьынџьтәылатә еибашьра иадҳәалоу, зыԥшаара уадаҩу афотодокументқәа, араҟа ахархәара рыҭахоит макьана ауаа ирылаҵәаны иҟам афильм аҿы иҟало архивқәа равторцәа, иаҳҳәап, макьана хархәара змоуц Аԥсны Амрагыларатәи афронт аҿынтә акадрқәа.\nАспорт\nАҳәынҭқарраҿы аспорт аҿиара зегьы рыла ацхыраара аҭо АҞӘАФОН амилаҭтә, иара убас Жәларбжьаратәи аҩаӡарақәа рҿы имҩаԥысуа аспорттә хәмаррақәа жәпакы аԥаратә хаҵгылара рзыҟанаҵоит.\nСынтәа Аилахәыра АҞӘАФОН аԥаратә цхыраара азыҟанаҵеит аспорттә проектқәа жәпакы. Зегь раасҭа идуз АҞӘАФОН аԥшьгареи иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара Хадареи рыла имҩаԥысыз «Уԥеиԥш унапы иакуп!» акубок агаразы ашьапылампыл-маҷ азы Иаарту Ачемпионат ахь алхратә еиндаҭлара ауп, аиааира згаз Аилахәыра ацхыраара иабзоураны ицеит Шәача аққь. аҿы афинал ахь анеиразы аиндаҭлара имҩаԥысуаз ахь; «Гагратәи амшын – 2012» захьӡыз атеннис ду азы IV Жәларбжьаратәи аиндаҭлара; «Асаби Имш» ҳәа имҩаԥысуаз амҵәышәымпыл асразы аиндаҭлара; Асамбо IX Жәларбжьаратәи аиндаҭлара «Аиаара Акубок», иара убас есышықәсатәи ашахмат асыҩцәа реиндаҭлара «АҞӘАФОН-OPEN 2012».\n2012 шықәса, цәыббрамзазы Аилахәыра еиҿнакааит «АҞӘАФОН Акубок» агаразы ахәыҷқәеи ақәыԥшцәеи злахәу жәларбжьаратәи ашьапылампыл асыҩцәа реиндаҭлара, уи рхы аладырхәит Аԥсни Урыстәылеи ашьапылампыл асцәа ркомандақәа 6. Иара убас, Аилахәыра АҞӘАФОН шьҭа ааба шықәса ҵит АК «Нарҭ» аԥаратә хаҵгыла Хадас иҟоуижьҭеи.\nАкультура\nАмузыка ҟазара хкык аҳасабла иарбан тәылазаалак, иарбан жәларызаалак ркультура аҿы аҭыԥ ҷыда ааннакылоит. Аԥсны амузыкатә культура аҿиараҿы ахатәы лагала аҟаҵара хықәкыс иҟаҵаны Аилахәыра АҞӘАФОН амузыкатә проектқәа жәпакы аԥаратә цхыраара рзыҟанаҵеит.\nҨышықәса ирықәуп АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара ала ахәаԥшцәа аргәырӷьоижьҭеи амузыкатә проект «Шьарда». Апроект амилаҭтә ҵакы змоу амузыкатә премиа ахьӡ ахуп. Раԥхьаӡа акәны ари апремиа шаԥҵаз ауаа ираҳаит 2011 ш., хәыжәкырамза 17 аҽны, усҟан АААРЕ аканал ахәылԥазтәи аефир аҿы апроект раԥхьатәи адырраҭара шьҭын. 2012 ш., мшаԥымза инаркны ари ателепроект ахатәы ҭоурых аԥҵара иалагеит, ахәаԥшцәа рҿаԥхьа ицәырган афырхацәа ҿыцқәа. Иҳаҩсыз ашықәс аан еиԥш, ари апроект абзиабаҩцәа ирзыԥшуп агала-концерт, уи авидеоверсиа АААРЕ аканал аефир аҿы ахәаԥшцәа ирбоит ԥхынҷкәынмза 31 аҽны. «Шьарда» ашықәс ҿыцазтәи аконцерт аҿы SMS-бжьыҭира алҵшәақәа азгәаҭо аихшьала ҟарҵоит, уаҟа Аԥсны иара апроект ахьӡ зху амузыкатә премиа заҵәы ианаршьоит актәи аҭыԥ аанызкылаз.\n2012 ш., мшаԥымзазы аусура иалагеит ателедырраҭаратә проект ҿыц «Аԥсны Star». Ари ателедырраҭараҿы зегьы ираԥхьагылоу Шоу проектны иҟалеит. Апроект ахықәкы – абаҩхатәра злоу аҿар аԥсуа естрада радҳәалара, аԥсышәала инагӡоу амузыкатә композициақәа ауаа рыларҵәара. Ари ашықәс азы имҩаԥган апроект асезонқәа 3, уаҟа ахәаԥшыҩцәа ирбеит ашәаҳәаҩцәа ҿарацәа маҷҩымкәа. 2013 ш., хәажәкырамзазы ахәаԥшыҩцәа ирзаатуеит ахыркәшаратә сезон, уи продиусерс даиуеит ашәаҳәаҩ, акомпозитор Александр Шьоуа. Афинал рхы аладырхәуеит абзиақәа иреиӷьӡоу – апроект ациклқәа хԥа рҿы аиааира згаз.\n2012, ԥхынҷкәынмза 4 Аҟәа аққь. аҿы Аилахәыра АҞӘАФОН аԥшьгареи аԥаратә хаҵгылара иҟанаҵази ирыбзоураны изҭаху зегьы ирылшон Адыгеиатәи Аҳәынҭқарратәи ажәлар рыкәашаратә ансамбль «Нальмес»-и Аҟабарда-Балкариатәи ареспублика аестрадатә шәаҳәаҩцәеи рконцерт абара.\nАҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара хада иабзоураны имҩаԥган афотоцәыргақәҵақәа ҩба. Апроектқәа руак «Аԥсны ашьхара» ахыркәшара иадҳәалан, уа еилахәны аус руит Аилахәыреи Аԥсны аҳәынҭқарратә атуристтә саити, аҩбатәи афотоцәыргақәаҵа «Амра аҟазшьа ҷыда» захьӡыз – апрофессионалтә патреҭ ҭыхҩы, ажурналист Ибрагим Ҷкадуеи аҳәса рыцәҩыча адизаинер Русудан Кобиаковеи русеицуратә тендем иалҵшәоуп.\nАбизнес арҿиара\nАдыррақәа рышьҭра – ари иааиԥмырҟьаӡакәа зегьы реиҳа аҿиара иаҿу Аԥсны аҭелеимадара ахырхарҭоуп. АҞӘАФОН абонентцәа рхы иадырхәо Аинтернет-трафик ашәагаа есымша иазҳауеит, убри аҟнытә ҳара абонентцәа ацәаҳәа зцым Аинтернет рыдгалара азы ҳхы иаҳархәоит зегь раасҭа иҿыцу атехнологиа, аԥҵара ҿыцқәа, апрограмматә еибыҭарақәа.\nУи инамаданы, сынтәа АҞӘАФОН аҭоурых аҿы иҟалеит ахҭыс ҷыда – Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр аартра, ари Аилахәыра ахатәы хархәагақәа иааиԥмырҟьаӡакәа рырҿиара ахьалшо платформоуп. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр аусура мҩаԥыслоит амаҵзурақәа иааиԥмырҟьаӡакәа, рхаҭабзиара иагымкәа аҳа амониторинг иҭоу адыррақәа аус рыдулара акәша-мыкәша. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр ари Аилахәыра АҞӘАФОН адырраҭаратә система гәыцәс иамоу, аҭелеимадаратә бизнес асистема аԥҵараҿы акыр зҵазкуа органуп. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр аргылара иақәырӡын Аилахәыра аԥаратәи, атехникатәи, акадртәи хархәагақәа маҷымкәа. Аусура имҩаԥгаз иабзоураны Аԥсны иаартын раԥхьаӡатәи Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр, иара убас Аилахәыра адырраҭаратә система, ԥымкрада, аус азыруа агарантиагьы.\nАдыррақәа Аус рыдулара Ацентр аргылара аҳәынҭқарра азыҳәа акыр аҵанакуеит. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр ада ԥсыхәа рымаӡам аҭелеимадаратә еилахәырақәа, иара убас урҭ адыррақәа збизнес аҿиараҿы ихадароу аҭыԥ аанызкыло афирмақәа рызгьы: аԥаратә еилахәырақәа, абанкқәа, атранспорттә еилахәырақәа, аҳәынҭқарратә еилазаарақәа рҿы. Аилахәыра хатәрақәа рыдагьы Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр рҭахуп хыԥхьаӡара рацәала иҟоу абизнес бжьаратә фирмақәа, избан акәзар узықәгәыӷша адырратә система аҟазаара иахьатәи аџьармыкьа аҭахрақәеи, насгьы аконкуренциа ду иҟоуи ирықәшәо иҟоуп.\nАдыррақәа Аус рыдулара Ацентр азы ихадароуп иара ишәарҭадароу асистема ахьамоу. Уи уажьаӡом, 4 баллк змоу ашкалаҿы АҞӘАФОН Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр иааннакылоит «3+» аҩаӡара, уи иабзоураны арҽеира-профилактикатә усқәа рымҩаԥгара алыршахоит ахархәага аусура аанымкылаӡакәагьы.\nАри аҩыза акомплекс аргылара аџьабаа ду зцу процессуп, убри аҟнытә Аилахәыра акоманда зегьы аус рацәаны ируеит атехнологиатә ҩаӡара ҳаракқәа рахь ахаларазы – абонентцәа иахьатәи амобилтә еимадара аҭахрақәа ирықәшәо зхаҭабзиара ҳараку амаҵзура хаҭәаақәа рыдгаларазы. Ашықәс алҵшәақәа аихшьала рызуа, ҳара ҿыӷәӷәала иаҳҳәар ҳалшоит 2012 шықәсазтәи ҳалҵшәақәа ҳгәы рыладууп ҳәа!\nАшықәс ҿыц азы ҳара иаҳҭахуп ҳаплан аҿы иҟоу апроектқәа рынагӡара, атехнологиа ҿыцқәа ралагалара, АҞӘАФОН амобилтә ҳа абонентцәа изықәгәыӷша аимадара рыдгаларазы, рыуацәеи, рҭахцәеи, дареи реицәажәара арманшәаларазы иҵегьы арҿиаратә усқәа рымҩаԥгара!\nҲара 2013 шықәса ашәхымс ҳалагылоуп, ари Аиааира ду 20-шықәса ахыҵра иашықәсоуп! Ҳаилахәыра 10-шықәса ахыҵра иашықәсоуп! Аԥсны инхо ауааԥсыра зегьы ԥхьаҟа ахҭыс бзиақәа ирыниалааит, Шәара зегьы шәзы ари ашықәс аманшәалареи аус бзиақәеи иртәызааит!\nАҞӘАФОН-аа ишәыдырныҳәалоит иааиуа Ашықәс ҿыци Ақьырса ныҳәеи!\nҼаанбзила!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН. Аусура алҵшәақәа. 2006-2007 шықәса рзы\nАҞӘАФОН. Аусура алҵшәақәа. 2006-2007 шықәса рзы\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» - Аԥсны Аҳәынҭқарра раԥхьатәи амилаҭтә ҳа аоператор ауп. Аилахәыра аҳәынҭқарратә шәҟәы иҭаҩын 2003 ш., хәажәкырамзазы. АҞӘАФО-GSM ианаԥҵаз амш инаркны Аԥсны аҳатә еимадараҿы раԥхьаӡа иаартыз акәны иахьыҟоу адагьы, уи аҳәынҭқарра аԥсҭазаараҿы аҭелеимадаратә ус хкаҿы имҩарбаганы, зегьы раасҭа аинтерес зҵоу, агәаӷьра зҭаху аӡбарақәа здызкыло акәны ахы аанарԥшуеит. АҞӘАФОН-GSM аусура иалагеижьҭеи Аԥсны инхо зықьҩыла зхыԥхьаӡара ыҟоу ауаа рзы иҟалеит зыда ԥсыхәа ыҟам цхыраагӡаны дасу рыҩнқәа рыҟны еиԥш, русурақәа рҟынгьы. Ари амобилтә еимадара иабзоураны ауаа ироуит есыҽны аинформациа еимырдаратә еиԥш, аидеиа ҿыцқәа, ахшыҩзцарақәа, ацәаныррақәа еибырҳәалартә еиԥш, аҩызцәа, аколлегацәа, анацәа, абацәа, ахәыҷқәа ианырҭаху еицәажәаларатәы еиԥш алшара. Аҳатә еимадара адырра ҿыцқәа рышьҭкаараҿы, аԥсҭазаара акырӡа аиӷьтәраҿы ацхыраара ҟанаҵоит, ацхыраара унаҭоит аԥара арҳараҿы, алҵшәа бзиақәа раарԥшраҿы, ахазы, укәша-мыкәша иҟоу рзы агәалаҟазаара бзиа аԥҵараҿы.\nАҞӘАФОН-GSM ибзианы аизҳара иаҿуп, аџьармыкьаҿы лҵшәа бзиала аусура иабзоураны ауааԥсыра аимадарала реибыҭараҿы аԥышәа ду арҳаит. Аилахәыра хықәкыс иамоуп адгьылҵакыра иҵегьы арҭбаара, ареспублика зегьы аҟны аимадара ацәаҳәақәа рнагара, ахаҭабзиара азырҳара, иманшәалоу, афункциа рацәа змоу ахәхшәааратә планқәа раԥҵара, ахаҿра иамоу арӷәӷәара.\nАҞӘАФОН-GSM абонентцәа иҳаҩсыз ашықәс рхамшҭратә иҟазҵашаз ахҭысқәеи, алагала ҿыцқәеи ҟанаҵеит, ахархәаҩцәа рзы иманшәалоу аӡбарақәа аднакылоит.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» иҳаҩсыз ашықәс, жьҭаарамзазы иаланагалеит шьаҭанкыла зынӡа иҿыцу, иаку аконвергентә биллинг ахархәара змоу асистема, уи иалшоит аҭел асрақәа рзы аԥара ахыхра иара аамҭа иақәшәо аҟаҵара. Уаанӡа иҟаӡамызт амаҵзура уи аҩыза алшара иҟазҵаша атехникатә ҭагылазаашьа, убри аҟнытә аилахәыра иақәшәоз адебитортә уал иазҳауан, уи иахҟьоз ахәхшәааратә еилагарақәа абонентцәа акыр иаргәамҵуан. Асистема аус азыруа амеханизм абонент дашьҭӡом «ауал ду аҵаларахь», уи абонент инихуа ирласны игәеиҭартә алшарақәа инаҭоит. Иазгәаҭатәуп, иара убас, аусура иалагаз асистема хыԥхьаӡара рацәала абонентцәа рымаҵ аура ишазку, насгьы уи ишамоу еиуеиԥшым ахәхшәааратә планқәа аԥызҵаша амаругақәа, абонус хкқәа узҭо алагала ҿыцқәа, ахархәаҩцәа зегьы рзы амаркетинг алшара хыхьқәагьы.\nИара убас, АҞӘАФОН-GSM, иҳаҩсыз ҽаҩраҭагаларазы Аԥсны инхо ауааԥсыра рзы ибзиоу даҽа лагалак ҟанаҵеит – аусура иаланаргеит амаҵзура ҿыц: «Бзиа избо аномер», уи уаҟа уаанӡа илхыз АҞӘАФОН-GSM аномер ахь асра ахәԥса ҩынтә еиҵахеит. *хынгәымзазы аусура иалагеит абарҭ аҟазшьа ҷыдақәа змоу ахәхшәааратә план «Апельсин»: абонентә хәыԥса аҟамзаара, секундк инаркны секундла аԥара ахыхра. Ари аҩыза ахәхшәааратә план аартра зыбзоуроу ахархәаҩцәа иаадырԥшуа агәазыҳәарақәа роуп, насгьы иззынархоу минуҭк еиҳаны ҭелла имцәажәо роуп. Ари ахәхшәааратә план ҿыц адагьы, 2006 шықәса анҵәамҭазы аилахәыра Ашықәс ҿыц азы имҩаԥнагеит «+ 20%» захьӡыз акциа. Абонент ихыԥхьаӡаларҭа 100 мааҭк, ма еиҳаны ианҭеиҵалак, ибаланс ҳамҭак аҳасабла иара иҭеиҵаз аԥара ахыхь 20% ацырҵоит.\nИАЕ аилахәыра «АҞӘАФОН-GSM» сынтәатәи ашықәс, жәабранмзазы, аимадара амаҵзура ахәԥса, аҳасабырба, ахәԥсашәарақәа урыстәалатәи амааҭ ала амҩаԥгара иалагеит (уа иҟоуп ажәларбжьаратә роуминг амаҵзуреи амаҵзура хыхьқәеи), ақалақьтә ҭел аномер ахь асра ахәԥса аҟәырхит, ахәхшәааратә планқәа зегьы рыҟны ажәларбжьаратә аҭел асрақәа рзы ахәԥса ҿыцқәа шьақәдыргылеит.\nИара убри амзазы, аилахәыра ахәхшәааратә план «Уара утариф-300» ахь асра ахәԥса 33% еиҵартәит ахәхшәааратә план ахаҭа ахьӡ «Аҿыц 300» ҳәа иԥсахны арҿыцра ашьаҭала. Ари ахәхшәааратә план ҿыц аҟны 300 минуҭ иҟоу апакет ахәԥса 499 мааҭ итәеит, насгьы ахәхшәааратә план «Уара утариф-300» абонентцәа рзы ари ахәхшәааратә план ҿыц аԥҟарақәа иаразнакы рхы иадырхәаратәы иҟалеит.\nЛаҵарамза 1 инаркны ахәхшәааратә планқәа зегьы рыҟны Аԥсны аҳатә еимадара егьырҭ аоператорцәа рномерқәа рахь асра ахәԥса ашәара иаҟәырхит, насгьы «Аномер аҵәахра алзыршо» захьӡу ахәхшәааратә план ҿыц амаҵзура иаладыргеит. *ыҭраамҭак ашьҭахь ахәхшәааратә план «Аҿыц 300» аҟнытә жәларбжьаратәи аҭелқәа рахь асра рыхәԥса 20% еиҵартәит.\nРацәак хара имгакәа, абонент изы хра злоу иҵегьы ажәа лагалақәа ҟалеит. Рашәарамза 3 инаркны иаԥырҵеит «АҞӘАМАРИН», «АҞӘАклассик» захьӡу ахәхшәааратә план ҿыцқәа.\n«АҞӘАМАРИН» шьаҭанкыла аконцепциа ҿыц ала еиқәыршәоуп – ҽнак 3 минуҭк ацәажәара ашьҭахь аҭел асра ахәԥса 3-нтә еиҵахоит, 1,6 мааҭ рҿы итәоит. Ари ахәхшәааратә план егьырҭ излареиӷьу – ара иҟаӡам абоненттә хәыхшәаара, жәларбжьаратәи аҭел асрақәеи SMS-қәеи рыхәԥсагьы угәы иақәшәаратәы иҟоуп. Аҭыԥантәи аҭел асрақәа зегьы аиҟарара егьырҭ аималара хкқәа рахь иасуа абонентцәа рзы ари ахәхшәааратә план акыр ихырҳагоуп.\nАхәхшәааратә план «АҞӘАклассик» ахәхшәааратә план «Уара утариф-Classic» акырӡа еиӷьтәны иаԥҵоу авариант ауп, ари атариф аҿы акырӡа рыхәԥса еиҵахеит ақалақьтә номерқәа рахь асра ахәԥса, аимадара аҩныҵҟа асрақәа, иара убас ажәларбжьаратәқәагьы рыхәԥса, SMS-қәагьы рыхәԥса уахь иналаҵаны. Ари ахәхшәааратә план еиҳарак ирыхәоит азеиԥш ҭел асратә ҳақәа рыҟнытә аҭел иззасуа ауааԥсыра, насгьы АҞӘАФОН-GSM аимадара аҩныҵҟа аҭелқәа ирысуа абонентцәагьы. Ари ахәхшәааратә план аҿы абоненттә хәыхшәаара амза алагамҭазы иаразнак, иааизакны иҭаргалоит.\nАтарифқәа ралагалара еснагь ауаа ирбартәы иӡырыргон. Атема ҿыц «Ҳара ҳаицуп» емоциатә ҵакыла иҭәуп, иаартны иунарбоит аимадара ишеиднакыло еиуеиԥшым асоциалтә, ашықәсхыҵратә гәыԥқәа рыла еибарку ауааԥсыра, насгьы уи шыҟоу абиԥарақәа еидызкыло, иахьатәи ҳаԥсҭазаара иузаҟәымҭхо ҿыцраны. ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» ахархәаҩцәа ирызхәыцны иҭнажьуеит ҳара ҳаилазаара иатәу акатегориақәа рхаҭарнакцәа дасу ргәы иақәшәаша ахәхшәааратә планқәа. Абонент илшоит иҭахрақәа ирықәшәо ахәхшәааратә план алхра.\nАҞӘАФОН-GSM иааиԥмырҟьаӡакәа акциа хкқәа рацәаны имҩаԥнагоит. Ааԥынтәи аныҳәақәа рзы Амаҵзура Ҭыԥ аҿы имҩаԥгаз «Аҿакра+ҳамҭас аминуҭқәа» ҳәа захьӡыз акциа иалагӡаны аимадара иатәу аномер згаз аԥҳәыс арҭ ааԥынтәи аныҳәа мшқәа рзы илырҭеит ҷыдала ирԥшӡаны ирхиаз ашәҭ шьыҵәрақәа. Ус егьа иҟазаргьы, хымԥада, зегьы раасҭа агәахәара узҭоз ари акциа анымҩаԥысуаз аамҭа иалагӡаны ари аимадара иатәу аномер згаз абонентцәа рзы иаалырҟьаны хәыԥсада ироуаз аминуҭқәа, 50 SMS пакетқәа, аҳамҭа ҷыдақәа роуп.\nАри ашықәс, мшаԥымзазы, аилахәырҿы иҟалеит акрызҵазкуа ахҭыс – аимадара далахәхеит 50 000-тәи абонент, шьҭа ҳара иаҳҳәар ҳалшоит ҳҳәынҭқарраҿы инхо ауааԥсыра рхыԥхьаӡара аҟнытә еснагь аԥшьҩыктәи ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» абонент иоуп ҳәа. Ари ахҭыс аныҟалашаз аамҭазы, мшаԥымза 1 инаркны 10-нӡа имҩаԥган «Ухалархә, 50 000-тәи абонент уакәны уҟала!» захьӡыз акциа. Акциа амҩаԥгараан далкаан ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» 50 000-тәи абонент. Уи Аҟәа ақ. аҟны инхо Андарбуа Руслан Едуард-иԥа иакәхеит, аҳамҭа-хада – аплазматә телевизор иара ирҭеит.\nЕгьырҭ абонентцәагьы пату рықәҵан. Раԥхьаӡатәи абонент – Лазба Амиран аилахәыра аҟнытә иоуит иҷыдоу ахәхшәааратә маҵзура. Аҩнызқьтәи, ахнызқьтәи, ахәнызқьтәи, ажәанызқьтәи ахархәаҩцәа ирырҭеит хәы змоу аҳамҭақәа: DVD-арҳәага, аҩны азы акинотеатр, амобилтә телефонқәа, иара убас аимадара аҩныҵҟа иҟоу апакетқәа 3000, 2000, 1000 минуҭгьы. Арҭ аусқәа анцоз имҩаԥган еизаз ауаа рзы хәыԥсадатәи апакетқәа рырхәмарра, аҳамҭа ҷыдақәа рыҭара.\nАҞӘАФОН-GSM азы еиҭагьы ихадароу ҳасабтәқәаны иҟоуп атехникатә ҭагылазаашьа аиӷьтәра, аимадара аҳәаақәа рырҭбааразы астанциа хадақәа рыргылара.\nАилахәыра аусура аԥшьбатәи ашықәс азы Гагратәи араион аҿы аусура иаларган астанциа хадақәа хԥа: Гагра ақ. аҩныҵҟа, аиланхарҭа Бзыԥҭа, иара убас Аныха-ԥсҭа аҟынгьы. Гәдоуҭатәи араион иатәу ақыҭақәа – Мгәыӡырхәа, Ҟәланырхәа, Дәрыԥшь, Приморск, аӡиа Иаҵәа, Риҵа аӡиа уҳәа рыҟны астанциа хадақәа фба рықәыргылара, иара убасгьы Гәдоуҭа ақ. аҟны астанциақәа ҩба аусура раларгара аус зуаз аканалқәа рхаҭабзиара хараӡа еиӷьнатәит, аимадара ацәаҳәа акыр инахароу араионқәа рахь инагахеит. Аҟәа ақ. аҟны аусура иаларган астанциа хада хыхьқәа, урҭ ықәыргылан абарҭ араионқәа рҿы: Маиак, аџьармыкьа, агәабзиара аиӷьтәырҭа РВСН, ААУ, Аҟәатәи асқьалаҿы, аихамҩатә вокзал аҟны, ГТС, Араион Ҿыц аҿы, иара убас Ешыра ақ. аҟынгьы. Кәтоли Џьали ақыҭақәа рыҟны иқәыргылаз астанциақәа, иара убас Тҟәарчал ақ. Аҟны иқәыргылаз аҩбатәи астанциа хада аимадара ахаҭабзиара азнарҳаит акыр иуадаҩу арҭ адгьыл ҭыԥқәа рҿы. Урҭ рыдагьы, аиланхарҭа ҭыԥқәа Агәыӡера, Шаумиановка рыҟны астанциа ҿыцқәа раартра аҳәынҭқарра амагистрал хадақәа рҿы иалдоу ацәаҳәақәа рхаҭабзиара еиӷьыртәит. Арҭ астанциа хадақәа ара рыҟазаара акыр зҵазкуа астратегиатә ҵакы рымоуп, избан акәзар ари аҭагылазаашьа Кәыдрытәи аиҩхаа анапаҿы аагараҿы ацхыраара ду ҟанаҵарц алшоит.\nИахьа аус руеит 40 станциа хада инареиҳаны. Иара убас иазгәаҭатәуп ажәларбжьаратәи аканалқәа рхыԥхьаӡара акырынтә ишеиҳахаз, уи иабзоураны АҞӘАФОН-GSM абонент жәларбжьаратәи аимадарахь аҭел иасраан ацәаҳәаҿы даҽаӡәы ицәырҵра алымшо иҟалеит.\nАҞӘАФОН-GSM ианаԥҵаз аҽны инаркны ауаажәларратә ԥсҭазаара активла иалахәуп. Аилахәыра иаӡбоит асоциалтә проблемақәа жәпакы, иара убри алагьы хатәгәаԥхарала иара аҿиараҿы ахәҭа аланагалоит.\nАҞӘАФОН-GSM аматериалтә цхыраара азыҟанаҵоит «Гармониа» захьӡу ацентр, есымза Аҟәатәи ашколқәа хәба рҿы аҵара зҵо ахәыҷқәа рыпсихика аҭышәныртәаларазы иаԥҵоу апроект ахархәара аиурц азы дара рхыԥхьаӡаларҭа аԥара ахырԥхьаӡалоит.\nҲара ҳаилахәыра ахылаԥшра анаҭоит аинвалидцәа-хәыҷқәа рҭаацәаратә Ассоциациа «Зых иақәиҭу ашьаҿа». Ара иҟоуп есымзатәи аматериалтә цхыраара ахәыҷқәа рыхьчара Жәларбжьаратәи амш ныҳәа азгәаҭара еиԥш иҟоу зныктәи аныҳәатә акциақәа реиҿкаара. Иара убас, лаҵарамза 1 азы аилахәыра алахәын ахәыҷқәа рыхьчара Жәларбжьаратәи амш ныҳәа азы ақалақь аҟны имҩаԥгаз аконцерт аиҿкаара.\nАҞӘАФОН-GSM иахьагьы хаҭала ацхыраара рынаҭоит зегьы раасҭа уи зыхәҭоу ауааԥсыра-аҭаацәара ӷарқәа, АЕ Ду аинвалидцәа, 1992-1993ш.ш. Аԥснытәи Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа, аинвалидцәа, атәанчаҩцәа.\nАилахәыра активла иалахәын «Гьаргь ицаха» захьӡыз акциа амҩаԥгара. Лаҵарамза 9, Аиааира мшы аҽны аилахәыра аҳамҭақәа рырҭеит 1941-1945ш.ш. Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа, иара убас Аҟәа ақ. инхо Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеранцәа Рсовет ахыԥхьаӡаларҭа аԥара ахырԥхьаӡалеит. Аҵыхәтәантәи ашықәс азы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM», иара убас, ацхыраара рырҭеит аинвалидцәа р-Ассоциациа «Аԥсны», Гагра ақ. КБРЦ, Гәдоуҭа ақ. аинвалидцәа р-Ассоциациа.\nАҞӘАФОН-GSM иахьагьы аԥаратә хаҵгылара азнауеит Аԥсны Аҳәынҭқарра аҵарадырра, акультура, аспорт ирыдҳәалоу апроектқәа.\nАԥсны Аҳәынҭқарра аинтеллектуалтә лшара аиқәырхареи, арҿиареи, иара убас аҳәынҭқарра аҵарадырратә усҳәарҭақәа рҿы аҵара зҵо рсоциалтә ҭагылазаашьа ацхыраара аҭареи хықәкыс иҟаҵаны ИАЕ аилахәыра «АҞӘАФОН-GSM» иаԥнаҵеит, нас ААУ иреиӷьу астудентцәа 16-ҩык ирырҭеит хаҭалатәи астипендиа, факультет цыԥхьаӡа ҩыџьа-ҩыџьа, 500 мааҭ есымза. Аилахәыра аԥаратә цхыраара рзыҟарҵеит Египет ицоз ААУ, аҭоурыхтә факультет астудентцәа, иара убас ААУ астудентцәа Рхеилак аҵара хыркәшара иазкыз абал аиҿкаараҿы ацхыраара арҭеит, аныҳәатә программа алахәыҩцәа ҳамҭас малаҳәа ирырҭеит аминуҭқәа рсертификатқәа, аҳамҭа ҷыдақәа.\nАилахәыра хылаԥшра ззыҟанаҵо Ҟәланырхәатәи арҵаҩцәа реилазаара есымза аматериалтә цхыраара иазнауаз ԥхьаҟа иацнаҵоит, урҭ есымза 15 000 мааҭ рырҭоит. Аҟәатәи Ашьхарыуаа рышкол №10 ахыб арҽеиразы рхы иадырхәаша аԥара рырҭеит.\nАилахәыра ацхыраара арҭеит, иара убас, Е. Бебиа ихьӡ зху аҳәынҭқарратә акәашаратә ансамбль «Шьараҭын»; Аҟазара ашкол азы иаархәеит амузыкатә литературеи, убас егьырҭ ахархәагақәеи; арок-гәыԥ қәыԥшцәа «Омен», «Маиак» апроектқәа рынагӡаразы ирҭахыз амаҭәахәқәа раахәаразы иаҭахыз аԥара рырҭеит.\nАҞӘАФОН-GSM Даур Занҭариа иматериалқәа, иажәеинраалақәа, иажәабжьқәа, ипублицистикатә усумҭақәа реизгақәа рҭыжьра аԥаратә хаҵгылара арҭеит, иара убас Игор Марыхәба «Қырҭтәыла Аԥсны абашьра» захьӡу ишәҟәы аҭыжьрагьы. Абиблиотекатә фонд ацхыраара аҭара хықәкыс иҟаҵаны аилахәыра ашәҟәы «Исызхаршҭуам» автор Аддиле Аббас-оглы лҿы иаархәеит 100 цырак, ашьҭахь урҭ зегьы Аҳәынҭқарратә библиотека иарҭеит.\nАҞӘАФОН-GSM ахәҭа лагала ду ҟарҵоит амилаҭтә спорт арҿиараҿгьы. Хықәкыла иуҳәозар, шьҭа ҩышықәса ҵуеит ашьапылампыл асыҩцәа ркоманда «Нарҭ» ԥаратә хаҵгыла Хаданы иҟоижьҭеи. Акоманда 2005-2006 ш. азы Аԥсны ичемпионхеит.\nАхәыҷқәа аспорт бзиа ирбо аҟаҵаразы «АҞӘАФОН-GSM» аҿар абокс азы рыспорттә школ иаахәаны иарҭеит абокс азы зыда ԥсыхәа ыҟам аринг. Аринг амазаара Аԥсны зыҩаӡара ҳараку аспорттә еиндаҭларақәа рымҩаԥгаразы алшарақәа аанартуеит.\n*шьышықәса рыҩныҵҟа ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» агәыҳалалратәи аԥара хаҵгыларатәи цхыраарақәа иҟарҵо ааизакны 2 000 000 мааҭ иреиҳауп.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аус ауеит ашәахтәшәареи атәылауаҩратә закәанԥҵареи инарықәыршәаны, аҳәынҭқарразы уи ашәахтә ду алазгало еилахәыраны иҟоуп.\nАҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы иҟарҵо ашәахтә хыԥхьаӡаларақәеи, урҭ акыр ирзааигәоу егьырҭ ашәатәқәеи 37 миллион мааҭ инаӡоит.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» ахатәы абонентцәа алшара рырҭоит адунеи зегьы ирацәажәартә, ираҳартә, даргьы ирзыӡыҩрратә еиԥш.\nҲара шәара шәыԥсҭазаара аԥсы ахаҵара, аинтерес аҵаны аҟаҵара ҳалшоит.\nҲара ҳаицуп!\nАԥсны, Аҟәа, 2007 ш., хәажәкырамза.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАҞӘАФОН. 2010 шықәсазтәи аиааирақәа.\nАҞӘАФОН. 2010 шықәсазтәи аиааирақәа.\nАшықәс ҿыц аламҭалазы ишаԥу еиԥш аихшьаалақәа ҟарҵоит, ԥхьаҟатәи апланқәа шьақәдыргылоит. 2011-тәи ашықәс алагамҭазы ҳара ҳазыгәдуны иаҳҳәар ҳалшоит 2010-тәи ашықәс алагамҭазы иазгәаҳҭаз зегь реиҳа иуадаҩыз аҳасабтәқәеи игәаӷьыуацәаз апланқәеи рынагӡара ҳалшеит ҳәа.\nАри ашықәс азы Аилахәыра АҞӘАФОН аҿы иҟалеит иакымкәа акыр зҵазкуа ахҭысқәа, зегьы реиҳа ихадароу акы акәны иҟоуп – зыргылара иалагаз Аԥсны иахьазы макьана зеиԥш ыҟам АҞӘАФОН Ахадара-техникатә комплекс, сынтәа абҵарамзазы имҩаԥысыз Аԥсны аусқәа знапы рылаку II рфорум инамаданы еиҿкааз ацәыргақәҵа апрограммала имҩаԥгаз аԥшьбатәи абиԥара иатәу аимадара LTE амаҵзура агәаҭаразы аушьҭра; иара убас Аҳәынҭқарратә бираҟ Амш азы иаԥҵаз апроект ҷыда «Аԥсны аҭоурыхтә бираҟқәа».\nУс егьа иҟазаргьы, уаанӡа еиԥш иахьагьы Аилахәыра АҞӘАФОН азы зегь реиҳа акыр зҵазкуа акәны иаанхоит иара абонентцәа рырманшәалара, рԥаратә ҭагылазаашьа азхәыцра иадҳәалоу азҵаарақәа рыӡбара. Агәра аагоит сынтәа иаԥҵаз амаҵзурақәеи ахәхшәааратә план ҿыцқәеи урҭ азҵаарақәа зегьы рыӡбара ацхыраара шарҭо.\nИахьа дузыԥшааӡом знык адамхаргьы акыр иманшәалоу, зыда ԥсыхәа ыҟам «Агәрагара ахәхшәаара», «Аԥара сызҭаҵа», «Уара усзас», «Абаланс аиагара» реиԥш иҟоу амаҵзурақәа зхы иазмырхәац АҞӘАФОН абонентк. Арҭ амаҵзурақәа ҳара ҳабонентцәа ирырҭоит рбаланс ноль ианыҟоу, ма ианеиҵоугьы аимадараҿы иҟалартә еиԥш алшара.\n2010-тәи ашықәс аԥхьатәи ахәҭа азбжаз ицон амаҵзура ҿыц «MMS» аусура аларгаларазы. Уажәшьҭа ҳара ҳабонентцәа ирылшоит амобилтә ҭелеимадарала апатретқәа, амелодиақәа, авидеоқәа, атексттә дырраҭарақәа 1000 цыра ирзынаԥшуа раиура, рышьҭра.\nҲазну ашықәс азы акыр иацҵоуп «Ахаламаҵзура асистема» асервис аусура алшарақәа. Ари Шәара асаит www.aquafon.com аҿы иҟоу шәхатәы уада ауп, уаантәи шәара еиҳа ишәзыманшәалоуп Аинтернет-пакетқәа, SMS-пакетқәа рмаҵзура ахархәара, аимадараҿы инышәхуа, ашәатәқәа рзы адыррақәа раиура, иҟаз асрақәа цқьа реилкаара. Ари асервис ухы иаурхәар улшоит уахьыҟазаалак. Иарбан аамҭазаалак АҞӘАФОН аимадара аус ахьауа хьабалак.\nАбонент қәыԥшцәеи ирацәаны ицәажәои рзы 2010 шықәса, жәабранмза инаркны аусура иалагеит иҷыдоу астудентцәа рыхәхшәаартә план «ИНФИНИТИ», ари агәыԥ аҩныҵҟа минуҭк ацәажәара 38 копеик иаԥсоуп.\nАԥхын, Аԥсны иаҭаауа асасцәа рзы иаԥҵан ахәхшәааратә план ҷыда «МОРЕ». Уи егьырҭ излареиӷьу абоненттә хәыхшәаара ыҟаӡам, Урыстәыла иахьаҵанакуа хьабалак хәыԥса маҷла асра. Иара убас, ахәхшәааратә план «МОРЕ» абонентцәа ирылшоит Аԥсны иҭырхыз апатреҭқәеи авидеоқәеи аҩны иаанхаз рҭахцәа MMS ала рзышьҭра.\n2010-тәи шықәс азы ҳара ҳабонентцәа ироуит алшара зегь раасҭа ибзиоу аконтент амобилтә портал AMRA.TV аҟнытә аиагара – ахәмаррақәа, аклипқәа, амузыка, асахьақәа, алаф зныԥшуа авидео роликқәа, амобилтә ҭел зыда ԥсыхәа амам апрограммақәа, убас иҵегьы имаҷымкәа. АҞӘАФОН аус ацыруеит ҳтәылаҿы иҟоуи Урыстәыла аус зуеи аконтент-проваидерқәа, уи аҭагылазаашьа ацхыраара ҟанаҵоит ҳара ҳабонентцәа рымаҵзура аҳәаақәа иааиԥмырҟәаӡакәа рырҭбаараҿы. Урҭқәа роуп изыбзоуроу иахьа ухы иаурхәартә иҟазҵаз Java-цҵа, иара убас Java-хәмаррақәа, иара убас ачатқәа, абжьыҭирақәа, SMS-викторинақәа ухы алаурхәыртә алгарақәа ҟазҵаз. Ухы иауырхәарц иулшо амаҵзурақәа рҿы иҟоуп, иара убас, ахшәаатәы хыхь ала аус зуа, ауаа акыр ирылаҵәаны иҟоу «Однокласники», «В Контакте» реиԥш иҟоу асоциалтә еимадарақәа.\nАҞӘАФОН хықәкыс иамоуп абонентцәа дасу рынхарҭа ҭыԥ, ма русурҭа ҭыԥ азааигәара ихаҭәаау амаҵзуратә комплексқәа рзыргылара. Ари апринцип иқәныҟәо иахьа Аилахәыра Аԥсны иахьабалак ахатәы Маҵзуратә Ҭыԥқәа Аԥсны раартра иаҿуп. Абҵарамза 12 рзы Пицунда ақ. аҿы ныҳәак аҳасабала иаартын Амаҵзуратә Ҭыԥ ҿыц – ари ҳара ҳабонентцәа рзы аманшәалареи акомфорти рахь даҽа шьаҿак ҟаҵоуп.\nҲара ҳапланқәеи ҳаихьӡарақәеи\nАҞӘАФОН еснагь Урыстәалатәи амобилтә оператор хадақәа ирывагыланы Аԥсны аимадара иаланагалоит иҿыцӡоу атехнологиақәа. Иара убри ала ҳара еснагь иааҳарԥшуеит адунеи аҿы иҟоу аҭеилеимадаратә џьармыкьа хадақәа рыҟны ицәырҵуа аҿыцрақәа ҳашрыҵамхо. *хьаҟа иҿиараны иҟоу ахырхарҭақәа иреиуоуп «Амобилтә интернет» аҩныҵҟа иҵегьы амаҵзура хкқәа раартра. АҞӘАФОН ари аимадара хкы арҿиараҿы аԥхьа игылоуп, иннакыло аҭыԥ иҵегьы иарӷәӷәалоит, ус ҳнеилар, нас иҳалшо ҳҟалоит иахьа адунеи аҿы аимадара 4-тәи абиԥара иатәу (LTE) амаҵзура знапаҿы иаазгахьоу зхыԥхьаӡара рацәам аилахәырақәа рхыԥхьаӡараҿы аҟазаара.\nАри еиԥшу аплан дуӡӡақәа шҳамоу шьақәнарӷәӷәеит ари ашықәс абҵарамзазы иҟалаз ахҭыс. АҞӘАФОН абизнес ацеиҩызшо ИАЕ «Мегафон»-и иареи Аԥсны аҳҭнықалақь аҟны иԥыршәарц азы аусура иаладыргеит аимадара LTE. Аусура иалагӡаны имҩаԥган аконференц-еимадаратә авидеосеанс, уи дырбан Аԥсны анапхгара, Аԥснытәи II абизнес форум алахәыҩцәа, асасцәа. LTE аимадара аԥышәаразы 2011 шықәса аҩбатәи азбжазы аусура иаладыргараны иҟоуп Ахадара-техникатә комплекс аартра амш иақәыршәаны АҞӘАФОН аимадара ацәаҳәақәа ахьышьҭоу дгьылҵакырак аҿы.\n2010 рзы АҞӘАФОН 3G аимадара астанциа хадақәа иҟаз рхыԥхьаӡара ҩынтә иазнарҳаит. Иахьа Аԥсны ақалақьқәа зегьы рҿы иҟоуп ари ахԥатәи абиԥара иатәи аимадаратә ҳа. Аха ҳара ҳзы иахьа ихадараны иҳаԥхьаӡоит Аинтернет ақалақьқәа рыҟны инхо ҳабонентцәа рхы ишадырхәо еиԥш Аԥсны ихараны ишьҭоу анхарҭа ҭыԥқәа рыҟны инхо ауааԥсырагьы рхы иадырхәартә аҟаҵара. Уажәазы 3G-астанциақәа ргылоуп Тамшь, Кәтол, Шаумиановка, Лабра, Дранда, Лыхны, Блабырхәа ақыҭақәа рыҟны. Ааигәа 3G- астанциақәа аусура иаларган Мгәыӡырхәа, Абӷархықә ақыҭақәа рҿы. Ажәакала, 2G аимадара аҵакыра иаҿырԥшны ҳахәаԥшуазар, 3G аҵакыра 82% ахь ихалеит, уи иабзоураны АҞӘАФОН абонент илшоит шьҭа иусура секундк ала 7,2 Мбит арласра.\nАсоциалтә ҭакԥхықәра\nАилахәыра АҞӘАФОН аханатәгьы аус ауеит ацивилизациатә џьармыкьа апринцип иқәныҟәаны. 2010-тәи ашықәс азы мацара уи аҳәынҭқарра абиуџьет ахь шәахтәык аҳасабла иаланагалеит 200 млн. мааҭ инареиҳаны – ари аҭагылазаашьа иҳанаҭоит алшара Аилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны Аҳәынҭқарра абиуџьет ҟазҵо еиҿкаароуп ҳәа аҳәара.\nАҞӘАФОН агәыҳалалратә, аԥаратә хаҵгылара иҟанаҵо амҽхак шаҟароу иахьа зегьы ирдыруеит. Шықәсык аҩныҵҟа аусура иаланаргоит асоциалтә хырхарҭа змоу 120 проект инареиҳаны. 2010 шықәсазы агәыҳалалратә усқәа ирзоужьын 5,5 млн. мааҭ., аԥаратә хаҵгыларақәа рзы - 10 млн. мааҭ.\nАилахәыра иааиԥмырҟьаӡакәа изыцхыраауа апроектқәагьы ыҟоуп: 2006 шықәса раахыс АА Хаҭалатәи атәанчахәы зауа есымза аматериалтә цхыраара рзыҟарҵоит; 16-ҩык ААУ иреиӷьу астудентцәа АҞӘАФОН ахьӡала ироуеит есымза 2000 нызқь мааҭ; 2006 шықәса раахыс иааиԥмырҟьаӡакәа аԥаратә хаҵгылаҩ хадас иҟоуп АК «НАРҬ» азы.\nАԥсны аҿар Рассоциациа ирыдыргалаз апроектқәа рыҟнытә ихадоу акы акәны иҟалеит «Зымҽхак дуу абираҟқәа Аԥсны ақалақьқәа рҿы» захьӡыз апроект. Ҩышықәса рыҩныҵҟа арҭ рҩызцәа абираҟқәа кнарҳаит: Гәдоуҭа, Аҟәа, Тҟәарчал ақалақьқәа рыҟны. Абираҟ ашьапы 20 метра иҳаракуп, ахаҭа ауреи аҭбаареи – 4х8 метра иҟоуп. Апроект аус ауеит иахьагьы, 2011 шықәсазы ас еиԥш иҟоу абираҟқәа ықәыргылахоит Аԥсны егьырҭ ақалақьқәа рҟынгьы. Аҿартә еиҿкаарақәеи ҳареи еицыҟаҳҵо апроектқәа зегьы наҳагӡоит иаҳзеиԥшу абри алозунг «Ҳара ҳаицуп! Ҳаицны – ԥхьаҟа!» ала, хықәкы хадас иҳамоу – аҿар Аԥсадгьыл абзиабареи, аҿаԥхьа ирыду ауалԥшьеи рылааӡара ауп.\nҨышықәса раахыс Аилахәыра АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара азнауеит атеннис ду «Гагратәи амшын» амҩаԥгара. Сынтәатәи ашықәс азы ашахмат асразы иаԥҵан есышықәсатәи аҳәынҭқарратә еиндаҭлара «АҞӘАФОН-ОПЕН». Иааидкыланы иуҳәозар, 2010 шықәсазы АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара азыҟанаҵеит абарҭ аспорт хкқәа Аԥсны рымҩаԥгаразы: зхы иақәиҭу аиқәԥара, абокс, адзиудо, акарате, ашьапылампыл асра. Ари ашықәс аҭоурых аҿы иаанхоит аԥсуа спортсменцәа жәларбжьаратәи аспорт аҿы алҵшәа дуқәа анаадырԥшыз акәны. Ҳҭоурых аҿы раԥхьаӡа акәны Аԥсны еизаку акоманда амилаҭтә бираҟ рхаргыланы адунеи иачемпионхеит Мексика аҟны Карате-до Шотокан Ха Аҩбатәи акубок агаразы. Аԥсуа каратистцәа ачемпионат рхалархәра зыбзоуроу Аилахәыра АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара ауп.\nАшықәс азы аспорттә проект хаданы иҟалеит – «Зхы иақәиҭу ақәԥаразы аԥсуа школ ацхыраара аҭара апроект», уи нагӡан Европа ачемпион, зхы иақәиҭу ақәԥаразы ҩынтә адунеи иачемпионхахьоу Денис Царгәыш иҟаиҵаз адгылара ала. АҞӘАФОН аԥарала иаахәан зхы иақәиҭу ақәԥаразы Аԥсны иаку акоманда алахәыҩцәа зегьы рзы аспорт цәамаҭәа ҷыда акомплектқәа, иара убас иаԥҵан аԥаратә ҳамҭеи Денис Царгәыш ихьӡ зху акубоки. Аспорттә цәамаҭәа аихшараан Денис Царгәыш ақәыԥшцәа ркоманда идирбеит амастер-класс.\nҲара даара ҳазыгәдууп Аҟәа ақ. аҿы еиҿкаау АК «Нарҭ» ԥаратә хаҵгыла Хада ҳәа ҳахьыҟоу. 2010 шықәсазы ари акоманда Аԥсны ачемпионат аҿы иааннакылеит аҩбатәи аҭыԥ, ахәыҷтәы команда «Нарҭ» акәзар Ахәыҷтәы шьапылмпыл асратә лига аҟны 2010 шықәса азы иҟаҵаз аихшьыла ала Аԥсны иачемпионхеит. Арҭ арԥарцәа алҵшәа бзиақәа аадырԥшуеит ҳҳәынҭқарра анҭыҵгьы. Ари ашықәс, ԥхынгәымзазы «Нарҭ» иааннакылеит актәи аҭыԥ «2010 Ҟәбинатәи Акубок» ҳәа имҩаԥгаз ахәыҷқәеи ақәыԥшцәеи реиндаҭлараҿы.\nАҞӘАФОН азҿлымҳара ду знаҭо апрофессионалтә шьапылампыл асра мацара акәым. АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара Хада иабзоураны Калдахәаратәи ашкол-интернат ааӡамҭацәа алахәхеит лаҵарамзазы «Уԥеиԥш уара унапы иакуп» зыхьыӡны Шәача ақ. аҿы имҩаԥысыз ашьапылампыл асра-маҷ азы жәларбжьаратәи атурнир. Ари аинтернат ааӡамҭацәа рацәаҩны ирылшеит Аԥсны аҳәаа анҭыҵгьы аҩызцәа рырҳара.\nАҞӘАФОН иҟанаҵо аԥаратә хаҵгылара ихадоу ахырхарҭақәа иреиуоуп аҵарадырра иадҳәалоу апроектқәа ацхыраара рыҭара. Абас, сынтәа, ААУ аҟны иаарту абизнес-ресурс агәаҭа абиблиотека иаҭаху ашәҟәқәа рыла еиқәыршәан., иаахәан аекономикатә теориазы арҵагатә шәыҟәқәа жәабала.\nАбар ҩышықәса ҵуеит АҞӘАФОН Жәларбжьаратә аҳәса рымш инақәыршәаны аҵарадырра знапы алаку рзы акциақәа мҩаԥнагоижьҭеи. Сынтәа, хәажәкырамза 8 аҽны ҳара Аԥсны ашкол-интернатқәеи Аҟәа ақ. аҿы иҟоу ацхыраагӡатә школқәеи рҿы аус зуа аҳәса аныҳәа мшы рыдаҳныҳәалеит. 157-ҩык арҵаҩцәеи, ааӡаҩцәеи, иара убас егьырҭ аусзуҩцәеи ирзыҟаҵан аԥаратә цхыраара.\nАилахәыра АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара Хада иабзоураны «Абаза ТВ» аҿы аусура иалагеит даҽа теледырраҭарак. Ари Рада Аргәын авторс дызмоу, насгьы лара имҩаԥылго амузыкатә проект «Раида» ауп, уаҟа, астудиахь иналыԥхьоит еицырдыруа, зегьы бзиа ирбо артистцәа рыдагьы артисттә мҩа ианылаз, абаҩхатәра аазырԥшуа аҿаргьы. Апроект асасцәа дыруаӡәкуп аԥсуа музыкатә культура аҭоурых аҿы аԥсышәала раԥхьаӡа акәны ареп-альбом ҭзыжьыз Генри Гәымба. Адиск аҭыжьра ҟалеит АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара хада иҟанаҵаз ала. Ҳара иҟаҳҵо аԥаратә цхыраара иабзоураны абаҩхатәра ҷыда злоу даҽа ԥсыуа шәаҳәаҩык – Ирен Кулаа – иҭлыжьит раԥхьаӡа акәны аџьаз музыкатә альбом аԥсуа бызшәала. Абаҩхатәра злоу аҿарацәа ацхыраара рыҭара, ирылоу аҟыбаҩ аадырԥшыртә агәазыҳәара рызцәыргара – абарҭ роуп шьагәыҭс иазыҟоу ҳара имҩаԥааго асоциалтә политика.\nАԥхынра имҩаԥысит «Амузыкатә хәылԥазқәа» захьӡыз аклассикатәи апопулиартә музыкеи рконцертқәа рцикл. Аҳҭнықалақь ауааԥсыреи асасцәеи гәахәала иазыӡырҩит аҟәатәи агаҿы иқәыҩуаз Аԥсны Аҳәынҭқарра акамертә оркестр инанагӡоз амузыка абжьы хаа. Арҭ ахәылԥазқәа ҳтәылауаа аԥхынтәи рыԥсшьарамшқәа дырлашеит, акыр аинтерес аҵан иҟарҵеит.\nАшықәс азы акыр зҵазкуа Аилахәыра АҞӘАФОН «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» захьӡыз апроект аԥҵан Аԥсны Аҳәынҭқарра Аҳәынҭқарратә бираҟ Амш азы, насгьы Владислав Григори-иԥа Арӡынба игәалашәара иазкны. Апроект иабзоураны еиҭашьақәыргылан аԥсуа ҳәынҭқарра аамҭақәа рзы иҟаз 17 бираҟ. Жәабранмза 23 аҽны Аҟәа ақ. Ахақәиҭра Ашҭаҿы апроект «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» театртә қәгыларак еиԥш инеиҵыхны ауаа идырбан. Ари аус иалагӡаны аҳәынҭқарра абираҟ 300 цыра Аԥсны аҿар реиҿкааратә гәыԥқәа ишаны рыҭара иазкыз апроектгьы нагӡан. Ақәгыларақәа рхыркәшамҭазы ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адиректор Хада Алхас Аргәын Аԥсуа ҳәынҭқааратә музеи ҳамҭас иеиҭеит аҭоурых абираҟқәа зегьы дара рҿы иҟазаара азин рызҭо асертификат.\nАилахәыра АҞӘАФОН анагӡара алшеит «Акыр иаԥсоу аҭоурыхтә ҭынха архынҳәра» иазкыз асоциалтә проект. Апроект авторцәа ирылшеит Санкт-Петербург ақ. аҿы иҟоу Урыстәылатәи аетнографиатә музеи кавказтәи аҟәшаҿы иҵәахыз аԥсуа материал аекспонатқәа рыла афотографиатә материал аизакра. Ари амузеи аҵәахырҭаҿы ишьҭоуп 1000 цыра инареиҳаны Аԥсны амаҭәарқәа. Ҳара иҳалшеит зыхә дуӡӡоу афотоматериал ааганы, хәыда-ԥсада ахархәара автор изин заҳҭаз Аԥсуаҭҵааратә институт ада аӡәгьы азин имамкәа уа ашьҭаҵара. Апроект ахықәкы ахада – иҳаҩсхьоу аамҭақәа рматериалтә культура иатәу адыррақәа аҭҵаарадырреи акультуреи рзырхынҳәра. Ари иҳаҩсхьоу аамҭазы адунеи зеиԥшраз ҳзырбо, иара иацыз аԥсҭазаара ҳныруа иҟазҵо хҭысуп. Агәыӷра ҳамоуп апроект «Акыр иаԥсоу аҭоурыхтә ҭынха архынҳәра» Аԥсны егьырҭ абизнес еилазаарақәа ак разҳәо ҿырԥшуп ҳәа.\nҨышықәса ҵит ҳара аетнографиа атема акорпоративтә мзарқәа рҭыжьрала аус азаауеижьҭеи. Ааскьа АҞӘАФОН иҭнажьит 2011 шықәсазтәи амзар хкқәа ҩба. Руак аҿы ахархәара аҭоуп апроект «Акыр иаԥсоу аҭоурыхтә ҭынха архынҳәра» аматериалқәа, аҩбатәи – ари кварталк ахьтә знык иҭҳажьуа, адизаин ҷыдала ирԥшӡоу амзар ауп. Еснагь еиԥш, Аилахәыра АҞӘАФОН Ашықәс ҿыц аламҭалазы абонентцәа рзы иархиеит акорпоративтә ҳамҭа акомплектқәа, иара убас аныҳәа амшқәа рзы АҞӘАФОН Амаҵзура Ҭыԥқәа рҿы аимадара ҿыц зхы алазырхәуа абонентцәа рызгьы.\nИара убас, Ашықәс ҿыц азы ҳара ҳҩызцәеи акыр иаҳзааигәоу ауааԥсыреи рзы зегьы иреиӷьу ҳамҭак аҳасабла аҭирахь инаҳашьҭуеит зыласра 7,2 Мбит\/с иҟоу 3G-амодем.\nБыжьшықәса ҵуеит Аԥсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҿы иалаҳарҵәоижьҭеи атехникатә еизҳара иаҳнаҭаз «Аҳатә еимадара». Акыр аҵанакуа иҟоуп зегь реиҳа иуадаҩу атехнологиақәа абас еиԥш иҟоу, иуадаҩым, аха зыда ԥсыхәа ыҟам аусқәа ианырзынархоу - аҩызцәа рацәажәаразы агәаҳәара уоуртәы аҟаҵара, иҿыцу акы аилкаара, аԥсҭазаара лашо, аинтерес аҵаны аҟаҵара. Ҳара аус аауеит ҳабонентцәа зегьы, ԥымкрада, аицәажәара рылшартә аҟаҵаразы! АҞӘАФОН абри ахырхарҭала аҿиара иаҿуп, абонентцәа адунеи зегь аҿы иҟоу адыррақәа роулартә алшара рыҭаразы, иара убас Аԥсны ипрогрессивтәу Аинтернет еилазаара ахәҭақәа рҿы ишыҟоу аларҵәаразы.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадара аҟәша\nАҟәа, ԥхынҷкәынмза 28, 2010 ш.\nАШЫҚӘС ҾЫЦ АЗЫ АЛШАРА ҾЫЦҚӘА!\nАШЫҚӘС ҾЫЦ АЗЫ АЛШАРА ҾЫЦҚӘА!\n2008-тәи ашықәс – хаҭабзиаралатәи аиҭакрақәа ирышықәсны иҟалеит АҞӘАФОН-GSM азы. Ахыԥхьаӡарақәа шаҳаҭра руеит: 5 шықәса ахыҵит аимадара, абонентцәа рхыԥхьаӡара 100 нызықьҩык иреиҳахеит, иаартын абонентцәа Рмаҵзуратә Ҭыԥ ҿыцқәа хԥа, иҭбаахеит адгьыл ҵакыра, Аԥсны адгьылҵакыра зегьы аҿы аус руеит астанциа хадақәа 83, насгьы зегьы ирхадоу аусура иаларгоуп 3G атехнологиа!\nЗхыԥхьаӡара 100 нызықьҩык инаӡо абонентцәа дасу ианакәзаалак, дахьыҟазаалак аимадара ицәмыӡырц азы аус руеит аспециалистцәа ркоманда – аилахәыра АҞӘАФОН- GSM аусзуҩцәа. Ҳара ҳхы иаҳархәоит иҿыцӡоу атехнологиақәа, иааиԥмырҟьаӡакәа аимадара ахаҭабзиара аиӷьтәра аус адааулоит, иазԥхьагәаҳҭоит ахәхшәааратә планқәа, ауаа ирыдаагалоит зхаҭабзиара ҳараку амобилтә еимадара амаҵзурақәа.\nАҞӘАФОН аусура иалагеижьҭеи иаадырԥшуа алҵшәақәа рҿы зныкгьы иаанымгылацт. Аилахәыра аҿиараҿы акрызҵазкуа иааираны иҟалеит амобилтә еимадара аҩбатәи абиԥара астандарт аҟнытә ахԥатәи абиԥара астандарт 3 G ашҟа аиасра.\nАҞӘАФОН шықәсыбжак ашьҭахь абонентцәа рзы еицәажәага мацара заҵәыкны ишыҟаз, иахьа уи зегьы зылшо цхырааҩны иҟалеит. Ателефон иахьа, аиашазы, абизнес амҩаԥгареи аԥсшьараамҭа аиҿкаареи зылшо мультимедиатә маҭәашьархеит. Уажәшьҭа иҟоуп аиҩызцәа апатреҭ ҭыхымҭақәа еимырдартә еиԥш алшара, амобилтә хәмаррақәеи амелодиақәеи риагара, адырцәа ҿыцқәа рырҳара, Аинтернет аҿы иаауҭаху аинформациа аԥшаара. Аԥснытәи аҭелеимадаратә џьармыкьаҿы уажәшьҭа итрадицианы иҟалеит зегь раасҭа аинтерес зҵоу амобилтә ҿыцрақәа раԥхьа иалазгало аилахәыра АҞӘАФОН-GSM акәны.\n3G астандарт алагаларааан аус адуланы иаартын акырӡа иманшәалоу Аинтернет-пакет «Aquanet» амаҵзура. Ари аопциа рхы иадырхәарц рылшоит абонентцәа дасу Аинтернет аҿы русушьа инақәыршәаны. Ҳара иалаагало зегьы рҿы ҳхықәкы хада – аманшәалара, иҟоу аҭахрақәа рықәшәара, еснагь ихадоу аемоциа иагәыцә хадоу –«аинтерес зҵоу, угәы хызхуа адгаларақәа рыҟаҵара».\nХаҭала убарҭқәа азы азгәаҭаны аилахәыра АҞӘАФОН 2008 шықәсазы амаҵзурақәа зегьы рзы иаланагалеит азеиԥш дҵаҟаҵашьа ҿыц USSD – уи шьаҭас ирыҭаны иаԥҵан аинтерес зҵоу асервис ҿыцқәагьы. Ара иҟоуп амаҵзура лыԥшаахқәагьы, иаҳҳәап «АҞӘАМШЫ» еиԥш иҟоу. Уи аҩыза асервис змоу аилахәыра АҞӘАФОН амацара ауп.\nҲара еснагь ахәхшәааратә политика аиӷьтәра ҳаҿуп. Сынтәа Аԥсны иаҭаауаз асасцәа ирыдаагалеит ахәхшәааратә план ҷыдақәа, иара убас акыр ирҿыцын акорпоративтә хәыхшәааратә планқәагьы. Аԥсны иқәынхо ауааԥсыра рзы иаԥҵан Аинтернет амалаҳәа рхы иадырхәартә еиԥш алшара., уи акыр иацхрааит амобилтә Интернет Аԥсны еиҳагьы аларҵәара.\nАилахәыра АҞӘАФОН-GSM иалшеит агәҿыӷь уазырго аӡыргаратә стереотипқәа риааира ахатәы стиль аԥҵарала. Ара иҟоуп убла хызкуа, еснагь иуԥымло акциақәа, амобилтә маҵзура алҵшәақәа ирыцызҵо аметод ҷыдақәа, урҭ ралагалара аан амаҵзураҿы уаанӡа иҟази ҿыц иалахәхаз абонентцәеи АҞӘАФОН аҟнытә ҳамҭас амалаҳәа ироуит SMS-қәа, аимадара аҩныҵҟа хәыда-ԥсада аҭел асра азин, жәларбжьаратә аимадара ахәԥса акыр ирмаҷны, алимитдатә пакетқәа, убас иҵегьы.\nАҞӘАФОН иалшоит, гәыкалагьы абонентцәа рзы иҟарҵоит аҳамҭақәа! Аныҳәа рыцхәқәа анааигәахалак ақалақьқәа рымҩадуқәа рыҟны адныҳәаларақәа зну, аныҳәа шааигәахо атәы уазҳәо абаннерқәа кыдырҵоит.\nАтелевизор аекран аҟнытә аӡыргаратә роликқәа аныҳәа инақәыршәаны иҟало ахәԥса ларҟәырақәеи АҞӘАФОН аҟнытә аҳамҭақәа рзы ахәаԥшыҩцәа адырра рырҭоит. Арҭқәа зегьы аилахәыра ахаҿра цәырзго, дасу зыда ԥсыхәа имам адыррақәа рызҭо, насгьы абонентцәа иахьатәи аамҭа ишалхәдам агәра дзырго дырга ҷыдақәоуп.\nАилахәыра АҞӘАФОН еиҳарак ирзыгәдууп ацхыраара зҭаху рзы иҟанаҵо асоциалтә проектқәа. Ари аимиџь шьҭызхуа ӡыргаратә проектӡам, ари Аилахәыра аусзуҩцәа ахӡыӡаауа, игәцаракны иаԥырҵо апрограммақәа роуп. Ас иаԥҵаз апроектқәа маҷӡам, урҭ рыҟнытә еиҳа иалҳкаар ҳҭахуп абарҭ: абиохимиатә анализи ИФА адиагностикеи ахьыҟарҵо алабораториа \"АҞӘА +\" аартра иазкыз аԥаратә хаҵгыларатә проект, \"Аԥсны ахшара рацәа змоу аҭаацәарақәа аматериалтә цхыраара рыҭара\" иазкыз агәыҳалалратә акциа, иара убасгьы Аԥсны аџьынџьтәылатә еибашьраҿы игаз Аиааира 15 шықәса ахыҵра адныҳәалара иазкны иаԥҵаз апрограмма аҿы иарбаз \"Аԥсны аџьынџьтәылатә еибашьраан забацәа ҭахаз ахәыҷқәа ацхыраара рзыҟаҵара\" ҳәа хьӡыс измаз акциа.\nАилахәыра АҞӘАФОН-GSM иаԥнаҵоит шықәсы рацәала аус зуа апроектқәа абарҭ акрызҵазкуа ахырхарҭақәа рыла: аҵарадырра, акультура, аспорт. Абас 2006 шықәсазы иаԥҵан ААУ иреиӷьу астудентцәа рзы есымзатәи хаҭалатәи АҞӘАФОН астипендиа. Аилахәыра иҟанаҵаз аԥаратә цхыраара ала Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә университет аҟны иаартын аелектронтә библиотека афункциа назыгӡо «Аинтернет клуб». Аилахәыра АҞӘАФОН-GSM аԥаратә хаҵгылара азыҟанаҵоит 2008 шықәсазы даҽазныкгьы Аԥсны иачемпионхаз ашьапылампыл асыҩцәа рклуб «НАРҬ». 2007 шықәса инаркны Аилахәыра АҞӘАФОН аиҳабыра ирыдыркылеит рыԥсадгьыл аҿаԥхьа иаадырԥшыз алшара ҷыдақәа рзы Аԥсны Аҳәынҭқарра хаҭалатәи атәанчахәы зауа 125-ҩык актәи агәыԥ иаҵанакуа ахымхәацәа ртәанчахәы иацҵаны есымза 1000 мааҭ ашәаразы ақәҵара.\nҲаилахәыра ҷыдала ахылаԥшра арҭоит иани нахыс зхы изамыхәо ахәыҷқәа рҭаацәа «Зхы иақәиҭу ашьаҿа» захьӡу Рхеидкыла. Ара иҟоуп есымзатәи аԥаратә цхыраара, ахәыҷқәа рзы аныҳәақәа рымҩаԥгареи аҳамҭақәа рзеихшареи зҵазкуа ауаҩышәаратә гәцаракра.\n«Ҳара ҳаицуп! Ҳцалап ԥхьаҟа ҳшеицу!» – абас аҳәоит ҳтәылауаа ҳшырзыҟоу атәы зҳәо, ҳзықәныҟәо ҳааԥхьарақәа руак.\nАилахәыра АҞӘАФОН-GSM аусура акрызҵазкуа алҵшәақәа рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп Аԥсны аусурҭа ҭыԥ ҿыцқәа рхыԥхьаӡара акыр иаззырҳаз, ҳара ҳусура инадҳәаланы мҽхакы ҭбаала иаԥҵаз аинфраструктура. Уахь иаҵанакуеит Аилахәыра АҞӘАФОН-GSM абонентцәа рзы адилертә маҵзура амҽхак арҭбаара, иара убас Аҟәа, Гәдоуҭа, Гагра ақалақьқәа рыҟны иаартыз Амаҵзура Ҭыԥ ҿыцқәа хԥа рҿы имаҷҩымкәа аусзуҩцәа рыдкыларагьы.\nИнаҵшьны иазгәаҭатәуп, Ҳаилахәыра еснагь аспециалистцәа ҿарацәа рыԥшаареи, аусура раларгареи ишашьҭоу, урҭ атехнологиа ҿыцқәа рнапаҿы иааганы аусура ралагара, АҞӘАФОН «акадрқәа рыӡрыжәырҭа» ҭыԥуп ҳәа аҳәара азин ҳанаҭо иҟалоит.\nУи аганахьала АҞӘАФОН-GSM – зхала зхы ныҟәызгартә иҟоу еиҿкаароуп, иалшоит ахала арҽеиратә усқәа рымҩаԥгара, жәларбжьаратә астандарт иақәшәо ҳаамҭазтәи амыругақәа рыла аус аура, арҭ зегьы, ҳәарада, аиндаҭлараҿы аԥыжәара ҳазҭо рбагақәоуп!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аус ауеит ишьақәырӷәӷәоу аҳазалхратә, атәылауаҩратә закәанқәа инарықәыршәаны, насгьы Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы ашәахтә ду алазгало еиҿкаараны иҟоуп.\n2008 шықәсазтәи аусура иалҵшәаны Аилахәыра АҞӘАФОН ахьӡала ашәахтә хыԥхьаӡаларақәеи егьырҭ дара ираҟароу ашәатәқәеи раҳасабла Аҳәынҭқарра иаларгалеит 100 миллион мааҭ инареиҳаны.\nҲара Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы аҿиарамҩа иану, иҭышәынтәалоу Еилахәыроуп. Ҳара ҳгәы рыладууп, ҳақәҿиарақәеи ҳаихьӡарақәеи зыцеиҩаҳшо ҳабонентцәа!\n2009 шықәсазы иаҳзеиԥшу аиааирақәа дасу Шәусқәа рҿы – аихьӡарақәа, Шәҭаацәеи Шәареи шәеизыҟазаашьаҿы – аманшәалара, аразҟы наӡа шәзааргааит!\nҲаигымхааит! Ишәмырӡын аимадара!\nҼаанбзиала!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны иқәынхо ауааԥсыра иааиуа 2012-тәи Ашықәс ҿыц рыдныҳәалоит!\nАилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны иқәынхо ауааԥсыра иааиуа 2012-тәи Ашықәс ҿыц рыдныҳәалоит!\nИахьа ҿыӷәӷәала иаҳҳәар ҳалшоит АҞӘАФОН – Аԥсны иааиԥмырҟьаӡакәа аҿиара иаҿу иахьатәи аамҭа иақәшәо Еилахәыроуп ҳәа. Еснагь ишыҟанаҵалац еиш, Аилахәыра Ашықәс ҿыц аламҭалазы иаҳхысыз ашықәс азы аихшьала ҟанаҵоит, иара убас ԥхьаҟатәи апланқәагьы шьақәнарӷәӷәоит.\nАҞӘАФОН арҭ алҵшәақәа рҿы иаанҿасӡом. Есышықәса атехникатә база еизнарҳауеит. Абас АҞӘАФОН АТК аргыларатә усқәа актәи ахәҭа хнаркәшеит, уи иабзоураны Аҟәа иаартын Аԥсны азы илԥшааху, иахьа зегь раасҭа аԥыжәара змоу аргыларатә технологиа ахархәарала апрофессионалцәа идыргылаз ахыбра. Уи иамоу алшарақәа 2012 ш. инаркны Аԥсны иаатратәы иҟарҵоит Кавказ зегьы раасҭа зымҽхак ҭбаау Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр. Адыррақәа Аус рыдулара Ацентр Аԥсны ианаатлак Аԥсны абизнес аҿиаразы иҟалоит алшара ҿыцқәа, иара убас зтехнологиа ҳараку амаҵзурақәагьы.\nАбонентцәа рзы еиԥш, иара убас операторцәа рызгьы акыр зҵазкуа хҭысны иҟалеит ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» Аимадаратә Центр аартра. Уажәшьҭа АҞӘАФОН абонентцәа 999 99 99-тәи аномер ылхны ирылшоит амобилтә еимадара иадҳәалоу азҵаарақәа рзы иахәҭоу аконсультациа аиура, иара убас адыррааиуратәи атехникатәи цхыраарагьы. АҞӘАФОН аҳа шаҟа аҽарҭбаауа аҟара ирацәахоит Амаҵзура Ҭыԥқәа рхыԥхьаӡарагьы. Абарҭ Амаҵзура Ҭыԥқәа рыҟны ҳабонентцәа ибзианы, ишахәҭоу еиԥш рымаҵ руеит. Сынтәатәи ашықәс азы Амаҵзура Ҭыԥқәа аартын аҳҭнықалақь ауаа рацәаны иахьеиланхо, ибзианы иҿио абарҭ араионқәа рыҟны: араион-хәыҷ Турбаза (Аҟәа ақ., Ақырҭаа имҩа, 9) аҟны, иара убас АК «АҞӘА-МАРКЕТ» аҿы. 2012-тәи ашықәс алагамҭазы Амаҵзура Ҭыԥ аартхоит Гал ақ. аҟынгьы.\nАԥсны адгьылҵакыраҿы АҞӘАФОН астанциа хадақәа рхыԥхьаӡара наӡоит 3G астандарт иатәу 100, 2G астандарт иатәу 20. Сынтәа ихыркәшахоит акыр иуадаҩыз, аха акыр зҵазкуа Кәыдрытәи аҩхаа анапаҿы аагара иазкыз аусура, аҩхаа иаваршәны иргылоуп иуадаҩу аилазаара змоу – апровод иқәым арадиоцәаҳәатә еимадара, иара убас GSM астандарт иатәу астанциа хадақәа, урҭ аусура иалагоит асегмент 3G ала. Астратегиатә планқәа рахь иаҵанакуеит 2010 шықәса, актәи аквартал анҵәамҭазы Аҟәа ақ. аҟны, ашықәс анҵәамҭазы Гагра ақ. аҿы иаартхо LTE асегмент – ари амобилтә еимадара аԥшьбатәи абиԥара иатәу аҳа ауп, иныҟәо абонентцәа уи ирылнаршоит адыррақәа рышьҭра 100 Мбит\/с аласра аманы, зҭыԥаҿынтә иасуа абонентцәа – 1 Гбит\/с ала. Абас ала Аԥсны зегь раасҭа иҿио атәылақәа зныло LTE аамҭа иақәшәо иҟалоит. Уи аҩыза алшара ҟазҵо зыргылара цо аимадаратә аинфраструктура ауп. Иара убас аргыларақәа цоит Аҟәа аққь. аҿы арахәыц-оптикатә ҳа еимадара хкгьы. Бзыԥ аӡиас инаркны Риҵа аӡианӡа арахәыц-оптикатә еимадаратә цәаҳәа ашьҭаҵарагьы иалгеит. Аплан аҿы иарбоуп 2012 шықәса анҵәамҭазы Риҵа аӡиа аҿынӡа акабель ашьҭарҵарагьы, уи Бзыԥи Риҵеи ирыбжьара зхаҭабзиара ҳараку аимадара ҟалатә еиԥш аҭагылазаашьа ҳанаҭоит. Иҟоуп аинтернет-хархәаҩцәа иҵегьы русура зырласуа иазку ажәа лагалақәагьы. Аилахәыра АҞӘАФОН иаланагало атехника ҿыцқәа ашықәс ҿыц азы ицо адыррақәа 3-4-нтә рхыԥхьаӡара азҳауа иҟарҵоит, уи аинтерент еиҳа иласны, ахә марианы, иҵегьы иманшәаланы иҟанаҵоит. Ахәхшәааратә планқәа «Лимитдатәи Аинтернет 1250», «Лимитдатәи Аинтернет 2350» ралагалара аан 3,6 Мбит\/с, 7,2 Мбит\/с иласу АҞӘАФОН 3G-амодем ҷыдақәа рыхәԥса акыр еиҵатәын.\nАшықәс ҿыц азы иаԥҵахоит ахәхшәааратә план ҿыц «Ауниверсалтә», уи аимадара абонент иҭахрақәа зегьы ирықәшәо, иара убас аимадара иақәирӡуа аԥара азгәаҭара изыманшәалахо иҟоуп. Ари ахәхшәааратә план аҿы абонент илшоит абарҭ ахәԥсақәа 1м. 50 коп., 1м. 05 коп., мамзаргьы 50 коп. рыҟнытә еиҳа изыманшәалоу алхны ацәажәара. Иаԥҵоуп Абжьаратәи Азиа иатәу атәылақәа рахь асразы зыхәԥса рацәак идуум ахәхшәааратә план ҿыц «ЧАИХАНА». Иара убас иаԥҵоуп акорпоративтә хәыхшәааратә план ҿыцқәа ҩба. Аилахәырақәа ирылшоит русзуҩцәа рыбжьара аицәажәарақәа раан еиҳа ирзыманшәалахаша ахәхшәааратә планқәа ралхра. Ахәхшәааратә план «Премиум» аимадараҿы ирацәаны ицәажәо рзы еиҳа иманшәалоуп. Ахәхшәааратә план «Акорпоративтә еимадара» иаку, ишәарҭадам хатәы корпоративтә еимадароуп, иара еиднакылоит аҭелеимадаратә маҵзурақәа рылшара хадақәа зегьы.\nАҞӘАФОН аимадара алшарақәа азҳауеит, амаҵзурақәеи ажәа лагалақәеи рхыԥхьаӡара ирыцлоит, урҭ зегьы АҞӘАФОН аимадара иманшәаланы, иугәаԥхо иҟарҵоит. Ари ашықәс беиоуп егьырҭ ажәа лагалақәа рыла. Иаартуп иаразнакы ауаа ирылаҵәаз амаҵзура «Амобилтә напаҵаҩрақәа». Уажәшьҭа есыҽны абонентцәа ирылшоит абарҭ амаҵзурақәа зегьы рхархәара: «Агороскоп», «Аԥшра», «Аԥхыӡеилкаага», «Амш афоризмқәа», «Мышкы аҭоурых аҿы», «SMS-алафқәа», «Афатәеилыхреи агәабзиареи». Иаԥҵоуп амаҵзура «СуперАОН», ари «ицәыргам аномерқәа» - амаҵзура «Аномер аилыркааҿагыла» аҿы иҟоу раартра алзыршо маҵзуроуп. Абонентцәа гәахәала ирыдыркылеит «Ибзоу ноль» амаҵзура аартра, уи аҭел асрақәа, иара убас SMS-қәа рааира 30 мшы абаланс ҭацәызаргьы, ма ноль аҿы иҟазаргьы ԥынгыла роуӡом. Сынтәа аусура иаларгоуп амаҵзура «USSD-амениу», уи иалшоит еиуеиԥшым амаҵзурақәа аусура раларгара, ма раҟәыхра, иара убас ирласӡаны адырра кьаҿқәа риура абри USSD-адҵала: *100#. Зфункциақәа ирыцҵоу амаҵзура «Шәара ишәзасуан» иуцәцаз аҭел асрақәа рзы иахәҭоу адыррақәа уоуртә иҟанаҵоит, иара убас Шәара шәзы абжьы аҭаҩрагьы. Ишәыцәцаз аҭел асрақәеи, абжьы ҭаҩрақәеи реилкаара шәылшоит SMS-аацҳарақәа рыла, уаҟа иарбахоит ишәзасуаз абонентцәа рномерқәеи ианасуаз аамҭеи. Иара убас акырӡа ихаҭәаахеит амаҵзура «Аҟәатон». АҞӘАФОН абонентцәа шьҭа акрааҵуеит иргәаԥхоижьҭеи ари амаҵзура аҵәҵәабжьы ахаҭыԥан иаҳәо амузыкеи алафқәеи. Ашықәс ҿыц азы иалагалоуп аопциа «Амелодиа ахҩылаара», уи абонентцәа ирылшоит абри аклавиша «*» рнацәа нақәырӷәӷәаны амобилтә ҭел аҿы амелодиа арҳәара, уи амелодиа зышҟа дасуа ишҟа ицоит ҵәҵәабжьык аҳасабала, иара убас аопциа «Ҳамҭас амелодиа», уи USSD-адҵала АҟәаТОН амелодиа амаҵзура аазхәаз ҳамҭас иоуртә аҟаҵара алшара амоуп.\nАҳәынҭқарра ашәҭыкакаҷраҿы зыда ԥсыхәа ыҟам ракәны иҟоуп аҳәынҭқарратә мчратә органқәеи, абизнеси, ауаажәларратә еилазаареи рсоциалтә еимадара. АҞӘАФОН аспорти, аҵарадырреи, аҭҵаарадырреи, акультуреи ацхыраара рыҭо, цхыраарада ԥсыхәа змам асоциалтә гәыԥқәа ирхаҵгыло иахьынӡалшо ауаажәларратә еилазаара апроблемақәа рыӡбара иацхраауеит, иара убасгьы иашьҭоуп абизнес-хеилакқәа Аԥсны иӡбатәу апроблемақәа разхьарԥшра. АҞӘАФОН иааиԥмырҟьаӡакәа абри еиԥш иҟоу асоциалтә проектқәа ирхаҵгылоит: АА хаҭалатәи атәанчаҩцәа есымза аматериалтә цхыраара рыҭара; ААУ иреиӷьу 16-ҩык астудентцәа ҩба-ҩба нызқь мааҭ хьыӡҳәала есымза рыҭара. Иара убас итрадициахеит Аԥсны асоциалтә ҵакы змоу азанааҭқәа рҿы аус зуа аҳәсақәа хәажәкырамза 8 рыдныҳәалара. Сынтәа АҞӘАФОН АА аџьеи асоциалтә ҿиареи Аминистрраҿы аус зуа аҳәсақәеи Аԥсуаҭҵааратә институт аҿы аус зуа аҵарауаа ҳәсақәеи ари аныҳәа рыдырныҳәалеит. Дара зегьы аӡәаӡәала аныҳәазы ҩба-ҩба нызқь мааҭ рыҭан, иара убас АҞӘАФОН аҿынтә акорпоративтә ҳамҭа комплектқәа. Рашәарамза 1 азы, ахәыҷқәа рыхьчара Амш инамаданы – Ҳҳәынҭқарра араионқәа рҿы инхо аҭаацәа рацәарақәа ааба Аилахәыра АҞӘАФОН аҟнытә ҳамҭас ирырҭеит зыда ԥсыхәа ыҟам абзазаратә техникақәа. Цәыббрамза 30 азы аинвалидцәа змоу аҭаацәа рацәақәа 16 рзы еиҿкааз акциа иабзоураны иаахәан 320 нызқь мааҭ рыхә абзазаратә техника.\nАҞӘАФОН иҟанаҵо аԥаратә хаҵгылара ахырхарҭақәа рҿы еиҳа иалыркаауеит аҿар ацхыраара рыҭара. Уи хшыҩзышьҭра аҭо ҳара ацхыраара аҳҭеит Аԥсны ақалақьқәа зегьы рыҟны зышәагаа дуу абираҟқәа рықәыргылара. Аҟәа, Гәдоуҭа, Тҟәарчал ақалақьқәа рыҟны 20 метр зшьапы ҳараку абираҟқәа ықәыргылоуп, сынтәа урҭ ықәыргылахоит Гагреи Гали. Аилахәыра АҞӘАФОН иахаҵгылт апроект «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа», ари апроект аҩныҵҟа ишьақәыргылан Аԥсуа ҳәынҭқарратә музеи ҳамҭас иаҭан аԥсуа ҳәынҭқарра аҿиараҿы иҟаз абираҟқәа 16. Сынтәагьы апроект «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» иацҵахоит, Аилахәыра АҞӘАФОН иармазеит аҭоурыхтә бираҟқәа ҩба афырхаҵара ақалақьқәа – Гәдоуҭеи Тҟәарчали рҿы иҟоу аҳәынҭқарратә музеиқәа рзы. Иҭрыжьит, иара убас «Аԥсны аҭоурых абираҟқәа» захьӡу альбом, уаҟа аҭҵаарадырра-популиартә формала иаарԥшуп ҳаԥсадгьыл аҭоурых. Ари аҭыжьымҭа Аԥсны аҭоурых хазырҭәаауа, насгьы сахьала ихырку ҭыжьымҭоуп, уи аҭоурых арҵаҩцәеи, аҵаҩцәеи, аекскурсиамҩаԥгаҩцәеи, иара убас ус аԥхьаҩцәеи рзы аинтерес аҵоуп. Иахьа уажәраанӡа ари атема иазкны Аԥсны шәҟәык ҭыжьӡам. Альбом еиқәиршәеит аҭоурых ҭҵаарақәа ркандидат Аслан Аҩӡба. Аҭыжьымҭа аҭыжьра иаԥсоуп ҳәа ишьақәырӷәӷәан Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа иатәу Аԥсуаҭҵааратә институт аҿы. Абираҟқәа ртема иацҵан 2012 шықәсазы АҞӘАФОН иҭнажьыз аетно-мзар аҿгьы. Асахьаҭыхҩы Баҭал Џьапуа археологиатә, ҭоурыхтә ҩыратә ҭынхақәа ихы иархәаны акырӡа зхыҵуа аԥсуа иҭоурыхтә хаҿсахьа ашьақәыргыларазы аус ду ҟаиҵеит. Арҭ реиԥш иҟоу аҭҵаарақәа, аус мҩаԥгарақәа ацхыраара ҟарҵоит ҳажәлар знысхьоу аҭоурыхтә мҩеи аразҟымҩеи ауаа ирдыруа аҟаҵараҿы.\nАшықәс ҿыц алагамҭазы Аԥсны аҭоурых аҿы раԥхьаӡа акәны иҭыжьын аԥсуа шәҟәыҩҩы ду Миха Лакрба иновеллақәа рыла еиқәыршәоу аудиошәҟәы. Ари апроект аҵарадырратә ҵакы еиԥш иамоуп ааӡаратә ҵакгьы. Ҿыӷәӷәала иаҳҳәар ҳалшоит ари ашәҟәы иалшо рацәахоит ҳәа аҳәаанырцә иҟоу ҳдиаспореи ҳареи ҳаимадара арӷәӷәараҿы. Аилахәыра АҞӘАФОН иара аҭыжьымҭа аҟнытә иазынхо 1000 цырак хәыда-ԥсада Аԥсны ашколқәа ирырҭоит. Аилахәыра АҞӘАФОН акорпоративтә саит аҿы иҭарҵеит зхы иазырхәарц зҭаху зегьы рзы аудиошәҟәы аелектронтә вариант, шьҭарнахыс изҭаху зегьы, дасу дахьыҟазаалак, ирылшоит ахкьыԥхь аиура.\nАилахәыра АҞӘАФОН аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы апроектқәа рацәаны аԥаратә хаҵгылара рызнауит, урҭ рыҩныҵҟа зегьы реиҳа ирацәоуп акультуреи, аҵарадырреи ирзынархоу апроектқәа. Ҳара ҿыӷәӷәала иаҳҳәар ҟалоит Аилахәыра иахьатәи аԥсуа естрада аҿиараҿы ацхыраара ду ҟанаҵеит ҳәа. Аԥсуа бызшәа аҿиараҿы аԥсуа естрада иааннакыло аҭыԥ азгәаҭаны АҞӘАФОН ацхыраара арҭоит амузыкатә проектқәа, урҭ ирыбзоураны ахәаԥшыҩцәа ирдыруа иҟалоит ашәаҳәаҩцәа ҿыццәа. АҞӘАФОН иабзоураны АААРК аканалқәа рҿы идырбан абарҭ апроектқәа: «Ҟабада», «Шьарда»; «Абаза-ТВ» аканал аҿы «Раида». *хынҷкәынмза 31 ауха Аԥсуа теледырраҭараҿы ахәаԥшцәа ирбоит апроект «Шьарда» аихшьааларатә гала-концерт. Апроект аус ауан шықәсык, уи аамҭа иалагӡаны АҞӘАФОН иалшеит ахәаԥшыҩцәа рыдгалара ашәаҳәаҩ ҿыццәеи ашәа ҿыцқәеи рацәаны. «Шьарда» апремиақәа анрырҭо ахәаԥшцәа ирылшоит апроект иалахәыз ашәақәа зегьы рбара.\nСынтәа иҭыжьын Ерик Миқаа аҩбатәи иальбом «XX ашәышықәса ахитқәа аԥсуа бызшәала» захьӡу, иара убас Авто Конџьариа раԥхьатәи иальбом «Бара бзы» аҭыҵрагьы. Ҳара арҭ аусқәа амилаҭтә культура иахьатәи ахаҿра ашьақәыргылара ахалархәра акәны ҳахәаԥшуеит. Есышықәса аҿари астудентцәеи реилазаара ахаҭарнакцәа АҞӘАФОН иаҳәоит рхатәы ԥшьагарақәа рынагӡаразы ацхыраара аиура. Аилахәыра акыр ҵуеит АИА аушьҭымҭацәа адипломқәа анрырҭо еиҿыркаауа агәырӷьаратә хәылԥазқәа аԥаратә хаҵгыла хадас иҟоуижьҭеи. Иара убас, ҳаԥсҭазаара аԥсы ахазҵо рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп АИА астудентцәа раԥшьгарала имҩаԥысуа «Валентин имш ҩежь» захьӡу апроектгьы. Ари есышықәса АҞӘАФОН имҩаԥнаго ҳҳәынҭқарра аҿар ззыԥшу ныҳәоуп.\nЗылҵшәа бзиоу, насгьы аинтерес зҵоу акәны иуԥхьаӡар ҟалоит АА акурортәи атуризми рзы Аҳәынҭкомитет имҩаԥнаго, ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аԥаратә цхыраара ззыҟанаҵо апроект «Ишьхатәылоу Аԥсны», уи аҳәаақәа ирҭагӡаны Аԥсны акарта ҿыц аҿы еиҭашьақәдыргылоит, ианырҵоит атуристцәа рзы аинтерес зҵоу ашьыпыланыҟәаратә мҩахәасҭақәа.\nАилахәыра АҞӘАФОН ҩышықәса инеиԥынкыланы «Аԥсны абизнес-аҳкәажә» захьӡу аконкурс аԥаратә хаҵгыла хадара азнауеижьҭеи, ари акыр зҵазкуа хҭысны иҟалеит Аԥсны акультуратә ԥсҭазаараҿы. Иахьа ҳара иҳааӡалароуп азанааҭтә наплакқәа рҿы адырра ҳараки, аԥсыцқьареи, алҵшәа бзиеи аазырԥшуа ахатәы ҿырԥшы бзиақәа. Аконкурс аидеиа хада – асоциал ԥсҭазааратә бизнес аҿы ҳҳәынҭқарра араионқәа зегьы рыҟны алҵшәа бзиақәа аазырԥшыз аҳәса римиџь ацхыраара аҭара, аҭыгара.\nАспорт аҿы аинвестициа алагалара – ари амилаҭ ргәабзиара иазку аинвестициа ауп. Аилахәыра АҞӘАФОН акыр шықәса раахыс аԥаратә цхыраара арҭоит аспорттә ус хкқәа. Сынтәа АҞӘАФОН ацхыраара ала имҩаԥган: «АҞӘАФОН-ОПЕН 2011» захьӡыз аҳәынҭқарратә шахматтә еиндаҭлара; асамбо «Аиааира Акубок азы» ақәыԥшцәа Жәларбжьратәи реиндаҭлара; Саид Блабба игәалашәара иазкыз абокс азы Аҳәынҭқарратә еиндаҭлара; акарате «Ешитаки Фунакоши Акубок азы» Жәларбжьаратәи аиндаҭлара; Аԥснытәи Аҳәынҭқарра Киокусинкаи азы иаку акоманда «Тамбовтәи абгалаџ» зыхьӡны имҩаԥысуаз иаарту Ашықәс ҿыцазтәи аиндаҭларахь рцара, уаантәи ҳкоманда «араӡни», иара убас хаҭалатәи аицлабраҿы ҳаҭыр зқәу аҭыԥқәа жәбеи рыманы ихынҳәит; абар шьҭа хышықәса ҵит Аилахәыра АҞӘАФОН атеннис азы «Гагратәи амшын» зыхьӡны имҩаԥысуа аиндаҭлара аԥаратә хаҵгыла хадара азыҟанаҵоижьҭеи. АҞӘАФОН иабзоураны Калдахәаратәи ашкол-интернат ампыл асцәа ркоманда алахәын ахәыҷтәы ҩынқәеи ашкол-интернатқәеи рааӡамҭацәа рыбжьара «Уԥеиԥш унапы иакуп» Акубок азы Шәача-2011 ҳәа имҩаԥсыуаз ашьапылампыл азы Иаарту ачемпионат. Акоманда аҩбатәи аҭыԥ ааннакылеит, аха иҭадыршәыз ампылқәа рхыԥхьаӡараҿы Калдахәаратәи арԥарцәеи егьырҭи рацәак аивыгара ахьрымамыз агәыӷра унаҭоит еснагь иззыԥшыз Лондонҟа ацара алыршахап ҳәа, 2012 ш. азы ҳара ҳарԥарцәа ачемпионат аҳамҭа хада ргоит, насгьы ирылшоит ахьӡ-аԥша змоу АК «Арсенал» ахәмарцәа рԥылара.\nҲаамҭазы угәы узырхьуа акы акәны иҟоуп Аԥсны амашьынамҩақәа рыҟны ааихарақәа иҟало ҳҳәынҭқарразы иӡбатәқәоу апроблема дуқәа ируакны иахьыҟоу. Аилахәыра АҞӘАФОНи акреативтә гәыԥ «Imaginarium»-и АА ААР, Аҳәынҭқарратәи анаркологиатә диспансери, Аҟәа аққь. аҿари аспорти рызҵаарақәа рзы Аҳәынҭкомитети, Аилахәыра «Его-Дизаин»-и, арадио «SOMA», арадио «Рио-рита», ажурнал «Аҳкәажә Босс» иҟарҵаз ацхыраара ала имҩаԥган асоциалтә проект «Ҳаҿагылап АМХ». Апроект ахықәкы – Аԥсны амҩақәа рҿы иҟоу аҭагылазаашьа азы ҳара зегьы иҳадуп аҭакԥхықәра! Аҩыжәны, анаркотикатә маҭәашьар уҽарганы амашьына аԥсҟы акра зегьы ҳазқәыӡбо ԥҟараны иҟалар ауп, иара убас администрациатә ҭакԥхықәрагьы иатәны. Иҭышәынтәалоу аҳәынҭқаррақәа рҿы аныҟәцаҩ еиламгылақәа рзы «амчра ахгарҭа» аҭаразы шәарҭадарала алҵшьа рыԥшааит. Аиламгылақәа ркатегориа иатәу рзы аартра иалагеит автодром ҷыдақәа, уаҟа азин рыҭара иалагеит хылаԥшра зырҭо машьынала аиԥхныҩларақәа рымҩаԥгара. Амҩақәа рҿы амашьына ирласӡаны арныҟәара ауаа рыԥсҭазаара акыр иаркьаҿуеит, ҷыдала иаԥҵоу амҩақәа рыҟны акырӡа аҭахарақәа еиҵахоит. Аилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны имҩаԥысыз автофестиваль «Energy Drive 2011» адырраҭаратә хаҵгылара азыҟанаҵеит. Амашьынаныҟәцаратә ныҳәа амҩаԥгара аԥшьгаратә, аиҿкааратә усқәа ахахьы иагеит аилазаара «ВКАТ-АВТО».\nАилахәыра АҞӘАФОН ҳҳәынҭқарраҿы ахы аанарԥшит асоциалтә ҭакԥхықәрақәа ргара зылшо акәны, убри аҟнытә ҳара аҳәынҭқарразы акыр зҵазкуа апроектқәа мап рцәаҳкӡом, урҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп адомино азы адунеизегьтәи Ачемпионат амҩаԥгарагьы. Аилахәыра АҞӘАФОН атитултә партниор иаҳасабла 1 000 000 (миллионк) аԥара азаунажьит. Ари аԥара инаҷыдангьы аилахәыра иаԥнаҵеит «АА иаку гәыԥ иреиӷьхаз ахәмарҩы» изы аҳамҭа ҷыда (iPad), иара убас хәыда-ԥсада Wi-Fi ала Адунеизегьтәи ачемпионат ахьынӡацо Аинтернет аҭалара азингьы. Хаҭала адомино АА азы хәыда-ԥсада иаԥҵан асервис «Домино-информ», уи иаразнакы 3 000-ҩык ауаа ишьҭырхит, урҭ ачемпионат ацашьазы ирҭахыз адыррақәа зегьы уа ироуан.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аус ауеит ишьақәырӷәӷәоу аҳазалхратәи атәылауаҩратәи закәанԥҵара инақәыршәаны, иара убас ҳҳәынҭқарраҿы ашәахтә ду зшәо еилахәыраны иҟоуп. АҞӘАФОН аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы аҳәынҭқарра абиуџьет шәахтәк аҳасабла иаланагало, иара убас егьырҭ ашәатәы хыкқәа иҟанаҵо 200 миллион мааҭ инаӡеит, агәыҳалалратәи аԥаратә хаҵгылареи иҟанаҵаз 18 миллион мааҭ иреиҳауп.\nҲара гәыӷрала ҳаҭәны, имҩаԥаагаз аусқәа ҳгәы иахәаны ҳҭалоит 2012-тәи ашықәс ҿыц, ҳара агәра аагоит ҳгәыӷра дуқәа, ҳзеиӷьашьарақәа зегьы шынаӡо азы.\n2012-тәи Ашықәс ҿыц ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» абонентцәеи апартниорцәеи ишырзаанаго алшарақәеи аԥеиԥш ҿыцқәеи. Аилахәыра аплан аҿы иҟоуп аҳәынҭқарра ақалақьқәа зегьы рҿы Амаҵзура Ҭыԥқәа раартра, зхархәара маншәалоу ахәхшәааратә планқәеи амаҵзурақәеи раԥҵара, иҿыцу, зегьы рзы ибзиоу ажәалагалақәа рыҟаҵара, аимадара аҟны иҿыцӡоу, ҳаамҭа иақәшәо атехнологиақәа ралагалара – арҭ зегьы Шәара шәхы шәақәиҭны, уаҵәтәи амш агәра жәго иҟарҵоит.\nҲара иаҳҭахуп Ашықәс Ҿыц азы Шәара, Шәара ишәзааигәоу агәабзиареи, агәалаҟазаареи, ԥхьаҟа агәыӷра дуқәеи шәзеиӷьаҳшьарц, иара убас шәнапы злашәкуа аусқәа рҿы аманшәалара!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» иҭабуп ҳәа шәаҳҳәоит иҳаҩсыз ашықәс зегьы ҳара шәахьҳацыз азы!\nҼаанбзиала! Ишәыдаҳныҳәалоит иааиуа 2012-тәи ашықәс Ҿыц!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАилахәыра АҞӘАФОН 2010-тәи Ашықәс ҿыц рыдырныҳәалоит Аԥсныжәлар зегьы!\nАилахәыра АҞӘАФОН 2010-тәи Ашықәс ҿыц рыдырныҳәалоит Аԥсныжәлар зегьы!\nАныҳәамш аламҭалазы ҳара гәахәала имҩаԥаагоит ииасыз ашықәс алҵшәақәа рзы аихшьыла. Ишәыдаагалоит 2009 шықәсазы иҳалҳаршаз аихьӡарақәа ртәы зҳәо инеиҵыху апресс-релиз. Урҭ зегь реиҳа иахьа аилахәыра аимадараҿы иҟоу абонентцәа, насгьы ԥхьаҟа ҿыц иалахәхо рзы акыр зҵазкуа, Аԥсны Аҳәынҭқарра раԥхьатәи аоператор - Аилахәыра АҞӘАФОН - иадҳәалоу жәабжьқәоуп.\nАбар уажәшьҭа 6 шықәса ҵуеит Аилахәыра АҞӘАФОН Аԥсны адгьылҵакыраҿы инхо ауааԥсыра ирыднагалоижьҭеи иаԥхьагылоу амобилтә еимадара амаҵзурақәа. АҞӘАФОН аусзуҩцәа акыр шықәса ҵуеит есымшатәи, есымзатәи ахыдҵақәеи ахықәкқәеи ҳәа еихшаны аплан ҟаҵаны аус руеижьҭеи, ас иҟоу аус еиҿкаара иабзоураны ҳара Ҳаилахәыра аамҭа иақәшәо ашьаҿа еихнагоит, иара абонентцәа рзгьы иҿыцу алшарақәа аанартуеит.\n2009 шықәсазы АҞӘАФОН иарҿыцит уаанӡа аус зуаз, иаланагалеит ахәхшәааратә план ҿыцқәа, аусура иаланаргеит аконвергенттә маҵзура хыхьқәа, иара убасгьы иаԥнаҵеит ҳамҭак аҳасабла аҿакратә акциақәа. АҞӘАФОН ахәхшәааратә еимадарақәа зегьы рзы иҟаҵаз ахәԥсашәаратә ажәа лагалақәа ирыбзоураны бжьылатәи аимадара ахәԥса бжьаратәла 25-30% илаҟәит. Иалагалан, иара убасгьы, акыр маҵзурақәа хыхьқәа – ажьырныҳәазы аусура иалагеит амаҵзура «SMS-апакетқәа», жәабранмзазы аимадара ҿыц аҿазкуа рзы имҩаԥган «Абонент ҿыц-цыԥхьаӡа амаҵзура «Дует» ҳамҭас захьӡыз акциа, лаҵарамза инаркны - АҞӘАФОН абонентцәа зегьы ирыҭан асоциалтә еимадара «Одноклассники» асервисқәа рхы иадырхәаратәы алшара лыԥшаах. Ааԥынтәи аныҳәақәа раан, амобилтә еимадара аҳамҭа аҳасабала имҩаԥган акциақәа: «АҞӘА-ЛОТОРЕИА - «300-SMS» пакет ҳамҭас иҟаҵа, аромантикатә уаххьазы аиааира га», иара убасгьы «Ааԥын аҿакы! – абонент ҿыццыԥхьаӡа аимадара аҩныҵҟа хәыԥсада ҩымш ацәажәара» захьӡу акциа.\nХәажәкырамзазы иалагалан шьаҭанкыла иҿыцу апринцип ала аус зуа ахәхшәааратә план ҿыц «ФРЕШ». Раԥхьаӡа акәны араҟа ахархәара аҭан ишәаз ахәԥса аҟнытә ахә агырхара амеханизм. Араҟа абонент ихыԥхьаӡаларҭа аԥара иахиԥхьаӡало иаҿырԥшны ицәажәара ахәԥса еиҵартәуеит, арҭ алшарақәа роуп «ФРЕШ» абонентә хәыхшәаара змам, аҭыԥантәи аҭел асраан зегь реиҳа зыхә мариоу ахәхшәааратә планқәа ркатегориа иаҵанакуа иҟазҵо.\nАԥхын раԥхьатәи амзазы АҞӘАФОН аимадараҿы иҟаз абонентцәа иара аимадара иазҿлымҳахартә иҟанаҵеит. Аԥсны адгьылҵакыраҿы раԥхьаӡа акәны ҳара абонентцәа ирыдаагалеит USB-амодем ала Аинтернет иҭалартә еиԥш алшара. Ауааԥсыра ирыдгалан цәаҳәада аинтернет аҭалара алзыршо акомплект «3 G -ДРАИВ». Акомплект аҿы иҟоуп 3G – амодеми, ахәхшәааратә план «3G -ДРАИВ»-и, феида злоу ахәыԥса змоу апакет дуқәа зцу Аинтернет-трафик ахәхшәааратә план «3G-ДРАИВ». Амаҵзура «Амобилтә Интернет» аусура иалагеижьҭеи аинтернет ахә 40% рыла еиҵахеит.\nЛаҵарамзазы ирҿыцын ахәхшәааратә план «АҞӘАМАРИН ЛАИТ», уажәшьҭарнахыс Урыстәыла иарбан ҭыԥзаалак ашҟа минуҭктәи асра ахәԥса – 5,80 мааҭ иаԥсахоит. Цәыббрамзазы ирҿыцын акорпоративтә хархәаҩцәа рзы ахәхшәааратә план. Ҳәарада уи еиднакылеит «агәыԥқәа рыҩныҵҟа ирацәаны ицәажәо» абонентцәа. Абҵарамзазы «Лимитдатәи» ахәхшәаартә план ахәԥса ларҟәын 30% рҿынӡа, иара уи адагьы, ахәхшәаартә план иацлеит Аԥсны даҽа аоператортә еимадарак ахь асра алзыршо 100 минуҭк иҟоу апакет. Ирҿыцын атариф «АҾЫЦ 300», уаҟа апакет иаҵанакуа аминуҭқәа рыхәи егьи амобилтә оператор ишҟа асра ахәԥсеи ларҟәын 20% рҿынӡа. Аусура иаларгоуп «Абаланс аиагара» захьӡу амаҵзура ҿыц – ари нахыс ҳара ҳабонентцәа ирымоуп рхатәы хыԥхьаӡаларҭа аҟнытә АҞӘАФОН аимадараҿы иҟоу даҽаӡәы ихыԥхьаӡаларҭа ашҟа иаразнакы аԥара ииаргартә еиԥш алшара.\nҲара хықәкыс иҳамоуп абонентцәа рзы иуниверсалтәу аҭелеимадаратә хархәагатә ҭагылазаашьақәа раԥҵара иконвергенттәу амаҵзура ҿыцқәа раартра ашьаҭала. Ари аус аҿы акыр аҵанакуа иҟоуп Аилахәыра имҩаԥнаго аекономикатә политика. Акризис ҳанҭагылоу, иааҳакәыршаны зегь рыхә ианацло аамҭазы, АҞӘАФОН аимадара иатәу амаҵзура Аԥсны атәылауаа рхы иадырхәартә ахә еиҳа ирзымариахо иҟалеит.\nШықәсык аҩныҵҟа имҩаԥысуан астанциа хадақәа рыргылареи, Галтәи, Тҟәарчалтәи, Очамчыратәи, Аҟәатәи араионқәа рыҟны GSM (2G) аимадара иатәу аҳа цәаҳәа ахаҭабзиара аиӷьтәреи ирызкыз аусқәа. Нап аркын ахԥатәи абиԥара иаҵанакуа астанциа ҿыц аус арура иазку аплан анагӡарагьы. Уи иалҵшәаны 3G аҳа иатәу ацәаҳәақәа шьҭаҵан абарҭ ақалақьқәа рыҟны: Гагра, Пицунда, Гәдоуҭа, Афон Ҿыц, Аҟәа, Очамчыра, Тҟәарчал, Гал иртәу адгьылҵакырақәа рҿы, иара убас Бзыԥҭа, Ешыра, Гәылрыԥшь, Агәыӡера, Лабра реиԥш иҟоу аиланхарҭа ҭыԥқәа рҟынгьы.\nАҟәа ақ. аҟны АҞӘАФОН аимадаратә станциақәа 3G апрограммала арҿыцратә усқәа мҩаԥыргеит, хаҭала арласратә стандарт HSDPA иатәу апрограмма иҵегьы иацҵан. Уаанӡа ари атехнологиа аццакра 3,6 Мбит\/с. аҟны итәон, уажәы ари астанциа ацәаҳәа ахьынӡанаӡо апрограмма аиҭарҿыцра иабзоураны аццакра шьҭыҵит 7,2 Мбит\/с. инаркны 10 Мбит\/с аҟнынӡа. Ари аҿыцра АҞӘАФОН абонентцәа ирҭаху адыррақәа акыр ирласны ирышьҭлартә, а-WEB-даҟьақәа рахәаԥшра еиҳа иманшәалахартә алшарақәа рзыҟанаҵеит.\nАмобилтә еимадара иамоу алшарақәа арҭ амаҵзурақәа рыла ихыркәшаӡам. Ҳазну ашықәс азы абонентцәа рхыԥхьаӡара ҩаӡеит 150 000-ҩык рҿынӡа.\nИахьатәи амш азы мҩашьарада иаҳҳәарц ҳалшоит Аԥсны аимадаратә џьармыкьа аҟны аԥыжәара амоуп ҳәа Аилахәыра АҞӘАФОН! Ари аҭагылазаашьа ҳгәы шьҭнахуеит, еиҳа ҳхы ҳақәгәыӷуа ҳҟанаҵоит, аҭышәынтәаларазы иҳамоу астратегиа ала иҵегьы ҳманшәалахартә ҳазну аҿиарамҩа иацаҳҵоит.\nАус хадақәа инарымаданы, АҞӘАФОН имҩаԥнагоит ада ԥсыхәа змам – аибашьра аветеранцәа, аиаҭымцәа, атәанчаҩцәа, ахәыҷы рацәа ахьыҟоу аҭаацәарақәа аԥаратә хаҵгылара, агәыҳалалратә цхыраара рзыҟаҵара иадҳәалоу аусқәагьы. Аилахәыра есышықәса еиҿнакаауеит асоциалтә программақәа цәыббырамза 30, лаҵарамза 9, хәажәкырамза 8, рашәарамза 1 реиԥш иҟоу аныҳәақәа ирызку асоциалтә программақәа. АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара иҟанаҵаз ала инагӡан хықәкыла амедицинеи, акультуреи, аҵарадырреи ирыдҳәалаз апроектқәа.\n«Зхатәы ҳәынҭқарраҿы аҿиара иалагаз анаплакы ахатәы бизнес арҿиара мацараҿы иаанамгылар ауп», - абас ауп ишхәыцуа ҳара Ҳаилахәыра зегьы аҿы.\nАмедицина. АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә хаҵгылара иабзоураны Агәыӡератәи арратә хәышәтәырҭаҿы Аԥсны раԥхьаӡа акәны иаартын «Акомпиутертә томографиа», Атравматологиатә ҟәшазы иаахәан иахәҭаз маҭәахәқәа, алазертә хирургиа еибыҭан зегь рыла, иаахәан, насгьы ахәшәтәырҭа иаҭан зыда ԥсыхәа ыҟам атехника ала еибыҭоу амобилтә ԥсҭаҵага.\nАҵарадырра. АҞӘАФОН аԥаратә хаҵгылара ала ААУ аҿы иаартыз Аинтернет-клуб иабзоураны астудентцәа ирылшоит хәыԥса ҷыдала Аинтернет-лшарақәа рхархәара. Абҵарамзазы Аилахәыра АҞӘАФОН есышықәса ААУ астудентцәа рзы иашәо хаҭалатәи астипендиа 2009-2010-тәи аҵарашықәс азгьы азԥхьагәаҭаратә усқәа мҩаԥган. Астипендиа ҩынтә иазҳаит, шьҭа 16-ҩык иреиӷьу астудентцәа ироулоит ҩба-ҩба нызқь мааҭ есымза.\nАкультура. Ф.А. Искандер 80-шықәса ихыҵра иазку аиубилеи аламҭалазы АҞӘАФОН иҟанаҵаз аԥаратә цхыраара иабзоураны ателедырраҭаратә канал «Россиа» ала ишьҭын «Аныҳәа азыԥшратә ныҳәа» захьӡыз адокументалтә фильм. Иара убас, аԥаратә хаҵгала Хадара аҭан «АБАЗА-ТВ» аҿы ахәаԥшцәа идырбаз «Ҳара ҳ-Фазиль» захьӡу апроект. Аԥаратә хаҵгыла Хадара азун, иара убас, Е. Арсалиа аԥсуа ҳәсақәа традициала аҽы ианақәтәозтәи рыцәҩыча аиҭашьақәыргылара иазкны иҟалҵаз апроект «АМИЗАНҴКЫ».\nАспорт. Ара иҟоуп Урыстәыла атеннис ду азы ара имҩаԥнагоз «Гагратәи амшын» захьӡыз аиндаҭлара аԥаратә цхыраара аҭара; Урыстәыла имҩаԥысуаз ашколхәыҷқәа рыҩныҵҟа амҵәышәымпыл асцәа реицлабра иалахәыз АА акоманда еизакы ахаҵгылара рыҭара; ҽылатәи аспорт азы Аԥсны Ачемпионат амҩаԥгара аԥаратә цхыраара иҟаз ахәҭа алагалара; Панама имҩаԥысуаз VII Адунеизегьтәи акомандатә еицлабра ашҟа АА Адомино Афедерациа ахәмарцәа рцара аԥаратә цхыраара аҭара. Ҳара, иааиԥмырҟьаӡакәа, ԥшьышықәса рыҩныҵҟа, 2009 шықәсазы даҽазныкгьы АА иачемпионцәахаз ашьапылампыл асыҩцәа рыклуб «НАРҬ», аԥаратә хаҵгыла Хадара иазыҟаҳҵоз, ҷыдала ҳазыгәдууп.\nАсоциалтә проектқәа. Хәажәкырамза 8 азы еиҿкааз асоциалтә проект «Ааԥын аҿакы!» захьӡыз Аԥсны ашколқәранӡатәи азеиԥш ҵарадырратә усбарҭақәа русзуҩцәа аныҳәа рыдныҳәалара иазкын. Ахәыҷ баҳчақәа рҿы аус зуа 265-ҩык аҳәсақәа аныҳәазы ҳамҭас 500 мааҭ рыҭан. Ахәыҷқәа рыхьчара Жәларбжьаратә мшы инақәыршәаны зышықәс намӡац ахәыҷқәа рзы еиҿкаан «Зықәра намӡац ахәыҷ-еибацәа рыцхыраара» захьӡыз акциагьы. 73-ҩык ахәыҷы-еибацәа материалтә цхыраарак аҳасабла зқьы-зқьы мааҭ рыҭан. АСПИД чымазара аҿагылара Жәларбжьаратә мшы инақәыршәаны имҩаԥган «АВИЧ инфекциа зцәа иалоу Аԥсны инхо аҭаацәарақәа рхәыҷқәа аматериалтә цхараара рыҭара» захьӡыз акциа.\nЦәыббрамза 30 имҩаԥгахо аныҳәа инақәыршәаны Аилахәыра «АҞӘАФОН» есышықәса «АҞӘАФОН Аԥсны аибацәа ирыцхраауеит» захьӡу акциа мҩаԥыргоит – ара иҟоуп 179-ҩык зышықәс наӡам, 1992-1993 шықәсақәа рзы ицоз аџьынџьтәылатә еибашьраҿы забацәа ҭахаз, аибацәа хәыҷқәа ртәанчахәы аԥара ацҵаны рыҭара. Ара иҟоуп, иара убас Аиааира мшы 16 шықәса ахыҵра иазкны иаԥҵаз «Аимадара умырӡын» захьӡу апроект «АА аҳәынҭқарратә бираҟ Аҟәа ақ. (Амшынтә баӷәаза ахыбраҿы) аҿы ақәыргылара», «Аиааира ацаха!» акциа, ахәыҷтәы сахьаҭыхратә еицлабра «Ҳиааира 16 шықәса ахыҵит!», АА Аҿар реиҿкааратә Ассоциациеи АҞӘАФОНи еилахәны имҩаԥыргаз «АИААИРА АМШ УЫДНЫҲӘАЛАЗ А*СНЫ!» захьӡу акциагьы. Арҭ АҞӘАФОН апроектқәа раларҵәараҿы ихадароу акакәны иҟоуп – АҞӘАФОН асоциалтә программақәа аԥсҭазаара раларҵәара иабзоураны иара абонентцәа рԥаратә цхыраарагьы уа ишалоу рдыруа иахьыҟоу.\nАмасса-культуратә усмҩаԥгарақәа. *хынгәымза 15 рзы имҩаԥган акорпоративтә ныҳәа хада – Аилахәыра АҞӘАФОН Амш ира! Аԥсны инхо ауаа зегьы рзы, еиҳараӡак АҞӘАФОН абонентцәа рзы Аҟәа ақ. агаҿаҟны имҩаԥган аныҳәа, уи хыркәшан Урыстәыла зегьы раасҭа ахәаԥшцәа бзиа ирбо Dj Smаsh злахәыз адискотекала! Ахәыҷқәа рыхьчара Амш иадҳәаланы еиҿкаан есышықәса ацәҩычамаҭәа ҷыдала аҽеилаҳәарала имҩаԥысуа «Ахәыҷра аныҳәа» захьӡу ақәгылара, уи ишаԥу еиԥш имҩаԥган АҞӘАФОН Амаҵзура Ҭыԥ аҿы. Иара убас иҟан «Ҳара 150 000-ҩык ҳаҟоуп!» иаҵанакуаз аныҳәагьы. Ҵаҟа иарбахо аус хкқәа рҿы аиааира згаз ирырҭеит аҳамҭақәа абарҭ аноминациақәа рыла: «АҞӘАФОН 150 000-ҩыктәи абонент», зегьы реиҳа асервис «Ахаламаҵзура асистема» зхы иазырхәо, «Амобилтә Интернет» амаҵзура зегь реиҳа зхы иазырхәо, «Авидеоасра» амаҵзура зегь реиҳа зхы иазырхәо. Аԥаратә хаҵгылара рзыҟаҵан абарҭ амассатә-культуратә ус хкқәа рымҩаԥгара – Сергеи Жилин напхгара зиҭо Аџьаз-Квартет ақәгылара, арок-фестиваль «Ашьхардац» амҩаԥгара, иара убас «Мокко-плиаж» аҟны аџьазтә музыка афестивальгьы. Аилахәыра АҞӘАФОН ишьақәгылахьоу атрадициа инақәыршәаны аԥара хаҵгыла Хадара азыҟанаҵеит Аԥсны Аҿартә еиҿкаарақәа Рассоциациа имҩаԥнаго Ашықәс ҿыцтәи акарнавал. Ажәакала, сынтәатәи Ашықәс ҿыц ари раԥхьатәи шықәс ҿыцыны иҟам АҞӘАФОН абас азуҳәарц аналшо – «АҞӘАФОН иалшоит, бзиагьы иабоит ауаа ҳамҭас аныҳәақәа рзыҟаҵара!»\nАшықәс ҿыц угәаҿы инхартә еиԥш аԥыларазы, ҳаҭыр зқәу абонентцәа, шәара шәзы Ашықәс ҿыц азы иҷыдоу ҳамҭаны аусура иалаҳаргоит – амаҵзура «АҟәаТОН» иԥсах аҵәҵәабжьы!». *хынҷкәынмза 20 инаркны ажьырныҳәамза 10-нӡа, хәыда-ԥсада шәара ишәоуеит шәҭел аҵәҵәабжьы еиҳа ишәгәаԥхо даҽа ҵәҵәабжьык амелодиала ишәыԥсахыртә алшара.\nИара убасгьы, Ашықәс ҿыц азы аҿакразы иаарту ахәхшәааратә планқәа зегьы рзы иҟалоит арҿыцра ҷыда - АСРАҚӘА ЗЕГЬЫ ХӘЫДА-*САДА!\nҲара иаҳҭахуп ари аныҳәа амшқәа рзы игәыԥҵәагоу аҭелбжьы ахаҭыԥан илахҿыху амелодиақәа шәаҳаларц, Ашықәс ҿыц аҽны шәгәырӷьаҵәа ишәзасуа рҭел быжьқәа шәыдкыло, аҭынчреи абзиареи шәзеиӷьазшьо, бзиа ижәбо ауааи шәареи шәеицәажәаларц!\nҚьырса ныҳәеи Ашықәс ҿыци шәрыдаҳныҳәалоит!\nҼааныбзиала!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша\nАшықәс Ҿыцтәи апресс-релиз\nАшықәс Ҿыцтәи апресс-релиз\nДаҽа шықәсык анҵәамҭахь инеит, иҟаҵоу рацәоуп, иҟаҵатәугьы маҷым. Бзиа иаабо аныҳәа аламҭалазы, АҞӘАФОН-GSM Аԥсны инхо ауааԥсыра зегьы, иара убас аус рыцызуа, рҩызцәа, акыр ирызгәакьоу зегьы ирзеиӷьаршьарц рҭахуп – агәабзиара, аразҟы, аҭынчра, алҵшәа ҿыцқәа, аиааирақәа ҳазҭало 2008-тәи ашықәс азы. Ҳара гәык-ԥсыкала иҳалшо хәыҷы алаагалоит ҳажәлари ҳара ҳҳәынҭқарреи рыбзазара аиӷьтәразы.\n2007-тәи ашықәс акыр ихаҭәаан, аилахәыра АҞӘАФОН-GSM аимадара иатәу аџьармыкьаҿы иамаз аԥхьагылара еиҳагьы иацнаҵеит. Абонентцәа рхыԥхьаӡара 80 000-ҩык рҿынӡа инаӡеит. Аилахәыра аҿиара акыр ԥхьаҟа ицоит, аԥышәа дугьы арҳауеит ауааԥсыра аимадара амаҵзурала реиқәыршәараҿы.\nИҳаҩсыз ашықәс абонентцәа ргәаҿы иаанхеит ахҭыс џьашьахәқәеи, аинтерес зҵоу апроектқәеи, ахархәаҩцәа рзы акыр иманшәалоуп ҳәа аусқәа ирыдыркылаз аӡбарақәеи рыла. АҞӘАФОН-GSM ахшәаатә ахәыԥсақәа рыдыркыло иалагеит арубль ала, атарифтә цәаҳәа дырҿыцит, хыԥхьаӡара рацәала акциақәа, агәыҳалалратә усқәеи мҩаԥнагеит.\nҲаилахәыразы ихҭыс дуны иҟалеит мшаԥымзазы 50-нызықьҩыктәи абонент имобилтә телефон аҿакра, иара убасгьы ԥхынгәымза аҽеиҩшамҭазы аныҳәатә концерт аиҿкаара, архәмаррақәеи, адискотекеи рыла иазгәаҭаз аилахәыра ԥшьышықәса ахыҵратәи аиубилеи амҩаԥгара. АҞӘАФОН уи аныҳәа ақалақь аҟны инхо зегьы ҳамҭас ирзыҟарҵеит, урҭ ирыцеиҩыршеит ргәалаҟазаара бзиеи ремоциа лашақәеи, ус анакәха, зегьы, хәыҷык адамхаргьы, АҞӘАФОН аԥхарра роуит.\nАҞӘАФОН еснагь активла аҽаланархәуеит 1992-1993 шш. рзы Аԥсны иҟаз Аџьынџьтәылатә еибашьра иазку аусмҩаԥгатәқәа зегьы. Ҳара ацхыраара аҳҭеит нанҳәамза 14 рзы «Ахақәиҭреи ахьыԥшымреи рахь агәалашәаратә мҩала» зыхьӡтәны аҿарацәа имҩаԥыргаз акциа. Аиааира Мшы инақәыршәаны, цәыббрамза 30 рзы абонентцәа зегьы ирыҭан аныҳәамш азы хәыда-ԥсада SMS-аацҳарақәа адныҳәаларақәеи рышьҭыратәы еиԥш алшара.\n1992-1993 шықәсақәа рзы Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аинвалидцәа социалтә цхыраарак аҳасабала, АҞӘАФОН-GSM Аҳәынҭқарра аҟнытә атәанчахәы зауаз актәи агәыԥ иаҵанакуа аинвалидцәа рзы 1000 мааҭ инаӡо хаҭалатәи атәанчахәы рзаԥырҵеит.\nАԥсны ахәыҷқәа рызгьы имаҷӡам иҟарҵо – ахәыҷ баҳча «Алашара» есымза иазыҟарҵоит афинанстә цхыраара, уи инамаданы, ахәыҷқәа ахьдырцәо ауадақәа рзы иаҭаху амаҭәахәқәа раахәаразы хазы аԥара азаужьын. Иазырҳан ААУ иреиӷьу астудентцәа уаанӡагьы ирырҭоз хьыӡҳәалатәи астипендиа. Уи уажәшьҭа 1000 мааҭ аҟынӡа ихагалоуп. Ҳара ҳаилахәра иааиԥмырҟьаӡакәа ацхыраара арҭоит аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Комитет иаԥнаҵо апроектқәа, урҭ афинанстә цхыраара адагьы ироуеит атехникатә цхыраарагьы.\nАҞӘАФОН-GSM хықәкыс иамоуп иманшәалоу, аус зуша ахәхшәааратә планқәа раԥҵара, уи еснагь ахархәаҩцәеи апартниорцәеи ирызхәыцуеит. Хымԥада иазгәаҭатәуп, ари ашықәс азы Аилахәыра ишаԥнаҵаз акорпоративтә хәыхшәааратә планқәа, урҭ ирыбзоураны уск знапы еицалаку ауаа ироуит ԥымкрада, насгьы лҵшәала еицәажәалартәы алшарақәа.\nАшықәс ҿыц аламҭалазы АҞӘАФОН еиҭа ҿыцрак ҳаднагалеит – «Алимитдатә» захьӡу ахәхшәааратә план, уи алагьы рхыԥхьаӡара иазҳаит ҳауаажәлар реилазаараҿы иҟоу акатегориақәа зегьы рҭахрақәа ирықәшәо ахәхшәааратә планқәа. Шьҭарнахыс ҳабонентцәа ирымоуп дасу еиҳа игәаԥхо ахәхшәааратә план алихратә еиԥш алшара.\nАшықәс ҿыц аламҭалазы ҳреспубликаҿы инхо ауааԥсыра зегьы рзы ҳамҭан иҟалеит «АШЫҚӘС ҾЫЦАЗТӘИ 300» захьӡыз акциа амҩаԥгара – арҭ аныҳәамшқәа рзы ҿыц АҞӘАФОН аимадара ахархәара иалагаз зегьы 300 минуҭ иҟоу апакет 350 мааҭ ҳәа ирырҭоит, иара убас асувенирқәеи аҳамҭақәеи.\nАилахәыра иацнаҵоит аҵакырадгьыли аимадара аҳа амҽхаки ареспублика зегьы аҿы рырҭбаара. 2007 шықәса иалагӡаны иргылан 22 станциа хада ҿыцқәа, уи иабзоураны иалыршахеит ИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» ацәаҳәа амҽхак арҭбааразы изаамҭанытәу аусура аетап ахыркәшара, знеира ахьыуадаҩу араионқәа анапаҿы аагара, иара убри алагьы аӡиасқәа *соуи Егри рыбжьара аҭел абыжьқәа еилыкка еиныҩуа аҟаҵара. Ашықәс анҵәамҭазы астанциақәа хадақәа рзеиԥш хыԥхьаӡара Аԥсны ахьынӡанаӡааӡо 51 рҿынӡа инаӡеит.\n2007 шықәсазы ИАЕ аилахәыра «АҞӘАФОН-GSM» агәыҳалалратәи аԥара хаҵгыларатә цхыраареи иҟанаҵаз ааизакны 4 миллион мааҭ инаӡоит.\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» аус ауеит аҳәынҭқарраҿы ишьақәырӷәӷәоу ашәахтәшәареи атәылауаҩратә закәанԥҵареи инарықәыршәаны, аҳәынҭқарразы уи ашәахтә ду алазгало еилахәыраны иҟоуп. Аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы иҟарҵоз ашәахтә хыԥхьаӡаларақәеи, урҭ акыр ирзааигәоу егьырҭ ашәатәқәеи ирыбзоураны аҳәынҭқарра иалагалан 65 миллион мааҭ инареиҳаны аԥара.\n2008-тәи ашықәс ҿыц азы АҞӘАФОН-GSM абонентцәеи аус ацызуеи рзы иаатуеит аԥеиԥш ҿыцқәеи алшарақәеи. Аилахәыра аплан аҿы иҟоуп ҳреспублика ақалақьқәа зегьы рҿы Амаҵзура Ҭыԥ хадақәа раартра, иманшәалоу, зеилкаара мариоу ахәхшәааратә планқәеи амаҵзурақәеи ралагалара, иҿыцу, аганқәа рзы хра злоу ажәа лагалақәа, иара убас аимадараҿы иҿыцу, аамҭа иақәшәо атехнологиа ахархәарала алҵшәа бзиа ҟазҵаша аӡбарақәа рыдкылара Шәара уаҵәтәи амш агәрагафреи ахақәиҭреи шәзаазгарц зылшо зегьы!\nАҞӘАФОН-GSM иҭабуп ҳәа шәанаҳәоит иаҳхысыз ашықәс зегьы ҳара ҳаимадараҿы шәахьыҟаз азы!\nАшықәс ҿыц азы Шәареи, Шәара шәгәыцхәцәеи ишәзеиӷьаҳшьарц ҳҭахуп агәабзиара, агәалаҟазаара бзиа, уаҵәтәи амш агәрагара, дасу инапы злеикуа зегьы рҿы ақәҿиарақәа.\nҲара ҳхы ҳақәгәыӷуа, иҟаҳҵаз ҳгәы азырҭынчны ҳҭалоит 2008 ашықәс ҿыц, агәра ганы ҳаҟоуп иара аҩныҵҟа зызхәыцра гәаӷьыуацәоу ҳгәыӷрақәеи ҳзеиӷьашьарақәеи рынагӡара шҳалшо ала!\nШәадныҳәалаз иааиуа 2008-тәи ашықәс ҿыц! Ҽаанбзиала!\nАимадара умырӡын!!!!!\nИАЕ «АҞӘАФОН-GSM» адәныҟатәи аимадарақәа рыҟәша","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"http:\/\/aquafon.com\/press-center\/?language=ab","date":"2023-03-30T20:32:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296949387.98\/warc\/CC-MAIN-20230330194843-20230330224843-00211.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9986868501,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9986868500709534}","num_words":49478,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":21325.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Материалы отфильтрованы по дате: Среда, 16 ноября 2022\nПО ВОЗВРАЩЕНИИ ИЗ МОСКВЫ КРИСТИНА ОЗГАН ДАСТ РАСШИРЕННЫЙ КОММЕНТАРИЙ НА ВЫДВИНУТЫЕ В ХОДЕ ПРЕСС-КОНФЕРЕНЦИИ В АРСМИРА ОБВИНЕНИЯ\nСухум. 16 ноября 2022. Апсныпресс. «В настоящее время вице-премьер, министр экономики Кристина Озган находится в командировке в Москве и ведет переговоры по поставкам электроэнергии в республику. По приезде Озган даст расширенный комментарий на выдвинутые в ходе пресс-конференции в АРСМИРА обвинения относительно предполагаемого хищения средств и документа с перечнем оборудования, согласованного министерством». Об этом Апсныпресс сообщили в пресс-службе Минэкономики РА.\nМОСКВАНТӘИ ДШЫХЫНҲӘЛАК ЕИԤШҴӘҞЬА, КРИСТИНА ОЗГАН АԤСНЫ АМАССАТӘ ИНФОРМАЦИА АХАРХӘАГАҚӘА РУСЗУҨЦӘА РАССОЦИАЦИА (АРСМИРА) АҾЫ ИМҨАԤЫСЫЗ АПРЕСС-КОНФЕРЕНЦИА АҾЫ ИЛЫДҴАЗ АХАРА АГАНАХЬАЛА ИНАРҬБААНЫ ДАЛАЦӘАЖӘОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 16, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. «Уажәы аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган амаҵураныҟәара аҳасабала Москва дыҟоуп, ареспублика ахь афымцамч аагара иазкны аиҿцәажәарақәа мҩаԥылгоит. Аԥныҟа дшаалакҵәҟьа, Кристина Озган Аԥсны амассатә информациа ахархәагақәа русзуҩцәа Рассациа (АРСМИРА) аҿы имҩаԥыыз апресконференциа аҿы аминистрра аҿы ишьақәырӷәӷәаз аиқәыршәагақәа рсиа зну аусшәҟәи аԥаратә хархәагақәа инамыцхәны рарбареи инамаданы илыдҵыз ахара инарҭбааны далацәажәараны дыҟоуп». Абас еиԥш адыррақәа Аԥсныпресс ахь иаанацҳаит аекономика Аминистрра апресс-маҵзура.\nВ АРСМИРА ОБСУДИЛИ РАСХОДЫ НА РЕМОНТ ВЛ «АЧГУАРА»\nСухум. 16 ноября 2022. Апсныпресс. Сегодня в Ассоциации работников СМИ Абхазии состоялась пресс-конференция председателя «Абхазского народного движения» Адгура Ардзинба и экс-депутата Парламента Гарри Кокая, посвященная проблеме энергоснабжения в стране.\nУРЫСТӘЫЛА АУС АЦУРА АХАҬАРНАКРА: 10-11-ТӘИ АКЛАССҚӘА РҴАҨЦӘЕИ ИРЕИҲАӠОУ АҴАРАИУРҬАҚӘА 3, 4, 5-ТӘИ АКУРСҚӘА РЫСТУДЕНТЦӘЕИ РЗЫ ИНЕИԤЫНКЫЛАНЫ АОЛИМПИАДАҚӘА МҨАԤГАХОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 16, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра абжьаратәи ашколқәа 10-11-тәи аклассқәа рҵаҩцәеи Иреиҳаӡоу аҵараиурҭақәа 3, 4-тәи акуосқәеи, иара убас абакалавриати аспециалитети рзы аҵарадырратә программақәа рыла зҽазыҟазҵо 5-тәи акурсқәеи рыстудентцәеи рзы инеиԥынкыланы аолимпиадақәа шымҩаԥгахо азы адырра аланарҵәоит.\n«Аолимпиада аҽалархәра, ари иаанаго уи аихшьаалақәа рыла Урыстәылатәи Афедерациа аҵараиурҭақәа рҭалара, мамзаргьы амагистратура аҵарадырратә программақәа рыла аҵара ацҵара азы алшара рзаԥҵахоит ҳәа ауп.\nАолимпиада аҽалархәра – ари мацара аԥхьахәтә ҭыԥ азы ашанс аиура, мамзаргьы аолимпиада аихшьаалақәа рыла Иреиҳаӡоу аҵараиурҭа аҭалара азы алшара аиура акәӡам, ари ухаԥышәара, улшара агәаҭара, насгьы уаԥхьаҟатәи узанааҭ ииашаны алхра азы зеиӷьаҟам ҭагылазаашьаны иҟоуп», - ҳәа иазгәаҭоуп Урыстәыла аус ацура азы Ахаҭарнакра иаланарҵәаз апресс-релиз аҟны. Аолимпиадақәеи ашәҟәҭагаларақәеи рзы инарҭбаау аинформациа аиура ҟалоит «Аԥсны иҟоу Аурыс Ҩны» аофициалтә социалтә адаҟьақәа рыҟны, ахәҭакахьала Телеграм-канал «Урыстәылатәи Афедерациа аҟны аҵара. Аԥсны».\nЖәларбжьаратәи, иаарту апрофильрацәатә олимпиадақәа рҿы аиааира згази аԥхьахәқәа заузи абакалавриат\/специалитет, иара убас амагистратура апрограммақәа рахь аҭалараан аквота ала абиуџьеҭтә ҭыԥқәа рахыԥхьаӡалареи, адкыларатә ԥышәара аҿы иреиҳаӡоу абалл аиура, мамзаргьы Урыстәылатәи Афедерациа афедаралтә биуџьеҭ аҟынтәи аҭыԥқәа ирҭало, иара убас аҳәаанырцә инхо аџьынџьуаагьы уахь иналаҵаны, аҳәаанырцәтәи атәылауааи атәылауаҩра змам ауааԥсыреи рҵарадырра азы иазоужьу аквотақәа раиура аҳәаақәа ирҭагӡаны арҿиаратә дкыларатә ԥышәара қәҿиарала ишыҭиу азы ашьақәырӷәӷәара аиураан, уҳәа аԥыжәара роуеит.\nУрыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра аусзуҩцәа аолимпиада иалахәу аолимпиадатә еицлабрақәа ралаглара инарымаданы ирыдныҳәалоит, ирзеииӷьаршьоит агәазҭазаара, ақәҿиарақәа хра злоу аҽазышәарақәа раан алҵшәа бзиақәа раарԥшра!».\nПРЕДСТАВИТЕЛЬСТВО РОССОТРУДНИЧЕСТВА: ОЛИМПИАДЫ ДЛЯ УЧАЩИХСЯ 10-11 КЛАССОВ И СТУДЕНТОВ 3, 4 И 5-ЫХ КУРСОВ ВУЗОВ ПРОВОДЯТСЯ СИСТЕМАТИЧЕСКИ\nСухум. 16 ноября 2022. Апсныпресс. Представительство Россотрудничества информирует о систематическом проведении олимпиад для учащихся 10-11 классов и студентов 3, 4 и 5-ых курсов высших учебных заведений, осваивающих образовательные программы бакалавриата и специалитета.\nНА БЗЫБСКОМ ИППОДРОМЕ СОСТОИТСЯ ЧЕМПИОНАТ АБХАЗИИ ПО КОННОМУ СПОРТУ\nСухум. 16 ноября 2022. Апсныпресс. 19 ноября на Бзыбском ипподроме состоится чемпионат Абхазии по конному спорту.\nОрганизаторы мероприятия - Государственный комитет РА по делам молодежи и спорту и Федерация конного спорта Абхазии.\nБЗЫԤТӘИ АИППОДРОМ АҾЫ АҼЫБӶАҞАЗАРАТӘ СПОРТ АЗЫ АԤСНЫ АЧЕМПИОНАТ МҨАԤГАХОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 16, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Абҵарамза 19 рзы, Бзыԥтәи аҽырҩырҭа аҿы аҽыбӷаҟазаратә спорт азы Аԥсны Ачемпионат мҩаԥысуеит.\nАусмҩаԥгатә аиҿкааҩцәа – Аԥсны аҿари аспорти рзы аҳәынҭқарратә Еилаки Аԥсны аҽыбӷаҟазаратә спорт Афедерациеи..\nАицлабрақәа рымш апрограмма иалагалоуп Асовет Еидгыла аспорт азҟазацәа Оҭар Ҷанба, Авксенти Ҭарба, Алеқсеи Лакрба, иара убас жәларбжьаратәи акласс змоу аспорт азҟаза Харлам Симониа раԥхьахәқәа ргара азы 1 400, 1 600, иара убас 2 000 метра рҟынӡа аҽырыҩратә еиԥхныҩлара.\nАКЛАССИКА, АЏЬАЗ, АМАСТЕР-КЛАССҚӘА: АҞӘА ИМҨАԤЫСРАНЫ ИҞОУП «УРЫСТӘЫЛЕИ АԤСНИ РЕИМАДАРАТӘ КУЛЬТУРАТӘ УСМҨАԤГАТӘҚӘА».\nАҟәа. Абҵарамза 16, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Апроект «Урыстәылеи Аԥсни реимадаратә акультуратә усмҩаԥгатәқәа» аҳәаақәа ирҭагӡаны, абҵарамза 17 рзы, С. Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи аҳәынҭқарратә драматә театр аҿы, имҩаԥгахоит урыстәылазегьтәии жәларбжьаратәии аконкурсқәа рлауреат Дмитри Маслеев имастер-класс. Еицырдыруа апианист уи мҩаԥигоит А. Чичба ихьӡ зху Аҟәатәи аҳәынҭқарратә музыкатә ҵараиурҭа астудентцәеи амузыкатә школқәа рҵаҩцәеи рзы, ҳәа адырра ҟанаҵоит акультура Аминистрра апрес-маҵзура.\nАбҵарамза 18, асааҭ 19:00 рзы, Р. Д. Гәымба ихьӡ зху Аԥснытәи аҳәынҭқарратә филармониа аҿы имҩаԥысуеит Дмитри Маслеев исолотә концерт,араҟа иарҳәахоит Л. Бетховен, П.И. Чаиковски, С.В. Рахманинов рырҿиамҭақәа.\nКЛАССИКА, ДЖАЗ, МАСТЕР-КЛАССЫ: В СУХУМЕ ПРОЙДУТ «ОБМЕННЫЕ КУЛЬТУРНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ РОССИИ И АБХАЗИИ»\nСухум. 16 ноября 2022. Апсныпресс. В рамках проекта «Обменные культурные мероприятия России и Абхазии» 17 ноября в Абхазском государственном драматическом театре им. С. Чанба пройдет мастер-класс лауреата всероссийских и международных конкурсов Дмитрия Маслеева. Известный пианист проведет его для учащихся музыкальных школ и студентов Сухумского государственного музыкального училища им. А. Чичба, сообщает пресс-служба Минкультуры.\nУРЫСТӘЫЛАТӘИ АҬОУРЫХТӘ ЕИЛАЗААРА РАԤХЬАТӘИ АҲӘААНЫРЦӘТӘИ АҞӘША АԤСНЫ ИААДЫРТУЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 16, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәылатәи аҭоурыхтә еилазаара (УАЕ) Аԥсны раԥхьатәи аҳәаанырцәтәи аҟәшаа аартра азԥхьагәанаҭоит. Абри азы аҩаша, абҵарамза 15 рзы ТАСС ахь адырра ҟаиҵеит УАЕ анапхгараҭара ахантәаҩы, Афонд «Аԥсадгьыл аҭоурых» анагӡаратә директор Константин Могилевски.\n«Сгәы иаанагоит, ҳара Урыстәылатәи аҭоурыхтә Еилазаара аҟәша Аԥсны аартра аганахьала ҳусура лыҵшәа бзиала ихыркәшахоит ҳәа. Уи азы заанаҵтәи аилацәажәарақәа мҩаԥысхьеит. Аԥснытәи ҳколлегацәа рҟынтәи аофициалла ааԥхьара ҳазыԥшуп», - ҳәа астол гьежь «Урыстәылатәи Амшынеиқәаҿықә аҭоурых: Урыстәылатәи Афедерациа иҿыцу асубиектқәеи аиҩызаратә ҳәынҭқаррақәеи иаку аҭоурыхтә ҵакыра аҿиара иадҳәалоу апроцесс ралагалара» аҿы дықәгыло иҳәеит Константин Могилевски.\nАстол гьежь алахәыла – Аԥсны акультура аминистр иабжьгаҩ Милана Бжьаниа ТАСС ахь иҟалҵаз адыррақәа рыла, зыӡбахә ыҟоу УАЕ раԥхьаӡатәи аҳәаанырцәтәи аҟәша Аԥсны аартра, уи аусура аԥсуа ҵарауаа ҿарацәа радыԥхьалара ауп аиҳарак изызкхо.\n«Сгәы иаанагоит ҳара ҳаԥхьаҟа зымҽхак ҭбаау аусура ҳзыԥшуп, избан акәзар, Аԥсни Урыстәылеи еимаздо ирзеиԥшны ирымоу аҭоурых-культуратә ҭынха ду ауп. Иақәнаго аусшәҟәқәа (УАЕ аҳәаанырцәтәи аҟәша аԥҵара азы) Аԥсныҟа ҳаныхынҳәлак еиԥшҵәҟьа еиқәҳаршәароуп, хара имгакәа ари акыр аҵак ду змоу, хра злоу апроект аусура иалагароуп. Адунеи аҿы иҟоу аҭагылазаашьеи имҩаԥысуа ахҭысқәеи инарымаданы, аҭоурых афальсификациа анымҩаԥысуа, ҳара хымԥада ҳамчи-ҳалшареи еилаҵаны урыстәылатәи аҵарауааи аҭоурыхҭҵааҩцәеи аус рыцура шьақәҳаргылароуп»,- ҳәа илҳәеит Милана Бжьаниа.\nАԥсны акультура аминистр иабжьгаҩ лажәақәа рыла, УАЕ аҳәаанырцәтәи аҟәша аартра ашьҭахь, ареспублика аҿы аҭоурыхтә рккарааларҵәара иазку аусура алагоит, аԥснытәи астудентцәа рзанааҭдырра аҩаӡара ашьҭыхразы Урыстәылатәи Афедерациаҟа, ахәҭакахьала, Аҭоурых-архивтә Институт, Аҳәынҭқарратә архив ахь идәықәҵалахоит.\nМилана Бжьания 1992-1993 шш. Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатәи еибашьра аан Аԥснытәи аҳәынҭқарратә архив хықәкыла, гәҭакыла ишырыблыз азгәалҭеит. Уажәы иқәгаз афондқәа реиҭашьақәыргылареи Урыстәыла афедаралтә архивқәа рҿы аматериалқәа рыԥшаареи ирызку аусура мҩаԥысуеит».\n«Акыр ирацәаны аматериалқәа ҳара иҳаԥшаароуп, ацифрантә дыррақәа рныҟәгақәа ирнаҳҵароуп, анаҩс урҭ Аԥсны аҳәынҭқарратә Архив ахь идәықәаҳҵароуп. Иарпбоу аусура аамҭа кьаҿ иалагӡаны алагара азԥхьагәаҭоуп», -ҳәа илҳәеит лара.\nУАЕ аԥҵан рашәарамза 20, 2012 шықәса рзы, уи Урыстәылатәи аимпериа аҿы 1866-1917 шықәсқәа рзы иҟаз аурыс Императортә ҭоурыхтә еилазаара аҭоурых аҭҵаара мҩаԥнагоит. Аилазаара аԥҵараан уи ахықәкы хаданы иҟан амилаҭтә ҭоурыхтә арккарааларҵәара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.apsnypress.info\/ru\/vozvrashchenie-imeni\/itemlist\/date\/2022\/11\/16?start=10","date":"2023-06-03T05:10:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224649105.40\/warc\/CC-MAIN-20230603032950-20230603062950-00308.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9789495468,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9789495468139648, \"oss_Cyrl_score\": 0.02027197927236557}","num_words":1943,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":18856.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n08.04.2019 479 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра, Аахыҵ Уаԥстәыла Аконституциа амш инадҳәаланы.\n01.04.2019 837 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лаврови Москва еиқәшәеит мшаԥымза 1 азы.\n28.03.2019 504 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nИталиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәарҭаҿы Аҧсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра иҷыдоу анапынҵақәа рзы Ацҳаражәҳәаҩ Вито Гриттани Италиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәаҩ Хуан Родригес Диас диҧылеит.\n28.03.2019 418\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лавровы Москва еиқәшәараны иҟоуп мшаԥымза 1 азы, Москва. Аиԥылараан изҵаара хаданы иҟалоит Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Женеватәи аиҿцәажәарақәа рҟны аинырра азҵаара.\n26.03.2019 532 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nХәажәкыра 26рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи ООН Ахәыҷтәы фонд (ЮНИСЕФ) арегионалтә хаҭарнакра ахада Гассан Халили реиԥылара.\n26.03.2019 418 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аԥсны иҟоу Аахыҵ Уаԥстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциев имшира идиныҳәалеит.\n21.03.2019 932\nХәажәкыра 20 рзы Украина Амилаҭтә шәарҭадареи атәылахьчареи рмаҵзура асанкциақәа аланагалеит Аԥсны Ацентртә алхратә комиссиа ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиеи, Апарламент адепутат Алмасхан Арӡынбеи, Адәныҟатәи аусқәа рминисттра анапынҵа ҷыдақәа змоу Ацҳаражәҳәаҩ Олег Аршбеи рганахьала.\n21.03.2019 457 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров имшира идиныҳәалеит.\n15.03.2019 548\nАԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистрра аусзуҩцәа рыхьӡала гәык-ԥсык ала ишәыдаҳныҳәалоит шәымш ира. Шәара напхгара ашәҭоит иналукааша аусбарҭа. Шәнапхгарала шәнапаҵаҟа иҟоу аколлектив аӡәк иеиԥш аус еицыруеит\n15.03.2019 415\nАԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба адырга ҷыда «Жәларбжьаратәи аусеицураҿ алагаламҭаз» ианашьоуп\nУрыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров Аԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба имшира идиныҳәалеит.\n12.03.2019 750\n26 –тәи Москватәи жәларбжьаратәи атуристтә цәыргақәҵа хәажәкыра 12 инаркны 14-нӡа имҩаԥысуеит ацәыргақәҵатә комплекс хада \"Експоцентр\" аҟны. Ацәыргақәҵаҿ иӡыргоу апавильон «Абхазия» иаҭааит Урыстәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәаҩ Игор Ахбеи Аԥсны акурортқәеи атуризми рминистр Авҭандил Гарцкиеи.\n07.03.2019 838 Анотақәа\nУрыстәылатәи Афедерациаҟны иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра анапынҵа ҷыдақәеи азинмчра нагӡа змоуи Ацҳаражәәҳаҩ Игор Ахба Аахыҵ Уаԥстәыла ахада иусԥҟала иреиҳаӡоу аҳәынҭқарратә ҳамҭа «Аиҩызараз аорден» ианашьоуп.\n05.03.2019 750\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәаҩ Алеқсеи Двинианин имшира идиныҳәалеит.\n01.03.2019 690\nҬырқәтәыла иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахаҭарнакра 25-шықәса ахыҵра инамаданы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба адныҳәаларатә шәҟәы изишьҭит Ҭырқәтәылатәи Ареспубликаҿы иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Вадим Ҳаразиа. Адныҳәаларатә шәҟәы аҿы иазгәаҭоуп:\n23.02.2019 441 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Аахыҵ Уаԥстәылатәи ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адныҳәалара ҟанаҵеит\n23.02.2019 839\nАԥсадгьыл ахьчаҩ имш азы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адныҳәалара ҟанаҵеит\n15.02.2019 924 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nЖәабран 14 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба, Аԥсны аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, афинансқәа рминистр Џьансыхә Нанба напхгара зиҭоз аделегациа далахәны Шәача ақалақь аҿы имҩаԥысуаз Урыстәылатәи аинвестициатә форум «Факторы успеха: идеи, кадры, компетенции» аилатәараҿ дыҟан.\n15.02.2019 539 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nЖәабран 13 рзы Аԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистрра анапынҵа ҷыдақәа змоу Ацҳаражәҳәаҩ Вито Гриттани ООН иҟоу Шьамтәыла ахаҭарнак Хусам Еддин Ала диԥылеит.\n14.02.2019 766 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nМосква ақалақь аҿы хәажәкырамза 11, 2015 шықәса рзы Аҧсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа Рминистррақәа ирыбжьарҵаз Амеморандум ишьақәнарҕәҕәаз адәныҟаполитикатә координациа амеханизм аҳәаақәа ирҭагӡаны, изаамҭанытәиу аконсультациақәа мҩаҧысит.\n13.02.2019 427\nЖәабран 13 рзы имҩаԥысит Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәбеи аиҿкаара The HALO Trust ихьыԥшым аексперт Девис Пол Ентони реиԥылара. Аиԥылара иалахәын The HALO Trust апрограмматә менеџьер Исмет Задеи уи ихаҭыԥуаҩ Мери Кеннингтони.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=32","date":"2023-09-27T18:10:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510319.87\/warc\/CC-MAIN-20230927171156-20230927201156-00178.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9983961582,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9983961582183838}","num_words":888,"character_repetition_ratio":0.167,"word_repetition_ratio":0.043,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":24084.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Items filtered by date: Амҽыша, 24 Цәыббра 2023\nАҟәа. Цәыббрамза 24, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Цәыббрамза 22, 2023 шықәсазы Гь.А.Ӡиӡариа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа аиуразы акомиссиа аилатәараҿы аконкурс аихшьаала ҟаҵан.\nАконкурс аҿы ицәырган 2020 шықәса инаркны 2022-нӡа иҭыжьыз аҭҵаарадырратә усумҭақәа.\nАҟәа. Цәыббрамза 24, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Очамчыра ақалақь аҿы цәыббрамза 23 азы имҩаԥысит атлетикалас азы акросс. Аицлабрақәа рхы аладырхәит Аҟәа, Гәдоуҭа, Очамчыра, Гал ақалақьқәа рҟынтәи қәрала еиуеиԥшым 80-ҩык инарзынаԥшуа аспортсменцәа. Аиԥхынҩлара аламҭалазы уи алахәылацәа Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатәи еибашьра аҿы иҭахаз рбаҟа амҵан ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭарҵеит.\nАҭыԥҳацәа 3 км. рҟынӡа иҟоу адистанциа аҿы иҩуан, арԥарцәа – 5 км.\nАкросс аҿы аҭыԥҳацәа рыбжьара аиааира лгеит Аԥсны еизгоу акоманда аԥыза Валериа Дмитриенко. Аҩбатәи аҭыԥ аанылкылеит Ангелина Рушьак, ахԥатәи - Шахзода Санакулова.\nАрԥарцәа рыбжьара аиааира игеит еицырдыруа атлетикалас аспортсмен, Аԥсны анҭыҵ имҩаԥысуаз аицлабрақәа рҿы изныкымкәа аиааирақәа згахьоу Денис Саманба. Аҩбатәи аҭыԥ ааникылеит Дамеи Конџьариа, ахԥатәи аҭыԥ ааникылеит арратә қалақь ахаҭарнак Магомед Мартус.\nДенис Саманба изы хә-километрак рҟынӡа инаӡо адистанциа иԥсҭазаараҿы раԥхьатәи акәын. Уаанӡа уи иауу адистанциақәа мацара рҿы дықәгылон, уи икьаҿу адистанциа аҿы аҩра дахьашьцыламыз азы митәык изыманшәаламызт.\nСухум. 24 сентября 2023. Апсныпресс. В городе Очамчыра 23 сентября прошёл легкоатлетический кросс. В соревнованиях участвовали 80 спортсменов разных возрастов из Сухума, Гудауты, Очамчыры и Гала. Перед началом забега участники возложили цветы к памятнику павшим в Отечественной войне народа Абхазии.\nДевушки бежали расстояние в 3 км, мужчины – 5 км.\nСухум. 24 сентября 2023. Апсныпресс. Дауҭ Гәыблиа наҟ-ааҟ ҩыџьа реиндаҭлара «Mixed Martial Arts» азы Урыстәыла Ахраҿа агаразы атурнир аҿы иаиаара игеит. Атурнир мҩаԥысуан цәыббрамза 22 – 23 рзы Омск ақалақь аҿы.\nАԥсны аҿари аспорти русқәа рзы аҳәынҭқарратә Еилакы иҟанаҵо адыррақәа рыла, Дауҭ Гәыблиа 77,1 кьыла иҟоу акапантә категориа аҿы Краснодартәи атәылаҿацә еизгоу акоманда аилазаараҿы дыҟоуп. Аспортсмен шәачатәи аклуб «Левша» аҿы Ашоҭ Ԥашиан инапхгарала иҿазыҟаиҵоит.\nСухум. 24 сентября 2023. Апсныпресс. Даут Гублиа стал победителем Кубка России по ММА. Турнир проходил с 22 по 23 сентября в городе Омске.\n«В первом бою победа была одержана над спортсменом из Ульяновской области во втором раунде удушающим приемом. В полуфинальном бою во втором раунде был проведен удушающий прием - треугольник спортсмену из Омской области. В финальном поединке Даут удушающим приемом во втором раунде выиграл у спортсмена из Приморского края», - сказал президент Федерации профессионального бокса РА Альберт Карди-оглы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ap\/itemlist\/date\/2023\/9\/24","date":"2024-02-23T12:58:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947474412.46\/warc\/CC-MAIN-20240223121413-20240223151413-00136.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9528675675,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9528675675392151, \"oss_Cyrl_score\": 0.04363713786005974}","num_words":660,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.96,"perplexity_score":23906.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҳақьымцәа ҭырқәтәылатәи аԥсыӡкыҩцәа ргәабзиара ҭышәндыртәалеит\n12:15 17.02.2024 (ирҿыцуп: 12:18 17.02.2024)\n© SputnikГагрская районная больница\n© Sputnik\nАнапаҵаҩра\nҬырқәтәылатәи аԥсыӡкыгаӷба Пицунда иӡхыҵит ахәаша, жәабран 16 рзы. Ԥшьҩык бааԥсыла акы рԥырхагаханы Гагратәи ахәшәтәырҭахь иргеит, даҽа хҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАҞӘА, жәабран 17 - Sputnik. Гагратәи араионтә хәшәтәырҭа аҳақьымцәа ҭырқәтәылатәи аԥсыӡкыҩцәа рыԥшьҩык ргәабзиара ҭышәндыртәалеит. Дара уахь инанагеит бааԥсыла акы рԥырхагаханы. Абри атәы аанацҳауеит Агәабзиарахьчара аминистрра апресс-маҵзура.\n\"Ачымазцәа зегьы аҵәыҵәри зҿакыз ирхырхит. Аҳақьымцәа ргәабзиара иӷәӷәоу иҭышәантәалау ҳәа ирԥхьаӡоит. Дара макьана ареанимациаҟны ишьҭазаауеит\", - ҳәа аҳәоит атекст аҟны.\nАусбарҭаҟны ирҳәеит ачымазцәа руаӡәк деиӷьхан апалатахь дшиаргаз.\nҬырқәтәылатәи аԥсыӡкыгаӷба Пицунда иӡхыҵит ахәаша, жәабран 16 рзы. Ԥшьҩык бааԥсыла акы рԥырхагаханы Гагратәи ахәшәтәырҭахь иргеит. Даҽа хҩык зыԥсҭазаара иалҵқәаз рыԥсыбаҩқәа Гагра аԥсышьҭаҵарҭахь инаргеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20240217\/aaymtsa-yrtylati-asykytsa-rgabziara-yshndyrtaleit-1050190300.html","date":"2024-04-23T17:36:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296818732.46\/warc\/CC-MAIN-20240423162023-20240423192023-00697.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994984865,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994984865188599}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.226,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":15539.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны Апарламент афбатәи ааԥхьара аиҳабы Валери Кәарҷиа апресс-конференциа мҩаԥигеит аԥшьаша, мшаԥымза 13 рзы.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ахыбра ҿыц официалла аартра. Ацеремониа ихы алаирхәуеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nЛаҵарамзазы Аҟәатәи аботаникатә баҳчаҿы аҭааҩцәа ирԥылоит аӡылаҳәақәеи аԥсарыкәти.\nАԥсны Аминистрцәа Реилазаара иаднакылеит Ақәҵара ареспублика аҵакыраҟны абылтәы ахә ашьҭыхразы. Абри Ақәҵара амаршруттә таксиқәа рныҟәцаҩцәеи ахатәы машьынақәа рырныҟәцаҩцәеи ишрыдыркылаз атәы еиликаауан Sputnik акорреспондент Бадри Есиава.\n\"Тотальныи диктант\" аофициалтә еихшьаалақәа рыларҳәоит аԥшьаша акциеи \"Россатрудничество\" асаитқәеи рҟны ркьыԥхьрала.\nАцәыргақәҵа \"Сара иҭысхуеит анасыԥ\" мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 12-14 рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20170413\/","date":"2018-04-25T19:56:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947957.81\/warc\/CC-MAIN-20180425193720-20180425213720-00026.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988016486,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988016486167908}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.141,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":19296.0,"cluster_detection":-1} {"text":"«ИЫМАА Х-томкны Иеилыршеит Лиуда Хьыбба-Анаб Аыншыжьыра Аа 2014 ВЛАДИМИР АНАБ ИЫМАА Ахати атом АСУА ЛИТЕРАТУРА ИАЗКУ АУСУМАА Аыншыжьыра Аа 2014 ББК 84 (5Абх) 6-44 А 59 Владимир Анаб А 59 Иымаа ...»\nАыншыжьыра\nАа 2014\nВЛАДИМИР АНАБ\nИЫМАА\nХ-томкны\nИеилыршеит\nЛиуда Хьыбба-Анаб\nАыншыжьыра\nАа 2014\nВЛАДИМИР АНАБ\nИЫМАА\nАхати атом\nАСУА ЛИТЕРАТУРА ИАЗКУ\nАУСУМАА\nАыншыжьыра\nАа 2014\nББК 84 (5Абх) 6-44\nА 59\nВладимир Анаб\nА 59 Иымаа 3-томкны. 3-ти атом.\nАыншыжьыра. Аа, 2014. – 392 д.\nВл. Анаб иымаа реизга 3-ти атом ианылеит асуа алитература иазку иусумаа.\n© Анаб В.П., аынхаца, 2014 © Аыншыжьыра, 2014\nАСУА ПРОЗА\nАШЬАГЫЛАРЕИ\nАИАРАМАЕИ(1918–1948 шш.)\nI. АСУА ЖАБЖЬ АИРЕИ АИАРАМАЕИАсуа сахьаркырат литература аоурых аны Асны Асовет мчы шьагылаанати апериод иату, ажабжь (ановелла) заык ауп макьана идыру. Уи уп 1918 шыса рзы асуа сахьаркырат литература ашьаашьааы Д. И. Глиа инапыманы. Уи ажабжь «Атым жан ааа»\nауп. Ажабжь — ановелла а аназыро рацоуп. Аха жанрла ар еиырго, излеишым мауп аныт еишаны рыхашра ииашаны исхьаом.\nАновелла — аиталиа бызшахьт ауп алитературат жанр рбаганы ашыра ишалалаз. Уигьы иаанаго ажабжь ауп. Иаанакуеит аепикат форма аша — зформа хыу апрозат жанра рахь. Зформа хыу ахьао амалахазгьы иланарыр ахам иара аакы. Жанрт лкаа хадас ажабжь (ановелла) иамаоу ируакуп хаала ашагаа ахьхыу. Зны-зынла ба-ха даьа иреиамка, уимоу, даьак иананалогьы ыоуп. Убри аныт ажабжь лымкаала, зда цара амам ала ахшыак еилараны иазароуп.\nАжабжьт (ановеллат) азара аыс иамоуп, сазаарат хыс кьак налкаа, уиала иаулоу, ауаажларрат акы змоу азаканараа рааршра. А. Чехов зда цара амам аына еилеицалон иажабжьа. А. Чехов иажабжьа «Хамелеон», «Ачиновник исра», И. Папасьыр иажабжьа «Аабла», «Кнач», М. Лакрба иновеллаа «Аргын Сеиды», «Аишьца», «Абьыц иаап» уа убас егьыргьы рны иабоит хадара злоу какьак асазаара иагылга, иахьеи-уахеи иуылоз ахыса, аситуациаа ишыыргылдыршоз асоциалт акы аулаа. Ур, араа иаарбаз ажабжьа ирылагоит експозициада, иаразнак ахыса риарала, аазшьаа рхырхара уиала иаразнак уахьшраты иароит.\nАжабжь аыдараа ируакуп иара убас ариамаы иааршу асазаарат процесс амомент иахьагылаз, ма иашьанеиуа аганахь аанхара, аповести аромани ры еиш, зегьы нырцаа рыхцажара ахьаахым. Насгьы ажабжь злашьагылоу асазаарат епизод адраматизмра еиа иамазароуп, асиужет аиара ццакызароуп. Асиужет адинамикара ухнахраты, агра угарт сихологиала ириашоу аштриха рыла ауаы ихара ииндивидуалту азшьаны ааара — ажабжь аыдараа ируакуп.\nД. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» аны аперсонаж хада Елан дцыргоуп зазшьа шьагылахьоу аы иакны. Иара убас ауп ишыоу А. М. Горки иажабжь «Челкаш» аынгьы. Челкаш иазшьа ацыргаразы ахьа еилимкаар ада сыха амамка иаам уи ажабжь (ановелла) асиужет аныналак ашьахь закыт хысоу иалараны, дызланагалараны иоу.\nАсуа шыы И. Папасьыр иажабжь «Аабла»\nгозар, ара џьаргьы иаабаом уи афырхаа хада Базала ариамаы дцыраана дзыньа-нахьаз, исазаарат хыса. Иара убас ара иаздыруам Базала асиужет анына инаркны исазаарат хыса зеишрахаз.\nАжабжьт жанр иаахынгьы иаам ур.\nАжабжь ашагаа ахьхыу анасгьы, уи хыхьаарала иалоу афырхацагьы мауп. Аха уи иаанагом ановелла иалоу ауаа рхыхьаара рацахар алом а. М. Аашба иновелла «Алло» ынажи жахаык ауаа алоуп. Аха ур аынажижахаык рхасахьаа ыраашьа аманы изыалом ажабжьт жанр аны. Ажабжь «Алло» аны ыџьа-хы роуп (Бадра, Уазама, амел) зхасахьа хаы иаанхарт ицыргоу. Егьыр ариамаы иалоуп, аха рхасахьаа баом.\nАжабжь шагаала идузаргьы амло иаам. Иагап,. Дарсалиа иажабжь «Ауаы шас» жох даьа рына инаоит. И. Папасьыр иажабжь (уи аповест агьы знызынла иахьыртлоит) «Акаруал шаь» зеиж даьа ыоуп, М. Аашба иажабжь «Алло» — 29 даьа. Убас инеиыхуп А.\nГогуа иажабжьагьы.\nАраагьы, ажабжьа зыхь аз шагаала хыык инеиыхазаргьы, зхасахьаа ырааны иааршу афырхаца ажабжьцыхьаа хы-шьы иреиам. Абасала, ажабжь ашагаагьы, уи иалоу афырхацагьы, зны-зынла анормаа ирхысызша бараты ианыоу ылалоит, аха уи ганкахьала мацароуп. Убри аныт ажабжь шагазагак иацаланы иамзар алом а азом, амала уи ианакзаалак акомпозициат еикаашьа хыхь иазгааз аыдараа ррамкаа изырыуам.\nАжабжь ажанр ажытати Мсыраагьы (Египтаа) ХХ ашышыса ара амш хьаара иалагаана ирдыруан («Синухета иажабжь»)1. Аиеира аепохазы сра зым ановеллаа «Декамерон» а рыхьаны иаиеит Џьованни Бокаччо. Ановелла ажанр ибзианы рхы иадырхон ашыца: Марк Твен, О. Генри, Г. Мопассан, И. С. Тургенев, Л. Н. Толстои, А. П. Чехов, А. М. Горки убас егьыргьы.\nАсуа шырат ажабжь ашьаа акуеит иара асуа проза зегьы ашьааркра злаалаз Д. Глиа ириама «Атым жан ааа» ала.\nАха ажабжь ашьагылара, асуа сахьаркырат литератураы апроза зегьы еиш, асовет мчы ашьаыргылароуп изыдалоу.\nАсуа ажабжь ашьааркреи уи аиареи аауа ынахар (асуа сахьаркырат литература ашьааркы Д.\nГлиа инаиркны ановеллаа ду М. Лакрба иына), игаамарц залшом -хыхыраки амаки рыла аиара шамаз.\nАкы — ажлар раыцт ама асиужета ирылху ажабжьа (Д. Глиа иажабжь кьаа, М. Лакрба иновеллаа убас егьыргьы).\nба — авторт хыаа, авторт фантазиа иахылыз ажабжьа (С. анба, М. Аашба, И. Папасьыр,. Дарсалиа, М. Лакрба убас егьыргьы ражабжьа).\nАр амакы цырит аки-аки аихьшра а рымаамка, хазы-хазы.\nАмилат сахьаркырат литература ашьааркраы еиа исабарат ароуп ашырат литература, ажлар раыцт риама иахааны аиреи уи ашьагылареи. Ари аиша раамазы афольклорт материал ашырат литературазы ахархара а аманы иалон. Ус иан антикат бырзенца рлитератураы. Аурыс сахьаркырат литература аоурыхгьы ишьанареит асеиш аихылиаара Б. Тураев. Мсырати Синухета иажабжьи мсырати адокументт автобиографиаа рныт ахасахьаеи. Москва, 1915.\nшсабарат ароу. Ус иан асуа сахьаркырат литература ашьааркра аамазы ажеинраалат жанр аганахьала уахашуазар (Д. Глиа иажеинраалаа «Ешсоу итапанча», «Абрыскьыл», «ыџьа зцомызт, а дрыхьомызт» уб.\nегь.).\nАха асуа ажабжьт (ановеллат) жанр ахыхыра алеит афольклорт материал (афольклорт сиужет) иахьышымка. Асуа сахьаркырат литератураы рахьа ицырит (апрозаы) авторт фантазиа иахылыз ахаат ажабжьа (Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа»—1919 ш., М. Аашба иажабжьа: «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи ишааауара!» — 1928 ш., «Алло!»\n— 1929 ш., «Ацуныа акы иасам сан, аха...» — 1929 ш., С. анба иажабжьа: «Ы-ы, алла, алла» — 1929 ш., «Сабду ихышаара аха» — 1934 ш., «Аџьаж ду» — 1935 ш., И. Папасьыр иажабжьа: «Акаруал шаь» — 1936 ш., «Аабла» —1938 ш., «Кынач» —1939 ш.,. Дарсалиа иажабжьа «Ауаы-шас»,— 1940 ш., «Абзаг» — 1940 ш., «Аидара иааз аамада» — 1947 ш. уб. и).\nАжлар раыцт амаа ирылху ашырат ажабжьа асуа сахьаркырат литератураы ицырит акыр ихьшаны — аынажати ашыса рзын.\n1943 ш. рзы Д. Глиа иижьит «Ажабжь кьаа» захьу ажлар раыцт амаа ирылхны иаоу ановелла хыа реизга. 1959 ш. рзы М. Лакрба иижьит «Аламыс»\nа хьыс изиаз, ажлар раыцт ама асиужета ирылхны еииршаз асуа шырат ажабжьа реизга. (Ари аизга уаана, 1957 ш. рзы Москва, Урыстыла иыхьан «Асуа новеллаа» а ахьны).\nАарауаа X. Бажбеи К. Зелинскии изларо ала, Д. Глиа и-«Ажабжь кьаа» иит аажижабати ашыса рзын1. Ари аиш агаанагара зыриашо а аргумента уаа иаарымгазаргьы, уи азын амакра аахны иаам. Избанзар, Д. Глиа ироман «Камаы» иит 1933– 1940 шш. рзы. Уаа ароман атекст аны ажлар раыцт ама асиужета шеибгоу иагыларгылоуп. 1943 шыса рзы хазы шны «Ажабжь кьаа» а хьыс изыаны иыыз аизга иагылоу ажабжьа жпакы убраа\nК. Зелински, X. Бажба. Дмитри Глиа. Аа, 1957. Ад. 98.\nиаылоит. Аха ур ажабжьа рахь ииаганы хцажашьа рымам. Насгьы, ур ажлар раыцт ышра иахылыз, ихаз-хазу, зхы иаиу шырат ажабжьоуп а иахьаааргьы, зегь акоуп авторт хыаа иарииз ажабжьа литератураы уаана ицырхьан.\nАбасала, асуа сахьаркырат литература аоурых аны ааыцт ышра асиужета ирылхыз ажабжьа рахьа ицырраны сабаратла ирыхан, аха ашьахьа инаскьеит, ашьахьа инаскьараны иаз, аинтеллектуалт ышра иахылыз авторт хыаат ажабжьа ахьа ицырит. Ари еиш аы еинысахлара зыхьаз аилкааразы ирызхьаштуп, амила-сахьаркырат литература ацырреи ашьаыргылареи раамазы аоурыхт агылазаашьа ахат ыдараа.\nара ибзианы иаадыруеит асуа шыра ашьааркра зыдалоу азеижти ашышыса алагамазы иалаз Асны Урыстыла адара шаку, уи ишабзоуроу аурыс жлар рхаарнак хьагылаца асуаа ишрыцхраауаз, милат культура аихаара ишагоз. Аурыс еинрал, аарауа Карл Пиотр-иа Услар асуа алфавит зыаиеит, рахьаати асуа грамматика зиит 1862 ш. Егьи аурыс еинрал Бараламеи анбан шы зеииршеит 1865 ш.\nАурыс жлар рхаарнак хьагылаца, иара убас, Асны иаадыртит рахьати ашкола. Ур аара ддырауан асуаа рхыа. (Рахьати ашкол Асны иаартын 1952 ш. рзы Оым аыан, абати — 1963 ш. рзы Ашьхаруаа рышкол — Аа.) Рахьати асуа шыца ахьареи ареи рон, еиараак урыс бызшала, рарадырра еихаахон аурыс араиураа ры. Аиара аракы заухьаз, аыша ду змаз аурыс сахьаркырат литература алеит асуаа ринтеллектуалт дырра иахыхыра иашаны. Асуа шыца рсахьаркырат гьама уи ишьанаргылон, еиханаауан.\nАсуа сахьаркырат литература ашьааркы Д. Глиа аурыс бызша убас ибзианы идыруан, уи иит «Асны аоурых» акти атом (1925 ш.) урыс бызшала. Абахатра ду змаз ашыы, асуаа рынуа зеиш дузымшаауа, акультура аракы злаааз Самсон анба аурыс бызшагьы ихаты (асуа) бызшагьы убас ибзиааны идыруан, еицизеишны ихы иаирхон. Ириамаа жпакы иара ихала аурыс бызшахь еиеигон, ма зны аурыс бызшала ины, нас асшахь еиеигон. Иповест «Сеиды» ихала аурысшахь еиаганы иижьит 1935 ш. рзы. Рахьа урысшала ииаз иреиуоуп апоема «Ашьха ыа»\n(1919 ш.), ипрозат жеинраала «Аш ашь зоу ала»\n(1922 ш.), адрама «Асны аным» (1926 ш.), «Адыба №6»\n(1934 ш.) уб. и.\nАсуа новеллаа ду М. Лакрба иажабжьа жпакы зны урысшала ины, нас асшахь еиагоуп.\nАбасала, рахьати асуа сахьажа азазаца аурыс бызшеи, аурыс культуреи, аурыс сахьаркырат литературеи ала иадалан, анырра ду рнаон, рсахьаркырат гьама изааманути аурыст интеллектуалт аракырахь ихьанаршуан.\nАбри еиш аагылазаашьоуп, асуа литература аоурых аны, афольклорт материал иахылыз ариамаа ракымка, авторт хыаа иахылыз ажабжьа рахь ахьашра зыбзоуроу, рахьа ур рцырра ыгас иамоу аилкаара алзыршоны иоу.\nРахьаа иргыланы ар ажабжьа ирнышуеит уи зыз авторца рхаты дунеинырра, рхаты дунеихашра уа, дара рысазаарат ыша злашхьоу ахыс абыргеи аоурыхт агылазаашьаеи. Тематикала ур еиа иактуалтоуп, ареализмрат шьаа рымоуп, ажлар раыцт ама асиужета ирылху ажабжьа рааса.\nРахьаати асуа прозат риама, ишазгаахьоу еиш, Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» ауп. Алитератураааца уи иалацажахьоу X. Бажба, К. Зелински, Ш. Инал-иа, М. Папасьыр, Гь. Гублиа уа убас егьыргьы еицакны ишазгаро ала, иуп 1918 ш. рзы.\nРахьаа уи акьыхь абеит агазе «Асны» адаьаа ры 1919 ш. рзы.\nАнхацеи аауадцеи реизыазаашьа атемала иу ари ажабжь, идеиа хадас иамоуп асоциалт еиарамра анхаы атрагедиарат агылазаашьаы дышнанагаз араргамара. Иааршуп анхаи аауади реиызара алшараны ишыам, анхаи аауади реиызара анхаы дызнаршоз арыцара.\nАауад Алдыз ииьычыз аы аниырдыраа анхаы кын Елан ихы аирбеит, сара соуп ари аы згаз, Алдыз изаз а. Уи иахьаны Елан даркит, ицтымыз атым дгьыл хара Сибраа дахыргеит, уаа ины-игара гхьааганы дыккеит, нас дагьысуеит 1917 ш. рзы, аынар иахара иабзоураны абаандаца аза рыаны ианоурыжьуаз аамазы.\nАри ажабжь хымада иреалистт риамоуп, аха асоциалистт реализм аметод араа ахархара, ииашаны, иазадбалом. Акритикат реализм аметод ауп араа ахархара змоу. Асоциалт еиарамра ааршышьа зеишроу, аха аагылазаашьа баасы иаагыланы аареи, ма уи аагылазаашьа баасы аццашьас иамоу а макы ашаареи рзы азкрак ариама иахьанымшуа уа, ажабжь аидеиа-сахьаркырат еикаашьа ишьанареит, акритикат реализм аметод араа ахархара шаиуз.\nАжабжь акомпозициат еикаашьаы рахьа Д. Глиа ицыригеит архнышьна ааиызаз аишьца Марыхеи Шарыхеи а -аацарак рынхара. Аекспозициат хаы ар ааацарак рыхшареи дареи рынхара-ныреи азеиш ажаа рыла ахьа ирдырны, Д. Глиа диасуеит ажабжь аперсонаж хада Елан ихасахьа аазыршуа иконкретту асахьаркырат ырахаа рахь. Рахьа, Елан аауад Алдыз иаацараы дынкыдиргылеит, нас уи идалоу ахыса зегьы рымаысра ииасуеит, иара дахганы дахьырышьыз, исадгьыл хара иаганы иоу, ицтыму Сибрати ажан ааахь. Ариама алгамаы Д. Глиа ахьа ахыса ииаигоит алагамаы зыбах аиахьаз Елан иаацара аша. Иани иаби реицажареи ур рыхыеи рыла, хаала зысазаара иалхьоу рыкын ибах иаларцажо.\nАхыса хронологиала еишьаргыланы ицоит. Абри еиш акомпозициат еикаашьа ажабжь аидеиат акы ааршра арманшалоит. Елан ихасахьа аыраара алнаршеит.\nИиашоуп, ажабжь «Атым жан ааа» уанахьалак, азныказы араа автор хадара зио асадгьыл абзиабара аку, аьычра аара аку, асоциалт еиарамра ааршра аку, агаара аауадахома уараты, ар ахзаарак ажабжь аны ицыруеит. Насгьы акомпозициат сахьаркырат еикаашьала ар ахзаарак ааиваыло анына инаганы иаоуп. Убри иахьаны акхап афилологиат наукаа ркандидат А. Аншба ажабжь «Атым жан ааа» иазку игаанагараы, хадара злоу а ихьаату аьычра аара акны дзахашуа. Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» ихадароу, идеиат акыс иамоу, асоциалт еиарамра ацыргара иазкуп а М. Папасьыр ишы «Асуа прозеи апоезиеи» аны иио даагылан А.\nАншба агазе «Асны ашь» ианиаз истатиаы иуеит:\n«Д. Глиа ари ажабжь аы хыкыс имаз аакын. Уи ажлар змырьацоз аьычра шфырхаарам, дара рзы ишхырагоу, дара занаргылаз ахура шаахуа»1.\nАбасала, Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» аны хадара злоу а А. Аншба иихьао аьычра аароуп.\nАпрофессор Ш. Инал-иа уи аыхала игаанагара даакала иоуп: «Автор ифырхаа дьычны дахьааиршыз аыма аидеиа хада («харада ахара») иаырхагоуп, иарсыуеит»2. Ари иаагаз ацитата ианарбоит аьычра аара идеиа хаданы ажабжь инаргылоит а агаанагара шиашам. Аха аыма аидеиа хада («харада ахара») а иазгеиазгьы иконкретту аргументла ишьаырам, масша иоу алкаа-аараша иоуп.\nШ. Инал-иа еиа дазаагыланы, хшызышьра азыаа дазхьашит асадгьыл абзиабара азааты: «Ажабжь аны азарылаьа иааршуп Елан ирыцара, исадгьыли иахцеи гхьааганы игаара «Атым жан ааа»\nхара дахьыаз. Ашьхауа дзышьцыламыз аагылазаашьа изымычауа далагеит, игы цеит, имча касеит, гырала дычмазахан, дагьагеит»3.\nАгазе «Асны ашь», 1971 ш., февраль 6.\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Аа, 1961. Ад., 147–148.\nШ. Инал-иа. Иара уаа, ад. 144.\nАраа Ш. Инал-иа ахыст детальа ариама аны имаысуа ииашаны ахшьара риоит, аха ажабжь зегьы аны ари ихадароуп а, уиазгьы алкаа ааам.\nАбасала, Ш. Инал-иа Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» дахьахцажо, идеиа хадас уи иамоу абри акьоуп а заатык налкаа дазаагылаом. Д. Глиа иажабжь аниуаз асоциалт еиарамрат агылазаашьа зеишраз дахашны, ааартара иахымхазар акхап, ариама аидеиа хада егьыр азаараа иргылаахны изыаиаз.\nА. Зыхба истатиа «Асуа проза ахыхыраы» (урысшала) зыхьу аны Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» аидеиа хада ацыргараы ахьаца дааџьара ишхьаиршуа азгао иеит: «Асахьаркырат ыдараа разгаарахь аиасаана, ариама аепиграф «Дасу исадгьыл шьам еиш ибоит» иазкны ажаак атуп.\nАепиграф, ишеилкаау еиш, иаозарц ахоуп ариама аидеиа хада хырхарас иамоу. арада, дарбанзаалак бзиа ибоит исадгьыл, уи хара даганы иахара трагедиоуп иара изы. Аха анализ аараы излабо ала, ажабжь инынаго ахшыак убасак ипатриотизмрам шаа исоциалту аара!\nУбри аныт гы иаанагоит аепиграф, ариентациа иаша ахьа дацхнарьоит а»1.\nА. Зыхба ииашаны иазгеиеит ажабжь аепиграф, ариама аидеиат акы хада даганы, ахьа дааџьара дышхьанаршуа. Аха А. Зыхба араа автор иахь уи ныас иаиоша иалеит.\nара ганала, Д. Глиа ари машырны иаимеит: аагылазаашьа зеишраз дазхыцны, ацензурат хшызышьра арьалара хыкыс ишьимхыр ауамызт. Убри иабзоуроуп ариама аидеиат акы хада иаразнак улаш иамшо иахьыаоу.\nАжабжь «Атым жан ааа» аидеиа хада асоциалт агылазаашьа ааршра ишазку азгароит, А. Зыхба инасгьы, Гь. Гублиа, М. Папасьыр, В. Дарсалиа, Ш. Салааиа, В. Агрба уа убас егь.\nЗыхба. Асуа проза ахыхыраы. Аспирантца рнаука-усумаа\nреизга. Аа, 1967. Ад. 44. (Абринахысгьы, ацитатаа аурысшахьт еиаганы ашы иагылало еиеигоит автор).\nГь. Гублиа зыхцажо ажабжь ахьеилирго иазгеиоит:\n«Уи (Д. Глиа. – В. А.) иахын Асны ажытан асоциалт еиарамра иаз иахьаны ажлар аџьабаа шырбоз, рысазаара шуадаыз, ишыцгьаз аты азаагылара»1.\nАраа ишаабо еиш Гь. Гублиа инашьны иазгеиоит асоциалт еиарамра иахьаны анхаца агараа ишырагылаз ааршра шакыз Д. Глиа хыкыс имаз.\nМ. Папасьыр иоит: «Елан иан вба ззилашаз аьычра дахьаыз азы акымка, усангьы ишыбзоу сраны ирхьаоз, ыдала иалкааны, Алдыз иаацараы мауы иашаны ихы ахьыаиаз азыан шакыз»2.\nЕлан анхарат, социалт агылазаашьоуп аауад Алдыз иааигахаз назыго иакны, амауы иаша диызаха дазаз.\nВ. Дарсалиа иазгеиоит: «Д. Глиа хыкыс ишьихыз, иара ус аауад ихымагашьа гымхаа рыыбреи (иара уигьы нушьараты иаам, аха), ацьа иаашаз анхаы иразыдара аыуареи ракым, Елан итрагедиат лахьынала уи иааиршуеит, закыт ырхага дуоу аџьаус иаагылаз анхаца рзы, ажлар зегьы рызгьы ианаоз ауади-аамсеи «рбекунра»3.\nИиашаьаны, ахареи абаеиреи уа реиш иоу аьабза рхы иарханы амчра змаз аексплуататорт класса рхаарнакца, ынхара рзыароша дырбаны, анхаца рыдыркылон, ирахыз рыларыгарт рнапаы иааргон. Апатриархалт еизыазаашьа иариуаз ахыцшьа изахымоз анхаца, уи аиура иаагыло, мап ацыркуа акым, еиааны иахагылон. «Абекунра» рзызуша, «ирхылашыша» аха ирара рхала иашьалон. Ус аы дырзышаар рыны дынардон, акыр ирон. Абасала, асоциалт еиарамрат агылазаашьа иахьаны мчы змоу иы дара рхала тыс еиагьы рхы арон.\nШ. Салааиа иазгеиеит: «Ашыгьы, арада, «ифырхаа» дахьирхуеит, аха убри аамазгьы уи игы Гь. Гублиа. Дмитри Глиа. Аа, 1970. Ад. 203.\nМ. Папасьыр. Асуа прозеи апоезиеи. Аа, 1970. Ад. 12.\nВ. Дарсалиа. «Асуа литература аоурых аочерка». Аа, 1974.\nАд. 23.\nдышрыцанашьо инубаалоит. Ус анакха, араа Д. Глиа иаиуа аьычра мацара акым, иаиуеит уи аыс иамоу, изхылиаауа асоциалт агылазаашьа. Убри асоциалт еиарамроуп саатыс дыззыалаз анхаы иа Елангьы»1. Араагьы, ишаабо еиш, асоциалт мотива роуп ариамаы ихадароу а Ш. Салааиа иихьао.\nВ. Агрба днавала-аавало акымка, инкааны иазгеиоит ажабжь «Атым жан ааа» аидеиа хада асоциалт еиарамра ааршра ишазку: «Анхаы кын Елан иахара рахьа иргыланы мзызс иамоу асоциалт аоуп. Ари аьычра аыбара акьыс еиауп, аакы амхак иаа ибаауп. Аьычра атема ари аымаы фонуп...»2.\nАбасала, шьа асуа арауаа еицакны, насгьы ииашаны иазгаро иалагеит ажабжь «Атым жан ааа» аидеиат акы хада асоциалт еиарамра ааршра ишазку.\n«Аьычра атема ари аымаы фонуп...» а В. Агрба иио иашоуп. Аьычреи асадгьыл абзиабареи ртемаа ари ажабжь аы сахьаркырат хархагоуп ганкахьала, егьи аганахь, аменшевикца рцензуразы лашхыраган.\nАьычра аара идеиа хадас Д. Глиа ажабжь аны ииргылозгьы, усан аауад Алдыз ииьычыз аы Елан дауа ааара аахамызт. Елан ихаа ииьычыз даыр еиа амч аманы ишыалоз Д. Глиа изеилымкаар алшомызт.\nМамзар Елан аьычра илымшауа дауахыз!\nАауад зына далагаламзаргьы ауан усан. Мамзаргьы, асадгьыл абзиабара ааршра Д. Глиа иажабжь аны идеиа хадас ииргылазгьы, усан Елан аьычра ихаагьы дазгаганы дыоуп а дихцажомызт, уимоу, уи Сибраа иахгара аьычра иахырьаны иаимаргьы аларын. Имамызт, еиа уаы игы изыбылраты иаз, дзыхдырьашаз амзыза!\nД. Глиа, аауад Алдызи анха кын Елани аиызара рыбжьааны, иааиршит аауади анхаи реицныара анхаы ьаррак инао ишыам, уимоу, анхаы изын уи трагедиахар шалшо лабабеитырц.\nШ. Салааиа. Асазаара ахьеилашуа. Аа, 1974. Ад. 81.\nШ. Салааиа. Асазаара ахьеилашуа. Аа, 1974. Ад. 81.\nАбри азоуп Елан Алдыз ииьычыз аы дзаыз. Алдыз дихьаны дахьзымгьежьрыз «атым жан ааа» дызнанагаз, исазаара зтрагедиахаз.\nАлитературааараы итрадициату иауроу иаурам а ахасахьаа реишарала ахашуазар, Елан иаурам рахьоуп дахьыргылатхо. Аха Д. Глиа уи дааиршуеит ахьа игы дрыцанашьарт, хара зыдам уауша. Ииашаьаны, Д. Глиа Елан еиа ахара здио, дызыбо, асоциалт еизыазаашьаы ауаатыса рпатриархалт догмат еилкаараа реакциатны иахьыоу ауп. Аауад Алдызи анхаы кын Елани реиызара алеит Алдыз хыас Еланраа дахьрымаз ирбжьанааз аиуара иахьаны. «Аихара класслати ауаажларраы, аауадцеи аамсацеи лассы-лассы рхы иадырхон аус мцьаа рымагараы рхат ьар алгаразы»1 а ииашаны иазгеиоит В. Дарсалиа.\nАарадара лашьцара анхаца рдунеи ааны иахьамаз ауади аамсеи рексплуататорт лшараа еиханаауан.\nД. Глиа Елан иани иаби рдиалог ала иаирбоит ур шаа илаыз. Убри аагылазаашьа игаларшо Ш. Салааиа ииашаны иазгеиоит: «Абас еиш иоу аагылазаашьаы иаааз, изызаз Елан ижьара, арас иаахузеи, митык иус хьанамызт»2.\nЕлан ганкахьала – зыхдырра лаыз иакны, егьи аганахь\n– аауад гьангьаш хыас диманы дахьыаз иахьаноуп иеимз ама дшынагалаз. Елан «рыха Алдыз ианы дшыаз дыаан. Дирьычуан, ишьа иируан, иара ила ихамгыло, ихымхыцуа ауаа ахьирхуан.»3 Елан иаиоз ацгьара баасрак алоуп а дзазхыцуамызт, икшамыкша игылаз ауаа иддырхалоз фырхаараьоуп а агра ганы дыан. Уи ихымагашьа анализ ихала иаиарт иазхаша адырра иара иы ашмара азаанкыломызт. Елан, зхатра зымыьаны, акласст еиарамра иафахьаз, аха зхатра знапы иакыз џьышьа рицарас зыаа ады иыз мдырын. Абриоуп амц фырхаара В. Дарсалиа. Асуа литература аоурых аочерка. Ад. 23.\nШ. Салааиа. Асазаара ахьеилашуа. Ад. 80.\nД. Глиа. Иымаа, II атом. Аа, 1957. Ад. 202.\nизыраазгьы, Елан иаио шбаасу, ишфырхаарам, ихаа цьа дазхыцуа, еиликаауа дыазгьы, уи ирыцашьара ахьа игаы ицырраты иаломызт. Аха зегьы акоуп, Елан иаиаз абаасы аакхыра дацимшьит Д. Глиа, гара цгьасышьала исазаара шымасыз илабабоу сахьааны ахьа иахьа иаацырит.\nЕлан ихасахьа итипту хасахьоуп. Ахара, аеира, абзыцашьара уа иреишу аиуараа рыбжьааны, аауадцеи аамсацеи рыцгьаршраа знапала инарыгоз анхаца шракыз аада иазгаахьеит. Убар анхаца ируаку иакын Елангьы. Аха ишдыру еиш, дара анхацагьы шон аарцеи абжьаранхацеи рыла.\nИан ашьнамацагьы. Д. Глиа ипрозат риамаа ры (ажлар раыцт амаа ирылху, иажабжь кьаа аламака) иылаом анхаца ара. зыхцажо ажабжь аны Марыхагьы Шарыхагьы акыр зкыз нхацоуп: «Рлаара ча агымхацызт, рхара шы ымаацызт, рырах, ршьамаа, рысаса а рымамызт, рышьхымагара аыуа-ье дзакшомызт»1.\nАроман «Камаы» акзар, уаагьы Алиас амамзаара дахашшаарт џьаргьы иабом.. Адрама «Анаура» акзар, Гыдым иаку, Саа иаку агьы аарра хьаас имаам.\nГыдым, ииашоуп, кулакуп. Аха икулакрат сихологиа аартны иаирбоит Д. Глиа, аха Марыхарааи Шарыхарааи рмазара зеишроу ада ачнырцеи амауцеи шрымам, амлакра, ма акулакхара ишацыхароу зырабыргуа иамои?\nганала, М. Папасьыр диашоуп иахьио: «Елан иааца ирызцаз ааацараа тыла аколнхараа анышьагылоз Асовет политика иадымгылеит»2.\nИаап, Елан дарымкыка, 30-ти ашыса рына дааир аыанхама аколлективт хеидкылараа рахь аиагараан Сеидыи Мыкыи уа ирызаз кулакны дааымгылаарызи? Хымада, Елан аыа асоциалистт еиакраа знапы рџаџа иаылоз уахомызт.\nД. Глиа анхаца амамзаара иамыргауа, рысы рыланы рааршра иара исахьаркырат ыдароуп. Аарра Д. Глиа, иара уаа, ад. 201.\nМ Папасьыр. Асуа прозеи апоезиеи. Ад. 13.\nакым Д. Глиа гырас имоу, анхаца руаытысарат зина хырдаа-ырдаа иахьыоу ауп. Азина реишымраоуп Д. Глиа акласст еиарамра ахьааиршуа, асоциалт цгьаршра зхылуеит а ихьааны зегьы реиа дызагыло. Уи ауп ароман «Камаы» аны анхаца арыцара иаргыланы измоу, Камаыгьы лынасыдара зхылиааз. Уи ауп ажабжь «Атым жан ааа» аны Елан ауади-аамсеи рмаахы дадаала дыркраты, рыцгьараа инапала инаргаларт амчра рызаз.\nара хыхь иазгаеит Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» авторт хыаа иахылыз риамоуп а. Уи иаанагом Д. Глиа аинтеллектуалт сахьаркыра (ашырат поетика) мацара акымзар, ажлар раыцт ама ахьт нырра имаам а. «Атым жан ааа» аараы афольклорт сиужет хыкыла ахархара амаам, авторт хыаа иахылыз сиужетуп излеикаау, аха ажлар раыцт ажабжь аиаашьа аформа ахьанубаало рацоуп.\nВ. нариа диашоуп иахьио: «Атым жан ааа»\nааыцт жабжь излазааигоу иреиуоуп уи ахыса ирццакны, еишьарххы рцара». «Ауаы цала-жьыла, доуала ихиго аиакрагьы Д. Глиа ескизла, ажаак азырханы иааиршуеит, исинтаксис имарианы аилазаашьагьы уи анаалоит»1.\nВ. Агрба дадгылоит В.нариа игаанагара. Уи иегьы инарбааны дазаагылоит Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» — ажлар ражариара аформа ахьанубаало шырацоу азгаара. Насгьы иконкретту ажанра ирыдкыланы дрыхцажоит: «Ажабжь абызша, аиаашьа аманера, алагашьа хьадыршуеит жлар рыбзазарат жабжьа рахь».\n«Аоурых-фырхаарат ашаа ры иаыло аперсонажа галадыршоит ар афырхаца (Елани орани роуп дызу В. А.). Уи зыбзоуроугьы Дырмит араа ихы иаирхаз афольклорт поетикеи асахьаркырат цхыраагаеи ракхоит.\nВ. нариа. Абрыцкал. Аа, 1973. Ад. 108.\nИласуп, еилыхха иоуп ашыы ажабжь злеиыз абызша. Иоуа ирхьанауам. Ар зегьы автор ибызша рзааиганатуеит ажлар репикат жабжьа рбызша»1.\nИиашаьаны ажабжь ианубаалоит ажеилацалара, иаахыа-хыа, ажамыцх бжьамака ацажара:\n«Марыхеи Шарыхеи архнышьна ааиызаз аишьца раца ракын...», «Марыха даара иажраы днаахьан, аха абахашь даызан, деилыбзаауа, ауаы ка-ка замана, иусура кымызт». «Ур ры ы иалаашьомызт, ркадыргьы — кадыр». «Ур рабџьар, рыныгылааагылашьеи, рамчы манашьеи уа рылаца аашьыцуан, иззуклак зегьы рзы, еильа-еилыца иан.\nИшакхалак аныаы ихы рыдиныало акын ишыаз»2.\nАжлар раыцт риама ажеиартышьа иааршырц иаагап абзазарат лака рныт ырштык:\n«ыл Ама дынхаын, шьарда анхара ду зымыакыз уаын. Иара дынхон мшынк аыан, аха иара дызаз аьычреи аылареи ракын». «Ама иыс дахьыаз ихалан дзыхьчоны игылаз шьны, аынар дышьны, иыс дрыманы ихынит бала3.\nМамзаргьы иаагап аоурых-фырхаарат лака ры ахасахьаа рааршышьа аыдара азшьаа знубаало аыршты: «анаш даара дхаа ан, акы дацшо дыамызт, аит ахьыроз, дыхиан. анаш даараа дшарыца бзиан, шысык ала 50–60 шарах ашьханти ишьны иааигон. Иара иаби иашьцеи шарахжьыла ирчон»4.\nИашыршы Д. Глиа иажабжь аны: «Елан ихаи аырарцеи маарах жьыла, былашала ирчон»5.\nАжаеи аоуеи реишьашалара гаарц мацара акым, араа аиыршра ззыао. Ахыса каауа рыхцажарахь ахы мырхака, иаахыа-хыаны ацажарала еикаауп ажлар ражариара аформа.\nВ. Агрба. Ашыи жлар ражаареи. Ад. 18–19.\nД. Глиа. Иымаа, II атом. Ад. 201.\nАсуа лака, II атом. Аа, 1968. Ад. 258–259.\nИара уаа, ад. 285.\nД. Глиа, иара уаа, ад. 202.\nХыхь иаагаз афольклорт материал аныти аыршта руак аы Ама оук аы илшоз нкааны уахашыр ажабжьк, повестк шьызхша асиужет агылагылоуп. Уи иыс дызхьчоз ршьит, аынар ихаагьы дыршьит, нас, иыс дрыманы бала ихынит. Аха абар реиш иуадаыз ауснагата даа ыык рхылымит.\nАжабжьаы уахь алалара аахны имхьаеит, избанзар ажлар ражариарат форма иацтымуп ус еиш зегьы каауа рылацажара. Абриоуп Д. Глиа иажабжь аныт иаагаз аырштагьы ирнышуа.\nАха «Атым жан ааа» ажлар ражариара аформа ахьанабаало аыа шмаымгьы, аинтеллектуалт поетика усгьы аыжара амоуп.\nАжабжь асиужети аидеиа-композициат еикаашьеи авторт хыаа иахылыз акны иахьыоу анасгьы, уи асахьажат еикаашьаы ахархара амоуп адраматизмра зхылуа аинтеллектуалт поетика. Уи мап ацикуам В. Анариа: «Атым жан ааа» иалоуп асихологиат мотива (Елан исадгьыл, ины, иани иаби ангхьааиго, игы иахха, дышрызхыцуа дансуа)»1.\nВ. Агрба иазгеиеит: «Ажабжь афырхаа хада данарк ашьахьти иагылазаашьа аты зо аха уп апрофессионалт литература аканона рыла. Араа иаабоит афольклор иацтыму асихологизм аелементагьы, ашыы ишьихыз абызшеи афырхаца рхыцшьеи иаыдарахаз афольклорт елементкгьы ылаом аыма ари ахаы, жааак рыша амозар»2.\nАриама асахьаркырат мааха рхархашьаы иазгаатуп асихологизмра амоментеи ахысеи рдраматизмрат еикаашьеи рнасгьы, апеизажи асимволи аы бзиа шааныркыло. Апеизаж Марыхеи Шарыхеи нырц-аарц аха иахьрыынхоз ааааара, ашьха ыа асабара ахьаанаршуа анасгьы, ур економикала ралаазаара («аффыа илаго алагара» ахьрызагылоугьы) анубаалоит.\nВ. нариа. Абрыцкал. Ад. 108.\nВ. Агрба. Ашыи жлар ражариареи. Ад. 19–20.\nСибрати ашьхаа рпеизаж автор иаирбоит ифырхаа Елан игкаарат сихологиат агылазаашьа ацыргараы сахьаркырат хархаганы.\nАсимвол аабоит иара ажабжь ахы ахааы — «Атым жан ааа» а хьыс иахьамоу. Асоциалт еиарамра анхаца рагылазаашьа убас иааны иаман, рысадгьыл аыьагьы, рыжан дара рзын итымхо аына инанагон рзиндара. Аха Д. Глиа араа Елан ихасахьа ааршраы атым жан ааа инанагара ареалт аы ааны иаиеит. Араа асимволи ареализми џьарак аиниара роуит.\nАсуа сахьаркырат литература аоурых аны рахьати апрозат риама—ажабжь «Атым жан ааа» аарала Д. Глиа апрофессионалт литература асахьажат азара инапаы иааганы, асихологизм амоментагьы цырга, аинтеллектуалт поетика ахархарахь ашырат проза агаша азааиртит.\nасуа сахьаркырат литература аоурых аы, Асны Асовет мчра шьагылаанати апериод азы, ишазгаахьоу еиш, Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» ада прозат риама ылаом.\nАри ажабжь Д. Глиа ианиыз (1918 ш.) инаркны, ирыцьаны жашыса аахьаноуп (ианикьыхьыз инаркны акзар — жышыса) даа асуа прозат риамак асуа сахьаркырат литератураы ианцыр. Уи, М. Аашба иажабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи ишааауара!» ауп.\nАбар аажабжьк ирыбжьанакыз аамазы Асны жлар рысазаараы иалеит аоурыхт еиакра дуа.\nАсынтыла ишьагылеит Асовет мчра. Аџьанхаыжлар ироуит ахаира. Ахы ынагеит асуа советт литература. Д. Глиеи С. анбеи дармаысха ибжьы нырхиит Иуа Коониа. Амца ицырдды даацырит Владимир Агрба.\nМушьни Аашба ашьаа икит асуа сатират жабжь. Уи дцырит Асны Асовет мчра ашьагылара ашьахьти аамазы рахьати асуа прозат риама дашьааркны, асуа прозаы асоветт тематика дашьааркны.\nАжабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи ишааауара!» зыхьу рахьати асоветт асуа жабжьуп.\nРахьаа ахьаца рахь инеит иара 1928 шыса рзы «Асны ашь» абиблиотечка» а усан, иара Мушьни Аашба инапхгарала агазе «Асны ашь» аредакциаы иыуаз асериаы икьыхьны. Абри инашьарххны М.\nАашба ииыз егьыр иажабжьа «Ацуныа акы иасам сан аха...», «Алло!» реиш иоу ажабжьа — асуа сахьаркырат литератураы ихрестоматиат риамааны иалеит.\nАжабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи, ишааауара!» аны ицыргоу ахыса маысуеит Асны асовет мчы анышьагылахьоу, хыкыла, ариама ану аламалазы.\nАгаеи аалаьи ирыганы ашьхаа аыргылак иоу асуа ыаы имаысуеит ур ахыса.\nШ. Инал-иа ииашаны иазгеиеит: «Гь. Глиа ааига иаиаз Сакьан асахьа — № аыа угаланаршоит»\nахьио1. «Исараха, исараха ашьхаа рыга иажьуп № аыа.\nЕсышыса ааба-ааба мзы ашьхаа аааха, асыса амааха, адунеи иаыра, тым ыс амырба, ибахаха ишьоуп иара»2. Абас асахьа ихуеит М. Аашба иажабжь аны ахыса ахьымаысуа аыа.\nАнекдодт сиужет ауп ажабжь адахьала уахашуазар иамоу:\nАуезд анагком аны иааит ашы, анхаца рынхама арара иазку азаим аларарат компаниа амагаразы хаарнак деираны дыоуп а! Зхаты бызшада даак ззымдыруа асуа ыауаа, акомпаниа а зыбах рааз аиша-чара, афара-ажра ауп а ргы иаанаган, аыа акреилааны, иааираны иаз ихы дырхиеит. Иаргьы данааи ирхианы иаз аиша-чара длахатан, изхарафа, аы иаа даныагыла, шьа сара сыззааз акомпаниа мааагап иеит. Аыауаа уи уамаша ирбеит изхара амлаеи а.\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Аа, 1961. Ад. 236.\nМ. Аашба. Иалкаау. Аа, 1957. Ад. 51. (Абри анахыс М. Аашба иажабжьа рыныт ацитатаа анаазго, иасырбоит адаьаа ахыца иракны, абри ашы аныт.) Абас ажабжь асиужет аикаараы анекдотт форма иашаьаны ианубаалоит, аха уи аыа асоциалт агылазаашьа ааршра еиуеишым ахасахьаа рцыргараы М. Аашба исатира еиагьы иманаеит.\nАышьра иаланы ахьхьаа илеиуа аыхь еиш, ысыла амамка ахыса риара зына исабаратны ианаеит.\nАжа «акомпаниа» хмарт еиуеишым ауаа итипту рхасахьаа ааршуа. Зегьы рахьаа дцырнагеит алашь. Уи «анкьа аалаь аны приказчикс уџьарк ины дыан. Аурыс бызша хаа-шьбаа ажа иаауан, уи ала араа мбаты идыруаша ажлар жьауа, дыхахуа, рмал рымккаауа дрылан» (ад. 53).\nАписар а уи аыаы ирымоу иакзар, уигьы уамак еилызцо иакым, арала зына икадоу аы иоуп, аха уи иидыруа ахыгьы ааизыркка азхыцха има, алашь «акомпаниа ашароуп иеит» а афара-ажрахь ахы рханы, еиликааазша амца аааны ацажара даналага, уи диагылараты идырра зыамлеит. Урыс бызшала иыз ари ашы бьыц хыы иаоз ииашаны еилзыргарыз ари аыаы уаы дамлеит.\nИзак кампаниоузеи иаара акраадыруама, анца рыцашьа! — иан ихы кны днатеит Гьедлач аамада.\n«Изак кампаниоузеи умбои, аы акрыфара иаххеит, криаа реит, — амца нацреиахт алашь иашьа анаш.»\n(ад. 54).\nАраа еилакаауеит алашь— ахахы дышзаыкым, уи иеиш, иашьа анашгьы асовет мчы шицыму, аиабыра имаырго аус ык ахьаласара збандаз а дшышу, ажлар агынамара рызирыхарц дшау.\nАжабжь аы ажа «акампаниа» ицырнагеит даа категориак иату ауаагьы.\n«Аыауаа абжьы азыаны иалхны ирымоу ауаа иреиуаз асан дахьтаз, дшашьцылац еиш, — иааит, ашаауп, иадакылоит, дад, иадакылоит, – иеит, ибжьы анкьа еиш иааиыхша (ад. 55).\nасан иызца, ахаџьа иьа данахьо, акы ааиацыхьаа «амин» а ишьымхнышлан иматоу реиш, имхыцака зегь ирышаахауа, асазаара иажьымдырны ауаатыса ирылоуп. Ур ажлар «ирхаарнакцаны»\nаусараа ры џьоукы ирымахырхо итоуп, ала бжьа сышма дас исиарызеи а ихиа иангылоу еиш.\nУр зымахырхо, «ашма» а ирымоу ажлар иашалаьа гыблыра дула ирзыоу иакзар, дас ироуа имхыцака ирыдыркыло акзаргьы, инарыго ауса ажлар ринтереса ирцахымьо иалоит, аха ажлар рагылазаашьеи рлахьынеи гхьаас измам, зхы иазеиьу азыан зыжлар ринтереса шьапыырс изиуа иакзар?\nУсан абас асан иеиш имхыцака «ашаауп», «иадакылоит» аара иашьцылоу ауаа рнапала ажлар ираам арыцараа рызнеир алоит, реица иашаа рымаа ааха, играмгацаха иароит, амила атрагедиат ма ианнааргьы алшауеит. (Иагалааршап 1937–1954 ирбжьанакыз ашыс хьанаа.) Ажабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи, ишааауара!» персонаж хадас иалоу ауезд аныт иаарышьыз Андреи Шарба иоуп.\nАсуа ааара змам асуа интеллигент Андреи Шарба сатират хасахьоуп иныиго. «Уи ихасахьа ааршра аы ауп М. Аашба исатират талант иаарак иахьааиршыз»1 а ииашаны иазгеиеит Ш. Инал-иа.\n«Ари ажабжь аныыз аамазы Андреи Шарба иызца рацаын, иахьагьы, арас иаахузеи, имауп узом!»2. — а дихцажоит М. Папасьыр. Ииашаьаны, зыбызша акыс атым бызша заы иааиуаша иоу, асышала дцажауоу, иио заку узеилымкаауа, алашра лырхаа иаршьын, змила иацьалахьаз, азхарафарада гыха змам маымызт, иахьагьы иуылоит.\nАндреи Шарба дшаацырыз еиш ибызша еилатата бжамам ала иубоит асуа нага иакны дшыам:\n«– Уа мшыбзиаа, здравствуите товаришьчи, анхаца!»\n(ад. 57).\n«– Егьаурым, штаа, дозоџьи, садитес, штаа пажалса!» (ад. 57).\nАсуа мила реиара ду ррыцара акны иоуп аханат, ирхылуа рыхшара асыуа бжамамны иаанхао ахьыра\nМ. Папасьыр. Асуа прозеи апоезиеи. Аа, 1970. Ад. 19.\nцоу, насгьы ур ауаа бжамама зны-зынла ажлар ирхаарнакуп а амила рлахьына абыра ыа рахь ама ахьроуа. бышьас еиозеи Андреи Шарба ижлар рлахьына, ижлар гыхас, гыхас ирымоу игы-игаа ирныруа дыамзар, ихаа дыбжамамзар?\nИиашоуп, ари ариамаы игылаом амила рлахьынат заара. Асовет мчы шьагылоуп, асуа жлар рмилат Советт Социалистт республика рымоуп. Аха уи ныызгараны иаз асуа интеллигенциа рыбжьара Андреи Шарба иеиш, амила ахаарнак бжамамца алеит.\nУр рыбжамамра рмаурат уалшьаа ры рхааа формалистцаны, ибиурократцаны ианаеит. Асуа жлар рынуа, ур ирыхьаны, амилат культура аизазыьара ма аысыла дуаа аиут.\n«Зегьы дреицоуп ара ы ануати аа — абиурократ»1 — а азгеиауан В. И. Ленин.\nАбри ауати аа — абиурократ, аформалист Андреи Шарбеи имхыцака «ашаауп», «иадакылоит»\nа еснагь анапахара иазхиоу асани реиш иаз ирыхьаноуп асуа жлар ргыхаа иахьахоу аинстанциа аракыраы ииашаны инеираты изыамлоз. Иахьа идыргыло азаара бата, иахьа уажраана ибамка инхауаны изыаз.\nАндреи Шарба ауездт нагком игра ганы даанашьит аынарра иманаго аус ду аы аыа нхаыжлари аынарра аиабыреи цас дырзыаларазы.\nИара асуа жлар жытнат аахыс ааыр еиарат, аиабы ихагыларат (амаурат еиабагьы дналааны) дисциплина ирымоу ихы иарханы, дыззаашьыз аус акыс иамоу а акы деилиркаарц дашьамлака, аформазы еизараша акы аамаганы, сус асеит а дыгьежьны дцеит. Анхаыжлар ргаанагара зеишроу, ахраас ирымоу, ирмоур иамло, цхыраарас ираху, ауездт нагком алымаы инагату ус рымоума уа џьара хшызышьрак аимеит.\n«Араионт напхгара аакхыра змоу аынаррат ус аы игра ганы идыреит — дымццакыка, инырцааны В. И. Ленин. Иымаа реизга ыраа. Атом 45, ад. 15.\nаыауаа иреилиркаарц азаим амагара, анхамат ус арараы, аак ду шамоу. Ари ахыкы имариаоу иреиуамка ианаоит, асуа ыа асазаара уи апериод азын, аоуеиымшарат уадараа ахьырацази, макьана зыхты ымацка инханы иаз аексплуататорт класса ирхылуаз анырраеи. Абри еиш аагылазаашьаы, рангс имазаалакгьы, анапхгаы анхаца рылараа зегьы ахшьара риар акын, амасса рыхдырра ашьыхра иазку школак иаызаны»1.\nАри агаанагара ииашаны ианарбоит Андреи Шарба ихасахьа иаанаршуа итипту абиурократ-формалист асазаараы иы ылхны дшыоу.\nМ. Аашба ибзианы иааиршит Андреи Шарба ихасахьа, иаирбеит ажлар рынуа дшыоу змила ирцыхьоу асуа бжамам – интеллигент. Автор уи ахьа дизцыригеит, асатират калам иикит, аха дахьимырхит.\nИхала ихы дырны даангыларц идиеит, аха уи имахца кны на дигамска, аламала иы нижьырц игы ишам, аламыс иархашьо аы иакны дшыам уажшьа еилкаауп.\nАжабжь аны Андреи Шарба, иахьа № аыаы смаура исыднаоз аынаррат ус насыгеит а дныланы дцеит. Уаа ауезд нагком аны еи мци еиырша, дзызцаз аус шаа ибзианы инасыгаз а дахыхо иреиозар акхап. Нас уаы даа ыак ахь деиарышьыр, уаагьы, иара убас «акомпаниа» бзианы имаганы, изхарафа, изхараж даап.\nАжабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи, ишааауара!» акомпозициат еикаашьа иазааигоуп М. Аашба егьи иажабжь «Ацуныа акы иасам сан аха…» зыхьугьы. Рахьаа акьыхь абеит 1929 шыса рзы М. Аашба иажабжьа реизга «Алло!» ианны.\nАбри ажабжь аынгьы афырхаа хада а дсатират хасахьаны дааиршуеит автор. Насгьы Андреи Шарба иеиш араы агьы дахьмырхыка аныаа нио, иы аы дааныжьны ахьа иус деианахаиргылт.\nМ. Аашба «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи, ишааауара!» аны аалаь интеллигент итипту ихаАсуа литература аоурых аочерка (урысшала). Аа, 1974. Ад. 51.\nсахьа ааиршызар, ажабжь «Ацуныа акы иасам сон аха...» аны зажеи зуси еиымшо иалаз аыа интеллигент ихара цыригеит.\nЗажеи зуси еиымшо ауаа асазаараы еснагь иан, иахьагьы иоуп. Асазаараы иоуп џьоукы, арахь акы роит, ража усны узахыом, аха унрышьклашыр иро абаоу, ируа абаоу, агеи ашьхеи рыбжьоуп.\n«Ахымагашьа доусы ихаы узырбо саркьоуп»1, — ион анемец шыы ду В. Гиоте.\nМ. Аашба иажабжь «Ацуныа акы иасам сон аха...»\nаны аперсонаж хада а, абни ахымагашьат саркьа днадыргыланы ихасахьа аазылабабеитит.\nа дырауп. Ашкол аны ахыа дрылагыланы иреиоит: «асхра, ачароура, аныагата рыара, рыаара, зегьы-зегьы акы иасам, уаы акы ихарам, иырхагамзар ихырагам» (ад. 39) а. Арахь иара ихаа иахьиараз ачарахь, имацарагьы иакымка, даа џьоукгьы ызцас иаашьхны дцеит. Уи азмырхака «ацуныа» а анца ихаарат ныагат ахьыароз днымахыны аы иеиеит. Нас «адыраны ашколаы иаца дрылагыланы, илацыкбар ыхуа иреиауан:\n«ацуныа акы иасам, ихырагоуп, шааца идшмыраалан» а (ад. 50).\nАуаы џьоукы акы дирозар ихаа уи аы дыршыганы дыазароуп. Еиараак араы изы иналкааны изцклашту усны иоуп ахат хымагашьа. Ааы изы дыаам араы иаара иаршыганы аазаара зыхоу. Автор уи ирбоит ара а аышажаа ахыа ирабжьаго данцажо, ааы Мы хыы шаа гахас иааны дыруа, нас «саацагьы ари аыш ажа шрасаша, сашьеиабы ишиабжьазгаша» а игы аырра ишау ааршрала.\nАха дышаалеи Мы хыы ираы а ашкол аны ииози ацуныаы ихымагашьеи шеицыхьаз ихаа иблала ианиба? Закыт ааароузеи иоураны иоу ари ахыы? Изысоузеи адыраны араы а ааца иреиоз амаага жаа? Араы а уажшьа ааца амаара иаша рио изыалом. Иио аку, В. Гиоте. Ириамаа реизга VI атом. М-Л., 1935. Ад. 517.\nихаа ихымагашьа аку изыныара рзымдыруа, ахыа еиагьы еилеихеит а иеиш иоу зажеи зуси еиымшо араы.\nАус ишахароу амагара акым хыс имоу а.\nУи иажеи иуси реиымшара ганкахьала мзызс иамоуп, ахгархара иазшьа иахьалоу. Уи еиа иаргаманы иабарт ианаеит ацуныаы ицажашьа: «ацуныа ааара иаыроуп а ран, саргьы иахьа уажраана абри сашааны сыан, аха ииашаны иахьа сгы даакала иалеит... Ацуныа ажлар еибанарбоит» (ад. 50).\nАбас ажытра адинхаарат лашьцара иалааоу ауаа реилкаара цхыраарак аара ацынхрас иара ур, рылашьцара иаыршаны дцажоит, ур ихы ргаирхоит.\nУбра ицажашьа згахаз аамада Гьадлач, а иажа дааигырьан: «–Аа, дад, аара ду змоу, аара иалгахьоу ауаы ииауа, ахшы шимоу, мбат шеилиргауа жбауоу?\nышра хыык заз ракуп азмыхаауа акымзар... Ар уаами!» (ад. 50).\nАраы а, ахыа ииашаны рааара аус шьа акьыс иаракны иазылх дзышьоу, иаршеиу, гырхарат хымагашьала архахьы арароуп.\nАраы а иеиш иоу, ашкол аны иаанкылара акым, ихдаца исны, аыа иалцаны идыатоу дреиуоуп, аха М. Аашба асазаарат абыргы инаыршаны усаназы изымшааит уи игашьас иоу макы.\nАсоциалистт реализм аметод ауп асахьаркырат литератураы аалаьт интеллигент Андреи Шарбеи, аыанти араы аи рыныт асазаара ахы иаиызтша ама ашаара зылшараны иаз. Аха ар аперсонажца злоу ажабжьа ры асоциалистт реализм аметод макьана аышьаырара алымшацызт.\nИиашоуп, ажабжь «аи дад, аписар, зак кампаниоузеи, ишааауара!» аны асоциалт еилазаара (ахаахы алашь, уи иашьа анаш, аысовет акомиссар, араион ахаарнак Андреи) рцыргашьа зеишроу ала асоциалистт реализм аметод араа аус аураша, шаха хыык аацыыан, аха аиара амука асазаараы азалымдараа иаз рааршрат критикааара амацараы аааннакылт автор иидеиат композициат позициа.\nМ. Аашба иажабжь «Алло!» аноуп асоциалистт реализм аметод рахьа асуа сахьаркырат прозаы ахархара аманы иахьаацыруа.\nАжабжь «Алло» рахьаа акьыхь абеит 1929 шыса рзы иара ахь зыхьны М. Аашба иижьыз иажабжьа реизга шаы. Абри ажабжь аны асуа сахьаркырат литератураы зегьы рахьаа акны ицыргоуп аџьанхаыжлар ркласст а акулак ихасахьа, акулакцеи асоветт сазаара ыц аргылацеи рсоциалполитикат конфликт. Ажабжь «Алло» аны ганкахьала, аыанти ахьара аиабы амели, апартиеи акомари рорганизациаа рнапхгацеи, аысовет ахантаи (ажабжь аны ур рыхьа арбаам) имаырго акультурат еикаарат уса ааршуа, егьи аганахьала, автор ицыригоит ур аус оура-бзиаа рхырбгалара, аџьанхаыжлар рырбунтра зыылх иашьоу акласста цгьаршца- акулакца Бадра Уазама, Есыф, ауџьар алашь, апап Максма уа убас егьыргьы рхасахьаа.\nАжабжь «Алло!» аны имаысуа ахыса раама нкааны еилакаауеит ариама атекст аны: «Абар шьа хышысоуп абри аыа Асовет мчра шьагылеижьеи»\n(ад. 18) а ахьанао ныныаны, Асны Асовет мчра 1921 рзы ишьагылазар, хышыса уиаахыс ишхьоу ари атекст иананаа, инкааьаны еилакаауеит 1926 шыса рзы шаку ариамаы иаыло ахыса раама.\nАри аамазы асуа ыа асазаараы ауадара дуа цырзгоз асоциалт еилазаара аманы иан. Аколнхараа реикаара аус макьана иахьашьгамыз аныт, Асовет мчра иааца иашааны иаз акулакт класс макьана активла рыцыррымгацызт. Аха нышарак ааны Асовет мчра иацныарц шыргиам уаы ибо иалахьан. Абри еиш аагылазаашьа аамазы асуа ыаы имаысуаз асазаарат моментк ааршуп ажабжь «Алло!» аны.\nАриама аекспозициаы апеизажт сахьаа инрылааны автор даахыхмарша, аха цгьа дашаны илабабеитуеит аыа Кмыз еиаарак макьана иаманы ишыам, ажытра аыншыла, ажца ахьынкка ишцо узырбо асахьаа.\nАусара «аенџьыра кылжжа, аамца злаабыз агазеа нацхы харала аамц а реишьыра ирываыжжаа, ахыб, апап инаар еиш ицырцыруа, — ашыцламш атата» игылан. Ашкол акзар: «еи и, мреи мцеи шысы ажа идыргахьаз, уажы зымч инанамгаз, изламоз -мараьк рыгааьа ры иаааан, анышынраж еиш ахыб баа абганы иан» (ад. 10).\nАбас ишеилабгара ашкол, арирахь ала аусара иавагылазар, егьырахь ала «ахат уахама ыцараа», «агаца шгала, ьаф зуа шырырхагамхан, нас џьана аш шзаартуп, мамзар – џьааным», а аџьажлар ршауа, аыа агына ирылагылан» (ад. 10).\nАриама аекспозициаы, абас ажытра-ца ахааны иазцыригаз асахьаа рыны лымкаала автор иаишьуеит ашколи ауахамеи рконтрастрат еишымра. Асовет мчра араа имааиац уараты иаоуп уи аконтрастрат еишымра.\nАсовет ынарра нышарак ззыанамоз ауахама араа иагьаа игылоуп. Асовет ынарра ззыоз, аџьажлар рыдоуа-культурат беиахара хыхырас иамоу ашкол шеилабгара игылоуп.\nИтиптума ари еиш аагылазаашьа Асовет мчра анышьагылахьоу аамазы? Хымада итиптуп. Избанзар, 1926 шыса рзы макьана, ишаахьоу еиш, асуа ыанхама асоциалисттла аеиакрахь ажылара иаламгаацт.\nАсны Асовет мчра ашьагылара аама иашаны Асоветт ынарраы ицырыз аекономикат политика ыц асуа ыаы уаанагьы експлуататорцас иаз — акулакца, апапца, ауџьарца уа рзина ирыцнамазар ырхага рнамеит. «Аыауаа рыцмаа аа нцыаркьакьааацыарсуа, адгьыл бьауа ажла аауа, ак заар, а агала аныш адыалауа, иаадрыхуа ахыгьы абжа аыа уџьар алашь ирцифауа, ихандеи-ымлауа, аарла акын рысы шаз. Аызаык — Бадра, икамбашьа, икаанаа, иара дахьынеимаз ибыргызыз иабла уаа рнапы мычдуа еибганаы! Уи иара идгьыла роума, жлар рыдгьылагьы иара изы жлар рнапала илаиоит, жлар ирмалхаша иара ималитуеит, жлар рџьабаала ихы ныигоит, аханат еиш иахьагьы ари аыан ьаф иуеит»\n(ад. 11).\nАсны Асовет мчра шьагылеижьеи хышыса уеит, аха аџьажлар рысазаараы еиакрас ианааз а акгьы бом, «аханат еиш, иахьагьы» ьаф руеит ауџьарцеи, акулакцеи, апапцеи, ахаџьацеи, аџьанхаыжлар, «аханат еиш иахьагьы», ур рзын акрыруеит. Акызаык, араа зхабар амбо аауад-аамсат експлуататорт класс ауп.\nЕгьыр аексплуататорца ишыац инханы иоуп макьана.\nАриама абри аекспозициат хаы М. Аашба абас шьахла иазцыригоит 20-ти ашыса рзы асуа ыа аагылазаашьа, асоциалтъ категориаа реилазаашьа зеишраз.\nАжабжь «Алло!» аны ахыса рыиара зыдалоу аыаы арадиодкылага ацырроуп. (Арадио-аппарат а ауп автор уи ахь шио).\nАати акьыхь аархаца реидгыла, аыа Кмыз шефра азнауеит аныт, уаант иаариз арадиодкылага архиара иауп, уахьынти уи аазгоз ыџьа акынцеи аыанти ахьара аиабы амели.\nАыауаа уи абах анраа, иабандаз зымала ицажо зак алассиру а, ауаа еизеит. Уамаша ирбоит, рхаы ирзаагом абри «ачыьмаџьа» цажоит а. «Москва ирауа, ыртыла ирауа абраа Кмызаа усараы ирауаша ианарауеит» а амел иреио агра рызгом. Арадиодкылага дырхиан ацажара, ашаара ианалагагьы абраа џьоукы аватазар а инеины иавашуеит.\nАжытра лашьцара уажраана изалымыцка иаз асуа ыа Кмыз, иахьа алашара аналаа аџьанхаыжлар арлахыхит.\nАжлар ахьеизаз ихы иарханы аысовет ахантаы аилацажара маигеит. Аусареи ашколи акреилааны аремонт рзыарарц рыбеит араа. Анас башаа акы иахарамка игылоу ауахама, ахьара ныс рхы иадырхарц рыбит.\nАзин анира амел ауахама ахьара ныс ирхиеит, арадиодкылагагьы уахь инаиргылт. Абас, Асовет мчра аџьанхаыжлар алашара шырзаанаго зырабыргуа ауса аыаы имаысуа ианалага, уаана зхы цырзымгоз акулакца рыцырырго иалагеит.\nАрадиодкылага аны идылыргеит. Уи анца имч ала иныаба ицазша, ажлар рыхдырра алареи, рдинхаарат сихологиеи рхы иарханы, ааимбарцак анца иныт илбааны ирацажазша, ныхак жжаа ишхаз рбазша уа иам-ианым еиырао, ирымбаз, ирмааз, ажабжьа гараро иалагеит. Абас ариама асиужет ио акульминациаы ахалара иауп. Аыауаа иаминым ажабжь лашьцаа рыгра згаз рацахан, ршыкьбжьы уамыргыло, џьара уамак рхыламыр амуа аама иааагылт. Убри амомент азоуп арадиодкылага аны иахьыларыжьыз аырасраы кынахыык машырны ишьапы антена-ел акаша, изамымхуа дацшаны иыуабжьы шаарылаыз.\nАжабжь абри акульминациат ка аы акулакца рус хымгаа зегьы аргамаха иаацыруеит. Акулак Бадра Бандалеигьы «аыа аусара абаха аенџьыр ша ихы нкылак, иьаса игы азхьуа» дынанаргылеит.\nАриама иалоу аперсонажца рхыхьаара 53-ык ыоуп. Ур рнас даа ыџьа Аант арадиодкылага аппарат аазгаз, уажы архиара иау, ажакгьы џьара иро, ма иконкретту рсахьак ыло иахьыам аныт, ари ахыхьаара иалаамеит. 53-ык, ма 55-ык аперсонажца рхасахьаа рааршра ажабжьк аы иалшараны иаам, арада.\nАриама асиужет аиараы сахьаркырат ырахак даланы даацыруеит аы арадиодкылага збарц иааиуа, гыык ахьеицу даарылны ажаак иааио, ма иаио рыла, егьи ауардын датаны дшааиуаз, икамбашьа аанкыла, «ауардын ахда дангыланы, иарма мара аауа»\nдышуа, дааы акулакца, апапца уа иреишу амучаца рзы згынамараа аргама дара иныразкуа иакны. Абас мацара ариама ахыса риара иалаху аперсонажца рхыхьаара азаит. Аха ур хасахьааны изыамлеит. Ахасахьарахь изынаоны иаоу хы-шьы роуп. Убар дреиуоуп амел.\nамел, ишаахьоу еиш, аыанти ахьара еиабыс дамоуп. Уи «уа рыцак, уаарк диан. Дшыхыз иани иаби Кмыз ашкол даран, ибзианы далгеит, аха ашьахь рмазара инанамгазт, аара азыан дааџьара дмышьыка ашкол дыхны, аны дынкыланы дрыман.\nАсовет ынарра мчра анааи, аыа иачеика аус азиуа, ахьара ны аус еиеиауа, аысовет аусаы дрыцхраауа дналаган, ажларгьы аиабырагьы ргы дашан, аыыхца ааразы а Аати апартиат школа аша ддыыран, сынта далган, уажы иыа азыан аара ду има дааит» (ад. 12).\nАбас иаилиркаауеит автор амел дзаку ибиографиа.\nамел кына еильоуп, асазаара ыц маызо уаыцуп. Зьышысала ажлар рсихологиаы ашмара нкыланы иоу адинхаарат шьцылараа зысаьаша акультурат револиуциа асуа ыаы имаигоит.\nамел иинициативалоуп, ажлар адинхаара рыларара иазкны игылаз ауахама, иааыриааны асоветт сазаара ыц аша имаагоу акны, аџьанхаыжлар культурала реизара иахыхыраны излаалаз.\nАжабжь «Алло!» анамаы иаабоит: «иацы еиш иахьа ахылазгьы арадиоаппарат аша ахыуа, зынти ауахама инагылан, ажларгьы акаа, иыруа, иџьашьауа еикагылан» (ад. 37).\nАжыти аати реибарххараы абас аиааира аат иаго аалара алзыршаз рахьт амел иоуп ихадароу анапхгарамаарат роль аанызкыло.\nАжабжь «Алло!» аны ишазгаахьоу еиш, рахьаа акны асуа сахьаркырат литератураы ицыргоуп акласст а акулак ихасахьа.\nАкулак Бадра дымша, дмыра ажлар ихазы акырдируеит, ажытан еиш, ур иахьагьы ихура иацаланы имоуп.\nУс шаку ахьа еиликаауеит анхаца рыныаеи автор ихаааарат ажаеи рыла.\n«Бадра захьыз уи аыан зегьы-зегьы рааса Асовет мчра зцымыз аы иакын. Илшауамызт акымзар, Асовет мчра иаагыланы аьараа иаашаз организациак имазаргьы цгьа ибауамызт» (ад. 18), — иоит автор. Бадра ибзианы идыруеит аџьанхаца рыхдырра аизара, иара иексплуататорт ус ишаышькласуа. Убри ауп арадиодкылага аппарат зегьы ааигырьаны иахьаыло Бадра агынамара зинао. Бадра игынамараа згы иаааххыз анхаца рахьт аныа аниоулак, иара аак аиоит: «— аи, рыла хтыр иагьа бзиара удырбап сара мыжда! Зыбла хтыз роуми уажы карамсакалуп («комсомолуп» В. А.) а уызца аамадаца шьага икны ирхха-ршьуа измоу» (ад. 16).\nАсовет мчра иманаго ауса акы игахаом Бадра, ажларгьы убас агынамара рызцыригар иахуп.\nАџьанхаыжлар рыхдыррат сихологиа алара ихы иарханы, Асовет мчра иманаго ауса ираиргыларц иазылх дашьоуп. Аыанти ахьара ауахамахь аиагара азааты аныгыла акулак Бадреи, иара еиш ажытра аргьежьра захыз апап Максмеи, ажлар рдинхаарат сихологиа рыханы, идырбунтырц иалагеит.\n«Азныказы Бадреи аыа апап Максмеи ажлар дырбунтрц иагьаарыгымхеит, аха ашьахь ианеибадыра, ирылдмыршеит» (ад. 23).\nАкулак Бадра иус хымга амагара џьара иалымшеит а ихьауа иакым. Анцахаарат сихологиа ажлар шзацымцац идыруеит аныт, уи анца «амч шимоу»\nауаа рахьа ирабыргырц азын, арадиодкылага аны идылигеит.\nАкулак Бадра арадиодкылага убрысак ихы ихнахуа изааршу иара ануати асимволт хшыакгьы амоуп. Арадиодкылага ацырра аџьанхаыжлар рыхдырра иааыриааны ажытра иаагылны ама ыц ахь рхы архара, рысазаараы акультурат револиуциа аалара иасимволуп. Акулак иексплуататорт политикеи аџьажлар рыхдырра ааракреи иеинаало усны ишыам, акулак изы ишыхаагоу идыруеит Бадра. Убри азоуп иааилшо зегьы ао, арадиодкылага аыаы ааира лымкаала дзаагыло.\nАжабжь «Алло!» аны аџьанхаца ркласст а акулак ихымагашьа, итипту аагылазаашьаы итипту ихасахьа ииашаны иааршуа, акритика азыаара амацараы даанымгылеит М. Аашба.\nАсоциалт категориаа реилазаара акзар, уигьы ииашаны ааршра амацараы даанымгылт. Асоциалистт реализм аметод иабзоуроуп абар еиуеишым асоциалт категориаа реиыхараы, аџьажлар рпозициеи хьаати рымеи ииашаны ацыргарагьы ариамаы аы ахьамоу.\nАџьажлар ркласст а акулак асцена игарала, М. Аашба ииашаны ибеит акулак иоурыхт разыма.\nасуа сахьаркырат литература аоурых аны, нас 30-ти ашыса раамазы ицыруа акулакца Сеиды, Мыкы уа М. Аашба икулак Бадра има ианоуп ишцыргоу, асценагьы ишыгоу. Иара убас ииашаны иааршуп аџьанхаыжлар рысазаарат лахьынама. М. Аашба иажабжь «Алло!» аны рахьаа акны асуа сахьаркырат прозаы ицырит асоциалистт реализм аметод.\n*** Асуа сахьаркырат литература аира ашеит аурыс литератураы асоциалистт реализм аметод ацырреи ашьаыргылареи раама. Уи аагылазаашьа анырра анаеит асуа сахьаркырат литература. Аклассицизм, асентиментализм, аромантизм, акритикат реализм1 уа реиш иоу алитературат хырхараеи аметодеи ирывсны асуа сахьаркырат литература асоциалистт реализм аметод ахархара-ма ирласны ианылеит.\nАсоциалистт реализм аметод ашьааркы, аурыс сахьажа азаза ду Алексеи Максим-иа Горки, ишдыру еиш, хынт Асны даахьан. Рахьаа уи иасыз ашышыса 90-ти ашыса (1892 ш.) рзы, шьапыла Урыстыла амаа жпакы дырнысны, Амшын Еиа аы алагьы диасны данцоз, Асынтылагьы даааит.\nУбри рахьати Асны иаара иахылыз риамоуп адунеи аы еицырдыруа иалаз иажабжь аима «Ауаы иира». Иахьа Кыдры аиас амшын иахьалало азааигара, Аыбжьа аыан амаду ихыгылоуп аыс асаби дылгыдкыланы\nАромантизми акритикат реализми релемента асуа сахьаркырат\nлитератураы иаылоит, аха урт хадара зуа аы ааныркыло изыамлеит.\nиаоу абаа. Абри абаа, аурыс пролетарт шыы ду М. Горки иажабжь «Ауаы иира» аны зыбах цыргоу ахыса ахьымаысуа аырбага акны иоуп.\nАлексеи Масим-иа аынт раан Асны дааит 1903 шыса рзы. Усан масша диасны дцеит. Сентиабр мза, 1929 шыса рзы ахынтти акны А. М. Горки Асны дааит. Асныти ССР аиабыра – Н. Лакоба, С. анба А. М. Горки иыланы днарга-ааргеит, Асуа нха иаацараы днаганы асуа чеиџьыка дахадыртеит, асуаа рынхашьаа идырбеит1.\nАсуаа рышаара, рыкашара уа А. М. Горки даара игы иааханы зны еишачарак аы ус иеит: «Европеи Америкеи зехьынџьара сахысхьеит, исаахьеит ирацааны ажлара рашаа, аха абас атемперамент зманы узто сара џьаргьы исмаацызт. Ур убас ихазынаоуп, ишхазыноу еиш штыла ахаа»2.\nА. М. Горки Асны аыаа дынрылс-аарылсуа иныараан, зчеиџьыка знапы иыргыла изку асуа жлар дырзааиганы ианиба ашьахь, Асныти ССР жлар ркомиссариат ахантаы Нестор Аполлон-иа Лакоба икабинет аны иофициалту аиылара иман. Араа, ариарат агылазаашьа зыцны имаысуаз аиылараы иалацажеит алитература, ажлар раыцт амаа реизгара азааты, асуа жлар рмузыкат культура аагылазаашьа азааты уа убас иегьы.\nУи ашьахьгьы А. М. Горки асуа шыцеи иареи рконтакт мыка асалам ша рыбжьысуан, абжьгараа рзыао дрыцхраауан, имаион. Уи исалам ша акаы иуан: «Даараа ишабжьызгоит аара шаларц, шазымшын алитвуз, шахьала, еимашкла, иышша асуа бызшахьт аурысшахь аиагара, шалага ажлар раыцт поезиа ааара, еизыжгала, ианышала асуа ашаа, алака, алегендаа, ихыжаал ажытати аобриада убас иегьы. Убри зегьы иахьуп афольклор Ш. Инал-иа. Асуа литература аиаразы згаараак (урысшала).\nАа, 1967. Ад. 43.\nВ. Молчанов, Г. Лебание. Амаура аимаа. «Советскаиа Абхазиа», 1967, ииуль 26.\n– ажлар раыцт риамаа рыаара. Уи хыкыла шара ирацаны акыр шнаарц ахьалшо анасгьы, ауаа раца иднардыруеит Асны иасхьоу»1.\nХаала дрылагыла дырзааиганы дахьырбаз, ицныареи аиызарат еицажараеи рынасы иахьалашаз, абжьагараа ахьырзыаиоз, асалам ша ахьрыбжьысуаз, еиараак исахьажат хасахьаа ажлар рмассаа рыжпарахьт иааганы рааршраы иазара дуа уа ирыбзоураны, А. М. Горки асуа шыца аыры рахь анырра ду аиеит. Хыкыла, А. М. Горки иахьт анырра ала ирнубаалоит С. анба ириамаа «Аш ашь зоу ала», «Адыба № 6».\nАпрофессор Ш. Инал-иа ар ариамаа рыбах ахьцыриго иазгеиоит: «С. анба инапыманы асуа литератураы рахьаа иаабоит здаам апрозат жеинраалаагьы. Џьашьатуп ур рсахьаркышьа, ажала иу музыкоуп дара, иугаладыршоит Горки еицырдыруа ириамаа». («Аша ашьауардын азы», «Аур цаража» — В. А.)2.\nГанкахьала А. М. Горки заати иреволиуциат романтизм, егьи аганахь уи исоциалистт реализм аметод, асуа советт проза рахьати ашьааа реихгара инаркны, асазаара ыц ааршрахь имааганы, ашьа зырныо геисраны адаа инрылалеит, А. М. Горки исахьажат риарама рнубаалоит асуа шыы ду С. анба егьыр ириамаагьы.\nА. М. Горки иреволиуциат романтизм, асоциалистра реализм аметод ашьааркрахь итрамплинны, асоциалистт реализм аметод ашьааркра азаз «Амешьчанца», «Ан», «Ааца» уа реиш иоу ариамаа аиазар, С. анба ареволиуциат романтизм исахьаркырат риамаы рахьати ишьааа еихызгоз ракны иоуп. Нас иаарласны уи иагылит, аоурых-револиуциат драма «Асны аным», ажабжьа «Ага аша», «Сабду ихышаара аха», «Аџьаж ду», аповест «Сеиды» уа реиш иоу асоциалистт реализм аметод ахархарала иаоу ариамаа.\nМ. Горки. Иымаа реизга, 30-ти атом. Москва, 1956. Ад. 312–313.\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Ад. 188–189.\nАбас, А. М. Горки исахьажат азареи ириарат методи асуа шыца рахь анырра шыанааз зыраргамо аргументуп С. анба ириарама аоурых инаваргыланы, М. Аашбеи, В. Агрбеи рыриамаа раараы асоциалистт реализм аметод ахархара ирымазгьы.\nС. анба ипрозат жеинраала «Аш ашь зоу ала»\nрахьати прозат риамоуп асуа асоветт сахьаркырат литература аоурых аны а иахьаозар ауан асышала иызар. Иит иара 1922 шыса рзы Октиабрти асоциалистт револиуциа аиааира агеижьеи хышыса ахыра амшныазы. Рахьаа икьыхьит Ноиабр 7, 1922 шыса рзы аурыст газе «Голос трудовой Абхазии» аны.\nАсшахь еиаганы илкьыхьит Нина Лакоба, 1956 ш. рзы ажурнал «Алашара» №5 аны.\nНина Лакоба лмонографиа «Самсон анба» аны ариама «Аш ашь зоу ала» дахцажоит апоезиа ашаы иргыланы.\nС. анба иымаа реизга ашы 1958 шысазы иыыз аны «Аш ашь зоу ала» ануп апроза ашаы (аредактор Ш. Инал-иа).\nАсеиш аиымшара зыхьаз ариама «Аш ашь зоу ала» ганкахьала иахьжеинраалоу, егьи аганахь — иахьпрозоу (иахьпрозат жеинраалоу) ауп.\nАриама «Аш ашь зоу ала» ажеинраалат риамаа ирыдкыланы рыхцажара азин шамоу еиш, апрозат риамаа ирыдкыланы ахцажарагьы азин амоуп. Абасала, ишьаарар алшон – «Аш ашь зоу ала» рахьати прозат риамоуп асовет период аамазти асуа сахьаркырат литератураы а, аха иааагылоит даа заарак. Иазыаома амилат литература уи амила рбызшала иым ариама? Иазалахьаома амила рлитературат ынха ур рбызшала иым ариама, уи зыз дара иреи иашаьоу, рбызша шьахны издыруа иакны дыазаргьы. Ашыы дызхаарнаку ажлар рбызшала имцажо ариамаа амилат литература ынха ахыхьаалара алшоит а агаанагара сара сзадгылом. Амала, даа бызшак ала иуа ашыы, хаала ижлар дшырхаарнак иашоу знышуа ириамаа, С. анба иымаа реиш, имила рбызшахь ихаа ила, мамзаргьы дааы ила ибзиааны еиагахар, усан, убри анеиагаха инаркны имилат литература абеиара иахыхьаалахар алшоит.\nАбасала, С. анба ипрозат жеинраала «Аш ашь зоу ала» 1922 шыса рзы акзаргьы ианиыз, иагьаникьыхьыз, 1956 шысазы асшахь еиаганы ианкьыхьха инаркноуп асуа сахьаркырат литература иабеиараны ианыхьаату.\nАжабжь «Ага аша» азыангьы убри ауп иатхо.\nУи С. анба иит урысшала, икьыхьит агазе «Советскаиа Абхазиа» август 17, 1927 шыса рзы. Асшахь еиаганы, «Иалкаау иымаа» ирылааны иыит 1934 ш. рзы. Убри инаркноуп, хымада, «Ага аша» асуа сахьаркырат литература иабеиараны ианыхьаату.\nАбасала, асуа шыы хатра С. анба даа бызшак ала ииыз ириамаа, ихаты бызша аша еиагахаана, имилат сахьаркырат литература иабеиароуп а иузымхьао иан.\nАсоветт период азы иоригиналту асуа прозат риама рахьаа ицырит 1928 шыса рзы Мушьни Аашба иыманы. Ур ажабжьа «аи, дад, аписар, изак кампаниоузеи ишааауара!», «Ацуныа акы иасам сон аха...», нас 1929 шыса рзы акьыхь збаз – «Алло!»-и роуп.\nС. анба ипрозат жеинраала «Аш ашь зоу ала»\nА. М. Горки иреволиуциат романтизм асуа литература излалагалоу ариамаа ируакуп. Асимволи, исубиективту аметафораеи, аиыршраеи рхархашьала, асабаратра иаыгоу аромантизм аыдараа рыма иангылоуп, аха ахшыак абышьа зеишроу асиужет аиашьеи, ажлар рсоциалт заараа рыбашьеи рыла асоциалистт реализм анырра шамоу анубаалоит.\nАдаца адгьыл иалараца игылаз, илегендату ала, Октиабрти асоциалистт револиуциа иаанагаз Асовет мчы иасимволны иаоуп.\nАриамаы иааршуп х-аамакны:\nАсовет мчы шьагылаана ажлар загылаз агарат аамеи, Октиабрти ареволиуциа аграждант еибашьрагьы надкыланы рымаысра аамеи, ареволиуциа аиааира нага ганы Асовет мчы аба еиых аынч нхарахь ианиас аамеи.\nАсиужет, хронологиала еишьагылоу ахыса реибарххарала еикаауп. Октиабрти ареволиуциа аламалазти аагылазаашьа аазыршуа асахьаркырат ажеицааираа шыга рацала еибыоуп.\n«Игыьагаха, а змам амамиара еишны, унзалымшауа алашьцара адунеи иын...\nЛашарацыхьык аиуа-зеиуоу џьара изалсуамызт...\nАдамра лашьца хьшашареи, агыьасыьареи ирхагалан ирыман...»1.\nАсовет мчра шьагылаанати аамазы, аџьажлар рзиндарат агылазаашьа бааса аазыршуа аметафораеи аепитетеи ариамаы илахьеиагоу, агыра хьана зынылоу бызшала ицажоит.\nАха Октиабрти асоциалистт револиуциа аиааира анага иалаз аагылазаашьа ыц ааршраы автор ибызша аасахуеит, илахыххоит:\n«Адунеи амра ашаха ааыжжын, иаарлашеит, иџьашьатха, имкьаао лашарала...» (ад. 65). Ариамаы аиыршрат сахьаркырат мааха аы а ааныркылоит: «Ажлар ргасахеибакра, авулкан еиш еилашуаз аыхтан ижеит...», «Мыч ду змоу ашьауардын еиш, жлар рымыжаа ааиырхын иаагылт» (ад. 65).\nЗегьы реиа асимвол ауп ариама аикаараы хархагас С. анба ари ариамаы имоу: «Ажлар ршьеи рылаыри иарыьаз адгьыл иагылын, адаца ыараца, лассы иазауа иналагеит иаа ала а». Ала а, ишаахьоу еиш, Октиабрти асоциалистт револиуциа иаанагаз Асовет мчра иасимволуп. «Ама еиааа шыкуа, еилаиуа рышама ыхны иажлеит ааыа ицауа».\nАраа ама еиааа аконтрреволиуциат мчраа, аграждант еибашьраан Асовет республика а рхаырц иагыдлаз аинтервентцагьы нрыдкыланы — ирсимволуп.\nС. анба. Иалкааоу. Аа, 1958. Ад. 65. (Абри анас, С. анба абри\nишы аныт ацитатаа анааго, адаьаа аарбалоит ахыца иракны.) Ар амчра еиааа, ала а ирыжнаеит амацыс еиш амцабз еилариуа, насгьы аиааира агеит. Ари аиааира ашьахь алаа шит ибыбыша:\n«Иара аш бьыца цеицеиуа, ааралыкь ашь раца иреишха, иырны ицоит еибархмаруа рхы ахьынахаз. Ур ааанхы ианкашо, амцабз еиш ихыьоит дара» (ад. 66).\nАраа аш бьыца асоциалистт револиуциа аидеиа — Ленин ду иидеиа иасимволуп. Уи аидеиа ааанхыти атылаа ргьы ареволиуциат мцабза шхынарьо нарбоит, аш бьыца ааанхыа ицаны ркашара, имцабзха рхыьара.\n«Аш ашь зоу ала» асахьаркырат мааха реиыршашьа ариама апафос арака анаан, адгьыл иаганы ишькыцаа, асубиективизмрат ауа иалааны иахьамоу иахьаны ареволиуциат романтизм иадкылеит, аха убри аамазгьы уи асахьаркырат мааха рсимволт гаш аартны, ариама аоурых фырхаарат акы, иреалту адгьыл ишыгылоу, асазаараы аы змоу ахыса шаа ииашаны иаанаршуа, насгьы аџьажлар рсоциалт ма алхразы аиыхараа ридеиа-тематикат шьаыргылашьеи, авторт позициа ааршышьеи рыла асоциалистт реализм аметод уахьа иаацыруеит.\nАреволиуциат романтизми акритикат реализми џьарак реиниара араа иалоит. Ур араа реиниара зыхьаз, рхааа хышала еицыхароу методаны иахьыам акхап.\nИагалааршахп, уаана иазгаахьоу — аурыс пролетарт шы ду А. М. Горки, асоциалистт реализм аметод ашьааркрахь ареволиуциат романтизм дагылны дышнеиз.\nзыхцажаз, С. анба ипроза-жеинраалат риама «Аш ашь зоу ала» аформала иуп «Адыба № 6».\nАџьажлар рыза ду, ргыыра Владимир Илиа-иа Ленин исыжра хаала иалахны зыбла иабаз асуа шыы С. анба, иаиеит уи амш лахьеиа аџьажлар агалсра ду шырнаоз знышуа ариама «Адыба» № 6».\nВ. И. Ленин исра инашьарххны иызар аларын а Н. Лакоба иазгало агаанагара1 абри аны уадгыларат иоуп. Аха ииашаьаны, уи зырабыргуа аргумент ахьамам иахьаны 1934 шыса рзы С. анба асышала иижьыз ишы хыы «Владимир Илиа-иа Ленин» зыхьу иананиа акхоит, ианиыз а, аама-дыргас макьаназы зыныарц алшо. В И Ленин исазаара далиижьеи жашыса ара аамазы С. анба игалашара акноуп араа ахьа ишизцыргоу. Аха ахыса рымаысшьа убас еиш иаоуп, уи ахыса жашыса рахьа ирылашны избаз игалашара иузадкыло акымка уи алахьеират гыра иахьа иалашны, згалсрат гырахьанара даа хыск ихьанамцака ианыоу амомент азын ишу агра угараты.\n1935 шыса рзы «Адыба №6» С. анба ихала аурыс бызшахь еиеигеит, иагьикьыхьит агазе «Советскаиа Абхазиа» аны ианар 21 рзы. Ианар 25 1935 ш. рзы асышала еиеикьыхьит, усан х-бызшак рыла иыуаз агазе «Асныти асовет шыы» аны С. анба ириама «Адыба № 6», уаана зыхцажоз «Аш ашь зоу ала» еиш апрозат жеинраала а ажанрт лкаа азыааны иахцажоит аааца зегьы. аргьы, уаана ишазгаахьоу еиш уи агаанагараы аоуп.\nАха иазгаатуп «Аш ашь зоу ала» ареволиуциат романтизмра иадаланы шахашуаз еиш, «Адыба № 6» азнеира шалымшо. анба ириама «Адыба № 6»\nаны имаысуа ахыса, иконкретту, адгьыл игылоу, иреалту ракны иоуп.\nУи асазаарат абырг убасак иазааигоуп, аоурыхт очерк ажанр асахьаркыра-композициат формаа роуп издукыларт еиа изнааланы иоу. «Аш ашь зоу ала»\nаны еиш асубиективизмрат ауа иалакнаау асимвола араа иаам.\nАпрофессор Ш. Инал-иа ииашаны иазгеиоит: «...Ахьагьы уа далагылоуша ауп анапаза риама дшыанао.\nАра иам ианреиоу ажакгьы мыцхны, арахь иаахыз зеНина Лакоба. С. анба. Ад. 75.\nгьы иеит. Аимахара ду лабаба уалашуаша исахьаркны иааршуп».1 «Адыба №6» зхат сиужет змоу риамоуп. Ахы акуеит В. И. Ленин дысит а ажа хьана аауа иалаланы, Москвант зехьынџьара ишнеиуа ааршра иазку асахьаа рыла. Уи ажа хьана Кавказти ашьхаа ирхыны Аснынагьы иаанагеит арадиошаџьаы.\nВ. И. Ленин исыжрахь Асныти ССР аныти Москваа ицоз аделегациа дрылан, зыблаа рыла ахыса цыргоу, ариама алирикат фырхаа (уи хымада иара автор С. анба ихаа иоуп).\nМосквант аделегациа Повелецкти авокзал аны ирзышыз адыба № 6 иатаны ицоит, В. И. Ленин исазаара аыхтанти амша ахьихигаз, Москва азааигара иоу, Горка а изышьоу адачат ы шахь — асыба ахьыказ ахь.\nАдыба аангылоит Горка зегьы реиа иазааигаз аагылара Герасимова аны. Уант х-километрак бжьоуп Горкана.\n«Еицрыхха, асы ирааны рынархеит Горка аша ынажижаба раара асаниаа». Аделегациа Горка инеит. В. И. Ленин дахьыказ ахь ихалт: «Абар Илиа-иа иуада аш нылагылт.\nгы аыеит.\nаналоит. алаш нашеит илахь аш. Илиа-иа...\nИсы ам! Дымацо акыба доуп, аиаеи ашеи ивааны. Иамаа еидшашалан, илакыаы — акыраа. Игы иадуп Абира ашь аорден. Аусуреи аареи ры ызцас имаз, уажы ара дахьыкоу ааырт карулра игылоуп Надежда Константин-иа, Мариа Илиаиа» (ад. 93).\nАбас иконкреттуп асиужет аны ицыргоу ахысеи, аоурыхт ыеи, зыбах ыло ауаа рхааеи.\nГорканти В. И. Ленин дызаз акыба рнапы иыргыла адыба № 6 ахьгылаз иааганы, Москваа ама илеит.\nАагыларацыхьаа ажлар аадеизалан, адыба ааныркылон — «Илиа-иа бзиала а иарарц». «Аааршыра\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Ад. 189.\nиаацыруеит акыба. Ауаа рыха аахтуеит. Рылаыр рыла иаахажжылоит. Иаауеит амузыка, иыуеит ауаа (Ад. 94).\nАбас илабабоу асахьаа рыла еиыршоу асиужет, ахыса еишьагыла, ахьа ибла иаамыршаака, В. И. Ленин исыба зоу акыба аыргыла адыба № 6 Павелецкти авокзал инадгылоит. Уахьынт миллионыла ауаа ашьагыла инаргоит Аидгылаа рыны аколоннат зал аша. Нас — Аша ашь ахь. Асиужет иакульминаиат кауп В. И.\nЛенин исыба зоу акыба амавзолеи ианадыргыло амомент:\n«Аша ашь.\nДаажуеит авожд.\nХьоуп. Амцаа еиуп.\nШьыбжьон шь-саак рзы акын. Иааит агудока.\nАыуара иалагеит асиренаа. Иааиладырызит автомобила, агга аарыхгеит абзарбзана. Москва асы аеит.\nАсы аеит атыла. Амавзолеи иадыргылт бзиа ирбоз авожд, ауаатыса ргени дызаз акыба» (ад. 94).\nИшаабо еиш, ариама асиужет еикаауп алахьеиарат хыса рыла. Аха апессимизмрат акы аманы иам. Ариама анамаы иаыло апартиа ианао аоуба бжьы иаанаршуеит В. И. Ленин аџьажлар ирзышьеиаз ама сра-ра шаым.\n«Аоуба аауеит, аыза Ленин уахьа, уара ууасиаа шынаагауала».\n«оуба аауеит, аыза Ленин уахьа, апартиа аилымшара ала агеиш ишаахьчо ала» (ад. 95).\nАџьажлар рыза ду В. И. Ленин иахь ирымоу абзиабара С. анба инашьны иааиршуеит. Иаагап уи зырабыргуа илабабоу ырштык: «Москва ашь иалагаланы инаргоит Илиа-иа икыба. Миллионыла ауаа ашьагыланы инеиуеит иара. Ашьшьыа ицоит ана ирыбжьысны. Аенџьыр саркьаа ирнубаалоит игыро ауаа рхаа, насгьы ур ирхьыккоит алаыр ца-ца ацыкбара». Мамзаргьы, В. И. Ленин икыба Аидгылаа рыны аколоннат зал ианынадыргыла, ахьа баасгьы иннамкылака, «авожд бзиала а иароит аусуцеи анхацеи» (ад. 94).\nАриама апеизажгьы, иара ус асабара асахьа ааршра мацара акымка, аџьажлар рыза ду исра иахылыз алахьеиара иалахуп: «Ашьха цаш агьаа Ельбруси азбеги сыла иаоу рыха лахьеиарыла иладырызша убоит» (ад. 92). В. И. Ленин аыхтанти имахь инаскьагара инеиз ауаа мила рацала ишеилаз ирбарц, С. анба аметонимиат сахьаркырат форма дазыманшаланы ихы иаирхоит: Инцырьаацырасуеит ахыраа,, ахылаа, ахам-халаа (ад.94).\nАпрозат жеинраала а «Адыба № 6» иамоу ажанрт лкаа аиашара узаагылом, аха иабанапрозату, насгьы иабанажеинраалату а азаара ыгылар алоит...\nАраа астатистикат цифраа рыла аак амака, апрозеи ажеинраалеи рыдараа шанышуа, иахьынанышуа акык-бак азгаап.\n«Адыба №6» асиужет анахашуаз ишабаз еиш, уи ашьагылашьа, ахыса рыиашьа, акомпозициат еикаашьа уа рыла апрозат риама аыдараа роуп ианышуа. Адахьти аформа аикаашьала иаразнак апрозат шыроуп улаш иашо.\nАоуа абзацла ралагашьа, ажаа еицырхха еишьаргыла, џьара-џьара быжьба-ааба цаа аына абзац ыц ыаамка анеишьа, арифмаа рхабардара уа рыла ариама прозатуп. Насгьы ажаарат формала мацара иаоу аоуа,лирикат цалашарак цырырго акымка, ажаа адахьти раки, автор ур рыла ииарц ииаху агаки акакны, реикаашьа алагьы ипрозату рацоуп.\nИагап аыршты. «Апартиа иагмыжька инанагеит Ленин исы анаы дыззыоз, насгьы исазаара даналуаз ауасиа зызаиаз асоциализм ргылара аус дуа» (ад. 95).\nАри аоу аиартышьат формала акыз, аидеиат акы ацыргашьала акыз ажеинраала изладукылаша акгьы узадбалом — ипрозатуп.\nАбар иаагаз азгааеи аыршти инрываргыланы, ариама «Адыба № 6» аны аы ааныркылоит амузыка бжьы зхоу, аритмика шьах знышуа ацааа.\nУр ацааа џьара-џьара ашы адаьа анаара инеиаана, ажеинраала шкакаы еиш, иахыоит:\n«Мап, уи исра хаашьа амам.\nЛенин дымсит, уи дзысуам, уи сра иым!»\nИуылоит иара убас, икьаны иахоу ацааагьы:\n«Горка ахьт иаарыцауеит:\n«Ленин дысит!»\n«Ленин дыам!» (ад.92»).\nАбас икьа-кьаны иахыоу ацааа рымацара ракым ажеинраалат интонациа знышуа. Ашы адаьа анаара инеины ацаа ыц аша ииасуагьы ажеинраалат ритмика рнышуа иоу рацоуп.\n«Жьаа хьанак еиш иасуеит улыма. Нышгал дуак уаажьуша иуыоит... Иааршыран ухы иалоит. Еианароит угы...» (ад. 92). Араа абзаци абзаци ирыбжьанакыз асинонимт хшыакы ныызго шьоук ыоуп. Ур ахыа-ахыа еишьагыланы ицоит. Еиаургылар, шь-цаак иоу ажеинраала шкака астрофа рылуеит. Рахьати -цаак жеизажеиза цыра рыманы иалоит, ахати аа-цырак аанахоит, ашьбати — фба. Атоникат жеинраала аиартышьа аритмика рнубаалоит. Аха ажеинраалат ритмика азо абар аформаа рнасгьы, ирацоуп аоуа рынуати ракала алирикат цалашара узо: «Днеиааиуан уи абри абачаы. Асам дныталон. Ааига-сигати анхаца драцажалон. Рабду, рлака-хаа Ленин дырбаразы иааилон аыанти ахыа». «Арати адгьыл, маак иадамзаргьы, — иоурыхуп» (ад. 93).\nАр аоу ахыаа адахьала апрозат форма рымаша иазаргьы, ремоциат ныррала ахьа алирикат хыцраа ихаы идырысуеит. В. И. Ленин исазаара иадалоу аџьабарат сахьаеи, еиуеишым амаареи ихаа исы аны даныаз аама убла иаахгыларат ианаоит. Иара убас, аметафораа — «Дысит ашьхат шьауардын», «Иыуеит амузыка», «Аыуара иалагеит асиренаа», аиыршраа — «Жьаа хьанак еиш иасуеит улыма», «Апартиа аилымшара ала агеиш ишаахьчо», аметанимиаа — (хыхь зыбах ахьоу рнасгьы) «Москва аусуца џьабоит, иыуеит», «Иыуеит СССР аџьажлар», аепитета — «Илиа-иа илахь баа», «Рабду, рлакыа-хаа», «Москва ашь» уа реиш иоу аметологиат сахьаа алирикат хыцраа ахьа изцырыргоит, ариама ажеинраалат пафос аароит.\nАбасала, С. анба ириама «Адыба № 6» апроза аыдараа реиш ажеинраала аыдараагьы рыла еиыршаны иаоуп. Апрозат жеинраала а ажанрт лкаа азазгьы иара убри ауп.\nАриамаы апафос аракы иамоу ала аромантикат азшьа анышуа иазаргьы, ахыса адгьыл иаыганы, исубиективту ажан иалакнаам.\nИреалту асазаарат абыргыла ириашоуп. Ишазгаахьоу еиш, аочеркра аына инаома уо иоуп.\nАсазаарат абыргы ааршышьеи аџьажлар роурыхт ма ацыргашьеи уа аидеиа-композициат еикаашьа араа асоциалистт реализм аметод ахархара наганы ишыоу макышьа амам.\nАпрозат жеинраала ахьынт С. анба диасуеит, апрозацьа аша. 1927 шыса рзы агазе «Советскаиа Абхазиа» (август 17 рзы) ианиауеит иажабжь «Ага аша».\nX. Бажба ари ариама рылаихьаоит апрозат риамаа. Уи иоит: «С. анба асуа проза дазаза дууп, аатти Асны ашьагылара уи аиара асахьа ызхуа ажабжьеи аповестеи авторс дрымоуп. Уи иаиеит иыршыгоу асуа новелла (ицафыру, илахыху ажабжь).\nУбас иоуп: «Ага аша», «Сабду ихышаара аха», «Аџьаж ду», «Ыы, алла, алла!» убас егьыргьы»1.\nАбасеиш алкаааара, сганыла, ииашоуп. Ар ариамаа рышагаа заароуи, ахасахьаа рцыргараы рсахьаркырат композициат еикаашьеи уа рыла ажабжьт жанр иадкыланы X. Бажба иаиаз алкаа ианышаны иоуп, зыхь иаз С. анба ириамаа, «Ага аша» рахьа инаргыланы.\nX. Бажба. Асуа литературазы. Аа, 1960. Ад. 74. («Асуа ажабжь аиреи аиарамаеи» ирызку аусума автор 1969 ш. рзы ииыз идиссертациа иахакуп. Абри ашы ахы инаркны абрана дзыхцажаз ажабжьа, ахьа аус рыдиулеит. Абринахыс, «Ага аша» нарыдкыланы, дзыхцажо ажабжьа 1969 ш. азына ишиыз иоуп.) Абасала, ариама «Ага аша» апрозацьа аша ихьаату прозат ажабжьуп.\nАжабжь «Ага аша» 1934 шысана асуа сахьаркырат литература иахухьааларт изыамлаеит. Уаана урысшала даазнык (1932 ш. рзы) акьыхь абахт, аха асшахь еиаганы ианы 1934 шыса рзоуп.\n20-ти ашыса рынама асуа ыа аагылазаашьа еилааара аманы иан.\nГанкахьала, анхаца ацаризм ахампырат ыареи, аыруа национал-шовинистт меншевикца рымчра рыныт зхы иаитхаз, рыдгьыл иашмацахаз рхы рбон. Егьи аганахь, уаана акьысгьы рырауа, аџьанхаыжлар ирааца иашаха рхы цыргара иалагеит акулакт класс.\nАбасеиш аагылазаашьа еилаааы аџьанхаца ргыраа алахьеиара, агреибамгара уа рахь ихьазыршуаз рацахон. С. анба дацымашьо идыруан Ленинт партиа, анхаца асазаара лаша аша рыма шылнахуаз. Уи, дахьшыыз, дахьуагыбылыз, Асоветт ынарра дахьапатриот дуаз уа рыла, згыраа рышьагылара аграхаара зцыуа иалагаз аџьанхаца, рдоуат галаазаара арлахыхра шаахыз геимар алшомызт.\nУбри иабзоуроуп, ганала, С. анба иажабжь «Ага аша» аира.\nС. анба аыа аагылазаашьа еилааа хшыла дазнеины иагылигоит, уи аамазын иобиективт иашаны иаз анхаца рысазаарат абыргы ахьт хыск.\nАжабжь акомпозициат еикаашьала ахат ыдара аманы иоуп: ажабжьа ба џьарак еилааны иаоуп.\nАкти ажабжь, иара аниуаз 20-ти ашыса раамазы имаысуаз хысуп. С. анба иара ишиазшьоу еиш, аепитет шьахеи, аиыршра ссиреи, аметафора ышеи уа зысы зхаоу ажа хыркы лышааха рыла ахьа изнеигоит, асоветт аамазти асахьа аимаа, шышысала атра згы кыднаргылахьаны иаз, уажы уи атреи азакандареи нарыха ироуз ахаира амыжа знааз ауаа рсахьаа.\nАжабжь аны ихадароу хасахьаны иагылабаауеит аамада аџьма ихасахьа.\nЕиуеишым -аамак ирхаану ажытра лахьыцгьа зыблала избаз, зхырат шыса раан заби, зашьеи, зашьеи гара-цгьала иахаз аџьма, ихаа иажабжь Асныжлар 19-ти ашышысазти ртрагедиа ду иасимволуп.\nаџьма иажабжь уатоит, ихьаноуп ахыса, аацарак ажытра — амаџьырра аамазы атым дгьыл аы ирхыргаз лабабоуша, ахьа иахьа иаацыруа иоуп. Аха аша «Ага аша» зхылыз аоурых иахьати аар реилыркаара иазку, ажыти аати рконтраст аааразы ицыргоу ажыт ажабжь, ариамаы ахшы акы хада аанаршуеит а агаанагара иашахом.\n«— Уажы, дадраа, иагеит ажытра уи Ага аша!..\n– Аша гырьа цырит уи ацынхрас! — иан, аар рахь ихы наирхеит: – Аа, дадраа, иша акомар раша!\nАьеа иаадырьеит аар аша имцаха. Аха иашаха инеины-ааиныит» (ад. 70).\nАбри акомар аша инаыраны иазгао ааракра хыкыс автор ишимоу анубаалоит ажабжь. Ариама ахшыак хада ныызгогь абри, аыц сазаара иахылыз ашоуп.\nАжытра аама лахьыцгьазы иалаз, аџьма иио ажабжь, ишаахьоу еиш, аинтерес аоуп, уатоит, аха ариама аидеиа хада ааршразы ицхыраагоу сахьаркырат хоуп.\nАриама аидеиа хадас иамоу — шьакаарала иаагоу ахаира ахшьара аракы ааны, аџьажлар уи аак дуа шамоу реилыркаауа, Асовет мчра ирнааз ахаира ааырарат цанырра рзырыхара ауп.\nЕишымыз -аамак ирхылыз -ашак рконтраст ала иааршуп Асныти Асоветт Социалистт Республика аны аыанти аар ргалаазаара.\nАжабжь аны, ажытан иалаз атрагедиат хыс алагалоуп, аат сазаараы, ахаира змоу аџьажлар руса ирылацажаны аизара ианалга ашьахь идырысыз ашаареи акашареи уа рыла, ргалаазаара бзиа узырбо ахыса ирконтрастны. «Еица умабака еиьу уздыруам» а 20-ти ашыса рзы аыа асоциалт категориаа реилазаараы еилыргамка инханы иаз аилааараа ирыхьаны агынамараеи акласст еиыхараеи асазаараы ахы цырнамгака иаанхомызт. Аџьанхаыжлар рпозициа арара аахын.\nАсоциалистт реализм аметод ахархарала иу абри ажабжь ала С. анба ур иргалаиршоит асуа жлар ирхыргахьоу агараа рахьт хыск, уи ала иахьати рагылазаашьа ахьынаараку лабабатуа, ама иашахь, аша ыцахь еихьиршуеит.\nС. анба аыат бзазара ааршраы исахьаркырат метод деижьом иажабжь «Аџьаж ду» (1935) аарагьы.\nУигьы акомпозициат еикаашьала ажабжь «Ага аша»\nахьанауа рацоуп. Амала, араа хара инаскьахьоу аоурыхт хыс зыблала избаз аамада иакым зхасахьа азцыриго, акын Нури иоуп. Аха убри акынгьы далашырт дахьеит Асовет мчра шьагылаанати анхаца рысазаара ахьанараа. Шыга аимала зсахьа ыху аколнхарат ыа иагылаауеит, аусура бзиа избо арыс еильа-еилыц Нури ихасахьа.\nНури уажы дахьыоу ааигара игылоу аџьаж ду акшамыкша адгьыл зегьы, зны аауад Заурбаь итын. Уахь усан масша уныларгьы аломызт. Анхаы ирахк уи аауад идгьыл ахь инылар иаразнак «итаны» иргон.\nНури игалашоит, данхыыз зны ркамбашь ахьааз уахык зны ашаха аанаан, убрахь аауад Заурбаь идгьыл ахь ицан «ааиуан хымдыр» «таны» ишараз, ашьахь иаб, аштраф ахимшаака иширымаз. Дук мырыка астражникца аны иаакылсит, Нури иаб дырбаанданы дыргеит, уи аауад Заурбаь «аарбел» а ахьиеиаз азын. Уажшьа аџьанхаца, дара рхааа роуп адгьыл ашымас иамоу. Нури иаауеит иаб аколнхаца дрылагыланы аус ахьиуа ахьынт иаауа иашаабжь. «Саб аша иауеит» ааиеит Нури ганыла, иггьы аагырьааит.\n«Аша иауеит» неиеиеит, нас илахь ааиылан, ус нациеит: «ыхьа аша иаомызт» (ад. 75—76).\nНури игалашараы ицыруеит, иаб Ноурыз зны ижыт шьанашаь ахькнааз иаакнихын абна днылашьшь дышцаз. Дабацеи а хыцырас иман Нури.\n1921 шыса. Идыды-мацысуеит март 4 ах» (ад. 78).\nИгыргыруеит абзарбзана.\nИгоит ашаь быжьа. Нури иаб асуа револиуциапартизант отриад «Кьараз»-ааи, Ар ашьааи дрылагыла, исадгьыл гакьа Асны аыруа меншевикца рыныт ахы иаиитуеит.\nАкинокадра реиш ахьа иахьа имасуеит Нури игалашараа ры ицыруа асахьаа. Ажабжь анамаы иабоит шьа игы ираауа, насы змоу иакны дшыоу.\nАриама ыдарас иамоуп аша ахы инаркны иагылуа иахьыоу. Нури хыы ар агалашараа рахь дызгаз иаб аколнхараы иызца дрылагыла аша ахапа ахьио, ибжьы ахьаауа ауп. Ашала иалагеит ариама асиужет аиара, ашала иалгоит. «аи, амарџьа, афырхаца!» а иаб иаша ацаа дырагь илыма иааасит. Нури аа аколнхара мхы дынашит. Игы аагырьааит, игеисра иаырццак атах-атаха аикаа ал мах иаарылагьежьит»\n(ад. 79).\nАбас ашеи аусуреи еицуп ажабжь «Аџьаж ду» аны.\nАфырхаа хада Нури ихасахьа ааршраы, игалаазаара шьызхуа сахьаркырат хархаганы, иахьати асазаара иасаркьаны иаоуп ашеи аусуреи.\nАинтерес ду зоу риаманы иоуп С. анба исоциалбзазарат ажабжь «Сабду ихшаара аха» (1934).\n30-ти ашыса рзы асуа ыаы, Асоветтыла зегьы аы еиш, аагылазаашьа хханы иан — акулакт класс иаагыланы аареи аколнхараа реикаареи маысуан. Анхаца аколнхарат хеидкылараа рахь ииасуан, аха иан уи грамгарыла иахашуаз, алалара ззымгаьуазгьы.\nАбри еиш аагылазаашьа аамазы, асуа ыаы итипту хыск ааиршуеит С. анба ажабжь «Сабду ихшаара аха» аны.\nАнхаы Хабжькыт рахьа грамгарыла, уимоу, цымрала дахашуан аколнхара. Уи иалалозгьы дырзыразымызт. Ашьахь, дышнеиуаз ихаагьы игы азцо далагеит. Уи аколнхарахь саргьы снеинда ио дазаз амзыза автор ибзианы иааиршуеит. Хабжькыт дахьынхо иладахьы ахуа аша о аколнхаца рымхы иан.\nАша С. анба иажабжьа зехьынџьара иргылуеит. Ажабжь «Ага аша» аны ашоуп асиужет ашьаыргылараы хадара зуа. Аша шагылуа иааноит ажабжь «Аџьаж ду».\nАша агылуеит уажы зыхцажо ажабжь «Сабду ихшаара аха» гьы.\nАбас, аша С. анба аама ыц агышьыхрат агылазаашьа злааиршуа сахьаркырат маахны, иазарат ыдара имоуп. зыхцажо ажабжь аны афырхаа аыцахь дхьазыршуа ашоуп.\n«Хабжькыт акраама дгыланы дырзыыруан. Раша хааа инеилаон уажы. ыхьа аколнхара анышьагылозгьы ла архыла дырзышуан.\n«Агырьара рхы иоуп, агырьара» – ааигахт Хабжькыт. Иагьааигалашеит аколнхаы Мамсыр ины ахыбра ыц, ыхьа ауарла ихыбыз, акы еижьа ишаиаз, нас, игыла Сакытгьы, иара иеиа инанамгаз, уажы иацха касьа хыык аваргылара дшаыз.\nУсан иара Хабжькыт иацха кьа даазыымит. Иыс даадылит.\n— Бара, абри аколнхара алаларын? Бгы ишаанагои?\nА-а? — иан дынлазааит.\n— Ишузеиьу уныа, мап сома?\n— Ииашаьаны сагьалалоит убри! — иеит иаараны Хабжькыт» (ад. 83).\nАаррат агылазаашьа аныт еиаашьак изаша акны ишыоу лабаба ибо даналага, аколнхарахь игы ихо иалагеит. Аха уты-сты, удгьыл-сыдгьыл а ахазынхара иамоу ахатрат нырра амчра еиа иахеит. Адгьыл ус азааты анаацыр, ихы иаимырхаоз ажыт участка шакызгьы, ахатрат нырра уты-сты леихаа, зегьы ааиханаршит, иашьа длеиагыланы диао данаеит.\nАыхтан уеизгьы, Шолохов и-Маиданников иеиш Хабжькыт дытаны дызмаз ахатрат нырра аныт ахаирахь има ахы архоит. «— Дадраа, — аколнхаца рахь ихы рханы ааиит Хабжькыт, — сара саб, сабду, уи иаб абраа инхон. Рысазаара зегьы рымацара абри адгьыл ицыабьауа «уты-сты» а еимакуа, еисуа ишыыз, аарра инзалымака иниасуан. Саргьы сытоуп убри сабаца рыдгьыл, аха сынхоит саргьы сарны. Абри «уты-сты», ишыжбоз еиш, иахьа сашьеи сареи аинарсит, аиацаха анаеит. Акраауан аколнхарахь сшыар сахызижьеи, уажшьа избеит: абри сыдгьылгьы, скамбашьагьы зегьы шеимоу сшыдышкыл аколнхарахь»1.\nУамашаьа дашаны, ашыга еикаха ссира рыла еилыкка иубарт еибыоуп ажабжь асахьаркырат ырахаа зегьы. Ахыса имаысуа лабабатуп, аргама ублаа ирбаьоушоуп ишыоу.\nАжабжь «Сабду ихшаара аха» егьыр С. анба иажабжьа зегь реиа адраматизмра зоу риамоуп.\nС. анба ахасахьа ааршрат сахьажа азаза дуа иакын. Уи ибызша ымшышуп. Ссирша ихыркуп, иласуп, иахьыцауагьы хьанарак рнубаалом. Ажабжьт жанр ахатыдара зеишроу, автор инаом аеиыхыра, аха ажаак рыла иаиоит закы аулоу ахасахьа.\nАсны, жытнат аахыс адгьыл ус — аимак зырысуаз, ауареи аиареи зхылуаз акны иан. Абри адгьыл ус аы «уты-сты» 30-ти ашыса раамазгьы, ииашаьаны макьана анхаца заццахьаны иаломызт.\nАсуа сахьаркырат литератураы зына иыцуп аыанти асым-аичырча Кабеи ихасахьа. Кабеи иара ихь ахаагьы иаоит ихаарат сихологиа зеишроу.\nАсым Кабеи дааршуп игыла Хабжькыт ижыт участка даао, ититырц дахьашьоу иадалоу ахыса рыла. Уи икабеира-сымрат сихологиа ссирша С. анба. Иалкаау. Аа, 1960. Ад. 147–148. (Аурысшахь еиагоу авариант ахьт.) (Абри авариант С. анба иажабжь «Сабду ихшаара аха» аыхтанати вариантуп. Автор ихаа уи асышала аиакьыхьра дахьымеит, аха аыжьраа раан абри авариант ахы иархазар еиа иаманы исхьаоит.) иааршуп ихы ала. Кабеи хыырла игыла Хабжькыт идгьыл иара ититын, аааиа дыланы ацаара даыхуп. «Акаана амаа кны дашьагыла акакь аы днеин даахынуаны, арбаь абжьы илыма иааасит. Илаца ааихаыс-ааихаысын, илаа аахитит. Дааыхеит игы ацха ыышьшьы, иьыш ачча ыыжж» (ад. 82).\nШаа агахара ду инаазеи Кабеи атым дгьыл ититызша аниба!\nКабеи ихы, исазаарат хымагашьа хымга иахарааганы иахьыоу анасгьы, уи иазшьа инарауланы ааршраы цаха иашаны ишааит автор.\nАтым дгьыл ахаттра гакыс иаиаз акзар, уи ахы аы мацароуп инагахарц ахьилшо, мамзар асазаараы уажшьа алашьа амаам.\nАдгьыл ус уажшьа избраны иоу аколнхараа роуп.\nКабеи даара ишароу гылоуп. Уи ус аламала игыла идгьыл ампыахаларат гакы дацрыырц игы иам.\nИаармарианы днеи дныланы ититырц анилымша аус аируеит агьангьашра, аичырчарат цгьаара. Уи ала аиашьеи аиашьеи еижиеит, рыхдаа ибакаа, дара-дара еибарсырц егьаарыгымхеит.\nИара Кабеи ихаа усан, абардра дцыатаны дырзышуан, дара еибарсыр адгьыл сара исзынхап а. Бзиаша уаа ааига аус зуаз аколнхаца рыхьан еиырхит. Кабеи игакы хымга даараты данаеит иара илаж.\nАбардра дахьыатаз илаж дабан дазымдырака иеишуа иалаган дараргамеит. Кабеи еичырчарат цгьаршра дааын.\nКабеи ампыахаларат сихологиа тыс иааны иамоу ихасахьа акзар, Хабжькыт дааршуп зынуати аибарххара ажытреи аатреи реимак иахылиаауа аколнхарат сазаарахь зыма нагоу анхаы итипту ихасахьа акны.\nС. анба даара ибзианы идыруан анхаы исихологиа.\nИбзианы идыруан, иара убас аама ыц анхаы анырра шинаоз. Убри аныт, иџьоушьаом ариама анамаы асазаара ыц аиааира ахьаго. Асоциалистт реализм аметод С. анба ифырхаца аыц махь рнагараы исахьажа маызо, мцы зымо абџьарны ишимоу анышуеит ажабжь «Сабду ихшаара аха».\nС. анба исахьаркырат азара убас иоуп, ифырхаца рахьт дарбанзаалак аы уихьышуа уанынаухалак, уи адахьти исахьеи инуати иазшьеи рымацара ракым иубо, икша-мыкша иоу асабара уныруеит, асазаара аша иргылаы иоу ашыга аимаа ублаа рысы ддыршьоит, ашьыбжь хааа улымаа дыргыбзыуеит. Рысы рхааны уахьа иаацыруеит ахыса. Иагалааршап Мысеи Хабжькыти реиара бзамы иадалоу асахьаа: «Рааига игылаз ал итаз аыс цыш ыр-ыра иныыр-ааыруа, аума анао иалагеит, ааа еиоз мбатша ибаны ирхыччозша. Уи абжьы зааз аызца ааига аыцмыц, абардраа ирымаз рылыршша иааин, ал раларсо иалагеит, ааа аума рхырга» (ад. 89).\n«Хабжькыт иыс иаагалеит, акукуа дааан, дыны дара рахь лыналхеит. Алаа ахухуа ишуа, иьаны иалышьалеит, акыта араруа иааилаит, аар ырыруа иааиларт. Аыс бзамы зегь анеибарысы, бы-бы а, иеиаа-еиаан, аыха ркьакьаа, ины аша иааалт» (ад. 89—90).\nХабжькыти Мысеи реиара бзамы асцена абас асабара зегьы ччархрас иахьао иалахны иаиеит автор. Аарааьа уамаша ибаны иырыруа абардраа ирылрааны иааины ицыышуеит «ааа аума рхырга».\nХабжькыт иыс дшаны лыара, аыс «гырьаны»\nиаа-ао ахымагашьа, алаа аху-хуа рыьара, акыта каркаруа реилалара уа рыла автор асуа ыа асазаара ссирша дашаны илабабеитуеит. Ур зегьы ирхыоит аколнхарат сазаара ыц. Уи, инарбааны асахьараца зазкуа ахыса дрыламлака, штрихак рылоуп ишцыриго. Аха еилкка иунырырт ианаеит асазаара ыц. Анхаца, уаана аколнхарат бзазара мап ацызкуаз, машырны акым уажы уахь рхы здырхо, асазаара аоурыхт ма иаша ахьыоу абраа ахьаку иабзоуроуп.\nАбасала, ажабжь «Сабду ихшаара аха» акылагьы тематикалагьы, ахасахьаа рааршышьа аметоди, ур типтаны рыаашьеи рылагьы, ажлар ргеисбжьы зныуа, ижларту риамоуп.\nАколнхарат сазаара апрогрессивтреи аоурареи рааршра идеиа хаданы С. анба иажабжьа ирыман 30-ти ашыса рзы, аха уаана ишазгаахьаз еиш, аколнхарат бзазара инеиыхны акымка, штрихак, ыраха хыкак рыла акын ишцыригоз. Ари зыхьаз, аыанхама ама ыц анара аамазы, аколнхараа реикаара амаысшьа иамаз ахат ыдарат азшьа акхап.\nАсоветт ыа а 30-ти ашыса рзы рахьа аколнхараа реикааразы акулакца ирагыланы аараы аиааирагара акын аус аьырак ахырхара. Нас аколнхараа рахь анхаца рнагара. Аыхтан, уажшьа еикааны изылгахьоу аколнхараа рынуа аколлективт усеицура еикаарыла ашьаыргылара.\nАбри аыхтанти аетап ааршра иазкуп С. анба иажабжь «Аабырац» (1935 ш.).\nУаана аколнхарат тема штрихак рыла акызгьы ишааиршуаз С. анба, «Аабырац» ишеибгоу аколнхара атемоуп изызку. Араа ахьа иахьа ицыруеит, згынкылара хыык ацылашьшьра амоуша иоу аколнхара ахантаы Алыьса ихасахьа. Аконфликт ары ариамаы иаам. Аколнхаца ргацыаны акрыруеит, ааынти алаараа рырзыароит... Аколнхара ахантаы заык дуаы хьаноуп, аильа-еилыцра иааига иымлазт, деилашьшьы, ана-аара илымшо, амцх дыцоуп. Хымш уеит араион аныт уи иоуижьеи аколнхара аусурат план, аха ихашын, уи абах аколнхаца ирылеимаеит. Аык-ыџьак аколнхаца, иара иахь ргынамараа рты, аиызара аасабала, инидгыланы иаы иареит (Џьгыг, Сыкын, Каиа убас иегьы).\nДаа конфликтк ажабжь аны ицыром. Убри иахьаны ариама ахаагьы ацылашьшьра аманоуп ишыоу, аконфликтдара атеориа ааигахара анубаалоит.\nС. анба исатират ажабжь «Ыы, алла, алла!» (1929 ш.) уп адинхаарат хшылашьцара анхаца махьаны ишамаз ааршра иазкны.\nАжабжь аы ахыса ахьымаысуа аы конкреттуп, аха ианымаысуа аама хыык аилахараа амоуп.\nАриама асиужет иалагалоу амашьына акымзар, егьыр ахыса зегьы рыла ареволиуциа алаанати аамаз асуа нхаы ибзазарат сахьаа роуп уахьа иаацыруа. Амашьына Асныти амаа ры уаы иылар алон Асовет мчра шьагылаанати аамазгьы. Аха Гьадлачи анифеи аман данрыша, змашьына иаыртаны, дара цараны иахьыаз аы ахь иматны изгаз, иазшьала даара диеишуп Асовет мчра Асны ианышьагыла ашьахьти аамазы маура дук иахагылоу ауаы. Ари ауа дыр ананамгаца дышрызныаз еиш, аынар ихаанти, ма аыруа меншевикца рхаанти чиновникк, ауадк, аамсак уа ас аырарала дрызнеиуамызт.\nАуаа нанамгаа рызлымара азоз анапхгаца — Асоветт еиабыра а ракын. С. анба Асныти Асоветт еиабыра ируакыз, амашьына датаны амаа ры лассы-лассы уаы дибалар алшон. ганыла, абри ажабжь аны зыбах ао Гьадлачи анифеи шьызхыз ауа дыр протатипс имоу, 20-ти ашыса рзы илитературашырат усура инаваргыланы, аынаррат усзуы дуны иаз, иара автор ихаа — С. анба иоуп. Ахыса анымаысуаз аамагьы, абас ала ишьаыргылазар ауеит.\nАсовет мчра Асны ианышьагыла рахьати ашыса рзы, макьана, ара змамыз ауаа рыхдырраы адинхаара ара ауа иан. Аамада Гьадлачи аакаж анифеи рхасахьаа адинхаара зланы иаз асуа ыа абиара жыт рзын итиптын, ур рсахьаа рыла еилыкка иубоит асуа милат бзазара жыт.\nИахьати ахдырра арак уалшны уи ажытра иамаз адинхаарат азара уахашыр ур ауаа хыас шаа иышаз (инаивниаз) ччархран, аха С. анба ур рхыччара акым ахьа изирыхо, ур рыцаушьоит рымдыррат агылазаашьазы, адинхаарат бызкааара еилааа рхааны итцаха иааны иахьамоу угы иалсуеит.\nИалаз уиоуп, аакаж анифа лыба акы иакын: «Џьара харак лоур а иарымаз амлеит. Зны агырныа ареит, зны арбаь аика ханы иоурышьит, зны алагьан хныры аамц аы икнараит, зынгьы ацытрала хынт илыкхшаны, арьа лыма ханы, илызатны иоурышьит, мгьалла иныеит, аыдыра ишылаз ала кыр иныеит, анифа лысца аиша акакар ыаны ирызлыргылт, уахь дара рахь, нырцыа макьана илмыхьарацы, анс-арс реит, аха акы харас илмоут» (ад. 105).\nИнхаз Елыр-ныха заык ауп. Иышатын уи уама зылшауа а зыхь камырш изыхцажоз. Гьадлач иакаж анифа убрахь дигеит, уаа зегь зымчу иашьапкит, рырышь хыа уа икасаны иаагьежьит. Азнык азы илыхазшагьы иалеит. Аакаж анифа уаа Елырныха хынт ахыц дкылсын «лхьааа касаны» дшааиуаз, лышма «бхы шаббо» а данлазаа «сыызбахазша убас сгы збоит» — а лхаа аак илоит. «Саргьы схы ахыц изкылсымхзеи» а Гьадлач иыс «дахьызбахаз», иара дшыамадаз дахьаанхаз хьаас икуеит. Аха «ымшхымш бжьысхьаны, хылбыхак Гьадлач амыш ишьамхы ибжьакны ишшуа амырха дытан, иакаж анифа дхахо диватан. Ус дшыаз сагылоит а деихеит анифа.\n— Ыы, алла, алла! Иеит, иеит сыба, иеит! — лан аыыа амырха дыаит» (ад. 114).\nАсазаара ареалт азара иахылуа ахыс иашаа иаадыршуеит, адинхаара иарышьыз ауаа ртрагедиат агылазаашьа. Рагылазаашьа трагедиатуп, избанзар ур зыра зфахьоу ажца рыцаа рысазаара зегьы амц агра шыргоз иниасит, рыхшы аы уи амц убас аышьанареит, уажшьа ур еизырхараны иоу а џьара акы узырзышаауам. Ари ажабжь, ажабжьа «Сабду ихшаара аха»-и «Аџьаж ду»-и реиш асоциалистт реализм аметод иариамоуп. Анхаы ибзазара ааршышьа, ажытрат еилкаараа рдунеи агасра аазкышьа уа ажабжь «Ыы, алла, алла!» аидеиасахьаркырат еикаашьа, асоциалистт реализм аметод ианао ааара иабзоуроуп.\nАџьанхаыжлар рхаарнакс ицыргоу аар, ананамга ихасахьа асазаараы типра азоз, аама иасаркьа иашаны иоуп. Автор иазгеион еиа иналукааша ауаа еицырзеишу аазшьаа, уи ала агра угарт еиикаауан доусы ихаты индивидуалт ыдараа рыла дааы иламашьо итипту ахасахьаа, Гьадлач иарра ааршразы, уи «даруп», «аарла ихы ныигоит», «имам-ихым» а автор ихаты ажаа рыла зынакгьы имаеит. Уи ааиршуеит бзыны ублаа ирхгылазааша аметафора-еиыршрат сахьажаа рыла. Иаагап ырштык — Гьадлач иыси иареи Елыр-ныхаа ианцоз, аман дара шьызхыз амашьына инатан ишнеиуаз, ааын дахар иаххан: «Иаынжга ааимыихын ацыблыха сшьапы инаньаны исыршшоит а иарьашьапы данаха ишьацхы ду ьаьаа, куа хас иеимаа икыло днаашит. Ашыра иагьноуижьит, иватаз дааицыхашьан» (ад. 109).\nШаа икылкааны игаоузеи, шаа ииашаны иаанаршуазеи зкапеи хыа амцхаара иахьаны Елыр-ныха иныысаны иаауа Гьадлач иаацара рарра!\nАжабжь уп иынчны иио атон ышынталала.\nАкомпозициат еикаашьаы конфликт еиыхара ак, адраматизмрат еиакшарак уа амамка, ахыса имарианы еишьагыла ицоит. Аха ауаа хархьа итипт абыргны рхасахьаа рцыргашьеи, абызша ымшыш ахыркышьеи рыла, ажабжь сахьаркырала иараку, зышьаала ижларту риаманы иалеит.\n30-ти ашыса абати рызбжазы асуа ажабжьт жанр аны уаы игеиараты иалеит аколнхарат тематика мацара акымка, асоциалистт реализм аметодгьы аамала ацхьара.\nИ. Папасьыр иажабжьа «Акаруал шаь» (1936 ш.), «Аимахара»(1937 ш.), «Кнач» (1938 ш.) ры автор темас ишьихуеит, хара иасхьоу, Асовет мчра шьагылаанати аама хьана иату асуа ыа.\nАжабжь «Акаруал шаь» аны иааршуп асуа аыаы абуржуазиат еизыазаашьа цырзго акулак иира. Асовет мчра анышьагыла аекономикат политика ыц (НЕП) зышьаа араз акулакца ракым араа зыбах цыргоу.\nАзеижти ашышыса анамахь ахы анархо аамазы имаысуа хысуп ажабжь «Акаруал шаь» злацажо.\nАкрызку анхаы абыџь ихасахьа автор иааиршуеит зыцыаах аџьанхаца арца рахь ааира иау, агызмалреи агьангьашреи рыла еибыоу аексплуататорт класс ыц.\nАжабжь алагоит абыџь, убла ыцны дхызар дхыхны дкоумыршраты, згы цьоу, аыр зуаша уаы алалас, уаы гыбылас иыаа иаацыррала. Уи днеит аысеиба а Хьыкыр лаацараы ах дук иеиш, илыгу, илыбзоу дазаауа, лыцхыраара иахыьоуша, игызмалрат цгьахыцра ханы. Хьыкыр лхыа аараа рыо, лхаа «...Сынта анхаразы бгы иоу еилыскаарацы сааит», «ыхгьы уамак сызбмыцхраазт; сынтак ма акамбашьхда бысап сан...» а аынха бзиа ииуша, ииаша акымзар џьара гакы баасык имоуп узымо дыан. Хьыкыр лакзар лыха «ынха ду» иааыр камыршуа, цхыраа алалк дысзааит а дихашуеит. Аха, нас автор убас дашаны ицыригоит абыџь инуати игьангьашрат рара, адахьти ихымагашьеи ишраисахьеи шсабрадоу лабабаха иааалеит.\nЗегьы рахьаа, дзыхьчаша уа дызвагыламыз аысеиба Хьыкыр лца иит. Убри ала уи лхыа ныжьны хаа дымцар ада сыха лымамка аагылазаашьа дазнеигеит. Нас, здырра лааз, аудаж ззыроз ауаеилымга ысс дииеит. Ашьахь, Хьыкыр лынхара, лыдгьыл, абекунра ахьытны иара ихатитит, лыкынцагьы мауцас, тцас иаиеит. Аиабы Џьана дуа еслымуп сабаратла, абыџь има иуеит макык амака. агыларак, хат зинылхрак аазкра изаша ахдырра зымын илар алшо гаеилгак иакым уи. Аибы — Џьа даакала дыоуп. Џьа игы еилнакаауеит абыџь мыцла дшеиарту, аиашамагара злоу уаны дшыам. Ас еиш аилкаара, лашара шаханы Џьа игы иахьахаз иара изын насы аазго акны иамлеит.\nАама аагылазаашьа «аынарра еиааы алашара шаха» хыы Џьа атрагедиара изаанагеит.\nЏьа абыџь иныт иаб идгьыл ахь анхара дцар иаххан, аха азин изылымхит. абыџь уи аниму, Џьа иабынхат дгьыл заканла ихынирырц абырахь ашы алеигалан, аха абырагьы, иахоу аиаша амаара ацынхрас, абыџь иеиш акрызку, амчра змоу роуп зыма ауа. Џьа иабынха дгьыл аы анхара азин изылымхит. Уимоу, иашьа Џьанагьы абыџь ины ддылганы игара, аишьца реицынхара алшараты азин имоут.\nАынар ибаца – «аиашашьаыргылаца» Џьа иус азын ишьырхыз аара уамаша иубараты иоуп, аха усанти аамазы итипту акны иоу ароуп: «Џьа, абыџь диааазар азхоит, ха а акгьы имамзааит. Раб иьааы абыџь анхара аиахьеит (ааын казарма ахьдыргылаз азоуп изыраз) аныт, Џьа уаа дгьыл имам, дааџьара анхара аиааит. Саб иьааы снымхар алом иозар, арала аыхра азин имазааит. Џьана иашьа иахь дцааит даа хышыса абыџь изы аус аниулак ашьахь»1.\nШаа «ламысла» аус аы иыраз араа иааа иаашуеит.\nЏьа иаб иьааы анхара азин ахьирымаз азмырхака, цьарас дааны иеихсуеит. Џьа итрагедиа асоциалт агылазаашьоуп изхылыз. а Дарсалиа идрама «Ажытра иагаз» аны Мизан ихдырра аыхашьеи Џьа ихдырра аыхашьеи ацаа рыбжьугар ауеит. Ур рыьагьы рразымаа ахьеишугьы акрыоуп. Рыџьагьы рыхдырраа шахак ахьынахаз иахьон, иразыдаха иниасит. Аы (Мизан) ины, игара, иан, иаб, иашьа уа хар имаамка дшыаз, илаила дыхдыран, исазаара зегьы разыдаха инымасит. Иажымахаз Асовет мчра ихьеит, аха уи шьа иабаихароу, изшьапык асыжра иагылахьеит. Егьи асоциалт еиарамрат агылазаашьаы амчра знапы иакыз ауаа цгьасышьа иреит. Аагылазаашьа дара иахьрыдымгылоз иахьаны абас рыџьагьы лахьынадахеит.\nЏьа ииашара аиааира азымгеит, избанзар аоурыхт аама макьана абыџьраа роуп изыдгылаз. Џьа иаиаз И. Папасьыр. Ириамаа реизга, II атом. Аа, 1965. Ад. 166.\nаагылара макьана изаацан, зыхдырра ыханы, идгылашаз амчра амлацызт. Иашьа Џьанагьы иара дидгылараты изыамлеит. Абри азаацароуп, Мизан иаацарат трагедиа еиш, Џьа итрагедиагьы зыхьаз, дамхаргьы замуз. Автор ииашаны иааиршуеит анхаца арца рзиндара шьаас измоу аепохаы, итипту аагылазаашьа. Акулак абыџь ихамгылара згаьыз Џьа иакьыс аиааира илнаршеит, асоциалт еиарамра аамазы амчра аексплуататорт елемента рганахь иахьыоу, аиаша ашаара иара аынаррат система ахаа иахьаахым, еиараак уи аынаррат система аилабаара аша макьана ахы амырхацка иахьыоу, абыџь иеишу аыанти абуржуазиа раама ахааара ианеихьоу акымка, аеибыара, аизара ианау амомент акны иахьыоу аныт.\nАжабжьа «Аимахареи», «Ааблеи», «Кначи» рзынгьы абри «Акаруал шаь» ахцажараан уззаагыло ауп атыс ицыруа. Ахыса ар ариамаа ры ареволиуциа алаанати аама иатуп. Амала араа анхарат арра акулакра иадалан акымка, аамсеи-ауади ркласс иадаланы иааршуп.\nАжабжь «Аимахара» аны анхаы кын ышын намгала аамса аслым иныт аамчы аниааха, иаргьы аак аиеит.\nАха асоциалт еиарамра амчра знапы ианаркыз аамса, анхаы кын ари ианаижьуама! Џьа иеиш ышынгьы дызагылаз аама длахлашкеит:\n«ышын дызгарыз ахы ишеит, дхышны захьа дгылаз акамбашь ашьапы днаааит.\nУиакхеит, абас рыцарыла иаахыбгалеит ари ааацара рысазаара бзиах», — иазгеиоит автор.\nАжабжь «Аабла» аны аар Базала иара имхы хыы ааскьын иакын аџьыреи аежьхара иауп, арашара иаргауеит, арахь иара, аауад Хабыг имхы арашара дахашаланы, имхахьы ааишьа инаом исоциалт агылазаашьа. Ур игараа инрыцлеит иабла за аны, аауад Хабыг имхы иаз, Базала га дзыцрашоз «ауааца» шьыбжьхьас ишьны иахьыреиаз. Базалагьы, иара убас, асоциалт еиарамра дызанаргылаз азалымдара даагыланы лшарак ааиршуа дзыамлеит, аауад Хабыг иьынцыцра даагыла, ида анагара данышаны дыоуп, сеивгарак ахь шахак изкылхара алзыршаша макы џьаргьы иубаом.\nАжабжь «Акаруал шаь» аны Џьа хдырра хыык изцырны, аиаша шааразы азкраак аиазар, араа Базала уи еиша узидбалом, иыреслыманы азалымдара даагылоуп, Џьана иеиш.\nАжабжь «Кынач» аны акзар, иааршуп, аамсеи-ауади ирыхароуп азы иаоу ааса, мапкрада иназыго анхаы ихасахьа. Кынач хаала игы ианыруеит, еиликаауеит азалымдараа шыоу, аха ур рагылара илшом.\nАмала, ажабжь анамаы, иныырырша акзаргьы, Кынач игаьит игала ацыргара. Аексплуататорт класс иаахыз аныаа шьихырц идырцалан, иара уи ацынхрас анхаца иныеит, ур сеивгара рызымо, измырьацо рхы лахарц азеиьашьара ао, «Анца аумырын анхаыжлар, иазеиьу аала есымшагьы, нызмырхо аыр дыазар, абас рхы лахааит, — иан, иымаа астол иныырсны инхиалт. Иаашьихын изжуеит а инеиыеикуаны еиш, аыра заадырхаз абалыка иымаа хаш-хаша инеианаххааит, аи ашьеи иыкьаса иаргьы дынхышын ацырда дныаит»1.\nАвтор араа иаом анхаы абалыка иазкшаз дызусоу, аха ахьа изы еилкаауп, уи Кынач иажаа згамхаз аауадца дшыруаку.\nАсоциалт еиарамраы иоу азакандарат залымдараа инрышьуа, акрызку акласс аахьа анхаца лшара шрымам еилкка иубо, агра угараты иааиршуеит И. Папасьыр.\n30-ти ашыса абати азбжазы иалеит убас аагылазаашьа, ашыца аиаша ааразы иасхьоу аама ахьт асиужета рымшаар ада сыха рымамка.\nАхаарат культ иахылуаз азалымдараа рыццашьас иамаз, рыха араны иахьыаз уа уаы ибарамызт.\nУр азалымдараа раама анда, харада ахара рыданы инахит асуа интеллигенциа аиараак. Убар ирылан, хыхь зажабжьа рыхцажахьоу, асахьажа азаза, И. Папасьыр. Иымаа реизга, II атом. Ад. 149.\nАсовет мчра апатриот дуа С. анба рахьа днаргыланы, ашыца бахатра аимаа, В. Агрба, Л. Лабахуа, М. Ааба. Ари аус хымга Асны ахы акхьан 1936 шысазы асуа Ленинец ду Н. Лакоба гьангьашрала даныршь инаркны. Асоциалистт еизыазаашьа аркьара ма иананы иандыоу, уи аркьара ма асазаараы аы шааз аауышар ажлар ураоуп а ухы анхыро аамазы, ашыы ишаиурыз? Асазаара атипрат агылазаашьа аргама иахцажо, ануати аиыхараа ириааины, аџьажлар рпрогрессивт ма ааршра цаа хадас измоу, асоциалист реализм аметод хырхашьас иеиари?\nАбриоуп И. Папасьыр хара инаскьахьаз атемаа рышьыхрахь дхьазыршыз. Акритикат реализм аметодгьы ахархара инараеит убри аагылазаашьа. зыхцажоз И. Папасьыр иажабжьа ры иабоит аџьанхаца рааихыхра амло, аама азалымдара иаргыланы ишамоу.\nАвтор иажабжьа аниыз аамазы асуа интеллигенциа рхаарнакца, ауаа бзиаа, ауаа ламыс цьаа, аџьанхаыжлар зегьы реиш, ирыыо изхауаз, инзыроз азалымдарат зиндара аыруан ур ариамаа.\nАреволиуциа алаанати асуа ыа асазаараы анхарат арра иашаны иааршуа, ацгьеиааара, абыџьи, атеррорист Оари, агаажпа леишацгьа Хабыги рхасахьаа ао, автор аиуеит иара икшамыкша иоу, дызланхо ажлар рдоуат гаара.\nИ. Папасьыр иажабжьа «Акаруал шаь», «Аимахара», «Аабла», «Кынач», рсахьаркырат азара еикаашьала, уи аамазти иреиьу ажабжьоуп. Ур аама инашахьоу, иахьа уажраана асуа хьаца ирылааны иоу ихрестоматиатхаз риамаоуп.\nАкритикат реализм аметод ар ажабжьа ирыдабало излаоу, еиараак 19-ти ашышыса аурыс классикат литература ариамаа ры еиш, аагылазаашьа иамоу асоциалт залымдараа акритика ииашаны иахьырзыаоу, аха иара убри аурыст классикат литература ариамаа ры еиш, асоциалт залымдарат агылазаашьа баасы аныт аџьажлар ызгаша социалт ма иашак убарт иахьыам ауп. Акритикат реализм аметод иара зхылыз ауаажларра-еизыазаашьат агылазаашьа иахьаны, алшараа, асоциалистт реализм аметод еиш иамамызт.\nУбри ауп зыхцажо И. Папасьыр иажабжьа ры азалымдарат агылазаашьа баасы, макышьа змам ала ииашаны иааршызаргьы, аџьанхаыжлар раарнак фырхаца сеивгарак рызауа, макы рымамка итрагедиатха, иеслымха иааршу хасахьааны изыоу.\nАбасала, асуа сахьаркырат литература аоурых аны асоциалистт реалра аметод анышьагыла ашьахьгьы акритикат реализм аметод иавагыланы ицырит 30-ти ашыса абати рыбжазы.\nИзааманути атематика аныт ахьара боит С. ычбериа иажабжь «Ба» аынгьы. Араа асоциалистт реализм аметод ахархароуп иоу, аха атема наскьоит аыруа меншевик мпыахалаца рымчра асуа жлар анахауаз аамахь. Асуа большевикца рреволиуциат партизант отриада, аыруа меншевикца ирагыланы аара аамазы иалаз, итипту моментк аанаршуеит ажабжь «Ба». Ариама иалагоит абас: «1921 шыса февраль анамазы № аыан игылан аменшевикца рполк, уажымзар-уажы афронт ахь ацара иазшны.\nАца згыз, алымт иагахьаз асолдаца, рхы-ры аабааны ицыша, рылаа ыааны, имлашьуа, рылахь еины аказармаы еилатан... Амла иаргауаз асолдаца, рафицарца ишрыдыроз ала, аыан инрыжьуамызт акгьы.\nАрра, аьычра, аимара, ауашьра, иахьабалак иан, иахьабалак ргы кыдгылахьан ауаа»1.\nАжабжь ицырнагоит еинышара зым -идеиак реиакшара. Афырхаа хада Ба, шара зым, акын еильа-еиламгыла, асуа партизан гыа реикааца дыруакуп. Ахаиразы аараы хьара зым, нышара ззымдыруа револиуционер-большевик иашаьаны дааршуп. Аыруа меншевик мпыахалаца рыштаб аначальник Варден инапаы дытаны днанагеит, аха уи иагьа иеигалазаргьы дизымит.\nС. ычбериа. Иымаа. Аа, 1958 ш. Ад. 62.\nАжабжь идеиас инынагоит амчра ианакзаалак асамаралреи ахаиреи рзы ио рганахь шаку иахьыоу. Асамаралреи ахаиреи рзы аара, Ба дытаны дызмоу аменшевикца рполки уи аначальник гьангьаш Вардени неидкыланы ракьысгьы дыаа данаеит.\nУи бзианы иааршуп ажабжь анамаы: Варден Ба иныт ачарара анизалмырша, дкыданы ишьразы дигоит. Асолдаца ыџьа Ба иеихсрацы инаиргылт. Варден икомандала исолдаца хысуеит, аха икаауа Ба иакам, Варден ихаа иоуп. Ур абџьар аарны идзыркыз иыркит.\nАсолдаца Ба исамаралра иадгыланы ицарахь ииасит.\nАсеиш ааыриаара лакакрада агра угараты иаоуп.\nБа ила иааршуп, асуа нхаыжлар рхаарнакца иаша, аџьажлар рхаиразы аара аидеиа ныызго, шара зым ареволиуционер ихасахьа.\n«Хышыса уеит аменшевикца жьо ааргоижьеи.\nИабаоу аззыоз, аызца, ашьа зызкаоз ахаира?\nАдгьыл?..\nАьычра, арра, аылара, ахырара, аызба марсра, — абар алааит оума зыоз. Мап, аызца!\nИам ахаира макьана!»1 — абас Ба иызца идеилиркаауан аагылазаашьа, рахьати асуа большевикца рпартизант отриада анеиыркаауаз аамазы, аыруа меншевикца Асны иараз аагылазаашьа.\nАсны асоциалистт револиуциа алеижьеи 17-18 шыса хьаноуп ари ажабжь аниыз С. ычбериа.\nАжабжь асиужет злеикаау иреалту ахыс, 17-18 шыса рахьа асазаараы аы змаз, иахьа ирыцны ацыргара машырны иамлеит. Ари ажабжь аныз аамагьы, И.\nПапасьыр иажабжьа, уаана зыхцажаз аниы аама иаызан — Асоветт Республика ануа антисоветт елемента гьангьашра, маанала ишымаыргоз, ленинт большевикт партиа иазгамацка ианыаз аамазоуп.\nАсиужет жыт аша И. Папасьыр иеиш С. ычбериагьы убри аагылазаашьа дхьанамыршыр ауамызт. Амала, С. ычбериа. Иымаа. Ад. 66.\nС. ычбериа ихы иаирхеит асоциалистт реализм аметод. Ариама ахы инаркны -идеиак реиагылараы апрогрессивт ма аанкылашьа шамам ахьа иныруа иаоуп. Асуа сахьаркырат литература аысла дуа аманы, ауадараа ианырагылаз аамазгьы, асоциалистт реализм аметод, иреиьу абџьарны ашыца рнапаы иан. Ареволиуциат романтизм, акритикат реализм уа рмоментак цырзаргьы, асуа сахьаркырат литература неидкыланы уанахашуа игоумар залшом асоциалистт реализм уеизгьы хадара шамаз.\n*** Асуа жабжь аиарамаы изааманути атематикахь агьежьра уаы ибоит аибашьра аамазы. Убасан асуа сахьаркырат литератураы ашьаа кхеит аибашьрат патриотра атема. Асоветт ынарра иынхо ауаажлара зегьы реиш асуаагьы хамеигарада ион анемец-фашистца мпыахалаца ирагылан.\n«Афашистца рышьхаазарат дивизиа Кавказ ихыырц ианаыз, Асныти ашьхаа рыхак аибашьрат театрны ианыала, асуаа – акрызхыхьаз аамадцаьагьы абџьар шьыхны, аа има ааныркылон»1.\nЕиуеишымыз афронта ры аа иагыланы еибашьуан асуа шыцагьы. Миха Гочуа дахьеибашьуаз аучасткаы афашистт техникат жылара ааникылт абомбаа идала, аа итанк иаажь ижаны.\nФырхаарыла аибашьраы иахеит асуа литература аихаара дуа азараны иаз ашыца Леуарса Кыниа, Сепан ычбериа. Аараца — Владимир иериа, Вдадимир апба, Руфбеи Џьопуа, Пиотр Ануа, Камыг Хырцлаа, Сергеи абриа, Шалуа ориа уа убас егьыргьы. Еиуеишым афронта ры фырхаарыла еибашьуан асуа шыца — ьаазым Агмаа, Миха Лакрба, ыыка Џьонуа, Алыьса Џьонуа, Кьыа Ачба, Шамил Асба, Шалуа Санглиа, Нури Бараелиа убас егьыргьы.\nАибашьра аамазы афронт аны злымаа ахымас рашшуаз реиш, атыл аны иаз ашыцагьы, Ш. Инал-иа. Асуа литература (урысшала). Аа, 1967. Ад. 67.\nзырахь инеихьаз Дырмит Глиа ахьа днаргыланы, Иван Папасьыр, Мушьни Аашба, Баграт Шьынба, Иван арба уа аибашьра-патриотт тематика хадара змоу акны ирыман.\nАибашьра патриотт тематика, оперативтла, еиа инарбааны асуа сахьаркырат литератураы изнышыз апоезиоуп, аха апрозагьы усан, хыкыла ажабжьт жанр, аахы мака иаанымхеит.\nАибашьра амцеиара иалагылаз абахатра ду змаз апрозаик, 1942 шыса, март 18 рзы фырхаала иахаз Степан ычбериа, аабиа дышагылазгьы, дахьеит аибашьрапатриотрат темала ажабжьа ычык рыра. Ур рахьт еиа иаалукаараты иоуп «Асадгьыл азы», «Осман».\nАжабжь «Асадгьыл азы» аны иааршуп шара зым аибашьы Са ихасахьа. Са дытаны ааца рнапаы далан, изаарымцоз иоузеи исадгьыл чарра азиурц. Хаала реит, аара идыргалеит, аха аырџьман ила дзырацоз анемец афицар иеиоит: «Исызиа аламураж, ррала иааигаз аараа сара стыла ишасымхуа»1. Хаала ачарара ираара аналымша, мчыла иалагеит, адаы амца еиыреит исы шоу дахьырблыша, «Деилышх шисны! Нас ынажижаба амчаа иаа инахьаны амцахь шнеиха!»2 — абас ада аиеит анемец фицар. Аха Са асра еиа иаманы ихьаеит исадгьыл дачараны адунеи азаара акьыс.\nС. ычбериа, иара иажабжьа «Асадгьыл азы», «Ба» еиыруеит. Аменшевикца Асны ианахааз итаны ирымаз Баи, анемец фашистца итаны ирымоу, уажы зыхцажо Саи раамаа шхазхазугьы рагылазаашьаеи рфырхаашьаеи еизааигоуп. Амала, Са Ба иеиш, дшымгыуаз даа џьоукы деиырханы иааивагыло акымка, дгылан икша-мыкша уа димаамка иара ихы дахеит. «Абжьас еиш дыан, афицар имч мырха дынижлеит, итапанча импыаргьежьуа иикыз икамызша инаимпыиьеит. Афицар акыр дыеит, аыхтан С. ычбериа. Иымаа. Аа, 1958. Ад. 137.\n«маин... е бруде...» иан, дыеит, аха исолдаца уи еилдыргарт ирмааит, рыдмырысеит...».1 Са дытаны дзырацаз ныраны, иишьыз афицар имааа ишаны, аштаб адокумента иманы, ах дналашка дцеит. «Дхыцуан дахьцоз: — Асадгьыл азы!».\nАжабжь асиужет иахьа иыцым, ираахьоу, ибанальту акноуп ашьыбжь шуаауа, аха хаы иаагар уи аниыз аибашьра аама 1941 шыса, усан иаацырцуеит, абри ажабжь ахьа асуа прозаы ишышьырымхыцыз Аџьынџьтылати аибашьра атема. Са ихасахьала рахьаа акны асуа сахьаркырат литератураы иааршуп Аџьынџьтылат еибашьра иалахны фырхаарыла иоз, шара зымыз, хьара ззымдыруаз асуа еибашьы ихасахьа.\nСа ихасахьа апатриотизмреи афырхаареи рааракыраы иоу акны иааршызар, ажабжь «Осман» аны С. ычбериа ицыригоит алараы иоу ашаргында Асамыр ихасахьа.\nАсамыр акыраама аибашьрат уалшьа иацыхьакуа атыл аны ахаахра даын «адьан дахьыагылаз аыаы, даара кыр ихаиршалон...». Ашьахь, уеизгьы арра дырган, аха уахьынт ианы дгьежьын, уажы иыхьакны абна дылоуп. Сахы а иара иабаеи Осман иы уахык ах лашьцара иалак даакылсит, аха «сажра шыцьоу исхызгоит! Зтыла зысахыз дысзыахом... Уаџьал снапаы иааугеит!..»2, — иан ишьраьа изымгаьит, аха ддылицеит.\nАжабжь аны ари ахыс иугаланаршоит М. Лермонтов ипоема «Абнала» («Беглец»).\nАурыс поет ду ашышыса далсны аибашьрат шыы С. ычбериа аабиа дагыланы ари ажабжь аниуаз дааин дааивагылеит.\nС. ычбериа иажабжь азеижти ашышысазти аурыс литература ариамак угалазыршо хыск уахьнаршуазаргьы, азеижти ашышысазти асазаарат агылазаашьа ари ариама иузадбало иам.\nАсуа советт шыы С. ычбериа иажабжь «Осман» иаанаршуеит Асоветт сазаараы ауаатыса реизыазаашьа, ахахеи апрогрессивти реиагылараы апрогрессивт шьаызьар зылшо мчрак шыам. Араа асоциалистт реализм аметод уацымашьо иубоит.\nАшыргындареи асахреи араа ирагылоуп апатриотизмра, иагьаиааиуеит аыхтанти. Аколнхаы Осман ихасахьала иааршуп, асадгьыл абзиабара акы иузаымхуа, зегьы реиа иараку акны изхьао апатриот иаша ихасахьа.\nИаб иеиш дпатриот иашаны афронт аы дфырхааха дцыргоуп Осман иа ьаамынгьы. «Жохык иызца иман шыхра дахьцаз ааца аникша, иызцеи иареи ши ажи ааык анемецца адырхеит. ьаамын ихаара амчала, аша иааигаз рымчала, Ар ашь жа-ыак рхы иаиыртит»1.\nьаамын ихасахьа ажабжь «Осман» асахьаркыракомпозициат еикаашьаы асахы-шаргында Асамыр ихасахьа иантитезаны иаоуп. С. ычбериа, аибашьра атемала иу иажабжьа ирнубаалауеит ахьырвырраа, анагамраа, џьара-џьара асхематизмраа. Уи зыхьаз еилкаауп: асахьажат бахатра згымыз С. ычбериа аибашьра аилашраы аабиа дагыланы ииыз ариамаа, ахьа рыхашха, рыреиха имаака, 1942 шыса март мза 18 рзы уаа аибашьраы хаала дахеит.\nАџьынџьтылат еибашьра шыса раан ихаа афронт аны имаысуаз ахыса дрылахымзаргьы, аибашьра актуалт тематика шьыхны дыуан асуа прозаик ду И. Папасьыргьы.\nИ. Папасьыр иажабжьа ирнубаалоит афашизм иаагыланы аараы афронти атыли ракра, асуа жлар рхаарнакца рпатриотизмреи рфырхаареи. Ажабжь «Афронт аныт асалам» (1943 ш.) иаанаршуеит аколнхарат ыеи афронти реимадара. Афронт аныт рыа иалыз асержант Кына иааишьыз асалам шы ианахьо, аколнхаца дхыы, дду, зегьы агеицара ду рнаан, ирылшо аааразы рхы мшаа аусура иалагоит, аџьауст Иара уаа, ад. 146.\nиара дуагьы аадыршуеит. Ашьахь дара леидталан, афронтахь ирит асалам шы: «Шара ашьца, афашизм ышыххаала, ара ара иоу, ишаху шыгажьрым» — а.\nАсовет жлар рпатриотизмра, асуа ысгьы аибашьра лхалархра ааршуп И. Папасьыр егьи иажабжь «Цацу аџьым-а» (1943 ш.) зыхьу аны.\nАибашьра ианалага жа-класск ры итаз асуа аб Цацу лхала дааны аибашьрахь дцеит.\nИ. Папасьыр иажабжь «Ашыхца» (1944 ш.) аны иааршуп афронт аы ашыхца рфырхаара, Асоветт садгьыл ду иынхо еиуеишым ажлара рхаарнакца жахыркны реивагылара, ракра. Асуа шыхы ьаамыни аурыс Иванови анемец-фашистт ылаца рштаб аны илкыльан, аполковник Шварц дахьыаз амацыс еиш илынаххын, акыр иасаз аштаб адокумета лидкыланы дытаны ихаа «бзыс» дыргеит. Ари аус аы доусы дахьгылаз убас еиш афырхаара ааиршуан, аи-аи убасак иибагон, еибахьчон, аы ида егьи акы илшараны дыамызт. Абасала, ишьаироит афронт аы асоветт уаажлар реиызарат еивагылара.\nИ. Папасьыр иажабжь «Акнаараы» (1944 ш.) иааршуп афашистт фицарца рыгыгшыгреи,апартизанца ур ирагыланы рыареи, анемец фицар Краузе есхахахымш рышьахь жык-жык шыкнаалап, — а «апориадок ыц» ирымпыархалаз аыаы иаиоит: «Ар астолба баша иаарсыз џьышымшьан? Мап, дадраа, ауаы икнаара ара политика иабжоуп, фиурер ир ду раты нызымго ауаы дыанаы, акнаарагьы иара аты нынагароуп. ус иаырхагахо дарбанзаалакгьы, ар ашахаа ихда иахашалароуп, — иан, игьало икнааз ж-шаха гыьагаак рахь инапы наирххеит алеитенант»1.\nАфашистт фицар Краузе игыгшыграт хасахьа иааиргылоит асоветт партизанца ргуманизмра. Апартизанца рхаты сазаара ашарара иаргыланы деидырхеит афашистца гыгшыга адуца ирылакны икнараз жеиза шыса рыда зхымуаз ахыы.\nИ. Папасьыр. Иажабжьа. Аа, 1956. Ад. 166–167.\nАибашьра атематика иату И. Папасьыр иажабжьа зегьы апатриотреи, Асоветт садгьыл ахьчаразы хшаарак амака аареи, афырхаареи хшыак хаданы иргылгоуп. Автор исахьаркырат азара ар ажабжьа хымада иргылубаауеит, аха афронт аны имаысуаз ахыса хаала дшырцыхараз рнубаало, асхематизмрагьы иацыхьчамка иалеит.\nАибашьра атематика нарбааны ихы иаирхон ашыы – аибашьы – партизан ь. Агмаа (1915—1950 шш.). Ажабжьа «Икамшаз алаыр», «Алагараы», аповест «Абаандаы» — ирнубаалоит автор ихаа исазаара.\nН. Островски ироман «Аџыр шеиларахаз» аны Павел Корчагин иеиш, ь. Агмаа ифырхаца Адамыр, Дамеи, нас ажабжь «Алагараы» иалоу, зыхь арбам апартизан уа прототипс иоу иара автор ь. Агмаа ихаа иоуп.\nУр сахьаркыра-литературат хасахьа абыргоуп, иаадыршуеит иреалту асазаарат агылазаашьа.\nь. Агмаа, ишазгаахьоу еиш, ихаа Брианскти абнаршыраа ры дпартизанын. Авзвод акоманда азыаион, нас апартизант баталион аштаб аначальникс дыан. 1944 шыса рзы уахьынт дхынит изгакьоу Асныа, аха ихра мжьыжькын 1950 шыса рзы исазаара далит1.\nь. Агмаа иит аибашьра атемала ажеинраалаеи апоемаеи жпакы. Иит, иара убас, апиеса «Адгьыл ду»\n— афашистца-ылаца Асныти ашьхаа ры иааины ианхыгылаз аама ааршра иазку.\nь. Агмаа иажабжь «Алагараы» иаанаршуеит анемец-фашистт ылаца ирымпыархалаз ыак аы иалаз итипту хыск. Уи ахыс маысуеит аыанти алагараы.\nАмпыахалаца аыан рча зегьы рцырган, уажы алагара ауаара уаы иром. Анхаца ирыцхраарц иааит апартизанца.\nАлагараы аибашьраьа алеит:\nАхылбыха апартизанца рхада ус иеит: — «Иабуп аызца! Ротак афашистца ицьашьа ижгеит».\nАпартизанца ача шаны анхаца ирыреит.\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Ад. 314.\nАжабжь акыр иамоуп амшынат азшьа. Уи зыхьаз, сганыла, ари иалаьаз хысуп. Насгьы апартизанца имаыргаз ари аоперациа хымада автор ихаа дызлахыз акоуп.\nЕиуеишым ашыгаа ахьшьуа фантазиала аихаара даламгака, азеиш сахьаа ры ахыс ааилацаланы, иаарццакны иит. Иаарццакны ишу, аус адулара шагу ариама ианышуеит. Насгьы, 1942 шыса, асоветт еибашьы изы, зегь реиа аама ануадаыз шаку ажабжь «Алагараы» аныз уазхыцыр, еилкаахоит аус адулара ахьагу зыхьаз.\nАсахьаркыра азарала еикааны иуп ь. Агмаа егьи иажабжь «Икамшаз алаыр». Уи акомпозициат еикаашьала ирзааигоуп С. анба иажабжьа «Ага аша»-еи «Аџьаж ду»-и — -ажабжьк џьарак еинырианы аикаара: акы, автор ихаа иажаа рыла ицажо иахьа имаысуа ахыса рыла еикаау ажабжь, егьи\n–ариама афырхаа, иасхьоу аама игаларшо, аретреспективла еикаау ажабжь. Ари еиш акомпозициат еикаашьа алитератураы иыцым, аха асуа ажабжь аны алша бзианы иалеит, шамахамзар авторца зхы иазмырхо дыаам.\nАжабжь «Икамшаз алаыр» афырхаа хада Дамеи аибашьрахьт дхынны дааит. Иыауаа, иуаца, иынхаца дырбарцы еизеит. Аекспозициат ха акны иоу абри аиниара, ахьа днаднаргылоит, аибашьрахьт ихыныз Дамеи игалашараы сра-ра зымка иоу еизаз иреио ажабжь: Хык асоветт еибашьца, аа ижылара аанкыларазы, аиас Десна ихыз аца шыржаз, рфырхаарат оурых. «Араа ижуп ыџьа аишьца, уахати ах бзиа еиш есымшагьы аха бзиахаларц азы зысы иамеигоз ахаца: аы доурысуп... егьи дасыуоуп — Сабеи иоуп...»1 — иоит Дамеи иажабжь акульминациат ка ахь ииаго. Дамеи ихаа далахын ари аоперациа хьана. Ахати еихаз а уаа иалаз иара Дамеи ихаа иакын. Дамеи ари ажабжь ибара инеиз иреиеит, уаа Сабеи иан Селымхан иыруа дрылоуп азын, лыкын иых ачавра галаршагас илиарц азы.\nь. Агмаа. Иымаа. Аа, 1955. Ад. 209.\nАжабжь иаанаршуеит асуа ыс — ан, зыкын дызцыыз лыазшьа аара. Фырхаарыла иахаз ла иых – галаршагат чавра анлоу: «акыраама Селымхан ымака дгылан, лхы лыкаы, нас иаразнак лаалыриашан итаны илыхашуаз днарылашит: «Мап, алаыр касар с-Сабеи дсырхашьоит, ахаара сра аума, нанхеит, — лан, ачаврагьы лгы инадлыралеит.\nЗакыт мыч дуузеи инызкылаз ан рыца лылаыр?»1 Ажабжь иагылны ахьа иахьа иаагылоит ан зыхшара бзиа дызбо, аазшьа а змоу афырыс лхасахьа.\nСелымхан леиш иоу ан, лыхшара дшыхыз илалааеит афырхаара, агымшара, асадгьыл абзиабара, дазыалоит, иаахны ианыала лакакрада асадгьыл ахахынара.\nА. М. Горки ион: «Ауаы илоу ахазынараа зегьы амра ашахеи ан лгаыхши рыныт иаауеит»2.\nСабеи аибашьраы илшаз афырхаара ан Селымхан ишлыбзоуроу азцыригеит ь. Агмаа иажабжь аны.\nАсуа ажабжь аибашьра аамазы инарбааны аеиыхра алшаны изыамлеит. Хыхь еиахьааз ариамаа, 1943 шыса рзы Д. Глиа иижьыз ажлар раыцт амаа шьаас измоу ажабжьа реизга ирыцаар, уиала иаахыркшахоит ажабжь амацара акымка иара асуа проза зегьы. Аха аибашьра атематика иату ариамаа аибашьра ашьахьти аамазы, ажабжьа ры еиш, асуа проза зегьы агьы, иахьа уажраанагьы ацырра иауп.\nИазгаатуп, асуа жлар рмилат культура аиараы 1954 шысана ауадара дуа аманы ишыаз. Асуа жлар мчыла, исабаратым ауса рыдгала, ассимилиациа рзуны, рышьаа арра иазкыз ахымгараа активла имаыргон, Асоветт уаажлар рааца — аыруа националистцаак. Хыкыла иазгаозар, аркьара ма ианан ариарат организациаа. Акыр шыса инеиынкыланы ашыца Реидгыла иамаамызт ь. Агмаа, иара уаа, ад. 210.\nА. М. Горки. Алака Италиазы. Иымаа реизга. Москва, 1952.\nХ атом, ад. 43.\nахаты кьыхьрат орган (аибашьра аамазы иаанкылаз, нас ахьа ишьаыргыламхаз), асуа литература ариамаа аоригинал абызшала акьыхьра еиа-еиа амахара иаын. Атермина «асуа литература», «асуа шыца» ахархара иаыарц егьагмызт, ур рцынхрас иаларгалон исабаратым ажеицааираа:\n«аыруа шыца расуа отриад», «аыруа литература автономт участка» убас иегьы1.\nАбас аркьара ма ианызоз шрымазгьы асуа литераторца рсахьаркырат литература хьа инаргон.\nАбар аама хьанаа раан ашыы а Дарсалиа иаиоит иажабжь шьаха «Ауаы-шас» (1940 ш.), «Абзаг» (1940 ш.), «Хамыж удыр» (1940 ш.), «Аидара иааз аамада» (1947 ш.), «Ажытра иагаз» — абас уар алоит ар аымаа зегьы еидызкыло атематиказгьы.\nАшыы напазала иааиршуеит аынар ихаани аменшевикца ара аныруаз аама еиарази Асныти аџьанхаыжлар загылаз асазаара, ур рыара»2.\nа Дарсалиа зыбах цырагаз иажабжьа рышьаы еицырзеишу рхаты композициат ыдарак рымоуп. Афырхаца Лаџ («Ауаы-шас»), Абзаг («Абзаг»), Селым («Аидара иааз аамада») рхасахьаа ааршуп ажытра еиара иагыларгыланы, асоциалт еиарамра ианаоз аыара изаымуа, иханы иамоу, сеивгарак ззыамо ракны.\nЛаџ атра, Патых ихура дыхьеит ариамаы данцыруа, аха аыанти асаршын дирымаауа дикын, азиндареи аарреи изышьымхуа агара дааргыла дрыман. Аррат шахт ахьизымшоз азы ихыы шасыс дыргеит, ихаа даркит.\nАбзаг иакзар (ажабжь «Абзаг» аны), ашыс зегьы ишынаацаз сшьара ама џьабаала иаадрыхыз ааын, хашалак рнаара ацынхрас, аыруа меншевик афицар иамчыаеи аакреи роуп ашьс иоуз.\nСелым («Аидара иааз аамада») исазаара зегьы гара лахьыцгьаха, иба ханы изышьымхуа аидара даоуп.\nШ.Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Ад. 231.\nШ. Инал-иа. Асуа литература аоурых аныт. Ад. 231.\nа Дарсалиа ифырхаца еиуеишым аситуациаа ираргыланы еиуеишым ахыса рыла иааршуп, аха рызегьы лахьынала еишуп, азиндареи аарреи ирхаын сеивгарак рзыаом. Ажабжь «Ауа-шас»\nаны асуа нха ар исоциалт зиндарат агылазаашьа хьана нарбааны иааршуа, ариама зда цара амам акульминациаы ианеига, уаа ака раца наргыланы, автор деиаоит ажи хба – ынажа шыса хьаа, ариама анаиоз аамазы ифырхаа исазаара зеишраз азаарахь. Уаа иааркьааны цаныррак злам, ремаркаас ма репортаж аарак еиш, газеажала автор иаиоит, ажабжь афырхаа хада машырны уажааига дшибаз, исазаара иахьа ибзиахха еиасны ишыоу:\n«Жаха нак, абрахь асаа сцан, схынны саауан, Маф икара сыысын, анаара адеиужь иаоу сахьаакыдлоз, ажа, аца уа ирацааны иаан. аи, абар колнхара рахызаргьы алап аасгахт. Ахада сахьыхалаз, ахьаца аман, ихар ахда аша икаба ахда ахьыртлаз иаыо, лаысак дтоуп. Абар Лаџ! Абьааа дыздырт. Разныт медалк ьазьазуа игы икыдуп... Асша ааибаеит. Акыргьы ажабжьа сеиеит, ых Москва ацыргаа аны иибааз ассира рты»1. Абри акоуп аат сазаара иалацажоны ариама атекст зегьы аы иуыло. Абри, аыхтанти аремарка акымзар, бахатра азара дула иу, ажабжь «Ауаы-шас» акритикат реализм аметод знабаало а хыхь зыхцажаз И. Папасьыр иажабжьа «Акаруал шаь», «Аимахара», «Кнач», «Аабла» уа ирхухьаало иалон.\nАжытра асоциалт агылазаашьа лахьынацгьа, сахьажа азарыла ааршра амацараы иааникылт а Дарсалиа иажабжь «Ауаы-шас» абри аыхтанти аремарка алаамар. Аха ремаркаас акзаргьы ишыаоу, иаагаз ацитата ианарбоит, Асовет мчра иабзоураны асуа нхаы аарра дышыыз, уи асазаарат ма-лаша дшангылоу.\nАбри еиш аиаара асуа сахьаркырат литератураы зышьазырахьоу асоциалист реализм аметод иабзоДарсалиа. Иалкаау. Аа, 1970. Ад. 34–35.\nуроуп. Абас ала риамак аы акритикат реализм аметодгьы асоциалистт реализм аметодгьы реиниара алеит.\nа Дарсалиа егьыр зыбах аз иажабжьагьы ажытрат сазаареи агара ыхаарадеи роуп ирнышуа, аха ур ргьы ажабжьа рынамаа ри рацак даламлацака иааиршуеит ифырхаца абеиыхра шроуз.\n– Ажабжь «Абзаг» аны зџьахы зымло, аменшевикца рамчаа ихны иаркыз афырхаа хада Асовет мчра ахьихьаз иабзоураны: «Иахьа Абзаг изы гырьаран, Абзаг хантаыс дызмоу аколнхара «Алашара» иалоу зегьы рзы гырьаран».\nИацоуп Абзаг Аанти данаа. Иацы Асныти АССР адгьыл аус азы аминистрра аны, иьазьазуа, Абзаг игышы инкыдыреит аразынт медал ду, аыанхама ацыргаа акомитет хада иаарииз»1.\nАжабжь «Аидара иааз аамада» аны аааб цгьа зхазгахьаз Селым иакзар, ариама анамаы автор даирбоит иара убасьа, аха иегьы еиау аама заашьахаз иакны: «Сышызар, аизара апрезидиум аны дтоуп Селым, игы ахьты медал «Амаганеи ажьаеи»\nкыдуп, натирахь дтоуп иара иа Арзаме, убригьы игы ахьты медал «Амаганеи ажьаеи» кыдуп»2. Ажыт аамазы аџьамыацгьа зыхганы, Асовет мчра иаалагылаз а Дарсалиа ифырхаца зегьы, абас ргыша медалла иычаны алахьына ма бзиа ишанылаз аиеит.\nАкыр итрафаретхаша иоуп, аха а Дарсалиа ар аниуаз аама асазаарат агылазаашьа ауадараа, И. Папасьыр, хыхь зыбах аз иажабжьа аниуаз иаз ауадараа ирызан. Абри аагылазаашьа акхап а Дарсалиа беиыхра ауаы изымо азалымдараа рааршраы дсахьажа аза дуны, ариамаа анаиоз аамазти ахыса рааршраан иазара ныаба ицазша, дааны, иио формализмраны, итрафаретны изыалоз.\nС. анба иажабжьа «Ага аша», «Аџьаж ду»\nргьы ажытра лахьеиага азарыла иаоуп, аха уаа\n3. Дарсалиа, иара уаа, ад. 92.\nажытра цыргоуп Асовет мчра иаанагаз агалаазаара бзиа иаконтрастны, аыцт сазаара итипту аагылазаашьа нарбааны, аемоциат шыга рацала исахьаркны аартрала.\nа Дарсалиа иажабжьа ры иасхьоу аамоуп итипту аагылазаашьа нарбааны агра угарты иахьыаио. Араа а Дарсалиа дысихологуп, амила рыдарат азшьа нарауланы издыруа, сахьажа аза дууп. Абас,. Дарсалиа иажабжьа зыхцажоз ры акритикат реализм аметоди асоциалистт реализм аметоди џьарак реиниара ылауеит.\n*** Аада ишазгаахьоу еиш, асуа жабжь -хыхыраки\n-маки рыла аиара аманы иан.\nАкы, авторт хаа иахылуа асиужета рыла еикаау.\nУи рахьа асуа литература аоурых аны ицырит 1918 шыса Д. Глиа иажабжь «Атым жан ааа» ала. Убри инаркны 40-ти ашыса надкыланы абри аына авторт хыаа иахылыз ажабжьа рыиарама ахцажеит.\n40-ти ашыса рзы сахьаркырат литература аоурых аны ицырит абати ама — ажлар раыцт ама асиужета шьаас измоу ажабжьа.\nЕгьыр ажанра ры афольклорт материал иалху ариамаа асуа литератураы ицыриижьеи акраауан. асуа шыца уи рхы иадырхон асуа сахьаркырат литература ашьааркы Д. И. Глиа рахьаати ишы «Ажеинраалаеи ахьыртраеи»\nадаьаа ры ирниаз иажеинраалаа «Ешсоу итапанча», «Абрыскьыл», «Ажыт», «Ажытуаа рааыр еиашьа» уа убас егьыргьы инадыркны. Асовет мчра шьагылаанати аамазы Ш. Хокерба ипоемаа «Ауасиа» (1916 ш.), «Аи ахьчеи рлак» (1916 ш.), «Калашь ииуз» (1917 ш.) ажлар раыцт амаа рсиужета ирылхны иит. 20-ти ашыса раашамазы, еицырдыруа асуа асоветт поет, аклассик И. Коониа ипоемаа ааба («Абааа Беслан», «Наеии Мзауи», «Ашаныуа Мырзаан», «Хмы шарыца ныаы», «Зосан Ачбеи Жанаа Беслан иацеи», «Мшаг-кьаи Папба Рашьыи», «Маршьанаа шыибахыз», «Ашы Данааии Аарач Бакыки») рылихит асуа жлар раыцт амаа.\nД. Глиа 30-ти ашыса рзы ииыз ироман «Камаы»\n(1933—1940 шш.) иагылаиргылеит ажлар раыцт амаа рыныт аминиатиурат ажабжьа ажи акы рына. Ашьахь ур ихаз-хазу риамааны иажабжьа реизга «Ажабжь кьаа» а иижьыз иагылеиеит.\nАжлар раыцт ама асиужета ирылху ариамаа, ажабжьт жанр агьы, литература зегьы анеиш, ашьаа зкыз Д. Глиа иоуп.\nИшы «Ажабжь кьаа» (1943 ш.) еиднакылоит 106 миниатиурат ажабжь. Ур убрысак икьаоуп, даьак аы 2–3 ажабжь аналоит. Даьак шеибгоу риамак ианаго маоуп. Ахшыарра рыманы, узырлахыхуа аминиатиура хыа анекдоттрагьы ианалаоу рацоуп, аха убри аамазгьы ирнубаалоит асоциалтреи абзазаратреи рака.\nКорнели Зелинскии Хыхыт Бажбеи еицырыз рмонографиа «Дмитрий Гулиа» аны ииашаны ахшьара рыроит аизга «Ажабжь кьаа» иагылоу ажабжьа:\n«Ахымаагьара, асыцгьара, аарышагара, аы иты ицгара, амхыцмдырра, аглымра, — аа, еиараак темаас ирымоу Д. Глиа ажабжь кьаа»1. «Тематикала дара рсахьаркырат еиартышьала Д. Глиа иажабжь кьаа ажлар ражамаанаа даара ирзааигааны иоуп» — иазгароит ур иара уаа. Ар азгаараа рыдымгылашьа амаам. Автор Д. Глиа ихаа иажабжь кьаа тематикала еишьашалоу хазы-хазы еидкылоу ишеит х-гыкны. 1. Ахылашцеи егьыри. 2. Аандырца, апапца, ахаџьаца. 3. Матыграа, Хыграа, Ныграа убас егьыргьы.\nАкти агы аы иалоуп 14 ажабжь. Абати аы — 9. Зегьы иреиауп ахати агы. Уаа еиднакылоит 83 ажабжь.\nаргьы абар ажабжь кьаа зегьы тематикалеи хшыакылеи еишьашалаоу еидкыланы анрыхаш, х-гыкны реишара иашоуп а азаахьаоит.\nК. Зелински, X. Бажба. Дмитри Глиа. Аа, 1958. Ад. 103.\nара убри ныныан, ыц иашеит х-гыкны:\n1. Асоциалт мотива ргы. 2. Адинхаарат мотива ргы. 3. Абзазарат мотива ргы. Аха Д. Глиа иаиаз аишараы актии абатии агыа тематикалеи хшыакылеи ирышьашалаоу ажабжьа, ахати агы аша иалаоу маым. (Иара убас актии абатии агыа ры ахати агы иатны ирылоугьы ыаоуп.) Иаап, ажабжь «Уара ууахазаап», «Мац аба деилаан, аха…», «Асуд аы» уа реиш иаоу, акти агы (асоциалт мотива ргы) аша иаанакуеит.\nАжабжьа «Апап иа хыы дирхмаруеит», «Апап аса дреиырбоит», «Хакыц аьыч аныха деиеит» уа реиш иаоу, абати агы (адинхаарат мотива ргы) аша иаанакуеит.\nАкти агы иату ажабжьа Асны ареволиуциа алаанати аамазы ауаатыса рсоциалт еиарамра рнышуеит.\nАжабжь «Шьма иктаьа» аны иааршуп ахылашца дуеи амаура хыы иалоуи реизыазаашьа, ур рарышагара.\nАжабжь «Ажеишьаа изуац и» аны иааршуп аауад Гьаргал Чачба исы аназ ихгара анхаца ргы шкыднаххьаз. Убри ахшыак ааршроуп изызку, асоциалт мотива ргы аша иаанакуа ажабжь «Мац аба деилаан, аха...» Араагьы аауад Гьаргал Чачба ихы анхаца шаоу аашуеит.\nД. Глиа иажабжь кьаа рышагаа зеишроу ахашырц иаагап абри ажабжь атекст шеибгоу: «Очамчыра еизара дук ыан. Ажлар зегьы агааы игыланы аба ду иааиз иазшуан. Зегьы иџьаршьон, заа иба дуузеи, заа ибзиоузеи а. Иаргьы цаса иауазша, зынак агаа иазааиганы инагылт, аган дара инареирханы, — цьа шсыхаш, заа сышоу жбап аозша. Зегьы убри иазышуан рылаа еихмырсыьака. Ицози иаауази агааы еилаынтуан.\n— Ааи, абри аба сыхыраж еиш саины сара истындаз, егьа феида алсыршарын, — иеит Мац дахьгылаз.\nОчамчырати асуд уи аниаа:\n— Ааи Мац, уи уара иутызар, Гьаргал Чачба ауаара сы а иумхны, арылла, сысла, ысла уа есныа ирны, Ааа игаларын, уара иуфеидахоз арыцьара акхон, — иеит.\n— Ииашаны, аабырг уеит, акгьы исзасахомызт, — иаразнак дашаахеит Мац, иара итны Гьаргал игаьазар аара игы иаалакьакьан»1.\nАри аыршты ианарбоит автор иажабжь аараы афольклорт текст рацаак дшавамгылаз, насгьы сахьаркыра-емоциат ыдараак рыла ашыгаа неилых-ааилыхуа ахыркра ишазимкыз. Атекст зегьы ажлар рцажарат бызшала еикаауп. Глиа иажабжьырат форма ахаа иалнаршаом иарбанзаалак џьара хьараак рыаара. Араа ур ахьараа аахынгьы иаам.\nАжабжьа рака аконкреттра рыгам. Хыс хыки штрихаки рыла ахьа ихаы ааа аачаоит иконкретту ахасахьа. Хыхь иаагаз ажабжь аны иаам адраматизмрат сценаа, ахыс еиакшараа. Ари ажабжь еикаауп аперсонажца рдиалогт еицажарала.\nАха ари адиалог аны иаашуеит аексплуататорт класс ахаарнак аауад Гьыргал Чачба ихасахьа. Еилыкка ухаы иаацыруеит уи аауад хашьарак ама, ламысдарала анхаца шцируа, нхама шримо, убри азын ур иара дшырцыму. Асоциалт еиарамраы анхаца ргынамара ааршуп инашьны, аха убри инаваргыланы рагылазаашьа баасаы хахарак шрымам, ажабжь аны иконкреттуп.\nАсоциалт еиарамра агы иаанакуа егьыр ажабжьа зегьы ргьы, абас, Асовет мчра Асны ишьагылаана ауаатыса еиуеишым аагылазаашьа еиарамраа ры ишыоу, амчра знапы иакыз рысыцгьараа уа инрышьны иааршуп.\nАжабжь «Асуд аы» Кац аус дашан, адукат дыургылар аус уашарым а иаран дыиргылт:\n«Аиарак Кац дзыгыуаз адукат акыраама ицажарала асуд ихы иьап, агра ииргап егьшихарам а акын, аха Д. Глиа. Иымаа, II атом. Аа, 1957. Ад. 257.\nадукат «ба-ха ажа аниа, днеины днатеит. Асуд аус данахаш Кац ауал ииеит. Кац имхацгьахеит ари.\nАшыра адукат иы дынкылсын, Кац игы жо, ус ааиит:\n— Дад, адукат, асьа суеигыуамызт, закызеи -ажак аны унатеит, асуд ауал сара исыиеит, ас акызма ишанагаз?\n— Ишазурыз, исуаз аара сеит, — иеит адукат»1.\nАраа адукат-арышагаы ила иааршуп, аара ара ахьауа — амал зку ркласс амчра анамоу, «абаца аиашамаацагьы» ур ианырхьшу аамазы ауаатыса рсоциалт еиарамра, аџьанхаыжлар хеиаара рымамка аагылазаашьа рыцах аы инеины ишыоу.\nАжабжь аны иаам епитетла еикаау сахьак, ма лирикат хьарак. Иалагоит иаразнак ахыса риарала — аиаларала. Аха афырхаа инуати имонолог ала, Д. Глиа азарала иааиршуеит анхаы Кац иьышра (инаивнира). Анхаы Кац адукат ицхыраарала аиаша сышаап, аиаша аиааира агап а ихыцра зына иьышроуп.\nАбеиацеи ацеи амчра анрымоу аамазы анхаца ргаараа нагахар шалымшо бзианы иааиршуеит араа Д. Глиа.\nАдинхаарат мотива ргы иату ажабжьагьы иаадыршыьо асоциалт еиарамраы иоу азалымдараеи анхаца беиыхра рызымо аыареи роуп.\nАха араа асоциалт еиарамраа ааршуп адинхаара аусзуца аандырца, апапца, ахаџьаца уа аьырсианреи асылманреи рдинхаараа рхаарнакца рыла.\nАри агы, иара ануа -хакны аашахуеит:\nаьырсиант динхаареи асылмант динхаареи ирыарко рыла. Ажабжьа: «Аандыр ауаз иоит, аџьмахьча дыуоит», «Аандыр дныан аа ауит», «Апап иаа Цагриа Баа ичахуеит», «Апап гьангьаш», «Жандрышьаа рыпап» уа убас егьыргьы ры дара аха ишадырбо еиш аьырсиант динхаара амазуца рхасахьаа азцырыргоит.\nД. Глиа, иара уаа, ад. 275.\nАжабжьа: «Ааб ахы хжамзароуп», «Асыцгьара гызмал ианамозеи!» ры ицыргоуп асылмант динхаара аусзуца рхасахьаа.\nАраа ишаабо еиш аьырсиант динхаара ахаарнакца рхасахьаа аазыршуа ажабжьа, асылмант динхаара иату ракьыс ирацоуп. Уи зыбзоуроу, ара ганыла, аьырсиант динхаара асуа жлар рынуа ара дуа аманы иахьыоу акхап.\nУеизгьы адинхаарак Д. Глиа ар ажабжьа ры иылихуеит, дырхыччоит. Аьырсианрат динхаара амазуца реиш, асылманрат динхаара амазуцагьы ажабжьа ры инеибеишны — сыцгьаоуп, мыцацоуп, ламысдаоуп.\nАжабжь «Аандыр дныан аа ауит» аны дааршуп аьырсианрат динхаара ахаарнак — аандыр. Уи аарара аамазы абарометр ала еиликаауеит анхаца зыргауаз аа шьа ишлеиуаз. Убри инаыршаны, иара ажлар еизиган, анца аа зылашьы а аныара дираеит. Ус, аама анааи, ахыра аа аыланахеит.\nАмцхаара ирышьны иамаз ауаа-арадаа, аандыр имч ала ныахьы анца иына инаан, дазылхеит, рыцаишьан аа зылаишьит а агра ргеит. Абас, ауахама амазуца ауаа рхы дыршаон.\nАжабжь «Асыцгьара гызмал ианамозеи» аны дааршуп асылманрат динхаара ахаарнак — амула.\nАдинхаара амазуца зегьы реиш ари амулагьы ааразы исы цгьан. нак зны уи амула, ыц иржыз аеиџь ишьарц ыак аы днархьеит. Иџьабаасазы ирацаны акригарц амула аеиџь аахь дылбаарышьырц рыдиеит. Кыца дук дыладыртан шахала аеиџь аахь дларышьит иара исахца. «Ари амула данеимсалак исахца иркзаалак наужьны, абьааа «хаир алла!» аны, рнапа еинырьар акын.» Уи иаиршьцылахьан исахца. Уажы аеиџь ааы инапы аыхь инаашь ишьаны даналга, ишеибырахьаз еиш, ашаха ааирысын, исахца ахеит. «Даара иаулан уи аеиџь». Аганы днеиуаны еишаан амула «аыь» а деимсеит.\n— Хаир алла! — ран ашаха наужьны рнапа ааинырьеит асахца. Амула дкалаауа, аеиџь авараа дрыньано, ахуа аеиџь дынаан дыххаа дцеит»1.\nАри ажабжь аны асылмант динхаара амазуца рысыцгьара ааршра инаваргыланы, Д. Глиа иахьирхуеит уи аазшьа баасы, анага иахьигоит аперсонаж хада.\nИара убас араа иабоит ажыт уаа рымцхаарат ьышра, рымдырра. Аха убри аамазгьы адинхаара зегьыьа аырла ишахамшуа, агра шырымго анышуеит ажабжь. Адинхаара амазуца ажлар рхы дыршаарц иааарымоз иоузеи, аха уеизгьы инеианкыланы амцхаара рыланы иам ажлар, мамзар ииуамызт Д. Глиа иажабжь кьаа ры иабо акритика, аандырца, апапца, амулаца уа ирччархны рааршра алзыршаша асиужета ааыцт амаа ры иуыхьашо аалара уадахон.\nИагап ажабжь «Аандыр ауаз иоит, аџьмахьча дыуоит».\n«Зны Лаа аандыр днеит ажыт уахамаы.\nАжлар еизыргеит акандыр иыларазы. Аандыр дшааиз еиш ауахама далт, аныара далагеит. Уи даналга ауазара далагеит. Зегьы рыха ларны еилагыланы изыыруан.\nУбри аамазы џьмахьчак иџьмаа ауахама авараы иааныжьны, иаргьы уахь ауахама дныналт, иаро збоит а. Дхьыжкыж, иеигыш иыракны, акынх дыкагыланы, ила раа, ицажоз аандыр дизышуан.\nНас илаыр ааиажжит. Уи геиеит ауаз зоз аандыр.\nИуаз даналга, аџьмахьча арџьманла дизааит:\n— Узырыуазеи, исаз еилургама? — аандыр игы иаанагеит, сажа еилирган, игы шахан дыуеит а...\nАкыраама аак реимеит, аха ирмуеит.\nАжлар зегьы ииарызеишь а изышуа игылан:\n— Убраа уанцажоз, ужакьа ацацон, — иеит аџьмахьча.\nД. Глиа, иара уаа, ад. 236.\n— Саргьы иаасгалашеит аакьыскьа бнала исыцахаз сышьта... Убри арыцагьы зынак убри ужакьа еишыз ажакьа аан, ианаасгалаша исзымычазт, самхаыуеит»1.\nАри ажабжь аы илабабаны иоуп, Д. Глиа иажабжь кьаа замоу ажлар адинхаарахь акымка рхы еиа иахькыду атеизмрахь шаку. Асны иасхьоу аамаа рзы\n-динхарак шыазгьы, ажлара џьоукы-џьоукы реиш, асуаа адинхаараы ифанатикцамызт.\nАџьмахьча иьышра, ажабжь аны афырхаа ихархьуара амацара акым иаанаршуа. Уи ицырнагоит адинт мцхаараа ры ажлар рхаа апассивт зыазаашьа шаку ирымоу. Мамзар зегь реиагьы адинхаара иазааигоу аьыш, ахархь-уаы аџьмахьча анца ихаара ихаы иааины ианыамла, нас хыык ахдыррахь ихьашхьоу шаалари?\nАдинхаара амотива ргы иату Д. Глиа иажабжьа, асуаа сабаратла атеизмрахь рхы еиа ишкыдыз рнышуеит.\nД. Глиа иажабжь кьаа ахати ргы — абзазара амотива аны иааршуп асуаа ареволиуциа алаанати рыбзазара ганрацала.\nАжабжь «Кадыр иушьзеи?» аны иааршуп Асовет мчра шьагылаанати анха ар ибзазашьа.\nКадыр икамбашь аашадара иахьаны изымгыло иыккеит аын. Есышьыжь игылаца Зафаси Алхаси ирызыны инеигон икамбашь ицдыргыларазы.\nШьыжьыманак асы инеимааны иауан. Алхас Кадыр инахьы данынаш, Кадыр ины ахьа игылаз ааша ду амаха ры акац еиыььаны ишкнааз ибеит.\n— ау, ари икамбашь ишьызаап, — ааигахт, — шьапык аара имхны иаазгап, — иан дахьнеиз акамбашь уаа итан.\n— Абар ассир! — иааџьеишьеит Алхас. Ашьахь Кадыр иы дынкылсын:\n— Кадыр, укамбашь абра итоуп, ааы акац еиыььаны икнаазша збон, даакы ушьыма? — иеит Алхас.\nД. Глиа, иара уаа, ад. 232.\n— аи, уи узжьаз акынца ракхап. Иахьа ашьыжь абра аа инылан ираауан. Ишубо еиш сыкынца иршым, ирыным, иьантаза иоуп. Ур кацас аамаха ирылубаазар акхап, — иеит Кадыр»1.\nШагаала Д. Глиа иажабжьа истандарттны иаоуша, еиырго рацак ыамка, еицеишны ихыоуп.\nАха ажабжь «Кадыр иушьызеи?» ырштыс иганы ахашыр иабоит, ар ажабжь хыа асазаарат абырг шаа илабабатны ацыргара рылшо. Ахыа ааша амаха ры иьантаз-ьантаза иахьалубаауа рфигурат сахьаа, акамбашь еиыььа икнаауша агаанагара Алхас иоуз, зына исабаратны, ахьа лабаба ибоша ибла иаахгылоит. Ари асахьа зда цара амам ала, ареалт хыс иазааигааны иаоуп. Насгьы ари асахьа асабара адахьти аышылара афотографиат портретра еишны мацара акымка, анхаы Кадыр иаацарат бзазара нарауланы иааршуа, анхаца раррат агылазаашьа типра азыанаоит, асоциалт акы аула цырнагоит.\nАнхаца рсоциал-аррат агылазаашьа инарауланы ааршразы, автор ихы иаирхоз -штрих хыак роуп. Акы — Кадыр икамбашь анзымгылалак игылаца дрыхьаны ишааиго аилзыркаауа аштрих. Егьи — Кадыр ихыа еилыны, иршымка, ирхамка, асы анлеиуа аамазы ааша амаха ры акац еиыььа икнаауша иалубаауа излааоу асахьаркырат штрих. Ажабжьа «Гыти Џьгаи еисуеит», «Мац ибнакты еиш», «Ан сыцгьа», «Сагьаса иыс Тамшьаа рџьыреи деиырбоит» уа убас егьыргьы иаадыршуеит ареволиуциа алаанати аамазы асуа нхаца рынхашьа, ррыцара.\nАбзазара амотива ргы иаанакуа ажабжьа ры асуа нхаца раррат агылазаашьа ааршра инаваргыланы иабоит ур рышрат хшыарраа, ажала реисараа. Иагап ажабжь «Хакыц икуаа Бида ицкамбашьа ираароуп».\n«ыртыла аныаз, — иеит Хакыц, — ыак ахьт даа ыак ахь лассы-лассы дыыралон хыраны.\nИара уаа, ад. 260–261.\nУс, Караџьаьаса а ыак аы наганы -дук ахыан андырхеит.\nУаа итаз зегьы рлымаа изкыданы, аырра иалагеит.\n— Адыраны сышма мааара а а-ду ахь дцеит, — даын Хакыц дызлагаз иажабжь аара: уаа дшыоз нырцала аы иааеибагеит, ииашаьаны Бида ицкамбашь дуа ираараз акуаа. Ур ааынразы еишьазаарын. Зназы аы аарыадырбеит, иадырчын.\nСышма дшан аныа дыны дааит дыо. андылны нашызар, — акуаа аы иаарны ахы инавалеит аггаа, асаба шьарббы.\n— Зеиш амлац егьыам, — иеит Ажьгьери дахьтаз, — Мац шысынаьак аткьац арара даын, даа шысык калак ааара даын.\n— Иага идуун шысык иаиоз акала! — иааџьеишьеит уа натирахьша итаз Жьац.\n— Идуун уоу, хышык еихаргыланы ирааран, — иеит Ажьгьери.\n— Ибзиоуп, аха иазиуаз уара убри аара акала ду? — иан диазааит Хакыц.\n— Укуаа ыаикырц иахын а сыоуп, — иеит Ажьгьери»1.\nАраа излацажо атемагьы аицажашьат азшьагьы инарауланы ижларту ракны иоуп, ирнышуеит асуа нхаца гыык ааишан ынч итаны ажабжьа анеибыро аамазы реизыазаашьа, реицажашьа, рхыцшьа, ахшыырразы истихиату реисара, реиндалара.\nАраа зегь рахьаа Хакыц иаххеит аеи амци неилаа, уаы иимбацыз, имаацыз акала изыыруаз ыргачамкны иырылирарц. Хакыц икуаа ирызкыз асенсациат дырраарала изыыруаз ыршанхо.\n«Сара акрызбахьоу, акрыздыруа уауп, исандало араа уаы шыам» а идталаз иырхыра, иара иахь ианхьаиршуаз аамазы, аицажара ынч-ынч ихы налаирхуеит Ажьгьери. Нас Хакыц дшымгыоз ишьаИара уаа, ад. 268.\nпы длыьаны длышьеиеит. Ажьгьери итактика даара аинтерес зоу, узырхыцша акны иоуп. Уи аисара ихы алаирхырц данаацыр, убас ишьаиргылт ицажара, аткьац арареи, акала ааареи уа Хакыц икуаа изларыдалахаша џьара акыоуп а гаанагарак умауа. Аха, нас иаалырьаны андала ишьапы длыьа данышьеиалак, иккаа иаацыруеит Ажьгьери илогикат хшыырреи итактикат хшыиареи, арадыррала еибыоу аполкызагьы дааашьыцраты ишыоу.\nД. Глиа иажабжь аны иааиршуа ажалати аисара, аы иааыр аларра, ахьым иргара иазкны акымка, ауаы изцыруа аазшьа бааса раара иазкноуп ишыаоу. Хакыц араа мыцхы збахьоу, мыцхы здыруа иакуша итаз ижьарц даналагоуп, Ажьгьери данцыр, насгьы ихаа ицыригаз аметодалоуп андала дызлааыз.\nД. Глиа абри аформала иит иажабжь кьаа «Ха асати иыс дигалашан, аха...», «Сакым рааны», «Ажьгьерии Џьангьерии», «Урыс иы аасеит» уа убас иегьы.\nАбзазара амотива ргы аны иаылауеит, иара убас агуманизмра акы змоу ажабжьа:\n«Жаык умшьын, нан!» зыхьу аминиатиурат ажабжь хыы аны иабоит уи агуманизмрат акы. «Аубыхеи асацеи зны ртыла ааа еимакны аибашьра иалагеит. ыск лыкынгьы еибашьра ацара ишеит.\nИааилеиан, иазырра иаз акалама жаба, загак-загак ахш ныреисан, ахаџьга нархааны, исуашаь аашьихт.\nИан днеин днеихьыналт:\n— Уи аара ахш умган, жа-загак угоит, жант узлахысша, рыгнаа цгьоуп, жаыьак умшьын, — леит»1.\nАраа ан льышра аанаршуеит ари ажабжь, аха уи аьышра иалхаауеит ауаы ирыцашьара, агуманизмра.\nД. Глиа араа илабабеитуеит ауаа хархьа аибашьра шырцыму. Ажабжь аакы анауеит иахьати аамазы советт уаажлар русшьаа ируаку аынчразы аара агуманизмрат политика.\nИара уаа, ад. 282.\nАсуа сахьаркырат литература аоурых аны Д. Глиа иминиатиурат риамаа алеит ашырат ажабжь аараы, асуа жлар раыцт ышра асиужета инарбааны ахархара иалагаманы. Абар, Д. Глиа иминиатиурат ажабжьа роуп ашьахь аааныгьы ирдыруа иалаз асуа новеллист ду Миха Лакрба ажлар раыцт амаа рахь дхьазыршыз.\nМиха Лакрба идикылт Д. Глиа иажабжь кьаа злаоу иреиьу атрадициаа, нас ур еихеиаит иара иинтеллектуалт дунеидкылареи исахьажат азареи рыла, имаиеит афилософиат акы аулаа рахь.\n*** Асуа ажабжь ахысит ама еилышь ду.\nРахьати асуа ажабжь цырит 1919 шыса рзы асоциалт мотива шьызхуа акны, аха асоциалистт реализм аметод макьана абах зымо акритикат реализм аметод амчра анышуа.\nАажати ашыса рзы асоциалистт реализм аметод асуа ажабжь аны ахархара аманы аышьаырара иалагоит.\nАурыс сахьаркырат литература аыша ду асуа шыца иахьрыдыркылаз иабзоураны, асуа жабжь афольклорт сиужета ирхыаны, авторт хыаа хыхырас ишьнахуеит, уи алагьы аиарама ианылоит.\nАажижабати ашыса абати рызбжазы инаганы зышьазырахьаз асоциалистт реализм аметод инаваргыланы, асуа ажабжь аны ицыруеит акритикат реализм аметод. Уи зыхьаз амзыз акны ихьаатуп аажижабати ашыса абати рызбжазы, аргама зыцырзгаз ахаарат культ, Асоветт уаажлар рынуа ианааз аагылазаашьа.\nАбри аама инаркны асуа ажабжь аиара хьысахеит.\nАибашьра аамазы мак ашьапы иаагыларц ааазнакоит, аибашьра атематика иату ариамаа цыруеит, ажлар раыцт ама асиужета ирылху ашырат ажабжьагьы рышьаа кхоит, аха асахьаркырат азара уаана иахьнеихьаз ашагаахь изымаеит.\nАынажижабати ашыса реишама инаркны, асуа жлар рдоуа-культурат сазаараы иалаз аиакра дуа ирыбзоураны, асуа сахьаркырат литература зегьы еиш, асуа ажабжьгьы, иааыриааны аизазыьара ма ианыланы аыанахеит.\nII. АСУА ПОВЕСТ АШЬАГЫЛАРА\nРАХЬАТИ АСУА ПОВЕСТ1\nАсуа советт сахьаркырат литература аиараы 30-ти ашыса алахыхра ду шьызхыз, зымхак ырбааны заазхаз периодуп. Ари аамазы ицырит, иагьышьагылеит, уаана асуа литература иазымдыруаз ажанра — аповести аромани, рымхак баахеит асатиреи апублицистикеи уа убас егьыргьы ржанра.\nАлитературат хкы — аповест асуа сахьаркырат литератураы анахцажо Владимир Агрба иповест «колнхара «хьаа» аишьа»2 асны цашьа амаам. Абри ариамалоуп асуа сахьаркырат литератураы аповестт жанр ашьаа злакыз. Убри адагьы, асуа проза аиараы 30-ти ашыса раан, инеиыху ариамаа жпакы ртема аповест «колнхара «хьаа» аишьа» шьаас ирыманы, имааганы иан.\nВладимир Агрба иповест «колнхара «хьаа» аишьа»\nаны адырашысан, ахьаца ироуит -повестк: Акы, Шьалуа ыџьба иповест «Ама зыба оу» (1932), егьи П. кадуа иповест «Аыц аиааиуеит» (1932). 1934 шыса рзы асуа сахьаркырат проза иацлеит даа повестк, уи Самсон анба иповест «Сеиды» ауп. 1937 шыса рзы иит рахьати асуа роман «емыр» Иван Папасьыр иыманы...\nАбар еиахьааз ариамаа зегьы тематикала зына еизааигоуп. Асны 30-ти ашыса раан ицырыз аџьанхаыжлар ркласст аца — акулакца рконтрреволиуциат гылареи, ур ирагыланы аареи ртоуп тема хадас ишьыху. Абри ауп рахьати асуа Ари астатиа «Асуа проза рахьати ашьааа» а хыс иаманы ажурнал «Алашара» № 11, 1972 ш. рзы ианылахьаз усумоуп.\nВ. Агрба. Иымаа. Аа, 1959. (Ари ашы аныт ацитатаа анааго атекст аы ахыца иракны иарбахоит адаьаа.) повест «колнхара «хьаа» аишьа» темас иамазгьы.\nАхасахьаа ракзар, еиахьааз ариамаа ры акулакца зегьы (Шарах, Сеиды, Мыкы уб. егь.) Вл. Агрба иповест «колнхара «хьаа» аишьа» афырхаа хада акулак Цгьамш иныт иаауеит. Даа ганкахьала асуа сахьаркырат литератураы акулак асоветт сазаара ыц даагыланы ацгьаршраа шымаигоз рахьаа акны ицыргоуп М. Аашба иажабжь «Алло!» аны 1929 шысазы. Араа Бадра Бандалеи аколнхараа рышьаыргылара ианналагашаз аламалазти кулакуп, аха аколнхараа рышьаыргылара иахылыз аиыхараа уи дрылахны, асахьаркырат литератураы итрадициатхаз акулакца дреиуамызт. Аколнхараа ирыдалоу акулак рахьаа Вл. Агрба иповест «колнхара «хьаа» аишьа» аны иаыло Цгьамш ихасахьала иашьгоуп. Абри аповест аараы ашыы Вл. Агрба анырра ду М. Аашба иажабжь «Алло!» ишинааз ахьа ибла иаахгылараты иоуп: ганкахьала уи боит, инеидкыланы аповест аышьа аформала, автор иажаарат оуеишьаргылашьала, еиараак ахасахьаа рцыргашьала, ахыса реикаашьала. М. Аашба иажабжь «Алло!» аны ахьа иылоит ауаа раца, романк, епопеиак шьызхша. ынажи жахаык ауаа абри ажабжь аны ахыса ирылархны рыхьыа оуп. Ажабжь аны арысааык афырхаца ралаара, хазы-хазыла ур рхасахьаа рыраара алнаршомызт. Автор уи хыкысгьы имамызт. «Алло!» аны М. Аашба хыкыс имаз ажлар неидкыланы ргалаазаарат агылазаашьа, асазаара ыци ажыт сихологиеи реиыхара исахьаркны ааршра акын, аат шаиааиуа ааршра акын.\nУи ахьа ибараты, илабабоуша иаоуп. Вл. Агрба иповест «колнхара «хьаа» аишьа» аынгьы убри аиш асахьаркырат форма хырхагас ишьихит: Ажлар неидкыланы рсахьа аыхра еиа ахшызышьра ахьазиуа М. Аашба иажабжь «Алло!» аныти имоу анырра иабзоуроуп.\nУи адагьы Вл. Агрба иповест дахьналаго ифырхаа Езыг иироит: «Сшыоит, иало акы акзар, шьарнахыс анифеи, Беслани, Аханиацеи, Маршьанааи рыдагьы, «Алло!» — еиш иаоу, уи акьыс еиьоу ирацаны иазшыжьларцы» (ад. 10). Абасала Вл. Агрба усанти аамазы асуа сахьаркырат литератураы идеалс, аршыгас иаликааз М. Аашба иажабжь «Алло!» акын, уи анырра шинааз аповест ианышуеит. 1927 шыса декабр мзазы имаысит ВКП(б) XV аизара ду. Уи аизара ишьнахит аыанхама инеиынкыланы асоциалистт рельса рахь аиагаразы ауснагата рдеректива. Уаа уснагат дуны иазгаан акулакца експлуататорт класск аасаб ала асазаара ыц ахь ама иаырхагамхарт рыаарагьы. Убри иныныаны, маи мза 1928 шысазы Асныти АССР аны имаысит анхаца ркомитета II реизара ду. Март мза 1928 шыса рзы имаысит, иара убас, Кыдрыти, Гдоуати ауезда рсовета реизара дуа.\nАбар аизара дуа, иааыриааны, асуа ыа асоциалист нхамахь аиагаразы ауснагата азгареит. Убри инаркны, Асныти ССР аы аколнхараа реикаареи акулакца ирагыланы аареи активт формахь ииасит.\nАсуа сахьаркырат литература аганахь имгылака, ахы аланархит ари аынаррат ус ду. Еиырццак ицыруа иалагеит аидеологиат араы имааганы иалаз асахьаркырат риамаа.\nАыанхама аколлективизациа азура аламалаз ыц иысыз акласст еиыхара ала асоветт литература зегьы ианырт.\n20–30-ти ашыса раамазы асоветт литература, даа ааманык еишымка, асазаараы имаысуаз ахыса аоперативтла ааланархуан.\nАсоветт шыца аыры, усан имаысуаз ахыса, ишыро еиш, рышьааа шыцацаоз ирызнеиуан.\nАыанхама асоциалистт рельса рахь аиагареи, уи иарысыз акласст еиыхареи ртема 20-ти ашыса реишама инаркны асоветт литератураы ицыруа иалагеит. Зегьы рахьаа уи атема шьызхыз дреиуоуп Асоветт шыы Александр Неверов, ироман «Аызеи — ааеи», иповест «Андреи Непутиовыи» рыла. Убри атема ишьанаргылт Феодр Панфиоров ироман «Бруски», Анна Караваева лповест «Амш-жьы» («Медвежатное»), Кузьма Горбунов ироман «Ааара» уа убас егьыргьы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-09","url":"http:\/\/net.knigi-x.ru\/24hudoj\/230575-1-iimaa-h-tomkni-ieilirsheit-liuda-hibba-anab-ainshizhira-2014-vladimir-anab-iimaa-ahati-atom-asua-liter.php","date":"2019-02-17T19:52:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-09\/segments\/1550247482478.14\/warc\/CC-MAIN-20190217192932-20190217214932-00493.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9971693754,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9971693754196167}","num_words":42044,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":15698.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 187-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит даҽа 46-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 3 306-ҩык ирыдбалан, даҽа 13-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 1481 -ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 19-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5 014-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-dachva-187-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-dachva-46-uimk\/","date":"2020-10-29T08:38:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107903419.77\/warc\/CC-MAIN-20201029065424-20201029095424-00102.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9902332425,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9902332425117493}","num_words":161,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":3479.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус 298-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит 54-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 5552-ҩык ирыдбалан, даҽа 54-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 2054-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 30-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5650-ҩык, астационар аҿы – 836-ҩык, аковидсасааирҭақәа рҿы 800-ҩык.\nЦәыббра 24 рзы Қырҭтәыла акоронавирус рыдбалан 259-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-298-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-54-uimk\/","date":"2020-10-24T21:16:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107884755.46\/warc\/CC-MAIN-20201024194049-20201024224049-00136.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9875910282,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.987591028213501}","num_words":182,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":3873.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ажьырныҳәа 6 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 572-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 142-а акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 79-ҩык, урҭ рахьтә 68-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 22-а, ибжьаратәуп - 17-ҩык. Аҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 35-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 16-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 22-а. Аҟәатәи амобилтә хырхарҭарацәатә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 46-ҩык апациентцәа.\nАԥсны ахәышәтәырҭақәа рҿы арҭ ҩымшк рзы акоронавирус зцәа иалаз хәҩык апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит.\nГәдоуҭатәи агоспиталь аҟны - ԥшьҩык апациентцәа. Ажьырныҳәа 4 рзы рыԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа.\n1931 шықәсазы ииз, адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи ихьанҭоу аполисегментартә гәыҵәкра\" ззышьақәырӷәӷәаз аԥҳәыс лыԥсҭазаара далҵит.\n88 шықәса зхыҵуаз, адиагноз хада \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\" ззышьақәырӷәӷәаз ахаҵа иԥсҭазаара далҵит.\nАжьырныҳәа 5 рзы даҽа ҩыџьа апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит Гәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы.\n1934 шықәсазы ииз, адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи аполисегментартә гәыҵәкра\" ззышьақәырӷәӷәаз аԥҳәыс лыԥсҭазаара далҵит.\n71 шықәса зхыҵуаз, адиагноз хада \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\" ззышьақәырӷәӷәаз ахаҵа иԥсҭазаара далҵит.\nГагратәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҽы иԥсҭазаара далҵит 79 шықәса зхыҵуаз апациент. Иара изышьақәырӷәӷәан адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи ихьанҭоу аполисегментартә гәыҵәкра\".\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит ачымазара ҿкы рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 26 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 555-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 85-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшитҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nГәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы лыԥсҭазаара далҵит 1947 шықәса рзы ииз апациентка. Илзықәыргылаз адиагноз хадаакоронавирустә инфекциа ҿыц ауп, иара убас илыдбалан ҩганктәи ахәышәтәырҭанҭыҵтә аполисегментартә гәыҵәкра.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 125-ҩык, урҭ рахьтә 107-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 33-ҩык, ибжьаратәуп - 54-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 33-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 18-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 25-ҩык, Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 48-ҩык апациентцәа.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит аҿкычымазара рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\nАԥсны Жәлар рартист Арвелод Ҭарба иҳәеит аҿкычымазара COVID – 19 шихьыз, аҳақьымцәа ирырҭо абжьгарақәа рыла аҩны иҭаацәеи иареи аҽыхәышәтәра ишахысуа.\n\"…ижәбоит акарантин ишацҵоу, даара ҳгәы хьаауеит, ансамбль аҟынтәи аҷкәынцәеи аӡӷабцәеи аҭел иасуеит, ҳанбаҭыҵуеи ҳәа иҵаауеит, ихьааргоит. Даара ҳусқәа еилажьны иҟоуп, азин ҳарҭар, аусура ҳанбалагои ҳәа иԥшуп. Ас еиԥш аҭагылазаашьа зынӡа ишьақәнарҟьагәышьоит, аха иҟаҳҵари? Досу хаҭала рҽазыҟарҵоит, аха уи ахәаӡом. Аусура ҳҭыҵыргьы мызкы-ҩымз аҽазыҟаҵара ӷәӷәа аҭаххоит, ижәбоит шаҟа аамҭа цахьоу. Мызкы аколлектив аԥсшьара ианауҳажьуаз, аусура ҿыц ҳалагазшәа ашьапеихгара ҳцәыцәгьан, уажәы шаҟа аамҭа ҵуа аус ҳамуеижьҭеи. Акәашаҩ ашьапылымпыласҩы диҩызоуп, иҽазыҟаимҵакәа ампыл иҭаны астадион дықәуҵар, ахы-аҵыхәа дызнеиӡом, игәы аангылоит, иԥсы акуеит, - ус иҟоуп акәашацәагьы\", - иҳәеит Ҭарба.\nШәазыӡырҩы аудио. Иаҳа инеиҵыху анҵамҭа шәаҳар шәылшоит арадио Sputnik аефир аҟны.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210106\/1031577851\/Akoronavirus-ztsa-ialaz-apatsienttsa-daa-khyk-rysazaara-ialit-Asny.html","date":"2021-01-27T04:57:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610704820894.84\/warc\/CC-MAIN-20210127024104-20210127054104-00746.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9995515347,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.99955153465271}","num_words":851,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.318,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":16628.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 231-ҩык рыдбалан, 816-ҩык ачымазара иалҵит, 28-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантә аих Агәабзиарахьчара аминистрра иаҵанакуа ачымазарақәа рхылаԥшра ацентр аҟынтә адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa 4 943 атестқәа ҟаҵан.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 200 129-ҩык, 179 043-ҩык ачымазара иалҵхьеит, инеизакны рыԥсҭазаара иалҵхьеит 3 675-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-17","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-1-231-uimk-rmdbalan-816-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-04-14T02:34:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-17\/segments\/1618038076454.41\/warc\/CC-MAIN-20210414004149-20210414034149-00211.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988632202,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988632202148438}","num_words":116,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.075,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":6590.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Аполитикеи, аекономикеи, акультуреи, асоциалтә ԥсҭазаареи ирызку иактуалтәу атемақәа ҳрылацәажәауеит, аимак-аиҿак зхылҿиауа азҵаарақәа шьҭаҳхуеит. \"Коӷониаԥҳа лымҩаду\"илыцануп ҳаԥсҭазаараҿы иҟалало ахҭысқәа рзы еиуеиԥшым агәаанагарақәа змоу ауаа. Апроблемақәа иаартны ирылацәажәауеит.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 21250-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 16990-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 294-ҩык.\nЖәабранмзазы арадио Sputnik аинтервиу азҭаз Аԥсны акапиталтә ргылара аусбарҭа аиҳабы Ҭимур Агрба иҳәеит Гәылрыԥшь араион аҿы абзазаратә црыҵқәа ркаԥсарҭа 2021 шықәса лаҵарамзазы иалагоит ҳәа.\nԤхынгәы 26 азы имҩаԥысит Апарламент ааԥынтәи асессиа аҵыхәтәантәи аилатәара. Адепутатцәа ԥсшьара ицоит нанҳәа 1 инаркны цәыббра 6 рҟынӡа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/radio\/20190427\/1027232326\/Kooniaa-lymadu-Asny-akhada-ikhayuarakh-akandidat-izy-ayshara-iazkny.html","date":"2021-07-27T00:03:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046152156.49\/warc\/CC-MAIN-20210726215020-20210727005020-00176.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9978328943,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9978328943252563}","num_words":148,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":20301.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАекономика\nАԥсны\n2021\nшықәса\nаԥхьатәи\nбжьымз\nарбагақәа\nрыла\nашәахтә\nшәарақәа\nрыплан\nиахысит\n15:17 04.08.2021\nУаанӡатәи адыррақәа рыла нанҳәа 1 азтәи арбагақәа рыла аҳазалхратә шәарақәа миллиардки 430,0 миллион мааҭ дыртәеит.\nАԥсны\nабылтәы\nаџьырмыкьа\nалахәылацәа\nрусуратә\nҭагылазаашьа\nеиҭахәаԥшхоит\nАхсаалага\nАԤРА\n\"World\"\nала\nаоперациақәа\nҵыԥхтәи\nашықәс\nиаԥыргеит\n14:39 27.07.2021\n15\nБиткоин 15% ихаланы 40 000 доллар еиҳахеит\nБиткоин – адунеи аҿы еиҳа ахархәара змоу криптовалиутоуп, аџьармыкьаҿы 70 процент аҭыԥ ааннакылоит.\n14:00 27.07.2021\n25\n\"АԤРА\" аоперациақәа рхышәаҵышәа 10,5 миллиард мааҭ еиҳахеит ашықәс актәи азыбжазы\nАмилаҭтә ԥарашәаратә система \"АԤРА\" Аԥсны афинанстә усура иалагеит 2012 шықәсазы.\n13:52 26.07.2021\n21\nБиткоин 40 000 доллар рахь еиҭахалеит\nАдунеи аҿы зегь раасҭа аларҵәара змоу акриптавалиута, биткоит ахәԥса 40 000 доллар рахь еиҭахалеит.\n16:33 22.07.2021\n21\nАмилаҭтә банк 2021 шықәсазы аԥаратә еикәыршара ишазҳаз азгәанаҭоит\nАԥсны абанктә система ала 2021 шықәса актәи азыбжазы имҩаԥго аԥаратә еикәыршара амааҭтә еквивалент ала иартәеит 37,3 миллиард мааҭ.\n19:30 19.07.2021\n32\nАҳәынҭқарра ачалт иаҵахеит: Аԥсны аекономикатә ҿиара ԥырхагас иазыҟоу\n\"Аекономикатә ҿиара алшарақәа\" атемала астол гьежь мҩаԥысит Асоциал-економикатә ҭҵаарақәа Рцентр аҿы ԥхынгәы 13 азы. Ажәахә \"Аԥсны аекономикатә еизҳара – аинституционалтә ԥхасҭақәа\" ҟалҵеит Ацентр амилаҭтә економика аҟәша аиҳабы Хатуна Шаҭԥҳа.\n11:00 30.06.2021\n14\nХра злоу ахҭысқәа: Шьалашьаа Аԥсны аекономика аҿиара иаԥырхагоу иазкны\nАктуалра зцу аекономикатә проблемақәа ирылацәажәеит анаука-практикатә конференциаҿы. Аԥсны аекономикатә институт аиҳабы Заур Шьалашьаа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит аекономика аҿиара иаԥырхагоуи, урҭ апроблемақәа рыӡбаразы лкаас иҟарҵази ртәы.\n13:05 17.06.2021\n15\nБжьаниа: аенергетика аусхк аекономикатә ганахьала аӡбара аҭахуп\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа инарҭбаау аилацәажәара мҩаԥигеит рашәара 16 рзы аенергетика азҵаарақәа ирызкны.\n13:29 10.06.2021\n12\nАԥсны Апарламент Амилаҭтә банк 2020 шықәсазтәи аусуразы аҳасабырба аднакылеит\nАмилаҭтә банк 2020 шықәсазтәи аусуразы аҳасабырба рашәара 10 азы Апарламент аилатәарахь инаган.\n12:23 08.06.2021\n7\nЕилкаахеит ахаратә усурала зеиҳа зыхәԥса ршәо азанааҭқәа\nАхаратә усурала зеиҳа зыхәԥса ршәо азанааҭқәа рсиаҿы аулафахәы 150-300 нызқьмааҭ инаӡоит.\n20:43 04.06.2021\n12\nАԥсны ашәахтә усбарҭақәа 2021 шықәса аԥхьатәи ахәымз русуразы аҳасабырба ҟарҵеит\nАԥсны Аминистрцәа реилазаараҿы рашәара 3 азы имҩаԥысит аԥыза-министр Александр Анқәаби Аԥсны ашәахтәқәеи аизгақәеи рминистрра анапхгареи реилацәажәара.\n12:30 04.06.2021\n10\nИлон Маск итвит ашьҭахь биткоин ахәԥса каҳаит\nИлон Маск биткоин азы итвитқәа акриптовалиута акотировка анырра арҭоит. Аҵыхәтәантәи икьыԥхьымҭа ашьҭахь биткоин ахәԥса 38,5 нызқь доллар аҟынтәи 37,3 нызқь рҟынӡа илаҟәит.\n10:55 03.06.2021\n15\nДелба 2021 шықәсазтәи ашәахтәлагалақәа дрылацәажәеит\nАԥсны Афинансқәа рминистр 2021 шықәса раԥхьатәи хәымз рзтәи аусурақәа реихшьала ҟаҵаны ԥхьаҟатәи азԥхьагәаҭарақәа дрылацәажәеит аԥыза-министр Александр Анқәаби иареи русутә еиԥылараан.\n14:31 31.05.2021\n9\nАдоллар аасҭа ифеидоу авалиута аӡбахә рҳәеит\nАкризис аамҭазы адоллар аҭахра шьҭыҵит еиҳа аинфлиациа иацәыхьчоу авалиута ҳәа ишьаны.\n13:25 20.05.2021\n6\nШә-мааҭк ицо абанкнота ҿыц ҭыҵуеит 2022 шықәсазы\nИҿыцу абанкнота егьырҭ евразонаҿы ахархәара змоу абанкнотақәа иреиԥшым ҳәа иҳәоит Урыстәыла Абанк ахантәаҩ ихаҭыԥуаҩ.\n09:26 18.05.2021\n18\nМшаԥымзатәи аԥсуа тәанчахәқәа лаҵарамза анҵәамҭазы иршәоит\nАԥсны Атәанчахәытә фонд ареспублика атәылауаа рҿаԥхьа 2021 шықәса мшаԥымза инаркны иақәу ауал 55 миллион рҟынтәи 47 миллион рҟынӡа илаҟәит.\n14:41 10.05.2021\n7\nАекономистцәа лассы адунеитә кризис ҟалоит ҳәа аҳәамҭа ҟарҵеит\nИахьатәи аамҭазы аҭыԥ змоу аглобалтә економика амонетатә стимулҟаҵара аџьармыкьақәа аршуеит, убри иахҟбаны 2025 шықәсазы аекономикатә кризис ҿыц ҟалоит. Уи \"зырхьшәашәар\" зылшо ҩаԥхьа еикәшарала акризис алаҟәроуп рҳәоит аекспертцәа.\n10:12 29.04.2021\n9\nАенергетикеи аинвестициеи: Кристина Озган Москва аиԥыларақәа мҩаԥылгеит\nАԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган мшаԥы 27 рзы Москваҟа усутә визитла дцеит.\n10:57 26.04.2021\n4\nАхсаалага \"Мир\" амаҵзура Apple Pay иадырҳәалоит\nАмаҵзура Apple Pay 2016 шықәса раахыс урыстәылаа рхы иадырхәоит, аха абарҭ аамҭақәа зегьы ахсаалага \"Мир\" адҳәаламызт.\n15:38 15.04.2021\n14\nШьалашьаа аекономика иазку аусутә гәыԥ азы: уажәшьҭа иаҳҳәо нагӡахоит ҳәа сгәыӷуеит\nАԥсны Ахада ихаҭыԥуаҩ инапхгарала аинвестициақәа радԥхьалара азҵаарақәа рзы еилатәаз аусуратә гәыԥ аҿы излацәажәаз атәы арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит Азини аекономикеи ринститут аиҳабы Заур Шьалашьаа.\n11:13 15.04.2021\n18\nАԥсны ахада Иусбарҭаҿы аинвестициақәа радԥхьалара азҵаара иалацәажәеит\nАԥсны ахада ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба ихантәаҩрала имҩаԥысит ареспублика аекономикатә политика аԥыжәаратә хырхарҭақәа рҳәаақәҵаразы аусутә гәыԥ аилатәара.\nИҵегь аҭагалара\n17:34 02.08.2021\n113\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Қәычбериа Гал амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара иазкны\nГал араион ахадара азиндырыҩ Инал Қәычбериа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара шымҩаԥысыз, насгьы уи иацыз ауадаҩрақәа ртәы.\n16:55 03.08.2021\n62\nҲагба: Лада Кавказ имҩаԥысуа ахҭысқәа зегьы Урыстәыла ақәыӷәӷәароуп хықәкыс ирымоу\nЕрмантәылеи Азербаиџьани аҵыхәтәантәи реиҿагыларақәа, ақырҭуа парламент ампыҵахалара ахыхраз арезолиуциа апроект, арҭқәа зегьы хықәкы хадас ирымоу Урыстәыла Лада Кавказ ақәыӷәӷәароуп хәа азгәеиҭеит арадио Sputnik аефир аҟны аполитолог Беслан Ҳагба.\n20:30 03.08.2021\n41\nАҳақьым Шьоууа COVID-19 аҟынтә аҽацәыхьчаразы: ҳаиқәзырхо алаҵа ауп\nГәылрыԥшь араионтә хәышәтәырҭа аҳақьым хада гәырам Шьоуа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит араион аҿы COVID-19 аларҵәшаразы аҭагылазаашьа зеиԥшроу, насгьы ахәышәтәырҭа ахьынӡеиқәшәо атәы далацәажәеит.\n22:52 02.08.2021\n37\nФҩык акоронавирус злаз ачымазцәа рыԥсҭазаара иалҵит Гәдоуҭатәи ахәшәтәырҭаҿы\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 22227-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 17898-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 313-ҩык.\n20:10 02.08.2021\n37\nКәарҷиа еиҭеиҳәеит адесант аруаа рхеилак иалоу рныҳәамш шазгәарҭо атәы\nАдесант аруааи иҷыдоу анапынҵа назыгӡо архәҭеи рхеилак ахантәаҩы, Леон иорден занашьоу, Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеран Амиран Кәарҷиа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит рныҳәамш шазгәарҭо, рхеилак шаҟаҩы еиднакыло атәы.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/economics\/","date":"2021-08-05T08:50:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046155458.35\/warc\/CC-MAIN-20210805063730-20210805093730-00013.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9938086867,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9938086867332458}","num_words":1312,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":19867.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nАчымазарақәа рхылаҧшра европатәи ацентр - Акоронавирус аштамм ҿыц «Омикрон» даараӡа ишәарҭоуп\nАкоронавирус аштамм ҿыц ашәарҭара амшала, Израиль аҳәаақәа атәымуаа рзы иадыркыр ҟалоит\nНиу-Иорк аепидҭагылазаашьа цәгьа иахҟьаны аҭагылазаашьа ҷыда аларгалеит\nАлада-африкатәи Ареспубликаҿ акоронавирус аштамм ҿыц 50-ҩык рыдбалан\nАгәабзиарахьчаразы адунеизегьтәи еиҿкаара акоронавирус аштамм ҿыц ишәарҭоуп ҳәа аанацҳаит\nВладимир Зеленски иҳәамҭала, Украина аҳәынҭқарратә аарҳәра ҟалар ауеит\nАкоронавирус аштамм ҿыц амшала, Еврокомиссиа Аладатәи Африка арегион аҟынтә аҧыррақәа раанкылара иазкны аинициативала иқәгылоит\nЕвропатәи акомиссиа аинициатива ҿыц - COVID-19 зхызгахьоу, мамзаргьы Агәабзиарахьчара адунеизегьтәи аиҿкаара ала иазхаҵоу авакцина алаҵа ҟазҵахьоу ауаҩҧсы Шенгентәи азонашҟа идәықәлар илшоит\nЕвропатәи ахәшәқәа рагентра хәышықәса инаркны 11 шықәсанӡа ахәыҷқәа алаҵа \"Фаизер\" рзыҟаҵара арекомендациа ҟанаҵеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Азербаиџьан акоронавирус 1880 афакт ҿыцқәа аарҧшын, 27-ҩык иԥсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 860-ҩык рыдбалан, иԥсит 23 -ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 272-ҩык рыдбалан, иԥсит 30-ҩык\nПарижтәи аоператә театр ашҭаҿ хыбрак былуеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Азербаиџьан акоронавирус 1 763 афакт ҿыцқәа аарҧшын, 20-ҩык иԥсит\nИлҳам Алиеви Никол Ԥашиниани ԥхынҷкәын 15 рзы Бриуссель еиԥылоит\nУрыстәыла акоронавирус 37 156-ҩык рыдбалан, рыԥсҭазаара иалҵит 1 254-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 799-ҩык рыдбалан, иԥсит 29-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Азербаиџьан акоронавирус 2 124 афакт ҿыцқәа аарҧшын, 27-ҩык иԥсит\nВладимир Зеленски 28-ҩык урыстәылатәи амаҵзура ҷыдақәа русуҩцәа рганахьала асанкциақәа ралагалара иазку адҵа инапы аҵаиҩит\nАзербаиџьани Шәамахьтәылеи абҵара 16 рзы аҳәааҿ аҭыԥ змаз аидыслареи аԥсыҭбарақәеи ирызку адыррақәа аладырҵәеит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/","date":"2021-11-28T21:16:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358591.95\/warc\/CC-MAIN-20211128194436-20211128224436-00214.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9962626696,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9962626695632935}","num_words":442,"character_repetition_ratio":0.116,"word_repetition_ratio":0.215,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":12299.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Еилкаахеит Валиева Аолимпиадахь лынашьҭраз CAS аӡбамҭа анрыланаҳәо\n16:25 12.02.2022 (ирҿыцуп: 16:27 12.02.2022)\n© Sputnik \/ Григорий СысоевОлимпиада-2022. Фигурное катание. Командный турнир\n© Sputnik \/ Григорий Сысоев\/\nЖәларбжьаратәи атестҟаҵартә маҵзура (ITA) ахәаша аҳәамҭа ҟанаҵеит Валиева 2021 шықәса ԥхынҷкәынмза 25 рзы иалҭаз адопинг-тест агәаҭарақәа рҿы триметазидин апрепарат шлылаз шышьақәырӷәӷәоу.\nАҞӘА, жәабран 12 - Sputnik. Урыстәылатәи аҵаақәшьқьрааҩы Камила Валиева Аолимпиатә хәмаррақәа рахь лынашьҭраз аус аӡбамҭа еилкаахоит ашәахьа жәабран 14 амш аҩбатәи азбжазы ҳәа аҳәоит Аспорттә бжьаҟазаратә ӡбарҭа (CAS) арелиз аҟны.\nАри аус аӡбаҩцәаз иалхуп италиатәи Фабиа Иудика, америкатәи Џьеффри Бенц, асловиан Весна Бергант Ракочевич. Аус азыӡырҩра алагоит амҽыша 15:30 азы.\nЖәларбжьаратәи атестҟаҵартә маҵзура (ITA) ахәаша аҳәамҭа ҟанаҵеит, Валиева 2021 шықәса ԥхынҷкәынмза 25 рзы иалҭаз адопинг-тест агәаҭарақәа рҿы триметазидин апрепарат шлылаз шышьақәырӷәӷәоу.\nСтокгольмтәи адопингҿагыларазы алабораториа Валиева лтест аҭакқәа лырҭеит жәабран 8 рзы. Урыстәылатәи адопингҿагыларатә маҵзура ақәҵара аднакылеит Валиева аамҭала лынаскьагара, аха апеллиациа ашьҭахь жәабран 9 азы лара дырхынҳәуп. Уажәтәи аамҭазы аҵаақәшьқьрааҩы азин лыҭоуп Пекин имҩаԥысуа Аолимпиатә хәмаррақәа лхы рылархәра. Жәларбжьаратәи Алимпиатә комитети Жәларбжьаратәи адопингҿагыларатә маҵзуреи (WADA) ақәшаҳаҭым иагьаҿагылоит Аспорттә бжьаҟазаратә ӡбарҭа (CAS) иаднакылаз Валиева лганахь ала аӡбамҭа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220212\/eilkaakheit-valieva-aolimpiadakh-lynashraz-cas-abama-anrylanao-1037555680.html","date":"2022-05-16T08:32:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662510097.3\/warc\/CC-MAIN-20220516073101-20220516103101-00723.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9921694994,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9921694993972778}","num_words":353,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.221,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":15535.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n17 May 2022 83\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16 May 2022 46\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.\n13 May 2022 67\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект анаркит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрреи Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзуреи иаадырԥшит иеиҳабыратәым Жәларбжьаратәи аиҿкаара «Амлакра аҿагылараз» апроект «Аҿиара аусхк аҟны аинклиузивтә знеишьақәа рыла аҭыԥантәи ахаланапхгара аиӷьтәра» адыррақәеи уи аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥыргоз ауснагӡатәқәеи реиқәымшәара.\n12 May 2022 36 Анотақәа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Лугансктәи Жәлар Рреспублика Амш азы адныҳәалара азынанашьҭит Лугансктәи Жәлар Рреспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистрра.\n11 May 2022 84 Анотақәа\nАԥсны Адәыҟатәи аусқәа рминистрра Донецктәи Жәлар рреспублика Адәыҟатәи аусқәа рминистррахь инанашьҭит ареспублика амшныҳәа аҳаҭыраз адныҳәаларатә шәҟәы.\n9 May 2022 54\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аветеран, 94-лшықәса зхыҵуа Мариа Филипп-иԥҳа Ломакина Аиааира Амш лыдиныҳәалеит.\n9 May 2022 104\nАԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усҳәарҭақәа рхадацәа Сергеи Лаврови Инал Арӡынбеи адныҳәаларатә шәҟәқәа еимырдеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҿы Аиааира 77-шықәса ахыҵра амш инадҳәаланы.\n5 May 2022 106\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Џьансеҭ Казанԥҳа лыԥсҭазаара лалҵраз адышшылара рзыҟаиҵеит лыуацәеи лҭынхацәеи.\n5 May 2022 103 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nҚырҭтәыла жәларбжьаратәи аплошьчадкақәа зегьы рҿи аинформациатә ҵакыраҿи 2008 шықәса раахыс ахы ианархәоит «аоккупациа зызуу аҵакырақәа» рзы атезис. Уи инақәыршәаны Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи Урыстәыла иампыҵахалан иҟоуп ҳәа иршьоит.\n29 April 2022 71\nУрыстәыла ААР аофициалтә хаҭарнак Мариа Захаровеи Аԥсны ААР апресс-маҵзуреи аԥснытәи АИХқәа рхаҭарнакцәеи реиҿцәажәара авидеоконференциа мҩаԥысит Аԥсны ААР амедиацентр аҿы мшаԥы 29 азы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/?PAGEN_1=3","date":"2022-06-28T12:22:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656103516990.28\/warc\/CC-MAIN-20220628111602-20220628141602-00520.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9983075261,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9983075261116028}","num_words":452,"character_repetition_ratio":0.141,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":32488.4,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, рашәарамза 10 – Sputnik, Владимир Бегунов. Аԥсны Ахада Рауль Ҳаџьымба рашәарамза 3 рзы адҵа ҟаиҵеит мчыбжьык аҩныҵҟала апаспорт ҿыцқәа ауааԥсыра рыҭара хацыркхарц. Апаспортқәа рыԥсахра харџьцҵада имҩаԥгахоит ареспубликатә биуџьет азы. Абри атәы лҳәеит Афинансқәа рминистр Амра Қәаранӡиаԥҳа.\nРашәарамза 3 рзы Рауль Ҳаџьымба иҳәеит зпаспортқәа рыҿҳәара иахыԥахьоу ауааԥсыра рпаспортқәа хәыда-ԥсада иԥсаххоит ҳәа.\nМшаԥымзазы Аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ Шамиль Аӡынба иҳәеит аԥсуа паспортқәа рыҭара хацыркхоит лаҵарамзазы Аҟәеи Аҟәа араиони рпаспорттә столқәа рҟны ҳәа.\nРашәарамза 3 рзы иара аҳәамҭа ҟаиҵеит ирыҭо 23 паспорт роуп ҳәа. Урҭ массала ршара алнаршом аинструкциа аҟамзаара. Уи адагьы иҟоуп афинанстә проблемақәеи ауааԥсыра ртәылауаҩра ашьақәыргылара апроблемеи.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20160610\/1018675973.html","date":"2022-12-09T20:30:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711475.44\/warc\/CC-MAIN-20221209181231-20221209211231-00454.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9998221993,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999822199344635}","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":20679.2,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, абҵара 24 – Sputnik. Ақырҭуа ган Интерпол ахь аҳәара ҟанаҵеит Қырҭтәыла атәылауаҩ Гигла Оҭхозориа дызшьыз аԥсуа ҳәаахьчаҩ иԥшааразы. Абри азы аҳәамҭа ҟаиҵеит Қырҭтәыла Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр Георги Мгебришвили. Абри атәы аанацҳауеит РИА Новости.\nҚырҭтәыла атәылауаҩ Граданин Грузии Гигла Оҭхозориа дшьын ақырҭуа-аԥсуа ҳәааҟны 2016 шықәса лаҵарамза 19 рзы. Қырҭтәыла атәылауаҩ Гигла Оҭхозориа ишьра афакт инақәыршәаны Аԥсны арратә прокуратура ашьаус хацнаркит. Аусбарҭа адыррақәа рыла аҳәаахьчаҩи Қырҭтәыла атәылауаҩи рыбжьара аимак ахы цәырнагеит Оҭхозориа иахәҭаз адокументқәа имамкәа Аԥсны аҵакыра алалараз мап ахьицәыркыз азы.\nАԥсуа ган аҳәамҭа ҟанаҵеит Қырҭтәыла аԥсуа ҳәаахьчаҩ дшарымҭо азы.\n\"Азыҳәа ҟаҵоуп. Иаарласны ациркулиар ҟаԥшь ала аҳәаахьчаҩ иԥшаара иалагоит\" — иҳәеит Мгебришвили Апарламент аилатәараҟны.\nҚырҭтәыла атәылауаҩ Граданин Грузии Гигла Оҭхозориа дшьын ақырҭуа-аԥсуа ҳәааҟны (ахылаԥшра-аушьҭырҭатә пункт \"Набакиа\", ақ. Батаигуар) 2016 шықәса лаҵарамза 19 рзы, Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура аҳәаахьчаратә отриад аусзуҩ Рашид Кандџьи-оглы иареи ироуз аимак иахҟьаны. Гигла Оҭхозориа ишьра афакт инақәыршәаны Аԥсны арратә прокуратура ашьаус хацнаркит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20161124\/kyrtvyla-interpol-ala-apsua-xvaaaxchau-ishtoup-1019937705.html","date":"2022-12-08T04:07:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-49\/segments\/1669446711232.54\/warc\/CC-MAIN-20221208014204-20221208044204-00005.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993200302,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993200302124023}","num_words":277,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":21431.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ҭарашь Ҳагба аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭеилакы аиҳабыс дҟаҵоуп\n© Sputnik \/ Томас ТхайцукТаращ Хагба\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nУаанӡа Аҳәынҭеилакы ахантәаҩыс иҟаз Џьемал Гәбаз ԥхынҷкәынмза 7, 2022 шықәсазы имаҵзураҟынтәи ихы дақәиҭтәын.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 24 – Sputnik. Аԥсны ашьапылампыл азы Афедерациа ахада Ҭарашь Ҳагба аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭеилакы аиҳабыс дҟаҵоуп ҳәа аанацҳауеит атәыла ахада ипресс-маҵзура.\nАтәыла ахада Аслан Бжьаниа уи азын аусԥҟа инапы аҵаиҩит ажьырныҳәа 23 рзы.\nҬарашь Ҳагба диит 1991 шықәсазы. Аспорт азҟаза, \"Ахьӡ-аԥша\" аорден III аҩаӡара ианашьоуп амилаҭтә команда ConIFA-2016 аверсиала адунеи ианачемпионхаз.\n2021 шықәса хәажәкырамза аахыс Аԥсны ашьапылампыл азы Афедерациа ахадас дыҟан.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20230124\/arash-agba-aari-asporti-rusa-rzy-ayneilaky-aiabys-daoup--1043763908.html","date":"2023-02-04T11:25:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764500126.0\/warc\/CC-MAIN-20230204110651-20230204140651-00146.warc.gz","language":"abk","language_score":0.988229394,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9882293939590454, \"oss_Cyrl_score\": 0.011529797688126564}","num_words":143,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.045,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":31969.3,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, жәабран 28 – Sputnik. Атәыла Ахада Рауль Ҳаџьымба аусшәҟәқәа инапы рыҵеиҩит. Урҭ инарықәыршәаны Аԥсны Ахада идҵала Геннади Сыҷынаа Гагра араион ахадас далхуп, Валери Смыр – Аҟәа араион ахадас. Абри атәы аанацҳауеит Аԥсны Ахада иофициалтә саит.\n\"Гагра араион ахадас далхзааит Геннади Калистрат-иԥа Сыҷынаа, Аҟәа араион ахадас далхзааит Валери Алеқсандр-иԥа Смыр\", — ҳәа аҳәоит атәыла Ахада инапы зҵеиҩыз ашәҟәы.\n2014 шықәса жьҭаарамза инаркны 2017 шықәса ԥхынгәымзанӡа Аҟәа араион Ахадас дыҟан Беслан Аҩӡба. 2017 шықәса ԥхынгәымза 14 рзы Рауль Ҳаџьымба инапы аҵеиҩит Аусшәҟә, Беслан Аҩӡба инапынҵақәа рҟынтәи ихы дақәиҭтәызарц.\nВалери Смыр уаанӡа араион Ахада ихаҭыԥуаҩыс дыҟан. 2017 шықәса ԥхынгәымза инаркны араион Ахада инапынҵақәа неигӡон.\n2018 шықәса ажьырныҳәа 29 рзы Гагра араион Ахада Заур Бганба арзаҳал иҩит ԥхьатәара дышцо азы. Иара араион анапхгара аиҭон 2016 шықәса инаркны.\nЖәабран 12 рзы Гагратәи ақалақьтә еизара Геннади Сыҷынаа икандидатура шьақәдырӷәӷәеит араион Ахадас.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-06","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20180227\/atila-ahada-aysshkua-inapi-risieuit-1023263246.html","date":"2023-01-27T07:52:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-06\/segments\/1674764494974.98\/warc\/CC-MAIN-20230127065356-20230127095356-00189.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9822694063,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9822694063186646, \"oss_Cyrl_score\": 0.017560841515660286}","num_words":202,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":32812.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҟәа. Мшаԥымза 10, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. А.Н. Островски диижьҭеит 200-шықәса аҵра инамаданы имҩаԥысуа ХХV аиубилеитә Жәларбжьаратәи афестиваль «Урыстәыла имҩаԥысуа аиԥыларақәа» аҳәаақәа ирҭагӡаны Санкт-Петербург ақалақь аҿы, атеатр-фестиваль «Балтийский дом» асцена аҿы ахәаԥшцәа аспектакльқәа дырбара иалагеит.\nАфестиваль рхы аладырхәуеит Аԥсны, Азербаиџьан, Ермантәыла, Ҟазахсҭан, Белорусиа, Киргизиа, Донецк, Ҭаџьыкьысҭан, Туркмениа, Узбекистан рҟынтәи атеатралтә коллективқәа.\nФ.А. Искандер ихьӡ зху аурыс драматә театр Мшаԥымза 12, 13, 14 рзы Ф. Искандер ихьӡ зху Аурыс драматә театр, аиубилеитә жәларбжьаратәи афестиваль «Урыстәыла имҩаԥысуа аиԥыларақәа» аҳәаақәа ирҭагӡаны Санкт-Петербург ақалақь аҿы, атеатр-фестиваль «Балтийский дом» асцена аҿы ахәаԥшцәа х-спектакльк днарбараны иҟоуп. Мшаԥымза 12 рзы, А.Н. Островски иира Амш аҽны (хәажәкырамза 31 [мшаԥымза 12] 1823 ш. — рашәарамза 2 [14] 1886 ш.) ахәаԥшцәа идырбахоит аурыс драматург иеихьӡылоу икомедиа ала иқәыргылоу аспектакль «Ахаҵа ԥшӡа». Мшаԥымза 13 рзы петербургтәи ахәаԥшцәа идырбахоит Фазиль Искандер иеихьӡылоу иповест ала иқәыргылоу аспектакль «Софичка». Мшаԥымза 14 рзы идырбахоит испаниатәи адраматург Федерико Гарсиа Лорки иԥсҭазаареи ирҿиарамҩеи иазку аспектакль «Аԥынгыларақәа зегьы ириааиуа агәырӷьара» («Радость вопреки всему»).\nАфестиваль мшаԥымза 16 рҟынӡа имҩаԥыслоит. Уи Урыстәылатәи Афедерациа акультура Аминистрра, Санкт-Петербург акультура азы Акомитет, Урыстәыла атеатралтә усзуҩцәа Реидгыла, Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакреи Ихььыԥшым Аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара иалоу атәылақәа-алахәылақәа Рпарламентбжьаратәи Ассамблеиеи ацхыраареи адгылареи рыла имҩаԥысуеит.\nАԥсны Аурыс драматә театр ари афестиваль алахәхара алыршахеит Аԥсни Урыстәылеи ркультура Аминистррақәеи Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура азы Ахаҭарнакреи Санкт-Петербург акультура азы акомитети иҟарҵаз адгылара иабзоураны.\nФ.А. Искандер ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә аурыс театр (Искандер итеатр) — Аԥсны уаҳа здаҟам аурыс театр ауп. Уи аԥҵан 1981 шықәса рзы. 2016 шықәса раахыс атеатр аҿиара аетап ҿыц иалалеит, иахьа уи Аԥсны атеатралтә процесс аҿы иԥхьагылоу театрны иҟоуп. Шықәсык ала жәаба инарзынаԥшуа аԥхьарбарақәа ҭыжьуа, иреиӷьу урыстәылатәи арежиссиорцәеи атеатралтә специалистцәеи аус рыцура алыршо, Искандер итеатр аспектакльқәа рхаҭабзиара шьаҭанкыла аиӷьтәра адагьы аспектакльқәа ирҭаауа рхыԥхьаӡара акырынтә аизырҳар алнаршеит. Атеатр ирацәаны, қәҿиарала агастрольқәа нанагӡоит. Урыстәыла акультура Аминистрра апрограмма «Агастроль дуқәа» иалахуп, зыхь нагоу жәларбжьаратәи афестивальқәа рахь ааԥхьарақәа ласы –лассы иаиуоит. Атеатр иахьатәи арепертуар аҿы иҟоуп аурыс, аԥсуа, аҳәаанырцәтәи аклассикеи антикатә авторцәеи ҳаамҭазтәи апиесақәеи рыла иқәыргылоу 25 спектакль ыҟоуп.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.apsnypress.info\/ru\/item\/4910-aurys-dramat-teatr-zh-larbzharat-i-afestival-uryst-yla-im-a-ysua-ai-ylara-a-a-aa-a-ir-ag-any-sankt-peterburg-akh-a-shts-a-kh-spektaklk-dnarboit","date":"2023-09-28T04:18:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510358.68\/warc\/CC-MAIN-20230928031105-20230928061105-00612.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9957472086,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9957472085952759}","num_words":535,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.099,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":18565.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Сырма Ашәԥҳа, Sputnik\n- Иҵит 220 шықəса аурыс поет ду, иреиҳаӡоу аурыс милаҭтə гени Александр Сергеи-иԥа Пушкин диижьҭеи. Уи диит Москва, иԥсҭазаара аҵыхəтəантəи ашықəсқəа ихигеит Петербург, убраҟа идунеи иԥсахит - адуель аҟны дҭахеит залымдарала. Пушкин аурыс поезиаҿы инаигӡаз ароль, иааникыло аҭыԥ убас иҟалеит, ԥсахшьа ақəымкəа. Уаанӡагьы, Пушкин дцəырҵаанӡагьы, аурыс поетцəа дуӡӡақəа ыҟан аӡəымкəа ҩыџьамкəа, Жуковски, Державин реиԥш иҟаз апоетцəа лыԥшаахқəа налаҵаны, аха Пушкин иажəа, ицəаҳəеиҿартəышьа убас имариан, убас еиҿкаан, иԥшӡан, убас ргəынкылара маншəалан, шықəсқəак рыҩнуҵҟа иара данцəырҵ инаркны Урыстəыла зегьы аҩнуҵҟа ахы-аҵыҳəа, ихьӡ еицырдыруа иҟалеит.\n- Хашҭра рықəым илирикатə шедеврқəа, ипрозатə ԥҵамҭақəа, идраматургиа, аха иара ирҿиамҭақəа рҿы ихадароу аҭыԥ ааннакылоит иажəеинраалоу ароман \"Евгени Онегин\". Уи иара еиҳа бзиа иибоз, игəы-иԥсы злаз, еиҳа дзыхӡыӡаауаз, еиҳа инарҭбааны ихаҭара зныԥшыз аԥҵамҭан. Иҩуан 7-8 шықəса.\n\"Евгени Онегин\" Пушкин иҩымҭақəа реиҳа инарҭбааны еиҭагоу иреиуоуп ажəытəтəи асовет тəылақəа рбызшəақəа рахь, европатəи абызшəақəа рахь, Кавказ зҳəаз еиԥш. Дырмит Гəлиа ибзоураны, Баграт Шьынқəба дналаҵаны, иакымкəа илирикатə ҩымҭақəа еиҭаган, саргьы еиҭазгахьан акымкəа-ҩбамкəа санқəыԥшыз аамҭазы. Аха, ус-ус ҳшааиуаз, изгəыӷьит хадара злоу \"Евгени Онегин\" аиҭагара.\n- Сара уи ахы инаркны аҵыхəанӡа еиҭазгап ҳəа ҳасабс исымаӡамызт раԥхьа. Иалҵуа збап, ацəаҳəақəа шааиуа збап ҳəа ауп сшалагаз. Сахəаԥшын, аԥсуа жəеинраалеи аурыс жəеинраалеи излеимадоу, излеиқəҿырҭуа даараӡа акрыҟоуп. Зегь раԥхьаӡагьы, ақəыӷəӷəара иабзоураны. Аԥсуа жəеинраалаҟынгьы, аурыс жəеинраалаҟынгьы ақəыӷəӷəарақəа, ашьҭыбжь еицааирақəа даараӡа еиқəҿырҭуеит. Абарҭ акəамаҵамақəа ишауаз, ишамуаз рышьҭа схын, нас сама ицеит.\n- \"Евгени Онегин\" еиҭазгон хԥаҟа-ԥшьбаҟа шықəса. Аха иахьа уажəраанӡагьы акəаԥ сыргылеит ҳəа сыԥхьаӡаӡом сара. Ана цəаҳəак сахəаԥшуеит, ара ажəак сыԥсахуеит, сыҟанаҵы убас ауп, иара сгəы-сыԥсаҿы ишыҟоу, ишаанхаз. \"Онегин\" аҟны аурыс ԥсҭазаара инарҭбааны, насгьы ақыҭа ԥсҭазаара акəымкəа, Петербург, ҭауади-аамсҭеи, ауаа хгылақəа, усҟантəи аамҭазы инагаз ауаа рдунеи, рбызшəа, рқьабз, рҵас алоуп ишеибыҭоу. Абри аганахьала уаҟа иаарԥшу адунеи Кавказтəи аԥсҭазаара аиҿкаашьа еиԥшым, аԥсуа ԥсҭазаара аиҿкаашьа еиԥшым, зынӡа ихазуп. Саргьы исылшоз ала убарҭқəа ҳасаб рзызуан.\n- \"Ижəба аҩызцəа иахьынӡашəылшо, аԥсҭазаара шəызхара\nЕилыскаахьеит азы ишбашоу, уи садҳəылацəом сара.\nАкгьы иалшом уажəшьҭа схыхра, аха ихароу агəыӷра\nЗны-зынла самоуп сыргəаҭеиуа, гəнаҳарами сышьҭамҭа аиуа\nСыҟамкəа адунеи сакхар, са сыҩуам аӡəы сирҽхəарц азы.\nАха исцəымӷӡам, аиашаз, сыхьӡ еицырдыруа иҟалар,\nҨымҭак акəзаргьы исҭынхаз, сыӡбахə ранаҳəааит ҭахҵас.\nУи ахьысып аӡəы игəеисра, насгьы, издыруада, разҟшəа\nИамфар аамҭа еилаҩынтра са еиқəсыршəо ацəаҳəа.\nИздыруада, гəыӷра бзиоуп, мышкызны џьара гаӡа қьиак\nИҳəар днахəаҧшны спатреҭ: \"О, уи иакəҵəҟьан апоет!\"\nИудкыл гəыкала сыџьшара, уара амузақəа згəаԥхо,\nЗгəалашəараҟны иаанхо, сҩымҭа ахыҭҟьақəа рылшара\nАҭаҳмада ахьӡ-ԥша иху, напыла ашьышьра зҭаху!\"\n- Дмитри Анатоли-иԥа Медведев Урыстəыла ахадас даныҟаз, 2009 шықəса рзы акəын, сара адырра сырҭеит Аԥсны иҟоу аурыс цҳаражəҳəарҭа анапхгара, урҭ ирыбзоураны \"День народного единства\" ҳəа абҵарамза 4 рзы есышықəса имҩаԥырго аныҳəахь Урыстəылаҟа ацара сылшеит. Убрахь инарыԥхьоит еиуеиԥшым атəылақəа рҟынтəи аурыс культура иазааԥсахьоу ауаа, ахаҭарнакцəа. Убасҟан, 2009 шықəса рзы 12 тəыла рҟынтəи ааԥхьара рыман аурыс бызшəа, аурыс культура, аурыс поезиа ӡырызго, иазҿлымҳау ауаа. Убарҭ рхыԥхьаӡараҿы саргьы ааԥхьара соуит.\nУи сара сзы хашҭра зқəым мшын. 20 минуҭ ақəгылара, уахь анеира, ацəырҵра, аԥсуаҵас аҽеибыҭара... Иахьеиԥш исгəалашəоит, азал ду аҿы, Гьаргь изал ҳəа изышьҭоу, шəҩыла аинтеллигенциа тəан. Медведев харантə иҿааихоит, иҳаԥхьо иалагоит, саргьы сгəы хыҭхыҭуа стəан, заа иҳарҳəахьан, \"инарҭбаау ақəгыларақəа шəҽырзышəымкын, шəара 12-ҩык шəыҟоуп, жəаба жəаба минуҭ жəгаргьы, сааҭқ ҩсааҭк Урыстəыла Ахада убра дгыланы дышəзыԥшызароуп\", ҳəа. Зажəақəа ԥыҭк еиҵызхызгьы ҟалеит. Азныказы сгəы иҭаӡамызт аҳамҭа исиҭоз анаҩс, ажəа саҳəоит ҳəа. Аха, ашьҭахь сахəаԥшын арабцəа егьи уҳəа иқəгылақəаз ҟалеит, саргьы Пушкин изкны ажəақəак сҳəандаз ҳəа сгəы иаанагеит. Медведев, \"уцəажə, уқəгыл\" иҳəеит. Нас, снеит.\n- Аԥсуа поезиеи аурыс литературеи ирызкны ҩбаҟа ажəа сҳəеит, саԥхьеит Онегин раԥхьатəи еицырдыруа астрофа: \"Мой дядя самых честных правил\". Саналгоз аамҭазы, ԥсышəала санаԥхьа ашьҭахь, ҩцəаҳəак урысшəала ихсыркəшеит :\"Вздыхать и думать про себя, когда же черт возьмёт тебя\". Медведев дԥышəарччо игəарԥханы дысԥылт, ацəаҳəагьы сара сахь аҿаархан еиҭеиҳəеит: \"Когда же черт возьмёт тебя\" ҳəа.\nИара ажəа анааникыла, аҵыхəтəаны ианеихишьалоз аамҭазы, иқəгылаз 12-ҩык ҳаҟан аха, зегь акоуп сықəгылара, саԥхьара, аԥсуа бызшəа ашьҭыбжь шгаз егьиз игəаԥхеит, иубаратəы иҟан, дагьазааҭгылеит: \"Ари ҳаззыӡырҩрыз аԥсуа еиҭага, ҩаԥхьа аиҭагара аҭахӡам, иаҳəо зегьы еилышəкааит\", - ҳəа дцəажəеит.\nУи сара сыԥсҭазаара иацуп, исхашҭуам. Аԥсуа поезиазы, сара сзы, ҳашəҟəыҩҩцəа рзы иреиҳаӡаз трибунан, уи еиҳау даҽакы аԥшаара уадаҩын.\n- Аоригиналтə ҩымҭақəеи аиҭагареи еиваргыланы аханатə саауан, уажəгьы аоригиналтə усумҭақəа шызыҩуа еиԥш, аиҭагарагьы снапы алакуп, еиҳаракгьы уажə сызҿу Пушкин илирикатə ҩымҭақəа реиҭагара ауп. Урҭ акымкəа-ҩбамкəа еиҭазгахьеит, Анцəа исаҭəеишьозар, ишаанагара иҟоу шəҟəык илирика иазкны иҭсыжьып ҳəа сгəы иаанагоит, сеиҭагақəа убри ашəҟəаҿы иарбаны.\nПушкин еснагь агəаҳəара уиҭоит, иҟоуп знык-ҩынтə узыԥхьахьо, нас насҭха ишьҭауҵо апоетцəа, аха Пушкин иажəа убас еиԥш мхылдызк ацуп, ианакəзаалакгьы иугəалашəоит, амҩа ушану, устол ушахатəоу, уусураҿы ушыҟоу, шəкы-зқьы рыла Пушкин ҳара ҳаԥсҭазаара даларсуп.\nИрацəоуп уи аԥсуа поезиа дызланырыз. Зегь раԥхьа Дырмит Гəлиа инаиркны, Баграт Шьынқəба инаиркны. Баграт Шьынқəба итəы аагозар, аԥсуа поезиа аҟны иҟаз агармониа, абри аԥшӡара имарианы аҩра, ацəаҳəа имарианы агəынкылара, раԥхьаӡа акəны уи Шьынқəба илшеит, ҳара ҳзы уи ҿырԥшыгахеит. Убас еиԥш иҟаз аԥышəақəа ирыбзоураноуп, ҳарҭ убарҭ ирышьҭанеиуаз абиԥарагьы абас еиԥш имариамыз амҩа ҳзанылаз, аиҭагара аус ҳнапы алакны.\n- 2012 шықəса инаркны, изӡом, сара саԥшьгаралоуп еиҳарак, Аҟəатəи аботаникатə баҳчаҿы Пушкин даниз амш азгəаҳҭоит. Ари ауаажəларра, аинтеллигенциа зегьы алахəуп. Сынтəа, иахьа, иҵуеит аашықəса абри аус анапы алаҳкижьҭеи. Убасҟан, 2012 шықəса рзы, убра аҵлагьы еиҭаҳҳаит, уи аҵла иахьа иџарџаруа еизҳазыҕьаны аботаникатə баҳчаҿы иреиӷьу, еиҳа улаԥш зыдхалоу аҵиаақəа иреиуаны иҟоуп.\nАботаникатə баҳчагьы залаҳхыз уи ауп, 1840 шықəса рзы адунеи аҿы еицырдыруа абри ацентр ашьапы икит аурыс еинрал Николаи Николаи-иԥа Раевски, уи Пушкин иҩыза иакəын. Ҳəарас иаҭахузеи, Пушкин аԥсуаа иара ихаан дызбахьаз, Петербург аҵара зҵоз, аурыс афицарра зҽазызкуаз, иаҳҳəап Ажəанба Салуман, уи 1828-32 шш. рзы убраҟа аҵара иҵон, Пушкин иаркы-ирцə ҳəа даныҟаз акəын. Ажəанба иоума, егьырҭ роума Пушкин дрымбацкəа ҟаломызт.\nУбас, Нхыҵ-Кавказ дыҟан ҳашьцəа адыгаа рҿы, ачеченцəа рҿы, ауааԥса рҿы, ус Қырҭтəыла дылбааит. Уаҟагьы аԥсуаа иреиуаз ыҟамкəа ҟаломызт, Қарҭ изыӡырҩуаз, иӡбахə зҳəоз. Иара иԥсра, иҭахара атəы Раевски 1840 шықəса рзы, аботаникатə баҳчаҿы аус зуаз, аҵла еиҭазҳауаз, ашəаԥыџьаԥ еиҭазҳауаз, ауаа нагақəа, хар змамыз аԥсуаа ҳəа иҧхьаӡаз икəша-мыкəша ҭауади-аамсҭеи зҳəазеиԥш, иҿцаауан. Урҭ иреимҳəар ауамызт иара иҩыза гəакьа аурыс поет ду нахьхьи Петербург дышҭахаз ҳəа игəынганы.\nУбас сгəы иаанаагоит сара, Пушкин данҭаха ашьҭахь, дук мырҵыкəа иҭахара атəы абра аботаникатə баҳчаҿы, ажəытəтəи аҭəаҵла амҵан аԥсуаа аӡбахə рмаҳар ауамызт, егьалацəажəон ҳəа сгəы иаанагоит Николаи Раевски ибзоураны.\nУи аахыс Асовет аамҭа, ҳлитература ашьақəгылара изныкымкəа-иҩынтəымкəа иара иеиҭагара, Пушкин иажəа аҿҵаара, азхьра, аихаҳара амҩа ҳануп. Аурыс поезиа ду, аурыс литература, адунеитə поезиа зҳəазеиԥш ирацəаны Пушкин ила иаатуеит. Пушкин иирамш, даҽа ганкахьала аурыс бызшəа амш ҳəа иалкаауп.\n- Уал нагӡтəыс иҳамоу ҳбызшəа амырӡра, ҳбызшəа аихаҳара ауп. Ҳара ҳазҽеихар, ҳара аҳəынҭқарра ҳамоуп, амч-алшара ду ҳамоуп, Ахьыԥшымра ду ҳамоуп, ҳус ҳара ишаҳҭаху еиҿаҳкаарц ҳалшоит ҳбызшəа аӡыргараҿы, аиқəырхарҿы, аизырҳараҿы, убас ҳлитература зегьы. Ҳлитература, ари адəахьы ҳцəырызго, \"визитная карточка\" ҳəа аурысқəа ишырҳəо еиҧш, аенциклопедиақəа раԥхьа иахьаауртуа убра \"Абхазия, абхазская литература\" ҳəа ҳарбо иаауеит.\nҲаԥхьаҟагьы иаҳҭахуп, уи ажəытəан иҟан ҳəа акəымкəа, иахьагьы иҿиоит ҳəа ианыларц, ҳаргьы ҳаизҳазыӷьаларц. Апоезиа амч, ажəа амч, адоуҳа амч - абарҭқəа зегьы еибыҭазароуп, Анцəа дҳацхраауазароуп!\nАинар Ҷыҭанаа, Sputnik\nԤхынгәымза амра ашәахәа цаҳә-цаҳәқәа хәыҷы-хәыҷла еихсыӷьуан, ақыҭа мҩа саныланы, счабра ду сҿышьуа саннеиуаз. Уаҳа зылшо иԥсра убеит ҳәа ауп сшыҟоу хҭыс рацәала игәылҭәааз ари амш анҵәамҭазы, аха аҩнынӡа сызгаша сымҩа макьана инымҵәаӡац аҟнытә, ашьыжь еиԥш ашаца-шацаҳәа акәымзаргьы , \"уалла\" сшьаҿақәа неихго, сҽырӷәӷәаны саауеит. Ӡы-хьшәашәак уажәы исзеицәамхар ҟаларын. Сыцагьы уажәшьҭа ҿаҵақәак азҭасыршәыр цәгьа ишамбо аҟара снардыруеижьҭеи акрааҵуеит, аха аҩнынӡагьы уажәшьҭа рацәак бжьам, иаасычҳап...\nАха сышнеиуаз, сыварахьшәа баҳча ссирк сылаԥш анақәшәа, сгәы иамукәа сааҭгылан, саанаԥшы-ааԥшит. Абаҳчаҿы ашәырҵлақәа рхыԥхьаӡара рацәам, реиҳаракгьы ҵәаҵлақәоуп, аха харантәи икәалыкәаџьо исҿаԥхо аҵәа ҟаԥшь ҟәазқәа уамак ала иԥшӡоуп, ргьамагьы ссирхашт, ҳәарада. Ааигәа-сигәа аӡәгьы сылаԥш иқәшәом уажәазы. Ас иманшәаланы \"амомент\" соузар, ҩбаҟа ҵәа ҿыхны, наҟ-арахь икны саарыцҳауа, ԥшьаала сымҩа инацысҵар, аҩнынӡа сназгаша \"абылтәгьы\" соурын, абаҳча аԥшәмагьы уеизгьы-уеизгьы ԥхасҭа дук исҭарым ҳәа азысыӡбан, аамҭа мгакәа аанда снадгылт.\nДаараҵәҟьа исгәамԥхаӡеит аҵәаҵлақәа санырзааигәаха сназлаԥшыз ацәыршәагара. Иабаҟоу харантәи сыԥсы злахаз аҵәа ҟаԥшь ҟәазқәа? Ааи, аԥштәхәы аганахьала зыла самжьаӡеит, урҭ ҟаԥшьқәаҵәҟьоуп. Ашәагаагьы ҟәнушьартә иҟам, схы иаҟарақәоуп амахәқәа ырхәаны, ихьанҭыџь-хьанҭыџьӡа, аԥсаҵла ахәмаргақәа реиԥш икнаҳау ашәыр. Аха ари абаҳчаҿы игылоу аҵәаҵлақәа зегьы сара сеиԥш иреилаҳашаз ауаҩы дрыниаанӡа сынтәатәи рҽаҩра зегьы хьӡыда-цәада иҿабаазаап, иагьа уҽазушәаргьы, афаразы имаҭәахәу ҵәа цырак узрылԥшаауам. Убри аангьы абаҳча анапы агуп сҳәар – гәнаҳарахоит: аҵа цқьаӡа ирхуп, амахәқәа ишахәҭоу еиԥш еилыхуп. Аха уи зегьы змаҭәахәгәышьоузеи, зегьы ззыҟаҵаз аҵыхәтәантәи алҵшәа ахархәара маиузар, аџьабаа абзабаа ацымлазар, ихәарҭаны изыҟамлазар ауаҩы изы? Аԥшәма ихаҭа аҵәафара уамак дамеилаҳазаргьы, игәылацәа ирзишар амурыз… Аҵәыуашьа ззымдыруаз ихы ԥиҽуан аума ари иахьӡу, мамзаргьы ау дымлаҟәит, акьаҿ днамӡеит акәу? Мап, арҭ ахшыҩҵакқәа уажәы сызлаԥшыз апылҳаҭра ианымаалошәа збоит. Абаҳча зҵазкуа анхарҭа злақьаԥҭоу ала, еиҳа ииашахоит ала цәгьа иаргьы иафомызт, даҽакгьы ианаҭомызт ҳәа ари ахҭыс аҟазшьарба азыҟаҳҵар.\nԤыҭраамҭак санынаԥшааԥш, сыкәша-мыкәша избоз зегьы хшыҩзышьҭра анрысҭа, аԥшәма ари аҩнаҿы уаҳа дышнымхоз аҟара еилсыргеит азоуп ақьаԥҭа ҳәа зысҳәазгьы. Избан акәзар кәыркәа шоуразы ақыҭаҟны ашәқәеи аԥенџьырқәеи ыҵарбаҟа иаркны аӡәы дтәап ҳәа сгәы иаанагом, ауаҩы ихы даӷамзар, мамзаргьы аҩнуҵҟа аҳауа рхьшәашәага изыҩнагыламзар. Аха аԥенџьырқәа акы-ҩба ҭаԥсаны излаҟоу ала ари аҩны зыӡбахә сымоу ахархәага амоуп ҳәа аҳәара даараӡа исцәыуадаҩуп. Сгәанала, алкаа ҟаҵоуп – аԥшәма инхарҭа ҭыԥ иԥсаххьеит.\nУи зегьы еилкаауп, аҭагылазаашьақәа зегьы еиԥшӡам, аԥшәма иҩны ныжьны ицара мзызс иамоу здыруада… Аха ирхароузеи аҵәақәа? Избан урҭ ҿабаанӡа даҽа џьоукы изырҿаҵахәымхаз? Аԥшәма дкаҷбеизар? Иҟазшьа бааԥсызар? Уи ишәиира иацәшәаны акәзар егьырҭгьы ашәыр уажәраанӡа изакьымсыз? Аха даҽа ганкахьалагьы, зхы иамыхәо даҽаӡәгьы дызихәом аҟнытә, ара уеизгьы-уеизгьы иџьашьатәу ҳәа акгьы ыҟам, сгәанала. Издыруада ус акәымзаргьы, сгәы сажьозаргьы… Издыруада…\nАшәыр ҳҳәеит ҳәа, ауаҩгьы ари аҩыза ахаҿыҩбара ицәтәымӡам. Иаҳҳәап, иҟамлалои убасгьы, харантәи ауаҩы дыԥшӡазшәа анубо, аха иааигәаны данудырлакь дшеиӷрабаау анеилукаауа. Иҟалалоит даҽакалагьы: изаҭәаумшьо аҳәак иҟәнуп ҳәа шырҳәо еиԥш, еиҳа узқәымгәыӷуа ауаҩы, уара еиҳа ацхыраара ануҭаху аамҭазы инапы узырханы уанышьҭихуа. Аҭагылазаашьа ауп аус злоу, иароуп ҳсабрадақәа ҳҿыхны ҳхаҿра иаша алашарахь ицәырызго. Усҟан ҵакы амаӡам ауаҩы иҭеиҭыԥш, \"дҟаԥшьу\", \"деиқәаҵәоу\" мамзаргьы \"дцәышу\". Аҵакы змоу агәаҭа заҵәык акәхоит...\nУс, схәыцуа сышгылаз, исызгәамҭакәа ҷкәына хәыҷык даасыдгылеит. Даара исцәымыӷхеит, аиашазы. Иҟамлои ари абаҳча аԥшәма иара ихаҭа иакәзар? Аха, мап... Аҷкәын саниабадыр, маҷк ҳанааицәажәа, игәрагара сырҳазар акәхап, абаҳча аԥшәма изкны иидыруаз аинформациа ансыцеиҩиша, уаанӡатәи сгәаанагарақәа шьақәырӷәӷәахеит. Иара иажәақәа рыла, аԥшәма ақалақь аҟны дынхоит, зны-зынла даалоит арахь, иабацәа рџьынџь ахь. Ари абаҳча иара инапала иааӡеит, аха иаҿало ашәыр аӡәы дакьысыр иуам, даара аҭыӡшәа алихуеит. Убри аҟнытә агәыла хәыҷқәа аԥшәма аҩны дшыҟам шырдыруагьы, аҵәақәа рҿыхра рзыгәаӷьуам, еиликаар ҳәа ишәоит. Абри акәзаап ара иҟаланы иҟоу...\nАхәыцрақәа уанрылоу хәарҭазар акәхап... Маҷ-маҷ зыҟаҵара салагаз алкаақәа шиашаз еилыскааит... Аха уажәазы шьоукы рҵәабаақәа срықәӡыргьы уамак исҭахымызт аҟнытә, ԥшьаала сымҩа сназыхынҳәит. Сышӡышац сӡышуеит, сыцагьы шышәаҳәац ишәаҳәоит, аха уи уажәшьҭа хырҩа асҭаӡом, сзызхәыцуа анҭ аҵәабаақәа роуп. Сгәыӷуеит, ҽааны урҭ даҽа лахьынҵак рзыԥшуп ҳәа...\nАвтори аредакциеи ргәаанагарақәа еиқәымшәозар ҟалоит.\nНанду Ҷаҷа Габлиаԥҳа лажәабжьқәа ирлас-ырлас еиҭасҳәалоит санҵамҭақәа рҿы, уи лыбзоурала сжәар иалоуп иахьа имаҷны ахархәара змоу аԥсуа лексика, иара убас, зегь реиҳа ихадоу, ажәаԥҟақәа - \"Ҿыц ибеиахаз уас анцәа дсыумҭан\", \"Абгадуқәа ԥсын, абгассақәа гылеит\", уҳәа иаацәырылгалон лара лдунеидкылашьа аазырԥшуаз лажәақәа. Нанду аҵара лымамызт, аха лажәа ԥҟан, илдыруаз ажәытә жәабжьқәа рацәан. Исымоу алшара схы иархәаны, нанду лразҟы иадҳәалоу нҵамҭа кьаҿк шәыдызгалоит, аԥхьаҩцәа шәхаҵкы. Даара зуал сыду санду, ԥсаҭа шкәакәа, лгәалашәара адунеи саннаҵы исыцзаауеит.\nСанду деибан, ҩыџьа лашьцәеи лареи зааӡоз лаб иашьа Мҭы иакәын. Иаргьы хҩык ахшара драбын. Инхон дара Тамшь ақыҭан. Лара ишылгәалашәоз ала, рыҩны даара анеиааи ыҟан.\nАсасцәа инеиуаз дрылан хаҵа ԥшӡак, \"дад, Ҷаҷа, снапы сбырӡәӡәар\" иҳәон уи ахаҵа, Мҭы иԥшәмаԥҳәыс Тадгәыгә аишәа анлырхиалакгьы. Ҷаҷа хәыҷы, ишылдыруаз ала, уи ахаҵа еибашьра дцаны даахьан. Деилаҳәан иара еснагь ԥсыуа маҭәала, игәы икыдын аџьарқәа ԥшьба.\nҶаҷа илызҳаит, лҭәымҭа дааҭагылеит. Зеижәҟа шықәса анылхыҵуаз, нанду ԥсрак ахь дылгеит Тадгәыгә, убри алагьы раԥхьаӡа акәны аџьар даарылагылеит. Ауаа рахь деиҿкааны дцәырҵырц азы, акәаԥкәаԥқәа зқәыԥсаз ацәҩыча иалхны аҵкы лзылӡахит. Усҟан аԥсрақәа рахь уи еиуаз акәын иршәырҵоз. Абраҟа Ҷаҷа игәалҭеит рыҩны инеиуаз, згәы аџьарқәа кыдыз ахаҵа акалашәа дышлыхәаԥшыз...\nСамырзаҟантәи Гогьиак машәырла Коӷониа Кәаҵиа дишьит, уи Акоӷониа иҭынхаз иҷкәын хәыҷ иангьы дыԥсхьан азы, деибахеит, иаб иашьцәа Манчеи Ҭемрази роуп изгәакьаӡаны инхаз, дара аҭаацәара иаламызт. Машәырла иҟалаз ауаҩшьра ашьҭахь, ауаа ныбжьалан, аиӷара аанкылазарц азы а-Гогьиақәа хәдықәҵара ҟарҵеит Ҟача хәыҷы изҳаанӡа иааӡара рхахьы ишырго азы.\nАӡәы иџьеишьаргьы ҟалап уажәы ари аҩыза ажәабжь, аха ажәытәан аҟазара злаз абжьаҟазаҩцәа рыла аиӷара ааныркылон абас. Ҟача дзааӡоз аҵарагьы идырҵеит, х-класск Қәҭешьтәи аҵараиурҭа далдыргеит.\nҼнак зны, адәаҿы дызцыхәмаруаз ҷкәынаки иареи ргәы ааибаган, \"уаб дызшьыз роуп уара узааӡо\" ҳәа илымҳа иааҭасит Ҟача. Аԥшәмаԥҳәыс дшихьынҳалаз, 14 шықәса иреиҳамыз Ҟача шьапыла амҩа инаныршәланы Кәтолҟа ихы ирхеит…\nҞача Коӷониа даныҩеидас, \"Аԥсуаа рышәк\" даланы хатәгәаԥхарала еибашьра дцеит, уи ашәк далан иаб иашьа Ҭемразгьы, иара убас кәтолаа жәаҩык рҟынӡа.\nИрҳәоит иара дҽыбӷаҟазан, иара убас дкәашон ссиршәа ҳәа. Аҳәара уадаҩуп, избан усҟан 26 шықәса зхыҵуаз арԥыс иқәыԥшра ишәарҭараз амҩахь изирхаз. Дцеит иара хатәгәаԥхарала раԥхьатәи ааԥхьара аныҟалаз ҽаҩраҭагалан 1914 шықәсазы. Хьыӡрацаран, даара ихаҵа усын ҳәа ишьозар акәхарын, зҽи зкәадыри еибыҭаны аимператор Николаи II изыҳәан еибашьра идәықәлаз кәтолтәи арԥыс...\nҶаҷа дышқәыԥшыз ашьҭазааҩцәа лоуа далагеит. Усҟантәи аамҭазы иахьеиԥш аинтернет ала еибадыруамызт, уи иазыркуан ақьаӷьариацәа. Аҭыԥҳа лҭаацәа ауаҩы дырнырҵон рыӡӷаб дшыргәаԥхо азы, аҵыхәтәантәи ажәа змазгьы аиҳабацәа ракәын. Ҷаҷа ажәа лнызҵоз рхи рҵыхәеи уамак игәаԥхомызт лаб иашьа Мҭы. Иара диҭахын зыхьӡ, зыжәла нагаз амаҳә.\nРаԥхьаӡа акәны аџьар рахь ицәырыргаз, акәаԥкәаԥқәа зқәыԥсаз ацәҩыча иалхны аҵкы зшәыз Ҷаҷа дшеицгәарҭоз лдыруан Тадгәыгә, убри аҟынтә деиҿкааны дцәырылгарц лҭахын. Аԥсраҿы аџьар еилагылан. Зыҵкы ԥшӡа зышәҵаны уахь инаргаз Ҷаҷа игәалҭеит иҵәыуаны иаақәҵыз ахаҵа ицәҩабжьаз аблақәа шлыхәаԥшуаз… Урҭ аблақәа лара дхәыҷаахыс илдыруан...\nЧеркессктәи аҽцәа рполк аибашьҩы Ҟача иаразнак агәымшәара ааирԥшит. Иццышәыз иҽы дақәтәаны аибашьра адәаҿы джәылон. Гьаргь иџьар lV аҩаӡара иоуит жәабранмза 1915 шықәса рзы ақалақь Станиславов ахақәиҭтәразы. Анаҩстәи Гьаргь иџьар lll аҩаӡара кәтолтәи аибашьҩы ианаршьеит ԥшыхәра аӷа имаӡақәа ҭҵааны аагаразы дахьцаз, \"амацәаз дызҭаркыз\" дҭыҵны, идҵа нагӡаны дахьааз азы...\nАибашьраҿы игәымшәара ахьазгәарҭоз акыр игәы шьҭнахны, анаҩстәи ажәыларақәа дрызцон. 1915 шықәса ҽаҩраҭагалантәи ажәыларақәа рзы Ҟача ианаршьоит Гьаргь иџьар II аҩаӡара. Анаҩсан, Королиово ақыҭаҿы, 1915 шықәса рашәамзазы ԥшыхәра дцаны аӷацәа рхырӷәӷәарҭа ықәхны, 5-ҩык анемсаа тҟәаны иахьааигаз азы Ҟача Коӷониа даԥсахоит Гьаргь иџьар I аҩаӡара.\nАбасала, \"Аԥсуаа рышәк\" афырхаҵа 1916 шықәса рнаҩсан дгьежит иқыҭахь аҭынч ԥсҭазаара дазыхынҳәырц.\nҞача иҽааилеиҳәан, икәымжәы, икаба, иара убас игәы зыздууз иџьарқәа иаԥхьа инаҭаны дынҽыжәлеит. \"Уара шьҭа ухәыҷӡам, аџьар унарылаԥш, иудыруеи, уразҟы убаргьы\", - ҳәа наиқәҿылҭит иҭынхаз ԥҳәыск. Аԥсраҿы дҵәыуаны данықәҵ, ацәҩабжьа ԥштәы змаз ибла ҵарқәа лықәшәеит дхәыҷаахыс иидыруаз иҩыза Мҭы Габлиа иашьа иԥҳа Ҷаҷа. Ҟача имбацызт уи уаанӡа аџьар дрылагыланы, убри аҟынтә, дышҭыԥҳахаз, насгьы ишылԥшныз аагәеиҭеит. Уи акәхеит, аҩныҟа даныгьежь ашьҭахь, Мҭы Габлиа ауаҩы дизишьҭит \"уашьа иԥҳа Коӷониа Ҟача ажәа лниҵоит\" ҳәа еиҭеиҳәарц.\n15 шықәса рыла Ҷаҷа дышлеиҳабызгьы, Мҭы дақәшаҳаҭхеит Ҟача иуахара. Егьырҭ илеиҽырбоз рызҵаатәы нықәганы, Ҷаҷа хаҵа дрышьҭит.\n\"Сҵәыуон хаҵа санцоз, сара усҟан сзызхәыцуаз даҽаӡәын, аха саб иашьа \"уи ҳара дҳақәнагам\" ҳәа иааҿахиҵәеит лҳәалон нанду, лхаҵацашьа аалгәалашәо. Ажәытә ҵасқәа рыла, иҟан аибагара зыбжьаз, еишьашәалаз ажәлақәа. Нанду лаб иаҳәшьа Мариа Габлиаԥҳагьы Коӷониа Абас диман, ларгьы иргәаԥханы Коӷониаа дрырҭеит лҭынхацәа.\nХҩык аԥацәа рхылҵит Ҟачеи Ҷаҷеи. Ахәыҷқәа рааӡара ада гәырҩа рымамкәа иҟан, Ҟача аҵара змаз иаҳасабала, аусҳәарҭаҿы аус иуан.\nҼнак, ԥсшьарамшк азы, рашҭа иааҭалеит ақыҭа анапхгара ирхаҭарнакыз џьоукы. \"Аиҳабыра уԥхьоит, уаалароуп\" анырҳәа, гәҩара ҟамҵакәа дрыцны ашҭа аанижьит Актәи аибашьра ду афырхаҵа. Даҽа ҩбаҟа сааҭ рышьҭахь, ахаан нанду илымбацыз џьоукы аакылсын, аҩны еимырдан, Ҟача иҳәаҭҳақәа ргеит. Лара дахьӡеит иџьарқәа рыԥхьакра. Хышықәса инарзынаԥшуа дахганы дыҟан, дзыхдырҟьаз изымдырӡо.\nДхынҳәит иара иқәра аҵкыс акыр еиҳаны изхыҵуа еиԥш ихы шлаӷәӷәаӡа. Нанду гәҩарас илымаз ауаҩы дшьыц бааԥсын лҳәон.\n\"Дшьыцуан азы шәабду дирӡырц иӡбеит\", - уажәы-уажәы еиҭалҳәалон лара. Ҷаҷа акыр илеиҳабыз Ҟача данирҭоз лылаӷырӡқәа леиуазаргьы, ашьҭахь, ианеишьцыла, ифырхаҵара зырԥшӡоз ицыз аԥхарра деилаҳауа дааҟалеит. Еснагь иӡбахә бзианы илҳәон, зегь ҳааилатәаны лҳәатәы аныхлыртлоз.\n1934 шықәсазы Ҟача ахгара иқәырҵаз дацәынханы дааит. \"Ахамаԥагьареи агәымшәареи зыԥсабараҿы аҳра ауаз гәаныла изыхгомызт дзыниаз азалымдара, - даақәыԥсычҳауан Ҷаҷа, урҭ ашықәс хьанҭақәа лгәаларшәо. - \"Аиҳабыра уԥхьоит\" ҳәа дыдмырҩашьазҭгьы, ахаан иҽриҭомызт урҭ иашҭа иҭалаз ақыҭа чынуаа\", - иазгәалҭон лара.\n1942 шықәсазы Аџьынџьтәылатәи аибашьра Ду ашыкьымҭазы Кәтол ақыҭан анышә дамардон Николаи II ихаан хатәгәаԥхарала урыстәылатәи акаршәрақәа рҿы анемсаа зырхуаз Коӷониа Ҟача Кәаҵиа-иԥа.\nДеибаны дынхеит 30 шықәса ирҭагылаз Ҷаҷа, хҩык лыхшара лыманы. Аԥсҭазаара аҭагәҭасра акыр дкыднаҟьазаргьы, аԥҳәыс еиба илылшеит аџьынџь аиқәырхара.\nСара зны-зынла илысҭоз азҵаара \"избан бара аҩбатәи аҭаацәара заԥылымҵаз\" нанду абас аҭак ҟалҵон: \"Ҳаӷоу ибааит, нан, Ҟача Коӷониа иԥҳәыс хаҵа дцеит ҳәа\". Убасҟак ҳаҭыр ақәылҵон иара ихьӡ, убри лыԥсы ҭанаҵы ишьҭыхны илкын.\nНанду дызланагалаз аҩнаҭаҿы абиԥарақәа иахьанӡа ирызҳауазар, лара дызлыҵыз, акыр инагаз Мҭы Габлиа иашҭа иахьа иҭацәуп. Ҳара ҳаб ианшьцәа бзиа иаҳбон. Сара сызхааныз инханы иҟаз санду лашьа Ӷәыӷә заҵәык иакәын. Иара ахшара димамызт. Санду лашьа гәакьа Гәадӷа дышқәыԥшӡаз дыԥсит.\nИара диҭынхеит аԥҳа заҵәы. Иааигаз аԥҳәыс Мери Емхааԥҳа дынцәахшан. Нанду еиҭалҳәон, Гәадӷа ԥҳәыс данааига, аҭаца лыԥшӡара зегь шаршанхаз.\n\"Алаԥш лаахан, Мери ԥшӡа дахьыкҿагылаз дынхьыдышьшьит\", - илгәалалыршәалон нанду.\nЛыԥсы ҭанаҵы, лашьа Гәадӷа дылнықәуан нанду. Мҭы иҷкәынгьы дышқәыԥшыз идунеи иԥсахт, иҭынхаз ҩыџьа аԥҳацәа роуп.\nИрҳәоит, Габлиа Мҭы дызқәынхоз адгьыл ашәи ацын ҳәа, избанзар ахацәа араҟа ианахаӡомызт… Инханы иҟаз санду лашьа заҵә Ӷәыӷә идунеи иԥсахт аибашьра ҟалаанӡа, аӡәгьы диҭнымхаӡакәа.\nАибашьра ааилгазар, сымнеицызт саб ианшьцәа ахьынхоз. Сара издыруан уа уаҩытәҩыса дахымлеижьҭеи акыр шҵуаз, ашҭа иҭагылаз Мҭы икәасқьеи ашьҭахь идыргылаз амаҵурҭеи ҳара ҳаибашьра ишыццышәнатәыз. Анцәа изигәаԥхаз здырхуада, аха ауаа нагақәа ззырҳәоз рынхарҭа қьаԥҭахеит.\nАабыкьа сҩыза Саида Жьиԥҳа лмашьына ҳақәтәаны ҳныбжьалеит Тамшь Габлиаа ргәарабжьара.\nАна-ара ауаа нхоит, аха Мҭы Габлиа иҩны аԥсҭазаара анубаалом. Сгәы хьу-хьууа саншьцәа дуқәа иқьаԥҭахаз ргәараҭа снықәыԥшны сгьежьит, санхәыҷыз сахьыԥхьоз акәасқьа ду ала аҭаԥшра ахьысқәашьымхаз азы зӷьара уадаҩу хьаак сыцны…\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\n\"300-ҩык инареиҳаны иахьа еиуеиԥшыма амзызқәа ирыхҟьаны Қырҭтәыла иҟоуп. Асааҭ 9 инаркны асааҭ 15:00 рҟынӡа иахьатәи аамҭа иалагӡаны аҳәаа иахысхьеит 70-ҩык инареиҳаны. Урҭ рахьынтә иҟоуп згәамбзиара иахҟьаны ицазгьы, аха ус еиԥш иҟаз хәҩык роуп, аиҳараҩык уахьынтә иаауа Гал иқәынхо, еиуеиԥшым азҵааракәа рыла Қырҭтәыла инанагаз роуп. Уа дыҟан аҵара зҵо, аԥсра иақәшәаз, зҭаацәа збоит ҳәа ицаз уҳәа. Хынтә иаартыз акоридор иабзоураны 1500-ҩык инареиҳаны рыҩнқәа рахь ихынҳәит. Ари аҭагылазаашьа ауааԥсыра гәахәарыла ирыдыркылоит, ҳтәылауаа ринтересқәа рыхьчаразы Аԥсны атәыла анапхгара ари аус анагӡара хымԥадатәны иахәаԥшуеит\", – ҳәа азгәеиҭеит Латипов.\nИаҳа инеиҵыху аиҿцәажәара шәазыӡырҩы аудио аҿы, мамзаргьы арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/analytics\/20190606\/1027556282\/Mushni-Lashria-Pushkin-du-iazha-achcaara-aikhahara-amya-hanup.html","date":"2020-07-13T21:27:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657146845.98\/warc\/CC-MAIN-20200713194203-20200713224203-00554.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9997379184,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9997379183769226}","num_words":6146,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":13118.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Қырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 182-ҩык ирыдбалоуп, ачымазара иалҵит даҽа 13-ҩык. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 3 119-ҩык ирыдбалан, даҽа 13-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 1435 -ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa. Акоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит 19-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5014-ҩык.\nАхәышәтәырҭақәа рҿы ишьҭоуп 1207-ҩык апациентцәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-45","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-dachva-182-uimk-irmdbalowp-achmmazara-ialcit-dachva-10-uimk\/","date":"2020-10-28T18:17:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-45\/segments\/1603107900200.97\/warc\/CC-MAIN-20201028162226-20201028192226-00382.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9956211448,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9956211447715759}","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":3512.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 4 212-ҩык рыдбaлан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 248-ҩык рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 31-ҩык\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Азербaиџьaн aкоронaвирус 3 712 aфaктқәa aaрҧшын, 35ҩык aпaциентцәa иҧсит\nМaрaдонa Беллa Вистa aнышәынҭрaҿы aнышә дaрҭеит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 27 543 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшын\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 476 фaктқәa aaрҧшуп\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 3 705 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАдунеи aҿы aкоронaвирус ҿыркaaхьеит 60 миллионҩык иреиҳaны\nУрыстәылa aкоронaвирус 25 487 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, 524ҩык aпaциентцәa иҧсит\nШәaмaхьтәылa aкоронaвирус 1 785 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, дaҽa 28ҩык aпaциентцәa иҧсит\nДиего Марадона агәыхь амшала иԥсҭазаара далҵит\nНикол Ҧaшиниaн – Атрaнспорттә aимaдaрa aaртрa aбзоурaлa, aрегион aҿы aекономикaтә aҿиaрa aлогикa aҽaҧсaхуеит\nШәамахьтәыла covid-19 апандемиаан иԥсыз ауаа рхыԥхьаӡара 2000-ҩык рҟынӡа инаӡеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Азербаиџьан aкоронaвирус 3 646-ҩык рыдбaлан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Урыстәыла даҽа 24 326-ҩык aкоронaвирус рыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 813-ҩык рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 26-ҩык\nЕАШ aсервис хaдaқәa рaдминистрaциa Џьо Бaиден aлхрaқәa рҿы aиaaирa игеит, убри aҟынтә Бaиден игәыҧ aмчрa aҭaрa aпроцесс aлaгaрa aлшоит ҳәa aaрыцҳaит\nДонaльд Трaмп aмчрa aҭaрa aпроцесс aлaгaрa дaқәшaҳaҭхеит\nАмерикaтә aррaтә ҕбa «Донaльд Кук» Амшын Еиқәa aквaториa иҭaлеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 485-ҩык рыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит 24-ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/","date":"2020-11-28T17:27:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141195687.51\/warc\/CC-MAIN-20201128155305-20201128185305-00614.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9180549383,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9180549383163452, \"oss_Cyrl_score\": 0.05105699226260185, \"kbd_Cyrl_score\": 0.015499324537813663}","num_words":642,"character_repetition_ratio":0.146,"word_repetition_ratio":0.322,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.938,"perplexity_score":3893.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, Қырҭтәылa aкоронaвирус даҽа 578-ҩык рыдбалан. Ари aинформaциa жәбaр шәылшоит aиҳaбырa иaҧырҵaз aвебдaҟьa ҷыдa stopcov.ge aҿы.\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 8696 -ҩык ирыдбалан, даҽа 375-ҩык ачымазара иалҵит, инеизакны 4619-ҩык aпaциентцәa aчымaзaрa иaлҵхьеит.\nАкоронaвирус aмшaлa aтәылaҿы иҧсит даҽа ҩыџьа, инеизакны рыҧсҭазаара иалҵхьеит 52-ҩык aпaциентцәa. Акaрaнтин aҿы иҟоуп 5392-ҩык, астационар аҿы – 836-ҩык, аковидсасааирҭақәа рҿы 1 100-ҩык.\nАҳәaaнырцәынтә aҽыхәшәтәрaзы иaaит 41-ҩык Қырҭтәылa aтәылaуaa.\nЖҭаара 4 рзы Қырҭтәыла акоронавирус рыдбалан 4554-ҩык, ҩыџьа рыҧсҭазаара иалҵит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-qmr%D2%ADtmla-akoronavirws-dachva-578-uimk-rmdbalan-375-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2020-11-29T04:01:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141196324.38\/warc\/CC-MAIN-20201129034021-20201129064021-00218.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9948194027,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9948194026947021}","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":4235.1,"cluster_detection":-1} {"text":"17.10.2016\nААТЕ аҟны иҟалаз ахҭыс инамаданы аилацәажәара\nЖьҭаара 17 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә Телерадиоеилахәыра иахьаҵанакуа аҭыҧ аҟны иахьа ашьыжь иҟалаз аҧжәара афакт инамаданы имҩаҧигеит амчратә усбарҭақәа рнапхгаҩцәа алархәны ҷыдалатәи аилацәажәара.\n14.10.2016\nАхада ихаҭыҧуаҩ Ачечентә Республикаҟны иҟазаара аихшьала ҟаиҵеит\nЖьҭаара 14 Ахада ихаҭыҧуаҩ Витали Габниа апресс-конференциа мҩаҧигеит Ачечентә Республикаҟны иҟазаара аихшьала иазкны.\n07.10.2016\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аҟәа ақ. гәыҧҩык ауааҧсыра дырҧылеит\nЖьҭаара быжьба рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҟәа ақ. Басариа имҩа 14-тәи аҩны аҟны инхо ауааҧсыра дырҧылеит.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Имшира идиныҳәалеит.\nАдныҳәалараҟны лымкаала иҳәоуп:\nЖьҭаара фба рзы Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҧсны Аҳәынҭқарра актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟа аартраҟны дықәгылеит.\nАқәгылараҟнытә атекст хаҭәааны:\n06.10.2016\nАхада Џеффри Монсон дидикылеит\nЖьҭаара фба рзы Ахада Рауль Ҳаџьымба дидикылеит америкатәи, урыстәылатәи аспортсмен, еилаҧсоу ақәҧаразы ақәҧаҩ Џеффри Монсон.\n03.10.2016\nИорданиатәи аҧсуа диаспора ахаҭарнакцәа рҧылара\nЖьҭаарамза 3 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Иорданиатәи аделегациа даҧылеит.\n20.09.2016\nВитали Амаршьан идныҳәалара\nАхада Рауль Ҳаџьымба Аҧсны жәлар Рпоет Витали Амаршьан Имшира идиныҳәалеит.\n02.09.2016\nАҧсны Ахада Аҟәаҟа дхынҳәит\nЦәыббрамза 2 рзы ихыркәшахеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба Нхыҵ Кавказ ареспубликақәа рышҟа иусуратә ныҟәарақәа.\n01.09.2016\nАхада ҞБА аҳәынҭқарратәра 95-шықәсахыҵра иазку аныҳәатә усмҩаҧгатә далахәуп\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба напхгара ззиуа аделегациа ҞБА аҳәынҭқарратәра 95-шықәсахыҵра иазку аныҳәатә усмҩаҧгатәқәа ирылахәуп.\n01.09.2016\nАҧсны Ахада иҟнытә Адырра амш адныҳәалара\nАхада Рауль Ҳаџьымба Аҧсны аҵаҩцәеи, астудентцәеи, арҵаҩцәеи Адырра амш рыдиныҳәалеит. Адныҳәалараҟны, лымкаала, иҳәоуп:\n01.09.2016\nАҧсны Ахада Ҟабарда-Балкариатәи Ареспублика даҭааит\nЦәыббра 1 азы Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба зхадараҟны дыҟоу Аԥснытәи аделегациа Ҟабарда-Балкариатәи Ареспублика (Урыстәылатәи Афедерациа) иаҭааит ҞБА аҳәынҭқарра 95-шықәсахыҵра иазку аусмҩаҧгатәқәа рыҽрыладырхәырц азы.\nНанҳәамза 31 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Черқьеск ақ. Аиааира апарк аҿы Ҟарачы-Черқьесынтәи Зхатәгәаҧхарала еибашьуаз, Аҧсны ахақәиҭреи ахьыҧшымреи зхы ақәызҵаз рбаҟа аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын.\nУи иқәгылараҟны, лымкаала, иҳәоуп:\n31.08.2016\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада усуратә визитла ҞЧА даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада усуратә визитла Ҟарачы-Черқьестәи Ареспублика (Урыстәылатәи Афедерациа) даҭааит.\n30.08.2016\nАҧсны Ахада Нхыҵ Кавказ Ареспубликақәа рышҟа ивизит\nНанҳәамза 31 – цәыббрамза 1 рзы имҩаҧысуеит Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба усуратә визитла Нхыҵ Кавказ иаҭаара.\nАкыр иаҧсоу аҩызцәа!\nАсимволтә ҵакы амоуп аиҩызара зыбжьоу ҳҳәынҭқаррақәа ркультуратә еимадарақәа рырҕәҕәара иазку ахҭысқәеи Урыстәылатәи Афедерациа Аҧсны Аҳәынҭқарра ахьыҧшымра аназханаҵа амш азгәаҭареи ахьеиқәшәаз.\nАлада Уаҧстәыла Ахада Леонид Тибилов Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба ихьӡала адныҳәаларатә аацҳамҭа ааишьҭит нанҳәамза 26 рзы.\nАдныҳәалараҟны, лымкаала, иҳәоуп:","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/?PAGEN_1=78","date":"2021-05-09T11:01:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988966.82\/warc\/CC-MAIN-20210509092814-20210509122814-00384.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990316629,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999031662940979}","num_words":699,"character_repetition_ratio":0.141,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":17556.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Сырма Ашәԥҳа, Sputnik\n- Иҵит 220 шықəса аурыс поет ду, иреиҳаӡоу аурыс милаҭтə гени Александр Сергеи-иԥа Пушкин диижьҭеи. Уи диит Москва, иԥсҭазаара аҵыхəтəантəи ашықəсқəа ихигеит Петербург, убраҟа идунеи иԥсахит - адуель аҟны дҭахеит залымдарала. Пушкин аурыс поезиаҿы инаигӡаз ароль, иааникыло аҭыԥ убас иҟалеит, ԥсахшьа ақəымкəа. Уаанӡагьы, Пушкин дцəырҵаанӡагьы, аурыс поетцəа дуӡӡақəа ыҟан аӡəымкəа ҩыџьамкəа, Жуковски, Державин реиԥш иҟаз апоетцəа лыԥшаахқəа налаҵаны, аха Пушкин иажəа, ицəаҳəеиҿартəышьа убас имариан, убас еиҿкаан, иԥшӡан, убас ргəынкылара маншəалан, шықəсқəак рыҩнуҵҟа иара данцəырҵ инаркны Урыстəыла зегьы аҩнуҵҟа ахы-аҵыҳəа, ихьӡ еицырдыруа иҟалеит.\n- Хашҭра рықəым илирикатə шедеврқəа, ипрозатə ԥҵамҭақəа, идраматургиа, аха иара ирҿиамҭақəа рҿы ихадароу аҭыԥ ааннакылоит иажəеинраалоу ароман \"Евгени Онегин\". Уи иара еиҳа бзиа иибоз, игəы-иԥсы злаз, еиҳа дзыхӡыӡаауаз, еиҳа инарҭбааны ихаҭара зныԥшыз аԥҵамҭан. Иҩуан 7-8 шықəса.\n\"Евгени Онегин\" Пушкин иҩымҭақəа реиҳа инарҭбааны еиҭагоу иреиуоуп ажəытəтəи асовет тəылақəа рбызшəақəа рахь, европатəи абызшəақəа рахь, Кавказ зҳəаз еиԥш. Дырмит Гəлиа ибзоураны, Баграт Шьынқəба дналаҵаны, иакымкəа илирикатə ҩымҭақəа еиҭаган, саргьы еиҭазгахьан акымкəа-ҩбамкəа санқəыԥшыз аамҭазы. Аха, ус-ус ҳшааиуаз, изгəыӷьит хадара злоу \"Евгени Онегин\" аиҭагара.\n- Сара уи ахы инаркны аҵыхəанӡа еиҭазгап ҳəа ҳасабс исымаӡамызт раԥхьа. Иалҵуа збап, ацəаҳəақəа шааиуа збап ҳəа ауп сшалагаз. Сахəаԥшын, аԥсуа жəеинраалеи аурыс жəеинраалеи излеимадоу, излеиқəҿырҭуа даараӡа акрыҟоуп. Зегь раԥхьаӡагьы, ақəыӷəӷəара иабзоураны. Аԥсуа жəеинраалаҟынгьы, аурыс жəеинраалаҟынгьы ақəыӷəӷəарақəа, ашьҭыбжь еицааирақəа даараӡа еиқəҿырҭуеит. Абарҭ акəамаҵамақəа ишауаз, ишамуаз рышьҭа схын, нас сама ицеит.\n- \"Евгени Онегин\" еиҭазгон хԥаҟа-ԥшьбаҟа шықəса. Аха иахьа уажəраанӡагьы акəаԥ сыргылеит ҳəа сыԥхьаӡаӡом сара. Ана цəаҳəак сахəаԥшуеит, ара ажəак сыԥсахуеит, сыҟанаҵы убас ауп, иара сгəы-сыԥсаҿы ишыҟоу, ишаанхаз. \"Онегин\" аҟны аурыс ԥсҭазаара инарҭбааны, насгьы ақыҭа ԥсҭазаара акəымкəа, Петербург, ҭауади-аамсҭеи, ауаа хгылақəа, усҟантəи аамҭазы инагаз ауаа рдунеи, рбызшəа, рқьабз, рҵас алоуп ишеибыҭоу. Абри аганахьала уаҟа иаарԥшу адунеи Кавказтəи аԥсҭазаара аиҿкаашьа еиԥшым, аԥсуа ԥсҭазаара аиҿкаашьа еиԥшым, зынӡа ихазуп. Саргьы исылшоз ала убарҭқəа ҳасаб рзызуан.\n- \"Ижəба аҩызцəа иахьынӡашəылшо, аԥсҭазаара шəызхара\nЕилыскаахьеит азы ишбашоу, уи садҳəылацəом сара.\nАкгьы иалшом уажəшьҭа схыхра, аха ихароу агəыӷра\nЗны-зынла самоуп сыргəаҭеиуа, гəнаҳарами сышьҭамҭа аиуа\nСыҟамкəа адунеи сакхар, са сыҩуам аӡəы сирҽхəарц азы.\nАха исцəымӷӡам, аиашаз, сыхьӡ еицырдыруа иҟалар,\nҨымҭак акəзаргьы исҭынхаз, сыӡбахə ранаҳəааит ҭахҵас.\nУи ахьысып аӡəы игəеисра, насгьы, издыруада, разҟшəа\nИамфар аамҭа еилаҩынтра са еиқəсыршəо ацəаҳəа.\nИздыруада, гəыӷра бзиоуп, мышкызны џьара гаӡа қьиак\nИҳəар днахəаҧшны спатреҭ: \"О, уи иакəҵəҟьан апоет!\"\nИудкыл гəыкала сыџьшара, уара амузақəа згəаԥхо,\nЗгəалашəараҟны иаанхо, сҩымҭа ахыҭҟьақəа рылшара\nАҭаҳмада ахьӡ-ԥша иху, напыла ашьышьра зҭаху!\"\n- Дмитри Анатоли-иԥа Медведев Урыстəыла ахадас даныҟаз, 2009 шықəса рзы акəын, сара адырра сырҭеит Аԥсны иҟоу аурыс цҳаражəҳəарҭа анапхгара, урҭ ирыбзоураны \"День народного единства\" ҳəа абҵарамза 4 рзы есышықəса имҩаԥырго аныҳəахь Урыстəылаҟа ацара сылшеит. Убрахь инарыԥхьоит еиуеиԥшым атəылақəа рҟынтəи аурыс культура иазааԥсахьоу ауаа, ахаҭарнакцəа. Убасҟан, 2009 шықəса рзы 12 тəыла рҟынтəи ааԥхьара рыман аурыс бызшəа, аурыс культура, аурыс поезиа ӡырызго, иазҿлымҳау ауаа. Убарҭ рхыԥхьаӡараҿы саргьы ааԥхьара соуит.\nУи сара сзы хашҭра зқəым мшын. 20 минуҭ ақəгылара, уахь анеира, ацəырҵра, аԥсуаҵас аҽеибыҭара... Иахьеиԥш исгəалашəоит, азал ду аҿы, Гьаргь изал ҳəа изышьҭоу, шəҩыла аинтеллигенциа тəан. Медведев харантə иҿааихоит, иҳаԥхьо иалагоит, саргьы сгəы хыҭхыҭуа стəан, заа иҳарҳəахьан, \"инарҭбаау ақəгыларақəа шəҽырзышəымкын, шəара 12-ҩык шəыҟоуп, жəаба жəаба минуҭ жəгаргьы, сааҭқ ҩсааҭк Урыстəыла Ахада убра дгыланы дышəзыԥшызароуп\", ҳəа. Зажəақəа ԥыҭк еиҵызхызгьы ҟалеит. Азныказы сгəы иҭаӡамызт аҳамҭа исиҭоз анаҩс, ажəа саҳəоит ҳəа. Аха, ашьҭахь сахəаԥшын арабцəа егьи уҳəа иқəгылақəаз ҟалеит, саргьы Пушкин изкны ажəақəак сҳəандаз ҳəа сгəы иаанагеит. Медведев, \"уцəажə, уқəгыл\" иҳəеит. Нас, снеит.\n- Аԥсуа поезиеи аурыс литературеи ирызкны ҩбаҟа ажəа сҳəеит, саԥхьеит Онегин раԥхьатəи еицырдыруа астрофа: \"Мой дядя самых честных правил\". Саналгоз аамҭазы, ԥсышəала санаԥхьа ашьҭахь, ҩцəаҳəак урысшəала ихсыркəшеит :\"Вздыхать и думать про себя, когда же черт возьмёт тебя\". Медведев дԥышəарччо игəарԥханы дысԥылт, ацəаҳəагьы сара сахь аҿаархан еиҭеиҳəеит: \"Когда же черт возьмёт тебя\" ҳəа.\nИара ажəа анааникыла, аҵыхəтəаны ианеихишьалоз аамҭазы, иқəгылаз 12-ҩык ҳаҟан аха, зегь акоуп сықəгылара, саԥхьара, аԥсуа бызшəа ашьҭыбжь шгаз егьиз игəаԥхеит, иубаратəы иҟан, дагьазааҭгылеит: \"Ари ҳаззыӡырҩрыз аԥсуа еиҭага, ҩаԥхьа аиҭагара аҭахӡам, иаҳəо зегьы еилышəкааит\", - ҳəа дцəажəеит.\nУи сара сыԥсҭазаара иацуп, исхашҭуам. Аԥсуа поезиазы, сара сзы, ҳашəҟəыҩҩцəа рзы иреиҳаӡаз трибунан, уи еиҳау даҽакы аԥшаара уадаҩын.\n- Аоригиналтə ҩымҭақəеи аиҭагареи еиваргыланы аханатə саауан, уажəгьы аоригиналтə усумҭақəа шызыҩуа еиԥш, аиҭагарагьы снапы алакуп, еиҳаракгьы уажə сызҿу Пушкин илирикатə ҩымҭақəа реиҭагара ауп. Урҭ акымкəа-ҩбамкəа еиҭазгахьеит, Анцəа исаҭəеишьозар, ишаанагара иҟоу шəҟəык илирика иазкны иҭсыжьып ҳəа сгəы иаанагоит, сеиҭагақəа убри ашəҟəаҿы иарбаны.\nПушкин еснагь агəаҳəара уиҭоит, иҟоуп знык-ҩынтə узыԥхьахьо, нас насҭха ишьҭауҵо апоетцəа, аха Пушкин иажəа убас еиԥш мхылдызк ацуп, ианакəзаалакгьы иугəалашəоит, амҩа ушану, устол ушахатəоу, уусураҿы ушыҟоу, шəкы-зқьы рыла Пушкин ҳара ҳаԥсҭазаара даларсуп.\nИрацəоуп уи аԥсуа поезиа дызланырыз. Зегь раԥхьа Дырмит Гəлиа инаиркны, Баграт Шьынқəба инаиркны. Баграт Шьынқəба итəы аагозар, аԥсуа поезиа аҟны иҟаз агармониа, абри аԥшӡара имарианы аҩра, ацəаҳəа имарианы агəынкылара, раԥхьаӡа акəны уи Шьынқəба илшеит, ҳара ҳзы уи ҿырԥшыгахеит. Убас еиԥш иҟаз аԥышəақəа ирыбзоураноуп, ҳарҭ убарҭ ирышьҭанеиуаз абиԥарагьы абас еиԥш имариамыз амҩа ҳзанылаз, аиҭагара аус ҳнапы алакны.\n- 2012 шықəса инаркны, изӡом, сара саԥшьгаралоуп еиҳарак, Аҟəатəи аботаникатə баҳчаҿы Пушкин даниз амш азгəаҳҭоит. Ари ауаажəларра, аинтеллигенциа зегьы алахəуп. Сынтəа, иахьа, иҵуеит аашықəса абри аус анапы алаҳкижьҭеи. Убасҟан, 2012 шықəса рзы, убра аҵлагьы еиҭаҳҳаит, уи аҵла иахьа иџарџаруа еизҳазыҕьаны аботаникатə баҳчаҿы иреиӷьу, еиҳа улаԥш зыдхалоу аҵиаақəа иреиуаны иҟоуп.\nАботаникатə баҳчагьы залаҳхыз уи ауп, 1840 шықəса рзы адунеи аҿы еицырдыруа абри ацентр ашьапы икит аурыс еинрал Николаи Николаи-иԥа Раевски, уи Пушкин иҩыза иакəын. Ҳəарас иаҭахузеи, Пушкин аԥсуаа иара ихаан дызбахьаз, Петербург аҵара зҵоз, аурыс афицарра зҽазызкуаз, иаҳҳəап Ажəанба Салуман, уи 1828-32 шш. рзы убраҟа аҵара иҵон, Пушкин иаркы-ирцə ҳəа даныҟаз акəын. Ажəанба иоума, егьырҭ роума Пушкин дрымбацкəа ҟаломызт.\nУбас, Нхыҵ-Кавказ дыҟан ҳашьцəа адыгаа рҿы, ачеченцəа рҿы, ауааԥса рҿы, ус Қырҭтəыла дылбааит. Уаҟагьы аԥсуаа иреиуаз ыҟамкəа ҟаломызт, Қарҭ изыӡырҩуаз, иӡбахə зҳəоз. Иара иԥсра, иҭахара атəы Раевски 1840 шықəса рзы, аботаникатə баҳчаҿы аус зуаз, аҵла еиҭазҳауаз, ашəаԥыџьаԥ еиҭазҳауаз, ауаа нагақəа, хар змамыз аԥсуаа ҳəа иҧхьаӡаз икəша-мыкəша ҭауади-аамсҭеи зҳəазеиԥш, иҿцаауан. Урҭ иреимҳəар ауамызт иара иҩыза гəакьа аурыс поет ду нахьхьи Петербург дышҭахаз ҳəа игəынганы.\nУбас сгəы иаанаагоит сара, Пушкин данҭаха ашьҭахь, дук мырҵыкəа иҭахара атəы абра аботаникатə баҳчаҿы, ажəытəтəи аҭəаҵла амҵан аԥсуаа аӡбахə рмаҳар ауамызт, егьалацəажəон ҳəа сгəы иаанагоит Николаи Раевски ибзоураны.\nУи аахыс Асовет аамҭа, ҳлитература ашьақəгылара изныкымкəа-иҩынтəымкəа иара иеиҭагара, Пушкин иажəа аҿҵаара, азхьра, аихаҳара амҩа ҳануп. Аурыс поезиа ду, аурыс литература, адунеитə поезиа зҳəазеиԥш ирацəаны Пушкин ила иаатуеит. Пушкин иирамш, даҽа ганкахьала аурыс бызшəа амш ҳəа иалкаауп.\n- Уал нагӡтəыс иҳамоу ҳбызшəа амырӡра, ҳбызшəа аихаҳара ауп. Ҳара ҳазҽеихар, ҳара аҳəынҭқарра ҳамоуп, амч-алшара ду ҳамоуп, Ахьыԥшымра ду ҳамоуп, ҳус ҳара ишаҳҭаху еиҿаҳкаарц ҳалшоит ҳбызшəа аӡыргараҿы, аиқəырхарҿы, аизырҳараҿы, убас ҳлитература зегьы. Ҳлитература, ари адəахьы ҳцəырызго, \"визитная карточка\" ҳəа аурысқəа ишырҳəо еиҧш, аенциклопедиақəа раԥхьа иахьаауртуа убра \"Абхазия, абхазская литература\" ҳəа ҳарбо иаауеит.\nҲаԥхьаҟагьы иаҳҭахуп, уи ажəытəан иҟан ҳəа акəымкəа, иахьагьы иҿиоит ҳəа ианыларц, ҳаргьы ҳаизҳазыӷьаларц. Апоезиа амч, ажəа амч, адоуҳа амч - абарҭқəа зегьы еибыҭазароуп, Анцəа дҳацхраауазароуп!\nАсовет аамҭазы изызҳаз ауаҩы иаҳасабала, акыр исзымбатәбароуп ацәгьоура џьбарақәа ҟазҵо ауаа азакәан иамкуа, рхы иақәиҭны, ирҭаху ҟаҵо ҳаԥсҭазаара иахьалоу. Аибашьра анцоз уажәы-уажәы иҭахаз ирыдҳәалаз аинформациа шааиуаз еиԥш, акриминалтә еибашьра иазку аинформациа асоциалтә ҳақәеи аинформациатә хархәагақәеи рцәаҳәа хадаҿы игылоуп. Урҭ аидысларақәа аԥсыҭбарақәа рыцуп, насгьы ауааԥсыра рзы ишәарҭоу аҟазшьақәа змоу еиҿахысрақәоуп.\nԤхынгәы 17 ахәылбыҽха асааҭ 8 шыҟаз иааҳалаҩит Аҟәа Аҳабла ҿыц аҿы аиҿахысра ҟалеит, ҩыџьа ауаа ҭахеит ҳәа. \"Беслан Ӡыбеи Гәдалиа Руслани рыԥсҭазаара иалҵит, Аслан Зыхәба арепубликатә хәышәтәырҭа аԥсеиқәырхаратә ҟәшаҿы аҳақьымцәа иԥсҭазаара аиқәырхара иазықәԥоит\", - абас аанацҳауан Аԥсны Аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистрра. Уи ашьҭахь даанкылан ауаҩшьра иалахәу ҳәа иԥхьаӡоу Игорь Гәдалиа, зыԥсы еиқәдырхаз Аслан Зыхәбагьы амилициаа аамҭала дааныркылеит. Аиҿахысра еиҭа иалахәыз ҳәа иԥхьаӡоу Гарри Аҩӡба иакәзар, дыбналаны дыҟоуп.\nАс еиԥш иҟоу ахҭысқәа ҳрышьцылахьеит, аха иахьатәи сыҩтәы ззыскырц исҭаху, ҩыџьа абри аиҿахысра иалахәуп ҳәа иршьо, иџьбароу ашьауӷатә ус аҵыхәала уаанӡа иаанкыланы иахьыҟаз ауп. Иааныркыло зегь ахара рыдымзар акәхап, аха дара рус Иреиҳаӡоу аӡбараҭаҿы акассациатә хәаԥшра аиуаанӡа ирылшеит даҽа цәгьоурак аҽалархәра. Ишәгәаласыршәоит, хәажәкырамза 2020 шықәсазы амилициа аусзуҩцәа иреихсит, аҿагылара ӷәӷәа аадырԥшит ҳәа ԥшьҩык - Гарри Аҩӡба, Аслан, Мизан, Аинар Зыхәаа - аанкылан.\nРуаӡәы Мизан Зыхәба иакәзар, дук мырҵыкәа Иреиҳаӡоу аӡбарҭа акассациатә хәаԥшра ашьҭахь ихы дақәиҭтәын. Иахьа иара апартиа \"Амцахара\" ацхантәаҩцәа дреиуоуп, аполитика ду инапы алакуп. Уажәтәи аиҿахысра иалахәу ҳәа иԥхьаӡоу Аҩӡбеи Зыхәбеи ракәзар, аабыкьа рашәара 28 рзы Аҟәатәи араион аӡбаҩ Александр Степанов апрокуратура ирыднаҵоз ахарақәа зегь рыла вба рымаӡам ҳәа рхы иақәиҭитәит.\nИшдыру еиԥш, аӡбарҭа ахара зыднамҵо ауаа адәы иқәлоит. Убас иҟалеит араҟа. Аԥсны Апрокуратура хада ари азы ашшыԥхьыӡ Иреиҳаӡоу аӡбарҭахь иашьҭзаргьы, уи иахәаԥшаанӡа зыӡбахә ҳамоу Зыхәбеи Аҩӡбеи даҽа еидысларак рҽаладырхәит. Сара, асовет аамҭазы инхоз ауаҩы, арҭқәа иахьеи уахеи иџьазшьо соуп. Исгәалашәоит, ҳанстудентцәаз, атеатртә институт аҿы аҵара зҵоз Даӷьсҭантәи астудент аԥсшьара мшқәа раамҭазы амилициа аусзуҩи иареи еиҿанагалеит. Астудент инапы шьҭихит амилиционер иганахь. Арԥыс хышықәса аҭакра иқәырҵеит, иара аинститутгьы дҭырцеит.\nАԥсны аибашьра ааилгазар, акырынтә иҟалахьеит, автоинспекциа аусзуҩцәа, мамзаргьы егьырҭ амилициа иаҵанакуа аусбарҭақәа рхаҭарнакцәа раҳаҭыр аныладырҟәуа, ианрышьклахысуа, аха уи азы инагӡаны уск азы ахара здырҵо шамаха иуԥылом. Ари иаҳнарбоит иахьа акриминалтә елементқәа злоу ауаа рыбӷа ӷәӷәаны ишыҟоу. Абарҭ иреиԥшу ахҭысқәа аныҟалалак, азакәан еилазгаз рзы \"ибналаны иҟоуп\" нахьӡҵаны, рхы иақәиҭны адәы иқәырҵоит.\nАҳабла ҿыц аҿы уажә иҟалаз аиҿахысреи ауаҩшьреи инарыдҳәаланы ԥхынгәы 20 рзы Жәлар Реизара \"атәылахьчареи ашәарҭадареи ркомитет\" аҿы аилатәара мҩаԥган Аԥсны апрокурор хада Адгәыр Агрба, Аҩнуҵҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Дбар уҳәа, урҭ аструктурақәа рхаҭарнакцәа алархәны. Аицәажәара ишаанарԥшуа ала, \"амилициа аусзуҩцәа иааныркылоит, аха аӡбарҭаҿы рхы иақәиҭыртәуеит\". Зны-зынла амаҷ азы абахҭахь ирышьҭуа аныҟоу, аиашазы, иџьашьахәуп амилициа аусзуҩцәа ирышьклахысуаз ҳәа 2020 шықәсазы аҵх агәазы Каман иаанкылаз ауаа хара рыдымкәа иԥшахьарсуа иахьдәықәу.\nАӡбарҭа ӡбарҭоуп, уи иаднакылаз аԥырызхыр зылшо Иреиҳау аӡбарҭоуп. Апрокурор хадеи амилициа ахадеи Апарламент аҿы рцәажәара ишаанарԥшуа ала, иахьа аӡбаҩцәа ацәгьоура хырҩа азуны, уи иалахәыз рхы иақәиҭыртәуеит. Апарламентуаа ракәзар, урҭ аӡбаҩцәа шьақәзырӷәӷәо дара роуп.\nАжәакала, аицәажәара алкаа азаҳуазар - амилициа, апрокуратура мчыдахеит акриминал ҟазшьа змоу аусқәа рҿы аҳра зуа ахаҿқәа рахьырхәраҿы. Дара ишырҳәаз еиԥш, урҭ аӡбарҭаҿы иоурышьҭуеит. Зегь звырбо аӡбаҩцәа ракәзар, урҭ лахь рыҭара имариам усуп. Аквалификациатә коллегиа ашҟа уи азы ҷыдала ауаа ашшыԥхьыӡқәа нарышьҭлар акәзаап. Ишыжәдыруа еиԥш, ҳара ҳуаажәларра ашшыԥхьыӡқәа рыҩра уамак бзиа ирбом, агәрагьы ргом аиашара аҳра аур алшоит ҳәа, избанзар \"анапи анапи еибаӡәӡәоит\" ҳәа иԥхьаӡоуп.\nЖәлар Реизара адепутатцәа агәынамӡара аадырԥшит апрокуратура асаит аҿы абри ауаҩшьра инадҳәаланы ицәырҵыз аинформациазы. Дара иргәамԥхеит аиҿахысра иахҟьаны иҭахаз аветеран Ӡыба \"идырны Гәдалиа Руслан дишьит, нас иашьа ишьа иурц Игорь Гәдалиа даалаган Ӡыба дишьит\" ҳәа ахьану. Дара ргәаанагарала, аус макьана инагӡаны иҭҵаам, Ӡыба иакәу, егьырҭ ракәу аԥхьа ихысыз.\nАзинхьчратә усбарҭа ахаҭарнакцәа ирҳәеит дара ринформациа иҭырҵааз ацәгьоура ишахылҿиаауа, насгьы апрокурор хада иазгәеиҭеит ахҭыс зыбла иабаз ашаҳаҭцәа шцәырымҵуа.\nШәазхәыц, убри ахҭыс машәыршәа иақәшәаз ауаҩы иибаз иҳәар иԥеиԥшу? Акгьы иамкуа акриминал уи игәаӷ ркуеит, иҭаацәеи иареи ирԥеиԥшхогьы сеидроу. Ашаҳаҭҩы зынӡа дыхьчам ҳҳәынҭқарраҿы. Дызлахьчахои, иџьбароу ацәгьоурақәа рзы гәҩарас иҟоу ауаа рабџьар разқәынҵа ирҭаху ҟарҵозар?\nАпарламент аҿы иҟаз аицәажәара иаанарԥшуеит 2015 шықәсазы имҩаԥгаз \"аӡбарҭа асистема ареформа\" алҵшәа бзиа шаанамышьҭыз. Уи азакәан ахәҭаҷқәа ишаадырԥшуа ала, иаҳҳәап, азеиԥш иурисдикциа аӡбаҩцәа рыҿҳәара 10 шықәса азоужьуп. Уи алагьы дара аналырхуа аус зуа амчра иазоужьу аамҭа акыр иахыгоуп.\nАӡбаҩцәа рхақәиҭра аҳаҭыраз иҟаҵаз ашьаҿақәа ахақәиҭра амҩа ианымлаӡеит, ацәгьоуцәа абахҭахь рышьҭра аҭыԥан, роужьра аҭыԥ амоуп. Ашьақәырӷәӷәара сцәыуадаҩуп, аха аӡбаҩцәа ма акоррупциа иалахәзар ҟалоит, мамзаргьы ақәыӷәӷәара рымоуп реиҳа зымчу рҟынтәи. Даҽакала иаҳҳәозар, акриминал абӷа ӷәӷәоуп.\nАвтори аредакциеи ргәаанагарақәа еиқәымшәозар ҟалоит.\nҲбызшәеи, ҳҭоурыхи, ҳлитературеи мшын нырцә иҟоу ҳаԥсуа жәлар рыбжьара имыӡыртә, иҿиартә, еизҳартә еиԥш аџьабаа дуӡӡа збаз драԥхьагылоуп апоет, аҵарауаҩ, абызшәадырҩы - Беигәаа Омар.\nСара ибзиаӡан исгәалашәоит, усҟан ҳара ҿыц Аҟәа ҳшьапы анналаҳаргылаз ауп, 1978 шықәсазы Омар Беигәаа Ҭырқәтәыла инхо аԥсуаа ргәыԥ дук раԥхьа дгыланы мшынла Аԥсны дыӡхыҵит анырҳәоз аамҭақәа. Усҟан, соуп сҳәоз аԥсуа интеллигенциа зегьы урҭ рԥыларазы еиханы уахь ицон. Знык Ҭырқәтәылантәи иааз аԥсуаа рлакҭа ҳҭаԥшны, ҳаԥсра ԥсроума зҳәоз ауаагьы убасҟан сылала избеит. Избанзар усҟан ҳажәлар ибзиан ирдыруан ҳашьцәеи ҳареи ҳаиламҵәар, ҳаибамбар ада ԥсыхәа шҳамамыз, ус иҳалаз ҳшьа ишҳаҵанаҳәоз.\nОмар Беигәааи ҳаԥсуа шәҟәыҩҩцәеи аимадара бзиа рыман, наҟ-ааҟ ажәеинраалақәа еимырдон, еихьӡнырҩылон. Абра иааҳгоит урҭ рахьтә ҳпоет гәлымҵәах Борис Гәыргәлиа \"Омар Беигәаа уахь\" захьӡу иажәеинраала:\nАмҩа абаҟоу,\nАмҩа иқәлаз,\nИмҩа мҩабжара иҿахҵәазар...\nАжәа абаҟоу,\nАжәа зҳәарцаз\nЗҿы еихызхыз\nДеихаркызар…\nАшәа абаҟоу,\nАшәа зхылҵыз\nАԥсҭазаара\nИиаанӡа иршьызар…\nАжәлар роума\nЗыӡбахә умоу,\nҲамҳаџьырқәа\nРҵеи ҭынхада…\nҲажәлар ԥагьа,\nРыхша гәакьа,\nАжәлар тәымџьара\nИзоухьада?\nАмҩагь ыҟоуп,\nАжәларгьы ыҟоуп,\nАшәагь каҩуеит,\nАн дахьыҟоу…\nУан - Уԥсадгьыл,\nАԥсынтәыла,\nУзгәышьуеит,\nОмар, Уабаҟоу?..\n1974 ш.\nАбра иаазгар сҭахуп Аԥсны жәлар рпоетесса Нели Ҭарԥҳа аџьабаа дуӡӡа адбаланы 1989 шықәсазы иҭлыжьыз Омар Беигәаа ишәҟәы аԥхьажәа. Уи акраанагоит иахьа игыло аҿар рзы, избанзар урҭ рахьтә даара ирацәаҩуп иззымдыруа Омар Беигәаа иҭоурых, насгьы уи ҳажәлар рҭоурых ишаласоу.\n\"БЫҶКУН* САРА, ЧЧАРА ЗХАШҬЫЗ...\"\nОмар Беигәаа иуазашәа-ергьашәа\n\"Аԥсны аиацтәи амш, аиахьатәи амш, ма ауаҵәтәи амш уаназхәыцуа**, иугәаламшәар ҟаларыма ҳазну ашәышықәса аҩажәатәи ашықәсқәа раан ҳашәҟәыҩҩы-классик Миха Лакрба Дырмит Гәлиа ду изикыз ажәеинраала ҟаимаҭ. Аԥсуа шәҟәҩыратә поезиа ахы аныҵнахуаз Дырмит Гәлиа ииҩыз ажәеинраала \"Аҳы, сышәҟәы, уеиҵамхан!..\" аамышьҭахь ари ажәеинраала, хымԥада, программатә трактатуп азуҳәар ауеит уи изҩызи изызкызи рзы адагьы иара Аԥсны ахаҭа азгьы.\nУшнеиуа унеи, уус гәырҩагаз,\nУаҟәымҵын, уашьҭаз, инагӡа!\nИуцәыхьанҭоугьы — мчыла уаҵаз,\nУзхьымӡо — цасҳәа уҽахьыгӡа!..\nУбас-убас, алада ицоит ацәаҳәақәа, ажәақәа, аки-аки рҵаки рыкапани хеибарҭәаауа, дасу дунеик-дунеик, аха хықәкы зеиԥшк иеицаҵаны.\nУзырхәыцша, иҩуижьҭеи 70 шықәса шҵуагьы (1919 ш. раахыс) иахьагьы иацәыӡым ажәеинраала актуалра, уаҵәгьы иацәыӡуам, ус иҟоуп Аҟазара, Аҟаза иажәа, Аҟыбаҩ ду анарха, алахьынҵа! Аха иҟоуп даҽакгьы, уи Омар Беигәаа иажәақәа рыла акәымзар, даҽакала ҳәашьа аманы иуадаҩуп: \"аԥсуа анцәа дишаны адәы дзықәиҵаз — дԥишәаларц ауп... ҳашԥишәауа мацара ҳааиуеит...\" Абри \"ҳашԥишәауа мацара ҳааироуп\" леитмотивс иаҵоу Дырмит Гәлиа раԥхьатәи ипоезиатә жәҵыс \"Аҳы, сышәҟәы, уеиҵамхан!..\" \"Ҳашԥишәауа мацароуп\" ашәа знырҳәало аԥхьарцеиԥш, зыӡбахә ҳамоу Миха Лакрба иажәеинраалагь зыдҳәалоу. Амала, шаҟа иҵәаа-ҵәаауазеи уи \"аԥхьарца\" абжьы! Ажәеинраала зегьы шьахәуп, ҳәарада, ишедевруп аԥсуа литература \"аарыхраҿы, ҵакылеи формалеи акы узавбом. Иҟам ажәак усгьы изҭыԥым, имыцхәу, иҟьалахан иқәнагалаз, акы аҵкыс акы ӷәӷәаны, зегьы апыҟҟаҳәа \"ахҭыԥқәа\" ирҭашәоит. Аха иҟоуп усгьы зегьы ирыцку, илымкааху, ажәеинраала зегь ақәкы ныҟәызго, \"аԥсы зхоу\" ацәаҳәақәа:\nУԥшишь! Иубома, амра гылоит!\nУажәнатә ицәывҵыҷҷоит иара!..\nУбас хәҷы-хәҷла иҿыхоит,\nҲара хазҽеихар, ҳ-Аԥсынра!\nЕгьа угәы алаҟаны, егьа ԥагьа ухы убо уҟазаргьы, абри ажәа \"ҳара ҳазҽеихар\" угәы амырԥшаар, ӷәӷәалагь уамырхәыцыр залшом, убасҟак ауаҩы \"иԥсырҭа\" иақәку ажәа еидароуп, ажәа ҭынхоуп, иуҳәар ауеит: ҭоурых ажәоуп! Ҳабацәа урҭ рабацәа рҟынтә \"абшьҭрала\", абхәҭак еиԥш ирымдан иааҳго, зхацхә уаҳа инкаҳмыршәыз убри \"ҳашԥишәауа мацара ҳааира\" бырҵкал кылхырҭас иаиуз жәларлеи дасу хаҭа-хаҭалеи, хара ҳамхәыцреи, ҳхы инагӡаны ҳамыхәареи, аҽеихараз ҳақәԥара, икәадамзаргьы, аӷьараҳәа аҟамлареи уҳәа, иарбан иамҳәо ари ажәа!\n\"Ҳара ҳазҽеихар... Ҳазҽеихар, ҳазҽеихар, ҳазҽеихар...\" — уааҟәымҵӡакәа иуҳәалар цәгьа ишԥоуҭаху зны-зынла!..\n\"Ҳашԥишәауа мацароуп\" Аԥсны аҵеи гәлымҵәах Гьаргь Чачба (Шервашиӡе) и-Аԥсны анхара дақәиҭымкәа, дахыганы тәым дгьыл ҳасабла Қырҭтәыла (Қарҭ) изихигаз аҵыхәтәантәи ишықәс хьанҭақәа. Уи \"аԥышәара\" мыжда дареиџьноуп уаҳа еиҭазҳәо акы акәым ҳәа, иԥсадгьыл Аԥсны иазԥҵәаны ауеимадаҳәа тәым бызшәала изырҩыз иашәа хьанҭа \"Уарада\".\nШьҭрала адуцәа иреиуаз, Аԥсны аҳцәа иршьаз, иҟәыш дууз, аҵара дугьы змаз аҳ-иԥа Гьаргь, еиқәырхатәуп абаа, ишәыхьча ҳәа ақырҭ бызшәа атрактатқәа аназиҩуаз, қырҭуак ишимыхьчара ианихьчоз, изгәамҭеит ивараҿ дышгылаз еихьымӡа-еиԥымӡа иааӡаз, амҳаџьырра зыԥсы ацәынзырхаз анхаҩ ӷар иҷкәын, анхaҩы ҷкәын Дырмит Гәлиа ижәлар дышрылагылаз.\n\"Аҳы, сыжәлар, шәеиҵамхан!..\" ҳәа аанарго, \"Аҳы, сышәҟәы, уеиҵамхан!..\" ҳәа иҿшынеихаз, дагьшахьӡаз ижәлари иареи ргәахәтәы. Бжеиҳан ажәлар дуқәа рҵеицәа дуқәа, ҭауади-аамсҭеи аҳцәа рхылҵшьҭреи ракәзар зыжәлар еиқәзырхоз, алитература дуқәа, акультура дуқәа рзызчаԥоз, Аԥсны анхаҩы ҷкәын иакәхеит уи аԥеиԥш бзиа азызыӡбаз! Анхацәа рҵеицәа ракәхеит, рыдгьыл дацԥашәла ишазааигәаз еиԥш, дацԥашәрагь азызуз, ԥхьаҟатәи аиҭаҿиара ацҳа хьанҭа иқәсны...\nИаҳхылаԥшхәу, лахь сумҭан,\nАс сахьашшуа чҳарада.\nУа зны-зынла иаасырӷызлап\nСабацәа рашәа, уарада!..\nИшуазашәаз, уаҳа ергьашәак зхымҩыз Гьаргь Ачачба ахәаша иуарада! Дзазҽеимхеит уи уаҳа ижәлар рлахьынҵа!\nЕиҭах и-\"Уарада\" еиҭаганы, иара ишаимырҳәарыз аԥсышәала иуаз арҳәаны, Аԥсны аҵеицәа гәлымҵәахқәа дрылазыргылаз — шьҭрала анхаҩы ҷкәынцәа роуп!\n\"Хашԥишәауа мацара ҳааира\" иԥнашәаз, уаҳагь лахьеиҵыхра змоуз Аԥсны ауаҩы хаҭара!..\nАԥсны \"ааҵра\" дшыҟаз, Аԥсны уаҳа изымааӡаз, забацәа рыдгьыл аҿы анышәнап иаҳәаз, нышәнапсгьы изауз...\nУсҟан дгьылнырцә, нахьхьи Ҭырқәтәылан, аҳәира илиаан изызҳаз аҵла шанеиԥш, тәымтәылан ижәлар рлахьынҵа хьанҭа далиаауан Омар Беигәаа, аарцә иԥсадгьыл аҿы Дырмит ду иргаз ибжьы ҿаца зыбжьы ацзыргаз! Зыԥсадгьыл иацәыӡыз аԥсуа жәлар амшын иалаӡыз цәыкәбаршәа иналамӡырц, иагьалазмырӡыз!\nИара убригьы анхаҩы ҷкәын иакәны!!!\nАбри зегь илшеит Омар Беигәаа, убри \"ҳашԥишәауа мацара ҳааира\" даиааины! Убри \"аԥышәароуп\" егьызхылҵыз, нас, Омар Беигәаа ихьӡ ахны тәымдгьылынтәи — Асҭампылтәи — аҧсуа ибжьы акәны, ус анакәха, аԥсуаа — нырцә иҟа, аарцә иҟа — зегьы-зегьы руазашәа акәны, рергьашәагь акәны иҟалаз иажәеинраала-иашәа \"Асҭампылтәи аԥсыуа бжьы\" (акомпозитор Ражден Гумба ашәа алихит).\n\"Аҳы, сышәҟы, уеиҵамхан!..\" иашьҭамнеир ԥсыхәа ыҟамызт Миха Лакрба иажәеинраала \"Дырмит Гәлиа уахь\".\nУрҭ ирышьҭамнеиргьы \"ҵасхомызт\" Омар Беигәаа иаԥҵамҭа гәлымҵәах \"Асҭампылтәи аԥсыуа бжьы\".\nАԥсны ала хҩоуп, алымҳа дагәоуп,\nЛашарак зааишам, илашьцоуп...\nИхьанҭоуп Лакрба иуаз бжьы! Аха, мап, ишцац имцеит! Ихтит уи абла, алымҳагь ҵархеит, алашара иааиуагь — иахьанӡагь ирацәам, аха Асар рымҩеиԥш, ҩаԥхьа игәылҳәаа игахеит:\nИазылухт амҩа, маҷӡак угуп,\nЛашара иааиуа рацәаӡоуп!\nМиха Лакрба илаԥш ҵар икылнакааз Дырмит Гәлиа илихыз амҩоуп наҟынтәи, аҳәаанырцәынтәи иаԥыҩланы изыргаз Асҭампылтәи аԥсуа ибжьгьы. Лашара иааиуа арацәароуп зышьҭа жжаӡа ажәҩан ианылаз аныхашьҭеиԥш, харантәи иаазыгӡаз аԥсуа ибжьы:\nАмшын еиқуа сыҽԥынгылоуп,\nИасымша нырцә сыԥшыуа...\n...Сгуы-сгуаҵәа нырцәҟа иынхаит,\nСзыӡысаом, сзыԥыруам...*\nНас аҩныҵәаабжь еиԥш аӷьаҵәыӷьаҵәбжьы, аԥа, тәым дгьыл иқәнакыз, амшын измырыз аарцә иан лахь иҿҭыбжьы-ҩныҵәаабжь:\nАмшын анырцә иҽԥынгылау,\nСан, абааԥсы, бгуы камҳааит!\nСгудбыкларцы бнапы иеиҵыхыу\nБгәы каҳаны ихьамыҩрааит!..\nАгәыԥшаара, агәыԥшаара, алаӷырӡ еидара — угәы икылачуа, уԥсы еихәлазырхауа...\nИзҳәо-изыҩуа илаӷырӡ, игәырҩа хьанҭоуп дашьуа аҿынӡа, — хымԥада, иалшоит уаргьы уашьыр! — ус егьакәхар ауеит, аха алада, алада иацуп аиқәырхага-ԥсҿыхга, уаҩы ҳасабла адагьы милаҭ ҳасаблагь аиқәырхага:\nБыҷкун сара, ччара зхашҭыз,\nБгуҳәԥы схы нкыдҵаны,\nАҵәыуара зны сақуиҭхар,\nСаагудбыклап срыӷуӷуаны!\nАбра иаацәырҵуеит ажәеинраала агәыцә хада, алыреиԥш автор ихәыцра хьантақәа зегьы зхагьежьуа, еиҳагьы изырхьанҭо, аха еиҳагьы игәакьазтәуа, илымкаахызтәуа:\nБыҷкун сара, ччара зхашҭыз... (!!!)\n\"Ҳара ҳазҽеихар\" ажәа гәҭлыха, ажәа ҭынха аиаҳәшьа, аиашьа гәакьа!\nЖәлары ҳасабла ҭоурыхла ҳаҿиара амҵәыжәҩақәа хьыдзыжәжәаауа ари \"ҳазҽеихар\" мыжда аиҭабзахара — аиҭаҿиара ҭоурыхтә етапк ахь, аҽеихарахь ианҳаԥхьо, Омар Беигәаа иажәа ҭынха ччара зхашҭыз, анаџьалбеит, закәытә ҭоурыхтә трагедиоузеи, иажәа заҵәны, apaxь шәҟәы ианымӡало ҭоурых дуны иаҳәо!\nАшьхагәара шьхагәаразтәыз ашьхақәа зегьы аҽрылырҳәҳәаны, дара рыла аҽеибаркны, иара алагь дара еибаркны абаҟеиԥш ирылиааз ашьха кьоукьоу иаҩызоуп ари ажәа, ажәеинраала аҵакы зегьы азы, ахшыҩҵакқәа еизнагаз зегьы рзы! Омар Беигәаа ирҿиара ду зегьы азы!\nБыҷкун сара, ччара зхашҭыз...\nАзхәыцра, аҵгәара даара ихьанҭоуп ари ажәа, \"соуп\" зҳәо хаҵакгьы изныҟәымгаша, дзырҟәышша еидара хьанҭоуп, аха ахаҵа данхаҵаха (ажәларгьы — аныжәларха!), иныҟәгатәуп, иаҵгәатәуп ԥсыхәа змамгьы! Убри азоуп автор алада изиҳәо:\nСзымӡысао, сзымԥыруа,\nМшыни жәҩани саиааины,\nАрсӡа ицарым, аамҭак ааиып,\nСаагуыдбыклап срыӷуӷуаны!\nАзхәыцра, аҵгәара хьанҭоуп, ҳәарада, ишыхьанҭаз дарбан изымбоз аргама, лаԥшҿаба, уи ажәеинраала иара Омар ихаҭа игәҭыхажәа ибжьгьы даҵасны иацырӷызуа ҿырҳәала данҳзаԥхьоз уа Сҭампыл, ажәытә мҳаџьыр рыцҳақәа ирхылҵыз ирҭынхаз аԥсуааи Аԥснынтәи уа анеира зразҟхаз ԥшьҩык ашәҟәыҩҩцәеи (Алықьса Гогәуеи, Кәымф Ламиеи, Платон Бебиеи, сареи) ҳаиԥылараан, 1988 ш. октиабр 9 рзы.\nХара-ныҟәаҩ иеиԥш, 90 шықәса дуӡӡа иоухаз — ԥшӡалагь иҵегь инажәразгаша! — ақәра ду зҽырӷәӷәаҟаца иаҵагылаз, аха даара акыргьы шьҭа изқәыӷәӷәоз ауаҩы ԥааимбар (дԥааимбарҵәҟьоуп Омар Беигәаа!) ари иажәа ҭынха данаԥхьоз, инапы ззынамӡоз, илаԥш зхьымӡоз, аха гәыла-ԥсыла еснагь дыззааӡоу, збылра-зшыра еснагь дабылуа-иншуа итәыла-ԥсадгьыл ацәыхарара, азыгәкра ахьаа ауаз еиԥш ианеихиҳәалоз збоз-изаҳауаз иарбан иеиҳаз ланарԥшыра хьанҭас ҳаԥсы ахьынӡаҭаз иаҳҭахыз! Уажәымзар-уажәы игәы ааҿҵәоит, даахԥсаауеит, иаууеи, иуаз, уҳәарын, убасҟак идуун ауаҩы-ԥааимбар игәынхьаа, аха дхаҵамыз, дԥааимбар уаҩымз Омар Беигәаа! Ибылны-иҷыҷны еиҭабзахаз аҵыс лакә феникс еиԥш, деиҭабзахеит Омар, анцәагьы исахьа аахәаны дасу ҳгәы дахьынкыдлаз — уа дкыдуп иахьагьы, ԥсраҽнынӡагьы! Угәы изамбарыз, нас, анцәа ихаҭа дгыланы хара ицәынхаз, иԥсы зыӷраз идгьыл-џьанаҭ ауаз, агәаҟашәа ахиҳәаауан ҳәа! Аергьашәа ахиҳәаауан ҳәа! Аиеи, анцәа ихаҭа дгыланы! Аԥсынгьы, ирымҳәои, анцәа зегь реиҳа иԥсы зыӷраз, ихы-иԥсазы иҵәахны имаз, аԥсуа ида аҽаӡәы изыҳәа изымгәаӷьыз идгьыл хәҭа ссир акәын ҳәа!..\nEгьа разҟыцәгьара ҳахҭысхьеит аԥсуаа, егьарааны аччарагьы ҳхашҭхьан, аха аҵәыуара, аҵәыуараҵәҟьа ҳҽаҳамҭацызт! Ҳҽагьаҳамҭароуп ԥшӡала наҟ-наҟ! Иубаз еицәоу убеит ҳәа, иаабахьоу еицәоу шәырқыҭ иҟоуп! Усгьы \"ҳашԥишәауа мацара\" ҳааимгои...\nЗхы ладырхаз ацәымзеиԥш, егьарааны ҳлахьынҵа ахы лахарц акгьы агымкәа ҳҭагылахьеит, аха ҳааиҭашәаны, иккаӡа идырлашаз аҵх еиԥш, иааҳакәшаны, даҽа зныкгьы ҳҭысуан анцәа иҟынтәи уи \"ҳԥышәара\".\n\"Имԥсыша аџьма амаҵә азылаҟәуеит\" ҳәа, егьараан егьа маҵәы ҳзылаҟәит, ҳхы ишаҳархәаз, \"ҳшазҽеихаз атәы акәгәышьоуп иахьатәи ҳамчымхарагь, аха иаҳзылаҟәхьаз аҽа \"маҵәык\" даҩызамкәа дҳазгылар акәын усгьы аӡәы! Дагьҳазгылт. Уи Дырмит Гәлиа ду иакәхеит. Уи игәныҩит Омар Беигәаа ду, уиоуп егьзиҳәаз араатәи каламк ҳара иаҳзамырҳәаз: \"уԥсы аҵаҟа сыԥсы ыҟауп!\" Аха ихаҭагьы, аԥсуаа — уахь иҟа, арахь иҟa — ирзылаҟәыз аҽа маҵәоуп!\nГәыла-ԥсыла, хшыҩла-наӡарала иуцзымҳәогь дҟаларыма: Дырмит Гәлиа иҳаракыра ахәы ицықәгылоу, хымԥада, Омар Беигәаа иоуп!\nДагымхароуп Омар Беигәаа уи Аҳаракыра!\nИахьа нахьхьи, дгьылнырцә, тәымтәылан, деилызкаауа раҵкыс деилызымкаауа, ихә ӷба ишҭам ззымдыруа рацәоуп макьаназы. Уи ҳара уа инеиз ҳалалагь иаҳбеит, гәынхәҵысҭалагь иаҳнырит. Убригь аԥсуаа наџьнатә ишаҳҵасхәу, ишаҳқәашьхәу еиԥш, ҳагьшзацәымцац еиԥш...\nАҳ, иаҳауеи, ԥсеивгарҭак,\nЛашара ԥыҭк, наԥшырҭак,\nШьапҟьарҭа ҭыԥк, гуӷырҭак,\nБжьы заҳауа ҩызацәақуак!..\nУбри \"иаҳҵасхәу\" аилибамкаара ауп, ҳәарада, изырҩыз Омар Беигәаа арҭ ацәаҳәа хьаақәа! Аха уи хәарҭа змам акы акәым! Зынгьы дырзеилкаауамызт иаамҭалатәқәак Дырмит Гәлиагьы!..\nИумҳәац џьышьа ҿыц иуҳәалар шԥоуҭаххои зны-зынла: шаҟа зқьышықәсқәеи шәышықәсқәеи аҭаххазеи усҟангьы аԥсуа илахьынҵазы убри ауаса иира! Аха диит!!!\nДиит Омар Беигәаагь — ччара зхашҭыз Аԥсны аҵеи-шьауардын!\nАтәым дгьылаҿ Дырмит Иуаҩдура имыздаз!\nИҳаракыра ицықәгылаз!\nАнцәа иумҳәан, ауаа, иахьыҟазаалак, рыдгьыл гәакьаҿ акә, атәымдгьылаҿ акә, анцәа иеиԥш изҵаԥшуа уаҩы наӡак, уаҩы ԥааимбарк рылахь данымкәа! Убри иҵаԥшра аҟны мацарагь иаангылом, иагьаанымгылароуп ауаа! Ицхалароуп дзықәгылоу и-Аҳаракырахь!\nИагьыҟалароуп, нас, иԥсабаратәу азакәанеиуаршәара: урҭ шаҟа иҳаракхо, шаҟа ицхало, — убриаҟара иаргьы еиҳа-еиҳа дҳаракхоит!\nУбриаҟарагь адунеи ду еиҳагьы иҭбаахоит! Уагмыз, уагмыз — анцәа шьарда зымчу-у! — Омар Беигәаа, амҳаџьыртәи аԥсуа ԥааимбар ду уи Аҳаракыра! Уагмыз Аԥсынра!\nДаҽа зныкгьы иаӡахааит уи угәыдкылара урӷәӷәаны!\" (Нели Ҭарԥҳа, 1989 ш.).\nСара 2016 шықәсазы Аԥсны \"Аԥҳәыншәҟәҭыжьырҭаҿы\" иҭсыжьит \"Ҩеижәи жәохә шықәса Беигәаа Омар иаанда\" захьӡу Ҭырқәтәыла инхо, Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла иалоу Маҳаинур Папԥҳа ҿыгҳарылагьы имаҷым лышәҟәы. Ари ашәҟәаҿы даара инарҭбаан иҳәоуп, иаарԥшуп ашәҟәыҩҩы ду, аҵарауаҩ, арккаҩы Омар Беигәаа иԥсҭазаара еилашыра ахы инаркны аҵыхәанӡа.\nИазгәаҭатәуп, ари ашәҟәы шәҟәны иҭыҵаанӡа ажурнал \"Алашара\" адаҟьақәа ишырнаҳҵахьаз Ҭырқәтәыла инхо аԥсуаа рцәажәашьеи рҩышьеи еиқәырханы.\nХыхь ишазгәасҭахьоу еиԥш, Омари ҳаԥсуа шәҟәыҩҩцәеи аимадара бзиақәа рыман. Абаҩхатәра бзиа змаз, ҳпоет бзиа, ҳсатирик Кьаршьал Чачхалиа Омар Беигәаа иахь ииҩыз ажәеинраалеи, иара Омар ҭакк аҳасабала Кьаршьал изиҩызи рыла ихсыркәшоит сматериал:\nҲашьа Омар,\nАԥсны ҳаузыԥшуп, ҳашьа, —\nԤсыхәак амазар, ухы ҳаҭәашьа!\nСалам уаҳҭоит угәыдкыл,\nГәы разыла иудкыл!\nКь. Чачхалиа\nАҭак\nСзыԥсам ала усыԥхьауан,\nСаԥсахарцы схандеиуан.\nИысы аамҭа сыгуы уҭан,\nУыбаразы сыгуаҟ'уан.\nАамҭантәи арыцҳара,\nАибамбара, ашьаҳара\nСырзымиааит, аҳ, сара!\nИысԥеиԥшымхеит убара!\nЗегь ахьыудырша — ушьҭа уцеит,\nСеилыукаауеит, уыи сдыруеит.\nУнышәынҭра сызныхахеит,\nИаагудкыла сагуыӡуеит.\n1975 аш., Аԥсны.\nОмар Беигәаа хаԥсыра дуӡӡа баны, иахьа мшын нырцә иҟоу ҳашьцәа ркультура ду акырӡа еиқәирхеит. Ҳара иҳахәҭоуп, уаҵәы изызҳауа ҳҿаргьы, мшын нырцә дыҟоума, аарцәы иԥсадгьылаҿ дыҟоума, дахьыҟазаалакгьы, иблаҷыц еиԥш ихьчароуп уи иҟаиҵаз, дзыхьӡаз, пату ақәиҵароуп ижәлар ирзиргылаз ԥсра зқәым абаҟа.\n*Ари анҵамҭаҿы иаагоу Омар Беигәаа ицәаҳәақәа зегьы иара ишиҩыз еиԥш еиқәырхоуп.\nАҞӘА, ԥхынгәы 23 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 550-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 145-ҩык рцәа акоронавирус шалаз аадырԥшит, абри атәы аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәшәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 192-ҩык, рҭагылазаашьа бааԥсуп 63-ҩык, ибжьаратәуп - 54-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәшәтәырҭаҿы ирхәшәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 41-ы пациент, урҭ рахьтә 17-ҩык рҭагылазаашьа уадаҩуп. Очамчыра ирхәшәтәуеит 23-ҩык, рҭагылазаашьа уадаҩуп- ааҩык. Гагратәи ахәшәтәырҭаҿы - 45-ҩык, урҭ рахьтә жәаҩык рҭагылазаашьа уадаҩуп. Тҟәарчалтәи ахәшәтәырҭаҿы - 15-ҩык апациентцәа.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/analytics\/20190606\/1027556282\/Mushni-Lashria-Pushkin-du-iazha-achcaara-aikhahara-amya-hanup.html","date":"2021-07-23T22:49:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046150067.51\/warc\/CC-MAIN-20210723210216-20210724000216-00554.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9998143315,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998143315315247}","num_words":7807,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":12808.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 92-ҩык рыдбалан, 149-ҩык ачымазара иалҵит. Иҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла аӡәы иԥсҭазаара далҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла иҟаҵан 2 916 атестқәа.\nАпандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 222 870-ҩык, 213 578-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 446-ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-92-uimk-irmdbalan\/","date":"2021-09-28T05:29:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780060201.9\/warc\/CC-MAIN-20210928032425-20210928062425-00387.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991924167,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991924166679382}","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7564.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Иҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 140-ҩык рыдбалан, 53-ҩык ачымазара иалҵит.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Шәамахьтәыла аӡәы иԥсҭазаара далҵит.\nАри атәы аарыцҳаит аҭыԥантәи аих атәыла Агәабзиарахьчара аминистрра аҟынтә ироуз адырра ҵаҵӷәыс аҭаны.\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла, атәылаҿ 6 086 атестқәа ҟаҵан. Апандемиа иалагеижьҭеи Шәамахьтәыла aкоронaвирус рыдбалан 225 801-ҩык, 217 303-ҩык ачымазара иалҵхьеит, рыԥсҭазаара иалҵхьеит 4 531 -ҩык.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-39","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news\/ihauismz-waxi-chvni-rmla-shamax%D1%8Ctmla-akoronavirws-140-uimk-rmdbalan-53-uimk-achmmazara-ialcit\/","date":"2021-09-27T05:25:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-39\/segments\/1631780058263.20\/warc\/CC-MAIN-20210927030035-20210927060035-00189.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9992780089,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9992780089378357}","num_words":113,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7721.0,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, абҵара 4, Sputnik, Роберт Џьапуа. FIFA иалахәым амилаҭтә командақәа ашьапылампыл азы адунеизегьтәи рчемпионат мҩаԥысраны иҟоуп 2016 шықәса лаҵарамза 28 инаркны рашәарамза 6 рҟынӡа. Абри атәы ҳкорреспондент изеиҭеиҳәеит аиҿкааратә еилакы алахәыла Асҭамыр Адлеиба.\n\"Ашьапылампыл азы ConIFA адунеизегьтәи ачемпионат 2016 шықәса рзы амҩаԥгаразы аӡбра ҳадаҳкылеит иахьа. Ачемпионат амҩаԥгара арыцхәқәа ConIFA анапхгареи ҳареи ҳаицәажәарала ишьақәырӷәӷәоуп\", — иҳәеит Адлеиба.\nИара иажәақәа рыла ачемпионат рхы аладырхәраны иҟоуп 12 команда, ахәмаррақәа мҩаԥысраны иҟоуп аҳҭнықалақь астадион \"Динамо\" аҟны.\n\"Лаҵарамза 28 рзы ачемпионат аартхоит. Лаҵарамза 29 рзы иалагоит ахәмаррақәа. Ахәмаррақәа мҩаԥысраны иҟоуп аҳҭнықалақь астадион \"Динамо\" аҟны. Мышкы ала имҩаԥысраны иҟоуп ахәмаррақәа ԥшьба. Рашәарамза 5 рзы афиналтә матч мҩаԥгахоит. Аицлабрақәа рҟны аиааира згаз акомандақәа аԥхьахәқәа ранашьара ацеремониа мҩаԥысуеит рашәарамза 6 рзы, ачемпионат алахәылацәа рыҩныҟақәа рыхынҳәра амшаз» ҳәа азгәеиҭеит Асҭамыр Адлеиба.\nConIFA Анагӡаратә еилакы аилатәараҟны, 2015 шықәса ԥхынгәы 8 рзы, еицҿакны рыбжьы рҭиит 2016 шықәса рзы адунеитә Чемпионат Аԥсны имҩаԥысырц.\nАхада Ихьыԥшым ашьапылампылтә ассоциациақәа Рконфедерациа (ConIFA) еиҿкаан 2013 шықәса рзы. Еиднакылоит FIFA аилазаара официалла иалам атәылақәа ршьапылампылтә командақәа 25.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-27","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20151105\/1016205296.html","date":"2022-07-07T14:25:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-27\/segments\/1656104692018.96\/warc\/CC-MAIN-20220707124050-20220707154050-00640.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9986558557,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9986558556556702}","num_words":248,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":27147.4,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, лаҵарамза 30 — Sputnik, Бадри Есиава. Томбовтәи аобласт Рассказаво ақалақь аҟны инхо, Урыстәыла ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла алахәыла Георги Шелд асабша, лаҵарамза 27 рзы Аԥсныҟа маланыҟәала амҩа дықәлеит. Ақалақь Ростову-на-Дону дааиуаны ималаныҟәа ашина кылҵәеит. Абри атәы иара ҭелла Sputnik акорреспондент изеиҭеиҳәеит, лаҵарамза 30 рзы.\n\"Сара Ростову-на-Дону сазааигәаны сааихьаны смаланыҟәа ашина кылҵәеит, аха ацынхәра сыман азы иаарласны исыԥсахит. Уажәазы уадаҩраны иҟоу ашороуп. 30 градус ашора ыҟоуп\", — иҳәеит Шелд. Иара аҩаша ауха Ростов-на-Дону инхо иҩызцәа рҟны дыԥхьоит, ашьыжь имҩа иациҵоит.\nТомбовтәи аобласт Рассказаво ақалақь аҟны инхо, Урыстәыла ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла алахәыла Георги Шелд асабша, лаҵарамза 27 рзы Аԥсныҟа маланыҟәала амҩа дықәлеит.\nИара игәҭакын аа-мшы рыҩныҵҟа Аҟәанӡа ааӡара, игәы иаанагоит уи иқәманшәалахап ҳәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170530\/tombovnti-amalanikuarnikuai-apsnika-amia-dikup-1021153735.html","date":"2022-09-30T16:51:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335491.4\/warc\/CC-MAIN-20220930145518-20220930175518-00595.warc.gz","language":"abk","language_score":0.99915874,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991587400436401}","num_words":205,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.245,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":12946.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n20.06.2022 363\nАурыс-аԥсуа ҳәаа ахысра армариаразы аусутә гәыԥ аԥснытәи алахәылацәа актәи аилатәара аихшьаалақәа рзы апресс-конференциа мҩаԥыргеит\nРашәара 20, 2022 шықәсазы Аԥсны ААР Амедиацентр авидеоконференциа аформат ала имҩаԥнагеит Аурыс-аԥсуа ҳәаа ахысра армариаразы аусутә гәыԥ актәи аилатәара.\n19.06.2022 254\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра ақалақь Бендера аҿтәи атрагедиа 30 шықәса ахыҵра инамаданы адышшылара ҟанаҵеит\nАҧсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспублика ақалақь Бендера аҿтәи атрагедиа 30 шықәса ахыҵра инамаданы адышшылара ҟанаҵеит.\n12.06.2022 144 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nРашәара 12 рзы Дамаск имҩаԥысит Шьамтәыла иҟоу Аԥсни Палестинеи рыцҳаражәҳәаҩцәа Баграт Хәытабеи Самир Аль-Рифаи реиԥылара.\n12.06.2022 339 Анотақәа\nУрыстәыла Амш инамаданы Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров дидныҳәалеит.\n10.06.2022 94 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nРашәара 9 азы имҩаԥысит Ареспублика Никарагуа иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡеи анапынҵа ҷыдақәеи змоу ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариеи Ареспублика Никарагуа акреативтә економиказ Акомиссиа акоординатор хада Камила Ортега Мурильои реиԥылара.\n31.05.2022 219 Женеватәи аиҿцәажәарақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәба Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Жәларбжьаратәи женеватәи аиҿцәажәарақәа рыцхантәаҩцәа: Аахыҵ Кавказ азҵаарақәа рзы Евроеидгыла ахаҭарнак ҷыда Тоиво Клаар, ЕАР ахаҭарнак Џьихан Султаноглу, ОБСЕ ахаҭарнак Виорел Мошану дырԥылеит.\n31.05.2022 371\nВладимир Путин Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи азинмчнагӡеи анапынҵа ҷыдақәеи змоу ацҳаражәҳәаҩ даиҭеит.\n31.05.2022 148\nЛаҵара 31 азы Аԥсны ААР аԥшьгамҭала Москва, \"Россия сегодня\" жәларбжьаратәи амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысит Аԥснытәи афорум.\n30.05.2022 444 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nЛаҵара 30 азы Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Урыстәылатәи Афедерациаҟны иҟоу Палестина азинмчра нагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Абдель Хафиз Нофали еиԥылеит. Аиԥылара аиҩызаратә ҟазшьа аманы имҩаԥысит.\n30.05.2022 437\nИналукааша адунеитә ҵараиурҭа – Амилаҭтә ҭҵаарадырратә университет «Аекономика иреиҳаӡоу ашкол» аҟны имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи АҬУ АИШ аректор Никита Анисимови реиԥылара.\n29.05.2022 169\n2018 шықәса лаҵара 29 азы Шьамтәылеи Аԥсни наҟ-ааҟ дасу рхьыԥшымрақәа азхаҵаны адипломатиатә еизыҟазаашьақәа рыбжьарҵеит.\n25.05.2022 182\nАреспубликаҿ аус зуа азакәанԥҵара аурыс бызшәа астатус ахьчоит, атәылауаа ԥкырада рхы иадырхәар ауа иҟоуп.\n25.05.2022 246\nЛаҵара 25 рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Урыстәыла иҟоу Шьамтәыла ацҳаражәҳәаҩ Риад Хаддати еиԥылеит.\n23.05.2022 299\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Москваҟа дцеит аиҿцәажәарақәа рзы.\n20.05.2022 420\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит\nАԥсны Адәныҟаполитикатә усбарҭа Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адышшыларатә шәҟәы нанашьҭит Зартәи арыцҳара 30 шықәса ахыҵра инадҳәаланы.\n18.05.2022 367\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Рафаель Фариа Тортос идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иҟалара.\n17.05.2022 219\nАԥснытәи адипломатцәа Ахьӡ-аԥша апарк аҿы Амемориал амҵан ашәҭқәа шьҭарҵеит\n17.05.2022 518\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 29 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит.\n17.05.2022 193\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба лаҵарамза 17 аҽны Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив 29 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра лаҵарамза 17 аҽны 29 шықәса ахыҵит.\n16.05.2022 155\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара аатит ААР амедиацентр аҿы лаҵара 16 азы аминистр Инал Арӡынба инапхгарала.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=8","date":"2023-03-27T19:58:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296948684.19\/warc\/CC-MAIN-20230327185741-20230327215741-00393.warc.gz","language":"abk","language_score":0.994569242,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9945692420005798}","num_words":778,"character_repetition_ratio":0.157,"word_repetition_ratio":0.065,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":25625.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n12 June 2023 105\nИнал Арӡынба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров Урыстәыла Амш идиныҳәалеит\nРашәарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров Урыстәыла Амш идиныҳәалеит.\n10 June 2023 92\nАԥсны ААР аусзуҩцәа УА ААР Адипломатиатә Академиа аҟны азанааҭтә дарра аҩаӡара ашьҭыхра акурсқәа ирхысуан\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра аусзуҩцәа лаҵарамза 29 инаркны рашәарамза 9 аҟынӡа Урыстәылатәи Афедерациа адәныҟатәи аусқәа Рминистрра Адипломатиатә Академиа жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәа русхкы аҿы азанааҭдырратә аиҭазыҟаҵара Аусбарҭа аҟны азанааҭдырра аҩаӡара ашьҭыхра акурсқәа ирхысуан. Акурсқәа рымҩаԥгара аҳәаақәа ирҭагӡаны, Аԥсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра аусзуҩцәа Урыстәыла адәныҟатәи аусқәа Рминистрра аҟны иҟоу Ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара атәылақәа Аԥшьбатәи Рдепартамент Аԥсни Аахыҵ Уаԥстәылеи рыҟәша аиҳабы Рубен Малаиан иԥылеит.\n31 May 2023 76\nУрыстәыла ахада Владимир Путин Аԥсни Урыстәылеи рыҩтәылауаҩра азҵаарақәа рзы ихаҭарнакс дҟаиҵеит Урыстәыла АА рминистр ихаҭыԥуаҩ Михаил Галузин.\n30 May 2023 72 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь Аахыҵ Уаԥстәыла Ахьыԥшымраз ашәҟәы рыдыркылеижьҭеи 31 шықәса аҵра инадҳәаланы адныҳәаларатә шәҟәы неишь\n29 May 2023 75 Аҳәамҭақәеи ақәгыларақәеи\nУрыстәылеи Аԥсни рыдәныҟаполитикатә усбарҭақәа рхадацәа аконсультациақәа рплан рнапы еицаҵарыҩуеит ҳәа аанацҳауеит Аԥсны ААР Амедиацентр.\n29 May 2023 53\n2023 шықәса лаҵара 29 азы Аԥсны Мрагылара Ааигәа аимадарақәа рырҭбаареи арегион аҿы жәларбжьаратәи азхаҵаразы аусура арцыхцыхреи рызҵаарақәа ҭелла ирылацәажәеит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Шьамтәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Феисал Аль Микдади.\n28 May 2023 74 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nШьамтәыла иҟоу Аԥсны аусқәа рзы аамҭалатәи агәрага Шьамтәыла иҟоу Алада Африкатәи Ареспублика ацҳаражәҳәаҩ диԥылеит\nШьамтәыла иҟоу Аԥсны аусқәа рзы аамҭалатәи агәрага, Шьамтәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәарҭа абжьгаҩ-цҳаражәҳәаҩ Муҳаммад Али лаҵарамза 28 рзы Шьамтәыла иҟоу Алада Африкатәи Ареспублика ацҳаражәҳәаҩ Барри Филлип Гилдер диԥылеит. Аиԥылара аҿы аганқәа Ацҳаражәҳәарҭақәа русеицура алшарақәа, иара убас аҩҳәынҭқаррак рыжәларқәа рыбжьара аимабзиаратә еизыҟазаашьақәа рыбжьаҵара ирыдҳәалоу азҵаарақәа ирылацәажәеит.\n25 May 2023 94 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба дидикылеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин.\n25 May 2023 127 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАҳәынҭқарразы аполитикатә ҭышәынтәалара аҵак ду амоуп, аԥсуа жәлар ирыхҭыргахьоу аҳаҭыр абаразы мацаразгьы, абас аҳәамҭа ҟаиҵеит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба.\n25 May 2023 67\nСанкт-Петербург Аԥсны Ахаҭарнакра аартхоит ҳәа иҳәеит Аԥсны АА рминистр Инал Арӡынба.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/embassies\/kommentariy-daura-kove-o-novoy-mirnoy-initsiative-pravitelstva-gruzii-shag-k-luchshemu-budushchemu-?PAGEN_1=7","date":"2023-09-29T10:37:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510501.83\/warc\/CC-MAIN-20230929090526-20230929120526-00331.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987300634,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9987300634384155}","num_words":533,"character_repetition_ratio":0.125,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.162,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":38870.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Нестор Багаҭелиа ахацәа рыбжьара ашахматқәа рзы адгьылҿацәтә еицлабрақәа «Мемориал А.А. Сапфирова» рҿы аџьазтә аԥхьахә игеит.\nАҟәа. Рашәарамза 4, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Анатоли Карпов ихьӡ зху аҟәатәи ашахматтә школ ааӡамҭа Нестор Багаҭелиа ахацәа рыбжьара ашахматқәа рзы адгьылҿацәтә еицлабрақәа «Мемориал А.А. Сапфирова» рҿы аџьазтә аԥхьахә игеит, ҳәа адырра ҟанаҵоит аҿари аспорти русқәа рзы аҳәынҭқарратә Еилакы.\nАицлабрақәа лаҵарамза 26 инаркны рашәарамза 3 аҟынӡа Шәача ақалақь аҿы имҩаԥысуан. Атурнир рхы аладырхәит Урыстәыла еиуеиԥшым арегионқәеи Аԥсни рҟынтәи ашахматистцәа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ap\/home-2\/z-bzi\/item\/5664-nestor-baga-elia-ahac-a-ribziara-ashahmat-a-rzi-adgiil-ac-t-eiclabra-a-memorial-a-a-sapfirova-r-i-adziazt-a-hiah-igeit-abh","date":"2023-10-03T11:23:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233511075.63\/warc\/CC-MAIN-20231003092549-20231003122549-00226.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9974946976,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9974946975708008}","num_words":135,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.413,"special_characters_ratio":0.166,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":16636.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Џьансыхә Нанба Аԥсны аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩс дҟаҵоуп\n12:01 02.11.2023 (ирҿыцуп: 12:56 02.11.2023)\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук Джансух Нанба\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\n2020 шықәса мшаԥымза инаркны 2023 шықәса жьҭаарамзанӡа Аԥсны аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩс дыҟан Беслан Џьопуа.\nАҞӘА, абҵара 2 – Sputnik. Џьансыхә Нанба Аԥсны аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩс дҟаҵоуп ҳәа аанацҳауеит атәыла ахада ипресс-маҵзура.\nАусԥҟа инапы аҵеиҩит Аԥсны ахада Аслан Бжьаниа.\nЏьансыхә Нанба диит 1983 шықәса ԥхынҷкәынмза 6 рзы, Аҟәа ақалақь аҿы. 2005 шықәсазы далгеит Ҟәбантәи аҳәынҭқарратә университет аекономика афакультет \"адунеитә економика\" азанааҭ иманы. 2009 шықәсазы Ҟәбантәи аҳәынҭқарратә университет аспирантура далгеит. Аекономикатә ҭҵаарадыррақәа дыркандидатуп.\nЏьансыхә Нанба аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩс, афинансқәа рминистрс, Аԥсны ашәахтәқәеи аизгатәқәеи рзы рминистрс, Аԥсны Аҳәынҭқарра аԥараҵәахырҭа Аусбарҭа аиҳабыс дыҟан. Мшаԥымза 2020 инаркны лаҵарамза 2021 шықәсанӡа Џьансыхә Нанба Аԥсны ахада Иусбарҭа аиҳабы ихаҭыԥуаҩс аус иуан.\n2022 шықәса нанҳәамза инаркны 2023 шықәса цәыббрамзанӡа Џьансыхә Нанба напхгара аиҭон атәыла ахада Иусбарҭа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20231102\/ansykh-nanba-ayza-ministr-akti-ikhayuays-daoup-1048902894.html","date":"2023-12-03T08:26:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100489.16\/warc\/CC-MAIN-20231203062445-20231203092445-00263.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9932562113,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9932562112808228}","num_words":188,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":29407.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Items filtered by date: Ахаша, 10 Лаҵара 2023\nСухум. 10 мая 2023. Апсныпресс. 10 мая международный эксперт Стоян Врачев провел мастер-класс по изготовлению брынзы для студентов-технологов агро-инженерного факультета Абхазского госуниверситета.\nПроведение мастер-класса стало возможным при поддержке проектного офиса Продовольственной и сельскохозяйственной организации (ФАО) ООН в Сухуме. Незадолго до этого проектный офис ФАО передал в дар факультету оборудование, включая стол и сыроварню для производства сыра.\nАҟәа. Лаҵарамза 10, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Лаҵарамза 12 инаркны 17 аҟынӡа Аԥсны араионқәа хәба рҿы ақыҭатә территориақәа рыҿиара азы апрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаареи Европатәи атәылақәа Реидгылеи Гагра, Гәдоуҭа, Очамчыра, Ҭҟәарчал, Гал араионқәа рҟынтәи аԥшьгаратә гәыԥқәа иаадырԥшыз адгыларалеи еиҿкаахо аспорт-арлахҿыхратә усмҩаԥгатәқәа мҩаԥыслоит.\nГагра араион аҿы (лаҵарамза 12 азы), Гәдоуҭа араион аҿы (лаҵарамза 13 азы), Гал араион аҿы (лаҵрамза 15 азы), Ҭҟәарчала араион аҿы лаҵарамза (16 азы), иара убас Очамчырара араион аҿы (лаҵрамза 17азы) раионцыԥхьаӡа иалкааз ф-ҩык рыла еилоу акомандақәа хәба рыбжьара алԥшааратә етапқәа мҩаԥысуеит. Аспорт-арлахҿыхратә усмҩаԥгатәқәа раионцыԥхьаӡа ақалақьтә стадионқәа рҿы имҩаԥыслоит. Алахәылацәеи асасцәеи аестафетатә еицлабрақәа, амузыка, анимациатә шоу, иара убас ачеиџьыка агьма абара рзыԥшуп. Аусмҩаԥгатә алагалара аамҭа асааҭ 10:00 рзы.\nАҟәа. Лаҵарамза 10, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Имҩаԥгаз ареидтәи апрофилактикатәи аусмҩаԥгатәқәа ирылҵшәаны, иҳаҩсыз амчыбжьи аныҳәатә мшқәеи рзы аҩныҵҟатәи аусқәа Рминистрра Аҳәынҭқарратә автоинспекциа аусзуҩцәа 2530 амҩатә ԥҟарақәа реилагара иадҳәалоу азинеилагарақәа аадырԥшит. Урҭ рахьынтә 88 – автомашьынақәа рсаркьақәа рыԥшшәахәыркра анормақәа ирыдҳәалоуп.\nАҟәа. Лаҵарамза 10, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Лаҵарамза 10- 30 аҟынӡа Аԥсны Арбџьармчқәа рҿы атәылахьчара аминистр инапхгарала Арбџьармчқәа арратә хәҭақәа ркомандаҟаҵаҩцәеи урҭ рхаҭыԥаҩцәеи алархәны аоперативтә еизгарақәа мҩаԥысуеит.\n«Аоперативтә еизгара ахықәкы хаданы иҟоуп ҳаамҭазтәи аперспективатәии арратә ҭагылазаашьақәа рзы акомандаҟаҵаратә еилазаара азанааҭ-маҵзуратә зыҟаҵара аҩаӡара ашьҭыхра. Азыҟаҵаратә усмҩаԥгатәқәа рышьаҭаҿы иазԥхьагәаҭаны иҟоуп оперативла ихадоу Аԥсны араионқәа рҿы есымша зҽазаԥсахуа аоперативтә ҭагылазаашьа аҿы аԥышәатәи агәыԥтәии аҽаршьцыларақәа рымҩаԥгара», – ҳәа адырра ҟанаҵоит атәыла арратә хылаԥшырҭа апресс-маҵзура.\nАҟәа. Лаҵарамза 11, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент Аиҳабы Ашәба Лаша УА Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аделегациа идикылеитИахьа Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент Аиҳабы Ашәба Лаша УА Иреиҳаӡоу аӡбарҭа Ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ, УА Иреиҳаӡоу аӡбарҭа Алеишәатә коллегиа ахантәаҩы Сергеи Рудакови аӡбаҩцәа Рхеилак Ахантәаҩы, Иреиҳаӡоу аӡбарҭа Апленум, УА Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аӡбаҩцәа р-Маӡаныҟәгаҩ Виктор Момотови дырԥылеит.\nАԥсуа ган аҟнытә аделегациа аиԥылара иалахәын Аԥсны Аҳәынҭқарра Иреиҳаӡоу аӡбарҭа Ахантәаҩы, Апарламент Аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Аршба, адепутат Алхас Ҳагба, Апарламент Аппарат анапхгаҩы Вадим Бжьаниа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ap\/home-2\/ussh\/itemlist\/date\/2023\/5\/10","date":"2023-12-01T23:25:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100308.37\/warc\/CC-MAIN-20231201215122-20231202005122-00088.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9921004772,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9921004772186279}","num_words":626,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":23232.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Иахьа Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент Аҳәынҭқарра-зинтә политиказы аилак аҟны адепутатцәа «Аиааира амши Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахьыԥшымреи – 2023 шықәса цәыббрамза 30 рзы 30 шықәса рхыҵра азгәаҭара инамаданы амнистиа алаҳәаразы», «Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент «Аиааира амши Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахьыԥшымреи – 2023 шықәса цәыббрамза 30 рзы 30 шықәса рхыҵра азгәаҭара инамаданы амнистиа алаҳәаразы» Ақәҵара ахархәаразы аԥҟаразы» ақәҵарақәа рыпроектқәа ирыхәаԥшит.\nАхцәажәара аихшьалақәа рыла Аилак иаӡбеит абри ақәҵара Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент асессиа аилатәарахь ицәыргазааит ҳәа.\nПОПУЛЯРНОЕ\n- АҦСНЫ ЖӘЛАР РЕИЗАРА АҚӘҴАРА\n- Имҩаҧысит Абиуџьет, акредиттә еиҿкаарқәа, ашәахтәқәеи афинансқәеи рзы аилак аилатәара\n- Иазԥхьагәаҭаз Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент асессиа аилатәара мҩаԥымсӡеит\n- Валери Кәарҷиа Екатерина Бебиа Лымшира лыдиныҳәалеит\n- Аграртә политикеи, аҧсабаратә лшарақәеи, аекологиеи рзы аилак инарҭбаау аилатәара\nНОВОСТИ\n25.09.2023\nПоделиться в соцсетях:","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/parlamentra.org\/ab\/novosti\/4228.html","date":"2023-12-04T17:25:40Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100531.77\/warc\/CC-MAIN-20231204151108-20231204181108-00228.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9871462584,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.987146258354187, \"oss_Cyrl_score\": 0.01260104775428772}","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.184,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":20729.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Материалы отфильтрованы по дате: Понедельник, 14 ноября 2022\nАҟәа. Абҵарамза 14, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Ахәмаррақәа рзы Ареспубликатә ахәыҷтәы-қәыԥштә спорттә школ 2009 шықәса рзы ииз ааӡамҭацәа рыла еилоу атурнир «Ачемпион ҿарацәа Реидгыла\" аҿы ахԥатәи аҭыԥ аанакылеит. Атурнир абҵарамза 7- 13 рзы Шәача ақалақь аҿы имҩаԥысуан, ҳәа адырра ҟанаҵоит аҿари аспорти русқәа рзы аҳәынҭқарратә Еилакы.\nАтурнир рхы аладырхәит Шәача, Армавир, Ростов-на Дону, Новочеркасск, Аҟәа ақалақьқәа рҟынтәи 12 командак. Атурнир аӡбаҩ хадас дыҟан Ачемпионцәа Реидгыла аҿы аӡбаҩыс иҟаз аӡбаҩ Павел Кукуиан.\nАҟәа. Абҵарамза 14, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥснытәи аҭаҷкәымҟьаҩцәа абҵарамза 9 – 13 рзы, Ростов-на Дону ақалақь аҿы есышықәса еиҿкаахо аҭаҷкәымҟьара азы иаарту атурнир «Аиҩызара Ахраҿа» аҿы актәи хә-ҭыԥк аанкылара рылшеит, ҳәа адырра ҟанаҵоит аҿари аспорти русқәа рзы аҳәынҭқарратә Еилакы.\n52 кьыла рҟынӡа иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара аиааира игеит Дауҭ Гындиа; 60 кьыла рҟынӡа иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара аиааира игеит – Оскан Мурадиан, 66 кьыла рҟынӡа иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара аиааира игеит - Ашот Барцикиан, 63 кьыла рҟынӡа иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара аиааира игеит - Дмитри Мартиросиан, 70 кьыла рҟынӡа иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара аиааира игеит - Леон Лагәлаа.\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс. Боксеры из Абхазии заняли пять первых мест в ежегодном открытом турнире по боксу «Кубок Дружбы», который проходил с 9 по 13 ноября в Ростове-на-Дону, сообщает сайт Госкомитета по делам молодежи и спорту.\nПобедителем в весовой категории до 52 кг стал спортсмен Даут Гиндия; в весовой категории до 60 кг – Оскан Мурадян, в весовой категории до 66 кг - Ашот Барцикян, в весовой категории до 63 кг - Дмитрий Мартиросян, в весовой категории до 70 кг - Леон Лагвилава.\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс. Спикер Народного Собрания – Парламента Республики Абхазия Лаша Ашуба выразил соболезнования родным и близким по случаю смерти депутата Народного Собрания – Парламента Республики Абхазия III и IV созывов Альберта Овсепяна.\nАҟәа. Абҵарамза 14, 2022 шықәса. Аԥсныпресс.Иԥсҭазаара далҵит Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент III-и IV-и ааԥхьарақәа рдепутат Альберт Азат-иԥа ОвсепианАԥсны Жәлар Реизара - Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент III-и IV-и ааԥхьарақәа рдепутат А. А. Овсепиан иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит.\nАдышшылараҟны иҳәоуп:́\n«Альберт Азат-иԥа Овсепиан ҳтәыла иқәынхо ауааԥсыра аӡәырҩы ргәалашәараҿы даанхоит. Иара Аԥсны диит, иԥсы ҭанаҵы абра дынхон, аџьа ибон, идырра, иԥышәа рымаидон аҵара зирҵоз ашколхәыҷқәа, аус ицызуаз иколлегацәа. Гәык-ԥсык ала инаигӡоз арҵаҩратә усураҟны иааирԥшуаз ахамеигӡара иабзоураны Альберт Азат-иԥа Аҟәа араион ауааԥсыра раҳаҭыр даԥсахеит - ҩынтәны Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент адепутатс далхын .\nАдепутаттә усураҟны иҟазаараан Альберт Азат-иԥа Овсепиан ихы ааирԥшит аԥышәа змоу аполитик, аҭакԥхықәра ныҟәызгоз, ауаҩы ицхыраара иазхиаз аӡә иаҳасабала.\nIII-и IV-и ааԥхьарақәа рдепутатцәа Альберт Овсепиан рганахьала имаз агәрагара атәы аҳәоит Аԥсны Ахада иҟны иҟоу Анажьразы акомиссиеи Аԥсны Ахада Иусԥҟала иаԥҵаз Аконституциатә реформазы акомиссиеи реилазаара иалаҵаразы азыӡба анрыдыркылоз.\n2006 ш. уи III ааԥхьара, 2007 ш. – IV ааԥхьара адепутатцәа далырхуеит Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент Аиҳабы ихаҭыԥуаҩыс.\nАльберт Азат-иԥа Овсепиан Апарламент аусураҟны илагаламҭа ыҟоуп иара убас Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент Асоциалтә политикеи, аҭаацәареи, агәабзиарахьчареи, аџьеи рзы аилак аҟны иусурала. Изныкымкәа ҳ-Парламент хаҭарнакра азиухьан Аԥсны анҭыц имҩаԥысуаз еиуеиԥшым аусмҩаԥгатәқәа раан аделегациа далахәны.\nАльберт Азат-иԥа аԥсҭазаара бзиа избоз, гәкаҳара знымԥшуаз, иаартыз уаҩын. Абас Альберт Азат-иԥа Овсепиан ахааназы ргәалашәараҿы дагьынхоит иҭынхацәа, изааигәаз ауаа, иколлегацәа, иҵаҩцәа, дыздыруаз зегьы».\nАҟәа. Абҵарамза 14, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Анцәа дзыхшаз Ацқьа Мариа Лылацәеиқәыԥсара ахьӡ зху Мықәтәи аныхабаа аиҭашьақәыргыларатә усурақәа рзы аԥаратә хархәагақәа реизгара иацҵоуп.\nАбҵарамза Амҽыша, абҵарамза 6 рзы, Анцәа дзыхшаз Ацқьа Мариа Лылацәеиқәыԥсара ахьӡ зху Мықәтәи аныхабаа аҿы имҩаԥысыз Сретентәи аберҭыԥ ахори Аԥснытәи аҳәынҭқарратә хортә капеллеи ргәыҳалалратә концерт аан агәыҳалалратә акциа аҳәаақәа ирҭагӡаны еизгахеит 340 нызықь мааҭ. Анаҩс агәыҳалалратә акциа аолаин арежим ала иацҵахеит.\nАԥсныпресс акорреспондент диҿцәажәо Мықәтәи аныхабаа адинмаҵуҩы Бадра Делба иахьазы 376 нызықь мааҭ еизгоуп ҳәа адырра ҟаиҵеит.\nЕизгахаз аԥаратә хархәагақәа зегьы аныхабаа аҿы аԥенџьыр аҭыԥқәеи аныхабаа амаҵзуҩы иҩни реиҭашьақәыргылара ахь идәықәҵахоит.\nУи иара убас еиҭеиҳәеит асадаҟы аҟаҵара шацҵахо, насгьы акомиссиа шаԥҵахо атәы.\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс. Аманда Касландзия\/ Продолжается сбор средств на восстановительные работы в Моквском кафедральном соборе Успения Пресвятой Богородицы.\nВо время совместного благотворительного концерта Хора Сретенского монастыря и Абхазской государственной хоровой капеллы, состоявшегося 6 ноября, было собрано 340 тысяч рублей. Далее сбор пожертвований продолжился в онлайне.\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс. 15 ноября в Московском культурно-деловом центре «Дом Москвы» откроется книжная выставка «Москва литературная».\nВ экспозиции будут представлены московские издания книг: художественная классика и современные художественные произведения, детская литература, широкий спектр книг по различным направлениям - живопись, архитектура, здоровый образ жизни и многое другое.\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс \/Алексей Шамба\/ Недавно в одной государственной нотариальной конторе в Сухуме установили терминал для оплаты государственных пошлин. В его интерфейсе есть иконка министерства юстиции, нажав на которую, надо ввести свои данные и сумму пошлины. После оплаты терминал выдает чек, он прикладывается к заявлению, а дальше происходит нотариальное действие. Министр юстиции РА Анри Барциц рассказал Апсныпресс о причинах перехода на такую форму оплаты госпошлины, поделился результатами цифровизации данных и обозначил проблемы, связанные с этим процессом.\n– Анри Львович, в чем смысл установки терминалов?\nСухум. 14 ноября 2022. Апсныпресс. Руководитель Центра правозащиты российских граждан в Абхазии Елена Жилинская стала финалистом Международного конкурса «Лидер народной дипломатии», сообщается на сайте конкурса.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.apsnypress.info\/ru\/vozvrashchenie-imeni\/itemlist\/date\/2022\/11\/14?start=10","date":"2024-04-15T18:05:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817014.15\/warc\/CC-MAIN-20240415174104-20240415204104-00618.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9291289449,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9291289448738098, \"oss_Cyrl_score\": 0.06058963015675545}","num_words":1530,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.936,"perplexity_score":25110.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Актәи адунеизегьтәи аибашьра 1914–1918 шш. – ҩ-коалициак рҳәынҭқаррақәа рыбжьара аибашьра (Антантеи Агәҭантәи аҳәынҭқаррақәа рблоки рганқәа), адунеии аколониақәеи реиҟәшаразы, уа анырра ӷәӷәа аиуразы. Ари раԥхьатәи арратә конфликтуп, ас еиԥш адунеитә мҽхакы змаз иаланагалеит усҟантәи аамҭазы ихьыԥшымыз 59 ҳәынҭқарра рҟынтәи 38 тәыла (ари ишьақәнаргылон 2\/3 ахәҭа адунеи ауааԥсыра зегьы аҟынтә).[1]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра: изыхҟьаз[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра иалагеит ԥхынгәымза 28, 1914 шықәсазы, иагьхыркәшан абҵарамза 11, 1918 шықәсазы. Ари зегь реиҳа амҽхак змаз актәи арратә конфликтуп, иара Антанта аҳәынҭқаррақәеи (Урыстәыла, Британиа Ду, Франциа) насгьы, Агәҭатәи аҳәынҭқаррақәа рблок (Германиа, Австро-Венгриа, Болгариа) рыбжьара аҭыԥ аман.[2]\nАктәи Адунеизегьтәи аибашьра алахәцәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра иалахәын агәҭантәи аҳәынҭқарра дуқәа: Германиа, Австро-Венгриа, Османтәи аимпериа, Болгариа.\nАидгылаҩцәа (Антанта): Франциа, Британиа Ду, Урыстәыла, Иапониа, Сербиа, Еиду Америкатәи Аштатқәа, Италиа (аҵыхәтәантәи аибашьра иалахәын Антанта аганахь ала 1915 шықәса инаркны).\nАнтанта аҩызцәа (Антанта ацхыраара арҭеит аибашьра аан): Черногорие, Бельгиа, Бырзентәыла (Грециа), Бразилиа, Китаи, Афганистан, Куба, Никарагуа, Сиам, Гаити, Либериа, Панама, Гондурас, Коста-Рика.[3]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра зыхҟьаз иалацәажәоит уи анналага, нанҳәамза 1914 шықәса раахыс, адунеитә ҭоурыхҭҵааҩцәа зегьы.\nАибашьра алагара зыхҟьаз зехьынџьара амилаҭтә гәалаҟазаарақәа рцәырҵра ауп. Аха аибашьра алагара мзызс иаиуит Сараеватәи аибашьра, уи аҭыԥ аман рашәарамза 28, 1914 шықәсазы, усҟан дшьын австриатәи агерцог Франц Фердинанд, уи дишьит сербиатәи астудент Гаврил Принцип, иара маӡалатәи аиҿкаара «Иқәыԥшу Босниа» далахәылан, ари аҿкаара ладатәи аславиантә жәларқәа ҳәынҭқарракны реизакра иазықәԥон.[4]\nԤхынгәымза 23, 1914 шықәсазы Австро-Венгриа Германиа адгылара ала, Сербиа аультиматум азықәнаргылеит, уа дҵаны иқәгылан Сербиа аҵакырадгьыл ашҟа арратә еиҿкаарақәа рынамышьҭра, насгьы сербиатәи амчрақәеи дареи рымчала аҿагыларатә акциақәа раанкылара. Сербиа ари аультиматум аҭак иҟанаҵаз Австро-Венгриа иагәамԥхеит, убри аҟынтә ԥхынгәымза 28, 1914 шықәсазы Сербиа ишабашьуа рыланаҳәеит.[5]\nАктәи Адунеизегьтәи аибашьра алагара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nРашәарамза 28, 1914 шықәсазы, хыхь ишаҳҳәахьоу еиԥш, зеижә шықәса зхыҵуаз астудент, босниатәи асерб Гаврило Принцип, ааигәа аннексиа зызуз Босниеи Герцеговинеи рҵакырадгьылқәа збарц иааз австро-венгриатәи аҳ ишьҭрамдаҩы Франц Ферденанд дишьуеит.\nԤхынгәымза 23 рзы, Австро-Венгриа Сербиа аультиматум азықәнаргылоит, уи аерцгерцог ишьра харас иадҵо. Аультиматум ахәаԥшразы Сербиаа ирыҭан 48 сааҭ.\nИшьақәгылан аультиматум 10 пунктк рыла, урҭ даара асуверентә ҳәынҭқарра аҳаҭыр ладырҟәуан. Аха, ус шакәызгьы, Сербиа арҭ апунктқәа 10 рахьтә 9 рынагӡара иақәшаҳаҭхеит, аха акы мап ацәыркит, уи иаҳәон: «Сараевотәи ауаҩшьра иалахәыз ирзырхаз аусҭҵаара амҩаԥгара австриатәи аиҳабыра ралахәхара».\nАнтанта атәылақәа, иара убасгьы Урыстәыла аконфликт ҭынч мҩала аиқәыртәара иашьҭан, уи азын иӡбан ари аҭыӡшәа Гаагатәи аконференциа ашҟа алацәажәаразы инашьҭызарц.\nԤхынгәымза 26 азы Австро-Венгриа аҳәамҭа ҟанаҵеит аультиматум адҵақәа шынагӡам, насгьы, архәҭақәа сербиатәи аҳәаахь аизгара иалагеит ҳәа ԥхынгәымза 28 рзы, Белград алахысра ала Сербиа абашьра ргәы ишҭоу азы аҳәамҭа ҟаҵан.[6]\nУрыстәыла аҳәамҭа ҟанаҵеит, Сербиа аоккупациа шалдмыршо азы, уи инақәыршәаны, ԥхынгәымза 31 азы Урыстәылатәи аимпериа аррахь амобилизациа рыланаҳәеит.\nГерманиа акәзар, аҳәамҭа ҟанаҵеит Урыстәыла амобилизациа ианаҟәымҵ аамҭазы аибашьра шрылаҳәахо ала.\nНанҳәамза 1, 1914 шықәсазы Германиа Урыстәыла аибашьра аланаҳәеит, август 3 азы Франциеи Бельгиеи мап ацәыркит германиатәи архәҭақәа дара рҵакырадгьылқәа рҟынтәи ирылсны ацаразы иқәыргылаз аультиматум. Британиа Ду дҵаны иқәнаргылеит Германиа Бельгиа анеитралитет иаламкьысырц, аха мап ахьырцәыркыз август 4 азы рдоминионцәеи дареи Германиа ишабашьуа рыларҳәеит.\nНанҳәамза 6 рзы, Австро-Венгриа Урыстәыла ишабашьуа азы аҳәамҭа ҟанаҵеит. Германиеи Австро-Венгриеи рыдгылаҩ Италиа акәзар, анеитралитет рыланаҳәеит. Убриакәхеит, Актәи Адунеизегьтәи аибашьрагьы иалагеит.[7]\nАганқәа рпланқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАтәылақәа зегьы еилых ҟамҵакәан ари аибашьра акраамҭа ицалап ҳәа агәаанагара рымамызт, дара зегьы гәыӷуан аӡын 1914 шықәсазы еилгап ҳәа.\nГерманиа акәзар, «Шлиффен иплан» ҳәа изышьҭаз иқәныҟәон, уи аплан инақәыршәаны, анемец архәҭақәа ааба рахьтә быжьба мраҭашәаратәи афронт аҟны иқәгылон. Дара инеитралтәыз аҵакырадгьылқәа Лиуксембурги Бельгиеи ирылсны франциаа рырхәҭақәа рахь ицәырҵны иԥыххаа иргар акәын, Париж рнапахьы иааганы Франциа аибашьра иалганы, анаҩс рымчқәа зегьы Урыстәыла аҿагыларазы идырхон.\nЕицырдыруа иҟалеит Вильгельм аҩбатәи иҳәамҭа: «Шьыбжьхьа ҟалоит Париж, ахәылбыҽха акәзар, ҳакрыфара – Санкт Петербург». Мрагыларатәи аҳәаақәа Мрагыларатәи Пруссиа ахьчаразы иқәыргылан адәныҟатәи архәҭақәа.[8]\nАвстро- Венгриагьы ҩ-фронткны аибашьра ақәшәеит: 1\/3 архәҭақәа Сербиатәи афронт ахь инашьҭын, 2\/3 ахәҭа акәзар, урыстәылатәи Алада-Мраҭашәаратәи афронт иаҿагылан. Урҭ рхықәкы аурыс архәҭақәа аҳәаа раҟәыгара акәын, анаҩс, Мраҭашәаратәи афронт аҟынтә инеиуаз анемец архәҭақәеи дареи еицхырааны Урыстәыла ақәлара ргәы иҭан.[9]\nФранциа апланқәа рахь иаҵанакуан Ельзаси Лотарингиеи рҵакырадгьылқәа рықәлара, аха рыстратегиа еиҭахәаԥшыр акәхеит, избанзар анемеццәа Бельгиа ала рхырхарҭа рыԥсахыр акәхеит.\nБританиа Ду акәзар, Германиа афлот ақәгаразы еибашьуан, аха адгылаҩцәа рықәымчра иабзоураны аибашьра аламҭалазы афранцызцәа аекспедициатә корпус 7,5 адивизиа аҟынтә ацхыраара рзынашьҭын.\nУрыстәыла архәҭақәа ҩ-фронткны иашар акәхеит: Аҩада-мраҭашәаратәи – уи ҩ-архәҭак рыла ишьақәгылан, арҭ архәҭақәа Мрагыларатәи Пруссиа иҟаз анемеццәа ирҿагылан; Алада-Мраҭашәаратәи шьақәгылан архәҭақәа ԥшьба рыла – урҭ австриаа ирабашьлар акәын. Планс иҟаз – иаарласны Австро-Венгриа аибашьра алгара акәын, анаҩс амчрақәа зегьы Германиа аҿагылара иазырхахон.[10]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра: ахҭысқәа рыҿиашьа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1914 шықәса[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМраҭашәаратәи афронт аҟны аибашьра иалагеит нанҳәамза 2 рзы, усҟан анемец архәҭақәа Лиуксембург иалалеит, уаантәи Бельгиа аҵакырадгьыл иахысны Франциа аҳәаахь инеит. Ари аиҿагылара аҟны анемеццәа аидгылаҩцәа рырхәҭақәа ԥыхха иганы Парижынтә маҷк мрагылараҟа аӡиас Марна ашҟа ицәырҵит.\nАфранцызцәа иаарласны даҽа ҩ-архәҭак аиҿкаара рылшоит. Цәыббрамза 5 инаркны жәаҩанӡа Марна аҩхықәк рҟны инарҭбааз аибашьрақәа цон, урҭ аҩганк реибашьрақәа ирылахәын 2 миллионҩык ауаа.\nАнемеццәа Париж иалцан. Анаҩс, еиҿагылоз архәҭақәа ҩадаҟа инаскьон еибашьрыла, амшын аԥшаҳәа аҟынӡа инеиаанӡа – «амшын ахь аҩра» ҳәа ззырҳәоз ахҭыс ауп ари. Абри алагьы афронт ҭышәынтәалахеит, аҭабиатә еибашьрагьы иалагеит. Германиа аныҟәаракьаҿ акагьы злымҵыз усхеит.[11]\nМрагыларатәи афронт аҟны Франциа иҟанаҵаз аҳәара ала, Урыстәыла ақәылара иалагеит, усҟан анемеццәа ржәыларақәа ирыхҟьаны, афранцызцәа шьҭахьҟа ахьаҵра иаҿын. Мрагыларатәи Пруссиа аҵакырадгьыл иақәлаз, аинрал Ренненкампф актәи ирхәҭа Губиннен-Гольдаптәи аибашьра аан, аабатәи анемец архәҭа ԥыхха иагеит. Ара аиааира аанкылара рылымшеит: анемец архәҭақәа рҽеизганы аҩбатәи аурыс архәҭа, аинрал Самсонов напхгара зиҭоз, Мазуртәи аӡиасқәа рааигәа ирыжәлоит. Архәҭа иакәшаны иԥыхха иган. Самсонов иакәзар, иҽишьуеит. Актәи архәҭа анкьатәи аҭыԥ ахь, ашьҭахьҟа игьежьуеит.\nАрҭ ахҭысқәа арыцҳаратә лҵшәақәа шрыцызгьы, аурыс архәҭақәа Мрагыларатәи Пруссиа ала ржәылара анемеццәа рпланқәа хнарбгалеит: дара Мраҭашәаратәи афронт аҟынтә рырхәҭақәа рыхәҭак, аабатәи архәҭақәа рыцхыраара азы иианагар акәхеит, уи алагьы Марна аибашьра аан рымчқәа ԥсыҽхеит.\nГалициатәи аоперациа аан Лада-Мраҭашәаратәи афронт аҟны еибашьуаз австриаа ԥыхха иган. Иган – Львов, Галич уҳәа акыр ақалақьқәа. Варшаватәи акәацәра аҿы аибашьра аан хыԥхьаӡара рацәалатәи ажәыларақәа афронт даара иаԥсахит.\nНанҳәамза 23 рзы Германиа аибашьра аланаҳәеит Иапониа.[12]\nАбҵарамза 1 азы х-ганктәи ахеилак иадгыланы аибашьраз иқәгылеит Османтәи аимпериа.\n1915 шықәса[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1915 шықәсазтәи акомпаниа аан анемец командаҟаҵара иаӡбоит аплан аиҭакра: уи инақәыршәаны, анемец мчрақәа реиҳарак Мрагыларатәи афронт ахь идәықәҵан, Урыстәылатәи архәҭақәа ԥыхха иганы аибашьра алгара хықәкыс иҟаҵаны. Иара убри аамҭазы, аурыс архәҭақәа абџьари аџьаԥҳани рзымхара рныԥшуа иалагеит. Абри иахҟьаны анемец архәҭақәа ржәылара аан, аурысқәа ахьаҵра иалагеит – иааныжьын Польша, Галициа, Литва, Беларуссиеи Латвиеи рыхәҭақәак. Афронт шьақәгылеит Рига-Двинск-Барановичи-Пинск-Дубно-Тарнополь ацәаҳәаҟны. Аха, Урыстәылатәи архәҭақәа рыцҟьара азы ишьақәыргылаз анемеццәа рстратегиатә план хыбгалеит.\nМраҭашәаратәи афронт аҟны аибашьра апозициатә ҟазшьа аанахәеит, ара ахархәара аҭан абџьархк ҿыц. Ипр азааигәара анемец арбџьармчқәа ржәылараан раԥхьаӡа акәны ахархәара аҭан ахимиатә бџьар – ахлор.\nУинстон Черчилль иабжьгара ала еиҿкаан лҵшәа аазмышьҭыз Дарданеллтәи аоперациа, уи мҩаԥысуан жәабранмза 19, 1915 шықәса инаркны, ажьырныҳәамза 9, 1916 шықәсанӡа. Хықәкыс иамаз Константинополь анапахьы аагара, Ҭырқәтәыла аибашьра алҵра, насгьы Урыстәылаҟа амшынтә мҩа аартра акәын.\nЛаҵарамза 23 рзы Антанта аганахь ала аибашьра ахы аланагалоит Италиа.\nЖьҭаарамза 14 рзы Германиа иадгыланы аибашьра иалагоит Болгариа. Ицәырҵит Иԥшьбахаз ахеилак (Германиа, Австро-Венгриа, Болгариа, Османтәи аимпериа).[13]\n1916 шықәса[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1916 шықәсазтәи акомпаниа аан Германиа архәҭа хадақәа Мраҭашәаратәи афронт аҟны еизнагоит, уи хықәкыс иамаз аибашьра Франциа алгара акәын. Ақалақь Верден азааигәара еизган хыԥхьаӡара рацәала аруааи артиллериеи.\nГерманиатәи архәҭақәа Вердентәи аоперациа иалагеит жәабранмза 21 рзы, амчқәа даара ишыӷәӷәазгьы, анемеццәа ара аԥыжәара рзымгеит. Аибашьра даара ишьаарҵәырахеит, краамҭагьы ицон. Аҩганкгьы ацәыӡ дуқәа роуит (миллионҩык рҟынӡа ауаа ҭахеит). Жәамз ицоз ари аоперациа лҵшәадахеит. Аҭоурых аҟны ари ажәылара «Верденская мясорубка» ҳәа ахьӡ аманы иаанхеит.[14]\nИлҵшәадахеит аидгылаҩцәа ржәылара аӡиас Сомма аҟынгьы, абџьархк ҿыц, атанккәа, ахархәара шрырҭазгьы. Мрагыларатәи афронт аҟны акәзар, ароль ду нанагӡеит «Брусиловский прорыв» ҳәа ззырҳәо, уи аан аурыс архәҭақәа австриатәи анемец архәҭақәа ашәарҭара рзаԥырҵеит Австро-Венгриа аибашьра алҵразы. Германиеи Австро-Венгриеи рырхәҭақәа егьырҭ афронтқәа рҟынтә иианагар акәхеит, убри алагьы, афранцызцәа Верден аҵаҟеи, аиталианеццәа Триента аҵаҟеи рҭагылазаашьа еиҳа еиӷьхеит.\nАнтанта аганахьала, нанҳәамза 27 рзы, аибашьра зхы алазгалаз Румыниа акыр аҵахарақәа аман, уи иахҟьаны Урыстәыла егьырҭ афронтқәа рҟынтәи архәҭақәа ықәганы ацхыраара аҟаҵара иалагар акәхеит. Мрагыларатәи афронт даҽа 500 километра аура аиуит.\nКавказтәи афронт аҟны акәзар, аурыс архәҭақәа 250 километра Османтәи аимпериа аҵакырадгьыл ахь анаскьара рылшеит, дара рнапахьы иааргеит ақалақьқәа Ерзурум, Трапезунд, Ерзинџьан.\nАмшын аҟны лаҵарамза 31 инаркны рашәарамза 1-нӡа аҭыԥ аман зегьы реиҳа амҽхак змаз Адунеизегьтәи актәи аибашьра аҟны, амшынтә еибашьра – Иутландтәи. Британиатәи афлот ари аибашьра аҟны иацәыӡит 14 ӷба, быжь-нызқьҩык рҟынӡа ауаа; германиатәи афлот акәзар – жәеиза ӷба, х-нызықьҩык рҟынӡа ауаа. Аха Британиа Ду амшын аҟны аҳра шамаз иаанхеит.[15]\n1917 шықәса[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1917 шықәсазы Антанта атәылақәа рекономикатә ԥыжәара даара ианыԥшуа иалагеит, Агәҭатәи атәыла дуқәа ажәыларақәа ирылагеит. Иара убасгьы, мшаԥымза 6 азы Еиду Америкатәи Аштатқәа Антанта аганахь ала аибашьра иалагеит. Аидгылаҩцәа ржәыларақәа лҵшәадахеит.\nУрыстәыла акәзар, Жәабранмзатәи ареволиуциа ашьҭахь амонархиа хыбгалеит. Илҵшәадахаз аԥхынтәи ажәылара ашьҭахь аурыс архәҭақәа Рига аанрыжьыр акәхеит. Амчратә хҳәара ашьҭахь амчрахь инеиз абольшевикцәа аҭынчразы асепараттә еиҿцәажәарақәа ирылагеит. Формалла Урыстәыла аибашьра иалҵит.\n1918 шықәса[аредакциазура | акод аредакциазура]\nУрыстәылатәи ареволиуциа егьырҭ атәылақәа ргәалаҟазаара даара ианыԥшит. Аидгылаҩцәа инарҭбааз ажәыларатә операциақәа рымҩаԥгара рпланқәа рҟны иарбамызт, иахәҭаз америкатәи аконтингент аанӡа. Германиа акәзар, аҵыхәтәантәи ажәылара аҽазнакит, избанзар аекономикатә ресурсқәеи ауаа рзымхареи даара иӷәӷәан. Убри аан 60 немец дивизиа рҟынӡа Урыстәылаҟа аинтервенциа азы инашьҭын. Мраҭашәаратәи афронт аҟны анемеццәа ржәылара лҵшәа аанамышьҭит, аидгылаҩцәа ракәзар, аԥхынразы аконтржәыларахь ииасит.\nГерманиа ҭагалан арра-економикатә мчкаԥсара иазнеит аҟнытә, жьҭаарамза 5 рзы, Германиа Вудро Вильсон иахь ааԥхьара ҟанаҵеит аинышәаразы.\nЦәыббрамза 29 рзы – Болгариа акапитулиациа ҟанаҵеит.\nЖьҭаарамза 30 рзы – Османтәи аимпериа.\nАбҵарамза 3 рзы – Австро-Венгриа.\nАбҵарамза 11 рзы – Компиентәи абнаҟны Германиеи аидгылаҩцәеи рыбжьара аинышәаразы аиқәышаҳаҭра анапы аҵаҩын.[16]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра алҵшәақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра алҵшәақәа рыла ԥшь-империак рыҟазаара аанкылан – Урыстәылатәи, Германиатәи, Османтәи, Австро-Венгриатәи. Европа ахсаалаҿы ицәырҵит аҳәынҭқарра ҿыцқәа.\nЕибашьуаз аганқәа рахьтә арра инаԥхьаз 70 миллионҩык ауаа рахьтә жәа-миллионҩык рҟынӡа ҭахеит. Аҭынчуааԥсыра рыбжьара иҭахаз рхыԥхьаӡара 12 миллионҩык рҟынӡа инаӡон. Амлакреи аепидемиеи 20 миллионҩык рҟынӡа ауааԥсыра рыԥсҭазаарақәа ҿахнаҵәеит.[17]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-05-06 ахь. Ириашоу 2024-01-30 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/istoriarusi.ru\/imper\/pervaja-mirovaja-vojna-1914-1918.html\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2023-05-29 ахь. Ириашоу 2024-01-30 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/www.pravmir.ru\/pervaja-mirovaja-vojna\/\n- https:\/\/obrazovaka.ru\/istoriya\/uchastniki-pervoy-mirovoy-voyny-1914-1918.html\n- https:\/\/historykratko.com\/pervaya-mirovaya-voyna-1914-1918-gg\n- https:\/\/historyrussia.org\/sobytiya\/1-avgusta-1914-goda-nachalas-pervaya-mirovaya-vojna.html\n- https:\/\/www.kommersant.ru\/doc\/2535133\n- https:\/\/www.gazeta.ru\/science\/2014\/08\/06_a_6162825.shtml\n- https:\/\/www.prlib.ru\/history\/619424\n- https:\/\/histerl.ru\/otechestvennaia_istoria\/pervaya-mirovaya-vojna\/periodizaciya-osnovnyx-sobytij.htm\n- http:\/\/pervaya-mirovaya.ru\/etapy-pervoy-mirovoy-voyny-kratko\/\n- https:\/\/nashahistory.ru\/materials\/pervaya-mirovaya-voyna-1915\n- http:\/\/www.historicalreporter.ru\/archive\/the-first-world-war-1916\/\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2023-06-01 ахь. Ириашоу 2024-01-30 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/www.prlib.ru\/collections\/467020\n- https:\/\/www.rubaltic.ru\/article\/kultura-i-istoriya\/20191110-pervaya-mirovaya-voyna-1914-1918-gg-prichiny-sut-konflikta-khronologiya-itogi\/","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BA%D1%82%D3%99%D0%B8_%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8_%D0%B0%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%88%D1%8C%D1%80%D0%B0","date":"2024-04-18T05:30:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817187.10\/warc\/CC-MAIN-20240418030928-20240418060928-00229.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9953222275,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9953222274780273}","num_words":3146,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":12742.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Кан Ҭаниа Sputnik иазеиҭеиҳәеит МГИМО аҭалараза ашколхәыҷқәа рҟынтәи арзаҳалқәа рыдкылара шцо атәы.\nАахыҵ Уаԥстәыла Ахада Анатоли Бибилов инапынҵақәа рынагӡара хациркуеит мшаԥымза 21 инаркны.\nАԥсны Аекономика аминистрра аекспорт адгылареи азыҳаҵҳаҵареи рзы апрограмма аус аднаулеит. Апрограмма азырхоуп аԥснытәи ааглыхыҩцәа рыдәныҟахәаахәҭратә усура аҭагылазаашьа армариаразы ҳәа арадио Sputnik Аԥсны аҟны еиҭеиҳәеит Аԥсны Аекономика аминистр ихаҭыԥуаҩ Баҭал Ҭарба.\nГәдоуҭа араион аҟны аҭыԥ змаз амҩатә машәыр амашьына аццакра иахҟьазар алшоит, ҳәа агәаанагара имоуп Аԥсны ААИ аиҳабы Наур Смыр.\nЖеневатәи аиҿцәажәарақәа рҟны Урыстәыла иааннакыло апозициа атәы ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак, аинформациеи акьыԥхьи Рдепартамент адиректор Мариа Захарова.\nИнал-Иԥа имҩаҟны иҟалаз авариа иахҟьаны аԥшьашаҽны Аҟәа аӡы аанкылахоит.\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны иазкны Кельн ақалақь имҩаԥысуаз \"астол гьежь\".\n\"Аԥсныи Европеи реизааигәахара амҩақәа\" захьӡыз астол гьежь Германиа ишымҩаԥысыз атәы дазааҭгылеит уи атәылаҿы Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы.\nАԥсны ахьыԥшымра азхаҵаранӡа Аԥсны ауааԥсыра урыстәылатәи атәылауаҩра роуан џьынџьуаак рыҳасаб ала, ҳәа ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак Мариа Захарова.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵарадырреи рминистр Ольга Василевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Ольга Василиевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны Жәлар реизара VI ааԥхьара адепутатцәа реилатәара мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза жәаа рзы.\n\"Иаку атранспорттә дирекциа\" Аԥснытәи ахырхарҭала аусура иалагоит мшаԥымза 29 2017 шықәса инаркны.\nАхш иалху ашәаӡеи ашәхеи рыҟаҵашьа Гәдоуҭа араион Дәрыԥшь ақыҭан инхо Нанули Кәыҵниа-Кәакәасқьыр лҿы еилылкаауан Sputnik акорреспондент Рада Ажьиԥҳа.\n\"Акьыбачымазара заанаҵы азыԥхьагәаҭара амчыбжь\" захьӡу акциа мҩаԥыргоит жәларбжьаратәи аҩаӡара змоу аҳақьымцәа. Акциа мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 18-21 рзы, Аԥсны Амилаҭтә кьыбачымазаратә центр аҟны (Аубыхқәа рымҩа №4).","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/?id=1020869993&date=20170420T130900&articlemask=lenta","date":"2017-06-27T20:36:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00528.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990386963,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9990386962890625}","num_words":558,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.209,"special_characters_ratio":0.137,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":22830.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Женеватәи аиҿцәажәарақәа рҟны Урыстәыла иааннакыло апозициа атәы ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак, аинформациеи акьыԥхьи Рдепартамент адиректор Мариа Захарова.\nИнал-Иԥа имҩаҟны иҟалаз авариа иахҟьаны аԥшьашаҽны Аҟәа аӡы аанкылахоит.\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны иазкны Кельн ақалақь имҩаԥысуаз \"астол гьежь\".\n\"Аԥсныи Европеи реизааигәахара амҩақәа\" захьӡыз астол гьежь Германиа ишымҩаԥысыз атәы дазааҭгылеит уи атәылаҿы Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы.\nАԥсны ахьыԥшымра азхаҵаранӡа Аԥсны ауааԥсыра урыстәылатәи атәылауаҩра роуан џьынџьуаак рыҳасаб ала, ҳәа ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак Мариа Захарова.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵарадырреи рминистр Ольга Василевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Ольга Василиевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны Жәлар реизара VI ааԥхьара адепутатцәа реилатәара мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза жәаа рзы.\n\"Иаку атранспорттә дирекциа\" Аԥснытәи ахырхарҭала аусура иалагоит мшаԥымза 29 2017 шықәса инаркны.\nАхш иалху ашәаӡеи ашәхеи рыҟаҵашьа Гәдоуҭа араион Дәрыԥшь ақыҭан инхо Нанули Кәыҵниа-Кәакәасқьыр лҿы еилылкаауан Sputnik акорреспондент Рада Ажьиԥҳа.\n\"Акьыбачымазара заанаҵы азыԥхьагәаҭара амчыбжь\" захьӡу акциа мҩаԥыргоит жәларбжьаратәи аҩаӡара змоу аҳақьымцәа. Акциа мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 18-21 рзы, Аԥсны Амилаҭтә кьыбачымазаратә центр аҟны (Аубыхқәа рымҩа №4).\nАкультуратә баҟақәа ашәарҭара иҭагылоуп, абри атәы лҳәеит арадио Sputnik астудиаҟны Акультуреи аҭоурыхтә-культуратә ҭынха ахьчареи рминистр Ельвира Арсалиаԥҳа.\nАԥсны Жәлар Реизара-Апарламент афбатәи ааԥхьара аҩбатәи асессиа мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза 18 рзы.\nАинформациатә маҵзура, арадио Sputnik НТВ апроект ҿыц \"Ты супер!\" аҭаацәа ирылхәдоу ахәыҷқәа рҽаарԥшраз алшара рнаҭоит.\nСҭамԥыл ақалақь аҟны зықьҩыла ауаа ареферендум иаҿагылан амҩадуқәа рахь икылсит. Уаанӡа, 51% Ҭырқәтәыла атәылауаа апарламенттә напхгара ацынхәрас апрезиденттә напхгарахь аиасразы рыбжьы рҭиит ареферендум аҟны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/20170419\/","date":"2017-06-27T20:38:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00614.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9988558292,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9988558292388916}","num_words":535,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.219,"special_characters_ratio":0.14,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":23454.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Инал-Иԥа имҩаҟны иҟалаз авариа иахҟьаны аԥшьашаҽны Аҟәа аӡы аанкылахоит.\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны иазкны Кельн ақалақь имҩаԥысуаз \"астол гьежь\".\nАԥсны ахьыԥшымра азхаҵаранӡа Аԥсны ауааԥсыра урыстәылатәи атәылауаҩра роуан џьынџьуаак рыҳасаб ала, ҳәа ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак Мариа Захарова.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵарадырреи рминистр Ольга Василевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны Жәлар реизара VI ааԥхьара адепутатцәа реилатәара мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза жәаа рзы.\n\"Иаку атранспорттә дирекциа\" Аԥснытәи ахырхарҭала аусура иалагоит мшаԥымза 29 2017 шықәса инаркны.\nНанули Кәыҵниа-Кәакәасқьыр хә-жәык лхьоит, ҩажәа литра инеиҳаны ахш лоуеит. Лара ишылҳәо ала, ажәқәа рбара аџьабаа шацугьы, ахшлых уара утәы аныҟоу еиӷьу акгьы ыҟам.\nАхш иалху ашәаӡеи ашәхеи рыҟаҵашьа Гәдоуҭа араион Дәрыԥшь ақыҭан инхо Нанули Кәҵниа-Кәакәасқьыр лҿы еилылкаауан Sputnik акорреспондент.\nАхш иалху ашәаӡеи ашәхеи рыҟаҵашьа Гәдоуҭа араион Дәрыԥшь ақыҭан инхо Нанули Кәыҵниа-Кәакәасқьыр лҿы еилылкаауан Sputnik акорреспондент Рада Ажьиԥҳа.\n\"Акьыбачымазара заанаҵы азыԥхьагәаҭара амчыбжь\" захьӡу акциа мҩаԥыргоит жәларбжьаратәи аҩаӡара змоу аҳақьымцәа. Акциа мҩаԥысуеит Аҟәа, мшаԥымза 18-21 рзы, Аԥсны Амилаҭтә кьыбачымазаратә центр аҟны (Аубыхқәа рымҩа №4).\nАкультуратә баҟақәа ашәарҭара иҭагылоуп, абри атәы лҳәеит арадио Sputnik астудиаҟны Акультуреи аҭоурыхтә-культуратә ҭынха ахьчареи рминистр Ельвира Арсалиаԥҳа.\nАԥсны Жәлар Реизара-Апарламент афбатәи ааԥхьара аҩбатәи асессиа мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза 18 рзы.\nАинформациатә маҵзура, арадио Sputnik НТВ апроект ҿыц \"Ты супер!\" аҭаацәа ирылхәдоу ахәыҷқәа рҽаарԥшраз алшара рнаҭоит.\nСҭамԥыл ақалақь аҟны зықьҩыла ауаа ареферендум иаҿагылан амҩадуқәа рахь икылсит. Уаанӡа, 51% Ҭырқәтәыла атәылауаа апарламенттә напхгара ацынхәрас апрезиденттә напхгарахь аиасразы рыбжьы рҭиит ареферендум аҟны.\nАԥснытәи аԥшьаныҟәаҩцәа Иерусалим иҟан ҩымчыбжьа инареиҳаны. Аԥсныҟа рыхынҳәра аламҭалаз ҳкорреспондент Роберт Џьопуа дрыҿцәажәеит ҳаԥшьаныҟәаҩцәа.\nМшаԥымза 18 рзы Аҟәа имҩаԥысраны иҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәарҭа ахыбрақәа ркомплекс официалла аартра.\nВалериа Адлеиаԥҳа аҩбатәи атур аҟны лықәгылара очамчыраа ахәаԥшуан Очамчыратәи Акультура ахан аҟны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-34","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/news\/?id=1020866038&date=20170419T174000","date":"2017-08-18T23:56:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-34\/segments\/1502886105195.16\/warc\/CC-MAIN-20170818233221-20170819013221-00368.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993335009,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993335008621216}","num_words":563,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.139,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":23368.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсуа гәманитартә\nҭҵаарақәа ринститут аҟны еихыршьаалеит шықәсыктәи аҵарадырратә ҭҵаарақәа\nрусура\n\n\nД.Гәлиа ихьӡ зыхыу аҧсуа\nгәманитартә ҭҵаарақәа ринститут аҟны аусура хнаркәшеит 52 тәи\nаҵарадырратә сессиа.\nАинститут аиҳабы ихаҭыҧуаҩ\nЗ.Џьопуа излеиҳәаз ала, ари асессиа аусра азкын иҳаҩсыз ашықәс азы\nаинститут аҵарадырраҭҵааратә усурақәа реихшьаала.\nАконференциа аусура\nмҩаҧысуан х секциак рҟны: Абызшәеи алитературеи, Аҭоурыхи\nархеологиеи, Афольклори, аетнологиеи, аҟазареи. Асессиаҟны инаган 40\nинареиҳаны ажәахәқәа, аҵарадырраҿы иҟоу актуалтә проблемақәа ирызкны.\nАри асессиаҿы ажәахәқәа\nнаргеит аҭоурыхтә ҵарадыррақәа ркандидат А.Скаков (Москва), Иури\nБатиаков (Санкт-Петербург). Урҭ изныкымкәан рхы аладырхәхьеит Аҧсны\nархеологиатә експедициақәа. Иазгәаҭатәуп, ҳара ҳаҩныҵҟатәи асессиа\nжәларбжьаратәи аҟазшьа шаанахәо, азгәеиҭеит аинститут аиҳабы\nихаҭыҧуаҩ З.Џьопуа.\nЗ.Џьопуа, иара убасгьы,\nинаҵшьны иазгәеиҭеит, ари ашықәс азы асессиаҟны инаган аинститут\nаспирантцәеи, иқәыҧшыу аҵарауааи ражәахәқәа.Уаҩы деигәырҕьаратәы иҟоуп,\nаҵарадыррахь аҿар ирацәаҩны аинтерес ахьышьҭырхыз- иҳәеит уи, аха иагьа\nубас иҟазаргьы, макьаназы аҵарадырра знапы алакыу рдефицит макьанагьы\nиҟоуп.\n15.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҧыза-министр А.Анқәаб\nимҩаҧигеит аргыларатә наплакқәа рнапхгаҩцәа злахәыз аусуҩтә еилатәара\n\n\nАҧыза-министр А.Анқәаб\nимҩаҧигеит аргыларатә наплакқәа рнапхгаҩцәа злахәыз аусуҩтә еилатәара.\nАиҳабыра рхада иҭиҵаауан\nАҟәатәи ахшараиурҭа ҩни, Аҧсны Аҳәынҭқарратә филармониеи, Ахьӡ-аҧша\nапарки, атеатр аҵакыреи рҟны аусурақәа рымҩаҧысшьа. Аилатәараҟны, иара\nубасгьы ирыхәаҧшын, ашколқәеи аҩныеихагылақәа рхыбқәеи аремонт рзура\nазҵаарақәа.\nАхшараиурҭа акапиталтә\nремонт аусура мҩаҧысуеит активла, ихыркәшоуп авентилиациатә\nсистема ашьақәыргылара. Уажәазы аргылаҩцәа акафель ақәҵара иаҿуп, иара\nубасгьы ирҿуп ашәрақәа. Иаарласны, аусуцәа алагоит ахыбра адәахьтәи\nахаиҿы аҧсахра, - ҳәа адырра ҟаиҵеит аремонт ргыларатә усбарҭа аиҳабы\nРуслан Тәанба.\nАхшараиурҭа\nиааиҧмырҟьаӡакәа аӡы аиуларц азы иаҭахыуп 300 тонна рҟынӡа зкуа аӡҭачы\nаргылара, ҳәа азгәеиҭеит Аҧыза министр.\nАреспубликатә\nхәышәтәырҭаҟны имҩаҧысуеит аргылараҿы апланеиҭакрақәа. Мызкы\nахыи-аҵыхәалеи ахәышәтәырҭа еиқәыршәахоит фымцамҩангагала.\nАхәышәтәырҭаҟны иҧсаххоит аҧенџьырқәеи ашәқәеи. Уаҵәы иаауеит\nАреспубликатә хәышәтәырҭазы аргыларатә маҭәахәқәа рацәаны.\nА.Анқәаб игәаанагарала,\nафилармониаҟны акапиталтә ремонт мҩаҧысуеит ицәгьамкәаны. Уахь инагоуп\nалашара, асценаҿи азалаҿи аусурақәа ирҿуп. Амчыбжь анҵәамҭазы ашәцәа\nрбригада аусура иалагоит. Аиҳабыра рхада аргылаҩцәа ахәаҧшырц ирыдиҵеит\nишьақәдыргыларц абылрацәыхьчаратә аппаратқәа ҩба.\nА.Анқәаб, иара убасгьы\nиҭиҵаауан Ахьӡ-аҧша апарк аҟны аусурақәа рцашьа. Сара еилыскаауеит, ари\nаҭакҧхықәреи аџьабааи шацу, аха шәара аргылаҩцәа хадақәа уи аусура\nшәацклаҧшыроуп, - ргәырҽаниҵеит Аҧыза министр Аҧсныргылара\nанапхгара. Уи, иара убасгьы, ишьҭихит азҵаара Ахьӡ-аҧша апарк аҟны\nаргыларатә-еидарашьҭыхгақәа рышьақәыргыларазы.\nАилатәараҟны, иара убасгьы\nирылацәажәан аргылаҩцәа аҩнеихагылақәа рхыб аҧсахраан ирызцәырҵуа\nауадаҩрақәа. Арҭ амшқәа рзы нап аркхоит Араион ҿыц аҟны\nахыбрақәа аремонт рзура.\nАнқәаб иҧхьаӡоит, аамҭакала\n8-10 ҩны рҟны ахыбрақәа рремонт аҟаҵара алыршахар ауеит ҳәа, уи азын\nаусҩцәеи, аргыларатә маҭәахәқәеи зегьы еизибархоит. Аиҳабыра рус\nианаамҭоу ҧарала реиқәыршәароуп, шәара шәус ахаҭабзиароуп, ҳәа\nазгәеиҭеит А.Анқәаб, ргәгьы рҽаниҵеит аргылаҩцәа аусура ахаҭабзиаразы\nаҭакҧхықәра аадырҧшырц.\n15.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҟәатәи\nАшьхарыуаа ршкол №10 аҟны имҩаҧысит Ареспубликатә олимпиада иалахәыз\nаматематикцәа қәыҧшцәа аҳамҭақәа рыҭара\n\n\nЛаҵарамза 14 рзы Аҟәатәи\nАшхарыуаа ршкол №10 аҟны имҩаҧысит Ареспубликатә олимпиада иалахәыз\nаматематикцәа қәыҧшцәа аҳамҭақәа рыҭара.\nАолимпиада иалахәын\nАреспублика араионқәеи ақалақьқәеи рыҟнытә 5-8 аклассқәа ирыҵаркуа\nашколхәыҷқәа.\nАолимпиада мҩаҧысуан\nҩ-туркны. Актәи атур аҟны иалахәын 800-ҩыуаак,аҩбатәи атур ахь инашьҭын\nурҭ рҟынтә 124-ҩыуаак аҵаҩцәа.\nАҵара аминистр Индира\nАҩардан иазгәалҭеит, аолимпиада х-шықәса шықәса шыҵуа имҩаҧыргоижьҭеи.\nЕсышықәса уи иалахәхо аҵаҩцәа рхыҧхьаӡара иацлоит, уи иаҳнарбоит\nаҵарахьы ахәыҷқәа агәазыҳәара шрымоу, -азгәалҭеит аҵара аминистр.\nАҵараминистрра\nаолимпиадаҟны аиааира згаз ахәыҷқәа аграмотақәеи агәаларшәагатә\nҳамҭақәеи рырҭеит. Урҭ 34-ҩыуаак ыҟоуп. Аҽхәаҧхьыӡтә грамотақәа роуит\n10-ҩыуаак аҵаҩцәа, аиааиразы баллқәак ззымхаз, аха ибзиаз алҵшәақәа\nаазырҧшыз.\nАри ашықәс азы, раҧхьаӡа\nакәны иазгәарҭеит арҵаҩцәа рџьабаагьы. Аҵаҩцәа аолимпиада\nиазыҟазҵоз.7-ҩыуаак арҵаҩцәа аҳаҭыртә грамотақәа ранашьан.\nАҵара аминистр Индира\nАҩардан агыҕра шлымаз лҳәеит, иахьа аолимпиада иалахәыз аҵаҩцәа\nаӡәырҩы, наҟ-наҟ еицырдыруа математикцәаны ишыҟало.\n14.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҧсны Жәлар Реизара\nАиҳабы Раҧхьатәи Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Владислав Арӡынба имшира\nидиныҳәалеит\n\n\nАҧсны Жәлар Реизара Аиҳабы\nНугзар Ашәба Аҧсны Жәлар Реизара ахьӡалеи хаҭалеи имшира идиныҳәалеит\nраҧхьатәи Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Владислав Арӡынба.\nҲара шәымшира азгәаҳҭоит\nАреспублика Аҧсны ахьыҧшымра 15 шықәса ахыҵра ашықәсазы. Шәара шәыхьыӡ\nадҳәалоуп аҧсуа жәлар риааиреи Аҧсны Аҳәынҭқарра аиҭаҿиареи. Иахьатәи\nАҧсны аихьӡарақәеи, уи ҧхьаҟацареи иауасхырны иҟалеит шәара раҧхьатәи\nшәшьаҿақәа анаукаҿеиҧш аполитикаҿгьы. Ҳауаажәлар рзын шәара есымшагьы\nшәаанхоит ахакқәиҭреи ахьыҧшымреи шәырбираҟны, урҭ рыбзиабара есымшагьы\nишәыцзаауеит. Шәара шәылшареи шәфырхаҵареи ҳара ҳзын есымшагьы\nиҿырҧшызаауеит, шәдырреи шәҟуҕареи акыршықәса ҳҳәынҭқарра аизҳазыҕьараҿы\nиҳацхраалоит, ҳәа азгәаҭоуп азгәаҭоуп адныҳәаларатә шәҟәаҿы.\nН.Ашәба В.Арӡынба иҭаацәеи\nиареи, изааигәои ирзеиҕьеишьеит агәабзиареи аманшәалареи аҭынчреи.\nЛаҵарамза 14 рзы, Владислав\nАрӡынба ихыҵит 63 шықәса.\n14.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nКосово ахьыҧшымра\nаназхаҵаха ашьҭахь, анемец дипломат Дитер Боден Аҧсны ахьыҧшымра\nдадгылоит\n\n\nАнемец дипломат, Еидҵоу\nАилаҭқәа Реиҿкаара аҧсуа зҵааразы уаанӡатәи Амаӡаныҟәгаҩ хада ихаҭарнак\nҷыда, иахьа ауаҩы изинқәа рзы адемократиатә институтқәа рбиуро амиссиа\nахада, алхрақәа рҟны анаҧшҩы Дитер Боден Косово ахьыҧшымра аназхарҵа\nашьҭахь Аҧсны ахьыҧшымра азхаҵара адгылара аиҭоит.\nАдипломат азҵаара\nықәиргылоит: Ииашоума аҧсуаа мап рыцәкра косоваа ироуыз азы - ҳәа.\nДитер Боден Қырҭтәыла\nАҳәынҭқарра Ахада ихымҩаҧгашьа акритика азиуит, иара иажәақәа рыла, уи\nмаӡала игәы иҭакыуп иҿыцыу аибашьра алагара, ҳәа адырра ҟанаҵоит\n\"Интерпрессньюс\".\n14.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь аинтервиу риҭеит агентра\nРеитери,Иапониатәи агазеҭ Маинити, Англиатәи Таимси, Франциа\nАрадиои\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nС.Багаҧшь аинтервиу риҭеит агентра Реитери, Иапониатәи агазеҭ\nМаинити, Англиатәи Таимси, Франциа Арадиои.\nАҵыхәтәан Аҧсны имҩаҧысуа\nахҭысқәа Ареспубликаҿы аус руеит аҳәаанырцәтәи ажурналистцәа. Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада иусура иҽахаршәаланы, аамҭа иҧшааит амассатә-медиа\nахаҭарнакцәа рҧыларазы.\nАҧсны Аиҳабыра\nринформациатә Усбарҭа аиҳабы ихаҭыҧуаҩ Алхас Ҷолокәуа адырра злаҟаиҵаз\nала, ажурналистцәа аинтерес рыман Ареспублика анапхгара Аҧсны иахьа иҟоу\nаҭагылазаашьазы рпозициа.\nИара уи адагьы,\nаҳәаанырцәтәи ажурналистцәа иҭырҵаауан Қырҭтәылеи Аҧсни аринахыстәи\nреизыҟазаашьа, иара убасгьы аинтерес рыман Аҧсны аолимпиадатә проект\nалахәхара алыршара уҳәа убас егьырҭ азҵаарақәагьы.\nАҳәынҭқарратә Информациатә\nАгентра Аҧсныпресс аккредитациатә ҟәша аинформациала, арҭ амшқәа рзы\nАреспубликаҿы аус руеит актәи аканал аҭыхратә гуыҧ, ВГТРК, ТВЦ, «Russian\nToday», МТРК Мир, Рен-ТВ, Украинатәи ателекомпаниа Интер,\nателерадиокомпаниа Петербург, агентра Реитери Франс-пресси\nржурналистцәа, франциатәи арадио РФИ, БиБиСи. Иапониатәи агазеҭ\nМаинти, Британиатәи Таимс, аинтернет-агентра «Life.ru».\n13.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАбокс азы\nЖәларбжьаратәи атурнир аҟны актәи аҭыҧ ааникылт Асҭамыр Еныкь\n\n\nНовосибирск имҩаҧысуаз\nабокс азы Жәларбжьаратәи атурнир аҟны актәи аҭыҧ игеит Аҧснынтәи\nАсҭамыр Еныкь. Уи, иара убасгьы атурнир аҟны далкаан абокс азы иреиҕьыу\nаспортсмен ҳәа, иагьианашьан иҷыдоу аҧхьахә.\nАхҧатәи аҭыҧ ааникылеит\nАрнольд Гәбаз. Уи зыҟаҵаҩыс диман Едуард Арсҭаа.\n13.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАтәылахьчара аминистрра аринахысгьы ареспублика аҳаиртә ҳәаа еилазго\nиарбан ҧшыхәратә аппаратзаалак ҭадырхалоит\n\n\nАҧсны Атәылахьчара\nаминистрра аринахысгьы ареспублика аҳаиртә ҳәаа еилазго иарбан ҧшыхәратә\nаппаратзаалак ҭадырхалоит.Абри атәы реиҳәеит иахьа ажурналистцәа\nАтәылахьчара аминистр ихаҭыҧуаҩ Г.Кәпалба,иахьатәи Аҧсны жәҩан аҟны аҭыҧ\nзмаз ахҭыс ахҳәаа азыҟаҵо, иара убри иалҵшәангьы 14 сааҭи 16 минуҭи рзи\n15 сааҭи 07 минуҭи рзы Аҧсны Аҳаирхыхьчаратә Мчқәа рыбзоурала Очамчыра\nараион аҟны икажьын ҧырҩыдатәи аҧрыгатә аппаратқәа ҩба.\nГ.Кәпалба Қырҭтәыла аара\nадиҵоит,еиҭахгьы 1994 шықәса, лаҵарамза 14 рзтәи аихымца аанкылареи\nамчқәа реидыгареи рзы Москватәи Аиқәшаҳаҭреи,Еидҵоу Амилаҭқәа Реиҿкаара\nАшәарҭадаратә Хеилак арезолиуциа №1808 еиланагеит ҳәа.Ҧырҩыдатәи\nаҧшыхәратә ҳаирпланқәа,Кәпалба иажәақәа рыла,Аҧсны аҳаиртә ҳәаа\nеилаганы,Ашәарҭадаратә зонаҿы иахаҧраауан,урҭ егьҭархан Очамчыра араион\nаҟны.\nКәпалба адырра злаҟаиҵаз\nала,иҭархаз аҳаирпланқәа руак аҧҽыхақәа 18.00 сааҭ рзы Аҟәа\nинагахоит,ажурналистцәа урҭ рцыҧҵәахақәа дырбара алыршахоит.\nАри уаанӡа иҭархаз\nаҧрыгатә аппаратқәа Гермес 450 иашьашәалоуп, Израильтәи акомпаниа Elbit\nSystems иаҟаҵамҭоуп.Иҧшаау аҧҽыхақәа уи дырҵабыргуеит,- иҳәеит\nКәпалба.Иара иажәақәа рыла, арҭ рҩызцәа аҳаирпланқәа Қырҭтәыла Аҳаиртә\nархәҭақәа рнапаҵаҟа иҟоуп, ақырҭуа ган ишаҳәо Қырҭтәыла Аҩныҵҟатәи\nАусқәа рминистрра анапаҵаҟа акәмкәа, арҭ аҳаирпланқәа аҧшыхәратә\nҧыррақәа мҩаҧыргоит.\n12.05.2008 abkhaziagov.org\n\n\nАҧсны Аҳаирхыхьчаратә\nМчқәа иҭадырхеит ҩ-ҧшыхәратә ҳаирпланк\n\n\nАҧсны Аҳаирхыхьчаратә Мчқәа\nирыбзоураны, сааҭк аҩныҵҟала иҭархан ҩ-ҧшыхәратә ҳаирпланк.\nАктәи ҧырҩыдатәи аҳаирплан\nкажьын 14 сааҭи 16 мин. рзы Очамчыра араион Реҧи Шешелеҭи реиланхарҭатә\nҭыҧқәа рыҟны, 15 сааҭи 07 мин. рзы аҧшыхәратә ҳаирплан ҭархан Очамчыра\nараион Аҽгәара ақыҭан.\nАтәылахьчара аминистр\nихаҭыҧуаҩ Г.Кәпалба иажәақәа рыла, аҳаирпланқәа ҭархан 6 километрак\nаҳаракыра аҟнынтә Ареспублика Аҳаирхыхьчаратә Мчқәа рыбзоурала.\n12.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nС.Шамба:Иахьа зегьы\nагәҭынчымра рнаҭоит аҧсуа-қырҭуатә еизыҟазаашьаҟны ишьақәгылаз акризис\n\n\nЗегьы зыргәамҵуа ипроблема\nхаданы иҟоу аҧсуа-қырҭуатә еизыҟазаашьаҟны ишьақәгылаз акризис алҵреи,\nуи азы ииашоу амҩа аҧшаареи ауп. -Абас ахҳәаа азыҟаиҵеит Адәныҟатәи\nАусқәа рминистр С.Шамба Еиду Америкатәи Аштатқәа рхаҭарнакцәеи Аҧсны\nахадареи реиҧылара.\nУи иазгәеиҭеит, аиҧылараан\nАмерикатәи аган ахатә принципқәа шьақәнарҕәҕәомызт ҳәа. Ари аҩыза\nазнеишьаҿы, С.Шамба игәаанагарала, акризистә ҭагылазаашьа алҵра ауеит.\nАктәи ашьаҿақәа уажәшьҭа\nиубоит, сара сгәы иаанагоит, ари Урыстәыла имҩаҧнаго аполитика\nиадҳәалоуп ҳәа. Ҳара иаабоит, ақырҭуа напхгара рцәажәашьеи\nрхымҩаҧгашьеи аҽшаҧсахыз, - иҳәеит С.Шамба.\nАҧсны, С.Шамба иажәақәа\nрыла,иҵаҵҕәыдам ашәара амоуп. Ҳара иаадыруеит, изныкымкәа ақырҭуа ган\nбџьаршьҭыхла аибашьра ишалагахьоу, иаҵахацыҧхьаӡагьы, урҭ аара адырҵон\nахҧатәи амч-Урыстәыла. Арҭ зегьы иаадыруа усуп. Ҳара ас еиҧш иҟоу\nахырхарҭа аиур ҳәа ацәшәара ҳамоуп. Ҳара аибашьра ҳҭахым, уи ҟалозаргьы\nҳтерриториа аҟны ауп иахьыҟало, ари иацу ауадаҩрақәа зегьы ҳҳаҳгахьеит,\n-азгәеиҭеит С.Шамба.\nАдәныҟатәи Аусқәа рхада\nизлеиҳәаз ала, 2006 ш. ақырҭуа ар Кәыдры аиҩхаа аҩадахьтәи ахәҭахьы\nианаларгала, аҧсуа ган иаанарҧшит ачҳара ду, Ҳара аконфликт ҳмырҕыҕкит.\nҲара ҳҽазаҳшәоит аиҽцәажәаратә процесс иалахәу зегьы ҳацырхырааны,\nубрахь иналаҵаны Америкатәи ҳҩызцәагьы апроблема дипломатиатә мҩала\nаӡбара, -ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит С.Шамба.\n12.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nС.Багаҧшь:\nҲара ҳазхиоуп аиҿцәажәарақәа рылахәхара,аганқәа рнапы зҵарҩыз\nАиқәшаҳаҭра Қырҭтәыла ианынагӡалакь ашьҭахь\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nС.Багаҧшь агәҭынчымра шимаз ааирҧшит ақырҭуа-аҧсуа еимакы азонаҿы\nаҭагылазаашьа ахьыуадаҩхаз азы. Аҭагылазаашьа есааира аиҕьхарахь\nакәымкәа аицәахарахь ахы хоуп,ҳара уи агәҭынчымра ҳнаҭоит,-иҳәеит\nС.Багаҧшь Еиду Америкатәи Аштатқәа рҳәынҭқарратә маӡаныҟәгаҩ ицхырааҩ\nихаҭыҧуаҩ Метиу Браиза иҧылараан.\nУбри инамаданы, Аҳәынҭқарра\nАхада инаҵшьны иазгәеиҭеит, Аҧсны есқьынагьы аимак зцыу азҵаарақәа\nҭынчмҩала рыӡбара иазхиан, иагьазхиоуп аринахысгьы. Ҳара ҳазхиоуп\nаиҿцәажәарақәа рылахәхара, аганқәа рнапы зҵарҩыз Аиқәшаҳаҭра Қырҭтәыла\nианынагӡалакь ашьҭахь.\nЕиду Америкатәи Аштатқәа\nрмаӡаныҟәгаҩ ицхырааҩ ихаҭыҧуаҩ Метиу Браиза, иара убасгьы\nиазгәеиҭеит,ақырҭуа-аҧсуа еиҿцәажәарақәа рыцҵара аамҭа ааит ҳәа, убри\nинамаданы, уи ирыдигалеит идипломатиатә ҽазышәарақәа рхархәара.\nАҵыхәтәантәи аамҭазы,\nаҭагылазаашьа уадаҩхеит аимак азонаҿы, уи адунеи ауаажәларра агәҭынчымра\nрызцәырнагоит. Сара агәра згоит, ари иҟоу аҭагылазаашьа цәгьа алҵразы\nамҩа ҧшаахоит ҳәа, -азгәеиҭеит Браиза.\n12.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны Атәылахьчара\nаминистрра Қырҭтәыла аара аднаҵоит еиҭахгьы Москватәи Аиқәшаҳаҭра\nахьеиланагаз азы\n\n\nАтәылахьчара аминистр\nихаҭыҧуаҩ Г.Кәпалба Қырҭтәыла аара адиҵеит аихымца аанкылареи амчқәа\nреидыгареи рзы Москватәи Аиқәшаҳаҭра еиҭахгьы еиланагеит ҳәа.\nГ.Кәпалба иажәақәа рыла, 17\nсааҭи 05 минуҭи рзы,аҧрыгатә аппарат Очамчыра араион Гәдаа ақыҭан\nикажьын. 17 сааҭи 25 минуҭи рзы еиҭахгьы даҽа ҧшыхәратә аппаратк,иара\nубри араион аҟны иахаҧыруан. Уи акурс шьҭыхын жәларбжьаратәи аҳаиртә мҩа\nиазааигәаӡаны. Уби азын, Атәылахьчара аминистр идҵа инақәыршәаны, уи\nакажьра иаламгеит,- азгәеиҭеит Кәпалба.\nКәпалба иажәақәа рыла,\nаҵыхәтәантәи аамҭазы, Аҧсни Қырҭтәылеи рҳәаа иахьаҧну аҽеизгара иаҿуп\nирацәаҩны ар, урҭ рхырхарҭа иацклаҧшуеит. Иахьазы, аҳәааҿы 7 нызқьҩык\nинареиҳаны архәҭақәеи, абџьари атехникеи еизгоуп, -инаҵшьны иазгәеиҭеит\nКәпалба.\n09.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны ахьынӡанаӡааӡоз\nиазгәарҭеит 1941-1945 шш. рзтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа Аиааира\n63-шықәсхыҵра\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nИусбаҭаҟны имҩаҧысит Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа аветеранцәа рзы\nаныҳәатә дкылара. Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аҧсны анапхгареи рыхьӡалеи\nхаҭалеи Аҧсны иқәынхо аибашьра аветеранцәа ирыдиныҳәалеит Аиааира Ду\nАмш.\nАри арыцхә адунеи иқәнхо\nажәларқәа зегь рзы аҵак ду амоуп. Иҭабуп идуӡӡан ҳәа шәаҳҳәоит, акыр\nиаҧсоу аветеранцәа, ауаатәыҩса афашизм аҟынтәи рхы\nрақәиҭтәразы иаашәырҧшыз афырхаҵаразы.\nШәара шәҿырҧшы аҭыҧ ҷыда\nааннакылеит аҧсуа-қырҭуатә еибашьраҿы- шәара шәыҷкәынцәа,шәмаҭацәа,\nшәара шәфырхаҵара иаҿыҧшны Аҧсны ахьыҧшымра еиқәдырхеит.\nРҿаҧхьа ҳхырхәоит,\nзыҧсҭазаара аибашьра Дуӡӡа адәаҿы иҿахҵәаз, - иҳәеит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада.\nАҳәынҭқарра Ахада агәра\nдиргеит, Аҧсны анапхгара аринахысгьы аветеранцәа рыцхырааразы ирылшо\nзегьы шыҟарҵо ала.\nС.Багаҧшь аветеранцәа\nирзеиҕьеишьеит агәабзиара, аманшәалара, ашықәсрацәа.\nАнаҩсан, Ареспублика\nанапхгареи, Абжьаҟазаратә Мчқәа ркомандаҟаҵареи, ауаажәларреи ашәҭқәа\nшьҭарҵеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945 ш. рзы Кавказ\nахьчаҩцәа рбаҟа аҿаҧхьа.\nАветеранцәа ирызкыз\nаныҳәатә митинг аҟны иқәгылеит Аҟәа ақалақь ахада Алиас Лабахәуа.\nАҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ Александр Страничкин, Урыстәылатәи Абжьаҟазаратә\nМчқәа ркомандаҟаҵаҩ, аинрал Сергеи Чабан, иара убас егьырҭгьы.\nИара убас, Гәдоуҭа араион\nаҟны имҩаҧысит аныҳәа иазкыз аҽтәы спорт еицлабра.\n09.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nПицунда\nиаатит Нижегородсктәи атәылаҿацәи Аҧсни рҿари рстудентцәеи рыбжьара\nраҧхьаӡатәи Аконгресс: ИНТЕРДИАЛОГ: АПСНЫ.SU захьӡу\n\n\nПицунда иаатит\nНижегородсктәи атәылаҿацәи Аҧсни рҿари рстудентцәеи рыбжьара раҧхьаӡатәи\nАконгресс: ИНТЕРДИАЛОГ:АПСНЫ.SU захьӡу. Уи рхы аладырхәт 200-ҩыуаак\nинарзынаҧшуа иреиҳау аҵараиурҭақәа рҟынтәи астудентцәеи, иара убас\nауаажәларратәи азаанаҭеидгылатәи еиҿкаарақәа рхаҭарнакцәеи.\nАконгресс иалахәу асасцәа\nбзиала шәаабеит ҳәа реиҳәеит, Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Багаҧшь.\nАфорум\nеиҿыркааит-Нижегородсктәи атәылаҿацә Иреиҳау аҵараиурҭақәа 11-еи, Аҧсны\nахадареи, Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә Унивирситети.\n6-мшктәи аконгресс аусураҿы\nиарбоуп атреннингқәа,астол гьежьқәа, ацәыргақәҵақәа, аекономикатә\nусуратә хәмаррақәа, иара убасгьы, арҿиаратә хәлҧазқәа. Урҭ хықәкыс\nирымоуп Нижегородсктәи атәылаҿацәи Аҧсни рыбжьара аусуҩтәи\nасоциал-культуратәи еимадарақәа рырҕәҕәара.\nАҿари аспорти рызҵаарақәа\nрзы Аҳәынҭкомитет ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ Шамиль Аӡынба излеиҳәаз ала,\nаконгресс иалахәу рзы аиҿкаара ргәы иҭоуп ашкол-интернатқәа рҵаҩцәеи,\nастудентцәеи, Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә Унивирситет аусзуҩцәеи рҧыларақәа.\nАри аконгресс аиҿкаара\nалыршахеит Нижегородсктәи атәылаҿацәи Аҧсни рыбжьара\nаилахәҳахәҭра-економикатәи анаука-техникатәи, акультуратәи усеицуразы\nАиқәшаҳаҭра анапы анаҵаҩха ашьҭахь. Аиқәшаҳаҭра апротокол аҿы иарбоуп\nаҿартә еиҿкаарақәа рыбжьара аҵарадырратәи, анаукатәи еимадарақәа\nрырҕәҕәареи, аҧышәаеимадареи, -азгәарҭеит аиҿкааҩцәа.\n07.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nҚырҭтәыла\nахымҩаҧгашьа иахәҭоу ахәшьара анамаиу жәларбжьаратәи ауаажәларра\nрҟынтәи,иҽеим алҵшәақәа рахь ҳкылнагоит\n\n\nҚырҭтәыла ахымҩаҧгашьа\nиахҟьаны иҟоу аибарххара арегион аҟны аҭынчра ашәарҭара иҭанаргылеит,\nиара убасгьы аиҿцәажәарақәа рыцҵара апроцесс еиҵанархоит. Абри атәы\nаҳәоит аҩаша,лаҵарамзы 6 рзы Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистрра иҟанаҵаз\nаҳәамҭаҟны.\nАқырҭуа ган ашәарҭадара\nазонаҿы рхымҩаҧгашьа иахҟьаны, аҧсуа-қырҭуатә еимакы азонаҿы рхыҧхьаӡара\nеизырҳахеит Урыстәылатәи Абжьаҟазаратә Мчқәа, -аҳәоит Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистрра ахәамҭаҟны.\nАтәыла Адәныҟатәи Аусқәа\nрхылаҧшырҭа ишақәнарҕәҕәоит, ақырҭуа-ҧшыхәратә аппаратқәа Аҧсны\nатерриториа ахыҧраарала ҕәҕәала еиланагоит Москватәи Аиқәшаҳаҭра,\nлаҵарамза 14, 1994 ш. рзы аихымца аанкылареи амчқәа реидыгареи рзы анапы\nзҵаҩыз, уи адагьы ашәарҭара иҭанаргылоит ари арегион аҟны жәларбжьаратәи\nауаажәларратә ҳаиртә мҩангагақәа. Ари азы изныкымкәа Аҧсны анапхгара\nЕиду Амилаҭқәа Реиҿкаарахь Ааҧхьарақәа дәықәрҵахьан.\nХәҭакахьала, ҧхынҷкәынмза\n25, 2007 ш. рзы Қырҭтәыла иҟоу Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара ахь ишьҭу\nАаҧхьараҿы иаҳәоит: Аҧсны атерриториа аҟны ақырҭуа-ҧшыхәратә\nҳаирпланқәа рахыҧраара ианаҟәымҵ,аҧсуа ган ишашьашәалоу ала ахы\nмҩаҧнагоит ҳәа.\nҚырҭтәыла ахымҩаҧгашьазы\nиҟаз агәҽанҵарақәа хьаас иҟамҵаӡакәа,усгьы иуадаҩу аҭагылазаашьа еиҳагьы\nидырҕыҕкуеит, Атынч уааҧсыра рыҧсҭазаара ашәарҭара иҭаргыло, -аҳәоит\nАҧсны Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистрра Ааҧхьараҟны.\nЖәларбжьаратәи ауаажәларра\nрҟынтәи Қырҭтәыла ахымҩаҧгашьа иахәҭоу ахәшьара анамаиу,иҽеим алҵшәақәа\nрахь ҳкылнагарц алшоит ҳәа аҧхьаӡоит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистрра.\nАтыҧ змаз ахымҩаҧгашьақәа\nрыҭҵаара, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара ахылаҧшрала, ҳәара атахыума\nакраҵанакуеит. Аха иааҟәымҵӡакәа ақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа иҧыруеи,\nақырҭуа ган ҳаҧыррақәа аанаҳкылаӡом аинахыгьы ҳәа иҟарҵо ахәамҭақәеи,\nари аҩыза аҭҵаара аперспеқтива амаӡам -ҳәа азгәанаҭоит Аҧсны Адәныҟатәи\nАусқәа рминистрра.\nИароа убас шакәугьы, аҧсуа\nган ари аҭҵаара аҵак ҷыда иамоуи, уи аҭҵаара зда ҧсыхәа амам акәны\nишыҟои азгәаҭаны Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаареи уи Амаӡаныҟәгах Хада Иҩызцәа\nРгәыҧи аарыҧхьоит, зегь раҧхьа иргыланы ахәшьара арҭарц урҭ\nрхымҩаҧгашьеи, уи азы Қырҭтәыла аҳәамҭақәеи, насгьы инаҵшьны\nиазгәарҭарц, азин рымоума Қырҭтәыла аҧшыхәратә ҳаирпланқәа Аҧсны\nатерриториаҿы аҧырра.\nИара убасгьы, ҳасаб\nазыруырц, Қырҭтәыла иҟанаҵаз Аҳәамҭа арҭ аҧыррақәа ҳрылахәымызт ҳәа,\nиара убасгьы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара иҭнаҵаароуп Қырҭтәыла шаҟа\nҧшыхәратә ҳаирплан аанахәахьоу, насгьы урҭ шаҟа нхази, -аҳәоит\nАаҧхьараҿы.\nАҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистрра, иара убасгьы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаарахь аҳәара ҟанаҵоит,\nахҳәаа азыҟарҵарц Қырҭтәыла аҳәынҭминистр Г.Барамиӡе иҟаиҵаз аҳәамҭа,\nақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа рыҧырра Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаарахь заанаҵ\nадырра ҟаҵан ҳәа иинтервиу аҟны ииҳәаз.\nАҧсуа ган агәра агоит хыхь\nеиқәыҧхьаӡоу адҵаҟаҵарақәа рынагӡара, Еиду Амилаҭқәа\nРеиҿкаареи Аҩызцәа Ргыҧи рахьариныхыстәи агәреибагареи аусеицуреи рзы\nиуасхыр бзиахоит.\n07.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны имҩаҧысуа\nахҭысқәа ирыцклаҧшуеит Ҟабарда-Балкариа\n\n\nАҧсны имҩаҧысуа\nахҭысқәеи,Қырҭтәылеи Аҧсни рҳәааҿы изҿыу аибашьра аҽазыҟаҵарақәеи\nирыцклаҧшуеит Ҟабарда-Балкариа.\nАҧсны иахьа имҩаҧысуа,\nсара сахьахәаҧшуа акәрорттә сезон аламҭалазы, есышықәса Қырҭтәылаа\nиҟарҵо баша абџьар еизгароуп,-иҳәеит Ҟабарда-Балкариа Аҧсны ахаҭарнак,\nаҧсуа еибашьра аветеран Ибрагим Иаганов.\nУбасгьы уи иҧхьаӡоит, иахьа\nҳазҭагылоу аамҭазы, аҧсуа зҵаара мчыла аӡбара залыршахом ҳәа. Аҧсны\nуажәшьҭа иамоуп аҭагылазаашьа бзиа, 90-тәи ашықәсқәа рзын аасҭа.\nУсҟантәи аамҭазы иҟамызт аибашьраҿы аҧышәа бзиа змаз, иҟамызт абџьар.\nУажәы арҭқәа зегьы ыҟоуп. Иахьа Аҧсны иҟоуп аибашьра иазыҟаҵоу\nаспециалистцәа бзиақәа,-иҳәеит Иаганов.\nИахьа Аҧсны иаҭаххар\nахатәгәаҧхаратә гәыҧқәа рыҟнытәи ацхыраара, уи аиҿкаара аҭаххаӡом, досу\nихазы иара иӡбароуп- азгәеиҭеит Ибрагимов.\nУи агәра игоит,\nхатәгәаҧхарала Аҧсны ацхраара зҭаххо рацәаҩуп ҳәа. 90-тәи ашықәсқәа\nраан араҟа еибашьуаз рыбжеиҳараҩык рықәра иҭысхьеит, аха урҭ зыҧсахуа\nаҿар рацәаҩуп, -ҳәа азгәеиҭеит И.Иаганов.\nА.Бекшоков-Ҟабарда-Балкариатәи хатәгәаҧхаралатәи Аидгыла ахантәаҩы\nиазгәеиҭеит, аҧсуа-қырҭуатә еиҿагылара уззыҧшӡам ахырхарҭа аиурц алшоит\n-ҳәа.\nХатәгәаҧхаралатәи ацхыраара\nаиҿкаара азҵаараҿы А.Бешкоков иҳәеит: Ацхыраара еиҿкаамхаргьы ауаа\nрхала идәықәлоит. Адыгцәа џьбарақәоуп, урҭ аганахь инхаӡом. Ари\nацхыраара дарбанзаалак анапхгаҩы иҭаххара иахьыҧшхаӡом.\n05.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАжрналистцәа идырбан\nиҭархаз ақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа руак ацыҧҵәахақәа\n\n\nАшәахьаҽны, Аҧсны\nАтәылахьчара аминистрраҟны идырбан амҽышаҽны Аҧсны аҳаирхьчаратә Мчқәа\nрыбзоурала иҭархаз аҳаирплан ацыҧҵәахақәа.\nАтәылахьчара аминистр\nихаҭыҧуаҩ Закан Нанба ажурналистцәа излареиҳәаз ала, аҧҽыхақәа ҧшаан\nОчамчыра араион Кохора ақыҭан. Иара иажәақәа рыла, уажәазы иҧшаау\nаҧҽыхақәа реиҿырҧшра мҩаҧысуеит. Ҳара ҳгәы иаанагоит, уаанӡа иҭархаз\nаҧрыгатә-ҧшыхуратә аппарат акласс иатәуп ҳәа -азгәеиҭеит З.Нанба.\nУи иҳәеит, аҩбатәи\nаҳаирплан аҧҽыхақәа ҭажьуп, анеира ахьыуадаҩу ашьхарахь ҳәа. Иара\nубасгьы, иазгәеиҭеит, аҧшааратә гәыҧ русра шаруадаҩуа амш ацәгьареи\nаҧсҭҳәеи. Атәылахьчара аминистр Гарри Кәпалба, иара убасгьы аҳәамҭа\nҟаиҵеит, рыҩ-ҳаирпланкгьы Қырҭтәылантәи ауп ишааз ҳәа. Ҳара урҭ\nрхырхарҭа ҳацклаҧшуан Қырҭтәыла аҳаиртә ҳәаа аҟны ианыҟаз нахысгьы,\nАҧсны аҳаиртә ҳәаа иахысны Гал араион ианахыҧраауаз иҭархан аракета\nземля-воздух ала,-иҳәеит уи.\n05.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nИҧшаауп Аҧсны аҳаиртә\nҳәаа аҟны иҭархаз ақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа рыҧҽыхақәа\n\n\nИҧшаауп,лаҵарамза 4 рзы\nАҧсны аҳаиртә ҳәаа аҟны иҭархаз ақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа\nрыҧҽыхақәа.Атәылахьчара аминистр ихаҭыҧуаҩ Гарри Кәпалба излеиҳәаз ала,\nиахьа шьыжьнаҵы ирыцҵан аҧшаарақәа.\nАтәылахьчара аминистрраҟны\nизларҳәаз ала, амш иалагӡаны ақырҭуа-ҧшыхәратә ҳаирпланқәа рцыҧҵәахақәа\nдырбахоит.\nАҧсны аҭагылазаашьа\nҭышәынтәалоуп ҳәа ахәшьара аиҭоит Г.Кәпалба.\n05.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада ихаҭыҧуаҩ Р.Ҳаџьымба: Қырҭтәыла иҟанаҵо иарбан\nшьаҿазаалак ҳара ҳазыхиоуп иара иашьашәалоу ала аҭакҟаҵара\n\n\nҚарҭ мап ацәнакуеит,\nҚырҭтәыла аибашьра агәы иҭоуп ҳәа иҟоу аинформациа, аха афакт фактны\nиаанхоит. Қырҭтәыла аҧшыхәратә ҳаирпланқәа Аҧсны аҳаиртә ҳәаа шеиларгац\nеиларгоит, ҳаргьы урҭ ҭаҳархалароуп. Абри атәы иҳәеит, Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада ихаҭыҧуаҩ Р.Ҳаџьымба, аҵыхәтәантәи ахҭысқәа ахҳәаа\nрзыҟаҵо.\nР.Ҳаџьымба ишьақәирҕәҕәеит,\nлаҵарамза 4 рзы иҭархаз аҧшыхәратә ҳаирпланқәа рыҧҽыхақәа шыҧшаау.\nЕгьырҭ аҧшыхәратә ҳаирпланқәа рыҧҽыхақәа рыҧшаарақәа\nирыцҵоуп,-иациҵеит уи.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nихаҭыҧуаҩ Аҧсны аҭагылазаашьа ҭышәынтәалоуп ҳәа ахәшьара аиҭеит.\nАҭагылазаашьа ареспубликаҿы иҭышәынтәалоуп, аха ҳара ҳазыхиазароуп\nҚырҭтәыла аганахьала иарбанзаалак ахҭыс-иҳәеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nихаҭыҧуаҩ. -Қырҭтәыла Аҧсны аганахь ала иҟанаҵо иарбанзаалак ашьаҿа,\nҳара ҳазыхиоуп иара ишашьашәалоу аиҧш аҭакҟаҵара.\n05.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны аҳаиртә ҳәаа\nиахьаҵанакуа иҭархан ҧырҩы дызҭаҭәамыз аҧшыхәратә ҳаирпланқәа ҩба\n\n\nЛаҵарамза 4 рзы 16-и 17\nсааҭи рыбжьара Аҧсны аҳаиртә ҳәаа иахьаҵанакуа Аҳаирхьчаратә мчқәа\nрымчала иҭархан Қырҭтәыла арра-ҳаиртә мчқәа иртәыз,ҧырҩы дызҭатәамыз\nаҧшыхәратә ҳаирпланқәа ҩба.\nРуак ҭархан Гал араион\nДихазурга аиланхарҭатә ҭыҧ аҟны 16 сааҭи 6 минуҭки рзы,егьи ҭархан16\nсааҭи 51 минуҭи рзы Барҕьаҧ ақыҭан. Абри атәы иҳәеит амассатә\nинформациатә хархәагақәа рҟны Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ихаҭарнак К.\nБжьаниа.\nК.Бжьаниа иажәақәа рыла,\nаҭагылазаашьа ахьыуадаҩхаз иахҟьаны, Аҧсны Арбџьармчқәа рырхәҭақәеи\nрыҟәшақәеи рҟны ирылаҳәоуп аибашьра иазхиазарц. Иҷыдоу амчқәа дәықәҵоуп\nАҧсны аҳаиртә ҳәаа ашәарҭадара ахьчаразы.\nАҧсны Ар рҧыза Ахада,Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь, амҽыша зусуратә ҭыҧ аҟны иҟаз, адҵа\nҟаиҵеит, Ареспублика аҳаиртә ҳәаа еилазго зегьы рҭархаразы, иҳәеит\nК.Бжьаниа.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nдааиҧхьеит Урыстәыла Абжьаҟазаратә Мчқәа ркомандаҟаҵаҩ хада аинрал-маиор\nС.Чабан, уи иирдырит аҭыҧ змаз аҳаиртә ҳәаа аилагара.\nУаанӡа, хәажәкыра 18-и\nмшаҧымза 20 рзи Аҧсны аҳаиртә хьчареи. Аҧсны арратә ҳаиртә мчқәеи\nиҭадырхахьан аҧшыхәратә ҳаирпланқәа ҩба.\n04.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nС.Шамба амҽышаҽны аҭыҧ\nзмаз ахҭыс Қырҭтәыла агрессиатә хықәкы мап ацәнакуам ҳәа ахәшьара\nаиҭеит\n\n\nАҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистр С.Шамба Аҧсны жәҩан аҟны аҭыҧ змаз аилагара ахәшьара аиҭеит\nақырҭуа ган ақәыларазы ахықәкы ирымоу ишацәхьамҵуеи,насгьы лаҵарамза\n14, 1994 ш.рзы ахымца аанкылареи аганқәа реидыгареи рзы иҟарҵаз\nАиқәшаҳаҭра хықәкыла ишеиланаго.\nИзныкымкәа,Аҧсны ахадара\nаҳәамҭақәа шыҟарҵахьоугьы, ақырҭуа ган иааҟәымҵӡакәа Аҧсны аҳаиртә ҳәаа\nахьеиларго иахҟьаны,уи ишашьашәалоу ала ҳхы мҩаҧаҳгоит-иҳәеит Аҧсны\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистр.\nС.Шамба\nиазгәеиҭеит,аҧшыхәратә ҳаирпланқәа рыҩбагь Ашәарҭадаратә ҭыҧ аҿы\nишҭархаз. Қырҭтәыла аибашьра аанкыларазы Москватәи Аиқәшаҳаҭра\nшеиланагац еиланагоит,жәларбжьаратәи ауаажәларра рҿымҭра ахы\nиархәаны-азгәеиҭеит уи.\nС.Шамба иҳәеит,иҟалаз ахҭыс\nазы дышиацәажәоз Қырҭтәыла азы Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара Амаӡаныҟәгаҩ\nХада ихаҭыҧуаҩ ихаҭарнак ҷыда Иво Петров, аҳәамҭагьы ҟаиҵеит\nҚырҭтәылатәи аҧшыхәратә ҳаирпланқәа Аҧсны аҳаиртә ҳәаа\nрахыҧраара,жәларбжьаратәи анаҧшцәа иахәҭоу ахәшьара арҭароуп-ҳәа.\n04.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны бџьаршьҭыхлатәи\nақәылара иалагарц алшоит иаарласӡаны-Атәылахьчара аминистрра\n\n\nАтәылахьчара аминистр\nихаҭыҧуаҩ, астатс-маӡаныҟәгаҩ Гарри Кәпалба Аҧсны амассатә информациатә\nхархәагақәа русзуҩцәа иреиҳәеит ақырҭуа ар рыҽшазыҟарҵо ақәылара.\nЕилкаауп Қырҭтәыла\nишазнархиаз аплан Аҧсны бџьаршьҭыхла ақәларазы. Зегь реиҳа ари ақәылара\nаиҿкаара активла рхы аладырхәт ақырҭуа ар бџьарла реиқәыршәареи\nрреформеи ирҿыу аҳәаанырцәтәи арратә зыҟаҵаҩцәа,-иҳәеит Г.Кәпалба.\nИара иажәақәа рыла, Аҧсны\nбџьаршьҭыхлатәи ақәылара иалагар алшоит иаарласӡаны. Аплан аҟны\nиарбоуп, Аҧсны агаҿа аҟны ихадоу аобиектқәа рымпыҵахалареи, иара убасгьы\nзхыҧхьаӡараҿы 3-нызқьҩыуаак аруаа ыҟоу архәҭақәа Кәыдры аладахьтәи\nахәҭахьы рнагареи.\nЗыгәра ҳго ахыҵхырҭақәа\nирыбзоураны, иара убасгьы еилкаауп, иҳәеит Г.Кәпалба, Қарҭ иҟоу\nаҳәаанырцәтәи ацҳаражәҳәарҭақәа гәыҧҩык Қырҭтәыла аҳҭны-қалақь ааныжьра\nрҽшазыҟарҵо.\n04.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада С.Багаҧшь имҩаҧигеит Ашәарҭадаратә Хеилак алахәлацәа рзы аилатәара\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада\nС.Багаҧшь Адыгеиантә ивизит хыркәшаны Аҧсныҟа дгьежьит. Иахьа\nАҳәынҭқарра Ахада имҩаҧигеит Ашәарҭадара Ахеилак алахәлацәа рзы\nаилатәара. Уаҟа ирылацәажәан адәныҟатәи аҩныҵҟатәи политика азҵаатәқәа.\nС.Багаҧшь ирзеиҭеиҳәеит\nаиашьаратә республика ашҟа ицара алҵшәақәа. Уаҟа уи диҧылеит Адыгеиа\nАхада Асланчири Тхакәшинов. Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, иара убасгьы\nдырҧылеит Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра хатәгәаҧхарала иалахәыз\nаибашьцәеи, иара убасгьы иҭахаз ранацәеи.\n01.05.2008\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны рхыҧхьаӡара\nхарҭәаауп Урыстәылатәи Абжьаҟазаратә Мчқәа\n\n\nАҧсны ихарҭәаауп\nУрыстәылатәи Абжьаҟазаратә Мчқәа рырхәҭақәа рхыҧхьаӡара. Абри атәы\nреиҳәеит ажурналистцәа Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистр С.Шамба.\nИара иажәақәа рыла,\nабжьаҟазаҩцәа рхыҧхьаӡара еизырҳауп иахынӡахәҭоу. 1994 шықәса,лаҵарамза\n14 рзы Москва ирыдыркылаз ахымца аанкылареи амчқәа реидыгареи рзы\nАиқәшаҳаҭра инақәыршәаны. С.Шамба иҳәеит, ари адокәмент\nинақәыршәаны,аимак аҭыҧ аҿы 3-нызқьҩык аррамаҵзуҩцәа бжьагылазароуп, аха\n14 шықәса раахыс 2-нызқьҩык иреиҳамкәа Урыстәылатәи асолдаҭцәа\nаррамаҵура иахысуеит.\nАбжьаҟазацәа рхыҧхьаӡара\nаизырҳара еиланагом аибашьра аанкыларазы Аиқәшаҳаҭра. Аҧсуа ган\nизныкымкәан аҳәара ҟанаҵахьан, Абжьаҟазаратә Мчқәа рхыҧхьаӡара ацҵаразы\nМоскватәи Аиқәшаҳаҭра инақәыршәаны- ҳәа азгәеиҭеит С.Шамба.\nАминистр инаҵшьны\nиазгәеиҭеит, Урыстәылатәи Абжьаҟазаратә Мчқәа рмандат иазҧхьагәанаҭоит,\nаибашьра алагара ашәарҭа ианҭагыла, еибашьуа аганқәа реидыгара. Убри\nазын Аҧсны анапхгара адгылоит Абжьаҟазаратә Мчқәа рхыҧхьаӡара аизырҳара,\nуи ашәарҭадаразы агәрагара ҳнаҭоит,- иҳәеит С.Шамба. Иара иажәақәа\nрыла, Аҧсны аҭагылазаашьа ҭышәынтәалоуп.\n01.05.2008\nabkhaziagov.org","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/www.kapba.de\/News-A-Latzara2008.html","date":"2018-01-20T23:02:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084889736.54\/warc\/CC-MAIN-20180120221621-20180121001621-00243.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993441701,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993441700935364}","num_words":6500,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":9213.3,"cluster_detection":-1} {"text":"АҦСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АКОНСТИТУЦИА — 1994 шықәса абүара 26 рзы Аҧсны\nАҳәынҭқарра Иреиҳаӡоу Асовет аилатәара 12-тәи ааҧхьара иаднакылеит, 1999 шықәса\nжьҭаарамза 3 рзы жәларзегьтәи бжьыҭиирала иақәшаҳаҭхеит, 1999 шықәса жьҭаарамза 3\nрзы жәларзегьтәи абжьыҭира (ареферендум) аан ирыдыркылаз аҧсахра алагаланы.\nАхқәа\n1 АҦСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АКОНСТИТУЦИА\no 1.1 АКТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ ШЬАҚӘГЫЛАШЬА АШЬАҬАҚӘА\no 1.2 АҨБАТӘИ АХЫ. АУАҨИ АТӘЫЛАУАҨИ РЗИНҚӘЕИ РХАҚӘИҬРАҚӘЕИ\no 1.3 АХҦАТӘИ АХЫ. АЗАКӘАНҦҮАРАТӘ МЧРА\no 1.4 АҦШЬБАТӘИ АХЫ. АНАГӠАРАТӘ МЧРА\no 1.5 АХӘБАТӘИ АХЫ. АӠБАРАТӘ МЧРА\no 1.6 АФБАТӘИ АХЫ. АҬЫҦАНТӘИ АХАЛАНАПХГАРА\no 1.7 АБЫЖЬБАТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ РИАШАРАҚӘЕИ\nАКОНСТИТУЦИА АИҬАХӘАҦШЫШЬАҚӘЕИ\nАҦСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АКОНСТИТУЦИА\nҲарҭ, Аҧсныжәлар, ҳхатәҳәаақәүаратә зин аҧсҭазаара иаларүәо, жәлары зегьы рзы\nнасыҧла аҧсҭазаареи аҩнуүҟатә гәҭынчреи ҳарзықәҧо, ауаҩытәыҩса изинқәеи,\nихақәиҭрақәеи, ауаажәларратә ҳәоуеиқәшәареи шьақәырҕәҕәо, гәеизҳарала ирылаҳҳәоит,\nегьышьақәҳаргылоит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа.\nАКТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ ШЬАҚӘГЫЛАШЬА АШЬАҬАҚӘА\nАХӘҬАҶ 1 Аҧсны — жәлар рхатәҳәаақәүаратә зин инақәыршәаны, ҭоурыхла\nишьақәгылаз, суверентә, демократиатә, зинтә ҳәынҭқарроуп. Ахьыӡқәа «Аҧсны»\n(«Аҧсны Аҳәынҭқарра»), «Республика Абхазиҕ» үакыла акоуп, еиҟароуп.\nАХӘҬАҶ Ұ 2. Ажәлармчра — Аҧсны аҳәынҭқарратә мчра шьаҭас иамоуп. Аҧсны\nасуверенитет ныҟәгаҩыси уи амчра хыүхырҭаси иамоу Аҧсныжәлар роуп. Ажәлар\nрымчра аҧсҭазаара иаладырүәоит дара рхала ма рхаҭарнакцәа рыла.\nАХӘҬАҶ 3. Аҧсны — жәларбжьаратәи азин иалахәу-егьырҭ аҳәынҭқаррақәеи иареи\nрыбжьара ишьақәнаргылоит аиқәшаҳаҭратә еизыҟазаашьақәа. Жәларбжьаратәи\nаиқәшаҳаҭрақәа рыбжьаүашьеи, акьыҧхь рарбашьеи, рышьақәырҕәҕәашьеи,\nрҧыргашьеи шьақәыргылахоит закәанла.\nАХӘҬАҶ 4. Аҧсны шьақәгылоуп араионқәеи (Гагратәи, Гәдоуҭатәи, Аҟәатәи,\nГәылрыҧшьтәи, Очамчыратәи, Тҟәарчалтәи, Галтәи) ақалақьқәеи (Гагра, Гәдоуҭа,\nАфон Ҿыц, Аҟәа, Очамчыра, Тҟәарчал, Гал) зүазкуа аҭоурыхтә дгьылқәа Саӡны,\nБзыҧын, Гәма, Дал-Үабал, Абжьуа, Самырзаҟан рыла. Аҧсны иаку, лакьысра зқәым,\nзыцәгара ҟамло тәылоуп.\nАХӘҬАҶ 5. Адгьыли егьырҭ аҧсабаратә аагарҭақәеи ажәлар ирхатәуп, Аҧсны\nаҩнуүҟа урҭ рхы иадырхәоит егьырыхьчоит ажәлар рыҧсҭазаареи рџьауси шьаҭас\nизларымоу ала. Аҧсабаратә аагарҭақәа рныҟәгашьеи рхархәашьеи ирыдҳәалоу\nазүаарақәа рҭыҧ иқәүахоит Аҧсны азакәанқәа рыла.\nАХӘҬАҶ 6. Аҧсны ҳәынҭқарра бызшәас иамоуп аҧсуа бызшәа. Аурыс бызшәа,\nаҧсуа бызшәа инаваргыланы, аҳәынҭқарратәии егьырҭ еиуеиҧшым аусҳәарҭақәеи\nрыҟны ахархәара амоуп. Аҧсны иқәынхо егьырҭ ажәлар гәыҧқәа зегьы рхатәы\nбызшәа иақәиҭны ахархәара аҳәынҭқарра азин рнаҭоит.\nАХӘҬАҶ 7. Аҳәынҭқарратә мчра Аҧсны имҩаҧгахоит азакәанҧүаратәи, анагӡаратәи,\nаӡбаратәи мчрақәа рыла еихшаны. Азакәанҧүаратәи, анагӡаратәи, аӡбаратәи —\nихьыҧшым мчрақәоуп.\nАХӘҬАҶ 8. Аҧсны ахархәара аманы иршьоит иагьалдыршоит аҭыҧантәи\nахаланапхгара, иара азинмчхарақәа рыҩнуүҟа ахақәиҭра аманы. Аҭыҧантәи\nахаланапхгаратә усбарҭақәа аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәа реилазаара иалаӡам.\nАХӘҬАҶ 9. Абри Аконституциа иреиҳаӡоу азинтә мчра амоуп. Аҧсны ирыдыркыло\nазакәанқәеи егьырҭ азинтә нүақәеи Аконституциа иашьашәалазароуп.\nАХӘҬАҶ 10. Аҧсны ахатә ҳәынҭқарратә символика амоуп — аҳәынҭқарратә бираҟ,\nадырга, ахьыӡрашәа — урҭ шеиқәыршәатәу шьақәдыргылоит Аконституциатә закәанқәа\nрыла. Аҟәа (Сухум) — Аҧсны иаҳҭнықалақьуп.\nАҨБАТӘИ АХЫ. АУАҨИ АТӘЫЛАУАҨИ РЗИНҚӘЕИ РХАҚӘИҬРАҚӘЕИ[\nАХӘҬАҶ 11. Аҧсны рықәшаҳаҭуп егьахьчоит ауаҩы изинқәа Еицырзеиҧшу\nАдекларациеи, аекономикатә, асоциалтә, аполитикатә, акультуратә, атәылауаҩратә\nзинқәа ирзынархоу Жәларбжьаратәи Апактқәеи, иара убас егьырҭ еицеиқәшаҳаҭны\nирыдыркылахьоу жәларбжьаратә-зинтә нүақәа зегьы рыҟны иарбоу азинқәеи\nахақәиҭрақәеи.\nАХӘҬАҶ 12. Ауаҩы ицшоуп ихадароу азинқәеи ахақәиҭрақәеи. Дарбанзаалак ауаҩы\nдшоуп ихы дақәиҭны. Азакәани аӡбареи рҿаҧхьа зегьы еиҟароуп милаҭлеи, хаүалеи,\nҧҳәыслеи, бызшәалеи, хылүшьҭралеи, маллеи, маүуралеи, нхарҭа ҭыҧлеи, динлеи,\nдунеихәаҧшышьалеи, идеологиалеи, цәаҧшшәахәылеи ҳәа еилых ҟамүакәа.\nАХӘҬАҶ 13. Ауаҩы ҧсабарала имоуп аҧсҭазаареи, ахақәиҭреи, ахатә мали, аӡә\nдиламкьысуа аҟазаареи рзин.\nАХӘҬАҶ 14. Дарбанзаалак ауаҩы ихатә ҧсҭазаареи, ихатәи, иҭаацәаратә маӡеи, ихьӡ-\nиҧша ахьчареи, инамыси, идинхаүареи, ирҿиаратә уси, ихәыцреи, иажәеи,\nидунеихәаҧшышьеи дрықәиҭуп.\nАХӘҬАҶ 15. Дарбанзаалак ауаҩы ирҳәацәара, иргәаҟра, иаҳаҭыр аларҟәра, иакәым\nиақәыршәара залшом.\nАХӘҬАҶ 16. Дарбанзаалак ауаҩы дақәиҭуп дахьцо-дахьаауа, иҭыӡҭыҧ алхра,\nшәҟәыла-быҕьшәыла, егьырҭ ацҳаражәҳәарақәа рыла аимадара амаӡа.\nАХӘҬАҶ 17. Ауаа зегьы ахеидкылареи, аҭынчратә еизарақәеи, аицымҩасрақәеи\nрымҩаҧгара азин рымоуп.\nАХӘҬАҶ 18. Аконституциатә шьақәгылашьа мчыла аҧсахра, аҳәынҭқарра ашәарҭа\nаҭаргылара, бџьарла еибыҭоу архәҭақәа реиҿкаара, ауаа социалла, милаҭла, динла\nреичырчара хықәкыс измоу ауаажәларратә хеидкылақәеи, апартиақәеи, аүысрақәеи\nреиҿкаара ҟалом.\nАХӘҬАҶ 19. Дарбанзаалак ауаҩы дрықәиҭуп аҩны-агәара, аекономикатә, аџьатә\nхақәиҭра, аүарадырра, аҧсшьара, ахәшәтәыратә цхыраара, асоциалтә маншәалара.\nАХӘҬАҶ 20. Ауаҩы иҩны-игәара лакьысра ақәым. Аӡәгьы азин имам, изтәу\nдазыразымкәа, иҩны аҩналара, закәанла ианышьақәыргылои аусӡбара азин анинаҭои\nрыда.\nАХӘҬАҶ 21. Дарбанзаалак ауаҩы изинқәеи ихақәиҭрақәеи аҳәынҭқарреи аусӡбареи\nишырыхьчо ала агәрагара имазароуп.\nАХӘҬАҶ 22. Аҧсны аус ауеит ахарадара апрезумпциа. Ахара здырүо хара имам хәа\nдыҧхьаӡоуп, ахара шиду еилкаахаанӡа, азакәантә мчы зоухьоу аусӡбаратә лахьыҭарала\nишьақәыргылахаанӡа. Ахара здырүо ахара шидым ашьақәырҕәҕәара иара иуалӡам.\nАХӘҬАҶ 23. Дарбанзаалак иаанкылоу ма иҭакыу ауаҩы, данааныркыла ма данҭарк\nинаркны, азин имоуп адукат ицхыраара ихы иаирхәар, азин имоуп иара убас идукат\nдыҟамкәа иҿахәы римҭар.\nАХӘҬАҶ 24. Иҟаиүаз ацәгьоуразы аүыхәтәантәи ахарадүарала ахара здырүахьоу\nдарбанзаалак иара убри ацәгьоуразы еиҭа иусӡбара залшом.\nАХӘҬАҶ 25. Аҭакҧхықәра шьақәзыргыло ма изырымчуа азакәан ҿыц ииасхьоу аус\nаилыргараан мчы амаӡам.\nАХӘҬАҶ 26. Дарбанзаалак азин имоуп аҳәынҭқарратә усбарҭақәеи амаүурауааи\nзакәандарала иахьизныҟәаз иахҟьаны иоуз аҧырхага аҳәынҭқаррала ахарҭәаара.\nАХӘҬАҶ 27. Аҧсны атәылауаҩ ҳәа иҧхьаӡоу ари ахьӡ зихыххом, итәыла дзалцахом,\nнасгьы даҽа ҳәынҭқаррак дзаҭахом.\nАҧсны иара атәылауаа агәра днаргоит, урҭ атәыла анҭыүгьы ишахьчо,\nишырхылаҧшуа.\nАХӘҬАҶ 28. Жәаа шықәса зхыүыз Аҧсны атәылауаҩ абри Аконституциеи Аҧсны\nазакәанқәеи ишьақәдыргылаз азинқәеи ауалҧшьақәеи зегьы инагӡаны инапаҿы\nиҟоуп.\nАХӘҬАҶ 29. Аҧсны атәылауааи уи иқәынхо зегьи ируалуп азакәан инақәыршәаны\nашәахтәқәа ршәара.\nАХӘҬАҶ 30. Аҧсны иҟоу дарбанзаалак иуалуп Аҧсны азакәанқәеи\nАконституциеи рықәныҟәара.\nАХӘҬАҶ 31. Дарбанзаалак ауаҩы иуалуп егьырҭ ауаа рзинқәеи рхақәиҭрақәеи\nҳаҭыр рықәүара.\nАХӘҬАҶ 32. Дарбанзаалак ауаҩы иуалуп иааикәыршаны иҟоу аҧсабара аи3аҳареи\nахьчареи.\nАХӘҬАҶ 33. Аҧсадгьыл ахьчара Аҧсны атәылауаа зегьы ируалҧшьоуп.\nАХӘҬАҶ 34. Аконституциаҿы иалкаау зинқәак реиқәыҧхьаӡара иаанагом\nажәларбжьаратә-зинтә нүақәа рыла еицрыдыркылаз егьырҭ азинқәа мап рыцәктәуп\nма иларҟәтәуп ҳәа.\nАХӘҬАҶ 35. Аҧсны ирыдрымкылароуп егьҭырмыжьроуп ауаҩы изинқәеи\nихақәиҭрақәеи аҧызхуа ма илазырҟәуа закәанк иадамхаргьы.\nАзинқәеи ахақәиҭрақәеи рыҧкрақәак алагалазар ҟалоит конституциатә закәан\nмацарала Аконституциатә шьақәгылашьа ахьчаразы, ашәарҭадареи ауаажәларратә\nеиҿкаареи рырҕәҕәаразы, ауаҩы игәабзиареи инамыси рыхьчаразы, иара убасгьы\nаҧсабаратә рыцҳарақәеи, и3ыдоу ма аибашьратә ҭагылазаашьеи раан.\nАХҦАТӘИ АХЫ. АЗАКӘАНҦҮАРАТӘ МЧРА\nАХӘҬАҶ 36. Ари Аконституциа ишьақәнаргылаз азакәанҧүаратә\nзинмчхарақәа зегьы Жәлар Реизара — Апарламент имҩаҧнагоит.\nАХӘҬАҶ 37. Аҧсны Жәлар Реизара шьақәгылоуп 35-ҩык адепутатцәа рыла.\nЖәлар Реизарахь алхрақәа мҩаҧысуеит зегьы еицырзеиҧшу, еиҟароу, изныктәиу\nалхратә зинтә шьаҭа инақәыршәаны, маӡа бжьыҭирала.\nЖәлар Реизара азинмчхарақәа ҿҳәарас ирымоуп хәы-шықәса.\nЖәлар Реизара адепутатцәа ралхшьа аҧҟарақәа шьақәнаргылоит аконституциатә\nзакәан.\nАХӘҬАҶ 38. Аҧсны Жәлар Реизарахь ддепутатхарц илшоит 25-шықәса зхыүуа,\nалхратә зин змоу дарбанзаалак Аҧсны атәылауаҩ.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ма Аминистрцәа Реилазаара иалахәу, насгьы\nаҳәынҭқарратә усбарҭа аилазаареи аӡбаратә усҳәарҭақәеи ирыүанакуа\nамаүураҭыҧқәа аанызкыло, мамзаргьы аҧара зхыршәаауа даҽа усурак знапы\nалаку, арүаҩратә, анаукатә, арҿиаратә усқәа аламүакәа, Жәлар Реизара алахәхара\nилшом.\nЖәлар Реизара адепутатцәа Жәлар Реизараҿы имҩаҧырго русуразы Аҧсны\nАҳәынҭқарра ирзоунажьуеит рџьабааҧса.\nАХӘҬАҶ 39. Жәлар Реизара адепутатцәа рылакьысра зинӡам, урҭ рымчхара аҿҳәара\nааиаанӡа. Урҭ раанкылара, рҭакра, реимдара азин ыҟам, ацәгьара ахьыруз аҭыҧ аҿы\nиаанкыламзар, иара убасгьы хаҭала ргәаҭара залшом, егьырҭ ауаа ашәарҭа иҭазыргыло\nдара акгьы рыдбаламзар. Рыламкьысра аҧыхра азүаара Жәлар Реизара иаӡбоит.\nАХӘҬАҶ 40. Жәлар Реизара адепутатцәа руалҧшьа\nанагӡараҿы ралхцәа рыдүала иҿаҳәахарц залшом.\nАХӘҬАҶ 41. Ҿыц иалху Жәлар Реизара раҧхьатәи\nаилатәара ааиҧхьоит Аҧсны Ахада алхрақәа рышьҭахь\nмызкы аҩнуүҟала.\nАХӘҬАҶ 42. Жәлар Реизара иара аилазаара аҟынтәи\nиалнахуеит Аиҳаби уи ихаҭыҧуааи, егьырҭ амаүурауааи,\nеиҿнакаауеит акомиссиақәеи агәыҧ 3ыдақәеи.\nЖәлар Реизара Аиҳабы Жәлар Реизара аилатәарақәа мҩаҧигоит, Жәлар Реизара\nадепутатцәа рзинмчхарақәа рынагӡараҿы ацхыраара риҭоит, иаҭаху адыррақәа\nрыла еиқәиршәоит, Жәлар Реизара ақәүарақәа инапы рыүаиҩуеит.\nАиҳабы далырхаанӡа, ҿыц еиҿкаау Жәлар Реизара раҧхьатәи аилатәара мҩаҧигоит\nқәрала дара зегьы иреиҳабу Жәлар Реизара адепутат.\nАХӘҬАҶ 43. Ҿыц иалху Жәлар Реизара аусура\nианалага инаркны уанӡатәи Жәлар Реизара\nазинмчхарақәа нүәоит.\nЖәлар Реизара имҩаҧнагоит шықәсык ҩ-еилатәарак (ааҧынтәи аилатәара,\nҭагалантәи аилатәара).\nЖәлар Реизара аусушьа арегламент иҳәаақәнаүоит.\nАХӘҬАҶ 44. Жәлар Реизара иаӡбозаалак\nиаҭаху адепутатцәа рхыҧхьаӡара ыҟазароуп.\nАзакәанҧүаратә нүақәа рыдкыларазы,\n3ыдала Аконституциа иазгәанаҭаз акы\nакәымзар, иҟазароуп Жәлар Реизара\nадепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡара аҟынтә\nреиҳараҩык. Аконституциатә закәани даҽа\nзакәанқәаки рыдкылара аан иҟазароуп ахҧа\nрыҩхәҭак ирыүаркуа рбыжьқәа Жәлар\nРеизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡара\nаҟнытә.\nАХӘҬАҶ 45. Жәлар Реизара иаднакылаз\nиарбан закәанӡбатәзаалак Аҧсны Ахада\nизнагалатәуп.\nАҧсны Ахада инапы аүаиҩыр, уи азакәанӡбатә акьыҧхь иаирбоит Жәлар Реизара\nианаднакылаз инаркны жәохәымш рыҩнуүҟала.\nАзакәан амч аиуеит ианыркьыҧхь инаркны, еиҳа ихьшәаны азакәан амч аиура,\nазакәан ахаҭа ианышьақәнаргыло ада.\nАзакәанӡбатә Аҧсны Ахада дақәшаҳаҭымзар, уи Жәлар Реизарахь иргьежьуеит,\nдзықәшаҳаҭым азгәаҭаны. Аҩынтәтәи ахәаҧшра аан ахҧа рыҩхәҭак ирыүаркуа\nабжьқәа рыла азакәанӡбатә рыдыркылазар, Аҧсны Ахада инапы аүаиҩыроуп,\nегьҭижьроуп.\nАҧсны Ахада азакәанӡбатә аниоу инаркны жәамш рыҩнуүҟала Жәлар Реизарахь\nимыргьежьзар, усҟан азакәанӡбатә закәанхоит, Аҧсны Ахада инапы аүаиҩызар\nеиҧш. Азакәанӡбатә закәанхаӡом аилатәара ахгара иахҟьаны Аҧсны Ахада Жәлар\nРеизарахь измыргьежьзар.\nАХӘҬАҶ 46. Аҧсны Жәлар Реизараҿы азакәанҧүаратә ҧшьгара азин рымоуп Жәлар\nРеизара адепутатцәеи, Аҧсны Ахадеи, Аҧсны Иреиҳаӡоу Аӡбареи, Аҧсны Апрокурор\nХадеи.\nАХӘҬАҶ 47. Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәлар Реизара:\n1) иаднакылоит Аконституциеи Аҧсны Аҳәынҭқарра азакәанқәеи;\n2) иаднакылоит аҭыҧантәи аҳәаақәа рыҧсахрақәа ирызку ақәүарақәа;\n3) иазыӡырҩуеит атәылаҿы ҭагылазаашьас иҟоуи, аҳәынҭқарра аҩнуүҟатәи,\nадәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәеи, нас урҭ рымҩаҧгареи ирызку Аҧсны\nАхада инашьҭымҭақәа;\n4) иахәаҧшуеит егьышьақәнарҕәҕәоит аҳәынҭқарра абиуџьет, уи анагӡарагьы\nхылаҧшра азнауеит;\n5) иаднакылоит ашьауҕатә, ашьауҕатә-усеилыргаратә, амҩақәүаратә-џьатә,\nатәылауаҩратә, атәылауаҩратә-усеилыргаратә, аиныршәаратә уҳәа\nазакәанҧүарақәа, аӡбареиҿкаареи апрокуратуреи ирызку азүаарақәа;\n6) ианыхуп;\n(Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа мшаҧы 30, 2014 шықәса, №3494-с-V\nаҟнытә арҽеирақәа ралагаларазы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциатә\nзакәан)\n7)ишьақәнаргылоит Аҧсны Аҳәынҭқарратә ҳамҭақәеи, аҳаҭыртә, арратә\nхьӡалкаақәеи;\n8) ишьақәнарҕәҕәоит, ишыҧнарго рыланаҳәоит Аҧсны Аҳәынҭқаррабжьаратә\nеиқәшаҳаҭрақәа;\n9) иалнахуеит Аҧсны Жәлар Реизара Аиҳаби уи ихаҭыҧуааи;\n10) амаүура ианаҭоит, рхы иақәиҭнатәуеит, азакәан инақәыршәаны, Аҧсны Ахада\nиқәиргыло Апрокурор Хадеи, Амилаҭтә банк Ахантәаҩи, егьырҭ амаүурауааи;\n11) иаднакылоит Аминистрцәа Реилазаара иалахәу џьоукы бжьыҭирала иӡбоу\nрыгәрамгара рылаҳәара иазку ақәүарақәа;\n12) Аҧсны Ахада ахара иднаүоит уи имаүура нижьразы;\n13) ирыланаҳәоит амнистиа;\n14) иаӡбоит аибашьра рылаҳәареи аинышәара рыбжьаүареи ирызку азүаатәқәа;\n15) иаӡбоит Аҧсны Жәлар Реизара адепутатцәа рыламкьысра азүаатәқәа;\n16) иаӡбоит и3ыдоу аҭагылазаашьеи аибашьратә ҭагылазаашьеи ралагалара\nахьынӡазинрку;\n17) инанагӡоит Аконституциеи Аҧсны азакәанқәеи иадырүо егьырҭ\nазинмчхарақәа.\nАҦШЬБАТӘИ АХЫ. АНАГӠАРАТӘ МЧРА\nАХӘҬАҶ 48. Аҧсны Аҳәынҭқарра аҩныүҟа анагӡаратә мчра Аҧсны Ахада\nимадоуп.\nАҧсны Ахада Аҧсны Аҳәынҭқарра хыс дамоуп.\nАХӘҬАҶ 49. Аҧсны Ахада иалхра мҩаҧысуеит зегьы еицырзеиҧшу, еиҟароу,\nалхратә зин ашьаҭала, маӡа бжьыҭирала, хәы-шықәса аҿҳәара аҭаны.\nАҧсны Ахадас далырхуеит милаҭла иаҧсуоу, 35-шықәса иреиүамкәа, қџ-шықәса\nиреиҳамкәа изхыүуа, алхра азин змоу Аҧсны атәылауаҩ.\nАҧсны Ахадас аӡәы инеиҧынкыланы ҩ-ҿҳәарак иреиҳаны иалхра залшом.\nАХӘҬАҰ 50. Аҧсны Ахада имчхарақәа рынагӡара далагоит ҭоуба аниу инаркны,\nимчхарақәа рынагӡара даҟәыүуеит иҿҳәара анааилак, ҿыц иалху Аҧсны Ахада\nҭоуба аниу инаркны.\nАҧсны Ахада иалхшьеи, иалхра аҿҳәареи шьақәыргылахоит конституциатә\nзакәанла.\nАХӘҬАҶ 51. Аҧсны Ахада имаүура данахагыло, Аҧсны Жәлар Реизараҿы ҭоуба\nиуеит Аҧсны Аконституциатә ӡбара аӡбаҩцәа адыҧхьаланы. Аҭоуба атекст Жәлар\nРеизара ишьақәнарҕәҕәоит\n(ахәҭаұ 51 Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа мшаҧы 30, 2014 шықәса,\n№3494-с-V аҟнытә арҽеирақәа ралагаларазы Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә закәан аредакциала амчра аиуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә ӡбара актәи аилазаара анышьақәгыла инаркны)\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциатә ӡбара актәи аилазаара\nшьақәгылаанӡатәи аус зуа атекст аредакциала:\nАХӘҬАҶ 51. Аҧсны Ахада имаҵура данахагыло, Аҧсны Жәлар Реизараҿы ҭоуба\nиуеит Иреиҳаӡоу Аӡбара аӡбаҩцәа адыҧхьаланы. Аҭоуба атекст Жәлар Реизара\nишьақәнарҕәҕәоит».\nАХӘҬАҶ 52. Аҧсны Ахада изинмчхарақәа неигӡонаүы, аполитикатә партиақәеи\nауаажәларратә хеидкыларақәеи иҽрылаирхәуам.\nАҧсны Ахада Жәлар Реизара дадепутатӡам, аҳәынҭқарратә, ауаажәларратә\nусбарҭақәа ирыүаркәа иарбанзаалак даҽа маүурак идикылар ҟалом, ахаҧшьгаратә\nналаүаны.\nАҧсны Ахада ишьақәыргылоу аҿҳәарақәа раан иусуразы ианашьахоит иџьабааҧса\nАҧсны Аҳәынҭқарра аҟынтә.\nАХӘҬАҶ 53. Аҧсны Ахада:\n1) дырхылаҧшуеит ауаҩы изинқәеи ихақәиҭрақәеи, Аконституциеи Аҧсны\nазакәанқәеи, уи ажәларбжьаратә хыдүақәеи рынагӡашьа;\n2) иҳәаақәиүоит аҩнуүҟатәи, адәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәа;\n3) аҳәынҭқарра дахаҭарнакуп ажәларбжьаратә усқәа рҟны;\n4) инапы рыүаиҩуеит аҳәынҭқаррабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа;\n5) имҩаҧигоит Аҧсны ашәарҭадареи аҳәаақәа рыламкьысреи рзы иаҭаху аусқәа,\nеиҿикаауеит, хадарагьы азиуеит зыстатус закәанла иҳәаақәүахо Ашәарҭадара\nАсовет;\n6) ишьақәирҕәҕәоит Аҧсны аибашьратә доктрина;\n7) Аҧсны Ар Ҧызас дрымоуп;\n8) аҳәаанырцәтәи аҳәынҭқаррақәеи жәларбжьаратәи еиҿкаарақәеи рҟны Аҧсны\nадипломатиатә хаҭарнакцәа ықәиргылоит, ирхынҳәуеит;\n9) ишьақәирҕәҕәоит аҳәынҭқарратә, аекономикатә, асоциалтә, акультуратә,\nамилаҭтә ҿиара апрограммақәа;\n10) Аҧсны иахьаүанакуа иалиршоит афинанстә, акредиттә политикеи, анаука,\nаүараиура, акультура, агәабзиара, аекологиа, асоциалтә еиқәшәара ирыдҳәалоу\nаполитикеи рымҩаҧгара;\n11) иалиршоит атәылауаҩра, ахатә мал азыҟазаашьақәа, абиуџьет-финанстә\nсистема, ашәахтәқәүара, иааҳакәыршан иҟоу аҧсабара ахьчара, аҳәынҭқарратә\nмаүура рызүаарақәа иаку рзакәанҧүаратә мҩақәүара;\n12) Жәлар Реизара аилатәарақәа рылатәара азин имоуп, ианааиҭаххо аамҭазгьы\nажәа иҭалатәуп;\n13) атәылауаа ршәарҭадара ахьчаразы, азакәан инақәыршәаны Аҧсны иалеигалоит\nа3ыдаҭагылазаашьеи аибашьратә ҭагылазаашьеи, убри анаҩс урҭ аҭагылазаашьақәа\nЖәлар Реизара ишьақәнарҕәҕәоит;\n14) Аҧсны Жәлар Реизараҿы иара изинмчхарақәа инарықәыршәаны иқәиргылоит\nАмилаҭтә банк Ахантәаҩи, Апрокурор Хадеи, егьырҭ амаүурауааи\nркандидатурақәа, иара убас Жәлар Реизара иалеигалоит урҭ рхы рақәиҭтәра\nазүаарагьы;\n15) ишьақәиргылоит Жәлар Реизарахь алхрақәа рымҩаҧгара;\n16) амаүура иеиҭоит иагьамихуеит Аҧсны ақалақьқәеи араионқәеи рҟны\nанагӡаратә мчра ахадацәа;\n17) дрыхәаҧшуеит анагӡаратә мчра аусбарҭақәа реиҿкаареи русушьеи\nрызүаарақәа;\n18) аминистррақәа, аусҳәарҭақәа, араионқәа, ақалақьқәа рхадацәа, иара убас\nаҭыҧантәи ахаланапхгара рынүақәа аҧихуеит, урҭ Аҧсны Аконституциеи\nазакәанҧүареи ирҿагылозар;\n19) ирылеиҳәоит ареферендум ихаҧшьгарала, Жәлар Реизареи Аҧсны Иреиҳаӡоу\nАӡбареи рыдүала, азакәан ишаҳәо инақәыршәаны;\n20) Жәлар Реизарахь инеигоит атәылаҿы ҭагылазаашьас иҟоуи, Аҳәынҭқарра\nаҩнуүҟатәи, адәныҟатәи аполитика ахырхарҭа хадақәеи ртәы зҳәо есышықәсатәи\nанашьҭымҭақәа, инеигоит аҳәынҭқарратә биуџьетӡбатәқәеи, уи анагӡара иазку\nаҳасабырбеи;\n21) азин имоуп Жәлар Реизара изаамҭаным аилатәарақәа рааҧхьара;\n22)иӡбоит азакәан инақәыршәаны Аҧсны атәылауаҩра азүаарақәа;\n23) иалиршоит ахара анажьра;\n24) иранеишьоит аҳәынҭқарратә ҳамҭақәа, ириҭоит аҳаҭыртә, арратә иара убас\nи3ыдоу ахьыӡлкаақәа;\n25) ишьақәиргылоит астандартқәа, аеталонқәа, акапанреи ашәага-загеи ракқәа;\n26) инеигӡоит Аконституциеи Аҧсны азакәанқәеи идырүо егьырҭ азинмчхарақәа.\nАХӘҬАҰ 54. Аҧсны Ахада дицалырхуеит уи Ихаҭыҧуаҩгьы. Аҧсны Ахада\nИхаҭыҧуаҩ икандидатура ықәиргылоит Аҧсны Ахада иҭыҧ ахь кандидатс иҟоу.\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩыс далхзар ҟалоит алхра азин змоу, 3џ-шықәса иреиүам,\nқџ-шықәса иреиҳам Аҧсны атәылауаҩ.\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ, изинмчхарақәа неигӡонаүы, аполитикатә партиақәеи\nауаажәларратә хеидкылақәеи иҽрылаирхәуам.\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Жәлар Реизара дадепутатӡам, иарбанзаалак егьырҭ\nаҳәынҭқарратә, ауаажәларратә усбарҭақәа ирыүаркуа маүурак дахагылар ҟалом,\nаиҿырцааратәқәагьы налаүаны.\nАҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ ианашьахоит иџьабааҧса, уи иазыҧүәоу аамҭақәа\nинарықәыршәаны, Аҧсны Аҳәынҭқарра аҟнытә.\nАХӘҬАҶ 55. Аҧсны Ахада Ихаҭыҧуаҩ Аҧсны Ахада идүала инаигӡоит уи\nинапынүақәак, Аҧсны Ахада диҧсахуеит, уи даныҟам ма иусқәа рынагӡара\nанилымшо.\nАХӘҬАҶ 56. Атәыла зегьы аҿы анагӡаратә мҩаҧгатәқәа азеиҧш хылаҧшра\nрыҭаразы Аҧсны Ахада Аҧсны Аминистрцәа Реилазаара напхгара азиуеит.\nАминистрцәа Реилазаара шьақәиргылоит Аҧсны Ахада, уи иара инапаүаҟагьы\nиҟоуп.\nАминистрцәа Реилазаара иалахәуп Аҧыза-министр, Аҧыза Ихаҭыҧуаа,\nАминистрцәа, закәанла иазгәаҭоу егьырҭ амаүурауаа.\nАХӘҬАҶ 57. Аҧсны Аминистрцәа Реилазаара ишынеибаку ма уи иалахәу џьоукы\nрмаүура ааныжьра азин рымоуп.\nАмаүура ааныжьра Аҧсны Ахада иҿаҧхьа иқәдыргылоит. Уи азин имоуп\nидикылар ма мап ацәикыр.\nАХӘҬАҶ 58. Аҧсны Жәлар Реизара Аминистрцәа Реилазаара иалоу руаӡәк иахь\nагәрамгара аанарҧшыр, усҟан уи азүаара Аҧсны Ахада иҿаҧхьа иқәнаргылар\nалшоит. Азүаара үыхәаҧүәала изыӡбогьы Аҧсны Ахада иоуп.\nАҧсны Аминистрцәа Реилазаара аиҿкаареи аусуреи ҳәаақәүахоит конституциатә\nзакәанла.\nАХӘҬАҶ 59. Аҧсны Ахада изинмчхарақәа рхархәара залшом Аконституциатә\nшьақәгылашьа аҧсахразы, закәанла иалху егьырҭ аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәа\nреимырпразы ма русура аанкыларазы.\nАХӘҬАҶ 60. Аҧсны Ахада, иара изинмчхарақәа рҳәаақәа дырҭымүкәа, аус зуа\nазакәанҧүара ашьаҭала, насгьы уи анагӡарала иҭижьуеит Аҧсны ахьынӡанаӡааӡо\nамч змоу аусҧҟақәеи адүақәеи.\nАХӘҬАҶ 61. Аҧсны Аконституциа иақәымшәо Аҧсны Ахада изинтә актқәа\nаҧыхзар ҟалоит Аҧсны Аконституциатә ӡбарала. Азакәанқәа ирықәымшәо Аҧсны\nАхада изинтә актқәа аҧыхзар ҟалоит Аҧсны Иреиҳаӡоу Аӡбарала.\n(ахәҭаұ 61 Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа мшаҧы 30, 2014 шықәса,\n№3494-с-V аҟнытә арҽеирақәа ралагаларазы Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә закәан аредакциала)\nАХӘҬАҶ 62. Аұыда ҭагылазаашьеи, аҧсабаратә рыцҳарақәеи, аибашьрақәеи раан\nАҧсны Ахада азин имоуп иҭижьыр азакәан мчы змоу, хымҧада иаарласӡаны\nинагӡатәу, иара убри аамҭазыүәҟьа Жәлар Реизарахь инацҳатәу ақәүарақәа.\nАХӘҬАҶ 63. Аҧсны Ахада ихаҭара лакьысра ақәым. Аҧсны Ахада ихьӡ-иҧшеи\nиаҳаҭыри азакәан иахьчоит.\nАХӘҬАҶ 64. Аҧсны Ахада иҭоубеи, Аконституциеи, Аҧсны азакәанқәеи\nеилеигар, имаүура дамхзар алшоит.\nАбри аҩыза ақәүара аднакылоит Аҧсны Жәлар Реизара, Аҧсны Аконституциатә\nӡбара аихшьала шьаҭас иҟаүаны, Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡара\nаҟнытә ахҧа рыҩхәҭак ирыүаркуа еиҳау бжьыла, маӡа бжьыҭирала.\n(ахәҭаұ 64 Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа мшаҧы 30, 2014 шықәса,\n№3494-с-V аҟнытә арҽеирақәа ралагаларазы Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә закәан аредакциала амчра аиуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә ӡбара актәи аилазаара анышьақәгыла инаркны)\nАҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциатә ӡбара актәи аилазаара\nшьақәгылаанӡатәи аус зуа атекст аредакциала:\nАХӘҬАҶ 64. Аҧсны Ахада иҭоубеи, Аконституциеи, Аҧсны азакәанқәеи\nеилеигар, имаүура дамхзар алшоит.\nАбри аҩыза ақәүара аднакылоит Аҧсны Жәлар Реизара, Аҧсны Иреиҳаӡоу Аӡбара\nаихшьала шьаҭас иҟаүаны, Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡара аҟнытә\nахҧа рыҩхәҭак ирыүаркуа еиҳау бжьыла, маӡа бжьыҭирала.\nАХӘҬАҶ 65. Аҧсны Ахада ианааиҭахыу аамҭазы имаүура аанижьыр илшоит.\nИмаүура ааныжьра азүаара аӡбоит Аҧсны Жәлар Реизара. Аӡбара рыдыркылоит\nахҧа рыҩхәҭак ирыүаркуа абыжьқәа рыла.\nАХӘҬАҶ 66. Аҧсны Ахада дамырхыр, иҧсҭазаара далүыр, имаүура нижьыр ма\nизинмчхарақәеи иусқәеи рынагӡара илымшар, урҭ иусқәа ыиасуеит Аҧсны Ахада\nИхаҭыҧуаҩ иахь. Аҧсны Ахадагьы, уи Ихаҭыҧуаҩгьы рмаүура иамырхыр, иҧсыр,\nрмаүура аанрыжьыр, ма Аҧсны Ахада иусқәа рынагӡара рылымшар, урҭ аусқәа\nыиасуеит Аҧсны Аҧыза-министр иахь. Аҧсны Ахада иусқәа рынагӡара ари ахәҭа3\nаҿы еиқәыҧхьаӡоу аӡәгьы илымшар, урҭ аусқәа ыиасуеит Жәлар Реизара Аиҳабы\nиахь.\nАХӘҬАҶ 67. Аҧсны Ахада иусқәа назыгӡо ауаҩы изинмчхарақәа амч рымоуп,\nАҧсны Ахада иусқәа рынагӡара илзмыршо амзызқәа аҧыххаанӡа, ма Аҧсны\nАхада ҿыц далырхаанӡа.\nАҧсны Ахада ҿыц иалхрақәа мҩаҧгахароуп хымыз рыҩнуүҟала. Убысҟан Аҧсны\nАхада иусқәа назыгӡо азин имаӡам ареферендум рылаҳәара, Аҧсны Аконституциа\nарҽеирақәеи аиҭахәаҧшреи ирызку ажәалагалақәа рықәыргылара.\nАХӘБАТӘИ АХЫ. АӠБАРАТӘ МЧРЕИ АПРОКУРАТУРЕИ\n(Ахәбатәи ахы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аконституциа мшаҧы 30, 2014 шықәса,\n№3494-с-V аҟнытә арҽеирақәа ралагаларазы Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАконституциатә закәан аредакциала)\nАХӘҬАҶ 68. Азинӡбара Аҧсны иназыгӡо аӡбара мацароуп.\nАҧсны аӡбаратә мчра нагӡахоит аконституциатә, атәылауаҩратә, ашьауҕатә,\nадминистративтә аӡбареиҿкаарала.\nАӡбареиҿкаара Аҧсны ишьақәыргылахоит абри Аконституциеи аконституциатә\nзакәани рыла.\nИұыдалкаатәу аӡбарақәа раҧүара ҟалаӡом.\nАХӘҬАҶ 69. Ӡбаҩцәас иҟалар рылшоит 30-шықәса зхыүыз, иреиҳаӡоу азинүара\nиалгахьоу, азинтә занааҭла хәышықәса иреиүамкәа аусура аҧышәа змоу Аҧсны\nатәылауаа.\nАҧсны Иреиҳаӡоу аӡбареи Аҧсны Аиныршәаратә ӡбареи аӡбаҩцәас иҟалар\nрылшоит 35-шықәса зхыүыз, иреиҳаӡоу азинүара иалгахьоу, азинтә занааҭла\nжәашықәса иреиүамкәа аусура аҧышәа змоу Аҧсны атәылауаа.\nАҧсны Аконституциатә ӡбара аӡбаҩцәас иҟалар рылшоит 40-шықәса зхыүыз,\nиреиҳаӡоу азинүара иалгахьоу, азинтә занааҭла жжәохә шықәса иреиүамкәа аусура\nаҧышәа змоу Аҧсны атәылауаа.\nАконституциатә ӡбарала аӡбаҩцәа рзы адүақәа ирыцүаны ишьақәыргылазар\nҟалоит.\n(ахәҭаұ 69 амч аиуеит ажьырныҳәа 1, 2016 шықәсазы)\nажьырныҳәа 1, 2016 шықәсанӡа аус зуа атекст аредакциала:\nАХӘҬАҶ 69. Ӡбаҩцәас иҟалар рылшоит 27-шықәса зхыҵыз, иреиҳаӡоу азинҵара\nиалгахьоу, азинтә занааҭла хәышықәса иреиҵамкәа аусура аҧышәа змоу Аҧсны\nатәылауаа.\nАҧсны Иреиҳаӡоу аӡбара Аиҳаби уи алахәылаҩцәеи, алада игылоу аӡбарақәа\nрыӡбаҩцәеи, Аиныршәаратә ӡбара Аиҳаби аӡбаҩцәеи алнахуеит Аҧсны Жәлар\nРеизара Аҧсны Ахада иажәалагалала».\nАХӘҬАҶ 70. Аӡбаҩ иусқәа рынагӡара иалеигӡар ҟалом иарбанзаалак даҽа\nҳәынҭқарратә маүурак ма аџьаҧса зхыршәаауа иарбанзаалак усурак, арүаҩратә,\nанаукатә, арҿиаратә усқәа ракәымзар.\nАӡбаҩцәа иазалху аҿҳәарақәа рзы иранаршьоит рџьабааҧса аҧара Аҧсны\nАҳәынҭқарра аҟнытә.\nАХӘҬАҶ 71. Аӡбаҩцәа алырхуеит жәашықәса ҿҳәарас ирыҭаны. Аҧсны\nАконституциатә ӡбаҩцәа алырхуеит жәохә шықәса ҿҳәарас ирыҭаны, убри аан\nАконституциатә ӡбара аӡбаҩ аҿҳәара ҿыц азы иалхра ҟалаӡом.\n(ахәҭаұ 71 актәи ахәҭа амч аиуеит ажьырныҳәа 1, 2016 шықәсазы)\nАажьырныҳәа 1, 2016 шықәсанӡа аус зуа атекст аредакциала:\n«Аӡбаҩцәа алырхуеит хәышықәса ҿҳәарас ирыҭаны. Аӡбаҩцәа лакьысра рықәым,\nихьыҧшым, Аконституциеи Аҧсны азакәанқәеи роуп знапаҵаҟа иҟоу».\nАӡбаҩцәа алнахуеит Аҧсны Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә\nиреиҳахаз рыла Аҧсны Ахада иажәалагалала.\nАҧсны Аконституциатә ӡбара аӡбаҩцәа алнахуеит Аҧсны Жәлар Реизара\nадепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә аҧышәа змоу реиҳараҩык рыла Аҧсны\nАхада иажәалагалала. Аҧсны Аконституциатә ӡбара аӡбаҩцәа ркандидатура\nАҧсны Ахада идгалара азин рымоуп Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиҧш\nхыҧхьаӡараҟнытә ахҧа ахәҭак иреиүам гәыҧҩык адепутатцәеи аӡбаратә\nхаланапхгара иреиҳаӡоу аусбарҭеи.\n(ахәҭаұ 71 ахҧатәи ахәҭа амч аиуеит ажьырныҳәа 1, 2016 шықәсазы)\nАӡбаҩцәа лакьысра рықәым, ихьыҧшым, Аконституциеи Аҧсны азакәанқәеи роуп\nзнапаүаҟа иҟоу.\nАӡбаҩ ашьауҕатә ҭакҧхықәра идүара залшом закәанла иҳәаақәүамкәа.\nАӡбаҩ изинмчхарақәа имхра ма раанкылара залшом, конституциатә закәанла\nишьақәыргылоу үаүҕәык амамкәа.\nАХӘҬАҶ 72. Аусқәа реилыргара аӡбарақәа зегьы рҟны иаартны имҩаҧысуеит,\nзакәанла ишьақәыргылоу хҭысқәак ианрыхәаҧшуа ада.\nАӡбарарҿиара мҩаҧысуеит иалахәу наҟ-ааҟ реиндаҭлареи зинла реиҟарареи шьаҭас\nиаманы.\nАХӘҬАҶ 72¹. Аҧсны Аконституциатә ӡбара, ахала, ихьыҧшымкәа,\nаконституциатә аӡбараҿиарала аӡбаратә мчра назыгӡо аконституциатә гәаҭара\nаӡбаратә усбарҭаны иҟоуп.\nАҧсны Аҧсны Аконституциатә ӡбара:\n1) ирыхәаҧшуеит Аконституциа иақәшәои иақәымшәои аусқәа:\nа) Аҧсны Ахадеи, Жәлар Реизареи, Аминистрцәа реилазаареи аҭыҧантәи\nахаланапхгара усбарҭақәеи ирыдыркылаз аконституциатә закәанқәа, азакәанқәа,\nазинтә актқәа;\nб) азакәан мчы змоуз Аҧсны Аҳәынҭқарра жәларбжьаратәи аиқәшаҳаҭрақәа;\n2) ирыхәаҧшуеит аусдырра иадҳәалоу аимакқәа;\nа) аҳәынҭқарра амчрақәа русбарҭақәеи аҭыҧантәи ахаланапхгара усбарҭақәеи\nрыбжьара ицәырүуа;\n3) ирыхәаҧшуеит атәылауаа рконституциатә зинқәеи рхақәиҭрақәеи реилагаразы\nашшыҧхьыӡқәа, аӡбарақәа иҟарүо азыҳәарақәа рыла игәанаҭоит иалкаау аус аҿы\nахархәара змоу мамзаргьы хархәара зоураны иҟоу азакәан Аҧсны Аконституциа\nиахьынӡақәшәо.\n4) Аҧсны Ахада, Жәлар Реизара, Аминистрцәа Реилазаара иҟарүо азыҳәарала\nАконституциазы аилкаа анаҭоит;\n5) Жәлар Реизара иҟанаүо азыҳәарала Аҧсны Ахада имаүура иамхразы ахара\nидүара ақәыргыларазы ишьақәыргылоу аҧҟара ақәныҟәаразы алкаа ҟанаүоит;\n6) алкааа ҟанаүоит Аҧсны Аконституциа арҽеирақәа рзы ма аиҭахәаҧшразы\nажәалагалақәа ари Аконституциа абыжьбатәи ахы аҭахрақәа иахьынӡарықәшәо;\n7) имҩаҧнагоит аконституциатә закәан ианаҭо егьырҭ азинмчхарақәа.\nАХӘҬАҶ 73. Аҧсны аӡбаратә мчра иреиҳаӡоу усбарҭаны иҟоуп атәылауаҩратә,\nашьауҕатә, анапхгаратәи егьырҭ аӡбарақәа рзеиҧш иурисдикциа иаүанакуа аусқәа\nрзы.\nАҧсны Иреиҳаӡоу Аӡбара закәанла иазгәаҭоу апроцессуалтә формақәа рыла\nаӡбаратә хылаҧшра рызнауеит азеиҧш иурисдикциа иаүанакуа аӡбарақәа русура,\nирнаҭоит аӡбаратә ҧышәа иадҳәалоу азүаарақәа рзы изықәныҟәаша анапхгаратә\nеилкаарақәа.\nАХӘҬАҶ 73¹. Аҧсны Аиныршәаратә ӡбара имҩаҧнагоит аиашаӡбара аекономикатә\nеимакқәа реилыргаралеи иара иаүанакуа егьырҭ аусқәа рыхәаҧшралеи.\nАХӘҬАҶ 74. Аҧсны аӡбарақәа рықәүарақәа шьҭырхуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nахьӡала.\nАХӘҬАҶ 75. Аҧсны Апрокуратура – хыхь иҟоу апрокурорцәеи Аҧсны Апрокурор\nХадеи рнапаүаҟа үаҟа иҟоу апрокурорцәа еидызкыло иаку аусбартақәа рсистемоуп.\nАҧсны Апрокуратура аусбарҭақәа рзинмчхарақәа мҩаҧыргоит, иарбанзаалак даҽа\nмчрақәак ирхьыҧшымкәа.\nАХӘҬАҶ 76. Аҧсны Апрокурор Хада имаүура иаҭареи иамрхреи мҩаҧнагоит\nАҧсны Жәлар Реизара Аҧсны Ахада иажәалагала. Егьырҭ апрокурорцәа рмаүура\nиеиҭоит Аҧсны Апрокурор Хада.\nАХӘҬАҶ 77. Аҧсны Апрокуротура аусбарҭақәа рзинмчхарақәеи, реиҿкаареи\nрусушьеи ҳәаақәнаоит азакәан.\nАХӘҬАҶ 77. Апрокуратура аусбарҭақәа рзинмчхарақәеи, реиҿкаареи, русуреи\nҳәаақәнаүоит азакәан.\nАФБАТӘИ АХЫ. АҬЫҦАНТӘИ АХАЛАНАПХГАРА\nАХӘҬАҶ 78. Аҭыҧантәи ахаланапхгара мҩаҧгахоит араионқәеи ақалақьқәеи,\nегьырҭ аиланхарҭақәеи рҟны.\nАХӘҬАҶ 79. Аҭыҧантәи ахаланапхгара атәылауаа имҩаҧыргоит рхатәгәаҧхара\nишиашоу аиҭаҳәарала ма аҭыҧантәи ахаланапхгара алхратә усбарҭақәа рыла.\nАҧсны ақалақьқәеи араионқәеи рҟны анагӡаратә мчрақәа рхадацәа Аҧсны Ахада\nиалихуеит аҭыҧантәи ахаланапхгара аилазаара аҟнытә.\nАҭыҧантәи ахаланапхгара аилазаара аиҿкаареи азинмчхарақәеи шьақәыргылахоит\nзакәанла.\nАХӘҬАҶ 80. Аҭыҧантәи ахаланапхгара аусбарҭақәа ишьақәдыргылоит аҭыҧантәи\nабиуџьет, аҭыҧантәи ашәахтәқәеи, аҧаралхрақәеи, рнапаҿы иҟоуп, ишырҭаху рхы\nиадырхәоит аҭыҧантәи амал, ирыхьчоит ауаажәларратә еиҿкаара, иҳәаақәырүоит\nдара рыҩнуүҟатә еилазаара, иара убас ирыӡбоит аекономикатә, асоциалтә уҳәа дара\nрҳәаақәа ирҭаӡо, егьырҭ аҳәынҭқарратә усбарҭақәак ирыүарымкуа азүаарақәа.\nАХӘҬАҶ 81. Абри Аконституциеи азакәанқәеи рыла ишьақәыргылоу аҭыҧантәи\nахаланапхгара азинқәа рыҧкра аҳәынҭқарратә усбарҭақәа ирылшом. Аҭыҧантәи\nахаланапхгара закәанла имҩаҧнаго аусқәа аҽрылагалара залшом.\nАХӘҬАҶ 82. Аҭыҧантәи ахаланапхгара усӡбарала ахыхьчара иақәиҭуп,\nазинмчхарақәа ахы иақәиҭны, ҧықәсларада имҩаҧнагаларц азы.\nАБЫЖЬБАТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ РИАШАРАҚӘЕИ\nАКОНСТИТУЦИА АИҬАХӘАҦШЫШЬАҚӘЕИ\nАХӘҬАҶ 83. Аҧсны Аконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи рзы ажәалагалақәа\nАҧсны Жәлар Реизараҟны рықәыргылара рылшоит Аҧсны Ахада, Аҧсны Жәлар\nРеизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә ахҧа ахәҭак иеиүамкәа, иара убас\nжәанызқьҩык иреиүамкәа, алхра зин змоу Аҧсны атәылауаа.\nАҧсны Аконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи рызүаарақәа ирыдгыло Аҧсны\nатәылауаа Аҧсны ақалақьқәеи араионқәеи хәба иреиүамкәа ирықәынхозароуп, арҭ\nақалақьқәеи араионқәеи рыҟны ари аҧшьгара адгыларазы иеизгазароуп ҩ-нызқь\nиреиүамкәа Аҧсны атәылауаа рнапынүақәа.\nАҧсны Аконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи рзы ажәалагалақәа Аҧсны Жәлар\nРеизараҟны иқәыргылазар ҟалоит Аҧсны Аконституциа аиҭазаргьы ахәаҧшреи\nариашареи рзы ажәалагалақәа Аҧсны Аконституциа абыжьбатәи ахы ишақәшәо\nазы Аҧсны Аконституциатә ӡбара алкаа ыҟазар.\nАҧсны Аконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи рзы ажәалагалақәа Аҧсны Жәлар\nРеизараҟны ақәыргылара ҟалаӡом, Аҧсны Аконституциа аҧсахрагьы\nаиҭахәаҧшрагьы ҟалаӡом Аҧсны иахьаүанакуа иұыдалкаау мамзаргьы аибашьратә\nҭагылазаашьа аныҟоу.\nАҧсны Аконституциа аҧсахра ма аиҭахәаҧшра ҟалаӡом урҭ иазгәарҭозар: Аҧсны\nАконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи ауаҩи атәылауаҩи изинқәеи ихақәиҭрақәеи\nраҧыхра ма рыҧкра; Аҧсны Аҳәынҭқарра ахьыҧшымра аҧыхра ма\nадгьылүакыратә акра аилагара; жәларрымчхара апринцип аҿагылара, амчхарақәа\nреиҟәшара ма адгьыли егьырҭ аҧсабаратә хархәагақәеи рхатәразы аҳәынҭқарратә\nформа аҧсахра, иара убас Аҧсны аҳәынҭқарратә бызшәа астатус аҧсахра\nиазкызар. (Ахәҭаұ 83 ахәбатәи ахәҭа амч аиуеит лаүарамза 9, 2014 шықәсазы)\nАХӘҬАҶ 84. Аҧсны Аконституциа ариашарақәа рыдыркылоит Аҧсны Жәлар\nРеизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә ахҧа рыҩхәҭак ирыүаркуа абжьқәа\nрыла Аҧсны Жәлар Реизараҟны ҩымыз зыбжьоу аҧхьарақәа хҧа рыҟны иақәнагоу\nажәалагала анықәыргылаха инаркны фымыз иреиүамкәа ианүы, убри ашьҭахь\nареферендум аҟны ианрыдыркыла ашьҭахь.\nАҧсны Аконституциа егьырҭ ахқәа рырҽеирақәа рзы ажәалагалақәа рыдыркылоит\nАҧсны Жәлар Реизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә ахҧа рыҩхәҭак әа\nирыүаркуа иеиҳау абжьқәа рыла.\nАҧсны Жәлар Реизараҟны Аҧсны Аконституциа арҽеирақәа рзы азүаара еиҭа\nақәыргылара ма аиҭахәаҧшразы ажәалагалақәа рықәыргылара ҟалоит Аҧсны\nАконституциа арҽеирақәа рзы ажәалагалақәа мап анрыцәкха арыцхә инаркны\nшықәсык анүы ашьҭахь.\nАХӘҬАҶ 85. Аҧсны Жәлар Реизара азинмчхарақәа рыҿҳәара аҩныүҟа иалшаӡом\nАҧсны Аконституциа аҧҟарақәа ҩынтә арҽеирақәа ралагалареи ҩынтә Аҧсны\nАконституциа аиҭахәаҧшреи.\nАжьырныҳәа 1, 2016 шықәсанӡа аус зуа атекст аредакциаҿы:\n«АБЫЖЬБАТӘИ АХЫ. АКОНСТИТУЦИАТӘ РИАШАРАҚӘЕИ\nАКОНСТИТУЦИА АИҬАХӘАҦШЫШЬАҚӘЕИ\nАхәҭаҷ 83. Аҧсны Аконституциа аиҭахәаҧшреи ариашареи рызҵаарақәа\nрықәыргылара рылшоит Аҧсны Ахада, Аҧсны Жәлар Реизара, Аҧсны Иреиҳаӡоу Аӡбара,\nАҧсны Апрокурор Хада.\nАхәҭаҷ 84. Аҧсны Аконституциа ариашарақәа рыдыркылоит Аҧсны Жәлар\nРеизара адепутатцәа рзеиҧш хыҧхьаӡараҟнытә ахҧа рыҩхәҭак ирыҵаркуа абжьқәа\nрыла.\nАҟәа ақ.\nАбүара 26, 1994 шықәса\n№ 187-с","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-09","url":"http:\/\/emb-abjasia.com\/ab\/abjasia\/constitucion\/","date":"2018-02-18T10:18:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-09\/segments\/1518891811830.17\/warc\/CC-MAIN-20180218100444-20180218120444-00742.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987608194,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":8,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9987608194351196}","num_words":7237,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":4783.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеиаҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАԥсшьара\nАԥсны\nАԥсны\nатәылауаа\nмшаԥы\n27\nинаркны\nлаҵара\n2\nрҟынӡа\nрыԥсы\nршьоит\n17:29 23.04.2019\n2019 шықәса рзы Мшаԥы мшаԥымза 28 иахьақәшәо инадҳәаланы. Мшаԥы 29 ԥсшьарамшны ирылаҳәоуп. Иара убасгьы мшаԥы 30 ԥсшьарамшуп.\nАԥснытәи\nаҳәынҭқарратә\nуниверситет\nаҿы\nамцакра\nыҟан\nГәымсҭа\nақыҭан\nахаҵа\nдызӷьычыз\nрмашьына\nакәзар\nҟалоит\nҳәа\nагәызҩара\nззыҟоу\nԥшаауп\n18:30 23.04.2019\n48\nКәыҵниа ААУ амцакразы: иуаҩы иишамкәа ихымҩаԥгашьа иахылҿиааз машәыруп\nАҟәеи Аҟәа араиони рҟны амцарцәаратә ҟәша аиҳабы Ҭимур Кәыҵниа арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы еиҭеиҳәеит ААУ амцакра ҟалеит ҳәа адырра шроуз атәы.\n16:49 23.04.2019\n39\nКакоба еиҭеиҳәеит Аԥсны абжьаратә-профессионалтә система аҩаӡара ашьҭыхразы иҟаҵоу атәы\nМосква имҩаԥысуаз аҵарадырразы жәларбжьаратәи асалон иабзоураны Аԥсны аҵаратә система аиӷьтәразы аус зыдулахо иҳәеит ҳтәыла аҵара аминистр Адгәыр Какоба арадио Sputnik Аԥсны амҩаԥгаҩ Сусана Саӡԥҳа даниҿцәажәоз.\n13:24 23.04.2019\n14\nАб Бассариан: аҽынкылара- афатә мацарала акәӡам, уусқәа хылаԥшра рыуҭароуп\nАчгара ду ианыҵоу, уи хзыркәшо амчыбжьи рзы ихадаратәу аԥҟарақәа ртәы арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы еиҭеиҳәеит Аб Бассариан Аԥлиа.\n10:00 23.04.2019\n5\nАшьапылампыл азы Аԥсны ачемпионат XIV атур ахәмаррақәа мҩаԥысит\nАҳҭнықалақь акоманда \"Нарҭи\" гәдоуҭатәи акоманда \"Риҵеи\" рыхәмарра мҩаԥысит аҟәатәи астадион \"Динамо\" аҿы.\n09:38 23.04.2019\n14\nКакалиа еиҭеиҳәеит акамшьиа иахҭныҵыз аԥара абиуџьет шаҟа алагалахо атәы\nАԥсны Ақыҭанхамҩа аминистр Амиран Какалиа арадио Sputnik аҟны еиҭеиҳәеит сынтәа акамшьиа акра инамаданы абиуџьет шаҟа алагалахо, уи аԥсыӡ хкы аус адызуло ирԥыло ауадаҩрақәа ртәы.\n19:29 22.04.2019\n10\nМамедоӷлы Очамчыра имҩаԥгахо аицлабрақәа рзы: уа инхо рзы иҿырԥшыгахар ҳҭахуп\nАклуб \"Аԥсны аспорт\" алахәыла Асҭамыр Мамедоӷлы арадио Sputnik аҟны еиҭеиҳәеит лаҵарамзазы Очамчыра иеиҿкаахо аицлабрақәа ртәы.\n18:11 22.04.2019\n16\nАԥсны анефт аҵхра азҵаарақәа рзы апарламенттә комиссиа аусура иацҵоуп\nАԥсны иахьаҵанакуа арацәаӡритә аӡа аҵхра азҵаарақәа рзы Апарламент аҿы акомиссиа аԥҵан хәажәкыра 20, 2019 шықәсазы.\n17:56 22.04.2019\n4\nSputnik Аԥсны апресс-центр аҿы \"Ochamchira run 2019\" иазку апресс-конференциа ҟалоит\nМшаԥы 23 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп дуатлон азы аиндаҭлареи \"Ochamchira run 2019\" захьӡу аиԥхныҩлареи ирызку апресс-конференциа.\n17:34 22.04.2019\n12\nԤлиаԥҳа Украинатәи алхрақәа рзы: аҿагыларатә бжьыҭара мҩаԥысит\nАԥснытәи Аҳәынҭқарратә университет аполитологиеи асоциологиеи ркафедра адоцент Далила Ԥлиаԥҳа арадио Sputnik аҟны Украина имҩаԥгаз аҳәынҭқарра ахада иалхрақәа ахәшьара рылҭеит.\n16:59 22.04.2019\n45\nАслан Бжьаниа игәабзиара иазҿлымҳауп Москва иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәарҭа\nАԥсны Аҳәынҭқарра Жәлар Реизара - Апарламент адепутат, аоппозициатә мчрақәа рыблок ацхантәаҩы Аслан Бжьаниа игәабзиара иаалырҟьан иуашәшәырахан, Москва ақалақь ахәышәтәырҭақәа руак дҭарҵеит 2019 шықәса мшаԥы 18 рзы.\n16:16 22.04.2019\n10\nАԥсны Апарламент Гәылрыԥшь араион аҿы аполигон аргылара иақәшаҳаҭхеит\nАцрыҵ кьакьақәа аусеиҭарыдуларатә полигон Гәылрыԥшь араион Кациқыҭ аҳаблаҿ аргылараз адгьыл ҭыԥ алырхит. Адгьылҭыԥ аҵакыра 36 гектар иҟоуп.\n15:39 22.04.2019\n8\nАҽазыҟаҵарақәа рҳәаақәа ирҭагӡаны арратә авиациа Аԥсныҟа иаашьҭуп\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Аладатәи арратә округ аруааи Аԥсны атәылахьчара аминистрра аруааи еидҵоу ар ргәыԥ разыҟаҵара аҳәаақәа ирҭагӡаны акоманда-штабтә ҵара-ҽазыҟаҵарақәа мҩаԥыргеит.\n15:06 22.04.2019\n4\nУрыстәылеи Аԥсныи рыруаа аҽазыҟаҵарақәа еицымҩаԥыргеит\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Аладатәи арратә округ аруааи Аԥсны Атәылахьчара аминистрра аруааи еидҵоу ар ргәыԥ рҽазыҟаҵара аҳәаақәа ирҭагӡаны акоманда-штабтә ҵара-ҽазыҟаҵарақәа еицымҩаԥыргеит.\n13:26 22.04.2019\n11\nАҩӡба иҳәеит аӡахәаҭрақәа рҟны ашәҭқәа зеиҭарҳауа атәы\nАилахәыра \"Аԥсны аҩқәеи аӡқәеи\" аҩыҟаҵаҩ хада Валери Аҩӡба арадио Sputnik аҟны еиҭеиҳәеит руалырқәа ахьынтәиаарго, иара убасгьы аӡахәаҭрақәа рҟны агәил шәҭқәа зеиҭарҳауа.\n11:02 22.04.2019\n6\n\"Афон\" \"Динамо\" иаиааит\nАшьапылампыл азы Аԥсны ачемпионат ажәиԥшьтәи аикәшара ахәмарра мҩаԥысуан аҟәатәи астадион \"Динамо\" аҿы.\n10:16 22.04.2019\n7\nАԥсны имҩаԥысит ашахматтә турнир \"Амшен\"\nАԥсны инхо аерманцәа реилазаареи ареспублика Ашахматтә федерациеи есышықәса еицымҩаԥырго ашахматтә турнир рҽаладырхәит шәҩык инарзынаԥшуа ахәыҷқәеи адуқәеи.\n10:13 22.04.2019\n2\nҲазлацәажәаша ҳамоуп: Аб Бассариан ачгара иазкны\nҲазлацәажәаша ҳамоуп- акультура, аспорт, аҟазара, уи - ҳара ҳаԥсҭазаара.\n09:34 22.04.2019\n12\nҶолариа \"Абиблиоҵхы\" азы: аԥхьара ӡырзго акциа есымша иҟазароуп\nИван Папасқьыр ихьӡ зху Амилаҭтә библиотека аиҳабы Борис Ҷолариа арадио Sputnik аҟны еиҭеиҳәеит \"Абиблиоҵхы\" захьӡу ауснагӡатә атәы.\n19:40 21.04.2019\n14\nКәарцхьиаԥҳа Ҟрым азы: ашьхақәа алаҳамҵозар, Аԥсны ахьҳгәаланаршәо ыҟоуп\nSputnik акорреспондент Сариа Кәарцхьиаԥҳа ҭелла ажәабжь аалыцҳаит Аԥснытәи ажурналистцәа рзы Ҟрымҟа иеиҿкаау атур шымҩаԥысуа. \"Ҟрымтәи аекспедициа. Зегьы лабҿаба\" апрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны мшаԥы 19 инаркны 23-нӡа Аԥснытәи ажурналистцәа адгьылбжьахалаҟны иҟазаауеит.\n19:12 21.04.2019\n190\nЏьынџьалԥҳа Басиаҭ Џьынџьал изы: аџьамыӷәацәгьа ихганы, иҵәҩаншьап Аԥсны иаирсит\nАԥсуа радио аԥсуа редакциа аиҳабы Амра Аџьынџьал Sputnik акорреспондент Сырма Ашәԥҳа илзеиҭалҳәеит амҳаџьырра Ҭырқәтәылаҟа иагаз, аха Аԥсныҟа ахынҳәра зылзыршаз, Ҷлоу ақыҭа Аимара аҳаблан инхо Џьынџьалаа зхылҵшьҭроу Басиаҭ Џьынџьал ифырхаҵаратә ҭоурых.\nИҵегь аҭагалара\n19:12 21.04.2019\n190\nЏьынџьалԥҳа Басиаҭ Џьынџьал изы: аџьамыӷәацәгьа ихганы, иҵәҩаншьап Аԥсны иаирсит\nАԥсуа радио аԥсуа редакциа аиҳабы Амра Аџьынџьал Sputnik акорреспондент Сырма Ашәԥҳа илзеиҭалҳәеит амҳаџьырра Ҭырқәтәылаҟа иагаз, аха Аԥсныҟа ахынҳәра зылзыршаз, Ҷлоу ақыҭа Аимара аҳаблан инхо Џьынџьалаа зхылҵшьҭроу Басиаҭ Џьынџьал ифырхаҵаратә ҭоурых.\n12:37 21.04.2019\n140\n\"Акәтаӷь агәы шҭәу еиҧш шәҭәааит\": амшаҧышәҭи акәтаӷьи\n\"Аӡырга-хәаша\", \"Қәаб-ӷьарӷьар\", \"Баииа\", \"Чхадыл\" - абас еиҧш иҟоу ақьабзқәа рыла ибеиоуп Амшаҧы ааира аҽазыҟаҵара иазку аҵыхәтәантәи амчыбжь. \"Шәышықәса рышьҭахьгьы абри еицазгәаҳҭо Анцәа ҳнаишьҭааит!\" ҳәа ирныҳәон рхы-рҭаацәа. Аира иасимволу акәтаӷьи амшаҧышәҭи рыла Аҩеиӡтә мҽышазы аҧсуаа имҩаҧырго Амшаҧныҳәа аламҭалазтәи аҵыхәтәантәи ақьабзқәа дырзааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа лматериал аҟны.\n18:31 21.04.2019\n124\nАнышәаԥшь аԥсы ахазҵо\nАдунеи иқәынхо ауаатәыҩса рыҟнытә дазусҭзаалак аӡәы далкаан дыгәцараукыр, егьырҭ дызлареиԥшым аҟазшьақәа, мамзаргьы ҟыбаҩк идумбалар залшом. Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа аскульптор қәыԥш Асҭан Ломиа илоу абаҩхатәра атәы ҳадылгалоит.\n17:29 23.04.2019\n94\nАԥсны атәылауаа мшаԥы 27 инаркны лаҵара 2 рҟынӡа рыԥсы ршьоит\n2019 шықәса рзы Мшаԥы мшаԥымза 28 иахьақәшәо инадҳәаланы. Мшаԥы 29 ԥсшьарамшны ирылаҳәоуп. Иара убасгьы мшаԥы 30 ԥсшьарамшуп.\n16:10 21.04.2019\n83\nГагра НКВД иатәыз ахыбреи аҵакырадгьыли арыцқьара иаҿуп\n37-тәи ашықәсқәа раан Гагра Абааҭатәи абахҭа ҳәа изышьҭаз НКВД иатәыз ахыбреи аҵакырадгьыли арыцқьара иаҿуп, анаҩс ари аҭыԥ амузеи алхразы.\nИҵегь аҭагалара","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/","date":"2019-04-24T01:50:39Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578624217.55\/warc\/CC-MAIN-20190424014705-20190424040705-00124.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9969415665,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9969415664672852}","num_words":1506,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.142,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":18988.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: АДУНЕИАҾЫ\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 289 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 8 915 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАмерикa aкоронaвирус aмшaлa иҧсхьеит 98 000ҩык иреиҳaны aуaaҧсырa\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Брaзилиa aкоронaвиурс aмшaлa иҧсит 807ҩык aуaaҧсырa\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Ҭырқәтәылa aкоронaвирус 1000 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшын\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Урыстәылa aкоронaвирус 8 946 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nИспaниa aтуристцәa рзы иaaртхоит ҧхынгәы мзa инaркны\nКитaи уaхынлaтәи aклубқәa рaaртрa иaлaгеит\nИҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa даҽа 452-ҩык aкоронaвирус рыдбалоуп\nИҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa ЕАШ aкоронaвирус ирыдбaлоуп 20 634-ҩык, 633-ҩык рыҧсҭaзaaрa иaлҵит\nАҵыхәтәaнтәи жәaшықәсa рыҩнуҵҟaлa рaҧхьaӡa aкәны, Изрaильтәи aҳaирплaн Ҭырқәтәылaҟa иҧрит\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 106 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nУрыстәылa, aкоронaвирус даҽа 9 434 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nШәaмaхьтәылa даҽа 374-ҩык aкоронaвирус рыдбалоуп\nУкрaинa иҳaҩсыз уaхи-ҽни рылa aкоронaвирус ирыдбaлоуп 432-ҩык\nАдунеи aҿы акоронавирус иалҵит 2 миллион ҩык\nАзербaиџьaн aкоронaвирус 106 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nАҭҵaaрa ҿыц инaқәыршәaны, aкоронaвирус aмaҭәaрқәa рылaкьысрa aлa aуaҩы иaхь еиҵaны ииaсуеит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa, Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 322 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшын\nУкрaинa дaҽa 442-ҩык aуaaҧсырa aкоронaвирус aхкҿыц aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәоуп, рыҧсҭазаара иалҵит 9-ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/topic\/adwneiatchvm-ab\/page\/2\/","date":"2020-05-31T08:14:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347411862.59\/warc\/CC-MAIN-20200531053947-20200531083947-00287.warc.gz","language":"abk","language_score":0.8300485611,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.8300485610961914, \"oss_Cyrl_score\": 0.08943642675876617, \"kbd_Cyrl_score\": 0.029816633090376854, \"tyv_Cyrl_score\": 0.01674586534500122}","num_words":603,"character_repetition_ratio":0.187,"word_repetition_ratio":0.303,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.883,"perplexity_score":4227.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: Шәaмaхьтәылa\nШәaмaхьтәылa дaҽa 339ҩык aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәдырҕәҕәеит, дaҽa 7ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИaхьa шьыжьы инаркны шәaмaхьтәылaтәи бџьaрмчқәa aзербaиџьaнтәи aқыҭaқәa реихсра иaлaгеит\nЕАР aмaӡaныҟәгaҩ хaдa Шәaмaхьтәылa Азербaиџьaнтәи aҳәaaҿы иҟaлaз бџьaртә aиҿaгылaрa дaқәыӡбоит, aгaнқәa ирыбжьеигоит зыҧшрa ҟaмҵaкәa aиҿaгылaрa иaҟәыҵырц\nАмерикa aҳәынҭқaррaтә депaртaмент Шәaмaхьтәылеи Азербaиџьaни ирыбжьaнaгоит излaуa aлa ирлaсны aиҿцәaжәaрa еиҭaлaгaрц\nҚырҭтәылa aхaдa Азербaиџьaни Шәaмaхьтәылеи рҳәaaҿы иҟaлaз бџьaртә aиҿaгылaрa иaдҳәaлaны aҳәaмҭa ҟaлҵеит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 557-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан\nАзербaиџьaтәи aмедиa aдыррaқәa рылa, aзербaиџьaнтәи aрбџьaрмчқәa aшәaмaхь ҧыҧшырҭaқәa ирыжәлеит, иҭaхaз aуaa иҟоуп\nАзербaиџьaни Шәaмaхьтәылеи рдәныҟaтәи aусқәa рминистррaқәa aҳәaaҿы иҟaлaз бџьaртә aиҿaгылaрa иaзкны aҳәaмҭaқәa ҟaрҵеит\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa дaҽa 577ҩык aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн, aвирус aмшaлa иҧсит дaҽa 6ҩык aпaциентцәa\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн 489ҩык aуaaҧсырa\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 557-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 526 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 535-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит даҽа 18-ҩык\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 349 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшын\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 330-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит даҽа 8-ҩык\nАҵыхәтәaнтәи 24 сaaҭ рылa Шәaмaхьтәылa дaҽa 706ҩык aтәылaуaa aкоронaвиурс aдиaгноз рзышьaқәырҕәҕәaн, 8ҩык aпaциентцәa иҧсит\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 593-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 523-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит даҽа 12-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 415-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит даҽа 14-ҩык\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa, Шәaмaхьтәылa даҽа 482-ҩык aкоронaвирус ирыдбалан, рыҧсҭазаара иалҵит даҽа 11-ҩык","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-29","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/shamax%D1%8Ctmla\/","date":"2020-07-15T00:16:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-29\/segments\/1593657151761.87\/warc\/CC-MAIN-20200714212401-20200715002401-00474.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9671037793,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9671037793159485, \"oss_Cyrl_score\": 0.01739399880170822}","num_words":868,"character_repetition_ratio":0.17,"word_repetition_ratio":0.46,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":2018.4,"cluster_detection":-1} {"text":"14.08.2020\nАхада Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟеи рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба Имемориали рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит.\n14.08.2020\nАхада Аҧсадгьыл ахьчаҩцәа ргәалашәара амш инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра 28 шықәса ахыҵра инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит.\n13.08.2020\nАслан Бжьаниа Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ҭелла аицәажәараан Адунеизегьтәи аҧсуа-абаза конгресс Иреиҳаӡоу ахеилак ахада Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит.\n13.08.2020\nАхада аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҧсуа ҭыҧҳа - аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит.\n11.08.2020\nАхада Александр Лукашенко Ареспублика Беларусиа Ахадас иалхра идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Александр Лукашенко Ареспублика Беларусиа Ахадас иалхра идиныҳәалеит.\n10.08.2020\nАслан Бжьаниа Башар Асад дидышшылеит Беирут иҟалаз ахҭыс инамаданы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Беирут иҟалаз ахҭыс аан Шьамтәылатәи Арабтә Республика атәылауаа рҭахара инамаданы Башар Хафез Аль-Асад ихьӡала адышшыларатә цҳамҭа ишьҭит.\n08.08.2020\nАхада Алада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов ишҟа ашәҟәы дәықәиҵеит\nНанҳәамза 8 рзы Қырҭтәыла Алада Уаҧстәыла иақәлеижьҭеи жәаҩа шықәа ахыҵра инамаданы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Алада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов ишҟа ашәҟәы дәықәиҵеит.\n08.08.2020\nАхада 2008 шәықәса нанҳәамза 8 рзы Алада Уаҧстәыла иҟалаз ахҭысқәа раан иҭахаз ҳаҭырла игәалаиршәеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Алада Уаҧстәыла ацҳаражәҳәарҭаҟны 2008 шәықәса нанҳәамза 8 рзы Қырҭтәыла аганахьала ақәылараан иҭахаз ҳаҭырла игәалаиршәеит.\n03.08.2020\nАхада Иадминистрациа аппарат Ашәарҭадара Ахеилак амаӡаныҟәгаҩ дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Иадминистрациа Аппарат Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Ахеилак амаӡаныҟәгаҩыс иарҭаз Сергеи Шамба дыдирдырит.\n02.08.2020\nАхада Урыстәыла аҳаир-десанттә архәҭақәа риубилеи рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәыла аҳаир-десанттә архәҭақәа рнапхгареи хаҭалатәи аилазаареи риубилеи рыдиныҳәалеит.\n31.07.2020\nАхада аҧсны-урыстәылатәи аҳәаа аартра инамаданы Аҧсны жәлар рышҟа иҟаиҵаз ааҧхьара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Адҵа инапы аҵаиҩит короновирустә ҿкы инамаданы иалагалаз аҧкрақәа раҧыхразы.\n30.07.2020\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n29.07.2020\nАхада Аҧсны жәлар рышҟа иҟаиҵаз ааҧхьара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ареспубликаҟны ишьақәгылаз аепидемиологиатә ҭагылазаашьа инадҳәаланы, Аҧсны жәлар рахь ааҧхьара ҟаиҵеит.\n24.07.2020\nАхада Аҧсны иҟоу Урыстәыла Аҷыдалкаатәи Азинмчзмоуи Ацҳаражәҳәаҩ А. Двинианин дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Аҷыдалкаатәи Азинмчзмоуи Ацҳаражәҳәаҩ А. Двинианини Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ацҳәаражәҳәаҩ-абжьгаҩ Максим Литвинови идикылеит.\n24.07.2020\nАхада Аҟәа араион Администрациа аколлектив Алхас Ҷыҭанаа дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҟәа араион Администрациа аколлектив ахада ин.н. Алхас Ҷыҭанаа дыдирдырит.\n24.07.2020\nАхада Гал араион актив Ҧлиа Константин дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гал араион актив ахада ҿыц Ҧлиа Константин дыдирдырит.\n23.07.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Атәылахьчара аминистрра даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа Атәылахьчара аминистрра даҭааит.\n23.07.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра Абираҟ амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарратә бираҟ амш рыдиныҳәалеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-34","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/7454\/.carousel.second","date":"2020-08-15T04:20:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-34\/segments\/1596439740679.96\/warc\/CC-MAIN-20200815035250-20200815065250-00171.warc.gz","language":"abk","language_score":0.998475194,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":50,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.998475193977356}","num_words":783,"character_repetition_ratio":0.2,"word_repetition_ratio":0.147,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":20741.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Барцыц Анри Лев-иҧа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аиустициа аминистрс иаҭаразы.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Барцыц Анри Лев-иҧа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аиустициа аминистрс иаҭаразы.\nБарцыц Анри Лев-иҧа\nДиит 1990 ш. абҵарамза 6 рзы Аҧснытәи АССР Гәдоуҭа ақ.;\n2007 ш. екстернла далгеит Аҟәатәи абжьаратәи ашкол №6;\n2007 - 2012 шш. О.Е. Кутафин ихьӡ зху Москватәи азиндырратә университет далгеит «Аиуриспруденциа» азанааҭ ала;\n2012 - 2015 шш. Москватәи азиндырратә университет аконституциатәи амуниципалтәи зин акафедра аспирантура дҭан;\n2017 ш. рашәарамза 28 рзы ихҵоуп аиуристтә ҭҵаарадыррақәа ркандидат ҳәа ахьӡ;\n2013 - 2014 шш. УА Аҵареи аҭҵаарадырреи аттестациеи аҭҵаарадырра-педагогикатә усуҩцәа р-Департамент азинтә ҟәша маҵураныҟәара змаз аиурисконсульт;\n2014 ш. иахьа уажәраанӡа Москватәи азиндырратә университет аконституциатәи амуниципалтәи зин акафедра арҵаҩыс, арҵаҩы еиҳабыс аус иуеит;\n2017 – 2019 ш. Москватәи азиндырратә университет аконституциатәи амуниципалтәи зин акафедра аиҳабы ихаҭыҧуаҩыс дыҟан;\n2018 ш инаркны еиуеиҧшым агрантә проектқәа дрылахәуп;\n20 инареиҳаны ҭҵаардырратә статиа авторс дрымоуп. Абакалаври амагистратуреи рзы арҵагатә цхыраагӡа ацавторс дыҟоуп.\nДҭаацәароуп. Ҩыџьа ахшара имоуп\nВозврат к списку","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/12390\/?print=Y","date":"2020-09-21T03:13:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400198887.3\/warc\/CC-MAIN-20200921014923-20200921044923-00508.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9878720045,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9878720045089722, \"oss_Cyrl_score\": 0.01161976158618927}","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.178,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":19635.4,"cluster_detection":-1} {"text":"02.09.2020\nАхада Араик Арутиуниан Арцах Ареспублика Амш идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Арцах Ахада Араик Арутиуниан Ареспублика Амш идиныҳәалеит.\n01.09.2020\nАхада Гагратәи абжьаратәи ашкол №1 аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гагратәи абжьаратәи ашкол №1 аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын.\n01.09.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Адырра амш аҽны Афон ҿыц иҟоу ахәыҷбаҳча \"Алашара\" даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Адырра амш аҽны Афон ҿыц иҟоу ахәыҷбаҳча \"Алашара\" даҭааит.\n01.09.2020\nАхада Вениамин Кондратиев ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Краснодартәи атәылаҿацә агубернатор Вениамин Кондратиев ииубилеи идиныҳәалеит.\n01.09.2020\nАхада аҵаҩцәеи, арҵаҩцәеи, аҭаацәеи аҵарашықәс ҿыц алагамҭаиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҵарашықәс ҿыц алагамҭа рыдиныҳәалеит аҵаҩцәеи, арҵаҩцәеи, аҭаацәеи.\n30.08.2020\nАхада Ҭаҭарсҭан Ареспублика амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҭаҭарсҭан Ареспублика Ахада Рустам Минниханов Ҭаҭарсҭан Ареспублика амш идиныҳәалеит.\n27.08.2020\nХатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа Ахада иҭабуп ҳәа иарҳәеит иҟаиҵаз адкыларазы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ихьӡала ашәҟәқәа ааит Ҟабарда-Балкариатәи ауаажәларратә еиҿкаара \"1992-1993 ш.ш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа» ахантәаҩы Тимур Шорданов, Адыгеиа Ареспублика Хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа реидгыла ахантәаҩы Рамазан Сииухов, Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра алахәцәа Аҩада-Уаҧстәылатәи реиҿкаара «Барс» ахантәаҩы ин.н. Ельбрус Кусаев рыҟнытә.\n26.08.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи азхаҵара амш иазкыз аусмҩаҧгатәқәа дрылахәын\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи азхаҵара амш иазкыз аусмҩаҧгатәқәа дрылахәын.\n26.08.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азхаҵара амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азхаҵара амш рыдиныҳәалеит.\n24.08.2020\nАслан Бжьаниа: Аҧсны Атәылахьчара аминистрра акомандақәа Жәларбжьаратәи арратә хәмаррақәа рылахәра - акрызҵазкуа хҭысуп\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Аҧсны Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа акрызҵазкуа хҭысны иҧхьаӡоит 2020 шықәсазы Москва ақалақь аҟны Аҧсны Атәылахьчара аминистрра акомандақәа Жәларбжьаратәи арратә хәмаррақәа рылахәра.\n20.08.2020\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа аекономикатә ҿиара аминистр актәи ихаҭыҧуаҩ Михаил Бабич дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа аекономикатә ҿиара аминистр актәи ихаҭыҧуаҩ Михаил Бабич дидикылеит.\n19.08.2020\nАхада Олег Еҭлухов дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҟарачы – Черқьесиатәи асасцәа – еицырдыруа Ҟарачы – Черқьесиатәи аҵарауаа-ашәҟәыҩҩцәа, милаҭла иабазоу, Олег Еҭлухов, абаза жәлар Абыргцәа рхеилак ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ Мухарби Чуков, аибашьра аветеран, Леон иорден занашьоу Роберт Ашба дырҧылеит.\n19.08.2020\nАхада Аҧсны аепидемиологиатә ҭагылазаашьа, акурорттә аамҭа амҩаҧысшьа, иара убас аинвестпрограммала иарбоу аусмҩаҧгатәқәа рынагӡашьа иадҳәалоу азҵаарақәа ирызкны аилацәажәара мҩаҧигеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны аепидемиологиатә ҭагылазаашьа, акурорттә аамҭа амҩаҧысшьа, иара убас аинвестпрограммала 2017-2019шш., 2020-2022шш. рзы иарбоу аусмҩаҧгатәқәа рынагӡашьа иадҳәалоу азҵаарақәа ирызкны аилацәажәара мҩаҧигеит.\n17.08.2020\nАхада ауааҧсыра идикылеит изыргәамҵуаз азҵаарақәа рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа нанҳәамза 15 рзы атәылауаа зыргәамҵуа рхатәы зҵаарақәа рзы идикылеит.\n15.08.2020\nАхада хатәгәаҧхарала Аҧсны еибашьуаз рбаҟа амҵан Гәдоуҭа ақ. аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа нанҳәамза 15 рзы 1992-1993 шш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан Кавказ Ашьхарыуа жәларқәа Рконфедерациа аштаб ахьыҟаз ахыбраҟны Хатәгәаҧхаралатәи аибашьҩы имш иазкны имҩаҧысыз амитинг далахәын.\n14.08.2020\nАхада хатәгәаҧхарала Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз дырҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада 1992-1993 шш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа - аветеранцәа идикылеит.\n14.08.2020\nАхада Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟеи рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба Имемориали рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит.\n14.08.2020\nАхада Аҧсадгьыл ахьчаҩцәа ргәалашәара амш инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра 28 шықәса ахыҵра инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит.\n13.08.2020\nАслан Бжьаниа Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ҭелла аицәажәараан Адунеизегьтәи аҧсуа-абаза конгресс Иреиҳаӡоу ахеилак ахада Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит.\n13.08.2020\nАхада аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҧсуа ҭыҧҳа - аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-50","url":"http:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/11183?PAGEN_1=5","date":"2020-11-23T19:25:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-50\/segments\/1606141164142.1\/warc\/CC-MAIN-20201123182720-20201123212720-00666.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9987546206,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":12,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.998754620552063}","num_words":990,"character_repetition_ratio":0.176,"word_repetition_ratio":0.162,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":20324.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАинфографика\nУрыстәылатәи\nатәанчахәыҭара\nаграфик:\nмшаԥы\n16:00 15.04.2021\nНанҳәамза 2020 шықәса инаркны урыстәылатәии аԥснытәии атәанчахәытә шәарақәа абанктә хсаалагақәа ирхымԥхьаӡалакәа абанктә кассақәа рҟынтәи рыҭара иалагеит.\nУрыстәылатәи\nатәанчахәыҭара\nаграфик:\nхәажәкыра\nУрыстәылатәи\nатәанчахәыҭара\nаграфик:\nжәабран\n14:00 05.02.2021\n38\nАԥсны иизи иԥсызи рхыԥхьаӡара\nАԥсны 2019-2020 шықәсақәа рзы шаҟаҩы иизи, ахәыҷқәа рыбжьара зегь реиҳа иалырхуа ахьыӡқәеи, ҩышықәса рыла шаҟаҩы ԥсызи астатистика Sputnik аинфографикаҿы.\n12:27 30.12.2020\n82\nАинфографика\nАԥсшьареи аныҳәатә мшқәеи Аԥсны: 2021 шықәсазтәи амзар\nАԥсны аминистрцәа реилазаара абҵара 25 рзы реилатәараҿы 2021 шықәсазтәи амзар шьақәнарӷәӷәеит. Уи инақәыршәаны 2021 шықәса рзы Аԥсны 119 ԥсшьарамши 246 усуратә мши ҟалоит.\n19:13 20.12.2020\n31\nАинфографика\n2020 шықәса жәамз рзы аԥаратә еикәыршара\nSputnik аинфографикаҟны иаагоуп Амилаҭтә банк адыррақәа рыла еиқәыршәоу 2020 шықәса ажьырныҳәа инаркны жьҭааранӡа Аԥсны аԥаратә еикәыршара ахҳәаа.\n11:33 16.12.2020\n13\nАинфографика\nУрыстәылатәи атәанчахәыҭара аграфик: ԥхынҷкәын\nАԥсны Аҵәахырҭатә банк атәылаҿы урыстәылатәи атәанчахәқәа рыҭара аграфик есымза еиқәнаршәоит.\n14:21 08.12.2020\n24\nАинфографика\nSputnik Аԥсны фышықәса рыҩнуҵҟа: арбагақәа\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik аадыртижьҭеи иҵит фышықәса. Абри аамҭа иалагӡаны еиуеиԥшым аформатқәа рыла амультимедиатә информациа амҽхак еиҳа-еиҳа аҽарҭбаауан.\n14:27 05.12.2020\n346\nАӡынра иазку ажәақәа ииашаны ишԥарыҩуеи?\nАбар аӡынра ҳааҭагылеит, шәааи игәаҳҭап ари ашықәс аамҭа иазку ажәақәа аԥсышәала ииашаны рҩышьаԥҟара ахьынӡажәдыруа.\n14:55 26.11.2020\n9\nАинфографика\nДаҽа ҩымз: COVID-19 аҿагыларазы аԥкра ҿыцқәа\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа атәылаҿы акоронавирустә чымазара ҿкы аламырҵәаразы иназыцҵоу аԥкрақәа ралагаларазы жьҭаара 13 рзы иҟаиҵахьаз адҵа аиҭакрақәа алеигалеит абҵара 25 рзы.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n18:49 20.11.2020\n35\nАинфографика\nУахыки-ҽнаки рыла ҩынтә: алашара арцәара иркьаҿу аграфик\nАԥсны иахьаҵанакуа афымцалашара арцәара аграфик дыркьаҿуеит 2020 шықәса абҵара 21 инаркны.\n12:21 15.11.2020\n18\nАинфографика\nУахыки-ҽнаки рыла хынтә: афымцалашара арцәара аграфик\nАбҵара 15, 2020 шықәса инаркны Аԥсны иахьаҵанакуа аамҭа-аамҭала афымцалашара арцәара иалагеит.\n11:35 15.10.2020\n34\nАинфографика\nCOVID-19 аҿагыларазы аԥкра ҿыцқәа\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа атәылаҿы акоронавирустә чымазара ҿкы аламырҵәаразы иназыцҵоу аԥкрақәа ралагаларазы уаанӡа иҟаиҵахьаз адҵа аиҭакрақәа алеигалеит жьҭаара 13 рзы. Урҭ арбақәан шәаԥхьа Sputnik аинфографикаҿы.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n19:41 29.09.2020\n25\nАинфографика\nCOVID-19 аҽацәыхьчаразы Аԥсны иалагалоу аԥкра ҿыцқәа\n\"Аԥсны Аҳәынҭқарра ауааԥсыра ргәабзиара акоронавирустә инфекциа COVID-19 ацәыхьчаразы хаз игоу уснагӡатәқәак рышьақәыргыларазы\" аусԥҟаҿы иарбоу аԥкрақәа азинмчы роуеит жьҭаара 5 инаркны.\n13:20 16.07.2020\n194\nАинфографика\nАԥсуа бызшәа адырра иунаҭо алшарақәа\nАԥсуа бызшәа - ижәытәӡатәиу абызшәақәа рахь иаҵанакуеит. Еигәыцхәу аԥсуа-адыга бызшәақәа зегь зхылҵыз абызшәа-шьагәыҭ аиҿыҵра ианалага инаркны иалагоит аԥсуа бызшәа зхала иҟоу бызшәак аҳасабала аҿиара аҭоурыхгьы.\nАбызшәа. Аҿахәҳәага.\n14:15 16.05.2020\n159\nАинфографика\nИҭацәыз аҭыԥқәа рахь: Аԥсны Жәлар Реизарахь алхрақәа\nԤхынгәы 12 рзы имҩаԥгахоит Аԥсны Жәлар Реизараҟны иҭацәыз адепутаттә ҭыԥқәа рахь алхрақәа. Азакәанԥҵаратә мчраҿы амандатқәа ԥшьба ҭацәуп.\n17:06 29.04.2020\n127\nАинфографика\nЕидырҵаз, еиҭаркыз: Аԥсны аиҳабыра реилазаашьа ҿыц\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа иусдҵа инақәыршәаны, Аԥсны 14 министрра ҟалоит 12 рҭыԥан, Аҳәынҭқарратә еилакқәа ааба, Аҳәынҭусбарҭақәагьы ааба.\n17:10 22.04.2020\n48\nАинфографика\nМчыбжьык ахьтә хымш: Аԥсны аџьармыкьақәа русушьа\nАԥсны аиҳабыра мшаԥы 20 инаркны аџьармыкьақәа раартра азин ҟарҵеит. Аџьармыкьақәа мчыбжьык аҩнуҵҟа хымш аус рулоит.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n17:02 28.03.2020\n112\nАкоронавирус аҽацәыхьчаразы Аԥсны иалагалоу аԥкрақәа\nХәажәкыра 28 инаркны мшаԥымза 20 рҟынӡа Аԥсны аҩнуҵҟа аҭагылазаашьа ҷыда алагалоуп акоронавирус аламырҵәара хықәкыс иҟаҵаны.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n14:33 23.03.2020\n23\nАинфографика\nАиааира ахыԥхьаӡарақәа: Аԥсны ахада иалхрақәа рзы адыррақәа\nАԥсны Алхратә комиссиа хада алхрақәа ирызку раԥхьатәи аофициалтә еихшьалақәа ҟанаҵеит. Урҭ инарықәыршәаны, аиааира игоит 56% абжьы зауз Аслан Бжьаниа.\nАԥсны ахада иалхрақәа -2020\n15:27 10.03.2020\n252\nАинфографика\nАԥсны адәныҟатәи ахәаахәҭра 2019 шықәсазы\nАԥсны Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә еилакы адыррақәа рыла, 2019 шықәса рзы ареспублика адәныҟахәаахәҭратә еикәыршара ишьақәнартәеит 25 миллиард 989 миллион мааҭ. Еиҳа ахашәала зцыз аусхкқәеи атауарқәа римпорти рекспорти рдинамикеи Sputnik аинфографикаҿ.\n12:02 25.02.2020\n75\nАинфографика\nАхада иалхрақәа: акандидатцәеи урҭ рхаҭыԥуааи\nкыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырккыпеврекырк\n11:26 19.01.2020\n102\nАинфографика\nКитаитәи актинидиа, мамзаргьы баша акиви\nАвитаминтә бомба акиви Китаи ауп ԥсадгьылс иамоу. Адунеи зегьы аҿы акиви ашәыртә џьармыкьақәа рҿы аԥхьагылара амоуп.\nИҵегь аҭагалара\n19:21 06.05.2021\n30\nАжьиԥҳа еиҭалҳәеит Гагра ашколқәа рҿы СOVID-19 аганахьала рҭагылазаашьа зеиԥшроу\nГагра араион аҿы ашколқәа рҿы СOVID-19 аганахьала аҭагылазаашьа зеиԥшроу арадио Sputnik аефир аҟны арубрика \"Раионк аԥсҭазаараҟынтә\" аҳәаақәа ирҭагӡаны еиҭалҳәеит араион аҵара аҟәша аиҳабы Мадина Ажьиԥҳа.\n18:07 05.05.2021\n29\nЖәлар рдоуҳа: адгьыл ақәаарыхра иазку азгәаҭарақәа ирызкны\nНарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рыҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа арадио Sputnik арубрика \"Жәлар рдоуҳа\" аҿы еиҭалҳәеит аҽаҩра бзиа ҟаларцаз аԥсуаа ирымаз азгәаҭарақәа ртәы.\n09:29 06.05.2021\n26\nАфотоцәыргақәҵа \"Абхазия в фокусе-2021\" гран-при занашьоу ихьӡ ҳәоуп\nАфонд \"Амшреи\" Аԥсны акультура аминистрреи еиҿыркааз афотоцәыргақәҵа иалахәын афотоҭыхра абзиабаҩцәа.\n09:43 05.05.2021\n25\nАхра Аҩӡба идгылаҩцәа Аԥсны ААРи АШәМеи рҵакырақәа аанрыжьит\nЛаҵара 4 асааҭ 23.00 рзы еизаз Ахра Аҩӡба иуацәеи иҭынхацәеи, уаанӡа Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура ахыбра аҿаԥхьа игылаз, ииасит Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аганахь.\n20:00 06.05.2021\n18\nАԥсны аоперштаб: даҽа 41 коронавирус хҭыс ҿыц ҟалеит\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 14743-ы ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13660-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 222-ҩык.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/infographics\/","date":"2021-05-08T01:59:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988831.77\/warc\/CC-MAIN-20210508001259-20210508031259-00426.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9957404733,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9957404732704163}","num_words":1360,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.104,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":20086.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Шәазыӡырҩла арубрика \"Аҭоурых иагәылаҵәаху\" есмҽыша арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы.\nАҳәынҭқарратә музеи аԥсабара аҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ еиҵбы Асҭанда Смырԥҳа арубрика \"Аҭоурых иагәылаҵәаху\" аҿы еиҭалҳәеит Аԥсны ашыц шықәнагалаз атәы, насгьы уи ажәытәан рхы ишадырхәоз.\nШәазыӡырҩла арубрика \"Аҭоурых иагәылаҵәаху\" есмҽыша арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 21250-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 16990-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 294-ҩык.\nЖәабранмзазы арадио Sputnik аинтервиу азҭаз Аԥсны акапиталтә ргылара аусбарҭа аиҳабы Ҭимур Агрба иҳәеит Гәылрыԥшь араион аҿы абзазаратә црыҵқәа ркаԥсарҭа 2021 шықәса лаҵарамзазы иалагоит ҳәа.\nԤхынгәы 26 азы имҩаԥысит Апарламент ааԥынтәи асессиа аҵыхәтәантәи аилатәара. Адепутатцәа ԥсшьара ицоит нанҳәа 1 инаркны цәыббра 6 рҟынӡа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/radio\/20210718\/1032829452\/Aourykh-iagylaakhu-Smyra-ashyts-iadalou-faktak-iryzkny-.html","date":"2021-07-27T05:24:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046152236.64\/warc\/CC-MAIN-20210727041254-20210727071254-00298.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9981206656,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9981206655502319}","num_words":172,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.16,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":28074.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\nКарикатуры\nаматериалқәа\nАамҭа алхра\nКрым, вид из Госдепа\n1 Хәажәкыра 2015, 17:53\n9\nКарикатуры\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nМчыбжьык иалагӡаны\nМызкы иалагӡаны\nШықәсык иалагӡаны\nАамҭа зегьы иалагӡаны\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\nИацы\nАԥсны даҽа 151-ҩык акоронавирус рыдырбалеит, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны ахәҭак лашарада иҟоуп афымцацәаҳәаҿы иҟалаз аиԥҟьара иахҟьаны\nИацы\nИреиҳаӡоу аӡбарҭа адепутат Алмысхан Арӡынба иумҭазы алкаа ҟанаҵеит\nИацы\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Гамгьиа Риаԥ ҭагалан аамҭазы анхацәа рнапы злаку иазкны\nИацы\nИреиҳаӡоу аӡбарҭа адепутат Гарри Кокаиа иумҭа ахәшьара анаҭеит\nИацы\nХра злоу ахҭысқәа: Аҩардани Коӷониеи арратә госпиталь аусура иазкны\nИацы\nАԥсныҟа \"Иаку абилеҭ\" ала 2021 шықәсазы х-нызқьҩык рҟынӡа ауаа ааит\nИацы\nУрыстәылатәи аԥкьаҭасратә турнир \"Ҭагалан хьыԥшшәыла\" Гагра имҩаԥысит\nИацы\n\"Амшынеиқәафымцамч\" аҿы амҩаду Ԥсоу-Аҟәа арлашагақәа рҭагылазаашьа зеиԥшроу рҳәеит\nИацы\nҞаитан Кәыдрытәи абааҿы аԥшаарақәа ирызкны: аматериал даара аинтерес аҵоуп\nИацы\nГагра араион Бзыԥҭа аҳаблан ахатәыҩны амца акит\nИацы\nШәача авариа ахьыҟалаз аҭыԥ аҿы амашьынақәа рныҟәара еиҭахацыркуп\nИацы\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки аҩныҵҟа COVID-19 захьыз рхыԥхьаӡара уаанӡа аасҭа еиҳахеит\nИацы\nШәача-Џьубга амҩахәҭаҿ амашьынақәа рныҟәара аанкылоуп агазмҩангага авариа иахҟьаны\nИацы\nАТОР: абҵарамзатәи аныҳәамшқәа раан Шәачатәи атуристцәа реиҳараҩык Аԥсныҟа иаар алшоит\nИацы\nЗмагнитуда 5,2 балл иҟаз адгьылҵысра ҟалеит Таивань\nИацы\nАқыҭа-нхарҭа ҭыԥуп: Лагәлаа адгьыл ақәаарыхра иазкны\nИацы\nАфбатәи акласс аҵаҩы Пермтәи атәылаҿацә ашколқәа руак дыҩнахысит\nИацы\nШәача аԥшатлакәқәа ҟалар ауеит ҳәа агәҽанҵара ҟаҵоуп\nИацы\nSputnik амчыбжь: атәыла ахада имаз аиԥыларақәеи аԥыза-министр игәҭынчымреи\nДаҽа\nматериал\nemail@example.com\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/caricature\/","date":"2021-10-18T23:40:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585215.14\/warc\/CC-MAIN-20211018221501-20211019011501-00077.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9729868174,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":54,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9729868173599243, \"oss_Cyrl_score\": 0.025829246267676353}","num_words":915,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.057,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":18284.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n11.02.2018\nАшьоуракәын хықәкыс имаз\n11 Жәабран 2018, 10:25\n132\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\nИацы\nАԥсны ауааԥсыра даҽа 141-ы аҿкчымазара рыдбалоуп, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны жәамш рыла COVID-19 аҟынтә 700-ҩык алаҵа ҟарҵеит\nИацы\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Емырхәба Гал ауааԥсыра аформа №9 рыла реиқәыршәара иазкны\nИацы\nШәача амшцәгьа ҟалоит ҳәа рылаҳәоуп\nИацы\nУрыстәылатәи арежиссиор Владимир Наумов иԥсҭазаара далҵит 94 шықәса дшырҭагылаз\nИацы\nБосфор аӷбақәа рныҟәара аанкылоуп аԥша аӷьыра иахҟьаны\nИацы\nАԥснытәи аԥқьаҭмпыласҩы Казан имҩаԥысуаз аицлабраҟны аиааира игеит\nИацы\nҬаркьылԥҳа арҵаҩцәа рыбжьара алаҵаҟаҵаразы: аамҭа иаҳнарбеит, ада ԥсыхәа шҳамам\nИацы\nАомбудсмен гәылрыԥшьтәи аԥсихиатриатә хәшәтәырҭа аҭахрақәа дразҵааит\nИацы\nАшьапылампыл азы жәларбжьаратәи атурнир \"Система Cup 2021\" мҩаԥгахоит Аҟәа\nИацы\nАԥсихиатриатә хәшәтәырҭаҿы 30-ҩык рҟынӡа COVID-19 рыдбалоуп\nИацы\nАнқәаб еиҭеиҳәеит Аҟәа ауааԥсыра ӡыла реиқәыршәаразы иҟоу ауадаҩра аԥыхразы иҟарҵо атәы\nИацы\nҨ-нызқьҩык рҟынӡа ауааԥсыра ацхыраара рыҭоуп Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҿы\nИацы\nCOVID-19 зхызгахьоугьы аштамм \"омикрон\" шьҭыркаар алшоит\nИацы\nАҵарауаҩ зцәа зтәым COVID-19 аҟынтә рлаҵаҟаҵара атәы далацәажәеит\nИацы\nАдунеи атәылақәа еиҳа иӷару амлакрахь иназгар зылшо амзыз атәы ҳәоуп\nИацы\nАқыҭа - нхарҭа ҭыԥуп: Блабба Кәтол инапы злаку, ақыҭа игәыбылра заду\nИацы\nАлада Африкатәи ареспублика аҳақьымцәа иазгәарҭеит COVID-19 аштамм ҿыц еиҳа изныруа\nИацы\nSputnik амчыбжь: ахада иныҟәарақәа, афымца аҭагылазаашьа, ахысреи аанкылареи\nИацы\nАексперт аинвестициаз ишәарҭоу авалиутақәа дрылацәажәеит\nДаҽа\nматериал\nemail@example.com\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20180211\/","date":"2021-11-29T21:07:58Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358842.4\/warc\/CC-MAIN-20211129194957-20211129224957-00029.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9711295366,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9711295366287231, \"oss_Cyrl_score\": 0.027993537485599518}","num_words":895,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":17920.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n16.05.2020\nБарганџьиа: аарҩараан Ԥақәашь ҳҵеиџьқәа ҭабоит, азеиԥш ӡымҩангага ҳамам\n16 Лаҵара 2020, 18:34\n127\nАрадио\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАԥсыжратә қьабзқәа: аԥсы имҩаԥгара, аилыргаҩ\n16 Лаҵара 2020, 17:35\n256\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nЖәлар рдоуҳа\nИҵегьы\n3\nАԥсуа-аурыс ҳәаа иахысуа аидара машьынақәа агәаҭара иахрыжьит\n16 Лаҵара 2020, 15:20\n21\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nИҵегьы\n3\nИҭацәыз аҭыԥқәа рахь: Аԥсны Жәлар Реизарахь алхрақәа\n16 Лаҵара 2020, 14:15\n163\nАинфографика\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nКәыҵниа: Аԥсныҟа иаауа акурсантцәа ргәырҽанҵоуп, ахыԥхьакырҭаҿы аԥҟара еиларгар, ишыҭцахо\n16 Лаҵара 2020, 13:14\n40\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nАԥсҭазаара азхәыцра\nЕлеонора Коӷониаԥҳа\n16 Лаҵара 2020, 11:11\n263\nАԥсны\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nИҵегьы\n3\n2020 шықәса актәи аԥшьбараан урыстәылауаа реиҳа изҭааз тәылахеит Аԥсны\n16 Лаҵара 2020, 09:25\n9\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n23:14\nАԥсны ауааԥсыра даҽа 141-ы аҿкчымазара рыдбалоуп, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит\n21:53\nАԥсны жәамш рыла COVID-19 аҟынтә 700-ҩык алаҵа ҟарҵеит\n20:45\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Емырхәба Гал ауааԥсыра аформа №9 рыла реиқәыршәара иазкны\n20:20\nШәача амшцәгьа ҟалоит ҳәа рылаҳәоуп\n20:00\nУрыстәылатәи арежиссиор Владимир Наумов иԥсҭазаара далҵит 94 шықәса дшырҭагылаз\n19:30\nБосфор аӷбақәа рныҟәара аанкылоуп аԥша аӷьыра иахҟьаны\n19:00\nАԥснытәи аԥқьаҭмпыласҩы Казан имҩаԥысуаз аицлабраҟны аиааира игеит\n18:30\nҬаркьылԥҳа арҵаҩцәа рыбжьара алаҵаҟаҵаразы: аамҭа иаҳнарбеит, ада ԥсыхәа шҳамам\n17:20\nАомбудсмен гәылрыԥшьтәи аԥсихиатриатә хәшәтәырҭа аҭахрақәа дразҵааит\n16:31\nАшьапылампыл азы жәларбжьаратәи атурнир \"Система Cup 2021\" мҩаԥгахоит Аҟәа\n15:52\nАԥсихиатриатә хәшәтәырҭаҿы 30-ҩык рҟынӡа COVID-19 рыдбалоуп\n15:10\nАнқәаб еиҭеиҳәеит Аҟәа ауааԥсыра ӡыла реиқәыршәаразы иҟоу ауадаҩра аԥыхразы иҟарҵо атәы\n14:15\nҨ-нызқьҩык рҟынӡа ауааԥсыра ацхыраара рыҭоуп Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҿы\n13:20\nCOVID-19 зхызгахьоугьы аштамм \"омикрон\" шьҭыркаар алшоит\n12:48\nАҵарауаҩ зцәа зтәым COVID-19 аҟынтә рлаҵаҟаҵара атәы далацәажәеит\n12:05\nАдунеи атәылақәа еиҳа иӷару амлакрахь иназгар зылшо амзыз атәы ҳәоуп\n11:30\nАқыҭа - нхарҭа ҭыԥуп: Блабба Кәтол инапы злаку, ақыҭа игәыбылра заду\n10:41\nАлада Африкатәи ареспублика аҳақьымцәа иазгәарҭеит COVID-19 аштамм ҿыц еиҳа изныруа\n10:00\nSputnik амчыбжь: ахада иныҟәарақәа, афымца аҭагылазаашьа, ахысреи аанкылареи\n09:20\nАексперт аинвестициаз ишәарҭоу авалиутақәа дрылацәажәеит\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20200516\/","date":"2021-11-29T20:46:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358842.4\/warc\/CC-MAIN-20211129194957-20211129224957-00542.warc.gz","language":"abk","language_score":0.977989018,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9779890179634094, \"oss_Cyrl_score\": 0.02129685878753662}","num_words":1016,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.052,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":19002.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n29.02.2020\nХра злоу ахҭысқәа: Арӡынба аамҭалатәи анхаразы азин ҟазҵо аинвестициақәа рзы\n29 Жәабран 2020, 18:42\n23\nАԥсны\nАрадио\nХра злоу ахҭысқәа\nИҵегьы\n3\nӠынгьы-ԥхынгьы ашҭа, агәара зыршәҭуа: Аисель Жьиԥҳа лбаҩхатәра иазкны\n29 Жәабран 2020, 17:20\n234\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nЏьопуа Отаԥ иамоу ауадаҩрақәа рзы: амҩақәа, афымцатә шьаҟақәа, адәқьан\n29 Жәабран 2020, 16:21\n26\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nАрадио\nИҵегьы\n3\nАцу ҳфеит, ацу ҳфеит, ахьаҭра ахьаҩ ааҭҳаргеит: аԥсуа цуфарақәа рҵаки рхархәашьеи\n29 Жәабран 2020, 15:38\n288\nАԥсны\nЖәлар рдоуҳа\nИҵегьы\n3\nАмԥарԥҳа афинанстә пирамидазы: ҳазлахәмаруа аԥара ҳҭаацәа ирыдаҳҵар еиӷьуп\n29 Жәабран 2020, 14:15\n420\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nМуҳаммед Доӷəыз: аԥсуаа еизҳароуп, рымч-рылша ӷəӷəахароуп\n29 Жәабран 2020, 12:22\n78\nАԥсны\nАРЕПАТРИАЦИА\nАрепатриациа\nИҵегьы\n3\nАԥшьлааԥҳа еиҭалҳәеит акоронавирус иахҟьаны аҳәаа ахыҵразы аамҭалатәи аԥкрақәа ртәы\n29 Жәабран 2020, 11:28\n36\nАԥсны\nАрадио\nАкоронавирус адунеи аҿы\nИҵегьы\n3\nАхӡыргареи аиҭалхрақәеи: агитациатә аамҭазы гәаанагарақәак\nЕлеонора Коӷониаԥҳа\n29 Жәабран 2020, 10:02\n132\nАԥсны\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n18:11\nГагра араион азы иаархәараны иҟоуп агәамгага машьынақәа\n17:47\nБжьаниа адҵа ҟаиҵеит алаҵа ҟазымҵо аҵарадырра аусхк аусзуҩцәа русура иамырхырц\n17:00\nШьамтәыла иҟоу Аԥсни Китаии рыцҳаражәҳәаҩцәа реиԥылара мҩаԥысит Дамаск\n16:15\nАбраҟоуп иахьсаҳауа - аус ҳацбуларц ҳҭахуп: Коӷониаԥҳа Sputnik илынаҭо алшарақәа рзы\n15:50\nПицунда ргәы иҭоуп хә-еҵәак змоу асасааирҭа аргылара\n15:10\nЖәлар рдоуҳа: ауаҩы идҳәалоу жәлар разгәаҭарақәа ирызкны\n14:45\nГагра \"Аԥсныфармациа\" аҿаԥхьа иақәыз 3,2 миллион мааҭ ашәеит\n14:05\nТҟәарчал амцакра ахьыҟалаз аҭыԥ аҿы жәиԥшь шықәса зхыҵуаз далаблит\n13:47\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ԥхынҷкәын азы атәылауаа рыдкылара аамҭеихшара архиеит\n13:22\nГагра араион ахада абиуџьет анагӡара азы аҳасабырба ҟаиҵеит\n12:54\n\"Амшынеиқәафымцамч\" ахыбра аҿаԥхьа ихысыз иҩнытә баандаҩра еиҭаркыр ҟалоит\n12:10\nГәлиа имҩаҿы ашәарҭара зҵаз аевкалипт ҵла ԥырҟоит\n11:45\nSputnik Аԥсны 7.0: арбагақәа\n11:15\nАԥсны Абанк агәаларшәагатә ԥараҿырпқәа \"Кабардинеци\" \"Натухаеци\" ҭнажьит\n10:40\nЏьопуа Аԥсны акамшьиа акразы: ахылаԥшра амоуп\n10:00\nХХ ашәышықәса агеополитикатә рыцҳара ду ахыҵхырҭеи аҵаки\n09:20\nАмилаҭтә банк иҭнажьит \"Аԥсны аԥстәқәа\" ирыҵаркуа аԥараҿырпқәа хԥа\n00:06\nГәдоуҭатәи ахәшәтәырҭа аҿкы зыдбалаз ҩыџьа ахацәа рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны ахәҭак лашарада иаанхоит ԥхынҷкәын 8 рзы\nИацы\nВладимир Путини Џьо Баидени авидеоеимадарала еицәажәеит\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20200229\/","date":"2021-12-08T15:27:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363515.28\/warc\/CC-MAIN-20211208144647-20211208174647-00543.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9790464044,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9790464043617249, \"oss_Cyrl_score\": 0.02018616907298565}","num_words":1110,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":18063.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Апрезиденттә ҳәынҭқарра\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра (алаҭ. praesidens аҟынтә, ажәа президент иаанаго аԥхьа итәоу ауп) — ари ареспубликатә напхгараҭара аформақәа иреиуоуп. Уи убас еиԥш республикоуп, уа инхо ажәлар иалырхуа атәыла иреиҳаӡоу азакәанԥҵаратә орган мацара акәӡам, урҭ далырхуеит аҳәынҭқарра ахадагьы, уи аамҭаказы анагӡаратә мчрагьы хадас дамоуп.\nАиҳабыра ракәзар, апрезидент иҿаԥхьа аҭакԥхықәра рымоуп, урҭ аҭыԥқәа рызҭо, амаҵзура иахазыргыло, иамхтәу, иаҭатәу зыӡбо апрезидент иоуп. Атәыла ахада азин имоуп апарламент иаднакыло азакәанқәа авето рықәҵара. Иара убасгьы, атәыла ахада арбџьармчқәа ркомандаҟаҵаҩ иоуп. Апрезидент дызхагылоу атәыла жәларбжьаратәи арена аҟны ахаҭарнакс, ӡыргаҩыс дыҟоуп.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра аилыркаара[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАдемократиатә дунеи аҟны анапхгараҭара аформақәа еиуеиԥшым. ԥҟараны ишаԥҵоу еиԥш, аҳәынҭқарра напхгара азҭо иоуп аӡбамҭақәа рыдкыларагьы азин змоу. «Апрезиденттә ҳәынҭқарра» ахьӡ акәзар, уи зегьы аҳәоит. Уи азын Аконституциа аԥхьарагьы аҭахым. Ари аҳәынҭқарра хадара азиуеит апрезидент. Иара иоуп амаҵзуратә хаҿыс иҟоу, азинқәа зегьы змоу. Иара иоуп издызкыло зегь реиҳа ҵакы змоу аӡбамҭақәа. Жәаҳәарада, арҭқәа зегьы азакәанԥҵаратә актқәа ирнуп. Ус шакәугьы, иарбан ҳәынҭқарразаалакгьы аиҿартәышьа Аконституциа ауп ишьақәзыргыло. Ари азакәан аҟны иарбоуп аҳәынҭқарра аусушьа амеханизмқәа зегьы. Иара убасгьы, уа иазгәаҭоуп аӡбамҭақәа рыдкылашьа аиҿкаара, амаҵзуратә хаҿқәа, урҭ рнапаҵаҟа иҟоу уҳәа. Президенттә ҳәынҭқарраны иԥхьаӡоуп аҳәынҭқарра, уи ахадас иҟоу азинқәа зегьы имоуп. Ахада иоуп анагӡаратә мчра аусурагьы ҳәаақәызҵо. Иҟалалоит ус еиԥш аҭагылазаашьақәа, аамҭақәак рзы иара аминистрцәа реилазаарагьы напхгара анаиҭо.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра аҷыдарақәа[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАс еиԥш аҳәынҭқарра аиҿкаашьа аформа аҷыдарақәа иреиуоуп уи аӡәы дахьахагылоу. Ара амчра зегьы апрезидент иҟны еизакуп. Иара анагӡаратә мчра напхгара аиҭоит, аминистрцәа аиҭоит, урҭ рҟынтәи аҳасабрбақәа идикылоит. Абра идыртәу, апрезиденттә ҳәынҭқарра – ари теориатә еилкаароуп. Апрактика аҟны аусура амеханизмқәа зегьы аҭыԥантәи акониунктуреи атрадициақәеи ирхьырԥшны ишьақәдыргылоит. Иаагап ҿырԥштәыс аҳәынҭқарра ахада иалхрақәа. Мексика акәзар, Ахада иалхрақәа ишиашоу жәлары зегьы рыбжьаҭарала имҩаԥысуеит. Еиду Америкатәи Аштатқәа (США) рҟны ишиашоу акәымкәа, ажәлар ргәаҳәара нарыгӡоит. Уи иаанаго, ауаа дара ргәазыҳәара азгәаҭара «алхыҩцәа» ҳәа ззырҳәо ҷыдалатәи ауаа инарыгӡоит. Урҭ роуп апрезидентс иҟалогьы далызхуа. Даҽазныкгьы иазгәаҳҭап апрезиденттә ҳәынҭқарра аҟны алхрақәа рымҩаԥгашьа амеханизмқәа шеиуеиԥшым. Апрезиденттә ҳәынҭқарра аҷыдара хадақәа алаҳкаауазар, ара имҳәакәаны узаҩсуам апарламентнҭыҵтәи аҳәынҭқарра аԥҵашьа аформагьы. Фактны иазгәаҭатәуп атәыла Ахада шиакәу аминистрцәа азҭо. Дара иара иҿаԥхьа аҭакԥхықәра ду рыдуп. Иара убасгьы, апрезиденттә ҳәынҭқарра иаҷыда ҟазшьақәаны иҟоуп амчрақәа реихшара. Уи иаанагоит аҳәынҭқарра Ахада азин шимам апарламент аҿҳәара нҵәаанӡа аимырпра, аха апарламент иара аганахь ала аминистрцәа реилазаара ахь нырра амам.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра аҷыдара хада[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАҳәынҭқарра азакәанқәа урыламлакәан ус насҭха уахәаԥшуазар, уи анапхгараҭара аформа аилкаара даара иуадаҩхоит. Апрезиденттә ҳәынҭқарра иамоу аҷыдара, убоит амассатә информациатә хархәагақәа иҟарҵо адырраҭарақәа рҟынгьы. Уи аҷыдара апрезидент далнакаауеит егьырҭ атәылақәа реиҳабыра рҟынтәи.\nАус злоу уи ауп, апрезидент ас еиԥш иҟоу аҳәынҭқарра аҟны алшара дуқәа ахьимоу ауп. Зегьыҵәҟьа ракәымзаргьы, лшарақәак рзынхоит апарламенти аиҳабыра реилазаареи. Аха урҭ еиҳарак аилацәажәаратә функциақәа роуп инарыгӡо. Иҟаҵатәу шыҟаҵатәу шьақәзырӷәӷәо апрезидент иоуп. Иара тәылақәак рҟны аҳәынҭқарра реиҳабыра напхгара риҭоит. Ас еиԥш аҭагылазаашьа ыҟоуп Беларусиа, Узбекисҭан, Ҟазахсҭан.\nАреспубликақәа рҟны ахада инапхгарала аколлегиалтә органқәа аус руеит. Уа аӡбамҭақәа ирылацәажәоит, аус рыдырулоит. Аха арҭ аӡбамҭақәа рыдкыларазы атәыла Ахада иажәа ауп ихадоу. Иара адокументқәа инапы рыҵаиҩуеит, иарбан органзаалакгьы зынагӡара хадараны иҟоу. Иара иоуп издызкыло амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәа рҟынтә аҳасабрбақәа. Атәылақәа Уругваи, мамзаргьы Коста-Рика реиԥш иҟоу рҟны, аминистрцәа русуразы аҳасабырбақәа апарламент алахәылацәа роуп изызнарго. Дара роуп урҭ рамхразгьы азинмчы змоу. Аха, ас еиԥш ахҭысқәа ари аҩыза анапхгараҭара аформазы иҟазшьарбагам.\nАдемократиа апринципқәа рықәныҟәара[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nУс еиԥш иунарбар ауеит, апрезиденттә республика ахьышьақәгылоу аҳәынҭқаррақәа тоталитартәуп ҳәа. Избанзар, уа амчрақәа рацәаны аӡәы инапаҟны иҟоуп азы. Ахаҭарнакратә орган аганахь ала ахылаԥшра, уи аусура акы иаҿырԥшуп. Аха ас еиԥш иҟоу аҳәынҭқаррақәа рконституциа аҟны иагәылоуп даҽа механизмк, адемократиатә принципқәа азгәазҭо.\nАус злоу алхрақәа роуп. Ишаԥу еиԥш, аҳәынҭқарра ахада иалхразы рыбжьы арҭоит атәылауаа зегьы. Даҽакала иуҳәозар, ауаа ирымоуп алшара, рыԥсҭазаара шықәсқәак ирылагӡаны изхьыԥшхо иалхра апроцесс анырра аҭаразы. Ҿырԥштәыс иаагозар, атәылақәа Мексикеи Мысреи (Египет) ртәылауаа алхырҭатә ҭыԥ аҟны рыбжьы ирҭоит зыгәра рго акандидат. Акандидатцәа ркадидатурақәа ықәзыргыло апартиақәа роуп, даҽакала иуҳәозар, хшыҩҵакык еиднакыло атәылауаа реилазаара.\nЗынӡа даҽа механизмк азгәаҭоуп Еиду Америкатәи Аштатқәа Рконституциа аҟны. Ари атәылаҟны атәылауаа апрезидентрахь акандидат изы акәӡам рыбжьы зарҭо, ара рыбжьы зырҭо ауаҩы дара рыхьӡала аплебисцит далахәхоит. Ас еиԥш алхратә принципқәа инахыкәшаны имҩаԥырго ҳәа иашьҭоуп.\nИзеиԥшроузеи анапхгараҭатә форма Урыстәыла?[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАхыҵхырҭақәа рҟны ари атемазы аимак — аиҿакқәа цоит. Аӡәырҩы убас еиԥш агәаанагара рҳәоит – Урыстәыла — ари президенттә ҳәынҭқарроуп ҳәа. Даҽа џьоукы ишьақәдырӷәӷәоит атәылаҟны еилаԥсоу анапхгараҭаратә форма аҭыԥ амоуп ҳәа. Аха ара Аконституциа иазхьаԥштәуп. Азакәан хада, аҳәынҭқарра Ахада изинмчи истатуси, Афедералтә еизареи Урыстәылатәи Афедерациа аиҳабыреи ирызкыз аҟәшақәа анализ азызуз аҭҵааҩцәа лкаак иазааиуеит. Ари алкаа иаҳәо акоуп, Урыстәыла ари президенттә республикоуп. Уи Ахада даара иҭбаау азинмчы имоуп. Ас еиԥш алкаа ҟазҵо аҭҵааҩцәа раппонентцәа ишазгәарҭо ала, арҭ азинмчқәа Урыстәылатәи Афедерациа Ахеилак ҷыдалатәи аӡбамҭақәа рыла ишьақәнарӷәӷәар ауп. Дара ззаиуа апрезидентбжатә ҳәынҭқарра ауп. Убри аан иҳәатәуп арҭ аспециалистцәа ас еиԥш атәылаҟны апарламент даара иԥсыҽуп ҳәа шырыԥхьаӡо.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра аҟны анапхгара[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nҲарзааҭгылап анагӡаратә мчрақәа русура апринципқәа. Уи, ишаԥу еиԥш, ауаажәларра рыԥсҭазаара ианыԥшуеит. Адемократиа апринцип убас еиԥш амчратә еилазаара азԥхьагәанаҭоит, уи амахәҭақәа дара-дара хылаԥшра анырзыҟарҵо. Ари аганахь ала апрезидентә ҳәынҭқарра идеалтәым.\nАус злоу, анагӡаратә мчра еснагь аҳәынҭқарра Ахада хылаԥшра ахьеиҭо ауп. Иара имоуп азин министрс рыҟаҵара изыманшәалоу ауаа. Урҭ рамхрагьы илшоит ауаажәларра ргәаанагара иахьмырԥшыкәан.\nАбра иҳәатәуп, тәылақәак рҟны апрезидентә напхгараҭара аформа аҟны зыӡбахә ҳамоу ашьақәгылашьа аиҭакрақәа шалагалоу. Уа апарламент азин амоуп анагӡаратә мчра анырра аҭаразы. Ҿырԥштәыс иагозар – аиҳабыра рлахәылацәа русура хылаԥшра аҭара. Урҭ раҭаразы апарламент иазҵаатәызар, уи ус иагьыҟаҵатәуп азы, ара иузҳәом злеишәа ӷәӷәоу апрезиденттә ҳәынҭқарра аӡбахә.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра шьахә[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nТәылақәак рҟны убас еиԥш анапхгараҭаратә форма аҭыԥ амоуп, аҳәынҭқарра Ахада амчратә зин амазаара ала зегьы данақәиҭу. Усҟан ауп апрезиденттә ҳәынҭқарра шьахә ҳәагьы аназырҳәо. Ара амчра аҽеиҩнашом. Аӡәы заҵәык иоуп амчра ахәҭақәа зегьы напхгара рызҭо, урҭ ыҟазар. Адемократиатә уаажәларра аҟны аус зуа асистема уи иаҟазшьаҷыдам. Апрезидент ишакәызаалак ныррак узиҭом. Ас еиԥш анапхгараҭара аформа мрагыларатәи атәылақәа роуп изҷыдаҟазшьоу. Ҿырԥштәыс лассы-лассы иааргоит Туркментәыла, мамзаргьы Латинтәи Америка атәылақәа.\nАпрезиденттә республика аилкаара зынӡак иуадаҩӡам.\nАс еиԥш аилазаара аҟны аҳәынҭқарра Ахада акыр азинқәа рзы аҭакԥхықәрақәа идуп. Аха, усҟан адемократиа апринципқәа ирықәныҟәома, ирықәымныҟәома аилыргара аҭахуп, ишьақәгылоу иалкаау ҭагылазаашьак иахьырԥшны. Аҳәынҭқарра аргылара – ари даара иацклаԥшны изызнеитәу усуп. Атрадициақәа рызхьаԥшра ари аус аҟны аҵак ду амоуп.\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра ихадароу, даҽакы излаламҩашьо аҟазшьаҷыдарақәа[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАпрезиденттә ҳәынҭқара ихадоу, даҽакы излаламҩашьо ҟазшьаҷыданы иамоуп (апарламенттә республика иаҿырԥшны уахәаԥшуазар) анагӡаратә мчра, уи ашьақәгылара, аҭагылазаашьа, аусура, аҭакԥхықәра азакәанԥҵаратә мчра иаҟәыганы иахьыҟоу. Арҭ аҳәынҭқарратә мчрақәа реизыҟазаашьақәа рсистема акәзар, шьаҭас иамоу наҟ-ааҟтәи аибакапанреи анагӡареи роуп. Абарҭқәа рҟынтәи ицәырҵуеит егьырҭ апрезиденттә ҳәынҭқарра акрызҵазкуа аҷыдаҟазшьақәагьы: апрезидентгьы, апарламентгьы алызхуа ажәлар роуп; апрезидент азин имам иара ианиҭахха аамҭазы апарламент иара аҿҳәара нҵәаанӡа аимырпра (аконституциатә ԥҟарақәа ирықәымшәозар), апарламентгьы аҳәынҭқарра ахада имаҵзура дырзамхуам (аимпичмент рыларымҳәар), насгьы аиҳабыра рахь агәрамгара аарԥшны ԥхьатәара ирзышьҭуам; атәыла анапхгараҭараҟны ироль дууп аҳәынҭқарра Ахада, уи лассы-лассы аҳәынҭқарреи анагӡаратә мчреи хадас дрымоуп; апрезидент ихаҭа иоуп аиҳабыра азҭо, насгьы ԥхьатәара изышьҭуа; аминистрцәа аиҭоит, иамихуеит; апрезиденти иара иеиҳабыреи апарламент аҿаԥхьа рполитикеи русуреи рзы ҭакԥхықәра рыдым (аиҳабыра ас еиԥш аҭакԥхықәра ахьрыду аҳәынҭқарра Ахада иҿаԥхьа ауп), апарламент акәзар, аминистрцәа азамхуам, дара азакәан еиларымгазар; апрезидент азин имоуп апарламент иаднакыло азакәанқәа аамҭала рыдкыларазы ахырԥара, аха апарламент иалшоит, иара аилазаараҿы иҟоу рыбжьқәа реиҳарала ас еиԥш аӡбамҭа аԥыхра; Иҟоуп ҭагылазаашьақәак, аҳәынҭқарра Ахада иреиҳау анагӡаратә мчра амаҵзурауааи аӡбаҩцәеи раҭара аан апарламент, мамзаргьы апалата алахәылацәа рақәшаҳаҭра аниҭаху; аҳәынҭқарра Ахада инапы зҵеиҩуа жәларбжьаратәи адокументқәа аратификациа азнаур ауп апарламент; аӡбаратә мчра хылаԥшра анаҭоит аконституциеи азакәантә актқәеи рынагӡара, насгьы ишьақәгылоу азинмчы ақәныҟәара.\nАпрезиденттә ҳәынҭқаррақәа еицырзеиԥшу ҳәаақәак ирҭаку аиԥшзаара шрымоугьы, иахьеиԥшымгьы ыҟоуп. Ҿырԥштәыс иаагозар (Еиду Америкатәи Аштатқәа, Бразилиа), апрезидент ихаҭа аминистрцәа реилазаарагьы дахагылоуп, егьырҭ атәылақәа рҟны – аҳәынҭқарра Ахада инаиваргыланы иҟоуп — аиҳабыра, Аминистрцәа рхеилак, урҭ напхгара риҭоит аԥыза — министр (Урыстәыла, Мысра уб. егь.).\nЕиду Америкатәи Аштатқәа, Нигериа уҳәа тәылақәак рҟны апрезидент аминистрцәа анеиҭо асенат ақәшаҳаҭра аҭахны иҟоуп, Бразилиа акәзар, ус еиԥш аҭахны иҟам. Акыр апрезиденттә ҳәынҭқаррақәа рҟны, азин ыҟоуп даҽа напхгараҭаратә формақәакгьы, иаҳҳәозар, аиҳабыреи аминистрцәеи апарламент ианахьыԥшу. Ас еиԥш иҟоу республикақәак рҟны дыҟоуп, иара убасгьы, аҳәынҭқарра Ахада ихаҭыԥуаҩы (Еиду Америкатәи Аштатқәа, Мысра...). Иара убасгьы, иумбарц залшом ҳәаак иҭакыу президенттә формак змоу аҳәынҭқаррақәа рҟынгьы Ахада имчра иаҵанакуа аиԥшымзаара ӷәӷәақәа анамоу. Усҟан аҳәынҭқарра Ахада инапаҵаҟа иҟалоит иҷыдоу азин амазаара, даҽакала иуҳәозар, амчра зегьы уи амчра ду змоу апрезидент ҳәынҭқарра ҳәа азырҳәоит.\nЛассы-лассы ас еиԥш аҭыԥ рымоуп хаз игоу, аҿиараҿы акыр еиҵаханы иҟоу латинтәи америкатәи, африкатәи, азиатәи атәылақәа рҟны, насгьы еиҳарак апрезидент имчра арратә хҳәарақәа ирыбзоураны иахьышьақәырӷәӷәаз, убасгьы аҳәынҭқарратә мчра адемократиатә традициақәа ирықәшәо иахьеиҿкаамыз атәылақәа рҟни, иахьа ҿыц адемократиа амҩа иқәлази (Урыстәыла, Узбекистан уб.егь.). Апрезиденттә ҳәынҭқарра бзиарас иамоу\nАпрезиденттә ҳәынҭқарра аҳәынҭқарратә напхгараҭара аформак еиԥш иамоу ахаҭабзиарақәа азгәаҭамзарц залшом.\nЗегьраԥхьа иргыланы, ари аҳәынҭқарра амчра аихшаразы иҭышәынтәалоу аҭагылазаашьақәа аԥнаҵоит.\nИҩбахаз, ажәлар зегьы еицалырхуа атәыла Ахада атәыла акзаара дахаҭароуп, амилаҭ ракзаара дасимволны дықәгылоит…\nАхԥатәи, ари аформа иалнаршоит, атәыла аҿиара аан акризистәи аиасратәи етапқәа раан даара ихадоу, иреиҳаӡоу анапхгараҭаратә мчра анапык аҟны аагара, иаарласны, акрызҵазкуа амилаҭбжьаратә проблемақәеи рыӡбара, амчрақәа реизакра.\nИԥшьбатәихаз, апрезиденттә напхгараҭаратә форма даара иарԥсыҽуеит лассы-лассы зҽызыԥсахуа апартиатәи афракциатәи еизыҟазаашьақәа, апарламент аусураҟны иуԥыло ацәырҵрақәа. Убриаан иазгәоумҭарц залшом, апрезиденттә республика аҳәаақәа ирҭагӡаны ишазҳауа азакәанԥҵаратәи анагӡаратәи мчрақәа реиҿагылара, еиҳаракгьы ас еиԥш аҭыԥ аиуеит апрактика аҟны иалху Ахада партиак ахаҭарнакс даныҟоу, апарламент адепутатцәа реиҳараҩык даҽа партиак, мамзаргьы блокк ианахаҭарнакцәоу. Аҵыхәтәаны иаагоу аҭагылазаашьа изныкымкәа аҭыԥ аман Еиду Америкатәи Аштатқәеи Урыстәылеи рҟны.\nАзхьарԥшқәа[аредакциазура | Акод аредакциазура]\n- https:\/\/works.doklad.ru\/view\/01WAo_rXcLQ.html\n- https:\/\/businessman.ru\/new-prezidentskaya-respublika.html\n- https:\/\/studme.org\/254714\/pravo\/prezidentskaya_respublika\n- https:\/\/studwood.ru\/845199\/pravo\/prezidentskaya_respublika\n- https:\/\/lawbook.online\/gosudarstva-prava-teoriya\/respublika-ponyatie-priznaki-vidyi-36453.html\n- https:\/\/moluch.ru\/archive\/239\/55348\/\n- https:\/\/revolution.allbest.ru\/law\/00513341_0.html\n- https:\/\/ktonanovenkogo.ru\/voprosy-i-otvety\/respublika-chto-ehto-takoe-opredelenie-vidy-prezidentskaya-parlamentskaya-smeshannaya.html\n- https:\/\/mylektsii.su\/11-81306.html\n- https:\/\/studme.org\/254714\/pravo\/prezidentskaya_respublika\n- https:\/\/www.altairegion22.ru\/gov\/administration\/stuct\/justice_of_the_peace\/besplatnaya-yuridicheskaya-pomosch\/Pravovoe-prosveshchenie\/Forma-pravleniia-gosudarstva.php\n- https:\/\/lawbook.online\/gosudarstva-prava-teoriya\/respublika-ponyatie-priznaki-vidyi-36453.html","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%82%D3%99_%D2%B3%D3%99%D1%8B%D0%BD%D2%AD%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0","date":"2022-05-18T22:52:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662522556.18\/warc\/CC-MAIN-20220518215138-20220519005138-00602.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990439415,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9990439414978027}","num_words":2713,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":4605.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Нарҭаа репос\nНарҭаа репос – ари Нхыҵ Кавказ ажәларқәа рҟны аишьцәа-аԥелуанцәа Нарҭаа ирыхҭысызи рҭоурыхи атәы зҳәо аҳәамҭақәа шьаҭас ирымоуп. Уи аԥсуа-адыга жәларқәа, ауаԥсаа, аваинахцәа, абалкарцәа, аҟарачқәа уҳәа ирымоу ҳәамҭақәоуп. Иара убасгьы ашәанцәагьы хаз игоу ациклқәа ахьрымоу ыҟоуп. Ажәа «аепос» ажәытә бырзен бызшәа аҟынтә иаауеит. Алитератураҿы ихадоу ажәабжьеиҭаҳәаратә жанрқәа хԥа ируакуп. Аепос автор дамам. Уи аԥҵара иалахәуп ажәлар зегьы. Убри аҟнытә афырхацәа ирызку алегендақәеи амифқәеи инарываргыланы, уи иагәылоуп ажәытәан ажәлар рыԥсҭазаашьа зеиԥшраз азы аматериал.\nНарҭаа репос ашьақәгылара[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАмч дуи афырхаҵареи злаз, адауцәа ирабашьуаз, хьыӡрацара ицоз аишьцәа ирызку амифқәа змоу Кавказ ажәларқәа рацәоуп. Раԥхьаӡа иргыланы аԥсуа-адыга жәларқәа, ашәуаа, аубыхцәа, адыгаа, аҟабардақәа, ачерқьесцәа, иара убас ауаԥсаа. Аҵарауаа шьоукы ргәаанагарала, ашәуаа рнарҭтә епос еиҳа иҵаулоу ашьаҭақәа амоуп. Нарҭаа ирызку ажәабжьқәа уԥылоит иара убасгьы аҟарачқәеи абалкарцәеи рҟны. Уарлашәарла иҟоуп аваинах фольклор аҿгьы – ачечен жәлари аингуш жәлари рҟны. Арҭ ажәларқәа иаԥырҵаз ажәабжьқәа зегьы рсиужетқәа реиҳарак шеиԥшугьы, досу репос иара ахатә ҷыдарақәа амоуп. Уи зыхҟьаз ҳәа иазгәарҭо ажәабжьеиҭаҳәаҩцәа досу рыжәлар рзы рдунеиҳәаԥшышьеи разхаҵарақәеи ирыдҳәаланы иахьеиҭарҳәоз акәзаргьы ҟалоит.\nНарҭаа репос бызшәалеи етникатә хылҵшьҭарлеи еигәыцхәым ажәларқәа иахьырзеиԥшу – иџьашьатәу фактуп. Уи амаӡа аарԥшра акыршықәса раахыс афольклористцәа дуқәа аартра иашьҭоуп, аха иахьа уажәраанӡагьы урҭ иаку гәаанагарак ахь изымааицт. Шьоукы ргәаанагарала, аепос аԥырҵеит Кавказтәи абызшәатә ҭаацәара иатәу ажәларқәа, ауаԥсаа уи ахьрымоу акәзар – даҽазныкгьы ишьақәнарӷәӷәоит урҭ Кавказ ишашьагәыҭу, џьарантә иқәнагалаз аскифцәеи асарматцәеи ишырхылҵшьҭрам.\nДаҽа шьоукы изларыԥхьаӡо ала, Аахыҵ-Кавказтәи аҭоурыхқәа еиқәдырхеит ажәытә ирантәи ашьагәыҭ, иара ажәа «нарҭ» ахаҭагьы ирантәи ахылҵшьҭра амоуп, индоевропатәи абызшәақәа рҟынтәи иаауеит, иагьаанагоит «афырхаҵа». Убри аан аҵарауаа аԥсуа-адыга жәларқәа репос ижәытәӡатәиу атрадициақәеи азхаҵарақәеи рышьҭамҭа шаныԥшуа, архаикатә цәаҩа шахоу азы еиқәшаҳаҭхоит, ауаԥс ҳәамҭақәа ракәзар, хықәкыла аус рыдулан, иҭәышәынтәалоу аҭоурых ашьақәыргылара хықәкыс иҟаҵаны.\nНарҭаа репос ҿион, иагьышьақәгылон Кавказ ашьхақәа рҿы зқьышықәсала. Аҭҵааҩцәа реиҳараҩык изларыԥхьаӡо ала, иара ҿио иалагеит ҳера ҟалаанӡа VIII–VII ашәышықәсақәа рзы. Егьырҭ аҵарауаа ирҳәоит Нарҭаа ражәабжьқәа рхыҵхырҭа ыҟоуп ҳәа ҳера ҟалаанӡа III азқьышықәсаҿы. Аха, ишыҟазаалак, гәаанагарак ҿыӷәӷәала иуҳәар алшоит: Нарҭаа репос иит Кавказ адинхаҵарақәа ақьырсианреи амсылманреи рцәырҵранӡа акыр шыбжьаз. Уи аршаҳаҭуеит Нарҭаа аишьцәа дуқәа ирызку ажәабжьқәа ирныԥшуа аполитеизм.\nНарҭаа ирызку аҭоурыхқәа циклны еидыркылон. Урҭ еидҳәалан ирзеиԥшу асиужет, ма ахронологиа ала. Аамҭа цацыԥхьаӡа Нарҭаа ирызкыз амифқәа зегьы реицҵарала ишьақәгылеит иаку аепос. Ари апроцесс хыркәшахеит ҳәа иԥхьаӡоуп абжьаратәи ашәышықәсазы – XII–XIII ашәышықәсақәа рзы. Ари аамҭазы Кавказ ицәырҵхьан ақьырсианреи аԥсылманреи, уи рныԥшуеит хронологиала иҵыхәтәантәиу Нарҭаа ражәабжьқәагьы. Ижәытәӡатәиу аҭоурыхқәа рҟны архаикатә дунеихәаԥшышьа ааԥшуазар, аҵыхәтәантәиқәа рҿы – иуԥылоит амонотеисттә динхаҵарақәа иртәу асимволқәеи атрибутқәеи. Уи адагьы, ажәабжьеиҭаҳәаҩцәа лассы-лассы рҭоурыхқәа ҳаамҭа иақәшәо иҟарҵон, ирзыӡырҩуа иаҳа аинтерес ддыркырц азы. Нарҭаа репос жәлар рҿаԥыцтә ҳәамҭақәа ирбаҟаны иахьыҟоу анаҩсгьы, ианыԥшуеит иара аԥызҵаз ажәлар рсоциал-економикатәи ркультуратәи ҿиарақәа еиуеиԥшым апериодқәа: аматриархат аамҭақәа инадыркны афеодалтә-класстә еизыҟазаашьақәа рышьақәгыларанӡа. Убри азоуп Нарҭаа репос – жәлар рнапы иҵыҵыз автографуп ҳәа захырҳәаауа.\nНарҭаа репос еиуеиԥшым ажәларқәа рҳәамҭақәа рҟны[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nНарҭаа репос ихадоу темас иамоуп апатриотизм, аԥсадгьыл ахьчараҿы агәымшәареи ахаҵареи раарԥшра. Уи аамҭазгьы, Нарҭаа ртәыла аҟны аибашьцәа реиҳа ҳаҭыр рықәуп анхацәагьы: ажьицәа, адгьылқәаарыхҩцәа, арахә рыхьчаҩцәа. Урҭ, афырхацәа реиԥшҵәҟьа рыӡбахә ашәақәа ирылоуп. Убасгьы, аепос аҟны – аҳәса пату рықәҵара, аиҳабацәа рыхӡыӡаара, ҿыц еиҵагыло абиԥара рааӡара уҳәа атемақәа аарԥшуп. Иҷыдоу аҭыԥ аепос аҟны иаанакылоит – аҽы. Нарҭаа рзы уи ҩыза бзиоуп, иара аҽы зтәу иеиԥшҵәҟьа амч алоуп. Нарҭаа рҳәамҭақәа рҟны, аҽы ауаҩы игәрагара иалагоит иара ихаҵареи иашарала ихы шныҟәигои анааирԥшлак ашьҭахь.\nНарҭаа репос – изхылҿиааз ажәлар рҭоурых иацаԥхоуп, убасгьы иацаԥхоуп урҭ ркультура, дацла ажәытәрахь ицо.\nа) аԥсуаа рҟны Нарҭаа репос[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nНарҭаа репос ижәытәӡатәиу фольклортә баҟаны иахьыҟоу адагьы, аԥсуа жәлар зқьышықәсала ишьақәгылоз рыбзазашьа аҭҵаараҿы аҭоурыхдырцәа ирыхәо хәызмаӡам материалуп. Аԥсуаа рҟны Нарҭаа репос аҭҵаара иалагеижьҭеи рацәакгьы ҵуам, анаукатә ҭҵаарақәа хацыркын XIX ашәышықәсазы. 1940 шықәсазы раԥхьаӡакәны икьыԥхьын Нарҭаа ирызку аԥсуаа рҳәамҭақәа ԥшьба. 1988 шықәсазы иҭыжьын ашәҟәы «Нарҭ Сасрыҟәеи 99-ҩык иашьцәеи». Нарҭаа репос аҭҵаараҿы иналукааша аҭыԥ ааникылоит академик Шьоҭа Салаҟаиа – раԥхьаӡатәи ипрофессионалтәу аԥсуа фольклорист-нарҭҭҵааҩы, аепосҭҵааҩы. Иара убасгьы зыхьӡ нагоу афольклорҭҵааҩы, хықәкыла Нарҭдырра знапы алаку, Кавказ афольклорҭҵаараҿы злагала рацәоу академик Зураб Џьапуа. Аԥсуа Нарҭтә епос ҭызҵааз еицырдыруа ҵарауаҩуп, зегь раԥхьаӡа иргыланы, иранҭҵааҩы Василии Абаев. Аԥсуаа рҿы Нарҭаа репос аԥҵоуп прозалеи ажәеинраала аформалеи. Аха, прозала иаԥҵоу ажәабжьқәа акыр еиҳауп.\nЕицырдыруа аԥсуа ҵарауаҩ Шьалуа Инал-иԥа иҩуан: «…Аепос хазы игоу афрагментқәа аԥхьарца ианҵаны ашәаны ирҳәоит. Аха иашәаны ҳаамҭанӡа иааӡаз аепос ахәҭақәа – абжьи амузыкеи ахьузеидымхуа, даараӡа имаҷуп (иҟоуп иҷыдоу Нарҭаа рмелодиа), зны-зынлагьы акәашара ацуп (иаҳҳәап «Нарҭаа лан лашәа» аҟны ишыҟоу еиԥш).\nАԥсуаа изларыԥхьаӡо ала, Нарҭаа – ҭаацәароуп, шәҩык аишьцәеи раҳәшьазаҵә Гәындеи, урҭ зегьы зхылҵыз ран Саҭанеи-Гәашьеи назлоу. Абри аҭаацәара ду жәларык ирсимволуп. Аԥсуа Нарҭтә епос афырхаҵа хада Нарҭ Сасрыҟәа иоуп. Сасрыҟәа иҭоурыхқәа аепос иагәыцәуп. Сасрыҟәа ихаҿсахьа идеалыртәуеит, уи иашьцәа еиқәирхоит аҵх еиқәара ианалахаз, ахьҭа иакны. Дхысны аеҵәа кыдиԥаан, иашьцәа алашара дирбеит, нас адауцәа амца рымҵиԥаан, иашьцәа ириҭеит. Афырхаҵарақәа ҟаиҵоит, ахымхәацәа дрыцхраауеит, аиашара шьақәирӷәӷәоит. Сасрыҟәа ихала агәылшьап шьны, иашьцәа адауԥҳәыс лымгәарҭа аҟынтә иҭыганы рыԥсқәа еиқәирхоит. Сасрыҟәа днашԥан ҳәа иашьцәа еиҳабацәа драҭәаршьаӡомызт, дрывадыргылаӡомызт. Уи адагьы имч-илшарала дахьреиӷьыз азы иҵашьыцуан, егьараан рыԥсқәа шеиқәирхахьазгьы. Аҵыхәтәан аишьцәа аџьныш ҭакәажә лҟны Сасрыҟәа иԥсырҭа ахьыҟаз еилкааны даԥырырхуеит.\nахаҿсахьа хадақәа дыруаӡәкуп Саҭанеи-Гәашьагьы – имажәуа, ҟәыӷара згым Нарҭаа зегьы ран. Дҟәышуп, дгызмалуп, анхамҩаҿгьы илзымдыруа ҳәа акгьы ыҟаӡам. Нарҭаа еснагь лабжьагажәа иаҳәоит, ирабжьылгогьы еснагь хра аманы иҟоуп. Уи лажәа иқәныҟәоз лԥацәа, лыбзоурала акырынтә аԥсра иахыԥахьан.\nШьалуа Инал-иԥа Саҭанеи-Гәашьа лхаҿсахьазы иҳәеит: «Саҭанеи — зегь рыла ихазыноу аԥҳәыс лхаҿсахьоуп, мрада дкаԥхоит, мзада дкаҷҷоит. Саҭанеи лоуп Нарҭаа рыжәла хацзыркыз, уи ахаҿгьы игылоу, ахәышҭаарамца еиқәырханы иаазго, аҩнаҭа ныҟәызго, иҟалаша здыруа, жәлар рырҵаҩысгьы иҟоу». Саҭанеи пату ду лықәырҵоит Нарҭаа зегьы, дара рыбжьара зегьы иреиҳаӡоу астатус змоугьы лара лоуп. Егьырҭ аҳәса рхаҿсахьақәа уи аҟара ирацәаны иуԥылом Нарҭаа рҳәамҭақәа рҟны. Аҭыԥҳацәа еиҳарак афырхацәа еимакырҭас ироуаз мзызхон. Нарҭаа рыдагьы аепос асиужетқәак рҟны ицәырҵуеит анҭыҵтәи афырхацәагьы. Аинтерес аҵоуп убас иааз афырхаҵа Нарџьхьоу изку аепизод, уидымҵаирсуеит Нарҭаа раҳәшьазаҵә Гәында-ԥшӡа. Абар аепос аҟны ишаарԥшу аишьцәа ашәҩык раҳәшьазаҵә лхаҿсахьа: «Лара Гәында илыхьӡын, ԥшралеи сахьалеи дыблахкыган азы Гәында-ԥшӡа ҳәа илышьҭан. Нарҭаа раҳәшьа рнапы дықәыргыланы дырбон, уамакала илыхӡыӡаауан. Ахан хьыҵәцараҿы дынхон Гәында-ԥшӡа. Лшьапы ахаан адгьыл иқәымкьысцызт. Лашьцәа шәарах баҩлашала ддырчон. Аҭыԥҳа лцәеижь ашәаӡа еиԥш ипашәын, иԥшқан. Лоуразоуроу длаша - лашон. Уаҩытәыҩсатә бызшәала еиҭаҳәашьа узаҭомызт Гәында лыԥшӡара».\nНарџьхьоу Нарҭаа дреиуам, аха иӷәӷәаралеи игәымшәаралеи урҭ дрыҵахом. Аиха хаԥыцқәа имоуп, зынџьырла дҭаԥахны дҿоуҳәаргьы, еиҩҵәҵәаны инықәиҵоит, иԥаҵақәа аџыр иалхуп. Хәажәарԥыс изҳәаны итәаз Гәында-ԥшӡа дымҵаирсуеит Нарџьхьоу. Зыԥҳа лынасыԥ иаӷрагылаз Нарџьхьоу дахьлырхәырц Саҭанеи - Гәашьа уи дхаҳәылтәуеит, Хәжәарԥыс иакәзар – дхәажәхоит.\nНарҭаа рпантеон аҟны иҟоуп анцәахәқәа, иаҳҳәап – адади амацәыси ранцәахәы Афы, абнақәеи ашәарахи рынцәахәы – Аергь –Ажәеиԥшьаа, убас егьырҭгьы. Ус шакәугьы, аполитеисттә еилкаара инақәыршәаны, дара нцәақәоуп ҳәа узҳәаӡом. Нарҭаа аҭыԥ ԥшьақәа ҳәа акгьы рымаӡам, анцәахәқәа рыхьӡала ашьтәашьрагьы ҟарҵаӡом. Уи аамҭазы, дара агәра ргоит еилкаашьа змам, амч – адоуҳа шыҟоу, рангьы Саҭанеи-Гәашьа уи шлымоу.\nб) адыгаа репос[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАдыгаа ражәабжьқәа реизгаҩыс иҟаз рахьтә иалкааны иӡбахә уҳәар ауеит Кази Атажукин, уи акыр шықәса инеиԥынкыланы хаз - хазы иҟаз аҭоурыхқәа рциклқәа реизакра илшеит. Адыгаа репос аизгараҟны уадаҩрас иҟаз аетникатә гәыԥқәа еиҭарҳәоз ажәабжьқәа дара-дара аиқәымшәарақәа ахьрымаз ауп. Адыгаа рнарҭ епос аҭҵааҩцәа излашьақәдырӷәӷәо ала, абазақәеи адыгааи рҭоурых аромантикатәи амифтәи шьаҭа аҭаны иаарԥшуп. Адыгаа рнарҭдырра аҟны ихадоу хаҿуп - афырхаҵа Биданыҟәа ихаҿсахьа. Иара даара иҟәыӷоу, аҽынкылара злоу, аиҳабацәа пату рықәызҵо, зхала афырхаҵарақәа ҟазҵо иоуп. Диит иара Нарҭ Бадына иҩнаҭаҟны, аха Нарҭаа дрылармааӡеит, избанзар, дара иара даныхәыҷыз ишьра иашьҭан. Ус шакәызгьы, Биданыҟәа иоуп Нарҭаа еснагь аӷас ирымаз – чинтааи иныжи ириааиз. Иашьцәа Нарҭаа – анцәақәа ирабашьуаз реиԥш акәымкәа, иара анцәа ицәшәара рыхшыҩ азышьҭра дашьҭан. Биданыҟәа ибзоурала даара иџьбараз Нарҭаа рзакәан, иажәыз, зхы иамыхәоз Нарҭаа ацаҟьа аҟынтәи рыршәра иазкыз аԥыхын, уи алагьы иара иаб Бадын иԥсы еиқәырхан. Биданыҟәа адыгаа рнарҭдырраҿы архаикатә фырхаҵоуп.\nв) аваинахцәа репос[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАчеченцәеи аигәышцәеи рҳәамҭақәа рыҭҵааҩцәа даарылукаауеит еицырдыруа аҵарауаҩ Ахмед Малсагов. Аваинахцәа репос Нарҭаа репос ауп ҳәа узазҳәом иааизакны. Жәаҳәарада, аваинах жәлар рҳәамҭақәа рҟны Нарҭаа уԥылоит, аха ара дара афырхацәа иашақәа ираӷацәоуп, иқәылаҩцәоуп, анцәа иҿагыло уаауп. Аингәышцәеи ачеченцәеи репосқәа аиԥшымзаара рымоуп. Ачеченцәа рмифологиаҿы Нарҭаа – ортсхоицаа еснагь иҵоурам хаҿсахьақәоуп, аингәышцәа рнарҭдырра аҟны иԥелуанцәоуп, урҭ аваинахцәа ирхылаԥшуеит, аӷацәеи аԥсымыцқьақәеи рҟынтә ирыхьчоит.\nг) аҟарачқәеи абалкарцәеи репос[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nАҟарачқәеи абалкарцәеи рҟны ажәабжьҳәаҩцәа халкжер - чи ҳәа ирышьҭан. Урҭ Нарҭаа ирызкыз ажәабжьқәа ишырҳәо еиԥш, ҿык аҟынтә ҿык иҭалон. Аҟарачқәеи – абалкарқәеи иртәу Нарҭаа репосгьы иахьа уажәраанӡа аагара зыбзоуроу ажәлар роуп, урҭ ргәынкылара иабзоуроуп шәкыла аҭоурыхқәа. Аҟарачқәа рнарҭ епос аҟны атиуркцәа рышьҭа даара ианыԥшуеит. Аҟарачқәеи абалкарцәеи рнарҭ епос аҟны зегь зымчу нцәахәуп – Теири, уи ажәҩангьы, амрагьы дрынцәахәуп атиурк хылҵшьҭра змоу ажәларқәа рҟны. Теири иԥа иоуп ажьира анцәахәы Дебет, мамзаргьы Нарҭаа раб ҳәа изышьҭаз. Дебет иоуп 19-ҩык аԥацәа змаз, урҭ Аликоваа рабшьҭраҿы раԥхьатәи Нарҭаа ракәхеит. Дебет иԥеиҳаб Алауган иоуп Нарҭаа рыжәла ахацыркҩыҵәҟьа. Уи быжьҩык иашьцәа, Нарҭаа рхылҵшьҭрақәа Схуртуковаа ирылҵыз Иориузмек иҭаирхеит, иаҳа еиҵыбӡа, Содзук иакәзар, дыхьчахеит.\nИзусҭцәада Нарҭаа?[аредакциазура | Акод аредакциазура]\nНарҭаа – зоуреи зыҭбаареи дуу, амч ду злоу фырхацәоуп. Зныктәи аҳәаҟьарала хра дук еиҩырсоит, знык ианыԥалак атыша ду иахыԥоит, ахыци ахәымпали рыла икылкааны ихысуеит, аҳәа акраҿы ирацлабуа дыҟам. Ганкахьала – ргәы ҭбаауп, игәымшәақәоуп, ифырхацәоуп. Даҽа ганкахьала – ауаҩытәыҩсатә цәаҩақәа рыцәтәымым: ашьыцра, ахыбаара, агәыԥжәара. Иара уи аамҭазы, рыиашьара ӷәӷәала еидҳәаланы иакуп. Аишьцәа раамҭа аиҳарак хьыӡрацарала имҩаԥыргоит: адауцәа-ауаажьыфацәеи, аҭакәажә омагеи, атәымқәылаҩцәеи, амаҭ дуқәеи ирабашьуан. Иқәыланы амал еидыркылоит, уаҩ дыззымиааиуа абаашқәа ргоит, анхарҭа-хыҵакырҭа змам ауаа рыхьчоит… Аибашьраҿы хьӡи-ԥшеи раагарала иҭәуп рыԥсҭазаара зегьы. Убас иҟоу хьыӡрацарақәа рыла ишьақәгылоуп Нарҭаа репос ихадоу асиужетқәа. Ажәа «нарҭ» хыҵхырҭас иамоу азы агәаанагарақәа рацәоуп. Аҵарауаа шьоукы ари ажәа ахурритцәа рҭыԥхьыӡ Нахриа иадҳәалоуп ҳәа ирыԥхьаӡоит. Егьырҭ изларыԥхьаӡо ала, ари ажәа аԥсуа хылҵшьҭра амоуп. Даҽа шьоукы ишьақәдырӷәӷәоит ажәа «нарҭ» амонголтә шьагәыҭ амоуп ҳәа – амонгол ажәа «нара» иаанагоит «амра», уи аҵыхәтәан иацлеит ауаԥс суффикс «т» – ахьыӡҟақәа рҿы арацәа хыԥхьаӡара арбага (ари аморфема ахархәарала иахьагьы ауаԥс бызшәаҿгьы ажәлақәа шьақәгылоит). Аха аҵарауаа реиҳараҩык ргәаанагарала, зегь реиҳа аҵабырг иазааигәоуп атермин аиран хылҵшьҭра амазаара. Аинтерес зҵоу акоуп, Нарҭаа рҳәамҭақәа рҟны адунеии ауаҩи шыҟалаз ҳәа рыӡбахә ахьҳәам, егьырҭ ажәларқәа репосқәа ракәзар, рдунеихәаԥшышьа инақәыршәаны адунеи аҟны аԥсҭазаара шышьақәгылаз атәы ҳәоуп. Нарҭаа ракәзар, адунеи аҟазаара рыдыркылоит аханатә иаԥу акеиԥш, убриоуп рдунеихәаԥшышьа шьаҭас иамоугьы.\nАлитература[аредакциазура | Акод аредакциазура]\n- АԤСУАА РФОЛЬКЛОР ҬЫРҚӘТӘЫЛАТӘИ АНҴАМҬАҚӘА. З. ЏЬ. ЏЬАПУА ИРЕДАКЦИАЛА. I аҭыжьымҭа. Н А Р Ҭ А А. Аҟәа, НААР-2014\nАзхьарԥшқәа[аредакциазура | Акод аредакциазура]\n- https:\/\/www.krugosvet.ru\/enc\/kultura_i_obrazovanie\/literatura\/NARTSKI_NARTOVSKI_EPOS.html\n- http:\/\/apsnyteka.org\/file\/abkhazsky_folklor_dzhapua_turetskie_zapisi_I_narty_2014.pdf\n- https:\/\/www.kavkaz-uzel.eu\/articles\/152217\/\n- https:\/\/www.krugosvet.ru\/enc\/kultura_i_obrazovanie\/literatura\/NARTSKI_NARTOVSKI_EPOS.html\n- http:\/\/biblio.darial-online.ru\/text\/narts\/index_rus.shtml\n- https:\/\/abaza.org\/abk\/apsua-nartt-epos-ilegendartu-zhlar-raptsamta\n- http:\/\/apsnyteka.org\/1841-dzhapua_z_nartsky_epos_abkhazov_1995.html\n- http:\/\/apsny.ru\/religion\/nart.php\n- http:\/\/cult-lib.ru\/doc\/dictionary\/myths-of-the-world\/articles\/87\/narty.htm\n- http:\/\/adyghe.ru\/menu\/%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F-%D0%B8%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F\/401-nartskij-epos\n- https:\/\/www.litres.ru\/hasan-cechoev\/nart-orsthoyskiy-epos-vaynahov\/chitat-onlayn\/\n- http:\/\/www.elibrary.az\/docs\/JURNAL\/jrn2015_447.pdf\n- http:\/\/www.iriston.com\/nogbon\/print.php?newsid=1254\n- https:\/\/www.krugosvet.ru\/enc\/kultura_i_obrazovanie\/literatura\/NARTSKI_NARTOVSKI_EPOS.html","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D2%AD%D0%B0%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81","date":"2022-10-03T12:10:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030337415.12\/warc\/CC-MAIN-20221003101805-20221003131805-00647.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993911982,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993911981582642}","num_words":3348,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":3440.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Items filtered by date: Ахаша, 02 Абҵара 2022\nАԤСНЫТӘИ АИХАМҨА АНАПХГАРАҬАРЕИ АКОЛЛЕКТИВИ ЗЫԤСҬАЗААРА ИАЛҴЫЗ АРЕСПУБЛИКАТӘ УНИТАРТӘ НАПЛАКЫ РАԤХЬАТӘИ АНАПХГАҨЫ ГӘЫРАМ ГӘЫБАЗ ИУАЦӘЕИ ИҬЫНХАЦӘЕИ ИРЫДЫШШЫЛОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Ареспубликатә унитартә Наплакы «Аԥснытәи аихамҩа» анапхгараҭареи аколлективи зыԥсҭазаара иалҵыз Аунитартә Наплакы раԥхьатәи анапхгаҩы Гәыбаз Гәырам Сардион-иԥа иуацәеи иҭынхацәеи ирыдышшылоит.\nГәырам Сардион-иԥа акыр шықәса инеиԥынкыланы аихамҩатә усхкы аҿы аус иухьан, аибашьра ашьҭахьтәи аамҭахәҭа азы Аԥснытәи аихамҩа аиҭашьақәыргылара аҿы акыр аџьабаа ибеит. 1992 шықәсазы Ареспублика Аԥсны аминистрцәа Реилазаара Ақәҵара инақәыршәаны иара Кавказнҭыҵтәи аихамҩа Самтредтәи аҟәша аҿы Ареспублика Аԥсны аминистрцәа Реилазаара ахаҭарнакс дҟаҵан.\nАҞӘА АҚАЛАҚЬ АҾЫ ԤШЬ-МАШЬЫНАК ЗЛАХӘЫЗ АМҨАТӘ МАШӘЫР ҞАЛЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Ԥшь-машьынак злахәыз амҩатә машәыртә хҭыс ҟалеит Аҟәа ақалақь, Ӡиӡариа имҩа аҿы.\nЕДУАРД БЫҬӘБЕИ ВИКТОР ФИСЕНКОИ АГӘАБЗИАРАХЬЧАРА АГАНАХЬАЛА АԤСНИ УРЫСТӘЫЛЕИ РЫБЖЬАРА АУСЕИЦУРА АЗҴААРАҚӘА ИРЫЛАЦӘАЖӘЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны агәабзиарахьчара аминистр Едуард Быҭәба Москваҟа иусуратә ҭаара аҳәаақәа ирҭагӡаны Урыстәылатәи Афедерациа агәабзиарахьчара аминистр актәи ихаҭыԥуаҩ Виктор Фисенко диԥылеит, ҳәа иаанацҳауеит Аԥсны агәабзиарахьчара Аминистрра апресс-маҵзура.\nЕдуард Быҭәбеи Виктор Фирсенкои агәабзиарахьчара аусхкы аҟны аҩганктәи аусеицура азҵаарақәа жәпакы ирылацәажәеит.\nАФИНАНСҚӘА РМИНИСТРРА АԤСНЫ АБИУЏЬЕТТӘ ҲАСАББАРА АВТОМАТИЗАЦИА АЗУРА АЗЫ АПРОГРАММТӘ ААЛЫҴ АИҚӘЫРШӘАРА АЗЫ АКОНКУРС МҨАԤНАГОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Афинансқәа Рминистрра «Ареспублика Аԥсны абиуџьеттә ҳасаббара автоматизациа азура азы апрограмматә аалыҵ аиқәыршәара иазку аусурақәа рынагӡара азы» иаарту аконкурс мҩаԥнагоит.\nАконкурс алахәхара азы азыҳәамҭақәа ралаҵара аҽҳәара – абҵарамза 2 инаркны абҵарамза 18, 2022 шықәса аҟынӡа.\nЗВОЛЬҲАРАКУ АФЫМЦАЦӘАҲӘА «АҼГӘАРА» АҾЫ АҚӘЫӶӘӶӘАРА ИАЦҴАХЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Абҵарамза 4 рзы, ашьжьымҭан, асааҭ 10 инаркны звольҳараку афымцацәаҳәа «Аҽгәара- 220» аҿы ақәыӷәӷәара иацҵахеит. Аенергетикцәа афымцацәаҳәа ақәыӷәӷәара иацҵо амҩангага аҟазшьарбагақәа гәарҭоит. Аԥышәа амҩаԥгара арежим иаанарԥшыз ала, ацәаҳәа ихымԥадатәиу аноминалтә қәыӷәӷәара амоуп.\nАцәаҳәа аҿы имҩаԥысуа аусурақәа ирылахәын «Амшынеиқәа» иатәу амаҵзурақәа зегьы.\nЗВОЛЬҲАРАКУ АФЫМЦАЦӘАҲӘА «АҼГӘАРА» АҾЫ АҚӘЫӶӘӶӘАРА ИАЦҴАХЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Абҵарамза 4 рзы, ашьжьымҭан, асааҭ 10 инаркны звольҳараку афымцацәаҳәа «Аҽгәара- 220» аҿы ақәыӷәӷәара иацҵахеит. Аенергетикцәа афымцацәаҳәа ақәыӷәӷәара иацҵо амҩангага аҟазшьарбагақәа гәарҭоит. Аԥышәа амҩаԥгара арежим иаанарԥшыз ала, ацәаҳәа ихымԥадатәиу аноминалтә қәыӷәӷәара амоуп.\nАцәаҳәа аҿы имҩаԥысуа аусурақәа ирылахәын «Амшынеиқәа» иатәу амаҵзурақәа зегьы.\n25-ЛЕТИЮ АКАДЕМИИ НАУК АБХАЗИИ ПОСВЯЩАЕТСЯ НАУЧНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ АСПИРАНТОВ И МОЛОДЫХ УЧЁНЫХ\nСухум. 2 ноября 2022. Апсныпресс. 25-летию Академии наук Абхазии посвящается научная конференция аспирантов и молодых учёных, которая проводится в конференц-зале Института ботаники АНА.\nС приветственным словом к участникам пленарного заседания конференции обратился президент Академии наук Абхазии доктор филологических наук Зураб Джапуа.\n«АМШЫНЕИҚӘАФЫМЦАМЧ» АԤСНЫ АХӘҬАК АҾЫ АФЫМЦАМЧ АЛА АИҚӘЫРШӘАРА АԤКРАҚӘА АЛАНАГАЛЕИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. «Амшынеиқәафымцамч» Аԥсны ахәҭак аҿы афымцамч ала аиқәаршәара аганахьала асааҭ 10:00 инаркны 15:00 рҟынӡа аԥкрақәа аланагалеит. Уи зыдҳәалоу звольтҳараку афымцацәаҳәа «Аҽгәара» аҿы имҩаԥысуа аиҭашьақәыргыларатә усурақәеи Урыстәылантәи афымцамч аашьҭра аганахьала ишьақәгылаз адефицити роуп, ҳәа иаанацҳауеит «Амшынеиқәафымцамч» апресс-маҵзура.\nАԤСНЫ АҬҴААРАДЫРРАҚӘА РАКАДЕМИА 25-ШЫҚӘСА АХЫҴРА АИУБИЛЕИ АЗГӘАНАҬОИТ.\nАҟәа. Абҵарамза 2, 2022 шықәса. Аԥсныпресс. Абҵарамза 2 – 5 рзы, Аҟәа ақалақь аҿы Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа 25-шықәса ахыҵра иазкны аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа мҩаԥысуеит, ҳәа иаанацҳауеит Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа апресс-маҵзура. Аԥснытәи аҳәынҭқарра иҿыцӡоу аҭоурых аҿы ари акыр зҵазкуа ахҭыс Ареспублика анаукатә еилазаара рыцазгәаҭара азы Аԥсныҟа иааит жәаҩыла асасцәа.\nАбҵарамза 2 рзы аиубилеитә усмҩаԥгатәқәа хацзыркуа усмҩаԥгатәны иҟалоит Аԥсны аҵарауаа ҿарацәеи аспирантцәеи рнаукатә конференциа.\n«Ҩажәи хәба шықәса рыла Аԥсны еиҵагылеит аԥсабарадырреи агуманитартә ҭҵаареи рхырхарҭала иҿыцу аҵарауаа рабиԥара. Аԥсны анаукатә усзуҩ ҿарацәа иҿыцу адыррақәеи аԥышәеи рыла Аԥснытәи агуманитартә ҭҵаарақәа Ринститут, Аботаникатә Институт, Аексперименталтә патологиеи атерапиеи Ринститут, Аҟәатәи афизика-техникатә Институт, Ақыҭанхамҩатә Институт, Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аекологиа Аинститут аилазаара иалалаз Агидрофизикатә Институт, уҳәа рҿы еиқәырханы иаанхаз анаукатә школқәа хәызмаӡам аԥышәа дырбеиоит, идырҭбаауеит. Аҭҵааҩцәа ҿарацәа рыцхырааразы ицәырҵит ҳаамҭа иақәшәо атехнологиақәа.\nАԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа асистема иаҵанакуа анаукатә усбарҭақәа афинанстәра акыр ишхьысҳазгьы, Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа апрезидиум, Академиа акадрқәа разыҟаҵареи аспирантуреи рыҟәша шәҩыла аҟыбаҩ злоу аҿар аҵак ду змоу аусурахь радыԥхьалареи разыҟаҵареи алшеит», - ҳәа иазгәаҭоуп Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа апресс-релиз аҿы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/apsnypress.info\/ap\/z-bzi\/itemlist\/date\/2022\/11\/2","date":"2023-04-01T17:59:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296950110.72\/warc\/CC-MAIN-20230401160259-20230401190259-00055.warc.gz","language":"abk","language_score":0.983926475,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9839264750480652, \"oss_Cyrl_score\": 0.01583343744277954}","num_words":1043,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.221,"special_characters_ratio":0.159,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":15980.5,"cluster_detection":-1} {"text":"CALENDAR OF THE ORTHODOX CHURCH OF ABKHAZIA\nАҦСНЫ ОРҬОДОҚС НЫХА АМЗАР\nFEAST OF THE PRESENTATION OF THE LORD. ҚЬЫРСА ИԤЫЛАРА\n2 February (15 February) . The feast of the presentation of our Lord and Savior Jesus Christ.\nЖәабранмза 2 (жәабранмза 15, жәытәла). Ҳ-Аҳ Ду, ҳ-Анцәа, ҳ-Ҿыхыҩ Иаса Қьырса Иԥылара (иркьаҿ. Қьырса Иԥылара).\nAfterfeast – 9 February (22 February).\nАныҳәа ахырқәшара — жәабранмза 9 (жәабранмза 22, жәытәла).\nLiturgy of St. John Chrysostom. Ац. Иуа́на Ахьҿы́ Илитургьи́а.\nMatins: Gospel of Luke, 8th verse (2:25–32).\nШьыжьныҳәара: Лука́с иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 8-тәи ацыԥҵәа́ха (2:25–32).\nLiturgy to the: Hebrews, 316th verse (7:7–17). Gospel of Luke, 7th verse (2:22–40).\nАлитургьи́а: Ауриацәа рахь, 316-тәи ацыԥҵәа́ха (7:7–17). Лука́с иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 7-тәи ацыԥҵәа́ха (2:22–40).\nDismissal: «May Christ our True God, who condescended to be carried in the arms of the righteous Simeon for our salvation…».\nАушьҭра: «Ҳаиқәырхаразы ауаҩиаша Симео́н дигәы́ҵаҳәҳәа инагара здызкылаз Қьырса ҳ-Анцәацәҟьа…».\nШьыжьныҳәараан.\nЛука́с иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:\n25Усҟантәи аамҭазы Иерусали́м дыҟан Симео́н захьӡыз ауаҩы. Уи — уаҩ иашан, Анцәа ицәш́әарагьы змаз аӡә иакәын, Израи́лаа ргәы́шьҭыхра дазыԥшын, Аԥсы Цқьагьы дихан. 26[Симео́н] Аԥсы Цқьа ила изаартын ҳ-Аҳ Ду Ииԥшьаз [Қьырса] дибаанӡа дшымԥсуа. 27Дааит уи Аԥсы Цқьа ила аныҳәарҭаҿы. Аԥҟарала иаԥу аҵас анагӡаразы Асаби Иаса дзыхшаз уахь даннарга, 28[Симео́н] Уи инапқәа рыла дааигәы́ҵаиҳәҳәан, Анцәа аџьшьа́ра иҭо, иҳәеит:\n29 С-Аҳ Ду, ишуҳәахьаз ала,\nшьҭа доуушьҭуеит утәы, игәы рҭынчны,\n30избанзар сыблақәа дырбеит Аиқәырхаҩ,\n31ажәларқәа зегьы рҿаԥхьа иурхиаз:\n32Уи — егьырҭ ажәларқәа рыбла хызтуа Лашароуп,\nу́уаажәлар Израи́лаа хьӡ-ԥшагьы дзырго.\n8-тәи ацыԥҵәа́ха (2:25–32)\nAt Matins.\nFrom the Gospel of Luke reading:\n25In Jerusalem at the time, there was a man, Simeon by name, a good man, a man who lived in the prayerful expectancy of help for Israel. And the Holy Spirit was on him. 26The Holy Spirit had shown him that he would see the Messiah of God before he died. Led by the Spirit, he entered the Temple. 27As the parents of the child Jesus brought him in to carry out the rituals of the Law, 28Simeon took him into his arms and blessed God:\n29«God, you can now release your servant;\nrelease me in peace as you promised.\n30With my own eyes\n31I've seen your salvation;\nit's now out in the open for everyone to see:\n32A God-revealing light to the non-Jewish nations,\nand of glory for your people Israel».\n8th verse (2:25–32)\nАлитургьиаҿы.\nАцқьа цҳаражәҳәаҩ Па́улос Ауриацәа ирзишьҭыз а́цҳамҭа аԥхьара:\nАишьцәа, 7жәаҳәарада, ауаҩы дызныҳәо, дзықәныҳәо иаасҭа еиҳау аӡә иакәзароуп. 8Ара алага́ла ажәабатәи ахәҭа зауа иԥсуа ауаа [леуи́тцәа] роуп, аха Аҩыра шаҳаҭра злауа ала, уа уи зауыз [Мелхиседе́к] иԥсы ҭоуп. 9Алага́ла ажәабатәи ахәҭа зауа Леуи́ ихаҭагьы иқәын алага́ла ажәабатәи ахәҭа, уҳәар алшоит, уи Абраа́м ила [Мелхиседе́к] ииҭеит. 10Мелхиседе́к Абраа́м даниқәшәа — Леуи́ дмиӡацызт, аха, уи иабацәа зхылҵыз Абраа́м ицәеижь далан, ҳҳәар ҟалоит. 11Аиашазы, [Анцәа ила] аизҳа-зыӷьара Леуи́ ихылҵшьҭроу аԥшьаҩцәа и́мҩаԥырго амаҵурала изыҟалозҭгьы — [ишдыру,] Аԥҟара инақәыршәаны ажәлар ирыҭаз — усҟан Ааро́н дызлахәыз аԥшьаҩцәа иреиԥшыз иакәымкәа, Мелхиседе́к иеиԥш иҟаз даҽа Ԥшьаҩык иқәыргылара ада ԥсыхәа амам ҳәа аҳәара заҭаххазеи? 12Аԥшьаҩы имаҵураҿы аиҭакра аныҟала, усҟан хымԥада Аԥҟарагьы ԥсаххароуп. 13Уажә ара ҳара зыӡбахә ҳамоу иакәзар, Уи [Иаса Қьырса] даҽа хылҵшьҭрак датәын, урҭ рахьтә аӡә [ԥшьаҩык иаҳасабала] аӡатәқәҵарҭа дазааигәамхацызт. 14Идыруп, ҳ-Аҳ Ду [Иаса Қьырса] Иуда ишьҭра дшалҵыз, Мы́са [аԥааимбар] абри ашьҭра аԥшьаҩцәа алҵит ҳәа егьимҳәеит. 15[Ус анакәха] иаҳагьы еилыкка́ иубоит, Мелхиседе́к иеиԥшу даҽа Ԥшьаҩык дышгылаз, 16Уи — ацәеижь иадҳәалоу Аԥҟара инақәыршәаны акәӡам Ԥшьаҩыс дшыҟалаз, наунагӡатәи аԥсҭазаара зырҿио амч алоуп. 17Аҩыра шаҳаҭра злауа ала: «Уара [Иаса Қьырса] — наунагӡа Уԥшьаҩуп, Мелхиседе́к дшыҟаз еиԥш».\n316-тәи ацыԥҵәа́ха (7:7–17)\nAt the Liturgy.\nFrom the Epistle to the Hebrews reading:\nAnd, 7without doubt the lesser is blessed by the greater. 8In the one case, the tenth is collected by people who die; but in the other case, by him who is declared to be living. 9One might even say that Levi, who collects the tenth, paid the tenth through Abraham, 10because when Melchizedek met Abraham, Levi was still in the body of his ancestor. 11If perfection could have been attained through the Levitical priesthood—and indeed the law given to the people established that priesthood—why was there still need for another priest to come, one in the order of Melchizedek, not in the order of Aaron? 12For when the priesthood is changed, the law must be changed also. 13He of whom these things are said belonged to a different tribe, and no one from that tribe has ever served at the altar. 14For it is clear that our Lord descended from Judah, and in regard to that tribe Moses said nothing about priests. 15And what we have said is even more clear if another priest like Melchizedek appears, 16one who has become a priest not on the basis of a regulation as to his ancestry but on the basis of the power of an indestructible life. 17For it is declared: \"You are a priest forever, in the order of Melchizedek.\"\n316th verse (7:7–17)\nАлитургьиаҿы.\nЛука́с иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:\nУсҟантәи аамҭазы 22Мы́са [аԥааимбар] Иԥҟарала [Мариеи Иасы́фи] рыҽрыцқьара амш анааи, Асаби Иерусали́мҟа дыргоит, ҳ-Аҳ Ду дизкхаразы, 23ҳ-Аҳ Ду Иԥҟараҿы ишану еиԥш: «Дарбанзаалак аԥхьаира аҵеи, ҳ-Аҳ Ду дизкхоит»; 24насгьы ҳ-Аҳ Ду Иԥҟараҿы ишҳәоу еиԥш, ӡатәҵас инагахоит «ҩ-ҟәарасак ма ҩ-ҳәыҳә ԥшқак». 25Убри аамҭазы Иерусали́м дыҟан Симео́н захьӡыз ауаҩы. Уи — уаҩ иашан, Анцәа ицәш́әарагьы змаз аӡә иакәын, Израи́лаа ргәы́шьҭыхра дазыԥшын, Аԥсы Цқьагьы дихан. 26[Симео́н] Аԥсы Цқьа ила изаартын ҳ-Аҳ Ду Ииԥшьаз [Қьырса] дибаанӡа дшымԥсуа. 27Дааит уи Аԥсы Цқьа ила аныҳәарҭаҿы. Аԥҟарала иаԥу аҵас анагӡаразы Асаби Иаса дзыхшаз уахь даннарга, 28[Симео́н] Уи инапқәа рыла дааигәы́ҵаиҳәҳәан, Анцәа аџьшьа́ра иҭо, иҳәеит:\n29 С-Аҳ Ду, ишуҳәахьаз ала,\nшьҭа доуушьҭуеит утәы, игәы рҭынчны,\n30избанзар сыблақәа дырбеит Аиқәырхаҩ,\n31ажәларқәа зегьы рҿаԥхьа иурхиаз:\n32Уи — егьырҭ ажәларқәа рыбла хызтуа Лашароуп,\nу́уаажәлар Израи́лаа хьӡ-ԥшагьы дзырго.\n33Иасы́фи [Асаби] Иани Уи изы ииҳәоз џьашьаны изыӡырҩуан. 34Симео́н урҭ дрықәныҳәеит, нас, [Асаби] Иан Мариам лахь абас иҳәеит: «Абар, ара ишьҭоу [Асаби] ила Израи́л аҿы шьардаҩы каҳашт, шьардаҩгьы гылашт, еимактәыс ироураны иҟоу дыргасгьы дҟалашт — 35аӡәырҩгьы́ рыгәҭакқәа аргамахап. Баргьы быԥсы а́са алҟьоит». 36Ара дыҟан иара убас аԥеи́ԥшҳәаҩ Анна, Ԥануи́л иԥҳа, Аси́р иабшьҭра иатәу. Уи акыр шықәса ны́лҵхьан. Аҭаацәара даналала быжьшықәса рышьҭахь еибахаз, 37уажәы ԥшьынҩажәи ԥшьба шықәса ирықәыз аԥҳәыс еиба, знымзар зны аныҳәарҭа иаԥырымҵыцыз, чгарала, анцәаиҳәарала уахгьы-ҽынгьы Анцәа имаҵ зуаз. 38Ларгьы убри аамҭазы днарыдгыланы ҳ-Аҳ Ду [Анцәа] аџьшьа́ра иҭо, Иерусали́м иҟалашаз аҿыхра иазыԥшыз зегьы Иара [Асаби] иӡбахәгьы ралҳәон. 39[Мариеи Иасы́фи] ҳ-Аҳ Ду Иԥҟарала зегьы анынарыгӡа, Галиле́иаҟа, рықалақь Назаре́ҭ ашҟа ихынҳәит. 40Асаби изҳа-зыӷьон, доуҳала дыӷәӷәахон, ҟәыӷарыла дыҭәуан, Анцәа илыԥхагьы иман.\n7-тәи ацыԥҵәа́ха (2:22–40)\nAnd when 22the time of purification according to the Law of Moses was complete, His parents brought Him to Jerusalem to present Him to the Lord 23(as it is written in the Law of the Lord: \"Every firstborn male shall be consecrated to the Lord\"), 24and to offer the sacrifice specified in the Law of the Lord:\"A pair of turtledoves or two young pigeons.\" 25Now there was a man in Jerusalem named Simeon, who was righteous and devout. He was waiting for the consolation of Israel, and the Holy Spirit was upon him. 26The Holy Spirit had revealed to him that he would not see death before he had seen the Lord's Christ. 27Led by the Spirit, he went into the temple courts. And when the parents brought in the child Jesus to do for Him what was customary under the Law, 28Simeon took Him in his arms and blessed God, saying:\n29«Sovereign Lord, as You have promised, You now dismiss Your servant in peace.\n30For my eyes have seen Your salvation,\n31which You have prepared in the sight of all people,\n32a light for revelation to the Gentiles, and for glory to Your people Israel».\n33The Child's father and mother were amazed at what was spoken about Him. 34Then Simeon blessed them and said to His mother Mary: \"Behold, this Child is appointed to cause the rise and fall of many in Israel, and to be a sign that will be spoken against, 35so that the thoughts of many hearts will be revealed— and a sword will pierce your soul as well.\" 36There was also a prophetess named Anna, the daughter of Phanuel, of the tribe of Asher, who was well along in years. She had been married for seven years, 37and then was a widow to the age of eighty-four. She never left the temple, but worshiped night and day, fasting and praying. 38Coming forward at that moment, she gave thanks to God and spoke about the Child to all who were waiting for the redemption of Jerusalem. 39When Jesus' parents had done everything required by the Law of the Lord, they returned to Galilee, to their own town of Nazareth. 40And the Child grew and became strong. He was filled with wisdom, and the grace of God was upon Him.\n7th verse (2:22–40)\nАиԥылара аушьҭыгатә ҭраԥа́р, 1-тәи абжьы\nБгәырӷьала, \/ лыԥхазмоу Нцәадзыхшаз Аҭыԥҳа́: \/\nизбанзар Была даҳхалашеит, \/\nалашьцара зхатәоу зырлашо, \/\nаиашара Амра — Қьырса ҳ-Анцәа. \/\nУгәырӷьала уаргьы, абы́рг иаша, \/\nҳаԥсқәа Рхақәи́ҭтәҩы дызгәы́ҵазҳәҳәаз, \/\n[аԥсцәа рахьтә] агыларагьы ҳаназшьо.\nTone 1 Troparion (Feast)\nRejoice, O Virgin Theotokos, Full of Grace! \/\nFrom you shone the Sun of Righteousness, Christ our God, \/\nenlightening those who sat in darkness. \/\nRejoice and be glad, O righteous Elder, \/\nyou accepted in your arms the Redeemer of our souls, \/\nWho grants us the Resurrection!\nАиԥылара ақада́қь, 1-тәи абжьы\nЗи́рала Аҭыԥҳа́ лымгәарҭа ԥшьаны, \/\nСимео́н инапқәагьы қәнагала рықәныҳәара иахьӡаны, \/\nуажәы ҳаргьы ҳаиқәзырхаз, Қьырса ҳ-Анцәа. \/\nАибашьрақәа раангьы аҭынчра иақәыршәа атәылауаа, \/\nрымчрагьы рыӷәӷәа бзиа иубаз аҳцәа, \/\nИаӡәыку Ауаҩы́ҭахҩы.\nTone 1 Kontakion (Feast)\nBy Your Nativity You sanctified the Virgin's womb \/\nand blessed Simeon's hands, O Christ God. \/\nNow You have come and saved us through love \/\nGrant peace to all Orthodox Christians \/\nO only Lover of Man!\nArchimandrite Dorotheos (Dbar),\nNew Athos, Feast of the Presentation of the Lord, 2022.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/anyha.org\/en\/apsny-ortodoks-nyxa-amzar-kjyrsa-ipylara\/","date":"2023-12-07T07:56:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100650.21\/warc\/CC-MAIN-20231207054219-20231207084219-00325.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9629332423,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9629332423210144, \"oss_Cyrl_score\": 0.012197576463222504}","num_words":3392,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.119,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":22927.9,"cluster_detection":-1} {"text":"|Де Голль, Шарль\n|Charles de Gaulle\n\n\n|Аполитикатә партиа\n|Алахәылара\n\n\nСоюз демократов в поддержку республики\nОбъединение французского народа\n\n\n|Ахатәы хьӡы\n|Charles André Joseph Marie de Gaulle\n|Аира\n\n\nабҵарамза 22, 1890 ш.\nЛилль\n|Аԥсра\n\n\nабҵарамза 9, 1970 ш.\nКоломбе-ле-Дёз-Эглиз\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|аневризма\n|Аԥсыжра аҭыԥ\n|grave of Charles de Gaulle\n|Атәылауаҩра\n|Франциа\n|Абызшәақәа\n|Афранцыз бызшәа\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс\n|Ивонна де Голль (1921 ш.–1970 ш.)\n|Ани аби\n\n\nЖанна Майо,\nАнри де Голль\n|Ахәыҷқәа\n\n\nАнна де Голль,\nФилипп де Голль,\nЭлизабет де Голль\n|Ауацәа\n|Marie-Agnès de Gaulle, Jacques de Gaulle, Ксавье де Голльи Pierre de Gaulle (ашьцәеи аиаҳәшьцәеи)\n|Анхарҭа\n|Елисейский дворец\n|Алма-матер\n\n\nСен-Сир,\nКоллеж Станислава в Париже,\nÉcole supérieure de guerre\n|Аусура\n\n\nгосударственный деятель,\nмемуарист,\nвоенный теоретик,\nофицер,\nаполитик\n|Адин\n|католицизм\n|Анашьамҭақәа\n\n\nкавалер Большого креста ордена «За заслуги» (Франция)\nБольшой крест особой степени ордена «За заслуги перед Федеративной Республикой Германия»\nсеребряный крест ордена Virtuti Militari\nпочётный доктор Университета Бразилиа\nвеликий магистр ордена Почётного легиона\n… подробнее на Викиданных\n|Анаԥынҵамҭа\nШарль Андре Жозеф Мари де Голль (афр. Charles André Joseph Marie de Gaulle; абҵарамза 22, 1890 ш. — абҵарамза 9, 1970 ш.) – афранцыз ҳәынҭқарратә усзуҩы, аинрал. Аҩбатәи адунеизегьтәи аибашьра аан афранцызцәа Рҿагылара дасимволхоит. Ахәбатәи Ареспублика шьаҭазыркыз иакәны дыԥхьаӡоуп, насгьы актәи президентны. Ҩынтә иара атәыла ахадас дыҟан, уи аан илшеит Франциа аекономикеи жәларбжьаратәи апатуи рышьҭыхра. Уи иниҵит ԥшьынҩажәа шықәса, ари аамҭа иалагӡаны илшеит милаҭтә фырхаҵаны, Жанна Д'Арк лышьҭахь, аҟалара.[1]\nАхәыҷра шықәсқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nШарль диит абҵарамза 22, 1890 шықәсазы афранцыз қалақь Лилле. Ара дынхон ианду, иангьы еснагь ахшараиура аан уахь дцон. Шарль иман хҩык аишьцәеи аиаҳәшьеи. Шарль иира аамышьҭахь, иан лгәабзиара анышьақәгыла, лара лҭаацәа рахь, Парижҟа дгьежьуеит. Де Голльаа ибзианы инхон, акатолицизм азхарҵон, насгьы даара апатриотизм злаз ҭаацәаран.\nШарль иаб, Анри де Голль, диит 1848 шықәсазы, даара иҟәышыз, аҵара змаз уаҩын. Иара апатриотизмра илааӡан, уи иабзоураны Анри Франциа иҳараку амиссиа агәра игон. Насгьы, апрофессор ичын иман, аиезуитцәа рышкол аҿы афилософиа, аҭоурых, алитература амаҭәарқәа дрыԥхьон. Арҭқәа зегьы, ҳәарада, Шарль анырра ӷәӷәа ирҭеит. Дхәыҷаахыс Шарль ашәҟәыԥхьара бзиа ибон. Иаб иакәзар, афранцыз ҭоурыхи акультуреи иирҵон. Ас еиԥш адыррақәа ахәыҷы даара инырит, уи иабзоурахеит итәыла амаҵ ауразы дышшоу аилкаара ахьиоузгьы.[2]\nШарль иан Жанна Маиогьы даара лыԥсадгьыл бзиа илбон, уи нцәахаҵарак илзаҩызан. Абас еиԥш апатриотизм рылааӡо ирызҳауан ахшара зегьы, ахәыҷқәа рыхәҩыкгьы рыԥсадгьыл абзиабара, алыхьынҵа, аԥеиԥш даара иаргәамҵуан. Шарль хәыҷы иакәзар, афранцыз фырхаҵа Жанна Д'Арк лыхьӡ аҳара мацара даргәаҭеиуан.\nАбра иҳәатәуп, де Голль иҭаацәа, ишиашоу акәымзаргьы, уи афранцыз ԥҳәыс ишлыдҳәалаз, дара ирызгәакьаз рҭынхак Д'Арк лныҟәара далахәын. Шарль даара ари афакт дазгәдуун, еснагь еиҭеиҳәон, уи иахҟьаны Черчилль Шарль –«аԥаҵа змоу Жанна Д'Арк» ҳәа хьыӡшьарас изиҭаз.\nШарль даныхәыҷыз, акы иахҟьаны аҵәыуара даналагоз, иаб дизҵаауан - «Сыҷкәын, аинралцәа ҵәыуома?» – ҳәа. Ахәыҷгьы иаразнак аҵәыуара дааҟәыҵуан. Иара агәра игон аԥхьаҟа иԥсҭазаара ар ишырзикуаз, баша аруаҩны акәымкәа, деинралны дшыҟалоз.[3]\nАколлеџь аҟны аҵара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАрратә ус ахь Шарль даара аинтерес ааирԥшуан, дхәыҷаахыс ихала ихы иааӡон, иаҳҳәозар, шифрла еиқәыршәаз абызшәа ӡбаны игәникылеит, уи аан ажәақәа зегьы шьҭахьтәи ԥхьаҟа даԥхьон. Иазгәаҭатәуп, афранцыз бызшәа аҟны ас еиԥш ацәажәара даара ишыуадаҩу, англыз, мамзаргьы аурыс бызшәақәа рҟны аасҭа. Шарль ари абызшәа иашьцәагьы иаҳәшьагьы идирҵеит. Урҭ иара напхгара риҭон, имҩақәиҵон.[4]\nШарль иҵатәқәа зегьы ҟаиҵаанӡа акрыфара ахаангьы дтәомызт. Иҵатәқәа руак ишахәҭоу еиԥш иҟаимҵар ахаатәы ифомызт. Де Голль жәеиза шықәса ихыҵуан иҭаацәа Парижтәи аиезуиттә коллеџь данҭарҵоз. Шарль аматематикатә хырхарҭа ала аҵара ахьырҵоз акласс дақәшәоит, дагьалгоит 1908 шықәсазы.\nДанқәыԥшӡаз ауп Шарль ахьӡ-аԥша аиуразы агәазыҳәарақәа анизцәырҵыз. Иаҳҳәозар, ажәеинраалақәа рыԥхьаразы аицлабра аҟны аиааира анига, идыргалеит аԥаратә ҳамҭа, мамзаргьы иусумҭа акьыԥхьра алихырц, иара аҩбатәи алихуеит.[5]\nАрратә маҵзура[аредакциазура | акод аредакциазура]\nCollège Stanislas захьӡыз Парижтәи аколлеџь аҟны де Голль аҵара бзиаӡаны иахьиҵоз иабзоураны алшара иоуеит 1909 шықәсазы Сен-Сиртәи ашкол аҿы аҵаразы. Ирҳәоит убасгьы, де Голль ашәҟәыҩҩы, мамзаргьы аҭоурыхдырҩы икариера ҟаиҵарц шилшозгьы, аха иалихуеит даҽа мҩак, иаб игәы дақәшәарц азы. Аамҭак анаҩс де Голль «Арратә мемуарқәа» рҟны иҩуан: «Арра ацара – ари снысмҩа аҟны зегьы иреиҳау хҭыс дуун» – ҳәа.\nАрԥыс арра дахысуан 33-тәи ашьаҟауаатә афранцыз архәҭақәа рполк аҟны – ари архәҭа аиҟәша Бородино, Аустерлиц рыҵаҟа Ваграмтәи аибашьра иалахәын. Аполк командаҟаҵаҩыс дыҟан Филипп Петен, уи аԥхьаҟатәи 15 шықәса де Голль мҩақәҵаҩыс диоуеит.[6]\nАвгуст 1914 шықәсазы Францианӡа иааӡоит Актәи адунеизегьтәи аибашьра. 33-тәи аполк бельгиатәи ақалақь Динан ашҟа ԥшыхәра ҳәа идәықәырҵоит. Хымш ааҵхьаны, анемеццәеи аполки реидыслара аан де Голль ишьамхы ахы ақәшәоит. Аҩынтә раан иарма напы рхәуеит. (Аинтерес зҵоу афакт: де Голль инапы иаиуз ахәра иахҟьаны ишьа ҟьашьуеит, инапгьы имыхәо иҟалеит азы, иарӷьа напы аҿы акәын аҭаацәара дшалоу зырҵабыргуаз амацәаз ахьныҟәигоз). Ахԥатәи ахәра аниоу де Голль анемеццәа шасыс игара рылшоит, уи уа дрыман 32 мзы. Хәынтә абналара иҽазишәеит, аха иалымҵит, иара хьаас имаз аибашьра дахьалахәымыз ауп. Аибашьра аилгара аан иара шасыс дыҟан, иҩныҟа дгьежьуеит 1918 шықәса ԥхынҷкәынмза аказы.\nАктәи адунеизегьтәи аибашьра ашьҭахь де Голль польшатәи аршьаҟауаа аинструктаж иахижьуан, Урыстәылеи дареи реибашьра аан, 1919–1921-тәи ашықәсқәа рзы, атактика азы алекциақәа дрыԥхьон, арратә усумҭақәа аԥиҵон. 1927 шықәсазы де Голль афранцыз архәҭақәа азеижәтәи аршьаҟауаатә баталион акомандаҟаҵаҩыс дҟарҵоит.\nШарль игәаанагара ала, аиааира агаразы иаҭаху акәылӡтәы техникеи, иаарласны имҩаԥгоу аманиоврқәеи роуп. 1934 шықәсазы де Голль иҭижьуеит «Ар рахь ааԥхьара» («Vers l'Armée de Métier») захьӡыз аусумҭа, уа ажәадгала ҟаиҵеит аршьаҟауаа рмеханизациа ареформа аҟаҵаразы. Де Голль ишьақәирӷәӷәон иара ишилшо 100.000-ҩык аршьаҟауааи 3.000 цыра акәылӡтәы техникеи рыла аибашьра аиааира. Адунеизегьтәи аҩбатәи аибашьра алагамҭазы иара 80 цыра иласыз атанкқәа командаҟаҵаҩыс дрырҭоит, урҭ «пылинка» ҳәа ирышьҭан.[7]\nДе Голль иеицырдырра аамҭа ҟалеит 1940-тәи ашықәс азы. Лаҵарамза 10 рзы Германиа Европа еибашьрыла иақәлоит, лаҵарамза 15 рзы агерман архәҭақәа Седан инеит. Шарль ирхәҭа ара аамҭа маҷк иагар акәын. Лаҵарамза 17 рзы акомандир ицәыӡит имаз 80 танк рахьтә 23, аха мышкы ааҵхьан иоуит 150 цыра атехника. Де Голль имҩаԥигоз аибашьра ӷәӷәа иабзоураны анемеццәа ахьаҵра рықәнаршәеит Комонаҟа. Лаҵарамза 23 рзы де Голль игәымшәаразы «Аинрал» ҳәа хьыӡшьарас ирҭоит.\nАфранцыз еиҳабыра аибашьра рҭахымызт. Уинстон Черчелли дареи, Британиа ду аԥыза-министри, ареспублика амчрақәеи Германиеи дареи рыбжьара аҭынчра ашьақәыргылара иашьҭалоит. Аӷа анапы имҵакра зҭахымыз де Голль рашәарамза 18, 1940 шықәса рзы британиатәи арадио ала ааԥхьара ҟаиҵеит, франциа ауаажәларра рахь, аҵысра «Сопротивление» аԥҵаразы. Рашәарамза 22 – Франциеи Германиеи аинышәаразы аиқәышаҳаҭра рнапы аҵарҩит.[8]\nАполитикатә усура[аредакциазура | акод аредакциазура]\nФранциа ишьақәыргылан арежим Виши, даҽакала иуҳәозар, ари атәыла аоккупациа азун. Уинстон Черчилль еиликаауан, де Голль иеиԥшыз аӡәы шиакәыз изылшоз ари амацәаз аԥҵәара. Рашәарамза 24 рзы Британиа Ду аԥыза-министр де Голль «зых иақәиҭу афранцызцәа зегьы дырхаданы» дҟаиҵоит, адҵагьы ҟаиҵоит де Голль Франциаҟа инеиразы ишәарҭадара хылаԥшра арҭарц.\nШықәсык ааҵхьаны, рашәарамза 22, 1941 шықәсазы, де Голль СССР агенералиссимус Иосиф Сталин иҟны аимадара шьақәиргылеит. Аҵыхәтәантәи афранцыз «ажәҩан» аҟынтә адгылара ииҭоит: де Голли Сталини рхеилак иалҵшәахеит илегендартәу аескадрилиа «Нормандиа – Неман» аԥҵара. Арҭ аҳаирпланқәа даара ароль ду нарыгӡеит Гитлер икоалициа иаҿагыланы ақәԥараҿы.\n1944 шықәсазы де Голль зых иақәиҭтәыз Париж иԥылон фырхаҵак иаҳасаб ала: иара идрыԥхьаӡалон Франциа аоккупациа аҟынтә ахақәиҭтәра. Иара убри ашықәс нанҳәамзазы Шарль де Голль Аамҭалатәи аиҳабыра дахагылоит.[9]\nАибашьра ааха знаҭаз атәыла иаҭахын аҳәынҭқарратә система аҟны аиҭашьақәыргылара. Ари ауадаҩра аҿаԥхьа де Голль илшарақәа ԥкхеит: ажьырныҳәамза 20, 1945 шықәсазы уи Аамҭалатәи аиҳабыра ахантәаҩы иҭыԥ аанижьуеит, анапхгараҭара аформа акәшамыкәша ицәырҵыз аимак иахҟьаны – де Голль иҭахын Франциа азинмчы змоу ахадас аҟалара, аха аполитикцәа реиҳараҩык апарламент аиҳабыра хылаԥшра рырҭаларазы иқәгылон.\nШарль Аԥшьбатәи ареспублика (Франциа 1946–1958-тәи ашықәсқәа рзы) аибашьра рылеиҳәеит, иара ида даҽаӡәы аҳәынҭқарра анапхгараҭаразы ихы ақәыргылара азин шимам атәы иҳәон. Аполитикатә елита изыҳәарақәа рмаҳаит аҟынтә, де Голль хәышықәса ҳәа Коломбо-ле-Диоз-Еглизҟа нхара дцоит, уи франциатәи колониан.\nАбра аинрал иҩуеит еицырдыруа, х-томкны иҟоу «Арратә мемуарқәа»: «Ааԥхьара», «Аидгылара», «Аиқәырхара». Де Голль аибашьразы игәҭахәыцрақәа аарԥшуп иара аҳәынҭқарра ахадас дыҟазшәа арбаны, уи иҳәон Франциа иара инапы ишанҵатәу, ус ианыҟала, Франциа аҿиара бзиа шаиуа, ус анакәымха «аԥсра иаҩызоу, хырԥашьа змам ашәарҭара бааԥсы ишҭагыло».[10]\nДе Голль иҩныҵҟатәи акризис Франциатәи акризис иақәҿнаҭуан. Алжиртәи аибашьра, аӷарра, аусурҭа ҭыԥқәа рыҟамзаара, ареспублика аҵыхәтәа аазгоз ахықә инхықәнаргылеит, аҵыхәтәангьы аиҳабыра де Голль иахь ааԥхьара ҟарҵоит «имцәажәара еилеигарц», насгьы «ауаажәларратә гәрагара аҳәынҭқарра» аԥиҵарц. Аполитик арадио ала дықәгылоит ауаа агәра дырго «иара ареспублика азинмчра зегьы ихахьы шиго» азгәаҭо. Рашәарамза 1, 1958 шықәсазы де Голль Аминистрцәа рхеилак ахантәаҩыс дшыҟаҵаз рылаҳәан.\nУажәазы Франциа анапхгара зегьы де Голль иҟаиҵоз абжьгарақәеи ажәалагалақәеи аҳәынҭқарра аргылара иазырхаз зегьы рыдыркылеит. Иара ақәҵара ҟаиҵеит, атәыла анапхгараҭара зегьы аҳәынҭқарра ахада инапаҵаҟа иҟазарц азы, Франциа иахьагьы ус иҟоуп. Ихадоу аҳәынҭқарратә документ рыдыркылеит 1958 шықәсазы, усҟан иаԥҵан Ахәбатәи ареспублика, де Голль напхгара зиҭоз.[11]\nДе Голль инапхгараҭара ззырхаз адәныҟатәи аполитика акәын. 1960 шықәсазы иара Виетнами Камбоџьиеи ахақәиҭра риҭоит, 1962 шықәсазы – Алжири жәабала африкатәи аҳәынҭқаррақәеи. Арҭ атәылақәа рҟны инхон Франциа бзиа избоз атәылауаа, урҭ рылагьы де Голль адунеитә арена аҟны адгылара ихы иеиҭон.\n1965 шықәсазы Франциа НАТО иалалоит, насгьы жәларбжьаратәи ахәаахәҭра аҿы адоллар ахархәара иаҟәыҵуеит. Атәылазы валиутатә дипломатиахеит ахьтәы стандарт. Аиҭакрақәа аҭыԥ роуит Ахәбатәи ареспублика аҩныҵҟатәи аполитикаҿы. Де Голль дықәгылон иуникалтәу аиадертә бџьар аԥҵаразы, уи амазаара иаанагон дунеи аҟны тәыла дуны аҟалара. Ишәарҭаз амаҭәашьар агәаҭара аанкылан 1981 шықәсазы, Франсуа Миттеран амчрахь даннеи ашьҭахь.[12]\n1965 шықәсазы ахыркәшарахь инеиуан де Голь быжьшықәсатәи инапхгараҭара. Зымч-зылша агәра згоз аполитик алхрақәа ишиашоу рымҩаԥгара алеигалоит, даҽакала иуҳәозар, ажәлар рыбжьаҭара. Ас еиԥш алагалара даара ишәарҭан, алхрақәа рылҵшәақәа рыла де Голль иоуеит 54%, Миттеран – 45% абжьқәа, аҵыхәтәантәи иакәзар, Ахәбатәи ареспублика акритика ӷәӷәа азиуан.\nДе Голль ихьӡ ланарҟәит канажьит бџьарла аиқәыршәара азҵаара, уи ауааԥсыра азхьуамызт, ирҭахымызт, иара убасгьы ауаа иргәаԥхомызт анхамҩақәа раԥыхра, ателехәаԥшреи арадио рҟны амонополиа ашьақәыргылара. Аполитик «зхы ықәҟьаз адиктатор» ҳәа изырҳәо иалагеит. Изныкымкәангьы де Голль иқәлахьан, уи иԥсҭазаара ашәарҭара иҭаргылан 32- нтә.\nЛаҵарамза 2, 1968 шықәсазы астудентцәа апрезидент ԥхьатәара дцаразы дҵаны иқәдыргылоит. Амилаҭҭтә бунт аҭыԥ аиуит, жәа-миллионҩык ауаа аиҳабыра ирҿагыланы амҩақәа рахь ицәырҵит. Атәыла аграждантә еибашьра аҟынтә ахьчаразы апрезидент иҟаиҵаз ажәалагалақәа ауаа зынӡагьы ирыдрымкылеит.[13]\nАхатәы ԥсҭазаара[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1921 шықәсазы де Голль ԥҳәысс дигоит Ивонна Вандру, урҭ рыԥсҭазаара зегьы еицынхон. Дара ирыхшеит аԥа – Филипп, аԥҳацәа – Елизабети Аннеи.[14]\nԤхьатәара ацареи аԥсреи[аредакциазура | акод аредакциазура]\nДе Голль асенат аекономика-социалтә усбарҭаны аиҭарҿиаразы ареферендум аҟны иқәиргылаз ажәалагала иадымгылеит, убри аҟынтә мшаԥымза 28, 1969 шықәсазы, ареферендум алҵшәақәа аныҟала иара ԥхьатәара дцоит.\nАбҵарамза 9, 1970 шықәсазы, ԥшьынҩажәа шықәса ихыҵра мызк шагыз Шарль де Голль иԥсҭазаара далҵуеит.[15]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2022-06-15 ахь. Ириашоу 2024-01-30 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/studwood.ru\/978758\/istoriya\/detstvo_yunost_sharlya\n- https:\/\/kratkoebio.ru\/sharl-de-goll-kratkaya-biografiya\/\n- https:\/\/stories-of-success.ru\/sharlya-de-gollya\n- http:\/\/www.coldwar.ru\/gaulle\/de_gaulle.php\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/17315-sharl-de-goll.html\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-09-16 ахь. Ириашоу 2024-01-30 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/diletant.media\/articles\/26536223\/\n- https:\/\/histrf.ru\/biblioteka\/b\/kratkii-kurs-istorii-simvol-frantsuzskogho-soprotivlieniia\n- http:\/\/www.mukhin.ru\/gaulle.html\n- https:\/\/smotrim.ru\/video\/1483140\n- https:\/\/www.krugosvet.ru\/enc\/istoriya\/DE_GOLL_SHARL.html\n- https:\/\/histrf.ru\/biblioteka\/b\/kratkii-kurs-istorii-simvol-frantsuzskogho-soprotivlieniia\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/17315-sharl-de-goll.html\n- https:\/\/3banana.ru\/sharl-de-goll-biografiya-filmy-foto-lichnaya-zhizn-poslednie-novosti-2019\/#i-15","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%94%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D1%8C,_%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%8C","date":"2024-04-15T16:37:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817002.2\/warc\/CC-MAIN-20240415142720-20240415172720-00549.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9908008575,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9908008575439453}","num_words":3144,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.05,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":12993.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеиаҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАԥсшьара\nАрадио\nАсҭамыр\nАхба\n\"иаку\nабилеҭ\"\nиазкны:\nаԥсшьацәа\nраара\nарманшәалоит\n16:18 24.05.2017\nАԥсны Акурортқәеи атуризми рминистр ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Ахба Sputnik арадио аҟны еиҭеиҳәеит \"иаку абилеҭ\" аԥсшьацәа Аԥсныҟа раара шарманшәало.\nЕшба:\nАҟәатәи\nаҳаиртә\nбаӷәаза\nаартхар,\nАԥсны\nаекономика\nарҿиара\nиацхраауеит\nРоман\nДбар:\nашәҟәаҿы\nиазааҭгылеит\nимаҷымкәа\nатемақәа\n12:27 23.05.2017\n8\nОчамчыратәи ашкол-интернат адиректор: Лера ахәыҷқәа зегьы даарылукааратәы дыҟоуп\nЛаҵарамза 27 рзы идырбахоит ашоу \"Ты супер\" афинал, убри инамаданы Sputnik арадиостудиаҿы иааҳаԥҳьеит Лера аҵара ахьылҵо очамчыратәи ашкол-интернат адиректор Лора Миқааԥҳаи, Лера амузыка лзырҵо лырҵаҩы Лика Ҵәыџьԥҳаи.\nАхәыҷтәы вокалтә конкурс \"Ты супер\"\n18:05 22.05.2017\n3\nНури Кәарҷиа: аконкурс аԥсуа милаҭ кәашара аҿиара иацхраауеит\nЖәлар рҟазара ацентр иахьа имҩаԥнагоит аҿар рыбжьара акәашаратә конкурс \"Аӡыхь\" ҩажәа шықәса ахыҵра иазку аконцерт, уи дахцәажәоит Sputnik арадиостудиаҿы Иван Кортуа ихьӡ зху жәлар рҟазара Ацентр адиректор Нури Кәарҷиа.\n15:05 22.05.2017\n23\nМосква аҿар рзы асеминар–практикум мҩаԥысит\nАҿартә политиказы аҳәынҭқарратә хеилак ахантәаҩы Алиас Аҩыӡба далацәажәеит Москва ақалақь аҿы пшьымш рыҩныҵҟа имҩаԥысуаз асеминар–практикум, иалахәыз рдыррақәеи рҟыбаҩи аарԥшра ахьынӡарылшаз.\n11:16 21.05.2017\n44\nИнџьгьиа: ажәа амҳаџьырра ихырҵәоу ргәы днархьуеит, иагьиашоуп дара\nОмар Беигәаа ихьӡ зху аҳәаанырцәтәи ҳџьынџьуаа рҭоурых амузеи адиректор Џьамбул Инџьгьиа XIX ашәышықәса анҵәамҭаз ахҵәара иалаӡыз Кавказ ажәларқәа ргәалашәара амш аҽны арадио Sputnik аинтервиу аиҭеит.\n18:05 19.05.2017\n10\nМышәба: Лаҵарамза 20 рзы 60-ҩык аҷкәынцәа рыԥсадгьыл аҿаԥхьа ишьҭарҵоит аҭоуба\nЛаҵарамза 20 рзы аапынтәи аррамаҵзурахь инаԥхьо аҿар рыхәҭак ҭоубарыдкылара шымҩаԥысуа даҳзалацәажәоит Атәылахьчара аминистрра ааӡаратә ҟәша аиҳабы, аподполковник Беслан Мышәба.\n16:55 19.05.2017\n9\nМурман Соломко: аԥсабараҿы зхы иашамкәа имҩаԥызго аштраф ишәароуп\nАԥсны аҳәынҭқарратә екологиатә хеилак ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Мурман Соломко аԥсшьаратә сезон алагамҭазы дазааҭгылоит ҳтәылаҿы аекологиатә ҭагылазаашьа зеиԥшроу атәы.\n12:23 18.05.2017\n6\nГаблиа: азакәан еилазго рацәаҩуп\nАҟәа ақалақь асахьаҭыхыҩ хада Руслан Габлиа аҳҭнықалақь аҟны еиуеиԥшым ахыбрақәа ирну аҩырақәеи аӡыргарақәеи азакәан иахьынӡақәшәо атәы еиҭеиҳәеит.\n09:52 16.05.2017\n44\nАмҳаџьырцәа ргәалашәара амш азы Ҭырқәтәыла идырбахоит аԥсуа спектакльқәа\nSputnik арадиостудиаҿы арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа еиҭалҳәеит лаҵарамза 21 рзы Қьефқьен аҭыԥ аҿы ахәаԥшцәа ишыддырбо Аԥсны Жәлар рпоет Рушьбеи Смыр иҭоурыхтә поема иалхны иқәлыргылаз атеатралтә композициа \"Семреи\" Самсон Ҷанба иҩымҭала аспектакль \"Амҳаџьыри\".\n16:43 15.05.2017\n13\nҬарба: арахәааӡарҭа азы 200 гектар адгьыл рырҭеит\nАԥсны ақыҭанхамҩа аминистр Даур Ҭарба Sputnik арадиостудиаҿы далацәажәеит ареспубликаҿы арахәааӡара аҟны иҟоу аҭагылазаашьа зеиԥшроу атәы.\n13:00 14.05.2017\n15\nҲашыг: Арӡынба москватәи иқәгылара Аԥсны аҭоурых азы акырӡа зҵазкуа мшын\nАԥсны раԥхьатәи ахада имш иира аҽны Sputnik арадиостудиаҿы игәалашәараҿы дшынхаз далацәажәеит Аԥсны ажурналистацәа реидгыла ахантәаҩы, Владислав Арӡынба ипресс-маӡаныҟәгаҩыс аус зуаз Руслан Ҳашыг.\n17:51 11.05.2017\n14\nОксана Шахьынԥҳа: гәык-ԥсык ала бзиа ибаны ианыҟауҵо ауаа еилыркаауеит\nАҟәа имҩаԥысыз аицлабра \"Ачыс хаа аныҳәа\" аҟны аиааира згаз ахаа-мыхаа ҟаҵаҩ Оксана Шахьынԥҳа иаҳзеиҭалҳәеит иҟалҵо ачыс амаӡақәа.\n15:53 06.05.2017\n57\nҲаразиа: абизнесуаа Аҟәа аԥшаҳәа арԥшӡара рхахьы иргеит\nАҟәа ақалақь ахада Адгәыр Ҳаразиа далацәажәеит аҳҭнықалақь аԥшаҳәаҿы ишыргылахо зеибыҭара нас зеимыхра ауа ахәыҷтәы кафе.\n17:57 04.05.2017\n13\nЛев Қьецба: Голливуд ақәгыларазы ааԥхьара ҳауит\nЛаҵарамза 4 рзы Ражьден Гәымба ихьӡ зху Аԥснытәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы имҩаԥысраны иҟоуп ахореографиатә ансамбль \"Афырҭын\" 15-шықәса ахыҵра иазку аиубилеитә хәылԥазы, абри атәы Sputnik арадиостудиаҿы далацәажәеит анасамбль асахьаркыратә напхгаҩы Лев Қьецба.\n18:03 03.05.2017\n8\nАмқәаб: ажәа ахақәиҭра ажурналистикаҿы даара акраҵанакуеит\nАкьыԥхь ахьыԥшымра Жәларбжьаратәи амш азы Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет ажурналистика акафедра аиҳабы Гәырам Амқәаб ажурналистика иахьатәи аҭагылазаашьа далацәажәеит.\n11:19 30.04.2017\n33\nАԥсуа радио аусзуҩцәа: иаҳҭахуп 24 сааҭ инеиԥынкыланы ҳрадио аус ауларц\nАԥсуа радио 85 шықәса иахьа иахыҵит, убри инамаданы Sputnik Аԥсны арадиостудиаҿы Аԥсуа радио аусзуцәа Оксана Ҭраԥшьԥҳаи Мадина Ҳагԥҳаи русура атәы иазааҭгылеит.\nАԥсуа радио 85 шықәса ахыҵит\n16:53 28.04.2017\n11\nАԥсны Атәылахьчара аминистрра: апсадгьыл ахьчаҩцәа зааӡо арра маҵзура ауп\nАрԥарцәа арра маҵзурахь рнапҳьара иадҳәалоу аусқәа рымҩаԥысшьаҿы иҟоуп ауадаҩрақәа, уи зыхҟьо насгьы рҽеишьас иаҭатәу иалацәажәеит Аԥсны ареспублика арратә Комиссар Ныгәзар Ҭыжәбеи Атәылахьчара министрра апресс-маӡаныҟәгаҩи Роланд Џьоџьуеи.\n17:53 27.04.2017\n4\nАхба: Ҟрым ҳрылацәажәеит аекологиа иазку азҵаарақәагьы\nАԥсны Акурортқәеи атуризми рзы аминистр ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Ахба Sputnik Аԥсны иеиҭаз аинтервиу аҟны дазааҭгылеит Ҟрым имҩаԥысыз III Жәларбжьаратәи аекономикатә форум алҵшәақәа.\n13:24 27.04.2017\n11\nЧенгьелиа: Ражьден Гәымба иԥсы ахьындзаҭаз ашәа акәын ихы иҭаз\nАҳәынҭқарратә филармониаҿы мшаԥымза 27 рзы имҩаԥгахоит акомпозитор, аԥсуа профессионалтә музыка ашьақәгылара ахыҵхырҭаҿ игылаз, артист Ражьден Гәымба изку ахәылԥаз.\n11:22 26.04.2017\n12\nКәарҷиа: агәаҭаратә-фольклортә концерт Гал мҩаԥаагоит\nИван Кортуа ихьӡ зху Жәлар рҟазаратә центр аиҳабы Нури Кәарҷиа арадио Sputnik Аԥсны иеиҭаз аинтервиу аҟны дазааҭгылеит агәаҭаратә-фольклортә концерт аҽазыҟаҵара шцо атәы.\n18:05 25.04.2017\n12\nАблоҭиа: акиносахьа \"Хҭырԥа шкәакәа\" аҟны ҳҭырхырц азы ҩажәамш аҽыкәтәашьа ҳҵон\nМшаԥымза 24 1975 шықәсазы акиносахьа \"Хҭырԥа шкәакәа\" Кишениов имҩаԥысуаз Асовет Едгылазегьтәи афестиваль аҿы иҷыдоу аҳамҭа анашьан. Акиностиудиа \"Аԥсуа фильм\" асахьаркыратә напхгаҩы Виачеслав Аблоҭиа ари ахҭыс игәалаиршәеит.\nИҵегь аҭагалара\n16:05 22.05.2017\n103\nАбџьар аҩысҭаа дҭатәоуп\nАҵыхәтәантәи аамҭазы иаҳбо ҳалагеит, ахалахьырхәра, ашьоура уҳәа, аԥсҭазааратә ӷыӷеибагара иахҟьаны ауаҩшьрақәа шцәырҵыз, абри аҭагылазаашьа дазааҭгылоит ажурналист Елеонора Коӷониаԥҳа.\n15:05 22.05.2017\n23\nМосква аҿар рзы асеминар–практикум мҩаԥысит\nАҿартә политиказы аҳәынҭқарратә хеилак ахантәаҩы Алиас Аҩыӡба далацәажәеит Москва ақалақь аҿы пшьымш рыҩныҵҟа имҩаԥысуаз асеминар–практикум, иалахәыз рдыррақәеи рҟыбаҩи аарԥшра ахьынӡарылшаз.\n17:28 22.05.2017\n22\nКьылба: Кәыдрытәи аиҩхааҟны амҩа аиҭашьақәыргылара ҳалацәажәараны ҳаҟоуп\nКәыдры аиҩхааҿтәи амҩа \"Гәылрыԥшь - Южный приют\" ахәҭак зыҭра иҭыҵыз Кәыдры иҵнаӡәӡәеит.\n13:45 24.05.2017\n17\nЕшба: Аҟәатәи аҳаиртә баӷәаза аартхар, Аԥсны аекономика арҿиара иацхраауеит\nВладислав Арӡынба ихьӡ зху Жәларбжьаратәи аҳаиртә баӷәаза \"Сухум\" адиректор хада Виачеслав Ешба дазааҭгылеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла ахәаахәҭратә хаҭарнак Владимир Некрасови иареи реицәажәара алҵшәақәа.\n14:30 24.05.2017\n12\nАфотосахьақәа\nАҟәатәи аџьармыкьа ахаҿқәа\nSputnik Аԥсны иазнархиеит Аҟәатәи аџьармыкьа аҟынтәи афотоcахьақәа.\nИҵегь аҭагалара","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-22","url":"http:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/radio\/","date":"2017-05-24T15:32:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-22\/segments\/1495463607848.9\/warc\/CC-MAIN-20170524152539-20170524172539-00398.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9976808429,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9976808428764343}","num_words":1451,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.064,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":20424.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны Аҳәынҭқарраҿ \"анхараз азин\" аҳәаанырцәтәи атәылауааи атәылауаҩра змам ахаҿқәеи ишрыҭахо атәы аҳәоит Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аофициалтә саит.\nЕвропатәи арҵаҩцәа рассоциациа иреиҳаӡоу ашкол ҳаҭыр зқәу алахәыла ҳәа асертификат ианашьан Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҟны иҭыҵуа агазеҭ \"Аԥсуа университет\" аредактор хада Алхас Чхамалиа.\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба аԥшьаша, мшаԥымза 20 рзы имҩаԥигеит апресс-конференциа Урыстәыла адәныҟаполитикатә усбарҭа ахада Сергеи Лавров Аԥсны иаара алыҵшәақәа ирызкыз.\nАԥсны еиҿыркаауеит апроект \"Мшыбзиа, Урыстәыла\" агәыԥ. Апроект аҳәаақәа ирҭагӡаны еиуеиԥшым атәылақәа рҟынтәи ашколхәыҷқәа аҵара-дырратә ныҟәарақәа мҩаԥыргараны иҟоуп урыстәылатәи ақалақьқәа рышҟа.\nАреспубликатә унитартә наплакы \"Аԥсныеихамҩа\" апассаџьыртә маҵзура аиҳабы Емир Агрба арадио Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо далацәажәеит аԥхынтәи аамҭазы аихамҩа аусура атәы.\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Кан Ҭаниа Sputnik иазеиҭеиҳәеит МГИМО аҭалараза ашколхәыҷқәа рҟынтәи арзаҳалқәа рыдкылара шцо атәы.\nАахыҵ Уаԥстәыла Ахада Анатоли Бибилов инапынҵақәа рынагӡара хациркуеит мшаԥымза 21 инаркны.\nАԥсны Аекономика аминистрра аекспорт адгылареи азыҳаҵҳаҵареи рзы апрограмма аус аднаулеит. Апрограмма азырхоуп аԥснытәи ааглыхыҩцәа рыдәныҟахәаахәҭратә усура аҭагылазаашьа армариаразы ҳәа арадио Sputnik Аԥсны аҟны еиҭеиҳәеит Аԥсны Аекономика аминистр ихаҭыԥуаҩ Баҭал Ҭарба.\nГәдоуҭа араион аҟны аҭыԥ змаз амҩатә машәыр амашьына аццакра иахҟьазар алшоит, ҳәа агәаанагара имоуп Аԥсны ААИ аиҳабы Наур Смыр.\nЖеневатәи аиҿцәажәарақәа рҟны Урыстәыла иааннакыло апозициа атәы ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак, аинформациеи акьыԥхьи Рдепартамент адиректор Мариа Захарова.\nИнал-Иԥа имҩаҟны иҟалаз авариа иахҟьаны аԥшьашаҽны Аҟәа аӡы аанкылахоит.\nГерманиа иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы далацәажәеит Аԥсны иазкны Кельн ақалақь имҩаԥысуаз \"астол гьежь\".\n\"Аԥсныи Европеи реизааигәахара амҩақәа\" захьӡыз астол гьежь Германиа ишымҩаԥысыз атәы дазааҭгылеит уи атәылаҿы Аԥсны ахаҭарнак Хьыбла Амҷԥҳа арадио Sputnik астудиаҿы.\nАԥсны ахьыԥшымра азхаҵаранӡа Аԥсны ауааԥсыра урыстәылатәи атәылауаҩра роуан џьынџьуаак рыҳасаб ала, ҳәа ҳзеиҭалҳәеит Sputnik Аԥсны аинтервиу аҭо Урыстәыла Адәныҟаполитикатә усбарҭа ахаҭарнак Мариа Захарова.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵарадырреи рминистр Ольга Василевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nМоскватәи жәларбжьаратәи аҵарадырратә салон аҳәаақәа ирҭагӡаны, афорум амҩаҧгара иалагӡаны Аҧсны аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Адгәыр Какобеи Урыстәылатәи Афедерациа аҵареи аҭҵаарадырреи рминистр Ольга Василиевеи реиҧылара мҩаҧысит.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны усутә визитла дааны дыҟоуп Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров.\nАԥсны Жәлар реизара VI ааԥхьара адепутатцәа реилатәара мҩаԥысит аҩаша, мшаԥымза жәаа рзы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-17","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/20170420\/","date":"2018-04-25T19:54:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-17\/segments\/1524125947957.81\/warc\/CC-MAIN-20180425193720-20180425213720-00593.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990828037,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9990828037261963}","num_words":631,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.185,"special_characters_ratio":0.131,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":23746.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n17.05.2019 0\nЛаҵара 17 рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба идикылеит Аԥсны иҟоу Аахыҵ Уаԥстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциеви Аԥсны иҟоу Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспублика Ахаҭарнакра ахада Гарри Кәыпалбеи.\n16.05.2019 0 Анотақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Медоев адныҳәаларатә шәҟәы изишьҭит.\n12.05.2019 0\nЛаҵара 12 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Лугансктәи Жәлар рреспубликахь днеиит, ареспубликаҿы имҩаԥысуаз аныҳәаәт уснагӡатәқәа иҽрылаирхәырц.\n09.05.2019 0 Анотақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба ихьӡала Урыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров адныҳәаларатә шәҟәы ааишьҭит.\n07.05.2019 0\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрра Аԥсны Аҳәынҭқарра атәылауаа, аҵаратә усҳәарҭақәа роушьҭымҭацәа рдокументқәа рыдкылара иалагоит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Адипломатиатә академиа аҭаларазы.\n02.05.2019 0\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәба дидикылеит карате-до Шотокан Афедерациа ахаҭарнакцәа рыдыркылеит ахада ихаҭыԥуаҩ Казе Ха - Рохелио Флорес. Аиԥылара иалахәын карате азы Аԥсны Афедерациа ахада Ахра Абухба, карате-до Шотокан аидгыла ахада Игорь Садовников.\n24.04.2019 0 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nМшаԥы 24 рзы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба идикылеит ООН акоординатор, ПРООН ахаҭарнак Луиза Винтони Аахыҵ Кавказ аҭынчреи аҿиареи рызҵаарақәа рзы абжьагаҩ Олега Процики.\n21.04.2019 0 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адышшыларатә шәҟәы рышьҭит Шри-Ланка Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра гәалсра дула ишрыдышшыло атәы зҳәо ашәҟәы рышьҭит Шри-Ланка Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь, уи атәылаҿы иҟалаз атҟәацрақәа ирыхҟьаны ауаа рацәа рҭахара инамаданы. Адышшыларатә шәҟаҟны иаҳәоит:\n19.04.2019 0\nМшаԥы 19 рзы V Иалтатәи жәларбжьаратәи аекономикатә форум аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра аекономиа аминистр Адгәыр Арӡынбеи Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи Шьамтәылатәи Арабтәи Ареспублика аекономике адәныҟатәи ахәаахәҭреи рминистр Мухаммед Самер Халиль реиҧылара.\n18.04.2019 0\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Иалтатәи афорум аҳәаақәа ирҭагӡаны сергеи Аксионов диԥылеит\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n18.04.2019 0\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны мшаԥы 18 2019 шықәса рзы имҩаԥысит аминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәбеи жәларбжьаратәи иеиҳабыратәым аиҿкаарақәа «Движение против голода» (AAH), «Ворлд Вижен» (WW), «Датский совет по беженцам» (DRC) рхаҭарнакцәеи реиԥылара.\n18.04.2019 0 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n08.04.2019 0 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра, Аахыҵ Уаԥстәыла Аконституциа амш инадҳәаланы.\n01.04.2019 0 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лаврови Москва еиқәшәеит мшаԥымза 1 азы.\n28.03.2019 0 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nИталиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәарҭаҿы Аҧсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра иҷыдоу анапынҵақәа рзы Ацҳаражәҳәаҩ Вито Гриттани Италиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәаҩ Хуан Родригес Диас диҧылеит.\n28.03.2019 0\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лавровы Москва еиқәшәараны иҟоуп мшаԥымза 1 азы, Москва. Аиԥылараан изҵаара хаданы иҟалоит Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Женеватәи аиҿцәажәарақәа рҟны аинырра азҵаара.\n26.03.2019 0 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nХәажәкыра 26рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи ООН Ахәыҷтәы фонд (ЮНИСЕФ) арегионалтә хаҭарнакра ахада Гассан Халили реиԥылара.\n26.03.2019 0 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аԥсны иҟоу Аахыҵ Уаԥстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциев имшира идиныҳәалеит.\n21.03.2019 0\nХәажәкыра 20 рзы Украина Амилаҭтә шәарҭадареи атәылахьчареи рмаҵзура асанкциақәа аланагалеит Аԥсны Ацентртә алхратә комиссиа ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиеи, Апарламент адепутат Алмасхан Арӡынбеи, Адәныҟатәи аусқәа рминисттра анапынҵа ҷыдақәа змоу Ацҳаражәҳәаҩ Олег Аршбеи рганахьала.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-22","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/","date":"2019-05-21T09:03:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-22\/segments\/1558232256314.25\/warc\/CC-MAIN-20190521082340-20190521104340-00156.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9964152575,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9964152574539185}","num_words":922,"character_repetition_ratio":0.191,"word_repetition_ratio":0.131,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":26470.1,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ԥхынҷкәын 22 - Sputnik. Андреи Стенин ихьӡ зху абыжьбатәи Жәларбжьаратәи ажурналистцәа рфотоеицлабра арзаҳалқәа аднакыло иалагеит.\nТрадициак аҳасабала, амедиагәыԥ \"Россия сегодня\" афотокорреспондент Андреи Стенин имшира аҽны ихацыркхоит арзаҳалқәа рыдкылара аусмҩаԥгатә.\nАиндаҭлара иалахәхар рылшоит 18 шықәса инаркны 33 шықәса рҟынӡа зхыҵуа. Аиндаҭлара рылахәразы азыҳәақәа рыдкылашьа атәы арбоуп асаит stenincontest.ru аҟны.\nАиндаҭларахь аусумҭақәа рыдыркылоит аноминациақәа ԥшьба рыла: \"Моя планета\", \"Портрет. Герой нашего времени\", \"Главные новости\", \"Спорт\". 2019 шықәса рзы арҭ аԥшьба ирыцлеит ахәбатәи аноминациа: \"Вдохновение\". Арзаҳалқәа рыдыркылалоит 2021 шықәса жәабранмза 28 рҟынӡа.\nАфотоҭыхыҩцәа ҿарацәа рзы аҵакы аманы иҟалоит урыстәылатәии Европа, Азиа, Латынтәи Америка, Африка, Мрагылара Ааигәа реиԥш иҟоу жәларбжьаратәии аплошьчадкақәа рҿы ахаарԥшра ахьрылшо\n2018 шықәса раахыс арахь иаҵанакуеит ООН Ниу-Иорктәи аштаб-квартирагьы. 2019 шықәса раахыс ацәыргақәҵақәа мҩаԥыргоит Европа Ахеилак аҿы, Страсбург.\n\"Аиндаҭлара изаамҭанытәиу ашықәс азы амҩаԥгара аусумҭа ҿыцқәа, ахьыӡ ҿыцқәа раарԥшроуп иззырхоу. Уи гәахәароуп. Сынтәа, COVID-19 апандемиа аамҭазы аиндаҭлара амҩаԥгара асимволтә ҵакгьы амоуп. Аҭагылазаашьа ҷыдақәа ауаа рхәыцра, ргәаанагара, рдунеихәаԥшышьа рыԥсахыр алшоит. Ҳара ҳақәгәыӷуеит аусумҭа ҿыцқәа, атема ҿыцқәа цәырҵып ҳәа\",- азгәалҭеит Стенин ихьӡ зху афотокорреспондентцәа ҿарацәа Жәларбжьаратәи реиндаҭлара анапхгаҩы Оксана Олеиник.\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзура \"Россия сегодня\" еиҿнакааз Андреи Стенин ихьӡ зху афотожурналистика Жәларбжьаратәи аконкурс хықәкны иамоуп ҳаамҭазтәи афотожурналистика ауаажәларра разхьарԥшра.\nАконкурс – жәларбжьаратәи афотоеилазаара афотожурналистикаҟны ахьыӡ ҿыцқәа ахьаадырԥшуа, астандартқәа ахьдырҿио, иахьышьақәдыргыло ҭыԥ заҵәыкны иҟоуп.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 28 - Sputnik. 2021 шықәсазы Жәларбжьаратәи аинформациатә маҵзура \"Россия сегодня\" еиҿнакааз Андреи Стенин ихьӡ зху афотожурналистика Жәларбжьаратәи аконкурс ажиури алырхит.\nАжиури иалахәхоит: ажурнал \"Штерн\" (Stern) афотодиректор Андреас Трамп (Германиа); ажурнал \"ГЕО\" (GEO) анемец версиа ихьыԥшым акуратор, афоторедактор Рут Аиххорн (Германиа); Лоди имҩаԥысуа есышықәсатәи аетникатә фотосахьа Афестиваль (Festival della Fotografia Etica) акоординатор Альберто Прина (Италиа); амедиагәыԥ \"Индепендент Медиа\" (Independent Media) афоторедактор Иан Лендсберг; ҩынтә адунеитә фотоԥхьахә World Press Photo заухьо, РИА Новости афотокорреспондент ҷыда Валери Мельников (Урыстәыла); изныкымкәа жәларбжьаратәи афотоԥхьахәқәа заухьо, Жәларбжьаратәи афотомаҵзура \"Нур\" (Noor) ашьаҭаркҩы Иури Козырев (Урыстәыла).\n\"Сара сзы иҳаҭыр дууп Стенин ихьӡ зху аицлабра ажиури алахәхаразы иахьсыԥхьаз. Андреи фотоҭыхыҩ бзиан, дыпрофессионалын. Уи ахашҭра ҟалом. Сара сзы иарбанызаалак аицлабра ламысцқьала аусуроуп: иҟасҵаз, изуз зегьы реихшьаала ҟасҵон. Уи адагьы сынтәатәи ашықәс имариаз шықәсымызт зегь ҳзы\", - иҳәеит изныкымкәа жәларбжьаратәи афотоԥхьахәқәа заухьо, Жәларбжьаратәи афотомаҵзура \"Нур\" (Noor) ашьаҭаркҩы Иури Козырев (Урыстәыла).\n2021 шықәсазы аиндаҭларахь аусумҭақәа рыдыркылоит аноминациақәа ԥшьба рыла: \"Моя планета\", \"Портрет. Герой нашего времени\", \"Главные новости\", \"Спорт\". Арзаҳалқәа рыдыркылалоит 2021 шықәса жәабранмза 28 рҟынӡа, асаит stenincontest.ru аҿы аурыс, англыз, акитаи бызшәақәа рыла.\n\"Сынтәа Жәларбжьаратәи аинформациатә маҵзура \"Россия сегодня\" еиҿнакааз Андреи Стенин ихьӡ зху афотожурналистика Жәларбжьаратәи аконкурс ажиури срылахәхоит. Шықәсқәак раԥхьагьы ажиури аилазаараҿы сыҟан. Усҟангьы аицлабра раԥхьатәи ашьаҿақәа шыҟанаҵозгьы аинтерес змаз аусумҭақәа рацәаны иаашьҭын. Уи сара сзы ираԥхьатәиз ԥышәан асеиԥш аҩаӡара змоу аицлабра ажиури алахәылак иҳасаб ала. Сгәыӷуеит сынтәагьы аусумҭа шьахәқәа аабап ҳәа Урыстәылеиԥш адунеи зегьы аамҭа уадаҩ ишҭагылоугьы. Афотоҭыхыҩцәа ааԥхьара рысҭоит ари ашықәс шырхыргаз адунеи иадырдырырц\", - иҳәеит ҩынтә адунеитә фотоԥхьахә World Press Photo заухьо, РИА Новости афотокорреспондент ҷыда Валери Мельников.\nАиндаҭлара 2021 шықәса рзы аԥхьахәтә фонд иартәоит 125 000, 100 000, 75 000 мааҭ актәи, аҩбатәи, ахԥатәи аҭыԥқәа рзы. \"Гран-при\" иартәоит 700 000 мааҭ, реиҳа аинтерес зҵоу аусумҭа ианашьахоит.\nАфотоҭыхыҩцәа ҿарацәа рзы аҵакы аманы иҟалоит урыстәылатәии Европа, Азиа, Латынтәи Америка, Африка, Мрагылара Ааигәа реиԥш иҟоу жәларбжьаратәии аплошьчадкақәа рҿы ахаарԥшра ахьрылшо\n2018 шықәса раахыс арахь иаҵанакуеит ООН Ниу-Иорктәи аштаб-квартирагьы. 2019 шықәса раахыс ацәыргақәҵақәа мҩаԥыргоит Европа Ахеилак аҿы, Страсбург.\nАҞӘА, ажьырныҳәа 28- Sputnik. Амаҵзура \"Яндекс.Переводчик\" аҟны ауаԥс бызшәа ахархәара аҭахоит ҳәа аҩуеит Sputnik Алада Уаԥстәыла, Аҩада-Уаԥстәыла Аланиа аинформациатә технологиақәеи аимадареи рзы аусбарҭа анапхгаҩы Алан Салбиев иажәақәа шьаҭас иганы.\nАмаҵзураҿы ауаԥс бызшәа \"аусура\" иалагоит абҵарамзанахыс. Миллион жәеидҳәала иҟоу атекст еиҿкаауп уи азы.\n\"Иуҳәар ауеит арҭ миллионла ажәеидҳәалақәа ауаԥс бызшәа ажәар зегьы, ҿыц иаланагалаз атерминқәагьы налаҵаны, иаҵанакуеит ҳәа. Абызшәа аԥсы ҭазароуп, аҽаԥсахуазароуп\", - ҳәа иҳәоит Салбиев.\nАексперт иҳәеит аиҭагаҩцәа ргәыԥ аурыс фразақәа ауаԥс бызшәа аирон диалект ахь реиҭагара иаҿуп (ԥхьаҟазы иазыԥхьагәаҭоуп адигор диалектгьы).\nУаанӡатәи адыррақәа рыла, ауаажәларратә еиҿкаара \"Аԥсны агвардиа ҿа\" ркоманда иазԥхьагәанаҭоит аԥсуа бызшәа асоциалтә ҳа ВКонтакте-и амессенџьер Telegram-и рҟны ахархәара аҭара.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nАблоҭиа VK, Telegram аԥсшәахь реиҭагаразы: абызшәа иаҳа иаҳнарҵоит\n\"Акаҭран ақәҵара аус нап аркын ашықәс ҿыц ҳҭалаанӡа. Аҳабла амҩаду хада быжь-километрак инареиҳаны ибжьоуп, уи акаҭран ықәҵан. Уи ашьҭахь амҩадуқәа ҩба ҟаҵан. Еиҭа амҩадуқәа аанхеит, урҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп Гагреи ҳареи ҳаимаздо, иара ихадоу ҳәа иԥхьӡоуп. Аԥсшьаҩцәа навигаторла ианаауагьы иднарбо уи амҩоуп. Амшқәа рԥырхагамхар, уи нап адыркраны иҟоуп. Аусурақәа угәы иаахәартә анагӡара иаҿуп. Еиҭа ҳгәы иҭоуп ацхыраара лас ахьыҟоу ахыбраҿы, уа уажәы амбулаториагьы ҳамоуп ачымазараҿкы змоу рзы, иара иаҳа инарҭбааны аҟаҵара. Алашара аҭагылазаашьа уажәазы еиҳа еиӷьхеит. Адҵа ҟалеижьҭеи афермақәа ахьаҿаҳхыз рацәоуп, амҳәыр ықәыргылан иахьыҟаҳҵаз ыҟоуп, афымцацәаҳәақәа иахьҿахҵәахаз ыҟоуп, уи иаразнак афымцамч ианубаалартә иҟалеит. Уигьы угәы иамыхәарц залшом\", - иҳәеит Цыгәба.\nИаҳа инеиҵыху аиҿцәажәара шәызыӡырҩыр шәылшоит аудио аҿы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/world\/20201222\/1031500455\/Andrei-Stenin-ikh-zkhu-aindalarakh-ausumaa-rydkylara-ialageit.html","date":"2021-01-28T15:20:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610704847953.98\/warc\/CC-MAIN-20210128134124-20210128164124-00312.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9974933267,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.997493326663971}","num_words":1424,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.215,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":17976.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАпресс-релизқәа\nАИХ\nрдаҟьақәа\nрҿы\nаибашьратә\nҭоурыхқәа\nрырҿыцра:\nSputnikPro\nавебинар\n11:23 23.04.2020\nМшаԥы 24 асааҭ 13:00 рзы Жәларбжьаратәи арккаратә программа SputnikPro ахәбатәи онлаин-сессиа аусура иаланаргоит \"Аиааира амш азы апроект ҷыда ма аинтерес аҵаҵаны аматериалқәа рсериа шыҟаҵатәу\" атемала.\nSputnikPro\nиааиуа\nавебинар\nаҟны\nавеб-анализ\nамҩаԥгашьа\nиалацәажәоит\nАмцжәабжьқәа\nшеилкаатәу:\nSputnikPro\nаҟынтәи\nонлаин-сессиа\nҿыц\n20:20 01.10.2020\n31\nSputnik апресс-центр аҟны еиҭарҳәоит аԥсуаа рҿы аӡахәааӡара аҭоурых\nЖьҭаара 2 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Фарид Кәабахьиеи Николаи Ачбеи рышәҟәы \"Ажәытәан аԥсуаа рҟны аӡахәааӡареи аҩыҟаҵареи\" иазку апресс-конференциа.\n09:28 23.09.2020\n9\nSputnik аҿы иалацәажәоит самбо азы Афон ҿыц имҩаԥысуа XVII Жәларбжьаратәи атурнир\nЦәыббра 23 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Афон ҿыц имҩаԥысран иҟоу XVII-тәи Жәларбжьаратәи атурнир иазку апресс-конференциа.\n16:08 10.09.2020\n15\nSputnik аҟны иалацәажәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа\nАлхас Шамбеи Азамаҭ Багаҭелиеи еиҭарҳәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа ртәы.\n14:00 03.09.2020\n9\nSputnikPro авебинар: Telegram-револиуциа Белоруссиа - ахҭысқәеи афактқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n12:05 06.08.2020\n5\nSputnikPro: \"МИА \"Россия сегодня\" аредакциатә \"кҿаҩра\". Апрофессионалтә ҟазара амаӡақәа\"\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n11:13 23.07.2020\n11\nSputnikPro авебинарқәа: АИХ рҟны абренд-контент – аҷыдарақәеи аԥеиԥшқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n15:05 20.07.2020\n14\nSputnik апроект ҿыц аусура хацнаркит\nАмультимедиатә проект ҿыц – Асовет Еидгыла атәылақәеи Москвеи рҟны аус зуа Sputnik аредакциақәа 13 русеицура иалҵшәоуп.\nАолимпиада-80\n18:50 16.07.2020\n10\nSputnik апресс-центр аҿы \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа ҟалоит\nԤхынгәы 17, асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Агәыҳалалратә еиҿкаара \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа. Апресс-конференциаҟны аиҿкаара аилазаара ҿыц аӡбахә ӡыргахоит.\n14:51 25.06.2020\n7\nSputnikPro авебинар: Аҽышԥеиҭанакуеи адунеи апандемиа ашьҭахь?\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n16:41 17.06.2020\n8\nSputnikPro авебинар: уажәабжь ацитата алырхырц азы иҟаҵатәуи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik имҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны онлаин-сессиақәа.\n14:55 09.06.2020\n37\nАзҵаарақәа жәпакы: Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Sputnik аҿы ипресс-конференциа\nАурыс-аԥсуа еизыҟазаашьақәа, акоронавирус иаҿагылан ақәԥара, Аиааира 75 шықәса ахыҵреи Урыстәыла Амши разгәаҭара уҳәа Sputnik аҿы имҩаԥгаз апресс-конференциаҿ ирылацәажәеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианини Россотрудничество анапхгаҩы Вадим Чехеи.\n17:24 05.06.2020\n26\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ аурыс-аԥсуа усеицура далацәажәоит\nРашәара 9 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысуеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин ипресс-конференциа.\n18:22 03.06.2020\n10\nSputnikPro авебинар: аинфопродиусерра – азанааҭ амаӡақәа\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik иацнаҵоит онлаин-сессиақәа рымҩаԥгара SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n10:07 25.01.2020\n45\nSputnik аҿы Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол аадыртуеит\nАжьырныҳәа 27 асааҭ 11:00 рзы Sputnik амультимедиатә пресс-центр аҿы апроект SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны ихацыркхоит Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол.\n18:32 20.12.2019\n30\nSputnik апресс-центр аҿы Россотрудничество аусура аихшьаалақәа ҟарҵоит\nԤхынҷкәын 23 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Аԥсны иҟоу Россотрудничество ахаҭарнакра аусура аихшьаалақәа ирызкны апресс-конференциа.\n15:28 17.12.2019\n18\nSputnik апресс-центр аҿы акциа \"Агәалашәара амҩа\" иалацәажәоит\nԤхынҷкәын 18 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҟны имҩаԥгахоит акциа \"Агәалашәара амҩа\" амҩаԥгара иазку апресс-конференциа.\n14:34 12.11.2019\n17\nЖәларбжьаратәи ахортә фестиваль иалацәажәоит Sputnik аҟны\nАбҵара 13 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Жәларбжьаратәи ахортә фестиваль \"Шьардаамҭа\" иазку апресс-конференциа.\n17:28 04.11.2019\n35\nSputnik аҟны аԥсуа боксиор Игор Адлеиба ипресс-конференциа ҟалоит\nАбҵара 5 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп WBO аверсиала аҿарацәа рыбжьара адунеи ачемпион Игор Адлеиба ипресс-конференциа.\n16:03 04.11.2019\n27\nSputnik апресс-центр аҿы Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа ирылацәажәоит\nАбҵара 5 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп апресс-конференциа апроект \"Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа\" аихшьаалақәа ирызкны.\n18:23 23.10.2019\n19\nSputnik аҿы еиҿкаахоит абалерина Иулиа Деденкина лыпресс-конференциа\nЖьҭаара 24 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит москватәи аоперетта атеатр абалерина Иулиа Дедекина лыпресс-конференциа.\nИҵегь аҭагалара\n14:30 27.02.2021\n348\nАнра анасыԥ: ахшара дызмауа аԥҳәыс лыцхраара иадҳәалоу ақьабзқәа\nАԥсуаа ахшара дызмауаз аԥҳәыс илыцхрааразы имҩаԥыргон ақьабзқәа. Урҭ рахьтә акык-ҩбак шәыдаагалоит, аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа ркандидат адоцент Сима Дбарԥҳа лусумҭақәа шьаҭас иҟаҵаны.\n17:24 28.02.2021\n144\nАԥсуаа рҿы аԥҳәыс лхаҵатәы аҵаки уи аныҟәгашьеи\nАԥсуа ԥҳәыс лхаҵатәы иамоу асимволқәа ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n16:00 27.02.2021\n60\nИџьоушьаша ахьыӡқәа: ахатәы хьыӡқәа рышҽырԥсахуази рҵаки\nАԥсуа жәлар рдырраҿы ахьыӡ иадырҳәалон амагиатә, асакралтә ҵакы, ахатәы хьыӡқәа рышҽырԥсахуаз атәы афольклорҭҵааҩ Есма Ҭодуаԥҳа ланҵамҭаҟны.\n11:54 28.02.2021\n47\nАнцәахәқәеи амч лашьцеи: аԥҳәыс лхаҿра аарԥшышьа аԥсуа фольклор аҿы\nАԥсуаа ркультураҿы аԥҳәыс иаанылкыло аҭыԥи лара лхаҿра аԥсуа фольклор аҿы аарԥшышьеи ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аусзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n22:17 27.02.2021\n36\nАкоронавирус зцәа иалаз даҽа ԥшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит Аԥсны\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 200-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 26-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/press_release\/","date":"2021-03-02T01:44:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178363211.17\/warc\/CC-MAIN-20210302003534-20210302033534-00112.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9858319163,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9858319163322449, \"oss_Cyrl_score\": 0.01396258920431137}","num_words":1389,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.136,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":16111.0,"cluster_detection":-1} {"text":"12.05.2017\nАҧсны Ахада Баграт Шьынқәба диижьҭеи шәышықәса аҵра иазкыз Диана Воуҧҳа лцәыргақәҵа аартра даҭааит\nЛаҵарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Хаџьымба Самсон Ҷанба Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҧхьа еиҿкааз асахьаҭыхҩы Диана Воуҧҳа лцәыргақәҵа «Апоезиа ахан» даҭааит.\n12.05.2017\nАҧсны Ахада Баграт Шьынқәба диижьҭеи шәышықәса аҵра иазкыз афотоцәыргақәҵа даҭааит\nЛаҵарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Хаџьымба Ацәыргақәҵатә зал хадаҟны Аҧсны Жәлар рпоет, ашәҟәыҩҩы, Д.Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат, «Ахьӡ-аҧша» аорден актәи аҩаӡара занашьоу, академик Баграт Шьынқәба изкны имҩаҧгаз афотоцәыргақәҵа даҭааит .\n11.05.2017\nВладимир Занҭариа Аҳәынҭқарра Ахада иҟнытә адныҳәалартә шәҟәы даԥхьеит Баграт Шьынқәба 100 шықәса ихыҵра иазкыз аишәа гежь аҟны\nЛҵарамза 11 рзы Аԥсны Ахада аҵарадырреи, акультуреи, аҵараиуреи рзы иабжьгаҩ Владимир Занҭариа Аҳәынҭқарра Ахада иҟнытә адныҳәалартә шәҟәы даԥхьеит Аԥсуаҭҵааратә институт аҿы имҩаҧысуаз Аԥсны Жәлар рпоет Баграт Шьынқәба 100 шықәса ихыҵра иазкны аишәа гежь аҟны.\nЛаҵарамза 10 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба инапы аҵаиҩит «Бганба Л. Д. «Ахьӡ-аҧша» аорден II аҩаӡара ланашьаразы» Аусҧҟа.\nАусҧҟа атекст аҟны, лымкаала, иҳәоуп:\n10.05.2017\nАҧсны Ахада Лили Бганба лиубилеи лыдиныҳәалеит\nЛаҵарамза 10 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҧсны Аҳәынҭқарра раҧхьатәи афинансқәа рминистр Лили Бганба 80-шықәсалхыҵратә иубилеи лыдиныҳәалеит.\n09.05.2017\nАхада ашәҭқәа шьҭеиҵеит Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан\nЛаҵарамза 9 рзы, Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡаҟны Аиааира 72-шықәсахыҵразы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа иҽалаирхәит.\n09.05.2017\nАхада Владимир Путин идиныҳәалеит Аиааира Амш\nЛаҵарамза 9 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба Владимир Путин идиныҳәалеит Аиааира Амш.\n09.05.2017\nЛаҵарамза 9 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәа дырҧылеит\nЛаҵарамза 9 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада 1941-1945 шш. Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәа дырҧылеит\n08.05.2017\nАхада аерман музыка 22-тәи Афестиваль даҭан\nЛаҵарамза 8 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Алаҳаӡы ақыҭаҟны аерман музыка 22-тәи Афестиваль аартра далахәын.\nАҳәынҭқарра Ахада итрадициатәу аерман музыка 22-тәи Афестиваль аҟны иқәгылараҟны аҧсшәа раҳәо, иҳәеит:\n06.05.2017\nАхада Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәа хҩык иранеишьеит «Ахьӡ-аҧша» аорден III аҩаӡара\nЛаҵарамза 6 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәа Алеқсеи Шониа, Илиа Ачба, Лавренти Бераӡе иранеишьеит «Ахьӡ-аҧша» аорден III аҩаӡара.\n02.05.2017\nИРАДИОН БИГӘАА ИАНАШЬОУП «АХЬӠ-АҦША» АОРДЕН III АҨАӠАРА\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Рауль Ҳаџьымба лаҵарамза 2 рзы инапы аҵаиҩит «Бигәаа И. Џь. «Ахьӡ-аҧша» аорден III аҩаӡара ианашьаразы» Аусҧҟа. Аусҧҟа атекст аҟны, лымкаала, иҳәоуп:\n01.05.2017\nАҧсны Ахада Хазреҭ Совмен идиныҳәалеит 80-шықәсатәи аиубилеи\nАҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба лаҵарамза 1 азы Хазреҭ Совмен имшира идиныҳәлеит.\n30.04.2017\nАҧсуа радио 85-шықәсатәи аиубилеи адныҳәалара\nМшаҧымза 30 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҧсуа радио аредактор хадеи, аколлективи, арадиозыӡырҩцәеи 85-шықәсатәи аиубилеи рыдиныҳәалеит.\n28.04.2017\nАҧсны Ахада Жәындәрыҧшь ақыҭан Б. Шьынқәба ирҿиара иазкыз ахәылҧаз даҭааит\nМшаҧымза 28 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Аҧсны Жәлар рпоет Баграт Шьынқәба диижьҭеи шәышықәса аҵра иазкны Жәындәрыҧшь ақыҭан иеиҿкааз аныҳәатә усмҩаҧгатә даҭааит.\n28.04.2017\nАҧсны Ахада «Ахьчара апроцесс аиҕьтәреи АҬҬ аобиектқәа рхархәареи» Жәларбжьаратәи аҵарадырра-ҧышәатә конференциаҟны дықәгылеит\nМшаҧымза 28 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба дықәгылеит Акультура аамҭа «Урыстәыла – Аҧсны – 2017» аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧгаз «Ахьчара апроцесс аиҕьтәреи АҬҬ аобиектқәа рхархәареи» Жәларбжьаратәи аҵарадырра-ҧышәатә конференциаҟны.\n26.04.2017\nАхада аилацәажәара мҩаҧигеит амчратә усбарҭақәа алархәны.\nМшаҧымза 26 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба аилацәажәара мҩаҧигеит амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәа алархәны.\n25.04.2017\nАҧсны Ахада Пицунда-Мысратәи аҳәырҧсарра иахьаҵанакуа изакәаным аргыларақәа ирызкыз анҭыҵтәи аилацәажәара мҩаҧигеит.\nМшаҧымза 25 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Пицунда-Мысратәи аҳәырҧсарра иахьаҵанакуа изакәаным аргыларақәа ирызкыз анҭыҵтәи аилацәажәара мҩаҧигеит.\n24.04.2017\nАхада амшцәгьа ахҟьа-ҧҟьақәа раҧыхра азҵаарақәа ирызкыз аилацәажәара мҩаҧигеит\nМшаҧымза 24 рзы Аҧсны Ахада атәылаҟны иҟалаз амшцәгьа ахҟьа-ҧҟьақәа раҧыхра азҵаарақәа ирызкыз аилацәажәара мҩаҧигеит.\n24.04.2017\nXX ашәышықәса алагамҭазтәи ахҭыс бааҧсқәа инарымаданы аерман жәлар рыдышшылара\nМшаҧымза 24 рзы Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба аерман жәлар дрыдышшылеит XX ашәышықәса алагамҭазтәи ахҭыс бааҧсқәа инарымаданы.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/1966\/.carousel.second?PAGEN_1=77","date":"2021-06-25T00:41:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623488560777.97\/warc\/CC-MAIN-20210624233218-20210625023218-00315.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9978083372,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9978083372116089}","num_words":1035,"character_repetition_ratio":0.126,"word_repetition_ratio":0.176,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":17504.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n26.04.2017\nНури Кәарҷиа: жәлар рашәақәа ауаа рыларҵәара хықәкыс иҳамоуп\n26 Мшаԥы 2017, 19:51\n20\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nМаҳмуҭ Черқьез: исҭахуп сыԥсадгьыл сбарц, сыуаажәлар рбызшәа саҳарц\n26 Мшаԥы 2017, 17:35\n30\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАшәахьа, лаҵарамза 8 ԥсшьарамшуп\n26 Мшаԥы 2017, 16:24\n10\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАԥсуа радио анысымҩа\n26 Мшаԥы 2017, 15:31\n28\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАԥсуа радио 85 шықәса ахыҵит\nИҵегьы\n3\nҲаџьымба: аусурақәа аанкыланы аргыларақәа ықәгатәуп\n26 Мшаԥы 2017, 14:28\n24\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАҳҭнықалақь аҟны апрофилактикатә усурақәа мҩаԥгахоит\n26 Мшаԥы 2017, 13:24\n13\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАԥсны аенергетика апроблемақәа\nИҵегьы\n3\nКәарҷиа: агәаҭаратә-фольклортә концерт Гал мҩаԥаагоит\n26 Мшаԥы 2017, 11:22\n12\nАрадио\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАԥснытәи ашьапылампыл абзиабаҩцәа ConIFA ачемпионат ахь рцара еиҿыркаауеит\n26 Мшаԥы 2017, 10:28\n18\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nИнна Аҳашԥҳа: исҭахуп Аԥсуа радио абжьы адунеи иалаҵәарц\n26 Мшаԥы 2017, 09:28\n37\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАԥсуа радио 85 шықәса ахыҵит\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n22:18\nАԥсны COVID зыхьхьоу 30 нызқьҩык иреиҳахеит\n20:42\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Елерџьиа Дранда ақыҭан анхацәа ирыԥсҭазаашьоу иазкны\n18:32\nԤорцхол-оглы еиҭеиҳәеит х-тәылак рырратә ҽазыҟаҵарақәа рымҩаԥгаразы иазгәаҭоу атәы\n18:00\nАԥсны аминистрцәа реилазаара ацитрусқәа раахәаратә хәыԥса шьақәнаргылеит\n17:13\nАҟәатәи амедколлеџьи Гагратәи амедицинатә ҵараиурҭеи алабҿабатә рбагақәа роуит\n16:47\nАинвалидцәа-ампутантцәа рыбжьара ашьапылампыл-маҷ азы атурнир мҩаԥысуеит Аҟәа\n16:05\nУрыстәыла аиҳабыра ԥшьмиллиардк азоурыжьуеит Ленинград амацәаз иҭакыз ауааԥсыра рзы\n15:33\nГәдоуҭа ахадараҿы абокс аҿы иигаз аиааира идырныҳәалеит Ерик Мықәба\n14:48\nАҩӡба еиҭеиҳәеит аҭоурых-культуратә мазара аҳәаа ахыгаразы иҟоу ауадаҩрақәа шҭиҵаауаз\n14:00\nИури Воронов 80-шықәса ихыҵра иазку Жәларбжьаратәи аконференциа аусура мҩаԥысуеит Аҟәа\n13:25\nАҟәа иҟоу амобилтә госпиталь аҟынтәи 280-ҩык рҟынӡа ачымазцәа ылырҩаахьеит\n12:52\nГагратәи ахәшәтәырҭа хада иазынашьҭуп ацхыраара ласы амашьына ҿыц\n12:30\nМосква имҩаԥысит аԥгаԥсазы аԥсуа-аурыс усутә комиссиа раԥхьатәи аилатәара\n11:37\nАиндаҭлара Стенин-2021 аҿы Гран-при еиҩыршеит Урыстәылеи Ҭырқәтәылеи рҟынтәи арепортиорцәа\n11:09\nАҟәатәи аҩнусбарҭа №3 аамҭала иадыркит акоронавирус иахырҟьаны\n10:44\nҲазлацәажәаша ҳамоуп: Џьопуа Воронов 80 шықәса ихыҵра иазку аконференциа азы\n10:00\nАҳәынҭстатистикаҿы 2021 шықәса жьҭаарамзазы ахныҟәгаратә маҷ заҟароу рҳәеит\n09:20\nАслан Бжьаниа акассатә техника ахархәаразы азакәан инапы аҵеиҩит\nИацы\nАԥсны даҽа 151-ҩык акоронавирус рыдырбалеит, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны ахәҭак лашарада иҟоуп афымцацәаҳәаҿы иҟалаз аиԥҟьара иахҟьаны\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170426\/","date":"2021-10-19T20:56:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585281.35\/warc\/CC-MAIN-20211019202148-20211019232148-00536.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9782557487,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9782557487487793, \"oss_Cyrl_score\": 0.0212326031178236}","num_words":1057,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.063,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":18659.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n03.05.2021\nАԥсны акоронавирус даҽа 60-ҩык ирыдырбалеит иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла\n3 Лаҵара, 21:25\n11\nАкоронавирус адунеи аҿы\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nИҵегьы\n3\nАшьапылампыл азы Аԥсны ачемпионат ахԥатәи атур иалагоит лаҵара 4 рзы\n3 Лаҵара, 19:28\n12\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nАспорт\nИҵегьы\n3\nАқыҭа нхарҭа ҭыԥуп: Иванченко Баслахә арахәааӡарҭатә ферма аусура иазкны\n3 Лаҵара, 18:45\n260\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nЛаҵарамза раԥхьатәи ҩымш рзы Риҵатәи апарк уаанӡеиԥш акәымкәа ауаа рацәаҩны иаҭааит\n3 Лаҵара, 17:20\n21\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАԥсшьара\nИҵегьы\n3\nМоскватәи аҳәынҭкапеллеи Аԥсны аҳәынҭкамертә оркестри Аҟәа иҟало рконцерт иалацәажәеит\n3 Лаҵара, 15:30\n18\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nАкультура\nИҵегьы\n3\nАҟәа амшын аҿы дӡааҟәрылеит Аԥсны атәылауаҩ\n3 Лаҵара, 13:47\n36\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nШьамтәыла ахада иалхрақәа рҿы Асади даҽа ҩыџьа акандидатцәеи ықәгылоуп\n3 Лаҵара, 13:13\n9\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nИҵегьы\n3\nАнаплакҩы Аҩӡба: аҵыҵындра Аԥсны иаарыхны изҭиуа рус саԥырхагам, аконкуренциа ҟасҵом\n3 Лаҵара, 12:00\n34\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nАрадио\nИҵегьы\n3\nИԥсҭазаара далҵит ажурналист Семион Адлеиба\n3 Лаҵара, 10:42\n50\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nИҵегьы\n3\n\"Чабракаршә\", \"Ҵи-ҵи, кәа-кәа\": ахәыҷыхәмаррақәа рхархәашьа иаци иахьеи\n3 Лаҵара, 09:27\n186\nАԥсны\nЖәлар рдоуҳа\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n18:40\nЏьопуа еиҭеиҳәеит Аԥсны аветеринартә усбарҭеи урыстәылатәи рколлегацәеи русеицура атәы\n18:11\nГагра араион азы иаархәараны иҟоуп агәамгага машьынақәа\n17:47\nБжьаниа адҵа ҟаиҵеит алаҵа ҟазымҵо аҵарадырра аусхк аусзуҩцәа русура иамырхырц\n17:00\nШьамтәыла иҟоу Аԥсни Китаии рыцҳаражәҳәаҩцәа реиԥылара мҩаԥысит Дамаск\n16:15\nАбраҟоуп иахьсаҳауа - аус ҳацбуларц ҳҭахуп: Коӷониаԥҳа Sputnik илынаҭо алшарақәа рзы\n15:50\nПицунда ргәы иҭоуп хә-еҵәак змоу асасааирҭа аргылара\n15:10\nЖәлар рдоуҳа: ауаҩы идҳәалоу жәлар разгәаҭарақәа ирызкны\n14:45\nГагра \"Аԥсныфармациа\" аҿаԥхьа иақәыз 3,2 миллион мааҭ ашәеит\n14:05\nТҟәарчал амцакра ахьыҟалаз аҭыԥ аҿы жәиԥшь шықәса зхыҵуаз далаблит\n13:47\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ԥхынҷкәын азы атәылауаа рыдкылара аамҭеихшара архиеит\n13:22\nГагра араион ахада абиуџьет анагӡара азы аҳасабырба ҟаиҵеит\n12:54\n\"Амшынеиқәафымцамч\" ахыбра аҿаԥхьа ихысыз иҩнытә баандаҩра еиҭаркыр ҟалоит\n12:10\nГәлиа имҩаҿы ашәарҭара зҵаз аевкалипт ҵла ԥырҟоит\n11:45\nSputnik Аԥсны 7.0: арбагақәа\n11:15\nАԥсны Абанк агәаларшәагатә ԥараҿырпқәа \"Кабардинеци\" \"Натухаеци\" ҭнажьит\n10:40\nЏьопуа Аԥсны акамшьиа акразы: ахылаԥшра амоуп\n10:00\nХХ ашәышықәса агеополитикатә рыцҳара ду ахыҵхырҭеи аҵаки\n09:20\nАмилаҭтә банк иҭнажьит \"Аԥсны аԥстәқәа\" ирыҵаркуа аԥараҿырпқәа хԥа\n00:06\nГәдоуҭатәи ахәшәтәырҭа аҿкы зыдбалаз ҩыџьа ахацәа рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны ахәҭак лашарада иаанхоит ԥхынҷкәын 8 рзы\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20210503\/","date":"2021-12-08T15:48:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363515.28\/warc\/CC-MAIN-20211208144647-20211208174647-00159.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9887276888,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":20,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9887276887893677, \"oss_Cyrl_score\": 0.01085346844047308}","num_words":1103,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.048,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":18115.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҭоурых\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\n1805 шықәсазы ииз\n29 ажьырныҳәамза 2019\nSurprizi\nНет описания правки\n12:30\n+9\n11 хәажәкырамза 2018\nSurprizi\nНовая страница: « »\n15:30\n+44\nАхыҵхырҭа –\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/Цастәи:History\/Акатегориа:1805_шықәсазы_ииз\nАнавигациа\nАхаҭатә маругақәа\nВы не представились системе\nАхцәажәара\nАлагалақәа\nАҳасабрбатә нҵамҭа аԥҵатәуп\nИҭалатәуп\nХьыӡҳәалатәи аҭыԥқәа\nАкатегориа\nАхцәажәара\nВарианты\nexpanded\ncollapsed\nАарԥшрақәа\nАԥхьара\nАредакциазура\nАкод аредакциазура\nАҭоурых\nЕиҭа\nexpanded\ncollapsed\nАԥшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nАхәидкыла рпортал\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьа ҿыцқәа\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nАфаил аҭагалара\nАмаругақәа\nАфаил аҭагалара\nИспециалу адаҟьа\nАкьыԥхьразы аверсиа\nАбызшәақәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A6%D0%B0%D1%81%D1%82%D3%99%D0%B8:History\/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0:1805_%D1%88%D1%8B%D2%9B%D3%99%D1%81%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%D0%B8%D0%B8%D0%B7","date":"2022-01-23T15:14:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320304287.0\/warc\/CC-MAIN-20220123141754-20220123171754-00550.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9562606215,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.956260621547699, \"oss_Cyrl_score\": 0.040894635021686554}","num_words":215,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.966,"perplexity_score":9362.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n19.04.2019 779\nМшаԥы 19 рзы V Иалтатәи жәларбжьаратәи аекономикатә форум аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра аекономиа аминистр Адгәыр Арӡынбеи Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи Шьамтәылатәи Арабтәи Ареспублика аекономике адәныҟатәи ахәаахәҭреи рминистр Мухаммед Самер Халиль реиҧылара.\n18.04.2019 362\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Иалтатәи афорум аҳәаақәа ирҭагӡаны сергеи Аксионов диԥылеит\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n18.04.2019 451\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны мшаԥы 18 2019 шықәса рзы имҩаԥысит аминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәбеи жәларбжьаратәи иеиҳабыратәым аиҿкаарақәа «Движение против голода» (AAH), «Ворлд Вижен» (WW), «Датский совет по беженцам» (DRC) рхаҭарнакцәеи реиԥылара.\n18.04.2019 771 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n08.04.2019 495 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра, Аахыҵ Уаԥстәыла Аконституциа амш инадҳәаланы.\n01.04.2019 875 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лаврови Москва еиқәшәеит мшаԥымза 1 азы.\n28.03.2019 525 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nИталиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәарҭаҿы Аҧсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра иҷыдоу анапынҵақәа рзы Ацҳаражәҳәаҩ Вито Гриттани Италиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәаҩ Хуан Родригес Диас диҧылеит.\n28.03.2019 434\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лавровы Москва еиқәшәараны иҟоуп мшаԥымза 1 азы, Москва. Аиԥылараан изҵаара хаданы иҟалоит Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Женеватәи аиҿцәажәарақәа рҟны аинырра азҵаара.\n26.03.2019 548 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nХәажәкыра 26рзы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы имҩаԥысит Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи ООН Ахәыҷтәы фонд (ЮНИСЕФ) арегионалтә хаҭарнакра ахада Гассан Халили реиԥылара.\n26.03.2019 428 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аԥсны иҟоу Аахыҵ Уаԥстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциев имшира идиныҳәалеит.\n21.03.2019 977\nХәажәкыра 20 рзы Украина Амилаҭтә шәарҭадареи атәылахьчареи рмаҵзура асанкциақәа аланагалеит Аԥсны Ацентртә алхратә комиссиа ахантәаҩы Ҭамаз Гогьиеи, Апарламент адепутат Алмасхан Арӡынбеи, Адәныҟатәи аусқәа рминисттра анапынҵа ҷыдақәа змоу Ацҳаражәҳәаҩ Олег Аршбеи рганахьала.\n21.03.2019 472 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров имшира идиныҳәалеит.\n15.03.2019 574\nАԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистрра аусзуҩцәа рыхьӡала гәык-ԥсык ала ишәыдаҳныҳәалоит шәымш ира. Шәара напхгара ашәҭоит иналукааша аусбарҭа. Шәнапхгарала шәнапаҵаҟа иҟоу аколлектив аӡәк иеиԥш аус еицыруеит\n15.03.2019 425\nАԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба адырга ҷыда «Жәларбжьаратәи аусеицураҿ алагаламҭаз» ианашьоуп\nУрыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров Аԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба имшира идиныҳәалеит.\n12.03.2019 770\n26 –тәи Москватәи жәларбжьаратәи атуристтә цәыргақәҵа хәажәкыра 12 инаркны 14-нӡа имҩаԥысуеит ацәыргақәҵатә комплекс хада \"Експоцентр\" аҟны. Ацәыргақәҵаҿ иӡыргоу апавильон «Абхазия» иаҭааит Урыстәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәаҩ Игор Ахбеи Аԥсны акурортқәеи атуризми рминистр Авҭандил Гарцкиеи.\n07.03.2019 865 Анотақәа\nУрыстәылатәи Афедерациаҟны иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра анапынҵа ҷыдақәеи азинмчра нагӡа змоуи Ацҳаражәәҳаҩ Игор Ахба Аахыҵ Уаԥстәыла ахада иусԥҟала иреиҳаӡоу аҳәынҭқарратә ҳамҭа «Аиҩызараз аорден» ианашьоуп.\n05.03.2019 774\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәаҩ Алеқсеи Двинианин имшира идиныҳәалеит.\n01.03.2019 712\nҬырқәтәыла иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахаҭарнакра 25-шықәса ахыҵра инамаданы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба адныҳәаларатә шәҟәы изишьҭит Ҭырқәтәылатәи Ареспубликаҿы иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Вадим Ҳаразиа. Адныҳәаларатә шәҟәы аҿы иазгәаҭоуп:\n23.02.2019 453 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Аахыҵ Уаԥстәылатәи ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адныҳәалара ҟанаҵеит\n23.02.2019 860\nАԥсадгьыл ахьчаҩ имш азы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра Приднестровиатәи Молдавиатәи ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь адныҳәалара ҟанаҵеит","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=34","date":"2023-12-06T02:24:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100575.30\/warc\/CC-MAIN-20231206000253-20231206030253-00180.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9972004294,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9972004294395447}","num_words":909,"character_repetition_ratio":0.173,"word_repetition_ratio":0.122,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":25380.9,"cluster_detection":-1} {"text":"|Ван Гог, Винсент\n|Vincent van Gogh\n|Ахатәы хьӡы\n|Vincent Willem Van Gogh\n|Аира\n\n\nхәажәкырамза 30, 1853 ш.\nЗюндерт\n|Аԥсра\n\n\nԥхынгәымза 29, 1890 ш.\nОвер-сюр-Уаз\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|огнестрельное ранение\n|Аԥсыжра аҭыԥ\n|Auvers-Sur-Oise Communal Cemeteryи tomb of Vincent and Theo van Gogh\n|Анхарҭа\n|Monastery of Saint-Paul-de-Mausole (1889 ш.–1890 ш.), Cuesmesи Maison Van Gogh (1879 ш.–1880 ш.)\n|Амилаҭра\n|голландцы\n|Атәылауаҩра\n|Нидерландқәа Ркралра\n|Алма-матер\n\n\nКоролевская Академия изящных искусств в Брюсселе,\nКоролевская академия изящных искусств\n|Азанааҭ\n\n\nхудожник,\nботанический иллюстратор,\nрисовальщик,\nхудожник-гравёр,\nархитектурный чертёжник,\nмастер офорта,\nлитограф,\nхудожник-график\n|Аусураҭаҩцәа\n|Goupil & Cie (1869 ш.–1873 ш.)\n|Арҿиара дуқәа\n\n\nЕдоки картофеля\nНочная терраса кафе\nЗвёздная ночь\nСпальня в Арле\nПодсолнухи\n… подробнее на Викиданных\n|Амеценат\n|Тео ван Гог\n|Ирнырит\n\n\nАнтон Мауве\nПитер Пауль Рубенс\nЖан-Франсуа Милле\nПоль Сезанн\nПоль Гоген\n… подробнее на Викиданных\n|Ацынхаҩы\n\n\nХоорник, Клазина Мария,\nMargot Begemann\n|Абызшәақәа\n\n\nнидерландский язык,\nАфранцыз бызшәа\n|Анаԥынҵамҭа\nАбиографиа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nВинсент Ван Гог диит Голландиа 1853 шықәсазы. Дсахьаҭыхыҩхаанӡа иара дырҵаҩын. Асахьаҭыхра далагеит 27 шықәса данырҭагылаз. 1886 шықәсазы иара Голландиантәи дцоит Париж инхоз иашьа Тео ишҟа. Ароуп иреиӷьыз исахьақәак ҭихит.\nҨышықәса ара дыҟан, ашьҭахь, аладатәи Франциаҟа диасуеит уа аҳауа еиҳа иԥхан азы. Аха Ван Гог дычмазаҩын ихы итәымызт, ихы еивысын. Ихеилаԥсара анизааи зны иҩыза, асахьаҭыхҩы Поль Гоген дизыҵҟьахьан. Даҽазны,ичымзара анизааи, иара илымҳа ҿихит. Аҵыхәтәаны, уи зхеилаԥсоу рхәышәтәырҭа дҭашәеит, аха игәабзиара еиӷьымхаӡеит.\n1890 шықәса ԥхынгәымза 29 рзы Винсент Ван Гог қыҭахәыҷык аҿы ишәақь аашьҭыхны амхахьы дцан, иҽишьит. 36 сааҭ рышьҭахь Ван Гог иашьа инапаҿы дыԥсуеит.\nУи аҵыхәтәантәи иажәақәа абас иҟант: «Иҟасҵаз иашоуп ҳәа сгәы иаанагоит». Ван Гог иеиԥш аӡәгьы изҭыхуамызт амхқәеи азараҟьақәеи рсахьа. Уи исахьақәа шәыгалеи мрашәахәалеи ҭәын. Иахьа исахьақәа миллионлы афунтқәа ирыԥсоуп, аха иԥсы анҭаз акоуп ииҭыз.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%92%D0%B0%D0%BD_%D0%93%D0%BE%D0%B3,_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%82","date":"2024-04-23T21:36:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296818740.13\/warc\/CC-MAIN-20240423192952-20240423222952-00166.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9688657522,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9688657522201538, \"oss_Cyrl_score\": 0.028544237837195396}","num_words":495,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":19640.7,"cluster_detection":-1} {"text":"|Кинг, Мартин Лиутер\n|Martin Luther King Jr.\n\n\n|Ахатәы хьӡы\n|Michael King Jr.\n|Аира\n\n\nажьырныҳәамза 15, 1929 ш.\nАтланта\n|Аԥсра\n\n\nмшаԥымза 4, 1968 ш.\nМемфис\n|Аԥсра зыхҟьаз\n|огнестрельное ранение\n|Аԥсыжра аҭыԥ\n|Национальный исторический парк Мартина Лютера Кинга-младшего\n|Амилаҭра\n|афроамериканцы\n|Атәылауаҩра\n|Еиду Америкатәи Аштатқәа\n|Абызшәақәа\n|Англыз бызшәа\n|Ахаҵа\/Аԥҳәыс\n|Коретта Скотт Кинг (1953 ш.–1968 ш.)\n|Ани аби\n\n\nАльберта Уильямс Кинг,\nМартин Лютер Кинг-старший\n|Ахәыҷқәа\n\n\nИоланда Кинг,\nМартин Лютер Кинг III,\nДекстер Скотт Кинг,\nБернис Кинг\n|Ауацәа\n\n\nChristine King Farrisи Альфред Даниэль Уильямс Кинг (ашьцәеи аиаҳәшьцәеи)\nАльведа Кинг (племянница)\n|Алма-матер\n\n\nMorehouse College,\nCrozer Theological Seminary,\nБостонский университет,\nWashington High School,\nBoston University School of Theology,\nDavid T. Howard High School,\nCandler School of Theology\n|Аусура\n\n\nправозащитник,\nбогослов,\nпроповедник,\nсвященнослужитель,\nашәҟәыҩҩы,\nпастор,\nпацифист,\nгуманист,\nантивоенный активист,\nаполитик\n|Адин\n|баптизм\n|Анашьамҭақәа\n\n\nНобелевская премия мира\nЗолотая медаль Конгресса США\nПрезидентская медаль Свободы\nгуманитарий года\nчлен Американской академии искусств и наук\n… подробнее на Викиданных\n|Анаԥынҵамҭа\n|Асаит\n|https:\/\/thekingcenter.org\nМартин Лиутер Кинг (ажьырныҳәамза 15, 1929 ш., Атланта, аштат Џьорџьиа, ЕАА — мшаԥымза 4, 1968 ш., Мемфис, аштат Теннесси, ЕАА) — еицырдыруа Америкатәи аусзуҩы, ауаа рзинқәеи рхақәиҭреи рзықәԥаҩ Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа алауреат. Ари ауаҩ иоуп Еиду Америкатәи Аштатқәа рҟны асегрегациа иаҿагыланы иқәԥоз рахьтә милаҭтә фырхаҵаны иҟалаз, уи игәаанагара ицеиҩыршон адунеи ауааԥсыра реиҳараҩык.[1]\nАхәыҷреи ақәыԥшреи раамҭа[аредакциазура | акод аредакциазура]\nЕвропа аҩажәатәи ашәышықәса иҭагылан. Атәтәра шаԥырххьазгьы, декабр мза, 1865 шықәсазы аграждантә еибашьра иахҟьаны, зцәеижьи шкәакәамыз ауааԥсыра рахь ауаажәларра ирымаз атәамбара аҽамԥсахыцызт, избанзар аҳәынҭқарра иара ус акагь ҟанамҵеит ауаа еиқәаҵәақәа закәанла рыхьчаразы.\nЗцәеижьи еиқәаҵәаз зин ҳәа акагь рымамызт, аҩбатәи асорт иаҵанакуа уааны иԥхьаӡан. Урҭ аусура бзиахь иргомызт, алхрақәа рылахәра азин рыҭамызт. Америка аграждантә еибашьра ашьҭахь, Джон Кроу иофициалтәымыз изакәанқәа аус руан, уи ала ауаа еиқәаҵәақәа еиҳа хыԥхьаӡарала имаҷыз ашкәакәақәа зинла ираҟараны ҟалашьа амамызт. Зцәеижьы еиқәаҵәаз ауааԥсыра ҳәа иԥхьаӡан иарбанызаалак араԥцәа ршьа злаз зегьы.[2]\nАбарҭ ауаажәларратә еиҿыхарақәа раан диит Мартин Лиутер Кинг, уи ҟалеит ианар мза 15, 1929 шықәсазы Атланта ақалақь аҟны, аштат Џьорџьиа, Америка аладатәи ахәҭа аҟны. Ари аҭыԥ аҿы акәын иахьынхоз араԥ уааԥсыра абжьаратәи акласс иаҵанакуаз рхаҭарнакцәа.[3]\nАҷкәын иаб Мартин Лиутер Кинг аиҳабы, абаптисттә уахәама аҟны пасторс дыҟан, иан лакәзар, Альберта Уилиамс Кинг, хаҵа дцаанӡа рҵаҩыс аус луан. Аҭаацәара рхада аԥхьа Маикл ҳәа иарҳәон, аха анаҩс иара ихьӡгьы иԥа ихьыӡгьы иԥсахит Мартин ала.\nМартин аиҵбы аҩбатәи хәыҷын аҭаацәар рҟны, иузҳәом Кингаа ирыцҳаны инхон ҳәа: аԥхьаҟа аиҟарара иазықәԥаҩхараны иҟаз иҭаацәа ибжьаратәны инхоз рыкласс ахь иаҵанакуан, акы иазрыцҳаны иҟамызт. Кинг драаӡон адинхаҵаратә ҭагылазаашьа ахьыҟаз, уи азы цәгьоурак аныҟаиҵалак зны-зынла апҟарагьы ахархәара арҭон. Аха, Мартин аиҳаби Альберта Уилиамси ирылшоз зегьы ҟарҵон рԥа аҿиара змаз арасисттә цәымӷра иацәыхьчаразы.\nАҷкәын фышықәса анихыҵуаз, дәык аҟны ицыхәмаруаз иҩыза ҷкәын убас еиԥш иеиҳәеит: «Сан азин сылҭаӡом уара уцыхәмарра уцәеижьы ахьеиқәаҵәоу иахҟьаны» ҳәа. Иҟалаз ашьҭахь Альберта Уилиамс даара лыҷкәын диабжьон, диацәажәон, иалҳәон иара аӡәгьы дышиеицәам.\nКинг жәашықәса анихыҵуаз, абаптистцәа руахәама аҟны ашәа иҳәон. Убри аамҭазы Атланта идырбан афильм «Унесенные ветром», ахоргьы ари ахҭыс иалахәын. Аԥхьаҟа иполитикатә усзуҩы дуны иҟалараны иҟаз, иқәра иаҵанамкуа даара дҟәыӷан, Мартин Лиутер Кинг хәба-хәба ҳәа араԥцәа рышкол аҟны аҵара иҵон. Аҷкәын ажәбатәии ажәаҩатәии аклассқәа дрылымгеит, иара ихала ашколтә программа аҩны дахысит, 15 шықәса анихыҵуаз екстерла дагьҭалоит Морхаузтәи ауниверситет. 1944 шықәсазы Мартин ацәажәаҩцәа рыбжьара еиҿкааз аицлабра аҟны аиааира игоит, уи мҩаԥган Џьорџьиа, зцәеижьи еиқәаҵәаз ауааԥсыра рыбжьара.[4]\nКинг аҟны иҵара ашықәсқәарзы далалоит «зцәеижьи еиқәараз ауааԥсыра рпрогресстә милаҭтә ассоциациа», иагьеиликаауеит арасизм иаҿагыланы ишықәгыло араԥцәа реиԥш, ауаа шкәакәақәагьы. 1948 шықәсазы Мартин далгоит ауниверситет, иагьиоуеит асоциологиа абакалавр астепен. Мартин Лиутер Кинг даныстудентыз иаб Еибенезертәи ауахәама аҟны дицхраалон. Кинг аиҳабы иусуратә ҭыԥ аҿы, аԥхьаҟа уаажәларратә усзуҩны иҟалараны иҟаз, лассы-лассы иҭаауаз сасны дыҟан. 1947 шықәсазы Мартин Кинг аиҵбы ауахәама аусзуҩы ицхырааҩ ҳәа ахьӡ идикылоит.\nАполитик иҵара иациҵоит Кроузертәи атеологиатә семинариа аҟны, ақалақь Честер, уи аштат Пенсильваниа акәын иахьыҟаз. Уа аԥхьаҟа иреволиуционерхаз адинҭҵаара адоктор истепен иоуеит 1951 шықәсазы, анаҩс иҵара иациҵоит бостонтәи аспирантураҿы, 1955 шықәса рзын афилософиа адоктор истепен иоуеит.[5]\nАусура[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМартин Лиутер Кинг иаби иабдуи рышьҭра дықәлеит, 1954 шықәсазы аполитик абаптисттә уахәама аҟны дпасторхоит. Иԥсҭазаара зегьы анцәахаҵареи ахақәиҭреи, аиҟарареи аидеиақәа дрықәныҟәон. Кинг даара аоратортә ҟазара илан, урҭ иахәҭаз ахырхарҭақәа аҟынгьы ахархәара аҭара илшеит. Мартин НАПЦН активлатәи алахәылас дыҟан, анаҩс 1955 шықәсазы Монтгомери аиӷьтәразы ассоциациа анапхгаҩыс дҟалоит.\nМартин Лиутер Кинг Мантгомери автобусқәа рцәаҳәа абоикот дахагылан. Иофициалтәым аиқәышаҳаҭра ала зцәеижьи шкәакәамыз апассаџьырцәа атранспорт ахархәара азин рымамызт, автобус аҟны раԥхьатәи атәарҭа ҭыԥқәа ԥшьба рҟны итәоз ауаа шкәакәақәа ракәын.[6]\nИара убасгьы, аӡәырҩы автобус арныҟәцаҩцәа рхы ҽеины имҩаԥыргомызт, афроамерикаа рганахь ала иакәымкәа ицәажәон. Ауаажәларратә усзуҩы зцәеижьи еиқәараз Роза Парк зны мап лкит «еиҳа азин змаз» ахаҵа иртәаразы, уи иахырҟьаны лара аҭыԥантәи аполициа ддырбаандаҩуеит. Ас еиԥш иҟаз ахҭыс, Еиду Америкатәи Аштатқәа рҟны лассы-лассы иуԥылон зцәеижи еиқәараз ауаа ааныркылон. Автобус арныҟәцаҩ аӡәгьы дилацәажәомызт, афроамерикаа апассаџьырцәа рахьтә руаӡәык иеихсны дыршьыргьы.[7]\nМартин Лиутер Кинг ари ауаажәларратә проблема ианышәарц згәы иҭамыз, еиҿикаауеит ақәымчра зцымыз атранспорттә баикот, уи иалахәын афроамерикаа. Апротест шықәсык еиҳаны ицон, хышәи ԥшьынҩажәи ҩба мшы инеиԥынкыланы. Зцәеижьы еиқәаҵәаз зегьы мап ацәыркит ауаажәларратә транспорт ала аныҟәара, дара шьапыла иныҟәон, убри аан ахақәиҭреи аиҟарареи рахь ауаа аазыԥхьоз ааԥхьарақәа ҟарҵон. Зны-зынла афроамерикатәи амашьынарныҟәцаҩцәа абоикот иалахәыз ауаа шьҭырхуан, аха дара ауаажәларратә транспорт ақәтәара мап ацәыркуан. Акциа иалахәын ф-нызқьҩык ауаа. Акраамҭатәи акциа қәҿиарала имҩаԥысит, 1957 шықәса рзы Еиду Америкатәи Аштатқәа реиҳабыра ахадара ақәҵара аднакылеит, уа иаҳәон Алабама аштат аҿы ауааԥсыра рзинқәа рыхәаҽра Еиду Америкатәи Аштатқәа рконституциа ишаҿагыло, Таимс акәзар, иакьыԥхьуеит Мартин иҿцәажәара, насгьы ацәаҟны Мартин ифото аннаҵоит.\nАуаа зегьы Мартин Кинг идгыломызт, апротестқәа рымҩаԥгара аан изныкымқәа иқәлахьан, иҩнгьы ԥыржәарц иақәыркхьан. Мартин Лиутер Кинг зцәеижьы еиқәараз ауааԥсыра рзы дҿырԥшыгахеит, насгьы ахақәиҭреи азинқәа реиҟарареи дырсимволны дҟалеит. Кинг ииӡбаз қәымчрадатәи аоппозициа азы адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа ианашьан.[8]\nИара убасгьы, Мартин Лиутер Кинг адемонстрациақәа еизигон иарбанызаалак асегрегациа аарԥшразы иазырхаз. Убас, 1962 шықәсазы Мартин «Ауаҩы изинқәа рзы алабаматәи ақьырсианцәа рҵысра» аилазаара далалоит. Кинг иара убасгьы адемонстрациақәа ирыдиԥхьалон ауниверситет аҟны аҵара зҵозгьы, урҭ амитингқәа рахь ицәырҵуан. Мартин Лиутер Кинг еиҿикаауаз «Аҵысрақәа» ақәымчратә ҟазшьа шрымамызгьы, астудентцәа амаҵзуратә лақәа рыжәырҵон. Иара Мартин Кинг ихаҭа иакәзар, акырынтә дҭаркхьан.\n1962 шықәсазы аштат Миссисипи ауниверситет даднакылоит зцәеижьи еиқәаҵәаз астудент Џьеимс Мередит, уи иоуп раԥхьатәи араԥ студентс иҟалазгьы. Еиду Америкатәи Аштатқәа рҟны иҟан аиқәаҵәақәа рзын ҷыдалатәи аҵараиурҭақәа, урҭ ауаа шкәакәақәа реиԥш азин рымамызт аҵаразы. Убри аҟынтә зцәеижьи еиқәаҵәаз ауниверситет ахь идкылара ари раԥхьатәи прогрессын, аха зегьы ақәшаҳаҭмызт афроамерикаа аҵараиурҭақәа рҭаҵара, иаҳҳәозар, Алабама агубернатор Џьорџь Уоллес арассатә мцхаҵарақәа дрықәшаҳаҭын аҟнытә, ҩыџьа зцәа еиқәаҵәаз астудентцәа ауниверситет ахь амҩа рзикуеит. Мартин Кинг ишилшоз ала ауаҩы изинқәа рыхьчара дазықәԥон, асегрегациа шықәсырацәала даҿагылон. Аха Мартин Лиутер Кинг, зцәа еиқәаҵәаз ауаажәларратә усзуҩы, деицырдыруа дҟазҵаз даҽа акциоуп, уи ахҭыс аҭыԥ аман 1963 шықәсазы, иагьарҭбааит Мартин Кинг иполитикатә нысмҩа.[9]\nАкциа «марш на Вашингтон» иалахәхаразы еизеит 300-нызқьҩык Америкаа. Кинг ари акциа аан даара ауаа ргәалашәараҿы иаанхаз ажәахә ҟаиҵеит, уи абарҭ ажәақәа рыла иалагон: «Сара исымоуп агәазыҳәара…». Мартин арасатә еинышәаразы ааԥхьара ҟаиҵеит, иагьиҳәеит ауаҩы иарбан милаҭзаалак дызҵазкуазаалак акәӡам ихадоу, уи ҩныҵҟала дзеиԥшроу ауп ҳәа.\nАмарш аԥхьагылацәа Еиду Америкатәи Аштатқәа рпрезидент Кеннеди иԥылеит, ирылацәажәеит ауаажәларратә проблемақәа. 1964 шықәсазы анапы аҵаҩын «Аграждантә зинқәа рзы» азакәан, уи зцәа еиқәаҵәаз ауаа рзинқәа ахьчон.[10]\nАидеиақәеи адунеихәаԥшышьақәеи[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМартин Кинг идунеихәаԥшра асегрегациа апроблема аӡбара мацара аҟны иаанымгылеит. Ари аполитик Еиду Америкатәи Аштатқәа ртәылауаа рзинеиҟарареи рхақәиҭреи дазықәԥон, уи аусурҭа аҟамзаареи, амлакреи рызҵаарақәа даара игәы иҵхон.\nМартин лассы-ласс ныҟәара дцалон, дахьнеиуазгьы ақәгыларақәа мҩаԥигон, ауаа рзинқәа рыхьчалартә ааԥхьарақәа ҟаиҵон. Убри аан Мартин Лиутер Кинг игәаанагара ала, иарбанызаалак ауаажәларратә қәԥара ақәымчра ацымзар акәын, избанзар иара иҳәон — ажәала иуӡбо рацәоуп, аибашьрақәеи ақәԥарақәеи ахархәара рымҭакәа ҳәа. Лиутер акыр ашәҟәқәа иҩит, урҭ азини ауаажәларратә зини рзы ирҵаганы шәҟәқәаны иҟалеит.[11]\nАхатәы ԥсҭазаара[аредакциазура | акод аредакциазура]\nМартин Лиутер Кинг хаҭашьала даара илахҿыхыз уаҩын, дқьиан, аҭаацәараҿы акәзар, дҿырԥшыган, ихшаз бзиа ибон. Иара иман ԥшьҩык ахшара. Аконсерваториа аҵаҩы Коретта Скотти Мартини еибадырит 1952 шықәсазы, Бостон иҟазаара аан.[12]\nКинг ԥҳәысс иалихыз иҭаацәагьы даара дыргәаԥхеит, еибагарц азгьы иақәшаҳаҭхеит. Аԥхын, 1953 шықәсазы Кинги Кореттеи еибагеит, ачара рыман иԥҳәыс лҭаацәа рҿы. Урҭ дрықәныҳәеит, агәыргьанхаҵарагьы мҩаԥигеит Мартин Кинг иаб.\nҬагалан 1954 шықәсазы Кингаа рҭаацәа аштат Алабамаҟа нхара ицоит, ақалақь Мантгомери ашҟа, уа иагьалагоит Мартин Лиутер иусура хадагьы.[13]\nАԥсра[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1968 шықәса, февраль мзазы ақалақь Мемфис, аштат Теннесси аҟны афроамерикаа агәамсамықәгаҩцәа рықәгылара еиҿыркаауан. Аусуцәа руалафахәы ианаамҭаз рзымшәаразы, насгьы аиҳабыра дара рганахь иаадырԥшуаз азыҟазаашьазы; асегрегациа еиԥшыз иаҿагылон, ашкәакәақәа амшцәгьа аныҟаз аусура иҭымҵыргьы ауан, аха аиқәаҵәақәа адыд-мацәыс аныҟазгьы агәамсам ықәыргалар акәын. Абарҭқәа ззымычҳаз ауаа рзинқәа рыхьчаҩ Мартин Лиутер Кинг идҵаалеит.\nАпрель 3 рзы, Мартин Кинг дырҩегьых Теннессиҟа ддәықәлоит, аха аполитик иреис иԥсахыр акәхеит, избанзар аҳаирплан аҟны артҟәацга ыҟазар ауеит ҳәа рыларҳәеит. Ақалақь аҟны ауаажәларратә усзуҩы амотель «Лореин» аҟны 306 – тәи ауада ааникылоит.[14]\nУахыки-ҽнаки ааҵхьан еиԥш, Мартин Лиутер Кинг иномер абалкон дшықәгылаз, ашкәакәа цәгьоуҩы Джеимс Ерл Реи аполитик диеихсуеит. Джеимс знык дхысит: ахы Мартин Лиутер Кинг ицламҳәа иаахеит. Аполитик иԥсҭазаара далҵит иԥшьоу Иосиф ихәышәтәырҭаҟны 19 сааҭи 05 минуҭи рзы. Мартин Кинг иԥсра аламҭалазы абас еиԥш ажәа иҳәеит: «Сара сыҟан ашьха ақәцә аҟны» — ҳәа. Азыӡырҩцәа Мартин Кинг аҵыхәтәантәи иқәгылара аҟынтә абри ацитата гәныркылеит:[15]\n«Дарбанызаалак иеиԥш саргьы исҭахын акраамҭа аԥсҭазаара. Ақәра рацәа анҵра акраҵанакуеит. Аха, сара уажәы уи сазхәыцуам. Исҭаху акоуп — Анцәа иажәа анагӡара».\nМартин Кинг дызшьыз Джеимс аполициа дааныркылеит: иара ииуз азы иҿы иқәшаҳаҭхеит, игәы иаанагон иҟаз шыҟаз иҳәар ашықәс маҷны иқәырҵап ҳәа, аха аӡбарҭа аҟны ацәгьоуҩы 99 шықәса ҭакрыла ахгара иқәырҵоит. Усҟан Реи аҳәамҭа ҟаиҵеит, аӡәгьы дсымшьит ҳәа, аха аӡбарҭа иаднакылаз ақәҵара амԥсахит. Абас шакәызгьы, Кинг ишьра аус аҟны еилкаам аҭагылазаашьақәа маҷым. Ҿырԥштәыс иаагозар, еилкаам иарбан бџьару аснаипер дызлахысыз, аиашазы Джеимс Реи Мартин Кинг ишьра иалахәхарагьы шьақәыргыламызт.\nМартин Кинг иԥшәмаԥҳәыс аӡбарҭа ақәҵара даарагьы илгәамԥхеит, избанзар, лара лгәаанагара ала, ари ацәгьоура ҟазҵаз аӷьычразы иҭакыз ибналаз ацәгьоуҩы иакәмызт, ари политикатә чарҳәаран. Убри аҟынтә, Реи иԥсрагьы Коретта даара лгәы иалсит, уи аӡәк иакәын аиаша здыруаз азы. Мартин Кинг дызшьыз иахьа уажәраанӡагьы имаӡаны иаанхоит.\nАполитикатә усзуҩы игәаларшәара аҳаҭыр азы Америка, есышықәса ианар мза ахԥатәи ашәахьа аҽны иазгәарҭоит «Мартин Лиутер Кинг имш». Ари амш азгәаҭара шьақәырӷәӷәан 2000 шықәсазы. Иара убасгьы, Мартин игәаларшәаразы иҭыхын адокументалтә фильмқәа, урҭ аполитик иусура атәы еиҭарҳәоит. Мартин Кинг анышә дамадоуп «Мартин Лиутер Кинг имилаҭтә ҭоурыхтә музеи» ашҭаҟны.[16]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2022-11-17 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/24smi.org\/celebrity\/5005-martin-liuter-king.html\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2021-04-15 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- http:\/\/evekaz.narod.ru\/project\/biography.htm\n- https:\/\/www.peoplelife.ru\/133663\n- https:\/\/www.golosameriki.com\/a\/a-33-2006-01-16-voa7\/626345.html\n- https:\/\/www.tvc.ru\/news\/show\/id\/59286\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2016-11-18 ахь. Ириашоу 2024-01-26 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/www.usa-info.com.ua\/personality\/martin-lyuter-king\n- https:\/\/stuki-druki.com\/authors\/King_Martin-Luther.php\n- https:\/\/ivbg.ru\/7979374-kak-martin-lyuten-king-izmenil-zhizn-millionov-amerikancev.html\n- https:\/\/www.tvc.ru\/news\/show\/id\/59286\n- https:\/\/theperson.pro\/martin-lyuter-king\/\n- https:\/\/www.gazeta.ru\/science\/2018\/04\/04_a_11705528.shtml\n- https:\/\/www.5-tv.ru\/news\/194789\/\n- https:\/\/ivbg.ru\/7979374-kak-martin-lyuten-king-izmenil-zhizn-millionov-amerikancev.html","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B3,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D0%B8%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80","date":"2024-04-18T04:19:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817187.10\/warc\/CC-MAIN-20240418030928-20240418060928-00307.warc.gz","language":"abk","language_score":0.99008286,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.990082859992981}","num_words":3315,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":13409.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Ақырҭуа мшынтә ҳәаахьчаратә шхәақәа\nиааныркылеит аҭырқә еидара мҩангага ҕба«New Star»\n\n\nАҳәынҭеилакы\nАҧсуа мшынҕбарныҟәара аиҳабы Заур Арӡынба , анеитралтә ӡқәа рҟны\nҚырҭтәыла ашынҳәаахьшьцәа иааныркылаз ахәҳахәҭратә ҕба, ари\nжәларбжьаратәи амшынтәи агәҳалалратәи зинқәа еилазго, мшынтә қәлароуп\nҳәа азиҧхьаӡоит.\nАхашаҽны,\nмшаҧымза 29 рзы, анеитралтә ӡқәа рҟны, ақырҭуа мшынтә ҳәаахьчаратә\nшхәақәа иааныркылеит аҭырқәа-еидара мҩангага ҕба«New Star». Аҕба Аҧсныҟа\nиаанагеит аргыларатә маҭәахәқәеи, егьырҭ атауарқәеи. Аидара мҩангага ҕба\nАҟәатәи абаҕзаза ааннажьит мшаҧымза 28 рзы, 12 сааҭи 20 минуҭи рзы.\nАҕбаҿы иҟан 11 ҩыуаак (аекипаж Ҭырқәтәыла атәылауаа), - ҳәа\nазгәеиҭеит Арӡынба.\nАрӡынба иҟалаз\nахҭыс азы аиҳабыра адырра риҭеит.\nАри мшаҧымза\nиалагӡаны, ҩынтәуп ақырҭуа мшынҳәаахьшьцәа Аҧсныҟа аидара аазго аҕбақәа\nааныркылоижьҭеи. Иара убас, мшаҧымза 5 рзы, анеитралтә ӡқәа рҟны\nақырҭуа ҳәаахьшьцәа иааныркылеит аҭырқә ҕба Дента Демет. Уи Аҧсныҟа\nиаанагеит 1000 тонна инарзынаҧшуа абылтәы-ахьшьтәы материалқәа.\n30.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсни Аахыҵ\nУаҧстәылеи Рҳәынҭҳәаақәа рырҕәҕәаразы Аиқәшаҳаҭра анагӡаразы иаҧҵахоит\nеилаҧсоу акомиссиақәа\n\n\nУрыстәыла\nаҧшьашаҽны анапы рыҵанаҩит Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рҳәынҭқарратә ҳәаақәа\nеилахәны рыхьчаразы Аиқәшаҳаҭра. Иара убасгьы, арҭ ах-ҳәынҭқаррак\nрхадацәа алархәны анапы рыҵаҩын аусбарҭабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа,\nУрыстәыла Ашәарҭадаратә маҵзуреи, Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә\nмаҵзуреи, Аахыҵ Уаҧстәыла Ашәарҭадаратә Еилаки реицхыраареи русеицуреи\nрзы.\nАиқәшаҳаҭрақәа\nинарықәыршәаны, х-ҳәынҭқаррак рхадацәа Кремль рнапы зҵарҩыз Аиқшаҳаҭра\nанагӡараан ицәырҵырц зылшо азҵаарақәа рыӡбаразы иаҧҵахоит еилаҧсоу\nакомиссиақәа.\n30.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nУрыстәыла,\nАҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рҳәаақәа рыхьчара еиқәнаршәоит, уаҟа\nаҳәаахьчаратә еиҿкаарақәа аҧҵахаанӡа\n\n\nУрыстәылеи, Аахыҵ\nУаҧстәылеи, Аҧсни Рҳәынҭқарратә ҳәаақәа еилахәны рыхьчаразы\nАиқәшаҳаҭрақәа, ари ахҧатәи аҳәынҭқаррақәа рҿагылара хырхарҭас иамам.\nАри аҭагылазаашьа арбоуп, иахьа, Кремль , х-ҳәынҭқаррак Рхадацәа рнапы\nзҵарҩыз ашәҟәы аҟны.\nУрыстәыла анапы\nрыҵанаҩит ҩ-ганктәи Аиқәшаҳаҭрақәа Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рҟны\nаҳәынҭқарратә ҳәаақәа еилахәны рыхьара арҕәҕәаразы. Иара убасгьы анапы\nрыҵаҩуп аусбарҭабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа, Урыстәыла Афедералтә\nшәарҭадаратә маҵзуреи, Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә маҵзуреи, Аахыҵ\nУаҧстәыла аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә еилаки русеицуразы. Анапы зҵаҩыу\nашәҟәқәа инарықәыршәаны, арҭ аиқәшаҳаҭрақәа ахҧатәи аҳәынҭқаррақәа\nрҿагылара хырхарҭас ирымам, аганқәа егьырҭ жәларбжьаратәи аиқәшаҳаҭрақәа\nрҟнытәи рзинқәеи рхыдҵақәеи ирхьысуам.\nАиқәшаҳаҭрақәа\nанапы рыҵаҩыуп хә-шықәса ҿҳәарас иаҭаны.\n30.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nУрыстәыла\nАҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рҟны Аҳәынҭҳәаақәа еицеилахәны рыхьчаразы\nАиқәшаҳаҭрақәа анапы рыҵанаҩит\n\n\nУрыстәыла Аҧсни\nАахыҵ Уаҧстәылеи рҟны Аҳәынҭқарратә ҳәаақәа еицеилахәны рыхьчара\nарҕәҕәаразы ҩ-ганктәи Аиқәшаҳаҭрақәа анапы рыҵанаҩит. Агәырҕьаратә\nцеремониа мҩаҧысуан, иахьа Кремль. Ашәҟәы рнапы аҵарҩит Урыстәыла\nАпрезидент Дмитрии Медведеви, Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи Аҳәынҭқаррақәа\nРхадацәа Сергеи Багаҧшьи Едуард Кокоитии.\nУрыстәыла, Аҧсни\nАахыҵ Уаҧстәылеи Рҳәынҭқарратә хьыҧшымрақәа азханаҵеит Қырҭтәыла\nархәҭақәа Цхинвал ианақәла ашьҭахь. Уи аҭакс Қырҭтәыла Москва\nадипломатиатә еизыҟазаашьақәа мап рыцәкны, арҭ аҩ-республикак\nртерриториақәа аоккәпациа азууп ҳәа аҳәамҭа ҟанаҵеит. Урыстәыла\nАпрезидент зныкымкәа иҳәахьан , Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рҟны агрессиа ҿыц\nаҟалара шалимыршо.\nАрҭ\nах-ҳәынҭқаррак рхадацәа алархәны, иара убас анапы рыҵаҩын\nаусбарҭабжьаратә еиқәшаҳаҭрақәа Урыстәыла афедерациа Афедералтә\nшәарҭадаратә маҵзуреи, Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә маҵзуреи, Аахыҵ\nУаҧстәыла Ашәарҭадаратә Еилаки русеицуразы.\nКремль аҟны\nиазырыҧхьаӡоит, Аахыҵ Кпвказ арегион аҟны ишьақәгылаз аҭагылазаашьа\nинақәыршәаны, арҭ анапы зҵаҩыу аиқәшаҳаҭра ҿыцқәа,ҷыдала иахьа\nиактуалтәуп ҳәа. Урыстәылатәи абжьаҟазацәа аналырга ашьҭахь, Аахыҵ\nУаҧстәылеи Аҧсни ирыҧну араионқәа рыҟны аҭагылазаашьа ҭышәынтәаламкәа\nиаанхоит: арҭ араионқәа рҟны ақырҭуа амчратә еилазаарақәа рхыҧхьаӡара\nнаӡоит 2,5 нызқьҩыуаак рҟынӡа. Аҵыхәтәантәи амзазы, Европатәи Аидгыла\nаҟнытә жәларбжьаратәи анаҧшцәа уаҟа ишыҟоугьы, Қырҭтәыла акыр\nпровокациақәа мҩаҧнагахьеит, иара убасгьы ашәарҭадара арежим еиланагоит.\nҚырҭтәыла аҩныҵҟаполитикатә қәҧара аҭагылазаашьа еиҳагьы иаруадаҩуеит.\n30.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҟәатәи\nалицеи-интернат аҟны имҩаҧысуеит аҭоурых азы а- 9-11 тәи аклассқәа рҟны\nитәоу ашколхәыҷқәа рыбжьара Ареспубликатә еиндаҭлара\n\n\nАҟәатәи\nалицеи-интернат аҟны имҩаҧысуеит аҭоурых азы а- 9 -11 тәи аклассқәа рҟны\nитәоу ашколхәыҷқәа рыбжьара Ареспубликатә еиндаҭлара. Уи иалахәуп Аҧсны\nақалақьқәеи ақыҭақәеи зегьы рыҟнытә ашколхәыҷқәа, арегионалтә еиндаҭлара\nаҟны аиааира згаз.\nАтәыла аҭоурых\nазы ас еиҧш аинтеллектуалтә еиндаҭларақәа, аҵарадырра аминистрра\nимҩаҧнагоижьҭеи хышықәсоуп.\nАҧсныпресс\nакорреспондент аҵарадырра аминистр Индира Аҩардан данлыҿцәажәоз,\nиазгәалҭеит ари аиндаҭлара аҳәаақәа ирҭагӡаны ишымҩаҧысуа. иара убас\nаҭҵааратә усурақәа рызгьы аиндаҭлара. Уи хықәкыс иамоу зегь раҧхьаӡа\nиргыланы,Аҧсны аҭоурых аҵарахьы ахәыҷқәа ринтерес ашьҭыхра ауп, убри\nинаваргыланы, аиҳабыратә классқәа рҟны итәоу аҭҵаарақәа рахь рҟыбаҩ\nарҿиароуп.\nИмаӡаӡам\nастудентцәа ишырцәыуадаҩу акәрстә усумҭақәа рыҩра, убри азын араҟа\nашколхәыҷқәа ироуа аҧышәа, наҟ-наҟ аҵараҿи аусураҿи ицхыраагӡахоит, -\nазгәалҭеит аминистр.\nАжиури аилазаара\nиалаз аҭоурыхдырыҩцәеи, арҵаҩцәеи, 14 усумҭа ахьчаразы иалыркааит.\nИндира Аҩардан лгәаанагарала, сынтәатәи аицлабра уаанӡатәиқәа\nизларылукааша ыҟоуп.Ашколхәыҷқәа рықалақь гәакьеи, рқыҭеи рҭоурых азы\nатемақәа алырхуан, азгәалҭеит уи.\nАжиури алахәыла\nОлег Бҕажәба ас еиҧш аиндаҭларақәа рымҩаҧгара хадара злоу акәны\nиазиҧхьаӡоит.Атәыла аҭоурых, - ари Аконституциеи, агимни, абираҟи,\nагерби реиҧш Ҳҳәынҭқарра ахьыҧшымра иузаҟәыҭхаӡом. ҳәа азгәеиҭеит.\nАицлабра иалахәуп, аҧсуаа реиҧш, аурысқәа, абырзенқәа, Галтәи\nашколхәыҷқәа рҵаҩцәа.\nАрҵага шәҟәы\nАҧсны аҭоурых аҧҵаҩцәа руаӡәык агәаҳәара шимаз иҳәеит, абас еиҧш\nаиндаҭларақәа аҧхьаҟагьы рымҩаҧгаразы.\nАицлабраҿы\nаиааира зго агәаларшәагатә ҳамҭақәеи аграмотақәеи ранашьахоит.\n29.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nМшаҧымза 28,\nрзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь зхадараҿы дыҟоу аделегациа\nМоскваҟа ицоит\n\n\nМшаҧымза 28,\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь зхадараҿы дыҟоу аделегациа Москваҟа\nицоит. Мшаҧымза 30 рзы Урыстәыла аҳҭны-қалақь аҟны имҩаҧысуеит\nУрыстәылеи Аҧсни рыбжьара еицеилахәны аҳәаа ахьчаразы Аиқәшаҳаҭра\nанапаҵаҩра, - ҳәа адырра ҟаиҵеит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистр С.Шамба. Адокәмент рнапы аҵарыҩуеит Урыстәыла Апрезидент\nДмитри Медведеви , Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшьи.\nАри-ҳтәыла\nашәарҭадара арҕәҕәараҿи Урыстәылеи ҳареи ҳусеицураҿи шьаҿа ҕәҕәоуп, уи\nарегион аҟны аҭынчреи аҭышәынтәалареи иргарантхоит, - инаҵшьны\nиазгәеиҭеит Шамба.\nАделегациа\nаилазаараҟны Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистр С.Шамба, Аҳәынҭқарратә\nшәарҭадаратә маҵзура ахантәаҩы И.Ашәба, Аҳәынҭқарратә шәарҭадаратә\nмаҵзура ахантәаҩы актәи ихаҭыҧуаҩ Нугзар Самосниа, ареспублика Аҧсны\nАҳәынҭқарратә шәарҭадаратә маҵзура аҳәаахьчаратә отриад аиҳабы Зураб\nМарганиа уҳәа убас егьырҭгьы.\n27.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nСергеи\nЛавров: Саакашвили хаҭала Қырҭтәыла акзаара хирбгалеит\n\n\nУрыстәыла\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистр С.Лавров рызҵаарақәа рҭакқәа ҟаиҵеит Би-би-си\nАурыс маҵзуреи асаит bbcrussian.com аҧхьаҩцәеи.\nАинтервиу аҟны\nрыхҳәаа ҟаиҵеит адунеи аҟны Урыстәыла инанагӡо ароли, иара убасгьы\nЛондон имҩаҧгаз ҩеижәатәыла рлахәлацәа рсаммит алыҵшәақәеи, Америка\nЕидҵоу Аштатқәеи НАТОИ реизыҟазаашьеи, Қырҭтәылеи Аҧсни, Аахыҵ\nУаҧстәылеи рҭагылазаашьеи рзы уҳәа Би-би-си имҩаҧнагаз аҭҵаарақәа.\nУрыстәыла\nесымшагьы иқәгылон иагьықәгылоит жәларбжьаратәи азинқәа хьаҳәа-ҧаҳәада\nрынагӡаразы. Абри аганахьала ахәшьара аҭатәуп Аахыҵ- Уаҧстәыла ахҭысқәа\nрзы ҳхымҩаҧгашьа. Саакашвили ирежим ақәылара мҩаҧнагеит Аахыҵ Уаҧстәыла\nаҭынч уааҧсыреи, уаҟа ирыланхоз Урыстәыла атәылауааи,иара убасгьы\nУрыстәылатәи абжьаҟазацәа рахьи, урҭ уаҟа рыҟазаара ОБСЕ\nишьақәнарҕәҕәахьан, иара убасгьы жәларбжьаратәи амандат ала азакәантә\nшьаҭа аман. Жәларбжьаратәи азин ала ари иаанаго, Урыстәыла Афедерациа\nаганахьала ақәылара амҩаҧгароуп. ООН Аҧҟаҧҵа 51 Ахәҭаҷ ишьақәнарҕәҕәоит\nаҳәынҭқарра ахыхьчара азин амоуп, уи абџьаршьҭыхла ианақәла, - иҳәеит\nаминистр.\nАимак ашьаҭақәа\nдырзааҭгыло Лавров иазгәеиҭеит: Аимак ашьаҭақәа ртәы акәзар, - Аҧсни\nАахыҵ Уаҧстәылеи мшаҧымза 3, 1990 шықәсазтәи СССР азакәан инақәыршәаны,\nҚырҭтәыла аилазаара иалҵит. Ари закәанла иахьынӡаиашоу иамактәым,\nизбанзар Қырҭтәыла ахаҭа СССР аилазаара иалҵит иара убри азакәан\nашьаҭала.\nУрыстәыла\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистр иазгәеиҭеит, Аахыҵ Уаҧстәылеи Аҧсни\nареферендумқәа шымҩаҧыргаз, урҭ рыжәларқәа ахьыҧшымра мҩа ылырхит.\nАконституциақәа рыдыркылт. Иаҧырҵеит апарламентқәеи, аиҳабырақәеи.\nҚырҭтәыла\nамчрақәа СССР анеилаҳа аамҭазы, арҭ рыҩ-жәларык ирабашьит, аха иаҵахеит.\nООН-и ОБСЕ-и рақәшаҳаҭхарала аимак аҭышәныртәаларазы Аиқәшаҳаҭрақәа\nрыбжьаҵан. Аҵыхәтәантәи 15 шықәса раахыс Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи, аимак\nаҟны иазхаҵоу аганқәа раҳасабала, ирыман иҳәаақәҵоу азинтә субиект-\nжәларбжьаратәи аицәажәарақәа рхы алархәра азин рыман, Қырҭтәыла\nАконституциа дара ртерриториаҟны аус ауамызт, - иазгәеиҭеит Лавров.\nАминистр иажәақәа\nрыла, Урыстәыла, ихьыҧшым Косово мраҭашәаратәи аспонсорцәа инарҷыданы,\nАҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи рхьыҧшымра азханаҵеит агеополитикатә хықәкык\nрыман акәымкәа, аҧсуа жәлари ауаҧс жәлари ринтересқәа рыхьчарази,\nиааизакны арегион аҟны ашәарҭадара аиқәырхареи рзы.\nИаҳҳәозар,\nКосово 1999 шықәса рзы, аиқәшаҳаҭрақәа аналыршаха нахыс, уаҩ\nдақәымлаӡеит, ООН Ашәарҭадара Ахеилак ишьақәнарҕәҕәаз арезолиуциа 1244\nала, Белград аиқәшаҳаҭрақәа еиланамгаӡеит. Ари арезолиуциа еилазгазгьы\nПриштин амчрақәа роуп. Қырҭтәыла анапхгара 1990 шықәсазтәи ашықәсқәа\nрыламҭалазы аҧсуа-ауаҧс еимакы аҭышәныртәаларазы аиқәшаҳаҭра анапы\nанаҵанаҩ нахысгьы, еснагь еиланагон, хыҧхьаӡара рацәала имҩаҧнагон\nапровокациақәа, изныкымкәа Аахыҵ- Уаҧстәыла рнапахьы иааргаразы\nабџьаршьҭыхла иақәлахьан. 2008 шықәса рзгьы Қырҭтәыла Аахыҵ Уаҧстәыла\nиақәлахьан, аха усҟан ирласны иааныркылеит. Уи ашьҭахь ОБСЕ Европатәи\nАидгылеи ркодексқәа еилаганы, Саакашвили абџьарла иҽеибиҭартә еиҧш\nацхыраара ирҭеит, - иаҳхысыз аҧхынразы агәаанагара иоуит имчқәа еизхоит\nҳәа. Иара убасгьы НАТО Бухаресттәи асаммит, 2008 шықәса мшаҧымзазы\nҚырҭтәылеи Украинеи НАТО аҟны иҟалоит ҳәа ирылаҳәаз аӡбара\nапровокациатә роль нанагӡеит. Ари Саакашвили зегь зылшо иакәны ихы\nинарбеит, - иазгәеиҭеит Лавров.\nУи ҿырҧшны\nиааигеит Украина Қырҭтәыла арежим абџьарла еиқәзыршәоз раҧхьа ишгылаз.\nУи абџьар ала иршьуан абжьаҟазацәа, аҭынч уааҧсыра, Цхинвали, Аахыҵ\nУаҧстәыла ақыҭақәеи дырхәашон. Убри азын, иахьа Қырҭтәыла ҿыцымҭала\nабџьарла ианеиқәдыршәо, НАТО арратә ҽазыҟаҵарақәа Қырҭтәыла амҩаҧгара\nагәы ианҭоу, азҵаара цәырымҵыр ауам, ргәы иҭоузеи альианс аҟны ҳәа?\nИшәгәаласыршәоит: НАТО аҵыхәтәан арратә зыҟаҵарақәа Қырҭтәыла\nимҩаҧнагеит 2008 шықәса ҧхынгәымзазы, Аахыҵ Уаҧстәыла ақәлара мчыбжьык\nшагыз, - инаҵшьны иазгәеиҭеит аминистр.\nЛавров\nиазиҧхьаӡоит, Саакашвили Аахыҵ Уаҧстәыла ауаа шәшьы ҳәа адҵа ҟазҵаз,\nиара хаҭала Қырҭәыла акзаара хирбгеит ҳәа. Атерриториатә акзаара\nапринцип акәзар, 1970 шықәсазтәи ООН Адекларациа аҟны инаҵшьны\nиазгәаҭоуп, аҳәынҭқарратә акзаара иаҧсоуп, иара атерриториа аҟны инхо\nажәларқәа зегьы рзинқәа ахьчозар ҳәа. Саакашвили ари апринцип еилеигеит,\nиара итәыла иауаатәыҩсаны иишьоз рышьразы адҵа ҟаиҵеит, уи алагьы,\nхаҭала Қырҭтәыла акзаара хирбгеит, - иазгәеиҭеит Урыстәыла Адәныҟатәи\nАусқәа рминистр.\n24.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nҬырқәтәылатәи\nафонд Мармара Фаундеишн Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ааҧхьара инаҭеит\nСтамбул имҩаҧысраны иҟоу аекономикатә саммит алахәхаразы\n\n\nҬырқәтәылатәи\nафонд Мармара Фаудеишн Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь ааҧхьара\nинаҭеит Стамбул имҩаҧысраны иҟоу аекономикатә саммит алахәхаразы. Уи\nмҩаҧысраны иҟоуп ҳазныу ашықәс лаҵарамза 6-8 рзы. Аха, Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада ари афорум алахәхара изалыршом.\nМшаҧымза 23 рзы,\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада астратегиатәи асоциалтәи\nҭҵаарақәа Ҭырқәтәылатәи рфонд Мармара Агәыҧ Ахада, адоктор Аккан Сувер\nихьӡала ишьҭит ашәҟәы. Уаҟа уи ҭабуп ҳәа ахиҳәаауеит асаммит ахь ирҭаз\nааҧхьаразы, иара убасгьы уи асаммит аиҿкааҩцәа адырра риҭеит ари афорум\nдышзалахәымхо. Аҳәынҭқарра Ахада агәыҕра шимоу иҳәеит ари афонди дареи\nаҧхьаҟатәи русеицура шалыршахо ала, - ҳәа адырра ҟаиҵеит Амассатә\nИнформациатә хархәагақәа рҟны Аҳәынҭқарра Ахада Иофициалтә хаҭарнак\nКристин Бжьаниа.\nАҳәынҭқарра Ахада\nиусбарҭа ахыҵхырҭақәа рҟынтә излеилкаахаз ала, Стамбултәи аекономикатә\nсаммит алахәхара мап зацәикыз, абри иарбоу аҿҳәаразы Москва имҩаҧысраны\nиҟоу аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара аусхк аҟны аҳәынҭқаррабжьаратә\nеиқәшаҳаҭра анапаҵаҩра иадҳәалазар ауеит.\n24.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсни\nУрыстәылеи рҳазалхратә еилазаарақәа аҳазалхраҿы азинеилагарақәа\nрҿагыларазы еицеилахәу аусурақәа рымҩаҧгаразы аплан рнапы аҵарыҩуеит\n\n\nАреспублика\nАҧсны Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә еилакы аҟны имҩаҧысит азинхьчаратә\nусурақәа рызҵаарақәа рзы аусуҩтә гәыҧқәа иаркыу реилатәара. Агәыҧ иалоуп\nУрыстәыла Афедерациа Афедералтә ҳазалхратә маҵзуреи, Аҧсны Аҳәынҭқарратә\nҳазалхратә еилаки, Аҩныҵҟатәи Аусқәа рминистрреи, Аҳәынҭқарратә\nшәарҭадаратә маҵзуреи, Иреиҳаӡоу апрокәратуреи рхаҭарнакцәа.\nАусуҩтә\nгәыҧ алацәажәеит аҳазалхратә зинеилагарақәа ирҿагыланы ақәҧаразы\nеицеилахәу аплан апроект, - ҳәа аанацхҳауеит Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә\nеилакы.\nАхәашаҽны,\nмшаҧымза 24 рзы иазгәаҭоуп еицышьақәырҕәҕәоу адокәмент анапаҵаҩра.\n23.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны жәлар\nРџьынџьтәылатә еибашьра аинвалидцәа 200-ҩыуаак инарзынаҧшуа рыҧсы ршьарц\nрҽырхәышәтәырц рылшоит Аҟәа РВСН асанаториа аҟны\n\n\nАҧыза\nминистр ихаҭыҧуаҩ Леонид Лакербаиеи асоциалтә шәахтәқәа Рфонд ахантәаҩы\nЗаур Малиеи Аинво-цхыраара Ассоциациаҟны ирҧылеит Аҧсны аинвалидцәа\nреиҿкаарақәа рнапхгаҩцәа. Аиҧылараҟны иалацәажәеит 1992-93 шықәсазтәи\nАҧсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра аинвалидцәа рсанаториа-кәрорттә\nҽыхәышәтәрақәа рызҵаара.\nАсоциалтә\nшәахтәқәа Рфонд амчала финансла еиқәыршәоу ари апрограммала, 200-ҩыуаак\nрҟынӡа рыҧсшьареи рыхәышәтәреи азгәаҭоуп. Аҧсшьареи ахәышәтәреи\nалыршахоит асанаториа РВСН абазала. Актәи агәыҧ рнеира азгәаҭоуп\nмшаҧымза 27 рзы.\nИаҳхысыз\nашықәс азы, Аҧсны еиуеиҧшым асанаториақәеи аҧсшьарҭа ҩнқәеи, иара\nубасгьы Ҟрым (ақ.Саки) рыҟны рыҧсы ршьеит,рҽырхәышәтәит 250-ҩыуаак Аҧсны\nжәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра аинвалидцәа.\n23.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны\nАпарламент Ахада ихаҭыҧуаҩ Виачеслав Цыгәба далахәуп Кәрсктәи аобласттә\nДума 15 шықәса ахыҵра иазкыу аныҳәа\n\n\nАҧсны\nАпарламент Ахада ихаҭыҧуаҩ Виачеслав Цыгәба далахәуп Кәрсктәи аобласттә\nДума 15 шықәса ахыҵра иазкыу аныҳәа, - ҳәа адырра ҟанаҵоит Апарламент\nапресс-маҵзура.\nАилатәара\nагәырҕьаратә хәҭа ааиртит аобласттә Дума ахантәаҩы Алеқсандр Кичигин. Уи\nиажәахә аҟны дазааҭгылеит аобласт Ахәынҭқарратә мчра иреиҳау\nазакәанҧҵаратә еиҿкаара ашьақәгылара иналукааша аҭоурыхтә мҩа, иара\nубасгьы 4 ааҧхьарак ирылагӡаны адепутатцәа ирылдышази, аҧхьаҟатәи\nруснагӡатәқәеи.\nВиачеслав\nЦыгәба Кәрсктәи иколлегацәа дрыдныҳәало, Аҧсны Жәлар Реизара Аиҳабы\nНугзар Ашәба иҟнытә идныҳәаларатә шәҟәы рнапаҟны ириҭеит.\nАҧсны\nжәлар аҧхьаҟатәи рҧеиҧш иузаҟәымыҭхо Урыстәыла иадырҳәалоит. Убри\nинамаданы, Урыстәыла Афедерациа Кәрсктәи аобласт зекономикатә потенциал\nаҩаӡара акыр иҳаракыу, иарбанзаалак ауадаҩрақәа рҟны аиааира зго ауааи\nрҧышәа Аҧсны азын акыр аҵанакуеит, - ҳәа азгәаҭоуп адныҳаларатә шәҟәы\nаҟны. Агәыҕра сымоуп, Ареспублика Аҧсни Урыстәыла Афедерациа Кәрсктәи\nаобласти ҳзакәанҧҵаратә еиҿкаарақәа русеицуреи, ҳаиҩызареи аҭоурых аҟны\nиахәҭоу аҭыҧ ааннакылап ҳәа, уи цхыраагӡахап Урыстәылеи Аҧсни рыуаажәлар\nиҭышәынтәаланы реизҳа-зыҕьараҿы.\n23.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны\nАҳәынҭқарратә хортә капелла раҧхьаӡа акәны иалахәхоит Москватәи амшаҧтәи\nафестиваль\n\n\nАҧсны\nаҳәынҭқарратә хортә капелла раҧхьаӡа акәны иалахәхоит 8-тәи Москватәи\nмшаҧатәи афестиваль, - ҳәа адырра ҟанаҵоит акәльтура аминистрра.\nМшаҧтәи\nамузыкатә ныҳәа напхгаҩыси уи амҩаҧгара аҧшьгаҩыси дамоуп адирижиор\nВалерии Гергиев. Аконцерт мҩаҧысуеит мшаҧымза 29 инаркны лаҵарамза 3-нӡа\nМоскватәи аконцерттә залқәа рҿы мацара акәымкәа Урыстәыла 28 қалақь\nрҟны.\nАфестиваль\nаҳәаақәа ирҭагӡаны акапелла Москва Аџьынџьтәылатә Еибашьра Дуи аџьеи\nрветеранцәа рзы агәҳалалратә концертқәа мҩаҧнагоит, иара убасгьы Калуга\nақалақь аҟны Иҧшьоу Троицкии акафедралтә уахәама аҟныи Дербицтәи\nГиоргии Неокесариитәи ауахәамаҟни имҩаҧнагараны иҟоуп аконцертқәа.\nАкапелла\nауахәамақәа рзы ҷыдала иазнархиеит апрограмма. Артистцәа ррепертуар аҟны\nиҟоуп Дмитрии Бортианскии Сергеи Рахманинови раҧҵамҭақәеи, иара убасгьы\nаҧсуа жәлар рашәақәа Ахра ашәа, Азар, Гәдиса, Ахәра ашәа,\nОзбақь уҳәа убас егьырҭгьы.\nАхортә\nкапелла асахьаркыратә напхгаҩыси адирижиор хадаси дыҟоуп Адыга\nреспублика аҟазара зҽаҧсазтәыз Нора Аџьынџьал.\n22.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАхҵәацәа\nрусқәа рзы Норвегиатәи Аидгыла азхиоуп Аҧсны Мрагыларатәи ахәҭа аҟны\nасоциалтә обиектқәа реиҭашьақәыргыларазы апроект адгылра аҭара\n\n\nАҧсны\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистр Сергеи Шамба дидикылеит Азиеи Кавкази рҟны\nахҵәацәа русқәа рзы Норвегиатәи Аидгыла арегионалтә диреқтор Маргаретт\nВикки.\nАиҧылараҟны\nирылацәажәеит ахҵәацәа русқәа рзы Норвегиатәи Аидгыла ари ашықәс азы\nпланс ирзарбоу апроектқәа. Уи иазҧхагәанаҭоит асоциалтә ҵакы змоу\nахыбрақәа, ашколқәа, ахәышәтәырҭақәа, анхарҭа ҩнқәа уҳәа убас егьырҭ\nахыбрақәа реиҭашьақәыргыларазы аусрақәа рыцҵара.\nУи адагьы,\nахҵәацәа русқәа рзы Норвегиатәи Аидгыла иагәҭакыуп аҵарадырратә\nпрограммақәа рынагӡара, ашколқәа рырҵаҩцәа рзы атреннингқәа рымҩаҧгара.\nАрҭ апроектқәа рынагӡара алыршахоит Очамчыра, Гал, Тҟәарчал араионқәа\nрыҟны.\nС.Шамба ахә\nҳаракны ишьеит ахҵәацәа русқәа рзы Норвегиатәи Аидгыла Аҧсны имҩаҧнаго\nаусура, иара убасгьы иазгәеиҭеит, ас еиҧш апроектқәа рынагӡаразы\nаусеицура ишазыхиоу. Абри атәы аанацҳауеит адәныҟаполитикатә усбарҭа\nапресс-маҵзура.\n22.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nМоскватәи\nафинанстә-ааглыхратә академиа ацхыраара ҟанаҵеит Аҧсны анаплак ахәҧсазы\nаспециалистцәа разыҟаҵараҿы\n\n\nМоскватәи\nафинанстә-ааглыхратә академиа ацхыраара ҟанаҵҟеитАҧсны анаплакы\n(абизнес) ахәҧсазы аспециалистцәа 15 ҩыуаак разыҟаҵараҿы, - ҳәа адырра\nҟаиҵеит Аҳәынҭқарратә мазареи априватизациеи русбпрҭа аҳәынҭқарратә\nеилакы ахантәаҩы Константин Кациа.\nИаҳхысыз\nахәашаҽны Аҳәынҭеилакы аҟны Анаплакы ахәҧсазы апрограммала еихьӡарала\nихыркәшахеит азыӡрыҩцәа рҧышәарақәа. Аҳәынҭқарратә ҧышәаратә комиссиа\nахантәаҩыс дыҟан Афинанси акредити рфакәльтет адекан Ирина Касарукова.\n20.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nКавказ\nашәарҭадаразы жәларбжьаратәи аицәажәарақәа лаҵарамза 18-19 рзы\nиазгәаҭоуп\n\n\nКавказ\nашәарҭадаразы жәларбжьаратәи аицәажәарақәа лаҵарамза 18-19 рзы\nиазгәаҭоуп. Абри азы адырра ҟаиҵеит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистр\nС.Шамба. Уи иазгәеиҭеит, жәларбжьаратәи аицәажәарақәа изаамҭанытәиу\nрраунд амҩаҧгара азҵаара ишалацәажәаз Қырҭтәыла акризистә\nҭагылазаашьақәа рзы Европа Аидгыла аҳатарнак ҷыда Пиер Морели иареи\nреиҧылараҟны. Уи ашьҭахь Аҟәа иааит, лаҵарамза 18-19 рзы Женева аиҧылара\nшазгәаҭоу атәы зырҵабыргуа ашәҟәы.\nЖеневатәи\nаицәажәарақәа реиҿкааҩцәа ҳасаб азыруит, ООН Амаӡаныҟәгаҩ Хада иажәахә\nакьыҧхь анабалакь ашьҭахь анаҩстәи араунд амҩаҧгаразы ҳара иҟаҳҵаз\nаҳәара, уи лаҵарамза 7 рзы акәхоит ианыҟало, иҳәеит Шамба. Ҳара\nиаҳҳәеит, иазгәаҭоу аҿҳәарақәа ҳшырзыразу, аха убри аан ҳара\nҳахәаҧшуеит, ООН Амаӡаныҟәгаҩ Хада иажәахә аҟны, араҟа аҭагылазаашьа\nшаҟа ииашаны дазнеиуеи насгьы зҽызыҧсахыз аҭагылазаашьақәеи, иара\nубасгьы ООН амиссиа ахьӡи аформати рыҧсахразы ҳажәалагалақәеи шаҟа ҳасаб\nрызуу. Убарҭ ирхьыҧшхоит Женеватәи аицәажәарақәа анаҩстәи ҳалахәхара.\nҲара иаабоит,\nЖеневатәи аформат аҟны, иаразнак акәымзаргьы маҷ-маҷ ҳара ҳгәаҳәарақәа\nрынагӡара ишаҿыу. Ҳахәаҧшып аринахыс ихадоу ҳажәалагалақәа\nирынагӡашьахоу, - иҳәеит Шамба.\n18.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n| Москва\nимҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь ипресс-конференциа\n\n\nАҧсны Урыстәыла ацырхырааны Қырҭтәылеи\nАҧсни рҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара арҕәҕәоит, ҳәа Москва ажурналистцәа рзы\nаҳәамҭа ҟаиҵеит С.Багаҧшь.\nҚырҭтәыла НАТО имҩаҧнаго арратә\nзыҟаҵарақәа рыламҭалазы, ҳҳәынҭқарратә ҳәаа иҵегьы ахьчара ҳарҕәҕәоит.\nУи адагьы, Аҧсны ахатәы ҳәаақәа рыхьчара арҕәҕәаразы аусмҩаҧгатәқәа\nаднакылоит, Қырҭтәыла атерриториантә контрабандалеи изакәанымкәа иаауеи\nабџьар аанкыларазы, - иазгәеиҭеит Аҳәынҭқарра Ахада.\nБагаҧшь иажәақәа рыла, Аҧсны\nАҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара мҩаҧысуеит аҧсуа ган иҟанаҵо аҳәарала,\nУрыстәыла аган алархәны, Ҳҳәаа актәи ацәаҳәаҟны ирыхьчалоит аҧсуа\nҳәаахьшьцәа, - иҳәеит уи. Иаарласны аҳәаақәа Урыстәылеи Аҧсни\nеицеилахәны рыхьчаразы анапы рыҵаҩхоит изыхәҭоу ашәҟәқәа.\nНАТО Қырҭтәыла имҩаҧнаго арратә\nзыҟаҵарақәа рҭакс Аҧсынгьы имҩаҧнагалоит арратә зыҟаҵарақәа, ҳәа аҳәамҭа\nҟаиҵеит С.Багаҧшь. НАТО Қырҭтәыла лаҵарамзеи рашәарамзеи рзы\nимҩаҧнагараны иҟоу арратә зыҟаҵарақәа Кавказ аҭагылазаашьа\nаҭышәныртәалара иацхраауам, - иазгәеиҭеит уи. Ҳара ҳацклаҧшуеит\nҚырҭтәыла иҟоу аҭагылазаашьа, уи аҭакс ҳаргьы имҩаҧаҳгалоит\nаҽазыҟаҵарақәа, - иҳәеит Аҳәынҭқарра Ахада.\nАҧсны иаҧнаҵоит ахатә ар, - иазгәеиҭеит\nС.Багаҧшь. Аҧсуа ар рхыҧхьаӡара 10-15 нызқьҩыуаак рҟынӡа иҟалоит.\nС.Багаҧшь иажәақәа рыла Аҧсны аринахыс\nиагәҭакыуп, Урыстәыла Атәылахьчара аминистрреи егьырҭ амчратә\nусбарҭақәеи иртәу иреиҳау аҵараиурҭақәа рахь Аҧснынтә аррамаҵзуцәа\nаҵаразы рдәықәҵара, уи азы изыхәҭоу аиқәшаҳаҭрақәа рнапы рыҵаҩыуп.\nС.Багаҧшь ажурналистцәа иреиҳәеит, Аҧсны\nҳазныу ашықәс ҧхынҷкәынмзазы Аҳәынҭқарра Ахада иалхразы имҩаҧысраныиҟоу\nалхрақәа рҟны икандидатура шықәиргыло ала. Сара аҩбатәи аҿҳәаразгьы схы\nықәсыргылоит, Аҧсны Аконституциа излаҳәоу ала, Аҳәынҭқарра Ахада азин\nимоуп ҩ-ҿхәарак икандидатура ақәыргылара. иҳәеит уи. Багаҧшь\nиажәақәа рыла ари демократиатә алхрақәахоит, араҟа зегь реиҳа\nихадоу, ииашаны еилыхха алхрақәа рымҩаҧгароуп.\nС.Багаҧшь иажәақәа рыла Гәдоуҭа иҟоу\nУрыстәылатәи арратә база аҭышәынтәалара иаҿуп, архәҭақәа рҭыҧаҟны\nиҟоуп.\nОчамчыра иҟоу Урыстәылатәи арратә база\nакәзар, Багаҧшь иазгәеиҭеит ари рацәак идуум арратә-мшынтә базахоит,\nхәба-фба Урыстәыла аибашьыгатә ҕбақәа рыдагьы, Аҧсны арра-мшынтә мчқәа\nиртәу аӡсагақәагьы рыла ишьақәгылазаауеит.\n18.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАшколхәыҷқәа рыбжьара имҩаҧысуаз\nАреспубликатә олимпиадаҟны 86-ҩыуаак аиааира ргеит\n\n\nАҟәатәи Ашьхарыуаа рышкол №10 аҟны\nеихыршьалеит ашколхәыҷқәа рыбжьара имҩаҧысуаз ареспубликатә олимпиада\nалыҵшәақәа.\nАолимпиада иалахәын 560-ҩыуаак\nашколхәыҷқәа, ақалақьтәи араионтәи еицлабрақәа рҟны аиааира згахьаз.\nАолимпиада мҩаҧсуан хәажәкыра 23 инаркны 27-нӡа 10 маҭәарк рзы.\nАҵарадырра аминистрра аҳаҭыртә шәҟәқәеи\nагәаларшәагатә ҳамҭақәеи рыла иалнакааит ареспубликатә олимпиадаҟны\nаиааира згаз 86-ҩыуаак ашколхәыҷқәа. Ҵыҧх урҭ 46-ҩыуаак ыҟан. Аҽхәаҧхьыӡ\nшәҟәқәа рыҽрыҧсартәит 80-ҩыуаак аолимпиада алахәцәа, алыҵшәа бзиақәа\nаазырҧшыз, аха аиааира агаразы баллқәак ззымхаз.\nАҵарадырра аминистрра иазгәанаҭеит\nарҵаҩцәа рџьабаагьы, аҵаҩцәа аолимпиада иазыҟазҵаз. Урҭ аҳаҭыртә шәҟәқәа\nранашьан.\nАолимпиада амҩаҧгара хықәкыс иаман\nаҵараҿы аҟыбаҩ ҷыда аазырҧшуа ашколхәыҷқәа ралкаара. Ҳара аолимпиада\nалыҵшәақәа ҳдыргәырҕьоит, - лҳәеит аҵарадырра аминистр Индира Аҩардан.\nЛара лажәақәа рыла, иҳаҩсыз ашықәсқәа раасҭа, сынтәа адҵақәа еиҳа\nиуадаҩын, урҭ ҳаамҭазтәи аолимпиадатә дҵақәа ирышьашәало иҟан.\nАҵаҩцәеи урҭ рырҵаҩцәеи ирзеиҕьалшьеит\nаҵараҿи аусраҿи ақәҿиарақәа.\n16.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАиҳабыра\nажәалагала ҟарҵоит Гагра Челискинаа рыхьӡ зхыу аҧсшьарҭа ҩны амазаратә\nкомплекс 40 миллион мааҭ ҳәа аҭиразы\n\n\nАҧсны Аминистрцәа Реилазаара Ақәҵара\nрыдыркылеит Челиускинаа рыхьӡ зхыу аҧсшьарҭа ҩны амазаратә комплекс\nаҭиразы.\nАиҳабыра ақәшаҳаҭхеит Челиускинаа рыхьӡ\nзхыу аҧсшьарҭа ҩны амазаратә комплекс 40 миллион мааҭ ҳәа аҭира\nалыршаразы азакәан апроект, Аҳәынҭқарра Ахада иахь аҳәара ҟарҵеит\nазакәанпроект ахәаҧшразы апарламент ахь идәықәиҵаразы.\n15.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь апрокәратура аусзуҩцәа ирыдиныҳәалеит\nрзанааҭтә ныҳәа\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь\nапрокәратура аусзуҩцәа ирыдиныҳәалеит рзанааҭтә ныҳәа. 15 шықәса раҧхьа,\n1994 шықәса ,мшаҧымза 15 рзы иаҧҵан Ареспублика Аҧсны апрокәратура.\nСынтәа, Аҧсны апрокәратура,\nаџьынџьтәыла азинхьчаратә институт хадақәа ируакыу иахыҵит 15 шықәса.\nАрҭ ашықәсқәа зегьы ирылагӡагны, шәара шәусбарҭа азакәани азинлеишәеи\nрыхьчаразы иалшо зегьы ҟанаҵоит. Апрокәратура иреиҕьыу ахаҭарнакцәа\nеснагь иалукаауан рдырра ҵаулақәеи, изҿыу аусҧшьа гәык-ҧсык ала амаҵ\nауреи рыла ҳәа аҳәоит адныҳәаларатә шәҟәы аҟны.\nИахьа, Аҧсны ахьыҧшымреи азхаҵареи\nанаиу, аҿиаразы ашәышықәса ҿыц иананыла, апрокәратура аусура аҭакҧхықәра\nеиҳагьы иацлоит. Ауадаҩрақәа акыр шырҧылоугьы, апрокәрорцәеи\nаусеилыргаҩцәеи ауааҧсыра рзинқәеи рхақәиҭреи рыхьчоит, ацәгьоура\nиаҿагыланы иқәҧоит, - ҳәа аҳәоит адныҳәалараҟны.\nС.Багаҧшь, ари асуҧшьаҿы акы аџьабаа\nзбахьоу апрокәратура аветеранцәеи, Ареспублика Аҧсны апрокәратура\nаусбарҭақәа рҟны аус зуа зегьи ирыдиныҳәалеит рзанааҭтә ныҳәа,\nирзеиҕьеишьеит анасыҧ, агәабзиара, аҭаацәараҿы аманшәалара, азинлеишәа\nарҕәҕәара аус аҟны ақәҿиара дуқәа.\n15.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАмҩаҿы\nашәарҭадара аҭагылазаашьеи уи азы аусмҩаҧгатәқәеи ирызкын иаартыз\nапарламенттә зыӡырҩррақәа\n\n\nАмҩаҿы ашәарҭадара аҭагылазаашьеи уи азы\nаусмҩаҧгатәқәеи ирызкын, ашәахьаҽны, мшаҧымза 13 рзы имҩаҧысыз иаартыз\nапарламенттә зыӡырҩррақәа.\nАзакәанҧҵареи, аӡбара зинтә реформеи,\nаҳәынҭқарратә ргылареи рзы аилак ахантәаҩы Владимир Начач иажәақәа рыла,\nаҵыхәтәантәи 5 шықәса ирылагӡаны атәылаҿы амҩа-транспорттә машәырқәа\nирыхҟьаны иҭахахьеит 323-ҩыуаак, 1312 ҩыуаак инарзынаҧшуа ахәрақәа\nроухьеит Ари иааизакны қыҭак ауаа ыҟоуп. Амҩа-транспорттә машәырқәа\nрыҟны еиҳарак ааха роуеит аҿар 15 инаркны 40 шықәса рҟынӡа зхыҵуа.\nСтатистикала, зегь реиҳа амҩатә машәырқәа ҟалалоит жьҭаарамза инаркны\nҧхынҷкәынмзанӡа аҧсшьара мшқәа раан, - иҳәеит уи.\nАҧсны Жәлар Реизара ааигәатәи\nаилатәараҟны актәи аҧхьараҿы Ашьауҕатә Кодекс аҟны аҧсахрақәа\nаларгалеит, уи инақәыршәаны, анаркотикатә рҩышьыгақәа злаҵаны иҟои,\nмамзаргьы аҩы ыжәны амҩа-транспорттә машәыр зыхҟьаз рзы ашьауҕатә\nҭакҧхықәра аҿҳәара иацҵоуп. Иахьа имҩаҧысуа азызыҩррақәа ари\nаҳәынҭқарратә еиҿкаарақәа амҩатә машәырқәа рыҩаӡара аиҵатәразы\nиконкреттәу ажәалагалақәа аус рыдулара иазкыуп. иазгәеиҭеит уи.\nНачач иҳәеит, Аҳәынҭқарратә\nавтоинспекциа Аусбарҭа адырранҵақәа рыла, амҩа-транспорттә машәырқәа\nеиҳарак ирыхҟьоит арыжәтә ыжәны амашьына аҧсҟыкреи, амашьына ырццакны\nадәықәҵареи, угәы уҽанызҵо амҩатә дыргақәеи, алашамҩақәҵақәеи\nратәамбара.\nАдепутат игәаанагарала,\nамҩа-транспорттә машәырқәа рзы азинхархәаратә практика аҩаӡара лаҟәуп.\nАшьауҕатә усқәа рзы аусеилыргаратәии аӡбаратәи еиҿкаарақәа иахәҭоу\nаӡбарақәа рыдыркылом. Заатәи аусеилыргарақәа арҭ аусқәа рзы инықәырҧшшәа\nихарҭәаамкәа имҩаҧысуеит, - инаҵшьны иазгәеиҭеит Начач.\nАҩныҵҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыҧуаҩ\nВладимир Гаидуков Административтә кодекс аҟны иҟоу аҩыжьра иазхьаирҧшит\nазакәанҧҵаҩцәа. Иахьа амҩа-патрультә маҵзура аусзуҩ амашьынаныҟәцаҩ\nдихымхәцит ҳәа дахьырхәхом. Аилагаҩцәа агәра ргароуп, зегь раҧхьаӡа\nиргыланы, ишахьырхәхо ала. Иара убасгьы, уи иҳәеит, иеиҭамҵуа\nАҳәынҭқарратә автоинспекциатә постқәа еиҭахгьы ишеиҿкаахо ала.\nВ.Начач иажәақәа рыла, 2005 шықәса\nинаркны 2007 шықәсанӡа ареспублика аусӡбарҭақәа амҩа-транспорттә\nмашәырқәа рзы 82 ус еилдыргахьеит, урҭ рҟынтә 35 аҧсыҭбарақәа рыцын;\nурҭ рахьынтә иҭакыу 23 ҩыуаак роуп.\nИреиҳау аӡбарҭа ахантәаҩы актәи\nихаҭыҧуаҩ Г.Акаба иазгәеиҭеит азакәанҧҵараҿы аҧышәа змоу адукатцәа рхы\nиадырхәо аҩыжьра шыҟоу,. Араҟа зыӡбахә ҳәатәу, аганқәа реиныршәара\nалзыршо Ашьауҕатә кодекс ахәҭаҷ ауп. Аҧсыҭбарақәа зцыу амҩа-транспорттә\nмашәырқәа раангьы, иҧсыз иҭынхацәа аилагаҩ ианихашшаауа ыҟоуп., аӡбаҩ\nари дзаҿагылом. Жәаҳәарада, ацәгьара иҟаҵоу азы иашьашәалоу ахьырхәрагьы\nаиуроуп, - иҳәеит Акаба.\n14.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nИреиҳаӡоу\nапрокәрор Сафарбеи Мқанба ианашьоуп Ареспублика Аҧсны Жәлар Реизара\nАҳаҭыртә грамота\n\n\nАзаканҧҵаратә процесс активла дахәалахәу\nазы Ареспублика Аҧсны Иреиҳаӡоу апрокәрор Сафарбеи Мқанба ианашьоуп\nЖәлар Реизара Ареспублика Аҧсны Апарламент Аҳаҭыртә грамота. Абри азы\nадырра ҟанаҵоит Апарламент апресс-маҵзура.\n14.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсныти\nАҳәынҭқарратә Филармониаҟны имҩаҧысит Нхыҵ Кавказтәи аиашьаратә\nреспубликақәеи, Аахыҵ Уаҧстәылеи Аҧсни реиҩызаратә концерт\n\n\nР.Гәмба ихьӡ зхыу Аҧсныти Аҳәынҭқарратә\nФилармониаҟны имҩаҧысит Нхыҵ Кавказтәи аиашьаратә республикақәеи, Аахыҵ\nУаҧстәылеи Аҧсни реиҩызаратә концерт.\nУи иалахәын Кавказ иреиҳау амузыкатә\nҳамҭа Ахьтәы микрофон зҽаҧсазтәыз Нодар Гәцати (Аахыҵ Уаҧстәыла\nжәлар рартист), Едуард Дауров ( Нхыҵ Уаҧстәыла Ареспублика жәлар\nрартист), Сулҭан Баикәлов (Ҟарачы Черкесстәи Ареспублика жәлар\nрартист), Магомеҭ Исаев (Чечентәыла Ареспублика жәлар рартист), Ирина\nРакитина (Ҟабарда Балкариа), автор-анагӡаҩы Анатолии Алҭеиба, Ирена\nКәлаа уҳәа убас егьырҭгьы.\nАртистцәа,рхатәы бызшәа инаваргыланы\nинарыгӡон аурыси аҳәаанырцәтәии акомпозиторцәа еицырдыруа рашәақәа.\nАконцерт алахәцәа Аҟәа иааит апроект\nавтор, Жәлар Рҟазара Ацентр аиҳабы Нури Кәарҷиа иаапхьарала. Иара\nиажәақәа рыла, Нхыҵ Кавказынтәи ҳашьцәа раҧхьаӡа акәны арахь иааит\nабџьар шьҭыхны ҳаҧсадгьыл ҳацрыхьчарц акәымкәа, аҳҭны қалакь ауааҧсыра\nагәырҕьареи агәалаҟазаара бзиеи ҳамҭас ирырҭарц ирырҭарц азы. Уи\nшрықәҿиаз дырҵабыргуан ахәаҧшцәа еихымсыҕьуаз рнапеинҟьабыжьқәа.\nАвтор-анагӡаҩ Анатолии Алҭеиба\nиазгәеиҭеит, ас еиҧш аконцертқәа реицымҩаҧгара аҧышәеимадараҿы анырра\nшыҟанаҵо. Иҟоуп ирҿаҳҵааша Нхыҵ Кавказынтәи ҳколлегацәа. Аҟазареиҧш\nажәларқәа еидызкыло акагьы ыҟаӡам. иҳәеит ашәаҳәаҩ.\nАконцерт иалахәыз зегьы Аҧсны акультура\nаминистрра аҟнытә аҳамҭақәа ранашьан.\n10.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАӡиудо азы Ҟәбан\nашколхәыҷқәа рыбжьара имҩаҧысуаз аспортокиадаҟны аҧхьахәтә ҭыҧ\nаанылкылеит Диана Чалиан\n\n\nАбокси ақәҧареи рзы Аҟәатәи\nахәыҷтәы-қәҧштә школ ааӡамҭа, Аҟәатәи аҩбатәи абжьаратә школ аҵаҩы,\nаӡиудо азы 1993-95 шықәсқәа рзы ииз Ҟәбан ашколхәыҷқәа рыбжьара\nимҩаҧысуаз аспортокиадаҟны 57 килограмм акапантә категориаҟны аҧхьахәтә\nҭыҧ аанылкылеит Диана Чалиан. Абри азы Аҧсныпресс ахь адырра ҟаиҵеит\nазыҟаҵаҩ еиҳабы Андреи Погосов.\nАицлабрақәа мҩаҧысуан мшаҧымза 2 инаркны\n8 нӡа Армавир. Урҭ ирылахәын 400 инареиҳаны Краснодартәи атәылаҿацә\nиаҵанакуа акалақьқәеи араионқәеи.\nДиана Чалиан аихьӡара шьахәқәа аарҧшуа\nдықәгылеит, 57 килограмм акапантә категориаҟны 6 иааирак лгеит,\nаҧхьахәтә ҭыҧгьы аанылкылеит, - ҳәа адырра ҟаиҵеит Андреи Погосов.\n09.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nИаарласны Апарламент ахәаҧшраны\nиҟоуп Ареспублика Аҧсны Аҳаиртә Кодекс азы апроект\n\n\nАекономикатә политиказы апарламенттә\nеилакы аҟны имҩаҧысит Ареспублика Аҧсны аҳаиртә Кодекс азы апроект\nахәаҧшра.\nАилак аусура ихы алаирхәт\nАҳәынҭеилахәыра Аҧсуа ҳаирцәаҳәақәа адиректор хада Виачеслав Ешба.\nАпарламенттә еилакы ахантәаҩы Павел\nЛешьук иазгәеиҭеит, Акодекс регламентра шауа Аҧсны аҳаиртә ҳәаа\nахархәара аиҿкаашьа, уи адкылара хымҧадатәуп ҳәа. Аҳаиртә ҳәаа Акодекс\nаус адырулеит аҧышәа змоу аеқсперҭтә гәыҧ, уи иахьынӡауала иазааигәоуп\nурыстәылатәи. Убри аан, зегь раҧхьаӡа иргыланы, ҳасаб рызууп\nҳҳәынҭқарра аинтересқәа, - иҳәеит П.Лешьук.\nИаарласны, акодекс апроект ахәаҧшразы\nинагахоит Апарламент аҟны.\nЛешьук адырра злаҟаиҵаз ала,\nАҳаиреимадаразы Аиқәшаҳаҭра анапаҵаҩразы азырхиара иаҿуп Аҧсни\nУрыстәылеи реиҳабырақәа рыбжьара.\n09.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны анапхгара\nиазырыӡбеит Урыстәылатәи архәҭақәа алархәны, Қырҭтәылеи Аҧсни Рҳәынҭҳәаа\nахьчара арҕәҕәара\n\n\nҚырҭтәыла аганахьала аҭыҧ змоу\nабџьарлатәи апровокациақәеи, иара убасгьы ааигәа ақырҭуа нышьақәа\nирҳәынҷаз Аҟәантәи Стамбулҟа ицоз аҭырқә ҕбеи уҳәа убас аҭыҧ змоу\nахҭысқәа инарыдҳәаланы, Ареспублика Аҧсны анапхгара аӡбара рыдыркылеит\nУрыстәылатәи арратә еилазаарақәа алархәны Қырҭтәылеи Аҧсни Рҳәынҭқарратә\nҳәаа ахьчара арҕәҕәаразы. Абри атәы аҳәоит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистрра 2009 шықәса, мшаҧымза 8 рзы иҟанаҵаз Аҳәамҭаҟны.\nИара убасгьы аҳаиртә ҳәаа ахылаҧшра\nарҕәҕәареи Аҧсны аӡқәа рҟны аҕбақәа ршәарҭадара аиқәыршәареи рзы\nизыхәҭоу инхарҭәаау аусмҩаҧгатәқәа рыдкылара азҧхьагәаҭоуп.\nАҧсны агәҭынчымра аанарҧшуеит Қырҭтәыла\nамаҵзура ҷыдақәа Кәыдры аиҩхааҿы имҩаҧырго аҵшәааратә усмҩаҧгатәқәа\nрактивтәреи рзи, иара убасгьы Қырҭтәыла амаҵзура ҷыдақәа иааигәаӡаны\nирымадоу, ақырҭуа террористтә гәыҧ Белый легион апартизантә ҵысра\nеиҭа ахьарҿыцзи.\nҚырҭтәыла анапхгара рҽазыршәоит аимак\nазонаҿы аҭагылазаашьа аруадаҩра, уиала , 2009 шықәса мшаҧымза 9 рзы\nҚырҭтәыла аопозициа ргәы иҭоу аҿагыларақәа еиҵарҟьаразы, ҳәа\nазгәанаҭоит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистрра.\nАҧсуа ган изныкымқәа жәларбжьаратәи\nаилазаарақәа рахь ааҧхьарақәа ҟанаҵахьеит аимак азонаҿы аҭагылазаашьа\nаибарххаразы, хәҭакахьала Қырҭтәыла иҟоу Европатәи Амониторингтә\nмиссиахь, иара убасгьы Европатәи Аидгыла аҭакҧхықәра ахьаду азонаҿы\nҚырҭтәыла архәҭақәа рхыҧхьазара аизҳареи инарыдҳәаланы, аха уи\nзынӡаскгьы хырҩаа арымҭеит.\nУбри инадҳәаланы, аҧсуа ган инаҵшьны\nиазгәанаҭоит, Қырҭтәыла аганахьала иаауа иарбанзаалак апровокациақәеи,\nагрессиатә хымҩаҧгашьақәеи раҧырҟәҟәаара ишазхиоу азы.\n08.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nҚырҭтәыла\nеиҭарҿыцит Амшын Еиқәа аӡқәа рҟны амшынтә қәларақәа рымҩаҧгара Аҧсны\nАдәныҟатәи Аусқәа рминистрра\n\n\nҚырҭтәыла еиҭарҿыцит Амшын Еиқәа аӡқәа\nрҟны амшынтә қәларақәа рымҩаҧгара, ари даҽазныкгьы ишьақәнарҕәҕәоит\nаимак аибарххаразы Қырҭтәыла аҽазышәарақәа. Абри азы адырра ҟанаҵоит\nиахьа Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа рминистрра, 2009 шықәса, мшаҧымза 5 руха\nАмшын Еиқәа аӡқәа рҟны, аҭырқәа бааӡатәымҩангага (атанкер) Денса\nДемент, Аҟәантәи Стамбулҟа зхы зырхаз ахьырҳәынҷаз инамаданы.\nАбааӡатәымҩангага ( атанкер) рҳәынҷеит ақырҭуа нышьа-аҷаҧшьаҩцәа ҩба. Уи\nаборт аҟны иҟан 10 ҩыуаак Ҭырқәтәыла ауаатәыҩса.\nҚырҭтәыла, Амшын Еиқәа аӡқәа рҟны\nахәҳахәҭратә ҕбақәа раанкыларазы ахымҩаҧгашьа, Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа\nрминистрра излазгәанаҭоу ала, ари жәларбжьаратәи амшынтәии\nагәҳалалратәи зинқәа ирҿагылоит, Ҭырқәтәылантәи Аҧсныҟа иааргоз аидара\nизлаҭынч еидараз ала.\nАҧсуа ган агәнамӡара аанарҧшуеит, иара\nубасгьы Қырҭтәыла иҟоу Европатәи аилазаарақәа рхымҩаҧгашьазы, аимак\nазонаҿы раанхаразы аҽазышәара ҕәҕәақәа ҟаҵо, хәҭакахьала Аҧсынгьы уахь\nиналаҵаны, Европатәи Амониторингтә миссиа аҭакҧхықәра азонаҿы ақырҭуа\nарратә потенциал аихаҳара зынӡаскгьы хырҩаа арҭом.\n07.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны абыргцәа\nРхеилак аинститут аҩаӡара ашьҭыхра азҵаара иазкын апартиа Иакыу Аҧсны\nиеиҿнакааз астол гьежь\n\n\nАҧсны абыргцәа Рхеилак аинститут аҩаӡара\nашьҭыхра азҵаара иазкын апартиа Иакыу Аҧсны иеиҿнакааз астол гьежь.\nАилацәажәарақәа ирылахәын 80 шықәса\nзхыҵуа Абыргцәа Рхеилак ахантәаҩы Павел Аӡынбеи, араионтә ҟәшақәа\nрнапхгаҩцәеи.\nИқәгылоз иазгәартҭон, абыргцәеи,\nареспубликаҿы ҳаҭыр-пату зқәу ауааи ативла рхы аладмырхәыр ада ҧсыхәа\nшыҟам, аҿар амилаҭтә-кәльтуратә ҵасқәеи, ақьабзқәеи рылааӡара азҵаараҿы.\nАбыргцәа, еиҳаракгьы агәҭынчымра рнаҭоит аҿар рыбжьара анаркотикатә\nмаҭәашьарқәа ахархәара ахьырымоуи, амҩатә машәырқәа ирыхҟьаны аҿар\nахьҭахои, иара убасгьы аира аҵкыс аҧсра ахьеиҳахази.\nАбыргцәа адгылара арҭоит ареспублика\nанапхгара (ачарақәеи, аҧсрақәеи, аҧсхәрақәеи) уҳәа убас егьырҭ аритуалтә\nусмҩаҧгатәқәа ишахәҭоу еиҧш рымҩаҧгаразы излагаз акомпаниа иацырҵаразы.\nАбыргцәа Рхеилак ахаҭарнакцәа ажәалагала\nҟарҵеит, Кавказ зегьы аҟнытәи абыргцәа Реизара Аҧсны амҩаҧгаразы,\nеиуеиҧшым ареспубликақәа рыҟнытә абыргцәа, ауаажәларраҟны ицәырҵуа\nауадаҩрақәа рыӡбараҿы рҧышәа еимырдарц азы.\n07.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсуа Аепархиаҿы\nимҩаҧысит ауаҩы изинқәа рзы Еидҵоу Амилаҭқәа Реиҿкаара Аҟәатәи аофис\nахада иҧылара\n\n\nАҧсуа Епархиаҿы\nимҩаҧысит ауаҩы изинқәа рзы Еидҵоу Амилаҭқәа Реиҿкаара Аҟәатәи аофис\nахада Ричард Коменди Аҧсуа Епархиа Аусбаҩ инапынҵақәа назыгӡо аиреи\nВиссариони (Аҧлиа) реиҧылара.\nАиҧылараҿы\nирылацәажәеит, 2008 шықәса рзы, ақырҭуа архәҭақәа рыҟнытә зхы иақәиҭтәыз\nКәыдры аиҩхаа аҟны иаанхаз 7 ҩыуаак амонахцәа, мшаҧымза 3 рзы Аҧснынытә\nҚырҭтәылаҟа рдәықәҵара азҵаара.\nСара Еидҵоу\nАмилаҭқәа Реиҿкаара азинхьчаҩ иеилсыркааит ақырҭуа уахәама амаҵзуцәа\nзҿыҵәҟьаз, урҭ рдоҳатә уалҧшьақәа ракәымкәа, аполитика шакәыз\nимҩаҧыргоз,- иҳәеит аиҧылара ашьҭахь аиреи Виссарион.\n07.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nОчамчыреи Гали\nараионқәа ршколқәа еизгоу ркомандақәа Акалам аҧышәара аицлабраҿ\nаҧхьахәтә ҭыҧ еиҩыршеит\n\n\nАҟәа имҩаҧысит\nАҧсны ашколхәыҷқәа рыбжьара Ареспубликаптә рҿиаратә еицлабра Акалам\nаҧышәара. Уи есышықәса еиҿнакаауеит Аҧсны аҵарадырра аминистрра.\nГали , Тәҟарчали,\nОчамчыреи, Гәылрыҧшьи , Аҟәеи, Гәдоуҭеи, Гагреи рраионқәа, Аҟәа\nақалақьи еизгоу ркомандақәа еицлабуан ахҭыс ахьыҟалаз аҭыҧ аҟнытә\nарепортаж амҩаҧгашьеи, аҭӡы газеҭ аҭыжьреи, аҩразы адҵа анагӡареи, иара\nубасгьы ахәыҷқәа рхала иаҧырҵаз ажәеинраалақәа рыҧхьареи рзы.\nАжиури анапхгаҩы,\nахәыҷтәы газеҭ Амцабз аредақтор, апоетесса Инна Аҳашба ахәыҷқәа\nажәеинраалақәа рхала ишырымҩыз ала агәыҩбара злалызцәырҵыз ала, ажиури\nахә ршьарц рыӡбеит ажәеинраалақәа исахьаркны ҟазарыла иаҧхьо ҳәа.\nАинтерес зҵоу\nаҭӡыгазеҭқәа наргеит Тҟәарчали, Гали араионқәа рыҟнытә ашколхәыҷқәа.\nТҟәарчал ашколхәыҷқәа Аҧсны ахьыҧшымра иазыркит аҭӡы газеҭ. Галтәи\nашколхәыҷқәа рыҭӡы-газеҭ Аамҭақәа реиқәҿымҭа захьӡыз аҟны данын абџьар\nаанкыланы, аҭынчра символра аызуа аҳәыҳәқәа иреихсуа ауаҩы.\nАицлабра\nалыҵшәақәа еихшьало, ажиури алахәцәа еицҿакны иазгәарҭеит ахәыҷқәа\nзегьы ибзианы рыҽшазыҟарҵаз. Ажиури ирыдыркылаз аӡбара дазааҭгыло, иара\nубасгьы ахәыҷқәа агәаларшәагатә ҳамҭақәа рызнаго, аҵарадырра аминистр\nИндира Аҩардан агыҕра шлымаз лҳәеит, ари аконкурс аицлабратә ҟазшьа\nшамоу, араҟа иаиуааиуа шыҟоу еиҧш, иаҵахоугьы шыҟоу, убри аҟнытә\nахәыҷқәа аӡәгьы игәы нхарым ҳәа.\nИреиҕьыу\nаҩымҭақәа ҳәа иалыркааит Очамчыра араион Ҷлоутәи абжьаратә школ аҵаҩы\nНана Ураҭаӡе, Гал араион ашкол №1 аҵаҩы Иулиа Езыгәбаиа, 5 -тәи Аҟәатәи\nабжьаратә школ аҵаҩы Лаура Аҩыӡба русумҭақәа.\nИреиҕьыу аҭӡы\nгазеҭқәа рзы аицлабраҿы аҭыҧқәа еихшан абас: актәи аҭыҧ Тҟәарчал\nараион, аҩбатәи Гагра араион, ахҧатәи Аҟәа.\nИсахьаркны\nаҧхьараҿы актәи аҭыҧ аанылкылеит Рада Џьуҕьелиа (Гәдоуҭа араион),\nаҩбатәи Асҭанда Гәргәлиа ( Аҟәа ақалақь), ахҧатәи Ҭемур Убилава (Гал\nақалақь).\nАхҭыс ахьыҟалаз\nаҭыҧ аҟнытә арепортаж аимпровизациазы иреиҕьыу акәны иалыркааит Гал\nараион еизгоу акоманда арепортаж.\nАжиури алахәцәа\nабалқәа зегьы анеихыршьала, Очамчыреи Гали араионқәа еизгоу\nркомандақәа актәи аҭыҧ рзеиҩшахеит, аҩбатәи аҭыҧ ааннакылеит Аҟәа\nақалақь.\n06.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nГал араион аҟны иҧшаауп аҧсыбаҩ\n\n\nМшаҧымза 3 рзы, 11 сааҭи 49 минуҭи рзы\nГалтәи амилициа аҟәша аусзуҩцәа Набакиа ақыҭа ахадара аиҳабы Нани Қардаа\nадырра риҭеит, Набакьиа ақытан ишырыҧшааз, 1976 шықәса рзы ииз, Елгәџьа\nБераиа иҧсыбаҩ.\nИзбаз изларҳәо ала, уахынла Бераиа иҩны\nиҩналеит иеилкаамыз хҩык асабрадақәа зҿаз, урҭ мачыла Бераиа иҩны\nддәылганы дыргеит.\nҦыҭк аамҭа цахьаны, Е.Бераиа иқыҭауаа\n,ахҭыҧқәа зныз иҧсыбаҩ рыҧшааит\nГал араион аҩныҵҟатәи аусқәа рыҟәша\nаиҳабы Лауренс Коҕониа ажурналистцәа излареиҳәаз ала, Бераиа 2006 шықәса\nраахыс араион азинхьчаратә усбарҭақәа ишьҭан имҩаҧигоз артҟәацрақәеи,\nГал араион Аладатәи азона амилициа аусзуҩ Фридно Џьгеренаиа ишьреи рзы.\nУажәааигәанӡа Бераиа Қырҭтәыла\nиҽиҵәахуан, зны-зынла маӡала Аҧсны атерриториахь дхыҵуан. Уи арахь\nиааразын аинформациа хьшәаны излаҳауаз ала, иаанкылара алыршамызт.Бераиа\nуажәы Аҧсныҟа даазҭгьы акәхап даҽа тҟәацрақәак рымҩаҧгаразы, аха уи\nдахьымӡеит, _ иҳәеит Коҕониа.\nАхҭыс ахьыҟалаз аҭыҧ аҟны аоперативтә\nгәыҧ аус ауеит.\n03.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nМосква иҟоу Испаниа ацҳаражәҳәарҭа\nАҧснытәи аспортсменцәа авизақәа рыҭара мап рыцәнакит\n\n\nМосква иҟоу\nИспаниа ацҳаражәҳәарҭа Аҧснытәи аспортсменцәа авизақәа рыҭара мап\nрыцәнакит, ҳәа ажурналистцәа рахь адырра ҟаиҵеит аҿари аспорти русқәа\nрзы Аҳәынҭеилакы ахантәаҩы Рафаель Амҧар.\nХәажәкыра 30\nинаркны, мшаҧымза 6-нӡа, Испаниа, Барселона азааигәара, есышықәса\nимҩаҧысуеит Европа ашьапылампыл азы акәбок Амилаҭтә Кубок. Аҧсны\nакоманда арҭ аицлабрақәа ирылахәхон раҧхьаӡа акәны.\nР.Амҧар излеиҳәаз\nала, аҧсуа шьапылампыласцәа рзы арҭ аицлабрақәа рахь ааҧхьара ироуыз\nқәҿиара дуын, аха Европатәи ахаҭарнакрақәа уи аҿагыларазы иаадырҧшыз\nрҽазҵәылхрақәа ирыбзоураны аҧсуа спортсменцәа аҭагылазаашьа рмоуит\nевропа аҩаӡара аҟынӡа аицлабрақәа рылахәхара.\nАҧсуа\nспортсменцәа, урыстәылатәи атәылауаҩра змоу, хәажәкыра 18 рзы Москва\nиҟоу Испаниа ацҳаражәҳәарҭахь идҵаалеит авизақәа риуразы. Аха, хәажәкыра\n27 рзы урҭ мап рыцәкны, рдокәментқәа рзыргьежьын.\nАҧсуа делегациа\nаилазаараҟны 18 ҩыуаак ыҟан, урҭ рхыҧхьаӡараҟны 14 ҩыуаак\nаспортсменцәа, азыҟаҵаҩ, аспонсор хада иҟнытә ҩыџьа ахаҭарнакцәа,\nапарламент адепутат, ашьапылампыл Афедерациа ахҭарнак.\nАҧсны Адәныҟатәи\nАусқәа рминистрра аҧхьаҟа гәҭакыс иамоуп Аҧсны атәылауаа авизақәа рыҭара\nмап рцәызкхьо рдырранҵақәа рбаза аҧҵара, Аҧсны атәылауаа ринтересқәа\nрыхьчаразы иашьашәалоу аусмҩаҧгатәқәа рыдкыларазы.\n03.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАминистрцәа\nРеилазаараҟны ирылацәажәеит агидрометеорологиа аусхк аҟны Урыстәылеи\nАҧсни русеицура аперспеқтивақәа\n\n\nАгидрометеорологиа аусхк аҟны Урыстәылеи Аҧсни русеицура аперспеқтивақәа\nирылацәажәон, иахьа ,Аминистрцәа Реилазаараҟны.\nУрыстәыла аган\nхаҭарнакра азыруан Нхыҵ Кавказтәи Агидрометцентр аметеоролог хада\nПиотр Луреи, аметеорологиеи аҳауеи рыҟәша аиҳабы Татиана Павличенкои.\nНхыҵ Кавказтәи\nагидрометцентр ахаҭарнак иазгәеиҭеит, наҟ-ааҟ еицыфеидоу аусеицура\nабжьаҵара, аҧсуа ҳауагәаҭаратә маҵзура аусура аҿиаразы ишхәарҭа духо,\nурыстәыла аганахьала арегион аҟны аҳауатә ҽыҧсахрақәа рзы ииашаны\nаинформациа аиуразы ишыцхыраагӡахо.\nУи Аҧсны аиҳабыра\nрахь ажәалагала ҟаиҵеит, Аҧсныи Урыстәыла Афедерациа егьырҭ\nаметеорологиатә усбарҭақәеи рыбжьара ес-ҽынлатәи аинформациа аимадаразы\nишиашоу аметереологиатә телеимадара аканалқәа рыбжьаҵаразы ахшыҩҵак\nадгылара арҭарц.\nАҧсны\nаҳауагәаҭаратә маҵзура аиҳабы Леуард Барцыц инаҵшьны иазгәеиҭеит, аҧсуа\nметеорологцәа 15 шықәса раахыс иажәыз атехникатә мыругақәа рхы\nишадырхәо. Убри аан, уи иазгәеиҭеит Аҧсны аус шауа аметеостанциақәа\nҧшьбеи, аметеопостқәа ҩбеи. Аҳәынҭқарраҿы иаҳа иуадаҩыз аҭагылазаашьақәа\nраангьы, амаҵзура финансла аиқәыршәара еиҧырҟьамызт. иазгәеиҭеит\nЛ.Барцыц.\nАҧыза министр\nихаҭыҧуаҩ Б.Кәбраа Нхыҵ Кавказтәи агидрометеоцентр ахаҭарнакцәа рахь\nажәалагала ҟаиҵеит аусбарҭабжьаратә усеицуразы аиқәшаҳаҭра аус\nадыруларазы.\n03.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада\n\n\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Очамчыра\nараион Ҷлоу ақыҭа даҭааит\n\n\nИахьа, Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь, Очамчыра араион Ҷлоу ақыҭа даҭааит. Уаҟа\nимҩаҧысит ақыҭа ауааҧсыреи, араион ақыҭақәа рхадацәа зегьы злахәыз\nаизара.\nАизараҿы\nирылацәажәон аҧсуа традициақәа реиқәырхареи, аҿар Аҧсуара рылаӡаареи\nазҵаарақәа. Иқәгылоз иазгәарҭон, аритуалтә усмҩаҧгатәқәа рымҩаҧгараан\nҳмилаҭ ирыцәтәыму атрадициақәа мап шрыцәктәу.\nАҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада иқәгылараан адгылара риҭеит ақыҭауаа иҟарҵаз ажәалагалақәа. Уи\nиазгәеиҭеит, ареспублика егьырҭ ақыҭақәа жәпакы рыҟны абас еиҧш\nаизарақәа иҽрылархәра игәы ишҭоу. С.Багаҧшь ҷлоуаа ирзеиҭеиҳәеит Аҧсны\nакәша-мыкәша аполитикатә ҭагылазаашьа атәи, азеиҧш финанстә кризис\nаҭагылазаашьаҿы атәыла анапхгара аекономикатә усхк аҟны ирыдыркыло\nаусмҩаҧгатәқәеи ртәы.\nАҳәынҭқарра Ахада\nиазгәеиҭеит, иаарласны Ҷлоу ақыҭахь узго амҩа хадаҟны акапиталтә\nрҽеирақәа ишрылаго, иара убасгьы Аҧсадгьыл ахьчара зхы ақәызҵаз рыхьӡала\nамузеи аҧҵараҿы афинанстә цхыраара шриҭо. Аҳәынҭқарра Ахада аизара\nиалахәыз рызҵаарақәа рҭак ҟаиҵеит.\n02.04.2009\nАофициалтә\nСаит Аҧсны Аҳәынҭқарра\nАхада","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-47","url":"http:\/\/www.pro-abkhazia.eu\/News-A-Mshapymza2009.html","date":"2018-11-12T22:15:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-47\/segments\/1542039741151.56\/warc\/CC-MAIN-20181112215517-20181113001517-00420.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990693927,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9990693926811218}","num_words":9861,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":12051.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАдунеи аҿы\nИхадоу:\nАкоронавирус инадҳәаланы Аԥсны аԥкыратә уснагӡатәқәа ирыцырҵоит\nАдинамика\nбзиа:\nҞәбина\nуахыки-ҽнаки\nрыла\nиаарԥшу\n76\nкоронавирус\nхҭыс\nроуп\n13:02 28.05.2020\nЛаҵара 28 рызтәи адыррала Ҟәбинатәи ахәышәтәырҭақәа рахь COVID-19 рымоу ирымаму аилкаараз инеихьеит 8978-ҩык, 880-ҩык хәыҷқәоуп. Урҭ рҟынтәи аҽыхәышәтәра иахысуеит 2131-ҩык.\nҞәбан\nакоронавирустә\nинфекциа\nзмоу\nрхыԥхьаӡара\n3,5\nнызқь\nрҟынӡа\nинаӡеит\nSputnikPro\nиааиуа\nавебинар\nаҟны\nавеб-анализ\nамҩаԥгашьа\nиалацәажәоит\n11:12 27.05.2020\n2\nҨ-миллионҩык рҟынӡа афырхацәа дырбан \"Ԥсра зқәым архәҭа-онлаин\" ала\nЗынӡа онлаин-мҩасра аамҭала идырбан 2,7 миллион фотосахьа.\n10:21 27.05.2020\n9\nКраснодартәи акурортқәа рахь атуристцәа рнеишьа иалацәажәоуп\nРашәара 1инаркны Краснодартәи атәылаҿацә аҿы аусура иалагоит амедицинатә зин ҷыда змоу асанаториақәа, амза аҩбатәи ахәҭазы, аепидемиологиатә ҭагылазаашьа маншәалахар - апансионатқәеи аотельқәеи.\n17:50 26.05.2020\n26\nПутин: Урыстәыла акоронавирус ашыкьымҭа иахысит\nИахьазы Урыстәыла иахьаҵанакуа 362 342 коронавирустә хҭыс азгәаҭоуп 85 регион рҿы.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n17:02 26.05.2020\n5\nРашәара 24 рзы Москва Аиааира апарад мҩаԥгахоит\nСынтәа Аџьынџьтәылатә еибашьра ду аҿы аиааира 75-шықәса ахыҵра амшныҳәа амҩаԥгара аԥсахрақәа аланагалеит акоронавирустә пандемиа. Аиааира апарад арыцхә ахыган.\n15:00 26.05.2020\n22\nУрыстәылаа рыбжаҩык макьаназы анҭыҵ аԥсшьара ацара иазхәыцуам\nУрыстәылаа рыхәҭак акарантин ашьҭахь рфинанстә ҭагылазаашьа уадаҩхоит ҳәа иазырыԥхьаӡоит.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n13:57 26.05.2020\n2\nЖәАА \"Россия сегодня\" аҳақьымцәа рыдгыларатә акциа хацнаркит\nАкциа ахықәкы – Урыстәыла аҩныҵҟа аҳақьымцәеи, амедицинатә усзуҩцәеи, аволонтиорцәеи рҭоурыхқәа иаку атематикатә портал аҿы реизгара амедиагәыԥ асаит ria.ru. аҟны.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n13:05 26.05.2020\n4\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки рыла 8 915 коронавирустә хҭыс ҿыц азгәаҭоуп\nИахьатәи аамҭазы Урыстәыла иахьаҵанакуа 362 342-ҩык акоронавирустә инфекциа рыхьхьеит арегионқәа 85 рыҟны.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n12:15 26.05.2020\n11\nИаразнакала ԥшьба: икьыԥхьуп iPhone ҿыцқәа рыхә\nАилахәыра Apple иатәу iPhone амодель ҿыцқәа OLED-дисплеиқәа рыла еиқәдыршәоит, аусура рылшоит 5G аҳақәа рҿы.\n10:30 26.05.2020\n2\nПесков ахәышәтәырҭа дылырҩааит COVID-19 ахәышәтәра ашьҭахь\nДмитри Песков акоронавирус шимаз азы адырра ҟаиҵеит лаҵара 12 рзы. Иԥшәмаԥҳәыс Татиана Навкеи иареи ахәышәтәырҭахь инаган.\n10:05 26.05.2020\n12\nМишустин аҳәара ҟаиҵеит урыстәылаа аҳәаанырцәҟа ԥсшьара имцарц\nЛаҵара 25 азтәи адыррақәа рыла, адунеиаҿ 5 миллионҩык инарзынаԥшуа авирус рымоуп, 2 миллионҩык ргәабзиара шьақәгылеит, рыԥсҭазаара иалҵит 345 нызқьҩык.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n12:21 25.05.2020\n9\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки рыла 8946 коронавирус хҭыс ҿыц азгәаҭоуп\nИахьатәи аамҭазы Урыстәыла иахьаҵанакуа 353 427-ҩык акоронавирустә инфекциа рыхьхьеит арегионқәа 85 рыҟны.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n18:31 22.05.2020\n15\nПутин: Урыстәылаҟа акоронавирус жьҭаареи абҵареи рзы ихынҳәыр ҟалоит\nУрыстәыла ахада Владимир Путин атәылаҿ асанитар-епидемиологиатә ҭагылазаашьазы аиҳабыра реилацәажәара далахәын.\n14:07 22.05.2020\n10\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки рыла 8894 коронавирус хҭыс ҿыц азгәаҭоуп\nИахьазы Урыстәыла иахьаҵанакуа 326 448-ҩык акоронавирустә инфекциа рымоуп 85 регион рҿы.\n15:42 21.05.2020\n15\nАмшынеиқәаҿ Урыстәыла имҩаԥнаго ганрацәалатәи аҽазыҟаҵарақәа НАТО иаҭакуп\nУрыстәыла Амшын еиқәа зегьы ахылаԥшра анаҭоит: Ту-22М3 асубмаринақәа рхылаԥшреи, амшынақәтә ӷбақәа торпедала рхысра ахылаԥшреи мҩаԥнагоит.\n13:55 21.05.2020\n5\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки рыла 8849 коронавирус хҭыс ҿыц азгәаҭоуп\nИахьазы Урыстәыла иахьаҵанакуа 317 554-ҩык акоронавирустә инфекциа рымоуп 85 регион рҿы.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n11:41 21.05.2020\n6\nАҳақьым: ҭагалан Урыстәыла акьыбачымазара зыхьуа рацәаҩхоит\nУрыстәыла акьыбачымазара ахәышәтәырҭақәа жәпакы акоронавирустә инфекциа ахәышәтәра иаздырхеит.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n14:42 20.05.2020\n16\n\"Имӷьаӡо ахәра\": Аахыҵ Уаԥстәыла Зартәи арыцҳара иаланҵәаз ргәаладыршәоит\nАахыҵ Уаԥстәыла иахьаҵанакуа аҳәынҭқарратә бираҟқәа лашьҭуп, Зартәи амҩаҿы аҭынч уааԥсыра ахьындырҵәаз аҭыԥ аҿы игылоу абаҟа аҿаԥхьа ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵоит, имҩаԥгахоит амитинг.\n16:44 18.05.2020\n7\nАнефт ахәԥса ҳаракхеит, адоллар каҳаит\nАдунеитә џьармыкьаҿ анефт ахәԥса шьҭыҵит адунеи атәылақәа акоронавирус азы аԥкыратә уснагӡатәқәа дырԥсыҽуа ианалага ашьҭахь.\n13:14 18.05.2020\n4\nУрыстәыла уахыки-ҽнаки рыла 8926 коронавирус хҭыс ҿыц ҟалеит\nИахьазы Урыстәыла 290 678-ҩык коронавирустә инфекциа рымоуп 85 регион рҿы. Иахьазы Урыстәыла 290 678-ҩык коронавирустә инфекциа рымоуп 85 регион рҿы.\nАчымазара ҿкы – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n18:36 15.05.2020\n6\nАҵыхәтәантәи уахыки-ҽнаки рыла Ҟәбан згәы бзиахаз еиҳауп ичмазаҩхаз раасҭа\nЛаҵара 15 рзы COVID-19 амазааразы амедицинатә усҳәарҭақәа ирыдҵаалеит 6121-ҩык. Урҭ рҟынтәи 684-ҩык хәыҷқәоуп.\nИҵегь аҭагалара\n17:51 27.05.2020\n285\nАбиблиотека аусзуҩ Лили Қәаранӡиа-Ашәба: Искандер иҩымҭақәа иасмырԥхьац уаҩ дыҟам\nАбиблиотекақәа рымш азы шәаԥхьарц ишәыдаагалоит Џьгьарда ақыҭа инхо, Аԥсны зҽаԥсазтәыз акультура аусзуҩ ҳәа ахьӡ занашьоу, акыршықәса инеиԥынкыланы абиблиотекаҿы аус зухьоу Лили Қәаранӡиа - Ашәба лдунеихәаԥшышьеи лыгәҭахәыцрақәеи ирызку Сырма Ашәԥҳа ланҵамҭа.\n19:01 27.05.2020\n61\nГаблиа аршәы иазкны: Аԥсны иазхартә аҭыжьра ҳалшоит, аха иҭазгалои ҳареи ҳаиҟарам\nАршәы ҭзыжьуа анаплакы аиҳабы Роман Габлиа арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы еиҭеиҳәеит анаплакы аусура заанкылоу атәы.\n10:52 27.05.2020\n60\nАрсалиаԥҳа \"Аклассика ҳаԥхьоит\" азы: аҿар алитература иаҳа агьама днаркып ҳәа ҳгәыӷуеит\nАԥсны акультура аминистр инапынҵақәа назыгӡо Ельвира Арсалиаԥҳа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭалҳәеит апроект \"Аклассика ҳаԥхьоит\" аидеиа шцәырҵыз, уи хықәкыс иамоу атәы.\n09:24 26.05.2020\n45\nҲтәылауаа Қырҭтәыла рҽыхәышәтәра ашьҭахь Аԥсныҟа ихынҳәыр ҟалоит\nАԥсни Қырҭтәылеи рҳәаа аркын хәажәкыра 14 рзы усҟантәи ахада инапынҵақәа назыгӡоз Валери Бганба иусдҵала.\n19:05 26.05.2020\n26\nГабелиа адипломтә усумҭақәа онлаин рыхьчаразы: раԥхьатәи ԥышәан, аха ишахәҭаз имҩасит\nАԥснытәи Аҳәынҭқарратә университет аҭоурыхтә факультет адекан Алик Габелиа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит апандемиа аамҭазы иреиҳаӡоу аҵараиурҭа аҟны амагистрантцәа роушьҭратә квалификациатә усумҭақәа рыхьчара шеиҿкааз атәы.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-24","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/world\/","date":"2020-05-28T22:01:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-24\/segments\/1590347400101.39\/warc\/CC-MAIN-20200528201823-20200528231823-00361.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9975928068,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9975928068161011}","num_words":1401,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.143,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":17631.6,"cluster_detection":-1} {"text":"\"Виртуальная Абхазия\". Драмтеатр\n\"Виртуальная Абхазия\". Драмтеатр\n\"Виртуальная Абхазия\". Драмтеатр\nРедакция Sputnik Абхазия тестирует новый проект \"Исторические превращения\".\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны иахьаҵанакуа 825-ҩык акоронавирус шрылоу шьақәдыргылахьеит. Урҭ рахьтә 235-ҩык апациентцәа ргәы бзиахахьеит, 7-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит.\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа, аиҳабыра, аминистрцәа, Гагра араион ахадара рхаҭарнакцәа злахәыз аилатәара мҩаԥган цәыббра 17 рзы. Аиԥылараҿы иалацәажәан араион абиуџьет ахь ашәахтәқәа рнеира апроблема.\nАреспублика Никарагуа аҿы Ахьыԥшымра амш иазгәарҭоит цәыббра 15 рзы. 1821 шықәса рзы Ацентртә Америка иҟаз, Никарагуа назлаз Испаниа аколониақәа Британиа аҟынтәи ишхьыԥшым атәы рыларҳәеит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/conference\/20141114\/1014930637.html","date":"2020-09-19T05:47:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400190270.10\/warc\/CC-MAIN-20200919044311-20200919074311-00464.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9918041825,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9918041825294495}","num_words":150,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.099,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":27041.3,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, ажьырныҳәа 5 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 585-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 141-ы акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 76-ҩык, урҭ рахьтә 65-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәырӷәӷәоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 23-ҩык, ибжьаратәуп - 13-ҩык. Аҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 33-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 19-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 30-ҩык. Аҟәатәи амобилтә хырхарҭарацәатә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 43-ҩык апациентцәа.\nГәдоуҭатәи агоспиталь аҟны ажьырныҳәа 3 рзы рыԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа.\n2020 шықәса ԥхынҷкәын 21 рзы ахәышәтәырҭа иҭашәаз 57 шықәса зхыҵуа апациент иԥсҭазаара далҵит. Иара изышьақәырӷәӷәан адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", зыхәышәтәра хьанҭаз ачымазара хада \"ҩ-ганктәи аполисегментартә гәыҵәкра\".\n2020 шықәса ԥхынҷкәын 12 рзы агоспиталь иҭашәаз 67 шықәса зхыҵуаз апациент иԥсҭазаара далҵит. Иара изышьақәырӷәӷәан адиагноз \"акоронавирустә инфекциа ҿыц\", \"ҩ-ганктәи аполисегментартә гәыҵәкра\".\nИрыхәҭаз ахәышәтәра ишахысуазгьы, апациентцәа зеиқәымхеит.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб иаанацҳахьан, ԥхынҷкәын 30, 2020 шықәса инаркны ажьырныҳәа 3, 2021 шықәсанӡа жәеизаҩык акоронавирус зыдбалаз апациентцәа рыԥсҭазаара ишалҵыз Аԥсны.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\nАҞӘА, ажьырныҳәа 27 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 543-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 54-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит ҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАжьырныҳәа 25-26 рзы Аԥсны аковид-хәышәтәырҭақәа рҿы рыԥсҭазаара иалҵит фҩык апациентцәа.\nГәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы ажьырныҳәа 26 рзы иԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа. 1931 шықәсазы ииз - идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц, иара убас идбалан зымҩасшьа бааԥсыз авирус-бактериалтә ҩганктәи аполисегментартә гәыҵәкра. Иԥсҭазаара далҵит 1949 шықәсазы ииз ахаҵа, идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы иԥсҭазаара далҵит 1950 шықәсазы ииз апациент, идиагноз хада акоронавирустә инфекциа ҿыц. Иара ахәышәтәырҭа дҭашәеит иҭагылазаашьа бааԥсны, ирԥҳақәа ачымазара акыр ирылаҽны. Апациент мызкы иназынаԥшуа иақәнагаз ахәышәтәра дахысуан, аха уи иахьмырԥшкәа иԥсҭазаара далҵит ажьырныҳәа 26 рзы.\nУрыстәылатәи арратә госпиталь аҿы рыԥсҭазаара иалҵит хҩык апациентцәа. 1950 шықәса рзы ииз апациент иԥсҭазаара далҵит ажьырныҳәа 15 рзы, 1946, 1948 шықәсқәа рзы ииз ҩыџьа апациентцәа - ажьырныҳәа 26 рзы. Урҭ рыхҩыкгьы акоронавирустә инфекциа адиагноз рзышьақәырӷәӷәан.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 118-ҩык, урҭ рахьтә 104-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 34-ҩык, ибжьаратәуп - 50-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 35-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 19-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 15-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 29-ҩык, Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 46-ҩык апациентцәа.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит аҿкычымазара рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\n2021 шықәса ажьырныҳәа 1 азы зда ԥсыхәа ыҟам ауаҩы ихныҟәгага мызкы иартәеит 7 нызқьи 398 мааҭ.\n\"Аԥсны мызчарак ахыԥхьаӡара аилкааразы Урыстәыла Краснодартәи атәылаҿацә, Адыгатәыла ирымоу аметодика ҳхы иаҳархәоит ҳаргьы. Мызчарак иалоуп ауаҩы аԥсымышьҭыгазы иифараны иҟоу 35 хкы афатәқәа. Урҭ рыдагьы ааглыхратә тауарқәа, убасгьы алашара, ауадазы амаҵзуратә шәахтәқәа уҳәа. Арҭ зегьы еилаҵаны зда ԥсыхәа ыҟам аныхтәқәа идыртәо ахә ҟалоит. Афатәқәа ари ахә аҟынтәи 5 нызқьи 60 мааҭ дыртәоит, егьырҭ атауарқәа 1450 мааҭ, ашәахтәқәеи егьырҭ амаҵзуратә хшәаатәқәеи 887 мааҭ. Зда ԥсыхәа ыҟам мызчарак еиҵаны иҟамзароуп ауалафахәы. 2017 шықәсазы апарламент аҟны аџьаус азы азакәан ҿыц рыдыркылеит. Уаҟа иарбоуп ианар 1, 2018 шықәса инаркны мызчарак зда ԥсыхәа ыҟам аныхтәқәа иреиҵамзароуп ҳәа. Ус шакәгьы, иахьагьы иҟоуп зуалафахы мызчарак аасҭа еиҵоу\", - лҳәеит Гогьиаԥҳа.\nШәазыӡырҩы аудио.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nАԥсны Аҳәынҭстатистикаҿы ахныҟәгаратә минимум шьақәдыргылеит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210105\/1031573539\/Asny-aopershtab-uakhyki-naki-ryla-141-koronavirus-khys-ytsi--sbaraki.html","date":"2021-01-28T02:37:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-04\/segments\/1610704835583.91\/warc\/CC-MAIN-20210128005448-20210128035448-00438.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990458488,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9990458488464355}","num_words":893,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.199,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":21335.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, мшаԥы 17 – Sputnik. Аҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы иԥсҭазаара далҵит акоронавирустә инфекциа ҿыц ззышьақәыргылаз 67 шықәса зхыҵуаз апациент, ҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 46-ҩык, урҭ рахьтә 36-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 12-ҩык, ибжьаратәуп - 25-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 36-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит ааҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 12-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - ҩыџьа апациентцәа.\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 13924-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13338-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 219-ҩык.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\nАҞӘА, лаҵара 7 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 334-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 52-ҩык рцәа акоронавирус шалаз аадырԥшит ҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 51-ҩык, урҭ рахьтә 45-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 26-ҩык, ибжьаратәуп - 20-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 37-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 13-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 21-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - хәҩык апациентцәа.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\n\"Маи 8-9 Гәдоуҭа араион ф-қыҭак злахәу аныҳәа дуӡӡа амҩаԥгара ҳазыхиоуп, ашҭа маншәлоуп, аҽқәа уахь инаргаран иҟаз зегьы иахьа инагоуп. Аҽқәа рҭыԥ дара ақыҭақәа рхала, рџьабаала иҟарҵеит. Араион аҟынтә ф-командак 50-50 нызқь мааҭ рыҭоуп, ацхыраара ҳасабала. Иҟоуп раԥхьаӡа акәны ас еиԥш аҽырхәмаррақәа ирылахәу. Иҟоуп раԥхьаӡа акәны иҽыжәлазгьы, ус ҳара ҳҿы дыҟоуп 9 класск рҿы итәоу аҽыуаҩ қәыԥш. Ари аныҳәа ҳажәлар еиднакылоит, аԥсуа жәынгьы-ҿангьы ирымаз аспорт аихьӡарақәа аазырԥшуаз, аԥсҭазаара дуӡӡа ԥхьаҟа изгоз ажәларқәа ҳреиуоуп ҳара. Иҟан аамҭақәа 10 командак рҟынӡа ианыҟаз. Аԥсуа ҽыбӷаҟазаратә хәмаррақәа раԥхьа имҩаԥган Абгархықә, нас Аҷандара, Аацы, абарҭ ақыҭақәа зегьы рзы ари амш азы аныҳәа дуӡӡа ҟарҵон, иара усгьы иҟоуп иахьагьы\", - ҳәа еиҭеиҳәеит Габуниа.\nИаҳа инеиҵыху аиҿцәажәара шәазыӡырҩыр шәылшоит арадио Sputnik Аԥсны аефир аҿы, мамзаргьы аудиофаил аҿы.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210417\/1032235690\/COVID-19-ztsa-ialaz-apatsient-isazaara-dalit-Aati-ainfektsiat-khyshtyray.html","date":"2021-05-08T02:15:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988831.77\/warc\/CC-MAIN-20210508001259-20210508031259-00167.warc.gz","language":"abk","language_score":0.999807179,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9998071789741516}","num_words":475,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.266,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":17500.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Аџьықәреи акультура Аԥсны иаланагалеит XVIII ашәышықәса анҵәамҭазы. Аџьықәреи алаҵара иалагоит лаҵарамзазы, анаҩсан идрашәоит, аҿыхра иалагоит ҭагалан, ибзианы инҩалак.\nАԥсны ақыҭанхамҩатә культураҿы аџьықәреи актәи аҭыԥ ааннакылоит. Уи иалҵуа ашылала ируа абысҭа аԥсуа ичыс хада - агәыхә - ауп. Уи анаҩсгьы аԥш аҵәы иахаҵаны иӡны, ма ижәны ирфоит. Ашыла мгьал агьама акәзар, акы иаламҩашьо иҟоуп. Иара убас ашыла ахархәара арҭоит егьырҭ афатә хкқәа рҟынгьы. Аџьықәреи анҭаргалалак ашьҭахь аԥҳә арахә рзы аӡын хәы ҳәа ирҵәахуеит. Аџьықәреи ахаҭа цәырҳәны аца иҭарыԥсоит.\n2020 шықәса жьҭаара анҵәамҭазы Аԥсны иҭаргалахьеит 17,7 нызқь тонна аџьықәреи.\nАҟәа араион аҿы аурақәа рзеиԥш хышәаҵышәа – 110 гектар, Гәылрыԥшь араион – 600 гектар, Очамчыра араион – 3,5 нызқь гектар, Тҟәарчал араион– 950 гектар, Гал араион – 2,5 нызқь гектар.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nАԥсны ақыҭанхамҩатә культураҿы аџьықәреи актәи аҭыԥ ааннакылоит.\nУи иалҵуа ашылала ируа абысҭа аԥсуа ичыс хада - агәыхә - ауп. Уи анаҩсгьы аԥш аҵәы иахаҵаны иӡны, ма ижәны ирфоит.\nАџьықәреи алаҵара иалагоит лаҵарамзазы, анаҩсан идрашәоит, аҿыхра иалагоит ҭагалан, ибзианы инҩалак.\nАԥсны абысҭа аџьыкхыш амҭакәа ируеит. Аиҳарак ашыла шкәакәа иалырхуеит (иҟоуп ашыла ҩежь ала ианыруагьы). Аишәаҟны реиҳа ихадоу гәыхәуп.\nАџьықәреи иалху ашыла, ишдыру еиԥш, ашьақар, акрахмал, авитамин В1 алоуп. Иара ирласны иухаҳауа акакәны ишьоуп.\nАџьықәреи ахаҭа цәырҳәны аца иҭарыԥсоит.\nАџьықәреи ахаҭа цәырҳәны аца иҭарыԥсоит.\nАџьықәреиҿыхра ианаамҭоу аҭаацәа зегьы еицхыраауеит.\nАџьықәреи анҭаргалалак ашьҭахь аԥҳә арахә рзы аӡын хәы ҳәа ирҵәахуеит.\n\"Амхурсҭа аҳкәажә\" ҳәа ззырҳәо аџьықәреи аарыхны ацаҟынӡа анагаразы, шаҟа цьабаа аҭахыузеи? Адгьыл ацәаӷәара, алаҵара, арашәара, аҭагалара уҳәа.\nАџьықәреи Аԥсны аарыхра иалагеижьҭеи рацәак ҵуам. Уаанӡа иаадрыхуаз ашыи, ахәыӡи — аџьықәреи иаԥсахит.\nСынтәа аџьықәреи аҭагаларазы Аԥсны араионқәа арекордқәа шыҟарҵаз азгәарҭоит.\nАспектакль шьаҭас иамоуп америкатәи адраматург, асценарист Џьон Патрик ипиеса \"Аҭакәажә дышԥақәаагари\" (\"Как бы нам пришить старушку\").\nАпиеса атеатр арепертуар иаларҵеит ҷыдала актрисацәа руаӡәк - Аԥсны Жәлар рартистка Виолетта Маан лзы. Лара лоуп Памела лрольгьы назыгӡо.\nАспектакль аус адулара цон ԥхынҷкәынмза аахыижьҭеи, аха еиуеиԥшым амзызқәа ирыхҟьаны, акоронавирус азы апандемиагьы налаҵаны, аҽазыҟаҵарақәа аамҭа акыр рыбжьаҵаны имҩаԥыргон.\n\"Акыр иаԥсоу Памела\" режиссиорс дамоуп Урыстәыла Зҽаԥсазтәыз артист, Аԥсны Зҽаԥсазтәыз акультура аусзуҩ, Адрамтеатр арежиссиор Адгәыр Ақаҩба. Аспектакль аҿы ихәмаруеит Аԥсуа театр актиорцәа рабиԥарақәа хԥа: Виолетта Маан, Маиа Џьыкырба, Лаврик Ахба, Адгәыр Малиа, Гарри Аџьынџьал, Лана Џьапуаԥҳа, Гәдиса Ҭодуа.\nАтрагикомедиа \"Акыр иаԥсоу Памела\" аперсонажцәа иахьатәи ақалақь ду аҿы инхо арыцҳацәа, акгьы зқәым роуп. Дара рылахь разҟы ҳәа ак анымызт, мазара ҳәа аӡәгьы акгьы рзынимыжьит, ирықәҿиом, бзиа избо ҳәа аӡәгьы дрымам. Урҭ рахьтә шьоукы ргәаҵәа жәпахеит, аӡәы акы абеицәаагари ҳәа ихәыцуеит, даҽа џьоукых - ирылаз ақьиареи агәызианреи еиқәдырхеит.\nАспектакль шьаҭас иамоуп америкатәи адраматург, асценарист Џьон Патрик ипиеса \"Аҭакәажә дышԥақәаагари\" (\"Как бы нам пришить старушку\"). Ари аҩымҭаҿы рыӡбахә аҳәоит хҩык амцҳәаҩцәа рҭоурых, Памела Кронки захьӡу аҭакәажә данԥслак ашьҭахь илымоу амазаразы аԥгаԥса дара иртәыртәырц рҭахуп. Аха афырхаҵа хада лгәы рызԥжәаӡом ацәгьахәыццәа, лара урҭ зегь раналыжьуеит, агәра длыргоит аԥсҭазаараҿы аԥара раԥхьа ишыргылатәым.\nАспектакль \"Акыр иаԥсоу Памела\" аԥхьарбара мҩаԥысит Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы.\nАқәыргыламҭа аус адулара цон ԥхынҷкәынмза аахыижьҭеи.\nУи шьаҭас иамоуп америкатәи адраматург, асценарист Џьон Патрик ипиеса \"Аҭакәажә дышԥақәаагари\".\nАспектакль аҿы ихәмаруеит Аԥсуа театр актиорцәа рабиԥарақәа хԥа.\nПамела лроль налыгӡоит Аԥсны Жәлар рартистка Виолетта Маан.\nАцәгьахәыццәа руаӡәк ироль наигӡоит актиор Адгәыр Малиа.\nАпиеса атеатр арепертуар иаларҵеит ҷыдала Виолетта Маан лзы.\nАри апиеса рыӡбахә аҳәоит хҩык амцҳәаҩцәа рҭоурых, дара Памела Кронки захьӡу аҭакәажә данԥслак ашьҭахь илымоу амазаразы аԥгаԥса дара иртәыртәырц рҭахуп.\nАха уи лышьразы еснагь ак рԥырхагахоит.\nЛара аҭакәажә лакәзар урҭ зегь раналыжьуеит, агәра длыргоит аԥсҭазаараҿы аԥара раԥхьа ишыргылатәым.\nАспектакль \"Акыр иаԥсоу Памела\" Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы иддырбоит рашәара 16, 19:00 сааҭ рзы.\nАҟәа ақалақьи Аҟәеи Гәылрыԥшьи араионқәеи иртәу амцарцәаратә гәыԥқәа ааба акондитертә фабрика арцәара иаҿын. Иара убас ацхыраара ҟарҵеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Афедералтә шәарҭадаратә маҵзура Аҳәаахьчаратә усбарҭа иатәу амцарцәаратә ҟәша аусзуҩцәа, урыстәылатәи аруаа.\nАҭыԥ аҟны аус руан амилициа аусзуҩцәа, Аԥсны АҶА амедицинатә усбарҭеи аԥшаара-еиқәырхаратә гәыԥи русзуҩцәа. Амцарцәаразы иааит Аҟәа ақалақь ахадара иатәу аӡымҩангага машьынагьы.\nАсааҭ 15:00 рзеиԥш амца ырцәан. Амцарцәаҩцәа афабрика аҩнуҵҟагьы аӡы ҩнарҭәеит, зеиԥшла амца иамҽханакит 1000 ԥшьыркца метра рҟынӡа аҵакыра. Ауааԥсыра рахьтә ааха аӡәгьы имоуӡеит. Абылра амзызқәа рыҭҵаара иаҿуп.\nАҟәатәи акондитертә фабрика ргылан 1978 шықәса рзы. Шықәсык ала 10 нызқь тонна аалыҵ аанашьҭуан. Афабрикаҿы иҭрыжьуан ашоколадтә конфеҭқәа аҭра иҭаҵани икапанни, ачарӡқәа, мрагыларатәи ахаамыхаақәа, аирисқәа, акарамельқәа.\nАфабрика аусура аанкылан Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра ианалагаз. 2017 шықәса ҭагалан Аԥсны Аҳәынҭмазаразы аилак аҿы иҟоу ареспубликатә мазара иатәу обиектқәа рыприватицазиазы Акомиссиа ирыланаҳәеит амазаратә комплекс \"Аҟәатәи акондитертә фабрика\" ахәҭак ахатәтәрахьы аиагаразы аҭира иазырхоу аконкурс. Аобиект аҵакыра – 1795,0 ԥшьыркца метра. Афабрика иатәу адгьылҵакыра – 0,56 гектар. Алагаратә хәыԥса – 1 600 000 мааҭ.\n2020 шықәса лаҵарамзазы Аԥсны Аминистрцәа реилазаара Аԥсны Аҳәынҭқарра \"Аиуристтә хаҿқәеи хазхаҭалатәи анаплакыҩцәеи рҳәынҭқарратә шәҟәҭаҩразы\" Азакәан инақәыршәаны ари анаплакы иуристтә обиектк аҳасабала иаԥнахит.\nАҟәа амца акит уаанӡатәи акондитертә фабрика ахыбра.\nАмцакра шыҟалаз азы АҶА адырра роуит амҽыша рашәара 13 асааҭ 11:15 рзы.\nАмцарцәара иадԥхьалан Аҟәа ақалақьи Аҟәеи Гәылрыԥшьи араионқәеи иртәу амцарцәаратә гәыԥқәа, Аԥсны АҶА амедицинатә усбарҭа, Аԥсны иҟоу Урыстәыла Афедералтә шәарҭадаратә маҵзура Аҳәаахьчаратә усбарҭа иатәу амцарцәаратә ҟәша аусзуҩцәа.\nАмцарцәаҩцәа амца ахыбра аҩнуҵҟагьы ажәахьалагьы идырцәон - ахыбра мрагыларатәи мраҭашәаратәи аганқәа рыла.\nАмцарцәаҩцәа ахыбра аҵыхәтәантәи аихагылаҟынӡа мардуанла ихалеит.\nАмцарцәараҿы рымчқәа еибырҭеит 40-ҩык аиқәырхаҩцәа.\nАхыбра даара алҩа ҩначын, амцарцәаҩцәа уажәы-уажәы адәахьы идәылҵны рыԥсыԥ ргалар акәын, уи аамҭазы даҽа гәыԥк ҩналаны рҩызцәа рус иацырҵон.\nАмца аанкылара рылшеит асааҭ 14:00 рзеиԥш.\nАлҩа еиқәаҵәа ажәҩан ахь акыр иҳаракны ихалеит.\nИахьатәи амцакра быжькатегориак рахьтә ахәбатәи акатегориа иаҵадыркит.\nАмца иамҽханакыз аҵакыра 1000 ԥшьыркца метра иҟоуп.\nАҭыԥантәи ауааԥсыра агәылара игылоу аҩны ахыб аӡы ақәырҭәон, амца ацыԥхьқәа ақәшәаны абылра иаламгарц азы.\nАмца шьаҭанкыла идырцәеит асааҭ 15:00 рзеиԥш.\nАуааԥсыра рахьтә ааха аӡәгьы имоуӡеит. Амцакра мзызқәас иаиуз ҭырҵаауеит.\nАҟәатәи акондитертә фабрика ргылан 1978 шықәса рзы. Шықәсык ала 10 нызқь тонна аалыҵ аанашьҭуан. Афабрикаҿы иҭрыжьуан ашоколадтә конфеҭқәа аҭра иҭаҵани икапанни, ачарӡқәа, мрагыларатәи ахаамыхаақәа, аирисқәа, акарамельқәа.\nАҞӘА, рашәара 18 - Sputnik. Аԥсны иҟоу Урыстәыла Аладатәи арратә база атанкныҟәцаҩцәа Краснодартәи атәылаҿацә аполигон аҿы ахысрақәа мҩаԥыргеит ҳәа аанацҳауеит аокруг апресс-маҵзура.\nАекипажқәа 200 рҟынӡа ицәырҵуаз, еиҭаҵуаз ацәҟьарақәа ахы рықәдыршәеит ҳаамҭазтәи атанкқәа Т-72Б3 рҟынтәи. Ацәҟьараҟынӡа иреиҳаӡоу ахарара ҩ-нызқь метра иҟан.\nУахынлатәи ахысрақәа раан ахархәара рыҭан уахынларбагатә хархәагақәа ТВН-5.\nТ-72Б3 амеханик-ныҟәцаҩцәа рдырреи рԥышәеи еиздырҳауан аԥынгылақәа рхысраан, амина-ԥжәага ԥкырақәа рхысраан.\nАхсрақәа раан иныхын 300 танктә рҭҟәацгақәа.\nИнарҭбаау аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥгахараны иҟоуп акоманда-штабтә зыҟаҵарақәа ирылахәны.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-25","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/photo\/20201122\/1031315671.html","date":"2021-06-18T17:45:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-25\/segments\/1623487640324.35\/warc\/CC-MAIN-20210618165643-20210618195643-00505.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994269609,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994269609451294}","num_words":1734,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.183,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":18633.4,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҭоурых\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\n1831 шықәсазы ииз\n29 ажьырныҳәамза 2019\nSurprizi\nнет описания правки\n12:43\n+9\n11 хәажәкырамза 2018\nSurprizi\nНовая страница: « »\n15:36\n+44\nАхыҵхырҭа –\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/Цастәи:History\/Акатегориа:1831_шықәсазы_ииз\nАнавигациа\nАхаҭатә маругақәа\nВы не представились системе\nАхцәажәара\nАлагалақәа\nАҳасабрбатә нҵамҭа аԥҵатәуп\nИҭалатәуп\nХьыӡҳәалатәи аҭыԥқәа\nАкатегориа\nАхцәажәара\nаԥсшәа\nАарԥшрақәа\nАԥхьара\nАредакциазура\nАкод аредакциазура\nАҭоурых\nЕиҭа\nАԥшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nАхәидкыла рпортал\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьа ҿыцқәа\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nАфаил аҭагалара\nАмаругақәа\nАфаил аҭагалара\nИспециалу адаҟьа\nАкьыԥхьразы аверсиа\nАбызшәақәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A6%D0%B0%D1%81%D1%82%D3%99%D0%B8:History\/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0:1831_%D1%88%D1%8B%D2%9B%D3%99%D1%81%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%D0%B8%D0%B8%D0%B7","date":"2022-08-15T22:21:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572212.96\/warc\/CC-MAIN-20220815205848-20220815235848-00687.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9733637571,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9733637571334839, \"oss_Cyrl_score\": 0.024840697646141052}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":9409.5,"cluster_detection":-1} {"text":"30.09.2023\nНикарагуа Ареспублика Ахада Даниель Ортега Сааведреи Ахада Ихаҭыԥуаҩ Росарио Мурилиои Аслан Бжьаниа Аиааира амш идырныҳәалеит\n30.09.2023\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Алан Гаглоеви реиԥылара\n30.09.2023\nАслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыԥшымреи 30 шықәса рхыҵра азгәаҭаразы иааз аделегациақәа идикылеит\n30.09.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны жәлар Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш рыдиныҳәалеит\n30.09.2023\nАԥсны Ахада Аиааиреи Ахьыԥшымреи ирызкыз агәаларшәагатә усмҩаԥгатә далахәын\n29.09.2023\nУрыстәыла Ахада Владимир Путин Аслан Бжьаниа Аиааира амш идиныҳәелит\n29.09.2023\nУрыстәыла Ашәарҭадара Афедератә Маҵзура Аҳәаахьчаратә усбарҭа аиҳабы Иу. Кудимов Аслан Бжьаниа Аиааира амш идиныҳәелит\n29.09.2023\nД. Медведев Аԥсны Ахада Аиааира амш идиныҳәелит\n29.09.2023\nМ. Шургалин Аԥсны Ахада Аиааира амш идиныҳәелит\n29.09.2023\nАслан Бжьаниа Атәылахьчара аминистрра аусзуҩцәа Аиааира амш рыдиныҳәалеит\n29.09.2023\nАлан Гаглоев аҧшьаша ахәылбыҽха, Аҧсны Аҳәынҭқарра даҭааит Аиааира амши Ахьыҧшымреи 30 ш. рхыҵра иазку аусмҩаԥгатәқәа иҽрылаирхәырц азы\n27.09.2023\nАхада аиубилеитә ныҳәақәа рыламҭалазы ақалақь-фырхаҵа Тҟәарчал даҭааит\n27.09.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны жәлар Аҟәа ахақәиҭтәра амш рыдиныҳәалеит\n27.09.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура аилазаара Аиааира амш рыдиныҳәалеит\n27.09.2023\nАԥсны Ахада Ахьӡ-Аԥша апарак аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n26.09.2023\nАслан Бжьаниа Аиааира амш 30 шықәса ахыҵра аламҭалаз Мықә ашҭа даҭааит\n26.09.2023\nАхада Очамчыра араион даҭааит аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа рыламҭалаз\n20.09.2023\nАԥсны Ахада Алан Гаглоев Алада Уаԥстәыла Ареспублика аԥҵара 33 шықәса ахыҵра идиныҳәалеит\n18.09.2023\nАслан Бжьаниа аилацәажәара мҩаԥигеит ареспублика ашколқәа 2023-2024 шш. аҵарашықәс разыҟаҵара иазкны\n06.09.2023\nАҧсны Ахада аизара мҩаҧигеит ҳазҭоу ашықәс азы иҟалаз аҧсабаратә рыцҳара ахҟьа-ԥҟьақәа раԥыхра азҵаарақәа инарымаданы\n05.09.2023\nАԥсны Ахада М. Лашәриа изку Аиубилеитә конференциахь Адныҳәаларатә бӷьыц ишьҭит\n01.09.2023\nАԥсны Ахада аҵаҩцәеи арҵаҩцәеи Адыррақәа рымш рыдиныҳәалеит\n25.08.2023\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Дмитри Медведев диҧылеит\n23.08.2023\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә шәахтә маҵзура Анапхгаҩы Даниил Егорови реиԥылара\n15.08.2023\nАԥсны Ахада Махачкала иҟалаз атҟәацра иахҟьаны иҭахаз рыуацәеи рҭынхацәеи дрыдышшылеит\n15.08.2023\nХатәгәаԥхаралатәи аибашьҩы имш аҽны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа мҩаԥысит Гәдоуҭа ақалақь аҟны\n15.08.2023\nАԥсны Ахада Хатәгәаԥхаралатәи аибашьҩы имш инамаданы Ааԥхьара ҟаиҵеит\n14.08.2023\nИмҩаԥысит Владислав Арӡынба ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара иазкыз аусмҩаԥгатә\n14.08.2023\nАԥсадгьыл ахьчаҩ имш аҽны Ахьӡ-Аԥша апарк аҟны имҩаԥысит ашәҭшьҭаҵара иазкыз аусмҩаԥгатә\n14.08.2023\nАԥсны Ахада 1992-1993 шш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалагеижьҭеи 31 шықәса аҵра инамаданы Ааԥхьара ҟаиҵеит\n11.08.2023\nАхада Пицунда ақалақь амш аҽны адныҳәалара ҟаиҵеит\n08.08.2023\nАслан Бжьаниа Қырҭтәыла аганахь ала иҟаҵаз агрессиа 15 ш.ахыҵра инамаданы Алада-Уаҧстәыла адгылара аиҭеит\n04.08.2023\nАслан Бжьаниа Урыстәыла афырхаҵа, аԥырҩы-акосмонавт Олег Артемьев дидикылеит\n04.08.2023\nАслан Бжьаниа УА Афедералтә Еизара Аҳәынҭқарратә Дума адепутат Иана Лантратова дидикылеит\n28.07.2023\nАхада Ҭырқәтәыла иҟоу Аҧсуа культуратә центрқәа рфедерациа ахаҭарнакцәа идикылеит\n26.07.2023\nАслан Бжьаниа ААП аҟны аилацәажәара мҩаҧигеит\n26.07.2023\nАҧсны Ахада Гагра араион аҟны агәаҭаратә усурақәа мҩаԥигоит\n25.07.2023\nАхада Гәдоуҭа апансионат «Черноморец» аҟны аиҭашьақәыргыларатә усурақәа шцо гәеиҭеит\n23.07.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны жәлар Аҳәынҭқарратә бираҟ амш рыдиныҳәалеит\n20.07.2023\nАхада Жәларбжьаратәи аҿартә туристтә-патриоттә форум «Иаку Кавказ» алахәцәа аԥсшәа реиҳәеит\n20.07.2023\nАԥсны Ахада мышктәи визит ҳасабла Нальчикҟа дцеит\n18.07.2023\nАхада Кәыдры аӡиас аҟны аӡышьҭрариашаратә усурақәа шцо гәеиҭеит\n18.07.2023\nАслан Бжьаниа усуратә визитла Очамчыра араион даҭааит\n17.07.2023\nАхада усуратә визитла Гал араион даҭааит\n14.07.2023\nАслан Бжьаниа Аҟәа араион актив алархәны анҭыҵтәи аизара мҩаҧигеит\n14.07.2023\nАхада Гәылрыҧшь араион актив алархәны анҭыҵтәи аизара мҩаҧигеит\n14.07.2023\nАхада Гәылрыԥшь араион аҟны абзазаратә црыҵқәа рышьҭаҵарҭаҟны аргыларатә усурақәа шцо гәаиҭеит\n11.07.2023\nАхада Аԥсабаратә рыцҳара ахҟьа-ԥҟьақәа раԥыхразы ареспубликатә штаб аԥиҵеит\n10.07.2023\nАхада аԥхасҭа зауыз аҭыԥқәа дырҭааны аиҭашьақәыргыларатә усурақәа шымҩаԥысуа гәеиҭеит\n10.07.2023\nАслан Бжьаниа иаалырҟьаны аизара мҩаҧигоит Гагра араион Администрациаҟны иҟалаз аӡхыҵра иахҟьаны\n08.07.2023\nАхада Аҟәа ақалақь амш аҽны ақалақьуаа дрыдныҳәалеит\n07.07.2023\nАхада УА Адәныҟаекономикатәи жәларбжьаратәи аимадарақәа рдепартамент анапхгаҩы Сергеи Чериомин диҧылеит\n06.07.2023\nАслан Бжьаниа Ауаажәларратә палата аусура далахәын\n04.07.2023\nАхада Аԥсны ашкол аушьҭымҭацәа дрыдныҳәалеит\n04.07.2023\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Максим Решетникови реиԥылара\n03.07.2023\nАԥсны Ахада Александр Лукашенко Беларусиа Ареспублика Ахьыҧшымра амш идиныҳәалеит\n02.07.2023\nАслан Бжьаниа Тамшьтәи адесант аҟны иҭахаз ргәаларшәара иазкыз аусмҩаԥгатә далахәын\n01.07.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Владимир Путини ҭелла реицәажәара\n30.06.2023\nАхада Аҟәатәи амшын баӷәазаҟны амшын ныҟәаратә лаинер даԥылеит\n28.06.2023\nАслан Бжьаниа Аҧсны аԥсылманцәа Кәырбанныҳәа рыдиныҳәалеит\n24.06.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҳәамҭа ҟаиҵеит\n21.06.2023\nАԥсны Урыстәылатәи Абжьаҟазаратә мчқәа ралагалара амш иазку агәаларшәагатә рыцхә азгәарҭеит\n20.06.2023\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n18.06.2023\nАслан Бжьаниа амедицинатә усзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n15.06.2023\nАхада Аҳәынҭқарратә ахьчара амаҵзура аусзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n15.06.2023\nАслан Бжьаниа «Амшынеиқәа абырлаш» аартра иазкыз аусмҩаԥгатә далахәын\n14.06.2023\nАхада Гагра араион аҟны ақәыршҩы бааԥс ахҟьа-ԥҟьақәа раԥыхра иазку анҭыҵтәи аилацәажәара мҩаԥигоит\n14.06.2023\nАхада Гагра араион аҧсабаратә рыцҳара иахҟьаны ишьақәгылаз аҭагылазаашьа ҭиҵааит\n14.06.2023\nАслан Бжьаниа Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр ҿыц Роберт Киут аколлектив дыдирдырит\n12.06.2023\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәыла Амш идиныҳәалеит\n09.06.2023\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Алеқсандр Новаки реиԥылара\n01.06.2023\nАслан Бжьаниа ҳауаажәлар Ахәыҷқәа рыхьчара амш рыдиныҳәалеит\n30.05.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниеи аоппозициа ахаҭарнакцәеи реиԥылара\n30.05.2023\nАслан Бжьаниа амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n21.05.2023\nАслан Бжьаниа Кавказтәи аибашьра иалаӡыз ргәаларшәара иазкыз аусмҩаԥгатә далахәын\n20.05.2023\nАхада Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Амаҵзура Иҷыдоу ахықәкы змоу ацентр 25 шықәса ахыҵразы адныҳәалара ҟаиҵеит\n18.05.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны ААР Амедиацентр аҟны афорум «Global Abkhazia» далахәын\n17.05.2023\nАхада Адәныҟатәи аусқәа рминистрра 30 шықәса ахыҵразы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Адәныҟатәи Аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи адипломатиатә маҵзура аусзуҩцәеи АА Адәныҟатәи Аусқәа рминистрра аҧҵоижьҭеи 30 ш. аҵра арыцхә рыдиныҳәалеит.\n16.05.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниеи Аԥсни Урыстәылеи иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәаҩи реиԥылара\n14.05.2023\nАԥсны Ахада Владислав Арӡынба Ибаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭаиҵеит\n12.05.2023\nИахьа Аԥсны Жәлар рпоет Баграт Шьынқәба диижьҭеи 106 шықәса ҵит\n11.05.2023\nАхада Иадминистрациаҟны имҩаԥысит аполитикатә партиақәеи ауаажәларратә еиҿкаарақәеи реиҧылара\n11.05.2023\nАԥсны Ахада азеиԥш иурисдикциа змоу аӡбарҭақәа аԥҵоижьҭеи 100 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n09.05.2023\nАԥсны Ахада УА Аиҳабыра Ахантәаҩы Михаил Мишустин Аиааира Ду амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Аиааира ду 78 ш. ахыҵра идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Алеқсандр Бортников Аиааира Ду амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Николи Патрушев Аиааира амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Рашид Нургалиев Аиааира амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа УА Атәылахьчара аминистр Сергеи Шоигу Аиааира амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Вадим Красносельски Аиааира амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nДмитри Медведев Аслан Бжьаниа Аиааира Ду амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Аиааира ду 78 ш. ахыҵра иазкыз аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа дрылахәуп\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Денис Пушилин Аиааира Амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАслан Бжьаниа Леонид Пасечник Аиааира Амш идиныҳәалеит.\n09.05.2023\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Аслан Бжьаниа Аиааира Ду амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Михаил Шургалин Аиааира амш идиныҳәалеит\n09.05.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааира амш азы Аԥсны жәлар дрыдныҳәалеит.\n08.05.2023\nАхада Кәыдры аӡиас аҟны аԥшаҳәарӷәӷәаратә усурақәа рцашьа гәаиҭеит\n08.05.2023\nАслан Бжьаниа аусуратә еилацәажәара мҩаҧигеит Очамчыра араион Администрациаҟны\n08.05.2023\nИахьа Аҧсны иналукааша аҳәынҭқарратә, аполитикатә усзуҩы Иури Воронов диижьҭеи 82 ш.ҵит\n08.05.2023\nАхада Тҟәарчал араион администрациаҟны анҭыҵтәи аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n04.05.2023\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа ателеканал Урыстәыла 24 аинтервиу аиҭеит\n04.05.2023\nАслан Бжьаниа «АКАО аекономикатә лшара. Амакрорегион аҿиараҟны аинвестициақәа рроль» апленартә еилатәара далахәын\n04.05.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи УА Аспорт аминистр ихаҭыԥуаҩи реиԥылара\n03.05.2023\nМихаил Мишустин Кавказтәи аинвестициатә цәыргақәҵа аҳәаақәа ирҭагӡаны Аԥсны Аҳәынҭқарра стенд даҭааит\n03.05.2023\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Алеқсандр Новаки реиԥылара\n03.05.2023\nАҧснытәи аделегациа актәи Кавказтәи аинвестициатә цәыргақәҵа аартра иазку агәырӷьаратә усмҩаҧгатә иалахәын\n03.05.2023\nАктәи Кавказтәи аинвестициатә цәыргақәҵа аҳәаақәа ирҭаӷӡаны имҩаԥысит Аԥсни Алада Уаԥстәылеи рхадацәа реиԥылара\n02.05.2023\nАԥсны Ахада Кавказтәи аинвестициатә цәыргақәҵа далахәхоит\n01.05.2023\nАслан Бжьаниа Лыхны ақыҭа даҭааит Лыхнашҭаҟны игылоу иԥшьоу аҭәаҵла аҭагылазаашьа агәаҭаразы\n01.05.2023\nАслан Бжьаниа Нестор Лакоба диижьҭеи 130 шықәса аҵра инамаданы имҩаԥысыз агәалашәаратә хәылԥазы далахәын\n28.04.2023\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит ақалақьқәеи араионқәеи рнапхгаҩцәа алархәны\n26.04.2023\nАхада Ирласны аҭакҟаҵаразы иҷыдоу аотриад хаҭалатәи аилазаара аҳамҭақәа ранеишьеит\n24.04.2023\nАҧсны Ахада Агеноцид иалаӡыз ргәалашәара амш азы аерман жәлар рахь ааҧхьара ҟаиҵеит\n24.04.2023\nАхада І-тәи Аԥснытәи амедицинатә форум алахәцәа дрыдныҳәалеит\n21.04.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны иқәынхо, иара убас ҳџьынџьуаа аԥсылманцәа Ураза-баирам рыдиныҳәалеит\n19.04.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниеи УА афинансқәа рминистр Анон Силанови реиԥылара\n18.04.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниеи Рашид Нургалиеви реиԥылара\nВ\n18.04.2023\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москваҟа дцеит\n16.04.2023\nЛеонид Пасечник Аслан Бжьаниа Мшаҧныҳәа Лаша идиныҳәалеит\n16.04.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны ақьырсианцәа Мшаԥныҳәа Лаша рыдиныҳәалеит\n15.04.2023\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы Роберт Киут дидикылеит\n07.04.2023\nАслан Бжьаниа Лыхны ақыҭҟаны ахәымгара ахьыҟарҵаз аҭыԥ Лыхнашҭа даҭаааит\n07.04.2023\nАхада Лыхнашҭа аԥсуа жәлар рҭоурыхтә ҭыԥ аҟны иҟаҵоу ахәымгара дақәыӡбоит\n06.04.2023\nБеларус Ахада Александр Лукашенко Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа ииубилеи идиныҳәалеит\n06.04.2023\nРустам Минниханов Аслан Бжьаниа Иира амш аҽны ҭелла дидныҳәалеит\n06.04.2023\nАлександр Новаки Максим Решетникови Аслан Бжьаниа ҭелла Иирамш идырныҳәалеит\n06.04.2023\nНиколаи Патрушев Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа ииубилеи идиныҳәалеит\n06.04.2023\nАлан Гаглоев Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2023\nАлхас Кәыҵниа Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2023\nМихаил Шургалин Аслан Бжьаниа ииубилеи идиныҳәалеит\n06.04.2023\nДмитри Медведев Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2023\nВалентина Матвиенко Аслан Бжьаниа ииубилеи идылныҳәалеит\n06.04.2023\nМихаил Мишустин Аԥсны Ахада Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2023\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n04.04.2023\nАхада есымчыбжьатәи аилацәажәара мҩаҧигеит\n03.04.2023\nАхада Лили Бганҧҳа аҵыхәтәантәи лымҩахь лынаскьагара иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\n30.03.2023\nБашкорҭосҭан Ареспублика Ахада дызхагылоу аделегациа официалтә визитла Аԥсны иаҭааит\n24.03.2023\nАхада Ҟабарда-Болкариатәи аделегациа идикылеит\n22.03.2023\nАхада аррахь ааԥхьаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n21.03.2023\nАхада Аслан Бжьаниа Сергеи Лавров «Ахьӡ-Аԥша» аорден I аҩаӡара ианашьаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n21.03.2023\nАхада Аконтрольтә Палата Ахантәаҩы Роберт Аршба дидикылеит\n21.03.2023\nАԥсны Ахада аполитикатә партиа «Амцахара» XIV аизара ду даҭааит\n20.03.2023\nАслан Бжьаниеи Мухаил Шургалини ҩ-тәылак рыдәныҟаполитикатә усеицураҟны иактуалтәу азҵаарақәа ирылацәажәеит\n17.03.2023\nАԥсны Ахада изы игәамбзиара инамаданы алабораториатә ПЦР-тест алҵшәала короновирустә ҿкы шьақәырӷәӷәаӡам\n16.03.2023\nАхада COVID-19 азы иҟоу агәҩара инамаданы аҽыԥхьакрахь диасит\n16.03.2023\nАҟәа Марттәи ажәылараан иҭахаз ҳаҭырла иргәаладыршәеит\n15.03.2023\nАслан Бжьаниа еицырдыруа ашәҟәыҩҩы, аклассик Алықьса Гогәуа Иира амш идиныҳәалеит\n15.03.2023\nАԥсны Ахада, Арбџьар Мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа Мрагыларатәи ахәҭаҟны иҟоу арратә инфраструктура аобиектқәа дырҭааит\n14.03.2023\nАхада афымцаеимдаразы звольтҳараку ацәаҳәа «Аҽгәара» аҟны имҩаԥысуа аусурақәа ахәшьара риҭеит\n13.03.2023\nАхада Гал араион даҭааит усуратә визитла\n13.03.2023\nАхада Гәылрыԥшь араион актив анапхгаҩ ҿыц дыдирдырит\n10.03.2023\nАхада ареспублика ақалақьқәеи араионқәеи рнапхгаҩцәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n09.03.2023\nАекономикатә реформа ахырхарҭа хадақәа ралкааразы ажәалагалақәа разырхиара иазку ахада иҟны иҟоу Аусуратә гәыԥ аилатәара\n08.03.2023\nАԥсны Ахада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара анашьаразы\n08.03.2023\nАԥсны Ахада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз амедицинатә усзуҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ахҵаразы\n08.03.2023\nАԥсны Ахада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз аҳақьым» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ахҵаразы\n08.03.2023\nАԥсны Ахада Иусԥҟала «Аԥсны Аҳәынҭқарра акультура зҽаԥсазтәыз» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы рыхҵоуп Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи аусзуҩцәа\n08.03.2023\nШьербакова М. И. «Аԥсны Аҳәынҭқарра аҭҵаарадырра зҽаԥсазтәыз аусзуҩы» ҳәа ахьӡ лыхҵоуп\n08.03.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Жәларбжьаратәи аҳәса рымш аҽны адныҳәалара ҟаиҵеит\n07.03.2023\nАхада есымчыбжьатәи аилацәажәара мҩаԥигеит Аиҳабыреи Апарламенти рнапхгара алархәны\n04.03.2023\nСергеи Багаԥшь игәалашәара амш\n04.03.2023\nВладислав Арӡынба игәалашәара амш\n02.03.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахада ипресс-конференциа\n28.02.2023\nАхада амобилизациатә зыҟаҵара аизырҳара инамаданы аилацәажәара мҩаԥигеит\n28.02.2023\nАслан Бжьаниа есымчыбжьатәи аилацәажәара мҩаԥигеит Аминистрцәа реилазаареи Аԥсны Апарламенти рнапхгара алархәны\n27.02.2023\nАҧсны Ахада АИХ аусзуҩцәа азанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n23.02.2023\nАслан Бжьаниа Москва усуратә визитла иҟазаараан Александр Новаки Максим Решетникови дырԥылеит\n23.02.2023\nАмҩатә ныҟәара аԥҟарақәа реилагаразы ахьырхәрақәа рырӷәӷәаразы азакәан апроект актәи аԥхьараан ирыдыркылеит\n23.02.2023\nАхада Станислав Лакоба 70-шықәса ихыҵра идиныҳәалеит\n23.02.2023\nАԥсны Ахада Сергеи Шоигу Аԥсадгьыл ахьчара амш идиныҳәалеит\n23.02.2023\nВладимир Путин Аԥсадгьыл ахьчара амш идныҳәалара\n21.02.2023\nИмҩаԥсыит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Белорусь Ареспублика Ахада Алеқсандр Лукашенкои реиԥылара\n20.02.2023\nАԥсны Ахада усуратә визитла Беларусь Ареспублика даҭааит\n19.02.2023\nАИХ рымадаразы Ахада Иадминистрациа аусбарҭа аацҳамҭа\n19.02.2023\nИмҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқара Ахада Аслан Бжьаниеи УА Ашәарҭадара ахеилак амаӡаныҟәгаҩ актәи ихаҭыԥуаҩ Рашид Нургалиеви реиԥылара\n14.02.2023\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n13.02.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны Жәлар рартист Лиудмила Гәымԥҳа лира амш лыдиныҳәалеит\n10.02.2023\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Адипломатиатә усуҩы имш идиныҳәалеит\n10.02.2023\nАслан Бжьаниа Аԥсны иҟоу УА Аҷыдалкаатәи Азинмчы змоуи Ацҳаражәҳәаҩ М. Шургалин Адипломатиатә усуҩы имш идиныҳәалеит\n09.02.2023\nШьамтәыла Ахада Башар Асад ҭелла иацәажәара мҩаԥысит\n09.02.2023\nАԥсны Ҭырқәтәылеи Шьамтәылеи агәыҳалалратә цхыраара рнаҭоит\n02.02.2023\nАслан Бжьаниа Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\n31.01.2023\nАхада Аминистрцәа реилазаара анапхгара злахәыз аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n24.01.2023\nАхада анагӡаратә мчхара аусбарҭа хадақәа рнапхгаҩцәа алархәны 2022-тәи ашықәс аихшьалақәа ирызку аилацәажәара мҩаԥигеит\n19.01.2023\nАхада Аҟәатәи Акафедралтә Ныхабааҟны анцәамаҵзура даҭааит\n04.01.2023\nАԥсны Аҳәынҭқарр Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны жәлар Ашықәс ҿыц рыдиныҳәалеит.\n29.12.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҧшәмаҧҳәыс Аелита Ахьиба ашколхәыҷқәа иааиуа Ашықәс ҿыц рыдылныҳәалеит\n28.12.2022\nБадра Гәынба аилацәажәара мҩаҧигеит азинхьчаратә усбарҭақәа рнапхгаҩцәа алархәны\n27.12.2022\nЕиҿкаауп Аԥсны Ахада Иадминистрациаҟны иҟоу 1992-93 шш. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа рхеилак\n27.12.2022\nИмҩаԥысит Аиҳабыреи Ахада Иадминистрациеи рнапхгара злахәыз есымчыбжьатәи аилацәажәара\n26.12.2022\nАԥсны Ахада Аԥыза-министр А.Анқәаб Иира амш идиныҳәалеит\n26.12.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи урыстәылатәи аԥсуа наплакҩцәеи рыбжьара иаарту аиҿцәажәара\n24.12.2022\nБадра Гәынба атәылахьчаратә ҵакы змоу аобиектқәа рҭагылазаашьа ахәаԥшразы агәаҭаратә усмҩаԥгатә мҩаԥигеит\n21.12.2022\nБадра Гәынба 1992-1993 шш. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьраҟны Аиааира амш 30 шықәса ахыҵра азгәаҭара аҽазыҟаҵара иазку Акомиссиа аилацәажәара мҩаԥигеит\n20.12.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба азинхьчаратә усбарҭақәа рнапхгаҩцәа алархәны есымчыбжьатәи аилацәажәара мҩаԥигеит\n20.12.2022\nАхада Иадминистрациаҟны имҩаԥысит Жәларбжьаратәи аҳаиртә баӷәаза \"Аҟәа\" хәҭа-хәҭалатәи аҿиаразы аплан апроект аӡыргара\n17.12.2022\nАԥсны Ахада иҟаиҵаз адҵала Донбассҟа идәықәҵоуп изаамҭанытәиу агуманитартә цхыраара\n14.12.2022\nАхада Лаҭатәи атрагедиа иалаӡыз ргәалашәара амш инамаданы алахьеиқәратә усмҩаԥгатә далахәын\n13.12.2022\nАхада Аиҳабыреи Ахада Иадминистрациеи рнапхгара алархәны аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n12.12.2022\nАхада Сократ Џьынџьал \"Ахьӡ-Аԥша\" аорден I аҩаӡара ианеишьеит\n09.12.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада 2022 шықәса аихшьала азуразы ареспублика ақалақьқәеи араионқәеи рхадацәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n09.12.2022\nАхада Донбасс ауааԥсыра амандарин рзышьҭразы аихшарҭатә база даҭааит\n09.12.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа имҩаԥигеит Акционертә уаажәларра \"Газпррм промгаз\" аделегациа злахәыз аиԥылара.\n08.12.2022\nАҧсны зхы иақәиҭыртәыз адгьылҵакырақәа рыҟны инхо ахәыҷқәа рзы агәыҳалалратә цхырааразы аидара аидкылара иацҵоуп\n08.12.2022\nАԥсны Ахада Архангельсктәи аобласт агубернатор ихаҭыԥуаҩ – Агубернатор Иадминистрациеи Аиҳабыреи рнапхгаҩыа Ваге Петросиан дидикылеит\n07.12.2022\nАхада Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс VIII аизара ду афорум аделегатцәеи асасцәеи дрыдныҳәалеит\n06.12.2022\nАҳәынҭқарра Ахада ашәарҭадара азҵаара инамаданы аилацәажәара мҩаԥигеит\n05.12.2022\nАхада урыстәылатәи арегионқәа рыҟны инхо ахәыҷқәа рзы агәыҳалалратә еидара адәықәҵара инамаданы аиԥылара мҩаԥигеит\n04.12.2022\nАслан Бжьаниеи Русҭам Минниханови Гагреи Гәылрыҧшьи рраионқәа рыҟны аинвестициатә ҵакы змаз аобиектқәа ирыхәаԥшит\n04.12.2022\nАԥсны иофициалтәым визитла даҭааит Ҭаҭарсҭан Ареспублика Ахада Рустам Минниханов\n02.12.2022\nАхада амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәа алархәны аилацәажәара мҩаҧигеит\n01.12.2022\nАԥсны Ахада УА Афедералтә Еизара Аҳәынҭқарратә Дума Ахантәаҩы Виачеслав Володин дидикылеит\n30.11.2022\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа УА АЕ Аҳәынҭқарратә Дума Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ Сергеи Неверов дызлахәыз аиҧылара мҩаҧигеит\n30.11.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ердынџь Аҭеиба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n29.11.2022\nАхада Аиҳабыра анапхгара алархәны есымчыбжьатәи аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n26.11.2022\nПриднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада Вадим Красносельски Аслан Бжьаниа Аконституциа амш идиныҳәалеит\n26.11.2022\nМихаил Шургалин Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аконституциа амш идиныҳәалеит\n26.11.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны жәлар Аконституциа амш рыдиныҳәалеит\n23.11.2022\nАхада аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит Ашәарҭадара ахеилак алахәцәа алархәны\n22.11.2022\nАхада афымцамчи аинвестициатә усуреи ирызку иактуалтәу азҵаарақәа инарымаданы аилацәажәара мҩаԥигеит\n16.11.2022\nАхада Амчратә еилазаарақәа рнапы ианиҵеит асоцкаҭақәа рыҟны ицәырҵыз адокумент ахәшьара арҭарц\n12.11.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Ашәарҭадара Ахеилак Амаӡаныҟәгаҩ Сергеи Шамбеи анҭыҵтәи атәылахьчаратә ҵакы змоу аобиектқәа рыхәаҧшра иазку аилатәара мҩаҧыргеит.\n11.11.2022\nАслан Бжьаниа Аҟәатәи азеиԥшҵараиуратә школ «Алашара» аҟны имҩаԥысуаз ақьиара ҵакы змоу аиармарка даҭааит\n07.11.2022\nАхада амобилизациатә зыҟаҵаразы аусуратә гәыԥ алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n04.11.2022\nАхада Атәылахьчара аминистрра аилазаара АА Арбџьар Мчқәа Рыштаб Хада аиҳабы дыдирдырит\n04.11.2022\nАслан Бжьаниа Атәылахьчара аминистрра хаҭалатәи аилазаара\n04.11.2022\nАхада хаҭала игәеиҭеит Бедиа ақыҭаҟны иаҳараку авольттә цәаҳәа \"Аҽгәара -220\"аҟны иҟалаз аиҧҟьара ахҟьа-ԥҟьақәа раԥыхра инамаданы иҟаиҵаз анапынҵақәа рынагӡашьа\n04.11.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҭҵаарадыррақәа ракадемиа 25 шықәса ахыҵра инамаданы аныҳәатә еилатәараҟны иқәгылара\n04.11.2022\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Жәлар ракзаара амш идиныҳәалеит\n03.11.2022\nАхада имҩаԥгоу аусура инамаданы Аԥсны жәлар рҿаԥхьа аҳасабырба ҟаиҵоит\n02.11.2022\nАслан Бжьаниа абокс азы Урыстәыла ачемпионат араӡынтә аҧхьахә иаҧсахаз Баҭал Чежиа дидикылеит\n02.11.2022\nАхада Беларуси Урыстәылеи Реидгыла Апарламенттә Еизара аделегациа идикылеит\n30.10.2022\nАслан Бжьаниа жьҭаарамза 30 рзы аполитикатә репрессиақәа ирылаӡыз рыхьӡала Аҟәа ақ. аҟны иҟоу абаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n30.10.2022\nАхада амилаҭтә ныҳәа «Лыхнашҭа» далахәын\n27.10.2022\nАхада ахысырҭатә ҭыҧ \"Ҵабал\" аҟны Атәылахьчара аминистрра адҵа-штабтә мобилизациатә зыҟаҵарақәа дырҭааит\n14.10.2022\nАхада Урыстәылатәи Ашәҟәтәы еидгыла аусбарҭа Ахада, Ахантәаҩы Сергеи Степашин дидикылеит\n14.10.2022\nАхада ААУ 90 шықәса ахыҵра иазкыз аныҳәатә усмҩаԥгатә далахәын\n14.10.2022\nАхада Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ М. Шургалин дидикылеит\n13.10.2022\nАхада аԥшыхәратә Усбарҭа аиҳабы, аполковник Баграт Дармаа дидикылеит\n13.10.2022\nАԥсны Ахада, Аԥсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа адгьылҵакыратә хьчара иазкыз аштаб аилатәара далахәын\n12.10.2022\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит абизнес уаажәларра ахаҭарнакцәа алархәны\n12.10.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымразы\" Акт рыдыркылеижьҭеи 23 шықәса аҵра инамаданы иҟаиҵаз адныҳәалара\n11.10.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа аԥҵоижьҭеи 30 шықәса аҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n11.10.2022\nАхада жьҭаарамзазы иҟаз ақәыршыҩқәа ирхырҟьаны Очамчыра араион иаиуз аԥхасҭа инамаданы, араион ақыҭақәа дырҭааит\n11.10.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада ианашьоуп \"Аԥсны Аҳәынҭқарра Атәылахьчара аминистрра 30 шықәса ахыҵра\" иазку амедаль\n06.10.2022\nАԥсны Ахада Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан Гагра ақ. аҟны иҭахаз рбаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\n06.10.2022\nАԥсны Ахада Гагра араион Ахақәиҭтәра амш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n05.10.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Илиа Денисови реиԥылара\n05.10.2022\nАԥсны Ахада Арҵаҩы имш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n04.10.2022\nАҳәынҭқарра Ахада аҵарауаа Павел Флоренскии уи иԥшәмаԥҳәыс Татиана Шутовеи идикылеит\n04.10.2022\nАԥсны Ахада Р.А. Кадыров Иира амш идиныҳәалеит\n03.10.2022\nАслан Бжьаниа Калмыкиа ахада Бату Хасиков дидикылеит\n03.10.2022\nАслан Бжьаниеи Михаил Шургалини реиԥылара\n03.10.2022\nИмҩаԥысит Ахадеи Сергеи Пустовалови реиԥылара\n30.09.2022\nАслан Бжьаниа Донецктәи Жәлартә Республика, Лугансктәи Жәлартә Республика, Запорожиатәи Херсонсктәи аобластқәа радминистрациақәа рхадацәа ирыдиныҳәалеит УА аилазаарахь рыдкыларазы аиқәшаҳаҭра аҵаҩра\n30.09.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш азы Аԥсны жәлар ааԥхьара ҟаиҵеит\n29.09.2022\nУА Ахада В.В.Путин Аԥсны Ахада А.Гь. Бжьаниа Аиааиреи Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахьыԥшымреи рымш идиныҳәалеит\n29.09.2022\nАҳәынҭқарра Ахада Очамчыра араион Мықә ақыҭан жәлар рныҳәатә усмҩаҧгатә даҭааит\n28.09.2022\nАԥсны Ахада Беларус Ареспублика Ахадеи иареи реиԥыларазы иҟаиҵаз ахҳәаа\n28.09.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Беларус Ареспублика Ахада Александр Лукашенкои реиԥылара\n27.09.2022\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра аҳҭнықалақь Аҟәа ахақәиҭтәра амш аҽны Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n27.09.2022\nАхада Ҭырқәтәыла иҟоу Аҧсуа культуратә центрқәа рфедерациа ахаҭарнакцәа дырҧылеит\n27.09.2022\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра аҳҭнықалақь ахақәиҭтәра амш азы ҳауаажәлар дрыдныҳәалеит\n26.09.2022\nАҧсны Ахада аилацәажәара мҩаҧигеит ақалақьқәеи араионқәеи рхадацәа алархәны\n24.09.2022\nАслан Бжьаниа антитеррористтә зыҟаҵарақәа ахьымҩаҧысуаз Абаӷәаза-2022 даҭааит\n22.09.2022\nАхада Ашәарҭадара амаҵзура аилатәара мҩаԥигеит\n21.09.2022\nЦәыббрамза 22 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Ахеилак аилатәара мҩаҧысуеит\n20.09.2022\nАслан Бжьаниа Алан Гаглоев Алада-Уаԥстәылатәи Асоветтә Демократиатә Республика аҳәынҭқарратә суверенитет азы Адекларациа адкылара амш идиныҳәалеит\n19.09.2022\nАхада Аԥсны иҟоу УА ахәаахәҭратә хаҭарнак дидикылеит\n16.09.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи УА Аиҳабыра Ахантәаҩы Ихаҭыԥуаҩ Дмитри Чернышенкои реиԥылара\n14.09.2022\nИмҩаԥысит Ахадеи Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент адепутатцәеи реиԥылара\n13.09.2022\nИхыркәшоуп Аслан Бжьаниа Аҩада Кавказ Ареспубликақәа рахь иусуратә ныҟәара\n12.09.2022\nАслан Бжьаниеи Мураҭ Кәумпилови хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа ирҧылеит\n11.09.2022\nАслан Бжьаниеи Мураҭ Кәумпилови хатәгәагәаҧхаралатәи аибашьцәа ҳаҭырла иргәаладыршәеит\n11.09.2022\nАслан Бжьаниа Адыгеиа Ареспублика Ахада имаҵурахьы инеира иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\n10.09.2022\nАҧсны Ахадеи Ҟабарда-балкариа Ахадеи хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа рыхьӡала ашәҭқәа шьҭарҵеит\n09.09.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Ҟабарда-Балкариа Ареспублика Ахада Казбек Кокови авидеоимадарала еицәажәеит\n09.09.2022\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа ҞБА даҭааит\n09.09.2022\nАҧсны Ахада Аиааира амш аламҭалаз ҞЧА хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа дырҧылеит\n08.09.2022\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Аҩадатәи Кавказ иусуратә ныҟәара иацҵаны имҩаҧысуеит\n08.09.2022\nЧерқьеск Аслан Бжьаниеи Мусса Екзакьи реиҧылара мҩаҧысит\n07.09.2022\nАҧсны Ахада Черқьеск Аиааира Апарк аҿы ашәҭқәа шьҭаиҵеит\n07.09.2022\nҞЧА аиҳабыратә комплекс аҟны амҩаҧысит Аслан Бжьаниеи Рашид Темрезови реиҧылара\n05.09.2022\nАхада Ауаажәларратә палата алахәцәеи ауаажәларратә еиҿкаарақәа рхаҭарнакцәеи алархәны аиԥылара мҩаԥигеит\n02.09.2022\nАхада Аҳәынҭқарратә хортә капелла адиректор Нодар Ҷанба дидикылеит\n02.09.2022\nАхада ақалақьқәеи араионқәеи рхадацәа алархәны аилацәажәара мҩаҧигеит\n01.09.2022\nАслан Бжьаниа «Аҧсны Анацәа аҭынчреи асоциалтә иашареи рзы» ахеидкыла ахаҭарнакцәа дырԥылеит\n01.09.2022\nАҳәынҭқарра Ахада Аԥсны аҳәамҭа ҟаиҵеит\n31.08.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҵарашықәс ҿыц алагамҭазы адныҳәалара ҟаиҵеит\n30.08.2022\nАхада амчратә еилазаарақәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n30.08.2022\nАхада Рустам Минниханов Ареспублика Ҭаҭарсҭан Амш идиныҳәалеит\n30.08.2022\nАслан Бжьаниа Ареспублика Беларус Ахада А.Г. Лукашенко Иирамш идиныҳәалеит\n26.08.2022\nАхада нанҳәамза 26 рзы Ахьӡ-Аԥша апарк аҟны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\n26.08.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра ахьыԥшымра жәларбжьаратәи азхаҵара Амш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n25.08.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи ШЬАР аҳәаанырцә иҟоу аџьынџьуаа русқәа рзы аминистр Феисал Микдади реиԥылара\n20.08.2022\nАхада Тамшьтәи абжьаратәи ашкол автобус ҳамҭас иаиҭеит\n17.08.2022\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Ауаажәларратә палата алахәцәеи реиԥылара\n17.08.2022\nАхада Аԥсны Афырхаҵа Г. Карданов иԥшәмаԥҳәыс ауада ацаԥха лнапы иаиркит\n16.08.2022\nАхада Гәдоуҭатәи ахәшәтәырҭа хада даҭааит\n15.08.2022\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа ианашьоуп \"Уаԥстәыла Ахьӡ-Аԥшазы\" аҳамҭа\n15.08.2022\nАхада Хатәгәаԥхаралатәи аибашьҩы имш иазку аусмҩаԥгатәқәа дрылахәын\n15.08.2022\nАхада Иусԥҟала хатәгәаԥхаралатәи аибашьҩы Султан Дакаев иԥа Аинди Дакаев ианашьоуп хьыӡҳәалатәи абџьар\n15.08.2022\nАслан Бжьаниа Хатәгәаԥхаралатәи аибашьҩы имш аҽны Ааԥхьара ҟаиҵеит\n14.08.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 1992-1993 шш. Аԥсны аџьынџьтәылатә еибашьра иалагеижьҭеи 30 шықәса аҵра арыцхә инамаданы Ааԥхьара ҟаиҵеит\n13.08.2022\nАԥсны Ахада Адунеизегьтәи аҧсуа-абаза конгресс ахантәаҩы М. Х. Екзақь Иирамш идиныҳаәлеит\n13.08.2022\nАслан Бжьаниа Шьалашьаа З.И. идиныҳәалеит Аекономикеи азини ринститут адиректор имаҵураҟны икандидатура ашьақәырӷәӷәара\n13.08.2022\nАслан Бжьаниа Дбар С.Р. Аекологиа аинститут адиректор имаҵураҟны икандидатура ашьақәырӷәӷәара идиныҳәалеит\n13.08.2022\nАхада Ашәба А.Е. Аҧсуаҭҵааратә институт адиректорс икандидатура ашьақәырӷәӷәара идиныҳәалеит\n11.08.2022\nИмҩаԥысит УА аекономикатә ҿиара аминистри Аԥсны Ахадеи реиԥылара\n10.08.2022\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит аекономика азҵаарақәа ирызкны\n03.08.2022\nАхада Аҟәа ақ. аҟны аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n03.08.2022\nАхада Кобахьиа Валериан ибаҟа аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\n01.08.2022\nГыцба Л.Б. «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара ианашьаразы Аусԥҟа\n30.07.2022\nАхада Арегионбжьаратәи акультуратәи еимадаракәа рыла аҳәаанырцәтәи атәылақәа рымадаразы УА Ахада Иусбарҭа аиҳабы дидикылеит\n28.07.2022\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Дмитри Козаки реиԥылара\n27.07.2022\nАслан Бжьаниеи Дмитри Медведеви еиуеиҧшым аусхкқәа рыҟны ҩ-ганктәи аусеицура азҵаарақәа ирылацәажәеит\n27.07.2022\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москваҟа дцеит\n26.07.2022\nАслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩ С. В. Кириенко иубилеи идиныҳәалеит\n23.07.2022\nАҧсни Венесуелеи ирыбжьоу адипломатиатә еизыҟазаашьақәа рышьақәыргылара амш азы Аҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Венесуела Ахада Николас Мадуро дидныҳәалеит\n23.07.2022\nНиколас Мадуро Аслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарреи Венесуела Ареспуликеи рыбжьара адипломатиатә еизыҟазаашьақәа рышьақәыргылара амш идиныҳәалеит\n23.07.2022\nАхада Аҳәынҭқарратә бираҟ амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n22.07.2022\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа ихантәаҩрала Гагра араион аҟны имҩаԥган фымзтәи асоциал-економикатә усура алҵшәақәа реихшьалара\n22.07.2022\nАхада Гәдоуҭа араион аҟны аусуратә еилацәажәара мҩаԥигеит\n21.07.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа агәраргагатә шәыҟәқәа идикылеит Урыстәылатәи Афедерациа Аҷыдалкаатәи Азинмчи змоу Ацҳаражәҳәаҩ Шургалин Александр Михаил-иԥа иҟнытә\n21.07.2022\nАхада Гәылрыԥшь араион усуратә визитла даҭааит\n20.07.2022\nАҳәынҭқарра Ахада Тҟәарчал араион администрациаҟны аилацәажәара мҩаҧигеит\n20.07.2022\nАхада Очамчыра араион ашҟа аусуратә ныҟәара мҩаҧигеит\n18.07.2022\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит Ашәарҭадара ахеилак алахәцәақәаки амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәеи алархәны.\n16.07.2022\nИхыркәшоуп Ҭаҭарсҭани Башкорҭасҭани имҩаԥысуаз Аԥсны Ахада иусуратә ныҟәара\n15.07.2022\nАԥсны Ахада амузеитә комплекс «ШУЛЬГАН-ТАШ» даҭааит\n15.07.2022\nАслан Бжьаниеи Андреи Назарови Уфатәи амотореибыҭарҭатә наплакы иаҭааит\n14.07.2022\nИмҩаҧысит Аслан Бжьаниеи Башкорҭосҭан аҿартә еиҿкаарақәа рактивистцәеи реиҧылара\n14.07.2022\nАҧсни Башкорҭосҭани рекономикатә, ринвестициатә, ртуристтә лшарақәа ирылацәажәеит\n14.07.2022\nАслан Бжьаниеи Ради Хабироави Башкорҭосҭан Ареспубликатә Усбарҭа Ацентр иаҭааит\n13.07.2022\nАслан Бжьаниа: \"Аҧсни Башкорҭосҭани реизыҟазаашьақәа аҧеиҧш ду рымоуп\"\n13.07.2022\nАҧсни Башкорҭосҭани реизыҟазаашьақәа рыҿиара иазкыз инарҭбаау аилацәажәара\n13.07.2022\nИмҩаҧысит Аслан Бжьаниеи Ради Хабирови реиҧылара\n13.07.2022\nАԥснытәи аделегациа Уфа ақ. аҟны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа иалахәын\n12.07.2022\nАхада иусуратә ныҟәара иацҵаны, Башкорсҭасҭан Ареспубликаҟны днеит\n12.07.2022\nИхыркәшоуп Аԥсны Ахада Ҭаҭарсҭан Ареспубликаҟны иусуратә ныҟәара\n12.07.2022\nАҧсны Ахадеи аделегациа алахәцәеи IT-технологиақәа рықалақь Иннополис иаҭааит\n12.07.2022\nАԥсны Ахада иусуратә ныҟәара иацҵоуп\n11.07.2022\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Русҭам Минниханови реиҧылара\n11.07.2022\nАԥснытәи аделегациа Ҭаҭарсҭан Ареспублика Аинвестициатә ҿиара аусбарҭа иаҭааит\n11.07.2022\nАхада Иакуб Лакоба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n10.07.2022\nАԥснытәи аделегациа Ҭаҭарсҭан Ареспублика Казан ақалақь аҟны инеит\n10.07.2022\nАҧсны Ахада напхгара зиҭо аԥснытәи аделегациа усуратә визитла Ҭаҭарсҭани Башкорҭосҭан ареспубликақәа ирҭаараны иҟоуп\n09.07.2022\nАҧсны Ахада очамчыраа Ақалақь амш рыдиныҳәалеит\n09.07.2022\nАхада Аԥсны иқәынхо аԥсылманцәа Курбан-баирам аныҳәа рыдиныҳәалеит\n08.07.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥснытәи аҳәынҭқарратә музеи аинрал Абаза иаҳәаԥса аиҭеит\n08.07.2022\n\"Леон\" иорден занашьоу Мусса Дауров иҧсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара\n07.07.2022\nИмҩаԥысит Аԥсни Урыстәылеи аҳәынҭқаррақәа ртәылахьчара аминистрра ахаҭарнакцәа злахәыз аиԥылара\n06.07.2022\nАхада Ахьӡ-Аԥша аорден III аҩаӡара, Леон иорден занашьоу Заур Адлеиба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n05.07.2022\nАслан Бжьаниа Леонид Пасечник Лугансктәи Жәлартә Республика ахақәиҭтәра идиныҳәалеит\n05.07.2022\nАИХ рымадаразы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Аусбарҭа аилыркаа ҟанаҵоит\n05.07.2022\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Амаҵзура Иҷыдоу Ахықәкы змоу ацентр даҭааит агәаҭара хықәкыс иҟаҵаны\n05.07.2022\nАслан Бжьаниа Николас Мадуро Венесуела Ахьыҧшымра амш идиныҳәалеит\n04.07.2022\nАҳәынҭқарра Ахада абылтәы ахәԥсақәа рышьҭыхра инамаданы имлашьуаз Џьансыхә Адлеиба дидикылеит\n03.07.2022\nАслан Бжьаниа Аҟәа ақалақь амш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n02.07.2022\nАслан Бжьаниеи Игор Маслови Владислав Арӡынба ихьӡ зху жәларбжьаратәи аҳаиртә баӷәаза иаҭааит\n02.07.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ашкол аушьҭымҭацәа рахь ааҧхьара ҟаиҵеит\n02.07.2022\nАхада Тамшь ақыҭан игылоу аибашьцәа рмемориал даҭааит\n30.06.2022\nАхада Арегионбжьаратәи акультуратәи еимадаракәа рыла аҳәаанырцәтәи атәылақәа рымадаразы УА Ахада Иусбарҭа аиҳабы дидикылеит\n30.06.2022\nАхада ЕАР еснагьтәи аиҿкааҩ Сабина Махл дидикылеит\n30.06.2022\nИмҩаԥысит Ахада Аслан Бжьаниеи Аԥсны Аиашаҳаҵаратә Ныха Анапхгаҩы Бассариан Аԥлиааи реиԥылара\n30.06.2022\nАхада АА ААР Лассы аҭакҟаҵаразы иҷыдоу аотриад даҭааит\n29.06.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аушьҭымҭацәа рышҟа иҟаиҵаз Ааԥхьара\n28.06.2022\nАслан Бжьаниа УА Аекономикатә ҿиара аминистр ихаҭыҧуаҩ Д.Вольвач дидикылеит\n28.06.2022\nАхада инапы аҵаиҩит Смыр Н.И «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз арҵаҩы» ҳәа ахьӡ лыхҵаразы Аусԥҟа\n28.06.2022\nАхада инапы аҵаиҩит Малиа Д.Т. «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз арҵаҩы» ҳәа ахьӡ лыхҵаразы Аусԥҟа\n28.06.2022\nАхада Џьансыхә Адлеиба дахьтәоу Ахақәиҭра ашҭаҿы днеит\n26.06.2022\nАслан Бжьаниа \"Абаза-ТВ\" Адиректор хадеи аколлективи аиубилеи рыдиныҳәалеит\n24.06.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра иаҭааз Ареспублика Беларус Ахада Ихаҭарнак Ҷыда дидикылеит\n23.06.2022\nАслан Бжьаниа Сергеи Бабурин идикылеит\n20.06.2022\nАхада Очамчыра амшын баӷәаза даҭааит\n20.06.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Мрагыларатәи ахәҭаҟны иҟоу арратә инфраструктура аобиектқәа дырҭааит\n18.06.2022\nАслан Бжьаниа Очамчыра араион аҟны аинвестициатә программа аобиектқәа рыргылара шымҩаԥысуа гәеиҭеит\n18.06.2022\nАхада Гәылрыԥшь араион аҟны икьакьоу абзазаратә црыҵқәа рышьҭаҵарҭа аргыларазы усурақәа шымҩаԥысуа гәеиҭеит\n17.06.2022\nАхада амедицинатә усзуҩцәа \"Ахьӡ-Аҧша\" аорден III аҩаӡара ранашьаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n17.06.2022\nАслан Бжьаниа амедицинатә еилазаара Амедицинатә усзуҩы имш рыдиныҳәалеит\n17.06.2022\nИмҩаԥысит Ахада хантәаҩра ззиуаз Ашәарҭадара ахеилак аилатәара\n16.06.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада А.Гь.Бжьаниа Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент ашҟа иҟаиҵаз Ацҳамҭа\n16.06.2022\nАстандартқәеи, ахархәаратәи атехникатәи хылаԥшра рзы Аԥсны Аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы изы Аусԥҟа\n15.06.2022\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарратә хьчара амаҵзура 30 шықәса ахыҵразы аколлектив дрыдныҳәалеит\n14.06.2022\nАхада Ашәарҭадара Ахеилак аилатәара мҩаҧигеит\n14.06.2022\nАА Ахада Иадминистрациа Амассатә информациа ахархәагақәа реимадаразы аусбарҭа аиҳабы изы Адҵа\n12.06.2022\nАхада Урыстәыла Амш азы Владимир Путин дидныҳәалеит\n10.06.2022\nАхада Урыстәыла Амш азгәаҭара иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\n08.06.2022\nАхада 2022 шықәсазтәи акурорттә аамҭа иазкны инарҭбаау аилацәажәара мҩаԥигеит\n06.06.2022\nАхада Аҧсны иҟоу Аерман еидгылара автомашьынақәа рыҭара иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\n06.06.2022\nАхада аҧсшьараҟнытә дхынҳәын, инапынҵақәа рынагӡара иациҵеит\n03.06.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Абжьаҟазаратә Ӡбарҭа аколлектив ахьӡала адныҳәалара ҟаиҵеит\n01.06.2022\nАхада Ахәыҷқәа рыхьчара жәларбжьаратәи амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n21.05.2022\nАслан Бжьаниа УА Атәылахьчара аминистр С.К. Шоигу иирамш идиныҳәалеит\n17.05.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистрра аҧҵара амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n16.05.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аԥсшьара дцеит\n14.05.2022\nАслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n13.05.2022\nАхада УА Аҳәынҭқарратә Дума адепутатцәа злахәыз аиҿцәажәарақәа мҩаԥигеит\n13.05.2022\nАслан Бжьаниа Ҳ. Р. Қардиа \"Ахьӡ-Аҧша\"аорден III аҩаӡара ианашьаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n12.05.2022\nАслан Бжьаниа Л. И. Пасечник Лугансктәи Жәлартә Республика амилаҭтә ныҳәа идиныҳәалеит\n12.05.2022\nАхада афымцамчи изакәанымкәа акриптовалиута арҳареи рызҵаарақәа ирызкыз аилацәажәара мҩаҧигеит\n11.05.2022\nАслан Бжьаниа Донецктәи Жәлартә Республика Ахада Д.В. Пушилин Ареспублика амш идиныҳәалеит\n11.05.2022\nАхада акурорттә аамҭазы аҧсны-урыстәылатәи аҳәаа ахысра армариара азҵаатәқәа ирызкны аиҧылара мҩаҧигеит\n09.05.2022\nАхада Аиааира 77 шықәса ахыҵра азгәаҭара иазкыз аусмҩаԥгатәқәа дрылахәын\n09.05.2022\nАхада Дәрыԥшь имҩаԥысыз аҽырҩрақәа дырҭааит\n09.05.2022\nАслан Бжьаниа Алан Гаглоев Алада Уаԥстәыла Ахада имаҵурахьы иалхра идиныҳәалеит\n09.05.2022\nАхада Аԥсны жәлар Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҟны Аиааира 77 шықәса ахыҵра амш рыдиныҳәалеит\n09.05.2022\nВ. В. Путин Аиааира амш азы Аслан Бжьаниа ихьӡала адныҳәалара ҟаиҵеит\n09.05.2022\nАслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада В. В. Путин Аиааира амш идиныҳәалеит\n05.05.2022\nИмҩаԥысит Ахадеи Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Л. Ашәбеи реиԥылара\n05.05.2022\nАхада Џьансеҭ Казанҧҳа лыҧсҭазаара лалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n02.05.2022\nАхада Аԥсны иқәынхо аҧсылманцәа Ураза-баирам аныҳәа рыдиныҳәалеит\n01.05.2022\nАхада Хазреҭ Совмен иубилеи идиныҳәалеит\n30.04.2022\nАхада Урыстәыла Аҳәаахьчаратә усбарҭа Аиҳабы Аинрал-маиор А.Иу. Кудимов Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Аҳәаахьчаратә усбарҭа аԥҵара амш идиныҳәалеит\n29.04.2022\nАхада Аԥсуа радио 90 шықәса ахыҵразы адныҳәалара ҟаиҵеит\n29.04.2022\nАхада Москва иусуратә ныҟәарақәа хыркәшоуп\n26.04.2022\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москваҟа дцеит. Аусуратә визит аҳәаақәа ирҭагӡаны Ахада аиҧыларақәа жәпакы мҩаҧигараны дыҟоуп.\n24.04.2022\nАхада Аҟәатәи Акафедралтә ныхаҟны имҩаԥысуаз Мшаԥныҳәа иазкыз анцәамаҵзура далахәын\n24.04.2022\nШьамтәыла Ахада Башар Асад Аслан Бжьаниа Мшаҧныҳәа идиныҳәалеит\n24.04.2022\nАхада Москватәии Урыстәылазегьтәии Апатриарх Кирилл Мшаԥныҳәазы дидныҳәалеит\n24.04.2022\nАхада Аԥсны жәлар Мшаԥныҳәа рыдиныҳәалеит\n20.04.2022\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Н. Логәуа \"Аҧсны Аҳәынҭқарра акультура зҽаҧсазтәыз аусзуҩы\" ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ихҵаразы\n19.04.2022\nАхада Никита Симониан дидикылеит\n19.04.2022\nАхада аррамаҵзурахьы ааҧхьара азҵаарақәа ирызкыз аилацәажәара мҩаҧигеит\n17.04.2022\nАхада иԥшәмаԥҳәыс А.Ахьиба Аҟәа иҟоу Абыргцәа рыҩны даҭааит\n17.04.2022\nАхада Башар Асад адныҳәаларатә цҳамҭа изишьҭит Ахьыҧшымра амш инамаданы\n16.04.2022\nАхада Аҟәа ақалақь Гәлиа ихьӡ зху амҩаҟны арҽеиратә аусурақәа шцоз гәеиҭеит\n14.04.2022\nАслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны Ахәыҷы изинқәа рзы азинмчы змоу М. Џьынџьал дидикылеит\n13.04.2022\nАслан Бжьаниеи БАТУ аректори аҵараиура аусхк аҟны аусеицура азҵаарақәа ирылацәажәеит\n12.04.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада А. Г. Бжьаниа Аҧсны Жәлар Реизара - Апарламент VII-тәи ааҧхьара актәи аилатәараҿы иқәгылара\n07.04.2022\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент абыжьбатәи ааԥхьара актәи аилатәаразы\n07.04.2022\nАхада В. В.Жириновски иҧсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n06.04.2022\nНикарагуа Ареспубликаҟны иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәарҭаҟнытә адныҳәалара\n06.04.2022\nАслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит Боливариантәи Ареспублика Венесуела иҟоу Аҧсны Ацҳаражәҳәаҩ Заур Ӷәаџьаа\n06.04.2022\nАслан Бжьаниа ҭелла идныҳәалеит Дмитри Козаки Семион Григориеви\n06.04.2022\nАҧсны иҟоу Аурыс милаҭ џьынџьуаа реиҿкаара Аслан Бжьаниа Иирамш идырныҳәалеит\n06.04.2022\nКраснодартәи атәылаҿацә Администрациа Ахада В. И. Кондратиев иҟнытә адныҳәалара\n06.04.2022\nАхада Иирамш идиныҳәалеит Аҩныҵҟатәи аусқәа русбарҭа Азеиҧш информациа-координациатә центр адиректор Ф.П.Сигаев\n06.04.2022\nЛугансктәи Жәлар р-Республика Ахада Л. И. Пасечник Аслан Бжьаниа дидныҳәалеит\n06.04.2022\nҬаҭарсҭан Ареспублика Ахада Р.Н. Минниханов Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2022\nУрыстәыла Ашәарҭадара Ахеилак Ахантәаҩы Ихаҭыԥуаҩ Владимир Медведев Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2022\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит\n06.04.2022\nАслан Бжьаниа Иирамш идиныҳәалеит Анатоли Бибилов\n06.04.2022\nАхада Аҳәынҭстатистика азҵаарақәа рзы аиҧылара мҩаҧигеит\n05.04.2022\nАхада Донецк амҵан иҭахаз Ахра Кьыркьнаӡе иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит\n05.04.2022\nАслан Бжьаниа Мусса Екзақь дидикылеит\n03.04.2022\nАслан Бжьаниа Виктор Садовничи Иирамш идиныҳәалеит\n02.04.2022\nАхада Сезаи Папба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n31.03.2022\nАхада Иусԥҟала «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз аҭҵаарадырра аусзуҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы лыхҵоуп Конџьариа И.Гь.\n31.03.2022\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Адлеиба З.Қ. изы\n31.03.2022\nАслан Бжьаниа: «Исуверентәу ихьыԥшым Аԥсны аиашьара ҳзызуа аидгыларатә ҳәынҭқарра Урыстәылеи ҳареи ҳаизыҟазаашьақәа шьақәнаргылоит, аԥхьаҟагьы ишьақәнаргылалоит 22.11.2014 ш. аҟн. Аиқәшаҳаҭра инақәыршәаны»\n29.03.2022\nАхада Аԥсны афункциарацәа змоу Амедиацентр аартраҟны иқәгылара\n28.03.2022\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Занҭариа Ж. Џь. аорден «Ахьӡ-Аԥша» III аҩаӡара ланашьаразы\n28.03.2022\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Ҳагба Кь.З.\"Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәлар рартист\" ҳәа ахьӡ ихҵаразы\n28.03.2022\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит атеатр аусзуҩцәа \" Аҧсны Аҳәынҭқарра зҽаҧсазтәыз артист\" ҳәа ахьӡ рыхҵаразы\n27.03.2022\nАхада Жәларбжьаратәи атеатр амш азы атеатр аусзуҩцәа дрыдныҳәалеит\n25.03.2022\nА. Бжьаниеи Д. Козаки Аԥсны асоциалтә – економикатә ҿиара азҵаарақәа ирылацәажәеит\n25.03.2022\nАԥсны Аҳада УА Адәныҟатәи аусқәа рминистр С. Лавров диԥылеит\n25.03.2022\nИмҩаԥысит А. Бжьаниеи УА Аиҳабыра Аҧыза-министр ихаҭыԥуаҩ А. Новаки реиҧылара\n23.03.2022\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n22.03.2022\nАхада арра маҵзураа рыԥхықәреи рхы рақәиҭтәреи рзы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n21.03.2022\nАхада Иреиҳаӡоу Аӡбарҭа аколлектив Ахантәаҩ ҿыц дыдирдырит\n21.03.2022\nАхада Рауль Ҳаџьымба Иирамш идиныҳәалеит\n21.03.2022\nАхада УА Адәныҟатәи аусқәа рминистр С. В. Лавров Иирамш идиныҳәалеит\n18.03.2022\nАхада инапы аҵаиҩит Аимадареи, амассатә коммуникациақәеи, аҧхьаӡацркратә ҿиареи рзы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы иаҭаразы Аусԥҟа\n18.03.2022\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аимадареи, амассатә коммуникациақәеи, аҧхьаӡацркратә ҿиареи рзы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы изы Аусԥҟа\n18.03.2022\nАхада Ахәаахәҭра-Ааглыхратә Палата аԥҵоижьҭеи 20 ш. ахыҵра амш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n16.03.2022\nАҟәа имҩаҧысит Хәажәкырамзазтәи ажәылараан иҭахаз ргәалашәара\n15.03.2022\nАхада аусуратә еилатәара мҩаҧигеит урыстәылатәи аделегациа Аҧсныҟа раара аихшьалақәа инарымаданы\n15.03.2022\nУА Ашәарҭадаратә Хеилак Амаӡаныҟәгаҩ Ихаҭыҧуаҩ Р. Нургалиев С. Шамба ихьӡала адныҳәалара ҟаиҵеит\n15.03.2022\nУА Ашәарҭадара Ахеилак Амаӡаныҟәгаҩ Н. Патрушев С. М. Шамба Иирамш идиныҳәалеит\n15.03.2022\nАхада А. Гогәуа ииубилеи идиныҳәалеит\n12.03.2022\nАхада Аҧсны Жәлар Реизара - Апарламент ахь алхрақәа рҿы ибжьы аиҭеит\n11.03.2022\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Урыстәылатәи Афедерациа адгылара иазкыз акциаҟны дықәгылеит\n09.03.2022\nИмҩаԥысит Ахадеи УА Аекономикатә ҿиара аминистр ихаҭыԥуаҩ Д. Вольвачи реиԥылара\n08.03.2022\nВ.В. Путин Аелита Ахьиҧҳа Хәажәкырамза 8 аныҳәа лыдиныҳәалеит\n08.03.2022\nАслан Бжьаниа Жәларбжьаратәи аҳәса рымш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n03.03.2022\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Аиҳабыра Ахантәаҩы М.В. Мишустин Иира амш азы дидныҳәалеит\n02.03.2022\nАхада Аслан Бжьаниа ауаажәларратәи аполитикатәи усзуҩы Нугзар Ашәба иубилеи идиныҳәалеит\n28.02.2022\nЛугансктәи Жәлар Рреспублика ахада Леонид Пасечник Аԥсны Ахада ихьӡала аацҳамҭа ааишьҭит\n28.02.2022\nАхада атәылахьчара аминистр Владимир Ануа дидикылеит\n27.02.2022\nАхада Амассатә информациа ахархәагақәа русзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n26.02.2022\nАхада Донецктәи Жәлар Рреспубликеи Лугансктәи жәлар Рреспубликеи разхаҵара инамаданы Аԥсны ауаажәлар рахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n25.02.2022\nАхада Урыстәыла аусқәа рзы Аҧсны иҟоу Аамҭалатәи агәрага Максим Литвинов дидикылеит\n23.02.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аҧсадгьыл ахьчаҩ имш азы Владимир Путин дидныҳәалеит\n23.02.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аҧсадгьыл ахьчаҩ имш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n23.02.2022\nАреспублика Алада Уаҧстәыла Ахада Анатоли Бибилов Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа дидныҳәалеит.\n22.02.2022\nАхада Ҟабарда-Балкариа ԥасатәи ахада, Урыстәылатәи Афедерациа асенатор А. Каноков изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n22.02.2022\nАхада Ҟабарда-Балкариатәи Ареспублика ԥасатәи ахада А.Б.Каноков ииубилеи идиныҳәалеит\n22.02.2022\nАслан Бжьаниа Донецктәи Жәлар Рреспублика Ахада Д. В. Пушилин ихьӡала адныҳәаларатә цҳамҭа ишьҭит\n22.02.2022\nАслан Бжьаниа Лугансктәи Жәлар Рреспублика Ахада Л. И. Пасечник ихьӡала адныҳәаларатә цҳамҭа ишьҭит\n22.02.2022\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада А. Гь. Бжьаниа Аҳәамҭа ҟаиҵеит\n21.02.2022\nАхада Донецктәи Лугансктәи ареспубликақәа рыҟны ишьақәгылаз аҭагылазаашьа инамаданы амчратә усбарҭақәа адҵақәа риҭеит\n20.02.2022\nАхада Донбасс иҟоу аҭагылазаашьа инамаданы аҳәамҭа ҟаиҵеит\n18.02.2022\nАхада ареспублика аекономикатә ҿиаразы иактуалтәу азҵаарақәа инарымаданы инарҭбаау аилатәара мҩаԥигеит\n16.02.2022\nАхада Аиустициа аминистр акласстә чын ианаишьеит\n15.02.2022\nАхада Аԥсны Аиашахаҵаратә Ныха Ахеилак Ахантәаҩы Аԥшьаҩы еиҳабы Бассариан Аԥлиаа ииубилеи идиныҳәалеит\n09.02.2022\nАԥсны Ахада онлаин аформат ала Италиа Апарламент адепутат ипресс-конференциа иалахәыз рыхьӡала ашәҟәы дәықәиҵеит\n08.02.2022\nАхада иҽыхәышәтәра хыркәшаны Аԥсныҟа дхынҳәит\n06.02.2022\nАслан БЖЬАНИА Анатоли БИБИЛОВ Иира амш идиныҳәалеит\n31.01.2022\nАхадеи амчратә усбарҭақәа рнапхгаҩцәеи ашәарҭадара азҵаарақәа ирылацәажәеит\n28.01.2022\nАхадеи Аҧыза-министри ҭелла реицәажәараҿы ирзааҭгылеит аусуратә зҵаарақәа\n25.01.2022\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра ауааԥсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчаразы ауснагӡатәқәа ирызку Адҵа инапы аҵаиҩит\n25.01.2022\nАхада Хышба Ф. Ф. лыуацәеи лҭынхацәеи дрыдышшылеит\n25.01.2022\nАԥсны Ахада иҷаҷаҟны аԥҟара қәҿиарала имҩаԥысит\n20.01.2022\nАслан Бжьаниа Минтимер Шаимиев ииубилеи идиныҳәалеит\n16.01.2022\nАхада Ҟабарда - Балкариа Автономтә област 100 ш.ахыҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n12.01.2022\nАхада Виқтор Санеев иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иҭынхацәа дрыдышшылеит\n09.01.2022\nАхада игәабзиара инамаданы изаамҭанытәиу аҽгәаҭаразы Урыстәылаҟа дцеит\n08.01.2022\nАхада Ареспублика Казахсҭан иҟоу аҭагылазаашьа инамаданы аҳәамҭа ҟаиҵеит\n07.01.2022\nАхада Аԥсны жәлар, ақьырсиан иашахаҵара ныҟәызго атәылауаа Қьырса ныҳәа рыдиныҳәалеит\n06.01.2022\nАслан Бжьаниа Хьыбла Герзмаа лымшира лыдиныҳәалеит\n04.01.2022\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Очамчыра араион ахада имаҵзураҟнытә аамҭала ихы иақәиҭтәразы\n01.01.2022\nАхада Леонид Лакербаиа 75 шықәса ихыҵра идиныҳәалеит\n31.12.2021\nАхада Ашықәс ҿыц аламҭалазы Аԥсны жәлар рахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n30.12.2021\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа иааиуа Ашықәс ҿыц идиныҳәалеит\n29.12.2021\nАхада аоппозициа ахаҭарнакцәа идикылеит\n27.12.2021\nАхада асасааирҭатә, апартаменттә комплекс «Москва Резорт» апрезентациа далахәын\n27.12.2021\nАдыгеиа Ареспублика ԥасатәи ахада Хазреҭ Совмен Аԥсны 50 млн мааҭ ҳамҭас иаиҭеит\n21.12.2021\nАхада аоппозициатә мчқәа рахаҭарнакцәа идикылеит\n20.12.2021\nАԤСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АХАДА А.Г.БЖЬАНИА АԤСНЫ ЖӘЛАР РАХЬ ИҞАИҴАЗ ААԤХЬАРА\n20.12.2021\nАхада Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура аусзуҩцәеи аветеранцәеи рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n20.12.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Ладариа И. И. Никарагуа иҟоу Аҷыдалкаатәи Амчнаӡазмоуи Аԥсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәаҩыс иаҭаразы\n18.12.2021\nАхада акультура-устә платформа «Гума» аҟны ақыҭанхамҩатә цәыргақәҵа даҭааит\n17.12.2021\nАхада Афон ҿыц аҟны аусуратә ныҟәара мҩаҧигеит\n16.12.2021\nАслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациаҟны иҟоу аҷыдалкаатәи амчнаӡазмоуи Аԥсны Аҳәынҭқарра ацҳаражәҳәаҩ изы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n15.12.2021\nИмҩаԥысит Аҧсны Ахадеи Аҧсны Жәлар Реизара адепутатцәеи реиҧылара\n14.12.2021\nАслан Бжьаниа В. Н. Красносельски Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахадас еиҭа иалхра инамаданы адныҳәаларатә цҳамҭа ишьҭит\n14.12.2021\nАхада Лаҭатәи атрагедиа инамаданы Аԥсны жәлар рахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n13.12.2021\nАхада Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент ахь алхрақәа аҿҳәара рыҭаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n12.12.2021\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәылатәи Афедерациа Аконституциа амш идиныҳәалеит\n08.12.2021\nАхада Гагра араион актив злахәыз аилацәажәара мҩаԥигеит\n06.12.2021\nАхада Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр аколлектив дыдирдырит\n06.12.2021\nАхада Ашәарҭадара Ахеилак аилатәара мҩаҧигеит\n02.12.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Дбар Д.С. Аԥсны Аҳәынҭқарратә хьчара амаҵзура аиҳабыс иаҭаразы\n02.12.2021\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр изы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n26.11.2021\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа Амш инамаданы ауаажәларрахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n25.11.2021\nАхада Аҟәа араион ахь аусуратә ныҟәара мҩаԥигеит\n25.11.2021\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциатә ӡбарҭа аӡбаҩцәа идикылеит\n24.11.2021\nАхада усуратә визитла Гал араион даҭааит\n23.11.2021\nАхада аԥсуа интеллигенциа злахәыз аиԥылара мҩаԥигеит\n22.11.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Нанба Џь.Е.ашәахтә маҵзура Аҳәынҭқарратә абжьгаҩ икласстә чын иҭаразы\n20.11.2021\nАхада Апатриарх Кирилл 75-шықәсаихыҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n19.11.2021\nАслан Бжьаниа Краснодартәи атәылаҿацә агубернатор ихаҭыԥуаҩ Александр Власов дидикылеит\n18.11.2021\nАхада Гәылрыԥшь араион актив злахәыз анҭыҵтәи аилацәажәара мҩаԥигеит\n18.11.2021\nАхада агәаҭаратә ныҟәара аҳәаа иҭагӡаны Гәылрыԥшь араион даҭааит\n17.11.2021\nИмҩаԥысит Аконституциатә еиҭакразы акомиссиа аилатәара\n17.11.2021\nАслан Бжьаниа Жәларбжьаратәи женеватәи адискуссиақәа рыцхантәаҩы Аише Џьихан Султаноглы дидикылеит\n17.11.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит И. Арӡынба АА Адәныҟатәи аусқәа рминистрс иаҭаразы\n16.11.2021\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа ахада З. Џьапуеи Аҭҵаарадыррақәа ракадемиа Аекономикеи азини ринститут адиректор З. Шьалашьааи идикылеит\n15.11.2021\nАхада Александр Бортников ииубилеи идиныҳәалеит\n15.11.2021\nАхада агәаҭаратә усурақәа рымҩаԥгаразы Очамчыра араион даҭан\n10.11.2021\nАхада усуратә ныҟәарала Гәдоуҭа араион даҭааит\n10.11.2021\nАхада аҩныҵҟатәи аусқәа русбарҭақәа русзуҩцәа аԥсуа милициа аԥҵара амш рыдиныҳәалеит\n09.11.2021\nАхада Қырҭтәыла иҟоу ЕАР еснагьтәи Акоординатор Сабина Махльи Ахҵәацәа рус азы ЕАР Иреиҳаӡоу акомиссар иусбарҭа адәныҟатәи азҵаарақәа рзы абжьгаҩ Мариа Волошкевичи идикылеит\n09.11.2021\nАхада Никарагуа Ареспублика Ахадеи Ахада Ихаҭыԥуаҩи алхрақәа рыҟны аиааира агара рыдиныҳәалеит\n09.11.2021\nАхада Ш.ХЬ. Салаҟаиа иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит\n08.11.2021\nАхада Тҟәарчал араион актив алархәны анҭыҵтәи аилацәажәара мҩаԥигеит\n07.11.2021\nАслан Бжьаниа Адыгеиа Ареспублика Актәи Ахада А.Џьаримов Иирамш идиныҳәалеит\n07.11.2021\nАслан Бжьаниа Д. Н. Козак Иирамш идиныҳәалеит\n06.11.2021\nАхада Аҧснытәи аҳәынҭқарратә телерадиоеилахәыра аҧҵара амш инамаданы аусзуҩцәа дрыдныҳәалеит\n05.11.2021\nАхада Аҟәысба А. «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара ианашьаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n05.11.2021\nАхада Бжьаниа В.Т. «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара ианашьаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n05.11.2021\nАхада \"Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз арҵаҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ахҵаразы\" Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n05.11.2021\nАхада Џьениа Е.В. «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз артист» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы лыхҵаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n04.11.2021\nЖәлар ракзаара амш азы адныҳәалара\n02.11.2021\nАхада Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр изы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n02.11.2021\nАхада Аслан Бжьаниа Апрокурор хада Адгәыр Агрба дидикылеит\n30.10.2021\nАхада Иадминистрациаҟны имҩаԥысит Алада Уаԥстәыла аделегациа злахәыз инарҭбаау аиԥылара\n29.10.2021\nАслан Бжьаниеи Урыстәылатәи Афедерациа аспорт аминистр Олег Матыцини реиҧылара мҩаҧысит\n29.10.2021\nАслан Бжьаниеи Витали Савелиеви аҳаиртә еимадара иадҳәалоу азҵаарақәа ирылацәажәеит\n28.10.2021\nАслан Бжьаниа Москва иусуратә ныҟәара аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧысит Алеқсандр Новаки иареи реиҧылара\n27.10.2021\nАслан Бжьаниа Москва иусуратә ныҟәараан имҩаԥысит Рашид Нургалиеви иареи реиԥылара\n27.10.2021\nАҳәынҭқарратә бызшәа амш аҽны Ахада Аԥсны жәлар рышҟа Ааԥхьара ҟаиҵеит\n26.10.2021\nИахьа Москва имҩаҧысит Аслан Бжьаниеи Дмитри Козаки реиҧылара.\n25.10.2021\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n22.10.2021\nАхада инарҭбааны аилатәара мҩаҧигеит Аҧсны Аҳәынҭқарра асоциалтә-економикатә ҿиаразы аинвестициатә программа анагӡара иазкны\n22.10.2021\nАхада аиҧылара мҩаҧигеит Аҧсны араионқәеи ақалақьқәеи радминистрациақәа рхадацәа алархәны\n20.10.2021\nАхада афымцакаҭатә нхамҩа аобиектқәа рышҟа аусуратә ныҟәара мҩаԥигеит\n20.10.2021\nАхада Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны иҟалаз арыцҳара инамаданы Башар-аль-Асад ишҟа ацҳамҭа ишьҭит\n19.10.2021\nАхада Москватәи иусуратә ныҟәара аихшьалақәа ҟаиҵеит\n19.10.2021\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа далахәын \" И. Н. Воронов 80 ш. ихыҵра иазку Жәларбжьаратәи аҭҵаарадырратә конференциа\n19.10.2021\nАхада Иу. Н. Воронов 80 ш. ихыҵра иазку Жәларбжьаратәи аҭҵаарадырратә конференциа далахәын\n15.10.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Урыстәыла Афинансқәа рминистри реиԥылара\n13.10.2021\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Сергеи Шоигуи реиҿцәажәара\n13.10.2021\nАхада Никита Симониан 95 шықәса ихыҵра амш идиныҳәалеит\n12.10.2021\nАслан Бжьаниа Москва аҳаиртә транспорт Афедералтә усбарҭа анапхгаҩы Алеқсандр Нерадько диҧылеит\n12.10.2021\nАхада Иаарту акционертә уаажәларра «Газпроми» АУ «Газпром промгази» анапхгара дырҧылеит\n11.10.2021\nАхада Москва иусуратә ныҟәарақәа раан Мараҭ Хуснуллин диҧылеит\n11.10.2021\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра Арбџьар Мчқәа дрыдныҳәалеит\n08.10.2021\nАхада Аслан Бжьаниа Рашид Нургалиев дидныҳәалеит ииубилеитә шықәсхыҵра инамаданы\n08.10.2021\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москваҟа дцеит\n07.10.2021\nАхада Аҧсны иҟоу аурыс еицтәылауаа реиҿкаара Акоординациатә еидгыла алахәцәа рахь адныҳәаларатә нашьҭымҭа дәықәиҵеит\n07.10.2021\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Владимир Путин Иирамш идиныҳәалеит\n06.10.2021\nАхада Гагра ахақәиҭтәра амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n05.10.2021\nАслан Бжьаниа Мураҭ Кумпилов Адыгьеиа Ареспублика ашьақәгылара амш идиныҳәалеит\n05.10.2021\nАхада Арҵаҩы имш аҽны Аусԥҟақәа инапы рыҵаиҩит\n05.10.2021\nАхада Арҵаҩцәа адунеизегьтәи рымш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n04.10.2021\nАхада Иадминистрациаҿы имҩаҧысит Аӡҩыбжьа ақыҭа ахаҭарнакцәа злахәыз аиҧылара\n03.10.2021\nАхада Амчратә усбарҭақәа реилазаара алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n30.09.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Аиааиреи Ахьыԥшымреи 28-шықәсархыҵра азгәанаҭеит\n30.09.2021\nАхада Иадминистрациаҟны имҩаԥысит Алада Уаԥстәыла аделегациа злахәыз инарҭбаау аиԥылара\n30.09.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Алада Уаԥстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов дидикылеит\n30.09.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш азы Аԥсны жәлар Ааԥхьара ҟаиҵеит\n29.09.2021\nНикарагуа Ареспублика Ахада Даниель Ортега Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш идиныҳәалеит\n29.09.2021\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш идиныҳәалеит\n27.09.2021\nАхада Платон Бебиа иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n27.09.2021\nАхада Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\n27.09.2021\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҳазалхратә еилакы 30 ш. ахыҵра амш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n27.09.2021\nАхада Атәылахьчара аминистрра аилазаара Аиааира амш рыдиныҳәалеит\n27.09.2021\nАхада Аҧсны жәлар Аҟәа ақ. Аҳәынҭсовет роккупациатә ар рыҟнытә ахы иақәиҭтәхеижьҭеи 28 шықәса аҵра амш рыдиныҳәалеит\n24.09.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Чеха В.В. \"Ахьӡ-Аԥша \" аорден III аҩаӡара ианашьаразы\n24.09.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Ашәба А.Е. Аҧсны Аҳәынҭқаррра абаҩрҵәыреи аспорти зыҽрыҧсазтәыз аусзуҩы\" ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ихҵаразы\n21.09.2021\nАхада аԥснытәи ажурналистцәа рзы апресс-конференциа мҩаԥигеит\n21.09.2021\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Ажьиба Р.А. \"амилициа аинрал-маиор\" ҳәа ахьӡ ихҵаразы\n21.09.2021\nАхада Адҵа инапы аҵаиҩит Иу. Н. Воронов диижьҭеи 80 шықәса аҵра иазку аиубилеитә усмҩаԥгатәқәа разырхиареи рымҩаԥгареи рзы Аҳәынҭқарратә Комиссиа аԥҵаразы\n20.09.2021\nАхада Сергеи Мениаило Аҩадатәи Уаԥстәыла Ареспублика Ахадас иалхра идиныҳәалеит\n20.09.2021\nАхада XIII Жәларбжьаратәи Ачерқьестә Ассоциациа асасцәеи аделегатцәеи рыхьӡала адныҳәаларатә цҳамҭа ишьҭит\n20.09.2021\nАслан Бжьаниа Анатоли Бибилов Алада Уаԥстәыла Ареспублика амш идиныҳәалеит\n16.09.2021\nАхада амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәа злахәыз аилацәажәара мҩаԥигеит\n15.09.2021\nАслан Бжьаниа Хосе Даниель Ортега Сааведра амилаҭтә ныҳәа идиныҳәалеит\n14.09.2021\nАслан Бжьаниа Дмитри Медведев Иирамш идиныҳәалеит\n11.09.2021\nАслан Бжьаниа Москва ақ. ахада Сергеи Собианин ақалақь амш идиныҳәалеит\n11.09.2021\nАслан Бжьаниа Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада Иирамш идиныҳәалеит\n10.09.2021\nАхада Аминистрцәа реилазаара аилатәара далахәын\n09.09.2021\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Андраник Миграниани реиԥылара\n09.09.2021\nАхада Баикалнҭыҵтәи атәылаҿацә Аиҳабыра Ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Андреи Гурулиов дидикылеит\n08.09.2021\nАхада Атәылауаа рыхьчареи аҭагылазаашьа ҷыдақәеи аҧсабаратә рыцҳарақәа рыхҟьа-ԥҟьақәа раԥыхреи рзы Урыстәылатәи Афедерациа аминистр Е. Н.Зиничиов иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n07.09.2021\nАхада Аурыс драматә театр 40 шықәса ахыҵра амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n07.09.2021\nАслан Бжьаниа Рашьыд Темрезов ҞЧ Ареспублика амш идиныҳәалеит\n07.09.2021\nАслан Бжьаниа Алеко Гәарамиа Иирамш идиныҳәалеит\n06.09.2021\nИмҩаԥысит Ахадеи еиуеиҧшым аполитикатә партиақәеи аиҿкаарақәа рхаҭарнакцәеи реиҧылара\n06.09.2021\nАхада Аҧсны иҟоу ауриатә уаажәларра ирыдиныҳәалеит Ауаҩы ишара амш\n06.09.2021\nАхада Рамзан Кадыров Чечентәылатәи Ареспублика амш идиныҳәалеит\n03.09.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Ваге Петросиан напхгара ззиуаз Архангельсктәи аобласт аделегациеи реиԥылара\n02.09.2021\nАхада УА аекономикатә ҿиара аминистр Д. Вольвач напхгара ззиуаз аделегациа злахәыз аусуратә еиԥылара мҩаԥигеит\n02.09.2021\nАхада Арцах ажәлар Ареспублика амш рыдиныҳәалеит\n01.09.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа амаҵзуратә автомашьына аҳәынҭқарра ахарџь ала иааимхәаӡеит\n01.09.2021\nАслан Бжьаниа Ҟабарда-Балкариа Ахада Ареспублика амш идиныҳәалеит\n01.09.2021\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҵаҩцәеи, арҵаҩцәеи, аҭаацәеи ирыдиныҳәалеит аҵарашықәс ҿыц алагамҭа\n30.08.2021\nАхада Чечентәыла Ареспубликаҟынтә аделегациа идикылеит\n30.08.2021\nАхада Александр Лукашенко Иирамш инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n26.08.2021\nАҳәынҭқарра Ахада Урыстәыла Аҧсны Ахьыҧшымра азханаҵеижьҭеи 13 ш.аҵра инамаданы имҩаԥысыз аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа дрылахәын\n26.08.2021\nАхада Аԥсны жәлар Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азхаҵара амш рыдиныҳәалеит\n23.08.2021\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Аиҳабыра Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ А.В. Новак Иирамш идиныҳәалеит\n22.08.2021\nАҧснытәи аделегациа Нижегородтәи аобласт аҟны рофициалтә ныҟәараан аԥшьаҭыԥқәа ирҭааит\n21.08.2021\nА.Кәыҵниа напхгара ззиуа аделегациа Нижни Новгород 800 ш. ахыҵра иазку аныҳәатә усмҩаҧгатәқәа ирылахәуп\n20.08.2021\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит иактуалтәу азҵаарақәа жәпакы ирызкны\n15.08.2021\nАхада Хатәгәаԥхарала еибашьуаз имш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n14.08.2021\nАхада Аԥсадгьыл ахьчаҩцәа рымш аҽны Амемориал аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n13.08.2021\nАслан Бжьаниа Мусса Егзакь Иирамш идиныҳәалеит\n12.08.2021\nАхада адунеи аҟны еицырдыруа аоператә шәаҳәаҩы, Аԥсни Урыстәылеи жәлар рартист Хьыбла Гьерзмаа дидикылеит\n12.08.2021\nАхада еицырдыруа Урыстәыла аҳәынҭқарратә усзуҩы Пиотр Пимашков иҧсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n10.08.2021\nАслан Бжьаниа Владикавказ ауаа рҭахара инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n09.08.2021\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Аԥыза-министр Ихаҭыԥуаҩ Мараҭ Хуснуллин Иира амш идиныҳәалеит\n09.08.2021\nИхыркәшоуп Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Алада-Уаҧстәыла Ареспубликаҟны иофициалтә визит\n09.08.2021\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Алада-Уаҧстәыла иҟоу Ацҳаражәҳәаҩ Алан Елбакиеви реиԥылара\n08.08.2021\nА. Бжьаниа: «2008 шықәса нанҳәамзазтәи ахҭысқәа раан ҳара ҳажәларқәа зҭагылаз аԥышәара ӷәӷәа хьыӡла-ԥшала иалҵит»\n07.08.2021\nАслан Бжьаниа зхадараҿы дыҟоу аҧснытәи аделегациа агәалашәаратә акциа иалахәын\n07.08.2021\nАҧсны Ахада 2008 ш. нанҳәамзазы имҩаҧысыз ахҭысқәа ирыдҳәалоу агәалашәаратә усмҩаԥгатә аҟны иқәгылара\n07.08.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Алада Уаԥстәыла Ахадеи реиԥылара\n07.08.2021\nЦхьынвал ақ. аҿы имҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқарреи Алада Уаԥстәылеи рхадацәа рофициалтә еиԥылара\n07.08.2021\nАҳәынқарра Ахадеи аофициалтә делегациа алахәцәеи Цхьынвал ақ. аҿы «Аԥсадгьыл ахьчаҩцәа» рмемориал аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵеит\n07.08.2021\nАхада Оҭар Лакрба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵеит\n06.08.2021\nАслан Бжьаниа напхгара ззиуа Аԥсны аделегациа Алада Уаԥстәыла Ареспублика иаҭааит\n06.08.2021\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Владикавказ даҭааит\n05.08.2021\nАхада Урыстәыла Афедерациа аспорт аминистр Олег Матыцин дидикылеит\n05.08.2021\nНанҳәамза 6-9 рзы имҩаҧысраны иҟоуп Аслан Бжьаниа Алада Уаҧстәыла Ареспубликахь иусуратә ныҟәара\n30.07.2021\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи Рашид Нургалиеви реиԥылара\n30.07.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи Александр Новаки реиԥылара\n29.07.2021\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москва дыҟоуп\n26.07.2021\nАслан Бжьаниа Сергеи Кириенко Иира амш идиныҳәалеит\n23.07.2021\nАҳәынҭқарратә бираҟ Амш азы адныҳәалара\n22.07.2021\nАслан Бжьаниа аӡы иагоз аԥҳәыси ахәыҷи еиқәзырхаз Леон Барцыц дидикылеит\n22.07.2021\nАхада Ашәарҭадара Ахеилак аилатәара мҩаԥигеит\n20.07.2021\nАхада Аԥсны иқәынхо аԥсылманцәа, ҳџьынџьуаа Кәырбан-Баирам рыдиныҳәалеит\n17.07.2021\nАслан Бжьаниа Башар Асад Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада имаҵурахьы инеира идиныҳәалеит\n15.07.2021\nАхада Борис Адлеиба иҳаҭгәын аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n14.07.2021\nАхада Иадминистрациа Анапхгаҩы А. Кәыҵниа Гал араион аҟны аилацәажәара мҩаԥигеит\n13.07.2021\nИналукааша аҳәынҭқарратәи аполитикатәи усзуҩцәа Б.Адлеибеи Т.Шамбеи ргәалашәара иазку аусмҩаԥгатәқәа ахгоуп Аԥсны аепидемиологиатә ҭагылазаашьа еиӷьхаанӡа\n12.07.2021\nАслан Бжьаниа: \"Ахара зду анапхгаҩцәа хаҭала иахьырхәхоит\"\n12.07.2021\nАхада аполитикатәи, ауаажәларратәи, аоппозициатәи еиҿкаарақәа жәпакы иҟарҵаз Ааԥхьара иақәҿиҭит\n12.07.2021\nИмҩаҧысит Ахадеи Абыргцәа рхеилаки реиҧылара\n11.07.2021\nАслан Бжьаниа Николаи Патрушев ииубилеи идиныҳәалеит\n09.07.2021\nАхада Аԥсны иҟоу Аерман уаажәларра ахаҭарнакцәа идикылеит\n09.07.2021\nҲазреҭ Совмен коронавирус иаҿагыланы ақәԥареи Аԥсны Аҳәынҭқарра азинхьчаратә усбарҭақәа адгылара рыҭареи рзы 50 млн мааҭ Аԥсны иаиҭеит\n05.07.2021\nАхада аԥшацәгьа ахҟьа-ԥҟьақәа раԥыхра азҵаара инамаданы аилацәажәара мҩаԥигеит\n05.07.2021\nАслан Бжьаниеи Беслан Ешбеи аҳҭнықалақь амҩадуқәа рыҟны агәаҭаратә ныҟәарақәа мҩаҧыргеит\n04.07.2021\nАхада Аҭагылазаашьа ҷыдақəа рзы аминистрра ахатəы еилазаара дрыдныҳәалеит\n04.07.2021\nАхада Аҭагылазаашьа ҷыдақәа рзы аминистрра анапхгаҩцәа \"Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз аиқәырхаҩ\" ҳәа аҳаҭыртә хьыӡқәа рхиҵеит\n04.07.2021\nАхада Аҭагылазаашьа ҷыдақəа рзы аминистрра ахатəы еилазаара дрыдныҳәалеит\n03.07.2021\nАхада Очамчыра араион Тамшь ақыҭаҟны асасааирҭа-гәабзиарачаԥарҭатә комплекс аартра ацеремониа далахәын\n03.07.2021\nАхада Аԥсны жәлар Аҟәа ақалақь амш рыдиныҳәалеит\n01.07.2021\nМаксим Ӷәынџьиа жәларбжьаратәи аусқәа рзы Ахада Ицхырааҩыс дҟаҵоуп\n30.06.2021\nАхада Адҵа инапы аҵаиҩит «Аԥсны Аҳәынҭқарра ауааԥсыра короновирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку ауснагӡатәқәа рзы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Идҵа аԥсахрақәа ралагаразы АДҴА\n29.06.2021\nАхада абылра ахьыҟалаз астанциеиҵа \"Очамчыра-ахарамч\" даҭааит\n26.06.2021\nАхада азинхьчаратә усбарҭақәа рхаҭабзиара аиӷьтәразы ауснагӡатәқәа разырхиара иазку аусуратә гәыԥ изаамҭанытәиу аилатәара мҩаҧигеит\n25.06.2021\nАхада ашәҟәыҩҩы Владимир Делба «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара ианашьаразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\n25.06.2021\nАхада Аԥсны ашколқәа раушьҭымҭацәа дрыдныҳәалеит\n22.06.2021\nАхада Агәалашәареи алахьеиқәреи рымш азы аветеранцәа рахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n21.06.2021\nАхада азинхьчаратә усбарҭақәа рсистема аиҭакра иазкыз аилацәажәара мҩаԥигеит\n20.06.2021\nАхада Гагра араион ахь аусуратә ныҟәара мҩаԥигеит\n20.06.2021\nАхада Аԥсны агәабзиарахьчара асистема аусзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n20.06.2021\nАхада амедицинатә усзуҩы имш аламҭалазы Аҧсны агәабзиарахьчара асистема аусзуҩцәа аҳаҭыртә хьыӡқәа рыхҵаразы Аусҧҟақәа инапы рыҵаиҩит\n16.06.2021\nАхада афымцамч аҭагылазаашьа иадҳәалоу актуалра змоу азҵаарақәа ирызкны аиҧылара мҩаҧигеит\n15.06.2021\nАслан Бжьаниа УА Ахада иҟны Ахәыҷы изинқәа рзы азинмчы змоу Анна Кузнецова дидикылеит\n15.06.2021\nАхада аԥсшьаҩцәа рыхәра инамадны аилацәажәара мҩаԥигеит\n14.06.2021\nАхада \"Аԥсны аԥеиԥш\" аԥҵара иазкыз аизара ду аҟны иқәгылара\n14.06.2021\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны Ахәыҷы изинқәа рзы Азинмчы змоу изы\n12.06.2021\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәылатәи Афедерациа Амш идиныҳәалеит\n11.06.2021\nАхада усуратә визитла Гәылрыҧшь араион даҭааит\n10.06.2021\nАхада Азеиҧшмилаҭтә лингвистикатә форум аҟны иқәгылара\n09.06.2021\nАхада Хьыбла Гьерзмаа УА Аҳәынҭқарратә премиа ланашьара лыдиныҳәалеит\n09.06.2021\nАхада Мушьни Лашәриа Урыстәылазегьтәи Апатриархиа алитературатә премиа ианашьара идиныҳәалеит\n07.06.2021\nАхада Боџьгәуа Баграт Гәдоуҭа араион Администрациа Ахадас даиҭеит\n07.06.2021\nАхада Руслан Хәынҵариа Пицунда ақ. Администрациа Ахада инапынҵақәа рынагӡаҩыс даиҭеит\n04.06.2021\nАхада Аԥсны ақалақьқәеи араионқәеи радминистрациақәа рхадацәа алархәны аилацәажәара мҩаԥигеит\n01.06.2021\nАхәыҷқәа рыхьчара амш аҽны Ахада иԥшәмаԥҳәыс тҟәарчалтәи ахәыҷбаҳча \"Амра\" даҭааит\n01.06.2021\nАхәыҷқәа рыхьчара жәларбжьаратәи амш азы адныҳәалара\n31.05.2021\nАслан Бжьаниа Шьамтәылан имҩаҧысыз аофициалтә визит аихшьалақәа рыла аилацәажәара мҩаҧигеит\n29.05.2021\nАслан Бжьаниа Анатоли Бибилов Аладатәи Уаҧстәыла Ареспублика Ахьыҧшымра алаҳәара Акт адкылара амш идиныҳәалеит\n29.05.2021\nАслан Бжьаниа Аԥсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Багаԥшь иҳаҭгәын аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n28.05.2021\nАԥсны Ахада УА Аҳәаахьчаратә маҵзура анапхгара Аҳәаахьчаҩ Имш рыдиныҳәалеит\n28.05.2021\nАхада Башар Асад Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада иалхраҟны иигаз аиааира идиныҳәалеит\n27.05.2021\nВ.Папба Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Ихаҭыԥуаҩ инапынҵақәа рынагӡаҩыс даҭоуп\n25.05.2021\nАхада Урысавиациа анапхгаҩы Александр Нерадько дидикылеит\n23.05.2021\nАхада Ҷыдалатәи ахықәкы змоу ацентр аилазаара 23 шықәса ахыҵра амш рыдиныҳәалеит\n20.05.2021\nИахьа ихыркәшахеит Ахада Шьамтәылатәи Арабтә Республикахь ивизит\n20.05.2021\nАслан Бжьаниеи Уалид Амаршьан иҭаацәеи еиԥылеит\n19.05.2021\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниеи Апатриарх Антиохиатәи Иоанн X еиԥылеит\n18.05.2021\nАҧсны Ахадеи Шьамтәыла аҧыза-министри Аҧсны-шьамтәылатәи аиҳабырабжьаратә комиссиа алахәцәа аусура алагамҭа рыдырныҳәалеит\n18.05.2021\nИмҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Шьамтәылатәи Арабтә Республика аҧыза-министри реиҧылара\n17.05.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра ауааԥсыра коронавирустә ҿкычымазара COVID-19 рацәыхьчара иазку ауснагӡатәқәа рзы Адҵа\n17.05.2021\nАԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Шьамтәыла ахьчаҩцәа Рмемориалтә комплекс аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\n17.05.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада Башар Асади рофициалтә еиԥылара\n16.05.2021\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа официалтә визитла Шьамтәылатәи Арабтә Республика даҭааит\n15.05.2021\nАхада Иусԥҟала Константин Озган \"Ахьӡ-Аԥша\" аорден I аҩаӡара ианашьоуп (иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь)\n14.05.2021\nАслан Бжьаниа Аԥсны Абанк Амузеи аартра иазкыз ацеремониа далахәын\n14.05.2021\nАхада Владислав Арӡынба ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\n14.05.2021\nАхада \"Аԥсны Агәадура\" аплатформа аԥҵаҩы Инал Арӡынба дидикылеит\n13.05.2021\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра акадртә резерв азы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n13.05.2021\nАхада Аҧсны аҧсылманцәа Ураза-баирам рыдиныҳәалеит\n13.05.2021\nАхада Жәларбжьаратәи атуристтә форум асасцәеи алахәцәеи аԥсшәа реиҳәеит\n11.05.2021\nАхада инапы аҵаиҩит Аԥсны Аҳәынҭқарра Агәабзиарахьчара аминистр изы Аусԥҟа\n11.05.2021\nАхада инапы аҵаиҩит Аԥсны Ахада Иадминистрациа анапхгаҩы ихаҭыԥуаҩ изы Аусԥҟа\n11.05.2021\nАхада Ҭамаз Ҵахнакьиа иҭабуп ҳәа еиҳәеит имҩаԥигаз иусуразы\n11.05.2021\nАԥсны Ахада Ҭаҭарсҭан Ахада Рустам Минниханов дидышшылеит Казан ашколхәыҷқәа рҭахара инамаданы\n11.05.2021\nАԥсны Ахада Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин дидышшылеит казантәи ашкол аҟны ашколхәыҷқәа рҭахара инамаданы\n11.05.2021\nАхада ААР Аҳәынҭқарратә автоинспекциа аусбарҭа аппарат ахәҭа, Аҩныҵҟатәи аусқәа рықалақьтә усбарҭақәеи рраионтә ҟәшақәеи хаҭалатәи реилазаара ацәаҳәақәгыла ахәаԥшра далахәын\n10.05.2021\nАхада Тамшь зыргылара иаҿу атуристтə комплекс даҭааит\n09.05.2021\nАхада Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа иҽалаирхәит\n09.05.2021\nАхада Аџьынџьтәылатә еибашьра ду аветеран Борис Қәҭарба Аиааира ду 76 шықәса ахыҵра амш идиныҳәалеит\n09.05.2021\nАџьынџьтәылатә еибшьра ду аҟны Аиааира амш инамаданы Ахада иҟнытә ааԥхьара\n08.05.2021\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааира амш идиныҳәалеит\n08.05.2021\nАхада 2021ш. аԥсшьара аамҭа аҽазыҟаҵара инамаданы инарҭбааны аилатәара мҩаԥигеит\n08.05.2021\nЛугансктәи Жәлар Рреспублика Ахада Аслан Бжьаниа Аиааира амш идиныҳәалеит\n07.05.2021\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Аиааира амш идиныҳәалеит\n07.05.2021\nАслан Бжьаниа Анатоли Бибилов Аиааира амш идиныҳәалеит\n07.05.2021\nДмитри Медведев Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аџьынџьтәылатә еибашьраҟны Аиааира амш идиныҳәалеит\n02.05.2021\nАслан Бжьаниа Алада Уаԥстәыла Ахада Мшаԥныҳәа идиныҳәалеит\n02.05.2021\nАхада Москватәии Урыстәыла зегьтәии Иԥшьаӡоу Апатриарх Кирилл Мшаԥныҳәа лаша идиныҳәалеит\n02.05.2021\nАхада Аԥсны иқәынхо аиашахаҵара ныҟәызго ақьырсианцәа Мшаԥныҳәа лаша рыдиныҳәалеит\n01.05.2021\nАслан Бжьаниа Хазреҭ Совмен имшира идиныҳәалеит\n26.04.2021\nАхада Урыстәылатәи Афедерациахь иусуратә ныҟәара хыркәшоуп\n24.04.2021\nАхада Аԥсны иқәынхо аерман диаспора дрыдышшылеит аерманцәа ргеноцид иалаӡыз ргәалашәара амш инамаданы\n23.04.2021\nАслан Бжьаниеи Дмитри Козаки аԥсны-урыстәылатәи аусеицура иазкыз азҵаарақәа жәпакы ирылацәажәеит\n22.04.2021\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Ахада иусқәа рзы Аусбарҭа анапхгара дырԥылеит\n21.04.2021\nИмҩаԥысит Аслан Бжьаниеи аҳаиртә транспорт Афедералтә маҵзура анапхгаҩы Александр Нерадькои русуратә еиҧылара\n21.04.2021\nАхада Урыстәыла аҳәынҭԥгаԥса анапхгара дырԥылеит\n20.04.2021\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n19.04.2021\nАслан Бжьаниа Башар Аль-Асад Шьамтәыла Ахьыҧшымра амш идиныҳәалеит\n15.04.2021\nАхада УА Аекономикатә ҿиара аминистр ихаҭыԥуаҩ С. Назаров напхгара ззиуаз аделегациа идикылеит\n15.04.2021\nАхада апрокуратура аусбарҭақәа рветеранцәеи русзуцәеи рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n14.04.2021\nАхада Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада имшира идиныҳәалеит\n13.04.2021\nАхада Очамчыра араион актив дыдирдырит Администрациа ахада ҿыц\n13.04.2021\nАхада Аҩадатәи Кавказ хатәгәаԥхаралатәи аибашьцәа-аветеранцәа рымадара азҵаарақәа рзы Иабжьгаҩ Рисмаг Аџьынџьал дидикылеит\n12.04.2021\nИрыцҵоуп коронавирустә ҿкы алаҵәара инамаданы аԥкрақәа рыхәҭак\n12.04.2021\nАхада Иусԥҟала «Ахьӡ-Аԥша» аорден II аҩаӡара ианашьоуп Оҭари Аршба\n12.04.2021\nИаԥҵоуп Б.В. Адлеиба 90 шықәса ихыҵра иазку аусмҩаԥгатәқәа разыҟаҵареи рымҩаԥгареи рзы Аҳәынҭқарратә комиссиа\n12.04.2021\nАхадеи Аҧыза-министри атəылаҿы иҟоу аҭагылазаашьеи аҧхьаҟатəи апланқəеи ирылацəажəеит\n09.04.2021\nАхада Урыстуризм ахаҭарнакцәа идикылеит\n09.04.2021\nАхада Ақалақь-Фырхаҵа 79 шықәса ахыҵра инамаданы тҟәарчалаа дрыдныҳәалеит\n07.04.2021\nАԥсны Ахада УА Афедералтә Еизара Афедерациа Ахеилак Ахантәаҩы В.И.Матвиенко лымшира лыдиныҳәалеит\n06.04.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа имшира инамаданы адныҳәаларатә аацҳамҭақәа шаац иаауеит\n06.04.2021\nВалентина Матвиенко Аԥсны Ахада имшира идылныҳәалеит\n06.04.2021\nПриднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада Аԥсны Ахада имшира идиныҳәалеит\n06.04.2021\nАԥсны Ахада имшира идиныҳәалеит Никарагуа Ареспублика Ахада\n06.04.2021\nАхада имшира идиныҳәалеит Аҳәаанырцәтәи атәылақәа рыҟны арегионалбжьаратәи акультуратәи еимадарақәа рзы Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Иусбарҭа аиҳабы\n06.04.2021\nАслан Бжьаниа имшира идиныҳәалеит Михаил Мишустин\n06.04.2021\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада Аԥсны Ахада имшира идиныҳәалеит\n06.04.2021\nАхада имшира идиныҳәалеит Аԥсны Жәлар Реизара Аиҳабы В. Кәарҷиа\n05.04.2021\nАхада Никәала Чқәан иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иҭынхацәа дрыдышшылеит\n03.04.2021\nАхада Виктор Садовничи имшира идиныҳәалеит\n02.04.2021\nИаҧҵоуп С.П.ДБар ииубилеи аиҿкаареи амҩаҧгареи рзы аҳәынҭқарратә комиссиа\n31.03.2021\nИмҩаԥысит Ахадеи Аԥсны иҟоу Жәларбжьаратәи аџьар ҟаԥшь аилак амиссиа ахадеи реиԥылара\n29.03.2021\nАхада И. Гь. Папасқьыр ихьӡ зху Амилаҭтә библиотека 100 шықәса ахыҵра инамаданы адныҳәалара ҟаиҵеит\n27.03.2021\nАхада ашьапылампыласратә клуб \"Зенит\" ахәыҷтәы-қәыҧштә Академиа афилиал аартра ацеремониа далахәын\n26.03.2021\nАхада урыстәылатәи ашьапылампыласҩцәа рыклуб «Зенит» аделегациа идикылеит\n25.03.2021\nАхада Беслан Агрба имшира идиныҳәалеит\n24.03.2021\nАхада Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс Аҟәа иҟоу аофис даҭааит\n24.03.2021\nАԥсны Ахадеи Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәаҩи аԥсны-урыстәылатәи аусеицура азҵаарақәа ирылацәажәеит\n21.03.2021\nАслан Бжьаниа Рауль Ҳаџьымба имшира идиныҳәалеит\n21.03.2021\nАслан Бжьаниа Сергеи Лавров Имшира идиныҳәалеит\n18.03.2021\nАхада Идҵала Ҭырқəтəылатəи Ареспубликаҿы Аҧсны Аҳəынҭқарра Ахаҭарнак даҭоуп\n16.03.2021\nАхада хәажәкырамзазатәи ажәылараҿы иҭахаз ргәалашәаразы Ахьӡ-Аԥша Амемориал аҟны ашәҭшьҭаҵара иазкыз аусмҩаԥгатә далахәын\n15.03.2021\nАхада Сергеи Шамба ииубилеи идиныҳәалеит\n15.03.2021\nАхада Аҧсны жəлар рахь ааҧхьара ҟаиҵеит хәажәкырамзазтәи ажəылара 28 ш. ахыҵра инамаданы\n11.03.2021\nАхада инапы аҵаиҩит аԥкрақәа рыцҵаразы Адҵа\n10.03.2021\nАхада Португалиа ITF атурнир аҟны аиааира згаз Ален Аҩӡба дидныҳәалеит\n08.03.2021\nАхада Аҳәса рымш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\n07.03.2021\nАхада Урыстәыла амедицинатә ҽгәаҭара анаҩс Аԥсныҟа дхынҳәит\n05.03.2021\nАслан Бжьаниа Алексеи Двинианин Имшира идиныҳәалеит.\n03.03.2021\nАхада Урыстәылаҟа дцеит игәабзиара аҭагылазаашьа инамаданы иазҧхьагәаҭоу амедицинатә гәаҭаразы\n03.03.2021\nАслан Бжьаниа Михаил Мишустин ииубилеи идиныҳәалеит\n02.03.2021\nАхада Д.И.Гәлиа ихьӡ зху Аҧсуаҭҵааратә институт аҟны имҩаҧысуаз Жәларбжьаратәи аконференциа далахәын\n02.03.2021\nАхада ипресс-маҵзура аацҳамҭа\n01.03.2021\nАхада Аҟəа иҟаз урыстəылатəи арратə хәышәтәырҭа ахатəы еилазаара аџьшьара риҭеит\n01.03.2021\nАслан Бжьаниа Рустам Минниханов Имшира идиныҳәалеит\n27.02.2021\nАслан Бжьаниа Мураҭ Кумпилов Имшира идиныҳәалеит\n27.02.2021\nАхада Аԥсны амассатә информациа ахархәагақәа русзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n26.02.2021\nАхада хаҭала изакәаным акриптофермақәа раарҧшреи раҿыхреи рзы азыӡба анагӡашьа шымҩаҧысуа гәеиҭеит\n26.02.2021\nАслан Бжьаниа дазхиоуп аполитикатә мчрақәа зегьы рыҿцәажәара ауаажәларра рҿы аҭынчра ашьақәыргылареи атәыла аизҳазыӷьареи рзы\n23.02.2021\nАхада Ихаҭыԥуаҩ аиԥылара мҩаԥигеит еиуеиԥшым аполитикатә партиақәа, ауаажәларратә усзуҩцәа, аҭҵаарадырратә иара убас арҿиаратә, интеллигенциа ахаҭарнакцәа алархәны\n23.02.2021\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Аԥсадгьыл ахьчаҩ имш идиныҳәалеит\n19.02.2021\nАхада «Инва-ацхыраара» Ассоциациа аофис даҭааит\n19.02.2021\nАхада Ауаҩы изинқәа рзы азинмчзмоу иаппарат аофис даҭааит.\n16.02.2021\nАхада аилацәажәара мҩаԥигеит фымцамчла аиқәыршәареи аепидимиологиатә ҭагылазаашьеи ирызкны\n15.02.2021\nАхада Алада Уаԥстәыла Ареспублика адәныҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Медоев дидикылеит\n15.02.2021\nАхада азинхьчаратә усбарҭақәа русура аиӷьтәразы ауснагӡатәқәа разырхиара иазку аусуратә гәыԥ аилатәара мҩаԥигеит\n13.02.2021\nАхада Аслан Бжьаниа аиспекциа ицны Аиҵа станциа \"Аҟəа-1\" агәаҭаразы даҭааит\n12.02.2021\nАслан Бжьаниа Олег Еҭлухов \"Ахьӡ-Аҧша\" аорден аҩбатəи аҩаӡара ианеишьеит\n11.02.2021\nИазгəаҭоуп аҭыҧантəи ахаланапхгаратə усбарҭақəа рахь алхрақəа ррыцхә\n10.02.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит Роберт Киут Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура ахантәаҩыс иаҭаразы\n10.02.2021\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәаҩ адипломатиатә усзуҩ имш идиныҳәалеит\n10.02.2021\nАхада Очамчыра араион Администрациа ахада изы Аусҧҟақәа инапы рыҵаиҩит\n10.02.2021\nАслан Бжьаниа Александр Тумасиан ианеишьеит аорден \"Ахьӡ-Аҧша\" III аҩаӡара\n10.02.2021\nВалери Кәарҷиа ианашьоуп «Ахьӡ-Аԥша» аорден I аҩаӡара.\n06.02.2021\nАслан Бжьаниа Анатоли Бибилов имшира идиныҳәалеит\n04.02.2021\nАхада Гагра Администрациаҟны аилацәажәара мҩаԥигеит\n04.02.2021\nАхада Иусҧҟала Р.Аџьынџьал Аҩадатәи Кавказ аветеранцәа-хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа аус рыцуразы абжьгаҩыс дҟаҵоуп\n04.02.2021\nАслан Бжьаниа Терент Ҷаниа иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит\n03.02.2021\nИмҩаԥысит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа хантәаҩра ззиуаз Аминистрцәа реилазаара инарҭбаау аилацәажәара\n03.02.2021\nАлла Аҩӡба иланашьоуп «Ахьӡ-Аԥш» аорден аҩбатәи аҩаӡара\n02.02.2021\nАԥсны Ахада, Арбџьар Мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа АА АШӘА ААР ирыҵаркуа аҟәшақәа дырҭааит\n02.02.2021\nЛазарев С.И. ианашьоуп \"Ахьӡ-Аԥша\" аорден III аҩаӡара\n01.02.2021\nАхада Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиа Аԥсуаҭҵааратә институт Адиректор дидикылеит\n30.01.2021\nАслан Бжьаниа Очамчыра араион Администрациаҿы аизара мҩаҧигеит\n30.01.2021\nАхада даҭааны ибеит Тҟәарчал-АФС 220кВ астанциеиҵа\n30.01.2021\nАхада Мрагыларатәи Аҧсныҟа иусуратә ныҟәараан даҭааит АФС -1 аӡхыҽҽа\n29.01.2021\nАхада изакәанымкәа акриптовалиута арҳаразы афермақәа русура аҿагылара иазкыз аилацәажәара мҩаҧигеит\n29.01.2021\nАхада аҭҵаарадырратәи арҿиаратәи интеллигенциа рхаҭарнакцәа дырԥылеит\n29.01.2021\nАхада Аԥсны Жәлар Реизара актәи 1991-1996шш. ааԥхьара адепутатцәа дырԥылеит.\n29.01.2021\nАԥсны Жәлар рартист Уасил Царгәыш иԥсҭазаара иалҵра инамаданы адышшылара\n28.01.2021\nАслан Бжьаниа: \"Аԥсны газла аиқәыршәара аус атәыла афымцамч аидара еиҵанатәуеит\"\n28.01.2021\nАслан Бжьаниа: «Иаарласны авакцинациа аус хацыркхоит»\n28.01.2021\nАхада ԥасатәи аекономика аминистр иҟаиҵаз ааԥхьара иақәҿиҭит\n28.01.2021\n«Азинхьчаратә усбарҭақәа рыҟны акадртә ԥсахрақәа ҟалоит»\n27.01.2021\nАслан Бжьаниа: «Ҳазҭагылоу аамҭазы акриптовалиутақәа рмаининг аусура ҟалашьа амаӡам»\n27.01.2021\nАԥсны Ахада: «Зымчхараӷәӷәоу акаҭақәа аусура иалагарц азы урҭ ирықәхарџьтәуп 11 млрд мааҭ»\n27.01.2021\nЛидиа Платон-иԥҳа Ҷкадуа лыԥсҭазаара лалҵра инамаданы адышшылара\n27.01.2021\nАхада афымцамч инамаданы иҟоу аҭагылазаашьа алҵшьас иҟоу далацәажәеит\n26.01.2021\nАхада АЕА «Амшынеиқәафымцамч\" даҭааит\n22.01.2021\nАхада атәылаҟны афымцамч аҭагылазаашьа инамаданы аилацәажәара мҩаԥигеит.\n22.01.2021\nАхада Апарламент анапхгара злахәыз аилацәажәара мҩаԥигеит\n20.01.2021\nАслан Бжьаниа Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны иҟоу Аԥсны Аҷыдалкаатәи Азинмчызмоуи ацҳаражәҳәаҩ Баграт Хәытаба дидикылеит\n16.01.2021\nАхада Тамшь ақыҭан атуристтә обиект ду аргылара ахьхацырку аҭыԥ даҭааит\n12.01.2021\nАнатоли Марколиа «Аԥсны Аҳәынҭқарра аҭҵаарадырра зҽаԥсазтәыз аусзуҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ианашьоуп\n12.01.2021\nАхада короновирусттә ҿкы чымазара ихигеит\n12.01.2021\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку ауснагӡатәқәа рзы Адҵа инапы аҵаиҩит\n11.01.2021\nАхада Аусԥҟа инапы аҵаиҩит «Аԥсны Аҳәынҭқарра Аԥыза-министр аамҭала инапынҵақәа назыгӡо изы» Аусԥҟа\n06.01.2021\nАхада Хьыбла Герзмаа лымшира лыдиныҳәалеит\n06.01.2021\nАхада аиашахаҵара ныҟәызго Аԥсны ақьырсианцәа Қьырса ныҳәа рыдиныҳәалеит\n31.12.2020\nАхада Ашықәс ҿыц аламҭалазы Аԥсны жәлар рахь ааԥхьара ҟаиҵеит\n30.12.2020\nҞаитан Ҭемыр иԥсҭазаара иалҵра ашьҭахь ианашьоуп «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара\n30.12.2020\nМихаил Мишустин Аслан Бжьаниа Ашықәс ҿыци Қьырса ныҳәеи идиныҳәалеит\n30.12.2020\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Ашықәс ҿыци Қьырса ныҳәеи идиныҳәалеит\n30.12.2020\nАслан бжьаниа Владимир Путин Ашықәс ҿыци Қьырса ныҳәа лашеи идиныҳәалеит\n29.12.2020\nЗакан Агрба иԥсҭазаара иалҵра ашьҭахь ианашьоуп «Ахьӡ-Аԥша» аорден III аҩаӡара\n29.12.2020\nАхада акультура аусзуҩцәа аҳаҭыртә хьыӡқәа рыхҵаразы Аусԥҟақәа инапы ирыҵаиҩит\n27.12.2020\nАҧсны Ахада короновирус аҿкы чымазара шихьыз шьақәыргылоуп\n22.12.2020\nАхада аԥсны-урыстәылатәи аҳәааҿы аужьратә пунктқәа гәеиҭеит\n22.12.2020\nАхада «Аԥсны Аҳәынҭқарра зҽаԥсазтәыз афымцамч аусзуҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡқәа рхиҵеит гәыԥҩык афымцамч аусхк аусзуҩцәа\n22.12.2020\nАхада Аҧсны афымцамч аусхк аусзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n21.12.2020\nАхада Аҧсны Абыргцәа рхеилак ахантәаҩы Думаа А. Н. Иирамш идиныҳәалеит\n20.12.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра ашәарҭадара амаҵзура хаҭалатәи аилазаареи аветеранцәеи рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\n19.12.2020\nИхыркәшоуп Аԥсны Ахада Урыстәылатәи Афедерациаҟны усуратә ныҟәарала иҟазаара\n18.12.2020\nИмҩаԥысит Ахадеи Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә шәахтә маҵзура анапхгаҩи реиԥылара\n18.12.2020\nАԥсны Ахадеи Урыстәылатәи Афедерациа афинансқәа рминистри реиԥылара\n18.12.2020\nАслан Бжьаниа жәларбжьаратәи аинформациатә телеканал «Russia Today» аинтервиу аиҭеит\n18.12.2020\nИмҩаԥысит Аԥсны Ахадеи УА Афедералтә ҳазалхратә маҵзура Анапхгаҩи реиԥылара\n16.12.2020\nИмҩаҧысит Ахадеи УА ақыҭанхамҩа аминистр Д. Патрушеви реиҧылара\n15.12.2020\nАхада Москва Аԥсуа диаспора ахаҭарнакцәа дырԥылеит\n15.12.2020\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа атранспорттә министр Витали Савелиев диԥылеит\n15.12.2020\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко диԥылеит\n14.12.2020\nАхада УА Агәабзиарахьчара аминистр Михаил Мурашко диԥылеит\n14.12.2020\nАслан Бжьаниеи Дмитри Козаки еиԥылеит\n14.12.2020\nАхада Лаҭатәи атрагедиа амш инамаданы Аԥсны жәлар рахь иҟаиҵаз ааԥхьара\n12.12.2020\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәыла Афедерациа Аконституциа амш идиныҳәалеит\n12.12.2020\nАхада УА аҟны иусуратә ныҟәараан Москва Аиҳабыра рминистр, Москва ақалақь Адәныҟаекономикатәи жәларбжьаратәи аимадарақәа рдепартамент анапхгаҩы С. Чериомини Аџьынџьуаа москватәи рыҩны адиректор П. Гладкови дырҧылеит\n09.12.2020\nАслан Бжьаниа Б.Х. Бгажноков иҭаацәа дрыдышшылеит\n09.12.2020\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n08.12.2020\nАхада Аконституциатә реформазы акомиссиа актәи аилатәара мҩаԥигеит\n07.12.2020\nАхада Аԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аполитика аконцепциа шьақәирӷәӷәеит\n07.12.2020\nАхада Аԥсны иҟоу УА Афедералтә шәарҭадара амаҵзура Аофициалтә хаҭарнак ҿыц дидикылеит\n04.12.2020\nАхада зыԥсҭазаара иалҵыз Вахтанг Возба иҭаацәа дрыдышшылеит\n02.12.2020\nАхада очамчыратәи ацентртә раионтә хәышәтәырҭа даҭааит\n01.12.2020\nРоман Шьоуа Ахада Иадминистрациа Аекономика аусбарҭа анапхгаҩыс даҭоуп\n30.11.2020\nАхада Аԥсны иҟоу Аџьар ҟаԥшь жәларбжьаратәи аилак амиссиа Ахада дидидикылеит\n30.11.2020\nАхада Аԥсны ақалақьқәеи араионқәеи рхадацәа идикылеит\n27.11.2020\nАхада УА Ақыҭанхамҩа аминистр Актәи ихаҭыԥуаҩ дидикылеит\n26.11.2020\nАҧсны Ахада Аконституциатә ӡбарҭа аӡбаҩцәа дырҧылеит\n26.11.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аконституциа амш рыдиныҳәалеит\n25.11.2020\nАхада Женеватәи адискуссиақәа реицхантәаҩцәа идикылеит\n25.11.2020\nАслан Бжьаниа зыҧсҭазаара иалҵыз еицырдыруа ашәҟәыҩҩы Никәала Кәыҵниа иҭынхацәа дрыдышшылеит\n24.11.2020\nКороновирустә ҿкы COVID-19 алаҵәара инамаданы аԥкратә уснагӡатәқәа ирыцҵоуп\n23.11.2020\nИшьақәырӷәӷәоуп Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рзакәанԥҵарақәа реинырнаалара шьаҭас иаҭаны АА-еи УА-еи рыбжьара азеиԥш социалтәи економикатәи еиужьра ашьақәыргылара апрограмма\n23.11.2020\nАхада ацитрустә ҽаҩра Урыстәылаҟа алгара азҵаара иадҳәалоу аилацәажәара мҩаԥигеит\n23.11.2020\nАхада азинхьчаратә усбарҭақәа русура иазку аилацәажәара мҩаԥигеит\n20.11.2020\nАхада Москватәии Урыстәыла зегьтәии Апатриарх Кирилл Имшира идиныҳәалеит\n19.11.2020\nАхада азинхьчаратә усбарҭақәа русура алҵшәақәа реиӷьтәра иазку ауснагӡатәқәа разырхиаразы аусуратә гәыԥ аилатәара мҩаԥигеит\n18.11.2020\nАхада Ҭеимураз Ачыгәба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иҭынхацәа дрыдышшылеит\n18.11.2020\nАхада Урысавиациа анапхгаҩы ихаҭыԥуаҩ дидикылеит\n17.11.2020\nАхада Аԥсны АИХ рзы апресс-конференциа мҩаԥигеит\n17.11.2020\nАхада Ашәарҭадара Ахеилак аилатәара имҩаԥигеит\n16.11.2020\nАслан Бжьаниа Шьамтәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр иԥсҭазаара иалҵра инамаданы Башар Асад адышшыларатә цҳамҭа изишьҭит\n12.11.2020\nИхыркәшоуп Ахада Москватәи иусуратә визит\n12.11.2020\nИхыркәшоуп Аԥсны Ахадеи Урыстәылатәи Ахадеи реиҿцәажәара\n12.11.2020\nИмҩаԥысуеит Аԥсни Урыстәылеи Рхадацәа реиԥылара\n12.11.2020\nШәача ақ. аҟны имҩаԥысуеит Аԥсни Урыстәылеи рхадацәа реиԥылара\n11.11.2020\nАбҵарамза 12 рзы имҩаԥысуеит Аслан Бжьаниеи Владимир Путини реиԥылара\n11.11.2020\nАслан Бжьаниа Никарагуа Ареспублика Ахада Даниель Ортега Сааведра 75 шықәса ихыҵра идиныҳәалеит\n10.11.2020\nАслан Бжьаниа аҩныҵҟатәи аусқәа аусзуҩцәеи аветеранцәеи Амилициа амш рыдиныҳәалеит\n09.11.2020\nИмҩаԥысит АА аҟны иҟоу УА атәылауаа рмазаратә зинқәа рыхьчаразы Акомиссиа актәи аилатәара\n06.11.2020\nАԥсны Ахада Аԥснытәи аҳәынҭқарратә телерадиоеилахәыра 42 шықәса ахыҵра иазкны адныҳәалара ҟаиҵеит\n04.11.2020\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Жәлар ракзаара амш идиныҳәалеит\n03.11.2020\nХазреҭ Совмен COVID-19 аҿагыларазы 50 миллион мааҭ Аԥсны иазоуижьит\n30.10.2020\nИхыркәшоуп Ахада Москватәи иусуратә визит\n29.10.2020\nАхада Москва усуратә визитла иҟазаараан Москватәи Автомашьына-мҩатә ҳәынҭқарратә техникатә институт даҭааит\n29.10.2020\nАслан Бжьаниеи УА Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы ихаҭыԥуаҩ Дмитри Козаки еиԥылеит\n26.10.2020\nАхада усуратә визитла Москва дыҟоуп\n22.10.2020\nАхада Аԥсны жәлар рышҟа ааԥхьара ҟаиҵеит\n22.10.2020\nАхада Иусԥҟала Олег Еҭлухов Ахьӡ-Аԥша аорден II аҩаӡара ианашьоуп\n21.10.2020\nАхада Иусԥҟала Аԥсны Аҳәынҭқарратә миграциатә маҵзура аиҳабы Р. З. Габлаиа \"Аинрал-маиор\" ихьӡ ихҵоуп\n14.10.2020\nАхада Аладатәи Кавказ азҵаарақәа рзы аҳаҭарнак ҷыда напхгара зиҭо Евроеидгыла аделегациа идикылеит\nАԥсны Аҳәынҭқара Ахада Аслан Бжьаниа Аладатәи Кавказ азҵаарақәа рзы аҳаҭарнак ҷыда напхгара зиҭо Евроеидгыла аделегациа идикылеит.\n13.10.2020\nКороновирустә ҿкы алаҵәара инамаданы аԥкратә уснагӡатәқәа рӷәӷәоуп\n13.10.2020\nИаԥҵоуп Т.М.Шамба иԥсыжра аиҿкааразы Аҳәынҭқарратә комиссиа\n13.10.2020\nАслан Бжьаниа Тарас Мирон-иԥа Шамба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа еицырдыруа аҳәынҭқарратә, ауаажәларратә усзуҩы, «Ахьӡ-Аҧша» аорден I аҩаӡара занашьоу Тарас Мирон-иԥа Шамба иԥсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит.\n12.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Арбџьар Мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа Аҧсны Ар анапхгареи хаҭалатәи аилазаареи Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа рымш рыдиныҳәалеит\n11.10.2020\nАслан Бжьаниа Аҩада Уаҧстәыла Ахада Виачеслав Битаров Ареспублика Амш идиныҳәалеит\n08.10.2020\nАхада Кындыҕ ақыҭаҟны еизаку анаплакы «Аҧсныацха» даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа иахьа Очамчыра араион Кындыҕ ақыҭан Ақыҭанхамҩа аминистрра иаҵанакуа еизаку анаплакы «Аҧсныацха» даҭааит.\n07.10.2020\nАслан Бжьаниа Владимир Путин Имшира идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Имшира идиныҳәалеит.\n06.10.2020\nАҧсны Ахада Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны официалла Аҧсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәарҭа аартра инамаданы ахҳәаа ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Шьамтәылатәи Арабтә Республикаҟны официалла Аҧсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәарҭа аартра инамаданы ахҳәаа ҟаиҵеит\n06.10.2020\nАхада Аҧсны жәлар Гагра ахақәиҭтәра 28 шықәса ахыҵра амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлари Гагра араион ауааҧсыреи Гагра ақырҭуа оккупантцәа рыҟнытә ахақәиҭтәра 28 шықәса ахыҵра амш рыдиныҳәалеит\n06.10.2020\nВиачеслав Чрыгба Ахада иҟны иҟоу АҬР адиректорс даҭоуп\n05.10.2020\nАҧсны Ахада Адыгеиа Ахада Мураҭ Кумпилов Ареспублика амш идиныҳәалеит\n05.10.2020\nИмҩаҧысит Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы Алхас Кәыҵниа напхгара ззиуа Аҧсны Аҳәынҭқарра аофициалтә делегациеи Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада Башар Асади реиҧылара\n05.10.2020\nАхада Иусҧҟала Платон Бебиа ихҵоуп Аҧсны жәлар рпоет ҳәа аҳаҭыртә хьӡы\n05.10.2020\nАслан Бжьаниа Платон Бебиа ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ииубилеи идиныҳәалеит иахьа 85 шықәса зхыҵыз иналукааша аҧсуа шәҟәыҩҩы Платон Бебиа.\n05.10.2020\nАслан Бжьаниеи Алексеи Двинианини аҧсны-урыстәылатәи аусеицура иазкыз азҵаарақәа ирылацәажәеит\n05.10.2020\nАхада арҵаҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа арҵаҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит.\n02.10.2020\nАхада Аҧсны атәылауаа арратә маҵзурахьы рааҧхьареи арратә маҵзура иахысуа атәылауаа аррамаҵзураҟнытә рхы рақәиҭтәреи ирызку Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nЖьҭаарамза 1 азы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 2020 шықәса жьҭаарамза-ҧхынҷкәынмзазы Аҧсны Аҳәынҭқарра атәылауаа\nарратә маҵзурахьы рааҧхьареи арратә маҵзура иахысуа атәылауаа аррамаҵзураҟнытә рхы рақәиҭтәреи ирызку Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n01.10.2020\nАҳәынҭқарра Ахадеи Гәдоуҭатәи ковид-центр аҳақьым хадеи ахәышәтәырҭаҟны аҭагылазаашьа зеиҧшроу иалацәажәеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гәдоуҭатәи ковид-центр аҳақьым хада Ҳаџьараҭ Шамба ҭелла иҽимадарала ахәышәтәырҭаҟны иҟоу аҭагылазаашьа иалацәажәеит.\n01.10.2020\nАдыгеиа Ареспублика Ахада Мураҭ Кумпилов Аҧсны жәлар Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш рыдиныҳәалеит\nАдыгеиа Ареспублика Ахада Мураҭ Кумпилов Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит.\n01.10.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҭырқәтәылатәи аҧсуа диаспора иналукааша ахаҭарнак Џьамалеҭҭин Арӡынба иҧсҭазаара иалҵра инамаданы иҭынхацәа дрыдышшылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҭырқәтәылатәи аҧсуа диаспора иналукааша ахаҭарнак Џьамалеҭҭин Арӡынба иҧсҭазаара иалҵра инамаданы адышшыларатә цҳамҭа дәықәиҵеит.\n30.09.2020\nАхада Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш аҽны Аҟәа, Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьҭаҵара иазку аныҳәатә усмҩаҧгатә далахәын\nЦәыббрамза 30 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш аҽны Аҟәа, Ахьӡ-Аҧша апарк аҟны ашәҭшьҭаҵара иазку аныҳәатә усмҩаҧгатә далахәын.\n30.09.2020\nПриднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада Вадим Красносельски Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит\nПриднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада Вадим Красносельски Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит.\n30.09.2020\nДаниель Ортега Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит\nНикарагуа Ареспублика Ахада Даниель Ортега Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит\n30.09.2020\nАлексеи Двинианин Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит.\n30.09.2020\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Аиааиреи Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Аслан Бжьаниа Аиааиреи Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымреи рымш идиныҳәалеит.\n30.09.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аиааира амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш рыдиныҳәалеит.\n29.09.2020\nАхада аҧсуа милициа аусзуҩцәа аҳаҭыртә шәыҟәқәа риҭеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аҧсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аусзуҩцәа иранеишьеит аҳаҭыртә шәыҟәқәа.\n29.09.2020\nАхада ашьапылампыл асразы аклуб \"Зенит\" азыҟаҵаҩ иквалификациа азырҳаразы Ацентр Адиректор Сергеи Морозов дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ашьапылампыл асразы аклуб \"Зенит\" азыҟаҵаҩ иквалификациа азырҳаразы Ацентр Адиректор Сергеи Морозови Аҿар русқәеи аспорти рзы Аҧсны аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы Џьамал Гәбази идикылеит.\n29.09.2020\nАхада Аҧсны иҟоу ААО арратә база адҵаҟаҵаҩ Олег Сеньков дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны иҟоу ААО арратә база адҵаҟаҵаҩ Олег Сеньков дидикылеит.\n29.09.2020\nАхада Алада Уаҧстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Медоев дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааиреи Ахьыҧшымреи рымш азгәаҭаразы Аҧсныҟа иааз Алада Уаҧстәыла Ареспублика Адәныҟатәи аусқәа рминистр Дмитри Медоев дидикылеит.\n29.09.2020\nАхада Аиааира амш аламҭалазы амедицинатә усзуҩцәа аџьшьара риҭеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аиааира амш аламҭалазы агәабзиарахьчара аминистр Ҭамаз Ҵахнакьиа дидикылеит.\n20.09.2020\nАхада Алада Уаԥстәыла ажәлар ирыдиныҳәалеит ареспублика 30 шықәса ахыҵра\nАхада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба напхгара зиҭоз Аԥсны аофициалтә делегациа Алада Уаԥстәыла ашьақәгылара 30 шықәса ахыҵра азгәаҭара инамаданы имҩаҧысуаз аныҳәатә усмҩаҧгатәқәа ирылахәуп.\n20.09.2020\nАхада Алада Уаԥстәыла ажәлар ареспублика 30 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Алада Уаԥстәыла ажәлар ирыдиныҳәалеит ареспублика 30 шықәса ахыҵра амш.\n19.09.2020\nИмҩаҧысит Аҧсны Ахада икубок агаразы аҽыбӷаҟазаратә спорт азы атурнир\n19.09.2020\nАхада Аҧсны иқәынхо ауриацәа Рош ха-Шана аныҳәамш рыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны иқәынхо ауриацәа Рош ха-Шана аныҳәамш рыдиныҳәалеит.\n19.09.2020\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа Аҳәынҭқарратә Дума адепутат Александр Каролин Иира амш идиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Аҳәынҭқарратә Дума адепутат Александр Каролин Иира амш идиныҳәалеит.\n19.09.2020\nАҧсны Ахада, Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада ахысырҭа \"Ҵабал\" даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ахысырҭа «Ҵабал» аҟны имҩаҧысуаз астратегиатә дҵаҟаҵара-штабтә ҽазыҟаҵарақәа «Кавказ-2020» алахәцәа рҳәынҭқарратә бираҟқәа рышьҭыхра иазкыз аныҳәатә усмҩаҧгатә далахәын.\n18.09.2020\nЖьҭаарамза 5 инаркны Аҧсны ауааҧсыра короновирустә ҿкы рацәыхьчаразы аҧкратә уснагӡатәқәа алагалахоит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит «Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра ргәабзиара коронавирустә ҿкы COVID-19 ацәыхьчара иазку хазы игоу ауснагӡатәқәа рышьақәыргыларазы» Адҵа.\n15.09.2020\nАхада Даниель Ортега Сааведра Никарагуа Ареспублика Ахьыҧшымра амш идиныҳәлеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Даниель Ортега Сааведра Никарагуа Ареспублика Ахьыҧшымра амш идиныҳәлеит.\n15.09.2020\nАхада Аҧсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа Ахада ихаҭыҧуаҩ Сергеи Бебиа ииубилеи идиныҳәалеит.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа Ахада ихаҭыҧуаҩ Сергеи Бебиа ииубилеи идиныҳәалеит.\n15.09.2020\nАхада Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҟны еиҿкаау Ковид-центр даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҟны еиҿкаау Ковид-центр даҭааит.\n15.09.2020\nАхада ауааҧсыра короновирус рацәыхьчаразы Акоординациатә штаб аилатәара далахәын\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжания Аҧыза-министр Алеқсандр Анқәаб хантәаҩра ззиуаз ауааҧсыра короновирус рацәыхьчаразы Акоординациатә штаб аилатәара аусура далахәын.\n14.09.2020\nАслан Бжьаниа Дмитри Медведев ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ашәарҭадара Ахеилак Ахантәаҩы Ихаҭыҧуаҩ Дмитри Медведев 55-шықәсаихыҵратәи ииубилеи идиныҳәалеит.\n14.09.2020\nИхыркәшоуп Ахада Москваҟа иусуратә ныҟәара\nИхыркәшоуп Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациахь иусуратә ныҟәара.\n11.09.2020\nАслан Бжьаниа Башар Хафез аль-Асад иубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Шьамтәылатәи Арабтә Республика Ахада Башар Хафез аль-Асад иубилеи идиныҳәалеит.\n10.09.2020\nАхада УА Администрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩ Дмитри Козак диҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа УА Администрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩ Дмитри Козак диҧылеит.\n07.09.2020\nАхада ажурналист Гьаргь Гәлиа 55 шықәса ихыҵра идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа еицырдыруа ажурналист, аинформациатә усбарҭа «Интерфакс» адиректор хада актәи ихаҭыҧуаҩ Гьаргь Гәлиа 55 шықәса ихыҵра идиныҳәалеит.\n07.09.2020\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Москваҟа дцеит усуратә изитла. Урыстәылатәи аҳҭнықалақь аҿы имҩаҧигоит Ахада Иадминистрациеи УА Аиҳабыреи рыҟны аиҧыларақәа жәпакы мҩаҧигоит.\n07.09.2020\nАслан Бжьаниа Рашид Темрезов Ареспублика Амш идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҟарачы-Черқьестәи Ареспублика Ахада Рашид Темрезов Ареспублика Амши Черқьеск ақалақь Амши идиныҳәалеит.\n07.09.2020\nАхада Аҧснытәи аҳәынҭқарратә университет аректор, апрофессор Алеко Гәарамиа дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧснытәи аҳәынҭқарратә университет аректор, апрофессор Алеко Гәарамиа дидикылеит.\n07.09.2020\nАхада Иусҧҟала Алеко Гәарамиа «Аҧсны Аҳәынҭқарра зҽаҧсазтәыз иреиҳаӡоу ашкол аусзуҩы» ахьӡ ихҵоуп\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Иусҧҟала Алеко Гәарамиа «Аҧсны Аҳәынҭқарра зҽаҧсазтәыз иреиҳаӡоу ашкол аусзуҩы» ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ихҵоуп.\n06.09.2020\nАслан Бжьаниа Рамзан Кадыров Атәылауаҩратә ҳәоуеиқәшәареи акреи рымш идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Чечентәыла Ареспублика Ахада Рамзан Кадыров Атәылауаҩратә ҳәоуеиқәшәареи акреи рымш идиныҳәалеит.\n04.09.2020\nАхада Алада Уаҧстәыла ажәлар рышҟа ааҧхьара ҟаиҵеит\n02.09.2020\nАхада УА Ацҳаражәҳәаҩ дидикылеит\n02.09.2020\nАхада Приднестровие ажәлар ПМА ашьақәгылара 30-шықәсахыҵразы дрыдныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Приднестровие ажәлар ПМА ашьақәгылара 30-шықәсахыҵразы дрыдныҳәалеит.\n02.09.2020\nАхада Араик Арутиуниан Арцах Ареспублика Амш идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Арцах Ахада Араик Арутиуниан Ареспублика Амш идиныҳәалеит.\n01.09.2020\nАхада Гагратәи абжьаратәи ашкол №1 аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гагратәи абжьаратәи ашкол №1 аартра иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын.\n01.09.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Адырра амш аҽны Афон ҿыц иҟоу ахәыҷбаҳча \"Алашара\" даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Адырра амш аҽны Афон ҿыц иҟоу ахәыҷбаҳча \"Алашара\" даҭааит.\n01.09.2020\nАхада Вениамин Кондратиев ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Краснодартәи атәылаҿацә агубернатор Вениамин Кондратиев ииубилеи идиныҳәалеит.\n01.09.2020\nАхада аҵаҩцәеи, арҵаҩцәеи, аҭаацәеи аҵарашықәс ҿыц алагамҭаиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҵарашықәс ҿыц алагамҭа рыдиныҳәалеит аҵаҩцәеи, арҵаҩцәеи, аҭаацәеи.\n30.08.2020\nАхада Ҭаҭарсҭан Ареспублика амш азы адныҳәалара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҭаҭарсҭан Ареспублика Ахада Рустам Минниханов Ҭаҭарсҭан Ареспублика амш идиныҳәалеит.\n27.08.2020\nХатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа Ахада иҭабуп ҳәа иарҳәеит иҟаиҵаз адкыларазы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ихьӡала ашәҟәқәа ааит Ҟабарда-Балкариатәи ауаажәларратә еиҿкаара \"1992-1993 ш.ш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеранцәа» ахантәаҩы Тимур Шорданов, Адыгеиа Ареспублика Хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа реидгыла ахантәаҩы Рамазан Сииухов, Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра алахәцәа Аҩада-Уаҧстәылатәи реиҿкаара «Барс» ахантәаҩы ин.н. Ельбрус Кусаев рыҟнытә.\n26.08.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи азхаҵара амш иазкыз аусмҩаҧгатәқәа дрылахәын\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Жәларбжьаратәи азхаҵара амш иазкыз аусмҩаҧгатәқәа дрылахәын.\n26.08.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азхаҵара амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азхаҵара амш рыдиныҳәалеит.\n24.08.2020\nАслан Бжьаниа: Аҧсны Атәылахьчара аминистрра акомандақәа Жәларбжьаратәи арратә хәмаррақәа рылахәра - акрызҵазкуа хҭысуп\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Аҧсны Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа акрызҵазкуа хҭысны иҧхьаӡоит 2020 шықәсазы Москва ақалақь аҟны Аҧсны Атәылахьчара аминистрра акомандақәа Жәларбжьаратәи арратә хәмаррақәа рылахәра.\n20.08.2020\nАхада Урыстәылатәи Афедерациа аекономикатә ҿиара аминистр актәи ихаҭыҧуаҩ Михаил Бабич дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа аекономикатә ҿиара аминистр актәи ихаҭыҧуаҩ Михаил Бабич дидикылеит.\n19.08.2020\nАхада Олег Еҭлухов дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ҟарачы – Черқьесиатәи асасцәа – еицырдыруа Ҟарачы – Черқьесиатәи аҵарауаа-ашәҟәыҩҩцәа, милаҭла иабазоу, Олег Еҭлухов, абаза жәлар Абыргцәа рхеилак ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ Мухарби Чуков, аибашьра аветеран, Леон иорден занашьоу Роберт Ашба дырҧылеит.\n19.08.2020\nАхада Аҧсны аепидемиологиатә ҭагылазаашьа, акурорттә аамҭа амҩаҧысшьа, иара убас аинвестпрограммала иарбоу аусмҩаҧгатәқәа рынагӡашьа иадҳәалоу азҵаарақәа ирызкны аилацәажәара мҩаҧигеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны аепидемиологиатә ҭагылазаашьа, акурорттә аамҭа амҩаҧысшьа, иара убас аинвестпрограммала 2017-2019шш., 2020-2022шш. рзы иарбоу аусмҩаҧгатәқәа рынагӡашьа иадҳәалоу азҵаарақәа ирызкны аилацәажәара мҩаҧигеит.\n17.08.2020\nАхада ауааҧсыра идикылеит изыргәамҵуаз азҵаарақәа рзы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа нанҳәамза 15 рзы атәылауаа зыргәамҵуа рхатәы зҵаарақәа рзы идикылеит.\n15.08.2020\nАхада хатәгәаҧхарала Аҧсны еибашьуаз рбаҟа амҵан Гәдоуҭа ақ. аҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа нанҳәамза 15 рзы 1992-1993 шш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьраан Кавказ Ашьхарыуа жәларқәа Рконфедерациа аштаб ахьыҟаз ахыбраҟны Хатәгәаҧхаралатәи аибашьҩы имш иазкны имҩаҧысыз амитинг далахәын.\n14.08.2020\nАхада хатәгәаҧхарала Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз дырҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада 1992-1993 шш. Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иалахәыз хатәгәаҧхаралатәи аибашьцәа - аветеранцәа идикылеит.\n14.08.2020\nАхада Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟеи рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Ахьӡ-Аҧша апарки Аҧсны Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав Арӡынба Имемориали рыҟны ашәҭқәа шьҭеиҵеит.\n14.08.2020\nАхада Аҧсадгьыл ахьчаҩцәа ргәалашәара амш инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра 28 шықәса ахыҵра инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит.\n13.08.2020\nАслан Бжьаниа Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ҭелла аицәажәараан Адунеизегьтәи аҧсуа-абаза конгресс Иреиҳаӡоу ахеилак ахада Мусса Егзакь Имшира идиныҳәалеит.\n13.08.2020\nАхада аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҧсуа ҭыҧҳа - аҧкьаҭмпыласҩы Амина Аншба дидикылеит.\n11.08.2020\nАхада Александр Лукашенко Ареспублика Беларусиа Ахадас иалхра идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Александр Лукашенко Ареспублика Беларусиа Ахадас иалхра идиныҳәалеит.\n10.08.2020\nАслан Бжьаниа Башар Асад дидышшылеит Беирут иҟалаз ахҭыс инамаданы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Беирут иҟалаз ахҭыс аан Шьамтәылатәи Арабтә Республика атәылауаа рҭахара инамаданы Башар Хафез Аль-Асад ихьӡала адышшыларатә цҳамҭа ишьҭит.\n08.08.2020\nАхада Алада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов ишҟа ашәҟәы дәықәиҵеит\nНанҳәамза 8 рзы Қырҭтәыла Алада Уаҧстәыла иақәлеижьҭеи жәаҩа шықәа ахыҵра инамаданы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Алада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов ишҟа ашәҟәы дәықәиҵеит.\n08.08.2020\nАхада 2008 шәықәса нанҳәамза 8 рзы Алада Уаҧстәыла иҟалаз ахҭысқәа раан иҭахаз ҳаҭырла игәалаиршәеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Алада Уаҧстәыла ацҳаражәҳәарҭаҟны 2008 шәықәса нанҳәамза 8 рзы Қырҭтәыла аганахьала ақәылараан иҭахаз ҳаҭырла игәалаиршәеит.\n03.08.2020\nАхада Иадминистрациа аппарат Ашәарҭадара Ахеилак амаӡаныҟәгаҩ дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Иадминистрациа Аппарат Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Ахеилак амаӡаныҟәгаҩыс иарҭаз Сергеи Шамба дыдирдырит.\n02.08.2020\nАхада Урыстәыла аҳаир-десанттә архәҭақәа риубилеи рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәыла аҳаир-десанттә архәҭақәа рнапхгареи хаҭалатәи аилазаареи риубилеи рыдиныҳәалеит.\n31.07.2020\nАхада аҧсны-урыстәылатәи аҳәаа аартра инамаданы Аҧсны жәлар рышҟа иҟаиҵаз ааҧхьара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Адҵа инапы аҵаиҩит короновирустә ҿкы инамаданы иалагалаз аҧкрақәа раҧыхразы.\n30.07.2020\nАхада усуратә визитла Москваҟа дцеит\n29.07.2020\nАхада Аҧсны жәлар рышҟа иҟаиҵаз ааҧхьара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ареспубликаҟны ишьақәгылаз аепидемиологиатә ҭагылазаашьа инадҳәаланы, Аҧсны жәлар рахь ааҧхьара ҟаиҵеит.\n28.07.2020\nСергеи Шамба Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара ахеилак амаӡанаҟәгаҩыс дҟаҵоуп\n28.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит аҧсны-урыстәылатәи аҳәаа ахысра иазку аҧкрақәа рыцҵаразы Адҵа\n24.07.2020\nАхада Аҧсны иҟоу Урыстәыла Аҷыдалкаатәи Азинмчзмоуи Ацҳаражәҳәаҩ А. Двинианин дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Аҷыдалкаатәи Азинмчзмоуи Ацҳаражәҳәаҩ А. Двинианини Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ацҳәаражәҳәаҩ-абжьгаҩ Максим Литвинови идикылеит.\n24.07.2020\nАхада Аҟәа араион Администрациа аколлектив Алхас Ҷыҭанаа дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҟәа араион Администрациа аколлектив ахада ин.н. Алхас Ҷыҭанаа дыдирдырит.\n24.07.2020\nАхада Гал араион актив Ҧлиа Константин дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гал араион актив ахада ҿыц Ҧлиа Константин дыдирдырит.\n23.07.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Атәылахьчара аминистрра даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа Атәылахьчара аминистрра даҭааит.\n23.07.2020\nАхада Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарра Абираҟ амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар Аҧсны Аҳәынҭқарратә бираҟ амш рыдиныҳәалеит.\n22.07.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа Реилазаара Аппарат анапхгаҩы изы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Сангәлиа Д.Р. Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа Реилазаара Аппарат анапхгаҩыс иаҭаразы.\n22.07.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә мазара напхгараҭареи априватизациеи рзы Аҧсны Аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы изы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Кәыбраа Б. С. Аҳәынҭқарратә мазара напхгараҭареи априватизациеи рзы Аҧсны Аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩыс иаҭаразы.\n22.07.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә дачақәа русбарҭа аиҳабы изы\n22.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Пустовалов Сергеи Борис –иҧа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩыс иаҭаразы Аусҧҟа.\n22.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә еилакы ахантәаҩы изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Инаҧшьба Гәырам Семион-иҧа Аҧсны Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә еилакы ахантәаҩыс иаҭаразы Аусҧҟа.\n21.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҟәа араион Администрациа ахада ин.н. изы Аусҧҟа\n21.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Гал араион Администрациа ахада ин.н. изы Аусҧҟа\n21.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит 2020 ш. ҧхынгәымза 28 рҟынӡа Аҧсны-урыстәылатәи аҳәаа ахысразы аҧкрақәа рыцҵаразы Адҵа\n21.07.2020\nАхада Владимир Аҩӡба иҭаацәа дрыдышшылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Владимир Аҩӡба иҧсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит.\n18.07.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҷыдалкаатә ҵакы змоу ацентр даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Арбџьар мчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ хада Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҷыдалкаатә ҵакы змоу ацентр (АҴА) даҭааит.\n17.07.2020\nАхада «Аҧсны агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа» аилазаара ҿыц дрыдныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа «Аҧсны агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа» аилазаара ҿыц дрыдныҳәалеит.\n16.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада иҟны Аҧкаанҵа аусбарҭа аиҳабы лзы Адҵа\n16.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Аексперттә усбарҭа аиҳабы изы Аусҧҟа\n15.07.2020\nАхада Аҧсны Ажурналистцәа реидгыла ахантәаҩы дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Ажурналистцәа реидгыла ахантәаҩы, ателеканал «Абаза -ТВ» Адиректор хада Руслан Ҳашыг дидикылеит.\n15.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра шьаҭанкылатәи аргыларазы аусбарҭа аиҳабы изы Адҵа\n15.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә миграциатә маҵзура аиҳабы изы Адҵа\n15.07.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Адәныҟатәи аусқәа рминистр изы Адҵа\n15.07.2020\nАҧсны Ахада: \"Атәыла анапхгаразы ҳтәылауаа рыҧсҭазаареи ргәабзиареи рыхьчара хадароуп\"\nАтәыла анапхгара аспециалистцәа – аепидемиологцәа иҟарҵо абжьагарақәа инарықәыршәаны, ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID19 рацәыхьчаразы зыда ҧсыхәа ыҟам ауснагӡатәқәа нанагӡоит.\n12.07.2020\nАхада Аҧсны Жәлар Реизара – Апарламент ашҟа аиҭабжьыҭира далахәын\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Жәлар Реизара – Апарламент ашҟа аиҭабжьыҭира далахәын.\n10.07.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа р-Командаҟаҵаҩ хада аҧышәарҭа «Ҵабал» аҟны имҩаҧысуаз арратә хысрақәа дырҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьар мчқәа р-Командаҟаҵаҩ хада Аслан Бжьаниа аҧышәарҭа «Ҵабал» аҟны Аҧсны атәылахьчара аминистрра аррамаҵзуцәеи Аладатәи арратә округ урыстәылатәи арратә базеи Аҧсны Аҷыдалкаатә ҭагылаазашаьақәа рзы аминистрреи Аҧсны Ашәарҭадара амаҵзуреи алархәны еицымҩаҧыргоз азыҟаҵарақәа рҳәаа иҭагӡаны арратә хысрақәа дрыхәаҧшуан.\n08.07.2020\nАхада акаҳуажәырҭа \"Брехаловка\" даҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниеи Ахада Ихаҭыҧуаҩ Бадра Гәынбеи «Брехаловка» ҳәа изышьҭоу Аҟәа еицырдыруа акаҳуажәырҭа иаҭааит.\n06.07.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Анри Барцыц Аҧсны Аҳәынҭқарра Аиустициа аминистрс иаҭаразы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Барцыц Анри Лев-иҧа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аиустициа аминистрс иаҭаразы.\n04.07.2020\nАхада Аҷыдалкаатә ҭагылазаашьақәа рзы аминистрра имҩаҧнагоз аҧышәарақәа дырҭааит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада, Аҧсны Аҳәынҭқарра Арбџьармчқәа Рыдҵаҟаҵаҩ Хада Аслан Бжьаниа Аиқәырхаратә усбарҭа аҧҵара 14 шықәса ахыҵра инақәыршәаны, Аҧсны Аҷыдалкаатә ҭагылазаашьақәа рзы аминистрра аиҵаҟәшақәа Очамчыра имҩаҧыргаз аҽазыҟаҵарақәа дырҭааит.\n03.07.2020\nАхада Аҧсны ашкол аушьҭымҭацәа дрыдныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 2020 ш. Аҧсны ашкол аушьҭымҭацәа дрыдныҳәалеит.\n02.07.2020\nАхада Тамшь ақыҭан Ахьӡ-Аҧша абаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Тамшьтәи адесант 27 шықәса ахыҵра инамаданы Очамчыра араион Тамшь ақыҭан имҩаҧысуаз агәалашәаратә усмҩаҧгатә далахәын.\n02.07.2020\nАхада аҧснытәи амассатә информациа ахархәагақәа рзы апресс-конференциа мҩаҧигеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҧснытәи амассатә информациа ахархәагақәа рзы актәи апресс-конференциа мҩаҧигеит.\n01.07.2020\nАхада Семион Григориев ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ҭелла Аҧсны иҟаз Урыстәылатәи Афедерациа Аҷыдалкаатәи азинмчызмоуи актәи Ацҳаражәҳәаҩ Семион Григориев 60 –шықәсатәи ииубилеи идиныҳәалеит.\n30.06.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку иалкаау уснагӡатәқәак рзы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку иалкаау уснагӡатәқәак рзы Адҵа.\n30.06.2020\nАхада УА Аконституциаҟны арҽеирақәа ралагаларазы аҿҳәараиаанӡа ибжьы иҭиит\n25.06.2020\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Москва Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа рышьҭаҵара далахәын\nВладимир Путини Аиааира 75 шықәса ахыҵра азгәаҭаразы Москваҟа инаҧхьаз аҳәынҭқарра ахадацәеи Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵеит.\n25.06.2020\nМосква Ашҭа ҟаҧшь аҟны Аиааира апарад мҩаҧысит\nУрыстәылатәи Афедерациа аҳҭнықалақь Москва Ашҭа ҟаҧшь аҟны имҩаҧысит Аиааира ду иазкыз Апарад.\n25.06.2020\nАслан Бжьаниеи Владимир Путини Кремльтәи ахан аҟны реиҧылара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡаҟны Аиааира 75 шықәса ахыҵра иазку апарад далахәуп.\n22.06.2020\nАҧсны Ахада Аслан Бжьаниа Москваҟа дцеит Урыстәыла Ахада иааҧхьарала\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Москваҟа дцеит Аҧсны Ахада Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин иааҧхьарала, Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡаҟны Аиааира 75 шықәса ахыҵра инамаданы имҩаҧысраны иҟоу апарад иҽалаирхәразы.\n21.06.2020\nАхада Аҧсны амедицина аусзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны амедицина аусзуҩцәа рзанааҭтә ныҳәа рыдиныҳәалеит.\n19.06.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Дмитри Цымцба АКН аусбарҭа аиҳабыс иаҭаразы\n19.06.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Инал Габлиа Аҵареи абызшәатә политикеи рминистрс иаҭаразы\n19.06.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Беслан Џьопуа ақыҭанхамҩа аминистрс иаҭаразы\n19.06.2020\nАхада Аусҧҟа инапы аҵаиҩит Џьони Аҭәмаа Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Аҷыдатә ҵакы змоу ацентр аиҳабыс иаҭаразы\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аусҧҟа инапы аҵаиҩит аполковник Рауль Харабуа Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Аҷыдатә ҵакы змоу ацентр аиҳабы имаҵураҟнытә ихы иақәиҭтәразы.\n17.06.2020\nАхада Аҧсны иҟоу Аҷыдалкаатәи Азинмчызмоуи УА ацҳаражәҳәаҩ дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Аҷыдалкаатәи Азинмчызмоуи ацҳаражәҳәаҩ Алеқсеи Двинианин дидикылеит.\n15.06.2020\nСтанислав Говорухин инышәынҭраҟны ашәҭшьыҵәрақәа рышьҭаҵара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа идҵала Москва ақ. аҟны еицырдыруа урыстәылатәи арежиссиор, актиор, асценарист, ауаажәларра-политикатә усзуҩы Станислав Говорухин иҧсҭазаара далҵижьҭеи ҩышықәса аҵра инамаданы инышәынҭраҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭаҵан.\n12.06.2020\nВалери Папба Ахада Ицхырааҩыс дҟаҵоуп\n12.06.2020\nГригори Ҧлиа Ахада Иабжьгаҩыс дҟаҵоуп\n12.06.2020\nАхада Аҧсны аҧсылманцәа русбарҭа ахантәаҩы дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны амуфти, Аҧсны аҧсылманцәа Иаку Рдоуҳатә Усбарҭа ахантәаҩы Ҭемыр Ӡыбеи адинтә усқәа рзы Ҭырқәтәылатәи Ареспублика Аусбарҭа ахаҭарнак Аиҳан Цыхьычбеи идикылеит.\n12.06.2020\nУрыстәыла Амш азы адныҳәалара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар рыхьӡала Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин аҳәынҭқарратә ныҳәа – Урыстәыла Амш идиныҳәалеи.т\n11.06.2020\nАхрик Аҩӡба Ахада Ицхырааҩыс дҟаҵоуп\n08.06.2020\nАхада Аҧсны Аиашахаҵаратә ныха Ахеилак ахаҭарнакцәа дырҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аиашахаҵаратә ныха Ахеилак ахаҭарнакцәа дырҧылеит.\n07.06.2020\nАҧсны Ахада Инал Арӡынба диҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аҧызацәа қәыҧшцәа реицлабра \"Аҧсны агәадура\" аҧҵаҩы, Урыстәыла аҳәынҭқарратә абжьагаҩ ҵабырг Инал Арӡынба диҧылеит. Аиҧылараҟны ирылацәажәеит аҿар аҳәынҭқарратә напхгараҭараҟны ралахәра азҵаара.\n05.06.2020\nАхада Акультура аминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\n05.06.2020\nАхада абизнес-уаажәларра ахаҭарнакцәеи амчратә еилазаарақәа рнапхгаҩцәеи дырҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа абизнес-уаажәларра ахаҭарнакцәа, иара убас амчратә еилазаарақәа ҧасатәии аус зуеи рнапхгаҩцәеи дырҧылеит.\n04.06.2020\nАхада инапы рыҵаиҩит аусбарҭа хадақәа рнапхгаҩцәа рзы Аусҧҟақәа\n03.06.2020\nАхада хаҭалатәи аилазаара Атәылахьчара аминистр Владимир Ануа дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа хаҭалатәи аилазаара Атәылахьчара аминистр аинрал-аполковник Владимир Ануа дыдирдырит.\n02.06.2020\nАхада Аҧсны Жәлар Реизара – Апарламент адепутатцәа дырҧылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Жәлар Реизара – Апарламент адепутатцәа дырҧылеит.\n01.06.2020\nАхада Очамчыра араион актив Администрациа ахада ин.н. дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Очамчыра араион Администрациа ахада ин.н. Станислав Амыҷба Очамчыра араион актив дыдирдырит.\n01.06.2020\nАхада Аусҧҟақәа инапы рыҵаиҩит\nРашәарамза 1 азы Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы рыҵаиҩит Аусҧҟақәа: \"Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩ изы\", \"Аҧсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ изы \", \"Аҧсны Аҳәынҭқарра Атәылахьчара аминистр изы\".\n01.06.2020\nАхада Жәларбжьаратәи Ахәыҷқәа рыхьчара амш инамаданы ааҧхьара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа атәылауаа рышҟа ааҧхьара ҟаиҵеит Жәларбжьаратәи Ахәыҷқәа рыхьчара амш инамаданы.\n30.05.2020\nАуааҧсыра короновирустә ҿкы рацәыхьчара иазку иалкаау ауснагӡатәқәа рыҿҳәара иацҵоуп\n29.05.2020\nАслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Багаҧшь инышәынҭраҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Џьгьарда ақыҭан Аҧсны Аҳәынҭқарра аҩбатәи Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь иҧсыжырҭаҟны ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n29.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Очамчыра араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Очамчыра араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа.\n29.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Саида Быҭәба Администрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩыс лаҭаразы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Саида Рушьни-иҧҳа Быҭәба Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩыс лаҭаразы Аусҧҟа.\n29.05.2020\nАхада Аинвестициатә программа аусмҩаҧгатәқәа ирызкыз аиҧылара мҩаҧигеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 2017-2019 шш. Аҧсны асоциалтә-економикатә ҿиара ацхырааразы Аинвестициатә программа аусмҩаҧгатәқәа рхыркәшара азҵаара иазкыз аусуратә еиҧылара мҩаҧигеит.\n28.05.2020\nАслан Бжьаниа Исҳаҟ Машбаш ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа еицырдыруа адыга поет, Адыгьеиа, Ҟабарда-Балҟариа Жәлар рышәҟәыҩҩы, «Ахьӡ-Аҧша» аорден II аҩаӡара занашьоу Исҳаҟ Машбаш ииубилеи идиныҳәалеит\n27.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Афон ҿыц ақ. Администрациа Ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа\n27.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Астандартқәеи, ахархәареи, атехникатә хылаҧшреи рзы Аҧсны Аҳәынҭқарратә еилакы Ахантәаҩы изы Аусҧҟа\n26.05.2020\nАслан Бжьаниа Аҧсны атәылауаа идикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа иахьа ахатәы зҵаарақәа ирызкыз атәылауаа рҧылара мҩаҧигеит.\n21.05.2020\nАслан Бжьаниа Сергеи Шоигу 65-шықәсаихыҵра идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Атәылахьчара аминистр, арра аинрал Сергеи Шоигу 65-шықәсаихыҵра идиныҳәалеит.\n21.05.2020\nАхада инапы рыҵаиҩит Аусҧҟақәа\n20.05.2020\nАхада Кавказтәи аибашьра иалаӡыз ргәалашәара иазкыз аусмҩаҧгатә далахәын\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Кавказтәи аибашьра иалаӡыз ргәалашәара амш аҽны Аҟәа ақалақь амшын аҧшаҳәаҟны амҳаџьырцәа рбаҟа амҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭеиҵеит.\n20.05.2020\nАхада аусбарҭа хадақәа рнапхгаҩцәа рзы Аусҧҟақәа инапы рыҵаиҩит\n18.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы Актәи ихаҭыҧуаҩ изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы Актәи ихаҭыҧуаҩ изы\" Аусҧҟа.\n18.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит \"Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы аамҭала инапынҵақәа назыгӡо изы\" Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит \"Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы аамҭала инапынҵақәа назыгӡо изы\" Аусҧҟа.\n18.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит \" Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ изы\" Аусҧҟа.\nАусҧҟа атекст аҟны иҳәоуп:\n\"Даҭазааит аполковник Киут Роберт Витали-иҧа Аҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩыс\".\n15.05.2020\nАхада Гәылрыҧшь араион Администрациаҟны аусуратә еиҧылара мҩаҧигеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гәылрыҧшь араион Администрациаҟны аусуратә еиҧылара мҩаҧигеит.\n15.05.2020\nАхада Тҟәарчал араион Администрациа аколлектив ахада ин.н. Исидор Дочиа дыдирдырит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Тҟәарчал араион Администрациа аколлектив ахада ин.н. Исидор Дочиа дыдирдырит.\n14.05.2020\nАхада ауааҧсыра короновирус рацәыхьчара иазку хазы игоу ауснагӡатәқәа аҧхьаҟа рхархәаразы Адҵа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа лаҵарамза 14 рзы инапы аҵаиҩит \"Ауааҧсыра короновирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку хазы игоу ауснагӡатәқәа аҧхьаҟа рхархәаразы\" Адҵа.\n14.05.2020\nАслан Бжьаниа Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын\nАслан Бжьаниа Актәи Ахада Владислав Арӡынба ибаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара ацеремониа далахәын.\n08.05.2020\nАслан Бжьаниа Аҧсны жәлари Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәеи ирыдиныҳәалеит Аиааира амш 75 шықәса ахыҵра\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлари Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеранцәеи ирыдиныҳәалеит Аиааира амш 75 шықәса ахыҵра.\n05.05.2020\nАҳәынҭқарра Ахада усуратә визитла Москваҟа дцеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа усуратә визитла Москваҟа дцеит.\n04.05.2020\nАхада Гагра араион ахада ин.н. администрациа аколлектив дыдирдырит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Гагра араион Администрациа аколлектив ахада ин.н. Иури Хагәыш дыдирдырит.\n04.05.2020\nАслан Бжьаниа Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив аминистр ҿыц дыдирдырит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аколлектив аминистр ҿыц – Дмитри Дбар дыдирдырит.\n04.05.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ, аекономика аминистр лзы Аусҧҟа.\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит \"Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ, Аԥсны Аҳәынҭқарра аекономика аминистр лзы\" Аусҧҟа.\n04.05.2020\nАслан Бжьаниа Беслан Ешба Аҟәа ақ. администрациа аколлектив дыдирдырит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҟәа ақ. администрациа аколлектив дыдирдырит аҳҭнықалақь ахада ин.н.\n30.04.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n30.04.2020\nАхада Аҟәа ақалақь администрациа Ахада ин.н. изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Аҟәа ақалақь администрациа Ахада ин.н. изы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n30.04.2020\nАхада Аҟәа ақалақь администрациа Ахада ин.н. имаҵураҟнытә ихы иақәиҭтәразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Аҟәа ақалақь администрациа Ахада ин.н. имаҵураҟнытә ихы иақәиҭтәразы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n30.04.2020\nАхада Гагра араион администрациа Ахада ин.н. изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Гагра араион администрациа ахада ин.н. изы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n30.04.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәахтәқәеи аизгатәқәеи рминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Аҧсны Аҳәынҭқарра Ашәахтәқәеи аизгатәқәеи рминистр изы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n30.04.2020\nАхада Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр ин.н. дидикылеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр ин.н., амилициа аинрал маиор Рауль Смыр дидикылеит.\n30.04.2020\nАслан Бжьаниа Аҧсны иҟоу Урыстәыла АФМ Аҳәаахьчараусбарҭа аилазаара дрыдныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ашәарҭадара федералтә маҵзура Аҳәаахьчараусбарҭа аиҳабы Алеқсеи Трубецкои ихьӡала адныҳәаларатә шәҟәы ишьҭит.\n29.04.2020\nАхада коронавирустә ҿкы ацәыхьчара иазку иалкаау уснагӡатәқәак аамҭала рыцҵаразы Адҵа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку иалкаау уснагӡатәқәак аамҭала рыцҵаразы Адҵа.\n29.04.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҷыдалкаатә ҭагылазаашьақәа рзы аминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҷыдалкаатә ҭагылазаашьақәа рзы аминистр изы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n29.04.2020\nАхада Асоциалтә еиқәыршәареи адемографиатә политикеи рминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа \"Асоциалтә еиқәыршәареи адемографиатә политикеи рминистр изы\" Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n29.04.2020\nАхада Аҧсны Аҳәынҭқарра Агәабзиарахьчара аминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Агәабзиарахьчара аминистр изы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n29.04.2020\nАхада арратә маҵзурахьы ааҧхьара аҿҳәара аиагаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа арратә маҵзурахьы ааҧхьара аҿҳәара аиагаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n28.04.2020\nАхада Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ, афинансқәа рминистр изы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа «Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҧыза-министр ихаҭыҧуаҩ, афинансқәа рминистр изы» Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n28.04.2020\nАхада Аҧыза-министр Актәи ихаҭыҧуаҩ изы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа «Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҧыза-министр Актәи ихаҭыҧуаҩс Џьапуа Беслан Циба-иҧа изы» Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n28.04.2020\nАхада Муса Шанибов иҧсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ауаажәларра-политикатә усзуҩы, аҵарауаҩ, Кавказ ажәларқәа Рконфедерациа Ахада, Аҧсны Афырхаҵа Муса (Иури) Магомед-иҧа Шанибов иҧсҭазаара иалҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи дрыдышшылеит.\n28.04.2020\nАхада Аминистрцәа реилазааразы Аусԥҟа инапы аҵаиҩит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа «Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазааразы» Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\n24.04.2020\nАслан Бжьаниа аерманцәа ргеноцид иалаӡыз ргәалашәара амш инамаданы аерман жәлар рыхьӡала адышшылара ҟаиҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа аерманцәа ргеноцид иалаӡыз ргәалашәара амш инамаданы аерман жәлар рыхьӡала адышшылара ҟаиҵеит.\n24.04.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы изы аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит Алхас Кәыҵниа Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы имаҵураҟны иаҭаразы Аусҧҟа.\n24.04.2020\nАхада инапы аҵаиҩит Аҧыза-министр изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит «Аҧсны Аҳәынҭқарра Аҧыза-министр изы Аусҧҟа».\n24.04.2020\nАҳәынҭқарра Ахада инапы аҵаиҩит Аминистрцәа реилазаара ҧхьатәара ашьҭразы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа инапы аҵаиҩит «Аминистрцәа реилазаара ҧхьатәара ашьҭразы» Аусҧҟа.\n23.04.2020\nАхада Аҧсны иҟоу МП Ареспублика ахаҭарнакра ахада дидикылеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Аофициалтә хаҭарнакра ахада Гарри Кәупалба дидикылеит.\n23.04.2020\nАслан Бжьаниеи Аҧсны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәаҩи реиҧылара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Аҷыдалкаатәи Азинмчызмоуи ацҳаражәҳәаҩ Алеқсеи Аркади-ҧа Двинианин дидикылеит.\n23.04.2020\nАслан Бжьаниеи Валери Бганбеи реиҧылара\n23.04.2020\nПМ Ареспублика аофициалтә хаҭарнакра ахада иқәгылара атекст\n23.04.2020\nАслан Бжьаниа Ахада имаҵурақәа рынагӡарахь инеира иазку аилатәараҟны Алеқсеи Двинианин иқәгылара атекст\n23.04.2020\nАслан Бжьаниа Ахада имаҵурақәа рынагӡарахь инеира иазку аилатәараҟны иқәгылара\n23.04.2020\nВалери Бганба Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵурақәа рынагӡарахь инеира иазку аилатәараҟны иқәгылара\n23.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ин. н. Валери Бганба инапы аҵаиҩит Очамчыра араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Очамчыра араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа.\n22.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ин. н.Валери Бганба инапы аҵаиҩит Гәдоуҭа араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Гәдоуҭа араион администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа.\n22.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ин. н. инапы аҵаиҩит Афон ҿыц администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Афон ҿыц администрациа ахада инапынҵақәа назыгӡо изы Аусҧҟа.\n19.04.2020\nМшаҧныҳәа адныҳәалара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Аҧсны ақьырсианцәеи Мшаҧныҳәа азгәазҭо атәылауааи аныҳәа рыдиныҳәалеит.\n17.04.2020\nАхада ин. н. инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны ауааҧсыра рыхьчара иазку аҧкратә уснагӡатәқәа рыҧсахразы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны ауааҧсыра рыхьчара иазку аҧкратә уснагӡатәқәа рыҧсахразы Адҵа.\n17.04.2020\nБашар Асад Ахьыҧшымра амш идныҳәалара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Шьамтәылатәи Арабтә Респубика Ахада Башар Асад Ахьыҧшымра амш идиныҳәалеит.\n16.04.2020\nАхада ин. н. Араик Арутиуниан Ареспублика Арцах Ахада имаҵурахьы иалхра идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Араик Арутиуниан Ареспублики Арцах Ахада имаҵурахьы иалхра идиныҳәалеит.\n15.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Апрокуратура хада аусзуҩцәа рыдныҳәалара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Апрокурор хада Адгәыр Агрбеи апрокуратура аусбарҭа хада аусзуҩцәа зегьи ирыдиныҳәалеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Апрокуратура хада аҧҵара амш.\n14.04.2020\nВадим Красносельски ииубилеи идныҳәалара\nҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспублика Ахада Вадим Красносельски иубилеи идиныҳәалеит.\n10.04.2020\nАхада ин.н. аҵараиуратә усҳәарҭақәа, акружокқәа, асекциақәа рыҟны аҧсшьара аамҭа иациҵеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит «Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны аҷыдалкаатә ҭагылаазаашьа алагаларазы» Аусҧҟа анагӡара иазку ауснагӡатәқәа рзы Адҵа ахарҭәаарақәа ралагаларазы Адҵа.\n10.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада ин. н. инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны аҧкратә уснагӡатәқәа ирыцҵаны ралагалареи административтә ҭакҧхықәра ашьақәыргылареи рзы Адекрет\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра адгьылҵакыраҟны аҧкратә уснагӡатәқәа ирыцҵаны ралагалареи административтә ҭакҧхықәра ашьақәыргылареи рзы Адекрет.\n09.04.2020\nАхада ин.н. Тҟәарчал ақалақь ауааҧсыра ақалақь амш рыдиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Тҟәарчал ақалақь ауааҧсыра ақалақь амш рыдиныҳәалеит\n08.04.2020\nАхада ин.н. Гагра араион адгьылҵакыраҟны акомендантә сааҭ алагаларазы Адҵа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Гагра араион адгьылҵакыраҟны акомендантә сааҭ алагаларазы Адҵа инапы аҵаиҩит.\n08.04.2020\nАхада ин.н. Аҧсны жәлар рышҟа иҟаиҵаз ааҧхьара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Аҧсны Аҳәынҭқарраҟны короновирус ҿкы ацәырҵра инамаданы ажәлар рахь ааҧхьара ҟаиҵеит.\n07.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит Ҧсоу аӡиас ала атәылауаа ркатегориақәа зегьы рзы 00 сааҭи 00 минуҭи 2020 шықәса мшаҧымза 8 инаркны мшаҧымза 20-нӡа аҳәынҭқарратә ҳәаа аркразы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Ҧсоу аӡиас ала атәылауаа ркатегориақәа зегьы рзы 00 сааҭи 00 минуҭи 2020 шықәса мшаҧымза 8 инаркны мшаҧымза 20-нӡа аҳәынҭқарратә ҳәаа аркразы Адҵа.\n07.04.2020\nВалентина Матвиенко лымшира лыдныҳәалара\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Урыстәылатәи Афедерациа Афедералтә Еизара Афедерациа Ахеилак Ахантәаҩы Валентина Матвиенко лымшира лыдиныҳәалеит.\n06.04.2020\nВадим Красносельски Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Имшира идиныҳәалеит\nВадим Красносельски иалху Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Имшира идиныҳәалеит.\n06.04.2020\nАнатоли Бибилов Аслан Бжьаниа Имшира идиныҳәалеит\nАлада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов иалху Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Имшира идиныҳәалеит.\n02.04.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа алагалара инамаданы анаплакра асубиектқәа адгылара рыҭара иазку ауснагӡатәқәа рзы Адекрет\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба аҷыдалкаатә ҭагылазаашьа алагалара инамаданы инапы аҵаиҩит анаплакра асубиектқәа адгылара рыҭара иазку ауснагӡатәқәа рзы Адекрет.\n01.04.2020\nАҧсны ауааҧсыра коронавирустә ҿкы COVID-19 ацәыхьчаразы Акоординациатә штаб аҳәамҭа\n31.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит Гал араион аҟны акомендантә сааҭ алагаларазы Адҵа\nАҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Гал араион аҟны акомендантә сааҭ алагаларазы Адҵа.\n31.03.2020\nАхада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит коронавирустә ҿкы ачымазара ахьазгәаҭоу атәылақәа рыҟнытә иааз атәылауаа рзы акарантин апунктқәа реиҿкааразы Адҵа\nАҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит коронавирустә ҿкы ачымазара ахьазгәаҭоу атәылақәа рыҟнытә иааз атәылауаа рзы акарантин апунктқәа реиҿкааразы Адҵа.\n30.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит ААИ апостқәа рыҟны амедецинатә бригадақәа рыҷаҧшьара аиҿкааразы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит ААИ апостқәа рыҟны амедецинатә бригадақәа рыҷаҧшьара аиҿкааразы Адҵа.\n28.03.2020\nИалху Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар рышҟа ааҧхьара ҟаиҵеит\nИалху Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҧсны жәлар рышҟа ааҧхьара ҟаиҵеит.\n28.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит атәымтәылауааи атәылауаҩра змам ахаҿқәеи рзы Ҧсоу аӡиас ала аҳәынҭқарратә ҳәаа аркразы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит атәымтәылауааи атәылауаҩра змам ахаҿқәеи рзы Ҧсоу аӡиас ала аҳәынҭқарратә ҳәаа аркразы Адҵа.\n26.03.2020\nАслан Бжьаниа Владимир Путин ихьӡала ацҳамҭа дәықәиҵеит\nИалху Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин ихьӡала ацҳамҭа дәықәиҵеит.\n24.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо ауааҧсыра короновирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку ауснагӡатә ҿыцқәа рзы Адҵа инапы аҵаиҩит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Валери Бганба инапынҵақәа назыгӡо ауааҧсыра короновирустә ҿкы COVID-19 рацәыхьчара иазку ауснагӡатә ҿыцқәа рзы Адҵа инапы аҵаиҩит.\n24.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит Аҟәа араион Администрациа Ахада изы Аусҧҟа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Аҟәа араион Администрациа Ахада изы Аусҧҟа.\n23.03.2020\nАнатоли Бибилов Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵурахьы иалхра идиныҳәалеит\nАлада Уаҧстәыла Ареспублика Ахада Анатоли Бибилов Аслан Бжьаниа ихьӡала Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵурахьы иалхра инамаданы адныҳәалара ааишьҭит.\n23.03.2020\nВладимир Путин Аслан Бжьаниа Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵурахьы иалхра идиныҳәалеит\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада Владимир Путин Аслан Бжьаниа ихьӡала Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада имаҵурахьы иалхра инамаданы адныҳәалара ааишьҭит.\n21.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров ииубилеи идиныҳәалеит\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба Урыстәылатәи Афедерациа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров ииубилеи идиныҳәалеит.\n20.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит «Аҳәынҭқарратә маҵзурауааи адепутатцәеи рхашәалахәқәа, рхарџьқәа, рмазара, амазаратә ҟазшьа змоу рхыдҵақәа рылаҳәаразы» Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәан\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит «Аҳәынҭқарратә маҵзурауааи адепутатцәеи рхашәалахәқәа, рхарџьқәа, рмазара, амазаратә ҟазшьа змоу рхыдҵақәа рылаҳәаразы» Аҧсны Аҳәынҭқарра Азакәан.\n18.03.2020\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә инфекциа рацәыхьчара иазку Акоординациатә штаб аҧҵаразы Адҵа\nАҧсны Аҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба инапы аҵаиҩит Аҧсны Аҳәынҭқарра ауааҧсыра коронавирустә инфекциа рацәыхьчара иазку Акоординациатә штаб аҧҵаразы Адҵа","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"http:\/\/www.presidentofabkhazia.org\/aps\/about\/info\/news\/8133\/.carousel.second?SHOWALL_1=1","date":"2023-10-02T05:52:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510967.73\/warc\/CC-MAIN-20231002033129-20231002063129-00034.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9973647594,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9973647594451904}","num_words":25998,"character_repetition_ratio":0.182,"word_repetition_ratio":0.131,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":16815.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Ҳаџьымба, Рауль Џьумка-иԥа\nАвикипедиа, аенциклопедиа хту\n(перенаправлено с «\nРауль Џьумка-иԥа Ҳаџьымба\n»)\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\nРауль Ҳаџьымба\nРауль Џьумка-иԥа Ҳаџьымба\n(\nХәажәкыра 21\n,\n1958\n,\nТҟәарчал\n,\nАԥсны\n) —\nАԥсны аҳәынҭқарра\nАхада.\nАԥхьа иҟаз:\nАлександр Золотинска-иԥа Анқәаб\nАԥсны Аҳәынҭқарра\nахада\nцәыббрамза 26\n2011\nш. —\nрашәарамза 1\n2014\nш.\nАҭынха:\nИахьа уажәраанӡа\nхә\n·\nх\n·\nр\nАԥсны Аҳәынҭқарра аԥыза министрцәа\nУажьа Зарандиа\n·\nСократ Аџьынџьал\n·\nГеннадии Гагәлиа\n(I) ·\nСергеи Багаԥшь\n·\nВиачеслав Цыгәба\n·\nАнри Џьергьениа\n·\nГеннадии Гагәлиа\n(II) ·\nРауль Ҳаџьымба\n·\nНодар Хашба\n·\nАлеқсандр Анқәаб\n·\nСергеи Шамба\n·\nЛеонид Лакербаиа\n·\nВладимир Делба\n·\nБеслан Быҭәба\n·\nШамиль Аӡынба\n(I)\n·\nАртур Амқәаб\n·\nШамиль Аӡынба\n(II)\n·\nБеслан Барциц\n·\nГеннадии Гагәлиа\n(III) ·\nДаур Аршба\n·\nВалери Бганба\nАжәарқәи аенциклопедиақәи\nЛентапедия\nИсточник —\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/w\/index.php?title=Ҳаџьымба,_Рауль_Џьумка-иԥа&oldid=78109\nАкатегориақәа\n:\nАҧсны аҧыза министрцәа\n1958 шықәсазы ииз\nАԥсны Аҳәынҭқарра ахадацәа\nНавигация\nПерсональные инструменты\nВы не представились системе\nОбсуждение\nВклад\nСоздать учётную запись\nВойти\nПространства имён\nАдаҟьа\nАхцәажәара\nВарианты\nПросмотры\nАҧхьара\nАхәаҧшра\nАҭоурых\nЕщё\nАҧшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nИиасуа ахҭысқәа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nПортал сообщества\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьақәа ҿыц\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nupload+\nАмаҵыругақәа\nАрахьтәи ахьарҧшқәа\nЕимадоу ариашарақәа\nАфаил аҭагалара\nЦастәи адаҟьақәа\nЕисымшатәи ахьарҧш\nСведения о странице\nЭлемент Викиданные\nЦитировать страницу\nВ других проектах\nВикисклад\nПечать\/экспорт\nСоздать книгу\nСкачать как PDF\nАкьыҧхьразы аверсиа\nАбызшәақәа\nالعربية\nAsturianu\nČeština\nDansk\nDeutsch\nEnglish\nEsperanto\nEspañol\nEesti\nفارسی\nSuomi\nFrançais\nHornjoserbsce\nItaliano\n日本語\nქართული\n한국어\nOccitan\nPolski\nРусский\nSimple English\nСрпски \/ srpski\nSvenska\nТоҷикӣ\nTürkçe\nУкраїнська\n中文\nПравить ссылки\nАцыхәтәантәи аҧсахрақәа абри адаҟьа аҟны: 03:29, 18 рашәара 2019.\nТекст доступен по\nлицензии Creative Commons Attribution-ShareAlike\n, в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. Подробнее см.\nУсловия использования\n.\nАконфиденциалтә аполитика\nАвикипедиа иазкны\nОтказ от ответственности\nРазработчики\nЗаявление о куки\nМобильная версия","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-35","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A0%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8C_%D0%8F%D1%8C%D1%83%D0%BC%D0%BA%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0_%D2%B2%D0%B0%D1%9F%D1%8C%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0","date":"2019-08-25T05:04:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-35\/segments\/1566027323067.50\/warc\/CC-MAIN-20190825042326-20190825064326-00109.warc.gz","language":"abk","language_score":0.8305459619,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.830545961856842, \"oss_Cyrl_score\": 0.0884455144405365, \"rus_Cyrl_score\": 0.054102446883916855}","num_words":650,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.85,"perplexity_score":11385.7,"cluster_detection":-1} {"text":"АҞӘА, жәабран 11 – Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 271-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 55-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит, абри атәы аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nГәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭаҿы жәабран 2 рзы рыԥсҭазаара иалҵит ҩыџьа апациентцәа - 1939 шықәсазы ииз ахаҵеи 1959 шықәсазы ииз аԥҳәыси. Урҭ рыҩџьагьы ирзықәыргылан адиагноз акоронавирустә инфекциа ҿыц.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 82-а, урҭ рахьтә 69-ҩык акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп 26-ҩык, ибжьаратәуп - 27-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 28-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит 10-ҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - 7-ҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - 22-а, Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҟны ишьҭоуп акоронавирус зыдбалоу 25-ҩык апациентцәа.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит ачымазара ҿкы рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\nАҞӘА, хәажәкыра 5– Sputnik. Иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 234-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 21-ы акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит ҳәа аанацҳауеит Ауааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб.\nАбыржәтәи аамҭазы Гәдоуҭатәи араионтә хәышәтәырҭа хадаҿы ишьҭоуп 34-ҩык, урҭ рахьтә 21-ы акоронавирус адиагноз рзышьақәыргылоуп, рҭагылазаашьа бааԥсуп фҩык, ибжьаратәуп -16-ҩык.\nАҟәатәи аинфекциатә хәышәтәырҭаҿы ирхәышәтәуеит акоронавирус зцәа иалоу 14-ҩык апациентцәа, Очамчыра ирхәышәтәуеит фҩык, Тҟәарчалтәи ахәышәтәырҭаҿы - хҩык, Гагратәи ахәышәтәырҭаҿы - жәаҩык.\nАуааԥсыра COVID-19 рацәыхьчаразы аоперативтә штаб ажәлар рахь ааԥхьара ҟанаҵоит аҿкычымазара рымкырц азы иахәҭоу аԥҟарақәа зегьы ирықәныҟәаларц.\nАкоронавирус иазку ажәабжьқәа зегьы шәрыԥхьар ҟалоит абра>>\nАҟәа имҩаԥысит \"Ақыҭанхамҩа аҿиареи, аинновациеи рзы ацентр\" захьӡу анаплак ҿыц аалыҵ аӡыргара иазкыз аусмҩаԥгатә. Аӡыргарахь инаган еиуеиԥшым ахәаҷа-маҷақәа рнырҵәаразы рхы иадырхәо ҩынҩажәа рҿынӡа ахәшәқәа. Аиҿкааҩцәа излазгәарҭо ала, ари коммерциатә проектуп. Уи напхгара аиҭоит ақыҭанхамҩа ԥасатәи аминистр Амиран Какалиа.\nШәазыӡырҩы аудио.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/apsny\/20210211\/1031818313\/Asny-akoronavirus-zykhkhou-rkhykhaara-zheiza-nyzyk-ryna-inaeit.html","date":"2021-03-06T01:13:48Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178374217.78\/warc\/CC-MAIN-20210306004859-20210306034859-00156.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9994181395,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9994181394577026}","num_words":446,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.275,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":19393.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: ҚЫРҬТӘЫЛА\nЕвропатәи ахеилак ахада Қырҭтәыла аофициалтә аиԥыларақәа мҩаԥигоит\nАқырҭуа аоппозициаа агәыҕыра рымоуп Шарль Мишель ивизит атәылаҿы аполитикатә кризис аҭыҧқәҵара иацхраап ҳәа\nЕвропатәи Ахеилак ахада Шарль Мишель Қырҭтәыла ивизит иалагеит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 11ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла 31ҩык акоронавирус британиатә аштамм рзышьақәырҕәҕәоуп\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика Қырҭтәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус 248 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nЕвропатәи Ахеилак ахада Шарль Мишель иахьа Қырҭтәыла даҭаауеит\nЛитва ахада – Аҵыхәтәантәи аамҭазы Қырҭтәыла имҩаҧысуа ахҭысқәа ҳаргәамҵуеит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит жәаҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 337 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 320ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nЕвропатәи Аилак ахада Қырҭтәылеи, Украинеи, Молдовеи дырҭаауеит\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 12ҩык апациентцәа\nҚырҭтәыла акоронавирус 362 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 470ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nЖигимантас Павилионис Қырҭтәыла ивизит иадҳәаланы аилыркаарақәа рыҟаҵаразы Литва азакәанҧҵратә орган ашҟа иҧхьеит\nАдам Кинзингер - Уажәазы асанкциақәа рылацәжәара иахәҭоуп ҳәа сгәы иаанагом\nЖигимантас Павилионис - Ақырҭуа аиҳабыра еиҭах аоппозициаа ирҿагылар, ииашам ашьаҿақәа ҟарҵар, уи ахә ашәара рықәшәоит\nКарл Ҳарцель - Иахьазы 2 зҵаарак роуп ахадара змоу: адеескалациеи аиҿцәажәарақәа реиҭалагареи\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика Қырҭтәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 258 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 571ҩык ачымазара иалҵит","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/news_tag\/qmr%D2%ADt%D3%99mla\/","date":"2021-03-01T13:54:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178362513.50\/warc\/CC-MAIN-20210301121225-20210301151225-00512.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9983436465,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9983436465263367}","num_words":330,"character_repetition_ratio":0.14,"word_repetition_ratio":0.143,"special_characters_ratio":0.148,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":31139.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Холокост – атермин акрахыҵуеит, уи иаанагоит Европа иқәынхоз ауриацәа руааԥсыра рыҩнуҵҟа анацистцәа имҩаԥыргоз шьаҭанкылатәи рнырҵәара. Аҩбатәи Адунеитә еибашьра ашықәсқәа раан афашисттә Германиеи иара иампыҵахалаз егьырҭ адгьылҵакырақәеи рҿы 60 процент инареиҳаны ауриацәа руааԥсыра ирышьҭашәарыцон.\nАжьырныҳәа 27 1945 ш. рзы Асоветтә ар ахы иақәиҭнатәит ахԥатәи ареих аҿы зегь реиҳа еиҳаз аконцлагер – Аушвиц (Освенцим). Еиуеиԥшым ахыҵхырҭақәа ишазгәарҭахьо ала, уаҟа хәышықәса рыҩнуҵҟа иҭархан х-миллионҩык инареиҳаны ауриацәа. Холокост атрагедиа иазку агәалашәара есышықәса амҩаԥгара Аҩбатәи Адунеитә еибашьра аан миллионҩыла иҭархаз ауаа рхамшҭреи анацизм имҩаԥнагоз аус ақәыӡбареи иазкуп, уаҳа адунеи аҿы Холокост аҩыза атрагедиа аҟалара алмыршахарц азы.\nАри апатреҭ аҿы иануп аконцлагер Освенцим ахь узланеиуа агәашәқәеи аихамҩеи. Аҭыхымҭа ҟаҵоуп ажьырныҳәамза 1945 шықәсазы, асовет аруаа уи ахы ианақәиҭыртә ашьҭахь.\nАконцелагер Маиданек аҟны ахәыҷқәа-аҭҟәацәа Ар Ҟаԥшь уи ахы ианақәиҭнатәуаз аамҭазы. Афашистцәа ахәыҷқәа рыԥсы ҭырхуан урҭ амла иакны аҵәыуара иахьалагоз иахырҟьаныҵәҟьа.\nАнацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Польша атәылауаа аԥсыбаҩқәа рахь ашәҭшьыҵәрақәа наргоит.\nАнацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Аԥсра алагер аҟны иҭакыз рыԥсыбаҩқәа ахьҭарбылуаз аҭыԥқәа. Ара иҭаблын 80 000-ҩык, урҭ рахьтә 60 000-ҩык ауриацәан.\nАнацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Аԥсра алагер аҟны иҭакыз рыԥсыбаҩқәа ахьҭарбылуаз аԥечка.\n1-тәи Украинатәи афронти 4-тәи Украинатәи афронти аруаа еицхырааны Висло-Одертәи аоперациаан анацисттә концлагер Освенцим (Аушвиц) аҟны сааҭқәак рышьҭахь аҭҟәацәа рхақәиҭтәраан. Алагерь Освенцим зегь реиҳа идуу, аамҭала зегь реиҳа аус зуз нацисттә лагеруп, убри ауп иара Холокост асимвол хада закәу. Ниурнбергтәи атрибунал адокументқәа изларҳәо ала, ари алагер аҟны 1941-1945 шықәсқәа рзы иҭаршьит 2,8 миллионҩык ауаа, урҭ рахьтә 90% ауриацәан.\n1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Аконцлагер Освенцим абаракқәа. Ажьырныҳәа, 1945 шықәса.\nАконентрациатә лагер \"Освенцим\" аҟынтә зхы иақәиҭтәу ахәыҷқәа. Ахроника \"Освенцим ахақәиҭтәра\" аҟынтәи акадр. 1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра.\n1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Ауаа ахьҭаршьуаз анацисттә аконцентрациатә лагер Освенцим аҟны иҭакыз ауаа рчемоданқәа, урҭ ирнуп Европа атәылақәа зегьы рмаркировкақәа.\nОсвенцим иҭаршьыз аҭҟәацәа рыԥсыжра.\nМшаԥы, 1945 шықәсазы аконцлагер Берген-Бельзен иҟарҵаз афотосахьа. Ара иубарҭоуп аҭыԥантәи Германиа атәылауаа аԥсыбаҩ рыманы ишнеиуа. Алагер ахы иақәыиҭызтәыз ар еидгыла аҭыԥантәи ауааԥсыра адҵа рырҭеит аиашьаратә нышәынҭрақәа ирымадаз аԥсыбаҩқәа ыҵхны ишақәнагоу еиԥш анышә иамардарц.\n1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Анацисттә ҳақьымцәа агра ззыҟарҵаз аҷкәынцәа. Аконцлагер Освенцим.\nҬелла икәыршоу анацисттә концлагер Маиданек, Ахԥатәи ареих иатәыз ауаа ахьҭаршьуаз алагер, польшатәи ақалақь Лиублин азааигәара.\nАри арԥыс игәеиҭоит Освенцим аҟынтәи аконцлагер Дахау ахь инаргаз ауриацәа-аполиакцәа рнапқәа ирнырҵаз арыцхәқәа, 1945 шықәса мшаԥымза анҵәамҭа - лаҵара алагамҭазы, Дахау асовет аруаа мшаԥы 29 1945 шықәсазы ахы ианақәиҭыртә ашьҭахь. 1933 - 1945 шықәсқәа рзы иаанкылан 200 000-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 31 591-ҩык ҭахеит, 1945 шықәсазы аевакуациа амарш аан иҭахаз аламҵакәа.\nАлагер аԥҟарақәа реилагаразы ашьра зқәырҵаз анемец концлагер Маутхаузен аҭҟәацәа. Маутхаузен - афашисттә режим иаҵанакуаз аконцлагерқәа рахьтә зегь реиҳа агыгшәыгра ахьаадырԥшуаз лагеруп. Ара рыԥсы ҭырхит 90 нызқьҩык ауааԥсыра адунеи атәылақәа 70 рҟны. Убри ахыԥхьаӡараҿы СССР 15633-ҩык атәылауаа (урҭ рыбжьара аинрал Д.М.Карбышев). Лаҵара 5 1945 шықәса ари алагер аҭҟәацәа рхы иақәиҭтәын.\nАр Ҟаԥшь ахәҭақәа анацисттә концентрациатә лагер Зонненбург ахақәиҭтәраан. Ари алагер аҟны иҭакыз 840-ҩык рахьтә ԥсышьацәгьа иақәыршәан 700-ҩык, убарҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟан афранцызцәа, абельгиеццәа, алиуксембургуаа. Германиа, Киустрин (уажәы Польша ақалақь Слонск).\nЗыхьӡ еилкаам 18 шықәса зхыҵуа урыстәылатәи ауриа, адизентириа зыхьуа алагер абаандаҩы ипатреҭ. Иҭыхуп мшаԥы 29 1945 шықәсазы анацисттә концлагер Дахау ахақәиҭтәраан, Миунхен иацәыхарамкәа. 1933 - 1945 шықәсқәа рзы иаанкылан 200 000-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 31 591-ҩык ҭахеит, 1945 шықәсазы аевакуациа амарш аан иҭахаз аламҵакәа. 1944 шықәса ԥхынҷкәынмза инаркны ара атиф аепидемиа ҵысит.\nШықәсқәак ҵуеит Аҟәа асы амуижьҭеи, аха сынтәа жәабранмзазы ара маҷк иқәнаршәшәеит. Амшын иахьаԥну, абжьааԥнеиԥш, уи шьҭамгылаӡеит. Ашьхара иахьаԥну џьара-џьара ақыҭақәа рҿы шьамхаҟынӡа иахьышьҭалаз ыҟоуп.\nАсы рацәаны ишымлеизгьы, аҳҭнықалақь ауааԥсыра, еиҳарак ахәыҷқәа, уи даара иеигәырӷьеит. Илеиз ахәыҷы рҽалагӡаны, асеигәыдҵа ихәмарыз, асыуаҩ дҟазҵаз, баша ҳауафара индәылҵыз дубап.\nИагьа ус иҟазаргьы, сынтәатәи аӡын еиҳарак иԥхарран, уи аҟнытә заа ишәҭит амимоза, амагнолиа, иара убас абҳәаса. Уажәшьҭа ааԥын шааигәахаз умҩашьо иунардыруеит. Ари аҩыза аӡын рхыргарц Аԥсныҟа ԥсшьара иаауа асасцәа рхыԥхьаӡара еиҳа-еиҳа иацлоит.\nШықәсқәак ҵуеит Аҟәа асы амуижьҭеи, аха сынтәа жәабранмзазы ара маҷк иқәнаршәшәеит. Афото аҿы - Аҟәатәи ашьха.\nАсы рацәаны ишымлеизгьы, аҳҭнықалақь ауааԥсыра уи даара иеигәырӷьеит. Ауаа рыдагьы, иара аҩнатә ԥстәқәагьы оумашәа ирбеит. Афото аҿы ала асы агьамагьы гәанаҭар цәгьа иабом.\nИлеиз ахәыҷы рҽалагӡаны, асеигәыдҵа ихәмарыз, асыуаҩ дҟазҵаз, баша ҳауафара индәылҵыз дубарын.\nАри афото иарҵабыргуеит аԥсуа аӡын анашанара шаҵоу.\nАха иауз асы агаҿа рацәак ишьҭамхеит, мышқәак рышьҭахь аԥхарра еиҭахынҳәит.\nИагьа умҳәан, амра хаа аныԥхо згәамԥхо ҳәа аӡәгьы дыҟамзар ҟалап.\nАӡынра Аԥсны ишәҭит Суланж имагнолиа. Уи ҳпаркқәа жәпакы зырԥшӡо ҵиаауп. Абжьааԥны иара хәажәкыра-мшаԥы ирыбжьаркуа аамҭазоуп ианышәҭуа.\nУи адагьы, аҵыхәтәантәи ашықәсқәа раан еиԥш, сынтәагьы заа ишәҭит амимоза.\nУи, хымԥада, ааԥын шааигәахаз зыршаҳаҭуа хҭысуп.\nАҟәа Амҳаџьырқәа рыԥшаҳәа зегьы бзиа еицырбо ԥсшьарҭа, неиааирҭа ҭыԥуп.\nАԥшәмацәа ҳадагьы, Аԥсны асасцәа амра, аԥхарра, амшын, агәҭынчра зҭаху уи иашьҭаланы иаауеит арахь.\nАспектакль арежиссиор-ақәыргылаҩс дыҟоуп Аԥсны зҽаԥсазтәыз артист, атеатр актиор хадацәа иреиуоу Џьамбул Жорданиа.\nАмоноспектакль \"Ацынҵәарах\" апрессазы иддырбон атеатр арт-фоие аҟны. Аублаа жәлар аҵыхәтәантәи рхаҭарнак даазырԥшуаз ихадаз иагьакзаҵәыкыз ароль наигӡон актиор Осман Абыхәба.\nАқәыргыламҭа мҩаԥысуан сааҭки ҩажәа минуҭи. Ари аамҭа иалагӡаны актиор ароман аҟынтәи еиҳа аҵакы змоу ацыԥҵәахақәа дрыԥхьоит, убри аамҭазы адекорациақәагьы уажәы-уажәы рҽырыԥсахуеит. Зны ицәырҵуеит амҳаџьырқәа атәымдгьыл ахь изго аӷбақәа, анаҩс - аҭырқәа дгьыл сакарақәа, даҽазных - Кавказ ашьхақәа.\nАмоноспектакль актиорк ида уаҩ дшаламгьы, уажәы-уажәы ахәаԥшцәа рлымҳа иҭыҩуеит ароман егьырҭ афырхацәа рыбжьқәагьы. Аспектакль арежиссиор ари ақәыргыламҭазы иалиԥшааит реиҳа анырра ҟазҵо, аҩымҭа аҵакы гәыцәс иамоу ахҭысқәеи ацитатақәеи.\nАмоноспектакль \"Ацынҵәарах\" иахәаԥшырц иааиз асасцәа изларҳәаз ала, арежиссиор илшеит ашәҟәыҩҩ ду Баграт Шьынқәба ԥсра зқәым ироман иаҵаз ахықәки атмосфереи еиқәырханы асценаҿы иааԥшыртә аҟаҵара. Аублаа аҵыхәтәантәи рхылҵшьҭра, рцынҵәарах ироль назыгӡоз Осман Абыхәба илшеит амоноспектакль ахәаԥшцәа рхы-рыԥсаҟынӡа инеиртә, ргәы иҭымҵәартә аҟаҵара.\nАрежиссиор Џьамбул Жорданиа игәаанагарала, ароман \"Ацынҵәарах\" асценаҿы ақәыргалара имариаз усмызт, зегь реиҳа инагӡатәны ииԥхьаӡоз - асиужет хада ацәаҳәа еиқәырханы аемоциа аҵаҵаны ахәаԥшҩы изнагара акәын.\nАҭоурых-философиатә роман \"Ацынҵәарах\" аҿы Кавказтәи аибашьраан зҭоурыхтә ԥсадгьыл нырмыжьыр ада ԥсыхәа змамыз, ихҵәаз аублаа жәлар рҭоурых аарԥшуп. Уи ароман еиҭагоуп адунеи абызшәақәа жәпакы рахь. Раԥхьаӡа акәны иара акьыԥхь иабеит 1974 шықәсазы ажурнал \"Алашара\" аҟны. Баграт Шьынқәба ари ароман ала иааирԥшит иарбанзаалак ажәлар рықәӡаара ауаатәыҩса зегьы ирзеиԥшу философиатә проблеманы, адунеитә цивилизациазы ицәыӡ дуӡӡаны.\nИара убас шәаԥхьар ҟалоит:\nЖәабран 16 рзы РУСДРАМ аҿы имҩаԥысит амоноспектакль \"Ацынҵәарах\" аԥхьарбара.\nАпрессазы хазы ақәыргыламҭа ддырбеит жәабран 18 ахәылԥаз атеатр арт-фоие аҟны.\nАублаа жәлар аҵыхәтәантәи рхаҭарнак даазырԥшуаз ихадаз иагьакзаҵәыкыз ароль наигӡон актиор Осман Абыхәба.\nАқәыргыламҭа мҩаԥысуан сааҭки ҩажәа минуҭи.\nАри аамҭа иалагӡаны актиор ароман аҟынтәи еиҳа аҵакы змоу ацыԥҵәахақәа дрыԥхьоит, убри аамҭазы адекорациақәагьы уажәы-уажәы рҽырыԥсахуеит.\nЗны ицәырҵуеит амҳаџьырқәа атәымдгьыл ахь изго аӷбақәа, анаҩс - аҭырқәа дгьыл сакарақәа, даҽазных - Кавказ ашьхақәа.\nАмоноспектакль актиорк ида уаҩ дшаламгьы, уажәы-уажәы ахәаԥшцәа рлымҳа иҭыҩуеит ароман егьырҭ афырхацәа рыбжьқәагьы.\nАспектакль арежиссиор ари ақәыргыламҭазы иалиԥшааит реиҳа анырра ҟазҵо, аҩымҭа аҵакы гәыцәс иамоу ахҭысқәеи ацитатақәеи.\nАмоноспектакль \"Ацынҵәарах\" иахәаԥшырц иааиз асасцәа изларҳәаз ала, арежиссиор илшеит ашәҟәыҩҩ ду Баграт Шьынқәба ԥсра зқәым ироман иаҵаз ахықәки атмосфереи еиқәырханы асценаҿы иааԥшыртә аҟаҵара.\nАхәаԥшцәа рцәаныррақәа рынкылара рцәыцәгьан, убас ирҵабыргны дыхәмаруан актиор.\nАублаа аҵыхәтәантәи рхылҵшьҭра, рцынҵәарах ироль назыгӡоз Осман Абыхәба илшеит амоноспектакль ахәаԥшцәа рхы-рыԥсаҟынӡа инеиртә, ргәы иҭымҵәартә аҟаҵара.\nАрежиссиор Џьамбул Жорданиа игәаанагарала, ароман \"Ацынҵәарах\" асценаҿы ақәыргалара имариаз усмызт, зегь реиҳа инагӡатәны ииԥхьаӡоз - асиужет хада ацәаҳәа еиқәырханы аемоциа аҵаҵаны ахәаԥшҩы изнагара акәын.\n\"Ҳраион аҟны 20 қыҭа ыҟоуп, ашьамаҟа хыԥхьаӡарала иугозар 45 нызқь рҟынӡа инаӡоит. Ачымазара бааԥсқәа узыцәшәаша ҳәа макьана акгьы ҳамам. Арахә ачымазара рыламҽырц ҳазҿу аусурақәа ыҟоуп, аха ҳазхьымӡогьы рацәоуп. Сара аусураҟны аҳақьым дсымаӡам. Афельдшер аӡәы апрактика дахысуеит, аӡәы еилзырго лоуп акәымзар, аҳақьым ҳара ҳҟны дааиӡом ауалафахәы амаҷра иахҟьаны. Ачымазарақәа рҟынтәи ахшәқәа ааҳгоит, ҳамч ахьынӡарықәхо. Араион аҟынтәигьы ацхыраара ҟарҵоит, аха уи жәаџьара ишаны хәҭак. Абиуџьет уажәы еиҵартәеит, 80 нызқь мааҭ шықәсык ҳәа иԥхьаӡан. Хык 350 мааҭ ақәӡоит иҟауҵозар (ахәшә). 45 нызқь хы арахә ахьыҟоу, ажәқәа мацара аагозар, хәҭак хыџьара- ԥшьыџьара ишаны иҟалоит. Ачымазара рыхьаанӡа апрофилактика аҳасабала алаҵа ҟауҵароуп\", - иҳәеит Гыцба.\nШәазыӡырҩы аудио.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/photo\/20210127\/1031706341\/syshatsga-zydyrshaz-Kholokost-iakhaz-rgalashara-iazku-Zhlarbzharati-amsh.html","date":"2021-02-27T03:35:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178358064.34\/warc\/CC-MAIN-20210227024823-20210227054823-00348.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991724491,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991724491119385}","num_words":2315,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.261,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":18925.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n27.07.2019\nКоӷониаԥҳа лымҩаду: Ахра Кәакәасқьыри Абессалом Кәарҷиеи Аԥсны ахадарахьы алхрақәа рзы\n27 Ԥхынгәы 2019, 19:23\n8\nАԥсны\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАрадио\nАԥсны ахада иалхрақәа\nИҵегьы\n3\nКәакәасқьыр: Аԥсны ахадарахьы кандидатс ақәгылара гәаӷьыуацәаны иҟалароуп\n27 Ԥхынгәы 2019, 19:07\n70\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nКәарҷиа: Аԥсны ахадарахьы акандидатцәа ракәӡам, урҭ адгылара рызҭо роуп иџьоушьаша\n27 Ԥхынгәы 2019, 18:35\n225\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nҨ-ныҳәак разгәаҭараз, мамзаргьы аԥсуаа рашьцәа ишырҭааз\n27 Ԥхынгәы 2019, 17:40\n76\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nAлерт\nИҵегьы\n3\nҚапба: знык ашьхацара иашьцылаз ауаҩы уи ала дычмазаҩымхар илшом\n27 Ԥхынгәы 2019, 16:27\n52\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nЖанет Цыцԥҳа: сани саби ҭабуп ҳəа расҳəоит ҳаԥсадгьыл ахь нхара ҳахьааргаз\n27 Ԥхынгәы 2019, 14:13\n61\nАԥсны\nАРЕПАТРИАЦИА\nAлерт\nАрепатриациа\nИҵегьы\n3\nАхыц, ахәымпал, ахҿа, асарақьа: ажурналист Амра Аџьынџьал дышхыцуаҩхаз\n27 Ԥхынгәы 2019, 12:32\n250\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nАԥсны\nЖәлар рдоуҳа\nAлерт\nИҵегьы\n3\nАшәԥҳа Франциа ашоура иазкны: иазыԥшын, излауаз рҽазыҟарҵеит\n27 Ԥхынгәы 2019, 09:57\n46\nАԥсны\nАрадио\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n18:40\nЏьопуа еиҭеиҳәеит Аԥсны аветеринартә усбарҭеи урыстәылатәи рколлегацәеи русеицура атәы\n18:11\nГагра араион азы иаархәараны иҟоуп агәамгага машьынақәа\n17:47\nБжьаниа адҵа ҟаиҵеит алаҵа ҟазымҵо аҵарадырра аусхк аусзуҩцәа русура иамырхырц\n17:00\nШьамтәыла иҟоу Аԥсни Китаии рыцҳаражәҳәаҩцәа реиԥылара мҩаԥысит Дамаск\n16:15\nАбраҟоуп иахьсаҳауа - аус ҳацбуларц ҳҭахуп: Коӷониаԥҳа Sputnik илынаҭо алшарақәа рзы\n15:50\nПицунда ргәы иҭоуп хә-еҵәак змоу асасааирҭа аргылара\n15:10\nЖәлар рдоуҳа: ауаҩы идҳәалоу жәлар разгәаҭарақәа ирызкны\n14:45\nГагра \"Аԥсныфармациа\" аҿаԥхьа иақәыз 3,2 миллион мааҭ ашәеит\n14:05\nТҟәарчал амцакра ахьыҟалаз аҭыԥ аҿы жәиԥшь шықәса зхыҵуаз далаблит\n13:47\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа ԥхынҷкәын азы атәылауаа рыдкылара аамҭеихшара архиеит\n13:22\nГагра араион ахада абиуџьет анагӡара азы аҳасабырба ҟаиҵеит\n12:54\n\"Амшынеиқәафымцамч\" ахыбра аҿаԥхьа ихысыз иҩнытә баандаҩра еиҭаркыр ҟалоит\n12:10\nГәлиа имҩаҿы ашәарҭара зҵаз аевкалипт ҵла ԥырҟоит\n11:45\nSputnik Аԥсны 7.0: арбагақәа\n11:15\nАԥсны Абанк агәаларшәагатә ԥараҿырпқәа \"Кабардинеци\" \"Натухаеци\" ҭнажьит\n10:40\nЏьопуа Аԥсны акамшьиа акразы: ахылаԥшра амоуп\n10:00\nХХ ашәышықәса агеополитикатә рыцҳара ду ахыҵхырҭеи аҵаки\n09:20\nАмилаҭтә банк иҭнажьит \"Аԥсны аԥстәқәа\" ирыҵаркуа аԥараҿырпқәа хԥа\n00:06\nГәдоуҭатәи ахәшәтәырҭа аҿкы зыдбалаз ҩыџьа ахацәа рыԥсҭазаара иалҵит\nИацы\nАԥсны ахәҭак лашарада иаанхоит ԥхынҷкәын 8 рзы\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20190727\/","date":"2021-12-08T15:48:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964363515.28\/warc\/CC-MAIN-20211208144647-20211208174647-00402.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9797248244,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9797248244285583, \"oss_Cyrl_score\": 0.01935422047972679}","num_words":1097,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.048,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":17995.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҭоурых\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\n1838 шықәсазы ииз\n29 ажьырныҳәамза 2019\nSurprizi\nнет описания правки\n12:44\n+9\n11 хәажәкырамза 2018\nSurprizi\nНовая страница: « »\n15:38\n+44\nАхыҵхырҭа –\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/Цастәи:History\/Акатегориа:1838_шықәсазы_ииз\nАнавигациа\nАхаҭатә маругақәа\nВы не представились системе\nАхцәажәара\nАлагалақәа\nАҳасабрбатә нҵамҭа аԥҵатәуп\nИҭалатәуп\nХьыӡҳәалатәи аҭыԥқәа\nАкатегориа\nАхцәажәара\nаԥсшәа\nАарԥшрақәа\nАԥхьара\nАредакциазура\nАкод аредакциазура\nАҭоурых\nЕиҭа\nАԥшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nАхәидкыла рпортал\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьа ҿыцқәа\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nАфаил аҭагалара\nАмаругақәа\nАфаил аҭагалара\nИспециалу адаҟьа\nАкьыԥхьразы аверсиа\nАбызшәақәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A6%D0%B0%D1%81%D1%82%D3%99%D0%B8:History\/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0:1838_%D1%88%D1%8B%D2%9B%D3%99%D1%81%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%D0%B8%D0%B8%D0%B7","date":"2022-05-21T02:54:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662534773.36\/warc\/CC-MAIN-20220521014358-20220521044358-00726.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9732175469,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9732175469398499, \"oss_Cyrl_score\": 0.02499859221279621}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":9409.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҭоурых\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\n981 шықәсазы ииз\n2 абҵарамза 2018\nSurprizi\nнет описания правки\n07:15\n+9\n28 жәабранмза 2018\nSurprizi\nНовая страница: « »\n03:41\n+43\nАхыҵхырҭа –\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/Цастәи:History\/Акатегориа:981_шықәсазы_ииз\nАнавигациа\nАхаҭатә маругақәа\nВы не представились системе\nАхцәажәара\nАлагалақәа\nАҳасабрбатә нҵамҭа аԥҵатәуп\nИҭалатәуп\nХьыӡҳәалатәи аҭыԥқәа\nАкатегориа\nАхцәажәара\nаԥсшәа\nАарԥшрақәа\nАԥхьара\nАредакциазура\nАкод аредакциазура\nАҭоурых\nЕиҭа\nАԥшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nАхәидкыла рпортал\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьа ҿыцқәа\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nАфаил аҭагалара\nАмаругақәа\nАфаил аҭагалара\nИспециалу адаҟьа\nАкьыԥхьразы аверсиа\nАбызшәақәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A6%D0%B0%D1%81%D1%82%D3%99%D0%B8:History\/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0:981_%D1%88%D1%8B%D2%9B%D3%99%D1%81%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%D0%B8%D0%B8%D0%B7","date":"2022-05-21T02:34:17Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662534773.36\/warc\/CC-MAIN-20220521014358-20220521044358-00034.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9659871459,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9659871459007263, \"oss_Cyrl_score\": 0.0317661315202713}","num_words":197,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.974,"perplexity_score":9152.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n21 April 2019 986 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адышшыларатә шәҟәы рышьҭит Шри-Ланка Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра гәалсра дула ишрыдышшыло атәы зҳәо ашәҟәы рышьҭит Шри-Ланка Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь, уи атәылаҿы иҟалаз атҟәацрақәа ирыхҟьаны ауаа рацәа рҭахара инамаданы. Адышшыларатә шәҟаҟны иаҳәоит:\n19 April 2019 779\nМшаԥы 19 рзы V Иалтатәи жәларбжьаратәи аекономикатә форум аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра аекономиа аминистр Адгәыр Арӡынбеи Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи Шьамтәылатәи Арабтәи Ареспублика аекономике адәныҟатәи ахәаахәҭреи рминистр Мухаммед Самер Халиль реиҧылара.\n18 April 2019 363\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩба Иалтатәи афорум аҳәаақәа ирҭагӡаны сергеи Аксионов диԥылеит\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n18 April 2019 451\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистрраҟны мшаԥы 18 2019 шықәса рзы имҩаԥысит аминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәбеи жәларбжьаратәи иеиҳабыратәым аиҿкаарақәа «Движение против голода» (AAH), «Ворлд Вижен» (WW), «Датский совет по беженцам» (DRC) рхаҭарнакцәеи реиԥылара.\n18 April 2019 771 Авизитқәеи аусутә ныҟәарақәеи рзы аинформациа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Даур Ақаҩбеи аекономика министр Адгәыр Арӡынбеи Апарламент адепутатцәеи иалтатәи афорум «МИР. РОССИЯ. КРЫМ. НОВАЯ МИРОВАЯ РЕАЛЬНОСТЬ» иалахәуп. Афорум мҩаԥысуеит Ҟрым, мшаԥы 18-20 рзы.\n8 April 2019 495 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра\nАдәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы азынанашьҭит Аахыҵ Уаԥстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра, Аахыҵ Уаԥстәыла Аконституциа амш инадҳәаланы.\n1 April 2019 875 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лаврови Москва еиқәшәеит мшаԥымза 1 азы.\n28 March 2019 525 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nИталиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәарҭаҿы Аҧсны адәныҟатәи аусқәа Рминистрра иҷыдоу анапынҵақәа рзы Ацҳаражәҳәаҩ Вито Гриттани Италиа иҟоу Венесуела Ацҳаражәҳәаҩ Хуан Родригес Диас диҧылеит.\n28 March 2019 434\nАԥсни Урыстәылеи адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа Даур Ақаҩбеи Сергеи Лавровы Москва еиқәшәараны иҟоуп мшаԥымза 1 азы, Москва. Аиԥылараан изҵаара хаданы иҟалоит Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Женеватәи аиҿцәажәарақәа рҟны аинырра азҵаара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/news\/geneva-discussions\/o-vstreche-s-sopredsedatelyami-zhenevskikh-mezhdunarodnykh-diskussiy?PAGEN_1=67","date":"2023-12-09T15:49:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100912.91\/warc\/CC-MAIN-20231209134916-20231209164916-00095.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9953942895,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9953942894935608}","num_words":534,"character_repetition_ratio":0.158,"word_repetition_ratio":0.202,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":31786.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Афонд \"Ашана\" аусзуҩы Мактина Џьынџьалԥха Sputnik арадиостудиаҿы инарҭбааны даҳзалацәажәоит акциа \"Ҳаидгыланы аԥсҭазаара еиқәҳархап\" хәы-шықәса аҩныҵҟа илшаз атәы.\nАхаша, мшаԥымза 12 рзы Аҟәа имҩаԥысит Аԥсны Жәлар Реизара афбатәи ааԥхьара адепутатцәа актәи реилатәара.\nМосква инхо аԥсуа ҿар мшаԥымза 20 рзы имҩаԥыргоит аинтеллектуалтә ахәмарра \"Иарбан? Иаба? Ианба?\" ааԥынтәи аиԥылара.\nАхаша, мшаԥымза 12 рзы Аҟәа имҩаԥысит Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент афбатәи ааԥхьара раԥхьатәи аилатәара.\nРауль Ҳаџьымба Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент афбатәи ааԥхьара раԥхьатәи аилатәараҟны адныҳәаларатә ажәа иҳәеит.\n\"Бернарда Альба лыҩны\" (арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа) аусадулара мҩаԥысуан акыр мзы, имҩаԥган 35 репетициа. Апиеса ахаҵа идунеи ахьыҟам, аԥҳәыс илдунеиу пиесоуп. Аспектакль аҿы ароль хада налыгӡоит аҩны аԥшәма — Бернарда Альба.\nАспектакль \"Бернарда Альба лыҩны\" (Федерико Гарсиа Лорка) апремиера мҩаԥысит Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр асценаҟны аҩаша, мшаԥымза 11 рзы.\nМшаԥымза 11 рзы имҩаԥысит Александр Анқәаб иԥсҭазаара иалхәыдатәразы аҭыԥ змаз аҽазышәара инадҳәаланы аӡбаҩцәа реилатәара. Аԥсны Иреиҳаӡоу аӡбарҭа аӡбаратә коллегиа ашьауӷа рыдыркылеит.\nАԥсны Жәлар рпоет Баграт Шьынқәба ирҿиаратә мҩа дазааҭгылоит ажурналист Елеонора Коӷониаԥҳа.\nМшаԥымза 11 1936 шықәса рзы Москва ихатә уаҭах аҿы дырбаандаҩтәын Аԥснытәи аРЕВКОМ ахада Ефрем Ешба, абри ахҭыс атәы Sputnik арадиостудиаҿы дазааҭгылоит Аԥсуаҭҵааратә институт ахада ихаҭыԥуаҩ, ААУ адоцент, аҭоурыхтә наукақәа ркандидат Сослан Салаҟаиа.\nАԥсуа бызшәа иахьа ахархәара ахьынӡамоу атәы дазааҭгылоит ажурналист Елеонора Коӷониаԥҳа.\nАмҽыша Аахыҵ Уаԥстәыла имҩаԥысит атәыла Ахада иалхрақәа. Атәыла Ахадас далхуп Анатоли Бибилов.\nАсабша, мшаԥымза 8 рзы аиланхарҭа Дружба ауааԥсыра амшын иаԥну агәамсамкаԥсарҭахь инеиуа амҩа ааныркылеит, уахь амашьынақәа намышьҭуа, иҳәеит Гәдоуҭа араион Ахада ихаҭыԥуаҩ Даур Ӡиӡариа.\nДиарбакыр ҭырқәтәылатәи акурдцәа ираҳҭнықалақьуп ҳәа иршьоит. Ақалақь ауааԥсыра рхыԥхьаӡара 843,5 нызқьҩык инаӡоит. Аиҳарак курдцәоуп.\nАҵыхәтәантәи амчыбжь иалагӡаны ԥшьынтәуп аоппозициатә мчрақәа аҿагыларатә акциақәа мҩаԥыргоижьҭеи. Урҭ дҵаны иҟарҵоит Аӡбарҭа хада аоппозициатә Паламент азинқәа ахьаркьаҿыз аԥыхтәуп ҳәа.\nАҟазаратә школ \"Абаза\" иаҵанакуа ансамбль \"Адаул\" мшаԥымза 1 инаркны 2-нӡа Санкт-Петербург имҩаԥысуаз Жәларбжьаратәи ахәыҷтәы ҟазаратә фестиваль-аконкурс \"Творческие открытия\" аҟны Гран-при ргеит.\nАҟазаратә школ \"Абаза\" иаҵанакуа ансамбль \"Адаул\" мшаԥымза 1 инаркны 2-нӡа Санкт-Петербург имҩаԥысуаз Жәларбжьаратәи ахәыҷтәы ҟазаратә фестиваль-аконкурс \"Творческие открытия\" аҟны Гран-при ргеит.\n113-шықәса ирҭагылоу Ҭина Бебиаԥҳа лықәра амаӡақәа ируакуп ҳәа илыԥхьаӡоит –гәыла амажәра.\nГәдоуҭа араион Хәаԥ ақыҭан дынхоит Аԥсны зегьы реиҳа қәрала еиҳабу, 112 шықәса зхыҵуа абырг Ҭина Бебиаԥҳа.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"http:\/\/sputnik-abkhazia.info\/archive\/20170412\/","date":"2017-04-27T14:53:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917122174.32\/warc\/CC-MAIN-20170423031202-00407-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9991927743,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9991927742958069}","num_words":586,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.118,"special_characters_ratio":0.162,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":26697.8,"cluster_detection":-1} {"text":"АЖӘАБЖЬҚӘА\n23.05.2015\nАцқьа цхаражәҳәаҩ Симон Канатәи имш – Аҧсны Аиашахаҵаратә Ныха аныҳәа хадақәа ируакуп.\n21.05.2015\n21.05.2015\nМоскватәи Амилаҭқәа Рыҩнаҟы лаҵарамза 23 рзы имҩаҧысуеит 1864 ш. лаҵарамза 21 азы ихыркәшахаз Кавказтәи аибашьраҟны иҭахаз ргәаларшәара иазку «Черкестәыла. Адыге Хабзе» афильм арбара.\n20.05.2015\n15.05.2015\nАспектакль амузыкатә напхгаҩы – Фелиқс Коробов, Наталиа Мурадымова аҩбатәи Медеиа лроль налыгӡоит.\n14.05.2015\n\"Сара аҳәынҭқарра сахагылара–ажәлар рҿаҧхьа исыду аҭакҧхықәроуп ҵакыс иамоу\"\n12.05.2015\nЛаҵарамза 14 рзы В. Арӡынба Имшира аҽны асааҭ 15:00 рзы ЖӘРАР (ВДНХ) апавилион «Аҧсны» аҟны имҩаҧысуеит ацәыргақәҵа аартра.\n12.05.2015\nБаграт Шьынқәба деицырдыруеит аҭоурыхҭҵааҩ, алингвист, аҧсуа-адыга бызшәақәеи аҧсуа-адыга ҭоурыхи рыҭҵааҩы иаҳасабала.\n11.05.2015\nАпроект аҳәаа иҭагӡаны имҩаҧган Урыстәыла ақалақь-фырхацәақәа рхаҧырра.\n10.05.2015\n09.05.2015\nМОСКВАТӘИ АҦСУА ДИАСПОРА АХАҬАРНАКЦӘА АЏЬЫНЏЬТӘЫЛАТӘ ЕИБАШЬРА ДУӠӠА АВЕТЕРАН ИДА ХӘЫРШЬЫҬ-ИҦҲА АҨӠЫҦҲА АИААИРА АМШ ЛЫДЫРНЫҲӘАЛЕИТ\nАиааира Дуӡӡа 70-шықәсахыҵра аламҭалазы Москватәи аҧсуа диаспора ахаҭарнакцәа Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аветеран Ида Хәыршьыҭ-иҧҳа Аҩӡыҧҳа илыдныҳәалеит.\n09.05.2015\n08.05.2015\n05.05.2015\nСара сзы ари абыжьбатәи еиҧылароуп ақ.Москва» - иҳәеит Шониа.\n04.05.2015\n2015 ШЫҚӘСА ЛАҴАРАМЗА 10 АСААҬ 13.00 РЗЫ, МОСКВА ИМҨАҦЫСУЕИТ АЏЬЫНЏЬТӘЫЛАТӘ ЕИБАШЬРАҞНЫ АИААИРА 70 ШЫҚӘСАХЫҴРА АЗГӘАҬАРА ИАЗКУ АНЫҲӘАТӘ КОНЦЕРТ\nАконцерт мҩаҧысуеит ЖӘРАР апавилион \"Аҧсны\" аҿаҧхьа асценаҟны.\n20.04.2015\nАконцерт Пицундатәи аорган 40-шықәхысратәи аиубилеи иазкын\n18.04.2015\nМоскватәи аҧсуа диаспора алахәын Иваново ақалақь аҟны милаҭрацәала ишьақәгылоу ашкол-интернат ашҟа ацара иадҳәалаз 5-тәи агәыҳалалратә акциа.\nМшаҧыма 18 рзы Иваново ақалақь ашкол-интернат ашҟа ацара иубилеитәхеит.\n17.04.2015\nИацы, мшаҧымза 16 рзы, Аҧсны Ахада Рауль Ҳаџьымба Москва инхо аҧсуа уаажәларреи астудентцәеи дырҧылеит.\n14.04.2015\nМШАҦЫМЗА 17 РЗЫ Н. ИА. МИАСКОВСКИ ИХЬӠ ЗХУ АКОНЦЕРТТӘ ЗАЛ АҞНЫ ИМҨАҦЫСУЕИТ АНЕМЕЦ КОМПОЗИТОР Р. ШУМАН ИВОКАЛТӘ МУЗЫКАТӘ КОНЦЕРТ\nАхәылҧаз апрограммаҟны иҟан Ф. Шуберт иаҧиҵаз (Lied) ашәақәа ржанр атрадициақәа ирықәныҟәо, иналукааша анемец композитор-аромантик Роберт Шуман ивокалтә лирика.\n14.04.2015\nАҧсуа теннисасҩы Ален Аҩыӡба — 14 шықәса рҟынӡа ақәра змоу рыҩныҵҟа адунеи аҟны актәи аракетка ҳәа ахьӡ имоуп.\n13.04.2015\nАҧсны Ахада Москваҟа иусуратә визит аҳәаа иҭагӡаны УАР Мрагылараҭҵаара аинститут аҟны Владислав Арӡынба изку алекциа даҧхьоит\nРауль Ҳаџьымба Москва дҟалоит мшаҧымза 14 инаркны 17 - нӡа.\n09.04.2015\nМшаҧымза 11 рзы Аҳәынҭқарратә музеи–аҳҭынра Архангельское аҟны Ахан иазыхәхәоу азал аҿы имҩаҧысуеит Р. Шуман ивокалтә музыка аконцерт.\n03.04.2015\nАбилеҭ ахә -500м. Уи абилеҭ ахә иалнаршоит М.И. Глинка ихьӡ зху амузыкатә культура амузеи ахь анеира.\n02.04.2015\n01.04.2015\nМшаҧымза 16, асааҭ 19 рзы Павелецктәи Азал Маҷ аҟны имҩаҧысуеит Аҧсны Аҳәынҭқарра Ахада Р.ЏЬ. Ҳаџьымбеи аҧсуа уаажәларреи астудентцәеи реиҧылара.\nАра ишәоуоит алшара аҳәынҭқарра ахада иҿцәажәареи, азҵаарақәа иҭареи.\n31.03.2015\nАгәалашәаратә хәылҧазы мҩаҧысуеит хәажәкырамза 31, асааҭ 15.00 рзы Бауман имҩа, 58\/25, ад. 14.\n27.03.2015\nСынтәатәи 57-тәи Есышықәсатәи Москватәи Аҧсуа диаспора аиҧылара иеизнагеит Москва инхо 450 – ҩык аҧсуаа\nНовости 301 - 330 из 341\nНачало | Пред. | 8 9 10 11 12 | След. | Конец","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-26","url":"http:\/\/abkhazmoscow.ru\/aps\/deyatelnost\/news\/detail.php?ELEMENT_ID%3D1523=&PAGEN_1=11","date":"2018-06-19T23:48:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-26\/segments\/1529267863259.12\/warc\/CC-MAIN-20180619232009-20180620012009-00260.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9625356197,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9625356197357178, \"oss_Cyrl_score\": 0.03313267230987549}","num_words":720,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":12139.5,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеиаҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАԥсшьара\nАуаажәларра\nАҟәатәи\nашколхәыҷқәа\nаҳалалра\nрыларааӡоит\n10:14 14.11.2018\nАҟәатәи ашкол № 2 аҟны имҩасит \"Аҳалалра аурок\". Абри атәы шәаԥхьар шәылшоит Sputnik аматериал аҿы.\nАԥсны\nиҟоу\nарратә\nокруг\nаррамаҵзурауаа\nрыла\nихаҭәааит\nРаԥхьаӡа\nаибашьра\nашьҭахь:\nАҟәа\nахәыҷтәы\nхәышәтәырҭа\nеиҭашьақәдыргылоит\n17:20 19.01.2019\n8\nАинфографика\nАԥсшьареи аусуреи: 2019 шықәсазтәи амзар\nАбҵара 30 рзы имҩаԥысуаз Аминистрцәа реилазаара аилатәараҿы ирыдыркылеит аусеиҿкааратә мзар. Уи инақәыршәаны, 2019 шықәса рзы Аԥсны 246 усуратә мши 119 ԥсшьара мши ҟалоит.\n16:39 17.01.2019\n13\nАԥсны Анцәа иӡаахра амш: Анцәа иашьапкра ахьымҩаԥысуеи ианымҩаԥысуеи\nАԥсны иахьаҵанакуа Анцәа иӡаахра иадҳәалоу Анцәа имҵаныҳәарақәа мҩаԥысуеит ажьырныҳәа 18-19 рзы.\n15:29 17.01.2019\n8\nАҟәа ақалақь ахәҭак ӡыда иаанхоит\nАҟәа ақалақь ахәҭак ӡыда иаанхоит Инал-иԥа имҩаҿы аремонт-еиҭашьақәыргыларатә усурақәа мҩаԥысраны иахьыҟоу иахырҟьаны.\n09:38 17.01.2019\n11\nВикториа Гобечиаԥҳа лзы аԥареизгара хацыркуп\nАкультура-гәыҳалалратә фонд \"Ашана\" ихацнаркит аԥареизгара 4 шықәса зхыҵуа Викториа Гобечиаԥҳа лзы.\nҲаидгыланы аԥсҭазаара еиқәҳархап\n17:36 16.01.2019\n21\nАԥсны инхо аурысцәа реилазаара ааԥхьара ҟанаҵеит иҟалаз ашьра ҭҵаазарц\nАуаажәларратә еиҿкаара \"Русское общество Абхазии\" рыдышшылеит Аԥсны иршьыз Урыстәыла атәылауаҩ Михаил Маслов иҭаацәа, агәабзиара изеиӷьаршьеит абизнесуаҩ Михаил Еваленко.\n15:32 16.01.2019\n52\nКәыҵниа еиҭеиҳәеит Жәлар реизарахь инарышьҭуа аԥшьгамҭа зызку\nАԥсны аҭагылазаашьа ҷыдақәа рзы аминистр Лев Кәыҵниа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит Жәлар реизара ашҟа ашәҟәы нарышьҭраны ишыҟоу аусбарҭахь иасны арыцҳара ҟалеит ҳәа амц зҳәо аҭакԥхықәра рақәыршәара иазку.\n14:17 12.01.2019\n4\nПариж иҟалаз аԥжәара иахҟьаны ҩеижәаҩык рҟынӡа аахақәа роуит\nПариж ақалақь агәҭа ажьырныҳәа 12 рзы аԥжәара ҟалеит. Иара мзызны иаиуз агаз аԥжәароуп ҳәа азгәаҭоуп заанаҵтәи адырраҭарақәа рҿы.\n09:33 08.08.2018\n15\nГарцкиа: 2017 шықәса аҩаӡараҿ ҳнеиип ҳәа ҳгәыӷуеит\nАԥсны атуризми акурортқәеи рминистр Автандил Гарцкиа иҳәеит есышықәса миллионҩык инареиҳаны атуристцәа атәыла иаҭаауеит ҳәа.\n14:36 05.08.2018\n19\nМанаргиа: имазеины ишьҭоу атәылауаҩшәҟәқәа изтәу иргом\nАпаспорттә-визатә маҵзура аиҳабы Едуард Манаргиа арадио Sputnik аефир аҟны иҳәеит ҳауаажәлар аӡәырҩы имазеины ишьҭоу ртәылауаҩшәҟәқәа шырымго.\n16:46 04.08.2018\n410\nАлмасхан Барцыц: Пицундатәи ахәшәтәырҭа иԥшьоу мчык амоуп\nАԥсҭазаараҟны, ауаҩы дзықәшәо аҭагылазаашьақәа ирхылҿиаауа рацәоуп. Иҟалоит идунеихәаԥшышьа шьаҭанкыла ианаԥсахуа, иара убас илахьынҵа. Зхәыҷра шықәсқәа раан еиуеиԥшым азанааҭқәа ирызхьаԥшуаз, аха хықәкыла иалзымхыцыз Алмасхан Барцыц иаҳзеиҭеиҳәеит, иаԥхьаҟа дышҳақьымхоз агәра изыргаз аҭагылазаашьа атәы.\n12:34 04.08.2018\n147\nАмқәаб: ауниверситет аҟны иҟоуп азанааҭкәа абитурентцәа зынӡа издымҵаалаз\nАԥснытәи Аҳәынҭқарратә университет аҭалараан зынӡа изызхьамԥшыз азанааҭкәа дырзааҭгылеит арадио Sputnik аефир аҟны адкыларатә комиссиа алахәыла, афилософиатә ҭҵаарадыррақәа рдоктор Гәырам Амқәаб.\n13:20 07.05.2018\n4\nМакрон Путин диҿцәажәар иҭахуп\nМакрон уаанӡа Франциатәи алхрақәа раан урыстәылатәи АИХқәа аҽалагалара ҟарҵон ҳәа аҽыԥныҳәа риҭон.\n09:30 07.05.2018\n11\nИзбан Путин Европа ихьӡ-иԥша зыҳараку: аполитологцәа уи амзызқәа рҳәеит\nФранциатәи аилахәыра Ifop европаа рыгәҭа азҵаарақәа мҩаԥнагеит, адунеи аҟны еиҳа иӷәӷәоу ԥхьагылаҩны ирыԥхьаӡо аилкааразы.\n10:27 03.05.2018\n15\nУрыстәылатәи атуристцәа ахақәиҭтәыҩцәа рбаҟа ахьымӡӷ аргара аԥдырҟәҟәааит\nВена игыло асовет еибашьцәа-ахақәиҭтәыҩцәа рбаҟа 2018 шықәса иалагӡаны ҩынтә ашәыга агәыдырҭәалахьеит.\n15:37 02.05.2018\n4\nОдессатәи азанааҭеидгылақәа рыҩнахьы ашәҭшьыҵәрақәа наргоит\nЛаҵара 2 2014 шықәса рзы Одесса аҭыԥ змаз аилаҩынтраан иҭахеит 48-ҩык ауааԥсыра, аахақәа роуит 250-ҩык.\n11:38 30.04.2018\n1\nTelegram Европа аус ауӡом: Дуров уи амзыз далацәажәеит\nМшаԥымзазы Роскомнадзор аӡбарҭахь ашшыԥхьыӡ нанашьҭит Telegram аусура аанкылахарц азы, амессенџьер афедералтә шәарҭадаратә усбарҭа ашифр-цаԥха ахьарымҭаз инамаданы.\n11:25 30.04.2018\n2\nГеитс аимҳәа аԥзырҟәҟәаауа алаҵа аус адулара иазоуижьит 12 миллион доллар\nАмиллиардер Билл Геитс аимҳәа аԥзырҟәҟәаауа алаҵа аус адулара иазоуижьит 12 миллион доллар.\n10:42 30.04.2018\n1\nАҩадеи Аладеи Кореиа рсааҭқәа еиқәдыршәоит\nИаалырҟьаны адунеитә политикцәеи аналитикцәеи рзы Аладатәии Аҩадатәии Кореиаа реизааигәахара раԥхьатәи алҵшәақәа аанашьҭит.\n10:18 30.04.2018\n2\nЕрмантәыла анапхгаратә партиа Аԥыза-министр икандидатура ықәнаргылом\nЕрмантәыла амилаҭтә еизара аилатәараҿы лаҵарамза 1 азы атәыла Аԥыза-министр ҿыц далырхуеит.\n14:11 28.04.2018\n24\nЏьопуа: Аԥсны уаанӡа иҟамыз аҿкы чымазара ҿыцқәа цәырҵуа иалагеит\nАҳәынҭқарратә аветеринартә маҵзура инаныгӡо аусуреи, ашәарҭара зцу аҿкы чымазарақәеи ртәы арадио Sputnik Аԥсны аефир аҟны далацәажәеит аҳәынҭқарратә аветеринартә маҵзура ахантәаҩы Роман Џьопуа.\nИҵегь аҭагалара\n18:07 20.01.2019\n166\nГекче Ҷықьԥҳа: \"сшаԥсыуоу дсырдырует\"\nИахьа ҳалаҽхәаратәы иҟоуп Ҭырқәтәыла инхо ҳџьынџьуаа еиуеиԥшым ахырхарҭақәа рҟны иаадырԥшуа аихьӡарақәа. Убас угәы иамыхәар залшом 15 шықәса зхыҵуа ӡиудо азы Ҭырқәтәыла ачемпионка Гекче Ҷықьԥҳа аспорт аҿы иаалырԥшуа аихьӡарақәа.\n17:00 21.01.2019\n100\nҲҳәынҭқарразар, абахҭа ҳамазароуп\nАԥҟарақәа зегьы инарықәыршәаны аус зуа абахҭа аҳәынҭқарраҿы зда ԥсыхәа ыҟам ак шакәу дазааҭгылоит Sputnik аколумнист Елеонора Коӷониаԥҳа.\n14:29 21.01.2019\n14\nУрыстәыла атәылауаҩ Маслов дыршьит ҳәа агәҩара зызрымоу ауаа аанкылоуп\nКострома ақалақь иалҵыз Михаил Маслов, хәышықәса раԥхьа аамҭала нхара ҳәа Тамшьҟа иааз, дшьын 2019 шықәса ажьырныҳәа 14 рзы.\n10:06 22.01.2019\n10\nАԥсны апрокуратура хадаҿ Маслов дызшьыз рыхьӡ рҳәеит\nКострома ақалақь иалҵыз Михаил Маслов, хәышықәса раԥхьа аамҭала нхара ҳәа Тамшьҟа иааз, дшьын 2019 шықәса ажьырныҳәа 14 рзы.\n15:40 21.01.2019\n10\nЕвропа ачемпионат ConIFA – 2019 азы аҵәҭаршәра мҩаԥысуеит Краков\nConIFA – 2019 ачемпионат мҩаԥысуеит 2019 шықәса рашәарамза 1-16 рзы Ашьха Ҟарабах аҳҭнықалақь Степанакерт аҿы.\nИҵегь аҭагалара","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-04","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/society\/","date":"2019-01-23T09:22:19Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-04\/segments\/1547584328678.85\/warc\/CC-MAIN-20190123085337-20190123111337-00243.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9967010021,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9967010021209717}","num_words":1241,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.041,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":19131.0,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАпресс-релизқәа\nАИХ\nрдаҟьақәа\nрҿы\nаибашьратә\nҭоурыхқәа\nрырҿыцра:\nSputnikPro\nавебинар\n11:23 23.04.2020\nМшаԥы 24 асааҭ 13:00 рзы Жәларбжьаратәи арккаратә программа SputnikPro ахәбатәи онлаин-сессиа аусура иаланаргоит \"Аиааира амш азы апроект ҷыда ма аинтерес аҵаҵаны аматериалқәа рсериа шыҟаҵатәу\" атемала.\nSputnikPro\nиааиуа\nавебинар\nаҟны\nавеб-анализ\nамҩаԥгашьа\nиалацәажәоит\nАмцжәабжьқәа\nшеилкаатәу:\nSputnikPro\nаҟынтәи\nонлаин-сессиа\nҿыц\n09:28 23.09.2020\n4\nSputnik аҿы иалацәажәоит самбо азы Афон ҿыц имҩаԥысуа XVII Жәларбжьаратәи атурнир\nЦәыббра 23 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Афон ҿыц имҩаԥысран иҟоу XVII-тәи Жәларбжьаратәи атурнир иазку апресс-конференциа.\n16:08 10.09.2020\n12\nSputnik аҟны иалацәажәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа\nАлхас Шамбеи Азамаҭ Багаҭелиеи еиҭарҳәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа ртәы.\n14:00 03.09.2020\n6\nSputnikPro авебинар: Telegram-револиуциа Белоруссиа - ахҭысқәеи афактқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n12:05 06.08.2020\n5\nSputnikPro: \"МИА \"Россия сегодня\" аредакциатә \"кҿаҩра\". Апрофессионалтә ҟазара амаӡақәа\"\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n11:13 23.07.2020\n11\nSputnikPro авебинарқәа: АИХ рҟны абренд-контент – аҷыдарақәеи аԥеиԥшқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n15:05 20.07.2020\n14\nSputnik апроект ҿыц аусура хацнаркит\nАмультимедиатә проект ҿыц – Асовет Еидгыла атәылақәеи Москвеи рҟны аус зуа Sputnik аредакциақәа 13 русеицура иалҵшәоуп.\nАолимпиада-80\n18:50 16.07.2020\n10\nSputnik апресс-центр аҿы \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа ҟалоит\nԤхынгәы 17, асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Агәыҳалалратә еиҿкаара \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа. Апресс-конференциаҟны аиҿкаара аилазаара ҿыц аӡбахә ӡыргахоит.\n14:51 25.06.2020\n7\nSputnikPro авебинар: Аҽышԥеиҭанакуеи адунеи апандемиа ашьҭахь?\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n16:41 17.06.2020\n8\nSputnikPro авебинар: уажәабжь ацитата алырхырц азы иҟаҵатәуи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik имҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны онлаин-сессиақәа.\n14:55 09.06.2020\n37\nАзҵаарақәа жәпакы: Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Sputnik аҿы ипресс-конференциа\nАурыс-аԥсуа еизыҟазаашьақәа, акоронавирус иаҿагылан ақәԥара, Аиааира 75 шықәса ахыҵреи Урыстәыла Амши разгәаҭара уҳәа Sputnik аҿы имҩаԥгаз апресс-конференциаҿ ирылацәажәеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианини Россотрудничество анапхгаҩы Вадим Чехеи.\n17:24 05.06.2020\n24\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ аурыс-аԥсуа усеицура далацәажәоит\nРашәара 9 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысуеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин ипресс-конференциа.\n18:22 03.06.2020\n10\nSputnikPro авебинар: аинфопродиусерра – азанааҭ амаӡақәа\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik иацнаҵоит онлаин-сессиақәа рымҩаԥгара SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n10:07 25.01.2020\n44\nSputnik аҿы Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол аадыртуеит\nАжьырныҳәа 27 асааҭ 11:00 рзы Sputnik амультимедиатә пресс-центр аҿы апроект SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны ихацыркхоит Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол.\n18:32 20.12.2019\n30\nSputnik апресс-центр аҿы Россотрудничество аусура аихшьаалақәа ҟарҵоит\nԤхынҷкәын 23 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Аԥсны иҟоу Россотрудничество ахаҭарнакра аусура аихшьаалақәа ирызкны апресс-конференциа.\n15:28 17.12.2019\n18\nSputnik апресс-центр аҿы акциа \"Агәалашәара амҩа\" иалацәажәоит\nԤхынҷкәын 18 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҟны имҩаԥгахоит акциа \"Агәалашәара амҩа\" амҩаԥгара иазку апресс-конференциа.\n14:34 12.11.2019\n17\nЖәларбжьаратәи ахортә фестиваль иалацәажәоит Sputnik аҟны\nАбҵара 13 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Жәларбжьаратәи ахортә фестиваль \"Шьардаамҭа\" иазку апресс-конференциа.\n17:28 04.11.2019\n35\nSputnik аҟны аԥсуа боксиор Игор Адлеиба ипресс-конференциа ҟалоит\nАбҵара 5 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп WBO аверсиала аҿарацәа рыбжьара адунеи ачемпион Игор Адлеиба ипресс-конференциа.\n16:03 04.11.2019\n26\nSputnik апресс-центр аҿы Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа ирылацәажәоит\nАбҵара 5 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп апресс-конференциа апроект \"Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа\" аихшьаалақәа ирызкны.\n18:23 23.10.2019\n18\nSputnik аҿы еиҿкаахоит абалерина Иулиа Деденкина лыпресс-конференциа\nЖьҭаара 24 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит москватәи аоперетта атеатр абалерина Иулиа Дедекина лыпресс-конференциа.\n18:32 02.10.2019\n9\nSputnik аҟны Аԥсныи Урыстәылеи рҿар реизыҟазаашьа иалацәажәараны иҟоуп\nКраснодар атәылаҿацәтә уаажәларратә ҿартә еиҿкаара \"Аҿартә аԥшьгамҭақәа рмаҵзура\" Аԥсны иааны иҟоуп жьҭаара 2-5 рзы апроект \"Агәылеимабзиаратә еизыҟазаашьа аҿиара аҵакыра\" анагӡаразы.\nИҵегь аҭагалара\n14:17 22.09.2020\n1348\nИнаԥшьба: анхаҩы ицитрустә аалыҵ аҳәаа иахигарц азы ашәҟәқәа зегьы реизгара илшаӡом\nАԥсны аҳазалхратә еилакы ахантәаҩы Гәырам Инаԥшьба арадио Sputnik аефир аҿы атәыла ахада ацитрустә аалыҵқәа рзы инапынҵа ахҳәаа азыҟаиҵеит.\n14:24 21.09.2020\n56\nХагәышь ауниверситет аҟны аҵаратә процесс алагашьазы: ус еиԥш ада ԥсыхәа ыҟаӡам\nАԥснытәи аҳәынҭқарратә университет афилологиатә факультет адекан Баҭал Хагәышь арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит иреиҳаӡоу аҵараиурҭаҟны иахьазы аҵаратә процесс аиҿкаашьа атәы.\n22:58 20.09.2020\n44\nАҟәатәи ашкол адыркит акоронавирус злаз арҵаҩы лыԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь\nАпандемиа ааҟалеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иалоу 939-ҩык аарԥшын. Цәыббра 20 рызтәи аоперштаб адыррақәа рыла, Гәдоуҭатәи ахәышәтәырҭаҿы ишьҭоуп 97-ҩык апациентцәа.\n10:30 22.09.2020\n38\nГәынба жәлар рарҳәагақәа роркестр аконцерт азы: уажәтәи ақәгылара алукаартә иҟалоит\nОҭар Хәынҵариа ихьӡ зху жәлар рарҳәагақәа рҳәынҭқарратә оркестр аконцерт мҩаԥысраны иҟоуп цәыббрамза 23 рзы Аҳәынҭқарратә филармониаҿы. Уи иалахәхо асасцәа ртәы арадиоефир аҿы еиҭеиҳәеит акультура аминистрра аконцертқәеи агастрольқәеи рыҟәша аиҳабы Адамыр Гәынба.\n18:40 22.09.2020\n27\nАкоронавирустә хҭыс ҿыцқәа даҽа 59 азгәаҭоуп Аԥсны\nИахьатәи аамҭазы Аԥсны иахьаҵанакуа акоронавирус 1054-ҩык ишрыхьхьоу аарԥшуп. Урҭ рахьтә 311-ҩык апациентцәа ргәы бзиахеит, быжьҩык акоронавирус зыхьуаз рыԥсҭазаара иалҵит.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-40","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/press_release\/","date":"2020-09-23T19:46:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-40\/segments\/1600400212039.16\/warc\/CC-MAIN-20200923175652-20200923205652-00112.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9872077107,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9872077107429504, \"oss_Cyrl_score\": 0.012609132565557957}","num_words":1382,"character_repetition_ratio":0.109,"word_repetition_ratio":0.123,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":17808.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: aкоронaвирус\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, Қырҭтәыла акоронавирус 586-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 605-ҩык\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, бжьымш рыла Қырҭтәыла акоронавирус 602-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 697-ҩык, аӡәы дыԥсит\nМчыбжьыктәи адыррақәа рыла, бжьымш рыла Қырҭтәыла акоронавирус 745-ҩык рыдбалан, ачымазара иалҵит 984-ҩык\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 36 Қарҭ иаарҧшын, 5 – Аҷара, 3 - Имереҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 51 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 95-ҩык aпaциентцәa\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика атәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 72 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 161 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла акоронавирус 153 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 237 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАкоронавирус афактқәа Қырҭтәыла арегионқәа инрықәырҧшны\nҚырҭтәыла акоронавирус 148 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 280 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәыла акоронавирус 132 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 332 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 143 Қарҭ иаарҧшын, 50 – Имереҭи, 23 - Кахеҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 290 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 104-ҩык aпaциентцәa\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 27 Қарҭ иаарҧшын, 13 – Имереҭи, 5 - Кахеҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 62 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 104-ҩык aпaциентцәa\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 35 Қарҭ иаарҧшын, 9 – Имереҭи, 4 - Кахеҭи\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 58 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 213-ҩык aпaциентцәa\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рстатистика атәыла арегионқәа инрықәыршәаны\nҚырҭтәыла акоронавирус 92 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 241 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nҚырҭтәылa aкоронaвирус 87 aфaкт ҿыцқәa aaрҧшуп, ачымазара иалҵит 259-ҩык aпaциентцәa","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/1tv.ge\/lang\/ab\/news_tag\/akoronavirws\/","date":"2022-05-27T06:14:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662636717.74\/warc\/CC-MAIN-20220527050925-20220527080925-00635.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9937703013,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9937703013420105}","num_words":429,"character_repetition_ratio":0.172,"word_repetition_ratio":0.783,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":14800.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Аревизиақәа «Алахәыла:Legobot\/Wikidata\/iewiki» рыбжьара аиԥшымзаара\nПерейти к навигации\nПерейти к поиску\nАлахәыла:Legobot\/Wikidata\/iewiki\n(аредакциазура)\nАверсиа 12:32, 8 хәажәкырамза 2013\n140 байт добавлено\n,\n9 лет назад\nBot: Logging conflict\nҲазну аверсиа 12:32, 8 хәажәкырамза 2013 ала\n(\nаредакциазура\n)\nLegobot\n(\nахцәажәара\n\n\nалагалақәа\n)\n(Bot: Logging conflict)\n(нет различий)\nLegobot\n173\nправки\nАхыҵхырҭа –\nhttps:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/Цастәи:Сравнение_версий\/43014\nАнавигациа\nАхаҭатә маругақәа\nВы не представились системе\nАхцәажәара\nАлагалақәа\nАҳасабрбатә нҵамҭа аԥҵатәуп\nИҭалатәуп\nХьыӡҳәалатәи аҭыԥқәа\nАлахәҩы\nАхцәажәара\nаԥсшәа\nАарԥшрақәа\nАԥхьара\nАредакциазура\nАкод аредакциазура\nАҭоурых\nЕиҭа\nАԥшаара\nАнавигациа\nИхадоу адаҟьа\nАрубрикациа\nАрбага А — Ә\nАстатиақәа абара-барақәа\nМашәырлатәи аҩымҭа\nАхалархәра\nСообщить об ошибке\nАхәидкыла рпортал\nАфорум\nАрҽеира ҿыцқәа\nАдаҟьа ҿыцқәа\nАцхыраара\nАцхыраара зылшо\nАфаил аҭагалара\nАмаругақәа\nВклад участника\nАжурналқәа\nПосмотреть группы участника\nАфаил аҭагалара\nИспециалу адаҟьа\nАкьыԥхьразы аверсиа\nАбызшәақәа","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A6%D0%B0%D1%81%D1%82%D3%99%D0%B8:%D0%A1%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B9\/43014","date":"2022-05-23T02:20:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662552994.41\/warc\/CC-MAIN-20220523011006-20220523041006-00455.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9307819605,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9307819604873657, \"oss_Cyrl_score\": 0.0626448541879654}","num_words":279,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.956,"perplexity_score":9894.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Апарламент Аиҳабы Ашәба Лаша ихантәаҩрала имҩаԥысит изаамҭанытәиу Аԥсны Жәлар Реизара - Апарламент ҭагалантәи асессиа аилатәара.\nИрыхәаԥшит иагьрыдыркылеит аҵыхәтәантәи аԥхьараан Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәанқәа: «Аԥсны Аҳәынҭқарра 2023 шықәсазтәи Атәанчаратә фонд абиуџьет азы» Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәан аԥсахрақәа ралагаларазы».\n«О проекте «Аԥсны Аҳәынҭқарра Аҳазалхратә закәанеидкыла» апроект № 1179-VII азы»\n«Аԥсны Аҳәынҭқарра Аҳазалхратә закәанеидкыла аусура аларгаразы».\n«Аԥсны Аҳәынҭқарра Арепатриациа 2023 шықәсазтәи афонд азы «Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан аԥсахралақәа ралагаларазы»\nАжәахәҟаҵаҩ – Абиуџьети, акредиттә еиҿкаарақәеи, ашәахтәқәеи, афинансқәеи рзы аилак ахантәаҩы Беслан Ҳалуашь.\n«Аԥсны Аҳәынҭқарра аҳәынҭқарратә мчхара иреиҳаӡоу аусбарҭақәа реилазаарақәеи Аԥсны Аҳәынҭқарра аҭыԥантәи ахаланапхгара аусбарҭақәеи рыҟны аџьаԥса ашәараҿы амаҵзура ақәнагаразы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан аԥсахралақәа ралагаларазы».\nАжәахәҟаҵаҩ – Абиуџьети, акредиттә еиҿкаарақәеи, ашәахтәқәеи, афинансқәеи рзы аилак ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Дмитри Маршьан.\n«Аԥсны Аҳәынҭқарра аҩныҵҟатәи аусқәа русбарҭақәа раметриал-техникатә еиқәыршәара аамҭа-аамҭала аизырҳаразы ахарџьқәа рзы, Аԥсны Аҳәынҭқарра аҩныҵҟатәи аусқәа русбарҭақәа русзуҩцәа руалафахәқәеи рсоциалтә хәдықәҵарақәеи афинансеицазаушьҭразы 2020 шықәса жьҭаарамза 23 аҟнытә Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рыбжьара Аиқәшаҳаҭра ашьақәырӷәӷәаразы».\n«2012 шықәса лаҵарамза 28 аҟнытә тауарла ахәаахәҭра арежим азы Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рыбжьара Аиқәшаҳаҭра аԥсахрақәа ралагаларазы Аԥкаанҵа ашьақәырӷәӷәаразы».\nАжәахәҟаҵаҩ – Апарламент аҟны Аԥсны Ахада ихаҭарнак, аиустициа аминистр Анри Барцыц.\n«Ацәгьоуратә хашәалахәқәа рлегалтәреи атерроризм афинанс азоушьҭреи раанкыларазы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан апроект № 639-V аанкыларазы»\n– Абиуџьети, акредиттә еиҿкаарақәеи, ашәахтәқәеи, афинансқәеи рзы аилак ахантәаҩы Беслан Ҳалуашь.\nИрыхәаԥшит, актәи аԥхьараан ирыдыркылеит азакәанапроектқәа:\n«2023 шықәсазтәи Ареспубликатә биуџьет азы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан аԥсахрақәа ралагаларазы»\nАжәахәҟаҵаҩ – Аԥыза-министр, афинансқәа рминистр Владимир Делба.\n«Административтә зинеилагарақәа рзы аусеилыргаразы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәанеидкыла аԥсахрақәа ралагаларазы .\nАжәахәҟаҵаҩ – Абиуџьети, акредиттә еиҿкаарақәеи, ашәахтәқәеи, афинансқәеи рзы аилак ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Дмитри Маршьан.\n«Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны атәымтәылауаа рзинтә ҭагылазаашьазы» Аԥсны Аҳәынҭқарра Азакәан аԥсахрақәа ралагларазы».\nАжәахәҟаҵаҩ – Атәылахьчареи амилаҭтә шәарҭадареи рзы аилак ахантәаҩы Ҭемыр Шергелиа\nИрыхәаԥшит, ирыдыркылеит Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент ақәҵарақәа:\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазаара ЗҲӘА «Гәылрыԥшь 2023» 4,5 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ есқьынагьтәи хархәаразы аҭарази Бабышьира ақыҭа, 2-тәи Бабашьыратәи амҩаҟны 4,0 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ асасааирҭатә хкы аргыларазы «ақыҭанхамҩатә ҵакы змоу адгьыл» акатегориаҟнытә «аиҭашьақәыргыларатә ҵакы змоу адгьыл» акатегориахь аиагара ақәиҭтәразы».\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазаара зҭакԥхықәра ԥку ауаажәларра «Гермес Треид» Аҟәа араион Ешыра ақыҭаҟны 2,4 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ есқьынагьтәи ахархәаразы аҭара ақәиҭтәразы».\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазаара зҭакԥхықәра ԥку ауаажәларра «Инвест-Сим» Гагра араион Алаҳаӡы ақыҭаҟны 1,72 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ есқьынагьтәи ахархәаразы аҭара ақәиҭтәразы».\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазаара аамҭала ахархәаразы 25 шықәса ҿҳәарас иаҭаны қьырала зҭакԥхықәра ԥку ауаажәларра «Абырлаш 23» Очамчыра араион Кындыӷ ақыҭаҟны 8,0 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ асасааирҭатә хкы змоу аобиект аргыларазы аҭара ақәиҭтәразы».\n«Аҧсны Аҳәынҭқарра Аминистрцәа реилазаара Дранда ақыҭаҟны 1 га зҵазкуа адгьыл ҭыԥ «ақыҭанхамҩатә ҵакы змоу адгьыл» акатегориаҟнытә «аиҭашьақәыргыларатә ҵакы змоу адгьыл» акатегориахь аиагара ақәиҭтәразы».\nАжәахәҟаҵаҩ – Аграртә политикеи, аҧсабаратә лшарақәеи, аекологиеи рзы аилак ахантәаҩы Ҭемыр Беиа.\nПОПУЛЯРНОЕ\n- АҦСНЫ ЖӘЛАР РЕИЗАРА АҚӘҴАРА\n- Имҩаҧысит Абиуџьет, акредиттә еиҿкаарқәа, ашәахтәқәеи афинансқәеи рзы аилак аилатәара\n- Иазԥхьагәаҭаз Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент асессиа аилатәара мҩаԥымсӡеит\n- Валери Кәарҷиа Екатерина Бебиа Лымшира лыдиныҳәалеит\n- Аграртә политикеи, аҧсабаратә лшарақәеи, аекологиеи рзы аилак инарҭбаау аилатәара\nНОВОСТИ\n02.11.2023\nПоделиться в соцсетях:","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/parlamentra.org\/ab\/novosti\/4285.html","date":"2023-12-04T17:17:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100531.77\/warc\/CC-MAIN-20231204151108-20231204181108-00065.warc.gz","language":"abk","language_score":0.996807158,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9968071579933167}","num_words":799,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.19,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":17924.0,"cluster_detection":-1} {"text":"\"Крокус сити холл\" аҟны ахысра: иалкаау\n21:54 22.03.2024 (ирҿыцуп: 23:47 22.03.2024)\n© Sputnik \/ Сергей БобылевСтрельба в \"Крокус Сити Холле\"\n© Sputnik \/ Сергей Бобылев\/\nАнапаҵаҩра\nМосква \"Крокус сити холл\" идырым хҩык ауаа ахыбра иҩнахысит ахәаша хәажәкыра 22 рзы.\nАҞӘА, хәажәкыра 22 - Sputnik. \"Крокус сити холл\" аҟны ахысра иахҟьаны иԥсызи ахәра заузи ыҟоуп, абри атәы аҩуеит РИА Новости.\nRT адыррақәа рыла, 20-ҩык рыԥсҭазаара иалҵит, шәҩык рҟынӡа ахәрақәа роуит. Аофициалтә дыррақәа макьаназы иҟам. Апрокуратура хада ишаанацҳауа ала \"Крокус сити холл\" ауаа рыҩныгара иаҿуп.\nАмцарцәаҩцәа шәҩык рҟынӡа ауаа \"Крокус сити холл\" идәылыргеит. Ахыбра аҟынтәи ауаа лыбааргоит.\nАмцарцәаҩцәа шәҩык рҟынӡа ауаа \"Крокус сити холл\" идәылыргеит. Ахыбра аҟынтәи ауаа лыбааргоит.\nАцхыраара ласы амашьынақәа 70 инеиҳаны \"Крокус сити холл\" азааигәара аус руеит, аҳақьымцәа ахәра зауз зегьы ацхыраара рырҭоит, абри атәы иҳәеит Подмосковие агубернатор Воробиов. Аҭыԥаҟны амаҵзура ҷыдақәа аус руеит иҳәеит иара.\nМоскватәи аобласт аҟны иҟалаз атеракт иахҟьаны Урыстәылатәи аихамҩақәа адәыӷбақәеи, авокзалқәеи, ауаа рацәа ахьеизо аҭыԥқәа рҟны ашәарҭадара арӷәӷәеит.\n\"Крокус сити холл\" иҟалаз атеракт аҟны ахәра зауз ауаа амедусҳәарҭақәа рахь инагоуп. Урыстәыла Аиҳабыра ахантәаҩы Михаил Мурашко хылаԥшра аиҭоит иҳәеит ицхырааҩ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20240322\/krokus-siti-kholl-any-akhysra-ialkaau-1050555166.html","date":"2024-04-23T18:09:47Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296818732.46\/warc\/CC-MAIN-20240423162023-20240423192023-00595.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9840252399,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.984025239944458, \"oss_Cyrl_score\": 0.015756141394376755}","num_words":310,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.12,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":19952.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Гал араион аҟны\nацәгьаурақәа ирҿагыланы ақәҧара зинхьчаратә операциоуп\n\n\nАҟәа,\nАҧсны азинмчхаратә усбарҭақәа Гал араион аҟны ацәгьаурақәа ирҿагыланы\nақәҧара иаҿуп, урҭ акырӡа реиҵатәрагьы алыршахеит, ҳәа ааицҳаит Ахада\nИофициалтә саит аредакциахь Гал араион аҟны аҳәынҭқарра ахада изиннаӡа\nзмоу ахаҭарнак Руслан Қышьмариа.\nУбас, ахашаҽны Гал араион аҟны имҩаҧгаз аоперациа\nиабзоураны аҧснытәи азинхьчаратә усбарҭақәа иааныркылеит апаспорттә\nҧҟарақәа еилазгаз хҩык ауааҧсыра. Қырҭтәыла ауааҧсыра хҩык закәанда\nАҧсны иахьаҵанакуа иҟан. Қырҭтәыла ауааҧсыра ирыдҵан атәылаҿы рыҟазаара\nофициалла ашьақәырҕәҕәара.\n\"Гал араион аҟны апаспорттә ҧҟарақәа рықәныҟәашьа\nагәаҭаразы имҩаҧгаз аусхкы Аҧсны азинхьчаратә усбарҭақәа ацәгьаурақәа\nрҿагыларазы имҩаҧырго аоперациақәа рахь иаҵанакуеит. Аоперациа хықәкыс\nиамоуп ақырҭуа-аҧсуа еимакы ахьыҟоу аҭыҧаҿы инхо Аҧсны атәылауаа\nршәарҭадара алыршаразы ақырҭуа криминал атәыла ралцара. Макьана мчыла\nари азҵаарааӡбара аҭахны иҟамлаӡац\", иҳәеит Р. Қьышьмариа.\n\"Иахьа аҧснытәи азинхьчаратә усбарҭақәа русура\nиабзоураны Гал араион аладатәи аган азинтә ҧсҭазаарахь ихынҳәит ҳҳәар\nҳалшоит. Ара атәыла азакәанқәа аус руеит. Ҳықәкысгьы иҳамоуп ари\nапроцесс есааира арҕәҕәара, избанзар ари аҭыҧ атәыла аекономикатә\nҧсҭазаара иалагалатәуп\", иҳәеит арегин аҿы Ахада изиннаӡа змоу\nахаҭарнак.\nГал араион аҿтәи амчхарақәа иазгәарҭоит, ақырҭуа\nмассатә информациа хархәагақәа ари аҭыҧаҿы азинтә ҧсҭазаара\nашьақәыргыларазы имҩаҧысуа аусхкқәа аполитикатә еибарххара аицҵаразы рхы\nишадырхәо. Иаҳҳәап, ақырҭуа АИХ идәықәырҵо аинформациа ари арегион\nарратә техника алагалоушәа аҳәоит. \"Аҧсны азинхьчаратә усбарҭақәа Гал\nараион аҟны имҩаҧырго аусхкқәа ара инхо ауааҧсыра рзинқәа рыхьчара\nиазкуп\", абас арҭ аҳәамҭақәа мап рцәикуеит Р. Қьышьмариа.\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь уаанӡа аҳәамҭа ҟаиҵахьан,\nГал араион аҟны имҩаҧгахо антикриминалтә операциақәа азакәан ахәаақәа\nирҭымгакәа ишымҩаҧгахо. \"Ҳара мшаҭарада Гал араион ақырҭуа ацәгәауцәа\nралцаразы аусура ҳазхиоуп, аха амч ҳхы иаҳмырхәроуп уи азы\", иҳәеит\nАхада.\n23.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны Жәлар Реизара\nапенсиақәа 50% рышьҭыхразы азакәанапроект иахәаҧшраны иҟоуп\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Жәлар Реизара ааигәа имҩаҧнагараны иҟоу аилатәараҿы иахәаҧшраны\nиҟоуп атәанчаҩцәа иалкаау ркатегориақәак рпенсиақәа 50 % реизырҳаразы\nаџьеи асоциалтә хьчареи рминистрра ишьақәнаргылаз азакәанапроект.\nАҧсны аџьеи асоциалтә хьчареи рминистр Ольга\nКолтукова Ахада Иофициалтә саит аредакциахь излаалыцҳаз ала, азакәан\nадкылара ашьҭахь 2007 шықәса ажьырныҳәа мза инаркны 16 нызқьҩык\nауааҧсыра рпенсиақәа ирыцлоит ахәыҷра ахымхәацәа, ҩ-еибашьрак рыҟнытә\nахымхәацәа, аҩнаҭа аныҟәгаҩ дызцәыӡыз аҭаацәарақәа, ашахтиорцәа, ахьӡқәа\nзыҽрыҧсазтәыз, жәлар рыхьӡ зҽаҧсазтәыз, иҭахаз рҭаацәарақәа, аҧснытәи\nаҳәынҭқарратә ҳамҭақәа занашьоу атәанчаҩцәа.\nАбри ахықәкы иазкны 2007 шықәсазтәи Аҧсны\nаҳәынҭқарратә биуџьет апроект аҟны иарбоуп 52 млн. мааҭ. Хықәкыхаҭалатәи\nахарџьқәа абиуџьет иалалараны иҟоуп ауалафахәы афонд аҟнытә ахыхтәқәа\nреизырҳара иабзоурны. Аҧсны аиҳабыра хықкыс ирымоуп 2007 шықәса\nажьырныҳәа 1 инаркны абиуџьет ҟәша иаҵанакуа аусзуҩцәа руалафахәы хҧаны\nишаны хәҭак иаҟараны ашьҭыхра .\nАзакәанапроект ахәаҧшраан адепутатцәа ицәырыргаз\nагәаанагарақәа рыла, атәанчаҩцәа зегьы еилымхрада рпенсиақәа шьҭыхзар\nииашахон. Аха О. Колтукова адепутатцәа идеиллыркааит, усҟан альготатә\nкатегориқәа рахь иаҵанакуа атәанчаҩцәа рпенсиақәа рышьҭыхра шзалмыршахо.\n\"Азеиҧш пенсиа зауа атәанчаҩцәа рпенсиқәа рыбжа рыцаҳҵар, уахь иҳацәцоит\n42 млн мааҭ\", лҳәеит аминистр. Альготатә категориа иаҵанакуа\nатәанчаҩцәа рҭагылазаашьа аиҕьтәразы абиуџьеттә лшарақәа азхаӡом.\nО. Колтукова иазгәалҭеит, ҳазҭагылоу аамҭазы Аҧсны\nасоциалтә хьчара аусбарҭақәа апенсиақәа рахыҧхьаӡалараан, атәылауаа\nпенсиала реиқәыршәаразы асоветтә закәан ишықәныҟәо. Аха уажәтәи\nапенсиақәа шылаҟәу ала, Аҧсны апенсиақәа рзаужьразы ишахәҭоу асоветтә\nсхемагьы изықәныҟәаӡом.\n\"Аҳәынҭқарраҿы апенсиатә еиҭакрақәа макьана\nиазгәаҭаӡам. Иара убас, изаацәоуп апенсиатә ҧгаҧса алагалара атәы\nаҳәарагьы. Ҳара иахьа абырг апенсиа изоужьраан асоветтә схема\nахархәарагьы ҳалшаӡом, иаҳҳәап, аџьашықәс, акатегориақәа уҳәа\nразгәаҭара\", лҳәеит аминистр.\nАтәылаҿы аус зуа асоциалтә хылаҧшра асистема атәы\nдахцәажәо, О. Колтукова илҳәеит атәылауҩра иаҵанакуа категориқәак\nльготақәак шрыҭоу. Аҳәынҭқарраҿы аус ауеит \"Аҧсны жәлар Рџьынџьтәылатә\nеибашьра ахымхәацәеи иҭахаз рҭаацәеи рсоциалтә хылаҧшразы\" азакәан,\nХаҭалатәи атәанчаҩцәа рзы азакәан, \"Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа\nиалахәыз ахымхәацәа иҭахази, хабарда ибжьаӡызи рҭаацәа рзы альготақәа\"\nазгәазҭо азакәан.\n\"Азакәан апунктқәа зегьы аҧсҭазаараҿы рынагӡара\nзалшаӡом. Хыхь зыӡбахә ҳәаз атәанчаҩцәа ркатегориақәа рхы иадырхәоит\nанхамҩатә-бзазаратә льготақәа, ауаажәларратә транспорт хәыда-ҧсада,\nахымхәацәа азин рымоуп хәыда-ҧсада апротезҟаҵара. Азакәанҧҵарала ишарбоу\nеиҧш, аҳәынҭқарра ахарџьала асанатортә-курорттә ҽыхәышәтәразы, хәшәыла\nаиқәыршәаразы, анхарҭа ҭыҧ аиҭашьақәыргыларазы макьана алшара ыҟаӡам\",\nлҳәеит аминистр.\n22.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nИеиду Америкатәи Аштатқәа рышҟа ааҧхьара ҟанаҵоит хра злам ақырҭуа\nпозициа иацәхьаҵразы\n\n\nАҟәа,\nАҧсны ЕАА рышҟа ааҧхьара ҟанаҵоит ақырҭуа позициа иацәхьаҵны, аҩ-ганкгьы\nрыҽрыдымкылакәа, ақырҭуа-аҧсуа еимакы аҭышәныртәалараҿы бжьаҟазаҩцәаны\nиқәгыларц, иҳәеит Аҧсны Ашәарҭадаратә Еилазаара амаӡаныҟәгаҩ С. Лакоба\nАхада Иофициалтә саит аредакциа аинтервиу анаиҭоз.\nУи иазгәеиҭеит, Аҧсны Аҳәынҭқарра жәларбжьаратәи\nабжьаҟазацәа аимак аҭышәныртәаларазы иҟарҵо ишазыразу, аха агәҭынчымра\nшазцәырнаго бжьаҟазаҩцәак, лымкаала ЕАА, ганкы еиҳа, иаҳҳәап, ақырҭуа\nган аҽадкыланы ақырҭуа позициа ахьааннакыло. \"ЕАА Қырҭтәыла аганахьала\nиҟанаҵо адгылара хра алаӡам, иҟоу аполитикатә ҭагылазаашьа иақәшәаӡом\",\nиҳәеит иара, иҳаҩсыз амчыбжь азы ЕАА аконгресс амаӡаныҟәгаҩ ихаҭыҧуаҩ\nМетиу Браиза напхгара зиҭоз америкатәи аделегациа Аҧсны аҳҭнақалақь\nиаара дахцәажәо.\nС Лакоба излаиҧхьаӡо ала, ЕАА лымкаала гәцаракра\nарҭоит Аҧсны анапхгара Кәыдрытәи аҩхаа инадҳәаланы хықәкыс иамоу. \"Урҭ\nхьаас ирымоуп ари аҭыҧаҿы ҳара амч ҳхы иаҳархәо иаҳмырхәо. Аха убри аан,\nдаргьы ирымоу анырра рхы иархәаны Кәыдрытәи аҩхаа ар алыргаразы ақырҭуа\nган адҵа рыҭара иазхиаӡам\", иҳәеит Ашәарҭадаратә Еилазаара анапхгаҩы.\nАҧсны Адәныҟатәи Аусқәа Рмининистр С. Шамба игәы\nизлаанаго ала, америкатәи адипломат Аҟәаҟа иаара хәарҭара аламкәа\nиҟаӡам. \"ЕАА Қырҭтәыла анырра ду анаҭоит, убри инадҳәаланы акраҵанакуеит\nҳгәаанагара ахьраҳауа\", иҳәеит адәныҟаполитикатә усбарҭа ахада.\n\"Аҧсны апозициақәа игәауҭаратәы иҕәҕәахеит. Уажәы\nеиҳа ирацәахеит ақырҭуа-аҧсуа еимакы анырра злаҳҭаша амеханизмқәа\",\nиазгәеиҭеит с. Шамба. \" ЕАА Ршәарҭадаратә Еилазаара Қырҭтәыла аганахьала\nарезолиуциа анаднакыла инаркны ҳхатәы интересқәа рынагӡаразы алшарақәа\nеиҳахеит\", иҳәеит аминистр.\nУи аҧхьа адырраҭара ыҟан, М. Браиза Аҟәа данаҭааз\nаҳәамҭа шыҟаиҵаз жәларбжьаратәи ауаажәларра ЕАР Ашәарҭадаратә Еилазаара\nҚарҭаа рыр Кәыдрытәи аҩхаа иалыргаразы иаднакылаз арезолиуциа анагӡара\nишахылаҧшуа атәы.\n21.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАурыс-аҧсуа ҳәааҿы Қырҭтәыла аҳазалхратә постқәа рышьақәыргылара\nхшыҩдароуп Адәныҟатәи Аусқәа Рминистр\n\n\nАҟәа,\nАҧсны адәныҟатәи Аусқәа рминистр Сергеи Шамба хшыҩдароуп ҳәа азиҧхьаӡоит\nАҧсни Урыстәылеи рҳәааҿы аҳазалхратә постқәа рықәыргыларазы Қырҭтәыла\nиҟанаҵо ажәалагала. Абри атәы иҳәеит уи Ахада Иофициалтә саит аредакциа\nаинтервиу анаиҭоз.\n\"Хшыҩдароуп атәым ҳәынҭқарра адгьыл иахьаҵанакуа\nаҳазалхратә постқәа рықәыргылара алыршара иахьашьҭоу. Ари Урыстәыла\nиахьаҵанакуа адгьыл аҿгьы ҳара ҳадгьыл аҿгьыы иқәҳаргылоит рҳәаргьы\nиаанаго акоуп\", ҳәа иҧхьаӡоит С, Шамба.\nУи аҧхьа адырраҭара ыҟан, Қырҭтәыла Урыстәылеи Аҧсни\nрҳәааҿы апостқәа рыргылара хықәкыс ишамоу. Убри аан ақырҭуа ган ари\nазҵаара ақәыргылара Урыстәыла Адунеизегьтәи ахәҳахәҭратә еиҿкаара\nалалара иахьақәшаҳаҭхо иаднаҳәалоит.\n\"Ҳара ахаангьы иалҳаршом Ҧсоу ақырҭуа ҳазалхыҩцәа\nрықәыргылара, сгәы иаанагом уи Урыстәылагьы ақәшаҳаҭхоит ҳәа\", иҳәеит\nС. Шамба.\n20.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nВенесуелла Аҧсны ахьыҧшымра\nазхаҵаразы иамоу ахықәкы иадгылоит\n\n\nАҟәа,\nВенесуела Аҧсны ахьыҧшымразы иамоу ахықәкы иадгылоит, ҳәа аацҳара\nҟаиҵеит Ахада Иофициалтә саит аредакциахь, Аҧсны визитла иаҭааз\nВенесуела Амилаҭтә ассамблеиа адепутат Луис Гутиерес.\n\"Адунеи аҿы даара ирацәоуп ахьыҧшымра\nашьақәыргыларазы акыр аџьа збаз атәыла маҷқәа. Урҭ шәара шәхақәиҭра\nишахәҭоу ахә ршьоит. Ахақәиҭра хәы змаӡам малуп. Аӡәгьы азин имаӡам\nшәара шәхақәиҭра азҵаара аӡбара ишәыҭатәу ишәымхтәу\", иҳәеит Л.\nГутиерес.\nАдепутатцәа хықәкыс ирымоуп Венесуела ахада Уго Чавес\nАҧсны иҟоу аҭагылазаашьазы адырра ирҭарц. \"Ҳара Москва иҟоу\nҳацҳаражәҳәаҩ ҳиҳәоит Аҧсныҟа аофициалтә визитла дааразы\", иҳәеит Л.\nГутиерес.\n\"Арс акәу анс акәу, ижәдыруаз Венесуела аҩызцәа\nшшәымоу\", ҳәа азгәеиҭеит Амилаҭтә ассамблеиа адепутат.\nЛ. Гутиерес Аҧсны даҭааит Жәлар Реизара ааҧхьарала.\nУи дицны дааит Венесуела Амилаҭтә ассамблеиа аппарат абжьагаҩ Абуду\nРодригес. Аҧсныҟа раара аҧхьа Венесуела ахаҭарнакцәа анаҧшыҩцәак\nраҳасабала Алада Уаҧстәыла имҩаҧысуаз алхрақәеи ареферендуми ирылахәын.\nВенесуела Амилаҭтә ассамблеиа аус ауеит палатак змоу,\n167 депутат злахәу апарламентҵас. Урҭ алххоит иеиҟароу-сиатә системала\nхәы-шықәса рахьтә знык. Венесуела апарламенттә алхрақәа раан 2005\nшықәсазы аиааира ргеит ахада У. Чавес идгылаҩцәа. У. Чавес Иеиду\nАмерикатәи Аштатқәа рышҟа имоу агәынамӡара зыдҳәалоу урҭ адунеи аҿы\nхадара аура, ажәларқәа рыҿиаразы рхатәы мҩа алхразы алшарақәа рымхра\nиахьашьҭоу ауп.\n16.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсни\nКраснодартәи Атәылаҿацәи аусеицзуразы аиқәшаҳаҭра рыбжьарҵеит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшьи Краснодартәи Атәылаҿацә агубернатор\nАлеқсандр Ткачиови ашәахьаҽны Краснодар аиҩызареи аусеицзуреи рзы ҩ-ганктәи\nаиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит, абас Аҧсны Ахада Иофициалтә саит адырраҭара\nаиуит Краснодартәи Атәылаҿацә аусбарҭа апресс-маҵзураҿы.\nАиқәшаҳаҭра иаҵаҩын С. Багаҧшь Ҟәбан аҳҭнықалақь\nиаҭаара инақәыршәаны. Краснодар аҳаирбаҕәазаҿы Аҧсны Ахада иҧылеит\nагубернатор А. Ткачиови агубернатор ихаҭыҧуаҩ Мурат Ахеджаки.\nАҧхынтәи адәҳәыҧш аҿы имҩаҧысит урыстәылатәи\nажурналистцәа злахәыз иаазыркьаҿу апресс-конференциа.\nАпресс-конференциаҿы Аҧсны Ахада Аҳәынҭқарра азхаҵара иадҳәалоу\nазҵаарақәа рҭак ҟаиҵеит. Краснодар аҭаараан асацәа идырбан зҽеиҭазкыз\nҟәбантәи аҳҭнықалақь, иеиҭашьақәыргылаз Екатерина II лбаҟеи, Александр\nНевтәи иныхабааи.\nАшьҭахь агубернатор иусбарҭаҿы имҩаҧган Аҧсны\nаиҳабыра амаҵзуҩцәа злахәыз \"астол гьежьқәа\".\nАҧсны аделегациа Краснодартәи Атәылаҿацә иаҭааит\nаҳәынҭқарра анапхгараҭара еиуеиҧшым аҟәшақәа рҿы аҧышәа еимдаразы.\nАделегациа иалахәын аҧыза-министрцәа рхаҭыҧуаҩцәа, Аҧсны аиҳабыра\nаминистрцәа.\nАҧсны аделегациа Краснодартәи атәылаҿацә ахь ацара\nхықәкыс иаман аекономика, азинхьчаратә система, асоциалтә,\nагәабзиарахьчаратә ҟәшақәа рыҟны анапхгаратә усура аҧышәа абара.\nКраснодартәи Атәылаҿацә УА Аладатәи афедералтә округ\nиаҵанакуеит, Аҧсны аҳәааҿы ишьҭоуп. Атәылаҿацә иаланхоит 5 млн.\nинареиҳаны ауааҧсыра. Краснодартәи Атәылаҿацә аекономика шьаҭас иамоуп\nагроааглыхратә, акурорттә-рекреациатә еилакы, амашьынаргылара, абнатә\nнхамҩа, амҿы аус адулареи аҩнымаҭәа аҟаҵареи, аргыларатә материалқәа\nрааглыхреи.\nАри аҧхьа Аҧсни Краснодартәи атәылаҿацәи рыбжьара\nаиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит лаҵарамза 5, 1997 шықәсазы.\n13.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАхада\nафымцамчы аусзуҩцәа аӡын атәыла иааиҧмырҟьаӡакәа фымцамычла аиқәыршәара\nалыршаразы анапынҵа риҭеит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь аҧшьашаҽны аизараҿы афымцамчы аусзуҩцәа\nирыдиҵеит 2006―2007 шықәсқәа рзы иааиҧмырҟьаӡакәа аӡын атәыла фымцамычла\nаиқәыршәаразы ирылшо зегьы ҟарҵарц.\nАфымцамчынхамҩа аӡын азыҟаҵара азҵаарақәа ирызкыз\nаизара иалахәыз Ахада иофициалтә саит акорреспондент излаиҳәаз ала,\nаҳәынҭқарра анапхгаҩы дазааҭгылан иазгәеиҭеит ахьшәашәарақәа шааҟалаз\nафымцамчы арцәарақәа шарбоу. Убри аан Аҳәынҭқарраҿы афымцамчы ахархәара\nесышықәса бжьаратәла 18% ишазҳауа.\n\"Ҳара изныкымкәа ашықәс аҩныҵҟа ҳаиқәшәахьеит,\nаҳәарагьы ҟасҵахьан афымцамчынхамҩа ахылаҧшра аҭаразы. Шәазхәыцла,\nанаплакқәа хазынхамҩахь ииажәгала, ауал зқәу аус рыдыжәулала,\nаинвесторцәа шәыҧшаа\", ― иҳәеит ахада.\nАҳәынҭкомпаниа \"Черноморенерго\" анапхгаҩы Резо\nЗанҭариа аизараҿы иҳәеит абҵара 25 рзы Егры АФС агрегатқәак\nреиҭашьақәыргыларазы аусурақәа хыркәшахараны ишыҟоу. Амыругақәа\nмзызқәак ирыхҟьаны арцәара анрықәшәа афымцамчы уаанӡеиҧш УА аҟнытә\nиаагахоит.\nАизараҿы иқәгылоз араионтә фымцамч еимадарақәа\nрнапхгаҩцәа иазгәарҭеит, анхамҩақәа зегьы рзы зеиҧш проблеманы ишыҟоу\nаиҭашьақәыргыларатә усуразы атехника ҷыда аҟамзаареи, иара убас афымцамч\nзхы иазырхәо ауааҧсыреи анаплакқәеи ирымшәацкәа ирықәу ауал ахьырацәоуи.\nАхада иаҵшьны иазгәеиҭеит афымцамчы ахархәаразы\nеиҳарак ауал шырацәроу аҳҭнықалақь аҿы. \"Аҟәа иҟоу аҭагылазаашьа аҩыза\nџьаргьы иҟаӡам\", ― иҳәеит С. Багаҧшь. Уи иҳәеит ауалмшәацәа рганахьала\nасанкциақәа иҵегьы ишырҕәҕәатәу.\nАизара иалахәыз иазгәарҭеит \"Черноморенерго\" аҟны\nатехника ҷыдазы азеиҧш ҭыҧк аҧҵара шаҭаху. Ааҧхьара зауз атехника уантә\nоперативла араионқәа рышҟа ицалоит.\nАизара иалахәын Жәлар Реизара ахантәаҩы Н. Ашәба,\nаҧыза-аминистр А. Анқәаб, аиҳабыра амаҵзуҩцәа, Аҟәа ақалақьи араионқәеи\nрхадацәа.\nУажәаҧхьа иҟан адырраҭара, Аҧсны 2006 шықәсазы\nжьҭаарамза инаркны цәыбрранӡа афымцамчы ахархәаразы иазгәаҭоу ауал\nаицҵалыҵ 34 млн. мааҭ ишеиҳахаз ала. \"Черноморенерго\" аҿаҧхьа\nахархәаҩцәа ирықәу ауал зегьы ааидкыланы 1 млрд. мааҭк иеиҳауп. \"Черноморенерго\"\nауалылхра ахьалмыршахо иахҟьаны акры зхыҵуа ашәҟәы ианыххоит. Аиҳабыреи\n\"Черноморенерго\" анапхгареи ауааҧсыреи анаплакқәеи рганахьала рхы\nиадырхәо афымца ахарџьҧса ианаамҭоу алагалара алзыршаша аусхк ҿыцқәа\nраҧҵара аус адырулоит.\nАҧсны 8,7 нызқь ҧшь.км иахьаҵанакуа фымцамчла\nиеиқәзыршәо Егрытәи афымцастанциа ауп. АЕС шьақәгылоуп 1450МВт амч змоу\nафымцаблокқәа хәба рыла. Ахархәара змоу астанциа амч 1200 МВт артәоит.\nСааҭктәи 1кВт ахарџьҧса анаплакқәа рзы 0,4 мааҭ артәоит, ауааҧсыра рзы ―\n0,18 мааҭ, алархәразы ахарџьҧса шьақәыргылаӡам. Аҧсны ахатә фымцамчқәа\n5―6 шықәса рыҩныҵҟа иазхартә иҟоуп.\nАҳәынҭқарра афымцамч ҿыцқәа рыдкылара иазхиоуп,\nимыцхәу афымцамчы Краснодартәи атәылаҿацә аархәара алыршахоит.\n10.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхада иазҧхьагәеиҭоит 2006 Аҧсны аекономикахь иааиуа аинвестициақәа\nшықәсазы акырӡа реизҳара\n\n\nАҟәа,\n2006 шықәсазы Аҧсны аекономикахь иааиуа аҳәаанырцәтәи аинвестициақәа\n2005 шықәса аасҭа ($85 млн.)акырӡа иеиҳахоит, урҭ аҳәынҭқарратә биуџьет\nхынтә иеиҳахеит, ҳәа азгәеиҭеит Аҳәынҭқарра Ахада Иофициалтә саит\nаинтервиу аҿы.\n\"Макьана иалкау цифрақәак ҳамаӡам, аха агәра ганы\nҳаҟоуп урҭ ҵыҧхтәи арбагақәа акырӡа ишреиҳау\", ― иҳәеит С. Багаҧшь.\nАҳәынҭқарра анапхгаҩы иажәақәа рыла, 2007 шықәсазы\nаҧсуа економика аҟәшақәа рҿы аинвестициақәа радҧхьаларазы аҧыжәара\nаиууеит аиҭаусадуларатә ааглыхра. Убри аан анаплакқәа рыргылара\nмҩаҧгахоит еиҳарак Аҧсны амрагыларатә регионқәа рҿы. Аинвестициатә\nлагала дуқәа азгәаҭоуп, Очамчыра араион Скурча ахаҳәыҵхырҭаҿы. Ара\nаргыларатә маҭәахәқәа рлыхга ахаҳә ыҵыххоит. Ааглыхратә наплакқәак\nрыргылара арбоуп Тҟәарчали Очамыреи.\nУбри аангьы Аҧсны аекономика хымҧада аинвестициа\nдуқәа ралагалара аҭахуп. Аҧснытәи аекспертцәа имҩаҧыргаз ахәшьарақәа\nрыла, 1992―1993 шықәсқәа раан Аџьынџьтәылатә еибашьразы атәыла\nаекономика иаиуз ацәыӡ $11 млрд. артәеит. 1993 шықәсазы Қырҭтәыла\nаҧшьгарала Иазхаҵам Аҳәынҭқаррақәа Реидгыла иалоу атәылақәа ишьҭырхыз\nаӡбарала Аҧсны иалагалаз аекономикатә санкциақәа иахьагьы аекономика\nаҿиара иаҧырхагоуп. Иеиҳаракгьы урҭ аныҧшуеит абанктә система аҿиареи\nатранспорттә еимадареи. Аҧсны ахада изныкымкәа ИАР иахь ааҧхьара\nҟаиҵахьеит Аҧсны аекономикатә блокада аҧыхразы. ИАР иалоу атәылақәа\nАҧсны разыҟазаашьа иахьа иактуалтәуп, избанзар асанкциақәа раҧшьгаҩы ―\nҚырҭтәыла ― ИАР аилазаара алҵра алыршара иазхәыцуеит. Қырҭтәыла\nапарламент 2006 шықәса абҵара 10 рзы иахәаҧшраны иҟоуп ИАР алҵразы\nақәҵара апроект.\n09.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхада ареферендум аламҭалаз Алада Уаҧстәыла ажәлар ирзеиҕьеишьеит\nаҭынчреи ачҳареи\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь аҳәынҭқарра ахьыҧшымразы ареферендуми ахада\nиалхрақәеи рыламҭалаз Алада Уаҧстәыла ажәлар ирзеиҕьеишьеит аҭынчреи\nачҳареи. Алада Уаҧстәыла ареферендуми аҳәынҭқарра ахада иалхреи\nмҩаҧысраны иҟоуп абҵара 12, 2006 шықәсазы.\nС. Багаҧшь Иофициалтә саит аинтервиу анаиҭоз иҳәеит,\nҚырҭтәыла Алада Уаҧстәыла араионқәак рыҟны ахада иалхразы альтернативтә\nалхрақәа рымҩаҧгаразы аҽазышәарақәа шыҟанаҵо.\n\"Ари хыдароуп. Уажәы ауаҧсаа ацәгьаҧышәарақәа\nрыҽрыларымгалароуп, ачҳареи аҭынчреи аарҧшны алхрақәеи ареферендуми\nмҩаҧыргароуп\", ― иҳәеит Ахада.\nЖәларбжьаратәи ауаажәларра Алада Уаҧстәылатәи\nалхрақәеи ареферендуми шазхарымҵо атәы шрыларҳәазгьы, арҭ ахҭысқәа\nадунеитә пресса даара гәцаракра рырҭеит. Ареспублика аҳҭнықалақь ахь\nиаашьҭуп адунеитә информациатә маҵзура дуқәа ркорреспондентцәа, иаҳҳәап,\nВВС, Euronews, Al Jazeera, France Press.\n09.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхада агәыҳалалратә проектқәа рынагӡаразы Нидерландаа рыцҳаражәҳәаҩ\nдиҿцәажәеит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь ахашаҽны дидикылеит Қырҭтәыла иҟоу\nНидерландаа рыцҳаражәҳәаҩ Онно Ельдеренбох (Onno Elderenbosch). Аиҧылара\nаартуа, ацҳаражәҳәаҩ иазгәеиҭеит аицәажәараҿы тема хаданы ишыҟало Аҧсны\nиахьаҵанакуа апроектқәа рынагӡара, иҳәеит Ахада иофициалтә саит\nакорреспондент.\nАри О. Ельдеренбох Аҧсныҟа раҧхьаӡакәны иаароуп. \"Сара\nарахь сзааз ҳаибадырразоуп. Ара Қырҭтәыла ахылаҧашразы иҟоу ИАР Амиссиеи\nҳареи ҳаидгыланы афинанстә цхыраара раҳҭоит апроектқәа. Уаҵәы игәаҳҭарны\nҳаҟоуп урҭ Аҧсны ишынарыгӡо. Абарҭ азҵаарақәа ҳрылацәажәон Сергеи\nУасил-иҧеи сареи, уи игәаанагара ҳара ҳзы акраҵанакуан\", ― иҳәеит\nацҳаражәҳәаҩ.\nАдәныҟатәи аусқәа рминистр С. Шамба излаиҳәаз ала,\nНидерландаа рыцҳаражәҳәарҭаҟнытә Аҧсны иахьаҵанакуа агәыҳалалратә\nпроектқәа жәпакы анагӡара иаҿуп, ашколқәа реиҭашьақәыргыларатә\nусурақәагьы уахь иналаҵаны.\n\"Нидерландаа рыцҳаражәҳәаҩ ивизит аибадырратә ҟазшьан\nиамаз. Ацҳаражәҳәаҩ Аҧсныҟа раҧхьаӡакәны дааит азы Аҧсны Аҳәынҭқарра\nаҧсҭазаара абара хықәкыс иман. Аҧшьашаҽны Онно Ельдеренбох Гал араион\nахь ацара игәы иҭоуп\", ― иҳәеит С. Шамба.\n08.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nЖәларбжьаратәи\nаҿар рфорум Аҧсны имҩаҧысраны иҟоуп ааҧынразы\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада иҟны иҟоу аҿар рполитиказы Аилазаара ажәалагала ҟанаҵеит\n2007 шықәса, ааҧынра анҵәамҭазы Аҧсны жәларбжьаратәи аҿар рфорум\nамҩаҧгаразы, абас ааицҳаит аҩашаҽны аилатәара иалахәыз Ахада иофициалтә\nсаит акорреспондент.\nАфорум аиҿкаара иадгылоит Омсктәи (Урыстәыла) аҿар\nреиҿкаарақәа, урҭ рхаҭарнакцәа имҩаҧысыз аилатәара иалахәын.\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь иҳәеит Аҧсны\nжәларбжьаратәи аҿар рфорум амҩаҧгара аидеиа дшадгыло. Аҳәынҭқарра Ахада\nхықәкыс имоуп апроект қәҿиарала имҩаҧысразы иақәнагоу зегьы шыҟаиҵо.\nАри афорум аполитикатә ҵак ду амоуп. Ҳаргьы уи адгылара аҳҭоит, ―\nиҳәеит С. Багаҧшь. Ахада иҟны иҟоу аҿар рполитиказы Аилазаара Ахантәаҩы\nШамиль Аӡынба Ахада иҭабуп ҳәа иаиҳәеит ацхыраара аҟаҵара дахьазыхиоу\nазы.\nҲара ҳақәгәыҕуан Ахада ицхыраара, избанзар афорум\nжәларбжьаратәуп, уи астатус ишахәҭоу азыҟаҵаразы аҭакҧхықәра ҳаднаҵоит,\n― иҳәеит Ш. Аӡынба Ахада иофициалтә саит аредакциа аинтервиу анаиҭоз.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАпсны\nАхада аҳәынҭқарра аргылараҿы хымҧада аҿар алархәтәуп ҳәа иҧхьаӡоит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь аҳәынҭқарра анапхгараҭараҿы хымҧада аҿар\nадҧхьалалатәуп ҳәа иҧхьаӡоит. Абас иҳәеит уи, ахада иҟны аус зуа аҿартә\nполитика азы Аилазаара имҩаҧнагаз аилатәараҿы данықәгылоз. Аилазаара\nаилатәара далахәын Ахада иофициалтә саит акорреспондент.\n\"Аҿар аламырхәыкәа аҳәынҭқарра аҿиараҿы аихьӡарақәа\nзыҟалом\", ― иҳәеит С. Багаҧшь. Аҧсны амчрақәа еснагь астудентцәеи аҿар\nреиҿкаарақәеи аус рыцура хықәкыс ирымоуп, убри азоуп изеиҿкаазгьы Ахада\nиҟны аҿартә политиказы Аилазаара. Ҳазҭагылоу аамҭазы аҿартә уаажәларратә\nпалата аусура ахацыркразы азыҟаҵаратә усхққәа рхыркәшарахьы инеит. Уи\nадагьы Аҧсны Жәлар Реизара ахәаҧшраны иҟоуп \"Аҿар рзы\" азакәан апроект.\nАхада иҟны иҟоу аҿартә политиказы Аилазаара иалоуп\nаҳәынҭқарратә еиҿкаарақәа \"Иҿоу Аҧсны\" ахадацәа, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә\nуниверситет астудентцәа Реидгыла, асоциалтә-демократиатә ҿар Реидгыла,\nжәларбжьаратәи аиҿкаара \"Прорыв\" аҧсуа ҟәша ахаҭарнакцәа.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАдиаспорақәа ИАР Европатәи Аидгылеи рышҟа Аҳәынҭқарра асуверенитет\nазхаҵаразы ааҧхьара ҟарҵарц гәҭакыс ирымоуп\n\n\nАҟәа,\nАҳәаанырцә иҟоу Аҧсны адиаспора хықәкыс иамоуп Европатәи Аидгылеи, ИАР,\nегьырҭ жәларбжьаратәи аиҿкаарақәеи рышҟа ааҧхьара аҟаҵара, иҳәеит Аҧсны\nАхада Сергеи Багаҧшь аҩашаҽны, Аҟәа аҿар данырҧылоз. Аиҧылара далахәын\nаҳәынҭқарра ахада Иофициалтә саит акорреспондент.\n\"Азхаҵара акрызҵазкуа политикатә хықәкуп, аха ари аус\nмзызс, шьаҭас иамоу аҭынчра аиқәырхароуп. Абри азҵаараҿы аҭынчра\nаиқәырхара иашьҭоу егьырҭ атәыла дуқәа ҳрыдгылаҩцәоуп\", ― иҳәеит Ахада.\nАҧсны арепатриациазы ахеилак анапхгаҩы Анзор Мықәба\nизлаиҳәаз ала, аҳәаанырцә иҟоу аҧсуа диаспора ахыҧхьаӡара 700 нызқьҩык\nрҟынӡа инаӡоит. Аҧсуа диаспорақәа ыҟоуп 52 тәыла рыҟны. Адиаспора агәыҧ\nдуқәа ыҟоуп Урыстәылеи Ҭырқәтәылеи, иеиҳа имаҷуп, аха иуҧылоит иара убас\nЕвропа, Иеиду Америкатәи Аштатқәа рҿы, Канада, Сириа, Иорданиа.\nУажә аҧхьа адырраҭара ыҟан, жьҭаара 18, 2006 шықәсазы\nАҧсны Жәлар Реизара ишаднакылаз УА ашҟа Аҧсны ахьыҧшымра азхаҵарази\nассоциативтә еизыҟазаашьақәа рышьақәыргыларази ааҧхьара. Уи аҧхьа УА\nашҟа абри аҩыза ааҧхьара ҟарҵахьан Аҧсны ауаажәларратә еиҿкаарақәагьы.\nИара убас, Аҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь иҳәахьан Владимир Путин ишҟа Аҧсны\nАҳәынҭқарра ахьыҧшымра азхаҵаразы аҳәара адәықәҵара хықәкыс ишимаз.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nарратә зыҟаҵарақәа раан ауааҧсыратә ҳаиртә лаинерқәа реиҭаҵра алнаршоит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны арратә зыҟаҵарақәа раан ауааҧсыратә авиациа атәыла иахьаҵанакуа\nаиҭаҵра алнаршоит ҳәа ааицҳауеит, Ахада иофициалтә саит аредакциахь\nатәылахьчара аминистр ихаҭыҧуаҩ, Аҧсны Арбџьартә мчқәа рыштаб хада\nаиҳабы Анатолии Заицев.\nУажә аҧхьа иҟан адырраҭара, абҵара 6―30, 2006 шықәса\nрзы аҳауахьчареи арратә-ҳауатә мчқәа рыри ишымҩаҧырго инарҭбааны планла\nиазгәаҭоу азыҟаҵарақәа. Азыҟаҵарақәа мҩаҧысуеит амшынҿықә ахьчареи,\nамшыни аҳауеи рганахьала ианшәарҭаха ахыхьчаразы ашьцыларақәа аус\nрыдуларазы.\nА. Заицев Қырҭтәыла ахылаҧшразы ИАР Амиссиа Аҧсны\nазыҟаҵарақәа раанкыларазы аҽҧынкыларақәа идимкылеит. ИАР Амиссиа\nагәаанагарала, азыҟаҵарақәа атәылауаа ҳауала реиҭаҵра ашәарҭара\nиҭанаргылар алшоит.\nАштаб хада аиҳабы агәра диргеит азыҟаҵарақәа\nатәылауаа рзы шәарҭара шрылам. \"Ҳара ахысрақәа раан ашәарҭадара\nаҧҟарақәа реилагара алҳаршом\",― иҳәеит А. Заицев. \"Уадаҩрак цәырҵраны\nиҟаӡам аҧыррақәа рмаршрутқәа ҳара иаадыруазар. Усҟан ҳауала абжьысырҭа\nраҳҭоит\", ― азгәеиҭеит иара.\nА. Заицев иажәақәа рыла, аганқәа зегьы заа Аҧсны\nарратә зыҟаҵарақәа мҩаҧысраны ишыҟаз ала адырра рыҭан. Уа иазгәаҭан\nиарбан зыҟаҵара хкқәоу, ҟазшьас ирымоу, иара убасгьы аҳауатә зыҟаҵарақәа\nртәгьы.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nхықәкыс иамоуп ааҧынразы афымцеимадара ацәаҳәа ЕгрыАФС-Очамчыра аргылара\nалагара\n\n\nАҟәа,\nАҧсны хықәкыс иамоуп 2007 шықәсазы, ааҧынразы ЕгрыАФС инаркны\nОчамчыранӡа афымцеимадара ацәаҳәақәа рыргылара ҳәа ааицҳауеит Аҧсны\nАхада С. Багаҧшь Иофициалтә саит аредакциахь.\n\"Ари апроект Аҳәынҭқарра амрагыларатәи арегион\nфымцала аиқәыршәаразы акырӡа аҵанакуеит. Уи анагӡара иалнаршоит,\nатранспорттә еимадара алзыршо ҭыҧны излаҟоу ала, Очамчыра афымцамчы\nааиҧмырҟьаӡакәа анагара\", ― иҳәеит Ахада.\nАхада иофициалтә саит акорреспондент ишааицҳауала,\nаҳәынҭкомпаниа адиректор хада Резо Занҭариа ҳазҭагылоу аамҭазы 110 кВ\nамчра змоу Афымцеимадаратә цәаҳәа Егры АФС-Очамчыра аргыларазы апроект\nазырхиоуп. Афымцамч акомпаниа амыругақәа раахәареи, аргыларҭа ҭыҧ\nазырхиареи иалагоуп.\n\"Иааидкыланы, зынӡа иазгәаҭоуп 54 км инаӡо\nафымцеимадаратә цәаҳәа аргылара. Километрак ашьҭыхра 2,3 млн. мааҭ\nартәоит. Ари ала апроект ашәагаазы алкаа аҟаҵара алшоит\", иҳәеит Р.\nЗанҭариа. Аофициалтә саит аредакциа имҩаҧнагаз аҧхьаӡарала,\nафымцеимадара цәаҳәа аргылара 124 млн. мааҭ рҟынӡа инеиуеит.\nАҧсны 8,7 нызқь ҧшь.км ахьаҵанакуа аҭыҧ фымцамычла\nеиқәзыршәо ЕгрыАФС ауп. АЕС шьақәгылоуп 1450МВт амч змоу афымцаблокқәа\nхәба рыла. Ахархәара змоу астанциа амч 1200 МВт артәоит. Сааҭктәи 1кВт\nахарџьҧса анаплакқәа рзы 0,4 мааҭ артәоит, ауааҧсыра рзы ― 0,18 мааҭ,\nалархәразы ахарџьҧса шьақәыргылаӡам. Аҧсны ахатә фымцамчқәа 5-6 шықәса\nрыҩныҵҟа иазхартә иҟоуп. Аҳәынҭқарра афымцамч ҿыцқәа рыдкылара иазхиоуп,\nимыцхәу афымцамчы Краснодартәи атәылаҿацә аархәара алыршахоит.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхада Жәларбжьаратәи архелогиатә конференциахь адныҳәалара дәықәиҵеит\n\n\nАктәи Жәларбжьаратәи\nархеологиатә конференциа Кавказ Амшынеиқәаҿықәтәи ажәытәӡатәи\nакультурақәеи ааигәа иҟоу арегионқәа ркультураu\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь Актәи Жәларбжьаратәи археологиатә конференциа\n\"Кавказ Амшынеиқәаҿықәтәи ажәытәӡатәи акультурақәеи ааигәа иҟоу\nарегионқәа ркультурақәеи реинырра. Акультуратә ҭынха аиқәырхара\" иалахәу\nрыхьӡала адныҳәалара дәықәиҵеит. Аконференциа аатит аҩашаҽны, Аҟәа. Уи\nаҧсуа ҵарауаҩ Иу. Воронов 65 шықәса ихыҵра иазкуп, абас адырраҭара\nҟаиҵоит Ахада Иофициалтә саит акорреспондент.\n\"Аҧсны аиҳабыра аҵарауаа ражәалагала иадгылеит,\nизбанзар жәларбжьаратәи археологиатә конференциа ааиҧмырҟьаӡакәа\nамҩаҧгара ахәҭоуп ҳәа иаҧхьаӡоит. Ҳара ҳгәаанагарала, уи иалнарашоит\nаҵарауаа реимадара, реиҿцаара, археологиатә ҭҵаарақәа рырҭбаара, аҵаруаа\nҿарацәа ижәытәӡатәу аҭоурыхи археологиеи рыҭҵаара иаднаҧхьалоит\", ―\nаҳәоит Ахада идныҳәалараҿы.\nАконференциа мҩаҧысуеит 2006 шықәса, абҵара 7\nинаркны 10 нӡа. Уи аиҿкааҩцәас иқәгылеит Аҧсуа ҳәынҭқарратә университет,\nАҧсны Аҳәынҭқарра аҭоурыхтә-культуратә ҭынха ахьчаразы Аусбарҭа, Аҧсуа\nҭҵааратә институт, Аҧсны аҳәынҭқарратә музеи. Аконференциа иалахәуп\n100-ҩык инареиҳаны Урыстәыла, Польша, Украина, Германиа аҵарауаа.\nИу. Воронов ― аҧсуа ҭоурыхҭҵааҩуп, археологуп,\nиеицырдыруа аҳәынҭқарратә, ауаажәларратә усзуҩуп. Иу. Воронов\nдҭахеит,1995 шықәса цәыббра мзазы.\nАҩашаҽны Аҟәа имҩаҧысит Иу. Воронов ибаҟа аартра.\nАцеремониа иалахәын Аҧсны Ахада С. Багаҧшь, аҧыза-аминистр А. Анқәаб,\nЖәлар Реизара ахантәаҩы Н. Ашәба, Аҧснытәи, аҳәаанырцәтәи аҵарауааи\nауаажәларратә усзуҩцәеи.\n07.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАхадеи\nИАР амаӡаныҟәгаҩ хада иҷыдоу ихаҭарнаки аиҿцәажәаратә процесс ахацыркра\nазҵаара иалацәажәеит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь ахашаҽны дидикылеит ақырҭуа-аҧсуа еимакы\nаҭыҧаҿы ИАР амаӡаныҟәгаҩ хада иҷыдоу ихаҭарнак Жан Арно. Ашәқәа аркны\nимҩаҧысуаз аиҧылараҿы иалацәажәон ақырҭуа-аҧсуа еимакы аҭышәныртәалареи\nаиҿцәажәаратә процесс ахацыркреи ралыршара азҵаарақәа.\nЖан Арно Ахада иҧылара ашьҭахь ажурналистцәа\nиреиҳәеит, \"жәларбжьаратәи аилазаара 1994 шықәсазтәи Москватәи\nаиқәшаҳаҭра анагӡара хылаҧшра аҭара шалшо\". \"Аибашьра ахацмыркра зегь\nреиҳа ҳара ҳгәы иҵхо зҵаараоуп\", иҳәеит ИАР амаӡаныҟәгаҩ хада иҷыдоу\nихаҭарнак.\nКәыдрытәи аҩхааҿы ақыҭа Ажара иҟаз ахҭыс азы Ж. Арно\nиҳәеит: \" Кәыдрытәи аҩхааҿы ахысра ҟазҵаз азҵаара аҭак ИАР иазыҟаҵаӡом\"\nҳәа. Уи игәалаиршәеит ИАР арратә хылаҧшыҩцәа ахҭыс анҭырҵаа ашьҭахь\nиҟаҵаз аихшьала ишаҳәо, ахысра мҩаҧысит ҳәа Аҧсны Аҳәынҭқарра иаҵанамкуа\nаҭыҧ аҟнытә. Убри аан ИАР амаӡаныҟәгаҩ иҷыдоу ихаҭарнак иҳәеит, аус\nаилыргара иацҵахар ахара зду дшышьақәыргылахо азы агәыҕра шимоу.\nИАР Амиссиа иатәу арратә хылаҧшыҩцәа Қырҭтәыла ари\nахҭыс аусҭҵаара мҩаҧыргеит, иагьышьақәдыргылеит ахысра аҧсуа ган аҟнытә\nишыҟамлаз.\nАшьҭахь ақыҭа Ажара ракетала алахысразы аҭакҧхықәра\nихахьы игеит Кәыдрытәи аҩхааҿы ҧаса Қырҭтәыла ахада изиннаӡа змаз Емзар\nКвициани. Гал араион аҟны Аҧсны Ахада изиннаӡа змоу ахаҭарнак Руслан\nҚьышьмариа игәаанагарала, Е. Квициани Қарҭ аинтересқәа ихьчоит. \"Уажәы\nИАР Ашәарҭадаратә Еилазаара арезолиуциа анагӡаразы Қарҭ ақәыҕәҕәара\nеиҳахеит азы Кәыдрытәи аҩхааҿы аибашьра ахацыркра ауп Қырҭтәыла\nарбџьартә мчқәа хымҧада рыҟазаара аҭахны иҟазҵо\", ҳәа игәы иаанагоит\nР. Қьышьмариа.\n03.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nПланла\nиарбоу инарҭбааны арратә зыҟаҵарақәа Аҧсны имҩаҧысраны иҟоуп абҵара 6-30\nрзы\n\n\nАҟәа,\nАҧсны аҳауахылаҧшра азҭо ари, арратә-ҳауатә мчқәеи инарҭбааны разыҟаҵара\nмҩаҧысраны иҟоуп 2006 шықәса абҵара 6 инаркны 30 нӡа, абас ааицҳаит\nАхада Иофициалтә саит ахьӡала Аҧсны Арбџьартә мчқәа рыштаб хада аиҳабы\nАнатолии Заицев.\nУи излаиҳәаз ала, азыҟаҵарақәа планла иарбоуп, Аҧсны\nиахьатәи аполитикатә ҭагылазаашьа иадҳәалаӡам. \"Азыҟаҵарақәа рымҩаҧгара\nаамҭа азгәаҭан ҵыҧх, Аҧсны Арбџьартә мчқәа реиҕьтәреи, рырҿыцреи\nирыдҳәалоуп\", иҳәеит А. Заицев.\nАзыҟаҵарақәа раан аҳауаҿи амшын аҿи аибашьышьа аҧышәа\nаус адулахоит. Иаҳҳәап, аҽазыҟаҵарақәа раан аҳауа хылаҧшра аҭара,\nаҳауаҿы аҕа иҭархара, аҕа иҳаиртәарҭақәа авиациала реихсышьа аҵара, уҳәа\nубас егьырҭгьы. Уи аҧхьа Аҧсны Ахада аҳәамҭа ҟаиҵахьан азыҟаҵара бзиа\nзмоу, иахьатәи аамҭа иақәшәо, атәылауаа ршәарҭадареи, иааидкыланы\nарегион зегьы аҭышәныртәалара алзыршо арбџьартә мчқәа разыҟаҵара\nхықәкы хаданы ишиҧхьаӡо.\n03.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nиалшоит арацәаҵыхра аусхк азы аинвестор ҿыц иадҧхьалара\n\n\nАҟәа,\nАҧсны, Тҟәарчал араион аҟны арацәаҵыхразы ҭырқәтәылатәи \"Тамсаш\" (Tamsas)\nаҭыҧан аҳәаанырцәынтәи аинвестор ҿыц иадҧхьалара алшоны иабоит. Абас\nиҳәеит Аҳәынҭқарра аҧыза-аминистр Алеқсандр Анқәаб аиҳабыра реилатәараҿы,\nҳәа ааицҳауеит Ахада Иофициалтә саит акорреспондент.\nҲазҭагылоу аамҭазы ҭырқәтәылатәи арацәаҵхырҭатә\nкомпаниа \"Тамсаш\" Тҟәарчалтәи арацәаҵхырҭа аус адуло Аҧсны арацәаҵхра\nусхк анапахьы иагеит. Ари акомпаниа Тҟәарчалтәи араион абиуџьетаҧҵара\nиацхраауеит.\nАҧыза-аминистр иазгәеиҭеит, ҭырқәтәылатәи акомпаниа\nАҧсны аиҳабыреи аҭыҧантәи амчрақәеи иқәдыргылаз аекологиатә ҭахрақәа\nазынамыгӡаӡеит ҳәа. \"Тамсаш\" анапы злаку ааглыхра аҧсабара иазеицәоу\nаусхкқәа минималла рырмаҷра алымшеит. Тҟәарчал ауааҧсырагьы ргәы иҵхоит\nаӡиас Аалӡга арацәа ацәынхақәа иахьдырхәашьыз. \"Тамсаш\" араион\nаҧаралагалараҿы ихадароу аҭыҧ шамоугьы, анаплакы аҿы аҭыҧантәи ауааҧсыра\nусурҭас ишрымоугьы, уи иаланхогьы аиҳабырагьы аҳәара ҟарҵоит ааглыхра\nаанкыларазы.\nТҟәарчал иҟоу аҭагылазаашьа инадҳәаланы Жәлар\nРеизараҿы, араион аекологиатә ҭагылазаашьа зеиҧшроу ииашаны\nашьақәыргыларазы иаҧҵоуп ҷыдалатәи акомиссиа. Акомиссиа иҟанаҵаз\nаихшьалақәа рыла иӡбоуп ҭырқәтәылатәи акомпаниа аусура иацнаҵарц,\nизбанзар, уи ашәахтә хыҧхьаӡалақәа, шамахамзар, араион абиуџьет\nшьақәзыргыло ауп. Убри аан, адепутатцәа аинвестор идырҵеит максималла\nарацәаҵыхра аҧсабара иазеицәоу аусхкқәа хылаҧшра рыҭара. Ус анакәымха,\nА. Анқәаб излаиҳәо ала, арацәаҵыхра усхк аҳәаанырцәтәи акомпаниа ҿыц\nанапахьы ииасыр алшоит.\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь уи аҧхьа аҳәамҭа ҟаиҵахьан\n19921993шықәсқәа раантәи Аџьынџьтәылатә еибашьраан аҧхасҭа зауз\nмрагыларатәи ахәҭа аиҭашьақәыргылареи аҿиареи аиҳабыра аусураҿы хадара\nзмоу ак акәны ишыҟоу. Аҳәынҭқарра хықәкыс иамоуп амрагыларатәи ахәҭа\nаиҭашьақәыргыларазы аҧара рацәаны азоужьра. Иара убас аиҳабыра\nаҽазышәарақәа ҟанаҵоит амрагыларатәи арегионқәа аҧаразшәара\nаҭагылазаашьа аҟнытә рхала ахныҟәгарахь риагаразы.\n03.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nКвициани\nҚарҭ аинтересқәа дрықәныҟәоит - Ахада изиннаӡа\nзмоу ахаҭарнак\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Гал араион аҟны изиннаӡа змоу ахаҭарнак Руслан Қышьмариа\nизлаиҳәо ала, аҭыҧантәи ауааҧсыреи Қырҭтәыла арбџьартә мчқәеи рыбжьара\nаибашьра ишалаго ала имақаруа ашәанцәа рхада, Кәыдрытәи аҩхааҿы\nҚырҭтәыла Ахада изиннаӡа змоу Емзар Квициани Қарҭ аинтересқәа ихьчоит.\nАхаша ауха Аҧсуа телехәаҧшра иҟанаҵеит Квициани\nивидеоааҧхьара. Уа излаиҳәо ала, Қырҭтәыла аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр\nВано Мерабишьвили иеихсразы аҭакҧхықәра иара ихахьы игеит. Е. Квициани\nҚырҭтәыла арбџьартә мчқәа арегион иалыргаразы ааҧхьара ҟаиҵеит. Уи\nиажәақәа рыла, Кәыдрытәи аҩхааҿы аҿагылара ҟазҵо ашәанцәа аӡын\nааигәахеит азы ҵаҟа ақыҭақәа рахь илбаауеит.\nАхада иофициалтә саит аинтервиу аҿы Р. Қьышьмариа\nизлаиҳәо ала, Е. Квициани ақырҭқәа дырҿагыланы дшықәгылозгьы уи Қарҭ\nаинтересқәа ихьчоит. \"Кәыдрытәи аҩхааҿы аибашьра ахацыркрала\nҚырҭтәылатәи арбџьартә мчқәа уа рыҟазаара аҵаҵҕәы шьақәырҕәҕәахоит,\nизбанзар уажәы Қарҭ ИАР Ашәарҭадаратә Еилазаара арезолиуциа анагӡаразы\nиҵегьы ақәыҕәҕәара аиууеит\", иҳәеит Р. Қьышьмариа.\nГал араион аҟны Ахада изиннаӡа змоу ахаҭарнак агәра\nганы дыҟоуп, Е. Квициани хықәкы хаданы имоуп ақырҭуа ар арегион аҿы\nрыҟазаара аҵаҵҕәаҭара, аришара.\"Кәыдрытәи аҩхааҿы аибашьра иалагар,\nауааҧсыреи атехникеи ралымгара акәым, иалагалатәхоит. Қырҭтәыла уа\nахырҕәҕәарҭа злаҟанаҵо ала, хымҧада аҭагылазаашьа аибарххара иашьҭоуп\",\nҳәа игәы иаанагоит Р. Қьышьмариа.\nУи Кәыдрытәи аҩхааҿы аҭагылазаашьа аибарххаразы аҧсуа\nган ахара адырҵар ҳәа дацәшәоит. \"Ари ҳзышьцылоуп. Уа иаамҩаҧысуа зегьы\nазы аҧсуа ган ахара адырҵоит. Аус аҿы аҭыҧантәи ауааҧсыреи ақырҭуа\nмчрақәеи реиҿагылароуп иҟаҵәҟьоу\", иҳәеит Р. Қьышьмариа.\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь изныкымкәа уажә аҧхьа\nаҳәамҭа ҟаиҵахьан Аҟәа ақырҭқәеи ашәанқәеи реимак аҽшаланамгало.\nАҳәынҭқарра амчрақәа изныкымкәа аҳәамҭақәа ҟарҵахьеит Е. Квициани\nизаҟаразаалак идгылара шыҟамло.\n03.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхада Урыстәыла амуфтиақәа Реилазаара анапхгаҩы имҩаҧиго абжьаҟазаратә\nполитика адгылара аиҭоит\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь адгылара аиҭоит Урыстәыла амуфтиақәа\nРеилазаареи уи ахантәаҩы амуфтии ашеих Равиль Гаинутдини имҩаҧырго\nабжьаҟазаратә политика.\n\"Шәаргьы, шәара ишәзааигәоугьы имҩаҧыжәго\nабжьаҟазаратә политика Аҧсны ахә ҳаракны иршьоит\", иҳәеит Аҧсны Ахада\nР. Гаинутдини Урыстәыла амуфтиақәа рделегациеи рҧылараан аҧшьашаҽны,\nАҟәа.\n\"Аҧсны инхоит згәы разу, иқьиоу ауаа. Урҭ ирҭахуп\nара еиуеиҧшым анцәахаҵарақәа змоу ауаа ҭынч, ҕыҕеибакрада ирыцынхаларц.\nАибачҳара ара ҳаҧсҭазааразы ихадароу акоуп\", иҳәеит С. Багаҧшь.\nАҳәынҭқарра анапхгаҩы иҭабуп ҳәа иеиҳәеит Р.\nГаинутдин жәытәнатәаахыс милаҭрацәала иеилаз, еиуеиҧшым анцәахаҵарақәа\nзмаз ауаа рыла ишьақәгылаз , ашәышықәсақәа рҟынтәи иаауа аҵасеибачҳаратә\nтрадициақәа змоу Аҧсны дахьаҭааз.\nР. Гаинутдин иҳәеит, Аҧсны амчрақәа анцәахаҵаратә\nеибачҳара атрадициақәеи аҧсуа уаажәларра рдоуҳатә мазареи реиқәырхара\nаполитика шымҩаҧнаго. \"Ҳара арахь ҳаара ауаажәларра рыҩныҵҟа аҭынчреи\nаизыразреи еиқәырханы измоу Аҧсны жәлар ҳаҭыр рықәҵареи, рыдгылареи\nиазҳәоуп\", иҳәеит иара.\nУрыстәыла амуфтиақәа Реилазаара ахантәаҩы иҳәеит\nурыстәылатәи амсылмантә еиҿкаарақәа ртәы. Р. Гаинутдин ҷыдала\nиазгәеиҭеит, анцәаимаҵзуҩцәеи аҳәынҭқарратә мчрақәеи реимадарала\nишалыршахо ауаажәларра рҿаҧхьа иқәгылоу апроблемақәа рыӡбара. \"Абас еиҧш\nаусеицра иабзоураны Урыстәыла иалыршахеит адинбжьаратә еизыразреи\nаҭынчреи\", иҳәеит амуфтии.\nР. Гаинутдин аиҧылара аихшьала ҟаҵо ажурналистцәа\nиреиҳәеит, Урыстәыла амсылманқәа Аҧсны имҩаҧысуа ахҭысқәа гәцаракра ду\nшарҭо. \"Ҳара шәыуаажәлар адгылара раҳҭоит. Қарҭнтәи иааиҩуа амақаррақәа\nҳара ашәареи агәаҽанызаареи ҳазцәырыргоит. Иахьа изызхәыцтәу раҧхьаӡа\nиргыланы ашьа акамҭәароуп, избан акәзар уи трагедиахоит аҧсуаа рзы\nадагьы, ақырҭқәа рызгьы. Ҳара Қырҭтәыла анапхгара ааҧхьара аҳҭоит\nаиҿцәажәара ахацыркразы. Ҳара адгылара раҳҭоит Аҧсны ҳанцәахаҵара\nныҟәызго зегьы. Аринахысгьы ҳаиҩызара иацаҳҵалоит\", иҳәеит Р.\nГаинутдин.\nАҧсны ауааҧсыра реиҳараҩык аиашахаҵара ныҟәыргоит.\nАҧсны ҭоурыхла иқьырсиану тәылоуп: раҧхьатәи ақырсиантә уаажәларрақәа\nАҧсны ицәырҵит IV ашәышықәса ҳ.ҟ. Аҧсны иқәынхо амсылмантә еилазаарақәа\nрхыҧхьаӡара 250 рҟынӡа инаӡоит. Аҧсны аамҭақәа зегьы раан адинхаҵаратә\nеибачҳара аҳра ауан. Аиашахаҵареи, ислами рыдагьы, Аҧсны ауааҧсыра\nрыҩныҵҟа иҟоуп акатолицизми, апротестантреи, иудаизми ныҟәызгогьы.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nИеиду Амилаҭқәа Реиҿкаареи Европа Аилазаара Ашәарҭадаратә Еиҿкаареи\nрышҟа Алада Уаҧстәыла аганахьала Қырҭтәыла иҟанаҵаз агеноцид азхаҵаразы\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Жәлар Реизара изаамҭанытәим аилатәараҿы аҧшьашаҽны Алада Уаҧстәыла\nИАР ихадоу амаӡаныҟәгаҩ Кофи Аннани ЕААЕ ахантәаҩы Карел де Гухту рышҟа\nҚырҭтәыла ауаҧс жәлар зҭанаргылаз агеноцид азхаҵаразы иҟаҵаз ааҧхьара\nиадгылеит. Аҧсны иара убас, аус ауеит Қырҭтәыла аганахьала аҧсуа жәлар\nирхыргаз агеноцид афактқәа аизгара иаҿу агәыҧ.\nАҧсны Жәлар Реизара изаамҭанытәим аилатәара иаҭан\nАҧсни Алада Уаҧстәылеи Рхадацәа Сергеи Багаҧшьи Едуард Кокоитыи. Аизара\nиалахәыз минуҭктәи аҿымҭрала агеноцид иалаӡыз аҧсуа жәлари ауаҧс жәлари\nргәаладыршәеит.\nАлада Уаҧстәыла Жәлар Реизара ахашаҽны ИАР ихадоу\nамаӡаныҟәгаҩи ЕААЕ ахантәаҩи рышҟа 1920 шықәсеи 19891992 шықәсқәеи раан\nҚырҭтәыла аганахьала ауаҧс жәлар ирхыргаз агеноцид азхаҵаразы, иара убас\nалада уаҧстәылаа ирхыргаз агеноцид азы Қырҭтәыла азинтә, аморалтә\nҭакҧхықәра адырҵаразы аҳәара ҟанаҵеит.\nАҧсны Жәлар Реизара Алада Уаҧстәыла адгыларазы\nиаднакылаз ақәҵараҿы иарбоуп 1920 шықәсеи 19891992 шықәсқәа раан, иара\nубас 19921993 шықәсқәа раантәи ахҭысқәа аполитикатә-зинтә хәшьара\nрыҭара.\nҲара ақырҭуа политикцәа аимак ҭынч мҩала аӡбаразы\nагәаҳәара рыманы иаабаӡом, иҳәеит аилатәараҿы, Алада Уаҧстәыла Ахада.\nЕ. Кокоиты далацәажәеит иара убас, Украина\nАтәылахьчара аминистрра, ақырҭуа-аҧсуа еимаки ақырҭуа-ауаҧс еимаки\nрҭыҧқәа рахь украинатәи абжьаҟазацәа рдәықәҵаразы иҟанаҵаз аҳәамҭа.\nҲара хықәкыс иҳамаӡам аформат аҧсахра, урыстәылатәи абжьаҟазацәа аимак\nҭышәынтәалахаанӡа рҭыҧ аҿы иҟазаауеит, иаҵшьны иазгәеиҭеит уи.\nАҧсны Ахада иазгәеиҭеит ҳазҭагылоу аамҭазы Қырҭтәылеи\nҳареи ҳаиҿцәажәара алзыршо форматны иҟоу ақырҭуа еиҿкаарақәа Кәыдрытәи\nаҩхаа ралгара шакәу.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nҚырҭтәыла Аҧсны Урыстәыла адҵаразы (аннексиа)\nиҟанаҵаз аҳәамҭа ҵаҵҕәыдоуп Багаҧшь\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь ақырҭуа ган Аҧсны Урыстәыла адҵаразы иҟанаҵаз\nаҳәамҭа ҵаҵаҕәыдоуп, аимак ҭынч мҩала аӡбара иаҧырхагоуп ҳәа\nиҧхьаӡоит.\"Аҧсны ихьыҧшы Хәынҭқарроуп, ус иагьаанхоит\", иҳәеит С.\nБагаҧшь, Иофициалтә саит аинтервиу анаиҭоз.\n\"Иҟоуп аҧсуа уаажәларра ргәаанагара, уи иаҳәоит ҳара\nҳтәыла исуверентәу ҳәынҭқарроуп ҳәа. Ақырҭуа ган Аҧсны амчрақәа рхы\nиақәиҭым ҳәа ирымоу ахыҭхәыцаарақәа, ҵакыдоуп, раҧхьаӡа иргыланы, иара\nубас, ампыҵахаларатә ҟазшьа змоу ажәахыркрақәа аиҿцәажәаратә процесс\nиаҧырхагоуп\", иҳәеит ахада.\nАҧсны Ахада иазгәеиҭеит Урыстәылеи Аҧсни наҟ-ааҟ\nирзыфеидоу, аҩ-ганк ринтересқәа азгәазҭо аизыҟазаашьақәа рыбжьоуп ҳәа.\nИшәгәалаҳаршәоит, УА Ахада Владимир Путин\nишазгәеиҭахьоу Москва Аҧсны анапахьы аагара хықәкыс ишамам атәы.\nАхашаҽны, абҵара мза 1 азы УА атәылахьчара аминистр Сергеи Иванов абри\nаҩыза аҳәамҭа ҟаиҵеит. \"Урыстәыла хықәкыс иамаӡам Аҧсни Алада Уаҧстәылеи\nаннексиа рзура, аха егьи аганахьала ҳара ҳаҿагылоит Қырҭтәыла еибашьрала\nари апоблема аӡбаразы иҟанаҵо аҽазышәарақәа\", иҳәеит УА Атәылахьчара\nАминистрра анапхгаҩы ателеканал Russia Today аинтервиу аҿы.\nИара убас Аҧсны адәныҟатәи аусқәа рминистр С. Шамба\nАхада Иофициалтә саит аредакциа аинтервиу анаиҭоз иазгәеиҭеит, Аҧсны\nисуверентәу ҳәынҭқарраҵас аҿиара ишаҿу, уи Урыстәыла алаӡҩара ҟалашьа\nамаӡам ҳәа. \" Ҳара Урыстәыла иадаагалоит ассоциациатә еизыҟазаашьақәа\nрҳәаа иҭагӡаны зинла иеиҟароу аусеицура. Абри ауп иаҳәо Аҧсны Жәлар\nРеизара УА анапхгара ашҟа иҟанаҵаз ааҧхьарагьы\", иҳәеит С. Шамба.\nАҧсны Адәныҟатәи Аусқәа Рминистр иажәақәа рыла, УА\nатәылахьчара аминистр иҳәамҭа, раҧхьаӡа иргыланы иаҳәо Урыстәыла аимак\nҭынч мҩала аӡбара ишадгылоу атәоуп.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАҧсны\nАхадеи Алада Уаҧстәыла Ахадеи Қырҭтәыла Ахада иҧылара иазхиоуп Қарҭаа\nзнапы аҵарҩыз аиқәшаҳаҭра ианықәныҟәа\n\n\nАҟәа,\nАҧсны Ахадеи Алада Уаҧстәыла Ахадеи Қырҭтәыла Ахада иҧылара иазхиоуп,\nақырҭуа ган уаанӡа знапы зҵаҩыз аиқәшаҳаҭрақәа инарықәыршәаны ахахьы\nиагаз ахыдҵақәа рынагӡара ианалага.\nАбас аҳәоит С. Багаҧшьи Е. Кокоитыи аҧшьашаҽны, Аҟәа,\nАлада Уаҧстәыла Ахада иофициалтә визит анымҩаҧысуаз официалла алаҳәаразы\nрнапы зҵарҩыз аиқәшаҳаҭра (коммиунике). Адокумент аҿы иазгәаҭоуп\nҚырҭтәыла Ахада Алада Уаҧстәыла Ахада ишидигалаз аимак ахьыҟоу\nазҵаарақәа рыӡбаразы аиҧылара.\n\"Аҧсны Ахадеи Алада Уаҧстәыла Ахадеи ҷыдала\nиазгәарҭеит Қырҭтәыла Ахада иҧылара уаанӡатәи аиқәшаҳаҭра инақәыршәаны,\nҚырҭтәыла иамоу ахыдҵақәа хымҧада рынагӡара шьаҭас измоу аиҿцәажәаратә\nпроцесс арҽеира ашьҭахь имҩаҧысроуп ҳәа. Уи азы, раҧхьаӡа иргыланы,\nҚырҭтәыла арбџьартә мчқәа Кәыдрытәи аҩхааи ақырҭуа-ауаҧстә еимакы аҭыҧи\nрыҟнытә иалгатәуп, аҭагылазаашьа аҭышәныртәалара апроцесс шьақәзырҟьо\nиарбанзаалак хымҩаҧгашьак ҟамлароуп\", аҳәоит аиқәшаҳаҭраҿы.\nАҧсни Алада Уаҧстәылеи Рхадацәа аиқәшаҳаҭраҿы аӡбахә\nрҳәеит урыстәылатәи аган иҟанаҵаз ажәалагала атәы Урыстәыла Ахада\nВладимир Путин Қырҭтәылеи, Аҧсни, Алада Уаҧстәылеи алархәны Шәача\nҧшьганктәи аиҧылара амҩаҧгаразы арҭ аҳәынҭқаррақәа ааҧхьара риҭеит. \"Рыцҳарас\nиҟалаз, ас еиҧш аиҧылара М. Саакашьвили дазхиамызт\", абас азгәаҭоуп\nакоммиунике аҿы.\n\"Аимакқәа змоу аганқәа агәреибагара анрыбжьам,\nУрыстәылатәи Афедерациа Ахада ас еиҧш аиҧылара иалахәра уаанӡатәи\nаиқәшаҳаҭрақәа рынагӡара алзыршоз акы акәхон\", ҳәа рыҧхьаӡоит Аҧсни\nАлада Уаҧстәылеи Рхадацәа.\nАдокумент аҿы иазгәаҭоуп, Кырҭтәылаа \"Аҧсны иахцоу\nаиҳабыра\" раҧҵара, Алада Уаҧстәыла Ахада \"иальтернативтәу иалхарақәа\"\nреиҿкаара уҳәа реиҧш иҟоу ахымҩаҧгашьақәа аҭагылазаашьа аҭышәныртәалара\nиаҧырхагоуп, ацәгьаҧышәара иазкуп.\nАҧсни Алада Уаҧстәылеи изларыҧхьаӡо ала, аимак\nаӡбаразы акрызҵазкуа шьаҿаны иҟоуп аганқәа рыбжьара аибашьра\nахацмыркразы аиқәшаҳаҭра анапаҵаҩра, уи азы, хымҧада, аганқәа зегьы\nаимак ҭынч мҩала аӡбара хықәкыс ишрымоу ала агәрагара ыҟазаруоп. Абри\nинадҳәаланы абжьгарақәа ҟарҵоит аиҿцәажәаратә процесс иалахәу зегьы.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nҚУАМ\nар ахаан Аҧсны алагалара ҟалаӡом Адәныҟатәи Аусқәа Рминистрра ахада\n\n\nАҟәа,\nУкраина атәылахьчара аминистрра абжьаҟазаратә контингент \"Адемократиеи\nаекономика аҿиареи рзы аиҿкаарақәа\" (иаҧҵоуп ҚУАМ атәылақәа Қырҭтәыла,\nУкраина, Азербаиџьан, Молдавиа рыла) Аҧсны ралагаларазы агәҭакқәа\nҟалашьа змам роуп. Абас иҳәеит Аҧсны Ахада Иофициалтә саит аинтервиу аҿы\nатәыла адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Шамба.\nАтәыла адәныҟатәи аусқәа рнапхгаҩы дахцәажәеит,\nааигәа Украина атәылахьчара аминистр Анатолии Гриценко иҟаиҵаз аҳәамҭа.\nУи излаҳәо ала, 2007 шықәса актәи азбжазы Аҧсны, Алада Уаҧстәыла,\nПриднестровие иҟоу абжьаҟазацәа рыҧсахра алшоит ҚУАМ атәылақәа рыртә\nконтингент ала.\n\"Уи ахаан ҟалашьа амаӡам\", абас иҳәеит С. Шамба,\nАҧсны абжьаҟазаратә мчқәа рыҧсахразы ҚУАМ иамоу агәҭакқәа дрыхцәажәо. \"Ақырҭуа-аҧсуа\nеимакы аҭыҧаҿы абжьаҟазаратә операциақәа рҳәаа иҭагӡаны имҩаҧгахо\nиарбанзаалак аиҭакрақәа аҩ-ганк ақәшаҳаҭзароуп. Ҳара иалҳаршаӡом Аҧсны\nатәым ҳәынҭқаррақәа рыр алагалара\", иҳәеит С. Шамба.\n\"Аҧсны азыразуп урыстәылатәи абжьаҟазаратә\nоперациақәа ирымоу алҵшәақәа, урҭ рыҧсахразы азҵаара ақәыргыларагьы\nхықәкыс иҳамаӡам\", иазгәеиҭеит Аҧсны Адәныҟатәи Аусқәа Рминистр. \"Аха,\nихадароу, абжьаҟазаратә мчқәа, мамзаргьы аиҿцәажәаратә процессқәа\nирыдҳәалоу аиҭакрақәа рымҩаҧгара аналшо иара абжьаҟазаратә процесс\nаныҟоу ауп. Уи аанкылахоит Қырҭтәыла ИАР Ашәарҭадаратә Еилазаара\nарезолиуциа анагӡара иалагаанӡа\", иҳәеит аминистр.\nАҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь уи аҧхьа агәра ганы иҳәеит\nабжьаҟазаратә мчқәа Аҳәынҭқарраҿы ишаанхо. \"Ҳара мап ацәаҳкуеит\nабжьаҟазаратә мчқәа ралгара, мамзаргьы абжьаҟазаратә контингент\nаинтернационализациа азура. Арҭ ашықәсқәа зегьы абжьаҟазаратә мчқәа\nирыбзоураны аибашьра хацыркымызт. Урҭ рхықәкы нарыгӡеит\", иҳәеит Ахада.\nИАР Ашәарҭадаратә Еилазаара 2006 шықәса жьҭаара мзазы\nақырҭуа-аҧсуа еимакы аҭыҧ аҿы абжьаҟазаратә мчқәа рмандат иацнаҵеит 2007\nшықәса мшаҧымза 15 нӡа. \"Аилазаара ишьақәнарҕәҕәоит Қырҭтәыла иҟоу ИАР\nахылаҧшыҩцәа Рмиссиеи ИАР иатәу абжьаҟазаратә мчқәеи русеицура аҵак ду,\nизбанзар урҭ ҳазҭагылоу аамҭазы аимак аҭышәныртәалара рылшоит\", абас\nаҳәоит ИАР Ашәарҭадаратә Еилазаара арезолиуциаҿы. Ашәарҭадаратә\nеилазаара, иара убас Қырҭтәыла ашҟа ааҧхьара ҟанаҵеит Кәыдрытәи аҩхаа ар\nалыргаразы, аибашьратә ажәахыркрқәеи ацәгьаҧышәарақәеи рыҟнытә\nрҽааныркыларц азы.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\n2007\nшықәсазтәи Аҧсны аҳәынҭқарратә биуџьет апроект иазҧхьагәанаҭоит\nахашәалақәеи аныхтәқәеи 37% реизҳара\n\n\nАҟәа,\nАҧсны аҧыза-аминистр Алеқсандр Анқәаб ахашаҽны аиҳабыра реилатәараҿы\nаекономика аҟәша аминистрцәа ҩымш риҭеит 2007 шықәсазтәи аҳәынҭқарратә\nбиуџьет апроект алгаразы, абас ааицҳауеит Аҧсны Ахада Иофициалтә саит\nакорреспондент. Апроект излазгәанаҭо ала, 2006 шықәсазы 1,236 млрд. мааҭ\nрҟынӡа иҟаз аплан иаҿырҧшны 2007 шықәсазтәи аҳәынҭқарратә биуџьет\nахашәалақәеи аныхтәқәеи 37% ирызҳароуп.\nАиҳабыраҿы аҳәынҭқарратә проект аус анадырула нахыс\nуи дәықәҵахоит жәлар реизарахь, адепутатцәа ианышьақәдырҕәҕәа ашьҭахь,\n2007 шықәсазтәи аҳәынҭқарратә биуџьет Аҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь ишҟа\nинагахоит инапы аҵаиҩразы.\nАҳәынҭқарра Ахада Иофициалтә саит аредакциа аинтервиу\nанаиҭоз 2007 шықәсазтәи абиуџьет ашәагаа ибзиоуп ҳәа азиҳәеит. Аҧсны\nаганахьала макьана аекономикатә санкциа шаҧыхымгьы, аекономика\nаизҳараҿы арбага ҳаракқәа раарҧшра ҳалшоит. Аҳәынҭқарратә биуџьет\nашәага-зага хадақәа раҳаракра\nаекономика ашьҭыҵра шаҳаҭра азызуа акоуп, иаҳәеит Аҧсны Ахада.\nАҧсны аҳәынҭқарратә биуџьет 2007 шықәсазы\nирдыркылараны иҟоуп ибалансыркны, ахашәалақәеи аныхтәқәеи 1,236 млрд\nмааҭ ираҟараны. Ҽааны абиуџьеттә политикаҿы ихадараны иҟалоит\nагәабзиарахьчара, аҵараиура, атәылахьчара, азинхьчаратә усура.\nАҧсны Аҳәынҭқарра Афинансқәа рминистрраҿы ахада\nиофициалтә саит акорреспондент ишиарҳәаз ала, 2007 шықәсазтәи абиуџьет\nахашәалақәа реилазаарахь иааираны иҟоуп аҳазалхратә ҳазақәа рыҟнытә\n219,021 млн. мааҭ, ахәҧсацҵахьтә ашәахтә аҟнытә 186, 086 млн. мааҭ,\nауааҧсыра рыҟнытә ахашәалахәтә шәахтә 103,278 млн. мааҭ, анаплакқәеи,\nаиҿкаарақәеи, абанкқәеи рхашәалақәа рахьтә ашәахтәқәа рыҟнытә 87,735\nмлн. мааҭ, агьырҭ ашәахтәқәеи аизгақәеи рахьтә 449,239 млн.мааҭ.\nАҧсны аҳәынҭбиуџьет аныхтәқәа рыҟнытә 2007 шықәсазы\nазинхьчаратә усбарҭақәеи, апрокуратуреи, аӡбарҭақәеи ирхыҧхьаӡалахо 290,\n758 млн. мааҭ артәоит, атәылахьчаразы 187,516 млн. мааҭ, аҵараиуразы\n84, 315 млн. мааҭ, агәабзиарахьчара 42, 992 млн. мааҭ,\nаремонттә-аиҭашьақәыргыларатә усурақәа рзы 51,65 млн. мааҭ,\nаҵарадырразы 30,853 млн. мааҭ, АИХ рзы 18,671 млн. мааҭ,\nақыҭанхамҩазы 6,335 млн. мааҭ, жәлар рынхамҩа иазкхо аинвестициақәа\n3млн. мааҭ артәоит.\n2006 шықәсазтәи Аҧсны аҳәынҭқарратә биуџьет азакәан\nинақәыршәаны абиуџьет ахашәалеи аныхтәи 901 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоит.\n02.11.2006\nabkhaziagov.org\n\n\nАлада\nУаҧстәыла Ахада официалтә визитла Аҟәа даҭаауеит\n\n\nАҟәа,\nАҧшьашаҽны, жьҭаара 2 инаркны Аҧсны официалтә визитла даҭаауеит Алада\nУаҧстәыла Ареспублика Ахада Едуард Кокоиты. Шьыжьымҭан ареспублика\nанапхгаҩы дидикылоит Аҧсны Ахада Сергеи Багаҧшь. Уи ашьҭахь имҩаҧысраны\nиҟоуп Е. Кокоитыи Аҧсны Жәлар Реизара адепутатцәеи.\nАхада Иофициалтә саит аредакциа ашҟа ишаарыцҳаз ала,\nЕ. Кокоиты хықәкыс имоуп С. Багаҧшьи адепутатцәеи Қырҭтәыла аганахьала\nауаҧс жәлар ирхыргаз агеноцид афактқәеи, Алада Уаҧстәыла\nауаажәларратә-политикатә ҭагылазаашьеи, Ареспублика Ахада иалхрзы\nимҩаҧысраны иҟоу абжьыҭирақәеи, ахьыҧшымразы ареферендуми рзы адырра\nрыҭара. Ауаҧсаа рнапхгаҩы ивизит иалыршаны иазҧхьагәаҭоуп аҩ-ҳәынҭқаррак\nрыбжьара аҵарадырреи акультуреи рыҟәшаҿы аусеицуразы аиқәшаҳаҭра\nанапаҵаҩра.\nИшәгәалаҳаршәоит, 2006 шықәса жьҭаара 12 рзы Алада\nУаҧстәыла имҩаҧысраны ишыҟоу атәыла ахада иалхразы абжьыҭиреи Алада\nУаҧстәыла ахьыҧшымреи Урыстәыла алалареи рзы ареферндум. Аҧсны\nисуверентәу демократитә ҳәынҭқарраны, жәларбжьаратәи азин иасубиктны\nишыҟоу ала рылазҳәаз Аҧсны Аконституциазы ареферендум мҩаҧысит1999\nшықәса жьҭаара 3 рзы. Аҧсны Жәлар Реизара 2006 шықәса жьҭаара 18 рзы\nиаднакылеит УА ашҟа Аҳәынҭқарра ахьыҧшымра азхаҵареи Урыстәылеи Аҧсни\nрыбжьара ассоциативтә еизыҟазаашьақәа рышьақәыргыларазы ааҧхьара. Уи\nаҧхьа УА ашҟа ааҧхьара дәықәырҵахьан Аҧсны ауаажәларратә еиҿкаарақәа.\nАҧсни Алада Уаҧстәылеи аиҩызареи аусеицуреи рзы\nаиқәшаҳаҭра рыбжьоуп, аиқәшаҳаҭра рыбжьоуп иара убас, аҩ-ҳәынҭқаррак\nрахьтә руак аҟны аибашьра ианалага ацхыраара аҭара азҧхьагәазҭо.\nАҩ-ҳәынҭқаррак Ажәларқәа рзинқәеи рдемократиеи Аидгылара иалахәуп.\nАҧсни Алада Уаҧстәылеи русеицура аполитикатә ҵак ду амоуп:\nаҩ-ҳәынҭқаррак рхьыҧшымра азхаҵара иазықәҧоит.\n01.11.2006\nabkhaziagov.org","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-05","url":"http:\/\/www.kapba.de\/News-A-Abtsara2006.html","date":"2018-01-20T23:00:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-05\/segments\/1516084889736.54\/warc\/CC-MAIN-20180120221621-20180121001621-00506.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9990534186,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.999053418636322}","num_words":10532,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":11806.7,"cluster_detection":-1} {"text":"Аԥсны аеконмика аминистр ихаҭыԥуаҩ Заур Гәлиа арадио Sputnik аефир аҟны аминистрра 25 шықәса ахыҵразы лкаақәак ҟаиҵеит.\nIX Аԥсны-Урыстәылатәи аусутә форум аҟны Аԥсны аекономика аминистр Адгур Арӡынба далацәажәеит Аԥсни Урыстәылеи 10 шықәса рыҩныҵҟа русеицура.\nЖьҭаарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба ажәахә ҟаиҵеит Ажәбатәи Аҧсны-Урыстәылатәи аустә форум Апленартә еилатәараҟны.\nЖьҭаарамза 6 рзы алаинер «Аҳ Владимир» ачарҭ аҟны Шәача имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарраҟнытиә аделегациеи Шәача ақалақь Администрациеи, АУ «ШӘАЧА АМШЫНБАҔӘАЗА», аил...\nАҧсны Аҳәынҭқарраҟнытә аделегациа жьҭаарамза 3 инаркны жьҭаарамза 6-нӡа Москва имҩаҧысуа Жәларбжьаратәи афорум «Урыстәылатәи афымцамч амчыбжь – 2018 шықәса»&nbs...\nЖьҭаарамза 17 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр ихаҭыҧуаҩ Баҭал Ҭарбеи Урыстәылатәи Афедерациа Афымцамч аминистр ихаҭыҧуаҩ Павел Сорокини Москва абылтәы-фымцамчтә усхк аҟны ҩ-ганктәи аусеицура азҵаарақәа ирылацәажәеит.\n2018 шықәса жьҭаарамза 12 рзы Аҧсны Аекономика аминистрреи Урыстәыла Аекономика аҿиара аминистрреи раҧшьгарала Аҟәа иҟоу Урысконгресс Афонд иҟанаҵаз адгыларала имҩаҧысит ҩ-тәылак рыбжьара ахәаахәҭра-економикатәи акультуратәи еимадарақәа рырҿиара иазку Ажәбатәи аҧсны-урыстәылатәи аустә форум.\nЖьҭаарамза 12 рзы Ажәбатәи аҧсны-урыстәылатәи аустә форум апленартә еилатәара аихшьалақәа рыла имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминситр Адгәыр Ардзынбеи Аҩадатәи Кавказ аусқәа рзы УА Аминистр ихаҭыҧуаҩ Игор Кошини рыпресс-брифинг.\nЖьҭаарамза 12 рзы Ажәбатәи Аҧсны-Урыстәылатәи аустә форум аҳәаа иҭагӡаны ирылаҳәоуп анаплакҩцәа русураҟны Есышықәсатәи Амилаҭтә еицлабра.\nЖьҭаарамза 12 рзы Аҧсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр Адгәыр Арӡынба ажәахә ҟаиҵеит Ажәбатәи Аҧсны-Урыстәылатәи аустә форум Апленартә еилатәараҟны.\nЖьҭаарамза 6 рзы алаинер «Аҳ Владимир» ачарҭ аҟны Шәача имҩаҧысит Аҧсны Аҳәынҭқарраҟнытиә аделегациеи Шәача ақалақь Администрациеи, АУ «ШӘАЧА АМШЫНБАҔӘАЗА», аилахәыра и компании «Амшынеиқәатәи акруизқәеи» рхаҭарнакцәа реиҧылара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2018-51","url":"http:\/\/mineconom-ra.org\/ap\/","date":"2018-12-14T03:57:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2018-51\/segments\/1544376825349.51\/warc\/CC-MAIN-20181214022947-20181214044447-00071.warc.gz","language":"abk","language_score":0.992646575,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9926465749740601}","num_words":453,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.327,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":23676.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nакоронавирус\nдаҽа\n28-ҩык\nирыдырбалеит\nиҳаҩсыз\nуахыки-ҽнаки\nрыла\n19:07 01.03.2021\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 12842-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 12387-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 202-ҩык.\nАҟәатәи\nарратә\nгоспиталь\nCOVID-19\nзлаз\nаҵыхәтәантәи\nапациент\nдылырҩааит\nАлаҵа\n\"Спутник\nV\"\nхара\nимгакәа\nАԥсныҟа\nиаагахар\nҟалоит\n19:45 01.03.2021\n11\nМиқаа Гал аус зуа агәрагаратә кәалаԥқәа рзы: иарбанзаалак қьаадк иамыԥхьаӡакәа иаанымхацт\nГал араион ахадара апресс-маҵзура аиҳабы Ерик Миқаа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит ақалақь аҩныҵҟа иқәшыргылоу агәрагаратә кәалаԥқәа аус шыруа атәы.\n16:40 01.03.2021\n12\nАмиссиа ҷыда: урыстәылатәи амедусзуҩцәа Аҟәа амедалқәа ранаршьеит\nЖьҭаара 20 раахыс урыстәылатәи аҳақьымцәа астационартә хәышәтәра рзымҩаԥыргеит 500 пациент, ахәышәтәра-диагностикатә комплекстә уснагӡатә анагӡаразы.\n15:53 01.03.2021\n7\nАхсаалага \"Мир\" аҟынтәи аҳәаанырцәтә електронтә ԥараҭрақәа рхарҭәаара ааныркылоит\nАгәыҩбара узҭаша аоперациақәа ирхырҟьаны аҳәаанырцәтә електронтә ԥараҭрақәа рҟынтә аоперациақәа рзин аанкылоуп.\n14:23 01.03.2021\n15\nАмаининг-ферма зҵакыраҿы иҟаз акаҭран зауад адиректор иусура дамырхуеит\nАԥсны Аминистрцәа реилазаара аусԥҟала аҳәынҭқарратә усбарҭақәа рҵакырақәеи рхыбрақәеи рҿы акриптовалиута аиуразы ахархәагақәа рықәыргылара ҟалом.\nАԥсны амаинингтә фермақәа раҿыхра\n13:36 01.03.2021\n9\nАексперт: Аԥсны абиуџьет азы ихәарҭахоит ашықәс зегьы иалагӡаны апутиовкақәа рҭилар\nАреспублика аҳауатә ҭагылазаашьа анаалоит амедицинатә ԥсшьара. Уи иахьа актуалра амоуп аҳәаанырцә аҳәаақәа ахьарку иахырҟьаны.\n12:50 01.03.2021\n9\nБжьаниа Урыстәыла АА амобилтә госпиталь амедусзуҩцәа русураз иҭабуп ҳәа реиҳәеит\nУрыстәыла Атәылахьчара аминистрра иатәу амобилтә госпиталь 2020 шықәса жьҭаара 20 рзы аусура иалагеит, аусура хыркәшахеит хәажәкыра 1 азы.\n12:14 01.03.2021\n10\nШә-тоннак рҟынӡа амимоза Аԥснынтә Урыстәыла иаларгалеит жәабранмзазы\n2021 шықәсазы аҳауаԥхарра иахҟьаны ашәҭсезон заахеит. Амимозашәҭ абжьааԥны жәабранмза аҽеиҩшамҭаз акәын аҭира ианалагоз. Сынтәа жәабранмзатәи ашәҭ аекспорт 2020 шықәса иаԥнагеит абри аамҭа иаҿырԥшны.\n11:03 01.03.2021\n10\nСергеи Багаԥшь иреиӷьу ибаҟа алкааразы онлаин-бжьыҭира иалагеит\nАԥсны аҩбатәи ахада Сергеи Багаԥшь ибаҟа апроектқәа рзы аицлабра аартын 2019 шықәса ԥхынгәы 1 азы. Азыҳәақәа рыдкылара хыркәшан 2020 шықәса ԥхынҷкәын 10 рзы.\n10:15 01.03.2021\n9\nSputnik амчыбжь: Аԥсны алоготип, амаининг аҿагылара, ахада иҿы Ауаажәларратә хеилак\nАҵыхәтәантәи аӡынра мчыбжь хҭысла ибеиан: антиковидтә уснагӡатәқәа ԥыҭк рԥсыҽын, ареспубликаҿ афымцамч ахархәара еиҭа ишьҭыҵит, Аҟәатәи ахатә школ аҿы абылра ҟалеит, иалкаан атуристтә логотип.\n09:29 01.03.2021\n17\nПицундантәи ареспубликатә мҩаду аҟынӡа амҩа аремонт хыркәшоуп\nПицундантәи ареспубликатә мҩаду ахь уназго амҩа аремонт иалаган Аԥсны асоциал-економикатә ҿиаразы Аинвестпрограмма аҳәаақәа ирҭагӡаны 2020 шықәса абҵарамзазы. Иазоужьын 80 миллион мааҭ.\n19:23 28.02.2021\n24\nАшьапылампыл азы Аԥсны аҿар еизгоу ркоманда Ростов акоманда иаҵахеит\nАԥсназы ростовтәи акомандеи иареи реицыхәмарра аԥшьбатәи аиҩызаратә хәмарра акәхеит аҵара-ҽазыҟаҵаратә ҽеизгарақәа рҳәаақәа иҭагӡаны.\n14:20 28.02.2021\n17\nАԥсны ауахәамақәа рҿы анцәаимҵаныҳәарақәа ирылагеит\nАԥсуа иашахаҵаратә уахәама аиҳабы аиереи Виссарион Аԥлиа жәабран 20 рзы аҳәамҭа ҟаиҵахьан Аԥсны ауахәамақәа рҟны анцәаимҵаныҳәарақәа шаанкылахо Аԥсуа иашахаҵаратә уахәама астатус аҭыԥ иқәҵахаанӡа.\n09:40 28.02.2021\n9\nУрыстәыла аушьҭратә ԥышәарақәа рыҭира аԥҟарақәа рԥсыҽуп 2021 шықәсазы\nУрыстәыла аԥыза-министр Михаил Мишустин аҵара аминистрреи Рособрнадзори хәажәкыра 29-нӡа рнапы ианиҵеит аиҭакрақәа азгәаҭаны азинтә акт еиқәдыршәарц.\n22:17 27.02.2021\n36\nАкоронавирус зцәа иалаз даҽа ԥшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит Аԥсны\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 200-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 26-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n18:08 27.02.2021\n12\nЧуазԥҳа ахәыҷбаҳчақәа русура аиҭахацыркразы: ҳусура цәыббра акы иаҩызаны ҳалагеит\nАҟәатәи ахәыҷбаҳча \"Ашьхыц\" аметодист Асмаҭ Чуазԥҳа арадио Sputnik аефир аҿы илҳәеит ахәыҷқәа акыраамҭа ахәыҷбаҳчақәа рахь рымнеира даара ирныԥшит ҳәа.\n14:30 27.02.2021\n348\nАнра анасыԥ: ахшара дызмауа аԥҳәыс лыцхраара иадҳәалоу ақьабзқәа\nАԥсуаа ахшара дызмауаз аԥҳәыс илыцхрааразы имҩаԥыргон ақьабзқәа. Урҭ рахьтә акык-ҩбак шәыдаагалоит, аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа ркандидат адоцент Сима Дбарԥҳа лусумҭақәа шьаҭас иҟаҵаны.\n12:16 27.02.2021\n20\nАслан Бжьаниа Аԥсны ажурналистцәа рзанааҭтә ныҳәамш рыдиныҳәалеит\nЖәабран 27, 1919 шықәсазы раԥхьаӡа акәны акьыԥхь абеит аԥсуа милаҭтә газеҭ \"Аԥсны\". Ари амш Аԥсны ажурналистцәа рзанааҭтә ныҳәамшны ишьақәырӷәӷәоуп.\n11:27 27.02.2021\n29\nАмилаҭи абызшәеи реиқәырхаразы: агазеҭ \"Аԥсны\" 102 шықәса ахыҵит\n1919 шықәса жәабран 27 рзы иҭыҵит аԥсуа милаҭтә газеҭ \"Аԥсны\" раԥхьатәи аномер. 2001 шықәсазы Аԥсны раԥхьатәи ахада Владислав Арӡынба иқәҵарала ари амш Аԥсны ажурналистцәа рзанааҭтә ныҳәамшны ишьақәырӷәӷәоуп.\n10:40 27.02.2021\n25\nҲагба ауаажәларратә хеилак азы: хӡыргараны иаанхар, анырра ҟанаҵаӡом\nАполитолог Беслан Ҳагба арадио Sputnik аефир аҿы Аԥсны атәыла ахада иҿы иаԥҵоу ауаажәларратә хеилак ахҳәаа аиҭеит, аус ауратәы аҭагылазаашьа аныҟало атәы ҳәа игәаанагара иҳәеит.\n10:00 27.02.2021\n14\nГәылрыԥшь ахада еиҭеиҳәеит иԥшааз акриптофермақәа ишықәыргаз\nАԥсны ахада Аслан Бжьаниа даҭааит Гәылрыԥшь араион, жәабран 26 рзы, хаҭала игәеиҭеит акриптофермақәа раарԥшреи раҿыхра аус шымҩаԥысуа.\nАԥсны амаинингтә фермақәа раҿыхра\nИҵегь аҭагалара\n14:30 27.02.2021\n348\nАнра анасыԥ: ахшара дызмауа аԥҳәыс лыцхраара иадҳәалоу ақьабзқәа\nАԥсуаа ахшара дызмауаз аԥҳәыс илыцхрааразы имҩаԥыргон ақьабзқәа. Урҭ рахьтә акык-ҩбак шәыдаагалоит, аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа ркандидат адоцент Сима Дбарԥҳа лусумҭақәа шьаҭас иҟаҵаны.\n17:24 28.02.2021\n144\nАԥсуаа рҿы аԥҳәыс лхаҵатәы аҵаки уи аныҟәгашьеи\nАԥсуа ԥҳәыс лхаҵатәы иамоу асимволқәа ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n16:00 27.02.2021\n60\nИџьоушьаша ахьыӡқәа: ахатәы хьыӡқәа рышҽырԥсахуази рҵаки\nАԥсуа жәлар рдырраҿы ахьыӡ иадырҳәалон амагиатә, асакралтә ҵакы, ахатәы хьыӡқәа рышҽырԥсахуаз атәы афольклорҭҵааҩ Есма Ҭодуаԥҳа ланҵамҭаҟны.\n11:54 28.02.2021\n47\nАнцәахәқәеи амч лашьцеи: аԥҳәыс лхаҿра аарԥшышьа аԥсуа фольклор аҿы\nАԥсуаа ркультураҿы аԥҳәыс иаанылкыло аҭыԥи лара лхаҿра аԥсуа фольклор аҿы аарԥшышьеи ртәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аусзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.\n22:17 27.02.2021\n36\nАкоронавирус зцәа иалаз даҽа ԥшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит Аԥсны\nИҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла COVID-19 рылоу ирыламу аилкааразы 200-ҩык атестқәа рзыҟаҵан, урҭ рахьтә 26-ҩык акоронавирус рцәа ишалаз аадырԥшит.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-10","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/news\/","date":"2021-03-02T01:58:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-10\/segments\/1614178363211.17\/warc\/CC-MAIN-20210302003534-20210302033534-00336.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9967416525,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9967416524887085}","num_words":1432,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.126,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":18685.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАжәабжьқәа\n\"Аԥсны\nагәалашәара\nашәҟәы\"\nиеизнагоит\nахатәы\nԤсра\nзқәым\nархәҭа\n18:40 06.05.2021\nАпроект \"Аԥсны агәалашәара ашәҟәы\" хықәкыс иамоуп 1941-1945 шықәсқәа рызтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуи 1992-1993 шықәсқәа рызтәи Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьреи рлахәылацәа рыӡбахә аҳәара.\nАиааира\nДу\nамш:\nАԥсны\nақалақьқәа\nрҿы\nЛаҵарамза\n9\nишаԥыло\nАҟәа\nеиҿыркааит\nАибашьра\nДу\nиазку\nакиносахьақәа\nдырбара\n14:34 06.05.2021\n4\nГагра зхала зыԥсы зшьо атуристцәа иалыркаауа ҭыԥуп\nУхала ԥсшьара ацара ахьугәаԥхо аҭыԥқәа рыгәҭа Гагра абыжьбатәи аҭыԥ ннакылоит. Арахь иаҵанакуеит: Иалта, Калининград, Санкт-Петербург, Москва, Краснодар, Красноиарск, Екатеринбург, Казань, Иарославль.\n13:49 06.05.2021\n5\nАладатәи арратә округ аруаа аветеран идырныҳәалеит Аиааира 76 шықәса ахыҵра\nАрратә оркестр амузыкантцәа аветеран изы иадырҳәеит амузыкатә композициақәа, арратә ашәақәа, инапаҿы ирҭеит аҳамҭақәа.\n13:03 06.05.2021\n8\nАҳазалхратә ҭыԥ \"Адлер\" аусзуҩ аҵарҭыша шигоз даанкылоуп\nАҳазалхырҭа аусзуҩ Евразиатәи аекономикатә еидгыла аҳәаа ашәҟәы иҭагаламыз атауар ахыжьразы 30 000 мааҭ иоуит.\n12:21 06.05.2021\n6\nҴахнакьиа: аепидҭагылазаашьа еицәахар, аҳәаа ахысра аԥҟарақәа рӷәӷәахар ауеит\nРоспотребнадзор аҵыхәтәантәи адыррақәа рыла, Урыстәыла атәылауаа Аԥснынтәи ианыхынҳәлак ашьҭахь ПЦР-тестқәа арымҭалар ҟалоит.\n11:37 06.05.2021\n7\nАпроект \"Ԥсра зқәым архәҭа онлаин\" аибашьцәа 800 нызқьҩык ранкетақәа рыла ихаҭәааит\n2021 шықәса лаҵара 9 рзы \"Ԥсра зқәым архәҭа\" онлаин-формат ала имҩаԥгахоит. Аиҿкааҩцәа ирыгәҭакуп акциа атрадициатә формат ала рашәара 24 азы амҩаԥгара.\n10:15 06.05.2021\n6\nМгәыӡырхәатәи ашкол акарантин ашьҭахь иаадыртуеит\nМгәыӡырхәатәи азеиԥшҵараиурҭатә школ мшаԥы 19 рзы иаркын арҵаҩцәеи аҵаҩцәеи акоронавирус ахьрыдбалаз иахҟьаны.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n09:29 06.05.2021\n21\nАфотоцәыргақәҵа \"Абхазия в фокусе-2021\" гран-при занашьоу ихьӡ ҳәоуп\nАфонд \"Амшреи\" Аԥсны акультура аминистрреи еиҿыркааз афотоцәыргақәҵа иалахәын афотоҭыхра абзиабаҩцәа.\n19:18 05.05.2021\n10\nАԥсны аоперштаб: даҽа 36-ҩык акоронавирус рыдырбалеит\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 14702-ы ыҟоуп, ргәы бзиахеит 13660-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 222-ҩык.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n18:36 05.05.2021\n5\nЕвропа ачемпионат ConIFA-2021 амҩаԥгара иахыгоуп\nАуснагӡатә амҩаԥгара ахыгара мзызны иазыҟоу европатәи атәылақәа рҿы апандемиа аҟазаареи алаҵаҟаҵара апроцесси роуп.\n17:41 05.05.2021\n11\nАфотоцәыргақәҵа \"Аиааира ахаҿқәа. Ҳгәалашәареи ҳгәадуреи\" аатит Аҟәа\nАџьынџьтәылатә еибашьра Ду аантәи Аиааира амш иазку афотоцәыргақәҵа мҩаԥысуеит Амилаҭтә библиотекаҿы лаҵара 5-9 рзы.\n17:00 05.05.2021\n8\nАԥсны иҟоу урыстәылатәи аруаа аветеран Аиааира ду лыдырныҳәалеит\nАрратә оркестр амузыкантцәа аветеран лзы иадырҳәеит амузыкатә композициақәа, арратә ашәақәа \"Аиааира амш\", \"Катиуша\" уҳәа егьырҭгьы.\n16:30 05.05.2021\n4\nАпарад аҳауатә хәҭа аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥысит Москва\nУрыстәыла аҳауа-космостә мчқәа Ашҭа Ҟаԥшь иахыкны апарадтә еишьҭагыла мҩаԥыргеит. Аишьҭагыла иалахәын 23 вертолиот, 53 ҳаирплан.\n15:56 05.05.2021\n5\nГагра аромантикатә ԥсшьарҭа ҭыԥқәа ртоп-10 иаҵанакит\nАԥсшьараз заанаҵтәи аҭыԥқәа рҿаҵаратә маҵзура TVIL.RU ишьақәнаргылеит лаҵарамзазтәи аромантикатә ԥсшьарҭаҭыԥқәа ртоп.\n14:47 05.05.2021\n5\nАԥсны атәылауаҩ анаркотикқәа рконтрабандаз иус ӡбоуп\nАӡбарҭа азыӡбала Аԥсны Аҳәынҭқарра атәылауаҩ Евразиатәи Аҳазалхратә Еидгыла аҳәаа закәаншьаҭада анаркотикқәа рахыгаразы ахара ихараҵоуп.\n14:21 05.05.2021\n1\nРоспотребнадзор аҿы еиҭарҳәеит алаҵа аҩбатәи адоза заҭаху\nАкоронавирустә инфекциаҟынтә алаҵа актәии аҩбатәии адозақәа рыбжьара 21 мшы рҟынӡа иладырҟәит, апандемиа аамҭаан аиммунитет еиҳа ирццакны аиҿкааразы.\nАҿкычымазара – акоронавирус Аԥсни адунеи аҿи: иалкаау\n13:38 05.05.2021\n16\nАҟәатәи аӡбарҭаҿ Борис Ачба быжьшықәса ҭакрала ихыгара иқәырҵеит\nАУН \"Аԥсныавтомҩа\" уаанӡатәи адиректор хада Борис Ачба абиуџьет ԥарақәа – 19 471 162 мааҭ итәитәит ҳәа ахарадҵа иҭоуп.\n13:04 05.05.2021\n8\nАбанк иақәлан идырҳәит ҳәа иаанкылоу рырбаандаҩра аҿҳәара иацҵоуп\n\"Амра-Банк\" аҟәатәи аофисцҵа асабрадақәа рҿаҵаны, абџьар ахархәарала идырҳәит хәажәкыра 10 асааҭ 12:20 рзы.\n12:42 05.05.2021\n10\nЛаҵара 6 рзы Аҟәа ахәҭак ӡыда иаанхоит\nАҟәа араионқәа руак аҿы лаҵара 6 рзы аӡымҩангагеи аканализациатә коллектори рремонт иалагоит.\n12:19 05.05.2021\n2\nУрыстәыла Аминистрцәа реилазаара аамҭала ахаџьа атәыла алгара азин ааныркылеит\nУрыстәыла ақыҭанхамҩа аминистрра иазыԥхьагәанаҭоит 2021 шықәсазы аиӷ-лых лаҵарҭа ҭыԥқәа рырҭбаара.\n11:55 05.05.2021\n2\nУрыстәылатәи аспортсмен аӡиа Риҵа дыӡсаны еихиҵәеит\nТимур Фаломкин, 42-шықәса зхыҵуа урыстәылатәи аспортсмен, аӡәы аныхьшәашәо адистанциа дуқәа дыӡсаны дырхысуеит.\nИҵегь аҭагалара\n16:47 04.05.2021\n371\nАслан Бжьаниа Аԥсны Афырхаҵа Сергеи Дбар ибаҟа амҵан ашәҭқәа шьҭеиҵеит\nАԥсны Афырхаҵа, аинрал-леитенант, Ахьӡ-аԥша I аҩаӡара занашьоу Сергеи Дбар иԥсы ҭаны дыҟазҭгьы лаҵара 2 рзы 75 шықәса ихыҵуазаарын. Аԥсны имҩаԥысуеит ар рԥыза игәалашәара иазку усмҩаԥгатәқәа.\n10:07 04.05.2021\n224\n\"17-тәи\", мамзаргьы \"Аду\": Аԥсны Афырхаҵа Сергеи Дбар игәалашәаразы\n1992-1993 шықәсқәа рызтәи Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьраан Гәымсҭатәи ахырӷәӷәарҭа акомандаҟаҵаҩыс иҟаз, Аԥсны Афырхаҵа, аинрал-леитенант Сергеи Дбар диижьҭеи 75 шықәса ҵуеит. Аԥсны Аиааира азаагаразы уи илагала дазааҭгылоит иҩыза, Аԥсны Афырхаҵа Гарри Саманба.\n13:13 04.05.2021\n146\nАԥсуа ҵас ӡырызго, гәыла-дала иаԥсыуоу аҵарауаҩ: Арда Ашәба ииубилеи азы\nАҵарауаҩ-афольклорҭҵааҩ, аетнолог, афилологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат, адоцент, Д.И. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт аиҳабы Арда Ашәба диит лаҵара 4 1971 шықәсазы, иахьа иара иазгәеиҭоит ииубилеитә мшы - 50 шықәса ихыҵра.\n14:32 04.05.2021\n28\nУрыстәылатәи аблогер иԥсҭазаара далҵит Аԥсны 40 мшы имҩаԥигоз амлашьра ашьҭахь\nАхаҵа имҩаԥигоз аԥышәара - акрымфара игәабзиара ааха шанаҭаз инырит 35 амш азы, аха имлашьра иациҵеит.\n09:43 05.05.2021\n23\nАхра Аҩӡба идгылаҩцәа Аԥсны ААРи АШәМеи рҵакырақәа аанрыжьит\nЛаҵара 4 асааҭ 23.00 рзы еизаз Ахра Аҩӡба иуацәеи иҭынхацәеи, уаанӡа Аԥсны Ашәарҭадаратә маҵзура ахыбра аҿаԥхьа игылаз, ииасит Аԥсны Аҩныҵҟатәи аусқәа рминистрра аганахь.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-21","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/news\/","date":"2021-05-06T16:29:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-21\/segments\/1620243988758.74\/warc\/CC-MAIN-20210506144716-20210506174716-00336.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9975720644,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9975720643997192}","num_words":1274,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":19214.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАпресс-релизқәа\nАИХ\nрдаҟьақәа\nрҿы\nаибашьратә\nҭоурыхқәа\nрырҿыцра:\nSputnikPro\nавебинар\n11:23 23.04.2020\nМшаԥы 24 асааҭ 13:00 рзы Жәларбжьаратәи арккаратә программа SputnikPro ахәбатәи онлаин-сессиа аусура иаланаргоит \"Аиааира амш азы апроект ҷыда ма аинтерес аҵаҵаны аматериалқәа рсериа шыҟаҵатәу\" атемала.\nSputnikPro\nиааиуа\nавебинар\nаҟны\nавеб-анализ\nамҩаԥгашьа\nиалацәажәоит\nАмцжәабжьқәа\nшеилкаатәу:\nSputnikPro\nаҟынтәи\nонлаин-сессиа\nҿыц\n20:20 01.10.2020\n35\nSputnik апресс-центр аҟны еиҭарҳәоит аԥсуаа рҿы аӡахәааӡара аҭоурых\nЖьҭаара 2 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Фарид Кәабахьиеи Николаи Ачбеи рышәҟәы \"Ажәытәан аԥсуаа рҟны аӡахәааӡареи аҩыҟаҵареи\" иазку апресс-конференциа.\n09:28 23.09.2020\n11\nSputnik аҿы иалацәажәоит самбо азы Афон ҿыц имҩаԥысуа XVII Жәларбжьаратәи атурнир\nЦәыббра 23 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Афон ҿыц имҩаԥысран иҟоу XVII-тәи Жәларбжьаратәи атурнир иазку апресс-конференциа.\n16:08 10.09.2020\n17\nSputnik аҟны иалацәажәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа\nАлхас Шамбеи Азамаҭ Багаҭелиеи еиҭарҳәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа ртәы.\n14:00 03.09.2020\n12\nSputnikPro авебинар: Telegram-револиуциа Белоруссиа - ахҭысқәеи афактқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n12:05 06.08.2020\n7\nSputnikPro: \"МИА \"Россия сегодня\" аредакциатә \"кҿаҩра\". Апрофессионалтә ҟазара амаӡақәа\"\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n11:13 23.07.2020\n13\nSputnikPro авебинарқәа: АИХ рҟны абренд-контент – аҷыдарақәеи аԥеиԥшқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n15:05 20.07.2020\n16\nSputnik апроект ҿыц аусура хацнаркит\nАмультимедиатә проект ҿыц – Асовет Еидгыла атәылақәеи Москвеи рҟны аус зуа Sputnik аредакциақәа 13 русеицура иалҵшәоуп.\nАолимпиада-80\n18:50 16.07.2020\n12\nSputnik апресс-центр аҿы \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа ҟалоит\nԤхынгәы 17, асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Агәыҳалалратә еиҿкаара \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа. Апресс-конференциаҟны аиҿкаара аилазаара ҿыц аӡбахә ӡыргахоит.\n14:51 25.06.2020\n9\nSputnikPro авебинар: Аҽышԥеиҭанакуеи адунеи апандемиа ашьҭахь?\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n16:41 17.06.2020\n10\nSputnikPro авебинар: уажәабжь ацитата алырхырц азы иҟаҵатәуи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik имҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны онлаин-сессиақәа.\n14:55 09.06.2020\n40\nАзҵаарақәа жәпакы: Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Sputnik аҿы ипресс-конференциа\nАурыс-аԥсуа еизыҟазаашьақәа, акоронавирус иаҿагылан ақәԥара, Аиааира 75 шықәса ахыҵреи Урыстәыла Амши разгәаҭара уҳәа Sputnik аҿы имҩаԥгаз апресс-конференциаҿ ирылацәажәеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианини Россотрудничество анапхгаҩы Вадим Чехеи.\n17:24 05.06.2020\n28\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ аурыс-аԥсуа усеицура далацәажәоит\nРашәара 9 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысуеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин ипресс-конференциа.\n18:22 03.06.2020\n12\nSputnikPro авебинар: аинфопродиусерра – азанааҭ амаӡақәа\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik иацнаҵоит онлаин-сессиақәа рымҩаԥгара SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n10:07 25.01.2020\n47\nSputnik аҿы Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол аадыртуеит\nАжьырныҳәа 27 асааҭ 11:00 рзы Sputnik амультимедиатә пресс-центр аҿы апроект SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны ихацыркхоит Ажурналистцәа қәыԥшцәа рышкол.\n18:32 20.12.2019\n32\nSputnik апресс-центр аҿы Россотрудничество аусура аихшьаалақәа ҟарҵоит\nԤхынҷкәын 23 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Аԥсны иҟоу Россотрудничество ахаҭарнакра аусура аихшьаалақәа ирызкны апресс-конференциа.\n15:28 17.12.2019\n20\nSputnik апресс-центр аҿы акциа \"Агәалашәара амҩа\" иалацәажәоит\nԤхынҷкәын 18 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҟны имҩаԥгахоит акциа \"Агәалашәара амҩа\" амҩаԥгара иазку апресс-конференциа.\n14:34 12.11.2019\n19\nЖәларбжьаратәи ахортә фестиваль иалацәажәоит Sputnik аҟны\nАбҵара 13 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Жәларбжьаратәи ахортә фестиваль \"Шьардаамҭа\" иазку апресс-конференциа.\n17:28 04.11.2019\n38\nSputnik аҟны аԥсуа боксиор Игор Адлеиба ипресс-конференциа ҟалоит\nАбҵара 5 асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп WBO аверсиала аҿарацәа рыбжьара адунеи ачемпион Игор Адлеиба ипресс-конференциа.\n16:03 04.11.2019\n29\nSputnik апресс-центр аҿы Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа ирылацәажәоит\nАбҵара 5 асааҭ 10:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысраны иҟоуп апресс-конференциа апроект \"Аԥсуа Баагәара ду амаӡақәа\" аихшьаалақәа ирызкны.\n18:23 23.10.2019\n21\nSputnik аҿы еиҿкаахоит абалерина Иулиа Деденкина лыпресс-конференциа\nЖьҭаара 24 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит москватәи аоперетта атеатр абалерина Иулиа Дедекина лыпресс-конференциа.\nИҵегь аҭагалара\n17:34 02.08.2021\n113\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Қәычбериа Гал амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара иазкны\nГал араион ахадара азиндырыҩ Инал Қәычбериа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара шымҩаԥысыз, насгьы уи иацыз ауадаҩрақәа ртәы.\n16:55 03.08.2021\n62\nҲагба: Лада Кавказ имҩаԥысуа ахҭысқәа зегьы Урыстәыла ақәыӷәӷәароуп хықәкыс ирымоу\nЕрмантәылеи Азербаиџьани аҵыхәтәантәи реиҿагыларақәа, ақырҭуа парламент ампыҵахалара ахыхраз арезолиуциа апроект, арҭқәа зегьы хықәкы хадас ирымоу Урыстәыла Лада Кавказ ақәыӷәӷәароуп хәа азгәеиҭеит арадио Sputnik аефир аҟны аполитолог Беслан Ҳагба.\n20:30 03.08.2021\n41\nАҳақьым Шьоууа COVID-19 аҟынтә аҽацәыхьчаразы: ҳаиқәзырхо алаҵа ауп\nГәылрыԥшь араионтә хәышәтәырҭа аҳақьым хада гәырам Шьоуа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит араион аҿы COVID-19 аларҵәшаразы аҭагылазаашьа зеиԥшроу, насгьы ахәышәтәырҭа ахьынӡеиқәшәо атәы далацәажәеит.\n22:52 02.08.2021\n37\nФҩык акоронавирус злаз ачымазцәа рыԥсҭазаара иалҵит Гәдоуҭатәи ахәшәтәырҭаҿы\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 22227-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 17898-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 313-ҩык.\n20:10 02.08.2021\n37\nКәарҷиа еиҭеиҳәеит адесант аруаа рхеилак иалоу рныҳәамш шазгәарҭо атәы\nАдесант аруааи иҷыдоу анапынҵа назыгӡо архәҭеи рхеилак ахантәаҩы, Леон иорден занашьоу, Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеран Амиран Кәарҷиа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит рныҳәамш шазгәарҭо, рхеилак шаҟаҩы еиднакыло атәы.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/press_release\/","date":"2021-08-05T08:14:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046155458.35\/warc\/CC-MAIN-20210805063730-20210805093730-00272.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9874661565,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9874661564826965, \"oss_Cyrl_score\": 0.012339039705693722}","num_words":1440,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.127,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":16290.9,"cluster_detection":-1} {"text":"Ихарҭәаау аверсиа\nрус\nаԤс\nИхадароу\nАԥсны\nАдунеи аҿы\nАРЕПАТРИАЦИА\nАналитика\nАрадио\nКоӷониаԥҳа лымҩаду\nАтәылауаҩи аиҳабыреи\nҲазлацәажәаша ҳамоуп\nХра злоу ахҭысқәа\nАфотосахьақәа\nАвидеонҵамҭақәа\nАинфографика\nАпресс-центр\nСаида\nЖьиԥҳа\nлышәҟәы\nаӡыргара\nмҩаԥгахоит\nSputnik\nапресс-центр\nаҿы\n18:25 16.03.2020\nХәажәкыра 17, асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит апресс-конференциа аԥсуа журналистка Саида Жьиԥҳа лышәҟәы \"Амра ашәахәақәа\" иазкны.\nАԥсҭазаара\nаинтерес\nззаҵоу\nрзы:\nSputnik\nаҟны\nАжурналист\nқәыԥш\nишкол\nаатит\nSputnik\nапресс-центр\nаҿы\nРоссотрудничество\nаусура\nаихшьаалақәа\nҟарҵоит\n15:00 04.06.2021\n10\nАԥсны ашьапылампыл аԥеиԥш Sputnik апресс-центр аҿы иалацәажәеит\nАшьапылампыл абзиабаҩцәа рлига ахәмаррақәа ирылагоит рашәара 5 азы Аҟәа. Атурнир ахықәкы, заҟа команда алахәхо уҳәа ирылацәажәеит Sputnik апресс-центр аҿы Аԥсны ашьапылампыл азы Афедерациа ахада Ҭарашь Ҳагбеи, ЛФЛ адиректор Кьагәа Кәарцхьиа.\n15:47 08.04.2021\n10\nАшьапылампыл азы Аԥсны ачемпионат мшаԥы 20 рзы иалагоит\nАшьапылампыл азы Аԥсны XXVIII ачемпионат иалахәхоит ареспублика акомандақәа ааба.\n17:24 18.02.2021\n25\nSputnik аҟны иӡыргоуп Аԥсны арҵаҩцәа Рассоциациа асаит\nSputnik апресс-центр аҟны жәабран 18 рзы иӡырыргеит Аԥсны арҵаҩцәа Рассоциациа асаит.\n20:20 01.10.2020\n35\nSputnik апресс-центр аҟны еиҭарҳәоит аԥсуаа рҿы аӡахәааӡара аҭоурых\nЖьҭаара 2 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Фарид Кәабахьиеи Николаи Ачбеи рышәҟәы \"Ажәытәан аԥсуаа рҟны аӡахәааӡареи аҩыҟаҵареи\" иазку апресс-конференциа.\n09:28 23.09.2020\n11\nSputnik аҿы иалацәажәоит самбо азы Афон ҿыц имҩаԥысуа XVII Жәларбжьаратәи атурнир\nЦәыббра 23 асааҭ 14:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Афон ҿыц имҩаԥысран иҟоу XVII-тәи Жәларбжьаратәи атурнир иазку апресс-конференциа.\n16:08 10.09.2020\n17\nSputnik аҟны иалацәажәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа\nАлхас Шамбеи Азамаҭ Багаҭелиеи еиҭарҳәараны иҟоуп Пицунда акурорттә сезон абжьараамҭатә еихшьаалақәа ртәы.\n14:00 03.09.2020\n12\nSputnikPro авебинар: Telegram-револиуциа Белоруссиа - ахҭысқәеи афактқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n12:05 06.08.2020\n7\nSputnikPro: \"МИА \"Россия сегодня\" аредакциатә \"кҿаҩра\". Апрофессионалтә ҟазара амаӡақәа\"\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n11:13 23.07.2020\n13\nSputnikPro авебинарқәа: АИХ рҟны абренд-контент – аҷыдарақәеи аԥеиԥшқәеи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n15:05 20.07.2020\n16\nSputnik апроект ҿыц аусура хацнаркит\nАмультимедиатә проект ҿыц – Асовет Еидгыла атәылақәеи Москвеи рҟны аус зуа Sputnik аредакциақәа 13 русеицура иалҵшәоуп.\nАолимпиада-80\n18:50 16.07.2020\n12\nSputnik апресс-центр аҿы \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа ҟалоит\nԤхынгәы 17, асааҭ 12:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥгахоит Агәыҳалалратә еиҿкаара \"Аԥсны Агәыҳалалра ацҳаражәҳәаҩцәа\" рыпресс-конференциа. Апресс-конференциаҟны аиҿкаара аилазаара ҿыц аӡбахә ӡыргахоит.\n14:51 25.06.2020\n9\nSputnikPro авебинар: Аҽышԥеиҭанакуеи адунеи апандемиа ашьҭахь?\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik онлаин-сессиақәа мҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n16:41 17.06.2020\n10\nSputnikPro авебинар: уажәабжь ацитата алырхырц азы иҟаҵатәуи\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik имҩаԥнагоит арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны онлаин-сессиақәа.\n14:55 09.06.2020\n40\nАзҵаарақәа жәпакы: Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Sputnik аҿы ипресс-конференциа\nАурыс-аԥсуа еизыҟазаашьақәа, акоронавирус иаҿагылан ақәԥара, Аиааира 75 шықәса ахыҵреи Урыстәыла Амши разгәаҭара уҳәа Sputnik аҿы имҩаԥгаз апресс-конференциаҿ ирылацәажәеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианини Россотрудничество анапхгаҩы Вадим Чехеи.\n17:24 05.06.2020\n28\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ аурыс-аԥсуа усеицура далацәажәоит\nРашәара 9 асааҭ 11:00 рзы Sputnik Аԥсны амультимедиатә пресс-центр аҿы имҩаԥысуеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Алексеи Двинианин ипресс-конференциа.\n18:22 03.06.2020\n12\nSputnikPro авебинар: аинфопродиусерра – азанааҭ амаӡақәа\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik иацнаҵоит онлаин-сессиақәа рымҩаԥгара SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны.\n13:00 27.05.2020\n14\nSputnikPro иааиуа авебинар аҟны авеб-анализ амҩаԥгашьа иалацәажәоит\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik иацнаҵоит онлаин-сессиақәа рымҩаԥгара SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны. Лаҵара 29 асааҭ 13:00 рзы имҩаԥысуеит авебинар абри атемала: \"Веб-аналитика от А до Я, или инструменты веб-анализа сайта для новичков\".\n12:22 14.05.2020\n11\nSputnikPro авебинар: аӡбарҭа уаҵанамкуа аматериал аиллиустрациа шазутәу\nЖәларбжьаратәи аинформациатә маҵзуреи арадиои Sputnik арккаратә программа SputnikPro аҳәаақәа ирҭагӡаны лаҵара 15 асааҭ 13:00 рзы имҩаԥнагоит авебинар абри атемала: \"Право на фото: как проиллюстрировать материалы и не нарваться на суды. 10 основных проблем\".\n11:23 23.04.2020\n17\nАИХ рдаҟьақәа рҿы аибашьратә ҭоурыхқәа рырҿыцра: SputnikPro авебинар\nМшаԥы 24 асааҭ 13:00 рзы Жәларбжьаратәи арккаратә программа SputnikPro ахәбатәи онлаин-сессиа аусура иаланаргоит \"Аиааира амш азы апроект ҷыда ма аинтерес аҵаҵаны аматериалқәа рсериа шыҟаҵатәу\" атемала.\n18:00 13.02.2020\n40\nБганба Sputnik Аԥсны \"аклонқәа\" рзы: мзызны иҟоу ҳахьеицырдыруоуп\nЖәабран мза алагамҭазы амессенџьерқәеи асоциалтә ҳақәеи рҟны ицәырҵит еиуеиԥшым алаҳәарақәа амаҵзура Sputnik Аԥсни алоготипи ахархәара рыҭаны.\nИҵегь аҭагалара\n17:34 02.08.2021\n113\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Қәычбериа Гал амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара иазкны\nГал араион ахадара азиндырыҩ Инал Қәычбериа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит амаҵурауаа рхашәалақәа ашәҟәы рҭагалара шымҩаԥысыз, насгьы уи иацыз ауадаҩрақәа ртәы.\n16:55 03.08.2021\n62\nҲагба: Лада Кавказ имҩаԥысуа ахҭысқәа зегьы Урыстәыла ақәыӷәӷәароуп хықәкыс ирымоу\nЕрмантәылеи Азербаиџьани аҵыхәтәантәи реиҿагыларақәа, ақырҭуа парламент ампыҵахалара ахыхраз арезолиуциа апроект, арҭқәа зегьы хықәкы хадас ирымоу Урыстәыла Лада Кавказ ақәыӷәӷәароуп хәа азгәеиҭеит арадио Sputnik аефир аҟны аполитолог Беслан Ҳагба.\n20:30 03.08.2021\n41\nАҳақьым Шьоууа COVID-19 аҟынтә аҽацәыхьчаразы: ҳаиқәзырхо алаҵа ауп\nГәылрыԥшь араионтә хәышәтәырҭа аҳақьым хада гәырам Шьоуа арадио Sputnik аефир аҿы еиҭеиҳәеит араион аҿы COVID-19 аларҵәшаразы аҭагылазаашьа зеиԥшроу, насгьы ахәышәтәырҭа ахьынӡеиқәшәо атәы далацәажәеит.\n22:52 02.08.2021\n37\nФҩык акоронавирус злаз ачымазцәа рыԥсҭазаара иалҵит Гәдоуҭатәи ахәшәтәырҭаҿы\nАепидемиа иалагеижьҭеи Аԥсны акоронавирус зцәа иаланы иаадырԥшыз ауаа рхыԥхьаӡара 22227-ҩык ыҟоуп, ргәы бзиахеит 17898-ҩык, рыԥсҭазаара иалҵит 313-ҩык.\n20:10 02.08.2021\n37\nКәарҷиа еиҭеиҳәеит адесант аруаа рхеилак иалоу рныҳәамш шазгәарҭо атәы\nАдесант аруааи иҷыдоу анапынҵа назыгӡо архәҭеи рхеилак ахантәаҩы, Леон иорден занашьоу, Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аветеран Амиран Кәарҷиа арадио Sputnik аефир аҟны еиҭеиҳәеит рныҳәамш шазгәарҭо, рхеилак шаҟаҩы еиднакыло атәы.\nИҵегь аҭагалара\nSputnik алаҳәара\nSputnik алаҳәара анапаҵаҩра шәылшоит\nАнапаҵаҩра\nМап акра","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/m.sputnik-abkhazia.info\/press_center\/","date":"2021-08-05T08:39:42Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046155458.35\/warc\/CC-MAIN-20210805063730-20210805093730-00370.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9863915443,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.986391544342041, \"oss_Cyrl_score\": 0.01338973082602024}","num_words":1470,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.113,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":17781.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Toggle navigation\nаркра\nGE\nAB\nAM\nAZ\nOS\nEN\nRU\nab\nge\nab\nam\naz\nos\nen\nru\nLive\nЛaив\nАсекциақәа\nAжәабжьқәа\nAвидео\nЕвровизиа\nАрхив\nЕгьырҭ\nҲара иҳазкны\nСара сдаҟьа\nАвторизaциa\nАрегистрaциa\nToggle navigation\nLive\nFB LIVE\nAжәабжьқәа\nАлхрақәа 2020\nаполитика\nауаажәларра\nадунеиаҿы\nаекономика\nарегионқәа\nахҭысқәа\nакультура\nаконфликтқәа\nаибашьра атема\nазин\nИҵегь аҭагалара\nNEWS\nАхьтәы фонд\nҚырҭтәыла акоронавирус 2796 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 2796 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\nАмерика ацҳаражәҳәара - «Ақырҭуа гәахәтәы» ала мшаҧы 19-тәи аиқәшаҳаҭра ганкала алҵра аиҿцәажәарақәа еилазго афакторқәа иреиуп\nСаломе Зурабишвилии Шарль Мишели иформалым аиҧылара мҩаҧыргеит\nАуаажәларра\nАҵыхәтәантәи 24 сааҭ рыла Қырҭтәыла акоронавирус амшала иҧсит 17ҩык апациентцәа\n11:25, 29.07.2021\nАкоронавирус афакт ҿыцқәа рҟынтә 1359 Қарҭ аарҧшуп, Аҷара - 413, Имереҭи Қарҭли - 263\n11:21, 29.07.2021\nҚырҭтәыла акоронавирус 2796 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, даҽа 2796 ҩык апациентцәа ачымазара иалҵит\n11:13, 29.07.2021\nАдунеиаҿы́\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рылa Шәaмaхьтәылa aкоронaвирус 280-ҩык рыдбалан, 99-ҩык ачымазара иалҵит\n12:07, 28.07.2021\nПариж агәҭаны аиувелиртә дәқьан иақәлеит - ирӷьычит 2 миллион евро ахәԥса змоу ахьымаҭа\n09:15, 28.07.2021\nИҳаҩсыз уахи-ҽни рыла Урыстәыла акоронавирус 24 471-ҩык рыдбалан, 796-ҩык иԥсит\n14:39, 22.07.2021\nАжәабжьқәа\nАжәабжьқәа\nАжәабжьқәа зегьы\nАмш зеиҧшрахо\n15°\nахә\nҚaрҭ\nАс\n32°\nамҽ\n33°\nАвалиута акурс\n$\nUSD\n3.0892\n0.007\n€\nEUR\n3.6409\n0.004\n₽\nRUB\n0.041895\n0.028\n£\nGBP\n4.2588\n0.007\nTOP 5\nГьаргь Вашаӡе - \"Ақырҭуа гәахәтәы\" аконституциатә ԥсахрақәа аԥыхагахара алшара асҭом\nШарль Мишель - Қырҭтәыла аполитикатә актиорцәак рҟны аконсультациақәа мҩаԥысуеит\nЕвропарламент адепутат Виола фон Крамон Қарҭ дыҟоуп\nҦхынгәы 30 инаркны Қырҭтәыла амш еилгоит\nВарлам Липартелиани аџьазтә медаль дазықәҧоит #1TVSPORT (авидео)","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-31","url":"https:\/\/1tv.ge\/ab\/","date":"2021-07-30T04:24:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-31\/segments\/1627046153931.11\/warc\/CC-MAIN-20210730025356-20210730055356-00616.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9760268331,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9760268330574036, \"oss_Cyrl_score\": 0.02248881757259369}","num_words":424,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":13922.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\nБеслан Ҳагба\nҲагба Беслан Алықьса-иԥа, аполитикатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат, адоцент. Диит ажьырныҳәа 3 1961 шықәсазы, Аҷандара ақыҭан. 1978 шықәсазы далгеит Аҷандаратәи абжьаратә школ. 1979 - 1981- тәи ашықәсқәа раан – Аҷандара ақыҭа анхаҩы. 1981 шықәсазы дҭалеит Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет, аекономикатә факультет, далгеит 1986 шықәсазы. 1987 -1989 шықәсқәа раан аус иуан абжьгаҩыс Гәдоуҭа араион апартиатә комитет аҟны. 1989 шықәсазы дҭалеит Бақәатәи аполитологиатә институт, далгеит 1991 шықәсазы. 1992-1996 ашықәсқәа рзы аҵара иҵон ақалақь Москва, Урыстәыла апрезидент иитәу аҳәынҭқарратә маҵзура урыстәылатәи академиа аспирантура аҟны, далгеит 1996 шықәсазы. 1997-2014 шықәсқәа рзы аус иуан ақалақь Москва, Урыстәыла апрезидент иитәу аҳәынҭқарратә маҵзура урыстәылатәи академиа арҵаҩыс. 2016 шықәса инаркны иахьанӡа – Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет, аполитологиеи асоциологиеи ркафедра арҵаҩы.\n3\nаматериалқәа\nАамҭа алхра\nАполитолог Беслан Ҳагба: ҳаҩнуҵҟатәи ҳаиҿымкаара ашәарҭара ду ҳҭанаргылоит\n4 Жьҭаара, 17:20\n67\nДзаҭахыуи Аԥсны апрезидент: аҳәынҭқарратә напхгаразы агәаанагара\n26 Цәыббра, 13:42\n118\nАԥсны аполитикатә статус ахцәажәаразы гәаанагарақәак\n2 Цәыббра, 12:10\n321\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nМчыбжьык иалагӡаны\nМызкы иалагӡаны\nШықәсык иалагӡаны\nАамҭа зегьы иалагӡаны\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n10:45\nХра злоу ахҭысқәа: Аҳәԥҳа аԥсуа бызшәа аҭагылазаашьеи, уи арҿиаразы амҩақәеи ирызкны\n09:30\n\"Аԥхыӡ ҿаасҭа збеит, ахәыҷқәа шԥаҟоу\": 37-тәи ашықәсқәа ирылаӡаз Осман Кәакәасқьыр иҭоурых\nИацы\nАкоронавирус рыдырбалеит даҽа 66-ҩык Аԥсны атәылауаа, аӡәы иԥсҭазаара далҵит\nИацы\nАԥсны агәабзиарахьчара аминистрра акоронавирус ахәшәтәразы аԥкаанҵа аиҭакрақәа аланагалеит\nИацы\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Черқьезиа Очамчыра араион иаиуз атрактор ҿыц иазкны\nИацы\nБританиатәи анумизматикатә журнал аҿы икьыԥхьуп Аԥсны аԥаратә музеи иазку астатиа\nИацы\nЧачхалиа Аԥсуаҭҵааратә институти архиви рбылразы: афашизмра иаҟараны сахәаԥшуеит\nИацы\nАԥсны ақыҭанхамҩа аҿиаразы ишьақәырӷәӷәоу апроектқәа рынагӡашьа аус шцо еилкаахеит\nИацы\nАԥсуа ичеиџьыка агәҭылса: абысҭа иазку афактқәа жәаба\nИацы\nАԥсны АҶА аҟны ирҳәеит сынтәатәи аҽыкәабаратә сезон азы шаҟаҩы еиқәдырхаз\nИацы\nАԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭаҿы ирҳәеит ауаа ианрыдрымкыло амшқәа\nИацы\nАԥшьлааԥҳа \"Абхазия в фокусе\" аҿы аиааира згаз лҭыхымҭазы: иаразнак схахьы дааит афырхаҵа\nИацы\nАгәабзиарахьчара аминистрра азин ҟанаҵоит ковиди аимҳәеи рзы зныкала алаҵаҟаҵара\nИацы\nАибашьраан ирӷьычыз Дырмит Гәлиа иҩыгақәа реизга еиԥшу амузеи иазырхынҳәуп\n22 Жьҭаара\nАԥсны акоронавирус злаз ԥшьҩык рыԥсҭазаара иалҵит иҳаҩсыз уахыки-ҽнаки рыла\n22 Жьҭаара\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Кәарацхьелиа ажь сынтәатәи аҽаҩра иазкны\n22 Жьҭаара\nАԥснытәи агимнастцәа аиҳәшьцәа Аверинаа адунеи ачемпионат аламҭалаз адгылара рзыҟарҵеит\n22 Жьҭаара\nГагра анхәа ԥсшьара дрышьҭыр ахьырҭаху аҭыԥқәа жәаба ируакуп\n22 Жьҭаара\nАнқәаб еиҭеиҳәеит Аҟәа аӡымҩангагақәа зегьы рыԥсахразы шаҟа аамҭа аҭаххо\n22 Жьҭаара\nДаанкылоуп 20 шықәса инреиҳаны ауҩы диӷьычит ҳәа изышьҭаз\nДаҽа\nматериал\nemail@example.com\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-43","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/author_agba_beslan\/","date":"2021-10-24T08:18:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-43\/segments\/1634323585916.29\/warc\/CC-MAIN-20211024081003-20211024111003-00469.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9729453921,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9729453921318054, \"oss_Cyrl_score\": 0.02659674361348152}","num_words":1110,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":20845.6,"cluster_detection":-1} {"text":"Шоҭа Ҷкадуа иахьа иԥсы ҭазҭгьы ихыҵуан 90 шықәса. Ашәҟәыҩҩы диит Кәтол ақыҭан нанҳәамза 20 1932 шықәсазы. Аҵара иҵон Кәтолтәи, Тамшьтәи абжьаратә школқәа рҿы. Иара ихаҭа ишигәалашәоз ала, аҩра далагеит ашкол данҭаз. 1952-1956 шықәсқәа рзы аҵара иҵон Горки ихьӡу зху Апедагогикатә институт аҿы. Иусуратә нысымҩа атәы ҳҳәозар, аӡәырҩы аԥсуа шәҟәыҩҩцәа реиԥш, агазеҭ \"Аԥсны\" аредакциаҿы аус иуан, напхгара аиҭон Аҳәынҭқарратә филармониеи Аԥсуа театри рҿы алитературатә ҟәша.\nҶкадуа ирҿиаратә ԥсҭазаараҿы цәаҳәа хаданы иагәылсуеит адраматургиа. Аԥсуа литератураҿы еиуеиԥшым акомедиатә ԥҵамҭақәа ҳԥылозаргьы, иаҳҳәар ҳалшоит акомедиограф нага ҳәа ззаҳҳәаша Ҷкадуа заҵәык шиакәу. Шоҭа Еугьан-иԥа дыҩуан хықәкыла атеатр азы, ус баша ипиесақәа акьыԥхь рарбара мацара хықәкыс имамкәа. СССР жәлар рартист Шәарах Ԥачалиа игәалашәарақәа рҿы иазгәеиҭоит адраматург иҩымҭа ықәзыргылоз арежиссиорцәа аус шрыциуаз, ианаҭахыз ипиеса алагалақәа шаиҭоз, арепетициақәа рахь дышныҟәоз. Дыҟам даҽа шәҟәыҩҩык адраматургиа зырҿиоз рахьтә, асценаҿы Ҷкадуа иеиԥш зырҿиамҭақәа ажәлар идырбаз. Иара атеатр ду амацаразы дыҩуамызт, ирҿиараҿы иубоит аестрадатә, ахаԥшьгаратә театрқәа рзы ҷыдала арҿиамҭақәа шаԥиҵоз.\n1968 шықәсазы иҭыҵыз \"Асатиратә пиесақәа\" захьӡу ишәҟәы иану азгәаҭа \"Арҭ апиесақәа ҩуп ақыҭатәи ақалақьтәи аклубқәа рзы\" ҳәа аҳәоит. Уи иагәылоуп асоциалтә бзазаратә комедиақәа : \"Акасы\", \"Аԥсра аиҭаԥсра\", \"Изхарада?\", \"Ҩба\", \"Қьаламаҭи уи икалаҭи\", \"Сыхәда абжьы гоит\", \"Абӷа\", \"Аԥсуа маҭәа зшәу Отелло\".\nАминиатиурақәеи аконферансқәеи ракәзар - аестрадатә театр азы иалкааны иаԥиҵон. Иаанагозеи ари? Иаҳәо убри ауп, иара еиҩидыраауан асцена дуи асцена маҷи. Еиликаауан аклубқәа рырҿиартә лшарақәа, насгьы апрофессиналтә театр ишьҭнахуаз аидара ахаԥшьгаратә драматә гәыԥқәа ишрылымшоз. Аминиатиурақәа ртеатр атәы ҳҳәозар, араҟа диалог ҳасабла, ахшыҩҵак гәылырҭәааны, асатира иҩуан.\nҶкадуа имоуп даҽа ҷыдарак, иара ишәҟәқәа раԥхьажәа бжеиҳан ихаҭа иҩуан. \"Сҩымҭақәа ирыгу, ирыбзоу сара саҟара издыруада?\" - ихәоит иара. Ианакәзаалакгьы иажәа далагоит - \"аԥхьаҩ ухаҵкы\" ҳәа. \"Ишубо, уара уда - сара сыҟам, сара сыда – уара уҟоуп, аринахысгьы анцәа уҟаиҵалааит!\" - иҩуеит иара.\nИиашоуп, иара дыҟам иахьа, аха исҳәарц сҭахуп ирҿиамҭақәа рыԥсы ҭоуп, арежиссиорцәа урҭ ирызхьаԥшуеит ҳәа. Ус анакәха, баша дхандеиуамызт адраматург иаҳасабала. \"Абаҩхатәра еицамк змаз ашәҟыҩҩы иажәа сахьарк – апрозаҿы акәыз, адраматургиаҿы акәыз, икылкааны – абзиа аҿгьы иҳагу аҿгьы – ихысуан, изықәкыз ацәҟьара ахҭа иҭанаршәуан. Иахьа ҳуаажәларратә ԥсҭазаараҿы еиҳагьы даҭахуп Шоҭа Ҷкадуа иҩыза ашәҟәыҩҩы\", - ҳәа иҩуеит акритик Руслан Қапба иара изикиз \"Алитературатә хан хьыҵәцараҿ\" захьӡу астатиаҿы.\n\"Ҳауа идагәада?\"\nАбри санҵамҭаҿы ҷыдала сазааҭгыларц сҭахуп адраматург Шоҭа Ҷкадуа ипиесақәа рҟынтәи еиҳа анарха зауз, атеатртә ԥҭазаара иузаҟәымҭхо иаларсу. Урҭ ирхысыԥхьаӡалоит апрофессионалтә театртә ԥсҭазаараҿ дызлацәырҵыз икомедиа \"Ҳауа идагәада?\", анаҩс \"Алоу дгәаауеит\", иара убас \"Акьанџьа\". Сагәылаԥшырц сҭахуп арҭ апиесақәа рысценатә лахьынҵақәа, инханы иҟоу анҵамаҭақәеи схаҭа сызхаану еиҿыбааны. Ҷкадуа икомедиақәа цәаҳәа хаданы иргәылсуеит аԥсуа қыҭа аԥсҭазаара. Зехьынџьара ижәбоит ақыҭеи ақалақьи реизыҟазаашьа, анхаҩы иԥсҭазаара, уи дзызгәышьуа, насгьы аҳра зуаз амчреи анхашәа-чашәа иаҿуи реибарххарақәа.\nАпиеса \"Ҳауа идагәада?\" 1958-тәи ашықәсқәа рзы иҩын. Дук хара имгакәаны, 26 шықәса ирҭагылаз автор икомедиа иаиут асценатә ԥсҭазаара, уимоу атеатр гастроль ҳасабла Аԥсны анҭыҵ Москва иганы ахәаԥшцәа иднарбеит. Убри ашьҭахь 1964 шықәсазы Москва Асовет ар ртеатр ари акомедиа ықәнаргылеит \"Жьулиеи Мажьулеи\" ҳәа хьӡыс иаманы. 1965-1966 шықәсқәа рзы Ацентртә телехәаԥшрала уи акомедиа ҭыхны ателехәаԥшцәа изныкымкәа иддырбахьан. Адраматургиа ҭызҵаауаз Владимир Дарсалиа \"Абхазская советская драматургия\" захьӡу ишәҟәы аҿы иҩуеит: \"Отрадным является тот факт, что именно этой комедией Ш. Чкадуа абхазская драматургия впервые в своей истории вышла на всесоюзную театральную арену\", - ҳәа.\nАтеатр аҭоурых зыҩуа ишырҳәо ала, ари акомедиа ықәдыргылахьан СССР иаҵанакуаз 43 театр рҿы. Атеатр иазку иочеркқәа рҿы Миха Лакрба ари ақәыргыламҭа дазааҭгыло абас иҳәоит: \"В сатирической комедии Ш. Чкадуа театр увидел то, что составляло ее главную силу – современность, актуальность поднятых в ней вопросов. В ней показаны новые люди, осваивающие современную советскую действительность в послевоенном труде, люди, остро воспринимающие пульс новой жизни\".\nАиашазы, ари акомедиа ҽаԥарак иаҩызахеит амилаҭтә драматургиа аҿиараҿы. Атеатрҭҵааҩ Алықьса Аргәын \"Аԥсуа театр аҭоурых\" захьӡу ишәҟәаҿы иҩуеит: \"50-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭазы адраматургиаҿы дцәырҵуеит ашәҟәыҩҩы Шоҭа Ҷкадуа. Еиҳаракгьы акыр иқәҿиаран уи ипиеса \"Ҳауа идагәада?\". Аргәын иазгәеиҭоит Шәарах Ԥачалиеи, Азиз Агрбеи, адраматурги русеицурала иқәҿиараз акомедиа атеатр аҿы ишцәырҵыз. \"Аспектакль рызкын ақыҭа аҿар, урҭ рыгхақәа\", - иҩуеит Аргәын.\nАлитератураҭҵааҩ Владимир Дарсалиа иакәзар, еиҳа иҵауланы дахәаԥшуеит адраматург ирҿиамҭа: \"Автор старается докапаться до истинных причин, побуждавших молодежь уходить в город. Драматург недвусмысленно подчеркнул, что решающая роль в данном явлении принадлежала не субъективным, а объективным факторам, т. е. неблагополучному состоянию колхозного села в послевоенные годы\".\nРаԥхьатәи ақәыргыламҭаҿы акомедиа иалаз актиорцәа иреиуоуп Е. Шакербаи (Иаза), М. Зыхәба (Анду), М. Кобахьиа (Мажьулиа), Е. Ҭыжәба (Жьулиа), Д. Амқәаб (Бида). Атеатрҭҵааҩ иазгәеиҭоит ақәыргылаҩ Агрбеи актиорцәеи ирылшеит ҳәа аԥсҭазаара ахаҭа аарԥшра, насгьы аԥсуа қыҭа иаланхо ауаа рыбзазашьа ацәыргара.\n\"Акомедиаҿы адраматә конфликт\" захьӡыз астатиа азылкхьан атеатрҭҵааҩ Светлана Қорсаиаԥҳа зыӡбахә ҳамоу акомедиа. Уи кьыԥхьын 1981 шықәса рзы ажурнал \"Аԥсны аҟазара\" 3-тәи аномер аҿы. \"Ақыҭа ааныжьны аҿар рцара, нас урҭ еиҭа излыҵыз рқыҭахь рырхынҳәра апроблема – абри ауп тема хадас иамоу Шоҭа Ҷкадуа икомедиа \"Ҳауа идагәада?\", - лҳәоит атеатрҭҵааҩ. Лара дазааҭгылоит автор иааирԥшуа аамҭақәа рзы ақыҭа ааныжьра азҵаатәы ҵарны ишықәгылаз.\nАбраҟа иазгәасҭарц сҭахуп, автор икомедиаҿы ибзианы ишазгәеиҭо усҟантәи азакәанқәа шыџьбараз. Ақыҭа ахадара рҟынтәи ушоужьу ала асправка аҭахын ақалақь ахь уыиасырц азын. \"Хьаҳәаԥаҳәада ҳшоужьу азы \"апредседатла\" асправка имхтәуп\", - лҳәоит анхаҩы Бида иԥҳа Мажьулиа, ақалақь дазгәышьуа. Апиесаҿы зыԥҳацәа ақалақь ахь изышьҭырц зҭаху Иаза абри асправка аиуразы акыр лҽылҟьоит, \"апредседатла\" длыргәыбзыӷырц.\nҶкадуа иааирԥшуа аамҭа иаҿҳарԥшуазар, иахьа еиҳагьы иҵарны иқәгылоуп ақыҭақәа рҭацәра, аусурҭа аԥшааразы аҿар ақалақь ахь риасра. Усҟан ақыҭа ацәцара асправка аҭахызҭгьы, иахьа ԥынгыла ыҟам, аанкылашьагьы амам аҩнуҵҟатәи аемигарциа.\nАтеатрҭҵааҩ Қорсаиа лыстатиаҿы дазааҭгылоит асоветтә система иадызцәылоз арҿиамҭақәа шмаҷмыз аԥсуа кьыԥхь аҿы, аха Ҷкадуа ишааирԥшуа уи иамаз амалырқәа. \"Абас еиԥш \"амлашьра\" аамҭазы атеатр иахьаиуз сахьаркыратә ажәа бзиала иҩыз, аԥсҭазаараҟынтәи иаагаз сахьаркырала ицәажәаз, ҳаамҭазтәи аԥсуа қыҭа азҵаара ҵарқәа руак ықәзыргылоз акомедиа, ҳәарада, иналукааша цәырҵраны иҟалар ахәҭан. Ус иагьыҟалеит\", - лҳәоит лара.\nАри атема автор ианиҩуазгьы, уи атеатрҭҵааҩ астатиа аназылкуазгьы, ақыҭа ааныжьра иазгәышьуаз рацәаҩын, аха иҟалап усҟан аӡәгьы ихахьы имааиуазаргьы шықәса 60 рнаҩс ари азҵаатәы еиҳагьы иактуалтәны, еиҳагьы зыӡбара уадаҩхо иҟалаз зҵаатәны иқәгылоит ҳәа. Акомедиа хыркәшоуп ақалақь ахь занааҭ змаӡамкәа ицаз, уа иамаабыз аҭыԥҳацәа аколнхарахь рыгьежьра ала, даҽакала иаҳҳәозар, ақыҭа аиқәырхара алшар ауеит ҳәа узыргәыӷуа мотивла.\nҶкадуа иқәиргыло азҵаатәы иахьагьы атеатрқәа азыгьежьуеит. Аабыкьа, рашәарамза 29 рзы, С. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысит арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера. Уи иаанаго, ари акомедиа актуалра ацәымӡыц иахьагьы. Иазгәасҭарц сҭахуп адраматург-акомедиограф ақыҭауаа рфилософиа бзиаӡаны ишидыруаз икомедиа ишаныԥшуа. Иара ицәыриго аперсонажцәа зегьы рхатә хаҿқәа рымоуп, иаадыруа ауаа ракәушәагьы ҳбоит. Бида - леишәала иԥсыҽу, зыԥҳәыс лҳәатәала ԥараԥсахра ҳәа ақыҭа иалоу; амода иацныҟәо, занааҭда аусурҭа бзиа иашьҭоу - Мажьулиеи Жьулиеи; Минаҭ – ауҳәансҳәақәа зегь здыруа, ана-ара имҩаԥысуа ахҭысқәа ирызҿлымҳау; Нанду – ҽырдагәа ҟаҵаны зегь заҳауа - уҳәа акомедиаҿы иуԥылоит даҽаӡә иламҩашьо ахаҿқәа. Иџьоушьаратәы иҟоуп ацензура акомедиограф ипиесақәа ԥырхага дук ахьырнамҭаз, избанзар иара иааирԥшуан анхаҩцәа реиԥш, аситема ахаҿгьы. Иаҳҳәап, аинформациатә хархәагақәа еснагь аиаша ахьырымҳәоз, ажәлар уи шырбарҭаз убоит Иаза арадио даназыӡырыҩуа:\nАдиктор: – Ицәажәоит Ҟәламбатәи аколнхара \"Ԥхьаҟа\"! Иаза: – Мыц ҿыцқәак аацәыргеи! Адиктор: – Изыхҟьазеи ҳколнхара иамоу аиҵахарақәа? Иаза: – Изыхҟьазеи умбои, шәара аӷьычцәа ишәыхҟьеит.\nАсовет аамҭазы амчра амаа зкыз рысаҟала аҳәарагьы мариамызт, аха адраматург уи қәҿиарала инаигӡон икомедиақәа рҿы.\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\n© Sputnik \/ Томас Тхайцук\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\nС. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысыз арежиссиор Мадина Аргәынԥҳа иқәлыргылаз акомедиа \"Ҳауа идагәада\" апремиера.\n\"Алоу дгәаауеит\"\n1970-тәи ашықәсқәа рзы Аԥсуа театр арепертуар аҿы ицәырҵуеит Ҷкадуа икомедиа \"Алоу дгәаауеит\". Уи ықәиргылеит арежиссиор Дмитри Кәартаа. 40 шықәса инареиҳаны ақыҭа ахантәаҩыс иҟаз Алоу ироль наигӡон Шәарах Ԥачалиа. Артист еиуеиԥшым арольқәа қәашьс ишиоухьазгьы, \"Сара сзанааҭ\" захьӡу ишәҟәаҿы иалкааны далацәажәоит Алоу ироль бзиа иибақәо ишреиуоу. Шекспир и-\"Отелло\" аҿы Иаго ироль назыгӡахьаз Ԥачалиа игәаанагарала, актиор акомедиатә, адраматә жанрқәа ҳәа еилимхроуп, зегь ԥишәалароуп. Ари акомедиагьы ақыҭа ԥсҭазаара аанарԥшуеит, араҟагьы \"Уара, аҿар зегьы аколнхара шәалҵны шәцоит, аха иззыншәыжьуада шәқыҭа, шәколнхара?\" ҳәа азҵаатәқәа цәырҵуеит. \"Алоу ироль уамак исҭахӡамкәа исыднагалт. Аха аус адызулацыԥхьаӡа, еиҳа-еиҳа ахы сгәанарԥхауа, бзиа аҽснарбеит\", - иҩуеит актиор.\nАпиесаҿы ақыҭа ԥсҭазаара арԥшуп ажурналист ибла иабаз асиужет ала, уи ироль наигӡон Алексеи Ермолов. Ахҭысқәа зегь ақыҭа ахада Алоу иусурҭатә ҭыԥ \"аконтора\" аҿы имҩаԥысуеит. Убраҟоуп аперсонажцәа зегь ахьеиқәшәо. Адраматург иалихуеит ус еиԥш иҟоу алитературатә стиль, даҽа блакы ала ақыҭа ԥсҭазаара аарԥшразы. Аспектакль аҿы иара убас ихәмаруан В. Аблоҭиа, М. Ԥачлиа, Р. Агрба, Ч. Џьениа уҳәа иҵ.\nШоҭа Ҷкадуа адраматург иаҳасабала иҟалап абри асовет система иамаз ақыҭақәа реиқәырхара аидеологиа дақәшаҳаҭзаргьы, амала уи анагӡашьа аирониа аҵаҵаны иааирԥшуеит. Абраҟагьы иара тема хаданы ишьҭихуа ақыҭанхамҩа ауп - аколхоз иақәу аплан нагӡоушәа иахырҟьаны ахцәажәара, аколнхара аиҿкаара иреиӷьу ԥсҭазааран аарԥшра уҳәа, зааӡатәи асовет аамҭазы иҟаз атенденциақәа.\nИазгәасҭарц сҭахуп \"Алоу дгәаауеит\" уажә ҿыц блала санахәаԥш, зынӡа ҳаамҭа иашьашәалоу асиужетқәа аланы ишызбаз. Араҟагьы иалацәажәоуп амчра знапаҿы иҟоу рыԥсҭазаашьа, егьырҭ \"ақыҭа ааншәмыжьын\" ҳәа адҵақәа рызҭо Алоу 18 шықәса зхыҵуа иԥҳа, абиблиотека аиҳабыс аус зуа Лина Урыстәыла аҵарахьы дишьҭырц гәҭакыс ишимоу. \"Бымшәан. Ауаҩы дҳамоуп\", - ҳәа лгәы ирӷәӷәоит Алоу иԥҳа, аԥсҭазаара лашахь лымҩа ирхарц шиҭаху лырдыруа. Ииашоуп, апиеса анҵәмаҭазы лара хаҵа дцоит, уи иара акыр даргәаауеит. \"Аинститут иалганы иааз амагазин дыҵагылоуп. Абжьаратә ҵара змоу - абиблиотека деиҳабуп, абри иашоума?\" - ҳәа дҵаауеит акультура ахан аиҳабы Алзабеҭ, \"апредседатла\" иԥҳа аҭыԥ ахьлымоу шиашам аарԥшуа.\nАкадртә зҵаарақәа рнаҩс, автор иқәиргылоит ақәратә ценз атемагьы. Алоу уажәшьҭа зықәра иҭысхьоу иоуп, аха макьанагьы иҭыԥ ааныжьра иҭахым, уи уажәшьҭа аныҟәгара рацәак ишилымшогьы. \"Алоу Дыгә-иԥа акгьы ихараӡам!\" рҳәоит инапаҵаҟа аус зуагьы. Ақыҭаҿы адезертирцәа ртәгьы цәыргоуп \"Аибашьраан ҽырчмазаҩ ҟаҵаны иԥҳәыс дышлыдтәалаз, аибашьра ааилгеит\", - лҳәоит аколнхаҩ ԥҳәыс Иака абригадир изы.\nАкомедиаҿы асценатә қәыргыламҭазы зеӷь ыҟам сиужетуп \"Агәалақәа реизара\" ҳәа Алоу имҩаԥигаз. Ргәалақәа рҳәеит анхаҩцәа ажь шхыршьааз, акультура шхьысҳау уҳәа рзы. \"Дыгә-иԥа ихала иакәӡам, дад! Аправление зегь. Урҭ ажәхьан\", - иҳәоит азҵаатәы хьаршшауа Алоу.\nАбасала, Ҷкадуа иааирԥшуа ииасыз ашәышықәсазы аибашьра ашьҭахьтәи аԥсҭазаара – иахьатәи аамҭа ицәырнаго рацәакгьы иацәыхарам, аколхоз ззырҳәо шыҟамгьы. \"Алоу дгәаауеит\" Аԥсуа театр арепертуар 7 шықәса рҟынӡа иалан, уи аамҭа иалагӡаны 200-нтә аспектакль ахәаԥшцәа идырбан.\n\"Акьанџьа\"\nИахьа уажәраанӡа ахәаԥшцәа зҭаауа спектакльуп Ҷкадуа икомедиа \"Акьанџьа\". Иахьа ари аспектакль \"Ҳаԥсыуаауп, уара, ҳаԥсыуаауп!\" ахьӡуп, Аԥсны Аҿар ртеатр арепертуар иалоуп. Акомедиа ҩын 1979 – 1980 шықәсқәа рзы. Аԥсуа театр аҿы уи ықәиргылеит Дмитри Кәартаа.\nИсгәалашәаӡом уи заҟантәы сахәаԥшхьаз. Иҟалап, Ҷкадуа ипиесақәа рахьынтә зегь реиҳа иуморла ихырҷоу акәзар. Абраҟагьы акомедиеи адрамеи еилеиӡҩоит автор, аԥсуара аиқәырхареи аԥсҭазаара ҿыц иаанаго абзиабара мзызс измоу ахҭысқәеи реибарххара иазкуп апиеса.\nАн – Кафа илҭахуп ԥсуаҵас иҿиаларц лыҩнаҭа, аха лыҷқәын Ардонбеи иахь мыцхәы илымоу ахӡыӡаареи, ахыбаареи лԥырхагоуп уи инасыԥ нагӡахарцаз. Ақыҭа ԥсҭазаараҿы имҩаԥысуа хҭысуп апиеса иаанарԥшуа, аха араҟа аколхози анхаҩцәеи ртема акәӡам иззааҭгыло, араҟа аԥсуа ҭаца лызгәышьра, уи ала ахәышҭаара аиқәырхара азхәыцра ауп иубо. Иара убри адагьы, анхәеи аҭацеи реизыҟазаашьа агиперболатә ҟазшьа аҭаны иаарԥшуп. Аибашьра ҟалаанӡа иқәыргылаз акомедиаҿы ароль хадақәа нарыгӡоны сара избаз иреиуоуп: С. Агәмааԥҳа (Кафа), А. Ҭаниа (Ардонбеи), З. Амқәабԥҳа (Бача), М. Ԥачалиа (Гәыдихан), И. Коӷониаԥҳа (Тита), Т. Аҩӡыԥҳа (Алана) уҳәа, усҟантәи атруппа иалаз актиорцәа. Арежиссиор Кәартаа ари апиеса ақәыргыларазы иалхуа, хымԥада идыруан ас еиԥш иҟу асиужетқәа аԥсҭазаараҿы ишырацәаз.\nСара сгәанала, зегь реиҳа иқәҿиараз уи ароль хада зиҭаз Софа Агәмааԥҳа зеиканра уадаҩны иҟаз актрисан дахьыҟаз ауп . Иҵӡозеи уи аахыижьҭеи. Ари акомедиа иахьагьы ахәаԥшцәа аҭаауеит, рҽырыԥсахит уи иалахәыз актиорцәа, ицәырҵит аҿар, аха иахьагьы Кафа лроль назыгӡо Агәмааԥҳа лакәны даанхоит. Исцәыуадаҩуп уи лҭыԥан ас иԥсабаратәны, исахьаркны, ибзазаратәны ихәмаруа даҽаӡә дҟалоит ҳәа азхәыцра. Иахьагьы сахәаԥшуеит акомедиа, иҟоуп иқәҿиароу аԥсахрақәа, иаҳҳәап Бача лроль аҿы Марина Арсҭаа, Ардонбеи ироль аҿы Аслан Еныкь, Беслан Лагәлаа, аха зегь акоуп ажәытәтәи актиорцәа рынагӡашьа иахьагьы сазхьуеит.\nАмиран Ҭаниа (Ардонбеи) имыцхәыз акгьы ҟаиҵомызт, ус баша асцена иқәларагьы алахҿыхра узаанагон. Иара ихаҭа изныкымкәа аҭаацәара дызлалахьаз ала, иҟан изҳәозгьы \"Амиран ихатә ԥсҭазаара иеиԥшуп ироль\" ҳәа. Заира Ермолова Бача лроль аныналыгӡоз анапеинҟьабжьқәа еихсыӷьуамызт. Уи лыхәмарра зымбац рзы аиҭаҳәара уадаҩуп, избанзар, уаҳа назҭахым комедиатә хаҿын иаԥылҵоз. Кафа \"лҭыԥ дықәзыртәаз\" Бача ихаззала илхаз лыбжьы иахьагьы слымҳа иҭаҩуеит, лара ԥсабарала илымаз анарҳара лроль цәгьала ианаалон. Аӡәымкәа аҭацацәа ыргьежьны изышьҭхьаз, аӡәгьы дызгәамԥхоз Кафа дылиааит ҳҳәар ауеит Бача. Асиужет аҿы ишаҳбо ала, лара лоуп дзыргьежьыз Ардонбеи раԥхьатәи иԥҳәыс лҟынтә имаз ахшара.\nКәартаа иқәиргылаз аспектакль бзазаратә комедиан, исызҳәом уи иазыԥшаан атеатртә форма ҿыцқәа ҳәа, аха араҟа арежиссиор актиорцәа \"рбаталион\" ахархәарала, ажәлар ирзааигәаз акомедиатә қәыргыламҭа аԥиҵеит.\nАдраматург Ҷкадуа иоуп, хымԥада, шьаҟас ари иаҵагылоу, избанзар апиеса ахаҭа ыҟамзар, аспектакль алҵӡом. Аԥсуа сценаҿы иқәдыргылахьан Ҷкадуа еигьырҭ ипиесақәагьы: \"Ҩыџьа апрофессорцәа\", \"Ауаҩ иаӷа\", \"Аԥсра аиҭаԥсра\", \"Амардуан\", аха рацәак анарха рмоуит. Сара ари анаҵамҭаҿы сырзааҭгылеит атеатр аҭоурых аҿы еиҳа ақәҿиара зауз ҳәа иԥхьаӡоу акомедиақәа.\nАдраматургиа азхәыцра\nШоҭа Еугьан-иԥа исахьаркыратә ҩымҭақәа инарываргыланы апублицистикагьы инапы алакын, иҩуан атеатри адраматургиеи ирызкыз астатиақәа: \"Ҳадраматургиа ахықәкы хадақәа\" ахьӡуп агазеҭ \"Аԥсны ҟаԥшь\" март 11 1981 шықәсазы ианылаз истатиа. \"Ҳара иҳазҳәарыма иахьа: аԥсуа ԥсҭазаара ишахәҭоу иаанарԥшуеит иахьатәи ҳмилаҭтә драматургиа?\" - ҳәа азҵаара ықәиргылоит адраматург. Аҭакгьы абас иҟаиҵоит: \"Ишакәхалакь! - автор иазгәаҭақәа рыла: - Ахыԥхьаӡара иазаарԥшуам аҵакы. Аԥсҭазаара хараџьара еиҳа ибеиоуп, аинтересгьы аҵоуп – ицәырҵуа аԥсуа пиесақәа раасҭа\". Ҷкадуа игәаанагарала, адрама ажанр ус уналасны \"саргьы сышәҟәыҩҩуп, сымч шԥақәымхари\" ҳәа иауӡом. Ииашаҵәҟьаны, автор знымзар-зны дымҩахымҟьакәа адраматургиа даашьҭымҵкәа даҿын, занааҭ хадасгьы имазгьы уи акәын. Ашәҟәыҩҩы ипублицистикаҿы дазхәыцуан аҩымҭа бзиа ҳәа изышьҭоу закәу. \"Иарбан имԥсуа аҩымҭа? Еснагь аинтерес зҵоу!\" - иҳәоит иара анарха змоу аҩымҭа дазхәыцуа.\n\"Аԥсуа драматургиа ахықәкы хада – сахьаркыратә ажәала, ишахәҭоу аԥсуа ԥсҭазаара аарԥшра, аԥхьаҩцәеи ахәаԥшцәеи дырбара – абри ауп\", - иҩуан акомедиограф ихаҭа. Ари имариам ахықәкы иара ихаҭа анагӡара илшеит сгәахәуеит иҩымҭақәа рҵаки рсценатә лахьынҵақәеи ҳрыԥшны иаҳәозар.\nАвтори аредакциеи ргәаанагарақәа еиқәымшәозар ҟалоит.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20220820\/ara-zuaz-akomediograf-shoa-kadua-90-shysa-ikhyrazy-1040623174.html","date":"2022-10-01T18:05:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030336880.89\/warc\/CC-MAIN-20221001163826-20221001193826-00071.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993627667,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993627667427063}","num_words":4172,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.085,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":20438.1,"cluster_detection":-1} {"text":"Иахьатәи ашьыжь иазаанагаз ажәабжь хьанҭа ҳаҭыр зқу, акыр иаҳзаҧсоу\nҳҳәынҭқарра Ахада изаамҭаным иҧсҭазаара иалҵра ҳара - Европатәи\nатәылақәа рҿы хыҧхьаӡара рацәала инхо кавказтәи адиаспора, иара убас\nАҧсны алахьынҵа хьаас измоу зегьы ҳаршанхеит, ҳгуаҵанӡа иалсит. Ҳара\nдаҳцәыӡит Аҧхьагыла Ду, зтәылазы згәабзера, зыҧстазаара ирмеигӡоз\nАпатриот, Аҧсны аҵеи лаша.\nЗқьыла Европа иаланхо ҳдиаспора ахаҭарнакцәа рыхьӡала гәыкала\nҳрыдашшылоит ҳҳәынҭқарра Ахада иҭаацәа, иуацәа, изааигәоу, Аҧсны ажәлар,\nиахьыҟазаалакгьы ҳџьынџьуаа зегьы. Ҳгәыҕуеит, ҳажәлар еснагь ирымаз\nаҟуҕареи ачҳареи иахьагьы ирыхәап ҳәа.\nСергеи Васили-иҧа Багаҧшь еснагь ҳгәаҿы даанхоит ҳәаа змам апатриотизми,\nҳтәыла ахьыҧшымра азхаҵареи, уи ҭынчра мҩала аҿиареи дырсимволны.\nАкомитет Pro Abkhazia,\nГерманиа иҟоу Аҧсны ахаҭарнакра\n\n\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада Сергеи Багаҧшь иҧсҭазаара иалҵра инамаданы, хыҧхьаӡара рацәала\nадышшыларатә телеграммақәа аауеит\n\n\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада Сергеи Багаҧшь иҧсра инамаданы, аҳәаанырцә иҟоу ацҳаражәҳәарҭақәа\nрыҟны иаартуп адышшыларатә шәыҟәқәа. Шьыжьнаҵы, атәылақәа рлидерцәеи,\nауаажәларреи, ус атәылауааи, хаҭала Сергеи Багаҧшь дыздыруази Аҧсны\nаҳәынҭқарра Ахада иҭаацәеи иҭынхацәеи рхьаа рыцеиҩыршоит, урҭ рҟынтә\nиаауеит хыҧхьаӡара рацәала адышшыларатә телеграммақәа.\nИара убас, Аҧсны\nадәныҟатәи аусқәа рминистррахь иаауеит адышшыларатә телеграммақша:\nАҧсны иҟоу\nУрыстәыла Афедерациа ацҳаражәҳәарҭа аҟынтә;\nПриднестровиа-Молдовиатәи Ареспублика адәныҟатәи аусқәа рминистрра\nаҟынтә;\nАахыҵ-Уаҧстәыла\nадәныҟатәи аусқәа рминистрра аҟынтә;\nАреспублика\nВануату аҧыза-министр Мелгек Сато Килман Ливтунвану иҟынтә;\nИазхаҵам\nАжәларқәеи Амилаҭқәеи Реиҿкаара Амаӡаныҟәгаҩ хада Марино Бусдачин\nиҟынтә;\nБелоруссиа иҟоу\nВенесуела ацҳаражәҳәаҩ Америко Диас Нунес иҟынтә;\nБоливиа иҟоу\nВенесуела ацҳаражәҳәарҭа аҟынтә;\nКавкази-Аҧсни\nРҩызаразы Аилак ахантәаҩы Ирфан Аргәын иҟынтә;\nБолгариа иҟоу\nАҧсны ахаҭарнак Омер Маршьан иҟынтә;\nБританиа ду иҟоу\nАҧсны аҳаҭыртә цҳаражәҳәаҩ Џьорџь Хиуитт иҟынтә;\nСанкт-Петербургтәи аунивирситет аҟынтә.\nАҧсны иҟоу\nУрыстәыла ацҳаражәҳәаҩ Семион Григориев гәалсра дула дрыдышшылеит Аҧсны\nаҳәынҭқарра Ахада ихаҭыҧуаҩ А .Анқәаб, анапхгара зегьы, Аҧсны аиашьаратә\nжәлар.\nАтелеграммаҟны\nиазааҭгылоуп:\nҲаҭыр зқәу,\nАлеқсандр Золотинск-иҧа! Москвантә иааҩыз ажәабжь хьанҭа, изаамҭанӡамкәа\nзыҧсҭазаара иалҵыз Сергеи Багаҧшь изы, ҳгәаҵанӡа хьааны инеиит. Убри\nинамаданы, гәалсра дула сшәыдышшылоит хаҭала шәареи, анапхгара зегьи,\nаиашьаратә аҧсуа жәлари. Сергеи Уасил-иҧа иҧсҭазаара зегьы азикит\nИҧсадгьыл ахақәиҭразы ақәҧреи Ахьыҧшымреи, ашәҭкакаҷреи. Уи аҭоурых аҟны\nнаунагӡа даанхоит еицырдыруа политикны, Аҧсны ахьыҧшымра азхаҵара\nапроцесс ахыҵхырҭаҟны игылаз иакәны. С.Багаҧшь Урыстәыла даҩыза дыун,\nилшоз зегьы ҟаиҵон ҳажәларқәа рыбжьара итрадициахаз ганрацәалатәи\nаимадарақәа рыҿиаразы. Ари амш сара сзын ҩынтәынгьы ихьанҭоуп.\nИҧсҭазаара далҵит Аҧсны аҳәынҭкарра Ахадара анаҩсангьы, 2008 шықәса рзы\nсара сыгәраргаратә грамота здызыкылаз сҩыза еиҳабы. Аҳәара ду ҟасҵоит\nСергеи Багаҧшь иҭаацәа шәсызрыдышшыларц.\nФазиль Искандер\nигәаҵанӡа инеиит Багаҧшь иҧсҭазаара иалҵра, Аҧсны жәлар ирзеиҕьеишьеит\nахаҵареи, агәрҩа аиааиреи, аҟәҕареи. Гәыхьла исыдыскылоит Сергеи\nБагаҧшь иҧсра. Уи анапхгарахь днеиит Аҧсназы иуадаҩыз аамҭақәа рзы,\nиагьилиршеит жәлар рыҧсҭазаара аиҭаҿиаразы зегьы.\nАҧсуа-абаза\nжәларқәа Жәларбжьаратәи Рконгресс Апрезидент Тарас Шамба еиҭеиҳәеит\nСергеи Багаҧшь дидыруеижьҭеи такә шҵуа, аҧхьаҟатәи Аҧсны аҳәынҭқарра\nАхада иполитикатә кариера анхацыркха инаркны. Уи ихаҭара ашьақәгылареи,\nауаажәларратәи аҳәынҭқарратәи усуҩны иҟалареи зегьы мҩаҧысуан сҿаҧхьа.\nИсҳәарц сылшоит, ишьақәгылара аетапқәа зегьы рыҟны ихы ааирҧшуан\nиҭышәынтәалаз , ҧхьаҟа аҧеиҧш ду змаз уаҩны, - иазгәеиҭеит Шамба. Иара\nиажәақәа рыла, С. Багаҧшь ироли уи дзыҧсази убарц алшон Аҧсны\nАџьынџьтәылатә еибашьра аамҭақәа рзы. Уи ихы ааирҧшит патриот дуны,\nдеиҿкааҩны. Аибашьра иаҿагылаз аҧсуа ар реиқәыршәараҿы илагала дуӡӡоуп.\nАибашьра анеилга ашьҭахь, Аҧсны аҳәынҭқарра раҧхьатәи Ахада В.Арӡынбеи\nиареи ишьҭаханы иҟаз Аҧсны аекономика аиҭарҿиараҿы ирылдыршаз\nрацәаӡоуп, иазгәеиҭеит Т. Шамба. Уи, иара убас инаҵшьны иазгәеиҭеит,\nраҧхьатәи алхрақәа раан аполитикатә аренаҟны ишилшаз ауадаҩрақәа\nриааира.\nБагаҧшь убас\nеиҧш аҩаӡара аҟынӡа анеира илиршеит, уи аҭагылазаашьа инаҭон\nаппозиционерцәа рыҟны ачҳара ааирҧшыртә еиҧш, убри аан уи дырҿагылан\nҕәҕәала Аҧсны аиҭашьақәыргылара иаҧырхагаз. Иара ирҿиараҟны, зегь реиҳа\nиҳаракыз аҩаӡарақәа иреиуахеит, иара ихаан Урыстәыла Афедерациа\nаганахьала Аҧсны ахьыҧшымра жәларбжьаратәи азин иасубиектны, исуверентәу\nҳәынҭқарраны азхаҵара ахьаиуз, инаҵшьны иазгәеиҭеит Шамба. Ари\nаҳаракыра Багаҧшь ижәлар ргәаҿи, Аҧсны аҭоурых аҟни наунагӡа даанхартә\nеиҧш аҭагылазаашьа инаҭеит.\nАри ацәыӡ\nиузхамырҭәаауа цәыӡуп. Уи акритика анизыруаз акәзааит, иара иганахь\nаҽыҧныҳәа аныҟарҵоз акәзааит, еснагь уаҩышәала, аҧхарра аҵаҵаны зегьы\nдырзыҟан. Уи убас еиҧш гәыбылрак, ҧхаррак аҵаҵаны зегь рацәажәара\nрнаалара илшон, аппозиционерцәа рганахьалагьы цәымҕшақә изыҟамлартә\nеиҧш. Иҟан аиҿагыларақәа, аимакқәа, ацәажәарақәа, аха убри аангьы уи\nдшаҳаракыз даанхон, - иациҵеит Шамба.\nМраҭашәара Европа\nинхо адиаспора рхаҭарнакцәа зегьы ргәы днархьит изаамҭанӡамкәа\nзыҧсҭазаара иалҵыз ҳаҭыр дуӡӡа зқәыз, иҳазгәакьаз Сергеи Уасил-иҧа\nБагаҧшь иҧсра. Ҳара даҳцәыӡит алидер, аҳәынҭқар, аполитикатә усзуҩ,\nАҧсны аҵеи лаша, Зыҧсадгьыл амаҵ аура зхы-зыҧсы зегьы азкыз Ауаҩ ду.\nМраҭашәара Европа\nатәылақәа рҟны инхо адиаспора рхаҭарнакцәа зегьы рыхьӡала ҳрыдышшылоит\nуи иҭаацәа, аҳәынҭқарра Ахада изааигәаз, Аҧсны жәлар зегьы, иарбан\nтәылоу дахьынхазаалак еилых ҟамҵакәа адиаспора зегьы.\nҲгәы иаанагоит\nҳажәлар рҟәҕареи рычҳареи ари аҧышәара ду аиааира рылнаршап ҳәа. Сергеи\nУасил-иҧа Багаҧшь ҳагәқәа рыҟны даанхоит ҳәаа змам апатриотизмра\nдасимволны, xьыҧшымреи, ҳҭынч ҿиареи дрсимволны.\nАилак Pro\nAbkhazia.\nГерманиа иҟоу\nАҧсны Ахаҭарнакра.\nАҟәа, Ареспублика\nАҧсны\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада С.У.Багаҧшь иҧшәма ҧҳәыс М.Г.Шониа лахь.\nҲаҭыр зқәу, Марина Григори-иҧҳа!\nИзаамҭанымкәа\nзыҧсҭазаара иалҵыз шәыҧшәма С.У.Багаҧшь иҧсра гәалсра дула иҳадаҳкылеит.\nИналукааша аполитик, Аҧсны апатриот иаша, ихы-иҧсы зегьы ахьыҧшымреи,\nИҧсадгьыл аршәҭыкакаҷреи ирызкын.\nИгәалашәара лаша\nҳгәаҵаҟны иаанхоит. Ҳаҭыр зқәу Марина Григори-иҧҳа ҳара иахьагьы,\nаринахысгьы ҳазыхииоуп шәара шәыцхыраареи шәыдгылареи.\nУрыстәыла\nАфедерациа Ашәарҭадара Ахеилак Амаӡаныҟәгаҩ ихаҭыҧуаҩ\nИ.З.Зубков.\n30.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nРашәарамза 1 азы\nаҿар рхаҭарнакцәа имҩаҧыргоит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа\nБагаҧшь ихьӡала акциа\n\n\nАҧсны аҿар\nгәалсрыла ирыдыркылеит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь\nиҧсҭазаара иалҵра.\nУаҵәы, рашәарамза\n1 азы аҿар рхаҭарнакцәа имҩаҧыргоит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада ихьӡала\nакциа.\n20.00 сааҭ рзы\nарҧарцәеи аҭыҧҳацәеи асасааирҭа Интерс-Сухум аҿаҧхьа еизоит, уантәи\nацәашьқәа аркны Сергеи Багаҧшь дахьынхоз аҟынӡа инеиуеит.\nИара убас\nиршалоит ацаха еиқәаҵәақәа.\nИналукааша\nаполитикатә усзуҩ ду, Аҧсны ахьыҧшымра ашьақәгылара апроцесс хзыркәшаз,\nҳара аҿар хырҩаа ду ҳзыҟаиҵон. Уи ҳҧеиҧш агәра игон, иахәҭоу ааӡареи\nаҵарадырреи ҳауразы зегьы ҟаиҵон. Уи иџьабаа рныруан ашколхәыҷқәа,\nастудентцәа, азанаҭуаа ҿарацәа. Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь игәалашәара\nнаунагӡа ҳагәқәа рыҟны иаанхоит, -ҳәа азгәарҭон акциа аиҿкааҩцәа.\n30.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nС.У.Багаҧшь\nиҧсҭазаара иалҵра инамаданы, Москва ақалақь Ахада Аҧсны жәлар зегьы\nдрыдышшылоит\n\n\nГәалсра дула\nисыдыскылеит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь иҧсра.\nАҧсны жәлари иареи аҧышәара хьанҭақәа иргәлсны, Сергеи Уасил-иҧа итәыла\nаҭоурых аҟны ароль дуӡӡа наигӡеит. Уи Аҧсны ахьыҧшымра ахыҵхырҭаҟны\nагылара анаҩсгьы, Аҧсны аекономикатә еиҭаҿиареи, аҳәынҭқарра арҕәҕәареи,\nЖәларбжьаратәи аренаҟны апрестиж ашьҭыхреи рыҟны иҟаиҵаз рацәаӡоуп.\nАурыс-аҧсуа\nеизыҟазаашьақәа рыҿиараҟны уи илагала дуӡӡоуп. Урҭ реидгылатә ҟазшьеи,\nнаҟ-ааҟ агәреибагареи, аҳаҭыреиқәҵареи ралыршара уадаҩын Сергеи\nУасил-иҧа иполитикаптә ҟәҕареи, ихаранаҧшреи рыда.\nМосква аиҳабыра,\nАҧсни уи Ахадеи рыҟны еснагь ирбарҭан ихадаз узықәгәҕшаз апартниорцәа.\nЖьырныҳәамзазы, Москва ҳаиҧылараан Сергеи Уасил-иҧеи сареи иазгәаҳҭеит\nаусеицуразы аплан ҿыцқәеи апроектқәеи ахәҳахәҭра-аекономикатәии,\nагәманитартәи, акәльтуратәи усхкқәа рыҟны. Ҳара ҳуалҧшьа урҭ\nраларҵәароуп. Ҳамчқәа еилаҵаны иҟаҵатәуп убас еиҧш, Сергеи Багаҧшь иуси\nигәалашәареи ҩ-тәылак руааҧсыра ргәаҟны еснагь аҧсы ҭазарц.\nАзин сышәҭ Сергеи\nУасил-иҧа иҭаацәеи,Аҧсны жәлар зегьи гәалсра дула рыдышшылара. Сергеи\nУасмил-иҧа дуаҩ дыуын, дпатриотын, уи қәнагала иҧсҭазааратә мҩа данысит.\nИгәалашәара лашазааит.\n30.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nСергеи Багаҧшь\nиҧсра аурыс-аҧсуа еизыҟазаашьақәа рзы цәыӡ дууп Аҧсны иҟоу Урыстәыла\nацҳаражәҳәаҩ\n\n\nАҧсны иҟоу\nУрыстәыла ацҳаражәҳәаҩ С.Григориев агәра игоит, аурыс-аҧсуа\nеизыҟазаашьақәа рыҟны еиҭакра ҳәа акагьы шыҟамло ала. Абри атәы иҳәеит\nВ.Арӡынба ихьӡ зхыу аҳаиртә баҕәазаҟны ажурналистцәа аниҿцәажәоз.\nАдипломат\nинаҵшьны иазгәеиҭеит, арҭ аизыҟазаашьақәа ишрымоу иҵаулоу адац-ҧашә,\nаҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы урҭ рыҿиара ашьаҭа аҽарҭбааит. Сара\nаҵыхәтәанынӡа агәра згоит, аҧсуа жәлари Аҧсни ари ацәыӡ ду ишақәнагоу\nеиҧш ҭынч, ҟәҕарыла иаиааины, аҳәынҭқарра Ахада иҧсра инамаданы зда\nҧсыхәа ыҟам аполитикатә ҧсахрақәагьы рылдыршап ҳәа. Ҳара\nҳаизыҟазаашьақәа Урыстәылеи Аҧсни аҵыхәтәантәи аамҭақәа рзы ишыҿиоз\nеиҧш иҿиалоит, - иҳәеит ацҳаражәҳәаҩ. Семион Григориев иажәақәа рыла,\nСергеи Багаҧшь иҧсра ижәлари идгьыли рзы цәыӡ дуӡӡоуп. Иара иажәақәа\nрыла, уи Урыстәыла даҩыза дуун. Иҧсҭазаара зегьы урыстәыла ажәлар\nирыдҳәалан. Уи илшоз зегьы ҟаиҵеит, итрадициатәу аурыс-аҧсуа еиҩызара\nарҕәҕәаразы. Ари цәыӡ дууп аурыс-аҧсуа еизыҟазаашьақәа рзы, зегьы раҧхьа\nиргыланы Аҧсназы, - иҳәеит Григориев.\nC.Григориев\nинаҵшьны иҳәеит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада дшполитик дуыз. Иаҭахыуп\nаамҭа рацәа, ари ауаҩ ихаҭара аҳаракыра адырразы. Уи анаҩсангьы, ари\nҭеиҭыҧшла иҧшӡаз, иҳаракыз, иқьиаз уаҩын. Сара хаҭала уи иҩызара насыҧс\nисыман. Даараӡа исҭахын, Аҧсны жәларбжьаратәи азхаҵара аиура дахаанхар,\nаха уи ҟамлеит, - иазгәеиҭеит уи.\n30.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nАшәахьаҽны,\nМосква ,Урыстәыла Афедерациа арбџьармчқәа ркәльтуратә центр аҟны\nимҩаҧысуеит Сергеи Багаҧшь наунагӡа абзиараз ҳәа иаҳәара\n\n\nАшәахьаҽны, амш\nактәи азыбжазы Москва, Урыстәыла Афедерациа Арбџьармчқәа Ркәльтуратә\nцентр аҟны имҩаҧысуеит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Багаҧшь наунагӡа\nабзиараз ҳәа иаҳәара.\nАграждантә\nпанихидеи Сергеи Багаҧшь наунагӡа абзиараз ҳәа иаҳәареи мҩаҧысуеит,\nАҧсны аҳәынҭқарра раҧхьатәи Ахада В.Арӡынба наунагӡа абзиараз ҳәа\nахьиарҳәоз аҭыҧ аҟны, - ишьақәдырҕәҕәеит Москва иҟоу Аҧсны\nацҳаражәҳәарҭаҟны. Алахьеиқәҵаратә церемониа аҽалархәразы Урыстәыла\nаҳҭны-қалакь ахь днеиит Аҧсны аҧыза-министр Сергеи Шамба.\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада анышә дамардоит аҧшьаша, рашәарамза 2 рзы, Очамчыра араион\nЏьгьарда ақыҭан.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nУрыстәыла\nаиҳабыра рхантәаҩы В.Путин Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада С.Багаҧшь иҧсҭазаара\nиалҵра инамаданы адышшылара ҟаиҵоит\n\n\nАреспублика Аҧсны\nаҧыза-министр С.Шамба ихьӡала иаашьҭу адышшыларатә телеграммаҟны\nиаҳәоит:\nИҧсҭазаара\nдалҵит иналдукааша аполитик, аҳәынҭқарратә усзуҩ, Аҧсадгьыл апатриот\nиаша. Сергеи Багаҧшь ихьӡ иадҳәалоуп исуверентәу Аҧсны жәларбжьаратәи\nазин асубиект аҳасабала раҧхьатәи ашьаҿақәа рыҟаҵара, уи ироль аҧсуа\nҳәынҭқарра ашьақәгылараҟни Ареспублика асоциал-економикатә ҿиареи рыҟны\nахәшьара уадаҩуп.\nҲара\nҳгәалашәараҟны С.У.Багаҧшь наунагӡа даанхоит итрадициатәу аурыс-аҧсуа\nеиҩызара арҕәҕәареи, иааизакны ҩ-ганктәи аусеицура зегьи дырзықәҧаҩны.\nҲара Аҧсны жәлар гәык-ҧсыкала ргәрҩа рыцеиҩаҳшоит.\nАҳәара ҟасҵоит\n,Сергеи Уасил-иҧа иҭаацәа гәалсра дула шәсызрыдышшыларц.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nУрыстәыла\nаҳәынҭқарра Ахада Аҧсны анапхгареи ажәлари дрыдышшылоит\n\n\nДмитрии Медведев\nАреспублика Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Багаҧшь иҧсҭазаара иалҵра\nинамаданы, Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада ихаҭыҧуаҩ Алеқсандр Анқәаб ихьӡала\nадышшыларатә шәҟәы ааишьҭит.\nГәалсра дула\nисыдыскылеит Ареспублика Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа\nБагаҧшь иҧсҭазаара иалҵра.\nИналукааша\nаполитик ҟәҕа, Аҧсны апатриот иаша , ахәшьара уадаҩуп Ареспублика\nахьыҧшымреи асоциал-економикатә ҿиареи рҟни, зых иақәиҭу жәларбжьаратәи\nаизыҟазаашьақәа ирсубиектны ашьақәгылараҿи илагала.\nС.У.Багаҧшь\nУрыстәыла аҟны аиҩызареи аизыҟазаашьақәеи рышьақәыргылара дадгылаҩын,\nааҧсарак ҟамҵакәа аус иуан ҩ-тәылак рыбжьара еизааигәоу ҩ-ганктәи\nаимадарақәа рырҕәҕәара арҵаулараҿы. Ас-еиҧш ацәыӡ хьанҭа асааҭқәа рзы\nгәык-ҧсык ала шәсызрыдышшыл Аҧсны жәлари, Сергеи Уасил-иҧа иҭаацәеи\nиҭынхацәеи. Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь игәалашәара лаша наунагӡа ҳгәаҟны\nиаанхоит.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада иҧсыжра аиҿкааразы Аҳәынҭқарратә комиссиа аҧҵаразы адырраҭара\n\n\nИахьа ашәарҭадара\nАхеилак инарҭбаау аилатәара ашьҭахь, ахәынҭқарра Ахада инапынҵақәа\nназыгӡо Алеқсандр Анқәаб Ареспублика Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада иҧсыжра\nаиҿкааразы Аҳәынҭқарратә комиссиа аҧҵаразы Аусҧҟа инапы аҵаиҩит.\nАусҧҟа аҟны\nиаҳәоит:\nАреспублика\nАҧсны аҳәынҭқарра Ахада С.У.Багаҧшь иҧсҭазаара иалҵра инамаданы,\nишьақәсырҕәҕәоит:\n1.Ареспублика\nАҧсны аҳәынҭқарра Ахада С.У.Багаҧшь иҧсыжра аиҿкааразы иаҧҵазарц\nАҳәынҭқарратә комиссиа. Уи аилазаараҟны:\nА.З.Анқәаб, Аҧсны\nаҳәынҭқарра Ахада инапынҵақәа назыгӡо, Аҳәынҭқарратә комиссиа ахантәаҩы;\nН.Н.Ашәба, Аҧсны\nЖәлар Реизара Ахада;\nС.М.Шамба, Аҧсны\nаҧыза-министр;\nГ.Н.Еныкь, Аҧсны\nаҳәынҭқарра Ахада Иусбарҭа Анапхгаҩы;\nА.М.Лабахәуа,\nАҟәа ақалақь Ахада;\nМ.Б.Кьышьмариа,\nАҧсны атәылахьчара аминистр;\nК.К. Озган, Аҧсны\nабыргцәа Рхеилак Ахантәаҩы;\nН.Н. Акаба\nАреспублика Аҧсны Ауаажәларратә Палата амаӡаныҟәгаҩ;\nА.Н. Гогәуа,\nАҧсны жәлар рышәҟәҩҩ;\nВ.И.Василиев,\nАреспублика Аҧсны Жәлар Реизара Ахеилак ахантәаҩы;\nД.Н.Ҭарба,\nАреспубликатә партиа Иакыу Аҧсны Ахантәаҩы;\nХ.Д.Минасиан,\nАҧсны иҟоу Аерманцәа реилазаара Ахантәаҩы ихаҭыҧуаҩ, Аҧсны Ауаажәларратә\nпалата алахәыла;\n2. Аҧсны\nаҳәынҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь иҧсыжра аиҿкааразы\nАҳәынҭқарратә комиссиа алахьеиқәратә усмҩаҧгатәқәа рыланаҳәоит.\nКристиан Бжьаниа,\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада инапаҵаҟа иаҧҵоу аинформациа Аусбарҭа анапхгаҩы.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада иҧсҭазаара иалҵра инамаданы,Ареспублика анапхгара адышшылара\nҟарҵоит\n\n\nАҧсны аҳәынҭқарра\nАхада инапынҵақәа назыгӡо, Жәлар Реизара Ареспублика Аҧсны\nапарлдамент, Аҧсны Аминистрцәа реилазаара гәалсра дула адырра ҟарҵоит\nиаалырҟьан иҧсҭазаара дшалҵыз иналукааша аҳәынҭқарратә усзуҩ,\nареспублика Аҧсны аҳәынтҭқарра Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь,\nИагьрыдышшылоит\nиҭаацәеи, Аҧсны жәлар зегьи.\nАлахьеиқәратә\nусмҩаҧгатәқәа реиҿкааразы иаҧҵоуп Аҳәынҭқарратә комиссиа.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада\n\n\nАмассатә\nинформациатә хархәагақәа рзы адырраҭара\n\n\nИахьа Урыстәыла\nАфедералтә амедицина-биологиатә агентра иамтәу москватәи 83-тәи\nаклиникатә хәышәтәырҭаҟны иҧсҭазаара далҵит Аҧсны аҳәынҭқарра Ахада\nСергеи Уасил-иҧа Багаҧшь. Лаҵарамза 21 рзы уи иарҕьаратәи арҧҳа аҟны\nимҩаҧган ахирургиатә ҧҟара, аҳақьымцәа изларҳәаз ала, уи мҩаҧысит\nибзиан. Аха, аҵыхәтәантәи ҩымш раахыс С. Багаҧшь иҭагылазаашьа\nеицәахеит.\nЛаҵарамза 28 рзы\nачымазара аҽаланарҵәеит егьырҭ ицәеижь ахәҭақәа рахь.\nАҳақьымцәа акыр\nусмҩаҧгатә шрыдыркылазгьы, аҳәынҭқарра Ахада ичымазара иалгара\nрылымшеит.\nИахьа\nашьыжьымҭан, ихдырраҟны дмааиӡакәа, С.Багаҧшь иҧсҭазаара далҵит.\nКристиан Бжьаниа,\nАҳәынҭқарра Ахада\nиофициалтә хаҭарнак.\n29.05.2011\nАофициалтә Саит Аҧсны\nАҳәынҭқарра Ахада","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"http:\/\/www.pro-abkhazia.eu\/News-A-Latzara2011.html","date":"2023-05-31T11:24:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224646457.49\/warc\/CC-MAIN-20230531090221-20230531120221-00420.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9993182421,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9993182420730591}","num_words":3668,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":7668.3,"cluster_detection":-1} {"text":"Ажәабжь ҿыцқәа\n30.11.2023 37 Женеватәи аиҿцәажәарақәа\nАбҵара 30 азы Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ, Женеватәи аиҿцәажәарақәа рыҟны аԥснытәи аделегациа ахада Иракли Ҭыжәба диԥылеит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Михаил Галузин.\n29.11.2023 48 Анотақәа\nИнал Арӡынба Ареспублика Никарагуа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Роналдо Монкада ииубилеи идиныҳәалеит\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Ареспублика Никарагуа Адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Роналдо Монкада ииубилеи идиныҳәалеит.\n24.11.2023 35 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсны АдәАР ахада Инал Арӡынбеи Урыстәыла иҟоу Шьамтәылатәи Арабтә республика ацҳаражәҳәаҩ Башар Џьаафари еиԥылеит Москва, Шьамтәыла Ацҳаражәҳәарҭаҿы. Аганқәа аполитикеи, ахәҳаахәҭра-економикеи, агуманитартәи усхкқәа рҟны аҳәынҭқаррабжьаратә усеицура иалацәажәеит.\n24.11.2023 35\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла 90 шықәса ахыҵра рыдиныҳәалеит\nАдныҳәалараҿы иаҳәоит:\n22.11.2023 38 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nЗаур Ӷәаџьаа асахьаҭыхыҩ Геннади Добров играфикатә усумҭақәа рцәыргақәҵа аартра иазкыз ауснагӡатә далахәын\nАбҵара 21 азы Боливариантәи Ареспублика Венесуела иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа ацҳаражәҳәаҩ Сергея Мелик-Багдасаров инаԥхьарала Боливариантәи Ареспублика Венесуела иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра ацҳаражәҳәаҩ Заур Ӷәаџьаа асахьаҭыхыҩ Геннади Добров Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аӡбахә зҳәо играфикатә усумҭақәа рцәыргақәҵа аартра иазкыз ауснагӡатә далахәын.\n22.11.2023 31 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nМуҳаммад Алии Александр Ефимови Шьамтәыла иҟоу Аԥсни Урыстәылеи рыцҳаражәҳәарҭақәа русеицура иалацәажәеит\nШьамтәыла иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәаҩ Муҳаммад Алии Шьамтәылатәи Арабтәи Ареспублика иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа ацҳаражәҳәаҩ Александр Ефимови реиԥылара мҩаԥысит абҵарамза 22 рзы.\n22.11.2023 39 Женеватәи аиҿцәажәарақәа\nАбҵара 22 азы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр ихаҭыԥуаҩ Иракли Ҭыжәба идикылеит Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рзы Женеватәи аиҿцәажәарақәа рыцхантәаҩцәа рделегациа.\n17.11.2023 74 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nОнлаин-конференциа иалахәын: Аахыҵ Кавказ адәныҟатәи аусқәа рминистр Ахсар Џьиоев, Ареспублика Никарагуа адәныҟатәи аусқәа рминистр Денис Монкада, Шьамтәылатәи Арабтә республикаҿы иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәаҩ Мухаммад Али, Приднестровиатәи Молдавиатәи Ареспубликаҿ иҟоу Аԥсны ахаҭарнак Александр Ватаман, «Alpha News» Ермантәыла ахьӡала москватәи аредакциа аредактор Аик Халатиан.\n16.11.2023 61 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nАбҵара 15 азы Боливариантәи Ареспублика Венесуела иҟоу Аԥсны Аҳәынҭқарра азинмчнагӡеи аҷыдалкаатә напынҵақәеи змоу ацҳаражәҳәаҩ Заур Ӷәаџьаа Палестина ацҳаражәҳәаҩ Фади Альзабен инаԥхьарала Палестина ахьыԥшымра рылаҳәара 35 шықәса ахыҵра аныҳәаәт церемониа амҩаԥгара далахәын.\n15.11.2023 56 Аминистр имҩаԥиго аиԥыларақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистрра Амедиацентр аҿы имҩаԥысит Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынбеи Ҭырқәтәыла иҟоу аԥсуа культуратә центрқәа Рфедерациа ахантәаҩ ҿыц Левент Аҭрышбеи Ҭырқәтәыла иҟоу Аԥсны азинмч змоу ахаҭарнак Ибраҳим Аҩӡбеи онлаин реицәажәара.\n13.11.2023 82 Анотақәа\nУрыстәылатәи Афедерациаҟны Аԥсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәарҭа ашьаҭаркразы Аусԥҟа анапаҵаҩра 15 шықәса ахыҵит\nАбҵара 13 азы Урыстәылатәи Афедерациаҟны Аԥсны Аҳәынҭқарра Ацҳаражәҳәарҭа ашьаҭаркразы Аусԥҟа анапаҵаҩра 15 шықәса ахыҵит.\n13.11.2023 37\nАреспублика Никарагуа иҟоу азинмчнагӡа змоу Аԥсны Аҳәынҭқарра ацҳаражәҳәаҩ Инар Ладариа 6-тәи аекспо-иармарка «Никарагуа анаплакыҩцәа» далахәуп.\n09.11.2023 68\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны Аҳәынҭқарра Ауаажәларратә усзуҩы Леила Ҭаниа лымш иира лыдиныҳәалеит\nАԥсны Аҳәынҭқарра Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны Аҳәынҭқарра Ауаажәларратә усзуҩы Леила Ҭаниа лымш иира лыдиныҳәалеит\n09.11.2023 43 Анотақәа\nАԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Урыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистрра ИАР атәылақәа аԥшьбатәи рдепартамент адиректор Денис Гончар адныҳәаларатә шәҟәы изишьҭит.\n06.11.2023 68\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрраҿы иаԥҵоу Ауаажәларратә хеилак аилатәара мҩаԥысит Аҟәа, абҵара 6 азы. Аилатәара иалахәын Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа аҷыдалкаатәи азинмчи нагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин, Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иҟоу Аахыҵ Уаԥстәылатәи Ареспублика аҷыдалкаатәи азинмчи нагӡа змоу ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциев.\n06.11.2023 48\nАԥсуа телерадиоеилахәыра – 45 шықәса раԥхьа, абҵарамза 6, 1978 шықәсазы, ателербагаҟынтә аԥсышәала ҳбызшәа ахьықәнаҩыз, иахьагьы қәҿиаралаҵәҟьа ҳбызшәа ҳауаажәлар иднарҳауеит.\n04.11.2023 50 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Аԥсны иҟоу азинмчнагӡа змоу Урыстәылатәи Афедерациа ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин идиныҳәалеит Урыстәыла Жәлар ракзаара Амш аныҳәа.\n04.11.2023 60 Анотақәа\nАԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы нанашьҭит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь\nУрыстәыла Жәлар ракзаара Амш аныҳәа инадҳәаланы, Аԥсны Адәныҟатәи аусқәа рминистрра адныҳәаларатә шәҟәы нанашьҭит Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистррахь.\n03.11.2023 64\nИнал Арӡынбеи «Аекономикатә ҿиара Жәларбжьаратәи Ассоциациа» ахылаԥшратә хеилак ахантәаҩы Олег Фирери онлаин-еиҿцәажәара мҩаԥыргеит.\n03.11.2023 57 Ацҳаражәҳәарҭақәа иазкыу\nАдәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынби азинмчнагӡа змоу Аԥсны ахаҭарнак Ибраҳим Аҩӡбеи алацәажәеит Ҭырқәтәыла инхо ҳџьынџьуаа рнырра азҵаара.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"http:\/\/mfaapsny.org\/allnews\/?PAGEN_1=60","date":"2023-12-06T02:23:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100575.30\/warc\/CC-MAIN-20231206000253-20231206030253-00269.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9980738759,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9980738759040833}","num_words":1012,"character_repetition_ratio":0.147,"word_repetition_ratio":0.131,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":24801.2,"cluster_detection":-1} {"text":"Андреи Дмитри-иԥа Сахаров (аур. Андре́й Дми́триевич Са́харов; лаҵарамза 21, 1921 ш., Москва – ԥхынҷкәынмза 14, 1989 ш., Москва) – еицырдыруа афизик, аҵарауаҩ, академик, аводородтә бомба аԥҵаҩы. А. Сахаров уаажәларратә усзуҩын, зинхьчаҩын, СССР жәлар рдепутатс дыҟан. Сахаров – 1975 шықәсазы Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа ианашьан.[1]\nДмитри Сахаров ихәыҷреи иқәыԥшреи[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАндреи Дмитри - иԥа Сахаров диит маи мза 21, 1921 шықәсазы Москва. Иара иаб, Дмитри Сахаров, афизика амаҭәар арҵаҩыс дыҟан, иара дравторуп акыр арҵага шәҟәқәеи анаукатә усумҭақәеи. Иан, Екатерина Сахарова, аҩныԥҳәысын, аха лышьҭра даара еицырдыруаз шьҭран.\nАндреи Дмитри - иԥа Сахаров аҩнытә ҵара ауп иоуз, ашкол ахь данца акәзар, иаразнак абыжьбатәи акласс ахь дрыдыркылеит. 1938 шықәсазы иара Москватәи аҳәынҭқарратә университет (МГУ) афизика афакультет дҭалоит. Аибашьра ианалага, Арратә академиахь дцараны дыҟан, аха игәамбзиара иԥырхагахеит, убри аҟынтә иара ибзиаӡаны ҳәа 1942 шықәсазы ауниверситет далгоит.[2]\n1942 шықәсазы Андреи Сахаров аус иуан Улиановсктәи арратә зауад аҟны, 1944 - тәи ашықәс анҵәамҭазы дҭалоит П.И. Лебедев ихьӡ зху СССР Анаукақәа Ракадемиа афизикатә институт латәарадатәи аспирантура аҟәша (ФИАН), 1945 шықәса алагамҭазы латәаралатәи аҟәшахьы диасуеит.\n1948 шықәсазы Андреи Дмитри - иԥа Сахаров анаукатә гәыԥ далаҵан, Игор Тамм напхгаҩыс дызмаз. Ари агәыԥ анапы злакыз атермоиадертә бџьар апроблемақәа роуп. Сахаров иакәын абомба аԥҵаҩыс иҟаз (иара иоуп аводородтә бомба аԥҵаҩысгьы иԥхьаӡоу), 1953, 1955, 1961-тәи ашықәсқәа рзы иԥыржәаз. Иара убри аамҭазы аҵарауаҩ аус адиулоит атермоиадертә синтез апроблема.\n1950-тәи ашықәсқәа ралагамҭаз Андреи Сахаров еиликауеит атермоиадертә бџьар иаҵоу ашәарҭара зегьы, 50-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭа инаркны активла ауаажәларратә усура далахәуп. Уи иахҟьеит 1986 шықәсазы аҵарадырра аҟынтәи инаскьагара, аҟәыҭхара.[3]\nАҭҵаарадырратә усура[аредакциазура | акод аредакциазура]\nИаазыркьаҿу Андреи Дмитри-иԥа Сахаров ибиографиа аҟны ишазгәаҭоу ала, 1944 шықәсазы аспирантура дҭалоит, 1947 шықәсазы Сахаров акандидаттә диссертациа ихьчоит, МЕИ аҟынгьы аусура далагоит, 1948 шықәсазы – маӡалатәи агәыԥ аҟны, ари агәыԥ напы алакын атермоиадертә бџьар аус адулара.\n1953 шықәсазы адоктортә диссертациа ихьчоит, иаразнакгьы акорреспондет – алахәылас аҟалара аҭахымкәан, дакадемикхоит (иара изын абжьгара ҟаиҵеит академик И. В. Курчатов). Уи аамҭазы иара 32 шықәса ракәын ихыҵуаз.[4]\nСахаров – азинхьчаҩ[аредакциазура | акод аредакциазура]\n50-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭазы, 60-тәи ашықәсқәа ралагамҭазы Сахаров иаарласны аиадертә бџьар азы имаз агәаанагара аҽаԥсахит. Уи дықәгыло далагеит уи аҭыжьра аанкыларазы. 1961 шықәсазы аҵарауаҩ Н. С. Хрушьов диеисуеит, аиадертә бџьар Адгьыл ҿыц (Новая земля) аҟны аԥышәара, «Аиадертә бџьар х-ҭагылазаашьак рҟны аԥышәара азин аҟамҵаразы аиқәышаҳаҭра» аус адулара ихы алаирхәит, Андреи Сахаров азинхьчаҩцәа рҵысра даԥхьагылеит, дагьықәгылоит И. В. Сталин ириашара даҿагылаҩны, уи азын Л. И. Брежнев иахь иаарту ашәҟәы инапы аҵаиҩит.\nУи аамҭазы иара КГБ ишьклаԥшуа иалагахьан, акьыԥхь аҿы акәзар, иара изкыз анҵамҭақәа рыла иҭәын, иҩны, идача акырынтә азинхьчаратә усбарҭақәа еимырдахьан, уи зегьы зыхҟьоз Еиду Америкатәи Аштатқәа рзы ашпионаж идырҳәаларц иахьашьҭаз ауп.[5]\n60-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭеи, 70-тәи ашықәсқәа ралагамҭеи рзы Андреи Сархаров аҳәаанырцәтәи акьыԥхь аҟны дцәырҵуеит, иара активла «сталинтәи арежим» даҿагыланы дыҩуан, даара дақәыӡбон СССР Чехословакиа иахьақәлаз, аполитикатә репрессиақәа, акультура аусзуҩцәа ркыдцалареи ацензуреи дырҿагыланы дықәгылон. Абри аамҭазы иара иаартны адиссидентцәа рахь аинтерес ааирԥшуан, дрылахәын аӡбаратә процессқәа. Урҭ руак аҟны иара длабадыруеит Елена Боннер, аԥхьаҟа иԥҳәысхараны иҟаз.\n1975 шықәсазы Сахаров ианашьан Адунеизегьтәи Нобельтәи апремиа.[6]\nГоркиҟа иахгара[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1980-тәи ашықәсазы Андреи Сахаров дахганы Горки ақалақь ахь дрышьҭуеит. Уа иара иусура иациҵон, ихьӡқәеи иҳамҭақәеи зегьы шихырхызгьы, ишимырхызгьы. Сахаров иҩымҭақәа аҳәаанырцә иркьыԥхьуан, урҭқәа иара иԥсадгьыл аҟны иақәыӡбон. Дахганы даныҟаз аамҭазы изныкымкәа акрыфара даҟәыҵуан, ачгара рылеиҳәахьан, иԥҳәыси иҭацеи рыдгылара ала. Аха убри аан Мраҭашәара Сахаров идгыланы акомпаниақәа мҩаԥнагон.[7]\nМоскваҟа игьежьра, аполитикатә усура алагара[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1986 шықәсазы Андреи Сахаров иԥҳәыси иареи Москваҟа игьежьуеит. Иара ириашара зыбзоурахаз М.С. Горбачиов иоуп, уи иахгара аҟынтәи иргьежьра Иу.Андроповгьы дшазхәыцуазгьы. Москва уи иус дазыгьежьит, азинхьчаратә усура хациркит, 1988 шықәсазы раԥхьаӡа акәны аҳәаанырцәҟа дцоит, дырҭаауеит Англиа, Франциа, Еиду Америкатәи Аштатқәа. Сахаров аҳәаанырцә иҟазаара аан М. Тетчер, Ф. Миттеран, Д. Буш, Р. Реиган реиԥш иҟаз аполитикатә ԥхьагылаҩцәа дырԥылеит.\n1989 шықәсазы иара далхын жәлар реизара адепутатс, насгьы далахәын жәлар рдепутатцәа актәи реизара ду, аус адулара далагоит аконституциа ҿыц апроект. Аҵыхәтәантәи иқәгыларақәа раан Андреи Сахаров иаахтны иҳәон Афганистанынтәи асовет архәҭақәа ралгара ахәҭаны ишиԥхьаӡо, иагьшалгатәу.[8]\nАсоветтә водородтә бомба аб[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАндреи Дмитри-иԥа Сахаров – даара дуаҩ дуун, иара ганкахьала даара дуникалтәын, аха убри аан имариамыз аҭагылазаашьа дақәшәоит: ҵабыргны иара асоветтә водородтә бомба аб ҳәа изырҳәоит, аха убри аан иара иаҟарагьы аиадертә бџьар иаҿагыланы иқәгылоз дмаҷуп.\nАндреи Сахаров иԥсҭазаара зегьы аус иуан атермоиадертә синтез апроблемақәа рыӡбара иадҳәаланы, аха уи иара иԥырхагамхеит ауаажәларратәи аполитикатәи ус амҩаԥгаразы.\nАндреи Сахаров имҩа афизик-иадершьикк иаҳасаб ала иалагеит 1945 шықәсазы, иара ФИАН аспирантура данҭала инаркны. Аҵарауаҩ қәыԥш еицырдыруа афизик-атеоретик Игор Тамм инапхгарала аусура далагоит. Сахаров раԥхьатәи иусура алҵшәақәа аанашьҭит ҩышықәса ааҵхьаны – иара зызкыз иуадаҩыз аиадертә процессқәеи ацәырҵрақәеи ракәын, атомтә гәыцәқәа рҟны имҩаԥысуаз.[9]\nАнаҩстәи Сахаров илагалақәа ртәахьы ҳаиасаанӡа маҷк аҭоурых атәы.[аредакциазура | акод аредакциазура]\n1945 шықәсазы, америкаа имҩаԥыргоит аиадертә бомба раԥхьатәи аԥышәара, Асовет Еидгыла акәзар, ас еиԥш аԥышәара мҩаԥнагеит 1949 шықәсазы. Аха ари аамҭазы иаԥырҵахьан атермоиадертә синтез атеориа, уи иабзоураны иаԥҵазарц алшон жәантә, шәынтә еиҳа иӷәӷәаз абџьар, аиадертә аасҭа.\nТеориала атермоиадертә реакциа даара имарианы иаарԥшуп: ҩба, мамзаргьы цырақәак иласу аиадертә елементқәа (иаҳҳәозар, аводород, уи ихьанҭоу аизотопқәеи) иаку гәыцәны еидылоит, иагьаԥырҵоит ихьанҭоу амаҭәашьар (иаҳҳәозар гели) уи иоунашьҭуеит аенергиа ӷәӷәа. Атермоиадертә реакциа амаҵ ауеит, аиаҵәақәа ренергиа азы ихыҵхырҭоуп, иара убас амрагьы.[10]\nАтермоиадертә синтез асхема[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАри атеориа аҟны ишьақәыргылам рацәоуп, агәыцәқәа реилалара алыршахоит иҳаракӡоу ашоурақәеи ақәыӷәӷәара дуқәеи раан. Убри аҟынтә атермоиадертә синтез Адгьыл аҟны аԥҵара уадаҩын, иҷыдоу аҭагылазаашьақәа аҭахны иахьыҟаз азы. Абри аҳасабтә аӡбара акәын аҩажәатәи ашәышықәсазы афизикцәа-аиадершьикцәа, Сахаров дназлаз, зҵаара хаданы рҿаԥхьа иқәгылаз.\n1948 шықәсазы даара аҵакы змаз ахҭыс ҟалоит Андреи Сахаров иԥсҭазаараҿы – иара (еиҳаракгьы хыхь зыӡбахә ҳәоу аусумҭа иабзоураны) – Тамм напхгара зиҭоз ҷыдалатәи агәыԥ даларҵоит, урҭ аводородтә бомба аус адырулон. Аханатә дара рнапы злакыз абомба аԥҵара акәмызт, игәарҭон атермоиадертә бџьар аԥҵара ахьынӡауа атеориа ала, урҭ аԥҵан аҵарауаҩ Иаков Зельдович инапхгарала.[11]\nИара убасгьы, Сахаров аус адиулеит атермоиадертә еиҵаҵа азы ихатәы шьақәгылашьа, уи хьӡыс иаиуит «слоика». Уи абомба аиҿартәышьа бзианы иаанарԥшуан – агьежь, атермоиадертә еиқәҵақәа рыла ишьақәгылоу (деитерии) насгьы, аиадертә (аԥсабаратә урани, еиҵаҵо урани) еиҵаҵақәеи рыла.\nАри атеориа аус адулара «раԥхьатәи аидеиа» ҳәа ахьӡ ахьаиуз, анаҩсгьы иара мҩаԥызгоз Андреи Сахаров иоуп. Аха раԥхьатәи аводородтә бомба ҩ-идеиак рсинтез акәын шьаҭас иамаз: актәи зтәыз Сахаров иакәын, аҩбати – адгалара ҟаиҵеит 1948 шықәсазы Витали Гинзбург. Аиҵаҵага иаанарԥшуан «аслоика», аха уа адеитери ахаҭыԥан ҷыдалатәи аизакра ахархәара аман – деитерид литии захьӡыз. Ари амаҭәашьар атомтә еиҵаҵа атҟәацра аан ихьанҭаз аводородтә изотоп ахылҵуан (тритии) уи зегь реиҳа аеффективра злаз, иманшәалаз термоиадертә былтәын. Асоветтә ҵарауаа ахыццакуан ари абомба аԥҵара, аха америкатәи аҵарауаа урҭ ираԥыргеит, аҵыхәтәантәиқәа раԥхьатәи абомба аҿырԥшы аԥышәара мҩаԥыргеит ноиабр 1, 1952 шықәсазы. Андреи Сахарови иара игәыԥи ракәзар (раԥхьа иргыланы Сталин), ргәы зларҟажоз акәны иҟан америкатәи аҵарауаа иаԥырҵаз хымцабџьарны иахьыҟамыз, уи ԥышәагак аҳасаб ала иаԥҵаз акакәын. Аиашазы, адунеи зегьы аҟны раԥхьатәи аводородтә бомба х-еихагылак змаз аҩны еиԥшын.[12]\nАсоветтә бомба раԥхьатәи аԥышәарақәа мҩаԥысит август 12, 1953 шықәсазы, аха аамҭак анаҩс, Андреи Сахаров академикс далхын, Сталин ипремиагьы алауреатс дҟалоит, иагьиоуеит Асоциалисттә Џьа Афырхаҵа амедал.\nАнаҩстәи асоветтә водородтә бомба ԥжәан ноиабр мза, 1955 шықәсазы, аха 1961 шықәсазы аԥышәара иахыжьын зегь реиҳа иӷәӷәаз 50 - мегатонна иҟаз абомба. Арҭ аҩ-проектк рҟынгьы Андреи Сахаров иакәын ихадаз ароль аанызкылоз, иара иакәын атермоиадертә синтез аԥҵаразы атеориагьы апрактикагьы аамҭак азы аус адызулоз.\nАндреи Дмитри-иԥа Сахаров инапы злакыз атермоиадертә бџьар аԥҵара мацара акәмызт – уи изын даара аинтерес аҵан атермоиадертә реакциақәа зегьы. Абарҭқәа зегь раан иара дақәыӡбон аҵарауаа аводородтә бомбақәа раԥҵара рнапы ахьалакыз, насгьы даара дақәгәыӷуан атермоиадер аҭынчразы ахархәара аиуп ҳәа. Ари ахырхарҭалагьы Сахаров иҟаиҵаз маҷым.\nИҳәатәуп Андреи Сахаров ихаҭа аводородтә бомба аԥҵаҩыс ихы шимыԥхьаӡоз. Иара ишьақәирӷәӷәон, асоветтә термоиадертә бџьар коллективла иаԥҵаз акы акәын ҳәа. Абра иазгәаҭатәуп Гинзбург, Тамм, Зельдович русумҭақәа, иара убасгьы аӡәырҩы егьырҭ афизикцәеи ыҟамызтгьы, СССР иаԥҵахомызт ари аҟара иӷәӷәаз абџьар хкы. Аха зегь акоуп, атермоиадертә синтез аԥҵара аус аҟны Андреи Сахаров илагала даараӡа идууп, иара акыр иидеиақәа шьаҭас ирымоуп акыр ареакторқәа, ауаа рзын ҵыхәаԥҵәара змам аенергиа иахыҵхырҭаны иҟаларц зылшо раԥҵарагьы.\nАндреи Сахаров иидеиақәа ируакуп – аплазма иӷәӷәоу мхылдызтә дәык аҭакра.[13]\nИԥсра[аредакциазура | акод аредакциазура]\nАндреи Дмитри-иԥа Сахаров иԥсҭазаара далҵит, иаалырҟьаны игәы аанкылара иахҟьаны, декабр 14, 1989 шықәса рзы.[14]\nАинтерес зҵоу афактқәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- Андреи Сахаров ихьӡқәа рыхҵоуп адунеи 33 тәыла рҟны еиуеиԥшым аобиектқәа: Еиду Америкатәи Аштатқәа, Нидерланды, Франциа, Германиа, Латвиа, Литва, Швециа, Швеицариа уҳәа егьырҭ атәылақәагьы рҟны.\n- Андреи Сахаров инысмҩа иаку хәшьарак аҭара уадаҩуп, аха иара ихаҭагьы ибзианы еиликаауан ауаажәларра иқәыӡбалар шакәу, ирҽхәара акәымкәа.[15]\nАзгәаҭақәа[аредакциазура | акод аредакциазура]\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2023-01-03 ахь. Ириашоу 2024-01-29 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/diaryrh.ru\/istoricheskij-portret\/saharov-andrej-dmitrievich\n- https:\/\/ggn64.ru\/biografii\/biografiya-i-fakty-andrey-saharov.html\n- http:\/\/yakov.works\/libr_min\/04_g\/or\/elik_05.htm\n- https:\/\/ggn64.ru\/biografii\/biografiya-i-fakty-andrey-saharov.html#i-6\n- http:\/\/www.seaofhistory.ru\/shists-122-1.html\n- https:\/\/putdor.ru\/famous\/gorkovskaya-ssylka-andreya-dmitrievicha-sakharova.html\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-02-16 ахь. Ириашоу 2024-01-29 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/vikent.ru\/enc\/4170\/\n- https:\/\/diaryrh.ru\/istoricheskij-portret\/saharov-andrej-dmitrievich\n- https:\/\/calcsbox.com\/post\/andrej-dmitrievic-saharov.html\n- http:\/\/gubernia.media\/number_469\/03.php\n- \"Archive copy\". Архивтәра аоригиналзы шықәсазы 2020-02-16 ахь. Ириашоу 2024-01-29 шықәсазы.\n{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)\n- https:\/\/echo.msk.ru\/blog\/baltshuler\/2553659-echo\/\n- https:\/\/www.abcfact.ru\/4826.html","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/ab.wikipedia.org\/wiki\/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B8_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0","date":"2024-04-18T02:18:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817184.35\/warc\/CC-MAIN-20240417235906-20240418025906-00418.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9948225021,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9948225021362305}","num_words":2788,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.07,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":13301.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Аҧсны\nаԤс\nSputnik Абхазия\nрус\nSputnik Аҧсны\nаԤс\n27.06.2017\nГәдоуҭа араион аҟны Аинвестпрограмма амҩаԥысшьа ахылаԥшразы аштаб аԥҵоуп\n27 Рашәара 2017, 17:22\n11\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАԥсуа гимн амузыка автор Валери Чкадуа 70 шықәса ихыҵит\n27 Рашәара 2017, 16:20\n26\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nШьукин ихьӡ зху аинститут астудентцәа: ҳрольқәа зегьы ҳзааигәан\n27 Рашәара 2017, 15:36\n12\nАрадио\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАкәыбырқәеи асоветқәеи\nЕлеонора Коӷониаԥҳа\n27 Рашәара 2017, 14:38\n148\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nРУСДРАМ асценаҟны \"Ақәыџьмақәеи ауасақәеи\" ыкәдыргылеит\n27 Рашәара 2017, 13:38\n14\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАзыҟаҵаҩ Кәарцхьиа: ахәыҷтәы ашьапылампыл асразы иарку адәқәа ҳамаӡам\n27 Рашәара 2017, 12:24\n114\nАрадио\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАмедалқәа зманы ашкол иалгаз аҳаҭыртә шәҟәқәа рырҭеит\n27 Рашәара 2017, 11:20\n22\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nИнал Арӡынба Урыстәыла Ахада Иусбарҭа Адепартамент аиҳабыс дҟаҵоуп\n27 Рашәара 2017, 10:20\n18\nАжәабжьқәа\nАԥсны\nИҵегьы\n3\nАгәыҳалалра Ацҳаражәҳәаҩцәа ауаажәларратә дкыларҭа аадыртит\n27 Рашәара 2017, 09:22\n12\nАжәабжьқәа\nАԥсны\n\"Аԥсны Агәыҳалалра Ацҳаражәҳәаҩцәа\"\nИҵегьы\n3\nДаҽа материал\nАҧсны\nАԥсны\nАжәабжьқәа\nУрыстәыла\nАрадио\nАналитикеи аиҿцәажәарақәеи\nFacebook\nTelegram\nYouTube\nInstagram\nZen\nVK\nOdnoklassniki\nTwitter\nАпроект иазкны\nАхархәара аԥҟарақәа\nАимадаразы\n© 2021 Sputnik. Азинқәа зегь хьчоуп. 18+\nАжәабжьқәа зегьы\n0\nРаԥхьа аҿыцқәа\nРаԥхьа ажәытәқәа\nloader\nАЕФИР АҾЫ\nЗаголовок открываемого материала\nЖәларбжьаратәи\nInternational\nEnglish\nАнглыз бызшәа\nMundo\nEspañol\nАиспан бызшәа\nЕвропа\nDeutschland\nDeutsch\nАнемец бызшәа\nFrance\nFrançais\nАфранцыз бызшәа\nΕλλάδα\nΕλληνικά\nАбырзен бызшәа\nItalia\nItaliano\nАиталиа бызшәа\nČeská republika\nČeština\nАчех бызшәа\nPolska\nPolski\nАполиак бызшәа\nСрбиjа\nСрпски\nАсерб бызшәа\nLatvija\nLatviešu\nАлатыш бызшәа\nLietuva\nLietuvių\nАлитва бызшәа\nMoldova\nMoldovenească\nАмолдав бызшәа\nБеларусь\nБеларускi\nАбелорус бызшәа\nАлада Кавказ\nԱրմենիա\nՀայերեն\nАерман бызшәа\nАҧсны\nАҧсышәала\nАԥсуа бызшәа\nХуссар Ирыстон\nИронау\nАуаԥс бызшәа\nAzərbaycan\nАzərbaycanca\nАзербаиџьан бызшәа\nАаигәа Мрагылара\nSputnik عربي\nArabic\nАраб бызшәа\nTürkiye\nTürkçe\nАҭырқә бызшәа\nSputnik ایران\nPersian\nФарси\nSputnik افغانستان\nDari\nДари\nАгәҭантәи Азиа\nҚазақстан\nҚазақ тілі\nАҟазах бызшәа\nКыргызстан\nКыргызча\nАҟырӷыз бызшәа\nOʻzbekiston\nЎзбекча\nАузбек бызшәа\nТоҷикистон\nТоҷикӣ\nАҭаџьықь бызшәа\nМрагыларатәии Алада-Мрагыларатәи Азиа\nViệt Nam\nTiếng Việt\nАвиетнам бызшәа\n日本\n日本語\nАиапон бызшәа\n中国\n中文\nАкитаи бызшәа\nАлада Америка\nBrasil\nPortuguês\nАпортугал бызшәа\nАжәабжьқәа зегьы\nИхадоу\n23:14\nАԥсны ауааԥсыра даҽа 141-ы аҿкчымазара рыдбалоуп, хҩык рыԥсҭазаара иалҵит\n21:53\nАԥсны жәамш рыла COVID-19 аҟынтә 700-ҩык алаҵа ҟарҵеит\n20:45\nРаионк аԥсҭазаараҟынтә: Емырхәба Гал ауааԥсыра аформа №9 рыла реиқәыршәара иазкны\n20:20\nШәача амшцәгьа ҟалоит ҳәа рылаҳәоуп\n20:00\nУрыстәылатәи арежиссиор Владимир Наумов иԥсҭазаара далҵит 94 шықәса дшырҭагылаз\n19:30\nБосфор аӷбақәа рныҟәара аанкылоуп аԥша аӷьыра иахҟьаны\n19:00\nАԥснытәи аԥқьаҭмпыласҩы Казан имҩаԥысуаз аицлабраҟны аиааира игеит\n18:30\nҬаркьылԥҳа арҵаҩцәа рыбжьара алаҵаҟаҵаразы: аамҭа иаҳнарбеит, ада ԥсыхәа шҳамам\n17:20\nАомбудсмен гәылрыԥшьтәи аԥсихиатриатә хәшәтәырҭа аҭахрақәа дразҵааит\n16:31\nАшьапылампыл азы жәларбжьаратәи атурнир \"Система Cup 2021\" мҩаԥгахоит Аҟәа\n15:52\nАԥсихиатриатә хәшәтәырҭаҿы 30-ҩык рҟынӡа COVID-19 рыдбалоуп\n15:10\nАнқәаб еиҭеиҳәеит Аҟәа ауааԥсыра ӡыла реиқәыршәаразы иҟоу ауадаҩра аԥыхразы иҟарҵо атәы\n14:15\nҨ-нызқьҩык рҟынӡа ауааԥсыра ацхыраара рыҭоуп Аҟәатәи амобилтә госпиталь аҿы\n13:20\nCOVID-19 зхызгахьоугьы аштамм \"омикрон\" шьҭыркаар алшоит\n12:48\nАҵарауаҩ зцәа зтәым COVID-19 аҟынтә рлаҵаҟаҵара атәы далацәажәеит\n12:05\nАдунеи атәылақәа еиҳа иӷару амлакрахь иназгар зылшо амзыз атәы ҳәоуп\n11:30\nАқыҭа - нхарҭа ҭыԥуп: Блабба Кәтол инапы злаку, ақыҭа игәыбылра заду\n10:41\nАлада Африкатәи ареспублика аҳақьымцәа иазгәарҭеит COVID-19 аштамм ҿыц еиҳа изныруа\n10:00\nSputnik амчыбжь: ахада иныҟәарақәа, афымца аҭагылазаашьа, ахысреи аанкылареи\n09:20\nАексперт аинвестициаз ишәарҭоу авалиутақәа дрылацәажәеит\nДаҽа\nматериал\nfirstname.lastname@example.org\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nFeedback\nMessage subject\nYour message\nE-mail\nFirst Name Last Name\nSend\nAll fields are required\nMessage sent!\nThanks for your feedback!\nDone\nAn error has occurred!\nTry again!\nSend again","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/sputnik-abkhazia.info\/20170627\/","date":"2021-11-29T20:57:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964358842.4\/warc\/CC-MAIN-20211129194957-20211129224957-00629.warc.gz","language":"abk","language_score":0.980681181,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9806811809539795, \"oss_Cyrl_score\": 0.01865534298121929}","num_words":1054,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":18263.8,"cluster_detection":-1} {"text":"Адырга: Импыҵaхaлоу Аҧсны\nҲавиер Коломина - НАТО Қырҭтәыла Аҧснытәи арегион аҿы имҩаҧгаз алхрақәа иазханаҵом\nСергеи Лавров импыҵахалоу Аҧсни Аахыҵ Уаҧстәылеи де-факто адәныҟатәи аусқәа рминистрцәа дырҧыланы, «ашәарҭадара аганахьала Европа иҟоу аҭагылазаашьа» иазкны драцәажәеит\nҚырҭтәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра - Импыҵахалоу Аҧсны ацҳаражәҳәаҩи Сириа иҟоу Китаи ацҳаражәҳәаҩи Дамаск реиҧылара иадҳәаланы Қырҭтәыла иҟоу Китаи ацҳаражәҳәаҩ иҟны акоммуникациа иҟан\nАҳәынҭқарратә шәарҭадара амаҵзура – Импыҵахалоу Аҧсны де-факто анапхгара рыӡбарала, ауаа ацентртә напхгара изхылаҧшуа аҵакырадгьыл ашҟа аиасра азин рымам\nИракли Бебуа иуацәа Қырҭтәыла аиҳабыра ахыбра аҧхьа апротесттә акциа мҩаҧыргеит\nХабарда иӡыз хәык рыҧсыбаҩқәа импыҵахалоу Аҧснынтә иааргеит, апанихида мҩаҧысуеит Самеба аныхабаа аҿы\nАҳәынҭминистр лаппарат - Егрытәи ацҳаҿ иҟоу аиасырҭа аартуп, импыҵахалоу Аԥснытәи арегион иқәынхо ауааԥсыра аиасра рылшоит\nАҳәынҭқарратә шәарҭадра амаҵзура – Иахьа инаркны, импыҵахалоу Аҧснынтә Қырҭтәыла ацентртә напхгара изхылаҧшуа аҵакырадгьылахь аиасра рылшоит аиҭаҵра азин змоу ауааҧсыра зегьы\nАИХ ишаарыцҳаз ала, импыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 42 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nАих ишаарыцҳаз ала, импыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 60 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 17 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 22 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 26 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 53 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 27 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, пациентк дыҧсит\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 24 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 22 афакт ҿыцқәа аарҧшуп\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 38 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, пациентк иԥсҭазаара далҵит\nИмпыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 39 афакт ҿыцқәа аарҧшуп, ҩыџьа апациентцәа рыԥсҭазаара иалҵит\nАих ишаарыцҳаз, импыҵахалоу Аҧсны акоронавирус 52 афакт ҿыцқәа аарҧшуп","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/1tv.ge\/lang\/ab\/news_tag\/impmcaxalow-aphsnm\/","date":"2022-08-15T00:43:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882572089.53\/warc\/CC-MAIN-20220814234405-20220815024405-00647.warc.gz","language":"abk","language_score":0.9957334995,"language_script":"Cyrl","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"abk_Cyrl_score\": 0.9957334995269775}","num_words":414,"character_repetition_ratio":0.236,"word_repetition_ratio":0.259,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":24777.3,"cluster_detection":-1}